BAAFATA

QABIYYEE FUULA
Seensa ------------------------------------------------------------------------------ 6
Boqonna tokko ------------------------------------------------------------------------- ---6
Tajaajilli mucoolii maaliif Barbaachisa------------------------------------------------ 6
Guddina waldaa -------------------------------------------------------------------------- -7
Ga’ee Tajaajila mucoolii waldaa keessatti---------------------------------------------- 8
walitti dhufeenya cimsuu ---------------------------------------------------------------- 10
Tajaajila mucoolii waldaan deggeramu------------------------------------------------ -10
Mucooliin Gooftaa tti akka amanani gargaaru ---------------------------------------- -11

Waldaan maaliif tajaajila mucoolii barbaadi------------------------------------------- -11

Ibsa ergama tajaajila mucoolii ----------------------------------------------------------- -11

Boqonnaa lama ----------------------------------------------------------------------------- -13

Akkataa itti gaafatamummaa tajaajila mucoolii qindeessan -------------------------- -13

Hojiiwan garagaraaf filuu fi qindeesuu-----------------------------------------------------14

Fedhin kan hojjetan adda baasuu ----------------------------------------------------------14

Hojjetoota leenjisuu---------------------------------------------------------------------------16

Karoorsuu fi tajaajila mucoolii waaqeffannaa ---------------------------------------------17

Ga’umsa qindeessa mana barumsa da’immanii -----------------------------------------18

Ga’umsa qindeessaa barnoota duraa---------------------------------------------------------18

Gaumsa qindeesaa mana barumsa sadrkaa tokkoffaa -------------------------------------18

Ga’umsa qindeessaa mooziqaa----------------------------------------------------------------19

Gaumsa qindeessaa adda-----------------------------------------------------------------------19

Guddina Hafuuraa mucooliif-------------------------------------------------------------------19

Mucoolii jajjabeesuuf mala gargaaramuu----------------------------------------------------20

Sagantoolee mucoolii hawasa fi abbotii hirmachiisuu--------------------------------------20

Boqonnaa sadii------------------------------------------------------------------------------------22

Waldaa mucoolii ---------------------------------------------------------------------------------22

Sababii gaariin nuyi barbaanu maal------------------------------------------------------------24

Meeshaa hojii ------------------------------------------------------------------------------------24

Mooziqaa ------------------------------------------------------------------------------------------26

Da’imman-------------------------------------------------------------------------------------------27

Rashi’o ga’eesotaa mucooliif -------------------------------------------------------------------27

Mana barumsaa warra hin dhaqin --------------------------------------------------------------29

Oolmaa da’immanii hanga kutaa shanii tti -----------------------------------------------------29

Qajeelffama sadarkaa tokkoffaa mucoolii ------------------------------------------------------29

Xumura waa’ee waldaa mucoolii ----------------------------------------------------------------31

Boqonnaa Afur -------------------------------------------------------------------------------------31

Eegumsa mucaa daree keessa fi sagantawan garagaraa keessatti ----------------------------31

Projektii tajaajilaa------------------------------------------------------------------------------------32

Klaboota -------------------------------------------------------------------------------------------- 32

Rimmiddii baajetaa-----------------------------------------------------------------------------------33

Mucoolii barsiisuu------------------------------------------------------------------------------------34

Guduunfaa --------------------------------------------------------------------------------------------34

Boqonnaa shan-----------------------------------------------------------------------------------------35

Xiyyeffannaa tajaajila mucoolii----------------------------------------------------------------------35

Xiyyeffaanna mucoolii tajaajiluu--------------------------------------------------------------------35

Tajaajilli mucoolii maal ----------- ------------------------------------------------------------------35

Jireenyaq mucoolii geeddaruu ---------------------------------------------------------------------- 36

Karaa tajaajilli mucooli mucoolii fayyadu ---------------------------------------------------------37

Karaa tajaajilli mucoolii maatii fayyadu ------------------------------------------------------------38

Kara tajaajilli mucoolii waldaa fayyadu --------------------------------------------------------------38

Karaa tajaajilli mucoolii nama hundumaa fayyadu--------------------------------------------------- 40

Fayidaa beekumsa tajaajila mucoolii--------------------------------------------------------------------40

Boqonnaa ja’a ----------------------------------------------------------------------------------------------

42

Tajaajilli mucolii fayidaa gudda qabaachuu isaa--------------------------------------------------------

42

Macaafa Qulqulluun ol’aanna dha ------------------------------------------------------------------------

43

Barbaachisummaa namoota fedhin hoojeta jajjabeesuu------------------------------------------------

44

Boqonnaa torba ----------------------------------------------------------------------------------------------

45

Waa’ee Tajaajila mucooliif --------------------------------------------------------------------------------

45

Gaaffi fi shakkif bakka kennuu ----------------------------------------------------------------------------

45

Tajaajila mucoolii kara bani ---------------------------------------------------------------------- ---------

45

Wangeela barsiisi---------------------------------------------------------------------------------------------
46

Hojjetoota tajaajila mucoolii cimsi ------------------------------------------------------------------------

46
Barumsa duuka buutumaa mucoolii jalqabi --------------------------------------------------------------
46

Barbaachisumaa tajaajila mucoolii ------------------------------------------------------------------------

46

Hojii sirri guddinaaf ta’u ------------------------------------------------------------------------------------

47

Misooma sammuu -------------------------------------------------------------------------------------------

-49

Boqonnaa saddet --------------------------------------------------------------------------------------------

51

Barbaachisumaa seenaa mucoolii barsiisuu --------------------------------------------------------------

51

Amantii abbotaa ---------------------------------------------------------------------------------------------

-52

Tajaajila mucoolii mana tti --------------------------------------------------------------------------------

52

Dandeeti geggesumaa guddifachuu-----------------------------------------------------------------------

53

Leenjii geggesummaa----------------------------------------------------------------------------------------
53

Hojii waldaa geggesi-----------------------------------------------------------------------------------------

53

Barnoota haaraaf haala mijeessi ---------------------------------------------------------------------------

53

Xumura wagga lammaffaa----------------------------------------------------------------------------------

-54
Sagantaa eebba------------------------------------------------------------------------------------------------
-54

Barnoota ijoo -------------------------------------------------------------------------------------------------

54

Boqonnaa sagal-----------------------------------------------------------------------------------------------
- 56

Waldaa keessa fi alatti mucoolii tajaajiluuf qophaa’uu--------------------------------------------------

56

Tajaajila mucoolii ------------------------------------------------------------------------------------------

57

Of eegannoo -------------------------------------------------------------------------------------------------
57

Meeshaa barsiisaa--------------------------------------------------------------------------------------------
58

Qooqota mucoolii shan -------------------------------------------------------------------------------------

58

Aarii ogummaadhaan qabuu ------------------------------------------------------------------------------

60

Boqonnaa kudhan -------------------------------------------------------------------------------------------

-61

Qulqullina barnootaa-----------------------------------------------------------------------------------------
-61

Akka ilaacha mucoolii tti -----------------------------------------------------------------------------------

-62

Akka ilaacha abbottii tti--------------------------------------------------------------------------------------

62
Mucaan jalqabuuf boodde tti hafuu------------------------------------------------------------------------
63

Qulqullinni maal fakkata ----------------------------------------------------------------------------------

-64

Diibbaa qabiyyee qulqullinna fi barnoota abbotii -------------------------------------------------------

-64

Boqonnaa kudha tokko --------------------------------------------------------------------------------------

-66

Karaa tajaajila mucoolii waldaa keessatti cimsinu ------------------------------------------------------

--66

Mucoolii dubbi waaqyyo hubachiisu-----------------------------------------------------------------------

-68

Waaqayyo mucoolii jaal’achuun isaa mirkana’eera-----------------------------------------------------

--68

Gootota mucoolii keenya -----------------------------------------------------------------------------------

- 68

Kennaa---------------------------------------------------------------------------------------------------------
- 69

Wabii ----------------------------------------------------------------------------------------------------------
-70

LEADSTAR THEOLOGICAL COLLEGE

Tajaajila Mucoolii
Course Code CHM404

Cr. Hrs. 3

Seensa tajaajila mucoolii

Ijoolleen eebba waaqayyootti. Eebbi itti gaafatamumaa wajjin deema. Akka eegddota ijoolee
waaqayyo tti, abbootiin mucoolii qaamaan, beekumsaan, miiraa fi hafuuraan guddisuuf itti
gaafatamummaa qabu. Waldaanis akkasuma. Mucooliin sadarkaa umuriitiin, Gooftaa Yesuus
wajjin walitti dhufeenya akka qabaataniif haala mijeesuun abbaotii irra eegama.

Kara sagantaa tajaajila mucoolii jireenya hafuuraa isaanii tajaajilla. Utuu barumsi kun hin
kennamin mucooliin dargagoomani Gooftaa Yesuus duukaa bu’u irra of qusatu. Goftaa
Yesuusiin fayyisa lubbu isaanii godhataniii fudhachuu hin barbaadan. Sababiin isaa waldonni
tokko tokko barumsa tajaaila mucoolii hin qaban, sagantaalee gara jireenya Goftaa wajjin
jiraachuu tti isaan harkisus hin qaban.

Fulla duratti guddachuudhaaf tajaajila mucoolii qabaachuun murteessadha. Kaayyon kitaaba

kanaa tajaajila mucoolii saffisaa uumuuf waldaa gargaaruu ta’a. Seensa qofa utuu hin ta’in
fedhiin mucoolii akka guutuu ta’u irratti hojjechuu dha. Kitaaboleen dhuma irratti barrefamanis
hubannaaf nu gargaaru.

Kaayyoo waligalaa

 Geggesota tajaajila mucoolii horachuu

 Barsiisota beekumsa qaban tajaajila mucoolii tti ramaduu
 Barbaachisumaa tajaajila mucoolii waldaa tti beesiisuu
 Guddina saykoolojii mucoolii hubachisuu fi barsiisonni akka qophaa’an gochuu
 Tajaajilli mucoolii gosa tajaajila keessa isa olaannaa ta’u isaa beeksiisuu.
 Tajaajili mucoolii cimaan guddina waldaa tiif barbaachisaa ta’u isaa hubachiisuu
 Tajaajilli mucoolii meeshaa ittin mucooliin walitti dhufeenya guddifatan ta’u isaa
hubachiisuu
 Karaa ittin tajaajila mucoolii waldaa keessatti cimsan barbaaduu
 Maalummaa qulqullina barumsa mucoolii fi kunuunsaa maal akka ta’e hubachiisuu.
 Ibsa ergama tajaajila mucoolii beeksiisuu.
 Boqonnaa Tokko

Tajaajilli mucoolii maaliif barbaachisa?

Kaayyoo

 Garagarummaa waldaa keessatti dhalachuu fi bakka biraa dhaa jijjiraa dhaan dhufuu
beeksiisuu.
 Ga’ee tajaajila mucoolii cimaa guddina waldaa keessatti beeksiisuu
 Tajaajilli mucoolii waldaan maaliif akka barbaadu adda baasanii beekuu.

Qabxiwan barbaachisan
-Tajaajilli mucoolii cimaa fi karoora qabu baabal’isuu hojii wangeelaa keessatti shoora
olaanna qaba.
-Tajaajilli mucoolii cimaa fi karoora qabu hojii waldaa deggeruuf shoora gudda qaba.
- Tajaajilli mucoolii waldaan akka guddatu godha, mucoolii waa’ee fayyisuu Yesuus
Kristoos barsiisa.

Hojii

-Hanga sirritti yaada isaa hubatutti muujulicha dubbisi.

-Jecha haaraa dubbisa keessa argite hubachuuf yaali.

- Yaada isaa utuu hin hubatani kan biraatti hin darbin.

Gaafii moojula keessa jiru hundumaa hojjedhu.

Guddina waldaa

Waldaan sagalee waaqayyo lallabdi. Sagalee waaqayyo lallabuuf haala mijaawaa uumuun
barbaachisaa dha. Yommuu namonni wangeelatti amanani Yesuus Kristoosiin fayyisaa lubbu
isaanii godhatanni fudhatan miseensa waldaa ta’an kristaannon baayyee gammadu.

Donald MkGavran kitaaba isaa guddina waldaa hubachuu jedhu keessatti guddina waldaa bifa
sadiitti hira; innis keessan guddachuu, amantoonni bakka jijirachuun dhufanii fi amantoota
haaraa dha. Keessa guddachuu jechuun maatii kristaannota keessatti dhalachuu dha. Guddina
sanyii gaariidha garu saffisa hin qabu.

Donald MK Gravan akka ibsetti amantoonni bakka jijirachuun guddina waldaa namoota bakka
biraadha dhufan irratti hunda’aa. Kristaannon bakka gara bakka tti yommu jijjiraman qofa ta’a.
Geeddarumsi akkasii gaaridha garu amanaa haaran waldaa tti hin dabalamu. Guddinni akkasi
yeroodhaaf ta’a sababiin isaa boris amntoonni bakka biratti jijjiramuu danda’u waan ta’eef.
Guddina waldaa inni sadafaan amantoota haaraa Yesuus kristoosi tti amanani waldaa tti
dabalamaniidha. .

Waggota darban keessatti guddina waldaa warra waldaa keessatti guddatanii fi jijjiraan bakka
biraa dha dhufanitiin. Dargaggonni waldaa keeenyaa yommuu guddatan waldaa gargaaruu
achumaan itti fufu. Turtii waldaa keessatti xiyyefannaa guddaa kennu waaqayyo wajjin walitti
dhufeenya isaanii cimsachuu utuu hin ta’in. Mucoolii waldaa keessa tursuuf jireenya
hafuuraatti guddisuu irratti xiyyefannaan hin kennamu. Abbotii tti itti gaafatamuumaan
kennama malee akka waldaa tti mucoolii barsiisuu tti xiyyefannaan hin kennamu.

Ga’ee Tajaajila Mucoolii guddina waldaa keessa tti

Alaan:-Tajaajilli mucoolii saffisaa fi karoora qabu hojii wangeelaa babal’isuu keessatti

hirmaannaa gudda qaba. Mucooliin abbootiin isaanii kristaanna hin taane kafaltii malee hojii
waldaa keessatti hirmaanna yoo godhan abbotii gammachiisu irra darbee waldaa tti maxanaa
deemu. Tajaajilli mucoolii akkasitti keenamu guddina waldaa fi namoota haaraa tajaajila
hirmaachisuuf shoora olaanaa qaba. Abbotiin mucoolii isaanii wajjin waldaa keessa taa’anii
dubi waaaqayyo dhaga’uuf carra argatu qoodinsi yommuu hafu. Mucooliin amantootaan
jaalatamanii waldaa keessatti yeroo isaanii dabarsuun michuu horatu. Kara kanaan mucooliin
abbotii isaanii warra hin amanin gara waldaatti fiduu danda’u.

Tajaajili mucoolii waldaa guddisa, namoota haaraa akka isaan waldaa hirmaatan gochuu dhaan.
Abbotiin dubbii waaqayyo dhageefatuu barbaadu utuu hin jeeqamin. Mucooliin jal’atamuu
isaanii abbotiin ni amanu, isaanii wajjin waldaa tti yeroo isaanii dabrsuu barbaadu. Achumanis
michoota horatanii wangeela babal’isuu danda’u.

Mucooliin waldaa keessa hin jiran yoo ta’e iyyu qophee gochuun gaariidha. Waldaan
guddachuu fi namoota hin amanin argachuuf kadhachuu tu irra jira. Namn do’annaa gochuun
tajaajilu barbaadu yoo jiraateemiseensoon waldaa michoota saanii waldaa tti afeeru. Do’atootti
abbotiis ta’e mucoolii waldaa dhaaf ni barbaachisu. Abbotiin waaqeffanna hirmaachuu fi
sagalee waaqayyo dhaga’uu akkasumas mucooliin haala gaariidhaan waan barbaachisu
barachuu fedhu. Kun ta’uu kan danda’u yoo irratti hojjetameedha.

Keessan:-Tajaajilli mucolli guddina keessaa waldaa tiif gumaacha guddaa godha, sababiin isaa
waa’ee fayyisuu Gooftaa Yesuus Kristoos waan barsiisuuf. Waan dhugaa fi muxannoon
argatan Yesuus Kristoosi wajjin walitti dhufeenya isaanii umuuf gargaara. Jiraachuun tajaajila
mucoolii barbaachisumaa mucoolii waldaa keessaa dhugoomsa. Akkas yoo ta’e mucooliin
waldaadhaan ni simatamuu ni jaallatamus.

Kristaannon wal barbaachisu guddinaaf. Kristoos kanaaf waldaa isaa dhaabe. Waliin jiraachuu
keessan namooti gara kristoos dhufanii jaalala kristoos mi’eefatu. Mucooliinis akkasuma.
Tajaajilli mucoolii ga’eesota fi mucoolii walitti fidee akka isaan wal-baran godha. Walitti
dhufeenyi akkasii tokkumma uuma. Tajaajilli mucoolii cimaan mucooliin hiriyoota umuriin
isaan wal-fakkatu wajjin tokkumaa uumuun walitti dhfeenya cimsa.

Guddina bakka Jijjiraan argamu:-warri biyya Amerkaa yeroo hundumaa waggaa lamaafi isa
oliin bakka jijjiratu. Sababii kanaaf waldaan namoota haaraa barbaaddi. Tajaajilli mucoolii
saffisaan abbotii mucoolii harkisuu danda’a. Lammiwan, namoota dhuunfaa fi kan biroo
waldaa keessatti gumaacha gochuu barbaadan harkisuuf carraa gudda qaba. Kana irra kan ka’e
namoonni baayyeen mucoolii wajjin hojjechuu tti gammadu.
 Gaaffilee hubannaa
- Guddinna namoota waldaa keessatti dhalatanii jechuun maal jechuudha?
______________________________________________________________________
_____.
- Guddina namoota jijjiraman dhufanii jechuun maal jechuudha?
___________________________________________________________.
- Nyaata Hafuuraa jechuun maal jechuudha?
______________________________________________________________________
_____.
Hojiin mucoolii gara caalaan miira irratti hunda’aa. Toomaas Armstrong kitaaba isaa ‘Daandii
isaani” jedhu irratti “ mucaankan baruu danda’uu/dandeesu miira hamaa yookiin gaarii ta’e
keessatti. Jireenyi hafuura mucoolii mirra isaanii tti adda ba’uu hin danda’u.

Mucoolii warri carra karaa waaqaefanna argataniin miira keessa galan, kristaanummaa
gammachuu fi jaalala wajjin walitti firoomsu. Tajaajilawan waaqaefannaa ga’eesotaa haalota
kana fiixan baasuu hin danada’u. Mucooliin hamma gara daragagumaatti dhufanitti yaada
qabatamaa hin ta’ane hin keessumsiisan, sadarkaa ga’eessumaati yommuu dhufanis hin
fudhatan. Ha ta’u iyyuu malee, mucaan waan qabataman safaramuu hin dandeenye kan akka
jaalala fi fudhatama qabaachuu fi dhiisuu shaakaluu danda’a.

Kanaaf, waldaan mucoolii karaa tajaajila qabatamaa ta’een dubbi waaqayyo tti guddisuu qabdi.
Dubbi macaafa Qulqulluu mirra fi haala gaari ta’een barachuu qabu. Dubbii dhugaa fi
muuxanoo gaariin waliin ta’anii walitti fufiinsaan sagalee waaqayyo tti nama guddisu.

Hojiiwan
-Hamma siif dandaa’amee tti fedha mucoolii hubachuu yaali.
-Boqonnaa kana keessa fedhii ijoollee tarresi.
-Akkata mucoliin itti baratan barresi.
-Barbaachisummaa tajaajila mucoolii karooraan gaggefamuu barresi.

Walitti dhufeenya cimsuu

Mucollin guddinaaf wal-barbaachisu. Michota horachuutisni gammadu. Daa’imman
garagarumaa gaa’eesotaa fi mucoolii adda baasanii beeku. Da’imman yommuu ga’eessonni
kutaa isaan jirannitti olgalan dhimma itti hin qaban, garuu mucoolii ni simatu. Da’imman
kurkuran warra akka isaanii fi mucoolii tti gammadu. Hariiroon hiriyummaa akkasii kun isaan
keessatti guddata dargaggumaa dha hanga ga’eesummaatti. Michumaan barabachiisa dha.

Tajaajilli mucoolii mucooliin michumaa gudifichuu akka baran godha. Kun kan ta’uu danda’uu
kara armaan gadiitiin. 1, kallatiin jajjabeesuu, “mucoolii kana tti michoomaa, isaan michuu
gaarii isniif ta’u.” 2, akka isaan walitti dhufeenya gaarii uumaniif fakkenya gaarii ta’u. 3,
carraa walii wajjin dudubbachuu argachuuf umurii wal fakkatu waliin ramaduu. 4, Hawasa
hiramachiisuun hojiiwan mucoolii deggeruu.

Tajaajila mucoolii waldaan deggeramuu

Maatiin hawasa keessa jiru sagantaa waldaa fedha mucoolii isaanii guutu hirmachuuf fedha
qabaatu. Tajaajilii mucoolii wantoota ummataaf gaarii ta’eni deggeru. Haalliwan mijatoon
uumaman mucooliin waa’ee waldaa isaani caalmaa akka hubatan godha. Kara kanaan waldaan
haala mijataa fi gargaarsa kan kennitu taati. Hariiroo gaa’eesonni fi mucooliin qaban namoonni
hin amanin gara wangeela Yesuus Kristoos akka dhufan godha.

Mucooliin Gooftaa tti akka amanan gargaaruu

Tajaajilli mucolii karooraan hojjetu mucollin jaalala Kristoosii akka hubataniif
xiyyefannaaguddaa godha. Kun tooftaa kallatti, alkallatii, qajelfamaa fi fakkenya gaarii tiin
fiixan ba’a.

Waldaan maaliif tajaajila mucoolii cimaa barbaadi

Waldaan wangeela akka labsituuf Gooftaan ergama gudda itti kennera. Tajaajilli mucoolii
egami kun akka fiixan ba’uuf karaa baayyee gargaara. Yesuus Kristoositti amanuun mucoolii fi
abbotii waldaa guddisa. Matiin mucoolii qaban heddun waldaa mana keessa barbaadu.
Mucooliin hala mijataa argachuu, akkasumas abbotiin waldaansimatamuun isaaniigara waldaa
akka dhufaniif shoora gudda taphata. Herb Miller akka jedhutti sagantaan dargagootaa yoo
geggefame malee maatiin gara waldaa dhufuuf fedha hin qabatan utuma sagantaleen garagaraa
waldaa keessa jiraatee iyyuu.

Mucoolii hirmaanna qaban waldaan jireenya hafuura isaani sooruuf itti gafatamumaa qabdi,
akkasumas duuka buutuu gochuu fi michumaa jabeessanii akka ijaaran gochuu keessatis.
Galmi dhama’insa kana hundumaa walitti dhufeenya gaarri mucooliin Gooftaa Yesuus
Kristoos wajjin akka qabatan gochuu dha.

Hojii manaa

- Jecha ergama mucoolii yommuu jennu maal jechuu keenya?

- Yaada boqonnaa kanaa tajaajila mucoolii waldaa keessa wajjin
waliin madaalli.
- Mucooliin maaliif mucoolii gara biraa barbaadu.

Ibsa ergama tajaajila mucoolii

Galmii tajaajila mucoolii mucooliin Yesuus Kristoos fayyisaa lubbuu isaanii akka ta’e
beeksiisuu dha. Galma kana fiixan baasuuf wantoota armaan gadi jiran shan irratti
xiyyefanna.

1. Qajeelfama seera qabeessaa, daree mucoolii waldaa keessa tti ta’a.

2.Qajeelfama seera qabeessa hin taane, kan akka hojiiwan sagantaa spoortii miira gaarii
ta’een hojii hundumaa keessa qooda qabaachu.
3. Carrota tajaajila kennuu, mucoolii fi fedhii kan hojjetan hawasa fi miseensota waldaa
tajaajilu keessatti qooda fudhachuu.
4. Fakkenyawan kristaanota ga’eesota mucooliin ilaalanii barani barbaachiisaa dha.
Mucooliin akkata gaa’eesonni isaanii wajjin jiraatan ilaalu, akkata ga’esonni ga’eesota
akka isaanii wajjin jiraatan ilaaluu, akkasumas akkata isaan waaqayyo wajjin jiraatan
ilaalu.
 Boqonnaa lama

Tajaajila mucoolii attamitti akka qindeesan.

 Seensa

Bal’nni mana sagadaa hammam yoo ta’e iyyuu nama tajaajila mucoolii to’atu ramaduun
barbaachisaadha. Hojjiwan olaannoo namn ramadamu qabuu, hojiiwwan garagaraa qindeesuu
fi filuu, fedhiin kan hojjetan adda baasuu, fedhiin kan hojjetan leenjisuu, tajaajila sagantaa
waaqefanna mucoolii karoorsuu fi hojiitti hiiku, guddina jireenya hafuuraa mucoolii fi fedhin
hojjetanii jaajjabeesuu, kaka’umsa mucoolii itti fufsiissuuf yaada haaraa uumuu, sagantaalee
haaraa eegaluu fi mucoolii hawasaa fi abbotii kan hirmaachisu karoora fi taajaajila mucoolii itti
fufiinsaan soortuu beeksiisuu fi kkf.

Kaayyoowan

- Attamitti hojiiwan mucoolii keessa akka galan hubachuu

- Akkata itti fedhin kan hojjetan filaman agarsiisuu

Qabxiwan barbaachisan
- Tajaajilli mucoolii milkaa’aa fi saffisa ta’uu
- Namn kami iyyuu odeefannoo gaarii waa’ee warra fedhiin hojjetanni qabachuu
yoo barbaade unka madda oddefanno qabaachuu qaba waarra fedhiin hojjetaniira.

Hojiiwan

- Jechota haala inni keessatti dubbatame beekuun hubadhu

- Hojii manaa kenname hundumaa hojjedhu
- Gara fuula isa itti aanuu hin dhaqin hanga boqonna keessa jirtu hin hubatin.
-

1, Hojiiwan garagaraaf filuu fi qindeesuu

Tajaailli mucoolii milka’aan saffisa qabaachu qaba. Qajeelchaan guddina hojiiwani xiinxaluu fi
yaada haaraa karorsuutu irra eegama. Hojiiwan hundumtuu kara qinda’aa fi beekumsaa qabuun
hojjetamuu qaba.

Hojiiwan filachuu: qajeelchaaf yaadii kara namoota biro isaaf kennamuu qaba. Hojiiwan
hojjetamanyaadda fi qajelfamoota ergama walii galaatiin madaaluunitti gafatamumaa qajeelchaa
tti. Adeemsi murtoo kennuu hojiiwan xiyyefannoo addaa barbaadaanii fi naannoo xiyyefannaa
olaannaa ibsa ergamaa keessatti ibsamanin wal qabachuu qaba.

Fakkenyaaf, sagantaansportii ganna keessaa tajaajila mucoliif akka ta’u yoo ta’e shorri inni
taphatu galma yaadamee fiixan baasuu fi dhiisuun isaa madalamuu qaba. Hojiin akkasii
kunmucoolii hawasa keessa jiran wangeela itti lallabuuf gargaara. Kun ibsa ergama waldaa
keessatti kara lama ga’ee gudda qaba. Gaa’eesotti fedhin tajaajilan hawasa tajaajiluuf carraa
argatu, mucooliinis carraa argatu warra gaa’eesota kristaanota fedhiin hojjetanii wajjin kara
sportii wal baru.

Daangaa gatii: hojiin kara xiqqa ta’een ergama waldaaf gumaacha yoo godhe, gatiin isaa
madaalamuu qaba, 1, garee fedhin hojjetaniin 2, hojiiwan gara biraa galma wal fakkata qaban
humna yaraan raawatamuu isaa ilaaluu. Yeroo tokko tokko hojiin gaarii ta’uu danda’a garuu
hojii biraan isa caalu galmaa fi tajaajila mucoolii fiixan baasuu danda’a. Imalli gara bashananaa
dhaquu garii dha, garuu hojiin caala gaarii gara biraan baasii yartuu dhaan hojjetamee galma
ga’u jira.

Hojiiwan qindeesuu: karoori erga karaa qabatee, hojii inni kaan rimiddin hojjetama.
Qajeelchaan hojiiwan hundumaan kan humna isaa fixuun hidhamee mul’ata haaraa fi karoora
baasuu irra of dhorkuu hin qabu. Hojiiwan hundumaa keessa galee qindeesuun yoo itti
kenname iyyuu mul’ata hojii qabachuu irra akka hin kufnetti hojii tti namoota ramadee
to’achuu barbachisa.

2,Fedhin kan hojjetan adda baasuu

Fedhin kan hojjetan adda baasuun projektii adeemsaan ta’uudha. Sagantaan jalqaba irratti
fedhin kan hojjetanhamma tokko yoo argaman iyyuu warri kaan immoo suuta jedhanii itti
dabalamu. Fedhin kan hojjetan dhabamuun isaanii sababa garagaraatiin: 1, fedhiin kan
tajaajilaan tokko tokko tajaailaaf of hin kennan. 2, warri kaan immoo hinaaffaa garii hin qaban
3, kaan hojjicha itti dhiisanii deemu, kaan immoo ni dhukkubsatu 4, kaan tajaajila biraa akka
tajaajilaniif gaafatamu. 5, fedhiin kan hojjetan haaran nu barbaachisu projektii haaraaf yookiin
guddina waldaaf.

Haala gulaaluu: qajeelchaan hubanaadhaan fedhin kanhojjetan gulaaluu qaba. Haalli adeemsa
gulaaluu wantoota arman gadii ilaalcha keessa galchuunraawatama.

 Nama fedhin hojjetuu unka nama wabi isaa ta’u wajjin guuchisiisu.
 Mallatesiisuu. Kun kan ta’u kutaa waajjira Poolisii tti. Gatiin mallatoo kaffalamuu qaba.
Gatiin mallatoo waldaa yookiin fedhin kan hojjetuun kaffalama. Nama fedhin hojjetuu
sana seenaa jireenya isaatii beekuun nu gargaara.
 Nama galmee tokkon tokkon fedhin hojjetanii , iyyata wajin, hojjetoota kontoraataa, fi
mallattoo quba (asharaa) qabu ramaduutu ta’a.
 Galmee hundumaa dhoksaan qabu. Qajeelchaa fi to’ataan galmee ilaaluu danda’u.
Namn galmicha barbaadu hayyamaan yoo ta’e qofa.

Adeemsi gulaaluu fi mallattoo waan hedduf gargaara

 Waldaa fi hojjetoota fedhin hojjetan himannaa miidhama ijoolee irra hambisa.

 Warri mucoolii miidhan namoota mucoolii wajjin nagadhaan hojjetan fakkatu. Gara
hojii hojii tajaajila mucolii wajjin wal qabatuu tti harkifamnii hojjechuu barbaadu.
Iyyatii fi adeemsi mallattoo warra hojii mucolii midhuu keessatti hirmaachuu
barbaadan dhorka.
 Abbotii mucoolii nageenya tu itti dhagaa’ama. Missensonni haaraa fi do’atoonni warra
fedhin hojjetan hin beekan, kanaaf, fedhin kan hojjetan gulaalamuu isaanii beekuudhaaf
ta’a.

? Gaaffilee hubannaa
1, fedhin kan hojjietan galmee yakkaa yoo qabaatan attam godhu?
____________________________________________________________________________
____________.
2, Of kennuu dadhabuu warra fedhin hojjetanii attamitti fooyyesu?
____________________________________________________________________________
_.

Biyya Itoophiyaa keessatti waldonni heyyama caaffata mallatto dhaan iyyata dhiyefachuu
danda’u. Mootumaan naannoo akkataa ittin mallattoo caaffata tiin hojjetuu garagaraa qaba.
Ittisi mucoolii akka biyyoleesaatti murta’aa dha. Gulaaluun bakka hundumaatti fudhatmeera,
hojjitti hikusfis salphaadha.
Galmee yakka yoo qabate fedhin kan hojjetu maal godhu? Rakkon mucoolii irran miidhaa
ga’uu fi himati dirqisiisan gudeeduu yoo jiraatee, waggota heddu lakkofsiisuu iyyu haaluma
kaminn iyyuu sagantaa tajaajila mucoolii keessatti hirmaannaa gochuu hin danda’amu.
 Ofkennuu dadhabuu fedhin hojjetanii. Qajeelchaan waan dhugaa ta’e hojjechuu qaba.
Hojjechuuf hawwii qabu, garuu fedhii isaan qaban hir’ataa deema yommuu itti
gaafatamumaan itti kennamu. Fedhin kan hojjetan akka of kennaniif yaada armaan
gadii ialaaluu qabna.
 Qajeelchaa warra fedhin hojjetan kontoraata mallateesisuu. Kophi tokko galmee
qacaramaa kontoraata keessa ka’uu; garagalchaa isaa immoo hojjatichaa kennu. Unki
kontoraata gara dhuma waraqaa irratti hidhamuu qaba. Kontoraati kan of keessatti
haammatu,
 Bara dheerina hojii: wagga tokko caalaa ta’uu hin qabu. Ji’i ja’a
gaaridha naannoo garagaaraaf. Inni kun immo fedhin hojjetaaf carra
kenna hojjicha addan kutuuf yoo barbaade. Kontorata to’ataaf carra
kenna akka inni fedhi hojjetoota gaafatee dandeetii hojii
tajaajilaisaanii adda baafatuuf.
 Itti gaafatamumaa: fakkenyaaf, itti gaafatamumaan barsiisaa Macaafa
Qulqulluu guyya barsiisu yeroo dhaan mana barumsaa tti argamee
barsiisuu isaatti. Baratootaaf kadhachuun kan biraatti. Akka wali-
galaatti itti gaafatamumaan itti kennamu afur caaluu hin qabu
kontoraataaf. Guduunfaan barrefamaa (summary)itti gafatamumaa
 isatti kennamee barbachisa dha hojjetichii qabxoota barbachisaa
ta’anakka yaadatuuf.
 Hojiif qopheesuu. Wantoota nama kontoraata hojjetu sanahojii saatiif
gargaaru tajaajila mucoolii bira argachuu qabu kan akka, mi’a hojii,
leenjii fi jajjabinaa isaaf kennamuu qaba.
 Carran argamuun fedhin kanhojjetan galateefachuun barbaachisaa dha.
Barrefamaan galateefachuuyookiin irbaata aferuun galateefachuun
hamileehojjetaa jajjabeessa. Dhaabbati tajaajila hojjetoota isaa yaadatu
ni badhafama.

3, Hojjetoota leenjisuu
Wagga jalqaba yommu hojjetaa haaran argamuu, qajeelchaan leenjii walitti fufiinsaan kennuu
qaba. Leenjii fi walga’iin godhamu falasama hojjichaa, mul’ata dhaabbata tajaajila sanaa fi
wantoota namoota fedhin hojjetan sana irra barbaadamu hunduma of keessa qaba. Yeroon
qabamuufii qaba bu’uuraan guddina mucaa fi akkata beekumsi tajaajila mucoolii saffisaan
kennamu. Namn waldaa keessa jiru tokko beekumsa dubbi kana hin qabu yoo ta’e nama
muuxannoo isaa qabu afeeruutu ta’a. Waldaan naanno jiru karaa ittin namnii fi meeshaan
barumsaawal arguu danda’u haala mijeesuun barbaachisa. Qajeelchaan gosa barnootaa
hundumaa irratti kitaabota dubbisee barsiisuu danda’a guddina mucoolii irratti.
Walaga’ii isaa jalqaba booddee itti fufiinsaan ji’a lama lamaan geggefamuun ga’umsa
hojjetoota guddisa. Walga’iin leenjii dhaa waltajii banaaf hojjetootaa hojii isaanii wajjin waan
wal fakkatau irratti mare geggeesuuf. Walga’ichi fudhatama hin qabuhojii barsiisa wajjin
walhin qabatu yoo ta’e. Naana’anii taphachuun meeshaa taphaa isa guddaa dha.Waliin
yommuu taphatan “waan dhufteef galatoomii” “as jiraachuu keetiif nan gammada.” Waliin
Jedhu.

Leenjii kennuu tti dabalee, walga’iin warra fedhin hojjetaniif carra guddaa bana hiriyoota
isaanii wajjin yaada wal gegedaruu fi waliti dhufeenya ijaaruuf. Walitti dhufeenyi uumamu
hafuuraan waliwajjin hojjechuu ijaara. Waliin ijaaramuu keessan jaalalli dhufu mucoolii
ijaaruu irra darbe tajaajila gaarii uuma.
 Hojii manaa

1, Wantoonni tajaajila torbanii keessatti haamataman maal fa’i?

____________________________________________________________
___________.

2, Ga’umsi qindeessa mucoolii maal fa’i?

____________________________________________________________
________.

4, Karoorsuu fi tajaajila waaqeffannaa mucoolii hojiitti hiikuu

Tajaajilli waaqefannaa torbanii ga’umsa qabu barbaachisaa dha. Haala walga’ii torbaniin
geggefamu deggersa abbotii argamsiisuu yookin dhabamsiisuu ni danda’a. Qajeelchaan karaa
sadiin tajaajila waaqefannaa mucoolii keessa galuu qaba: A, toora waaqefanna beeku, B,
qindeesitoota filuu, C, walga’ii walitti fufiinsa qabu fi waligaltee qindeesitoota wajjin
qabachuu.

A, Wantonni tajaajila torbanii barbaachisan akka aramaan gadiitti argamu.

 Galateefanna fi waaqesuu,
 Sagalee waaqayyo barachuu,
 Waliin taphachuu fi tokkumaa,
 Waliin bashananuu fi kadhannaa.

B, Tajaajilli waaqefannaa mucoolii ga’umsa qabu qindeesaa da’imanii, barumsa sadarkaa dura,
barnoota sadarkaa tokkoffaa, moziqaa tiin geggefama. Waldaan mucoolii umurri dhaan qooduu
dhaan waan isaan barachuun irra jiru yoo barsiifte waldaa dhaaf fayidaa fi bu’aa ol’aannnaa
qaba. Fakkenyaaf, gareen umurii da’immanii fedha adda qabu warra mana barumsaa sadarkaa
tokkoffa baratan caalaa. Tajaajilli adda kan akka deggersa meeshaa, warra ijoolle guddisan
gargaaruu, bashannaana, meeshaa barnoota dhi’eesuu fi Curriculummii qopheesuu dha.
 Gaaffilee hubannaa

1, Tajaajilli adda maal fa’i of keessatti haammata?

___________________________________________________________
______________

2, Ga’umsi qajeelchaa mana Barumsa sadarkaa tokkoffaa maal fa’i?

________________________________________________________.

3, Ga’umsi qajeelchaa tajaajila adda maal fa’i?

______________________________________________________.

Ga’umsa qindeessaa mana barumsaa da’immanii

 Michumaa uumu
 Abbotiin ijoollee ergama tajaajilla mucoolii akka tumsan gargaaruu.
 Waa’ee guddina mucoolii irratti kitaabota dubbisuu fi hojjetonni kara gaarii ta’een hidhata
ijoollee ta’uu isaanii ilaaluu.
 Qindoominaan hojjechuu
 Haala mija’aa uumuu.
Ga’umsa qindeessaa barnoota duraa

 Garaaratti kan caqafaman dabalata

 Barratoonni barnoota duraa barratan waa’ee Yasuus kristoos akka beekan gochu
 Hojjetoonni mi’a hojii cimoo akka ta’an jajjabeessu fi baratoota barnoota duraa baratan
waa’ee Gooftaa Yesuus akka beekan gochuu.

Ga’umsa qindeessaa mana barumsaa sadarkaa tokkoffaa

 Hojjetoota jajjabeesuu
 Muuxannoo dhaabaa geggesuu qabaachuu
 Mucooliin waa’ee Yesuus Kristoos sadarkaa isaanii tti barchuu barbaadan
galateefachuu.
 Dadhabinaa fi cimina kutaa barnootaa hubachuu. Muuxannoo barsiisuu fi ogummaa
isaa qabaachuu
 Warri kaan ergama tajaajila mucoolii akka hubatan jajjabeesuu.
Ga’umsa qindeessaa mooziqaa
 Yasuus kristoosin mooziqadhaan galateefachuu
 Warra kaan jajjabeesu
 Nama Gammadu ta’u
 Garagarummaa saganatta mooziqaa fi sagantaa waaqeffanna gargar baasee beekuu
 Da’immanii hammabarumsa sadarkaa tokkoffaa ga’anitti waaqeffanna mooziqaa
tti umurii dhaan qoodee qopheesuu.
Ga’umsa qindeessaa tajaajila adda

 Namoota wajjin hojjechuu kan danda’u.

 Muuxannoo dhaabaa geggesuu kan qabu
 Amanamaa

C, Leenjii fi qajeelchi walitti fuffinsaan kennamuu waaqeffannaa mucoolii dadhabsiisuu

danda’a qindeessa fi qajeelchaan wal hubabnna dhaan yoo godhan malee. Leenjiin walitti
fufiinsa qabu qajeelchonni godhatan fiixaan ba’umsa tajaajilicha keessatti ga’ee guddaa akka
qabu hubachuun ni ta’a. Qindeessaan hojii hojjetamaa jiru kannatti gammaduu isaa
qajeelchotaaf ibsuu qaba.

5, Guddina hafuuraa mucoolii fi warra fedhin hojjetan jajjabeesuu

Geggessaa hafuuraa tiin ala, tajaajilli hojii mucoolii walitti fufiinsaan waldaa dhaan
deggeramuu qaba. Qindeessan yommuu warra fedhin hojjetan wajjin dudubatuu jireenyi
hafuuraa tajaajila mucoolii dagatamuu hin qabu. Qindeessan dhuunfaa dhanis ta’e namoota
wajjin waa’ee tajaajila sanaaf kadhachuu qaba. Walga’ii fi leenjiin haal mijataa uuma waa’ee
tajaajilaawaliin kadhachuuf. Kadhannaan jalqaba fi dhuma leenjii irratti godhamu galma
tajaajila hafuuraa tiif ergaa gudda qaba. Warri fedhin hojjetan waliin kadhachuuf yeroo
qabaachuun ni ta’a. Kadhannaan jajjabinaasagantaa waaqeffanna mucoolii fi hojjetootan
godhamu guddina hafuuraaf karaa dha. Mucooliin bara mucumma isaanii keessa kadhata
baruun egeree isaanitiif ga’ee guddaa qaba. Kadhannaan mucoolii waldaa keessatti barataniin
godhamu hojii tajaajila mucoolii galmaan ga’uuf nigargaara.

Guddinni hafuuraa kan argamu fedhin kan hojjetan walii galtee fi tokkumaadhaan
namootaamala adda addaa qabanii wajjin of kennuun hojjechuu dhaan. Yommu garagarumaan
 badee walitti araramandhufu guddinni hafuuraa niargama. Yommuu ga’eesonni umurii
garagaraa fi aadda adda addaa keessaa dhufan jaalaalaan walitti dhufanii hojjetan, mucooliin
fakkenya gaarii ta’u ollaa isaanii jaal’achuudhaaf. Barumsimucoolii dhaaf kennamu karaa
hundumaan jireenya hafuuraamucoolii ijaaruu qofa utuu hin ta’in akka isaan dubbi waaqayyo
tti gudatan godha waldaas akka isaan jaal’atan gochuun irra darbee waaqayyo wajjin walitti
dhufeenya gaarii uummachuuf garagaara.

Namonni hanqina qaban walii wajjin yommuu hojjetan wal dhabdeetu uumama. Jiraachuu
tajaajilaa fi namootaaf jecha, qindeessan hojii ararsuu hojjechuu qaba. Araarsitoonni garee
lamaan dhag’anii murtoo kennudhaaf immo qorachuu qabu. Gareen wal mufatan dubbi ijoo
qofa malee rakkinichaan kan wal hin qabanne akka hin dubbatne dhorkuu dha. Amala gaarii
kan hin qabne namn fedhin hojjetu tajaajila mucoolii irra fagachuu qaba. Qajeelfamm fi
hubannaa akkasii qindeesaan hojjetootaa tti beeksiisuu qaba. Waliin mormiin ogummadhaan
hafuura nagaa tiin yoo hiikamee, namn hundumtuu guddina hafuuraa argisiisa.

6, Mucoolii jajjabeesuuf mala garagaraa uumuu.

Wanti haaran uumamaa hin deemu yoo ta’e tajaajilli kam iyyu moofaa’aa deema. Dhibaa’inni
amala tajaajilaa akka hin taane qindeessaan hubachiisu qaba. Rakkina akkasii maqsuuf yaadi
gargaaran heeddu dha. Yaadi hiikaf ta’u akka armaan gadiitti argama.

 Sagantaa idilee ala hojii adda addaa waldaa keesatti qabaachuu. Fakkenyaaf, torban
adda qopheesun keeki kreemii daree keessatti mucoolii dhaaf hiruu. Sagantaa
bashananaa mucoolii wajjin qopheesuu. Mucooliin uffata adda uffachuun sagantaan
maree karikulamii qopheesus ta’e mareewan isaan ilaalatu hirmachuu qabu.Ala
deemanii bashananuunis jira. Barsiisonni barumsaa mata duree akkasi irratti qopheesee
barsiisuun dirqama ta’a.
 Ji’atti si’a tokko mucooliin sadarkaa tokkoffaa faarfachuu, kadhachuu fi yeroo viidi’oo
Macaafa Qulqullu waliinilaalan qabachuun murteessa dha.
 Kilaboota hojii adda addaa hojjechuuf kenna qaban qopheessu.

7, Sagantoolee mucoolii hawasa fi abbotii hirmaachisu qopheesuu.

Gararaatti akkuma caqafamee, waldaan hawasa bira ga’uu qabdi wangeelaan. Tajaajilaan waldaa
keessa hundumtuu itt gaafatamumaa qabawangeela warra hin amane biraan ga’uuf. Tajaajilli
mucoolii haala gaariita’een geggefamu namoota haaraa wangeela dhugaa ba’anii gara
kristoosifiduuf gargaara. Badhaasa da’imaniikennuun abbotii haaran wangeela tti akka amananiif
gumaacha guddaa godha. Waldaan barumsa abbotii qopheesun fakkenya gaarii ta’a tajaajila
mucooliif.Hojii baasii qarshii barbaadu tajaajila mucoolii deggeruuf waldaan namoota dhuunfaa
gaafachuu dandeesi.

Abbotiin hin ammane mucoolii isaanii barumsa amantii barsiifachuu barbaadu. Tajaajilli
mucoolii hojiiwwan wangeela babal’isuu keessatti qooda guddaa qaba. Irratti yaaduu fi
karoorsuun waliin deemu duula milkaa’ina uumuu keessatti.

Tajaajilli mucoolii soortuu waldaa fi tajaajilawan waldaa keessatti geggefamu wajjin

tokkumaadhaan hojjechuu qabu. Kana fiixan baasuuf soortuun waldaa walitti fufiinsaan
odeefanoo qabaachuu qaba. Kun itti gaafatamumaa qindeessa tti soortuu hubachiisuun.
Soortuun yeroo hundumaa tokko tokkon duukaa bu’ee gabaasaa qindeesitoota harkaa
fudhachuu hin danda’u. Soortuun akka armaan gadiitti fudhachuu danda’a.

 Gabaasaa yeroo hundumaa barrefamee isa qaqabuun.

 Karoora barrefamaan qophaa’ee irratti yaada fi gorsa soortuu gafachuun.
 Soortu waldaa wajjin yeroo hundumaa walga’ii qabaachu. Tajajilli mucoolii gara
booddee tti hafuu hin qabu. Akkuma hojiiwan kan biro barbaachisa dha. Qindeessaan
walgaa’ii deedebi’ee waamuun akka waan yeroo soortuu fudhateetti ilaalamuu hin qabu.

Gaaffilee hubannaa

1, Barbaachisumaa karoora tajaajilaa gabaabsi barressi.

2, Boqonnaa kana keessa maal akka hubatte fuula tokko fi walakaa barressi.
 Boqonnaa Sadii

Waldaa Mucoolii

Seensa

Tajaajilli waaqeffannaamucoolii cimaan fedhii abbotii fi mucoolii tajaajila. Abbotiin sagantaa

waaqeffanna hin jeeqamnee tti gammadu. Mucooliin hiriyoota isaani wajjin yeroo waaqefanna
qabaachuu barbaadu, akkasumas karikulemii akka gita isaanii tti qophaa’een barachuu fedhu.

Moodela waligala lamatu jira akkataa itti mucooliin tajaajila waaqeffannaa torbanii keessatti
tajaajilan. Moodelii tokkoffaan, mucooliin yeroo waaqeffannaa abbotii isaanii bira turu.
Waldaakeessatti lallabni gabaaban, sagantaa waaqefannaa mucoolii kan hirmaachisu ta’a.
Moodeliin waaqefannaa mucoolii akka yaadametti firii gaarii fiduu hin dandeenye jireenya
dargagootaa keessatti. Yeroo waaqefannaa abbotii namn isaan barsiisu hin jiru yoo ta’e
mucooliinrafuu yookin taphachuu qabu. Dargagoonni baayyeen lallabi yommuu lallabamu
dhgeefachuu hin barbaadan.

Mucooliin keenya waaqefannaa keessa akka galaniif cimsinee hojjechuu qabna. Kanaaf
moodela lammafaa akka gargaaramaniif yaada laanna, innis mucoolii qophaatti barsiisuu yeroo
waaqefannaa yookiin yeroo lallabaa.

Kaayyowan
 Barbaachisumaan tajaajila mucoolii xiyyefannaa akka barbaadu argisiisuu
 Akaakuu moodela tajaajila mucoolii hubachiisuu
 Mucooliin tajaajila mucoolii keessatti maal akka barbaadan hubachiisuu
 Tajaajilli mucoolii waldaa keessatti mucooliin hiryoota isaanii wajjin yeroo qabaachuuf
carraa akka kennuf agarsiisuu.
 Xabxiwan barbaachisan

 Mucooliin cimanii baratu meeshaa barnootaa gita isaanitiin qophaa’e yoo argatan.
Mirgi mucoolii eegamee mucoolii fi ga’eesonni yommuu waaqefannaa wal makanii
waaqefachuu danada’u.

Hojiiwan

- Yommuu boqonnaa kana dubbiftu qabo mata keetii si barbaachisa akka haala naannoo
keetii hubachuuf.
- Waan bor dhaqxee waldaa kee keessatti hojiitti hiiktu barrefadhu.
- Kutaa dubbisaa jirtu utuu hin hubatin kutaa biraatti hin darbin.

Meeshan barumsa gita isaanitiin yoo qophaa’ee mucooliin gaarii godhanii barachuu danda’u.
Mucoolii fi ga’eesonni tajaajila waliin hirmaachuun mucoolii tokko tokkof gaarii ta’uu danda’a
garuu al tokkicha fedha hunduma isaanii guutuun hin danda’amu. Haasan godhamu warra
umuriin isaanii 10 ta’e xiyyefata yoo ta’e waara umurii 5 hin hubatan. Akkuam kana warra
umuri 5 yoo xiyyefate warri umurii 10 hin hubatan. Waaqefannaan mucoolii fi abbotii wajjin
ta’u ga’eesota hin fayyadu sababiin isaa hanga tokko namoota bilchaatooxiyyefateeqophaa’aa
waan ta’eef.

Tajaajilla waaqefannaa mucoolii irratti mucoolii hiramaachisuun waldaa akka isaan kan keenya
jedhanii itti gamadan godha. Galmi kun kara biraa dhannis hojji tti hiikamuu danda’a. Daree fi
waaqefannaa mucoolii xiyyefateewaanti hojjetamu waldaan mucoolii dhaaf bakka ol’aannaa
kennu ishee mul’isa. Mucooliin waldaan isaan simatee daree addaa isaaniif qopheesu isheeti ni
gammadu. Mucoolii fi ga’eesonni waliin waaqefachuu keessatti mucoolii dhaaf waaqaefanna
giddutti tajaajila isaan itti gammadan qoodaniif hiramchisu. Fakkenyaaf, nama keesumsiissu fi
buusii walitti qabuu, garee farafatoota mucooliitiif meesha waaqefanna qopheesuu, baaccoo
dhiyesuu dhaan hirmaanna yoo godhan baayyee isaan gammachiisa. Akkuma kana lallabuu fi
kadhachuu tti guddataa deemu yoo jajjabeessan. Ga’eesonni tajajila mucoolii tiif beekamtii
kennanii yeroo isaanii aarsaa gochuun barumsa isaanii irratti argamanii ilaaluun jajjabeesuu
qabu.Akkasitti mucooliin jaalala waldaa baru, gorsaa fi kadhanna dhaan amantoonni fi
ga’esonni bukke dhaabachuun haamilee isaanii jabeessa.

Barsiisonni fedhin barsiisanii fi hojjetonni waldaa keessaa qooda fudhatoota. Mucooliin carraa
ga’eesota wajjin walitti dhufeenya yommu uuman, warra isaan fakkatan kan biroo wajjin
michummaa uumutti gammadu. Simannaa fi hariroon akkasii cimaa yoo deemee mucooliin
tajaajila waldaa fi ga’esota tti gammadanii hafu.

Gaaffilee hubannaa
1, Tajaajilli mucoolii waldaa keessatti bu’aa maalii qaba?
2, Tajaajilli mucoolii bu’a maalii qaba mucooliidhaaf?

Qabxiwan barbaachisan
 Mucooliin hiriyoota isaanii wajjin yeroo gaarii qabaachuu barbaadu yommu
waaqefannaa mucoolii. Karaa kanaan malee hiriyoota isaanii arguu hin danda’an
keesumaati waldaa gurgudaa keessatti.
 Mucooliin carra argatu waldaa isaanii keessatti kadhachuf.
 Abbotiin waaqefanna hin Jeeqamne barbaadu. Mucooliin callisanii sa’a tokko fi
walakka ta’anii yommuu waaqefatan eegumsi abbotii isaan itti adda ba’uu hin qabu.
Abbotiin yaada tokkon dubbi waaqayyo dhageefachuu hin danda’an. Waldaan mucoolii
barbaachisaa dha maatii abba yookin haati qofti jirtuuf, maatii ol-adeemtoota qabanii fi
maatii mucoolii baayye qabaniif. Itti gaafatamumaan ijoolee eeguu haadha qofa irratti
gatama yoo ta’ee, dubbi waaqayyo dhaga’uuf carra hin qaban.
 Waldaa mucoolii keessatti waldaan mucoolii ni wamti waaqeffanna mucoolii irratti
akka hirmaataniif olii fi gad deemuun yeroo isaanii ballesuura. Mucooliin
waaqaeffaanna tti qabamuun eegumsaaf ta’a. Yommu dhimmi tokko argamu mucooliin
gara waldaa dhufanii ilaaluun abbotii gammachiisa. Yaada mucoolii eeguun
barbaachisaa dha. Waldaa dhufuun itti tollaan jireenya isaani kristossiif boojisiisuun
isaaniif salphaa dha.
 Hojii manaa

1, Yaada ijoollee eegun keenya gaariidha yommu jennu

maal jechuu keenya? Fuula tokko caafii barsiisaa tajaajila
mucooliitti argisiisi.

2, Yoo waa tokko hojjechuuf jajjabeefamtee fi dandeetti

qabaattee waa’ee maalii dubbata? Irratti yaadi barrefamaan kenni.

Wantonni gaariin nu barbaannu maal?

Meeshaa hojii

Waldoonni heddun haala bareedaa adda qabu meesha waaqefannaa torbanii ilaachisee: mana
tajaajila waldaa tiif qophaa’e keessatti walga’ii hin godhatan. Rakko garagaraa fiduu danda’a,
garuu waan hin danda’amne miti. Odeefanoon armaan gadii sababii meshaan adda
barbaachiisuuf kallatii argisiisa. Haala kana irratti in abdana yaada keessan kakaafnee isin
jabeesina akka waa uumtannif.

Manni baayyeen kutaa da’imanni fi daree gita mucoolii hundumaa walitti qabu ga’aa hin qaban.
Ha ta’u iyyu malee waldonni heddun daree irra hafaa lama tajaajila mucooliif qabu. Inni xiqaan
da’immanii, inni guddan immo kutaa xixiqaatti qoodama. Waan kutaa tokko keessatti ta’u
warri daree biraa yoo dhaga’ani iyyu kutaa adda qabachuun gaariidha. Mucoolii fi barsiisonni
sagalee bakka biraa irra dhaga’umuun jeeqamuu danda’u, garuu xiyyefannaa itti kennuu dhiisu
qabu.

Filannoo biraan haalli isaanii mijata yoo ta’e daree sana ala baasuudha. Mucooliin haala
mijataa keessaa ta’anii ala tti barachuu jaal’atu.

Filannoo sadafaan daree mana nama missensa waldaa naannoo waldaa jiraatuuttti barsiisuu dha.
Maatiin yommuu waldaa dhaqan mucoolii achitti geessu yeroo waldaan xumuramu immo
dhaqanii fudhatanii galu. Haala mijataa yoo ta’udha baate iyyuu mucoolii dhaaf gaaridha.
Akkasitti mucooliin tasa iyyu waaqefannaa ga’eesotta hin hirmaatan. Barsiisota bira bakki
ta’umsa ga’an yoo jiraate, gara daqiiqaa 15 hanga waaqefannaan ga’eesottaaxumuramutti achi
turuu danda’u. Tooftaa kanatti gargaaramu taanan xiyyefanna hedduttu jira:
  Ga’eesonni lama yeroo hundumaa garee mucoolii wajjin turuu qabu.
 Mana gudda kutaa bal’aa bakka namoonni yeroo baayye ta’an ta’u qaba. Kutaa
ciisichaa ta’uu hin qabu.
 Warri umuriin isaani barumsa hin ga’in manni fincaanii socho’uu bukkee daree
jiraachuu qaba. Haala kamiin iyyu taanan wari mucoolii eegan qophaa mana fincaanii
tti mucaa geessuu hin qaban ga’eesonni afur man sana keessa jiraachuu malu, namn
lama mucoolii wajjin tura warri hafan lama immo akka tassaa mucaa biraan gargaarsa
yoo barbaade gargaaru mana fincaanitti.
 Yeroo jalaqabaa tiif warra ijoolee do’atannif bakka fi yeroo mucooliin waldaa isaani
keessatti waaqefatan agarsiiftuu keenuufiitu ta’a. Mucoolii do’achuu danda’uu
yookinyoo barbaadan hanga waaqefannaan isaanii xumuramutti isaanii wajjin turu
danda’u.
 Manni isaan keessatti baratan keessi isaa fi dubbi isaa qulqulluu ta’uu qaba.

Filannoo afurafaan bakka waldaa tti dhi’oo ta’e barbaaduu dha. Bakki duwaan argamuu
danda’uu waldaa yookiin bakka paarkii tti.

Filanno shanaffaan daree sana gegedaruudha. Fakkenyaaf, kutaa sadaffaa, afurafaa fi shanafaan
daqiiqaa 45 isa duraa wal ga’uu danda’u, da’imman immoo yeroo lammafaa daqiiqaa 45 irratti
wali ga’uu danda’u. Akkasitti kutaan garee adda addaa tiif nu fayyaduu danda’a. Garee xiqon
bakka itti walga’an barbaadamuufii qaba.

Hojii manaa

1, Tooftaa tajjajila waldaa tiif si gargaaru garagarumaa argate fuula tokko barressi.

2, Waan gochuuf murteefatte barressi.

Waldaa fi soortuun waaqayyon kadhachuu qabu mucooliin bakka akka argataniif. Mucoolii fi
ol-adeemtoonni xiyyefanna keessa galu qabu bakka barbaaduu keessatti. Daa’immanii fi waari
mana barumsa tti hin galmeefamin ilaalcha keessa galu qabu.

Gaffilee hubannaa
1, karikulamii jechuun maal jechuudha?
2, Qabxiwan barbaachisan maal fa’iyoommu karikulama hojjenu tajaajila mucooliif?
Karikulama (curriculum)

 Gatii: karikulami minya’aan isa gatiin isaa rakkasee gad yookin ni caala jechu hin
dandeenyu. Baayye minya’an barumsa hedduu of keessa qaba ta’a. Barumsicha
qusachuu yookin irra deebine itti gargaaramu dandeenya. Karikulama qopheesuun gatii
gudda yoo gaafate amatntoota buusii gaafachuutu ta’a.
 Xiyyefannaa: karikulami ayyana waaqayyo irratti immo yookin seera irratti xiyyefata?
Yaadanoo Sagalee waaqayyo irratti hunda’a. Yaadanoon macaafa qulqulluu karikulama
keessatti bakka olaannaa qaba. Waanti guddan attamitti dubbi waqayyo jireenya
keenya wajjin wal fudhachiifna kan jedhuudha.
 Hojiin argisiisuu: karikulamiin ittin hojjechuuf salphaadha? Barsiissota kallatii
argisiisaa? Barsiisonni qophee irratti yeroo heedduu dabarsuun isaan dadhabsiisa. Hojii
irratis fiixan ba’umsa hin argatan.
 Haasa’a: barumsichi kan nama gammachiisuudha? Yoo nama jeeqa ta’e mucooliin
gaariitti hubachuu hin danda’an.
 Dhaabbata hundumaa kan of keessatti haammatu ta’uu qaba: akkaata unka amantii
hundumaa haammatutti hojjetamee? Kristaanota hundumaa haammata moo dhaaba
amantti murtaa’an qofa? Dhaabbata amantii tokko qofa calaqisiisuu hin qabu.
 Haala ilaalanii gegeddaruu: karikulamichi daree hundumaa ilaalcha keessa galcheera?
Qabixiwan gita hundumaa qaba? Barsiisaan itti toluu yoo dide filannoo adda biraan
jira?Karikulamiin Haala irratti hunda’ee hojjetamuu barsiisotaafa birmadumaa fida.
Waanti godhamu hundumtuu barumsa irratti hundaa’ee? Mucooliin gochaa fi
hirmaannadhaan caalmaa baratu. Isa barsiisaan dhabbatee barsiisu xiqqoo qabatu.

Mooziqaa
Waaqefannaan jireenya fi miira keenya hundumaati. Mooziqaan meesha waaqefannaa miira
keenya kakasuudha. Mooziqaan waaqefannaa ga’eesotta fi mucoolitiif barbaachisaadha.
Waaqefannaa mooziqaan: qindeessan mooziqaa waara waaqefannaa mucoolii dura bu’an
filee hojjisiisa. Qajeelchi dura warra mucoolii farafanadhaan dura bu’an kutaa dha gara kutaa
tti deemanii daqiiqaa 10-15 tti mucooliiwajjin faarfatu. Qajelechi biraan immo kutaa hundumaa
irra mucooolii waaqefanaaf bakka tokkotti waliti qabuun mooziqaan faarfachuu dha. Kun
waldoota xixiqaa keessati fiixan ba’uu dnada’a.

Hojii manaa

1, Mooziqaan mucoolii maal fayyada?

2, Karikulamiin amantaa qooduu hin qabu yommu jennu maal jechuu keenya?

Qajeelchi lamaan sun wal makuu danda’a. Qajeelchi jalqabaa torban hedduf gargaara, inni
lammaffan immo ji’ati si’a tooko qofa. Ji’ati si’a tokko mucooliin kadhanna fi faarafanna dhaaf
walitti qabamuu. Daree galuu dhiisanii daqiiqaa 15 f viidii’oo macaafa Qulqulluu ilaaluu
qabu.Kun barsiisotaa fi mucoolii dhaaf haala gaarii uuma.

Qajeelfamoota mooziqaa waaqefannaa mucoolii

 Faarfachuuf salphadha
 Hafuura jaalaatiin cimadhu
 Carraa sochu’u qabaadhu

Mooziqaa mucoolii garagaraa fi warabiin gargaraa kuufama macaafa kristaanna keessa jira.
Waldaan nama fedhii dhaan mooziqaa tapahatu yoo qabachuu baate iyyuu isa warabame
duukaa mucooliin faarfachuu danda’u.

Da’imman

Tajaajila mucoolii keessatti daa’imman barbaachisoodha. Yoo abbotiin da’immanii

waaqefannaa barbaadan da’imman kan eegdu karaa argisiifti. Da’imman tajaajiltoota abbotii tti,
sababiin isaa abbotiin sagantaa waldaa akka hirmaatan godha, akkauma kana daa’immaniifis
gaaridha. Hawasa wajjin walarguuf ta’a, kristaanota wajjin wal barsiisa, haala naannoo waldaa
wajjin wal barsiisa tajaajila booddeef. Kun abbotiif daa’imman gammachiisa. Haala tajaajila
qabatamaa ta’en waldaan daa’immanitti qooqa isaan danda’aniin dubbachuun jaalala itti
argisiifti. Karoora armaan gadii illalcha gessa galchuun ni ta’a:

Reshi’oo ga’eesota mucooliif kennaman armaan gaditti kenname.

Mucooliif : mucoolii lama hojjetaa tokkof
Da’imaniif: mucoolii sadii hojjetaa tokkof
Ol adeemtootaaf: mucoolii afur hojjetaa tokkof
Warra wagga lamaaf: mucoolii shan hojjetaa tokkof
 Kutaan qulqullina isaa eegachuu qaba.

 Hojjetonni leenjii ga’aa qabachuu qabu

 Systemiin to’annaa jiraachuu qaba

 Salphaatti abbotii bira ga’uuf mala gaarii uumu

 Da’imman lafa turtii isaanii daqiiqaa 10 yookin 15 ol turuu hin qaban isheen eegumsa

gootu yoo cal jechisiisfte male. Abbotiin nageenya ijoollee isaanii beeku qabu. Aariin

abbotii akkasitti hafuu danda’a. Mucaan yommu bakka turte gad dhiisuu didduu

abbotiin aaruu hin qaban.

 Da’imman tajaajiluun jalqaba daqiiqaa 15f t’a. Isa booddee daqiiqaan 15 itti dabalamuu

danda’a boqonnaa booddee. Kutaa da’imman itti baratan qulqullu ta’uu qaba.

Umurin da’immanii 0 dha hanga wagga 2 tti. Mucooliin wagga lammaffa tti luqisii macaafa

qulqulluu barachuu danda’u oolamaa da’immanii keessatti. Warri da’imman eegan jaalala

isaan mul’isaniin da’imman jaalala Gooftaa mi’eefachuu danda’u. Akkasiti mucaan abba fi

haadha tti aanse waldaa jaal’ata. Yoo waldaan gudda ta’e kutaa sadi qabaachuun gaaridha,

tokko da’immaniif, ini itti aanuu warra oli fi gad adeemaniif, inni sadafaan warra wagga

lamaffaa tiif ta’a.

Qindoomina kutaa: kutaan da’immanii bakka ciisichaa, bakka taphaa fi daayiperii isaanii itti
geeddaran ta’a. Hanga dandaa’ametti bakki kun waltii adda ba’ee ijaaramuu qaba. Waanti
gargar baasu bakka rafanii fi bakka taphatan giddu jiraachu qaba. Bakki itti daayiperii mucaa
geeddaran bakka warri da’imanii ga’ani ala ta’uu qaba.

Hojii manaa
 1, Oolmaan da’imanii tajaajila mucooliif bu’aa maalii qaba?
2, Mucooliin tajaajiltoota abbotiitti maaliif jedhaman?
3, Bu’urri tajaajila da’immanii maal?

Mana barumsa warra hin dhaqne

Warri mana barumsa hin dhaqne yeroo abbotiin waaqessan isaan immo ni fiigu, ni taphatu.
Dubbi waaqayyo barsiisuu fi yeroo bal’aa kennufiin akka isaanii fedhii qabaatan godha. Sochii
gaarii haala mijataa fi manni guddan jiraachuu qaba isaaniif.

Warra mana barnoota dhaquu hin geenyeef qajeelfama arnaan gadii ilaalutu ta’a.

 Bakki sun naanno ijoolee dhaaf ta’u qaba. Mucooliin waan hin taane garagaraa afaan
isaanii keessa hin kee’atin iyyu malee yeroo tokko tokko immo kanuma godhu. Kanaaf,
sibilaan taphachuun isaanii hin ta’u. Meeshaa qulqullu tti balballi cufamuu qaba yookiin
itti fageesuu tu ta’a. Odeefannocaalaa qaama dhimmi isaa ilaalatu bira argachuun ni
danda’ama.
 Barsiisonni amala gaarii fi michumaa qaban fayyummaa abbotti fi mucoolii tiif gaarridha.
 To’annan keessa fi ala barbaachisaadha. Waldoota xinnayoo keessatti muxanoon akasii
fudhatama qaba. Fakkenyaaf, maatiin gargar ba’ee heyyama maatii kan bira malee
da’imman gad baasuun hin danda’amu.
 Akkuma isaan itti gargaramaniin kutaa sana qulqullessun ni ta’a.
 Rashi’oon isaa akka beekamuu tti mucoolii shan yookin ja’a ga’eessa tokkof. Gareen sun
mucoolii 20 gararaa yoo ta’e qoodamuu tu irra jira. Namn isaan eegu lama gadi ta’u hin
qabu.

Oolmaa da’immanii hang kutaa shaniitti

Qajeelfami lama tajaajila waaqefannaa mucoolii sadarkaa tokkoofaa ni gargaara. Qajeelfami
tokkoffaan, mucoolii daree keessatti dhowuudha hamma waaqefannaan xumuramutti. Akka
barumsa isaani fixanii fi yeroo wali wajin taphatan argatan carraa kennaf. Warri qajeelfama
kana ceepha’anii immo mucooliin ga’eesota wajin yoo waaqefatan ni baru jedhu. Yaadi biraan
immo ga’eesonni sagaantaa waaqeffannaa mucoolii hammachiisu waggatti al-tokko qopheesu
qabu jedhu.
Abbotiin tokko tokko torban hundumaa maatii wajin waaqefachuu qabu jedhu. Kana
qajeelfama baayyeetu nu deggera. Yeroo waaqefannaa abbotii mucooliin gad ba’uu qabu
lallaba dura. Waldaan ijoollee daqiiqaa 15 tti xumuramuu qaba. Sagantaa saanii keessatti
barumsi, kadhannaan, mooziqaan, walitti dubachuu fi waliin taphachuun hammatamuu qaba.

Qajjelfama sadrkaa tokkoffaa waldaa mucoolii

 Barsiisota baratootaa wajjin michumaa gaarii uuman qabachuu.

 Karkulamiin gaarii ta’ee utuu jiruu, yeroo yeroo tti geedaruun gaaridha. Utuu hin eegamin
mareen garee dhaan godhamu isa karikulamiin geggaefamu caala. Fakkenyaaf, mucaan
kutaa shanii waa’ee sagantaa mana barumsaa dubbachuu jalqaba. Barsiisonni ga’umsa
qaban tokko tokko milka’ina hin qaban.
 Dhaabbatanii barsiisuun tooftaa barsiisuu isa gad-aanaa dha. Barsiisaan muuxanoo qabu
humnaan nyaachisuu dhiisee baratoonni ofuma isaaniitii deebii akka deebisan godha. Warri
kaan shaakkala yoo hin qaban ta’ee iyyuu warri muuxanoo qaban ittin hojjetaa jiru. Barsiisi
gaariin nama muuxanoo cimaa qabu irraa dhufa.

Xumura waa’ee waldaa mucoolii

Bu’aan tajaajila waaqefennaa adda mucoolii akka armaan gadiitti argama.
 Mucooliin umurii saanii keessatti karikulamii isaan gargaaruuf hojjetame irra akka
baran godha.
 Mucooliin namoota duratti kadhachuu amalefatu.
 Ga’eesonni yeroo waaqefannaa hin jeeqamne qabaachuu barbaadu.
 Mucooliin waldaan ga’eesota garramii warra dargagoota tajaajiluuf hawwii gudda
qaban akka qabdu baru.
 Wantoota yaadatamuu qaban
 Bakka xinno irratti waaqefannaan mucoolii hundaa’uu qaba.
 Karikulamiin macaafa qulqulluu irratti hundaa’ee hojjetame haala baruu fi
barsiisuu mijeessa.
  Barbaachisumaan mooziqaa waaqefannaa mucoolii hiika itti godha. Meeshaa
elektrikaa hin barbaachisu jechuu miti, garuu sagaleen faarfachuun baayye
gaarii dha.

Gaaffilee hubannaa
1, Tajaajilli waaqefannaa mucooli addan ba’e bu’a qabeessa. Ibsi baressi yoo si amansiise.
2, Barsiisaa muuxanno qabuu irra maaltu eegama yommuu mucoolii barsiisu?

Boqonnaa Afur

Eegumsa mucaa daree kessaa fi sagantawan garagaraa waldaa

keessa tti.

Kaayyoo
- Akkataa mucooliin hafuuratti guddatan agarsiisuu.
- Akkataa mucooliin ba’eessa godhanii baratan beeksiisu.
- Barbaachisumaa klabii yookin hojii gamtaa agarsiisuu.

Qabxiwan barbaachisan
- Hojiiwan ga’eesotaan geggefamu miidhamukan danda’uu abbotii mucoolii tiif
bakka kennu diduu dha.
- Mucooliin hafuuratti yommu guddatan warra kaan tajajilluuf carraa barbaadu.
- Klabiin torban keessatti geggefamu mucoolii dhaaf carraa barumsaa kenna.
 Hojiiwan

- Boqonnaa kana yommuu dibbiftuu akka waldaa keetitti hubannaa qabaachuuf

qaboo dhuunfa keetii si barbaachisa.
- Boqonna kana keessaa waan bor dhaqxee hojiitti hiiktu barressi.
- Kutaa dubbiftu utuu hin hubatin kutaa gara biraatti hin darbin.

Tajaajila waaqefannaa torbanii ala waldonni hojiiwan ga’esotaan geggefamu qabu. Kun kan
milaka’uu danda’u abbotiin mucoolii dhaaf bakka yoo kennan qofa. Yoo danda’ame namn of
kennu tokko addumaan tajaajilamucooliitiif ramadamuu qaba. Warri fedhin hojjetan akka
hojiin itti hin ulfaanne dhorkuun mucooliin ga’eesota wajjin hariiroo gaarii akka qabaatan
godha.

Qindeesaan hojiiwan mucoolii karoorsa, akkasumas hojjetoota barumsa duuka buutumaaf,

qo’annaa Macaafa Qulqulluu, garee kadhataa fi geegesitoota qindeessa. Kunuunsa mucoolii
irratti kan hirmaatan yoo yaratan soortuun akkataa hojiin sun itti milkaa’uu fala barbaada.

Qindeesaan duuka buutuumaa ga’umsa milkaa’ina kununnsa mucooliif shoora gudda taphatu.
Qindeessan ulaagaa armaan gadii qabaachuu qaba.
 Muuxanno cimaa dhabbataa kan qabu
 Tajaajila mucooliif mul’ata kan kabu
 Nama do’attonni dubbi waaqayyo akka dhaga’aniif fedha gudda qabu.
 Mucooliin yeroo isaanitti akka gammadaniif kaka’umsa kan godhu.
Projektii tajaajilaa

Mucooliin hafuuratti yommu guddatan tajaajiluu baarbaadu waan ta’ef waldaan carra akkasii
banuufi qabdi. Projektiin lama waggatti ni barbachisa. Inni jalaqaba nama waldaa keessa
gargaaruu dha. Namn qarshii walitti qabu tokko namn mana isaa akka kunuunsuu qarshii
argateen gargaaruu danda’a. Projektii lammaffaan, hawasa gargaaruun yeroo fi qarshii
barbaada. Tajaajilli projektii yommu karoorfamu qabxiilee armaan gadii ilaalcha keessa
galchuun gaariidha.
  Bakka mucooliiin jiranitti projektiin beekamtii argachuu qaba waldaa tti. Mucooliin
waa hubachaa deemu hojiiwan waldaa tti hirmachuun.
 Akka mucooliin kallatiin hirmaannaa godhanitti projektiin karoorfamuu qaba.

Klaboota

Hojiin gamtaa torban keessatti geggefamu barumsaa carra guddaa dha mucooli dhaaf.
Waldoonni heddun hojii gamtaa klabii gargaraa agarsiisun namoota baayyee booji’u, sababiin
isaa klabiin kristaanotaan geggefamu dubbii waaqayyo mucoolii warra kristaanota hin taanee
gara Goftaa wajjin wal baruu tti fidu.

Mucooliin wagga 3ffaa warra kutaa shan baratan caalaa klabii tti gammadu waaqefachuu irra.
Utuu klabii hin jalqabin wantoota kan gadii ilaalcha keessa galchi.

 Hirmaannaa gaariin jira? Sababa garagaraatiin mucoolii fi maatiin klabii waldaan

deggertu hin barbaadan.
 Maatiin hojiiwan walitti fufiinsaan torban keessatti hojjetamu ni hordofu itti siqeenyaan?
 Geggeessonni dandeetti qaban jiruu to’achuuf?

Gaaffilee hubannaa

1, Akkamitti mucoolii projektii tti hirmaachiifna?

2, Ga’umsi qindeessa duuka buutumaa maal ta’a?

Waan hundumaa dura klabiin guddina qabuu kristanotaan geggefamuu qaba. Baasii xiqqeesuuf
waldoota klaboota deggerani wajjin hojjechuun ni flatama. Walii wajjin hojjechuu keessatti
baasii ilaalchisee hojjetoota hirmaachisuun jiraachuu qaba. Waldoota giddutti tokkummaa uuma.

Sagantaawan qophaa’an yoo hojiitti hiikamu baate, aaka filannoo adda tti sagantaa naannoo
sanaatti fudhatama qabu karorisuu dha. Akkataa itti hojjetan immo armaan gaditti argana.

 Garee sadii tti hiri-umurii 3 fi 4, umurii 5-7 fi umurii 8-11.

 Qindeessa fi gargaaraa gita hundumaa irratti fili.
 Maqaa nama kofalchiisu kennif mucoolii dhaaf, kan akka hoolaa, kangaroo, tisiisa.
 Torbanitti sa’atii lama walga’ii qabaadhu.
  Mucoolii jajjabeessi mucooliin olladhaa klabii irratti akka hirmaatan.
 Kadhatan banii cufi.
 Walga’ii kam irratti iyuu bashanansiisi.
 Qaama jabeefachuuf yeroo walga’iif walga’an sportii hojjechiisi
 Klabiin sun ji’a ganna keessa gamtaa spoortii ta’a.

Humna xiqoo dhaan hojii hedduu hojjechuun ni danda’ama. Yommu hojiiwan klabii
karoorisinuu, wantoota aramaan gadiii yaadachun gaariidha.

 Mucooliin hojii klabii seera qabeesaa hin barbaadan.

 Mucooliin qaama jabeefachuu barbaadu.
 Klabiin miseensa fi miseensa kan hin ta’in harkisuu qaba.
 Qindeesitoonni fi garagaartonni mucooliif fakkenya ta’u qabu.

Rimiddii baajetaa (budgeting)

Haala baayye tu nama mudata yommu mucoolii dhaf baajjeta Ramadan. Barbaachisumaa
baajjeta amansiisuuf amantoota fi soortuu barsiisuutu ta’a utuu gargaarsa hin jalqabin.
Waldoonni heddun tajaajila mucoolii deggeruuf amantoota irra qarshii walitti qabu. Rimidiin
baajetaa tajaajila mucooliif bakka olaanaa qaba. Mucooliin waldaa dhaaf abdii borii waan
ta’aniif isaan gudisuun hojii olaannaa dha.

Hojii manaa

1, Tajaaila waldaaf kan si gargaaru boqonna kana keessa garagarummaa maalii argite?

2, Rimiddii baajeta keessatti tajaajilli mucoolii bakka ol’aanna qabachuun maaliif

barbaachisa?

Mucoolii barsiisuu

Attamitti mucoolii keenya jireenya hafuuraa tti guddisuu dandeenya? Qabxiiwan muraasa:-

 Ija keetin to’adhau

 Maqaaa isaanii tokko tokkon bari.
 Maqaa saani yaadadhu dubbisi bakka biraatti yommu argitu.
  Utuu barsiisuu hin jalqabin waa’ee torban darbee gaafadhuu attamitti akka dabrsan.
 Nama waaqayyo ta’u kee baratoonni kallatii fi alkallatii dhaan beeku qabu.

• Suura fi wantoota adda addaa mucooliin hojjetan galateefadhu. Barumsa yoommuu

hafan bibliaan gaafadhu.
 Waa’ee waan barsiiftuu fedhi qabaadhu. Mucooliin fedhi gudda qabu barachuuf.
 Mucoolii hammatanii dubbisuun jaalala barsiissan isaanii qaban mul’isa. Yeroo
mucoolii wajjin taphanus of eeganna barbaachisa, sababiin isaa namoonni yaada biraatti
hiikkachuu danda’u. sodaa ofkeessa baasii mucoolii wajjin yommuu hojjetu.

Guduunfaa

Waldaan mucoolii cimsanii tajaajiluu qabu. Tajaajila mucoolii ilaalcha keessa galchhun
gaariidha. Waaqayyo hafuura Qulqullu dhaan sii ha geegesuu tajaajila mucoolii yoommu of
kennitu.

Gaaffilee hubannaa
1, Yaalii mucooliin godhaniif galateefadhu yommu jennu maal jechuu
keenya?
2, Attamitti mucoolii barsiifna? Qabxiwan tarrefaman sana Barresi.

Boqonnaa Shan

Xiyyefannaa tajaajila mucoolii

 Seensa

Mucooliin eebba waaqayyotti. Eebba wajjin itti gaafatamuumaatu jira. Akka eegdota
mucooliitti abbotiin mucoolii isaanii kara hundumaan giddisuuf itti gaafatamumaa guddatu irra
jira. Waldaanis akkasuma. Gooftaa Yesuus wajjin waliti dhufeenya gaarii akka qabaatan
gochuun gaariidha.

Kaayyowan

- Tajaajilli mucoolii kunuunsa gaarii abbotii gargaaruuf waldaa keessatti akka

kennamuu agarsiisuu –tajaajilli mucoolii tajaajila maatii tti, tajaajili maatiis tajaajila
mucoolii akka ta’e hubachiisuu
- Kara tajaajila mucoolii mucooliin waa’ee jaalala Goftaa akka baran gochuu fi hubahiisuu

Qabxiwan barbaachisan
- Da’imman waaqayyo wajjin wal-baruuf abbotii isaani wajjin walitii dhufenya
uumuun barbaachisaa dha..
- Guddina jireenya hafuuraa mucooliif abbotiin dhiibbaa gochuu tu ta’a dubbii
waaqayyo barsiisuun.
- Tajaajila mucoolii jiraachisuuf jaalala kristoos beeksiisunn ni ta’a.
Xiyyefannaa mucoolii tajaajiluu
Macaafi fakkenyaa 22: 6 akka jedhutti: “mucaa kee karaa qajeelaa iraati leenjisi, yommu
guddatu isarra hin ce’u.” Qorannoon akka ibsutti amalli jireenya fiamantii isaanii kan guddatu
dargagumaatti erga dhufani boodde dha, keesumatti waggota mucumaa dura.

Tajaajilli mucoolii maal?

Tajaajila mucoolii irra hojjeteeta yoo ta’e deebi isaa argachuu dandeessa ta’a, garuu namonni
tajaajila mucoolii irra hin hojjennee deebi sirri itti hin Kennan. Abbotii fi warri fedhin hojjetan
iyyuu maal akka hojjetaa jirru hin beekan.

Egaa-----tajaajilli mucoolii maal ree?

 Gaaffilee hubannaa
1, Tajaajilli mucoolii maal?

2, Ga’een abbotii maal tajaajila mucoolii keessatti?

Tajaajila mucoolii akkasitti hiika itti kennina. Tajaajila mucoolii jechuun “Abbotii wajjin
michummaa mucoolii gara waaqayyoo tti fiduu dha.”

Hiika kana ilaalchise waan sadiitu jira.

Abbotii wajin michomuu

 Abbotiin jireenya hafuuraa mucoolii akka guddatuuf ttuf dhiibbaa godhu.

 Isaanii wajjin hubbanna dhaan michumaa yoo uumne malee waanti nuyi hojjenuu
jireenya hafuuraa mucoolii hin fayyadu.
 Tajaajilli mucoolii tajaajila maatii tti, tajaajilli maatiis tajaajila mucoolii tti.
Da’imman qajeelchuu
 Gara dhumaatti abbotii fi warri waldaa keessa jirru warra da’imman qajeelchinuu dha.
Mucoolii amantii isanitti guddisuuf hamma danddetii keenya waan gochuu dandeenyu
gochuu qabna.
Gara waaqayyo tti fidu

Guddinni hafuuraa waa’ee geddarumsa yaada tti. Sababiin isaa:-

o Macaaf Qulqullu keessatti, “waan hundumaa caalaa garaa kee eegadhu waanti
hundumtuu isa keessa ba’a.” (M. F. 4:23).
o “Garaan” madda yaada, fedhi, fi miirri keenyaa tti. Mucooliin jireenya isaani
waaqayyo irrattigatanii yommuu jiraatan waan isaan godhan hundumtuu gara
waaqayyoon beekuu tti isaan geessa.

Jireenya mucoolii geddaruu

Galmii tajaajila mucoolii jaalala Yesuus Kristoos mucoolii addunyaa kana irra jiranitti
beeksiisuudha. Tajaajilli mucoolii waldaa keessatti akka geggefamutti yaadama, garuu isaa
gararaadha. Mucoolii hundumaa biraa ga’uuf dhaabbata hundumaa irra eegama. Mucooliin
dubbi waaqayyoo barsiifamuun fedha waaqayyo tti. Dhaabbati komphaashinii biyyota
guddataa jiran 20 keessatti mucoolii baayye bira ga’aa jira.

Dhaabbati komphaashinni kunuunsa qulqullinna qorichaa, qulqullina nyaata, mannen barnoota,

bashanana nageenya qabu irratti hojjetaa irra caalaa mucoolii deggersa godhaniif wangeela
wajjin wal barsiisu. Mucoolii warra deggeran qarshii isaan barbaachisu guyyatti ramaduuf.
Qarshii isaan aragtan jireenya isaanii geeddara. Warri deggeran mucoolii deggerani wajjin
walitti dhufeenya gaarii uumu akka waan miseensa maatii sana ta’anitti. Mucooliin Gooftaa
wajjin akka wal baraniif namoonii heddun gatii guddaa kaffalu.

Karaa tajaajilli mucooli mucoolii fayyadu

Gammachuu daangaa hin qabne keessatti uuma. Mucaan koo gammachuu hin jeeqamne
kristoositti qabachuu isheen barbaada, kanaaf yeroo hudumaa kristoosi wajjin wal barsiisutu
narra jira. Waan hojjetu hundumaa keessa wangeelli jiraachuu qaba. Waaqefanna mucoolii
keessatti waa’ee Yesuus Kristoos ibsuun jireenya isaanii keessatti akka isa beekan godha.

Tajaajilli mucoolii jireenya waldaa keessaa bakka xiqaa qaba, keessumatti sagnataalee
waaqefannaa keessa tti. Jiraachuun ijoolee waldaan ni yaadachiisa namn hundumtuu akka bifa
waaqayyo tti uumamuu isaanii. Qulqullumaa fi kennan waa uumuu danda’uu mucoolii namn
hundumtuu qulqullu fi gammachuu guddaaf akka uumaman yaadachiisa. Mucooliin mooziqaa
akka sirritti beekan yookiin immo akka fuula waldaa dura dhabbatanii kadhannaa godhan
godha. Mucooliin lafa waaqeffannaa jiraachuun isaanii ga’eesonni amantii mucooolii irra
fakkenya gaarii fudhatu.

Tajaajilli mucoolii wangeela giddu galeessa godhate barsiisaa. Salphaatti Yesuus Kristoositti
akka amanan godha. Akka qoranoon mul’isutti mucooliin garaan isaanii banaadha wangeelaaf
namoota kan biraarra. Mucoolii tti waa’ee kristos himuun itti gafatama hundaa tti.

Akka isaan cubbutti hin kufne gargaara. Ayyana waaqayyo tu nama geeddaruu danda’a, garuu
gatiin abbomamuu diduu maal akka ta’e beekuun immo isa akka jirru nu yaadachiisa. Gatii
gudda Gooftaan Yesuus fayyina isaaniitiif kaffale mucooliin yommuu hubatan kara
qajeelummaa irra adeemu. Yommu waa’ee seera fi jaalala waaqayyo barsiiftu of eegadhu,
lamaan isaanii wal deggeru. Yaadi waaqayyo faallaa yaada namaa akka ta’e barsiisi.
Waaqayyo akka nu isaa jaal’anu barbaada. Abbomii inni lammafaan immo hiriyaa kee akka
mata keetitti jaal’adhu jedha. Kun karaa jireenya ta’uu isaa barsiisi.

Da’imaan waa’ee jireenya mana isaanii maal akka jedhan xiyyefannaa itti kenni. Maatii isaani
sirritti beekuu qabda. Yoo isaan maatii arrabsan gabaasaa gochuu qabda. Mucooliin soortuu
isaanii beekuun isaan gargaara. Karaa gaariin tajaajiltoonni maatii wajjin wal baruu danda’an
tajaajila mucoolii irratti hojjechuudhaan. Soortuu fi hojjetoonni sagantaa tajaajila adda addaa
tajaajiluu qabu. Kun mucooliini gammachiisa.

Gaafilee hubannaa
1, Tajaajilli mucoolii ilaalcha wangeelaa giddu galeessa godhatee ni barsiisaa? Maaliif?
2, Tajaajilli mucoolii muuxanoo gaarii kennaa namoota kan biro jaal’achuuf?
3, Mucooliin waa’ee maati isaanii maal akka jedhan beekuun maaliif barbaachise?

Karaa tajaajilli mucoolii maatii fayyadu

Abbotii waaqayyon beekan gargaara. Waldaan barsiisota amantii qaban barbaadi. Karoori
waaqayyo waldaa fi maatii wajjin walitti dhufeenya umuudha.Abbotiin tajaajila keessa galuun
waamicha isaani fiixan akka baasan gargaaruutti akka jirtu beeki, waan ittin hojjetan qopheesi,
akkuma kana abbotii dhaaf leenji duuka butumaa qopheesi. Haala kanaan abbotiin tajaajilatti
amanamuu danda’u. Abbotiin waldaa keessatti qooda qabaatu yommuu mucooliin tajaajila
mucoolii keessa galan. Mucooliin yommuu sagantaalee keenya tti hirmaatan abbotiin hin
amanne gara wangeelaa tti dhufu. Aadaa keenya keessatti mucoolii barsiisuun karaa ittin maatii
waldaa hin dhaqne bira ittin geenyudha.

Maatii gargaaruuf tajaajili mucoolii soortuu wajjin walitii dhufeenyaan hojjeta. Karaa kanaan
abbotiin waldaa tti hirmaannaa akka qabaatan godha. Sababii garagaraaf, abbotiin tokkumaan
waaqefachuu irratti argamuu dadhabu. Kana qajeelchuuf tajaajilli sportii mucoolii dhaaf ni
barbaachisa. Maatiin jireenya hiika qabu akka jiraatan godha. Kun kan dhugoomu maatiin
sportii gannaa hirmaachuudhaan.
Tajaajilli mucoolii maatii dhaaf humna, gaafilee cimaa deebisuufis ni garagaara. Torbanii gara
torbaniitti mucaan gaafii amantii abbotii isaanitii hin galle fidee dhufa. Utuma gaafichatti
deebii kennituu aangoo barsiisuu abbotii itti mul’isi. Gara fuula duraatti gaafii cimaa deebisuu
akka danda’aniifdandeetii abbotii dubbi waaqayyo barsiisuun cimsi.

Karaa tajaajilli mucoolii waldaa fayyadu

Waldaan amntii warra kaanii tti dabarsuuf gargaara. Seena waldaa keessatti dubbin akkasii kun
cimaa ture. Tajaajilla mucoolii waldaan hubbatee dhaloota dhufutti dabarsuuf garagaara.
Soortuu wajjin hojjechuun karoora waligalaa barumsaa kristaana guddisuuf ta’a. Yaadi kun
karikulama barumsa sanbataa wajjin wal qabata. Qajeelfami barsiisota hojii irra oolu maatii
haaraa gara waldaa tti fida. Dandeetii tajaajila warra ti’oologii hin barannee tti gargaaramuun
waldaa guddisa waan ta’eef dandeetii fi kennaa hafuuraa isaan qabaniitti fayyadamuun bilchina.
Isaan leenjisi, jajjabeesi, akkasumas hojiin waaqayyo karaa isaani akka hojjetamu ilaali.
Yommuu geggesota waldaa borii tiif leenjifnuu mucoolii tajaajila isaanitti guddatanii bor
waldaa fi biyyaa bu’a buusan omishaa jirra jechuudha.

Tajaajilli mucoolii kunuunsa gaarii kenna abbotiin waldaa keessa gargaaruuf. Tajaajila
dargagoota cimaa hundeesuuf gargaara. Mucooliin tajaajila mucoolii keessatti guddatan bor
geegesitoota tajaajila baratootaa ta’u. Tajaajilli dargagoo fi karoori duuka buutuu horachuu
galma waligalaaf waliin hojjetu. Mucooliin tajaajila mucoolitti kurfaa’uun soortuu dha wangela
lallabuu salphisa. Lallabaan mucoolii tti lallabuun ni fayyada. Mucooliin argamuun waldaa
dhaaf gammachuu guddaa fida.

Tajaajilli mucoolii oduu waa’ee mucoolii fi amantii isaan Gooftaa irra qabanii nutti hima.
Amantoota bara hundumaa jiraataniif kun jajjabina guddadha. Mucooliin waldaa keessa
jirachuun waldaan stayilii mooziqaa garagarra akka bartuuf garagaara. Maddi lola waaqefannaa
ofitummaa dha. Yeroo baayyee waldaan farfaannaa mucoolii harkisu faarfachiifti. Kan armaan
gadii xiyyefadhu.

-Geggesitonni mooziqaa faarfannaa akka filan godhi. Jiraachuun mucoolii gammachuu fi abdii
gara fuula dura nama kessatti hora.
-Akkataa waaqayyo dhaloota dhufu itti eebbisu mul’ata qabaadhu. Waldaan ni gammadi
mucooliin waggota keessa yommu guddatan. Mucooliin xixinayoon yommuu guddatan
hundumtuu ni gammada.

-Suura kaasuudhaan guddina mucoolii akka mirakaneesuuf suura isaanii kara barumsa sanbataa
mucoolii maxxansi. Eebba guddaadha yommuu namoonni gurgudaan dargagoo wajjin
taphatan.

-Sagantaallee abbotii amantii qopheessi.

Fedhin kan hojjetan wali wajjin tokkumaa qabaachuu tti gammadu. Waliin hojjechuun
michumaa dhuma hin qabne namoota giddutti uuma tajaajila sagantaalee garagaraa keessatti.
Tokkumaa uumi hojjetota wajjin hojjetu walga’ii irratti fi tajaajila kee keessatti. Fedhin kan
hojjetan cimsi waggota dheera si wajjin akka hojjetaniif. Fedhin kan hojjetan leenjii seera
qabeessa fi barumsa waa’ee soortuu dabalatan ni barbaachisa. Walitti fufiinsaan leenjii
kennamu itti fufuu qaba akka barumsa kristaannaa ga’eesotaatti.

Warra fedhin hojjetan jajjabeesi dandeetii isaanii akka guddifataniif. Dandeetii adda warra
qaban waaqayyo gara waldaa keetti fide barbaadi Waaqayyo namoota hojii isaaf hojjetan
barbaada.

Hojii manaa

1, Waan boqonnaa kana keesatti baratte barresi.

2, Tajaajila waldaa keetii wajjin waliin madaali

Karaa tajaajilli mucoolii nama hundumaa fayyadu

Manneen barumsaa uummataaf gaarii dha. Mucooliin of eegatanii fi aangoo abbotii kabajan
kutaa barumsaa keessatti eebba. Waaqayyo warra isa duukaa bu’an irraa amala akkasii akka
fedhu mucoolii barsiisi. Akkataa ijii hojii hafuuraa amala mana barumsaa saanii wajjin waliin
deemu ibsii barsiisi. Warra manatti qabaniifis gaariidha. Tajaajilli mucoolii hojii hawasaaf
kara bana, akkasumas carra uuma daree guddaa keessatti barachuuf.

Projektiin ergama wangeelaa namoota fayyada. Mucooliin yommuu karoorfatanii fi projektii

tajaajilaa hojjetan hojii araara buusuu keessatti humna guddaa qaba. Projektii karoorsuun
dhiphina hir’isa. Kun slaphaa miti, garuu hojii guddaa barbaada. Hawasaaf gaariidha.
Mucooliin seera waaqayyo beekanii fi hiriyaa isaanii jaal’atan addunyaa kana bakka eebbaa
gochuu danda’u.

Industriin viidi’oo gaariidha kristaanotaaf. Kristaanon kitaaba gurguran fedhi gudda uumaniiru
maatiin siniimaa wajjin michummaa uumuuf. Yeroo tokko tokko siniimaa qulqullina qabu
jajjabeesun gaariidha. Maatiin waldaa keessa waliin akka ilaalu godhi.

Gaaffilee hubannaa
1, Iji tajaajilli mucoolii kennu maal?
2, Vidi’oon kristaanaa mucoolii maal gargaara?
3, Hojiin waaqayyoof ulfina keenu dha. Attamitti?
Fayidaa beekumsa tajaajila mucoolii

Beekumsa adda mucooliif barbaachisuuf gargaara. Mucooliin ga’esota caalaa barachuu

danda’uu isaanii beekuun gaariidha. Guddina samuun yaadu fi dandeetii ijoolee keetii beekuu
qabda. Barsiisota garagaara dandeeti garagaraa fayyadamuun barsiisi. Gosa barnoota garagaraa
tti gargaarami stayilii barumsa adda addaa wajjin kan deemu.

Kutaa wal fakkatuu kan baratan mucoolii akka walii wajjin barataniif yeroo ramadadhu. Inni
kun mucooliin kutaa macaafa qulqulluu hedduu akka yaadatan godha. Hojii gurguddaan
sagntaalee tajaajila mucoolii luqisii macaafa qulqulluu yaadan jechuu dha yookin immoo
yaadachuu dha.
Warabii macaafa qulqullu sadii mucooliin ji’atti akka baranii godhi. Torban torbaniin akka irra
deebi’anii jedhan godhi. Saganticha bareechuuf jecha tapha tti gargaarami garuu warabii
macaafa qulqulluu yaadan qabsiisuu hin dagatin.

Tajaajila kee madaali. Gaafadhu, mucaan sagantaa tajaajila mucoolii xumure guddina hafuuraa
itti fufsiisuu danda’aa? Waaqefannaa Faarfannaa garee tiin faarfatamu nama barsiisi.
Mucooliin gareewan biroo wajjin faarfatanii baran faarfannaa waldaa hirmachuuf ni qophaa’uu.

Faarfanna waaqefannaa filadhu barsiisi garagarumaa faarfanna fi faarfaannaa waaqefannaa.

Kun kan gargaaruu mucooliin macaafa qulqulluu saba dura dhabbatanii dubbisuuf gargaara.
Da’imman barumsa sanbata ijoolee fi waldaa mucolii tti macaafa qulquluu dubbisuun ol
kaasanii akka dubbisan barsiisa.

Mucoolii afeeri akka barumsa sanbataa irratti kadhatan. Kun akka haala nannoo tti angafoota
isaaniif akka ulfina kennan godha. Amalli akkasii kun hojii dhaan barama. Tajaajili mucoolii
qajeelfama gaarii dha mucooliin waligaltee nama wajjin jirachuu fi angafoota akka kabajan
barsiisi.

Angafoota miseensa walda keessa tajaajila isaa waggaa heddu kan dhugaa ba’u afeeri. Barumsa
ga’essa babl’isi macaafa qulqullu barsiissuun. Mucoolii mana isaanitti macaafa qulqullu
dubbisan carra gaarii kanatti fayyadamanii dubbisu. Mooziqaan meesha barumsaa tti. Karaa
salphaan ittin baratan mooziqaa dha. Tajaajilli mucoolii mooziqaa waaqefanna fi barsiisaaf
hojjetame.

Boqonnaa ja’a
 Tajaajilli mucoolii ga’ee guddaa qaba

Kaayyoo
- Goota dhugaa hawasa amanu keessatti uumu.
- Kaayyon tajaajila mucoolii keessa tokko goota dhugaa uumu dha.

Qabxiwan barbaachisan
Maal yaada? Hundumti keenya cubbamoota firdii waaqayyoo jalatti kufneedha. Waaqayyo
abban ilmaa isaa ergee firdii nurra jiru kaasee waaqayyo fi nuyiin walitti araarse. Yesuus
uumaa fi ilami waaqayyo inni barabaraa, cubbu malee kan jiraatte, nu jaal’ate cubbu keenyaaf
kan du’e, adabii keenya kan fudhate, kan awalame, fi kan du’a ka’e akka macaafi qulqulluun
jedhetti. Isa kana amanuu dhaan Yesuus fayyiasa lubbuu keetii godhatee yoo fudhattee Yesuus
Gooftaa dha jette afaan keetiin dhugaa yoo baate firdii barabaraa jala baate barabaraan
waaqayyo wajjin jiraatta.

Adeemsa jireenyaa irra akkan baradhetti hojiiwan gurgudaa jiran keessa waanti guddan goota
dhugaa uumuu dha. Cimsine hojjennee soortuu guddisuuf, barsiisota barumsa sanbataa
barsiisuunjijjirama uumu dha. Amma waajira adeemsa jireenya jedhamu dhiisen tajaajila
waldaa ta’e qajeelfama achii sana asitti hojii irra oolchu yaaden ture. Hanga dandeetii keenya
hojjene fedhin kan hojjetan wajjin ayyanefachuu fi gartee mana barumsaa kootii yaadachuuf
walii keenyaaf tumsa gudda goone warra garee keenyaa duukaa bu’anii wajjin.

Gaaffilee hubannaa

1, Geggesummaan soortuu maaliif nu barbaachise?

2, Waan tajaajila kee jijjiru maal barate barumsa kana keessaa?

Tajaajila mucoolii waldaa keetii cimsuu yoo barbaade, namoota gaarii duwwaa hin eegin
tajaajila keessatti, keessumatti waldaa xinnayoo keessatti. Barsiisonni namoota amantii ta’uu
qabu. Mucooliin nama amantii qabuuf hin qabne adda baasanii beekuu danda’u. Abbotiin
 namonni amantii yoo barsiisan mucollii saanii waldaa mucoolii tti fiduuf birmadumaatu itti
dhaga’ama. Daree tti yommu galan kan gochuu qaban akka armaan gadiitti ilaala:-

 Hunduma irra kan caalu barsiisota kee kadhannaa barsiisi.

 Barumsa utu hin jalqabin kadhachuu barsiisi.
 Baratoota wajjin kadahcuu barsiisi.
 Barumsa keessa utuu jiranii kadhachuu barsiisi.
 Dhuma irrattis kadhachuu barsiisi
 Mucooliin kadhachuu akka baran barsiisan akka barsiisu itti himi kadhannaa malee
milka’inni hin jiru.

Qopheen barsiisaa xiyyefannaa gudda qaba. Barsiisan seera waaqayyo samuu fi gara mucoolii
keessatti caafuu yoo danda’ee hubannaa dubbi waaqayyo sirri tti hubateera jechuudha. Mucooliin
waan ijaan argamaa hojjetamu ilaalanii dhugaa wangeelaa hubatu.Jaalali Kristoos keessa isaani
jiru ifa samuu tiin mul’ata. Hundee amantii fi dubbi waaqayyo beeku qabu barsiisonni. Sababiin
isaa humna hafuura qulqullu tiin malee dubbin waaqayyo jireenya mucoolii irratti dhiibbaa fiduu
hin danda’u.

Barsiisonni yeroo kan eeganii fi kan hin gegedaramne ta’uun garridha. Dhabbannaa dhabuun
mucoolii gara dargagumaatti guddataniif gaarii miti. Barsiisonni hidhata maatii qabaachuu qabu.
Maatiin waliif yaada gaarii qabaachuu qabu. Akka yaada guddisa fi seera yaada hidhata ijoollee
tti walitti dhufeenyi mucoolii fi abbota egeree mucooliif, hawasaaf, miira isaanii fi mana
barumsaa keessatti barbaachisaadha. Dhaabbanaa dhabuun nagaa namaa sarba. Akka seera yaada
hidhata ijoolleetti namarra dhabbachuu irra of irra dhaabbachuu tti nama geessa. Mucaan
barsiisaa irraa amanamummaa aragchuun isaa guddina jireenya hafuuraa tiif murteessa dha.

Macaafa Qulqulluun olaannaa dha.

Mooziqaan onne fi lubbuu waaqefannaa waldaa tti. Hawasi fi aadaan keenya duddubee mooziqaa
tti barsiisaaf. Tajaajiltonni mooziqaa fi dura bu’oonni waaqefannaaof kenno fi tajaajila mooziqaa
hundeesuuf fedhii qabeeyyii ta’u tu irra eegama tajaajila dargagoo waldicha keessa jiru waliin
ta’uu dhaan.
 Karikulama tti xiyyefannaa gudda kennu qabna mucoolii barsiisuuf. Dhugaa dubbachuuf yoo
ta’e karikulamiin mucoolii hanqina qaba macaafa qulqullu mucoolii biran ga’uuf yaaluu
keessatti. Dhumni isaa sagalee ta’e hafa malee sagalee dhugaa of keessaa qabu ta’e samuu
mucoolii keessatti in hafu. Karikulamiin waan dhugaa barsiisa, waan jireenya michumaa
ijoolee jabeesuu. Waan dhugaa hin taanee fakkesuun dubbi waaqayyo wajjin wal bukkee
qabuun mucooliin hubanno gaarii akka hin argane godha dubbi waaqayyo irra.

Amanamummadhaan mucooliin dubbi waaqayyo dubbisuu barsiisu fi sagalichaaf abbomamu

barsiisuun barbaachisaa dha. Kanaaf, ciminaan mucooliin dubbi waaqayyo akka dubbisan
barsiisuu fi amanammumaa sagalee waaqayyo akka hubatan gochuun nurra eegama.

Hojii manaa

1, Waldaa keetti waan hojii irra oolchuu barbaade Barresi.

2, Rakko maaliitu si quunnama jetee yaada yoomu barsiisftu?

3, Rakkon maree dhaaf dhiyaatu jira?

4, Duri kan beektu alatti haaraa kan sitti ta’e jira?

5, Barumsicha keessa maal fa’i hojji irra oolchita?

Barbaachisumaa namoota fedhin hojjetan jajjabeesuu

Jecha gudda dha. Waan hundumaakan dhimma baasu gochuuf dhama’uun keenya bu’a guddaa
nuuf argamsiiseera, hojjetoota gaarii qabachuu keenyaan, taphoota fi kkf dubbi waaqayyo
barsiisuu wajjin walitti hiinee mucooliin caalmaa akka waa hubatan gooneera. Waanti gara
biraan hojii keenya keessatti ija godhatee mucooliin carraa tajaajila argachuu isaanitti. Abbotiin
tajaajila kana keessatti hirmaachuu fi michuma wajjin uumun mucoolii saanii duuka buutuu
gochuun tajaajila tti jabeesuun, akkasumas maatiin hirmaanna gochuun milka’ina keenya gudda
dha. Galatoomaa!
 Boqonnaa Torba

Waa’ee Tajaajila mucoolii

Kayyowan
Tajaajilli mucoolii amantii wangeela irratti ijaarame hundeesuuf gargaara.

Guddinni amantii ol-adeemtootaa kan guddatuu mucumaa isaanitti akka ta’e agarsiisuu.
Mucooliin yaada sirri qabu, akkasumas hin hojjetinii fi hojjedhu barsiisuun fudhatamaa akka
ta’e hubachiisuu.

Hojiiwan

Boqonnnaa kana yommu dubbiftuu qaboo mata keetii qabadhu haala naanno keeti hubachuuf.

Waan waldaa keessatti dhaqaxee hojji irra oolchitu barressi.

Gara kutaa biraatti hin darbin kutaa dubbiftu sana utuu hin fixin.

Tajaajilli mucoolii bakka olaannaa qaba mucooliin Goftaa Yesuus Kristoos wajjin walitti
dhufeenya uumuf. Qorannon akka mul’isutti abbotiin warra jireenya mucoolii amanitii tti akka
jabaataniif dhiibbaa godhaniidha. Tajaajilli keenya maatiin mucoolii isaani kristoosiif booji’uu
dhaaf shoora gudda taphatu. Mucooliin keenya waan bor ta’an ammumaa kaanee isaan
barsiissa yookiin immo hubachiisa deemna malee erga isaani guddatanii barumsa sadrkaa
lammafaa ga’anii miti.
Gaaffi fi shakkiif bakka kenni

Ol-adeemtonni waa’ee amntii hubannaa qajeelaa qabaachuuf shakki fi gaaffi qabaatu. Waldaan
bakka gaaffin akkas itti keesumsiifamuudha. Umurii isaanii keessatti mucooliin gaaffii akka
gaafatan yoo heyyamnee gara fuula duraatti gaaffi gaafachuuf birmadumaatu itti dhaga’ama.

Tajaajila mucooliif karaa barbaadi.

Mucoolii tajaajilchiisuun waldaa gara waldaatti adda addaa, garuu mucoolii heddun ga’eesota
bukkee bu’anii tajaajila jiraachuun isaanii walitti dhufeenya dhalootaa ijaara.

Wangeela barsiisi

Tajaajilli mucoolii seera barsiisu saatiif hin ceepha’amu. Hin hojjetin hojjedhu jedhanii
barsiisuun salphaa dha waan namaaf hin galle barsiisuu irra. Yommuu waa’ee jireenya
kristaanumaa barsiifnuu akkata itti hiiknu eegannaa gochuu qabna. Mucooliin keenya wangeela
jireenya keenya irra arguu qabu.

Hojjetoota tajaajila mucoolii cimsi

Tajaajilli mucoolii waan suuta jedhanii hojjetan miti. Hojjetonni tajaajila mucoolii hidhata
tajaajila keetii waan ta’aniif kununusaan isaan qabi. Tajaajilli mucoolii baayyee barbaachisaadha,
garuu gaddiduun isaa akka hin badnee eegadhau. Mucooliin ofumasaanitiin gara waldaa dhaquu
danda’u. Maatii gara Gooftaa yoo fiduu barbaadee, ijoollee jajjabeessi. Mucooliin waldaa borii
miti, kan waldaa har’atti. Maatii nagaan akakayu, abbotii fi mucoolii irra dhufan. Hojii waldaa
kam keessa tti iyyuu hirmaachiisi. Waaqefannaa akka geggesan, akka kadhatan, akka macaafa
qulqullu dubbisanii fi tajaajilan godhi. Tajaajila mucooliif baajaeta ramadi.

Duuka buutumaan ijoollumaa tti jalqabi

Mucooliin waan miidhagaa fi walitti dhufeenya barbaadu. Kun duuka buutumaa dhaaf giddu
galeessa. Duuka buutumaan maatii wangeela irratti hundaa’ee sirna gutuu duuka buutumaa
mucoolii uuma, innis itti yaadanii duuka butu filuu, walitti dhufeenya fi geddaramuun mucooliin
waaqayyon itti siqeenyaan beekuu, isaa jaal’achuu fi utuu of hin qusatin isaaf hojjechuu dha.

Hojii manaa

1, Mucoolii duuka buuttu gochuun maaliif barbaachisa?

2, Mucooliin kan waldaa borii miti, kan waldaa har’ati. Kamtu sirri dha? Maaliif?

Barbaachisumaa tajaajila mucoolii

Waldaan hanqina qabeenya hin qabne hin jirtu. Fakkenyaaf, qarshii, meesha, hojjetaa fi
fedhinkan hojjetan akka barbaachisumaa isaatti hin qabdu. Kanaaf, ergama wangeelaa fiixan
baasuu fi namoota hin amane hedduu gara jaalala Gooftaa tti fiduuf, waldaan qabeenya fi humna
namaa irratti xiyyefachuun milkaa’inaa argatti.

Muuxanon namoota muraasaa tiin hojii wangeelaa xiyyefachuun qajeelfama tajaajila dubbii
waaqayyotti. Yesuus tajaajila isaa xiyyefate, tajaajili isaa keessatti saba Yihudootaa tiif bakka
ol’aannaa kennaa ture. Yesuus wal caalchisa ture? Lakki akkas miti. Xiyyefanaan tajaajila isaa
milkaa’inaaf ture malee qooddii gegeesuu isaa miti. Eenyu dha kan xiyyefatamu? Kan
xiyyefatamuu qabuu maatii mucoolii tti.

Yesuus kristoos bara isaan sadrkaa tokkofaa baratan jireenya isaanii irratti hin moone ta’anan
carran Gooftaa Yesuusiin fayyisa lubbu isaanii godhatnii fudhachuu gad aanaadha. Mucooliin
kana akka faalla tti ilaalu. Sababii wiinsaa fi jireenya mijataa hin ta’ane keesumsiisaniif hawasa
yaada gaarii qabu wajjin guddachuuf wajjin hojjetu. Mucooliin dhiibbaa adda godhuu maatii
isaani keessatti, akkasumas murtoo jireenya isaanii tis akkasuma.

Hojii sirrii guddinaaf ta’u

Maddi hojii sirrii guddinaaf ta’u yeroo dha gara yeroo tti murtoo ga’eesotaan gegefamuu fi
barumsi mucoolii odeefanno sadi armaan gaditti argaman irratti hunda’a. Waa’ee guddina
mucoolii fi barumsaa-beekumsaafi umuri mucoolii ilaalcha keessa galche qophaa’uu qaba.

Cimina fi fedhii akkasumas gareedhaan wal tumsanii haala hundumaaf deebii kennuu ilaalata.

Bekumsa, hawasa fi aadaa naannoo mucooliin keessa jiraatanii baratanii muuxannoo isaanii
dhugoomsuu, hiika itti kennuu fi waan mucoolii fayyadu hojjechuu. Hordofii gochuun guddina
jireenya mucoolii tiif murteessa dha. Guddinni mucoolii haala gaarii hawasa naanno keessatti
yommuu baratan ilaalchi itti kennamee karaa nagaa fi tasgabii qabuun waanti isaan barbaadan
gutamee barchuu qabu.

Dorgomee fi ofitti amanamummaa: baroota jalqabaa ofittiamanamummaan mucoolii dhugaa fi

amanamaa dha. Ofittiamanamumaan muxanno guyyaa guyyaa tti argatan irra dhufa. Yeroo
bilchaatan, mucooliin hanga dande’eeti isaanii hubataa deemuu, hawasa naannoo wajjinis wal
baraa deemu. Odeefannoon ga’ee jirsa saani keessa bakka olaannaa qabata jireenya isaanis ni
to’ata. Ga’eesonni garmalee dorggommee dandeetii mucoolii walin madaaluu keessa yommuu
galan of eeggannaa dhaan yoo ta’uu dha baate hamilee warra kaanii dadhabisiisee gara
booddeetti akka isaan godha. Mucoooliin wal-qixa hin ilaalaman taanan mufachuu danda’u.
mufatanii gara booddee deebinaan yaada isaanii geeddarsiisuun ulfaataa dha. Muuxanoon ofitti
amanamumaa fi of duwwaa akka namaatti ilaaluun qaramuu qaba sababiin isaa ofiti
amanamumaan amala isaanii irratti dhiibbaa fida. Milkaa’inaa isaan aragataniif badhasi
kennamuu mucoolii dorgomme keessa galcha.

Karikulama tokkumaa qabu: sababii barumsi mucoolii baroota durii walitti hidhatee jiruuf,
karikulamiin amantii tokko ture. Dhuguma dubbachuuf, beekumsi guddina sammu bara kanaa
tokkummaa karikulamii deggera. Akka jedhametti sammun hidhata fayida qabeessa barabaada
yommu oduu haarandubbatamu.

Dhaabbatumaa–dhaabbanna fi walitti dhufeenya gaariin ga’eesota fi mucoolii jiruu guddina

ilma namaatiif bu’uura. Walitti dhuffenya dhaabbatan haala gaarii isaanii uuma, mucooliin
waa’ee ofifi addunyaa baratanii walitti dufeenya gaarii namoota biraa wajjin akka qabaatan
godha. Dhaabbanaa qabachuun barbaachisaadha amala mucoolii to’achuuf. Seeri mucooliidhaaf
ba’u yeroo hundumaa dhaabbata ta’uu qaba ga’eesota biratti.

Ce’umsa: ce’umsa jechuun sochii mucooliin kutaa tokko gara kutaa biraatti darbaniidha.
Keessumatti Mucoolii gurgudoon, haala ulfata tti of barsiisanii naannoo tokko gara biraa tti
ce’uu danda’u.

Akkataa barumsaa: mucooliin barachuu kan danada’anii hirmaanna cimaa fi stayilli

garagaraatiin, innis dhag’uu dhaan, viidi’oo ilaaluu fi kkf. Viidi’oon dhaankan bartan waan
barsiisaan jedhe beeku qabu qabiyyee barumsichaa sirri tti hubachuuf. Suura kaasuu fi
barrefamaan caalmaatti baru danda’u. Namoonni biroon waan isaan bifa mareetiin waliin
dudubatan dhagefachuun mucooliin caalmaa tti barachuu danda’u.

Guddina garee: garee guddan mucoolii baayye of keessati hammachuu danda’a. Gareewan
gurgudaa bulchuun cimaadha. Garee xixiqaa barsiisuu fi karikulama kennufiin salphaadha.Garee
xiqqaan michumaa uumuu fi mucooliin qaana’an barsiisaa fi mucoolii wajjin wal-barsiisuuf
gargaara.

Amala fi haala naannoo: haali naannoo amala mucoolii qara. Bakki bal’aan waca qabu fi
mucoolii dareetti baayyisuun mucooliitti hin tolu. Bakki xiqqan mucooliin waan baratanitti akka
xiyyefatnii fi birmadumaan baratan godha.

Baratoota cicmoo: mucooliin baratoota cicmoo dha. Xiyyefannaan barumsaa dandeetii irra
dedebii’anii barachuutti, shakkalaa hiika qabuun gargaaramuun barachuudha. Karaa kanaan
mucoolii heeddu tu dubbii waaqayyo fi waan dhugaa ta’e barataa jiru. Ciminni fi dandee’etiin
barataa deggersa maatii wajjin. Bakka dorggomeen jirutti dorgumuun baratootaa xiiqii keessa
galchee akka isaan jabaatanii dubbisanii fi qo’atan godha.
Bakka fi yeroo: mucooliin wagga ja’a gadii yeroo eeguun itti cima. Mucoolii gurguddoon kara
irra deemani fi bakka dhaqanii ni beeku waan ta’eef hin rakkatan.

Sagantaan mucoolii waldaa waan har’a bor mucooliin jireenya isaanii keessatti shakalan ta’uu
qaba. Umurii adda addaa keessa kan jiran mucooliin kunuunfamuu fi addan barachuu qabu fedhii
isaaniin tajaajiluuf.
Mary Irene Flanagan tajaajila mucoolii ilaalchisee akkas jette, “mucooliin mana barumsa hin
dhaqnee seera qabeesaan waa’ee qajeelfama amntii baruuf qophaa’oo miti. Macaafa Qulqulluu
hiiku hin danda’an, gad fageenyaan yaada ti’ologii hubachuu hin danda’an, yookiin shaakala
amantii ga’eesotatti hirmaachuu hin danda’an. Bakki olaanaan waa’ee odeefannoo amantii
aragchuu miti. Garu nageenya, jaalala, fi haala garii maatii dha uumu dha. Warra mana barumsaa
hin dhaqneef muuxanoon amantii isaanii muuxanoo jireenya irratti hunda’a. Mul’ati waaqayyo
biyya lafa keessatti mul’ata. Ha ta’u iyyuu malee, mucooliin hojii waaqayyo hojjetu kana beekuu
barbaadu, yaadi akkasii kun tajaajila mucoolii wajjin deema. Jireenyi warra mana barumsa hin
dhaqnee addunyaa ammaa irratti hundaa’ee jira. Hojjechu dhaan, fuunfachuudhaan,
dhandhamchuu dhaan, itti yaaduu dhaan, dhaga’uu fi arguudhaan baratu. Dandeetii seena darbe
yaadachuu hin qaban, isa amma qofa yaadatu. Akkataa mucooliin mana barumsa hin dhaqne
hubachuu danda’anitti barsiisuu qabda. Waa’ee jaalala Goftaa beeku danda’uu yommuu wal
jaal’atanii fi waaqayyon galateefatan.

Hojii manaa

Dubbisa boqonnaa kana irra maal hubatte? Qooqa beektuun barresuu dandeessa?
Waldaa wajjin wal-fudhachuu danda’a.
Maaltu yaada kee booji’e? Barresi.
Waldaa keetti ittin hojjechuuf maal murteefatte? Waan haaraa hin argannee?

Misooma sammuu

Guddina yaada mucoolii irratti qorannoon geggefameera guddina amantii wajjin wal-qabate.
Akkata mucooliin waa’ee dhugaa fi soba, fi amanti fi amala qaban lakkbsaa fi fidala beekun
guddina. Amantiin isaanii guddataa deema. Mucooliin waa’ee amantii mucoolii warra gurguddaa
caalaa beeku. Warri mana barumsaa hin dhaqne dhugga fi soba garagar baasannii beeku. Karaa
sirri ta’e ni hubatu. Ol adeemtonni waan sirri yookiin soba ta’etti hiika kennanii yoo ni adabsiisa
ta’e adda baafachuu danda’u. Mucooliin guddina keessatti seerri maal akka ta’e ni amnsiifamu.
Ha ta’u iyyuu malee, fayidaa nama dhuunfaa miidha yoo ta’e seera ceepha’uun waan sirri fi
gaarri dha jedhanii amanu. Seera tufachuun mucaa isa hin yakkisiisu.

Warri mana barumsa hin dhaqnee yaada doggogora akk tasa hin hubatan. Dogoggori qaama
namaaraan dhiibba ga’uu dha jedhanii yaadu. Mucaan tokko utuu itti hin yaadin bishaan yoo
dhangalaase dogoggora jedhamee hin yaadamu. Doggogorii nama tokko ballessaa inni godheen
madaalama.

Lawrence Kohlberg guddina amanti irratti qorannoo geggesee ture. Akkumaa sykologistoota
durii,akka yaada isaatti guddina qabaachuuf mucaan yaada isaa yeroo gara yeroo tti guddifachuu
qaba. Ha ta’u malee, guddinni yaadaa kan mirkana’uu mucaan yeroo hundumaa isa kanaan dura
yaadu caalaa yaadaan guddataa yoo deeme qofa.

Sababii yaadi mucoolii ol adeemtootaa sadarkaa guddina yaada mucoolitiin murteefamuuf,

waa’ee sobaa fi dhugaa amantiin wal qabsiisannii ilaaluu qabu.

Gaaffilee hubannaa

1, Mucaan tokko waa’ee sobaa fi dhgaa yaada mataa isaa yoo qabaate, gadhee miti. Soba moo
dhugaadha.

2, Umurri mucumaa keessatti waa’ee sobaa fi dhugaa attamitti barsiifna?

3, Sobaa fi dhugaa umurii meeqatti gargar baasu mucooliin?

4, Mucooliin waa’ee amantii mucoolii warra gurguddaa caalaa beeku. Kana ibsi barressi.

5, Bakki olaanaan waa’ee odeefannoo amantii aragchuu miti. Garu nageenya, jaalala, fi haala
garii maatii dha uumu dha. Maal jechuudha?

6, Milkaa’inaa isaan aragataniif badhasi kennamuu mucoolii dorgommee keessa galcha.

Attamitti?
 Boqonnaa saddet

Barbaachisummaa seenaa mucoolii barsiisuu

Seensa

Yesuus Kristoos seenaa dhaan qabee gaarii godhee barsiise. Beektonni seenaa goototaa kaasanii
barsiisuun baru fi barsiisuu keessatti qooda guddaa akka qabu dubbataniiru. Gootonni seenaa
keessatti waan isaan hojjetanii fi fakkenya isaanii fudhatanii barsiisuun guddaa filatamaadha.
Seenaa adda addaa waa’ee gootoota Macaafa Qulqullu fi barrefama adda addaa keessa fudhanii
barsiisuun yaada mucoolii harkisa. Fedhiin isaanii erga kaka’ee booddee gaaffii gaafachu qofa
utuu hin ta’in waan baratan irratti akka yaadan godha.

Kaayyowan
Mucoolii barsiisuuf barbaachisumaa seenaa mucoolii barsiisuu.
Abbotiin mucoolii isaanii amanuu fi milkaa’ina sagantaa mucoolii karaa nagaan ta’uu isaa
agarsiisuu.
 Leenjiin tajaajilaa umurii guutuu walitti fufiinsaan kan baratamuu fi geggesumaatti kan nama
guddisuu dha.

Hojiiwan

Yommuu boqonnaa kana dubbiftu haala naannoo kee keessatti hubachuuf qabo mataa keetii si
barbaachisa.

Waldaa keetti waan dhaqxee hojii irra oolchitu Barresi.

Boqonnaa dubbisaa jirtu utuu hin fixin isa itti aanutii hin darbin.

Seenaan mucoolii tti himamu kan abbootii caala gababachuu qaba. Seenawan yaachisuu
danda’an filachuun warri mana barumsaa hin dhaqin waa’ee amala isaanii mariyachuuf ni kaka’a
gara sadarka isa itti aanutti ce’uu dhaaf. Mucooliin bilchina sammuu hin qaban ciminaan seenaa
irratti yaaduuf. Maccaafn Qulqulluun dubbi amantii, yaada, jaalala Waaqayyoo, dhugaa fi soba
adda baasee hubachiisa. Barnooti amantii hundee isaaniif ta’a yommuu guddataanii fi dubbii
amntii seeran baratan.

Mucooliin nama fakkenya isaaniif ta’u barbaadu malee barsiisa miti. Mucooliin hariiroo isaanii
guddifachuu barbaadu namoota warra jireenya amantii jiraachuuf qabsoo qabani wajjin. Waan
akkasii arguu barbaadu. Seenaan karaa gaariidha kana fiixan baasuudhaaf. Jecha afur mucaan
jaal’atu, “seenaa anatti himi mee,” kan jedhuudha. Seenaa wangeelaa himuun bu’aa guddaa qaba
waa’ee seenaa jireenya amantii yommu mucoolii tti dubbanu.

Seenaan yaada ijoolee harkisa.

Seenaan miira mucoolii kaka’asa.
Seenaan waan baratan yaadachuuf gargaara.
Mucoolii seenaa qofa itti dubbachuun isaan hin gargaru, garuu akka isaan dubbatan carra
kennufiin gaariidha. Kun keessumatti mucoolii wagga 6 fi isa ol ta’aniif gaariidha barachuudhaaf.
Bifa taphatiin seenaa dubbachuuf caaran mucoolii dha keenamuu qaba.

Amantii abbotaa
Amantii abbonni ijoolee isaanii irra qaban amansiisaa fi eegganaa guddaa dhaan ta’uu qaba
milkaa’ina sagantaa mucooliitiif. Itti dabalanis, warri fedhin hojjetanii fi hojjetonni sagantaa
mucoolii irra hojjetan nageenya isaanii hojii gaarii kanaaf amansiisa ta’an filatamanii mucoolii
wajjin hojjechuuf leenjifamuu qabu. Qajeelafami inni haaran warra tajaajila mucoolii irratti
hojjechuu barabaadan hanga ji’a ja’aa tti tursu danda’u ba’ee hojii irra ooluu qaba. Turtiinm
akkasii muuxannoo fi dandeetii warra haaraa dhufanii sana hubachuf nama gargaara.

Tajaajilaa mucoolii mana tti

Leenjiin tajaajila bara dheeraa itti fufiinsaan kan ati baratuudha akka geggessaa tokko tti
guddachuudhaaf. Kana irratti hundaa’uu dhaan tokkon tokkon barataa akkaguddatuuf sagantaa
baasuun gaariidha, garuu hubannaa dhaan karoora qabamee kessatti kallatii waamichaa fi
dandeetii isaanii guddisuun ta’a. Yaaliin kun wagga sadi fudhata hanga barattonni guddatanii
dandeetii geggesumaa hortanitti.

Hojii manaa

Boqonnaa kan keessaa waan dubbiftee hubatee fi waldaa kee keessatti hojji irra oolchuu
waan barbaade Barresi.
Boqonna kana keessatti kan barate irratti maal dabaluu barbaada?

Dandeetii geggesummaa guddifadhu

Wagga jalqabaa waan baratte irratti guddifachuun, hubannaan Macaafa Qulqullu fi ti’oologii
atti qabdu guddataa deema. Tajaajla keetti guddataa garee fi namoota geggessan dabalataa
deemta. Addemsa akkasii keessatti waan barattu hojii tti hiikaa dhiibbaa uumta.

Mata duree barbachisaa barattonni baratan hubannaa fi beekumsa macaafa qulqulluu, ti’ologii,
geggesummaa gartee fi tajaajila namootaa bal’isaa. Namni hundumtuu karaa ittin dandeetii isaa
fi waamicha tajaajila guddifatu barbaada.
Leenjii geggesummaa

Sagantaan wagga lammaffaa beekumsa barumsa macaafa qulqulluu fi ti’ologii bal’isaa gartee fi
dandeetii geggesummaa namootaa guddisaa deemta. Tajaajila itti guddachuuf filatte sanatti
muuxannoo kee guddifataa deemta. Barnoota qabduu fi dandeetii gartee tajaajila geggesitu
walitti qindeesii, waldaa kee keessatti geggesumaa guddisi. Fakkenyaaf:

Garee geggessa dargaggoo,

Geggessa garee waaqefachiiftotaa,

Qajeelchaa mooziqaa,

Geggessaa mucoolii yookiin garee

baratootaa,

Garee geggesaa duuka buutu geggesu.

Garee warra wangeela lallabani yookiin

garee hawasaa geggesi.

Haala barnoota haaraa mijeesi.

Sagantaan barumsa keenya kallatii baayyedhaan hojii irra oola. Fakkenyyaaf, daretti barsiisuu,
gareen hojjechuu, dubbachuu, ofiin barachuu, workshopppii, barsiisuu fi leenjii hojii irratti
hunda’ee dha. Malli qorannoo, kan akka hojii manaa barrefamaan, gabaasaan, jechaa fi dubbii
barrefamaan, qo’annoo tajaajilaa fi kan kana fakkataniidha.

Xumura wagga lammafaa irratti

Leenjii wagga lamaa erga xumurtee booddee dippiloomaa tajaajilaa fudhachuuf mirga qabda.
Kun immoo dippiloomaa tajaajilaa isa olaannaa wagga saddafaa barachuuf si gargaara.

Sagantaa eebba
Barottoni hundumtuu barumsa yommu xumuratan badhaasa fudhatu. Barnoota hundumaa
baratanii warra fixaniif badhaasi wal duukaa kennamaaf.

Hojii manaa
1, Haala akkamiitu si quunnama jette yaadda yommu tajaajila mucoolii qindeesitu?
2, Rakko baajjetaa attamitti hiika itti laata?
3, Yoo geggesonni tajaajila mucoolii akka tajaajila waldaa keessa isa tokko tti fudhchuu didan
attam goota?
4, Geggessaa mucoolii ta’uuf barachuu kee attamitti beekta?
Barnoota ijoo

Barnoota ijoo fudhachuun kee beekumsa hubannaa macaafa qulqulluu fi ti’ologii cimsaa
dandeetii tajaajila geggesumma keetii guddisa, isa booddee warra kaan barsiisuu dhaan jijjirama
fida.

Barnoota Kakuu Moofaa: qorannoo gad fagoo kutaa Kakuu Moofaa, Seera Ba’uu fi Macaafa
Faarfannaa, xinxaluu fi mata durewan gurguddaa hiikuu fi haala jireenya naannoo wajjin wal
simsiisuudha. Barnooti kun dandeetii beekumsa macaafa qulqullu kee isa wagga jalqaba
guddisee Kakuu Moofaa dubbistee sirrtti hiikuuf si gargaara.

Barnoota Kakuu Haara: gad fageenyaan kutaa maacaafa fi mata dureewan Kakuu Haaraa,
keessumatti erga Phauloos gara warra Rooma fi wangeela Luqaas ilaaluuf garagaara. Aada fi
seenaa haala yeroo sanaa macaafota lamaanii beekun dandeetii macaafa hiiku ati qabdu guddisee
macaafota Kakuu Haara kan bira wajjin wal bukke qabuuf si gargaara.

Kunuunsa soortuu: barnooti kun baratooti dandeetii isaanii adda baafachuu fi akka ta’utti
tajaajila kunuunsa soortuu tti gudaachuuf isaan qopheessa. Mata durewan, dubbi gargar baasuu,
gorsa fi yaada kennuu fi qabxilewan barbaachisoo soortuu gargaaran, kan akka dhiphina fi
dhabuu, haalowan walitti dhufeenya fi rakkowan akka itti salphisanii dha. Beekumsi macaafa
qulqullu fi ti’ologii haala ulfaataa fi rakkoo namoonni qaban attamitti tajaajila sooruu keessatti
hiikaitti kennanhubachiisa.
Geggesumaa gartee: gulantaa lammafaa wagga lammaffaan sadarkaa itti gaafatamummaa
geegesummaa baachuu dha. Barnoota kanaan hubannaa fi dandeetii garagaraa geggeesaaf
barbaachisuu fi gartee tajaajla haala gaarii ta’een uumuf si qopheessa. Dandeetii namoota
tajaajila kanaaf nama filuu fi warri filaman kun immo akkata isaan ergama isaanii itiin raawatan
madaaluuf si gargaara. Macaafa Qulqullu, ti’oologii fi yaada tajaajilaa haala tajaajila keessatti,
garee gaarii guddisuu, hojii tajaajila mucooliitti dursa kennuu fi guddina barnootaa lafa hojii
keeti tti agarsiisi.

Guddina geggesummaa: barnooti kun gartee geggesummaa fi hubannaa geggesummaa argatee

karaa ittin geggesumaa tti guddatuun wal-qabata. Keesumatti, barnooti kun guddina yaada
geggesummaa akkadamii fi haala daldalaa irra, yaada isaanii qorachuun tajaajilaa kristaanaa fi
geggesummaa wajjin walitti fidu. Adeemsa kana keessatti waa’ee staayilii geggesummaa, hojii fi
dandeetii yaada guddifata. Isa booddee immoo guddina tajaajila keetii tilmaamuu dandeessa.

Gaaffilee hubannaa

1, Akka boqonnaa kanaatti waan barate Barresi.

2, Guddina geggesummaa?------------------------------------------------------

3, Geggeesummaa gartee?--------------------------------------------------------

4, Kunuusa soortuu?-------------------------------------------------------

5, Barnoota Kakuu Haaraa?-------------------------------------------------------

6, Barnoota Kakuu Moofaa?-----------------------------------------

Boqonnaa Sagal
 Waldaa kessaa fi alaa tti mucoolii tajaajiluuf qophaa’uu

Seensa

Universiitiin Wesliyaa Indianaa barnoota saayinsitiin degree kennuu waa’ee tajaajila mucoolii
irratti digrii kennuu hojii waldaa fi dhabbata waldaa gurguddaa keessatti yaada fi fedha mucoolii
tajaajiluuf qajeelchaa tajaajila mucoolii ta’uu dhaaf si qopheessa. Eebifamtoonni keenya mannen
barnootaa waldaa, kaampii kristaanaa, fi dhabbata misiyonii adunyaa keessa hojjetu. Sagntaan
tajaajila mucoolii tajaajila jireenya mucoolii adunyaa geeddaruu fi carra barumsaa tajaajilaa hojii
fi dandeetii irratti xiyyefata.

Kaayyowan
Qooqaa jaalalaa mucoolii 5 agarsiisuu

Akkataa itti qooqa jaalala mucoolii adda baafatan agarsiissuu

Mucooliin keenya yommu aaran maal akka goonu agrsiisuu

Akkata jaalala mucoolii itti hubannuu agarsiisuu

Qabxiwan barbaachisan

Tajaajilli mucoolii fi abbotii ga’ee wal fakkataa qabu

Tajaajilli mucoolii gara caalaa ijoo barumsa Macaafa Qulqulluu irratti xiyyefata.

Qooqa jaalalaa tti bakka olaannaa kennun, keesumatti bara dargagumaa keessatti jijjirama

gudda akka fidu beekuun gaaridha.

 Da’imman kennuu fi fudhachuu baru qooqaa jaalalaatiin, sababiin isaa namoota qooqi jaalalaa

isaanii kan isaan tti adda ta’e barbaadu.

Mucooliin yommu aariin dubbatan nama tuffachuu isaanii miti.

Hojiiwan

Yoommu boqonna kana dubbiftu haala waldaa keeti hubachuuf qaboo dhunfa kee si barbaachisa.

Boqonnaa keessaa waan baratee dhaqxee waldaa kee keessatti hojjetu Barresi.

Waan dubbiftu utuu hin hubatin kutaa biraatti hin darbin.

Tajaajila mucoolii fi barumsa Sanbataa mucoolii

Mucooliin gammachuu fi humna isaan gara maatii waldaa tti fidan baayyee kabajina. Mucooliin
bara jireenya isaanii hundumaa jaalala kristoositti guddachuu isaanii hawina. Kanaaf, waanti
hundumtuu dubbi waaqayyo fi kadhanna giddu galeessa godhachuu qaba.

Hamma dandeetii keenyaa amanamumaadhaan, qulqullummaa dhaan, hirmaannaa gudda dhaan,

sagalee isaatiin hojii waaqayyoo hojjechuun dubbii Gooftaa Yesuus irratti hundoofnee barsiifna.
Tajaajilli mucoolii fi abbotii shoora gudda waliin taphachuu isaaniif beekamtii kennuufii qabna.

Of eeggannoo

Eegumsa mucoolii dhugoomsuuf kunuunsa gaarii mucoolii dha kennina. Eegumsii cimaa
mucoolii dhaa gochuun tajaajila mucoolii saffisiisuu keessatti gumaacha gudda godha.
Meeshaa barsiisaa

Meeshaa gaggarii qabna mucoolii dubbii waaqayyo barsiisuuf. Meesha garagaraa itti gammadnu
walitti qabuun barbaachisa ta’uu isaa hubaneera. Meeshaleen barbaachisoo ol’aanaan ijoo
Macaafa Qulqulluu keessatti argama. Isa kana beekanii barsiisuun nurra eegama.

Gaaffilee hubannaa

1, Mucooliin gulantaa garagaraa keessa darbu. Akka moojulaatti hamma tokko Barresi.
2, Moojula keessatti bakka tokko tti akka barrefame jiru mucaa kee qooqa jaalalaa lama giddu
dha akka filatu godhi. Fakkenyaaf maal barresita?
3, Da’imman kennu fi fudhachuu baruu barbaadu qooqaa jaalalaa hundumaan, maaliif?

Qooqota mucoolii Shan

Akkamitan qooqa mucoolii shan adda baasuu danda’a? Yommuu isaan aaran maal gochuun qaba?

Waa’ee qooqota jaalaalaa shanii mucoolii wajjin dubbachuu qabna attamitti kennu fi warra kaan
kunuusuu akka baran.

1. Qooqa jaalala mucoolii hubachuun adeemsaan, qooqa jaalalaa garagaraa shaakaluun

qajeelcha seera qabeessaan hojjetan caala.
2. Mucooliin yommuu guddatan qooqi jaalalaa isaanii kannama bira caalaa dubbatmuu saa
beekuu barbaadu, waanti isaan dubbatan faallaa yoo hubatame yaadi isaanii ni miidhama.
3. Qooqi jaalalaa jalqaba keesumatti bara dargagummaa geeddaramuu isaa beekuun gaariidha.
4. Mucooliin sadrkaa adda addaa keessa darbuu: sadarkaa dubbachuu, sadarkaa adeemsaa,
sadarkaa nyaata, sadarkaa yaadi isaanii jijjirama argisiisuu. Akkauma kana sadarkaa
jaalalaa keessa darbu. Shakkala keessatti, jaalala isa tokko keenanii isa tokko waan
fudhatan fakkata.
 5. Daa’immani jaalala qooqa hundumaan kennu fi fudhachuu baruu barbaadu, sababiin isaa
namoota qooqa jaalalaa kan isaanii irra adda ta’e qaban wajjin wal-arguu.

Kanaaf, attamitti qooqa jaalala mucoolii adda baafata?

 Mucaan kee attamitti jaalala siif ibsu ilaali.

 Attamiti mucaan kee jaalala warra kaanitti mul’isu ilaali.
 Mucaan kee waan inni/isheen caalmaati si gaafatuu dhaggefadhu.
 Mucaan kee yeroo hundumaa si wajjin yeroo isaani dabruu barbaadu yoo ta’e qooqi
jaalala mucaa keetii yeroo gaarii ta’u isaa beeki
 Waan mucaan kee yero hundumaa irratti guungumu beeki. Fakkaenyaaf, “ati yeroo
hundumaa hojii tu sitti baayyata, bakka tokko iyyuu wajjin deemnee hin beeknu.”

Qooqa Jaalalaa hubachuuf filmaata gargaaramuu

- Mucaa kee wajjin seenaa ni dubbiftaa? Email naaf ergita yoommun hojii dhaaf bakkee
ba’u?
- Guyya ayyana dhallota keetii biskileettii haara barbaada immo miillan na wajjin deemta?
- Ana waajin konkolaata irra hojjeta moo hiriyoota kee wajjin yeroo kee dabrsita?

Gaaffilee hubannaa

Attamitan qooqa jaalalaa mucaa

kootii adda baasee beekuu danda’a?

Maalan godha yommuu isaan aaran?

Wantoota sammuu keenya keessa baduu hin qabne. Jaalala tokko qabaatanii wal irratti hamaa
yaaduu fi karaa darbaba wal dhowuun hojii tajaajila keessatti fudhatama hin qabu. Waa’ee qooqa
jaalala shanii dubbachuun bara jireenya keenya namoota guddisuu baruuf nugargaara, mucoolii
keenya qofa utuu hin ta’in maatti fi michoota keenyas. Waanti kun gaarii fakkataa? Da’imman
kee yoo si jibban attam goota?
Dubbii barbaachisaa: namoota nu jaal’atan attamitti ilaala? Dhugaa dubbachuuf, warra nu
jaal’atnaitti aarra warra kaan irra caalchifnee.Waanti nuyi amanu isaan gaarii godhanii beeku
waan nuyi hojjennu. Yookiin nuyi isaan jibbuudhaaf mirga qabna sababiin isaa isaan nuuf maatii
dha, kanaaf nu jaal’achuu qabu, yeroo hundumaas nu jal’atu. Mucoolii keenya tti ni aarra yeroo
baayyee, garuu isaan ittuma fufanii nu jaal’atu.

Hojii manaa
Mucooliin keessan attamitti aarii obsaan qabu?
Mucooliin keessan akkataa isaan aarii obsaan qabuu danda’an maal gorsitu?
Qabxiwan armaan gadii dubbisi akka aarii mucoolii itti qaban bari.
Xiyyefannaa godhi akkataa aadaa keessati mucoolii guddisan.
Aarii: mucooliibarsiisi akkataa aarii obsaan qabuu danda’an.

Aariin hundumtuu gadhee akka hin taane beekuun ni ta’a. Galmii fi sababii qajeelaan aariiwaan
danqaa ta’e sirresuu fi waan hamaa qajeelchuu dha. Kunuunsi jalqaba sirra eegamuu mucaa kee
aarii isaa ogummaa dhaan qabuu dha. Mucaan kee aarii isaa ogummaa dhaan hin qabu yoo ta’e
ittin bada.

Ogummaan qabamuu dadhabamuun aarri mucaa keetii haala amma fi rakkaina gara fuula duraa
wajjin wal qabata. Qabxii mana barumsaa quubsaa hin argane ta’anaan aarii dhaan gara haala hin
taaneetti of geessu danda’a. Karaa hundumaan mucaa kee oolchuuf waan siif danda’ame
hundumaa gochuu qabda. Utuu mucaa keetti hin dubbatin akka itti aarii mucaa keetii
tasgabeesitu beeku qabda. Abbotiin aarii isaanii obsuu hin dandeenyee akkata itti mucoolii
isaanii tasgabeessan hin beekan.

Aarii ogummaa dhaan qabu

Mucaa kee aarii ogumaa dhaan qabuu akka danda’u akka qabuu leenjisi. Kana booddee amala
garii fi amanamummaa guddaa guddifata. Hubadhu, aariin homaa miti, gadhee yookiin gaariis
miti. Rakkon aarii miti, garuu akkata inni itti qabamuu dha. Aariin gaariidha hojjitti nu kakaassa
yoo ta’eef. Yeroo baayyee aariin gara lolaatti nama geessee salphaatti nama miidhuu dandeenya.
Hubadhu: kaayyon kee mucoolii wagga 17 leenjisuu dha akka isaan aarii obsaniif. Lola dhiisuu
hin danda’an yoo baran malee, gara hubannaa tti dhufanii amala isaanii geeddarachuuf. Aarii
hundumaaakka dogoggoraa tti ilaaltee mucaa kee adabuuf hin jerjerin, sababiin isaa mucaa
leenjiftee gara gaarri tti fiduu in dandeesa.

Boqonnaa kudhan

Qulqullina barnootaa

Akka waligalaatti qulqullina barnoota jechuun maal jechuudha?

Qulqullina: maal inni, maaliif barumsaa mucoolii keessatti barbaachise? Akka Webster hiikutti,
qulqullina jechuun, bayyee gaarii, hojii dhaan bakka ol’aanaa qabachudha. Akka wali galatti,
gorsi kennamuu, sagantaa mana barnootaa mucoolii hundumaa keessatti qulqullina sadrkaa isaa
eege guddisuun ga’ee keenya. Qulqullina barumsa irratti xiyyefatanii hojjechuu fi horii baasuun
milka’ina mana barumsaa biyya keenya Itoophiyaaf ga’ee guddaa qaba.

Kayyowan
Hiiki qulqullina maal akka ta’e geggesotaa fi hojjetoota ibsuu.

Qulqullinni maal akka fakkatu hubachhisu.

Qulqullinni barnootaa bara mucumaa keessa maal akka ta’e hubachiisuu.

Qabxiwan barbaachisan

Kakaasi, deebii qajeelaa hojjetootaa fi bu’a qulqullinaa barumsaa giddu jiru adda baasuuf.
Qulqullinni kunuunsa tajaajila mucaa barbaachissa dha hojii fi maatii waliin madaaluuf.

Hojii

Hamma hubatu tti moojulii dubbisi.

Jecha haaraa boqonnaa kanaa dubbisi hubadhu.

Utuu siif hin galin bira hin darbin moojulii dubbiftu.

Barsiisa mucoolii kunuunsuu keessatti qulqullina jechuun maal jechuu dha?

 Hojjetoota dandeetii olaanaa qaban qabaachuu.

 Daree xiqoo qabachuu.
 Karikulamii umurii ijoollee ilaalcha keessa galchee fi meesha haala baruu fi barsiisuu
keessatti nama kakaasu qabachuu.

Akka ilaalcha mucoolii tti

Mucoolii dhaaf, sagantaan qulqullina fudhatma qaba dandeetii fi aadan dhiibba yoo godhe
iyyuu. Michuu fi ga’eesota beekumsa qaban qabaachuun miiraa fi qaamaaf gaariidha,
akkasumas tapha garagaraa fi hojii tti hirmaachuun dandeetii nama guddisa.

Akka ilaacha abbotii tti

Abbotii dhaaf, qulqullinni kunuunsa mucoolii nageenyaa fi eegannaa mucoolii to’ata,

mucooliinis ni gammaduu, sagantaanis haal mijataa fi gaarii ta’a. Abbotii baayyee dhaaf,
qulqullinni kunuunsaa mucoolii ijoo dha hojji fi maatii wal tumsiisuuf, karaa kanaan abbotiin
nageenya sammuu qabaatu yoommu hojii mataa isaanii hojjetan.
 Gaafiwan barumsa keessaa

1, Qulqullinni maal barumsa mucoolii fi kunuunsuu keessatti?---------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------.

Attamitti qulqulliini kunuunsa mucoolii olaanaan itti hubatame maal of keessa tti qaba?
-------

---------------------------------------------------------------------------------------------------.

3, wantonni akka waligalaatti kunuunsa mucooliif barbaachisan attamitti nageenya

mucoolii tiif fayidaa kennu? ------------------------------------------------------------------------
-------------------------------.

Hojii manaa

1, Waan boqonnaa kana keessaa tti hubate tajaajila mucoolii wajjin wal bukkee qabii ilaali

2, Kunuunsa mucoolii keessaa tti hiika qulqullina sirritti hin ibsamane, ati attamitti hiikata?

3, Namoonni tokko tokko akka hiikanitti qulqullina jechuun akka waan aadaa maatii isaanii fi
dandeetiin mucoolii itti kabajamuu dha jedhu. Atti immoo maal jetta?

Mucaan jalqaba tti booddee hafu hojii tis akkuma kana booddee tti hafa.

Qoranoon akka mul’isutti qulqullinni olaanaan, kunuunsi ijoollee jabaa fi sagantaawan barnoota
mucoolii galii gad aanaa qabanii jireenya isaanii irraatti dhiibbaa gaarii qaba, kan akka barnoota
itti milka’ina guddaa qabaachuu, barnoota guddaa dha eebbifamuu tti, yaakka hiri’suu irraatti,
waan waaqayyo fi namatti hin tolle hojjechuu irra of qusachuu tti beekamoo dha. Akkauma
kana, qulqullina tti ilaalcha gad aanaa keennuun dhiibbaa hamaa qaba qooqa irratti, guddina
hawasaa irratti, cimina barnoota irratti, keessumatti mucoolii mana barumsaa keessatti meesha
barnootaa yartuu qabaniif. Firiin sagantaa qulqullina olaanaa fi firiin sagantaa qulqullina gad
aanaa adeemsa jireenya keessa tti mul’ataa deema malee dafee hin mul’atu. Waantii akkuma
ganama itti qabame tti guddataa adeema. Mucoolii keenya haala qulqullina qabuun yoo qabnee
guddinni isaanii milka’ina qabaata haala jireenya fi manneen barnootaa tti.

Akka qoranoon mul’isuu tti: mucooliin qulqullina olaanaadhaan guddatan dande’eetii herriga
hojjechuu qabu utuu mana barumsaa hin galin, oolmaa da’immanii fi barnoota olaannaa
keessatti. Mucooliin qabiinsa qulqullina guddaa qaban waan hin taane hin hojjetan akka warra
qabiinsa qulqullina gad aanaa qabanii tti. Mucooliin qabiinsa qulqullina gad aanaa qaban
barsiisota sadarkaa garagaaratti isaan barsiisan biratti fudhatama gaarii hin qabaatan. Akka
qorannon jedhutti, dhiibban qulqullinaa (gaariis ta’u hamaa)isaanii wajjin jiraata, abbomamuu fi
rakkon barnoota itti fufa hamma wagga kudha shanii ta’ani tti.

Qorannon kun kan agarsiisuu: mucooliin qabiinsa qulqullina guddaa qaban qabxii olaannaa
galmeessu qormaata irratti sammuu isaanii tti gargaaramanii. Waggota kudhan keessa kan jiran
mucooliin qabiinsa quluqullina guddan guddatan amala gadhee hin qabaatan (nama loluu,
qoccoluu, hamaa yaaduu) akka warra qabiinsa qulqullina gad aanaa qabanii.

Gaaffilee hubannaa
1, Maalii waa’ee qulqullinaa dubbanna?
2, Akka boqonnaa kanaatti qulqullina jechuun maal?
3, Boqonnaa kanatii hagam fayyadamte?
Qulqullinni maal fakkaata?

Egaa qulqullina jechuun maal? Abbotiin, waarri hojjetanii dhiyeessan, warri seera tolchan
waa’ee sagntaa qulqullinaa baayyee yaadu. Qulqullina jechuun mucaan tokko television jala
ta’ee guyyaa guutuu ilaalaa ooluu akka hin taa’ane beeku. Qulqullina jechuun, qaamni ofi haala
gaarii dhaan waan gaarii hojjechuu fi yaaduuf qophe’eesuu, hawasa keessatti waan gaarii
gochuu, guddina sammu fi mucoolii biro dhaaf karaa guddina kan ta’u yaaduu fi maatii waajin
walitti dhufeenya gaarii qabachuu fi abbomamuu yaada ga’umsa qabuun. Kun mucoolii fi
barsiisaa giddutti michumaa gaarii uuma.

Sagantaa qaamolee qulqullina ol’aannaa

 Karikulama gaarii guddinaaf

 Leenjii quubsaa barsiisotaaf
 Haala nageenya qabu
 Abbotii fi barsiisonni walitti dhufeenya uumuu

Qulqullini ol’aannaa qabiyee mucoolii nageenya, qulqullu fi bakka abbotiin bariisota

muuxannoo guddaa qabani wajjin hariiroo uumanii dha mucoolii isaanii sooruu fi beekumsaa
tti, miira fi qaaman guddisuuf.

Dhiibbaa qabiyyee qulqullina fi barnootaa abbotii

Abbotiin baayyee gammadu yommuu mucooliin haala gaarii dhaan qabamuu isaanii beekan.
Yommuu abbotiin hojii dhaban sababii rakkoo eegumsa mucooliif, tasgabii dhabuun abba fi
mucaa mudata. Hadhotii baayyeen akka gabaasani tti eegumsa mucooliif haala mijataa fi
amansiisaa dhabuun dandeetii isaanii irran dhiibbaa ga’e akka isaan hojii tti hin qacaramne
godheera.

Qulqulinni waa’ee sagantaa qulqullina maatii hubachiisuu qofa utuu hin ta’in waa’ee sagantaa
qulqullina foyyesuudha firii gaarii mucooliin akka agarsiisan gochuuf. Kaka’umsi warri
sagantaalee qulqullinaa beekamaa dhiyeesssanii gamagama walitti dhufeenya mucoolii fi
barsiisotaa, barsiisuu fi karikulamii, guddina ga’umsaa hojjetotaa, hirmaannaa maatii, fi
dhama’insa hojii irratti argamaa jiru, guddinaa fi barumsa mucoolii gargaara.

Qulqullinni carraa guddina ga’umsa fi gargaarsa ogummaa kenna qulquullina foyyesuuf.

Dhuma irratti, carraa kenna amanamumaa investimentii uummataa mirakaneesuuf.
Investimentiin qulqullinaa gara caalaan sagnataa wayya’insaa irratti hunda’uun karoora
qulqullina ifa ta’een guddina ga’umsaa fi investimentii fiixan baasuuf gara fuula duraatti
qulqullina irratti xiyyefannaa kenne hojjetaa deema.
Hubachiisa: biyyi keenya sytemii waligalaa barnoota duraa qulqullina mirkaneesuutti kan fidu
hundee ka’uu irratti xiyyefachuu qabdi. Bu’uuri kunis qulqullina barnootaa tti biyyi keenya kan
irratti investii gochuu qabduu dha qulqullina barumsaa mirkaneesuuf.

Boqonnaa kudha tokko

Karaa tajaajila mucoolii waldaa keessatti cimsan.

Namn tokko akka jedhetti, “barattonni keenyaa fi mucooliin keenya egeree waldaa tti.”
Jechichi sirri dha, garuu quubsaa miti. Mucoolii fi barattonni qaama waldaa tti har’a, isaan
dhabuu dandeenya har’a hin barsifnu yoo ta’e. karaa kudha tokko tu jira tajaajila mucoolii
cimsuuf kan nu gargaaru.
 Kaayyowan
- Tajaajiluu barbaaduun dandeetii barsiisu qabu jechuu akka hin taane hubachiisuu
- Mucoolii dhaaf bakka ga’aa qopheesuun barbaachisaa akk ata’e hubachiisu
- Barbaachisumaa mucoolii jaal’achuu fi seena isaanii dhaggefachuu beeksiisuu

Qabxiwan barbaachisan
- Tajaajiluu fedhuun tajaajilaa nama hin taasisu.
- Oduu mucoolii dhagefadhu isaan jaal’adhus
- Lallabaa yoo taatee mucooliin waldaa akka jiran yaadadhu
- Kabajii, isaan jaal’adhu sadarkaa isaanii tti gad of qabi yoommuu isaani tti
dubbatu.

Hojiiwan

- Moojula duubis hamma hubatu tti

- Jecha cimaa barumsicha keessa jiru hubachuuf yaali.

- Gara kutaa biratti hin darbin utuu isa dubbisaa jirtu hin hubatin

Hojjetoota gaarii godhi leenjisi. Tajaajiluuf fedha qabaachuun tajaajila nama hin godhu.
Namoota dandeetii qaban filadhuu waliti fufiinsaan isaan leenjisi. Akka itti mucoolii geggessan
akka beekan godhi.

Seera itti filatu qopheefadhu. Namn dubeen isaa qoratamee hin darbine warra yartuu tajaajillu
hin danda’u, utuu waraqaa qulqullinaa hin qabaatin naannoo tajaajila mucoolii kan dedeebi’uus
hin fudhatmu. Tarkaanfii barbaachisaa ta’e fudhadhu mucoolii eeguuf.

Tajaajila kee haaresi mucoolii dhaaf. Bakka guddaa kenni mucooliif. Kutaan hundumtuu
foddaa qabaachuu isaa mirkaneefadhu. Meesha mucoolii dhaaf ta’u biti. Qalama bareeda
keenyan dibi. Kosii qulqulleesi. Bakka mucooliin itti baratan bakka yeroo hundumaa mucoolii
deebi’anii akka dhufaniif hawwatu taasis.

Kutaa barumsaa hin cufin yommuu barsiiftu. Meesha gaarii barbaadii barsiisi gaarii tti.
Mucooliin kee waa’ee waaqayyo akka barachuu barbaadan tilmaami. Isaan warra ga’eesota
caalaa dubbii waaqayyoo tiif of keennoo dha ta’a.

Meeshalee sub-qunamtii tii gargaaramii barsiisi. Mucooliin keenya viidi’oo, komputeraa fi

internet dhaan guddatan. Meesha sub-qunnamtii kristaanaa tiin hin barsiifnu yoo ta’e mucoolii
argachuu hin dandeenyu.

Miseensota waldaa guddisi, akkuma kana barumsa duuka buutumaa mucoolii dhaaf
jalaqabi. Mucooliin Goftaa duukaa bu’uu yommuu fedhan, akkauma ga’eesota dubbin
waaqayyo jireenya isaanii tiif in barbaachisa. Akka amantoota haaratti akka jalaqaban godhi
amma.

Mucoolii wajjin kufi. Yoo miseensa hojjetoota waldaa taatee, mucooliin waldaa guddaa
keessattis ta’e waltajii irratti si arguu barbaadu. Guyaa sanbata guddaa yeroo hundumaa isaan
dura adeemi.

Itti dubbadhu. Maqaa isaanii baruuf yaali. Oduu isaanii dhaggefadhu.isaan jaal’adhu.

Jilbeenfadhu yommuu mucoolii barsiiftu. Kabajjii, gaarii godhii jaal’adhu, gad of qabi
yoommu isaanitti dubbatu. Yommuu fuula keenya argan waan adda tokko tu itti dhaga’ama.
Yoo lallabaa taate mucooliin waldaa keessa akka jiran yaada dhu.

Fakkenya jireenya mucoolii wajjin wal fudhatu gargaarami.Yaada isaanii hawwachuuf

jecha, “dargaggo fi shamarranii dhagefadhaa oduun isinitti hima” yookiin “da’mmanii, jecha
kanan isinii hiika.” Jedhiin. Mucooliin yoo si dhaggefatan, ga’eesonnis akkasuma godhu.

Mucoolii wajjin garee kadhannaa uumi. Maal ta’a jette yaada namn tokko waldaa keessa
ramadamee torban hundumaa mucoolii dhaaf yoo kadhate tajaajila kee keessatti. Dhaloota
ijaajri karoora baasi kadhannaa dhaf.
 Gaaffilee hubannaa
1, waan siif danda’ame godhi mucoolii oolchuudhaaf. Kutaa kan aerga dubbiftee booddee
hubannaa argate Barresi.
2, Mucooliin attamitti si jaal’atu jettee yaada? Barresi.
Mucoolii dubbi waaqayyoo hubachiisi

Jireenya ulfaataa jireenya koo keessatti dabarse natty dhaga’ama, haadha mana koo, mucaa koo
fi Ani halla rakkisaa keessa darbine. Yeroo sana deebii an kennee, kun maal Gooftaa koo? Kun
attamitti ta’e? sagaleen achumaan gara yaada kooo dhufee. “ waaqayyo warra isa jaal’atanii
kara hundumaa gargaaree gara gaarii tti ni geessaa isaanoo akka akeeka isaatti waamamani” kan
jedhu ture deebin naaf kenname. Isa booddee nagaa fi tasgabiin jireenya koo irra boqote.

Dubbin akkasii kun abbotis ni gargaara. Mucooliin maatii keessa yoo baayyatan iyyuu, tooftaa
garagaraa gargaaramuun ni danda’ama. Akkas jenna ta’a, mucaa koo isa jalqaba irratti kana
yaadeera naaf hojjeteera, amma immo warra kaan irratiin yaala, jechuu dandeessa.

Waaqayyo mucoolii jaal’achuun isaa mirkana’aadha.

Namoonni mucoolii gara Yesuusi tti fidaa turan akka inni isaan qaqabatuuf. Bartonni kan
aarganii isaan ifatan. Yesuus deebisee isaaniin jedhe, “lakkisaa mucooliin gara ko ha dhufanii
isaan hin dhowinaa, mootumaan waaqayyo kan akka isaaniitiif ta’woo.”(Luke 18: 15-16).

Seena Luqaas keessatti Yesuus mucoolii eebbisuun isaa waan na gammachiisuu dha, akkasumas
Yesuus yeroo hundumaa mucoolii xixinayoon gara isaa akka dhufaniif waama. Bartonni isaa
immo ittin mormaa tura.

Gootota mucoolii keenyaa

Abdi guddadhaan eegaa ture abban koo gara manaa dhufuu isaa. Ani yommuu sana nama
wagga 11 tti, yeroo yartuu booddee gara mana akka dhufe nan beeka. Abban koo daqiiqaa 15
giddutti dhufee hojii idilee isaa hojjeta. Kara balbala gudda ol lixa, ijoollee isaa tokko tokkon
dhungata haammattee kana boodde gara haadha mana dhaqa. Yommu ishee arguu hammam
akka ishee jaal’atu itti dubbata.

Kennaa
Jireenya koo keessatti kennaa baayyeen fudhadhe. Achi keessa kaan kan ani jaal’adhuudha,
kaan immo abdii nama kutachiisu. Macaafa Faarfannaa 127:3 keessatti, akka abbotaa tti yookiin
akakayuu tti, kennaa waa’ee ijoolee keenyaaf waaqayyo nuuf keennee maal deebifnaa?

Hojii manaa
1, Kennaa ijoolee beektu Barresi.
2, Dubbi waaqayyotiin mucoolii quubsi.
3, Mucoolii dubbii waaqayyo barsiisuun fayidaa maali qaba?
Mucoolii leenjisi

Abbotiin amantii qaban bayyeen mucooliin isaanii kristaana ta’uu caalaa kan isaan
gammachiisu hin jiru. Macaafa Qulqulluu keessa bakka baayyee dubbiseera ga’een abbotii maal
akka ta’e. Fakkenyaaf, seera Keessa Deebii 6: 7, abbomii waaqayyo Isra’elotaa kenne erga
isaan biyya Gibxii ba’anii booddee, akka jedheen, “ Abbomii kana ijoolee keetti himi. Yommuu
mana kee keessa teessu waa’ee isaa dubbadhu, yommuu karaa irra adeemtus, yeroo ciiftuu fi
yommuu kaatus.”

Gaaffilee hubannaa

1, Mucaan kee attamitti aarii kara hubanna qabuun qabuu danda’u gorsuun hojii ulfaataa abba
mucaa irra eegamuudha.
2,Jaalalli bu’a malee nama gargaaruu dha.
3, Karaa ittin mucaa kee aarii obsuu barsiiftu jaalala hin qabanoofne yoo isaaf qabaateedha.
4, Mucaa kee galateefadhu waan isheen karaa gaarii ta’een hojjeteef.
5, Mucaan kee aarii nama loluudhaan mul’isuu utuu hin ta’in dubbannaa dhaan akka baafatu itti
himi.
6, Aariin hundumtuu gadheedha adabii tu ta’a jechuun dogoggora.
7, Aariin gaariidha yoo hojii dhaaf nama kakaasse.
8, Waanti atti jalqaba mucaa keetii gochuu dandeesu akka inni aarii qabuu danda’u barsiisuudha.
9, Mucaan kee aarii ogummaan yoo qabuu baate gara badiisaa tti isa geessa.
10, Galmi fi barbaachisumaan aarii kara gaarii ta’een waa hojjechuu fi waan hin taanne
sirresuuf.

Wabii
• Anderson, P. Teaching preschoolers in the Christian community. Cleveland, Ohio:
United Church Press, 1994.

• Armstrong, T. In their own way. Los Angeles: Jeremy P. Tarcher, 1987.

• Barna, George; Re-Churching the Unchurched. Ventura, CA: Issachar Resources, 2000.
• Berryman, J.W. Godly play. Minneapolis, MN: Augsburg Press, 1991.
• Capehart, J. Becoming a treasured teacher. Wheaton, IL: SP Publications, 1992.
• Chromey, R. Children’s ministry guide for smaller churches. Loveland, Colo.: Group
Books, 1995.
• Clouse, B. Teaching for moral growth. Wheaton, IL: Victor Books/SP Publications,
1993.
• Cline-Fay’s Institute Inc. 2207 Jackson St. Golden, CO 80401-2317. Call toll-free: (800)
3384065.http://www.loveandlogic.com/(link is external)

• Cline, F. & Fay J. Parenting with love and logic. Colorado Springs, Colo.: Pinon Press,
1990.
• Da Harb, P. (Comp.) Early childhood tips for teachers. Cincinnati, OH: Standard
Publishing, 1995.
• Keffer, L. Sunday school specials. Loveland, CO: Group Books, 1992.
• Kohlburn, Lawrence. The Psychology of Moral Development. San Francisco: Harper &
Row, 1984.
• Golata, D., & Karpenske, N. (Comp.) Elementary tips for teachers. Cincinnati, OH:
Standard Publishing, 1995.
• McGavran, D. & Wagner, C. (editors) Understanding church growth. (3rd ed.) Grand
Rapids Mich.: Eerdmans Publishing, 1990.

• Miller, H. How to build a magnetic church. Creative leadership series. Nashville, Tenn.:
Abingdon Press, 1987.

• Pioneer Clubs, Box 788 Wheaton, IL 60189 or call (708) 293

1600.http://www.pioneerclubs.org/(link is external)

• Roehlkepartain, J. (ed.) Children’s ministry that works. Loveland, Colo.: Group Books,
1991.
• Roehlkepartain, J.L. Wiggle tamers. Loveland, CO: Group Books, 1995.
• Schultz, T., & Schultz, J. Why nobody learns much of anything at church and how to fix
it. Loveland, CO: Group Books, 1993.

• Stinson, B. Early childhood trends in movement development. Pages 222-236 in C.

Seefeldt (Ed.). The early childhood curriculum. New York: Teachers College Press,
1992.

• Towns, E. Town’s Sunday school encyclopedia. Wheaton, IL: Tyndale House Publishers,
1993.
• Towns, E.L. 10 Sunday schools that dared to change. Ventura, CA: Regal Books, 1993.
• Wilkinson, B.H. The seven laws of the learner. Portland, OR: Multnomah Press, 1992.
• Yount, C. (Ed.) Helping children know God. Loveland, CO: Group Books, 1995.