Professional Documents
Culture Documents
480703980 ესთეტიკა PDF
480703980 ესთეტიკა PDF
ესთეტიკა
ესთეტიკის საგანი, მეთოდი, ამოცანები
ყოველ მეცნიერებას, მიუხედავად მისი ბუნებისა კერძო მეცნიერებათა
რიგს განეკუთვნება იგი, ეს იქნება სოციალური, ჰუმანიტარული თუ
საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები ან თუნდაც ფილოსოფიური
დისციპლინა უნდა ჰქონდეს მკვეთრად გამორჩეული კვლევის საგანი.
რასაკვირველია ესთეტიკას როგორც ფილოსოფიურ დისციპლინას
ასეთი კვლევის იბიექტი აქვს, წინააღმდეგ შემთხვევაში მისი როგორც
ავტონომიური დისციპლინის დაფუძნება შეუძლებელი იქნებოდა,
ხოლო მის ფარგლებში გამოთქმული მსჯელობები ქაოტური ანუ
სისტემურობას მოკლებული და აბსურდული იქნებოდა. ვიდრე
უშუალოდ ამ საკითხს გავარკვევდეთ, შევეცადით ტერმინ ესთეტიკის
წარმოშობის და მისი სამეცნიერო მიმოქცევაში დაფუძნების ისტორია
წარმოვაჩინოთ, რაც თავის მხრივ დაგვეხმარება ესთეტიკის საგნის
გარკვევაში.
ფილოსოფიური მეთოდები
ჰერმენევტიკული მეთოდი
კავშირი ონტოლოგიასთან
ონტოლოგია იკვლევს არსებულს, სინამდვილეს, ყოველი არსებულის
საფუძველს. რაში მდგომარეობს სინამდვილის ყოფიერების წესი?
როგორ არსებობს იგი? ასეთი პრობლემაა ესთეტიკაშიც. როგორია
ესთეტიკური საგნის ყოფიერების სტატუსი, ონტიური გარკვეულობა,
რა დაუმატა ადამიანმა ობიექტურ რეალობას, როგორ არსებობს
ესთეტიკური სამყარო? ესტეტიკა გამოიყენებს სპეციალურ
ონტოლოგიურ ცნებებს _სივრცე, დრო. მაგალითად; ესთეტიკაში
საუბარია მხატვრულ სივრცეზე და მხატვრულ დროზე. ამიტომაც
ესთეტიკას უჩნდება სპეციალური პრობლემატიკა-_ ონტოლოგიური
პრობლემატიკა. ესთეტიკისა და ონტოლოგიის შეხვედრის მიჯნაზე
ჩნდება ონტოლოგიური ხასიათის შეკითხვები, რომელიც ესთეტიკის
კომპეტენციაა ხოლო მისი გადაჭრისათვის აუცილებელია
ონტოლოგიის მონაცემებზე დაყრდნობა..
კავშირი გნოსეოლოგიასთან
კავშირი ანთროპოლოგიასთან
ესთეტიკა და პედაგოგიკა
ესთეტიკის დანიშნულება
ესთეტიკური გრძნობა
ესთეტიკური გრძნობები
დარვინის აზრით, ესთეტიკური გრძნობა აქვთ ცხოველებს და
ევოლუციით აქვთ გადმოყოლილი ადამიანებსო. დარვინი იმასაც
ამბობს, რომ ზოგიერთ ცხოველთან უფრო მაღალ დონეზეა
ესთეტიკური გრძნობა, ვიდრე ველურებთან, მაგ. სიყვარულის
პერიოდში მამალი ფარშევანგი შლის თავის ლამაზ კუდს, დედალი
თანხმდება პარტნიორობაზე, ბულბული საყვარელს გალობით
ატკბობს, თითქოს მცენარეებიც ადამიანებივით აზროვნებენ, ისინი
ლამაზი ფერებით იმოსებიაბ და მწერებს იზიდავენ, ე. ი. მისი აზრი
მწერებსაც აქვთ ესთეტიკური აღქმის და განცდის უნარი.
ესთეტიკური გემოვნება
ფანტაზია
ესთეტიკური მოთხოვნილებები
ესთეტიკური განწყობები
ესთეტიკური ჩვევები
ჩვევა არის რაიმეს კეთების დროს ცნობიერების და გარკვეული
აზრით მოტორული ხასიათის გამომუშავების სტერეოტიპი.
Bბუნებრივია ესთეტიკურ საქმიანობაშიც არის საჭირო და
გამომუშავდება ხოლმე ეს ჩვევები: შეფასების, განცდის, შემოქმედების
და თანაშემოქმედების. Yყოველ კონკრეტულ ინდივიდს თავისი
ჩვევები გამოუმუშავდება ეს ვლინდება განცდის და შეფასების
პროცესშიც. ესთეტიკური ჩვევები თანდათანობით ოსტატობაში
გადადის ესთეტიკრი შემოქმედებაში და თანაშემოქმედებაშიც. Aამ
კომპონენტების გარეშე ესთეტიკური შემოქმედება არ ხორციელდება.
ესთეტიკური ობიექტი
შინაარსული გარკვეულობა
ზოგად ფილოსოფიაში შინაარსს განსაზღვრავენ როგორც საგნის
შემადგენელი ნაწილების ერთობლიობას. Yყველაფერი რაღაცისაგან
შედგება. ზოგ საგანს შინაარსის მეტი შემადგენელი აქვს ზოგს კი
ნაკლები. ესთეტიკურ ობიექტთაგან ყველაზე რთული სტრუქტურის
ფენომენია ხელოვნება. Aამიტომ ჩვენ ჯერ მივმართოთ ხელოვნებაში
შინაარსის შემადგენელი ელემენტების დახასიათებას. Aადამიანი
ხელოვნებას ქმნის სინამდვილესა და საკუთარი მე-ზე დაყრდნობით.
Aქედან გამომდინარე მასში აუცილებლად უნდა იყოს წარმოდგენილი
როგორც ობიექტური ისე სუბიექტური მხარეები. ნიმუშისთვის
ავიღოთ მხატვრული ნაწარმოები. Nმას აქვს ობიექტური და
სუბიექტური მხარე, მისთვის არსებითია:
1. ამბავი ანუ სიუჟეტი. (იგი ეკუთვნის ნაწარმოების ობიექტურ
მხარეს ).
ესთეტიკური განცდა
ესთეტიკური შეფასება
ესთეტიკური კატეგორიები
მშვენიერება
პოსტომოდერნული ესთეტიკა
ამაღლებული
ტრაგიკული
ბ) ბუნების ძალები
გ) საკუთარი თავი
აქ ჩამოთვლილი ხელის შემშლელი ძალებიDან ყველაზე ხშირ
შემთხვევაში ტრაგიკული გმირი ებრძვის მტრულ საზოგადოებრივ
გარემოს, კერძოდ, ადამიანს და ადამიანთა ჯგუფს. E თავისთავადაც
ცხადია, ვინაიდან საზოგადოებაში მცხოვრებ ყოველ ინდივიდს
საკუთარი მიზნები გააჩნია და ყოველთვისაა შესაძლებელი, რომ
ტრაგიკული გმირის მიზნები სხვა ადამიანთა მიზნების საპირისპირო
იყოს. ამასთანავე, ყოველთვისაა შესაძლებელი, რომ საზოგადოების
ერთი ნაწილი პროგრესის მხარეზე იდგეს, ხოლო მეორე ნაწილი
არსებული მდგომარეობის შენარჩუნებას ცდილობდეს. Aმის გამო კი
საზოგადოებრივ ზხოვრებაში ყოველთვის იყო და იქნება
შესაძლებლობა სხვადასხვაგვარ ტრაგიკულ სიტუაციათა
წარმოშობისათვის. Aმის გაუთვალისწინებლობა ხელოვნებისათვის
მხოლოდ ზიანის მომტანია.
ცოტა უფრო რთულადაა საქმე მეორე შემთხვევაში. ზემოთ აღინიშნა,
რომ ბუნების სტიქიური ძალების მოქმედების შედეგად ადამიანის
უდროო დაღუპვა ჩვეულებრივ, მხოლოდ საშინელია, ანუ,
ტრაგიკულია ამ სიტყვის საყოფაცხოვრებო მნიშვნელობით. Aქ
იგულისხმება, რომ ამ ძალების მოქმედებისას ადამიანი პასიურ
მდგომარეობაში იმყოფება, ვინაიდან, რომ იაქტიუროს (ე.ი.
იბრძოლოს) მაინც გამორიცხულია ბედნიერი გამოსავალი.
Mიუხედავად ამისა, ბუნების სტიქიურ ძალებთან ადამიანის ბრძოლას
ზოგჯერ აქვს აზრი და ასეთი ბრძოლა ხშირად ტრაგიკულ სიტუაციას
წარმოშობს, ეს ხდება მხოლოდ მაშინ, როცა ადამიანს აქვს
გამარჯვების შანსი, როცა მებრძოლი მხარეების ძალები და
შესაძლებლობები დაახლოებით თანაბარია. Mაქ ტრაგიკულ
სიტუაციას აქვს ადგილი.
კომიკური
კომიკურის სახეები
ესთეტიკური და მხატვრული
ხელოვნების ფილოსოფია
რა არის ხელოვნება
კულტურა დ ხელოვნება
მეტაფორა და ხელოვნება
ხელოვნების საგანი
ხელოვნება და შემეცნება
ხელოვნება და შეფასება
ხელოვნება და შექმნა
ხელოვნება და შემოქმედება