Tàu container EverGreen dài 400m gặp thời tiết xấu và đâm vào bờ, nằm chắn

ngang kênh đào Suez khiến hàng chục tàu thuyền bị mắc kẹt, ảnh hưởng đến tuyến
hàng hải huyết mạch của thế giới.

1. Vấn đề

Một trong những tuyến đường biển quan trọng nhất thế giới là kênh đào Suez (Ai Cập) đang phải đối mặt với tình trạng tắc
nghẽn nghiêm trọng, sau khi một tàu container cỡ lớn đã gặp nạn và bị mắc cạn khiến tàu thuyền khác không thể di chuyển.
Là một trong những tuyến đường biển tấp nập nhất thế giới, kênh đào Suez là tuyến đường huyết mạch trên hải trình từ
Trung Quốc đến châu Âu. Một số nguồn tin cho biết hàng hóa trên tàu EverGreen chủ yếu là của các doanh nghiệp Trung
Quốc.

Tàu Ever Given bị mắc cạn nặng 224.000 tấn, treo cờ Panama, đang trên đường đến cảng Rotterdam của Hà Lan thì bị sự
cố tại kênh đào Suez. Hãng tàu Evergreen cho biết, con tàu container đã đi vào tuyến đường vận chuyển Đông-Tây quan
trọng vào sáng thứ Ba và gặp sự cố khi cách đầu phía nam cửa kênh khoảng 6 hải lý. Theo Tanker Trackers, công ty giám
sát các tàu thông qua dữ liệu vệ tinh và hàng hải, cho biết sự cố đã khiến các tàu khác gần đó phải lùi lại. “Các tàu chở dầu
của Ả Rập Xê-út, Nga, Oman và Mỹ đang chờ ở hai đầu”. Triều cường đã đi qua vào tối thứ Tư nhưng con tàu khổng lồ
Ever Given có 20.388 TEU vẫn chưa thể di chuyển gây ra tình trạng tắt nghẽn với hơn 100 tàu hiện đang bị chậm trễ và thu
hút nhiều báo chí đưa tin.

Điều kiện thời tiết xấu với gió mạnh và bão cát cản trở tầm nhìn nên tàu đã mất kiểm soát và đâm vào bờ rồi mắc cạn.Một
số chuyên gia hàng hải nhận định, gió mạnh có thể đã làm xê dịch các container trên tàu, khiến chúng trở thành một “cánh
buồm” đưa chiếc tàu di chuyển lệch hướng. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng nguyên nhân có thể do yếu tố con người, khi
không có tàu thuyền nào di chuyển đằng sau tàu EverGreen gặp phải vấn đề tương tự.

Hiện tàu EverGreen đang nằm chặn ngang kênh đào Suez, khiến các tàu thuyền khác cũng bị mắc kẹt và không thể duy
chuyển. Nhà chức trách đã điều 8 tàu lai dắt đến “giải cứu” tàu EverGreen, song công tác khắc phục sự cố sẽ phải mất vài
ngày. Với thiệt hại sau vụ việc, nhiều khả năng tàu EverGreen sẽ không thể di chuyển mà phải được lai dắt đến bến cảng
gần nhất để sửa chữa.Theo truyền thông Ai Cập, có khoảng 30 tàu thuyền đang mắc kẹt ở kênh đào Suez, trong đó nhiều
tàu khác phải thả neo ở bên ngoài lối vào. Các chủ hàng và chủ tàu như đang “ngồi trên đống lửa” vì lo ngại vụ việc trên sẽ
khiến họ phải chịu thêm nhiều chi phí cũng như hàng loạt thiệt hại khác.

2. Thiệt hại

12% giao thương thế giới, khoảng 1 triệu thùng dầu và 8% khí thiên nhiên hóa lỏng - đó là những con số mà kênh đào Canal
chịu trách nhiệm mỗi ngày. Theo Chủ tịch của SCA - ông Osama Rabie, doanh thu của kênh đào mỗi ngày bị thiệt hại khoảng
14 triệu đến 15 triệu USD. Trước đại dịch Covid-19, các hoạt động hàng hải thông qua kênh đào Suez đóng góp tới 2% GDP
cho Ai Cập.Trong khi đó, dữ liệu từ Lloyd's List cho thấy thiệt hại của vụ kẹt tàu ước tính rơi vào khoảng 9,6 tỉ USD mỗi ngày
- tương đương 400 triệu đô mỗi giờ, và 6,7 triệu đô mỗi phút.
Nhìn vào bức tranh lớn hơn, nền giao thương toàn cầu phải chịu thiệt hại dao động trong khoảng 6 tỉ đến 10 tỉ đô mỗi tuần -
theo số liệu của công ty bảo hiểm Allianz. Đồng thời, độ tăng trưởng giao thương cũng giảm 0,2% đến 0,4%. Chi phí thuê tàu
từ châu Á tới Trung Đông tăng thêm tới 47%, lên 2,2 triệu đô. Một số hãng tàu biển đã chọn đi đường vòng để tránh kênh đào
Suez - như qua Mũi Hảo Vọng. Điều này đồng nghĩa với việc thời gian di chuyển, chi phí và nhiên liệu cũng sẽ tăng thêm, qua
đó ảnh hưởng đến vô số ngành nghề - từ bán lẻ, siêu thị cho đến các nhà sản xuất trên thế giới.Mức thiệt hại chính xác thực sự
rất khó để tính toán cho đến khi con kênh được thông hoàn toàn và giao thương tiếp tục vận hành. Nhiều công ty tại Anh cho
biết họ vẫn đang chờ đợi để biết khi nào hàng được chuyển đến. Một số thậm chí còn có hàng ngay trên con tàu Ever Given.

Dù con tàu đã được giải thoát, nhưng một số tỏ ra lo ngại khi con kênh vẫn đang bị ùn tắc. Nhiều công ty thậm chí nghĩ đến việc
sử dụng đường hàng không để vận chuyển, đồng nghĩa với việc chi phí sẽ đội lên gấp 3 lần.Có lẽ, rất hiếm khi thế giới mới được
chứng kiến sự ảnh hưởng kinh khủng đến như vậy chỉ từ một con tàu mắc kẹt.

3. Bảo hiểm

Hãng tin Bloomberg dự đoán sắp tới sẽ có hàng ngàn hợp đồng bảo hiểm được lật lại để truy tìm bên chịu trách nhiệm. Các
khoản bồi thường thiệt hại từ vụ việc này có thể lên đến hàng triệu USD. Hãng tàu Evergreen Line (Đài Loan), công ty thuê và
vận hành tàu Ever Given, cho biết phía chủ sở hữu con tàu, Hãng Shoei Kisen Kaisha (Nhật Bản), sẽ chịu trách nhiệm cho bất
cứ thiệt hại nào. Đáp lại, tuy nhận một phần trách nhiệm, Shoei Kisen Kaisha cũng nói thêm rằng phía công ty thuê tàu của họ
cần làm việc với chủ nhân các lô hàng về việc đền bù thiệt hại. Trong khi đó, chính sách của Cơ quan quản lý kênh đào Suez
(SCA) quy định thẳng rằng họ sẽ không phải chịu trách nhiệm, ngay cả khi hoa tiêu của SCA góp phần khiến tàu mắc cạn.

Câu chuyện bồi thường có thể trở thành một quy trình rối rắm. Ngoài chủ nhân của hàng hóa trên Ever Given, các tàu thuyền
không thể di chuyển qua kênh đào Suez cũng sẽ tìm kiếm bồi thường từ công ty bảo hiểm của họ.Những công ty bảo hiểm này
sau đó sẽ đệ đơn kiện các bên chịu trách nhiệm với Ever Given, bao gồm chủ sở hữu và các công ty thuê tàu. Các bên chịu trách
nhiệm sẽ tiếp tục tìm đến các công ty bảo hiểm của họ để được bảo vệ.Theo Bloomberg, khâu bồi thường sẽ phức tạp hơn rất
nhiều nếu vụ tàu Ever Given được công bố áp dụng quy trình tổn thất chung (general average).Ông Marcus Baker, người đứng
đầu mảng hàng hải của Hãng bảo hiểm Marsh, cảnh báo “có thể mất nhiều năm” để tất cả các bên biết rõ quyền lợi và trách
nhiệm của họ trong sự cố này.

Trả lời chuyên trang ShippingWatch, ông Marcus Baker cho biết việc bồi thường cho vụ việc sẽ rất phức tạp.Theo luật sư
Torgeir Willumsen đến từ Hãng luật Simonsen Vogt Wiig (Na Uy), chủ sở hữu Ever Given cũng có thể yêu cầu chủ các lô hàng
hỗ trợ chi phí giải cứu con tàu theo tổn thất chung. Các hãng thuê có thể đòi chủ sở hữu Ever Given bồi thường theo hợp đồng
thuê tàu, đội cứu hộ có thể đòi phí cứu hộ. Trong khi đó, SCA có thể yêu cầu bồi thường cho thiệt hại của kênh đào, chi phí và
thất thoát doanh thu.

“Điều quan trọng cần lưu ý là tàu thuyền nhìn chung chỉ cần chịu một phần trách nhiệm trong các yêu cầu đòi bồi thường phát
sinh từ việc vận hành tàu. Ngay cả phần trách nhiệm này cũng được bảo hiểm”, ông Willumsen trả lời chuyên trang hàng hải
ShippingWatch.Theo luật sư trên, dù trách nhiệm bồi thường còn phụ thuộc vào hoàn cảnh cụ thể, quy định chung là “nếu có
thiệt hại phát sinh vì lỗi điều hướng, phía chịu trách nhiệm tổ lái sẽ là bên chịu trách nhiệm cho tai nạn”. Ông giải thích thêm
rằng người chủ sở hữu hoặc các bên thuê tàu sẽ là người chịu trách nhiệm trong những trường hợp này.

Câu hỏi

1. Tóm tắt sự cố tàu Ever Given

2. Nếu bạn là chủ hàng có gửi hàng trên tàu Ever Given, bạn sẽ hành động thế nào với những thiệt hại cho hàng hóa.
Ước tính tổng giá trị thiệt hại cho hàng hóa của bạn.
3. Ảnh hưởng của sự cố này đối với hoạt động vận tải, thương mại quốc tế, nhà nước Ai Cập- kênh đào Suez.