Professional Documents
Culture Documents
Let's Learn English in Three Months Volume 1: January 2005
Let's Learn English in Three Months Volume 1: January 2005
net/publication/322101932
CITATIONS READS
0 8,788
1 author:
Faisal A. Garba
Sa'adatu Rimi College of Education, Kano, Nigeria
28 PUBLICATIONS 9 CITATIONS
SEE PROFILE
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
DEVELOPMENT OF AN OPTIMAL END-TO-END SHORT MESSAGE SERVICE (SMS) ENCRYPTION SCHEME FOR MOBILE DEVICES View project
All content following this page was uploaded by Faisal A. Garba on 28 December 2017.
MU KOYI TURANCI
CIKIN WATANNI UKU
Kashi Na ‘Daya
Rainbow Publishers
Kano, Nigeria.
Published by
Rainbow Publishers
1
Kano, Nigeria.
2
GAME DA MARUBUCIN
FAISAL ALI GARBA
Faisal Ali Garba haifaffan birnin Kano ne. An haifi haifi Faisal shekaru 25 da suka
shude. Ya yi karatunsa na firamare a Shukurah Nursery and Primary School,
Kurna, Babban Layi, da ke birnin Kano (1993-1998). Daga nan ya zarce zuwa
makarantar sakandare ta Command Secondary School, Jos da ke birnin Plateau
(1998-2004). Kafin ya fara karatunsa na Digiri na Farko kan Kimiyyar Na’ura mai
KwaKwalwa a Jami’ar Bayero (2005-2010) sai da ya fara karatun share fagen shiga
jami’a har na tsawon shekara ‘daya (2004-2005).
Faisal ya sami kyaututtuka masu ‘dimbin yawa a zamanin karatunsa
wadanda suka kunshi: Overall-best Student a JSS3 da SS1 da kyaututtuka a darusa
da dama. Faisal ya kasance daya daga cikin mutum hudu da suka wakilci Jami’ar
Bayero a wasan kacici-kacicin nan na Zain Africa Challenge, Nigeria’s National
Qualifying Tournament, 2009 karo na farko.
Faisal na da son tsafta, ado, da’a, turare, karatu, rubutu, kasuwanci
(entrepreneurship), kauna da kishin kasa da al’umma. Wasansa kuwa shi ne
Taekwondo (wasan hauri da naushi na kasar Korea ta kudu). Ya na kuma daga
cikin burinsa a rayuwa-- habaka wannan wasan a arewacin kasar nan, don
alfanunsa ga rayuwa.
Don ganin karin rubuce-rubuce na wannan marabuci, a iya duba shafinsa na
yanar gizo da ke a www.alifa2try.blogspot.com . Za a kuma iya tuntubar sa kai
tsaye ta wadannan hanyoyin: 0803 602 8632, 0809 165 0324
08026118764, e-mail: alifa2try@yahoo.com, ko kuma shafinsa na zumunta a
Facebook ko Twitter.
3
SADAUKARWA
Na sadaukar da wannan littafin ga Mahaifina Alhaji Ali Garba Fagge da
Mahaifiyata Hajiya Hajara Hassan da kanwar Mahaifiyata Hajiya Aishatu Hassan
da yayar Mahaifina Hajiya Aishatu Garba (Hajiya Shatu) da wan Mahaifina
Alhaji Ibrahim Garba Fagge da matarsa Hajiya Mariya da dukkanin kakannina
Alhaji Garba, Hajiya Binta (Kande), Alhaji Hassan, da Hajiya Amina (Hajiya ta
Rano) da kuma abokina Abdulrashid Isa. Da kuma ni kaina. Allah ka sa wadannan
littattafai su zama sadaqatul jariya a garesu. Allah ya kai ladan kabarinsu. Amin.
4
CONTENTS
ABUBUWAN DA KE CIKI
Gabatarwa...........................................................................................................10
Godiya................................................................................................................ 12
7
GABATARWA
Da sunan Allah mai dimbin rahama da yawan jinkai. Dukkan yabo, tsira da
amincin Allah subhanahu wata’alla sun tabbata ga annabinmu Muhammad
sallallahu alaihi wassalam.
Ganin cewa babban abinda ke damun dalibai a wannan yanki na arewacin
kasa shi ne matsalar fahimta ta wannan harshe na Turanci, ya sa wadannan
littattafai za su kasance masu matukar alfanu ga wannan yanki namu.
An tsara wadannan littattafan domin koyar da Turanci cikin watanni uku—
wato kowanne littafi zai dauki makaranci kimanin wata daya ke nan. Haka kuma
kowanne littafi an kasafta shi zuwa babi takwas; babi biyu duk mako. Kowanne
babi ya kunshi wani fanni na rayuwarmu ta yau da kullum illa babi na takwas da ke
bitar abun da aka koya daga babi na daya zuwa na bakwai.
Har ila yau wadannan littattafai sun zo da sababbun tsararruka wadanda za
su karawa makaranci sha’awar yin karatu domin cimma manufar rubuta littattafan.
Na farko littattafan an rubutasu cikin saukakkye kuma tattausan lafazi
yadda in mai karatu ya bude bangon farko to sai ya ga bangon karshe. Har ila yau
kuma ga hotuna masu kayatarwa wadanda suka kuma yi dai- dai da abun da babin
ke batu. Haka kuma ga hirarraki na barkwanci kamar wadanda za a gani a kashi na
biyu, babi na biyar inda Danburuntu da Dankuyas suke sha’aninsu da kuma babi na
farko inda Allah ya hada Sa’idu da likita mai cizge hakwara; koya ta kaya? Duk a
cikin kashi na biyu suke. Sai ai nutso cikin littafin a duba . Haka dai sassa da
daman littattafan suka kunshi hirarraki na barkwanci da ke karawa karatu armashi.
Bayan haka kuma hirarrakin da ke cikin jimlar sun ginu ne da kalmomin
fannin wannan babin domin misaltawa mai karatu yadda za a iya sarrafa wadannan
kalmomin da aka bayar a farkon wannan babin.
Na biyu karshan kowanne babi akwai tarin wasu kalmomi da manazarci zai
kara diba ya cika rumbunsa na kalmomi. A hakikanin gaskiya samun nasarar
fahimtar kowanne irin harshe na tafiya hannu da hannu ne da fahimtar kalmomi
masu dimbin yawa daga wannan harshen. Wannan sashen ya kunshi kalmomi ne
wadanda ake amfani da su a yau da kullum cikin maganganinmu, gidajen rediyo da
jaridu da sauran al’amuranmu na yau da kullum.
Na uku kowanne babi ya kunshi sashe da aka ware kacokan ga nahawu.
Nakaltar nahawun harshe na taimakawa wajan sarrafa harshen yadda yakamata.
Sa’anan kuma ga wani sashe da ke magana kan rubutu cikin harshen Turanci wato
‘Mu Rubuta Da Turanci’. Wannan sashe zai zama kamar wata fitila ne don sa masu
karatu kan hanya game da yadda ake rubutu cikin harshen na Turanci.
Domin karawa karatu armashi ya sa aka shigo da Farfesa Dankadafi-
Farfesan kiriniya, Dakta Dankam da Malam Tsito. Don haka mai karatu zai dauka
kamar tare da shi suke karatun. Hakan zai karawa karatu armashi da kuma canja
fahimtar mutane ta cewa karatu wani abu ne mai tsauri. Sa’anan kuma bayan an
auna fahimta ga wani sashe na dan wasa: ‘Lokacin Nishadi’ a inda dalibi zai nemo
wasu kalmomi daga wani dan akwati. Ta hakan wadannan kalmomin za su zauna
daram cikin kwakwalwarsa. Don koyarwa cikin wasa na daya daga cikin hanyoyi
karbabbu na koyarwa.
Ina fata dalibai, malamai, da manazarta za su rungumesu da hannu bi-biyu
domin cin moriyar littattafan.
8
GODIYA
Dukkan yabo da godiya sun tabbata ga Ubangijina Allah subhanahu
wata’ala da ya bani lafiya, ilimi, hikima da basirar da har na sami damar rubuta
wadannan littattafai. Tsira da amincin Allah su tabbata ga annabina Muhammad,
sallallahu alaihi wasallam.
Godiya ta musamman ga dukkanin ‘yan uwana: Alhaji Kabiru, Hajiya
Maryam, Alhaji Abubakar, Hajiya Mannira, Hajiya Samina, Alhaji Manniru, Alhaji
Sagiru, Hajiya Wasila da Hajiya Aisha. Allah ya saka maku da gidan aljannah bisa
ga dawainiya da ni da ku ke sha.
Godiya ga Professor Abdallah Uba Adamu bisa ga duba wannan littafi da
ya yi da kuma Professor Aliyu Kamal na sashen koyar da harshen Turanci na
jami’ar Bayero da ke Kano, bisa ga ingantattun shawarwari da ya bani kan wannan
littafi, musamman ma yadda ya shawarceni da mayar da kalmomi da suka fara da
manya harafi zuwa kanana. Godiya ba adadi ga Alhaji Ado Ahmad shugaban Gidan
Dabino International Limited bisa ga gagarumar gudunmawarsa wajan tabbatar
wannan littafi. Yayana Alhaji Tafida Mukhtar Sarari, Assistant Zonal Educational
Officer, Kano Municipal, Malam Bashir Tijjani, Co-ordinator Humanities, da
Malam Abba Muhammad Head of English Unit, da Malam Abubakar Muhammad
Kankarofi, Inspector Hausa, da Malam Usman Ali Ibrahim, Chemistry Unit, da
Malam Kamalu Usman da Malam Sa’idu Dahiru ma’aikatan bangaran na’ura mai
kwakwalwa duk a hukumar Kano Educational Resource Department (KERD) da
yayyena Malam Abba Tofa da Malam Lawan Ali Garba, ma’aikatan Hukumar
Ilimin Manya (Agency for Mass Education) ta Kano, da kuma Haruna Isa Khalil da
ya zana hotunan littattafan, sun cancanci godiyata bisa ga gudunmawarsu ta ganin
tabbatuwar wannan littafi. Allah ya saka maku da alkhairinsa. Amin.
Gaisuwa ta musamman ga kawuna Salisu Hassan (former councillor Rano
Local Government), abokin mahaifina Malam Garba Muhammad Tofa na sashen
Ilmin manya da kuma aiyukan al’umma da ke jami’ar Bayero ta Kano.
Ina mika jinjina ta ga gaggan abokai da makusanta a gareni wadanda sun
kunshi mutane kamar su Benyamin Usman, lauyana Barrister Ibrahim Sagagi,
Faruk Umar Yarima, Bello Shehu da ya tsara bangon littattafan nan, Muhammad
Ziya’ulrahaman Abubakar, da Salisu Musa Borodo bisa ga agajin gaggawa da ka
kawo kan wannan littafi da Sani Armaya’u and Family, Tasi’u Bello Umar da
Munnir Dauda. Allah ya kara dankon abotar da ke tsakaninmu.
Ina mika jinjinata ga Ex-Commandos Command Secondary School, Jos,
Hausa Empire, (Set 2004). Kadan daga ciki sun kunshi- Abdulkadir Harisu,
Mushiri Nakande, Abubakar Ado Datti, Kamal Muhammad, Ibrahim Bala Musa,
Khalid Muhammad Giwa, Abdulaziz Muhammad, Murtala Yusuf, Musab Idris, da
Nura Sani.
Ina ni ina mantawa da Zainab Muhammad Waziri!? Shawarwarinki sun
zamanto min masu matukar alfanu. Godiya ta musamman.
9
Ha! ha!! ha!!!
Shin kun san mu kuwa?
Suna na Farfesa,
Dankadafi,
Farfesan Kiriniya
Ni kuwa Dakta
Dankam, Daktan Kaudi
da Katsalandan.
10
FIRST MONTH
WATA NA FARKO
FIRST WEEK
MAKO NA FARKO
11
Suna na Farfesa
Dankadafi.
Ni Shehun Malami
ne. Amman fa a
fannin kiriniya!
Tare za mu koyi
Turanci. Ina taya ku
murnar mallakar
wadannan littattafai.
12
CHAPTER ONE
BABI NA DAYA
MY FAMILY AND RELATIVES
IYALINA DA DANGINA
ENGLISH HAUSA
1. ancestor kakan kaka/kakar kaka
2. aunt/auntie/aunty gwaggo/inna
3. brother dan uwa
4. brother-in-law dan uwan mata/dan uwan miji
5. cousin da ko ‘yar ‘yan uwan mahaifa
6. daughter ‘ya
7. daughter-in-law suruka (matar da)
8. elder brother wa
9. elder sister ya
10. eldest child/firstborn dan fari/‘yar fari
11.eldest daughter ‘yar fari
12. eldest son dan fari
13. family iyali
14. father/dad/daddy mahaifi/uba/baba
15. father-in-law suruki
16. foster-mother uwar rana/uwar riko
17. grandchild jika (namiji ko mace)
18. granddaughter jika mace
19. grandfather kaka (namiji)
20. grandmother kaka (mace)
21. grandparents kakanni
22. grandson jika namiji
23. great grandchild tattaba kunne
24. great grandfather kakan mahaifa
25. great grandmother kakar mahaifa
26. great grandparents kakannin mahaifa
27. half brother dan uba /dan uwa (mahaifiya)
28. half sister ‘yar uba/‘yar uwa (mahaifiya)
29. lastborn/youngest child dan auta/‘yar auta
30. mother/mum/mummy mahaifiya/uwa /mama
31. nephew dan ‘yan uwa
32. niece ‘yar ‘yan uwa
33. parents iyaye
33. relatives dangi
34. siblings ‘yan uwa
35. sister ‘yar uwa
36. sister-in-law ‘yar uwar mata/‘yar uwar miji
37. son da
38. son-in-law suruki (mijin ‘ya)
39. step brother dan mijin mahaifiya /dan kishiyar mahaifiya
40. step child agola (namiji ko mace)
41. step daughter agola (mace)
42. step father mijin mahaifiya
43. step mother kishiyar uwa
44. step sister ‘yar kishiyar mahaifiya /‘yar mijin mahaifiya
13
45. step son agola (namiji)
46. uncle baffa /kawu
47. younger brother kani
48. younger sister kanwa
49. youngest daughter ‘yar auta
50. youngest son dan auta
GREGORIAN CALENDER
KALANDAR TURAWA
GRAMMAR NAHAWU
PHRASE
SASHEN JIMLA
A phrase is a part of a sentence that does not make a complete meaning.
Examples=Misalai:
E: do you have
H: ka na da
E: I have
H: ina da
E: many people
H: mutane masu yawa
E: two children
H: yara biyu
E: show me
H: nuna min
E: in the village
H: a kauyan
E: beautiful girl
H: kyakkyawar yarinya
E: handsome boy
H: kyakkyawan yaro
E: ugly man
15
H: mummunan namiji/ mutum
E: in a nutshell
H: a takaice
E: that is all
H: shi ke nan
E: all right
H: shi ke nan
E: by all means
H: i mana/kwarai kuwa
E: not at all
H: ko kadan/ ko kusa
E: all at once
H: farat daya
E: donkey years
H: shekaru aru-aru
E: a toothless bulldog
H: magen lami
E: good riddance
H: Allah raka taki gona
E: sooner or later
H: badade ko bajima
E: I live in Kano.
H: Ina zaune a Kano.
E: My dad is a farmer.
H: Babana manomi ne.
E: He is a hardworking farmer.
H: Manomine mai himma.
E: My mother is a midwife.
H: Mahaifiyata ungozoma ce.
E: I resemble my mother.
H: Ina kama da mahaifiyata.
E: He resides at Hotoro.
H: Ya na zaune a Hotoro.
E: He is a businessman.
17
H: Dankasuwa ne shi.
LURA.
Grandma takaitacciyar hanyar rubuta grandmother ce, kamar yadda
grandpa ya ke ga grandfather.
PUNCTUATION MARKS.
ALAMOMIN RUBUTU.
ENGLISH HAUSA
1. full stop . aya
2. comma , wakafi
3. dash -- dogon layi
4. hyphen - karan dori
5. question mark ? alamar tambaya
6. exclamation mark ! alamar motsin rai
7. inverted comma ‘’ alamun kauli
8. semi-colon ; wakafi mai ruwa
9. colon : tagwan aya
10. bracket () baka biyu
11. aphostrope ‘ wakafin sama
19
4. In internet and e-mail addresses (pronounced “dot”) e.g.
http://www.rainbowpublishers.com.
Each sentence in English must start with a capital letter and finish with a
full stop. Example: Tanimu is a good boy. He goes to school every day.
MU DUBA MU GANO!
Mu duba mu gano yadda za ai amfani da kalmomin da suka gabata daga
Kamus Din Farfesa Dankadafi.
H. Mu rarrabe jimlolin sashen C zuwa main verb, auxiliary verb, verb phrase,
object, adjectival, adverbial, Misali:
A very beautiful girl, Jamila is reading a book in the class.
22
CHAPTER TWO
BABI NA BIYU
SWEET HOME
GIDA MAI DADI
HOUSEHOLD ITEMS
KAYAN GIDA
ENGLISH HAUSA
1. air conditioner na’urar sanyaya daki
2. armchair kujera mai laushi
3. bathtub kwanon wanka na tangaran
4. bed gado
5. bedsheet zanin gado
6. bookcase kabar littattafai
7. bulb kwan lantarki
8. carpet dardumar daki/ kafet
9. CD player na’urar faifan sidi
23
10. cupboard kwabet
11. curtain labule
12. dining chair kujerar dakin cin abinci
13. dining table teburin cin abinci
14. DVD player na’urar faifan DVD
15. dust pan sheburin kwashe shara
15. fan fanka/mafifici
16. foot mat dardumar bakin }ofa
17. fridge/refrigerator firji
18. key makulli
19. locker loka
20. mat tabarma
21. mattress katifa
22. mirror madubi
23. padlock kwado
24. pillow matashin kai
25. radio radiyo
26. sofa doguwar kujera mai laushi
27. switch makunni
28. tank tanki
29. tap famfo
30. television talabijin
31. video bidiyo
32. washing machine na’urar wanki
lavatory=salga locker=loka
P R O G R A M
M E S
GRAMMAR NAHAWU
SENTENCES
JIMLOLI
A sentence is a group of words that makes a meaning.
Examples=Misalai:
E: Adamu closed the door.
H: Adamu ya rufe kofar
E: Zainab is walking.
H: Zainab na tafiya.
We would notice that, it is not the collection of words that matters, but how
they are arranged, to obey the rules of grammar.
In muka lura zamu ga ba tara kalmomin shi ne mafi a’ala ba, a’a amma
yadda aka jerantasu domin suyi dai-dai da ka’idojin nahawu.
25
TYPES OF SENTENCES
IRE-IREN JIMLOLI
1. statements= magana/furuci
E: I heard the dog barking yesterday.
H: Na ji karan na haushi jiya.
2. question= tambaya
E: Are you coming tonight?
H: Za ka zo daran yau?
3. command= umarni
E: Switch off the television and go to bed.
H: Kashe talabijin din ka je ka kwanta.
Examples= Misalai:
1. Subject + Predicate (verb phrase)
E: Jummai is reading.
H: Jummai na karatu.
The above examples of sentences are called simple sentences. The other
classes of sentences is called complex which you shall come across as you progress
with your study of the language.
NARRATION LABARI
SANITATION DAY
RANAR DUBA GARI
E: We observe sanitation every Saturday.
H: Mu na tsabtace-tsabtace kowacce Asabar.
27
E: Sometimes we wake up at dawn.
H: Wani sa’in mu kan tashi da alfijir.
E: What of you?
H: Ke/kai kuma fa?
E: Next week.
H: Mako mai zuwa.
E: Same to you.
H: Kai ma haka.
E: On Saturday, to be precise.
H: Ranar Asabar, a takaice.
E: Of course I will.
H: Kwarai kuwa zan yi.
E: Yes!
H: E!
E: It is going to be special.
H: Za ta zama ta musamman.
30
LET US WRITE IN ENGLISH
MU RUBUTA DA TURANCI
THE COMMA ,
WAKAFI ,
The two main functions of the comma are as follows.
a. To separate a list of things
b. To separate phrases in a sentence.
examples
a. Rice, yam, cocoyam and potatoes
b. Take these clothes, wash them, iron them and keep them in my wardrobe.
misali
a. Shinkafa, doya, gwaza da dankalin turawa.
b. Dauki wadannan kayan, ka wankesu, ka gogesu sa’annan ka ajiyesu a turakar
tufafina.
31
12. insecticide maganin kwari
13. intelligence basira/ fahimta
14. look dubi/ kalli
15. loudspeaker na’urar amsa kuwa
16. mallet gudumar katako
17. microphone bututun amsa kuwa
18. quack doctor magori
19. rumour jita-jita
20. searching bincike
21. shopping cefane
22. signature sa hannu
23. stanza baiti
24. swear rantse
25. tuareg buzu
26. villager dankauye
27. weakness rauni (na yanayin jiki)
28. wisdom/skill hikima
29. witch mayya
30. wizard maye
MU DUBA MU GANO!
Mu duba mu gano yadda za ai amfani da kalmomin da suka gabata daga
Kamus Din Farfesa Dankadafi.
LEARNING IS FUN!
KOYO NA DA DADI!
33
LET US PLAY SOME GAME.
MU DAN YI WASA.
Mu nemo sunayan kalmomin nan da Turanci daga akwatin nan na kasa.
1. wada 2. gwaggo 3. camfi 4. gwani 5. fariya 6. duba (na bokanci) 7. albashi 8.
ciyawa 9. tagwaye 10. nakasa 11. iyaye 12. kawu 13. yunwa 14. kumfa 15. dangi
16. labule 17. buzu 18. basusa 19. madubi 20. almuru 21. lambu 22. katifa 23. doro
24. dakin barci 25. dakin karatu 26. hikima 27. tabarma 28. zanin gado 29. makunni
30. jita-jita
Z N A U L D W A R F A A T I C
D U S K M I N Y I W I S D O M
N N B H I S W A F E N S N N I
I A R E L A T I V E S N N A A
N A G O A B D T A S A H K I T
M G A S U I A K A N A O A T Y
H K A W L L L K H U N G E R A
D Y C I K I G E A N U N N M A
A R A T S T K R U O M U R I M
M A T C A Y M Y A M A M N G O
A L A H R N T W I N S B R T O
T A P N I N A N K L E I B N R
T S U N U K E I A X S A N A D
R T L A B K M I P A I F N U E
E W T I A M N E M H I I O R B
S D A T Z A R Y I O T E I A N
S A A E T T K A S A Y N R R M
L A M R I M T H U M P A A N T
K A I K B E D S H E E T A M U
I N R K K B S N A B M E U N A
M N R N O I T I T S R E P U S
T I O N A A I A A A F U A K K
A A R I A G A P A R E N T S N
34
A T A U T R L A R K N C U U N
N R W G T A I E N I I L A I C
E U N R R S N A G M D E R T E
D C E A I S I I K K Y E E N T
R A A M A A Y A V D A O G U M
A M N K N A D M A I F A C B K
G I L I B R A R Y N D I C M I
FIRST MONTH
WATA NA FARKO
SECOND WEEK
MAKO NA BIYU
35
Ni ne Dakta Dankam.
Daktan Kau]i da
Katsalandan.
Ina yi muku marhabun
da shiga mako na
biyu.
CHAPTER THREE
BABI NA UKU
RELIGION
ADDINI
ENGLISH HAUSA
1. alms/charity sadaka
2. angel mala’ika
3. apostasy ridda
4. apostate wanda yai ridda
5. congregation jam’i (a massalaci ko coci)
6. Creator1 Mahalicci
7. devil/Satan shai]an
8. djinn/genie aljanni
9. faith imani
10. forbidden haram
11. God/Lord Ubangiji/Allah
36
12.hell jahannama
13. holy book littafi mai tsarki
14. heresy bidi’a
15. heretic ]an bidi’a
16. infidel kafiri
17. judgement day ranar tashin al}iyama
18. lawful halal
19. martyrdom shahada
20. miracle mu’ujiza
21. messenger manzo
22. obligatory wajibi
23. pagan arne
24. paradise aljannah
25. pilgrim alhaji/hajiya
26. pilgrimage hajji
27. pious mai son ibada
28. prayer addu’a/ salla
29. preaching wa’azi
30. prophet annabi
31. pulpit mambari
32. punishment azaba
33. purity tsarki
34. revelation wahayi
35. reward lada
36. sacrifice hadaya
37. saint waliyyi
38. sect ]arika
39. sermon hu]uba
40. sin sa~o/zunubi
41. worship bauta/ibada
Arabian=Balarabe
ISLAM
37
MUSULUNCI
ENGLISH HAUSA
1. caliph halifa
2. dome kubba
3. fasting azumi
4. holy war jahadi
5. imam limami
6. mosque massalaci
7. muezzin ladan
8. Muslim Musulmi
9. prayer beads/rosary carbi
10. prayer mat/prayer rug dardumar salla
11. Qur’an Kur’ani
12. ritual bath wankan janaba
church=coci
CHRISTIANITY
KIRISTANCI
ENGLISH HAUSA
1. baptism bastizma/ wankan tsarki
2. Bible/Gospel/New Testament linjila
3. boxing day washe garin kirsimeti
4. cardinal ]an majalisar fafaroma
5. carol wa}ar kirsimeti
6. church coci
7. Christian Kirista
8. Christmas Kirsimeti
2
9. lent azumin kiristoci
10. monastery gidan zahudu
11. monk suff/mai zahudu
12. nun mace mai zahudu
13. Old Testament/Torah Attaura
14. parson mataimakin limamin kirista
15. parsonage gidan mataimakin limamin kirista
16. pastor limamin kirista
17. priest fada
18. Psalms Zabura
38
JUDAISM
YAHUDANCI
ENGLISH HAUSA
1. Jew Bayahude
2. Pass over Idin yahudawa
3. rabbi malamin yahudu
4. synagogue wurin bautar yahudawa
5. temple3 ]akin ibada
idol=gunki
TRADITIONAL RELIGION
ADDININ GARGAJIYA
ENGLISH HAUSA
1. idol gunki
2. idol worship bautar gunki
3. idol worshipper mai bautar gunki
4. shrine ]akin bautar gunki
LURA
1, 2, & 3 Wa]annan kalmomin na da wata ma’anar badda wadda aka bayar
a nan. A duba {amus [in Farfesa [anka]afi.
LURA
‘Eve’ na da wata ma’anar. Mu duba {amus [in Farfesa [anka]afi.
GRAMMAR NAHAWU
PARTS OF SPEECH
AZUZUWAN KALMOMI
There are eight parts of speech in the English language. They classify and
tell us the function of a word in a sentence. They are as follows.
1. noun= suna
2. pronoun= wakilin suna
3. verb= aikatau
4. adverb=bayanau
5. adjective=siffatau
6. conjunction=maha]i
7. interjection=kalamun motsin rai
8. preposition=~igirau
NOUN
40
SUNA
Noun means the name of anything-- person, animal, place or things.
TYPES OF NOUNS
IRE-IREN SUNA
There are four different types of nouns. They are as follows.
Kamar yadda sunan ya ke, suna ne gama gari da ake bawa abubuwa.
Misalai: takarda, littafi, mahauci, }ofa, jela, fata, fure, ciyawa, yaro, yarinya,
namiji, mace, bishiya.
b. proper noun=sunan yanka
This is a ‘specific’ name given to a person, animals, places and things. The
name always starts with a capital letter. If it is made up of more than a word, each
of the word will begin with a capital letter.
Examples: Ahmad, Zainab, Queen Amina, King Fahad, Hamza Umar, River
Niger, Africa, Kano, Jigawa, Mrs. Hadiza, Mr. Faruk etc
Wannan suna ne da ake bawa abu da baza a iya ta~awa ba, gani ko kuma ji.
Misalai: farin ciki, fushi, musu, gwamnati, shuru, }unci, kirki, gaskiya da sauransu.
|oyayyun sunaye (abstract nouns) da dama kan }are da kamar haka: -ion, -
ism, -ment, -ness, -ty. Misalai: education-ilmi, capitalism- jari hujja, government-
gwamnati, blindness- makanta, beauty- kyau.
41
d. collective noun=suna jama’u
Collective noun is use to name a group or collection of things with similar
characteristics. Examples: a herd of cattle, a gang of robbers, a flock of sheep, a
pack of asses, etc.
In writing sometimes, we write only the main word of the collective noun.
Examples: herd, gang, etc.
Suna jama’u (collective noun) ana amfani dashi don kiran }ungiya ko taro
na abubuwa masu halaye iri ]aya. Misalai: garken shanu, gangan ‘yan fashi, garken
tumaki, garken jakuna da sauransu.
A wasu lokutan muhimmiyar kalmar da ke cikin suna jama’u ka]ai ake
rubutawa. Misalai: garke, gangan da sauransu.
Another class into which nouns are classified are countable and uncountable
nouns.
Countable noun takes the form of singular and plural. Example of countable
nouns: house, pot, bed, cup, mat, etc.
Uncountable nouns do not take the form of singular or plural. Examples of
uncountable nouns: sand, water, air, smoke, tears, salt, fire etc.
Wani rukuni da ake kasa suna shi ne suna mai }irguwa (countable noun) da
suna mara }irguwa (uncountable noun).
Suna mai }irguwa (countable noun) kan ]auki siffar tilo (]aya) ko jam’i (da
yawa). Misalan suna masu }irguwa: gida, tukunya, gado, kofi, tabarma da
sauransu.
Suna mara }irguwa basa ]aukar siffar tilo ko jam’i. Misalan suna marasa
}irguwa: yashi, ruwa, iska, haya}i, hawaye, gishiri, wuta da sauransu.
Nouns are preceded by the words ‘a’ or ‘the’ most of the times. We write
‘the’ in front of a noun to mean any noun. We use ‘a’ in front of nouns beginning
with consonant and we use ‘an’ in front of words beginning with a vowel. ‘The’ is
called definite article and ‘a’ or ‘an’ indefinite article.
‘A’, ‘an’ ko ‘the’ kan gabaci suna a lokuta da dama. Mu kan rubuta ‘the’ a
gaban suna domin nufin ko wanni nau’in suna. Mu na kuma amfani da ‘a’ a gaban
sunaye ma su farawa da ba}i sa’annan kuma mu na amfani da ‘an’ a gaban
kalmomi ma su farawa da wasali. Ana kiran ‘the’ da suna definite article su kuma
‘a’ ko ‘an’ indefinite article.
CONVERSATION HIRA
WHAT IS YOUR RELIGION?
MENE NE ADDININKA?
E: I am a Muslim.
H: Ni Musulma ce.
E: Yes.
H: E.
E: I enjoy fasting.
H: Ina jin da]in azumi.
E: Of course!
H: {warai kuwa!
E: Wonderful!
H: Abun mamaki!
E: Amen.
H: Amin.
E: Yes, I know.
H: E, na sani.
E: It is not difficult.
44
H: Babu wuya.
E: I love my religion.
H: Ina son addinina.
E: Today is Christmas.
H: Yau Kirsimeti.
Examples
1. Some were dead, some breathing heavily, and others seriously injured— it was
an awful sight.
2. He wore a black suit and a black shoe— he must be a banker.
Misalai
1. Wasu sun mutu, wasu na numfasawa da kyar saura kuma sun ji munanan
raunuka—abun ba kyan gani.
45
2. Ya sa ba}ar kwat da ~akin takalmi— duk yadda akayi ma’aikacin banki ne.
MU DUBA MU GANO!
46
Mu duba mu gano yadda za ai amfani da kalmomin da suka gabata daga
{amus [in Farfesa [anka]afi.
F. Mu kawo misalai uku-uku na ire-iren suna (noun) banda wa]anda aka kawo a
wannan babin.
CHAPTER FOUR
BABI NA HU[U
PROFESSIONS
SANA’O’I
ENGLISH HAUSA
1. accountant akanta
2. actor ]an wasan kwaikwayo
3. actress ‘yar wasan kwaikwayo
4. airforce sojan sama
5. airhostess/airstewardess sabis ta jirgin sama
6. airsteward sabis na jirgin sama
7. army sojan }asa
8. architect mai zana taswirar gidaje
9. artist mai zane-zane
10. athlete/ sportsman ]an wasan motsa jiki
11. author marabucin littafi
12. blacksmith ma}erin }arfe
13. bricklayer birkila
13. builder magini
14. businessman ]ankasuwa
15. businesswoman ‘yar kasuwa
16. butcher mahauci
17. carpenter kafinta/masassa}i
18. chauffeur matu}in gida
19. clerk akawu
20. cobler/ shoemaker1 baduku
21. cook kuku
22. custom jami’in hana fasa }wauri
23. doctor likita
48
24. driver matu}i
25. engineer injiniya
26. farmer manomi
27. fisherman masunci
28. goldsmith gursumeti/ ma}erin zinare
29. hairdresser makitsiya
30. haberdasher ]ankoli
31. hunter mafarauci
32. immigration jami’in shige da fice
33. janitor mai gadi
34. journalist ]an jarida
35. judge al}ali/}uliya
36. judge’s clerk magatakardar al}ali
37. lawyer lauya
38. messenger masinja
39. musician maka]i
40. navy sojan ruwa
41. photographer mai ]aukan hoto
42. pilot matu}in jirgin sama
43. plumber galumba
44. policeman ]ansanda
45. policewoman ‘yar sanda
46. potter mai yin tukwane
47. sailor ma’aikacin jirgin ruwa
48. secretary sakatare
49. singer mawa}i
50. steward boyi
51. tailor ma]inki/tela
52. tanner majemi
53. teacher malami
54. writer marabuci
49
teacher=malama doctor=likita
LURA
1. ‘Cobler’ a Turance na nufin mai gyaran takalmi. ‘Shoemaker’ kuma na nufin
mai yin takalma. A Hausance amman duk za su ]auki fassarar baduku.
2. Wasu kalmomin a harshen Turanci da sukan ]auki ma’anar lauya sun ha]a da:
barrister, advocate, attorney, counsel, solicitor.
ear=kunne teeth=ha}ora
51
lungs=huhu ribs=ha}ar}ari
lips=le~e
LURA
1. ‘Artery/ Vein’ – a Turance/kimiyance jijiyoyi sun rabu kashi biyu. A mafiya
lokuta anfi amfani da ‘vein’ don nufin jijiyoyi. Nemi }arin bayani gun malam.
2. ‘Calf’ na iya ]aukar ma’anar ‘]an mara}i’.
3. ‘Foot’ na nufin daga yatsun }afa zuwa idon sau.
4. ‘ Leg’ na nufin gabaki ]aya kafar. Daga yatsun }afa zuwa gwiwar }afa
GRAMMAR NAHAWU
PRONOUN
WAKILIN SUNA
Pronouns just as the name suggest are words that are use instead of nouns.
They replace nouns in speech and in writing. They are use so as to avoid repetition.
Wakilin suna kan iya kasancewa ‘ ma’aikaci’ wato ‘subject’ ko kuma goya
aikatau ‘ object’ ]in jimla.
Examples
Sumayya has returned the knife.
She has returned it.
53
As you can see from the above sentences, ‘Sumayya’ and ‘the knife’ are the
subjects and objects of our sentence and we have used ‘she’ and ‘it’ to replace
Sumayya and the knife.
Misali
Sumayya ta dawo da wu}ar.
Ta dawo da ita
Kamar yadda za ku gani a jimlar nan ta sama, ‘Sumayya’ da ‘wu}ar’ (the
knife) su ne ma’aikaci (subject) da kuma goya aikatau (object) ]in jimlar. Sa’anan
kuma mun yi amfani da ‘ta’ (she) da kuma ‘ita’ (it) don maye gurbin Sumayya da
wu}ar.
Examples
1. Saratu resembles Aisha. She resembles her.
2. Umar, Sabi’u and Nasiru are playing. They are playing.
3. Naja’atu came here yesterday. She came here.
4. I, Abdulkadir and Mushiri are friends. We are friends.
54
Misalai
1. Saratu na kama da Aisha. Ta na kama da ita.
2. Umar, Sabi’u da Nasiru na wasa. Su na wasa.
3. Naja’atu ta zo nan jiya. Ta zo nan.
4. Ni, Abdulkadir da Mushiri abokaine. Mu abokaine.
Ana amfani da wakilin suna mai kome (reflexive pronoun) don nuna cewa
wani aiki da aka yi ya dawo kan wanda yai aikin. Su ne kamar haka.
1. myself— kaina
2. yourself— kanka/ kanki
3. himself— kansa
4. herself— kanta
5. itself— kanta/kansa (ba mutum ba)
6. ourselves— kanmu
7. yourselves— kanku
8. themselves— kansu
Examples
1. I cut myself.
2. She did it herself.
3. He has hurt himself with the machete.
Misalai
1. Na yanka kaina.
2. Ita ta yi da kanta.
3. Ya jiwa kansa ciwo da addar.
Ana amfani da wakilin suna mai tambaya (interrogative pronoun) don yin
tambaya.
Examples
1. Who is this?
2. Which is yours?
3. Whom did he marry?
4. What is his name?
5. Whose is the car parked outside?
Misalai
1. Wa ye wannan?
2. Wanne ne naka?
3. Wa ya aura?
4. Mene ne sunansa?
5. Motar wa ce wadda aka ajiye a waje?
55
4. relative pronoun= wakilin suna mai nuna dangantaka
Relative pronoun is related to the noun which it refers to. They are the same
with the interrogative pronoun only that ‘what’ is excluded and ‘that’ added.
Kamar yadda suna ya kasance, ana amfani da su domin gwaji ko yin nuni ga
abubuwa. Ana amfani da su kamar haka:
1. hers -rta/nta/nata
2. his -rsa/nsa/nasa
3. it’s nata/ nasa (ba mutum ba)
4. mine/my -na/ nawa
5. their/theirs -nsu/nasu
6. our/ours -nmu/namu
7. your/yours -nka/naka
57
A wannan nau’i na wakilin suna, ana samun musayan aiki a tsakanin mutum
biyu ko fiye.
CONVERSATION HIRA
WHAT IS YOUR FUTURE CAREER?
WANI AIKI ZA KU YI NAN GABA?
E: What would you like to become in the future?
H: Me za ki so ki zama nan gaba?
E: A vetenary doctor?
H: Likitar dabbobi?
E: No!
H: A’a!
E: A medical doctor.
H: Likitar mutane.
E: God willing.
H: Da yardar Ubangiji.
E: Certainly.
H: {warai kuwa.
58
gynaecologist=likitar mata
teacher=malama
E: Yes, of course.
H: E, }warai da gaske.
E: Why?
H: Saboda me?
E: No!
H: A’a!
E: Amen.
H: Amin.
E: It is in the class.
H: Ta na cikin aji.
E: I am cleaning my shoes.
H: Ina goge takalmina ne.
E: My pocket is full.
H: Aljihuna cike ya ke.
E: I have nothing/ I do not have anything.
H: Ban da komai.
E: I am not crying.
H: Ba kuka na ke yi ba.
E: I can do it.
H: Zan iya.
E: It is not difficult.
H: Ba wuya.
E: It is easy/It is simple.
H: Da sau}i.
E: I cannot do anything.
H: Ba abin da zan iya yi.
61
LET US WRITE IN ENGLISH
MU RUBUTA DA TURANCI
THE HYPHEN –
KARAN [ORI -
It is use in the following ways.
1. To form a compound word or to separate certain prefixes and suffixes from their
root words. Examples: brother-in-law, ex-governor, five- story, co-operate.
2. To indicate the continuation of a word at the end of a line. example
No one is above mis-
takes.
3. When writing compound numbers between 21 and 99 in words. Examples: forty-
five, eighty-nine.
MU DUBA MU GANO!
Mu duba mu gano yadda za ai amfani da kalmomin da suka gabata daga
{amus [in Farfesa [anka]afi.
64
IT’S FUN TIME!
LOKACIN NISHA[I!
LEARNING IS FUN!
KOYO NA DA DA[I!
M U K M K S A T I S S E C T K
O R I G I N A M T Z O Z N S H
R A A B A A A N I Y Z W Y I F
T H A B E R D A S H E R N I R
A N W I H B O I N F I D E L R
R U A K I N A W R F N A B N D
I R T O O T H B S O J T S U D
Y M I N O E U L E P E R T O D
K K N L I T E R A T U R E A T
A L Y L F A W N B R A N A O E
J S W M A S S A C R I F I C E
D E I Y A N E B F Y U O B K T
L S I B E A R D T K O A A K A
65
A I R E M B Y I A M J U D G E
O D J T O E R S V N S D K K W
C A A A T U G L N A A A F A S
R R K I P L A A P O S T A S Y
A A I O Y I E D I Z T A I O O
H P E A R T H Q U A K E N P N
C D E F A H U D I G N I T Y E
E R Y S K B K A H U N M K T F
M A I A T W F H U N T E R A R
O O K N H L N A W C I E I I A
D G U A I I E N L Y N T Y Y D
R U D K G A A O A I H L A H D
Y A A A H K O R A N W I K I A
T J T L A L C R R E H C T U B
R E D D A L B F W T B I I E L
A K W T N A I N E W A F N S L
M O S Q U E A L J A W A C K Y
FIRST MONTH
WATA NA FARKO
THIRD WEEK
MAKO NA UKU
66
Ha! Ha!! Ha!!!
Ni ne dai Malam Tsito
Ba hannu rabana na zo
ba. Tafe na ke da
kwando cike da ‘ya
‘yan itatuwa da kuma
launuka mabambanta.
Sai ai nutso cikin babin
a sha lagwada.
CHAPTER FIVE
BABI NA BIYAR
MR FARUK’S GARDEN
LAMBUN MALAM FARUK
FRUITS
‘YA ‘YAN ITATUWA
ENGLISH HAUSA
1. apple tufa
2. banana ayaba
3. black plum fruit ]inya
4. cashew kanju/kashu
5. cherry agwaluma
6. coconut kwakwa
7. custard apple fasadabur/gwandar daji
8. deleb fruit giginya
67
9. desert date aduwa
10. dum fruit goruba
11. ebony fruit kanya
12. fig ~aure/durumi
13. garden egg ]ata/yalo/gauta
14. grape inibi
15. grape fruit garehul/tonis
16. guava goba
17. jujube fruit magarya
18. lemon/ lime lemon tsami
19. locust bean ]orawa
20. mango mangwaro
21. mimosa bagaruwa/gabaruwa
22. olive zaitun
23. orange lemon za}i
24. pawpaw gwanda
25. pear fiya
26. pineapple abarba
27. plantain agada
28. pomegranate ruman
29. raisin zabibi
30. shea-fruit ka]anya
31. sugar-cane rake
32. tiger-nut aya
33. tamarind tsamiya
34. tangerine tanjariya
35. water melon kankana
VEGETABLES
KAYAN GWARI
ENGLISH HAUSA
1. bitter-leaf shuwaka
2. cabbage kabeji
3. carrot karas
4. cauliflower kabeji mai fari a ciki
5. cucumber gurji
6. cress lafsur
7. green beans koran wake
8. horse-radish leaf zogale
9. lettuce latas/salak
10. marrow }abushi
11. melon seeds agushi
12. mushroom kashin wata
13. okra }u~ewa
14. onion albasa
15. onion tops lawashi
16. pepper attarihu/barkono/tattasai
17. pumpkin kabewa
18. sorrel yakuwa
19. spinach alayyahu
20. spring onion albasa mai lawashi
68
21. tomato tumatir
22. water lettuce kainuwa
23. water lily bado
HERBS
KAYAN {ANSHI
ENGLISH HAUSA
1. black pepper masoro
2. cinnamon }irfa
3. clove kanumfari
4. garlic tafarnuwa
5. ginger citta
6. small pepper kimba
apple=tufa banana=ayaba
cherry=agwaluma pineapple=abarba
pear=fiya grape=inibi
69
orange=lemo mango=mangwaro
carrots=karas tomato=tumatur
marrow=}abushi onions=albasa
70
LET US COUNT!
MU {IRGA!
ENGLISH HAUSA
1. one ]aya
2. two biyu
3. three uku
4. four hu]u
5. five biyar
6. six shida
7. seven bakwai
8. eight takwas
9. nine tara
10. ten goma
11. eleven sha ]aya
12. twelve sha biyu
13. thirteen sha uku
14. fourteen sha hu]u
15. fifteen sha biyar
16. sixteen sha shida
17. seventeen sha bakwai
18. eighteen sha takwas
19. nineteen sha tara
20. twenty ashirin
71
WHAT IS YOUR POSITION?
MENE NE MATSAYINKA?
ENGLISH HAUSA
1. first (1st) na ]aya
2. second (2nd) na biyu
3. third (3rd) na uku
4. fourth (4th) na hu]u
5. fifth (5th) na biyar
6. sixth (6th) na shida
7. seventh (7th) na bakwai
8. eight (8th) na takwas
9. ninth (9th) na tara
10. tenth (10th) na goma
11. eleventh (11th) na goma sha ]aya
12. twelfth (12th) na goma sha biyu
13. twentieth (20th) na ashirin
14. twenty-first (21st) na ashirin da ]aya
15. twenty-second (22nd) na ashirin da biyu
16. twenty- third (23rd) na ashirin da uku
17. twenty-fourth (24th) na ashirin da hu]u
18. one-third sulusi
19. two-third sulusani
20. one-fourth rubu’i
21. zero sifiri
GRAMMAR NAHAWU
VERB
AIKATAU
A verb is a word or a group of words that expresses an action.
Examples
1. Musa has eaten his food.
72
2. I am playing.
3. Ahmadu is walking down to his farm.
4. It is raining.
The main verbs of the above sentences are: eaten, playing, walking and
raining.
Misalai
1. Musa ya cinye abincinsa.
2. Ina yin wasa.
3. Ahmadu na tafiya izuwa gonarsa.
4. Ruwa ake yi.
Muhimman aikatau na cikin jimlolin nan na sama su ne: cinye (eaten), wasa
(playing), tafiya (walking) da kuma ruwa (raining).
Example:
1. Fatima is reading. (intransitive)
2. Fatima is reading a book. (transitive)
Wasu aikatau ]in kan iya kasancewa ‘transitive’ a lokaci ]aya kuma
‘intransitive’.
Misali:
1. Fatima na karatu. (intransitive)
2. Fatima na karanta littafi. (transitive)
TENSES
LOKUTA
Verb tenses tells us whether an action has taken place, it is taking place or it
will take place in the future. There are six main tenses in the English Language. But
we shall treat only three here. They are as follows
Examples
1. I am reading a book.
2. I go to school everyday.
3. Binta sweeps the room.
4. She is sweeping the room.
Misalai
1. Ina karanta littafi.
2. Ina zuwa makaranta kowacce rana.
3. Binta na share ]akin.
4. Ta na sharar ]akin.
74
Sentence (3) tell us what Binta do (sweeps the room) perhaps regularly,
while sentence (4) tells us what Binta is doing at the moment (sweeping the room).
The tense of the verb of sentence (2) and (3) is called the Simple Present Tense
while that of sentence (4) is the Present Continous Tense.
Examples
1. He swept the room.
2. He was sweeping the room yesterday.
3. She drove the car.
4. She was driving the car yesterday.
Misalai
1. Ya share ]akin.
2. Ya na share ]akin jiya.
3. Ta tu}a motar.
4. Ta na tu}in motar jiya.
Sentence three (3) tells us that she drove the car, an action that has been
carried out. Sentence four (4) however, told us that she was driving the car
yesterday. It was yesterday not today that the action is taking place. The tense of
the verb of sentence (1) and (3) is called Past Simple Tense, while that of sentence
(2) and (4) is the Past Continous Tense.
Jimla ta uku (3) na gaya mana cewa ta tu}a motar, aikin ya shu]e. Jimla ta
hu]u (4) kuwa na sanar da mu cewa ta na tu}in motar amman fa jiya. Jiya ne akai
aikin ba a yau ake yi ba. Lokacin aikin (tense of the verb) na jimla ta (1) da (3) ana
ce masa ‘Past Simple Tense’ yayin da na jimla ta (2) da (4) kuma ake ce masa ‘Past
Continous Tense’.
Examples
1. I shall come.
2. I shall be coming tomorrow.
3. He will drive.
4. He will be driving tomorrow.
Misalai
1. Zan zo.
2. Ina nan tafe gobe.
3. Zai tu}a.
4. Ya na nan ya na tu}i gobe iwar haka.
75
From sentence three (3) we learnt that he is going to drive the car, perhaps
tomorrow, but sentence four (4) tells us that by tomorrow he will be driving the car.
The tense of the verb of sentence (1) and (3) is called the Future Simple Tense
while that of sentence (2) and (4) is the Future Continous Tense.
Jimla ta uku (3) na sanar da mu cewa zai tu}a motar, wata}il ma gobe,
amman jimla ta hu]u (4) na sanar da mu cewa gobe iwar haka ya na nan ya na tu}i.
Lokacin aiki (tense of the verb) na jimla ta (1) da (3) ana kiransa da ‘Future Simple
Tense’ yayin da na jimla ta hu]u (4) kuma ake cewa da shi ‘Future Continous
Tense’.
CONVERSATION HIRA
FRUITS ARE ESSENTIAL TO OUR HEALTH
‘YA ‘YAN ITATUWA NA DA MUHIMMANCI GA LAFIYARMU
E: Mr Faruk is a gardener.
H: Malam Faruk mai sana’ar lambu ne.
E: He provides the green grocers at the ‘Yankaba market with all the fruits and
vegetables they require.
H: Ya na samarwa da masu sana’ar kayan gwari da ke kasuwar ‘Yankaba da
dukkanin ‘ya ‘yan itatuwa da kayan gwarin da su ke bu}ata.
E: I like banana.
H: Ina son ayaba.
76
E: Let us share this cherry.
H: Mu raba agwalumar nan.
E: It is very sour.
H: Ta na da matu}ar tsami.
E: No, I don’t.
H: A’a ba na sha.
77
E: Do you like vegetable soup?
H: Ki na son miyar ganye?
E: I love it!
H: Ina son ta!
E: Despite that.
H: Duk da haka.
E: No.
H: A’a.
78
E: But I know how to prepare groundnut gruel.
H: Amman na iya ha]a kunun gya]a.
COMMAND
UMARNI
E: Come here!
H: Zo nan!
E: Keep quiet!
H: Yi shiru!
E: Stand up.
H: Mi}e tsaye.
E: Pay attention.
H: Lura.
E: Listen to me.
H: Saurare ni.
79
E: Turn off the tap.
H: Rufe famfon.
E: Stop writing.
H: Dai na yin rubutu.
E: Okay.
H: To.
E: I am afraid, I can’t.
H: Assha, ba zan iya ba.
E: If you wish.
H: In ka ga dama.
Misalai
1. Ka shirya?
2. A zamanin mulkin Sarauniya Amina (? 1801-1860)
Note that we do not use a question mark when reporting a question. For
instance
1. He asked if I was ready.
81
LET US LEARN MORE WORDS
MU {ARA KOYAN KALMOMI
ENGLISH HAUSA
1. albino zabiya
2. announcement sanarwa
3. baldness san}o
4. bicycle keke
5. bridge gada/kadarko
6. fuel makamashi
7. funnel mazurari
8. guardian mari}i (mutum)
9. handle mari}i (na abu)
10. hoof }ofato
11. hunch-back mai }usumbi
12. insane/lunatic/mad mahaukaci
13. left-handed bahago
14. lemonade ruwan lemo
15. neighbour ma}wabci
16. pocket-knife aska
17. popularity tagomashi
18. refuse heap/refuse pit juji
19. relief sawaba
20. right-handed badame
21. rose furan wardi
22. sandpaper samfefa
23. sarcasm gatse
24. satchel gafa}a
25. shelter mafaka
26. splinter sartse
27. stupidity shashanci
28. surplus rara
29. tannery majema
30. tobacco taba
MU DUBA MU GANO!
82
Mu duba mu gano yadda za ai amfani da kalmomin nan da su ka gabata
daga {amus [in Farfesa [anka]afi.
83
F. Mu kawo hanyoyi biyu da ake amfani da alamar tambaya (Question mark)
CHAPTER SIX
BABI NA SHIDA
THE RAINBOW IN THE SKY
BAKAN GIZO A SARARIN SAMANIYA
COLOURS
LAUNUKA
ENGLISH HAUSA
1. ash-colour/grey ruwan toka
2. black ba}i
3. black-jet/pitch-black ba}i }irin
4. blue shu]i
5. brown ruwan }asa
6. dark duhu/ba}i
7. dark-blue shu]i mai duhu
8. green kore
9. light haske
10. light green kore mai haske
11. light yellow ruwan ]orawa
12. maroon colour algashi
13. orange ruwan goro
14. pink launin furan }arya
15. purple/violet launin jar garura
16. red ja
17. snow-white fari-fat
18. yellow rawaya
19. white fari
84
LET US COUNT AGAIN!!
MU SA KE {IDAYA KUMA!!
ENGLISH HAUSA
1. thirty (30) talatin
2. forty (40) arba’in
3. fifty (50) hamsin
4. sixty (60) sittin
5. seventy (70) saba’in
6. eighty (80) tamanin
7. ninety (90) casa’in
8. hundred (100) ]ari
9. million (1 000 000) miliyan
10. billion (1 000 000 000) biliyan
11. decade shekaru goma
12. century }arni (shekaru ]ari)
13. millenium shekaru dubu
14. generation zamani (shekaru talatin)
GRAMMAR NAHAWU
VERB
AIKATAU
MORE EXAMPLES ON TENSES
{ARIN MISALAI KAN LOKUTA
PAST TENSE
AIKIN DA YA WUCE
E: Saratu came here yesterday.
H: Saratu ta zo nan jiya.
85
H: Wa ye ya }walla min kira?
PRESENT TENSE
AIKIN DA AKE CIKI
E: I am going to the garden.
H: Ina tafiya izuwa lambun.
E: Who is screaming?
H: Waye ya ke ihu?
E: Halima is dancing.
H: Halima ta na rawa.
E: Hadiza is sleeping.
H: Hadiza na barci.
E: I am feeling hot.
H: Ina jin zafi.
E: I feel sick.
H: Ba na jin da]i.
FUTURE TENSE
AIKIN DA ZA AI NAN GABA
E: I will come to your house tonight.
H: Zan zo gidanku daran yau.
87
E: Mummy is returning home tomorrow.
H: Gobe mama za ta dawo gida.
CONVERSATION HIRA
WHAT IS YOUR BEST COLOUR?
WANI LAUNI KA FI SO?
E: My best colour is white.
H: Fari ne launin da na fi so.
E: No at all!
H: Ina ko ka]an!
88
H: Ka san launukan bakan gizo?
E: Yes of course!
H: {warai kuwa!
E: No, I don’t.
H: A’a, ban sani ba.
89
E: Blood of course!
H: Jini mana!
GREETINGS
GAISHE-GAISHE
E: Good morning daddy.
H: Baba ina kwana.
E: I am also fine.
H: Ni ma lafiya }alau na ke.
E: I am very grateful.
H: Na gode }warai da gaske.
91
E: At Network Plaza.
H: A Network Plaza.
E: Farewell daddy.
H: A dawo lafiya baba.
E: Good bye/Bye-bye/Bye.
H: Sai wata rana/Sai anjima.
E: Welcome mummy.
H: Sannu da zuwa mama.
E: Welcome back.
H: Sannu da dawo wa.
{ARIN BAYANI
1. “How do you do” duk da ya ke fassarar “How do you do” ita ce “Ya ya ka ke”
amman in mutum ya gaya maka haka to kaima haka amsarka gare shi za ta kasance.
Don haka amsarka za ta ]auki ma’anar “Lafiya }alau na ke”.
CONDOLENCE
TA’AZIYYA
E: So your father has passed away?
H: Ashe mahaifinka ya rasu?
92
E: May his soul rest in peace.
H: Allah ya ji}ansa.
E: Amen.
H: Amin.
E: Amen.
H: Amin.
E: Amen.
H: Amin.
{ARIN BAYANI
1. ‘Pass away’ ladabtacciyar hanyar fa]in mutuwa ce. Maimakon a ce ‘die’. Za
kuma a iya cewa “passed on”.
93
LET US WRITE IN ENGLISH
MU RUBUTA DA TURANCI
EXCLAMATION MARK!
ALAMAR MOTSIN RAI!
Exclamation mark is used to express emotions such as joy, anger, shock,
surprise etc.
Ana amfani da alamar motsin rai (exclamation mark) domin nuna halin da
zuciya ke ciki na jin da]i, fushi, gigicewa, mamaki, da sauransu.
Jimlolin nan masu zuwa na nuni da yadda ake amfani da alamar motsin rai.
1. Jummai ta haifi tagwaye!
2. Abun ba kyan gani!
3. Na cinye za~an!
4. Da kyau Sumayya!
94
14. grave/tomb kabari
15. harlot/prostitute. karuwa
16. mud laka/ta~o
17. orphan maraya/marainiya
18. penny kwabo
19. poison guba
20. receipt rasiti
21. reform gyara/sabunta
22. regulation }a’ida
23. siesta }ailula
24. sheaf dami
25. tail bindi/jela/wutsiya
26. twine kirtani
27. widow matar mamaci
28. widower mijin mamaciya
29. yawn hamma
30. yolk }wanduwa
MU DUBA MU GANO!
Mu duba mu gano yadda za ai amfani da kalmomin da suka gabata daga
{amus [in Farfesa [anka]afi.
95
TO AI SAI MU AUNA FAHIMTARMU KUMA.
A. Mu kawo fassarar wa]annan kalmomin da Hausa.
1. siesta 2. orphan 3. century 4. generation 5. maroon-colour 6. orange colour 7.
snow-white 8. widow 9. widower 10. prostitute 11. cemetary 12. grey-colour 13.
brown 14. bran 15. ditch 16. reform 17. sheaf 18. yawn 19. poison 20. deceased
F. Lura da cewa sifar aikatau (verb form) na canjawa yayin da akai amfani da ita a
matsayin ‘present tense’ ko ‘past tense’. Nemo aikatau (verb) goma tare da ‘present
tense’ da kuma ‘past tense’ ]insu.
96
FIRST MONTH
WATA NA FARKO
FOURTH WEEK
MAKO NA HU[U
97
Barka da shigowa
mako na hu]u. Kuma
}arshan wannan kashi
na farko. Da fatan dai
rumbunku ya fara
]agowa. Ni dai nawa
ya fara. .
CHAPTER SEVEN
BABI NA BAKWAI
THE ANIMAL KINGDOM
DAULAR DABBOBI
DOMESTIC ANIMALS
DABBOBIN GIDA
ENGLISH HAUSA
1. billy goat bunsuru
2. bitch karya
3. bull sa
4. bullock/steer hurtumi
5. camel ra}umi
6. cat mage/kyanwa
7. cattle shanu
8. cow saniya
98
9. dog kare
10. donkey/ass jaki
11. dromedary ra}umi (mai doro ]aya)
12. female camel taguwa
13. gecko tsaka
14. goat akuya/bunsuru
15. heifer karsana
16. large gecko sari-kutuf
17. lizard }adangare
18. male cat muzuru
19. nanny goat akuya
20. ox ta}ar}ari
21. ram rago
22. sheep tinkiya
WILD ANIMALS
NAMUN DAJI
ENGLISH HAUSA
1. adder kasa
2. african fox/fennec yanyawa
3. ant-eater daugi
4. antelope barewa
5. ape biri (wani nau’in)
6. bandicoot rat ~urgu/gafiya
7. bear dubbu
8. black horse akawali
9. boar gaddu/namijin alade
10. buffalo/bushcow ~auna
11. bull elephant toron giwa
12. cheetah damusa (wani nau’in ‘yar Indiya)
13. chimpanzee goggon biri
14. civet cat magen juda
15. cobra gamsheka/kumurci
16. deer gada
17. elephant giwa
18. girrafe ra}umin dawa
19. gorilla }aton biri
20. greyish brown horse gunya
21. grey-horse hur]e
22. guinea pig ~eran masar
23. hare/rabbit zomo
24. hartebeest kanki
25. hedgehog bushiya
26. hog/pig/swine alade
27. horse doki
28. hyena kura/siyaki
29. iguana/land monitor lizard damo
30. jackal dila
99
31. jaguar damisa (‘yar Amirka)
32. kangaroo kyangaru
33. leopard damusa (wani nau’in)
34. lion zaki
35. mare go]iya
36. mongoose tunku
37. monkey biri
38. mouse/rat ~era
39. mule alfadari
40. oryx mariri
41. porcupine beguwa
42. python mesa
43. roan horse bidi
44. roan antelope gwanki
45. shrew mouse ja~a
46. skink kul~a
47. snake maciji
48. squirrel kurege
49. stag namijin gada
50. stallion ingarma
51. tiger damusa (‘yar Indiya)
52. tortoise kunkuru
oryx=mariri horse=doki
snake=maciji kangaroo=kyangaru
WILD BIRDS
TSUNTSAYAN DAJI
ENGLISH HAUSA
1. bishop bird dale
2. black kite shirwa
3. bush fowl makwarwa
4. bustard kadafkara
5. canary kanari/marai
6. cattle egret balbela
7. crown bird gauraka
8. dove kurciya
9. eagle gaggafa/juhurma
10. falcon/hawk shaho
11. fruit bat yabirbira
12. gander mijin dinya
13. goose dani/dinya
14. goshawk cikadangaru
15. grey heron zal~e
16. griffon miki
17. ground horn bill burtu
18. hoopoe alhudahuda
19. house martin allalakar ]aki
20. ibis duddufa/jinjimi
21. lark kwanta toyi
22. marabou stork babba da jaka
23. night jar yautai
24. ostrich jimina
25. owl mujiya
26. parrot aku
27. peacock ]awisu
28. pheasant kazar dutse
29. pied-crow/crow hankaka
30. quail ~ar~arwa/tsuntsun jan baki
101
31. robin ]anba}i
32. shrike suda
33. senegal roller tsanwaka
ostrich=jimina
fish=kifi
shark=}aton kifi
34. starling cakwaikwaiwa
35. sunbird shakauci
36. swallow allala}a
37. thrush alafa/cizar
38. warbler beru/dalla/tsigi
39. weaver bird gado/jira
40. white billed stork shamuwa
41. wood pecker mako]iya/ma}wa}}afi
42. vulture ungulu
AQUATIC ANIMALS
DABBOBIN RUWA
ENGLISH HAUSA
1. cat fish karaya/tarwa]a
2. crab/pincher }aguwa
3. crocodile kada
4. eel bano/gwando
5. fish kifi
6. frog/toad kwa]o
7. hippopotamus dorinar ruwa
8. kingfisher cinawuya/tsintar
9. leech matsattsaku
102
10. moor hen kazar ruwa
11. mud fish gaiwa
12. nile perch giwar ruwa
13. otter karan ruwa
14. oyster }unda
15. prawn/shrimp jatan lande
16. perch karfasa
17. rhinoceros karkanda
18. shark }aton kifi
19. snail dodon ko]i
20. terrapin/turtle }ififiya
21. tiger-fish tsage
22. water monitor lizard guza
23. whale }atuwar kifiya
INSECTS
{WARI
ENGLISH HAUSA
1. ant cinnaka/kiyashi/tururuwa
2. bed-bug ku]in cizo
3. bee }udan zuma
4. beetle buzuzu/hangara
5. black hornet zirna}o
6. boll worm tsutsar auduga
7. butterfly malam bu]a mana littafi
8. centipede kunamar fulani/shanshani
9. cockroach kyankyaso
10. crab-lice ]anka]afi
11. cricket tsanya
12. driver-ant kwarkwasa
13. earthworm tana
14. earwig tsatso
15. firefly ma}esu
16. flea }uma
17. grasshopper/locust fara
18. hookworm kwarba/farar tsutsa
19. hooper dango
20. hornet/wasp rina/zanzaro
21. housefly }uda
22. jigger jiga
23. large-cricket gyare
24. louse kwarkwata
25. maggot tsutsa
26. millipede shanshani mara }ari
27. mosquito sauro
28. moth fa]a-wuta
29. praying mantis zan}ala }o}i-}o}i
30. scorpion kunama
103
31. small cricket tsanya
32. sugar-ant shazumami
33. spider gizo-gizo
34. termite gara/zago
cockroach=kyankyaso scorpion=kunama
housefly=}uda
termite=gara centipede=shanshani
YOUNG ANIMALS
{ANANAN DABBOBI
ENGLISH HAUSA
1. bowet ]an shaho
2. calf ]an mara}i
3. caterpillar jaririn malam bu]a mana littafi
4. chick ]antsako
104
5. cockerel }aramin zakara
6. colt/foal du}ushi (]andoki)
7. cub ]an zaki
8. duckling ]an agwagwa
9. eaglet ]an juhurma
10. elver ]an gwando
11. fawn ]an gada
12. filly }aramar go]iya
13. fingerling ]an kifi
14. foal ]an jaki
15. gosling ]an dinya
16. kid ‘yar akuya
17. kitten ]an/’yar kyanwa/muzuru
18. lamb ]an/’yar tinkiya
19. leveret ]an zomo
20. nestling ]an tsuntsu
21. owlet ‘yar mujiya
22. piglet ]an alade
23. pullet sagara
24. puppy ]an kwikwiyo
25. tadpole talibambam
ANIMAL HOMES
GIDAJAN DABBOBI
ENGLISH HAUSA
1. aviary akurkin tsuntsaye
2. cage akurkin kaji
3. cobweb yanar gizo
4. den kogon zaki
5. fold gidan tumaki
6. hive gidan zuma
7. hutch gidan zomo
8. insectarium gidan }wari
9. kennel ]akin kare
10. nest she}ar tsuntsu
11. pen gidan shanu
12. stable gidan doki
13. sty ]akin alade
{ARIN BAYANI
Bayan kasancewa kuka na dabba, kowacce kalmar da ta gabata a nan sama
na iya ]aukar wata ma’anar dabam. A duba {amus [in Farfesa [anka]afi ko a
tuntu~i malam don }arin bayani.
Let us now cite some few examples to see how these various sounds fit into
a sentence.
Examples
1. Why is the dog barking?
2. I met the sheep bleating, perhaps it is hungry.
3. I heard the lion roared.
4. Can you hear it squeaking?
5. The cat mewed but none came to its aid.
Yanzu kuma bari mu kawo wasu ‘yan misalai mu ga yadda saututtukan nan
za su shiga cikin jimla.
Misalai
1. Me ya sa karan ya ke haushi?
2. Na tadda tinkiyar na kuka, wata}il ta na jin yunwa.
3. Na ji zakin yai gunji.
4. Ka na iya jiwo kukansa? (~era)
5. Magen tai kuka amma ba wanda ya zo ya agaza mata.
GRAMMAR NAHAWU
VERB FORMS
SIFFOFIN AIKATAU
106
Verb forms change to suit the tense.
Duba misalan da aka kawo a babi na shida- yadda aka kawo misalai na
lokuta (tenses). Yi }o}arin gina jimloli daga aikatau ]in da aka bayar a baya.
Examples
walk
1. I walk to school everyday.
2. I am walking to school.
3. I walked all alone to the stadium.
4. I was walking with Zainab when I saw him.
5. I shall walk to his house.
6. I shall be walking by this time tomorrow.
Misalai
tafiya/takawa
1. Ina takawa makaranta kowacce safiya.
2. Ina tafiya izuwa makaranta.
3. Na taka izuwa sitadiyom ni ka]ai.
4. Ina tafe tare da Zainab lokacin da na ganshi.
5. Zan taka izuwa gidansa.
6. Gobe iwar haka ina nan ina tafiya.
LURA
‘Past tense’ ]in ‘read’ za a furta shi ne kamar ‘red’.
CONVERSATION HIRA
HAVE YOU EVER BEEN TO THE ZOO?
SHIN KIN TA|A ZUWA GIDAN AJE NAMUN DAJI?
E: I often visit the zoo during the weekend.
H: Na kan ziyarci gidan aje namun daji a }arshan mako.
E: I always filled a basket with bananas to feed the monkeys.
H: Koyaushe na kan cika kwando da ayaba don ciyar da birrai.
108
E: Monkeys loves banana!
H: Birrai na son ayaba!
E: What of lioness?
H: Zakanya kuma fa?
E: None at all!
H: Ina ko sau ]aya!
E: I am very glad!
H: Ina mai matukar farin ciki!
E: It is my pleasure. 2
H: Ina ba komai.
109
E: There you would see all the wild animals you have never seen before.
H: Nan za ki ga duk namun dajin da ba ki ta~a gani ba.
E: It would be great.
H: Za ta kasance }asaitacciya.
lioness=zakanya elephant=giwa
110
{ARIN BAYANI
1. ‘You are welcome’ hanyace ta amsa godiya. Ainihin ma’anarta ita ce:sannu da
zuwa.
2. Duk da ya ke ainihin fassarar ‘It is my pleasure’ shi ne jin da]i na ne, amman
fassararta a nan zai kasance ne ‘Ina ba komai’ ko wanin haka.
HOW OFTEN?
SAU NAWA?
1. always koyaushe
E: I always say my prayers before going to bed.
H: A koyaushe ina yin addu’a kafin na kwanta.
WHERE?
A INA?
1. behind baya
E: Tanimu’s car is behind the house.
H: Motar Tanimu na bayan gidan.
2. next kusa
E: His shop is next to mine.
H: Shagonsa na kusa da nawa.
111
3. inside ciki
E: Mariya is inside the room.
H: Mariya na cikin ]akin.
4. outside waje
E: Balaraba is waiting for you outside.
H: Balaraba na jiranka a waje.
5. opposite na daura da
E: His room is opposite hers.
H: [akinsa na daura da na ta.
6. below }asan
E: The shops are below the hospital.
H: Shagunan na }asan asibitin.
7. between tsakani
E: The video is between the television and the radio.
H: Bidiyon na tsakanin talabijin da rediyon.
9. in front a gaban
E: Her bag is in front of the class.
H: Jakarta na gaban ajin.
112
3. To enclose word use to mean a different thing, apart from it’s original meaning
or a word used to express sarcasm or irony.
Examples
1. Malama Na’ima said ‘All hands must be on deck’.
2. Alhaji Abubakar Imam is the author of ‘Magana Jari ce’.
3. To ‘reward’ him, the judge sentenced him to a one year imprisonment.
Misalai
1. Malama Na’ima ta ce ‘Dole mu mi}e tsaye’.
2. Alhaji Abubakar Imam ne marabucin ‘Magana Jari ce’.
3. Don ya saka masa, }uliyan ya aika da shi ]aurin shekara ]aya a jarum.
Examples
a. She said ‘Welcome darling’, and went over to hug him.
b. The teacher said ‘You are all fools’.
Examples
a. Her stare reads, ‘I love you too’; as I interpret it.
b. Just take a look at her ‘assets’: light complected skin, tall and slim figure, erect
posture and a beautiful face.
4. Quotation mark and exclamation mark may come before or after the quotation
mark depending on the meaning we are trying to make.
Examples
1. Nabila asked him ‘Where are your friends?’
As you can see above the question mark applies only to the quotation, in
this case a question.
2. Are you sure he said ‘I love you Farida’?
It is not the quotation here that is a question but the whole sentence, hence
the question mark comes after the quotation mark.
3. ‘Get out of my office!’ the headmaster barked.
The exclamation mark here applies only to the quotation- an order.
4. The doctor said ‘She has delivered twins’!
Here the exclamation mark applies to the whole sentence.
Don ganin cewa munyi amfani da alamun }auli yadda ya kamata , ya zama
dole mu kiyaye wa]annan dokokin.
113
1. Alamun }auli na zuwa bi-biyu don bu]ewa da rufewar fa]in wani.
2. Wa}afi da aya na zuwa ne a koyaushe kafin alamun }auli.
Misalai
1. Ta ce, ‘Barka da zuwa rabin raina,’ kana ta je ta rungume shi.
2. Malamin ya ce ‘Duk kanku wawaye ne.’
3. Wa}afi mai ruwa da kuma tagwan aya na zuwa ne bayan alamun }auli.
Misalai
a. Fuskarta (dubanta ya) ta nuna, ‘Nima ina sonka’; kamar yadda na fassara.
b. Ka tsaya kai dubi ga ‘kadarorinta’: farar fata, doguwa kuma siririyar sura,
mi}a}}yan diri da kuma kyakkyawar fuska.
4. Alamar tambaya da alamar motsin rai kan zo kafin ko bayan alamun }auli ya
danganta da irin ma’anar da mu ke son jimlar ta isar.
Misalai
a. ‘Ina abokanka?’ Nabila ta tambaye shi.
Kamar yadda za ku gani a sama, alamar tambaya ta shafi }aulin ne kawai a
wannan karan tambaya.
b. Kin tabbata ya ce, ‘Ina sonki Farida’?
A nan ba }aulin bane ba tambaya don haka alamar tambayar za ta zo ne
bayan alamun }aulin.
3. ‘Fitar min daga ofis!’, hedimastan ya doka tsawa.
Alamun kauli nan ya shafi fa]in ne ka]ai- umarni.
4. Likitan ya ce ‘Ta haifi tagwaye’!
A nan alamun }aulin ya shafi dukkanin jimlar.
MU DUBA MU GANO!
Mu duba mu gano yadda za ai amfani da wa]annan kalmomin da suka
gabata daga {amus [in Farfesa [anka]afi.
LURA
1. ‘Advise’ aikatau ne wato (verb) ‘advice’ kuma suna (noun), duk kuma za
su ]auki ma’anar nasiha/shawara.
115
B. Mu juyar da wa]annan kalmomin zuwa harshen Turanci.
1. taguwa 2. karsana 3. magen juda 4. mesa 5. jemage 6. toron agwagwa 7. shaho 8.
kurciya 9. babba da jaka 10. kazar ruwa 11. tsage 12. }uma 13. fa]a wuta 14.
talibambam 15. ]antsako 16. kukan jaki 17. haniniyar doki 18. yum~u 19. }umba
(ta dabba) 20. shawara (suna)
5. Mu kawo hanyoyi uku tare da misalai cikin harshen Turanci kan yadda ake
amfani da alamun }auli.
116
IT’S FUN TIME!
LOKACIN NISHA[I!
LEARNING IS FUN!
KOYO NA DA DA[I!
C H E R R Y K A S O U R M U S
N H O O P O E A G E C K O T U
R T R A T A L B I N O A E D D
I A I U D B I E U A R I L K E
N F L A G N P O R C U P I N E
Y C A D Y N C R Y N A N Y A S
P I W A T E R L I L Y G A I T
P D A T A I T C E T U T H U P
U H E D G E H O G H M I N H N
P A A K A I I A A K A R I K K
A L U Y W F I G A D E T N L D
W C A S A Z O I A G A Y O A O
A S S N A N N Y I E A Y A W N
N N L K T E A T Z W R B A M R
O O K A I A N U N I H T W A S
E B A T G T I R E B M U C U C
Y C L A R N R N K W A I H A W
O A I F U N E R A L U U D N N
117
R T A A G U I N E A P I G S M
A T R H B L Y C F O R P H A N
I L E S W G I H Y I I O N T E
N E G I A L A A N I D I M T E
B E N M R I W O T A D S U O S
O G I A L F I N C H N O S K U
W R G A K Y A N E A I N N F T
S E I I E D O A T A R D E I B
S T L A T S E I S R A L J B A
G U I N E A F O W L M L E U D
A I S L A F U R A A A U B U A
B I T T E R N W T W T S U A M
118
CHAPTER EIGHT
BABI NA TAKWAS
REVISION
BITA
A. Mu kawo fassarar wa]annan kalmomin da Hausa.
1. divination 2. dwarf 3. superstition 4. expert 5. pride 6. niece 7. curtain 8. tuareg
9. catapult 10. garden 11. dusk 12. wizard 13. sect 14. jew 15. idol 16. antichrist 17.
carrion 18. apostasy 19. butcher 20. beard 21. destitute 22. liver 23. bladder 24.
tanner 25. cherry 26. albino 27. tamarind 28. relief 29. garlic 30. ginger
31.prostitute 32. bran 33. yawn 34. orphan 35. reform 36. generation 37. porcupine
38. puppy 39. turtle 40. firefly 41. gecko 42. hoopoe
G. Mu kawo hanyoyi uku tare da misalai cikin harshen Turanci kan yadda ake
amfani da alamun }auli.
NIGERIA
Good People. Great Nation.
NAJERIYA
Nagartattun Al’umma. Mashahuriyar }asa.
120