Dr MirJ anaTeodosuevi6

IZB,OR TZ SAI/R.EMENE
TT]RSKE PROZ,E

Beograd
t997
Prrfrsorki Duianki B oj anic-Lukai za rodendan
 PREDGOVOR

lzbot iz savremene turske proze namenjen.je studentima tre6e i detvrte

godine Grupe za turski jezik i knjrzevnost i crupe za orijentalnu filologiju
na Filolo5kom fakultetu lJniverziteta u Beogradu. Tim stuclerrtinla turski
je strani iezlk. Medutim, udZbenik se moie koristiti i u nastavi turske
knjizevnosti koja se drzi uienicima srecinjih $koia na turskcm jeziku na
K<lsovtt, kao i u vi5im Skolama i na Filolo5kom fakultetu u PriStini" gde se
tLrrski predaje kao maternji jezlk. udzbenik predsta'*.,lja izbor iz proznog
:itviiralaitva tricleset pisaca repui:likanskog periocla koji su rocleni u XX
veku, a podeli su da se javll-aju u knjiievnosti u repuhlikansko-i Tur:skoj,
taslaloj I 923. gocline.
Studenti prve i druge gotliue turskog jezlka na p(.,rrle il',rti;l gmpanur
i;reiaze osnove turske gramatike, usva.jaju osnovni leksiilti fbntj, a na
llecoj i cetvrtoj gotiini pohailalu predavanja iz morfologile isiirt;rkse tur-
sk*g jezika i predavan"la iz stare i nove turskc knjiicvnosti. llz ponrof
ovo;{ u<izbenika oni ce moii da proSire svr:ijeziiiki fbnd. da r:trogate svoja
.ma.rrja iz sintakse i da. istovremeno, upoznajr.r
l-.reko odabr-aiiih tekstova"
i<uli2evno stvaraiaiitvo knjiZevriika rcpublikanskog periocla, ukljucrrju6i r
'.,rne pisce sredn-je i mlade generacije. koji su u.l'r.rrskoi opste prihvaicni od
ciialastva i od strane kritike ocenleni ka<; reprezentauvni pisci"

Kniizevna proizvoclnja u Turskoj je obinrna i kvalitetna. opredelila

sarr se za one pisce koji su ved zauzeli sv<!c mesto u ve6ini posto.jeiih
urtologija turske kniiZevnosti. ko.je su se poslcdnlih goclina javile u Tur-
,;koi i r"r srzetu.

opredeljujudi se za antologijski dokazane pisc*. osionila siirr se na

ii(4rstveni kriterijurn u pogledu izbora njihovih .Je!a. tlri tolre sa!r1 imala u
viriu potrebe nastave.jezika i knjiZevnosti.

Frilikom pravljenja izbora iz stvarala5tva tursl<il"l lrsaca. nastojala sam

iia oclaberer-n pripovetke in extenso, a da iz rornana pleclstavim ocilol.rke
koji ne samo zadovoljavaju knjiievno-e.qtetske kriteri-jlune, r,ec uz iiju
pomod 6e studenti moii da ito vi5e upoznaju savrerrenu tursku Stv31no51,
kiro i raznovrsnost jezidkog izraz,a. Jedno od osnovniir obeieija savrelnene
tttrske proze jeste bavljenje aktuelnirn socijalnim tenralna i obghvatanje
vrlo raznovrsnih, pa i rnarginalnih slojeva dmstva. U ovorn poglerlu valja
r
praviti razliku izmedu knjiZevnosti republikanskog perioda i turske nacio-
nalne knjiZevnosti. Naime, u Turskoj nacionalnoj knjiZevnosti pisac vidi
stvamost kroz svoje tek probudeno nacionalno opredeljeno ,id", i svojim
iezikom izraLava misli, ose6anja i snove junaka koje najde56e sme5ta u
etnidku (anadolsku) Tursku. Medutim, u knjiZevnosti republikanskog
periocla, pisac, iako postepeno, sve vi5e prostora pruLa svoiinl junacima
koji sopstvenirn jezikom iztalavaju jednu novu stvarnost. .Iunaci govore
jezikom svoje sredine koji najde56e odskade od standardne jezidlte nofme.
Posebna karakteristika moderne turske knjiZevnosti jeste pojava jed-
nog talasa talentovanih Zena pisaca (Adalet A[ao[lu, Fi..iruzan i dr') koje
su dobile visoka priznanja za svoje knjiZevno stvarala5tvo i van granica
Ttirske. U na5em izboru trudili smo se da im damo oclgovarajuie mesto,
nrada je za Laljenje Sto zbog ogranidenog prostora tlisnro mogli da uk-
ljudirno sve one knjiZevnice dije stvarala5tvo to zasluZuje. Turska savre-
mena pripovetka, nastala pod snaZnim uticajem A. P. cehova i Marka
Tvena, jo$ Sezdesetih godina ovog veka doZivela je medunarodnct
priznanje, dok se za roman moZe re6i da jo5 uvek zaosta-je za vrhunskim
dostignu6ima evropskog i svetskog romana. Ova globahla ocena odnosi se
na knjiZevno stvarala5tvo Turaka iz Turske. Izborom. naime, nisu obuh-
va6eni turski pisci iz turkofonih zemalja nekada5njeg Sovjetskog Saveza.
niti iz drugih balkanskih zemalja. Svi oni, a posebno pisci iz Jugoslavi-ie i
Bugarske, zasluZuju paZnju turkologa, a proudavanju n-iihovog stvara-
laitva trebalo bi posvetiti posebnu palnju u planovima i programima
turkoloSkih studija na Beogradskom univerzitetu.
U udZbeniku pisci su uglavnom zastupljeni sa po jednom pripovetkom
ili sa po jednim odlomkom iz romana. Izuzeci su udinjeni kada je bila led
o Saitu Faiku Abasiianiku, ocu kratke turske novele, koji je zastupljen sa
dve pripovetke. Takode je vi5e prostora dato Aziztr Nesinu, veoma plod-
nom i svetski priznatom piscu i humoristi, koga smo predstavili sa dve
pripovetke. Najzad, dva rzuzetna romanopisca i pripovedada, Orhan
kemal i Jaiar Kemal, uSla su u ovaj udZbenik sa po dva teksta, od koiili je
jedan odlomak iz romana, a drugi pripovetka. Pisci su dati prema hro-
nolo5kom ret1osledu. Najstariji, Ahmed Hamdi Tanpinar roden je 1901.
godine, a najmladi AjSe KilimdZi rodena j e 1954. godine'
HronoloSki redosled pisaca bio je neophodan sa stanovi5ta nattke o
knjiZevnosti. Ta.i redosled nije bitan kada se u vidu imaju s jedne strane
praktidne potrebe nastave, a s druge strane razvojni put turskog jezika, od
Lrsvajanja latinidnog pisma 1928. godine, i pokretania jezidke reforme
1932. godine, koja je dovela do pojednostavljenja jezlka, do afinnacije

\
narodnog govora, do pokreta jezidkog purizma, do zamene arhaizama
neologiznrima i sl. Zbog toga, predmetni nastavnik je u obavezi da sam
napravi redosled obrade poiedinih knjiZevnika, odnosno njihovih tek-
stova, imaju6i u vidu, pre svega, nivo znanja svojih studenata. Po mon'r
rai5ljenju prvo treba obraditi i analizirati tekstove Aziza Nesina, koji ie
^jeclan od vode6ih pobornika za pojednostavljenje
jezlka. Ovaj inajstor rur-
ske proze urreo je da napi5e takve tekstove koji ne sauro 5to plene svojorn
tematikom, nego su i pravi biseri -jezgrovite, izvorne,lepe turske proze.
Zatin predlaZem da se prede na pripovetku Prvct se pokvario hleb (6nce
Ekmekler Boztrltlu), knjiZevnog prvenca Oktaja Akbala. Prida ie napisana
kratkim. jednostavnim redenicama tako da je iako prevodljiva. Tekstovi
Saita Faika Abasijanika, Sabahattina Alija, Orhana Kemala, Orhana
Flanderlioglua, Tarika Bugre i NedZatija DZumalija su uglavnom ujed-
nadene teZine u pogledu leksike i jezidke strukture. Dela Kemala Tahira,
Unrrana Nazifa Jigitera, Zejjata Selimoglua, Fakira Bajkurta i drugih obi-
luju provincijalizmima, argoom, govorom polupisrnenih Ijudi tako da nji-
hova obrada zahteva vi5e vremena radi jezidke analize i usvajanja nove
leksike. Smatramo da bi za kraj trebalo ostaviti tekstove majstora stila
poput Ahmeda Hamdija Tanpinara, Halduna Tanera i Ortrana Pamuka.

Uz tekstove date su napomene neophodne za njihovo bolje razume-

vanje, uz svakog knjiZevnika osnovni biobibliografski podaci, a na kraju
knjige nalazi se rednik manje poznatih re(,i iz odredenog broja tekstova.
'It"r su posebno istaknuta ona znaderya koja su neophodna za razum
evanje
i pravilno prevodenje izabranih dela.
Dragoceni izvori podataka o piscima i njihovim delima su istorije
knjiZevnosti (v. Selektivnu bibliografiju), monograflje o pojedinim pis-
cima kao i rednici pisaca (gairler ve Yazorktr Sbzlilgii od Sukrana
Kurdakula i Edebiyattmtzda isimler Sdz.lillii od Behdeta NedZatigila).
lbkom vi5egodiSnjeg Skolovanja u Turskoj imala sam dast i zadovoljstvo
da se upomam sa ve6im brojem pisaca tako da sarn njihove bioEafije pisala na
osnovu lidnih bele2aka. To su: Aziz Nesin, NedZati DZunrali, Ja$ar Kemal,
Tarik Bugra, Zejjat Selimoglu, Oktaj Akbal, Tarik Dursun K., Erdal Oz,
fomris Ujar, Mustafa Kutlu, Fejza Hepdilingiller, Nedirn Gr"rrsel i Orhan
Famuk.

UdZbenici ove vrste pokazali su se korisnim, pa i neophodnim u nas-

tavi iezika i knjiZevnosti. Prilikom izrade ovog udZbenika posluZili su mi
kao dobri uzori Primeri turske proze diji su autori profesori na5e katedre
dr Marija Dukanovi6 i dr Slavoljub Dindi6 (Beograd, 1969). Takode sarr
koristila iskustva u nastavi turskog jezika za strance na drugim katedrama
Y

!.i svctlr (prirnera radr Advanced Turkish {leader od Andreasa Ticea).

Najzad. imala sam u vidu i druge udZbenike ove vrste koji su objavljeni na
drugim katedrama na5eg Fakulteta (Poliski primeri od dr Eorda
Zivanovica, Izbor ruskih kn jiZevnih tekstovct sa obiusnieniirua i reinikont
od Bosilike Gavele r Hrestomatija ruskih tekstova su kontentctrima i reitti-
kont odAieksandra Terzica i Branislave Trbojevi6).
Suvi5no je reci da sam se najvi5e oslonila na sopstveno iskustvo
stedeno tokom dugogodiSnleg rada sa studentiina tre6e i detvlte godine na
Katedri za orijentalistiku. Pri tome mislim na dasove iz morfologi-je i sin-
takse turskog jezika. na dasove anahze kniiZevnih dela i tekstova, kao i ua
Iasove iz prevoclenja"
Pored svega izredenog o motivinra i cilievinra ovog udZbenika, vaijalo
Lri ukazati i na njegovu korist izvan univerzitetske nastave. Ova.j izbor,
koji .ie nastao nakon viSegodi5njeg prevodenia i proudavarlja turskc
savrerrene prozc, predstavlja i'lrst<l jezgro buduce prve antologiie
savremene ti;rske pripovetke na srpskom jeziku ko.iu pripremarl.
\1inana Teodosijevif

{Beograci, maja 1997.)

r. 1i

*:

10

\
 AHMED HAMpi rar{prr{AR ( 1901 - 1 s6z)

Dugogodi5nji ugledni profesor turske knjiZevnos-t!. na Istanbulskom

univerzitetu, pesnik, ]llgzq&i, is.o-riear knjilevnosti i esejigta. Roden je u
Istanbulu 190i. goiffie ili.1e, uz.oca liadiju, proveo detinjstvo u ve6em
i
broju gradova na Crnom Sredozemnom moru, u Anadoliji kao u i
Kirkuku i Mosulu, koji su u ono vreme bili u sklopu Osmanskog carstva
(danas prip adaju Iraku).

Diplomirao je na Fakultetu knjiZevnosti ,Istanbulskog univerziteta

(1923), nakon dega je predavao u vi5e gimnazlja. Bio je profesor
knjiZevnosti na Pedago5kom institutu Gazi u Ankari (Gazi Egitim
Enstitilsil), a od 1933-1939 godine predavao je knjiZevnost u Gimnaziji
na Kadikoju u Istanbulu i estetiku i istoriju umetnosti na Akademiji lepih
umetnosti. Za profesora savremene turske knjiZevnosti na Fakultetu
knjiZevnosti Istanbulskog univerziteta postavljan je 1939. godine. Na toj
duZnosti ostao je do 1942. godine kada je izabran zapoplgilaizMaruia
(1942-46). Izvesno vreme radio je kao inspekJor u- Ministarstvu za nac,ro-
pl.nq gbraTovanje i bio profesor na Likovnoj akademiji. Od 1949. pa do
svoje smrti radio je ponovo kao profesor na Odseku za turski jezlk i
knj iZevnost Fakulteta knj iZevnosti.

Tanpinar je bio_student duvenog pesnika i profesora Jahje_

$gpala
Bejatlrya koji ga je upoznao sa delima velikana evropske misli, proze i
poezije, i uticao na njega da podne da posmatra tursku istoriju i umetnost
odima zapadnjaka. A. H. Tanpinar je bio dqvek izrazitog posmatradkog
d?r?, q_itglpg olp7o-vanja i bogate imaginacije. On je svojazapal,anja pre-
todena na umetnidki nadin saop5tavao kristalno jasnim jezikom. Po oceni
njegovog studenta, uglednog profesora i teoretidara knjiZevnosti
Mehmeda Kaplana, Tanpinar je jedan od najobrazovanijih pisaca koga je
dala turska knjiZevnost. Njegova dela Pe-t-gradova (Beg $ehir) i Istorija
turske knjiZevnosti 19. veka (XIX. Axr Tilrk Edebiyafi Tarihi) zauzimaju
posebno mesto u istoriji turske knjiZevnosti.

Dr Birol Emil sakupio je mnogobrojne d_lgqke i_eseje koje je A. H.

Tanpinar objavljivao po dnevnim listovima i dasopisima i objavio ih irod
na s I ovom K.g-g i. lg-q q.ru i;iy e 9 (Y q; g fub rr,r- Gi b i), Dru go de I o znad aj no p oin -
ena jesu pisma A. H. Tanpinara koje je pripremila i objavila dr Zejnep
Kerman (1974, 1992) pod nazivom Pisma Ahmeda Hamdija Tanpinara
(Ahmed Hamdi Tanptnar' m Mektuplari.

t1
r
Dela:
Zbirke pesama: Iako je svoju prvu pesmu napisao kao devetnaesto-
je
godisnjak, prvu zbirko p.ru*u pod nazivom.Pesy3 (Siirle.r) objavio
objavljene su mu post-
iodinu dana pred smrt. Svih Sezdeset pesama
t r*no 1 976. godine pod nazivom Sv e pesme (Biitilt.x $iirler) . .

zbrrke pripovedaka: Abdullah Efendinin Rilyalan (1943), -Ya-z

Y almuru ( 1 955), HikAY eleY (1 983)

Romani : Hryzut (1949), Saatleri Ayarlama Enstitilsii (1962), Sahnenin

(1987)'
Drymdakiler (1973), Mahur Beste (1915), Aydaki Kqdm
Eseji gehir (1946), Yahya Kemel (1961), Edebiyat 'jzerine
: BeE
Makaleler (1969), YaSafultm Gibi (I9l 0) i

Mono grafij e : XIX. Astr Ti)rk Edebiyan Tarihi(1949)

BiR TREN YOLCULUGU

Hava ya[murluydu. Tren ara srra qiddetli sa[anakfJrrn arasmdan

secivor. pencere camlaryr. vagonlann iistii' yanlart dakikalarcara
ililteliun,vl tr:. bazan stTElpffiti dffiii'i gerl ye gird i[i bi l e oluyord u'
t
Son

il ;iil,J',duruyor, g6k biraz yukarrya gekiliyor, yiiksekte aErk mavi,

giiltiyor'
;arur;iqfi tet,Eig-e1-giUi tepepize asrltvor, o zaman manzara
, ;, L i k an q an,"i;ii,ft :, qi,* i;;i l*ti
t"rEi{na i;ailh y 1 h i s s i n i y av r v ordu.
kamgrlanryor, yine
Sonru vine simsiyah bii bulutun iilkesine girerek yine
^

ir;6oJfrr.r" igine hapsediliyor, bir tabiat ortasrnda seyahat etti[imizi

unu-
tuyorduk.
Fevzipaqalstasyonunageldi[imlZzamar yapmurgiddetinikaybet-
,i qti.-irTfffid. [6il ir "uil..ek qek il de, rukul lil:. X?F.rvordu' Trende sadece
istasyonun onii kala-
can srkrnrrsr olan yafmur burada gerEek Uir bpfil[tti.
brrak-
balktr. Elo[lu'ndanf g.l.n kiigul tren buraya bir yr[rn kalabalk
yr[rn koylii kimi
mlQtt. Renkli mintanh."b eyazbizdonlu Jeya,9$lYd.Lbit
;Jr5-il;i;;',;" st[tnmtq, eilerinde uirei"ffiffiffrui' ta11l"l*?fii" s,"]':'TI.,
ha[lanml$
treni bekliverek karrnlarrnt doyuruyorlardr. I(libulgur kcittest,'
yaprlmrg tatl satan'
;;r;;r,;6zleme3 ile kaygana arasrnda siyah undan
.,su, diye-balrran satrcrlaiirenin pencerelerinden eq dost uf3y.1r'1il..9."?.f.
UEiincti mevkr
seperi irtuiai, yrlrn halk daha vardl..Ltgp:i.t*9.i9e idiler'
isteyen yolcular
uagonlar, kaprlarinl kadar dolu idi. B;d;niAii;i"gitmek
peicerelerden iEeriye girmele Ealqryorlardr. Bizjm _vagon
birinci ve
bir
i6ncl srruf yolcutalnAigu, baniyti hatlannda kullanrlan qekilde tek

t2

\
 salondu. Tekrar igeriye giren jandarma gavuqu uire bagka
binecek kimse yob dedi. "aitl&lerden
Artistler dedi[i, iki hafta evvel bulundulum kasabaya gelen, Belediye-
nin karqrsrndaki Lqljr-qrmsr kahvede d6rt gece oyun verdikten sonra turne-
lerine devam eoJnlrup olacaktr. Yanrndaki <<Neden binmiyorlar?> diye
sordu. <Ki.iqtik bir muameleleri varmrq... Olen krz vardr ya... onun igin
telegrafla bir qey soruyorlarmlg.
J$+.arma kumandanr; cevablnr vermeden
bindirmem, diyor ...gimdi
tggir"lPinerler.>
Geng gavugun bu u&d6Uiiir.ten memnun oldu[u halinden belli idi.
Pencereye yaklagarak eliyle bize olduklan yeri gdsterdi. Kaprrun yanrnda,
hemen hemen yagryur altrnda i.iztinttilti ve sabrsrz bekliyorlardr. yan-
lannda iistiiste yrE,.l_til iii, o,i.t bavul, manevra sandrklanna benziyen
ktigtik tahta bir gekflidce, bir kaE seper ve bir yr[rn ganta vardr. Erkekler-
den biri, tam yalmurun altrnda, iki eli pardesi.isi.iniin cebinde, yarnrz
baqrnrn arka tarafinda kalmrq tra$slz saglan, ihtiyar ve bigare gehresiyle
ayakta duruyordu. Bu halinde, sefaletini farketmeden taqrdrfrnr gcister-
mele gahgan bir qey vardr. Yrrtrk gomleline, buruquk b_oyun bafun4,
ytizi.inden akan ve temiz bir hamam, srcak bir oda, yumuqak bir yatak, tig
gtin uyku istiyen yorgunlu[una ralmen, sanatk0rca giyinmenin ve yasa-
man r n itiinii ve [6iq'ekiffii'taderte miicadelesinae m'ui"i?ihk ol rnamrg
aydrn adamrn gururunu muhafaza gahqryordu. Yanrnda.ondan daha genQ,
pehlivan yaprlibir erkek, yine ayakia uiiqeyt.r yiyordu.'iGiii.i&J uE [ao,n
vardr. Birisi bir elinde dokuz yaqlannda bir krz gocu[unu, ddeta gahn-
masrndan korkar gibi, srkr srkrya tutuyor, ribiirii ile de sadece eqya
yrfrrunrn en tistiindeki sepete dayanryordu. Difer iki kadrn daha geride
duvara dayanmrq kugtik krzla konuquyor, gelip gegen erkeklere bakryor,
zaman zamap"baqlartnt gevirip arkalannda ytizlerinin burnun ortasrndan
aqafrsr bir yagLkla orttili.i, muhteqem heybelerinin tisttine oturmug bek-
liyen iki ytirtika kadrrunr 6deta gekinerek seyrediyorlardr.

Artl:!. kadrnlann bacaklarrnda qehirlerde satrlan cinsren fabrika isi

uzunukdff{lu ytin Eoraplar vardr. Ugtinde de ytirtik kadrnlannm a"ddl["t"'
siik0netinden eser yoktu. Teldgh ve yorgundular. Hallerinden bu rtitubetli
havada cilesiy-e iiqiidi.ikleri anlagrhyordu. ikide bir ellerini a!rularna
gdttirtip rsrilyorlar, sonra sefaletlerini iyice hatrrlamak iginmiq gibi
baqlannr e[ip, topuklan garprlmrq, boyasrz eski iskarpinlerine bakryor-
lardr. Bununla beraber istasyonu dolduran kalabahkta yine herkesten
aynhyorlardr. insanlar arasmda gok hutuii'"bi. tHifrt'e gezdikleri ilk
bakrqta belli oluyordu. Qehrelerinde, ellerinde, konuqmak igin a!ru
agrqlaflnda, stik0tlannda, bir ideali delilse bile btiytik bir timidi eJltii6iiik."P"=

13
r
yaqadlklan, delik deqik olmuq bir gemsiye altrnda bannlr gibi, gok gizel,
Eok parlak bir qeyin harabesine sr[rnmrg olduklarr
gdrtiltiyordu'
Nihayet arkadaqlan geldi. <Her qey oldu!> der gibi bir iqaret yaptt ve
o zarrrar erkekler en a[u eqyalan aldrlar; kadrnlar Eanta ve paketleri
kaldrrdrlar, trpkr sahnede imigler gibi, fakat;ahnenin imkAnlarrndan
rih'fth* olduklan igin hiiznti daha belli bir tebessiimle bizim kompartt-
mana do[ru yi.iriidUler. Onlarr himayesi alhna almrq gortinen jandarma
Eavugu binmelerini kolaylagtrrdr. Kadrnlann haline
aclyan iki yolcu yer
verdi. Hemen hepsi, son bir defa pencereden bir qey unutup unut-
madrklarrnr anlamak igin terkettikleri yere baktrlar. Hayrr, hiEbir Sgy*k*l;,
mamrqtr. Tam zamanrydr. Kampana galdr. Sonra teldqla. haykrriqlai
arasrnda tren. pencerelere, kaprlara astlmtq kalabah[r yava$ yava$
si tf biEiiloiil y rtdl i,i,; hareket eiti.
Yeni gelenler o kadar yorgundular ki, olduklan yerde uyuyacaklar
Sanml$tlm. Fakat oyle olmadt. Kadrnlartn en genci, moda romanlanndan
birini igrp okuma[a baqladr. Qocuklusu, vagondaki halkla rastgele konuq-
ma[a koyuldu. Her sorulan siiattmun uzun cevap veriyor, konuqma kesi-
lir kesilmez, obur yanrndakine dcinerek kiiqtik bir sualle yenisine
baql y ordu. B ii y ii k siy ah goz I ti. . t *.?, "tif1[I''S U i, *9,19.,, g"'9 ekten gi'*,'J, .
r

olan iiElinctj kadrnsa, daha qimdiden gdzlerinrg bi.iyi.istinti etrafta dene-

mefie Eahqryordu. iti gtinitik yolculukta sarirlf'i'arstla, denk haline gelmiq
yolculafln hepsinde bu bakrqlar tesirini derhal yapmrqtr. Jandarma qtP.tl,
srrtr oturdufum kanapenin kenartna dayalt, ayakta btyrklarrnr burmafa
baqladr. Cins erkek viicudu, sessiz bir manyatizmligrgq-? kadrnr davet
ediyordu. Qrplak baqh, \aJrq b4[a gozliikli.i. &G yaqlL mdmur. sabahtan
U eri tr e pi m ir" u n t un r!'' ifil ff |U i ti n d e n ! 4[ 4qf
,L"_11t ! n h i k Ay e s i n i
"*e]11qa imkdn ve
or?crkta kesmig, gocuklu kadrnla [4e$gul. oluyordu. He-rkes

"
#: r iti;;h.' tl f-Ato' A6^.h, r i; eit "*ft,: s an t i uli tiiii r, r{ i i, [, i y. t t.,
tek bagla.na bir farstr'i"ivu[ii,'oil"lt"rliyen yaq, d6ki.ilmi.iq sa'. ihtiyarlamrq
viicut, baqka ttirli.i sevme[i, daha alEak gdntillii, daha az tttrz olmayr
kendilipinden kabul ettiriyordu'
Orta yaqh memurun gayretiyle ktiEtik ktza, baqt anne5inin dizinde
olmak izere uzanacak kadar bir yer bulundu. Adamca[rzrn daha ilk teqeb-
bUsti tizerine nb'Zik& ," riiLi'hbmet kesilen bir delikanlt, ona sade yerini
vermedi, dizlerine paltosunu d.a- orttii. Ayrrca qantaslndan yiyecekler,
meyva qit6?Or. XUiftfit ,iprh geng krz, en ktiEukleri, bizden bir
"E-&r.)
srri ilerdeki yerinde daldr[r romana ra[men tam bir frirh6Sara altrnda idi;
iki ti.iccar, karqrsma geEmiq-qrul.tiJe.pg1i -ikram ediyorlar, cigarasmt yakryor-
lar, sualleruo.uyo.iu., i,$S{ Ur-iKt r., yolculukta yalmz kalmadrfirnr,
yalnrz kalmak korkusu bulunmadr[rnr ellerinden geldi[i kadar aErkEa

14

\
anlatlyorlardr. Geng krz, bu program Orqr ffibtten m-e_mun, ayak ayak
tjsti.inde, kendi repertuanndan ziyade seyrettifi filmlerin hatrnnda kalan
biiyiik fl6rt sahnelerindeki kadrnlarffi{fiitiitiqryor, kdh kitabrna dahyor,
k0h pencereden yalmurun bo[dulgu manzarayr -seyrediyor, ara srra onlara
tek kelime ile cevaf veriyor, t-riiaii[u idlfiilii?iii;li"*aruriyle tadryordu.
*
ihtiyar aktdr benim yanrmda idi. Birdenbire olen artisti hatrrladrm.
,iP..,)) alti(.l,,tc,C+
'i ] i( i.rg-it
1r
kuqiiLlJIrlq',ii'5u,ib\linOa iki defa seyretti[im bu krz belki en
istidathlanydr.-Gtizel bir Istanbul qivesi vardr. Istedigi zaman bir nevi.ed6
takmqbiliyor, yine istedifi zaman gok qehir gocufu olabildigi iEin hoqa
giden bir kolayhkla oynuyordu; fakat asrl dikkat edilecek tarafr zaman
zaman roli.intin iginde etrafina garip denecek bakrnmalarrydr. Sahne
aralannr dolduran ktiqtik varyetelerde de en Eok muvaffak olan o idi. Bil-
hassa eski Anadolu kryafetiyle oynadrlr bir giftetellis hemen herkesin
hoquna gitmiq ve kaymakamrn6 eginden ilkokulun kadrn hademesine
vaflncaya kadar kasabanrn btitiin kadrnlannr kendisine dtiqman etmiqti.
Oyle ki, trup kasabadan aynldrktan iki hafta sonra bile bu dcirt gtini.in
dedikodusu bitmemiqti; sonra birdenbire oliim haberi gelince bu dedi-
koduyu en fazla k<irtikleyen kadrnlar bile ona acrmrqlardr. .yol ark-
adaqrma: i-'"ilil.l,'i',,,
- Anlatsanrza dedim; Zeyneb'e ne oldu bbyle?
- Kaza, dedi. Ne olacak kaza... Gi.izel krzdr. Gosteriqli, kanr srcak bir
taze rdi. Her gittifimiz yerde o be[enilirdi. Erkeklerin hoquna gitmesini
bilirdi. Bu sefer de oyle oldu. <<2...>> de, yakrn kciylerden birinden
zengince bir adamrn hoquna gitmiqti. Adam evlenmek teklif etti. O da
rahat ederim diye kabul etti. Beraberce kdye gittiler. Birkag giin sonra
kazaya
niSI kA[rtlarrnr yaptrrmak igin donerken arabanrn atlan tirktiyor,
haydi u([iuYna... Yalnrz arabacr, o da bir tesadiifle, ilk srgrayrqrn qiddeti
kendisini yerinden firlattrlr iEin bir gahya takrlarak kurtuluyor...
Nasrl olur, dedim. Dizginleri tutmuyor muydu? Dizginler
elindeyken stiriiklepernez m iydi ?

Qok uySal bir sesle:

- Elinden kurtulmuq olabilirler. Bana kalrrs-t (sesini biraz daha
yavaqlattr) arabaci da, iEindekiler de sarhoqtular... Bir krsrm kdyltiler de
y..{rJle arabacrnrn bulundufiy..,Xe.r araslnda gok mesafe var, arabacr
5ur,1,
stzrpyerind.n
flyllllkgiyorlar... Hasrh beyim, olan zavalh krza oldu...
ceplerini ybRh'dr. Bir si.irii resim grkardr. Bunlar hep 6len kadrnrn res-
imleriydi. Mayolu, Kafkas kry4f93!i, s?hne" kqstqmlii bir yrlrn soluk
fotograf... Bir tanesi gekspir'in, ffilfi-fi\lYir'd;parlj,htln,n etine driqttikten
sonra tarunmaz hale gelen bir komedisini oynarken gekilmiqti. Altrnda

15
r
<Mehmet A[abeyime Yanlqfuklar Komedisi'nden bir sahnep. yazr|yt.-'
Obiirti, galiba Sekizinci'deki sarhoqluk sahnesinde, kadrnrn hiddet halinde
alnmrqtr. UEtinci.i sahneyi hig tanrmadrm. Yalnrz rhtryar aktor, kocakart
roltinde, duvarda, dolap gibi bir yerden geng kadrnr korkutuyordu. Fakat
iki akqam iist tiste sahnede seyretti[im canlt ve gtizel kadrnla bu soluk
fotograflann arasrnda higbir mtinasebet yoktu. Ihtiyar artist onlan bi.iytik
bir hiiztinle elinde evirip gevirerek:
- Di.igiintin bir kere, daha yirmi yedi yaqrnda idi'.' dedi'
- Qok genE... NereliYdi?
- istanbullu. Hekimoflu Ali Paqa cf.tlil,, yanrbaqrnd3 !i1 evde. *3C;, "",..
muq. Babasr ki.iEi.ik bir memurmuq.qygy anne eltnde kaldtgt lqln' EoK [-]rr- '"]-''
palanmrq. Kadrn evde bulunmadrfr zamanlat, komqu gocuklannt toplar,
onlara iivey anasrnrn taklidini yapar, giildiiriirmi.iq. Bilhassa babasiyle
annesinin konuqmasrnr o kadar iyi taklit edermiq ki. Sonra sinema merakl,
a[abeysi iq bulup onu srk srk quraya buraya gotiirtince tiyatro hevesi
biglamrq. Nihayet evde ktiEtik piyesler oynamala giriqmiq varyetelerin
hepsini eve gelince tekrarlarmtq. Zeynep'te raks $eyianl vardt; bu bacak-
larrmrza y"ri"q"n bir qeytandrr. Oradan vticudun 9p-..11 L1*lannt.'iO-il6i-,",:
jlj*.['eir.
vvr-,-
- iki dfizsiin bacak ona, imkin olarak yetiqir. Bir'bakrmh dbiirlerinden
Eo[ iyl u."lfrliffi bir qeyranclll. Ne mfih'liebe driqtini.ir. ne servet, sade
krmtldanmak. sade ritmin pd;{inde koqmak. "Temizlik Reviisti> nti
gdrdiintiz mri? o zeyneb'tndaha on gg.y.$l{,-g.? kendi t<enaine'lt$f^?tiili'"'''
bir oyundu. Uvey annesi her gtin tatrtA's\lOliirriiq, o_du qarkr soylil.Jf5r-r
silermiq. Sonra artist olunca bu hatrra, <Temizlik Revlisij> ne inkllAp ., i
etmiq.
Revtiyi..i harurhyorum. P... deki salaqta, hepimizin bildifiimiz
mariferler birince, rErklar tq,[11,t<1srtmrg, dclrt kadrnlaJcii{:'I..b,1r,l.P.l]ir-
den etekterini betterine iliqtil$-'Szlerini kimlerin il'v1i'rtffiEr:'fiiiiielin
bestele<li[i bilinmey.en - bunlar istanbulun meEhul taraflartdr - modern
dans havala6, eski istanbui qarkrlart soyiiyerek glclr g1clr tahta silme[e
baqlamrqlardr. Fevkaldde bir gey de[ildi bu; figtirler ritmik olmaktan Eok
uzaktr. Hattd cibiirleri kendi vticutlanntn gtizelliklerini bile gcistermiyor-
lardr. Fakat Zeynep belden aqa[lsrna bir etek uydurdufu siyah mayosu
igincle plAstigini buluyordu. Ne olursa olsun bir icath.
- Tiyatroya nasrl girdi? diye sordum.
- Qogu gibi, evlendikten sonra. Ki.igtik evlendirmiqler._ Kocast o
semtte bir ku"nduraclymrq. iyi kazanryorrrrq. Fakat Eot riolfithiiq,.*,""1
sonra tantdtm. Her akqam iEer, igtikge susar, de[iqir, sonunda bir vesV0Se
olurdu. zeynep, oyle okumuq, yazml$, kadrnlardan defildi ama,
ifriti \Y'i'."isdcl"vr.i
rQlnde brr q
'1r:'s*e
kaynayyordu. Kotasr onu anltyamtyordu. Hep kavga
.Y.., .(- . ";
irL-!\'r-!\- (!
1

16

\
 ederlerrniq. Iqte o srralarda a[abeysinin arkadaqlarpdan ikisi Holivuta
kaqma[a karar verirler. zeynep de onlarta gitme[eltiYtt$i.'dia".3:,k]1'd,i:.
,.dl,li:i,gdrterecek, muvallak olacak, biEare geEmig go.rilrgrnm hii{t_ih'r'n"
'-tlgC$iEin, meghur ve zengin
olarak istanbula donecek, bir balet heyeri
kuracaktr. Bir mektup, kiigtik bir kd[rt parEasr, sonra kriEijk bir ganra...
Yallah. Tabii p.glir,,,,,lt$ypi.i birden ailesine teslim ctti, Detikanlrlannki
kolay. bir parga'aiarla geEiqtirilir. Sonra mahalle kahvesinde bir kaE gi.in
lAfr edilir. Sevenler arasrnda bir nevi sdhret. HattA birinin ach Holivudun
Zeki kaldr. Fakat zeynep evti kadrndir daha potiste i'JiiAIi%?itrar, sonra
kocasr gelir, karakolda ba[rnr, galrnr. Evde dayak, silAh gekmeler... iqte o
-.: ,-ijy(.
_.Ir'i.'"i,
akgamdan itibaren ZeyneprfSgilti."l,{,Jgpi;gW onu ruramazdr artrk. <<Temiz-
lik Revi.isii> ntin sonundaki dayhk sahneii6u akqamrn hdtrrasrdrr, dcrdi.
Nihayet aynlrrlar. BirkaE macera; sahne merakr. raks qeytant, orada,
kafasrnda ve bacaklannd.4-grl1q1rJ<en rahat yaqamak olur mu? Fakat $ehir
Tiyatrosun a girernez, fid?iliffiHn baqka bir qey vermezler. Halbuki Zey-
i .. ihtiraslan'$ar.
neb'in
.,*!rt ","*."t'
KiiEiik kumpanyarlardan birine girer, sonru t.up
de[iqtirmeler baql ar. Arada iq sizl i k zamanlar tnda barlarda q ah gma.. .
Durdu nefes aldr, elleriyle ceplerini yokladr. Kendisine clgara ikram
ettim. <iyi, siz de benimkinden iEiyorrunur..., diye memnrn oiiu.
- Dcirt sene evvel bir gece ona rastladrm. Tabii bizimde bir piyll..H"iir"'
var. Birbirimizi tanrnz. zeyneb'r hepimiz bilirdik. Kligtik parmakkaprya
Etkan caddelerden birinde, bir bann oniinde, sarhoq, periqan, iig kiqiye ldf
anlatryordu. Bar sahibi mtitemadiyen
"iEeriye
girl...ri@Talrrryor, o da
<bir dakika, bunlar benim mriqterilerim...> diye yalvanyordu. Sonundir
isyan etti; aHryarak kagtr. Onu ygl$"1" biraz ilerisin{,e yakaladrm. Bizim
kumpanyaya davet ettim. o yaz Beyi?irbeyinoe istete karqrsrnda oynadrk.
Ne mevsimdi!...
iyi gtinlerinin eqi[ine geldi[i belliydi; 6deta daha ciresine geEmekten
korktu[u iqin susmugtu. Ben de bir qey sorma[a cesaret edemedim; dah4,
otesinin bir yrfrn imkansrzhk; olmryaca[r bile bile kurulan hayaller..ii\';','"':-,..-,,.-
, iy' rti-!.,*e..
Er.Lan i.imitler, birb-irini tutmryan hesaplar, farkrnda olmadan iqlenen hata-
lar, tek gare gibi gortinen budalahklar oldulunu hangimiz bilmeyiz'? insan
hayatr sandr[rmrz kadar degiqik de[.ildir.., ga_rtlann arasrna. muhim
anlarda, kendi tecrtib.enizi oldulu giui'iiaiiteai;;;'eii baqka rtirlii hayarr dol-
durmuq olursunuz. iyi gi.inler... nu yigmirrlu yolculukta, gok yiizi.inii
tepemize mavi, bi.iytik, tek bir giEek gibi asan, telgraf tellerinin hemen alt
Eizgisinde, pencerelerin camlannda her yalmur damlasrnr nir et#dd"yiiun
krsa giineqli anlar gibi...
Ya[murun srk orgiisi.i aralandr, sonra gokytizti bir tarafindan iyice
delindi; bii Ei'tin usttinden sarr bir inek baqr bize do[ru trpkr bir eski vazo

17
 .,rr.,,I;";;l;"'ra-...a-., ,.?".*. r, " '" .r- ' . --L'
resmi gibi, tam 6ii teCriil_q ve'krsa hayalini'b'i.iratrn k4ytl!$" tamamltyarak,
uzandr. Sonra git de, inek baqr da, arkalannda bekliyen ve insana huzur
<,.rrr i'.. ffid"d"n ktigiik ev lAmbalariyle gegmiq zamantmrza kanqtrlar. Zeynep,
belki de bu yolda gidiq geliqlerinde, bu cinsten evlerden birinin d6vetini
duyarak evlenmele tatflfitlqL]
*Bazr oyunlarda gok giizeldi; fakat daima piyesin drgrnda kahrdt.
- Naqrl? dedim.
Eliyle, kendisinden beklenmedik, bir araqtrrma hareketi yaptt.
- Anlatmasl giiE, dedi. sonra yavaqga devam etti: Daha. hakiki korku-
nun, viicudda, gtzli korkununt"ettri yaprlmad4. Yahut ben gormedim.
insanrn iEine sinmiQ, onun hareketlerini ikide bir kesen, yahr-rt defiqtiren,
onu 6leminden ayrnp baqka bir 6leme gotiiren korku... Tekrar LlzLln par-
maklariyle anlaqrlm?-zq ,peqUl{e bir yrfrn igaret y.rotll,Pift yaprqmr$,
iEimizde bizimle beraber her krmrldanrgta dallan Eatrfdayan bir orman
gibi bi.iytimtiq korku. zeynep korkardr. Her qeyden, hayattan,,?1!51,h"t
geyden korkardr. Hele yiiksek perdgle insan sesine hig taharh"diil'Ede-
mezdi. Bu Eocuklu[undan beri boyleldi. Uvey annesi onu korkutmak iqin
evin qlllaslna, burastna gizlenir, Sonra yerinden balrrarak flrlar, o
aflamaga baqlayrnca gi.ilermiq. Bizim ,<Kaynana>, piyesi ordan gelir, bera-
ber yazdrk Ne sahnedir ol U [,--t',-) q, (

oKaynana>> piyesi deminki f otograflarcla yiiklrikten yath aktoriin

kocakan kryafetiyle qrktrfir sahne idi.
- Sahneye Erkmadan evvel bize yalvanrdi: ne olur fazlabalumayln;
piyesi bozuyorum, derdi. Tabii asrl sebebini soylemedi[i iqin, b6yle clerdi.
Hakikatte korkardr. Sanki zat grbr ince, srrgadan bir diinyasr vardr. Hal-
buki bu korkusu gtizeldi, sahne birdenbire canlantrdt. Onun iEin biz vad-
eder, fakat sozi.imiizti tutmazdrk...
Daha fazlastnt dinlemedim; ihtiyar aktori.in fotograflart tekrar qrkar-
maslna elimle man\"6-t3,Xfll Bu son ci.imleler bana Zeyneb'in kaderini
anlatmrgtr. Bazt insanlar benzerlerinin, hatti en yaktnlanntn kurbanr
olmak iEin doguyorlardt. Zeynep bunlardan biriydi. Iqlrn ihtiyar artiste
hrnEla doldu gdzlerimi kapadtm.
*
Uyandr[rm zaman iyiden iyiye-gece idi. Adana'yu7 "p"y'e yak-
laqmrqtrk. jandarma Eavulfile-niun boylu kadrn pencerelerden biri
oniinde gtiltiqtiyorlardr. Belli ki parlak gizmeler v,e.iyi.'srkrlmrq bel tesirini
yapmrqti Qocuklu kadrn. qok insanca nir rihnlitiiiiiile ihtiyar memuru
unutmuq, nazik delikanltrun gozlerinin igine bakrp giiliimstiyor, ayaklannt
sabrstzltk iEinde oynatryordu. Ahretlik yaplh geng krz, elindeki romanl
ve oradaki otomobilli, kaloriferli, dansh, r\ilfikBlfef hayatr. olmast imk6nsrz

18

E-
$eyler araslna atmlg, deminden beri kendisine ikram ettili gegit crgaralarla
ddeta zehirleme[e Eahqan uzun boylu, pehlivan enseli rticcan sade kt-ii[f<t'
t<eiil{riifhinliyordu. Otuz beqlik j6n6"r8fili}r5, senelerdir sevdifii .ve peqin-
den kasaba kasaba dolaqtrlr kadrrun baqkasiyfe flortiine hiddetinden
diqlerinin arasrnda kdh mendilini, kdh elini t<hiidiricTiii,fiiBrrryordu.
ihtiyar aktdr btitiin bunlardan habersizdi. o, stiri.istinU yaz o[lesinin
siik0netine emanet etmiq bir t€Iffi Eooin gibi hergeyin iyi gitiginden, iyi
gidecefinden emin, canl burnunda soluyan jonpromiyeyi ceketinin
diilmesinden yakalamiq, ona ian;t iecititeterinden bahsediyor, kdfi dere-
cede Ealrqrlmadrfrnr sdyliiyordu. <Aqksrz sanat olmaz yavrum, diyordu.
Bak bana, ihtiyar kadrn rollerindg^muv,.qlfph^ olmak igin daha otuz yaqrmda
ry o n. {i g t e ri,fi" ; 6drH ;Aii"l ttliffy ap r r m b u n u ? Q ri nk ii
i ke n gr k i
8 l^e 4qry
"4e
sanatf ed-atdiiii.llt6ll]rif ['aE*kisanatkanil],
Benim uyandrlrmr gcirtince, cebinden grkardr[r bir kdfirdr uzatarak:
.. Yann akqam bilhassa unutmayrn. Ji.il sezarE oynuyoruz, dedi. Ben, Jr.il
Sezar'a grkaca[rm. Ali de Brtittise olacak!...>
igimde birdenbire r5t.* htlznti, yann akqamrn bu biEare Romah-
lanna gcistermemek igin pencereden baktrm. istasyona germiqtik...Buvuk ,
\J.)
okalipttislel,yggmyllu ve karanhk gecenin biittin ti. triuf,n,,'grufji;lYilii'-'
keder gibi #'iiddtmi$di1)Yerde, istasy5nun da[rnrk rgrklannrn uzun ve rirrek
akislerle doldurdu[u btiyiik su biiikintileri vardr.

(Yaz Ya[muru , 1955)

Napomene
tnbgh- gradi6 u Turskoj
2
bulgu, kdftesi- cufte od prekrupe
3
gbzleme- piro5ke
.. ..,
4' yuruK
-JurucKl
5 giftetetli - narodna turska igra
6
kaymakam- sreski nadelnik
7
Adono- grad na obali Sredozemnog mora prema sirijskoj granici
8
Ji)l Srzo, - Julije Cezar
9
Brilti), - Brut

t9
{

sArr FAIK ABASIYANIK (1906-1954)

zadetnlk modeme tursle p.rip9,v*e_tko. Roden je u Adapazaru 1906.

godine;--imu6noi itgouueto3 porodici' U rodnom gradu pohadao je
osnovnu Skolu (Rehber-iTerakki Mektebi) i dve godine idadije (Adapaz-
an idAdisi). Srednje obrazovanj e zapodeto u Muskoj gimnaziji u Istan-
brtlu (istanbul Erkek Lisesi) zavr5io je u Bursi (Bursa Lisesi) 1928.
godine. Dve godine kasnije pohadao je nastavu na Fakultetu knjiZevnosti
Istanbulskog univerziteta. Njegov otac, Mehmet Faik, u Lelji da mu sin
jedinac jednog dana nastavi porodidni posao, Salje ga na studije ekonomi-
Je u Lozanu (1931) koje Sait Faik vrlo brzo
napustat odlazi ufra-nc-usku
na studije knjiZevnosti u Grenoblu. Njegov nestalan boemski duh udaljio
ga je sa studija i otac ga nakon tri godine vraca u zemlju' Izvesno vleme
predavao je turski _u Jermelrskoj Sko]i za nezbrrnutu decu (Hahaollu
Ermeni Yetim Okulu), zattmje poku5eo da radi u odevoj trgovinskoj firmi
i na kraju se oprobao kao dopisnlkzapttaqa sudstva u listu Haber (1942)
u kome je radio samo mesec dana.
Posle odeve smrti 1939. godine, zimr je sa majkom boravio u stanu g
elitnom kvartu Si51i, a letnje mesece je.provodio u letnjikovcu na ostrvu
Burgaz,jednom od Prindevskih ostrva .ziugg.i-e_o_d- na_sle_der-rs: iqlgyiqe Sto
*., J" omogu6ilo da Livr onako kako Zeli i da radi onoliko koliko Zeli.
Pisanje mu n1e donosilo nikakvu zatadt, a novac je nemilosrdno tro5io na
no6ne terevenke i pijandenje u iidek pasaZu (prolaz sa kafanama i pivni-
cama). Ne obaziru6i se na svoj druStveni status, 4*zr_o se sa ribp-riqra,
skitnicama, pij anicam a, Zenama niskog morala,.prosj acima. Godine I 948.
utvrdeno je di ima cirozu jetre i podvrgnut je ledenju. Medutim. saznanje
da se na pola Zivotnog p]uta naluzi na pragu smrti-, sam, bez Zivotnog
saputnikal b", poroda, rasplamsava njegovu unutrasnj.rl dlamu i on pise
pripovetke osendene beznadem, pune unutra5nje $rage i bola. Nastaje pri-
iovetka autobiografskog karaktera suviian iovek (Liizumsuz. Adam) koja
je u51a u nmoge antologije turske proze. Razuzdan Zivot, u koji se upustio
nakon kobnog saznanja, tfurzao mu je smrt. umro je 1954. godine i sahr-
anjen je ne groblju zindlirlikuju. Njegova majka Makbule hanuma
zaveStila je svu porodidnu imovinu DruStvu ,,Daru55afaka" (Darilqqafaka
Cerniyeti)koje Stoluje siroma5nu decu i decu bez roditelja, s tim da se nji-
hov letnjikovac t a Burgazu pretvori u muzej Saita Faika (Muzej Sait Faik
otvoren je 11. maja 1964. godine na desetogodisnlicu pisdeve smrti) i da se
ustanovi nagrada za najbolju zbirku pripovedaka objavljenu u prethodnoj
godini. Iako u Turskoj postoji veliki broj knjiZevnih nagrada, q?grada S4jt
Faik, koja se dodeljuje od 19,5-5.godine je jedna od najznadajnijih.

20

\
 Sait Faik pisao je. pesme kao gimnazijalac (1925), a prve pripovetke
$vilgya maramica Qpekli -M_erydj!) i Drika za navijanje (Z,errybere.l.<)
napisao je kao udenik gimnazije u Bursi (1926). Prva prida koja mu je
objavljena na kulturnoj strani .lista Millfiet 7929. godine bila je Zma.j
(Ugurtma), mada je slavu podeo da stide kada su podele da mu se pojav-
ljujtr pripovetke u uglednom knjiZevnom dasopisu Varltk (1934). Za svoj
doprinos u razvoju moderne prid,e izabran je za podasnog dlana UdruZenja
Mark Tven u Sjedinjenim Ameridkim DrZ,avama.
Svoje junake koje bira iz nlllh dru5tvenih slojeva ne opisuje kao
realista ve6 ih slika senzibilitetom humaniste. On je jedan od retkih pisaca
koji dogadaj.e sme5ta iskljudivo u krajeve i gradove u kojima je liveo, a
pre svega u Istanbul.

DELA:
Zbirke pesama: gimdi SeviEme Vakti (1953)

Zbirke pripovedaka: Semaver (1936), Sarmg (1939), $ahnterdan

(1940), Liizumsuz Adam (1948), Mahalle Kavgax (1950), Havada Bulut
(1951), Kumpanya (1951), Havuz Bay (1952), Son Kuqlar (1952), Alem-
da!'da Var Bir klan (1954), Az gekerli (1954),Tiineldeki Qocuk (1955),
Mahkeme Kaptsr (1956)
Rom ani: Birtaknn insanlar (1952), Kayry Araruyor (1953)
O Saitu Faiku Abasijaniku i njegovom delu dosta je napisano i joS se
pi5e u Turskoj. Iz mno5tva objavljenih dela treba ista6i njegova sabrana
dela u 16 knjiga koja je pripremio Muzaffer Ujguner (Muzaffer Uyguner)
u izdanju izdavadke ht(,e Bilgi Yaymlart (1970-1989), kao i studiju Mus-
tafe Kutluja Pripovedaiki svet Saita Faika (MustaJa Kutlu, Sait Faik'in
HikAye Diinyast, Dergilh Yaymlan: 44, s. a.). Izbor pripovedaka Saita
Faika napravio je pisac Tarik Bugra. Ovo zna(,ajno delo Stampalo je Mini-
starstvo zanacionalno obrazovanje u okviru edicije Kulturna izdanja (sait
Faik AbastyanLk SeEme Hikdyeler, istanbul 1972)

LUZUMSUZ ADAM

Ben bir acayip oldum. Goztim kimseyi grirmtiyor, kimsenin kaprmr

galmasrnr istemiyorum. Dtinyanrn en sevimli insanlan olan posta mhvez-
zilerinin pilq,._Mah,allemden pek memnunum. Yedi senedir Erkmadrm
oradadtffb?Ii'fb'!ri)'niE bir dostum da nerede orurdufumu bilmiyor.

2l
r
Mahallem dedifim; gu yedi senedir -tiE ayda bir Karakoy'.1 irip diikkdn
kirasrnr almak bir yana- yaqadr[rm yer, tig ddrt sokak igindedir.
Mahallem birbirine niuvazi sokaklar, bu sokaklan diklemesine kesen
bir diler sokak, bir de bunlardan biittin bi.iti.ine ba[rmsrz -ama sokak sayrl-
maya-ak kadar dar, ktsa- benim soka[rmdan ibarettir. Ben bu sokaklara,
onemliliklerine gore I,2,3,4 numaralannr taktrm. Kendi soka[rm numa-
rasrzdr. Onu numaralamala elim varmadr'
Oturdu[um apartmanrn altrnda bir si.itgti, onun karqrsrnda iki
marangoz vardrr. Marangozlara hig iqim dtiqmedi. Nasrl geEindiklerine
qaqar kalrflm. Akqamlara dek ufiragrrlar. Demek herkes benim.gibi 01E1t:
Oyt" yu, tam krk sekiz senedir marangoza iqim dtigmesin. Istanb.ul'da
marangoza iqi di.iqecek insanlar olmastna qaqar kalrnm. Hem de qu Istan-
bul denilen yerde kim bilir kag marangoz vardr?
Sabahlarr kalktrm mr kogartm do[ru bir kahveye' Bu kahve tertemiz,
yedi sekiz masadan ibarettir. Sessiz insanlar gelir gider. Bir kdqede bezik,
kaptrkagtr, satrang oynarlar. Sahibi Frenkle Yahudi ktrmasr bir hatundur'
Diinyalar kadar iyi kadrndrr. Kahvesine girer gffrnez:
- Bonjur mpdam -derim
- Bonjur mosy6 -der-, komantalevu?
Ldzrm gelen cevabt veririm. O, bu cevapla kalmaz. Bana Fransrzca
her halde p"t t oq lakrrdrlar eder. Kimini anlar, kimini anlamam. Ne kadar
vry demek laztmsa der, bu vty'lartn alaslna kaymasm diye iki tane de no
yerleqtiririm. Rahat rahat anlaqrrrz. Elime Franszca bir mecmua stktqtmr'
Ben de resimlerine bakar, anlayamadr[rm kelimeleri bir yere yazar, eve
gidip liigata baktlktan sonra da anlar, ertesi sabah gelip de mecmuayl
yeniden okudulum zaman, <<vay anaslnt>> derim'
Madam:
- 6n kapuEina?.. -det.
Ben:
- Peki -derim tince.
Sonra Fransrzca olsun diye sesa'yl'yaplQtmrlm. Madam pek sevinir.
Baqlar kapugina'slnl nasll yaptlElnl Almanca anlatmaya:

On bire do[ru kiigtik yokuqu Erkar, tramvay yoluna vanr, sola doner,
on be$ acltm atar, bir kiittiphanenin ontine di.iqerim. Oradan Fransrzca bir
resimli mecmua sattn alrtm. Koltufiumun altrnda mecmua' ki.itiiphaneden
grkar grkmaz hemen dalarrm bizim sokafa. Oh! ne rahatrmdtr girer
girmez. insanlan baqkadrr bizim sokalrn: bu tramvay yolu insanrna ben-
zemez. Korkanm bu tramvay yolu insanrndan.

22
 Qolu gtin carum yemek istemiyor qimdi. Bizim mahallede bir iqkem-
beci vardr. Temiz adam, gorbasr da iyidir. Dtikkdnr oteki pis igkembeci
dtikkdnlanna benzemez. K6seleri antika, iqkembesi de kar gibi beyazdrr.
- Terbiyeli mi olsun, Mansur bey? -der.
- Terbiyeli olsun, Bayram -derim.
Ismi ister Bayram, ister Muharrem olsun, her igkembeci benim iEin
Bayram'drr.
- Sirke, sarmrsak koyayrm mr, Mansur bey?
- Koyma bugiin. Evvelisi giin biraz dokundu; gaz yapi. Bir limon
alsrn Eocuk, srkrver.
- Sizin gegen gtinkii limonun, yansl duruyor.
- Yok be?
Bayalr gocuk gibi sevinirim limonun yanslnln durdu[una. Bayram da
baya[r Eocuk gibi limonu sakladr[rna, beni sevindirdi[ine sevinir.
- Hepsini srkayrm mt yarrm limonun, Mansur bey?
- Srk, srk, Bayram! Ekqi ekqi olsun q6yle.
Ekqi ekqi gorbayr iqer, odama Erkanm, Kamusu Fransevi karqrmda,
satrn aldrllm mecmuanrn resim altlannr Ttirkge edeyim derkenz uyu-
yakalrrrm. Elifi elifine dort bugukta uyanrrlm. Dort buguk gezintisi saat-
imdir" Evimden Erkar, sala sapar, bir numarah sokalr geEer, tramvay yol-
unu gegmeden sol yaya kaldrnmdan htzhhrzh yi.irtir, hemen soldaki bizim
bir numarah sokala paralel iki numarah soka[a saprveririm.
Bu sokak qamurlu, dar, pis bir sokaktrr. Sa[ tarafta bir bar, sonra bir
ekmekgi, ekmekEiden sonra bir lokanta gelir. Bana da 6y1e gelir ki, bu
lokantada memnu meyvalarla yemekler satrhr. Her akqam aynr mei6nko-
1ik, garip adamlarla kadrnlar geliyor. Belki de kurba[a, fare, karga, kedi,
kcipek, insan eti yiyorlar. Orayr da geEince bizim sokafrn bagrna grkmrq
olurum. Sala doner, yemiqEi kadrna. <<Merhaba,>> derim. <Merhaba bey!>
der. Gcizleri pek gtizeldir. sa[daki soka[a saprp sapmamakta tereddtide
dtiqerim... Neden mi?
Anlatayrm: Bu her akqamki gezintilerimden birinde... insan gezin-
irken etrafina bakacak, yolda durup vitrin seyredecek, birinin ytiztine
bakacak, afrr a[rr yiiri.iyecektir elbette. Bi.itrin bunlarr yapamam iqte. Bu
soka[a girince hrzlamr, cintime bakarak yi.iriir; krzgrnmrgrm, bu sokaktan
gegme[e de mecburmuqum gibi yapanm. Neden mi? Ben de onu anlata-
caktrm:
Efendim, buradaki evlerin birinde a[zr, burnu yerinde - bir goztinde
tavukkarasr vardrr ama, zarartyokl3- Eski kadrnlu.r, o.,tigi gibi, illerinin
Listtine findrk oturtulacak kadar yumuk yumuk elli, btiyiik btiyiik memeli,
entarisinin g6[se aErlan yerinde hafifEe kirli esmer bir aynhp birleqme,

23
hoppa mr hoppa bir Yahudi krzca!.rzt vardt. Qift kanatlt bir pencerenin
Ontinde oturur, bir qeyer dikerdi. Bazen kaprrun on{ine gtkar, saatlerce
sa[a sola bakar, adam bulursa gene Ealardr. Bir de kaltn kaltn, yere sallam
basan bacaklan vardt. Yahudinin esmeri de baqka ti.irli.i gi.izel oluyor.'. Ne
opmek isterdim bacaklarrndan 9u krzt bir defacrk omrtimde'
Bir giin mahut sokalr aqa[rya dolru inmeye baqlamrgtrm. Yahudi krzt
kaprnm ontindeydi. Karqrsrndaki marangoz da kaprstntn oni.inde. Tam
hizalar na gelince mar angoz kargr ma dikildi :
- Bana baksana4 -dedi-, lop incirls Bir daha buradan gegersen
gozi.inii patlatrrrm!
O gi.inden sonra bu sokaktan geqmek dile[i de benim iEin dayanrlfiY -
bir qey olma[a baqladr. Ama ilk gtinleri akqam gezintilerimde oradah
gegmek arzusuna dayanmak igin ne garprntrlar geqirmedim! Ha gimdi pat-
latacak gdziimti marangoz, ha gimdi!... Ne giinlerdi o giinler!..' Seneler-
den beri bu nevi garprntrlara yiirefiimi kapamrqtrm. Nabztm gi.inlerce bir
tek vuruq fazla atmazdr. Onu da sayardrm. Hep altmrq tiE, altml$ iiE' Alf
mrq ikiye indi[i de olurdu. <Ytirtirken normalini bulur> derdi bir doktor
arkadaqrm. Durup da sokakta, nabzrmt Sayamam a1... Ama qoyle bir din-
lenip; bir kapugina Eektim, sa[da solda bana bakan insan gormeyince,
gtzhce saatimi grkardrm ml tamam: Altmrq tiE. Ne bir kadrn ytiziime
bakar, ne bir portakalm beq kuruqtan yirmi beq kuruqa firlamast beni ilgi-
lendirirdi. Beq kuruqsu y"tdi*. Yirmi beqse portakala da veda! Uq numar-
ah soka[a da, istanbul'a oldufu gibi, danldtktan sonra akgam gezintilelim
bir zaman tadrnr kaybetti. iki sokak iEinde mahpus gibi oldum' Ama srkrl-
madtm. Mahallem gerEi sdkindir, sdkindir ama civcivli de bir mahalledir'
Oturanlarrn yarlst levantenle Yahudi olan bir mahallede civciv olmaz olur
mu? Hele Yahudiler!... Ne iyi, ne tatlt, ne civcivli, ne hayatr sever insan-
lar!.. Mahallemin Yahudileri oyle pek zengin taktmt de[il, daha benim
zenginlerle ahq verigim6 yok. Portakalcrm benden krrk para fazla kopar-
dr[i giin diinyanrn en sevimli insamdr. ismi de Salomontdur' Pahah
tulup da bir qey almadr[rm zaman arkamdan ne fena fena bakar, ne de
olmayacak bir fiyat verdi[im zafnanhomurdantr. Aksine bana hak verir'
Akqam olur. Akqamrn oldu[unu bizim madamtn pastanesinin cam-
lanna ailr Uir perde gekilince anlanm. iEerinin tath san rqr[r yanar. ilkin
madam yakar elektrifiini._ Sonra Salomon mumunu diker portakal
sandr[rna. Sonra lakerdacrT 300 mumluk ampulilniin kordonunu prize
gegirir. Siklamen renkli krmtzt sofan kesilince dudak b.3yasr, trrnak cilast
giizelliliyle parlar. Lakerda; qiqman, esmer bir RumS kadtnrn kaba ve
oyluk etleri gibidir!..

24
 Meyhaneden grkrnca yanlma, brrakrlmak istenen metresler tliit iii-
li[iyle sokaprm sokulur. Zavalh soka[rm!
Bir numarah sokakta iki tane sazh meyhane9 vardu. onlann dniinde
taksiler bekler. Taksilerin cintindeki hep yrldrrrm dtiqmesin diye takrlmrq
bir piratoncirdir sandr[rm, anten oldugunu dlrendi[im halde gene ilk
gortiqte aldandr[rm, obeyaz parlak maden sopa yalmurda bir qimqek gibi
parlar.
Kocaman hayvan otomobilin bu ufacrk kiryrufunu; onun isterik teh-
ditkflr sallanrqrnr pek severim. iqkembecinin karqrsrnda yalmurun altrnda
durur, qapkamr kulaklanma gegirir, sanki uzak bir kadrnsrz memleketten
buralara dtiqmtiqtim de beraber geceyi gegirecek, derdimi paylaqacak bir
kadrn anyormugum gibi kocamanlaqtrlrnr tahmin ettilim fena gozlerimle
gelen gegene bakar.dururum...
On dakika sonra gok yagh bir adam geger. Bu adam iriyan bir adam-
drr. Krr bryrkhdrr. SaElan hig doki.ilmemiqtir ama,beyazdrr. $oforler onu
g6rtince,
- Vay beybaba, merhaba! -derler.
O, <<Merhaba evldtlar!>> der.
Sonra Fuzuli'denl0 beyitler okur. $oforler, o adam gittikten sonra:
- okumuq adamdrr -derler-. Ama huyu k6tii: Ki.igtik krzlara diigktin.
Hem kiigi.ik, hem de en Adisinden olmazsaahp gitmez, enayi!
Adam, karqrki gazinoya yollanrr. Az sonra ben de oraya giderim. O
tam saz takrmmrn karqrsrna ggger oturur. Ustti baqr gayet temizdir. Elleri,
saglan, bryrklarr itinahdrr. Gci2tiktiqti elliden fazla delildir. Kiigtik qanoda
bir, iki, i.ig, dcirt, beg, kadrn vardr. Beybaba en gencine diker gozlerini. O,
kadrn beybabaya kokteyl rsmarlatrr. IEine dort beq damla tuvalet ispirtosu
damlatrlmrq nar gerbeti getirirler. Bir daha getirirler. Adam ortada hizmet
eden yusyuvarlak, gdzleri tath, srcak krzr Ea[rnr, kula[rna bir qeyler
sdyler, sonra artrk bu adam uyumafia baqlar. Masaya dirse[ini yaslar,
uyur. Yalnlr,, gozlertne siyah gcizltik takmrq, krsrk kadrn seslerinin araslna
arasrra gatlak, fakat usule uygun bir ses firlatan kemancr taksimine gir-
iqtrlr zaman goztinti agar. <Allah, Allah!> diye haykrnr. Garson Bekir
anlatrrdr: Beraber gittigi krzlarn gci[stine baqrnr kor, allar, uyur, qarkr
soyler, qiir okurmuq. Bu beq fiilden bir altrncrsr -meseld gtilmek- hig
olmazmrq. Adam sonra gene uyur. Artrk meyhaneye yrldrrrm gibi giren bir
bilmem ne mahallesinin meqhur hergelesinin bilmem kim..igin attr[r
naraya bile kulak asmaz; meyhanenin birbirine girdi[i, Lazt t meyhane
sahibinin bir iki ktilhanbeyini yakalayrp sokafia atrr[r, meyhanenin
camrnrn krnldrlr akqamlar, o uyur. Hatta bazr geceler, iEeriye ya[murla,
karla birlikte giren genE irisi, pek qiqman, yanaklan, boynu, sagr, bryrklan,
paltosunun yakasr ya[ iginde zurnaclnrn pantolonunun dtifmelerini ilikle-

25
yerek ihtiyar, bitkin hanendelerden birinin bog brraktr[t, yahut ontl
gortin.. nezaketten, belki de meslektaqhk gayretiyle kalktr[r iskemleye
furuldufiu, kurulup da zurnastnr korkunq bir sesle iifledigi zarnanlarda
bile uya"nmaz.,Buirrnu"r, saz yerinin Son numarasrdlr' Saat on bire do[m
gelir. iki kaltn, ktsa, qiqman baca[rn tizerinde viicudunu tatta tarta ytirtir,
kor, kor kemanclya
lakasr kadife paltosunu ctkartr; salonun bir koqesine
ieldm durur. Dti-b"l"kqi, zurnactntn sel6m durdu[unu kor kemancrya fis-
lar. Yi.izi.i, hanendelerin arkastnda pek seyrek gdriinen kanuncttnun biraz
evvel trraq olup qap si.irdi.i[ii gergin yi.izii birdenbire bir milyon yerinden
buruqur...'Zuriaitmrz da sindilyesine oturmuqtur' Pantolonun 6n dti[me-
leri yok mudur?.Yoksa qiqmanh-ktan her zaman mr kopar? Oraslndan yeqil
"
kagliolunun ptilttilteri Erkar. Gorenler giiler. _Gazino. .sahibi baqryle
goztiyte igaret eder. Zuinacr niahcup aya$a kalkar. Dakikalarca arkast
iiuqtlrilerl doniik pantolonunu toplar, gene oturut, b.t zaman etrafina
baklr. Sonra cebindin bir tabaka Etkarrr. Sigara saracak sanlrslnlz, hayrr'
,r.nasrni, kamrg dtidi.iklerinden birini alrr, onu yerine kor, otekini altr, en
mtinasip olanrni yahut da en iyisini bu akqam iEin grkaracakmrq gibi
yapar. Ben hep bu strada kalkarrm.
Yedi senedir bu sokaktan gayri istanbul qehrinde bir yere gitmedim'
Urktiyorum. Sanki do[ecekleimig, linE edeceklermiq, paramt galacak-
larmrq -ne bileyim, birleyler iqte- gibime geliyor da gaqrrryorum. Baqka
yerlerde bana bir gariplik'basryor. Her insandan korkuyorum' Kimdir bu
.sokaklarr dolduran ad^amlar? Bu koca qehir, ne kadar birbirine yabanct
insanlarla dolu. Seviqemeyecek olduktan sonra neden insanlar boyle bir-
biri iEine giren qehirler yapmrqlar? Akhm ermiyor. Birbirini kiiqtik
gorme[e, b6[azlaqmafa, kindrrmala mr? Nasrl birbirinden bu kadar ayn,
Ii.Uirini bu kadar tantmayan insanlar bir qehirde yaqryor?
Mahalle gene ne olsa mahalledir. Benim dtikkdn yanabilir, aE da kala-
bilirim: Ama bana oyle gelir ki, gu o[leleri limonlu terbiyeli iqkembe gor-
basrnr iEti[im iqkembeii beni oltinceye kadar besleyecek' Portakalcr
salomon g"iiriik portakallarr Erplak Yahudi Eocuklanna nasrl da[ltryorsa,
ben geEerken delki tane avucuma koyacak. O giinler belki elbiselerim
pek
eski"oiur da, igeriye almaz ama; pastanenin madamt kaprsmtn oniinde
bana bir kapuEina iEirir'
Bunlar hayal ama, mahallemi ben boyle seviyorum iqte! Hele eski
tanr<Lklarr hig gdrmek istemiyorum. Arastra mahallede onlardan birine
rastltyorum:
; Vay! Sen buralarda, ha?
Boynumu bi.rkiip, <Ne yapayrm?> der gibi bakryorum'
- Kim bilir ne dalgan vardtr?12 -diyorlar'
Sonra:
- Ulan! Serserilikten vazgeqmedin gitti.

26
 serserilikten de[il, kendimden vazgegtim ama, dert anlatamryorum.
Kimisi:
- Bilirim seni, tiin2if, gene kimin i"ejinOesin kim bilir? -diyor.
Kendi pegimi bile brraktrm. Ama o marangozun dostu, bir gdziine
_,
karatavuk oturmug, elleri iukiir Qukur, esmer yahudi krzrna bayrhyorum.
Kim bilir ne tath yerleri, ne kokulu taraflart vardrr, kahn bacaklanndan
gayn.
Dtin mahalleden,qoyle bir qrkma[a karar verdim..Unkapanr,ndan13
vurup saraghane'ye'* grktrm. Istanbul bayalt de[iqmiq.
$aqrrdrm kaldrm.
Hoquma da gitti bir bakrma:
Temiz, asfalt, kocaman yollar... o su kemeri ne gtizel qeymig me[er!
Nedir o ta bir kilometreden bir zafer takr gibi gdriintiqti! yanrnda Gazan-
fera[a medresesi qipgirin, bembeyaz. parklar, apaglar gordtim. insanlar
gordiim. Urkek tirkek dolaqtrm. Krztagr'nal5 kaiar- ,rrardr*. Fatih'ten16
aga[rya yi.iriimeye baqladrm. Saraghane'ye vardrm. Baktrm bir binanrn
tepesine yrkrcrlar Erkmrg, yrkryorlar. $uralarda bir hamam vardr, dedim
kendi kendime. Yrkrlan o hamammrq. o srra vticuduma bir hamamda
yrkanmak kaqrntrsr geldi.
Ne olursa olsun, artrk kepa,z.iigi aldrk, onu da soyleyeyim: yedi
senedir "t"
akhma bile gelmemiqii. Beni bir
-rlkgryamrqtrm. Jrkanmak
kaqrntr aldr, bir kaqrntr!.. Bitlendim gibime geldi. Bir hamama girdim. Bir-
yrkandrm, bir yrkandrm! Fitil fitil de krr Erktr. Ama ben de rahat ettim.
Aman, bir terlemigim. Elterimi nereye slirsem elimde deri parEasr nir, ya!
pargasl mr, kir pargasl ml, ne bileyim bir qeyler kaldr.
$aqtrrn kaldrm
insano[lunun bu kadar gcirtigiipi"i olmasrna... Baya[r kabuk buglu.*rqrr.
Hamamdan qrkrp tramvaya atladrm. Eve u[rayayrm cla sonra akqama
bir de Teqvikiyell taraflarna gideyim diyordum. Eve d6ndiim. yatalrma
qoyie bir uzanmamla uyumam, yirmi ddrt saat uyumam bir oldu.
Uyandr[rm zaman ertesi gtin iki idi. Agalr yukan tam yirmi saat uyu-
mu$um. Do[ru iqkembeciye koqtum. Bayram.
- MaqallahlS renginiz pek iyi Mansur bey -dedi.
Soyleyemezdim a, <Hamama gittim> diye. Qorbama sanmsak koy-
durtmadrm. Gezinti yaptrm. Hava karanrken MaEk u'yal9 varchm. oralar
da bir baqka 6lem... Dciniiqte yedi sene daha mahaiteo"n drqan
Erkmama[a
karar vereyim dedim, olmadr. Bu baqrmr ddndtiren, iti gtinttit hayattfn
$-a!!rya diinmiiqttim. Rir ara ne dtigiindiim bilir mislniz? qu bizim
diikk6nla evi satayrm. o sazh gazino yok mu hani, s6z aqtlgrm? orada,
drqan sipariqlerini griren krz vardr ya
-hani alnr dar olanr- onu metres tut-
Bir sene da oleyim. Bineyim bir Bogazigi20 vapuruna, gtintin
3I,.*. 19qr,a
birinde. Bebek'le/r Arnavutkoyzz onlerind. urku iaraftaki oturcl"u[um

2l
 yoksa' denizin iqine
kanepeden kalkayrm, etrafima bakayrm; kimseler
braktvereyim kendimi.
(Ltizumsuz Adam, 1948)

N ap o mene

I Karaki)y delu Istanbula

- kvart u evropskom
2 ... TilrkE, edeyim derken... dok sam hteo da prevedem na turski...

3 ...
zoran yok...nemaveze; nije valno"'
4
Bono baksana...slu5aj ti"'
t ...lop incir!..tornjaj se!, gubi se!
6...zenginlerle alry verisim yok... 1a nemam nikakve veze sa boga-
tima...
7
lakerdau - prodavac usoljene ribe
8
Ru*- Grk; grdki
9
sazlt meyhane - mehana u kojoj se svira na sazu
to Fuzuli- veliki divanski pesnk (1495-1556)
t\ Laz-Laz(narod koji Zivi na obali Cmoga mora)
12
Ki* bilir ne dalgan varchr - Ko bi ga zuao koji ti je davo?
13
unkoponL _ kvart u Istanbulu koji rzlazi na
zlatm rog
14
scrraEhane _kvartu Istanbulu koji rzlazi na zlatnt tog
15
Ktztaqt- kvart u evropskom delu Istanbula
16
Fatih- kvart u starom delu Istanbula
17 TeEvikiye na evropskoj strani
-kvartu novom deiu Istanbula
8 M)qntirh - danije uroka (uzvik koji se obavezno koristi prilikom
davanja komPlimenata)
nastavlja na Teivi-
19
MaEka- kvart u evropskom delu Istanbula koji se

ktje
20
Bofiazigi - Bosfor
2t Bebek- luksuzni kvart na evropskom delu Bosfora
22
Arnavutkoy - luksuzni kvart na evropskom delu Bosfora

28
 QOPqU AHMET

Qitpqii onbaqrsr,Ahmed'i Koprti tisttinde brraktrlr zaman,usktidarl

arkasrnda bir Temmuz sabahr yeni baglamrqtr.
- Bana bak Ahmet o[lum, dedi, dalga gegme!
Ahmet dalga geEmenin mdnasrnr bilmiyordu. yairm'yambtat bir qey-
ler anladr. Mesel6: Koprtiden pek sarkma, suya dtigersin, dalgalar seni
kapr verir, falan _qibi.
- Yok, dedi.
, Bir tglrm at pisliklerini ktire[ine doldururken hafif bir memleket
havasr tutturmak istedi. Etrafina bakrndr. Hrzh hrzh gegip gidenlere
gtilerek baka. Kendi kendine,
- Tiirktiyii2 ahqama3 brrak, dedi.
UE gtindtir koprii iisri.inde gidip geliyor, ar pisliklerini, n.J ia,ig6 o"tii-
siz kd[rtlarr, balgamlan ve gene ne
idti[ti belirsiz{ binlerce, milyonlarca
canh. cansrz, full, yumuqak, hrqrrdayan, hrqrrdamryan mahl0katr
tenekesine ldkayt itiyordu. Bazan bir hemen Eekip atrlmrq cigaranrn ahnrp
ahnamryaca[rnr dtiqiintirdti. cigara pek igmezdi. Bazr a$qam-i.istleri yor-
gun oldu[u zaman ve Kriprti iisti.i ddeta tertemiz gibi goztik-tii[ii zaman
kendisine qayet bir garip tabiath efendi durup cigarasrnr yakarken,"onun
paketine baktr[rnr gciriiverir de:
- Al hemqerim, bir tane de sen savur! derse, o zaman Ahmet utanrdr.
o cigara paketine igi cigara gekti[i igin bakmazdtki. o her geye bakardr.
vupurlann dijdi.ikleri bacalann iEinden mi Eahyor diye, bu kannrn bacak-
lan iiqtimez mi diye, bu oplanca[rzrn potinleri.neden vgk,dlyg, ellerinde
traq jiletleri Eakrlar ve ro2etlerle polislerden blbak bucai< kaqanlar neden
bdylc koquyor diye, efendilerin cigara paketleri ne biqinidedir. nasrl
yakryorlar, nasrl tutuyorlar cigarayr diye?
Fakat elini uzafir ve efendinin cigaralanndan birini ahverirdi. Adamrn
ytizrine gi.ilerek bakar.
.. - -.sonra igen5 a[am. Deqekktir ederim,6 der. Gene iEine ve cirinyasma
dalardr.
onunla kimse meqgul olmadrlr. kalabahk vakitlerde Eok memnundur.
stiptirgesinin saprna dayanrr. davar'gtiderken bir manzara kargrsrnda
dtiqiinmiyen, gormiyen, bakmryan; fakat bakar gibi, dtiqtintir gibi, dirnoili
duran yamagh bir goban hali alrrdr. Deniz, uapur, usktidar, i.ay*lar ve
gelip geEen insanlar neydr, kimlercli? insanr onblqr Eopgtiltikten airverirse,
bu kalabahk iEinde ag kahrsa...
Qobanhk yaptr[r gtinlerdeki diiqi.inmemenin yerine bugiin stipiirge
saplna dayandrlr zaman di.iqtinmek, kotti kdtii dtiqi.inmek geliyordu, nedJn
acaba?

29
 Kafasrnr iki yana sallar, denize bir daha bakar; bir ferahhk duyardr.
iqt" ondun sonra doya doya bir adamtn gtili.imsemesini, bastonluyu, bas-
kana
tonsuzu, pudraltyt, pudrauzr, ipek Eoraphyl, gorapslztnt doya doya'
kana, su iger gibi seYrederdi.
o zamanEtjpgti onbaqrsr kendisini kovarsa a9 kalaca[rnr dtiqi.inmiyen
Ahmet, seyircisi yalnrz kendisi olan bu Koprii tistti tiyatrosuna $aqar
kalrdr:
Halinden memun oldufu ytizi.inden anlaqllrrdr. Etrafi seyrederken o
kadar kendinden g"g.tJi. Ahmet yok oluverirdi. - Uykusundan
uyunOrntrnrq bir nevr"asienik hali alrrdr. Karuntn.beynine hiictim
etti[ini
duvar. Kopri.i i.istUniin daha otesinde yalancr binalar yrkrlmrq gibi olurdu'
H;ii'iiiliakardr. Kafasrndan o o[linr tutup bacaklarrndan ayrrvermek
gibi kaqan gocu[a:
legerdi, hakikaten bir kopek kg,Vrueu
- itin kuyru[u/. diYe soverdi.
Bazan bir baqkasr yere di.iqen siipiirgeyi kap3r, kaqardr' O zaman
t6'

V"nl.u*iy.s kudur kaElnr kovilardr. Ter iginde a$anda yarlsl Eok tath ve
gtildi.iriicti, yarlst gok acr ve dtiqtindtirticii ktifi.irlerle tramvay yollarrna,
iehlikelerin ortasrna nihayet firlatrhvermiq sopasrna yaprqrrdr.
Bir daha dayanrp kalman bu kopek kuyrufuna, derdi' daltyong'
kartqtrtveriyorlar.
o gi.in ofleye do[ru gene kendisini unutup sopaslnazaman dayanmlqfi.
Sopasrria inei tekme Ie birden firladr. Yantna d6ndti[ii gopEti
onbagrsiyle burun buruna idi.
- Ulan ne dalga gegiYorsun?
iqte o zamanAhmet dalga gegmenin m6nasrnr kavraytverdi. Herif:
- Bir daha gormiyeyim, dedi. Haydi gek arabanr!
Me[ersem, dedi Ahmet kendi kendine, dalga gegmek bu imig...
-
Hoquna gitti; gi.ittimsedi. Yenicami merdivenlerine kadar gidip
,oturdu.'Bir cilarayitt,. Oteden bir baqka 96pqti gortinmtigti.i. O da yanlna
.gokti.i:
- Ne dtigiiniiyon?10 l
- HiE, dedi, demin Kopriil i.itttird. dalga geEiyordum da"' gekil oyle
Koprti i.isttinde insan dalga geger mi? $6yle bir kenara
-
yorgunlu[unu al, dedi, 6teki.
Ahmet, vay arlasrna12 b",. dedi iginden, lilenl3 bu ne demek oldulunu
biliyormuq me[er...
pis-
Akqama do[ru idi. Bugtin ne,kadSr araba geEmig, ortahk ne kadar
lik tutmuqtu. N"e kadar Eoi ttittiimi.iiier, ne kadar kirletmiqlerdi ortahlr.
Terlemiq, yorulmuqtu. kiirefiyle si.ipi.irgesini Tophanedeki'" kuliibeye
brrakrp da kahveye yollandr[r-zamai bacaklarnrn kesildifini, kafastrun
d6ndii[iinii duydu.

30

Er--
 - Bir qeylel otqVglll, dedi ve yrkrldr.
Ahmedi aillttikiari zaman bir mi.iddet etrafina tuhaf tuhaf baktr.
Kargrsrnda biiyiik bir kalabahk vardr. ihtiyarca bir kadrn:
- Vah o!ul, vah, diyordu.
Giiliimsemek istedi. San yiizi.ine elini attr. Salyalannr sildi. iginde bir
uyumak arzusu vardr. Afyon yutmuq gibiydi. Kopri.i iistiinde, bir ovadaki
akan Eayr seyreden qoban misali dtlgiindrigij zaman sopasrna inen tekmeyi
hatrrladr. Uyu.;ukld$i"r'birdenbire geQmiqti. Yiiztine kan htictim erri sandr.
Krpkrrmrzr oldu gibi geldi. Kalktr: kalabahk ona yol aEtl; tisrtinti baqrnr
siiplirdli. Kahveye do[ru ytiri.idti. i
Etraflna bakarak kimse olmadr[rnr, demin etraflna toplananlann geqip
gittiklerini gqrii.nge kendisini ayan beyan bir aynada gibi degil de. bir
baqkasrnrn hiiviyetinde seyrediyor gibi oldu.
Kdyiinde koca karrlann ve biiyiictilerin iyi. edemedikleri hastayr
nihavet qehre gdttirmeye karar verirlerdi. Hastayr dkseiiya yakrn kasabaya
kadar slrtta taqlrlardr. Ustlerine kirli yorgan sanlmrg hastalarrn a[rrhfr
yorgarun a[rh[r kadardr. Ahmet de anasrnr bir defa kasabaya b6yle
inclirnri$ti.
$imdi, demin oracrkta bayrlan Ahmet bir baqka Ahmedmiq de srrtrna
bindirmiq, kasabaya goti.inir gibi, o Ahmede:
- Ahmet oflum, dedi, sen buralarda, bu pis z,anattaedemicen.i6
($ahrnerdan, 1940)

lizt{romene
I u,rkiidrtr
- kvart na azrjskqi strani Istanbula
2
ri,irku -_ttrrkga (turska narodna pesnla)
3
rtl'tScu?t{t - ttkqot?tu
* ne idiigii helir,sir,...ko zna kakvi...
,1,

l8€tl : tQt:!"fi|'t
5

6
,lngnkkiir ederim - te$ekkur eclerim
7
itin kuyrugu... dZukelo jeclna
8
Yenicatni - d?amua Lr blizini Galata mosta
9
'JnlUon -
H

clttltYlr,tLtt'L
I a
dii;iiniiy o n : cliisiirtiiv or', nn
I I Kdprii: Gnlcttct Kdpriisii

31
 12...vay onostno...maiku mu; majka mu stara

I 3
iilen : ulan tip; dovek
,o Tophctne -.nazi, jednog kvarta blizu Karakoja u Istanbulu
15
ofu)ton : oluv-or
16
edemicen : ederrr ittecefiin

32
 SABAHATTix nli 09ot- 1 948)

Jedan od prvih predstavnika ,,socijalistidkog" rcalizma u Turskoj.

Roden je u GumuldZineu (danas Komacina u Grdkoj) 1907. godine u
oficirskoj porodici. osnovnu Skolu pohadao je u Istanbulu, ianakkaleu,
rzmiru i Edremitu. Nakon opsade Edremita (1919),. porodica pre,lazi u
Balikesir gde Sabahattin Ali nastavlja Skolovanje u uditeljskoj ikoli
(Bal*esir Muallim Mektebi) koju zavrsava u Istanbul:u (isranbul Muallim
Mektebi) 1926. godine. Godinu dana je radio kao naqravn_ik u Jozgatu.
Nakon Sto je ispunio uslove Ministarstva za nacionalno obrazovanje
odlazi na dalje Skolovanje u Nemadkoj (Postdam i Berlin), gde je ostao
dve godine (1928-1930). Po povratku u zemlju predavao je nemadki u
osnovnim Skolama u Ajdinu i Konji.
zbgg s-atiri{ne pesme koja je vredala jednu visoku politidku lidnost,
osudenje na godinu danazatvora (1932-1933). Po izlasku iz zatvoranas-
tavio je da se bavi svojim nastavnidkim pozivom u Ankari, da radi kao
-drlmatqlg
na DrL,avnom konzervatorijumu (1938) i kao sruzbenik u
Direkciji za publikacije Ministarstva za nacronalno obrazovanje. zbog
jednog
-dlankd koji
je objavio-u humoristidkom dasopisu Marko paia,kati
je izdavao zajedno sa Azizom Nesinom, osuden je na tri meseca zatyora
(1948). Po izlasku iz zatvora postao je prevoznik, ali je stalno bio-pod
nadzorom policije. Ose6aju6i se ugroZenim, pokuiao je da prebegne u
Bugarsku. Pri tom pokusaju ubijen je blizu granidnog prelaza Kirklareli 2.
aprila 1948. godine. za sobom je ostavio L,enu i devojdicu od osam
godina. Kratko vreme pred smrt povudena j e izprodaje njegova poslednja
zbirka pripovedaka Kristalni d1lor.ac (Billfir Kdsk)jer su neke alegorijske
pride vredale vlast.
Casopis Yeni Adtmlnr po[renuo je \973. godine nagradu Sebahattin
Ali (sabahiitin Ati rukaye YaLruEnxast) koja se dodeljuje na dan pi5ceve
lmili
Sabahattin Ali podeo je da objavljuje pesme i pride u dasopisu lrmak
(1925-1926) u Balikesinr. Pripovedalastvom se bavi intenzivno od, 1927.
godine i smatra se medu najuspesnijim ptipovedadima avangardistima
koji se javljaju od 1927-1936 godine. Kao pripovedad Sabahattin Ali je
socijalno angazovan u punom smislu te redi. on je uvek na strani pot-
Iadenih, malih ljudi prema kojima, i pored pokusaja da prema njima bude
krajnje realistidan i objektivan, ose6a iskrenu i toplu naklonost. zbogtoga
je doZiveo iz:uzetnu popularnost u zemljama istodnog bloka gde je dosta
prevoden.

-t1
4.{
,l
 Laljenjeje Sto je njegov knjiZevni razvoi prekinula prerana smrt.
za
Iako u istlriji turske knjiZevnosti Sabahattin Ali zauzima vidno
mesto,
njegovo delo nije dovoljno anahzirano i adekvatno ocenjeno.

Dela:
Zbrrke pesama: Dallar ve RilzgQr (1934)
Zbirkepripovedaka:-DeEifmeL'L(1935),Ka{nt(1936)'Ses(1937)'
Yeni Diinya (1943), StEa K6gk (1947)

i : Kuy uc akh y us uf (1937 ), i gimizdeki $ ey r an

(19 4o), Kilrk M an-
Rom a n
tolu Madonna (1943)
Po zori 5ni kom ad Esirler (1936)

AYRAN

Koyden istasyona giden yol, eriyen karlardan dizboyu Eamurdu'

iki
'boyu ytilselen gtineq heni.iz tarlalarr orten karlarm iizerinde
*rr.ut
pr.rf,rfrf" u" g,rkamaqtriarak yaruyor, fakat yoldaki pis su birikiirtilerine
,urun.u donuk sarr bir renk ahp bofuluyordu'
geEirmiq olan
Kocaman ve altr Eivili kunduralannt, grplak ayaklarrna
siiri'ikleme[e
kiiEtik Hasan, sa[ koluna aldrlr gi.i[timi.i, i.u tttu dinlenerek
ginko maqrapayl yere brrakarak a[rr
Ealigmakta idi. Bazan sot eUiaeti
ytitirti viicuduna daha az aln verecek bir qekilde kavramaO
'Agz\na ':111:-'*i
kadar ayranla dolu olan giifitimiin alt.kenafl her adtm afiqtnda'
kurtulup
dizlerine vurmakta ve dirsefiine kadar geglglgi sapt, kolundan
a;t; yuvarlanmak ister gibi, ileri hamleler japmakta idi. Kunduralanntn
arka iarafi o kadar diqarr do[ru e[ilmiqti ki, goculun topuklart
ayakkabrnrnokgesinedelil,do[rudando[ruyaEamurabastyordu.
Yaz,krghergiingitme[emecburoldu[ubuikisaatlikvo|-!us3fer
daha uzamrg giUiyal.iu1, yu., yolda bulunan ktig1ik ve kuru sti[iit a[acr
heni.iz ufukta ve sisler igindeydi.
Ktigtik Hasan senelerdenberi gdrdii[ii qeylere alakasrz gozlerle bakty-
'sazlann
ordu. Kuru arasrnda gorak ovayl oyarak gegen ve' td yaruna
yan-
gelmeden farkrna varr,lmayan dtjrt adrm geniqli[indeki ktigiik derenin
gokecek kadar sallanma[a
lana uzatimrq tig tulastan ibaret kopriisti artrk
baglamtqtt.
Birazdaha yukarda, ki.igiik bir srrta dayanarak ovaya bakan de[irme-
nin ulultusu duyulmuyordu. Bu krq giinlerinde tiE gtin iqlerse beq gtin

34
iglemiyor, kaprsrnrn oni..indeki yapraklan ddktilmi.iq iiE scifLitle tamamen
terkedilmiq bir viraneyi andrrryordu.
Ktiqtik Hasan hiE bir qey diiqiinmeden ilerliyordu. Ne evde kendisinin
donrnesini bekliyen iki ktigiik kardegi, ne de dort saat uzaktaki nahiye
merkezinde hizmetEilik yapan anasr bu anda akhnda de[ildi. Ayranrnr
satlp satamryaca[rnr da di.iqtinmtiyordu. Kafasrnda yalmz bir Eey vardi: Bu
yol tekrar yiiri.imek, geri donmek mecburiyeti...
Uzun bir aflamanrn sonundaymrq gibi igini Eekti. Maqrapayr tuttufu
sol elinin Eatlaklarla drtiilii iist tarafi ile burnunu sildi. Gozlelini ileri
gevirince istasyona yaklaqtr[rnr gordi.i.
iki tarafr grplak clallarla gevrilen bu upuzun ovanln tam orta yerinde
yapayaluz duran ve etrafrndaki yapraksrz akasyalarla daha zavalh
-eciriinen bu soluk bina, oraya tesadiifen atrlmrE bir taq parEaslnl andrny-
ordu. Gijnde iki defa gegen posta treni bile, ne diye bu man0srz yerde
dumyorum diye hayret eder gibiydi ve bir kag dakikahk tevak(uftan sonra
kalkarken galdrlr diidi.ikte keyiflibir rshk eclasr vardr.
KtiEtik Hasan istasyonun tahta parmakhkla ayrtlan hudurlr,rna gelince
biraz dinlendi, sonra yine tahta parmakhkh kapryr arahyarak ileri stiztildii.
istasyon binasiyle raylar arasrnda kalan dort beg adrm genigli[indeki
yerde, helbelerinin tistlinde oturan iki koylii ile, kaputunun iginde
biizi"ilmtig gibi duvara dayanan bir jandarmadan baqka kimse yoktu.
Burasr riyle tren zarnant Eeqit Eesit kebapgrlar, gazozcular, yemiqgilerle
dolan btiy|k istasyonlardan de[ildi. Ancak yaztn clar koylerden kara
i.iziim, kavun, karpuz getiren beq on kciylii burayr canlandrnrdr. Krgrn ise
kiigiik Hasan'la iiE dort gtinde bir ktigtik bir ki.ife krg armudu getiren topal
ve ihtiyar bir koyliiden baqka kimse ortahkta gortinmezdi. Tren geldikge
rahhtsrz edilmiq bir suratla ortaya Erkan istasyon memllrLr, iqi biter bitmez
derhal odastna qekilir biittin giintinti, on senelik akiimtildtorlli radyosun-
dan bir Gs {rkar:abilmek igin''dsia yeis getirmeden u[raqmakla geEirirdi.
Biigtin krq armudu satan koylti de ortada yoktu. Kiigtik Hasan gli[i.imti
yerin islak kumlarr Lizerine brrakarak raylan'Seyre dalcL. Her gi.in yiizlerce
adamr bilmedigi bir yerden ahp bilmedi[i bir yere gcitliren hu upuzun ve
sonu olmrytrn demirlerin arasrnda gelip gegen lokomotiflelin brraktr[r
siyah ya! lekeleri goriiltiyordu.
Keskin bir dtidtik sesi ile irkildi. Istasyona gelen tren kendini haber
veriyordu. Lokomotif tam ya[ lekelerinin i.istiinde geldi ve durdu.
Ktigtik Hasan kurulu bir makine -eibi giigtimti ve maqrapayr yakah-
yarak trenin boyunca koqmaya ve baqrnr pencerelere kaldrrarak:
<,Ayran, ayran, temi'z ayran!> diye ba[rrmaya ba;ladr.

35
 u

Yazn <buz gibi> diye ba[rnrdr, qimdi, bu soluk havada, sanki her
ayran kelimesinin baqrnda hdld o <buz gibi> sfatt vardt. _Kimse baqrnt
gevirip bakmryordu blle. Trenin hemen hemen btitiin camlan kapahydr,
ugtt oiun Uir i[i tanesinde de boyah saglt, yi.in buluzlu kadrnlar duruyordu'
Kiigiik Hasan'rn gozleri, delecekmiq gibi, kapah camlara dikiliyor ve
vakti
bunlarrn arkasmda teneke maqrapadan ayran iEebilecek insanlar: hali
yerinde koyltiler, boyun ba[srz esnaflar, izinii giden askerler]hasrli sus-
amrg kimseler anyordu.
Bir baqtan bir baqa tiE kere koqtu. G.,gi.*:'..\eski1,k1narh dibi ince
bacaklanna garprp [irtry6r, fakat o, aztctk ytiztini.i buruqtlrrarak:
<<Ayran, temiz ayran ! ...>> deme[e devam ediyordu'
Dort bardak, hig olmazsa dort bardak satabilseydi. Buna mukabil ala-
ca[r beg kuruqla eve bir kara ekmek gtiti.irebilirdi' onun gelmesini aE bir
goziin-
uyirgukiuk iginde dtirt g6zle bekleyen iki ktiEtik kardeqinin hayali
dln qimqek gibi gelip geEiyor ve o hep ba[rrryordu:
<<Temiz ayran... Temiz...>
Annesi hizmetgi bulundufiu yerden haftada, bir kere, bir kaq saat igin
geliyor, yanrnda biiaz yufka, bir kag solan, bazan da ya,m desti pekmez
ietlriyorOu. Fakat bunlar, tig tane ag mideye
iki gtin bile yetmiyordu...
Onaan sonra iki kardeqi beslemek vazifesi kiiEtik Hasan'a dtigiiyordu'
Biri
iki, oteki beq yagrndu tlun bu srska Eocuklarrn btittin iqleri, basrk tavanlt
bir damdan ibaret olan evde ellerine ne gegerse yemekten ibaret gibi idi'
Ktiqi.ik Hasan her gi.in yo[urt galmak iEin kendisine l6zrm olan
mayayt
onturm yetiqemiye-cefii- ve bulamtyaca[r bir yere -tavan direklerinin
duvarla Uirfeqtigi ktiqeye- sa[lamaya mecbur oluyor ve her gtin, istasy-
gatr altrnda
onda bulunOu[, trtaOu, bu iki ag midenin, kendileriyle aynr
korkuyordu.
- ag1[r g"k"n ihtiyar kbgiyi bile yiyeceklerinden
aynr
koyarak
eok akqamlar, koltufiunun altrnda getirdi[i ekmefii ortayayanrndaki
uyrun bogalimak igin bir-toprak Eanak getirmek izere oca[rn
ktiq"y" gid"r, sofra -^haqrna dondii[i.i zaman o balgrk gibi ekmekten ortada
bli qly i<almadrfrnr dehgetle gortirdti. o zaman kendisi bir ganak ayr?\
asmadan, eski
iEer, aqhga ahqmrq olan midesinin hafif ezilmelerine kulak
uir p6st"ti tizerinde yatan kardeqlerinin yanlna, delik deqik ve ya[h bir
yorganln
- alttna sokulurdu.
onu asrl dehgete dtiqi.iren, kardeqlerinin bu kuyu gibi daima yutan hiE
doymayan mideleri OegiiAi; eli boq olarak eve dondi.i[i.i zaman bu
iki srska
l-nut l0krn kendisine nasrl parlak ve bi.iytimi.iq gozlerle
ve nastl sonsuz bir
kinle baktr[rnr hatrrlayrnca tiiyleri tirperiyordu. $imdi de bu korkuyla
avazr grktrfr kadar ba[rrdr:
<Ayran... AYran!..'>

36
 Trenin tigiincti mevki vagonlanndan birinin penceresi indirildi. Uzun
boyunlu, kasketli, krr'bryrkh bir bag uzanarak'.
<Ver bakahm bir tane!> diye seslendi.
Kiigtik Hasan magrapayl titreyerek uzatfi.. Adam minirnini gdzlerini
magrapanm igine dikerek sindiri sindire igiyor ve sulu ayranr bryrklarrnrn
ucundan yakahksrz gomle[ine damlatryordu.
Magrapayr uzatarak:
<Doldur bir daha!...> dedi.
Onu da iEtikten sonra yelefinin cebinden bir Eeyrek ahp aqa[r attr:
<Ver ytiz para!...>
KLiELik Hasan:
<Yok ki!> dedi ve etrafrna bakrndr. Ortahkta istasyon memurundan
balka kimse kalmamrqtr. O da. hafiften kar giseleme[e baqladr[r iqin. boy-
nunu igeri qekrniq, trenin kalkmasrnr bekliyordu. Qocuk gti[timtlnti o1-
dLrlr"r yerde brrakarak ona koqtu, Eeyre[i uzatu:
<$unu iki ytizliik yapsana!2...> <ledi.
Memur cevap vermeden arkasrnr dondii ve hareket kampanasrnr EalcL.
Trenin penceresindeki uzun boyunlu adarn eliyle iqaret ediyor:
<Gelsene ulan!> diye ba$tnyordu. Ktigiik Hzisan o tarafa koqtu.
Penceredeki:
<Ver Eeyre[i!> dedi.
Qocuk derhal parayt uzatl'r. Tren yavaqga hareket etmiqti. Adam Eey-
reli yine yele[inin cebine koyduktan sonra, garesiz bir eda ile:
<Yok yiz para ne yapahml> dedi.
Vagon ki-igrik Hasan'dan beq altr adrm ilerlemigti. Uzr-rn boyunlu adarn
pencereden uzanarak:
<Hey qocuk, hakkrnr heldl et!3> diye bafrrdr. Ktigrik Hasan hiE bir qey
anlamryormuq gibi bakakalmrqtr. Tren hrzlanrp uzaklaEryordu. Tekerlek-
lerin giirlilti.isti arasrnda adamrn sesi tekrar duyuldu:
<Helfll et bakayrm, hel6l et... Hadi!>
KiiEi.ik Hasan bir qeyler mrnldandr. Sonra gtigiimLinti alarak istasyon
duvannrn kar tutmryan bir kenanna Edmeldi.
Kar adamakrlh serpiqtirrneye baqlamrqtr. KtiEtik Hasan eve eli boq
ddnmektense akqam trenine kadar beklemefe karar verdi.
So[uktan donan ellerini u[uqturuyor ve annesinin keEi krrptrklan
makasla kesti[i kertikli saglannr kagryordu. Rtizgdrdan gozleri yaganyor
ve mavi gcizlerini saran kirpiktcri Eapaklanryordu.
Akqama kadar bu koqede bekledi. Ara srra aya!.a kalkrp dizerini u!uq-
turuyor, sonra tekrar Ecimelerek kafasrnrn iEindeki sisli boqlu$a gozlerini
Eeviriyordu. Dtiqiincesi ve tahayyi.il etmesi kendisine hoq gelecek hig bir

31

a
$eymevcutolmadr[riEinbuboqlukonabirdinlenmegibigeliyordtrBir
gortir gibi oldu' uE
tuE t anasr akhna geldi. onun allamakh yiiziinii S
"r"
tci.iitit< Eocu[unu topraf,bir damda brrakarak baqka koylerde ve el yanrnda o
duyuyordu'
ui, t aE'tot ria iEin didin", bu kadrna karqr garip bir merhamet
vaziyette bulunmastntn
Bunda, bttaz da, kardeqlerine karqr anasile aynt
zavalh kadrnr da hep o
tesiri vardr. Evdeki iki aE mahl0k haftada bir
gelen
ya[srz bir
kin dolu bakrqlarla karqriarlardt. Ve analarr getirdi[i bulgurdan
gorUayaparkenkur,,ku.,hrEkrrmaklaiktifaeder'evibirparqadiizelt-
kelime bile konug-
m"[e iatigrr, akqama kadar kaldrktan sonra, bazan bir veya
*uiun Erkar giderdi. Kiigi,k Hasan onun alzrndan babaslna, zaten kendini
herhangi bir akrabaya claii bir kelime bile
duymamlqtl.
ultaigin'o.n beri bir an bile bunlan merak etmiq delildi' Hayatr istasyonda
ve kiiEiik kardeqlerini beslemekten ibaret sanryordu'
ve
ayran satmaktan
giintin birinde eve gelip
bunun igin bir tek korkusu vardt: Ya anam yine
bir gocuk daha do[urur'
uir taE gi.in yatar, iniltiler iEinde ve kendi kendine
beqongiinsonraonudabagrmabrrakarakgidersediyordu'..Buyerrimis-
nedense
atiii Oe"Aoyurmak kendisine di.iqecekti. Koylii de onlartn.evinden aEtl[r
uzak kalmuy, ."."it, "oiyo.au. Kaprlarrnr bir
gtin bir insantn
edecek, ve Hasan'
gortilmemiqii. Ftayat eskisinden daha feci olarak devam
gtindengi.inestitiiaaa|anihtiyarkeEininyardtmtilebumiithigrn|icadeleyi
bagarma[agalrqacaktr.GtintintinboqzamanlarrnrkeEiyiotlatmak,karlrget-
havalarda ise dere boyunda bir karrqtan krsa
kuru otlar bulup hayvana
irmekle geEiriYordu.
Yazniqleriokadarf.enade[ildi.sabahleyinserindeyolaErkarsaistas-
"ht*"n
yona yorulmadan uo.yo', '" b:t:u1.g:liu::
'C"t .htl:l ::iil:i:::
on* se,indiren
in" doldurdulu ufai paralar kadar, belki de claha fazla
bir qey de, koye donerken yiiktiniin hafif olaca[r diiqtincesiydi'
Sabahtrendebi.itiinayranlsatamasabile,akqamtreninekalryor,fakat
istasyonaekingetirenkoyliilerofleyinekmekyerkenEokkerebiiti"in
giigtimti hakhYordu'
Akr;amtrenisaatclortbuquktageldifiiginyazrnortalrkkararmaclan
koyedonebiliyorclu.Fakatbugiindahatreneyarlmsaatka-laistasyon
ve karanlkta kalkrp
korkutucu bir alaca karanl[a !o*Ut-tiEti,i' Ayaz4a
istedi' Fakiit bu strada
geri donecelini cltiqtinerek titredi ve hernen gitmek
yakrn olclufr"rnu iinlattt.
Idurrndun dii;a. Erkan istasyon memurLl trenin
Hasan kapah
Trenin istasyonda durmasile kalkmasr bir olclu' KLiqiik
vepuslupencerelerinarkastndahayalmeyalbelliolaninsanqekillerine
ve <<ayran, temiz ayran!>>
bakarak trenin bir baqrndan obtir baqrna koqtu
gtclrttlar yaplyor, karlar
diye balrrdr, kocaman kunduralart rslak kumlarda
ba[rrmak iEin aEtrfir alzna doluyordu'

38r
 Vagonlarm pencerelerinden dciktiltip yerdeki su birikintilerine yayrlan
soluk mustatil rqrklar srEraya slgraya uzaklaqrrken kriEtik Hrru,
gtiftimtinti kavradr ve rahta parmakhkh kapryr iterek koytin yolunu turru.
Daha karanh[a ahqmayan gozlerine kar parEalan vuruyordu.
Gii[timiin igindeki ayran her adrmda galkalanryor ve garip sesler qrkarr-
yordu. Yavaq yava$ sutrndan igeri iqliyen rutubet onu titretmele
baqlamrqtr.
Hig bir qey di.igtinmeden, hig bir qey hissetmeden ve bir hayvan gibi
yolunu ahqkanhkla bularak ytirtiyordu. ovarun igerisine do[ru daldrkEa
pabuElannrn ve gi.i[iimdeki ayranrn sesine baqka sesler de kanqtr. rJzak-
larda bir takrm hayvanlar ba[ngryordu.
Mtithiq bir korku ile zangrr zangff titreme[e baqladr. Adrmlannr daha
hrzh atmala gahqryor fakat ayaklan birbirine dolaqryordu. So[uktan hissi-
zleqen bacaklannda gtifiimtin her garptr[r yer dakiklarca srzhyordu.
Karanhktan, ytiziinti kamErlayan kar ve riizgdrdan, dizlerine slqrayan
gamurdan ve duydulu seslerden korkuyordu. AEh[r, srska kardeqierinin
korkunE gozlerini, yorgunlufunu unutmugtu. Bir an evvel kriye varmak,
ocakta ktillenen bir odun pargasile aydrnlanan toprak dama giimek ve bir
koqede saklanmak istiyordu. Ne yatmak, ne dinlemek, saclece bir drirt
duvar arasrnda bulunmak... Bu geniq karanhktan, bu seslerden kaEmak...
Ayakkabrlan qamurda saplanrp kalmrqtr. yahnayak koguyordu.
Savrulan gtillimden Listi-ine baqrna ve yerlere ayranlar saErhyordu. Birbir-
ine vuran diqlerinin arasrndan mandsrz korku sesleri firhyordu.
uzaklardaki hayvan sesleri gitgide yaklaqryor gibiydi. Halbuki yan
-
yoldaki kuru so[tit a[acrnr daha yeni gegmiqri. Qapakh gozlerini karanhgr
delmek ister gibi agarak ilerilere baktr. HiE bir gey goremecli. Havanin
-uiizel oldu[u gecelerde bile rqrklarr ta kenarrna gelmettikge gdri.inmeyen
koy ona varrlmasr imkanr olmayan bir yer gibi gelcli. Bir y"r"
srkrqtrnldr[lnl ve kagacak yer olmadr[rnr anlayan uir trayvan gibi vahgi ve
nihayetsiz bir korku duydu. Elinden ayran grigtimiinti ,e maqiapayr firlat-
arak koqmala ve grrtla[rndan anagrlmaz sesler firlatma[a taqtaor. Bunlar
bazan <<Ana... Ana!> der gibi oluyor, bazan da
Aaah> halinde karanhla yayrhyordu. "A...4... uah, <A...A...
Hayvan sesleri daha yakrnlaqmrq, yolun ilerisinde, karlann arasrnda
bir takrm karaltrlar belirip tekrar kaybolmafia baqlamrgtr. Kiigiik Hasan
dizlerinin artrk kendisini taqryamayacai.m hissetti. Korku her tarafinr
baflamrqtr. Qrplak ayaklarrnrn crvrk Eamura her basrgrnda grkardr[r ezik
sesi srrtrna bir kamgr gibi iniyor ve korkusunu bir kag misfi arttrriyordu.
Bofazrna bir qeyler trkanmrqtr. Qatlak elleriyle gcizlerini silerek iteii bak-
mak isterken dizlerinin iisttine yuvarlandr. Kalktr, fakat beg altr adrm
sonra tekrar dtiqti.i. Bolazrndan firlayan sesler daha vahgi bir qekil almrqtr.

39
 <<Ana... Ana!>> derken sesi, gitgide yaklaqan ve kar iizerinde kaynryor- K
muq gibi si.irath adrmlarla etrafrnda daireler Eizen hayvanlann ba[rnqrn-
dan farksrz oluyordu.
Bi.izi.ilmiiq bir halde yolun Eamurlan iizerin e vz.anan vticudunu kar ort-
me[egalrqrrkenohdl6birbirineVuIandiq1erininarastndan:
<Ana... Anacr[rm... Ana!> diye mrrrldanmafa Eahgryordu. Bu esnada
bir kaE yiiz metrJ iitede. evlerinin tahta kaprst arkastnda rtizginn sesini i
dinleylrlk kilgiik Hasan'r bekliyen iki kardeg, onunkine pok benzemiyen
bir korku ile iitriyorlar ve k<iyi.in etrafinda dolaqan kurtlann sesini duy-
dukEa birbirine sokularak afilaqryorlardr.

Napomene
her adtm afiEtncla...pri svakom koraku
2 grrnu
iki yi)z,tiikyapsana! _ Razmeni ovo za dve po sto!
3 ...hakktnt hehl et.".oprosti se od para...
 Ktrh,rAL TAuin ( l91o- rg73)

Romanopisac roden u Istanbulu 191 0. godine. u knjiZevnom

radu nije
koristio svoje prezime Demir. otac mu je bio vojno ii." pu je
osnovnu
Skolu pohadao u vile gradova Anadolije. po zavrsenoj
onov,oj skoli ,
Istanbulu (1923) nastavlja slolovanje , Gulutururaj lice.1u.
razredu napusta skolu i podinje da radi kao zapisniear kta
u desetom
advokata, a
zatrm kao sluZbenik u rudniku Zonguldak. od 1932. godine
podinje da'se
b-avi novinarstvom i pise ,u hstove i dasopise kao sto stt vakit,
^no{" i dr.
Haber, Son Posta, Yedigiin, Kariluui)r
zbog levidarskih .stavova i pod optuZbom da je vojsku huikao
. na
uhapsen je zajedno sa Nizimom Hikmetomi voSni sud ga je
!!bunu, osu-
9':
,: qetnxest qgdina_zatvora. Dvanaest godina robijao je po zatvorima u
tstanbulu, cankiriju, corumu, Kirsehiru i Malatiji. iusien
ie na slobodu
1950. godine kada je prograsenu u.n.rti.i" pJiiieklr, ,itror.nita
-iz posre
izbora. Nakon izlaska iatvorajedno ui"-" je vodio izdavadku ku6u
?ylill: koju.je osnovao sa Azizom Nesinom lissl-toao). rzdrL,avao se
rskljudivo pisanjem,_sve dok nije umro od srdanog udara
r973. godine.
sahranjen.ie na groblju Sahraji Di.ditu istanbulskJm kvartu
Erenfoj.
U knjizevnosti s6.jav!1 Rogzijom. prvu pesmu objavio je pre
-rg32.
godine u iasopisu igtihQt Naitavrji da objavljuj. p.r-J
u vise kn3iZevnih
dasopisa (1932-1934),-pise prve pripovetkg r."rffi i romane
pod pseudo_
ninrom DZemalettin Mahir (Cemiletin Mahir).hi romani *
ugiurno*
avanturisiidke i detektivske sadrZine. kao i oni koje je prevodio
Ja drugih
jezka i objavljivao pod razliditim imenima. veoma obimne romane u
kojima obraduje mnoge istorijske i drustvene promene i r.o.;.
veoma visoko ocenila objavljuje posle 1955. godirre. Njihova :" je
r."ii."
tema rat
z.a o1lglodenje, se6anj e na zatvorske dane. ziuot u .,.lin,u
i kasaLama
n,adolr.;e. Crtanje njegovih dela zahteva dobro poznavanje politiikih
i
ekonomskih prilika_s kraja proslog i podetkom ovog veka, jer
u njima
autor iznosi svoja lidna shvatanja dogadajaipojavai iastoji
oi in oujasnr
.sa svog pogleda na svet.

* Dobitnik je nagrade Junus Nadi za roman (Jmorni ratnik (.yorgun

suvasEt) (1967-1968) i nagrade Turskog lingvistickog drustva za toman
hfajka Driava (Devlet Ana) (196g). pisma koja je
fisao prvoj supruzi
objavljena su 1979. godine pod.nazivom pisma Kemala Thhira
Fatmi
Irfan (Kemal Tahir'rJen Fatma iryan'a Mekruplar). DLengiz lazoglu je
priredio beleske i napise Kemala iahira u l3 knjiga pocl
nazivo m Kemal
T a hi r' in N o tlan (1 989 -1992).

41
 U ovom izboru dali smo odlomak iz dugadke prr(,e Ljudi s iezera (Gbl
insanlar) koju je Kemal Tahir napisao 1940. godine, a koja'je u nas-
tavcima izlazlla u listu Tan 1941. godine. Glavne lidnosti su seljaci koji su
do5li iz raznih krajeva Anadolije da rade u Istanbulu kao nadnidari.

Dela:

Zbi*e pripovedaka: G-i)-l insaulau (eetiri dugadke pride, 1955)

Rom ani: Safirdere (1955), Esir $ehrin insanlan (1956), Kdrduman
(1957), Rahmet Yollan Kesti (1957), Yedigmar Yaylax (1958), Kityiin
Kamburu (1959), Esir $ehrin Mahpusu (1962), Kelleci Memet (1962),
Yorgun Savagq (1965), Bozktrdaki Qekirdek (1961), Devler Ana (1967),
Kurt Kanunu (1969), Bilyilk Mal (1910), Yol Ayrtmt (1971), Namwsquktr
(1g14), Kanlar KoluSu (1974), Hiir $ehrin insanlart (1916), Domolost
(1977), Bir Millkiyet Kalesi (1911)

GOL INSANLARI'ndan

Hamdi uyuyan arkadaqlarrnt uyandtrmamafia qalrqarak pantolonunu

giydi. PdEdib?inr diz kapaklartna kadar'fli,'dilr. Ceketini omuzuna altp
kuli.ibeden drqarr grktr.
Drqarda <Krrklar koyi.i harabesi" y[r{rii" j,iifii, duvarlann golgesi
altrnda karmakartqrk ve tembel gortintiyordu.

.*.n,Mezarh[rn yanrndan ktsa

bir dua okuyarak geEip tistii sazlarla orttilli
ahrnn kaptsrnr aEtt.
Eqekler birbirinin omuzuna dayanmrqlar gibi yanyana duruyorlardr.
Kaprnrn aErlmastna iEeriye birinin girmesine hiE aldrrmadrlar.
Hamdi:
- Gidinin tembel merkepleri! dedi.
Hayvanlann,ftryslllr verip kapryr stktca kapatarak geri dbnerken
parmaklannr Eoliiili'a\;trriiannda gezdirdi: <Uq giindiir boq oturduk. Trraq
otmak istermiq> diye diiqi.indti. San krlh sert bryrklarrnr Eet<-igiiiail"''
Koy harabesiyle mezarh[rn otesi di'"LEt/; ormandt.
Sabah oluyor, alaElarrn t"ii'lJiiiro", bulutlann ve dumanlartn
arkasrnda, ay'dinlik aga[rdan yukanya do[ru geniqliyordu.
*
Kuli.ibenin kaprsrnda Bulgaryah Deli ibratrimle karqrlaqtrlar.

42
 ibrahimin srrtrnda beyaz gomlek, ayafrnda uzirn pagalt donu vardt.
Elindeki tdnel6 ibrikle aptestten geliyordu. Yiizi.i kaba ve gopurdu.
Krrmrzr gamurdan yaprlmrg bir he!,tEle benziyorciu. "'j., -.. * .. '''""'-
gdri.ince giili.imsedi. Kocaman elini omuzu hizasrnda sinek
-'-k;riiHamdiyi
H$ltAitrar. Bu srralarda ne kadar dikkat edilse yumuk gozlerinin
iEini gdrmek mtimktin olmazdr.
- Hayvanlara mr bakttn Hamdi?
- Saman verdim. Arkadaqlar daha yatryor mu?
- Bir Mustafa uyandt, cigara iEiyor.
Arka ari<ayi'ii.ri girdilei. -.i:\L - ,r.ru

,,,.,,"FuI11F€,*yrkrlmrq bir evin temel duvarlannt sazla cirtmek suretiyle

tisttinkdri.i, acele yapr I mrgtr.
Kapryr Deli ibrahimin iri govdesi kapattr[rnclan, qlti]o yakrn
yuvarlak camdan baqka da pencere olmadrlr igin .,A[azade> dedikleri
Mustafanrn ytizti karanhkta kahyor, sigara igtikge sivii lenesi krrmrzt bir
aydrnhkla yanrp sciniiyordu.
Hamdi:
* Merhaba a$azadem dedi, erkence sigaraya sartlmtqstn.
Mustafa paketi uzatt::
- Siz de yakrn bakahm!
- Eyvallahll ,j _\ :v.v,(.r\
Hamdi sigarayr aldrktan sonra -kap.-Ui yorganlarrn altrnda uyuyanlan
--J --e-J --- diirttti:
-'-'.. t'..* !.q \
avaErvla -_:-.: --- \. i .F-.. , a.\,r...-.hn\:\ \ trfrv C
.

* Hev Kuiubacak Mehmet dav{an Havdi

^(

T:::Lq,y, doE.l,y.g,.l.,,.. ..
Kulubacak Mehmetle Recep gozlerini u[uqlura'LrIr,iqtlrra geiinip otr,rr-
dular. \<.q!i-q.r,
.r...^r-,(-(v*Lrr
Hamdi kenardaki sandrktan iki ekmek grkardr. Toprak 2eminih 'i4,
yarrsrndan itibaren kiiEtik pencereye kadar uzanan sedirin iizerine koydu.
Tenekeden aldr[r beyaz peynir kahbrnr havada tutarak salamura suyllnu
siizerken: r*",,'."'.'.,,*'t,'t''
- Salih orttiyii sei ulan!2 dedi.
Salih sedirin tisttinde tek baqrna yatlyordu. On iki yalrnda idi.
Giiriilttiden Lryanml$ kocaman siyah gdzlerini ku'|lliiiriiak etraftna
bakrnaya blElamrgtr. SaEial tiE numara makineyle kesildigi iqin. baqr,
incecik boynu i,izerinde daha yuvarlak gori.intiyordu.
Hamdi apr davranmayr hiE sevmezdi. Hemen krzdr:
- Aptal aptal ne bakarsrn! Vazgeqtim orttisiinden". Kes qu ekmek-
leri. . .
!.,ji't '*,

Salih pantolonuntt aya[rna sLir'atle Eekti. pasl i

bir sustah gakr ile ekmegi dilme[e tra$laytnca
,,'.* \-t ltr

43
 - Bakl Yine elini, yliztinti yrkamadan ekme[e yaptEtrn soysuz!
- unutmugum Harndi a[a! *,**..
;;41- 'r .c--U- ..
;? - -

Salih, 6n strada bir diqi noksan oldufu iEin iiilt"'qiiiii'giui konLr$Lr-

yordu, . {t.-r(r;{r}t::{
Sedirden atladr. Kaprdan glkarken Deli Ibrahim ensesini yavaqEa
tokatladt: ..{,.., , {, rf, .,i,..r ..-(.-.,
* <<Unutmugum> olur mu? Sana kaE kere tenbihie{!'
Gdzlerini kliEtilterek Eocu[un arkastndan baktr:
- Sonra piqmanhk Eekersin. Bu yaqta gurbete grkmrqsln"'
Kendini toplamazsan siirtini.irsiin... Temizlik imandan gelir... De[il mi
Hamdi?
- OYle...
ibrahim birdenbire Hamdiye dondti :
- Bu sabah yi.iziinii sen de yrkamadrn Qerkes3. Lakin ayrp clelil. insan
o[lusun...Nasihat vermeden yaglyamazsln'..
Hamdi bir geyler mrnldanarak peyniri altr parEaya boldii. Dilirnl"erin
iisti.ine koydu.
Kurubacak Mehmet krprrdanan bir oriimcek gibi, krsa kollart ve ince
bacaklal ile hal6.q'3;i;lr-bftr. Kencli kendine: <gu Bulgaryah, ldfr clikine,
do[rusun a soy I i.iyor. tam m uh tar4,PJr.g[h.l'* ded i'
Yem_ekten sonra egekleri"'i"efii"erleyip,-simerlerin iki yatrrna bircr
kiictik'ilie astrlar. Omuzlanna ktirekleri alarak yirmi beq merkepten iba-
ret kervanr <Krrklar koyu harabesi> nclen deniz kenarrnclaki kumJy-ga
do$rur si.irdtiler. -i.!
Dentzve gdl, kiillibeye yarlm saat Eekiyor, yol ormanln igindetl -ceqIy-
ordu.
Hafif bir yokuqu Erkrnca a[aElann arastndan Karadeniz g6ri-indi-i'
Ug giinden beri devam eden frrtrna. kenarda krsa kopiikler blrakarak
dinmiqti Karaburun5 taraf'lanndan riizgdrrnr bulmuE keyifli bir yelkenli
geqiyordtt. , civr(, ^r,*.r
Hamdi bir m{iddet tahlisiy-e gemilerinde'tiyfahk yaptr[rndan kend-
isini gemici sayar, denize dair konuqmayl. severdi. Dama,ltnr ;aklitttr: *:ll-
:" -\i-l*
tit\(:l. - Kdpo[lu
r
Artrk.qemilere yol verlnll'
e(sin,! cleniz!.' Utsyl{.\'t(

Esekler, piiiu"vun crlk?ilh*iin yanrna. ayaklarr kumit gomiildtifii haldc,

'arPu+.,,-rrPq ( Lri(!l( J I rs!.*. I
sakin sakin Yana$tllar. 'ur +'ki
Dalgalar sahile bir ayda"taqryabilecekleri kadar Eakrl getirmiqti. .,,,illril

H amdi, kiiregi nP3li)'r rii"!b[s ti ne day ayrp eline ti'iklirdii :

- Haycli arkada;lar!
Ki.ifelerin *$'u"l#il'drini bozmamak igin bir kiirek birine, bir kiirek
citekine atarak ikisini ayfii zamanda doldurmak l6zrmdr'

44
 Hamdi hepsinden Eabuk e[ilip kalkryor, hayvanlarr otekilerden gabuk
ytikltiyordu. Ytizti terli ve rahattr.
Deli ibrahim rshkla bir Bulgar havasr tutturmu$tu. Kiire[i zorladrkga
. -"6htUirhi',
mos mor qiqii&8ii.
A[azade IvIUUt[r", ktisffiiiq bir gocuk gibi daltrritii. ctiruqt"n solmuq,
yafmurdan ufalmrg kasketinin dntinden siyah saElarr gdri.inliyor, azkam-
burca srrtr ktirek sallarlaya yaraqry-grdu. Alzrnda sonmiiq bir sigara
pargasl unutulup kalmrqtr.
Kurubacak Mehmetle Recep, gahqrrken ikizmigler gibi birbirlerine
benziyorlardr.
Halbuki uzun boylu, geniq omuzlu, kocaman krrmrzr burunlu Recep,
krsacrk vticudu ilri bii[rii, suratl buruquk Mehmedin taban tabana zrd,-
drydr. E '}-rre,
S alih, e gekler ytiklenincey e kadar kayalann y unrru,tllifiik toptu*uyu
gitmiqti. Bunlan pek seviyor, biriktirme[e doyamryordu.
Hamdi, Bozoflandan6 baqka yLiklenecek eqek kalmayrnca Salihi
ga[rrmak tizere kayalann bulundu[u tarafa baktr.
Qocuk elleriyle iqaretler yaparak koquyor, balrrarak bir qeyler s6ylti-
yordu.
- Ne var Salih? diye seslendi.
- Le$ var, Hamdi a!a, leg var!.
- Ne leqi ulan?
- Adam leqi...
Ki.irekleri brrakmadan bir tehlikeye gidiyormuq gibi, yanyana, srmsrkr
!\ t,l"t c rr, ci:.,*t..L;..1.j
yLirtidliler.
Kayalara yaklaqrnca algahp yiikselen sulann iizerinde bofulmuq adam
gcirtindti. Yiiztikoyun Jaqygf,,dalgalarla sallanryordu. Sanki di.iqmemek
ini:,$,Pgy iisttine a&ii,iiittf Deniz burada taglann keskin yairklarua
miitdnladiyen girip Erktrlrndan ceset 6deta homurdanmaktaydr. uYKdtutr-'|. i.)(*t
Hamdi tayfahktan \alma bir ahqkanhkla: |*f >r'e"'i'" ! '''i'',"' Li

- $uradan kaHidy_r ver! diye ba[rrdr. :].

Deli ibrahim pagalannrbirazdaha srvadr, , ,

Ottiyti kumun r"izerine, arka tistii uzattrlar. Avurtlarr geker emiyormu$

gibi dolu dolu, gozlerinden birisi arahktr. Bir lAcivert gemici fanilAsrj"-'"'q '''
siyah abadan bir pantolon giymiqti. Q1u2: yaqlanndq gortintiyordu.
Derisine yrkanmakla temizlenmiyecek kadar komtir tozu sinmigti.
Hamdi, Eenesini kaqrdri 'r r l..-r,r-rr*,
t,\i*,i, !-g

- Komur kayrklannda tayf'a imi$... Besbelli!

ibrahim krrmrut yiztinti astl: \""!,E ( ' \i{ iq
!{ '.fi !'. it}\e 'tl4 Lt
,

- Bulgaryadan kdmtir getiren kayrklarda her hal...

45
 kayrgr rt1-na ile Eozdti' ""*3'
i :.. *."'. rti'i\), Qomelerek oltiniin pantolonunu tutan ince
L,-..'7 r-)'r\r i\
{L
ot"kile. <B_elki gdep yeri gortiniir> diye baqlannr Eevirdiler.
t -;* r Cebinden, qe[i"nl siyahlanmrq, iki gozlii bir ci.izdan grktr. Bir taraf'ta 1-'
il
ni.ifpr s tezkeresi, dtekinde paralan duruy ordu.
n-
Kurubacak Mehmet, ktire[i kuma hrzla sapladr:
- Hele ntif0s kdfirdrnr bir oku! Nereliymrg bakahm?
ibrahim lslak sayfalan a[rr a[rr okudu:
Resul o[ullarlndan Dursun... Baba ach: ismail... Ana adt: Ay$e...
Giresu n7 .. . T.pekoy8...
'fevellticlti kagmrq
Vah vah ! Kara dentz u$aEl... Bizim oralardan...
baksana?
1328.
- KaE yaqrnda demektir?
Afiazade-Mustafa cigara yakryordu. Kelimeleri diqleriyle tenbel ten-
bel konuqtu:
- Benim kadarmrq'.. Yirmi altr yaqrnda'
ibrahim, eJini ntifu s tezkeresiyle beraber omuzll hizasr nda salladr :
1,.a1+a - GenE dlmtiq o[lancrk... Derya- insaf.bilmez'
1ar.,i--z{^"..Dalgalara a[ir Uit ttlOO"tte baktr. Bu !qq41 ve yiireksiz denizi eski-
clenberi sevmiyordu. Paralart saydr:
u rr!{
i.:q- -"(.I C!/ (" -{ -fopu y-g!-irn-u... on iki kaymesi varmlq fukarantn' "' ""1r'e
Kurubacak Mehmet, kasketini Erkarrp tekrar baqrna koydu:

- Ne yapaca[rz Hamdi?
- Neyi sordun Mehmet, Paralan mt?
- Paralan da, rahmetliYi de?.. yapttrr.
- Kuli.ibeye gotiirtiri.iz... Kaptan gelince muamelesini
Ya gelmezse... Hava stcak' Kokar biEare"'
-
-nugunmuhakkakgelir.HaftabaqrgeEelitiEgtinoluyor'Erz4]<tii-
kencli. Cfuara kalmadr. Ayhklalm rut da getirecek' Motorci"iye:<Perqem-
demiq' Bttgiin pazar'
beye - gidemezsem, pazaraoradaytm'>
- Puruyt da kaptana mt vereceksin? Hamid-i-ye- LAgr"drud"a koyti
yazrL'
Biz gonderelim gitsin.
- Kaptana vetirtz, elbet gonderir.
Recep, kocaman burnunu gtirliltti ile Eekip emniyetsiz emniyetsiz
okstirdti:
Sen bilirsin"' Kaptan parilnln iistline oturttrsa( S-p.plgnr rz
yebAl.
;i-,J.,i-rJ.l.-,*'"
' o''.,ltrncla -{'zU 'i

kal fi'tz.
- Bizclen vermesi... Ashnr arafsan, bu sahili kaptanlaahhtit almrq,
denizden ne Etkarsa kendi malt saytltr ,''.'.!.1"'i:
Recep, baqrnt Eevirdi.

46
 Hamdi, kiigtik Salihe:
- Getir, qurdan Bozo[lanr! dedi.
Bozollan, kervanrn en yaqh, enzaytf, fakat en iri merkebi idi. Kurnaz
hayvandr. Denizden gol kryrsrnr bir baqrna bulur grkarrdr ama ytik taqr-
mayr pek sevmezdi.
ihtiyarhlrna hiirmgt, onu en son yiikltiyorlardr. l.er+.v!,.\t,(
Ktifeleri indirip cesedi Bozollanrn srrtrna koyarak hareket ettiler.
Yolda, Eahlar ve taqlar cili.ini.in bir taraftan ayaklanna, bir taraftan
morarmlg ellerine-stirlintiygr, sanki hissedermiq gibi bu hal hepsini iizi.i-
yordu.
Ktigiik Salih, kuliibenin yantna, yrkrlmrq bir duvarrn golgesine dikkat-
le uzatrldr[t zaman leqe bir daha baktr.
Tek gdzi.i hdl6 arahk duruyordu. Alzrndan kopti[e benzer sarlmtrrak
bir su akml$tt.
Deli ibrahim tistiine bir saman guvah orterken:
- Dtinyaya doymamr$ ofilancrk, dedi, gozti aglk gitmi$.
Be$ adam, gurbette kimsesiz olrneyi diiqrintip sernurtarak, e$eklerin
arkasrndan gole dofru ytirlidriler.
Salih, dtin yaya doymarnakli gdzu aErk kalrnanln mrinasebetini
anhyamamt$tl.

(G6l Insanlarr, 1955)

N apomen e

I Eyvallah- hvala

2
ulan- hej ! duj !

3 qerkez- Cerkez
4
muhtar - seoski stare5ina koji odluduje o manjim sporovima u selu;
stare5ina kvarta u ve6im gradovima koji. izdaje razne potvrde kao Sto su
potvrde o stanovanju i tome slidno.
5
Karaburun - Crnirt na obali Crnoga mora
6
Girrrrn- grad na obali Crnoga mora
7
Tepekdy - naziv sela u blizini Giresuna
8
Bozo{lan- ime koje se desto daje konjima i magarcima (Sivac)

47
ORHAN KEMAL ( 19 r4-191A)
p,
Z1

(l
Istaknuti romanopisac republikanskog perioda. Roden je 1914. godine dr
u DZejhanu (gradi6u na jugu Turske blizu Adane). Pravo ime mu je Meh-
met RaSit Ogutdu (Mehmet naEit 6!ilrEil), a pisao je pod pseudonimima
(
Ra5it Kemall Orhan Ra5it. Njegov otac Abdulkadir Kemal bio je poslanik
iz Kastamunije u Prvoj velikoj narodnoj skup5tini. Zbog poku5aja osniva-
nja partije u Adani rizdavanjanovina morao je da pobegne u Siriju vode6i
sa soUo* najstarijeg sina, koji napusta Skolovanje. Posle jednogodisnjeg
prognanstva po Siriji i Libanu vra6aju se u Adanu (1932). Orhan Kemal,
I

loji ionako rr1" t lo zagrejan za Skolu (prema sopstvenoj izjavr vise je

uoi.o fudbal i policijske romane), podinje da radi u fabrici pamuka, prvo
kao radnik, u ottda kao sluZbenik u radunovodstvu. Dok je sluZio vojsku tl
Nigdeu, osuden je na tri i po godine zatvota s obrazloZenjem da je svojim
stihovima terao vojsku na Pobunu.
Prelaskom iz Adane u Istanbul (1950) nastavlja da pise romane, pri-
povetke i scenarija. Poslednjih godina Zivotabavio se trgovinom' Umro je
od izliva krvi u mazak u Sofiji, gde se nalazio kao gost Bugarskog i
Rumunskog udruZenja pisaca. Sahranjen je na groblju ZindZirlikuju u
Istanbulu. za sobom ji ostavio detvoro dece. Njegova porodica je
ustanovila nagradu za roman (Orhan Kemal Roman Armapanr) koja se
dodeljuje na godi5njicu pi5deve smrti (2. juna) od 1972' godine'
Orhan Kemal je pisac ,;socijalistidkog" realizma' Njega je vise
formirao sam Zivot nego Skolovanje, lidna iskustva (materijalna propast
porodice, Zivot u izbeglistvu). Njegovi omiljeni.jylac.i su jadni i siro-
masni, ljudi sa margina drustva, ali ve6inom oni koje je lidno dobro
pornuuio.To je narodito upadljivo u njegovim romanima autobiografskog
taraktera (Cimile, Baba Evi, Avare Yrllar, Murtaza), u kojima junaci
govore .lezikom svoga kraja i sredine kao lto su Bo5njaci, Kurdi, Lazi.
kod Orhana Kemali tema je znadajnrja od stila, a sadrL,aj vaZniji od
forme.
Posle pisdeve smrti njegov blizak prijatelj Nurer Ugurlu napisao je
roman o .ri.goro- Zivotu pod nazivom Orhan Kemalova kafana lkbal
(Orhan Kimil'm ikbal Kahresi) 1973. godine, a Fikret Otjam je objavio
fl,,
iozs. goaine njegova pisma pod nazivom Moj prijateli orhan Kemal i
njegoi pisma(A.rkodoEr* Orhan Kemal ve Mektuplctru). Veoma je cenje-
itra4i o Zivotu i radu Orhana Kemala koju je sastavio ugledni kritidar
"u
Asim BezirdLi (Orhan Kemal. Hayafi, Sanat Anlayryt, HikAyeleri, Roman-
lart, Oyunlart, Anrlart, Istanbul, 1984).

48
 Orhan Kernal je dobio nagradu Sait Faik zazbtke pripovedaka Bratska
podela (!{ardeS Pav) (1958) i Najpre hleb (6nce Ekmek) (1969). Za
zbirku 6nce Ekmet dobio je takode nagradu Turskog lingvistidkog dru5tva
(1969). UdruZenje ljubitelja umetnosti iz Ankare ga je aabralo za najboljeg
dramaturga za1967.godine zadramattzacijudela Celija 72 (72. Ko[ug).
-
U naiem izboru dat je odlomak iz veoma ditanog romana Diemila
(Cemile). Glavna junakinja DZemila je 6erka starog Malika koji se doselio
u Cukurovu iz Srbije. Ona, zajedno sa bratom, radi u fabrici pamuka u
kojoj je nekada radio i sam Orhan Kemal.

Dela:

Zbirke pripovedaka: Ekmek Kavgax (1949), SarhoSlar (1951),

Qamastrcutm Kut (1952), 72. KoluE 0954), Grev (.1954), Arka Sokak
(1956), KardeS Pay (1957), Babil Kulesi (1951), Diinyada Harb Vardr
(1963), Mahalle Kavgast (1963), igstz. (1966), 6nce Ekmek (1968)

Ronrani: Baba Evi (1949), Avare Yillar (1950), Murtaza (1952),

Cemile (1952), Berekerli Topraklar 0zerinde (1954), Suglu (lg5l), Devlet
KtrEtt (1958), Vukuat Var (1958), Givurun Kw (1959), KiiEiiciik (1960),
Dilnya Evi (1960), El Kur (1960), Harumut Qiftli{i (1961), Eskici ve
O{ullan (1962, drugo izdanjeje bilo pod naslovom Eskici Dilkkdru),
Gurbet Kuglan (L962), Sokaklann Qoculu (1963), Mahalle Kavgast
(1963), Kanh Topraklar (1963), Bir Filiz Vardt (1965), MilfetriSler
MilfettiEi (1966), Yalanct Dilnya (1966), Evlerden Biri (1966), ArkadaE
Isl*hn (1968), Sokaklardan Bir Ku (1968), K6tii Yol (1969), Tersine
Diinya (1986)
PozoriSni komadi : ispinoz.lar (izvoden 1964, pod, nazivom Yalova
Kaymalrumr), Pride i romani 72. Ko[uE, BekEi Murtaza, Eskici Diikkilru,
Kardeg Payt su izvodeni u Ankari 1967 -1971 .

Knjige koje su Stampane posthumno: Roman Kagak (1970), pri-

povetke Kiigiikler ve Bil1tilkler (1971), inci'nin Maceralart (1979), repor-
taZe Istanbul'dan Qizgiler (1971), studija Senaryo Tekni{i ve
Serutryocululumuz.l,a ilgilt Nottar (1963), se6anje Ndztm Hikmet'le UE
Busuk Yil (1965).

Izdavadkakula Bilgi objavila je sve njegove pripovetke pod slede6im

naslovima: Yafimur Yilklil Bulutlar (1974), Krmtil Kiipeler (1974),
Oyuncu Kadtn (1975), Grev (1975), Serseri Milryoner-iki Damla Gdzya$t
(re76).

49
 CEMILE'den

Cemile 6[lepdyOosunOa eve dondiigii zaman, babasr fakir bir

BosnaEt hras ediyordu. Her zaman iki eli kanda bile olsa ktzrna bakar,
gtiilr,lar utuiat.'babasrnrn bu ilgisizlifi Cemile'nin goziinden,kaEmadr.
i;sullacrk yukas Erktr, orti.istinii, iozlu onlti[tinti fil6n iuqlu'suElu Erkardr'
Babasrntn bugiln yemek bile piqirmedi[i anlaqrhyordu. Her gtin odadan
karqilaqr, iqtahr aErlrrdt.
- girdi mi'mis gibi bir yemek kokusuylateqekktir
igeri
ederek Etkarken, odaya
Trraq bitmigti. Bekar teqekki.ir iisttjne
Sadri girdi. Cemile'ye ldf olsun diye':
-Bugiin beklemedim, dedi, memnun oldun mu?
Cemile bakmadr bile' ! ,

ihtiyar Malik trrag le[enini yrkadr, bileyi ta$ml, kayrgt, usturayt

gi.izelce silip kiigiik gantaya yerleqtirdi.
Btittin bunlan kaprda, ayak iistii seyreden Sadri:
- Bugi.in yemek de piqmemiq galiba? dedi. Ihtiyar Malik cevap ver-
medi.
Oyle mi baba? Yemek pigirmedin mi bugtin?
-
Pigirmedim..
-
Cemile'yle Sadri bakrqtrlar. Bir qeyler sezmiqlerdi'
igini bitiren ihtiyar Malik merdiveni ilgisizlikle Erktr, gegti koqesine
oturarak pencereden drgarlara bakma[a baqladr'
Sadri Oetptsiallarrnr Erkanp babasmtn yanlna geldi, ayak ucuna diz
gOktii.
-Zorunnereden baba?Z
ihtiyar adam drqarlara bakma[a devam etti'
- ... Eksik bir hareketimizi mi gordtin?3 Yoksa birisi bir qey mi soy-
ledi? Benim hakkrmda mr?
Birdenbire krzrna ddnen ihtiYar:
diye sordu'
-Izzet'tenduyduklarrm do[ru mu?
Cemiiesapsarlkesildi. , ,\ ,
- Sana sdyli.iYorum!

-Sana soyli.iyorum, cevap versene! . - i ,

Baqrnr sertge geviren Cemile rslak kirpikleriyle ok gibi baktt:

;ffi:#?:ii.u, ,u,ut vrfitnrna kapandr, htingtir hiingtir aflamala

baqladr. ince geng kiz omu,,lart sarstla sarsrla, hrgkrra hrEkrra a[1yor,
firirnaya tutulmuq gibi, gittikge artan bir hrqkrnkla a[|yordu. Onbeq yrldrr
krzrnr iU. a.fu bu kadar a[latan ihtiyar Malik'in ytire[i parqa parga oluyor,

50
kalkrp onu eskiden oldulu gibi kuca[rna almak, gcizyaqlannr silip, opmek
istiyordu. Buna ra[m en, biraz da zorla:
- Cehennem beri sen daha rite!4 dedi, bundan sonra benim Cemile
isimli krzrm yok artrk. Baqrmr ahp gidece[im, koytime gidece[im.
? tr.r*'
O[luna dondi.i:
- Benim o[Ium yeter bana. Birlikte E""t*r, gideryz. Krz krspl de[il mi?
En iyisinin trrna[rna kopek srgsrnls ytirekierine qlgfl.u gi'rdi mi, brrak..
Bir gtin bir tekme baba evine -. Zarar yok.b Ben de bundan sonra dtinyada
Cemile isimli krztm yok derim biter gider.. Oflum var ya, yeter. Birlikte
gift sliier, ekin bigeriz.. Kendi ellerimizle gaktifrmrz iki goibir hu[umuz
olur... Gel benim o[lum benim vefakdr oflum...
Sadri'yi kucalrna aldr. Cemile'ye goz ucuyla baktr. O hala hrgkrny-
ordu. Ktzrnrn hrEkrrmasrndan vahqi bir zevk alan ihtiyar Malik, onu iyice
l,t

tizmek isteyerek, devam etti:

, t

- ... Sadri'm benim, arslan oflum.7 Krqm, de[il mi Sadro, r''gatarru

oca[tmrza odunlan, stireriz cezveyi... Muy da bizimle olur, ha?
Sadri:
- Bu Musa dangalak mangalak ya,bazan kitap gibi 16f soyltiyor.
- Ne sciyledi gene?
-Krz krsmr defiil mi dediydi...
- Hig canrm, en iyisinin trrna[rna.. (Cemile'ye gdz ucuyla baktr)
Eloflu iEin, ne baba, ne ana, ne de kardeq..
Ofkeyle donen Cemile:
- $imdi gidip kendimi rrmala atanm hal diye bafrrdr, ne istiyorsunuz
benden?
Sadri kahkahayla giildti. ihtiyar Malik'in artrk dayanacalr kalmamrqtr.
Kalkn, krzrnrn yanlna gitti. Eskiden oldulu gibi onu kuca[rna aldr, yaqh
gozlerini dpmefe baqladr. Ama bu, eski Cemile, onun sevgili ktzr, krz-
kosud Cemka de[ildi... Yabancr bir viicudu kucaklamrq gibi irkildi. Sonra
kafasrndan her qeyi atarak onu tekrar balnna bastl:,,, r, ,,

- Cemkam benim! Yavrum benim, kugkamg benim...*

Kucalrnda krzt, az evvel kalktr[t yere geldi, oturdu. Cemile artrk
aflamryordu. Islak gozleriyle dniine bakryordu. Baqrm babasrnm go[stine
dayamrqtr. Ihtiyar Malik krzrnrn saElannr okquyor, onun afrrh[rnr tath
tath duymaktan memnun, sdyleniyordu:
- ... Torunlanmr alrr, koye gelirsiniz. Sadri'nin kansr inekleri sa[ar,
yofurt Ealar, yrayrkta ayran do[er... Ben de goztimde gcizli.ik, torunlanma
oyuncaklar yafairm.l Ama gelece[inizi bize evvelden telgrafla bildirir-
x KuEka: Diqi kopek.

51
 kansmt getir-
siniz, sizi $arkrqla'da10 trende karqrlama[a gelitrz. Sadri'nin
rneyrz arna.
Sadri:
- Neye? 4E9i niri+ karmtn suqu ne?
Cemile katrla katrla giiJpl':..
Senin karrn pis, elleri riiayi's kokar!
- Hadi ktz, sen de" Elleri mayls kokarmrg"'
- Kokar tabii..
Benim kanm sizi befienecek mi bakahm. Karrum actktt benim
- 1,
babilol ne yiyece[iz?
ihtiyar Malik davranrrken:
- BLni yeyin.. dedi, koca ktz, dur goyle bakaytm"'
Kalktr, aqa[r indi"
- Pasttrmayla yumurta ahp qeleyim bdri"' dii giinmekten
Her geye ."g."r^iElrO" Ul. :llr, t, rrnrn er[e' gidece[ini
gelen bii srzr, digan Erktr, kapryr usullacrk gekti'
Sadri:
- Akqam ne konuqtun? diYe sordu'
Cemile gozlerini kimbilir kaqrnct defa silerek:
- Ne biliyorsun?
- Bilirim ben..
- Sahi ne biliYorsun?
-Musa'ylaberaberdik,onugordiik,Musadedikigidipkonuqaca[tm'
dedi, gitti konuqtu. Onu sana Musa gondermiq"'
Cemile tavana do[ru minnetle baktt:
- Ne iyi adam qu Musa de[il mi?
Kapr aErldr ,Izzetusta gdrtindii' Sadri'yle Cemile:
Buyur, dediler, buYur dbi Erksana!
-
lzzetusla'.
Babana uqi"n meseleyi' HiE qaqmadr'
- Hayr, dedi, grkmryaca[rm"dedi' Merak etme Cemile"'
Zatenbttyle bir qey bekliyordum,
Cemile aEabevsine bakil, gtiltimsedi' Sadri:
eilsiiJ o'L1a uttu!i2 d.di, her qey olup bitti'
-
- Sahi mi?
- Ftrttna esti, qimqekler gaktt, sonra bir ya[mu1",
vaziyetibiittin
' ' '"']
inceli[iyle
da soyleyim. Necati'ye
- Meseie yot .. $un, gonderecek. (cemile'ye) Evi
anlattrm. Ne y,aplp'yapacak, tabuann"sini
gok temiz, ib*ipii' trt. Onlar he1 qeye inceden inceye bakarlar,
_
(Sadri'ye) Ne
baqkalannrn gozlerindeki E6pi.i g6rme[e pek merakhdrrlar'.
oluyor? Fabrikada ne var, ne Yok?"

52
 Bunu birdenbire hatrrlayan Sadri:
- Bombok! dedi.
- Bombok ha?..
- Millet igin igin kaynryor usta.. Bu para gtiniinden gok korkuyorum..
$efin adamlan el altrndan ver yansrn ediyorlar!
- Kadir A[a?
- O da bir taraftan.
lzzelusta uzun uzun diiqtindi.ikten sonra:
-Yazrk, dedi, gok yaztk... Sen sakrn kanqmal
- Neye usta?
- Italyan'r d6[mek isteyeceklerdir, yahut da...
Sadri dehqetle baktr. Bakrqhlar. Cemile:
- Yahut dalzzet 6bi? diye sabrsrzlandl.
lzzetustacevap vermedi. Kafasr megguldi.i. Sonra grktr gitti.
Cemile:
-lzzetusta ne demek istedi 0bi?
- italyan'r belki de cildtirtirler demek istedi ama, pek zannetmem. O
kadar ileri gidemezler, ama gene de belli olmaz...
- Oburgtin para alaca$Lz delil mi?
- Evet... Bogverl4 ona da...
Gtildii. Krzkardeqine i.imitle baktr:
- Ee? dedi Cemile...
- Sen de benim iqimi yapacanl5 ama!
Cemile hayretle:
- Ne iqi? dedi.
- Ben kdye mriye gitmek niyetinde de[ilim... Babama bogver. Herkes
kdyden qehire geliyor, ben qehirden koye mi gidece[im? Ne iqim var
kciyde. O koyde kim adam olmuq ki ben olayrm? Benim kdytim de, qehrim
de, anam da, babam da fabrika.. Benim baqka zenaattm yok. Ben fab-
rikadan baqka iq gdremern'Onun iEin...
cemile'ye tekrar timitle baktr giildti. Goz bebeiileri sarl sarl parh-
yordu.
- Evet, onun igin?
- Onun igin, burda kahp, senin yerine birisini getirmeyi diiqtinii-
yorum!
Cemile her qeyi anlamrqtr.
- Kimi? diye sordu.
- Kimi mi? Benim gibi bir iqgiyi tabii.. Mesel6 kim olabilir?
- Ne bileyim ben!
- Dtiqtin. Tahmin et bakahm..
53
 Cemiledi.iqiindi.i,6lEtii..Abisinedenkolabilecekkimvatdt?Bazt
isimler sdyledi. Sadri:
- Bilemedin.. dedi.
- Kim ya?
- Kim mi? Senin qrk4d4qtn!
Cemile bir grfihk attr:
- Halime mi?
Sadri usulcacrk gi.ildi.i. Cemile:
- imkdnr yok16 abi.. dedi, imkdnr yok"'
- Neye'?
- Onun oyle-cadi bir annesi var ki"'
- Ben onun annesini de bilirim, babastnr da"' vermiyece[ini de bili-
- Tabi bilirsin ama, beq yuzfua aimadan ktztnt
yor musun?
da iy_i adam,'yit,iiuf..
- Beni Eok seviyor, her zaman gel diyor. Babasr
Okumuqadamhemde,dolukitaplarrvar'Annesiben!99|5seviyor'krzrnr
bana vermek ister. Senin neyine gerek? Sen yap atamrz]J
tist yantna
kanqma!
bemile'yi bir dtigi.incedir almrqtr' Yapmaya yapardr ama' Halime'nin
galqan Zeyyep
annesini gayet iyi biliyordu. Bir tuzcuda guval tamir iginde
Abisiyle nigin
hantm, krrkrnda, kahn bacakh, 1u13:ll,rastrkh bir kadrndr'
konuqiu[unu, ona niEin yiii'verdi[ini, maksadtntn ne oldulunu
tahmin
gi'inliik giineqlikti'
etmiqti.lanrndaki p"nc"iede, drqailara baktr. Ortahk
Sadri:
- Oldu mu? dedi.
Cemile iEini Eekerek:
- Bana gore hava ho$'7.. cevabrnr verdi'
(Cemile, 1952)

Napomene
JAf rtlstrn cltye...reda radi rede, da bi samo neito rekao;
tek da se

kaLe
2
Zrrrun nereden..Sta te mr-rdi; $ta ti je
Da
3
Ektik bir Lrctreketintiz,i mi gdrdiin? - Da li smo te nesto uvredili?
ti nisrn o nalao udinili?
Crlrennent beri sett duha iite! - Idi u pakao i dalje od
4 njegal
5Eru tmna{Lnt kdpek xEsm! - Pose... se ja i na najbollul

54
 6
,oro, yok -nije vaZno, nema veze
7
arslan ollum- moj sokole
t hzkosu- njegova devojdica, njegova 6erkica
9
kugkam- kudko moja
t0
$arhsla - gradil u Centralnoj Anadoliji izmedu Sivasa i Kajserija
tt benim babilo moj babo; tatice moj
-
t2
eksik olma -hvala
13
n, ,or, ne yok- Sta ima novo
14
boEr"r- pusti to; ostavi to; mani se; ne obrataj pahnju
15
yoporon:yapacalm
16
i*kdn yok -nemogu6e
17
boro gdre hava ho{ - Sto se mene tide moZe; meni to nije vaZno

iq

. Kimya dersinde.birgi.in \lg1,gertge vuruldu. Sertge, yAni herhangj bg

'0mirin vuruguyla... iEeriye kerii-ferli bir zdt girdi. Adamrn khhbr liaprya
vuruq qekline uygun diiqtiyordu-,pylp.ki, baqta kimyacr, btittin srnrf miifet-
tiq sanmrqtrk. Ldcivert elbiseli, kolah yakasr, briyantinli saElarr, eldiven-
leri.
O[retmen: " Dikkaaat!" dedi.
Srnrf giirrl diye aya[a kalktr.
Kerli ferli zdt, giyiniqinin gerektirdigi soguk ciddilikle srnrfa ddndti,
miifettiq, iqinin ehli bir mi.ifettig gibi, eliyle: "Oturun!" diye iEaret ettikten
sonra kendisini ofiretmene tanlttl: "Bendenizz ...... okulundan naklen geli-
yorum, efendim!"
Baqta, o[retmen, bilUn srnrf so[uk bir qok geEirdik. Bu bey, bu
beyqfendi, bu mtifettig krhkh adam demek bir o[renciydi?
Kimyacr hayretler iginde sordu:
- "Demek cilrencisiniz?"
- "Olrenciyim, efendim, "
Srnrf mtithiq kahkahasryla top gibi patladr. Kimyacr, kimyacmrn aksil-
i!i, kahkaha de[il, usulcacrk da oisa gtiliimsenme[e ifrit oluqu falan
unutulmuq, kasrklar bastmla bastmla gtiltiniiyor, tepiniliyor, hattd bir
ktstm dlrenciler havhyorlardr. Kimyacr bile giiltiyordu. '
':. ' , ,

55
 - O, yani sayrn bay yaprh yeni o[renciyse hep o buz gibi ciddilifi
iEinde...
Bir ara srnfa dondti, iri mahmur gozlerini tifkeyle de[il, hayretle
" dedi.
agarak: "Kahkahalarmlzln sebebini anlamtyorum, efendim.
T6 arkadan bir ses: "Amma da anlayrqt krtmrqsrn ha!"r dedi.
Bir baqkasr: "Bu kalp kryafette ii[renci olur mu Allahsrz?"4
miifettigine benziyorsun ! "
_ .'Eiitirn

I(rfrf. aha, tePinme, havlamalar stirtip gidiyordu, Kimyacl sonunda

kendine geldi:
-"Kafi!"
Srnrf a[rr a[rr sustu. yeni o[renciyse, bebekleri gii, iri mahmur
goz\erini oniine indirmi qti .

,,Asrlzade',ye
o..gtinden Sonra adr Erktr. Biiyq\".oqIuk sahibi bir
avukatrn gak dedikge et, guk dedikge ,uylu, tinlir.'n;2,
iiy'aita''yetiqtir-
ilmiq biricik o[tu oldu[unu Eok sonra 6[rendik"'iligiviUr, P"lf"til,1
.ardi. ilk eiinlerdeki ciddilifii de erimiq, yerini hdin, hoyrat, lgneleyrcr'
postaltar'
patavatslziir iEtbntiti almrqtr. Jolpistan bir ceket, tabant delik
ilol a[rzta. tifiiklenmiq bir parciesti, ip-9--donmliq bir kravat onun iqin
elinin ter-
Aehqili bir alay konusuydu. Fakir olrencileri yanlna sokmaz,
"Elirnde de[il
siyle togaror. gir gtin, neden b6yle yaptr[rnr sormuqtum.
;Tubiut meselesi. Pislik, yokluk, sefaletten nefret edi-
..rtnq"r!; demiqti.
yorum!."
"hiE kimse isteyerek sefil olmaz !"
- "Iyi ama" demiqtim,
umursamaml$tl bile:
"iqin bu Yaru beni hiE mi hig ilgilendirmez! isteyerek, istemeyerek.
gelen yapllmah.
Bence, sefil olmamak 6nem1i. Sefil olmamak iEinse elden
Altta kalanln canl Eftslil.,."
-ulabildi[ine
Derslerle hrur, aglktl.. Srnrfln en arka slralarlndan birinde,
dergilerini
btittin ders boYun c3, Ya dntinde iynu, elinde tarak, ya da moda
kanqtlrrdl.
Birgtin hiq hesapta -olmayan bir qey: cebirci derse kaldirmak
istecli.
"Astlz0de" io,rlasr[difil slrastnda ayap.a kalktr:
- "Buyrun, efendim."
- "GeE tahtaYa!"
- "Ben mi?"
- "Hayrr , zA -r 0liniz !"
- "nsiagfurullah !"5
s6

T
t.
I-
 - "Evet, evet, zdt-t dliniz. Tabii, zahmetolmazsa6..."
- "Rica ederim..."

Srnrf yine top gibi patlamrqtr miithiq kahkahasryla. Bu mtirhi$ kahka-

halar zaten srnrfi srk srk patlatrr, srnrf dakikalarca bir kol Eengi, bayram
yerine donerdi.
Asilzade bir ri.irli.i tahtaya gegmiyordu.
Cebirci gayet ciddiydi:
- "Neden tahtaya gegmiyorsun?"
O, gri benekli mahmur grizlerini stizerek: - "Beni mdztx gdrtin bugtin,
efendim" dedi.
Olretmen qagtr:
- "Sebep?"
- "Hazrrhkh delilim de.."
- "Allah Allaaah?"
- "Evet, maalesef.."
- "Ya ben zdt-r devletlerine not vermek zorundaysam?"
- "Srfrn basarsrnT, birader!"
"Asrlz6de" nin de tepesi atml$tl:
GerEekten de, ci[retmene "birader" diyecek yaqtaydr. Bir sefer, smrfin
en yaqhsrnrn bile alabeysi durumundaydr. Kahn boynu, krmrzr yanaklan,
geniq omuzu, ytirtirken ddqeme tahtalannr grcrdatan a[rr govdesi..-
O[retmenlerle, hatt6 cilretmenlerin en ofkelisi, de[il srnrfi, okulu bile
titreten fizikEiyle dahi senli benliydi.
Bir giin de, galiba tarihgi: "Peki, "demiqti, "ne olacak senin halin?"
Asrlzdde omuz silkmiqti:
- "Valla, ben de bilmiyorum"
- "Sen o[renci de[il misin?"
- "Ne sayarsan say, birader.."
- "Birader mi?"
- "Alabeyim de[ilsin herhalde.."
- "Kiistah!"
* "Bana mr soyltiyorsun?"
Srnrf donmuqtu. "Asrlz6de" srasrndan a[rr a[rr kalkmrq, elleri
arkasrnda, olretmenin yaruna gitmiqti.
Solu[umuzu kesmiq, gozlermizi dort agmrgtrk. Elinden bir kaza grka-
ca$a benziyordu. Olretmen de saps an kesilmiqti.
O, olretmenin tam karqrsrnda durdu:
- "Ktistah sensin!"
Srruftan grktr, gitti.

51
-

Gidig,ogidiq.Aradanyrtlargegti.Galibaonalttyrl.Gi.ineqli,prtl
altrnda.
Kotti bir kasket
prrrl bir Nisan gtinti onu birien kargrmda buldum.
Nerde. o sa[hk figkrr-
makineyle traqh baqt, harap iistii' berbat papuglany.l-1'
afrr g6vde.. Yijzi.iniin
u, t,pr.,.. tztyanak|ar, ddqemeleri grcrrdatan besili
zavalhydr'
sarrh'[r, avurtlarrnrn gtiktikli'i[ii, her qeyiyle
Beni tantdt:
sonra sizinle".''
- "Evet, beyefendi.. Demek yrllardan Burhan Bey' Fakat siz""
- "Karqtlaqmak varmtq kaderde' gdrdii[iiniiz gibi!"
Hrgkrrrr gibi: - "Evet,i dedi, "evet' ben' igte
- "Peki ama..."
Sdztimti kesti:
- "Uzundur."
- "Qok merak ediYorum'" duda[rnr kemirerek baqladt:
Gtjzleri daldr. urun uzun diiqi.indti, sonra
,'Bu krhktaki birinden nefrlt ederdim de[il mi? Altlarr delik postal-
- qimdi bu
lar, tornistan uo ."t"t, kolla. tiftiklenmiq pardesii"Ben
valde h6keza' Peder ve
haldeyim. Neden mi? Basit: Peder sizlere omtir.8
valdeden ne kaldrysa paraya gevirip""
Birden sordu:
- "Sizin peder bey sa[hk ve dfiyetteler mi?"
- "Sizlere 6mtir'"9
- "Valde?"
- "O da maalesef""
Gri gdz bebeklerinde sevinE qimqekleri:
,,Ya! Demek siz de benim giuir r"n ne igle meqgulsiiniiz?"
-
- "Hig. Kiigiik bir memurum""
Sevinci arttt:
Oh' oh" Neden ktiEi'ik?"
- "Kiigi.ik bir memursunuz demek? Burhan Bey!"
- "ntiyiigti elime gegmedi[i iEin'
diinmtigtii:
On alir yrl onceki alaycrh[rna
- "Hdrika!"
- "Nigin?" hor,,.i
- " ZekdnrzLn kiurlcrmr olan esprileriniz' .''
- "Evet?"
- "Ceketiniz de tornistan galiba?"
- "Tornistan maalesef""
Trpatrp on altr yrldnceki gibi sertleqti:
musunuz?'"
- "Tornistan ."k"t giymepe utanmtyor
TePem atmlqtl:
- 'lSenin krhfirn benden beq beter!"
58
 Gozlerindeki prrrltr sdndti, kederlendi. Neredeyse allayacaktr:
* "Bana bunu hatrrlatmamahydtntzl."
- "Siz? Siz ya?!"
- "Ben sadece sizden bahsettim."
- "Ben de sizden!"
- "Konumuz ben defil, sizdiniz."
- "Tuhaf."
- "Evli misiniz'/"
- "Evet."
- "Qoluk gocuk?"
- "Ellerinizden operler. "
* "Peki maaq? Maaqrnrz ne kadar?"
Soyledim. Gozleri dehqetle btiyiidti:
- "Fdcia! Buna rezalet derler, feldket derler, fel0ketin en bUyti[i.i der-
ler beyefendi. Soranm, bu rezalete neden meydan verdiniz?"
- "Anlamadrm. Hangi tezalete?"
- "Bu kadarcrk bir maaqla ev bark sahibi olma[a.."
- "Ben bunu rezalet saymlyorum ki.."
- "Sayacakstnlz, saymak zorundasmrz beyefendi! "
,^']yi,ama. siz? Siz ne durumdasrnrz?"
Mosmor kesildi:
.- - " Az cince belirtmiqtim, konumuz ben delil, siz. Mdmafi, madem
israrla beni eEeliyorsunuz, anlatayrm: Peclerden kalanlan paruya Eeviriq ve
bir fabrika macerasl. Sonum umuisril'lrik oidu. Oldu arna, yagachm
beyefendi, en listiin, en iyi biEimde yaqadrm ilk zamanlar!
Gozleri alev alevdi:
- "..... harikuldde kadrnlar, viski, qampanyalar..Ozel arabam, qofortim.
$imdi de goriiyorslrnuz. KLiEiik, kiiEtikciik olsun bir memurluk bulamry-
orum. Qiinki.i, kiiEi.ik memurluk da bir qeydir. Onun da kendine g6re
uzmanhlr vardr. Bense, kiiEiik memurlann bilmesi gereken bilgilerden
yoksunum. Brrakrn beni. Size bakahm. Sizin haliniz cidden acrkh.."
$6yle bir diiqiindti. sonra: "Size bol maaqh bir baqka iq bulayun.
Durun aklrma geldi." iE cebinden Erkardr[r kartrna bir geyler yazrp uzatfi.
"Altn bunu..... qirketine gidin. Murat Bey'i bulun, verin. Boq Eevrilirn-
eyece[inizden emin olabilirsiniz. "
Ldf olsun diyel0 aldrm karttnr. O: "Beni sorarsa, Avrupa gezisine qrk-
trlrmr sciylersin." dedi. Dedi ya, "Kelin merhemi olsa kendi kullanrr" diye

Ug gtin sonra qirkete, 16f olsun diye gittim. Kartr verdim, Murat Bey
aldr, almasryla da yerinden firaldr: - "Burhan Bey, Burhan Beyefendi?

59
 yok-
kendileri? Qoktandrr kaybettik. Sohbetlerinden
Nerdeler? Nerdeler
sun kaldtk..."II
Sonra?..
oldu[um yerden elime geEen
Sonra da gaqrlacak gey: Qahqmakta
nutif bir iq verilmesin mi?
paranm i.ig katr Uo rn*if" iuf'u Sevindi'
Haftalarca Bey'le yin" ttotq'taqtrk' Anlattrm'
'"t;;;'h"'
Sonradasigaraistedi.Paketiuzatttm.Birtel'igu'ualdr.Paketinken-
ifrf"A" f^friurrn' rica ettimse de reddetti'
KaEarcastna uzaklaqtr daha
sonra
(Sarhoqlar, 1951)

N aP o mene
I gilrr-tras,bum
2
bendeniz- moja malenkost
- al'ti slabo kapiras!
3
o,rr*o d.a anlayryt kttmtEsm ha!
4
Allohtrz.- bezboZnik
5 estdfifttrullah- saduvaj BoZe
6 ... zahmet olmazsa"'ako vam nije te5ko
mi keca burazeru
1 sftrtbctsarstn' birader- zalepi6es
mi je otac' da ste vi Zivi
t zdravt'
8
P"du, sizlere i)milr- umro
9
sizlere itmi)r- da ste vi Zivi
i zdravt
to m7 ol'un diYe -reda radi; onako
sa njim
lr sohbetlerinden yoksun kald*- ostali smo Zeljni razgovora

60
HALDUN TAI{ER ( tgr5- 1 986)

Pripovedad i dramski pisac. Roden je u Istanbulu 1915. godine gde je

zavr5io osnovnu i srednju Skolu. Kada je imao pet godina ostao je bez oca,
poznatog profesora prava Ahmeta Selahattina, tako da je pohadao Gala-
tasaraj licej (1926-1935) kao pitomac osloboden Skolarine. Po zavrsetku
grmnazlle, odlazi u Hajdelberg na studije ekonomije, koje ubrzo napu5ta i
prelazi u Bed gde studira fllozofiju (1935-1938). Razbolev5i se od
tuberkuloze ytaca se u zemlju i detiri godine ledi se u sanatorijumu u
Erenkoju u Istanbulu (1938-1942). U bolesti potpuno se okrenuo knjizi i
po izlasku iz sanatorijuma upisao se na Odsek za nemadki jezik i
knj iZevnost Fakulteta knj iZevnosti Istanbulskog univerziteta. Diplomirao
je 1950. godine i detiri godine je radio kao asistent na Istoriji umetnosti
(1950-1954). Zatrm odlazi u Bed gde na akademiji Maks Rainhard i u
pozori5tu JozefBtad specijalizira pozori5nu umetnost i istoriju pozori5ta.
Po povratku u Tursku predavao je istoriju umetnosti na Institutu za noyt-
narstvo (Gazetecilik Enstitilsil) i istoriju pozori5ta na Fakultetu
knj iZevnos ti (E d ebiy at F akillt e s i) .

Pisao je anegdote i dlanke iz kulture i umetnosti za Trst Terci)man

(1955-1950), a od 1974-1986. godine imao je stalnu nedeljnu rubriku
Razgovori nedeljom u listu Milliyet.

Svoju prvu pripovetku Kleveta (Tithmet) objavio je kao trideseto-

godi5njak u dasopisu Yedigiin pod imenom Haldun Yalcro[lu. Na medu-
narodnom takmidenju za najbolju pridu koju je organizovao list Herald
Tribjun iz Nju Jorka dobio je prvu nagradu 1953. godine za pridu Kiia je
padulct nctd Siihanom ($ishaneye Yalmur Ya!ryordu). Za zbirku pri-
povedaka Jedan do dvanaest (On ikiye Bir Var) dobroje nagradu Sait
Fa.lk za 1955. godinv Za pozori5ni komad Lukava iena smetenog muia
(Sersem Kocan.m Kttrnaz. Kanst) dobio je nagradu Turskog lingvistidkog
dru5tva za 1972. godinu, a za zbirku pripovedaka Saniova.jutarnja ietnjct
(Sancho'ru,tn Sabah YilriiviiEil) dobio je medunarodno priznanje u gradu
Bordigeri. H. Tanerovi komadi izvodeni su u manjinskim pozori5tima u
Skoplju i Pri5tini.

Haldun Taner je bio pravi gospodin evropskih manira i obrazovanja.

Kasno se oZenio (1976) i nije imao poroda. Posle njegove smrti ustanov-
ljena je nagrada zapripovetku Haldun Taner koja se dodeljuje od 1987.
godine.

6t
 Iskridavamisao'blagodoziranaironijakojaprov'ejavanjegovimtek- dogadaja
koji izvire ir'3uiinir,'1vakoaa11nih
stovima i prijatan hu-*l-, se njegov ieztkmoLe
odlikl njegole p'o'"'Mada je potpuno savremen
koie opisuj", gluu'" "'
i u't.lui"eni*' po temama
smatrati klasicnim' ;;;i; t"'sarorike i stanbul ske
sredine'
j ake ui'" 1'" lt'iie it'h ;i"j
pi sac, a un

Del a:
Demokrasi (1949)'
IuE (1951)'
Yaqastn
Zbrrke pripovedaka " rqsll,-4;,",tl,,l,E,nao," Qalts kur" (1954\' on
sishaneye vog*u,
iigrynrart ncho"nun sabah Yilriiviisi)
ni' var (tss;i:'i';:'"'ii'roi tiq6il1"s'
invc
(re51)' ve"Defiirmen Di)nerdi
komadi : Dtsarda.kiter
:::?rtr,t Eczanesi(1960)' Li)tfin;;;;*;:'"''(1960)' GilniinAdantt
/rqs8\- Fctziler
ii;i), Huzur Qtkmazt (1961) form r: KeSanlt'AliDestant
(1964)'
PozoriSni komadi u
epskoj (1965)'
iorrfuii y-oporrk"oioij, Eqelin G'lgesi
Gozterimi xoporr'i Savgt' Ayrytlmda $amata
f tlo
Zilli Zarife OgeO)i''''lt't*'q
Sa detiri prijatelja
osnovao je y?:T:,?r:,:::3t:r:I'fl);i Hl*":11
oii" ou" nu'lgiin (isztr
;:ii:i;x ;fr#i,T;ly:' :';+$:^iii'. rist+t' Havrcttr inEattah
Bt;';Et;;;J
sevda o;;;:"il;";';'
Aqk u
(1983)
['Osol, Dev AYnasr
Anegdoteidlanci:DevekusunaMektuplar(1960,,|g]7),HakDos-
o;';;;;;;'""fiui''pro' tr' cok Gilzctsi,
tum Dive n"sr"tir"i''' soi' Kovnru Aiil ' ovmu Atul'
t:lr:ltt'i;;;i"tt"l'
Gitntepur (Nag'#" 'a'tt
' Ares
i;ii;i", Bir ieves' sevitgaz'i'deki
sao j e putopi se''*:1'l;:,,TlT'.1; ;:',T:'i1',i::'ll'nl'Tffi
Pi
;
preveo Je. neKo
televiziju' iktdt" i
'

limenom krovu i dr')'

termina, fvfufftu "u "lU*o*

SONSUZA KALMAK
ev sahibi
iman diinyada mekin' Razi Bey oimasa
Ne demiqler, ahrette emeklilik yaqtma
yoktu'I i"'"
Vtf t'Sl1m'enfift ettim' $u hantmtn
olaca[rmrz
J' otumuo'*' Razi Bey bizim
kadar baqtmtzt 'oru#uil 'ufrini

62
 t,Y:' n l'j hu5{;-{ ;v\Lf lP
.\e\o.fi*^,V, rr\.t-l-ricr^4J.l o{r€Jylr4 M.(k
eniqtesi oluft[in,(. gli(L;'rfimiiteqebbis Uir^mtitbafrfrit. Ayvairk2.dolay-
lannda krrk sekiz ocinImrtit?flfi'ffi i&\€ilitui;rf ilflada fil,p.trpa klib'dii"fi
- iki orta[r ite bir kooperatif Lurmrqti?iearsEii6yip, Jdf'.&8Jf#iii,yf.t*.
-1r;fff
{ruftan hisbiri "tfii''[%rfd?madr. Buntar dggie srriiannr Eevirip
ot[ranlir. Karr kizin d";;. giritmesi buranrn utt#&ini bozacak akrt-
lannca. AIlah razr olsun', bize de bdylece bir hisse di.iqtri. Tab-ii kooperatif
evierini Razi Bevle ortaklan insa edecek. Avnca cla oraclan se56b16fi'tsc.k-
ler. Hetat otsun.4 Her histfdd)frLn ytir., utn ltr4]f!$in isteniyor. iMilt66;k''r"
isi ayda beqer yiiz liradan alu yrlda <idenecek. trJf"Ei. Sr+dan ucuz.
Krrdrk sardrk.5 Hanrmrn di.ikk6nrnr, benim devlet til',t;iff&i*i sattrk. q c c. i -a -;,-.!
yiizbini '6dB }lilc drtut?il. Ouri, hissedartar oa ,iufi1i'EtJhris*"i;$ini tJ f, <:

Lr{ + rrr U-- rt

Yuet) -: - l, jr.'.ru trcr-r=". $ri/ _A-\ .oT'"! (;"; fr:
asmi$, efendiden, emekliden kimseler. Razi Bey ve ortaklarr $hriiiVe-l'elini
kurdular. inqaat malzemesi ctepo edildi. -irgatlar iiilii**flE'fi1'Emeiler
kazimaya baqlandr. Buraya kadar iyi hoq.b Bir sabah p-osq4 bgqr Erkageldi:
<Sizin arsadan iri iri taqlar grkryor bey,> dedi.
<Altrn madeni grkacak de[il ya. Bundan tabii ne olabilir, >dedim.
rasgele taq de[il. Siz bir gelip gori.in.>
"Oyle
gordtim. Dikddrtgen geklinde bir tarafr'5ift'si1',rOu. yun,
",ro$fti*
bii$rfi taqlar. .,ji,;1"- I
"$ii'
de[il,> dedim. *4yn kpyUn. inqaatta iqe yarayabilir.>;
"Onemli
Onlar gittikten sonra bir keser ahp taglardan birini qoyle bir kazryrm
dedim ki, ne gcireyim. $aheser bir roliyef. Qoculunu gri[si.ine bastrrmrq iri
memeli bir kadrn. Olur, olur. Bizim Ege / kryrlan antika eser doludur.
Akqam a aqtrm :
{g5yrf11J*11*
..Bunlar asanatika taqlar olabilir,> dedim. <Miize Mtidiresi $iikran
Hanrma bir gdstersek.>
<F{adi hadi, icat grkarrira kuzum,8r, dedi.
$tikran Hanrma grcr[r var bizimkinin zaten.9 Her okurnamrq kadrnrn
okumuq, meslek sahibi olmuq kadrna duydu[u gibi. Oysa $tikran Tur
kendi halinde..,$I3,.rhyru, krsa boylu, giimiiq Eergeve gozluk takan, hiE
evlenmemiq, bu gdlE!!pek de evlenemeyecek, arkeoloji mezunu bir krz-
ca}:rz. Az konuqur. Pek gtilmez. Kendini iqine vermiq. ingilizce kitaplar
okur.
<Bir gormekle ne grkf,^.lil.$-fdim. ,.Ya asanatika ise.>
<Asarratika ise sana mi.ik0fat mr verecekler?<<
<<Ben insanhk borcumu yapaylm da...>>
O gi.in iki tagr daha temizledim: -
Ellerinde ad3$er, ayaklannda rhflaiiiur d6rt kiqilik bir tQ-ren alayr.
Hepsi birbirinden g;jzel veifad"!.
Sabah sabah Razi Bey grkageldi.

63
 <Bir sabah gayrntzt igeyim qg-cqklar,> dedi. q,"Lu*
be nirr
hig dolambaca gerek kiinca
Oysa bize Eaya geldili hiE viliil'Eefiildir. Sonra
lirnitl,
gdrmeden:
o
<Hayrola Sunuhi Bey,> dedi. <Asan antika bulmuqsun arsada...>>
.<l
Alaycr irltiilhl'u"[en medim.
.r-
<Mi.ize miidiresi Si.ikran Hantma bir gdsterece[im'"
<<'
<$iikran Tur izinii, Silifke'de.10 Yu, sonu gelecek. Ondan once bir
evirdi gevirdi' ir0h.;
ben goreyim qunlan hele,,> d"{t,,99,tq19{n,.86rdii, r\)'Lel
yti ziiidek i al aytr i fade uEt u. kaql ai?5d-it dit* \
oBog ver,ll d"di. <Asarlantika filan de[il bunlar. Tut ki asan antika C

olmug, riru *, diiqtti tasas12 Yani...,'

(<

rahatr
<$i.ikran Hantm bir gorstin de.>
<Bu da $iikran Hantm bir gdrstin diye takmrq kafaya. Gdriip ne olacak
ritLiler
yani.>,
..insan1k borcu, medeniyet borcu diye bir qey yok mu? Ya biiyiik bir
sanatElnln eseri ise? Ya ytizyrllar 6!e-sin-d-9n, ytizyrllar berisine seslenen
dlmez bir gaheser ise?>
<Tuhaf konugursun Sunuhi Bey,>> decli. <Yiizyrllar boyu topra[rn
altrnda kalmrq madem, yine kalsa ne olur?>
<<Ama insanltk...>>
<<Baglatrrsrn qimdi insanhfrndun.l3 Elb"t benim de bir bildi[im var.
Degil mi? Sen bunu baqkastna aEmadtn ya?>>

,,AEmadlrn.>> *"/ 5 I *W,

"t kt*l\", v.,

<Yine de aEma. Hele $Likran Tur i"i'fi.i# d vl-"am al t . Ren gb erlere cle
ialast Fu
g"[alasl
.duy.ry3ffi
kubur taqr imig dersin e!?1 antika?ive bir 1d')'aiilf i'k1?+1l'yY
i"", *rr" ;;ii ; gr t*i z ?"u,1.",, ar azyy1 :t}9L 5:.', l'"n ^.
ffiflur." mf[ur. iy

;ilffiiy; i"uru kapattr[rn arazi elinden gider. Koo]eratif

Inoor"ruiif hikave olur. Btitiin liissedarlarla beraber sen de a$zrm poyruza
' lt
aEarsln.''>)
<<Desene bir yanda grkar bir yanda oclev.>
..Odev de demez mt ? B{iy.titme i$i dedik y^?1" io (.e-,c-: , r...lu$o*, .\aC

_bugtine bugtin ,lifilhI*tu b?i,$tl* yu$adtm. Tek ovtinctim

,\ l.i tT,
^?.Gen
t\oru-r€*rt
narnusLlm,tRazi Bey.,
<<Namuslu o[retmenli[inin mtikafatrnr Eok mu gord{in?> diye kanm
atrldr. Razi Bey de ekledi:
<Seni adam santp aramrza aldrk. $-unug.9.11g.1nclan bir Eatr sahibi
yapahm
- L dedik. $im dt bizi pi;man ml edeceksin?> g11b&,.a*
<<Esta[furuliah,t5r, dedim. (<Beni de aranlza aldr[rnrza mrnnettailm.
Minnettanm da...>>
<Hadi hadi uzun etme,>> dedi Razi B ey . <Nq4r'iii., ihtir&HUtfi*ffi:
dufunu hep biliriz. Ve de bununla maaile, iitifiefuffiEriz. Ama bu senin

64
 benim iqim defil. Krrk yedi hissedann menfaatt var bu lqte. e",i#ilt.iul]7
kanca beraber. Qeneni tutmazsan gider elden paracrklar ve de btittin
i.imitler.>
O eittikten sonra kanma,
. 'laU;.., llPt tJu '--
.

mi yetiltirdin Razi Beye bunu?, dedim.

"Sen
<Ne yapayrm bir grlgrnhk yapmandan korktum,>> dedi.
<$.u hale bakrn. Buna Erlgrnhk diyor. Evin igindeki, evin iginde kal-
mah.>
<E,niqtenl yabancl mt ayol?>
G.eceyi sft\?frrh gegirdim. Sabahleyin ba$ a[nsr ile kalktrm. cA*eer
,<Insan bu yaqtan sonra ne igin ya$ar? Rahat etmek igin yagar. Vicdanr
rehatsrz olan rahat edebilir mi?>
<Emekli oldun, hdl6 ders vermekten vazgegmtyorsun. Brrak qu kafa
iitiilemeyi.>
<<Evet belki cince vemek, icmek, uyumak icin ya$ar. Ama bunlar bit-
in.. uuqt}'3ifdffrti!",1;ffift insan. oru"l'tliil!fi3t-iEin ya;ar. ottime kara
tutabilmek igin de, zavalhrun.iki jm\6nl vardtr. Ya, goluk goguk sahibi
olup, adrnr. royrrultEfiii".ifiI#St,\r#lt geyh Galipr6 giui ot*., mrsratar
sciylemek, ya da yeryi.izi.ine herhangi bir qekilde imzastnt atmak. Bu da
nasrl olur? Ytizyrllar berisinden yi.izyrllar titesine seslenen bir qaheserle
olur. Bak firavunlar ehramlart neden yaptrrmrqlar? Babil kulesilT neden
insa edildi? iskenderlel8. Napoleon neden diinyayr fethe kalktrlar? Michel
Ang"lo19, Davut heykelinifi, Mimar Sinan/l Siileymaniye'yi22 neden
dikti?>
<Onlann hepsinin bagrnr sokacak bir evleri vardl,>> dedi bizimki. <<Sen
bugiine kadar ev sahibi oldun mu? Hatice'yi btrak, neticeye bak sen.23
Trraldinleyecek halim yok. Ba$rm aErrypt zqtelt. O-kgd.er hevesli isen, git
rurisr..re.hbqri yaat, ur'rur#tuo.fl6*&q=iSiihi#.'if ii?liil.r., o foto[ralflr
't't;;i, 13[ ii#lir'; an I ar. >
'--E-ittr*
bizmkine sanatrn oli.imstizliifiiini.i anlatmak deveye hendek
atlatmaktan daha giig. Sustum. Btittin gece de bir uyudum, bir uyandtm.
Diigtime Phidias girdi. Iskender girdi. Sinan girdi. Iqin tuhafi, Sinan sanat
tarihi kitaplanndaki resmine hig benzemiyordu.,
..."- -"K^ufr, intelligens Servis, evde ne olsa yetiqtiriyor olmalt ki, ertesi giin
-illliftiifi"r
Nr.i isf"g" ve komiser emeklisi Sr..ig.d". yoluma Erktrlar.
r+)u" .Ifr=r.i
iskeEg burnundan soluyordu:
"
f asabadiff]"a[5r tevattir dolaqryor,> dedi.,. Yok bizim kooperatif
bdlgesinde bir asin.antika mr bulunmuq ne?>
biii[ut"f,ii,;ttl$]3i mu,24 heriflLr daha do[ru diiriist asanatika
diyemiyorlar.

(r5
 <Ben hentiz kimseye bir qey sdylemedim, > dedim.
<Biri sdylemiq ki duyulmuq.> Belk

- Sonra uzun bir o$S-qLti Baqrnr sa[a sola belki on kere Eevirip
G.ila"hhi,le, dzr k
Eekti.
h1IH
<Bir daha asan antika lafi eden olursa hig qakam yok kan grkar,"de-di.
kah
<Biz bu ige tam on beq milyon para yatrmrqrz. Yok bu iqin qakasr,z5r,
;oy I
dedi. Sonra ta gciztimtin igine kanh gozleri ile bakrp,
s olu
<Ben eski ittihatgrytrm26 arkadaq,>> dedi, <belki Razi sdylemigtir. Diin
kahvede tabancamtn tiqti.irle yemin ettim.>> Ve gitti.
)\ttrF. ^1. T-(u--Urui
Kesmen gantaJ. Uoz9,?9il.*.i..,,
Razi uzaktan bizi gcizli.iyormuq. UEtq gel{i. Koluma girdi:
<Boq ver s"n Nu.iye> dedi. biridir' Ama dtin
"qtTfrF!,,g,'ifrherifin
kahvede gdrmeliyidin. Srn ile eline _yaprqma;ak tabancasrnt ateq-
leyecekti. Ng:lq*olsa 5:ski komitact. >
<Kime? Niye? Roliyeflere mi, olmiig gitmig sanatEtstna mt?>>
Srrn da lafa karr$tr:
oonemli olan Nuri'nirli'#i"diifiEl a" hepimizin menfaati. Defil mi
karde$im.' I lx ntr nu r+ B€T
Emekli Danrqtay Uyesi Gavsi Bey gtiya iqlerinde en ktiltiirltileri. Hig
defilse asanatikaya, asarl antika demiyor:
<Bu Anadolu, kat kat, @alj nice medeniyetleri
lranndrnyor,> dedi. <Hefrsi de birbirinin iisttine bina edilmiq-_Her qehir,
her rasaba bdvle. Bir Alman Yahudisi bt zamanlar Truvantn'' iist katrn-
, lJu'r6v, $\$t)(Hli\,
dan "aliaittffii' lltinlan ta$lmr$ da kimse grk dememi g. Istanbul-uarya-*u
istanhrrl? Neresine bir kazma vursan altrndan Bizans Erkar. Ne e-v ne
apartman yapamazsrn gpkeolojik kazryakalksan... Bu iqleri o LaoarttiTsi[y#i:

Razi de bugi.in got fir.?ltttli'* rlpatnilr

yrl turist milleti bu kryllan talan ederken sen neredeydin
<<Bunca
Sunuhi,>> dedi. <Htikiimet bile gtil!$ifi'-uq da, qimdi bir sen mi kaldrn
gegmiqin mirasrnr savunacak? Bak Abdtilhamit bile ne demiq, taq grkarsa
sizin, maden Etkarsa bizim.>

r":,-t -'Gr,)o\,r, iiiLutSild'* tarihmis marihmis bir verde masal bunlarJ. Tarih
-
r rTU(.A\
YY
'
- KO'- boyunca ne medeniyetler kurulmuq, ebediyete kalstn diye, sonra ne
h[ktimdarlar glkmrq bu medeniyetleri yrkmlq, yerle bi1 etmiq, toz etmiq,
L1 tr, *.' Kono vine ebediyete kalmak iEin. Tarih aeoi[in &,rlitsIiih5tYHf.rl itur,i sunutii
Bey, seh kooperatif hissedan mtsm, yoksa tarihi anrtlart muhafaza
memuru mu?>>

66
 Ve gi.il dtilel jsigt*irgft bpn. 4" gtil iimsedim. Niye oldu[unu bilmeden.
Belki laf otsun,11 gffi I fk\EntF flalirn diye.
p
' Aradan tiE gi.in daha gegti. Ri.iyalanma Nuri Beyin komit4-c1 tabancasr
Lrqr-t(dhqe!
Hisseclarlar toplunt,r,nia yeni seqim yaprldr. flfiSH"rig,:ffia
{.i..,[g]tu.,
; hikiiretse beni seEtiler. Miize Miidiresi $i.ikran Tur Silifke'de bir Ameri-
:, kah ile-tan$q$.*.4dg11 lqg bir yrlhk burs r4u bqlmuE ne?.-Kasabaya
tgi'bi
qoyle'itdi"hff brr g.." rrEram,$l,Iormaliteleri ruffiiurnuk iqin
., soluEu Ankara'da almr$..Koydunsa bul.ze
Arada Razi Bey bize ulramrq, hanrm akqam,
<Razi Bey taglarr istiyor,> dedi.
<Ne yapacakmrq.>
<Bilir miyim ben. Kamyonla taqrtacaklarmrq.>
<Nereye?>
<Emin bir yere,r> dedi. <Yanrnda da Gavsi Beyie, Srrn Erdem vardr.>>
) Feh\"("hiFoa ben ciddi bir bobrek iltilratr gEirai-.'iyileqtifiimde Gandi'ye
aonmlutiim. it<i ay sonra inqaar bitti. Nu"ru'iskeE"'nin ,"ooi[i gozda[i ile
kasabada asarratika lafi da pek duyulmadfNe de olsa komqu olup yaqaya-
calrz. Gerginlije. dargrnhla gerek var mr? Ne demigler cv armr, komqu
al, diye. Bsas'ffiliilfhur6iiiL. gunun qurasrnda hepimiz kaq gi.inliik *:t[l rki innarl - {o<i_f
manrz ki dtinyada? c$Hffie, do.,r, dostlar baqrna, Srrn Erdem krzrnr <'L*,1*r.;t !"*T ri't rh
,u
'"*iI[$;B,Hdf qS baiiar 7gO trr,t

ilili{l];,?:I#J'JI3T,JI[:;?i$,rhTH"{i$i:il],x;,
opri$trik
. (c
-((n;rror
.<Bir hiq yrizlinden dala$tyorduk ,.^tY'f$tlO
neredeyse,r,' Cediler. <Neyse geEti,
lr.pri r"rnutuldr-r.> *GeErnesine geEti cle, benim declifiim haksrz Cefiildi.
lnsan ne iEin ya$ar?>
*rrry
9i g..Lbib
L.*ir,6a;
<Yi.izyrllann berisinden ylizyrllann ritesine seslenebilmek igin,> diye
r,

kanm benim sesimi ve konugmatarzrmr taklit ederek atrldr.

\eS2 KtE.l'*.'p1*
Razi Bey, Nuri iskege'ye baktr. Nuri iskege, bizim hanrmilgdz krrptri
he. n\.e G tt 1 \elErrr
Gavsi Bey,
<<sen yine meraklanma> dedi. <Ytizyrllann berisinden yiizyrllann
citesine seslenen o qaheserleri biz ne attrk, ne sattrk, ne de krnp parEaladrk
Qok emniyetli bir yerde duruyorlar.>>
<Nerde?>> dedim.
<Hepsi gok emin bir yerde, yine gelecek ytizyrllara bakryorlar, seslen-
iyorlar.>
<Nerde?>> dedim
Razi Bey gururla atrldr: cr_a-r. u, y\., c.r-uraru
>Kooperatif evlerinin ortak fq5septiEinin cidarlannr onlarla ordi.ik. >
< Ne ? > diy e balr rmr s r m. .. ya z'liiuiJr r ffitr iltl, 3 0

67
 G.avsi Bey atrldr: ,Hrtffi;
..igte girndi qok ayrp ettin,31, dedi. <O kadarcrk sanat toygrs\lih-,i;'
'' --iniaf, mtisaade et de bizde de qlpul biraz. O giizelim asartatika kabartma-
trrt-seqr
P.tu&+ us\!r
\-'-hhrn ytizlerini, affedersin, drqkrlqnmrzla p"lsletmek bize yakrqrr mr? Hep-
sini ters Eevirdik. Sen hiq fiitrir-ge\irme. Ytiz l"araflart topra!a, yine
sonsuza bakryor. Bizim fosseptifie arkalannr verdileffsalken onlann cla
drqkr yaptrklan arkal artnt.>
<E pes yani,3zr, dedim.
Baqka ne diyebilirdim ki.
Hayatrmda en Eok kullandrfirm kelime <pes>> tir.
Tek heceli, kolay.
insanrn bir derece iEini boqaltmaya da yarat.
Erenkoy,1948
(Yahda Sabah, 1986)

Napomene
I olacaltmtzyoktu- da nije bilo gospodina
Raz.i Belt olntasa ev sahibi
Razija ne bi nikada do5li do stana
2
Ayval*- grad u egejskoj oblasti Turske
3
Attoh rail olsun- Bogu hvala, neka Bog bude zadovoljan s njirn
4
helal olsun - nek' im je na zdravlje
5
ktrd* sarthk...strsli smo se
6 je sve i5lo dobro
brroy, futclar iyi ho{ - dovde

' Eg" - Egejsko more; egejski

8
icat gtkarma kuzum...ne izrni5ljaj duSo...
9
Siikrru, Haruma gtafu var bizimkinin zaten- I onako ova moja ima
pik na gospodu Sukranu
t0 grad na jugoistoku Turske blizu obale Sredozemnog mora
Silitku -
bo$ uer - pusti to; mani se; ostavi
"
12
... ,rr,ru ntt tliiStii tasast...zarje spala na tebe briga o ton-re
bttElttttrsm qintcli insunlt{mdan-ne teraj me da ja sada podnem o
13

humanosti
14
....rr,, de alzmr poyraza agctrsm...i ti 6eI ostati bez igde idega

68
 l5 esterffiu'ullcrh-
saduvaj BoZe
t6
Seyl, Galilt - divanski pesnik (1757-1799)
t7
Bnhil krtle.si- Vavilonska kula
18
Iskende, -Aleksandar Veliki
t9
Michel Angelo - Mikelandelo
20
Dtlut heykel.i- Davidov spomenik
2l Mi,rrrr Sinctn- neimar Sinan, duveni graditelj iz
16. veka
22 Siilry*oniye je projektovao
- najveca dL,amija u Istanbulu koju
arhitekta Sinan
23
Hotir:e'yi btrak, neticele bctk sen...ptrsti pridu i gledaj od dega Zivi5;
pusti pridu i gledaj svoja posla
2a
,likknt bttyttrulttyor nru..ako se obrati pahnja...

" ,-on bu iqin Eakast- ovde nema Sale

26
lttihatg - dlan Drlr5tva jedinsfvo i progres littihat ve Terakki 1889-
1918)
2l Trrur,
- Troja
28
,rurrru la7utt * za svaki sludai
29
koyclun,sa bul - dik te nadi; dik je pronacli
30
yrrzrklrr olsurt size - sram da vas bude
31
iEtu qimcli Qok ttytp ettin - e sada si baS preterao
32 u
1ru, .u.ruti
* e, ovo je prevr5ilo svaku meru; predajern se; dakle,
predaja

6L)
AZrz NESix t 1915- I 995)

Najomiljenryi i najditaniji pisac ovoga veka u Turskoj. Pesnik,

prozaisia,, humorista i satiridar koji je uZivao rzuzetan ugled u zemlji i
inostranstvu. Roden je na ostrvu Hejbeliada fiednom od Prindevskih
ostrva) u Istanbulu 1915. godine, a umro je 6. jula 1995. godine tt Izmirtt
gde je otisao da mnogobrojnim oboZavaocima potpisuje svoja najnovija
dela.

P1_avoime mu je Mehmet Nusret. Godine 1935. zavtSio je Vojnu gim-

nazlji Kuleli (Kuleli Askeri Lisesi) koju je pohadao -zajedno sa kasnije
svetski priznatim pesnikom DaglardZom. Iz vojne Skole iza5ao je s dinorn
oficira inZenjerije (1931), a 1939. godine zavr5io je Voinu akaderniju (za
artiljerca). Potom je dve godine za svoju duiu pohadao Likovnu akaderni-
ju. Svoje umetnidko rme Aziz Nesin podeo je da koristi dok je bio vojno
lice i pigao_ za- dasopis Yedi Giln, a zadrLao ga je i posle napu$tanja vojne
sluZbe 1944. godine.
Prve pesme objavljene u dasopisu Yedi Giln potpisivao je kao Vedia
Nesin. Oa tq+S. godine podinje da se bavi novinarstvom pisu6i s velikom
lako6om ane$dote, dlanke, pride i eseje objavljuju6i ih desto pod pseudoni-
mima. Zajedno sa Sabahattinom Alijem pokrenug je humoristid,ki dasopis
Marko PaIa, koji je zbog zabrane vlasti rnenjao nazive u Malum Paqa,
*Merhtrh paqa,- l,ltbaba (1946-1947). Godine 1962. pokrenuo je svoj
humoristidki dasopis Ziibilk, koji je, takode" bio kratkog veka. Od tada pa
db imrti, Aziz Nesin je zbog svojih satiridnih napisa u kojima je
razoblidavao i izigravao ruglu i podsmehu mnoge pojave i lidnosti iz tut-
skog drustva, bio proganjan, osudivan, oslobadan i opet optuZivan'
Ovaj savremeni Nasredin HodZa dobio je ditav niz dorna6ih i svetskih
priznanj,a: za najbolju humoristidku pridu dobio je dve zl\-tne palme za
igSC. , tgSl. godinu u ltaliji, 1966. Zlatni jeL t Bugarskoj, nagradn
Krokodil u Sovjetskom Savezu 1969. godine, nagradu L9!os, koju dode-
ljuje udruZenje azioafridkih pisaca, dobio je u Manili 1975. godine, a n
Gubroru (Bugarska) dobio je 1977. godine nagradu Hitar Petar na
Medunarodnom tak.nidenju humora. Priznanja u svojoj zemlji usledila su
posle medunarodnih: za delo Tri karadoz kontada (uE Karag}z Oyttmt)
dobio je pruu nagradu seste Karadi.asan nttgrade (6. Kctrctcasrut
Armalint) za 1968. godinu, za komad Cifu lqiqu) dobio je nagradu Tur-
skog iingvistidkog druStva za 1970. godinu. Za de$i komad Med loii 'se
,yri lfirtlTtan Ba[) dobio je 1974. godine drugu nagradu za dedju
knjiZevnost Arkin (Arhn Qocuk Edebiyan Armalont).

10
 Aziz Nesin je bio neverovatno plodan pisac (preko sto knjiga),
humorista svetskog glasa o kome se i dalje ispredaju pride, pohvale ili
pokude, Stampaju feljtoni i knjige, njegov lik (na karikaturi ili samo
fotografija) svojevrsna je maskota i sinonim levantinske dosetljivosti i
istine ,,bez dlake na jeziku". Iznad svega, Aziz Nesin je bio humanista koji
je svu svoju imovinu zave5tao ZaduZbini Nesin (Nesin Vakf) osnovanoj
1972. godifle za odgoj i Skolovanje siroma5ne i nezbrinute dece. Nesin
Vakfi nalazi se u (,ataldli, malom mestu kraj Istanbula. Tu je A. Nesin
provodio najve6i deo svoga vremena, pi5u6i i bave6i se decom. Po njego-
voj Zelji sahranjenje u velikoj ba5ti, ujednoj od osam raka koje su isko-
pane. Niko o;im njegovog sina Alija i nekoliko vernih priiatelja ne zna
gde je sahranjen. Kao Sto se i danas nagada gde je sahranjen Nasredin
HodLa, tako se i mnogobrojni po5tovaoci Aziza Nesina i njegovog dela
pitaju gde je grob ovog velikana turskog humora i satire.
Bio je niskog rasta i neobidne energije. Pisao je pesme, pripovetke,
romane, humoreske, pozori5ne komade, rzdavao je knjiZevni godi5njak
(Nesin Vakfi Edebiyat YilltPt) od 1976. godine, putovao po svetu i
udestvovao na mnogim knjiZevnim skupovima, simpozijumima i tak-
midenjima. -Godine, 1987. bio je udesnik Oktobarskih susreta pisaca u
Beogradu, na kojima je imao izlaganje na temu ,,Mit kulturnog junaka".
Njegova dela su.prevedena na veliki broj svetskih jezlka kao i na srpski
jezik.
Op5tina Bakirkoj u Istanbulu je u njegovu dast otvorila pozorllte Aziz
Nesin 1991. godine. Ovaj rzuzetan pisac i jo5 neobidniji dovek ostavio je
dubok kag u turskoj knjiZevnosti, a i u turskoi leksici. Kao pobomik jezidkog
distunstva uvodio je nove redi i bavio se pitanjima pravopisa. Yezarto za
njega u tursku leksiku u5ao je izraz ,,Tam Aziz Nesinli?' Sto bi se moglo
prevesti kao ,,ptdyo" stvar za Aziza Nesina". Ipak, interesantno je
napomenuti da je A. Nesin veoma desto pisao arapskim pismgln shlZe6i se
njime kao stenografijom. Bio je,od_lidanznalac osmanskog jezlkai desto je
pravio koprje pisama iz svoje bogate korespondencije na osmanskom je-
ziku. Takva pisma su saduvana u dosijeima njegovih najdraLihprijatelja.
. Iako je Aziz Nesin u5ao u knjiZevnost prevashodno kao humoristidki
pisac, kada je napunio sedamdeset pet godina dolazi do vidljivog
preokreta u njegovom knjiZevnom stvarala5tvu. Podinje da piSe pesme i
ljubavne pride protkane Zalom za mlado5cu i refleksijama o starosti i
smrti.

lt
Dela:

Zbirke pripovedaka: Geriye Kalan (1948), it Kuvru\u (1955),

yedek Parga (1955), Fil Hamdi (1955), Damda Deli var (1956), Koltuk
(1951) Kctzan T;reni (1957), Toros Canavart (1951), Deliler Bogandt
itgSl), Mahallenin Ktsmeti (1957), 6tmt;E ESek (1957), Hangi Parti
Kazanacak (1957), Havadan Sudan (1958), Brty Dildilk (1958), Nazik
Atet (1958), Gdtgdt (1959), Aferin (1959), Kdrd6!il9il (1959), Mohmur
ile NigAr (1959), Gbzi)ne Gitzl.ilk (1960), Ah Biz Egekler (1960), Yiiz
Lirayi Bir Deli (1961), Bir Koltuk Nasil Devrilir.(19611, Biz Adatn
Olm.aytz (1962), Sosltalizm Geliyor Savunun (1965), IhtilAli Nanl Yapnk
(1965), Rtfat Belt Neden Kasmtyor (1965), YeEil Renkli Namus Ga4t
(1965), Billbilt Yuvast Evler (1968), Vatan Salolsun (1968), YaSasm
Memleket (1969), Biiyilk Grev (1978), Havvan Deyip Geqme' (1980),70
YaEtm Merhaba (i984), Kalpazctnltk Bile Yapilamryor (1984), Maginli Ktz.
'gin Ev (1987), Nah Kalktntrsm (1988), Sizin Memlekette ESek Yok nru?
i 1995, izbor AzizNesinovih omiljenih prida)

Ilomani: Kadm Olan Erkek (1955), Gol Krah Sair Hopsnit (1957),
I:rke.k Sabahat (1957), Saghran (1959), Ziibiik (1961), $imdiki QocttkLat'
Harika (1961), Tath BetiiE Q9l4), YaSar Ne Yaqar Ne Yasarnaz (1911),
S urndme (I9l 6), T ek Y ol ( 1 978)

Memoari: Bir Siirgilniin HAuralaru (1957), Bbyle Gelmiq Bbyle Git-

mez (1966, drugi deo lg76), Poliste (1967),YokuEun Bay (1982), Salkun
salkrm Astlacak Adamlar (1987), Riiltalarun zl,a7, olmasm (19q0)

B aj k Memleketin Birinde (1.953), Hoptirinam (1960), Uyttsana Tosu'

e:
num (I911), Aziz Dededen Masallar (1978)

S atire : Aziznbme(1970)
A n e g d o t e : N utuk Makinast( 1 95 8), Az Gittik rJ z Ginik (1959), M erhaba
Og1t, Suglanan ve Aklan.an Yaulctr (1982), Ah Biz' 6aUt Ay*nlar
(1985), Korkudan Korkmak (i988)

Putopisi: Duyduk Duymadtk Dem.evin (1976), Dilnya Kaza'n Ben

Kepqe (1971)

PozoriSni komadi'. Biraz Gelir Misiniz Q958), Bir $ev Yap Met
(1959), Toros Canavart (1963), Dildilkgillerle FtEaalann savay (1968),
QiEu (t970), Tut Elimden Rovni (1970), Hadi
1ldilrsene Canikom (1970),
Beq Ktsa Oyun (1919).Izdavadka ku6a Adam Yaymlart rzdaTa je 1982.
godine sve njegove pozorilne komade pod nazivom Biitiln Oyunlart

12
Zbirke pesama Sondan BaEa (1984), Seviye On 1liime Beq Kala
(1986), KendiniYakalamak (1988), HoSEakalm (1990), Sivas Aax (1995)

Govor i: insanlar KonuEa KonuEa (1988), Quvala DoldurulmuE Kediler

(r ees)

O GECEYI YAZMAK

Onceden soyleyeyirn ki, bu yazr bir oykti de[ildir. Hiqbiq"yl kat-

madan, hiEbigey grkarmadan, higbiqey de[iqtirmeden o geceyi oldulu
gibi. biittin diiqiindi.iklerimle, biittin duygularrm, duyarhklanm, hatta duy-
gusalhklarrmla anlatmak istiyorum. Usttinden otuzaltr gi.in gegti. Bilmi-
yorum oldu[u glbiyazabllecek miyim. Ama yazmaya Eahqaca[rm.
Bir oykti defiilse nedir bu yaa? Bir anlatr, belki bir anr: Bir oliim yol-
cululu gecesinin biriki saat stiren duyarhklan...
1991 yrhnrn son giinti ve 1991 y:}r:, 1992 yrhna baflayan ilk gece...
Benim igin her yrhn son gtinii, her gtinktinden Eok daha yorucu
oluyor. Qtinkti o gi.in, her gi.inki.i iqlerime ek olarak Nesin Vakfi'ndakiz
Eocuklanma ve Vakf'rn Eahganlanna gece verilmek [izere arma[anlar
hazrrlamahyrm. Bu oyle drqardan sanrldrlr gibi pek de kolay iq defildir.
$u iqi son gtine brrakmayayrm, Onceden arma[anlan yavaq ,vava$ hazr-
layayrm diye dtiqiiniirtim her zamalda bitiirlti3 yaparnam yine.
Otuz gocu[um var, Eahqanlarla, konuklarla yrlbagr gecesi krrk, krfk-
beq kiqi oluruz. Hepsine ayfl ayil arma[anlar vermeliyim, Eocuklanma iig,
dcirt beq arma[an vermem gerekir. Yaqlarr ktigtik olanlann arma[an
sayrlan goktur, armalanlan btiyi.iklerinki kadar de[erli defilse de... Bu
arma[anlaJ, biiyiikliiklerine ve bigimlerine gcire ayn ayn kutulara konula-
cak, paketlenecek, slislti ve renkli ka[rtlara sanlacak, kordelalarla ya da o
renkli parlak -ne deniyor adrna- ba[larla baflanacak fiyong yaparak...
Armalanlann paketlenmesi iEin btittin yrl boy boy kutular, zarflar,
giizel torbalar, renk renk giEekli k0[rtlar, yaldtzh k6[rtlar, stislti ipler,
cicili bicili ve parlak baflar biriktiririm. Bunlann hiEbiri yeni defildir.
Hepsi de ya bana ya Vakf'a gonderilmiq qeylerin paketleme geregleri ol- u r;r 1.
,..^
dulu igin iinceden kullamlmrqtr.Biz onlan yrlbaqr gecesi ffi@i'ann
ambalajr olarak kullandrktan sonra da atmayru. Ugtincti, ddrdtincti, beqinci
kez kullanrlmak, sonunda kalorifer oca[rnda yakrlmak Lizere saklanz.
Dofirusunu soylememiz gerekirse , bizim elimize gegen herhangi bigeyina
bizden gekecefi vardrr ve elimizden kurtulmasr hig de kolay de[ildir.
Arma[anlan da yrl boyunca biriktiririm. Kimisini yurtdrqr gezilerim-
den ahp getirmiqimdir, kimisini de yurtigi gezilerimden... Aradabir istan-

13
bul'da gezerken sailctlardan alrtm. BiEo[unus da okurlanm ya da
yabancr konuklanm getirmiqlerdir. Bu arma[anlar, gocuklara dolumgtin-
lerinde, bayramlarda, en deferli olanlan da yrlbaqlarrnda verilir. Arma[an
olarak neler mi var? Neler neler yok ki...Renk renk irili ufakh balonlar,
dtidtiklti balonlar, cicilibicili zrpzrplar, firtfirth dtidi.ikler, hacryatmazlat,.
ktiEiik metal arabalar, kurularak iqleyen tiirlii taqrtlar (araba, otobiis,
kamyon, itfaiye arabasr, cankurtaran, polis arabast), de[igik biEimde
maskeler, el toplan, ayak toplarr, ttirlii boyalar, renkli hamurlar (plastik),
boyama defterleri, pul defterleri, albtimler, a$v muzikalan, pergel takrm-
lart, saatler, defiqik boyda bebek aytlat, kopekler, filler, bebekler,
yatrrnca uyuyan ve karnrna basmca allayan bebekler, renkli kalemler,
satrang taktmlan, orgti kazaklat,kvlarattirlti takllar, ok ve ok atma hedef-
leri, anr defterleri, dolmakalemler, Eo[u Avrupa'dan gonderilmiq kutular
iEinde yapma-takma oyuncaklar, biiyi.ikler igin mekanik taktmlar, deri
Eantalar, aj andalar, eqarplar, kemerler, ciltli defterler...
Onceki yrlbaqr gecelerini hazrrlarken daha da Eok yorulurdum. Qiinkii,
yrlbaqr gecesini gegirdifimiz ginili salonu da ben dlizenler, st.isler, hazrc-
lardrm. Beqon yrhnr Vakrf'ta geEirmiq olan Eocuklanmr Einili salonun ytl-
baqr igin nastl di.izenlenece[ini ofrendiler, bu iqi onlar yapryor. Salonun
tavanrnda, avizeden ayrzeye k6[rt fenerler, balonlar serpantinler, silslti
yaldrzh kd[rtlar, krepon kl[rtlanndan siisler astltr. Bizde kiigtik ktiEtik
kA[rtlardan her ulusun bayraklan vardr, bu bayraklar ipe dizilmiqtir.
Tavan iki yanh ve boydan boya bu bayraklarla donantr.
Yonetmenimiz Rugen Ulusoy yrlbaqr yiyeceklerini ve iEkilerimizi iki
gtin onceden ahp hazrrlatmrqilr: Her ti.irlti kuruyemi$, gerezler, yllbaqr
gcirekleri, pastalar, Eukulatalar, yemigler... Yemeklerden, hindi soltiq ve iE
iilru, rus ialatasr , zsyttnya$h dolma ve sarma, Eerkestavu[d6, borek, ttirlti
salatalar, daha neler neler. Yrlbaqr geceleri, benden baqka herkes Nesin
Vakfi'nda, biiyti[timi.iz kiiEti[iimiiz qarap iEer. Ben ve biriki kiqi daha rakr
rgertz.
Qinili salonun sahneye benzeyen yi.ikseltisinde ilkokullu ve ortaokullu
pandomim yaparlar, oyunlar grkanrlar, gitar ga|p qarkrlar soylerler.
Yrlbaqr armalanlart sozde kurayla gekilerek verilir. Nasrl bir rast-
lantrdr ki, kurada herkese gereksindi[i bir arma[an di.iqer. Orne[in bir
gtimi.iq kolye ya da bir altrn kiipe higbir zamanbir ofilana diiqmez. Bu rast-
lantrda benim gozboyamacrh[rmrn payr btiytikttir. Sonra kumara baqlarrz.
Ben btitiin yrl bi.iyiik bir kutu iEinde bozuk para biriktiririm. Bu bozuk para-
larr herbirine beqer bin liradan aqa[r olmamak i.izere da[rtrrrm gocuklara
ve bizimle olanlara. Kumara tombaladan baqlarrz. Kartelalar sattltr'
Tadrnr grkara grkara torbadan tombala sayilarrnt ben gekerim. Diyelim
."'i .,
, t ,

74
torbadan 34 mti Erktr; ben 6nce bir "otuuuz..." diye balrnr, kartelasrnda
otuzlu sayr olanlarr gogkulandrrrr, sonra "d666rt..." derim. Bir giiriiltii, bir
;amata, qlEhk... Televrzyon aErktrr ama bakan yoktur o slra. Sonra at
yangr oynarfl. Sonra bir koy beq al oynarfl. Sonra rulet oynarru, bizim
ruletten"'
r:.^,- ' .,)-, .,r.
Her gece saat 21,30'da kendiliklerinden yataklarrna Eekilen ktiEtikler,
yrlbaqr gecesi 24'e dek bizimledir. Geceyansrnda yeni yrh kutladrktan
sonra kendiliklerinden teker teker yatak odalanna gekilirler. Saat 02,00'de
ortaokullulann da Eo[u yatmrq olur. Higkimse gocuklarrn hiEbirine higbir
zaman "Haydi yata[a!" demez. Qiinkti Nesin Vakfi'nda baqkalarrnrn koy-
du[u izi6hce ve kuraf yoktur. Herkesin kendi akh var. Herkes kendi
kuralrnr kendi koyar, kendi izlencesini kendi yapar. Ki.iEtikler de, kendi
kurallannr kendileri yapmaya ahqtrnlrr.
iqte 31 Arahk 1991 Sah gtinii sabahr da, ben her yrlsonu gi.iniinde ol-
du[u gibi, gece da[rtrlacak arma[anlanhaztrlamakla u[raqryordum ki... Ah
bu benim yiire[im... Yeni bir ytirek bunahmr,.. Son beq-altr yrldrr, her iig-
dort aydabir geliyor bagrma. A[rr a[rr viicudumun btitiin gtigri, gekiliyor,
sanki canrm benden aynhp gidiyor. Gozlerim gdigeleniyor, bulanrk, puslu
gcirmeye baghyorum. Yi.ire[imin atrqr durdu duracak... Bu bdyle yaflm
saat kadar stiri.iyor. Kimileyin uEakta, takside, toplantrda, kimileyin
evimde auridi'diiiurken b6yle oluyorum. Her kezinde oltime gitti[irni
sanlyorum. Qok da kdtri bir oltim bigimi sayrlmaz. Qlinkti insan oltimti, an
an ya$ayarak cihjme gidiyor. isordil denilen ilaEtan, kiiEiik bir hapr dilimin
ahna koyarsam, bu yiirek bunahmrnr daha gabuk atlatryorum. Ne Vhr ki,
ylire[ime iyi gelen bu ilag, gdz tansiyonuma zararh. Bu ytizden olabil-
drnce az almaya Eahqryorum bu ilacr...
31 Arahk sabahr da boyle bir yrirek bunalmrnr atlattrm. Her ne olursa
olsunT ya$am siirtiyor ve hep slirecek. Yine igler, iqler, iqler yaztlar, yarut-
lanacak mektuplar, okunacak gazeteler, dergiler, kitaplar, tutulacak not-
lar'... Qocuklarrn arma[anlarrnr nasrl olsa akgama do[ru da hazrrlanm.
Ben hep bciyle yapanm, ancak bir gi.inde yaprlabilecek bir iqi, nasrl
olsa biriki saatte yapanm diye giiiiye atarrm, sonra da yetiqtiremem.-
Qocuklarrn armalanlannr paketlemeye saat 16 dolaylarrnda
baglamrqtrm. Don o yana don bu yana, koq oraya koq buraya, saat l9'da iqi
bitirmiqtim ama ben de bitmiqtim. Btiytik gocuklanmr ga[rrdrm, arma[an-
lan torbalara doldurtup yrkrldrm. Yooo, bu oncekilere benzemiyor. Bu
kez tamam...
"O Geceyi Yazmak" diye baqladrltm yazr, buraya dek yazdrklanm
defi1, bundan sonra yazacaklanm.

75
 Yr[rhyorr.rm ka5rqpeye.,.. Yiirefimcle oyle bir sancr, oyle bir sancl...
Krvranryorum, iki btikltim oiuyorum, dolrr"rluyorum, strtlistii uzanlyorum,
yan ddni.iyorum, ytiztikoyun yahyorum... Sanki ytirefirnde eski bir yarzr
varmlg cla, o yara qimdi yeniden brEaklanlyormu$, brEakla oyuiuyormuq
gibi... Burgiine clek gegirdi[im yiirek bunahm]artna, yiirek teklemelerine
hiE cle benzemiyor bu... Ortadaki btiytik masa iistiinde isordil kutusu var.
Benim tistiinde krvrandt[rm kanapeyle masa arasl iki metre ancak var.
Ama kalkaffllyorum, uzarup alamtyorum masadan isordili. Acrlar daya-
nrhr gibi de[il, dayanrlrr gibi olmayan actlara dayanryorum, dayanmamak
elimde olmadr[r iEin...Oyle bitkinim ki.'.
Bu kez tamam, diyorr.rm kendikendime. iqte 6liim beni teslim ahyor.
Hayrr. 6ltim, beni teslim alamaz, ancak esir alabilir. Teslim olma!.' Oltim
seru asla da... Qok belli ki esir alacak. Teslim olmadan esir edilmenin bile
onuru var.
iyice bastr gecenin karanhfr...
Ah gocuklar, qimdi yukarda, alacaklarr arma[anlann sevinci ve
coqkusu igindedirler. Tam da dltinecek zamanr bulmuqum... Koquqma-
lannl, ayak seslerini duyuyorum. Ne sagma! Yrlbaqr e[lencesinden sonra
olemez miydim?
Beclenirnden canlmrn qekildi[ini duyumsuyorum. Demek, olece[im.
Yukardan birisi gelse de masadaki qu isordili verse...
Artrk kimse yardrm edemez... On dakika mt stirer, yzrrlm saat m1...
Tiih, yrlbaqr qoleni gocuklara zehir olacak...
Yaztk ki, nasrl dldii[timti yazamayaca[rm. Engok igte buna tizi-i]ii-
yorlrm. Bir yazar biitiin yaqadrklannl yazsa bile oltimi"inti yazamaz. Oysa
oli.im, yagamln en onemli olayrdrr. Yaqamtmtn en onemli olaytnt yazet-
madan gidiyorum.
Malaparte akltma geliYor.
Santrtm her yazar -ama has yazarlar oli.jmi.in kendisini esir alch[r
zamant, o zamanki duygulartnr. duyarhklannt, dtigtindtiklerini yazmak
ister, ama bunun olanafr yoktur. Tek yazrlamayacak olan budur. GerEek-
ten her yazar ister mi 6unu, di.inyaya son sesini brrakmayr'? istemeyenler
de vardtr belki...
Malaparte',yi bunun igin anrmsadrm. onun olijme teslim oluqu ya da
oliimtin onu altgt uzun stiriince, yantbaqrna bir sesalma aygltl koydr"rrmttq'
Son solu[unu verinceye dek konugmuq, Ouygylry},, oksiirmelerini'
inlernelerini, belki a[lamalannt, ahlannt, hepsini iaptrimi;' ion solufuna
' '" !'
dek... '

Ayak sesleri geliyor. Bu ayak sesleri ktiEiiklerclen birinin... Kaprm

aErhyor.

16
 - Dedeeee... Yemek hazfi, seni bekliyoruz.
Hakkr'nrn sesi bu! Ses alzrndan, top namlusundan mermi firlar gibi
grkar.
- Siz baqlayrn, ben de geliyorum.
Ah, iqte bunlan yazamayaca[rm. Nasrl oldti[iimti yazamamak,
Olmekten Eok daha acr geliyor.
Sonra? Ben ne densiz bir insanrm. Donum geliyor akhma. Son bir ay
iginde tisttiste.iig kez solukalgrnh[r geEirdim. Tam iyi olurken daha a[rr
bir grip... Yrkanmak ytiztinden oldufunu sciylemiqlerdi. Ben de bir
hattadrr yrkanmadrm. Yrkanmayrnca da... Fanelamr de$iqtirdirv de, don-
umu defiqtirmemiqtim... Ne olacak qimdi? Yukarr Erkrp yarak odamdan
temiz iE gamaqrn alamam ki...Kirli donumla...
Yine bir ayak sesi... Bu da ktigtiklerden biri...
- Dedeeee...
SeEkin'in sesi bu...
* Herkes oturdu sofraya, hadil...
- Ben biraz sonra gelirim, siz baqlayrn...
Vasiyetimi diiqi.intiyorum. Ne diye bugtine dek vasiyetimi yazmadrm?
Qok 6ncelerden yazmahydrm. zaman zaman da tasarhyordum. oliimun
hig gelemeyece[i uzakhklarda oldulunu sanryordum da ondan yazmadrm.
Baqka bir zaman olemez miydim? Otuz Eocuk sofra baqrnda beni bek-
lerken.. $u yrlbaqr gecesini gegirseydim ya da iki-tiE gtin once olsaydr.
- Dedeee...
Bu kez Sema gelmig. Ondan kurtulmak zordur.
-Hastayrm krzrm, Ruqen Amca'yr qalrnr mrsrn?
Vakf'rmrzrn yonetmeni geliyor. Iqrlr aglyot'. Beni 6y1e g6rrince
telaqlanryor. Masantn iistiindeki isordil kutusunu istiyorum. Dilirnin altrna
iki isordil birden koyuyorum. Ruqen Bey hemen Qatalca'dan8 bi, hekim
galrrmayr dneriyor. Sarnatya' daki9 Sosyal Sigorta Hastanesi' ne gitrnemiz
iki saat slirer. Dayanamam. Ustelik yrlbagr gecesinin en gtizel saatincle
hastanenin ndbetEi hekimi telefon edip uzrnan hekimi evinden Ealrra-
cak...Olmek iEin en kcitti zaman bu...
- Siz grkrn yukanya Ruqen Bey... Baqlayrn yeme[e...
- Qocuklar, siz olmayinca baglamryorlar...
Bofazrm dti[iimleniyor, sesirn titriyor.
-Peki peki... Qrkrn siz... Iqr[r sondtirLin liitfen... Az sonra _uelirim.
O denli gok yaprlmamrq, yanda kalmrg iqlerim var ki... Ne gok irslerim
kaldr geriye... Diinyaya borElu ciltiyorum. Kim var ki dlinyaya borgh-r cilme-
yen? BorElu defil, alacakh olenler bile var... Ornegin Einstein... Orne[in
Shakespeare...

77
 Geriye brraktrlrm iqlerimin hiE olmazsa bir bdli.imiini.i vasiyetimde
2,,

^i
yazmahydrm.
vasiyetrme yazacaprm en onemli $ey, qu cenaze tdreni denilen rezil-
lik, ikiyilztiiltik... Tek sozci.ikle tiksiniyorum, i[reniyorum gu cenaze
toreni sahtecili[inden...
Nasrl sanolar saplanryor ytire[ime, bir pash kor brgak sokulup soku-
lup Erkarrlyormuq diti."BOyle OiiqtUn ve actlt zamantmda yapayalnrz
ofmut isterim, Vai<rf'ta Eocukla'mrn yantnda olmamalydrm.
Vasiyetimi yazabilseydim, birinci maddesi "Cenaze toreni isterni-
yorum." olacakti, sonra "Oliim ilant da istemiyorum gazetelerde'.." diye
yazacaktmvasiyetime. Her yere, her iqte oldu[u gibi vasiyetrmi yazmaya
da geE kahp yetiqemedim.
-Ottin..
nastl olsa cenaze ttireninden haberim olmayacak ama, cilmem-
den az onceki qu antmda bunu biliyor ve yaptlacak
olan cenaze toreninin
sahtecililini duyumsuyorum ya... Ne gok insan cenaze torenime kzitlhp
gdre-
"Son g6revimiziyapryoruz" diye ruhatlayacak, sondan onceki higbir
vini yapmayanlar...-Ne yapmahyrm bana cenaze toreni yaprlmamasr igin'/
nfr, Luirin bunlan yazmaliydrm vasiyetimde... Bir isordii daha alsam mr?
Sancrlar gittikEe ,rtluqryo.re artryor. Ben cesedimin Devlet hastanelerin-
-ogrencilerinin
den birine verilip, ttp kadavram iisttinde ders gdrerek cese-
vasiye-
dimden yararlanmalannr istiyorum. ozellikle bunu gok istiyorum.
time yazmak isterdim. Neyim varsa, neyim olmuqsa, neler yaprp tirete-
ziyan
bilmiisem, her qeyimden herkes sonuna dek yararlansrn. higbiqeyim
olmasrn, boqa gitmesin istiyorum. Benden arta kalan son varh[tm
cesed-
sevgili
imdir, ondan da yararlanrtuuitoigin.e yararlantlsrn. Ama benim
hekim dostum bu dtiqtinceme hep karqr Erkar, nedenini aErkEa soyleme-
den... Nedenini diiqtiniiyorum. Belki duygusalhktrr'
vasiyetimi yazabilseydim, tigiincii maddesi $u mezar konusu olacaktt'
Bagkalart
Di.iqtinceierim ialt bana ozgli, genellenmesini istemiyorum.
olsun istemiyorum'
isteklerince mezar yaptrrsrnlar, ama ben mezartm
insanrn oliimtinden sonra ruhunun varl[tna inanmlyorum
ki mezart
anlamh ve gerekli bulaYtm.
hiE cen-
UzerinJe up d[rencilerinin ders gordiikten sonra kadavrantn,
aze toreni yupit*^,tun Nesin Vakft'ntn bahEesinin herhangi
bir yerine
gomtilmesini u" o yere taq gibi ttimsek gibi herhangi bir..iqaret konulma-
Lurr,, istiyorum. iiget filan da k.nulmastn. Gciremeyecepim, koklayama-
yaca[rm ErEeklerin tesedimin gomtildtifii toprak i.isttinde Ei.irtimiilerine
u"rr,il. O gigekler, verilenleri sevindirmeli. Beni gomerlerken Nesin
Vakfi'nrn hiEbir goculu oralarda bulunmamalt, onlar uzaklaqtlrrlmah'
Oyle a[lamu, tirtinE, itiyt"u filan da istemiyorum' Gomtildtiftim yer 'llll ,,.*

78
 zamanla unutulsun, bahgede herhangi bir yer... Toprafia gdmtilen cesed-
imden artrk do[a, do[al varhklar yararlansm.
"Son Istek" qiirimin sonunu -sancrlar saplanryor- antmsryorum:
"Oliince yaqamahyrm defne yapraklannda
Sakrn ola ki
Silahlarda de[il"
vasiyetimi de yazamadrlrma g6re, ciltimi.imden sonra bu mezar
konusunun bir sorun yaratmasrndan korkuyorum. Ttirkiye,de mezarhklar
dinlere gore ayrrlmrqtrr. Dinsizler iEin mezar yeri yok. Bense Mtisltiman-
lann "yatacak yeri yok" dediklerindenim.
vasiyetimi yazabilseydim, yazma- g!;ai.;n bir onemli madde de...
Qok onemli. vasiyetimi yazamadan riliirsem -ki oyle gdriintiyor- kadrn-
lanm igin yazdrklanm, onlann mektuplan, foto[raflanmrz, benim not-
lanm... Sevdi[im, gok sevdilim, beni sevdiklerine inandr[rm
kadrnlanm... Beni dtiqkrnkhklanna ufiratanlar... Beni seviyormuq gibi
gortingnler... Kitaph[rmda ayn dolaplarda dosyalar iginde duruyor bi.irtin
o sevi belgeleri. Ne Eok, ne Eok.., onlar benim en de[erli zenginliklerim:
Ihanete u[ramrqhklanm, aldatrlmalanm, acrlanm, inandrklanm, sevgile-
rim, ytirek garprntrlanm, bulut oluqum, yalmur oluqum, yel oluqum...
Bu dosyalann hiEbiri oliimtimden sonra, benden geriye kalmamah.
Ah, bunlan vasiyetimi yanp belirtmeliydim. Dosyalann kimileri, hangi
kadrnrm iginse ona geri verilecekti ya da adresine postalanacakil. pekEolu
da yakrlacak... Hele tiE kadrnrm var ki, onlara de[in bi.ittin belgeleri, eski
yapr bir ktiqtik sandr[a koyup kendilerine gonderilmesini istiyorum, sedef
igli ya da kakmah, oymah, iqlemeli giizel sandrklar... yazacaktrm btittin
bunlan vasiyetime... o dosyalarda kurutulmuq gigekler, yapraklar var,
qiirlerimin hammaddeleri var, k6[it pagetelere yazrlmrq notlar var, tiyatro
biletleri, konser Ealnhklan... BirEo[u yakrlacak.
Btittin bu dosyalardan romanlar, oyunlar, anllar grkacaktr. Daha cince
kendim yakamazdrm bunun iEin. Kryannazdrm da yakmaya... Kendimi
yakmak gibi olurdu bu. onlar canhymrq, benim canrmdan parEalarmrq
gibi geliyor bana.
Ytirefimin slztst yavaq yavag diniyor.
Rugen Bey geliyor yine.
- Nasrlsrruz?
- iyileqiyorum.
- Qocuklar hdl6 sizi bekliyor.
- Geliyorum, geliyorum... Siz grkm yukan.
Sandalyelere tutuna tutuna, duvarlara dayana dayana kalkryorum.
Kaprdan grkryorum, sonra koridor kaprsmdan... Merdiven basamaklannr

79
 sahanhk, iiE basamak, sonra
ezberebilirim. once altr basamak, ktiEtik bir
onbasamak..'Benibudurumda,firabzanatutunarak,duradurabasamak-
salona girince
ian grktr[rmr Eocuklarrmrn gormesini istemiyofum. Qinili Yer-
<lik ve diri durmaya, dinq yiitti*"y" Eahqryorum Y! Siiliim*yorum'
i mi boq brrakmrglar.'otuiuyorum.
Hepsinin gozleri bende... Ba[rrryorum:
- ftani qaraplarr koymamrqsrnrz bardaklara"' qlnglrtlsl baqhyor'
tabak, 9ata1brgak
Qocuklarrn rgutturu, bardak,
Rugen BeY'le ben rakt rqece[tz'
Bardaklar havaya kalkryor' Soframrzda yok
yok"'
gibi yapryorum' Yemek de
Rakryr iEmiyorum , igemiyorum' igermig
yiyemiyorum, yermiq gibi yaptyorum'
yaplyorlar' Qrkardrklart
Salonun ytikseltisinde gocuklar pandomim
Ha{t1da bir sabah kah-
oyunlardan ti.l, vatriytin.ii*lnl_a[rr elegtirivor,
valtr olarak qorba ,"riliyor. Qorbayr
-Bundan
sevmediklerini bize pandomimle
anlatryorlar. Anladrk, anladrk: sonra sabah kahvaltrlarrnda gorba
gidiyor'
veril#eyecek. Sanat yoluyla eleqtiri Eok hoguma
$ arkrlar sdYli'iYorlar.
9V rrrY! kahkahalar, gtiltiqmeler'''
SevinE,
Y

Ar*uiunlurt sozde kurayla da[rtryoruz' Herkes "d'gi ,iiTlF.1:

n""i"'iiar* g"r-ivor. yrl boyunca biriktirdi[im
ia,qma-odamda, .^-1.^.^ ooitnc
;;r.,t paralarrn Jolu oldulu kutuvu getirtivoruT,P"ti111 *11"::::it":
kez bu iqi ben yapama-
aa[rtrliyor. $imdi tombalalekilecek. Bu yrlbaqr ilk
yacaglm.
' ielerrryonda bir dansdz gobek attyor' Pek
bakan yok'
oldupumu' dinlenmem
Gi.iliimstiyorum, gocuklaia yatmak zorunda
yarrsr onlarla birlikte ola-
gerekti[ini stiyltiyorum' ilk kez y'lbuq'n'' gece
mayaca[rm.
Yatak odama gr1-
Carumt diqime takarak dik ytirtimeye Eahqryorum.
yorum ve kendimi yatagrma brrakryorum
ve altrnda ezilmiq
Ytirek sanclm dindi. Ama di.inyayl slrtlmcla taqlml$
kadar igin? Kimbilir...
gibiyim. Oltimden dontigtimti dtiqi.intiyorum. Ne
geien kahkahalarrnr, gtiltiqlerini duyarak
Qocuklartmtn salondan
uyuyorum.
,<**

olmedim'olece[imisandr[rmogecekiduygularrmr,di.iqiincelerimi,
eli mden geldi[ince oldu[u grbr azmav Eahqttm'
y a
.ltimi.in uyarrsrydr.
olmedim ama, o g;."[i ytiret bunalmrm bana
vermigti. Ameliyat oluncaya
Ottim bana vasiy etimi"yazabtlmem igin izin
vasiyetime en onemli dilek-
dek hepsin i yurmuy'u--yin" ,urnunrm yok, ama
lerimi yazdrm.

tt0
 Ameliyat masasrndan sa[hkh kalkaca[rmr umuyorum. Ameliyat
masasrna yatan hangi insan bciyle ummaz ki. 6ltim yine izin verirse,
diin_
yaya borglu oldulum yazrla,mr yazmaya Biliyorum
Eahqaca[rm. olanak-
srzL[rnr ama yine de dlinyaya borElu 6lmek isiemiyorum.

.-\te gordtintiz, bu yaztbir oykii de[il, uyan igin dli.imiln beni ziyaret
ettili o gecenin anlatrsr...
Teqvikiye -7Martl99Z
(Sizin Memlekette Eqek yok Mu?, L9g5)

N ap o mene

L
htEbtg"y = hiQbir Se). U sloZenicama koje se gracle sa
,,bir,, Aziz,
Nesin izostavlja slovo ,,r".
' Ne,sin vakfi - zaduLbina koju je osnovao Aziz Nesin 1972. godine za
Skol ovanje nezbrinute dece.
' biriirlil = bir riirlii
a
biEeyin= bir Seyin
5
bigofiunu=bir Qo|unu
6 qerkesta.uuE,
derkeska kokos (specijalitet koji
:
mesa, mlevenih oraha, hleba i zadina)
se pravi od pile6eg
f hu, ,r" ol.Lrr,stt olsun *u
svakom sludaju
8 qtttalca-
varoSica blizu istanbula u kojoj se nalazi zaduibinaNesin
9
sttmatyct* kvart u Istanbulu na evropskoj strani Mramornog mora

siziN MEMLEKETTE E5EK yoK MU?

Diqi a[nyor gibi bir eli ytiztinde, baqrnr sa[a sola sallaya sallaya igeri
girdi. Biyandanl elini yanalrna vuruyor, biyandan cla,
Tuh2 rezil olduk, r"ri olduk... diyip duruyordu,
' -oysa gok
kibar bir aclamdrr. Kaprdan girer girme z, d,aha selam bile
vermeden "Tuh, rezil olduk..." diye dOvtinmesine pek
$aqt1m.
- Ho,i geldiniz, dedim, buyrun... Oturun rica eclerim...
- Rezil olduk, rezil...
- Nasrlsrnrz?
- Daha nasrl olahm; nasrl olacafrmrz kalch mr3, rezil olduk iEte...
Tuuu !...
- Baqrna bir felaket geldi sandrm, belki cle ailesinden yana bir felaket.
- Yerin dibine gegtik, iki parahk, iki parahk okluk.4
- Neden, ne oldu da?...

8r
 - Daha ne olsun, bir kart uyuz eqe[i adama ikibinbeqytiz liraya sat-
trlar.
Biraz geri gekilip, dikkatle yi.iztine baktrm: Yoksa grldrrmrq mrydt?
Korktu[uriu rukluyutuk de[ilim. Karrmr Ea[rrmaya bahane olsun diye,
- Bir kahve iEer misiniz? dedim.
- Brrak qimdi kahveyi, dedi, rezil olduk... Bir nalstz kart eqek ikibin-
beqyi.iz lira eder mi?
- Hig egek ahp satmadr[rmdan bilemeyece[im"'
- canrm, ber|de eqek cambazr de[ilim ama, bir eqe[in ikibinbegyi.iz
lira etmeyecegini bilirim..'
- Sinirleriniz mi bozuk sizin?
- Bozuk ya... Benim sinirim bozulmastn da kimin bozulsun? Siz hiE
ikibinbeqytiz lira eden eqek gtirdtintiz mti?
- nqa[r yukarr yirmi yrldan gok oldu, hig eqek gormedim"'soruyorum'
- gen size bir eqe[in ikibinbeqyiizhta edrp etmeyece[ini
- Ne diyeyim bilmem ki... Marifetli bir egekse, belki o defiil ya... Bas-
kadar eder...

- Ne marifeti canrm efendim, eqek bu... Nutuk atacak

kart... Adama ikibinbeqyiiz
bayafir eqek iqte... Ustelik, hem uyuz, hem de
hri4isatirlar. En kottisti de ne biliyor musunuz, bu satrga ben alet oldum'
_ Yaaaa... Nasrl oldu bi iq?
Universitesi'nden, Ameri-
- Ben de onu anlatmaya geldim... istanbul Biliyorsunuz, Amerika'da
ka'nrn davetlisi olarak kanmla gitmiqtik ya...
bir yrl kalmrgtrk.
- Biliyorum.
_Amerika,dabirprofesdrletanlqtlm,dostolduk...BanaEokyardrm
e1i. Qok iyiligi oldui Tiirkiye'ye doni.in"e de mektuplaqmaya 9"r?T
bir
ettik... Ti.irk dostu, Tiirkler'i Eok s.u"n bir adam... Bir mektubunda,
urtuJuqrn* Ttirkiye'ye gelece[ini, bu arkadaqtntn antika halt uzmant
o1-

Jut,,nu, ha1 tizerine'haitrlay{ca[r bir kitap iEin Ttirkiye'de inceleme ve

bulunaca[rni yuidt ,e bu mektubunda bu arkadaqrna
"iu-Siri."ufurda
yu.drm edip edemeyece[imi soruyordu'
Ben de, hah uzmanr olan arkadaqt, iiniversitenin tatil oldu[u aylarda
Ti.irkiye,ye gelirse, kendisine memnunlukla elimden gelen yardrT,
yTl-
gidip
.ugt* clrulr*du bildirdim. Halt uzmanr da <ince Hindistan'a, Iran'a gelece[i
oralarda inceleme ve ara$tlrmalar yaptrktan sonra Ti.irkiye'ye
iEin, zaman bana da uygun diiqtiyordu'
Hah uzmanr temmuz ayrnda getdi. Amerikah prof'esor arkadagtmdan,
bir glin
benim adresimi, telefon numura*, almrq gelirken. Kaldr[r otelden
bana telefon etti. Ben de kalkrp otele gittim. Cin gibi bir
adam'" Alman
asrlh bir Amerikah. Galiba yahudilik de var, belki Alman Yahudisi de
sonradan Amerikah olmuq.

82
 Daha 6nce dolaqtr[r yerlerden dcirt btiyi.ik bavul dolusu hah, kilim,
heybe getirmiq. Bavullannr agrp antikalannr gcisterdi. Bunlar, gok eski
halr, kilim, heybe parqalanydr... Topladtlgr parEarardan gok memnun
gdrtiniiyordu. Bunlann, de[eri cilgi.ilemeyecek bir hazine oldu[unu
sdyltiyordu. Hele, ancak tig kang eninde, beg on kanq boyunda bir eski
hah parEasr vardr, bunun en azrndan otuzbin dolar de[eri oldu[unu
soyltiyordu. Ama o bunu, bir iranh kciyli.iden bir dolara satrn aldr[rnr civri-
nerek anlatryordu. Usteiik iranh yoksul koylii, bir dolar karqrh[r olan
dinarlannr eline ahnca ga$rml$ da, sevincinden dualar etmiq.
o eski hah pargasrnrn neden bu kadar gok p4ra ettifini sordum.
"qunkti" dedi, "bu halrrun her santimetrekaresinde seksen ilmik var. Bu
bir qaheserdir." Adeta qehvetli bir istekle durmadan hah iistune bilgi ver-
iyordu. $imdiye kadar en gok, santimetrekaresinde ytiz ilmik olan bitekT
hah varmrq yerytiziinde, o da bilmem hangi mtizedeymiq, bir duvar
hahsrymrq.
Bir keEe gosterdi, "Bunu elli sente aldrm" dedi, keyfinden kurnaz kur-
naz giiltiyordu. "Bu kege de en az beqbin dolar eder" dedi.
"Nasrl bu kadar ucuza alabiliyorsunuz bu krymetli eqyalan?" dedim.
"Krrk yrldrr bu iqle ufiraqryorum" dedi, "bizim de kendimize gore
usullerimiz vardlr." \
Sonra oyle usullar anlatil ki, qaqkrnlrktan apz,m aqrk kaldr. Hah
albiimi.iyle, hah tistline tig kitap yayrnlamrq. Diinyadaki en zengin bikag8
hah koleksiyonunddh birine de o sahipmig.
1 Anadolu gezisine Erktrk. il il, ilEe ilge dolaqryorduk. camilerdeki,
kendince de[erli buldu[u hahlarrn renkli fotolraflannr gekiyor, durmadan
notlar ahyordu. Bikag kigiden eski heybeler, hahlar, keEeler, krlimler de
satrn aldr. sdyledi[ine gcire burda aldrklan, Hindistan'da, Afganistan,da,
Qin Ttirkmenistan'rnda, iran'da aldrklannrn yanrnda hig kalrrm$. "Qok
de[erli Tiirk hahlan da vardr ama, hiE rastlamryoruz,, dedi.
Arkeolojik kaziar yaprlan bir bdlgeye geldik. Bir Amerikan, bir de
Alman arkeoloji heyeti, beg on kilometre arayra kamp kurmuqlar, kazr
yapryorlar. Yerin altrnr tistiine getirmiqler, dallan tepeleri hallag pamu[u
gibi atmrqlar. Tepeler unufak olmuq, toprak tiftigi atrlmrq.
.Kazr yaprlan yer, aqafr yukan bir kasaba geniqli[inde. Bigok9
Eadrrlar
kurulmug. Buralarda, isa'dan once onuncu yrizyrldan gtintimri ze kad,ar
bikag uygarhk, topra[rn altrnda iistiisteymiq. yerin altrndan bir de[il,
bikag qehir gtkarmrqlar, saraylar, mezarlar filan...
Qok ilging bir yer oldufiu igin, tarihe ve arkeorojiye merakh turist ara-
balan buralarda cirit atryor. Her iki i.ig kilometrede bir, beq on turiste rast-
lanryor.

83
 Kazryaprlanyerlerindolaylarrndakikdyltilerd.eb.ylvadolmuglar,
ganak gomlek pargalarrnt
yeraltrndan fulup Erkardrklan tarihi, arkeolojik
turistlere satryorlar. Turistler bunlan kaprqryor'
roylti Eocuklar bile yol
grkardrtlart halkalart, yazrlr
boylarrna dizilmiqler, turistlere, y".uttrniu,
taqlan,krrkvazoparEalartntsatryorlar'KtigtikkiiEiikyalrnayakftz}ar
,'Van dali'i l'Tuu dalrr..." diye gr[rrqarak turistlerin iistlerine
"gf""f".
*tffi:li:lsa
buralara kadar gelmiqken, ben de hattra olsun
dive bigevlo
sagh bir krzrn elinde bir
alayrm dedim. Ancak on yaqinda goriinen sarr
kafasr biEiminde kiiqiik bir
vazo kulpu, yarundaki o[lanrn elinJe de adam
diiqtindiim'
mavi taq'vardr. Bu maviiaqrn bir yiiztik taqr olabilecefiini
__ Kag a
Yavrum onlar?"' dedim'
mavt
Ktz vazo kulpuna krrk lira, o[lan da insan kafasr biqirnindeki
y a, ucLrz alayrm diYe,
taqa onbeq lira istedi. Bildi[imden defiil
- Pahah..' dedim'
Krulao[Ian,biiytikbiradamgibianlatmayabagladrlar'Higpahalroiur
muymuq!
Babasrgi.inlercetopralrkazmrqda,yerinbeqmetrealtrndabulmuqlar
onlan.
bunlann ne tarihi'
Alacaktrm. Ama hah uzmanl Amerikah arkadaqtm,
ne arkeolojik de[erleri oldu[unu anlattrktan sonra
Do[u'da gezip dola-
"oralarda da trpkr bo.vl,"
qtrlr her yerde duru*un ayni oldu[unu soyledi:
OiOt:: erkefii' Eoluk
iiiE. ir.ir,terin ugra[, olan kazr yJrlerincle k6y1ti1"]l
ne geEmiqse, antika diye yut-
il"uf. rurisrlerin Onllrini keserlei. Ellerine
tururlar."
taklit ederlermig
Bu kurnaz koyliiler, eski eserleri bylesine ustahkla
ytiksek fiyatla bunlarr
ki, {inlii arkeologlar bile aldanrr, ora ktiyltilerinden
turiste, ttiylerini ttraq
satrn ahp kazrklanrrlarmlq. Hatta bir Amerikalt
diye yuttururlarmrq. Bu
ettikleri bir Eoban ktife[i'leqini, kral mumyasr
kurnaz gtiliiyordu' Ama
dalavereleri krh krh diye"sester gtkararak kurnaz
da yabana atrlrr qeyler de[ilmiq
sahteci k6y1i.i1erin yaptrklarr bu taklit eqya
gocu[un elinde
yani, biiyiik ttin"., ustahk iqiymiq' Mesela demin
Kolay mr, boyle
g6rdii[iiniiz, insan kafas, UiEiminOeti t tiEtit mavi taq...
bir iq yapmak...
Kiraladrprmtzciptegidiyorduk.Havadagokstcak.'.Yoltisti.indeiki
yemeklerimizi yiyecektik'
iiE kavak alacr bir i" t"uyu gdrdtik. G6lgede
Koyliiniin az
Klva[rn gdlgesine ,run*'q yaqtr bir kOyli'i uyukluyordu'
otesinde de bir eqek oturuYordu'
yaqh koyltiyie selamiaqtrk, konuqmaya baqladrk. Kdyliintin sozlerihi
ingilizceye Eevirip Amerikah'ya aktanyordum'

84
 - Buradaki kdylerde ne yetiqir daha gok?
- Hiq de biqey yetiqmez... dedi. Eskiden ekim bigim vardr, tahrl
yetiqirdi. Ama bu kaz;,lar baqlayah beri, var bir yirmi senedir, koylti iyice
tembelleqti, hiEbiqey ekmez oldu gayri...
Amerikah,
- Aynen baqka yerler de bciyle, dedi.
YaEh adama,
- Peki neyle geqinir kriylti? diye sordum.
- Yerin altlndan Eanak gomlek kn[], taq maq parqalan grkartmak
moda oldu[undan beri, kdyliiler iqi boqladrlar, kazniayr kapan kazdr
topralr, ne bulduysa, ne grkardrysa, buralara doluqan ecnebilere sattr
boyuna...
Amerikah,
- Aynen, baqka yerlerde oldu[u gibi... dedi.
Kciylii,
- Bizim bura insanlan Eok bir algaktrrlar, cledi, memleketin b1ittin haz-
inelerini yok fiyatrna sattrlar ecnebiyeye... Topraklann altrnda 6yle tag
direkler, mezarlar Erktr ki, bunlan delerini bulup sataymr$lz, daha boyle
on Tiirkiye yeniden kurulurmuq. Bu senin ecnebiye cleclifin de kimler?
Flepsi hrrsrz... Topralrn altrndan grkan antikararr
Eahp Eahp kaErrdrlar...
Burclan kagrrdrklartnl gdttirtip kendi memleketlerine koca koczr gehirler
kurmuqlar yeniden onlarla... Kirnisi kencli kazrp r;rkarcL, kimisi koylliniin
Erkardrlrnr, kandrnp elinden beclavaya alcL...
Amerikah,
-- Aynen, baqka yerlerde de boyle oimuqtur... clecli.
- Artrk, dedi, topra[rn altrnda da qikaracak bir bok kalmacl...var:sa cla
kulak asma, hiiktimet gozrini.i aEtr !?iyn, kimseye biEey kaptrrmryor. Bu
ecnebiye eler gene gahyorsa, hiiktimetten Eahyorclur. ola ki, hiikrimet
kenclisi satlyordur defer fiyatrna...
Amerikah,
Evet, dedi, aynen baEka yerlerde de bciyle olmnqtur.
- Oyleyse kdyliiler qimdi nasrl geEiniyor?
- Sonra.., Buralarda altr koy vardrr. Evlerine git, bir qr,rl Eaput parEasi
bile bulamazsln, ne bardak, ne clesti, ne ganak... Hepsinin evi tamtakir...
- Neden?
- Neden olacak, bu turistlere satryorlar. Evlercle bir kryrnrk kalmadr.
Her neleri varsa hepsini antikaya gevirip satryorlar. Topra[in altrncla
gtirtittip, paslandrnp, bozuk antikaya Eeviriyorlar. Bizim bura insanrnrn
ahlakr iyice bozuldu bey. Gegen gtin, bacak kadar bir o[lan, bir <ie bakhm,
benim eqegin boynundan boncukla, gahyor. Boncukla'qahp da toprala

85
gomecek, anladtn Inl, Sonra topraktan grkarrp antika diye yutturacak...
Evlerde gelinlik krzlar hep antikacr kesildi, parmak kadar bir taq eline
geEiren, kesip oyup, olmachk htiner Erkanyor ortaya... Eqek nahndan mad-
alya, eski para yaPryorlar.
Amerikalt,
- Ben size sciylemiqtim ya, dedim, bagka yerlerde de aynen boyledir.
Yaqh kdyltiYe,
- Sen nasrl geginiyorsun, ne iq yapryorsun? dedim'
- Ben egek ahP satanm'.. dedi.
Bunu soylerken de, kuyudan su gekip, kuyu yalafirnda eqe[ine su
verdi. Eqek iu igerken Amerikah birden firladr eqe[in yanlna gitti. Biz
k6yltiyle konuquyorduk.
- Eqek ticaretiyle geginebiliyor musun?
- Hamdolsun... Beq senedir bu iqle geginirim, qi.iktirler olsun...
- Ne kazantrstn mesela?
- Hiq belli olmaz.. Eqe[ine gore...
- Bir eqe[i ne kadar zamanda satabilirsin?"'
eqek satrlmaz' elinde
- Hiq belli olmaz...Bazrbakarsrn, iiE ay, beg ay
kalrr... bazt dabakarsrn bir gtinde beq eqek birden satrlmrq"'
Amerikah yanlma geldi. Pek heyecanhydt'
gcirdtin mti?
- Aman, dedi, aman... Eqe[in tisttinde bir hah pargasl var,
ingilizce konuqtu[u iqin kiiylti anlamtyordu'
Eqelin suttnda eski piiskti, Eamurdan bir gul vardt"'
- $u pis bez mr? dedim.
Demindenberi siz burda
- Aman, dedi, bu bir harika, bir qaheser... iqgi-
konuqurken, ben o hahyr inceliyordum. Renkler de, desen de harika,
1ik fevkalade... Santimetrekaresinde tam ytizyirmi ilmik var. Dtinyada
boyle biqey goriilmemiq, emsalsiz biqey"'
- Sattn alacak mtstruz? dedim.
anlamastn... Ben bunlart
- Evet, ama...dedi, koylti hahyr alaca[rmr
gok iyi bilirim. Atacaklag eski, yrrtrk 9a1[r satm almaya kalksan, demek
turun krymeti varmlq, demek antikaymrq, diye diinyanrn parasrnl isterler'
istedikleii biqey de[ii, ne kadar para versen gozleri doymaz, fiyatr ytik-
seltirler boyuna... Onun iEin koyltiye gaktrrmayaltm"'
O srrada yaqh koYlti,
- Ne dangrrdtyor gavur, fan fing ediyorsunuz"' dedl
- Hig, dedim, buralartnt Eok sevmig de"'
- Sevilecek nesi var buralanntn, kel krraE tepeler iqte"'
Amerikah,
 - Ben size ucuza satrn alma rnetodlanm var demiqtiffi ya, bakrn qimdi
bir metod kullanacalrm.. dedi.
- Nasrl?
- Hahya istekli olmayaca[rz, eqe[i satln alacafrz. Tabii bu koyhi
haiurm krymetini bilemedi[inden. biz eqeli ahnca eski Eulu da eqefin
srtrnda brrakacak... Biz sonra hahyr afu, az ilerde eqe[i sahverinz. siz
qimdi benim eqe[i satrn almak istediEimi sdyleyin k6yliiye...
Kdyltiye.
- Sen eqek satryordun delil mi? dedim.
- Hee, eqek satryorum... dedi.
- Mesela bu eqeli kaga satarsrn?
- Aircrsrna grire...
*Brz ahcr olsak...
uulclu.
- Benimle dalga
{ mr geEiyorsunuz? Sizin gibi bey takrmr eqeli n'ide-
cek?l 1
- Ne yapacaksrn sen canlm... Alahm biz bu eqe[i. Kaga vereceksin?
- Ahcrsrna gore, dedik ya... Sen mi alacaksrn, yoksa bu gavur mu?
- O alacak...
- Ne milletten o herif?
- Amerikah...
- Hrmmmm... Yabancr de[ilmiq, bizden sayrlr... yahu, bLr gayetre
kart bir egektir, s6yle ona, bu egek igine yaramaz,
Amerikahya sciyledim
- Aman Eok iyi, demek ucuza verecek... dedi.
- Kart olsun, razt o...
- Amerikalt'ya ayrp olur canrrn, sonra herif memleketine gider cle
Tiirkler beni kazrkladr, der.
Amerikah' ya sciyledim.
- Ttirk kdyltisii Eok saf, Eok do[ru insan... dedi, bagka yerlerde olsa
hemen satarlardr. Madem ki o bu kadar iyi kalpli bir adam, ben de ona
Eok
para verecelim.
Koyliiye,
- Amerikalt razr... dedim.
- iyi ama Bey, bu eqek Amerlka'yavarmadan yolcla riliir. Hemi de bu
egek uyuzdur gayetle,_her bir yanr vrcrk uyuz...
- Sana ne canrml2, istiyor adam...
- Allah Allah... Yahu, bu kancrk egek delil ki bir iqine yarasrn.. Ne
yapacak bu uyuz kart eqe[i?
\

I
I

t)i
I

i
I

i
I
l
I

__l
 _ Nene gerek senin?...13 sen alacafln paraya bak... KaEa veriyorsun
qimdi bu eqe[i?
Koylii,
- Qok merak ettim, dedi, hele bir sor o Amerikalr efendiye' onun
memleketinde hiE eqek yok muymuq..'
- Sizin memlekette eqek yok mu, diye soruyor'
Amerikah biraz di.iqiindi.ikten sonra,
Var ama, dedi, boylesi yokmuq, deyiniz"'
Kdyli.iye soyledim'
be[enmiyor da Ti.irk,eqe[ine
- Hrmmmm... Demek Amerikan eEefini gitti...la Ben eqe[in herbi'' kusu-
merakl. Eh ne yapalm, benden gtinah
ya, bir
runu saydrm. $irnai ecnebiyeden bir herifin hatrrtnt krracak de[iliz
uyuz eqek iEin... Satahm oyleyse...
- KaEa?
- Sizin igin onbine olur'.'
-- Nee? Deli misin sen yahu, Erldrrdrn mr] En halis Arap cinsi koqu att
iki tig bin lira...
-Oyl.yr. eqeli nidecekl6, koqu att alstn en halisinden"'
Amerikalt'ya adamtn onbin lira istedilini soyleyince,
- Ben demedim mi, dedi, ahcr oldun mu, bunlar boyledir
iqte...
Demek krymeti yiiksekmig diye gok para isterler. Ya hahyr almaya
kalksaydrk, yi.izbin ira isterdi. $imdi ben bu eqe[e onbin lira veririm'
Ama, ,..*.y" kalksam, ellibin ister... Onun iEin srkr pazar\k etmeli..
Koyli.iye,
-Do[ru soyle dedim, sen bu eqe[i kaqa aldrn?
_ Bende yalan yok, dedi, bak qimdi abdestliyim, yalan sdyleyecek
de[ilim yu... b", bu eqegi, derisinden Earrklk grkarmak igin beq liraya
da
aldrm. Nasrl olsa bugiinyann geberir, ben de derisini yiizerim... Baqka
bir iqe.yaramaz...
insaf yahu...t7 Beq liraya aldrfrn eqe[r, nastl on bir liraya satmaya
-
kalkryorsun?
Kart dedim, olsun
- Canrm biz sattcr olmadtk, siz altct oldunuz...
divor adam. Uyuz dedim, tazt.. Kancrk de[il dedim, gene istiyor. Yartna
daha unutacaktrm, topal da
Erk*ur18 dltir iedim, iyi diyor gene... Hele az
bu eqek, ard aya[r aksar bunun..'
- Olsurt...
var bu eqe[in benim
- Gordun mti? Demek bir krymeti, bir kerameti
anlayamadr[rm. Yoksa bu Amerikah gavuru, ne diye uyuz ve de kart ve
de eikek u. d" topal bir eqeli almaya kalksrn... De[it mi? onbin... Aqa[r
kurtarmaz... Veremem...

88
 Amerikah'ya,
- Aqagr inmiyor, verelim mi onbini?... dedim.
Iki saat pazarhk ettik. Aradabir vazgegmig gibi gdrtintip yi.irtidiik. o
hig aldrrmadr. Ddntip geldik yaruna...
- Donecelinizi biliyordum ben sizin... dedi.
- Nerden biliyorsun? dedim.
- Bilinmez mt cantm? Boyle bir kelepir e$ek diiqtirmtiqsii nljrz, kaqrra-
cak defils tntz ya...
Cipin gofcirtine, cipi gcittirtip, ilerde yor iistiinde bizi beklemesini s6y-
ledim. Eqe[i orda baqrboq brrakrp binecektik.
Neyse efendim, gekiqe gekiqe pazarhktan sonra ikibinbeqytiz liraya
uyuqtuk. Paralan saydrk eline. Kdylti de, srrtrndaki gulu ahp egefin
yulannr elimize verdi.
- Haydi hayrlnr g6rtin!19 dedi.
Sonra da ekledi:
Herhal ucuz gitti brztm kart uyuz e$ek ya, neyse... Mahn hayurnr
gortin.
Amerikah'nrn gozleri aErlmrq, koyltin{in erindeki hah pargasma
bakryordu. $irydi ne olacak?
- Aman b'elli etmeyelim, dedi, eqe[i ahp biraz gidelim, sonra hig
umursamazdan gelip donelim, "Am3n gqegin beli tiqiir, qu gulu ver de
tisttine cirtelim" diyelim... Adam, airl hah p*guuni istedigimizi sakrn
anlamasrn...
Ege[i ipinden tutup ytirtidtik. ytiriidtik dedimse lafin geliqi , biraz zor
ytirtidiik... Amerikah arkadan iter, en 6nden gekerim, eqik yine de
ytiri.imez bittirlti... Kart egekte ytiriiyecek derman kalmamrg... Hahyr
kciyliintin elinden kurtarsak bir, ege[i brrakrp savuqacalr2...
Eqefi ite kaka, yirmi otuz adrm aErrdrk, kdylti arkamrzd,an seslenerek
se[irtti: ,

- Durun, durun, eqelin geyi kalmrq...

Aman! Adam gulu kendili[inden getiyor diye bir sevindi ki... Adam
koqup geldi, tepeyi aqtr:
- Yahu, dedi, egelin kazrk,demirini unuttunuz. Amerika,ya gdttiriince
bu eqelin ba[rnr nereye gakaci[srnrz? Diigiinm ezsiniz: Hig kaziksrz egek
alrrur mr? Acemi oldu[unuz nasrl da belli...
Ucu halkah demir kan!: da aldrk elinden...
Amerikah bana:
- Hadi srasr, qimdi de hahyr iste... Aman belli etme... "$u pis gulu da
veriver" de...
Kdyliiye,

89
 -BueqekEokzayf,hastalrklrda...iiqtiyecekyaztk,dedim.Senhay-
vanln i.istiine eski bir gul tirtmtiqtiin, o pis gulu ver de iistiine
ataltm"'
-Yooo,dedi,guluveremem.'.Sizbendeneqe[ialdrnrz,gulude[il.'.
_ Evet, eqe[i aldrk.,. Qulu da i.isti'ine ortelim. Zaten eski, pis..' Para da
elmez.2o
Ama veremem'
- Evet eski ve de pis... Ve de para etmez"'
- Neye? de-
-veremem beyim... Baba yadigart bir Euldur, verilmez... Atadan
deden kalma bir hatrra... Veremem."
"Ne
Amerikah'ya "vermiyor, babadan kalma yadigarmrq" dedim.
iqine yararmtq.sanki, sor bakahm" dedi'
- Bu pis gul parEasl ne iqe\' yarar sanki"' dedim"'
Koylti birden ciddileqti:
_Nedemekneiqimeyarar,qimdibirbaqkauyuzeqekalrpsrrtrnakoy-
acafirm. Krsmetim varsa,-sizin giui uit merakltsmr buiur,
Allahrn izniyle
da tiste
onu da satanm. Bu gul bana u[ur getirir, u!ur... Ben size kazl:gr
bedavadan verdim. Ona bigey dedim mi?
hayvana"'
- Cantm Eula da bikag kuruq verip alakm, ortelim
sataca[rm?"' Beq yrldrr
-Amma yaptn.zl Sonra ben egekleri nasrl gtile"'
kart uyuz eq"tieri hep bu gul sayesinde sattyorum'.. Hadi gtile
Varrn maltn hayrrnt g6run'., \- : r r r '
Amerikalt'nrn yule[ineinecek diye korktum' Koluna girdim'
Kdylii bikag adrm aqrldrktan sonra uzaktan seslendi:
brrakmayrn da hig
- Ege[i brrakacaksanrz, zahmet edip uza$agdtiirtip
mi defiil, yorulmayaylm...
Eqe[i orada brakrp, cipin olduEu yere kadar ytiriidtik.
Amerikah hah uzmanl,
tsaqka yerlerde igte bu yoktu, hig bagrma gehnerniqti, dedi,
hePsi

aynen, ama bu bagka numara...

-Cipebindik.Kaztkh6l0elind,eydi.onuelindenatmtyordu'

- Ne yapacakstnrz bu demir kazt}l? dedim'

kty-
- Hatrra olarak bu kazrlr, hah koleksiyonuma koyacalrm, dedi,
metli bir kazrk, ikibinbeqyi'ize Eok ucuz aldrk"'
rezll..' Tuuuh"'
-Yaaaa,rezil olduk 1leme,
"Rezil olduk" diye diye elini baqrna vurup duruyordu'
(Sizin Memlekette Eqek Yok Mu?, 1995)

N apomene
I Biyandan: Bir
Yandan

90
 2
tuh - pih
3
...nastl olacafitmr7 kaldt mr...zar uopite moZemo ikako da budemo
4 Yerin dibine gegtik, iki paralk, iki parahk olduk
- propali smo u
zemlju, ne vredimo ni pet para
s qok
iyilifii oldu- udinio je mnoga dobra; ukazao mi je mnoga dobra
6
Cin gibi bir adam- sjajan dovek; straSan dovek
1
bit"k = bir tek
8
bikoq = bir kaq
e
bigok: birgok
lo bir"y bir sey
-
1l n' idecek: ne edecek
12
,ono ne cantm- Sta se tebe tide du5o
13
nrn, gerek senin - a Sta te briga
14
benden giinah gitti-jasam greh skinuo sa du5e;ja sam svoje rekao
15
herbi: her bir
16
nidecek: ne edecek
17
insaf yahu...n4efer; nije ljudski
18
yarima Ekmaz- ne6e rzdr1atido sutra
t9
Haydi haynru gdri)n- hajde, neka vam je na korist
20
poro da etmez- ne vredi ni pet para
21
A**o yaptm- malo si ga preterao

9T
uMRAN NAZiF vicirpn Qgrs-re64)
t 1,,

Pripovedad republikanskog perioda. Roden je 1915. godine u Istan-

bulu gie je zavrsio gimnaziju Pertevnijal (Pertevniyal Lisesi) 1927. god-
in", a=Prarni fakultet 1936. godine u Istanbulu' Radio je kao javni tuZilac
u Konji t zongtidaku (1937-1943), a kao sudija i advokat u Istanbulu
(1943-1950) dok nije rzabranza poslanika Demokratske stranke iz Konje'
Politikom prestaje da se bavi 1954. godine, i postaje drugi istanbulski
notar.
je od retkih turskih pisaca koji je pisao uglavnom pripovetke.
Jedan
Realistidkim stilom opisuje dogadaje vezane zaljude iz srednjeg inlLeg
stalei,a koji Zive u zabadenim predgradima, u provinciji i na selu. Po5to
mu je otai bio nadelnik za zdravstvo, mladost je proveo sele6i se po gra-
dovlma Anadolije. Boravio je u Mersinu, Silifkeu, Denizliju, Isparti (gde
je zavriio osnounu 5ko1u 1927. godine), Manisi i Izmiru, Sto mu je omo-
gu6ilo da se upozna sa razhdrtim ljudima i mentalitetima. Imaju6i priliku
f,a vidi -ttog* dru5tvene protivurednosti, socijalne nepravde r ponli'ava-
ju6i status t*tog dinovnika, uspeo je da poput Sabahattina Alija, svu tu
gradu iz drustvenog Zivota oblikuje lepim poetskim, ali i ironidnim jez-
Iko-. umran Nazif Jigiter se u tom pogledu moLe smatrati jednim od
za(etnika nove realistidke pride.
Svoju prvu pridu objavio je 1930. godine u dedijem dasopisu QocLtk
Sesi, a sroje ,ujsnaZnije pripovetke napisao je tokom boravka u Zongul-
daku. Objavljivao je dlanke, anegdote i pripovetkeu dasopisimaYeni Zon'
guldak, brrk, vaittk, Yurt ve Diinya (1936-1943) i dnevnim listovirna
bumhuriyet,Tani Ulus pod pseudonimom Semine Meral'

Dela:

Zbirke pripovedaka: Kara Kusketli Ame{e (I933), lqitnizdett

Birkag (1941), YuEamak iqin (1948), Gar Sauti ( 195 1) , T'epedeki kv
( I 9 54),, A$k [t ggeni (1 962)

S t u d i_j e : Ki)miir Havzastnde Ame{e {lukuku (1944').

DAIRE,NtIZ

O yrl, timidimin drqrnda her dersten yakayr kurtardr[rm halde, Fran-

s,zcadan pagayi'1ffi#amamrgtrm. Ttirk okullanndan grkrp da yabancl
 lisan dfrenen kaE kiqi vardr? Onceden birkag ytl Frerlere, Sen Benua'ya
veya Alman Ticaret Okulu'na devam edip sonradan Ttirk mekteplerine
g"i"n siyah failx*ili, iri yarr ve babam yagrndaki delikanhlar mtiStb'shh...
Bizler, yani mahalle mekteplerindenberi, Ti.irk okullarrnda okuyanlar,
afabeylerimiz, btiytiklerimiz gibi yrllpr yrh Franstzca, hatt0 bazr seneler
Fransrzca-Almanca .u.?{ej..?.1;l1e:$g1ti zce (o giintin siyasi havasma
gore) tederrtis eyler, esash bir gey o[rehmeden geger giderdik.
Fakat iqte o.yrl boyle olmadr. Her dersteki sansrm Fransrzcada birden
nihayet buldu. imtihan iEin gahqrrkql \afatasi'mr bir 96:iitier iEirie-hiiir,
slrtrml tirperten ve bugiin bi.itiin *ri{idi,hrrrdan ancak birkag terimle
birkac btiytik adam ismi kalan felsefeden, manttktan ve ruh biliminden
parlak n,iffi"*utur alarak tartr.q9"qii.Hn, halde Fransrzca imtihanrna gelen
Avrupa'dan yeni donmtiq Uir mfriritjyllz, sorulanna verdi[im cevaplardan
ktiplere binerek, <Bu gibilere stntf gegirmem>> diye ter ter tdfifi-di. Ve
boylece on kiqi srnrfta kaldrk. Fakat, imtihanrn o giinkti manzaraslnr gortip
'iiilTBittt"bTffikanlar onbeq giin sonra baqka bir miimeyyiz huzurunda:
,.ismim Ahmet'tio, ..$u ev difierinden daha ktiEtiktiio veya <Babam
oca[rn bagrndaki taburede oturmug, gocuklar da masa baqrnda ders
Qah$ryorlar..,> spklinde ctimleler r.eya terci.imeler yaplp uEarak srruf
-/ '\',( / 9.! $-'
n

geqtiler. Talih bu... Birgey diyemem.

Srnrfta kalmama en ziyade iiztilen zavalh annecilim qluyordt,. Dert
yandrlr ah_nfiffififl"a, ..,Birgey de[il, o[lancaprz btisbiitiii frriy-ia/*'di;.I']., ni.
sene 0viff gelmek ona ezberledifii tiE-beq kelimeyi de unutturacak. Bun-
dan korkuyorum...)) diyerek dert yanryordu. Bana sorarsanlz. ne yalan
sdyliyeyim, p"t niiiiEes*sir de[ildim . Zi7a, yi.iksek tahsil yapmaya niyetim
olmadrfirndan, liseyi bitirmiq olsaydrm bu sefcr de askerlik yakama
yaprqacaktr.iHalbuki qu noktayr itiraf etmeliyim ki, normal rniiddetini Eok-
tan a$mr$ bulunan tahsil yrllarr beni bir hayli yormuqtu...F,u..Qjt yrl bana
istirahati mutlaka yerine gegecekti. Gelecek yrl daha Zinde olarak asker-
li[imi yapabilecelimi ve hayat yolunda daha kuvvetli adrmlarla yi.irtiyebi-
lece[imi dtiqiiniiyor^Qpp.. p{iyor musunuz? B.u kanun yapanlar, nizam
'hhreket
koyanlar pek geli$i-gi.izel etmiyorlar. Ideal olarak yedi yaqrnda
okula baqlamanrn ve onsekizinde liseyi bitirmenin elbette bir tnAnast var.
Fidan halikaten kiigtikken egiliyor.l Bi, yuqtrkiler igin lise talsili iA"a?i;
'pek zor y.e hattd gekilmez bir hayat....Bu seneyi mekteplilerin'fi?sti, ifi-
'iirht_tt
"taliie gibi nimetidiintr'eri'istifa"bilei6ll, f'akat gtinliik ve gecelik
mtsili'liui kiiff&1ifi i,i$alakfl hnil"dkszln gesirmek niyEtindeydim.
Yrlbaqrndan sonra baqhyacak koca ktqt, geqen ytllann, saatin
yedisinde sokaklara dtiktilmekle baglayan yorucu gtinlerini hatrrhyarak
soba bagrnda veya qurada burada hayal ederek gegirmek tasavvurunday-
dun. Fakat ktigtik Ea[da babasrz kalmanm bu iqde de tesirini gordi.im. Hal-

93
imizi ve bilhassa annemin iiztintiisiinii gdren bir mahalle dostumuz, kapt
komqumuz eve haber sal1ryq. Oaha;1.[1-3Y2 Y{ni ontimi.izdeki imtihan
avlanna kadar devam edecek ve halen taifit*eiOdbtan bir miiessese varml$.
Buruyu tdyinimi t"'*irit&iliq. ist.rsttiitiiiii.',i fhiin iqe baqlayabilirmiqim.
Annem hig bdyle firsatr kagrr mr? <<Aman o[lum, hig olmazsa eline
gegecek iig-beq kuruqla Us!:rblS-yup-argln. Bir Fransrzca hocast tutarru da
ders alrrsrn,>> diyerek beni tl2yi[e baqladr. "HaITt ben daireye gitmem, bu
yrl oturup hayal edecelim, >> denmez ya,"n?|ai bu iqden memnun
gciriindtik.
Hig unutmam. Bir pazartesi gi.inti, imtihana giderken giydi[im yeni
elbiselerimi giyerek ve elimdeki adrese b$31{<..{airenin yolunu tuttum.
Dairemiz bir hanrn tigiincii katrndaydr. Mdi;)";dii'en inip Etkan asanscire
C
athyarak yukan grktrm. Ustiinde siyah zemin iizerine altrn yaldrzla
i
yazrlmrg <Mtidiiriyeb tablosu asrlmtq kaprnm oniinde durdum. Gayri ihti-
d
yari mektep, koridorl*,#I,3]li.*l:j ," mi.idiir odasr gdzlerimin dniinde a
ddeta raksediyorlardr. nultd cdirria boli.inmiiq bir odacrltn kaprsmdan
trraqlr kafastnt uzatan ve elindeki kahve cezvesini hdl6 ufak ispirto 10m-
basr tizerinde gezdiren ellibeqlik bir ihtiyar: I
1(

<Mtidi.ir beyi mi arryorsun?>> diye seslendi' n

<Evet...>> t-
N
t,-
o0yleyse tig defa vur da gir igeri!>
Dedigi gibi yaptrm. Mtidtir bey sigara dumanlannrn i.isttinde gri bir 1)

bllu_tju,Li.qdq igl4[Gr kristal masaslnm baqrnda oturuyor ve telefonla ),.

:

konuquyordu. Esmer, zayrf ve gok uzun boylu bir adamdr. Oturdufu halde
ayakta duran orta boylu bir adam qeklinde SQfXn[V,S5{y.. On dakika kadar
stiren bir akqam yemeli dAvetinden sonra dnide bana donerek ne istiyor- l

sunuz demek ister gibi baqrnr salladr. Durumu anlattrm. -.

<Ha.. ha.. eve.. evet...> diye mrnldandt. Ve bir an dtiqi.indtikten sonra
ilive etti:
<Karqr koridorda ondokuz numaraya gidiniz! Bizim btiro qefi Ruqen
Bey vardrr. Benim tarafimdan geldi[inizi.soyleyiniz. Derhal iqe bagltya-
caksrntz.>> \/ o.ru-r (.ivf
Ondokuz numaralt oday a giderken y. 3t1],f,*-}/fg,, y-gr h ic ap iEerisindey-
dim. Qiinkii, Tramvay $irketi'nde bir riltirihaie ikiyiiz bilmem kaE lise
mezunu ,i-iififfifEdip, imtihanla bir memur ahndr[rnr dtinkti gazetelerde
okumuqtum. gu hiisnlr6[h]. orun igin hayret ediyor ve durumumdan
utanryordum. Ruqen bey beni aynr qekilde kabul edip eliyle btiyiik salo-
nun sa[ koqesindeki bir masayr igaret ederek:

94

;
*
 masada oturan beyin ismi $efkati'dir. Ona gidiniz: Benim tarafim-
<<O
dan geldilinizi sdyleyiniz. Etlgy"l iqe baglamahsrruz. Mal0m ya yanndan
sonra aybagr... Sizi hemen bordroya hlahm.>
$efkati Beyin masaslna gelerek kendimi tanrttr[rm zaman:
<<Evet, haberdarrm,>> dedi. Ve iki masa ileride oturan bir zata hitaben:
<Kadri Bey!> diye ba[rrdr. San ldcivert kravath, yeqil spor ceketli bir
geng olan Kadri Bey, ufak masaslnln i.izerine e[ilmiq baqrnr kaldrrarak
bizim tarafa baktr.
<Diin Reis Beyin bahsettili Erdo[an Bey.. Sizin serviste gahqacak-
lar!>
<Buyurun kardeqim..!>
Igte dpjre hayatrm bciylece bagladr. Her haliy-le ben bir sportmenim
diye h-aykrran Kadri beyin masasl baqrna vardr[rm zaman yolun nihayet-
ine ve son durafa gelmiq oldulumu anladrm. Bana kardeqim diye hitabe-
den bu delikanh, yanrbaqrndaki hdbii*dandalye i.izerindeki dosyalarr
alarak:
Hele q oy le otur karde g im ! > de{..
1s.gr 1 y-gg pi1-+.l. f u u;hu.u'il,;.,,
<<

Gdsterilen sandalyenin ucuna iligivermiitim.' Btiyi.ik salonun k6ge-

lerine, duvar diplerine konmug masalarda kadrn, erkek, onbeg kadar
memur gahqryordu. Makinelerin grkardr[r sesler ortahfr k'Ailii6i'a*EHiij'
kapanan kaprlardan giren odacrlar birqeyler gottiri.ip birqeyler getiriyor-
lardr. Drqanda, tath bir sonbahar havasmrn biittin giizelli[iyle esmekte
oldu[u besbelliydi. Liman, gemilerle dolup boqahyor, parlak bir gtineg
sahile bakan geniq ve uzun pencerelerden girip salonun iii$-ktigelerine
kadar uzanryordu.
.o..
Bu hiisni.i kabuliin bseri olacak, ertesi sabah kendimi pek erken
saatlerde dairemde buldum. Sportmen, birinci dmirim Kadri Gtilleatan'-
dan baqka heniiz kimse gelmemigti.
<<Sen de pek erkencisin, kardeqim!> diyordu.

<Dairemizde mesai saati dokuzdan onikiye ve ondcirtten onyediye

kadar... Bu kadar er[en gelmg4e.lUZ.um yok. Sabahlan evde biraz ders
yapsan fena otmA2:'-t"li'nfdl_iii' fiii,!U.uoun*,q, isrersen kitaplarrnr da
buraya getir. Ben tig yii'Fian"iri",iJft"Uinde okudum, boq zamanlarrmrzda
burada beraberce birqeyler yapanz. Senin igin ilk hedef, imtihanr atlatmak
olmahdrr. Oyle defiil mi kardeqim?>
Hayatqg bu kadar gizel taraflan oldu[unu bir gi.in bile diiqiin-
memiqtim. Insanolullannrn bu kadar iyi, bu derece olgun olabileceklerine
bir ttirlti inanamryordum. Kadri Beyin masasrrun yanrndaki ryreLiEb_s11as-,
kadar ufak bir masayl benim igin hazrrlamrqlardr. Annemin tavsiyesine

95
 . roJ!,t-{'.;t'- L\ c\('r-r
uveulu['6.i*3Ti getlp2 masamm bagrna geEtim. $efim, siyah kakn kapakh
bir defteri masamm tizerine koymugtu. Mtiesseseye kayrth tiyelere ait bu
defteri bir kere gozden gegirmem l0zrmmrg. Saat dokuzu bulup da birer
ikiqer memurlar masalartna geEip makinelerini iqletmeye veya dosyalarrnt
agrp birqeyler yazmaya baqlayrnca ben de defterimi agarak lglkikata
koyuldum. Aman Yarabbi, burada kimlerin isimleri yoktu? En meqhur
spor ve gazete muhabirlerinden tutunuT da, en tinli.i fabrikatorlere kadar
hepsinin ismi, soyadlart, ev adresleri ve telefon numaralan burada yazir
bulunuyordu. Iki $ey kafamrn iginde bir kurt gibi krprrdanmaya
baqlamrqtr. Evveld bunlann dairemizle miinasebetleri neydi? Sonra benim
rrti iiric, i.izerinde <Fihrisb yazrh,defteri Franstzca kelime ezberlet gibi okumam- .,
;f, *.;k.:{- I
1{
dan ne grkacaktr? Fakat bir ttirli.i cesaret gosterip bu miiqktili.imii hallel-
mesi iqin Kadri Beye birgey soramryordum. Fakat heni.iz saat lf i I
bulmamrgtr ki, bi.itiin bu isimleri bir kere gdzden geEirmigtim. Ya gimdi ne )
r
yapacaktrm? Kendi kendime defalarca sordu[um bu suali qefime sor-
dulum zaman;
<Bugtin bu kadarr kdfi. Sana olleden sonra yapacalrnr soylerim
kardeqim.>
Dedi. Siik0t ettim. $imdi Kadri Beyle, her haliyle *'titlu'5)5ii[t,"yu
geldi gitti kitibi oldu[u belli olan bir efendi bu pazar gi.inti yaprlacak
maglar hakkrnda konuqmaya baqlamrglardr. itiraf edeyim ki, bu olay bana
ziyadesiyle bir ferahhk vermiqti. Rahmetli babamrn ve annemin bunca
tenkidlerinin haksrzhlrnr dtiqtini.iyordum. Zita, spor mtinakaqalannrn
bizler gibi sadece okurlar arastnda kalmaytp, memurlar araslna kadar yiik-
seldi[ini igte bizzat gdrmekteydim ve qunu da soylemeden
gegemiyece[im ki, saat onikiye geyrek kala bu konuda btzim serviste soz
almayan kimse kalmamrqtr. Hayatrmdan memnundum. Kadri Beyle bera-
ber aynt kultibii tutuyorduk ve taktmtmrz bu yrl muhakkak lig birincisi
olacaktr.
.. {ljlvJ
Ogte p-ayAasJrnda dq.[Elg- krzlarla benden baqka iEerde kimse kal-
mamr$tl. Altiminyum t<autaiaau yemeklerimizi lirnana bakan genig
pencerelerin iglerine iliqerek l$tr@ ile yedik. pt"t.$Ag,Wiik bir samimiyet
havasr esiyordu. Nihayet ayni gatr altrnda mukadddia, 9ir]Ei yapml$
insanlardrk. Biitiin bu negemizi kaErran tek qey, qu Df ireselesiydi.
Sanki Tiirkiye'de baqka tasfiye edilecek birqey kalmamrq gibi, seEimlerin
yaklaqtr[r bugi.inlerde iqe buradan baqlamanrn ne mAnast vardr? Bu konu-
daki konuqmalar o derece uzun siilmiiqti.i ki, 6[leden sonra Kadri Beyin
bana yeni bir iq bile vermesine niSiii oldu. Kadri Bey nedense bu tasfiye
iqini hakh buluyordu. Fakat daktilo harumlar:

96
 <<Aman kardeq, sade i si az olan btztm daire mi? Vallahi Mtizeyyen

$* [iq r! ypkmu$.>>
anlatryor, onlard*
D iy erek itiir2 fr,ii < J i ( .' .r'"--.,*--* )',]u. '*.
"oii)6?i 1or r1.
x.

Ertesi gtin qetirnin verdigi ikinci odev birincisi kadar dti q ii nd [i rti c ii y dti .

BudefterdekiisimVeac1resleritekEizg1libirdeftere kopya edecektim.

$efim, bu iqi verirken: '-'I t o'['!"' -; i r L s; i\} v{{\

e
<AErr olsun, fakat temtz olsun.. hak ve siliriti bulunmasln.. yaziar
?t
t{l I ,.t t- 't)

okun4kh olsun..>> qeklinde srkr srkr tenbih atta bulunmayl da unutmamrqtr.

Yazrm .oldukga okunakhdrr. Onun iEin bu iqi istendi[inden iyi
yaparak 0rffiherimin gtiz'ffit'Uir kat daha $Ie"dgfrraen qtiph-em yoktu. -io,..3 . -1 .--"rtl ti:-

Yaptrlrm igin neye yarayaca$rnr dtiqtine di.iqtine altr aflr odevimi yaptrm.
Fakat gene agrkEa soylemeliyim ki, saat bire do[ru yaziacak ancak on
kadar isim ve adres kalmrgtr. Eyvah yann ne yapacaktrk? $imdi diiqiinti-
yorum da, o zamanlar ne kadar gocukmuqum. Hig koskoca dairenin igi biter
mi?
Hafta baqrnda masamm tizerine binlerce U"v'afiil-e koydular, bunlar
yurddan drqanya gonderilen \ii!p_glq.e, t<u! fEhiblfne veya yurda sokulan
boyalara, boy PgI givilere ve irili ufakh kilitlere ait birtakrm fi$lerdi. Bun-
lan da Uir c6tVei6,t opyu edecektim. etigtbti*saflriirik gibi ffiy... Kadri
Gtilleatan muraorni'liil \oldu diy" ouqtinirtim. Bu ilin attrndan kolay
kolay kalkamazdrm- Arna pg iging.r,4aksatla yapryordum? $eytan bu. behi
mi.itemddiyen di.irti.iyordd. Iqe' ba$larken maksadrmr gizliyerek ve g0ya
zekice bir sual sordum.
<<Bunlan istatistik grkarmak iEin yapryoruz, de[il mi efendim?>
<Ne istatisti[i Erdo[an kardeqim?>

Buyurun cenaze namazrna! Ne istatisti[i?

Yani... istatistik olsun diye...>
"$ey...
<Yok canlm. Vakit gegsin. Boq durmryasrn diyerek...>

.*ui.Q* gtin 6gle tizeri maaq rr:tlj*\,i:i masamrn tizerine saman renkli iisti.i
krvrik bir zart brraktr. uzerinde krrmrzr kalemle yazrlmrq 115,18 rakamr
vardr. zarfiyavasga araladrm. igi ka[rt ve gi.imtiq iiralarla-doluydu. Bu ilk
maaq bende sokakta bulunmuq bir para hisSini uyandrdr. Gozlerimi krifl:"''-r' rtrugr'11s 3urp
maksrzrn yeqil, mavi ve beyaz renkli paralaru bakryordum. BiL afqa
**r'.ruia1au\ }'*'r)-'
,.!u.aul{ell*n4&eg gdztime iliqen parlak biryil kurug gibi prrrl prnldrlar.
onlan yava$ga cebime indirdim. $imdi heri-bilmem kaE ton kiispenin
1948 yilmda Iskenderun' dan Viktorya vapg,fiyle.Sy[upa'ya ihrag'olun- .; -5ri
1r,
du[unu yaztyor, ve hem de bu ilk maaqla ne ateii{enii#e}imi dtiqi.intiyor-
dum.

97
 onbeq gi'inli'ik de[il de onb'eq
Krsa zamanda herqeye ahgmrqtrm. Sanki
gegmesini bekliyor ve
yrlhk bir memurdum. iaireye geliyor, saatlerin
gi'i'et.of31oia'
sidivordum. Hele akqam dtintiqleri p"k ;":"-
it: 1:l:
ve istiklai Caddesi'nden) iki taraflr yanmlq mavl
A,J';;f;,t*un1p ve dersleri dtigi'inmeden evin yol-
krrmrzt rqrklar arasmda, yarlnl, mektebi
ikr-dubls olsun bira iqmenin
unu tutmaqro veya bir birahaneye u[rayrp
zevkibaqkaydr.Fakat.aySonunadofiruufakbirqeyoldu.Ufakbirqey...
qey... Allaha hdld qtikrediyorum
Ama sinek gibi mi.de bulandrrpgu(ak1ir
olmadr'
ki ilk gi.inlero"' ,traySfai'E'?;i glinlerde
"
A],n,ongrinleriydioro,f ,H#,lt:"#if,,,r$fli,it'XXru}i"'.!*H
loda cltveller dolduruyor ve baziz
-6it--Agsi
; uv ordu k' s al o n u n
deftere dokii;; oaiuo'*iscrsl-nd9-.buJ-u"n

.! I,ffi ";"qffift ,tr#11ffiil#' #:li1;l*;;i#tll,',:l;;'$#'

koPtu'
geldi!>
geldi"' gene geldi"' Kadri Bay! Seninki gene
<<Gene
KadriGi.illeatan,yiiztini'ikapryadofrugevirmiq'bubeklenmeyenz\ya-
bize doliu ileriyordu' Masalara
retgiye Uutry*Ju. 6"ir. uSrr iaimf*ia
yukluqrn.uliadriBeyinsesiiqitildi' . ,..
.( gqte* mulaqlP.
;.r.: ,ii,,byr
::^:-
brr t$lmlz
<Biliyorsunuz, tasfiyeye girdik. Hem size

<<Esaseu sizin mtinasip bir iqimiz Yok'"

t 'Kudri Beyin masarun kenanndan g: geriyq dondti. A[rr a[rr

birqeyi efilerek dd;:"i;; bir hareketll eerisin
kaprya do[ru ytirtioti. ;rk;r"k;l ;l,ru
u|t .tini iir-hb]ti-yerleqtirdi ve son
masanm iizerinde-
beni aradr' Ben ise
defa baqrnr gevirip ; d*r;o'leriyle gir
;ffikI;;J.i*. defa daha istihfafla bakarak ve
ki isimi brrakmrq,
y ti ziini.i bu riiSiiiar-hk grkrp
gitti'
'"- o ;;"; irtinat cuaa"slna" yiirtirken, her yerde, herqeyde
o korkung
dahi ievk yoktu. Sanki birqev
bakrqtarr gtirtiyordriJ. EiE*.pirrAu
masama, diireye alqmrqtrm' Ilk
bo[azrma takrtryorJu. f'aiaiAeOim ya...
kaqardrm' Anlattrklanna
gi.inlerde olrayd,,.,*"i.,-"d"; uqar-glui aaireden
Ddrt eocufum v-gktu'
sore. onun gibr-p'e_;I#i ".--ilmfii,i"''de[ildim.
i, ilr#;, or"",
"r.U[hi
;il;[ b"d iy en"kims em de yokt u . Fakat K adri
ij"v*l"s,l-."r."t1giul ui' ceketle
'po'
ffi,iil: nzun tlk-fitE bir tore 3i,H:'^T,13',1'*tg$,'itil5l'8")ffi-
altrndavdrm]-+-11"*
geEmiqti'
kP{1I*,
t ''i''

dum. Biiyiikltif< gtis-i#*t qugi* Eoktan

98
 Birahaneden srkrp evin hafif bir ya[murt" ;ii;iiiidiq f6irnu tuttulum
zamantizufitffrirtin hafiflemiq oldu[unu hissediyordum. Nihayet ben de bir
insandrm. Ve her insan gibi bir insan. Dairedeki arkadaglanm gibi ay
bagtnda rnasamln i.izerine konulacak sarl saman renkli zarfi_ borglanna
yatrrmak lEln tafr{$8'tirle bekliyen bir insandrm.

Napomene
1
Fidon hakikaten kilgi)kken eliliyor - drvo se zaista savija dok je
mlado
2 besrnele gekip...izgovoriv5i bismilu...(prizivanje Boga pre polaska
na put i pre podetka svakog vaZnijegposla)
3
Ti)nel - naziv kvarta u evropskom delu Istanbula
a
Beyoflu - poslovni i trgovinski centar Istanbula
" 5
isilkhl Caddesi - glavna ulica u Bejogluu, zatvorena za saobrataj

99
oRHAr{ HAh{qERliocLU ( 19 1 6- 1 ee 1 )

Prip-qvedad i romanopisac. Roden je u Istanbulu 1916. godine gde je

zavr5io gimnaziju i Pravni fakultet na Istanbulskom univeruitettt (1939).
Do svog odlaska u penziju 1978. godine nalazio se na raznim duZnostima:
bio je sreski nadelnik u Meridu, Ke5anu i Karaisaliju, inspektor u Istanbul-
skoj opStini, direktor gradskpg pozori5ta u Istanbulu, i na drugim vaZnim
poloZajima. Bio je dlan Turskog lingvistidkog druStva i UdruZenja turskih
knjiZevnika. Kao Sto je svojim radom sluZio dru5tvu, smatrao je da i umet-
nost treba da bude u funkciji dru5tva.
U knjiZevnosti se javlja poezijom. Za sobom je ostavio samo jednu
zbirku_ pesama pod nazivom Iskra (Kyt!g!*), a pripovetke je uglavnom
objavljivao po dasopisima. Poznatiji je kao romanopisac, pisac redqika i
filozofskih studija. Za roman Ali dobioje nagradu Turskog lingvistidkog
dru5tva 1956. godine. Njedovi romani u kojima su osnovne teme ana-dol-
ski problemi i Zivot u velikim gradovima vi5e se mogu smatrati dugadkim
pripovetkama, a svaki se odlikuje posebnim stvaraladkim postupkom'

Dela:
Zbirke p o ezrje : Ktwlctm(l936)
Zbrrke pripovedaka : insanstz $ehir (1953) .
R o m a n r : Karanhk Dilny a ( 95 ), B ilyilk B altklar .(19 52), Oy un (
1 1 1 95 3),

EkilmemiE Topraklar (1954), Ali (1955), Kutu Kutu lqinde (1956), Yedinci
Giln (1957), Bordamtza Vuran Deniz (1950), BaEka Dilnyalar (Obuhvata
romane: Karanhk Dilnya, Oyun, Kutu Kutu lginde, 1962). Sabrgni lomani
objavljeni su mu pod nazivomBiltiinRo-manlaru I,II (1981)'
Posle 1960. godine prestaje da pi5e lepu knjiZevnost i objavljuje slede6e
rednike i studrje: Erdem Agtsmdan DiiEilnce Tarihi (1963), Mutluluk
DilEilncesi (1965), 1zgiirlilk DiiEiincesi (1966), Fe.lsefe Sbzliifril (1967),
DilSiince Tarihi (i970), Ekonomi Sdzlil!il (1972), InanE Sdz.lilEil (1975)'
Felsefe Ansiklopedisi Kctvramlar t,e Aktmlar (1980), Ticaret Sdzlillii
(1e82)

1
MTJSTAFA KEMAL'IN ASKERLERI

Altr idim ama pek iyi hatrnkyorum. Beyo[lu'nda2, Rumeli

yaqrnda
Hanr'nrn caddeye bakan bir dairesinde oturduk. Beyo[lu yine bugiinki.i

r00
 gibi dar, kasvetli ve kalabahktr. Ben hemen btittin vaktimi odamm pencere-
sinden sokafr seyretmekle gegirirdim. Haftada bir kag kere, rhk yaz
sabahlannda, dadrmla berabgr,Taksimr bahEesine de giderdik. Ama
annem bu gezintilerimize tiztintti tle ruzr olur, biz yola grkmadan evvel
dadrma bin bir tenbihte bulunurdu. zka o gtinlerde bahqelerimiz de,
sokaklanmrz gibi,,bizi* de[ildi. Birbirine benzemeyen geqit gegit krhkh,
Eeqit geqit dilli bir si.iri.i yabancr askerler doldurmuqtu qehrimizi... zaval]r
anneci[im bu dilleri dilimize, huylan huyumuza uymayan gururlu
yabancilann biricik olluna bir ktittiltik etmelerinden korkardr. Bunlann
neler yapabileceklerini caddeye bakan penceremizden hemen her gtin
goriiyordu. Penceremiz bir sinema perdesi gibi idi. onun Eergevesi iginde
kiigtik sattctlar kovalanrr, insanlar doviiltir, kadrnlarla sataqrhrdr. Geceleri
ise en tath ri.iyalanmrzrn igine kadar sokulan sarhoq naralan ile uyanrrdrk.
Ne annem, ne babam, ne dadrm bu yabancrlarr seviyorlardr. Bana
gelince... Benim onlarla hiE bir ilgim yoktu ki... Ben, apayrl bir diinyada
Eocukluk di.inyasrnda yaqryordum.
Taksim bahgesinde, alabildiline ytikselmiq taflanlann arasrnda kendi
bagrma 6vare 6vare dolaqrrdrm" Neler dtiqi.iniirdtim kim bilir, yazrk ki qu
anda o zaman neler dtiqtindtiliimii hatulayamryorum. yalruz pek iyi bili-
yorum ki her qeye ra[men mesut de[ildim. Rakiplerim y0ni kardeqlerim
yoktu. Sevilirdim, iistiime titrenirdi. Ama yine de huzursuzdum. Qocukga
bir bedbahthk igindeydim. Bu, belki de evleri, bahgeleri, a[agta., ,e
kuElan benim gdrdti[um gibi gdrebilen bir dosrum olmayrqrndandr. orada
dadrm kendi 0lemine dalar, beni tamamem unuturdu. Qok zaman baqka
Eocuklann dadrlannr bulur, onlarla konuqmaya baqlardr. Ama ben o baqka
gocuklarr bulamazdrm . Yalnrz, yapayalnrz kalrrdrm.
Bdyle sabahlardan birinde, taflanlann arasrndaki dar yollarda kendi
dlemimin igine gomi.ilmuq iken kulalrmda:
- Yakrnda Anadol4 gelecek...
diyen okstirtiklti bir sesin grnladrlrnr hatrrhyorum. Bunu sdyleyen beyaz
sakalh, gozltiklii, srrtrndaki hafif kanburu daha kolay taqryabilmek ister-
miqgesine bastonuna dayanarak yi.iri.iyen ve her h6liyle etrafindaki iki krz
gocufiuna korku de[il de sbku]mak, gittikge daha fazla sokulmak duy-
gusunu aqrlayan sevimli bir ihtiyardr.
- iEte o zamanbu yabancr askerlerin hepsi kaqacak delik arayacaklar,
hele bir Anadol gelsin de...
iyi ama bu Anadolu da ne idi?.. Oyuncak mr, kuq mu, a[ag mr?.. ihti-
yann yarundaki gocuklq d.a her halde benim gibi dtiqtintip sormu$ olacak-
lar ki az sonra titrtiitiL ndt"iliriraen ara bulan bu sesin sozlerine goyle
devam etti[ini duydum:

101

I
 - Anadolu, Mustafa Kemaf in askerleri demektir. Bizim askerler-
tmrz... Yakrnda gelecekler, yakrnda, hem pek yakrnda...
O gtin, akqama kadar, ktigtik l6kin hiilyhh kafamda bu (Anadol)
denilen (Mustafa Kemal'in askerleri), (Bizim askerlerimiz) sonsuz bir geEit
resminin bitmez tiikenmez ordulan halinde geqtiler, gegtiler, geqtiler'
Ama ben bu sabah gezintileiinden gok, gtineqin yerini karanhfia brrak-
maya baqladrlr akqamiistlerini severdim. Caddede ateq bdcekleri gibi birer
birer rqrklann belirdi[i, insanlann karanhkla beraber hrzlanan adrmlarr ile
kimbilir nerelere dolru?... Ytirtidlikleri akqamiistlerini... Her zaman
cintinde oturdulum geniq pencereden gdrtinen bu hereketli dtinyayr brkrp
usanmadan seyretmek beni mesut ediyordu. Hele karanhk perde perde
koyulagrrken annemin birdenbire yaktrlr qamdanlarrn rqr[rnr duvarlarda
g6rdi.i[iim zaman gocukEa bir sevinE kaplardr igimi. Babam gelinceye
kadar elektrili yakmamak annemin ddetiydi. Piyanosunun qamdanlann-
dan yayrlan rqrk ikimize de yetiyordu. Annem'.. Geng, gizel, teritize
annem... ince parmaklarmt tuqlann iistiinde gezdirmeye baqlayrnca sanki
caddede rqrklar artar, insanlar go[alrr; ktrmrzt, mavi, san renkler birbirleri
ile kucaklaqrrlardr. Ku!3[rm{a!i seslerle camm ardrndaki dtinyayr, bir
masal diinyasr gibi, oldulundan daha btiyi.ik, daha giizel, daha temiz
gori.irdtim. Iqrklarda ndqe, renklerde nege, insanlarda ne$e... Oyle neqeli bir
0lem baqlardr ki...
Babam hemen her giin eve geg gelirdi. Ama brz onun geleceli saati
bilir ve hig bir endiqe duymazdrk. Bir dairenin miidtirtiydii babam... GenE
ve srhhatli idi. Onun kuvvetinden emin himayesi altrnda, bulunmakla
mesuttuk. Biz, ana o[ul, yan karanhlrn iginde musikinin sihirli dtinyasrna
gomtilmiiq iken babamrn geldi[ini hizmetiginin birdenbire salonun elek-
trifiini yakmasiyle anlardtk.
O rhk birinciteqrin akqamr da 6yle olmuqtu. Annemle beraber avize-
den doktilen rgft ya[murundan kamaqan gdzlerimizle kaprya baktrk.
Gtirdiik onu. iqte babamtz... evimizin kuvveti, bizi koruyan, saklayan,
giivendi[imiz insan...
Babam elektri[i eliyle kapadr. Mumlann rqr[rnda kendisine hayretle
bakan anneme...
- Devam et... dedi. Ama neqeli pargalar gal olmaz mr?"
Gozlerinin igi gi.iltiyordu babamrn... Birkag kadeh igirnir;ti galiba?..
Sonra bana do[ru geldi. Pencerenin ontindeki koltu[a oturdu. Baqrmr
onun dizine dayadrm. Saglarrmr kuvvetli parmaklanntn tatlt okqayrqrna
brraktrm.
Annem piyanoda benim pek sevdilim bir valse, Tuna dalgalan'na
baqlamrqtr. Uzun btr zaman onu dinledik. Nihayet babam:

102
 -
Yann... dedi. Sultanahmet meydanrnas bukun evlerden birinde bir
oda kiraladrm. Hep beraber oraya gtdeceliz...
Annem onun ne demek istedi[ini anlamaya gahgarak sordu:
- Nigin?
- Ordu gelecek... Anadolu'dan Mustafa Kemal'in askerleri geliyor
yann...
Sonra... Galiba hig ama hig bir qey konugmadrlar. Annem de babamrn
yanrna oturmuqtu. Ben saglanmr her ikisinin dizleri i.isti.ine dokmiiqttim.
Uzun uzun sokalr, o senelerdir bizim olmayan ve bir gi.in tekrar bizim ola-
ca$rnr hayal bile edemedikleri sokalr seyre daldrlar.
Bana bir qeyler olmuqtu. Babamrn scizlerini iqitince evleri, bahgeleri,
a[aglan ve kuglan benim gtirdiiltim gibi gdrebilen 6qina, bir dost bul-
muqgaslna seving kaplamrqtr igimi... Gozlerimin oniinde beyaz sakalk,
gozliikli.i, srrtrndaki hafif kanburu daha kolay taqryabilmek igin bastonuna
dayanarak ytiriiyen ve her hdliyle etrafindaki gocuklara korku delil de
sokulmak, gittikge dahafazla sokulmak duygusunu aqrlayan sevimli ihti-
yar... Kulaklanmda (Anadol... Anadol... Anadol...) diye ululdayan ses-
ler... Ben altr yagrnda idim ve belki de btittin bunlardan hig bir qey
anlamryordum. Ama o anda bi.iyiimeye karqr btittin kuvvetimle
direndilimi)hep o masal havasr iginde ve hep o taflanlann arasrnda kendi
kendine pek0l6 yetebilecek bir di.inya yaratan gocuk olarak kalmak iste-
di[imi canh canh hatrrhyorum. Baqrm annemle babamm dizlerinde,
duvarlarda qamdanlardan yayrlan rgrklar titreqirken, kula[rma piyanonun
rhk sesleri ve sonsuz bir gegit resminin bitmez tiikenmez ordulannr bek-
liyerek.

Napomene
I Mustafo Kemal Atati)rk- Mustafa
Kemal Ataturk (1881-1938) tvo-
rac moderne Turske
2
Beyofilu- trgovadki i poslovni centar u evropskom delu Istanbula
3 Tokri* u
- kvart evropskom delu Istanbula koji se granidi sa
Bejogluom
4
Anadol: Anadolu
5
sultanahmet meydant - trg sultana Ahmeta III u starom delu Istan-
bula

103
TARIK BUCRA ( 19 1 8-1 994)

je u AkSe-
Romanopisac i pripovedad republikanskog perioda. Roden
nje-
hiru 1918. godine. otu" *, je bio sudija izErzuruma r zbog prirode
Skolu je
govog posla porodica se selila po gradovima Anadolije. osnovnu
zavrsio je u
zavrSio u rodnom gradu, a gimnaziju zapoletu u Istanbulu,
Konji (1936). Dve godine je studirao medicin-u na Istanbulskom univerzi-
vreme je
tetu, a zatimje presao na Pravni iakultet u Ankari. Izvesno
turko-logrju, koju
studirao i radio, a zatimnapu5ta Fravni fakultet i upisuje
ofi919
takode napu5ta 1942. godine' Po zavr5etku Stgtg 7a rczerYne
Nasrea'
podinje da se bavi novinarstvom. U roclnom gradu laa1se i?:gp::
ainno,o(194s)iudasopisuQm,aralnobjavljujeRgmqnusamljenika
(Ollumuz)
(ya,litrzlartn Romant) u nast4vc-imi. Zu pripovetku Nai sin
dobio je drugu rrugrudr, lista cumhuriyet (1948) i od tada
svake nedelje
objavljuje po jednu pridu u dasopisu Qtnarh'
trr
Godine 1949. izdaje zbirku pripovedaka Ofilumuz i u listu Milliyet
pod naslo-
puta nedeljqo o-bjavtjuje pride koje 6e kasnije sakupiti i objaviti
,o^ N" pisitoji neito ito^ r" zove qutrg (Yarm Diye Bir $ey Yoktur) (1952)'
koji stvaraju
Ovim avema iUiitami Tarik ergiu ulazi u krug pripovedada
(1946-
u periodu danas poznatom kao zlatni period turske pripovetke
dogada-
rq5s). U svojim kratkim pridama on pise o malim, beznalajnim
pri-
jrmaizsvakodnevnog Zivota, diji unutrasnji smisao istrazuje. Njegove
povetke odlikuje lep stil, kratka i jasna redenica'

Prvi roman crni cilibar (siyah Kehribar) objavio

je i955. godine i
posto ga je kritika negativno ocenila, trebalo je da prode desetak
godina
je prvi roman iz
ao poiuu. drugog ,o-urru Mali Aga (Kilgi)k AEd'Ovo
ciklusa romana (slede Ki)gilk Afia Ankara'da i Firavun iman)
koji po
reke. za
kompoziciji, strukturi i epskom kazivanju ima obelezje romana
tre6i roman iz ovog ciklusa Firavun imant dobio
je 1978. godine nagradu
zafutabine za nactonalnu kulturu (Milli Killtilr vakft). Jos
pre ovog
prrznanja dobio je nagradu Radija i televizije Turske 1970.
godine za
godine snimljen film
roman lbiiov san (ibiEin Ri)yas),po kome je 1979.
romanopisca
zatelevizrju. dasopisinang gaie 1984. godine proglasio za
godine, a 1985. godin" zaromarosmanak dobio
je nagradu zaduLbrne
Turske na
Zu iu"ionulnu kulturu. Tarik Bugra je bio jedan od predstavnika
Borskim susretima balkanskih kqrjiZevnika 1990' godine'
Dela:
Zbirke. pripovedaka: Ollumuz (1949), Yann Diye Bir $ey Yoktur
(1952), Iki U.t ku Arasmda (1954), HikAyeler (1964, 1969)
Romani: Sivah Kehribar (1955), Kilgilk A[a (1964), Kilgiik A[a
Ankora'da (1966), ibiE in Rilyau (1970), Firavun imaru (1975), Diine-
meEte (1978), Gengli{im Eyvah (1979),Ya{mur Beklerken (1981), Yalnrz-
lar (1981), O,smanak (1983), Dilnyantn En Pis Sokafu (1989)
r h u m o r i s t i d k i h p r i (, a : Genglik Tilrkiisii (1964)
Izbo

Studije o jeziku i knjiZevnosti: DiiSmanKaz.anmaksanatt

(1e7e)
Eseji: BuQalmAh(1990)
Putop isi: Gagaringrad (1962)
Pozori 5ni koma dr: Ayakta Durmak istiyorum (1966), Ditrt Yumruk,
Yiiz)leVce Qi,gek Birden Agrr. Komadi: Ayakta Durmak istiyorum, Aki)-
mi)latdrlil Radyo, Yilzlerce Qigek Birden Agtt su objavljeni pod nazivom
Ug Oyun 1981. godine.

HAYAT soylpniR i$TE

Tren o istasyonda bir dakika duruyordu. Gelirken gece geEmiqtik; bu

sefer ikindiden epey sonraydr.
Frenlerin grcrrfisr kesilmeden pencereyi aEttm: ilerdeki vagonlardan
birisine heybeli ve sepetli bir ktiylti bindi. Onun hayailnr ve geldili yeri
bilmek isterdim. K<iy, birkag kilometre ilerideki tepenin ardrnda
olmahydr. Bu, gu berbat yolun orada kayboluqundan belli...
Lokomotifin yanmda duran ldcivert elbiseli memur, su buharlarr
iginde, rtiyada gibi giipiiqtiyordu. istasyonda ne bagka bir insan, ne de bir
eqya vardr. Goitiiitirlerdd'agag da yoktu. $u, karqrmdaki gamiar mi.istesna.
Saydrm; tam 26 tane idiler: Ince, fakat gok ytiksek ve koyu yeqil renkfi
tam yirmi altr gam a[acr... Dallarr tA yukandan baqlryor ve bdylece kiime-
nin altrnda ferah, sdkin ve ri.iyah bir krt'd meydana geliyordu.
Bir yaz ikindisi orada oturmak, uzaklan ve uzaktakileri di.iqi.inmek hoq
olmahydr.
Dijdiik citti.i. ileride, katlr sefine sel6m duran istasvon memuru. loko-
motifin btisbtitiin S'aliveiAi$ su buharlan iginde btisbtiitin hayalleqti. Tren
alrr alrr yiiriidti. Qamlar geriye do[ru kaydr. Tek kath, uzun istasyon

r05
 Once, aElk duran bir kapr; igeride masa, manipleler, qbritler: bir soba...
Sonra, ince ve mor tel 6rgii1{i bir pencere, bir pencere daha. Ve... sen...
Sen o pencerede idin: \

OAana'lrzan'donuk ikiiidi aydrnh[rnda beliren yalnrz sendin; yalntz

senin saglann, giizel yiiztin, omuzlann... iqte o kadar. Geri taraf koyu
kui$uni bir karanh[rn smrrslz boqlu[u iEinde ve astrlarca otede kaybolup
gitmiqti'
,<**
Sen de kayboldun.
Tren htzrnr arttyor: istasyon memurunun 6ni.inden, bir sitem bakrqr
gibi bir anda gegtik.
Kocan odur de[il mi?
odandaki her qey koyu kurguni bir karanhfrn smlrslz boqlu[u iginde
ve asrlarca otede kaybolup gitmiqti.
Bu, her akqam btiyledir de[il mi?
Sabah ne ise... olleleri ne ise... fakat bu ikindi sonralan.
Htiziin ve tatlt ve dost bir duygudur; ama tren--brakmazki.., $u, her
akqam bu saatte gelen ve bir dakika durduktan sqnla; q?,li glUi sevilen,
fakat sevmeyen bir erkek gibi, vahqi, kaba ve kayrtsrz; fakat vahqeti,
kabahlr, kayrtsrzhlr arttrkga daha gok sevilen, brrakrp gittikge daha gok
baflayan bir erkek gibi gekip giden tren. Bu tatlt ve dost duyguyu brrak-
maz ki... b
Bir ara gozlerimiz karqrlagtr, degit mi? Ve sen benimle beraber kilo- k
metreler, kilometreler'aqtrh; saElann omuzlanma yayrldr ve benden, dinle-
mek istedifin, asla sdyliyemiyecelin qeyleri bana mrrrldandtn. Yalan mr?
Tren bir masal boqlulu iginde ugup gidiyor ve arhk drqarrda her gey
S
birbirine benziyor: Namaz vakti.
o
Sen namaza durdun mu? Kimin igin, ne igin dua edeceksin? Ah bunu kr
bir bilsem.
Annen... sa[ mr?
u''
Kasabanrz uzaktamr? Soka[rntz... ne hoqtu. Hani, kdqedeki evde otu-
rankar'al,aliz ilkokul6[retmeni... Sen onu istiyordun de[il mi? O da sana
bi
bir tuhaf bakardr. Bu bakrqlar sana kendi atzularrn kadar yakrndr. Hani bir
ni
gece, geg vakit ona pencereden krmrzr bir karanfil atmtqfln. O, kahveden
geliyordu ve sen uyumamrq onu beklemiqtin. Zaten bu bir o gece igin be

de[ildi ki... Sen o zaman daha ufacrkttn. Ama krrmrzrnm ne demek oldu-
[unu pekald biliyordun. m
Babarun iqleri hdl6 dtizelmedi mi? o diikkdnda bir ulursuzluk var. Bu Sc

ytizden olanlar sana oldu; ilk krsmette." pek ucuza sahldrn. de

Ah o karayalrz o[retmen!...

106

-.....-
 1,1 , 'i 'i] !l
)'

Gciriici.iler, sdz_ alpa, qerbet, krna gecesi. o gtinler pek fena delildi:
Herkes seninle ilgileniyor, her qey senin iginmig gibi gdrtiniiyordu.
Kumaglar, eqyalar, altrnlar ve... kelimeler!
Ne u[ultu idi o. Seni kendinden nasrl ayrmrq, hatrasrz, <izreyiqsiz,
esefsiz bir hale getirmiqti.
Fakat sonra? Sonra bir ayhk izin bitti ve siz buraya geldiniz.
Hitralar, dzleyiqler, esefler! Hele esefler! onlann insafsrz rsrarr ile
sen, ktigticiik sen nasrl bo[uqtun?

. odalar bombogtu, duvarlar grnlgrplak, manzaraairiiioi Belki Allahr,

rahim ve qefik Allahr da kasabada kalmrq zannediyordun.
Ve kocan...
onun saglanna, bakrqlanna, gtiliiglerine nasrl ahgtrn? Optiglerine nasrl
ahqtrn? Bu yirmi ktisur yrlhk adamr yeni baqtan nasrl inqa eitinr...
ve karaya[rz ilkokul ci[retmenini nasrl unuttun? onun kravatrnr,
ytiri.iyi.iqtinti, bakrqmr nasrl unuttun?
{<**

Tren vahgi, gaddar u" J"it'"q naralarla uEuyor. Arzdanaynlmak izere

gibi. Serin cam ve karanhk.
***
Kocarun once saati hoquna gitmiq olmah. sonra, belki de, maniplenin
baqrndaki hali... veya, kampdna gahqr. yoksa kciyliilerin onunla
konuqurken aldrklan tavir mr?
ihtimal ifu aera giizel bir qubat ollesi oturdunuz o Eamhklarrn alrrnda.
Gdkyi.izti bulutsuzdu ve mavili[i iqte ancak, o kadar gtizel olabilirdi.
Sanki bu mavilik son de[ildi; ardrnda mutlaka, mutlaka bir qeyler
olmahydr, bir gey olmahydr: Kopup gidenlerin ardrndan, omuz silkecek
kuvveti veren bir qey olmahydr.
Gtineq aylardan beri ilk defa rsrtryordu. Toprakta ve a[aglarda bir
uyanma vardr ve kolayca seziliyordu. .

yeni bir,meysimin ffindeydi, her qey kendi payrna di.iqeni

. _I., ;ey,
-bekliyordu. Btittin mazi bu gelece[i, gelmesi ne oidugu bilinmeden bekle-
nileni hazrrlamak igin var olmuqtu ve arhk gok uzaktaydr, gok uzakta ve
beyhudeydi. "' r-ri '

o sana annesinden, babasmdan, kardeqlerinden bahsetti. yanrhyor

muyum? Hani en kiiEtik kardeqi, Eapkrn yaramaz neler yaparmrg de[il mi?
sonra a[abeysi, qu iiste[men olanr <<yazrn izin alabiliriek oni gideriz,
demiqti, defiil mi?
O gtin sen de ona sizinkilerden bahsetmiq olmahsrn.

107
 Sonra ikindi serinlifi,.hasrnca iEeri girmiqsinizdir. Kocan treni ,I\

ulurladrktan sonra, gufiUu'frtupqrrhrak Otinmtiitti. Sogut algrnh[r, trrliritrk''

gibi bir hal. Sen ona rhlamur kaynattrn. ' '
Veya sen hastalandrn: Ateqin ytikseldi, sayikiadrn, kendine geldikge
onu baqucunda buldun, elini alnrna koyuyor, sana <<Nasrlsm?> diye soru-
yordu.
Sonra onun goraplannt yamadtn.
Ona, nistarpiiiim pek fena oldu!> dedin.
Ve Eocuk igin bir takrm blozler, egyalar istedin. O erkek olmastnr isti-
yordu... sen de oyle.
Krz oldu amasiz gene de onu sevdiniz.
Artrk krg . geceleri, kocan marianaia beklerken, krz mrlrlr inrqrl
uyurken, UUyqirit< bir istasyona, hattd bir gara atanma imkdnlarrndan soz
ediyor,'teifi zamanrna kag ay kaldrfirnr hesaphyorsunuz. HiE olmazsa
ilkokulu olan bir yere, qu eyl0lden 6nce tagtnsantz. Bu da bir mesele. Ktzt
okutahm diyorsun. Fakat kocan bunu pek umursamlyor ve <Krz de[il
mi?> diyor olmah. Ne bilsin o, karaya[rz ilkokul6[retmenini.
Karayalr-ilkokul o[retmeni mi? Yoksa onu sen de mi unuttun? Oyle
ya, sen atama _emrlnin bI kadar gebitmeiine ne bakryorsun. Yrllar su gibi
akryor; o gtinler ne kadar geride kaldr. Artrk o gi.inlere ait olan her qey
hayal meyal geliyor insana: Annen, baban, kasabanrz, soka[rru2, Eocukluk
arkadaglarr ve... yok canlm sen de.'
(Yann Diye Bir $eY Yoktur, 1986) {J
Fi
Napomene: 1-)r

ST
| ...yok cantm sen de - ma 'ajde mani se vi5e toga; zaboravi to o(
tir

Tr
il
dt
{1
sr
, a,t
JU
ni
t*
ni

108
 r{ECATi CTJMALT (1921)

Pesnik, pripovedad, romanopisac i dramski pisac. Roden je 1921. go-

dine u Florini na grdko-makedonskoj granici. Posle rata za oslobodenje
roditelji su mu se nastanili u Urli gde je zavr5io osnovnu Skolu. Gimnaziju
je zaw5io u Izmiru, a Pravni fakultet na Ankarskom univerzitetu (1941).
Izvesno vreme radio je kao sluZbenik (1941-1942), azatim odlazi u Skolu
za rezeryne oficire. Od 1945-1949, godine radio je u Ministarstvu za
nacionalnu prosvetu, a 1949. godine seli se u Izmir gde je od 1950-1957
radio kao advokat. Bave6i se advokaturom klijenti su mu najdeS6e bili se-
ljaciiz Urle i okoline Izmira. Ovaj rad ga je inspirisao da napi5e izvrsnu
zbirku Suino leto (SusuzYaz) u kojoj je opisao socijalne odnose, obidaje i
brige ljudi izurle i njene okoline. NapuSta advokaturu i odlazi za atasea
za Stampu uPariz (1957-1959), a po povratku u zemlju radi kao redaktor
na Radio Istanbulu (1959-1963). Godine 1963. odlazi u Izrael gde ostaje
dve godine. zatim na kratko odlazi ponovo u Pariz. Danas se bavi samo
pisanjem i dramskim radom.

Svoju prvtr pesmu NedZati DZumali je objavio 1939. godine u Urli u

Urla Halkevi Dergisi. Od 1955. godine podinje da piSe prozu,u duhu Sait
Faikovog pripovedala5tva. Svoje likove bira medu ljudima koje lidno
poznaje, ili ih stvara kombinovanjem njihovih razliditihosobina. Dogadaji
su uglavnombazirani na doZivljenom ili bira univerzalne teme kao Sto su
odnos Zena-mu5karac, lli se upu5ta t anahziranje uvek aktuelnih poli-
tidkih problema iiao Sto su tursko-bugarski ili tursko-grdki odnosi.

Dela su mu prevedena na preko dvadeset jezlka. Dobitnik je nagrade

Tursko g I ingvi stidko g dru5tva za zbirku pes ama K. J.f ov i t o m o re (Y a ! mur I u
Deniz) (1969), nagrade Sait Faik za zbirku pripovedaka Razliiitim pogle-
dom (De{iqik Gdzle) (1957) i Makedoniio \OOO (Makedonya 1900)
(1977). Zakomad Ranjeni jelen (Yarah Geyik) dobitnik je nagrade Muh-
sin Errulrul (L979). Zazbirkupesama Pred potop (Tufandan 6nce) dobio
je nagradu Yeditepe (1984), za komad Gde ste bili juie (Diln Neredeydi-
niz) dobio je nagradu Ministarstva za kulturu (1982), a za rontan Opus-
tqse-ne planine (viran Dailar) dobio je nagradu orhan Kernal (1955) i
nagradu Yunus Nadi (1955).

NedZati DZumali pi5e jednostavno i lako se dita.

r09
Dela:

zbrrke pesama KtrulEullu Yolu (1943), Harbe Gidenin $arktlart

( 1 945), M ctyts Ayt N otlan (19 47 ), Gilzel Ay dml* ( 1 95 1 ), D eniz.in I lk Y ilk-

setisi (1954,izbor izpwe tri knjige), Imbatla Gelen (1955), GilneE Qizgisi
(1951), Ya[murlu Deniz (1968), Basaklar Gebe (1910), Cevlan Aldt
(1974), Ag Giines (1980), Bozktrda Bir Ath (1981), Yarastn Beyler
(1982), Tufandan 6nc" (1983), Aqklar Yalruzltklar (1985, sabrane
pesnre), Ktsmeti Kapah Genglik (1986, sabrane pesme)

zbirke pripovedaka : Yalruz Kadm (1955), Defiisik G6zle (1956),

Sr.tsuzYaz (1962), Ay Bilyilrken Uyuyamam (1969), Makedonya 1900
(1916), Kente inen Kaplanlar (1976), DilA Harum (1978), Revizyonisr
(lg7g),Yakubun Koyunlart (1979), Ayh Bryak (198i, drugo izdanje izaslo
1991. pod nazivom Uzun Bir Gece)

Romani : TiltiinZamant (1959, drugo izdanje izaSlo 1971. pod nazivom

zeli$, Ya[murlar ve Topraklar (1913), Aa Tiltiin (1974), Ask da Gez.er
(1915), Uq Minik Sergem (1990), Viran Dallar (1994)

P ozori 5ni kom adi: Otlar,Vur Emri, SttstrzYaz, Teh-

BoS BeSik, Ezik
likeli Gi)vercin,Yeni Q*an $arktlar., Nalmlar, Masalar, Kuynano ci{eri,
Derya Gi)\il, ASk Duvart, Zorla ispanyol, Gbmil, Bakant Bekliyoru.z,
Kristof Kolomb'un Yumurtax, Mine, Yilrilyen Geceyi Dinle, Is Karar
vermikte, QaltkuEu, Yarah Geyik, Diln Neredeydiniz, Bir sabah Gillerek
(Jyan, Vatin Diye Diye, Devetabanr. Vojna vlast je zabranlla izvodenje
komada Ahmetlerim (1914) i $afak Karakolu (1978). Mnogi komadi
Nedzatija DZumalija su ekranizovani. Film koji je snimljen po knjizi
Susuz.Yaz dobioje nagradu Zlatm medved na Filmskom festivalu u Ber-
linu 1964. godine. !
I
E s e j i : Nigin ASk (1971), Senin igin Ey Demokrasi (1976), Etiler Mektup- S

lan (1982), Nigin Af (1989), $iddet Ruhu (1990) I

Dnevnik : Yeqil Bir At Srtmda (1990)
I
a

AKLIM ARKADA KALACAK1

Evimiz soka[rn alt baqrnda. Yatrp kalktrfirm odarun penceresinden a

baktnca, bir bagtan bir baqa biittin sokalr gortiyorum. Bir saat sonra yola a

grkaca[rm. Odamda oteberi e$yaml bavuluma yerleqtirmig do[ruluyor- b

dum ki, sokaktan gelen bir gocuk allamasr beni pencerenin cintine gekti. d

110
 Qocuklann a[lamasrna dayanamam. Bir fena olurum duydum mu.
Qocuklar bog yere a$lamaz. $u dtinyada gocuklann a[lamasr ne kadar
azafusa, bilin k6tiiltikler o kadar azalmrghr. Allayan bir gocuk sesi duyar
da igilenirseniz, bilin ki qu bozuk di.izenin sizi iizecek bir olayryla
karqrlaqacaksrnrz.
Pencerenin riniinde baktrm; karqr komqumuz Bognak Nuri'nin bi.iyiik
o[lu, yahnayak, donsuz, kaprlannrn cintine ytiziikoyun diiqmi.iq a[iryor.
Demedim mi gocuklar boq yere a$lamaz diye? Qocukca$rz iig yaqrnda
var yok. Anasr hoppa mr hoppa, fikrr fikrr bir kadrndr benim bildigim.
Nuri'den gok gengti. Nuri rengber. Giintinti krrda tarlada gegirir. Pergemi
kaqr tistiine di.iqen, ceketi omuzunda bir Hakkr vardr. Nuri evden grktr mr
Hakkr eve damlardr. Hakkr igin kadrnrn dostu diye l6f grkarmrqlardr
konukomqu. Nuri'nin ki.igiik o[lu, hani qu a[layan, Hakkr'ya benzerdi de
kadrnm bu gocufu Hakkr'dan dolurdu[unu sciylerlerdi. Nuri de bilirdi
derler kansmrn hovardah[rnr. Bilirdi ama, kadrna dayanamazdr. sonra iki
ytl kadj[_Ance kadm, iig gocu[unu da, \uri'yi de, Hakkr'yr da brrakrp 1i
kagtr. ftliE-i6nar duyduk arkasrndan. raynrna koriuk gelen bir Akhisar-
lrya kagtr2, dediler. Aydrn'a3 gitti, dediler. Genelevlere Jtiqmtig ,izmir'de4
dediler. Kadrn nereye gittiyse gitti. Nuri o sralarda en biiyiilii beq yaqrnda
krzr, onun ikiqer yaq ki.igiigii, iki o[luyla kaldr. $imdi gocuklara, sdziim
ona Nuri'nr.r.Ptiyltk krzr bakar. Konukomqu gocuklara eskilerini verirler,
arada birer k4p yerirek gonderirler, qoyle bdyle yardrmda bulunurlar ama,
anahk edemezler5.
Ablqsr koqtu. Ollanr kollannrn altrndan tutup kaldrrdr. Sonra btiyi.ik
bir tagbebe[i kucaklar gibi, kardeqini kucaklayrp kaprlarrrun egi[ine
oturttu. Qocu[u iki yana sallamaya baqladr.
Nuri'nin kansrnr ifianiia t itiriuyuyrm diyorum ama, olmuy or. pek az
qey geliyor kadrndan hatrnma. Eve girip Erkarken, qoyle gozlerinin igi rqrl .i ,;
tqrl, kaprlannrn afasrndan gortini.irdti. Yiizii gtilerdi hep. Qocuklannr
sabahtan soka[a s$tziidr gitsin. Bazan da qarkr soyledigini duyardrm.
Hepsi bu kadar...
Ne tuhaf! insan kapr komqusu hakkrnda bilebazan bir qey bilmiyor.
Nuri'y_i de_gen; onu da ancak o kadar tantyorum. Sabah, omuzunda kazma,
h",ESti evden grkar; akgam omuzunda kazma, koltulunun
arkasrnda
altrnda bir demet ot, arkasrnda kegisi eve ddnerdi. Arada bir karqrlaqrrsak
"Ne var, ne yok6 bey?" derdi. 'T.{e yazryo t gazete?" Eline hiE gazete
almamrq, okuma yazma bilmeyen biri size gazetede ne yazlyor diye sor-
arsa ne anlatrrsmrz 6nce ona? Bulup segemezdim soyliyece[imi, "$undan
bundan"; derdim krsaca. Gayet ciddi baqrnr iki yana sallardr. "Acayip?.."
derdi o Bognak givesiyle. "Muharebe var mr? Muharebe" "yok", derdim.

ll1

-/
"Yeni bir muharebe yok.. Habegistan'da7 vardr. Bitti." Hayreti btisbiittin
t
biiyi.irdii. AIt dudalr uzar, baqmr iki yana sallardr gene' "Acayip?" diye
I
tekrarlardr. "Vardr muharebe. Dtinyada olmaz muharebesiz. "
i
Balkan Harbi'nin bitimi gocukluktan grktr[r yrlara rastlamrq Nuri'-
t
nin. Osmanh ordusu yenik dtigtir."; Srrbistan'da8 Eo[u M.tisliimanlar (
dala grkmrq o zamanlar. Nuri'nin de o srada eline bir mavzer tutuqturan
a
tutu$turmu$. Sonra nastl oldu[unu anlamadan, Suriyeg cephesinde,
b
Galigya'da10, Kufkurlar'dall on s.r"ye yaktn btrakmamtg elinden o
o
mavzeri Nuri.
C
Ben, harp yok deyince Nuri'nin nasrl hayret iginde kaldr[rnr hatrrfu-
5

tt
yorum. Sanki bu kadar sene savagttkan sonra iqin neye ba[landt[rnr
F
dtigi.intir dtiqiintir bulamazdr. Baqmr iki yana sallardr gene, "acayip!".
Ir
Nuri'den de biittin hatrrladr[rm bu iqte!
o
Sadece, Nuri ile kansr mr, briyle yanniyamalak hatrrladrlrm? Sahi.
d
Kimler gelip gegti, bizim sokaktan... Hatrrlanm, ben beq altr yaqrnda
gocuktum. Sokalrn bagrndaki iki kath yaplrun alt katr Makinist Halit'in
I\
at6lyesiydi. Ust katr evi. Soka[rn biittin gocuklan atolyesinin kaprst
d
dniinde birikir, onun galtgmastnt seyrederdik, hayran hayran. Bazan elinde
b
anahtarlar, nletler, attilyesinin kaprsr ontine getirilen bir otomobilin altrna
dr
girer, u[ragr, Sonra alrunrn terini elinin tersiyle silerek otomobilin altrn-
ol
dan Erkardt. Az sonra otomobil getiren adama "nasll" dedifini duyardrk,
la
"tamam mr?" Adam: "Tamam Halit usta" derdi. "Sen bilirsin'" It
I
Halit usta ilk zamanlar bekdrdr. Yalnrzdr. Sonra gtintin birinde evinin di
penceresinde esmer bir kadrn baqr gori.indii. Mahallenin kadrnlartntn,
btu.*u odasrnda toplandr[r vnJfl kr$ geceleri, haflrlanm, kadmlar,
<inlerinde kuru yemig tqhaklarl, fincan oynar, gr[hklar, kahkahalar atar- y(
lardi. Annem nL kadar'ioiiarsa'zdrldsrn, boyle gecelerde yatmak iste- hi
mezdim. Oteti kddtnlafl[ aksine, incecik, narin bir kadrndr o. "Gel," derdi p(
gok gegmeden, "fincanr beraber saklayahm." be

Mtithiq sevinirdim. Odanrn bir koqesine o, daha onun tarafindan iki iig
kadtn, bagiannr, fincan tepsisini, bir ortiiyle drterler, beni de atalarrna allr- M
lar, yiizfilii fincanlardan birinin alttna saklardrk. Sonra biitiin gece beni P,!
,
yanrndan ayrmazdr. SA

Kasabantn elektrikleri saat onikide sdnerdi. Saat onikiye dolru elek- ke

trikler iig defa arkasl arkasrna gabuk gabuk yarup sonerdi. Btiti.in kadrnlar ry
atarlardr kahkahayr. "Mual16 Hantm, Halit Bey seni Ea[rrryor!" Hafif ki
omuz silkerdi o, "Beklesinbraz. Kagmadrm ya!" ill
Bilirdik ki, Muallfl Hanrm yanm saat daha oturursa,saat onikiyi geqse tis
elektrikler s6nmez. Yalnrz Halit ustanrn iqaretleri stklaqtr, bazan bir dak-
ikadan fazla elektrikler Stiiitii.'tatrr tekrai yanardl. Nihayet gi.iltigmeler'
E,I
gakalar araslnda misafirler kalkar, da[rlrrlardr.

tt2
 Sonra bir gi.in sokakta oynarken, baktrk, soka[rn Erktrlr . cadde
tizerinde, Halit ustanrn evinin kcigesinde bir otobiis durmug korna gahyor.
Halit ustanrn evinin i.ist kaflna grkan kapr agrk. Kaprnrn iginde Halit usta
ile Muall6 teyze srkr srkr sanlmrqlar birbirine, dudaklaii kenetlenmig, bir
ttirlii aynlamryorlar. Otobtistin qofdrti az bekleyip basryor kornaya tekrar.
Onlar ayrtlrr gibi oluyorlar. Mualld teyze tekrar geri d6niiyor. Birbirlerine
atrhyorlar. Mualld teyze tekrar geri dpliiygr. Birbirlerine atrhyorlar. Bir-
birlerinin yi.iztini.i goztinii opticiikleririe bolup tekrar dudak duda[a kahy-
orlar. Ben, yammda doktor ytizbaqrnrn krzr Feriha, daha etrafta bir yrfirn
Eocuk, kaprnrn ontine'yi[rlmrgrz.' Farkrnda de[iller. Mualld teyze tam
tekrar kaprdan grkmaya davranrrken bizi goriiyor. ikisi de gtiliiyorlar.
Halit usta: "Mektup yaz" diyor. "Gider gitmez yaz." Mualll,teyze "Bek-
letme sen de" diyor, "hemen gel!" Otobtisi.in muavini "hadi", diyor, gabuk
olun." $ofor, kornaya basryor. MuallA teyze bizlere el sallayrp otobi.ise
dolru ilerliyor.
Sonralan oynarken Feriha ikide birde bana: "Sen Halit usta ol, ben
Mualld teyze olayrm." diyor. Tabii otobtistin de acele etmesi lOzrm. Biz-
den daha ktigtik bir gocuk, a$zryla korna gahyor. Sanliyoruz Feriha ile
birbirimize. Sonra ne yapacalrmrz bilemiyoruz. Dudaklanmr Feriha'nrn
dudaklanna iyice yaprqtrrryorum. ikimiz de az sonra bolulacak gibi oluy-
oruz. Feriha arada bir "Dur, yavag" diyor. "Hadi qimdi". Ayrrlmrqken kol-
lannr tekrar boynuma uzatlyor. Oyunun her sefer sonunda Feriha'ya
"mektup yaz!" diyorum. "Gider gitmez yaz..." O da: "Sen de bekletme!"
diyor, "gabuk gel!"
Halit ustayr, Mualld teyzeyr, Feriha'yr daha uzun hatrrlamaya ggl4r-
yorum. Nafile! Halit ustadan aErk mavi bir gift goz, ya[h bir tulum kalmrq
hatrrmda. Muall0 teyzeden bir demet dalgah, siyah sag. Feriha'dan
pembe beyaz yanaklar, kuru ot kokusuna, yaz akqamlan duyulan kokulara
benzu bir koku hatrhyorrum.
Daha aqa[rda, pancurlan aErk maviye boyah, o beyaz badanah evde,
Mel6hat abla. Tek kath evin sokala bakan odasr Melfihat ablanrndr. Sokak
p,e1c9r.El9,ri o,l,If,Oq bir duvardan bir duvara uzanan, tistti tek liiriqrksrz,
,
'Sagaklhn dantelli beyaz cirttilerle kaph, kenarlannda Mel0hat ablanrn
kendi eliyle iqledi[i yastrklar dizili minder. Ufiula u[ula ig"i-uyiyiiz tut- \

muq prrrl prrrl doEeme tahtalan. Minderin oniinde ktiEiik, tertemiz bir
kilim. Daima taze badanalanmr q dpvarlarda kartpostallar. Mel6hat ablanrn
ilkokul h6trralan... izeri beyaz lgli:m6ti ortiilerle kaph tahta bir masanrn
i.isti.inde ucuzundan blr ayna ilE krepon kdlrdrndan yapma giiller.
Okula yeni baqladrlrm yrllarda Mel0hat abla alrrdr beni karqrsrna.
Eliqleri odevlerimi yapar, derslerimi anlatrrdr bana. Papuglanmr odanrn

113
 kaprsrnda grkanrdrm. Minderde, pencerenin oni.inde, onun dizleri dibine
oturur, onun htinerli ellerini seyre dalardrm. \. r - \,,,, ,
r

Meldhat ablalann evlerine karqr piyade tabtiiunun tavlasr vardr. Piy-

ade subaylarlnrn biJeileri, *ut in"ridfek btilii$'tintin ka'tirlan o tavlada
dururdu.
Bir yiizbaqr Hayri Bey vardr. itind iistleri, ben okuldan Erkrp Meldhat
ablalara ulradrktan sonra, gelir, tavlanrn cini.inde seyisi bine[ini ,lJryu,
ederken, trmarrn baqrnda durur, sonra da tavlantn bitigilindeki arsada, Erl-
brr baglr[ryla binelini en azyartm saat gahqtrrdr.
Odevlerimi yaparken Meldhat ablanrn bakrqlarrntn srk srk pencereden
drqan kaydrlrnr; farkederdim. Ben de onun baktqlan arkastndan pencere-
den bakar, yiizbaqryla gdzgdze gelince baktqlannt, yanaklarr krzarurak
ontine e[di[ini g6rtirdi.im. Elleri hafif titreyerek saglarrmt okqardr boyle
zamanlar da. gti[si.i kalkrp inerdi.
Bir ikindi vakti okuldan ddnerken, soka[a sapmca, yiizbaqtntn gene
bine[ini trmar etti[ini gordi.irn. Tavlanm tini.ine yaklaqtr[rm srada
\
i'tl
Meldhat ablalarrn kaprst aErldr. Meldhat abla, beline kadar inen saglartnl
g6ziip'taramlg, i.izerinde,bqyaz bulOzu, lacivert eteklifi, elinde bir kitap,
1--
r)

kaprdan grktr. Kitabr mahgup mahgup yiizbaqtya uzati: S

E
- Teqekktir ederim. Qok giizel!
i
L

Ytizbaqr giiliimseyerek kitabr aldr: r\ r , i

1r

Korkarrm sizi iizmtiqttir. Melihat abla, mahzun, baqrnr kaldrrdr

- i(
hafifge:
-Ah, zararryokl2! Sonu gok acl ama, qok giizel!ytizbagt.
{1

*r

- Beni de gok tizmuqti.i okudu[um zaman, dedi

L(

flt
Meldhat abla: !,

- Beni de, diyebildi. Sonra kaprlannrn igine gekildi'

v

4.,
Yiizba;r o srada beni gordii:
- Merhaba delikanh! Bize seldm vermek yok mu?
Durdum. Bagrmt dniime e[dim' Ytizbaqr, Meldhat ablaya sordu:
r-
Mel6hat ablamn cevabrnr beklemeden, 6ni.inde ayak burunlart .J

i.izerinde gomelerek beni hafifge dirseklerimden tuttu; sonra genemi,

yi.iztim hizasrna getirecek qekilde hafif yukarr kaldrrdr.
- Adrn ne bakahm senin? l+
A

Mrrrldandtm:
it
- Saim. S(
- Kaqlnct struftastn?
- itclnci srruftayrm. -rl

- Ooo! Maqallahl3 neredeyse okulu kolaylamrgsrn! Ne olacaksm

btiyi.iyiince?

114
 Bine[e goyle yan gdzle baktrm. Oyle bir ailm,o-lmasrnr isterdim ki...
Ytizbagr, ceplerini kangtrrdr. Sonunda talim di.idti[iinii Erkardr
cebinden, giildii:
-Saim, bunu sana versem ister misin?.
Sevingten kulaklarrma kadar krzardrm. Baqrmr, evet anlamrna e[dim.
- Al 6yleyse...
Diidtik benimdi. Uguyordurn. Koqmaya hazrrdrm. Ytizbaqr :
- Dur bakahm, dedi, tince Otttir bakahm, otti.irebiliyor musun? Sonra
buakrnm seni...
Btiti.in nefesimle di.idi.igti iifledim. Ytizbaqr neqeyle gtildti. Sagrmr
okqayrp:
- Haydi, qimdi, dedi. Serbestsin. Marq marq!...
Arkamdan, Melah0t ablaya, benim igin "cin gibi"ye benzer lAflar
etti[ini duydum.
O ytl gok gegmeden piyade taburu bizim ilEeden baqka ilgeye kalktr.
Ytizbaqr Hayri Bey de taburla gitti. Mel0hat abla, gok mu iiziildii o gid-
ince, hatrrlayl1lyorum. Y alnrz minderde, pencerenin cintinde oturmuy-
ordu eskisi gibi. Tavlanrn kapah kepenklerine bakmak benim bile igimi
srkryordu. Ona srk srk, "Mel6hat abla, subay olacalrm" diyordum.
Bilmem ne soylemek istedifimi anhyor muydu? Subay olup onunla eve-
lenecektim. O, onsekiz yaqrndaydr o srralarda. Ben sekiz...
D aha brze yakrn, duvarlan drva'srz, kepenkleri boyanmadan brrakrldr[r
iEin giirtimeye yiz tutmuq evde Hatice nine otururdu. Bahara dolru
akqamlan babam beq kuruq verir, "git," derdi, "Hatice nineden birkaE bag
taze solanla iki marul al." Tuttururdum beq kuruq az diye. Hatice nineye
acrrdrm ben. O$u askerdi. Bahgesine kendi bakardr. Sonra beq kuruq daha
verirlerdi. Bir koqu evden firlar, Hatice ninenin avlu kaprsrnrn ipine
asthrdrm. Kaprnrn dibinde nefes nefese seslenirdim:
- Hatice nine! Hatice nine!
Kadrnca[rz iki btikltim evinin etrafi tahta parmakhkla gevrili hayatrna
_Erkardr.
- Annem, splqq soyledi. Marul almaya geldim.
- Al, derdi krsrk sesiyle. Geg bahgeye. Qrkar.
Malta ta$l dtiqeli avlunun sonunda baglayan bahgeye gelirdim.
Akqamrn alcakaranhlrnda, yeni sulanmrq bahgeden, yedi sekiz bag sofan,
iki marul kdkler, ddniiqte Hatice nineye on kuruq uzahrdrm. O her
seferinde:
- Az bu kadar, derdi. Uqendin mi kdklemeye?
- Yeter, diyecek olurdum.
illinin tersiyle gevirirdi beni:

115
 -Siz kalabahksrnrz. Verdilin para da gok. Git bu kadar daha kokle.
Az sonra ben kaprdan grkarken:
- Sel6m soyle annene, diye seslenirdi. Her seferinde para gonder-
mesin. Bu kadar senelik komguyuz.
Sonra daha yakrnrmrzda, ismet Abla ile annesi. Saglan,. kirpikleri
gi.ineqten sararmlg, bir haziran g6ri.iniiqti gibi hatrnmda kalan Ismet abla
ile annesi komqulardan dtiniip de yataklanna gekilince, saklandt[r yerden
grkrp krzca[rza saldrrmrq derlerdi. Ismet abla varmak istemiyordu adama.
Sciz kesen kendisi de[il, yakrnlanydr.
ir*"i ablayr gciremedim bir daha. Bana onun hastahaneye
kaldrnlrrken kan kaybrndan yolda iildtigiinti yrllarca soylemediler. Yil-
larca taqhklarda, mutfak. kriqelerinde duran ktiplerin arkasrnda, eli btgaklt
katiller sakhdrr sandtm. lsmet ablanrn, gecenin iginde, bi.itiin soka[r ayap.a
kaldrran "yetigin yandrm!"14 diye da[rlan sesi yrllarca kulaklanmdan git-
medi.
Bizim tenha soka[tmtztn citeki komqulanndan da buna benzer krsa
kargrlaqmalar kalmrg hatrnmda. Ne fena! Aqa[r yukan bizim soka[rn
insanlanndan benim btitiin bildi[in bu kadar. Hikdye mi anyorsun diiny-
ada? Al, iqte! Burnunun dibinde. $u soka[rn iginden goziine ilk iliqen evi
seg. Yeter ki, gcinltinde o evin insanlannt tantmak isteyecek meraktn
olsun! Ne iqin var uzaklarda?
Evet, igte bu sokaktan baglamalt Bir zaman benim btitiin diinyam bu
penceresinden baktrfirm evden ibaretti. Bir yaqa gelince bu evin kaptstn-
dan sokala grktrm. Ug dtirt ev citedeki boq arsada gocuklannrn oyunlarrna
katrldrm. Sonra, sokaktan ilEenin ana caddesine, baqka sokaklartna, gtinti
gelince de ilgeden ile, oradan baqka illere...
Okullarda, yolculuklarda, kahvelerde, sokaklarda, devlet dairelerinde,
krqlalarda, hastahanelerde, bir yr[rn insan igine karrqtrm qimdiye kadar.
Bir krsmr bizim soka[rn insanlart gibi yanm yamalak hatrrtmda. Qogu ile
karqrlaqrnca, adrnr unuttuEumu anlamastn diye ne yapacallml gaqffiy-
orum.
Bir yerde, bir sokakta doya doya kalamryor ki insan. Daha etrafimda
ne var demeye kalmadan, bakryorsunuz giiniini.iz dolmuq, bagka bir eve,
baqka bir soka[a taqmryorsunuz. Yahut bahttntza, baqka bir qehrin yolu
gdri.intiyor. Yoksa insan, do[ru dtiri.ist etrafint tantmaya kalksa, bir eve,
bir soka[a eminim ki, omrti ancak yeter.
Bir saat sonra yola grkacalrm. Neredeyse aqa[rdan bizimkiler seslen-
ecekler. Bu geliqimde baba evimde bir ay ancak kalabildim. O da nasrl
gegti. Yeni makinisti, Meldhat ablalarrn evini satrn alanlan, Hatice nine-
nin oflu ile gelinini 6teki komqulanmrzr, hig degilse ddrt beq ay daha kal-

116
 abilseydim, biraz olsun tanlyabilecektim . Bizim sokak durgun, srkrcr gibi
gdrtinrir tarumayana. Eminim, benim canlm hig srkrlmazdr. Hem o vakit
bdyle yola grkarken, hiq olmazsa akhm arkada kalmazdr!..15

Napomene
1
akltm. arkada kalacak- o njirna 6u razmi5ljati (brinuti)
2 ...Akhi.rorltya
kagtt...pobegla ie za jednogdoveka iz Akhisara
3
Aydrr- grad u egejskom delu Turske
t-'
lzmtr - Smrma
5 ...anal* edemezler...ne mogu da zamenemajku
6
n" ,or, ne yok* 5ta ima novo
7
H abeEistaLc - Abisinija
8
Srbistan- Srbija
9-Jurtye
- slrr]a
10
GoliEivo- Galicija
tl Kalkaslarda - naKavkazu
t' ...roron yok...nije vaino,ne mari, nema veze
13
masallah- bravo
14
yetiEin, yandtm...upomo6, gotova sam

" ...htE olmazsa akhm arkada kalmazdt- barem tada ne bih razmis-
ljao (brinuo) o onima koje ostavljam

111
ZEYY AT SELiMOGLU G922)
_.)

Pripovedad i ugledni prevodilac sa nemadkog jezika. Roden je 1922

godine u Istanbulu gde je zaw5io Nemadku gimnaziju (Alman Lisesi)
1944. godine i Pravni fakultet na Istanbulskom univerzitetu (1952). Kao
dete brodovlasnika od malih nogu je udio tajne moreplovstva. Kasnije kao
suvlasnik firme Tilrk $ilepEilik gesto je putovao i imao priliku da
upoznamornarski Livot, Zivot ljudi koji Zive na moru i od mora. Uporedo
sa svojim advokatskim pozivom bavio se i pisanjem. Za njega se dulo
nakon Sto je dobio nagradu Yunus Nadi za 1949-1950 godinu lista Cum-
huriyet zadlanakRize'nin Kbylerinden. ZapozoriSni komad Dve taike na
ogromnom moru (Koca Denizde lki Nokta) dobio je nagradu Radij.a i
televizije Turske (1970), a za zbtrku pripovedaka Derin Dondurucu lgin
6ykil dobioje nagradu HaldunTaner (1944). Nagrada Sait Faik dodeljena
mu je za zbirku pripovedaka Covek na vrhu jarbola (Direlin Tepesinde
Bir Adam) (1970), a za zbirku Koca Denizde lki Nokta dobio je nagradu
Turskog lingvistidkog dru5tva za 1974. godinu.

Zejjat Selimoglu je veoma plodan prevodilac' Ima preko trideset pre-

voda rz svetske knjiZevnosti. Izmedu ostalih, prevodio je i Ivu Andri6a.

More i Zivopisan Zivot u ludkim gradovima su osnovne teme njegovih

vrsnih pripovedaka. zajedno sa Halikarnasom Balikdijem (1886-1973)
spada u najznadajnije predstavnike takozvane knjiZevnosti o moru (deniz
edebiyan).

Del a:

Zbirke pripovedaka: Kavgantn Sonu ve Bay (1955), Dire{in

Tepesinde Bir Adam (1969), Ktgilstiinde Toplanfi (1971), Koca Denizde
iki Nokta (1973), Karaya Vurdu Deniz (L975), Deprem (1916), Soyunan-
lar (1980), QiEekli Da! Sokalt (1982), Gemi Adamlan (1984), Bir $arkt
Gibiydi (1987), Aramrzdaydt O Giin (1990), Denizlerin Istanbul (1992),
Derin Dondurucu igin 6ykil (1995)
Roman: Tutkunun Kbseleri (1982)

M e m o ar i: Yeni Defter' den Eski Defter' e (1993)

Knj i ge za decu: Yavru Kaytk (1979), Marfilar Adax (1979), Uyum-

suz Nuri (1981)

118
 BrR $ARKI cisiypi
Kalkaca[rmrz gtin, o garip yrlbagr gecesini gegirmiq oldufiumuz gemi-
ciler banna, Mamma Roza'run banna gidip ikinci ve son bir kez daha
bir
igki igmek istedim. Bir de gqpdtiz gdztiyle gortirdi.im denizciler ufralr o
gecekondu ban. Markonizekl'ye de <inerdim ama, o gelemiyeceg*i
Jtiv_
ledi. Kalkmamtzayakrn, polis ve gtimrtik iqleriyle ulragmasr gerekiyordu.
Yrlbaqr gecesi yiiriimii$ oldu[umuz aynr yolu, bu kez de gtindtiz gSzuyle
yeniden ytirtiytip gegtim. Hava gtizer de olsa, geceden kalma nemtiti[i
yansltan rslak nhtrm taqlan, bet bet bakan asrk surath antrepolar, polii,
gtimriik kordonu, grkrq kaprsr, ezberden bir <boncornor! Dekovil raylarr
gtindiiz gciztiyle, kargr yakaya gegiq, alaEhksrz srta krsa bir trrmanrq,
yine
aynr kaprnrn ontindeydim iqte. igeri girdim.
$aqrlasr qey! Nerde yrituq,
gecesinin sigara dumanlan, rigtirtti veren ekqi igki-kokulan,
sisler
ardrndaki yeqili, krmrzr ve sanh, bitkin ve zavarr, e[lenemeyen
eflence
kadrnla'? o geceden tanryrp bildi[im, ve gelirken tafamda yuqui,nuyu
gahqtrlrm higbir qey kalmamrqtr burada. t<ottiltik, kanqrkhk, sarhogluk,
kin ve gerginlik... btitiin bu ortam uzaklaqmrq, gerilerde kalmrqtr. Gtinrin
aydrnhfr kiigtik pencerelerden iEeriye dolmuq, bu gecekondu bara bir iyi-
lik, hypur, bir sevgi havasr sinmiqti. Boqalmrg, dinlenmeye
Eekilmig
masalar, rahatlamrq, baqla,nr dinleyen sandalyelert. yalnrz *i toqe
masasrnda, dip pencerelerinin oniinde oturan bir iki kigi vardr.
onlar da
kendi aralarrnda, sessiz sdkin konuqmaktaydrlar.
Yrlbagr gecesi, bizim ardrmrzdan qiqeler havalarda ugup kafalarda
parEalanmrq, kuzeyli, giineyli, do[uru ve batrh gemiciler oiruiiine
girmiq,
btittin bar temelinden sarsrhp yer yerinden oynimrqtr da, bir firtrna
Eimdi
sonrasrnrn sdkin havasr, krprrtrsrz bir d,enizin dinginli[i ttittin bara yer-
legmiq, bulutlar da[rlmrg] gtineq ytizi.inti gcistermiq-ii'ru"nt i. HiE de[ilie
o
tanrdrk ytizii, Mamma Roza'nrn yuvarlak, geniq yiiziinii goreyim- oiye,
tezgdha dolru bir bakrq athm. ve gtineqi oiada-gbrdtim. Evet,
bu baia_ ,

khane ban aydrnlatan, ona iyilik aqrlayin, onu iislerden annduan

stic.
i<_ar_$rda,
tezgdhn ardrndaydr. zar tezganLnrn ardrndan dogriiuqrr'liii.ii
Yok, Mamma Roza de[il. Mamma Roza, karanrrlr, trittitlneii, ,!rrru-
zluklan, kavgalan, igkileri, kumarlan krvamrnda tutan kadrndr. Nasrl
bir
sabaha grkacalr belli olmayan bar gecelerinin'pitron kadrnrydr
o! $imdi
aynryerde, ay.,tezgdhrn baqrnda, Mamma Rozi'ya ait pblak'yti zin,kara,
krtrklaqmrq saglann, kocaman memelerin yerinde, incet hyJrnl
d1i1 san saglar, hafiften, belli belirsiz gtililmseyen bir aErz,
k bir yuz,
kiiEtik , ama
bi..EqSlcilifi,t_agryan gcilusler vardrlBir u, n" yupu.u!,.,
*lli bilemedim.
ul9lp Dlr masaya mr oturacaktrm? Bunu dtiqiintirken, tezgAhrn oniindeki
yiiksek bar iskemlesi goziime iliqti. ytiriidi.im, ve giineqii
tam karqrsrna

t 19

/
oturdum, kollarrmr tezgdhadayadrm. Yiiztime baktr. Ne isteyeceslm d1ve,
bekledi. G6zlerini gtirdiim. Bir tezgdhrnda bir mele[in gdzleriydi bunlar,
igki sunan bir mEle[in! Heniiz hL9bir geytanhlrn, bozulmarun, dtiq
t rtrtttgrrrn ulramadrfr, yerleqemedili gozler' Bal rengiydiler' Hem de
sanki i,nkara;nrn bi.ittin bih toplanmrq, bu iki Italyan goze damrtilmrqtr.
-To... tornavida!
Giiltimsedi, hem gozleri hem de dudaklarryla b:Jll Ue/T;iz, Mona Lisa
gibi... ,-r.-,', '
- si.
votka, tizerine portakal suyu. Barda[r hafifgecik oniime brraktr. Bir
yudum alirm, barda[r yerine koydum. Diinyanrn en yavag igilmiq igkisi
olacaktr bu, belliydi] Ama gemi de kalkmak iizereydi, son hazrrltklart
yapryordu qu ,rruiu. ister istemez kolumu kaldrrp saate.baktrm, hem de
iuurt bir hareketle. Hayretle yi.iztime baktr. Ingilizcenin yarrm
yamalakgasryla:
- Gemi kalkmak... dedim... azvakrt
Gtiltimsedi, gdzlerini agtt.
- Oo! Uzak gitmek?
Onun ingilizcesi de aynr gizgideydi.
- istanbul, dedim.
- Turkey!
- Evet.
igkimi yavag yavag yudumlayrp saatime hrzl hrzl baktr[rm srada,
tezgdhn ardrndakikaprdan bir kadrn baqr uzandr, seslendi:
- Antonella!
Bir qarkr gibi. Bu qarkr havasrm_do[uran qey- sesli harflerin bollufu-
dur, diye dtiqti"ndtim. Bir de Annabel Lee geldi aklma nedense. Neden?
- si.
,, Bir grrprda tezgdhn ardrndan aynhp kaprya yiiri.idii,.igeri girip kay-
boldu. ArrOu, gokleEmeden ddndii yiie, tezgdhtaki yerini aldr. Barda[r
yarrlamrgtrm, elimdEki ru^urrda. Bir gey konuqmuq olayrm diye sordum:
-Mamma Roza?
Eliyle uzakgabir yeri iqaret etti.
- $ehir.
- S iz.. ktzt?
Hayrr.. ye[en.
Ho$ bu incecik, saf, melek ytizli.i ktzm Mamma Roza'nln ktzt olamry-
aca[rnr di.igtinmtiqttim ashnda. Ama konuqulan clil iyi bilinmedi mi, soru-
lan olabildifince yahnlaqtrrrp krsaltmak da bir ttir dilbilgisi kurah, daha
dofirusu, dilbilgisizli[i kuralt.

120
 o tath, belli belirsiz, ninesinin biiytik ninesi Mona Lisa'nrn gtiliimse_
mesi hig aynlmryordu ytiziinden.
Qevresine bciylesine iyilik Jagan bir
insan daha gcirmemiqtim. Bakrqlan kiigtictik bir ktz gocugun
bakrglarrydr
sanki. Yalnz bir ayrrm vardr. oyuncaklan, tagbebeklei yerine- rotku,
lu1up,
cin giqeleriydi. Aynlm ak zamam kaprya dayanmrqtr. yeniden saate
baktrm. Ytizi.ime bakrp, daha bir beJirgln gtiltimsedi. igkinin paraslnr
grka.p tezgdhrn tizerine brraktrm. Sohra,'elimi ona do[ru uzattrm
elini
srkrp aynlmak igin.
- Hoqga kal, Antonella! (Adrnr <izelikle soyremek istedim.)
uzattrF: elini tuttum, ve birden, sert bir qey degdi elime. onun eliyle
benim elim arasrnda bir sertlik. Neydi? Elini agrp avucuna baktrm
nedir
elinde tuttulu diye- Ne garip! Sa! elinin uru.r, enine ve boyuna,
ama
biittin avucu, kahn gibi, dcirtgen bir nasrla kaphydr. qaqkrn
\dsele
yi.izi.ine baktrm, aviunun sertli[iyre ram bir'Eeliqki iginaer<i
$agt<rn
yumugak
yi.izi.ine. Hafiften krzardr, gtili.imsedi, ytiziime baktt.. ' '-
- Rafineriya gahqmak... gimdi burada.
_ vaktin darhfr, gitmek zorunluru[u, geliqkiler yrfrm, igimdeki boca_
lama, kendim de[il de baqkasr konuqtu sanki t rrrudu,-b"n gtilerken. r ,'-'-' ,; .

- Seni Istanbul g<itiirmek.

Birden, giiliimseyen yiiziintin ciddilegti[ini g6rdtim. Tezgdhrn ardm_
dan, odg{fiun bakrqryla bana baktr bir an. Sonra toparlanrp bir
soru sordu.
- Gemi var Italyanca? i ,! l

- Evet, dedim.
Braz beklememi igaret etti eliyle._Bir grrprda tezgOhrn ribtir baqrna
kogup bir not defteri aldr, defterin iginden bir yaprak koiardr, bir
de kalem
ahp bir qey yazdr k6!rda, gemide okutursun anLmrnda igaret etti.
K6[rdr
ahp baktrm, kapital harflerine bir safir: NoN DIRE
euELLo cHE NoN
FARAI.
Sonra, bagrnr salladr giilegtile anlammda. saate baktrm. yiiriidtim.
Drga, Erktrm. Kogarcasrna aynr yollan ters yiiztine gegtim. yokuqtan
aqa[r, dekovil raylan, gtimri.ik, polis, r+l-{",geminin g"Iit*"t iizere
olan
iskelesi. Basamaklan trrmandrm. ctivJrfeye grkmaz,Markoni
Erkar Zeki
ile kargrlaqtrm aniden.
- Nerdesin yahu, dedi, polise haber verecektik nerdeyse.
Kdgrdr Erkardrm cebimden.
- $unu okusana, dedim, ne diyor?
Markoni Zeki elimden aldrlr k6[rdr gcizden gegirdi, kuqkuyla yiiziime
baktr.
- Sen neler ka,qtnyorsun drgarda yahu? Tek bagrna gidip kimleri
gdriiyorsun?

12r
 - Ne diyor? diye sordum.
nedir?
- Kimdir bunu yazan? Mafya'ya mt bulaqtrn
Ba[rrmrq mrydrm o suada?
- Ne diyor?
- $ey diyor, dedi MarkoniZeki, diyor ki:
YAPMAYACAGIN $EYi SOYLEME!
II
Yrllar sonra, sekiz, dokuz kadar yrl sonra, yeni bir sefer bizi aynt
rrhlma yanagtrrdr. Antrepolan gdri.ir gormez, onlann ardrndaki gemiciler
bannr, Mamma Roza',nm yerini anrmsadrm. Ama astl, oraya o huzur
havasrnr sindiren Antonella'yr. Ne yapryordu acaba? Sekiz dokuz yrl
iEinde neler olmuqtu? O[leden once saat ona do[ru gemiden aynldrm'
Aynr yollardan gegtim yine. Rrhtrm, giimriik, polis, biiyiik kapr, dekovil
.uytu.rt Srrla tr-rmandr-m. Gecekondu bar yine oradaydr iqte. Tam kargrm-
daydr. ema utiytik bir degigiklik vardr qimdi. Biitiin yapr baqtan aqafir
y"rid"n boyanmrq, onanlmrg, yeni bir havaya b{irtinmiiqtu. Sabtrstz,
yti.tiOti*. Kaprdan iEeri girdim. Hemen tezgdha ydneldim. Bir adam
huruyordu teigdhta. Ne Mamma Roza ne da Antonella! Gori.ini.irde ikisi
cle yoktu. Tezgdhbaqrna gidip, yaqhca adama:
- Mamma Roza? diYe sordum.
Adam italyancadan baqka dil bilmiyordu herhalde. Elini yanalrna
dayayrp uyur gibi yaptl. Sonra, anlatabildi[inden tam emin olamayrnca,
yanrna dontip igeriye seslendi:
- Maria.
Yandaki kapr aErldr, orta yaqh bir kadrn grkageldi' Yi.iziime baktt, ne
istiyorsun gibilerden.
- Mamma Roza? Nerede?
Kadrn azbuEuk ingilizce biliyordu.
- Mamma Rosa 61dti, dedi, qimdi <<Maria's Bar>'
Kendini gosterdi.
- Antonella?
Tezgdhrn yan tarafinda bir mi.iqteriye kahve hanrlayan adama dondti'
- Antonella'yt artYor, dedi.
Bunu italyanca sdyledi ama, anladtm o kadannt'
Adam:
- Adresini ver, deyiP gtildi.i.
Bir dakika beklememi soyledi kadrn. Tezgdhrn altlndaki Eekmeden bir
k0[rt grkardr. Uzerine bir adres yazd1banauzattr. K0[rdr ahp adresi oku-
maya Eahqtrm. Bu arada, barrn yeni sahibi kadrn lle tezgdhtaki adam,
tenOi aralarmda fiskos edip gi.iltqttiler. Teqekktir edip bardan ayrtdtm,
It',\ rr 1

122
 slr!!t ?_q3El indim. Adreste qehir merkezinin bir alanr yazilrydr. Bir siire
otooiii belleclim'antrepolar dura[mda. Sonra, gelen iik otobtis" atlayrp
gehre yollandrm. Alanda otobiisten indim. Boyle, 6[leden rince pek kala_
bahk defiildi orrahk. T:\ .I*\., gelen gegen, gocuklar, yagrr kadrnlar.
Karqrdan yaqhca bir adam'geiiyorou. onu durdurup elimdeki adresi
gosterdim. Kolumdan tutup, beni durdulumun aksi ycintine gevirdi.
Kol_
unu kaldrnp, alandan igerlere dolru uzananbir sokafr gosterdi. Teqekkiir
edip oraya yollandrm. Bir stire sonra soka[rn igindeydim. otautga dar
bir
sokaktr, aradabir, bakkal, kuru temizreme dtikk0nl, manav, muslukgu gibi
ufak iqyerlerinin sralanmrq oldulu bir sokak. Elimdeki adreste g4 numara
diye yazirydr. Ben gu srada 40' rardaydrm. yi.iriimeyi stirdtirdtim. 50,ler,
60'lar, '70'ler, ve sonunda igte 84 numarah kaprnin oniindeydim,
kaprsrnda lormrzr, mor, yeqil boyah renkli ktiEul camlanyla g4 nr.nuru. "r.t
Bl Jflvan liman qehrindeki krmrzr, mor, yegil camh kapriarrn ne anlama
geldilini daha cince Markoni zek|den duymuqtum. Evet, vitrayh
kaprsryla 84 numarah ev, bir genelevdi, iginde o melek ytizlti ve
iaf
Antonella'yr bulacalrm genelev !
Bir sti.re, kapryr gahp galmamak arasrnda bocaladrm. Aradr[rm
Antonella bu evde olamazdr, bciyle birgey olamazdr. Kendimi bu dtigiinc_
eye inandrrmaya gahqtrm, 84 numarah kaprdan uzaklaqtrm, g6 ve gg
numaralan gegip,yliriidtim. Ama az sonra yine geri d-ctndtim. igimde
merak tohumu filizlenmeye durmuqtu artrk,
Earesiz.,Gidip kapryr gutor*.
Krsa bir stire sonra, kapr agrrrp ararandr,'kap'rnrn uru'lrgrnoun bana bakan
bir kadrn bagr, beni yukardan aqalr bir stizdti 6nce, sonra, gir iqaretini
verip kapryr iyice araladr. igeri girdim. Bir iki adrm sonra, bekleme salonu
gibi bir yere geldim. Beni karqrlayan kadrna:
- Antonella, dedim.
Bana bir koltuk gristerip, oturmamr, beklememi iqaret etti kadrn,
ardrndan, bir baqka kadrna:
' - Galya'yr istiyor, haber ver, anlamrnda bir qey stiyledi.
Aqagr yukan b6yle bir qey sdyledi[ini anladrm. Bu igte baqka bir adla
olalandr bir kadrn igin. Adrnr degiqtirmiqti demek. Eh iqte, yeni
:it,.$Til
bir kiqilik edinmiqti de ondan. Karqrma sa[a diiqen uzunca bir kanapede
i.ig italyan eri yanyana oturuyordu. Gencecik erler. ortadaki en
gengleriydi. Bu gencecik erin ytiztine bakrnca, bir si$'biden firlamak,
sava$m ilk hticumuna kalkmak tizere komutandan geleiek diidiik
sesini
bekleyen erleri diiqtindiim. Ter igindeydi o geng erin ytizti. Miithiq
bir gei:- '
ilim btitlin vticudunu sarmr$il. oldugu yerdi tii tir tiiriyordu. Bir bunahm
iEinde oldufu belliydi. Karqrmrzda birkag kadrn, iggamaqr. defilesine
grk-
mrq gibiydiler. oniimiizden ytirtiyerek gegiyorlai,-durup, gorap jartiyer-

123
lerini dtizeltiyor, sutyenlerini dtizeltiyorlardr' Birden, iElerinden biri,
durdu'
ortadaki genclcik ere do[ru yiirtidi.i, ona iyice yaklaqtr, karqrstnda
sa[ elini tabancaya benzetip, ere do[ru uzati:'
- Buummm! aqa[r
Geng er, oldu[u yerdg, irkildi, gozleri kocaman agtldt, alnrndan
gtildiiler
bir ter damlasr siiziildii; yiiikdndu. 6yle kaldr. Kadrnlar krkrr krkrr
bir-
bu oyuna, anlayamadrfrm bir qeyler soylediler. oyunu yapan kadrnr
Bir-
birleiine goster;rek kaf,kahalar-attrlar. Bu ktiti1 oyun canlmr srkmtqtt.
gekilmiq
den, Eekii gitmek istedim. Tam kalkryordum ki, karqrdaki kaprya
file
krrmizr taOife perde kenara itildi, ardrndan bir kadln Erktr. Krpktrmtzt
qoraplarrya, bagrnda saqma, lqgqTun bir perukayla' koyu ktrmrzt
bir
OuOuf. boyasryli yeniden aUartriarat gizilmig ve boyanmrq
dudakla.yla
Antonella'ydr gelen. Ama haytr, Galya'ydt'
Daha once konuqtu[um kadrn beni gdsterince, yaklaqtr Antonella,
dniimde durdu.
- Antonella, dedim'
Yi.iztime kuqkuyla, si.ipheyle bir baku'
- si.
Yanrmda yer giisterdim. Yantma dontip yi.iziine baktnca, ona
arttk
melek
higbir gey soyieyemiyecelimi anladrm. Dokuz yrl 6ncesinin
y15'zi;,

irtlia tugq,l-'g6rreri, truiur veren bakrqlarr yok olup gitmigti' $imdi

ytiruna" illhfif., gozlerinde iyilikten Eok ktrti.iliik, bakrqlarrnda kin
vardt"

b"E"n dokuz yri igind", ..yup*uyu"aklarr qeyi sdyleyen> nice erkekle

karqrlaqmrqtr [imuitir! KimiGrin?, ?!{,qa'Et o erkekler'
Antonella'yt
buraya'kaiar getirmiqler, onu bu'yiiay' hale sokmuqlardr. O
di'iz sa.
kalmrq hiEbir
saElarr bile kendinin defiildi artrk. Galya'da Antonella'dan
q"y bulu*ryacak mrydrm? Birden, sa! elini antmsadtm'. saf elinin
avu-
.*outi o sert, dortgen, rafineri iqgilifinden kalma nasrrr! Antonella'daki
Antonella'yh'tizgi.i'iqareti ve izi. Ona belki yeniden yakrnlk
duymamr
sa[layacakyalrnbirgerEe[i.osertliliyenidenduymakiginsa[elini
de[ildi
tuiup'elimin igine alirm. Huyrr, elindeki o sert nasr avucunda
iyice naslrlnl
artrk. Dokuz yrhn pomadlan, kremleri elini yumugatmt$,
yoketmiq, elindeki naslrm sertli[i hrzla ytiztine yi.irtimtiqtii. I

(Bir $arkr Gibiydi, 1987)

(

j
I
T

r24
 YA$AR KEMAL (1e23)

Romanopisac svetskog grasa i turski kandidat

za Nobelovu nagradu.
Pravo ime mu je-Ke-m-al GogdZeli (Kemal Sadrk Gci[celi). Mada mu
sg,,,,,,,,,,,,,,,,-{ik

u izvodu iz matidne
lnjige rodenih pide da je roden 1926. godine, sam je
utvrdio da je roden 1923. godine u turkmenrko* selu Hemite, gde
su mu
se roditelji doserili iz istodne Anadorije
kada je ruska vojska okulirara van
(1915). otac mu-je imao preko pedeset godina,
a ma;ka oko sedamnaest
kada se rodio. Bili su jedina kurdska porodica
u selu. Kada je imao tri i po
godine sludajno ga je u desno oko pogodio
noL,kojim je njegov teda krao
ovcu. Takoje oslepeo najedno oko.

Prvih pet razreda osnovne skore zavrsio je u obliZnjem

seru Burhanri,
i sedmi u Adani. skoruie napustio u oi,,o* raziedui
a Sesti
zaposlio se u
fabrici za preradu pamuka. Fromerio je preko
detrdeset. uglavnom fi-
zidkih poslova. Dolaskom u Istanbul (r951)-nposlio
se u listu cumhuriyet
gde je pisao reportaZe i anegdote. Bio je
jeia, od osnivada potitietog
nedeljnika Ant,koji je izrazio od januara ig6l
. gooin. Jo
- aja 197r.
U knjiZevnosti se javrja poezijom. prva pesma
objavljena mu je r 939.
goli:: u dasopisu G\riisrer koji je izrazio u aoani. pesrne
koje je kasnije
p-otpisivao svojim pravim imenom objavljivao je
u dasopfumu itii,
Kovan, Millet i dr.

..u kraju izkogapotide Jasar Kemal govori se rep, bogat turski jezik, a
ve6ina zena i muskaraca zna epsku poeziju
naizust. i ,ui Jasar Kemal je
o-d yoje osme godine pevao epske pesme
seoskoj deci i odraslima. S
obz'r'rom na kraj izk-ogapotide, na poletku
svog spisateljsko g radabavio
se folklorom i objavljivao eseje iz ti oblasti.

Jasar Kemal je svetski priznat i poznatpisac.

Dela su mu prevedena
na veliki broj jezika,_ a njegov najpoznatiji ioman pobunjenik
sa Torosa
(Ince Memes preveden je na B jezika (iao
i ;;rp;kii i po njemu je
Piter Justinov snimio film r9g3. gioin..
Za ovaj.o*u, iobio je
varltk (1955), za roman ubistvo u iariiji koiaia (Demircirer nagradu
dobio je nagradu Madarah (1974). Za svojLjizerni Qarstst
linayeti)
je 1982' godine francusko priznanje Der Duca rad dobio
r oatitouu, je ordenom
L9s.ii9 dasti (1984). Iste godine na tre6em
sajmu knjiga ruvap rrrrti
narod mu je dodelio nagradu zaknji?,evno
stvaralastvo.-zaroman Kapija
lrda-ve (Kale Kaptst) dobio je nugrud, orhan Kemar ra tsaa. goai;;:"-

125

/
 surov zivot l borbut za
Ja5ar Kemal u svojim delima uglavnom gpisujg
opstanak seljaka tz rodne Cukurove.

Del a:
1969, tre6i deo
Rom ani: Teneke (1955), ince Meme.d (1955, drugi deo
1gg4), prta Direk (1960). Yer Demir G6k Bahr (1963), 6lmez otu
Og Ogj,- D mi r c il.e r i ff il C n ay
u E
r i (lg7 4)' Y u ufc uk Y uf (197 5)' Y ilant
i et s us

da Gitti (dug-
bUf;irutn, (1g16),it ciiri;,, Sivrevle Salih (1916)' Kuslar
adkaprida,1978),DenizKiisti)(1978),Kimsecik(1980),H)yilktekiNar
iirri ttga}),Yalmarcui KuEu (1984), Kale Kaptsr (1985)
Epskiromani:tigAnadoluEfsanesi(1967)'AlndafuEfsanesi
(1972)' Karun Sesi
(1971), Qahrcah Efe
tf'gZOl, Binbo{alar n\ianesf
(1ee1)

Zbirke prip ov e daka : Biitiln Hikayeler (1967)

Bulut Kayruyor
zb irke re p ort ala: Bu Diyar Bastan Baqa (197 l), Bir
(1974), Allahm Askerleri (1978)

Anegdot e: TaE Qatlasa (1961)

i 1 anc i: B aldaki Tuz 097 4), APacm Q ilrilfiii (I 980)

D e dj i romani : Filler sultant ile Ktrmtru sakath Topal Karmca (1917)

(1943' 1992)
E sej i : Qifte Qapa Manileri (1942), Afittlar
YasarKemalKendiniAnlattyor(|gg4,intervjuikojejeAlanBoske
pravio sa Ja5arom Kemalom od 1985-1989' godine'

DENiZ KUSTU'dEN

Kahveninkabacayontulmuqkaprstsertbirtekmeyleardrnakadar
Zeynelden 6nce' tozla
agtldr, igeriye, etnae bir toplu tabanca tutan
Zeynel tince kaprda
topruffutirlikte, drgarda Oenizi kudurtan lodos girdi .
y-o1u kesti' taban-
bir an ikirciklendi,'sonra a[rr, temkinli, eqikte durup bir
;; it ruru dogru gevirdi, iisti.iste ateq etmeye bagladr. Kahvedekiler
an oylece dondular kaldrlar'

ihsan:
<<Yandtmanam,>>diyekeskinba[rrdr'ikinci<yandtm>sesigokusul
boynundan oluk
grktr, duyulur duyuimaz. Sandalyadin yere salr,verdi,

126
 gibi kan fiqkrrdr, sonra da hemen kesildi.
Donmug kalmrq kahve kala_
batr[rnrn arasrndan
f?li.
anam>> demesiyre birlikte
batrkgrnrn
lir,rav giii g*ir+,;;ffi;ffir;
Zeynerin ustiine airlmrsr, ,iiun"u
bileline sanlmasr bir ordu. setim tabancayr rutan erinin
armrq qagkrnhkra bir erindeki
a$nndan duman grkan tabancaya, bir oraaa aurmuq tir.rs
ordu. Birden biitiin kahve gakrayan zeynerebakry_
hig kimse yerinden krprrdiyamiyordu.
bir tokadrn ffiililidi,u,,u gene de
Serim zeyiertsoi-eriyre boyundan
tutmu$ sa[ eliyle..veriqtiriyordi.
zeynerse baqrnr ereri-arasrna
vurdukga iki biikltim oluyor, vurdukia armrE, o
ordtr' Artrk a$nndan
bir .rtimdeo tffiur*abtiziiltiy_
gy-u1 grkmayan tabanca aa kahve oca[rnrn altrnda
duruvordu' serim ba,kgr bhy;;';ibi uE$ grerlvre
sonunda kciriik gibi soluyarak-iyice"sotugli'dru*u]-i*ilo, uqro, vurdu, en
zeynel orada riltintin baErnda, bir uma..rrlrt brrakrverdi.
iginoe iatututrnrg, ne yapac_
a[rnr bitemez bir.duruma otiq.tigiti.-ir&';;
yumuk, bacakla, klTn-a gek,mig, il# yarmrq, e,eri
toprakta y"r"y", uirit"."t ta kaprya
kadar akmrq kanrn igi1de t"r-,g11.
Giizleri bir korkuyu, ciltimii, ,orru,
u;r*
s11 bryrlr-Jo'mnu batmrqtr.
aErlmrqtr' serim geldi, Eaqkrnhlr bekler gibi alabildiline
:L;irnaa
.I*ig,, ouiou uattr iat<tr, baktrkga
yiiztiniin rengi yBrine geliyorhu. ni.len telaqla, korkuyla ardrna d6ndi.i,
Zeynel orada oldu[u giui arrryordu.
ielim onun kargrsrnda durdu, baktr
baktr, belki qimdi ilkllaraktun g,irtiyo
rdu zeyneli, bu adam da. nerden
grktr der gibiydi hari tavn, bakrg'Ia,.
Belki daha da neyin ne ordulunun
farkrnda degildi. Aryyru. d<,ndti y.rid.n
bir qeyrer araqilrr gibi riltinrin
iistiine e[ildi gozlerinin igine grizterini
ma[rrun ucuyla da ihsana iokuidr,
dikti ;", ffi;; qehadet par_
hemencecik de erini yarrma dokun_
muq gibi geri gekti. Dolrulunca
zeynelleburun urrrnu g"tiit"r,
<Haktuuuu'" d.gl s-elim, zeynerin
ytiziine kocaman bir tiikri.ik attr.
daha rikrirdri. rtinulti ievnettnsurahnda
t rruag gibi gak,y_
:;;j'n",bir
ili^::,::i:::iu:1,j::iu u_,T,,
I
ac akr an fe dirdey
b
rktr, ajr nTr'.iprti,,
I e rek, s arh o s gi b i
#P:,:f *.lil p rti, ffi ffi H;llT.i:"J
*
[li:iil j:'i:iti::it**!f
E I

Fili;&#],!i'ii;.",?il'ii,,,*
d ,, ;;;;;.;i, ffi1';?Jii
:L'l' i ii'::, y' T: ;,
*.i i
i:1,1";m: :'"r j^"',':lr::il-"\!;Mil"s;;,#;#il:#i:T:ii:r iln;
Xilii;'",ff li: r* aurg"r u" uir agaE
::,'::
I,,ff i1: qat
boyu y rikse;'#:?$r11fr
r-istuine diye] i*r_11,rlri
driqtiyor.du.
o gittikten biraz sonra ortada iki
biikltim karakarmrq zeyner, bir
uykudan uyarurmr'gasrna uyandr,
sa$rna soluna bakrndr, yercie yatan
Ihsana bakmadan tirt,ird"n.bir
a-drm alrp uhr" ocalmrn altrndaki taban_
casrna vardl, egildi onu yerden
aldr, gene ihsanrn tisitinoen atrayrp
kaprya

127
kadar yiiriidii, kaprda srrtrnr aydrnh[a verip durdu. Her birimize
teker
yiizi.inde bir an
teker baktr, gozleii sonunda g"ldi ihturrn tistiinde kaldt,
rslk '
bir qagkrnlklolaqrr gibi oldu, gtiliimsedi, baqrnr salladt, dirsini stktt,
gibi bir sesle:
<Yaktrn beni orospu goculu ihsan," dedi' <Yakttn sondiirdtin
ocalrmr. Ben ne YaPtrYdrm sana ki?>
bir
Arkasrnr dondii, Lqikligp v,*{lqca durdu, baqrnt arkaya gevirdi'
drgarrya
- denize, bfu bize tirkeik i.irkek baktr :
oloyleyin,> dedi. <igte hepinizbwadatanrk oldunuz, ben ne yapttm
o

pezevenk Selime de bana bunu yaptr?>

Kimseden ses grkmadt.
<S0yleyinlqn,benneyaptrmonadabenibukadar'hepiniziniEinde
aqa[rladr? iretlten qimdi btittin bu yaptrklannm ociinti S^elimden
alm-a-

*uL *ryr*, sdyleyin 1gr.'. SOyleyin he! Mezartaqr mtstnlz?>>

Kahvenin iEinde, .ti,a" tabanca yiirtime[e bagladr, hem yi.iriiyor,
hem

konuquyor, arada dabir kere durup aga[rya, ayaklannrn.yu:'n*,Y ittile

bakryoi gene dolanryordu uzun adtmlarla kahvenin iginde. Oltiniin ta
eqige lGoar akmrq gitmiq kanma tjzellikle basmama[a dikkat
ederek...
<Soyleyin,benoSelimle,obuMenekqeyegeldigelelihiEkonuqtum
Siz de insan
mu? Stiyleyin u" Allahrn belalan, korkak, rezrl yaratrklar.
hergele kan
mrsrnlz t"iiqt" elimde bu tabanca var diye, iqte qurada.d? S,
iginde yutryo, diye,,af,14!z] agamaz-oldunuz, de[il mi' kanrruz kurudu'
algi1 *if iginirOl o'Oliiii, Ui1r,a.$_rnd? Selim gibi bir
yi[it yok, delil mi?
ba[qa1rq gam yarmasl'
Sei verin be, heeey mezartaild.I l{ey Stileyman'
baksana ayr gibisin be, afurundan tafurundan yanlna
varrhirazdr be kopek,
aluna srgacak-
bak sinmiqsin oraya neredeyse masanln alttna kaytverecek,
sln.. .>>

Delicesine bir kahkaha savurdu:

<Kimbilir, belki de altrna srgmrqsrndtr da onun iEin yerinden krprr-
dayamtyorsun.>>
TabancanrnnamlusunuSiileymanagevirdi..Stileymantnmosmor
kesilmiq dudaklan diiqecekmiq gibi titriyordu. Ve Stleyman
sandalyantn
tisti.ine yrlrlmrq kalmtqtt.
..flI uyipu uyr... Bukrn $unun heybetine' yarsan iig adam Erkar
gdvdesinden.> \ u

Zeyne|srrrmgibiydi,qimdi,guandadasinirdendahadasmmlamtq
gelik bir tel gibi gerilmigti.
<Kalk ayaiaorospu anah palavract Siileyman!> T
Stileymanlalkma[a davrandr, iki elini masaya dayadr bastrdr, E6k- b
ti.ilii yerien bir tiirlti kiprrdayrp da do[rulamadt, yi.izti kagit gibi olmuqtu' k

128
 <<LazF-rkan, kalk, bak bakahm stileyman altrna srgmrg
mr?>>
LazErkan kalktr, stileymamn koluna girdi, onu kaldrrdr, egildi
sanda_
lyasrna baktr, sonra da arkasrna, pantalonunun krgrnr bir
iyice gdzden
gegirdi, Stileymanr yerine oturturken baqrnr salladr:
<<Crk,>> dedi. <Srgmaml$.>>
Zeynel gtildti:
<<o kadar korktu ki Allahsrz palavracr pezevenk,
korkusundan
slEamamrg bile...>
siileyman a$nndabir qeyler geveledi, Zeynerona yaklagrp sordu:
<Ne diyorsun, ne?>>
Spsi tepedendi, alaycrydr.
<O soyledilini bir daha sciylemezsen yersin kurqunu.>>
Namluyu burnuna dayadr, sonra birden arumsamrg gibi, toplu taban-
cantn topunu agu, igindeki kurgunlan eline ddktti, kurqunlarla
-iibrys" biilikte elini
cebine ioktu, oiidan bir avug kurqun grka,p iabancayr doldurdu,
topu kapadr:
<Soyle lan, ibnetor,> dedi. <Soyle. A$nmkurgunla doldurmadan...>)
Si.ileyman bir dua okur gibi:
<<Etme o[lum etme, yapma yavrum Zeynelyapma,Allah
var.>
Zey nel di glerini srktr :
nvuy,r, dedi, <vay anasrnl avradrnr, vay stilalesini... vay
senin soyunu
sopunu... vay senin krzrnr krsrafmr... vay senin... Sizin igin
Allah yot au
benim igin var, defil mi, Oyle mi?>
Tabancarun horozunu gevirip var giici.iyle stileymanrn kafasrna
indirdi, Siileymanrn alnrndan kanlar giktr, da[ridr, biittin yiizi.inii bir
anda
kapladr, aqapr boynuna grimreline indi, *urunrn tisttine stiziirme[e
gcillenmele baqladr.
, oraya

<< Laz Erkan!>

<Buyur abi!>
<$u pezevengin karunr sil, korkma gebermeyecek. Gebermeyecek
ama bir ay da denize grkamayacak, tekmil Nlarmaranrn bahlrnr
bir glcede
yakalayamayacak...>
Erkan kalktr, k_ahve ocalrna gitti, ocakglnrn omuzuna atrrmrq
er kuru-
lama havlusunu aldr siileymanrn karunr sildi, vardr yerine
oturdu.
<ceketini grkart da kendi ceketiyle sil bok herifin o mikrop
kanrnr...>>
Diqlerini srktr: \'i ' i
<AlEak Stileyman,>> dedi, <akrrnda mr, on beq yrr oruyor
herhalde,
bahk ayrklarken elimin tistiinde kabarah "ayakkabrnla bastr[rn,
,qlo.Lqlrr
basrp da kemiklerimi ezdifiin... parmakla,mm btitun;ti
soyuldu da, af,ak
kemikleri gdziiktti de, senin de gtildtiftin... Ulan Allahsrz...>

129

/
 Zeynel bir kaprya gidiyor, denize, karqrki yola bakryor,!i1k-qqp1qg
kahvedeki bir kiqiyi a1yor, onunla bir yaqam hesaplaqmasr yap.rlqldu-
Akqam olup gi.in Lurugun.uya kadar bu hesaplaqma si.irdti. Bir ara Zeynel
uenim da tintime geldi, qtiyle -bir.act, gdzleri dolarak gi.ili.imsedi:
<Hepsini duydun ya abi,> dedi hi.izi.inlti, yrkrlmrg bir sesle' <Hepsini...
Bizi de ana dolurmadl mt, ben de insan delil miyim, ne dersin?
Sustum.
<Hig olmazsa sen susma be abi,> dedi. <Bu kadar diinya g6rmtiq, gi.in
gegirmigsin.>
<Ne soyley rmkizeynel,>> dedim, <<s6ze zamanbrrakmadrn ki sen!>
Tabancayr tam yi.ire[imin tisttine gevirdi:
<<Bak,>> dedi, <bu 6lii, bu da yarah... Bunlarrn hepsini de tildtirmekten
beter ettim, belki az sonra polisler gelir ben teslim olmam, ga{prqrrz,
bak>>, ceketinin iki cebini g$sterdi, kurqun doluydu,
<bilerek geldim, gar-
pl$rtz polislerle... Ben oyle postu kolay deldireceklerden de[ilim' Selim
bahkgr polise haber verdi mi dersin?>
So[ukkanh:
<Vermemiqtir,> dedim.
<<Fena olmadr bu ig, delil mi?>
<Bilmem Zey nel,>> dedim.
<Haketti qu yerde yatan orospu gocu!u,; dedi. Stileymanr gosterdi'
<<Bu da...r> sonra ellerine bakarak giiliimsedi. <<Bunlar da...>> dedi,
kah-
vedekileri g6sterdi. Kaprya gitti, drqarrya baktr: <Elektrikler yandt,> dedi
sevinEle, ,.ne iyi... Az sonra belki de dldiirtiltirtim, kimbilir olmek nastldtr,
bu orospu goiu[u dldti, bak nasil da bakryor. Kimbilir, belki de tilmez
kurtulurum, kaganm. Teslim olmak yok...'
HiE kimseden ses grkmryordu kahvede. Zeynel akrl edip elektrik
drilmesini gevirdi, kahvenin yiiz elli mumluk grplak kocaman ampulu
yuiOr. Herkesin sararml$ yiizii uzamrq, upuzun olmugtu. Bir Erkan giilii-
yordu.
<Ne dersin abi, sen bilirsin, teslim olsam beni asarlar mr ki, belki
asmazlar, de[il mi, niye assrnlar $u oroqpu gocu[unu tjldtirdi.im diye,
qu

palavracr iti yaraladrm, qu aiafrlk heriflere sd[dtim diye... Beni asmazlar,

degil mi?l
<Kimbilir, belki...>
<Kimbilir, belki...> diye alnma oyki.indti. <ulan sizler de amma dip-
lomat oluyorsunuz. Senin de <jdi.in kopuyor delil mi?>
<Kimbilir, belki...> dedim.

130
 Selim batrksr belirdi. zey netonu goriirtJiffil
l:?, 3:::.,1*,Yt,,11 gormez
31"l,lil liilg.,k"prldr,
hrzla bir yana
ne. yupu.ui*
itip kagrr, karanriga t arritr gitti.
;$"il;p,r. ;ilffi ,

Igeriye giren Selim bahkgr:

<Ne oldu?> diye sordu. <polis daha
gelmedi mi?>
Ben:
<Sen polise haber verdin mi?>
dedim.
<Vermedim.> dedi Selim bahkgr
sert. Ben de sustum.
>>Kagtrn gittin de bunca zamanne
yaptrn,>> diye sordu ona Hakkr Baba.
saslannr kanqtrrdr_ Selim bahkgr:. <yahu
;Y fl ,rrr,i,ll"
o.di,, <<benim 1t]".iyte
tabanca... dittirn,"k;;;;, ;s;i.,_
.T#l]
ytiz kurgun yakhm, denedim tabancayr. ;#"..."i Jiil
Ezrailgibi tabanca... Bir de bak-
::T i:.::.yj::
tek i 1"r
kurqunum kalsaydr,
*
-1*r q . . . Ne. y ap uy, o
o buradan g[abilir".r"nl
il6;;;iod ffir::;
miydi?>
<Crkamazdr,>> dedi Hakkr Baba...
o gun sabah saar begte gerdi kahveyp poris ekibi. Beni
yata[rmdan
ertesi giin ri[leve kuau. ,oigryu g.ttlt",
btittin Menekqeyle bir-
Xl'r|"'o
Selim b.ahkgrmn birkag kere kendi kendine:
bir tek kurqunum kalrnrg olsaydr,>> diye mrnldandrlrnr
Ou*l,Ouun, duy_

(DenizKi.istti, 1993)

YATAK

$imdiki gibi aklrrnda.

tigrincti srnrfrnda, u'L'\Lt
bizim uur'rul
Durmuq ,.tr Ali oe
de lKln-
3,:l,r:,I1r_ortaokulun
cideydi. ikin_
ikimizin de p?ra:t
.,,,r ^-^* -.^_-r. A ,) ""r.r,,-
;;:;;"--'
oarasr ylftu. Kciyde, onun bir dul ururr, trenim bir
i I eri n it;r- ;
I
;i;;;.
geEi n nl,.iTi,
direLri i iyo rl ardr
.

prrasrz yatrrroayir. i*,in.r, gir*,u,

"r:::YX1,-il1,,*ydi I Bana g"rin.", yrizde
#:r5i,ri:1::g:o:l "*l,1,l **.
L";, ;;';;,:;;ili, ffi:
'il :*1il
Li1ff l*I f:
":1i, ) :::gi'
I :"
I r rl"i
"nj,* r'u"i,i.
v:'d.Y os""-ii"r'
il
;. ;# ffi
;
3:?Y: i"l {1 "::1 i' Tl ffi ilffi ilT;:'#
):*:,:l::,1:*,$,
:ii::, okurnu$tuffl.
q:ahgrp
bir tiirlri,Juyu.n,yo.a-* B,l, #ffifi "'ffi:;
B*, paresr2,."u Baqnnl sq.)liecak bir aEaE ku;vu$u
gehrin crtasrntla y armz, yapayarnlzrnl.
bile yoi{ I Kocrinlan
Sanlac;,1tr< hrr dahm da yr:kl fq:er-
irnde dayan tlmaz bir kecJ*r,^bir hrnE","
 Durmuq Ali ile bir zaman istasyonun iisti.indeki sltma alaglannrn'
altrnda geceledik. Sonra olmadr. Bu biiyle stirtip gidemezdi. BekEiler de
rahat v&iiiiyorlardr. Sonra da okula gitmek zorunlu[undaydrk. Biz okula
gidince, meydanda kalan yataklanmrur galmazlar mrydr?
Qok iyi bir arkadaqrm vardt, Yusuf. Beni gok severdi. Srtma
a[aglarrnrn altrnda geceledilimizi nastlsa ti[renmi9.
Bir giin utana utana:
"Bizim dhnirn tistiinde yatsanrz," dedi.
Deli gibi sevindik. Durmug Ali ile kucaklaqrp dpiiqttik.
Durmuq Ali bir,
"Alooooq..." gekti... "Yaqadrkl be abi... Bir gtini.in beyligi de beylik.2"
Biliyorduk ki, dam tisti.inde gtiziin yafimurlan baqlayrncayakadar yat-
abilirdik. Sonra, sonrasrna Allah kerimr.
Yataklarr hemen, istasyondan altp eve getirdik' Yusuf'lann evt,pazar
''
yanrnda bir tek odaydr. Yataklarr dama sErdik.

Bekgi korkusu yok, bir gey yok. Damm i.istiinde bir ev srcakkfir, bir
baba ocalr srcakh[r...

Bunca srkintrdan sonra yatacak bir yermiz vardr iqte. $u hayat dedi-
kleri de ne giizel qey!
Akqam, ekme[imizi yer yemez hemen damtn i.isti.ine damltyor, yatak-
d
'. ,

lara girip yorganlarr bopanmrzakadar gekiyorduk. Geceleri biraz so[uktu

ama, gdkte kocaman rgrltrh y:Jdrzlar vardt. Hep yrldrzlara bakardtk. Bazr
geceler de gtikyi.iztini.i yrldrzlara ddqeli bulurduk. O zaman sevincimize
payan* yoktu4. Ve bizler umutla doluyduk. Srkrntrlardan, acrlardan sonra
gelecek gizelgi.inlerin, daha gi.izel olaca[rna inanryordul.. Bu umutlar, bu
hayaller benimdi. Ben sdylerdim, Durmuq Ali dinler ve onaylardr.
Durur, durur:
"Oyle delil mi Durmuq?" derdim.
"Heyye abi," derdi. "Sabahlar karanhklardan sonradrr."
Bu lifi da benden bellemiqti.
Serin dam tistii, tqtkh, iri yrldrzlartn geceleri, soka[rn sabahr.,a kadar
stiren gi.iri.ilttisii, bizim umutlanmtz,hayalletrmiz tam bir ay, kastm baqtna
kadar si.irdti.
Sonra... Sonra o beldh o karanltk, bir kara Eul gibi, kapkaranhk Qukur-
ova ya[murlan baqladr.

* Payan. Son anlamlnda Farsga bir sozctik.

r32
 Hava biraz bulutlandr okulda Durmug Ali ile bir araya gelir,
birbirimize sokulur; ikimiz T.ry.dr,
biiden:
"Allah be! Allah be! Etme nolursun,,, derdik.
. Ya birkopardr.
de yalmur giselemeye gcirsi.iry o zamanbizimyiireklerimizdeki
,$y1yet Durmuq Ali hemen okuldan eue rrrta.,
saEa[rnrn altrna indirir, koqa koga gelirdi. fu,uklu, damrn
Ya[murlu gtinlerde, eve, yani saEafirn altrna gece
yarlslndan sonra,
ortalrktan el ayak gekilince usullacrk yatakl
Bpl,ir, anmtza girerdik. SaEak
altrnd a yattrF:rmrzr elAlemin gor*.sinden,
bir utanrr, bir utarurdrm ki, bit-
erdim. Durmu$'u ders entz o, orah bile olmazdr.
xy an am.a zdrm..Birden uyarurdrm ki, arkadaqrmln
I l-:: ::l:n rlll*'$lar, anasr,
:"*I":*lii avluda. dolayyorl;.. o ;;;;;ffi';#;;
geker, yatagrh igine u,lt rtir_uti,rril;-;#';,i"ro"#:
*:y,:rr.:e
Yanrmda yrintimde ayak sesleri iuydukga
ki.igtiliir, tigirii. kalrrdrm.
i:* hemen yataktan firlar, givii,i', i."iffi;.
:::1.1, l,::-r-,1.. baktrlrnr rrr. o;;;
v E;urr U(i-tI
sanmr$sam utqu*u kuou. baqrm dciner,
#
f:r-,:*:il1l-1tl,Puru
kendime gelem ezdtrn.
iEinde yaffirfrm yata$a dontip de bir trirlti
bakamryorclum. Bakm ayl
igim gottirmtiyordu. yatik, saga[rn drgrndan firlayan
gamurlarla bezen_
miqti.
Gene geg uyandr[rm. bir sabah, giyinip kaqarken,
arkaclaqrmrn anne-
rsgrrrurr cllllg-

+lfj::J:r: q*19,,!, Ak_sa.e! t,...uusiu kocaman asrlmrs acryan sozter:.

gozlelin. agrr,fr daha ri s tiim J". e]il^y;i' "ii,"'
Il1* i::,i, dylecene
gdzler oyle, _o,
bakrp cluracak.
- r;;ffi *" ;
Sabahleyin okulda Durmu; Ali,y.,
"Ben o eve bir daha gitrneyece[im,"
declirn"
$aqtr:
"Neden be abi! Nerede yatacaksrn?
Neden yant?"
Durmuq ne etti eyrecti de5, beni o grin eve gotr.iremedi
bagka gtinler gidip israsyondaki kanepetrin " O grin, daha
risttinde geceledim.
Bir ara yaErnurrar durur gibi etti.
Durmuq Ali bir gtin:
"Abi," dedi, ,'yataklan dama grkardrm, gel artrk!,,
Gittim.
Birkag gtin sonra, bir ikindi tistti bir yafmur
boqandr, gok derinmiq
gibi... Durmuq firladr ama, yetiqememiq,
yutuitu, Erprliak su.
olllllll,::f ,*1. ui{aq. stin y atmr $rrm. otel deyince.
.Jurvv.., . gari
3t: "".,""j. .
Bd.Il-_
oteti... Jr o ru^uit* Eok ucuzdu. B ir y atak
:l:T li.E:.S1r"1,yurt
elli kuru;... .oteir
Gel gor ki elli kuruq !..
I

133

l
 yat-
Kdtip*, yatagtmrz oldulu igin, koridorda' geceli[i on kuruga'
mamrzatrazr oldu.
Daractkkoridoraikiodakaprsr'agrlryor'Yataklankaptntl?."ijil:
konuqmuyoruz. Belimizi
serdik. Biz de yataklarrn drqrna q-6*.r'dit. Hig
duvara vermig, duruyor, birbirimize de hig bakmryoruz'
Uykumuz
Gece yarisrnr buldu. Yataklar oni.imiizde seriii duruyor.
Gjzrumid,z
geliyor, gizlerimrzden uyku akryor ama, yataklara giri1mez.kr...
ozlim,rahat bir yatak' bir uyku ozlemi'
lutuniilu,igimizde
Yart'sersem, Yan uYkulu."
Aga[rdanbirayaksesigeldi.Geceyartyrbirhayliaqmlq..'Goztimi.i
aEtrm, [erdivenden iki geng kadrn gori.indti.
Yataklara basmamaya
geri Erktr'
Eahqarak kapryr aEtrlar. Kadrniartn ince, uzun boylusu igerden
Bizlerehayretlebakrpgerigirdi'Sonragerigrktr.Hep.bakryordu.Girdi
Erktr, girdi Erktr. Teliqil tir
trati vardr. En sonunda gelip durdu: konuq-
madt. Sonra birdenbire bana:
"Bir kibritiniz var mt?" dedi'
Qrkarrpverdim.Gozlerihayretleagrlmrqtr.SigarasrnryaktrktanSonfa,
bir sigara da bana uzattr, almadtm' israr da etmedi'
"Bu yataklar sizin mi?" dedi'
"Bizim."
"Vakit gok geg, Yatsantza"'"
Ampuli.in siintili'' rqrfirnda, bereket, yataklarm rslakh[r
belli olmuy-
ordu.
Ben:
"Hiiig... Uykumuz gelmiyor da"'"
Durmuq Ali'Ye dondii. O uYuYordu'
ptirtttim. Duimuq uyandr. Di.irrttiliimti kadrn da gordii.
"Yatsantz iYi edersiniz."
Durmuq Ali:
"Is..." dedi.
Sertqe alnmkapattrm' Kadrn huylandt'
"Bir qey mi sdYleYecekti gocuk?"
"Pbtavatszrn biridir de..' "
baktrm.
Krzgtn sdylemiq olaca[rm ki, kadrn odastna gitti. Arkasrndan
Gozlerimde, incecik bir bel hayali kaidr'
Durmug Ali'Ye usuldan:
"Kadtn giizeldi," dedim' "Amma da iyi ha"'"
igerden kadrnrn kahkahasr geldi' Ben buna igerledim'

* Kitip: Burada otelin defterini tutan kir;i anlamlna kullanrlmrqttr'

t34
 "Giizel ama, bunrar pis ka,lar," dedim. "pis
ormasarar ne igreri var
otelde..."
sonra hig konugmadrk. ytirelimizde derdimiz,
yata$rmrzda rslak ora_
masaydr, Durmuq Ali ile bu kadrn tisti.ine
kimbilir n" tina. eder, ne hay-
aller kurardrk.
Uyumuguz
Gecenin saat tigii mti, dcird{i mii, ne, kaprnrn
grcrrtrsryra gozrerimi
agryorum. Bakryorum ki, kadrn gecerik gcimlefiyle,"merdivlnoJn
Az sonra da getip, gene karqrma dikililor. H;; y;"; iriyor.
;E;k sagrk, gci[sii
drqarda' Qrnlgrplak_denecek kadar grplak...
Gcizlerinde Lir krzgrnlk ve
uykunun mahmurluEu var. Gene riyle agrrmrg grizrerle
bakryor. o baktrkga
ben koqemde ktigrirtiyorum. Bir ara,' 't rrrtu"gtirt.ri;i^k;padrm
zam?\agmadrm. Sonra agtlm ki, kadrn daha
ve bir
oyiecene duruyor.
Igimden, 'Ne durmug bakryor ciyre? pis, bu pis
domrztar, hep bdyre
Kendisine ne oluyo*yu*ryo.rak. Ne ka,gryor.
*Y:lf lU*.
yumruK qeneslne,, gegti...
Salla bir
Kadrn:
"Kibritinizi verir misin iz?', dedi.
Qrkanp verdim.
Gidip .igerden sigarasrnr arrp yaktr. Bir tane
de bana uzattr. Bir cre _
cafltm sigara istiyordu ki!
"Ben sizin sigarantzr istemem," dedim.
Kadrnrn yiizrinde hog, fakat beni qlldrrtan bir grili.imseme
doraqtr:
"Neden kiigiik bey?6',
"Ben ktiEtik bey del,im. iqmem iqte. Size
ne yanih igrnem iqre.,,
"Ha," dedi. "sahiden siz niqin yor.rur.rnrz? yataklarinrz
da serilmig
iqte... ",
Kekeledim:
"Biiz mi? Size ne?"
"Bakrn gocuk uyumuq. Neden yatmlyorsu
nuz?,,
" Uyumuyoruz. Uyum
ay acai:rz iqte. Canrmrz uyumak istemiyor,,,
"Neden?"
Vanr yata$a bakar, yaE oldu[unu anlar diye de
deii oluyorum.
Deli gibi lralrrdrrn:
" Yatmryorum iqte. yatmayaca$r2.,,
Kadrn:
"AaA... " dcdi_ "ng L:a*rffiyorsuffiuu
riyic? H*n bu e#cuge ;rcrellin,
i')rfficrkta LlyuffiLig rtra. ". y;"i2ft.. " tiqLir, "
Ilurmuq Aii'yi sertte d'Ltrt{rirn, ir}ti}di. G*zlcrini
korku ile aqtr.
"Kalk ui*ll!" Cectrim. "Kalk! Sers*m
gibi bur"eCa uymliycn{rna ,,

, .1_1
 Qocuk neye u[radrfrnr bilemedi8, gdzlerini tekrar yumdu. Baqr rintine
dtigtii.
Gene di.irttiim.
Baqrmr kaldrrrp da kadrnrn yi.iztine bakamryordum ya, gozlerinin
iisttimde olduluna, oldi.iri.ircesine ti sttimde, bana b aktrlrna emindim.
"Kalk ulan, kalk yata[rna gir, orada uyu!"
O[lan, uykulu uykulu burnunu (aqrytp beceriksizce soyunmaya
baqladr.
"Sahiden de," dedi, "ben neden burada uyumugum?"
Elinden tutup yata[rna soktum.
Durmuq, duyulur duyulmaz bir sesle:
"Abi be," dedi, "ne de so!uk!"
"Yat ulan," dedim, "gimdi lslnlrsln'"
- Kadrn baqrmdan gitsin diye, ben de hrzfu hrzlt soyunup yatala girip
yorganl baqrma gektim.
Alayh bir ses:
"Allah rahathk versin9."
.
Kapr kapandr. Arkadan da bir kahkaha geldi. var gtici.imle diqlerimi
srkilm.
Yatak su gibiydi. Tenimden buz gibi bir tirperti.gegti. iEim bir iiqtidii
ki... Yorganr baqrma, bacaklanmr karnrma gekip bir topak oldum.
Durmuq Ali yorganrnr gekti.
"Abi be," dedi, "abi be, donuyorum abi be! Vrcrk vtctk!"
Ben btiziilmiiqttim. Hrsrmdan diqim diqimi yiyor.
"Abi be, sana diyorum abi be! Donuyorum be!"
Yorgaru tisti.imden hrqrmla attrm.
"Ne var ulan? Abi be, abi be! Yat, geber igte!"
Tekrar yorganr iisttime gektim. iEimde soluk bir iirperti. Sanki bir
yrlrn yrlanr getirip grplak tenime sarmtglar'
"Abi be... vallahi iiqtiyorum. uqiimekten oliiyorum... vrcrk vrctk...
Su... Abi be! Sana diyorum bel"
Ben birden yataktan firladrm. Giyindim. Ali de oyle yaptr. Gene gittik
koqeye oturduk. Sudan Erkmrq gibi rslanmrqtrk.
Ama yi.ire[imde korku, ya kadrn gimdi grkrverir de,bizi gene gortirse!
Durmuq Ali'nin diqleri birbirine garpryordu. Ben de titriyordum.
Ya kadrn qimdi grkarsa!
Ali'nin elinden yakaladr[rm gibi:
"Ytirii, parka kadar koqaltm, lslnmz."

t36
 Parka kadar koqtuk. Asfalt cadde rprssrzdr. oradan istasyona
koqtuk.
Yiirelimiz ktit ktit atryordu. Isrnmrqtrkama, srtma alacrnrn altndabiraz
bekleyince yeniden tiqtimeye bagladrk.
rstasyon meydanrnrn ortasrnda birkag salepgi duruyor,
bir insan kala-
bah[r da salep igiyordu.
Srcak salep bardakla,nrn bululandrlrnr gciri.ir gibi oldum. Elim
cebime gitti ama... nafile...
Durmuq da salep bardaklanna gozlerini dikmigti.
Kendimde olmadan igimi gekmiqim.
Durmuq da igini gekti.
gi.in dolmamrqtr ya, usul usul qafa[rn yerleri rqryordu.
P*"
Iki bi.ikli.im olmuE, tirtir titriyorduk.
Durmuq Ali, bir ara bana ddndti. Birden akhna gelmiq gibi:
"Abi be," dedi, "sahiden, o rslak yataklarabiznidiye g"irdik?,,

(San Srcak, 1983)

Nap omene

lYqSad*.,.uspeli smo
t Bir gilniln beyli[i de
beylik- i jednodnevno carovanje ipak je caro-
vanje
3
Attoh kerim -Bog je milosriv; to je uboZijim rukama
4
O zaman sevincimize payan yoktu tada nue hilo kraja na5oj radosti
-
...ne etti eyledi...Sta god da je poku5ao
6
ki)giik bey - gospodidii
7 Size ne yani - Sta se to vas tide
8 ..neye ufiradt{mt bilemedi,..nij e zflaa sta ga je snaslo
9 Allah rahatlrk versin - laku no6

137
OKTAY AKBAL $923)

Romanopisac, pripovedad i novinar. Roden je 1923. godine u Istan-

bulu. Dok je bio u osnovnoj Skoli umro mu je otac,poznati advokat Salih
Sahabettin, pa je odrastao tz majku u kvartu Fatih. Zavriio je osnovnu
francusku Skolu (1935) i upisao se u francusku gimnazljlu Saint Benoit t
kvartu Kumkapi. Maturirao je 1942. godine u gimnaziji Istiklal (istikldl
Lisesi). Dve godine je pohadao nastavu na Pravpom fakultetu i na
Fakultetu knj iZevnosti Istanbulskog univerziteta.
Radioje kao sekretar dasopisa Serveti-i Filnfin (1943-1944), a onda je
presao u prevodiladki biro Ministarstva za nacionalnu prosvetu (Maarif
Vekdleti Tercilme Biirosu) (1947-1951). Posle Zenidbe seli se u Ankaru
(1950-1952). Zahvaljuju6i nasledstvu koje su dobili od Zenine porodice,
postaje jedan od deonidara lista Vatan za koji je pisao anegdote, prikaze,
dlanke, kritike. Godine 1969. prelazi u ugledni list Cumhuriyet za koji
pi5e do 1991. godine. Od 1992. godine radi za list Milliyet.

Podeo je da se bavi pisanjem jo5 kao gimnazijalac- Prva pripovetka

objavljena mu je u dedjem dasopisu AteE Q937),azatim5alje kratke pride u
viSe dedjih dasopisa. Medutim, stvarni podetak njegovog knjiZevnog rada
moi,e se odrediti periodom kada rade6i u dasopisu Servet-i Fiinftn
objavljuje u njemu eseje pod imenom Oktay Salih, i roman u nastavcima
Diogen traii sebe (Diyojen Kendini Anyor). Danas objavljuje tt gotovo
svim poznatrj im knjiZevnim dasopisima.
Za roman Nai greh je ito smo tjudi (Suqumuz into, Olmak) dobio je
nagradu Turskog lingvistidkog druitva i958. godirre, a za zbirku pri-
povedaka Berberinovo ogledalo (Berberin Aynast) nagradu Sait Faik za
1959. godinu.
Pripovedadki svet Oktaja Akbala zasniva se na se6anjima rz de-
tinjstva, rane mladosti, momadkih dana. Njegove pripovetke kao da i tem-
atski i hronolo5ki slede jedna za drugom. PiSe pod snaZnim uticajern Saita
Faika i kako sam kaZe, iz njegovih prida naudio je kako da posmatra ljude,
okolinu i samoga sebe. Njegova najuspe5nija dela su upravo ona u kojima
opisuje dane detinjstva i Skolovanja {Bizans Definesi, Ester ile Roza).

Dela:
Zbirke pripovedaka : 6nce Ekmekler Bozuldu (1946), Agksizinsan-
lrtr (1949), Bizans Deline,si (t95if, biiutun Rengi (1954i. l,t;.r; ii+SS,

r38
 drugo izdar4e prve dve zbirke), Berber Aynast (1958), yalnrzl* Bana
Yasak (1967), Tarzan 6tm (1969), istinye Sulart (1973), KarEr Krytlar
(1979), Lunapark (1983), Ey Gece Kapmt Usti)me Kapat (1988).
Romani : Garipler s9kafu (1950), sugumul insan olmak (1957), insan
Bir Ormandr (1975), iki Roman (tgBZ), DiiS Ekme!, (19g3)
Eseji, memoari, rep ortaL,e: $air Dostlanm(1964),Dost Kitaplar
(1967), Konumuz Edebiyat (1968), yazmak yaqamak (rg7z), 1liimsiiz
oyun (L974), Atatilrk Yg.sa& ru? (1975), Hirosimalar ormastn (1916),
Zaman Sensin (1911), itt{yaz Devrimi (Lg7l), TemmuT SerEesi (197g),
Gengler Bize Bakryor (1978), YaEamt yeniden Kurmak (1979), Ata-
tilrkEillilk savay (1981), Atatiirk Bir Giin Gelecek (1981), 6nce giirvardt
(1982), Diinyaya AEilmak (L982), vatan Mahzun Ben Mahzun (19g3),
YaEayry Gbrmek (1984), GegmiEin iginden (1985), Susmak mt, KonuEmak
ru? (1987), Tarih En Biiyiik Yarglg (1987), Bir De simit A[acr olaydt
(1990), Aru Defiil YaEam (1990), 6nce AEk (Lgg3), Krmty Tenteli rram-
vay (1993), gairlere 6tt;m yok (1994), Gilzel Di)Slerin Sonu (t995)

ONCE EKMEKLER BOZULDU

Once ekmekler bozuldu, sonra herqey.. Qi.inkii yerytizi.inde savaq

-oldtirtiyorlardr.
vardr. insanlar sebebini bilmeden, dtiqi.inmeden ,lttiyor,
savag kelimesi dtinyanrn her yerinde en Eok kullanrlan sciz olmuqtu.
Radyolarda marqlar, nutuklar qaqkrn insan stiriilerinin i.izerine savruluyor,
gazeteler korkuyla okunuyordu. Tramvayiai, vapurlar sabahlan, akqam-
lan trkhm trkhm, daima aceleci, sinirli, telOqh, bir kalabah[r qehrin bir
ucundan citeki ucuna taqryrp duruyorlardr.
insanlar ktitle halinde oldu[u gibi, kigi olarak da bagkalaqtrlar. Mesel6
sava$tan once bir insan igine gitmek igin tramvay caddesine grktrlr zaman
ilk olarak gokyiiziine bakar, mavi oldu[unu gcirtince sebepsiz bir seving
duyar, vakti varsa alaglar alhndan yiiriimeyi di.igiiniir, adrmlan kaldrnm-
larda gezerken birtakrm hayaller kurardr. $imdi ise insanlar g6[iin mavi
ya da siyah olmasrna aldrnq bile etmiyorlardr. Hepsi yalnrz kendini
di.iqtiniiyordu. Hayal kurmak artrk gegmiqte kalmrqtr. Savaq zaten ilk cince
hayalleri yoketti.
Ben bang giinlerinde lise 6lrencisiydim. Gtintin erken saatlerinde
kalkmam gerekirdi.-Bense her sabah geg uyanrdrm. Acele acele kah-
valtlmt eder, giyinir, sokafa firlardtm. Caddeden gitmek hoqtur, insan
baqkalartnt seyreder, tramvaylann gidiq geliqlerini gortir, vitrinlere bakar,
gazetelerin baqhklanna, dergilerin kapaklanna goz atar. Ama ben

t39
kestirme oldufu iEin arka sokaklardan gitmek zorundaydtm. Okul zaten
uzakta defildi. Biiyiik kaprdan geEer gegmez kaprcr baqrnr sallardr, zil
heniiz Ealtnmrqtr, anlardtm. Hemen merdivenlerden trmanlp stnfa
koqardrm. Biraz sonra ofiretmenimiz cebir dersine baqlardr. Giini.in ilk
dersi daima iyi dinlenir, cebir de olsa... Teneffi.islerde arkadaqlarrn
ellerinde resimli, bol sayfah dergiler gortiliirdti. Sinemadan, gizelkrzlar-
dan, iyi cins bacaklardan bahseden yaztlat okunur, resimlere bakrlrrdr.
Hafta;m maglan iizerine bahse.giriqilir, Fener'inl mi, Galatasaray'rft2 mr
kazanacalr tizerinde tartrqrhrdr. Neler hayal ederdik? Tabii herkesin hay-
ali kendi boyuna bosuna goredir. Bizler lise tilrencileriydik, hayallerimiz
vardt elbette. Dtinyayr anladr[rmtzr, herqeyi bildigimizi sanryorduk. Hele
aqk, her zamanki gibi igimizdeydi. zaten o giinler aqkrn yeryiiztnde
saltanat stirdii[ti gi.inlerdi. Aqkrn gene var oldu[unu soyleyenler var, ama
yalan. Aqk artrk yok. Aqk yeryiiziinden kalktr. O, kurquna dizilen rehineler,
i.issi.ine ddnmeyen pilotlarla beraber di.inyamrzdan uzaklaqtr.
Evet, iqre o gi.inler aqkrn igimizdevar oldufu mutlu bir Ea[dr. Hepimiz
kendimize gore aqklanmrzr yaqryorduk. Meseld arkadagrm iki stntf
aqalrda bir krzla konuquyordu. Ben debazr akqam tistleri qehrin geniq cad-
delerinden birinde bir krzr bekleme[e giderdim. O bazan gelir, bazan hig
gori.inmezdi. Ama ben her defasrnda da eve mesut donerdim. Gelirse biraz
dolaqrr konuqurduk. Bana nelerden bahsederdi; biraz herqeyden, sine-
madan, dersten, aqktan, insanlardan. Gelmezse hava kararlncaya kadar
beklerdim. Etrafi, gegip diinenleri, gelip giden insanlart seyrederdim' Iri
bir bulut gbkytiziinti drttince gece oluverirdi. Cadde birden kalabahklaqrr,
sonra birden boqahverirdi. Kepenklerin indirildifii saatte eve dtjnerdim.
Canrm hig srkrlmazdr, tyi qeyler di.iqtinmesini bilirdim. Evde annem sof-
rayr hazrclamrgtrr, bol ekmek dilimleri, Eeqitli yemekler vardtr. Annem
bana fasulyenin kilosundan, pirincin fiyatrndan, esnaftn terslilinden hig
bahsetmezdi.
Hele banq dersleri.. onlar qimdikinden gok farkh mrdrr? Bugtin gene
kimya, cebir blretmenleri aynr formi.illeri gostermiyorlar mr? Gene ede-
biyat d[retmenleri Namrk Kemal'inr, Hdmid'in+ neden btiyiik olduklannr
anlatrncaya kadar ter ddkmtiyorlar mt? Gene psikoloji d[retmenleri "his"
lerden bihsetmiyor mu? - Bugi.in his'den ne kadar uzakta yaqadr[rmrzr
bay olretmen bilmez mi? -Sanmam, ders kitaplafl defiiqmedi- KaElt,
mtlrekfep insanlardan daha dayanrkhdrr. O[retmenlerle o[renciler
degiqtilei. Kitaplar, srralar, srruflar, kara tahta, tebeqirler hep eskisi gibi-..
giiim srnrf yine o siyah, tizerinde imzalanmrzr taqryan sralarla kaph,
penceresinde gatlamamrq tek camt bulunmayan stnrftrr. Yalnrz qimdiki
b[retmenler ve olrenciler bizim bildiklerimiz, tanrdtklanmtz de[il,
baqkalart.

140
 okulda ders o[leyin kesilir, gocuklar yeme[e evlerine koqarlardr.
Bense caddedeki finna gider, beg kuruga koia bir francala
alrr, iginde de
yiiz parahk peynir doldurturdum, sonra soka[a grkardrm.
lekrar sinema_
la'n karqrhkh sralandrlr cadde avareler igindir. vir.ii gegirmek isteyen
insanlar resimlerin onlerinde toplanmrqlardrr. Bu resimlJrde
neler yoktr.
ki! Korkung, koskoca gapkah haydutlar, elleri tabancah polisler, bacak
sallryan ktzlar.. Her hafta birbirindgn heyecanh filmler gOsteren
sine_
manm tinti hig bog delildir. Orada srk srk iig saat stiren filmler
oynatrlrrdr.
Sinemalarrn onlerinde bir boy dolaqrr, etrafabakar, okula dcinece[ime
qu
karanhk salonlara dahversem diye dtiqtini.irdtim. Tabancarr resimler
karqrsmda vakit gabuk riliirdii. okula ddnmek saati gelirdi.
Saat dortte gantalanmrz koltuklanmrzda, aynr semtte oturan
sekiz on
arkadaq gtile, konuqa ytiriirdi.ik.
$ehir bu saailerde kendinie veigi oian
bi.ittin giizellikleri gcisterir. Sevingli insanlar, kahkaha atan erkekler,
sevimli ktzlar gelip gegerlerdi. Dtikk0ncrlar, esnaflar oyle fazla gazete
okumazlardr. Beq kurug verince iki cebimiz srcak srcak, klstanelerle
dola-
rdr.
Mahallede akqam tistlerinin de[iqik canhh[r gortiltirdii. Annemi
penceresinde soka[r seyrederken bulurdum. geni g,i.ti. gormez
inip
kapryr agardr. Yemefiimi yer, gazeteyi okuma[a daraidrm. Gazetedd
gol
defa aqk ytiztinden iqlenmiq cinayet haberleri olur, bazan koskoca
bir
resmin yarunda yabanct bir devlet adammrn sdzleri goriiliirdii.
Hiddetli
scizler sdylerdi. Radyo yalmz garkr
Ealan sevingli bir aletti, ara srra krsa
haberler verir ve sadece "s62" leri naklederdi.
o gtinlerde ne gtizel geyler dtigtiniirdiik! Belki de hig dtiqiinmezdik.
Kiiti.i qeyler akhmtza gelmezdi ki! yeryiizi.inde kcitii qeylerin var oluqun_
dan bile habersizdik denebilir. K6tii, bizim iEin filmdeki girkin
katil ve
okuidaki srfin bol fizikgi idi.
Lisenin ilk yrlla, briyle gegti. yava$ yava$ firkrna varmadan btiyiiy_
orduk. Kelimelerimiz, hislerimiz, hareketlerimiz, krhlrmiz, de[iqiyordu.
ytll ciddi
Daha a[rrbaqtrr olm a}a baqhyorduk.
":""r.lg.rrDa$tl olmaga oaqrryorduk. Onceleri
onceleri gibi
sibi heyecanh filmlere
dgsil,.as1, "hissi" tabir edilen filmlere gitmeyi aoet ediniytrduk. yerytizti
iniyorduk. Yeryr"izri
nimetlerini tadmaya gahqryorduk. Di.inya haia .ur*avi, iayat toz pembe
idi.
* Ne olduysa o sonbaharda ordu. Birden "savaq bagladr,'
dediler. okul
savag giiriiltiisii iginde agrldr. Arkadaqlar ve <i[retmenGr
aynrydr. Ama bir
baqkahk, bir heyecan goze garpryordu. Hig gazete okumayanlar
bile her
sabah bir gazete ahyorlardr. Hocalar qskislkadar sakin
yumuqak degil_
Ierdi,,derste en ktigtik harkete krzryorlardr; hepsi sinirliydi,
bir tek 6ksiiri.ik
asablarrnr bozuyordu. odevler de gi.in gegtikge zorlaqmaya
baqladr.

141
O[renciler okuduklannr kolay kolay anhyamryorlardr. Herkesin alnndan
savaq sozti diiqmiiyordu. Bahgede, evde, stnrfta, sokakta, tramvayda,
vapurda, her yerde hep savaq vardt.
Savaq gazeteleri de ne korkung oluyor. Kahn siyah harflerle biiyi.ik
baglrklar diziliyordu. Aqk romanlart yavag yava$ azaldr, fikralarda,
hikdyelerde, makalelerde, hep savaqtan sdz aErhyordu. Once ekmekler
bozulmuq, ardrndan herqey de bozulmuqtu. Di.inyarun tadt kaqmtgtt.
Hergey birden defiqivermigti. Ekmek, su, hava, deniz, sokaklar, meydan-
lar, radyo, gazeteler, kitaplar, hele insanlar. Onlarr kim tanryabilirdi?
Bizim iyi insanlarrmrzt qehrimizin giilerytizli.i insanlan.. Onlar qehirden
sanki aynlmrq, yerlerine bu abus gehreli, aksi insanlar gelmiglerdi. Adrm
baqrnda rastlarulan kadrn - erkek bu qehrin insanlan bir tuhaf olmuqlardr.
Korkulu, diigtinceli, i.irkektiler, -bu bizim insanlara hig yakrqmtyor- tered-
di.it, $tiphe igindeydiler. Caddeler askerlerle doluydu. Smtrlann ardrnda
kan ve ate$ yaEmuru sa[nak gibi boganmaktaydr' Biz, her ne pahasrna
olursa olsun5 sava$a hazrrdrk; gazeteler b6yle yazryordu' Radyonun
dii[mesini her oynatrqta odaya hain, kin dolu sesler doluyordu. Hattd
birgok qehirliler canlanndan gok sevdikleri mavi qehirlerini braktp, uzak-
lara, tenha koy ve kasabalara gdE ediyorlardr. Evler boqahyor, egyalar ara-
balara ytikleniyor, trenler dolu dolu, yurdun binbir buca[rna gehrimizin
ins anlannt gdti.irtiyordu.
Onceleri savaq insanlara bir yabancr gibi geldi, yadrrgandr. Her yeni-
lik gibi savaq ga[rnrn adetlerine de giig ahqildr, garipsendi. Ama o kendini
bize dyle bir ahqtrrdr ki hepimiz $a$tlk. O daima yarubaqlmlzda, hayalim-
izdeydi. Goztiintiztin dni.indeydi.
Barrq insanlan savaga gi.ig afuqtrlar, ama ahqtrlar. Savag iginde do[an
Eocuklar artrk yiiriiyorlar, hatt0 konuquyorlardr.
Biz bangta kaldrk, yani vticutlwrmrz banqta kaldr, fakat ruhlartmtz
gehit dtiqtii. Kalpleri olanlar savaq yrllarrnda kalplerini kaybettiler. Savaq
haberlerine ytizbinlerce insarun bombalar altrnda yok oluvermesine, bir
gtinde kurguna dizilen rehinelere ahqrldl. Kahkahalarla, radyoda okunan
olii listeleri birbirine kanqmaya baqladr.
Bizler okulu bitireli yrllar oluyor. ihtiyarladr[rnr bile duyanlarrmtz
var. Savaq en iyi ytllanmtzt elimizden aldr, bizde en kutsal olan qeyleri
yoketti. Sabah akqam iqimize gidiyor, geliyoruz. Ytiksek okuilara giren-
lerimiz de oldu. Onlar da genElikten grktrlar. Hepimizi kciti.i di.iqiinceler
Eirkin duygular kapladr. Barrq gtinlerinin insanlan artrk yok' Nice
tanrdr[rm insanlartn qimdi hepsi bana yabancr geliyor. Iyileri kotti,
comertleri hasis, duygululan katr ytirekli oldular. Ah, o ekme[rn bozul-
masr, insanlann mayasr muhakkak ki ekmektir.

142
 $u dtinya bir kere daha deliqecek.. Belki eski halini almaz, ama zarar
yok, gidenle.r git1i, gelenler gelsin. insanlar giilmesini, a[lamasrnr yeniden
ofrensin. srrasrnda aflamasmr veya gtilmesini bilmeyene insan dene-
miyor. Bizler, yan banq, yarr sava$ insanlan umutlanmrzr kaybetmedik.
Dtinyanrn iyi bir di.inya olabilecelini, insarun mavi g<ikytiztinii, denrzi,
a$aglan seyretmekle mutlulu[unu yagadrlr anlara kavuqacafrna inaru-
yoruz. Hergey ekmekle bagladr, ekmekle bitecek.

143

!
I
I
FAKIR BAYKURT (1929)
t

Jedan od najpoznatijih pisaca prida i romanaiz seoskog Zivota. Roden

je 1929. godine u selu Akdakoju kr4-euidura. Zair{1o-ie-Institut za \-
seoske uditelje (Gdnen Kdy Enstitiisri) u Gonenu 1948' godine, a 1955.
diplomirao je na Pedago5kom institutu Gazi u Ankari (Ankara Gazi
Efiitim Eistiiiisii). Radio je kao udiielj i bio je_ jgspgktor osnovnih skola.
Nalazio se na duZnostima predsednika Sindikata turskih uditelja i predsed-
nika UdruZenj a turskih uditelj a. Za vreme dvanaestomartovskih do gadaja
1971. godine bio je uhapSen. osloboden je optuzbe i pusten je na slobodu
1975. godine nakon dega je postao savetnik u Ministarstvu za kulturu. Od
1979. godine Livi i radi u Nemadkoj.

Svoju prvu pesmu objavio je kao udenik 1946. godine u dasopisu

Instituta za seoske uditelje pod imenom Tahir Baykurt. Za toman Osveta
zmlja (Yilanlann 6ci)) doiio je nagradu Yunus Nadi za 1958' godinu.
Godine 1970. za svoj rad dobio je nagradu Radija i televizije Turske, a
1971. godine nagradu Turskog lingvistidkog dru5tva zatoma-n-Ko;a (Tr-
pan). Za zbirku pripglgdaka Sova;g**7q- duiu (Can Parasr) dobio je
'nagradu
Sait Faik za 1974. godinu , a zaroman Ep o Kga Ahmetu (Kara
Ahmet Destant) dobio je nagradu Orhan Kemal za 1978. godinu. Zapozo'
ri5ni komad, koji je napisan prema njegovom romanu Sakgrca, dobio je
nagradu dasopisa Tiyatro za 1979. godinu, a 1980. dobio je pozori5nu
nagradu Avni Dilligil.

Fakir Bajkurt realistidno i Zivo opisuje surov itelak Zivot anadolskog

seljaka koji odlidno poznaje,jer je i sam potekao iz te sredine. U njego-
vom kazivanju nema poetizacije suror/e stvamosti i nema idealizaclje likova,
ve6 je sve podredeuo istinitosli i objektivnosti. Iako je ovaj pisac, pre
svega, istinoljubiv posmatrad, njegovo kazivanje protkano je urodenim i
toplim dovekoljubljem. Njegovi junaci govore jezikom svoga kraja.

Dela:

Zbirke pripovedaka: Qilli (1955), Efendilik Savay (1959), Karm

Afinn (1961), Kerem ile Ash (1964), Ciice Muhammet (1964), Anadolu
Garafi (lg7}), On Binlerce Ka!ru (l9lt), Can Parast (1973), iEerdeki
ofiul (1974), Smtrdaki 61il Q975), Kale Kale (1978), Gece Vardiyasr
(1982), BanS Qbre{i (1982), Duisburg Treni (1986)

144
 Rom ani: Yilanlann 6cii (1959), Irazcarun Dirlifii (1961), Onuncu Kby
(1961), Amerikan Sargtst (1967), Kaplumbafialar (1967), Trpan (1970),
KdygdEilren (1973), Keklik (1975), Kara Ahmet Destaru (1977), Yayla
(1977),Yilksek Ftnnlar (1983), Koca Ren (1986)
D e dj i rom ani : Topal ArkndaS, Yandtm Ali, Sakarca, San Kdpek ( 1 980)
Studij e : EJkAr Tepesi (1960), gamarofilanlan (1976)
Zbirka poezije: BirUzunYol (1989)

DAGLARDA DOGURACAGIM!

o sasr hemqire hep baf'rhl:S}Uiili;:'Ytizri gcisp boy4. Her gtin bir

baqka koku iizerinde. Her gtin hamama giriyor. g$t}6t*BbUirnlu bezle
derisini. Yanalr .SakeEi'b'arhyor uzaktan. lErliyim.- Ama Eocuk yapmr-
yoruz.Istemiyorum. Ne yapaylm isteyip? Akhm mr yok?>' diyor.
Heg' insanrn elinde firsat olur da gocuk yapmaz mr? Toprak baqrna
senin! Sevmiyorum bu gaqryr. <Deli kan!> diygr bana iginden. Ben onun
kalbinden gegeni goztinden, goztintin tr'fiYti\tf,r'Aan anhyorum. Deli onun
kendisi! HaztfeliUde firsat var da do[urmuyor. B.unu da akrl diye gezdiriyor.
Kopek yesin onun akhnr...
Toktur3 olacak o tiiytibp.zUEu da seymiyorum. Gidip gelip, nasrhm, iyi
miyim, soruyor. Karnrmr ."llffit Saigilalimr degigtiriyor. Dereden tepe-
den" bin ttirlti soru sorup beni konuqturuyor. Beni gtildtirmek istiyor.
Gtilmtiyorum inadrmdan. Gtilmem de! Gi.ilecek ne iqim var benim? <Kalk
bnaz dolaq!> diyor. <Dolaqmayacalrm! Yata yata yanlanmr
gi.iri.itece!im!> diyorum. flepsinden,",tiimtinden tih dedim. Hee birini
sevmiyoium. Bir tehneoes, y'aZi<ia" vlbriri',iu bulsam. kafalarrnr vultl*il
itleri tistlerlnt'ta1d-i'bofdurtuium. oAE kaldrk, aErk kaldrk,ri deyip kaprma
gelseler dcinup ytizlerine bakmam. Krprrdamam ye4im{en. Diin olieyin
fakrp ayafybtuna grktrm. Duvarlara Outufirit'hhlhHa6 gittim kenOim.
Salona bir uzun ayna asml$lar. Amanrm, kendimi gcirdtim iginde! Az daha
kim oldufumu tanrmryordum! igimde ne var, ne yok bo;almrE. itieimi.-
barsalrmi ki'isifiimr' almrqlar.' Qztim gitmiq, 66nEir'trkalmrq."Ah,
yanarlm yanaflm ona yanarlm. Bebemi almrqlar. Derim derim bunu
derim. Yi.iztimiin derileri geniqlemiq. Saman gibi sararmrqrm.
Ah,-ben ne krrmrzr, ne ta$ gibi; eti budu, gi.ilmesi oynamasl yerinde,
r'laRrak''bit'insandrm krzh[rmha! Giinltifie giderdik ov4ya: ii-"3i'"]i"ff;,
arar, odi.ilij ben ahrdrm Inza beyde, .Bftifii vlliildrirffibett.ri,r.ag.,.
{ J
mazdr. Acrbahar gelip gatanoi r.tfi{re l"r"rt.n -hanifu;aL "ati];(r'\
giineqin diiztine dffiir'ftuiUu, dizerken heg yorulm azdrm.KoGTvin gddi'
geycekT biitiin kiriisini tek baqrmf,lrir paklar, <<Anam belim, anam

145
 kolum!> demezdim. Bir oturmaOu orli,ff3y", y"r ttiketir, sorardrm: <Daha
var mr?>> SaElam bir erkek kadar bo[azliydrm. Acrktrm mr doymak
bilmezdim. SEa;8 ekmele A!a-aegif, ete. elmaya de[il. her qeye iqtahhy-
drm. Erkene efilence gi.inlerinde oyuna kalkar, btittin karrlart yorar, tek
baqrma ben oynardrm. Koltuklarrmdan su gelirdi. Yi.izi.im 4l*brj,frE? ,)"'it
donerdi. Gtirenler\Hie-nlrdi'dtiT"nlerin gozti kalrrdr bende. $fiai a"ffi,
diiriist q, dlvbiidan enipq Erkamryorui.- na;;;;r,1;iri'blri oldum. canr \
ahnmrq kediye d<indi.im.
Ah, bana edenler pttiEinden bulsun!10 Bunu sebep olanlar kebap
olsun!'i c'uiii'3,;v'fr'#ii;lrl"r ataqlarda! 12 Anam bubam I 3, kaynanam
kaynatam, kocam, hepiinin ytizlerini ytiyticiiler gorsiin! ffepsinitenEl'ijfer'.;,-.X
patlasrn! Hepsinin sirtlan iahtaya g6Gi,rt eina goz de[direnlerin, bana''"''*")
"'diij'St; yazdranlann.... Bu tiiyti bozuk tokturun, bu Eaqr hemqirenin...
Elimi kotumu,rrril-ta;fthrffi,il',fii"i boqaltanlufln ..'Tri*iintin yeri.
yedi kat cehennem olsun! $imdi yatrp kalkrp ileniyoru"p. Gokytiziine
bakarken ileniyorum. Yantbaqrmda yatan Omarcrkh gelin giqini ederken
ileniyorum. Bana nastlsrn diye soran birisine iyiyim diye karqrhk verirken
"kom'am *ii2aE I a
ileniiorum,rB-,Ynr'i !i, diyorum..<<Ne yapar eder 6cuim i.i
ahnm. Hepinizin durdulu koyi.i, hepiniziri'gerdeEe girdigi evi yakartml
Nasrl aldrnrz bebemi?>> diyorum. Rrr arr^k'if,b1e a'[,ivn:-ar;gii$iilikl Ah
ben bilmez miyim? Boqaldr, bombos oldu karnrm. Hani neye krprr-
damryor? Neye tg:ik vurmuyor? Neye Elditi;h;,va'fff;r Neye iEimin
incecik telleri dath dathl) titremiyor? Biliyorum olanlan. Aldrlar... Beni
boyle giilting ettiler... Itte{r_ i_rezil ettiler... Ne yiig-Jg varaca[tm artrk o
kciye? Ne yiizle kaprlara grkrp ellerif i,?iiht,kqHkit"..gim? Benim
memem yok muydu? Benim gdfitislerimin stidi.i gelmez miydi? Ben bir
bebeyi kollanma ahp gNeeen, neeen, neeen...>> sallayamaz mrydrm? Altr
ayhkolunca alzrmda &'$['r*,n oAi giiltim yutuver, al gi.iliim, al gi.iltim,
.n'fa
al gi.ili.im...> deyip aftz1na veremez miydim? On beq kuruqluk lokum ahp,
Jrn u*, n uc u n a'dtiEti ffiFrar.iff I u"u"rn in agzrniveremez mi ydi m ?
Krzhlrmda benim trrnafrm olamayanlar,16 qimdi bebe tie$Ili'iahibi
oldular. Evleri sokaklan doldurdular. Bavram seldi mi pabba dikivorlar.
cepli entari dikiyorlar. Safiiiiri[ha_,rr'tisiiri'selairiprT kTWd"sal{}6iiar.:1;L,.'T,
Kdyi.in iginde bir eksikli gibiyim. <<Onun gocu[u olmaz.> demigler.'*-',.-'-',,
<Sakrn dolurmasrn, do[urayrm-geryg p[r,>> demiqler. Nasrl derler, nasrl
dilleri vanr da soylerler bunu? Benim neyim eksik ellerden? Ben omuz-
lanmr verdim mi burdaki dallarr kaldrnr ote kciyi.in ardrna dikerim. Ben
kayalan yrrtal yol ederim. Uc okkacrk bir bebeyi doEuramam mr? Kdr
qeytanlannrzdan bulun, bani'ftr?ali;ii ne? Ne o.-.-"y. bu duzaklanl8
kurup, ttirlii geqit dolaplarla benim canlmln igini, canrmrn Eekirde[ini
kopartp alrrsrnrz?

146
 Brldrrki degil de, ondan bir 6nceii*'"bliilarda b"ni bir toktura
g6ttirdtiler. .Eb"eIL.e, dedelere tagrdrlar. Tagrmiz olaydrlar!... Toktur,
kula[rnr koyup ytirelimi dinledi. Kopasr kula[rnrle mememin altrna
koydu. Bile[imden tutup damarlanmr saydr. Karnrmr elledi:<Qocukken
,a \..J
diiqttin mii?> dedi. Dilime baktr: <<Gece uyurken korktun mu?>> dedi. Diiq-
medim, korkmadrm. Heg bir insandan, heg bir qeytandan korkmadrm.
<<Yok, yok, diigti.in sen!... Yok, yok, korktunsen!..., Bir fi!ift6ti1i!"t"-
diler beni kciye. Kocam olacak hayrsrza diyesiymiq2O Eioktui, 1iqt"
soyltiyorum gocuk yapmasrn! Yaparsa 6ltir!> Ne biliyormu$ llzr grnk.tok-
I
tur? Nasrl, biliyormuq? Drirt kitabrn hangisinde b<iyle bir qey yazrhymrq
r-L
) hUniifi'If iiiHut .trr"rn! dedim. Diiriiha; kabul etmem! oo[urur ote uite
gegerim, do[urur, tiEi.iz dcirdiiz dolurur, dtinyanrn biitrjn
{t$;gt. \\!1"
tokturlannigiais ede{m, dedim. Kafama, kafamm en sakh yerine koydum
bunu: <Do[uraca!rm!> dedim.
gen bultmi Emin'e yiik ytik
E'8yia" geldim. Benim bubamrn mah
mtilkti vardr. Bana kat k4t geysi diktiler. san altrnlar taktrlar. Toktur
demiq ya, do[urursa rili.ir. Kaynatam olacak akrlh, gekmiq ,sakar o[lunu
kogeye, <<Aman, sakrn dolurtrna! Bir gelin borcuna sokma beni. Dort ag
gciztinti...> En bilgili ebslerin ebesi kesildi Sakar Emin. uer tiliti'fdii, fefr-"'
leri bilir oldu. Yanrma gu gtin gelirse olurmuq, bugtin gelirse olmazmrg.
$oyle qgkerse kalrmrq, briyle tutarsa kalmazmrq. Uzun gecelerde burnum-
r 1 ut.i\. !t3 *(-
0an fiii-f liiit*getdi kadrnhk. Dinde imanda yerirn kalmidr.22 Kuru
kabulumda kurudum. Bunlar dtinyada saruyorlar ki, kadrn-krsm_r kordtir.
Kadrn krsmr anlamaz. Nasrl anlamaz? Cennetin bahgalarmdan kopanlmrq
en datlr meyvayl tam yutacalrm srra a$zrmdan ahyordu. Bi.iti.in qenlifim
silinip uEuyordu. Her qeye sinir oluyog-dum, Ertesi giin kaynanamla, kay-
natamla; beg komqunun dordiiyle gdtri'i-ailr kavga ediyordum. Kopefii
gririince vuruyor, ege[i goriince do[tiyorOum. fimse derdimi, kimse dil-
imi anlamryordu. <Eskiden sulardan qslu bir Ummti'ydii, ne oldu buna?
Biri muska mr yazdrdr, sabun mu_gdmdtirdii? Neden bdyle sinirli, hrrgrn
biri oldu?> soruyorlardr. Ummii'ye musi<3.ya,2,-rJrrdrlar, Ummti'ye sabun
gomdtirdiiler. Ummri ondan b6yle aefi of Eiilllirlii'.iriqitii oldu...
Kafamm en sakh yerine, igimin heg kimsenin bilmedi[i kriqesine koy-
dum bir g_6zel! Sakar Emin'in haddi haberi olmadan yapardrm yapa-
ca[rmr. O en bilgili ebelerden ebe kesilir de ben bo; mu dururdum? Benim
gdztim, kafam yqk mu? Onun dErendiklerini ben ci[renemez rnivim? Bcn
orak tarlaslng a$,H"bi9bliien, bJn agirEa koyun sag'ihlEn=, ben offi'Bttar-
.leblebiyi
hana ufalarken leu deyen kanlardin anlayamaz mryrm? insan
OeOigin bir kere yupu.^grrn demesin. Yapacagrm deyen mutlaka, mut-la-ka
yapar! Ben de 6[rendim her fenleri. Hem oyle o[rendim ki, kendime

147
 yerer, baqkasrna artardr..On$an sonrl gi.inleri l;ff'j*"il'6d$iiarm, Nasrt
llsa bir gtin, bir gec" puiih,ifiei geti,i6c?k[m.
Ben kadrnrm elhamdtilillah! Hemi23 de kaya gibi bir kadrnrm! Qok
qtiktir, bin qi.iktirl Qocuk dolurmak,!.p.1jtn hakkrm! Do[urup hop hop hop
hoplatmak, onunla diinyayi tai)iilii'-dilemek benim hakkrm! Bu hakkr
benim elimden, bu dtinyada, ote diinyada denizde deryada kimse alamazt
Kadrn demek, ana demek. Ana demek, anarun bebesi var demek. Her
kadrnin d6rder beqer bebesi var. Ne demeye bana muska yazdrtp, sabqq
gQmdiittip, hemi de ebeye toktura <Qocu[u olmaz,"blili5a-ttf-iir; deye"*
sciyletip, bir-bebeyi bana Eok gtirtiyoilar? Ben onlann uruhu25 duy-madan
{ -. h! cirfr,' '# lv'
peydahlardriri bebemi...
";\,1-',
..,-,j,..1.i,,:,.
sakar Emin iiyle cinfi&ir, oyle akrlh, oyle hebapEr... Elli gi.inltik mese-
. 3.

leyi unutm az. Elier tfiffEffiu sal1p kendinden gegerken, dahi bayrlp
bayrhp di.iqerken o-{gngz-, tarla hesabt, mal hesab-1-V-apgr Sipi: <Ta-tamam :

U-iimmi.i, gekiyom!> dei, geker! Bubam beni ere ileiimemiq, iqkenceye

_vermiq! <<Emin, Emin, yi[it Emin! Aslan Emin, dath Emin!..> y-al_v_a11P
y['f.aiiil'ltar, 6ptip ok gam alar i glemedi s akara !
"
Ama... ,yt urunAu, uyur uykusundp.sgldim akhnr! Akrlh LlOii,idi,lt
bakmayrn. Ashnda koyin en 3bi'se[iif-ii...'sauahtan 6[eleye kadar gift
stirmi.iq, 6[leden sonra da da[a oduna gitmiqti iki egekle. u9 gtindiir
yaruma geld-i[!,yoktu. Da[dan iyice yorulup geldi bu. <Attn yorgun-
lulunu E'eri"[tii Emin, seninkini de ben...> dedim.
Karrunr doyurup yatmaya gitti. Ben de krprrdamadan oturdum
kaynanamla odada. Geg vakit girip vardrm kl uyllnuq Gitmiq bu. Uyku.
ktiEtik oliim. insantn yansl oli.i. Ama yansl drlr! Olti yarunl kopek yesin!
Diri yanrnr aldrm, istedilim gibi, iqime geldigi gibi yaptrm eyledim. <T'a-
ramam U-timmii, gekiyom!" diyemedi, Benim her yanlanm yantyordu.
Ayaklarrmrn drrnaklannazb kadar titriyordum. <Qekiyom!r> dese de
qekemezdi. Qelik Etr[liler gibi sarmrqttm. Gdze g6ri.inmez uruh olsa kaqrr-
V,,{ r ..'-l\
-lS.i:U.:lt!* mazdrm. Yedi yrla yarryordu ararntza hesap kitap gireli. Yedi yrldrr i1k
'n/-\,)." '..''\' defa o <<o>> oldu, ben de <<benrr. Di.inya neymiq, baqtmtzt koydu[muz o
'\.
, . r' ri c' t'i(' r LJ
yastrk, altrna girdifimiz o yorgan, diikiindiigiimi.iz o sular neyirnig.
anladrk. Onu bilmem, ben anladtm...
O gi.in, o hafta, o ay ktiyde benden mutlu, benden dath kancrk
yo[idiz?. Critaiirn mti ytiziimde gtiller agryordu..Giilmem aqa]-r mehelle-
i.n28, ta Devetagr'nrn oradan duyuluyordu. Eiih bir gozelZe olmugtu.
sesim bir gozel olmuqtu. Benim durdufium yer, benim yori.idii[iim yol
qegq!!y-o1du. Beni gortince uyuyan uyanryor, aflayan gtili.iyordu' Sakar
Emin iyice dqdr-ryrl Ah0t$9, <Ta-taman U-i.immii ! >yti unutmuqtu. Unuttur-
muqtum. Bunu ben yapmlq, ben baqarmrqtrm!

148
 ,,r.99. 3YI,5'.$g{,ayhk oldum. igimin bulandrlrnr, bagrmrn dondii[tinti
belli etfrriyoidiifrl'kusasrm gelse kendimi tutriyor, dala olmazsa kus_
tulumu yutuyordum. Ne anam biliyordu, n" tuyrunam. ceu'dl#*ii;
Sakar Emin bile farkrnda degildi. Dort g6zle, dort iolla, dort
akrlla, dost_
tan dtigmandan, hemi de biittin dtinyadan.sakhyordum onu. D-emiyordum
-
kirnselere. Kimselere sezofmlyordum.
^lll,,).""r.,!*rl".slunserere 'tj?ffi,ff i8idffi l''"' Ona gore
,ffi'i,lyoilt,ffi b;;giire geyiniyorru,
geyiniyor5q"onaona g6re
gore
kuqanryordum. Karrumr soran grkarsa giiliiyor, <Degilim de[ilim,>
di-yor,
yalandan yemin billaF [ht gdiyordurn.,Kggakanlu.3
ediv l,,.tj*-fi , mtiz krzhErn
Ernda
ia boy r e g ti, t.,i
\! ,r,-+ 1
qr i,
-\
;Sil* nil;:e#H1}ffi"'#
,

f,TrTffi Xi :"'

Bir gtin anam bubam, kaynanam kaynatam trir orup iisttime

geliverdiler" Dort yanlrru qevlrcliler ,n{imrmti ! Krzrm bak,
hiz hu drireyactra
qok yaqadrk, qok g6rdtik. Olanr biteni anlarru. Sere hizirm
ef imiz deffil,

149
 cantmtz ci[erimizsin.> Ahp beni tince eqefe, sonra bir kamyona bindir-
diler, bu batast qeherero getirdiler. <Toktur sana bir baksm.>> dediler. <<Inne
ildE, ne gerekse versin, oidan sonra.selAm-et do[ur. HeE biz senin db[ur-
manr istemez miyrz?>>
,<Hayrr, ben do[urmayacaltm, ben gebe defiilim!> dedim. infediH,
qfi;i iidi*. k-ollarrmr brrakmad-r-lar. Tob eme yemini me i nanmadtl ar.
<<Madem gebe defiilsin, gdsterelim toktura, baqka bir derdin varsa onu
sdyle^s_in bize,r> dediler. Ahp getirdiler toktura. Ah, donuz grbr biiiyor-
lardrr /. Ben gebeydim. Gebelifim, yedi bitmig, sekiz aya devrilmiqti.
Anhyorlardr.
Ben bu dtinyada s3$,91d.!!Ea o ttiyii bozuk tokturu' o bana sebep olan-
larr bir bir yerim! Bil; ktyti, bu geheri3S ataqa39 verir yakanrn! Ben
onlann dlir]gL-leflni baqlanna yrkartm! Yapar mlylrn, yapmaz mryrm?
Durun siz! Durun da gtirtin siz!
Ah, bir karyolanrn EarEafina yatrrdrlar beni.
Bile[imden tuttular. Yiirefimi dinlediler. Hemi de dere tcpe konuqtu-
rup o qiqeden, bu qiEeden koklatarak, uyttttular beni! Akhm heq bir ,sey"e
ermiyor. Ben diycrum ki, bayrlttrlar beni. Bir ay mi, bir ytl mr uyuttuiar.
Sonra geririp yatrrdrlarityrl'ri't6i,aime gelince baktrin ki, iEim bornboq.
Baktrm ki ozi.imii almtglar, bir k-uru ka!-gk kalmrqrm.
Elimi kolumu duvarlara, direklere vurllp bafirrrna),a h;r1Jadrm. $agr
hemqire geldi, kollanmt ba[lattr. On gtin, yirmi gtin ya"trrdilar" .,Aldintz
benim bebemi, yediniz!> diyorum. <llayir, sen gebe de[iklinl> diyrlrlar.
Sanki ben onlan kandrrabilmi;irn g1ibi" onlar beni kanrlrrnak istiSiorl;:r.
Bir haftadrr gelen giden yok kdyden. Ba:rardatl40 t,ort rs gelip giil-:r-
ler. Bu hafta gelip Erkaracaklar. Ahp gtitiirecekler. Ben br-r borntroq hal-
imle, bu kuru derimle koye nastl varacltfirri? Nasrl girecefiinl o me:zarlt,[ln
yanrndaki sokaktan? Nasrl kaprlara Erkrp ellerin yi.izline,],iikaca$rrrl? Sor-
anlara ne diyece[im? Hey tiiyti bozuk toktur! Hey ]dgT'.hernrlirel tr{cy
benim cavr anam, gtpf-pubam! Hey benim yrlan kaynarlam, givan kay-
natam! Bu halle ben ne iqe yarayacafrm?..
Acrk dahversem akhm ipini boqandrnyor. Kaldrnp pencerelerden
atmak istiyorum kendimi. $aqr hemqire hep bagrmd3, Bilg$1t1dsn..tutuyor.
Benden Eot griqtu qimdi. $i*Ai ben griEstizurn;"tal;itid'rif[]Ifi'ttllini ii.i
elirnin iEine ahp di.iEtiniiyorum. Di.i1;i.ine dtiqi.ine kendi kendimi yiyorLrm.
Hayrr! Haylt, ptmayacaElm pencerelerdenl Yaralartm kapanstn iyice'
Qrkrp bir*ko$idaToye varaca[rm. Ormana, o diiqiindti[tim ormana gide-
cegim. Davqanlarrn. dilkilerin arastnda kaybolaca[rm. Bir Eoban, kimse-
siz bir Eoban, bir Yusuf bulup gebe kalaca[rm! Btittin orman halkryla, da[
insanlanyla biliq gdriiq olg_clgtg Otlann giEeklerin arastnda, gam dal-
I arr nda oten ku q lar,, dolurac a!rm.
"_ldtlji:1y.la
150
 Ister o[lan olsun_ister krz, 6pi.ip bafi,ma basaca[rm. Sula. 4.ft&ir-Li'""
bir bunarda
YuY,y8,P..*]g,?:1glr. Daflann vedi renkligeliyle, al krrmrzr
aag gullenyte donatacagrm. Sonra bir gi.in,
-btittin orman .halkrnr, da[

,lFl1",T:j,J,:ttfiilli.e"ii"$,ffi T:fi,;'fif,'ff;'[xT,H;]",I;i:!;;
bebemi: <<Bak, dolurdum, bak habann42 olsun!, deyece[i"m...
Evlerini yakmak mr? yook yook! Benim tifkemle*p!,
QlE_qkll!
Do[urdu[umu gcirtince kendileri yanacak onlar. yanrfiktil olacaklar
ata$lmdan...

(Anadolu Garajr, l9l0)

Napom ene
I akltm
mt yok- nisam valjda luda

' lrn: hig (u narodnim govorima, umesto jednog meduvokala koji je

postojao u starijem turskom jeziku i koji je rr rur..-.rom jeziku
ortogiaf_
ski predstavljen vokalom,,i,,, koristi se vokal
,,e,')
3
toktrr: doktor
4
dereclen tepeden - zbrda zdola
5
tehnede: tenhadana pustom mestu
6
drtuno dutuna: tutuna tutunapridrZavaju6i se
7 geysi geycek: giysi giyecekode6a, haljine
8 :
setle sade samo
eniP :
9
iniP
Ia
Ah, bana eclenler ettifiinclen bulsun dabogda se vr&tilo onima koji
-
su meni ovo udinili
1l bono
sebep olanlar kebap olsun
-neka izgore oni koji su mi ovo
smestili
12
cttaslarda : ateElercle
13
brbo*:babam
14
brnu komam sizde -ovo vam ne6u oprostiti
15
,Jotl, dath: tatlt tatlt
16
..benim ttrnafitm olamayanrar...oni koji mi nisu ni crno
ispod nok-
trju

151
 gon ilgiln, nam ilgiln geydirip : {an igin, nam igin giydirip
"
obukavSi se svedano
18
duzaklart = tuzaklart
19
kopox kulalmt...uvo, dabogda mu se otkinulo
20
diYesiYmis: demiE
2tEkiz: ikizblizanci
22 dird, imanda yerim kalmadt nisam viSe bila ni za Boga ni za
-
ljude
23
hemi: hem
24
dnyu: diye
25
uruhu:ruhu
26
drnaklartna : trnaklanna
27
yolidi:yokidi
28
mehelleden = mahalleden
29
gdzel: gilzel
30 geyiniyor : giyiniyor

?1 ...yalandan yemin billAh ediyorum...laZno sam se klela

t'bahgaya:
'.n
bahgeye
33
donuz karrum: domuz karrum ovaj moj gresni stomak
34
darEanlann : tav$anlarm
3s
dilkilerin = tilkilerin
36
...b, batast Eehere getirdiler...doveli su me u ovaj prokleti grad
37 znali su i te kako
ah, donuz gibi biliyorlarh -
38
Eeheri: Sehri
39
atasa: ate{e
4o
Bazardan:Pazardan
'' endtnp: tndlrlp
/.1

42
hoborrn: haberin

152

i
i
 ADALET aCeOClU (rg2g)

Dramaturg i romanopisac. Rodena je L929. godine u Nalihanu,

gradi6u u podnoZju Koroglu planina. Nakon diplomiranja na odseku za
francuski jezik i knjizevnost Fakulteta za jezik, istoriju i geografiju na
Ankarskom univerzitetu (1950), podela je da radi na Ankarskom radiju
(1951) koji napusta 1970. od tada se bavi pisanjem pozorilnih komada,
radio-drama i romana.

Kao i ve6ina turskih pisaca, u knjiZevnosti se javlja prvo poezijom.

Pesme je objavljivala u dasopisu Kaynak (1949-1949), a svoj pozoriini
prvenac Hajde da napiiemo pozoriini komad (Bir piyes yazalm) (1953)
napisala je sa jednim prijateljem. Adalet Agaoglu je usla u Enciklopediju
svetske drame (The Reader's Encyclopedia of world Drama, New york
1969). za delo Tri pozoriina komada (uE oyun) dobila je nagradu Tur-
skog lingvistidkog druStva za pozorilte 1974. godine, a za komad
Predaleko preblizu (Qok uzak Fazla yakm) dobila je nagradu IS banke za
1992. godinu.
objavila je detiri zbirke pripovedaka od kojih je prva visoki napon
(Yilksek Gerilim) dobila nagradu Sait Faik za 1975. Iako je svoj prvi
roman napisala u detrdesetdrugoj godini, zahvaljujuti tednom kazivanju i
izboru interesantnih tema koje obraduju aktuelne dogadaje u zemlji prema
kojima zauzima kritidan i uvek dosledan stav, Adalet Agioglu je vrlo brzo
usla u krug veoma cenjenih i rado ditanih pisaca. stil k;jim su pisana
dena dela je jednostavan, ogoljen, a redenice sq k1a_t!9 -i jedgostavng.
Njen roman Neina ruza mo.jih razmiilja,nja 1ri*rtmti fiiu'ctituy u to-i
je l<r9z tragidan lik gastarbajtera Bajrama opisala otudenost savremenog
doveka, bio je zabranjen odlukom tuZilastva u Istanbulu. posto su vestaci
utvrdili da je red o delu univerualne umetnidke vrednosti, skinuta je
zabrana posle dvogodi5njeg spora. U ovom izboru odabrali smo odlomik
iz romana Jedno svadbeno veie (Bir Dil!iln Gecesi) za koji je Adalet
Agaoglu dobila tri knjiZevne nagrade: Nagradu zadulbine seait Simavi
2a.1979. godinu, nagradu orhan Kemal za 1980. godinu i nagradu Madar-
ali za istu godinu. Kroz svadbu glavne junakinje Ajsene opisani su poli-
tidki dogadaji od 12. marta u kojima je ona bila jedan od neposrednih
udesnika.

Dela:

PozoriSni komadi : Bir piyes yazahm (1953), Evcilik oyunu (Lg64),

153
 (1961, a rzveden
Qandaki Qatlak (1969), Smtrlarda (.1969), Tombala
tg6g), Kendini Yazan giarkt (1976), tiE Oyun (Bir Kahramanm 6liimii,
(Jzak-Fazla Yaktn (1990), Duvar jykiisii
QtktE, Kozalar) (1913), Qok
(tee2)
Romani: 1lmeye Yatruak (1973),, Fikrimin inrc Giilil (191 6), Bir
Dilgiin Geces, (1979), Yaz Sonu (1980), Ug Be$ KiEi (1984), HuYrc
(1987) , Ruh Usiimesi (1991)

zbirke pripovedaka Yiiksek Gerilim (1974), Sessizlifiin llk sesi

(1978), Hadi Gid.elim (1982), Romantik Bir Viyana Yaru (1993)

E se j i : G6g Temizlifii (1985), GeEerken (1986), Gece Hayanm (1991)

AY$EN DANS PISTINDE

Dansr agacakmrqrz. on dakikakk kocam b6yle diyor: <Danst aEa-

tuElir'i,"
bir yanrmda babam, 6re yanrmda Ercan olarak girdik. Diifiiin
.. ! 'bf-"'t"tLr mar$r egli[inde. Sonra babam geri gekildi. Alkrqlar da usul usul geri Eekil-
?

lyor; UiL dunil ugryoruz. Love Story... O[lan tarafintn mar$1 bitti. $imdi
sra ktz tarafinda. Love StorY...
Kimse beni alrkqYgadl.
Beni kimse ahkoymayacak mr? Tamam mt gergekten? Love Story ile
dansr aEmaktan artrk geri dontilemez mi?
Gidivorum Omer abi... Gidiyorurn Tezel... Tutsanrza benil Sonunda
e**,,r'!t"lalilAti r, #ffiL hff i ffir,n u bile trPfuflh t( zoru nda k a ldr m.
Gidiyorum. Baba, sen Eekil! itme beni tiyle piste... Yi.iri.iyorum iqte, acelen
ne? Ha, sahii! Laa, lali,laaa...Peki, oldu iqte. Eski filmlerde, yeni dii[iin-
lerde gordi.ili.imtize birazcrk benzedi. Tamam. Git artrk. Uzaktan g6n-
derdigln o 6pgctifti geri al anne. Qabuk geri al! Yine senin o eti-ket
optictiklerin" ug.uqu"uk olduktan sonra, benim burada igim ne?
Love Story... Dansr bununla aElyoruz. iqte Ercan'rn kollaflndayrm.
Omer abinin dptictilii i.istiinde Ercan'tn yana[r. Silgi gibi. O opticiik de
bana kalmayutut... itire[imi en gok tsttan. beni en fazla sevindiren
bu tck
dil[1in arma[anr da ErZan'rn vunJEi' urrrnai^Eflh '6H]5inst agt,k.
Al[rglar. Qot zavalh olmampk, iqil. gg\- *YIli goriinmeye gabalayan
yriziim. Tezel'le o Uir dtl'rft Vi*ffigffi,?ffi UdfiEtini qimdi boyle odeyen
ytirti*. Orner abinin bir an igin bana sundu$u, her yarumda: elle tutulur
ve tutulmazher tatafrmda duydulum o arma[arun bedelini, higbir yanlml
Ercan'a sunmakstntz onun kollannda dtintip duran gelinlifimle ddeyerek'

154
 Love Story.. V.,sl^r.q. projektrir tutulmuqffi#?.. nirlt"ri daha kalksalar
dansa. 5u tai{irtfrkt* Lurtulsam!.. Kimse kalkmryor. Aqrq dansrnrn
tamamlanmasrnr bekliyorlar. Ne uzunmu$ Love Story!...
Asansorden iniginde Tezel'in yanrnda 6mer abiyi de gcirtince.
gelirim demiqti oysa, sciz vermiqti- olmayacak bir geyle karqrlaqtrm da
-
ondan quramda ktit diye bir qey kalkrp oturdu sanmrqtim. sonra irrayla:
Hoq geldiniz efendim, hoq geldiniz efendim. Siz de hog gelcliniz. Siz cle
ciil'iin babasr, keqke gelmeseydiniz! Ben nik6h kartrnr size kendi elimle
siz buraya gelesiniz diye getirmedim, beni Gi.il'iin yanrna gotiiresiniz
diye... F{oq geldiniz... Hoq geldin inci abla... Hoq geldiniz... Hoq geldiniz
ef'endim... -Defolun!* Omer abi nerde!
Nikahta!tj)ilqiltir"g"fiBi];dim. Omer abinin bana baktr[rnr gciriince
krrnuzr, yeqil, san, turuncu, goz kamaqtrran bir ayrirnhk iEincle ytrlii,l
Foto[rafErnrn llaglan miydr yoksa? Nikah rnLrmurunlrn aEzr. 'Ianiklarrn
yiizti. Bir c'uet. Bir ever daha. Babamrn sesini duyunr''.1'aJitJi'i.,5-"1fr1: rriri
nik0h tanrlr, riteki Ercan'ln babasr, ikr pagaiiln ererini srkmam ya c1a
ripmem igin birileri -annemdir* arkainrlan usulca itince ayrln:ugrmdir.
iqte boyle T"ezel" $imcii de clansr agtrk. sen cracja k:rl. omer. iibinin
yanrncla. Hig boquna giilmel Tezei. Roquna afrarn.r]
3a cla, Hiq uz;ik tut-
nraya qahEma yakrnhfr benden. Oldii bittij iqre.
Off,:sonu uyanabilir. benimie konu;abi!irdin. llatta r<Ayqeu ili.irr"sa
Ltyiindrr iirlne,>> ciiyebilir:clin" 5en, bir y'rlrn Lrrak insan ara:irrdr
)/a$alnrnr
nasrl siirdtirtiyorsun, bana anlatabilirr"lin. Berri elirru;r-r lutabilirclin. Kjr"rise
[;-riinayrr,ca, trak rqte ${n4', beyuz,ri?iLlr eldivenli e}i*rimdr:,n biri L.rr:aii,rn
rliiriJe. Ctckincic ali xillttidoflc ali; yakrir pcinb 1;, 1..1;;1.liir{ffir;.r,.,r.)
uzi;n gelin telierri, Yiiziiiril bunlarla haqka yrizlerrien gizleyr.rek, l-.rrrii;rr
trer adlmda bagka ytizl*ri trenden uzak tutar;il'l d(intiyr:nrrn. Iliin{.iyt-r:r-l:-...
Birlikte.". Ercan'la.." Geiin teilerim ridni.iyor" Gelinli[,inr ri*nii1,'or.,. ]-,or..e
Story... H'rcan ne vakrqrkh Eocuk defil mi? Trpkr Kennv Roberr:;. canlm,
qu motosiklet yanqqrsr iEte. F,rcan qok hayranmu ya or:a? Oylr:, siz nerrlen
lrileceksiniz. Hem size ne Ercan'rn neye hayran, neye de[it *lclugund;in.
Ercan'rn kim oldufiu neden ilgilendirsin sizi. Babarnla annerni bil<:
birazcrk ilgilendirehildi. Bir ttimgeneral o[lu" Uslu. Soruu getimrcr:.
Amerika'da da makine mtthendisli[i okumuq. Beni y,1\,Tl],i,io,grL gukur-
dan kurtanyor" Yetmez nii?
.":lQok rnu yorgunsun sevgilim?>
t.N8-atiq,i"t8iigo.ur..
Nasrt gciztintin iging.t,aFtxgt, Nasrr da anrryor
seni! Gtili.imse Ayqen. Bulundu[un yerin hiiTuii',0dF Lor* story,nin
hakkrnr ver. Gtiliimse. 'Birazcrk' de. De ki, o da old spice kokan
yana[rnr Omer abinin opticiigti i.isti.ine iyice yaprqhrsrn. o riprictikten arta

r55
 kalan izi de ivice sirip[Xl'rtli' Nesi var? Pek gtizel Eocuk iqte' Senin ark-
"\,.J-r[o-r-1''r
UJr\\+eci o;tltirtilkl$,!1fi, hatta sevdiklerin, nerdeyse 6grk oldufunu
"J"$l.r,r,
sandrlrn -u[ur beni dtiqiiniiyor musun?-, hepsi Ercan'dan
daha mr insan-
lar saiki? Bu smokinli damattan daha azrobot defildi onlar' Di'iqiinsene"'
pis blucinleri, le$ parkalan, kokmuq sveterleri iEinde bin kez daha robottu
s"fdf
senin arkadaqlarrn. r=[i?"rj" baksana. Gi.inlerce, ay[gga"ar^!4prndan
bir krjle gibi koqtu[un, afzrndan q,t u.uL h", ,tirti ,1t?Ii d%q"5k E]i"9'gtn:m?
de aqk... Love"' ,
Tuncer abine baksana... Yrldrz'rnki aqk ise, Ercan',tnki =
<Titriyorsun AYqen?>
<Herkesin gozi.i bizde...>
Ya iqte bOyle o1. Gtili.imse. Herkesin gozibizde'
<Gi.ili.ince sen, bin kat daha giizelsin'>
Graw kadar mr?>
<Ali Mac br;\-r
alma huvu
Ercan,rn ri{fiffii-; ror.. onou, hridifi&d;ax;'istedi[ini
var.
<Ali ekranda gizel. Yakrndan gorsen"'>
<Sen gordi.in tabii?>
<Tabii...>
<<Ne sanshstn!>,
':tmi giui-. Ahndr mr? Anladr mr? Anlamamalt. Qiinkii, ne olsa, bun-
Altn-
Konuqacalrz'
dan sonra hep bu ve buna benzer qeyler konuqacafirm'
Defolsun 6.
masln, ne yapaylm. iyi niyetle alzrmr algtr'yorum iqte.
Filol.. Halklara tizgtiritikt.. Emperyalizmin uQaklari!.. Btittin bunlardan
sonra, kolay mr dilin de[iqmesi? Ercan'tn arii,.$ffl"]tii!
kravatl. Gtineq
bir qey
dili, uzun kravatlymrq. ,{yset halam, ben daha kiigtikken, boyle
kullandrlr
soyiemiqti. Ne oldu$unu anlamamrqtrm. $imdi, Ercan'rn
dofrusu ofrenmeye Eaba
U*ror kravath dili o[rendikge anhyorum' Daha gideiim mi? BriE oynardrk'
Kuli.ibe
ltiri"rlyorum. Buna sl"rmmeil Ercan.
Babamyineyonetimkuru]unasegilmiq.Kokteyle'gitmemiziistiyor.Ne
p*o.gq'n" altver
giyecegim? Bu iyi mi Ercan? GeEerken berberime u[ra da
kocacrfrm. Kocacr[rm, lEgg! "
<$anshyrm elbet' Seninleyim' Sana kavugtum'>>
Ancak
Bu Ercan,la hiEbir qey yaprlam az, N|ay bile edilenrez onunla.
Onunia
Eytrn teyzesinin AtiEtin'ertesi yorgunlu[unu qrkarmasr beklenir.
Ercan igin
Xtmu,ya uEulur. Oraaa bu Eytrn teyzenin Cim Tork kocasmtn
_hangiErcaniEin,kayrnbabambabamrninqaatmdanbaldrzlrun-dal$"-l]
-Fiut'u
gokta-n ayrttl- ismarladrfir spor araba Eytrn teyzeden tesliYn altntr'
bu ve buna
Af'erin bak Ayqen, hepsi bir bir akhnda. Boylece qu Ercan',la
benzer ahgveriqler peqinde gidilir. Korkuyorum'

156
 korku, ya nefret var bende. Bir de... Omer abiye duydu[um hay-
r.,Urfia
-'ranLprn ytire[imi dilim dilim eden birqeye, sevigiye dtiniigmesi var. o
gtin mti anladr Omer abi, bu gece mi anhyor? Anladrlr igin mi geldi, bana
acrdr[r igin mi? Acrmasrn... Acrmasrn...
<Bir bitse qu dtiliin.>
Tr,
Bunu ben soyltiyorum. Hem de Ercan'rn kula[rna, onunla baq baqa
:u
kalmaktan ote higbir istemedi[imi sandracak bir sesle.
rt <Arabayr Roma'da teslim afu almaz Ayqen'ci[im, si.irecelim siire-
bildi[im yere dek... ikimiz. Yalnrzikimiz. Seni tizen her qeyden uzaklaga-
cafrz, gdrtirsiin. Bir alsak arabayr...>>
Bence az. Devrimcilipe hevesim bu kadar daucuza gitmemeliydi. Bir
i-u1s\1., inang da bdyle, bu denli yok pahasrna 'adaam sende!..'4 olmamah defil
1*'i* mi runcer abi? Siit dokmtiq kedi gibisin bu gece. Neyin var? Bir suqun
var, asrl btiytik suEun. ?_gf.i*in benim gibilere Qlg1gryr bagtan
soylemeliydin bana. Bak, sana bile kalmadr o.
yrldrz'lara?.->>
"ilkin nereye peki? isvigre'ye mi,
<<Yok,>> diyor Ercan btiytik bir rahathkla.
- Ajax karqrlagmastna...>> "ilkin tabii dolru Barcelona
yaa, beni'i:;iltlgTtYili diiqkiinii otdulu maslara kasrracak Ercan.
Nerdeymig bu karqrlaqma?
Love Story bitti.
$imdi diinya ddntiyor. Biz de dahahrzh ddntiyoruz.
$imdi artrk babast annemi dansa kaldrracak. Babam da annesini. Kor-
generalden izin istediler. Lokmalan a$znda, yutkuna yutkuna geliyorlar.
Kaynanam Hakan'rn derdinden, elbet bu nedenle, adrmlannr qaqrracak.
Hakan, nerdesin? Diinya doniiyor, !.e!,.qg-.qersen de. Bak, qimdi yine
alkrglar olacak. oluyor bile. Babam'866'.ElitiEine gekecer (emi iile.
rk Ercan'tn annesi bir zamanlar boq bulunup, Ercan'rmrn dti[tini.inde ben de
dans edecelim, demig oldu[u igin, ytiztine ne anlam vermesi gerekti[ini
bilemiyecek. Bilemiyor iqte. Ha afladr, ha a$ayacak bir suratla gerdanrnr
krracak artrk. Krnyg{. A+-qgm dudaklannr vtih'fip saglannr... Geriye attr
iq te. Tii mgen erale tEiTt
ddif ec?f,l n aq taot ui tl,'Nas,l ol r u n,L6h iglldr \i.*i(, --i-U
L O\z+L

artrk. Korkusu yok. Artrk"flI

((a:i.1
Hayrettin Paga korur bizi, hepimizi. Di.igiinti de.
Hakan' dan. Hakan 4erde? Ne demiq? Bir gey demiq. Annemle babarn a[r-
zlanndag&ltilif?ffiilvorlar. Bu geveleme nedeniyle paqa da iki kez, -
umanm ddrt kez olur,- annemin ayalna basacak. Annem, ah kusur
bendeydi Pagacr[rm, yorgunluktan nereye bastr[rrnr bilmiyorum ki,
diyecek. Dedi. Yatak odam iEin kag takrm iqlemeli garqaf yaptrrdrlrnr, o
koca pencerelerin perdesi igin kag dtikk0na grktr[rnr... anlatryordur iqte.
Herkese anlatfi. Babamrn btittin paralarmr hep kendisine harcamlyor ya.

157
 Ktztnada,i[nesindenipli[inekadar...Diyor.Dedi'.Dtinyaaadoni.iyor,
sen ne dersen deee, '
<<B ak, baban ne r<qqa1 f{frfff}".,
Ben Ercan'rn
Demek qarkrya .$r!i.i 5T"n bu ses, babamrn sesiymig'
bana bakryordu. Ben de
kendisi sanmlqtlm. NL yapayrm. Giif tin babasr
-N. ona bakrP kaldlm. dti[iintin boylesi girkin olaca[rnr diiqi'ine-
nedense
t#ffOti'itinsem, bu
memiqim.KendimiErcan,mkollarrnaatwermenin,so[ukbirsuyadal-
mr' bir an
makla aynr $ey otmadr[rnr bilemen]sim,,S3.gJh#I,,,?*laldtn
tirperirsin, sonra seser'bu gittiks: Iitt'iiib,il.
oT:i'Siiin isimdeki veri-
baqrmt omu-
nin Oe kiigiilmeyip tUyUy"."gini bilememiqim. Bilseydim,
olur siz gelin omer abi'>>
ntna dayayrp, .,eir"t'ttuiu* lelmiyor' amane yatan
Oiyemezaim. Nititr srrasrnda=bana bakarken, bu dile[imin alttnda
gl,liauyguyuuntu.,oqoldu[unukesinliklebildim.Bunedenlebinkez
daha iki Yiizlti bir dii[i.in bu'
Gi.il,i.inbabastbanagiili.imsi.iyor.Bendeona.Nastlbirsi.ili.imseme?
S,clu mu. mutlu mu? Bir teqekktir guiu*t"*ttt .f:f,i ^kiillili*qp-".g.,-'"
,"riilBftf. gosterisi mi? Bir utanE mr, bir boqveriq mi? Yrrttkltk ml, ezrKlrK:::..
yoksa 'senin Giif iin de
mi? Giil,e sevgilerimi gondeien bir selam mr,
yerin ,.n it' mi? Giiliimsi'iyorum Giil'iin babastna'
t--tt-..
-dlbipe-bg!.qrr, olabilmeyi
sevglri Giil... $u an senin yantnda, senin yerinde
gok daha korkunE, iginde
nasrl isterdim! Bu tutukluiu[un o tutukluluktan
tekonurhiicresibarrndrmayanbirqeyoldu[unuyaqamadanbilemezdim.
Kimseyagamadanbilemez.-ctit...Benihoqgtir.B-irbaqkasrdahadayanrkh
olabilirdi, biliyorum' Ben olamadrm' Neden? U[ur'u
gori'iyor musun?
yok' Babana' saktn
Ona soruyor musun? Sanki soracak baqka sorunuz
demedin mi? Yoksa dedin de o' yine geldi
mi?
;;. Ayien'in $ti[ilntine, babanrn gtili.imseyen ytiztinti kapattr. Babant
Kaynanamrn o.i Il'"trulr,
gelsin istedim' Onca arka-
ga[rrmadan qqq."i1*-Hem gelmesin' hem
insan gibi davranan'
Ouir*rn u.ur*".di'Uirl*, bir de Ulur vardrnrzbana
bak biz burada dtifiiin
Bir gtin, drqarda oiJrEur'ru,,,un yuii -bu olacak mr,
yupiyoiur-, uuu"n itiStinti uefti ae anlattr sana' A[rr'
a!r"' Akqttra
zaman artrk beni
ahqtrra... o$agyr antit anrn !i-1 p-arg-asr 91?Iuk' .o
biittini.ivle unutursun. HiE arayrp soimak istemezsin'
Evli evine' koylii
bunu
[[r JrJ... N.tga:*S?go.rtturoit biz, ciil... Qantalarrmtzt sallavarak
stiyteye stiyleye evlerimize doni'iqtimiiz daha
dtin"'
AhGi.il,keqkebendeseningibikiiEi.ikbirmemurkrzrolsaydtm.Ya
olsaydtm' Bu gece
da daha iyisi, daha iyisi Gi.il, ben ali Usta'run krzr
buzdolabtnt,
benim geiin evim" k irtul av-izr4eri takryor. Televizyonu,
Banyonun btiyiilii, gizli
Eamaqrr mat inasinrlii."r'it [\iiiitn, lambala....

158
 rqrklandr,lmasr. yarak odasmrn qafak pembeliline ii;;ffi'u'fir#ri..
Bunlafln hepsi istendi. Qiinkti, bu rqrklar altrnda bunlan isteyenler yatacak
Ercan'la! Ben, gelinli[imin eteklerini-sulryg siirtiye o evin kaprsrndan
grkarken Ali Llsta da elinde iq Eantasr, tifrilr.*n ipekiere, qifonlara basma-
pak igin usulca yana Eekiliyordu. Sessizce yana gekiliqinae beni uffiA
ran, ezen bir qeyler vardr. Babanrn bana az cinceki gtili.imsemesi gibi.
iqte
qimdi bir omuzla babamrn baqr arasmda yine babanrn yi.izti. Aynr ezilm-
iqlifi daha k6tti duyuyorum]Bu ezilmiqlilin daha kotti bir fuqkaldrnyla
sonuglanmasrndan gekiniyorum Giil. Kagtrkga baran biriyim-gtinkti. iiil-
dikge daha hrzla itildi[im yana dolru kayan biri. Babanin giiliimsemesi
ansrzrn cifkelendiriyor beni. Aynr og alma d-uygusu_ iqte. iqte yeniden.
Bdylece, inadrma baqrmr Ercan'rn omuzuna
1i6ifi!'O'ffiin, bubun di _qimdi
seninle daha gok ovtinsiin-; tepesinde kocaman kara topuzuyla bize, bu
gok mutlu dans toplulu[umuza katrlan; anarar, babalar, ieyzeler, dayilar,
halalar -benimkiler delil-, Namrk beyler, baqka Namrk beyler, semih,ler,
bagka Semih'ler, inci'ler -beg, on, on beq inci,ler-, blq, on, on beq
Erttirk'ler, b"$,^Rln.gl beg Gdntil,ler, mankenler, manken analan, gener_
aller, general fiV6?leli, hahcr, iqte moror iliiilat orta[r babamrn, lnqrut
malzemesi ve yapl qirketi ortalr aynt zamanda iqte; hepsinden oluqan bu
srcak mr srcak, bu gok anlaqmrq toplululumuza katrlan Eytrn hurr*;
yefeni Yrlmaz'r elinden tutup siiri.ikleyerek bir Amerikan halk dansr
oynar gibi 'Diinya Doniiyor'la oynayarak bizlere katrlan bu kadrna
<<Bravo teyzeci[im> bile diyen, onun <<oh my dear!>leri, <<I,m
so glad>leri
kulaklannr yrrtan, babasrrun <<... sen ne dersen deee!>leri beynin-cle uglli"'"'u
dayrp duran mutlu, -gok mutlu- Ayqen'i gcirtiyor Gtil. Baqr on beq Jak-
ikahk, yirmi dakikahk kocasmrn omuzundaki Ayqen,i. Gortiyor Giil, bir
Anadolu Kultibii gelini olarak ben, az sonra dolaqmadrlrmrz masalan da
dolaqacalrm, heniiz yanlanna gidemedi[imiz kimselerin de yanlanna
giderek bize tebriklerini sunmalarr igin eilerini optip ellerini srtacalrm.
Yanm oakil<a[tr0a'Sthb'ala.n yanrnda, bir dakika tuncer abi ve yr]drz ile,
yanm dakika rekldmcr inci ve oyuncu semih'le, bir dakika daha babaan-
nemle, iki dakika daha Korgeneral, kansr ve krzryla
-giinki"i onlar gok kal-
mayacaklarmrg, gabuk gideceklermiq ve tabii yine geldikleri gibi
tatatataaa'larla- ve o masadaki, ya heniiz danstan d6nmtiq, ya dansa hig
kalkmamrq bizimkilerle: yoruldun Ayqen'cilim, gi.izel krzrm benim,
carum evladrm Ercan, ah ne giizel gelin oldun,bakazsonra seninle g6bek
ataca$tz haa Ercan, terlemiqsin krzrm. Gel qu makyajrnr tazeliyelim,
ah
acaba ne yaptr Ali usra. ilhan, bitirebildi mi iqini, yeiigiirebilecek
mi, hele
yetiqtirmesin, yetigtirmeyecek olsa ben ondan ister mlydim,lerle;
zihnim
bir dakikacrk o ustayla, her saniye 6mer abiyle; gozlerim kagamak her

r59
 lokma et' bir
yerde ve hig bir yerde; her -g[54dr[tm masada a$zrma bir
lokma lahana dolmasr urs]'i"tlfiI;t"r; her u[radrfrm yerde herkesin
cin, bir yudum limo-
barda[rndan bir yudum votka, bir yudum kokakolah
sulu votka' sonra bir
nata, Iki yudum kanyak, sonra,bir.yudum domates
yudum nane likori.i -
yudum sulu viski, ardrndan Uirhiffi, ardrndan bir
mentadiyorGontilhantm-,ardrndanNamrkbeyin<opbakayrmqahidinin
tadt kalarak"' sonra
yi.iztinden birn> demesiyle a[zrmdabiraz da tuzlu ter
_bir qarkr bilmem kaE bin liradan-
Gii|, u,Sonra, kayrnbabamrn ga[rrlrsr
ga[nhst,
iki qarkr[k ses sanatglsrnr dlntemek iizere; ardtndan annemin
, qukadar bin liradan olarak tig
Semih voluvla unn.*in gt$iifif, -her qarkr
daha sonra
qarkrhklTafif batr mtizi[i sanatgrsr delikanltyt da dinlemek;
btil, duhu ne mi ,u, p*g,umda, programda daha sonra Giil' babamtn
bukadar ytiz bin lira- i'inlti bir
Ea[rrlsr olarak -ataca$r gtiU"kt". toplamr
dans6zi.imii z, yrfrc uuiu*rn Ea[rrhsr olarak
Gtil, gecenin bir saatinde,
gazinolardakiprogramlarrrunbitimindeyani'burdabize'hepimize;
kansrna, Ertiirk beye,
babama, anneme, Iahcrya, bankacrya, bankacrnrn
omuz brdtUg
Eytm hanlma, belki kayinbabama da ve inci'ye' hepimize
,tiu"t attrmak iEin ititttirti dotttirti dotttirii yavrum hey'lerle pistte
rgpiqmemiziEinorkestranlnyerinialacakolanonbilmemkaEkiqiliksaz
r heveti. Gtil.'. Baqrm ddntiYor'
Yanrna hiE gitm-
F_ft.uuunr yine, iki omuzla .ig baq arasrndan seEiyorum.
eyece[im;gitmesemdahaiyi,defiilmiGiil?$imdibirkogeyestktqmtq'
oxada-yalniz. Yalnrza yakrn. Qiinki.i, iyi yiirekti Gtiniil l':lT'lr'l+l:i"*
sonucu, onun ayakta kalmrqlara agrk btifeden
doldurup gettrdtgt Karnla!
ediyor' Gontil halmr sevindiriyor'BiI
*.1ry fi. tuUug, altyor, tegekldirkendisinin sevindifini gtirtir gibi olmuq-
u*,l[ caml kaprnrngerisinden
"i;g16_,,
i;.5p, gu^- ffi.=O;;r abiyie roiugmaya galqmrqtr. Ome-q.qbinin karqtsrnda E*i!g
geLr1re duruyordu.,gr?tf"an duyulmasr Eok saiina
bir umut duymugtum'
(*i f-;r+oLt
bir
igi*6. bir slvinE patlak vermiqti bentm de. Krsacrk bir an' Simdi ikisi
,-P

bir odaya kjli-8i:Yt*''

olurtar, elimdem tutup beni buradan gtitti.tirlgrSg;tiryn
dek burda kal
ler, ,.Oq almak iEin evlenilir mi hig? Daha cfiilSriifi olana
sen,>> derler. Her qey unutulana det;
herkes ilhan Dereli'nin beni4p gtbii
b€nqm;rq*
oldu[unu, Mtijg0n Dereli'nin benim annem oldu[unu Y'ti#"1*k
yirmi iki yaqrnda da bir kiqi; arkadaqlarr' yanla"it lllolmasalar'
ltseler

ie, daha dayanrkl bir kjli oldu[um-i: anlayana &] bitlSdlt teg-g.Jcfd"'
;grka.ru0afu diye urlmugtu*..PPt,-9u1, nikdh kartrnt babana elimle nasrl
Omer abime de
bunun igin goti.irmtiil"*, o taiiiid'atit, kartr Ayseltralamla
bunun iEin gotiirmtiqtiim sanryorum' Bana bir-tiffiaya[tmt
basaca[rm
bir yer, tutunacak Uir ga]; "..b

160
 Turunacak r;t?ii-ft:di dahmdr. o da gok gilgstizmiiq Giit. <Fidan
gibi,>.diyor biri ui7 dansederken. Nikdhrm t<rirtirken bir baqkasr da
<Ayol) daha pek gocuk,>> demigti. Kendi dahma 6irip gutr. gatrr krnldrm
igte. Dayanamadrm. Baban sana, gririiqe geldi[i ziman belki de bunu
soyler. Ya da salt: <Ayqen evlendi. Hayrettin 6zkan'rn o!ruyra...> der.
Tiimgeneral Hayrettin Ozkan'rn o[luyla... o generalin, biriiirgtin avrnln
yonetilmesinde tisti.in baqanlar gOsterdi[ini sizlerin babalarmrzdan,
.analannrzdan iyi kim bilebilir? Benimkiler de biricik krzlannr 'o anarqist
t€ilffiIerin' elinden yine bu Ti.imgeneralle o[lunun kurrardrlrnr biliyoilar
ya? Annem daha co[unu biliyor: Krz daha ne istiyorsun? Sana tepeden tr-
na[a agrk bir Ercan igte! Bana bak, o serserilerle ne_yapacaksan yap. ama
artrk evlendikten sonia yap. Brktrm pegini r.oi,aTfin5lHH!ffirna yine, ha
bir ig geldi, ha gelecek, yine elaleme rezll olaca!ru, diye diye ytirelimin
a$nma firlamasmdan bittim! Ben anayrm be!
Bunlan bana soyleyip durmug olan annem tabii qimdi, bu geceki
annem defiil Gtil. $imdiki annem, Ftrayrettin Paqanrn kollannda dontip
Curan, iEi rahatlaml$, ama danst bir ttirlti beceremeyip de habire ayak-
lanna bastr[r iEin o Pa$ayl artrf'hdif?ffiffi' zamafir geldi[ine inanan
,d:.ter-;rf
annem. $imdi de artrk her qeyin suglusg_bu aym Hayrettin Paga: H6drik
adam! Rezil etti gece pabuqlanrnr. Ay ,H&rrrrr." rrl'#il$rm!.. Ay bitse gu
dans...
Babarun bana, bize bakrp durmasr da dansrn bitmesini bekledigi igin
olmah. Ama dans bitmiyof ki" Hep s,lirtiyor. Orkestra, baqlamrgken reper-
tuvannrn ilk boltimtinri -;ifrq *diyo.. Bir sotrukta. Ortahk bir an once
{T.r tq1.rv L}.-
ld
krzrssrn di
$sr_n diye.
Baban daha fazla beklemiyor. Giil. Bir kez' daha glzgoze
geldi[imizde, usul bir hareket yapryor. Bana izin6, demek istiyor. Gontil
hanrmrn eline tutuqturdu[u taba[r koyacak bir yer arlyor, buluyor, sonra
yeniden: Bana izin Aygen, mutlu ol krzrm, diye bakryor.
Boynum kendili[inden btiktildti. Ne yanrna koqup, daha kaLn, diye-
biliyorum ona, ne, peki, gtile gtile... Dans bitsin mi, bitmesin mi? orkestra
ara vermese bile, ben dansr brraksam mr, brrakmasam mr? Babanr ahp
Omer abinin ve Tezel'in yanlna gottirsem mi, goti.irmesem mi? Bir kei
daha Omer abinin yanlna koqsam mr, koqmasam ml? Beni, hayr, babant,
babanr yalmz brrakmamasrnr, onunla ilgilenmesini istesem mi. istemesem
mi? Di.inya doni.iyor Gtil. Kimseden bir qey isreyemiyecelim. Qok tirk-
ttim.
Bir an sevinmigtim: Baban, elindeki tabalr yere brraktrktan sonra
Omer abinin yanma gidecek gibi yapmrqtr. yanrna geiirse tut onu Omer
abi. rzin verme. Gitmesin. Hentiz higbir qey konugmadrk. Hentiz Giil,e
soylemesini istedi[im higbir geyi sciyleyemedim ona. Qahqrrfr yere

16r
u[rayrnca da stiyleyememiqtim ama. Sdyletmemi$"$"Gtile gtile gitsin.
Omer abiye bile <hoqga kalm,>> demekten anslzln CAydt'iqte'
igte gidiyor. igte kalabahlr gekingen Eekingen,*tf,,?y#, asanor
biniqine do[ru yi.iri.iyor. Kendini bu dtiltine hiE bulaqttrmakslztn' salt
istegimi yetin" getirrniq olarak. iqte baban sana benim haberlerimi getir-
iyor Gtil. <Bir memleket de orasl,>) diyecek sana.
Y azrk. Pastayr kesti[imi gormeyecek.
Pastam dokuz kath.
Pastamrz yani. Qi.inkii artrk nikdhlandrm. Artrk btiylece'biz' oldum.
'Ben' demeyi unutmaygc*;p,rydrk? 'Ben' yok, 'Btz' var Pis burjuva
krzr! Unutamaz mlsrn illifil"biY-ben' demeyi? Unuttum igte Giil. Siize srk
srk <Qocuklar ben...>> diye baqladrlrm igin, beni stirekti Utiyte urffirp
durmuq olan biiti.in eski arkadaqlanma selt+*gYk,,;*yqen 'biz' olmuq>
de. Babandan haberi altnca. Elinize'lid2'iih]-6cilhir'lergileyenlere inat,
di.ili.inleri sergileyen bol resimli bt gazete geqerse, oradan da dprenirsin'
Balanrn testilimi gdrmedi[i dokuz kath pastamtzt nasil kesti[imi, yani
Ercan' rn eli elimin iistUnde, nasrl kesti[imizi birlikte, birlikte ya, elele
6yle, nastl kestilimizi gdrtirsi.in. Nastl 'biz' oldulumu"'
Oldum Giil. Artrk hig <Qocuklar ben...' demiyece[im' Hep -P!lt.
Bizim arabamrz, bizim buzdolabrmru, brzim salonumuz, brzim ,ilffih"-*'
larrmrz, bizim qeyimiz... qeyimiz bizim... yatak odamtz... Bizim yatak
garqaflarrrntz... Bizim yastrklarrmtz... -Bit yastrkta kocayrn', dedi hact
bab anrn kanst-, bizim y organlanm rz, brzim terliklerimi z, brzim
gama$u-
larrmrz, bizim pijamalarrmtz ve geceliklerimiz... Brzim gecelerimiz"'
Gecelerimiz biiim... Bizim sevgisizliklerimiz... Bizim sevgisizlikler-
rmiz...
Annemin gok ytiztikli.i elini alntmda duyuyorum'
<Terledin hayatrm. Sarardrn da... Gel biraz otur...Biraz oturun Ercan'
Annenlerin yanma gidin. Gel carum, iki lokma bir gey ye, baytlacakstn'
Nerde babamrz?..>
Babamtz kaynanamla masaya donmi.iq. Korgeneral ve ailesi igin hak-
iki bir Franstz $ampanyasr aEttnyor. $ampanya patlarken brz de Hayrettin
Paqayla annemin arastnda onur masasrna do[ru yiirtiyoruz. Annemin eli
elimde. Dantel eldivenim, parmaklarrndaki soluk madenlerin tenime
de[mesinden koruyor beni.
<<Ah canrm, ne kadar zaYtfladrn!>
Gbzaltrndan grktrlrm zamanda bunu soylemiqti. <<Ah cantm, ne kadar
zayrfladrn. Deler miydi?>
iti gtizti iki Eegme: Anne olunca anlarsrn beni!..
162
 Annemi anlamak izere ana olmaya hazrlaruyorum.
Qocuklannr anlamak tizere bunlar higbir qeye hazrrlanmamrqken...
Korgeneral ayapa kalktr. $ampanya barda[r elinde. Aynr anda mas-
adaki herkes de, ellerinde bir kaE damlahk qampanya kadehleriyle ayapa
kalktr. Ercan benim elime de bir kadeh tutuqturuyor. Korunmasr iyice
gerekli birer demet krr EiEeli gibi tutuyoruz kadehlerrmrzi. Krr gigekleri
falan yok. Ercan' mJ,AUGI gelecekteki mutlulu[umuz i.istiine uzun bir
konuqma yapryor. Sadece biz ve yaktnlanmru de!.il, memleketimiz de
bizim gibi mutlu gLftterlg giizelleqirmiq. Krr qigekleri gerekmiyor iqte.
Zaten benim de bir elimde $ampanya kadehim, Otekinde mumdan gelin
gigeklerim var.
(Bir Dtigtin Gecesi, 1919)

N apo mene
| ...boErno giilme...ne smej se uzalud
2
BrEuro afilama...ne pladi uzalud
3
Oldu bitti...sveje gotovo; sve je pro5lo
4
adaam sende: adam sen de... pusti to; ostavi: ne brini; polako
5
ayol- jao! (u govoru i,ena.)
6
Bnno izin ...dozvolite mi; ako dozvoljavate
7
Bir yctst*ta kocaym - Zelimo vam dug i sre6an brak (dosl. ostarite
na istom jastuku)

163
TARIK DL]RSUNI K. (1931)

Roden je 1931. godine u Izmiru, gradu na obali Egejskog mora. Nje-

govo sre6no detinjstvo prekida se odevim neodekivanim napu5tanjem
porodice. Da bi pomogao majci, morao je da prekine osmogodi5nje Skolo-
vanje i da se zaposli. Radio je kao ulidni prodavac rostilja i novina,
trgovadki i obu6arski legrt, kondukter, a obavljao je i ditav niz drugih
pJrlouu, imaju6i tako priliku da se susre6q sa takozvanim ,,rnaiim lju-
ai*At'koji 6e kasnije postati njegovi inspirativni modeli' Karakteristidno
je da se Dr.run u svom stvarala$tvu desto oslanja na lidne doZivljaje i da
tira likove medu ljudima s kojima je upravo zarudivao prvu koricu hleba,
sa kojima se druZio. Dursun pise kao 5to govore njegovi junaci' To
je
obidan narodni jezlk, desto obojen !4g5orrom lprovilStlSliZt$r-na. Ve5to,
fotografskom brzinom ,,hvata" lepe i ruLne, obidne i neobidne trenutke
svakodnevnice. Iz ovih realistidkih slika izviru poezlja i njegova beskraj-
na ljubav prema obidnom doveku.

Svoj prvi honorar od knjizevnog rada primio je jos kao udenik

orro,rn. Skole, kada mu je u dasopisu l00l Roman objavljena prida
Krvava pretnja. u mladosti je pisao poeziju. U tome mu je uzor mogao
biti i njegov stariji brat,tadave6 afirmisan pesnik. Ne Zele6i da se njegovo
joS nedozrelo pesnidko delo brka sa bratovljevim zbog slidnosti imena
ime
ibrat mu se zvao Faruk), po prelasku izlzmtau Istanbul uzimaodevo
za prezime (Dursun), a prezime Kakrng skra6uje i potpisuje se kao Tank
Dursun K.

Njegov knjiZevni prvenac, zbirka poezije Devrialem (1951), koju je

objavio-zajedno sa DLengizomTundZerom, osta6e i jedina zbirka poezije
u njegovom bogatom i raznovrsnom knjiZevnom opusu'
Dolaskom u Istanbul Dursun podinje da se bavi iskljudivo pisanjem.
Pedesetih godina zaokupljen je novinarstvom, pi5u6i repo1rtaLe za lislove
Son Havaiis, Pazar Postast,yint Cui, Ulus, Son Posta,Vatan i Milliyet.
Rukovodi izdavadkom ku6om Koza Yaytnlart r uteduje ediciju Milliyet
Yaymlan. Bio je urednik dasopisa Gilniimilzde Kitaplar koji je izlazio
lgi3-Lg74. godine. Pored noviharskog i knjizevnog rada uspesno pre-
vodi, a bavi ie rezijom i pisanjem filmskih scenarija. zna(,ajni su njegovi
prevodi Ezopovih basni (1966), Akutagavinog Raiomona (1976) r Poziv
na ljubav, izbora iz Tagorine poezije (1985). Za pozorrlte narodnosti u
Skoplju dramatizovao je Andri6evog Kmeta Simana, a Maru Milosnicu za
prrkaiivanje u Turskoj. To, medutim, nije jedini vid saradnje ovog rado

t64
 ditanog pisca u turskim krugovima u Jugoslaviji sa literarnim krugovima
turske manjine u nas. Dursun je angaZovanu afirmisanju njihovog stvara-
laStva u Turskoj i bio je dopisnik listaTan,kojrrzlaziu Pri5tini na turskom
jeziku. Priredio je, zajedno sa poznatim piscem turske manjine iz Jugo-
{avrje NedZatijem Zekerijom, knjigu o StruSkim vederima poezije (1978).
Cesto je boravio u Jugoslaviji gde mu je Stampana i zbnka pripovedaka
Ona Sevdilimi Sdyle (Reci joj da je volim, 1988) u prevodu ovog
priredivada. U romant Laku noi svete (Iyi Geceler Diinya), jedna od
junakinja (Myria) je na5a zemljakinja i radnja se odigrava u na5oj zemlji
(okolina Zlatlbor a i Zlatar a).
Pored velikog broja pripovedaka, Dursun je objavio i preko deset
romana, od kojih su neki ekranizovani. Ovaj ,,krvavi radnik" kako ga u
Turskoj desto nazivajl, za svoju tre6u zbirku pripovedaka Giizel Avrat
Otu (1960) dobija nagradu Turskog lingvistidkog druStva za 1961. godinu,
za zbirkuYabantn Adamlan dobija nagradu Sait Faik za 1967. godinu, za
zbirku Ona Sevdifiimi Sdyle dobrja takode nagradu Sait Faik za 1985.
godinu. Za roman KurSun Ata Ata Biter dobija nagradu Orhan Kemal za
1984. godinu, za delo 1mriim 1mriim dobija Veliku nagradu za
knjiZevnost iq Bankasr (1987), a za roman Afiaglar Gibi Ayakta dobija
nagradu Yunus Nadi (1991).

Dela:
Zbirke pesama: Devridlem (1951)
Zbirke pripovedaka: Hasangiller (1955), Vezir Diiqii (1957),
Gilzel Avrat Otu (L960), Sevmek Diye Bir gey (1965), Yaba,run Adamlart
(1966), 36 Ktstm Tekmili Birden (1910), Bafrrryaruk 6m", ile Giiz.el Zey-
nep (1972), Bahriyeli Qocuk (1976), imbatla Dol Kalbim (1982), Ona
Sevdilimi Sbyle (1983), 1mrilm 1mrilm (1987), ASk Attaharsmarladtk
( r ee3)

Rom ani: Rrza Bey Aile Evi (1957), insan Kurdu (lg5g, 1983) Sabah
Olinasm (1961), Denizin Kant (1968), KopukTakrmr (1969), Giln Di)ndi)
(1974), Kayabay Uygarhfimm YilkseliSi ve Birdenbire QbkilSri (1980),
,\lgaktan Ugan Gilvercin (1980), Kurgun Ata Ata Biter (1983), iyi Geceler
Dilnya (1986), Bafiryla Onlart (1989), AlaElar Gibi Ayakta (1990), Biz-
imkisi Zor Zanaat (1990)
Bajke: Deve TeilAL Pire Berbe, iken (1970), Bir Kiigiicilk Aslanc*
VarmtE Q915)

D edj i rom an: HoSga Kal Kil7ilk (1979)

165
Prozne tekstove sakupio j e u dve knj rge: Edebltat ustiine
Narin (1993) r Ben Unutmadan (1994)

ZABELMANOL iqiN utrave

o kadar hoguma gidiyordu ki stiyleyigi.Ktza adtnt sordum yeniden.
<<Zabell> dedl <<Zabel Manol..' >

Btittin di.inyadaki krz adlal by araya gelseler, o anda zabel'e

de[igmezdim.
<Be[enmedin mi Zabel adrnr?> dedi.

Ya[mur, ya[ayrm ya[mayayrm diye diiqtintip dururdu. Bir dal parqasl

aldrm; kumun iistiine btiyiik btiyiik Zabel Manolyazdrm'
<Biiyiikannemin adr,>> dedi. <Onun adt da Zabel"'>>

<Sa! mr hala?> dedim.

<<A, sa! tabii,> dedi. <Niye sa! olmayacakmrq?>
<Btiyi.ikannen de senin gibi gi.izel mi?>
'
Frkrr fikrr giildti. Utt"-i"Oi.n.

<Gtizel mi? Soylesene!.'>>

<De[il... O ihtiyar qimdi. Qirkin...> dedi.

$9 girkinleleceksfl 9?y,1 gibi bir giin'suratrn

bumburuguk'
, <<Sen
stimtiklii, altrna eden, girkin bir koiakan olacaksrn'>>

Gozleri (igleri balrengi gdzleri) agrldr.

,,Aldy dedi. <Niye e[leniyorsun benimle?>
"iiyo.rur,,
Hig soz ettirmedim baqka. Yakaladrm, a[zrndan <ipttim. Saglarr sabun
kokuyordu. Afzrnr firEalamrqtr. Dudaklannda hoq, nanemsi bir koku
vardr. Brraktrm.

clgara iEiyorsun sen,>> dedi.

"Qok
<Ne olmuq?> dedim.

..iEme,r, dedi. <Fena fena kokuyor tisitin baqrn...>

166
 Ayaklanmrzrn altrndaki denizden ttim rqrklan yaruk, qrkrr qrkrr bir
Adal vapuru gegti. Zabel,
<<Hava serin mi?< dedi. <Ugiiyorum ben..>>

Yaruna sokuldum. Bir kolum belindeydi. Qektim kendime do[ru.

A[aglardan ince bir rizgdr esmeye baqlamrqh. Bir ikinci Ada vapuru
gegene kadar rizgdr baqrmtz i.istiinde ne kadar yafmur bulutu varsa stirdti
gottirdi.i ; g6kyiizii a[ardr.

<Vereyim mi ceketimi omuzlanna? Uqiimezsin.>

<<Sen n'apacakstn ya?r2 dedi.
<Ben i.iqiimem. Korkma!>
<Uqtirsiin.>
<Uqi.imem.>

<Niye tiqiimezsin?>
<Seni seviyorum da ondan,>, dedim. Oyle sevindi ki... Belli etmek de
istemiyordu bir yandan.
<Biliyor musun?>> dedi. <Seni hig sevmiyorum ben...>>

<<Vay anasrrr...3 N"d"n sevmiyorsun?>>

<Ne bileyim? Sevmiyorum iqte. Ama yine de hoqlanryorum senden.

Hep yanrnda olayrm istiyorum...>
<Bu yetiyor mu sana?>>

<Yetiyor qimdilik. Arkadaqlanm seni Eok befieniyorlar halbuki.>

Bir crgara ateqledim. Eskisini attlm. Blaz ilerimize di.igtti. Karanltkta
tek aydrnhk, goz gibi yana yana az sonra sdndii.
<<Ktztyor musun?>> diye sordu. <Niye ktzryorsun? Coya ne diyor, bil-
iyor musun?
<Ne diyor?>
<Sen Eok gapkrnmrqsm. Bundan tig ay 6nce diyor Coya, Mari ile sine-
maya gidiyorlarmtq, seni gilrmtigler. Sen de onlartn peqinden sinemaya
girmiqsin, yanlanna oturmuqsun ktzlann- .CoXu, elektrikler sdni.ip film
baglaytnca, ta bitene kadar bacaklarrmr elledi durdu dedi...>

Giildtim. Bana baktt. Baqtmr kasabadan yana gevirdim. Sokaklar

bomboq, insanstzdt.

161
 <<Yalan mt yani?> dedi. So;$undun anladtm. Yalan olmasm, fakat
ben ' yalan' diyeyim istiyordu'
<Yalan!> dedim.
<<Ama Coya, yalan de[il diyor, yemin ediyor.>
<Ne diye yemin ediyor?>
<< Hazreti Mesiha ti stiine, Hazr eti Meryems ii stiine.. . >>

Durdum.
<<Zabel...>> dedim.
<Ne?> dedi.
<<Bu Hazreti Meryem tisti.ine de yemin etmesi Coya'nrn'..>>
' :" <Kotii tabii,> dedi. <insan garptlrr hem.>>

.' ' <Qarprlrr tabii...> dedim'

'"
Denizden bahla grkanlarrn sesleri geliyordu. Kiigiik bir sandal b,ir-
nunda bir gemici feneri asrh gegti. Bir kiqi kiirekteydi. Fenerin rqr[rnda
kocaman, dev gibi iri bir bagkasr elinde tokmakla sulan doviiyordu.
<Bu Coya kim?> dedim. <<Ben tanryor muyum onu?>>

<iskelenin karqrsmda, hani bir berber var,>> dedi Zabel. <O berberin
klzr.>>

<Giizel mi gok?> dedim.

Vticudunu az gektl
<Giizel mi Coya, krz?> dedim'
<Bilmiyorum,>> dedi.
<<Senden de giizel mi?>
<<Bana ne soruyorsun?> dedi. <Sen bilmiyor musun sanki?>
<<Bilmiyorum,>> dedim. <<Ama dur sen, yarrn ilk iqim o berber
diikkdnrna gitmek, trraq olmak olsun. Gori.ir miiyilm di.ikkdnda Coya'yr?>
<Pis...> dedi.

<Niye krz?>
<Git de g<ir,> dedi. <Coya'yla yatrlrr mr hig.>
<Nesi varml$ Coya'nrn?>>

168
 <Leq gibi kokuyor,>> dedi. <Pis pis kokuyor vticudu...>>

<<Olsun,>> dedim. <Her gtin elimle yrkanm ben de Coya'yr...>>

<<Yrka,>> dedi. <Yine kokar.>
igin igin krzdrlr belliydi. Ufacrk burnu (iisti.ine nerden dtigmtigse
diiqmtig) bir lokma aydrnhkta parhyordu. Denizden dolru taptaze, yeni
do[muq yrldrzlarrn altrnda bahk tutanlann yavaq qarkrsr bize kadar geldi.
Soyledikleri insana bunun yarunda bir de org olmah, gahnmah mutlaka
diye diiqtindtiren bir g0vur qarkrydr. Epey sustuk. Denizi. rjzgdn, o deniz-
den gelen aer,allat<,Sarkryr dinledik. Zabel dayanamadr sonra, laf attr.

<<Hem gcir Coya'nrn ayaklannr bir, korkarsln...>>

<Btiytik mti o kadar?>
<Bi.iyi.ik. Babasr ona ayakkabr bulduramryor da mmarlama yaptmyor...>>

<<Yok, deve artrk.16

<<Senne bileceksin ki,> dedi. <Gdrmedin. Gor hele bir, o zaman nasrl,
Zabel bana demiqti diyeceksin.>
A[zrmdan kagtr. Sesli sesli gtildtim.
..inanmryor musun?>> dedi. Bir an baktr. Gozlerindeki deminki kahra-
man rqrk kaybolmuqtu. Ytizi.inti, genesinden rqr[a do[ru tutup gevirdim.
A$zr yan arahktr. Beyaz, inci gibi bir srra diqi gtiziiktiyordu. Sciz
sdylerken dudaklan tirtirdi.
..inanmryorsun, de[il mi?> dedi.

Mahsustan, rr., r....: 5

,rinanmtyorum,>> dedim.

<<Ama, yemin edeyim istersen...> dedi.

<<istemem, etme.>>

<Niye istemiyorsun, yemin edeyim?>

,,istemiyorum,>> dedim.

Higbir $ey demedi. Kalkacak, brrakrp gidecek sandrm. Geldifirnizcle

Adalara grkan vapur aqa[lya indi ontim,lizden yine. O stra Zab*I ayafia
kalktr.
<<Ben gideceEim,> dedi.

r69
 <Neden?>

<iqte..." dedi.
Sesi a[lamakhydr' Baktrm. A[hyordu da'
<Alhyor musun be?> dedim'
<A[lamryorum...)> dedi. Omuzlart az gok sarsrldt'
Yantna vardtm'
Srrttnt gevirdi.
<Sahiden a[hyor musun?>> dedim' Omuzlanndan kavradtm'

<<Coya'ya git!> dedi' <<Sen ona yakrqustn' O kokara"' Ona git!"'>

<A[larsanama,giderimyannCoya'nrnbabasmtndi'ikkdntna'ttraq
almm' gotiiriirtim'>
olur, bJklerim Coya' fr. Gelince 9:.i3,Ylu3*. sonra'
gibi durdum'
Yiiztime baktr. Kaqlarrmgatrk, dedi[imi yapacakmlqlm
<Yapar mlsln ki?> dedi.
YediEiekmekgibibunub6ylebellemigti.Hemenyarlngidipiki gam-
ur,u* Uiip|rdaii yi,ftrttp sonra Coya'yr kafesfedi[im gibi kolumda'
iara gtittirtiuerce[imd"n imindi'
<AllamrYorum iqte...> dedi'
sildi. Mendil elinde'
cebimden mendilimi Erkardtm, verdim. Gdzlerini
<<Burnumu da sileYim mi?> dedi'

tuzlu tuzlu
Mendili verdi, aldrm. Aldrktan sonra aYak tisttinde
gozlerinden oPttim.
(Ona Sevdi[irni SoYle, 1983)

N apomene
moru
I Ado: Bi)yi)k Ada. Jedno od prindevskih ostrva u Mramomom
2
n' apacakstn : ne YaPacaksrn
3
,ay ,notrnl - te5ko meni
4
Hazreti Mesih- Mesija
5
Hazreti Meryem- Sveta Bogorodica
6 Yok, deve arttk- mje nego kao da je kamila

170
TAI{six vucEr- (1933)

Pripovedad, prevodilac i profesor francuskog jezika i knjiZevnosti.

Roden je 1933. godine u Elbistanu na jugoistoku Turske gde je zavrSio pet
razreda osnovne Skole. Preostala tri razreda i gimnaziju pohadao je kao
pitomac Galatasaraj liceja u Istanbulu (1945-1953). Diplomirao je na
Odseku za francuski jezlk i knjiZevnost Fakulteta knjiZevnosti Istanbul-
skog univeruiteta (1960) gde je primljen za asistenta. Danas radi kao pro-
fesor na istoj katedri. Dok je bio student radio je u izdavadkoj ku6i Varhk
i objavljivao je svoje prve pride u istoimenom dasopisu od 1950. godine.
Tahsin JudZel u podetku je realistidno opisivao tei,ak Livot, brige i
unutra5nji svet siroma5nih iz rodnoga Elbistana, zastupaju6i mi5ljenje da
je cilj umetnosti sam dovek. Kasnije prelazi na teme kao Sto su ljubav,
problemi napu5tenih Lena, uticaj novca na prijateljstvo i tome slidno.
Kao jedan od pobornika jezidke reforme (o kojoj je i pisao) pi5e
lepim, distim turskim jezikom. Pored naudnih radova, ima oko osamdeset
prevoda iz francuske knjiZevnosti. Za knjigu novela Hanej mora da iivi
(Haney YaEamah) dobio je nagradu Sait Faik za 1956. godinu, za svoj
prevodiladki rad nagraden je nagradom Azra Erhat 1984. godine, a za
roman Prorokovih poslednjih pet dana (Peygamberin Son BeS Giinil)
dobio je nagradu Orhan Kemal za 1993. godinu.

Dela:
Zbirke pripovedaka: UEan Daireler (1954), Haney Yasamah
(1955), DilSlerin Olilmil (1958), Yasahktan Sonra (1969), DbnilEiim
(1915), Ben ve Oteki (1983), Ayhn Oykiiler ( 1989)
Rom ani: Mutfak Q*mazt (1960), Peygamberin Son BeE Giinii (1992),
Bry* Sbylencesi (1995)
Kratke pride Vatandag (1975)
B aj ke ; Anadolu Masallan (1957)

Studije: Dil Devrim, (1968), L'imaginaire de Bernanos (1969), Fig-

ures et Messages dans la Com4die humaine (1972), Anlan Yerlemleri
(1980), Dil Devrimi ve Sonuglaru (1981), Yaptsalciltk (1982), EleStirinin
ABC'si (1991)
Eseji i kritike: Yaztn ve YaEam (1976), Yaurun Smtrlart (1982),
Tartrymalar (1994), Yaun Gene Yann (1995)

nL
 OI-BN oI-Un

- Evet, dolru ulyiiau* z, gizelbuyurdunuz, efendim, or"niaiffii?-

pez. Aflamakla, srilariiikla, gidenleri geri getiremeyiz. Ben kendimi srkr
i"iturn, hiE aflamadrm; Sumru'yu da susturdum hemen: "Sumru, Eok rica
ederim, ktiylii ,larrlan gibi a[lama karqrmda: allamaktan yarar defil , zataf
gelir: yiizi.in t iii$ir. Sana dtiqen gcirevini yapmak." dedim. Hakstz mrytm?
Gdrevimizi yapahm yeter: gorevini yerine getiren a$lamaz... Bu bakrm-
dan da rahatrm, Eok qiiktir: hakkryla yaptlm gorevimi: rahmetlinin Eene-
sini bile kendi elcelizimle buElqf,r.q. Ama ne yalan soylemeli, ne yapsam
hakkrydr rahmetlinin. Qok's"riiai beni, qimdi sevmesin! Dizimin dib-
inden ayrrlmazdr hig, ytiziime baktrkga gozletr yaqanrdr: "}dezarlarrmrz
da yanyana olsa, aramrzab.r- ot kokti bile girmese!" derdi. Bu kadar gok
severdi benrt Zayrflardtm, be[enir$i; qismanlardlm, gene be[enrrdil.ne
giysem hoquna giderdi. HiE de iricitmezdi beni, bir stjztimti iki etmezdi',
gonltimce yapardr her qeyi: bulaqrksa bulaqrk, gama$lrsa Eama$r, tittiyse
titii... Ottimii de gonltimce oldu. $imdi oturmastn, elinde kahvesi, qu sizin
oturdulunuz koltukta oturuyordu .Birdenpile: "Miibeccel!" diye haykrrdr.
',Ne oldu?" dememe kalmadanz devriliverdi, hepsi bu! Kucaklayrq
yatapna gt tiirdi.ik. (i*AiddAik, baca[rna ilne batrrdlk, "Bana mtstn?"r
o"*Lal. Damat koqup doktor getirdi ya boguna: "Yaptlacak bir qey kal-
mamr$," dedi doktor: "Bi.iytik hantm her geyi yapml$, Eeneyi.,Qil9,.,
baflamrq. oo! diqleri de grkarmrq, bravo!" dedi. "Biz boyle terbiye
gtiidtit, efendim: gor,e^vdeq kagmaytz," dedim. KaEmadrk gok giiki.ir hipby
gorevden, her geyi kil'sursuz'yaptrk. Sa[olsunlar, dostlar da yardtmt esir-
gemediler. Doktor bile bizim rqin az grrptnmadt. "$imdi telefon ederim:
hemen gelip gdttiriirler," dedi. $agrrdrm. "Bu saatte mi? $.grgVeJ" d'J: t:1-
dum. "caminin buzluluna," dedi. "o da nesi?" diye kekeledim. Bilgisi-
'iiigi.. giildti: "Buzdolabr iqte," dedi. "Daha rahat yatat orada, siz de
burada daha rahat olursunuz." Ne diyeyim? "Kocact[rm nerede rahat ede-
cekse, orada yatsln," dedim. Oyle oldu: aradan iki saat bile geqmeden ahp
goti.irdiiler rahmetliyi. Alzrm agrk kaldr: istanbul gibi bir yerde... "Bu
doktor gok btiytik adam," diyecek oldum, bizim Sumru burun ktvrdt,
a1zrmdabrraktr soztimi.i: "Aile doktorumuz," diye kesip attr. Srriiait*iiqiar
bunlan, efendim, istanbul qrmartmrq bunlarr sevmiq, el tisttinde tutmx$,
hakkryla
$lmaftml$. Ama giizel qey do[rusu: bunlar boyle sevilmese,
yapamazdrk gorevimizi. Kimi koqtu, mezar yeri aldr; kimi koqtu, hactyl,
io.uyr buldu; kimi telefonun baqrna gegti, dostlara haber ulagtrrdr. Baq
salhfrna gelenler hiE ti.ikenmiyor: siz elli yedincisiniz. Krsacast, otuz
yrldrr istanbul'da otursak, ancak bu kadar qerefle u[urlardrk rahmetliyi' Evet,

172
 gizel u[urladrk, efendim: o nasrl bir cenazeydi, gdrmeliydinizr. O nasrl
kalabahktr! "Bir paqa olmiig," derdiniz. Qalgrmrz eksikti yalnrz. Damadrn
patronu bile geldi cenazemize. Qok iyi bir adam bizim damadrn patronu,
gok da yakrgrkh. SaElarrna biraz krr dtiqmiiq, ama yirmilik delikanhdan
farksrz. ustelik de akrlh: trpkr bizim gibi dtiqtintiyor: "Olenle 6ltinmez,"
dedi durdu arabada. Oyle ya, arabasrna almrqtr bizi. Arabasl son model.
Ama en aztndan on araba daha vardr oyle: adam da araba da goktu cen-
azemtzde.
$-qlen\ de goktu. Gel giir ki, gelenksiz gtimdiik rahmetliyi,
damadrn prsrnkhlr yiiztinden! Aacrk uzaklaqrverdim, gelenkler ugtu.
Benim de kiidurirm yok delil bu igte: "Haztr, firsat grkmrqt"r, bir gtizel
gezeyim qu camiyi," demiqtim. Rahmetlinin yrkandr[r yerden baqladrm:
gok giizel, efendim: ben diyeyim Eskiqehir hamamr, siz deyin Bursa
hamamr. Caminin igi de gizel: dogemede tek kilim yok, silme hah her
yanr. Her yarunr gezdim, sevdim. Sonra bir de dltileri rahat ettirten buz
dolabrnr gcirmek istedim. Adamlar: "$imdi olmaz," rliye "tUt'tui8uiar, her-
birinin avucuna birkag lira sikrqirrtp ra edinceye kadar akla karayr
segtim. Bir de geldim ki, ne grireyim: cenaze namazl krhnmrq, gelenkler
citeki cenazeye gidiyor! Hemen koqtum, damadrn koluna yaprgfim: "Aq
gozi.ini.i gelenkler gidiyor! Durma, gevir qunlan!" dedim. Ama oldum
olasra prsrnktr bizim damat, phtrrtrdan oldii kopar: "o gelenkler bizim
de[il, bize gelenk gelmedi," deyip ytiriidti. Olur mu efendim? Bize gelm-
eyecek de kime gelecek? Hadi kimse brze gelenk yollamadr diyelim,
patronumuz da,ryl yollamadr? Dg,rypdrm ne dese hava, gahndr gelenkler-
irniz! Tek avunturn, baqka terslik grkmamrq olmasr. Terslik ne kelime. her
qey tamamdr. Dolapsa dolap, duaysa dua, Kur'ansa Kur'an, giiri.il gtirtil.
"Herkes bu kadannt yapamazdr," diyorum da gtili.iyor bizim Sumru:
"Parayr verdikten sonra, herkes yapar. Beq parasr kalmadr bizimkinin. Bu
hafizlar bahqiqsiz adrm atmazlar," diyor. O kadan da olacak artrk, delil
mi, efendim? Vereceksin bahqiqi! Vereceksin ki, gerefin artacak, oltintin
qerefi artacak; vereceksin,ki, "Gcirevimi yapilm," deyip rahat edesin. Ama
bu noktada kafamr kurcalayan bi1 gey var, efendim: bu adamlar bu kadar
parakazanLrlar da neden biraz geki-diir"n ,..rn.zler kendilerine? Eskiqe-
hir5 hafizlanndan farksrz Eoklan. Hep bir ornek giyinseler, birer kravat
taksalar kryamet mi kopar? Hadi onlar aldrrmryorlar diyelim, belediye
neden ele almaz bu iqi? Ustelik, gok gtizel rjrnekler de var dntincle, evet,
var ya: hafizlardan birini Eok be[endim: trraq olmug, krravat takmrg, elbis-
esi l6civert, kendisi de gencecik daha: canrmrn igine sokasrm geldi6. istan-
bul'umuza boylesi yaraqrr i$te, bu bamiye, bu mezarh[a boylesi yaraglr.
Mezarlrk, dedim de... Efendim, ne g'J,zel mezarhk oyle! Temiz, diizenli,
a[aglrk, mezarlan apak mermer: ya! dok, yala! Nerdeyse imreneiektim

fl3
bizimrahmetliye,"Hadi,klfirgeneddrtaya[rnrn."lYl:d,u$tiin"diyecek-
,u"trri"Uinin ikide bir sbyledili
qu
tim. Ama, tam bu ,rruJu, bir zlamanlu.
s6zgeldiakhma:"Mezarlartmrzdayanyanaolsa'aramrzabitotkoki'ibile
girmese !" rtiyr"rirn iifr;t, ;4'; birdenbire' nerdevse vtktltvere-
9i'1u "ulu Tann oli.imtimti gecinden
cekrim. ,Lma gabut<*6il; tendimi! mtytm?
orada yatayrm.",dedim'_Hakstz
versin de bahtrma n.r"ri di.iqerse,
u tuprran Ealsrn Azrarlz , artrk bize
olmeyeiim y",", tii"n-ir*'iu tuqt ttktr trktr'isler nastl olsa'
gelmesin! Bin beg yi'iz yrl da yaqasam' tiq ayh[rm
g"lil;;' vur eline' al iokmasrnr l8
Nasrl olsa, ktzrn evt de geniq' Damada
(Varhk, mart 1970)

N apomene
1 mi se nije protivio
...bi, sbzilmii iki etmezdi" 'nikada
stigla da izgovorim"'
2 ...dn*n*u kalmadan"'pre nego Sto sam
dakaLe ni "a"?
3
Boro mtsm? demedi"'ntje stigao
4 ...oldum olaY"'otkako zfiarn za sebe
odAnkare
s gtadu centralnoj Anadoliji' zapadno
EskiEehir -
6 ...rorr*rn iqine soknsm geldi"'doSlo mi je da ga zagrTtm
u Islamu
7
Azrail- andeo smrti koji odnosi du5e doveka
8 Damada gelince' vur eline' al lokmastnL - a 5to se tide
zeta' on je
vredi ni pet para
ionako slabi6; u 5to t" tide zeta'ne

11 4

&

$,
ERDAL OZ (193s)

Pripovedad i romanopisac roden 1935. godine u Jildizeliju. Osnovnu

Skolu je pohadao u raznim krajevima Turske, a grmnaziju je zawlio u
Tokatu 1953. godine. Diplomirao je na Pravnom fakultetu u Ankari 1969.
godine. Radio je u Ameridkom informativnom centru (1958), u
Izdavadkom ogranku Turskog lingvistidkog dru5tva (1969) i u UdruZenju
kinoteka u Ankari. Osnovao je izdavadku ku6u Sergi (Sergi Kitabevi).
Posle dogadaja od 12. marta 1971. godine osuden je na nekoliko godina
zatvora zbog svojih levidarskih stavova. Po izlasku iz zatvora bio je ured-
nik dedje edicije izdavadke kute Cem (1975), a od 1980. godine rukovodi
svojom novom izdavadkom ku6om Can, koja uglavnom izdaje dela tur-
skih pisaca srednje i mlade generacije.
U knjiZevnosti se javlja poezijom (1952), ali postaje poznat 1960.
godine po5to je objavio zbirku pripovedaka Umorni su (Yorgunlar). Do
pojave njegove druge zbirke pripovedaka (Kanayan) trebalo je da prode
trinaest godina. Ova zbirka, iz koje je preuzeta i pripovetka Golub
(Gilvercin), nosi pedat angaL,ovane knjiZevnosti, i u njoj su opisani stu-
dentski pokret i politidki dogadaji koji su potresali Tursku u periodu od
1960-1970 godine, kao i preZivljavanja onih koji su tom prilikom bili
uhapSeni. Inade, Erdal Oz uglavnom opisuje aktuelne politidke dogadaje
ili one iz bliske pro5losti diji je udesnik i s6m bio. On smatra da se pisa-
njem mogu baviti samo hrabri, jer pisac mora da bude svedok svoga wemena.
Kao pristalica pokreta jezidkog purizma, on -piSe. distim turskim je-
Alkom oslobodenim od arhaizama.
Dobitnik je nagrade Orhan Kemal za 197 5. godinu za roman Ranjen si
(Yaraltsm).
DELA:
Zbirke pripovedaka: Yorgunlar (1960), Kanayan (1973),
Havada Kar Sesi Var (1987)
Romani: Odalarda (1960), Yarahsm (1974), Gillilniln Soldu[u
Akgam (1986)

Putop i s i : D eniz Gezmig Anlatryor (197 6), Alh Turnam ( I 976)

Knjige za decu: Dedem Korkut 1ykiileri (1979), Beyaz yele
( 1 98 1 ), Algaktan Kar Yafiar (1982), Krmrru Balon ( 1 990)

175
 GUVERCIN

kaprva vana{ttio''
HiE bir
sfiur. ."rrg;Joi' Kula[rnr demir -{1teai' srktr[r
yoktu o,qu.au'^f"'" iEinde kd;ifi' Nit"dit-avuElannda
r<iiirrti bildi' YavaqEa
p;";'-r;n terden rslun'p yu*uqadr[rnr
vuvarlanmrq kdgrt Kim-
ddrt kdqe delile uzandt' baktr:
io[rulup demir tup''n o"'tasrndaki bagladr[r
il"riJ"r.i tag merdivenin
seler yoktu orqurrau.^^ cair"tiloigi, bilin-
verdeki alacakaranl*ir. iuq basariaktu.
,her zaminki-gibi aqa[rlara'
gekildi' Gdriiltip
mez koyu*iklara i;i;;' oima,vdr' Kaprnrn deli[indin
aoa'#a'r ;ffiili;ii ?tire[i. alqg]q+nda atrvordu' Bir
gorrilmedilini
gut'qu;uk 6-iinf" aqmaya baqladt
I

ti

titreme geEti iEinden' Yrrtmamayu'- .:

b:,'
' pareasr gibi
k6[rdrn yumuqak t'ir"""t' nA;;i-^i*'i rtag"'
'.9T'
$
ii

vr"vi eizgili bir okul defterinden ii

tirlirtisrz aErhverdi;;;;;i*1"'i3i',aJ'
Ll

yazr vardr
utiyti'rt nu'n"'t" yu"ttntq iki 'satrr
:{,
*;
'{i

koparrlmrq.tr; i.u'qu"tiui;'"i"'
i

oiinyadan' do[adan gelen ilk

!i

iizerinde' Igi titreyerek okudu'I.""y;;i biriken

$

mavi Errgrii kd[rdr,-6ptti, Kaqlannda

$
*,

sesti. Dudaklanna g6ti.irdi.i

{,

oldu' Mavi
auOutirrnOu, emitip yok
!l
tl

bir yol bulup i1a"i, taUrtfa buluyu fr

ter yine'
ortuau' Sanki ilk kez okuvordu
ff

*dJ;l"qffi;^4
BI

Eizgiler daha da Biitiin harfleri

#
fr,

sayar:.vedi s.zciiktii hepsi'

ssi

satrrcrk yu^ niii'olE,*

ifi

iki
^say;t, harf'
xi
BI

yiiklii tam krrk sekiz

H

Dtinyadan g"i""
$
$'

'f[r"Uerll avucunda
Bildik bir patruyla irkildi Hamyrlaqm'U.
-:::t*
yuvarlaytverdi' Cfivercinlerdi' iki mor-
golgenin'
::T::d"'U 'Htli '9u*
dtesinde bulanrk mor
iavanda ddnendi[ini gdrdti'
Ktigyk-
lutuf laftfartn G61 gel erden
gelerdi ; uy turoo'f,*muoun irr.aiErt tti *rc in gorilntiileri.
96l
tilur ayat<tann yarubagtna' Topar-
biri havalandr biraz, hemen ildi iatai
eqinin vanrnda erkek
riJu oti.endi
tit*tirar.'S"rgi ;;,i^;rr."rai J"rrrt Gdzlerine giiliimseme indi' *

giivercinin Eatal a;";;;;;' !tirg"'i' i

'1

I
l,

Birkeresindeuyuyorduyinetahta"sekinintizerinde'Avucunda
kiigtik pencerden bir
;,
ai

gizledi[i Uu fa[ri,n i#i utrfOiE, A"J, futmak,k,

t,;
il

firlamrgtr yaJtr'[r yerden'

Gtin sona t,'

giivercin girrniqti oa;y;' U'p"i1t"rt kirli

ermemiqti datra. K"entin ti,
itirti pitirgiri"'r"["ityip a[rrlaqtrrdrgr
uni,i"ri;;;s6;.il;;; bir vafmu''n az dncesivdi'
cam ravanu" baqrnrn
tsulanrk n.ri .u*'''-"- nl;T'p;siu oI *u"'u11i'uiri 5anatlanvla
gurpun, d,irarrn dibine diiqen
bir gtivercindi'
iisttinden gegip karqr duvara kendini'
de kargr duvara vurmuqtu
ilk sersemlifinden srynltnca bu.kez uit ttottittifiii dokunmayacak olan rl

rtqlaisitglii
Kaldr[r bu odacr[a giren,'gO)ieqriiti.^
r . I!Jr.:

bu ilk canhyl qE"igf.

O"; tirktitm-emek iEin' ayakucuna
tahtalartn iizertne'
toplanmrq gu'" V""'gt^ UitE'l VavaqEa i'isttine Eekip
ffi
ftipiia*tttOun q* e*nrn',St anntn dinmesini b ek-
i'
koqey e biiziiliiv
i

116
 lemigti. Kirli duvarlara etli patrrtrlarla vuruyordu giivercin. Diiz duvara
tutunmaya gahqryor, aqalrlara kayrnca yeni bir umutla- havalanrp karqr
duvara Ea{plyor, yine di.iqtiyordu yere. Bir ara gtiglil sivri kanatlarryla.
cam tavanla iki duvann birlegtifi koqede nasrlsa durabilmiq,'gegici Uii
denge sa[lamrqtr orada. Korku.dolu krrmrzt cam gozleriyle qaqkrn qaqkrn
bakmrqtr ona tepeden. Parlak, dolgun gti[sti inip inip kalkryordu. Banndrli'o
kdqede gok az durabilmigti; kanatlan yorulunca dtiqmemek iEin yeniden
kargr duvara atmrqil kendini. Duvara gok hrzh vurmuq, grprnarak yere
diiqmtiq kalakalmrqtr 6ylece. Bir kanadr agrk kalmrgh. Kumrzr gdzleriyle
acr iginde gevresini gdzlemiqti. ince bir perdecik ara sra bu krrmrzr cam
gozlerin oni.inden geEip gidiyordu. Kalkrp iniyordu bu perdecik, ama
kumrzr g6zlerdeki umut hig bitmiyordu. Yeni bir umutla yine hava-
laruvermiq, yine duvarlara garpmaya baqlamrgtr kendini. Bir ara pencere-
nin demir parmakh[rna konmayr baqannca, adamrn iEini sarrveren seving,
Eok gegmeden yerini bir hi.iztinle de[igtirivermiqti. Birden onun gekip
gidecelini gdnltinden gegirip yalnrzhk geker gibi olmuqtu. Bu kez umut,
gtivercinin yi.ire[inden grkmrq, adamrn yi.ire[ine goAklenmiqti. Gi.iverci-
nin gekip gitmemesinden yanaydr bu umut. Yatrgmrqtr gtivtircin;
gci[siiniin inip kalkrqlanndan belliydi. Ne de olsa ayaklanyla
"tutunacak
bir yer bulmuqtu o.rada. Gitmiyordu. Sanli kurtuluqunun tadrnr gikanyor.,
ugup gidiqini geciltiriyg*, Dinlendiriyor'du kendini bir bakrma. Ta kil
oOu"rgrn Oemlr kaprsr gltiiiirfurfu agrhp igeri giren gorgvlinin tirkiihElug.i
g6ry19ng k-ada1. Urki.inge de ugmuqtu. Akrl'edip kendini parmakh[rn
drgrna ataca[rna yine iEeriye, firlamrqtr gaqkrnhkla. Karqr duvara olanca
htzryla garplp adamakrlh sersemlemig, yere, gorevlinin ayaklarr dibine
dtigmtiq, sonra da iki hbyrat elin g6vdesine sarrhgrnr <inleyememiqti. Etli
kahn kanatlannr Errparak govdesine sanlan yabanrl pengelerden kurtul-
maya gahqmrq ama baqaramaml$tl. Uzaklaqan ayak sesleri, dost bir can-
hyr, tutuklu bir, gtivercini de ahp bilinmez bir karanh[a gciti.irmiiqti.i.
Frrlayrp kaprya tutuirmuqtu adam. Kaprnrn ktigiik delilinden en son gOre-
.bildigi, bir karanhfa inen taq merdivenin baqrnda, gorevlinin seving dolu
hantal kigrydr. Oracrla, kapmrn dibine Eciki.ivermiqti. Sonra yerlerde
gi.ivercinin dalrlmrq ti.iylerini gormtiq, bir bir toplamrgtr. UElanna dofru
agrhp grileqen mor ttiyctiklerdi. Nereye, niEin gcitiiriildtigii bilinmeyen bir
canhnrn ardrnda brraktr[r son belirtilerdi. Avucuna doldurdulu tiiyleri bir
aniyr canh tutmak ister gibi saklamak istemigti. Elinin teriyle-,rslanrp,,,
ezilmiqti ttiyler, birbirine yaplgmlg, ki.igtilmtiq, koyu mor bir topakgrk
olmuqtu. Trpkr qimdi avucunda gizledigi k0grtgrk gibi. Tam o srrada bir
yrlrn pisli[in birikip gdlgeledigi tepedeki kirli cam tavanda ya[murun
prtrrtrlan baqlamrqtr.

177
 tizerine attl' Ktfrdr kavrayan
Ayak sesiydi duydu[u' \:'d1i'::kinin
yaklaqryordu' Solufunu tuttu'
elini bagtnrn at""u""fJitai' Seslert"tt gu'Litin ' sesleri
Tepesindeki kirli, b6'-;;; tavanda -yoktu"Ayak
qeyler sovledi biri' bir anahtar Eanglrtlsi
kaptntn az otesinde du'd'' bir
Vt,i,ttrta.ta uzaklaqtrlar. igi
biraz yatrqtr'
duyuldu, ama aErlm;; k;pr.
Srrtr tanryordu altrndaki sekinin
Yanrna kaymrq beyli[i iistiine Eekti' .
tahtalannt.UEadamboyuytiksekliktekikirlicamtavanlnotesindeyag- biri 'daha
murlu bir gi.iniin sonu vardr'
Az sonra-;;il akqam iistiilerden
o,qu"d;' insunlar vint u"uri'E' giui olmahydrlar' insanlar
baglayacakt, sokaklartn'
Guneqinl ak$am tisttilerin'
gergekten brraktr[r giUi miyAif"rf tavant
tadtnt mrydr? Oysl bu daiai't' yiiksek mvanlt'
denizin Etkanyorlar
yiiklii bir hiiziinle geliyordu'
ivi ki cam olan oiu.,tru utqu* iistiiler
gJiyot ve yapayalnrz koyuyordu insant'
'tub'tluk' oldu[unu :'"'k :"::
Bir insantn gbqitifte sr[qbiJdi[i'.adtntn iEine rahatEa uzantlamayan
bile
rala. 6[rendi[i, J*r- Uir iiUii, iadar kalmrqtr. Yalnrz ayakta durulabileq.
daracrk dtirt duvar lrrrrra,
gunlerge
mum-
go'd"'ig"niitiginAe- tepe-de' ytiksekte belki beqytiz
ancak bir insan
g_631.*ri vaka-q, bevni
luk bir ampuuin ;; ?ffi?'urotuiri vuna,g1,
inrun,n" boyd-na qtrmelmek'
ayaklarrnt
buruqturan u*unr,7 bir iydrnhktu, ozlem duydu[u
i91n g"berirceiine'
goyle birar.+t,?1,'li^uia-tabi1m"t oldufunu
grnt"r""-t uti,qtr. Kag giin sonra
kiiEiici.ik ui, iqLenlT;or'ro"
o daracrk odacr[rn dibine qdkiip
bilmiyordu,,bi'.,,giin kapr aErlm'g'.on' bulmuqlardt' omuz-
bir tortu ;;il'p t<'atm'q po; bir lYY"l Fibl
kalmrq sibi, sor-
A'f.'Vtizlti birtakrm adamlar sorular
tayrp bir odaya ,JJ[[,i;f.Ji. tokatlar'
muqlar, uu ,o'uiutaun plt
bir qey'untumuatgr igin olacak'aralartna'
yumruklar u,*'q1u'J' a?Z'na'
gi'1i1:; t"rt*"f"iinmigti uacat
dtiqi.indti[iinden daha aZ acl
duymu=stu
karntna, dizlerine. vuiuntu,,, en qok act
kalan,.onruiun diiqtindiikEe ona
orada. Kulaklarrnda yaprqrp saat-
kaqh;;;'ilt sozti olmuqtu: Adam bo{unq kolundaki
veren, kahn yaplQmll'
,o,uyI, Sonunda frrlayrp saglanna
ine bakryor, 'o"yo'du'
demiqti' ttgemiyi kaErraca[tm''
<Qabuk sdyle ulan sdyleceksen'>
Sonra da karqrya geEecek
gqslJ"
Btiyle demiqri o kahn kaqh.adam.
ti;i odada. srkarkcn verdi[i bttvruga
yetiqmek iqin t;piu;;; gekilmigti'
Yl:
uyuiu.ut y"'" y'['l'p faia(aya
Gtjzleriniaqtr[rndakendinibucamtavanltodacr[rntahtasekisi
bulmuqtu. A[zrndi ]kl qiti
eksikti' c:r
rizerinde ir2rh qiq tabanlanyla
.

vardr. Srrtr, iekinin ara,k,

ka,n tahtalarlnl tep-
le[inde kuru t un:i6ke1eri kaba
rsrnmrqtr buraya. Sekiyi 6rten
kiyle karqrrulnriir.-ctinter geEtitge

178
 tahtalann boqluklan, grkrntrlan srflnda y., gtiqlgr gegtikge gtiE de
olsa srrtryla tahta seki arasrnda bir ahgkanhk,"t*iq,
uzlaqma do[mugtu. Diledi[i
gibi uzanabiliyor, iig adam boyu yiikseklikteki kirri cam tavinda birikip
kalmrg pislikleri, gtivercinlerin mor golgelerini goriiyor, onlann sevigme-
lerini izliyordu. Giin boyu. dama kalkrp konan giivercinleri saydrlr da
oluyordu. Ne kadar goktular. Ustelik sabahlarr, gtin ortalan, akgam i.isttiler
vardr burada, kirli toz tavanda. Yiizlerce mumluk ampul yoktu tepesinde.
Giindtizler gecelerden kolayca ayrrlabiliyordu.
,, \t ,

Dogpldu sekiden kalktr. Yerde, koqede duran pembe plaqtik kovadan

su igti. Iirktr su. Ogleyin aralanan kaprdan yere briakrrun iipiuti-buiinrk
gorbarun tuzunu unutamarmgtr. Yi.iriidti. Giinltik voltalanndan2 birine
baqladr. Adrmlan odanrn daracrhkhlrna ahqmrgtr. uE adrmda bitiyordu iki
duvar arasr. Yiirtidiikge, rhk suyla doldurdu$u midesinde suyun gal-
kantrsrnr duyuyordu. ug adrmlarla ytirtidti, dcjndti, yi.iriidti, dondri, ytirtidti.

once bir kiigtik ,ii"tir"1p}" duymuqtu. Bakrnca da demir parmakhkh

pencereden igeri iariritrlmi[ ince bir ipin ucuna ba[h, sallanmakta olan
kiiEi.ik kd[rt parEasrnr gdrmiigrii. OylecE kalakalmrg, s4kl bir kurruluq
belirtisiymiq gibi soluk solula onun s'alianrqrni goziemiqti'bir stire. Kaq
kath bldu[unu bilemedi[i bu yaprnrn en iist kahndaki bJ odacrpa bu ipin
nereden, nasrl savrulup uzatrlabildigini dtiqtiniip bulmaya qahqmrq ama
Eftamamrgtr igin iginden. Sonra sekiden inip kaprya yaklaqmrq, delikten
drqarrsrnr gozlemiq, seslere kulak vermig, gori.ilme belirtisi olmadr$rna
inanrnca, ipin ucunda sallanan kd[rda yetiqmek iEin zrplamrqtr. 6nce
yakalayamamrqtr ipi, sonra sekinin tizerine grkrp olanca gticiiyle ipe do$ru
atlamrqtr. Yere di.iqerken ip kopmuq k6[rt topEuk elinde kalmrqrr. itt iqi
yine kaprya yaklaqrp drqanya kulak vermek olmuqtu.
Birden firladr. Baqtnrn i.istiinden gege.4 karaltiyia brlTtilttp kiigiiltiverdi
oldu[u yerde, Anlayrnca agu gozlerini,'garprntrsrnr dindireiek derin bir
soluk aldr sevingle. Yolunu'qaqinp igeii otigmi.iq bir giivercindi yine.
Duvarlara ga{plp duruyordu kendini. Igeri dtiqen ikinci gtivercindi bu.
Daha tedirgin, daha umutsuz bir giivercin. Kendini duvardan duvara
rluruygrdy, Etli, dolgun bir sesle garplyor, dq-qiiyor, hemen havalanrp yine
duvarlan agma icbasrna giriqiyordu amanirica. Bir ara bagrnrn i;stunden
gegti riizgan, yanmdaki duvara olanca hrzryla Earptl, ueytigin tizerine
diiqti.i, kalakaldr. uzandt, yav.4$ga avuglanna aldr griveriini. srcacrktr.
,Tt\,r trkrr ailyordu ytireci[i, $aqkin gozlerle bakrgtrlar. yumugacrk ktigrik
gagasrndan plrdedgn kapakElklann krprrtiir varrL.
*eozleri yuiyuvarla-ktr,
].g4.q. {oluydu,
acrhydr. Elilip gagasrndan 6prti. ropirrit, lrpirtrh baqrnr
kagrrdr kug, titredi. Ytikselen ince bir perdecik, krrmrzr partit gozleiini
orttince korktu adam.

n9
 <Ag gi.izel g6zlerini kuqum'
korkma'>

Perdecik indi gdzlerinden'

krmtzr krrmrzr baktr giivercin'
Ben aylardrr
<Korkuyorsun' Daha gok yenisin burada' $agkrnsrn'
buradaylm. Hem bir baqtmaylm'>> '::, 1, . .1 \ , _ \

yerde'
geldi' bir qeyler arandt: k0[rt topEu[u
Birden akhna Yekindi'
aya[rnrn dibinde buldu'
<<Bunu g6rtiyor musun' bu
k6[rdr; dostlardan geldi'>
<<Bak,>> dedi.

Bir eliY1e aEtr kd[rdr'

da
dostlar' okuYum ffru,3 ister misin? Bak okuYum
<Bak neler Yazmrq
dinle.>
yavaq bir sesle okudu
A[zrnr giivercinin baqrna yaklaqtrrdr' Eok
ki[rtta Yazrlanlan'
yuvarlaytp
Anahtarm, kilidin iEinde
ddniilry-u geE duy{u' KaErdl frzla
"ii;;;;;;il' ii"i
ei'a*'r3,n'09 t e[pr
aermr q' gdzierine v aq
korkarak
"r,,l}ffi
inmiqri. ruq urt"r.[,^'t rji.,
u"ir airiitte-frp,tia, Kagrrmaktan
dolu dolu
kuqun go'd"'it" S'"u"'oJu' funutlannr boqlukta
sarrldt "t"u'
'
qrrptr. Elleri yandr kuqun kanat lu*qturrnaan"Kanstz'ytizleri"zbrba
kdqesine biiziildti' Kuq
bir
bakrqlanyla ou'ouiu''-rl;;;';''d"'. q"[i;i'
boqlukia grplnan kanadr'
kanadrru kurtardr, E;tt' ;;;*luraua'
<Kiminle konuquYorsun?>>
bir
r '\ ''
bu ti'iyli'i' Eizgili sesten' Bakrqtrlar' Yiiziinden
Urperdi adam
gtiltimseme geEti'
<Gi.ivercinle,>> dedi'
adamtn
bacaklarrnr kullanarak ileri geri kaym aya Eahqryordu
Ku$ ,
avuglartnda.
<<Ver onu,>> dediler'
sanki'
Srktr' Camnrn iEine g6mdii
Gtivercini g6[stine bastrdr'
<<Vermem!>>
iizerinde'
Ba[rrmrgtr' Aya[a kalktr sekinin
<<vermem size gtivercini!> ..
stkt kavradr[r gtiverctnt 'or
le do[ru uzat_
Bunu derken iki eliyle stkt fi ii attr elindekini'
mlqr1. Duv ann u rru'iro'.iit' o.*, ;;;*;kilj;;;."teye
180
Parmakhk demirine garptl ama bu kez igeriye de[il, drqarrya, yiiksek
yaprrun bu en i.istiindeki kattan parmakhlrn otesine, bilinmez bir aydrnhfia
diiqtii gitti olii giivercin.
Nisan 1972
(Kanayan , I97 6)
Napomene
I To ki sve do; dak do
-
2
volta - zatvorska Setnja
3
okuyum mu - okuyaytm mt

181
FURIIZAI{ (193s)

je
spisateljica rodena u Istanbulu 1935' godine' Rano
Savremena
ostalabezocai,u"gt.sr."gmaterijalnogstanjazavr5ila.je^Samoosnovnu prvu prl-
oozori5noj trupi' Svoju
o i"a"oi-.lsopisu
Skolu. lzvesno ieEilmiE Hikaveler pod
"t";";;i;:"
povetku objavila j;- i|Je' goaint
u
imenom Ftiruzan
y;r;;i.;. iosle udaje zapozrratog karikaturistu Turana
i.Lf.ttui*Ija se kao Fi'iruzan SelEuk'
prioovedaka Neplacaiuca pitomicu
Produla se ve6 prvom zbirkom go-'
nagradu Sait Faik za 1972'
(Parasu Yattlt)za tcoju je. dobila ug]:*I ona
pripovetku pod istim naslovom, Jer
1

dinu. Iz ove zbirke iiabialismo

roman Gene-
tematski i jezidki p'edttuvlju.ovu knjiZevnicu' Za
racija rodena
"il[G
q.'"iJi\it.l aorrilu je nagradu Turskog
lingvistidkog

dru5tva za 197 5' godinu'

da bude svedok svoga vremena
1

U svojim delima Furuzan poku5ava ljudi

i ir,irri o reprodukuje zivot
da kao realan objektivan posmatrud u propalim
ugroZenih u'-u'uiuet:i*, mahalama istanbula' odnos
"g,i'tt'"Jll
na difluciirl ,rul"g" Turske, da opise sitne. zanatlije,
konacima nes-
devojdice' Zene niskog morala'
majke i cerke, poJ*Jt 'l''iuS"" malih nogu
re6ne brakove i dr;;;';
s*r,ai.koji su pltP*u*,da od
t*, u
je interesuju isilrotostl problemi doseljenika
zaraduju zalivot.posebno
i*tf." i turskih gastarbajtera u Nemadkoj' diji se iz pripovetke
pisac
Furuzan je ozbiljan r rzuzelnoptgdan liryyi sto joj neki
godina;a'starosti'
u pripovetku n".""#'!i#;"t';'"iF i. a jedna ocl najznadajnijih
kritidari zamera,*, dok drugi smatralu^ii
osobenosti njenog stvarala5tva .:ekuje sa nestr-
NjenadelaseditajusauZivanjem,anjihovapo]avaoc
pljenjem.

Dela:
(1971)' KuEalyta (L912)'Benim
Zbitke pripovedaka " ParasuYatfu
6 t;"il v ii i;
v s i mi d i r (t e 8 s)
i t s z)' G i)t M e
q
s in e m at ar t* o
g) ili Z;;':
";;
Romani: 47' liler (191 4)
opisala je u delu Yyi Konuklur
Probleme turskih radnika u Nemadkojj.
sa ptrtovanj a rzneta r.ruigama: iqte Biziwt Rumeli
{1917). Svoje utiske qS "
(1994),Ev SahiPleri t f 1), B uilin'
in I'{ar QiEuE' (1988)

r82
 P o zati
5ni komad : Redi/e'ye Giizetleme (1980)
zbirka po ezrje: Lodoslar Kenti(1991)

pARASIZ yAttttl
- Sen grkrnca-iqin bitip, gene yiirtiyerek iner, Mrsr Qargrsr,ndaki2
begendi[imiz biirekgi var ya, kanarya kuqlarr olan, orda dell
vemeEimizi
yeriz- N'olacak3 krrk yrlda a*a ziyater. onun igin cagalEli
yerek gidip gelmekten yorulmayrz, delil mi benim krzrm-?
*;"*ru'-
istersek tath bile
yeriz. Koprti'den de ellene gtile doneriz.
Anne - krz sabah kalabah[rnrn arasrnda, yabancr, gabuk yi.irtiyorlardr.
Annesi durmadan konuquyordu. Boyle konugkanh[rnrn 'ordu[u
gegmiqteki tek gi.inii, hastaneye hastabakrcr olarak aldrklan
gtindti.
Qocuk, o zamanlar iigiinci.i srnrftaydr. onltifiti igant a,ff't araolmuqtu.
Krq basmrqtr. Bu, ktiqedeki komiirctiden komtir,alm4
.gtinlerinin baqla-
Mqng.al yakmayr cilrenmigti. Kaprda ilk grrayr -areqleyip
T1t,ylll; komrir-
Ien drrcne onraran,_ijlgrine yerleqtiriyo.rdu. Borlyu koyunca
baglryor, kiigtik krvilcrinlar qevreye 'sa{i)ryoidu. (,i*uri..
Eitirtriir
krzano ares
olmaya dcintince her qeyi unutup - arka rr.udu oturmayr - Krzilayl
dan
riir;":
- ulusal bayramrarda qiir okumamayl - ,tt' yatiiliirn
13yek.ygm9{i
mavili[i yiteng
-{9t bekliyordu sokak kap_rsrnda. odararrna mangah
aldr[rnda tirktugii qeyler yok oluyor, eski ceviz masalannda
en onurlandr[r e;yala'ydr - garrgmaya,otqluyordu. Mangarrn - annesinin
o'har]i
halini gok seviyordu. Annesi (dltun liiiilemenin gerektigini. qiinkri
bununla ancak ertesi giine tstnacak ategleri kalabilece[iiri
soyterOi. Ktilleri
gizel, parlak korlann tisttine kapayrp birini en krirhnr, en mavi
-
olarunr aErkta brrakrrdr -, derslerinden ara verip mangala
mavi
baktr[rnda
srcacrk duran tek kor, odarun srlrnma olana[rnr aitr.rdrligte
o, ..liasta_
bakrcr olursun>> dedikleri gtin annesi kaprjrr agrp girdiginde
bir qey
Qiinkii annesi gormeoigi r,uri.iiEinieydi. Konls-
*r]:Tru,i lir.medigi,
masryle, drgannrn an havasiyle dolduruvermiqti odayr.
- Ahyorlar beni, bir iki gtine kadar baqhyorum. Baqhemqireye Erktrm,
iriya. bir kadrn. Sorular sordu. <Daha 6nce
Eahqtrn *ri Kocan ne zaman
dldti? Bu iq dur durak bilmez, fakat marifetri olmak la.ztmdelil,
an
olmak gerek, y.qteF dtizertmeyi, rtiku?fii"'fiokkara,nr Uokmey'i, Eatrgt
ciraet<teri
temtz tutmayl becermek yeter. Belki zamanla hastala,n
ateqini alacak
kadar baqa,h olursun. H_aftada iki gtin izinli grkarsrn, pazar
gecesi
ddnersin. Qoculun var mr? Brrakacak ki*r"n yok ha? ,f.rOini
y;;;,
r83
 ona' GenE
Ama ktiEiikmiiq' HiE srmfta kalmadr mr? Aferin
uslu'diyorsun.
g"u;u oluru'olmazr bulunur' Ciddi ol' Bir qey
denirse
gi.izel kadrnrrn'
senden bilirim. Md;,
;;il ilbpek kiryruk sallamadrkqa hikivesi'lgya
iste bilmem
istemez. Kendinden mi yana[rnrn, duda[rnrn rengi?
filan cta
y|r.. ei, igle kilicr'olmak
artrk. Doktorrardan, Eundanibuna"" v.t,^*"rmi?> Diiqiili Ot' iq bulduk
Uykun hafif
isteyen baqta gelenlerile uyar'
tit** sana oi.1[s1rr sizme' Belki
artrk. ilk paravla oilfeiit 11"lis'*' iqimizi ivi
;i;;;'v' bile gj;eriz' HiE belli olmaz'
izinli geldigi* gtini"' vermeliyiz'
yaptrktan sonra t'*"'" aiytUimf Qrkrp ev sahibine haber ya
sgfl kup'stn' hrzh Ea-rpmasrn' Dedim
Artrk akqamiun Vogu'-ut'*"n uyumava ahgum
da hafif'
biz gahqtrktun ,oniJ.. uvtu* !qlu\ P,:rqi'ik
yrllardr...
igimiz>; -ql4u'"+t
ismi<<bizim hastanedeki
Annesi iqe baqlayrnca onun Peyn i rl e ttikenmez"
ielvasr, aldrlar bakkaldan.
r;"*;
evden ayrrlaca[r
yaptrlar.masalartnamavigigekriririr{i,mbalairirrserdiler'Bumuqamba
feiahliEin' korkusuz-
eve babasrnrn y gtinlerdeki diir;;;", katmrq
aqadr[r
hep yaqayacak sanmrqlardt'"'O"
lufiun antsrydt' Ni;* b^b"smt " -1Tf::I'
bir adamdr ki; 61timi'in smst-
gdriinmiiy"'d;' O;le diiri'ist' ti,ft t"tin
' gibi
iiil hiq gttlge 'dtigiirmemiqti' Evine
her gece ekmek ahp gelen
bir
qmiqti od-alarrna' <Y aql da
de[ildi' >
"ru
:'ruil ;IfErl i"; sirrl orrp y

annesi' vuinq bir Eocuk babasrz kaltr mr?> Muqam-

"rt"
demiqti ";;;;;k" tirlr.i.tez slmiqti' riik91m94 !-?bXql$uki
balarrnr ap.*'qi s"r#;;. Tahin helvasrnrn qekeri
gevqemrq' puru-
peynirlerin ."'di ajnn#;'i$i'
zleniYordu.
\' '! '

vurup uyandracak'
o ..#;;;;za kalkti[rnda seni, kapryr
srkrca, uyu. kalkamaz kendi
<Qocuktur,' a"i*' .qotut
l;yu-u'u' olur'
'ykJ yt"i'' Qay zatensevmiyorsun'
Elim
kendine.> tt""JJ heivayta ekmek
'yaruyor,diyorsun'Okuldangelincemangaltmtzryakarstcactkoturursun'
Benim akltmr evde
kapa[t 6rt ateqe' Ha benim ftt"*''tort 'nui*a'
Gece 'lk'nma. Dedim ya ev yainrz de[i1'
Geceleri nif
brrakma. s"n urrrir lrzsrn. ozel
sen korkak de[ilsindir. Bak
,uru nlt , alaca[rm. Aptr hastalata
tavukiar falan olurmug triitanhrq'
yemek gtkarmtq, onlardan -Iu]*
Sarrveririmpakete,gizlidegilha,zateldOkiili.iyormug.ZiyafetEekeriz
kendimize' "
anne' Yalntz hani' <Or 'dekleri temiz tut-
- Ben o yemekleri istemem bana'
rnak o kadrnr' drdeklerini anlatustn
lazrm,' A"miqti ya'

184
 Annesi susmuqtu. Tam dudaklarrnda duran bir geyleri sciylemekten
vazgegiverip. Gece yata$a girdiklerinde - beraber yatryorlarAr epifOir -
yarrnki derslerden birinin beden e$itimi oldu[unu bile unutrnuqtu. Oysa
beden e[itimi dersine o katrlmazdr. Onun gibi katrlmayanlarla, koridor-
larda, hep agrk kalmrg alt kat muslukiarrnm sesini dinleyerek, giilgeli rqrk- -o-,
srz camlardafl krqr, kentin yaprlannr seyrederlerdi.

- $ort, lastik pabug, soket gorap beyaz olacak. Beyaz fanila bluz ,

gerek. iki tane olursa daha iyi. Terleyince de[iqmek igin. Yiiriiyiiqte 23
fuirure, 29 Ekiml0 herkes 9i9ek gibi olmah, h"Irlnlt, d5[,*t,. ii"n,-yupu-
madrk anlamam. istedikten sonra, istemek yeter. Yardrm kolundaki
gocuklanmru igin da dtiqiindtiklerimiz var tabii. Ama bunu daha elzOni
giyiry. e.gyalanna ayrmak karanndayrz. Onli.ikle katrlacaklar. Onltikler
grirr grcrr tittili.i. Krzlarda tbfta kordela. Temiz, tertemiz olmah herkes.
Her, Tiirk goculunun gcirevidir temiz olmak. Ne diyorum size? Diqler her
gtin"ovulmah. Kulaklarda sari tdii* mrt". gori.irsem a[ndr, akrnir yaptr
anlamam, yersiniz cbtveli.
I ' '
Alt kat musluklan hig kapanmazdr nedense. Ders arasrnda dfirenciler
baqrna doluyordu. Hepsi su igerlerdi. Susayan da susamayan
",uql,ll.l?Ilt
da. Itiqmek, suyun avugtap siiztilUp kol yenlerinden igeri girmesi, bahgede
eflenmenin gere[i olan ba[rrqlann baqlangrcrydr. Ders zili Eahncaya dek
duyulmayan su sesleri, srnrflara girilince 6ne gegerdi.
Annesinin srrtrna sanlmrgl. <Her dedi[ini yaparrm anne, sen tizi.ilme.
Zaten dfleleri okulda yemek yiyorum. Akirn bende kalmasrn.>> Annesi hig
krprrdamamr$tr.. Uyumadr[r belliydi. Bedeni rahat. gevqemiq degildi.
Annesinin tsrtan kokusunu duymak igin iyice sokulmuqtu srrtrna. Geceyi
dinlemiqti uzun stire. Uyumak istemiyordu. ilk kez gecenin uzunlulunu
o[renmeye baqlamrqtr.
Sabah kalktrlrnda kapr vuruluyordu. Annegj, yoktu. Okul cinli.i[ii,
kahn iplik goraplan, yiin hrrkasr di.izenli iskemledeydi. Drqardan kaprnrn
sesiyie uyandrlrnr anlayrrlca kalkmrq. <Halida' ntm teyze,>> diye seslen-
migti. Ev sahibi kadrn heiaya - aynl helayr kullanrrlarcl - kovayla su
dokiiyordu. Giyinip masanrn baqrna, otyrmu$tu. Krg aydrnh[r patiska'
perdelerden geEip kciqeli, iJqUtticii yayrlmrqtr. Okul gayasrnr alrp odadan
Erkarken - higbir gey yememiqti o sabah - gerisin geri doni.ip iskemieye
oturmuqtu. Sonra da sessiz a$amaya baglamrqtr.

- Sen pekiyiyle bitirdin okulu. ilkokulu yoksul bir Eocufun pekiyiyle

bitirmesi kolay iq de[il. Parasrz yatrh okullanna ahyorlarmrq sizleri. Oyle
dediler bana. Muhtaqhkta fakirlik ilmiihaberi qrkaruken tanrmadr$rm bir

185
 zabit okuluna sokaca[': '*i l"^1t],ltii'[iTlil:
kadrn, <Ben dq oflumu
oldu[unu sdvlediler' Earesrz
bir mah'iehin gti""t"ft iu"'n miyiz el
<<Mal;*? ilkim? rirah]nr"'' ol'uytizsuyu ddker
cr[rm,,, dedi' bilmiyor' Hal
Bizim igin olmaz 6y1t ;;;' o rtug'n {ogtu
kiortarrnda?,rI hiE' Zabit okuliart
aldr[rm gibi ;,k;*. Kimseiere iJ ouniq*udrrir
kd;drnr canrm sor-
.iuisesivdi di mi va? Hem
;:f;;'iff'ffil';f;;it;;'r',"uii qatrr eatir ''
madtm. cerg[ggz- ll' J* #;;*'idil'""'nt'aralanndan
'i'outtu"n'viiz yiiz elli
rt^ur'v*rn"q'
bileceksin. Gerqr got bak." Benim akrlh uslu
't;;;;;;;*"t
eln" de ien r.urunu.;1r,"-
kiqiyi ahyorlarmrq.
krzrmsrn. 1r,".r.,'""oli'Jl'u"fr*
*'Pi ;l;;';
beqdsrim ki' ne demek?
oku -
ri-#i;il"tziy ari i;rine z' B unlan
Devlet
B enim krzrm urrnur'.rnrfta.
lunmiidiiri.ine,b6ylebirbiruntut',,..^rt*"**"u,tu''Hemcanrmoda
yalnrz uyanlr sabahlan'>'
gibi bir irJun. <Benim krzrm yrtt*arr
bizim
q,mari'[' J*u*'qt" kiJ';;' nit g'n biie {rtrrtrsr duyul-
derim. oHig derim'
;i?;kt; gotut olmamrqtr'>>
mamlqtr,>> derim' "
Yokuqtan vukarr Erkarlarken
srSl hamallarlnln vritlel$rir lli'l j':i-
arab ala.
k";;'=;; s"ET"\ i;*. lisin
larrniisti.inedo[ruya[murgiselemeyebaqladr'Yumuqakbirhaziranyag-
f
muruydu. Krura";;G""tT:*'' hrzlanmrstr' ikisi de bu
durdurmas,,' bgki;;;;r?'o'' vug**'"'"g'si
onemli giin iein i;";;;';; ipek eqarp takmtqtt' socuk
'l#q.rd;'di'
;;e* d;,rp iaqlt t<ikasivte toplamrstr' beri' Hadi 'h?dl '
- Korkuvor musun? HiE konuqtu[un .yok-sabahtan sana. Sonra bizi tavtn
'
taq, tokanrn aiaca[,*
sd,;J;lll'u""i;;; bitiiip
"iiri hastanede'
tigr.,*.nnli;r.r.t?, Ot 5u1lltno* orttiler dik-
edecekler. Sen okutu
B eraber q,tu, eidl'i'l
ri"i*u"l*"'';l];;; ri"k}*isina iEin' e[er
Konuklarr ;[rrlamak
kabul gtiniimtiz oiur. I 3'
erirn ben. Bir dg
M;t'ui rtup"i"lmaz B ?1\i'
lir
unutmadrmsa, ar{iionlu galeta yaP"i; koquqturmaK-
de kiigiik nur' ur'i'J ;;;
pi'iigi ddkmekten' kolido{Tda de -
V"^[*r, iglpi iiqiitiii'or insantn' Bi-r
tan kurtulururn. ffJ" o [zoit<okus, gidece[imiz ver'
uir dagrn et"gi'io. olur
hep 6ti.imii diid;;.'^5ori" OJtmtq' HSnsini sordum
bilen-
benim krzrm. Herkes istanbul' dr.db,""
lere,olrenaittyit"ne'Hiiktimeltlbiisenialrr'Bizistanbul'uneyapa-
v"'u":'i'i'" - komii r ge re k'
Bir de
ulr ii E;;;;" odun
cagtz? s i'" ui' !"-* va' o kadrntn
o"gii^i'i: e["' ttni]Jun o"'tttt"' {emlzler Sade sen
mutfa[rmtz
"r" so^"*o"n ordan burdan isi' o
uydurmasr,
"E'##il;;+:';;J' .,[r"naim. Bize nereve tavin Erkarsa
dEretmen
;;;;;';';iz'",r"#"":;;;til;;i*,
di mi?15
qocuklan mr'
okulu kazanacaklann hepsi de benim gibi yoksul
- Bu mi?
anne? Onu da 6[rendin

r86
 - oyle ya, yoksul Eocukla'ki, parasz yatrh iEin imtihan oluyorlar.
- oyleyse ben burayr kazanmm. Uztilme. Srnavr pekiyiyle bitiririm.
Artrk burda, arkadaglanm olur. Haftada iki giin sen hastaneden, ben okul-
dan Erkrp eve ddneriz. Sana da konuk gtinlerinde bakkal bisktivisi almm.

Srnavlann yaprldrfir okul kargr y6ne dtiqr"iyordu" Yeniden gegtitrer cad-

deyi, tirke iirke" Ara sokaktan ytinidtiler. yriksek bir duvaryn yantndaki
kaprda durdular. Okulun ofrenci giriq kaprsrydr hu. iqerden ufiultu]ar
gelivordu. Yagmur ta$ duvarlann arasrndan grkan aykrn ye$illiktreri pai-
iatrnrgtl.

- Bizden de erken gelenler olmuq. GeE meq kalrnr$ olrnayallm?

\ ahqrk giyimli bir kadrn onlara do[ru ytirtidii, ragh yoldan. nE2dir]
: 1.1d:*?
bakrqlanyle anne. krzrn tisttinden drqarda bir qeyebalryordu.
Anne, saygrh sordu:

- Geciktik mi acaba? Qocuklann go[u gelmig. Hademe kadrn ilgisiz,

- Parasrz yatrh imtihanlannrn qocuklarr hep erken gelir. Hig gecikmez-
ler.

Qocuk annesinden uy.rld,.tKryrs-r duvarh taq yolda yi.irtimeye baqladr.

Hademe kadrn, gcirmedikleri bir iskbmleyi gcirmedikleii bir gatrnrn oraya
gekip oturmu$, ytin drmeye baqlamrqtr.
l;. .,.
Qocuk, dcinernegte arkasrna baktr. Drq kaprda annesi ya$murun altrnda
gi.iltimseyerek duruyordu.

Ekim 1970
(Parasru Yarrh, Ekim 1989)

Napomene
I
pororrz yatilt - udenik ili udenica koji besplatno boravi u domu, sti-
pendista doma, pitomac, domac

. .2
Mrr* Qargtst - Egipatska darsija. Nalazi se ispod Kapali darsije i u
njoj se prodaju uglavnom zadini,kafa. dajevi i semenje.
3
n'olacak: ne olacak
4
ktrk wlda bir - jedanput u sto godina
5
cafialo{lu - kvart koji se prti,a od Kapari darsije prema zlatnom
rogu sa mnogo izdavadkihku6a i knjlZara

187
 ^
Xbpri): Galata KdPrilsi)
7 Knzrlay
- Crveni Polumesec
8 il)kenmez- vo6ni sok
Turskoi)
e 23 l,{isan
- 23. april (Dan mradosti u
Turskoi)
ro 29 Ekim oktobar (Dan Republike u
- zg.
da irnarno imo-
1l Maltmrz olsa yilzsultu dbker miyiz el kapilarmda -
vrrre zar bi obijali tude Pragove
se postavlja odredenog
dana u
12
Solrpozop - pokretna prjaca,koja
Istanbula'
nedelji u razliditim kvartovima
t3 Masraf kaptu olmaz- ne6e ko5tati ni5ta
14
n'olacak= ne olacak
15
di *i = de\il mi

188
 DEMin OzLU (1e3s)

Pripovedad i romanopisac roden u Istanbulu 1935. godine. po

zavrSetku Muske gimnazije u kvartu^Kabatasu (KabataE eit"t,
Lisesi)
godine upisao se na pravni fakultet Istanbulsko g univerziteta.
]??5
Nakon diplomiranj a 1959. godine odrazi u pariz i radi godinu dana
kao
asistent na Pravnom fakultetu. po povratku u zemlju, pr[rE.., je
za asis-
tenta na Pravnom fakultetu,..ari je zbog svoje politiete ittivnosti
uhapsen.
Po izlasku iz zatvora podinje da radi kao advokat, ali zenidbom sa
ll:{ry!"f i
napusta ad*t rtJ.i poi" oilir, ; S;;;t,igo, je Ziveo od
1919-1989 godine. Zbog jednog dlanka, protiv njega je pokrenut postupak
u Turskoj, ali poSto je on odbio da se vriti, oduieto
-u i. tursko drzivlj-
anstvo (1986). Kada se svojevoljno vratio u zemlju 19g9: godine, uhapsen
Je.
U knjizevnosti se javlja poezijom (1953) koju objavljuje u dasopisima
Tilrk Dili, Mavi, Yeni ufuklar, pazar postast, reni iaeiiyat i soyui. pwu
zbirku pripovedaka objavio je 1958. godine pod naslovom zabrinutost
(Bunaln). za drugu zbirku prida s *iiu turi strane (soluma) dobio je
Tgr4I- Turskog lingvistidkog drustva za 1964. godinu. Slede .,ugrui.
(1989) za zbirku pripovedaka priie iz-Stokholma (stociholm
*ij.IaiI
oykiileri) i nagrada orhan Kemal za 1990. godinu za roman Jedna letnja
rotnansa (Bir Yaz Mevsimi Romanst).

P.pi. ozlu piSe pod saaZnim uticajem Zanpol sartra i,uvodi egzis-
tencijalizam u turski roman i novelu. iesto obraduje otudenost ,ir.._
menog doveka i njegovo neslaganje sa okolinom. po njemu, vahnoje
da u
prvi plan izbrje ono o demu se pise, a ne nadin na koji se o tome piie. Stil
mu je neujednaden. Ponekad pise saZeto i jasno, a ponekad apstraktno,
.prave6i dugadke skoro nerazumljive redenici
Del a:

zbirke pripovedaka: Bunaln (1959), solunta (1963), Bofruntulu

sokoklar (1966), 6teki Giinler Gibi Bir Giln (1974), AEk ve poster
(1980), Stockholm 1ykilleri (1988), istanbul Bilyiisil (tgg4)

Rom ani: Bir (Jz.un sonbahar (1976), Bir KiiEi)k Burjuvanm Genglik
Yillan (1979), Bir yaz Mevsimi Romanst (1990), Tath bii Eyli;l (rg95i
o!!ooisi: Bir Beyofilu Diisii (1985), Berrin'de sanrt (1987), Kanallar
(1991), Berlin Giincesi (199t)

Memoari: Siirgilnde Onytl (1990)

r89
 BEYoGLU'NDA gin oGLB varri
yaz gelecek. G1ineqli bir giin. Srcaklar basttracak' $imdi' inttOq!'ig-
kokusu: krq boyunca tslanmtq
ceye, serin uir t u'f ';' s"f1,q* |intit
rutubet kokusu, cadclede, kaptlannt
duvarlara giinegin rrrmasrndan'fdyrruh
yuy'tun talaq' bira ve [apah hava
ardtna de[in aEmlq birahanelerAtn !:
iqte' Yaklaqryor yaz".-'
tltttu. BIr yaz daha gelecek

Bombogbir6[levakti.iqegitmesedeolur.Kardeqineufirayabilir. bir yaptntn

B.y;;lr'rd.i' ir,iuar cadaesi'na e2' yeni yaptlmr.s yi.iksek
o' Yup'ntn qevresinde bir
ikinci katrnda' geniq bir iqyerinde Eui'q'yoi bir btiliimiine
udtu, aria iize.ine kurulmamlg, arsarun
ffitti,". vup'i,yii;;;, giindiizleri' yanrndtn,,qii'n",q rqrfir alabiliyor'
oturtulmuq. Bu -iiq 6riqemiyorlar' Beyo[lu'nun
Karqrdaki up^**rni*.' Jnun ytikseklifine
ilalyan tarzr yi.izyrl'k yaprlar' o
eski aparrm."l*,-:';;i r"nr.li'Rr*3,'0",:u. bir derinli[i
uzayan
yaprlan tanlyor. pirEggqlun, gefYe ,gaqilasr
orda' Yaprlar'
i bahqeler var
var. Arka yrnrur,"ybifi;a;Edriit*,q.-Ett
dar sokaklar - Beyo[iu'nun
bahgelerin ur","i" i'ln'yol' Aralannda Eski.Ceneviz4 sokaklari
daracft yokuqia, - aqa[rlara ao[ru ffiriar
ktiEfik, iqlemeli clernir parmak,k,
onlar. yaprlarrn u.tu i.i""releririden, boliimii i1e Mar-
Bogaz'rn5 bir
balkonlardan deniz; bahEeierin tizerinden
mara Denizi6 gortiniiYor'

KardeqininEahqmayerinevardr[rnda5[ledenbirazonceydi.orada
genE kadrnlar'
geniq masalarda Ealiqan, dtizenli

<<Otursana'>>
oturdu. Qantasrnda piposu var'
iki masa arasrnda tahtadan bir koltufia
Tiitiin iEebilir.
<Yeme[e Erkarrz, defil mi?> diye soruyor'
<Tabii' Hemen istedi[in zamafi >

<rBtraz sonra gtkartz'> : - ,'.

Kumral' orta boy-
gelece[irn' dedi karqr masada oturan ktz'
<<Ben de
luydu. oto, yuqini'alrul'aqk1n' di.-
J" tanryordu yrllardrr' istanhul'dan'
piknikler... Adalar'rJa7 geEen
Beyo!,u'nd.r. [rr.i ogr.n"i r.rtiuuti"ri, ron.u
aRslyor onu. Artda, gi.ivertede'
goigeli, gtin"qrirtirg;rh gtinler. Gemide
Sonraian enu'u;Ju' Pek birqey ktnuqamryorlardt ama' bir
'u'ilud'' a$lyorum'>
tanrchktr iqte. <Bense krrk ya$lnl
<<Ama Anjeliki gelmesin> dedi ktz'

190
 { ,,,o gcirmeden grkarru>> dedi kardeqi. Masanrn i.izerindeki k6lrtlan
ivecenlikle dtizeltiyordu. Ince, uzun bir ytizti vardr. Saglan dtiz. Qok da
uzun de[ildiler.
<Biliyor musun, sabahleyin mi.idtirle birqeyler konuquyordu. Besbelli
beni gik6yet ediyor> dedi krz.
<Ah, biliyorum. Her iqe karrgryor. Higbirqeyi belenmiyor.>
<Makyajrmruabile.>>

<GeEen giin, gevifilerigin, 'Bunlar benim iqim' dedi. 'Artrk, benim

iqime de el atrybrsunuz.' oysa defil onun iqi. Almanca ne kadar biriyor
sanki?>
<<Aman, ne gekilmez kadrn> dedi krz. <Elli yaqrna gelmiq, geng krz
gibi davranlyor.>>
<Iqi btiyi.itmeyin,>> dedi. <Kimbilir ne dertleri var. Bilebilir misiniz.>
Krz baqrnr rine e!di. Ardrndan:
<<Biraz sonra grkanz> dedi. <$u yazryr da bitirivereyim.>
Yi{n]i yrl.kadar once g<irdi.i[ii Aliki'yi diiqtindii. Kumral saglan vardr,
beline mdabhi bir kemer takmrgtr. Bahkpazan'ndakis kiliseden grkryordu.
Mumlarrn yandr[r log kilise; bemaatin gizelkrzlanndan biri: Aliki. Mad,
eni tasvirlei, ikonlar. kara kutulann iizerine konulmug, ucuza satrlan
mumlar. o donemde varolan kalabahk bir Hrristiyan topluiu[u db]dur-
muqtu caddeyi, koyu renkli giysilerini giymiqlerdi, kadrnlann yakalarrnda,
yapma beyaz giEekler vardr. Aliki, Tokathyan'rn camlannrn ciniinden
gegiyor. Stadt Hamburg Lokantasr'nda - sokak arasrnda ki.iEtik, sevimli bir
y...{gi akgam yemeklerinde rastladr[r Aliki. Eski kiliselerde yakrlan
tlitsiilerin kokusu daha hafif qimdi.
Eski Beyo[lu'nda, bu iq yeri gibi, ytiksek yaprlar yoktu. $imdi ci[len
giineqi yandaki yaplnln iizerinden vuruyor. Havalar, daha iyice isr'rimadr.
Galatasaray Lislsi'nin9 caddeye delin uzanan -ordi], siislti, yiiksek bir
bahqe kaprsr duruyor - duvannrn ritesinde,.beq kath, italyan tarzr bir yapr
vardr. Dtikkdnlann cadde iizerinde [izilaigi-bir alt kai; c,nun tizerinde
kiiEiik oval pencereleri gortinen, drqardan irma'k?ta benzeyen bir kat...
onun cla tisti.inde yiizeyi ileriye uzanan- bahgenin yilnrndaki dar soka[a da
uzanryordu - oikooitlen pencereleriyle, tavanlannrn ytiksekli[i drqtin da
belli olan iki kat, yukanda kiigtici.ik pencereleriyle gatr vardr. gimdi o
yaplnrn yerinde, krmrzr mermerlerle kaplanmr$, sirfi uii yafr yerahyor.
Bir bankanrn genel merkezi.

191
 Iog
dar, toS'geiitterle geEilen eski Beyo[lu'nun rahat'
iEerilerinden; parmak-
iEi'na"n asansoileri' demir
yaprlannr diigilndii' iiuyffi 'q'1"''
kklar iEindeti aynah u'u"tiit"'i
ntiytit' derin' karal|k' loq caddeyi'
Belirsiz bir r"mu"#, 'i"i;i*
aor'' rtaa'rrmla.nda dolaqanlarr 'Beyaz'
toqutu, Hrristiyanlarr' Kimbilir
gtizel yiizlti num r.]arniirr. Kiliselerd.n parkeler
Kilisesilrr"in'uutq"tine, diilgtin
nasrl bir gtindi.i: s"irr--err,"in
bir gdkytiztinden- diiqen ya[mur'
iizerine ya[mur ya[ryordu' Unutulmuq baiEei"r iEine kurulmuq peyaz
6te yantna'
Binbeqyiiz yrl tincJ, \eniin
r.,r*,r, tll;1il.r. i,.Iiu, f.rnt'i-r.rUUlr"r altrnda, bitimsip -'
bazilikalar,
ti'p'it'inat mumlann yandr[r drmig
bir ttitsti kokusuyla yaqaylp dylu.n'
slrnigiar' birbi.ne. bitf;i'V"'' btiytik bir y'eraltr denizi
mezarlanvardt' gdren arka
olugturuyorau.
gir an -;;fu dtiqiindii' ari'ndun' gene denizi pencere-
pencereleri i'rudr. ;;"#*" clnfr Uir var,k gibidir gece arka
lerde' " giineq'
Uze: rlerine' karqrdan vuruyordu
Ugi.i, gtinegli soka[a grktrlar'
ilerden gelenler iyi seqilmiyordu'
<<Burdan, pasajdan geEelim>
dedi oteki ktz' ,1,- 17 \- . .r.ir, u,*-

tanlutu de[in uzanryordu' vit-

MarkizPastanesi,ninyanrnd.angirilenbirg.eqitti.Taqdoqettydt.
ileriye, eskiden r;r-#';;'il. satiian"jtit
Polonezft:'-lu *""cisi'nin
rinlerinde bd k;;;;*tu"ntn "'luJg"
!?! l'::"ii daracrk vola
oniinden sola dtindiiler, geeidin gtl":6;TdT' satrlan bir
rokanta. Resim ierieveleri
qrktrlar. B*aztit"ilr.i'riruttuya, girilen kaptsr vardr'
dtikk^nrn Ui.u, #rirO", Vtfr&q".Uir-kufar.mdan
O[le vaktinin' iqlerinden grkmtq
Braziitedeki ikinci BuP"l^$u uE'ftt'' yuvarlak masaya oturdular'
LQkantanrn FPqriqgg btiltimiirul"e'
insanlarr. .ef.f qa,qaniar
B irbirine atei"il *u'uau' i"""d"ki' iqyerlerinde
"Et'rtil oturduklarr yerden'
vardt. Gtineqli totut gdriiniiytrdu
diye dtigiindii'
<<Yaz dncesinde, herhangi bir ii[le vakti iqte>

Oteki krz:
..dluif mi Yesem' et mi? diYe sordu'
Kardeqi:
<Sebze de Ye, et de> dedi'

<$iqmanltYorum ama'>>

<<ZiYamYok''11

Garson Yemekleri saYdr:

192
 i i,. :- .\j..

,\
. ",,
(KuzU kapa"ma, ormAn kebab ,l2,tas kebabrl3, bib., ciotmasl, terbiysli
,.. -,- ;.'r '.'.,..,

Kere Ylz, englnar.. "

>>

<<Ama 6nce soluk bir bira.>

Garson, birayr getirdi. Bann bulundulu b<ili.imde, votka igenler de
vardr. votkalanna biraz limon suyu ile soda katryorlardr. Biraz sonra,
kaprdan girdi Aliki. Dolruca yanlanna geldi. Krzlar ona dolru baktrlar.

<Bciyle oturabilir miyim?> dedi.

<Tabii> dedi adam.
Ktzlar hig ses Erkarmadrlar. Herqeyi unutmuq gibiydiler.
<<Nasrlsrn?>> dedi Aliki adama.
<iyi. $6yle b<iyle. Sen n'apryorrrn.rr14
<Bildipin gibi.>
<<Kulis'e u[ruyor musun?>>

<B ir haftadrr u[rayamadrm. >>

<Kimler geliyor?>
<<Herkes. Btittin bildiklerin orda.>>

Aynalar iginde bir bar diigiindii adam. $imdi, lokantanrn kaprsr dniine,
sandalya atrp oturmuq olan genE patron, ba[rrarak igeriye giriyordu:

<Necdet beye baktrnrz mr?>>

gtineq vuruyor, karqrdaki ttittincii dtikkdnrnrn riniine asrlmrg

,. .,.,.,|ot<u!a
gtindelik gazeteleri de aydrnlatryordu.
Duyulmasr,her zaman kolay olmayan bir sesle, gene Aliki konu$tu:
l'r :.
<<Barmen gok suratsrz. Yemekler de eskisi gibi de[il orda.>>

<Hakhsm. Beyo[lu da eski Beyo[lu degil.>

<Herqey de[iqti> dedi Aliki. Krrmrzrmsr, kumral saElan omuzlanna
kadar ulaqryordu. Yirmi yrl onceki kadai'srk delildi, ieyrelmiqti.
<Bu kereviz nefis birqey> dedi oteki krz. Ardrndan birasrnr yudum-
ladr.

oBen de bir bardak krrmrzr qarap igeyim bari> dedi adam.

<Ne bigim yemek yiyorsunuz siz?> dedi kz gene.

193
 <Ne varmtq?> dedi krz kardeqi'
oikisi de et yemeli yediklerinizin'>
<<Olsun>> dedi krz kardeq' oilk yemekte
ne kadar et vardr ki!>
<Elimde de[i115'
.,ister istemez biraz fazla yiyorum> dedi adam.
Srkrhyorum ve yemek yiyorum'> i .. ".,.rr,
Alikiazyemiqti.Sadecehafifbiryemek;biretlibezelyevebirsalata.
kalkmak istedi'
Bira ya da qarap da igmemiqti' Sonra da hemen
<<Ben erken gideYim> dedi'
kaldrrrmrl6 yola Erkan'
Gene iigtiydti. lokantanrn cini.indeki arnavut
dniine grktrlar'
Ordan sa[a saprp, caddeye Markiz Pastanesi'nin
<<$urada,karqrkoqede,eskidenLebonPastanesivardr>>dedikrzkardeg'
oiqte, qimdi, madeni eqya satan bir diikkdn'>
i.izerine dofru, gittikge
caddede o[le vaktinin kalabah[r vardr. Akqam
brtiilii kaptstndan'
saytsl artacak bir kalabatrt<. Uaitiz Pastanesi'nin
igerdeoturaninsanlargortini.iyordu'$apkasrbaqrndabirkadrnomlete
benzey en birqeYler YiYordu'
riizgqfn'savrulmaya hazn'
, Giineg, caddeyi, kaldrnmlarr kurutmuitu;
ir".-bir;;;tffit r"tJ, gimdi kaldrrrmlarda. Ba(rmstz Bevo[1u'nun
dtjki'ilen boliimlerden'stzai''
Ttinef inlT yaptlanntn gatrlanndan "Vlfu"
.rti, ii,ip giil.itt"htt"te ozgibir toz' Alttn sanst b\r toz'
i"iiyorurnri riedi krz kardeq (Aliki, bir iki ytl
sonra
<Ashnda durumu
emekliolacak.Vesadece,ya|nlz,gokyalnrzbirhayatbekliyoronu.>>
Durdu, sonra: <Beyo[lu'ndayalmz bir hayat'>
Adam,yrllarcaoncesini,buradakiktiEtikgegitlerdenbirinidiil$t+-{9lj
evi. Gen', krvrctk saqlt
olivo GeEiti,ni. orada, srk srk misafir gitiigi bir
olan uzunca boylu bir
bir ressamr. Birlikte yaqadrkla', ,onridun- yazff
pancereqini, Ya1d1fi,. tlt':1
kadrnr. Evin sokaga it ratinrti kattan bakan
bir Hrristiyan
kat pencerelerden-birinin yakrnrna, evin salonuna'yatrirlmrq
rastladrpr, karalar - kara
kadrn oltistinii. Biittin bu ytirelerde gegitlerde
Hrristiyin i.i,o,"l1'lll
soraplan da vardr - giymiq Iy:::i:?::flT]: tley-
U.u otelfytpranan' can EeKr$en
irt,lan sokak arasr kiliselerini' Btilyl iQinde, apartmanlnln pencere-
oglu'nu diiqtindi.i- GLineqli havalardl,'stktntt
yatanlan; ara
leri 6ntinde, bolucu yaz mevslmrnr gegirmekigin,'Sediribide
soka\larda p.n""r"tlrO.r'yunrryun 6a*
yi.izlerini; caddelerini gittikEe
i;ii*&;-uir t"ruuatr[rn doldurdu[u giizelim Beyo4u'nu. Galatasa-
194
ray'da, herhangi birine gllr3lgt g{ilerek terkedilip gidilmiq btiyiik, eski
evlgii dqStiSdy. Onlan bir bir gezdi[ini hatrrladr. Sonra, gene, daha da a$r
bir imgeyi; eski BeyoHu'nu dtigtipdti Dtigi.inde, krrmrzr bir tramvay
$iqhane'6 Yokuqu'ndan aga[rya grcirtryla kivrrldr. KtiEi.ik bir erkek gocuk,
siyah sagh annesipin elinden tutarak, kumrzr tramvaya bindi. Ote yakada,
l9
$ehzadebagr'nrn pencereleri o)diet, demir'sebilleri ontinde sari renkli
bir tramvay durafir yaz:-st cintinde bitecek sonsuz uzun bir yolculu[a, hig
bitmeyecek bir imge yolculu[a Erkmrq gibi baqrnr ileriye uzatln: belirsiz
zamana baktr.

<Qahqma saati geldi> dedi krz kardeq.

<Haydi, gtiriiqiiriiz gene. >>

Galatasaray'da20 daracrk Krepen Pasajr var. iki kath, eski yaplla,yla

bir "r;rgilerirl
"hdaninrq
toprab. Gece yakiaqtr[rnda, elektrik lambalan,
aydrnlatan,Bahkoazan'nda, rutubet kokusuyla srvalan dcikiilen atiak
yaprlanyla, AU.udi rd' y alnrz kalmrq insanlanyla sonsuza delin yagayacak
olan.

(re80)

N apo mene

1
Beyoflu- trgovadki, poslovni i kultumi centar Istanbula
2
istikldl Caddesi - glavna ulica u Bejoglu, zatvorenaza saobra6aj
3
Ru*- grdki
4
Ceneviz.- denovljanski
5
B"goz- Bosfor
6
Mnr*oro Denizi- Mramorno more
1
Adolor- Prindevska ostrva u Mramornom moru
8
Bolrkprzoru - Riblja pijaca
9
Golotororay Lisesi- Stari dvor koji je 1868. godine po naredbi sul-
tana Abdul Aziza pretvoren u tursko-francuski licej sa intematorn.
10
Polonezkdy * Poljsko selo na azijskoj strani lstanbula u kome se
proizvode mledni proizvodi.
11
ziyoru yok -nema veze; ne mari

195
 12
or*o, kebabt- paprika5 od ovdetine i povr6a
13
tas kebah -paprrka5 od sitno seckanog mesa
14
n' opryorsun: ne yaptyorsun
15
elimde defiil ...ne mogu, a da...
16
arnavut kaldrrtmt- turska kaldrma (dosl. albanska kaldrma)
Tilnel * kvart koji je nazYanpo tunelu za Yaz-tspiryadu koji spaja
17

Bejoglu sa obalom Zlatnogaroga.

tB
Sighon, - kvart koji se pruLa od tunela do Zlatnog roga
19
Sehzodebay - naziv dL,amrje i kvarta u starom delu Istanbula kraj
akvadukta
20 naziv kvarta u kome se nalazi Galatasaraj licej
Golotororay -

Arar
: r rbirler

196
 TOMRIS UYAR (1941)

Spisateljica rodena u Istanbulu 1941. godine gde je zavrsila poznati

ameridki koledZ za devojke uAmavutkoiu
ltoot;. iiptomirata je na Insti_
tutu za novinarstvo Istanburskog univerziteta (i963). Bavi se prevode_
njem dela iz engleske-knjiz.evnoiti (objavila je preko detrdeset prevoda),
pi5e novele, kritike. i dlevn]k,_Do udajl ,u p"rniku Turguta
Ujaia (1969)
potpisivala se svojim_devojadkim pr.ii*.ro.n R. Tomiis, a posle'udaje
javlja se kao Tomris uyar. prevodi, odlomke iz
svog dnevnika i novele
objavljuje u dasopisima kao sto su Dost, yeni Dergi, Fapiri)s i
dr.
.. Vg prevod poeme o prirodi stvari rimskog pesnika i filozofa Lukre-
cija Kara, koji je uradila zajedno sa Turgutom uiarom, dobila
za prevodilastvo Turskog
ie nagradu
l.qrl{idkog drustva (tgls)i. uglednu ru[.rJ.,
za pripovedalaltvo.sait Fu,I dobila je I9g0. godin e za'zbiikupripovJdaka
lukaqie u srcu (yilrekte Bukafit) I tgsl. gidir. za zbirku putovanje u
leto (Yaza Yolculuk).
Tema njenih pripovedaka su desto bradni i porodidni odnosi,
-beznadeLni poloilaj starih i usamljenih Lena, prouG*i s kojima se
suodavaju mlade zene i devojke, a ponekad obradule i dramatidne
situa_
cije izazvane naglim drustvenim i ikonomskim pr6menama.
ono sto je
karakteristidno zanjene likove jeste da se oni, bei obzirana poreklo,
uvek
prilagodavaju sredini u kojoj zlu", p.itu atajulinjene noffne ponasanja.

Dela:
zbirke pripovedaka: ipek ve Baktr (r97r), 1desmerer (rg73),
Dizbovu Papatyalar (r975), yiirekte Bukafit (rglg), yiz, DilgiritDilj
Ktslaru (1981), Gezegen Ktzlar (1983), Rus Rureti, D6n Geri
Bak (r9g5i,
Yaza Yolculuk ( 1986), sekizinci Gilnah (1990), otuzlann
Kadmr (1992)
Dnevni ci: Gilndbkilmil 75 (1977), sesler, yilzler ve sokaklar (19g1),
GilnlerinTortusu (1985), yanh Gilnler (19g9)
. . l) znak sedanja na ?reminu.log_ supruga Turguta objavila je
zajedno sa S. Nezirom 1985. godine knJ'igr3onrrr"r" ..tJjara
6OirA.

ANLAT BANA

. . . Lru!r.u olur. Cigara {u1a{qryla dolu,.bo[ucu, kalabahk bir odada,

birbirlerine uzak kimselerin raslele stiriikiJndikleri bir odada,
bir

197
akqamtistii, her qey kalakalrr; brgak-gatal seslerinden baqka ses duyulmaz bur
olur. Herkes, gaiip bir sugluluk duygusuyla ses gtkarmamaya gahqrr elin- .irfz
den geldiIince. Ya
daL
Ev sahibi ayala lalkar, .son bir atrltmla geceyi kurtarmaya giriqir; qoF
so[uk bir qaka yapaf "driadaii bir olay anlatrr, ya da bilinen bir fikrayt
vineler ama ne olursa olur, bir bagka qey boqalrr anslzln, sanki herkes, bu
srradan, ucuz ortakl'agdyr bekliyormugcaslna, koyverir kendini; bir )ey
a$rzdan gtiliiqiili.ir. igte o anda, daha 6nce hiq karqrlagmamrg iki ki$i, -\nl
antatrtmai bii gekime uyarak baqlarrnr kaldnr, gozgoze gelirler. Altz-
lanndan aym srizler grkmak tizeredir, oysa a[rzlannt aEmazlar, baktqlannt
J.g
kagrrrlar. N" ,u. ki, o de[iqiklik olmuqtur bile; bir rrmak gibi, bir 961 gibi
dolal bir smrr gizgisi, onlart odadaki kalabahktan ayrrvermiqtir' Bir- SCC
Bel
birlerini tanryorlardr.
2
\ or(
- N,olurl anlatsana. Ben konuqkan de[ilimdir, bana bakma sen.

- Ne anlatayrm? NeYi? .t.1'Ol

- Buraya nasrl geldin? Sabah ne yaptrn?

r aln
- Hava giizel diye grktrm. Dolagtrm bir siire'
Tek baqrma olmayr seviyorum galiba. Ama sonra srkrldrm. Evden ,i

\ont
grkarken, seni arayaca[rm yoktu akhmda, sonradan... Birden iEimden
geldi. O gece soz vermiqtik birlikte kafa Eekmeye, dedim'
,klir
.1eIi
- Agrklama, anlat. cleni
atrr
Dolmabahge'deki2 gi.izelim alaE1k yol var ya, onu ytirtiyerek
s
-
geEtim. Denizden gelen riizgdr yijztime vurdu. Anlatamam; btittin a$aglar,
Gozleri
loi tuqla.r, arabalar, hepsi srmsrcak bir Eiy orttisiiyle_Illekaphydr.
de gi.izel qeyler
Karq
;agttuCut kadar giizel bir hava. Gozlerim yaqardr. onda
t"Hiyorrun, bak, g{izel bir gergek soyliyelim sana. Her yeqilli[in mutlaka
Eige[i olmast gerekti[ini dtiqtindtim. Qingeneler, Eigekleri sermiqlerdi ttifel.
kaldrrrmlara. Devetabirrnr, kaugu[u o yi.izden sevmiyormu$um demek.
karqr
<<Giil, yeqillilin, yeqilin Eige[idio desem, hangi edebi sanat'a girer acaba']

-Onu bilmem, yalnrz ben gtizel qeyler duymak istiyorum demedim

Kenc
ki, sesini duymak istiyorum o kadar.

-oyleyse ben de soyltiyorum. Gi.ini.imi.iz49 s\rl].un, birtakrm yoksul,

iiEkQgltE gigekgilerin iisti.ine su serpip zorta' ciiiiittitleri' bir meta oldu[unu Savsr

biliyorum. Bciyle agrk gtinlerde bile eldiven giyip alrr kokular siiriinen sini t

198
 burjuva kadrnlannrn satrn aldrklan bir incelik
-oldulunu da. <Tek giil>
srfatrna girdilinde, ucuza getirilen bir zamy5arahk gereci oldu[unu da.
Yalnrz elimde bir kayrsr gi.ilti varsa, bir bahge duvarlnl, bir sgkak adrnr
daha iyi delerlendirebiliyorum, bir kadrnrn yail aldr[r plastik, iiiiurbi, ui.
gop kovasrnr.

istemeye hakkrm var ml bilmem, ama seni ytirekten ilgilendiren

Eeyleri, baqkalanna anlatmaktari'ka{rnaca[rn qeyleri duymak isterdim.
Anlat bana...

-Boyle gi.izelli$ gozleri ya$artan havalar, srkryonetim ildnrna uygun

de[ildir, ,diye diiqiindtim gigeklere bakarken. Bciyle havalar aramalara,
gece'baskrriidtrira ve topail'amalara uygundur. Ansrzrn, sen geldin akhma.
Belki bir daha hig gcirtiqmeyece[imiz...

- Artrk arayacalw ummuyordum. Bir ay gegti nerdeyse. Aramaz di-

yordum. Gizlice seviniyordum da do[rusunu istersen.3

- Ben de o yiizden eefii,iAini. Hem qey, drqardan bakrldr[rnda, aslmda

aramamam gerekirdi. Higbir gey bilmiyorum ki seninle ilgili...

- Bakarsrn, frer oiitiiii: gitun erkeli aradr[rnr sanlrm, degil mi? ya da

yalnrz bana telefon ediyor, gi.inkii beni segti, diye di.iglini.irtim.

- Yoo, degil. Galiba drqardan bakilamaz. Ustetik seninle bir daha

konuqamamanln vurgusu ciylesine yo[undu ki, bir ara, btiti.in bunlan zorla
akhma getirip kendimi bile isteye yordu[umdan kugkulandrm. o da
de[ildi ama. Btifeden bir gazete aldrm, iskelenin kenanndan ayaklanmr
d,enizeriitrtip oturdum. Iiimsecikler yoktu o saatre. Haber baqhklarrnr,
satrlann araslnr okumaya gahgtrm.

- akia'yakrnbir yorum bulunca, yanhg da olsa, d6rt eile sanhyoruz.

Karqrmrzda, hep gcilgeleriyle korkutan, karanhkta sallanan qeyler var da
ondan.

- Bir gece aramasrnda, hiE unutmam, saat iiqte kapryr agtr[rmda,

iki polisle bir cleniz assubayr grkmrqtr
tiifeklerini tistiime do[rultmuq
karqrma. O zamankorkmamu;trm sandr[rm kadar.

- Korkuyu bilenler, ya$amlg olanlar, gabuk gcizi.ilmi.iyorlar, inan.

Kendi 6zel korkulannr taruyanlar demek istiyorum.

_ .,ortga, iskelede, yi.iztimi..i giineqe, kaldrrrp oyre oturdum. iyi geldi.

Savsakladrklanm, ertelediklerim, eksik brraktrklarrrn yiizeye vurdu; hep-
sini bir an 6nce tamamlamaya karar verdim. Karktrm, seni aradrm.

199
 - Rakrmtz da bitti yahu. Ne yerdin sen? Param var. korkma.

Cantm yemek istemiyor4 amA, $i$, kofte falan gibi birqeyler soyle
de, herif gelip gitmesin boyuna. Bir de sal ata.
a
J

Terliyorum. Kollanmrn altr smlsrklam. Neden dik yakaL kazak giy-

dim,ki bu srcakta? Bilmiyormug gibi. De[il ama. Bu ter gtineqten. {"Eil
tiiit( bir 6!le sonrasr gtinegi duruyor gtikte, ydt i.itrg, kalmadr. P,u:aidin
serinlik grkar.
daha dolrusu,
iki saattir, ne iki saati, bir aydrr, bekletilmiq, kayinlmrq.
gergekleqmesinden kagrnrlmrg bir yakrnh[rn gelip gatmast bu.

Srcakltk, usulca aktyor iEimden, karqrmdakine (erkek mi, adam mt,

arkadag mr desem) defiiyor, onun gozlerinde yansrdrktan sonra dlinyaya
aErhyor.

Durm4tstzra yenii?ri6n, ui'aboru olan diinyayu [oqr, bir hrzla aktyor

srcakhk, baqdondiiri.ici.i bir hrzla.
.'1 ,. 1-,,.,
Niteli[ide her an, de[igebilir. Dostlqt<ta \a1-q krlabilir; yumuqak bir
yi.ini.in srcakh[rni btiriintir. Tutkuya dcini.iqebilir; beyinde zonklayan
gtineqin iEkiye kattrlr'kizrqmrq tad gibi keskinleqir. Aqka bile srErayabilir
belki. Yalnrz durmaz.
Kendine'kimlik yakrgtlimada oyle usta ki. Ontine Erkan olt.imctil done-
megleri hemen krvrrlabiliy*, ilk babacan, gtivenii raya yangelebiliyor.
f: i..

Di.inyadan altnan ve ancak baqkalan aracrh[ryla zenginleqtirilerek

yine dtinyaya cidenen bir borE, bir coqku, bir esriklik bu t9r'
Kargrmdakinin, benzeri duygulan, anlarl, bagkalanyla *baqka kadrn-
larla, baqka erkeklerle- daha once paylaqmrq olmast, bir gi.in kesinlikle
yeniden paylaqaca[r gerge[i, benim yaqamrgh[rmr yaq3Yacakh[rm da
ieoer"miybt ouygurun, anrn g".get li[ini. Teriine, siygrritrgiiil arttrnyor,
pekiqtiriyor.

Bir kere yaganrldr ya, siirecektir. Bagka yerlerde, baqka 'zamanlarda,

baqka kiqilerle. itd tiqiyl bir an igin belli iki kiqi yapar; bir giinel dlirbilnil
gibi baqka deneylerin, bagka kiqilerin renklerini yansltlr onlarda, derken
yi.izlerini siler. Kimdir karqrmtzdaki? Kimlerdir?
1., , .- !:- :r i' | -r .l' ,,1 i

Yeni boyuflar, ufak aynntrlar kazant. Devraltntr. Vasiyet edilir.

200
 igimdeki g, t uygun ircakhlrn, bir gtin bilge bir oki.izii besleyen yem-
yeqil bir ota, bit tiirlii ufagamayaca[rm krty evlerini iirtan' teze$e'''
dontigecelini duyuyorum iliklerime kadar.
Diinyanrn derinliklerinde bir yerde, bir gtile uq,iun,p..#'iazandr[rnr.
Karqrmdakinin de yiJ.zlj krzardr. Susuyoruz.
f''Y.irli,
bir kahkaha, bir bardalrn krnhgr,,bir cankurtaran di..idi.i[ii de
bozamaz bu sessizli[i. olaylarla de[il, imgelerle, iEsusuElarla kuruldu
Ei.inki.i.

aia-
I
Garsona seslenmek igin dondti. Boyun kaslarrnr gordtim.
Qy-negte
calanmrq o ince, Eocuksu saglara aykrn di.iqen kahn kaqlar.'Ense-sindeki
tiiyler de yumuqak, krvrrcrk. o derin.Eizgiyi arayrp buluyorum. Bu krrrl- i- .,,,,:,; .....r
gan gizgi, srrtrnr ikiye boliip kabalanna iniyordur. Gergin 'kasrklannda, iki
derin oyfk vardrr ondeki atakh[r Odrigaieien.
gr", at<trnOari g"f",iibli';t.s"tii.Uilolgtm gibi, ancak gr.lgrplak
kaldrlrnda ortaya grkabilecek <izelliklerini de biliyorum. Daha da otesini5.
!1
Sozgelimi, <<oda>>sl yoktur, evi vardrr.
seviqmek igin otele gitmez.cj;";iili bir askr, krrmrzr bir gece l6mbasr,
altrn suyuna.baqqrlS bir resim gergevesi.. seviqmeye kolayhk katsrn diye
tavana gakrlmrq bir ayna, zrvariadah Erkarabilir onu.

Bir kadrnr giineq rqrlrna tutup incelemek ister.

Qok geng yaqta tanrmrgtrr kadrnlan. Bir zamatr genelevde bir dostu
olmuqtur.

Usulca erkekleqtili igin gtivenlidir, tel6gsrzdrr.

Kibrit kalmamrqsa, sevigmeyi yanda brrakrp giyinir, bakkala gider.

Akla gelmedik bir qeyle donebilir; bir qey gerirmeyebilir de.
Bagrmr,, grplaklrlrna-yasllyrp uyuyabilirim bir srire. yaralr bir hayvan
acrsryla Elrplnrglnr. tiikenigini igimde
, -duyabilirim. Ama olmayacak.
Qtinkti biiyii gegti. Yeni bir dcinemegteyiz. Benim trrnaklanmabenzeyen
uglan yenik trrnaklanna bakryorum artrk.
4

Garson yeni qiqeyle ffiirey, geririp masaya brraktr.[rnda gliners , garuL

.1 r" \ ^.r._."r!Q
aErlan kaprnrn drqrndaydr. iginde kriEr"ik toz tanecikleii oyna$an kahn bir
rqrk dilim t uzatryordu iqeri.
t '
\' -l '

241
 -1.".. ,,1 -

masalar, ayaklanna karton parEalan, kibrit kutr-rlan, gazoz

Krnk ddktik
\,r I ' I . '-
;

kapaklan sokuqturulmu$, Listleri yaflt, kaltn bir mu$ambayLa kaplt.

| ' -r
i.1 r. .' ,' t
",
Tezgdhrn arkastndaki raflara, elveriqli rakrlar, harcrAlern votkalo,Il,krp-
krrmrzr konyaklar, tozlu likor ve viski qiqeleri sralanml$ . Tozdoil, isten,
etiketler bile okunmuyor.
Bardaklarda ya! halkalan var. Donuk camdan, e[ri bi.i[rii bardaklar.
ir,; l' .'
Kararmtg ttil perdelerden, cirtimcek allarrnrn kahntrlan sarkryor.
lJ:!' I \ ' \'- i' ri r'
'" '
Tezgdhati.inemiq iq adamr krhkh biri, telefon ediyor.
diyor hig inandutcr gelmeyen bir sesle, ,<biraz daha bek-
<<Evet evet,>>
leyip grkacalrm tabii. Onemli olmasa... Sen' oyalarsin onlan artrk.
Anlatrsm. Beqte bir toplantrya katrlmak zorundaytm.>>
Saat i.igi.i gegiyor. Tren gecikti.
Yan masada, ihtiyar bir kan kocayla bir ollan gocu[u oturuyorlar.
Ollana pirzola soylemiqler, kendilerina kuru fasulyeyle pildv. Do[ru
dtirtist kesilmemiq ekmekten btiytik pargalar kopararak, yemekten ktigtik
kaqrklar alarak yiyorlar. Srk srk drganya 96z atryorlar. Ollanrn belinden
ucuz, Alman-iqi bir tabanca sarktyor, krhfi krrmrzr. Bitaz sonra gelecek
treni bekliyorlir. ihtiyarlar, go.u!, anababasrn'a Oerriaeie'lilet. Ptzola
ondan.
iqgiler peronu trene hazrrhyorlar. Ellerinde stipi.irgeler, bezler, uzun
saplr firgalar, renk renk kovalar. El arabalan stiri.iltiyor oradan oraya.
Hamallar, yerlerini ahyorlar. Goklere kadar ytikselen mektuplar getirildi
bir el arabastnda. Bir tanesi dii$tti; memur e[ilip aldr. Demek, yerlerine
ulaqryor bu mektuplar, inanrlrr qey de[il!
Sultanahmet' ten6 ya daYenicami' ninT basamaklartndan uquqa kql\- ,
mrq bir gtivercin daldr krnk camdan igeri. Suskun 6ir cami kubbesini andr-
ran tavanr dolandr, grktr. $imdi yine o daracrk,'itiq-kakrq sokaklardan,
"gezgin saiicilarrn inarulmaz qeyler sattrfr, kasetlerin iyice agridr[r, pi-
ya'rlgoculann koqeleri tuttuEu o_umutsuz sokaklardan geEecek, binlerpe
gi.ivercinden biri olacak. Semirik, uEmayl bile unutmu$, hantal bir adak
hayvant' r , ,. ,, ..
ihtiyar bir alkolik, ortadaki geniq masada uyukluyor. olmeyi bekliyor.
Kendi ozel, ki.igtik, hakh oltimtini.i.
u"iaau uii e3rir[t]q]'pantolonu dizlerinde, pugulu., iuuuii yrgrt, k6[rt-
lartn, gazetelerin, uyUuqt pamuklanntn ortak drvidrna bulaqmrq, oylece
uyryoi*rq. Garsonlar, yakalamrqlar'ite-[aka aryorlar dr gan.

202
 tl )-;
-
Ekqimiq mezeler. gegkil kavunlar, yanlk y.lE, devrilmiq rakr. toz, is,
mugamba, rslak $ayak, hhvi kaEmrg kadife, biru$turulmug na[rt peEereler,
mazot, ayak ve digkr kokusu birleqip bir tek koku o-luyor; srcak bir mut-
fakta yallarr akrtrlmadan kurumug bir bulaqrk bezinin kokusu ytikseliyor
masalardan.

Koku satrclsr, iiE giin Erkmayacak bir damgayla onayhyor bu kokuyu,

resmileqtiriyor.

- Yesene, kciftenin yaflan dondu bile.

- Sen de bir qey yemedin.
- Saat kag?
- Kagta kalkman gerekiyordu?
- HiiE.
- Sen hiE konuqmadrn asrl. Anlatsana...
- Seni seviyorum mu diyeyim istiyorsun?
- Hayrr. O anlamda, kullanrlan anlamda sevmedilini biliyorum. Belki
de y almz o anlamda seviyctrsundur, bilmem.
- Yine de duymak istiyorsun ama. Bir erke[in hir kadrna soyleyece[i
geyleri. O senin kadln yanln.
- Ayrp mr? Kotti mli?
- De$il, seni sen yapan bir $ey afilA, konuqmak beni ba[lar.
- Nasrl yani?
- $u kadannr sriyleyebilirim. seni asrl yuqi,irgrnaa gcirmek isterdim.
Durgun, uzak, temizken her gey, bangta.
Egildi, kadrnr cince alnrndan, sonra burnunun ucundan, sonra titrerne-
ye baqlayan, aflamaya haztrlanan dudaklanna inen stimtit< gizgisinden
opty.

- Fladi, ytirii bakahm. GeEireyim seni.

(Rus Ruleti, 1985)

Napomene
I N'olu, : ne olur molim te
2
DolmabahEe - naziv kvarta u kome se nalazi dvorac Dolmabahde
203
 3 ...dogrusunu istersen- ako hoces da ti kahempravo
4
Contm yemek istemiyor - ne jede mi se
5
Dnha da \tesini - i vi5e od toga
6
Sultonahmet - dLamrla Sultanahmet
7
Yrnicami - dLamija u starom delu Istanbula u kvartu Eminonti

204
 SEVTNQ qOKUM (te43)

Rodena je 1943. godine u Istanbulu gde je zavriila osnovnu

skolu
Bilyilk Esma sultan i Zensku gimnaziju ru g.iittusu (BeEiktaE Ktz
Lise_
si)' Diplomirala je turski jezik i knjiZevnost na Fakurteiu tnlizevnosti
Istanbulskog univerziteta. po zavrletku studija radila je kao profesor
tur-
ske knjiievnosti u uglednoj privatnoj gimnaiiiienadolija (dzd
i""arii"
Lisesi) (1970-1973) i kao glavni i odgovorni urednik knjiZevnog
dasopisa
Tilrk Edebiyan. Bila je dlan Komis ije za narodna i dedja izdania
vtinistar_
stva za kulturu. osim pripovedaka, pise i radio-drame i
scenarija.
Prvu pridu objavila je 1972. godine u dasopisu Hisar, a kasnije
se jav-
lja u dasopisima Tdre, Tilrk Edebiyan, Kaynaklar i yeni Di)Ei)nie.
nouit_
nik je vi5e nagrada. za zbirku pripovedaka Bela maiina (Beyaz
Makina)
dobila je nagradu zaduLbine za nacionafnu kulturu Turske (Ti)rkiye
Milii
Kiiltilr vaar) 1976. godine, zaroman Zor (Zor) dobila je nagradu Dilndar
Tager (1977) i nagradu UdruZenja novinara uttci;ct; kao romanopisac
go-
dine. za roman Kada se pojavio meseiev srp (Hilil G\riiniince)
dobila-je
specijalnu nagradu Turske zaduzbine za nacionalnu kulturu
za r9g5. go-
dinu, a iste godine udruZenje pisaca proglasilo je za romanopisca
godine.
Za scenarlj rv serije ponovo se roditi (yeiiden no{mit<1 aouita
nagradu UdruZenja novinara Ankare ( 1 9g g).
;e

_. l"g1T po:lskim jezikom Sevind iokum opisuje clogadaje vezane za

Zivot obidnih ljudi, uglavnom iz nizih i srednjih drustvenih
slojeva Istan_
bula koji neguju stare obidaje i poltuju traaici.lu. Njeni junaci
su nizi
sluZbenici, zanatlije, udovice, udavade i deca koji se kioz
unutrasnji
monolog vra6aju u pro5lost ili ma5taju o budu6nosti.

Dela:

Zbirke pripove(daka: EEik A{aglar (1972), Bdtiismek (1974),

h[akinu (19] 6), Derin yara ( 1984), Onlardan Ka{an (lg87)
, Rozalyu Ana
( t 9e3)

Romani :
Zor (1916), Bizim Diyar (197g), Hihr G\riinilnce (r9g4),
Alustos BaEafu (1989)
S cenarij i: BeyaT sessiz Bir zambak (rgg7), yeniclen Dolmak (r9g7),
Qrpmnlar (1991)

2A5
 YEI\TIDEI{ BAHAR OLSA

YaEh ka{rn, krmrltrsrz baqmr bir diiqten gekip aldr. Tekir kedi, odanrn
ortasrnda'tiiylerini p[riatryordu. Ansrztn durup keskin ve sert bir bakrq
yolladr kadrna. Sonia kulaklannr arkaya dolru dikleqtirip, ortah[r dinledi'
Yukanda birisi yiirtiyor$u. Ayak sesleri kesilince, kedinin bakrqlarr
yumuqadr, hahyr eq.l"di. Kadrn, yine pencereye Eevirdi bagrnr. Ou,g.afll,
tir rengin iEinden gelip gegeni kucaklayan bakrglarrndl bir gocuk qaqfrn-
h[r vardr. Yo[urtgunun grngrrafr, bir arabantn camlart sarslp geqtqt ona
yaqadrlrnr duyurdu.
Yukan katrn pencerelerinden biri agrldr. Yeni kiracrst Selma. U{$?1?..,
seslendi. Yaqh kidrn, onun yorgun sesinde, yakrn bir do[umun iiikek:'-
li[ini sezdi.'<iyi ki anacrlr geldi yanrna.> diye sdylendi. <Eh! Bugi.in
yarrn dolurur taze.>>
Bir sepet indi aqa[rya. Kedi, kadrrun oturdu[u divana srEradr. ipin
krmrltrsrnr, u, ,on.u bakka|n makarna, gamaqr tozu, ekmek koydu[u
sepetin yukanya grkrgrnr yaqh kadrnla birlikte rzledl
Yeniden bahar olsa... Komqularrn srcak gtili'iqi.iyle aydrnlansa odalar'
Arka bahgede gigeklerin arastnda bir tiirki.ir soyfege. Ismail Efendi,
domatesleii, biberleri, gi.illeri gozden gegirse, ortancalann' yanrna bir
iskemie ut,p, !,ilg.ti serinlikler iEinde sabah kahvesini igse...
Yaqh kadrnrn, bahEeyle u[raqacak gi.icii kalmamtqtr artrk. Selma'ntn
sinemaiarda yer gostericilik yapan kocast, bu ey9 il! geldigi giin, <Ben
bahEeye bakanm teyze>> demiqti. <<Ortanca, gi.il, hd'nlmbli dikerim. Duvara
- J.),l-/dl
da sarmaq* Yuruturum.>
Ortahla baharrn kokusu yayrlmrgtr bile. Havada bir baqka aydtnhk,
bir baqka btmti vardr. Yagh kadrn; Selma'run do[acak gocu[unu diiqtindii'
Plini,-san$rn,
bir baqr okqamak igin uzattr. Uzun genesi titredi, pencere
buiutlandrl Gtigstiz yumru[uyla birkaE kere dizine vurdu. Kedi, a[rr bir
yiirtiytigle mutfala do[nr gidiyordu. Yukan katrn bahEeye bakan odastnda
tgfuru dolurdu[u gtiq: q6?U.l.tin tjniinden geEti. Ytire[inde, genElifiinden
krmrltrlar oldu, yiizti pdmbeleqti , ,
\ r r '\
Salkimlar mr leylaklar mr aEml$tr ne? Morumsu, gtizel kokulu bir
gijndti. BahEedeki bahar, pencereden gcirtini.iyordu. Qocuk dofiarken'
p.r."r" tiirfiutindr. iri damialar yuvarlanmafia baqladt camdan. BahEe
gortinr., oldu. Odada, edeiiin ve iki komqu kadmrn konuqmalannt karan-
[t ,. gok so[uk bir bogluktan duyuyordu. Komqulardan biri egilip
yi.iztinii bir mendille kuruladrktan sonra, ya[mur dindi. Pencere aydrn-

206
 landr. Bir Eocuk allamasr, yeniden baqlattr hayatr. Ebe kadrn, komqulara
dcintip:

- Hadi bakahm, dedi. Bir kahve piqirin de akhm baqrma gelsin.

Bebeli t,iliiiririvipl yanlma yarrrmrglardr. Kadrn, onun diizenli
soluklanna sokulup, ihk bir uykuya daldr. Bir ara, t aprnrnriiiinrsr|1i-'t
uyandr. Ismail Efendi'nin, kapr arah[rndan igeriye uzanmlq baqrnr g6rdti.
Tanrmad-an, sevmeden evlendi[i py adapq kargr, o anda baqlair sevgisi.
Ismail Efendi. kundakh bebegin.silhgryfa tat<rytrAu kaprdan.
O$9, hep bir bahar esintisi iginde yaqayacaklannr sanmrqlardr.
.*,1 ,

Srzlayan bacaklannr krmrldattr. yanalrnda\i u$ sine$i. eliyl" iiordr.'

Sinek, yine gelip baqrndaki ak cirrtiye kondu. b'olrurup,'f.ntir"yl agtr.
A[rrlannr dindirmek igin bir aspirin yuttu. Suyla- ,rluru, iyrrin
kenarlannr parmaklanyla sildi. Qenesi iki yana do[ru gitti geldi.
Ismail Efendi, gu eski zaman ktiplerinden yapardr. Diinyada savaq
baqladrlr zaman, ktiplerin srn igin gereken malzemeyi bulamaz olmuqtu.
Ya.v$ ygye$ gozlerdeki gtiltimseme silindi. Arhk, ebelere, komqulara
sunulaca\ k4* kahveleri de yoktu mutfaklannda. Dtinyaya gelen neuet-
ler, sarr solgun ytizli.iydti, Savaq bittikten sonra. ismail Efendi yata$a
diiqtii. o srcak yaz gi.iniinti hatrrladr yagh kadrn. ollu o sralarda on y"ai
yaqindaydr. Babasrnr srrtrna almrq, hastahanenin merdivenlerini grkryordu
alrr a!rr. Ana, arkadan telaqla onlan izriyordu. Hastanrn durumu gozd,en
gegirildikten sonra, baghekim bog yatak bulunmadr[rnr, bir hafta sonra
yeniden gelmelerini soylemiqti. Ddndtiklerinde, kadrn sriyleniyordu kendi
kendine. <Bir hastaya b6yle mi davranrlrr? Koca hastahanede, hasta taqr-
mak igin bir iedye bulunmaz mr?>

, _,. |il hafta sonra, baq hekimin pipo tiirtini.i kokan odasrna saygrnrn
iEinde girdiler. Baq hekir.n, okuduEu gazereden baqrnr kalJrnp,
,qqi\lig]
'srkrntryla
baktr onlara. Kadrn, Eekingen ve piriizrii bir sesle:

- Hastayr getirdik baq hekim bey, dedi. Bugtin igin yatrrac all,,zr
sdylemiqtiniz.
Ba$ hekim, piposundan bir nefes gekti. sonra ayaga kalkrp, o[runa
dayanmrq duran ismail Efendi'yi bagtan aqalrya stizdi. "

- Bo$ yatak... Hentiz yok. Birkag gtin sonra ulrarsanrz...

S6ziin gerisini duymadrlar. ismail Efendi, igini gekip, aErk pencereden
gciriinen mavi gofe gevirdi grizlerini. o[lan,- tizgi.in bakrqlannr annesinin
krzaran ytiztine dikti. Kadrn, bag hekimin piitt' priri *uJuirn*, vazodaki

207
beyazkaranfillerin ince gtirtintimierine, sonra adamtn dimdik boyundaki
kravata baktr. itci ttiytit adrmla yaklaqtr, ansrzrn elini kaldrflp kravatr
yakaladt.

- Seni gidi mendebur herif seni2... Bir hastayr geri Eevirirsin ha!

Baq hekimin piposu elinden diiqtti. Kadrnr golstinden iieledi.''

- Deli misin kadrn! Brrak yakamr!..

Yakastntn ilk dti[mesi koptu. Kravatt kadtrun elinde kaldr. Ismail
Efendi, gtigsi.iz sesiyle balrrdr:

- Harum, brrak yakastnt adamtn! Allahrndan bulsun3, brrak!

Bunlar itiqip kakrqrken, igeriye iki genq doktorla bir hemqire girdi.
Kadrnt tutup, bir kenara gektiler. Bag hekim:
karqrmdan. Kahve geti-
- Qrksrnlar drqanya! diyt-ioludu' trlillqrflqr
\ r./'! \r
rinbana. Kahve getirin!..
HemEire, e[ilip haltrun tizerindeki pipoyu aldr' Aya[ryla' goz
btiyrikltiltindeki" r;arEd-tjaiir. Anlayrqh bir yumuqakhkla yaklaqrp,
kadrnrn kolunu tuttu. Kadrn, a[layarak, yrlrldr hemqirenin kollanna.

Sonra, i.igti de bitkin ve y-enik,'kaplnm drgrnda buldular kendilerini'

Baq hekimin kaprsr,irada'bir aErhp kapandr. Olayr igiten doktorlT,qSlrgu
o.ud, aldrlar. Oillan, babasrnr koridorun ucuna kadar yiiri.ittii. Bir hademe-
nin verdi[i iskemleye oturttu. Ana, baq hekimin kaptsrnrn karqrsrndaki
duvara yailanmtq, baqtirtiistintin ucuyla gdzyaqlannr siler dururdu' Bir
ara,

o gi.izel bakrqh hemqire yaruna sokulup, yavaqEa:

- Hastanrz igin yatak haarlanacak, dedi. Yalnrz, baq hekim oztir dile-
menizi istiyor.

- Ah ben nastl yaparrm bunu! Nasrl yaparrm?"

Yiiregi bir isyanla kabararak baq hekimin kaprsrna yaklaqtr. Durdu'
VazgeEip-donmet iqtedi. {umru[unu stktt. UzallP, hafifqe dokundurdu
t up,"yu. igerden Uir t<ilkreiriie iqitmek igin bekledi. Qrt'yoktu. Kapryt
ara-
tuyrp, Uat<tr. Baghekim, piposunu diqlerinin afaslna stkrqtrmtq, tek kaqr
yut iroa, kadrna delil de, karanfillere bakryordu. Kadm, bir iki adrm attp
durdu. Dili, alzrnrn iginde biiytimiig gibiydi.

- Hastamt dtiqi.inerek..' Ozi.ir diliyorum.

Anstztn doni.ip, drqanya attr kendini.

208
 alflna zo;la verilen o yatakta on beq gtin sonra rildii.
^_-ismail_I'fe4$i,
ollanrn bezgirilifi, ourguniu[u o gi.inlerde baqladr. k'ahr.lere. *uv-
hanelere gitmezken, gider oldu. Babasrnr, uaqtrekimin eiici' bakigla.nr
y$Fad1 Kadrn o[lunun gahqmaya karqr llgisizli[inden saga sola
yakrnryor, ne yapaca!1l,
1?.edecefii,ni pilepiypr(U. Sonunda iq y-erini ve
yukarr katr kiraya verdi. o[lanrn orizeieieli-yolitu. <Esrar igiyor, afyon
yutuyor,
Ir.*ul..olluy-o{" diyorlardr onun igin. Kadrn, bun[a. iqittikge
y_rkrhp yrkrhp diriliyoi, kenaini bir inangsr it prn iEine brrakrueriyordu.

f aslg!.aneVp. {?Jr.r,l, .ahqtrlr

qeylerin,rakt,grri karqr koyamamakian ya
da b?krmsrzhkran'6ltir diye dtiqiintiyordu. H"- hastairaneye yatmik
isteyecek miydi?
o geng hayatrn, koyu bir dumanla iirtiiltip kayboluqunu hatrrlamak
istemez yaqh kadrn. oflunun nasrl oldti[tinti sorduklannda, <<acrlar, igine
vurdu.>> der ve susar,_qimdi hayatta olan ve onlan yakrndan tanryan
eski
komqulan, <Arslan gibi bir gocuktu> diye sciyiegirler. <<o san sagiar, o el0
gozler... Her bir kirprli, na bu kadar uzundu.-Bi! grin kahveye baskrn
yaprlmrq. Uzerindeki.afyonun hepsini_kilgti, g.rz'#asrnda yutuvermiq.
Sorguya gekildi[inde hiE konugmarrrr$. yuiu ulzin r, kirsacakmrg gibi bir
hal alrrmrq. sonra iolukrarr hrzlanml$., $aranp, bir yaprak gio-i y...
diiqmtiq. Hastahaneye gdtiirtiltirken, hiiritilanndu, anlamiqlar tii ottiyo..
Yetiqtirememiqler.>
Yukarr katta bir kogrg*d'otor. Kedi, mutfaktan do[ru gelip, kuca[rna
grktr. Sokulup, sevilmeyi bekledi. soka[rn kogesindJuliaetit<anh rshk
Eahyordu evlerden birine, Otede, kahvenin mutit clolabrnda qahnan bir
qarktya, geng ba[rnqlar kanqryordu. Merdivenlerden birisi inio.
kaorvr
u.yrqg. Kedi, frrlayrp kaprya do[ru kogtu. yaqrr kadrn, kalkrp t.riit t"riri
s[i rtiye stiriiye yiirtidti.

Gelen, Selma'nrn annesiydi. Soluk solu[a:

- Bizim krz"sancriandr, dedi. Gdztinti seveyim4, sen yuka'ya grk da,
ben bir taksi bulup geleyim.
Gozlerindeki gri dumanrn iginde'iqrklar belirdi.
.di.izeltip, BaErndaki cirti.iyii
merdivenigeng_ bir dikiliqle grktr. Bir zamanlarlogum yup,ig,
odqdq, qim,{l ppt<a geng kadrn sancr
Eekiyordu.
Arahk kaprdan iEeriye stiztildti. selma, yata[rn ayak ucuna oturmug,
yz91i1e bir hrrka gegirmeye qahqryordu. yaql kadrn, uiitti, annelerin soy-
ledi[i gibi:
- Korkma evl6drm, dedi. Bu bir selli yalmurdur, gelir geger.
Kaprda bir araba durdu. Selma, dudakla,nr'isrrdr. yaqh kadrn,
grizlerini pencereden gdrtinen bahgeye gevirdi. orada, tirkek ve rslak
bir
yeqerme gordi.i.

(Bol,liqmek, 197 4)

209
Napomene
I tilrkil
-turkija (turska narodna pesma)
2
Seni gidi rnendebur herif seni - ko si ti bednide...
3
Ailahndan bulsun - Bog 6e mu vratiti; vrati6e mu se
a
Gdzilnil seveyim...molim te; budi tako dobra; ljubim te

210
 NAZLI ERAY (1945)

Savremena knjiZevnica rodena 1945. godine u Ankari. Skolovala se u

uglednom ameridkom koledZu za devojke u Arnavutkoju (Arnavutki)y
Amerikan Kz Koleji). Po zavrsetku koledZa jedno vreme je studirala
prava na Istanbulskom univerzitetu i radila kao prevodilac u Ministarstvu
za turizam i informacije (1965-1968). Kao gostuju6i profesor drzala je
jedan semestar predavanja izknliZ,evnosti na Univerzitetu u Ajovi (Iowa)
u Americi (1977).

Podinje da se bavi pisanjem jo5 kao gimnazijalka i prve pride objav-

ljuje u uglednim dasopisima kao Sto suTiirk Dili,varhk, oluEum,yazko-
Edebiyat i drugi. Svoju prvu pripovetktt Gospodin Hristo (Mbsyd Hristo)
napisala je kada je imala detrnaest godina (1959). zapripovetkl veiernji
kurs o karanfilu (Karanfil Gece Kursu) iz zbirke Pripovetke koje prolaze
putem (Yoldan Gegen 1ykiiter) dobila je nagradu Haldun Taner za 1988.
godinu.

Nazli Eraj tezi da bude nekonvencionalna i nastoji da izade iz tradi-

cionalnih okvira stvarala5tva. ona bira smele teme, povezuje realnost sa
nadrealno56u, racionalno sa neracionalnim i desto beLiu svet ma5te, fan-
tazije i darolija. Uprkos njenom nadrealizmu, dela su joj pisana jed-
nostavnim jezikom i laka su za ditanje.

Dela:

Zb ir k e p r i p o v e d a k a : Ah Baytm Ah (197 6), Geceyi Tarudtm (Ig7g),

Krc 6pme Kuyrufiu (1982), Hanr Di)nya (i983), Eski Gece parEalart
(1985), Yoldan Gegen 1ykiller (1987), ASk Art* Burada Oturmuyor
( 1 e89)

Rom ani: Pasifik Gilnleri (1980), Orphee (1983), Deniz Kenannda pa-
zartesi (1984), Arzu Sapa1mda inecek Var (1990), Ay Falust (1992),
Yilhzlar Mektup Yazar (1993), Uyku istasyonu (1994)
PozoriSni komadi: Geceyi rarudtmlErostratus (1985), KuE Kafe-
sindeki Tenor (1991)

Publicistika (novinski dlanci): DilE iEleri Billteni e99a)

211
 ERKEK IADE REYONU

O sabah erkenden klinikteki odama gelmig, neskafemi yudumlayarak

giinli.ik iqlere hazrrlanryordum ki, kapr agrhp iEeriye bir kadrnla bir erkek
girdi.
Tanrmrqtrm onlan. Kadrn iiE ay kadar 6nce bize baqvurmuqtu.
Yanrndaki 6ir yrl once kaEmrg olan kocasrydt.'rNizami Oney, iki krldan
adamt oluqturuvermiq, kadrnr mutlu[a bo[muqtu'

Kadrn masama yat<taqrr] i?,diidl;ai, i'urn n" soyleyece[ini bilemez bir

hali vardr.
<<Buyurun,>> dedim. <Size nastl yardrmcr olabilirim?>

Kadrnca[rz bana iyice yaklasti;id;k bir sesle:

<Necati'yi iade etmek istiyorum,>> dedi. <iade kabul ediyor musunuz?>>
<<Evet... iade kabul ediyoruz. Ama bir qartla; ahnan iicret geri verilmi-
yor, biliyorsunu z,>> dedim.

Kadrn bir an kararcrz kaldr, sonra,

'.. :-_
.i..! .,+

<<Evet, geri verecegim onu. t-lyuqainadrk. HiEbir qey umduEu* gibi

,'-.. r,.. {-i fr.i\'. !.\.

olmadt,>> dedi.

Sesini iyice algalttr:

\-.1.-r{!\1,-1

<Defolu gibi... Mutsuzum, o da mutsuz. Eski birlikteli[imrzi kura-

madrk. O eskiden gok sert erkekti; qimdi tam tersi. Eskiden hiE ytizver-
mezdr bana; sevgisinden hiEbir zaman eryir,r Cl.tTa.Tll1rm' $imdi ise Eok
-
tiitfime"diii'iifor.-Ben eskisine ahqmrgrm. Bunaldrm. O da mutsuz. Dedi-
fim gibi, tagm iqler de iyi gitmiyor... Akqam oturduk, birlikte karar
verdik ve iqte buraya geldik,> dedi.
Necati bey geride duruyor, ontine baktyor, hig sesini grkarmryordu.

Qekmeceden bir form.Etkarttrm.

<Ltitfen qunu doldurup imzalay rrttz'>>

dedim kadrna. ia[ii'dlemle dolduruverin, liitfen"'>

"$u
Kadrn formu dolduruP rmzaladl
Formu ahp goz gezdirdim'
Kadtn'a dondi.im;
H. flri ,
<<Tamam bayan,>> dedim. <<Yalntz arttk onun iisttinde hiEbir hakkrnz
yok, bilesin i2... iyiqanslart... Gtilegiile!>

212
 Kadrn, ardrndan acr ile bakan adamr brrakrp Erktrktan sonra, dntimdeki
telefonun 6zel dti[mesine bastrm.
Karqr taraftan Nizami bey,
<<Evet,>> dedi.
<Nizami bey. Bir iade var. i;dii-;iail. Burada... yarumda,>> dedim.
Nizami bey:
<Bekleme odasrna gdti.iri.in. Obtirleri ile tanrqsrn. Rahat etsin. Bakahm
akqama kadar neler olacak,> diyerek telefonu kapattr.

Adama dondiim.
<Necati bey, liitfen gelin benimle,> dedim.
Klini[in uzunca bir koridorundan gegtik. Bize. aynlmrg olan geniq bir
bekleme odasrna girdik.
Odadaki masanln gevresindeki raiai koltuklarda yecli sekiz adam otu-
ruyor; kimi masanrn iistiindeki dergileri kdfrgtrnycii, kimid-e karqr duvarda -
ki akvaryuma dalmrq, suyun iginde sakin sakin A;rtaiiari'tiiimlzi veSiydh
Japon bahklanna bakryordu.

Biz iqeriye girince, ft fipiiaagma olclu. Yanrmdaki adama,

<Necati bey, buyurun gu bekleme odasrnda oturun. Arkadaqlarla
tanrqrn,>> dedim.
Koltuktakiler aya$a kalkmrglardr. Kendilerini teker teker yeni gelene
tanrqtrrdrlar.
<<Efendim, ben Recep Kiraz. $u delikanh Hidayet imre. $uradaki iki
arkadagrmrz dlj,n geldiler; Mtintekim bey ve Avni Giirbtiz. Tiimgeneral
Memduh bey ve Veysel ibar... K6qedeki arkadaq Cezmi... Ve sucu Ayet-
ullah efendi...>
Necati bey oturanlarla el srkrqtl. Kendine gosterilen yere gegti. Ttim-
g_e.19l31Memduh bey, herkese Silahh Kuvvetler sigarasr ikram etti, sonra
aralairnda konuqmaya baqladr lar.
Recep Ktaz sordu:
<Siz de iade misiniz?>
<Evet. Bu sabah geldim.>

Sucu Ayetullah efendi dci'ici'grildti:

213
 <<Evlat, burada hepimiz geri verilenleriz. Ama ne zarafl,u,2. Kud'n
denen varltk ne c'dhhvarmrq mefer. Ben kurtulduluma memnunum,>> dedi.

,.,,,.,Sigurrsmdan
derin bir nefes Eekti, dumant akvaryumun taraflna
tifledi.
Veysel ibar:
<Tek goztim dmd diye mesele etti benimki bunu.3 Yok eskiden
seviqirken bir goztim agtk ona bakarmrqrm; yok bilmem ne antnda kor
gdziimden bir daHla yaq akarmrq... Yok efendim eskiden..koyunlan,
itirtileri Amerikah sr[ri gobanr giUi gtidermiqim... Yok lyi''tiiiiit galar-
mrqrm... Bir siirti saqiiiihk. Koyun stiriisiine.ilgj.duymadrm, ne yapayrm?
Evde oturuyorum diye kafama kaktr. Biiiiiumdair getirdi. Arkadaqlar,
kendi istefiimle geldim buraya,> dedi.
Hidayet imre:
<<Benim kanmla birlikte gegirdi[im tiE ay tam bir felaket oldu. Anrm-
rui,iu-f"Uii. istemiyorum,> dedi. <NiEin eskisi gibi politikayla ilgilenmiy-
orum, niye tiiitr-ni yok, nigin para.kazanamlyorum, niEin araba kullanamr-
yorum, neden apartman yoneticiii[i.y]pmryorum... Her gi.in bunlarr din-
ledim. Zorkagtrm, geldim buraya,>> diye sozi.inti tamamladr'
Avni Gtirbi.iz:
mr, bir daha tovbelr4 dedi. "ilkin sevgisi ile bo[du beni.
<<Kadrn
Sonra bitmek tiikenmek bilmeyen istekler... Feministmiq,_yok bilmem ne'
Ben her gece bulaqrk yrkryorum. ontimde 6nltik. Yatak yaqamrnda da
uyuqamadrt. nulriumdan geldi. Bir de utanmadan getirip beni geri verdi,>>
dedi.
Mtintekim bey:
..O!lum tiztilme. Krsa yoldan kurtulmuqsun sen' Benimki de hastahk
derecesinde krskanqtr. Yok5 pencereden nereye baktrn? Yok telefon .!'Sli
ben aErnca kapandr? sabah neredeydin? Nereye Etkryorsun? NiEin goziin
daldri Ne dtiqtiniiyofsun Mtintekim, $u an ne di.iqtintiyorsun? Ot0tirdii
beni, suyriiiri''srktr sizin anlayacalrnrz... Qirkin de bir kadrndr. Allah kur-
tardr beni oflum,> dedi.
Sucu Ayetullah efendi:

<Benimki hizmetEilik yapryordu. cti'iioeritqiydi. Bi.irolara da giderdi.

Oralarda iq kanqtrrmrq. Odacrnrn biri ile mercimefi finna vermiq'.
Geliyor bana, <<Ayetullah efendi, sen yaqhstn... Ategin stinrntiq senin...

214
 Ayetullah.e..fe,^!g.1,' gimibariyJ sa'rrr gibi sa,lmabana. Ayetullah efendi,
sen galiba defolusun... Ayetullah efendi bir eksikli[in var.i
<Allah beldnr versin,rrT dedim bir akqam. patlattrm suratrna
$aman.
Ertesi sabah geririp iade etti beni iqte!> dedi.
<Bogver baba,> dedi veysel ibar. (<Senin de krymetini
bilecek bir
kadrn elbette bulunur.>>
Ttimgeneral Memduh bey,

"Bir rahaii,iiiit iiir.madr benimki,> diye s6ze baqladr. <Kalabah[rn

igine dtiqttim. Qocuklar, torunlar, gelinler, damatlar, emireri.
sorcir... ai*
mamlglm, bunaldrm. Srkrntr geldi. Durup dururken oarairy6ium.
uan,m
btittin giin orduevinde saErnr yaptmr, giine gider. Fvde bir disiplin, bir
disi-
plin.
Bir gece zaman1
<<Hanrm beni geri ver,>> dedim.
"*il;iila$rm,
<<zaten sende iq yokmuq!8, demez mi? Tansiyonum
flrladr. Fludeks,le
zor diiqtirdiik. i$re qi*Ol tuiuOayrm, ama huiurli,Vr-," O.af
Bir stire iade odasrndaki erkekleri dinledikten sonra, odama cldndtim.
Her gi.in burada de de[iqik oykriler dinler olmuqrum. Erkekler de
bam-
ba$ka bir dtinyayr anlatryorlar. sigaralarrnr tetlbnAirirken, kimi
ezii< 6tii-
ruyor, kimi de <Kurtuldum!> diye seviniyordu.
... Telefon durma\s-rzrnn
Earryordu. Agtrm, d6rt ay sonrasrna bir
ra'nhevu verdim. nlgiiiyirl lqiEoi-. Tam bir sigara
muhtegem bir kadrn girdi igeriye.
,"iry*oh
il,
Parftimti Diva olmahydr, hani qu ungaro'nun yeni kokusu... Ktirkri
yerleri Stifiiriiybraii, krzrl saglarr omuzlanndaydr.

, Kipkrrml,- upuzun hrnakh parmakla.nrn arasrnda tuttuEu bir tutam

krh verdi bana.
'Roberto... vr,lrJ;i'"9,iii,;?g),ilir.lgl,_ yeqil grizter,
ince uzun par_
maklar... Afga, tiZisr gibi o;yguiu... Nl[dii'iii yaqryorduk, Benden
ol-
dukg.a-geng... Anhyorsunuz. yirmibeqinde. ona armalan
etrilim r.ira;l
rengi Jaguar ile iki ay rince yok oldu, gitti,> dedi.
<<Tamam hanrmefendi,>> dedim. <Notlan bilgisayara
verdim.
Akqamristii bay Roberro'nun bir rakrm elbisesi ile u$riyid,rititf"n.
Kencli_
sini size teslim edece[iz. Ama hardal rengi Juguur'iunutun.,

215
 <O dnemli delildi,> dedi kadrn.
iyi,> dedim. <HoqEakahn.>
"Qok i-..: \r i!f.r..
O grkarken, b4qqittlti bir bagka kadrn girdi igeriye. Ekranr kontrol
ettim. Hacer hanrmmrq.
<Hani nerede krllar, sag telleri?> diye sordum.
<<Sormayrn, yok. Bulamadrm bizimkinin hiqbir qeyini. Nasrl yapa-
caprz?>>

<Bir dakika,>> dedim. Telefonun dtilmesine basfim. Kar$l taraftan

Nizami bey agtr. Ktsaca durumu ozetledim. r'i'r'tr"'l''';'',',1 i:!
<Yokmug... Hayrr... Higbir qey... Tek bir krl bile...>
Nizami bey,
<Recep Kiraz'r ga!urn,> dedi.

Hacer hanrma dondi.im.

I i r^iir'r'' ir q-{ts r'r ' !
J,,il,'. \' "
hiiylu, olgii-n bir bay var elimizde. Qile gekmiq. Mutlu olmak
"iyi
onun da hakkr... ister misiniz?>
Kadrn bir an dtiqiindti. Sonra,
,,Niii"o Sliiasrn?>> dedi. <Nikdt t iyu, *ri,,
<Adamr belenirsen ktydrnrstn nikdhr Hacer hanlm,>> dedim. <Hele bir
dene.>>
On dakika sonra ticreti ahp kasaya kilitlemiq, Recep Kiraz ile Hacer
hanrmr uEurlanii$iifi:
Tam gazeteye gozatacalrm, telefon galdr.
<<A1o,>> dedim. <<Ancak dort ay sonraslna randevu verebiliyoruz efen-
dim... Ama acele arzu ederseniz, elimizdehazr olanlar var. Evet... Asker
var. Bir Ti.imgeneral... Qo.k saygln bir kiqi. Saghkh tabii. Tamam, yanm
saat sonra u[rayrn ltitfen. Iyi gi.inler efendim.>
Kapattrm telefonu.
Bir sigara yaktrm.
Anhyorsunuz de[il mi, 6yle bir iq ki bizimki; bir dakika dinlenecek
zatnan olmuyor.
5 Ocak 1988

Ankara
(Aqk Artrk Burada Oturmuyor, 1990)

216
Napomene
1
iyi Eanslar - mnogo sre6e
2
A*o ne zarart var - pakakve to ima veze; pasta fali
3
Trk gdzilm dmA diye mesele etti benimki bunu-onamojaje napravi-
la pitanje od toga Sto imam samo jedno oko
4
Kod* mr, bir daha tbvbe -Zenami vi5e nikada ne6e pasti napamet;
dovraga saLenama
5
Yok...d,as...i,as
6
...mercime li fi nna v ermiE...spandala se sa...
7
Alloh beldru versin- neka te Bog kazni;prokleta bila
8
Zot"n sende ig yokmuS- ionako ni5ta ne vrediS

2t7
MI.TSTAFA KUTLU (t947)

Pripovedad roden uErzindZ,ant 1947. godine. Detinjstvo je proveo u

vi5e nahija u kojima mu je otac bio op5tinski nadelnik. Zavriio je gimna-
ziju u ErzindLanu (1963), a u Erzurumu je diplomirao turski jezlk i
knjiZevnost naAtaturkovom univerzitetu (1968). Do 1974. godine radio je
kao profesor knjiZevnosti u TundZeliju i Istanbulu kada prelazi u
izdavadku llr;.bt DergAh. Bioje glavni i odgovorni urednik (,asoprsa Fikir
ve Sanatta Hareket (1968-1982) u kome je i objavio prve pride, a zatim
glavni urednik dasopisa za umetnost i knjiZevnost Dergdft (1990). Od
marta 1976. godine dlan je izdavadkog odbora Enciklopedije turskog jezi-
ka i knjiZevnosti (Tilrk Dili ve Edebiyan Ansiklopedisl) za koju je napisao
veliki broj odrednica. Pored ve6 pomenutih dasopisa, pripovetke je objav-
ljivao u dasopisima Adtmlar (1970-1972), Hisar, Tilrk Edebiyan,
Dtisiinc e i Y )neliEler.
Za je u nama (Yoksultuk igimizde) dobio je
zbirlriu pripovedaka Beda
nagradu UdruZenja knjiZevnika za 1980-81. godinu, a za zbtku pri-
povedaka lli trpeljivost ili pohod (Ya Tahammiil Ya Sefer) dobio je istu
nagradu za 1982-1983. godinu. Prevoden je na srpski (Na pragu; Kulture
Istoka, god.Z,br. 3. 1985).
Detinjstvo provedeno u kasabama i selima istodne Turske ostavilo je
llraga na knjiZevno stvarala5tvo Mustafe Kutluja. U podetku on je pisao o
seljacima i ljudima iz njemu poznatih kasaba, o njihovim svakodnevnim
brigama i radostima i o sukobima ovih nepismenih i polupismenih ljudi iz
zabadenih krajeva Anadolije sa krutom birokratijom i pohlepnim i
bezobzirnim birokratama. Qve pripovetke obidno obiluju provincija-
lizmima i nisu lake za ditanje. Kasnije, vi5e se bavi pitanjima i pro-
blemima koje su sa sobom doneli industrijalizaclja ikapitalizam, koje on
posmatra i objaSnjava u duhu tradicionalnog islamskog vaspitanja. To je
ono Sto Mustafu Kutluja odvaja od drugih savremenih pisca.

Dela:
Zbirke pripovedaka: Orradaki Adam (1970), Gi)nilt iSi (97$,
YokuSa Akan Sular (Igl9), Yoksulluk igimizde (1981), Ya'fahamrniil Ya
Sefer (T983), Bu B\ltledir (1990), Sr (1991), Arka Kapak Yaztlart (1995)

Studij e: Sait Faik'inHikdye Diinyau (1968), SabahattinAli (1972)

Ogle di: $ehir Mektuplart

2t8
 BAHTIMIN YILDIZII

Beyaz...
Bir karaiii gegti.
riiptq.n, kdvalilara sanlmrq yaban saifiiffitar rn, uzakta par-
layan k\i$uihii'qigeklerinin ardrndan.
I. r'' ,,. -t -

Siirg dra.kaprlan yapraklar tirremeye baqladr. itcinOi golgeleri rLaA,.

Mtirdiim eri$inin Callarl arasrndan, dumanhmor rneyveleri araslnda bir
top gtineg r;r[r elirndeki paiist ;j,i'dtiqrri.
Kavaklann arkasrndaki yoldan bog evine clo[ru ilerleyen beyazhfia
daldrm.
. l/ r-.r

I[nemi - ipli[imi bir yana brrakmrqrm. Dizlerimi birleqtirip yavagga

karnrma do[ru gekmiqim. Ellerimi. dizlerimin i.izerine kenEilemiqiin.'
B aqr mr balkon direklerinden birine y risTriiriLjim.
Kavaklann ilerisinde bal armutlan, daha ilerde kayrsrlar.
Beyazhk gittikEe ktigtli.iyor, kayboluyor.
Kaybolan noktaya ne kadar bakryorum.
Etraf iyice serinliyor. ..i .-1 i. , ...,., ii,.,i.:.:
Anam bahgedeki ocafir yakryor.
Birazdan babam gelir.
Fatmana, Fatmana...

Ne var krnz...
Hanr man ne m Zinnur eyi 1s
t-gtt1,.

iyi... Qrk bak bakahm, balkonda olacaktr.

o yrl kayrsrlar nasrlda srikiiii seQa(til Herbir yandan desteklemeiey-
dik dallan krrrlacaktr.
Zinnure abla...
Demeye kalmadan2 Giilper' i kucakhyorum.
Hanrmannen beni mi istetti? Ha... yine tahtalan mr ovduracak?...
Oh, Gtilper, dur biraz. Dikil qurada.. $imdi geliyorum. $imdi...
":,
$imdi...
Neyimi giysem?

219
 Hth, neyim var ki?
Bari qu qalvarr gtkarayrm. Hadi grkardrk, hangi ete[i giyecefiim?
Hangiii, etefiii... Boqver3 etegiii...
Baqrma bir baqOrti.i.

Aha, geldim.
Giipler'i tuttufium gibi bile[inden.
Dur, aman abla yavaq, dtiqece[im. Abla nolur4, koqma abla.'.
'L
Koquyorum
Hep koqtum.
SuiAiklaliildan atlayarak, yabgn iiziimlerine bulaqarak, elimi, aya[rmr,
r iri'ginlara aAi aidizft ; y i.ire[im i g tim6tirdbiip ko q tum.

Rauf Beylerin kona[rna; kona[rn odalartna, sofalanna...

Boy aynalaflna, iri mermerler d6ge1i taqhklanna, merdiven baqlarrna.

Bis giriqtim tahtalara. Terli perge-]:ti.fi^"]imin tersiyle geri geri geri

atarak. Kuyulardan serin _sular Eekerek.'Gidrr glcril bir o yana, bir bu yana.
"Oh, eline koluna sa!hk6, ktnalt ktam benim." diye gidip gelip okqasrn,
sevsin diye Hanrmanne. Kimse k4rrqmastn, [i_zetine g_elmesin kimse. Dur
krz,birai yavaq, qimdi dtiqeceksin).a'j,gan meirneiieiin tizerine, falan diye
konuqmasrn. Beni e[lemesin ytiriidii[i.im yolda. Qiinkii biliyorum. Bili-
yorum bir azdan gelecek.
-} rliti rr'lr r-^i. t'1" r' -' r<*tr)
i<ula atrn gekt![i fayton kanath bahEe kaptstna dayanacak.
Bir gift
Babasr ile birlikte iki yanr yedivdren gi.illerle kaph avludan gegecekler.

Ben kimbilir hangi pencerede olaca[rm. Hangi perdenin ardtnda.

Oradan bir kere daha bakaca[rm _selvi'eriilamind, beyaz iiniformasma,
elinde tuttu[u qapkasrna.
Sonra onlar, baba - o[ul analanna takrlacaklar.

Yahu yine her yan lavanta - sabun kokmaya baqlamrg,.

Yahu bu tahtalar silinmekten iara [tinati be!... Belki giilecek.

Babasrrun, Rauf Bey'in kahn kahkahasrntn ardmdan neqeyle etrafina

bakacak ve orta masaya koydulum gigek sepetini gorecek.
Aman Allahrm..... Anne.....

220
 Anne kim koydu bu gi.izel sepeti buraya? Ha, de bakayrm bana. Yoksa
soylemek istemiyor musun? Hadi saklama, nolur sciyle. Biri var de[il mi?
Senin de akhnda olan biri... Yoksa bu temizlik, bu koqturma...
Diyecek mi?
Hanrmanne o[ulun saglannr okqayrp, okgayrp. A benim aslan o$lum,
a benim zifrht'8ltum... Elbet var, olmazolur mu?
Kim 6yleyse? Hadi de bakahm.
Hanrm hanuurm... Diye"gikiqicak Rauf Bey. Uzme Eoculu be!...
I !'/'-''i'ri "
\'r'iri <\
Kim bu hamarat? Gtizel mi bari?
Soyler tabi.

Qeker bir kenara. Once, sen hele bir mektebini bitir bakahm. $imdi
kafanr iqgai iiiniEyelim. Dtiqtindtilii qeye bak... Der.
!..\t,.1;.\.i

Ortaya grkmadrm hig.

Kendimi gostermedim. Halbuki. Evet halbuki,''d;;i' Hti!tirr"*,
kaprdan grkarken, bahEeye inerken, elindeki yeqil dah sallayarak, su boy-
lannda yiirtirken, tam bizim evin koqesini dcinerken.
Hop, diye karqrsrna grkamaz mrydrm?
Ah... Odtimti patlattrn krz.Demez miydi?
Zinnureee... Vay, vaaaay... Amma da btiytimtiqsi.in. Ne de gizel
olmuqsun demez miydi? Anamr, babamr, dahndan di.igtii[iim dut a[acrnr
sormaz mrydr? Sonra o krq gecelerini". Baqrmr dizine koyup da okudulu
kitaplan dinlediei$, babamla Rauf Bey'in 1eq_bilrlgrjni_g-ekq geke sohbet
ettikleri, mangala gomtili.i patateslerin kebap oldufu,r.ka4n kapr onlerine \{r!\\
diz boyu yr!rld-r_[r, ri'j.zgdrr;r pencerelerde ninni soyledfi kiqlarl. Uzun
krqlan.
Krsacrk yan yrl tatillerini.
Su[f u*Uuglan, dizlerde, dirseklerde agrlan y arulan.
Ama igte...
Ben ortaya Erkmadrm.
O da deniz mektebine gitti.
Sonra her yaz, daha kir[iii'iin t rru.*aya durmasryla yollara bakar
oldum. Balkonda Oanttiiitar iqledim. Mor akasya salkrmiannr gegirip dur-

221
 Alustos bocekleriT cirfAdi. Anam naftalin kokulu sandrktan yine cib- *-,
',.-
inlikleri grkardr. Dutlar dibine doktilmeye baqladr. Ba[ altrnda pekmez
kaynattrk. Dulayqe.6pei herzamanki gibi yardtma geldi.

Stileyman geldi. Dut silkeledi. ;.*.. ,...,,,

Aferin Si.ileyman, dedi anam.
Si.ileymanrn ytizti krzardr.

Stileyman tu[1a')oba[iarmda Eahqryordu. tiizti gtizti gtineqr., luu1gl- r-r-',r.

muqtu. Zayfitt. Kafgsr tig numara kdiihiiirqii.'Sijiiiiri uir ollandr. Ara srra
gelir babamaba| iihiken yardrm ederdi. Sbnra gi.iz gelir tandrrdvifi'db'
odun krardl anama.
Dulayqe bacr Siileyman:r Hahz Yaqar'tn yanlna verecekti. Yorgancr
Hafz Yaqar Stileyman'r okutacaktr. Hafizhlr da yanda kalmrqtr Si.iley-
*anrn8. Bu Srileyman da nereden Erktr?
Bir yerden grkmrghfr yok.
Ben beni bildim bileli komqumuzun oflu. Dulayqe bacr evimizden biri
gibi. Hala mr desem, teyze mr?
Saglanmr tanyorum.
Omuzlanmdan aqafir brraktyorum.
Anam evde de[il nasrlsa. Vabanti-t'elppgmj giydi.rn Tqg,.ay.qqnr3
oniinde bir o yana, bir bu yana gidip geldiml'Silmdrm nailinazli.'dtiz'ei:
ligime baktrm. Baqragrk halime. Ayakparmaklarrm tizerinde ytikseldim.
boyum daha da uzadr. Kemerimi srktrm, belim daha da inceldi. Kendi
etrafimda bir iki dondtim. Saglanmr ve eteklerimi sii,iirdum. Radyoyu
agtrm. Balkona Erktrm. Ba[ ardrna dolru baktrm. IJzanrp yola do[ru bak-
trm. Rauf Bey'in Eift ath faytonu geldi gelecek. Gelip evimizin cintinden
gegecek. Gtilper dedi. Istanbul'dan misafirleri gelmiq. Krzh erkekli imiq.
Hani Lunapark agrldr ya. Atati.irk parkrnrn iginde. Geceleri rqrl rqrl
g6ri.iltiyor, ta bizim buradan bile.

Hep birlikte gideceklermiq.

$u merdivenleri insem.
Elime qu ibri[i alsam.

Kaprnrn iintine gtksam.

Oralarr bigi.izelg sulayrp stipiirsem.

222
 Ben orada u[raqrrken. Fayton ktrqeyi dcinse. Sulayrp stipiirdti[iim
yoldan gegse.

Yeniden igeri girdim. Yeniden kendime baktrm.

Bagrmr bir agum, bir kapadrm.

Derken Siileyman geldi.

Bi guval un getirdi. Quvah tandrdamrnrn cintine brraktr. Koca guval.

Sen onu nasrl srrtrna aldrn? Onca yolu nasri geldin?

Stileyman iyice""ffiiUqti. irileEip lise tige gegti. Yiizti gdzii un iginde

kalmrq. Bir kara gcizleri rqrhyor.
Ayran ezdim. Gdttiri.ip Stileyman'a verdim. Safiol10 dedim Si.ileyman,
elleri dert gormesin". Anan gibi konugtun krz dedi bana.
ikimiz de gtildtik.
Gi.iltince Stileyman'r n beyaz diqleri gdrtini.iyor. Karga .iiti'rU gtUl
kara oflan gtizelleqiyor. Oraya, tandrdamrnrn dntindeki sekiye iliqtik.
Si.ileyman ayranr a[rr a[rr igti.

Unu qehirden dayrm gcindermiq. Minibi.ise atrp gelmiq o da. Sonra srt- 't
'" t.i'i

lamrq, duraktan buraya ta$tmt$. imtihanlarrn hepsinden gegmiq ama

felsefeden yine kalmrq. Si.ileyman bunu sdylerken neredeyse a[layacak.
Allah... Nedir bu felsefe?
Ben beqten grktrm. Mektebe gitmedim sonra. Anlamam. Anam dedi ki
ne olacak otuyup da? Stileymun bulkonrn ciniindekl'Ztii{affii silkeledi.
Bir iki tane dtigtiriip yedi. Bana da verdi. Aman... Zerdali de neymiq.
Kaprmran Ontinde. Canrm gekse alrr yerim. QiEekleri gtizel sade. Balkonu
iyice kapadr. Higbir yan gcirUlmez oldu. Babama desem de qu zerdaliyi
kesse.

Biz orada Stileymanla konuqurken.

Kaprnrn rintine kadar grkmrqken.
Rauf bey'in faytonu geldi geEti.
BagraErk krzlar,ollanlar, $amata edip gegti.
SUleyman bunlar da kim, dedi.

Oooff, Stileyman git artrk.

Boyledir.

223
 Sarurtz Si.ileyman gidinee iqter di.izelecek.

Rauf Bey'in gift ath faytonu geri ddnecek. Gi.ilper yine telaqla gelip
"Zinnure abla,Zinnure abla, hadi seni bekliyorlar" diyecek.
nu'{ifiiirq'[iyl;?
Japone kollu bir beyaz giysem, onlara kaillsam, gi.ilsem kakkahalar
atsam. Lunapark'tn ugan sandalyelerinde savrulsam. Arabalar, uEaklar,
tirenler ahp gotiirse brzi.Bizi derken bile yiiztim ktzanyor.
Yine de elbiseler, odalar, rqrkh avizeler, mticevher kutulan, beyaz tini-
formalar di.iqtiniiyorum. Bir gift rtiEAfij'skarpin bahgedeki oca[rn duvann-
dan Erkrp geliyor.
.*,,r)
Danrelalar, tilrid.r. stislti beyi'I ;;;;;'bir gelinlik iginde' baqrmda
tth( 'ile
Eigeklerden bir dcine done merdivenleri gtktyor, etrafa tath tath
bakryorum.
r'$. (. "\'
Sofdnrn tahtalan, merdiven baqlan glcr glclr silinmiq, sakrz gibi
olmuq. Kim silmig acababuralan?
Biri muftak tarafrnda kiS"b";il; *armeladl ezmiq olacak. ohi'inis gibi
koktu. Simdi biraz taze yufkiekmelil2 ite {okbtetls olsa. Bir bag da yeqil
so[an. e,nu*tiiiit4 yupt galiba. Dulayqebacr glnlerdir gidip geliyor. Bu
kanrun bir derdi var. Yok, mutlaka var.'Ikiiirp duruyor kaE zamandr.
i'-\ r t 1'' rr
Dese de kurtulsa. $u g{inlerdir ipil -ipil yafan yalmur Ornt":,.t

Gi.in baqrnr almrq giderken. Mahalleye da[rlan sriru, El'iigi?i,k sesleri

ile kendi bagrna evinin, afriiiritfl yolunu bulsa. Kambur hafiz minareye
grksa. Ben de anamla Dulayqebacr'nrn fi3iT'fidrl bu akqamrn alacasrnda
neler konuqtuklannr duyabilmek iEin kaprsrna kula[rmr dayasam. Beni
Stileymen' a istemeye niyetli oldu[unu anlasam.
Mutfak penceresine koqarrm hemen.
Oradan, yafmur sulart ile rslanmrg camdan drqan baksam'
Ocalr gorsem, tizerindeki gtiveci, igindeki yaprak sarmaslnl'
Sonra yeniden mutfa[a ddnerim.

Baku sahanlann dizili oldugu raflara. Raflartn orttilerine. Orttilerin

tizerindeki f<an'ei;i9ii6r5.
Asma yapra[r ile, dal aat iprikiETl."kci]u yeqil.

Demse.

224
 ,,, .! :
Aradabir fesr'engi tanecikler.
it<i ttigtit t uq.
Kuglardan baqrmr kaldmnca. igimdeki nefesi boqaltacaprm.

$u salatayr yapayrm artrk.

Nerdeyse babam gelir.

Napo mene
I bohtr*r, ytldtn- moja sre6na zvezda
2
Dr*ryu kalmadan...nisam stigla ni dakalem
3
BoErr, - ostavi; pusti; mani se
4
nolur: ne olur molim te
s
Bi: Bi,
6 ...eline koluna sall*- da si Livai zdrava (kaZe se osobi koja vam
donese hranu ili vodu)
7
alustos bbcekleri- cvrdci
8
Hafizl$t yartda kalmEfi Silleymarun- Sulejman je na pola napustio
udenje Kur'ana napamet
e
bigilzel - bir gi)zel
lo sa{ol- hvala
ll ellerin dert gbrmesdn - nek'ti se ruke pozlate
yuJko ekmeli- tanka lepinja; tortilja
'2
t3 g6kelek- posni sir iz Anadolije
14
k rr, -tneze od povr6a, Litarrcai maslinovog ulja

225
FEYZA HErqLixcinLER ( 1 e48)

Rodena je 1948. godine u Ajvaliku u egejskoj oblasti Turske. Diplo-

mirala je turski jezik i knjiZevnost na Fakultetu knjiZevnosti Istanbulskog
univerziteta. Po zavr5etku studija radila je kao gimnazijski profesor do
1981. godine kada je poloZila ispit Ministarstva ia nacionalno obrazo-
vanje i prella da radi na univerzitetu. Zbog neslaganja sa odlukama
Komiteta za visoko obiazovanje 1984. godine napu5ta saradnidko mesto
na Crnomorskom univerzitetu i od tada predaje u privatnim Skolama i
bavi se pisanjem.
U knjiZermosti se javlja poezijom koju objavljuje pod imenom Feyza
Baran, l prvu pripovetku objavljuje u uglednom dasopisu Turskog lingvis-
tidkog dru5tva Tilrk Dili 1979. godine. Iako joj knjiZevni opus nije tako
obiman, dobitnica je ve6eg broja nagrada. Za dedji komad Greike (Yan-
hEhklar) dobila je nagradu Ministarstva za kulturu 1979. godine, za zbirku
pripo-vedaka Jutarnji putnici (Sabah Yolculart) dobila je nagradu knjiZare
Akademi za 1981. godinu, za ded,jr roman Leti, leti, Pelin leti (UEtu UEtu
Pelin Ugtu) dobila je 1985. godine tre6u nagradu Sth Dost, a za pri-
povetku Nekadainja balerina (Eski Bir Balerin) takode je dobila tre6u
nagradu Enka za nauku i umetnost (1985). Za zbirktt pripovedaka koja
nosi isti naziv (Eski Bir Balerin) dobila je nagradu Sait Faik za 1986. god-
inu. Fejza Hepdilingirler je bila jedan od predstavnika turskih pisaca na
Borskim susretima balkanskih pisaca i990. godine. Njena pripovetka
Kako sam mogla lepo da umrem (Ne Gilzel 1lmilEtiim), u prevodu
priredivada ove antologije, nagradena je Borskim grumenom.

U svojim pripovetkama nalde,56e se bavi Zenskim pitanjima, odnosima

u porodici, Zenskom psihom i unutra5njim svetom Zena koje su na neki
nadin zaokuLlle svoj radni i Zivotni vek.

D ela:

Decja knjizevnost: YanhEltklar (1919), Ugtu UEtu Pelin tlgtu

( 1e84)

Zbirke pripoved aka: Sabah Yolcularu (1981), Eski Bir Balerin

(1985) , Urkek KuElar (1987) , KrlangtQstz Gegti Yaz (1989), sabrane pri-
povetke 1ykiiler ( 1993)

Roman : Ktrmtru Karanfil I{e Renk Solar ( I 993)

226
 NE GUzEL or-uugrUu
Ne kadar geciktim. GenEken dlseydim.ddviinen insanlar olurdu, on yrl
6nce dlseydim aflayan, qimdi 6lsem. Qok gekmiqti, kurtuldu zavalh.

Garip bir inatlaqmaya dcindti yaqamrm. Herkes olmem gerekti[ini

(artlk) biliyor ve umut etmekten korkarak bekliyor ya, ben de dlmemekte
direniyorum. Bu kor acryr cice dtintiqttiremeden. Giilten geline, oteki
gelinlere, o[ullanma, torunlara bile. Nasrl haynmr yapacaklarsa arkam-
dan, oylece de allamak zorundalar, hig olmazsa komqular, akrabalar
gidene kadar.

On yrl 6nce baqrmr beklemiqlerdi tig gi.in, sabahlara kadar. Olmeyince,

<ince sevindiler, artrk olmeyece[imi, kolay kolay dlmeyece[imi
anlayrnca?.. Ne giizel tirem grkmrgtr o zaman, brongitim de vardr, roma-
tizma, damar sertli[i, tansiyon ise zaten hep var. Ure dtigtti, tansiyon indi,
bronqit hafifledi, bizimkiler kara tasalara battrlar. Daha ne kadar si.irecek?
Hepsinin iqi var, gocuklan var, kendi dertleri baqlarrndan aqkrn. Bu
zamanda hasta bakmak.kolay mr qekerim, on yrldr yatryor. O alhkh qrlhk
ne demiqti geEen gtin: Iki hayrrdan biri. Ben hep. boyle yatryorum ya 6lii
gibi, duymuyorum, anlamryorum sanryorlar. Iki hayrrdan biriymrq...
Dolru dtiri.ist yaqayacak kadar dtizelecekse ya;asrn, yoksa ikinci hayn i'l .;1. { L i

versin rabbim. Herkes benden Eoli benim kurtulmamr di.iqi.iniiyor. ikinci

hayra goktan razrydrm o zaman, ardrmdan gozyaqr dokmeyeceklerini
anlaya anlaya gaydrm, Sevmesinler.... Kimse sevmesin beni. inatlan igin
ya$ryorum ya... Kimsenin sevmesine ihtiyacrm yok. Tannm sevsin yeter.
Onun sevgisi de? Unuttu gitti beni.

Herkesi benden kurtarmayl gok istedim. Ama nasrl oltir insan istedi[i
zaman? Bu hak, kullara_verilmemigtir. Denenirdi ashnda; ama becer- t
t

ilmezse: Durduk yerde iq grkardrn baqrmrza. Bizi eldleme rezll etmek mi

istiyorsun? Neyin eksik? Biz sana bakmryor muyuz? Neyini eksik brrakr-
yoruz? Sdylesene... Of. Bitmez ki... Arkadaq istiyorsun diye kadrn bile
tuttuk baqrna. Kadrn tutacak insanlar mqgrz biz, soka[a atacak paramtz mt
var, srf senin igin.

Geceleri ve gi.indiizleri canrm srkrldrlrnda, bir qey istedi[imde, hemen

yanrbaqrmda biri olsunmuq, onlan rahatsrz etmekten gekindifiim igin ses-
lenmiyormugum go[u kez, artrk gekinmeyeymiqim, g6nli.imtin gektifince
yaqayabileymiqim. Gonli.imtin gekti[ince... Oflum bu. Ne denir? Sanki
ben bilmiyorum neden kadrn tuttuklannr. Efendim ertesi gtin gahgacakmrq
ki.iEiik hanrm, koca evin iqi ona bakryormug, biittin gece baqrmda bekler,

221
suyumu, oturalrmr getirirse, gtindiiz ayakta duracak giicti kalmlyormu$.
Oteki gelinler de oyle. Ellerini ayaklanm balhyormugum onlarda kaldrlrm
zaman, bir ekmek almaya olsun gidemiyorlarmrq. Baqrmda bir kadrn
olursa yine ilgilerinde, bakrmlarrnda bir azalma olmayacakmtq; ama
azrcrk soluk alabileceklermiq. Atrn soka[a beni, ne olur, grkann kaprnrn
6niine. Ortaklaqa odiiyorlamrq kadmrn ticretini. Fakirhaneye yatmn o
zaman.

Anamrn tiEtinci.isti krz olduydu, kaynanamrn da tigiinctisi.i krz. Allah

biliyor ya, ben de tigtinctiyii krz olur diye dolurdum, ya anama gekerim,
ya kaynanama, benim de i.igtinctisti krzdr, diye dtiqiindi.im. Ama olmadr.
Senin kocan Erkh geldi. Ne demek gerek qimdi? Ben senin krzrn olurum,
hatrnnr krmam, krzrn gibi bakanm sana. Deyiver ne olur, nastl olsa krzrm
da sizlerden farklr olmayacakfi, anasrnl kaprrun 6ni.ine koyan az mr krz
gordiik? Ne gezer?l Bana bu altrnlan, bu prrlantalan yapsrn diye do[ur-
dun i.igtincti oflunu sen, bilmiyorsun ama; onun igin dolurdun. Bak ter-
biyesize! Bu, bu kadar. Herkes aileden ne almrqsa.."
Ben on beq yrl baktrm ona, diyor arkadaglanna dert yanarken, gitsin
6blir gocuklarlna, onlar da o kadar baksrnlar hele. O zamanlar sayrlrr
mrymrq? Asrl qimdi. Asrl yaqlandtktan sonra bakmak, bakmaktrr. Hem
kim kime bakmrq? O zamanlar bulaqrk bende, yemek bende, gocuklann
yemesi igmesi bende. Bunca iqi yaptrrmak igin kadrn tutsaydrn bir de para
oderdin tistiine, ben bolaz toklufiuna yapml$tm. On beq yrl ben baktrm
asrl sizlere, beq kurug para istemeden. $irndi artrk elimden iq gelmiyor,
tabak Eanak yrkamryorum diye... Ben tutuyor muyum on beq yilrn hesa-
brnt, ben soruyor muyum onca Eahqmanrn karqrh[rnr? Ak pak sedir
yaygrlanm ne oldu benim? Krtrk yastrklanm... Sonra krrlentlerim vardr,
kuq iglemeh, Eigek iqlemeli, sarrh, mavili krrlentlerim, bohEa bohga
lav anta kokulu dantellerim, yasttk a$rzlarrm, mendillerim, ttilbentlerim,
duvar siislerim, ifne oyalanm. Elmas ktipemin tekine ne oldu?
ikide birde yastrlrnrn altrndaki clizdarunr yokluyor, kimse olmayrnca
Erkarrp gizh gtzh saylyor paralarmr, qeytan diyor, al ci.izdanrnr, sakla,
bakahm ne yapacak? Yanrmda rahat rahat konuguyorlar boyle, nasrl olsa
duymuyor, duysa da anlamryor diye. Allahrn hikmeti iqte, arada bir
agrhveriyor kulaklanm, duymasam daha iyi olacak qeyleri duyuveri-
yorum. Yoksa kimsenin bana bir sey soyledigi yok. Hadiye Hanrmr da ilk
gtin gelinin misafirlerinden biri sindrm, Oiefiter gibi, laf olsun cliye2
yanlma sokulup, nasrlsrn teyze, magallah daha iyi gordtim seni bu sefer,
deyip gitmedi[ine qaqtrm rince, sonra h6l6 dtinyada bu kadar hatrcnaz
insanlar varmlq diye qaqtrm ayakucuma oturup kaldrlrnda, gece olup da
karqr somyada yatmaya kalkrnca bir daha ve son kez gaqtrm. Yatmadan

228
 once, bir qey istersen bana seslen teyze, deyince qaqmadrm artrk. Ertesi
gtin geline sordum: Bana bakmasr igin mi tuttunuz bu kadrnr? ya 6yle,
dedi, sana arkadaq olsun diye di.iqtindtik. Bak sen, arkadaqrmr falan da
dliqi.intirlermiq. Kalksam yatalrmdan, onun gozti yatak ta, y a{acak hasta bu
kadrn. kendine baksa daha iyi, bana bakmazdan cince. Demedim. Elli beq
yaqrnda oldufunu sdyltiyor; ama kim inanrr, altmrg beq de[ilse de rahat bii
altmrq yrh var bu fani drinyada.
Bunamrqtrr ayol, diyor biri. Gozlerini aEmryorum; ama bunun da o
alhkhlardan biri oldu[unu biliyorum. Scizde hasta ziyaretine geliyorlar,
gozler kcimi.irli.ik penceresi, yanaklar elma qekeri, dudaklar btittirikaynana-
lan yiyecek kadar iqtahh: kan krmrzr. Giyim kuqamrn da, slisi.in boyanrn
da olgtistinti bilmiyor qimdikiler. Kaqlannr yolup yolup yaylar giziyorlar
ka.; yerine, dudaklanna kendi zevksizlikrerine gcire y"ni tii dudik yupry-
orlar. Hepsi bir ornek. Biri saglarmr mr krvrrttrrdr, sonra gelentere 6aLy-
glsun hep saglar krvnk. Durmadan de[iqiyorlat, amatopluca degiqiyorlir.
Bir bakryorsun bizim_zamantmrzrn ta$ pudra kapaklanndaki suriti iuqryo.
hepsi, bir bakryorsun hepsi birden $rrley.

__ Sanrrsrn aynr toyna tezgdhr yaprp takrqtrnp doktiyor bunla, piyasaya.

Higbirinde ayn bir koku, ay,n bir renk yok. Seslerinin trnrsr bile^ayru: iy
y azrrk... Bunamrqtrr ayool...r

Bunamadr, diyor, diqlerinin arasrndan, hece hece, heceleri bastra

bastrra. Solu[unun rshlr kulaklanmrn dibinde. Bugtin de agrlacalr tuttu
iqte kulaklanmm. sesi gok krzgrn. bunamadrlrrna da krayor gelin: Her
geyl-eri hatrhyor, bir qey unutru[u yok. Beyni gok sa[lam, ienden benden
iyi. Ha qunu bileydiniz kuq beyinliler, benim c,liim bile sizin beqini z eder.
Hadiye Hanrm bunlar gibi de[il. Ben konuqurken dinliyor anlat-
trklarrmr. Boq bog kafa sallamamasrndan anhyorum. Sdyledigimle ilgili
sorular soruyor, anlattnyor bana, hatrrlatmalar yaplyor; dudaklarrnr
sarkrtrp perdenin pilelerini saymryor. insan gibi konuquyoruz onunla.
Niqanrmda olanlan anlattrm; nasrl, kaynanamln elini optiirmek iste-
medilini bana, dti[iiniimti, olullanmrn dolumlannr birer birer. Nasrl
unutmuyorsun, diyor. unutur muyum, dtin gibi akhmda hepsi. Ben
soka[a grktrm mr herkes durur bana bakardr, diye anlatryordum gegen-
lerde, ben de giizeldim, oeai. ilk defa kendisinden sciz ettilini duyuyorum.
oyle rni, demiqim qaqkrnhkla, sonra krzdrm kendime, hig soylenir mi?
Kim bilir neler gekmiq ki b6yle gokmtiq kadrn. Belki de dedi[i gibi elli beq
yaqrndadrr. Pek anlatmryor kendini. Hoq anlatsa anlar mryrm ki? A[zrnda
geveliyor, efirilip ufalanryor laflan apznda. Bir limonata yapayrm ml sana
teyze, diyor mesela (evet, evet,teyze diyor srkrlmadan) tig defa soylettik-
ten sonra anhyorum ne dedilini. Bir de fark etmedi[imi sanlyor; ama
iiqengeg biraz. Limonatayr bolca hazrrlayrp uzun siire kullanmak istiy,or,

'],-3 {}i
::" L.
oysa limonatanazlk qeydir, bekletirsen tortulanrr, tazesi gibi olmaz. Bir
kere limon, kabu[uyla birlikte srkrlmaz, stkarsan kabulun actst limona-
taya geEer, tadr bozulur limonatanrn. Kabulun sanslnr ince rendeyle ala-
caksrn {ince, sonra iri iri pargalara boliip tisttine bol geker serpeceksin. Bu
igleri akqamdan yapacaksrn ki ertesi sabah srkmaya haztr olsun. Bu anlat-
tr[rm, kalabahklar igin, biz dii[tinlerde, niqanlarda yapardrk bciyle limona-
tayr. Benim istedi[im ne olacak, bir limonu srkrp iisttine yarlm bardak su,
bir buEuk tath kaqrlr qeker kathn mrydr olur. Hadiye Hanrmtn yaptr[r gibi
suyunu go[altrr, durmadan qeker eklersen tisttine hem tadt kalmaz, hem de
bana getirdikleri gibi daha igmeden posalanr dibinde. Dedi[im gibi,
azrctk i.iqengeg; ama iyi kadrn. Sen yoruldun arttk, geline sesleneyim de o
otufisun beni, dedilimde hemen aqkolsun gekmeye baqhyor. Gelin de
mrzmrzlanryor tabii, avug dolusu para veriyoruz kadtna, onu yormaktan
gekiniyor da beni yormaktan gekinmiyor, diye o[luma qik6yet ediyor
akgam. Para veriyorsun vermesine de, o da can ta$lyor, yazrk de[il mi
garibe?

$imdi de arkadaqlanna anlahyor bak: Bir dtiqti.i ki bu Hadiye Hantma,

nasrl seviyor, nasrl kolluyor bir gorsen. Kollarrm tabii. O da beni seviyor.
sizin gibi numara yapmryor, gergekten seviyor. Dtin alhyordu baqrmda.
Olme, ne olur, sen <iliirsen ne yapanm ben, diyordu. Hanginiz diyor bunu,
hanginiz? Bu evde de btitiin siilalede de, o[ullanmdan, torunlanmdan,
gelinlerden daha gok o seviyor beni. Bir tek o aflayacak arkamdan. Sen
inlat dur kokona arkadaqlanna. Bir diiqtti Hadiye Hanrrna, bir di.i$tti. iki
dakika ortadan kaybolsa hemen soruyor, yok mu Hadiye Hantm, nereye
gitti? Krzrnr gcirmeye gitti, dedim bugi.in, surafint ash. Bir kapattr
gozlerini, bir daha aEmryor. Yok canrm, uyumuyor, inadtndan agmlyor,
gozlerini dinlendiriyormug, 6yle diyor sorunca. Ne yapaca[rm goztimri
agrp da, sizin o kumpanyacr tiyatro kanlanna benzeyen suratlartntzr mt
gorecelim? AEmam elbet. $imdi de Hadiye Hantmt ktskanmaya
bagladrlar. Siz de sevin beni onun kadar, sizi de kollayrp gozeteyim.
Bitmedi bir ttjrlli beni Eekiqtirme, baqka konunuz yok mu sizin. bagka
Eeyler konuqun. HAl6 Hadiye Hanrma dtiqkiinlti[timii anlatryor gelin
hanrm: Takmrg kafasrnr allamaya. Bir tek o a[layacakmtq arkastndan. $u
kulaklanm da trkanmaft gitti. Soylediklerini duymak istemiyorum artrk.
Ben yalnrz Hadiye Hanrmrn aflayacalrnr iyi biliyorum. Hem de gerEek
gdzyaqlarryla, sevdi[i insanr yitirenin gergek actstyla. Ama susmuyor bu
kadrn. Ne diyor yine: Umurundaydr sanki Hadiye Hantmrn. O, ekmek
parasl diye bakryor." Iqi bu: hasta bakmak. Hastast ciliirse iqini kaybede-
cek. Sevdi[inden a[layacalrnr sanlyor, mtiqteriyi kaybedecek diye
tiztili.iyor kadrn. Bak terbiyesize! Utanmaz. Mtiqteriymiq. Nasrl da utan-
madan iftira ediyor Hadiye Hanrma.

230
 Sus sus, bak agtr gcizlerini. AEmam. Hadiye Flanrm gelmeden agmam.
Benim ya$amrml kendilerini cezalandrrmak santyor bunlar. Vallahi degil.
Afihyor ayool...
Olsun. Mi.iqteri diye baksrn, bakryor ya. Ekmek kaprsr kapandr diye
allasrn,s aflayacak ya... Ben bilmez miyim bana bakmak zorunda oldulu
iEin baktr[rnr. Siz bilmeden ben bilirim her geyi. Sizin gibi degilim. Giil
gibi baktrm ben kayrnvalideme, bciyle kadrn madtn da tutmadrm. Tam tig
ay giil gibi baktrm. Omrii olaydr daha da bakardtm, ne yapayrm yaqamadr
rahmetli. Ben istemiyor muydum iig ayda olmeyi? Ug uy da defil, iki giin
yatak, i.iEi.incii gi.in toprak, demiyor muydum? Ama 6lmedim. 0lemi-
yorum. Nasrl oliinece[ini bir bilsem, bir bilebilsem...
( 1e 87 -1 98e)
(KrrlanglEsrz Gegti Y az, 1990)

N apo men e
I
Nn gn7r, - nipo5to, nikako
2 ...1n7 oltrn diye...onako. reda radi
3
ayol- jao! avaj! (usklik koji koriste Zene)
4
O, ekmek porafl diye bakryor - ona me gleda zapard,e hleba
5
Ekmek kctptst kapandr diye afilasuz - Neka plade Sto je ostala bez
pardeta hleba

231
SELIM ILERI (t949)

Sawemeni pripovedad i romanopisac roden u Istanbulu 1949. godine

gde je zavrsio Gimnaziju Ataturk (Atatiirk Lisesi) 1968. godine. Napustio
je studije prava i otisnuo se u slobcclne pisce. PiSe pripovetke, romane,
kritike i studije koje objavljuje u uglednim knjiZevnim dasopisima kao Sto
w Papiriis, Yeni Ufuklar, Yeni Derg;,1 "ni Gazete, Yeni Hilrriyet, Sanat
Olayt, Giisteri, Milliyet Sanat, Yanna D,tfiru i dr.
Zavrlo uspelu i uglednu zbirku Zadnji dan priiatelisna (Dostluklann
son Giinil), odakle ji izabrana prlda utlavaia (Gelinlik Ktz), dobio je
nagradu Sait Faik za 1976. godinu. U ovoj zbirci (koja je delimidno auto-
biografskog karaktera) ulazimo u svet osetljivog dedaka vezaruog za
maj-ku, koji svoje doZivljavanje ljudi i dogadaja gleda i kroz majdine
reakcije na njih.
Podeo je da objavljuje pripovetke vrlo mlad. Iako su mu kritidari u
podetku zimerali Sio pokazuje teZnju da opisuje ljude. dogadaje i stvari
iloje nije video i dofiveo, ipak mu nisu mogli osporiti da on to racli
usp"5no. Tokom decenija je ostao rado ditan i dobro prihva6en pisac macla
nikada nije bio pisac,,u modi", niti desto nagradivan. Dobitnik je samo
joi
jedne nagrade, i to za roman svako veie Bodrum (Her Gece Bodrum),
ioju muJe dodelilo Tursko lingvistidko drustvo 1977. godine. Selim Ileri
pile po uzoru na tradicionalno tursko pripovedala5tvo, ne trudedi se da po
svaku cenu bude nov i originalan'

Dela:

zbirke pripovedaka " Cumartesi Yalruzl$,r (1968), Pastuma Yazt

(lgll), Disttuklarm son Giini) (1975), Bir Denizin Eteklerinrie (1980),
E ski D efterlerde s olmuE Q ig ekler (1982), S on Y az AkEamt ( 1 9 83)

Rom ant.. Destan Giini)ller (1913), Her Gece Bodrum (1975), 6li'{rt
iliEkilert (1919), Cehennem Kra,liEesi (1980), Bir Akqam Alacav (1980)'
yiEarken ,e fililrken (1981), flilnceye Kadar Seninim (1983), Yalanct
ve Isttrap (1"986),
;afak (1984), Saz Caz Dil!iln varyete (1985), Hayal
Kafes (1987), Mavi Kanatlannla Yalruz Benim. olsaydm (199I), Kmk
Deniz Kabuklan (1994)

E se j i : Q afidaEl* sorunlart ( 1 978), DiiEilnce ve Duyarltk (I 982)

Studij Agkt Memnu ya da uzun bir KtEm si,vah Gilnleri (1981),

e:
Kamelyastz Kadmlar (1983), Seni Qok 1zledim (1986)

232
 Memo ari'. Annem lgin (1983), Hattrltyorum (1984), O Yakamoz Sdner
(1e87)

Zbirke pe s ama : Ayryfit(1987)

Izbori : ilk Genglik Qa{ma 1ykiiler I-II (1992), Tiirk Romarundan Altm
Sayfalar l-il 0995)

GELiNLiK KIZ

Qocukken gidilen evler iki ttirlliydti: Annemin segti[i dostluklar ve

gitmek zorunda kaldrlr yerler. Annemin gonltince kurdu[u dostluklan
severdim ben. Qo[u dtinyadan elini, ete,[ini gekmiq kimselerdi. Oyle yer-
lere gidecefiimizde annemin ince krvrimlarla biqiryle_nmiq dudaklan
sevinEle goziiliiyor; ruj, dudaklarda hafifqe gezinip krzrla doniigttirtiyor:
krrmrzrsrnr. Kaprdan kedi adrmlarryle qrkryoruz. Annem, dikkatle sokak
kaprsrnr kilitlemiyor. Sonra sokak yazsa daha bir iE bqi[i,iionbaharr yaqr-
yorsak iyicene iliklerimizi lsltan lhk giineglerle dolardr.

Yollarda {ontip doniip gerime bakryorum,.$ifa' ntni d.'nize Erkan blir-

, ,]nr-rnda sakrzalaElan vardr. Artrk deniz banyolanndan vazgeqilmig gtin-
lerde, genEler onlann altlarrna otururlardr. Yofurtguz tarafindan sandallar
qrkryoi; Kurba[ahdere' nin3 a[iriat gelince ya kalamrq4 kryrlarrna Lrzanff -
ly.ya da.$i{i, d?l.Y"da'yai kadar gezinirlercli. O[1en giineqinin omuzlara
egrllqr, okqayr$r.

Annemin yeniden gengkrz gibi yollardan gegti[i srralarda, ya[murlar-

. dan bile gonenirclim, Bu ya[murlar'eig6rifik yrllanmrn ve qimdinin ya[-
murlanna yabancrdrr. Rtizg6r iiqtitmezdi; so[uk ri.j,zgdrlar
yafimurlupumun yakasrnr, eteklerini aglp ugurtmazdt. Yafmurda
yi.iriiytiqlerimiz annemle. Tramvaylann, otobiislerin, vapurlann, i'bndbr
bindi[imiz otomotrillerin pencerelerine iri damlalar vururdu. Damlanrn
btittinleqerek cama Earprqr: da[rlarak kendince su yollarr aEryor. Binlerce
resim gizerdim kafamda. Annemi gdri.irdiim, kuqlar uyduruyorum,
ayy idrzh Ttirk bayraklarr... Yafmurun gigekdtirbi.intinden tinlerce qekil
gegerdi arka arkaya. Bulutlarla da hep bu oyunu oynardrk. Incili ablayla.
Incil6 abla, annemin isteyerek, dzleyerek gittigi evlerin krzrydr.
Annemin onlan nereden tanrdr[rnr Erkaramryorum. Belki uzaktan bir
yakrnlrk, hrsrmhk vardr aramlzda. Bizim geldilimizi gcirtince delicesine
sevinirlerdi. Iffet hanrm beni kucaklar, saglanmr defalarca 6ptip koklar&.
Taqhktan girilince karqrmrza di.iqen odaya koqardrm. Burada iffet hanrmrn

233
annesi yaglyor. iffer hanrmrn annesi, ben hattrladr[rmda. gok yaqh bir
kadrndr. Vi.icudunun yorgunlu[una kargtn, akh dingti. Ihtiyarhfitndan
yerinden kalkamryor, sabahtan akqama kadar bir ktiqe koltu[unda dua
ediyordu. Mor kadife iizerine srma iglemeli kesesinden elyazmast
Kur'an'rnr grkanr, hig srkrlmadan ezbere bildigi ayetleli tekrar tekrar .

okurdu. Onun elini operdim. Bu el, her vakit tutaf, b;iEih 6ir rrr"n"Iqe '
kolonyast kokardr. Kolonyasr,N"y.!,b.--". harumln baqucunda dururdu'
Yuv arlak, tbmbril qi genin kapalr sinc zip rengiydi.

Nuhbe hanrm krna yakardr saElanna. Oni.i iqlemehbeyazitilb"ntt"rl"

orterdi saglannr. incecikti sa91n1 orttti[ti ttilbentler' Yata[rnlL ayak.ucuna .

konmug bohgasrnda kahn tiilbentleri vardt, lavanta torbiciklariyte'Sarmaq i.:""

dolaq. Nuhbe harum azrctk krprrdanrp hareket ettilinde terliyordu ve ktzt
siltlna kaltnca ti.ilbentlerden koyardr. Elbiselerinin yakalanna rokoko
yapraklar iglenmiq; ikide bir ellerini bu yapraklara de[dirivor N.yhbe
irurr.. Benie biiytik insanmrqrm gibi konuquyor. Iffet hantma <Qocu[a bir
bardak ti.ikenmez6 versenize canlm,>> diyor. Iffet hanrm h616 ttikenmez
kurardt krg aylannda. Benim igin taze meyveler, balbademler, iEfistrklar
getirir; sessizce bir yana brrakrrdt. GerEekte.qnurun. $aklattrfir bir yoksul-
iuk, odalardan taqh[a, taqlktan mutfafa bdlTi [efirsiz sinmiqti. 1' I
i:"
incild ablalarrn evi, Bahariye'nin7 arka sokaklanndaydr. Buradaki iiE
kath .kirgir konaklan, zenginlik Ea[larrnr kapadrklanndan kiraya verilm-
iqti. Ev sahipleri, herhalde pek onceden karqr yakaya taqtnmrqlardt. Bazr
gtinlerde, havanrn agrk ve aydrnhk olclu[u gi.inlerde at araba-slyle gelirdik
incila ablalara. Oteden soka[a sapar sapmaz dantelah mendil kenarlannt
hatrrlaran qdti'EiTdiilal gdriintirdti. Tahta oymalar Eok gi.izeldi. Nicedir
kona[rn yiizti ya[hboyq. gggnedi[inden karanp Eirkinleqrniqti. Damrnda
trep sazlar bitmiqti. t<rrik Oottiktii pencerelerin kepenkleri. BahEeden gir-
ince, konakta kimselerin yaqamadr[rnl di.iqtini.iyordu insan. DutafiaElarryle
akasyalar bakrmsrzhktan yabaniiia$riii5liiar..

incil0 ablalar, hemen bahEeye agtlan en alt katta oturuyoriardr' Arna

pencereleri kapah durdulundan mevsimlerin rengi,, rqr[r. kokulan kona[rn
[ii..ina.n bozmaeve giremezlerdi. Evin iqinde suskunluk ve stcak, lncilA
'ablantnyeqil'tAalUryapraklanyle...bp.s'ledi[ik?in#i]asiilinotiiqleriyle
c1a[rlrrdr. Taqhkta duvailar af< iJdAaniyAi,{NutrUe hantmtn odasrnda giilku-
rrir. KireE badanantn iizerine yaplgml$ firEa krllannt ayrklamaya
bayrhrdrm. . { r.tsi1/*i.. , ..\.i,..., j
Nuhbe hanrmrn eqyasr yrllardrr yenilenmemigti. Evin kokeqi gibiydi
e$ya. Duvara dayah, parlakhlrnr yitirmiq pirinE topuzlarla bezeli ytiksek,
!-\a,!i t " 'j-;"_'t't-s: 'r_

234
 demirden tuiydtus, ; salh sollu, yastrklarra hi.aiil;: doidurulmuq kortuk;
tizerinde iki biiyiik gaz lambasrnrn durdu[u aynah (onsol... qimd'i sadece
bunlan.unlTr?{ubiliyorum. Sonralan Nuhbe hanrmrn yanrndan ayrr-
ma<hfr IncilA ablarun mevlut gekerlerini bir de.

iffet hanrma, kolay kolay, Nuhbe hanrmrn krztdr denemezdi. Ufak

tefekti, igi tez kadrndr. Qok |oiimilgtti, yaqrnr kestiremezdim bu ytizden.
Annesine sigara saran elleri, ttiti.inden olacak, sapsanydr. Modasr gegmiq
upuzun elbiseler giyerdi. Giysileri deliqir, g6[stine raktrEr e-tmai igne
de[iqmezdi: Ne dah oldulu anlaqrlmayan bir altrn
Eubulu otrrtulrirq
taqlar. Taqlann tiimiine su kagmrgtr, kara karaydr. Saglan topuzdu iffet
hanrmrn. Baqrndaki kemik tokalan, firketeleri ne zaman saymaya kalk-
sam, sonunu getiremezdim. !'ii'i \-r '/ " ' s ' il, \ i u

Dr$arda ya$anan kalabahklardor, e[lence]erden. sevinElercJen, hatta

fiztinttilerden ve kederlerden br-r eve $Uabilen bir tek bizlerclik: Annemle
ben. . - ;), -.- y ii\,
incild abla, gegmiq zamanlardan kalma bir perikrzr gibiydi. Krzrl i
saElarrnr omuzlanna doker, alrr alrr tarardr. papatya sulanyleS-yrkanryor
sa_gian. Papatya kaynryor ocakta. ikimiz ufaLyoruz papdtyalan. r.-
5rri1
Incil6 ablayla karanfil.kurusu kaynat"rp dlsani yrifliyoniz. onunla trirlikte
olmaktan mutluluk duyardrm. iugirdlm kuca[rna. Defterime tendidtilii i
yapardr Faber kalemlerimle" Qukulata yaldrzlannr biriktiriyor, kiriqrklin
ince parmaklarryle dtizeltiyor; ben gelince bana verecek. Kimi vakitler
annesi gibi sagiannr
.topluyor, ,ama onun topuzu srkl degil. Aralardan
kagan y u mu q ak by.kl6l.rer eri i; eiiiib dil q erd i.
Baqka gelip giden yok muydu oraya? sanki rjst katlarda kimse otur-
muyordu ve biz, kimsenin yaqamadr[r bir kona[a tanrktrk. obtir
"'
I
"
\.i.1!"i krlaprlarla merdiven baqrnda, bahEede, dut a[aElannrn golgeii[inde, hiE !
bir yerde hig bir yerde.\ar;rlagmachk. Nuhbe hanrmrn soirinli .tI;gi inrun-
lar geEmiq, g6Em'iiqlerdi. Sbigii?iJ,izren,'salliik"ydricklarryte
Eekiirdikleri
fotolraflan gosterirdi bana eski tanrqlannrn. Anrlarryle yetiniyorclu. iftet
hanrmsa bdyle qeyleri d0qii.nrneye, anmaya firsat buiamizdr sanurm. Evi r
evirip geviren, kotarandr iffet hanrm. incild'yla birlikt.e btitiin giinler ".

Eahqrrlardr.. Klisiiala"gbqihi$r]$ler biter bitmer, in"i rrrn,*,,u?*uyo

gottirtirdti. Incil6'nrn babasrndan kalan aztct',;.-efmgklj ayh[rna; dul ve
yetim maaqrna iffet hanrmr zorlukla sattrEr iqlehi'eleriii,'g"oz-,rurunun, el
eme[inin pek ucuza gider karqrh[rnr eklerlLroi. UEil bir ba-qlanna,',erkeksiz
yaqryorlardr. Belki de drg
$[nyayla ilgisiz yaqamalan Lundandr. ift'et
hanrmrn elinde en canh iplikG? hiizne b}lar!; ign", griz kamaqrrncr
",
gigeklere acr gokErtirdl.' oysa incild ablanrn- slizenGri, sarmalan,
hesapiqleri huzur verirdi igimize. {. . ^,.... !-r i.

235
 Annem, onlara gitti[imizde daima hediyeler gdtiirtirdti.. Srrayla Nuhbe
hanrma, iffet teyzeye ve incild ablaya. Ama bu hediyeler, annemin gitmek
zorunda kaldr[r yerlere gdti.irdtigi.i buket gigeklere, ltiks fondanlarabenze'
mezdi. Paketleri grzhce taqhktaki ayaklan sallantrh yemek masaslna
brakrrdr. iffet hanrm hemen fark eder, <<Krztm ne diye zahmet ediyor-
,rn,rrg derdi. Sesindeki titreyiq, bende oralardan, o taqhktan ve odalardan
kaEmak ihtiyacrnr uyandtrrdt.

Taqlkta ayakkabrla rffntzr grkanrdrk. Naftalin kokulu terlikler getirirdi

incitd abla. Terlikler ayaklarrmabitaz biiyiik geliyor. Qay vakti ktzarmtq
ktigiik ekmeklere si.irtilii reEel ve terdya[ryle kahvaltr ediyoruz. Birden
iqtahrm kapanrrdr. incilA ablanrn gcizlerini arardtm. Bakrqlarrmtz
birleqti[inde dinerdi midemin sinsi bulantrsr' $'!-'
Bunca eski, yaliir eqyanln ortaslnda gay fincanlan harikulddeydi. Bun-
lar porselendi. Kulplarlysa gaya e[ilmiq, Eayr yudumlamaya hazrr gi.imtiq,
kuqlardr... Qay igtikten sonra incil6 ablabrze ut galardr. <Qek deveci deve-
leri engine / gimdi'hEHi itiiet'ite zengine>> diye bir Giiney-Anadolu
ttirktisii soylerdi. Nuhbe hanlm, bu ttirkti soylendi[inde incitd ablaya
nedense aar!,rii] kiismtiq bakardr. Ya da bana oyle geliyordu. Qtinkti
akgamrn karardr[r saatlerde kaptntn grcrdayarak sokaktan aErlmayaca[rnr
bilmek, bende Eiizemedilim duygulann baqlangtcr saytltr. Sdzgelimi bize
\l\'I

sunulan gi.imiig kuqlu fincanlann krrrldrfrnr duyardrm' Kafesteki kanar-

yanrn bir sabah oldiifiinii. Bahgedeki camlan boydan boya Eatlak limon-
lukta srkrqmrq anlan. Biz eve dondiigtimi.izde babamr beklerdik.
' ..
r r .: !{,. t .'1" ,' '
" ',.t
hammla Incilfl'run hiE gelmeme-
$aqrrmam gereken konulardan biri, Iffet
leriydi. Nuhbe hanrmrn yaghh[rna, yiiri.iyemeyecek kerte yorgun oluquna
ballardrm bunu.
qeyle karqrlaqtrk incila ablalarda. Nuhbe
Bir gi.in ola[antisti.i bir
hanrmlara annemle benden baqka misafir gelmezken , tlkyaz o[ledenson-
rasrnda, genE ve yakrqrkh bir adam, taqhktaki masayl gevreleyen iskem-
lelerden birine oturmuq, kahve iEiyordu. Pencerelerin kepenkleri
aralanmtgtt i.istelik. iEeriye yansryabilen, nihayet odalan dolduran gi.in
rqrpr ansrztn eski eqyayl bi.iyi.ilemiq., qenlendirmiqti. Genq adamtn saElann-
dan bir demet alnrna ddkiilmtiqtti. iffet hantm annemi karqrladr[rnda, o da
aya$a kalktr.

<Ne iyi ettiniz de geldiniz,> dedi iffet hanrm, <<eriqte kesmiqtim ben
de.>> i\'"{d}{

236
 incild abla ibriqimleri, elvan elvan iplikleri topluyordu tel0gla.
<<Kusura bakmayrn,>> dedi anneme.

<<Biz yabanu mtyn incil6?>

dedi iffet hanrm. <<Tanryacaksrn siiheyld, Hasan amcayla
<<cahit,>>
K0mran yengenin o[lu.>
._.:,!,..,! {-iii.u.\ }:{-,
Annem gi.iliimsiiyordu. Hasan amcayla K6mran yengenin adlannr ilk
kez igitiyordum.
<Mtihendis grkmrq bu sene cahit. Binbir giigltikle arayrp bulmuq
burasrnr salolsun.,

Ben hemen mi.ihendis olmaya karar veriyordum. Geng adam, hemen

benim cahit a[bim oluyordu ve ben, btiytiytince trpkr ona benziyordum.
Genig omuzlu, uzun boylu, insan elini srkarkeq€\ivenq veren.

cahit a[bi saygryla annemin elini srktr. Benim de. Galiba hayatrmda
alaysrz elimi srkan birinci insandr o.

Diin gibi hatrlyorum: o

gtin kandil simitleri yedik Nuhbe hanimrn
odasrna dolugup. Nuhbe hanrm bayalr gengleqmiqti. catrit albinin getir-
digi siyah-beyaz damah baqdrtiistinii gcistermigti anneme. onlan iuyrp ! ..

soran bir baqka insanrn gizli gururunu taqryordu. <cahit afbine giir otu_
sana>> dediler bana. cahit a[biye bagrmr geviriyir, sonra utangla yere
e[iy-
ordum. Bahgeye grktrk; incild abla, cahit a[bi iigtimii z. Camlan uoyoan
boya gatlak limonlukta kuru otlara oturduk. Taqhla girip prtprt terhtler- . .,.^. . ', '
imizi giydigimizde giineq batryordu. Nuhbe hanrmrn odasr alacakaranh[a
btiriinmi"iq,tti. cahit a[bi. alacakararhkta, incil0 ablayr seyrediyordu
sezdirineEerii'cahit a[bi, deflerimi, incil0 ablanrn yupt,g, kenarsi.islerini
(..' r
'! gdsterdim. Qarprm cetvelimi Erkardrm okul gantamdan. Boncuklarrn yer-
lerini degiqtirdirn. Pe?!'eli'e
-suda halkalar Eizdi defterime catrlt agui.
Nuhbe harum, or<lan oraya koqugturan iffet hanrmrn terli yiiziine bir q"yt",
mrnldanarak fr'fledi. incil6, auia ut Ealmadr. Eriqtelerimizi patjska ;i.i";-
bay.a koyd, iiret hanrm; <<Sana da verece$im
"cahit,,
deii. ,,Size gelip
yerim teyzecilim.>> Hasan amcanln, K6mran yengenin yinelenen uJturi. '- +- ' i,
Nuhbe hanrmrm kadife kesesinden grkan eryar*uu Kur'an. Aynhken
annem, incil0 ablayr sevecenlikle kucakhyor.
, j\. .. r, (.t\_!r$.
llkyaz aylannda cahit agbiye rastladrk Nuhbe hanrmlarcla. Misafir
odasr gimdi, bize oldu[u gibi, onun igin cre agrhyorclu. iqe girmiqti cahit
agbi. Mtihendislilin cini.i qimdi agrktrlar, herkes mi.ihendis otmatr istiyor-
dular... Kadrkciy'tinel0 geEtilinde, ne yaprp ne edip, Nuhbe hanrmlarda
eriqte yiyordu.

237
 iffet hanrm kasnaklag konsolun g6zi.ine kaldlrmrq durmadan bir qeyler
Tag[k-
dikiyordu. Sayfalalm gevirdi[im Manidifata'lar da yoktu ortahkta'
taki masanrn altma beyaz k6[rtlar yayrltyor, bigiliyordu' Sokala
11 kumaqlar
sordum: i' '.',
Erktr[rmrzda anneme ,

<<Anne, Cahit afbi onlarrn nesi oluyor?>

<incild ablayla evlenecekler. Allah, yiizi.inti gtildtirsiin incil6'nrn'ol1
<incil6 abla gidecek mi buradan?>
incitd ablayr yitirmekten tirktiyordum. Qocuk kalbime hanqerler
batryordu. inciia ublu li*onlukta yine ut gahyor. Cahit a[bi
giir sesiyle"t".',,",.
<<Etme beyhude fig[ii v#geg gtinll, qarkisrni okuyordu.
Nuhbe hanrm,
kanarya
odastrun i"r."r"tiri ardrna kadar aqmrg,-dinliy,9ldq,,K'afesteki
i',116 ',
giineqlerde bahEeye Erkartrhyordu 9t.q9'err;'ii,. i*,,n-q|"t,?iT1$.1': '
Nuhbehantmtnsedeflit<avui<tit<tairnayerleqtirilmi!crl:z,RiipeqiQekIen
bile tomutcuklahrirrqtt. Ben kona[rn oymah dani Qikrhalairndan hoglan-
i :-

mryordum, limonluktan yi.ikselen kahn erkek sesini sevmiyordum,

cahit
agbi dostum olmuYordu. I a$ -r,l
'..9 '- ,, ., - i

iffet hanrmlann odasrndaki cil6h tahta sandtk aqrhp kapanryordu'

Okul grkrqlannda genellikle buraya geliyorduk annemle. Tahta sandr[rn
gey-
acilrp kapanrslanna. <Eskiden,>> diyordu Nuhbe l1arum' <krzlarrn
#;" il;ii
'i.il- *dkil", ui' i.ri-tetdi,aln ktvrr tirviiii6kunmuq hil6li Aralk
gdmie.-
Herkes gi.iliiyordu* onun anlattrkla.na'
"r"f.Urfitt,,
t"p"nn"iden qiqman dut sinefleri giriyordu o9ul3: Hevesiii,'ioqkusuz
gtinlerim. inciia-ablayr, o duta[aglannm g6lgeledi[i evden ayrr diigiine-
iriyordum. incil6 aUta Uir perikizr olmaktan uzaklaqryor, etiyle-kemi[iyle df,!',,n,... -
.s

geiE e[e ddni.i qriy ordu. Qarq afl ardan src akt utyc-3la, her
qey hazrlaruy ordu
geyrzde.

<O u[ursuz mum Eigeklerinden,> diyordu da' baEka demiyordu

annem. Niqan elbisesi dikilirken foz bozuldu. cahit a[binin geliqleri se.y-
artrk' Incild
reklegmigti. Limonlu[a geqip ataturka garkrlar soylemiyordu
; il t|", abl ay i ku c akl ay r 9l an noa so[uktua b-t]Hg.* oturu
p kalkmas t, giy i1t1P kg3,$ t
tg \*+
apmadr boy boy' Mu m i9 e k-
\r'''-ri**+ b aq kal aq mrqtr. Defterimi'E5&si,lt"U,E genler y E
rr- 11 -*.,

ieri limonlukta kendi kendiierine bitmiqlerdi. <Yillarca otun tiremedifi

{*ci
'T\r CL

limonlukta.>
cahit agbinin incila ablayla niqanlanmayr$lrun nedeni belirsizdi'
Annem konuqmuyordu sordu[um vakit. Ben onlara gitmedi[imizde
garEabuk unutuyordu m.7,aten tatil yaklaqtyordu, yazrn es.rikli[i vurmuqtu
.i]iX[,Ia*-
baqrma.
238
 Iffet hanrmr ktpkrrmrzr gdzlerle buluyorduk. UEuk pembe tafta nigan c. eln C.tUI 1"*
elbisesi eski gardrroba asrlmrqtr. <Uziilmeyin iffet abla." diyordu annem,
(<nerde incili gibi krz bu zamanda. Krsmeti kapanmadr ya., Kendi
de
inanmryordu soylediklerine pek. Kanarya eski yerine kondu. incil6
ablarun ytizi.inde yaqanmadan ttiketilmiq umut artr[r gi.iliimsemeler. Sonra
sonra zayrflamaya baqladr. Ince viicudu ateglerle kavruluyordu. <Bu 1"fi*;ur
(i
yaprlrr mrydr,>> dedi annem, <bu yapyalnrz, sr[rnaksrz insanlara yaprlrr Ll't,.-o tfu srTe.
mrydr bu!> !"1\c -ru'rr"1l(.

Annemin misafir giintinde beyaz eldivenler gegirmiq, giineq qemsiyeli

bir kadrn, <Incil6'yr da bundan sonra kims e armaz,>> oedi. g6rm"di o
"ez
miihendis gocukla. Limonlukta garkrlann bini bir paraydr. Gdkleri grnlattr
dvazeleri.>, Hallerini bilmeyiglerinden sdz edildi iffet hanrmlaln;
Krzrlay'ar2 sarrlan hesapiqleril iJ{I* ilneler, civan kaql.an.
.;,;;;.u
Niqanrn bozulmasrndan bir yaz gegmiqti. Koskoca bir yaz gegmiqti.
Cahit albiyi yantnda ktsaca boylu, gok grk bir krzla Moda'da goimtiqtrik.
Deniz Kuliibii'ne giriyorlardr. Geng krzm saglarr bukle bukle kesilmiqti. 1! r- ,\ tl"l,C{-/
Pergemleri, yokuqta cahit a[biye yaslanrqlan... Deniz Kultibti,nde caz Lorrlsrr lo

galtyordu. Kayrklarla gelip dans edenleri seyrediyordu halk. Cahit aEbi,

anneme sel6m v_e1mek istemiqti: Hasan amcayla Kdmran yengenin o!lu,
<1Taruy3cak9rn Si.iheyl6.>> Buz gibi durmuqtu annem. Bana eI sallamrqtr
Cahit a!bi. Kolumdan gekip si.irtiklemiqri annem.
, Dti[{inler yaqanryor. Gelin gtileryiizle iniyor merdivenlerden.
Qocuklar geziniyor ortahkta. Kadrnlar aynalafi,a yaprh saglannr di.izelti-
yorlar. Diigiin pastasr kesiliyor.
Ben hig dti[iinlere gitmiyorum.
icinde 44-" qekerleriyle bir rek lokumun oldu[u pembe k6[rdr
l,G**** aEml$tlm. Pembe k6[rt ktildhta incild ablamrn soluk burt rtr fotofir#rnr * \'* (-rl-/'1- ut

gormi.iqttim.
_Limonlu[a kar ya[ryordu. Kar, gatlak camlardan ilEeriye
yaErp eriyordu.
Kuru ayaztn ardtndan ya[murlar geldi. bua 1o,L,"o!o,
cr)-\r'tts
<Hoq geldiniz,> dedi annem.
<<$akrr $akrr yalmur, mangonumu rslattr,>> dedi annemin
.
siyeli konu!u..
gtineq gem- {".7t
Qizmelerini grkardr. Manqonun ttiylerini kgbatlr. Soba ll-l:!"rts
. ''
,
t\t.)*T.v
,

yanan odaya girerken, <Iqittiniz mi?> diye sordu. <Sizin incil6'mn Cahit, t -c\ *1 -i-v.
eski elgilerden Regaip beyin Ytzryla niqanlanmrq, yrldrnm nikAhryla
evleneceklermiq.> Bir an sustu anlamh goz stizmelerle. <Regaip bey gok
seviniyormuq. Sevinir elbet. Cahit hem gi.izel gocuk hem Oe istit<Uali
agrk.>>

Annem, misafir haruma muzlu pastadan tutmuyordu.

( Dostluklarrn Son Giinri, lgl 5)

239
N apo mene
, $rfo _ ulica koja rzlazi na Mramorno more u kvartu Baharije na

azijskoj strani Istanbula

2 yolurtEu - naziv parka koji se nalazi ispod ulice Sifa
3 koji tede pored parka Jogurtdu
Kurbalaltdere - naziv potoka
4
Kolo*rS -naziv kvarta u azijskom delu Istanbula
5
Mod, - naziv kvarta u azijskom delu Istanbula
6
ti)kenmez - vo6ni sok
' 7
Bohoriye -kvartu azijskom delu Istanbula
8
papatya suYu - daj od kamilice
9 se toliko trudi5
. ...n, diye zahmet ediyorsun"'za5to
l0 Kodrkdy delu Istanbula
- kvart u evropskom
tl Alloh yi)zi)ni) gi)Idilrsi)n incild'run- neka Bog obraduje IndZilu
12
Ktnlay - Crveni Polumesec

240
i.{EDrvr GURSEL (1951)

Savremeni knjiZevnik, teoretidar knjiZevnosti i kritidar. Roden je u

Gaziantepu 1951. godine. Nakon zavr5ene mature u Galatasaraj liceju,
odlazi u Francusku na dalje Skolovanje. Diplomirao je na Sorboni na
Odseku za savremenu knjiZevnost i doktorirao kod profesora R. Etiambla
(Etiemble) . Zivi u Francuskoj i radi u Francuskom nacionalnom centru za
naudna istraZivanja.
PiSe za dasopise Yeni Dergi, Yeni Edebiyat, Milliyet Sanat, Hiirriyet
Sanat i druge. Pored svog naudnog rada objavljuje i knjiZevna dela na tur-
skom i francuskom jezlku, od kojih su neka dobila vrlo ugledne nagrade.
Za zbirkt pripovedaka Leto koje je dugo trajalo (Uzun Silrmiig Bir Yaz)
dobio je nagradu Turskog lingvistidkog druStva (1976), a za zbirk:u Moj
dragi Istanbul (Sevgilim Istanbul) dobio je specijalnu nagradu LirijaFran-
cuskog Pen kluba (1986). Za pridu Zmurke (SaklambaE) iz ove zbirke,
dobio je nagradu Haldun Taner za 1987. godinu (koju je podelio zajedno
sa Tomrisom Ujarom i Murathanom Munganom). Ista pripovetka mu je
donela nagradu za najbolju stranu pridu koju dodeljuje Radio France
Internationale. Nedim Gursel je bio udesnik oktobarskih susreta pisaca u
Beogradu 1989. godine.
U svojim pripovetkama sa savremenog stanoviSta opisuje uspomene
iz detinjstva i rane mladosti, ose6anje samo6e i beznada, mada sklon
temama koje se tidu mu5ko-Zenskih odnosa i seksualnosti. Zbirka pri-
povedaka Knjiga o ienama (Kadmlar Kitabt) bila je zabranjena u Turskoj
po5to je progla5ena skarednom.

U pridi Povratak opisuje svoju ulicu i ku6u koja se nalazi u podnoZju

Anadolske tvrdave i u kojoj mu je do nedavno Zivela majka.

Dela:

Zb i r k e p r i p o v e d a k a i U zun SilrmilS B ir Yaz (I97 5), Kadtnlar Kitabt

(1983), Sevgilim istanbul (1986), Sorguda (1988), SonTramvay (1991)

Putop isr: Seyir Defteri (1990), Pasifik Ktytsmda (1991), Balkanlarct

D)niis (199s)
Studije i kritike : QagdaE Yaztn ve Killtilr (1978), geyh Bedrettin
Destaru Uzerine (1978), Yerel Kiiltiirlerden Evrensele (1985), Ndum Hik-
met ve Geleneksel Tiirk Yaztnt (T992), Bozktrdaki Yabanct (1993)

241
 DONU$

Yol boyu kavak a|aglarr, koprii, yokuq yukan dar sokak. Soka[rn bit-
iminde kediyi gdrdtim. Yrkrk bahge duvanndan duta ttrmandr, oradan da
Eattya. Baktrm baca ttiti.iyor. Riizgdrda savrulan kiilrengi, yolun bir
duman. Kedi dumana girdi grktr, kiremitlerin arasrnda kayboldu sonra.
Bahge kaprstntn oniinde durdum. Girsem yol bitecek. ,.Omur biter yol bit-
mez.>> Kentlerin, otellerin duvarlannda yazilydr. Bir geminin beyaztnda,
trenlerin ugaklann alntnda. Bekleme odalartnda, gar saatlerinde, kamyon-
larrn otobiislerin on camlannda yazirydr. Ya da biri, tanrdrk bir ses, hep
bu ttimceyi fisrldadr kula[rma. <Omi.ir biter yol bitmez.>> Girsem Paris'te
Figuier sokafirndaki odamrn kaprsr galtnmayacak bir daha. Ne telefon
Ealacak ne de Notre-Dame'rn Eanlan. Gece, lambamm rgrlrna tiqiiqme-
yecek Ttirkge sdzci.ikler. S{irgtin bitecek. Girsem sofada,qedilin tizerinde
bulaca[rm seni. Saglartn alarmtq, yuvarlak, beyaz yi.izi.inde sabrr.

- Dondi.in demek.
- Ddndilm.
- Sen yokken a$aglara so[uk vurdu. Qtirtiyiip gitti hepsi.
- Bizim duta bir qey olmamlq ama.
- Onun da hali benim gibi. Devrildi devrilecek.
- Yok, yok, iyisin maqallah!l iyi gordi.im seni.
- Kocadrm artrk. Bil ki takatrm kalmadr. Bu son olsun!

- Bir gittin, gidi$ o gidiq.

- Nasibini alrnadm mi hayattan, ha16 doymadtn mr dtinyaya?

Dolru, bu son olsun arttk. Bir daha gitmem. Bunca yalnrz kalacafirnr,
boylesine kocayacafrnr bilemezdim. iqte gtirtiyiip gidiyor her gey. Ben
buradayken de so[uk vururdu alaglara. BahEeyi aynk otlart kaplar,
sarrucm suyu gekilirdi. Ama qimdi, ne tuhaf... llkyaz hig gelmemiq gibi.
Sanki krrkikindiler hig ya[mamrq. Toprak kurumuq, crhz yapraklarda belli
belirsiz bir iirperme. Rtizgdr yafmur getirmiyor anlaqrlan. Dallara su
yi.iri.imtiyor. Ne tuhaf... ev terkedilmiq gibi. Koltuk cirttileri kaldrrlmamtq,
sedirin tisti.i bir kartq toz. Duvardaki da uzun stiredir el defimemiq.
.T,:t":.
242
Yanrbaqrndan hig ayrrmadr[rn galar saat bile durmuq. Kirli duvarlar,
odalar, bahgeye inen merdiven, tahtaboqun sessizli[i... her qey her qey bir
eski zaman di.iqi.inde. Gdzlerine uzak bir yalnrzhk inmiq. Yoksun sanki,
oturdu[un, bana baktr[rn yerde delilsin. Sevecenlikle bakmryorsun. ilk
kez, yrllardrr ilk kez pencereden ayrrp olluna yoneltti[in bakrqlarrn
donuk, ya$amasz. Btaz gtil{imsesen duvarlarrn beyazr geri gelecek yine.
Saatin tiktaklan sofayr dolduracak. Sedirin, musafin tozu yok olacak bir
anda, dallara su yiiriiyecek. Ama gtili.imsemiyorsun.

- Seni gok bekledim. Giinler geceler boyu.

- Geldim iqte, sonunda d6ndtim.

- Geldin ya, bekledi[im sen de[ilmiqsin.

Bekledilin ben de[ilmiqim demek. Do[ru, sen bir baqkasrnr bekledin.
Bahgede, dutun golgesinde dizlerine yatrnp salladrlrnt, gece i.izerini
ottirtip duasrnr karanh[a tifledi[in (ocir[u, konuk odasrnrn duvanndaki
fotofirafta gi.iltimseyen delikanhyr bekledin. Qiinkti yakrnlannrn, cizellikle
de kocanrn oltimtinden sonra onunla yapayalruz kalmrqtrn bu ahqap evde.
Yaqamrn onun ya$amrydr, onun varh[rndan ibaretti di.inyan. Gtin onunla
baqhyor gece onunla bitiyordu. Oydu yaqadrlrn. Bir gtin ardrndan bakrr
rnaqrapayla su doktip Paris'e yolcu etti[in delikanhyr, seni brkang
giderken sarsrlarak aflayanr bekleyecektin elbet, yrllar sonra Al6addin'in'
sihirli lambasrndan grkmrg gibi kargrnda ansrzrn beliriveren sakalh, yor-
gun adamr degil.

Bilsen ne acrlar ne yalnrzhklar gekti o adam! Bir kentten bir

bagkasrna, bir kadrndan sokaklarda dtekine savruldu durdu. Dar odalarda,
karanhk sokaklarda gegti yagamr. Bilmedi[in, dtigtinde bile g6rem-
eyece[in dev ugaklara binip okyanuslar agtr, ulultulu kentlerin cadde-
lerinde, parklannda dolagtr. Yuvarlak beyaz ytizi.inti yakrnhfrnr unutmadt
ama. Paris'te Marie Kopri.isiiniin altrndan akrp giden Seine trmaftntn
bulanrk suyunda, Figuier Sokafirnda lambastnr yakrnca beyaz ki[rtlara
vuran rqrkta seni gdrdii. Senin ellerini, ytiztinti, geniq alnrnt. Moskova'dar
Puqkin Alanrna kar yafarken sen vardrn akhnda. New-York'da Gate Vil-
lage'in karanhk mah2enlerinden birinde caz dinlerken de. Ve hiEbir
gtineq, Akdeniz'in yakrp kariuran gtiheqi bile, senin varh[rn kaclar rsrta-
madr iEini. $imdi, yrllar sonra karqrnda dikilen bu yorgun, bu gtin gdrmii;;
adamrn bekledigin olmadr[rnr soylemekte hakhsrn. Ama o hep bu anr,
dcineceli bu gtinti bekledi. Anla artrk.

- Tanrmadrn mr oflunu? Bekledi[in ben degil de bir bagkasr mrydr?

r\
L+) A/\
 - Dondllm iEte. Bu son olsun. Bir daha gidersem yol bitmesin.

BahEe kapistrun oni.inde durdum. Girsem ardtmdan stmstkt kapanacak

kapr. Merdivenden sofaya grktrlrmda Paris bitecek. Ilrklr kalabahk bulva-
rlar, kahveler, gtizel kadtnlar, he1 qey bitecek. Biterse bitsin! Burada, bu
ahqap evde seninle yaqamanrn, sakin bir hayat stirmenin zamanr goktan
getOi bite. Evi onar# tjahEeyi di.izenleriz. Toprak canlanrr. dallara su yUriir
yeniden. Bakarsrn yapraklar da yegerir. Bir iamanlar golgesinde
uyudu[um dutun kahn, iri yapraklan.
.. ,!.rf, ,.

Kapryr agrp bahEeye girdim. umdu[um kadar bakrmsrz de[ildi. Her

qey eski yerinde: Dut afiacr, taq duvar, kgqede, kullanrlmayan sarntE.
toprat kokusunu iEime gikir." hey"canrm yafrlti 6taz. Govdem rahat-
layip gi:v'qeiti. tam srrastdtr. $imdi grkmahyrm sofaya, hemen qimdi' Kaq
yri otOu... Kaq yrl oldu seni gcirmeyeli, sesini duymayah. Sofanrn tahta
cloqemesine ayak basmayah kag Vtl ol4u! Gece, tizerimi ortmeye gelirken
ddqeme uy*klurrnrn aitrndu gici?aaiai. Sarsrldr[rnr duyardrm evin.
Duvarlar, pencere camlan titrer karanhk Eo[alrrdr. Sen odaya girince
ansrzln duruverirdi her qey. Karanhk uzaklaqr, yiiziinde dtinya rqrrdr. En
derin, en gtizel uy\uyu sen duanr okuyup karanh[a tifledikten sonra defil,
btr yaz gtinfi diidrinde tattr[rmr sdylemeliyim sana. Dutun serin g61ge-
sinde, sarnrE uguliidrken. $imdiyse yaqadr[rm kentler u[ulduyor iginde"
Sana bugtine dek soylemek isteyip de bir ti.irlti sdyleyemediklerimi, ilk
suEumu, ilk cezamr, yaqamrmdaki ttim <ilk> leri anlatmahyrm. Yantna
vanp gordtifiim kentleri, tanrdrfrm kadtnlan, her $eyi her qeyi
soylemeliyim bir solukta.
BahEede fazla oyafanmadan yukan grkrp kppr Jo-\pqfrgr yurd.ufumda
tuhaf bii sessizlik oidu. Bir siire bekledim. firqrirk'$eimeyince'yeniden
Ealdrm. Yine ses .yok. Yumugak ti.iyli.i bir yaratrfrn ayak bileklerime
itiriindti6tinii duyumsadrm o anda. Baktrm kedi. Merdivenlerihrzla inerek
bahEeyi bir ugtan bir ucd gegti, taq duvartn i.izqrinden atlayrp kayboldu.
Kediyi gciriinie bacadan ttiten dumanr aiiirhsadrm. Bu kez vargiiciimle
vurdum-tokma[t. igerde bir krprrdanma oldu. Doqemenin grcrrdadr[rnr
duydum. Kapr aErldr. Karqrmda baqorti.ili.i, yaqh bir kadrn.

- Kimi aradtnrz?

Siz i{urhayet hantmtn o[lu musunuz yoksa? iqeri claldrm. Sedirin

tistli bomboq"

244
 Ben Nurhayat hanrmrn komgusuyurn. F{aci'nln kansr. Faris'e gek-
ti[imi z t"elgrafr alrnad tnLZ demek... Anneniz sizlere orntir4..
"

sedire qoktrim. Yrllarca beni b*kredi$in p*nCIsreden vuran lqrkta sofa

sensizdi"

1 985
( Sevgilim istanbul, 1986)

Napo m en e
1
masallah- da ne bude uroka; da ne ureknem
2
Aldoddir-Aladin
3
Moskova- Moskva
4
Anneniz sizlere iimi)r - vasa majka je umrra, da ste vi zivi i zdravi

245
ORHAN PAMUK (r9s2)
.) rl

Romanopisac roden u Istanbulu 1952. godine. Maturirao

je u ugled-
nom ameridkom koledZu Robert Kolei (1970), nakon dega se upisuje na
Tehnidki univerzitet u Istanbulu gde je studirao arhitekturu tri godine.
Diplomirao je na Institutu zanovinarstvo Istanbulskog univerziteta 1976.
giidine. Tri godine je proveo u Nju Jorku. Pisanjem se bavi od 1974. god-
ine.

Za svoj pryi -{9tr?l- Mrak i suetlost (Karanl* ve IErk), koji obraduje

period oa A6dulliamida do 1970. godine, dobio ie nagtadtt Mil'
"taaa"ine
liyr, ,u 1979. godinu. ovaj roman je kasnije Stampan pod nazivom Gos-
p'odin DZevdet i sinovi (cevdet Bey ve ofiullar) i nagraden je nagradom
orhan Kemal za 1983. godinu. Iste godine rzlazi tz Stampe njegovo delo
Tiha kuca (Sesslz Ev) za koju dobija nagradu Prix de la ddcouverte
europeenne.
Svetsku slavu Orhan Pamuk stide istorijsklm-romanom Bela tvrdava
(Beyaz Kale) koji je preveden na ve6i broj svetskih jezika' Odlomak koji
je dat u ovom iiboruje prva glava ovoga romana dija se radnja de5ava u
i7. veku. Turski gururi zarobljavaju jednog Venecijanca, za koga se

veruje da poznaje istronomiju, fiziku i slikarstvo, i prodaju ga jednom

Turdinu. llnapustenoj, mradnoj ku6i na obaliZlatnoga roga podinje dudan
dijalog izmedu robovlasnika i njegovog roba. Pamukov slede6i roman
C)ro"tniigo (Kara Kitap) postaje bestseler i delo o kome je objavljen
najve6i btli rurp.uva i taltiti. iitanost deia O. Pamuka je tz:uzetno velika'
Njegov port"Arii roman Novi iivot (Yeni Hayat) doLiveo je detrdeset
rzdanja.
Ifujige orhana Pamuka, iako bestseleri, nisu od onih koje se mogu
ditati na-pl azi, u dekaonici ili na putovanju. Redenice su. mu uglavnom
sloZene i^dugadke (deste su one koje imaju deset pa i viSe redova) sto
zalfeva potp-unu koncentraciju ditaoca kako ne bi izgubio osnovnu nit
kazivanji. Pada u odi desta upotreba proparticipa, Sto nijetarakteristidno
za ve6inu pisaca savremene turske ptoze koji rade koriste kratke redenice
u duhu govornog jezlka.
Orhan Pamukova dela nisu laka za ditanje. On koristi za svoje romane
uglavnom istorijsku gradu do koje je dosao istraZivanjem u arhivama ili
pioueavanlem retkih dela koja je nabavljao po carigradskim antikvami-
cama.

246
 Dela:

Romani : Karanl* ve IE*(I978), Cevdet Bey ve Ofiullart(1982), Sessiz

Ev (1983), Beyaz Kale (1985), Kara Kitap (i990), Yeni Hayat (t994)

Sce nar ij : Gizli Yiiz {1992)

BEYAZ KALE

Venedik'ten1 Napoli'ye2 gidiyorduk" Tiirk gemileri yciumuzu kesti.

Biz [gpu topu_i.iq gemiydik" onlarm ise sisin iginden qrLan La',iiifdannrn
arkasr gelmiyordu bir tiirtrii. Gemimizde bir anda korku ,e'iiiiAs'dallaar;
go$unlu[u Tiirk ve rvla[riplij otan tu]&c-ilErirniz sevinq qrfhklan'arrv-
ordu; sinirl erimiz udzul?iil'Cemimiz uuiiitifrrr iireki rkr gemr grbr. karaya.
bqtrry1p.9yirdi, ama oteki gemiler gibi hrzlanamadrk hiz. Esir diiqers e ceza-
iandrnlmaktan korkan kaptanrml:r- ]<ijrek kolelerini siddetle klrbaglatmak
igin bir tiirlti emir veremivordu. Sonralarr, biitiin ha'ratrmrn kaptanrn bu
korkakh[r yi.izi.inden detr str [i r i eck iiqiinrJiim.
:1

$rmdiyse, kaptanrmrz krsa sdreil o korkaktrga kaprlmasaydr hayatrm

astl o zaman ciefiqrrcii, cirye duguni.lyorum. Oncecien beiirlenrnis ]rr havat
oimadrfirnr bufiin hikdyelenn ashncia birer iasildnlriii'ziiiciri oiduEunu
brrgoklan bilir. Ama gene Ce, bu gerqegi L,ile::ler bile, hevatlanrun bir
otinemtnde, geri driptip ona naxrtkiar.rnda, r?stlantr olarak ynsadrkiarr gev-
, 4tr.\Skvp!.f.
rerin blrer zorunluluk oli-lueuna <ara* verirler Senirn r.ie ovle lrr",Jrinemim
..,,i,,qg,
grindi, sisin iEindehhiial#lirri beliren Tiirk gernillnnin :enklerini
luqleyip" eskr bir masanln iizerinde kitabrrrrr yazma\la, cahgrrken. ,.:,vle bir
ddnemrn, bir hikdyeve haglarl:n ,:n* bitir:rnek rcin en uvgun :arnan oJd-
u [iunu ciiiqtiniiyorurn.

uteki iri gemrnin iurc gemiiennrn uraurn,runTififiitil#rfrncie kav-

,gl,*.t5ll,u gortince ;.aurar,inuz''iiiriitiinor ,;;;,
""1:"1il'U:1i-"rir,"ri
jiKtstlrmaya cesaret edeb'iirii. am?. ;qec kalmrstrk artrt<; iistelrk ozsiirii.ik
, ir'tiiiiffiI heyecanlanan koielere krrbaq iar ca stji E1$,?.ir],ro.ou. Si rin
siirir bozucu duvarrnr rengArenk aralayan onoan lazia Ttirk radjrgasi bir
arrda rizerimize geldr. Kaotanrrniz. bu sefer" uiilmanr ciefiil, sanrn{n kencii
' j " ttu't'

,KorkaKlrglnr ve utanclnl yenn'!eK igin savaqrnaya karar verrJi; esi.,rleri acr-

"q:aSiiEikrrbaglatirken toplarun hazrrianinasrnl
emrett:. irrra r'r=,- r,i5'i?aiien" i.'('"('"'
(''-r,
sa"raq tutkusu <ia krsa stirede soncji.i girti. $iccieth hir'.5li.t#-.liSsir|"iiit "t-s
rnuqtuk, hernen teslim olrnazsak gem.iraiz batacaktr, teslirn bayra$r qek-
i]3.:\,/e ll;arar verdtk L n_i.,i!*-
"

241
 Durgun denizin ortasrnda Ttirk gemilerini beklerken kamarama
indim, biitiin hayattmt de[igtirecek dtiqmanlangf"S",gilie, konuklufia
gibi "9&?iiz6n'Verdim,. kiigi.ik
selen bazr dostlarr bekler eqyalarrma
i""!,r,., .n; ;;td,li tilE* {.+un
uri*r ka. qtridrm. Florans a' dana b ii v ii k
r
' '
paralar vererek aldr[rm bir iildin sayfala'nr Eevirirken gdzlerim ;ai''t:'"
iendi; drgarrdan gelen ba[rrrqlan, teldqh seslerini, giirtiltiileri duyuyordum,
az sonfa elimdeki kitaptan uiaklaqtrrrlacalrm akhmdaydr, ama bunu
de[il,
kitabrn sayfalarrnda ya4?Illff di.iqtinrnek istiyordum. Sanki kitaptaki
Ci.igiincelei. c[imleler, deh"kt]riiibr arasmda klYbetmek istemedi[im bi.itiin
-thkitirai6h* i1t'Itffi bi
;
geqrni qim v ardr goziime rastgele' .+yg."7fgT. "€i
rnrnldanarak okurken btittin kitabr akhma kazimak i"sttyordum lfl, onlar
gelince, onlarr ve bana gektilgcq\lerini de[il, severek ezberlenmiE bir
fitrb,n sevgili kelimelerini liitrrlai gibi geqmiqimin renklerini hatrr-
Iayaylm.
o zamanlar annesinin, niqanhsinln ve dostlarintn baqka bir adla
:aErrdtklan baska bir insandrm. Bir zamanlar ben olan, ya da qirndi oyie
,u,-Iorg,* o kiqiyi ffi45%1l16li riiyalarrmda goriiyorum ve terie uykudan
,y unryo**. Sffi renkleri, s onral arr yill arca uy durdu I u*u 3,..9 .9"1.p.ry
1
;ikelerin, hiq yaqamamlq hayvanlarr,n; inantlmaz silahlarln diigsel'renk-
erini hiirrlurun Ou insan yirmi iiE yaqrndaydt, Floransa'da, Venedik'te
'bilfu \,e Sanat" okumuqtu, astronomiden, matematikten, fizikten ve re-
;;ru,g!-8nr1ilr!ina inanryordu; tabii kendini hcgs-rtlultln leklv,d-t, kgt$l$-"," ,-.
:enGce yaprlan qeyierin qo[unu yutmuqtu' h"q'.ili$-:r-$udak" biikiiyordu;' ],'iI*-."
laha- iy_ilerini yapacafilndan kugkusu 3roktu; behzerstzdt; herkesfen aKlill
rjPil\blr
*e vhratr'r oldugunu biliyordu: Krsaca, tlfdai?i,Uit gencti. Sevgilisiyie tt]['onu"'""
- - v

.ulan, tuBuiituri dtinyayr ve bilimi konuqan,liql-r!-,sl[.,],b9]d'sin" hayran

rlmasrnt dofial karqrlayzrn bu gencin srk sf(],ap!.*'g' gibi, kenclime-
bir
gegrniq uydurmam gerekii[i zamaniarda, ben oldu$pna inanrnak gtr-qiil*g "]...,' it'
okuVan*[[1[ae
[,ilr-q, A*", bir giin bu yazcirktartmr sabtrla sonuna kadar teselii edty-
iiiCi, - gencin ben oimacir[rmr anlayacaklardrr, <iiye kendirnl
oru*" tselki de o sabrlr okuyucuiar, benim qimdi di.iqtindugurn gibi,
haySrtgra sevgili kitaplarrnl okurken ara veren gencin hikayesine
kaldr$r
yerden bir gtin devam ettifiini de dilqtineceklerdir'

Rampacl!ar Eqmimize ayaf. Uasdrlarkerl kitaplarrmr sandrfirma koyup

drsan ,,tri*. C".#i m'ut: b;bu gtiniiiau.s Drqarda herkesi toplamrglar...,-
q,ntErpiaL ddy,i5;?iilaral Fit gn,.a\lTlqan o kanqrklkta denize atiamak
diye dtiqiindiim. ..
iegti, ama ariamdan "3lAri;,'v"tlitivh hemen oldiiriirler
faten karaya ne kadarfrktn oiaugu*uzu da bilmiyordurn. Onco bana ilig-':rc:*::
mediler. Zincirlerinden goziilen Miisliiman kdleler sevinE grfihklan att-

248
 yordu, bazilan da-$imdiden krrbaggrlardgn intika;';*unm peqine
.gtiSnfiftu. Ai'!B;ii;*T'eni kamaramAa Uutautar, iEeri girdiler,
"gyului,*,
yiliiia?ortar. aiu,i''tHyHffik sandrklanmr ka,qrrdrrar, kitaplarrmrn
bazrlannr, biittin eqyaml aldrktan sonra bir bagkggr, elde kalan bir iki
kitabr dalgrn dalgrn kanqtrnrken beni tutup kaptanlardan birine gdtiirdii.

sonradan ceneviz6 drlnmesi oldu[unu ogrendi[im Reis iyi davrandr

bana; neden anladr[rmi sordu. Kur--eEe- v-erilmpruek igjn hemen astronomi
biigimden, geceleri yrin bulabilece[imden s<jzertim, ama ilgilenrnediler"
Bunun'[,izerine, bende brraktrklan anatomi ciidine giivenerek hekim old-
ufiurnu ileri siirdi.im. Az sonra gosterdikleri kolu kopmug birini grirtince
cerrah olmadi$rml sdyledim. Ofkelendiler, beni kiirele vereceklerdi ki,
kitapla'mr goren Reis sordu: iararolh'Ve natilican uni-,yo, rnuydum hig?
Anladrfirmr soyleyince hem kiire[e verilmekten kurtuldurn, hern de bir iki
kitabrml kurtarrmq oldurn"
.,6.L,.;
Arna bu uy.,.ui,$,iii"hX"ile',f,u p"htfi rl;;g* ;#iJr'ourri
;;li'ii,
Hrristivanlar hemen- benden nefret ettiier. ElleffrdEri'$6i-se geceleri llir-
likte [apatrldr[rmri drrbalfi (ciltifrurlerdr beni, anra Tijrklerle hemen
iliqiii' [il"iitfiBr* icin korkuyorlardi aa. ffificturrutan koriiak kpp- \
tallmir l-"li #ptist{i,k:rbar;grlar, burnunu, ku!a8r;ir ke sp iu_i6ttt}iln" d}*i'"'
bir satra koyup denize brrakmr.llarcr. Analorni b:lgimi r.lefil Je. akhnir kul-
rr-11
lanarak tedavi etii[im birkae Ttirk'tin yarasr ieriili;fiin;ijn ki$bhlhta *-t-*
":.":.
'i "'i" t" r+--J' '"ri:.

herkes hekim oldu[lma inandi. riirt t*ru hekim *imadrfmri s*yleyen bazr
--""'-l*l-:*:**:'
krskanc diiqmanlanrn bile geceleri ambarda bana yaralannr gi)s;:rciler. -.y,;" ii*,.c, ]

istanbul'a d8ri"'ifqil irir torenle girdik. Qocuk padisah bizi se"yrerliyor-

muq" Erittin direkierin tepesine sancaklar Eektiler, altianna ela bizim
bayrakxan, Meryern Anar tasiririerini, haglan tersinden asrp ktiihanbey-
lerine agalrdan oklartiiar. Dcrken topiar yeri go!il inietmeye baqlutil. son-
raian" birEolunu karadan hiiztin, irrkklnirk ve neqeyir: seyrertiEirn tcren
qo,\ u,zul siirdii, giinegten bayrlanlar oldu. Akgama dolru Ka-ormpaqa,daS
demirledik. Eizleri Fadigah'a grkarunak igin zincire vuiduia.r, asrerlerimizi
giilting gcisterrnek igin zrririarinr ters giydirdiler, kaptanlann ve subayiann
boyunlanna demir geinberler thkhlar, gemimizden aidrkian borr":1airiilizr,
trampetlerimizi alayla ve keyifle galarak egiene e[trene bizi saraya
gottirdfrler" Yollara dizilmiq halk neqe ve_ perakla bizi sei,redi,rordu.
Padigah, biz onu gcirerneden, hakkrna diiqen eskleri seqip a3rlrttl. Bizi de
Galata'ya9 geEirip Sadlk Paqa'nln zindamna tlktriar.'

zind,anberbat bir yerdi, ktiEiik iz'be hticrelerinie yiizlerce esir pislik

iginde giiri.iyordu. Yeni mesle[imi uygulamak igin bol bol insan buldum

249
orada, bazriannr Oa lylteltiidim. Srrtr, bacaklarr a[nyan gardiyanlar iEin
regeteler yazchm. Boylece beni gene otekilerden ayrdtlar, gi.ineq rgifr alan
,ri bi. hi.icre verdiler. Otekilerin halini g6riip kendi durumuma qiikretm-
ey" gairqryorciurir ki, bi. saUafr beni onlarla birlikte kaldtrdrlar, gahqmaya
giclecegimi soyiediler. Hekim oiciu[umu, trptan, bilimden anladrfirmr soy-
1*yince gtildi.iler bana: Paqa'ntn bahqesinin ciuvarlarr yiikseltiiivormuq'
uda- lair*mrq: Sabahlal, gtineg dofrmadan zincirlere vuruluvor. Eehir
drqma qrkarrhybrduk. Btiti.in giin taE topladrktan sonra akqarnlarl gene zin-
cirlerle birbirimize balir zindammlza dcinerken Istanbul'un gtizel gehir
tldu[unu, ama insantn burada kiite degil, efendi olmast gerektiftini
rlii;i.iniirdi.im.
Gene <ie srradan bir koie de[ildim. Yalntz zindanda r;tiri.i,ven kolelere
de"[il, hekim oldu[urnu iqiten b;qkalartna *1a'bakryorduni artri'i' F{ekimlik
ircieti ,rf l.iii LtOigrm parantn buyur bir krsmtnl beni gizlrce ilrsart qtkaran
kole k0hyadrha' vd garriiyaniara vermek zorun<iaYritm. {)nlardan
kagrratrildlgt;n parayia'f iJrkge dersleri aityordum. i{ocarr'I, Paqa'nrn ufak
tetek iEterine bzrkan-yagir, rvi bir adamiafiizcfr. Ttirkqeyi hrzla o$rendi[rmi
qorrJll{Ee .;evinir, benim kisa zamanda Miisliirnan olacafrrni da so-vlerdi'
Ders ;j,:r.:tilrri her seferind,: irkrla siklla ahyordu" Bana yivecek getirn'lesi
l.;in de ona !:J.ra veriyorrtruin, kendirne lyi bakrnava kararhydrm qiinkii'
siititrlr akqam hticreme kihya geldi. Paqa beni gorrnek i"stiycrmu[.
hecerikli
$agrrdrm, heyecanlandrm" hemen haztrlandtm. Yurdun-rdaki
akiabalarrmcan biri, belkr babam, rreiki geiecekteki kayiAn'bderim kurtar-
;nailk gondermrqtrr, diye dugi.intivonlr*l Sioin iginde, kargicrk burga"crk
i2r sokarlarrla ytirtirken'brrden evrmize gelivereceiirnizi, ya cla nnlarl' bir
:iiyldan uyanlr grbi karsrrnl.l.a buruverece[imi sanlvordurn. Hazan Ja.
)lrisinr, b,r ybiunu tiu'ttlp jtairirk etmek tgln vol,lamrqlardrr' drve diilijnily-
orcium, hemen atznt sisin iqinde bir qemlve kovub beni iilkeme voliaya-
,:akiarcit, arna Pasa'ntn ronaArna strince" ovle kolav kolav kttrti;lamava-
ra..[rtru aniadtm. trnsaniar rarmakiarlnln ucuna bas arak vtirilv orlardt'
r,}lcc oinafay;: alr.irl+.. ,:;'arlii sekierken oir odaVa *ktuio.. Kiiqi'ik bir
..ccirde k,igiiii^" !eilmii i;i., *i";:m, ..rr.suire'ulr battaniye geraniq uzantyorcitl'
'imtrrda ,r,yr,r, bir haqki::l ,'arcll. -'.i,lanan Paqa'yrntg, beni lianlna ga$lr<ir'
'l;oiOu: ve btraz da
-..i*uEtuk. fiirez ^'".sirnda astronomi, matematik
.'niihendislik ckurJugurnu, ., fla tipian da aniadrfrmr, birgoklarinr iyiiegiir-
iifirni sriyledim. soruycrriu, ilaha de anlafacaktrm ki, Tiirkqeyi bu kadar
r;a[,rr oiiienrii[rrne gore akrlir biri'ulmam gerekti[ini soyleyerek ekledi:
de iqittifi
-rir O"iil rurrriq, otet<i hetimlerin hiE"triri Eare bulamamrq, beni
igrn bu deneinek tstemiE

250
 Paqa derdini anlatmaya tiyle bir baqladr ki, bunun, dtiqmanlan ifti-
ralanyla Allah'r kandirdrklan igin yeryiizi.inde bir tek Paga'nrn yaka-
landr[r 6zel bir hastahk oldu[unu diiqtinmek zorunda kaldrm. Oysa, derdi,
' bildigimiz ilefes dail[rydr. Iyice sorup soruqturdum, dksiirdi.ili.ini.i din-
ledim, soffa . muJfa!1na inip orada bulduklanmla naneli yeqil haplar
yaptrm; bif de okiiriik qurubu hazrrladrm. Paqa zehirlenmekten korktu[u
igin gcistererek quruptan bir yudum igip haplardan bir tane yuttum. Kim-
seciklere goriinmeden konaktan dikkatlice grkrp zindana donmemi soy-
ledi. K0hya sonra agrkladr: Paqa oteki hekimler krskansrn istemiyormuq.
Ertesi giin de gittim, ciksiirti[tini.i dinleyip aynr ildglan verdim. Avucuna
brraktrfrm renkli haplan gocuk gibi seviyordu. Hi.icreme. dontince
iyileqniesi igin,du.a edivo.aum. Sonriki gun piyrazl0 Erktr, ptiftir piifiir bir
hava, insan istemelse de bu havada iyileqir, diye dtiqtintiyordum, ama
kimse beni aramadr.
Bir ay sonra, gene bir 'gi."yurir, ga[rrdrklannda, Paqa ayakta,
hareketliydi. Rahat rahat soluyarak birilerini azarladr[rnr iqitince sevin- :, .-.'. : i

dim. Beni gciriince memnun oldu, h4stah[rnr iyilegtirdi[imi, benim iyi bir
hekim oldu[umu soyledi. Ondan ne iStiyormugum? Beni hemen azai edip
yollamayacafrnr biliyordum; hticremden, zincirlerimden qikdyet ettim;
trpla, astronomiyle, bilimle. u[rqrp onlara yardrm edebilecelimi soy-
ledim, a[rr iglerde beni boqubo$una yorduklannr aniatflm. Ne kadannr
dinledi ne kadannr dinlemedi bilimiyorum. Kese iginde verdigi paralann
btiytik bir go[unu da gardiyanlar elimden aldrlar.
Bir hafta sonra bir gece gelen kdhya, kagmayacaftma yemin ettirdik-
ten.sonra zincirlerimi gozdii. Gene iqe grkanhyordum, ama esirbaqlarr
';rtrt kayhrforlirdr beni. Ug gtin ,onru kahya bana giyecek yeni eqyalar
getirince Paqa'ntn beni kolladrffrnr anladrm" l

Gecelleri gene konaklardan gafirny orlardr. Romat izmalan tutan ihtiy ar

korsanlara, mideleri yanan genq askerlere il0glar veriyor, kaqmhsr olanlar-
dan; rerigi ataniardan bagalnsr tutanlardan kan ahyordum. Bir keresinde
bir uqafrn kekeine- ollu igirdifiim guruplardan bir hatta sonra agrirp konuq-
maya baqlayrnca bana bir qiir okudu.
, . :
Krq bdyle geEti. Bahar baqrnda, beni aylardr sordurmayan Paqa'nm
donanmayla Akdeniz'e agridr[rnr o[rendim. Srcak yaz gtinleri boyunca,
urnutsuzluluma ve rifkeme taruk olan bir iki kiqi hdlimden gikdyetqi
olmamam gerektilini, hekimlikten iyi para kazandr[rmr soylediler. Qok
seneler once Miisliimanhfa gegip evlenen bir eski kcile de bana kagmamr
ti[titledi. iglerine yarayan k61eyi, bana yaptrklarr gibi oyalarlar, i.tlkesine
cldnmesine higbir zaman izin vermezlermiq. Onun yaptr[r gibi Mtisltiman
olursam azat ettirirmiqim kendimi, o kadar. Bunlarr, belki de alzrmr aru-

251
mak igin sdyledigini. diiqtindil[timden kagmaya hig niyetim olmadrfirnr'
sdyledim. Niyetim de[il, cesaretim yoktur KaEanlann hepsini qf!'i1q"
giimeden yikahyorlaidr. Sonra dayaktan' geqirilen bu talihsizierin
yaralanna, geceleri hiicrelerinde lerhqmi ben stirerdim'
1\'
SonUaiiaih dolru, Paqa donanmayla defeiOen ddndti; top atrqlarlyla
padiqah,r selamladr, geger,r yrl yaptrgr gibi qehri neqelendirmeye gafu;tr
ama, besbeur,,,bq sefer mevsimi hiE de iyi gegirmemiq'lerdi. zindana da
pekazesir geiireUildiler. Sonradan o[rendik: Venedikliler altt tane gemiyi
yakmrqlar. ni1.y9l..g5ru gulqp esirlerle \onuqayynt Pt1ki. tilkemden haber
utor*, aiyt rduirl irpunyolmuq-go!u: Sessiz, cbhil, i.irkek qeyler, yardrm-
dan ve yiyecek dilenmekten baqka bir qey konuqacak halleri yoktu' Yalntz
bir tanlsi ilgimi Eekti: Kolu kopmuqtu bunun, ama umutluydu; aynt
seriivenlerin atalanndan birinin de baqrndan geqtilini, sonra kurtulup kop-
mayan koluyla bir qdvalye romanl yazdrp:Jrl, kendisinin de aynr qeyi yap-
rnut iqin kurtulaca[rna inandrfirnr sdyltiyordu. Sonralan, yaqamak iEin
hikayeler uydurdu[um yrllarda, hikayeler uydurmak iEin yaqamayr diiq-
leyen bu adamr hatrrladrm. Qgk.geqmeden zindanda bulaqrcr bil hastahk
baqladr, gardiyanlarl ri,iqvete UgfuL kendimi sakrndrfirm tu u[uisufsal-
grn, kolelerin yansrndan fazlasmr dldtiriip uzaklaqfi'

Sag kalanlan yeni iqlere gottirmeye,baqladrlar. Ben gitmiyordum'

Akqamlan soyltiyorlardr_:- Taa Halig'inil ucuna gidiyorlarmrg, orada
ustilarinrn,.t'e-rziierin, boyacrlann emrine verilip el iglerinde
^iiuigo,
gahqtrrrhyorlarmrq: rn,]kuWuOun gemiler, kaleler, kuleler yapmal,< .igin.
Sonra o[rendik: Paqa, ofluna, Baqvezirin krzrnr ahyormuq, gdsieii$ii''bii
dtigtin yapacakmrg.
Bir sabah paqa'mn kona[rndan'Ea[rrdrlar. Nefei clarh[rnrn yeniden
baqladrlrnr dilqiinlrek gittim. Paqa meqgi.ilqtilr bgkleyeylg diye beni bir
odaya ildrl*, tturdum. Az sonra odanrn oteki kaprst agtldt, iEeri benden
beg - u11, yaq btiytik biri girdi, ytizi.ine bakrnca qaqrrdrm, korktum
birden!

(Beyaz Kale, 1991)

N apomene

I Vencdik- Venecija
2
Napoli- Napulj
3
Mogripli- iz Magreba
4
Floronto- Firenca

252
 5
Gemi ana-baba gi)ni)ydi) - na brodu je vladala pometnja; na brodu
je bilo kao u paklu
6
Ceneviz- Denova
7
Muryetl"t And- Bcgorodica; Majka ho zrja
8
ffr, {mpasa -kvart u Istanbulu koj t izlazl na ztratni rog
9
Gnlrrtct -kvart u Istanbulu u kome su nekada Ziveli Denovljani
IO
'" poyrdtz - severoistodni vetar; severac
I I f{atig
- zxatrri rog

253
AY$E KILIMCI (19s4)

je
Pripovedadica i dedji pisac rodena 1954. godine u Izmiru gde
zavr5ila gimnaziju (izmir Ktz. Lisesi). Diplomirala
je na Akademiji za so-
cijalne ru-dt ik" u Ankari (Ankara Sosyal Hizmetler Akademisi) i radi
kao
socijalni radnik u domu za dear u Mersinu. od 1972. godine objavljuje
priptvetke po dasopisimaVarhk, D\nemeg, OluEum,Tilrk Dili rYanstma.
Prvu zbirku pripovedaka objavila je 1976. godine pod nazivom Maj-
stori veitaikog cveta (Yapma Qigek ustalart), a ve6 za drugu zbirku
je
Ljubav je poietak sra,kog posla (sevdadtr Her ISin BaEz) dobila
ptdurnorrugradu za prijateljstvo i mir Abdi ipekgi za 1982. godinu.
AjSe Kilimdzi opisuje svet obidnih malih ljudi i njihove svakodnevne
brige, Lelje i nadania.

Dela:
zb.,rke pripovedaka : Yapma Qigek IJstalan (1916), Sevdadtr Her
yetimi (1989)
iSin Bay GgS:), Sevgi Qocuklar (1987), Giil BekEis,
B aj ke i prid e za dect: Benim Adtm Qocuk (1g8g), Elimizdeki
Isrk
(19"90), Qi)p KraliEe (1990), Masal Ektim (Jmut Bigtim (1991), Dikenci
Karga (1991)

ipnr GELiNLIK

Sevgili Kan Kardeqim Sabrr,

Bir hayli vakitten beridir ki, size yazamlyoruz' Diyeceksin ki' bir karr
postal da olsun atamaz ml idiniz? Herhalde onu yapardrk' ama'
*tiqt titti*tizboydan aqtr. Kan kardeqlifiin Muteber de bu olan iglere, bu
liiEek di.izene
qaqt"'
_ i c\ -i,, , -,,.,,.
i

HAI hatrr sormadanl, tdreyi gi[neyip, kendimizi dil edecektrm az

kalsrn. Nastlstntz, nicesiniz? Mezbahadaki iqinden Erkacak diye duyduk
senin,gin.2 Hrildar sdyledi. Ne oldu, grktrn mr? Ayrrlrrsan bir iq
tutabi-
lecek misin? Qocuklar, yengemiz nastllar? Btiti.in ev halkrna selamlar,
sellmetler.
Bizleri soracak olursan, hamd olsun, ryiytz. Hamdt brrakma elden,
n'olursa orrur3. Duydu[un, geliP, sa[ol. Allah raz: olsun, zahmet edip

254
 kalktrn, geldin. Gcirdiiliin gibi kardeqgigim, eniqren o kazayr geEireli beri,
evimiz ocafirmrz bir yangln yeri haiabelilinden tisrtin rrdrapiir. o'b ailrmtza
ki.il elenm.ig, bagimrza rahniei inisriii'oert'ya[mrqrrr. ossun,4 Allih,rma
'gok qtiki.ir', derdi veren Allah, derman igin sabrr da verir.
" o,-cansrz kalasr Qamdq? Makinasr Fabrikasr'nda iq buldufu gtin ben-
imki, nasrl gocuklar gibi sevinmiq, mtibarek bayramlardan da ote bayram
etmiqtik. Biliyorsun, siz de burdaydrnrz... Sofralar kurup, et piqirmiqtik.
Siz ikiniz igki igmiqtiniz. Qocuklarla tarlada ugurtma ugurmu$tunuz... Ne
gtinlerdi onlar, ah... sonra iqte, gitqi geldi, hep gahqh. Az buEak eksik
geldik kapatryordu, bo$az kcirletiyordu ardr[r ticrer. Muhanere
muhtaEh[rmru bitti diye, goculumuz gibi muhabbet besliyorduk fab-
rikaya, inan olsun. Bizim mtilktimtiz imiggesine seviniyorduk, kate.tti[i
yola. uretim arttr mrydr_evc_9-k genleniyor, tiretim yuuuqlud, ya oa iatrq
azaldr mrydr,' yaslara btirtirti/orarr.. Bizim fabrika- uqujr, bizim fabrika
yukan. Baba mahndan oteyidi mtibarek.

. ..Ilk lkramiy,egi,li.verdiklerinde, aynen..ggnl,.y"rdi enigren, garqrlara

indim. Eksik [edik aldrm. Bol bol kuril'i?lii'rE aldrm, krvma uid,,r.
kavurma yaprp saklamaya. yegiflik, mehek$e kcjkleri, biraz di
-r'yar;;;
tohumlulu. Yani basma perdeler, eirtayd"gigekri tencere, hem de kaq boy,
gorsen. Ktzlaru sandrkhk bikago parga $ey, Eargrlan eve taqrorm...
Ddni.iqteydi, unutamam, mintibiisEtini.in aynasinda bii qiir gordiim. uqen-
medim, akhma nakq ettim: "Bir diinyaya geldim, giymedim baqrma taE /
Ne zengini tok gcirdtim ne fakirini ag lyarabbi, oyle fevzibir kanaat vlr
.ki / Ndmerdg. de[il, merde de eyleme muhtag..." Eve geldim, hemmenT bir
etamin iisttine hesap iqiyle iqledirn. Qerievbleylp, du"ara astrk"
'6]L'Sonra
iqte... Sonrasl hep bildigin gib
ibi. Sabahlardan bir sabah evlerden
. - .1r.
dipdiri glktl kocam, bir baqka sabaha el eksik dondri... Kolu presin altrnda
kalmrq. Sog eli ttim harabiyet. Dirsektenn kesmiqler. Oylesine berbatlanmrq
kolu. HiE iEim gottirmtiyor. tsak bunca zi zamanlar ge qtr izerinde n, yazmAsl,
dayanmasl hala daha zoruma gidiyor.
I

O sa[ kol, ekmek kap tmtzdt, ocAEr* mtz dirli[i mtz drizen tmtz... Ekmek
kaprmrz kapandr. Ne iq riretebilir art rtrk, ne odalanmlzt. _boyayabilir,
bahEedeki gtillerin dibini kabarrabilir, ne
ne de gocuklannr hofiatabilir.. itt
maa$lndan trdveslbnip, biriktrrip; aldr ididi, ne denir, qovalye ytissri[tinriS
hani... Onu da takamaz"
'.bdediler.
Fabrikadan az buguk bir ta7min;ib F{iE giden kolu karqrlar
mr? Hayatlanmtza destek olsun diye vel ,erdiler bu paray. MasAnln risttine
koyduk. Bir stire gelip gidip baktrk zarfff
rn igindeki bedel tmtze. i i+ i,i, . .i .,;,
Sonra kardeqEi[im, kafa kafaya vel ,erdik adamrmla. Dedik ki, bu iq
boyle srirtip gttmez. Gidemez. Bu ggtinahsrz sabilerin, ttittip giden
$'" .*

255
 Yeni yaqa-
oca[rmtzln gi.il ytiz|in hatrima, btzler kavi yiirekli olmahyrz'
;;fi; k31d rlif
;;;t teg i;ta' li, iu p s atmaly r 7 pifil. ey
";.kolu lff
Gerqi
mi at iJ
diyet
1 :,.ru T]
btrakttgtmtz
bir gamaqrr riuliru$ alahm, kocaman,
y*a"gu*uq,'makinastfabrikasridi,idiya,orasltektek,saflqyapmaz
i*iS. d;iilaidan alffrz,ossun. Ben miigteri ioplalm, .zenginlerden, 6[ren-
.if"rO.r, bekdrlardan,,,q,as,l4aqdan-..',Evde, para ile- gama$lr yrkarru'
Atrr"ru damlar. iqi iic;rletir-iz. eriiq$n'belki ilerde yalmz sol kolu ile iq
gtii*"Vi de QeJ-er yauag yirag' nefler y4, neden olgll-y? So1"Qamaqrrkoluyla
!. 1 * I
6ana yardrm .0"r. fiirUirimizi d-estek alfftz, i.itti, k-ola lay.apaStz
yrkama l'rim}titti ve kola atolyesi". Ne giizel, adtna kurban.

Dedik, bir giizel sevindik.

karar
Benimki arkadaqlarr ile konuqtu. Taq-rndt, diiqi.indti. Bir markada
prr prr"'
krldrk. Rekldmlarda seqti[imiz marka4tn filmine baktrkga, iEimiz
elimde tazminat
Neyse, Erktrk, t<omqutarAln birkaq' ehbupll'o gar$lya' B.en
zarfrmtzttutuyordum, srmsrkr. ilk a"fu iii ti, u5 ni." biqeyll ahyoruz.
Bir
gurur brzde,Ui.Lfia; trbn Uretr. Bir de heyecair. Ytireklerimiz giim
gtim
Erkek-
gtim. Paranln ucuna bulaqan kantmtzt bile unutuvermigtik sanki"'
ler makinalara bakark er^, ma$azasahibi bize tabure ikram etti, oturduk' Bi
Ben
derz gay soyledi bize. Birini segtiler makinalann. S-gv1l-! yi.iklediler. -'' '
ba[ladrni
hemen, nuru. bon"l.,-g;;l'H;;il hazrr etmigtirii,'lir/isrha
olup,
makinanrn. Onu araitrza aldrk kamyonette, ellerimizle de destek
ardtn-
korunak yaplp, qenliklerle mahalleye girdik. Qoluk gocuk arabanrn
fel6n14"
dan koquqtu, ba[rrqtr. Konu komqu hayrrlamayu g"1dil..' Qaylar
.'

iEtik.
ytkarmtq, gore-
Herkesler da[ilrnca, bir deneyim bakahm dedik, nastl
lim bir. .. r.,e,,i:.
iyice'pak|'aSlfl *', ,'.
Suyu rsrttrk, ildcr koyduk.'Suyun en srcafirndan koyduk,
alye. iiaciaa oyle, fazla'Gttrli. Her.Seyi tamamlantnca, baqladrk kara kara
v.e.l- ':':'
Jdqii;.y", ilkin neyi yriiaya,m diye' ilk yrkana-cak gamaqrra.p*L?
In& ruyry*Ouk, seqmeyi. bedik ki, benim gelinli[imi,y.rkayahm-dedik'
O. yrfO1. Aii[tin gtintind qlg" duruyordu. Sandrlrmrn dibinden Erkardrk'
Zamanrnd,a ne kaJar pahiffa oturmuqtu bize. Ev, eqya
dtizememiqtik,
da ozlemi idi,
atadan kalanlarla yetinmiqtik. Amma, annemin de kocamm
Dti[tintimden sonra, komq.ulal.n , -
'- f,}il*r, ,r"f. Urr getiniit-Oitcilmigi.
gocuklarrn stinnetine, mUsameresine giymigtim 9o ;-'
1!,

i6ifriil.r"riri",'krruurni kiri bir

iki. yrt urn aya da kryamryordum. Usttiniin ve etek uglarrnrn yrkanacaktr'
*tiUur"t geliyordu gtiltime. iqte, qimdi sevgili makinamtzda
Besmele gekerekls koyduk ipek gelinli[imi makinaya. Qalqtrrdrk'
iyice temizl"sin diye de en uzun ayara kurmuqtuk zamanlnl. Makina
gtirtiltuyle donerken, btzler ytkama, tittileme, kolalama atolyemizin

2s6
 dtiqlerini kuruyorduk. Atdlyeyi, biriketle bahgeye kuracaktrk ki, su kat-
masr, boqaltmasr bahgede kolay olurdu. iEersi duman duman olacak, mis
gibi sabun kokacaktr. Lavanta Eigefii de atardrk, durulama suyuna. Daha ,

sokalrn bagrndan sokalr tutardi bu temizli[in kokusu. Mahallenin adr bile

de[iqirdi zamanla, temizlik sokalr derlerdi. ya da niiskri lmber'ioka!r.
Evimizi de kiregle badanalardrk. Menekqelerimizin kokusu, kireg badanah
duvarlarrmtz ve buhar buhar atdlyemiz... Ellerimiz a[anrdr sabunlu sodal
' sulardan, bqruq burug olurdu, ne giizel. Ben bohgaladr[rm temiz
Qama$lr*
lan koluma t_akar sabahlan erkenden kendimi yoll#a uulir,'dagrtrrdim.
Bir iq yaptyaruz diye eniqtenin kaglannrn dtiltimti gozii-liirdii. i.',. .
.

Gtiriilti.iyle dondii, drindti makinamrz. Durunca, aEtrk kapa[rnr. Bir de

baktrk ki, makina kazanrrun civanna yaplqml$ benim g"1inlik, dar-nla
damla erimiq, akmrg. ipegin yrkama mesafesi iki dakikiyar. niz
Eo[a
ayarlamrgrz. Gelinligi bitirmiqiz... Baktrm, baktrm... iqim bir fena oldu.
Gittim odaya, bir gtizel alladrm bafrra ba[rra. Kocamrn kopan kolu igin
de, ipek gelinlilim igin de, yiireklerimiz,hayallerimiz igin de, birkag kat,
iyicene afila<irm. Hepsine mahsus a[ladrm...

Sonra, gozlerimi sildim. Gittim, makinayr temizledim, ovdum. Basma

cirtu dikmigtim, onu ortti.im. ustline vazo koydum. Vazonun cjntine cle,
duvardaki etamine iidkiSti, muhtaghk giirini koydum. oldu sana bir sehpa,
,
bizim makina. Git gel, oku, n0merae oegil, merde de eyleme muhtacr.
oku da ayun Muteber Hanrm, dedim. $imdilik tabi. Gene kurdu[umuz
hayalleri, umutlarr, onunla gergekleqtirebileceliz, baqka mi.imkiinrimriz
yoktur. Az bir zamanhfrna kiisi.iqmi.iqttik iqte. Gelinlilimi, hatralanmr
yoketmiqti. sugu btiyiik.

_ Makinayr kapatrrken bunlan dtiqtindrim. Krzlanmr, adamrmr,

kiigtigiimridiiqi.indtim. insanoflu igte, umlt Kaf dalrt6 berisinde ;li; ;i;;,
yetip, ahp geliyor... ucundan ucundan tutunuyor hiyata, vaz gegmek yok.

. Temizlik sokalr olacaktr mahallemiz ha, cince.b_enim diiqlerim temi-

zlendi igte. Sokak deyip de gegmemeli ama, di mi.17 Sokak, veya dtinya,
farkr yok. Bazan bir insan bile bir dtinya. Eniqten sciz timsali... Kopan t<"ot-
lar toplamr toplanrr da_ bir gi.in, daha gtizel yaqamaklara maya olur de[il
Ti... o sebepten, diri olmak mecburiyetimiz vardrr ve bu en ytice sevaptir.
Ey makina, bunu b6ylecene kula[rna kat. Dedim
Yaa, kan kardeqim, desene en zonJ insan olmasr. Hakkaten yani, en
zoru insan olmasr...

Herkeslere sel 0m tmtzt ilet.

Kan Karde$in Muteber

257
Napomene
I Hol hott sormadan-..ne pitaju6i za zdtavlje
2
senin'gin: senin igin
3
n'olursa ossun: ne olursa olsun
4
orrun: olsun neka
5
Alloh'r*o gok Eilkilr - hvala (mom) bogu
6
bikog: bir ka.
7
h"**tn: hemen
8 yilssillii = Sdvalye yiizilEii muSki prsten
Sbvalye
9
...adma kurban- blagoslovena bila
to ehbapla:ahbapla
tt biEuY = bir $e!
12
hi d" = bir de
13
nazar boncu|u- plavi kamendi6 protiv uroka
ta
Trlan:filan i tako to; i tako dalje; i tome slidno
t5
besm"le gekerek..1zgovoriv5i bismilu (podetni stihovi Kur'ana koji
se izgovaraju na podetku svakog posla ili pred putovanje)

Xoy aogz - U Islamu ime planine koja okruZuje zemlju. U prenos-

16

nom znadenju ,,kraj sveta", ,,bogu lzaleda".

r7
di *i: de,il mi

258
 Rtrirum

ovaj rednik obuhvata manje poznate redi iz petnaest tekstova. To su:

Liizumsuz Adam, QdpEii Ahmet, Ayran, Cemile, Sonsuza Kalmak, O
Geceyi Yazmak, Sizin Memlekette Eqek yok Mu?, Mustata Kemal'in
Askerleri, Hayat Bciyledir iqte. Akhm Arkada Kalacak, Bir
$arkr Gibiydi,
once Ekmekler Bozr-rldu, Ne Giizel olmriqttim, Erkek iade Reyonr:,
Ddniiq. Medutim, rednik se moZe koristiti i za druge tekstove, s obzirom
da se mnoge redi ponavljaju.

259
 A ajanda agenda
abartmak preterivati akasy a akactja
abdestli koji je izvr5io obredno akrl, -kh pamet; arkada kal-
prade pred molitvu mak razmL5ljati, brinuti se za;
ablak okrugzo,bucmast -r errnek ne i6i u glavu; -a
abus smrknut; ljut gelmek pasti na pamet; -rnda
acayip neobidan; olmak ose6ati olmak padati na parnet, misliti
na nekoga
se dudno, neobidno
aceleci koji se turr akmak teci, proti catt
acemi stran, tud; neiskusan aksamak hramati
acr bol aksi zlovoljan, mrzoyoljan; supro-
tan
acrh tulan, bolan !
aksine u suprotnom; naprotiv
acrmak Laliti se; boleti; salaliti se;
acr acr tuLno, Zalosno
aktarrnak prenositi
acrtmak povredit t, ozlediti akiimiilfittir akumulator
aQ, -qt gladan
akvaryum akvaruum
aErk otvoren; sagrk razbaru5en; alabildi[ine Sto je vi5e rnoglo,
koliko god je moglo
nepristojan
alaca mrkli
aqhk glad
alacakaranhk sumrak, suton
agrnak otvoriti; obelodaniti, otkri-
ti; javiti se alacakll poverilac, onaj kome su
duZni
adak zavetni dar
alf,kaXararnak interesovati se,, bav-
adamakrlh ljudski; potpurlo, svom
Zestinom
iti se nekir:r ili nedirn
alan trg
6det obidaj; - edinmek stedi
narriku alaycr podrugljiv
6deta skoro da alayh podrugl3ivo
edi obidan, prost altrtim album
Afgan avganistanski algak podac; mzak; tih; * hir sesle
tihim glasom
Afganistan Avganistan
alqaltmak sniziti; utr$ati; poni zitj
afyon opuum
aldanmak prevariti se
a[armak osedeti, pobeleti, obeleti
aldrrmak obracati paLnju
afrrbaqh ozblljan
afiiz, -8 , usta; rnuzikasr usna
aldrrrq paLnja; etmemek ne
obra6ati painju, ne prictavati
harmonika
vaZnost
a$rr bol
alet alatka, spray&, orude, sred-
ahret onaj svet stvo; l-al olmak poslu Ziti
ahqap drven kao sredstvo, pomoci

261
altct kupac
ahqrk naviknut
ahqkanhk navika
ahqmak naviknuti se; navi6i se
Altah Alah, Bog; belf,nr versin
prokleta bila; -ln izniYle uz
boZju pomo6; -trazr olsun
neka Bog bude zadovoljan s
qtim; hvala Bogu
allrktr qrllrk nafrak ana Lena
Alman Nemac; nemadki
aliiminyum aluminijum; alumini-
jumski
ambalaj pakovanje
ameliyat operacrja
amma ama; YaPtrn malo si ga
preter&o, ala si ga Preterao
ampul, -lti sijalica
anason anason
anca toliko; - beraber kanca
berab er dr1a6emo se zaJedno i
udobruiuzltt
andtrmak potse6ati
anr secanje; uspomena; defteri
spomenar
anrmsarnak setiti se, Prisetiti se
anlatr prida, kratka Prida
anstzrn odj ednom, tteodekivano
antika antikvitet; star; anticki
antrepo skladi5te, stovari5te
apayn potpuno razh(,tt
ara sredina; rastojanje; -Yl YaP-
mak pomiriti, izmiriti; sPojiti,
dovesti tl vezu sa
araba kola; kullanmak voziti
kola
aralarnak od5krinuti, otvoriti
anahk otvor; kaPurtn arahfiln-
dan kroz od5krinuta vrata
262
arazi zemlji5te
arrndtrmak distiti, Prodistiti
arkeoloji arheologija
arkeolojik arheolo5ki
arma[u, poklon; nagrada; - etm-
ek pokloniti
ArnavutkiiY truksuznr kvart na
Bosforu
arsa zemlli5te
asansiir lift
asap nervi; -t bozulmak Postati
nervozalT
asarlatika antikvitet; antidki
astk smrknut
astl ustvari
asllh po poreklu, Porekla
askerlik vojska, voini rok
aslf, nikad, nikako
aqrlmak nakalemiti, Preneti
6qina poznanik, znatrac; Poznat
aqk ljubav; - olsun bravo; kako te
nije sramota; kako si mogec)
aqkrn preko, previ5e
a{irnak preci, Pro6i
ateq vetra; - hiicegi svitac
ateglemek upalitl, zapaliti; pucati
atrlmak dobaciti. uPasti Ll red,
tazgovor
atlatrnak preskoditi
atiilye radionica; atelj e
f,vare skitnica; skitnidki; * dolaq-
mak skitati, lutati
aYaz glas; - I qnktl$r hadar 1z sveg
glasa
avize luster
avuq, - vcu Saka
ay ah; - yazrk kakva Steta!
ayak stopalo; bilefi gletanl,
 dlanak ; -iistii na no gama, sto- bahsetmek l-danl pomenuti, spo-
je6i; s nogu, usput miry ati, govoriti o, pridati o
ayakucu donji deo postelje, ,,rloge,, nekome, spominjati
ayan jasno; - beyan vrlo .jasno, hakmr srz zapuiten, neobraden
potpuno jasno bakrnmak osvrnuti se
ayaz mraz bakrE pogled
aybaqr prvi u mesecu bakrqmak pogledati se
aytp sramota; etmrek osramotiti bal med
SC
balgrk glina
aydrnhk svetlost, osvetlj enJ e balgam 5lajm
alrltmak osvestiti nekoga bardak ca5a; * r yarllamak popiti
ayrrmak odvoj rtt, razdvojiti pice dc pola
aykrn protiv, u suprotnosti harlnchrmak prikriti, skloniti, du-
ayna ogledalo vati
ayotr jao !, i.1u ! hanq mir
ayran jogurt banqlk u miru, pomiren
ayrr razhdtt; drugi; * koymak izd_ hashayaffu najobid*ili. obidan
. vojiti, odvojiti basrk spu5ten
ayrrca osim toga basmak pasti, spnsiiti se (noc);
aynkotu pirevina gaziti; stati. krociti , zgazitr;
aynlmak odvojiti se,, oti6i pritisnuti
ayrllmrq izdvojen, odvo.jen hastlnxnak pri sloniti, nasloniti
ayrrm razhka baston Stap
azatrmA smanjenje, smanjivanje ha$ glava; *rnr ahp gitmrek otici;
-
aztrruguk vrlo malo tan bir -a od podetka do kraja:
-a gelmek desiti se; *r salla-
nmak klirnnuti glavom; I sok-
B -
Babil Vavilon
rmak urruii gtrevu, skloniti
glavu
haca dirnnlak, odZak
baqlboq slahodan; foxnakmak
badanah okreden ostaviti samog
balrmslz nezayistan baqkalagxarak izmeniti se, menjati
hafirr, -8., grucli; sree; - hafrrrna baqkahk razlika
basmak prisloniti na grudi baqlatxmak otpodeti, zapodeti; na-
ha[rrmak vikati terati nekoga da psqje
baflamak v ezatt, sv ezatr baqhk naslov
bahan e izgsvor, razlag lraEiirtii marama
bahis, -hsi kladenje; -e giriqmek haqiirtiilii zabradena
kXaditi se baqucu uzglavlje

263
baqvurmak obratiti se beybaba otac, gazda
batakhane drumska mehana; rupa beyhude uzaludno
bavul kofer beyin mozak
be bre beyit stih
Bebek luksu zrlt kvart na Bosforu bezkrpa, Platno; Ptlena
bebek lutka bezgin iscrPlj en, utnoran
beceriksiz nespretno bezik rgrakartarna
becermek usPeti, Po6i za rukom; brEaklarnak Probadati, Probosti
uspevati noZem
bedava bad av a, besPlatno biqim kosidb a; i'etva; oblik, forma
bedbahthk nesre6a bildirmek obavestiti
beden telo bileyi brus, tocilo
be[enmek doPadati se bilgisayar komPjuter; - a iqlemek
ubaciti u kompjuter
bekf,ret dednost, nevinost
binek korU
bekEi duvar
bir jedan; - birine girmek Potuci
bekleme dekanje; - odast dekaoni- Se, posvadati se; koy beq al
ca
igra s kartam a; - qey ne5to; - ta-
bet leda; struk; -i duvara vermek krm ditav ntz; - ttirlii nikako
nasloniti se na ztd
bira pivo
belirgin jasan; jasno
birahane Pivnica
belirmek pojaviti se
birazmalo; - olsun tnakar malo
bellemek /-d anl usvojiti, prisvojiti
birikinti bara, barica. lokva
belli jasan, odigledan; jasno, odi-
gledno; .- belirsiz neodrede-
biriktirmek skupljati, sakupljati;
duvati
no; jedva vidljiv; - etmek isPo-
ljavati, Pokazivati; - olmaz birincitegrin oktobar
nij e sigurno birtiktelik zalednica
beniz lice biskiivi keks, biskvit
benzemek liditi bitim kraj , zavrsetak, svr5etak
benzetmek uporediti bitigik spojen
berbat grozzfl, stra5an bitkin iscrPljen, iznemogao, nemo-
hereket hvala Bogu 6an

bermfftad uobicajeno, kao obidno bitlennnek dobiti va5ke

beslemek hraniti; nahraniti hitrnez koj i se ne zavt*ave;
ti.ikenmez beskrajan
be$ pet; - kuruq Pet Para
biyandan s jedne strane
bet ruLan; bakmak gledati
neprij atelj ski BizansYtzantija
beyanname rzJaYa bocalama konfuzia

264
 bofraz grlo; -r dtigiimlenmek ste-
zatt u grlu; toklufiuna yap-
mak raditi sarno za hranu,
raditi za parde hleba
tsofa ztgi Bosfor
bofiazlaqmak biti se, boriti se
bofrnak daviti(se), udaviti(se),
zadavtti se; gu5iti(se); ugu5i-
ti(se), utopiti se
bofutmak daviti se, tonuti
hofiuqmak boriti se, izboriti se
bolluk izobilj.; mno5tvo
bomba bomba
bombok grozno, stra5no
boncmk perlica; kamenci6
borE dug, pozajmica
borElu duZan
bordro platni spisak
horu cev
bo$ prazafi; slobodan; yer pusti
to, mani se; ne obrac aj palnju
bogaltmak isprazniti se
boqtarnak ostaviti, pustiti
boqluk praznina
Boqnak Bo5njak; bosnjadki
bogvermek pustiti, ostaviti
boy mera; visina; stas; duL,
cluZina; -una uveliko; *una
bosuna giire prenla visini i
izgledu
boyarna bojenje; - defteri bojanka
hoyun, -ynu vrat; -u b{ikmek po-
viti glavr-r, iskriviti glavu
bozmak pokvariti, naru5iti, uniStiti
trozuk sitni5; pokvaren; slomtrjen;
sitan; - para sitan novac
bozulmak pokvariti se
biibrek bubreg
biiltikd,eta: deo; - piirEiik u preki-
dima, u nastavcima
biirekEi burekdZrja
brongit bronhitis
bucak ugao, budZak; l-danl - kaE-
mak beLatt i kriti se od ne-
koga
buhar para
bnlanrk mutan, nejasan
bulaqrk prljavo posude
bulaqmak l- al umesati se
bulgur prekrupa
bulutlanmak naobtraditi se
bunahm krrua; depresua
bunalmak biti dosadoo, biti
utuden, biti deprimiran; biti
zabrrnut; dosadirlati se; biti
muka
bunam ak rilapiti, poseniliti
burs stipendija
burun, -fiu nos; -nun dibinde pod
nosoln; * hutruna odi Ll odi sa;
-claxr gelmek izaei na nos; -dan
solurnak tliti besan, biti raua-
ren, razbesneti se
buruqrnak naborati se; namr5titi
SE
huruqturrnak namr5titi. nAborati
buz led; -tru carn neprovtdno stak-
lo
biikltine uvijen
biiro biro, kancelarija
btiriinrnek zavtti se
btiyticti vrac
b,iiytitmek preuvelicav ati
biiziilmek skupiti se, zgrditi Se,
stisnuti se
265
 C civcivli Livahan
cadr ve5tica
cambaz trgovac, prodavac (konja,
magaraca); akrobata
can du5a; -r istemek hteti; Leletr; -r
srkrlmak dosadivati se; - taqr-
mak imati du5u
canavar divlla Livotirry a
cankurtaran hitna pomo6
canlandtrmak oZiveti, dati Livot
canlrhk Zivost, Lw ahnost
caymak odustati; odre6i se
caz d\ez
cebir algebra
cehennem pakao
cenaze sahrana; namazr klanja-
n3e za pokojnikovu du5u
cesed le5
cetveli tablica
ceviz orah
tezakazna
cezalandrmak kazntti
cezve dl,ezva; -yi siirrnek staviti
dLezvu, pristaviti kafu
cilrz krLllav, slab
clvrk mekan
cicili bicili drededi. Saren
cidar ztd
ciddi ozbrljan
ciddileqmek uozbiljiti se
cigar a crgara
ciltli ukoriden
cin dLin; stra5&n, sjaj&il, kao
cinayet ubistvo
cins tip, sortA, vrsta
cip dlip
civar okolina; okolni
civciv vrabac
coqku uzbudenje
coqkulanmak uzbuditi se; veseliti
se, radovati se
ciimert dar eLljiv, velikodu5an
ciizdan novdanik
q
gag doba; kiiqiik -da u ranoj mla-
dosti
qa[rrhk pozivnica
gakr perore z, noi, na sklapanj e
gakrr vino; - keyif polupijan, pri-
pit
Eakm ak zakucati; udariti
galar koji zvoni, - saat budilnik
qalkalanmak tresti se, budkati se
gamur blato
qan zvono
qanak danak
qapaklanmak slepiti se
Eapakh kr meljiv
Eapkrn vragolast; Seret
Earesiz bespornodan, nern06an
qaresizlenrnek biti bespomodan
garrkhk opanak
Earprntl kucanje (srca), treperenje,
lupanje
qarpmak udarati; cvokotati
qatrr Eatrr; bilmek znett kao LZ
topa
qatlak pukotina; napukao
zmaJ qatlamak puknuti, ispucati
Eatmak snabdeti se , nagornilati,
natrpati; sklepati
Eay potok
Eekicilik privladnost
gekilmek povudi se, skloniti se

266
Eekinmek ustrud avatr se, stideti se gift par, paran; - kanath dvokri-
Eekigmek svadati se, prepirati se; lan; - siirrnek orati
Eekiqe Eekiqe p,azarhk etmek Eile patnja, lrruka; - Eekmek patrtr,
cenkati se muditi se, namuciti se
Eekiqtirmek ogovarati, klevetati, gini keramidka plodica
kritikovati ginko cink; cinkan
qekme fioka
Eirkin rulan
gekmek rzvladrtt, vu6i, skloniti; Eiselemek rominj ati, sipeti, proka-
podnositi, trpeti, pretry eti; l- dan/ pavati
podnositi, trpeti; strad ati; Eeker givili ojadan ekserima
gitmek di6i se i otici
gizgi crta, linij a, pruga; aynt -de
geliqki suprotnost na istom nivou; -li defter
gene donja vilica; - qalnnak 6as- sveska na linije
kati, ogovaratr; - tutmak drza-
Eorak suv, neplodan
ti 1ezlk z,a zubima qiikmek sru5iti se, pasti; oronurti,
EerEeve okvir propasti; kleknuti, dudnuti
gerez suvo vode i semenie giimelrnek ducnuti
qerkestavu$u derkeska kokoS gtimlek zemlj ana posuda
fielo koje se pravi od piletine i gtip sme6e, duit:re
oraha)
gtipEti dubretar, distad ulica
Eevirmek prevoditi; pretvarati; qtinek potispanla
okrenuti
qdrtiqffipti prljav
ge\/re okolina
qukulata dokolada
qr$Hrk vrisak, krik; - atmal< vris-
nuti, vri5tati Eukur rupa; * - sav u ruparlla
Eul pokrovac; - qaput; stare stvari;
qrkar profit
stare krpe
qrkax"nra k izv aditi; oduzeti
quvatr dLak
grkrnak izaci; ispasti qiirtik truo, pokvaren
qrlkrrr uzda, dizgine
Etirtimek istruliti; truliti
qrldrnmak poludeti
grldrntmak dovesti do luCila D
qllglnlxk ludost, glupost dadr dadilja
glnlarnak zvoniti; odzvanjati dafrlmak rasturiti se; raspustiti se
qaprldak go dafrtmaak deliti , razdeliti, podeliti
gnptak go; bos; bosonog daire kancelan3a, biro; stan; krug
qrra lud daktilo pisaia ma5ina
Errpr grandice; bir -da jednim dalaqmak posvadati se Zestoko
skokom dalavere trik, Stos
qrtlrtr pucketanj e dalga talas; odsutncst; trik, Stos; -
261
 geqmek zev zedtti se, Prodavati
zlale; zevati naokolo
dalh ukra5en granama
dalmak uleteti; zaronttt; utonuti,
udubiti se
dam ku6a; krov
damacana demiZoil, oPletena boca
damar ven a: - sertlifi arterioskle-
roza
damat mladoienla: zet
damttmak destilovati
damla kap
damlamak banuti
dan galak budal a, b ezY ezrtJakovi6
dangrrdarnak davrlj att, brbljati
Danrqtay drtavni savet
dansti z rgradica trbu5nog Plesa
dantel cipka
dantelli cipkast
daractk uzan
dargrnhk ljutrya
dart sre6a; -sl dostlar haqma
neka nj egova sreda Prede i na
nj egove Prij atel3 e
danlmak ljutiti se, srditi se, nAlju-
titi se
darhk teskoba
davar stado, ovce ili koze
dflvet poziv
davetti onaj koji je Pozvan, gost
davranmak pokrenuti se; PriPre-
mati se; pona5ati se
dayanrkh otPoran
dayanilmaz nePodnoSlj iv
dayanrnak nasloniti Se, osloniti
podneti
defile defile, revija
defne lovor
268
defolu s grelkom
defer vrednost; -i iilqiiterneyecek
neprocenj ive vrednosti
defirmen vodentca, Potod ara
defmek dotact, taknuti; dirnuti
dehqet uZas, odaj
dekovil uzan kolosek
deli lud; ludak; - olmak ludeti, Po-
ludeti
delikanlt momak, momde
delmek probu5iti
demek redi; -ye kalmadan ne sti-
gav5i dakal,e
demin malopre spomenttt, den
beri od malopre
denemek poku5ati, Probati
denk koji odgovara
denli toliko
densiz netaktidan
dere potok, redica
derhal odmah
depo depon\&, magacin; etmek
uskladi5titi, staviti u skladi5te
derman lek; tzlaz
ders das, lekcij a; - verxreek Preda-
vati , drlati das; ditati bukvicu
dert j ad, tuga, bol, nevolj a; - Yan-
mak Laliti se, j adatt se, jadiko-
vati
desen dezen
devrilrnek prevrnuti se
drqkr fekalije, izmet
didinmek boriti se, truditi se
dikdiirtgen pravougaonik; Pravo-
ugaoni
se;
dikilmek uspraviti se, stati
diklemesine vertikalno
dikmek sagraditi, podici; Siti
ditbilgisi gramatika; kurah gra- don gace, donji veS
matidko pravilo donmak smrzaYati se
dilek i,elja donuk bled, izbledeo; belivotan,
dilim parde, komad tup ., beztzrazatT: bled, ukoden;
dilsiz nemu5t slab, mutan
dimdik uspravan; uspravno dosya dosije, fascikla
dinginlik tiSina doya; - kalrnak zasrttti se
dinlemek slu5ati doymak zaltiti se; doya doya do
mile volje, koliko mu du5a Leli
dinlenmek odmoriti se
doyumsuz nezasit
dinmek smiriti se
doyurmak nahraniti, prehraniti
dinsiz ateista, nevernik
diikmek prosuti; razasuti
dip dno
diikiilmek prosuti se
direk stub
diinemeq krivina, okuka
direnmek odupirati se, opirati se,
insistirati, inatiti se diinme povratak
dirlik rnir, miroliubiva koegzisten- dtinmek vratiti se
crj a diirtgen detvorou gao
dirsek lakat; dlanak diiniirn dunurrl (oko 1000 mz)
diglek zubat, s isturenim zubima diiqeli ukra5en, name5ten, prekriven
dtz koleno; qdkmek kleknuti, dtiqerne pod
klecati diivtinmek tugovati, patiti, kukati;
dizboyu do kolena udarati se (u Zalosti)
dizilmek redati se dua molitva: - Iar etmek moliti se
dofa priroda duble dupli
dofat prirod an; prirodno dudak usn a: - boyasl karmtn, ruL
dofiru pravo: tadno; isprarrno; - diirii- dul uclovica
st potpuno ispravno durak stanica
dofrulamak ispraviti se durgun miran
dofurmak roditi durmak stajati, stati; dun durak
dokunmak Skoditi bilmez ne zna za odmor
dolarnbaq uvijarle; krivina; hiq -a durmaksrztn nepre stano
gerek gtirmeden bez ikakvog durum slurdai, situacua
uvr.l anja dut ducl
dolanmak motati se oko dega; duyarhk osetliivost; senzibilnost;
krivudati; obavijati se; okretati csecanje
se tamo-amo duygu oseianje
dolaqmak setati se, proietati duygulu ose cajan
dolayr okolina duygusahk sentimentalnost

269
duyurmsanaak ose6ati ekrnek hleb; - kadayfi vrsta
diidiik zvtb"drt-i ka, pi5taljka, sirena kadaifa koja se pravi od hleba;
diifime dugme; prekidad - kaplst izYor prihoda, posao;
ekmekEi pekar; pekara
d,iimbelekqi bubniar
ekran ekran
diirtmek gurati, gurnuti; podstak-
nuti; poterati; mamvzatt eksik koji nedostaje; olma!
hvala!
diiq san; krrrkhfrna uframak
razodarati se eksiklik nedostatak
diiqkrnkhk l-al u[-
ruzodarenje; ekqi kiseo
ratmak razodarati ekseriya u vedini sludajeva, obidno
diiqktin iscrpljen; l-al - sklon, nE- el ruka - ayak gekmek povuci se;
klonJeil, koji voli den gitmek biti izgublie.,,
dtiqktinliik sklonost; Y ezanost rzmacr; oteti se; inden iq
gelmek biti spretan u poslu,
diiqmek pasti; zapasti; naleteti nz,
Lzact, stici do
biti prodr-rktivan, biti zLr neki
posao; - koymak konfiskovati,
dti qiindti rii c'ii p rovokati van staviti zabranu; oduzeti;
diiqtirmek spustiti; dobiti; sniziti srklgmak stisnuti ruku,
diizelmek oporaviti se; srediti se; pozdraviti se; -i varmarnak
popraviti se, poboljSati se nemati srca
cltizeltmek namestiti, popraviti; el svet, ljudi, narod
raspremiti; ispraviti elfilem ceo svet. svi; sav svet
diizen red elbet svakako
dtizenlemek pripremiti, srediti, elbette svakako
urediti elegtirmek kritikovati
elif, prvo slovo arapskog alfabeta;
tr
- ine tadno u, tadno Lr rninut
ebediyet vednost, treskonadnost eliqi rudni rad
eda nrelodija; rzraz, drLanle elma jabuka; qekeri u5ecerenA
Ege fgejsko rxore; egejski j abuka
efiilmek nakriviti se, iskriviti se elmas dijamant; dijamaLntski
efilenmek zabavljati se etoftlu stranac
efirilmek kriviti se, iskriviti se emekli penzioner
ehram pirarnida emeklilik penzioni sanj e
ek dodatak ernin siguran; - olrnak biti siguran
ekin usev, Letva, rod emireri posilni
ekim setva emniyetli sigurno
eklemek dodati emsalslz bez premca
ekmek sejati en Sirina; -inre hoyuna na6lroko i

210
 naclugadko ezberlemek uditi napamet
exrayi glupak, glupan; smetenjak ezik smu5en, zabrinut; zg{rJeden
endiqe uzbudenJe; duymak bri- ezilrnek biti zgnleden
nuti
enine u Sirinu F
entari haljina,, kucna haljina fabrikatiir fabrikant
epey prilidno: -dir vec duLe vre- fakirhane staradki dom, dom za
mena nezbrinuta, sirorna5na lica
er voj nik falan i tako dalje; -gibi i tome
ergeq ranije ili kasnije slicno
erimek topiti se fan fing etmek govoriti strani jezik
erkenci ranoranilac fani smrtan, prolazan
esas osnovno fanila maj tea, potko5ulja
esash fundamentalan, osnovni; fare miS
opSti fark razhka; -rna varmak primetiti
esef ialjenj e fasit nemoralan; - bir daire zaia-
esir zatvorenik, rob rani krug
eski star; - piiskii star, otrc dn, ofu- fasulye pasulj
can Fatih kvart u lstanbulu
esmek duvati favori zuluf
esmer crnoput, crnomanj ast feci stra5no
esnaf zanatlila felf,ket nesreca; l-al - gelmek zade-
estaffurullah saduvaj BoZe !; siti nesreca
rnolim feminist feministki,,: a
eE p&r, koj i j e isti; supruZnik ;- Fener Fener (fudbaiski tim)
dost pru atelj , poznanik ferahhk zadovoljstvo, sreca, olak5a-
eqarp marama nje
eqek magarac fetih, -thi osvajarye
eqik prag findrk le5nik
eqit j ednako firrn pekara
eqraf ugledne lidnosti; budLovanr firlama skakanJe
etmek vredeti firlamak skoditi ; tzleteti
etraflrcA detaljno, pomno firlatmak baci tr, zavitlati
evernrek udati , oi,entti firtrna oluja
evirmek promeniti; - Eevirmek firtfirth koji se okrece' koj i izlazt i
prevrtati, okretati, obrtati ulazt
ezbere napamet fisrldamak Saputati, Sapnuti
ezherden napamet fislamak Sapnuti, do5apnuti

21 I
fidan rnlaclo drvo' ' -' kiiqiikken napitaka
e[iliyor drvo se savija dok je gehermek crknuti
rnlado gecekondu potleu5nica, strac ara
fil6n i ostali, i tome slicno, itd, gecelernek nociti, prenociti
file mreLa; - Eoraplart mreZaste gecelik spavacrca; nodenie
darape gecikmek zakasniti
gegindirmek izdr Lavati se
fiskos Saputan:e; - etmek Saputati geEinmek Lnretr (od nedega).,
fiq fi5a; radun tzdri,avati se
fitil fitilj; - - iskrzan gegi$ prel az, prelazak, prolaz
fiyong ma5na gegit prolaz: - resrni parada; Povo-
formalite fbrmalnosti rka
formill formula gelin mlada; snaj a
f osseptik septicka : alxa geliqi gtizel slr"rd aj nc
forrn forrnular gemici mornar, lrtoreplovac
francala kifla gencecik jako mlad
fren kodnica genelev j avna kuca
F renk Evropljanin genellemek uop 5t a:r att
fiitur tuga - getirmck biti tttZau, gerqek istina
lalLti rastuZiti se gerekli neophodan
gereksinmek irnati potrebu za
G nedim, trebati .ll
lili'
riii'

gaddar okrutan, nemilosrddfr, gergin zategnut; napet

svirep gerginlik zategtrutos t; tenzrla
Galatasaray Galatasaraj (fudbal- geri pozadr; ye atmak odloZiti,
ski tim) skloniti
galeta perec gerilim napoll
gar leleznidka stanica gevelemek mlj ackati, ?vakatt
garip cudak, dudan; dudno geYqemek opustiti se
gariplik dudnost, dudno ose canje gezinti Setnj a
garipsemek smatrati dudnim grcrk nadraLenje, nadra1aj: l- al -t
gavur nevernik Yar biti alergidan na nekoga,
gayet cilj imati pik na nekoga
gayn ne viSe, ne duLe grcrrdamak Skripati
gayri bez: - ihtiyari bezvoljno grcrrtr Skripa
gaz gas; - yapmak naduti se, imati grk dememek ne reci ni red
gasove gibi kao; -lerden kao da
gazocu prodavac osveZ avajucih gidiq tok

212
 gi riqiE<ex^$ Xlrecluzimlj iv, pre du zetan Sirokim grli6em)
gttgide postepenc, sve vi$e i vi5e, geifl r",s*,a; gibi hakraaak duvati
pcstupno kao malo vorje na dlantr
g;y;xaa trralj ine, odef a; kuxryarxa gffifld{irt}c,ii sme$an
obladenje; oeieda i nakit g{iliir}tsexrle csff}eh, smeSaX<
glyinrli obuden g{ifitimsemek osn:"ehnuti se
g6hek trbuh; - atmak igrati trbu5ni giimriik carina
ples
g{in clan; - dogrnak svanuti
g$giis grudi
giinah greh
g6kyiizii nebo, neireski svod
g6lgelenmek zaseniti se, pomraditi
gtindelikgi nadni {ar, ilena koja
disti na Can
SC
giind,iiz dnevni; preko dana
gilmamek zakopati
gtinltik dnevni; - giineqlik sundan
giimiitrmek sahraniti
g6mii[, * $fr srce; - Eekmek Zeletr
giirtiltti galema, Skripa
g*lrev duZncst; -i yapmak lzvr5iti
giitmek terati; cuvati stoku; skuplti
(stoku )
duinost
gtivemrnek verovati" imati poveren3 e
g6riiraiirlerde na vidiku
giirflic{i provodadzU ka giiya roboi
giivde telcr gljzjesen
g{ia odeljenje, saba; celija
H
g{iz cko; - bebefri zenica; --ti dal-
rmak zagledati se; *leri doy- haLrer vest; - saflmrak poslati rrest
.{reffiu ne mogl} se nactiviti, ne hahersiz neol:avesten; - otrmak
m*gu se zasititi; *den gegirmrek biti neobavesten. nemati pojma
haciti pogleci na; - g,e'edirrmek hacryatmaz valluSka
l:aciti pogled; *e f,f,frqraaek pasri hadercte tetkeca
Lr *ci; -dem n<acxerak prornaci;
Eaat?fqe po [a ii'"r
X<am agtr *rur*rfln ;:asle plji",rati;
-- mxrprma$< ner]lrgnuti; * :1,'rsrya* haffiften onrtrail
xmmk zatvariti cdi- rcklcpiti *#i hain izdalniJ<; izc{a!nicki; hak-
gr$xB.l<ly&nrmacnlxk prevara. Gbl nana maa&i giedati paki;snlc,, ziohnc

rgfixrflagr zastrasery *, z'allias*l! e hak, -kkr prav,{}; *e qpExffiffik imatr

prav*. liiti u pravi;
gtir- Hcnt*k po slnatratl
gfr z,iliknar ek i zgledati
hal, *-Ei stanj c, paloia;, i;iuca j; *f
vakti yerimde ciobrog ri-n*vir:-
ga-i grao
skog stanja, <iobrost*jt: ci; *i
giiE"eiH.ilcnos var izr,gieciiiti karr
gffirurf,u pcnosan &aallaE haiac, pucar, rinic{iir, E}rim}-
*
g{i$,iim cljugum (bakreni sucl sa
oo * eo i

u$u gih{ mtxmak i}revrrl utl ; raz,-

*1 -?'-i
:t)
 bacati leayr, {n milosrde, Cobro, milosti-
Eeamdolsun hvala Bogu
nja: -rnt yaPmak udiniti dob-
ro, dati dace
hammadde sirovina
haykrrrnak vikati
hamur testo; plastelin; glina
haylf,z lenlivac, lendu EZ,lenj
han poslovna zgrada
hayret dudenJe; - etmek dr"rditi se
hanende pevad
hayrola Sta je to? koje dobro!
hantmefendi gospoda
hazrc spremar, gotov: - olmak biti
hani zna5 ! spreman
hapqrrrnak kijati hece slog; -leri trastrrmak nagla5a-
harE tro5ak vati slogove
hardal senf hedef cilj
hareket pona5anje; Pokret' kreta- hefibe bisage
rye hekim lekar
harika fantastidan, divan hela WC, toalet
harh vruc helf,l zakonski, dozvoljen; - olsurl
hatrr misao, ideja, uspomena; -rnl neka je sa sre6om
krrmak uvrediti, oZalostiti, hele ,pre svega, Prvo; naroclto; a
uqinitr nalao tek
hatlra Llspomena, secanje; olsun hemqeri zemljak
diye za uspomenu hengfim buka, guLva
hatrrn az paLljiv, obzitan, udtiv. ulju- hergele mangup, siledltJa
dan
hesap radun; * tutrnak voditi
&ras pravi, dist radun; zaradunavati
hf,srh ukratko, drugim redima hesaplamak radunati
haslr slameni; hasura hevesHi odusevlj en; revnosan
hasis Skrt heyhe bisage
hasret delr4a lreyec'an uzbudenj e
hastabakrcr bolnical'ka, rnedicin- Ereyecamlt uzbuden
ska sestra
hrEkrrlk j ecaJ
hava meloctija, pesma; - tuftur- hrqkrrmak j ecati, ricJati
mak otpevati, zaPevatr
hrnE zloba' mrZnj a, Plzrfia
hava vrenie; klima: l+l - hoq olmak
hrnzlr bitanga, kuckin sin
ne bitt vafino (nekome)
htrs pohiepa; gnev; Zestina; PaZuda'
hayal vrzlra, snovidenje; kurrnak Zudnj a
ma5tati; meyal neiasno, kao
hrqrm, -qml ijutnla, bes, jarost
i<roz rnagiu
Eaayalleqrnek pretvoriti se u utvaru, hrqrrdamak Sustati
nestati hicep stid, postldenost

1"7
z.t-A
 fu ralr$etEfi besei-i, ] jut h{imgiirdemef< j edatr; $afllm.g{ir trriim-
hf kxme* muCrost. srnisao: valja gair j ecaj ui i ; - ia*Iaxarak .j ecati,
EaxNmaye zaStita piekati na sav slas
Bairuclf irirka; * s6$tiq Irlactna cureri- Esr[ismx"[ iep; -- $rahaa] ]*F, pri.jellj,
lla se'daden <Jt:#*k

ff,imdistan Inciija h,{iviyet iidnc:st, }ial akter

fu,iiz{xNa tugir
hissedar cleonidar, suviasnik
fuisse cleo, cieonica. akc{a
aH
Eaissirlcgmek postati ireosetij iv
hitap obracallie, upudivanje ; et- nhlarnur lina
mek obratiti se xngat nadnidarxsrxrnxak ugrejati se,
zagrej ati se
fuiza nivo; tinUa; visina
xsrtmak grej ati
*rizmetqilik di5cenle; posao sluZav-
ke; * yapmak radlti kao sluga, rslak vtaiair, m*kar
sltiiavka; siuZiti nslrk zvti,danje,'zv r*,duk. pisak
homurdanmak mrmljati nezado- rsrar insistiranje; etmek insisti-
vcljno rati
hoppa vetropirast" razvratan, fi irro- lqrkh osvetljen
lern rgrltrtrn svetleci , svetlucav
hovadarhk raskalalnost: don*uau-
stvo; pustaiiluk &

hog priiatan; *a gitmek Copadatr iade vradanie, ilovratak; pcvratni

se , srridati se iharet sastar,,]i*n tz. ko jr se sastoii
hoqEa lepuskasto, prilidno lepo; * oC, ,'*d**n,i qpErmmk sastojati
kal rlovidenJa se. biti s;rst;ivljen iz
hoqgakahn dovide4ja icat otkride, i-rrcna l ?\zaki qtkar-
hug datm ara, kuia od bl ata sa kro* mak izrylisll ati glup*sti
vom ocl crepa iE unutraSrycrst. unutra; s,t"ce- ctruXa,
Iautryall rornantidan, kqli saniari -i Eekmctr< uzdal: r"ntti, urlah-
huy' narav nuti; *i g{ittirffirenl*k rie Cari
se; *-[xr *ira tajno; tiho; pilav
ltuzur nrir pirinad z,a z,aiillinra i s;ecl<a-
iaN.rzurler smiren, rniral'r nofil rlXiger"iearn k*-tinl sf; puni
Itx"nzursuz nespokoj an curka;
Eaiicurn napad; - etmek napasti; iqgameqrr etcurji vei
t ravirati, junluti iEeri unutra$niost
*atiner umesnost, spretnost; unret- iqnii pice
l-lost; umece ictrame nastavlinrrie, irroch:fenje;
h'{inerli darovit; ve5t, vidan ettirmek procluziti

275
ifade tzraz gu6e
rfadeli tzrazalan irmtihan ispit; *i atEatmak pclo*iti
iftira kleveta; - etmek klevetati ispit
iftihar ponos; - etmek Ponositi se, imzalamak potpisati
biti ponosan inatlaqma inat, prkos, inaden3e
ifine igla; - oyasr heklani rad ince vitak, tanak; neLan, fin; ial *den
i[renmek osecati odvratnost -ye bakmak razgledati detali-
ilo, pregledati svaki co5ak
ihanet izdaja
incelemek pror-rcavati, poslrlatrati
ihraE tzYoz; - etmek izv oziti
incelik detatrj
ihtimal verovatno; verovatnoda
inilti jauk, bol
ihtiyaE potreba
inleme jauk, jecarle
iki clva; - btikltirn olmak presavi-
j ati Se , presalnititi se; inmek sici
Pa-
rahk olmak biti diskredito- insaf pravidnost
van; ne vredeti ni pet Pata insafslz nelnllostiv, svirep, okrutan
ikindi popodnevno vreme, Pred- insanhk humanost; hurnanisticki:
vederj e; icindrl a - gtirevi gradanska duZnost
ikiytizltiliik dvoli cnost insanofilu dovedanstvo
ikmal popravni; -a kalmak Pasti inqa gradenle; - etmek tzgradttr.
na popravni sagraditi
ikram poslu Lenle; - etmek Poslu- inqaat rzgradnja
Liti, ponuditi ip konopac
iktifh etmek zadovoljiti se ipek svila
il okrug iplik konac
ilaE lek iranh Iranac; iranski
ilge srez iri veliki, ogroman, kruPan
ilerlemek napredovati, i6i naPred; irikrytm krllpan, snaZan
udaljiti se irili ufakh veliki i mali; krupan i sitan
il gi sizlik nezaintere s ovano st iriyan krup&n, ogromalt; snaZan
iliklemek zakopdati irkilmek poskociti ; ttstuknuti
iliqnrek vezatr se za: PrilePiti se; isa Hrist; - dan iincc pre Hrista
pribiti se; osloniti se iskarpin cipele
ilkin prvo iskele kej
ilmik dvor; petlja iskemle stol Lca
ilmtihaber potvrda iskender Aleksandar
iltihap upala ispirto Spiritus
iman vera istatistik statistika; qrkarmak
imk6n mogucnost; -t yok nemo- praviti statistikr-r

276

l
d
f
 istek iella parcelisanle
istekli zatnteresovan izan obztr, r anJmevanl e
isterik histeridan izin dopust, odmor, odsustvo;
istifa kori56erle; - etmek koristiti odobrenje; - yermek dozvoliti
istirahat odmor; - etmek odmoriti izinli na odmoru
SC izlence program
iq stvar; posao; -ler gevirmek
obaviti posao. obrtati poslove; J
- giirmek raditi, baviti se nedirn; jandarma Land,ar
- karrqtlrmak zamrsiti kondi6e; Japon japanski
-in tuhafi ono Sto je cudno jartiy er Labice
iqaret znak; obel elje: - etmek po-
kazatt
iqEilik rad. obrad a, tzrada K
iqkembe Skembi6i kaba grub, prost; vulg aran
iqkernbeci prodavnica Skemb ica; kabuk kora; bafilamak skoriti
prod ayac Skemb ica se, okoreti se
iglerneli izv ezen kaErrmak proplrstiti
iqlemek prodreti kaqmak pobeci, odbeci
iqli r"rkralen kadavra kadaver, le5
iqtah apetit kadeh ca5a
igtahh Zellan; gladan kadrn Lena; * tutmak uzeti Zenu
it pas kadife somot
ite gurajuci; - kaka gurajtrdi; na kafa glava: sallarnak klirnati
j edvite j ade glavorn, * ya takmak utuiiti Lr
itfaiye vatrogasni odred; - arahasl glavu; - tutmak prkositi, ne
vatrogasna kola dati se , odupirati se; tittile-
itimerh marljir, briiliiv; lepo nego-
rnek isprati mozak
var) kafatast lobanja
itiraf prrznanje; - etmek pri znati kefi ciosta
itiraz protivlj enj e., prigovor; kahkaha smeh, grohot; atmak
etrnek i,aliti se; odbiti srnejati se na sav glas
itrmek gLlrnuti,, odgurnuti; povuci kahve kafana; kafa
ittihatqr dlan Komiteta za ujedinle- kakmah ukra5en umecimA
nje i progres kalabahk gulva, gomila, rreliko
iy'.iccne odlidno? veoma doi:ro druStvo
iyitik Cotrrota, dobro delo; -i olmak kalas balvan, greda
uciniti dobro delo, poffioci kaldrrlrn trotoar
izale sklanlanJe, uklanjanJe; - i qtiyu kaldrrmak dici, podici

271
kahn debeo MTSAV

kalkrk dignut, Podignut karaltr silueta, nejasna figura

kalkmak dici se; isPloviti karanhk mrak
kalorifer radij ator; kalorifer kararmak smraditi se
kamaqmak zaslePeti se kararstz neodlucan
kambur grbav, grba karatavuk kos
karnEr bic karay afirz crnomanjast
kamEilamak Sibati karga vrana
kamtq j ezicak; trska kart Lena; ktzan Lene i deca,
kamp kamp, logor; kurmak uku6ani
podici logor, kamPovati karrq pedalj
kampana zvono karrqrkhk kon fu zl1a, zbtka
kamus rednik kangmak me5atl se
kan krv; - Elkmak Pasti krv kanqttrmak mesati se? ume5ati se;
prelistavati ; Pretu tatt
kanarya kanarinac
kanctk Zenka karqrlaqmak sresti se; docekati
kandtrmak ubediti karqrhk naknada. nadoknada;
odgov or; za; zauzvrat
kanepe klupa, kanabe; sedi5te;
kaud kart star, tvrd, dvrst; Skart
kanmak zadovoljiti Se, zasrttti se; kartela tiket
l- lal biti zadovoljan sa; kf,se 6asa, dr-rbok tanjir
kana kana iEmek Piti, naPiti kasket kadket
se do mile volje kasvetli mradan, sutncran; dePre-
kanun zakon sivan
kap sud; tanj ir, Posuda kaq obrva; -larl gatmak namr*
kapak korice goditi se, nAmr5titi se
kapakh s koricama; PokloPljen kaqrmak podeiati
kapanmak povu6i se, Poviti se kagrntt svrab
kapatmak zatvotiti; dodePati se kagkol Satr
kaprqmak razgrabiti katar voz, komqozlctJa
kapital, -li; veliki - harf veliko katr tvrd
slovo katrlmak gu5iti se; katrla katrla
kaplamak pokriv att, Prekrivati gtilmek gu5iti se od srnekra
kapm ak zgrabiti, SdePati i odneti katrr rnazga, mula
kaptrkagtr igra kartama kf,tip recepcionar; zaPisnidar
kapuEina kapucino katmak dodati
kaput zimski kaPut kavak topola
kara crno; - kuru crnoman3ast i kaval frula

278
kavga kavga, svada stegnutr; zakopdati
kavnamak obuhvatiti, z5rabiti; kepazelik sramota, sramno
shvatitt, razumeti pona5anJ e
kavurmak prlitr, pe6i keramet, -ti dudo; ne5to dudotvo-
kavuqmak domo6i Se, dosti6i; sje- rno
diniti se kertikli pot5iSan, o5iSan
kaybolrnak tzgubiti se" nestati kiser keser
kaybolu$ nestaj anj e, gublj en: e kesilrnek preseii se, odseii se;
kaylk damac prestati
kayrn breza; dever; Surak; paSenog keskira o5tar
kayrth upisan kesmek prekinuti; otseci
kayltsrz ravnodu5an kestane kesten
kaymak kliznuti, kliznuti kestirme predica
kaynarnak vreti, kljudati keyif , -yfi zadovolj stvo
kaynana svekrva keyifli prUatan; veseo
kaynatmak skuvati kez put (svaki put)
kazak dZemper krknr kxkrn; g'{ilrmek kikotati se

kazl iskopina; iskopavanje; * yap- krl rJlaka; del<inja

mak kopati, iskopavati krtft odeca
kazrk preter ane cena; kolac klma kana; * gecesi r.trevojacko
kazrklamak odrati ve de kada sfr mlacla tara
kazrklanmak biti prevaren kanq:ml

kazrmak clstrugati ; zagrebati fl*nprnctrmrmmk kretati se. ].]otrn*rati se

kazma pU uk, budak krplrdaxrrmm kr"ctenj r:, pckret

kazmak kopatl krprrtxsrz m i r;rn, ne:pokt"etan
kazulet ogromarl klraq nepladan
kebapqr proclavac mosa na ro$tii ju krrgxmhk slor ufi enost; ht:lovi
keEe {rlc; prostir:ka od fi1ca krrxqrk folta; hora
kegi koza krrkikindilen popc,-tne vne kiSe
keder tuga koje tra_ju cetrCeset clan;r

EeeE cela; ogoljen klrlent ur:te tak

laefiepir dZab-dZabe; ieftin, u bes- krrma me"{arrina

cen-1e
lq.ernancl violinlsta
kemdi s6m, sopstven; tridno; -den
geErnek gubiti se, gubiti svest;
- halinde nenap adan
kenetlemek stisnuti " udvrstiti;
krrnamk sl*rnrti. razhiti; pl"triornitl
krrpmak sisati (ovce" koze )
ktsa kratak; * ysn pre#ica, kratak
put
krsaltmak skratiti
krsrk prctrukao, priguien; hrapav

279
krstm, -sffil deo; vrsta kirpik trepavice
krskanE ljubomoran kiqilik identitet
krskanmak biti ljubomoran ktinik klinika
ktsmet sreca; Prilika koca ogroman; - kan starica
kl$ zrma, - lrasmak doci, Podeti kocamak ostariti
(zima) kocaman ogroman; aqrlmtg
gtizler Sirom otvorenih odrju
krqla kasarna
ktt'a komad; kontinent kokona nafrakana Lena
krtrk kudina, kudelj a; punj e n kudi-
kol ruka, a girmek r-rhvatiti Pod
ruku; - dan tutmak uhvatttt za
r10m
ruku
krvarn pravi trenutak
koleksiyon kolekcij a
krvllcrm plamidak
kollamak posmatrati. hvatati povo-
ktvtrtmak ukov rdLtttt lj an trenutak
ktvranmak savijati se, uvijati se koltuk fotelj a; Pazuh
krvnk uvije r, kovrdZav; savijer, kolye ogrlica
r-tvij en
korniser konlesar; insPektor
kryamamak ne lrloci, nemati srca kornitact komita
kryamet smak sveta; buka, galama komutan kotlandant
krymet vrednost kontrol,-lii kontrola; - etntek pre-
kryrnetli vredau kontroli sati
krz clevojka, devojdica, kcer; - konuk gost
ktsmt Zensko kooperatif zaclruga
ktzarmak Pocrveneti koparmlak iscePiti. otkinr"rti;
krzgrn ljut: - olmak biti ljut izvuci
krzgrnhk ljutnia kor ii5ka
krzrl crven, rid kordela tl aka; n"lalna
Klzrlay Crveni Polumesec kordon kordon; gqtan
}j,utagr kvart u Istanbultt koridor hodnik
kibar fin, ottlett korkmak Pla5iti se
kibrit Sibica korku strah
kilim cilirl korkunE straSan
kilitlemek zaklludati korkutucu stra5an
kimya hentrja korumak (tititi., braniti
kin mrZnja; zloba: bes koskoca ogronlan
kiralamak tznalmiti kogu trka; - atr trkacki konl
kirtetmek isPrljati koquqma trdkaranj e
kirli prlj av kovalanrak juriti; terati

280
 kovmak oterati , rzbaciti s posla kusur nedostatak
kovuk udubljenje kugku sumnja; -yla sumnjicavo
kiiklemek iskopati kutsal sveti
ktimtircii prodavac uglja kuyruk rep
kiirniirltik skladi5te uglj a kuzu jagnje; dragi moj , draga
kiir tup; slep moja
kiisele don ktiqiik mali; - gtirmek oma-
ktiqcli na kocke; uglast lovai,avati
krepon krep; - kefirdr krep papir ktif'e kotarica, korpa, sepet
kuXrur odvod; - taql oclvodna cev kiifiir psovka
kucaklamak zagrhti kiilfet snretanj e, LlznemiravanJ e
kucaklagrnak zagrl iti se ktilhanbeyi siledZij a, bitanga
kul rob ktillenmek pretvoriti se Ll pepeo
kulak Lrvo; - asmak obratiti ktilrengi boje dima
paZnju k,iime gomila, grllpa
kutp, -pu dr5ka ktip clrp; -lere birarslek naljutiti
kuliip klub; - ,ii tutm;rk nav tjati za se, Uutiti se
neki tim ktipe mindula
kum pesak ktrrek lopata
kunrar kocka, kockani e kiirk krzno; bunda
kumara kockarge k{-isur" kusur"
i<unrpanyacl clruttna, ctrultvo l{tit tras, bum; - atreraflr udarati
grupa. tl"upa kao lucl (srce)
kunclura coktrle, bakandZe; cipele kiittre masa; sloj
kura izvla(enje
kural pravilo n-

kurbafia Zaba lef red; govor; razgovor; prida; - at-

kurnaz lukav mak clobaclvati; * etmrek pr^lda-
kur"ryun metak;
ti; -a karugrnak urreiati se Ll
- a clizmrek stret3ati
razgovor; olsum reda radi"
kurquni sivkast onako ; -- olsura diye da bi semo
kurt rruk, crv ne5to rekao, onako, reda radi;
kurtarrnak tzyuci; spasti lahavle Boie daj mi snage! kolikcr
kuru slrv; * ternizleme hernijsko jos nloranl ovo da podnosim! *
di Scenj e gekmek i'zgoyarati lahavlu
kuruq nekada najrnanja novdana l6hza tren, trenutal<
.jedinica Lr Turskoj ( 1 00 kurusa If;kay t nezainteresovano, ravnodu-
5no
kuruyemig razno semenje lakerdacl prociavac usoljene ribe

29, I
lakrrdr prida, ogovaranje; - etmek malflm poznat; poznato' jasno
priditi, govoriti malzeme materijal
lastik guma; gumeno; - papuq mAna znadenje
tenispatike manav piljarnica; piljar
LazLaz mAni prePreka; smetnja; l'al
le[en sud, posuda olmak sPrediti
leke fleka marangoz stolar' tesar
LevantenLevantinac,levantinski marifetlispretan,ve5t
liman luka marg mars
limonata limunada marqandiz teretni voz
ling, -qi lindovanje;- etmek lindo- marul marula
vati masal baika; Prida; nestvaran
lizol lizol maske maska
lokma zalogaj masraf tro5ak; - kaprsr izvor ras-
lokomotif lokomotiva hoda
loq prijatan maqrapa ma5trafa; krigla
liizumsuz nepotreban, suvi5an mavzer mauzerka
maYa maja
M maYrs maj
maaile kao porodica, porodidno mazeret popravni
maag plata m6zi pro5lost
maq, -gIutakmica mecbur primoran; - olmak biti
madalya medalja Primoran, morati
madde dlan zakona mecburiyet obaveza
madem po5to, s obzirom mecmua dasopis
maden ruda; metal medeniyet clllizacrla
mahgup postideno, stidno, stideci mefersem izgleda mi da
se mekin stan, mesto, boravi5te
mahluk, -ku stvorenje rnelAnkolik melanholidan
mahlffkat stvorenja; predmeti melek andeo
mahmurluk mamurluk meme dojka, sisa: grudi
mahpus zatvorenik memnu zabranjeno
mahut dobro poznat menfaat, -ti interes; korist
mahzen podrum merak, -kr briga; i.elja; - etmek
mahzun tu?.an, setan, bolan brinuti
makas makaze meraklanmak brinuti sc
makinist ma$inista meraklt zainteresovan; ljubopit-
maksatciljljiv;znatiLeljan'tadoznao;
282
 zabrtnut CUVAT
mercimek sodivo, 1e6e - i firma muhakkak, -kr svakako
vermek spandati se muhte$em velidanstven
merhamet samilost, saose6anj e rnuhteYa sadrLal, sadrtina
mermi metak mukabil suprotan, odgovarajuci;
mesai radni; - saati radno vreme l-al - za uzytat, u zamenu
mesel6 na primer mukayyet registrovan, zapisan
mesele problem, stvar; - yi agmak mum sve6a
objasniti, ispridati (o demu se mumya mumua
radi) musaf Kur' an
meslek zantmanje, profeslju; Musevi Jevrejin; Mojsij ev
posao; - sahibi profesionalac
musluk desrn a, baterija
rnesut srecan
muslukgu vodoinstalater
me$gul, -lii zauzet
mustatil pravougaoni
metot metoda
muqamba mu5ema
metres metresa, ljubavnica
rnuYazi paralelan
mevki klasa, razred
miicadele borba
mezar grob
miicessem solidan, dvrst
mezarhk groblje
m{idire direktorka
mrrlldanrnak mrmlj ati, promrm-
lj ati. rrrllmlati, prozboriti, Sap-
mtidiiriyet, -ti direkcija. uprava
nuti miiessese firma, ustanova
rnrgll rnrqll uyumak spavati kao rntik6f,at, - tl nagrada
j agnj e miim eyyiz ispitivad; kontrolor
mrzmlzlanmak gundati ., zakarati mtinakaqa raspraya ; svada
mxzrak kopije miinasetret Y eza: povod
micle stomak; bulandrrnak mtinasip koji odgovara
smuditi se, povracatt rniinhal, -H prazafi: slobodan
rmflhman gost mtiracaat, *tl obradan;e, upuciva-
minimini si6u5an, malen _-
rye; etmrek konkurisatt; obrati-
rninnettar zahvalan ti se
mis mo5us; gibi clivan, pruatan, mtirekkep mastilo
fantastican; miri 51j av miistesna tzuzev ; tzLrz*tak
{nor lila miiqk,til teSkoca, problem
muallim ucitelj, nastavnik mtiqteri mu5terija
nmuavin pomo6nik miiteahhit preduzimac
rnuhabir dopisnik miitebaki ostatak, reztika
muhafaza duvanje; rnemuru miiteessir tui,an, ialostan

283
miitemadiyen neprekidno, nepre- neqe radost, raspoloZen;e; iYi
stano kaErrmak kvariti rasPoloZenj e
miiteqebbis preduzimljiv; snala?- nev nov, mlad
ljiv nevi vrsta
rntithiq uZasan, stra5an; straSno nevrastenik neurastenidan
miize muzej nihayet konadno; kraj; - bulmak
svr5iti se
N nihayetsiz beskrajan
nabrz, 'bzr Puls nik0h vendarqe; - klymak vendati
se, Leniti se
n6Ear be sPomo6a n, beznadeLan
nafile bezusPe Sno ; uzalud nimet blagoslov, boLja milost;
hrana; blagodet
nahiye nahrJl, LuPa
nine rtarra, baba, starica
nakil prevoz
niqan veridba
nakletmek Prenositi
niyet namera; -i olmak imati
nalstz nePotkovan nameru
nama z fiarnaz, klanl arU e
nizam red
namlu cev not beleska; Poruka; P' S'; -lar
namus po5tenje almak hvatati bele5ke;
nara vika, buka; melodija defteri sveska, beleZnica
nasrr LuIj ntibet sttaLa
nasip deo, udeo; /-dan/ -ini almak niibetgi deZuran
naulivati se numara broj ; tadka; ocena; Stos,
nazik tanan, fin trik; - Yaprnak folirati se
ne Sta; ne Sta; - hikmetse iz nekog numaralamak numerisati, dati broj
razloga, Bog bi ga zfiao zalto; nutuk govor; - atmak dtLatr
-me lazim Sta ce mi to? baS govor
me briga, to me se ne tide!;
olursa olsun kako bilo da bilo; o
pahaslna olursa olsun Po
trik,, cenu; -Yini eksik ocak SPoret; ogryi5te; baba -[r
rodni dom;
brrakrYoruz? Sta ti uskracu-
jemo? Sta ti fali?; - zarart var odact sobar, kancelanlski momak;
kakve to ima Yeze kurir
neden razlog, uzrok off qekmek duboko uzdahnuti
nefes uzdah; - Eekmek udahnuti, ofiuqturmak trlj ati, Protrljati
uzdahnuti ok strela, strelica; atma hedefi
nernlilik vlaga meta

nerdeyse samo Sto okgamak ma zitl milovati

neskafe neskafa okqayrq milovanje

284
q:,kumuq obrazovsil, Skolovan
*kunal<h citljiv
*kyanus okean
*labitdifince koliko "je mogude
olafan normalno, prirodno
olanak mogucnost
olanaksrzhk nentogucnost
olgun zreo
olmak biti; olur olmaz sve i sva5ta
olmayacak neodgovaraju6i, nepri-
kladan; nemoguc
oluqturmak stvoriti, napraviti
onarmak popraviti, opraviti, obno-
rriti. renovirati
onaylamak potvrditi, potvrdivati
onhaqr desetar
onur ponos
onurlamak ponositi se
orduevi vojni dorl
ortak ortak, partner
ortaklaqa zajednicki
ortallk okolina, sredina
ortam sredina
osuru[u cinli preosetlj iv, ose caJan
oturak nok5ir, nocni sud
ova dolina; ravnica, polie
ovulrnak masirati
oyluk but
oymak izdubiti , rezbariti
oynatrg okretanj e, pokretanj e
oynatmak pola5aviti
oyulrnak bu5iti
oyun igra, predstava; grkarmak
izvoditi predstavu
oyuncak igracka
c
clq, -cu osveta
Sdemek placati
iifke ljutqa ; *yle ljtrtito
tilretmenlik posao ucitelj a; - etrnek
biti ucitelj, nAstAvnik
iifiiirtti podri givan] e
tikqe peta na cipeli, potpetica
tiksiirtik ka5alj
iiksiiriikl{i siplj iv
dlgmek premeravati., odmeravati
tilmez besmrtan
tiltim smrt; - ilanr uffrrlica
tinermek predloZiti
tinliik kecelja
iirdek patka; guska za nepokretne
bolesnike
iirgti pletivo; pleten
iirgiilii pleten, ispleten
tirmek obloLiti, pokriti; plesti
tirtmek prekriti, pokriti: pokrivati,
prekrivati
iirtti stolnjak
iirtiilti prekriven. pokriven
iitederu 1z daljine, s drugog kraja
iiviinE ponos , rzYor ponosa
6ykii prica
tiylecene tako, na taj nadin
ozel specij alan; privatan
iizellikle narodito, posebno
iizetlemek prepridati ; saZ,eti, ukrat-
ko ispridati
ozgi specifidan; l- al - svojstven
iizlem f,elja, deLnja
iizleyiq deZnja
285
 F pes preclaj a
paEa clcnji deo ncgavice; * Yl kur- peqim unaprect, *de oExnak platitl
tarnrak sPasti se, izvuci se nekoga" juriti r-lekoga
g:aketlexmek zapakovati, spakovati prrtltl odsi a-j , oclblj e sak, s: ej
pite fatrta, nabclr
Elamcur kaPak
pandonaine Pantonrima pilot pilot
$3ArA novac, - etmez
ne vredi pista pis prljav
parastz koji 3e bez novca; siro- pistetrnek Prljati
nla(an; - Yatrh stiPendista pislik prlj avStina, ctubre
intern ata, Pitomac, domac piqirrnek skuvati, sPremiti
paratoner gromobran piqrman pokajnidki , lalostnn; l* xl
parEa komacl; - olmak cePati se etrnek naterati nekoge da se
parfiim Parfem Pokai e

parlak si aj an piyade pesadr;a; Pe6adijski

parsellemek isParcelisati piyano klavir
paslanmak korodirati, Pokriti portakal Pomoranclia; stlyu sok
rdotrr od Pomorandie
pash rdav posalanmak natalo Liti SC, spllstiti
paso kartic a za Prevoz se (talog)
posta po5ta; smena; traqr ie f
pastane Po sl astidarnica
gradili5ta; duvar; mi.ivezzisi
pastrrma goveda Pr5uta
poStar
patavatsu netaktidno
postal cokule, Poluduboke dizrne
patiska batist
potin poludubcke ciPele
patlatmat< oPaliti
piisteki ovcija kota, kozle koia
patro n gazda; - kadml gazdatrca
priz Steker; - geEirnrek ukijr-rciti ti
pay ttdeo
Steker
payan kraj
psikoloji Psihologij a
paydos odrnor, Pauza
pudrah naPucierisan
pazarhk cenjkan;e; - etmek cenj-
kati se
pul marka; * defteri albunl za

nrarke
peqete salv eta
puslu zamagljeno
pekf,tff veollla dobro, u redtt
piisk'iil resa
pekiYi ocllidan
percle zavesa; - koYlagmak srlra- R
citi se
pergel Sestar; - takrmr komPlet
I{.ab, - hbi Bclg, gosPod
Sestara
rafineriYa rafiner{ a
peruka Perika rahat tnir, sPokoj stl"o, sPckoj an'

286
 I
- etmek odrno-
ffi1trran, udoban; rulet rulet
ritl
se, odmaratt se; smiriti se, rutubet vlaga
umiriti se; ose6ati se pruatno,
wktvati; - verxl?ek davati rnira
S
rahatlamak smiriti se, ose6ati se sabrr, -brl strpljenje
lak5e; opustiti se
sabnrsrzlanmak biti nestrpljiv
rahatsm nelagodan, uznemiren;
sabit, -ti dvrst, koji se ne bri5e; -
nedist; neraspoloZen
kalem mastilj ava olovka
rahim, -hmi salaljiv
saq kosa; teli dlaka od kose; -r
nahmetli pokojnik, pokojnica yaptrrmak urediti kosu,
raka rakija (na)praviti frizuru
rakip protivnik saqak rub, ivica; nastre5nica
raksetrnek igrati sagma glup, glupost
randeYu sastanak saqmak Siriti
ras&lX<flpobrva iscrtanih surrnom sagrnahk glupast
(prahom od antimonita) saf dist, nevin; po5ten
rmstlantr sludajnost saflam dvrst, tvrd
rasgele obidan; sludaj an safit*h zdrav
ray Sina sa$rnak musti
razt spreman, volj an; zadovoljan; sahi zarsta
saglas an; - olmrak pristati, slo- sahiden zatsta
'ziti se, biti spreman ne sahil obala
remqber nadnidar, nekvalitikovani
sahip vlasnik; gazdal* al - oknak
gradevinski radnik
posedol,ati, imati
remde rende
sahtecilik prevera
resimli ilustrovan sakm nemoj sluda_in*; da sludajnc
resmen zbilja, istinski, stvarno; sfikin rnirare, tih; smiren; riho
zvanidruo
saklamak kriti, sal<riti; #uvati
reysn odeljenje
saldlrrnak napesti; napastvovati
rezil gnusan, podao, besticlan;
* salep tmpii zimski nepitak krrji se
etrnek obn-lkati, ssraffiiotiti;
spravlja cc[ mleka e rnlevenih
olxxaak osrarnotiti se
krtolica ka*unka
rexfrllik glupost
salepqi prodavac saiepa
ruErtum kej
sahvernrrei< pusf,iti
roffiIatf, zma reu m a ttzant
sallarnak mahati. l;uljati; kiimati ;
rcze& znadka rejihati; tresnuti, uciariti, zytz*
r,&i}f,yef re13 ef nuti; oeimahivati
raxfra du5a; - bilmi psihol*gr3a salmak pustiti; otpustiti; ispustiti

281
salon sala; salon; Prostrarta odaja savu$mak iskrasti se; prodi, nestati
(bclest)
smB$ samo
vlast; s{irrmek saygdn udtivo
saB$asBmt sultanat;
viaqlati saygtrn po5tovan, uvaten

smHya strine saymak brc.j ati, izbrojati

s&man seno SAZ SAZ

samimiyet Prisnost, bliskost sebeplenmek okoristiti se, ofajditi se

sanatEt umetnik seEim izbor
sanct bol sedef sedef; sedefast
sandtk sanduk sedir sofa, divan
santineetrekare kvadratni santi- sefer putovanje, Put
metar self,m pozdr aY; - durmak Pazdra-
sap dr5ka vljati
saplanmak biti zaboden, Protrada- selamlaqmak Pozdraviti
tr;zabiti se; zartti se sepet korPa
sapmak skrenuti serili prostrt, rastrt
SaraEhane kvart u Istanbulu serin sveZina, sveL
sarhoqluk Pijanstvo serkeq nepokorans nemiran
sartlrnak /-a I gtlrtt sermek rasprostreti, pruZiti; pros-
treti
sarrmsak beli luk
sarkttmak oPustiti serpentin serpentina
sankmak i-dani naginjati se pre- serpiqtirmek siPiti; Provejavati,
kc, kroz Padati
sarx'nak obaviti, uviti; saviti; zarn' serpmek Posuti
teresovati se, fi'avaliti sersem glup; glupak, smeterqak;
osarnu6en
r$&rxarq cistertle
serserflffln{ be sPo s li# areltj e
ssrsdxna&< tresti se, uatresti se; pro-
lr*sti se; sarsxaa sarsr&a tresuci sers o5tar
d^

JL, sertge o5tro, nagio; PSruho

satncn prodavac sert[ik zadebl: aur.ie; cBtrina
sa$aq prodaj a servis sluZi:a; servis
sataqmak cl*bacivati sesglas;-imiqnkarnreakPustiti
satrarag 3ah glas, ogiasiti se
sesalxna sniman3e; * aygntx rekore*
saYaq rat
saYrufmafl< {&zl:rlahivati so, biti
der
rezbacan; biti rasPr5en seslennnefl< povikati. r'iknuti; poz-
.rati; vikati
savuruqrtak braniti, duvati
$iavurmak saviti, uviti sesli zvud,an; - har"f vokat

288
 sevecennik neZnost srYa malter
sevgi ljubav srzr bol; tuga; jad
sevimli drag, mio, pnj atan sulamak tiS tatr, boleti
sevinE radost srzmak cureti; prodirati
sevindirmek radovati, obradovati sihirli daroban
seyir,-yri kretanje, pokret; gleda- siklanaen boje ciklame
nle; *e dalmak udubiti se,
Silifk e rtaztv grad a naj ugu Turske
zagledati se
silmek obrisati
seyirci gled alac, posm atrad,
sindirmek svariti; sindire sindire
seyis konju5ar
naiskap
seyretmek posmaffatt
sinir ner% tlac; -i
hozuk otrrerak
sezilmek ose6ati se oti6i (Zivci), tzgubiti Livce
sezmek osetiti, predosetiti sinirli nerv ozan
slgllmak rasprSiti se sinmek uvuii se
srErarnak poprskati, prsnuti; plju- sipariq porudihina
nuti
siper Stit
srfimmak stati u neSto
sirke sirde
srflr govedo, govede
sitem prekor, ukor
srhhath zdrav
sofa predsobl_je
sd<l dvrsto, Zestoko
sof,ra sto, trpeza; *ya oturrmal<
snklcl dosadan
sesti za sto
srkrlmak dosadivati Se, biti dosad-
sofian crni luk
no.
slkmtr muka, briga; gelmek sofuk hladan; hladno; rolgrnh$N
prehlada, nazeb
smuditi se
slkrntlh u brtzt, mudno; zabrinut sokmak gurnuti, du$nuti; dovesti;
zabadati, zabosti
srkrytrnlmak biti stisnut, biti
sateran u 6o5ak
sokulmak privuf i; uterati se; pri6i,
pribliZiti se; utrpavati se; pri-
snklaqnnak postati de5di, udestahJi
ljubiti se,, S6uduriti se
srkrnak stegnuti, stisnuti; iscediti,
soluk dah , wzdrsaj; * almrak odah-
cediti
nuti, udahnuti, udisati ; tzdisati ;
srmsrkl dvrsto
-u almak po*uriti, pohitati,
ssnf razred, odeljenje; - gegirmek nadi se za tren oka; venmek
pustiti da poloLr razred ispustiti dah
slrt obronak somya rnadrac
srrtiistti na leda sonsuz beskonadan, tleskr"ajan;
srska mrSav, tgoljav " vednost
srtmaafiacr eukaliptus sorun problem

289
soy rod, soj stiztilmek cediti se niz
soyunmak skidati se, skinuti se
siiftit Zalosna vrba; a[acr Lalo- $
sna vrba qaheser remek delo; ruvrstan,
siindiirmek ugasiti tzvanredan
siintik prigu5en qakrak veseo, raspoloZen
siivmek psovati, opsovati Eamar Samar
siiylev govor Eamata zafrkavanj e, zezanje
qamdan svedrrjak
stiz red; - aqmak pridati o nedemu;
/-dan/ - etmek pridati o nede- Eano bina, pozornrea
mu; - kesmek ugovoriti Zenid- $ans sre6a; iyi -lar mnogo sre6e
bu; -tinii tamamlamak zavr' qantaj ucena
Siti redenicu qantiye gradili5te
siizciik red Eap stipsa
siizde kao, toboLnji qarap vino
sportmen sportista qart uslov
su vo da; -yu go[attmak razblailiti qaqrlasr dud ufr, neobidan
s vodom; -yu stkmak iscediti gagrrm ak zaduditi se, zbuniti se
suE greh
Eaqkrn zbunj en ; rzbezumljen ; zadu-
suglu kriv; r - kao da ke kriv deno -adtinmek iznenaditi se
surat lice; - asmak naljutiti se, qaqkrnhk rznerradenj e, dudenj e; -la
namr5titi se s dudenjem
sutyen prsluk, prsludi6 qa$mak iznenaditi se
stikfft ti5ina; - etmek za6utati qayet ako
stilale loza, potomstvo; ktrda qefik milostiv
siipiirge metla qehit borac za veru; rnudenik;
siipiirmek otresti; pomesti; mesti, diiqmek poginuti (za islam)
brisati qehvetli pohotan, pohotlj iv
siirdiirmek nastaviti qerbet Serbe
stirgii n tzgnanstvo, Progonstvo qerit traka
siirmek voditi qeytanhk vragolij a; Sejtanluk
siirii masa; stado; bir ditava qrmarmak r azrnazitt, napustiti
gomila Em$rtt zveckanje
siiriiklemek vu6i qik6yet Zalba; - etmek l,aliti se
sti.slemek ukrasiti qimqek munja; gakmak sevnuti
stislti ukras&n, ukra5en (mgnja)
siitgu mlekar qive govor; naredj e
siizmek odmeriti qoftir vozad, Sofer

290

,,4:
$ort Sorc talim veLba, obuka;
qtilen zabava talip onaj koj r tralt; - olmak biti
qiikiir hvala: -ler olsun hvala zatnteresovan
qtikretmek zahv alj ivati tarnir popravka
qtiphe sumnja tamtakrr pun, prepun, pun kao
oko
T tanrdrk poznanik ; poznat
tansiyon krvni pritisak
tabanca pi5tolj
tarife cena, tartfa
tabiath naravi, prirode
tarla njiva
tf,bir tztaz; - etmrek nazlatt, zvati
tartrqmak raspravlj ati
tablo tabla; slika
tartmak meriti, odme rav att
tabur bataljon
tasa briga, nevolja; -st sana rnt
tabure taburet
diiEt{i? kakve to veze ima sa
taflan zelenide tobom? Sta se to tebe tide?
tahayyiil imaginacija, sanjarenje, giedaj svoja posla!
fantazlja; etmek sanjariti, tasartram ak r azmlS lj ati
fantaztratt, ma5tati
tasavYur zamis&o, ideja; plan,
tahrl Lrto, Lttartce nacrt; - etmek zamisliti
tahin tahin; * helvasr 6eten alva tasflye savet; preporuka; etrne[*
tahx"nin pretpostavka, pogadar4 e; - preporuditi; -de olmak saveto-
etmek pogadati, pretpostavlj- vati; preporurliti;
att ta$ kamen; pudra puder u
tahsitr abrazovanj e kamenu
tahsildanhk posao blagaj nika taqbebek lutka
tahta tabla; daska; drven taqunak prevoziti, nositi
tahtaboq drveni balkon taqrt vozitro
tahvil obveznica taqlrk predvor.le; deo ispred ulaza
takat snaga u ku6u
takr nakit, ukrasi tat ukus; -rnr grkarrnak utlati; -r
takrnrr par; tim; grupa kaybetmek izguhiti drab^ rzgrr-
taklit. koprja; podraL,avanje; biti ukus;
etmek praviti kopiju tatmalc probati
taksim improvtzacrja u klasidnoj tavrr stav
turskoj muzici; podela tavla tavtra (vrsta igre)
talan pljadka; etmek opljadkati, tavsiye savet
pljadkati tavukkarasr no6no slepilo, koko5-
talih sre6a ije slepilo
talihsizlik 1o5a sre6a, nesre6a tayin premeltaj; - grkmak dohiti

291
 premeStaj ter znoj; - diikmek Preznojavati
SE
tazr hrt
terbiyeli zadinjen
tazyik, -ki Pritisak
terbiyesiz nevaspitan, bezobtazafi
tebeqir kreda
tercih rzbot;- etmek vi5e voleti
tederriis udenje, Podudavanje;
etmek uditi tereddiit oklevanje, ustrudavanje;
-e diiqmek ustrud avatt se, dvo-
tedirgin stidljiv umiti se, oklevati
tehditkfir Prete6i terfi unapredenje; - eYlemek una-
tek jedan, sam; - heceli jed- prediti
noslo Zan; - tiik Poj edinadno terketmek napustiti
tekme udarac terlemek oznojiti se
tel Ltca ters suprotan;naoPako
telaqlanmak uspaniditi Se, hvatati terslik mtzovoljnost
panika
tertipli ureddn, dist
telf,qh uzruj zfr,Pometen; uzbuden
teriit6ze PotPuno sveZ; mlad
telefon telefon; - Ealmak zvoniti tesadiifen sludajno
(telefon)
tesir uticaj
telgraf telegram; - Eekmek Postrati tzu(avanj e;
telegram tetkikat Proudavanje,
-a koYulmak Podeti Prouda-
tellendirmek Pu5iti vati
tembelleqmek olenjiti se tevatiir glasina, govorkanja, prida;
ten ten rekla-kazala
tenbih uPozore.nje; -te bulunmak I tezgdh Sank, Pult
upozoravati trkanmak zaglaviti se
tenbihat upozorenje; -ta bulun- trkhrn trkhm Prepun, Puncat
mak biti upozoren
ttn zvuk
teneffiis odmor
teneke dubretarska kolica, kutija etmek obrij ati, o5i5ati; - jileti
za dubre; Pleh, lim; Pleh?n, Ltlet zabttianje
limen
trragh obrijan
temel temelj ttrmaruq Peryanje
temin obe6aqe, uverenle; - etmek ttrmanmak PoPeti se, Penjati se
obezbediti
ttrnak nokat; - citasr lak za nokte
tenzilath sa Popustom, na rasPro- *9her
daji
tiftik angora,
tiksinmek gaditi se
tepki reakcija
tir tir titremek drhtatt kao Prut
teslim Predaja; - almak Pteuzeti,
titremek tresti se, drhtati
primati

292
 titrenmek drhtati nad nekim ttikiiriik pljuvadka; hokkasr
tokm ak zvekir pljuvaonica
tombala tombola tiilbent muslin
topal hrom ttimce redenica
toparlanmak sabrati se tiimgeneral general pukovnik
topluca kolektivno ttimsek humka
topuk peta Tiirkmenistan Turkmenij a
torna strug tiitmek pu5iti se, dimiti se
tornavida Srafciger tiiy dlaka; -leri tirpermek leliti
tortulanmak talo Liti se, sle6i se se, najeZiti se
torun unuk, unuka
toslamak platiti, calnuti ti
toy zelen, neiskusan ucuz jeftino; -a kapatmak kupiti
toz pra5ina; etmek pretvoriti u jeftino, dodepati se nedega u
prah bescenl e
tdren ceremonija ug kraj, krajidak
ttivbe kajarue, pokajanje; - etmek ugmak leteti
kajati se, pokajati se; zakletr ugultu budanje, huk, brujanje, ruja-
se, zare6i se; nje
- neka davo nosi,
dovra ga; nikada vi5e ufacrk malen
Truva Troja ufuk horizont
tuh pih! ufl oh! ufrak svrati5te
tuhaf dudan; dudo u[ramak sn act, zadesiti, svratiti
tulum radno odelo; kombtnezon; u[raEmak l- lal baviti se
meSina ufuldamak hudati
tu$ dirka u[ultu i,agor, brujanje, buka
tutam Saka u[ultulu budan
tutmak uhvatiti; drLatr; uzetr za; u[ur sre6a
krenuti od; tut ki pretpostavi ufurlamak ispratiti
zamisli da
da,
u[ursuzluk nesre6a
tutunmak drZati se ukala svezn altca, pametnjakovi6
tutuqturmak zapalrti raspaliti; ulan hej ti!;cuj! hej!, slu5aj til
rasplamsati
ulusal nacionalni
tuzcu prodavac soli
ummak odekiv ati, verov ati, nada-
ttih pih! dodavola! ti se, misliti
ttikenmek istro5iti se umur posao, stvar; -unda olrnak
tiikenmez vo6ni sok pasti na pamet
tiikiirmek plj uvati, isplj uvati umursamak pridavati znadal:

293
 obra6ati painiu ticret honorar, Plata, nagrada;

umut nada; etmek nadati se, obe5tedenje

odekivati iiflemek svirati; duvati ; izdplanuti;
urnutsuzluk beznade piriti, dunuti
un bra5no; -unu elemiq elefiini {imit nada
asmq uraditi sve Sto treba ; - iire urea
utak etrmek izmrviti, zdrobiti, tiretmek stvoriti , Prouzvesti
usitniti
Unkapam kraj u trstanbulu kraj iirkek zapladon, uPla5en; sav
uptra5e$, u strahu
Zlatnog roga
usanmak l- dan/ dosaditi
tirkmek plaliti se
uslu miran iirperme drhtaj
ustura brijad tirpermek rtrrhtati; ceptati; evoko-
tati
usul nadin
usullaclk tiho, mirno tirperti jeza
utanmat< stideti se, Postideti se riis baza

uyamnk prcmi5ljen; razborit, budan iist, *stii gcrmie strarla; g*rr:;i; lle?

eryar upczorenje iznerl; * 'tixae d'i"isxxaek slu*tati ;

dizati galarnu; ha$ vmPxee*xH<

uyduriltrA i zr:riSlj otina
obudi se
uygarhk civilizacija
iiste$emtem P*rudnik
uygun odgov atajuf i; diiqmek
odgavarati {iste[ermek insi stirati
uyku san; *u gelxmek spavati se {lsteEfik povrh svtrgit' ffiaCllsl'r" ir:n;let
uykmler pospan $ vcga
riliqemg*g ap*ti#en, rfi.\islfi;lmsan" I*nj
uynrak postru5ati; odgovarati; spa*
vati {iqemxat*k hitl iei:.].' ] i-i r;i6,','(]t-t a.n; biti
uyuklarnak dremati" dremuckati trom
uyuqrmak dogovoriti so, Pogoditi {iq'[imrek biti hladn*
SE
{iry.iirynmek gurati se, tiskari sn; g*Lxi'-
uyuqukluk tromost, ukoden0st, lati se
letargija, obarnrlost tiq iiqttirrmek skuPiti
uyuz Suga; Sugav
{ittil{i isPeglan
uzatmmk pru ftitY; duZiti
tiye clan
uumam strudnj &k, sPecij alista
iiznnek rastuiiti
uui.Bn dug, clugadak; d etmek du-
ljiti , otezati; - boYlu visok tiz{itmek biti Zno , tahtr, biti tuXan
iiziinE tuga
U

294
 V yakrqmak priliciti, pristaj ati
Yah jao! ; kakva Stetal;jadnik!
vahqi divlji; divljadki
vakit vreme
valse valcer
Yar imati; - gtictiyle svom snagom
varhk postojanSe; bi6e
Yarmak sti6i
vasiyet testament
vay jao! - anasrna ! majku mu!
Yazgegmek odustati
v aziyet situacu a, pol oLaj
veda zbogom
vefakfir ver&fl, odan
Yeryansrn etmek uzbuditi, razdra-
ziti; raspr5iti se, rasuti se
vrcrk l.pljiv, gnjecav
vicdan savest
vnnane ru5evine, razYaline
vitray vttrat
Yurmak udaratr; padati
viicut telo
Y yaprak list
yahan stranac; stran; ,Civlji
yadrrgamak tzgledatr dudno, neo-
bidno
yadigarr uspomena
yafirnur ki5a; boqanneak sruditi
se (kiSa)
yahu bre
Yahudi Jevrejin
yahudilik jevrejska krv
yaka obala; kragna; -yr kurtar-
mak spasti se;
yakalamak uhvatiti, zgrfurti, Sde-
pati
yakahk kragna (koja se skida)
yaklaqmak pribliZiti se
yakmak paliti, spaliti, zapalrtt
yalak korito
yalan ct LaLan; laLov
yaldrzh pozla6en; posrebren
yahn go, ogoljen
yahnayak bosonog
yahnlagmak poj ednostaviti
yalnrzhk samo6a
yamaE padifrz, kosa, nagib
yamamak zakrprti
yanagrnak uploviti
yansrtrnak odraziti (svetlost);
reflektovati, odbijati
yapay ve5tadko, list
yaprymak zgrabttt, sdepati,- zale-
piti se
yaprytrrmak zalepiti, dolepiti, doda-
ti
yapma pravljenje; yapma-takma
oyuncaklar igradka na skla-
panje
yara rafia
yaramak koristiti
yaratrnak stvoriti
yardrm pomoo; - etrnek pomoci
yardrmcr pomo6nik; olmak
pomo6i, pomagati
yarrm pola; - yamalak polovicno;
slabo, jedva; slab, 1o5
yarrq trka, takmidenje
yaslamak nasloniti
yastrk jastuk; - agrur jastudntca
yagam asrzbelivotan
yaqatmak oZiveti
yatalak prikovan za krevet
295
yattrrnak uloLiti
yatrqmak srniriti se
yavan bezukusan; suv; bez idega
yay 10k
yaygl presvl*a, Prekrivad
yayrk bu6kalica
yazrk Steta; jadnik
yazrh napisano, zaPisano
yazrlmak upisati se
yefien sestri6, sestridina
yeis odaj, odajanje
yel povetarac
yelek prsluk
yem hrana
yernin zakletva; - etmek zakleti
yemiq grickalice
yemisgi prodauu: lli Prodalf.u
raznog semenJa I suvog voga
yen rukav; kraj
yenik pobeden
yer zemlja, tlo; -in dibine gegmek
propasti u zemlju; -le
etmek sravniti sa zemljom
yerlegmek nastaniti se, smestiti
yerleqtirmek staviti; sloZiti
yerli lokalni, mesni
yeryiizi,i sve t, zemalj ska kugla
yetiqmek sti6i; gajiti
yetiqtirmek re6i nekome ne5to
ne treba; nagovoriti
yetmek biti dovoljno
yr[rtmak sru5iti se, Pasti
yrfirn gomila
yrkamak prati
yrkrk sru5en, Poru5en
yrkrlmak sru5iti se, Pasti
yrlan zmlJa
296
yrlbaqx nova godina
yldrrtm grom
yrrtrk pocep &n, poderan
yitirmek tzgubiti
yofiun gust
yofurt kiselo mleko; - qalmak
praviti kiselo mleko, ukiseliti
mleko
yok nema; ne; - fiYatrna satrnak
prodavati u bescenje
yoketmek otkloniti, uni5titi
yoklamak proveravati, kontrolisati
yoksul siroma5an
yokuq uzbrdrla, Lrspon; wtzbrdica
yol put; aEmak Propustiti; *tr
se tutrnak krenuti ka
yolcu putnik; * etmek isPratiti
yollanmak uputiti se
yolmak dup ati, duPkati
yorgan jorgan
yorgunluk umor, zamor; -u almak
odmoriti se
bir yormakzamoriti
yoruc u zarnoran, zafilataj u6i
se
yorulmak umoriti se; zarr,oriti se
ytinettmek uPutiti
ytineticilik upravlj anj e, ntkovode-
nje; upra\ia; - YaPmak biti
upravnik
Sto yiinetmek voditi raduna; uprav-
ljati, rukovoditi
yiinetrnen upravnik
yudurn gutljaj
yudumlamak Pi.iuckati, Polako
piti; otpiti
yufka kora za Pttu
yul jular
yummak sktroPiti , zatvariti
yumruk pesnica
yumuk stisnut, stegnut; mekan
i debelju5kast
yumuEatmak omek5ati
yurtdrqr inostranstvo; van zemlje
yurtiqi u zemlji
yutmak gutati, progutati
yutturmak podvaljivati,
nuti? prevariti
yuvarlanmak valjati se, kotrljati
se; otkotrljati se
ytik teret
y{ikselti uzvi5enje
ytirek srce; - bunalunr srdana kri-
za; teklemesi preskakanje
STCA
ytiz lice; -
verrmek obrad atr pahnju
ytizhaqr kapetan
ytizmek oderati; plivati
yiiziikoyuil na stomak, potrbu5ke
y{izverrnek obradati paZn: r,
ytizyrtr vek
vati
zevksiz neukus; neukusan, bez
ukusa
zeytuni maslinasto zelen
ztpzlr jojo
zrrYa glup, besmislen
zinde energidan; budan
obnea- ziyadesiyle'veoma, vrlo
ziyafet gozba; - Eekmek slaviti
ziyan Steta
ziyaretqi posetilac
zar te5kc; -un nerede Sta te mudi,
Sta ti je
zorunluluk obaveza
zurna zvtna
zurnacr svirad na zurni

7,
zahmet muka, trud; - etmek tru-
diti se; muditi se
zanaat zanat
zangrrdamak tresti ss; zangffi
zangrr titrernek tresti se kao
prut
zarar Steta; yok nrje vahno,
nema Yeze
zar v,*r te5ko, vrlo tedko
zaien ionako
zavalh jadan
zehir otrov t

zekice prilidno pametan

zevk zadovoljstvo; oHmak uti-

291
Ab asiy an r k,,,,::::T#.::,'::,"::::_ _ Ankara: Bi,gi
Yayrnevi, 1984.
AIaoIlu, Adalet: Bir Dtiltin Gecesi. - istanbul: Remzi Kitabevi, 19g4.
Akatlr, Fiisun: Bir Pencereden. inceleme. - istanbul: Adam yayrnlan,
1982.
Akay, Sadiye: Cumhuriyet Donemi Tiirk Edebiyatr Antolojisi. - istan-
bul: Bateq Yayrnlan, 1973.
Alangu, Tahir: Cumhuriyetten Sonra Hik0ye ve Roman I9I9-L930.
Antoloji. Cilt 1. - istanbul: istanbul Matbaasr, 1968.
Alangu, Tahir: Cumhuriyetten Sonra Hikdye ve Roman 1930-1950.
Antoloji. Cilt2. - istanbul: istanbul Matbaasr, 1965.
Alangu, Tahir: Cumhuriyetten Sonra Hik6ye ve Roman 1940-1950.
Antoloji. Cilt 3. - istanbul: istanbul Matbaasr, 1965.
Bakrrcrollu, N. Ziya: Baqlanglcrndan Giini.imi.ize Tiirk Romanr" -
istanbul: Otriken, I983.
B aykurt, Fakir: Anadolu Garajr. - Anka"ra: Bilgi Yaylnevi, i970.
Bezirci, Asim: Orhan Kemal. Hayatr. Sanat Anlaylgi. Hik6yeleri.
Romanlan. Oyunlan. Anrlan. - istanbul: Tekin Yayrnevi, 1984.
Bupra";llank: Sait Faik Abasryanrk. Segme Hik6yeler. -.tstanbul: Milli
Egitim Bakanhpr,1972.
Bu[ra, Tank: Yann Diye Bir $ey Yoktur. - istanbul: Otijken, i986.
Cumhuriyetin 50. Yrhnda Cumhuriyet Yazlnrndan (irnekler. - Ankara
Tiirk Dil Kurumu Yaynlan,I974.
Q o k u rn " SevinE: R$ltiqmek. - istanbul: Tiirk Edetliyatr Yayrni an, )g74..
Eray, Nazh: Agk Artrk Burada Oturmuyor. - tstanbul: Biigi Yaylnevi,
I qq0"

F Lr i'u i\ e n ; Paraslz Y;rtrXl" tstantrul: Can Yeyurlal"r, 1$89"

G ti r s e i, i{edirn: S*vgilii:l fstanbul. ist;txrhul: Can Sanat i'a*,,3;11aru,
1 gg6"

I{ epEi I ing ir} er, Feyza: Krrlanglqstz Geqti Yar, - isranbul: Cern
Yayrnevi, '1990.

299
Iqrk, ihsan: Yazarlar Sdzltigti. - istanbul: Risale, 1990.
ileri, Selim: Dostluklann Son Giinii. - Ankara: Biligi Yayrnevi, 1975.
K., Tarrk Dursun: Ona Sevdifimi Sciyle. - Ankara: Bilgi Yayrnlan,
1984.

Kabaklt, Ahmet: Tiirk Edebiyatr. 3. Cilt. - istanbul: Tiirk Edebiyatr

Yayrnlan, 1983.
Kaplan, Mehmet: Hiklye Tahlilleri. - istanbul: DergAh Yaynlan,1979-
Karaalio[1u, Seyit Kemal: Ti.irk Hik0ye Antolojisi. - istanbul: s. a.
Kemal, Orhan: Cemile. - istanbul: Varhk Yayrnevi, 1970.
Kemal, Orhan: Sarhoqlar. - istanbul: Tekin Yayrnlan, 1982.
K em aI , Yaqar: Sarr Srcak. Biiti.in Hik0yeler. - istanbul: Toros Yaytnlan,
1983.

K e m a I , Yaqar: Deniz Ki.istti. - istanbul: Toros Yayrnlan, 1983.

Kurdakul, $tikran: Qafdaq Ttirk Edebiyatr II. Cumhuriyet Ddnemi

(1923-1950). - Istanbul: Broy Yayrnlarr, 1987.
Kurdakul, $tikran: Di.iqiin ve Edebiyafimrzda $airler ve Yazatlar
Sdzliigti. - Istanbul: Gozlem Yayrnlarr, 1981.
K u t I u , Mustafa: Sait Faik'in Hikaye Dtinyasr. - istanbul: Dergah Yayrn-
lan, s. a.
Mutluay, Rauf: 50 Yrhn Ttirk Edebiyatr. - istanbul: iq Bankasr Ktilti.ir
Yaynlan,1976.
Nabi, Yagar i dr.: Baqlangrcmdan Bugi.ine Tiirk Hikdye Antolojisi. -
istanbul: Varhk Yayrnlarr, 1975.
Nabi, Yaqar i. Ertop, Konur: Tanzimattan Gi.ini.imiize TUrk Hikdye
Antolojisi. - Istanbul: Varhk Yayrnlan, 1982.
N e c a r i g i l, Behger: Edebiyat rmrzda isimler Siizli.i[ii. Eklerle 1 6. basrm.
- istanbul: Varhk Yayrnlan, 1995.
N e s i n , Aziz'. Sizin Memlekette Egek Yok Mu?. - istanbul: Do[an Yaytn,
t995.
Onertoy, Dog. Dr. Olcay: Cumhuriyet Donemi Tiirk Roman ve
Oyki.isii. - Ankara: Ti.irkiye iq Bankasr Ki.iltiir Yayrnlarr, 1984.
O z, Erdal: Kanayan. - istanbul: Cem Yayrnevi,1916.

300
Pamuk, Orhan: Beyaz Kale. - istanbul: Can Yayrnlan,lgg!.
Parlatrr, Prof. Dr. ismail i dr.: GtizelYazrlar. Hikdyeler 1. - Ankara:
Ttirk Dil Kurumu Yayrnlan, 1996.
Parlatrr, Prof. Dr. ismail i dr.: GiizelYazrlar. Hikdyeler 2. - Ankara:
Tiirk Dil Kurumu Yayrnlan, 1996.
S el i m o I I u, Zeyyat: Bir $arkr Gibiydi. - istanbul: Can Yayrnlan, 1987 .

Taner, Haldun: Yahda Sabah. - Ankara: Bilgi Yayrnevf, 1986.

Taner, Refika iBezirci, Asim: Edebiyatrmrzda Segme Hikdyeler. Yaz-
arlar, Eserleri, Hik0ye Ozetleri, Eleqtiriler, Kaynaklar. - istanbul:
Gozlem Yayrnlan, 1981.
Taner, Refika iBezirci, Asim: Segme Romanlan (Yazarlan,ozetletr,
Eleqtiriler, Kaynaklar). - istanbul: Varhk Yayrnlan, 1983.
Tanplnar, Ahmet Hamdi: Yaz Ya[muru. - istanbul: Nakrqrlar Yaymevi,
s. a.
T o p 1u , Erhan Sezai: Ttirk Edebiyatrndan Segme Hik0yeler I. - istanbul:
Milli Egitim Bakanh[r Y aynlan, 1992.
T o p I u , Erhan Sezai: Tiirk Edebiyatrndan Segme Hik0yeler IL - istanbul:
Milli Egitim Bakanhlr Yayrnlan, 1993.

UyaI, Tomris: Rus Ruleti. Ytirekte Buka[r. Yaz Dtiqleri, Dtig Krgiarr.
- Istanbul: Can Yayrnlarr, 1985.
Yaqar Kemal Kendini Anlatryor. Alain Bosquet'nin Yaqar Kemal'le
Konuqmalan. - Istanbul: Toros Yaynlan, L994.

301
SADRZXI

PREDGOVOR

BIR $ARKI GIBIYDI t' o

' t' ' ' ' ' ' ' ' ' o o
'
o t' ... o o ...... o .... o ... o o . . . . . . . ! . . . . . . . . r . . . r . , . . . . 1 19

303
* ADALET ACAOCIU "" 153

aABEL MANoL igix uiraYE tffi

LW
ANTLAT BANA
sEviNq QoKUM .'."""'ns
oLSA
vBNibeN BAHAR ..""'M
NAZLI ERAY ,.,.,....-.,...,211
ERKEK ieoB REYoNU .....""'2t2
MUSTAFA KUTLU .",..218
BAHTIMIN YTLDIZI ..,......,..,,,,219
FvyzlHnrqit-iNciru-8n... """"'Db
NB cuznl or-uugrUu """"m
seliu il-Eni ..'.'."""""'232
cr,I-im.ir Krz ...........:................ """""""'233
Npnivt cUnsBL.. """"'at
ooNUq .,""""""""'242
.-....-.2M ''*
ORHAN PAMUK...
BEY AZKALE ....-.,.241
AYSE
? rir-irr,rci
. """"""'zfl
,.,..2y
IPEK GELINLIK

RECNIK

SELEKTIVNA BIBLIOGRAFIJA ,,,.,.,.........,.,.,ry)