ជំពូកទ១: ចំណងទាក់ទងជាមួយអ្នកដទទ

The Relationship with others

រមរ ៀនទ១: កា ជួយយកអាសាអ្នកដទទ

Helping the others

សលធម៌-ពល ដឋីិទាទ៨

រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី

 ពនយល់ពាកយ

1. អាជាាធ : អ្នកកាន់អ្ំណាច តាមសទ

ិ ដធិ ដលខ្លនបានទទួ
ួ ិ រធិ ពញលកខណៈ ។
លសទ

2. សមូហភាព : កា ួប ួម, កា គ្រមូល ។

3. ជាតព
ិ នធ : គ្កុមជនជាតរិ សេងៗ។

4. សុខ្ដុម : កា រៅស្ំ គ្ន

ុ ន ឬរៅមូលគ្ននជាសុខ្ឥតរមោះហមង ឬរសចក្ ករាយសរាយរោយកា ស់រៅមូលគ្ននជាសុខ្
គ្សូល។

5. រយនឌ័ : រេទ(ដដលកំណត់រោយសងគម) ។

6. សហរមន៍ : គ្រជុំេូមិ ឬតំបន់អ្នកគ្សុកគ្រកបមុខ្ ប ចូលគ្នន។

7. សមភាព ើ ន , ដំរណើ រសមម

: ភាពរសមគ្ន ើ ុខ្គ្នន ។
8. អាណានរ
ិ ម : កា ោក់អ្ំណាចគ្តួតគ្តាពគ្ររទសមួយ ឬ ដឋដដលតាំងរៅកនងអ្ំ
ុ ណាចទន ប រទស ។
9. អ្ត្សញ្ញាណជាតិ : សញ្ញាសមគល់ជាតិ ឬរគ្រឿងសមគល់ជាតិ ។
រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី
 ១. កា រ សរអ្
ើ ងើ

កា រ សរអ្
ើ ង
ើ រជា
ឺ កា គ្រកាន់យក ដបងដចក កា ផាត់

រចញ កា តឹ តបត
ិ ឬកា នយ
ិ មដសែករលើ ពូជសាសន៍ ឬ

ជាតព
ិ នធ ដដលមនទស
ិ រៅបំសិ ចបំ
ល ផាលញ ឬបន្លលយកា ទទួល

សាគល់នូីសទ
ិ រធិ ស ភាពជាមូលោឋន ខាងីិ ស័យនរោបាយ

រសដឋកច
ិ ច សងគមកច
ិ ច នង
ិ ីរបធម៌ ឬីិ ស័យរសេងៗរទៀត

ដដលប៉ាោះពាល់នង
ឹ ជីភាព ។
រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី
 កា រ សរអ្
ើ ងើ មន២គ្ររេទដូចជា៖
• កា រ សរអ្
ើ ង
ើ រោយផាាល់

ជាកា គ្រគ្ពត
ឹ ្ចំរពាោះបុរគល ឬគ្កុមមនុសេមួយរសេងរទៀតរោយដសែក
រលើ អាយុ ពណ៌សមបល
ុ ពកា
ិ ភាព រយនឌ័ សាសន្ល -ល- ។
ិ ដំរ ង
ឧ.បដិរសធមន ើ តួន្លទដល់ស្រស្ណាដដលមនទសារពាោះ ។

ើ រអ្ង
• ការ ស ើ រោយគ្ររោល

កា រ ស
ើ រអ្ង
ើ គ្ររេទរនោះរកើតរ ង
ើ រៅរពលតគ្មូីកា ជារគ្នលកា ណ៏
ឬលកខខ្ណឌោក់រចញដូចជាយុត្ធ
ិ ម៌ រពលបានអ្នុីត្ វាបានរធវឲ្
ើ យមនុសេ
មួយគ្កុមមន
ិ ទទួលបានគ្ររោជន៍ ។

ឧ.មនដតអ្នករធវកា
ើ បាន៥ឆ្នជា
ំ ប់ រទប
ើ អាចតរមលើងគ្់ក់ដខ្បាន ។
រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី
២. សលប៉ាោះពាល់ទនកា រ សរអ្
ើ ង
ើ កា រ ស
ើ រអ្ង
ើ មនសលប៉ាោះពាល់ដល់បរ
ុ គលនង
ិ សងគមដូចជា៖
• មនុសេខ្វោះនូីកា រជឿទុកចត្
ិ

• មនជំងឺសតអា
ិ មមណ៍ តូចចត្
ិ រគ្រោះឆ្ បរងកើតឱ្យមនីណណសងគម

• ស់រៅកនងភាពគ្ក
ុ គ្កគ្នមនកា យកចត្
ិ ទក
ុ ោក់

• កងវោះកា ទទួលរសវាដែទាំសុខ្ភាព

• បាត់បង់សិទន
ធិ ង
ិ កាតពវកច
ិ ច បស់សងគម

• បុរគលិកខ្លោះគ្នមនកា រលើកទកច
ឹ ត្
ិ ខ្លោះបាត់បង់ឱ្កាស

• សហរមន៍មនកា ចុោះរខ្ោយ រគ្ពាោះបាត់បង់ធនធានមចស់គ្សុក

• គ្តូីបាត់បង់សមភាពកនងកា
ុ ចូល ួមសកមមភាពសងគម

• ជនជាតភារត
ិ ច
ិ បាត់បង់ឱ្កាសរធវកា
ើ ជាមួយសាាប័ន ដឋនង
ិ ឯកជន

• បរងកើតនូីបញ្ញាមនចុ
ិ ោះសគ្មុង បងកទំន្លស់រសេងៗ បាត់បង់ទំនុកចត្
ិ គ្ននរវីិ ញរវមក ។

រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី

៣. ជនជាតភា
ិ រតច
ិ រៅកមពជា
ុ
ជនជាតភា ិ រជា
ិ រតច ិ ួយចំនួនដដលរេៀសខ្លួនពគ្ររទស
ឺ ជនជាតម
បស់ខ្នរវ
លួ ស់រៅគ្ររទស រសេងមួយរទៀត ដដលមន
ិ ដមនជាគ្សុក
កំរណើត បស់ខ្ន
លួ ។

− ជនជាតភា
ិ រតច
ិ ដដលចូលមក ស់រៅកនងគ្ររទសកមព
ុ ជាុ
• ជនជាតច
ិ ន
ិ ចូលមកគ្សុកដខ្ម តាំងពសម័យអ្ងគ មករមល៉ាោះ។

• ជនជាតចាម
ិ រពលដដលរីៀតណាម លុកលុយដរណ្ើមយកទកដ
ឹ ចាមា៉ាទាង
ំ មូល។

• ជនជាតរីៀតណាម
ិ ចូលមកគ្សុកដខ្ម គ្រដហលឆ្ន១
ំ ៦២០។

− ជនជាតភា
ិ រតច
ិ អ្ំបូ ដខ្ម មន
ជនជាតភារត
ិ ចអ្ំ
ិ បូ ដខ្ម មន ដដលមនរៅគ្ររទសកមពជា
ុ ភាររគ្ចើន ស់រៅតាមរខ្ត្
ដប៉ាកខាងរជើង នងឦសាន
ិ គ្កុមជនជាតទាំ
ិ ងរន្លោះមនដូចជា ពនង ទំពូន កួយ គ្រង
ឹ
ចារាយ រសាៀង ……។

រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី

 ជនជាតភា
ិ រតច
ិ បានចូល ម
ួ អ្េីិ ឌឍសងគមជាតដ
ិ ច
ូ ជា ៖

• ចូល ួមអ្េីិ ឌឍសហរមន៍ បស់ខ្ន

លួ

• រលក
ើ កមពស់កគ្មត
ិ ជីភាពកនងសហរមន៍
ុ
• ចូល ួមរលគ្ើ រប់ដសនក នង
ិ គ្រប់ីិស័យ បស់សងគមជាតិទាង
ំ មូល

• ចូល ួមដែ កោប សា

ិ ាន

• អ្េិ កេទគ្ពរ ក
ើ ងតំ
នុ បន់ដដលររ ស់រៅ

• ចូល ួមដែ កោទក

ឹ ដសងដដ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី

៥. សទ
ិ ធិ បស់ជនជាតភា
ិ រតច
ិ ជនជាតភា
ិ រតច
ិ មនសទ
ិ ដ
ធិ ច
ូ តរវ៖
• មនីរបធម៌ពួកររផាាល់

• គ្រតប
ិ ត្សា
ិ សន្លពួកររផាាល់

• រគ្រើគ្់ស់ភាសាជាឯកជន នង
ិ ជាសាធា ណៈ

• ចូល ួមរធវើរសចក្សរគ្មចចិត្ថ្ននក់ជាតិ តំបន់ ស្ពបញ្ញាទាក់ទងជន

ជាតភា
ិ រតច
ិ ឱ្យគ្សបរវតាមថ្ននក់ជាតិ

• មនឱ្កាសគ្រប់គ្គ្នន់ កា រ ៀនសូគ្ត

• អាចរគ្រើគ្់ស់សទ
ិ ធិ បស់ខ្ន
លួ រោយរសមភា
ើ ពគ្ននចំរពាោះមុខ្ចាប់

• ទទួលចំរណោះដឹងព គ្រីត្ិសាស្រស្ គ្រទពណ ភាសា ីរបធម៌ ដដលមន

រៅកនងដដនដ
ុ បស់់ររ ។
រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី
៦. កា កា ពា ចំរពាោះបងរែនជនជាត
ូ ិភារតច
ិ ិ លបានយកចត
ោឋេបា ិ ទ ុ ោក់ចរំ ពាោះជនជាតភា
្ ក ិ រតច
ិ ដូចជា :
• លុបបំបាត់ភាពរ សរអ្
ើ ង
ើ
• បរងកត
ើ កា ចូល ួមពសំណាក់ជនជាតភារត
ិ ចកន
ិ ងកា
ុ រធវដសនកា
ើ អ្េីឌឍន៍
ិ ថ្ននក់
មូលោឋន នង
ិ ថ្ននក់ជាតិ ។
• កំណត់រគ្នលនរោបាយអ្េីឌឍតាមីរបធម៌
ិ គ្រទពណ ជំរនឿ និងភាសា

• រលកទ
ើ កច
ឹ ត្
ិ ឱ្យមនអ្នកបកដគ្រភាសាជនជាតភារត
ិ ច
ិ
• ជំ ុញអ្ប់ ំបងរែនជនជាត
ូ ភារត
ិ ច
ិ ដែ កោសុខ្ភាព អ្ន្លម័យ ។
• ទទួលសាគល់កា រគ្រើគ្់ស់ដជាលកខណៈសមូហភាព

• ជំ ុញឱ្យមនរសវារទសច ណ៍កនងសហរមន៍
ុ បស់បងរែនជនជាត
ូ ភារត
ិ ច
ិ ។
• ជំ ុញកា បរងកើនកា ោំដុោះកនងសហរមន៍
ុ នងដសវ
ិ ង កទសោ សលតសលទាំ
ិ ងរន្លោះ
រដើមបស្ល់នូីកា ងា ដល់បងរែនភារត
ូ ច។
ិ
• ខ្ត
ិ ខ្ំ កទដរូអ្េីិ ឌឍន៍ជនជាតភា
ិ រតច
ិ ពរិ សសយកចត
ិ ្ទុកោក់រលស្រើ ស្ នង
ិ កុម
រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី
៧. កា កសាងនូីសន្ភា
ិ ពសងគម រដើមបឱ្យគ្ររទសជាតខ្ល
ិ ន ួ មនកា ស់រៅចំ ុោះជាតសាសន៍
ិ មន សន្ភាពរយ
ិ ងគ្តូ
ើ ី:

• កា រធវឱ្
ើ យគ្ររសើ រ ង
ើ នូីកា គ្់គ្ស័យទាក់ទងគ្ននតាម យៈកា ដសវងយល់គ្ននរវីិ ញរវមកឱ្យ
បានសុជរគ្ៅ

• កា ដសវងយល់ពគ្រទពណ ទំរនៀមទំោប់ ីរបធម៌ភាសា ជនជាតន

ិ មួយៗ រដើមបភាពចុោះ សគ្មុង
គ្ននកនង
ុ កា ស់រៅកនងសងគ
ុ ម។

• កា រគ្ន ពសទ
ិ គ្ន
ធិ ន រវីិ ញរវមកដូចជា ីរបធម៌ សាសន្ល អ្ត្សញ្ញាណ

• ទទួលយកភាពរសេងៗគ្នន ដដលមនរៅកនងគ្ររទសកមព
ុ ជា
ុ និងរ ៀន ស់ជាមួយគ្ននកនងីរបធម៌
ុ
ចំ ុោះ រចោះអ្ត់ឱ្ន អ្ធាគ្ស័យ

• រ ៀនពបទពរិ សាធន៍ទនអ្តតកាលគ្រកបរោយកា ចា
ឺ ប់ រហយ
ើ ដគ្រកាលយជាកា អ្េីិ ឌឍ
គ្រកបរោយគ្រសិទធភាពរៅរពលបចចរបនន
ុ ។

• យកចត
ិ ្ទុកោក់ នង
ិ រលក
ើ សាយដល់
ួ សទ
ិ ធិ បស់ជនជាតរិ ដើមភារតច
ិ ទាំងាវយដដល ស់រៅ រលើ
ទក
ឹ ដ គ្ពោះរាជាណាចគ្កកមពជារល
ុ គ្ើ រប់ីិស័យដូចជា ដសនកសក
ិ ោអ្ប់ ំ ីរបធម៌ គ្រទពណ ទំរនៀម
ទំោប់ ជំរនឿសាសន្ល កសិកមម សុខាេិបាល ប សា
ិ ា ន និងកមមសិទដ
ធិ ធល ។ល។
រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី
 កា កសាងសន្ភា
ិ ព វាងជាតសា
ិ សន៍ចគ្មុោះស្លន
់ ីូ
គ្ររោជន៍ដច
ូ ជា ៖
• កចរគ្មន
ើ គ្រប់ីិស័យ

• ជនជាតទា
ិ ងំ អ្ស់សាគល់តទមលីរបធម៌រ ៀងៗខ្លួន

• រចោះរធវកា
ើ ជាមួយគ្នន

• ស់រៅជាមួយគ្នន ចុោះសគ្មុងគ្នន

• គ្រកាន់ភាាប់នូីរគ្នលរំនិតទំន្លក់ទំនងលែគ្រប់ពូជសាសន៍
គ្រកបរោយសន្ភា
ិ ព

• កចរគ្មន
ើ ដសនករសដឋកច
ិ ច នង
ិ ីរបធម៌ ។
រ ៀបរ ៀងរោយ រោកគ្រូ ម៉ាន់ ាវី