T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

GEMİ YAPIMI

AHŞAP POSTA
1. POSTALARI YAPMA.........................................................................................................

1.2. Masif Postaları Yapma................................................................................................

1.2.1. Tanıtılması ...........................................................................................................
1.2.2. Posta Formları......................................................................................................
1.2.3. Posta Çeşitleri ve Yapım Teknikleri....................................................................
1.3. Lamine Postaları Yapma .............................................................................................
1.3.1. Yapıştırma ...........................................................................................................
1.3.2. Perdahlama ..........................................................................................................
1.3.3. Lamine Parçaların Masif Ahşaba Göre Avantajları ve Dezavantajları................

2. POSTA BAĞLANTILARI................................................................................................. 37
2.1. Posta Bağlantıları İçin Kullanılan Malzemeler ........................................................... 37
2.2. Posta Bağlantıları ........................................................................................................ 46
2.2.1. Posta-Omurga Bağlantıları .................................................................................. 46
2.2.2. Posta-Döşek Bağlantıları ..................................................................................... 48
2.2.3. Posta-Istralya (Stringer) Bağlantıları ................................................................... 50
2.2.4. Posta-Kemere Bağlantıları................................................................................... 51

i
 Resim 1.34: Daire testerede oluk açmak (1)

Resim 1.35: Daire testerede oluk açmak (2)

1.2. Masif Postaları Yapma

1.2.1. Tanıtılması
Omurganın üzerine omurgaya dik olacak şekilde yanlara doğru çıkan postalar;
teknenin gövde şeklini tanımlayan, enine mukavemetine katkıda bulunan, borda kaplamaları,
iç omurga, güverte bağlantıları için destek sağlayan elemanlardır. Ahşap teknelerde "işçilik
postaları" olarak adlandırılan bu elemanlar, yuvarlak karinalı tekneler için iki parçadan
oluşur. Doğal olarak eğri ağaçtan olması tercih edilir ancak lamine sistemle eğri görünümün
elde edilmesi de mümkündür. V şeklindeki dip yapısına sahip küçük teknelerde ise düz, tek
parça hâlinde postalar yerleştirilir.

Şekil 1.1: Postaların çıkarılması ve kalıba yerleştirilmesi

 Öncelikle teknenin dip, borda ve güverte yapısı ile gövde şeklinin belirlenebilmesi için
endazede belirtilen "dizayn postaları"nın kalıpları çıkarılır. Şeklinin çıkarılması ve omurgaya
montajı, tekne yapımının en karışık ve zahmetli işidir. Gövdenin düzgün bir şekil alabilmesi
için çok dikkatlice kesimlerinin yapılması ve montaj yerlerinin doğru belirlenmesi gerekir.
Kesimleri birden fazla ahşap parça elde edilecek şekilde geniş ve uzun tomruktan yapılır.

Bunlarla birlikte her bir kalıbın üzerinde su hatları, diyagonaller, güverte ve siyer hattı
belirtilmelidir. Daha sonra yaklaşık 2,5 cm kalınlığında, mümkün olan en uzun ve esnek
ağaçtan tirizler hazırlanır, omurgaya bağlanmış kalıp postalar üzerinde belirtilen çizgilere
çakılır. Bu tirizlerin bodoslamalara gelen uç noktalarına dikkat edilmelidir çünkü
kaplamaların yerleştirileceği aşozları kapatmamalıdır. Daha sonra işçilik postaları hazırlanır.
Bunların ya buharla ya da lamine sistemle eğilmeleri sağlanır. Buhar kabında bir süre
tutularak yumuşayan ahşap, çizimlerden elde edilen kalıbına oturtulur. Kuruyana dek şeklini
almış olur.

Buharla şekil verilen postaların kalınlığı ve derinliği aynı olmalıdır. Lamine sistemde
ise birden fazla ahşap parça, katlar oluşturacak şekilde birbirine yapıştırılır. Yine kalıbına
uygun olarak şekil verilir ve yapıştırıcının kuruma süresine göre minimum 8 saat sonra
istenilen eğri elde edilmiş olur.

Son olarak bütün işçilik postaları, merkez omurga üzerinde açılan yerlerinden
başlayarak güverteye kadar olan her bir tirize çakılır. Bir yandan da kalıp postalar
yerlerinden çıkarılır. Bundan sonra teknenin bordosunun kaplamasına geçilir.

Son olarak bütün işçilik postaları, merkez omurga üzerinde açılan yerlerinden
başlayarak güverteye kadar olan her bir tirize çakılır. Bir yandan da kalıp postalar
yerlerinden çıkarılır. Bundan sonra teknenin bordosunun kaplamasına geçilir.

 Gerçek posta ölçülerinin çıkarılması

Gerçek posta ölçülerinin proje üzerinden ayrıca çıkarılması gerekir. Bunların

ölçülerini çıkarmak için öncelikle posta yerlerinin eşit aralıklarla projedeki boyuna orta kesit
üzerinde işaretlenmesi gerekir. İşaretleme yapıldıktan sonra boyuna orta kesitin altındaki
teknenin her su kesimine göre yarı genişlik alanını veren proje üzerine işaretlenen her
postadan dik doğrular inilerek su altları kestirilir. Su altlarına göre yarı genişlik alanlarını
veren şeklin merkez hattı ile boyuna orta kesitin sağındaki endaze açılımının merkez hattı
birbirine dik doğrular ile kestirilir.

Bu iki doğrunun birbirini kestiği noktadan sağa ve sola 45º lik açılarla doğrular çizilir.
Yarım genişlik alanlarını veren şekil üzerinde bulunan her su hattındaki noktalardan merkez
hattına paralel ve 45º lik doğruları kestiği yere kadar yatay doğrular çizilir. Eğer teknenin
ortasından ön taraftaki postaların ölçüleri çıkarılıyorsa sağdaki 45º lik doğru arkada kalan

21
Şekil 1.2: Eğri ve lamine postalar
montajı, tekne yapımının en karışık ve zahmetli işidir. Gövdenin düzgün bir şekil alabilmesi
için çok dikkatlice kesimlerinin yapılması ve montaj yerlerinin doğru belirlenmesi gerekir.
Kesimleri birden fazla ahşap parça elde edilecek şekilde geniş ve uzun tomruktan yapılır.

Bunlarla birlikte her bir kalıbın üzerinde su hatları, diyagonaller, güverte ve siyer hattı
belirtilmelidir. Daha sonra yaklaşık 2,5 cm kalınlığında, mümkün olan en uzun ve esnek
ağaçtan tirizler hazırlanır, omurgaya bağlanmış kalıp postalar üzerinde belirtilen çizgilere
çakılır. Bu tirizlerin bodoslamalara gelen uç noktalarına dikkat edilmelidir çünkü
kaplamaların yerleştirileceği aşozları kapatmamalıdır. Daha sonra işçilik postaları hazırlanır.
Bunların ya buharla ya da lamine sistemle eğilmeleri sağlanır. Buhar kabında bir süre
tutularak yumuşayan ahşap, çizimlerden elde edilen kalıbına oturtulur. Kuruyana dek şeklini
almış olur.

Buharla şekil verilen postaların kalınlığı ve derinliği aynı olmalıdır. Lamine sistemde
ise birden fazla ahşap parça, katlar oluşturacak şekilde birbirine yapıştırılır. Yine kalıbına
uygun olarak şekil verilir ve yapıştırıcının kuruma süresine göre minimum 8 saat sonra
istenilen eğri elde edilmiş olur.

 Gerçek posta ölçülerinin çıkarılması

Gerçek posta ölçülerinin proje üzerinden ayrıca çıkarılması gerekir. Bunların

ölçülerini çıkarmak için öncelikle posta yerlerinin eşit aralıklarla projedeki boyuna orta kesit
üzerinde işaretlenmesi gerekir. İşaretleme yapıldıktan sonra boyuna orta kesitin altındaki
teknenin her su kesimine göre yarı genişlik alanını veren proje üzerine işaretlenen her
postadan dik doğrular inilerek su altları kestirilir. Su altlarına göre yarı genişlik alanlarını
veren şeklin merkez hattı ile boyuna orta kesitin sağındaki endaze açılımının merkez hattı
birbirine dik doğrular ile kestirilir.

Bu iki doğrunun birbirini kestiği noktadan sağa ve sola 45º lik açılarla doğrular çizilir.
Yarım genişlik alanlarını veren şekil üzerinde bulunan her su hattındaki noktalardan merkez
hattına paralel ve 45º lik doğruları kestiği yere kadar yatay doğrular çizilir. Eğer teknenin
ortasından ön taraftaki postaların ölçüleri çıkarılıyorsa sağdaki 45º lik doğru arkada kalan
postaların ölçüleri çıkarılıyorsa soldaki 45º ye doğru kestirilir. Çünkü endaze sağ yan
postaların formunu, sol yan ise arkadaki postaların formunu göstermektedir.

21
 Bu durum dikkate alınarak kestirilen 45º lik doğru, hangi su hattından gelen doğru ile
kestirildiyse endazede de aynı su hattı ile kestirilerek noktalar belirlenir. Bu noktalar bir
şablon yardımı ile birleştirilerek gerçek posta formları bulunur ve ofset tablosu oluşturulur.

Postalar; tekneyi enine sağlamlaştıran, teknenin iki yarısını birbirine bağlayan ve

kaplamaları taşıyan elemanlardır. Postalar, eğri büyümüş ağaçlardan veya buharla ıslatıp
eğerek istenilen şekle sokulur.

Postalar bir teknede kaburga gibidir. Teknenin enine kesitindeki formunu oluşturur.
Postaların şekli, eğimi, kalınlık gibi özellikleri verilen projenin endazesinden çıkartılır. 1/10,
1/20, 1/50 ölçekteki bir endaze 1/1 oranında büyütülerek buradan elde edilecek şablonlar ile
postaların biçimi çıkartılır. Bu şablonlar 1/100 ölçekli endazeyi okuyarak 1/1 oranında kâğıt
üzerine aktaran optik makinenin ucuna kalem takılarak çizilebilir.

2,20 175 35 27 237 36 44 33 31 31 1 35x35x4

2,40 185 41 30 255 43 50 37 35 37 1,2 35x35x4

2,60 195 48 34 270 40 57 42 36 40 1,7 40x30x4

2,80 205 51 37 288 55 66 47 42 46 2,3 45x45x5

3,00 215 57 40 305 61 74 53 47 52 3,1 50x50x5

3,20 225 62 43 322 68 83 58 50 59 4,4 60x30x6

3,40 335 67 46 340 75 91 68 54 66 6 65x50x5

3,60 245 72 49 355 81 100 80 59 74 7,9 75x50x6

3,68 255 77 52 375 87 112 92 63 84 10,2 80x60x7

4,00 265 82 55 390 94 124 100 67 94 12,5 90x60x7

4,20 408 100 140 117 73 102 14,5 90x60x8

Tablo 1.1: Postaların ofset tablosunda gösterilmesi

22
postaların ölçüleri çıkarılıyorsa soldaki 45º ye doğru kestirilir. Çünkü endaze sağ yan
postaların formunu, sol yan ise arkadaki postaların formunu göstermektedir.

Bu durum dikkate alınarak kestirilen 45º lik doğru, hangi su hattından gelen doğru ile
kestirildiyse endazede de aynı su hattı ile kestirilerek noktalar belirlenir. Bu noktalar bir
şablon yardımı ile birleştirilerek gerçek posta formları bulunur ve ofset tablosu oluşturulur.

Postalar; tekneyi enine sağlamlaştıran, teknenin iki yarısını birbirine bağlayan ve

kaplamaları taşıyan elemanlardır. Postalar, eğri büyümüş ağaçlardan veya buharla ıslatıp
eğerek istenilen şekle sokulur.

Postalar bir teknede kaburga gibidir. Teknenin enine kesitindeki formunu oluşturur.
Postaların şekli, eğimi, kalınlık gibi özellikleri verilen projenin endazesinden çıkartılır. 1/10,
1/20, 1/50 ölçekteki bir endaze 1/1 oranında büyütülerek buradan elde edilecek şablonlar ile
postaların biçimi çıkartılır. Bu şablonlar 1/100 ölçekli endazeyi okuyarak 1/1 oranında kâğıt
üzerine aktaran optik makinenin ucuna kalem takılarak çizilebilir.
Sadece basma postalar Sadece kesme veya tabakalı veya çelik köşebent postalar
Çelik köşebent
Kesme postalar Tabakalı postalar
Derinlik postalar
Posta Posta
H1 [m] Kalınlık Derinlik Derinlik
arası arası Kesit
(1) [mm] [mm] Kalınlık Alt Üst Kalınlık Derinlik Boyutlar[mm]
[mm] mm modülü
[mm] uçta uçta [mm] [mm] (2)
[cm3]
[mm] [mm]
1,60 145 19 15 185 16 23 18 20 20 0,7 30x30x3

1,80 155 24 19 200 24 30 24 24 24 0,7 30x30x3

2,00 165 30 23 220 30 37 28 28 28 0,8 30x30x4

2,20 175 35 27 237 36 44 33 31 31 1 35x35x4

2,40 185 41 30 255 43 50 37 35 37 1,2 35x35x4

2,60 195 48 34 270 40 57 42 36 40 1,7 40x30x4

2,80 205 51 37 288 55 66 47 42 46 2,3 45x45x5

3,00 215 57 40 305 61 74 53 47 52 3,1 50x50x5

3,20 225 62 43 322 68 83 58 50 59 4,4 60x30x6

3,40 335 67 46 340 75 91 68 54 66 6 65x50x5

3,60 245 72 49 355 81 100 80 59 74 7,9 75x50x6

3,68 255 77 52 375 87 112 92 63 84 10,2 80x60x7

4,00 265 82 55 390 94 124 100 67 94 12,5 90x60x7

4,20 408 100 140 117 73 102 14,5 90x60x8

Tablo 1.1: Postaların ofset tablosunda gösterilmesi

22
 Resim 1.36: Ahşap posta form çıtaları Resim 1.37: Ahşap posta şablonları

Bir postanın sıkılabilmesi için oluşturulan ofset tablosundaki ölçülerin 1/1 ölçülerde
kalıba aktarılması gerekir. Bunun için ofset tablosunda her su hattına göre tanımlanan bir
postanın ölçüleri, posta kalınlığı çıkarıldıktan sonra kalıba aktarılarak tebeşir ile işaretlenir.
Ölçü aktarma işlemi bittikten sonra “L” köşebentler işaretlenen yerlere göre tatlı sert olacak
şekilde cıvatalarla sabitlenir. Kılavuz bir çıta ile “L” köşebentlerin yanak açıları posta
formuna göre ayarlanarak iyice sabitlenir.

1.2.2. Posta Formları

 S – posta formu:

Klasik tasarımlı teknelerde rastladığımız bu posta formu genelde uzun salmalı

teknelerin özelliğidir.

Genelde büyük ıslak yüzey alanı ve bunun doğurduğu sürtünme nedeniyle yavaş
teknelerde rastlanan posta şeklidir. S-formlu postalara sahip tekneler genelde fazla form
23
1.2.2. Posta Formları

 S – posta formu:

Klasik tasarımlı teknelerde rastladığımız bu posta formu genelde uzun salmalı

teknelerin özelliğidir.

Genelde büyük ıslak yüzey alanı ve bunun doğurduğu sürtünme nedeniyle yavaş
teknelerde rastlanan posta şeklidir. S-formlu postalara sahip tekneler genelde fazla form

dengesine sahip değildir. Yelken seyri esnasında kolay bayılır. Ancak tekne yattıkça
salmanın doğrultma etkisi arttığından tekne belli bir açıyla yattıktan sonra sabit ve kararlı bir
seyir özelliği gösterir.

 V – posta formu:

S-formuna göre daha az ıslak alana sahip olup sürtünme değerleri daha uygundur.
Hafif ve boyuna göre narin teknelerde iyi netice verir. Ancak enli inşa edilen tekneler
yattıkça rüzgâr üstüne doğru dönme (orsacı tekne) eğilimi gösterir. Kısa aralıklı kaba dalgalı
denizlerde teknenin keskin baş kısmı suya kuvvetle vurarak tekneyi dövünmeye zorlar.

23
  Radyal – posta formu:

Su altında bir daire parçası şeklini alan radyal posta formu özgün hâlinde ender
kullanılır. Genelde U – posta veya trapez formlu posta şekli ile kombine edilerek uygulanır.
Su altında en az ıslak yüzey alanını oluşturan bu form, aynı avantajın devamı için kısa ve
derin salma ile donatılır.

Bu form hızlı tasarımlar yaratabilir ancak teknenin ileri hareket hızı denge ile de
bağlantılı olduğu için radyal posta formu en dengeli posta formu olan U – posta formu ile
kombine edilerek tasarımlarda kullanılır.

 U – posta formu:

U – posta formu ilk yoleler ile doğmuş olduğundan çok eskiden beri bilinen bir
tarzdır.

Torpil tarzı bir salmayla birleştirildiğinde teknenin sakin durumdaki form dengesi
rakipsizdir. Bu yüksek denge yeteneği sayesinde tekneye büyük yelken alanları
uygulanabilir. Biraz fazlaca olan ıslak yüzey alanının sürtünme dezavantajı fazla yelken
alanı ile ortadan kaldırılabilir.

Ancak bu form sert deniz şartlarında teknenin büyük darbe ve kuvvetlerin etkisinde
kalmasına sebep olur. Bu zorlamalara ne ekip ne de tekne dayanamaz. Bu nedenle ufak yole
tarzı tekneler haricinde yatlarda uygulanmaz.

24
Şekil 1.3: Postaların formları

24
Resim 1.38: Çeşitli ahşap posta formları

25
  Trapez – posta formu:

İlk defa IOR sınıfı yarış teknelerinde uygun ölçüm değerleri elde edebilmek için IOR
formüllerine karşı bir teknik hile olarak düşünülen bu formun avantajları kısa sürede
görülmüş ve ölçüm formülü ortadan kalktıktan sonra da modern tasarımların temel posta
formu olma özelliğini sürdürmektedir. Bu form, düşük ıslak yüzey ve form dengesi
taleplerini en iyi şekilde bağdaştırmaktadır.

Formun diğer bir önemli özelliği yelkenli teknelerde tekne yattıkça teknenin suya
değen kısmında hacimsel bir değişme olmamasıdır. Bu nedenle yelkenle seyirde 00 – 300
arası bayılma açılarında tekne son derece kontrollü seyir özellikleri gösterir.

Ayrıca sert denizlerde tekne yumuşak baş kıç hareketleri yapar. Formun tek
dezavantajı bu formda tasarlanmış teknelerin inşa işçiliğinin daha zahmetli olmasıdır.

 Köşeli, çeneli posta formu:

Ufak yelkenli teknelerde, motor bot ve motor yatlarda veya amatörlerin inşası için
düşünülmüş yatlarda kullanılan bu form, trapez postanın basitleştirilmiş şeklidir. Trapez
formunun tüm avantajları neredeyse aynen korunurken önemli imalat kolaylığı sağlar.

Resim 1.38: Çeşitli ahşap posta formları

1.2.3. Posta Çeşitleri ve Yapım Teknikleri
Ahşap postalar, kullanılan malzeme ve yapılış yönünden genellikle masif postalar ve
lamine postalar diye gruplandırılabilir. Masif postalar, basma posta dediğimiz tek parça
hâlinde olan postalardan ya da kesme posta dediğimiz ek parçalı olarak birleştirilen
postalardan oluşur. Lamine postalar ise tabakalı posta dediğimiz birbirine yapıştırılmış ahşap
katmanlı postalardan oluşmuştur.

 Basma postalar

Basma postalar buharla eğilmiş tirizlerden oluşur. Derinlikleri ve kalınlıkları tüm

boylarınca aynıdır. Omurgadan küpeşteye kadar hatta omurga üzerinden devamlı geçmek
suretiyle küpeşteden küpeşteye kadar tek parça hâlinde olur.

25
1.2.3. Posta Çeşitleri ve Yapım Teknikleri
Ahşap postalar, kullanılan malzeme ve yapılış yönünden genellikle masif postalar ve
lamine postalar diye gruplandırılabilir. Masif postalar, basma posta dediğimiz tek parça
hâlinde olan postalardan ya da kesme posta dediğimiz ek parçalı olarak birleştirilen
postalardan oluşur. Lamine postalar ise tabakalı posta dediğimiz birbirine yapıştırılmış ahşap
katmanlı postalardan oluşmuştur.
 Basma postalar

Basma postalar buharla eğilmiş tirizlerden oluşur. Derinlikleri ve kalınlıkları tüm

boylarınca aynıdır. Omurgadan küpeşteye kadar hatta omurga üzerinden devamlı geçmek
suretiyle küpeşteden küpeşteye kadar tek parça hâlinde olur.

Resim 1.39: Basma postalar

26
  Kesme postalar

Kesme postalar, birbirine geçme veya bindirme ve ek parçalı olarak birleştirilen ve

eğriliğine uygun olarak biçilmiş ahşaplardan oluşur. Kalınlıkları aynı olup derinlikleri alt ve
üst uçları arasında giderek azaltılır. Geçmelerde, geçme boyu, kalınlığının 6 katından az
olamaz ve yapıştırma işlemi uygulanır.

Resim 1.40: Kesme postalar

26
  Tabakalı postalar (lamine)

Tabakalı postalar, birbirine yapıştırılan ahşap katmanlardan oluşur. Yapıştırma,

eğriliğin az olduğu durumda şekil vermeden önce düz hâlde iken yapılabilir. Eğriliğin fazla
olduğu durumda ise yerinde veya yeterli kuvvette uygun kalıplar kullanılarak önceden
yapılmalıdır.

Resim 1.41: Tabakalı postalar

27
  Çelik köşebent postalar

Uygun şekilde eğilmiş ve flenci kaplamaya tam temas edecek tarzda açılandırılmış
köşebentlerden yapılır.

Masif postalar yapılırken uygun ölçülerde kesilen masifler denize sokularak ıslatılır.
Daha sonra bükebildiğimiz kadar bükeriz. Bükemediğimiz kısımda formu vermek için fazla
olan kısımları rende ve keser yardımıyla alınarak düzgün form alması sağlanır. Postalar
genellikle küçük tekneler de yekpare şekilde yapılır. Tekne büyüdükçe postalar eklemeli
olarak yapılır.

Resim 1.42: Postalara keserle form verilmesi

27
 Resim 1.43: Postalara keserle form verilmesi

Lamine postalar en mukavemetli posta türüdür. Form verilebilmesi kolaydır. Daha

sağlam olduğu için derinlik ve kalınlığı daha az olabilir. Bir cm kalınlığında dilinmiş
plakaların kalıplarda sıkılmasıyla oluşturulur.

gelecek şekilde düzenlenmesi daha fazla kullanılmaktadır. Fakat daha fazla mekanik etkilere
dayanıklılık istenilen yerlerde (örneğin teknenin dış kabuğu) lif yönleri birbirine dik ya da
değişik açılarda preslenebilir.

Resim 1.44: Lamine postaların kalıplarda sıkılması

28
 Resim 1.43: Postalara keserle form verilmesi
Lamine postalar en mukavemetli posta türüdür. Form verilebilmesi kolaydır. Daha
sağlam olduğu için derinlik ve kalınlığı daha az olabilir. Bir cm kalınlığında dilinmiş
plakaların kalıplarda sıkılmasıyla oluşturulur.

1.3. Lamine Postaları Yapma

Laminasyon yöntemi, ahşap malzeme, papel kaplama, kontrplak, MDF ve lif levha
gibi malzemenin üst üste en az iki kat yapıştırılması esasına dayanır. Ahşap malzeme ve
papel kaplamadan yapılan eğri formlu imalatlarda, katların lif yönlerinin birbirine paralel
gelecek şekilde düzenlenmesi daha fazla kullanılmaktadır. Fakat daha fazla mekanik etkilere
dayanıklılık istenilen yerlerde (örneğin teknenin dış kabuğu) lif yönleri birbirine dik ya da
değişik açılarda preslenebilir.

Resim 1.44: Lamine postaların kalıplarda sıkılması Resim 1.45: Postaların kalıpları
28
1.3.1. Yapıştırma
Güçlü bir yapıştırma sağlayabilmek için tutkalın birleşme yerindeki her iki yüzeye de
aynı oranda nüfuz etmesi gerekir. Uygun bir tutkallama sonucunda yapıştırılan ahşap
malzemeler ayrılmak istendiğinde yüksek oranda lif kopması meydana gelecektir. Yüksek
oranda lif kopması yapıştırmanın kaliteli olmasının sonucudur.

Resim 1.46: Ahşap postaların sıkılması

Yapıştırma yöntemiyle posta (lamine posta) yapımında daha önce hazırlanmış eğri
formda kesilmiş ahşap malzemeler kalıp üzerinde uygun bir tutkallama sonucunda
yapıştırılır ve sıkılarak kurumaya bırakılır.

Resim 1.47: Postaların kalıplarda yapıştırılması

29
Resim 1.47: Postaların kalıplarda yapıştırılması
29
Resim 1.48: Postaların kalıplarda yapıştırılması
 1.3.2. Perdahlama
Yapıştırılma işlemi tamamlanmış lamine postalar kalıptan sökülür. Perdah işlemine
öncelikle sıkılan postaların üzerine akmış epoksi tutkalının temizlenmesiyle başlanmalıdır.
Daha sonra el perdah makineleriyle (el planya ve el zımparası makinesi gibi) yüzey temizliği
yapılmalıdır.

Resim 1.50: Postaların el planyasıyla perdahlanmas Resim 1.49: Postaların spiralle perdahlanması
1.3.3. Lamine Parçaların Masif Ahşaba Göre Avantajları ve Dezavantajları

 Lamine parçalar ahşaba göre daha esnek ve direnci daha fazladır.

 Laminasyonda istenilen boy ve genişlikte tek blok parçalar elde etmek
mümkündür.
 İstenilen formda parça yapma imkânı vardır.
 Eğri formlu parçaların oluşturulmasında fire oranı düşüktür.
 Lamine olarak imal edilmiş parçanın direnci daha yüksek olduğu için parça
boyutlarında azalma yapılabilir.
 Parça boyutlarında yapılan azaltmalar yatın toplam ağırlığında bir miktar
azalma yapacağı için rüzgâr gücünden daha fazla istifade edilir ve yakıt
tasarrufu sağlanır.
 Laminasyon sistemi ile imalat yapılırken seri imalat kalıplarından parçalar
standart olarak sıkılabilir.
 Kalıpta yapılan bükme işlemi sayesinde istenilen formlar daha kolay
şekillendirilebilir.
 Dezavantajlı tarafı ise ek bir tutkal maliyeti getirmesidir.

31
 ÖĞRENME FAALİYETİ–2

AMAÇ
ÖĞRENME FAALİYETİ–2
Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda düzgün, ölçüsünde, kurallara uygun bir
şekilde posta bağlantıları işlemi yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

 Ahşap tekne imalatı yapan tersanelerde posta bağlantılarını inceleyiniz.

 Ahşap tekne imalatı yapan firmalardan katalog temin ederek tekne yapımında
kullanılan malzemeleri inceleyiniz.
 İnternet ortamında posta bağlantıları ve kullanılan malzemeler hakkında bilgi
edininiz.

2. POSTA BAĞLANTILARI
Tekne ve yat iskelet elemanlarından olan postaların yapımından sonra bağlantılarının
yapılması gerekmektedir. Bu bağlantıların yapılabilmesi için kullanılan malzemelerin
tanınması ve bağlantı yapım tekniklerinin öğrenilmesi gerekmektedir.
2.1. Posta Bağlantıları İçin Kullanılan Malzemeler
Ahşap, tekneciliğin doğuşundan beri klasik tekne malzemesidir. İşleme kolaylığı ve
hafifliğinin yanı sıra sağlamlığı, soğuğu sıcağı izole edebilmesi, diğer malzemelere oranla
yorulmaya karşı mukavemeti, görüntüsü ve sıcaklığı teknecilere hep cazip gelmiştir.
Geleneksel usullerle yapılmış tekneler senelik bakım gerektirseler de modern inşa
yöntemleriyle yapılmış, ahşap teknelerin bakım ihtiyacı çok azalmıştır.

Tekne yapımında kullanılacak ahşap cinslerini belirleyen birkaç ana faktör vardır.
Bunlar teknenin kaburgasını oluşturan masif postalar içinde geçerlidir. Ahşabın ömür
özelliği, sağlamlığı, ağırlığı ve rutubet ile hava sıcaklığına göre uzama kat sayısı ve çarpılma
eğilimi en önemli seçim ölçütleridir. Tekne yapımında kullanılacak ahşap kurutulmuş olmalı
ve yaklaşık % 15’lik bir nem barındırmalıdır.

Ahşap ne kadar dayanıklıysa o derece de ağırdır. Bu nedenle tekne yapımında hava ve

deniz şartlarına açık veya yüksek mukavemet değeri gerektiren yapım parçaları başka
ağaçlardan, yük ve suya fazla maruz kalmayan kısımlar ise daha hafif ağaçlardan yapılır.

Ahşap teknelerde posta yapımında meşe, maun, çam, kestane, dut, sipo, tik, okaliptüs,
acajou, ıroko vb. ağaçlar kullanılır.
37
Ahşap cinsleri

Kara ağaç (Türkiye)

Kara ağaç (Avrupa)

Köknar (Amerika)

Köknar (Türkiye)

Sedir (Amerika)
Meşe (Amerika)

Sedir (Türkiye)
Meşe (Türkiye)
Kestane

Makore
Doussie

Sapeli
Larch

Maun
Iroko
Çam

Tik
Yapı
elemanları
Omurga,
kontra
omurga, kıç I II II II III II II II II III I
bodoslama,
dedvut
Baş
I II II II II II III I
bodoslama
Sintine
III I II III III II II III III I
stringeri
Kemere atkısı,
kemere tirizi, III I II II III III II II II III I
yalı kütüğü
Döşekler I II II II II II II I
Kesme ve
derin III(2) I III II(2) II II(1) II(1) III I
postalar
Basma
III III II(1) II(1)
postalar
Su hattı
altındaki I II II III II II II II III I
kaplamalar
Su hattı
üzerindeki I II II III III III II II III I
kaplamalar
Güverte
I II II III III I
kaplaması
Kemereler,
III(2) I II II II(2) II(2) II(2) II(2) II(2) I
dip kirişler
Düşey
II III II II(1) II
braketler
Yatay
II III II I I
braketler
Güverte
kaplamalarını
n borda,
II II II II
marcin ve
merkez
kaplamaları
Ahşap malzemenin kullanım uygunluğu
I- Çok uygun
II- Oldukça uygun
III-Az derecede uygun
Notlar :
(1) Ahşap malzeme doğal veya tabakalı olarak kullanılabilir.
(2) Ahşap malzeme, ancak tabakalı olarak kullanılabilir.
Tablo 2.1: Ahşap teknelerde kullanılan ağaç cinsleri
42
  Bakır gemi çivisi

Bunlar da piyasadan kilo ile alınabilir. Numaranın büyüklüğü, gerçek büyüklükle ters
orantılıdır. Örneğin, 16 numara 6 numaradan daha küçüktür. 1/2’den altı numaraya veya
daha büyüklerine kadar büyük çeşitler de bulunabilir.

Resim 2.8: Posta yapımında kullanılan çiviler

Bakır çivi delikleri önceden delinmelidir. Delik, sert ağaçlar için yaklaşık olarak
köşegenin yarısı, yumuşak ağaçlar için ise çapın yarısı kadar olmalıdır. Çivinin başı için her
zaman yuva (girinti) bulunmalıdır.

em de monel alaşımdan bulunur. Doğru kullanıldığında iyi

tutuş sağlar. Fakat çıkarılınca aynı deliğe sokulamaz. Diğer ölçüdeki bir çivi kullanılmalıdır.

Bunlar sert ve kırılabilir olduklarından döndürme ve sıkıştırma yapılmaz. Bunlar

çeşitli ölçülerde bulunabilir. En inceleri yapıştırma ve çivili yapımlarda çok kullanışlıdır.

 Panel pimleri

Bu pimlerin boy ölçüsü bakımından çok az çeşidi vardır. Yapıştırmalı yapımlar için
uygun olmakla birlikte güçlü bir tutuş sağlamaz ve dayanıklı değildir.

 Pirinç çivi

Bunlar bazen bulunabilir ve iç marangozluk için çok kullanışlıdır. Fakat içindeki

galvaniz, suda bozulacağı için suyun ulaşamayacağı yerde kullanılır. Önceden yerinin
delinmesi gerekmeden çakılabilir.

 Vidalar

Vidalar bütün bağlama materyalleri içerisinde çok amaçlı ve kullanışlı olanıdır. Çeşitli
ölçek ve büyüklükte bulunur. Pirinç vidalar kullanılmamalıdır. Çünkü kolayca bozulur.

Silikon bronz, alüminyum bronz, top madeni, paslanmaz çelik ve monel alaşımı yeterli
ve kolay elde edilen maddelerdir. Galvanizli çelik vidalar da kullanılır. Fakat çinko kaplama
olmamalı, sıcak kaplama olmalıdır.
43
  Bakır gemi çivisi

Bunlar da piyasadan kilo ile alınabilir. Numaranın büyüklüğü, gerçek büyüklükle ters
orantılıdır. Örneğin, 16 numara 6 numaradan daha küçüktür. 1/2’den altı numaraya veya
daha büyüklerine kadar büyük çeşitler de bulunabilir.

Resim 2.8: Posta yapımında kullanılan çiviler

Bakır çivi delikleri önceden delinmelidir. Delik, sert ağaçlar için yaklaşık olarak
köşegenin yarısı, yumuşak ağaçlar için ise çapın yarısı kadar olmalıdır. Çivinin başı için her
zaman yuva (girinti) bulunmalıdır.

 Çevresi kancalı çivi

Bunlar hem silikon bronz hem de monel alaşımdan bulunur. Doğru kullanıldığında iyi
tutuş sağlar. Fakat çıkarılınca aynı deliğe sokulamaz. Diğer ölçüdeki bir çivi kullanılmalıdır.

Bunlar sert ve kırılabilir olduklarından döndürme ve sıkıştırma yapılmaz. Bunlar

çeşitli ölçülerde bulunabilir. En inceleri yapıştırma ve çivili yapımlarda çok kullanışlıdır.

 Panel pimleri

Bu pimlerin boy ölçüsü bakımından çok az çeşidi vardır. Yapıştırmalı yapımlar için
uygun olmakla birlikte güçlü bir tutuş sağlamaz ve dayanıklı değildir.

 Pirinç çivi

Bunlar bazen bulunabilir ve iç marangozluk için çok kullanışlıdır. Fakat içindeki

galvaniz, suda bozulacağı için suyun ulaşamayacağı yerde kullanılır. Önceden yerinin
delinmesi gerekmeden çakılabilir.

 Vidalar

Vidalar bütün bağlama materyalleri içerisinde çok amaçlı ve kullanışlı olanıdır. Çeşitli
ölçek ve büyüklükte bulunur. Pirinç vidalar kullanılmamalıdır. Çünkü kolayca bozulur.

Silikon bronz, alüminyum bronz, top madeni, paslanmaz çelik ve monel alaşımı yeterli
ve kolay elde edilen maddelerdir. Galvanizli çelik vidalar da kullanılır. Fakat çinko kaplama
olmamalı, sıcak kaplama olmalıdır.
43
 Galvanizli vidalar, galvanizinin dökülmemesi için vidalanırken aşırı özen ister.
Vidalar küçükten büyüğe (4 veya 6’dan – 28 veya fazlası) doğru sıralanır.

Vidaların yeri önceden delinir. Vidaların başı kadar yuva da açılır, vida gövdelerinin
çapı ahşaplara açılır. Vida yolunun 2/3’ü önceden delinir.

Resim 2.9:Posta yapımında kullanılan çiviler Resim 2.10:Posta yapımında kullanılan çiviler

Resim 2.11: Vidalar (Sırasıyla bronz, galvaniz, pirinç vida)

Biraz yağ kullanmak vidalamayı kolaylaştıracaktır. Ayrıca vida başına göre tornavida
veya benzeri aletin de uygunluğu önemlidir. 8 numara vida için kullanılan tornavidanın 16
numara için de kullanılabileceği umulmamalıdır.

44
Resim 2.11: Vidalar (Sırasıyla bronz, galvaniz, pirinç vida)

Şekil 2.1: Vidalar (Sırasıyla düz, yuvarlak ve oval başlı vida)

Biraz yağ kullanmak vidalamayı kolaylaştıracaktır. Ayrıca vida başına göre tornavida
veya benzeri aletin de uygunluğu önemlidir. 8 numara vida için kullanılan tornavidanın 16
numara için de kullanılabileceği umulmamalıdır.
 Cıvata ve somunlar

Bunlar hâlihazırda bütün metallerden yapılmış olarak bulunur. Silikon bronz ve

paslanmaz çelik en iyileridir fakat galvanizli tipleri daha fazla kullanılır. Galvanizli cıvatalar
tik ağacı ile kullanılmamalıdır. Stokholm katranına batırılmış demir cıvatalar büyük gemi
yapımında birinci sınıf bağlantılardır.

Şekil 2.2: Cıvata ve somunlar

45
 Cıvatalar uygun ölçüde delik ve somunun altına konulacak pullar ile su yalıtımını
sağlamak için bileşik ve pamuk ile kullanılmalıdır.

Resim 2.12: Posta yapımında kullanılan cıvata ve somunlar

45
  Epoksi reçine

Epoksi reçine, teknik özelliklerinin getirdiği avantajları sayesinde günümüzde tekne

yapımı da dâhil olmak üzere birçok endüstriyel uygulamada kullanılmaktadır. Temel
uygulama alanı malzeme yüzeyini korumak olmasına rağmen yalıtım, güçlendirme ve yer
döşemelerinde de kendini gösterir.

Geleneksel yapıştırıcılarla karşılaştırıldığında en çok tercih edilmesinin sebepleri

şöyledir:

 Ahşap, seramik, cam, plastik, beton, demir, çelik ve diğer metallerle

yüksek yapışma özelliğine sahiptir.
 Metallerle olan birleştirmelerde korozyona sebep olmaz.
 Hem uzun hem de kısa dönemler içinde yaklaşık 150 °C’ye kadar
dayanım gösterir.
 Diğer eklentilerle beraber kullanıma hazır hâle getirilmesi kolaydır.
 Tepkime sırasında hiçbir madde tutkaldan ayrılmaz ve buharlaşmaz.
 Tam sertleşen tutkal dış etkilerden bozulmaz. Özellikle kimyasal etkili
maddelere karşı büyük bir dayanım gösterir.
 Suya karşı üstün bir koruma sağlar.
 Çok iyi bir yalıtım malzemesidir.

En az bir, genellikle iki veya daha fazla epoksi bileşiği içeren yüksek performanslı
termosettir. Bu epoksi bileşikleri petrokimya endüstrisinden elde edilir. Epoksi reçineyi
sertleştirebilmek için bağlayıcı elemanlara ihtiyaç vardır. Bunlardan kullanımı yaygın olanlar
aminler, fenol-formaldehitler ve katalizörlerdir.

Bunların dışında viskozitesini azaltmaya yarayan, macun özelliğini kazandıran,

esneklik veren eklentiler de bulunmaktadır. Bu eklentilerin her birinin reçine ile karışma
oranı, uygulama ve kuruma süresi farklıdır. Örneğin, katalizörlü sertleştirici eklenmiş epoksi
reçinesi 21°C’de 10–30 dakika arasında uygulanmalıdır. Kuruma süresi ise 5 ile 9 saat
arasında değişir.

Epoksi reçine, uçucu çözücülerle temas etmedikten sonra tamamen katı hâle gelir.
Epoksi reçinenin dezavantajı ise güneş ışınlarından gelen ultraviyole ışınlarına karşı dirençli
değildir.

Ayrıca lamine posta yapımında dilinmiş ahşap plakaların birbirine yapışmasını

sağlayan epoksi tutkalında 1/1, 1/2 oranında reçine + sertleştirici kullanılmaktadır.

Mekanik özellikleri ürüne göre değişebilir. Ancak genel olarak kullanılan değerleri
şöyledir:
o Basınca direnci: 20,000 kg/cm
o Çekme direnci: 8,000 kg/cm²
o Elastisite modülü: 280,000 kg/cm²
46
 En az bir, genellikle iki veya daha fazla epoksi bileşiği içeren yüksek performanslı
termosettir. Bu epoksi bileşikleri petrokimya endüstrisinden elde edilir. Epoksi reçineyi
sertleştirebilmek için bağlayıcı elemanlara ihtiyaç vardır. Bunlardan kullanımı yaygın olanlar
aminler, fenol-formaldehitler ve katalizörlerdir.

Bunların dışında viskozitesini azaltmaya yarayan, macun özelliğini kazandıran,

esneklik veren eklentiler de bulunmaktadır. Bu eklentilerin her birinin reçine ile karışma
oranı, uygulama ve kuruma süresi farklıdır. Örneğin, katalizörlü sertleştirici eklenmiş epoksi
reçinesi 21°C’de 10–30 dakika arasında uygulanmalıdır. Kuruma süresi ise 5 ile 9 saat
arasında değişir.

Epoksi reçine, uçucu çözücülerle temas etmedikten sonra tamamen katı hâle gelir.
Epoksi reçinenin dezavantajı ise güneş ışınlarından gelen ultraviyole ışınlarına karşı dirençli
değildir.

Ayrıca lamine posta yapımında dilinmiş ahşap plakaların birbirine yapışmasını

sağlayan epoksi tutkalında 1/1, 1/2 oranında reçine + sertleştirici kullanılmaktadır.

Mekanik özellikleri ürüne göre değişebilir. Ancak genel olarak kullanılan değerleri
şöyledir:
o Basınca direnci: 20,000 kg/cm
o Çekme direnci: 8,000 kg/cm²
o Elastisite modülü: 280,000 kg/cm²
 2.2. Posta Bağlantıları
2.2.1. Posta-Omurga Bağlantıları
Postalar omurgaya bağlanırken omurga üzerindeki yeri belirlenir ve posta omurgaya
10 mm çapında paslanmaz çelik vida ile sabitlenir.

Resim 2.13: Posta omurga bağlantıları

Montajı yapılacak olan postanın omurga üzerinde yeri belirlendikten sonra o noktadan
omurganın orta merkezi bulunarak işaretlenir. Kalıptan alınmadan önce posta üzerine
işaretlenen merkez, omurgada bulunan merkez ile üst üstte gelecek şekilde geçici olarak
işkence ile sabitlenir. Omurga kenarlarında 7 cm mesafe alınarak 10 mm çapında paslanmaz
çelik cıvata sokularak omurgaya sabitlenir.
Resim 2.14: Posta omurga bağlantıları Resim 2.15: İlk postanın omurgaya bağlanması

Resim 2.16: İlk postanın omurgaya bağlanması

47
 Kalıp üzerindeki omurganın üstünde ilk postanın konulacağı yerin tespit edilmesi
önemlidir. Diğer postalar projede belirtilen aralıklarda ve aynı paralellikte sıralanır.

Resim 2.17: Diğer postaların omurgaya bağlanması

2.2.2. Posta-Döşek Bağlantıları
Omurga üzerine bağlanan ve karşılıklı iki postaya mukavemet sağlayan döşeklerin
önce tutkallanıp sonra cıvatalar yardımıyla postalara bağlanması sağlanır. Teknenin
kaburgası sayılan postalar döşeklere bağlanarak sağlamlaştırılır, tutkallama ve bağlantı
yüzeyi artırılır.

Resim 2.19: Posta-döşek bağlantıları Resim 2.20: Posta-döşek bağlantıları

49
Resim 2.21: Döşeklerin karşılıklı iki postayı birbirine bağlaması

Resim 2.22: Döşeklerin karşılıklı iki postayı birbirine bağlaması

49
2.2.3. Posta-Istralya (Stringer) Bağlantıları
Teknenin postalar üzerinde boyuna yönünde atılan kuşağı olan ıstralyalar, birbiri
ardına sıralanmış olan postalara bağlanarak mukavemetlerini artırır. Istralyaların postalara
bağlanmadan önce posta üzerindeki yerleri projeye uygun olarak belirlenir. Postalar
üzerindeki yerleri kertilerek yerleştirilir ya da direk üzerine konularak cıvatalar yardımıyla
bağlanır.

Resim 2.23: Postaların ıstralyalara bağlaması Resim 2.24: Postaların üst kuşağa bağlanması

50
 Resim 2.25: Postaların ıstralyalara bağlanması
İç taraftan ıstralyalarla bağlanan postalar üste küpeşteye tekne boyunca bağlanır.
Böylece tekne boyunca sıralanmış olan postaların birbirine bağlanarak içten ıstralyalarla ve
üsten küpeşte sayesinde mukavemetleri artırılmış olur.

50
2.2.4. Posta-Kemere Bağlantıları
Tekne boyunca sıralanmış postaların birbirine bağlanmasından sonra postaları
karşılıklı olarak ve üst taraftan birbirine bağlayan kemerelerin postalara bağlanması
sağlanmalıdır. Kemereler teknenin güvertede çatısını, içinde ise tavanını oluşturur.
Resim 2.27: Postaların kemerelere bağlaması

Resim 2.26: Postaların üst kuşağa ve kemerelere bağlaması

Posta ve kemere başları köşe birleştirme kurallarına uygun olarak kertilir. Bu kısımlar
epoksi tutkalı yardımıyla yapıştırılır ve bağlantı sağlanmış olur. Daha sonra tutkal artıkları
temizlenmelidir.

51
 1. Kesme posta
2. Basma posta
3. Borda kaplaması
4. Sokra ekleme parçası
5. Ahşap omurga
6. Safra omurga
7. Kemere atkısı
8. Sintine stringeri
9. Ahşap döşek
10. Köşebent döşek
11. Dövme döşek
12. Dövme braket
13. Öksüz kemere
14. Boyuna gönder
15. Güverte kaplaması
16. Yalı kütüğü astarı
17. Kamara trankı mezarnası
18. Omurga cıvatası

Şekil 2.3: Genel posta bağlantıları

52