Case 48

Të Drejtat e Pronësisë Intelektuale (IP) Inovacioni, kreativiteti dhe teknologjia janë faktorë jetik për
suksesin e korporatës në botën e sotme shumë konkurruese të biznesit. Organizatat marrin një avantazh
konkurrues dhe sukses afatgjatë duke zhvilluar dhe përdorur ato risi. Si rezultat i burimeve dhe parave të
gatshme të investuara në krijimin e produkteve dhe shërbimeve indigjene, është thelbësore që
ndërmarrjet të mbrojnë pronën e tyre intelektuale. Për më tepër, është jetike për një kompani që të
njohë vlerën e pronës së saj intelektuale dhe si ta ruajë atë. Çështjet e pronësisë intelektuale po bëhen
gjithnjë e më të përhapura nga dita në ditë. Këto ditë, ka shumë diskutime rreth të drejtave të pronësisë
intelektuale. Këto tema shpesh u kushtohen vëmendje shtesë. Mbrojtja e pronësisë intelektuale është
bërë më e rëndësishme sesa duhet të jetë vitet e fundit. Në fakt, ajo kërkon shumë më tepër vëmendje
sesa meriton. Së pari duhet të kuptojmë bazat dhe të hetojmë pse u krijuan të drejtat e pronësisë
intelektuale në radhë të parë. Ne duhet të kuptojmë rëndësinë e të drejtave të tilla në botën e sotme.
Arrijmë në përfundimin se mbrojtja e të drejtave të pronësisë intelektuale të individëve, grupeve dhe
sipërmarrjeve është një kërkesë themelore sociale. Është më e rëndësishme se çdo gjë tjetër që çdo
qytetërim të ketë të drejtat e tij të pronësisë intelektuale të mbrojtura. Mbrojtja e pronësisë intelektuale
është kritike për të gjithë zhvillimin e vendit në aspektin e biznesit, shoqërisë dhe faktorëve të tjerë. Një
nga llojet më thelbësore të të drejtave të pronësisë intelektuale janë të drejtat e autorit. Të drejtat e
autorit janë pak më shumë se një garanci për njerëzit se do të jenë në gjendje të korrin përfitimet e
punës së tyre të palodhur dhe se do t'u jepet merita për shpikjen e diçkaje të re. Siç e dimë të gjithë, të
drejtat sociale të pronësisë intelektuale luajnë një rol të rëndësishëm në rritjen e shoqërisë. Të drejtat e
autorit po përdoren gjithnjë e më shumë për të mbrojtur pronësinë intelektuale sociale. Të drejtat e
autorit u mundësojnë artistëve dhe novatorëve të mbrojnë pronën e tyre intelektuale. Në botën
moderne, një koncept i ri i piraterisë është shfaqur në një hutim. Përdorimi jozyrtar i materialit me të
drejtë autori njihet si pirateri. Filmat dhe këngët po piratohen në një shkallë masive në të gjithë botën.
Një nga rreziqet më serioze për pronësinë intelektuale është krimi kibernetik. Interneti është mjeti më
popullor për shkatërrimin e pronës intelektuale në shekullin e njëzet e një. Megjithatë, duhet theksuar
se shumicës së vendeve në mbarë botën ende i mungojnë legjislacioni për krimin kibernetik, si dhe
legjislacioni për të mbrojtur pronësinë intelektuale nga shpërdorimi i internetit.

Një zgjidhje për këtë problem të vazhdueshëm në biznese është të investojnë më shumë në
Departamentin e Zhvillimit të Produkteve të tyre, si në rastin e përmirësimit të softuerit dhe harduerit.
Shumë kompani nuk mund të anashkalojnë se sa efektivë dhe produktivë janë departamentet e tyre të
TI-së në sjelljen e kompanisë së tyre drejt suksesit. Apple Inc., FedEx, Wal-Mart, McDonald's dhe
kompani të tjera janë shembuj. Si rezultat, TI është tani vendimtare për performancën e një organizate;
prandaj, është thelbësore që një organizatë të inkorporojë teknologjinë kompjuterike në operacionet e
saj të përditshme të biznesit dhe që hardueri dhe softueri kompjuterik të përputhen me kërkesat e
organizatës. Roli i harduerit dhe softuerit kompjuterik në vendimet që përmirësojnë performancën dhe
produktivitetin organizativ duhet të kuptohet nga menaxherët dhe/ose stafi i IT. Komponentët e
kompjuterit, qofshin harduer apo softuer, po përditësojnë dhe përmirësojnë gjithnjë e më shumë
teknologjinë e tyre rregullisht dhe me shpejtësi, duke bërë që çmimet e tyre të rriten. Hardware dhe
softuer kompjuterik i një organizate kushton shumë para. Si rezultat, është thelbësore që stafi i IT-së i
një organizate të zgjedhë dhe të blejë pajisjet dhe programet kompjuterike më të përshtatshme dhe me
kosto efektive. Ndërsa zgjedh harduerin dhe softuerin kompjuterik më të përshtatshëm dhe me kosto
efektive, ai duhet gjithashtu të jetë mjaftueshëm i fuqishëm për të përmbushur kërkesat e përdoruesve
aktualë, si dhe kërkesat në rritje të paparashikueshme të përdoruesve të ardhshëm. Si rezultat,
zgjerueshmëria dhe shkallëzueshmëria e harduerit dhe softuerit të kompjuterit duhet të dizajnohen dhe
vlerësohen me kujdes. Për ta përmbledhur, zgjedhja e harduerit dhe softuerit kompjuterik për një
kompani është një vendim kritik i menaxhimit që përmirëson performancën dhe produktivitetin e
biznesit duke reduktuar kostot e mbeturinave. Ka disa arsye për këtë: komponentët e rinj të kompjuterit
janë të shtrenjta, IT-ja tani është vendimtare për performancën e një organizate, kështu që
komponentët e kompjuterit duhet të plotësojnë nevojat e organizatës dhe komponentët e kompjuterit
duhet të jenë mjaftueshëm të fuqishëm për të përmbushur kërkesat e përdoruesve në të ardhmen.
Softueri është një aset i rëndësishëm softuer organizativ që duhet të mirëmbahet me kujdes dhe
kërkohet shumë për përmirësim. Softueri i sistemit lidh komponentët e ndryshëm të një sistemi
kompjuterik dhe vepron si një urë lidhëse midis softuerit të aplikacionit dhe harduerit. Si rezultat,
programuesit e aplikacioneve dhe disa përdorues fundorë përdorin softuerin e aplikacionit për të krijuar
aplikacione të veçanta biznesi. Sistemi operativ, nga ana tjetër, është softuer sistemi që mbikëqyr dhe
kontrollon veprimet e kompjuterit. Ky sistem shërben si menaxher kryesor i sistemit të informacionit,
duke shpërndarë, caktuar dhe planifikuar burimet e sistemit, si dhe monitoron përdorimin e
kompjuterit. Multiprogramimi, multiprocesimi, ruajtja virtuale dhe ndarja e kohës janë teknologji të
sistemit operativ që lejojnë që kompjuterët të përdoren në mënyrë më efikase për ekipin e zhvillimit të
produktit. Sistemet operative të PC-ve duhet të kenë aftësi komplekse të tilla si mbështetja e rrjetit për
përdorues të shumtë. Window XP, Window 98, Window Me, Window CE, Window 2000, OS/2, Unix,
Linux, Mas OS dhe DOS janë ndër sistemet operative më të njohura për PC. Një tendencë tipike në
softuer është drejt përdorimit të gjuhëve të nivelit të lartë, miqësore, të cilat rritin efikasitetin e
programuesit profesional, duke e bërë gjithashtu të thjeshtë për përdoruesit fundorë punën me
sistemet e informacionit. C, C++ dhe Visual Basic janë gjuhët programuese më të përdorura në biznes,
dhe secila ka për qëllim të shpjegojë lloje të ndryshme të problemeve. Përzgjedhja e softuerit duhet të
bazohet në faktorë të tillë si efikasiteti, përputhshmëria me platformën teknologjike të organizatës,
mbështetja e shitësit dhe nëse mjeti softuerik është i përshtatshëm për sfidat dhe detyrat e organizatës.
Një këndvështrim tjetër është se pajisjet dhe programet kompjuterike mund të ndihmojnë organizatat
të funksionojnë më mirë. Dy prej tyre janë asete të rëndësishme organizative që duhen menaxhuar me
kujdes. Tregtia elektronike dhe biznesi elektronik i kanë dhënë një rëndësi të re strategjike sistemeve që
mund të ruajnë sasi të mëdha të të dhënave operacionale dhe t'i bëjnë ato të disponueshme në internet
menjëherë. Si rezultat, menaxherët dhe specialistët e sistemeve të informacionit duhet t'i kushtojnë
vëmendje të veçantë planifikimit të kapacitetit të harduerit dhe shkallëzueshmërisë për të siguruar që
nevojat kompjuterike aktuale dhe të ardhshme të kompanisë janë përmbushur. Pastaj ata duhet të
peshojnë avantazhet dhe disavantazhet e zotërimit dhe mirëmbajtjes së harduerit dhe softuerit të tyre
kundrejt marrjes me qira të këtyre aseteve nga shitësit e palëve të treta. Ofruesit e shërbimeve të
ruajtjes në internet (SSP) u japin me qira përdoruesve hapësirën e ruajtjes nëpërmjet internetit, në
krahasim me shitjen e hapësirës së ruajtjes së kompjuterit si një shërbim pagese për përdorim. Ofruesit
e shërbimeve të aplikacioneve (ASP) japin me qira programe softuerike dhe shërbime kompjuterike
abonentëve nëpërmjet internetit nga rrjetet private ose qendrat e largëta kompjuterike. Kompanitë do
të përdorin një model kompjuterik të shërbimeve për të paguar ofruesit e shërbimeve teknologjike
vetëm për sasinë e fuqisë kompjuterike dhe shërbimeve që ata ofrojnë. Kostoja është një nga faktorët
që duhet marrë parasysh kur vlerësohet kostoja totale e pronësisë (TCO) e aseteve teknologjike të një
organizate. Ky informacion mund t'i ndihmojë menaxherët në menaxhimin e këtyre aseteve dhe të
vendosin nëse do t'i marrin me qira apo t'i zotërojnë ato. Ndikimi i pajisjeve kompjuterike në
performancën e biznesit është i rëndësishëm. Si rezultat, është një aset kritik organizativ që duhet të
menaxhohet mirë. Më pas, ndërsa përdorin këtë teknologji për biznesin e tyre, ata mund të përdorin
arkitektura të tjera harduerike kompjuterike për të përpunuar dhe ruajtur të dhënat.

Si përfundim, një investim drejt mbrotjes së pronës intelektuale në mjetet e harduerit dhe softuerit nuk
duhet parë si opsionale, por si një domosdoshmëri. Për vetëm pesëqind mijë dollarë, kompania mund të
avanconte mbrojtjen e saj të pronësisë intelektuale jo në një shtet lokal, madje as në një shtet, por në
një shtet global. Edhe teknologjia e kriptimit të të dhënave për të mbrojtur privatësinë dhe
informacionin e kartës së kreditit për kompaninë tuaj dhe veten tuaj. Për më tepër ajo do të mbrojë
kompaninë nga paditë por gjithashtu do të mbrojë klientët e saj dhe do të fitojë reputacion dhe si e tillë
besnikëri me klientët. Modeli i biznesit të kompanisë do të mbetet prapa në kohë dhe do të përjashtojë
një segment të rëndësishëm të tregut që kryen biznes në internet nëse nuk bëni hapin përpara. Dhe siç
e përmenda këtu, vetëm investimi në teknologji është një ndryshim pozitiv i reputacionit që nga
teknologjia po përparon me një ritëm kaq të shpejtë, pa investime dhe përmirësime të vazhdueshme,
çdo biznes që mbështetet në teknologji do të bjerë në fund të paketës. Reputacioni i kompanisë sonë do
të përmirësohet duke qenë në ballë të teknologjive më të fundit dhe më të mëdha. Investimi i pesëqind
mijë dollarëve në zhvillimin e produktit jo vetëm që do të shmangte librin e përgjegjësisë mund të
rezultojë në të drejta të reja autori, marka tregtare dhe patenta për kompaninë tonë. E drejta e autorit
madje çon në honorare që do të zgjasin më shumë se pesëdhjetë vjet dhe patentat janë një monopol i
dhënë pronarit që mund të gjenerojë asete të rëndësishme për 5 deri në 10 vjet. Siç mund ta shihni nëse
keni besim në ekipin tuaj të zhvillimit të produktit për të ofruar, atëherë ata do të shkojnë shumë dhe
përtej pritshmërive tuaja nëse u jepni atyre mjetet që ata të rrisin zhvillimin dhe efikasitetin. Ju lutem
përsëri që të mos e shihni këtë si një kthim prapa, por si një hap tjetër për kompaninë tuaj për të
zgjeruar horizontet e saj, por edhe për të mbrojtur atë që tashmë ka marrë deri tani.