T.C.

İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

TS ISO 45001:2018 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ

VE BİR ÜRETİM TESİSİNDE UYGULANMASI

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan
Nurtaç GÜMÜŞ
Tez Danışmanı
Prof. Dr. İlhan OSMANŞAHİN

İSTANBUL – 2021
 T.C.
İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ
LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

TS ISO 45001:2018 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ

VE BİR ÜRETİM TESİSİNDE UYGULANMASI

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan
Nurtaç GÜMÜŞ
Tez Danışmanı
Prof. Dr. İlhan OSMANŞAHİN

İSTANBUL – 2021
 BEYAN
T.C. İstanbul Rumeli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü bünyesinde bulunan Tez
Yazım kılavuzu yazım kurallarına uygun olarak hazırladığım bu Tez içindeki tüm veri, bilgi ve
dokümanların doğru ve tam olduğunu, akademik etik ve ahlak kurallarına uygun bir şekilde
elde edildiğini belirtirim. Lisansüstü Tez Yazım çalışmasında kullandığım verilerde herhangi
bir değişiklik yapmadığımı ve çalışmanın özgün olduğunu bildiririm.
Aynı zamanda bu çalışmanın özünde olmayan tüm materyal ve sonuçları tam olarak
aktardığımı ve yararlandığım bütün kaynakları atıf yaparak belirttiğimi ve bu Lisansüstü Tez
Yazım sırasında patent ve telif haklarının ihlal edici bir davranışımın olmadığını belirtir; aksi
bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan ederim.
Etik
* Kurulu onayına ihtiyaç bulunmaktadır.

Etik
* Kurul onayına ihtiyaç bulunmamaktadır.
*

30/07/2021
NURTAÇ GÜMÜŞ
 ÖZET
(Yüksek Lisans Tezi)
TS ISO 45001:2018 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ
VE BİR ÜRETİM TESİSİNDE UYGULANMASI
NURTAÇ GÜMÜŞ
T.C. İstanbul Rumeli Üniversitesi
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
İş Sağlığı ve Güvenliği Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. İlhan OSMANŞAHİN

Sağlık ve güvenlik politikaları doğrultusunda hedeflerine ulaşmak için işletmeler, sağlık

ve güvenlik risklerini kontrol ederek sağlam bir performansa ulaşmayı ve gerçekleştirmeyi
hedefler. Bu amaç doğrultusunda ve en önemlisi insan hayatı söz konusu olduğu için iş
sağlığı ve güvenliği mevzuatı çerçevesinde gerekli tedbirleri alarak faaliyetlerine devam
etmeleri gerekmektedir. Mevcut faaliyetler noktasında alınan önlemlerin yetersiz kalmaması
veya gelişim sürekliliğinin sağlıklı takip edilebilmesi için iş sağlığı ve güvenliği yönetim
sistemi kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı; İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemini
kuran, sürdüren ve denetleyenlere fayda sağlamakla birlikte, ilgili eğitimleri almış olanların ve
iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin de yararlanması hedeflenmektedir. Çalışmanın giriş
bölümünde, tezin ana hatları ve ortaya çıkış nedenleri yer alacaktır. Birinci bölümde, toplam
kalite ve yönetim sistemleri bilgilerine yer verilecektir. İkinci bölümde, TS ISO 45001:2018 İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi ve işletmelerdeki rolünden bahsedilecektir. Üçüncü
bölümde, bir üretim tesisinde uygulama yöntemi standardın maddeleri üzerinden
anlatılacaktır. Sonuç kısmında tez çalışmasındaki bölümlerin çıkarımları ve gerekli yorumlar
yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Toplam Kalite Yönetimi, İş Sağlığı ve Güvenliği, İş Sağlığı ve Güvenliği

Yönetim Sistemi, TS ISO 45001:2018 Standardı

I
 ABSTARCT
(M. Sc. Thesis)
TS ISO 45001:2018 OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY MANAGEMENT SYSTEM
AND ITS APPLICATION IN A PRODUCTİON FACILITY
NURTAÇ GÜMÜŞ
T.C. İstanbul Rumeli Üniversitesi
Graduate Educayion Institute
Department of Occupational Health and Safety
Supervisor: Prof. Dr. İlhan OSMANŞAHİN

In order to achieve their goals in line with health and safety policies, businesses aim to
achieve and realize a solid performance by controlling health and safety risks. In line with this
purpose and most importantly, since human life is at stake, they have to continue their
activities by taking the necessary measures within the framework of occupational health and
safety legislation. Occupational health and safety management system is used to ensure that
the measures taken at the point of current activities are not insufficient or that the
development continuity can be followed up properly. The aim of this study is; To benefit
those who establish, maintain and inspect the occupational health and safety management
system, ın addition, it is aimed that those who have received the relevant trainings and
occupational health and safety professionals will also benefit. In the introduction part of the
study, the main lines of the thesis and its emergence reasons will be included. In the first
part, total quality and management systems information will be included. In the second part,
TS ISO 45001: 2018 Occupational Health and Safety Management System and its role in
businesses will be mentioned. In the third section, the application method in a production
facility will be explained over the items of the standard. In the conclusion part, inferences of
the chapters in the thesis study and necessary interpretations will be made.

Keywords: Total Quality Management, Occupational Health and Safety, Occupational

Health and Safety Management System, TS ISO 45001:2018 Standard

II
 İÇİNDEKİLER
ÖZET .................................................................................................................................................. I
ABSTARCT ...................................................................................................................................... II
İÇİNDEKİLER ................................................................................................................................. III
KISALTMALAR .............................................................................................................................. VI
TABLOLAR LiSTESi ...................................................................................................................VIII
ŞEKİLLER LİSTESİ ....................................................................................................................... IX
EKLER LİSTESİ .............................................................................................................................. X
ÖNSÖZ............................................................................................................................................. XI
GİRİŞ ................................................................................................................................................. 1

BİRİNCİ BÖLÜM ............................................................................................................................. 4

TOPLAM KALİTE VE YÖNETİM SİSTEMLERİ ......................................................................... 4

1.1 KALİTE KAVRAMI ........................................................................................................... 4
1.2. KALİTENİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİNDE KALİTE ÖNCÜLERİNİN ROLÜ ............ 7
1.3. TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ VE TEMEL İLKELER ................................................ 10
1.4. YÖNETİM SİSTEMLERİ ............................................................................................... 14
1.5. STANDARDLARIN OLUŞUMU VE İLGİLİ KURULUŞLAR ..................................... 16

iKiNCi BÖLÜM .............................................................................................................................. 20

iŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ VE İŞLETMELERDE ROLÜ ................ 20

2.1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ .................................................... 20
2.2. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN AMACI VE ÖNEMİ........... 22
2.3. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN İŞLETMELERE
FAYDALARI ....................................................................................................... 24
2.4. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN İNSAN KAYNAKLARI
DEPARTMANI İLE BAĞI .................................................................................... 28
2.5. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ DEPARTMANI ..................... 30
2.6. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN KURULMASI .................. 32
2.6.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Kurulurken İzlenecek Yollar ............ 33
2.6.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Kurulurken Önemli Noktalar ............ 41

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ........................................................................................................... 43

TS ISO 45001 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN STANDARDI VE

UYGULAMASI ............................................................................................................................... 43
3.1. KAPSAM ........................................................................................................... 43
3.2. BAĞLAYICI ATIFLAR........................................................................................ 45
3.3. TERİMLER VE TARİFLER ................................................................................ 46
3.4. KURULUŞUN BAĞLAMI ................................................................................... 49
3.4.1. Kuruluşun ve Bağlamının Anlaşılması ............................................................ 49
3.4.2. Çalışanlar ve Diğer İlgili Tarafların İhtiyaç ve Beklentilerinin Anlaşılması ........ 51
3.4.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminin Kapsamının Belirlenmesi............. 51
3.4.4. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi ......................................................... 52
3.5. LİDERLİK VE TAAHHÜT ................................................................................... 53

III
 3.5.1. Genel ............................................................................................................. 53
3.5.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Politakası ......................................... 56
3.5.3. Kurumsal Görev Yetki ve Sorumluluklar ......................................................... 57
3.5.4. Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Çalışanların Katılımı ............................ 59
3.6. PLANLAMA ........................................................................................................... 61
3.6.1. Risk ve Fırsatları Belirleme Faaliyetleri .......................................................... 61
3.6.1.1. Genel ................................................................................................... 61
3.6.1.2. Tehlike tanımlaması ve risk ve fırsatları değerlendirme ........................ 62
3.6.1.2.1. Tehlike tanımlaması.................................................................. 63
3.6.1.2.2. İş sağlığı ve güvenliği risklerinin ve iş sağlığı ve güvenliği
yönetim sistemi ile ilgili diğer risklerin değerlendirilmesi ........... 64
3.6.1.2.3. İş sağlığı ve güvenliği fırsatlarının ve iş sağlığı ve güvenliği
yönetim sistemi ile ilgili diğer fırsatların değerlendirilmesi .......... 65
3.6.1.3. Yasal şartlar ve diğer şartların belirlenmesi .......................................... 66
3.6.1.4. Planlama faaliyeti ................................................................................. 66
3.6.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Hedefleri ve Bunlara Erişmek İçin Planlama ............. 67
3.6.2.1. İş sağlığı ve güvenliği hedefleri............................................................. 67
3.6.2.2. İş sağlığı ve güvenliği hedeflerine erişmek için planlama ...................... 68
3.7. DESTEK ............................................................................................................ 69
3.7.1. Kaynaklar ..................................................................................................... 69
3.7.2. Yetkinlik........................................................................................................ 70
3.7.3. Farkındalık ................................................................................................... 71
3.7.4. İletişim .......................................................................................................... 72
3.7.4.1. Genel ................................................................................................... 72
3.7.4.2. İç iletişim .............................................................................................. 73
3.7.4.3. Dış iletişim ............................................................................................ 74
3.7.5. Dokümante Edilmiş Bilgi ............................................................................... 74
3.7.5.1. Dokümante edilmiş bilgi-genel .............................................................. 75
3.7.5.2. Oluşturma ve güncelleme ..................................................................... 76
3.7.5.3. Dokümante edilmiş bilginin kontrolü ..................................................... 77
3.8. OPERASYON ..................................................................................................... 78
3.8.1. Operasyonel Planlama ve Kontrol ................................................................ 78
3.8.1.1. Genel ................................................................................................... 79
3.8.1.2. Tehlikeleri ortadan kaldırma ve iş sağlığı ve güvenliği risklerini
azaltma................................................................................................ 80
3.8.1.3. Değişim yönetimi .................................................................................. 82
3.8.1.4. Satın alma ............................................................................................ 84
3.8.1.4.1. Genel........................................................................................ 84
3.8.1.4.2. Yükleniciler ............................................................................... 85
3.8.1.4.3. Dışarıya yaptırma ..................................................................... 85
3.8.2. Acil Duruma Hazır Olma ve Müdahale ......................................................... 86
3.9. PERFORMANS DEĞERLENDİRME ................................................................... 88
3.9.1. İzleme Ölçüm Analiz ve Performans Değerlendirme .................................... 88
3.9.1.1. Genel ................................................................................................... 88
3.9.1.2. Uygunluk değerlendirmesi .................................................................... 92
3.9.2. İç Tetkik....................................................................................................... 92
3.9.2.1. Genel ................................................................................................... 93
3.9.2.2. İç tetkik programı .................................................................................. 93
3.9.3. Yönetimin Gözden Geçirmesi ...................................................................... 95
3.10. İYİLEŞTİRME..................................................................................................... 98

IV
 3.10.1. Genel ........................................................................................................ 98
3.10.2. Olay Uygunsuzluk ve Düzeltici Faaliyet ..................................................... 98
3.10.3. Sürekli İyileşme ....................................................................................... 100

SONUÇ ......................................................................................................................... 102

KAYNAKÇA .................................................................................................................. 104
EKLER .......................................................................................................................... 110

V
 KISALTMALAR

AB : AVRUPA BİRLİĞİ
A.B.D. : AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
AN : ANALİZ
API : AMERİKAN PETROL ENSTİTÜSÜ
AQAP : MÜTTEFİK KALİTE GÜVENCE YAYINLARI
ASME : AMERİKAN MAKİNE MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
BS : İNGİLİZ STANDARDI
BSI : İNGİLİZ STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ
CE : AVRUPA UYGUNLUĞU
CEN : AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ
CIC : YENİ ZELLANDA KİMYA ENDÜSTRİSİ KONSEYİ
DF : DÜZELTİCİ FAALİYET
DIN : ALMAN STANDARTLAR ENSTİTÜSÜ
DIS : TASLAK ULUSLARARASI STANDART
EN : AVRUPA NORMLARI
FMEA : HATA TÜRÜ VE ETKİLERİ ANALİZİ
FR : FORM
GT : GÖREV TANIMLARI
GZTF : GÜÇLÜ-ZAYIF-TEHDİT-FIRSAT
HAZOP : TEHLİKE VE İŞLETİLEBİLİRLİK
HLS : YÜKSEK SEVİYELİ YAPI
ILO : ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ
IOSH : MESLEKİ GÜVENLİK VE SAĞLIK ENSTİTÜSÜ
ISO : ULUSLARARASI STANDARTLAR ORGANİZASYONU
İK : İNSAN KAYNAKLARI
İSG : İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
İSGYS : İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ
İSGYSEK : İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ EL KİTABI
KKD : KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM
LT : LİSTE
MÖ : MİLATTAN ÖNCE

VI
md. : MADDE
NACE : AVRUPA TOPLULUĞUNDA EKONOMİK FAALİYETLERİN İSTATİSTİKİ
SINIFLAMASI
NATO : KUZEY ATLANTİK ANTLAŞMASI ÖRGÜTÜ
NFPA : ULUSAL YANGINDAN KORUNMA DERNEĞİ
NSAI : İRLANDA ULUSAL STANDARTLAR KURUMU
OHSA : İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETİ
OHSAS : İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ
OSHA : MESLEKİ GÜVENLİK VE SAĞLIK İDARESİ
PCQI : ÖNLEYİCİ KONTROLLER NİTELİKLİ BİREY
PL : PLAN
PO : POLİTİKA
PR : PROSEDÜR
PUKO : PLANLA UYGULA KONTROL ET ÖNLEM AL
RP : RAPOR
RG : RESMİ GAZETE
SA : AVUSTRALYA STANDARTLARI
SGK : SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
SGS : SUPERVİSE GÖZETME ETÜD KONTROL SERVİSLERİ
SZN : YENİ ZELLANDA STANDARTLARI
ŞM : ŞEMA
TB : TABLO
TC : TEKNİK KOMİTE
TK : TOPLAM KALİTE
TKY : TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ
TL : TALİMAT
TS : TÜRK STANDARDI
TSE : TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ
TÜRKAK : TÜRK AKREDİTASYON KURUMU
t.y. : TARİH YOK
UNE : İSPANYOL STANDARDİZASYON DERNEĞİ
vb. : VE BENZERİ
YGG : YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ
yy. : YÜZYIL

VII
 TABLOLAR LİSTESİ

Tablo-1 Toplam Kalitenin Elemanları......................................................................................... 12

Tablo-2 ISO 45001 Standardının Gerekliliklerini Değerlendirmek İçin Kontrol Listesi ....... 39

VIII
 ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil-1 İSGYS’nin İşletmelere Faydaları ......................................................................... 28

Şekil-2 PUKO ile Standard Maddelerinin İlişkisi.............................................................. 42

IX
 EKLER LİSTESİ

EK-1 El Kitabı Kapağı Örneği ........................................................................................ 110

EK-2 İSG Yönetim Sistemi Standardının Madde Başlıkları ............................................ 111
EK-3 Dokümante Edilmiş Bilgilerin Güncel Takip Listesi ................................................ 112
EK-4 Dış Kaynaklı Doküman Takip Listesi ..................................................................... 131

X
 ÖNSÖZ

Bu çalışmanın gerçekleştirilmesinde, değerli bilgi ve tecrübelerini hiç tereddütsüz

paylaşan, ne zaman kendisine danışsam bana kıymetli zamanını ayıran, sabır ve ilgi ile bana
faydalı olabilmek için elinden gelenin fazlasını sunan, gelecekteki hayatımda bana verdiği
değerli bilgilerden fazlası ile faydalanacağım ve hocalık görevini hakkıyla sonuna kadar
yerine getiren çok kıymetli ve saygıdeğer danışman hocam Prof. Dr. İlhan OSMANŞAHİN’e
sonsuz teşekkürü fazlasıyla borç biliyor ve şükranlarımı sunuyorum. Babacan tavrınız ve
insanlığınız ile bana kattıklarınız adına, bana güvenip beni motive etmeye çalıştığınız değerli
sohbetleriniz adına, güler yüzünüz ve anlayışınız adına size minnettarım hocam. İyi ki sizin
gibi çok değerli bir hocanın öğrencisi oldum ben, iyi ki sizi tanımışım ve iyi ki bu yolculuğu
sizinle adımladım hocam. Her şey için çok teşekkür ediyorum.
Tez savunma sınav jürisinde yer alan ve kendileri ile tanışıp tezimi savunmaktan onur
duyduğum; bilgisi kadar mütevaziliği ile de ülkemizin çok değerli hocalarından olan
saygıdeğer Prof. Dr. Ferhat ÖZÇEP hocama ve tezim üzerinde görüş bildirip akademik
kariyerime devam etmem noktasında teşvik edici sözleri ile bana yol gösterici olan, pozitif
kişiliği ve güleryüzünle rahat bir savunma yapmama vesile olan saygıdeğer Dr. Öğr. Üyesi
Cenk GÜNGÖR hocama çok teşekkür ediyor ve şükranlarımı sunuyorum.
Sevgi, saygı, ahlak, merhamet, insanlık gibi kelimelerin anlamını ve değerini bilecek
şekilde beni yetiştiren, hayatım boyunca arkamda dağ gibi duran, varlıklarıyla her daim
yoluma ışık tutan, benimle beraber sabırla emek veren değerlilerim benim; canım annem
Meryem GÜMÜŞ ve babam İlhan GÜMÜŞ, iyi ki varsınız. Bu günleri görmemde en büyük
pay sahibi sizsiniz. Anneciğim ve babacığım, ikinizi de çok seviyorum ve size sonsuz
teşekkürlerimi sunuyorum.
Eğitim başlangıcımdan bitişine kadar destek veren ve sorularımı cevapsız bırakmayan,
Rumeli Üniversitesi Hocalarına ve çalışanlarına,
Kalite ve yönetim sistemleri konusunda TSE’de aldığım sayısız eğitimlerde, bana bu
bilgi ve birikimi katan çok değerli TSE hocalarına,
Bu tezde kaynak olarak kullandığım her türlü çalışmada emeği geçen kalite ile iş
sağlığı ve güvenliği profesyonellerine,
Destekleyici sözleriyle enerji veren ve bana olan güvenlerini benden esirgemeyen,
karşılıklı yaşam sevinçlerimizi paylaştığımız tüm sevdiklerime, sevenlerime,

XI
 Beni akademik yönde ilerlemem için harekete geçiren, çok önceki yıllarda daha
söylemleri ile bu günü görebilmem için mücadele etmemi aklıma koyan, çok değerli
üniversite hocam Ömer Büber’e,
Tez çalışmama odaklandığım sürede, manevi desteğini bir an olsun eksik etmeyerek
beni destekleyen Tayfun’a, diğer işlerimin aksamaması için, o işlerimde bana yardımcı olan
canım ablam Gültaç’a ve arkadaşlarım Gül ile Şerafettin’e,
Yoğun çalışmalarım sırasında anlayış gösterip beni sabırla destekleyen ve benle eksik
anları hoşgörüleri ile dolduran aileme, anneanneme, Gizem’e, Cihan’a ve canımın içi
yeğenlerim Elifnaz ile Altuğ’a,
Hepinize kucak dolusu sevgi, saygı ve şükranlarımı sunuyorum. Bu tezi
bitirebilmemdeki emek hepinizindir. Hepinize teşekkür ediyorum.
Beni ben eden ve bilerek ya da bilmeyerek bu yolları yürümeye kalkışma azmini bende
yaratan ve bunu perçinleyen, iyi kötü kim olduysa yaşadığım yıllar boyunca, onlara da
teşekkürlerimi sunuyorum.
Yaptığım bu çalışmayı inceleyecek ve üzerinde çalışma yapacak arkadaşlara fayda
sağlamasını diliyorum.

XII
 GİRİŞ

İşletmeler, insan hayatı söz konusu olduğu için, İSG (İş Sağlığı ve Güvenliği)
mevzuatları çerçevesinde gerekli önlemleri alarak faaliyetlerini sürdürmek zorundadırlar.
Mevcut faaliyetler noktasında alınan önlemler bazen yetersiz olabilmekte veya geliştirme ile
süreklilik arz etmediği için takibi sağlıklı bir şekilde yapılamamaktadır. Bu nedenle, sistematik
bir çalışma gerekmektedir. Sistematik bir çalışma, işletmelerde ihtiyaçları karşılayacak bir
sistemin kurulması, faaliyete geçirilmesi ve işlevsellik kazandırılarak sürekli geliştirilmesi
şeklinde olmaktadır. İSG Yönetim Sistemi (İSGYS)’ nin devreye girdiği yer burasıdır.

İSGYS, tehlike ve risklerin sistematik ve bilimsel olarak saptanması ve bunlara karşı

gerekli önlemlerin alınması, çeşitli nedenlerle ortaya çıkan kazalara, hastalıklara ve diğer
zararlı etkilere karşı korunma ve daha iyi bir çalışma ortamı sağlanması konularında
işletmelere yol göstermektedir.

İSGYS’de öngörülen standardlar, her zaman diğer yönetim gereksinimleri ile

bağdaşacak İSG unsurlarını etkili bir şekilde oluşturmak ve böylece işletmelerin ekonomik
hedeflerine ulaşırken İSG koşullarının da oluşturulmasını sağlayarak çalışanların hayatını ve
sağlığını korumaya yardımcı olmayı hedefler.

Diğer uluslararası standardlarda olduğu gibi, bu standardların ticarette tarife dışı

engeller oluşturmak, bir kuruluşun yasal yükümlülüklerini arttırmak veya bunları değiştirmek
gibi bir yönü hiçbir şekilde yoktur. Bu standardlar, bir kuruluşun yasal gereklilikleri ile sağlık
ve güvenlik risklerine ilişkin bilgileri dikkate alan bir politika ve hedef geliştirmesine destek
olmak ve o şekilde çalışma sergilemek için İSGYS’nin koşullarını tanımlar. Sosyo-ekonomik
bir denge içinde iyi sağlık ve iyi güvenlik uygulamalarını desteklemek ve teşvik etmek amacı
taşır. Her tür ve büyüklükteki işletmelere uygulanması amaçlanır ve farklı coğrafi, kültürel ve
sosyal koşulları da karşılar. Sistemin başarısı, başta üst yönetim olmak üzere,
organizasyonun tüm seviyelerinin ve işlevlerinin bağlılığına bağlıdır. Bu tür bir sistem, bir
işletmeye İSG politikalarını geliştirmek, yükümlülüklerini yerine getirmek için hedefler ve
süreçler belirlemek, gerekirse performansı iyileştirmek için önlemler almak ve sistemin
uygunluğunu göstermek için sistematik fırsatlar sağlar. Aynı zamanda, böyle bir sistem
kurmanın yollarını gösterir.

1
 Ülkeler gerek mevzuatlar ışığında ve gerekse işletmelerin beklenen ihtiyaçlarını
karşılama noktasında yeterliliği göz önünde bulundurarak mevcut standardlar ile sistem
kurulumuna devam edilmesi ya da yeni standard yayınlanması kararı alarak çalışmalar
yapmaktadır. Dünya ülkelerindeki çalışma ortamları ve koşulları ile oluşturulan uluslararası
standardlarda buna gösterge olmaktadır. Ülkemizdeki işletmelerde, İSG üzerine sistem
kurulumları TS ISO 45001:2018 standardı (Türk Standardı Uluslararası Standartlar
Organizasyonu 45001:2018 standardı) doğrultusunda yapılmaktadır.

İşletmelerde İSG başlı başına büyük bir önem taşırken, ne yazık ki yapılan çalışmalar
bir o kadar zayıf kalmaktadır. Çünkü uygulamada genel olarak sadece yasa koyucuların
kuralları dikkate alınmaktadır. Hukuksal yaptırımlar olmasa belki de birçok işletme İSG
konusunu dikkate almayacaktır. Aynı şekilde, İSGYS de birçok işletmede lüks olarak
görülmektedir. Belgelendirmenin getirisi ve sistemin hantal bir yapıya kavuşmaması adına
işlevselliğinin devamı için yapılan maddi harcamalar çoğunlukla işverene külfet olarak
görünmektedir. Bu yüzden birçok işletmede herhangi bir yönetim sistemi bulunmamaktadır.
İşletmelerin istediği işi alabilmek adına ihalelerde talep edilen belgeyi sunabilmek ya da
kaliteli bir işletme olduğunu sektöre ve çevreye reklam bazında gösterebilmek için, var olan
yönetim sistemi de genelde ISO 9001:2015 Kalite Yönetim Sistemi olmaktadır. Ülkemizdeki
işletmelerde herhangi bir yönetim sisteminin dahi olmaması nedeniyle, bu konuda yetişmiş
deneyimli kişi sayısı da çok azdır. Gerek yetkin kişilerin az sayıda olması ve gerekse yönetim
sistemlerinin işletme bazında kendi iç dinamiklerine göre oluşturulması ve işleyiş
çerçevesinde değişkenlik göstermesi nedeniyle, yönetim sistemleri ile ilgili doyurucu bilgilere
ulaşmak çok zordur. Konu ile ilgili olarak kaynak taraması yapıldığında, genel olarak
işletmelere bu sistemleri kuran danışmanlık ya da belgelendirme firmalarının reklam amaçlı
kısa bilgilendirmelerinin dışında ayrıntı bulunmamaktadır. İşletmelerde İSGYS’i kuran, gerekli
tespit ve kontrolleri sağlayarak işlevselliğini sürdüren ve departmanlar bazında bunu
denetleyen birim ve çalışanların şablon dokümanlara ya da hangi dokümanı ne şekilde
hazırlaması gerektiğine dair yeterli bilgiye ulaşma olasılığı olmadığından da, bunu kendisi,
kendi işyerinin iç dinamikleri ile oluşturması gerekir. Bunu yapılabilmesi ve yönerge
yazılımlarının oluşturulabilmesi için ilgili standardların anlaşılması ve bu standardlar
temelinde yapılması gerekenler saptanarak uygulamaya o şekilde aktarılması gerekmektedir.

Bu çalışmada, TS ISO 45001:2018 İSGYS ve bu sistemin standard maddeleri

irdelenerek bir üretim tesisinde uygulama şekli ayrıntılı bir şekilde ortaya koyulmuştur.
Çalışmanın amacı, yukarıda belirtilen ulaşılması güç ve paylaşımı kısıtlı bilgilerin yarattığı
boşluğu doldurmaya katkı koymaktır. Bunun için, söz konusu yönetim sisteminin nasıl

2
oluşturulacağı, sağlıklı çalışmalar gerçekleştirilip sürdürebilmek için standardtaki maddelerin
nasıl ele alınması gerektiği ve işletme yönergelerinin nasıl oluşturulup etkin ve aktif bir
yönetim sistem işleyişi sağlanacağının ayrıntıları verilmeye çalışılmıştır.

3
 BİRİNCİ BÖLÜM
TOPLAM KALİTE VE YÖNETİM SİSTEMLERİ

1.1. KALİTE KAVRAMI

Bir ürün ve/veya hizmetin, sistematik çabaların bir sonucu olarak, hata veya kusur
olmaksızın kriterlere eşdeğer olması ya da toleranslar doğrultusunda istenilen ve beklenilen
değerlere uygunluğuyla oluşan performans göstergesi ile alıcı istek ihtiyaç ve beklentisini en
üst seviyede olumlu karşılayabilmesine kalite denir. Bilindiği gibi, kalite iyi ya da kötü olarak
ayrılmakta olup, kaliteli ve kalitesiz kelimeleriyle günlük hayatta dilimizde yer almaktadır.
Yine de bu ayrım yapılmaksızın dünya genelinde kalite denilince kaliteli ürün ya da hizmet
olarak algılanmaktadır.

Kalite anlayışı, tüketicinin özelliklerine, ekonomik durum ve sosyal konumuna göre

değişebilen, farklı ihtiyaç ve beklentilere göre tasarlanabilen, teknolojinin gelişmesiyle de
değişim göstermekte olan, nitel denebilecek göreceli bir kavramdır. Bu değişkenler sebebi ile
kalitenin standart tek bir tanımı da yapılamamaktadır (Doğan ve Tütüncü, 2003).

Kalite kilit parçaları, en başta istek ve ihtiyaçlar doğrultusunda kullanıma uygunluk ve

işlevsel uygunluk olmak üzere, güvenlik, sağladığı performans, alıcının güvenilebilirliği,
algılanan kalite anlayışı, ekonomik olması, zamana uyumla beraber çevredeki çekiciliği,
canlılara ve doğaya saygısı şeklinde belirtilebilir. Bunların sonucu müşteri tatmini ortaya
çıkar. Bunun için Özevren (2000)’e göre kalite, “müşterilerin beklentilerini karşılayan
özellikler” olarak daha kısa bir tanımla karşımıza çıkmaktadır.

Kalite, çoğunlukla değer ile karıştırıldığından alıcının sosyo-ekonomik düzeyine göre

değişkenlik göstermektedir. Örneğin; varlıklı bir kişinin lüks bir mağazadan aldığı ürün kaliteli
diye düşünülürken, orta halli bir kişinin bütçesi doğrultusunda yerel halk pazarından her
zaman ki markasız aldığı ürünlerin yerine, lüks olmasa da onun birkaç alt kesimi bir marka
ürünü alabilmesi o kişiye göre kaliteli ürün almış olmaktır. Bu noktada kalite, algılanan kalite
ile karıştırılmaktadır. Oysa ki kalitenin değeri de, ürün ya da hizmet karşılığı ödenen fiyat
değil, istenen ve beklenen performans göstergeleri ile oluşan kalitenin ödenen fiyata bölümü
ile ortaya çıkar (Yörük, 2014):

𝐾𝑎𝑙𝑖𝑡𝑒
𝐷𝑒ğ𝑒𝑟 =
𝐹𝑖𝑦𝑎𝑡

4
 Kaliteyle ilgili çeşitli kişi ve kurumların en yaygın kullanılan tanımları aşağıda verilmiştir
(Aydın, 2010; Doğan ve Tütüncü, 2003):

 Avrupa Kalite Kontrol Organizasyonu; Ürün veya hizmetin tüketicinin istedi-

ğine uygun olma ölçüsüdür.
 ISO 8402 Kalite Sözlüğü; Belirli veya potansiyel gereksinimleri karşılayabilme
kabiliyetine dayalı bir mal veya hizmet özellikleri toplamıdır.
 Amerikan Kalite Kontrol Derneği; Bir ürün veya hizmetin belirli bir gereksinimi
karşılama yeteneğini gösteren tüm özelliklerdir.
 Japon Sanayi Standartları; Bir hizmeti veya ürünü ekonomik olarak üreten ve
tüketim sağlayanların taleplerine cevap veren bir üretim sistemidir.
 Kauru Ishikawa; Kalite kontrolü uygulamış olmak en ekonomik ve kullanışlı
yoldan tüketiciyi her zaman tatmin edecek ürün geliştirme, tasarım, üretim, satış
sonrası hizmeti sağlamış olmaktır.
 G. Taguchi; Ürün sevkiyatı sonrası topluma verdiği en az zarardır.
 Feigenbaum; Kullanım içerisindeki hizmet ya da ürünün pazarlanabilir olup,
müşteri beklentilerini karşılayabilen üretim ve bakım işlevlerinin toplamıdır.
 J.M. Juran; Amaç ve kullanım uygunluğudur.
 P. Crosby; Bir ürünün gereksinimleri ne ölçüde karşıladığıdır.
 Deming; Güvenilirlik ve istikrarın pazar taleplerini düşük maliyetle karşılayacağı
tahminin yapılabilmesidir.

Kalite; "nasıl oluştuğu" anlamında kullanılan Latince kelime "qualis" ‘den gelmiştir
(Açık, 2006). Japonca’da ise sembol tercümelerde ürün anlamına gelen ‘‘hin’’ ve kalite
anlamına gelen ‘‘shitsu’’ işaretlerinin (品質 hin shitsu : quality) birleşimi ile meydana gelmiştir
(Readings ve Meanings, t.y.).

Kalite iyileştirme çalışmalarında en önemli adım, her işletmede kesinlikle var olan açık
veya gizli kalite sorununu kabul etmesidir. Kalitenin işletme tarafından ele alınması gereken
bir sorun olarak ortaya çıkmasının göstergeleri; farkındalık eksikliği, maliyet ile denge içinde
bir kaliteyi sağlayamama, kaliteyi sürdürmede ortaya çıkan değişkenlik ve zorluklar, belli
olmayanı ilgisizlikten tespitsizlik ve alışkanlık duygusu hakim oluşudur. Kaliteye dair
problemler, ara sıra sorunlar ve kalıcı sorunlar olarak genel özellikleri itibariyle iki gruba
ayrılabilir. İşletmelerin uğraştığı ve dikkate aldığı sorunların çoğu sapmaların tespit edilmesi
kolaylığı bakımından ara sıra ortaya çıkan sorunlardır. Kalıcı sorunlar ise, uzun dönemde

5
işletmeleri en fazla zarara uğratan, kimsenin çözmeye uğraşmamış olduğu sorunlardır. Bu
sorunları tespit edebilenler genelde kaynağa en yakın olan alt kademe iş görenlerdir (Aydın,
2010).

Mevcutta kalite yönetim sistemi olan işletmelerin, yönetim sistem dokümanlarında

bulunan, iş emri formlarından, kalite kontrol formlarından, müşteri öneri ve şikayet
formlarından yeni ortaya çıkan yada ara sıra ortaya çıkan kalite problemleri tespit edilip
çözüm yoluna gidilebilir. Kalıcı sorunları bertaraf etmek içinse en alt kademe çalışan
görüşlerini almak amaçlı yüz yüze görüşmeler yada çalışan anketleri ile kök sebeplere
erişilerek kalite sorunları ortadan kaldırılabilir.

Kalite, günümüz pazarında hayatta kalmak için çok önemlidir. Çünkü üretkenliği
artırmak için temel bir gereklilik olarak görülmekte ve herkes tarafından kabul görmektedir
(Çorlu, 2006).

Bir ürünün neden olduğu kaliteye dair sorunlar inovasyon derecesi ile yakından ilgilidir.
İşletmeleri yenilik yapmaya teşvik eden faktörler arasında işletme politikası, yeni pazar
fırsatları ve pazar zorluğu bulunmaktadır (Aydın, 2010).

Kalite politikası, işletme misyonu doğrultusunda üst yönetimin hedefler ve vizyon

noktasında bakış açısı ile eğiliminin resmi bir şekilde olan taahütüdür. Diğer bir deyişle kat
etmek istediği ya da kat edeceği yolda uyacağı kurallar bütünüdür. Her işletme kendi iç
dinamikleri doğrultusunda politika belirler ve ilgili politikaya en alt kademeden en üst
kademeye kadar tüm çalışanlar vakıf olmalıdır.

Kalite ile beraber genelde karşımıza çıkan üst yönetim, hedef, vizyon, misyon, kalite
politikası, kalite yönetimi, kalite yöneticisi ve kalite sistemi gibi kavramlar vardır. Bu kavramlar
ilerleyen bölümlerde detaylı açıklanacak olup, kabaca bir araç örneği ile idrak edilmesi şu
şekilde sağlanabilir;

 İşletme; bir araçtır,

 Üst yönetim; aracın sorumlusudur,
 Kalite yöneticisi; ehliyetli olarak aracı kullanan kişidir,
 Kalite politikası; aracın geçeceği yollarda uyacağı trafik kurallarıdır,
 Misyon; aracın mevcutta bulunduğu yerdir,
 Vizyon; aracın gitmek istediği yerdir,
 Hedef; aracın ulaşmak istediği direkt noktadır,

6
  Kalite sistem; ulaşılacak nokta için ayarlanmış ve sapmalarda uyaran
navigasyondur,
 Kalite; iç ve dış tüm donanımsal ve görsel bütünlüğü tasarlanarak alınmış
aracın bu bütünlüğünü kaybetmeden, yüksek performans ve memnuniyetle,
trafikte hata ve kaza yapmadan, en kısa sürede, sonradan tolere edilmiş en az
sapma ve en az yakıt sarfiyatı ile en ekonomik şekilde hedefe ulaşılmasının
toplam sonucudur.

Kısacası kaliteli bir hizmet sunumu ve ya kaliteli bir ürün üretebilmek için yukarıda
değinilen tüm hususlar sistematik bir biçimde ele alınması gerekmektedir.

1.2. KALİTENİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİNDE KALİTE ÖNCÜLERİNİN ROLÜ

Yazının icadıyla beraber Sümer Kralı Urkagina kötü yönetimin yol açtığı yozlaşma ve
halk hoşnutsuzluğunu ortadan kaldırmak için bir adalet ilanı yazdı. Bu adaletname, yazılı
şekilde ilk hukuk kurallarıdır. Urkagina Kanunları akabinde Mezopotamya bölgesinde başka
kanunların da çıkışı oldu. Çıkan kanunlar arasında büyük öneme sahip olan; M.Ö 1975’de
“Tapu Başlığı” olarak bilinen, yasaları ile ünlü Babil kralının kendi adıyla anılan “Hammurabi
Kanunları”dır. Hammurabi, kanunla ilgili olarak adaleti ve huzuru yarattığından, barış ve refah
getirdiğinden bahsetmektedir. Bu kanunda; insanların haklarına saygı duyulması işlenmiştir.
Tüketiciye sunulan ürün ya da hizmetin; insana saygı noktasında ortaya çıkartılması
gerekliliği kalite ile bağdaştırıldığında ve kalite için de, sistematik ve yazılı yönergelerle
oluşturulmuş bir yönetim sistemi olması gerektiğinden dolayı, kaliteye ulaşmanın Hammurabi
Kanunları’na kadar uzanmış olduğu söylenebilir (Tarih Bilimi web sayfası-Hammurabi
Kanunları Nelerdir? – 282 Madde, 2015).

Üretim kalitesinin temelini oluşturan yaklaşım Ortaçağ zamanıdır. 13. yüzyılda Anadolu
esnafının ve zanaatkârlarının kurmuş olduğu meslek loncaları; haksız rekabeti önlemesi,
ticari alışverişte ahlakı koruması, ürün kalitesini belirlemesi, usta ve çırak şeklinde hiyerarşik
yapıya örnek teşkil etmesi bakımından kalitenin gelişim sürecinde önemidir. Avrupa’nın
esnaflar ve zanaatkârlar için kurmuş olduğu birlikler de aynı dönemlere tekabül etmektedir.
Bu esnaf ve zanaatkâr birlikleri; ürünleri inceleyerek kusursuz olanları özel sembollerle
işaretledi. Usta esnaf da kendi ürünlerini kendi sembolleriyle damgalamaya başladı.
Anadolu’da esnafın kendi damgaladığı ürünün kalitesini de lonca denetledi. Sorunlu ürünler
fark edildiğinde ise üreten kişinin tespiti yapılabildi. Ürünlerde hem birlik ve locaların onay

7
işareti hem de usta esnafın kendi işareti bir arada olunca, Ortaçağ’da yapılan bu işlem,
sanayi devrimine kadar, müşterilere kalite sertifikası olarak hizmet etmiştir (Yörük, 2014).

Ortaçağ’dan sanayi devrimine kadar geçen süreçte yapılan bu çalışmalar aynı

zamanda CE işaretleme ve ürün izlenebilirliğine örnek teşkil etmektedir. 1502 yılında Sultan
II. Beyazid Han tarafından ferman olarak hazırlanıp yürürlüğe konulan ‘‘Kanunname-i İhtisab-
ı Bursa’’; dünyanın bugün ki manada kavranmış olduğunu gösteren yazılı en eski belge
olarak dünya tarihinde yerini almıştır (Yanar ve Arlı, 2012). Kral Marx 1844’de, “Elyazmaları
ve Alman İdeolojisi” eserinde, büyük çaplı seri üretim ve birim başı çalışma sonucu işçinin
ürettiği ürüne yabancılaşmasını konu almıştır (Yörük, 2014).

Markalaşmanın tarihi MÖ duvar yazılarına dayanıyor olsa da, 13. yy.daki çalışmaları
saymazsak gerçek anlamda 18. yy.da İngiltere’de buhar makinesinin icadıyla kendi
makinelerini üretmeye başlamış üreticilerin, markalarını ürünlerine vurmaya başlaması ile
kalite kavram olarak ortaya çıkmıştır. Ayrıca, 19. yy. başlarında; 1915’de vefat eden
Amerikalı mühendis Frederick Taylor’un, 1911’de yayınladığı makalesi olan ‘‘Bilimsel
Yönetim İlkeleri (The Principles of Scientific Management)’’ baz alınarak, iş planlaması
değişmiş, ustalar ürünün tamamını değil sadece belirli bir kısmını gerçekleştirmekten
sorumlu tutulup, kontrol ve takibi de mühendislere verilmiştir. Bu makalede; işyerinin
maksimum refahı ile işçinin maksimum refahının aynı düzeyde olması gerektiğini, iş görecek
kişilerin bilimsel yöntemlerle seçilip eğitim ve gelişimlerinin sağlanmasını, uzmanlaştıkları
işlerde çalışmalarını ve ücretlerinin de yaptıkları işlerdeki performans ve verimlilikleriyle
doğru orantılı olması gerektiğini savunmuştur. Bu makale ile olan dönüşüm; sanayi
devriminin temel taşı sayılmakta olup, kalite çalışmalarını ortaya koymaktadır. Ayrıca gerek
Taylor’un çalışmasının etkinliğine baktığımızda ve gerekse Japonya’da çalışanların yüksek
aidiyet duygusuna sahip verimliliklerini gördüğümüzde; Kral Marx’ın 1844’de ki teorisinin
etkisiz olduğunu görebiliriz (Taner ve Kaya, 2005; Yörük, 2014).

1918’de doktorasını fizik dalında California Üniversitesi’nde tamamlamış ve modern

kalite felsefe kurucusu şeklinde bilinen Walter A. Shewhart, Bell Laboratuvarları’nda
çalışırken, üretimdeki aşamaları takip edip ve anormal olan değişiklikleri belirleyip, bunların
önceden tespit edilebilir olduğunu ortaya koymuştur. Bu grafiksel kontrol sistemini 1924’de
“Kontrol Şeması / Diyagramı” şeklinde tanıtmıştır. Joseph M. Juran ile W. Edward Deming
istatiksel bu bakışı üretimin tüm süreçleri için geliştirmişler ve istatiksel kalite kontrolü
tanıtmışlardır (Bergman ve Klefsjö,1994). 1930'larda yönetimin beş işlevini inceleyen Henry

8
Ford, iyi ve kötü olarak kaliteyi sınıflandırıp, 1940'larda hataların miktar ve cinsini belirleyecek
istatistiksel yöntemlerin kullanımını sağlamıştır (Taner ve Kaya, 2005).

2. Dünya Savaşı’ndan sonra Japonya başta olmak üzere bazı Uzakdoğu ülkelerinin,
batıdaki ülkeleri dahi geride bırakarak çok büyük bir gelişme kaydettiği görülmüştür. 1970’li
yılların başlarında W. Edward Deming ve Joseph M. Juran; kalite, zaman ve para
kavramlarının üçlü olarak düşünülmesini sağlamış, 1980’li yıllarda da rekabette kalite
anlayışı ön plana çıkmıştır. Kalitenin kontrolü sağlanmaya çalışılırken, buna gerek
kalmayacak şekilde belirlenecek planlı bir sistemin düşüncesi de Kalite Güvence kavramını
yaratmıştır. Kalite Güvence, Toplam Kalite Yönetimi (TKY)’nin başlangıcı olmuş ve alt
kademeden üst yönetime kadar çalışan katılımı ile %100 müşteri memnuniyet hedefi
doğrultusunda yapılan sistematik tüm çalışmalar TKY’nin oluşmasını sağlamıştır (Taner ve
Kaya, 2005).

Deming, Amerika Birleşik Devletleri'nde istatistiksel kalite kontrol ve süreç kontrol

çalışmaları konusunda eğitimler vermiş olsa da üst düzey yöneticilere ulaşamayan bir
mühendis idi. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Japonya'daki eğitim kursları ile büyük sanayi
şirketlerinin yöneticilerine ulaştı. Deming'in mesajı Japon yöneticiler tarafından devralındı ve
1970'lerde ürün kalitesini büyük ölçüde artıran Japonlar, bu sayede batılı şirketlerden pazar
payı kazandı (Ersoy ve Ersoy, 2015). Japon endüstrisinin yükselişinin ardındaki felsefe
Deming'in üretim sürecinde değişkenliklerin analiz edilerek küçültülmesi anlayışıdır. Bu
yaklaşım 6 sigmanın da temel amacı sayılmaktadır (Uçan ve Savaş, 2020).

Deming çalışmalarında; değişkenlik kalitesizliği yarattığı için çalışanları bir bütün olarak
ele almamıştır. Sistemden sorumlu kişiyi yönetsel ve sistem içinde teknik operasyonel kişileri
de teknik ve operasyonel olarak ikiye ayırmıştır (Sarp, 2014).

Deming gibi, Joseph Juran’da; İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Japonlara yardım
etmiştir. Kalite üzerine çok önemli bir kitap olan Kalite Kontrol El Kitabı’nı yazmış, sorun ve
kaybın ana nedeninin sistem hatası olduğundan bahsetmiştir. Üst yönetim desteğini
vurgulayan Juran’ın ‘‘Kullanım İçin Uygunluk’’, ‘‘Kalite Planlama Yol Haritası’’ ve ‘‘Yönetsel
Başarı’’ en temel kavramları olmuştur (Ersoy ve Ersoy, 2015).

1900 ve 2000 arasındaki yıllarda kalite kavramının anlaşılarak toplam kalite olgusunun
oluşması için katkı sağlamış kalite öncüleri ve katkıları şunlardır;

 Japonyalı Kauro Ishikawa, Amerika Birleşik Devletleri (A.B.D.)’nin kalite sistemi

üzerinde çalışarak, ilgili sistemi geliştirmiş olarak Japonya’ya has oluşturmuştur.

9
 1962’de “Kalite Kontrol Çemberleri” ile en büyük katkıyı sağlamıştır. İstatistiksel
yöntemleri; temel, orta ve bilgisayar gerektiren diye üçe ayırmış ve çalışmalarını
bu şekilde yapmıştır (Sarp, 2014).
 Philip Crobsy’nin en temel katkısı “sıfır hata” kavramını oluşturmasıdır ve en çok
satan kitabı ise “Quality is Free” isimli çalışmasıdır (Sarp, 2014).
 Armand Feigenbaum, "Toplam Kalite Kontrol ve Kalite Maliyetleri" kavramını
geliştirdi. “Toplam Kalite Kontrol” kitabında toplam kalite kontrol ve kalite
maliyetleri kavramlarını tartışmış, tüm çalışmaları bir sistem olarak tanımlamış
ve birçok ülkeye büyük bir katkı sağlamıştır (Halis 2013).
 Sürekli gelişme yani kaizen kavramını tüm dünyaya tanıtan Masaaki Imai,
“Kaizen Enstitüsü”nü kurmuştur (Kaizen İnstitute, t.y.).
 Genichi Taguchi, kalite ve tasarımlarda güvenirliliği, kalite kayıp fonksiyonunu,
istatistiksel deney tasarımla üretimi vurgulamıştır (Halis, 2013).
 Shigeo Shingo’nun üretimde hatayı engelleyen kavramı “Poke – Yoke” yani
‘’hata engelleme’’ kaliteye kazandırmış olduğu en büyük kavramdır (Halis,
2013).
 Walter Shewhart, kaliteyi sübjektif ve objektif olarak ikiye ayırmış, kalitenin
maliyetlerini ve parça başı ürün red oranlarının aşağıya çekilmesi ile en yüksek
faydayı sağlamayı hedeflemiştir. “Control Charts” adlı kontrol sağlayan grafikleri
kaliteye en önemli katkısıdır (Çelik ve Taşar, 2012).

İlk defa 1963’de Amerika Birleşik Devletleri’nde savunma teknolojisinde MIL/Q/9858

olarak yayınlanmış olan kalite güvence sistem standardı, ISO tarafından da 1987’de ISO
9000 serisi başlangıcı olarak yayınlandı (ISO 9000:2008, t.y.). 1980'li yıllarda ülkemizin
gündemine giren kalite kavramı, 90'lı yıllarda Gümrük Birliği'nin etkisi ile önem kazanmış,
sanayideki işletmeler kalite ile ilgili çalışmalara yoğun bir şekilde yatırım yapmıştır (Aydın,
2010).

ISO 9000 revize edildikten sonra, ISO 9001 serisi standardlar; farklı sektörlerde iş
yapan işletmelerin yönetim sistemleri gelişimini sürekli devam ettirecek şekilde yayınlandı.
Bu sebepten ISO 9001; diğer tüm yönetim sistemi standardlarının anası olarak sayılmaktadır.

1.3. TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ VE TEMEL İLKELER

Ekonomik sistemin bir parçası olan işletmeler, sistemde gerçekleşen bir olayda,
birbirlerine rakip de oldukları için, birlikte etkilenirler. Rekabet piyasasındaki bu karmaşalar ve

10
pazar paylarından rekabetin neredeyse tamamen ortadan kaldırılması fiyat açısından, hizmet
ve kalite açısından alıcıların kayıplar yaşamasına neden olmuştur. Rekabetler ve maliyetler
arttıkça, daha fazla satış yapmak yerine; harcamadan kaçınabilmek için girişimde bulunmak,
planlı ve programlı hareket etmek, geleceği görebilerek farkındalık yaratmak gibi üretkenliği
arttırma yolları izlenmiştir. Kalite beklentilerini sağlamak için, ürün veya hizmetin kalite
standardlarına uygun sistematik çalışması olan kalite güvence, bu noktada yetersiz kalmıştır.
Sadece ürün ve hizmetin kalitesi değil; müşteri gereksinimlerini karşılamak,
organizasyondaki değişiklikleri yönetebilmek, uygun değerlerle kaliteyi geliştirebilmek için
süreçlere odaklanmak, kaynak ve zaman sarfiyatını minimum seviyelere çekebilmek, örgütlü
bir organizasyon çerçevesinde tüm çalışanlarla beraber hareket edebilmek ve çalışanları da
gözetip önce birey diyebilmek gibi unsurlarla değişim gerçekleşmiştir. Bu bakış açısı ile
sürekli iyileştirme ve her daim gelişimin sonucu TKY ortaya çıkmış ve işletmelerin bu
anlayışla çalışmalara geçiş süreçleri başlamıştır.

TKY, işletmede yapılan tüm çalışmalarda müşteri beklentisini karşılamak için gerekli
personel, yönetim, iş, hizmet ve ürün kalitesini bir sistem içinde tüm personelin katılımı,
hedefleri ve mutabakatı ile ele alarak geliştirmesidir (Uryan, 2002).

TKY, uzun vadeli müşteri memnuniyeti sağlamayı, kendi çalışanlarına ve topluma

fayda sağlamayı, kaliteye odaklanmış çalışan katılımına dayanan bir organizasyonel yönetim
tarzıdır (Efil, 1999). Tablo 1’de toplam kalitenin elemanları yer almaktadır.

11
 Tablo-1 Toplam Kalitenin Elemanları (Uryan, 2002).

TKY’nin performansa ve verimliliğe olumlu katkı yapabilmesi ve organizasyondaki tüm

çalışanların memnuniyetini sağlamak için bu anlayışın tam olarak uygulanması gerekir.
Başarının temel ilkesi olan paydaşların memnuniyetini garanti altına almak için paydaşlara
dair analizlerin yapılması gerekir. Bu noktada organizasyondaki tüm iç ve dış paydaşların
şikayetlerini ve çözüm önerilerini yönetime sunma konusunda herhangi bir problemi
olmamalıdır. Ayrıca yönetim kendisine iletilen sorunlar, görüşler ve çözüm önerileri için
destekleyici bir yaklaşım sergilemeli, bunları belirli süreçler içinde değerlendirmeli ve düzenli
geri bildirim vermelidir (Görener, 2013). TKY'nin temeli, organizasyonun tümünde kalitenin
bilincinin fark edilir olması ve bütün çalışmaların bu düşünce ile yürütülmesidir (Fındıkçı,
2003).

12
 TK modeli, “hata ayıklama” yerine “hatasız" yaklaşımına dayanır. Ölçülemeyen şey
geliştirilemez felsefesi ile ölçüm ve istatistik toplam kalitenin vazgeçilmez bileşenleridir. TKY
bir dizi program değil, bir yönetim felsefesidir. Genel kalite modeli, öncelikle "ilk seferde
doğru yapmak" ile ilgilidir. Dolayısıyla proaktiftir ve reaktif değildir (Uryan, 2002). TKY,
organizasyonlarda rekabetçi bir yapı sunar ve israfı önlediği, verimliliği artırdığı ve maliyetleri
düşürdüğü için organizasyonun rekabet gücünü artırmak için en iyi sistem olarak kabul edilir
(Gürgen, 1997).

TKY’nin ilkeleri; yönetimin liderliği, müşteri odaklılık, süreç yönetimi tam katılım takım
çalışması, çalışanların eğitimi, hedef ve verilerle yönetim, paydaşlarla işbirliği, önlemeye
yönelik yaklaşım, sürekli iyileştirme ve gelişmedir. Bu ilkeler doğrultusunda çeşitlenebilen
araç ve tekniklerin, mantıksal ve istatistiksel bilgilere dayalı problemleri farkedip çözüme
ulaştırması beklenen, çeşitlendirilebilecek araç ve tekniklerin bazıları şunlardır; PUKO, kalite
çemberi, kıyaslama (benchmarking), kontrol çizelgeleri, ilişki diyagramı.

TKY; sürekli iyileştirme çerçevesinde yerinde saymayan bir sistem olduğundan,

günümüze baktığımızda TKY özellikle büyük ölçekli işletmelerde de hep gelişerek devam
etmektedir. Fakat orta ölçekli işletmelerin büyük bir çoğunluğunda bu anlayış henüz tam
anlamı ile gelişmemiştir. Orta ölçekli bu işletmeler bir yönetim sistemine harcanacak parayı
ve zamanı büyük bir sarfiyat sayıp, ilerde daha büyük kayıplar yaşayabileceklerini ön
görememektedir. Çevresinde reklam amaçlı ya da girdiği ihaleleri kazanabilmek için yönetim
sistemleri oluşturan ya da düzgün işleyen bir denetleme mekanizması olmadığı için ortada
sistem olmayıp sistem belgesine sahip olan işletmlerin sayısı da azımsanmayacak kadar
çoktur. Küçük işletmeler ise genelde bu konulara vakıf olmamakta ya da gereksiz
bulmaktadır.

Bazı işletmeler, TKY'yi herhangi bir sorunu çözen ve işletmenin rahatsızlıklarını anında
iyileştiren mucizevi bir şey olarak değerlendirme hatasına düşmektedir. TKY anlayışını
uygulayan işletmelerdeki gözlemler, TKY'nin ISO sertifikasına sahip her işletmede gerektiği
gibi uygulanmadığını göstermektedir. Bu da TKY’nin sadece belgelendirme açısından
değerlendirildiğini göstermektedir (Taner, 1999). TKY’nin gelişip ülkemizin kalkınmasına
fayda sağlaması için, gerek teşviklerle, gerek Ticaret Sanayi Odaları’nda işletme yetkililerine
verilecek eğitimlerle, gerekse oluşturulan sistemler için etkin denetimlerle devletimize iş
düşmektedir.

13
 1.4. YÖNETİM SİSTEMLERİ

Yönetim sistemi; hedeflere ulaşmak için, süreç ve etkinliklerde sürekli iyileşme hedefi
ile çözümler geliştirilerek, tüm organizasyonun yönetilmesi üzerine ortaya koyulmuş
yöntemler bütünüdür. Mevcut çeşitli tanımlara rağmen, sistemler genellikle bir dizi özel
hedefe ulaşmak için etkileşimde bulunan ilişkili parçaların bütünüdür. Yönetim sistemleri,
gereksinimleriyle birbirine bağlı parçalardan oluşan ve değerlendirme parametrelerine sahip
bir sistem türüdür. Mevcut ortamın gereksinimlerine göre oluşturulur ve uyarlanır. Bu, sürekli
iyileştirme ihtiyacını yaratır. Ayrıca örgütsel olup; çeşitli paydaşlarla iyi bir ilişki kurulmasını
sağlar, kuruluşları farklı yönetim sistemlerini benimsemeye yönlendirir. Üst yönetimin
süreçteki yönetimi ve taahhüdü de bazen yapılması gereken bazı yatırımları ima ettiği için
paydaşlara kısa, orta ve uzun vadeli planlama yapma olanağı sağlar (Pacheco,2019).

Yönetim sistemlerinde amaç; işletmelerin faaliyetlerini genel stratejilerine göre

sistematik olarak analiz etmek ve sürekli iyileştirme yaklaşımının bir parçası olarak
çözmektir. Ülkemizde tüketiciler tüm dünyada olduğu gibi daha ucuz ve kaliteli hizmet ve
ürün beklentisi içerisindedirler. Bunu sağlayacak olan üreticilerde insan sağlığına veya
çevreye zarar vermemenin yollarını ararlar. Bu yüzden yönetim sistemlerine işletmelerde
geçişler hızlanmıştır. Çünkü yönetim sistemleri ortak bir payda içerisinde üretim yapabilmeyi
sağlar, dünya genelindeki kalkınma ve kültür düzeylerindeki farklılıkları en aza indirir ve
uluslararası denetimde açık olabilmeyi gösterir (Zengin, t.y.).

Yönetim sistemleri; yapılacak olan bir işin yeni bir gelişme ortaya çıkana kadar tüm
dünyada kabul görmüş biçimde aynı yol izlenerek yapılmasını sağlar ve bunu sağlayacak
farklı sektörleri kapsayan standardları vardır. Yönetim sistemi standardları, sistem
kurulumları için bir model sunar. Bir yönetim sistemi kurulurken standardlardaki tüm
noktalara uyulmalıdır (Gök, 2000).

Ülkemizde; standardları oluşturan TSE’nin çıkartmış olduğu standardlarla yönetim

sistemleri kurulur. Bu standardlar farklı sektör ya da iş kollarının ihtiyaçlarına göre çok çeşitli
olsa da, üretim işletmelerinin genelde tercih ettiği 3 standardın yönetim sistemidir. Bu
yönetim sistemleri, ISO 9001; Kalite Yönetim Sistemi, ISO 14001; Çevre Yönetim Sistemi,
ISO 45001; İSGYS’dir. TKY’e önem veren büyük işletmeler bu üç yönetim sistemini de
işletmelerinde uygulamaya koymuşlardır.

TKY’nin önemini bilen ve işletme faaliyete geçtiğinde örgüt kültüründe köklü bir değişim
zahmetini yaşamak istemeyen işletme sahipleri de, daha işletmelerini kurarken bu sistemleri
de oluşturmak istemekte ve genellikle de ‘‘Entegre Yönetim Sistemi’’ olarak tek bir sistem

14
içinde bu üç sistemi faaliyete geçirtmektedir. Entegre yönetim sistemleri istenilen sistemlerle
oluşturulabilmektedir. Entegre yönetim sistemlerinin; maliyeti azaltmak, zamandan tasarruf
etmek, risk yönetmekte bütünsel yaklaşım sağlayabilmek, farklı sistem anlayışlarının
çakışmasını ortadan kaldırabilmek ve denetim sıklığını azaltmak gibi birçok avantajı vardır.
Ayrı ya da entegre olarak en çok tercih edilen yönetim sistemleri, Kalite, Çevre ve İş Sağlığı
ve Güvenliği Yönetim Sistemleri’dir.

ISO 9000 Serisi Standardlar, uluslararası kalite yönetim sistemlerine yönelik

gereksinimleri tanımlamak için ISO tarafından geliştirilmiş, bir ürünün üretiminden ya da
hizmet sunumundan, müşteriye ulaştığı yere kadar her süreçte müşterinin beklenti ve
gereksinimlerini karşılayarak kaliteyi güvence altına alan, tüm bu süreçlerde müşteri
memnuniyetini ön planda tutan bir standardıdır. Bu kapsamda bu standard ile kurulan
yönetim sistemi de, TS EN ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi’dir (Dereli, 2011).

Bilgi, teknoloji ve iletişimdeki büyük gelişmelerle kızışan rekabet piyasasında

tasarımdan satış sonrası hizmete kadar sürekli iyileşme ve kaliteli hizmet ve ürün üretebilme
hedefiyle işletmelerde Kalite Yönetim Sistemi (TS EN ISO 9001) kullanılmaktadır. Kalite
yönetimi sistem standardları 1987’de yayınlanmasından itibaren yönetim sistemlerinin temel
sistemi olması, ilk olması ve tüm yönetim sistemlerinin baz alması gereken bir sistem
olduğundan, en büyük ilgi ve uygulama alanına sahiptir (TSE, t.y.-a). Bu yönetim sisteminin
sağladıkları aşağıdaki gibi özetlenebilir (TSE, t.y. -a; Zengin, t.y.);

 İşletmede kalitenin ve bu anlayışın geliştirilmesi,

 İşletmenin imajının dış çevrede güçlenmesi,
 Müşteri artışı,
 Rekabette gücün artması,
 Tedarikçilerle daha iyi iş ilişkileri kurulması,
 Kâr, verim ve pazar payında artış olması,
 Etkin ve etkili bir yönetim,
 Sağlıklı bir dokümantasyon yapısı,
 Olumlu kültürel değişim,
 Maliyet azalması,
 Çalışan memnuniyeti,
 İşletme içerisinde iletişimin iyileşmesi,
 Faaliyetlerin kapsamlı bir şekilde izlenmesi ve kontrolü,
 İade ürün yada hizmetin azalması,

15
  Müşterilerden gelen şikayetlerin azalması ve memnuniyetin artması,
 Ulusal ve uluslararası düzeyde uygulanabilirlik,
 Üretkenlik ve tutarlılık.

Dünyamızın gün geçtikçe yok olan kaynaklarının sonsuz olmadığının dünya çapında
kabul edilmesiyle, tüketicilerin de çevre bilinciyle hareket etmesi ve çevre ile etkileşimin
kontrol altında tutulup çevreye saygı duyulması beklenmektedir. Bu hedefle, işletmelerde
Çevre Yönetim Sistemi (TS EN ISO 14001) kullanılmaktadır. Bu yönetim sistemi; doğal
kaynakların kullanımını azaltmayı, toprağa, suya ve havaya verilen zararı en aza indirmeyi
amaçlayan, üretimden tüketime kadar her aşamada çevresel etkenleri dikkate alan bir
yönetim şeklidir (Zengin, t.y.). Bu yönetim sisteminin sağladığı yararlar şunlardır (TSE, t.y.-b);

 Ulusal ve uluslararası düzeyde uygulanabilirliği ve mevzuatlara uyması,

 Çevre performansında artış,
 Uluslararası rekabet avantajları,
 İşletmenin pazar payının ve itibarının artması,
 Maliyet kontrolünü iyileştirip maliyetleri düşürmesi ve verimliliği artırması,
 Kaza ve acil durumlara hazırlıklı olup kayıpların azalması,
 Kaynaktan itibaren kirliliğin kontrol edilerek azaltılması,
 Girdi malzemesinden ve enerjiden tasarruf edilmesi,
 Onay ve izin belgeleri alınmasının kolaylaşması,
 Dünya pazarında kabul görülmesi.

İşletmelerde; güvenlik ve sağlığı gözeterek iş kazalarının ve meslek hastalıklarının

önüne geçmek, organizasyon içindeki tehlike ve risklere proaktif önlem almak amacı ile İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (TS ISO 45001:2018) kullanılmaktadır. Bu sistem, aynı
zamanda bu çalışmanın konusunu da oluşturduğu için ayrıntılarına ikinci bölümde yer
verilecektir.

1.5. STANDARDLARIN OLUŞUMU VE İLGİLİ KURULUŞLAR

Ölçülebilir değerler için, anlayışta ve eylemde örneklik sağlayan, kullanıma uygun

olarak benimsenmiş kurallara standart denir. Standardizasyon ise; standardlar ortaya
koyarak bunların uygulanmasıdır. Yani üretim veya hizmet için bir dizi kuralın oluşturulması
ve uygulamaların bu kurallara göre yapılması standardizasyondur. O üretim ve hizmetteki bir
dizi kural da standard veya standardlardır.

16
 ISO’nun tanımına göre standardizasyon; belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda
sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu
kuralları uygulama işlemidir. Standardizasyonun; belirli bir plan ve program çerçevesinde
yapılan üretim, kaliteli seri imalat, emek zaman ve hammadde israfını önleme, verimi arttırıp
israfı ortadan kaldırma, maliyeti düşürme, ekonomide arz talebi dengeleme, yanlış anlamayı
ortadan kaldırma, karşılaştırma yapma, rekabeti geliştirme, can ve mal güvenliğini sağlama
vb. faydaları vardır (Standardizasyon, t.y.). Günümüzde standardlar, uluslararası ticaret
esnasında ortak dil oluşturmada, rekabette denklik yaratmada, üretimde verimlilik sağlamada
ve iletişimi kolaylaştırmada, müşteri memnuniyetini artırmada çok önemli bir rol oynamaktadır
(Serin ve Çuhadar, 2015).

İlk standardlaşma örneği; Eli Whitney’in, 1793’de Amerikan Ordusu’ndan aldığı 10.000
tüfek siparişi için, ayrı bölümlerde üretilen tüfek parçalarını hızlı bir şekilde bir araya
getirmesidir. Çağdaş standardizasyon hareketi, sanayi devriminden sonra gerçekleşmiş olsa
da tarih öncesi çağlara dair kalıntılarda bulunan aletlerin yapımından bu yana yüzlerce yıl
geçmiş olmasına rağmen, boyutlarının ve yapılarının belirli standardları karşıladığı
görülmüştür. Mısır ve Sümer’de standarlaştırılmış şehir planlaması, su ve kanalizasyon
sistemleri, ağırlık ve diğer ölçümler, Babil şehri yakınlarında 1, 2, 4, 8, vb. oranlarda artan ve
ağırlık arttıkça ondalık sistemlere ayrılmış ölçü aletleri, Babil'de MÖ 4000’lerde üretilmiş olan
ürünlerin belirli bir standartta olması ve üzerlerinde etiketler bulunması, Mısır Piramitleri, MÖ
2000’lerde Hindistan'da ki tuğlalar, MÖ 9. yy.da İsrail'de ki çanak ve çömlekler, bunlar ve bu
gibi ilginç örnekler standardlaştırma faaliyetlerinin çok eski yıllardan beri bilinçli bir şekilde
uygulandığına işaret etmektedir (Standardizasyonun tarihi, t.y.).

2. Dünya savaşı sırasında (1963’de), sanayi ve teknoloji etkilerinin fazlasıyla

hissedildiği Amerika Birleşik Devletleri’nin savunma teknolojisinde; bir standard oluşturma
girişimi ile MIL/Q/9858 ve kontrol sistemi adına ihtiyaçları tespit eden MIL-I-45208'i
doğmuştur. Bu iki standardın doğuşu sonrası 1968’de bu standardlarla NATO; imalat,
tasarım, son muayene, test, üretim spesifikasyonları olan AQAP-110/120/130 şeklinde 3
standard oluşturulmuştur. AQAP (Allied Quality Assurance Publications-Müttefik Kalite
Güvence Yayınları) standardlarına dayanarak 1979'da Büyük Britanya'da; ilk bölümü kalite
sistem özellikleri ve ikinci ile üçüncü bölümde de kontrol sistemi özelliklerini içeren BS 5750
standardı oluşturulmuştur. İngiltere bunu yaptıktan sonra diğer ülkelerde de temelde aynı
ama uygulama şekilleri farklı birbirine benzer standardlar oluşmaya başlayınca 1987 yılında
ISO; TC 176 (Technical Committe 176) ismi ile bir komite oluşturulup ortak bir standard
çıkartma çalışması yapmıştır. Ağırlıklı olarak BS 5750 Standardı üzerinden gidilip, ISO 9000

17
serisi (ISO 9001, ISO 9002, ISO 9003 olarak 3 alt standardtan oluşmuş) ‘’Kalite Güvence
Sistem Standardı’’ olarak yayımlanmıştır. Standard, ilk olarak 1994 yılında hizmet sektörüne
de uyarlanabilmesi için revizyona uğramış, en büyük revizyon da 2000 yılında gerçekleşip,
‘’ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Standardı’’ olarak sunulmuştur. İşletmeler; sektörü ya da iş
kolu ne olursa olsun, ISO 9001 şartları ile çalışmalarını gerçekleştirmektedir. İş sağlığı ve
güvenliği yönetim sisteminin de, diğer yönetim sistemleri gibi alt yapısı bu standardla
oluşturulmuştur (ISO 9001 tarihsel gelişimi, t.y.).

Uluslararası standardları çıkartan ISO; endüstri için gerekli standardların geliştirilmesi

ve koordinasyonu için Cenevre'de 23 Şubat 1947’de 25 ülkenin katıldığı bir toplantıyla ortaya
çıktı. ISO’ya hali hazırda 162 üye ülke bulunmaktadır. Uluslararası Elektroteknik Komisyonu
alanına giren elektrik ve elektronik mühendisliği konuları harici standardları belirlemektedir.
Gelişen teknoloji sebebi ile kuruluş 5 yılda bir standardları gözden geçirir. ISO, dünya
çapında tanınan ve olumlu görülen, düzenli olarak ürün ve hizmetleri sağlayabileceğinin
güvenilirliğini garanti eden bir organizasyondur ve bu sebeple üye olan ülkeler tarafından
benimsenmiştir (Pacheco, 2019).

ISO; uluslararası standardların geliştirilmesi ve benimsenmesi ile teknik engelleri

aşmanın bir yolu olarak ortaya çıkmıştır (Jones, 2018). Üyeleri aracılığıyla bilgileri paylaşmak
için uzmanları bir araya getiren, fikir birliğine dayalı yeniliği destekleyen, endüstriden,
teknolojiye, gıdadan tarıma, sağlık hizmetlerinden güvenliğe kadar neredeyse her alanı
kapsayan uluslararası standardları ile küresel zorluklara çözümler getirmektedir (ISO, t.y.-a).

Her ülke, ISO tarafından yayınlanan standardları dikkate alarak, kalite faaliyetlerini ve
güvenliği ön planda tutarak, ülke koşullarına göre kendi standardlarını kendisi oluşturur.
Standardlarını ihtiyaç doğrultusunda ve gelişmelere göre revize eder. Ülkelerin
standardizasyon kurumu aynı zamanda belgelendirme kuruluşu olarak da hareket edebilir.
Bizim ülkemizde her türlü ürünün standardlarını yapan yetkili kuruluş Türk Standardları
Enstitüsü’dür. 16 Ekim 1954’de kurulmuş ve 26 Mayıs 1955'te ISO'ya üye olarak ISO’nun
Türkiye temsilcisi olmuştur. Ülkemizin gözlemci statüsünde katılım sağladığı standardizasyon
kuruluşu ise Avrupa Standardizasyon Komitesi olan CEN (Comité Européen de
Normalisation) ‘dir (TSE, t.y.-c). İş yaşamında en çok karşılaştığımız iki ülkenin standard
kuruluşu ise; İngiliz Standartları Enstitüsü olan BSI (British Standards Institution) ve Alman
Standartlar Enstitüsü olan DIN ( Deutsches Institut für Normung e.V.)’dir.

Dünyada, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi için kuralları, standardları, ve gerekli

dokümanları oluşturan kuruluşlardan bazıları aşağıda yer almaktadır (Özkılıç, 2005);

18
 API : Amerikan Petrol Enstitüsü (American Petroleum Institute)
 ASME : Amerikan Makine Mühendisleri Derneği (American Society of
Mechanical Engineers)
 BSI : İngiliz Standartları Enstitüsü (British Standards Institute)
 CIC : Yeni Zellanda Kimya Endüstrisi Konseyi (New Zealand Chemical Industry
Council)
 ISO : Uluslarası Standardizasyon Örgütü (International Organization for
Standardization)
 NFPA : Ulusal Yangından Korunma Derneği (National Fire Protection
Association)
 OHSA : İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmeti (Occupational Safety and Health
Service)
 OSHA : Mesleki Güvenlik ve Sağlık İdaresi (Occupational Safety and Health
Administration)
 SA : Avustralya Standartları (Standards Australia)
 SZN : Yeni Zellanda Standartları (Standards New Zealand)

19
 İKİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ VE İŞLETMELERDE ROLÜ

2.1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ

1994 yılında yayınlanan ISO 9001 serisi standardlar; ürün ve hizmete yönelik olup,
sağlık ve güvenliği kapsamamaktaydı. Bu ihtiyaç doğrultusunda, 1996 yılında İngiltere’de, BS
8800 Mesleki Sağlık ve Güvenlik Yönetim Sistem Rehberi çıkartılmıştı. Bu rehber; olması
gereken şartları içermekten daha çok tavsiye niteliği taşımaktaydı ve eksiklikleri çok fazla idi.
Bu sebepten başka ülkeler, başka standardlar hazırlarken, 1997 yılında ortaya NPR 5001
Teknik Not çıktı. NPR 5001 Teknik Not; İSGYS için önemli olsa da, eksik kalıyordu. Ülkelerin,
uluslararası ortak bir standard yayınlanması talep ve çağrıları sonucu, İngiliz Standartları
Enstitüsü’nde oluşturulan HS-1 Teknik Komitesi bir çalışma yaptı. Bu çalışmada; BS 8800
Mesleki Sağlık ve Güvenlik Yönetim Sistem Rehberi, NPR 5001 Teknik Not, ISO 9001-Kalite
Yönetim Sistemi Standardı, ISO 14001-Çevre Yönetim Sistemi Standardı ve BSI, SGS,
PCQI, NSAI, UNE vb. kuruluşların yayınladığı İSGYS’ne dair kılavuzlar ele alındı. Çalışma
sonunda, Nisan 1999’da; OHSAS 18001:1999 (İSGYS standardı) ve Kasım 2000’de; OHSAS
18002:2000 (OHSAS 18001’in işletme içi uygulamasını tarif eden destek dokümandır)
yayınlandı. Ülkemizde de bu standard, TSE tarafından 2001 yılında kabul sonrası; TS
(OHSAS) 18001- İSGYS standardı olarak yayınlanmıştır. Diğer standardlara uyum, kapsamı
netleştirme ve tanımları yeniden düzenleme maksadı ile OHSAS 18001:1999 revize edilmiş
ve yeni versiyon BS OHSAS 18001:2007 İSGYS standardı olarak İngiltere’de basılmıştır
(OHSAS 18001 Tarihsel Gelişimi, t.y.; Serin ve Çuhadar, 2015).

Çalışanların iş kazası ve meslek hastalığına maruz kalmaması için, İSG ile ilgili
mevzuatlarında ülkelerin değişiklik yoluna gitmesi, yeni yönetmelik ve standardların da
oluşumunu sağladı. Kalite yönetim sistemi standardı ISO 9001:2008 revize olup; ISO
9001:2015 ve çevre yönetim sistemi standardı ISO 14001:2007 revize olup; ISO 14001:2015
olması ile kapsamları genişledi. OHSAS 18001:2007’in; bu standardlarla beraber bir entegre
sistem oluşturulmasında ve mevcut mevzuatları çerçevesinde kullanımı yetersiz hale geldi.

2013 yılında İngiliz Standartları Enstitüsü (BSI); itici bir güç olup, ISO’ya yeni bir
standard hazırlanmasını teklif etti. Teklif veren olarak da yeni komitede sekreterlik rolü
üstlendi. Başkan olarak İngiltere'den David Smith ve Charles Corrie sekreter olarak bulundu.
ISO PC 283 isimli komite, Holiday Inn Oteli Brentford Lock Londra’da, Ekim 2013’te ilk

20
toplantısını yaptı. İlk toplantıda; oluşturulacak standardın üzerinde çalışırken rehberliği
içerecek ve iş yükünü hafifletip her bir maddeye odaklanılabilecek ekipler oluşturuldu. Ekipler
gruplara ayrılarak, görev dağılımları yapıldı. 16’sı gözlem yapan olmak üzere 70 ülke vardı
ve IOSH dahil 21 irtibat üyesi de bulunuyordu. İlk çalışma taslağında, önlemler veya mevcut
kontrollerdeki değişiklikler dikkate alındı. Tüm iş güvenliği uzmanlarının bileceği üzere;
tehlikeyi ortadan kaldırma, daha az tehlikeli olanla ikame, mühendislik kontrolleri, levhalar ve
uyarı işaretleri, idari kontrolleri, kişisel koruyucu ekipmanlar hiyerarşisi ele alınarak planlama
yapıldı. Standardın oluşturulması için zaman çizelgesi oluşturuldu; hedef tarih olarak, Ekim
2016 belirlendi. İlk uluslararası taslak standardının da, DIS tarafından Şubat 2015’te
yayınlanması kararlaştırıldı. DIS; taslağın son halini 14 Ocak 2016 tarihinde, ISO/DIS
45001:2016 olarak yayınladı. Böylece ISO 45001 standardının son sürecine geçilmiş oldu
(Renáta ve Petrai, 2014; Jones, 2018).

ISO/DIS 45001:2016 olarak yayınlanan taslak, çok fazla yorum ve öneri aldı.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve bazı şirketlerin çalışan temsilcileri ile çalışanlarının ileri
sürdüğü önemli sayıda değişiklik ve açıklamalar dikkate alınarak bu taslak revize edildi.
Sonuç olarak yayın için 2016 yılı planırken, tamamlanması 2018 yılını buldu. Taslak;
uluslararası aşamalar sonrası, son bir oylama ile kabul edildi. Bu şekilde; Ekim 2013’den,
Ekim 2016’ya kadar toplamda 9 uluslararası toplantı ve Ekim 2016 sonrası yapılan
revizyonlarla süreç tamamlandı. 12 Mart 2018’de, ISO 45001:2018 olarak yayınlandı (Jones,
2018; Ткаченко, 2018). Sahada uygulama çalışmalarının başlangıcı ise Kasım 2016'ya
dayanmaktadır (Saizarbitoria, 2019).

Bu kadar yoğun ve yıllarca süren çalışmanın amacı; sadece iş kazası ve meslek

hastalıklarını bertaraf etmek ya da azaltmak değil aynı zamanda hem ruhsal hem de
bedensel sağlığı korumayı teşvik edebilmek içindi. İşletmelerde de bu standard ile 2018 yılı
sonrası geçiş süreci çalışmaları başladı. ISO tarafından yayınlanmış olan bu standard; Nisan
2018’de, TS ISO 45001:2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Sistemleri – Şartlar ve Kullanım
Kılavuzu şeklinde Türk standardı olarak, TSE tarafından yayınlanmıştır (TSE duyurular,
2018). TS ISO 45001:2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Sistemleri – Şartlar ve Kullanım Kılavuzu
için bir sonraki bölümde, uygulamada kullanılan dil bakımından TS ISO 45001 İSGYS veya
ISO 45001 şeklinde bahsedilecektir.

Özkılıç (2005), İSGYS’ni; “çalışma hayatında verimi ve kârlılığı etkileyen durumlara

karşı işletmelerin önlem alabilmeleri için, mevcut durum analizi sonrası riskleri tespit edip,
kanun ve mevzuatlar ışığında bu riskleri ortadan kaldıracak entegre programların hazırlanıp

21
uygulandığı, bir sistem içinde yazılı yönergeler oluşturularak ilgili çalışanlara duyurulduğu,
çalışmaların da gözlem ve kontrolle denetlendiği yönetim sistemidir” şeklinde tanımlamıştır.
Görüldüğü gibi, bu tanımlamada İSGYS olarak OHSAS 18001’e atıf yapılmıştır. Çünkü,
önceden iş hayatında verimlilik ve kârlılık ön planda tutulup, çalışanın iş güvenliği ve sağlığı
çok fazla ele alınmıyordu. İSGYS standardının revize edilmesi ihtiyacı da buradan
doğmuştur. Oysa ki, revize edilmiş hali ile ISO 45001 standardı;

 Belgelenmiş kanıtlar ve analizlerle tehlike, risk ve fırsatların belirlenmesini ve

bunlara sistematik bir çözüm yolu sunulmasını,
 Yasaların ve mevzuatların gerekliliklerine uyum sağlarken, üst yönetimin
liderlik göstermekle mükellef olduğu ve çalışanın da katılımı sağlanarak tüm
organizasyonda güvenlik kültürünü geliştirmeyi,
 Uygunsuzluklarda nedenleri araştırırken, ramak kala olayları da değerlendirip
proaktif yaklaşmayı,
 Proaktif yaklaşım ile çalışanın sağlığını korumayı ve refahını temin etmeyi
hedeflemektedir (Ewertowskı, 2018).

Kısacası, TS ISO 45001 İSGYS; işletmelerin İSG’ye dair tehlike ve risklerini kontrol
altına alıp, performanslarını geliştirirken, bunu proaktif yaklaşım ve en önemlisi de çalışan
sağlığı ve refahına uygun çalışma ortamı yaratarak gerçekleştiren, sürekli dinamik olacak bir
yönetim sistemidir.

2.2. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN AMACI VE ÖNEMİ

İşyerlerinde tehlikelerin önlenmesi için risklerin belirlenmesi, önleyici ve teknik ölçüm

çalışmaları, denetim ve eğitim gibi geleneksel stratejilerin kullanımının yetersiz kaldığı
noktada TS ISO 45001 İSGYS standardı devreye girmiş bulundu (Yılmaz, 2009). ISO
45001’in önemi; büyüklüğü, türü veya niteliği ne olursa olsun herhangi bir işletmeye yönelik
olması, ana amacının ise hasarı önleme ve çalışanların sağlığını korumanın yanı sıra sağlıklı
ve güvenli bir işyeri ortamını sağlamasıdır (Tumbaco, Alcivar ve Merchán, 2016).

Sistematik ve ölçülebilir bu yönetim sisteminin politikalar, programlar, prosedürler,

süreçler, analizler ile işletmelere uygulanması (Pacheco, 2019);

 Teknolojik gelişmeler ve güçlü rekabet şartları nedeniyle rekabetçi güçlere karşı

savunma,

22
  Organizasyonlarda sürekli iyileşme taleplerine cevap,
 Faaliyetlerin icrası esnasında ekip olarak güvenli çalışma

sağlamaktadır. Ana odağı organizasyonel bağlamdır. Amacı; işletmeye sorunları yüksek

düzeyde anlamayı ve bu sorunlarını çözüp sorumluluklarını yönetme şeklini sağlamaktır.
Uygun bir çalışma ortamı sağlarken, paydaşların beklentilerini de dikkate alır. Ayrıca,
çalışmaların tutarlı bir şekilde yapılmasını sağladığı için, piyasada gelişmiş bir itibar yaratır
(Pacheco, 2019).

İşverenin en temel görevi, çalışanların güvenliğini ve sağlığını sağlamaktır. Bu

yükümlülüğü yerine getirmek adına, işveren; mikro ve makro ekonomik ortamı ve ilk defa
ortaya çıkan riskleri etkin bir şekilde yönetmek için yeni bir yaklaşım ve yeni araçlar
benimsemelidir. Bu bağlamda, TS ISO 45001 İSGYS standardının temel rolü; faydalı bir araç
olarak hizmet etmesidir (Darabont, Antonov ve Bejinariu, 2017). Bir işletmede kaza önleme
tedbirleri, yönetimin tavrı ile ilgilidir. Çevreyi ve diğer faktörleri kontrol altında tutmak ve bu
şekilde kazaları önlemek, İSGYS içinde büyük önem taşımaktadır. Çevresel sebeplerin
kontrolü bazı hallerde, yönetimin, çalışanlarına kazaları önleme konusundaki istekliliğini
göstermektedir. Böylece, ilgili sistem sayesinde çalışanlar kendilerini değerli de görecektir
(Yakut ve Akbıyıklı, 2013).

İşletmelerde entegre sistemler kurulurken, ISO 9001; iş riskleri, fırsatlar ve

memnuniyete odaklanıp, ISO 14001; çevreyi ele aldığı için, OHSAS 18001; eksikliklerle çok
büyük problem yaratıyordu. Çünkü en büyük endişe çalışanlarla ilgiliydi ve kurulan entegre
sistemler etkin ve sağlıklı olmuyordu. ISO 45001 ile meslek hastalıkları gibi İSG süreçleri de
iyileştirildiği için entegre yönetim sistemlerinde de koordineli bir şekilde uyum sağlanmıştır
(Pacheco, 2019). Çünkü tüm yönetim sistemlerine ortak bir çerçeve getiren ISO 45001;
yüksek seviyeli yapı (HLS) Annex SL'ye dayanmaktadır. Bu yaklaşımın temel avantajı da,
tüm yönetim sistem standardlarına kolayca entegre edilebilmesidir (Darabont, Antonov ve
Bejinariu, 2017).

Çalışanın sağlığına ve güvenliğine değer veren gelişmiş ülkelerin, ILO’nun, Avrupa

birliği (AB)’nin sunduğu raporlarda görülmektedir ki; yasalarla düzenlenen kurallara yaklaşım
yeterli olmadığından, iyileştirici çalışmalar ve bunu geliştirici adımlar iş hayatında yer
almalıdır. Bu da, tüm organizasyona güvenlik kültürü kazandırılarak sağlanabilir (Kılkış,
2013). İşte, ISO 45001 – İSGYS’nin işletmelerde etkin uygulanışı da buna güzel bir örnek
teşkil etmektedir. Ülkemizde İSG için çıkartılan kanunlarla, iş kazaları ve meslek hastalıkları
büyük oranda azalma göstermiştir. Fakat yapılan araştırmalarda, İSG’ye dair önlemlerin hala

23
yeterli düzeye ulaşmadığı görülmektedir. Çalışanların ve işverenlerin iş güvenliği kültürü
kazanması için, devletin yetkili organlarının eğitim çalışmaları gerçekleştirmesi çok büyük
faydalar sağlayacaktır. Bu eğitim çalışmaları sonrasında devlet; işletmelerde TS ISO 45001
İSGYS kurulumunun teşvik ve desteklerle oluşturulmasını sağlayıp, etkinliğini de
denetlemelidir. İşletme bünyesinde, İSGYS’i kurmak ve bu sistemi aktif bir şekilde
yönetebilmek, toplumun hangi alanlarına ve kuşaklarına kadar ulaşacağı kestirilemeyen bir
dış hizmet zincirine de katkı sunacaktır. Kuşkusuz böyle bir kaza önleme sistemi kurmak için
gereken İSG harcamaları ve yatırımlar; kaza sonrası doğrudan, dolaylı ve dış maliyetlerden
çok daha ucuzdur. Böyle bir yönetim sistemi kurmak için devlet, işçiler ve işverenler arasında
bir iletişim ağı kurulmalı ve tüm kesimler İSG faaliyetlerine aktif olarak dahil edilmelidir (Serin
vd., 2015).

Bir diğer önemli konu ise; TS ISO 45001 İSGYS standardı, ILO’nun yönergeleri ya da
birçok standard gibi yasal bağlayıcılığı olan bir standard değildir. Oysa ki, bazı endüstrilerde
kendi çerçeve koşulları ve standardları bile yarı yasaldır (örneğin; makinelere dair
standardlar). TS ISO 45001 İSGYS standardı ise, üzerinde yıllarca çalışılmış uluslararası bir
standard olup, insan hayatı açısından da çok önemli olmasına rağmen, işverenin sağlık ve
güvenlik düzenlemelerine ya da diğer yasal hükümlere uyacağını garanti etmemektedir
(Neag, Ivascu ve Draghici, 2020). Devlet bu standardı ve bu standard ile kurulacak yönetim
sistemini işletmelere şart koşmuş olsa ve bu konuda düzenli olarak gerekli denetimlerini de
sağlamış olsa; birçok ülke tarafından örnek gösterilebilecek bir ülke haline gelebilir ve hem
işletmeler hem çalışanlar hem de dolaylı yoldan ülke refahımızı da sağlamış oluruz.. Çünkü
yasalarla şart koşulmuş ve iyi işleyen bir İSGYS ile işyerlerinde, İSG’ye dair mevzuatlardaki
gereklilikleri de sağlamış oluruz.

2.3. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN İŞLETMELERE

FAYDALARI

İşveren, İSG ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmek ve işin yapılmasından

kaynaklanan tehlikeleri bertaraf etmek için İSG organizasyonu oluşturup yönetmelidir. Bu
şekilde işveren, işyerindeki tüm tehlikeleri ortadan kaldırmak ve iş güvenliğini sağlamak için
dikey ve yatay entegrasyon ilkelerini uygulayarak, genel ve özel İSG yükümlülüklerini yerine
getirecektir (Balkır, 2012). Gerekenlerin yapılmadığı işletmelerde, işle ilgili ölümlerin,
yaralanmaların veya sağlık sorunlarının işletme üzerindeki etkisi bunaltıcı olabilir. Kayıp
satışlar, fazla mesai maliyetleri, artan yaralanma ve hastalık maliyetleri, ilgili taraflar
tarafından kınanma vb. durumlar ilk etapta görülen etkilerdir (ISO, t.y.-b).

24
 ISO 45001’i benimseyerek bu bakış açısı ile faaliyet gösteren ve değerlendirme yapan
işletmeler; sistematik bir şekilde çalışmalar yapmaya başlamış olup potansiyel olarak
aşağıdaki konularda yarar sağlamaktadırlar:

 Sürekli iyileşme ile olumsuzlukları cevaplama yeteneğinde gelişme,

 Yaşanan olumsuzlukların toplam maliyetinde azalma,
 Üretkenlikte artma,
 Devamsızlıkta ve çalışmaların devir oranlarında azalma,
 Çalışanların motivasyonunda artma,
 İşletmeye karşı duyulan güvenin artması,
 Mevzuatlara uyum,
 İş kazası maliyetlerinin azalması,
 Sigorta prim maliyetlerinin azalması,
 Kesinti sürelerine ve operasyon süre kayıpları veya kusurlarına özgü
maliyetlerde düşme,
 Ürün kalitesinin veya sağlanan hizmetlerin iyileştirilmesi,
 Pazar payının artması,
 Finansal ve tüm performanslarda kazanımlar,
 Uluslararası bir standarda uyum ile sosyal sorumluluk,
 Müşteri sayısının ve müşteri karşısında itibarın artması,
 İş kazaları oluştuğunda ya da arttığında toplum ve medya tarafından uygulanan
baskıya maruz kalmama.

Portekiz’de yapılan bir anket çalışmasında, ISO 45001 ile sertifikalı ve sertifikasız
olarak faaliyet gösteren 500 işletme, "Şirketinizde uygulanan İSGYS’nin faydaları nelerdir?"
sorusuna;

 İşle ilgili kazaların azalması,

 Çalışan memnuniyetinde/motivasyonunda artış,
 Kazalar ve mesleki nedenlerle maliyetlerin düşmesi,
 Hastalıklarda ve sağlanan ürün ve hizmetlerin kalitesinde iyileştme,
 Devamsızlık oranlarının düşmesi ve üretkenliğin artması

şeklinde sıralanan cevaplar vermişlerdir. Açık ve kapalı sorulara verdikleri 94 geçerli yanıt ile
bu analiz; bu sistem ile çalışmalarını gerçekleştiren işletmelerin %98‘inde, hem mantıksal

25
hem de bilimsel açıdan sistemin sağladığı faydaların farkında olunduğu sonucuna varılmıştır
(Morgado, Silva ve Fonseca, 2019).

ISO 45001’in temel amacı, bir işletmenin sağlık ve güvenlik performansını proaktif
olarak iyileştirmesi için yararlı bir araç olarak hizmet etmektir. Standardın gereklerini dikkate
alan hükümler; etkili bir uygulama, çok iyi bir bilgi birikimi ve bütün yasal gerekliliklere uyum,
güncel ve her şeyi ile tam bir risk değerlendirmesi ve işletmede güçlü bir güvenlik kültürü
gerektirir. İşletme, ISO 45001 standardını uygularken, İSG konusunda hali hazırda yapılmış
olan çalışmaları ele alarak sistemini oluşturmaya başlamalıdır. İSGYS, bir kuruluşun genel
yönetim sisteminin ana unsurlarından biridir ve bütünselliğin yeni normatif çerçevesini
sağladığı için bütüncül olarak çalışmalar yapılmalıdır (iş güvenliği uzmanının çalışmaları,
işyeri hekimi çalışmaları, sosyal sorumluluklar, varsa diğer yönetim sistemlerinin de dikkate
alınması vb.). Ayrıca daha önce OHSAS 18001’i kullanan işletmeler için bazı ortak süreçler
mevcut olacağından, ISO 45001'i uygulamak çok daha kolay olacaktır. Zaten ISO 45001,
birçok yönetim sisteminde ortak olan ve sağlık ve güvenlik yönetimini bir standard olarak
değil, genel olarak iyi yönetimin ayrılmaz bir parçası olarak gören PUKO döngüsüne
dayanmaktadır. Sektörün en iyi uygulamalarına ayak uydurmak ve kariyerlerini ilerletmek
isteyen yöneticiler ve profesyoneller, ISO 45001'in ne beklediğini ve neden var olduğunu iyi
anlamaları ve üst düzey yöneticiler gibi düşünmeye başlamaları gerekir. Bu da sonuç olarak
işletmenin, ISO 45001'den türetilen güvenlik kültürünü belirleyecektir (Neag, Ivascu ve
Draghici, 2020).

İSG, bazılarının yalnızca işveren tarafından sağlanması gerektiğine inandığı güvenli bir
çalışma ortamı ve uyulmadığı takdirde yalnızca işverene zarar verecek bir yasaklar zinciri
olarak görülmektedir. Bu nedenlerden dolayı, uzun bir zaman İSG sadece devletin yasal
düzenlemeleri kadar gelişmiştir. Modern işletmelerin TKY ilkeleri ile kalite ve verimlilik
ilkelerine entegre edilen İSG kavramı, işletmeyi başarıya götüren unsurlardır. Toplam kalite
felsefesinin en önemli unsurlarından biri haline gelen ve müşterilerin, çalışanların, toplumun
beklentilerini bir bütün olarak karşılamayı hedefleyen İSG; ölçüm ve sürekli iyileştirme
yaklaşımlarına dayalı olarak TS ISO 45001 İSGYS ile önemli ilerleme sağlamıştır (Yakut ve
Akbıyıklı, 2013).

Uluslararası kuruluşlar tarafından yapılan araştırmalarda, İSG ile iş gücü verimliliği

arasında karşılıklı etkileşim olduğunu ortaya koymuştur. Bu da; sağlıklı ve güvenli
işletmelerde, verimliliğin arttığını göstermektedir (Karacan ve Erdoğan, 2011).

26
 TS ISO 45001 İSGYS’nin işletmelere sağladığı faydalardan biri de; ergonomik risk
etmenlerinin değerlendirilerek bertaraf edilmesiyle rahat bir çalışma ortamı sağlayarak
çalışanları olumlu anlamda etkilemesidir. Böylece bu durum, üretilen ürün ya da hizmetin
uygunluğunu da fazlası ile etkileyecektir. Ayrıca, uygunsuz çalışma koşullarının organizasyon
üzerindeki iki olumsuz etkisi (Çorlu, 2006);

1- Organizasyonun finansal yükünü arttıracak şekilde verimliliği olumsuz yönde

etkilemesi yani verimliliğin düşmesi,
2- İş kazalarında ve yaralanmalarda artışa neden olarak bulunduğu ülke ve toplum
için ağır maliyetler getirmesi

Düşünülecek olursa, bu standard; aşağıda sıralanan katkıları ile birlikte işletmelerin

performansında iyileşmeler sağlayacaktır (Darabont, Antonov ve Bejinariu, 2017).

 İSG politikası ve hedefleri geliştirmek ve uygulamak,

 Organizasyonun içeriğini, riskini ve risklerini dikkate alan sistematik süreçlerini
ve yasal ve diğer gereksinimleri oluşturma fırsatları,
 Faaliyetleriyle ilişkili tehlikeleri ve riskleri belirlemek,
 İSG risklerinin yanı sıra yasal ve diğer riskleri yönetmek için operasyonel kontrol
sağlaması oluşturulması.

İşletmelerin performansını iyileştirmeyi bu şekilde sağlarken gereksinimleri de şunlar

olacaktır (Darabont, Antonov ve Bejinariu, 2017);

 İSG risklerine ilişkin farkındalığın artırılması,

 Performansını değerlendirmek ve iyileştirmeye çalışmak,
 İşçilerin İSG konularında aktif rol almasını sağlamak.

TS ISO 45001 İSGYS’nin işletmeler için faydaları sıralanırken atlanılan ve aslında

büyük önemi olan noktalar aşağıdaki gibi ifade edilebilir:

 Bu yönetim sistemi ile işletmelerde güvenlik kültürü sağlanırken, paydaşlarında

bundan etkilenip kendi işletmelerinde bu sistemi faaliyete geçirmesi,
 Çalışanların kendi özel yaşamlarına da bu bakış açısını uyarlayabilmesi ve
böylelikle de toplumsal bir gelişme ile ülkece gelişme kaydedilmesi.

İSGYS’nin faydaları Şekil-1’de kısaca özetlenmiştir.

27
 Şekil-1 İSGYS’nin İşletmelere Faydaları (Usta, Yavuz ve Farımaz, 2017).

2.4. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN İNSAN

KAYNAKLARI DEPARTMANI İLE BAĞI

İnsan; bütün işletme girdileri içinde, yerine başka bir girdi konulamayacak kadar önemli
bir faktördür. Bu nedenle, işletmenin hedeflerine ulaşması ve diğer kuruluşlarla rekabet
edebilmesi adına en önemli faktör de her zaman için çalışanlardır. İnsan Kaynakları (İK);
işletmelerin üretim ve sermaye fonksiyonları ile değil, insani boyutu ile ilgilenir. İK yönetimi,
uygun işe uygun kişiyi yerleştirme ve eğitimden iş analizine, performans değerlendirmesine,
çalışanların verimliliklerini artırma faaliyetlerine ve çalışanla ilgili uygulamalara kadar olan
tüm süreçlerle karakterize edilir ve iş politikalarını belirlerken dikkate alınması gereken
önemli bir yönetim işlevidir (Demir, 2016).

İşletmelerde çalışanın risklere karşı her türlü refahının sürekliliğini sağlamak, işverenin
ana görevlerinden biridir. İşveren, çalışma ortamında çalışanların zihinsel, sosyal, fiziksel ve
refahını etkileyen risklere karşı mümkün olan tüm önlemleri almakla yükümlüdür
(Özveri,2005-2009 Dönemi Çalışma Raporu:125). İşverenin bu yükümlülüğünü yerine
getirebilmesi, İK departmanı çalışmaları ile gerçekleşir. İşgücü organizasyonları yani İK’nın
uygulamaları; çalışanların entegrasyonuyla, işletme hedeflerine erişebilmek için kilit bir unsur
görevi görmektedir (Pacheco, 2019).

Çalıştırdığı insan kaynağına önem veren işletmeler öncelikle çalışanlarının güvenli bir
ortamda çalışmalarını sağlamalıdır. İnsan kaynağına verilen önemin göstergesi olan İK
yönetim fonksiyonlarının gereği gibi uygulanmadığı işyerlerinde, iş kazası ve meslek

28
hastalıklarının ortaya çıkma riski daha fazla olacaktır (Karacan ve Erdoğan, 2011). İK
planlaması yetersizliğinde şunlar görülür (Barutçugil, 2004);

 İletişimde, etkileşimde, motivasyonda, katılımcılıkta, iş performansında azalma,

 Stres düzeyinde, endişede, tedirginlikte, çatışmalarda artış,
 Organizasyon yaptırım gücünde kayıp.

İş kazalarına ve meslek hastalıklarına yol açan en önemli sebeplerden biri, çalışanın

mesleği ile ilgili bir eğitimi olmamasıdır. Çalışana bunu sağlayacak olan İK departmanıdır.
İSG yönetmeliklerinde de bu konuya değinilmektedir. İşletmelerde eğitimin temel amaçları
şunlardır;

 İSG’ye uygun bir çalışma ortamı oluşturmak,

 Meslek hastalıkları ve iş kazalarını azaltmak,
 Çalışanları yasal hakları ve sorumlukları hakkında bilgilendirmek,
 Çalışanlara, yaptıkları işte risklerin neler olduğu ve nasıl tedbir alması
gerektiğini öğretmek,
 Çalışanları İSG konusunda bilinçlendirip, uygun davranış kültürü oluşturmak.

İK’nın İSGYS ve İSG çalışmalarındaki rolü çok büyüktür. Bu anlamda görev, yetki ve
sorumlulukları aşağıda gibi sıralanabilir;

 İK yönetiminin fonksiyonları içerisinde personel seçme ve yerleştirme, iş analizi

ve iş tanımları, eğitim yönetimi, performans değerleme, iş değerlemesi, ücret
yönetimi, endüstri ilişkileri, personel ve özlük işleri çalışmalarını gerçekleştirmek
ve programlar, materyaller oluşturmak,
 İş sağlığı ve güvenliği için kurul oluşturmak, bu kurulun üyelerinin yetki ve
sorumluluklarını belirleyip eğitimlerini gerçekleştirmek,
 Çalışan temsilcisi seçimi için gerekli organizasyonu sağlayıp bunu kayıt altına
almak ve çalışan temsilcisine yetki ve sorumluluklarını belirtmek,
 İşyeri sağlık ve güvenlik biriminin kurulma çalışmalarını gerçekleştirmek,
 İşletme içerisinde iş güvenliği uzmanı olup bu görevi gerçekleştirebilecek kişi
yoksa iş güvenliği uzmanı da dahil olmak üzere işyeri hekimi hizmet alımına
gitmek. Ya da bu kişiler için, ortak sağlık ve güvenlik biriminden hizmet alma
yoluna gitmek,

29
  Stratejik olarak işyeri hekimi ile ortak gerçekleştirilen çalışmalardan; sağlık
gözetimi, poliklinik hizmetlerinin sağlanması, ilkyardım ve acil tedavi
hizmetlerinin verilmesinde rol oynamak,
 Stratejik olarak iş güvenliği uzmanı ile ortak gerçekleştirilen; acil durum
planlarının oluşturulması ve risk değerlendirme çalışmalarında rol oynamak,
 İK yönetiminin eğitim fonksiyonu içerisinde İSG’nin; eğitim yönetimi, tamamlama
ve yenileme eğitimleri, temel İSG eğitimi, iş başı eğitimleri, mesleki eğitimleri,
acil durum ekiplerinin eğitimi, ilkyardım eğitimleri, iş güvenliği ve işletme
kültürünü yerleştirme eğitimleri ve tüm bu eğitimlerin faaliyetlerini
gerçekleştirmek,
 İş kazasında ve meslek hastalığı durumunda kayıt ve bildirimlerini yapmaktır.

Kısacası TS ISO 45001 İSGYS’nin de beklediği üzere İK yönetimi şunları sağlayacaktır

(Demir, 2016);

 İşletmenin sürekli gelişiminin desteklenmesi,

 Çalışanların İSG gibi çıkarlarının korunmasına yardımcı olma,
 Çalışanları kaygıdan uzak tutup, başarılı bir çalışmaya yöneltme.

2.5. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ DEPARTMANI

Bir işletmede, İSGYS departmanının belli başlı görevleri şunlardır;

 ISO 45000 İSGYS’e dair tüm çalışmaların başlangıç aşamasından itibaren, üst
yönetim, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, paydaşlar da dahil olmak üzere tüm
departman ve birimlerle koordineli çalışarak süreçleri analiz etmek,
 İSGYS’nin işletme içerisinde kurulması ve belgelendirilmesi çalışmalarını
gerçekleştirilmek,
 İSGYS’nin yazılı yönergeleri ile tüm dokümantasyon yapısını oluşturup,
yayınlanmak ve kayıt altına alınmak,
 İşletmedeki yönetim sisteminin, standardın gerekliliklerine uygunluğunu takip
etmek ve performansları iyileştirerek, sürekliliğinin sağlanması için eksik/zayıf
noktaları tespit etmek,
 Performans iyileştirmesi için başlatılmış; olay uygunsuzluk düzeltici ve/veya
önleyici faaliyetlerin takibini yapmak,

30
  Yönetimin gözden geçirmesi toplantılarının gerçekleştirilmesini sağlamak ve
buna başkanlık etmek,
 İSG Yönetim sistem çalışmalarının belirli periyodlarda iç tetkikini planlayıp
gerçekleştirilmesini sağlamak,
 Dış tetkik için, gerekli iletişim ve koordinasyon çalışmalarını sağlamak.

Bu görev, yetki ve sorumluluklar ile işletmenin politikası ve hedefleri doğrultusunda tüm

bölümlerde İSG çalışmalarının istenilen düzeyde gerçekleştirilmesi için yönetim adına tüm bu
faaliyetleri planlayarak yürüten kişiye İSG yönetim temsilcisi ya da İSG sistem yöneticisi
denir. İSGYS harici, diğer yönetim sistemleri de işletmede mevcut ise; entegre sistem
yöneticisi yada toplam kalite yöneticisi denir. İSG yönetim temsilcisi, işletme organizasyon
şemasında direkt üst yönetime bağlıdır.

İSGYS departmanı, sağlık ve güvenlik için, planlama, güvence, kontrol ve iyileştirme

bileşenleri üzerine kuruludur. İşletmedeki tüm girdi ve çıktılara, işletme politikasına ve
hedefleri gerçekleştirecek başarı yollarına odaklıdır.

Çalışanların sağlığını ve güvenliğini etkileyen tüm unsurları ele alarak çalışma

sağlayan İSGYS departmanına azami bir önem verilmesi gerekmektedir. Çünkü, yönetim
sisteminin kurulumunu yapmış olmak ya da işletmede sistemin varlığını tanımlayan yönetim
sistem belgesini almak değil, gerçekten TS ISO 45000 İSGYS standardının gerekliliklerini
anlayarak ve gerçekleştirerek çalışmalar yapılması esastır. Yönetim sisteminin proaktif ve
dinamik bir şekilde işleyişini sağlayabilmek, bu sistemi yönetebilecek yetkinlikte ve ilgili
mesleki sertifikalara sahip kişi ile olmalıdır. Fakat yönetim sistemlerinin önemini
kavrayamamış işletmelerde, yönetim sistem/sistemlerine dair departman olmadığını ve bu
konuda görevlendirmenin İK departmanı yöneticisine verildiği de uygulamalarda çokça
görülmektedir. Bu yanlış bir uygulama şeklidir. Çünkü İK departmanı; insani boyutla ilgili
çalışmalara haizdir ve gerek üretimden gerek teknik bilgiden gerekse kalite yöneticisinin
yetkinliklerinden yoksundur. İşletmesinde yönetim sistemine değer veren işveren bunu
gözeterek, gereğini yapmalıdır.

İşletmelerin yönetim sistemlerinde başarılı olabilmesi için, yönetim esnasında etkin

kişinin; yapılacak bir işi yürütebilmek, tüm birimleri bütünsel şekilde ele alabilmek, birimler
arasındaki ilişkiyi en üst seviyede tutmak, çalışanlarla çok iyi iletişim kurmak gibi yetkinliklere
vakıf olması gerekir. Bu nedenle, çalışan kültüründen önce, daha ilk başta, üst yönetim ve
İSG yönetim temsilcisi kendini sürekli geliştirebilmelidir (Şimşek, 2020).

31
 2.6. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN KURULMASI

Önceden belirlenmiş olan amaca ulaşmak için tasarlanmış ve birimler arasındaki

ilişkileri bir düzen içerisinde bütün olarak inceleyen, kavramsal ve analitik temele dayalı,
deneysel yaklaşıma sistem yaklaşımı denir (Şimşek, 2020). Bir işletmede İSGYS’i
oluşturmak, o işletmenin kültürüne değer katar, üretim sisteminin güvenliğini arttırır, ekip
çalışmasına öncelik vererek tatmin edici sürekli iyileşmelere erişimi doğrudan sağlar. Bu
sistem, işletmenin faaliyetleri için oluşturmuş olduğu yasal gereklilikler ve bunu sağlayan
dokümantasyon yapısı yani eylem planları, İSG prosedür ve talimatları, formları, risk
analizleri ile oluşturulur (Pacheco, 2019). Sistem kurulumu sağlanırken, tüm bölümlerde
çalışanların katılımı ile ekipler oluşturulması, sahiplenme ve motivasyon açısından daha etkili
olmaktadır. Zaten TS ISO 45001 İSGYS standardının da beklentisi bu yöndedir (Gökpınar,
2015).

İşletmelerdeki sistem kurulumunu sürekli bir iç kontrol olarak nitelendirebiliriz. Çünkü

kontrol faaliyetleri çalışanlar tarafından, çalışmalar esnasında uygulanmaktadır. Kalite kontrol
argümanları bunu destekler ve yönetim sistemi de bunu izler ve denetler. Üst yönetim de bu
kontrol fonksiyonları ile yönetim sisteminin unsurlarını belirlemede çok etkilidir. Bunun için bu
konuda da genel bir anlayışa sahip olmalıdır (Şimşek, 2020). İşletmelerde sistem kurulumu
öncesi sistem yaklaşımını algılayıp, çalışmalara öyle başlanmalıdır.

İSGYS kurulmadan önce, üst yönetim iç kontrol gücünü oluşturmuş olmalı ve herhangi
bir aksama yaşanmayacağından emin olmalıdır. Bu kontrol gücünü oluşturmadığı taktirde,
organizasyon yapısında yer alan tüm çalışanlar bunu fark eder ve gerekli özeni
göstermeyerek sistemin işleyişini aksatırlar (Şimşek, 2020).

Kurulacak olan yönetim sisteminin işlevsel olması ve mevzuatlara uyum için

çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması çok önemlidir. Bu noktada
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu madde 18’de, çalışanlara veya iki ve daha fazla
çalışan temsilcisi bulunan işletmelerde yetkili bir sendika yoksa bu çalışan temsilcilerine
sağlaması gereken imkanlardan bahseder (6331-İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 2012).

6331 ile sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile var olan kapsam genişletilmiş ve
önceden kapsam dışı tutulan kamu personeli de dahil edilerek, tüm işyerlerinde çalışanlar
için güvenliğin ve sağlığın korunması şart koşulmuştur (Eravcı, 2019). Zaten bir işletmenin
yönetilmesinde, İSG uygulamaları yetersizliği ve kontrol sağlanmaması iş kazalarını
oluşturur. Etkisiz yönetim şekli, kural ve talimatlardaki tanımlama eksiklikleri, eksik sağlık ve
güvenlik planlamaları, eğitim ve öğretim eksikliği, dikkatsiz bir denetim, eksik liderlik ve

32
rehberlik, uygunsuz çalışan istihdamı, sağlık kontrollerinin yetersiz olması, risk analiz ve
değerlendirmelerinde gerekli özenin gösterilmemiş olması kurulacak olan sistemin atıl hale
gelmesine sebep olur. Üst düzey İSG yöneticilerinin en temel sorumlulukları ise, politikalar
geliştirmek ve uygulamak, uygulamaları sürekli izlemek ve kontrol etmek, çalışanların
güvenliğini sağlamak, eğitim ve iletişim olanakları sağlamak, sağlık ve güvenlik konuları ile
sağlığın korunması arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak ve çalışanların sağlığını
korumaktır. Bunların sağlanmadığı bir yerde İSGYS’nin varlığından bahsedilemez. İSG’ye
dair tüm uygulamalarda sorumluluklar esasen işveren ya da işveren vekili yöneticilerdedir.
Ama uygulamada sorumluluk alt kademeden başlar ve hiyerarşide üst kademeye doğru
geçer. TS ISO 45001 İSGYS’nin en alt kademe çalışan da dahil bütüncül yaklaşımı da
buradan ileri gelir ve işletme içindeki herkesi ilgilendirir (Tan ve Çalışkan, 2018).

Sistem kurulumunda yazılı yönergeler büyük bir öneme sahiptir. Yönetim sistemi içinde
prosedürler, talimatlar vb. yazılı yönergeler ikiye ayrılmaktadır. Bunlar, işin görülmesine dair
teknik yönergeler ve işin görülmesinde doğrudan ilişiği olmayan fakat güvenliği sağlamak
üzere işçilerin işyerindeki davranışlarına ilişkin yönergelerdir. Yönergeler kısa emir cümleleri
ile çalışanın anlayabileceği şekilde yazılmalıdır (Bilgin ve Ergör, 2020).

Süzek (2018)’e göre, işletmede ana faaliyetlerin yürütülmesine dair olan yazılı
yönergeler; çalışanın iş görme borcuna ve işyerinde davranışlarına ilişkin olanlar; çalışanın
itaat borcuna dairdir (Süzek, 2018). Yönergeler; Borçlar Kanunu 399. ve 400. maddelerde
yer almaktadır. Ayrıca, yönergelere uyulmaması durumunda İş Kanunu’na göre; iş
sözleşmesinin işveren tarafından haklı feshi (İK 25/2) ve çalışanın tazminat ödemesi (İK
26/2) şeklinde yaptırımı vardır (Süzek, 2018).

2.6.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Kurulurken İzlenecek Yollar

Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite olmuş bağımsız kuruluşların

(onaylanmış kuruluş), bir ürünün, hizmetin, deneyin, kalibrasyonun, doğrulamanın,
laboratuvarın, muayenenin, sistemin, personelin, ölçüm cihazlarının standardını dikkate
alarak, bunları gözden geçirmesi ve onay vermesi faaliyetlerine belgelendirme denilir.

TSE, sistem belgelendirmesi de yapmaktadır. TÜRKAK’ın akredite ettiği TSE gibi

başka onaylanmış kuruluşlar da vardır. İşletmeler, yönetim sistemini kurduktan sonra sistem
belgesi alabilmek için bu kuruluşlardan birine başvuru yapar. Bu kuruluşlar
https://www.turkak.org.tr/ adresinde akredite kuruluş arama kısmından görüntülenebilir.

33
 Sistem belgelendirme süreci; işletmelerin, onaylanmış kuruluşa sistem belgesi
başvurusu yapması ile başlar. Başvuru kabul edildiğinde karşılıklı 3 yıllık sözleşme imzalanır
ve işletmenin dokümante edilmiş bilgileri onaylı kuruluş tarafından alınır. Bu dokümanlar,
yönetim sisteminin işletmede oluşturulmuş olduğuna dair sistemin içindeki tüm yazılı
yönergeleri kapsar. Onaylanmış kuruluş, denetim öncesi bunları inceler. Dokümantasyon
yapısını uygun görmesi halinde kendi içinde o işletmeye denetim ekibi ataması yaparak,
işletme ile denetim planlar. Denetim planlaması denetimin ilk aşamasıdır. Denetimin ikinci
aşaması, denetim ekibinin işletmede yaptığı fiziki denetimdir. Fiziki denetim sonrası,
onaylanmış kuruluş rapor hazırlar. Bu raporda, herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmiş ise
uygunsuzluğun durumuna göre süre verilir. Uygunsuzluğun ortadan kaldırılması için ikinci
denetime kadar süre, tespit edilmiş minör ve majör hataların toplamına göre verilir. Ve ikinci
bir denetleme gerçekleşir. İşletme, yönetim sistemi açısından belge almaya uygun görülürse,
onaylanmış kuruluş tarafından belgelendirme gerçekleşir. Onaylanmış kuruluş her yıl
(yaklaşık olarak belgenin alındığı ay ve haftanın senesinde) işletmeye gözetim denetimi
gerçekleştirir. Her üç yılda bir de (belgenin alındığı günün senesini geçmeyecek şekilde)
belge yenileme denetimi gerçekleştirerek belgeyi yeniler. Ara denetimlerde ve üç yılda bir
olan ana denetimde, tespit edilen minör ve majör uygunsuzluklar belirtilen takvim gün sayısı
içerisinde tamamlanmadığında belgenin iptali gerçekleşir.

Sistem belgelendirme süreci öncesi işletmede yönetim sistemi kurulmuş, iç tetkik

gerçekleştirilmiş ve yönetimin gözden geçirmesi toplantısı yapılmış olmalıdır. Bunlar
tamamlandığında herhangi bir olay uygunsuzluk düzeltici veya önleyici faaliyetler
gerekmiyorsa ya da hiçbir uygunsuzluk tespit edilmediyse, yönetim sistem belgesinin
başvurusu yapılır. İşletmede, yönetim sistemini kurabilecek yetkinlikte çalışanın, üst yönetim
tarafından atanması ile sistem kurulmaya başlanır. İşletmede sistemi kuracak yönetim
temsilcisi ya da toplam kalite yöneticisi yok ise bu işlem bir danışmanlık firması ile anlaşarak
gerçekleştirilebilir. Belgelendirmeyi yapacak olan onaylanmış bazı kuruluşların bu şekilde
hizmetleri söz konusudur. Bu, ‘’ne kadar doğru bir yaklaşımdır?’’ sorusu ile sorgulanabilir.
Tercih edilen yol danışmanlık hizmetini ve belgeyi, onaylanmış belgelendirme kuruluşundan
almak ise sistem kurulumu öncesi kendileri ile temasa geçilip, sözleşme yapılması gerekir.

Yönetim sisteminin kuruluş süreci eğitim programlama, dokümante edilmiş bilgiyi

oluşturma ya da toplantılar yapma ile başlamaz. İlk önce işverenin bunu istemesi ve yönetim
sisteminin getireceği faydalara inanıp yola çıkması ve çalışanlarını da harekete geçirmesi
gerekmektedir. İşverenin inancı olmadan kurulacak zoraki bir sistem, asıl amacının dışına
çıkıp sonradan atıl hale gelecek bir sistem olur. Ayrıca işverenin önem vermediğine iş

34
görende önem vermez. İşveren mevcut durumu içerisinde işletmesinde yönetim sistemini
oluşturmaya karar verdiğinde, çalışmaların ve koordinasyonun sağlanmaya başlaması için
toplam kalite yöneticisi yoksa bu görev için departman açmalı ve İSG yönetim temsilcisi için
işe alım sürecini başlattırmalıdır. İş görüşmesini de İK değil, kendisi gerçekleştirmelidir.
Çünkü sistemin etkinliği için işletme organizasyon şemasında İSG yönetim temsilcisinin yeri,
direkt üst yönetime bağlı olacaktır. Sistem kurulumu bir danışmanlık firmasına
gerçekleştirilecek olsa bile, yönetim sisteminin işleyişi için bu departman oluşturulmalı ve ilgili
personelin alımı yapılmalıdır.

Yönetim sisteminin oluşturulmasına başlamadan önce; tüm işletmenin işleyişi

incelenmeli, çalışma şekilleri ve yönetim yapıları değerlendirilmeli, gereken kısımlarda
düzenlemeler yapılmalı, eksiklikler giderilmeli, kalite kontrol noktalarının aktif işlediğinden
emin olunmalıdır. Ayrıca bu süreçte İSG yönetim temsilcisi tüm çalışanlara tanıtılmalı ve
işletmenin bu hedefi, çalışanlara eğitimlerle anlatılmalıdır. Özellikle alt kademe çalışanlar, bu
değişimden ilk etapta korku duyabilir ya da değişikliğe uyum sağlamamak için bir direnç
gösterebilir. İşverenin yönetim sistemi faaliyetlerine sahip çıkması, yaşanabilecek bu sorunu
daha kısa bir zamanda çözüme kavuşturacaktır. Bunları da göz önüne alarak, yetki ve
sorumluluklara göre, farklı gruplara farklı eğitimler hazırlanmalıdır.

Gerekli kısımlarda düzenleme yoluna gidilip eksiklikler tamamlanırken, işletmenin risk

analiz ve değerlendirmeleri gözden geçirilmeli ve gerekiyorsa tekrar yenilenmelidir. Ortam
ölçümleri tamamlanmalıdır. Arızalı makine varsa arızalar giderilmeli, kalibrasyonu olmayan
cihaz varsa kalibre ettirilmeli, işletmenin yerleşim planları oluşturulmalıdır.

Çalışanların mesleki yeterlilik sertifikaları gözden geçirilmelidir. Yeni yapılacak

görevlendirmelerde mesleki yeterlilik sertifikası olmayan personeller, bu eğitime
yönlendirmeli ve sertifikalanmaları sağlanmalıdır. Sertifikalar ilgili personel dosyasına
konulmalıdır. İSG gereği daha önceden oluşturulan acil durum ekipleri içinde personel çıkışı
yaşandı ise mevcut çalışanlar üzerinden ekipler tekrar oluşturulmalıdır. İlkyardım ekibi
içerisine konulacak personellerden ilkyardım sertifikası olmayanlar, ilgili eğitime
yönlendirilmelidir. Diğer ekipler için de işletmede uygulama eğitimi verilip, tatbikat
yapılmalıdır. İSG mevzuatları doğrultusunda devletin talep etmiş olduğu çalışan temsilcisi
seçimi yapılmamışsa, acilen bir organizasyon oluşturulup oylama yapılmalı, seçim süreci ve
sonucu dokümante edilip saklanmalıdır.

Personel, makine, teçhizat, planlar, eğitimler, çalışan temsilcisi seçimi, risk analiz ve
değerlendirmesi, personel dosyaları, işyeri hekimi muayeneleri, müşterilerle ve tedarikçilerle

35
sözleşmeler gibi eksikliklerde tamamlandıktan sonra, yönetim sistemi faaliyetlerine kimlerin
katılacağı tespit edilmelidir. Bu noktada departman sorumluları ve işletmede vardiyalı
çalışma varsa vardiya amirleri, iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri katılımlarına öncelik
verilmelidir. Departmanlarda etkili kişilerin seçimi, alt kademelerindeki çalışanları ile diyalog
açısından önemlidir. Zaten alt kademe çalışan, üst amirlerinin insiyatifi olmazsa zaman
konusunda verimi düşeceğinden endişelenip, yönetim sistem faaliyetlerinde harcayacağı
zamandan kaçınacaktır. Ayrıca sabit bir makinede çalışmaya yıllarını vermiş ustalar, o
makinede nasıl çalışılacağının bilgisini kendisine saklamak isteyebileceğinden, üst amir ile
bu durumunda önüne geçilmiş olur. Birimlerde yaşanan problemlerin kök sebebini tespit
etmek içinse, üst amir yerine farklı bir kişinin diyaloğa geçmesi ve görüşleri alınması gerekir.
Soruları iyi hazırlanmış bir personel anketi de bu anlamda çok faydalı olacaktır. Tespit edilen
bir problem varsa da bu düzeltilmelidir.

Yönetim sistem faaliyetlerine katılacak kişilerin seçimi tamamlandıktan sonra, termin

tarihlerini de içeren bir çalışma takvimi hazırlanmalı ve görevlendirme yapılmalıdır. İşleyişi
denetleyip, takip edecek olan kişi İSG yönetim temsilcisi olmalıdır. Bölüm ve birimlere ait
dokümante edilmiş bilgi içeriklerini her bölüm/birim kendisi hazırlamalı, İSG yönetim
temsilcisine teslim etmelidir. İSG yönetim temsilcisi de içeriği, sistemin içindeki dokumanlara
uygun hale getirerek, sistem dokümanını hazırlamış olmalıdır.

Görevlendirme sonrası işletmenin iç dinamikleri ve ihtiyacı doğrultusunda organizasyon

yapısı oluşturulup şema haline getirilmelidir. Organizasyon şeması net, gerçekçi ve
anlaşılabilir olmalıdır. İşletme küçük ölçekli ise çok fazla üst yönetici olmamasına dikkat
edilmelidir. Aynı kişiye bir çok departmanda görev verilmesi de sorunlara yol açacağı
unutulmamalıdır. Organizasyon şeması ele alınarak, tüm çalışanların görev, yetki ve
sorumlulukları oluşturulmalı kendilerine bildirilmelidir. Çalışanın görev, yetki ve
sorumluluklarının bildirilmiş ve çalışanında bunu kabul etmiş olduğunu gösteren imzası
alınmalıdır. Bunun için yönetim sisteminin dokümantasyon yapısı oluşturulurken, görev
tanımları buna göre hazırlanmalı, ıslak imzalı olanı işletmede dosyalanmalı, örnek nüshası
da çalışana verilmelidir.

Çalışma takvimi doğrultusunda çalışmalar yapılırken, üst yönetim ile görüşmeye geçilip
kararlar alınır. Temelinde misyon ve vizyona değinilmiş bir işletme politikası hazırlanır.
Ulaşılan ve ulaşılamayan hedefler, gereken düzenlemeler ve yapılan iyileştirme çalışmaları
göz önünde bulundurularak hedefler belirlenir. Hedeflerin gerçeği yansıtması, ulaşılabilir
olması, İSGYS politikası ile uyum sağlaması önemlidir. Oluşturulan bu politika ve hedefler,

36
işletme içinde herkesin görebileceği bir yerde ve işletmenin web sayfasında yayınlanmalıdır.
Tüm çalışanların İSGYS politikası ile hedefleri bilmesi gerekmektedir.

TSE’den işletme ismine düzenlenmiş TS ISO 45001 İSGYS standardı satın alınmalıdır.
Bu standardın maddeleri üzerinden hangi yönergelerin oluşturulacağı ve işletmede hangi
dokümante edilmiş bilgilerin olması gerektiği tespit edilmelidir. Tespitler sonrası ‘‘İSGYS El
Kitabı’’ oluşturulmalıdır. İSGYS el kitabında; işletmenin kapsamını ve faaliyetlerini içerecek
şekilde tüm süreçleri tanımlanmalıdır. İSGYS el kitabında atıf yapılan yazılı yönergeler,
analizler, şemalar ile İSGYS dokümantasyon yapısı oluşturulmalıdır. İSGYS işleyişinde
yaşanabilecek aksaklık ya da eksiklikler öngörülerek ve işletmenin işleyişi doğrultusunda
dokümantasyon içerikleri oluşturulmalıdır. Birimlerden gelecek bilgilerle her birim için
süreçler, etkileşimler ve ilişkiler ile süreçlerin akış şemaları çizilir. Sonradan sorun
yaşanmaması için bölüm ve birimlerdeki sorumlulara çalışmalar gözden geçirtilir.
Gerekiyorsa düzeltmeler yapılır. İSGYS’nin dokümantasyon yapısı tamamlanınca tüm
dokümante edilmiş bilgiler listelenir. Tamamı üst yönetimin onayına sunulur. Onay alındıktan
sonra dokümante edilmiş bilgilerin yayınlaması için tanımlanmış izlenecek yol ile yayın ve
dosyalaması yapılır. Dokümante edilmiş bilgiler yayınlanırken bölüm, birim ya da ilgili kişiler
dikkate alınır.

Yazılı yönergeler doğrultusunda tüm dokümante edilmiş bilgilerin ve içeriklerinde

tanımlanmış süreçlerin işleyişte sorunsuz işleyip işlemediğine bakılır. Bunun için iç tetkik
gerçekleştirilir. İç tetkik öncesi tetkik duyurusu yapılmış olmalıdır ve belirtilmiş takvime göre
tetkik gerçekleşir. İç tetkikte çapraz olarak bölümler birbirini denetleyeceği için öncesinde
tetkik yapacak kişilerin iç tetkik eğitimi almış olması gerekir. Bu eğitim; onaylı bir kuruluştan
daha önce temel eğitim almış ve iç tetkik sertifikası olan bir personel tarafından tetkik
yapacak kişilere verilmiş olabilir. İşletmede iç tetkik sertifikası olan bir personel yoksa hem
temel eğitim hem iç tetkik eğitimi tüm iç tetkik ekibine verildiğinde maliyetli olabileceği için,
sadece İSG yönetim temsilcisine bu eğitim/eğitimlerin aldırılması bir seçenek olabilir. İç tetkik
tamamlandığında gerektiği noktalarda, olay uygunsuzluk düzeltici ve/veya önleyici faaliyetler
gerçekleştirilir ve/ve ya dokümante edilmiş bilginin revizyonu gerçekleştirilir. Her revizyon
sonrası ve yayın öncesi üst yönetimden onay alınır.

İşletmede sistem kurulum aşamalarından sonra yönetimin gözden geçirmesi faaliyeti

gerçekleştirilir. Üst yönetimin yer alması gerekir. Yönetimin gözden geçirmesi faaliyeti öncesi
duyurusu yapılmış olmalıdır ve belirtilmiş takvime göre bu faaliyet gerçekleştirilir. Yönetimin
gözden geçirmesi faaliyetinde; iç tetkik sonuçları, kaynakların yeterli olup olmadığı,

37
hedeflerin ulaşılıp ulaşılmadığı, müşteri geri dönüşleri, risk analizi ve değerlendirmesindeki
yüksek risk değerlerine çözümler, yönetim sisteminin genel etkinliği, değişiklikler gerekiyorsa
bunların kararlarının alınması görüşülür.

Gerçekleştirilen tüm bu işlemlerden sonra; onaylı belgelendirme kuruluşuna müracaat

için gerekli belgeler ücret dekontu ile gönderilerek, belge başvurusu gerçekleştirilir. İSGYS
oluşturulduktan sonra başvuru öncesinde, standard doğrultusunda gerekliliklerin uygulanıp
uygulanmadığını değerlendirmek üzere üst düzeyde kontrol listesi hazırlanarak bir çalışma
gerçekleştirilebilir.

Aşağıda Tablo-2’de örnek bir üst düzey kontrol listesi yer almaktadır. Bu liste
uygulandığında, 68 puan elde edilmesi; sistemin mevcutta hatasız ve iyileştirmeye açık
olduğunu, 34 ile 68 arası puan elde edilmesi; sistemde uygunsuzluklar olduğu ve üzerine
düşülüp çözülmesi gerektiğini, 0 ve 34 arası puan elde edilmesi; sistemin çok fazla
eksiklikleri olduğu ve standardın gerekliliğini karşılamadığının göstergesidir.

38
Tablo-2 ISO 45001 Standardının Gerekliliklerini Değerlendirmek İçin Kontrol Listesi
(Darabount vd., 2018).

DEĞERLENDİRME
HAYIR KISMEN EVET
NO SORULAR (0 puan) (1 puan) (2 Puan)

* 1. KURULUŞUN BAĞLAMI Toplam Kısım Puanı :

1 Kuruluşun İSG yönetim sistemi ile ilgili tüm konuları belirlendi.

2 Kuruluşun İSG yönetim sistemi ile ilgili tüm ilgili tarafları belirlendi.

Çalışanların ve diğer ilgili tarafların ilgili ihtiyaç ve beklentileri

3
belirlendi.

4 İSG yönetim sisteminin kapsamı belirlendi.

İSG yönetim sistemi kurulur, uygulanır, sürdürülür ve sürekli olarak

5
iyileştirilir.
* 2. LİDERLİK ve İŞÇİ KATILIMI Toplam Kısım Puanı :
Üst yönetim, İSG yönetim sistemine ilişkin liderlik ve bağlılık
6
gösterir.

Üst yönetim bir İSG politikası oluşturmuş, uygulamış ve

7
sürdürmektedir.

İSG politikası belgelenir, iletilir, ilgili taraflara sunulur ve periyodik

8
olarak gözden geçirilir.

İSG yönetim sistemi için roller, sorumluluklar, görev ve yetkiler

9
oluşturulmuş, belgelenmiş ve iletilmiştir.

İSG yönetim sistemi ile ilgili katılım ve danışma süreci oluşturulmuş,

10
uygulanmış ve sürdürülmektedir.

* 3. PLANLAMA Toplam Kısım Puanı :

Kuruluş, İSG yönetim sistemiyle ilgili riskleri değerlendirmiş ve
11 fırsatları belirlemiştir ve dokümante edilmiş bilgiler muhafaza
edilmektedir.
Tehlike tanımlaması için uygun bir süreç oluşturulmuş, uygulanmış
12
ve sürdürülmektedir.

İlgili yasal gereklilikler ve diğer gereklilikler belirlenmiş, erişilebilir ve

13
günceldir.

Kuruluş, risk ve fırsatları, yasal gereklilikleri ve diğer gereklilikleri ve

14
ayrıca acil durumları ele almak için eylemler planlamıştır.

15 İSG hedefleri ve bunlara ulaşmak için planlar oluşturulmuştur.

İSG hedefleri ve ilgili planlar hakkında dokümante edilmiş bilgiler

16
muhafaza edilir.

39
Tablo-2 (Devam) ISO 45001 Standardının Gerekliliklerini Değerlendirmek İçin Kontrol Listesi
(Darabount vd., 2018).

* 4. DESTEK Toplam Kısım Puanı :

İSG yönetim sistemi için ihtiyaç duyulan tüm kaynaklar belirlendi ve
17
sağlandı.

18 Gerekli yeterlilik sağlandı ve dokümante edilmiş bilgiler mevcut.

19 Çalışanlar, İSG yönetim sistemi ile ilgili konuların farkındadır.

İSG yönetim sistemi ile ilgili bilgi ve iletişim için uygun önlemler
20
alınmıştır.

21 Gerekli belgelenmiş bilgiler mevcuttur, güncellenir ve kontrol edilir.

* 5. OPERASYON Toplam Kısım Puanı :

İSG yönetim sisteminin gerektirdiği her süreç, uygun kriterler,
22
kontroller ve belgelerle ilişkilendirilir.

23 Genel önleyici ilkeler ve kontrol hiyerarşisi dikkate alınır.

24 Değişimin yönetimi için uygun önlemler alındı.

25 Dış kaynak kullanımı kontrolü için uygun önlemler alındı.

26 Satın alma kontrolü için uygun tedbirler alındı.

Yüklenicilerin kuruluşun İSG yönetim sisteminin gereksinimlerini

27
karşılamasını sağlamak için uygun önlemler alınmıştır.

Muhtemel acil durumlar tespit edilmiş, önleme ve müdahale

28
kabiliyetine yönelik uygun tedbirler alınmıştır.
* 6. PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ Toplam Kısım Puanı :
İzleme, ölçme ve değerlendirme süreci oluşturulur, uygulanır ve
29
sürdürülür.

Yasal gerekliliklere ve diğer gerekliliklere uygunluğun

30
değerlendirilmesi yapılmış ve ilgili dokümantasyon mevcuttur.

31 İç denetimler yapılmıştır ve ilgili belgeler mevcuttur.

Periyodik olarak yönetim incelemesi yapılmıştır ve ilgili belgeler

32
mevcuttur.
* 7. İYİLEŞTİRME Toplam Kısım Puanı :

33 Olayları ve uygunsuzlukları yönetmek için gerekli önlemler alınır.

İSG yönetim sisteminin sürekli iyileştirilmesini sağlamak için uygun

34
önlemler alınmıştır ve ilgili belgeler mevcuttur.

TOPLAM PUAN :

40
 2.6.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Kurulurken Önemli Noktalar

İSGYS kurulmadan önce işletmenin durumu saptanmalı ve sonra tüm gerekenler

yapılmalıdır. Bunun için; yönetimle beraber bu projenin sosyalleşmesi, çalışma ekibinin
oluşturulması ve eğitimlerinin gerçekleştirilmiş olması, standardın gerekliliklerine göre
işletmenin durumsal teşhisi bunların başında gelir (Navarrete, J. S. F., 2018).

Ekiplerin dışındaki çalışanların eğitimi de çok önemlidir. Eğitim ve öğretim

programlarının sürekliliği, çalışanın farkında ve yetkin olmasını sağlamak bakımından
önemlidir. Açık ve net, olması gerektiği gibi, yetkinliğe ulaşma araçlarının açıkça İSG'nin bir
parçası olduğunun belirtilmesi gereklidir (Saizarbitoria, Boiral ve Ibarloza,2020).

İşletmede İSGYS kurulurken sistem işleyişi ve mevzuatlar sebebi ile ele alınması
gereken en temel konular aşağıda yer almaktadır;

 İşverenin iş sözleşmesinden doğan en önemli borcu; çalışanı gözetip onun

sağlık ve güvenliğini sağlamasıdır. Çünkü çalışanın vücut bütünlüğüne yönelik
tehlike kaynakları, işverenin işletmesinde gerçekleştirdiği etkinliklerin sonucudur
(Akpınar ve Çakmakkaya, 2014),
 Bunun için tüm bölüm ve birim yöneticilerinin çalışmalar sırasında karşılaşmış
oldukları tehlikeler, riskler ve bunlara değerlendirme politikalarını alt ve üst birim
ve bölümlere bildirmek zorundadır. Bu aynı zamanda iç yada dış tetkik raporları
oluşturulmasında kaynak sağlamış olacaktır (Şimşek, 2020),
 İşletmede İSGYS’nin verimliliğini arttırabilmek için önemli noktalar (Tan ve
Çalışkan, 2018);
o Üst yönetimin İSG’yi destekleyen bağlılığı,
o İSGYS için ayrı bir departman olması,
o İSG yönetim temsilcisinin direkt üst yönetime bağlı olması,
o Risk değerlendirmesinin düzgün yapılması,
o İSG çalışmalarında tüm çalışanların katılımı,
o Tüm çalışanların güvenli davranışı önemlidir.
 İSGYS’nin performansını değerlendirmede belli başlı hedeflerin şu şekilde
olması gerekir (Morgado, Silva ve Fonseca, 2019);
o Ölçülebilir olması,
o İSG politikasına uygun olması,
o Ulaşılabilir olması,

41
 o İşleyişle tutarlı olması,
o Sağlık sorunlarını önleyecek taahhüt bulunması,
o Sürekli iyileşmeye teşvik edici olması.
 İSGYS’nin etkin işleyişi için risklerin değerlendirilmesi çok önemlidir. Riskin yeni
sayılıp tekrar değerlendirileceği zamanlar vardır (Darabont, Antonov ve
Bejinariu, 2017; WorkSafe, 2017; WorkSafeBC, 2017);
o İşletme içinde bilimsel ve teknolojik gelişmelere uyum gerçekleştiğinde,
o Ürün değişikliğinde,
o İç ve dış tetkik esnasında tespit edildiğinde,
o Uzun zamandır devam etmekte olan konuların toplumsal algısındaki
değişikliklerde,
o İş akış ile süreç değişikliklerinde,
o Mevzuatlarda değişiklik olduğunda,
o Tehlikelerin sayısında artış olduğunda,
o Tehlikeye maruziyet arttığında,
o Tehlikeden etkilenen çalışan sayısının artmasında,
o İş kazası sonrasında, çalışanın uzun devamsızlığı sonrası çalışmaya
başlamasında.

Sağlıklı bir İSGYS işleyişi için Aşağıdaki Şekil-2’ye göre çalışmalar yapılmalıdır. Şekil-
2’de PUKO döngüsü ile standard maddelerinin ilişkisi yer almaktadır. Parantez içerisinde yer
alan sayılar standardın madde numaralarına karşılık gelmektedir.

Şekil-2 PUKO İle Standard Maddelerinin İlişkisi (TSE, 2018).

42
 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TS ISO 45001:2018 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ
STANDARDI VE UYGULAMASI

Bu bölüm içerisinde, işletmede oluşturulacak İSGYS için, el kitabı yer alacaktır. Bu,
İSGYS el kitabı, TS ISO 45001 İSGYS standardı maddelerinin tamamı üzerinden
oluşturulmuştur. El kitabı; İSGYS dokümantasyonunun özeti olarak, ana doküman
sayılmaktadır.

Standardın her maddesinde öncelikle işletmeden ne beklendiği anlatılacaktır.

Sonrasında ise işletmenin o maddedeki şartları nasıl ve ne şekilde karşıladığı belirtilecektir.
İşletmenin ilgili maddedeki şartlar için oluşturduğu dokümante edilmiş bilgilere ‘’Referanslar’’
adı altında atıf yapılacaktır.

İşletmeler bünyelerinde İSGYS’i kurmak isterlerse, bu bölümdeki her maddede yer alan
işletmede uygulama örneğini ele alıp, kendi iç dinamiklerine göre geliştirip, el kitabını
oluşturabilir. Ve sonrasında bu el kitabı sayesinde içerikte atıf yapılan dokümante edilmiş
bilgileri işletmeye has oluşturup İSGYS kurulumunu gerçekleştirebilirler.

3.1. KAPSAM

İSGYS maddeleri standardta ‘kapsam’’ ile başlasa da, el kitabı hazırlanırken kapsama
geçmeden önce yapılması gerekenler ve dikkat edilecek unsurlar vardır;

 El kitabı oluşturulurken öncelikle tüm sistem dokümanlarında kullanmak üzere

bir format belirlenir. Format; yönetim sistemi içindeki ilk form sayılacağı için,
‘’FR-01’’ kısaltması (isteğe göre ‘’FR’’ yerine farklı kod tanımlaması yapılabilir)
formatın üst kısmına yazılır. Yanında yayınlanacak tarih ve ilk yayın
olacağından yani revizyon işlemi olmadığından, ‘’00’’ diye yazılır. İlerleyen
süreçte bu ve diğer tüm dokümante edilmiş bilgilerin içeriği revizyona
uğratılırsa, o kısım 01 olarak belirtilir ve yeni yayın tarihi yazılır. FR-01
üzerinden yönetim sisteminin el kitabı oluşturulmaya başlanır. İşletmenin logosu
ve ismi ile ‘İSGYS El Kitabı’’ yazılarak, el kitabı kapağı oluşturulur. İSGYS el
kitabı kapağı örneği EK-1’de verilmiştir.

43
 Kapak sonrası ilk sayfada; revizyon numarası, revizyon tarihi, revize edilen
maddeler başlığı ile oluşturulan sütunlar sayesinde revizyon takip tablosu
oluşturulur. Revizyon takip tablosu, o el kitabı güncellendikçe, bunu belirtmek
ve takip edebilmek için el kitabında yer alır.
 El kitabı ikinci sayfasında; kopya numarası, dağıtım yapılan yer/kişi ve dağıtım
tarihi ile oluşturulan sütunlarla, dağıtım tablosu oluşturulur. Dağıtım tablosu;
kalite el kitabının işletme içi ya da dışında kimlere verildiğini bilmek için
oluşturulur.
 El kitabı üçüncü sayfasında; içindekiler kısmı oluşturulur. Standardın tüm
maddeleri için işletmede yapılanların başlığı burada yer alır. İSGYS
standardının madde başlıkları, sırası ile tablo halinde Ek-2’de yer almaktadır
(TSE, 2018).
 El kitabı içindekiler sayfası sonrası bir önsöz yazılır. Önsöz içeriğinde, el
kitabının neyi tanıtıp, neyi tarif ettiği ve hangi amaçla oluşturulmuş olduğuna
değinilir.

 Ön Söz Örneği

Bu kalite el kitabı X Ambalaj San. Ve Tic. İth. İhr. Ltd. Şti’nde uygulanan
TS ISO 45001:2018 İSGYS’i tanıtmaktadır. Üretim tesisimizde, çalışan
sağlığına odaklı çağdaş yönetim tekniği ve felsefesi ile çalışma ortamını
sürekli iyileştirecek işlemlerin kılavuzu olarak dokümante edilmiştir. TS
ISO 45001: 2018 İSGYS standardına uygun olarak sistemin sürdürülüp
gelişmesini taahhüt eden sistemin en üst düzeydeki dokümanıdır. El
kitabımız, İSGYS’nin tüm gereksinimlerini ve süreçler arası etkileşimleri
açıklar. Süreçleri tarif eden prosedürler ile talimat, form ve diğer sistem
dokümanlarına atıfları içermektedir. İSGYS’nin kapsamını, kuruluşun
bağlamını, liderlik ve çalışan katılımını, planlama, destek faaliyetlerini,
operasyonel işlemleri, performans değerlendirmelerini, son olarak da
iyileştirme faaliyetlerini açıklayan bölümlerden oluşmaktadır.

 El kitabında ön söz sonrası yayın hakkı konusunda uyarıda bulunulur.

 Yayın Hakkı Örneği

İSGYS El Kitabı’nın her hakkı mahfuz olup, herhangi bir bölümü ya da

tamamı X Ambalaj San. Ve Tic. İth. İhr. Ltd. Şti’nin izni ve haberi
olmadan kopya edilemez, kullanılamaz, dağıtılamaz.

44
 Bu işlemlerden sonra standardın ilk maddesi olan ‘’kapsam’’ kısmına geçilir. Kapsam
sonrasındaki tüm maddeler de sırası ile değerlendirilerek işletmedeki uygulamasından
bahsedilir.

TS ISO 45001:2018 Madde 1 Kapsam:

Standard bu maddede, tüm standard içeriğine atıf yapıp; kurumların sağlıklı çalışma
ortamı için hastalık ve kazaları önleyip, İSG performanslarını iyileştirmesine rehberlik
etmesinden bahsedilmektedir. Tehlikeleri ortadan kaldırıp riskleri en aza indirmek, İSG
faaliyetleri üzerinden İSG fırsatlarını yakalayıp fayda sağlamak, İSG işleyişlerinde
uyumsuzlukları gidermek üzere performans ve tasarım için belli bir kriter belirlemeden
İSGYS’nin kurulması, uygulanması, işletilmesi konusunda yardımcı olduğunu belirtmektedir.
Çalışan ya da bağlantılı diğer taraflarla olan riskleri ele aldığını ve bir ürünün güvenliğini,
hasarını ya da çevresel etkilerini ele almadığını hatırlatmaktadır.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 1 Kapsam:

X Ambalaj San. ve Tic. İth. İhr. Ltd. Şti. olarak 22.22.43 NACE kodu ile kapsamımız;
plastik poşet, çöp torbası, çanta, torba, çuval, file, sandık, kutu, kasa, damacana, şişe, bidon,
makara, masura, bobin, tıpa, kapak, kapsül vb. paketleme malzemelerinin imalatı (idrar
torbası dahil) faaliyetlerini gerçekleştirmektedir. Bu el kitabı, X Ambalaj San. ve Tic. İth. İhr.
Ltd. Şti.’nin gösterdiği bu faaliyetler ele alınarak, TS ISO 45001:2018 İSGYS uygulamalarını
kapsamaktadır. İSGYS’nin kapsamı ise bu el kitabının 4.3 maddesinde tanımlanmıştır.

3.2. BAĞLAYICI ATIFLAR

TS ISO 45001:2018 Madde 2 Bağlayıcı atıflar:

Standard bu maddede; bağlayıcı bir atıf olmadığını yani standardın bağlı olduğu
herhangi bir kaynak bulunmadığını belirtmektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 2 Bağlayıcı atıflar:

X Ambalaj San. ve Tic. İth. İhr. Ltd. Şti’nin İSGYS’nin uygulaması için ‘‘TS ISO
45001:2018 İSG Sistemleri - Şartlar ve Kullanım Kılavuzu’’ adlı standard referans alınarak bu
el kitabı oluşturulmuştur.

45
3.3. TERİMLER VE TANIMLAR

TS ISO 45001:2018 Madde 3 Terimler ve tanımlar:

Standard bu maddede; hangi terim yada tanıma, standardta hangi maddelerde

değindiyse, o madde numaraları ile beraber ilgili terim ve tanımları açıklamaktadır.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 3 Terimler ve tanımlar:

3.1. Kuruluş: Hedeflere (md. 3.16) ulaşabilmek kendi yetkileri, sorumlulukları, ilişkileri ile
işlevlerini gerçekleştiren kişi ya da kişilerdir.
3.2. İlgili taraf/paydaş: Faaliyeti ya da bir kararı etkileyebilme ve etkilenebilme potansiyeli
olan kişi yada kuruluşlardır (md. 3.1).
3.3. Çalışan: Kuruluşun (md. 3.1) kontrolü altında iş ya da iş ile alakalı faaliyetleri gösteren
kişilerdir. Çalışanlara üst yönetim (md. 3.12)’den idareci olan ve olmayan kişiler de
dahildir.
3.4. Katılım: Karar alma sürecine dahil olmaktır.
3.5. Danışma: Karar alma öncesi görüş almaktır.
3.6. İşyeri: Çalışmak için kişinin bulunması ya da gitmesi gerektiği kuruluşun (md. 3.1)
kontrolü altında olan yerdir. İSGYS (md. 3.11) altındaki kuruluşun işyerindeki
sorumlulukları, iş yerinin üzerinde bulunan kontrol derecesine bağlıdır.
3.7. Yüklenici: Kuruluş haricinde bulunup üzerinde anlaşılmış şartname, hüküm, koşullarla
kuruluşa hizmet sağlayan dış kuruluştur (md. 3.1).
3.8. Şart: Kuruluş (md. 3.1) ve ilgili taraflar (md. 3.2) için ihtiyaç ve beklentinin ima edilmesi
ya da belirtilmesidir. Belirtilen olması; örneğin dokümante edilmiş bilgi (md. 3.24)
şeklinde olduğunda, gösterilen şart anlamı taşır.
3.9. Yasal Şartlar ve Diğer Şartlar: Kuruluşun (md. 3.1) uymak zorunda olduğu ya da uymayı
kabul ettiği, İSGYS (md. 3.11) ile bağlantılı yönetmelikler, sözleşmeler ve bunların
hükümleridir.
3.10. Yönetim Sistemi: Kuruluşta (md. 3.1) oluşturulan, hedefler (md. 3.16), politika (md.
3.14), prosesler (md. 3.25) ve bunlara ulaşmak için birbiri ile ilişkili ve etkileşimli
unsurların toplamıdır.
3.11. İSGYS: İSG politikasını (md. 3.15) gerçekleştirebilmek için, çalışanların (md. 3.3),
yaralanmasını ve sağlığının bozulmasını (md. 3.18) önleyerek, iş yerlerinin (md. 3.6)
sağlıklı ve güvenli olmasını sağlayan yönetim sisteminin (md. 3.10) beklenen çıktısıdır.

46
3.12. Üst Yönetim: İSGYS (md. 3.11) sorumluluğu kendisinde kalacak şekilde, kuruluş
(md.3.1) içinde yetki tayini ve kaynak tahsisi yapan, en üst düzeyden kuruluşu yöneten
yönlendiren, kontrol eden ve denetleyen kişi veya kişilerdir.
3.13. Etkinlik: Planlanmış olan faaliyetlerin gerçekleşmesi ve planlanmış olan sonuçlara
ulaşma boyutudur.
3.14. Politika: Kuruluşun (md. 3.1), amaç ve yönünün üst yönetim (md. 3.12) tarafından
resmen açıklanmasıdır.
3.15. İSG Politikası: Çalışanların (md. 3.3), yaralanmasını ve sağlığının bozulmasını (md.
3.18) önleyerek, iş yerlerinin (md. 3.6) sağlıklı ve güvenli olmasını sağlamaya yönelik
taahhütte bulunan politikadır (md. 3.14).
3.16. Hedef: Farklı disiplinlerde, taktik, stratejik yada icraata ilişkin elde edileceklerle
varılacak sonuçtur.
3.17. İSG Hedefleri: İSG politikası (md. 3.15) ile ilintili ve belirli sonuçlar elde etmek üzerine
kuruluşun (md. 3.1) belirlemiş olduğu hedeflerdir (md. 3.16).
3.18. Yaralanma ve/veya sağlık bozulmaları: Rahatsızlık, ölüm, meslek hastalığını kapsayan,
kişinin ruhsal, fiziksel, zihinsel durumu üzerinde olumsuz yöndeki etkidir.
3.19. Tehlike: Yaralanmaya ve sağlığın bozulmasına (md. 3.18) sebep olabilecek potansiyel
durum ya da kaynaktır. kaynak
3.20. Risk: Olumlu ya da olumsuz beklenilmekte olan durumdan sapma belirsizliğidir.
3.21. İSG Riski : Tehlikeli olay ya da olayların olma olasılığı ile, olayın sebep olduğu sonucun
şiddetinin birleşimidir.
3.22. İSG Fırsatı: İSG performansının (md. 3.28) iyileştirilmesini gerçekleştirebilecek
durumlar ya da koşullar dizisidir.
3.23. Yetkinlik: Beklenen sonuçlara ulaşmak için bilgi ve becerileri uygulama uygulayabilme
yetisidir.
3.24. Dokümante Edilmiş Bilgi: Herhangi bir, format, araç, kaynakta, ilgili proseslerin (md.
3.25), yönetim sisteminin (md. 3.10), kuruluşun çalışabilmesi için gerekli bilgilerin (md.
3.1), elde edilmiş olan sonuçların, kanıtlarınının sürdürülmesi, kontrol ve muhafaza
edilmesi gerekli olan bilgiler ve yer aldıkları ortamlardır.
3.25. Proses: Birbiri ile etkileşimli ve ilişkili, girdileri çıktılara çeviren faaliyetler dizisidir.
3.26. Prosedür: Dokümante edilmiş yada edilmemiş, bir süreci yada faaliyeti gerçekleştirmek
üzere belirtilen yoldur.

47
3.27. Performans: Ürün ve hizmetlerin, faaliyetlerin, proseslerin, sistem ve kuruluşların
yönetiminde, nitel yada nicel bulgular için ve sonuçları da yine nitel yada nicel yöntem
ile belirlenebilen, ölçülebilen sonuçlardır.
3.28. İSG Performansı: İş yerlerinin (md. 3.6) güvenli ve sağlıklı bir iş yeri olabilmesini
sağlanması ile çalışanların (md. 3.3) yaralanmasını ve sağlığının bozulmasının (md.
3.18) önlenmesi etkinliğine dair performanstır.
3.29. Dışarı Yaptırmak (Dışarıdan Temin): Kuruluşun; işlev veya prosesinin (md. 3.25) bir
kısmı harici, kapsam dahilinde olan ya da olmayan ve yönetim sistemi (md. 3.10)
kapsamı dışında tutulacak bazı işlev ve proseslerinin, dışardan bir başka kuruluş
tarafından yapılmasını öngören anlaşma yapmasıdır.
3.30. İzleme: Gözlem ve kontrol ile bir sistemin, bir prosesin (md. 3.25) ya da bir faaliyetin
durumunu tayin etmedir.
3.31. Ölçme: Değeri belirleme sürecidir.
3.32. Tetkik: İç, dış ve birleşik tetkik şeklinde yapılan, tetkik ölçütlerinin karşılanma derecesini
tespit ve tayin etmek üzerine tetkik kanıtları elde eden, dokümante edilmiş, bağımsız ve
sistematik süreçtir.
3.33. Uygunluk: Şartın (md. 3.8) karşılanmış olması halidir.
3.34. Uygunsuzluk: Şartın (md. 3.8) karşılanmamış olması halidir.
3.35. Olay : İş esnasında ya da iş sonrası işten kaynaklı oluşan, hiçbir uygunsuzluk (md.
3.34) olmasa bile yaralanma veya sağlığın (md. 3.18) bozulmasına yol açan ya da
açabilecek durumdur.
3.36. Düzeltici Faaliyet: Bir olayın (md. 3.35) ya da uygunsuzluğun (md. 3.34) sebeplerini
gidermek ve tekrarını engellemek için gerçekleştirilen eylemdir.
3.37 Sürekli iyileştirme: İSG hedefleri (3.17) ve İSG politikası (3.15) ile örtüşen, İSGYS’nin
(3.11) kullanımına dair İSG performansının (3.28) devamlı yada devamsız bir şekilde
artışı için gerçekleştirilen kesintisiz faaliyettir.
AN : Analiz
DF : Düzeltici Faaliyet
EN : Avrupa Normları
FMEA : Hata türü ve Etkileri Analizi
FR : Form
GT : Görev Tanımları
GZTF : Güçlü-Zayıf-Tehdit-Fırsat
HAZOP : Tehlike ve İşletilebilirlik
ISO : Uluslarası Standardizasyon Organizasyonu
İSG : İş Sağlığı ve Güvenliği
İSGYS : İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
KKD : Kişisel Koruyucu Donanım

48
 LT : Liste
md. : Madde
NACE : Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması
PL : Plan
PO : Politika
PR : Prosedür
RP : Rapor
SGK : Sosyal Güvenlik Kurumu
ŞM : Şema
TB : Tablo
TL : Talimat
TS : Türk Standardı
YGG : Yönetimin Gözden Geçirmesi

3.4. KURULUŞUN BAĞLAMI

Aşağıdaki maddelerde kuruluşun ve bağlamının anlaşılması, çalışanlar ve diğer ilgili

tarafların ihtiyaç ve beklentilerinin anlaşılması, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin
kapsamının belirlenmesi, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi konularının ayrıntılarına yer
verilmiştir.

3.4.1. Kuruluşun ve Bağlamının Anlaşılması

TS ISO 45001:2018 Madde 4.1 Kuruluşun ve bağlamının anlaşılması:

Standard bu maddede; kuruluşun amacının ne olduğunu belirtilmesini ister. İSGYS’de

amaçlanmış çıktılara ulaşabilmesine etki eden iç ve dış unsurların neler olduğununda
belirtilmesini bekler.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 4.1 Kuruluşun ve bağlamının anlaşılması:

X Ambalaj’ın bağlamı; misyon ve vizyonu doğrultusunda İSGYS’nin amacına

ulaşmasını etkileyen iç ve dış unsurların bir arada bulunduğu bir ortama sahip olmasıdır.
Üretim tesisimizde, İSGYS ile sürekli gelişme sağlanmakta; mevzuatlar ve ulusal ile
uluslararası standardlara uyumlu çalışmalar yürütülmektedir. Üretim tesisimizin amacına etki
eden iç ve dış unsurlar için referanslarda yer alan dokümante edilmiş bilgiler oluşturulmuş,
analiz ve planlamalar yapılmış, süreci ilgili prosedürle belirtilmiş ve belirli zamanlarda düzenli
olarak da gözden geçirilmesi sağlanmaktadır. Üretim tesisimizin, İSGYS’nin amaçlanan
sonuçlarına ulaşma kabiliyetine etki etmekte olan iç ve dış unsurlar şunlardır;

 İç Hususlar
o Çalışan temsilcisi
o Risk değerlendirme ekibi

49
 o Acil durum ekipleri
o İSG uzmanı
o İşyeri hekimi
o İşveren ve işveren vekili
o Kaza komisyonları
o Saha sorumluları
o İSG kurulu
o Yasalara ve ilgili taraf beklentilerine uyum
o Liderlik (Üst yönetim ve çalışanlar)
o Farkındalık
o Yetkinlik
o Bakım
o İş güvenliği performansı
o Acil durum yönetimi
o Eğitim
o İş gücü
o İşletme kültürü
o Çalışan kültürü
o Üretim tesisimizin teknolojik yatırımları
o Çalışanların sirkülasyonu (Çalışanların sirkülasyonunun fazla olması
farkındalıkların azalması eğilimi gösterir.)
o KKD seçimleri
o Çalışan katılımı
o Tehlike analizleri

 Dış Hususlar
o Belgelendirme kuruluşları
o Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
o Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
o Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi
Başkanlığı
o Ticaret Sanayi Odası
o Belediye
o Muhtarlar
o Valilik
o Kolluk Kuvvetleri
o Sağlık Kurumları
o Karayolları
o Kaymakamlık
o Sivil Toplum Kuruluşları
o İtfaiye
o AFAD
o Eğitim Kurumları
o İklim şartları
o İlgi taraf beklentileri
o Tedarikçiler, taşeronlar
o Yasal şartların değişimi
o Ülkenin içinde bulunduğu politik durum
o Ulusal ve/veya uluslarası teknolojik değişim
o Lokasyon
o Yerel halk

50
Referanslar:
PR.xx-Kuruluş Bağlamı ve Çalışanlar ile İlgili Taraflar Prosedürü
PL.xx-Baglam Risk Fırsat Etki Degerlendirme Planı
AN.xx-Kuruluş Bağlamı ve Çalışanlar ile İlgili Taraflar Analizi
AN.xx-GZFT Analizi

3.4.2. Çalışanlar ve Diğer İlgili Tarafların İhtiyaç ve Beklentilerinin Anlaşılması

TS ISO 45001:2018 Madde 4.2 Çalışanlar ve diğer ilgili tarafların ihtiyaç ve beklentilerinin
anlaşılması:

Standard bu maddede; kuruluşun, ilgili taraf ve çalışanlarının, yasal ve yasal olmayan

şartlarını belirtmesini ister.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 4.2 Çalışanlar ve diğer ilgili tarafların ihtiyaç ve
beklentilerinin anlaşılması:

Üretim tesisimizde İSGYS ile tüm ilgili tarafların ve çalışanların ihtiyaç ve beklentileri,
yasal şartlar ve diğer şartlar diye belirlenmiştir. Referanslarda yer alan dokümante edilmiş
bilgilerde bunlar izlenmekte ve belirli aralıklarla gözden geçirilmektedir.

Referanslar:
PR.xx-Kuruluş Bağlamı ve Çalışanlar ile İlgili Taraflar Prosedürü
PL.xx-Risk Fırsat Etki Degerlendirme Planı
AN.xx-Kuruluş Bağlamı ve Çalışanlar ile İlgili Taraflar Analizi
AN.xx-GZFT Analizi

3.4.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminin Kapsamının Belirlenmesi

TS ISO 45001:2018 Madde 4.3 İSGYS’nin Kapsamının belirlenmesi:

Standard bu maddede; kuruluşun, iç ve dış unsurlarını ihtiyaç ve beklentilerle beraber

değerlendirip, yapılan işle ilgili olarak planlanmış yada gerçekleştirmiş faaliyetlerini de ele
alarak, İSGYS sınır ve uygulanabilirliğini tespit etmeli ve bu şekilde kapsamını belirlemeli,
bunu da dokümante etmesini istemektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 4.3 İSGYS’nin Kapsamının belirlenmesi:

X Ambalaj San. ve Tic. İth. İhr. Ltd. Şti. olarak 22.22.43 NACE kodu ile kapsamımız;
plastik poşet, çöp torbası, çanta, torba, çuval, file, sandık, kutu, kasa, damacana, şişe, bidon,
makara, masura, bobin, tıpa, kapak, kapsül vb. paketleme malzemelerinin imalatı (idrar
torbası dahil) faaliyetlerini gerçekleştirmektedir. TS ISO 45001 İSGYS standardı ile kurulan

51
yönetim sistemimizin kapsamı, bu faaliyetlerin tamamını içermektedir. Üretim tesisimizde,
tasarım ve geliştirme faaliyetleri uygulanmamaktadır. Kapsamımız web sayfamızda 3.
taraflara duyurulmuştur. İSGYS’nin iç ve dış unsur ile bunların şartlarını, İSG kapsamında
yapılan bütün faaliyetleri gerçekleştirdiği ve risklerin değerlendirilip yönetilmesini uygun bir
şekilde ele aldığı alanı ve organizasyon sınırlarını, referanslarda yer alan prosedürde yazılı
dokümantasyon haline getirmiştir.

Referanslar:
PR.xx-Kapsam ve Sınırlar Prosedürü

3.4.4. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi

TS ISO 45001:2018 Madde 4.4 İSGYS:

Standard bu maddede kuruluştan; TS ISO 45001 İSGYS standardı doğrultusunda

proseslerle ve proseslerin etkileşimini de ele alan yönetim sistemi kurulmasını ve bu sistemin
sürekliliğinin sağlanarak, sürekli iyileştirilmesini istemektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 4.4 İSGYS:

Üretim tesisimizde, ISG politikası ve İSG hedeflerine ulaşmak için, TS ISO 45001
standardının gereklilikleri dikkate alınarak ve md. 4.1 ile 4.2’de tespit edilen bilgiler de
değerlendirilerek, İSG şartlarını taşıyan İSGYS kurulmuştur. Kurulan bu İSGYS, dokümante
edilmiş bilgi şeklinde oluşturulmuş ve muhafazası sağlanmaktadır. İSGYS; el kitabı, görev
tanımları, prosedürler, talimatlar, prosesler için iş akış şemaları ile dokümante edilmiştir.
Gerekli formlar kullanılarak süreçler uygulanmakta ve listeler, analizler, raporlar
oluşturulmaktadır. İSGYS ile sürekli gelişimin sağlanması, amaç ve hedeflere ulaşılması için
uygun yöntemler belirlenmiş olup, bu yöntemler sürekli olarak uygulanmaktadır. İSGYS
içerisinde; tüm süreçler belirlenmiş olup yazılı hale getirilmiştir. Süreçlerin sırası ve
etkileşimleri belirlenerek, bu etkileşimleri gösterecek şekilde akış şemaları oluşturulmuştur.
Süreçlerin izlenmesi ve gerçekleştirilmesi sağlanarak, süreçler için gerekli kaynaklar temin
edilmektedir. Kaynakların temini, ürün gerçekleştirme ve ölçme, analiz ve iyileştirme ile ilgili
süreçleri içerir. Süreçlerde gerekli kontroller yapılmakta, uygulanabildiğinde ölçülmekte ve
analiz edilmektedir. İSGYS tamamen risk odaklı proses yaklaşımı uygulanmaktadır. İSGYS
sistemi içerisinde yer alan tüm dokümante edilmiş bilgilerin listesi Dokümante Edilmiş
Bilgilerin Güncel Takip Listesi ismi ile ekte (EK-3’te) verilmiştir. Tüm bu dokümante edilmiş
bilgiler uygulanıp, sürekli iyileştirilmektedir. İSGYS, şirkette çalışan herkesin

52
sorumluluğundadır ve herkesin sistemin yürütülmesine katkıda bulunarak, sorunların çözüme
kavuşmasında ve hedeflere ulaşılmasında önemli bir rolü vardır. Öte yandan, müşteri ve
tedarikçilerle olan iş ilişkilerimizi geliştirirken, onların da İSG bilincine sahip olmalarını
sağlamak, hassasiyetle üzerinde durduğumuz bir konudur.

Referanslar:
TS ISO 45001:2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Sistemleri-Şartlar ve Kullanım Kılavuzu
İSGYSEK.01-TS ISO 45001:2018 İSGYS El Kitabı
ŞM.xx-X Ambalaj Organizasyon Şeması
PO.xx-İSG Politikası
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
PL.xx-İSG Hedefleri Belirleme ve Takip Planı
LT.xx-Dokümante Edilmiş Bilgilerin Güncel Takip Listesi
İSGYS Prosedürleri
İSGYS Görev Tanımları
İSGYS Talimatları
İSGYS Listeleri
İSGYS Planları
İSGYS İş Akış Şemaları
İSGYS Analizleri
İSGYS Formları

3.5. LİDERLİK VE TAAHHÜT

Aşağıdaki maddelerde; liderlik ve taahhüt-genel, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi

politikası, kurumsal görev yetki ve sorumluluklar, çalışanların görüşlerinin alınması ve
çalışanların katılımı konularının ayrıntılarına yer verilmiştir.

3.5.1. Genel

TS ISO 45001:2018 Madde 3.5.1 Liderlik ve taahhüt-Genel:

Standard bu maddede; kuruluşta üst yönetimin İSGYS’e ilişkin liderlik ve taahhütünü

tam kapsamlı ele almasını beklemektedir ve bunun bazı kriterlerle oluşturulmasını
istemektedir. Bu kriterler şunlardır;

 Yaralanma ve sağlık bozulmasını önleyip sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı

sağlanırken üst yönetimin tamamen bu sorumluluğu üstlenmesi,
 İSG politika ve hedeflerinin, iş prosesleri ile örtüşmesi,
 İSGYS’nin ve sürekli iyileştirmenin iş prosesleri ile güvence altına alınmış
olması ve teşvik etmesi,
 İSGYS’ni iyileştirip geliştirebilmek için kaynakların güvence altına alınması,

53
  İSGYS’nin etkin olduğu ve şartlarının önemine vurgu yapılması,
 İSGYS etkinliğini sağlamak için seçilmiş çalışanın/çalışanların desteklenmesi,
 Yönetim görevlerinde çalışanların, kendi alanlarında İSG’yi uygulaması için
liderlik göstermelerinin desteklenmesi,
 İSGYS’nin çıktılarını destekleyen bir güvenlik kültürünün sağlanması,
 Çalışanlar tehlike, risk, fırsatlar için raporlama yaparken misillemeden
korunmasını sağlamayı,
 Sağlık ve güvenlik kurulları oluşturulup bunların desteklenmesini sağlamayı,
 Danısman ve çalışan katılımını oluşturmak için prosesler belirleyip, bu
proseslerin uygulanması ve güvence altına alınması.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 3.5.1. Liderlik ve taahhüt-Genel:

Üretim tesisimizin üst yönetimi, İSGYS kurulmasında ve uygulanmasında liderlik

etmekte, İSGYS uygulamalarına üst düzeyde katılım sağlamaktadır. Üst yönetim, İSGYS
kurulmasında ve uygulanmasında görev alacak İSG kurulu ve İSGYS departmanı
oluşturmuştur. İSGYS departmanına yönetici olarak, İSG yönetim temsilcisi ataması yapmak
yerine, İSG yönetim temsilcisi personel alım yoluna gitmiş, İSG yönetim temsilcisi olarak ilgili
personelin sigorta girişini yaparak, iş başı yaptırmıştır. Üretim tesisimizde İSGYS’nin
güvencesi için üst yönetimin taahhüdü; sorumluluklar ve temel görevler ile birlikte aşağıda
belirtilmiştir. Aynı zamanda, referanslarda belirtilen görev tanımlarında, temel görev, yetki ve
sorumluluklar açıkça yer almaktadır.

Üst Yönetim Taahhüdü

Üst yönetim; TS ISO 45001 İSGYS standardı içerisinde yer alan şartlara uygun bir
İSGYS kurmayı, dokümante etmeyi, uygulamayı ve bu sistemin etkinliğini sürekli geliştirmeyi
taahhüt eder. Üst yönetim; İSGYS’nin işleyişinden, sürdürülmesinden, başarısından 1.
derecede sorumludur ve hesap verebilirliği üstlenmiştir. Tüm yasal mevzuatlara uygunluk ile
İSG’ye verilen önem ve dolayısı ile çalışana verilen değer, oluşturduğumuz İSG politikasında
belirtilmiştir. İSG politikamızda yer alan amaç ve hedefler, üretim tesisimizin işleyişindeki
stratejik plan ve bağlamlarla örtüşmektedir. İSGYS işleyişine uyumun kontrolü adına yapılan
iç tetkik ve İSGYS’nin amaçlanan sonuçlarına ulaşabilmesi için; Yönetimin Gözden
Geçirmesi (YGG) toplantıları düzenli aralıklarla gerçekleştirilmektedir. İSGYS şartları; tüm
proseslerimizde dikkate alınmış ve çalışanlara güvenli ve sağlıklı bir ortam yaratmak için risk
odaklı proses işleyişleri oluşturulmuştur. Çalışanların da bu bakış açısı ile iş görmeleri teşvik

54
edilmektedir. Çalışanın, yaralanması ve sağlığının bozulmasını önlemek için; fırsat, tehlike,
risk, olay gibi faktörlerin bildirimi desteklenmekte ve bildirimi yapan çalışan baskılardan
korunmaktadır. Çalışanın memnuniyetine önem verilmekte ve kendileri ile görüşmeler
yapılmaktadır. Yönetim görevini yerine getiren çalışanlar da, İSG yönetim temsilcisi
liderliğinde, kendi departmanlarında ve sorumluluk alanlarındaki İSGYS uygulamalarında
liderlik göstermesi için desteklenmektadir. İSGYS faaliyetlerinin planlanması, yönetilmesi ve
tam katılım sağlanabilmesi için, çalışanlara sağlık ve güvenlik bilincinin yerleştirilmesi
amacıyla eğitimler düzenlenmekte ve çalışanlara İSG yönetim temsilcisi ve İSG kurulu
rehberlik yapmaktadır. İSG kurulu için yapılan atamalar çalışanlara duyurulmuştur. Üst
yönetim, İSGYS’nin uygulanması ve sürekli iyileştirmesi için gerekli olan tüm kaynakları
sağlamaktadır. Kaynak varlıklarını ve İSGYS’nin çıktılara erişimini güvence altına almaktadır.
Tüm bu İSGYS işleyişi ile ilgili taraflara da güvence vermekte ve topluma örnek olmaya
çalışmaktadır.

Üst yönetimin en belli başlı sorumlulukları aşağıda yer almaktadır;

- Çalışanın sağlığını ve güvenliğini korumakta, sağlıklı ve güvenli bir çalışma

ortamı sağlamak,
- Politika ve hedeflerin İSGYS için oluşturulmasını ve üretim tesisinin stratejik
yönelimi ile uyumlu olmasını sağlamak,
- İSGYS şartlarının, üretim tesisinin iş süreçlerine entegrasyonu için çaba
harcamak,
- İSGYS için ihtiyaç duyulan personel, finansal, teknolojik ve bilgi kaynaklarının
bulunmasını sağlamak,
- Yapılan toplantı, eğitim, panel vb. her fırsatta etkili bir İSGYS’nin önemine vurgu
yapmak ve İSGYS şartlarına üst düzeyde uymak,
- İSGYS’nin hedeflenen sonuçları elde etmek için çalışmak,
- Çalışanları ve ilgili tarafları İSGYS’nin etkinliğine katkıda bulunmaları için
yönlendirmek ve desteklemek,
- Sürekli iyileştirmeyi teşvik etmek,
- Yönetimin görevlendirdiği diğer yöneticilerin çalışmalarını desteklemek,
- Üst yönetim İSGYS’nin uygulanmasındaki yükümlülüğünün gereğini;
* Bir İSGYS politikası belirleyerek,
* İSGYS hedeflerinin ilgili kalite planlarında belirlenmesini sağlayarak,
* İSGYS için görevleri, sorumlulukları ve yetkileri belirleyerek,

55
 * İSGYS’nin uygulanmasında ve devam ettirilmesinde tanımlanacak olan doğru
yetki ve yeterliliğe sahip İSG kurulunu ve İSGYS departmanını oluşturmuş
olarak yerine getirmek.

Üretim tesisimizin üst yönetiminin İSGYS ile ilgili en temel görevleri aşağıdaki gibi
özetlenebilir:

- Fırsat tehlike ve risk değerlendirme prosedürüne uygun olarak, risk

değerlendirme yapmak ve risk analiz ve değerlendirme tablosu oluşturulmasını
sağlamak,
- İSGYS’nin iç tetkik prosedürüne uygun olarak tetkiklerin yapılmasını sağlamak,
- İSGYS’nin YGG prosedürüne uygun olarak yönetim gözden geçirmelerini
yürütmek,
- Sürekli iyileştirme taahhüdünü göstermek.

Bu şekilde, üst yönetim; İSGYS’nin oluşturulması, geliştirilmesi, uygulanması ve

etkinliğinin sürekli arttırılmasını sağlar.

Referanslar:
İSG Kurulu Ataması
İSG Yönetim Temsilcisi SGK Dökümü
PO.xx-İSG Politikası
GT.xx-Yönetim Kurulu Başkanı Görev Tanımı
GT.xx-Genel Müdür Görev Tanımı
GT.xx-İSG Yönetim Temsilcisi Görev Tanımı
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
PR.xx-İç Tetkik Prosedürü
PR.xx-Yönetimin Gözden Geçirmesi Prosedürü
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
PL.xx-İSG Hedefleri Belirleme ve Takip Planı

3.5.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası

TS ISO 45001:2018 Madde 5.2 İSG Politikası:

Standard bu maddede kuruluştan; üst yönetimin taahhüdünü içeren bir İSG politikası
hazırlanmasını bekler. Çalışanın sağlığını ve güvenliğini sağlayan çalışma ortamı ile
yaralanma ve sağlığın bozulmasını önlediğini, yasal ve diğer şartları yerine getirdiğini,
tehlikeleri ortadan kaldırmak için riskleri azalttığını, çalışanların ve çalışan temsilcisinin
katılımının sağlandığı, İSGYS’nin sürekli iyileştirildiğini içeren ve kuruluşun amacına uygun
hedeflerin belirlenmesine çerçeve sağlayabilecek şekilde İSG politikasının içeriğinin

56
oluşturulmasını ister. Oluşturulacak İSG politikasının kuruluşa özgü olmasını, dokümante
edilmesini, kuruluş içinde iletilmesini ve uygun biçimde ilgili taraf erişimine açık olmasını
bekler.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 5.2 İSG Politikası:

İSGYS’nin uygulanması, geliştirilmesi ve etkinliğinin sürekli olarak gözden geçirilerek

iyileştirilmesinde en üst derecedeki sorumluluk üst yönetimdedir. X Ambalaj üst yönetimi, bu
sorumluluğunun bilincinde olarak, İSG politikasında açıklanan faaliyetleri yürüteceğini
taahhüt eder. Üst yönetim; İSGYS’nin sürekli gelişimini, riskleri kontrol altında tutmayı,
çalışanlar ile istişareyi ve geçerli yasal ve diğer şartlara uymayı taahhüt eden, İSG fırsat ve
risklerinin niteliğine uygun ve hedeflere çerçeve oluşturacak şekilde İSG politikası
belirlemiştir. Üst yönetimin bu taahhüdü, İSG politikası olarak yazılı hale getirilmiş ve Genel
Müdür tarafından onaylanarak yayınlanmıştır. İSG politikası; referanslarda belirtildiği üzere,
İSGYS dokümantasyonunda PO-01 kodlu dokümante edilmiş bilgi ile açıklanmış ve her YGG
toplantısında uygunluğu gözden geçirilmektedir. Değişikliğe gerek duyulması halinde
güncellenerek dokümante edilmelidir. İSG politikası hakkında çalışanlara, oryantasyon
eğitimleri ve diğer firma içi eğitimler ile farkındalık sağlanmaktadır. İSG politikası;
http://intranet.xambalaj.com.tr adresli intranet sistemimizde tüm çalışanlarımızın ve
http://xambalaj.com.tr. adresli web sayfamızdan da tüm ilgili tarafların paylaşımına açık hale
getirilmiştir. Yemekhanede ve ilgili bölümlerde de panolara asılı olarak yer almaktadır.

Referanslar:
PO.xx-İSG Politikası

3.5.3. Kurumsal Görev Yetki ve Sorumluluklar

TS ISO 45001:2018 Madde 5.3 Kurumsal görev yetki ve sorumluluklar:

Standard bu maddede kuruluş üst yönetiminden; kuruluş içinde İSG kurulu da dahil tüm
çalışanların kontrolündeki faaliyetler için görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesini ve
hiyerarşik düzende birbirleri ile bağının belirtilmesini bekler. Bunu yaparken, İSGYS
standardının şartlarına uygun faaliyet gösterildiği ve İSGYS performansının üst yönetime
raporlanmasının yapılacağı şekilde bir görevlendirme yapılmasını ister. Hazırlanan görev
tanımlarının ilgili çalışanlara bildirilmesi ve dokümante edilmesi gerekliliğinden bahseder.

57
Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 5.3 Kurumsal görev yetki ve sorumluluklar:

Üretim tesisimizde, İSGYS standardının şartlarına uygun faaliyetler gösterilecek ve

İSGYS performansının üst yönetime raporlanması sağlanacak şekilde görev, yetki ve
sorumluluklar belirlenmiştir. Üretim tesisi içerisinde İSGYS’i etkileyen işleri yöneten,
uygulayan ve doğrulayan tüm çalışanların görevlerinin, yetkilerinin, sorumluluklarının,
karşılıklı ilişkilerinin, kime bağlı çalıştığının ve kime vekalet edeceğinin, unvan bazında yazılı
olarak yer aldığı görev tanımları oluşturularak dokümante edilmiştir. Dokümante edilen görev
tanımları, ilgili pozisyonun kapsam alanına giren çalışanlara imzalatılarak bildirilmiş ve bir
kopyası çalışanda kalacak şekilde ıslak imzalı hali personel dosyalarına konulmuştur. Tüm
çalışanlarımız, üzerinde kontrol sahibi oldukları faaliyetler için; İSGYS’nin uygulanması,
sürdürülmesi ve iyileştirilmesinden sorumludur. Görev tanımları içerisinde tüm personele
özellikle bu görev, sorumluluk ve yetki belirlemesi yapılmasına rağmen, asıl olarak üst
yönetimimiz İSGYS’nin işleyişinde hesap vermede sorumludur. İSGYS işleyişinde üst
yönetime, departmanlardan gelen raporlar doğrultunda genel raporlama yapan kişi, İSG
yönetim temsilcisidir. İSG yönetim temsilcisinin İSGYS içindeki en temel faaliyetleri;

- İSGYS el kitabını ve buna bağlı sistemin tüm dokümantasyon yapısını ve

yöntemleri, diğer bölümlerle işbirliği içinde ve bu bölümlerin önerileri
doğrultusunda hazırlanması,
- Gerekli proseslerin oluşturulması, uygulanması ve sürekliliğinin sağlanması,
- TS ISO 45001:2018 kapsamındaki tüm dokümante edilmiş bilgilerin
onaylanmasının, yayınlanmasının, muhafazasının sağlanması,
- İSGYS performansı ve iyileştirilmesi için herhangi bir ihtiyaç olduğunda üst
yönetime rapor verilmesi,
- İç tetkik, dış tetkik ve YGG toplantılarının organize edilmesi,
- Çalışan sağlığı ve güvenliği bilincinde olunmasının ve bu bilincin
yaygınlaştırılmasının sağlanması,
- İSGYS ile ilgili kuruluş dışında olan faaliyetlerde işbirliği ve gerekli
değerlendirmenin yapılması,
- İSGYS geliştirme programlarının organize edilmesi,
- Yönetime, sistem performansı hakkında raporun sunulması,

şeklidedir. Diğer görev, yetki ve sorumlulukları görev tanımında dokümante edilmiştir.

Üretim tesisimizde, hiyerarşik yapı doğrultusunda, üst yönetim de dahil tüm çalışanların
yer aldığı organizasyon şeması oluşturulmuştur. Organizasyon şeması, dokümante edilmiş,

58
üst yönetim tarafından onay almış ve genel müdür tarafından imzalanmış olarak, ŞM-01
kodu ile yayınlanmıştır. http://intranet.xambalaj.com.tr adresli intranet sistemimizde tüm
çalışanlarımızın ve http://xambalaj.com.tr adresli web sayfamızdan da tüm ilgili tarafların
paylaşımına açık hale getirilmiştir.

Referanslar :
ŞM.xx-X Ambalaj Organizasyon Şeması
Tüm Görev Tanımları
İSG Kurulu Ataması

3.5.4. Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Çalışanların Katılımı

TS ISO 45001:2018 Madde 5.4 Çalışanların görüşlerinin alınması ve çalışanların katılımı:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSGYS işleyişindeki tüm faaliyetlerde,

çalışanların ve çalışan temsilcilerinin, danışma ve katılımını sağlamak adına prosesler
oluşturup, uygulamasını ve sürekliliğini sağlamasını beklemektedir. Bunu yaparken kurumun;
danışma ve katılım için gerekli olan tüm yöntemleri, eğitimleri, zamanları, kaynakları
sağlamış olmasını ve engelleri belirleyip, kaldırmış ya da en aza indirmiş olmasını ister.
Prosesleri oluştururken; karar verme yetkisi olmayan çalışanlara danışılacak konular ve karar
verme yetkisi olmayan çalışanın katılımının sağlanacağı konular olarak konuları ikiye ayırıp
çalışmaların yapılmasını ister. Danışılacak konular olarak; standardın içindeki 4.2, 5.2, 5.3,
6.1.3, 6.2, 8.1.4., 9.1, 9.2.2, 10.3 maddelerinin ele alınmasını belirtir. Katılımının sağlanacağı
konular olarak ise; danışma ve katılımları için uygulama yöntemi belirlemelerini çalışana
sormayı belirtir ve standardın içindeki 6.1.1, 6.1.2, 6.1.4, 7.2, 7.4, 8.1, 8.1.3 ve 8.2
maddelerinin ele alınmasını belirtir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 5.4 Çalışanların görüşlerinin alınması ve çalışanların
katılımı:
Üretim tesisisimizin İSGYS işleyişindeki tüm faaliyetlerde, çalışanların ve çalışan
temsilcilerinin, danışma ve katılımını sağlamak adına prosesler oluşturulmuş ve uygulanarak
sistemin sürekliliği sağlanmaktadır. Proseslerimiz için; danışma ve katılım adına gerekli olan
yöntemler, eğitimler, zamanlar, kaynaklar sağlanmaktadır. Proseslerin işleyişine engel
olabilecek ve çalışanların belirtecekleri de dahil olmak üzere kendilerini engelleyebilecek tüm
unsurlar tespit edilip, ortadan kaldırılmakta yada risk en aza indirilmektedir. Prosesleri
oluştururken; karar verme yetkisi olmayan çalışanlara danışılacak konular ve karar verme
yetkisi olmayan çalışanın katılımının sağlanacağı konular olarak konuları ikiye ayırıp
çalışmalar yapmaktayız.

59
Çalışana danışılan konular;

- İç ve dış unsurların şartları,

- İSG politikası,
- Görev yetki ve sorumluluklar,
- Yasal ve diğer şartların belirlenmesi,
- Hedefler ve bunlara erişme planları,
- Satın alma,
- Performansı izleyip, ölçme ,analiz etme ve değerlendirme,
- İç tetkik,
- Sürekli iyileştirmedir.

Çalışanın katılımının sağlanacağı konular;

- Genel planlama,
- Tehlikenin tanımlanması, risk ve fırsatların belirlenmesi ve değerlendirilmesi,
- Planlamaya dair faaliyetler,
- Yetkinlikler,
- İletişim,
- Operasyonel planlama ve kontroller,
- Değişim yönetimi,
- Acil durumlara hazır olma ve müdahaledir.

İş kazası ve meslek hastalıkları için önlem alma noktasında risklerle yaşayan çalışanın,
kök sebepleri tespit edebilecek olmasını önemsiyoruz. Sağlıklı ve güvenli bir iş ortamı
yaratılması için çalışanlarımızla isabetli kararlar alıp, bu kararların uygulamasında taahhüdün
güçlenmesini ve çalışan ile işveren işbirliğini tesisimizde sağlıyoruz. Çalışanların, danışma ve
katılımları için toplantılar düzenliyor ve fikir alışverişinde bulunuyoruz. Yeni bir ürün ya da
cihaz kullanımlarında görüş formları ile geribildirimi çalışanlardan alıyoruz. Acil durum eylem
planlarımızda, tehlikelerin tespitinde, süreçlerin uygulama esnasında ve değerlendirilmesinde
çalışanlarımızdan destek alıyoruz. Üretim alanı içerisindeki iç tetkikler esnasında birimlerden
birer çalışanla çapraz tetkik yapıyoruz. Satın alımını yaptığımız hammaddelerin, iş esnasında
kullanılan el aletlerinin, makinelerle ilgili işleyişlerde makinenin varsa problemlerinin vb.
konularda nelerin izlenip ölçülmesi ve denetlenmesi gerektiği noktasında çalışanlarımız bize
yol gösterici olmaktadır. İlgili tarafların ihtiyaç ve beklentilerinin neler olabileceğini,
hedefelerimizi, riskleri belirlerken fırsatları da görebilmeyi çalışanlarımızla ve çalışanlarımızın
oylama ile seçmiş olduğu çalışan temsilcisi ile beraber sağlıyoruz. Çalışan temsilcisi ile
çalışanlarla aramızda danışma ve katılımı sağlayacak iletişim kanallarının, potansiyel
engellerin belirlenmesinde fayda görüyoruz. Tüm bu çalışmaları, yaptığımız toplantılarla,
düzenlediğimiz etkinliklerle, eğitim çalışmalarıyla, özel görüşmelerle, anketlerle ve formlarla
ve bunların atılacağı içi görünmeyen sabit ve kilitli kutularımızla gerçekleştiriyoruz.
Referanslarda yer alan prosedürümüzde hepsini tanımlıyoruz. Ve prosedürümüzün içerisinde

60
atıf yapılmış olan; değişiklik yönetimi formu, doküman talep formu, eğitim etkinliğini
değerlendirme formu, olay uygunsuzluk ve düzeltici faaliyet formu, şikayet ve öneri formu,
personel talep formu, işten çıkarma talep formu, bir fikrim var formu, ramak kala formu,
personel memnuniyet anketi kullanımını sürekli güncel tutuyoruz. Bunları yaparken alt
kademe ve üst kademe ayrımı yapmıyor, her kademenin görüş, düşünce, istek ve
beklentisini vb. tespit edebilecek şekilde yapıyoruz.

Referanslar:
PR.xx-Çalışanların İSG Çalışmalarına Katılımı Prosedürü
RP.xx-Kaza Araştırma Raporu

3.6. PLANLAMA

Aşağıdaki maddelerde; risk ve fırsatları belirleme faaliyetleri, iş sağlığı ve güvenliği

hedefleri ve bunlara erişmek için planlama konularının ayrıntılarına yer verilmiştir.

3.6.1. Risk ve Fırsatları Belirleme Faaliyetleri

Risk ve fırsatları belirleme faaliyetleri; planlama-risk ve fırsatları belirleme faaliyetleri-

genel, tehlike tanımlaması ve risk ve fırsatları değerlendirme, yasal şartlar ve diğer şartların
belirlenmesi, planlama faaliyeti şeklinde alt başlıklarla aşağıda açıklanmıştır.

3.6.1.1. Genel

TS ISO 45001: 2018 Madde 6.1.1 Planlama-Risk ve fırsatları belirleme faaliyetleri-Genel:

Standard bu maddesinde İSGYS planlaması yapılırken; kuruluş bağlamını, çalışanlar

ve ilgili tarafların şartlarını, İSGYS’nin kapsamını dikkate alarak kuruluşun planlama
yapmasını bekler. Planlamada İSGYS’nini amaçladığı çıktılara ulaşmayı, istenmeyen
durumları önleyip azaltmayı, sürekli iyileştirmeyi sağlamak için fırsat ve risklerin
belirlenmesini bekler. Bunu yaparken de İSG’ye dair tüm tehlikelerin, risklerin, fırsatların,
yasal ve diğer şartların dikkate alınmasını ister. Burada tehlike, riskler ve fırsatlar için aynı
zamanda diğer ifadesi de vardır. Diğer ifadesini ele alırken İSGYS’e has olan tehlike, risk ve
fırsatlar olarak ele almamız gerekir. Yani proses kaynaklı tehlike, risk ve fırsatlar ile
organizasyonel tehlike, risk ve fırsatlar olarak ayrım yoluna gidilmelidir. Diğer bir ayrıntı ise,
bu standard; değişiklik yönetimi ve değişiklik yönetiminden kaynaklı tehlike, risk ve fırsatların
üzerine vurgu yapmaktadır.

61
Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 6.1.1 Planlama-Risk ve fırsatları belirleme faaliyetleri-
Genel:

Üretim tesisimizde, fırsatlar, olası tehlikeler ve bunlara bağlı riskler belirlenmekte, olası
ya da beklenen bu durumların farkedilmesi ve kontrol altına alınmasına yönelik yöntemlerin
ve kuralların sistematik bir şekilde tanımlaması yapılmaktadır. Böylelikle meslek hastalıkları
ile iş kazalarının en az seviyelere indirilmesi sağlanmaktadır. Yapılan bu çalışmalar,
referanslarda yer alan prosedurde belirtilmiştir ve uygulanarak güvencesi sağlanmaktadır.
Prosedür doğrultusunda; çalışan ve ilgili tarafların da şartları göz önünde bulundurularak,
İSGYS’nin hedeflenen çıktılara ulaşmasını sağlamak, istenmeyen sonuçları önlemek veya
azaltmak ve sürekli iyileştirmeyi sağlamak için tehlikelere, risklere ve muhtemel fırsatlara
yönelik olarak risk değerlendirme tablosu oluşturulmakta ve raporu hazırlanmaktadır. İSGYS
içerisinde yer alan prosesler, planlar, talimatlar, veri girişi yapılmış formlar, prosesler, iş akış
şemaları, ilgili taraf ve çalışanlardan gelen geri beslemeler ile yılda en az bir kez ve
değişimler esnasında hemen güncelliği sağlanmaktadır. İlgili tablonun oluşturulması için ilgili
prosedür içeriğinde belirtildiği üzere fırsat, tehlike ve risk değerlendirme formu
kullanılmaktadır. Bu form; her departmandaki yetkililer ve çalışanlar ile her departman için
ayrı ayrı çalışma yapılmasını kapsar. Kısacası proses bazlıdır ve her prosese ait, her bir
proses basamağında ortaya çıkabilecek tehlike ve riskler tanımlanarak oluşturulur. Çıkan
sonuçlar doğrultusunda tehlike ve risk azaltmaya dair planlamalar yapılır, ek önlemler
belirlenir. Bu risk ve tehlikeleri azaltmak için yapılan çalışmaların koordinesini, izlenmesini,
kontrolünü ayda bir İSG kurulu sağlar. Risk analizleri değişimler esnasında güncellenirken
değişiklik yönetimi prosedürü doğrultusunda, değişiklik yönetim ve kontrol formu kullanılarak
yapılır.

Referanslar:
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
PR.xx-Değişiklik Yönetim Prosedürü
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
TB.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Yönetimi Tablosu
FR.xx-Değişiklik Yönetim ve Kontrol Formu
FR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Formu

3.6.1.2. Tehlike tanımlaması ve risk ve fırsatları değerlendirme

Tehlike tanımlaması ve risk ve fırsatları değerlendirme; tehlike tanımlaması, İş sağlığı

ve güvenliği risklerinin ve iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi ile ilgili diğer risklerin
değerlendirilmesi, İş sağlığı ve güvenliği fırsatlarının ve iş sağlığı ve güvenliği yönetim

62
sistemi ile ilgili diğer fırsatların değerlendirilmesi şeklinde alt başlıklarla aşağıda
açıklanmıştır.

3.6.1.2.1. Tehlike tanımlaması

TS ISO 45001:2018 Madde 6.1.2.1 Tehlike tanımlaması:

Standard bu maddesinde; Tehlike tanımlaması yaparken oluşturulacak prosesler için

dikkate alınması gereken hususları belirtmiş ve bunlarla sınırlı kalınmadan tehlikenin
tespitinin sağlanmasını istemiştir. Bu hususular şunlardır;

 Çalışma organizasyonundaki sosyal faktörler,

 İşyeri, ekipman, ürün ve hizmet, işin yapılma şekli, üretim, arge çalışmaları,
montaj vb. rutin ve rutin olmayan faaliyetler,
 Kuruluşla bağlantı olarak kuruluş içinde ya da dışında geçmişte yaşanmış acil
durumlar, olaylar ve bunların nedenleri,
 Potansiyel acil durumlar,
 İşyerinde, işyeri yakınında ve işyerindeki faaliyetlerinden kaynaklı durumlar,
 Çalıma alanı tasarımı, ergonomik çalışmalar, işletme prosedürleri, makine ve
ekipmanlar,
 İSGYS’de önerilen yada mevcut değişimlerde,
 Tehlikeler hakkında bilgi birikimine yönelik değişimler.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 6.1.2.1 Tehlike tanımlaması:

İSGYS işleyişinde, riskleri doğru ve eksiksiz tespit edebilmek için, risk analizinin en
önemli girdisi olan tehlikeleri, en doğru bir biçimde tanımlamaya çalışıyoruz. Tehlikeleri
belirlerken, sadece tehlike yaratan alanlar ve faaliyet alanlarında çalışma yapmıyor, çevresel,
sosyal ve insan faktörlerini de ele alıyoruz. Yaşanmış kaza ve hastalıklar üzerinden de
giderek çıkarımlar yapıyoruz. Acil duruma dair tehlikelerle beraber, acil bir durum içerisinde
oluşabilecek tehlikeleri de tespit etmeye çalışıyoruz. Kısacası proseslerimizin işleyişinde yer
alan tehlikeler harici, o proses kapsamına dahil olan çalışan ve ilgili tarafların
karşılaşabilecekleri ya da karşılaştıkları tehlikeleri de tespit etmeye çalışan çalışmalar
yapıyoruz. Bunları yaparken iş esnasında, iş çevresinde, tesisimizin içinde ve dışında oluşan
yada oluşabilecek yaralanma ve sağlık bozulmalarını da dikkate alıyoruz. Proseslerimizi de
bu doğrultuda oluşturmaktayız.

63
Referanslar:
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
PR.xx-Değişiklik Yönetim Prosedürü
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
TB.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Yönetimi Tablosu
PL.xx-Bağlam Risk Fırsat Etki Degerlendirme Planı

3.6.1.2.2. İş sağlığı ve güvenliği risklerinin ve iş sağlığı ve güvenliği yönetim

sistemi ile ilgili diğer risklerin değerlendirilmesi

TS ISO 45001:2018 Madde 6.1.2.2 İSG risklerinin ve İSGYS ile ilgili diğer risklerin
değerlendirilmesi:

Standard bu maddesinde; 6.1.1 maddesinde belirttiği, İSG riskleri ve diğer riskler

kavramlarına ayrıntılı bir şekilde değinerek açıklık getirmiştir. Kuruluştan; proses kaynaklı ve
organizasyonel kaynaklı olarak ayrım yoluna giderek yani, İSG riskleri ve İSGYS riskleri diye
risklerini değerlendirmesini beklemektedir. Risk değerlendirme yöntem ve kriterlerinin
seçimini kuruluşa bırakmıştır. Fakat yine proaktif ve dokümante edilmiş ve sistematik
kullanımlarının güvence altına alınmış olmasını istemektedir. Bu maddede beklenenleri
karşılayabilmek için 4.1 maddesinde yer alan kuruluş bağlamı ve 4.2 maddesinde yer alan
çalışan ve ilgili tarafların ihtiyaç, beklenti ve şartlarını ele alarak çalışmalar yapmak,
kurumları bu maddede beklenen amaca ulaştıracaktır.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 6.1.2.2 İSG risklerinin ve İSGYS ile ilgili diğer risklerin
değerlendirilmesi:

Üretim tesisimizde, İSG risk değerlendirme süreçleri ve İSGYS kurulması,

uygulanması, işletilmesi, geliştirilmesi ile ilgili riskleri belirlenerek dokümante edilmiştir. Bunu
yaparken kullandığımız metodolojiler ve kriterler, referansta atıf yapılan prosedürde yer
almaktadır. Risk ve tehlikeyi tespit ederken; neyi başarmaya çalıştığımız, hedef ve
amaçlarımızın neler olduğu, hedeflere ulaşmamızın engelleyebileceği risklerin neler olduğu,
hedefelere ulaştığımızda hangi risklerin ortadan kalktığını, risklerin nasıl fırsata
dönüşebileceğini, çalışanlarımızın ve ilgili tarafların istek ve beklentileri karşılandığında hangi
risklerin ortadan kalkacağını, üretimde değişimler olduğunda neyi ne kadar değiştirerek risk
oluşturduğunu, neyi, ne zaman, kimin yapacağını ve tüm bunların sonuçlarının etkinliğini
nasıl değerlendireceğimizi vb. soruları toplantılarımızda görüşüp beyin fırtınası yapıyoruz. Bu
şekilde, tespit edilmesi zor riskleri de tespit ediyor ve ayrımını yapabiliyoruz.

64
Referanslar :
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
TB.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Yönetimi Tablosu

3.6.1.2.3. İş sağlığı ve güvenliği fırsatlarının ve iş sağlığı ve güvenliği yönetim

sistemi ile ilgili diğer fırsatların değerlendirilmesi

TS ISO 45001: 2018 Madde 6.1.2.3 İSG fırsatlarının ve İSGYS ile ilgili diğer fırsatların
değerlendirilmesi:

Standard bu maddesinde; bir önceki maddede olduğu gibi bir çalışma yapılmasını
beklemektedir. Bir önceki madde ile arasındaki fark; bu maddede risklerin değil fırsatların
tespit edilmesini beklemektedir. Bunu da yaparken yine İSG fırsatları İSGYS fırsatları olarak
ayrıma gidilmesini, reaktif olmasını ve dokümante edilmesini istemektedir. Fırsatların
değerlendirmesi için yöntem ve kriterlerinin seçimini yine kuruluşa bırakmıştır. İş ortamının ve
iş organizasyonunun çalışanlara uyarlanması ile bazı fırsatlar yakalanabileceğine vurgu
yapmaktadır.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 6.1.2.3 İSG risklerinin ve İSGYS ile ilgili diğer
risklerin değerlendirilmesi:

Üretim tesisimizde, İSG fırsat değerlendirme süreçleri ve İSGYS kurulması,

uygulanması, işletilmesi, geliştirilmesi ile ilgili fayda sağlanılan yada sağlanacak durumlar
fırsatlar olarak belirlenerek dokümante edilmiştir. Fırsatlar belirlenirken, çalışanların yaptıkları
iş ve işi gerçekleştirdikleri çalışma ortamına uyumlarını ele alıyoruz. Bunları yaparken
kullanılan yöntem ve kriterler, riski tespit ederken kullanılanlar ile aynıdır. Bunların açıklaması
referansta atıf yapılan prosedürde yer almaktadır. Fırsatları tespit ederken; çalışanların iş
alanında değişiklik yoluna gidildiğinde hangi fırsatların doğabileceği, iş alanında neyi ne
kadar değiştirerek fırsat yakalanabileceği, riskler fırsata döndükten sonra o fırsatların
gelişmeye nasıl katkı sağlayacağı, hedeflere ulaşıldığında hangi fırsatların ortaya çıkacağı,
çalışan ve ilgili tarafların istek ve beklentileri karşılandığında fırsatların neler olacağı,
fırsatların gelişime katkısının ne kadar ve nasıl olacağı, değişimler olduğunda neyi ne kadar
değiştirerek fırsatlara ulaşılabileceğini vb. soruları toplantılarımızda görüşüp beyin fırtınası
yapıyoruz. Bu şekilde, fırsatları tespit edilebilmekte ve İSG ile İSGYS fırsatları diye ayrım
yapılabiliyoruz.

65
Referanslar:
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
TB.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Yönetimi Tablosu

3.6.1.3. Yasal şartlar ve diğer şartların belirlenmesi

TS ISO 45001:2018 Madde 6.1.3 Yasal şartlar ve diğer şartların belirlenmesi:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSG ve İSGYS’ye uygun bir şekilde gereken tüm
yasal ve diğer şartları belirlemesini, bunları dokümante etmesini, sürekliliğini sağlamasını,
muhafaza etmesini ve gerektiğinde değişiklikleri, dokümante edilmiş bilgilerini güncelleme
yaparak göstermesini beklemektedir. Yasal ya da diğer şartların bazen kurumlarda risk ya da
fırsat doğurabileceğine vurgu yapmaktadır.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 6.1.3 Yasal şartlar ve diğer şartların belirlenmesi:

Üretim tesisimizde İSG ve İSGYS’ye dair tüm yasal ve diğer şartlar saptanmış ve
dokümante edilmiştir. Gerekli çalışmalar yürütülürken, ülkemizdeki mevzuatların, TS ISO
45001 standardının, yaptığımız sözleşmelerin içerikleri dikkate alınmaktadır. Yasal şartlar
için sistemin etkin işleyişi adına takip edilmesi gereken mevzuatlar EK-4’te verilmiştir.
Mevzuaların, standardın ve sözleşmelerin içeriğinde değişiklik olduğunda İSG ve İSGYS
süreçlerini güncelliyoruz.

Aynı zamanda, İSGYS süreçleri değişikliğe uğradığında, bunu ilgili dokümante edilmiş
bilgileri güncelleyerek sağlıyoruz.

Referanslar:
PR.xx-Uygunluk Yükümlülükleri Ve Uygunluğun Değerlendirilmesi Prosedürü
TB.xx-Uygunluk Yükümlülükleri Değerlendirme ve Kontrol Tablosu
LT.xx-Dış Kaynaklı Dokümante Edilmiş Bilgi Takip Listesi

3.6.1.4. Planlama faaliyeti

TS ISO 45001:2018 Madde 6.1.4 Planlama faaliyeti:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSGYS çıktıları ve kontrol hiyerarşisi (md. 8.1.2)

ile; risk ve fırsatların, yasal ve diğer şartların, acil duruma hazır olup müdahalede bulunmanın
(md. 8.2) planlanmasını beklemektedir. Bu planlama yapılırken, teknolojiye dair seçeneklerin,
finansal durumun, işletme ve işle ilgili şartların, en iyi uygulamalarla değerlendirilmesini
istemektedir. Aynı zamanda yapılacak planlamanın, İSGYS ve diğer işlere ait proseslerle

66
uygulamada sorun çıkartmayacak şekilde bütünleşebilecek olmasını ve faaliyetlerin de
etkinliğinin değerlendirilebilir olmasını beklemektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 6.1.4 Planlama faaliyeti:

Üretim tesisimizde, İSGYS çıktıları ve kontrol hiyerarşisi (md. 8.1.2) ile risk ve
fırsatların, yasal ve diğer şartların, acil durumlara hazır olunarak müdahalede bulunmanın
(md. 8.2) planlanması gerçekleştirilmekte, yapılan planlama ile gerekli eğitimlerin alınması
sağlanmakta, mesai saatleri içerisinde gerekli olan tatbikatlar yapılmaktadır. Bu planlamalar
İSGYS içerisinde dokümante edilmiş bilgiler ve başkaca sistem ya da iş prosesleri ile uyum
sağlayabilecek şekildedir. Planlamaların etkinliği de değerlendirilmektedir. Planlama;
teknolojik gelişmeleri takip etme ve uyum sağlama, finansal kaynakları gözden geçirme,
tesisin işleyişini dikkate alma, çalışma ortamı ve yapılan işi en iyi uygulamalarla ve her
açıdan değerlendirebilmek amacı ile, YGG toplantılarında görüşülerek yapılmaktadır.

Referanslar:
PR.xx-Uygunluk Yükümlülükleri ve Uygunluğun Değerlendirilmesi Prosedürü
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
PR.xx-Yönetimin Gözden Geçirmesi Prosedürü
PL.xx-Proses Planı
PL.xx-Acil Durum ve Müdahale Planı
PL.xx-Eğitim Planı
TL.xx-İSG Hedefleri ve Yönetim Sisteminin Planlanması Talimatı
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
TB.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Yönetimi Tablosu

3.6.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Hedefleri ve Bunlara Erişmek İçin Planlama

İş sağlığı ve güvenliği hedefleri ve bunlara erişmek için planlama; iş sağlığı ve güvenliği

hedefleri, iş sağlığı ve güvenliği hedeflerine erişmek için planlama şeklinde alt başlıklarla
aşağıda açıklanmıştır.

3.6.2.1. İş sağlığı ve güvenliği hedefleri

TS ISO 45001:2018 Madde 6.2.1 İSG hedefleri:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSG ve İSGYS’nin performansının sürekliliğini

sağlamak ve sürekli iyileştirme gerçekleştirebilmek için, İSG politikası ile uyumlu, ölçülebilir
veya performans değerlendirmesi yapılacak şekilde hedefler belirlemesini beklemektedir.
Hedefler belirlenirken; uygulanabilir tüm şartların, riskler ve fırsatların değerlendirilmesi

67
yapılmış sonuçlarının, çalışan, çalışan temsilcisi ve ilgili tarafların şartlarının da
değerlendirmeye alınması istenmektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 6.2.1 İSG hedefleri:

Üretim tesisimizde hedefler; risk analizleri, ilgili taraf şartları, endüstriyel ve teknolojik
gelişmeler, yasal ve diğer şartlarda değişiklikler, eğitim planları, ramak kala formları,
iyileştirme fırsatları, çalışanların görüş ve önerileri, çalışma ortamı değişiklikleri, İSG
politikası, tesis stratejileri ve prosesler, kısacası İSGYS içerisindeki tüm girdiler ele alınarak
oluşturulmaktadır. Hedefler; İSGYS performansını gösterecek şekilde ölçülebilir ve İSG
politikasını destekler ve gerektiğinde güncellenebilir olacak şekilde oluşturulmaktadır. YGG
toplantısı öncesi her departman kendi hedef ve stratejilerini belirler ve bunlar YGG’de
görüşülür. YGG toplantısı sonrası belirlenmiş olan her bir hedef için ayrı ayrı gerçekleştirilme
süreçleri oluşturulur. Hedefler gerçekleştirildikçe http://intranet.xambalaj.com.tr adresli
intranet sistemimize girilmekte ve bu şekilde tüm çalışanlar tarafından takip edilebilmektedir.
Hedeflerin belirlenmesinde izlenecek yollar referanslarda yer alan prosedür ve talimatta
tanımlanmıştır.

Referanslar:
PR.xx-Yönetimin Gözden Geçirmesi Prosedürü
TL.xx-İSG Hedefleri ve Yönetim Sisteminin Planlanması Talimatı
PL.xx-İSG Hedefleri Belirleme ve Takip Planı

3.6.2.2. İş sağlığı ve güvenliği hedeflerine erişmek için planlama

TS ISO 45001:2018 Madde 6.2.2 İSG hedeflerine erişmek için planlama:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSG hedeflerine erişmek için planlama yaparken;

ne yapılacak, hangi kaynaklar gerekecek, kim sorumlu olacak, ne zaman tamamlanacak,
izleme ve ölçme sonuçları nasıl değerlendirilecek, hedeflere erişilmesi halinde faaliyet
gösterilen proseslere nasıl uyumlu hale getirilecek sorularına cevap aranmasını
beklemektedir. Ayrıca, hedefler ve hedeflere erişme planlarının dokümante edilmiş,
güncellenen ve muhafazası sağlanan bir şekilde olmasını ister.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 6.2.2 İSG hedeflerine erişmek için planlama:

Üretim tesisimizde, İSG’nin amaçlarına ulaşabilmek için planlama yaparken;

referanslarda yer alan dokümante edilmiş bilgiler ile işlem yapılmaktadır. Bunun için,
planlama yapılan form, bir aksiyon planı gibi oluşturulmuş; ilgili hedeflerin, gerekli

68
kaynakların, izleme ve ölçme yöntemlerinin neler olduğu, neler yapılacağı, sorumlu kişinin ve
terminin ne olduğu, izleme ve ölçme sonuçlarının değerlendirilmesinin nasıl olacağı,
hedeflere ulaşıldığı zaman bunların iş süreçlerine nasıl uyarlanacağından bahsedilmektedir.

Referanslar:
PR.xx-Amaç Ve Hedefler Prosedürü
PL.xx-İSG Hedefleri Belirleme ve Takip Planı
PL.xx-Proses Planı

3.7. DESTEK

Aşağıdaki maddelerde; kaynaklar, yetkinlik, farkındalık, iletişim, dökümante edilmiş bilgi

konularının ayrıntılarına yer verilmiştir.

3.7.1. Kaynaklar

TS ISO 45001: 2018 Madde 7.1 Kaynaklar:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSGYS’nin kurulması, işletilmesi, sürdürülmesi ve

iyileştirilmesi için gerekli olan kaynakları tespit ve temin etmesini bekler.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 7.1 Kaynaklar:

Üretim tesisimiz; İSG hedeflerine ulaşmak için ve İSGYS’nin oluşturulmasında,

uygulanmasında, sürekliliğinin sağlanmasında, sürekli iyileştirilmesinde, performansının
arttırılmasında gereksinim duyulan kaynakları belirlemekte ve sağlamaktadır. İnsan kaynağı,
ekipman kaynağı, eğitim kaynağı, teknoloji kaynağı, bilimsel kaynağı, finansal kaynağı vb.
kaynaklar için değerlendirme yapılırken, var olan kaynakların performansı ile kısıtlamalarına
ve temin edilmek istenen kaynağın 5N1K sorularına cevap vermesi beklenir. Kaynaklar, YGG
toplantılarında görüşülmektedir. Bu kaynakların nasıl tespit edilip, sağlanacağı ve nasıl
yönetilip etkinliği arttırılacağı, ayrıntılı olarak referanslarda yer alan ilgili prosedür içeriğinde
yer almaktadır.

Referanslar :
PR.xx-Kaynak Yönetim Prosedürü

69
 3.7.2. Yetkinlik

TS ISO 45001:2018 Madde 7.2 Yetkinlik:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSG performansına etki sağlayacak çalışanların

gerekli yetkinliğine dair eğitim ve mentörlük verilmesini, yetkinliğe dair kanıtların dokümante
edilmesini, sürekliliğini sağlanmasını ve bu etkinlikliklerin değerlendirilmesini beklemektedir.
Buna görev değişikliği, işe alım, sözleşmeli çalıştırılacak personel de dahildir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 7.2 Yetkinlik:

Üretim tesisimiz; İSG performansını etkilemekte olan çalışanların yeterliliğini ve İSGYS

eğitim ihtiyaçlarını tespit etmiş ve yıl içerisinde verilecek eğitimler belirlenmiştir. Belirlenen
eğitimler YGG toplantısında da görüşülmekte ve eğitim planı hazırlanmaktadır.

Görev değişikliği ve işe alım gerçekleştiğinde; oryantasyon, İSG ve İSGYS eğitimleri,

mesleki yeterlilik vb. eğitim faaliyetleri, tesisimiz içerisinde ya da dışarda olacak şekilde
gerçekleştirilmektedir. Bu eğitimler; plan dışı ortaya çıktığı için, yıllık eğitim planına sonradan
dahil edilir ve planlı bir şekilde gerçekleştirilir. Eğitimler haricinde, çalışanlara mentörlük her
proseste gerçekleştirilir. Mentörlük esnasında, çalışanın yetkinliğine dair eğitim alması
gerekliliği görüldüğünde, ilgili kişi çalışan için eğitim talebinde bulunabilir. Gerçekleştirilen
tüm eğitimlerin etkinliği; çalışanlara eğitim etkinliğini değerlendirmeleri için doldurtulan
formlarla, eğitim sonrası sınavlarla ve yüz yüze gerçekleştirilen görüşmelerle sağlanmaktadır.
Eğitimin yetersiz olduğu ve amacına ulaşmadığı görüldüğünde; eğitimin etkin olmasını
engelleyen unsurlar ortadan kaldırılarak eğitim tekrarlanır. Eğitim etkinliğini değerlendirme
metodu formülasyon ile eğitim prosedüründe yer almaktadır. Çalışanların eğitime katılımları
ve katılım sonrası ilgili dokümante edilmiş bilgiler oluşturulur. Bu dokümante edilmiş bilgiler
ile beraber, çalışanın eğitim kayıtları, eğitim materyalleri, eğitim katılım belgeleri ve sınavlar
sonrası hak kazandığı başarı sertifikaları dosyalanarak muhafaza edilir. Çalışanların
yeterlilikleri ve yetkinlikleri, görev tanımları içerisinde yer alır. İşe alım yapılırken; ilgili
pozisyon için beklenen yetkinlik ve yeterlilikte kişiler seçilir ya da iş başı yaptırılırken gerekli
yetkinlik ve yeterliliği sağlamak için tesisimiz tarafından bu eğitimlerin aldırılması sağlanır.
Yeterlilik konusunda çalışanların işe giriş periyodik muayene formları, personel ara kontrol
muayene formları ve tahlil ile tetkik raporları da veri oluşturmaktadır. Yıl içerisinde, yetkinlik
ve yeterlilik bazlı performans değerlendirme talimatı doğrultusunda da, çalışan performans
raporları hazırlanır. Çalışanların almış olduğu tüm eğitimler, personel dosyalarında, personel
eğitim sicil formunda işlenmiş olarak yer alır.

70
Referanslar :
PR.xx-Eğitim Prosedürü
RP.xx-Çalışan Performans Raporu
PL.xx-Eğitim Planı
TL.xx-Yetkinlik ve Yeterlilik Bazlı Performans Değerlendirme Talimatı
FR.xx-Eğitim Talep Formu
FR.xx-Eğitim Katılım Formu
FR.xx-Eğitim Etkinliğini Değerlendirme Formu
FR.xx-Personel Eğitim Sicil Formu
FR.xx-Oryantasyon Süreç Formu
FR.xx-Oryantasyon Sonuç Formu
FR.xx-İşe Giriş Periyodik Muayene Formu
FR.xx-Personel Ara Kontrol Muayene Formu
Tahlil İle Tetkik Raporları
Eğitim Materyalleri ve Eğitim Kayıtları

3.7.3. Farkındalık

TS ISO 45001:2018 Madde 7.3 Farkındalık:

Standard bu maddesinde kuruluştan; çalışanların yaşamları ve sağlıkları için ciddi

anlamda tehlike oluşturan unsurları fark ederek, uygunsuz sonuçlardan kendilerini korumaları
için, tehlike oluşturan durumlardan nasıl uzak duracaklarını bilmelerini istemektedir. Bunun
için çalışanların; İSG politikasını, İSG hedeflerini, İSGYS’nin etkinliklerine katkılarını,
önceden yaşanmış olayları ve bunlara dair araştırma sonuçlarını, İSGYS şartları yerine
getirilmediğinde karşılaşılabilecek potansiyel sonuçları bilmesi bekler. Bu amaçla, kurumların
çalışanlar üzerinde farkındalık sağlayacak çalışmalar yapmasını ister.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 7.3 Farkındalık:

Üretim tesisinde, çalışanların gerçekleştirdiği faaliyetlerde, farkındalık sağlanması ve

hedeflere ulaşma noktasında sorun yaşanmaması için çalışmalar yapılmaktadır. Yapılan bu
çalışmalarda çalışana; İSG politikası, İSG hedefleri, önceki olay ve kazaların araştırma
sonuçları, İSGYS’e nasıl katkı sağlayabilecekleri, İSGYS şartları yerine getirildiğinde
kazanımları ve yerine getirilmediğinde karşılaşılabilecek potansiyel sonuçları öğretilmektedir.
Faaliyet esnasında olumsuz durum potansiyeliyle karşılaştıklarında, faaliyetten uzak
durmaları konularında farkındalık yaratılmaya çalışılmaktadır. Bunun için; eğitimler
düzenlenmekte, videolar izlettirilmekte, bilgilendirici ve yönlendirici tatbikatlar ile afiş, tabela,
duyuru ve anonslar, İSG uygulamaları için düzenli aralıklarla bakım ve kontroller yapılmakta,
İSGYS çalışmalarına kendileri de dahil edilerek çalışmalar gerçekleştrilmekte ve bu şekilde
farkındalık yaratılmaktadır. Ayrıca yılda en az bir kere farkındalık ve bilgilendirme eğitimi

71
verilerek, bilgi ve farkındalıkları güncel tutulmaya çalışılmaktadır. O gün mesailerini bitirip
evlerine ve ailelerine sağlıklı bir şekilde geri dönebilmek için İSG ve İSGYS’e önem vererek
çalışma yapmaları gerektiği anonsu ara ara mesai saati içerisinde tesisimizde yapılmaktadır.

Referanslar:
PR.xx-Eğitim Prosedürü
PL.xx-Eğitim Planı
Farkındalık Materyalleri
Anons ve Video Kayıtları

3.7.4. İletişim

İletişim; genel, iç iletişim, dış iletişim şeklinde alt başlıklarla aşağıda açıklanmıştır.

3.7.4.1. Genel

TS ISO 45001:2018 Madde 7.4.1 İletişim-Genel:

Standard bu maddesinde kuruluştan; hangi çalışanın, ne şekilde, ne zaman, ne ile ilgili

ve departman içi, departmanlar arası, yüklenici, ziyaretçi, ilgili taraflardan hangisi ile iletişim
kurabileceğini belirlemesini ister. Bunu yaparken, dil, cinsiyet, kültür, okuma, yazma,
engellilik durumlarının, dış unsur olan ilgili taraf görüşlerinin, yasal ve diğer şartların, İSGYS
ile uyumunun ve bilginin doğruluğunun değerlendirilmiş olarak yapılmasını bekler. İletişim
konusunda izlenen yolların dokümante edilmesini ve muhafazasının sağlanmasını ister.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 7.4.1 İletişim-Genel:

Üretim tesisimizde; çalışanlar tarafından yönetime geri beslemeler, yöneticiler

tarafından çalışanlara bilgi akışı, departmanlar tarafından ilgili taraflarla görüşmeler için,
sağlıklı bir iletişime önem verilmekteyiz. İç ve dış unsurların iletişimde; kimin, kiminle, nasıl,
ne zaman, ne ile iletişim kuracağı referanslarda yer alan sistem dokümantasyonumuzda
belirtilmiştir. Bilginin doğru ve güvenilir olmasını garanti etmek ve sağlıklı bir iletişim
kurulabilmesini sağlamak için dikey/yatay ve dış/iç iletişim metotları belirlenmiş ve
oluşturulan iletişim matrisi doğrultusunda iletişim kurulmaktadır. İletişimde izlenecek yollar
ilgili talimatta belirtileceği üzere dahili yazışma formları, e-posta, telefon, dahili telefon,
duyuru panoları, sms, web sayfası, intranet sistemi, toplantılar, eğitimler, telsizler, anonslar,
whattsap grubu, sosyal medya grubu, konferans, fuar katılım, ses kayıt sistemi yolu ile
sağlanmaktadır. Ayrıca; sabit, içi görünmez ve kilitli kutulara atılan, bir fikrim var formu ile
şikayet öneri formu da iletişimin bir parçasıdır. İç ve dış iletişim süreçlerinde, iç ve dış iletişim

72
formları birbirinden ayrılmıştır. İletişim sürecinde uygunluk yükümlülüklerini, bilginin İSG ile
uyumlu ve güvenilir olduğunu, İSGYS’nin beklentisine cevap verdiğini temin edecek şekilde
gerçekleştirmekteyiz. İletişim kanıtlarını dokümante ederek ve yedekleme yaparak uygun bir
şekilde saklamaktayız.

Referanslar:
PR.xx-İç ve Dış İletişim Prosedürü
PL.xx-İletişim Matris Planı
LT.xx-İletişim Bilgileri Listesi
FR.xx-İç İletişim Formu
FR.xx-Dış İletişim Formu
FR.xx-Bir Fikrim Var Formu
FR.xx-Şikayet ve Öneri Formu
FR.xx-Gelen Evrak Kayıt Formu
FR.xx-Çıkan Evrak Kayıt Formu
FR.xx-İç İletişim Formu
FR.xx-Dijital Güncelleme ve Yedekleme Formu
Ses Kayıt Sistemindeki Veriler

3.7.4.2. İç iletişim

TS ISO 45001:2018 Madde 7.4.2 İç iletişim:

Standard bu maddesinde kuruluştan; değişikliklerde dahil olmak üzere, İSGYS‘yi

kapsayan tüm bilgilerin, kuruluş içinde farklı seviye ve fonksiyonlarda gerektiği şekilde
paylaşılmasını istemektedir. Bunu yaparken, çalışanların sürekli iyileştirmeye katkı
sağlayacak şekilde iletişim proseslerini oluşturmasını bekler.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 7.4.2 İç iletişim:

Tesisimiz içerisindeki iletişimler için; değişiklikler de dahil olmak üzere, İSGYS‘yi

kapsayan tüm bilgiler, çalışanların sürekli iyileştirmeye katkı sağlayacak şekilde oluşturulmuş
iletişim prosesleri ile gerçekleştirilmektedir. Çalışanlarımız; iletişim matrisi, iletişim bilgileri
listesi, iletişim formları doğrultusunda iç iletişimi sağlamaktadır. İç iletişimde kullanılan
yöntemler; e-posta, telefon, dahili telefon, duyuru panoları, sms, web sayfası, intranet
sistemi, toplantılar, eğitimler, telsizler, anonslar, whattsap grubu, sosyal medya grubudur.
İletişimlere dair dokümante edilmiş bilgiler muhafaza edilmektedir.

Referanslar :
PR.xx-İç ve Dış İletişim Prosedürü
PL.xx-İletişim Matris Planı
LT.xx-İletişim Bilgileri Listesi

73
FR.xx-İç İletişim Formu
FR.xx-Bir Fikrim Var Formu
FR.xx-Şikayet ve Öneri Formu
FR.xx-Dijital Güncelleme ve Yedekleme Formu

3.7.4.3. Dış iletişim

TS ISO 45001:2018 Madde 7.4.3 Dış iletişim:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSGYS‘yi kapsayan bilgilere dair, kuruluş dışında

yapacağı görüşmeler için iletişim prosesi oluşturmuş olmasını ve yasal ve diğer şartları
taşıyacak şekilde iltişim kurulmasını, bu kayıtların da muhafazasını bekler.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 7.4.3 Dış iletişim:

İSGYS içerisinde; İSGYS’i kapsayan bilgiler ile sağlanacak dış iletişimler için, yasal ve
diğer şartları taşıyacak şekilde oluşturulmuş prosesler mevcuttur. Çalışanlarımız; iletişim
matrisi, iletişim bilgileri listesi doğrultusunda dış unsurlar ile iletişimi sağlanmaktadır. Dış
iletişimde kullanılan yöntemler; e-posta, telefon, sms, web sayfası, toplantılar, etkinlikler,
konferanslar, fuar katılımları ile sağlanmaktadır. Konuşmaların, 3. taraflarla paylaşmamak
üzere ses kayıt sistemi ile güvence altına alınması ve gizlilik ilkesi gereği dikkatli bir şekilde
muhafazası sağlanmaktadır. Bilgiler, oluşturulmuş iç ve dış iletişim prosedüründe yer aldığı
şekilde ve uygunluk yükümlülükleri ve uygunluk değerlendirme yönetimi prosedüründe
belirtildiği şekilde dışarı ile paylaşılır. Yazışma yolu ile iletişimlerde yazışmalar yedeklenerek
muhafaza edilmektedir.

Referanslar:
PR.xx-İç ve Dış İletişim Prosedürü
PR.xx-Uygunluk Yükümlülükleri ve Uygunluğun Değerlendirilmesi Prosedürü
PL.xx-İletişim Matris Planı
LT.xx-İletişim Bilgileri Listesi
FR.xx-Gelen Evrak Kayıt Formu
FR.xx-Çıkan Evrak Kayıt Formu
FR.xx-Dijital Güncelleme ve Yedekleme Formu
Ses Kayıt Sistemindeki Veriler

3.7.5. Dokümante Edilmiş Bilgi

Dokümante edilmiş bilgi; dokümante edilmiş bilgi-genel, oluşturma ve güncelleme,

dokümante edilmiş bilginin kontrolü şeklinde alt başlıklarla aşağıda açıklanmıştır.

74
 3.7.5.1. Genel

TS ISO 45001:2018 Madde 7.5.1 Dokümante edilmiş bilgi-Genel:

Standard bu maddesinde kuruluştan; TS ISO 45001 standardı doğrultusunda ve

İSGYS’nin etkinliği için gerekli olduğu belirtilmiş tüm dokümante edilmesi gereken bilgilerin
İSGYS içerisinde yer almış olmasını istemektedir. Bunu yaparken, bilgi boyutunun ne olacağı
konusunun; kuruluşun büyüklüğü, faaliyetleri, ürün/hizmetleri, prosesleri, çalışan yetkinlikleri,
yasal ve diğer şartları yerine getirmesini gösterme şekline göre değişmekte olabileceğini
belirtmektedir. Ayrıca standardın bu maddesinde belge, doküman, kayıt gibi bir ayrım yoktur
ve bunların hepsi dokümante edilmiş bilgi olarak sayılmaktadır.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 7.5.1 Dokümante edilmiş bilgi-Genel:

İSGYS’nin performansını arttırmak, sürekliliğini sağlamak ve sürekli iyileştirmek için

standardın talep etmiş olduğu gerekli tüm bilgiler dokümante edilmiş ve uygulanmaktadır.
Dokümante edilmiş bilgiler intranet sistemimizde yer almakta ve bu şekilde tüm çalışanlar
tarafından takip edilebilmektedir. Dokümante edilmiş bilginin yönetimi de bir yöntem
belirlenerek kontrol altına alınmıştır. Ayrıca dosyalanmış ve yedekleri alınmaktadır.
Dokümantasyon hiyerarşisi; İSGYS amaçları/hedefleri, İSGYS el kitabı, prosedürler,
talimatlar, destek dokümanlar (tablo, form, liste, analiz, şema vb.), dış kaynaklı dokümanlar
(standardlar, mevzuatlar vb.) şeklindedir. Dokümante edilmiş bilginin ne şekilde oluşturulup
dağıtıldığı, kontrol edilip güncellendiği ve muhafaza edilip elden çıkartıldığı vb. süreçler
referanslarda yer alan prosedürde tanımlanmış ve referanslardaki diğer dokümante edilmiş
bilgilerle işleyiş desteklenmektedir. İSGYS içerisinde yer alan dokümante edilmiş dış kaynaklı
dokümanlar da, dış kaynaklı doküman takip listesinde yer almakta ve dosyalanarak
muhafaza edilmektedir. Dış kaynaklı doküman takip listesinde yer alan dış kaynak adres
bilgileri de periyodik olarak kontrol edilip güncel tutulmaktadır. Dokümante edilmiş tüm bilgiler
yetkili kişiler tarafından gözden geçirildikten sonra onaylanarak yayınlanır. Dokümante
edilmiş bilgiler, güncel takip listesinde toplu halde görülebilir. İSG ile ilgili herhangi bir bilginin
dokümante edilmesi gerekiyorsa ya da içeriğinde değişim gerekiyorsa, bunun talebi
çalışanlar tarafından dokümante edilmiş bilgi ihtiyaç ve revizyon talep formu ile sağlanır.
Dokümante edilmiş bilgi güncellendiğinde, dağıtım ve revizyon bilgilendirme formu ile ilanı
sağlanır. Güncellenmesi yapılmış ve dokümante edilmiş bilgiler, revizyon takip formunda
görülür. Bu bilgilerin güncel kopyaları, ilgili yerlerde bulundurulur. Yürürlükten kalkmış
dökümante edilmiş bilginin kullanılmaması sağlanır. Dokümante edilmiş bilginin imhası;
dokümantasyon saklama süreleri listesinde belirtildiği şekilde, önce arşive kaldırılarak, arşiv

75
süresi sonunda da referanslardaki prosedürde belirtildiği şekilde imha edilerek süreç
gerçekleştirilir. Yapılan değişikliklerin tümünde, değişiklik yönetim prosedürü de, dokümante
edilmiş bilgi prosedürü ile beraber ele alınır.

Referanslar:
PR.xx-Dokümante Edilmiş Bilgi Prosedürü
PR.xx-Değişiklik Yönetim Prosedürü
PL.xx-Proses Planı
LT.xx-Dokümante Edilmiş Bilgilerin Güncel Takip Listesi
LT.xx-Dokümantasyon Saklama Süreleri Listesi
LT.xx-Dış Kaynaklı Doküman Takip Listesi
FR.xx-Dokümante Edilmiş Bilgi Dağıtım ve Revizyon Bilgilendirme Formu
FR.xx-Revizyon Takip Formu
FR.xx-Dokümante Edilmiş Bilgi İhtiyaç ve Revizyon Talep Formu
FR.xx-Arşiv Takip Formu

3.7.5.2. Oluşturma ve güncelleme

TS ISO 45001:2018 Madde 7.5.2 Dokümante edilmiş bilgi - Oluşturma ve güncelleme:

Standard bu maddesinde kuruluştan; başlık, tarih, yazar, referans numarası vb.

tanımlama ve açıklamaları ile ve tanımlanmış tek tip formatta ve ortamda, uygunluğu da
gerçekleşmiş ve yeterliliği gözden geçirildikten sonra onaylanmış olarak, dokümante edilmiş
bilgilerin oluşturulmasını istemektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 7.5.2 Dokümante edilmiş bilgi - Oluşturma ve
güncelleme:

Üretim tesisimizde gerçekleştirilen faaliyetlere ait uygulamaları gösteren dokümante

edilmiş bilgiler; oluşturulacağı ve güncelleneceği zaman, TS ISO 45001 İSGYS standardı
doğrultusunda yol izlenir. Dokümante edilmiş bilgi için sistem içerisinde tek bir format
belirlenir. Format; yönetim sistemi içindeki ilk form sayılacağı için, ‘’FR-01’’ kısaltması (isteğe
göre ‘’FR’’ yerine farklı kod tanımlaması yapılabilir) formatın üst kısmına yazılmıştır. Yanında
yayınlanacak tarih ve revizyon sayısı yer alır. İlk yayın olacağından yani revizyon işlemi
olmadığında, ‘’00’’ diye yazılmıştır. İlerleyen süreçte bu ve diğer tüm dokümanlarda, içerik
revizyona uğratılırsa o kısım 01 olarak belirtilip ve yeni yayın tarihi yazılacaktır. FR-01
üzerinden dokümante edilmiş bilgiler oluşturulmuştur. Üretim tesisimizin logosuda bu
formatta bulunmaktadır. Ve dokümante edilmiş bilginin başlığı da üst kısımda yer almaktadır.
Formatın alt bilgi kısmında uygunluk, yeterlilik, gözden geçirme ve onayları gösteren unvan,
ad soyad ve imza kısımları bulunur. Hem kağıt olarak basılıp dosyalanır, hemde elektronik

76
ortamda yedeklenerek tutulur. Dokümante edilmiş bilginin içeriğinin oluşturulması,
güncellenmesi, imha edilmesi işlemleri, bir üst madde de tarif edildiği şekildedir ve dokümante
edilmiş bilgi prosedüründe detaylı olarak bahsedilmiştir.

Referanslar:
PR.xx-Dokümante Edilmiş Bilgi Prosedürü
PR.xx-Değişiklik Yönetim Prosedürü
LT.xx-Dokümante Edilmiş Bilgilerin Güncel Takip Listesi
LT.xx-Dokümantasyon Saklama Süreleri Listesi
LT.xx-Dış Kaynaklı Dokümante Edilmiş Bilgi Listesi
FR.xx-Dokümante Edilmiş Bilgi Dağıtım ve Revizyon Bilgilendirme Formu
FR.xx-Revizyon Takip Formu
FR.xx-Dokümante Edilmiş Bilgi İhtiyaç ve Revizyon Talep Formu
FR.xx-Arşiv Takip Formu

3.7.5.3. Dokümante edilmiş bilginin kontrolü

TS ISO 45001:2018 Madde 7.5.3 Dokümante edilmiş bilginin kontrolü:

Dış kaynaklı dokümante edilmiş bilginin, uygun şekilde tanımlanmasını ve tüm diğer
dokümante edilmiş bilgilerle birlikte kontrol altına alınmasını ve bunun güvencesinin
verilmesini beklemektedir. Dokümante edilmiş bilginin erişimi, dağıtımı, kullanımı,
okunabilirliğinin ve değişikliklerinin kontrollü olması, depolanması, korunması, elden
çıkartılması süreçlerinin yönetilmesini ister.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 7.5.3 Dokümante edilmiş bilginin kontrolü:

İSGYS içerisinde dokümante edilmiş bilginin erişimi, kontrolü, kullanımı, dağıtımı,

güncellenmesi, korunması, yedeklenmesi, imhası, ilgili prosedür doğrultusunda yapılmaktadır.
Dokümante edilmiş bilginin orijinalleri, İSG yönetim temsilcisi tarafından muhafaza edilir ve
ihtiyaç miktarı kadar çoğaltılır. Dokümante edilmiş bilgi dışarıya verilmesi gerekiyorsa,
çoğaltılan dokümante edilmiş bilgilerin kopyaları üzerine “Kontrollü Kopya” kaşesi basılarak
ilgililere imza karşılığı dağıtılır. Yapılan dağıtıma ait bilgiler, dokümante edilmiş bilgi dağıtım
ve revizyon bilgilendirme formunda gösterilir. Üzerinde doküman numarası bulunmayan
dökümanlar kontrolsüz dokümante edilmiş bilgidir. Bunların dağıtımı “Kontrolsüz Kopya”
kaşesi basılarak yapılır. Üzerinde kontrollü kopya kaşesi bulunmayan basılı kopyalar da,
kontrolsüz dokümante edilmiş bilgi sayılmaktadır ve bunların içeriklerinde yapılacak
değişikliklerde, güncellenmesine gerek yoktur. Dağıtımlarda orijinaller değil, onaylı hallerinin
üzerinde kopya edilmiş hali verilir. İçeriğinde değişime uğratılması gereken dokümante edilmiş
bilgi varsa, ilgili prosedür doğrultusunda güncelleme işlemi gerçekleştirilir. İptal edilen

77
dokümante edilmiş bilgilerin orijinalleri üzerine “İptal” kaşesi basılarak saklanır, kopyaları ise
departmanlardan ve ilgili yerlerden toplatılıp imha edilir. Kullanılan dış kaynaklı dokümante
edilmiş bilginin kontrolü de bu prosedür kapsamında sağlanır. İSGYS içindeki dokümante
edilmiş bilgilerin hepsine tüm çalışanlar erişebilir. Her çalışan; departmanı ve unvanı
doğrultusunda tanınmış izin ile dokümante edilmiş bilgiye, elektronik ortamda salt okunur
şeklinde, kontrollü olarak ulaşır. Bu dokümante edilmiş bilgiler basıldığında, kontrolsüz
dokümante edilmiş bilgi sayılır. Sadece form içerikleri, doldurulması gereken alanlara giriş
yapılabilecek şekilde ayarlanmıştır. Onun harici dokümante edilmiş bilginin içerik değişikliği
için yetkilendirme tanımlanması, sadece İSG yönetim temsilcisine aittir. İçerik değişimi
gerektiğinde, dokümante edilmiş bilgi ihtiyaç ve revizyon talep formu ile İSG yönetim
temsilcisine talepte bulunulur. Bölümler tarafından hazırlanan, bölüm içi dokümante edilmiş
bilgiler olduğunda da; İSG yönetim temsilcisi tarafından, İSGYS içine dahil edilir. İlgili
dokümante edilmiş bilgilerin sahada asılı olması gerekmez. Bir klasör içinde, çalışanların
ulaşabileceği bir yere konulması ya da elektronik ortamda tutulması yeterli olacaktır. Ancak
bölüm içi dokümante edilmiş bilgilerin nerede olduğunun çalışanlar tarafından bilinmesi
gerekmektedir. Diğer hususlar ise 7.5.1. maddesinde yer aldığı şekildedir.

Referanslar:
PR.xx-Dokümante Edilmiş Bilgi Prosedürü
PR.xx-Değişiklik Yönetim Prosedürü
LT.xx-Dokümante Edilmiş Bilgilerin Güncel Takip Listesi
LT.xx-Dokümantasyon Saklama Süreleri Listesi
LT.xx-Dış Kaynaklı Dokümante Edilmiş Bilgi Listesi
FR.xx-Dokümante Edilmiş Bilgi Dağıtım ve Revizyon Bilgilendirme Formu
FR.xx-Revizyon Takip Formu
FR.xx-Dokümante Edilmiş Bilgi İhtiyaç ve Revizyon Talep Formu
FR.xx-Arşiv Takip Formu

3.8. OPERASYON

Aşağıdaki maddelerde; operasyonel planlama ve kontrol, acil duruma hazır olma ve

müdahale konularının ayrıntılarına yer verilmiştir.

3.8.1. Operasyonel Planlama ve Kontrol

Operasyonel planlama ve kontrol; operasyonel planlama ve kontrol-genel, tehlikeleri

ortadan kaldırma ve iş sağlığı ve güvenliği risklerini azaltma, değişim yönetimi, satın alma
şeklinde alt başlıklarla aşağıda açıklanmıştır.

78
 3.8.1.1 Genel

TS ISO 45001:2018 Madde 8.1.1 Operasyonel planlama ve kontrol-Genel:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSGYS’nin şartlarını karşılamak ve işi çalışanlara

uygun hale getirmek için, ihtiyaç duyulan prosesler oluşturulurken kriterler belirlenmesini ve
bu kriterlere göre planlama, uygulama, kontrol ve dokümantasyonla süreklilik sağlanmasını
istemektedir. Bu maddede yer alanlar, 6. maddenin uygulamasıdır. 6. maddede yapılan
planlama, risk ve fırsatların değerlendirilmesi, ve tedbirlerin belirlenmesinin sonuçlarını bu
maddede uygulamasını istemektedir. Kuruluştan, bunu nasıl yapılacağını ve nasıl
gösterileceğini beklenilmektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 8.1.1 Operasyonel planlama ve kontrol-Genel:

Üretim tesisimiz, İSG ve İSGYS amaçlarına ulaşabilmek için, aksiyon planları şeklinde
yapılmış olan dokümante edilmiş bilgilerle hareket eder ve uygulamaya geçer. İzleme ve
ölçme yöntemleri ve sonuçlarının değerlendirilme şekli için klasik yöntemlerden
yararlanılmaktadır. Bunun için öncesinde fırsat, tehlike ve risk değerlendirme formu
kullanmaktayız. Bu form; her departmandaki yetkililer ve çalışanlar ile her departman için ayrı
ayrı çalışma yapılmasını kapsar. Tanımlanan riskler ve fırsatları ele alarak çalışmalar
yapmakta ve gerekli faaliyet çalışmaları, önleyici faaliyet formları ile başlatılmaktadır. Alt
yapı, ilgili taraflar, satın alınan ürün ya da hammaddelerdeki İSG riskleri ve çevre gereklilikleri
de gözetilerek kontrollü şartlar altında çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmaların nasıl
yapıldığı, operasyonel planlama ve kontrol prosedüründe yer almaktadır. İlgili prosedürde
aynı zamanda yaşam döngüsü de ele alınmaktadır. Yaşam döngüsünün her bir aşamasını
değerlendirip, tanımlayarak çalışmaları buna göre şekillendirmekteyiz. Bunun için; ürün
süreçlerimizin geliştirilmesinde uygun kontroller, ürün alımı için uygun çevre koşulları,
nakliye, kullanım ömrü sonu, bertaraf konularında potansiyel tehlikeleri belirleyip yasal
şartlarla riskleri azaltıyoruz. Çevre koşullarına dair bu çalışmaları ilgili taraflarla paylaşıyoruz.
İşi çalışana uyarlamak için değişim yoluna gittiğimizde, gerekli test ve ölçümler sonrası
kontrolleri gerçekleştirmiş olarak üretime devam ediyoruz. İSG şartlarında oluşan
değişimlerde ve değişim gerçekleşmeksizin belirli periyodlarla, ortam ölçümü için akredite bir
kuruluşla anlaşıp, ortam ölçümlerimizi gerçekleştiriyor ve sonuç raporlarını dosyalayıp
muhafaza ediyoruz. İSGYS’nin hedeflenen çıktılara ulaşmasını sağlamak, istenmeyen
sonuçları önlemek veya azaltmak ve sürekli iyileştirmeyi sağlamak için tehlikelere, risklere ve
muhtemel fırsatlara yönelik olarak risk değerlendirme tablosu oluşturup raporunu
hazırlamaktayız. Sonuçlar doğrultusunda tehlike ve risk azaltmaya dair planlamalar yapıp, ek

79
önlemler belirliyoruz. Bu risk ve tehlikeleri azaltmak için yapılan çalışmaların koordinesini,
izlenmesini, kontrolünü ayda bir İSG kurulumuz sağlamaktadır. Risk analizleri, değişimler
esnasında güncellenirken, değişiklik yönetimi prosedürü doğrultusunda, değişiklik yönetim ve
kontrol formu kullanılarak yapılmaktadır. Risk ve fırsatların, yasal ve diğer şartların, acil
duruma hazır olup müdahalede bulunmanın (md. 8.2) planlanması doğrultusunda, gerekli
eğitimleri aldırmakta ve mesai saatleri içerisinde haberli ve habersiz tatbikatlar yapmaktayız.
Bu planlamalar, İSGYS içerisinde dokümante edilmiş ve başkaca sistem ya da iş prosesleri
ile uyum sağlayabilecek niteliktedir. Planlamaların etkinliği de gerek risk analizi ile, gerek
eğitim etkinliği değerlendirmeleri ile, gerek tatbikatın sorunsuz gerçekleşmesi ile ve gerekse
çalışanlarımızın memnuniyeti ile ilgili olarak yapılan çalışmalarla değerlendirilmektedir.

Referanslar:
PO.xx-İSG Politikası
PR.xx-Operasyonel Planlama ve Kontrol Prosedürü
PR.xx-Değişiklik Yönetim Prosedürü
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
PR.xx-Uygunluk Yükümlülükleri Ve Uygunluğun Değerlendirilmesi Prosedürü
TB.xx-Uygunluk Yükümlülükleri Değerlendirme ve Kontrol Tablosu
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
PL.xx-Proses Planı
PL.xx-Bağlam Risk Fırsat Etki Değerlendirme Planı
PL.xx-İSG Hedefleri Belirleme ve Takip Planı
PL.xx-Acil Durum ve Müdahale Planı
PL.xx-Eğitim Planı
LT.xx-Dış Kaynaklı Dokümante Edilmiş Bilgi Takip Listesi
TB.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Yönetimi Tablosu
FR.xx-Değişiklik Yönetim ve Kontrol Formu
FR.xx-Önleyici Faaliyet Formu
FR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Formu

3.8.1.2 Tehlikeleri ortadan kaldırma ve iş sağlığı ve güvenliği risklerini azaltma

TS ISO 45001:2018 Madde 8.1.2 Tehlikeleri ortadan kaldırma ve İSG risklerini azaltma:

Standard bu maddesinde kuruluştan; yöntemini seçip risk değerlendirmesi yaptıktan

sonra, tanımlamış olduğu riskleri yönetmek için kontrol hiyerarşisini kullanmasını
beklemektedir. Bunu yaparken en son çare olarak başvurulması gereken kişisel koruyucu
donanım (KKD) kullanımının, bir çok ülkede kurum tarafından sağlanarak çalışana
verildiğinin ve mevzuatın bu doğrultuda ele alınması atfını yapmaktadır.

80
Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 8.1.2 Tehlikeleri ortadan kaldırma ve İSG risklerini
azaltma:

Seçmiş olduğumuz yöntemler ve kriterler doğrultusunda tespit ettiğimiz tehlikeleri

ortadan kaldırmak ya da bu yapılamıyorsa, tehlike ve/veya riskleri en düşük seviyelere kadar
azaltmak için kontrol hiyerarşisi doğrultusunda çalışmalar yapmaktayız. Kontrol hiyerarşisi ile
uygulanan kontrol sistemlerinde önceliğimiz; KKD kullanımı değil, tehlikeleri ortadan
kaldırmaktır. Tehlikeleri ortadan kaldırmak için öncelikle; tehlikeyi çalışma alanımızdan
uzaklaştırmaya çalışıyoruz. Bunun tespiti; ramak kala formu, olay uygunsuzluk ve düzeltici
faaliyet formu, yeni satın alımı yapılan ekipman ve cihaz değerlendirme formu ile yapıyoruz.
Riski oluşturan çalışma yöntemi ya da üretimin yapıldığı makine ise; aynı formlarla
bunu tespit yoluna gidip, çalışma yöntemini ya da makineyi değiştirilebiliyorsak bunun için
gerekli çalışmaları gerçekleştiriyoruz. Riski oluşturan ekipman ya da kullandığımız ürün ise;
çalışanlardan aldığımız geribildirim ile ekipmanı veya ürünü değiştiriyor ve yerine başka bir
ekipman ya da ürün kullanma yoluna gidiyoruz. Bulunduğumuz yerde ikame anlamında
değişiklik yoluna gittiğimiz noktalar; yerleri kaymayan zeminle kaplamak ve yer işaretlerini de
kaplama ile sağlamak, forkliftlerin çalışma alanına girmesini engelleyerek bant sistemi
oluşturmak, organik solventler yerine su ve deterjan ile oluşturulmuş temizlik çözeltileri
kullanmak, el işlerini ve monoton işleri otomatik sisteme dönüştürmek vb. çalışmalarımız
olmuştur. İşin yeniden düzenlenmesi gerektiği durumlarda, çalışanlarımızı tehlikeden
uzaklaştırmak için toplu koruyucu önlemler almaktayız. Makinelere muhafaza ve sensör
uygulaması yaptırmak, havalandırma sistemimizi yenilemek, gürültü için tavana ses yalıtımı
yaptırmak, yüksekten düşmeyi önlemek için makinelerimizin üst katlarında yer alan
korkulukları yükseltmek, kimyasalların yoğun şekilde kullanıldığı alanı çalışma ortamından
ayırmak, sensör algılayıcı otomatik sevkiyat kapıları yaptırmak şeklinde çalışmalarımız
olmuştur. Ürün ve ortama yönelik tespitlerimizi, FMEA formu ve HAZOP formu ile
gerçekleştiriyoruz. Tehlikeyi ortadan kaldırma, ikame ya da mühendislik yöntemleri
gerçekleştirilemediğimiz durumlar için idari kontroller ve eğitimler devreye sokuyoruz. Makine
ve ekipmanın periyodik olarak planlı bakımlarını yapıyor, ortam ölçümleri ve kalibrasyonları
gerçekleştiriyor, çalışanların çalışma şekillerini değiştiriyor, riskli çalışma grubu ayrımına
giderek görevlendirmeler yapıyor, işin yapılışı harici bilgilendirici eğitimler veriyoruz. Yapılan
işle ilgili olarak da eğitimler veriyoruz . Bu eğitimleri destekleyici; makinelerin üzerinde asılı
olan makine talimatları harici, yükleme taşıma ve boşaltma talimatı ve yüksekte çalışma ve
güvenlik talimatı ile çalışanlarımızın sağlık ve güvenliklerini korumaya çalışıyoruz. Riski hiçbir
şekilde azaltamadığımız durumlarda son çare olarak KKD kullanım yoluna gidiyoruz. KKD’yi

81
ücretsiz bir şekilde çalışana kendimiz sağlıyor ve kullanımının sağlanması için
formlarımızdan KKD tutanağı ve taahhütnameyi imzalatıyoruz. Kullanımı için de KKD
kullanım talimatı ve eğitimler ile çalışanları bilgilendiriyoruz.

Referanslar :
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
PR.xx-Bakım ve Kalibrasyon Prosedürü
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
TL.xx-Yükleme Taşıma ve Boşaltma Talimatı
TL.xx-Yüksekte Çalışma ve Güvenlik Talimatı
TL.xx-Kişisel Koruyucu Donanım Kullanma Talimatı
PL.xx-Cihaz Kalibrasyon Bakım Planı
PL.xx-Cihaz Kalibrasyon Takip Planı
AN.xx-HAZOP Analizi
AN.xx-FMEA Analizi
ŞM.xx-Süreç Etkileşim Şeması
TB.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Yönetimi Tablosu
FR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Formu
FR.xx-Ramak Kala Formu
FR.xx-Olay Uygunsuzluk ve Düzeltici Faaliyet Formu
FR.xx-Ekipman ve Cihaz Değerlendirme Formu
FR.xx-Kişisel Koruyucu Donanım Zimmet Tutanağı ve Taahhütname
FR.xx-Cihaz Kalibrasyon Bakım Takip Kartı
Tüm Makine Talimatları
Ortam Ölçüm Raporları

3.8.1.3 Değişim yönetimi

TS ISO 45001:2018 Madde 8.1.3 Değişim yönetimi:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSG performansına etki eden, kalıcı, geçici ve

planlı değişikliklerin uygulama ve kontrolü için yöntemler geliştirilmesini ve risk mi yoksa
fırsat mı olduğunu tespit etmesini istemektedir. Bunu yaparken, yeni ve mevcutta olan ürün
ve hizmetler ile işleyişte kullanılan proseslerde; kurumun yeri ve çevresinin, iş
organizasyonunun, donanımsal yapısının, çalışma koşullarının ve işgücünün ele alınmasını
beklemektedir. Ayrıca yasal ve diğer şart, bilgi, birikim, bilimsel ve teknolojik gelişmelerde de
değişim olduğunda uygulama ve kontrol yöntemlerini görmek istemektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 8.1.3 Değişim yönetimi:

Üretim tesisimiz, İSG performansı üzerinde olumlu ya da olumsuz etkiye sahip

olabilecek kalıcı ve geçici değişiklikleri planlayarak yönetmekte ve kontrol altına almaktadır.
Bunun için referanslarda yer alan prosedür doğrultusunda hareket edilmektedir. Değişiklik
için talepler ilgili form ile alınmaktadır. Ürün, ekipman, makine, ortam, yer, çalışma koşulları,

82
işgücü, donanım, bilgi, birikim, bilimsel gelişme, teknolojik gelişme, yasal ve diğer şartlarda
değişiklikler olduğunda değişim yönetimi gerçekleşmektedir. Değişikliklerde ortaya
çıkabilecek risk ve fırsatların sonuçlarını ve etkilerini tespit edip incelemek için, İSG kurulu ve
İSG yönetim temsilcisi yetkilendirilmiştir. Gerekli kontroller ve değişiklikler kontrol formuna
göre uygulanmakta, olumsuz bir etki söz konusu olduğunda gerekli çalışmalar yapılmaktadır.
Üretim tesisimiz, istenmeyen değişikliklerin sonuçlarını gözden geçirmekte, gerektiğinde
olumsuz etkileri azaltmak için gerekli faaliyetleri gerçekleştirmekte ve fırsat tehlike ve risk
yönetimi tablosunu tekrar gözden geçirmektedir. Herhangi bir değişiklik yoluna gidildiğinde
uygunluğa dair yükümlülükler de tekrar gözden geçirilmektedir.

Referanslar:
PR.xx-Değişiklik Yönetim Prosedürü
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
PL.xx-Bağlam Risk Fırsat Etki Değerlendirme Planı
PL.xx-Proses Planı
TB.xx-Uygunluk Yükümlülükleri Değerlendirme ve Kontrol Tablosu
TB.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Yönetimi Tablosu
FR.xx-Değişiklik Talep Formu
FR.xx-Değişiklik Yönetim ve Kontrol Formu
FR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Formu

3.8.1.4 Satın alma

Satın alma; satın alma-genel, yükleniciler, dışarıya yaptırma, şeklinde alt başlıklarla
aşağıda açıklanmıştır.

3.8.1.4.1 Genel

TS ISO 45001:2018 Madde 8.1.4.1 Satın alma-Genel:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSGYS’e uygun ürün ve hizmet alımlarında satın

almayı kontrol altına almak için prosesler oluşturmasını ve bu prosesleri uygulayıp,
sürekliliğini sağlamasını beklemektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 8.1.4.1 Satın alma-Genel:

Üretim tesisimizin ihtiyacı olan hammadde, yarı-mamul, mamul, makine, yedek parça,
alet ve ekipmanların, temizlik ve ofis malzemelerinin, hizmet satın alımının uygun tedarikçiler
tarafından yerine getirilmesi ve bunların güvence altına alınması için satın alma prosedürü
oluşturulmuş ve sürekliliği sağlanarak uygulanmaktadır. Talepler, tedarikçi değerlendirme
talimatına göre kabul edilen, onaylı tedarikçi listesinde bulunan işletmelerden yapılmaktadır.

83
Bu işletmeler yıl içinde en az bir kez, tedarikçi performans analizi formu ile değerlendirilip
puanlandırılır. Değerlendirme için formülasyon tedarikçi değerlendirme talimatında yer
almaktadır. Değerlendirme sonunda, 60 puan altında kalan tedarikçiler ile sözleşme
sonlandırılır. Satın alma işlemi gerçekleştirilirken onaylı tedarikçi listesinde bulunan
işletmelerden aynı grup tedarikçilere, satın alma teklif ve sipariş formu gönderilir ve fiyat teklifi
alınır. En az dört tedarikçiden teklif alınmaktadır. Alınan teklifler, satın alma teklif
değerlendirme formunda toplu halde belirtilir ve departman yöneticisinin seçim ve onayına
sunulur. Tercih edilen işletmenin satın alma teklif ve sipariş formu onay verilerek iletilir ve
sipariş geçilir. Satın alımı yapılan ürün siparişi geldiğinde, girdi kontrol formuna göre gerekli
doğrulamalar yapılarak irsaliye ve/veya kargo fişi teslim alınmaktadır. Kabul edilen
malzemeler bekleme alanına alınarak kontroller yapılır. Kontrollerde uygunsuzluk çıkması
halinde olay ve uygunsuzlukların kontrolü prosedürü uygulanmaktadır. Tedarikçilerle yapılan
sözleşme kapsamında, İSGYS’yi doğrudan etkileyen girdiler için tedarikçinin şartname
gerekliliklerine uygunluğunu tespit açısından yetkili personel tarafından denetlenmesi ve
doğrulaması yapılır.

Girdiler şu kriterlere göre değerlendirilir;

- Yasal ve diğer yükümlülükler,

- İSGYS şartları,
- Malzeme güvenlik bilgi formları,
- CE uygunluğu,
- Ürün test sonuçları,
- ISO belgeleri,
- Personel niteliği için şartları ve kalitesi,
- Ürün, prosedürler, proses ve ekipmanın onaylanması için şartları,
- Teslim zamanı (termin),
- Miktar,
- Fiyat,
- Ödeme şartları.

Makine ve cihaz alımlarında satın alma yapılırken teknik şartname formu hazırlanır.
Satın alma bilgileri ile ilgili sözleşmeler; sözleşmelerin gerçekleştirilmesi prosedürü
doğrultusunda işlem görür. Makine alımlarında makine tedarikçisi ile risk analizi oluşturulur.

84
Referanslar:
PR.xx-Satınalma Prosedürü
PR.xx-Olay ve Uygunsuzlukların Kontrolü Prosedürü
PR.xx-Sözleşmelerin Gerçekleştirilmesi Prosedürü
TL.xx-Tedarikçi Değerlendirme Talimatı
AN.xx-Tedarikçi Performans Analizi
LT.xx-Onaylı Tedarikçi Listesi
FR.xx-Girdi Kontrol Formu
FR.xx-Teknik Şartname Formu

3.8.1.4.2 Yükleniciler

TS ISO 45001:2018 Madde 8.1.4.2 Yükleniciler:

Standard bu maddesinde kuruluştan; yüklenicileri ile beraber İSG risklerini

değerlendirip, kontrol etmesini ve satın alma proseslerini koordine etmesini istemektedir.
Bunun için faaliyet ve operasyonlara dair bazı tehlikelerin tanımlanmasını beklemektedir.
Bunlar; kuruluşu etkileyen yüklenicinin, yüklenici çalışanlarını etkileyen kuruluşun, işyerinde
diğer ilgili tarafları etkileyen kuruluşun faaliyet ve operasyonlarıdır. Ayrıca, İSGYS şartlarının
yükleniciler ve yüklenicilerin çalışanları tarafından karşılanması ve bunun güvence altına
alınabilmesi için, sözleşmede bu kriterin dahil edilmesine vurgu yapmakta ve yüklenici
seçiminde İSG kriterlerinin tanımlanıp uygulanmasını beklemektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 8.1.4.2 Yükleniciler:

Üretim tesisimizde alt yüklenici şeklinde taşeron mevcut olmadığından, yasalara ve

diğer şartlara uyumunu denetleyeceğimiz bir işletme bulunmamaktadır.

3.8.1.4.3 Dışarıya yaptırma

TS ISO 45001:2018 Madde 8.1.4.3 Dışarıya yaptırma:

Standard bu maddesinde kuruluştan; dışarıya yaptırmakta olduğu proses ve

fonksiyonlarını kontrol etmesini, bu kontol tipini ve derecesini İSGYS içinde tanımlamasını,
yasal ve diğer şartlarla İSGYS’nin amaçlanan çıktılarına ulaşmayı güvence altına almasını
istemektedir. Kuruluşun dışarı yaptırma esnasında dış sağlayıcı ile koordinasyonu ile, İSG
performansı üzerinde yarattığı etkiyi ele alabileceğinin vurgusunu yapmaktadır.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 8.1.4.3 Dışarıya yaptırma :

Üretim tesisimizde fason çalışma mevcut olmadığından, yasalara ve diğer şartlara

uyumunu denetleyeceğimiz bir işletme bulunmamaktadır. İSG hizmeti de dışardan

85
alınmamakta, işyeri hekimimiz, diğer sağlık personelimiz ve iş güvenlik uzmanımız ile İSG
faaliyetlerimizi kendimiz yürütmekteyiz.

3.8.2 Acil Duruma Hazır Olma ve Müdahale

TS ISO 45001:2018 Madde 8.2 Acil duruma hazır olma ve müdahale:

Standard bu maddesinde kuruluştan; 6. maddenin alt maddelerinde tanımlanmış ve

risk analizine dahil edilmiş olması gereken yaşanabilecek acil durumlara karşı hazırlıklı
olmasını, nasıl müdahalede bulunacağını bilmesini, bunun için gerekli prosesleri oluşturmuş
olmasını, dokümante edilmiş bilgi şeklinde muhafaza etmesini, bu prosesleri uygulamasını ve
sürekliliğini sağlamasını istemektedir. Bu çalışmalar yapılırken şunları beklemektedir;

 İlk yardımın sağlanması da dahil olmak üzere acil durum müdahale planının
oluşturulması,
 Planlanmış olan acil durum müdahalesi için eğitim verilmesi,
 Planlanmış olan acil durum müdahale yeteneğinin test ve tatbik edilmesi,
 Testlerden sonra ve özellikle acil bir durum meydana geldikten sonraki süreçte
dahil olmak kaydı ile performans değerlendirmesi yapılması ve gerekiyorsa
planlanan acil durum müdahalenin güncellenmesi,
 Çalışanlara aci durum müdahale için görev ve sorumluluklarının bildirilmesi,
 Yüklenici, ziyaretçi, acil müdahale hizmetleri, resmi makam ve uygun olduğu
durumlarda yerel halka acil durum müdahale için bilgilerin iletilmesi,
 İlgili tarafların yetenek ve ihtiyaçlarının dikkate alınarak, planlanmış olan
müdahalenin geliştirilmesi için katılımlarının sağlanması.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 8.2 Acil duruma hazır olma ve müdahale:

Üretim tesisimiz için yapmış olduğumuz risk analizinde yer verdiğimiz acil durum
müdahale konusunda, potansiyel tehlike ve riskleri belirledik. Faaliyetlerimiz esnasında
meydana gelebilecek kaza, yangın, deprem, meslek hastalığı, iş kazası vb. durumlar ile acil
durum müdahale yöntemleri belirlenmiş, olağan haller ve olağan dışı haller diye ikiye
ayrılarak tanımlama yoluna gidilmiştir. İş kazaları, meslek hastalıkları vb. olağan hal ve doğal
afetlerler olağan dışı hal sayılmıştır. Olağan ve olağan dışı haller için; acil duruma hazır olma
ve müdahale yönetim prosedüründe gerekli tanımlamalar ve yapılması gerekenler
açıklanmıştır. Her iki hal içinde eğitim planı doğrultusunda eğitimler verilmekte, planlı ve
plansız tatbikatlar düzenlenmektedir. Gerçekleştirilen tatbikatlar sonrası, tatbikat

86
değerlendirme formu ile tatbikat değerlendirmesi yapılmaktadır. Yangın tatbikatı için eğitimler
sadece ekiplere değil tüm çalışanlara verilmektedir. Yangın talimatı, çalışma alanı içerisinde
yangın tüpleri üzerinde asılı bulundurulur. Patlamadan korunmaya karşı da; patlamadan
korunma talimatı İSGYS içerisinde yer almaktadır ve kimyasallar ile tüplerin bulunduğu
alanlarda asılı durur. Herhangi bir olay ve kaza anında olay- iş kazası kayıt formu ile yaşanan
durum o an kayıt altına alınmaktadır. İlk müdahale ise ilkyardım malzemeleri ile
gerçekleştirilir. İlk yardım malzemeleri, ilkyardım dolaplarında yer almaktadır ve tüm
malzemeler ilk yardım envanter listesinde kayıtlıdır. Olağan ya da olağan dışı hallerde acil
durum ve müdahale planı çerçevesinde hareket edilir. Tesis içerisinden çıkışlar acil durum
çıkış planları doğrultusunda yapılır. Yaşanan kaza sonrası, iş kazalarında yapılacaklar
talimatı doğrultusunda hareket edilir. Talimat doğrultusunda olay-iş kazası kayıt formu ile
araştırma başlatılır ve kaza araştırma raporu hazırlanır. Acil durumlar yaşandığında
müdahale sağlayabilmek için gerekli yetkinlikte ve yeterlilikte çalışanlarla, acil durum ekipleri
oluşturulmuş ve bunlar acil durum ekipleri listesinde gösterilmiştir. Her bir ekibin içerisinde
yer alan çalışanlara görevleri bildirilmiştir. Güvenlik organizasyon şeması ile de hiyerarşik
yapıları oluşturulmuştur. Ekip içerisinde sertifikaları olanların, ilgili sertifikaları personel
dosyalarında yer almaktadır. Ekip içerisinde yer almayan diğer çalışanlarında sorumlulukları
vardır ve gerek eğitimlerle gerekse tatbikatlarla bilgilenmeleri sağlanmaktadır. Acil durum
tahliye grupları listesinde bu çalışanlar yer almaktadır. Acil durumlarda aranacak kişiler listesi
de sürekli güncel tutulmaktadır. Ekiplerin içerisinden işten çıkan olduğunda, gerekli eğitimler
sonrası hemen yeni bir çalışan görevlendirilmesi yapılmaktadır. Acil durum tahliye grupları
listesi de güncellenmektedir. Acil durumlarda sorun yaşamamak için ekipmanların kontrolü
belirli periyodlarda, acil durum ekipmanları kontrol listesi ile kontrol sağlanmaktadır. Acil
durum yaşandığında, daha önceden planlanarak oluşturulmuş acil durum planının etkinliği
İSG kurulu tarafından değerlendirilmektedir. Gerektiği takdirde güncelleme yoluna
gidilmektedir. Ürün, hizmet, hammadde alımı yaptığımız firmaların çalışanları, acil durum
süreçlerine vakıftır. Acil durumda ziyaretçilerin var olabileceği öngörülerek, risk
değerlendirmesinde yer verilmiştir. Ayrıca ziyaretçiler için, ziyaretçi ve müşteri kabul
talimatına göre yol izlenmektedir. Ziyaretçilere tesise girişleri esnasında ziyaretçi gizlilik
sözleşmesi imzalatılmakta ve kendilerine acil durum kartı verilmektedir. İş kazası ve meslek
hastalığı oluşan durumlarda, iş kazası ve meslek hastalığı bildirim formu doldurularak işlem
başlatılır. İSG risklerini öngörüp önlemek ya da en aza indirmek için oluşturulan tüm bu
süreçler uygulanmakta ve sürekliliği sağlanmaktadır.

87
Referanslar:
PR.xx-Acil Duruma Hazır Olma ve Müdahale Yönetim Prosedürü
TL.xx-Yangın Talimatı
TL.xx-Patlamadan Korunma Talimatı
TL.xx-Ziyaretçi ve Müşteri Kabul Talimatı
TL.xx-İş Kazalarında Yapılacaklar Talimatı
PL.xx-Eğitim Planı
PL.xx-Acil Durum ve Müdahale Planı
PL.xx-Acil Durum Çıkış Planı
RP.xx-Kaza Araştırma Raporu
ŞM.xx-Güvenlik Organizasyon Şeması
LT.xx-İlk Yardım Envanter Listesi
LT.xx-Acil Durum Ekipleri Listesi
LT.xx-Acil Durumlarda Aranacak Kişiler Listesi
LT.xx-Acil Durum Tahliye Grupları Listesi
LT.xx-Acil Durum Ekipmanları Kontrol Listesi
FR.xx-Tatbikat Değerlendirme Formu
FR.xx-Olay- İş Kazası Kayıt Formu
FR.xx-Ziyaretçi Gizlilik Sözleşmesi
FR.xx-Acil Durum Kartı
FR.xx-İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu

3.9. PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki maddelerde; izleme ölçüm analiz ve performans değerlendirme, iç tetkik,

yönetimin gözden geçirmesi konularının ayrıntılarına yer verilmiştir.

3.9.1. İzleme, Ölçüm, Analiz ve Performans Değerlendirme

İzleme ölçüm analiz ve performans değerlendirme; izleme ölçüm analiz ve performans

değerlendirme-genel, uygunluk değerlendirmesi şeklinde alt başlıklarla aşağıda
açıklanmıştır.

3.9.1.1 Genel

TS ISO 45001: 2018 Madde 9.1.1 İzleme, ölçüm, analiz ve performans değerlendirme-Genel:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSG performansını ve İSGYS’nin etkinliğini

değerlendirmesini, bunun için yasalara ve diğer şartlara uygun izleme ve ölçme yöntemleri
belirlemesini ve bu yöntemleri kalibre ederek doğrulmasını ve tüm bunların sonuçlarını da
dokümante edilmiş bilginin muhafazası ile görmeyi, sürekliliğinin sağlanarak da güvence
verilmesini istemektedir. Kuruluşlardan bu konuda belirlemesini istedikleri; yasalar ve diğer
şartların, tanımlanmış tehlike risk ve fırsatların, İSG hedeflerine erişme doğrultusunda
ilerlemesinin, operasyonel ve diğer kontrollerin etkinliğinin izlenip ölçülmesidir. Ayrıca

88
kuruluştan; izleme ve ölçmenin ne zaman gerçekleştirileceğini , ne zaman analiz edileceğini,
ne zaman değerlendirilip iletilmesi gerektiğini belirlemesini bekler.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 9.1.1 İzleme, ölçüm, analiz ve performans
değerlendirme-Genel:

Üretim tesisinde; neyin, ne zaman, nasıl, hangi yöntem ile izlenip ölçüleceğini ve analiz
edip değerlendirileceğini planlayıp, proseslerle dokümante edilmiş bilgiye dönüştürdük. Bu
dokümante edilmiş bilgiler; izleme, ölçme, analiz ve değerlendirme prosedürü, izleme ve
ölçme donanımlarının kontrolü talimatı, izleme ve ölçme plan ve takip tablosudur. Dokümante
edilmiş bu bilgileri uygulayıp, iyileştirici faaliyetlerle süreklilik sağlamaktayız. İSGYS’nin
kapsamı doğrultusunda, planladıklarımızla oluşturduğumuz bu dokümante edilmiş bilgiler
ışığında faaliyetlerimizi gerçekleştirirken, planlanmış sonuçların gerçekleştirilip
gerçekleştirilemediğini görmekteyiz. İzleme ve ölçme faaliyetlerindeki verileri analiz edip
değerlendirdiğimizde, planladığımız sonuçlarda başarısızlıkla karşılaştığımızda; İSGYS’e
uygunluk ve hedeflerimiz doğrultusunda taahhütlerimizi gerçekleştirebilmek için, düzeltici
faaliyetlerle planlamamızı tekrar yapıyor ve proseslerimizi oluşturuyoruz. İzleme ve ölçme
faaliyetlerimizi görüp takip edebilmek için; kim, nasıl, hangi kriterle, hangi periyodlarda, hangi
yöntemle ve ne kadar sürede gerçekleştirileceği şeklinde kısımları içeren, izleme ölçme
listemiz mevcuttur ve güncelliği sağlanmaktadır. Performans izleme ve ölçümlememiz;
ihtiyaçlarımız doğrultusunda objektif tedbirleri, yasalar ve diğer şartları, İSG hedef ve
politikasına ulaşma derecesini, personel ve müşteri memnuniyetlerini, ilgili taraf ve yerel
halkın memnuniyetini, eğitim etkinliklerimizi ve tatbikat değerlemelerimizi, iç ve dış tetkik ile
YGG sonuçlarımızı, ekipmanlarımızın sorun yaratmadan işleyişini, ortam ölçümlerimizi,
dönem içerisinde meydana gelmiş olay, hastalık ve kazaları içermektedir. Bunların ölçüm ve
değerlendirilmesi aşağıdaki adımlara göre gerçekleştirilmektedir;

- Yılda iki defa gerçekleşen; iç tetkik ve yılda bir defa gerçekleşen; dış tetkik
raporları
- Yılda en az bir defa İSGYS’i gözden geçirme için yaptığımız; YGG toplantı
raporu,
- İzleme, ölçme, analiz ve değerlendirme prosedürü doğrultusunda
oluşturduğumuz; İSGYS performans raporu (md. 10.3),
- İSG hedefleri belirleme ve takip planı doğrultusunda sayısal ifadelerle
belirlediğimiz hedeflerimize ulaşma yüzdelerimiz,

89
- Eğitim prosedürü doğrultusunda hazırladığımız; eğitim etkinliğini değerlendirme
formları,
- Acil durum müdahale için yaptığımız tatbikatlar sonrası; tatbikat değerlendirme
formları,
- Değişiklik yönetim prosedürü doğrultusunda değişim gerçekleştirdiğimizde
hazırladığımız; değişiklik yönetim ve kontrol formları,
- Dış kaynaklı dokümante edilmiş bilgi takip listesi güncellliği,
- Yasal ve diğer şartlara uyum için, uygunluk yükümlülükleri ve uygunluğun
değerlendirilmesi prosedürü doğrultusunda gerçekleştirdiğimiz; uygunluk
yükümlülükleri değerlendirme ve kontrol tablosu,
- Güçlü-zayıf yönler ve fırsat-tehditleri belirlemek için yaptığımız; GZFT analizi,
- Fırsatlar, tehlike ve risk tespiti ve değerlendirmesi için yaptığımız; HAZOP
analizi, FMEA analizi, fırsat tehlike ve risk yönetimi tablosu,
- Fırsat tehlike ve risk yönetimi tablosu değerlendirmelerimiz ile; risk analiz ve
değerlendirme raporu,
- Yaşanan herhangi bir meslek hastalığı, olay, iş kazası sonrası tutulan olay- iş
kazası kayıt formu ile oluşturduğumuz kaza araştırma raporları,
- İyileştirme faaliyetlerimizi görmek için analiz ettiğimiz; önleyici faaliyetler, olay
uygunsuzluk ve düzeltici faaliyetler, ramak kala vb. formlar,
- Kuruluş bağlamı ve çalışanlar ile ilgili taraflar prosedürü ile yaptığımız; kuruluş
bağlamı ve çalışanlar ile ilgili taraflar analizi,
- Yetkinlik ve yeterlilik bazlı performans değerlendirme talimatı doğrultusunda
ölçümlendirilen; çalışan performans raporları,
- Anket hazırlama ve değerlendirme talimatı ile yapılan; personel memnuniyet
anketleri,
- Anket hazırlama ve değerlendirme talimatındaki formülasyon ile yapılan;
müşteri memnuniyet anketleri ve müşteriye anketlerin yanında iletilen ve
değerlendirilen; şikayet ve öneri formları,
- Yerel halkın bakış açsıını analiz etmek için yaptığımız; toplumsal görüş
anketleri,
- İç ve dış iletişim prosedürü doğrultusunda olumlu ve olumsuz işleyişi analiz
edebilmek için; iç iletişim ve dış iletişim formları ile gelen evrak ve çıkan evrak
kayıt formları,

90
 - Taşeron-tedarikçi değerlendirme talimatı doğrultusunda yaptığımız; tedarikçi
performans analizi,
- Satın alma sürecinde ürünün güvenlik ve sağlık açısından kontrolünü
yaptığımız; girdi kontrol formları,
- Güvenli ve daha az güvenli makineyi tespit etmek için çıkarttığı arızaları
incelemek için; arıza bildirim kayıt formları,
- Cihaz kalibrasyon raporları,
- Ortam ölçüm raporları

sonuçlarımız doğrultusunda yapılmaktadır. Bu verileri oluşturup, analiz etmemiz ve iyileşme

sağlayabilmemiz için tüm proseslerimizle uygulamada faaliyetlerimiz günceldir ve süreklilik
arz eder.

Referanslar:
PR.xx-İzleme, Ölçme, Analiz ve Değerlendirme Prosedürü
TL.xx-İzleme ve Ölçme Donanımlarının Kontrolü Talimatı
TB.xx-İzleme ve Ölçme Plan ve Takip Tablosu
TB.xx-Uygunluk Yükümlülükleri Değerlendirme ve Kontrol Tablosu
TB.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Yönetimi Tablosu
RP.xx-İç Tetkik Raporu
RP.xx-Dış Tetkik Raporu
RP.xx-YGG Toplantı Raporu
RP.xx-İSGYS Performans Raporu
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
RP.xx-Kaza Araştırma Raporu
RP.xx-Çalışan Performans Raporu
PL.xx-İSG Hedefleri Belirleme ve Takip Planı
AN.xx-Kuruluş Bağlamı Ve Çalışanlar İle İlgili Taraflar Analizi
PL.xx-Baglam Risk Fırsat Etki Degerlendirme Planı
AN.xx-Tedarikçi Performans Analizi
AN.xx-GZFT Analizi
AN.xx-HAZOP Analizi
AN.xx-FMEA Analizi
LT.xx-Dış Kaynaklı Doküman Takip Listesi
FR.xx-Toplumsal Görüş Anketi
FR.xx-Personel Memnuniyet Anketi
FR.xx-Müşteri Memnuniyet Anketi
FR.xx-Şikayet ve Öneri Formu
FR.xx-Eğitim Etkinliğini Değerlendirme Formu
FR.xx-Tatbikat Değerlendirme Formu
FR.xx-Değişiklik Yönetim ve Kontrol Formu
FR.xx-Girdi Kontrol Formu
FR.xx-İç İletişim Formu
FR.xx-Dış İletişim Formu
FR.xx-Gelen Evrak Formu
FR.xx-Çıkan Evrak Formu

91
FR.xx-Ramak Kala Formu
FR.xx-Olay Uygunsuzluk ve Düzeltici Faaliyet Formu
FR.xx-Önleyici Faaliyet Formu
FR.xx-Arıza Bildirim Kayıt Formu
Cihaz Kalibrasyon Raporları
Ortam Ölçüm Raporları

3.9.1.2 Uygunluk değerlendirmesi

TS ISO 45001: 2018 Madde 9.2 Uygunluk değerlendirmesi:

Standard bu maddesinde kuruluştan; uygunluğu değerlendirme yöntemlerini, sıklığını

belirleyip değerlendirmesini ve sonuçlarını dokümante etmesini istemektedir. Bunu yaparken,
yasalara ve diğer şartlara uygunluk durumu idrak edilerek prosesler oluşturmalı ve bilgi
birikiminin sürekliliği sağlanmalıdır.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 9.1.2 Uygunluk değerlendirmesi:

Üretim tesisimizde; 6.1.3. maddesinde belirtildiği üzere, uymak zorunda olduğumuz

yasal ve diğer şartlar düzenli olarak izlenmektedir, değişiklik olduğunda ilgili proseslerimizde
de güncellik sağlayarak, uygulamaların sürekliliğini gerçekleştirmekteyiz. Operasyonel
planlama ve kontrol prosedürü ile uygunluk yükümlülükleri ve uygunluğun değerlendirilmesi
prosedürü doğrultusunda, dış kaynaklı dokümante edilmiş bilgi listesi ayda bir kontrol
edilmekte ve gerektiğinde uygunluk yükümlülükleri değerlendirme ve kontrol tablosu
güncellenmektedir. Böylece uyum sağlanmamış olan yasa ve/veya diğer şartlar tespit
edilmekte, uyulmuş ve uyulmamış şartların yüzdeliği alınarak ölçümlendirme yapılabilmekte
ve uygunluk değerlendirmesi sağlanmaktadır.

Referanslar:
PR.xx-Operasyonel Planlama ve Kontrol Prosedürü
PR.xx-Uygunluk Yükümlülükleri ve Uygunluğun Değerlendirilmesi Prosedürü
LT.xx-Dış Kaynaklı Dokümante Edilmiş Bilgi Listesi
TB.xx-Uygunluk Yükümlülükleri Değerlendirme ve Kontrol Tablosu

3.9.2. İç Tetkik

İç tetkik; iç tetkik-genel ve iç tetkik programı şeklinde alt başlıklarla aşağıda

açıklanmıştır.

92
 3.9.2.1 Genel

TS ISO 45001: 2018 Madde 9.2.1 İç tetkik-Genel:

Standard bu maddesinde kuruluştan; TS ISO 45001 İSGYS standardı şartlarının etkin

uygulanıp uygulanmadığını ve sürekliliğinin sağlanıp sağlanmadığını tespit etmek için, İSG
politikasını, İSG hedeflerini ve İSGYS şartlarını periyodik olarak tetkik etmesini ister.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 9.2.1 İç tetkik-Genel:

Üretim tesisimizde uygulanmakta olan İSGYS’nin; TS ISO 45001 İSGYS standardı

kapsamında faaliyetlerinin uygunluğunun, yeterliliğinin, etkinliğinin kontrolü ve eksiklik ile
uygunsuzlukların tespit edilerek giderilmesi, sürekli iyileştirilmesi ve İSGYS işleyişinin İSG
politikası ve İSG hedeflerine ulaşmada yeterli olup olmadığının takibi için yılda iki kez planlı iç
tetkik yapılmaktadır. Tetkikler; sistematik ve tarafsız bir şekilde belirlenen plan çerçevesinde,
iç tetkik prosedüründe tarif edildiği şekilde gerçekleşmektedir. İç tetkik eğitimi almış
çalışanlardan oluşturulan iç tetkik ekibine, objektif bakış açısı ve tarafsızlık sağlanması için
kendi departmanlarının tetkiki yaptırılmamakta ve çapraz departmanlar şeklinde planlama
doğrultusunda tetkik gerçekleştirilmektedir.

Referanslar:
PR.xx- İç Tetkik Prosedürü

3.9.2.2 İç tetkik programı

TS ISO 45001:2018 Madde 9.2.2 İç tetkik programı:

Standard bu maddesinde kuruluştan; sıklık, yöntem, sorumluluk, danışma, planlama

gereksinimleri, raporlama prosesleri ile önceki tetkik sonuçlarını ve İSG performansını
iyileştirmek için uygunsuzlukların ele alınacağı tetkik programı planlanmasını istemektedir.
Planlamanın her bir tetkikte, tetkik kriterleri ve kapsamının belirlenmesi ve objektif, tarafsız
bir şekilde tetkikini gerçekleştirilmesini beklemektedir. Tetkik sonuçlarının rapor edilmesi ve
yönetimle, tüm çalışanlarla paylaşılmasını ve tetkikin gerçekleştirildiğini göstermek için
dokümante edilmiş bilgilerin muhafazasını istemektedir. Tetkik ekibinde yer alacak kişilerin
yeterlilikleriyle ilgili olarak, ISO 19011 standardına atıf yapmaktadır.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 9.2.2 İç tetkik programı:

Üretim tesisimizde; TS EN ISO 19011: 2018 Yönetim Sistemleri Tetkik Kılavuzu

doğrultusunda ve iç tetkik planına göre yılda iki kez iç tetkik gerçekleştirilir. İç tetkik; İSG

93
yönetim temsilcisi tarafından organize edilir ve yürütülür. Dışardan bir kişi ya da kuruluş
tarafından değil, kendi bünyemizde oluşturduğumuz tetkik ekibi ile gerçekleştirilir. Tetkik
ekibi; TS ISO 45001 İSGYS temel eğitimi ve iç tetkik eğitimi almış, her departmanı ayrı bir
kişi tetkik edecek şekilde yeterli sayıda çalışandan oluşur. Tetkik edecekleri departmanlar ile
herhangi bir şekilde doğrudan sorumluluk taşımayan, tarafsız ve objektif olabilecekleri
şekilde çapraz görevlendirme yapılır ve tetkik edecek kişi ve tetkik edilecek departman
sorumlusu ismi ve tetkik aşamaları, süre, dokümante edilmiş bilgi kodları ile her bir
departman için iç tetkik detay planı oluşturulur. İç tetkik detay planı öncesi, iç tetkik soru
listesinin hazırlanmış olması gerekmektedir. Departman sayısı fazla olduğunda, 1 hafta
boyunca her iş günü, değişik departmanda tetkik gerçekleşir. Tetkik esnasında, üst yönetim
de tetkik edilir. Tetkik haftasından en az 2 hafta önce, tüm çalışanların göreceği ve bileceği
şekilde iç iletişim formu ve anons ile duyuru yapılır. Her bir tetkikçi, tetkik ettiği departmanda
tespit ettiği olay uygunsuzluk ve düzeltici faaliyetlerin yer aldığı iç tetkik formunu doldurur. İç
tetkik formuna herhangi bir uygunsuzluk ya da düzeltici faaliyet yazıldıysa, olay uygunsuzluk
ve düzeltici faaliyet formu açılır. Tetkik sonrası tüm departmanlar için iç tetkik raporu
hazırlanır. Tetkik raporlarının bilgisi üst yönetim ve tüm çalışanlar ile paylaşılır. Olay
uygunsuzluk ve düzeltici faaliyetlerin yerine getirilip getirilmediği ve etkinliği takip tetkikleri ile
kontrol edilmekte ve sonuçları dokümante edilmektedir. Bir sonraki iç tetkikte özellikle o
proses ya da proseslerin ne kadar sağlıklı işleyip işlemediğine dikkat edecek şekilde plan ve
sorular hazırlanır. Tetkik kriterleri, sıklığı, kapsamı, yöntemleri iç tetkik prosedüründe detaylı
olarak anlatılmıştır. İç tetkik sürecine dair tüm dokümante edilmiş bilgiler, dokümante edilmiş
bilgi prosedürü doğrultusunda işlem görüp muhafaza edilir.

Referanslar:
PR.xx- İç Tetkik Prosedürü
PR.xx- Dokümante Edilmiş Bilgi Prosedürü
RP.xx- İç Tetkik Raporu
PL.xx- İç Tetkik Planı
PL.xx- İç Tetkik Planı
LT.xx- İç Tetkik Soru Listesi
FR.xx- İç Tetkik Formu
FR.xx- İç İletişim Formu

94
 3.9.3 Yönetimin Gözden Geçirmesi

TS ISO 45001: 2018 Madde 3.9.3 Yönetimin gözden geçirmesi:

Standard bu maddesinde kuruluş üst yönetiminden; İSGYS’nin uygunluğunu, etkinliğini,

sürekliliğini, yeterliliğini, planlı aralıklarla değerlendirip, güvence altına almasını ve sonuçları
çalışanlar ve çalışan temsilcisine iletmesini ve dokümante edilmiş bu bilgileri muhafaza
etmesini istemektedir. Bunları yaparken girdi olarak beklediği YGG’de değerlendirilecek
hususlar şunlardır;

 Önceki YGG faaliyetlerinin mevcut durumu,

 İSG politikasına ve İSG hedeflerine ulaşma derecesi, risk ve fırsatlar, ilgili
tarafların şartları, yasal ve diğer şartlar,
 Risk, fırsat, danışma, çalışan katılımı, tetkik sonuçları, izleme, ölçme, olay
uygunsuzluk ve düzeltici faaliyetler, olaylar, yasal ve diğer şartlara uygunluk
sonuçlarını kapsayan tüm İSG performansı,
 Etkin bir İSGYS adına kaynak yeterlliği,
 İlgili taraflarla olan iletişimler,
 Sürekli iyileşme fırsatları,

Çıktı olarak beklediği YGG kararları;

 İstenilen sonuçların elde edilmesi için İSGYS’nin yeterliliği, uygunluğu, etkinliği,

sürekliliği,
 Sürekli iyileştirme için fırsatlar,
 İSGYS için gerekli olan herhangi bir değişiklik ihtiyacı,
 Gerekli olan kaynaklar,
 Gerekiyorsa faaliyetler,
 Başka iş prosesleri ile İSGYS’nin gelişimi için fırsatlar,
 Kuruluşun stratejik yönü üzerindeki çıkarımlardır.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 3.9.2 Yönetimin gözden geçirmesi:

Üretim tesisinde İSGYS’nin sürekliliğini sağlamak, ilgili standardın gerekliliklerini ve İSG

politika ve hedeflerini karşılamadaki etkinliğini değerlendirmek için YGG toplantıları yapılır.
Periyodik olarak yılda en az bir kez gerçekleştirilen YGG toplantıları, son gözden geçirme
toplantısından bu yana yapılanları ve İSGYS’nin işlevselliğinden ve sürekli iyileştirildiğinden

95
emin olmak ve daha da geliştirilmesi için neler yapılması gerektiğini içermektedir. YGG
toplantısı, yönetimin gözden geçirmesi prosedürü ele alınarak gerçekleştirilir. YGG
toplantısını, İSG yönetim temsilcisi organize eder ve iç iletişim formu ile katılımcı personele
en az 15 gün önceden bilgilendirmesini yapar. Yöneticiler duyuru hakkında bilgi edindiklerine
dair yazıyı imzalar. İçlerinden katılamayacak olan olursa, toplantıdan en az 2 gün önce, İSG
yönetim temsilcisine yazılı mazeret bilgisi verir. İSG yönetim temsilcisi, departmanlardan
aldığı veriler ile performans raporunu hazırlar ve toplantıdan 3 gün önce tüm katılacak
çalışanlara iletir. YGG toplantısı, performans raporu üzerinden gerçekleşir. Toplantı
başkanlığını genel müdür ve olmadığı durumlarda İSG yönetim temsilcisi gerçekleştirir. İSG
yönetim temsilcisi toplantının raportörlüğünü yapar.

Buna göre yönetimin gözden geçirme girdisi, aşağıdaki bilgileri içerir;

- İSG Politikası, İSG Hedefleri ve proseslerin uygunluğu,

- Yasalara ve diğer şartlara uygunluk,
- İSGYS performans raporu,
- Risk analiz ve değerlendirme raporu,
- Kaza araştırma raporu,
- Bir önceki YGG toplantısında alınmış olan kararların ve sonuçlarının
değerlendirilmesi,
- İlgili taraflarla ve çalışanlarla iletişimler,
- İlgili taraf, toplum, müşteri ve çalışan anketleri (memnuniyet anketleri) sonuçları,
şikâyetlerin durumu, şartları,
- Bir önceki YGG toplantısından sonra gerçekleştirilmiş olan iç tetkik sonuçları,
- Dış tetkik (müşteri ve tedarikçi) sonuçları,
- Olay uygunsuzluk düzeltici ve/veya önleyici faaliyetlerin durumu,
- Tedarikçiler ile ilgili değerlendirme sonuçları,
- İSG ve İSGYS’nini teminine yönelik belge ve raporlar (birimler arası
karşılaştırma, kontrol faaliyetleri vb.),
- İş başı yapan çalışanın ve mevcutta çalışanların eğitim planlamaları ve
faaliyetleri,
- Yönetici ve yönlendirici çalışanların raporları,
- İyileştirme için öneriler,
- İzleme ve ölçme sonuçları,
- Yeni ve mevcut kaynaklar planlaması,

96
 - Yapılan çalışmaların hacmindeki ve tipindeki değişiklikler,
- İSGYS’i etkileyebilecek değişiklikler,
- İSGYS’nin uygulanabilirliği,
- Diğer Konular(varsa),
- Genel değerlendirme ve sonuç.

YGG toplantısına ait rapor aşağıdakiler ile alakalı kararları içermektedir. Buna göre
yönetimin gözden geçirme çıktıları şunlardır;

- Toplantı sonunda gündem çıktıları ise,

- İSGYS’nin yeterliliği, etkinliği, uygunluğu,
- İSGYS’nin sürekli iyileştirilmesi için fırsatlar,
- İSGYS işleyişindeki faaliyetler,
- Yeni proseslerle İSGYS’nin geliştirilmesi fırsatları,
- Kaynak ihtiyaçları,
- Stratejik çıkarımlar,
- Yeni hedefler,
- Ek kararlar.

Toplantı gündemi, görüşülen konular ve toplantıda alınan kararlar, toplantı tutanağı

formuna kaydedilerek ve İSG yönetim temsilcisi tarafından katılımcılardan imzalar alınarak,
birer nüshaları onlara verilecek şekilde dağıtımı gerçekleşir. Toplantıda dokümante edilmiş
tüm bilgiler ile YGG toplantı raporu hazırlanır. Dokümante edilmiş bilgiler, İSG yönetim
temsilcisi tarafından prosedürüne göre muhafaza edilir. Departmanlar, alınan kararları
toplantı tutanakları ile takip eder. Gerçekleştirilecek faaliyetlerin uygulanma tarihi
belirlenerek, ilgili departman sorumluları atanır ve sonuçları bir sonraki YGG toplantısında
görüşülür.

Referanslar:
PR.xx-Yönetimin Gözden Geçirmesi Prosedürü
RP.xx-YGG Toplantı Raporu
PR.xx-Dokümante Edilmiş Bilgi Prosedürü
FR.xx-Toplantı Tutanağı Formu
FR.xx-İç İletişim Formu

97
 3.10. İYİLEŞME

Aşağıdaki maddelerde; iyileştirme-genel, olay uygunsuzluk ve düzeltici faaliyet, sürekli

iyileşme konularının ayrıntılarına yer verilmiştir.

3.10.1. Genel

TS ISO 45001:2018 Madde 10.1 İyileşme-Genel:

Standard bu maddesinde kuruluştan; Madde 9’daki çalışmalar ile iyileştirme fırsatlarını

belirlemesini ve İSGYS’nin beklenen çıktılarına erişmesi için gereken faaliyetleri göstermesini
beklemektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 10.1 İyileşme - Genel:

Üretim tesisimiz; İSG politikasını, İSG hedeflerini, analiz ve raporlarını, fırsat ve

riskleri, olay uygunsuzluk ve düzeltici faaliyetlerini, eğitim ve tatbikatlarının etkinliğinin
değerlendirmelerini, çalışan ve ilgili tarafların memnuniyetlerini, iç ve dış iletişimi, iç tetkik
sonuçları ve dış tetkik raporundaki önerileri, YGG toplantı sonuçlarını ele alarak fırsatları
tespit etmekte ve iyileştirme faaliyetlerini gerçekleştirmektedir.

Referanslar:
PR.xx-Olay Uygunsuzluk ve Düzeltici Faaliyet Prosedürü
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
PR.xx-Yönetimin Gözden Geçirmesi Prosedürü
PR.xx-İç Tetkik Prosedürü
ŞM.xx-Öneri Sistemi İş Akış Şeması
TB.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Yönetimi Tablosu
FR.xx-Olay Uygunsuzluk Ve Düzeltici Faaliyet Formu
FR.xx-Bir Fikrim Var Formu
Dış tetkik raporları

3.10.2. Olay Uygunsuzluk ve Düzeltici Faaliyet

TS ISO 45001:2018 Madde 10.2 Olay uygunsuzluk ve düzeltici faaliyet:

Standard bu maddesinde kuruluştan aşağıdaki konuları gerçekleştirmesini ister;

 Olay veya uygunsuzlukla karşılaştığında, uygunsuzluğu kontrol etmesi, düzeltici

faaliyetleri gerçekleştirmesi ve sonuçları değerlendirmesi,
 Olay veya uygunsuzlukla tekrar karşılaşmamak için, çalışan ve ilgili tarafları da
sürece dahil edip, olay veya uygunsuzluğu gözden geçirme, nedenlerini
belirleme, benzer olayların oluşup oluşmadığını ve uygunsuzlukların potansiyel

98
 olarak ortaya çıkabileceğini öngörüp, kök nedenleri ortadan kaldırmak için
düzeltici faaliyetleri gerçekleştirmesi,
 İSG ve diğer risklerin değerlendirmelerini gözden geçirmesi,
 Gereken her türlü faaliyeti, değişim yönetimi ve kontrol hiyerarşisine uygun
şekilde belirleyip uygulaması,
 Düzeltici faaliyet öncesi değişmiş ve yeni İSG risklerini değerlendirmesi,
 Tüm faaliyetlerin etkinliğini gözden geçirmesi,
 Gerekiyorsa İSGYS’de değişiklik yoluna gitmesi,
 Başlatılacak düzeltici faaliyetin, olayların etkilerine, uygunsuzluğun etkisine ve
potansiyel etkilerine uygun olması,
 Olayları ve uygunsuzluğu tespit edip yönetebilmek için raporlama, araştırma ve
faaliyetleri kapsayan proses belirlemesi,
 Olay yada uygunsuzlukla karşılaşıldığında en kısa sürede raporlama yapılıp,
İSG risklerini azaltmaları,
 Kanıt olarak, olay veya uygunsuzluğun yapısı, sonrasında geliştirilen faaliyeti ve
bu faaliyetin etkinliği ile sonuçlarının muhafaza edilmesi,
 Bu dokümante edilmiş bilgileri çalışanlarla, çalılşan temsilcileri ile ve alakalı
diğer taraflarla paylaşması.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 10.2 Olay uygunsuzluk ve düzeltici faaliyet:

Üretim tesisimiz, olay ve uygunsuzluklar ile karşılaştığında, olay uygunsuzluk ve

düzeltici faaliyet prosedürü doğrultusunda, olay uygunsuzluk ve düzeltici faaliyet formu ile
gerekli faaliyeti başlatır. Standardın beklediği ve prosedürde tanımlanan aşağıdaki
çalışmaları yapar;

- Olay veya uygunsuzluk ile karşılaşıldığında, olay uygunsuzluk ve düzeltme

formu ile faaliyetin başlatılması ve ilgili departmanlara haber verilmesi ve
faaliyetin planlanması,
- Olay ve uygunsuzlukların gözden geçirilip kök sebeplerin tespit edilmesi,
- Gereken düzeltici faaliyetin belirlenmesi ve belirlenen faaliyetin ilgili personel/
personeller tarafından planlanan sürede yerine getirilmesi,
- Planlanan faaliyetlerin yapılıp yapılmadığı ve sonucunun etkinliği sorumluluk
alan kişiler tarafından izlenmesi,

99
 - Çalışan, çalışan temsilcisi ve alakalı ise diğer ilgili taraflarla, olay ve
uygunsuzlukların tekrarlanmaması için faaliyet ihtiyacını değerlendirilmesi,
- Olası sapmaların ve nedenlerinin belirlenmesi ve ortaya çıkma riskini ortadan
kaldırmak veya azaltmak için fırsat, tehlike ve risk değerlendirme süreci için
uygun önlemlerin uygulanması,
- Düzeltici faaliyetin tamamlanması ile formdaki faaliyetin kapatılması, faaliyet
raporunun ve faaliyet sonuçlarının çalışanlarla paylaşılması ve tüm dokümante
edilmiş bilgilerin saklanması,
- Olay uygunsuzluk ve düzeltici faaliyet taleplerinin tüm çalışanlar tarafından
yapılabilmesi ve ilgili çalışanın değerlendirmesi sonucunda planlar oluşturularak
hedefe ulaşılması,
- Fırsat tehlike ve risk değerlendirmenin yapıldığı toplantılarda, olay uygunsuzluk
ve düzeltici faaliyetlerin veri olarak kullanılması ve YGG toplantılarında bunların
görüşülüp, iç tetkik esnasında da bu faaliyetin güncellenmiş son hali üzerinde
durulması.

Referanslar:
PR.xx-Olay Uygunsuzluk ve Düzeltici Faaliyet Prosedürü
PR.xx-Fırsat Tehlike ve Risk Değerlendirme Prosedürü
PR.xx-Yönetimin Gözden Geçirmesi Prosedürü
FR.xx-Olay Uygunsuzluk ve Düzeltici Faaliyet Formu

3.10.3. Sürekli İyileştirme

TS ISO 45001: 2018 Madde 10.3 Sürekli iyileştirme:

Standard bu maddesinde kuruluştan; İSG performansını arttırarak, İSGYS kültürünü

teşvik ederek, İSGYS’nin sürekli iyileştirilmesi faaliyetlerine çalışanların katılımını teşvik
ederek, çalışan ve çalışan temsilcisine sürekli iyileştirme sonuçlarını iletilerek, sürekli
iyileştirmenin kanıtı şeklinde dokümante edilmiş bilgileri muhafaza ederek, İSGYS’nin
yeterliliğini, uygunluğunu, etkinliğini sürekli iyileştirmesini istemektedir.

Üretim Tesisi İSGYS El Kitabı Madde 10.3 Sürekli iyileştirme:

Üretim tesisimiz, İSGYS’nin yeterliliği, etkinliği ve uygunluğu bakımından İSG

performansını arttırmak ve sürekli iyileşmeyi sağlamak için aşağıdaki faaliyetleri
sürdürmektedir;

100
 - Olay ve uygunsuzluk oluşmasını engellemek,
- Olay ve uygunsuzluklarda düzeltici faaliyetler gerçekleştirmek,
- İSG hedef ve amaçlarına erişmek için planlama yapmak,
- Sağlık ve güvenlik kültürü için teşvikte bulunmak,
- Sağlıklı bir iletişimi sağlamak,
- Fırsat tehlike risk belirleme faaliyetleri gerçekleştirmek,
- Kuruluş bağlamını ele almak,
- İç ve dış tetkik ile YGG toplantı tutanağı sonuçlarını dikkate almak,
- İzleme ölçme analiz etme ve değerlendime yapmak,
- Anketler ile geri bildirimleri almak,
- Ramak kala ve çalışan fikrini önemsemek,
- Performans rapor sonuçlarını değerlendirmek,
- Çalışan katılımını teşvik etmek.

Sürekli iyileşmenin kanıtı olarak da, dokümante edilmiş bilginin sürekliliğini

sağlanmakta ve muhafaza etmektedir.

Referanslar:
PL.xx-İSG Hedefleri Belirleme ve Takip Planı
PR.xx-İzleme, Ölçme, Analiz ve Değerlendirme Prosedürü
RP.xx-YGG Toplantı Raporu
RP.xx-İç Tetkik Raporu
RP.xx-İSGYS Performans Raporu
RP.xx-Risk Analiz ve Değerlendirme Raporu
FR.xx-Olay Uygunsuzluk ve Düzeltici Faaliyet Formu
FR.xx-Bir Fikrim Var Formu
FR.xx-Ramak Kala Formu
FR.xx-Personel Memnuniyet Anketi
FR.xx-Müşteri Memnuniyet Anketi
FR.xx-Toplumsal Görüş Anketi
FR.xx-Şikayet ve Öneri Formu
Dış tetkik raporu önerileri

101
 SONUÇ

Birçok ülkenin bir araya gelip, 1996’dan 2013 yılına kadar çıkartılmış olan İSG’ye katkı
sunacak standardlar da ele alınarak, 2013 yılından 2018 yılına kadar uzun ve yorucu bir
çalışma sonucu ortaya çıkan ISO 45001, insana verilen önem ve değeri göstermektedir.
İşletmelerin de bu bilinçle hareket etmeleri ve önce işletmesine ve kendi çalışanlarına,
sonrada dolaylı yoldan topluma ve ülkeye katkı sağlamaları gerekmektedir. İşletmelerin
ayakta kalması için sadece kaliteli ürün ve/veya hizmet üretimi ile müşteri memnuniyeti
sağlamak değil, güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı sağlayıp, çalışan ve ilgili tarafların da
memnuniyetini kazanmak artık önemli hale gelmiştir. Bu önemin farkındalığı ile gerekli
çalışmaları gerçekleştiren işletmeler, önce kendilerine sonra da dolaylı yoldan ülke
ekonomisine ve gelişimine büyük bir katkı sağlamaktadır. Bu kadar önemli bir standardın, her
işletmede kurulması ve sağlıklı bir şekilde uygulanması için, devlet de mevzuatlarda buna yer
vermeli ve gerekli olan teşvik ve desteklerle işletmelerde bu sistem kurulumunun
gerçekleştirilmesini sağlamalıdır. Her bir sistemde olduğu gibi, ISO 45001 sistemini de kurup
sağlıklı bir şekilde işletmek ve sürekli iyileştirmesini sağlamak, ilk etapta maddi ve manevi
açıdan zahmetli gelse de, ileriki zamanlar için işletmenin kayıplarını azaltıp ve hatta yok edip,
kazançlarını çoğaltarak, çalışan sağlığını koruyup, toplumsal bir kültür de oluşturacaktır.

ISO 45001’e ek olarak; ISO 9001 kalite yönetim sistemi, ISO 14001 çevre yönetim
sistemi, ISO 31000 risk yönetim sistemi standardları ile de bu sistemlerin kurulması
işletmelere fayda sağlayacaktır. Kurulacak tüm sistemlerin bir arada bir uyum içerisinde
işleyiş göstermesi için, hepsi ile birlikte bir entegre sistem oluşturulması yerinde olacaktır.
Ayrıca firmalar; hizmet ve faaliyetleri kapsamında, gerekli sistem tercihleri ile yeni sistem
eklemeleri yapabilirler.

Sonuç olarak; bu çalışmada, bir üretim tesisinde TS ISO 45001: 2018 iş sağlığı ve
güvenliği yönetim sisteminin uygulanma yöntemleri ve İSGYS belgesine ve sistemine sahip
olunabilmesi için yapılması gerekenlere dair yol gösterici olmaya çalışılmıştır. Bunun için; ilk
bölümde kalite kavramına, kalitenin gelişimine, TKY ve yönetim sistemlerine, standardların
oluşumuna ve bunu sağlayan kuruluşlara temel konular olduğu için değinilmiştir. İkinci
bölümde İSGYS’nin ne olduğuna, amaç ve önemine, işletmelere sağladığı faydalara, İSGYS
departmanına ve İSGYS kurulumunda izlenecek yollar ile belgelendirme sürecinden
bahsedilmiştir. Üçüncü bölüme ise; işletmelerin hizmet ve faaliyetlerini göz önünde

102
bulundurup, geliştirilerek, İSGYS kurulması ve belgelenme yoluna gidebilmesi için yol
gösterici bir çalışma hazırlanmıştır.

Önemli olan tüm bu çalışmaların kağıt üzerinde kalmamasıdır. Belge almaktan ziyade,
işletmeyi ve toplumu ileri taşıyacak örnek bir işletme ve örnek bir ülke olma düşüncesi ile
hareket edildiğinde ancak standard doğrultusunda amaçlanan çıktılara ulaşılmış olunacaktır.
Bunun için önce işverenin, sonra üst yöneticilerin, çalışanların ve ilgili tarafların desteğini
almak ve her faaliyette birlik içinde hareket edebilmek çok önemlidir. Bu da; işverenin
değişimi gerçekten istemesi, gerçek amacı doğrultusunda bir düşünce ile çalışanlarına bu
isteğini göstermesi ve kendilerinden de aynı düşünce ile beklenti içerisinde bulunmalarını
beklemesi şeklinde yola çıkılmalıdır. Bu yola çıkış sonrası; eğitimlerle, tatbikatlarla, standard
taleplerinin karşılanmasıyla ve gerçekleştirilen tüm faaliyetlerle hedefe ulaşılabilir. Ama
ulaşılan her bir hedef sonrası yeni belirlenecek hedefler de, sürekli iyileştirme çalışmalarını
içereceğinden, her daim güncel ve işleyen bir sistem oluşturulmuş olacaktır. Unutulmamalıdır
ki; her bir işletme, insana verdiği değer ile beraber ileriki kuşaklara İSG kültürünü de
aşılamaya ve medeni ülkeler seviyesine erişmemize olanak sağlayacaktır.

103
 KAYNAKÇA

6331-İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, (2012, 30 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 28339).
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 52. 5 Mayıs 2021 tarihinde
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6331.pdf adresinden alınmıştır.

Açık, S. (2006). Toplam kalite yönetimi ile tam zamanında üretim sisteminin birlikte
kullanılması ve bir uygulama (Doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Erzurum.

Akpınar, T. ve Çakmakkaya, B. Y. (2014). İş sağlığı ve güvenliği açısından işverenlerin risk

değerlendirme yükümlülüğü. İstanbul: Çalışma ve Toplum Dergisi, 1.

Aydın, F. (2010). İş sağlığı ve güvenliği kavramının toplam kalite yönetimi açısından

irdelenmesi ve gemi inşaa sanayinde (Tuzla tersaneler bölgesi) bir araştırma (Yüksek
lisans tezi). T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı
Uluslar Arası Kalite Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul.

Balkır, Z. G. (2012). İş sağlığı ve güvenliği hakkının korunması işverenin iş sağlığı ve

güvenliği organizasyonu. Sosyal Güvenlik Dergisi, 21, 56-91.

Barutçugil, İ. (2004), Stratejik İnsan kaynakları yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayınları:59,

Yönetim Dizisi:15.

Bilgin, A. C. ve Ergör, A. (2020). İş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri için bir yetkinlik alanı
olarak işyeri yönerge yazımı. İstanbul: Çalışma ve Toplum Dergisi, 3.

Bergman, B. ve Klefsjö, B. (1994). Quality. Berkshire - England: Mcgraw-Hıll, 16/54/56/314.

Çelik, M. ve Taşar, H. (2012). Eğitimde toplam kalite bilinci üzerine bir inceleme: Adıyaman
örneği. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(2), 1-12.

Çorlu, B. (2006). Kalite çevre iş sağlğı ve güvenlliği entegre yönetim sistemleri ve bir
uygulama (Yüksek lisans tezi). T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
İşletme Anabilim Dalı Uluslararası Kalite Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul.

Darabont, D. C., Antonov, A. E. ve Bejinariu, C. (2017). Key elements on implementing an

occupational health and safety management system using ISO 45001 standard. Matec
Web Of Conferences, 121.

Darabont, D. C., Bejinariu, C., Ionita, I., Sava, M. A. B., Baciu, C. ve Baciu, E. R. (2018).
Consıderatıons on ımprovıng occupatıonal health and safety performance ın
companıes usıng ISO 45001 standard. Environmental Engineering and Management
Journal, 11, 2711-2718.

Demir, S. (2016). İnsan kaynakları yönetiminin bir fonksiyonu olarak iş sağlığı ve güvenliği
(Yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bursa.

104
Dereli, C. (2011). Bir çikolata üretim tesisinde kalite yönetim sisteminin kurulması (Yüksek
lisans tezi). T.C. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.

Doğan, İ. ve Tütüncü, Ö. (2003). Hizmet işletmelerinde toplam kalite kapsamında: ISO 9001:
2000. İzmir: D.E.Ü. Rektörlük Matbaası.

Efil, İ. (1999). Toplam kalite yönetimi ve ISO 9000 kalite güvence sistemi. İstanbul: Alfa
Basım.

Eravcı, B. D. (2019). 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmelikleri

çerçevesinde işverenin yükümlülükleri. Ankara: HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum
Dergisi, 8(22), 330- 355.

Ersoy, M. S. ve Ersoy, A. (2015). Kalite yönetim toplam kalite yönetimi ve kalite denetimi
(2.Baskı). Ankara: İmaj Yayınevi.

Ewertowskı, T. (2018). Doskonalenıe systemu zgłaszanıa zdarzeń nıepożądanych w

organızacjach w kontekścıe wdrażanıa przez nıe normy ISO 45001:2018. Zeszyty
Naukowe Politechnıkı Poznanskıej Organizacja i Zarządzanie, 78.

Fındıkçı, İ. (2003). İnsan Kaynakları Yönetimi (5. Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.

Gök, B. (2000). Kalite çevre iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinin entegrasyonu

(Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Gökpınar, E. (2015). Petrol doğalgaz jeotermal sondaj sektöründe ISO 9001:2008 kalite
yönetim sisteminin kurulması (Yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul.

Gürgen, H. (1997). Örgütlerde iletişim kalitesi. İstanbul: Der Yayınları.

Halis, M. (2013). Toplam kalite yönetimi ve ISO 9000 kalite yönetim sistemleri (2.Baskı).
Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Hammurabi Kanunları Nelerdir? – 282 Madde, (2015). Tarih Bilimi web sayfası. 05 Mayıs
2021 tarihinde https://www.tarihbilimi.gen.tr/hammurabi-kanunlari/#Hammurabi-
Kanunlari-Maddeleri adresinden erişildi.

ISO 9000:2008, (t.y.). Vikipedi Özgür Ansiklopedi web sayfası. 05 Mayıs 2021 tarihinde
https://tr.wikipedia.org/wiki/ISO_9000:2008 adresinden erişildi.

ISO 9001 tarihsel gelişimi, (t.y.). Bilkalite Com web sayfası. 05 Mayıs 2021 tarihinde
https://www.bilkalite.com/iso-9001-tarihsel-gelisimi.html adresinden erişildi.

ISO, (t.y.a). ISO 45001 occupational health and safety. Uluslararası Organizasyon
Standardizasyon Web sayfası, 05 Mayıs 2021 tarihinde https://www.iso.org/publication/
PUB100427.html adresinden erişildi.

ISO, (t.y.b). ISO 45001 ISO 45001:2018 occupational health and safety management
systems - A practical guide for small organizations. Uluslararası Organizasyon

105
 Standardizasyon Web sayfası, 05 Mayıs 2021 tarihinde https://www.iso.org/publication/
PUB100451.html adresinden erişildi.

Jones, R. (2018). ISO 45001 and the evolution of occupational health and safety
management systems. Msc Cfiosh Euroshm Frsph Mcipr Piema, The Institution of
Occupational Safety And Health, Leicestershire.

Kaizen İnstitute, (t.y.). Kaizen Institute web sayfası. 05 Mayıs 2021 tarihinde
https://tr.kaizen.com/about-us.html#tarih%C3%A7e adresinden erişildi.

Karacan, E. ve Erdoğan, Ö. N. (2011). İşçi sağlığı ve iş güvenliğine insan kaynakları yönetimi

fonksiyonları açısından çözümsel bir yaklaşım. Kocaeli : Kocaeli Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 102-116.

Kılkış, İ. (2013). İş sağlığı ve güvenliğinde yeni dönem: 6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği
Kanunu (İSGK). Bursa: İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15(1), 17-
41.

Morgado, L., Silva F. J. G. ve Fonseca, L. M. (2019). Mapping occupational health and

safety management systems in Portugal: outlook for ISO 45001:2018 adoption. 29th
International Conference on Flexible Automation and Intelligent Manufacturing, 24-28
June 2019 Limerick, Ireland. 755- 764.

Navarrete, J. S. F. (2018). Diseño de un sistema de gestión de la seguridad y salud

ocupacional para la administración de la empresa Prefabricados De Concreto Flores
basado en la norma ISO 45001. Pontificia Universidad Catolica Del Ecuador Facultad
De Ingenieria Ingenieria Civil, Ekvador.

Neag, P. N., Ivascu, L. ve Draghici, A. (2020). A debate on issues regarding the new ISO
45001:2018 standard adoption. Matec Web Of Conferences, 305.

Ohsas 18001 Tarihsel Gelişimi, (t.y.). Pro Danışmanlık web sayfası. 05 Mayıs 2021 tarihinde
https://www.iso9001-belgesi.net/ohsas-18001-belgesi-tarihsel-gelisimi-is-sagligi-ve-
guvenligi-belgesi.php adresinden erişildi.

Özevren, M. (2000). Toplam kalite yönetimi, temel kavramlar ve uygulamalar. İstanbul: Alfa
Yayınları.

Özkılıç, Ö. (2005). İş sağlığı ve güvenliği, yönetim sistemleri ve risk değerlendirme

metodolojileri. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu TİSK, Ankara.

Özveri, M. (2005-2009 Dönemi Çalışma Raporu). İşverenlerin işyerlerinde işçi sağlığı ve iş

güvenliğine ilişkin yerine getirmedikleri yükümlülükleri. Selüloz-İş Sendikası Çalışma
Raporu, 17. Olağan Genel Kurulu, 2005-2009 Dönemi Çalışma Raporu, İzmit: Çınar
Tanıtım Matbaacılık.

Pacheco, S. R. N. (2019). Implementação da ISO 45001:2018 na aveleda s.a. mestrado em

gestão ıntegrada da qualidade ambiente e segurança. Escola Superıor De Tecnologıa
E Gestão Polıtécnıco. Do Porto, Santa Eulália.

106
Readings ve Meanings, (t.y.). All the Kanji on the Level 3 Test: #6. 05 Mayıs 2021 tarihinde
http://thejapanesepage.com/node/kanji/kanji3f.htm adresinden erişildi.

Renáta, K. ve Petrai, S. (2014). The new health and safety standard ISO 45001:2016 and its
planned changes. Internatıonal Journal Of Interdıscıplınarıty In Theory And Practıce, 3.

Saizarbitoria, I. H., Boiral, O. ve Ibarloza, A. (2020). ISO 45001 and controversial

transnational private regulation for occupational health and safety. Research Gate in
International Labour Review, 3.

Saizarbitoria, I. H. (2019). ISO 9001, ISO 14001, and new management standards.
Measuring Operations Performance, Berlin.

Sarp, N (2014); Toplam kalite yönetimi uygulamaları (1.Baskı). KKTC-Lefke: Siyasal

Kitabevi.

Serin, G. ve Çuhadar, M. T. (2015). İş güvenliği ve sağlığı yönetim sistemi. Isparta: SDU

Teknik Bilimler Dergisi, 5(2), 44-59.

Standardizasyon, (t.y.). Vikipedi Özgür ansiklopedi web sayfası. 05 Mayıs 2021 tarihinde
https://tr.wikipedia.org/wiki/Standardizasyon adresinden erişildi.

Standardizasyonun tarihi gelişimi, (t.y.). Vikipedi Özgür ansiklopedi web sayfası. 05 Mayıs
2021 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/ISO_9000#Standardizasyon adresinden
erişildi.

Süzek, S. (2018). İş hukuku (genel esaslar-bireysel iş hukuku) (16. Baskı). İstanbul: Beta
Yayınevi.

Şimşek, H. (2020). İç kontrol sistemi ve yönetsel karar verme ilişkileri üzerine nitel bir
araştırma (Yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü,
Bursa.

Tan, F. Z. ve Çalışkan, S. (2018). Yöneticilerin iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarına yönelik

algılarının analizi üzerine bir araştırma. Zonguldak: Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği
Dergisi, 2(1), 31-44.

Taner, B. (1999). Toplam kalite yönetiminde başarı sağlamada liderin rolü: turizm
işletmelerinden örnekler. TUGEV Turizmde Seçme Makaleler, 31 (48) Mart. İstanbul:
Turizm Geliştirme ve Eğitim Vakfı Yayını.

Taner, B. ve Kaya, İ. (2005). Toplam kalite yönetimi’nin başarıyla uygulanma esasları – Bir
hizmet işletmesi örneği. Dergipark web sayfası makalesi. 05 Mayıs 2021 tarihinde
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/50210 adresinden erişildi.

TSE Duyurular, (2018). TS ISO 45001:2018 İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi

belgelendirme faaliyetimiz başlamıştır. TSE web sayfası. 05 Mayıs 2021 tarihinde
https://www.tse.org.tr/Icerik/DuyuruDetay?DuyuruID=5687#:~:text=Uluslararas%C4%B
1%20Standardizasyon%20Organizasyonu%20(ISO)%20taraf%C4%B1ndan,tarihinde%
20T%C3%BCrk%20Standard%C4%B1%20olarak%20yay%C4%B1nlanm%C4%B1%C
5%9Ft%C4%B1r. adresinden erişildi.

107
TSE, (2018). TS ISO 45001-2018 İş sağlığı ve güvenliği sistemleri — Şartlar ve kullanım
kılavuzu.

TSE, (t.y.-a) Belgelendirme Yapılan Sistemler 9001 - Kalite Yönetim Sistemi. TSE web
sayfası 05 Mayıs 2021 tarihinde https://www.tse.org.tr/IcerikDetay?ID=2438&
ParentID=62 adresinden erişildi.

TSE, (t.y.-b) Belgelendirme Yapılan Sistemler 14001 - Çevre Yönetim Sistemi. TSE web
sayfası. 05 Mayıs 2021 tarihinde https://www.tse.org.tr/IcerikDetay?ID=2438&
ParentID=65 adresinden erişildi.

TSE, (t.y.-c). TSE’nin kuruluşu. TSE web sayfası. 05 Mayıs 2021 tarihinde
https://www.tse.org.tr/Hakkimizda adresinden erişildi.

Tumbaco, S. L. C. , Alcivar, B. J. L. ve Merchán, S. M. R. (2016). Sistema de Seguridad y

Salud en el Trabajo. Transición de las OHSAS 18001:2007 a la nueva ISO 45001.
Revista Publicando, 3(9). 2016, 638-648. ISSN 1390-9304.

Uçan, C. ve Savaş, A. T. (2020). İşletmelerde iş sağlığı ve güvenliğinin iyileştirilmesi

amacıyla altı sigma kalite yönetim sistemi ile model oluşturulması. İstanbul: İş Sağlığı
ve Güvenliği Akademi Dergisi, 3(3), 206-220.

Uryan, B. (2002). Toplam Kalite Yönetimi. Mevzuat Dergisi, 55. doi: 1306/0767. Elektronik
dergi. 05 Mayıs 2021 tarihinde https://www.mevzuatdergisi.com/ 2002/07a/02.htm
adresinden erişildi.

Usta, H., Yavuz, H. İ. ve Farımaz, H. (2017). İş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminde

dokümantasyon. İstanbul: Gedik Üniversitesi ve OHSC İstanbul Yayını.

WorkSafe, (2017). Writing for health and safety: guidance for workplace health and safety
writers. New Zealand. 5 Mayıs 2021 tarihinde https://worksafe.govt.nz/the-toolshed/
tools/writing-health-and-safety-documents-for-your-workplace/ adresinden alınmıştır.

WorkSafeBC, (2017). How to ımplement a formal occupational health and safety program.
Workers’ Compensation Board of British Columbia. 5 Mayıs 2021 tarihinde
https://eca.bc.ca/wp-content/uploads/2019/06/howtoimplement_ohs-pdf-en.pdf
adresinden alınmıştır.

Yakut, A. ve Akbıyıklı, R. (2013). İşçi sağlığı ve güvenliği yönetimi ile toplam kalite yönetimi
sistemleri veri analizi incelemesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü
Dergisi, 17(1), 97-103.

Yanar, A. A. ve Arlı, M. (2012). Kanunname-İ İhtisab-I Bursa’nın dokuma kumaşlar ve

giysiler açısından değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim
Fakültesi Dergisi, Sayı: 28, s.60-68. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Yılmaz, F. (2009). Küreselleşme sürecinde gelişmekte olan ülkelerde ve Türkiye’de iş sağlığı

ve güvenliği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1).

108
Yörük, S. (2014). Kalite yönetim sistemlerinin kurulumu ve nakliye firmasında uygulama
deneyimi (Yüksek lisans tezi). T.C. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Uluslararası Ticaret Ve Lojistik Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul.

Zengin, M. A. (t.y.). Ondokuz Mayıs Üniversitesi ders notu [PowerPoint slaytı]. 05 Mayıs
2021 tarihinde https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/mehmetali.zengin/133002/
isg101sunumpunite5.pdf adresinden erişildi.

Ткаченко, A. В. (2018). О международном стандарте ISO 45001:2018. Rusya:

Occupational Safety in Industry, 5.

109
 EK-1
EL KİTABI KAPAĞI ÖRNEĞİ

110
 EK-2
İSG YÖNETİM SİSTEMİ STANDARDININ MADDE BAŞLIKLARI

111
 EK- 3
DOKÜMANTE EDİLMİŞ BİLGİLERİN GÜNCEL TAKİP LİSTESİ

112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
 EK- 4
DIŞ KAYNAKLI DOKÜMAN TAKİP LİSTESİ

131
132
133
134
135
136
137
138