Betonarme 1 1

ESKEHR OSMANGAZ ÜNVERSTES
MÜHENDSLK MMARLIK FAKÜLTES

naat Mühendislii Bölümü
 Ders Notları



 
Prof. Dr.Prof.
Ahmet TOPÇU,
Dr. Ahmet Betonarme
TOPÇU, I, Eskiehir
Betonarme I, EskiehirOsmangazi Üniversitesi,
Osmangazi Üniversitesi, 2010,
2011, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu
http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 1 1
Önsöz
Deerli örencilerim,
Bu sunu ders notlarında ilgili yönetmeliklere ve ders kitabı olarak önerilen kitaplara yer yer gönderme yapılmaktadır.
Betonarmeyi anlayabilmek, kalıcı bilgiler edinebilmek, ders ve sonrası baarılı olabilmek için:
•Derslere devam etmenizi, dinlemenizi,

•Ders kitapları ve önemli yönetmeliklerin güncellenmi olanlarını temin etmenizi,
•Gönderme yapılan kaynakları ders sonrası mutlaka okumanızı, yorumlamanızı, arkadalarınız ve öretim üyesi ile konuyu tartımanızı,
•Ezberden iddetle kaçınarak sorgulayıcı, yorumlayıcı ve çözümleyici olmanızı,
•Çözülmü örnekleri ders sonrası satır-satır ve yazarak tekrar çözmenizi, eksiklerinizi belirleyerek gidermenizi,
•Karınıza çıkan her inaatı özenle gözlemenizi,
•Mesleinize yönelik her kaynaı, zaman içerisinde, kütüphanenize eklemenizi,
•Bilgisayar kullanımı becerinizi gelitirmenizi, uygulamada youn kullanılan en az bir Statik-Betonarme yazılımını zaman kaybetmeden örenmenizi,
•naat sektöründeki gelimeleri günübirlik izlemenizi, internetten sürekli yararlanmanızı,
Öneririm.
Siz nasıl örenmek istersiniz?
Örenmenin bedeli:
Önceden örenenler indirimli fiyattan örenir
Otoriteden örenenler özgürlük bedeliyle örenir
Deneyerek örenenler etiket fiyatından örenir
Hayattan örenenler gecikme zammıyla örenir
Hayattan da örenemeyenler boa gitmi hayatlarıyla örenirler
Arthur Miller
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskiehir Osmangazi Üniversitesi, 2011, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 2
Sınavlar, devam, itiraz, kaynaklar, yönetmelikler, dier
Ders : 1514x6339 BETONARME I (3+2) 4 (Reinforced Concrete I)
Önart: Yapı statii I dersini almı olmak (öneri)
Derslik: M4 - A217
Öretim üyesi: Prof.Dr. Ahmet TOPÇU Oda: M4-A311
Tel.: 0 222 239 37 50/3238
E-Posta: ogu.ahmet.topcu@gmail.com
nternet: http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu
Sınavlar ve aırlıkları:
1. Yarıyıl içi sınavı: %25, 2. Yarıyıl içi sınavı: %25, Final: %50.
1.ve 2. Öretimin tüm gruplarının sınavları aynı gün aynı saatte aynı sorularla yapılacak ve deerlendirme ortak olacaktır.
Sınavlarda kitap ve notlar açıktır.
Geçerli örenci belgesi olmayanlar sınava alınmaz!
Devam:
Yoklama yapılmayacak, herkes devamlı sayılacaktır. Ancak, baarılı olabilmeniz için devam etmeniz önerilir.
Telafi sınavları:
Yazılı olarak yapılacak telafi sınavında, hangi sınavın telafisi olduuna bakılmaksızın, örenci tüm konulardan sorumlu olacaktır.
Sınav sonuçlarına itiraz:

Eskiehir Osmangazi Üniversitesi Önlisans Lisans Öretim ve Sınav Yönetmeliinde belirtilen yol izlenir.
Kaynaklar (Reading List): 

1. Celep, Z., (2009). Betonarme Yapılar, TÜ, stanbul.
2. Doangün, A. (2008). Betonarme Yapıların Hesap ve Tasarımı, Birsen Yayınevi, stanbul.
3. Ersoy, U., Özcebe, G. (2004). Betonarme , Evrim Yayınevi, stanbul.
4. Ersoy, U., Özcebe, G. , Tankut, T. (2003). Reinforced Concrete, ODTÜ, Ankara.   
Tablolar(Tables):
5. Aydın, M. R. (2002). Betonarme Hesap Tabloları, Eskiehir Osmangazi Üniversitesi yayın No: 071, Eskiehir.
6. Aydın, M. R., Akgün, Ö. R., Topçu, A. (1991). Betonarme Kolon Tabloları, Eskiehir.
7. Bakır, E., Bakır, A., R. (1986). Kolon ve Perde Donatı Tabloları, (Taıma Gücü Yöntemi), Ankara.
Önemli Yönetmelikler (National Codes):

8.TS 498 (1997). Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Deerleri, TSE.
9.TS ISO 9194 (1997). Yapıların Projelendirilme Esasları-Taıyıcı Olan ve Olmayan Elemanlar-Depolanmı malzemeler-Younluk, TSE.
10.TS 500 (2000). Betonarme Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları, Türk Standardları Enstitüsü.
11.TS 708 (2010). Çelik-Betonarme için-Donatı Çelii, Türk Standardları Enstitüsü.
12.Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, 2007. Bayındırlık Bakanlıı. Deiiklik: 03.05.2007.
13.Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, Yerleim Birimleri ve Deprem Bölgeleri, 1996. Bayındırlık Bakanlıı.
Dier:
Yapı Statii I dersini almamı veya devamsız kalmı olan örenci bu dersi almamalıdır.
Güncel yönetmeliklerin zamanında temin edilmesi ve hesap makinesini örencinin yanında bulundurması yararınadır.
Güncel ders notlarını http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu adresinden indirebilirsiniz.
Bu derste ne, nasıl örenilecek?




Betonarme I in konuları:





Çimento, agrega, su, karıım(öz bilgiler)



 
Beton, beton sınıfları, mekanik özellikleri, davranı




Çelik, çelik sınıfları, mekanik özellikleri, davranı.

 Kiriler, davranı, taıma gücü, boyutlandırma, çizim


 Kolonlar, davranı, boyutlandırma, çizim
Betonarme II nin konuları:

Taıyıcı sistemin seçimi, nerelere kiri, kolon döeme konur?
Boyutları nasıl seçilir? Kalıp planı hazırlanması, düzensizlikler.


Yapıya etkiyen yükler, yük analizi



Döemeler, döeme tipleri, modelleme-analiz-çizim



Temeller, temel tipleri, modelleme- analiz-çizim



 

Öneri:
Güncel ders notlarını http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu/ indirerek derslerde yanınızda bulundurunuz. Ders notunun aynısı sınıfta projektör ile sunulacaktır. Derste
sunuyu izleyiniz, okumaya çalımayınız, sadece anlatılanları dinleyiniz. Gerekirse, ders notlarının üzerine küçük notlar ekleyiniz. Ders sonrası ilenen konuyu ders
notlarınızdan okuyunuz, dinlediklerinizi pekletiriniz, eksiklerinizi gideriniz.
çerik
çerik:
Dersin amacı, betonarme elemanların davranıını ve tasarım ilkelerini kavratmaktır. çerik öyledir: Çimento, su, agrega, beton,
karıım, bakım, katkı maddeleri. Beton ve donatı çeliinin mekanik özellikleri, beton ve çelik sınıfları. Büzülme, sünme etkisi.
Betonarme davranıı, taıma gücü varsayımları. Yapı güvenlii. Betonarme kısa kolonlar ve kolon tipleri, sargı donatısının önemi,
minimum koullar (Türk Standardları). Betonarme kiriler, kiri tipleri. Basit eilme etkisindeki kirilerin davranıı, taıma gücünün
belirlenmesi, boyutlandırma. Minimum koullar. Kesme dayanımı ve donatısı. Eksenel basınç ve iki eksenli eilmee çalıan
kolonlar, boyutlandırma.
Content:
The main aim of the course is to introduce the behaviour and design principles of reinforced concrete members. Content of the
course is as follows: Cement, water, aggregates, concrete mixture, admixtures. Mechanical properties of concrete and reinforcing
steel. Mechanical behaviour of concrete. Assumptions for limit state design. Safety factors for material and loads. Reinforced
concrete short columns, types of columns, importance of binder, minimal conditions (National codes). Reinforced concrete beams,
types of beams, behaviour of the beam in pure bending. Capacity and design of the beam, minimal conditions. Shear strength and
reinforcement. Axially and eccentrically loaded columns, design of columns.
By the end of this module students will be able to:

Dersin örenciye kazandıracaı beceriler: 1.Know material properties
1.Malzemeyi tanıma 2.Understand the behaviour of concrete.
2.Betonun davranıını anlama
3.Understand the behaviour of concrete members.
3.Betonarme elemanların davranıını kavrama
4.Learn how to design and draw the concrete members.
4.Kolon ve kirilerin tasarım ve çizim ilkeleri bilgisi
5.Use the related national codes.
5.lgili Türk Standardları bilgisi
GR: Genel bilgiler, tanımlar
Betonarmenin balangıcı 1850 yılıdır. Beton ve betonarme son 160 yılın en önemli yapı malzemesi olmutur. Tüm dünyada yapı malzemesi olarak öncelikle kullanılmaktadır. Bir
yıl içinde kullanılan beton miktarı yaklaık 6 milyar tondur. Dünya nüfusu da yaklaık 6 milyar olduuna göre kii baına yılda 1 ton beton üretilmektedir. Türkiye’de kii baına
üretim yaklaık bunun yarısı, 0.5 ton/yıl dır.
Betonarme neden bu denli kabul görmütür? Özde nedenler aaıdaki gibi sıralanabilir:
•istenilen her eklin verilebilmesi
•Basınç dayanımının yüksek olması
•Ana malzemesi olan çimento, çelik ve suyun yerel temin edilebilmesi
•Yerel imkanlarla üretilebilmesi
•Nitelikli elemana fazla gereksinimi olmaması
•Ölçü toleransının yüksek oluu (1-2 santimlik kalıp hatası sorun yaratmaz)
•Üretim için fazla enerji gerektirmemesi
•Ekonomik olması
•Hemen hiç bakım gerektirmemesi
•Uzun ömürlü olması
•Yangına dayanıklı olması.
•Su, rutubet ve asitli ortama dayanıklı olması
Enerji gereksinimine açıklık getirilirse; 1 m3 çelik üretmek için yaklaık 50 birim enerji gerekirken aynı miktarda beton üretmek için 4 birim enerji gerekir.
Beton: Çimento, agrega (kum, çakıl, kırmata), su ve gerekirse kimyasal katkı maddelerinin bilinçli karıımından oluan kompozit bir malzeme; yapay bir tatır. Beton hamuru
ya iken plastik olmasına, istenilen eklin verilmesine karın 10 saat içinde katılaarak zamanla sertleir ve yüksek basınca dayanıklı duruma gelir.
Betonarme: Beton yüksek basınç gerilmesine dayanıklı olmasına karın çekme kuvvetine hemen hiç dayanamaz. Bu özrünü gidermek için beton içerisine, çekme bölgelerine,
çelik çubuklar konur. Oluan bu malzemeye betonarme denir. Çelik betona rastgele deil, bilinçli yerletirilmek zorundadır. Betonarme dersi çelik çubukların nereye, ne kadar,
nasıl yerletirileceini öretir.
Betonarme yapı: Taıyıcı elemanları(kolon, kiri, döeme, temel) betonarme olarak ina edilen yapı.
Birdöküm yapı: Kolon, kiri, döeme gibi elemanları antiyede(yapı inaat alanında) iskele ve kalıp yapılarak aynı anda bir bütün olarak betonlanan yapı.
Öndöküm yapı: Kolon, kiri, döeme gibi elemanlari fabrikada ayrı ayrı betonlanan, antiyeye taınarak monte edilen yapı.
Prefabrik yapı = Öndöküm yapı.
Hazır beton: Beton santralında hazırlanan, antiyeye taınarak yerine dökülen beton.
antiye betonu: antiyede karılarak yerine dökülen beton.
Yerinde dökme beton: Öndküm olmayan, antiyeye getirilerek yerine dökülen hazır beton veya antiyede karılarak yerine dökülen beton.
Öngermeli eleman: Betonlama öncesi çelik çubuklarına çekme kuvveti uygulanmı, betonu dökülüp sertleince kuvveti sıfırlanmı, basınç gerilmesi altında olan prefabrik
eleman.
Ardgermeli eleman: Kılıflı çelik çubukları yerine yerletirilip betonlanan, beton sertletikten sonra çelik çekme çubuklarına antiyede gerilme uygulanan eleman.
Çimento hamuru, çimento erbeti, harç, beton ve betonarme gibi, uygulamada sıkça kullanılan deyimler arasındaki farkı da özetlemekte yarar vardır:
ÇMENTO + AZ SU  ÇMENTO HAMURU (kuru)

ÇMENTO + ÇOK SU  ÇMENTO ERBET (akıcı)
ÇMENTO + NCE KUM+SU  HARÇ
ÇMENTO + AGREGA (kum, çakıl, kırmata)+SU  BETON
ÇMENTO + AGREGA (kum, çakıl, kırmata)+SU+ÇELK  BETONARME
BETON
ÇMENTO+AGREGA+SU BETON
1 m3 beton yaklaık (hacim olarak) 1 m3 beton yaklaık (Kütle olarak) 2400 kg
%10 çimento, 300 kg çimento 

%70 agrega (kum, çakıl, kırmata), 800 kg Kum+1100 kg çakıl, kırmata 
%20 su 200 lt su
ve ayrıca % 0.5-5 kadar hava içerir. Belli amaca yönelik olarak, örnein kıvam ayarı için, katkı maddesi de eklenebilir. Ancak, katkı maddesi çimento aırlıının genelde
%0.5- 2 si kadardır ve genelde %5 ini amaz.
Beton yapay bir tatır. Dayanım açısından taa çok benzer. Basınç dayanımı yüksek, çekme dayanımı çok düüktür.
ÇMENTO - TS EN 197-1/2004
Çimentonun görevi; su ile reaksiyona girerek, agrega tanelerinin çevresini kaplamak, taneler arasındaki bolukları doldurmak ve bunları birbirine balayarak kaynatırmaktır.
Kullanım amacı farklı çimentolar üretilmektedir. Avrupa Birlii (AB) uyum çalımaları çerçevesinde Türk Standardlarında hızlı bir yenilenme yaanmaktadır. Çimento, beton ve
çelik üretimi ile ilgili Standard deiiklikleri buna örnek olarak verilebilir.
Yeni çimento standardı “TS EN 197-1 Genel Çimentolar Bileim, Özellikler ve Uygunluk Kriterleri” 2004 sonunda yürürlüe girmitir. Yürürlükten kalkan birçok çimento
standardının yerini TS EN 197-1 almıtır.
TS EN 197-1/2004 standardında çimentolar be ana tip ile adlandırılmaktadır:

CEM I Portland çimento
CEM II Portland-kompoze çimento
CEM III Yüksek Fırın cüruflu çimento
CEM IV Puzolanik çimento
CEM V Kompoze çimento
Çimentonun ana hammaddesi klinkerdir. CEM I %95-%100 klinkerden üretilir ve portland çimentosu adını alır. Dierleri (CEM II, CEM III, CEM IV ve CEM V) klinkere, yüksek
fırın cürufu, puzolan (tras), uçucu kül, silis dumanı gibi katkılar eklenerek üretilirler. Bu nedenle CEM I dıındaki çimentoların, katkı maddesi ve miktarına balı olarak, çok
sayıda farklı tipleri vardır. TS EN 197-1/2004 de 27 farklı çimento tanımlanmıtır. Bunlar aaıdaki çizelgede özetlenmitir.
TS EN 197-1/ 2004 de tanımlı Genel Çimentolar
Ana tipler Çimento tipi ve iareti çerii (kütlece % olarak)

CEM I Portland Çimento CEM I 95-100 klinker
Portland-Cüruflu CEM II/ A -S 80-94 Klinker + 6-20 Yüksek Fırın cürufu
Çimento CEM II/ B -S 65-79 Klinker + 21-35 Yüksek Fırın cürufu
Portland-Silis Dumanlı
CEM II/ A -D 90-94 Klinker+ 6-10 silis dumanı
Çimento
CEM II/ A -P 80-94 Klinker + 6-20 doal puzolan Çimento klinkerine katılan minerallerin
Portland-Puzolanlı CEM II/ B-P 65-79 Klinker + 21-35 doal puzolan simgeleri:
Çimento CEM II/ A -Q 80-94 Klinker + 6-20 doal kalsine puzolan
CEM II/ B -Q 65-79 Klinker + 21-35 doal kalsine puzolan Bazı çimentolar klinkere Yüksek Fırın
CEM II/ A -V 80-94 Klinker + 6-20 silisli uçucu kül cürufu, puzolan, kalker gibi maddeler
Portland-Uçucu Küllü CEM II/ B -V 65-79 Klinker + 21-35 silisli uçucu kül katılarak üretilirler. Katkı maddeleri
CEM II harfler ile simgelenmitir. Bu simgeler
Çimento CEM II/ A - W 80-94 Klinker + 6-20 kalkersi uçucu kül
CEM II/ B - W 65-79 Klinker + 21-35 kalkersi uçucu kül çimento tanımlanmasında kullanılır.
Portland-pimi istli CEM II/ A -T 80-94 Klinker + 6-20 pimi ist
çimento CEM II/ B -T 65-79 Klinker + 21-35 pimi ist A, B, C : Katkılı
CEM II/ A -L 80-94 Klinker + 6-20 kalker A : Katkısı az
Portland-Kalkerli CEM II/ B -L 65-79 Klinker + 21-35 kalker B: Katkısı orta
Çimento CEM II/ A -LL 80-94 Klinker + 6-20 kalker C : Katkısı çok fazla
CEM II/ B -LL 65-79 Klinker + 21-35 kalker S : Yüksek fırın cürufu
Portland-Kompoze CEM II/ A -M 80-94 Klinker + 6-20 cüruf, silis dumanı, puzolan, uçucu kül, ist, kalker D : Silis dumanı
Çimento CEM II/ B -M 65-79 Klinker + 21-35 cüruf, silis dumanı, puzolan, uçucu kül, ist, kalker P : Doal puzolan (tras)
CEM III/ A 35-64 Klinker + 36-65 Yüksek Fırın cürufu Q : Doal kalsine edilmi puzolan
Yüksek Fırın Cüruflu V : Silisli uçucu kül
CEM III CEM III/ B 20-34 Klinker + 66-80 Yüksek Fırın cürufu
Çimento
CEM III/ C 5-19 Klinker + 81-95 Yüksek Fırın cürufu W :Kalkersi uçucu kül
CEM IV/ A 65-89 Klinker+11-35 silis dumanı, puzolan, uçucu kül T : Pimi ist
CEM IV Puzolanik Çimento
CEM IV/ B 45-64 Klinker+36-55 silis dumanı, puzolan, uçucu kül L : Kalker
CEM V/ A 40-64 Klinker+18-30 Yüksek Fırın cürufu+18-30 puzolan, uçucu kül LL: Kalker
CEM V Kompoze Çimento
CEM V/ B 20-28 Klinker+31-50 Yüksek Fırın cürufu+31-50 puzolan, uçucu kül M: Birden çok farklı katkılı (kompoze)
Dayanım sınıfları ve priz (katılama) süreleri:
Çimentolar 28 günlük basınç dayanımı en az 32,5 N/mm2, 42,5 N/mm2 ve 52,5 N/mm2 olan üç farklı dayanım sınıfında üretilirler. Ancak, üretim ekli ve içerdii katkı maddeleri
nedeniyle aynı nihai dayanıma sahip çimentoların 2. gün sonundaki dayanımları farklı olur. Dayanım kazanımı hızlı olan çimentolara erken dayanımı yüksek çimentolar denir ve
R harfi ile belirtilir. Erken dayanımı normal olan çimentolar N harfi ile belirtilir.
Bu tablodan unları algılamalıyız:

Dayanım Dayanım (N/mm2) Yaklaık Priz •Priz (katılama) balamadan önce (45-75 dakika içinde) beton yerine konup sıkıtırılmalıdır. Priz
sınıfı 2 7 28 Priz balama sonu baladıktan sonra beton kurcalanmamalıdır. Beton dökümü zamana karı yarıtır!
günlük günlük günlük süresi (dakika) (saat) •Prizin sona ermesi (6-10 saat sonra) betonun katılatıı anlamındadır. Ancak henüz sertlememitir.
32,5N -  16,0 Sıcak havalarda derhal kür (sulama) yapılmaya balanmalıdır.
 32,5  75 10 •52.5R çimentosunun 2 günde eritii dayanımı 32.5N çimento 28 gün sonra kazanabilmektedir. Hızlı
32,5 R  10,0 -
42,5N  10,0 - kalıp alınmak isteniyorsa 52.5 R tipi çimento kullanılmalıdır.
 42,5  60 10 •Priz süresinin kısa olması açıa çıkan ısının da kısa sürede olacaı anlamındadır. Betonun daha
42,5 R  20,0 -
kalıpta iken çatlama riski vardır.
52,5N  20,0 -
 52,5  45 6
52,5 R  30,0 -
Standart iaretleme:
Çimento torbalarının üzerine yazılan standart iaretleme çimento tipini ve dayanım sınıfını içerir. Aaıda bazı örnekler verilmitir.
Dayanımı 52.5 N/mm2 ve erken %5-19 klinker+%81-95 Yüksek

Fırın cürufu (S) karıımlı,
CEM I 52.5 R dayanımı yüksek (R) olan
dayanımı 32.5 N/mm2 ve erken CEM III /C (S) 32.5 N
Portland çimentosu
dayanımı normal (N) olan Yüksek
Fırın cüruflu çimento
 
  
 

%80-94 klinker+ %6-20 kalker (LL) %65-89 klinker+%11-35 Silis dumanı

karıımlı, dayanımı 42.5 N/mm2 ve (D), doal puzolan (P), silisli uçucu kül
CEM II /A-LL 42.5 R erken dayanımı yüksek (R) olan (V) karıımlı, dayanımı 32.5 N/mm2 ve CEM IV /A (D-P-V) 32.5 N
Portland kalkerli çimento erken dayanımı normal (N) olan
Puzolanik çimento
  
    

%95-100 klinkerli, katkısız, dayanımı 42.5 N/mm2
ve erken dayanımı yüksek (R) olan
Portland çimento %65-79 klinker+ %21-35 kalker (L)
karıımlı, dayanımı 32.5 N/mm2 ve erken
dayanımı normal (N) olan
Portland-Kalkerli çimento
%65-79 klinker+ %21-35 puzolan (P) ve kalker

(LL) karıımlı, dayanımı 32.5 N/mm2 ve erken
dayanımı yüksek (R) olan
Portland-Kompoze çimento
%65-79 klinker+ %21-35 puzolan (P) ve kalker (L)

karıımlı, dayanımı 32.5 N/mm2 ve erken
dayanımı normal (N) olan
Portland-Kompoze çimento
?
Özel amaçlı çimentolar:
Adı Sembolü TS Numarası Kullanıldıı yerler
Suni ta, sıva, mozaik ve renk olarak mimari dekorasyonun gerektirdii

BPÇ 32.5
Beyaz Portland Çimentosu TS 21/ 1994 beton ilerinde veya renk verici katkı maddeleri ile elde edilen renkli beton
BPÇ 42.5
yapımında kullanılabilir.
Harç Çimentosu MC 12.5 X TS22 ENV 413-1/1998 Sıva ve duvar harcı olarak kullanılır. Donatılı betonlarda kullanılmaz!
Aırı sulfat etkisindeki betonlarda (deniz yapıları, atık su yapıları, nehir
Sülfatlara Dayanıklı Çimento SDÇ 32.5 TS 10157 / 1992
kıyısındaki yapı temelleri, yer altı beton borular, vs.)
Çimento seçimi:
1) Projede öngörülen dayanım (örnek: C35 ve üstü betonlarda dayanımı 42.5 N/mm2 veya 52.5 N/mm2 olan çimento)
2) Yapının çevre etkileri (örnek: deniz suyu , atık su ve kimyasalların etkisindeki yapılarda, CEM III/B yüksek fırın cüruflu veya sulfata dayanıklı çimento)
3) Kalıp alma süresi (örnek: erken kalıp alınmak isteniyorsa 52.5 R erken dayanımı yüksek çimento)
4) Yapı elemanlarının boyutları (örnek: baraj, tünel gibi kalın, tabakalı kütle betonlarında CEM II/B-P puzolanlı çimento),
5) Yapının yeri (kullanılacak çimento, nakliye masraflarını düürmek için, antiyeye en yakın fabrikadan temin edilebilmeli)
6) Hava sıcaklıı (çok sıcak havada N tipi Souk havada R tipi)
dikkate alınarak çimento tipi seçilmelidir. T500/2000 ve Dep. Yön. 2007 kullanılacak çimento tipinin proje üzerine yazılmasını zorunlu kılar. Ancak, uygulamada bu
koulu yerine getiren projelere çok ender rastlanır. Yazılı olması durumunda bu tipin kullanılması zorunludur.
Çimento-depolanması, korunması: 50 kg lık torbalar tahta ızgaralar üstünde istiflenerek veya silolarda depolanır.
•Ortam rutubetsiz, rüzgârsız, kuru ve sudan korunmu olmalıdır.
•Deiik tür çimentolar ayrı ayrı depolanarak levha asılmalıdır.
•Üst üste 10 torbadan fazla konmamalıdır.
•Üretimden sonra 3-4 ay içinde kullanılmalıdır.
•Topaklamı çimento kullanılmamalıdır.
Hangi fabrikada hangi tip çimento üretiliyor (örnekleme):

BURSA ÇMENTO: CEM I 42.5 N, CEM II/B-M (P-V) 32.5 R, CEM IV/B (P-V) 32.5 R
ÇMSA ÇMENTO (ESKEHR): CEM I 42.5 R, CEM II/B (P-L) 32.5N, MC 12.5 X, SDÇ 32.5
EGEÇM (ZMR) : CEM I 42.5R, CEM II/A-M(P-W) 42.5R, CEM II/B-M(P-W) 32.5R, CEM IV/B-((P-W) 32.5N
OYAK ÇMENTO (BOLU): CEM I 42.5 R, SDÇ 32.5, CEM II/B-M 32.5 R, CEM IV/B 32.5 R, CEM II/B-P 32.5R, CEM III/A 32.5 R
SET ÇMENTO (AFYON, ANKARA, BALIKESR): CEM I 42.5 R, CEM II/A-M 42.5 R, CEM II/B-M 32.5 R, CEM II/A-LL 42.5 R, BPÇ 32.5, CEM V/A 32.5 N, SDÇ 32.5
ptal edilen çimentoların TS EN 197-1/ 2004 de karılıkları:
TS EN 197-1 yeni çimento yönetmelii birçok çimento yönetmeliini iptal etmitir. ptal edilen çimentolar ve bunların TS EN 197-1 deki karılıklarının geçi döneminde
bilinmesinde yarar vardır.
ptal edilen çimentoların TS EN 197-1/ 2004 de benzerleri1:

ptal edilen çimentonun TS EN 197-1 deki benzerleri
Adı iareti Standardı Adı iareti
Portland çimentosu PÇ TS 19 Portland çimentosu CEM I
Erken dayanımı yüksek
EYÇ TS 3646 Portland çimentosu CEM I 52.5 R
çimento
Portland Cüruflu Çimento CEM II /B-S
Cüruflu çimento CÇ TS 20 CEM III/A
Yüksek Fırın Cüruflu çimento
CEM II/B
Traslı Çimento TÇ TS 26 Portland Puzolanlı Çimento CEM II/B-P
CEM II /A -V
Uçucu Küllü Çimento UKÇ TS 640 Portland Uçucu Küllü Çimento
CEM II / B-V
CEM III / B
Süper Sülfat Çimentosu SSÇ TS 809 Yüksek Fırın Cüruflu Çimento
CEM III / C
Katkılı Çimento KÇ TS 10156 Portland Puzolanlı Çimento CEM II / A-P
PCÇ/A CEM II / A - S
Portland Cüruflu Çimento TS 12139 Portland Cüruflu Çimento
PCÇ/B CEM II / B - S
PLÇ/A CEM II / A - L
Portland KalkerliÇimento TS 12140 Portland Kalkerli Çimento
PLÇ/B CEM II / B - L
Portland Silika Füme
PSFÇ TS 12141 Portland Silis Dumanlı Çimento CEM II / A - D
Çimento
KZÇ / A CEM V / A
Kompoze Çimento TS 12142 Kompoze Çimento
KZÇ / B CEM V / B
PÇK / A CEM II / A - M
Portland Kompoze Çimento TS 12143 Portland Kompoze Çimento
PÇK / B CEM II / B - M
PZÇ / A CEM IV / A - M
Puzolanik Çimento TS 12144 Puzolanik Çimento
PZÇ / B CEM IV / B - M
1 YENOBALI, A., ERTÜN, T., Çimentolarda Yeni Standardlar ve Mineral Katkılar, TÇMB, 2004
SU - TS EN 1008/2003
Suyun görevi kimyasal reaksiyonu balatarak sürdürmek ve betona ilenebilir bir akıcılık (kıvam) salamaktır. çilebilen her su beton yapımında kullanılabilir.
•Tuzlu olmamalı
•Asit bulunmamalı
•Ya bulunmamalı Deniz suyu kullanılamaz!
•Kirli, bulanık olmamalı
KMYASAL KATKILAR - TS EN 934-2/2004

Betonun bazı özelliklerini iyiletirmek veya bazı özellikler kazandırmak için kullanılırlar. Çimento miktarının belli bir yüzdesi kadar, genelde
karıım suyuna katılırlar.
Katkı maddeleri aaıdaki amaçla kullanılırlar:
•Priz (katılama) süresini kısaltmak veya uzatmak

•Su/çimento oranını azaltmak, dayanımı artırmak (akıkanlatırıcı, süper akıkanlatırıcı)
•Kendiliinden yerleen beton yapmak (hiper akıkanlatırıcı)
•Betonun donmasını önlemek (antifriz)
•Genleebilen beton yapmak (büzülme çatlaklarını önlemek, onarım ilerinde)
•Donma-çözülme dayanıklılıını artırmak (hava sürükleyici katkılar)
Renkli beton
•Su ve buhar sızdırmayan beton yapmak (su deposu, bodrum perdeleri, hamam, havuz, arıtma tesisi, baraj)
•Beton içindeki donatının (çelik) paslanmasını önlemek
•Betona renk vermek (dekoratif amaçlı)
•Katkı maddesi mutlaka üreticinin reçetesine göre kullanılmalıdır. Gereinden fazlası zararlı, gereinden azı faydasız olabilir.
•Katkı maddelerinin çou dayanımı %10 kadar düürür.
•Katkı maddesi çimento kütlesinin genelde % 0.5-2 si kadardır ve % 5 ini amamalıdır.
•Reçetesine göre kullanılsa bile, katkının miktarı ve etkisi ön deneylerle belirlenmelidir. Piyasada ie yaramaz, faydadan çok zarar veren, katkı maddesi pazarlandıını
bilmekte yarar vardır. Dünyada yaygın kullanılan markalar önerilir.
Katkılar için bilgi: Beton Katkı Üreticileri Birlii: http://www.kub.org.tr/
AGREGA-TS 706 EN 12620/2003


 
Kum + çakıl  AGREGA  
  

Kum + kırmata  AGREGA

Kum + çakıl+kırmata  AGREGA 
 

nce KUM: 0-4 mm
 
Kalın KUM: 4-8 mm 
 

ÇAKIL: 8-70 mm

KIRMATA (MICIR):     
5-13 mm 
13-24 mm
Bir Örnek:
24-30 mm
Deriner barajının (Çoruh nehri üzerinde)
30-64 mm
gövde betonunda kullanılan agrega karıım
Betonda kullanılacak en büyük tane çapı dökümün yapılacaı elemanların boyutlarına balıdır. Normal yapılarda kiri ve oranları aaıdaki gibidir:
kolonların küçük kenarı 25 cm, döeme kalınlıı 10 cm, net beton örtüsü 3 cm, donatı net aralıı 3 cm civarındadır. 0-3 mm (%23,5)
Gereinden iri agrega sorunlar yaratır: Donatılar arasından geçmez, tek bir çakıl döemeden veya beton örtüsünden kalın olur, 3-12 mm (%17,0)
beton sıkıtırılamaz, boluklar kalır. Bu nedenle en büyük tane çapının sınırlandırılması gerekir. 12-30 mm (%18,0)
En büyük tane çapı normal yapılarda 32 mm, köprülerde 70 mm, yol ve hava alanı saha kaplamalarında 90 mm, barajlarda 30-63 mm (%22,0)
250 mm dir. Normal yapılarda en büyük tane çapının daha da küçük tutulması, 25 mm yi amaması önerilir. 63-126 mm (%19,5)
Kullanılan agreganın max tane çapı: kiri/kolon küçük kenarının 1/5 inden, iki donatı arasındaki uzaklıın ¾ ünden, döeme Bu agregaların toplam agrega aırlıı içindeki
kalınlıının 1/3 ünden ve net beton örtüsünden küçük olmalıdır (TS 500/2000, Sayfa 10). yüzdeleri yanlarında parantez içinde
verilmitir.
Max tane çapını proje mühendisi kararlatırmalı, proje üzerine yazmalıdır!
•Deniz kumu/çakılı kullanılamaz! (Zorunlu hallerde çok iyi yıkamak ve
atıkları ayıklamak kaydıyla kullanılabilir)
Younluuna göre agrega sınıfları: •Normal yapılarda max tane çapı 32 mm olmalıdır. Hazır betonda
genellikle 16-25 mm tane çapı kullanılmaktadır.
Hafif agrega: Younluu 2000 kg/m3 den az Taıyıcı olamayan dolgu betonlarında
Normal agrega: Younluu 2000-3000 kg/m3
Aır agrega: Younluu 3000 kg/m3 den çok Normal yapılarda
olan agregadır. Huzur Apt., Zeytinburnu/STANBUL, 21.02.2007
günü kendiliinden çöktü. Betonunkan alınan karot
Agrega: Nükleer santral zırhlarında, radyoaktif terapi numunesinde görülen midye kabukları inaatta
merkezlerinde, radyoaktif madde depolarında deniz kumu/çakılı kullanıldını, yıkanmadıını ve
•Temiz olmalı ayıklanmadıını gösteriyor.
•Kil, silt (toprak, bitki) içermemeli
•Tuz, ya, kimyasal madde içermemeli
•Dayanımı, hedeflenen betonun dayanımından yüksek olmalı
•yi GRANÜLOMETR (agrega karıım oranı) salamalı
Karıım-tanımlar
KARIIM: Öngörülen kıvam ve dayanımlı bir beton elde edebilmek için kum, çakıl, çimento ve su miktarının ayarlanması; bir reçetenin hazırlanmasıdır. Betonun belli bir
özelliini, örnein kıvamını, deitirmek için kimyasal katkı da katılabilir.
DOZAJ: 1 m3 betondaki çimentonun kilogram olarak miktarıdır. Yaygın olarak 300 dozlu beton kullanılır. Temellerde ve kütle betonlarında 250-300 dozlu, kiri, kolon ve
döemelerde 300-350 dozlu, köprülerde 350-450 dozlu, deniz yapılarında 400-500 dozlu beton kullanılır.
Betonarme taıyıcı elemanlarda dozaj 250 kg dan az olamaz. Gereinden yüksek dozaj büzülmeyi (rötre) artırır, hızlandırır, dayanım düer ve betonda çatlaklar oluur.
SU/ÇMENTO ORANI: 1 m3 betondaki, kilogram cinsinden su miktarının çimento miktarına oranıdır: SÇO=Su/Çimento. Beton dayanımını dorudan etkileyen en önemli
faktördür.
Teorik olarak, kimyasal reaksiyon için gerekli su/çimento oranı 0.25 dir, ancak beton kıvamı çok kurudur, ilenmesi zordur. Betona ilenebilirlik kazandırmak amacıyla
uygulamada su/çimento oranı çok daha yüksek , 0.40-0.55 arasında, tutulur. SÇO düük ise dayanım yüksek, SÇO yüksek ise dayanım düük olur. Gereinden fazla konulan
her 20 litre (bir teneke) su dayanımı yaklaık %15-20 düürür.
KIVAM: Ya betonun kuru yada akıcı mı olduunu belirtir, ilenebilirliin bir ölçüsüdür. TS EN 206-1/2004 de be farklı kıvam sınıfı tanımlanmıtır. S1 sınıfı kuru, S5 sınıfı akıcı
beton anlamındadır. Yüksek dayanım sertlemi betonda aranan en önemli özellik olmakla birlikte, ya betonun kıvamı (ilenebilirlii) de bir o kadar önemlidir. Bu iki özellik
birbirini ters düer. Yüksek dayanım için düük su/çimento oranı, yani az su, gerekirken ilenebilir bir beton için çok su gerekir. Farklı kıvam ölçme yöntemleri olmasına ramen
en çok kullanılanı ve en basit olanı çökme deneyi (SLUMP test) dir.
PRZ: Ya betonun katılama sürecidir. 45-75 dakika sonra balar, 6-10 saat sürer.
KATILAMI BETON: Prizi tamamlanmı, üzerinde gezilebilen beton.
SERTLEME: Katılamı beton henüz yeterince dayanıma sahip deildir. Dayanım kazanma sürecine sertleme denir. Bir yıl kadar sürer.
SERTLEM BETON: Yük taıyabilecek kadar dayanım kazanmı beton.
BASINÇ DAYANIMI: Sertlemi numunenin eksenel basınç altında ulaabildii en büyük gerilmedir.
STANDART BASINÇ DAYANIMI: Suda saklanmı (laboratuvar artlarında), 28 günlük standart numunenin eksenel basınç altında ulaabildii en büyük gerilmedir. Standart
numune silindir (çap: 15 cm, yükseklik: 30 cm) ise silindir basınç dayanımı, küp(15cmx15 cmx15 cm) ise küp basınç dayanımı denir. Dayanım deneyi için ilgili Standardlar:
TS EN 12390 serisi.
ÇEKME DAYANIMI: Betonu çatlatan çekme gerilmesidir.

KIRILMA: Beton liflerinin basınç altında ezilmesidir. Beton ezildii an kırıldı varsayılır.
KIRILMA BRM KISALMASI: Beton ezildii anda ölçülen en büyük birim kısalmadır.
DAYANIKLILIK: Betonun donma-çözülme, tuz ve sulfat gibi çevre koullarına dayanıklılııdır.
Kıvam ve kıvam testi-çökme (SLUMP) deneyi-TS EN 12350-2/2002
Betonun kıvamı çökme deneyi, Vebe deneyi, sıkıtırılma derecesi veya yayılma tablası
deneyi ile belirlenir. antiyede, kullanım kolaylıı açısından antiyede çounlukla çökme Deneyin yapılıı :
deneyi kullanılır. Deneyde altı ve üstü açık bir koni kullanılır. Ya betonun çökme deneyi, •Koninin iç yüzeyi temizlenir ve nemlendirilir.
beton üretildikten (hazır beton teslim edildikten) sonraki ilk 15 dakika içinde yapılır. • Ya beton üç kerede koniye doldurulur.
• Her tabaka yuvarlak uçlu, 60 cm uzunluunda ve 16 mm
çaplı düz yüzeyli çubukla 25 kez ilenir.
• Koni 5-10 saniye içinde sarsılmadan çıkartılır, çökme ölçülür.
• Deney 150 saniye içinde tamamlanmalıdır.


Kıvam sınıfları (TS EN 206-1/2004): Ya beton uygun çökme miktarları:

Sınıf Çökme (mm)
 •Donatılı temel betonu için: 30-80 mm
S1 10-40 •Kat kiri, kolon, perde, döemeler için: 50-100 mm
S2 50-90  •Donatısız betonlar, kanal kaplamaları için: 20-70 mm
S3 100-150   •Yol kaplamaları, köprü ayakları için: 30-50 mm
S4 160-210 •Tünel taban kaplamaları için: 20-50 mm
•Tünel yan ve kemer betonları için: 50-100 mm
S5 220 den büyük •Kütle betonları için: 20-50 mm
 •Eimli betonlar(çatı plaı, kirii, v.s.) için: 50-100 mm
•Vibratör kullanımı mümkün olmayan betonlar(kazık) için: 220-250 mm
Basit Karıım Hesabı ERSOY/ÖZCEBE, Sayfa 8
Her inaatta hazır beton kullanılmalıdır. Küçük ilerde, veya hazır beton temin edilemiyorsa, karıım antiyede hazırlanabilir. lgili yönetmelik: TS 802/T2-2002
BAST BR DENEME KARIIMI HESABI: Karıım hesabı için birçok farklı yöntem olmasına karın, antiyede hızlı deneme karıımları hazırlamak için, ekil 1, çizelge 1 ve 2
kullanılarak basit fakat yaklaık bir yol izlenebilir.
zlenecek yol:
1. Hazırlanacak karıımdan beklenen beton dayanımına karar ver. Örnein: projede öngörülen beton ekil 1: su/çimento oranı-beton dayanımı ilikisi

sınıfına bak.
2. Betonun kullanım amacına göre (kolon-kiri, döeme, temel betonu) çökme miktarına (beton KIVAMINA)

karar ver.
3. Kullanılacak agreganın en büyük tane çapına karar ver. Örnein: projeyi incele, donatı aralıklarına,

kolon, kiri ve döemelerin en küçük boyutlarına, net beton örtüsüne bak.
4. Kullanılacak kum ince mi? (0-4 mm) yoksa kalın mı? (4-8 mm) olacak karar ver.

5. ekil 1 den su/çimento oranını seç.


6. Çizelge 1 den gerekli su miktarını belirle.
7. Su/çimento oranını kullanarak çimento miktarını hesapla.


      
8. Çizelge 2 den çakıl ve/veya kırmata miktarını belirle. Aynı çizelgeden 1 m3 ya betonun kütlesini belirle. 
9. SU+ÇMENTO+ÇAKIL+KUM=1 m3 ya betonun kütlesidir. Bu baıntıda su, çimento, çakıl miktarlarını

yerine koy; kum miktarını hesapla. •Düük SÇO  Yüksek dayanımlı beton !
•Yüksek SÇO  Düük dayanımlı beton !
10. Hazırlanan karıım için çökme deneyi yap, kıvam sınıfını kontrol et. En az üç silindir numune hazırla,
laboratuar artlarında sakla. 7. ve 28. günlerde basınç deneyi yap, dayanımı belirle. stenilen kıvam ve
dayanımın salanmaması durumunda yeni bir veya birkaç karıım dene.
Basit Karıım Hesabı ERSOY/ÖZCEBE, Sayfa 9
Çizelge 1: Su gereksinimi
Çökme 1 m3 beton için gerekli suyun kütlesi (kg)

(mm) En büyük agrega çapı (mm)
10 15 20 25 40 50 70
20-50 205 200 185 180 160 155 145
75-100 225 215 200 195 175 170 160
150-175 240 230 210 205 185 180 170
Çizelge 2:Çakıl gereksinimi
Agreganın en 1 m3 beton için gerekli çakıl veya kırmata miktarı (m3 veya kg) 1 m3 ya betonun
büyük tane kütlesi
çapı mm nce kum kullanılırsa (0-4 mm) Kalın kum kullanılırsa (4-8 mm)
kg /m3
m3 kg m3 kg
10 0.48 770 0.45 720 2285
15 0.58 930 0.54 860 2315

20 0.65 1040 0.61 980 2355
25 0.70 1120 0.66 1060 2375

40 0.75 1200 0.71 1140 2420
50 0.77 1230 0.73 1170 2445
70 0.80 1280 0.76 1220 2465
Örnek: Basit Karıım Hesabı ERSOY/ ÖZCEBE, Sayfa 11
BLNENLER: yi karıımlı (granülometrili), en büyük tane çapı 25 mm, kalın kumlu agrega ile dayanımı 20 N/mm2 ve çökmesi 80 mm olan beton yapılmak istenmektedir.
STENEN: Deneme karıım miktarları (çimento, su, kum, çakıl)
ÇÖZÜM:
Çözüm için ekil 1, çizelge 1 ve 2 kullanılacaktır.
1. Dayanım=20 N/mm2
2. Çökme=80 mm
3. En büyük tane çapı=25 mm
4. Kalın kum kullanılacak
5. ekil 1 den, 20 N/mm2 için SÇO nını bul: SÇO=0.6 (ortalama).
6. Çizelge 1 den, 80 mm çökme ve en büyük tane çapı 25 mm için gereken SU miktarını bul: SU=195 kg.
7. SÇO=SU/ÇMENTO0.6=195/ÇMENTO
ÇMENTO=195/0.6=325 kg.
8. Çizelge 2 den, kalın kum ve en büyük tane çapı 25 mm için ÇAKIL=1060 kg ve ya betonun kütlesi=2375 kg.
9. SU+ÇMENTO+ÇAKIL+KUM=1 m3 YA BETON
195+325+1060+KUM=2375KUM=795 kg.
1 m3 betonda:
SU=195 kg, ÇMENTO=325 kg, ÇAKIL=1060 kg, KUM=795 kg olmalı.
10. Bu reçeteye göre beton hazırlanır kıvam testi yapılır. Beklenen kıvam (yaklaık 80 mm çökme) salanıyorsa silindir numuneler (en az üç adet) hazırlanır, laboratuvar
artlarında saklanır. Yedi gün sonra en az bir numunenin basınç dayanımı belirlenir. Bu dayanım yaklaık olarak öngörülen dayanımın (20 N/mm2 ) yaklaık %70 i kadar
olmalıdır. Belirlenen 7 günlük dayanım yeterli ise 28. gün sonunda dier numunelerin basınç dayanımları belirlenir.
Bu ilemlerin herhangi bir aamasında kıvam veya dayanım yeterli görülmüyorsa nedeni aratırılır, yeni reçete hazırlanarak istenen kıvam ve dayanım elde edilinceye
kadar yeni karıımlar hazırlanır.
Hazır beton - TS EN206-1/2004
Hazır Beton Sipari Formu Sipari Tarihi: 
Hazır beton 1903 yılında Almanya’da kullanılmaya balanmı, 1914 yılında ilk Siparii veren firma adı ve adresi:.........................................................
transmikserin Amerika’da gelitirilmesi ile tüm dünyada hızla yaygınlamıtır. ...............................................................................................................
Türkiye’de 1985 li yıllarda benimsenmee balamıtır. Günümüzde, Türkiye’nin
hemen her köesinde, hazır beton kullanılmaktadır. Tel.:...................... Cep Tel.: ........................... Fax: ...........................
Beton döküm yeri ve adresi: .................................................................
stenen dayanımı ve kıvamı salayan karıımı antiyede hazırlamak zaman alıcı, zor …………………………………………………………………………
ve riskli bir itir. Farklı zaman ve farklı kiilerce antiyede hazırlanan beton yapının
tümünde aynı kalitede olamamaktadır. Pafta No:............... Ada No: ............................ Parsel No: .................
Teslim alacak yetkili:.............................................................................
Bu ve daha baka birçok nedenle, hazır betonun ulatırılabilecei tüm Tel.:...................... Cep Tel.: ........................... Fax: ...........................
inaatlarda mutlaka hazır beton kullanılmalıdır.
Hazır beton siparii öncesi hazırlık yapılmalıdır: Hazır beton Teknik bilgileri:
Beton dökümü zamana karı yarıtır, i sırası ve süresi önceden çok iyi Kullanım yeri: Kat tabliye  Temel  Perde  Saha  Dier:...........
planlanmalıdır. Beton sınıfı: Gro  C16  C18  C20  C25  C30  C35 
C40  C45  C50  Dier:.............................................................
Sipari edilecek beton hangi elemanlarda kullanılacak (temel betonu, kat
kiri/kolon/döeme betonu gibi)? Dayanımı ne olacak (projeden alınacak)? Kıvam Miktarı:... m3 Çimento tipi:  
sınıfı ne olacak? En büyük tane boyutu ne olacak (donatı sıklıı ve yapı elemanının Dozaj:.......Dençok: ...... mm Kıvamı: ...........
boyutu ile ilgili!)? Miktarı (m3) nedir? Döküm günü ve sonrası ortam artları (hava Betonun salaması gereken yönetmelik: ...
tahmini!) nasıl olacak? Katkı maddesi gerekli mi? Katkının amacı, cinsi ve miktarı
nedir? Çevre etki sınıfı:..…
Kimyasal Katkı: Evet  Hayır 
Ne zaman teslim alınacak, kim teslim alacak? Betonun teslim saatinde kalıp hazır Katkı amacı, tipi, miktarı :....................................................................
olabilecek mi? Döküm öncesi kıvam testi salanmazsa ne yapılacak? Kaç numune ..............................................................................................................
alınacak, nerede saklanacak, ne zaman dayanım testi yapılacak? Beton nereden antiyede çalıır vibratör var mı? Evet Hayır
balayıp hangi sırayla ve nereye kadar dökülecek (i derzi gerekir mi) ? Nasıl
yerletirilip sıkıtırılacak? Bakım (kür) nasıl yapılacak? Elektrik kesilirse ne olacak? Vibratör türü: Dalgıç Yüzey Dı
Vibratör adedi: 
Betonu yerletirip sıkıtırmakla görevli içiler kuru kıvamlı betonu sevmezler.
Çalıır jeneratör var mı? Evet  Hayır  Adedi:..2.......
Kolay ilemek veya pompalama iini kolaylatırmak için, döküm sırasında hazır Döküm kotu: .......….m.
betona gizlice gereksiz ek su verme eiliminde olurlar. Bu durumda beklenen Döküm gün ve saatı:................................
dayanım salanamaz. Betonu teslim alan kiinin bu çok tehlikeli durumu
önlemesi gerekir. Üretim gün ve saatı:...
Döküm yerine varı gün ve saatı:................
Betonun teslimi ve teslim anındaki kıvamı ile ilgili olarak bakınız: TS EN 206-1, Boaltmanın baladıı saat: ....................................................
sayfa 26-28, madde 7.5.
Boaltmanın tamamlandıı saat: ..............................................
Çökme deneyi yapıldı mı? Evet Hayır  Çökme: .......mm
Numune alındı mı? Evet Hayır  Silindir Küp  Adet: 
Ad ve imza (Teslim eden/alan)
................................................................................................................
………………………………………………………………………….
Betonun taınması, dökülmesi, sıkıtırılması ve bakımı (TS 1247/1984, TS 1248/1989, TS 3440/1982)
Transmikser, beton pompası, konveyör, vinç veya, küçük ilerde, el arabası ile taınır. Taıma ve döküm sırasında ayrıma (segregasyon)
olmamalıdır. Kullanılan çimento cinsine ve ortam artlarına göre katılama 45-60 dakika içinde balar ve 6-10 saat içinde tamamlanır. Bu
nedenle, karıım hazırlandıktan (hazır beton teslim edildikten) sonra 20-30 dakika içinde yerletirilip sıkıtırılmalıdır. Bu süre, priz geciktirici
katkı maddeleri yardımıyla 2 saate kadar uzatılabilir. Ya karıımlı hazır betonlar 2 saatlik, kuru karıımlı hazır betonlar (özel transmikserler ile)
3 saatlik uzaklıklara taınabilir. Ya karıımlı beton taınırken transmikser 1-4 devir/dakika ile dönmeli ve taıma süresince en fazla 300 devir
yapmalıdır.
Transmikser Döküm öncesi betonun kıvamı çökme deneyi (slump test) ile kontrol edilir. Silindir veya küp numuneler alınarak laboratuvar artlarında
saklanır. 7. ve 28. gün numuneler kırılarak öngörülen dayanımı salayıp salamadıı belirlenir.
Beton döküm sırası öyledir: Önce kolonlar, sonra kiriler ve döeme. Döküm öncesi kalıp, iskele ve donatının projeye uygunluu kontrol
edilmeli, özellikle balkonlar, merdiven sahanlıkları ve boluklu döemeler, kiri-kolon birleim noktaları gözlenmelidir. Yeterli yedek dikme ve
yeterli beton örtüsü bırakılıp bırakılmadıına, donatının döküm sırasında yer deitirmeyecek ekilde sıkıca balanıp balanmadıına dikkat
edilmeli, kalıp temizlenmeli, suya iyice doyurulmalıdır. Göllenme olmamalı, kalıp suyu emdikten sonra fakat kurumadan önce beton
dökülmelidir. Beton dökümü kalıba darbe uygulamamalı, döküm yükseklii 50 cm den az olmalıdır. Kendiliinden yerleen beton dıındaki tüm
Beton pompası betonlar vibratör ile sıkıtırılmalıdır. Küçük hacimli betonlar ilenerek ve tokmaklanarak da sıkıtırılabilir. Ancak, ileme ve tokmaklama
yönteminin vibratörün yerini alamayacaı bilinmelidir.
Vibratörler ve kullanımı:
Vibratör, titreim hareketi yapan makinedir. Elektrik veya basınçlı hava ile çalıan tipleri vardır. Dalgıç vibratör (iç vibratör), titreim yapan
ucu betona daldırılarak kullanılır. Yüzey vibratörü (kompaktör), betonun yüzeyine titreim uygular. Dı vibratör (kalıp vibratörü) kalıp
sistemine takılır ve kalıbı titretirerek betonun sıkımasını salar.
Dalgıç vibratör Kalın betonlar (kiriler, 20 cm den kalın döemeler) yüksek frekanslı (9000-12000 vibrasyon/dakika) dalgıç vibratör ile sıkıtırılır. Beton
kalınlıı 40 cm yi amamalıdır. Daha kalın betonlar tabakalar halinde dökülüp sıkıtırılır. Vibratör beton harcının dibine kadar hızlı ve dik olarak
sokulur, 10-15 saniye kadar tutulur. Beton suyu yüzeyde toplanmaya baladıı an yavaça çıkartılır. Tabakalı sıkıtırma durumunda vibratör alt
tabakaya 5-10 cm kadar daldırılır, tabakaların kaynaması salanır. Vibratör hiçbir zaman betonu yaymak amacıyla kullanılmamalıdır.
Dalgıç vibratör uygulaması
Vibratör rasgele noktalara daldırılmamalıdır. Sıkıtırma çapı gözlemsel denemelerle belirlenmeli ve bu çap dikkate alınarak elden geldiince düzenli aralıklarla
daldırılmalıdır. Vibratör sıkıtırma çapı yaklaık olarak vibratör ucu çapının 10 katıdır(vibratör ucu 4 cm ise, sıkıtırma çapı !40 cm). Her vibratörün sıkıtırma çapı farklı
olabildii gibi, aynı vibratör, kalıbın geniliine balı olarak, farklı çapta sıkıtırma yapar. Sıkıtırılan bölgeler arasında ve kalıp köelerinde sıkıtırılmamı bölge kalmaması
için, gerekirse sıkıtırma çapından daha küçük aralıklarla daldırma yapılmalıdır. Dalgıç vibratör hiçbir zaman dorudan donatıya ve kalıba dokunmamalıdır. Aksi halde
titreen donatı çevresi çimento erbeti ile kaplanır, aderans kaybına neden olur ve donatı yer deitirir.


Dar bir kiriin sıkıtırma eması
Bir döemenin veya geni bir kiriin sıkıtırma eması
Yüzeysel betonlar (kalınlıı 20 cm den az olan döemeler, yol kaplamaları) düük frekanslı (1500-3000 vibrasyon/dakika) yüzey vibratörü ile
sıkıtırılır.
Yüzey vibratörü
(kompaktör)
Kolon/perde gibi youn donatılı, yükseklii fazla, dar ve düey kalıplı elemanlarda dalgıç vibratör kullanmak çou zaman imkansızdır. Bu durumda
kalıbın dıına takılan ve kalıbı titretiren, yüksek frekanslı (9000-12000 vibrasyon/dakika) dı vibratör kullanılır. Vibratör kalıbın yüzeyine deil,
özel olarak tasarlanmı, rijit yatay veya düey kuaklarına balanır. Genelde, kolon veya perdenin yüksekliine ve yüzeyinin geniliine balı
olarak birden çok vibratör balanır. Alt uçtan yaklaık 50 cm kadar yukarıya balanan vibratörler, bu bölgeye gelen betonu sıkıtırdıktan sonra 1 m
kadar yukarı kaydırılarak bu bölgenin betonu doldurulur, sıkıtırılır. Kaydırma, beton doldurma ve sıkıtırma ilemine tüm kolon/perde
tamamlanıncaya dek devam edilir. Vibratörü kaydırma ii zaman alıcıdır. Bu nedenle birden çok vibratörü döküm öncesi balamak ve sırasıyla
çalıtırmak daha uygundur.
Dı vibratör
(kalıp vibratörü)
Rijit kuak
Dı vibratör
Dı vibratör
Perde kalıbına takılmı dı vibratörler
Kolon kalıbına takılmı

dı vibratörler
Vibratörü kullanan kii deneyimli olmalıdır!
Rijit kuaklar Dı vibratör

Tünel kalıbına takılmı
dı vibratörler Sıkıtırma arttıkça dayanım artar
Kolon kalıbına takılmı dı vibratörler
Sıkıtırma arttıkça dayanım da artar. Vibratör kullanımı zorunludur. Yeterince sıkıtırılmayan betonlarda büyük boluklar oluur ( bilhassa kolon kiri birleim
bölgelerinde), dayanım beklenenin %20~30 altında kalır. Ayrıca, büzülme ve betonun çökmesi nedeniyle, dökümü izleyen ilk 1-5 saat içinde (katılama tamamlanmadan
önce) 10 cm derinlie ve 1-2 m uzunlua varan çatlaklar oluur. Bu tür garip çatlaklar genelde enine ve boyuna donatı boyunca uzanırlar. Donatı ve beton yeterince
kaynaamaz aderans düer.
Gereinden çok vibrasyon da zararlıdır (AYRIMA tehlikesi), ancak yetersiz sıkıtırmadan daha iyidir.
Vibratör kullanımının yararları (özet):
Betonda (genellikle kolon-kiri birleim noktalarında) bolukların kalma olasılıı azalır.
Betonun basınç dayanımı yüksek olur.
Donatı ile beton daha iyi kenetlenir (yüksek aderans).
Betonun geçirgenlii (su, buhar) düer.
Büzülme-sünme etkileri azalır.
Beton dı etkilere karı (donma-çözülme) daha dayanıklı ve uzun ömürlü olur.
 derzleri:
Beton döküm ii ara vermeden bitirilmelidir. Ancak, büyük hacimli betonlar ara vermeden tamamlanamayabilir. Beton dökümüne yapının hangi ucundan balanacaı, hangi
yöne doru devam edilecei ve gerekirse zorunlu ekin (i derzi) nerede bırakılacaı döküm öncesi belirlenmi olmalıdır.
Zorunlu ek yerleri (i derzleri) momentlerin küçük olduu yerlerde yaklaık 45° eimli ve pürüzlü bırakılır. Yeni beton dökülmeden önce bu yüzeyler temizlenir, basınçlı su
ile yıkanır, suya doyurulur ve kurumadan önce yeni beton dökülür. Kolonlar bir defada betonlanmalı, ek yapılmamalıdır.
Betonun Bakımı:
Katılama için ideal ortam sıcaklıı 20-25 0C civarındadır. stenen dayanımın elde edilebilmesi için betonun özenli bakıma gereksinimi vardır. Bakım yapılmayan beton
sıcaktan yanar, souktan donar, dayanım düer.
TS EN 206-1/204 e göre, ya beton sıcaklıı +5 °C den az olmamalıdır. +5 dereceden so uk, +32 dereceden sıcak havalarda dökümden kaçınılmalıdır. Zorunlu hallerde
özel tedbirler alınmalıdır (örterek, ısıtarak , katkı maddesi kullanarak, geceleri döküm yaparak). Taze beton rüzgârdan, sert yamurdan, sarsıntıdan korunmalıdır.
Beton ilk 7 gün içinde 28 günlük dayanımının %70 ini kazanır. Hava sıcaklıının 15 0C ve üstünde olduu günlerde betonun, bilhassa ilk 7 gün ( tercihen 14 gün)
süresince sulanması, sürekli nemli tutulması (kür) gerekir. Dökümden yaklaık 12 saat sonra kür balamalıdır. Keçe, çuval, hasır, tala veya kum ile örtülerek sabah,
öle ve akamları sulama yapılmalıdır. Betonu nemli tutacak örtü kullanılmadan sulama yapılması yeterli yarar salamaz!
Kürün önemi ERSOY/ ÖZCEBE, Sayfa 10






 




 

      

Betonun mümkün olan en yüksek dayanımı kazanabilmesi için zamana ve bu zaman içinde çok özenli bakıma, küre, gereksinim vardır. Deneylerle belirlenmi yukarıdaki
eriler kürün önemini vurgulamaktadır. Aynı karıım, özen ve artlarda hazırlanmı beton numuneler uç guruba ayrılmılardır. Her gurup ilk 7 gün laboratuar artlarında
saklandıktan sonra birinci ve ikinci grup açık hava artlarına bırakılmı, ikinci grup üçüncü aydan sonra tekrar laboratuar arlarında saklanmı, üçüncü grup ise sürekli
laboratuar artlarında tutulmutur. Belli zaman aralıklarla her gruptan numuneler alınarak basınç dayanımları belirlenmi ve dayanım-gün erileri çizilmitir.
Erilerin incelenmesinden aaıdaki çok önemli sonuçlar çıkartılabilir:
a) Sürekli kür yapılan beton (3.grup) en yüksek dayanımı (burada yaklaık 38 N/mm2) kazanırken kür yapılmayan (1.grup) betonun dayanımı çok düük (burada yaklaık 18
N/mm2) kalmıtır.
b) 3 ay boyunca kür yapılmayan fakat daha sonra sürekli kür yapılan 2. grup beton hiç kür yapılmayan 1.grup betondan daha yüksek bir dayanıma ulamı (burada yaklaık
31 N/mm2), ancak dayanım sürekli kür yapılan 3.grup betondan daha düük kalmıtır.
SONUÇ: Kür yapılmayan beton hiçbir zaman beklenen dayanımı kazanamaz !
Kalıp-iskele (TS500/2000, TS 647/1979, TS 8538/1990, TS 8539/1990)
•skele ya betonun tüm aırlıını taıyabilmelidir. 100 m2 lik bir katın kütlesi Kötü iskele örnekleri: Yeterli dikme,özellikle yeterli çapraz eleman yok!
yaklaık 30-40 ton(aırlık=300-400 kN) dur.
•Yatay harekete karı yeterli diyagonal (çapraz) elemanlar ile rijitletirilmeli.
•Dikmelerin altına, yükü yaymak üzere, düzgün yüzeyli takozlar konulmalı. 
•Yedek dikmelerin yerleri kalıp yapılmadan önce belirlenmeli, dier dikmeler
ve kalıp sökülürken yedek dikmeler sarsılmayacak ekilde düzenlenmeli.
•Vibratör etkilerine dayanabilmeli.
•Betonun suyunu emmemeli, erbetini kaçırmamalı. 
•Kendiliinden yerleen beton dökülecekse kalıp tümüyle sızdırmaz yapılmalı.
•Kolonların ve yüksek kirilerin altında, konsolların çıkıında temizleme
kapakları bırakılmalı.
•Döküm öncesi tahta, yonga, kaıt ve toprak artıkları temizlenmeli.

•Ahap kalıplar döküm öncesi mutlaka ıslatılarak suya doyurulmalı.
•Kullanılması durumunda, kalıp yaı donatıyı asla kirletmemeli (aderans
kaybı).
•Döküm öncesi ve döküm sırasında tüm kalıp-iskele sistemi; öncelikle
konsollar, sahanlıklar, boluklu döemeler ve kolon-kiri birleim noktaları,
özenle kontrol edilmeli. Donatıların döküm sırasında yerlerini deitirmeyecek
ekilde sıkıca balanıp balanmadıına bakılmalı.
•Kalıp sökme sırasına ve süresine özen gösterilmeli.
Uygulamada en çok yapılan hatalardan biri, çapraz elemanların yetersiz

hatta hiç olmamasıdır. Beton dökümü veya vibrasyonla sıkıtırma sırasında
oluan sarsıntı sonucunda kalıp kısmen veya tamamen göçmekte ve
çalıanların ölümü ile sonuçlanmaktadır.
Uygulamada en çok yapılan hatalardan bir dieri, bir üst katta kullanmak
amacıyla, kalıbın erken sökülmesidir. Kalıp erken sökülmek istenirse CEM I
52.5R çimentosu kullanılmalıdır.
Uygulamada en çok yapılan hatalardan bir dieri de, yedek dikme
bırakılmamasıdır. Yedek dikmelerin yerleri, sayısı önemli olduu gibi tüm kalıp
sisteminden baımsız olması, dier tüm kalıp kısımları sökülürken kesinlikle
sarsılmamaları ve en son sökülmeleri gerektii de uygulamada önemsenmez.
Hatta bazen tüm kalıp söküldükten sonra yedek dikmeler tekrar yerlerine
çakılmaktadır.
Kalıbın, gerekli tedbirler alınmaksızın, erken sökülmesi veya yedek dikmelere
gereken özenin gösterilmemesi durumunda, henüz yeterli dayanıma
ulamamı betonda, açıklaması güç garip çatlaklar oluur veya tüm sistem
göçer.
Ya betonun tüm aırlıını iskelenin taıdıı unutulmamalıdır!
Kalıp sökme sırası ve süresi1
Kiri ve büyük açıklıklı

Kullanılan Çimentonun Kiri yan kalıpları, kolon ve Küçük açıklıklı döemelerin2
döemelerin dikme ve Yedek dikmeler
dayanım sınıfı perde kalıpları dikme ve kalıpları
kalıpları
32.5N, 32.5R 3 gün 8 gün 21 gün 35 gün
42.5N, 42.5R, 52.5N 3 gün 8 gün 21 gün 35 gün
52.5R 2 gün 4 gün 8 gün 16 gün

1Bu
tablo bir öneri olarak algılanmalıdır. Hava artlarına, katkı maddesi kullanılıp kullanılmadıına balı olarak bu süreler uzayabilir veya kısalabilir.
Klinker oranı %80 nin altında olan çimentolar normal yapıların taıyıcı elemanlarında kullanılmamalıdır ! kullanılması durumunda yukarıda verilen süreler iki katına çıkarılmalıdır.
2Küçük döeme: kısa kenarı 3.0 m yi geçmeyen döeme
•Kalıp almaya balamadan önce, antiyede aynı artlarda saklanmı numunelerin dayanımları belirlenerek kazanılan dayanımın yeterli olup olmadıı kontrol edilmelidir.
•Kalıp alma süreleri, sıcaklıın +5 oC den düük olduu gün kadar uzatılmalıdır.
•Yedek dikmeler yaklaık 3 m de bir olmalı, büyük açıklıklarda ve aır yüklerde 2-2.5 m de bir olmalıdır.
•Yedek dikme yerleri kalıp yapılmadan önce belirlenmelidir.
•Yedek dikmeler her katta üst üste gelmelidir.
•Döküm sırasında ve izleyen 7 gün içinde kalıp sarsılmamalıdır.
•Kalıp sökülürken, yedek dikmeler sarsılmamalıdır.
Betonun dayanımını etkileyen faktörler (özet)

•Su/Çimento oranı.
•Çimentonun cinsi, dozajı, dayanımı.
•Agreganın dayanımı, granülometresi, temizlii.
•Suyun temizlii.
•Katkı maddeleri.
•Sıkıtırma ekli ve kalitesi.
•Çevre artları (sıcaklık, nem, rüzgar). Su arttıkça Su arttıkça dayanım Sıkıtırma arttıkça Kür yapılan betonunun Dayanım zamanla artar
•Bakım ekli, süresi ve kalitesi. ilenebilirlik düer dayanım artar dayanımı zamanla artar.
artar
Betonun Sınıflandırılması- TS 500/2000, TS EN 206-1/2004
Dayanımına göre sınıflandırma:  

-------------------------------------------------------------------------------------    
C16, C18, C20, C25, C30, C35, C40, C45, C50 betonarme betonları 
-------------------------------------------------------------------------------------
C55, C60, C70, C80, C90, C100 betonarme betonları
-------------------------------------------------------------------------------------   
C20
 
Kıvamına göre sınıflandırma:  
Sınıf Kıvam Çökme (mm)
S1 Kuru 10-40
S2 Plastik 50-90 
 
S3 Akıcı 100-150
S4 Çok akıcı 160-210
S5 cıvık 220 den büyük
En büyük tane boyutuna göre sınıflandırma:

Sınıf En büyük tane boyutu (mm) Kullanım yeri
D1 ( 1 nolu agrega) 12 Dar veya derin kalıplı ve/veya sık donatılı elemanlarda, vibratör kullanımının güç olacaı her yerde
D2 ( 2 nolu agrega) 22 Normal boyut ve donatılı, vibrasyon kullanılabilen elemanlarda
D3 ( 3 nolu agrega) 32 Büyük boyutlu ve seyrek donatılı elemanlarda.
D4 ( 4 nolu agrega) 64 Normal yapılarda kullanılmaz. Çok büyük kütle betonlarında (Köprü, beton yol, pist)
Birim hacim kütlesine göre sınıflandırma:

Sınıf Birim hacim kütlesi (kg/m3) Kullanım yeri
Hafif beton 800-2000 dolgu, tesviye gibi taıyıcı olmayan benzeri ilerde
Normal aırlıklı beton 2000-2600 ormal yapılarda taıyıcı sistem; kiri, kolon, döeme,…, betonu olarak kullanılır
Aır beton 2600 den fazla çök özel amaçlı yapılarda; askeri sıınak, radyo terapi merkezi, nüklear santral ve nüklear atık zırhı
Dier betonlar:
Tesviye ve dolgu betonu (150-200 dozlu, donatısız).  
Grobeton (150, 200, 250 dozlu, donatısız, temel altı ve saha kaplama ilerinde). 
 
Mozaik betonu ( ince mozaik agregalı, 400-500 dozlu, teras ve dier ıslak hacim kaplama ilerinde).
ap ( kumsuz veya ince kum agregalı, 400-500 dozlu, teras ve dier ıslak hacim kaplama ilerinde).
C14 betonu (TS500/1984 de tanımlı idi, 2000 yılına kadar taıyıcı elemanlarda kullanıldı).
TS EN 206-1/2004 de göre beton dayanım sınıfları
 
TS EN 206-1/2004 Beton- Bölüm 1: Özellik, Performans, malat ve Uygunluk yönetmeliinde tanımlı beton sınıfları

 
C8/10, C12/15,
C 16/20, C20/25, C25/30, C30/37, C35/45, C40/50, C45/55, C50/60,
C55/67, C60/75, C70/85, C80/95, C90/105, C100/115
 
C20/25
 
   
olarak verilmektedir. 

•TS EN 206-1/2004 beton yönetmeliidir. Bu yönetmelikte tanımlanan betonlar herhangi bir amaç için kullanılabilen betonlardır,
betonarme betonu deildirler. Sadece TS500/2000 de tanımlı betonlar betonarme betonudur, herhangi bir özel izne gerek
kalmaksızın betonarme yapılarda kullanılabilirler.
•C8/10 ve C12/15 betonları çok düük dayanımlıdır, TS 500/2000 de tanımlı olmadıından, taıyıcı elemanlarda kullanılamazlar.
•TS 500/2000 de tanımlı olan C18 betonu TS EN 206-1/2004 de yoktur.
•C16/20, C20/25, C25/30, C30/37, C35/45, C40/50, C45/55, C50/60 betonları TS500/2000 de tanımlı olduklarından betonarme
C20/25=C20
betonudurlar ve taıyıcı elemanlarda kullanılabilirler. Aynı dayanımlı betonun simgesi farklı olmasına ramen aynı betonu tanımlarlar.  
Örnein TS 500/2000 deki C20 ile TS EN 206-1/2004 deki C20/25 aynı betondur.
•C55/67, …, C100/115 betonlarına yüksek dayanımlı beton (YDB) denilmektedir. TS 500/2000 de tanımlı olmamalarına ramen, özel
izin, çok özenli üretim, bakım ve kontrol artıyla, her tür amaçla kullanılabilir. YDB son derece gevrektir. Üretim- uygulama zorlukları
nedeniyle ve henüz yeterince aratırılmadıından, T500/2000 kapsamı dıında kalmıtır.
Beton sınıfı seçimi:

Mevcut bir proje uygulanacaksa: Proje üzerinde yazılı olan beton sınıfının kullanılması zorundadır. Baka seçenek yoktur.
Yeni bir proje hazırlanacaksa: Beton sınıfına proje mühendisi karar verir. Kararını u ekilde verebilir:
•1-2 katlı basit yapılarda C20, 3-5 katlı yapılarda C25-C30, 6-15 katlı yapılarda C30-35, daha yüksek yapılarda (örnein: gökdelen) C35-C50 ve üstü
•Aır yükleri olan sanayi yapılarında ve i merkezlerinde C35-C50 ve üstü
• Prefabrik yapılarda C35-C50.
•Önemli yapılarda (hastane, okul,…) C35-C50.
•Dayanıklılıın önemli olduu yerlerde(Köprü, betonyol, pist,…): C30 ve üstü
•Kötü çevre koullarındaki yapı(deniz kıyısı yapıları, asitli ortam, …): C30 ve üstü (bakınız TS EN 206-1/2004, S. 55, Çizelge F1)
•Hazır beton temin edilemiyorsa, beton antiyede hazırlanmak zorundaysa: C16-C18, mc=2
Kararlatırılan beton sınıfının üretilebilirlii, denetlenebilirlii ve maliyeti de düünülmelidir. Basit bir yapıda gereksiz yere çok yüksek dayanımlı beton seçilmesi
maliyeti artırır. Hiçbir yapıda C25 altında beton kullanılmaması, hatta en az C30 eiliminde olunması önerilir.
Yenilikler
Kendiliinden Yerleen Beton (KYB): 
Selbstverdichtender Beton (SVB)

Self Compacting Concrete (SCC)
Türk yönetmeliklerinde henüz tanımı olmayan bir beton türüdür. 1986 yılında teorik temelleri Japonya’ da Prof
H. OKAMURA tarafından ortaya konmu, 1990 lı yıllarda uygulamada kullanılmaya balamıtır.
Karıımı özeldir, vibratör gerektirmez, hiçbir boluk kalmaksızın, kendi aırlıı altında kendiliinden yerleip
kalıbın eklini alır. Düük su/çimento oranına ramen, son derece akıcıdır.
Sıkıtırma gerektirmedii halde hemen hiç boluk içermeyen, kalıpta homojen yayılan, ayrımayan KYB çok
dayanıklı ve sızdırmaz olabilmektedir. Çok akıcı olması nedeniyle sızdırmaz kalıp gerektirir. Dar kalıplı, sık
donatılı yapılarda, çok düzgün dı yüzey istenen brüt beton yapılarda ve onarım ilerinde kullanım alanı
bulmaktadır. Tüm dünyada giderek yaygınlamaktadır.
Türkiye’de bazı firmalar C25/30-C50/60 KYB üretebilmektedirler. Fiyatı normal betonun 2 katı civarındadır,
henüz yaygınlamamıtır. 1985 li yıllarda hazır beton da “pahalıdır” gerekçesi ile tepki görüyordu. Vibratör
kullanımının zorlukları, içilik maliyeti, zaman, düüm noktalarında boluk kalması gibi nedenler dikkate
alındıında KYB gün gelecek her yerde kullanım bulacaktır.
Video: http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu/index_dosyalar/DersDisiDers/Video/KYB.wmv
Yarı effaf cam (Iık geçiren) Beton, LiTraCon (Light Transmitting Concrete):
2001 yılında Macar mimar Áron Losonczi tarafından üretildi. %96 beton ve %4 cam lifi içerir. Kalınlık 20 m dahi olsa beton panel arkasındaki cisim
gölge olarak görülmektedir. Sanatsal ilerde uygulama bulması beklenmektedir. Henüz Çok pahalıdır.
Teknik bilgi için: http://www.litracon.hu/building-blocks.php
 Betonun basınç gerilmesi-ekil deitirme (c-c) erisi ERSOY/ÖZCEBE, Sayfa 17
fc : max gerilme (dayanım)

fcu :kırılma (ezilme) gerilmesi
co :max gerilmeye karılık gelen birim kısalma
cu :kırılma anındaki birim kısalma
Ec=tan α: betonun elastisite modülü
Standart bir beton numunenin (Çap: 150 mm, yükseklik: 300 mm) basınç deneyi sonucunda elde edilen gerilme-birim kısalma erisi yukarıda verilmitir. Betonun
ulaabildii en büyük fc gerilmesine kadar gerilme arttıkça birim kısalma da artmaktadır. Sonra gerilme dümee fakat birim kısalma hızla artmaya devam
etmektedir. Birim kısalma cu ya ulaınca beton ezilmektedir (kırılma). Kırılma anındaki gerilme fcu en büyük fc gerilmesinden küçüktür. fc ye betonun dayanımı, cu ya
betonun kırılma birim kısalması denir. cu büyükse beton sünek (çok deformasyon), küçükse gevrek (az deformasyon) anlamındadır.
co ≈ 0.002∼0.0025, cu ≈ 0.0025∼0.007 arasında deiir ve co < cu dur. Genelde co ≈ 0.002, cu ≈ 0.003 alınır.
Beton fc ile gösterilen en büyük gerilmeye ulatıında kırılmaz, cu ile gösterilen belli bir deformasyona ulaınca kırılır. Demek ki beton gerilmenin büyük olması
nedeniyle deil, deformasyonun büyük olması nedeniyle kırılır.
Betonun en büyük fc gerilmesi altında kırılmaması öyle açıklanır:
fc max gerilmesine ulaıldıında bazı lifler co kısalmasına urar. Ancak, bu sırada daha az zorlanan lifler devreye girerek gerilme almaya balarlar. Max gerilmeye
ulamı liflerde gerilme düer fakat kısalma devam eder, yapabilecei en büyük cu birim kısalmasına ulaınca ezilir. Bu davranıa betonda uyum veya gerilme
uyumu adı verilir. Az zorlanan lifler çok zorlanan ve gücü tükenmek üzere olan liflerin yardımına koar eklinde yorumlanabilir.
Grafikten görüldüü gibi, c-c erisi dorusal deildir. Bu da betonun lineer elastik bir malzeme olmadıı, HOOKE kanununa uymadıı anlamına gelir.
Betonun mekanik özellikleri TS 500/2000, S. 11-12
Tanımlar:
fc :beton basınç dayanımı (basınç deneyi sonucu ölçülmü dayanım)
fck :beton karakteristik basınç dayanımı (Yönetmeliklerde tanımlanmı, projede öngörülmü, henüz üretilmemi dayanım)
fctk :beton karakteristik çekme dayanımı
Ec :beton elastisite modülü
Gc :beton kayma modülü
µc :poisson oranı
αc :sıcaklık birim ekil deitirme (genleme) katsayısı Karakteristik dayanım nedir ?
fckj :j günlük betonun karakteristik basınç dayanımı
Ecj :j günlük betonun elastisite modülü
Gcj :j günlük betonun kayma modülü
TS500/2000 e göre:
Ecj = 3250 fckj + 14000 N/mm 2 c = 0.2 sabit

α c = 10 −5 1/ 0C sabit
f = 0.35 fck N/mm 2 Ecj
ctk Gcj = = 0.417 Ecj → Gcj ≈ 0.40 Ecj
2(1 + 0.2)
Ecj
Gcj =
2(1 + µ c )
Karakteristik dayanım nedir? Betonun denetimi
Projede öngörülen betonun basınç dayanımına karakteristik basınç dayanımı denir. Ancak, üretilen betonun gerçek basınç dayanımının öngörülenden daha düük olma olasılıı
(riski) vardır. Bu olasılık TS500/2000 e göre en fazla %10 olmalıdır. TS EN 206-1/2004 e göre ise bu olasılık %7.5 tür.
T500/2000 için daha basit bir anlatım yolu seçelim: Diyelim ki dayanımı 20 N/mm2 olan beton yapmak için karıım hazırladık ve 100 adet numune aldık. 28. gün sonunda yapılan
basınç deneyinde en az 90 numunenin dayanımı en az 20 N/mm2 olmalıdır. Dayanımı 20 N/mm2 nin altında olan numune sayısı en fazla 10 olmalıdır.
TS 206-1/2004 e göre üretilmi betonda nitelik denetimi ve kabul koulları:

Üretilmi betonun öngörülmü karakteristik dayanımı salayıp salamadıı TS-EN 206-1 Madde 8.2 ye göre yapılır. Projede öngörülen betonun karakteristik dayanımı fck, üretilen
betondan alınan numunelerin basınç deneyi sonucunda bulunan ortalama dayanımı fcm , en düük dayanım fcmin ve standard sapma  olsun. Bu durumda fcm ≥ fck+u  olmalıdır.
Öngörülen olasılıa (riske) balı olan u deeri yönetmelikte 1.48 alınmıtır. u=1.48 deeri %7.5 olasılıa karılık gelmektedir.
TS EN 206-1/2004’e göre betonun uygun olması için aaıdaki kriterleri salaması gerekir(geni bilgi için TS 206-1/2004, S. 29, madde 8.2 ye bakınız):
Toplam silindir numune sayısı 35 den az ise:
fcm  fck+4 N/mm2  
fcmin  fck- 4 N/mm2
Toplam silindir numune sayısı 35 ve daha fazla ise:
fcm ≥ fck+1.48 N/mm2 
fcmin  fck- 4 N/mm2
TS 500/2000 e göre üretilmi betonda nitelik denetimi ve kabul koulları:

Üretilmi betonun denetiminin nasıl yapılacaı TS 500/2000, S. 13, Madde 3.4 de yazılıdır. TS 206-1/2002(TS EN 206-1/2004 ün öncüsü) yayınlandıktan sonra, Bayındırlık ve skân
Bakanlıı 21.7.2002 tarih ve 24822 nolu resmi gazetede yayınladıı tebli ile TS500 madde 3.4 ü “Betonda nitelik ve denetim koulları TS EN-206-1 Madde 8 e uygun
olmalıdır.” eklinde deitirdi. Buna göre denetim sadece TS206-1 e göre yapılacaktı. Ancak, Bayındırlık ve skân Bakanlıı 4.6.2004 tarih ve 25482 nolu resmi gazetede yeni bir
tebli yayınlayarak 21.7.2002 deiikliini iptal etti. TS500/2000 madde 3.4 de yazılı orijinal metin tekrar geçerli oldu.
Her iki yönetmeliin denetim koulları farklıdır, fakat ikisi de yürürlüktedir! Bu çelikili durum uygulamada denetim sorunları yaratmakta; üreten-tüketen-denetçi-belediyeler arasında
anlamazlıa neden olmaktadır. Ne yapılabilir: Üretilecek betonun hangi yönetmelik esas alınarak denetlenecei tüketici-üretici-denetçi arasında; üretim öncesi
kararlatırılmalıdır. Hazır betonun denetiminde TS206-1/2004 esas alınmalıdır. TS 500/2000 yakın gelecekte deiecektir.
Üretilecek ve hazır betonun temin edilemedii inaatlarda:

Üretilecek betonun fck deeri önceden bilinir (projeden). Ancak, standard sapma  üretim öncesi bilinmez. Bu durumda, üretilecek betonun ortalama dayanımı
C16-C20 betonları için fcm ≥ fck+5 N/mm2 (olasılık % 10)

C25-C35 betonları için fcm ≥ fck+8 N/mm2 (olasılık % 5)
C40-C50 betonları için fcm ≥ fck+10 N/mm2 (olasılık % 2.5)
olacak ekilde karıım hazırlanması yoluna gidilebilir (ERSOY/ÖZCEBE S.164).

TS 500/2000 de tanımlı betonların mekanik özellikleri (28 günlük standart deerler) TS 500/2000, S. 11
BETON SINIFLARI VE MEKANK ÖZELLKLER (28 GÜNLÜK BETON)
fck
2
Beton N/mm fctk Ec Gc ≈ 0.4Ec αc
Sınıfı N/mm
2
N/mm
2
N/mm
2 µc
1/C°
Silindir Küp (15x15x15)
C16 16 20 1.4 27000 10800 0.20 10-5  

C18 18 22 1.5 27789 11116 0.20 10-5
C20 20 25 1.6 28534 11414 0.20 10-5
C25 25 30 1.8 30250 12100 0.20 10-5 
C30 30 37 1.9 31800 12720 0.20 10-5
C35 35 45 2.1 33227 13291 0.20 10-5

C40 40 50 2.2 34555 13822 0.20 10-5
C45 45 55 2.3 35802 14321 0.20 10-5
 
C50 50 60 2.5 36981 14792 0.20 10-5
E c = 3250 fck + 14000 baıntısından hesaplanmıtır. TS 500/200 de bu deerler yuvarlatılmıtır. Her iki deer de kullanılabilir.
Elastisite modülü çok deikendir, dayanım hesaplarında kullanılmaz.
28 günlük karakteristik silindir basınç
C20 ≡
≡C20/25 dayanımı 20 N/mm2 ve küp dayanımı 25
N/mm2 olan beton anlamındadır

 

•Betonun basınç dayanımı yüksektir.

•Betonun çekme dayanımı çok düüktür, çou kez sıfır kabul edilir.
•C20-C35 betonları uygulamada yaygın olarak kullanılırlar.
•C40-C50 betonları özel artlarda üretilirler ve nadiren (örnein: yüksek yapı, gökdelen, köprü inaatında) kullanılırlar.
•Deprem Bölgelerinde C20 den daha düük kalitede beton kullanılmaz.
•Büyük ehirlerde C30 ve C35 betonlarının kullanımı giderek artmaktadır.
•C30 dan daha düük beton kullanılmaması önerilir.

Betonarme 1 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Betonarme 1 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Betonarme 1 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ESKEHR OSMANGAZ ÜNVERSTES

MÜHENDSLK MMARLIK FAKÜLTES

 Ders Notları

•Derslere devam etmenizi, dinlemenizi,

Siz nasıl örenmek istersiniz?

Sınav sonuçlarına itiraz:

Kaynaklar (Reading List): 

Önemli Yönetmelikler (National Codes):

 Kiriler, davranı, taıma gücü, boyutlandırma, çizim

Betonarme II nin konuları:

Yapıya etkiyen yükler, yük analizi

Döemeler, döeme tipleri, modelleme-analiz-çizim

Temeller, temel tipleri, modelleme- analiz-çizim

By the end of this module students will be able to:

ÇMENTO + AZ SU  ÇMENTO HAMURU (kuru)

1 m3 beton yaklaık (hacim olarak) 1 m3 beton yaklaık (Kütle olarak) 2400 kg

%10 çimento, 300 kg çimento 

TS EN 197-1/2004 standardında çimentolar be ana tip ile adlandırılmaktadır:

Ana tipler Çimento tipi ve iareti çerii (kütlece % olarak)

Bu tablodan unları algılamalıyız:

Dayanımı 52.5 N/mm2 ve erken %5-19 klinker+%81-95 Yüksek

%80-94 klinker+ %6-20 kalker (LL) %65-89 klinker+%11-35 Silis dumanı

%65-79 klinker+ %21-35 puzolan (P) ve kalker

%65-79 klinker+ %21-35 puzolan (P) ve kalker (L)

Adı Sembolü TS Numarası Kullanıldıı yerler

Suni ta, sıva, mozaik ve renk olarak mimari dekorasyonun gerektirdii

Hangi fabrikada hangi tip çimento üretiliyor (örnekleme):

ptal edilen çimentoların TS EN 197-1/ 2004 de benzerleri1:

KMYASAL KATKILAR - TS EN 934-2/2004

Katkı maddeleri aaıdaki amaçla kullanılırlar:

•Priz (katılama) süresini kısaltmak veya uzatmak

KATILAMI BETON: Prizi tamamlanmı, üzerinde gezilebilen beton.

SERTLEM BETON: Yük taıyabilecek kadar dayanım kazanmı beton.

ÇEKME DAYANIMI: Betonu çatlatan çekme gerilmesidir.

Kıvam sınıfları (TS EN 206-1/2004): Ya beton uygun çökme miktarları:

5. ekil 1 den su/çimento oranını seç.

7. Su/çimento oranını kullanarak çimento miktarını hesapla.

9. SU+ÇMENTO+ÇAKIL+KUM=1 m3 ya betonun kütlesidir. Bu baıntıda su, çimento, çakıl miktarlarını

Çökme 1 m3 beton için gerekli suyun kütlesi (kg)

20-50 205 200 185 180 160 155 145

75-100 225 215 200 195 175 170 160

150-175 240 230 210 205 185 180 170

Çizelge 2:Çakıl gereksinimi

10 0.48 770 0.45 720 2285

15 0.58 930 0.54 860 2315

25 0.70 1120 0.66 1060 2375

STENEN: Deneme karıım miktarları (çimento, su, kum, çakıl)

Dalgıç vibratör uygulaması

Bir döemenin veya geni bir kiriin sıkıtırma eması

Perde kalıbına takılmı dı vibratörler

Kolon kalıbına takılmı

Erilerin incelenmesinden aaıdaki çok önemli sonuçlar çıkartılabilir:

SONUÇ: Kür yapılmayan beton hiçbir zaman beklenen dayanımı kazanamaz !

Uygulamada en çok yapılan hatalardan biri, çapraz elemanların yetersiz

Kiri ve büyük açıklıklı

32.5N, 32.5R 3 gün 8 gün 21 gün 35 gün

42.5N, 42.5R, 52.5N 3 gün 8 gün 21 gün 35 gün

52.5R 2 gün 4 gün 8 gün 16 gün