Afrikaans in 'n neutedop Alfabetiese volgorde Hoe om woorde alfabeties te rangskik: (bal opie bus akker dam appel Kyk eers na die eerste letter. (akker, apie appel) Kyk nou na die 2de letters chdartha die derde letters. Gaan dan aan na die volgende letter en doen deselde. alker gpie qppel bal bus dam Hoof letters (leestekens) Die eerste woord van 'n sin. naam is Zaar- woon jy? Name van mense, dorpe, lande, maande van die jaar en dae en van die week word met hoofletters geskryf. Tema Brink won in Kaapstad. $ yerjacr Macndag, die l0dle Noversber Syn dock Resell hondjo he. Die alfabet abedefghi klmnopgrstuvwxyz klinkers/vokale - a,e,i,0,u medeklinkers: bedfghjklmnpgrstywxyz tweeklanke/dubbelklanke aa, ee, 00, uu, ei, ie, oe, eu, Ui, ou aai, coi, eeu, cei Lettergrepe 'n Lettergreep is 'n deel van 'n woord wat as een klank uitgespreek word. vool (eindig op vokaal = oop let-tergreep) lorr-me leindig op konsonant. = geslote lettergreep) blom - blom - net een lettergreep brurde-gom - drie lettergrepe lon - me - twee lettergrepe Hoof letters by name en vanne Koos le Roux Jan Roux Danie van der Merwe JP.G. Smit Nelson Mandela Mev. K. de Wet Mnr. Jan Smit.'n Sins 'n groep woorde, met. ‘n werkwoord wal. sn mack ‘n Sin begin altyd met 'n hoof letter enend met 'n sof ? of ! Enkelvoudige sin - bestaan uit, een werkwoord en een onderwerp. My ma gee vir my kos. Veelvoudige sin: Twee hoofgedagtes en meer as een werkwoord. Die kinders eet die koek wat. hulle ma gebak het. Soorte sinne + 'n Stelsinis 'n feit. - Sy is my ma + 'n Vraagsin vra 'n vraag. - Bae is jounaam? + 'n Utrdepein beskryf sterk emosié- Ena! ‘nBeveloh gee n ofdeag~ Goo jou book vin + FRtkenningis'n negatiowe steling A kan nie die somme doen nie. Vraagwoorde Woorde wat. ons gebruik om vrae te vra Wat is jou naam. fear vroon jy? fanneer gaan fy skool toe? Hoe gaan'dit. met. jou? Wie'is jou vriend? Beantwoord die vraag in 'n volsin. Daar is 'n man. Die man staan. Wat, doen die man? Die man staan. J Die man staan Die man. man staan x Onderwerp, gesegde en voorwerp Onderwerpis die persoon, der of ding wat. de cksie tvaer. Om die onderwerp van die sin te kery kan one die vrage vra: Wie' doen de aksie? Die honde eet die kos. (Wie eet die kos? Die onderwerp ~ hon Die gesegde is de woord/woorde wat, de aksie eakry Die honde eet die kos. Werkwoord? - eet is di gesegdel De veerwerpis de person of, dng wat de aksie doen. (Bie honde eet die kos) Voorwerp + Versamelname ‘n Versamelnaam is die naam vir 'n qrer selfstandige naamwoorde van ieselfde soort. n skool visse hn trop olifante in tres druiwe in span donkies in wenpsel katjies/hondjies n baksel brood in swerm bye n vloot. skepeDie punt. Ons sit. 'n punt aan die end van elke sin. Ek kan ving hardlogp. ‘n Punt. word na voorletters gebruik. My voorletters is HSS. Roux Punte word na somrrige af kortings gebruk. by. ~ byvoorbeeld dr. - dokter ipo ~ in plaas van Leestekens - Die vraagteken (?) ‘n Vragteken kom na 'n direkte vraag Wat is jou naam? faarrrice kan ek jou hefp? Hoekom hua jy? Leestekens - Die dubbelpunt () in Dybbefpnt word gebruk wenneer ns goed opgencem word. Jy moet de volgende goed bring: brood, batter, mek, koeldrank, vieis en vrugte. ‘n Dubbelpunt word gebruik wanneer jy iemand se drekte waorde neerskryf. Anna sé: Ek wil ne slagp ri." Leestekens - Die komma (,) ‘n Korma skep 'n pouse inn sin. Ons gebruik n kornrna as ons ‘n paar gee wil opnoem. Ek hou van lees, dans, speel eet en sing Voor voegwoorde soos want, en maan. Ek wil nie eet nie, want ek is nie honger nie. Na ja of nee. - Nee, of wil nie dans nie. Ja ok s honger. Ons gebruik 'n kerma tussen 2 byvoegike naariwoorde Ek eet n lekker, geel piesang. Leestekens - Die uitroepteken (!) ‘n Uitroepteken word gebruik om sterk emosies soos vreugde, vrees, geluk of woede te beklemtoon. Hop!" Dit. brand! . Bare gel! Jy het gewen! ere! Ons gaan sirkus toe! Leestekens - Die kommapunt () Die kommapunt, dui 'n ruspunt aan wat korter is as 'n punt en langer is as 'n komma. Jy het verloor, waarem? Die keremapunt, werd gubruk waar vogweord weggeuat word. dactha daarom, dis, maar) £k kan nie skool toe gaan nie; ek is te siek. wil nie eet nie: ek hou nie van pizza nie. Soms word die kommapunt. voor 'n voegwoord SY iow nie skool toe goon nie: maar sy moesSkryftekens - die kappie (*) i Kappie verander die uitspraak van 'n woord en wys dat 'n vokaal lank uitgespreek word. Die lam blér. Die wéreld is groot. Ek gaan mére nérens nie. Sy knip met n skér. rytekens ~ die at kappingsteken Die afkappingsteken help sodat, woorde reg uitgespreek kan word. Al che ma’s hefp by dle skool Die af kappingsteken word gebruik vir sommige verkleinwoorde en meervoude. ma'tjie: pa's Leestekens - Aanhalingstekens (" *) One gebruk aarhaingstekens voor en na jemnand se direkts woorde, Jif frou 8 ‘One gaan nou buite speel Bring jou vuil kere,” s6 ma, ‘ek wal de wosgoed was, Aanhalings van ander mense se woorde word in aanhalingstekens geskryf. My ma het. gese: Ek is baie bef vim jou Skrytekens - die deelteken () 'n Deelteken vorm nog 'n let- tergreep sodat, die uilspraak korrek kan wees. Die vieénier vieg die viegtui Italié toe. I 9 Koppeltekens maak woorde maklker om te lees, Dit help veral as daar 'n paar klinkers langs mekaar-is. tbinne-in, bo-oor, bo-op, drie-uur) Verbindnge met, chule kry 'n koppetteken, (peril, morhul Woorde wat. herhaal word, kry koppeltekens. thuppehuppel,singrsing) Leestekens - Aandagstreep (-) Ini Nardagutnaep ward gubrude wannwar A verduidiking of opmerkiigin die middel von ‘n dn ingewoeg word. Die ance = ware hs wat = har ba mil sg. Dit, word gebruik wanneer ons 'n sin onderbreek enn nuwe idee byvoeg, Alde kinders het. gespeel - nee, Anna het nie nie gespeel nie. De candogstrsep werd sender pais by datums gebruk.Selfstandge naarwoord Tets waaraan ek kan vat of wat ek Plek Ding Persoon Ben se hond is by 'n veearts. Lidwoord ‘n Lidwoord word yoor di selfstandlige naamwoord gebruik ‘n- verwys nie van iets spesifieks nie. in Hond het. my gebyt. die - verwys na 'n spesifieke ding Die hond het my gebyt. Bywoord Vertel meer van die werkwoord. 'n Bywoord verttel ons, hoe, waar en wanireer. rma kook soggons. (wannoor?) kook lather'bos. thoo proe che kos?) 3 hook in ce bombs. waar kook 247) Byvoogike naariwoord Vertel meer van die selfstandlige naamwoord Ben se siek hond is by 'n goeie veearts, Werkwoord Dit vertel waarmee ons besig is en is die doenwoord. Daar moet 'n werkwoord in elke sin wees. vertel n storie. sal n storie vertel ¥ het. n storie vertel % Hulpwerkwoorde Hulpwerkwoorde help die regte werkwoorde en kan nie alleen staan nie. fhet, kan, sal moet, kan, mag, is, was) Ek sou in dle koor sing. Ria mag nie die lekkers eet nie. Dian sal sy huiswerk doen,Voornaamwoor ae Voorngamwoerde word in de plek van de eelf standige naarwoord gebruik. Persoonlke voornaamwoorde (ver vang siename of soortnamel (ek, ons, jy, julle, hy fy, hulle, ud saam met ons ouers Kagp toe. a Hale vl 3 hule bos cot ne. Onpersconke voornaamwoerde [dt en door) Dit reén lekker daar in die Karoo. lussenwerpsel IS Dit is uitroepe wat emosie en gevoel aandui. Die woord word gewoortk deur in uit- roepteken () gov Sjoe! Dit is warm! Ehal Jy maak ry seer. Pasop! Daor is / hond. Worderik! Ons het gewen Telwoorde Hoof'telwoorde word gebruik om te tel etalle uit te drut en fk Be vier poppe. Rangtelwoorde sé waar iets in 'n velgorde inpas. Hy staan vierde in die ry. Voornaamwoor ae Besitlike voornaamwoorde Dui besitting aan (wie s'n, myne, ons sin, Joune, myneJ eee is my motor. Vraende voornaamwoorde joe, Waar, wanneer, wie, waarom, wie, watter Mis by jou hye? faar woon Voegwoor a 'n Voegwoord is in word wat. 2 sinne saamvoeg. Sy Auil, want hy het haar gespot. (want, omdat, maar, aangesien, dus, laarom, sodra, nadat, terwyl, en, of, voordat, totdat, tensy, indien, as, sowel, hoewel) Voorsetsels Voorsetsels sé vir ons waar iets of iemand is. (aan, agter, bo, onder, langs, tussen, voor, ens] De kat is agter die boom. Dae uil sit. op dhe dak Die skagp wei tussen die bome. Ons ween in in huis.Verkleinwoorde Die meeste verkleinwoorde word gevorm deur ie, ~jie, -t jie, -pie of -kie aan die woord te las. erkleinwoorde Woorde wat op -t of ~d eindig kry ~ je angeles woord | verklenwoord | woord | verklenwoord woord | verHlenweerd | woord | verklenwoord vark | varke boon | boorpie Fond | Fondje | moat | maat je paadje | bak | bakkie potlood | potlood je | saad | saad je muurt jie | bok bokkie pot pot jie kat. kat je maat | maat je | patat | patat je Verkleinwoorde ame eee ia Woorde wat, op een van die kinkergroe lanneer 'n woord eindg op b rv m fan one by cal cou, cura, off -y end Eny A fo “t Jo agteraan om die verkleinwoord te cangelos. mock, woord verkleinwoord | woord verkleinwoord woord verkleinwoord | woord verkleinwoord laai lait jie ui uit jie paal padlt jie leu Teeut jie bui buit jie ‘trein treint jie pou | pout jo Tier'et jo emmer | ermert jo kou kout jie ry ryt Jie stoel | stoelt je V q F Neen Cone) Verkleinwoorde Wanneer in woord eindig op «,-m, -r of =n, Ons voeg -et jie agteraan 'n kort, woord je verdubbel one die medekinker en voog -et jie agteraan. woord | verllonwoord verklenwoord ballet jie pennet jie grommet je karret jie dammet je pannet jie wat eindig op -ng. woord | verklenwoord | woord | verkleinwoord ding dinget jie | ring ringet je By langer -ng woorde val die -g weg en die -kie ward Bugevoeg, woord | verMlenweerd | woord | verklenwoord Toring | Forinkie | doring | dorinke toring | torinkie gering | garinkieVerkleinwoorde erkleinwoorde Die meeste verkleinwgorde word gevorm deur “i, =o “tJ, “pl of -kie aan dat woord be le weenie op +t of -d eindg kry - je woord verkleinwoord | woord verkleinwoord woord verkleinwoord | woord verkleinwoord werk) | vere oom | Boompie Tond | Fond je | meat | moat je poodje | bok _| bakkie potlood | potlood je | bad | bod je muurt jie bok: bokkie pot pot jie mat mat je kat kat jie Verkleinwoorde Soom oonce Weorda wart op ean van die kinkeraroep Wanneer'n woord eindig op ny sit, ons thy. oa; cou cull of -y endy bry -t jo | | tie ogteraan om de verleroord te jan dha nda, ob woord verkleinwoord | woord verkleinwoord woord verkleinwoord | woord verkleinwoord laai lait jie ui uit jie paal padlt jie leu Teeut jie bui buit jie trein treint jie pou | pout je Tieriet je emmer | emmert je kou kout jie ry ryt Jie Verkleinwoorde Verkleinwoorde Ons voeg ‘nie agteraan 'n woord orn sy Asn woord 'n kort Kinker in het. wat, gevolg verkleinwoord te vorm as dit eindig op’ F,-g, | | word dour twee medeklinkers, kry de woord fe ‘n-pie aan. woord | verklonwoord | woord | verklenwoord woord | verkanwoord | woord | verklenwoord ge | golfie | revs | neurie klp | sku vraag | vrage Tepe warm | warm Kock __| koekie neue palm | palmpieKleintjies van diere Baie diere se Kreintjes het nie spesiale name nie. Dan gebruk 'n mens die verkleinwoord om na hulle te verwys. woord verkleinwoord woord verkleinwoord kat hond vark slak katjie slang hondjie | bok varkie slakkie slangetjie bokkie paddatjie pada wurm | wurmpie aamgestelde woorde Soamgestlde woorde word gevorm wanneer ons 2 woorde saarnvoeg om a nuwe woord te vorm, blom + pot. = blompot. boek + sak = boeksak roof + dier = roofdier skool + bus = skoolbus see + sand = seesand eier + geel = eiergeel eier + wit = eierwit Direkte rede Direkte rede is ieriand se presiese woorde, Die woorde wat gesé word, kom in aanhalingstekens. Jiffrou het gesé: ‘Jille het. abnal baie| mooi gowerk Sy het gevra: ‘Wie kan my help?” Die volgende diene se keint js het spesicle name! bok bees en karecberd [hale Foyt lanmet je renoster skaop) donkie jegherd erel vllet jie leew webie perd luperd sebra tier e Verlede tyd - ads, gesit. Teenwoordige tyd = Ek st, Teckornends tyd ~ Ek sal sit. Skryf die sin in die verlede tyd. Hie peel burke.” Hele hot Berto goqpee! Skryf de sin de toskornende ty Hub spoelbuite ~ Hale sal butte spool Skryf di die ti ‘dige tud. iter sore yt. Indirekte rede is wanneer iemand oor vertel wat, iemand anders gesé het. Linda het vir Sarie gesé om die baba op te tel Ons fone die woorde dat, of’, om, te, dat, en moet. Tn die indirekte rede gebruik ons nie aanhalingstekens, vraagtekens of uit~ roeptekens nie.Meervoude Baie woorde se meervoude word gevorrn deur net 'n-s of 'n e aan te las Meervoude ‘Asn woord 'n Kinker [ae j04) in die middel het. en 'n konec- nant gan die einde, verdubbel ons de medekinker en sit: “hve by aan de end. enkelvoud | meervoud | enkelvoud | meervoud enkelvoud | meervoud | enkelvoud | meervoud Taker ukens | ding dnge bal balle lat, latte taFel tafe Koei eee Tepel lepels work vurke motor wiel wiele storie steel steele Teou Boek Boeke veal hande By woorde met aa, ee, 00, uu tussen 2 konsonante, val die 16h klinker weg en ons lar 'n -e aan, enkelvoud | meervoud | enkelvoud | meervoud Pop Poppe prop proppe nek nekke rot rotte penne | trap ‘trappe pot Meervoude van woorde met. ag, eeu i.e, eu 96, o€1, 00) ou, ui en y in die middel en een konsonant.aan de end, key rynet ‘ne om de meervoud te vorm enkelvoud | meervoud enkelyoud | meervoud bean | bane | pool | pale draai draaie deel dele meer mere geur geure mur) mure| koei koeie vuur vure: aap ape Meerveue ven woorde wat. op io of 'n lang bekletoonde 0 sind. kry in aPkappingstaken voor di ~ enkelvoud | meervoud | enkelvoud | meervoud Meervoude Meervoude van eename wat, endy op - of 2 wat nie ubgepreek word na kr nafkappingstaten voor de Foto foto's ma ma’s we of wat. aangelas word enkelvoud | meervoud | enkelvoud | meervoud Estelle | Estelle’e | Louis Louis's DuPlesse | DuPless's paMeervoude Wonneer woorde op 'n- eindg, maar voor die -g is daar ‘he. 'e, 0, 08 of 00 val die -g weg en in & word Bygevoeg Meervoude Vie die meervoud van woorde wat sind op ee, ie of oe en mecrvadoerne rat olny ong dan mot 8, enkelvoud | meervoud | enkelvoud | meervoud enkelvoud | meervoud | enkelvoud | meervoud weg fee Fes knie knié boog Meervoude Vie sorvnige woorde gebruk one due? do woord in ho enkelvoudt on de meevou enkelvoud | meervoud | enkelvoud | meervoud as. as sand sand geod | goud | masele | mavels siwer Dae van die week * 2k uur inn dag + sewe dae in 'n week Sondagis die eerste dag yan die, weel Saterdag is die laaste dag van die week doar is 52 weke in die joor loar is 365 dae in 'n jaar, chalwe elke Ade jaar, dan is dit skrikkel jaar ret. 366 dee Skryf van Getalle Getale von een Lot 10 word in lotters geskryf Ek ie nege jaar ou. Geta be tien word in eyfere gery Mymaie32poroud ooo fs ngetalboO aan nr woord gules word geben 'n oppelleken Ek het 'n [2-jarige bootie 'n Syfer voor mate en gewigte kry nie 'n koppelteken nie. 10K suker suse Fr AAs die gotal de eerste woord i'n sini skryf one de get Sewertien kinders wil goon karnp Januarie - 31 dae Februari - 28 dae (skrikkel jaar-27 dae) Maart, - 31 dae ril - 30 dae Augustus ~ 31 dae September. ~ 30 dae Oktober ~ 31 dae November - 30 dae Desember ~ 31 daeSinoniemne atid met dieselfde of amper dieselfde betekenis. garde - wéreld eensaam ~ alleen lawaai - geraas Kister ~ hoor rustig ~ kal seer = pyn Homonieme Homonieme is woorde wat, eenders klink en dieselfde gespel word, maar nie dieselfde betekenis het nie. Ek sit. op dle bank. My geld isin che bank. Ek is baie bly Ons bly in 7 hu Ek klop can dle deur, Ek stp deur dle huis. Irappe van vergely Dit, word gebruk vir byvoeghke naamnwoorde en bywoorde, Die stellende trap verwys na net een ding. Die hond is vet. Die vergelykende trap vergelyk twee dinge. Die bruin hond is vet ter as die swart. hond. Die cortreffende trap verwys na meer as twee dinge. Dit beskryf' die meeste en die beste. Die bont hondis die vetste van almal Antonieme/ leenoorgesteldes Woorde met die teenoorgestelde betekenis. aan - af mooi - lelk af - aan ik = oud 30 - onder lag - na bo™ onder nat, - droog biet jie - baie bitter - soet, buite - bine dep - vee ae din Homofone Homofone is woorde wat, dieselfde klink, maar verskilend gespel word en verskilende betekenisse het. & koeldrank. Aearpe mylene ha Dit i= dle end van dle pad. Die dokter ent my teen sicktes hart is seer. radio is baie hard. Vergelikings vergelyk'n woord met 'n ander wootd in Vergeling bovat die woorde soos nes, of net soos. so glad soos s 50 bind soos nmol so boud soos ys so bitter soos gal so blou soos alé here! so soet soos suiker so sterk soos n bees swem soos fh vis 80 stil soos in muis so oud soos die berge