KM 401 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI-2

DENEY- 3 KURUTMA DENEYİ

(08-03-2022)

ARŞ. GÖR. A.R. AYLAK

GRUP-1 ÜYESİ
BARAN YILMAZ 17-157-014

RAPOR VERİLİŞ TARİHİ:15-03-2022

MERSİN
SUNUM/ÖZ
1.Grup olarak 3.Deneyin konusu olan kurutma deneyi yapıldı. Bu deneyde kurutma işlemi
için ısıtıcı üfleç kullanılarak kurutma işlemi sonucunda kütle ve ısı aktarım katsayıları
bulunması amaçlanmıştır. Deney sonuçları kaydedilmiş, gerekli hesaplamalar yapılmış,
sonuçlar karşılaştırılmış ve yorumlanmıştır. Deney sırasındaki yardımlarından ve aktardığı
bilgilerden dolayı Öğr. Gör. A.RAHAMAN AYLAK hocamıza sonsuz teşekkür ederiz.

SAYGILARIMLA

Baran YILMAZ
 İÇİNDEKİLER
SUNUM/ÖZ
1. TEORİ
2. DENEYSEL YÖNTEM
2.1. Deneyin Amacı
2.2. Deney Sistemi
2.3. Deneyin Yapılışı
3. BULGULAR VE TARTIŞMA
4. SONUÇ
5. SİMGELER VE KISALTMALAR
6. KAYNAKLAR
7. EKLER
7.1. Veriler
7.2. Hesaplama
1.TEORİ

Kurutma, katı, yarı katı veya sıvıdan buharlaştırma işlemi ile suyun veya başka bir çözücünün
uzaklaştırılmasını içeren bir kütle aktarım işlemi olarak tanımlanır

. Bir sıvıyı katıdan ayırmak için kullanılan mekanik yöntemler ısı ile kurutmada dikkate
alınmaz. Islak katı, ısı ile kurutmaya tabi tutulduğunda, iki işlem aynı anda gerçekleşir; ilk
olarak yüzeysel nemi buharlaştırmak için çevredeki ortamdan gelen ısının aktarımı ve ikincisi
ilk işlemden ötürü iç nemin katı yüzeyine ve ardından buharlaşmasıdır. Dolayısıyla kurutma,
ısı ve kütle aktarımının eşanlı yürüdüğü bir işlemdir.

Kurutma, granül, filtreleme keki vb. ıslak malzemeye ısı verilerek sıvının buharlaştırılması
sonucunda oluşur. Isı aktarım mekanizması temel alınarak kurutma; doğrudan (konveksiyon),
dolaylı veya temas (iletim), ışıma (radyasyon) ve dielektrik veya mikrodalga (radyo frekansı)
kurutma şeklinde sınıflandırılır. Doğrudan veya adyabatik kurutucular, sıvının buharlaşma
ısısını sağlamak için katı ile temas eden akışkanın duyulur ısısını kullanırlar.

Vakumlu raflı dolaylı kurutucular, sürekli tünel kurutucular, döner kurutucular, tamburlu
kurutucular, püskürtmeli kurutucular ve tepsi kurutucuları gibi endüstride kullanılan çeşitli
kurutucu türü mevcuttur.

İçinde su buharı bulunan havaya ‘’ rutubetli (nemli) hava’’ denir. Atmosferik hava kuru halde
olmayıp, daima içinde bir miktar su buharı taşır.

Mutlak nem: Herhangi bir sıcaklıkta birim miktarda havanın içerdiği nem miktarıdır (Hh).
Yani havadaki nem derişim id ir, birimi de kg su/kg kuru hava ‘dır.

Relatif (göreceli) nem: Belli bir V hacmindeki nemli hava içinde bulunan su buharı mol
sayısının, aynı sıcaklık ve hacimde doygun hava içinde bulunan su buharı mol sayısına oranı
olarak tanımlanır.

Bağıl Nem (bN: % nem): Belirli bir sıcaklıkta, havanın içerdiği nemin buhar basıncının (Ph),
aynı sıcaklıkta, su buharı ile doymuş havanın neminin buhar basıncına (Pd) oranıdır, yüzde
nem olarak gösterilir.
Kuru hazne - Yaş (Islak) hazne Yöntemi: Bilimsel olarak nem miktarı tayini için en uygun
yöntem, Yaş hazne - kuru hazne yöntemidir. İki eşdeğer termometrenin birinin haznesine iki
üç kat sargı bezi sarılıp, ıslatıldıktan sonra, her iki termometrenin üzerine hafif bir esinti
yapacak şekilde hava gönderilince termometre I (kuru hazne), havanın sıcaklığını gösterir;
termometre II (yaş hazne) de ise, ıslak hazne üzerindeki buharlaşma sonucu oluşan soğuma
nedeniyle sıcaklık düşüşü gözlenir. Belirli kuru hazne sıcaklıklarında, kuru hazne - yaş hazne
sıcaklık farkları alınarak hazırlanan özel tablolardan yararlanılarak o sıcaklıktaki havanın
bağıl nemi hesaplanabilir. Bu iki termometre arasındaki sıcaklık farkı ne kadar fazla olursa
bağıl nem o kadar düşük olacaktır.

Şekil -Kuru hazne - yaş hazne yöntemi ile havanın nem içeriğinin tayini.

Kurutma işleminde, kurutulacak madde üzerine ısı enerjisi aktarılarak suyun (ya da organik
çözücünün) buharlaşması için gerekli latent buharlaşma ısısı sağlanır. Bu ısı aktarımı sonucu
buharlaşan su, madde yüzeyinden kurutucu hava içine difüzlenerek uzaklaşır. Böylece ısı
aktarımı suyun maddeden buharlaşarak uzaklaşması şeklinde bir kütle aktarımına neden olur.
Kurutulacak maddenin içerdiği nem, maddenin yüzeyi üzerinde bir film katmanı olarak kabul
edilirse, bu filmin buharlaşma hızı ile ısı aktarım hızı (q) arasında ilişki,

denklemi ile açıklanabilir.

dW/dt = Buharlaşma hızı (kg/s)

dW/dt = Buharlaşma hızı (kg/s)

= Suyun latent buharlaşma ısısı (J/kg)

Kurutucu havanın sıcaklığı ile maddenin sıcaklığı arasındaki fark ne kadar fazla olursa ısı
aktarım hızı (q) da o kadar fazla olur. Maddenin nem içeriği (Hm) ile havanın (gazın) nem
içeriği (Hh) arasındaki fark arttıkça kütle aktarım hızı da artar. Bu durumda kütle aktarım hızı
ile nem arasındaki ilişki;
k = Kütle aktarım katsayısı (kg/m2 s)

A - Kurutulacak maddenin yüzey alanı (m2 )

Hm = Kurutulacak maddenin yüzeyindeki su filminin oluşturduğu mutlak nem (kg su/kg kuru
hava)

Hu = Kurutucu havanın mutlak nemi h (kg su / kg kuru hava)

Kurumanın Aşamaları

Kurutma işlemi boyunca dört önemli kuruma süreci vardır.

Ayarlanma süreci: Kurutulacak olan nemli maddenin üzerinden sıcaklığı ve nem içeriği belirli
olan hava akımı geçirildiğinde ısıtıcı havanın kurutulacak maddeye verdiği ısı enerjisinin bir
kısmı madde yüzeyinin sıcaklığını yükseltirken, diğer kısmı latent buharlaşma ısısı olarak
kullanılır. B noktasına kadar olan bu AB sürecine ayarlanma süreci denir, kuruma hızı
düşüktür.

Şekil -Kurumanın aşamaları

Sabit hız süreci: B noktasından sonra başlayan BC hız sürecine sabit hız süreci denir. Bu
süreçte, kurutucu havadan maddeye ısı enerjisinin aktarılma hızı, buharlaşma hızına eşit olur.
Kuruma hızını, maddenin yü-zeyindeki su içeriği (Hm) ile kurutucu havanın su içeriği (Hh)
arasındaki fark belirler. Maddenin yüzeyindeki suyun buharlaşması esnasında harcanan latent
buharlaşma ısısı nedeniyle, maddenin yüzey sıcaklığı, kurutucu havanın sıcaklığından düşük
olur. Kuruma yüzeyi iie kurutucu havanın sıcaklığı arasında fark oluşunca, havadan kuruma
yüzeyine enerji aktarımı olur. Bu enerji aktarımı, yüzeydeki buharlaşmayı artırır. Havadan
aktarılan bu ısı enerjisinin tamamı buharlaşma latent enerjisi olarak kullanılınca, kuruma
yüzeyi üzerindeki buhar basıncı sabitleşir, kurumakta olan maddenin yüzey sıcaklığı da
sabitleşir
Kuruma hızının ilk düşüş süreci: Kuruma sabit hızda devam ederken nem içeriği azalınca
partikülün iç kısmındaki nem dış yüzeye difüzlenerek devamlı bir sıvı filmi oluşturamaz.
Çünkü kurumadan dolayı maddenin nem içeriği azalmıştır. Kuruyan dış yüzeyde yer yer kuru
noktalar oluşmaya başlar. Böylece kritik nem içeriği denen bu C noktasından itibaren kuruma
hızı düşmeye maddenin yüzey sıcaklığı artmaya başlar. CD boyunca kuruma hızının devamlı
azaldığı bu sürece doymamış yüzey kuruma süreci veya kuruma hızının birinci düşme süreci
denir.

Kuruma hızının ikinci düşüş süreci: D noktasından itibaren oluşan kuru noktalar çoğalmaya
ve genişlemeye başlar ve en dışta kuru bir katman oluşur. Gerek ısı geçirgenliği az olan kuru
katmanın oluşması, gerek yüzeye taşınacak sıvı katmanın difüzyon hızının azalması ile
kuruma hızı D noktasından itibaren devamlı bir düşüş gösterir. Bu D noktasına ikinci kritik
nem içeriği noktası denir.

DE boyunca, buharlaşma hızı, İç katmanlardan yüzeye difüzlenen nemin difüzyon hızına

bağlıdır. Buharlaşma (kuruma) hızı azaldıkça kurutucu havadan alınan ısı enerjisinin çok az
bir miktarı buharlaşma latent ısısı olarak kullanıldığından partiküllerin yüzey sıcaklıkları daha
da artar. E noktasına ulaşıldığında buharlaşma durmuştur. Çünkü kurutucu havanın içindeki
nemin buhar basıncı İle maddenin İçindeki nemin buhar basıncı eşit olunca kuruma sona erer.
Bu durumda, buharlaşma olmadığından verilen ısı buharlaşma latent ısısı olarak kullanılmaz;
bu ısı, ürün sıcaklığını artırır ve kuruyan maddenin sıcaklığı kurutucu havanın sıcaklığına
(kuru hazne sıcaklığına) yaklaşır. Maddenin nem içeriğini daha da düşürmek için kurutucu
havanın sıcaklığını artırmak gerekir.

2.DENEYSEL YÖNTEM

2.1.Deneyin Amacı

Bu deneyin amacı, kesikli bir kurutma düzeneğinde, ısıya dayanıklı katı maddelerin kuruma
eğrilerini gözlemlemek ve bu işlemde kütle ve ısı aktarım katsayılarını bulmak.

2.2.Deney Sistemi

2.3.Deneyin Yapılışı

 Deneye başlamadan önce 15 dakika kurutucu üfleç çalıştırılarak yatışkın hale gelmesi
beklendi.
 Kurutma havasının yaş ve kuru termometre sıcaklıkları ölçülüp kaydedildi.
 Kurutulacak madde tartımı yapılmadan önce cam petri kabı tartılıp kaydedildi.
Kurutulacak madde cam petri kabına koyulup tartıldı.
 Yapılan işlemden kuru madde nemlendirildikten sonra tekrardan tartılıp ağırlığı
kaydedildi.
 Kurutulacak madde kuru ve yaş termometre arasına konulup 5 dakika boyunca
kurumaya bırakılır ve daha sonrasında kurutulacak madde tartıldı.
  Bu işlem nemli maddenin ağırlığı kuru halinin ağırlığına ulaşana kadar devam etti.

3.BULGULAR VE TARTIŞMA
Bağıl hatanı yüksek çıkmasının bir nedeni kurutma süresi dolduktan sonra tartıma
götürülürken geçen sürede nemli maddenin hava teması ile kuruması. Bu sorunun önüne
geçebilmek için kurutma tünelinin içinde tartım yapılabilir. Bağıl hatanın yüksek çıkmasının
bir diğer nedeni ise kurutma tüneli içinde havanın kurutulacak maddeyi uçurup kütle kaybına
neden olması. Bunun için ise kabı aliminyüm ile kapatıp üstünde delikler açmak. Bu sayede
kurutulacak maddeden kayıp daha az olmuş olur.

Kuru ve yaş termometre arasında ki fark yaş termometreyi nemlendirmemizdir. Buradaki

amaç yaş termometrenin nemli madde gibi yüzeyinin ıslak olmasını istememizdir. Amacımız
katı yüzeyinin sıcaklığıı ölçebilmektir. Yaş termometrenin ucunu nemli katı yüzeyi olarak
kabul edebiliriz.

4.SONUÇ
Yapılan deneyde kuru ve yaş termometre arasında ki fark öğrenildi. Kütle ve ısı aktarım
katsayılarını bularak kuruma eğrileri çizildi.

5.SİMGELER VE KISALTMALAR

6.KAYNAKÇA
 https://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/tebakademi/modern_farmasotk/5.pdf
 https://depo.btu.edu.tr/dosyalar/kimyamuh/Dosyalar/KMLIII-tepsili-kurutucu.pdf
 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/400460
 https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/nem-neden-yazin-havanin-daha-sicak-
hissedilmesine-sebep-olur
 file:///C:/Users/TKA/Downloads/4a-doner-kurutucu.pdf