‫پڕۆژەی بە بەڕێوەبەرایەتی کردنی کۆنتڕۆڵی جۆری سلێمانی بۆ‬

‫بەرهەمی ناوخۆی‪.‬‬

‫ئامادەکردنی لە الیەن‬
‫پێشەوا محمود حسین‬
‫فیزیاوی‬
‫لێپرسراوی کۆنتڕۆڵی جۆری گەشەپێدانی پیشەسازی سلێمانی‬
‫‪٢٠٢١ \ ٠٨ \ ٣٠‬‬

‫‪0‬‬
 ‫کۆنتڕۆڵی جۆری‪:‬‬

‫میکانیزمێکی زانستیە کاردەکات بۆ سەپاندنی پێوانەییە‪ +‬باوەڕپێکراوەکان لە سەر بەرهەمی کارگەکان لە ڕێگای وەرگرتنی‬
‫نموونە و پشکنین بۆیان لە تاقیگە باوەڕپێکراوەکاندا‪.‬‬

‫هۆبەی کۆنتڕۆڵی جۆری سەر بە بەڕێوەبەرایتی گەشەپێدانی پیشەسازی سلێمانی‪.‬‬

‫هەر وەک ئاگادارن لە سنووری پارێزگای سلێمانیدا ژمارەیەکی زۆر کارگە هەن بۆ بەرهەم هێنانی بەرهەمی جیاواز بە‬
‫سەرمایەی بچوک و مامناوەند و گەورە کە الیەنەکانی وەک ژووری بازرگانی سلێمانی و بەڕێوەبەرایەتی گەشەپێدانی‬
‫پیشەسازی سلێمانی و دەستەی وەبەرهێنانەوە مۆڵەتی کارکردنیان پێدراوەو ئێستا لە کاردان و بەرهەمەکانیان دەگاتە دەستی‬
‫بەکارهێنەرانی ‪ ،‬وە هۆبەی کۆنتڕۆڵی جۆری سەر بە بەڕێوەبەرایەتی گەشەپێدانی پیشەسازی سلێمانی بە شێوەیەکی‬
‫زانیستی و بەرنامە داڕێژراو سەردانی کارگەکان دەکات جگە لە کارگەکانی کە لە الیەن ژووری بازرگانی سلێمانیەوە‬
‫مۆڵەتیان پێدراوە بە مەبەستی بەدواداچون و وەرگرتنی نموونەی بەرهەمەکانیان و پاشان پشکنین بۆ کردنیان لە تاقەگەی‬
‫خۆی یاخود لە تاقیگە باوەڕپێکراوەکان‪ ،‬بەم ڕێگایەش توانراوە بەشێکی زۆری کارگەکان پابەند بکەن بە ڕەوشی عێڕاقی و‬
‫باوەڕ پێکراو لە بەرهەمەکانیاندا کە دڵنیای تەواو دەدات بە بەکارهێنەران‪.‬‬

‫پێویستیەکانی بە بەڕێوەبەرایەتیکرنی کۆنتڕۆڵی جۆری‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫لەبەر زیادبوونی ژمارە و جۆرێتی کارگەکان بە شێوەیەکی بەردەوام پێمان باشە ئەم گۆڕانکاریانەی الی خوارەوە لە‬
‫بەڕێوەبەرایەتی گشتی گەشەپێدانی پیشەسازی سلێمانیدا بکرێت تاکو بتوانرێت مەبەستی کۆنتڕۆڵی جۆری بەسەر‬
‫کارگەکاندا بسەپێنرێت لە ئاستێکی بەرزتر‪.‬‬

‫گرنگترین و سەرەکیترین گۆڕانکاری لە ئێستادا پێویستە هۆبەی کۆنتڕۆڵی جۆری بگۆڕدرێت بۆ‬ ‫‪-1‬‬
‫بەڕێوەبەرایەتیەکی سەربەخۆ لە سنوری پارێزگای سلێمانی لە ژێر فەرمانی بەڕێوەبەرایەتی گشتی گەشەپێدانی‬
‫پیشەسازیدا بێت‪.‬‬
‫داڕشتنی پەیکەرێکی تاقیگەی تایبەت بە کۆنتڕۆڵی جۆری سلێمانی کە تیایدا گشت تاقیگە و بەشەکان جیاکرابێتنەوە‬ ‫‪-2‬‬
‫بۆ زیاتر تایبەتمەندیکردنی بەشەکان بە جۆری بەرهەمی کارگەکانەوە‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫دانانی ڕێنامی تایبەت بە کۆنتڕۆڵی جۆری بە ئامادەبونی ئەندامی ئەو بەڕێوەبەرایەتیە کە لەگەڵ کاتی ئێستادا‬ ‫‪-3‬‬
‫بگونجێت بۆ ئەوەی کۆنتڕۆڵی جۆری سەربەستانە هەڵس و کەوت لەگەڵ کارگەکاندا نەکات بەڵک و گشت‬
‫پەیوەندیەکان لە سنوری ڕێنمایدابێت‪.‬‬
‫لە کاتی دانانی ڕێنمایەکانی وەزارەتی دارای هەرێم تایبەت بە کرێی پشکنین پێویستە ئەندامی ئەو بەڕێوەبەرایەتیە‬ ‫‪-4‬‬
‫ئامادەبێت بۆ زیاتر بەرچاوڕوونی لە کرێی پشکنین و دانانی ڕێنمای دروست بە کرێی پشکنین ‪.‬‬
‫دروستکرنی هەمەئاهەنگی تایبەت لەگەڵ دەستەی پێوانەسازی و کۆنتڕۆڵی جۆری هەرێم لە ڕێگای‬ ‫‪-5‬‬
‫بەڕێوەبەرایەتی گشتی گەشەپێدانی پیشەسازیەوە بۆ نوێکردنەوە و دانانی ڕەوشی عێڕاقی و کارگەی تایبەت بە‬
‫بەرهەمی ناوخۆ‪.‬‬
‫دابینکردنی پێداویستی لۆجستیکی بۆ بەڕێوەبەرایەتیەکە بۆ زیاتر بەڕێوەچونی کارەکان‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫دیاریکردنی بودجەیەکی تایبەت بەو لیژنانەی کە سەردانی کارگەکان دەکات تاکو بتوانرێت ئەو بەرنامەیەی کە‬ ‫‪-7‬‬
‫دادڕێژرێت بۆ سەردانیکرندیان لە کاتی خۆیدا جێبەجێ بکرێت‪.‬‬
‫دیاریکردنی بودجەی تایبەت بە کڕینی ئامێری پشکنین و دابینکردنی خولی کاریگەر بۆ تاقیگە و کارمەندانی‬ ‫‪-8‬‬
‫تاقیگە بۆ بە هاوچەرخبونی تاقیگەکانمان و نوێکردنەوەی زانیاری سەردەمیانە تاکو بتوانرێت هەمەئاهەنگی تەواو‬
‫لەگەڵ کارگەکاندا بکرێت لە کاتی پشکنینی بەرهەمەکانیاندا‪.‬‬
‫لە کاتی ئێستادا دەسەاڵتەکانی کۆنتڕۆڵی جۆری تەنها بۆ ئەو کارگانەیە کە مۆڵەتیان لە الیەن بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫‪-9‬‬
‫گەشەپێدانی پیشەسازی سلێمانی و دەستەی وەبەرهێنانی سلێمانیەوە پێدراوە‪ ،‬تاکو ئێستا ئەو کارگانەی کە لەالین‬
‫ژووری بازرگانی سلێمانیەوە مۆڵەتیان پێدراوە نەخراونەتە ژێر دەسەاڵتەکانی کۆنتڕۆڵی جۆری بە تێستکردنی‬
‫بەرهەمەکانیان ‪ ،‬وە هۆبەکە لە توانایدا نیە لێپرسینەوەی یاساییان لەگەڵدا بکات لەبەر نەبونی مۆڵەتی کارکردنیان‬
‫لە الیەن گەشەپێدانی پیشەسازی سلێمانیەوە‪ ،‬بۆیە بە بونی ئەو بەڕێوەبەرایەتیە دەسەاڵتەکانی کۆنتڕۆڵی جۆری‬
‫زیاتر دەبێت دەتوانرێت هەمەئاهەنگی لەگەڵ ژووری بازرگانی سلێمانیدا دروست بکرێت بۆ تێستکردن و‬
‫بەدواداچونی کارگە بچوکەکان کە بەشێکی زۆریان کارگەی خۆراکین و پەیوەندی ڕاستەوخۆیان هەیە بە‬
‫تەندروستی هاواڵتیانەوە‪.‬‬
‫دروستکردنی لۆگۆی باوەڕپێکراوی تایبەت بە کۆنتڕۆڵی جۆری لەسەر بڕوانامەی پشکنین ‪ ،‬وە ناساندنی ئەو‬ ‫‪-10‬‬
‫لۆگۆیە بە گشت الینی پەیوەندیدار و هاواڵتیان بۆ زیاتر دڵنیایی لە جۆرێتی بەرهەمی کارگەکاندا‪.‬‬
‫پاش دامەزراندنی بەڕێوەبەرایەتیەکە پێویستە گشت الیەنەکانی پەیوەندیدار بە کەرتی پیشەسازی لە سنوری‬ ‫‪-11‬‬
‫پارێزگای سلێمانی ئاگاداربکرێنەوە لە بونی ئەم بەڕێوەبەرایەتیە‪+.‬‬

‫گرنگیەکانی ئەم بەڕێوەبەرایەتیە‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫لە گرنگترین دەستکەوتەکانی دانانی ئەم بەڕێوەبەرایەتیە بریتیە لە بونی دەزگایەکی زانستی تایبەت بە کۆنتڕۆڵی‬ ‫‪-1‬‬
‫جۆری لەسنوری پارێزگای سلێمانی بۆ بەرهەمی ناوخۆیی کە ڕاستەوخۆ بەرهەمی کارگەکان بەدواداچونی‬
‫تەواوەتی بۆ دەکات بە پێی ڕەوشی عێڕاقی و باوەڕپێکراو بەو هۆیەشەوە بەکارهێنەران دڵنیادەکاتەوە لە ئاستی‬

‫‪2‬‬
 ‫کولێتی بەرهەمەی ناوخۆی و بەراوردکردنیان بە بەرهەمی هاوردە بە تایبەتی لە بواری خۆراکیدا کە پەیوەندی‬
‫ڕاستەوخۆی هەیە بە باری تەندروستی هاواڵتیانەوە‪.‬‬
‫بە فراوانبونی دەسەاڵتەکانی کۆنتڕۆڵی جۆری بۆ سەر کارگەکانی ژووری بازرگانی سلێمانی بڕی داهاتی سااڵنە‬ ‫‪-2‬‬
‫زیاد دەکات لە ڕێی کرێی پشکنین و سەردانیکردنی کارگەکانەوە‪.‬‬
‫بەڕێوەبەرایەتیەکە دەتوانێت سەربەستبێت لە هەڵبژاردنی ئەو کارمەندانەی کە ئارەزووی گوستنەوەیان هەیە لە‬ ‫‪-3‬‬
‫بەڕێوەبەرایەتیە جیاوازەکانی تروە بە پێی شارەزای و بڕوانامە و پێشینەی کارکردنیان بۆ دەسنیشانکردنی‬
‫کارمەندی شیاو بۆ تاقیگەکان‪.‬‬
‫بە زیادکردنی تاقیگەکان و کارمەندان و پێویستیەکانی لۆجیستیکی بۆ بەڕێوەبەرایەتیەکە‪ +‬بڕی داهاتی سااڵنە بە‬ ‫‪-4‬‬
‫شێوەیەکی بەرچاو زیاد دەکات‪ ،‬چونکە دەتوانرێت بەشێکی زۆری پشکنینەکان ئەنجام بدەن بێ ئەوەی پەناببرێت‬
‫بۆ تاقیگەکانی تری دەرەوی وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی‪.‬‬
‫لە کاتی بونی پێویستیەکان و ئامێری تاقیگەدا بەڕێوەبەرایەتیەکە‪ +‬دەتوانێت گونجاوترین جۆر و شێوازی ئامێرەکان‬ ‫‪-5‬‬
‫دیاری بکات کە ئەمەش کاریگەری دەبێت لەسەر بڕی تێچوو ئامێرەکان و بەهەدەرنەدانی داهاتی گشتی و‬
‫گەڕاندنەوەی بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان‪.‬‬
‫بە دامەزراندنی بەڕێوەبەڕایەتیەکە گەشەسەندنی تاقیگەکان کارێکی ئاسان دەبێت ئەویش لە ڕێگەی دروستکرنی‬ ‫‪-6‬‬
‫پەیوەندی لەگەڵ تاقیگەکانی سنوری پارێزگای سلێمانی و زانکۆ و ناوندی لێکۆڵنەوە زانستیەکان‪.‬‬

‫تێبینی ‪:‬‬
‫گرنگیەکانی کۆنتڕۆڵی جۆری زۆرن بەاڵم لەبەر نەبونی ئەم بەڕێوەبەرایەتیە لە کاتی ئێستادا هەموو ئەو خااڵنەی کە‬
‫باسکراوەن ڕێژەیەکی ئێجگار کەمی جێ بەجێ دەکرێت کارەکانی لەبەرچاو نین لەبەر پابەندبونی بەڕێوەبەرایەتی‬
‫گەشەپێدانی پیشەسازی سلێمانی تەنها بە پێدانی مۆڵێتی کارگە بە داواکەران پشتگوێخستنی ئەرکەکانی کۆنتڕۆڵی جۆری‪.‬‬

‫زیادکردنی داهات و کاروو چاالکیەکان‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫دەتوانرێت داهاتی کۆنتڕۆڵی جۆری زۆر زیاتر بکرێت لەو داهاتەی کە ئێستە هەیەتی ئەویش بە جێبەجێکردنی‬
‫پێداویستیەکانی هۆبەکە بەم شێوازانەی الی خوارەوە‪.‬‬
‫ڕێکخستەنوەی سەردانی کارگەکان بە پێی ڕێنمای نوێ ئەویش بە ڕەچاوکردنی چەندی و جۆری بەرهەمەکانیان ‪،‬‬ ‫‪-1‬‬
‫کە تیایدا ئەو کارگانەی کە پەیوەندی ڕاستەوخۆیان هەیە بە بەکاربەرەوە یان ڕێژەی بەرهەمهێنانیان لە ڕێژەی‬
‫گەورەدایە ‪ ،‬دەوراتی سەردانیکردنیان زۆرتربێت لە چاو کارگەکانی تر‪.‬‬
‫فراوانکردنی کاری کۆنتڕۆڵی جۆری کە لە چوارچێوەی تێستکردنی بەرهەمی کۆتایدا نەبێت بەڵک و بەدواداچون‬ ‫‪-2‬‬
‫و بۆ مادە خامەکانی کارگەکان بکات لە دەستپێکەوە تا کۆتایی بەمەش بەدواداچوون بۆ گشت کارگەکان دەکرێت‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫لە کاتی هەبوونی ئامێر و کارمەندی تایبەت بە پشکنینەکان دەتوانرێت زۆرێک لە پشکنینەکان لە تاقیگەکانی‬ ‫‪-3‬‬
‫خۆمان ئەنجام بدرێن نەک لە تاقیگەکانی دەرەوەی بەڕێوەبەرایەتیمان بە تایبەت تاقیگەکانی کەرتی تایبەت ‪،‬بەمەش‬
‫داهاتی پشکنینەکان دەگەڕێتەوە بۆ سەر داهاتی بەڕێوەبەرایەتیمان‪.‬‬
‫ناچارکردنی گشت کارگەکانی کە مۆڵەتیان وەرگرتوە لە ژووری بازرگانی سلێمانی و دەستەی وەبەرهێنانی‬ ‫‪-4‬‬
‫سلێمانی بە هەبوونی پشکنینی بەرهەمەکانیان بە شێوەیەکی بەردەوام لە الیەن تاقیگەکانی هۆبەکەمانەوە‪.‬‬

‫لە کاتی ئێستادا کۆنتڕۆڵی جۆری بۆ بەرهەمی ناوخۆی کارگەکانی سنوری پارێزگای سلێمانی‬ ‫‪‬‬
‫بەم شێوازەی الی خوارەوەیە‪.‬‬

‫پێکهاتەی بەشەکە‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫هۆبەی کۆنتڕۆڵی جۆری جگە لە بەشی ئیداری هۆبەکە کە کاروو چاالکیەکانی هۆبەکە ڕێکدەخات پێک هاتووە لە دوو‬
‫تاقیگەی سەرەکی کە ئەوانیش‪.‬‬

‫تاقیگەی فیزیا‪:‬‬ ‫‪-1‬‬

‫کاری تاقیگ`ەی فیزیا پشکنینی هەموو بەرهەمەکانی بیناسازی ئەنجام دەدات‪.‬‬
‫ژمارەی کارمەند ‪ ٦ :‬کارمەند‬
‫تاقیگەی کیمیا‪:‬‬ ‫‪-2‬‬
‫کاری تاقیگەی کیمیا هەموو پشکنینە کیمیاییەکان‪ +‬بۆ بەرهەمەکانی (چیمەنتۆ ‪ ،‬ڕۆنی سەیارە ‪ ،‬جگەرە ) ئەنجام دەدات‬
‫ژمارەی کارمەند ‪ ٥ :‬کارمەند‬
‫تاقیگەی ڕۆن‪:‬‬ ‫‪-3‬‬
‫کاری تاقیگەی ڕۆن بریتیە لە تێستکردنی گشتی بۆ بەرهەمی کارگەکانی بەرهەم هێنانی ڕۆنی سەیارە‪.‬‬
‫ژمارەی کارمەند ‪ ٣ :‬کارمەند‬
‫تاقیگەی جگەرە‪:‬‬ ‫‪-4‬‬
‫کاری تاقیگەی جگەرە بریتیە لە تێستکردنی بەرهەمی کارگەکانی جگەرە‪.‬‬
‫ژمارەی کارمەند ‪ ٢ :‬کارمەند‬
‫گەنجینە‪:‬‬ ‫‪-5‬‬
‫پاراستن و هەڵگرتنی گشت پێویستیەکانی هۆبەکە و مادەی کیمیاوی و پارچەی یەدەکی تاقیگەکانەوە‪.‬‬
‫ژمارەی کارمەند ‪ ١ :‬کارمەند‬

‫‪4‬‬
 ‫ژمارەی شۆفێر ‪ ٢ :‬شۆفێر‬ ‫‪-6‬‬
‫ژمارەی کارگوزار ‪ ١ :‬کارگوزار‬ ‫‪-7‬‬

‫کاروو چاالکیەکان‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫کۆنتڕۆڵی جۆری کاردەکات بۆ کۆنتڕۆڵکردنی بەرهەمی گشت کارگەکانی سەر بە پارێزگای سلێمانی بە پێی ڕەووشی‬
‫عێڕاقی تایبەت بە بەرهەمەکان‪ ،‬بە وەرگرتنی نموونەی بەرهەمەکانیان لە ڕێگەی لیژنەکانی سەر بە هۆبەکەمان لە ناو‬
‫کارگەی بەرهەم هێن و تێستکردنی بەرهەمەکانیان لە تاقیگەی هۆبەکەمان یان تاقیگەکانی دەرەوەی بەڕێوەبەرایەتیمان‪ ،‬کە‬
‫بەمەش دڵنیای دەدەین بە بەکاربەرانی بەرهەمی ناوخۆیی کارگەکانی سەر بە پارێزگای سلێمانی‪.‬‬

‫لیژنەکانی هۆبەکەمان بە پێی بەرنمای تایبەتی سەردانی کارگەکان‪ ،‬سەردانی کارگەکان دەکەن بە بێ ئاگاداریان بۆ زیاتر‬
‫درووستی لە وەرگرتنی نموونە‪ ،‬نموونە وەردەگیرێت لە بەرهەمەکەیان وە بڕی ئەو بەرهەمەی لە هەمان ڕۆژدایە حجز‬
‫دەکرێت تا ئەنجامی کۆتای پشکنینەکان بۆی‪ ،‬لە کاتی دەرچوون و یان دەرنەچوون کارگە ئاگادار دەکرێتەوە و ڕێکاری‬
‫یاسایی بەڕێوەبەرایەتی پیشەسازی سلێمانی دەگیرێتە‪ +‬بەر‪ ،‬بەم جۆرە دڵنیای تەواو دەدرێت بە بەرهەمی کارگەکان لە ڕێگەی‬
‫پێدانی بڕوانەمەی پشکنینەوە‪.‬‬

‫داتای کاروو چاالکیەکان و داهات‪:‬‬

‫نمونەی چاالکی سااڵنە ( ساڵی ‪) ٢٠١٩‬‬

‫‪5‬‬
6
 ‫پێویستیەکانی کۆنتڕۆڵی جۆری لە کاتی ئێستادا‪:‬‬

‫لە کاتی ئێستادا ئەرک و چاالکیەکانی هۆبەکە زۆر زیاترە لەو پێکهاتەیەی کە ئێستا هەیەتی‪ ،‬بەاڵم ماندوو نەناسانە گشت‬
‫کارەکان بەشێوەی زانستی و ئیداری بەڕێوە چووە ئامانجمان فراوانترکردنی پێکهاتەی هۆبەکەیە بۆ زیاتر ئەنجامدانی کاری‬
‫باشتر و وردتر بە پێی کات‪ ،‬پێویستیەکانی هۆبەکە پێکهاتوە لەم جۆرانەی الی خوارەوە‪.‬‬

‫هەبوونی ڕێنمای زیاتر تایبەت بە کۆنتڕۆڵی جۆری‬ ‫‪-1‬‬

‫ڕێکخستنی ڕێنماییەکانی تایبەت بە کۆنتڕۆڵی جۆری و سەپاندنی بە سەر گشت پارێزگاکانی هەرێمدا‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫تازەکردنەوە و دانانی ڕەوشی عێڕاقی هەرێمی تایبەت بە بەرهەمە کۆن و نوێیەکان‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫دابینکردنی بینای تایبەت بە کۆنتڕۆڵی جۆری‪.‬‬ ‫‪-4‬‬
‫دابینکردنی پێویستیەکانی تاقیگەکانمان لە ڕووی ئامێری تایبەت بە پشکنینی بەرهەمەکان‪.‬‬ ‫‪-5‬‬
‫دابینکردنی کارمەندی زانستی و تەکنیکی‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫نوێکردنەوەی زانیاری کارمەندان بە بەشداریکردنیان لە خولی تایبەت بە پشکنین و وەرگرتنی نموونە‪.‬‬ ‫‪-7‬‬
‫کردنەوەی تاقیگەی نوێ‪.‬‬ ‫‪-8‬‬
‫دابینیکردنی ئۆتۆمبێلی تایبەت بە وەرگرتنی نموونە‪.‬‬ ‫‪-9‬‬
‫دروستکردنی پەیوەندی لەگەڵ وەزارەتی پالندان بۆ دانانی ڕەوشی عێراقی هەرێمی نوێ بە بەرهەمی کارگەکان‪.‬‬ ‫‪-10‬‬
‫دروستکرنی پەیوەندی لەگەڵ الیەنی پەیوەندی دار بە دانانی نرخی پشکنینەکان‪.‬‬ ‫‪-11‬‬

‫‪7‬‬