1.

Podział inokrzemianów
2. Monoinokrzemiany dwuprzemienne P = 2
3. Monoinokrzemiany proste o P>2
4. Monoinokrzemiany o łańcuchu rozgałęzionym
5. Diinokrzemiany dwuprzemienne
6. Diinokrzemiany proste i rozgałęzione P>2
7. Oligoinokrzemiany
 Monoinokrzemiany Wzór Parametry Si:O
D=1 M=1 anionu Pis
Proste dwuprzemienne [2Si2O6]∞4- P=2 s=2 1:3
Proste trójprzemienne [3Si3O9]∞6- P=3 s=2 1:3
Proste czteroprzemienne [4Si4O12]∞8- P=4 s=2 1:3
: :
Proste „P” przemienne [ SiPO3P]∞2P-
P
P < 12 s = 2

Rozgałęzione dwuprzem. P=2

- otwarte s1/s3 = 1:1 [ Si4O12]∞8-
2
s=1is=3 1:3
- otwarte s1/s2/s3= 1:1:1 [2Si3O9]∞6- s=1, s=2, s =3 1:3

Rozgałęzione trójprze. P=3

- otwarte s1/s2/s3=1:2:1 [ Si4O12]∞8-
3
s=1, s=2, s=3 1: 3
- zamkn. s2/s3 = 1 : 1 [3Si4O11]∞6- s=2, s=3 1 : 2.75
 Me4/n[2Si2O6]

Wzór ogólny Przykłady znanych związków

Me+4[Si2O6] Li4[Si2O6], Na4[Si2O6], Ag4[Si2O6],

Mg2[Si2O6], Sr2[Si2O6], Ba2[Si2O6],
Me2+2[Si2O6]
Mg2[Si2O6], Fe2[Si2O6], Mn2[Si2O6], Zn2[Si2O6],
Me+2Me2+[Si2O6] Na2Zn[Si2O6], Na2Ba[Si2O6],
MgFe[Si2O6], MgMn[Si2O6], MgCa[Si2O6],
Me2+Me2+[Si2O6]
CaFe[Si2O6], CaMn[Si2O6], CaCo[Si2O6], CaNi[Si2O6],
LiAl[Si2O6], LiFe[Si2O6], LiSc[Si2O6],NaAl[Si2O6],
Me+Me3+[Si2O6]
NaFe[Si2O6], NaCr[Si2O6], NaSc[Si2O6],

Czerwonym kolorem zaznaczono zwiazki o strukturze piroksenu

Li4[2Si2O6] Ba2[2Si2O6]
1. klinoenstatyt (P21/c) trwały do temp. 570oC,
2. ortoenstatyt (Pbca) trwały od 570 do 990oC,
3. protoenstatyt (Pbcn) trwały powyżej 990oC do temp.
topienia inkogruentnego 1550oC,
4. MgSiO3 syntetyczny(Cmma) metatrwały w całym zakresie
temperatur,
enstatyt

protoenstatyt

syntetyczny
klinoenstatytu, protoenstatytu, enstatytu, synt. Mg[SiO3]
 o kationach o promieniach jonowych zbliżonych do Mg2+ np. Fe2[Si2O6], Mn2[Si2O6],
- dwu-kationowe z wapniem np. CaMg[Si2O6], CaFe[Si2O6], CaMn[Si2O6],
dwu-kationowe z kationem alkalicznym np. LiAl[Si2O6], NaAl[Si2O6], NaFe[Si2O6]
 Ca3[3Si3O9] – wolastonit 1T

Ca3[3Si3O9] – wolastonit 2M

HNaMn2[3Si3O9] – serandyt

Na4Be2Sn[3Si3O9]2 - sorensenit
Monoinokrzemiany wapnia
Ca3[3Si3O9] – wolastonit 1T,
Ca3[3Si3O9] – wolastonit 2M,
Ca4[3Si3O9](OH)2 - foszagit,
Ca6[3Si3O9](OH)6 - hillebrandyt
Ca5[3Si3O8(OH)] · 8H2O – tobermoryt
Monoinokrzemiany wielokationowe
(Ca,Mn)3[3Si3O9] – bustamit
NaCa2[3Si3O8 (OH)] – pektolit
NaMn2[3Si3O8(OH)] – serandyt
Na2Zr[3Si3O9] · 3H2O - hilairyt
Na4Be2Sn[3Si3O9]2 · 2H2O - sorensenit
wolastonit 1T wolastonit 2M
Po zmieleniu wollastonit tworzy mikroigiełki o
stosunku długości do przekroju od 3:1 do 20:1.

Zastosowania:
• wzmocnienie materiałów: tworzyw sztucznych,
ceramiki, betonów itp.
• ułatwia odgazowanie w produkcji ceramiki,
• do wybielania materiałów, odbija 85 – 90 % światła
• posiada właściwości żaroodporne może zastępować azbest
Ca4[3Si3O9](OH)2 - foszagit Ca5[3Si3O8(OH)]·8H2O – tobermoryt
Periodyczność Wzór koordynacyjny Pochodzenie
Na2Cu3[4Si4O12] syntetyczny
P=4 Ca3Mn2[4Si4O12]O2 syntetyczny
Sr2V2[4Si4O12]O2 Haradait
Ba2V2[4Si4O12]O2 Suzukiit
Na2BaTi2 [4Si4O12]O2 Batisit
Sr3(Ti,Fe3+)[4Si4O12] Ohmilit
Mn5[5Si5O15] Syntetyczny
P=5 LiMn4[5Si5O14(OH)] Syntetyczny
(Mn,Ca)5[5Si5O15] Rhodonit
NaCaMn3[5Si5O14(OH)] Marsturit
Na6Be3[6Si6O18] Chkalowit
P=6 Ca2Sn2[6Si6O18] · 4 H2O Stokesyt
Mn7[7Si7O21] Syntetyczny
P=7
(Fe,Mn)7[7Si7O21] Piroksmanganit
P = 12 Pb12[12Si12O36] Alamozyt
Sr2V2[4Si4O12]O2 – haradait P = 4 (Mn,Ca)5[5Si5O15] – rhodonit P = 5
(a) NaK2Mg2FeTi2[2Si4O12]2(O,OH,F)7 – astrophylit,
(b) Na2Fe5Ti[2Si6O18]O2 – aenigmatyt,
(c) Fe62+Fe33+[4Si6O17]O3(OH)5 - deeryt
 Oligoinokrzemiany Wzór Parametry Si : O
D=1 M>1 anionu
Diinokrzemiany proste M=2
2 6-
- dwuprzem. s2/s3=1:1 [ Si4O11]∞ P=2, s=2, s=3 1 :2.75
- dwuprzem. s3 [2Si4O10]∞4- P=2, s = 3 1 : 2.5
- trójprzem. s2/s3=4:2 [3Si6O17]∞10- P=3, s=2, s=3 1 :2.83
- trójprzem. s2/s3=2:4 [3Si6O16]∞8- P=3, s=2, s=3 1 : 2.66
- trójprzem. s3 [3Si6O15]∞8- P=3, s = 3 1: 2.5
- czteroprzem. s3 [4Si8O20]∞8- P=4, s = 3 1: 2.5
(dipinokrzemiany
rozgałęzione są b.rzadkie)

Triinokrzemiany proste M=3

2 8-
- dwuprzem. s2/s3=2:4 [ Si6O16]∞ P=2, s=2, s=3 1 : 2.66
- : : : :
- dwuprzem. s3 [ Si6O12]∞0
2
P=2, s = 3 1:2
- trójprzem. s2/s3 [3Si9O25]∞14- P=3, s =2, s=3 1 : 2.77
- : : : :
- trójprzem. s3 [ Si9O18]∞0
3
P=3, s = 3 1:2
......itd.

M >2, P>2
P
Oligoinokrzemiany proste [ SiMPO3MP-l]∞ s = 2, s = 3 <1: 2.75
(znane dla M ≤ 5 i są one : : :
P
wyłącznie nie rozgałęzione) [ SiMPO2MP]∞ s=3 1:2
Mg5Ca2[2Si4O11]2 – tremolit
Ca6[3Si6O17](OH)2 – ksonotlit
Ca10[3Si18O46] · 18H2O - okenit
Na4Ti2[4Si8O20]O2 - narsarsukit
 A0-1X2Y5[Si4O11](OH)2
gdzie
A = kationy Na+ lub K+ w koordynacji 10 – 12,
X = Ca, Na, Mg, Fe2+, Mn w koordynacji 6 – 8,
Y = Mg, Fe2+, Mn, Al, Cr, Fe3+, Ti w koordynacji 6
- rombowe magnezowo-żelazowe (ortoamfibole),
- jednoskośne magnezowo-żelazowe (klinoamfibole),
- jednoskośne dipolikrzemiany wapnia,
- jednoskośne dipolikrzemiany metali alkalicznych.

Mg7[2Si4O11]2(OH)2 - Fe7[2Si4O11]2(OH)2

Ca2Mg5[2Si4O11]2(OH)2 - Ca2Fe5[2Si4O11]2(OH)2
 tremolit

hornblenda
krokidolit
rombowy antofyllit jednoskośny cummingtonit
Nazwa grupy Przykłady
(Mg,Fe)7[2Si4O11]2(OH)2 (antofyllit – ferro-antofyllit)
Orto-amfibole Mn2(Mg,Fe)5[2Si4O11]2(OH)2 (mangan-antofyllit)
Li2(Al,Mg,Fe)3[2Si4O11]2(OH)2 (holmquistyt)
(Mg,Fe)7[2Si4O11]2(OH)2 (cummingtonit – gruneryt)
Klino-amfibole Mn2(Mg,Fe)5[2Si4O11]2(OH)2 (dannenmoryt)
Li2(Al,Mg,Fe)3[2Si4O11]2(OH)2 (klino-holmquistyt)
Ca2(Mg,Fe)5[2Si4O11]2(OH)2 (tremolit – ferroaktynolit)
Amfibole Ca (Ca,Na)2-3(Mg,Fe2+,Al,Fe3+)5 [2Si4O11]2(OH)2 (hornbl.)
(Ca,Na)2(Mg,Fe)4(Al,Fe3+)[2Si4O11]2(OH)2 (winchit)
Na2(Mg,Fe)3Al2[2Si4O11]2(OH)2 (glaukofan)
Amfibole alkal. Na2Fe2+3Fe3+2[2Si4O11]2(OH)2 (riebeckit)
Na(CaNa)(Mg,Fe)5[2Si4O11]2(OH)2 (richteryt)
NaNa2Mg4Al[2Si4O11]2(OH)2 (eckermannit)
Ca6[3Si6O17](OH)2 – ksonotlit
Ca5[3Si9O23] · 9H2O - okenit
Na2Zr[3Si6O15] · 3H2O - elpidyt
dwuprzemienny w Be2Ca4Al2[Si9O26](OH)2 (bawenit),
trójprzemienny w NaCa2[Si4O10](OH) (agrellit)
Ba4[2Si6O16], Ba5[2Si8O21], Ba6[2Si10O26]