Основната идеја на делото на Његош е разбирањето дека борбата за слобода и

независност е најголемата човечка должност. Оваа идеја се провлекува низ целото дело и
проникнува во многу личности. Горски венец е синкретично дело, спој на драматичното,
лирското и епското во делото. Во суштина таа преставува драма во стихови напишана од
црногорскиот писател Петар Петровиќ Његош. Делото на Петар II Петровиќ Његош, кое
било напишано во Цетиње во 1846 година и првпат објавено во Виена во 1847 година, до
денес е отпечатено во над 80 изданија и преведено на неколку странски јазици. Предмет
на делото е состојбата со потурчувањето од почетокот на XVIII век. Његош го сметал овој
настан за вистинит и го поврзал со почетокот на владеењето на владиката Данило.
Најголем дел од настаните се спомнати во документи од крајот на 17 и почетокот на 18
век, а некои се сочувани по народната традиција. Горски венец е дело напишано во духот
на романтизмот. На поетскиот јазик на народот Његош успеал да ги открие своите етички
принципи и смислата на борбата за слобода.
Драмското во делото се состои од список на ликови, дијалошка форма без раскажување и
опис на херои, сцени и настани, дидактичка и внатрешна мотивација и драматичен
конфликт во рамките на владиката Данило. Не е целосно драматично дело бидејќи
заплетот е бавен, дидактиката не е во заграда, нема поделба на дела, појави и сцени и нема
три единство на драма. Текстот во делото се состои од емоции, расположенија,
размислувања, медитации на владиката Данило, свадбени песни, тажни песни, монолози
на игуменот Стефан и владиката Данило. Епот во делото се состои од нагласен наратив,
голем број јунаци, епски настан, херои. Комбинацијата на драма, еп и лирика е
кулминација на поетското пеење. Делото е поделено на три поголеми композиции,
односно три временски принципи. Првата единица е соборот на Ловќен - највисоката
планина во Црна гора во пресрет на празникот Света Троица. Втората целина е собранието
во Цетиње. Третата целина се состои од настани за Бадник, Божиќ и Нова Година.
Следејќи го примерот на античкиот хор, Његош го создал Коло. Коло го претставува
гласот и размислувањето на црногорскиот народ, носител на свеста за честа, херојството и
слободата. Кругот ја поддржува косовската битка и митот за херојството, им дава
поддршка на решителните, ги охрабрува колебливите и ги критикува предавниците.
Главните ликови во делото се владиката Данило, Вук Мандушиќ, Вук Мичуновиќ и
игуменот Стефан.

Содржина
Делото започнува со посветата „На правот на таткото на србија“ т.е. тоа му е посветено на
Караѓорѓе Петровиќ кого авторот го става во редот на најголемите српски јунаци, како и во редот
на големите европски војсководачи, заедно со Наполеон, Кутузов, Суворов, Велингтон итн.
Посветата е напишана во Виена, на Нова година, 1847 година.

На Ловќен се собрани сите црногорски главатари (кнезови, сердари и војводи). Владиката Данило
е замислен и нерешителен, насетувајќи ја неизбежната борба меѓу православните и потурчените
Црногорци. Пред црквата, народот игра, а сите ја проколнуваат лошата историска судбина на
Србите и ги слават големите српски јунаци.
 Данило го мачи чувството на безнадежност и осаменост, не знае што одлука да донесе со
потурчените , затоа што треба на собранието да се договорат за истребување на потурчените, а
тоа значи „да се караат меѓу себе браќа“. Додека сите спијат, додека владиката си зборува во сам
со себе“, само Вук Миќуновиќ не спие, туку го смирува владиката со зборовите „ дека е лесно да
се биде добар во добро, а на мака се познаваат јунаците“ . Поглаварите го повикуваат владиката
да преземе некаква акција, но тој најпрвин ги повикува видните луѓе од редовите на потурчените.
Започнуваат преговори со нив, во кои Црногорците ги повикуваат да премиинат во православната
вера, но потурчените одбиваат да го прифатат тоа. Потоа, доаѓаат гласници од Подгорица кои на
владиката Данило му носат писмо од везирот Селим, кој бара од Црногорците да се покорат,
плашејќи ги со големата турска војска, а владиката му враќа решителен одговор.

Црногорските првенци ги раскажуваат своите соништа, искажувајќи ја желбата за борба со

Турците. Потоа доаѓа војводата Драшко кој им раскажува за својот престој во Млетската
република, чудејќи се на нивните животни навики и обичаи. Поглаварите набљудуваат како во
полето поминуваат сватови од двете вери, кои пеат песни во слава на својата вера и на своите
јунаци. Потоа, доаѓа сестрата на младиот јунак Батриќ која ја оплакува неговата смрт, а потоа
самата се убива. Сите поглавари ја оплакуваат смртта на јунакот и на сестра му.

На гумното пристигнуваат вооружени луѓе од повеќе црногорски племиња. Тие со себе носат една
баба за која мислат дека е вештерка, а таа признава дека била уценета од Турците да внесе
раздор меѓу Црногорците. Додека седат поглаварите, планините се тресат, а меѓу нив доаѓа
слепиот игумен Стефан кој ги повикува на јуначка борба. Откако сите поглавари ги раскажуваат
своите соништа, влегуваат во црквата за да се заколнат дека ќе се борат против потурчените
Црногорци. На Божиќ од сите страни пристигнуваат вооружени Црногорци кои раскажуваат за
своите борби со потурчените Црногорци кои ги заклале или ги протерале.

Владиката Данило, главниот лик на поемата, ја претставува владејачката, импулсивна и

нетрпелива страна на Његош. Владиката Данило е претставен како историска личност, духовен
водач на Црна Гора од почетокот на 18 век. Појавата и зборовите на владиката Данило ја отвораат
и затвораат приказната. Ја отвора со монолог исполнет со сомнежи и црни мисли, а ја затвора со
подарок од Џефердар до Вук Мандушиќ, односно симболична слика која навестува
продолжување на ослободителната борба која започна со истрагата на Потуриците. Ликот на
владиката Данило е многу сложен, а грижата, немирот и тагата се основните карактеристики на
неговата личност. Владиката е од внимателен карактер, многу нежен и чувствителен, па сè што се
случува длабоко преживува. Како човек е против убиството на потурчените, како глава и патриот е
за нивно истребување. Поради овие причини, неговите сомнежи, колебања и прашања се етички
возвишени, додека неговиот внатрешен монолог е резултат на внатрешна борба. На самиот
почеток го гледаме како размислува за тешката состојба на балканските народи во мракот на
ноќта. Додека турската сила ги држи во ропство неговите многубројни браќа, тој изгледа не гледа
излез: Мала рака, мала и силна, една сламка меѓу виорите, тажно сираче без никаде! Неговата
неодлучност на првото собрание и на почетокот на второто - не е резултат на сомнежите за
оправданоста на борбата, туку стравот дека борбата ќе се претвори во братоубиствена војна.
Владиката не се плаши од Турците - туку се плаши од предавниците во своите редови. Длабоката
човечност во него горко протестира против пролевањето крв во име на верата. Но, во моментот
кога неумоливите факти го наметнуваат сознанието дека овие еднокрвни браќа „се откажале од
себе“ и станале предавници, владиката верува „дека борбата против нив не само што е
неизбежна, туку и оправдана

Игумен Стефан

Слепиот 80-годишен старец, кој „поминал низ сито и сито, го испитал овој грд свет, му ги испил
отровите“, е тип на народен мудрец. Тој е слика на епископот Његош, тој е носител на мудроста
во делата. Игуменот насекаде гледа немилосрдна, непрестајна и неизбежна борба на
спротивностите. Во Горски венец стариот игумен се јавува во време кога на борбата треба да и се
даде општо значење и да се даде место во животот на луѓето кои се борат за слобода. Зборува за
законите на животот, за тоа како природата е полна со „луди времиња“ и како сè што живее и
расте мора да се брани од напад: Одбраната е поврзана со животот! Природата снабдува сè со
оружје против некоја незауздана сила.

Како што розата има трње, животното има рогови и заби, а птицата има крилја, така и човекот има
ум и мускулна сила. А нешто ново и подобро може да се роди само со борба. затоа човекот не
смее да се впушта во ропство, тој мора да се бори против „нескротливата сила“. Игуменот им
укажува на хероите тешкотијата на претстојната битка и големината на подвигот за кој се
подготвуваат: Ви претстои страшна битка ... Славни сте кога ќе умрете - - - морате! Во игуменот
Стефан Његош го дал типот на свештеник кој ја потчинувал религијата на ослободителната борба
на народот. Ноќта спроти Божиќ, додека низ Црна Гора се пука во клисура, тој му кажува на
младиот владика за првите капки од горчливата чаша на животот, подготвувајќи го за веста за
скапата цена за која се плаќа слободата. И кога ќе пристигнат одмаздниците во раните утрински
часови, тој толку крваво им се причестува, а потоа им оддава почит на српските, хрватските и
црногорските херои кои загинале во борбите со Турците. Вук Мандушиќ

Вук Мандушиќ има два лика. Оној кој е познат херој со сите карактеристики на епски јунак од
црногорскиот регион. Тој е плашлив и див по природа, намуртен и мрачен, бестрашен на бојното
поле и одличен со оружје. Но, во Вук Мандушиќ се крие другата страна - тој е јунак со лирско срце
кого го мачи тајната љубов кон мажена жена, па нема мир ни во сон. Самата раздор на две
личности во една личност е очигледна, но трагедијата на таа љубов што ја чувствува не е во
раздор туку во тоа што е недозволива. Во Вук Мандушиќ, Његош насликал типичен црногорски
херој, во кој се испреплетуваат херојството, лудоста, каприциозноста, тајната љубов кон мажената
жена и момчешки искрената љубов кон драгите работи. Од сите црногорски херои тој е најбогат
со внатрешни противречности. За време на преговорите со потурчените, тој смислува приказна за
својата снаа Анѓелија и со таа приказна прави остри алузии на залудни разговори и неуспешни
убедувања. Тој е за лекување на домашното зло со борба, а не со преговори. И во тајната и
трагична љубов кон снаата на Бан Милоњиќ му завидува на починатиот син на Милоњиќ Андрија:
Блазе на Андри кој умре, дали убавите очи го оплакуваа, дали го оплакуваше убавата уста!

Колективен карактер – колото – орото?

Кога преку гласот на народот се дава порака, мисла, став за некој проблем, во теоријата на
литературата тоа се нарекува колективен лик. Колективниот лик често се појавува во епската
поезија. Во делот на Горски венец колото – орото е гласот на народот

Вук Миќуновиќ, е водачот на ајдуците кои ги прогонуваа потурчените но и Турците. Тој е

олицетворение на херојот-витез. Тој од првиот момент на разговорот за насилниците има јасен и
бескомпромисен став и прв се изјаснува за Уште на првиот собор, кога ги слушна тешките и
мрачните зборови на загрижениот владика, го охрабри со силата на црногорскиот народ кој
секогаш се тврдоглав во маки и неволји: Лесно е да се биде добар во добро, хероите се познаваат.
во невоља. Навикнат на борба, долгите мисли на Данило му се тешки. Дури и изразува страв од
многу мислења. Тој со ентузијазам ја прифаќа борбената песна на кочијата, која го велича
херојството. Најголемата вредност на човекот е неговото херојство, тој е „кралот на сечие зло“ и
само тој може да му пружи слава на јунакот меѓу неговите потомци: Блажен е оној што живее
вечно, имал за што да се роди и ќивее е неговата порака што значи дека само хероите вечно
живеат и тој не се плаши од смртта . На везирот му испраќа фишек со барут и му вика дека тоа е
цената за секоја церногорска глава. Неговите зборови, кои ја отсликуваат разликата меѓу
Црногорците и потурчените , се најубавата химна на црногорското херојство и најжестоката осуда
на предавството. Истакнувајќи го овој однос меѓу него и турскиот везир, тој вели: Двајцата сме
ајдуци ? Тој е ајдук на врзаниот роб. Тој е подобар и зграпчува повеќе; Јас сум ајдук и бркам
ајдуци како тебе моето ајдуство е поголемо.