REPUBLIKA NG PILIPINAS

LEYTE NORMAL UNIVERSITY

FILIPINO YUNIT

Pagsasalin sa Iba’t-ibang Akda

Pagsasaling Pampanitikan
Ito ang pag-aangkop ng akdang pampanitikan na nagtataglay rin ng mga katangian,
estilo, at himig ng akdang pampanitikan.

Paraan ng Pagsasalin
Ang pamamaraan ng pagsasalin ay mayroong isinusunod na mga alituntunin para
makagawa ng mahusay na pagsasalin sa mga panitikan. At ito ang mga sumusunod:

 Salita-sa-salita
- sa pagsasaling ito, ang ayos ng mga salita ay nanatili. Ang mga salita ay isinasalin
ayon sa pinakapalasak na kahulugan. Layunin ng paraang ito na madama ang
mechanics ng wikang isinalin bilang panimulang hakbang.
 Literal
- ang gramatikal na pagkabuo ng wikang isinalin ay hinahanap sa pinakamalapit na
katapat nito sa target language. Bilang panimulang hakbang , pinakikita nito ang mga
suliraning dapat lutasin.
 Matapat
-ang pagtatangkang maisalin ang tiyak na kahulugang pangnilalaman ng wikang
isinalin sa istrukturang panggramatika ng Source Language. Isinasalin din nito ang
mga salitang kultural.
 Semantik
-naiba ito sa matapat na pagsasalin dahil dito binibigyan din ang istetiko ng tunog
pagiging natural; ang mga kulturang salita ay hindi gaanong binibigyan diin.
Pinahihintulutan dito na maipasok ng nagsasalin ang kanyang sariling pananaw.
 Adaptasyon
-ito ang pinakamalayang anyo ng pagsasalin. Ito ay pangunahing ginagamit sa
mga dula, awit at tula. Ang paksa, ang tauhan at tagpuan ay kadalasang pinananatili
ngunit ang kultura ng source language ay isinasalin sa target na wika.
 Malaya
-kadalasan ang saling ito ay malayo na sa orihinal. Ito rin ay kadalasang mas
mahaba kaysa sa orihinal at maaaring sabihing hindi na salin.
 Komunikatibo
-pagtatangkang magbigay pakahulugan sa nilalaman sa paraang katanggap- tangap
at nauunawaan ng mambabasa.
Pagsasalin ng Tula
- Ayon kay Newmark, ang pagsasalin ng tula ay isang larangan kung saan ang
diin ay nalalagay sa pagbuo ng isang bago at malayang tula, ditoang literal na salin ay
laging napupulaan. Ang totoo walang masasabing ganap na pagsasalin. Ayon nga kay
Alfonso Santiago (1976):
Ang pagsasaling-wika ay maihahalintulad sa pagsasalin ng isang basong tubig
sa ibang baso. Sa pagsasalin ng tubig, hindi lahat na isasalin, ang basong
pinaggalingan ng tubig ay nanatiling basa, isang patunay na hindi lahat ng laman ng
baso ay naisalin. Sa pagsasalin ng tubig, ang elemento nito ay maari ring maapektuhan
ng mga sangkap sa hangin.
Nangangahulugan na anumang ingat, anumangpagsisikap na gawin ng
nagsasalin ay hindimakapagbibigay ng ganap na salin.

 TULA
May tatlong pangunahing nilalaman ang tula na magagamit sa pagsusuri nito kaugnay
ng pagsasalin:

(a) Ang nilalaman o paksa

(b) Ang estruktura ng ritmo
(c) Ang epekto ng salitang ginagamit, kabilang na ang katangiang musical, at
salimuot ng estilo.

Ayon kay Paul Selver, alinman sa tatlong sangkap na nabanggit ang maaring
matampok sa isang particular na tula. Batay rito, makikita kung gaano kaganda o
kasapat ang salin. Kung pasalaysay (narrative) ang isinasalin tulad ng sa kategorya (a),
hindi kalakihan ang problema.
Maihahalimbawa dito ang ilang awit at corrido. Bagama’t kulang pa ang pananaliksik sa
ngayon kung alin sa mga awit/corrido ang tuwirang salin sa Espanyol at alin naman ang
adaptasyon mula sa iba’t-ibang pinanggalingan, ipinakita ng mga anonimong awtor/
tagasalin ang kanilang pagkamalikhain upang masabi na sapat na kasiningan ng wika
ang kanilang mga salin/akda.
Kung ang melodiya naman ng mga salita ang ikinatatangi ng isang tula gaya ng sa (b),
halos tiyak na tiyak nang napakalaking pagbabago ang daranasin niyon sa pagsasalin.
Pero kung magaling ang tagasalin, maaaring hindi kalakihan ang magiging agwat ng
salin sa orihinal.
Kung ang matulang diskusyon (poetic dicton) naman ang mahalaga sa isang
tula, kamukha ng isinasaad sa (c) , malaki ang kinalaman ng pagkaunawa ng tagasalin
sa mga pinon katangian ng SL. Makatutulong din naman ang intuwisyon, o kahit ang
mga di-maipaliwanag na “sense of poetic value”.

 DULA

Sa pagsasalin ng klasikal na dula, halimbawa na’y dulang Griyego, may pagkakataong

ang teksto ang pangunahing binibigyang pansin. Bagama’t marami nang pag-aaral ang
ginawa ng mga iskolar tungkol sa mga obra maestrang dula sa punto ng nilalaman,
anyo, at milieu, mas madalas na pagbasa ng teksto, sa halip na panonood sa
entablado, ang nagiging karanasan kaugnay nito, sa ganitong pagkakataon, isang
matapat na salin ( o kahit ang mas madulas-dulas na semantikong salin) ang ginagawa
upang maipakita sa babasa ng TL ang pinakamalapit na kahulugan ng isinulat ng
makata/mandudula.
Sinabi ni Antonin Artaud, “nakabatay ang teatro sa takdang paraan ng pagpupuno at
pagpapakilos ng aire sa entablado, sa pamamagitan ng naglalagablab na damdamin at
mga pandama ng tao sa takdang punto, lumilikha ng sitwasyon na ipinahahayag sa
kongkretog muwestra”.
Isa pang dapat tandaan sa pagsasalin ng dula, mas matindi ang kahingian sa tagasalin
nito na takdaan ng kanya-kanyang register ang bawat tauhan. Depende sa kausap,
kinakailangang magbago-bago rin ng estilo ng pananalita (pormal, impormal, kaswal) sa
loob ng bawat itinakdang register.

 SANAYSAY

Ang sanaysay ay maikling komposisyong pampanitikan na maaaring mapaglarawan at

tumatalakay ng paksang kadalasa’y mula sa personal o limitadong pananaw.
Tingnan sa ibaba ang halaw sa sanaysay na pinamagatang “Panulaan at Kasaysayan”
ni Octavio Paz, salin ni Lamberto E. Antonio (V.S. Almario,ed., Makabagong Tinig ng
Siglo: Mithi 21-22, 1989, p.89). Hindi man Nakita ang teksto nito sa SL, sa dulas ng
pagdaloy ng wika sa TL ay mahihinuhang komunikatibo/ idyomatiko ang ginamit ng
salin dito, masarap namnamin sa Filipino at hindi sumusunod sa sintax ng wikang Indo-
Europeo.

Panulaan at Kasaysayan
Bawat tula ay isang pagtatangkang pagtugmain ang kasaysayan at panulaan para sa
kapakanan ng panulaan. Lagging sinisikap ng makata na iwasan ang paniniil ng
kasaysayan kahit ibinibilang niya ang sarili sa lipunang kinabubuhayan niya at kahit
nakikisangkot siya sa napapanahong pangyayari, isang sukdulang halimbawa na unti-
unting humuhirap isagap sa makabagong daigdig.

Ang kalikasan ng tula ay maihahambing sa Pista: bukod sa pagiging petsa sa

kalendaryo, paglihis ito sa pagkasunod-sunod ng oras at pagsiklab din ng isang
kasaluukayan na yugto-yugtong nagbabalik nang walang kahapon o bukas. Isang pista
ang bawat tula, isang mabilisaang pagsisimula ng purong panahon.