CV

.
I

2
 1142

3
.

|
1

>
2
......
Lugo

.
 i

ciclC o mene ‫مو‬

1

Moraes
‫عمر کے‬

R. P. IOANNES

DE LVGO
DE
SACRAMENTO 1

POENITENTIÆ..

E
1
1
)
!
 R. P. IOANNIS
1

DE LVGO
HISPALENSIS ,
E SOCIETATE IESV,
IN COLLEGIO ROMANO
eiuſdem Societatis Theologiæ Profefforis,
DISPVTATIONES SCHOLASTICE,
ET MORALES ,
DE VIRTVTE , ET SACRAMENTO POENITENTIE.
IT EM DE SVFFRAGIIS , ET INDVLGENTIIS.
OPVS CONFESSARIIS OMNIBVS MAXIME VTILE..

21

LVGDVNI,
Sumpt.Iacobi & Petri Proſt ,
M. DC. XXXVIII .
 i

RECLIOHUSA
Crna ‫و‬i
MONENSIS
E

( 0 !

MUD riooniju
---
 ya

SERENISSIMO

li
!!
MAVRITIO PRINCIPI
CARLINALI 32

DE SA BA V D I A
70 ANNES DE LVG E SOC. JESV. E.
IDEBITVR fortafi importunè magis , quàm
opportunè venire Ler hic meus de Poeniten
cia ad Te , PRINCEK SERENIS ŠIME : quor
ſum enim Pænitentiiremedium ad eum , cu

ius conſtans peromno prorſus ætatem inno

cencia vitæ , ac illibatusmorum candor cena
ciffimè cuſtoditus omnius in comperto eft ?
Pænitentia (inquit Syneſius ) nullus in trangälla anima locus elle p.DeRegn
10 . o
potest. Debuit tamen omnino ſqualida, & orrida Poenitentiæ
facies à nominis ſplédore Tui lucem, ac pulchicudinem mutuari. 1
Scio etenim , apud Eccleſiaſticos interpretes Mare illud vitreum
coram Diuini Numinis chrono Euangeliſta banni oſtenſum
Apocal. 4. fignificaſſe lauacrum iftud Poenitentia , quod ante di
uinum Chrilti tribunal ad abluendas humanæ vitæ maculas cle
mentiſfimus Iudex diu , noctuque parêre omnibus voluit. Laua
crum , inquam , de quo Zachar, 13. prænuntiatum fuerat : Erit
fons patens domui Dauidin ablutionem peccatoris. Mare, ſcilicet,
non fimile, ſed idem planè ac illud, quodæneum anteaà Salomo- 3.Reg.7.
ne conſtructú fuerat; non vt Sacerdotes biberent,ſed vrablueren
tur; neque ve ſemel ſolùm abluerentur ( ne fortè alijad Euchari
ftiam , ad Baptiſmum alij fymbolum illudreferre liberè poflent)
ſed ad frequentem , ac quotidianam planè fordium ablutionem .
Hoc vno mare alterum alteri diſsimile fuit, vt quod veteribus
æneum fuerat, fieret nobis vitreum : quia ablutionis Sacramenta ,
quæ illis ænea fuerant, & obſcura, nec niſi lynceis oculis perſpici
poterant , pellucida nobis fiunt, & clariſsimis abfoluencis Sacer
dotis vocibus manifeſtantur. Vitreum cercè mare , quod ficut &
S 3 vitrum
Lib. 36. vitrum ipfum ,auctorePlinio,cx vili,ac ſordida nitri ,aren.cque ma
cap.2.
teria permixta coaleſcit : fic ex ſordidis ſcelerum frcibus, con
glutinante,& fouente Diuinæ charitatis igne,conficitur. Verùm
mare hoc ,quancum quantum id erat ,circumſidebant Principes
ſupremi ( quos loannes veteri vocabulo Seniores appellat) coronas
finguli aureas in capite geſtantes. Oportebat enim ,vitrum ipfum
{plendeſcere magis à fplédore circumidentium capicum corona
torum, & contra aduerſariorum audaciam aſſidentium curclâ Prin
cipum,& auctoritatemuniri.Videsiam , qualem perfonam in hoc
qualicumq;operenoſtro exhibicuras adueneris , PRINCEPS SE
RENISSIME, Macenas non atauisſolùm , ſed auis edite Regibus: &
proh Deus ! quantis Regibus. Quanquam nec maximum hoc in
Regia veſtrafamilia fic, quodRegibus orta, ſed quod ex ipla vni
uerli Chriſtiani Orbis orti fint Reges.Parum vobis erat Reges Gal
los,Anglos,Hiſpanos,Polonos,Siculos,Supremos vtriulque lmpe
rij Cæfares,alioſque omnes, datis, acceptiſque frequenter fponfis,
repetitis nexibus vobis copulaſſe:Parum tenuiſſe Principatum per
innumera ſæcula in ipſis Italiæ ,Galliæ , Germaniæque faucibus, &
confinibus: nili & idé PrincipesProgenitores veſtri illuftrioricer
tamine contendifſent ſinguli auitam gloriam incrementis maiori
bus ſuperare: niſi çorumde facinora egregia,Bellica,& Domeſtica
gloria, Triumphatæ gentes, Æquiras, luftitia, Piecas erga Deum , .

& Superos eximia, mortalium animos , annorum omnium Hiſto

rias,Orbem deniq;vniuerſum occupaſsér. Difficile çertè Tibicrat
hæreditarium hoc gloriæ patrimonium acceſsione aliquâ dilatare,
& locupletare propriarum laudum . Didiciſtitamen ,verum id effe,
InPaneg.
cap.71 .
quod dixerat Plinius, Cui nihil ad augendum fastigium ſuperejt,hic
Vno modo creſcere poteft,fifeipfefummittat fecurusmagnitudinis
fia:
neque enim ab vllo periculofortuna Principum longiusabeft,quàm ab
humilitate. Didicit hoc ipſum Roma,quæ ſuauitate morum ,ac fa
cilitate iſtâ Tuâ in canta Celſitudine omnino capta non potuit
non amare, & admirari præſentem , nec iterum , atque iterum ab
ſentem communibus omniurn votis non deſiderare: Ve iam Gen
tilitium illud veſtrum , Fert , non tam de magno illo.Tuo proge
nicore Amedeo, quòd Fortitudo Eius Rhodum Tenuit, quàm de Te
eiſdem initialibus literis legere cogeretur,quod Facilitas Eius Ro
mam Traxit. Traxit meritò Romam , & Romanorum animos rara
Lit, z .
iſta in Principe Humanitas : Nihil enim æquè , teſte Iſidoro Pelu 1

epift. es. fioca, tam apud homines amplum , ac præclarum ,quàm apud Deum
plen-didum , & larede dignum aliquem reddere folet,vt ea quidem ,
quevelit efficere poffe,femper autem benigna, atque humana,égvelit,
Eg faciat. Traxit rarior iſta in aula Innocentia, Religio, Pietas, &
rariſsimum Chriftianæ Modeſtiæ , ac demiſsionis Ipectaculum ,
quando 1
1
 quando egenis in communi pauperum hofpitio decumbentibus,
ſeruili habitu miniſterium , & obſequium exhibere indignum Tua
iſta Celſitudine non putaſti. Traxit hæreditaria , & verè auita à
magno illo tuo Auo Prudentia ſine dolo. Traxit Liberalitas , quâ
quod ille de Cæſare ſuo dixit: Spem ſuperas,cupienda præuenis,vo- Auſonius
tapracurris,quaque animi noftri celeritas Diuüm inftar affectat, be- inicio.Pia
neficiis præeuntibus anteceditur. Præftare tibi eft, quam nobis optare Gratian.
velocius. Traxit denique,quòd qualem idem Auſonius Principem
Luum deſcripſerat , talem Te Roma inuenerat : Lautis manibus , Ibidem .
mentepura, immaculabili confcientia ,&quod inpaucis eft, cogitatio
ne fincera. Cuius vnquam egreffus aufpicatiorfuit, aut inceſſusmode
ftior, aut habitudo cohibitior , aut familiaris habitus condecentior ?
Hæc tamencommunia omnibus funt; quæ fi defuiſſent,debeba
tur multis aliis tibi nominibus qualecumque hoc erga Tuameri
ta grati , & obſequentis animi teſtimonium . Debebatur quippe
ab homine Hiſpano Tibi , in quo magni illius Philippi materni cui
Auigratiſſimam memoriam veneratur Hiſpania,mores item , ac
indolem contemplatur. Debebatur ab homine noftræ Societatis,
cui Benignitatis , ac pluſquam paternæ Liberalitatis fontem iam.
diu reſeraſti; & verè fontem : ita largiter, & perenniter in nos flu
xit ,erectis non folùm nouis eidem Societatidomiciliis , ſed Socie
tate ipsâ vniuerſa in finu patrocinij Tui , tanquam in aſylo tutiſsi.
mo collocatâ. In quo quamuis imiteris cæleftia fydera , quæ lu.
cenc học tantùm vt luceant, & benefica ſunt ſine humana affecta
1

tione,aut aſpectu : noſtra tamen intereſt ſpeciem aliquam exhibe

regrati animi,nec finere,vt Tibi ſit tantùm ex conſcientia merces.
Debebatur denique à me , quem à primo tuo in Vrbem aduentu
Patrocinij , ac Beneuolentiæ tuæ participem , Tuúmqueomnino 1

eſſe voluiſti. Ingenuæ,& gratæ indolis eſſe dixit ille,ſi cui multum
debes,plura deberc ftudcas. Tibiergo,cui plurima, & quod pluri
mis maius eſt, amorem debebam tuum , debere denuo volui vo
luminis huius tutelam, quod licèt exiguum , & nullius pretij ſit;
munera tamen talia ſunt, qualia vult eſſe qui accipit. Si voles ita
que magnum hoc erit : & certè paruum eſſe non poterit , quod à
magnoiſto nomine Celſitudinis Tuæ lucem accipict. Vale ad
Chriſtiani Orbis publicum bonum. Ex Collegio noftro Roma
no 1. Februarij , anno 163 8.

AD

1
 AD LECTOREM.
LTR A illa, de quibus Lectorem ſuperiori Tomo monui
mus ante Tractatum de Sacramentis in genere , hoc vnum ad
dendum nunc eſt : noftrum hunc de Pænitentia Tractatum
maiori ex parte ad mores pertinere , & ad praxim fre
quentiſſimam Confeſſariorum , & Pænitentium : in quo
genere propter maximam vtrorumque neceſſitatem , abun
dare maluimus, quàm deficere. In ſeligendis autem ſententiis, ſicut non
ſemper magis rigidas , ita nec ſemper magis benignas , & laxas elegimus:
nec enim fieri poteſt, vt in altero lemper extremo veritas reperiatur : co
nati tamen ſumus, vbi fieri potuit, probabilitarem alterius partis ſignifica
re . Cæterùm in hac potiſſimùm materia,fiin qua alia, Lectorisprudentia
deſideratur , vt non ftatim terreatur regulis quibuſdam generalibus , quæ
tradi ſolent: fed meminerit , non omnia , quæ iuxra Metaphyſicam , &
Scholaſticam diſputationem vera ſignificantur, debere eo ipſo , aut poſſe
in vniuerſum ad praxim applicari. Nam, vt fuo loco iterum monebimus,
ad praxim huiusSacramenti conſiderandum non folùm eft, quidvtcum
que verum quaſi in abſtracto ſit, ſed quid etiam moraliter , & humano
modo fieri poſſit, ac deceat : itavt remedium hoc ſuauitare , ac dulcedine
plenum non fiat ſua difficultate impoſſibile , vel horrorem nimium inge
rat humanæ fragilitati. Quod multò magis circa conſcientias ſcrupulo
fas præ oculis habendum eſt; cum quibus non vniuerſales ſemper regu
læ , quasDoctor pro munere luo omittere non poteft, conſiderandæ ſunt,
ſed aliæ , quæ in proprio loco , & in tractatu de Conſcientia pro fcrupuloſis à
Doctoribus tradi ſolent. In eiuſmodienim perſonis non ſuntreputanda
dubia , nec putandi ſunt in dubio obligari , quando alij ratione dubij obli
gandi eſſent. Nec idem diſcuſſionis, & examinis gradus petendus eſt ab
illis , cùm experientiâ conſtet , gradum illum propter ſcrupulos, & infi
cum illum timorem , impoſſibilem iis elle ſinemorali periculo grauioris
detrimenti. Hoc volui ipſo in limine Lectorem admonere, cui ſi videro
laborem hunc noſtrum gratum eſſe , curabimus ei integrum de Iustitia , e
iure tractatum , quem noſtri etiam Scholaſtici Profeſſores ex noſtrarum
Academiarum lege tradere ſolent , quamprimum offerre. Quæ omnia ce
dant vtinam ad Deigloriam , & publicam vtilitatem .

Mutius
 Mutins Vitelleſcus Societatis Jeſu Prepofitus Generalis.
Vm tertium Tomum in tertiam partem S.Thomæ d. Virtute, c Sacramento
CP.com
Pænitentia , Saffrag:i:,alque Indulgenties P. IOANNIS : De Lvgo So
cietatisnoſtræ tres eiuſdem Societatis Theologi , quibus id commillum fuit;
recognouerint, ac in lucem edi poſle probauerint : facultatem concedimus, ve
typismandetur,ſi ita iis, ad quos pertinet , videbitur. In quorum fidem has li
teras manu noſtra ſubſcriptas,& ſigillo noſtro munitas dedimus. Romx, 8. lu 1

nij 1637.
MVTIVS VITELLESCV S.

Imprimatur ,ſi videbitur Rmo Magiftro Sacri Palati Apoft.

lo. Baptista Epiſcopus Cam.Viceſgerens.
3

Judicium Patris Ioannis Aluarado Studiorum Prafetti in

Collegio Romano SocietatisJeſu.
Os Commentarios in 3.partem S. Thomæ de virtute,e Sacramento Pæniten:
1. Suffragiis,acIndulgentiis à P. IOANNE DE LV.Go Soc.Iesv in Col
legio Romano Sacræ Theologiæ Profeſſore elucubratos , iuſſu Reuerendiſſini
P.Nicolai Riccardi Magiſtri Sacri Palatij recognoui: & cenſeo,in iis nihil con
tineri fidei, aut Chriſtianis moribus diſſentaneum . Quin potiùs, quòd de aliis
tomis ab eo editis notaui, opus minimè ex aliorum laboribus coaceruatum , ſed
proprio ingenio partum . In hoc enim opere , & præftantis ingenij fecundita
tem in inueniendo & acerrimi iudicij maturitatem in concludendo oſtendit,
Nam Scholaſticæ doctrinæ difficultatibus feliciter ſuperatis , conſcientiæ no
dos, quibuspræcipuè luam curam impendit, ita perſpicuè diſſoluit, innumeram
caſứuin multitudinem ad ſolida fundamenta reducendo , vt hac in re vltimam
manum impoſuiſſe videatur. Quapropter dignoscenſui;vt in lucem cumbong
publico prodirent. Ex eodem Collegio Romano, 2 3. Iulij 1 6370 ;;
Itå iudico IO ANNE'S ALVARADO eiuſdem
Collegij Romani PræfectusStudiorum .

Imprimatur, FR. NICOLAVS RICCARDVS Sacri Palatij Apoftoliqi

Magifter.

SS APPRO
 A P PRO BATIONES,
Ractatum de Pænitentia Virtute eg Sacramento à R. P. IOANNE DE
TL LvGo Societatis les v Theologo compoſitum , tanquam nobileın
magni Ingenij fætum probamus, & luce dignum iudicamus ex eadem Societate
adīcriptiTheologi his litteris quas manu noſtra ſubſcripſimus, & ſigillo noftrx
Societatismuniri curauimus. Lugduni dic 1, Octobris 1638.
1

ANDREAS CADERIVS.
mad IOSEPH GIBALINVS .

Go Claudius Boniellus Societatis Iesv in Prouincia Lugdunenſi Præpoli

E.C.
tus Prouincialis , iuxta Priuilegium eidem Societati à Regibus Chriſtianiſ.
Simris Henrico III. decimo Maij 1583. Henrico IV. vigeſimo Decembris 1606.
& Ludouico XIII. nunc Regnante, decimo quarto Februarij 1611. conceſſum ,
quo Bibliopolis omnibus prohibetur, ne Libros ab hominibus noſtræ Societatis
compofitos,abſque Superiorum eius permiſſione excudant ; Permitto lacobo
& Petro Proſt fratribus, Lugdunenſibus Bibliopolis, vt R. P. IO ANNIS DE
Lvgo Tractatum de Pænitentiæ Virtute eo Sacramento excudere ac liberè diuen
dere poffint. Datum Viennæ primo O &tobris,anno 1638.
CLAVDIVS BONIELLVS.
1

Summa Priuilegij Chriſtianiſſimæ Maieftatis,

409 Egis Chriſtianiſsimi Priuilegio , dato Pariſiis 6.Maij1636.
cautum eft,nequis in Prouinciis fuæ ditioni ſubie &tis, præ
R ter facobum Próft Bibliopolam Lugdunenfem , aut de illius
voluptate,Opus hoc, cui titulus eſt, Difputationes Scholaſti
Cae Morales de Sacramentis : R. P. IOANNIS DE Lygo Societa
tis Iesv, intra nouem annos, à die impreſsionis computandosman
dare typi queat, ſub pænis in eo contentis.
De mandato Regis, VICTON.

Typis abſolutum die ultima Octobris 1638.

INDEX
 I N D E X
DISPVTATIO N V M ,
ET SECTION V M.
DISPVTATIO I. , DISPVTATIO IV.
Vtrùm Pænitentiafit virtus. 1. De actibus virtutis Pænitentia. 28

SECTIO I. Sect. I. Quot , & quos actus eliciat virtus

Pænitenciæ circa ſuum obiectum . ibid .
OENITENTI A M elle propriè Sect. II. Vtrùm deteftatio peccati præteriti
vir tutem . ibid. fit a&us abſolutus, & efficax. 30.

B. Sect . II . Vcrùm actus odij, aut

deteftationis poflit eſſe vircuo
fus , & honeftus ex obiecto :
ubi, An pofſic dari actus meræ fugæ , qui
DISPVTATIO V.
De actibus Pænitentia neceſſariisad hominis
iuſtificationem 32 .
non fit amor obiecti. 2.

Sect. I. Quid intelligatur per contritionem

DISPVTATIO II . perfectam . 33.
Sect . II . Vtrùm contritio debeat deteftari
De obiecto formalivirtmis Pænitentiæ. 8. peccata fuper omnia. 36
Sect . I. Referuntur aliorum ſententiæ de : Sect . III. Quomodo contritio doleat de
obiecto formali Pænitentiæ . ibid. peccato ſuprá malum pænæ. 38.
Sect. II. Refertur alia fententia Recen- SECT. IV. Verùm contritio deteſtetur vnum
ciorum , quòd obic &tum formale Pæniten peccatum ſupra alia. 40 .

ciæ fit bonum compenſationis. II . Andoleat contritio magis de peccato pro

Sect. III . Bonum compenſationis poſle prio,quàm alieno. 42 ,
terminare formaliter ačtum virtutis. vbi, SECT . V. An contritio deteſtetur magis pec
An ea virtus habere debeat affectum erga catum actuale, quàm originale. 43 .
peccatum præteritum . I2. SECT. VI . Ancontritio debeat effc vniuerſa
Sect . Iy . Obiectum formale virtutis Pæni- lis de omnibus peccatis . 46 .
tenciæ non effe bonum compenſationis, Sect . VII. Qualis debeat eſſe contritio quo
ſed aliquid aliud :vbi,An ſie vircus Thcolo . ad intentionem , & alias circumftantias:
gica ? 16 . vbi, An ſufficiat ſine dile &tione, & propo
Gito . 48.
DISPVTATIO II I. Sect. VIII. Vtrùm contritio perfecta habeat
De obietto materiali virtutis Pænitentia. 20. ſemper coniunctain remiſſionem peccati,
etiam ante receptionem actualem Sacra..
menti . si .
Sect. I. Deobiccto materialifugæ ; vbide
peccato actuali, originali , habituali , & di- Sect . IX. De contritione imperfecta, ſeu ar
miſſo; imperfe & ionibus, & actu materiali- tritione . 57.
ter malo ,an fint obiectum Pænitentiæ . 21 . DISPVTATIO VI.
De peccatis venialibus. ibid .
De imperfectionibus. ibid. De habitu, ca fubiecto Pænitentia. 60 .
22 .
De peccato habicuali,& originali. DISPVTATIO VII . 1

De peccato dimillo. ibid.

De actu materialiter malo. 23. De neceffitate Pænitentiæ ad remiffionem pec
SECT . II. De peccatisalienis ,& de reatu po cati mortalis. 62 .
nx ,an fit obic &tum Pænitentiæ . ibid . Sect. I. Præmittitur , quid ſit peccatum ha
bituale ex aliorum fententia. 63 .
SI 2 SECT.II.
 Index Diſputationum ,& Sectionum .
Sect. II. Refertur ſententia docens, pecca- DISPVTATIO IX.
tum habituale elle priuationem gratiæ.
64 . De neceſsitate,eco efficacia Pænitentie in or
SECT. III. Impugnantur ſolutiones aliquo dine ad remiſsionem peccativenialis.isi .
rum ad argumentum ſupra addu &um ex Sect. I. Verùm ad remillionem peccati ve
peccato veniali. ibid ,
66. nialis fit necellaria gratiæ infuſio.
Sect. IV. Refertur , & impugnacur alia fen- Sect. II. Quis a & us pænitentiæ requiratur
tentia .
69. ad remiffionem peccati venialis. 153 .
SECT. V. Explicatur vera ſententia de eſſene SECT . III. Verùm per Sacramenta tollantur
tia peccari habitualis . 71 . peccata venialia ex opere operato . 159 .
SECT . VI. Proponuntur ,& diffoluuntur aliæ Sect . IV. Quomodo per aquam benedi
difficultates contra do & rinam præceden &am , & fimilia tollantur peccata venia
tem.
75 . lia . 162 .
SECT . VII. Infertur obiter , quæ fic macula
peccati originalis. 81 .
DISPVTATIO X.
SECT. VIII. Vtrùm requiratur eſſentialiter De reditu peccatorum per pænitentiam re
retra &tatio peccatoris ad collendum pec: ' miſforum.
cacum habituale . 82. 163.
SECT.IX. Quod fit obie &tum voluntatis Dei Sect . I. Vtrùm peccata dimifla redeant,vel
condonantis peccatum . 86. poſſint redire quoad culpam . ibid .
1 §. Verior explicandi modus proponi SECT . II. Vtrùm peccata redeant,vel poſſint
tur .. redire,quoad debitum pænæ. vbi,An pec
89 .
Sect . X. De neceſſitate virtutis Pænitentiæ cato veniali correſpondeat pæna æterna
ex præcepto . in inferno,
93 . 168 .
SECT.XI. Quo tempore obliget præceptum DISPVTATIO XI.
Pænitentiæ .
98 .
S. An folùm inmortis articulo obliget De effectuPænitentiæ in ordine ad recupera
præceptum Poenitentiæ . IOS . tionem gratiæ, & virtutum . 171 .
SECT . XII . Reſolutio aliquorum dubiorum
ex præcedente doctrina. 108 .
SECT . I. An recuperetur gratia correſpon
Sect . XilI. Verùm in articulo mortis ſuffi dens meritis præcedentibus.
ciat habere actritionem cognitam . SÉCT . II. An merita reuiuiſcant in ordine172
ad.
110 .

DISPVTATIO
idei præmium , quod priùs debebatur.
VIII . 175
III.amVtgra pænitequ datref
De efficacia Pænitentiæ ad tollendum pecca-, Setur
ct .eti rùtia
m per
antiqu a , nti
æ am titrat
a fue ua
tum mortale. ſine meritis .
113
DISPVTATIO XII. 179.
Sect . I. An poffint omnia peccata per Pæ-
. nitentiam dcleri.
ibid .
Sect. II. Verùm contritio , ſeu Pænitentia De inſtitutione, ex partibusSacramenti Pe
perfecta delc omnem rea
ac tum pænæ . nitentice .
120. 181 .
Dubium incidens : Verùm ficutreatus pæna po Sect . I. Sacramentum Pænitentiæ ab aliis
CT.inII.&tuDem par
teſt ſoium ex parle remitti; fic etiam poßis rea- SEdiſt tibiftuso Sac
à Chr efferam
infent i Pæ
tituru m ni ten.
. 182
tus culpa.
125
SECT . III . Vtrùm contritio fit forma fanctifi tiæ .
caus formaliter . Sententia affirmans , & Sect . III . Quid importetur in rc&o 184.
eius fundamenta. cra tum pænitentiæ . per Sa
Sect . IV . Vera ſententia de efficacitate ac13
tu0s. DmenIS PVTATIO XIII. 189 .
contritionis comprobatur.
ibid.
SECT . V. Diffoluuntur rationes pro cont ra
ria ſententia. De forma Sacramenti Pænitentia .
192.
SECT . VI . Diluuntur aliæ obiectiones ex134
Pa-• Sect Vtam
I. rm
ad . fo rùmhui
,&usqu æ ram
Sac ba ifin. t neceſſaria
verent
tre Vaſquez.
SECT . VII . Vtrùm contritio in inſtanti iuſ136.
tifi S. Quæ verba requirantur ad formibi
am d..
cationis fiat ab habitu charitatis. 193
Sect . VIII. Soluuntur aliqua argument
140a $. An illa ſola verba , Abfoluo te , concur
contra præcedentem do &trinam . rant de facto ad effectum Sacramen
146. ti .
197
Sect.II.
 Index Diſputationum , & Sectionum .
Sect. II. Quem effectum habeant verba in dendi in noua peccata obligentur de fa &to
forma huius Sacramenti. 199. fideles ad confitendum frequentiùs, quàm
Sect . III. Quem ſenſum habcant verba in femel in anno . 268. 1

forma hujus Sacramenti, 203 . Sect. y. Verùm ex diuino præcepto obiige

SECT. IV. Vtrùm forma abſolutionis poffit tur pænitens ad confitendum per inter
per modum deprecationis proferri. . 209. pretem,aut fcripto: & vtrùm id fieri poflit.
Sect. V. Verùm abſolutio facramentalis por- 272 .
Gir dari ſub conditione. 211 . Sect. VI. De neceſſitate confeſſionis ex prç
Sect. VI. Alia dubia circa eamdem formam cepto Ecclefiaftico. 277.
abſolutionis. 217 $. An-lt præceptumn humanum confiten
Sect. VII. Vcrùm forma abſolucionis poſſit di bis eadem peccata . 278.
proferri à pluribus Miniftris. 220. $. Dubium incidens de ſubdito qui abſol
uitur à reſeruatis, & debet comparere
DISPVTATIO..XIV . iterum coram ſuperiore. 279.
S. An ſit præceptum humanum conficendi
De contritiones que est prima parsmaterialis venialia . 2852
in facramento Pænitentiæ. 227. S. Per qualem confeſſionem fatisfiat præ
cepto Eccleſiaſtico. ; -285.
Sect. I. Verùm , & quomodo contritio fic SECT. VII. Quas perſonas, & quo tempore
pars ſacramenti Poenitentiæ. ibid. obliget hoc præceptum Eccleſiæ :vbi,quo
SECT. II. Vtrùm ad vaiorem Sacramenti re- modo fit computandus annus huius præ
quiratur,quòd
fionem .
dolor præcedat confeffio- cepti.. 286 .
229 . SECT. VIII. De aliis qualitatibus confeſſio
Sect. III. Vtrùm ad ſingulas confeſſiones nis. 292.
requiratur nouus a &tus doloris. 231 . SECT. IX. Vtrùm confeſsio ex fine malo ita
Sect. IV. Quomodo actus doloris referri .: vitietur, vt Sacramentum fit irritum : vbi,
debeat à pænitente ad Sacramentum pe- an a&us pænitentiæ poſsit ex fine extrin
nitentiæ. 233 ſeco vitiari. viibid.
SECT. V. Verùm rcquiratur propofitum non SECT. X. Difficulcates quædam contra do
peccandi ad Sacramentum pænitentiæ .' & rinam præcedentem . 301 .
236.
Sect. VI. Vcrùm pofſit dari Sacramentum DISPVTATIO XV I.
pænitentiæ validum , & informe ex defectu De integritate confeſſionis , feu de peccatis, 1

doloris. · 239 .
ŞECT. VII. Reſpondetur ad alia argumenta que poſſunt , veldebenteſſe materia con
contra noftram fententiam . 1
243.
feſſionis. 304 .
SECT.VIII. De dolore requiſito in confeſſio- Sect. I. Vtrùm peccatum , quod fit in ipfo 1

ne de venialibus. 246 . inttanti baptifini, fie materia Sacramenti

S. An ſit mortale confiteri venialia ablque Pænitentiæ . ibid .
vllo dolore. 247. Sect. II. Aliqua dubia de peccatis, quælunt
S. An ſir obligatio ſựbmortali ad dolorem materia confeſsionis, & præſcrtim de pec 1
de omnibus venialibus in confeffione calis dubiis. 314.
explicatis. 248. -S. Dubium incidens,An oporteat, pænitentem
SECT. IX. De propofito requiſito ad contef- explicare, quòdpeccata illafit , vel non fie
Gionem venialiuin . 20 . ibid.
confeffus.
SECT. X. An,& quomodo neganda fit abſo $. An qui facit confeſsionem generalem ,
lutio ob defectum propoſici. 254. polsit omittere aliqua peccata. * 1315.
DISPVTATIO XV. S. An lít obligatio confidendi peccata du
bia . ??: ? ) 316 .
De Confeſſione, com eius neceſſitate. 260. S. An peccatum dictum , vt dubium debeat
" iterum ,cetlante dubio , dici ve cercom.
SECT. I. Vtrùm confeſſio fit neceſſaria ex 319 i
Chriſti inſtitucioné. ibid . S. Ad quar ſe extendant illa verba,plus,mi
ŞECT. II. An ex Chriſti inſtitutione confeſſio nújve, quæ addi folent. 322 .
+

fieri pofſit cuilibet Sacerdoti . 263. S. An ſic mortale.menciri in confeſſione.

Şect . III. Quas perſonas , & quo tempore 132 3 .
obliget præceptum diuinum confeffionis. SECT III. Vtrùm circumſtanciæ aggrapantes
266.
intrà eamdem ſpeciem fint neceffariò con
Sect. IV. Verùm propter periculum reinci- ficendæ . ... 1324.
SS 3 SECT.IV.
 Index Diſputationum , & Sectionum .
Sect . IV. De circumſtantiis in particulari :&
primò de circumitantia, quis. 331 .
S. De circumſtancia vori : vbi, An debeat
explicari vocum ,vel fimilis circumſtan-
tia, quæ lit in co , quem pænitens in
duxit ad peccandum . ibid.
Dubium incidens : An debeant in confeſsio-
neexplicuriperſona, coram quibus aliquis
turpia loquutus eft. 334.
$. Quædam alia de circumſtantia voti. 335 .
S. De aliis circumftantiis tenentibus fe ex
parte ipfius pænitentis. 336.
§ Dc circumſtancia ignoranciæ . 337
S. De circumſtancia conſuetudinis. 340.
S. De circumftantia virginitatis. 343 .
SECT. V. De ſecunda circumſtancia, Quid ,&
præſercim provt ſe tener ex parte rei vo-
licæ. 346.
. An copula conſummata debeat expli-
cari, & nonnulla alia circa eamdem
materiam , : ibid.
5. An diuerſitas præceptorum , quæ vio .
lantur,fic explicanda . 348.
$. Explicantur aliæ differentiæ obicctiuæ ,
an fint ſpecificæ , & exprimendæ ,an ſo
lùm matcriales.
351.
Sect. V. De câdem circumſtantia , Quid,
provt ſc tener ex parte perſonæ , ad quam
terminatur peccatum .
$. An coniun &tio perſonæ fit declaranda
357
in odio,vel iniuria. 357
$. An in copula inter habentes impedi-
mentum ad matrimonium debeat ex-
plicari ca circumſtantia. 359 .
8. De circumftantia peccati cum pæni-
tentc . 366.
S. Vtrùm in delectatione interna debeant
explicari circumftantiæ perſonæ , quæ
peccanci obiicitur. 368.
SECT. VII. Vtrùm pænitens pollit, & debeat
in confeſſione explicarc complicem ſui
peccati. 373.
Sect . VIII. Vtrùm aliquando polſit Con-
felarius obligate pænitentem ad decla-
randum complicem , quando id neceſſa
rium non eft ad declarandum integrè to-
tum ſuum peccatum . 379 .
Sect. IX. An debeatexplicari effe & us ſub-
fequutus , an verò fufficiat conficeri cau-
fam : vbi etiam de actu externo . 381.
SECT . X. De circumſtantia ,vbi. 385.
SECT. XI. De circumſtant
circumſtantia ia : Quibusauxiliis, &
, Cur. 388 .
SECT. XII. De circumſtantiis , Quomodo , doo
Quando. 392 .
SECT. XIII. An poſſit taceri circumſtantia
aliqua propterdecrimentum , quod ſibi, vel
alteri pænitens timet. 396 .
SECT. XIV. Deintegritate confeſſionis quo.
ad numerum peccatorum explicandum ,
398.
S. Vnde ſumenda fit vnitas , vel diftin &tio
nuinerica peccatorum ; & in primis cir.
ca peccata externa . 399.
S. Vnde ſumenda fic vnicas , vel pluralitas
numerica in peccatis merè intervis .
403 .
$ . Quando,& quomodo poffit pænités pro
pter difficultatem explicandi nume
rum , dicere multitudinem confulam ,
aut durationem ftatus mali. 406 .
Sect. XV. Quando confeſſio peccatorum
teïeranda Git. 410.
$. An propter excommunicationem non
ablatam repetenda litconfeſſio . 413 .
$. Verùm repetenda fit confeſſio , co quod
Confeflarius ante abſolutionem obli
tus eſt confeſſionis , & ftacus pæniten
tis. 416.
Sect. XVI. An repetenda fit confeſſio pec
cati integri, quando omiſſa fuit circum
ftantia ; vel fufficiat confiteri folam cir
ftantiam omiſlam , 418 .
DISPVTATIO XVII .
De integritate, & confeſſione ſufficienti in
cafu neceßitatis. 422.
Sect. I. An poſſit abſolui infirmus , qui
vnum folum peccatum dicerc potuit : &
.
quid,li dixic ſolùm peccatum in communi.
ibid.
Sect. II. An qui nullum peccatum dixit, ſed
exhibuit doloris , & contritionis ſigna, por
Git ablolui. 426 .
SECT. III. Vtrùm qui confeſsionem non pe
tiit,nec dedit lignum pænitentiæ , pofſic
aliquando lacramentaliter abſolui. 428 .
SECT . IV. Vtrùm qui abſente Confeflario
petiit confellionem , & oftendit pænitentiæ
ligna , poſsit ab illo poftea ſuperueniente
abfolui,quando iam eft fenfibus deſtitutus.
430.
SECT . V. Explicantur aliquot dubia circa
præcedentem do & rinam . 437
$. An teſtimonium hoc debeac dari coram
ipſo infirmo,vt pofsic abſolui. 438.
Ś. An non ſolùm poſsit, led debeat Sacer
dos abloluere in caſu præſentis quæ
ſtionis. ibid .
$. An debeat Sacerdos in prædi& o caſu
ſub conditione folùm explicita abſol
uere. 439 .
DISPV
 Index Diſputationum , & Sectionum .
DISPVTATIO XVIII.
De Miniſtro Sacramenti Pænitentiæ : ea Sect. X.An poſsit aliquando abſolui dire
primùm de miniſtro legitimo in mortis
articulo.
439.
SECT.I. An ſolus Sacerdos ſit miniſter legi
timus : vbi Anlaicus pofſic in aliquo caſu
abfoluere. ibid.
SECT. II. De miniſtro huius Sacramenti in
articulo mortis.
441.
S. An præſente proprio poflit ſimplex Sa-
cerdos abſoluere in mortis articulo. 443.
SECT . III. Appendix ad ſupradi&ta de pecca-•
tis venialibus, & mortalibus confeſſis;quis
Gt in ordine ad illa legitimus miniſter. 446.
latis reſeruatis abſque corum licentia. 485.
itè fubditus à reſeruatis fine recurſu ad Su
periorem. 494.
S. De facultate abſoluendi à reſeruatis in
mortis articulo . ibid.
S. De facultate ad abſoluendum à reſeruatis
Pontifici in neceſsitate extra mortis ar
ciculum .
497.
S. De faculcate, quæ religioſis iter agentibus
concedi folec , vt abſolui poſsint à pec
caris reſeruatis.
499.
S. An Superior teneatur dare facultatem
ſubditoper te,vel alium eam petenci,vt
abfoluatur à referuatis.

DISPVTATIO XIX. DISPVTATIO XXI.

De miniſtro ordinario , con delegato Sacrta De approbatione , probitate , & ſcientia in
menti Pænitentia . 448. Confeſſario requiſitis. 500.
SECT . I. Quis Git miniſter ordinarius in hoc Sect . I. Qui, & ad quorum confeſsiones in
Sacramento .
ibid.
digeant approbatione. ibid .
Secbatu A quo
t. II.s Conf ordi nari debe at eſſe appro
Şect. II. De miniſtro delegato ad confeſſio- eflarius. o
nes audiendas. 504.
$. An fufficiat iuriſdi& io delegara dubia ,vel Secr . III. Verùm
450. approbatio poſsit negaris
probabilis ad miniſtrandum hoc Sa vel cercè limita ri,cùm dacur ,vel ſemel con
cramentum .,
cella reuocari.
so8.
453
9. Aniuriſdi & io delegara ad cófeſſiones au $. An poſsit approbari Confeſſariuscum li
diendas expiret morte concedencis.454. mitatione ad tépus,ad perſonas,& c. sio.
S. An approbatio ſemel daca poſsit ab Epi
DISPVTATIO XX. ſcopo validè, & licitè reuocari. SII. 1

De miniſtro confeffionis in ordine ad peccata Sect . IV. De probitate,& do&rina in Con

fellario requiſita.
referata. 512 ,
45.7 . DISPVTATIO XXII.
Sect . I. Qui, & quorum peccata poſſint re- De aliis obligationibus Confeſſarij
feruare. ibid. . ‫ ار‬.3
Sect.II. Quæ peccata poſlint reſeruari.459. Sect.I. Quis,& quando teneatur confeſsio
SECT . III. An pofſit Epiſcopus pro libito re ; nes audire. ibid.
ſeruarc caſus abſque legitima cauſa. 462.
..S. Qui teneantur charitate audire con
Secr.IV. An,& quomodo Prælati regula. Sect.feIIſsiones. ex SIS .
res polling reſeruare peccata . 464. . De obligatione interrogādi,docědi,
$ . Verùm , quando in religione reſeruatur corrigendi,& diſponendipænitentem ,516.
peccatum inobedienciæ exprellæ ,qua quis S. An debeat Confeſſarius pænitentem cor
dicit,ſe nolle parere, requiratur præceptum rigere , & çi auferre ignoranciam circa
obedientiæ ad incurrendam referuatio 2 peccata quæ facit.. 517.
nem .
466 . S. An poſsit, vel debeat Confeffarius ſequi
Şect . V. De eo, qui poteftate ordinaria ab- opinionem pænitentis contra propriam
ſoluere poreſt à reſeruatis. 467 . fententiam 520.
!
3

SECT. VI. Vtrùm Superior poſſit audire ſolà $. De obligatione diſponendi pænitentem
reſeruata ,& abfoluere ab ill spæniten ad abſolutioncm . 522 .
tem.
471 . Sect . III. Quando debeat Confeſſarius ſup
SECT. VII. Vtrùm facta ſemcl confeſsione ¿ plere defectus in confeſsione comillos.523.
cum potentę abſoluere à reſeruatis , cen
ſeatur ablata reſeruatio pro omnibus quæ DISPVTATIO XX111.
1
pænitenspropter obliuionem omiſit. 473 De figillo Confeſſionis . I !! . 528.
SECT . VIII . Deminiſtro ,quiex poteſtate de- Sect . I. An, & quale fit præceptum de ſigillo
legata poteft à reſeruatis abſoluere. 478. confeſsionis. ibid.
Regulares pofsinc virtute Sect.II.Quas perſonas obliget hoc ſigillú.531.
. Verùm abfol
SECT. IXCruci
Bullæ atæ uià cafibus ſuis Præ- Sect.III. Quæ fit materia huius figilli H
2
. 537:
SECT . IV.
 Index Diſputationum , & Sectionum .
talis circa remiſsionçm pænz . 576 .
SECT. IV. Quomodo loqui debeat Confef
(arius ad vitandam reuelationem . 540 .
Sect. III. An poenitentia impleri poſsit in
S. Quomodo loqui debeat Contellarius de itaru peccati, & quem cffcctum cunc ha
illo , quem non abloluit . 542 . beat, & quid,fi abſque intentione impic 2
579 .
Sect . V. Quomodo poflit Confeſſarius vui qur ?
Sect . IV. Quomodo, & qualem fatisfactio
ſciencia habita ex confeflione. 544.
S. An, & quomodo Prælatus , vel Superior nem debeat Sacerdos iniponere. 582.
poßit vci ſcientia habita ex confeffione Sect. V. Quam obligacionem habeat pees
ad gubernationem ſubditorum . ibid . nitens acceptandi , & impiendi peniren
§. Quomodo pofſit tiam . 585.
fellionis notiti a adConfellarius yti con
vitandum imminens SECT. VI. An pænitens ipſe , vcl vous Cou
periculum . 547 tellarius potsit commutaic pænitentiam
ab alio impolicam . 520.
$. Verùmpropter confeſsionis notitiam de
beac Sacerdos vicare pænitenté excom DISPVTATIO XXVI .
municatū,aut negare illi Sacraméta.549 ..
§. Verùm cum licentia pænitentis poflit Co De Suffragi!.. 524
feflarius loqui de auditis in cõfelsione.sst.
$. Alia duo dubia de bac materia . 554 SECT. I. An, & quoinodo poſsint fideles ſelo
inuicem Suffragiis iuuare. ibid
DISPVTATIO XXIV. .
Sect. II. De iis, quibus poffunt applicari lut
556. fragia,& de conditionibus tequifitis ex par
De Satisfactione fecundùmfe. te iplorum. 597
Sect.I.Vtrùm poſsit homo ſatisfacere de co SECT.III. De iis,qui fuffragia offerre poflunt,
digno pro debito pænæ temporalis . ibid. & quæ conditiones in iis requirantur . 600 .
Dubium incidens;
percondignam An pofsit
tionemhomo aliter, quàng
fatisfac ,liberari à debito DISPVTATIO XXVII.
panaperimpetrationě,velmericacongrua.560. De Satisfactione, queper lndulgentias appli.
Sect. II. An, & quomodo requiratur ftacus 601
gratiæ ad facisfactionem de condigno.s 61. cari foler.
1
SECT. III. An ſatisfactio requirat opus hone- Sect. I. Quid fie Indulgentia , & ex qua po
6 02 .
ſtum ,liberum pænale, & ex intentione ſa teſtate procedat.
isf aiendi . 562. Sect. II. Quem effcctum habeat Indulgen
cia . 603 .
Ş. An per opera præcepta poſsit homo fatis
facerepro poena temporali, 563 . s An qui lucratur Indulgentiam , maneat in
$. Vtrùm per ſola opera pænalia poſsimus coniciencia liber ab implenda pæniten
ſatisfacere. ibid. tia fibi impofica . 606 .

§. Non requiri intentioné ſatisfacicndi.565.
Sect . IV.Verùin actus,ſeu paſsio externa ad-
dant ſatisfactionem fupra actum internum .
ibid
$. An proprer doctrinæ conſequentiam ne-
ceſſc fic hoc ipſum concedere in merico,
& demerico .
567.
Sect.V. An,& quomodo paſsiones,& pænę
ab extrinſeco , & neceffariò proueniences
poſsint eſſe ſatisfactoriæ
DISPVTATIO XXV.
De Satisfactione, provt eft tertia pars Sacra
menti Pænitentiæ. 573 .
Sect. III. De thelauro Eccleſiæ , qui per In
dulgentias diſpenſacur . 608.
Sect.IV. Vaùm Indulgentiæ numquam ,niſi
ex chetauro ,concedantur ,vel é contra,the
ſaurus, non niſi per Indulgentias diſpenſe
tur. 611,.
Sect. V. An , & quomodo defun &tis Indul
gentix communicari poſsint. 613
Sect. VI. De requifitis ex parte illius,qui in
570 . dulgenciam lucra cur pro ſeipfo. 619.
SECT. VII. Nonnulla dubia circa ea , quæ
cxigi ſolent ad lucrandum lubileum. 621,
Sect. VIII.Quotuplex ſit Indulgencia;à quo
poſsic concedi, & ex qua caula: & quomo
do expiret cius valor. 626 .

SECT. I. Quomodo ſatisfactio fit pars huius S. Quis poſsit Indulgencias concedere.ibid .
Sacramenti, & an caulet gratiam ex opere S. De cauſa neceſſaria ad Indulgentiam
574 concedendam 626 .
operato.
SECT . II. De effecty ſatisfactionis facramen- $. Quomodo ceſſet Indulgentiæ vælor. 629.

TRA
 I

TRACTATVS

DE POENITENTIA,
VIR T V T E.
OCTRINA quę ad POENITENTIAM ſpectat,duas habet partes
principales : altera eſt dePænitentiæ virtute , altera de Sacra
mento Pænitentiæ : Et quidem S. Thomas 3.part. cùm non
SA ageret de virtutibus , ſedde facramentis, neque aliter de vir
tute Pænitentiæ diſputaret, niſi quatenus erat pars facramenti Pænitentiæ,
meritò præmiſit aliquid de ſacramento, quæſt.84.vt poftea quæſt.8s.ageret 1

de virtute vſque ad quæſt.89.quæſtione verò 9o. iterùm rediit ad facramen 1

tum, vbi felici morte occupatus diſputationem imperfectam reliquit.

Cæterùm fi ad claritatem doctrinæ attendamus, longè commodior vi
detur methodus Franciſci Suarez, & aliorum , qui priùs de virtute Pæni
tentiæ, pofteà de ſacramento diſputant. Illa enim prior pars omninòpræ
ſcindit å poſteriori, &habet ſe ſicut ratio ſuperior, cùm poſſit reperirivir
tus pænitentiæ ſine ſacramento , & non è contrà : Ordo autem doctrinæ
poftulat, vt priùs ab vniuerſalioribus incipiamus. Incipiemus itaque à vir
ture pænitentiæ , vbideeius obiecto formali, & materiali , de actibus, de
habitu , de ſubiecto , 8 de effectibus. Pofteà ad alteram partem de facra
mento , quæ ferè totamoraliseft , gradum faciemus.

DISPVTATIO PRIMA.
Vtrùm Poenitentia ſit virtus ?
1

SECTIO PRIM A.
Pænitentiam effe propriè virtutem .
SECTIO ECVND A.
Vtrùm ačtusodij , aut deteftationis poffit effevirtuofus, & honeſtusex obiecto: vbi, an
poſſit dari aitus mere fuge,qui non fit amor obiecti?
E hoc S. Thomasin præfenti art. 1. Et quidem nonagimus de dolore partis ſexfitiue,qui
potiùs efteffectusPænitentia, quàm Pænitentia, & cùm nonpoßit tendereinhoneftum,
nonpotefteffe virtus,ſedpaßio; quomodo ergo eſt depænitentia , prout dicit aliquid per 1

tinens ad partem rationalem: nec etiam dubitamus de habitu in toraſua latitudine , ille enim habet
plures actus,de quibus dubitari non poteft,quin finthonefti,&virtuoſi; ſed ſolum loquimur depæs 1
nitentiaprout eftdolor,fodiumpeccatipreteriti,an vtficpoßit induere rationem virtutis,
art.1 . & alij quos refert Bonauentura,in 4.diftin &t.
SECTIO PRIM A. 14.1.part. art.1 . quaft.1.
Communis tamen , & vera ſententia affirmat,
Pænitentiam effe propriè virtutem . effe virtutem fimpliciter cum S. Thoma in præ
1.
On deſunt , qui velint Pænitentiam non ſenti art. 1. quem ſequuntur cæteriTheologi : &
eſſe ſimpliciter, & abſolutè virtutem , ſed quidem vix poteft in hoc eſſe quæſtio niſide vo
ſolùm fecundum quid. Ita Caietanus 2. 2.9.144 . cibus , quas tamen debemus vfurpare iuxta com
Ą, munem
P.loan.de Lugo de Pænitentia.
 2 De Poenitentia .
munem víum ſacræ Scripturæ ,& Patrum ,quide · vires ad reliltendum tentationi; hæc enim volun
panitentia non aliter ac de aliis virtutibus lo- tas non repugnat cum peccato prætenti, led the
quuntur. Vide loca apud Valentiam in præſenti, ponit peccatum , præſuindendo ibio , quodhu
puncto i . Rationeirem conſtat; quia actus ho- præſens, vel præteritum ; & tamen ott voluntas
neſtus, & virtuoſus ille eſt, qui procedit iuxta re bona, & honefta,nam honeſtum elt,quòd pecca
gulas rationis in genere moris : Talis autem cit tor, etiam dum actu peccat, humiliet le, & aco
actus Pænitentiæ ; alioquin Pænitentia neque gnitione ſuæ fragilitatis petar à Deo maiores vi
eller in præcepto , neque in confilio , neque eller res ad refiftendum : crgo non eſt contra rationem
meritoria, vel placeret Deo,cuius oppofitum col- virtutis, fupponere turpitudinem pıxſcindendo
ligitur ex Sacra Scriptura. à præſenti, vel præterira ,ncque ex hoc capire cx
1. Contra hanc veritatem ſunt nonnullæ obie- cludenda eft Verecundia à ratione virtutis.
Obiectiones. ctiones , ex quarum folutione meliùs intelligetur; Aliter ergo explicanda videtur ratio S.Thomæ
Prima eft ex Ariſtotele 2. Ethic.c.7.6 lib.4.c.vlt. & dicendum , Verecundiain non elle virtutem ,
Verecundia dicente.Verecundiam non eſſe virtutern ,quia ſup- quia eius actus non eſt efficax , ſed incllicax circa
an for vir. ponit turpitudinem in co ,qui verecundatur; ergo sinum obiectum :nam licet lit timor infamiæ , qur
nec pænitentia eric virtus propter eamdem ratio- ex turpitudine oritur; non tamen eſt fuga chicax,
nein .
fed talis , cum qua poteft ftare amor cíticax iplius
Dicant aliqui,Verecundiam non effe virturem , turpitudinis. Derationeautem actus virtuoliest ,
quatenus eſt pallio,non quatenus eſt actus delibe- quòd ita ethicaciter feratur in obiectum lo
racus. ItaP.Salas 2.tom.in 1.2 . tract. 11. difp.4. neſtum, vt non poffit fimul voluntas velle eflica
feft. 7. Sed contra hoc eſt , quòd idein potuiller citer turpitudinem oppofitam , quis enim dicat ,
dici de Pænitentia. Item ratio Ariſtotelis proce- elle caftum illum , qui habet difplicentiam ali
dit etiam de actu deliberato , cùın hic etiam fup- quam incfficacem circa luxuriait, fi tamen habet
ponat turpitudinem . linul voluntatem efficacem fornicandi:ronnego,
P. Vaſquez in præſenti dub. vnico ingenuè fa- eum actum poffe habere aliquam bonitatem , quia
tetur , erraſſe Ariſtotelem excludendo Verecun- li liber eſt, bonus efle poffet; ſed dico , non habe
diam à ratione virtutis , eo quòd peccatum ſup- re appellationem virtutis fimpliciter & abſolute:
ponat : addit tamen ipſe Vaſquez poſſe excludi, ita fimiliter non operatur virtuose , qui timer in
co quòd Verecundia lit timor infamiæ ex affectu famiam ortam ex turpitudine; fi tamen ex illo
æſtimationis, & honoris proprij proueniens, qui timore non mouctur efficaciter ad fugiendam
tiinor non videtur de ſe laudabilis. Hæc ctiam turpitadinem . Quia ergo verecundia de lè non eſt
! folutio non placet , quia licèt timorille infaniæ actus efficax, ſed timorper modum difplicentix,
1
non ſit laudabilis, quando nimius eft ;fi tamen fit non habet ftatum virtutis, ficut pænitentia, cuius
moderatus, non eſt cur non ſit laudabilis , & ho actus eſt omnino efficax ad fugiendum peccatum ,
neſtus; cùin eciam iubeamur curam habere de bo- quantùm fieri pofiit. Bene igitur S. Thomas col
no nomine:ergo per ſe loquendo pertinet ad vir- ligit, Verecundiam non ello virtutem ex eo , quòd
tutem ,ſicut alij affcctus honeſti. ſupponat turpitudinem præſentem ; nam licci illa
S. Thomas in præſenti dicit,Verecundiam non illatio formalis non fit , vt vidimus; cit tamen
eſſe virtutein , quia fupponit turpitudinem præ- bona in iis actibus,qni ex obiecto opponuntur cu
ſentem , de qua erubeſcimus : Panitentiam verò turpitudine ,& tamen illam non expellure, quia
ſupponere peccatum folùmı præteritum : non po- ſunt inefficaces: ij enim fi cfficaces ellerit ,non
!
telt autem effe virtus , cum qua potcft ftare præ- poſſent compati ſecum turpitudinem prçfentem ;
ſens turpitudo. & in hoc etiain fortalie lenſu dixit Ariſtoteles Ariftot.
Hanc folutionem impugnar Vaſquez quia Ve- dicto c. vlt . pudorem viri probieſſe non poſe, cim
recundia poreſt etiam elſe de turpitudine pręteri ob malas res exoriatur : neque enim agendares eiuf
ta ; & pænitentia de peccato ferè præſenti ; cùın modifunt, quaſi diceret, pudorem non faccre vi
poffit aliquis incontinenti pænitere : vtraque ta- rum probum , quia non facit cum amplecti efi
men impugnatio facilè ſoluicur ; quia pænitentia caciter honeftatem ſed inefficaciter, quod pudoris
non poteft eiſc de peccato omninò præfenti , fed nomen ſignificat & per confequens efficaciter
præterito faltein tempore proximè antecedenti, eligit turpitudinem , non obſtante pudore.
quod ſufficit ad hoc, vi cum pænitentia non por- Secundò obiici poteft, quia Pænitentia fup 6.

fic durare turpitudo præſens. Item licèt pudor
poſſit etiam eſſe de præterito; ſed tamen ex ſe non
repugnat ci, quòd fit de præſenti , quare ex ſenon
repugnat turpitudini.
4. Sed adhuc poſſetaliquis inſtare contra ſolutio-
Injiantia nem ; quia non repugnat , quòd fit aliquis actus
contrafolm- honeſtus ſupponens eo modo turpitudinem præ
110nem .
ſentem : Nam pone aliquem eo ipſo inſtanti ,quo
ex ignorantiaculpabili peccat , habere reuelatio-
nem ſui peccati præſentis: hic poſſet tunc crede-
re , quòd peccar propter reuelationem diuinam:
Ecce ille actus fidei, & voluntas credendi eſt actus
honeſtus , & ſupernaturalis : & tamen non ſolum
non petit peccatum eſſe præteritum , ſed potiùs
petit illud efle præſens ; alioquin non eſſet vera
reuelatio ;‫ ز‬ergonon eſt contra rationem virtutis
ſupponere peccatum præſens. Item poteſt quis,
+
cùm actu peccat,ex cognitione peccati humiliare
ſe , & velle deprecari Deum , vt det illi maiores
ponit peccatum :ergo non eſt experibilis , ergo obiiciturſe.
cundò
non eſt virtus . Refpondetur facilè, etiam medi
cina ſupponit morbum , & tamen cſtexpetibilis,
& quidem antemorbum eſt expetibilis conditio
natè; poſt morbum verò abfolutè : ita fe habet
pænitentia , quæ eſt ſecunda tabula poſt naufra
giuin . Dices; crgo non eſt expetibilis, nili per ac
cidens : ergo non eſt virtus , quia virtus elt per ſo
cxpetibilis.Refpondeo non efle de ratiore virtu
ris, quòd ſit experibilis per ſe, hoc eft, nullâ facta
ſuppoſitione; ſed quod fit per ſe expetibilis ;id eft,
gratiâ fui,præſcindendo ab omni alio motivo , ti
uc hoc fitex ſuppoſitione, ſiue non.
Tertiò obiicitur;virtus cum delectatione exer Obiicitur
cerur , panitentia autem eft criſtitia , ergo non eſt tertio .
virtus. Reſpondeo:non ſolam virtutem ,fed omnč
habitum clicere ſuosactus cum delectatione;quare
hoc argumento probaretur ,non folùm non eile
virtutem , ſed neque habitum . Reſponderur ergo
facile,
 Diſput. 1.
facilè, habitum ' operari cum delectatione , vt de-
lectatio ſignificat alacritatem , & facilitatem , &
opponitur difficultati, & labori , non verò vt op-
ponitur triſtitiæ ; nam quò intenfior eſt habitus,
cò magis criſtamur, quando amittimus eius ob-
iectum .
Omitto alias obiectiones leuiores , quæ folùm fententiam amplectuntur communiter Theologi,
tendunt ad probandum , Pænitentiain non effe, & Philoſophi recentiores :de quo videri poteſt
perfectionein fimpliciter fimplicem , & ideò non Arriaga in curſu Philofophic.difp.7.de anima fact.i.
eſſe in Deo , item neque poſle ſtare cum impec-
cabilitate Chriſti; quia fupponit peccatum , ficut fatio aliqua multi ponderis , negare non debemus :
neque etiam medicina poteſt ſtare cum incorru-
pribilitate : Cæterùm ex hoc non fit, pæniten-
tiam non eſſe perfectionem ſimpliciter ; & abſo-
lutè , quod fufficit ad rationem virtutis.
Obiic. 4. Quartò obiici poteſt, quia virtus debet habere
obiectum bonum : ſed pænitentiæ obiectum non
eſt bonum, fed malum : nam odium , & fuga non
poteft effe boni , ſed mali ; ergo non eſt virtus.
Hac occaſione oporter examinare,quomodo actus
odij poffit tendere in obiectum bonum , de quo
fectione ſequenti.
SECTIO II.
Verùm ačtus ody, aut deteftationis poßit efle
virtuoſus, dhoneftus exobiecto : vbi an
poßit dari ačtus meræfuga qui non
fit amor obiectis
Ratio dubi. Ratiodubitandieft,quiahoneſtas inactu bo
no, quæ prouenit ex obiecto , deber ſuppo-
andi. nere , obiectum in fe ipfo eflebonum , & hone
ftum bonitate obiectiua : nam Gicut ex veritate
obie &tiua obiecti , actus intellectus dicitur verus;
ita ex bonitate obiecti actus voluntatis dicitur
bonus : odiuiſ autem , vel deteſtatio non poſſunt
accipere bonitatem ab obiecto ; nam obicctum
odij non eſt bonum , ſed malum :bonum eniin non
potelt inouere ad odium , ficut nec malum ad
amorem , & quidem , G bonum odio haberetur,
iain actus odij non eller bonus , ſed malus, ſicuc
amor mali eller etiam malus, quia non eſſec iuxtà
merica obiecti ; ergo odium , vel deteſtatio non
poſſunt accipere haneltatem ab obiecto.
Aliqui facilè ſe expediunt ab hac difficultate
dicendo , pullum efle actum voluntatis , qui ſit
mera fuga; nam licèt aliqui eo modo explicentur
per modum fugæ :re tamea vera omnes ſunt actus
proſecutionis, & per illos amamus , & voluinus ali-
quod obiectum :qui cnim odit doloré capitis v.g.
vult per illú actum carentia illius doloris, quá ca-
ſentiã amat, licèt explicetur à nobis per nolitioné
doloris .Ita ſentiunt aliqui,quorú ſententiam refc-
rút, & ex parte approbất Salas I ,Com.in I.2.tract:
9.difp.3.fèét.2.n.35. & Suar.in 1.2.diſp.1.de paſſio-
nibus fect.7.n.2. qui vtuntur exemplo intellectus
in quo non datur actus , qui non fit cognitio , at-
que adeò ipſemet diſſenſus intellectualis, quem,
í explicare ſolemnus per modum fugæ ;re tame verâ
eft allenſus, & affirmatio , nam dicere , quòd Pe-
trus non currit, eſt affirmare falfum efle , Petrum
currere : ſic ergo voluntas nunquam operatur,nili
volendo , & per conſequens femper fertur ad ali-
quid liue politiuum , ſiue negatiuum , quod fit
volitum per ipſum etiam actum odij , & derelta-
tionis.
IO. Verius tamen viderur, poſſe dari in voluntate
Datur in actus meræ fugæ , per quos nihil formaliter ame-
P.loan.de Lugo de Pænitentia.
Sect. II. 3
tur, licèt fortè virtualiter, & æquiualenter conti- voluntate
neantamorem ,vt pofteà videbimus. Quæ vide- mera fuga,
tur elle fententia S. Thomæ 1. 2.quaft.29.art.i.
& 2. vbi condiſtinguit odium ab amore penes
diuerſam eflentiam , & diuerſum modum ren
dendi , quem vterque ille actus habet ; eámque
Probatur autein experientia, quam , niſi obſter 11 ,
experimur enim , diuerſo modo ſe habere volun
tatem noftram , quando habemusodio, ac quando
amamus ; amor enim ſuauis elt , & dulcis:odium
è contrà aſperum , rigidum ; non ergo amamus,
quando odio habemus : nam fi æque effet amar
tenebrarum actus, qui eſt odium lucis; ficut amor
lucis eſt amor iplius; experiremur, nos ita affici
erga tenebras per primum actum , ficut erga lu
cem per ſecundum. Nec fatisfacit fi dicas , ideò>
illum actum appellari odium lucis , licèt formali
cor ſit ainor tenebrarum , quia virtualiter eſt odia
lucis,volendo enim tenebras,fugimus lucem:hoc,
inquam, non facisfacit ,quia propter eamdem ra
tionein actus, quo amo lucem ,deberet dici odium
tenebrarum
tiam lucis ; tam enim odit tenebras , ſeu caren
, quiamatlucem,quàm oditlucem ,qui
amat tenebras ; ergo omnis actus amoris abſque
vllo diſcrimine debet appellari actus odij: Vel
certè, fi aliqui ſuntactus peculiares odij, faten
dum erit, eos non effe formaliter amorem obiecti
contradictorij, fed formaliter eſſe ſolùm fugam ,
& receffum , licèt virtualiter ſint acceffus ad for
inam contradictoriam .
Conärmari hoc ipfum poteſt ex actu criſtitiæ , ‫ܘܐܐ‬
qui non videtur effe proſequutio formaliter, ant
amor fui obiecti : tritamur enim formaliter de
malo , ſeu de carentia boni , quain quidem non
amamus, fed fugimus , & auerfamur.Sicut ergo
poreſt eſſe fugamali præſentis , quâ fugimus ma
lum præſens, ficut per gaudium amplectimur bo
.
num etiam præſens; cur non poterit dari actus,
qui fit fuga mali nondum præfentis, & dicatur
odium ; quemadmodum datur proſequutio boni
nondum præfentis , quæ dicitur amor , vel defi
derium ?
Ad exemplum verò , quod afferunt de intelle
13 .
Etu, in quo von datur actus, qui fit merus recelſus, In intell ettua
aut fuga , ſed omnis actus iudicij, ſicut eſt cogni an detur
tio, ficeft affirmatio :Reſpondeo, me non inueni- mera fuga.
re quoad hoc differentiam inter intellectum , &
voluntatem : quare codem modo exiſtimo, fecun
dam operationem intellectus non ſemper elle af
firmationem , feu proſcqutionem,vt ita dicam , vel
adhælionem ad obiectum , quod negatur;ſed ali
quando eſſe fugam etiain intellectualem , recef
fum ,ſeu diſſenſum , per quein in rigore non affir
mamus , ſed negamus illud obiectum . Itaque ſi
cut poteſt voluntas dupliciter tendere ad tenebras
reſpuendas, ſcilicèt vel per actum volitionis, quo
dicat, volo non effe tenebras ; vel per actum fugx,
& odij , quodicat , nolo eſſe tenebras. , per quorum
primum amat negationem tenebrară; per fecundú
nihil formaliter amat,ſed odit tenebras:fic intelle
Etus circa tenebras poteſt dupliciter ſe habere;ſci.
licet,vel per actú affirmatiuum , quo dicat ;tenebra
sūt;vet per actú merè neganté,quo dicat:nõ eft lux:
per prioré affirmat formaliter tenebrarum exifté
riā ; per poſteriorem non affirmat ,ſed negat exiſté.
tian lucis : qui actus eſt receffus ab obiecto pro
A 2 ptes
 4 De Pænitentia ,
prer eius falfitatem , ficut prior actus , qui dicitur lit quidem fuga directa morbi, fic ramen amor,&
allenſus; eſt acceflus ad obicctum propter cius ve- proſequutio indirecta ſanitatis tanquam moriui
ritatem , & ideò in Logica propofitio in cominu- formalis , ad fugiendum morbum .
ni dicitar elle, in qua aliquid affirmatur , vel ne- Aliqui videntur ita ſentire:quibus videtur faue
>
gatur : Vt indicetur , non per omnein propoſitio- re S. Thomas 1. 2. quaft. 60.art . 5. ad 4. vbi ex
nem obiectum formaliter affirmari, fed poſſe elle Dionyfio probat , malum non agere , niſi virtute
propoſitionem , per quam obiectum non affirme- boni; Ergo ratio motiua vltima ſemper eſt boni -
tur, ſed negetur. Qgare licèt communiter, & mi- tas aliqua,quam amamus & propter quam fugi
nùs ſtrictè loquendo, ille, qui aliquid negat , di- mus malum contrarium.Alij tamen dicunt , polle
catur etiam aliquid allerere , concluſio negatiua dari in voluntate fugam mali ,cuius vlrimum , &
appellari etiam lolcat aſſertio : tunc tamen voca- adæquarum motiuum fit ipſum malum ,nec opor
bulum illud largiùs vſurpatur , prout, aſſerere, eſt tere, quod reſoluatur vlterius in aliquod bonum :
idem , quod iudicare , feu decernere ſiue affirman- Nam fuga doloris præſentis ; quein ſentimus in
do, fiue negando. In quo ctiam ſenſu dicitur vel- inanu,vel pede , non eſt necelle, quod terminetur
le ille , quihaberodiuin , ſeu nolitionem lucis; vltimo ad aliquod bonum oppofitum , ſed illud
prout ſcilicet, volitio ſignificat quemcunque actú malum doloris ſufficienter mouct ad odium illius,
voluntatis, liue lit proſequutionis, fiue fugæ : lo- quiamalum , & diſconueniens eft: & ficut volun
quendo autem ſtricte , non eſt verum , quod vo- tas mouetur fufficienter à bono ad amanduin
luntas non operetur niſi volendo ; nam operatur illud,quia bonum eſt; lic poteſt ſufficienter mo
volendo, & etiam nolendo; ſeu conſentiendo , & ueri àmalo propoſito ad odiuin illius , quia malum
criam dillentiendo : & quando habet folam noli- elt , abſque eo quod habeat aliud motiuum. Cui
tionem , nihil vult, ſed politiuè non vult, & reii- etiam fententie fauere videtur S. Thomas 1. 2 .
cit obiectum . 40.29.art.1.in corpore , vbi videtur æquiparare
14 . Dices; ille , qui negat, hominem eſſe lapidem, omninò bonum , & malum in ordine ad mouen
Nepatio an non ſolùm habet pro obiecto , hominein effe la- dam voluntatem ad amorem , vel odium , & con
fie obiectum pidem , ſed etiam negationem , quæ lignificatur cludit his verbis : Et ideò ficut bonum eft obiectum s. Thom.
in diffenfi .
per illud, non : Neque enim ſignificat, aut dicit, amoris , ita malum eſt obiectum odij.
16.
hominem cſſe lapidem , ſed potiùs, hominem non Hæc ſecunda fententia , ſinon regulariter , &
elle lapidem : illam autem negationem non ne- communiter intelligatur , fed folùm in vno , vel
gat, ſed affirmat; ergo ille actus non eft merè fu- altero actu,non mihi diſplicet:ita vt regulariter,
ga ab obiecto , ſed eſt aſſenſus ad negationein il- & ferè ſemper voluntas in ipfo etiam odio mali
lam , quæ eſt obiectum , cui negationi non dil moucator à bono , & reſpiciat bonum ,atque ideò
ſentit,ſed magis videtur ci affentiri. indirectè, & in obliquo ille fit amor boni oppoſi
Refpondeo: ſi fermo ſir de propoſitione voca- ti: aliquando ramen poflit ipſum malum fecun
li, non eſt dubium , quin illud , non, lignificet ali- dùm le,& propter ſe odio haberi: nam ad meram
quid , quia ad minùs figuificat diſſenſum intelle- fugam voluntatis non videtur necellarium aliud
ctualem; nam voces , veluppono ex Logica, ligni- motiuum , ſed ficut ad amandum , & quærendum
ficant non folùm res , ſed etiam conceptus inter- mouet bonum ; ita ad reiiciendum , & fugiendum
nos : adhoc cnim datæ ſunt à natura , vt exprimāt, videtur fufficienter mouere malum , quà malum
& fignificent mentem loquentis : quare illa vo- eſt : in quo caſu adus ille erit mera fuga abſque
ces : Homo non eſt lapis ; fignificantme habere admixtione ainoris, aut proſequutionis formalis ;
actum , quo nego , hoininem eſſe lapidein , atque licèt virtualiter fit etiam amor,& profequutio, vt
ideò fignificant negationem , fi non obiectivain , pofteà dicemus .
faltem forinalem , qux eſt diffenfus, feu fuga in- Peres, an ille actus fugæ , non folùm in ſe for- Odium an
tellectualis. Si veròfermo fic de ipla propofitio- maliter non ſit amor boni ,ſed neque oriatur ex femper ori.
ne mentali , qua in mente dico; homo non eſt lapis; amorc boni? Aliqui enim , licèt concedant, illum retur? ex ama
illa non haber pro obiccto directo negationein, actum intrinfecè poſſe non reſpicere bonum ; di
ſed ipſeinet actus eſt negatio intellectualis , ſeu cunt tamen , reſpicere illud extrinſecè,quatenus
diffenfus negans ſuum obiectum : quare eius ob- ſupponit aliquem amorem boni , qui eſt primus
iectum dictum non eft , hominem non elle lapi- actus , ex quo oritur odium mali , & omnes alij
dem , fed eius obiectum directum , non tam di- actus voluntatis, quod videtur docuiſſe S. Thom .
ctum vel aſſertum, quàm negatum , eſt, hominem 1.2.quaft.29.art.2 . vbi dicit, omne odiuin , pro
effe lapidem : ita ve illud non , lic negatio intelle- cedere ex amore. Et quidem regulariter loquen
ctualis, feu fuga,auc receſſus , quo intellectus re- do, ſemper , aut ferè ſemper odium procedit ex
iicit illud obiectum .An verò negatio fit obiectum aliquo amore , liue circa bonum oppoſitum , hue
ſaltem indirectum , feu in aliquo, & moriuum ad circa perſonam propriam, vel alienam, cuius ma
fugiendum ab identitate prædicati cum ſubiecto, lum auerſamur : Etideò fortaſſe S. Thomas loqui
dicemus pofteà : Nam quoad hoc fortafle eſt ali tur vniuerſaliter , quia ibi agit de odio , & amore,
qua differentia inter intellectum , & voluntatem , prout ſunt paſſiones animæ; paffioncs autem ,cùm
vt videbimus.
lint in appetitu materiali, non mirum , quod non
IS Hoc ergo ſuppoſito , reſtat difficultas , an ille reperiatur odium mali in eo appetitu , quo non
Altus odij actus voluntaris, quinon eft proſequorio , ſed fil-
an reſpiciat
ametur ſubiectum , cuius malum averſamur: nam
bonum ? ga ſui obiecti, fit mera fug.n,ita vt nullo modo at- appetitu materiali non habemus odio malum in
tingat aliquain rationem boni , propter quod fu- abſtracto, fed malum noſtrum , vel alterius, quein
gint hoc malum : verbi gratia , quando habeo amamus. Loquendo ramen de voluntate,non ap
odium æquitudinis , vel doloris , ille actus , licèt paret repugnantia clara in co ,quod nullo præſup- .
non lit amor negationis morbi , vel doloris , ſed poſito amore formali,habeatur odium mali: nam
mera fuga morbi, veldoloris ; indirectè camen ; & ficut poteſt placere humilitas fecundùm fe, & in
in obliquo attingat ſanitatem , propter cuius bo- abſtracto propter decentiam ſuam ; ita poteſt di
nun fugit morbum, vel dolorein , ita vt ille actus ſplicere ſuperbia etiain in abſtracto propter fuarı 1
indecen
 Diſput. I.
indecentiam , licèt neque ainetur ſubiectum ſu
perbiæ ,neque etiam ametur formaliter humilitas,
fed folùm virtualiter , & æquiualenter , vt poſteà
dicemus .
17. Concra doctrinam traditam videtur redire dif
Diffenfus ficultas ex actibus intellectus; in quo non videtur
intellectua
lican debeat poſſe eſſe aliquemactum diflenſus,qui ita lit me
alle fimul rè fuga intellectualis, & difſenſus,vt non fit fimul
affenfus. aflenſus formalis , & affirmatio faltem fui motiui
formalis, & indirecti; verbi gratia , quando dico;
homo non eft lapis : licèt id , quod nego, fit identi
tas hominis cum lapide;motiuuin tamen formale
non eft talis identitas , fed potiùs diſtinctio, quæ
apparet inter prædicatum , & ſubiectum ;nam ide
titas non poteſt mouere ad diffenfum , ſed potiùs
negatio identicaris : habeo ergo pro motiuo ex
parte obiecti diſtinctionem , ſeu negationem iden
ticatis ; Ergo ille actus non terminatur folum ad
hominem , & lapidem , & identicatem vtriuſque
quam negat directè; ſed terminatur etiam indire
cte, tanquam ad motiuum negandi , & dillentien
di , ad diſtinctionem , feu carentiam identitatis:
omnis enim actus intellectus , & volunratis deber
attingere formaliter illud , quod eſt caſio formalis
atſentiendi ,vel diffentiendi, amandi,vel fugiendi;
Et ideò actus amoris non folùm debet attingere
rem bonam , ſed ipſam etiam bonitatem , quæmo
uet : & odium debet terininari non folùm ad rem
malam , ſed etiam ad maliciam , quæ mouer : &
aflenſus terminatur ad connexionem inter extrem
ma : Ergo diffenfus etiam debet attingere forma
liter id ,quod mouer ad negandum , ſeu diſſentien
dum :hoc autem , vt vidimus , non eft identitas , fed
diſtinctio ; ergo ille actus attingit ipfam etiam
diſtinctionem :ſed hanc non attingit diflentiendo,
aut negando , ſed potiùs affirmando , & allentien
do : non enim nego , dari talem diſtinctionem in ,
ter hominem , & lapidem , imò iudico, dari illam
diſtinctionem , & ideo nego , hominem eiſe lapi
dem : Ergo ille actus non eſt ita mere fuga, & dif
ſenſus relpectu ſựi obiecti , vt non fit partialiter
atſenſus, & affirmatio alicuius etiam obiecti,ſcili
cèt, ſui motiui formalis. Similiter ergo in volun
tate non debemus ponere actum , qui fit mera fu
ga,& non fit ex parte aliqua amor , & profequutio .
18. Dicet fortaſse aliquis , in hoc etiam ipſo elle
oinniinodam paritatem intellectus, & voluntatis:
nam actus odij, qui eſt mera fuga , attingit etiam
ſuun inoriuum formale ; eſt enim odium obiecti
mali propter malitiam , quain habet ; quam etiam
inalitiam fugimus, & auerſamur eodem actu . Sic
ergo intellectus, quando habet diſſenſum , negat,
& fugit obiectum propter eius fallitatem , quam
fallitatem etiam attingit, ſed per fugam ;nam ſicut
fugit obiectum falſum ,fic inultò magis fugir eius
fallitatem , quæ mouer ad fugiendom falſum ,
Itaque ſicue amor proſequitur rem bonam &mo
ciuum amandi, quod eft bonitas; ſic intellectus in
aflenſu amplectitur verú,& motiuum allentiendi
quod eſt veritas obiecti: Item ficut voluntas per
actum odij, fugit malum & fugit etiain motivum
odij, quod eſtmalitia : fic intellectus per diſſen
ſum, attingit falſum , & falſitatein , quæ eſt moti
uum difTentiendi, ſed vtrumque attingit,non am
plectendo, ſed fugiendo, quia, & fallum , & falſi
tas opponuntur vero, quod foluin proſequitur, &
amplectitur intellectus:non eſt ergo ille actus af
firmatio , vel allenſus obiecti directi,vel indirecti,
fed fuga vtriuſque.
19 . Hæc tamen reſponſio non videtur mihi ſatis
P. Ioan , de Lugo, de Pænitentia .
Sect. I I. 5
ſolida: ideò dixi , aliquam eſſe quoad hoc diffe
rentiam inter voluntatem , & intellectum :nam re
vera fuga intellectualis non eſt aliud ,niſinegatio,
& diffenfus,nec aliter reiicit intellectus , aut fugit
abobiecto ,niſi negando illud :intellectus autem,
licet neget identicatem hominis cum lapide , quia
falla eft,non tamen negat'eius falfitaté,fed potius
videtur ei conſentire :ideò enim negat obiectum ,
quia exiſtimat,illud eſſe fallum : fugit ergo,& ne
gat falſum non falfitatem proprie, & in rigore:
in quo differt à voluntate,quæ fugit malum pro
prer eius malitiam , & inultò magis fugit ipſam
malitiam : intellectus autem negat obiectum fal
fum propter eius falfitatem ;non poteft autem ne
gare fallitatem ,ſed debet eam approbare , vt pro
pter illam reprobet obicctum falſum.Ratio autem
à priori huius differentiæ prouenit ex diuerſo
modo operandi vrriuſque potentiæ :nain voluntas
non proponit ipfa tibiregulam , &motiuum fuo
rum actuum , ſed ſupponit propofitum iam ab in
tellectu, qui proponit malitiam , & illam appro
bat , vt verain malitiam ; & ideo non eft neceffe,
quod approbetur à voluntare : at verò intellectus
non ſupponir motiuum fibi ab alio propofitum ,
& approbatum ; ſed ipſemet debet illud fibi pro
ponere,& approbare : cùm ergo motiuum ad ne
gandum ,& diffentiendum fit falGtas obiecti;hanc
Fallitatem deber intellectus fibi proponere , & ap
probare : approbare autem illam non eſt negare
illam , ſed potiùsallentiri , & iudicare illain eſſe
falfitatem :debet ergointellectusnegare,& repro
bare obiectum fallum propter fallitatem , quam
non reprobat,aut negat,ſed approbat. Vnde,licèt
intellectus proſequatur folum verum , & fugiat
falſum ;non poteſt tamen fugere falſum ,niſi pro
ſequendo fallitatem , quam credit,non quia falſa,
ſed quia eſt vera falfiras , ſeu vera negatio verita
tis.ltaque , quainuis non repugnet actus volunta
tis, qui non fit proſequutio formalis obie &ti dire
ati,vel indirecti, & quamuis pofſit etiam dari iu
dicium intellectuale,quod non fit allenſus forma
lis ,ſed mera fuga obiecti directi; non tamen video
tur poflibile iudicium, quod non fit affenfus for
malisobicctiindirecti, propter quod negat obie
étuin directum .
Hinc obiter infero primò ,à fortiori actum 20 .
intellectus , qui eft iudicium affirmatiuum , quo Identitas
inter extre
dico verbi gratia, homo est lapis ; non poſſe re ma an de
ſpicere ex parte obiecti ſolum hominem , & lapi- beateffe ob
dem , fed debere refpicere etiam identitatem bue rectum no
veram fiue apparentem hominiscum lapide.Hæc ftri affenſus
illatio eft contra aliquos Philofophos recentio- Inferturp
so diffenfusri..
fes,qui contendunt,identitatem , ſeu coniunctio más
pem prædicati cuin ſubiecto non eſſe aliquid ex
parte obiecti, ſed modum tendendi iplius intel
lectus,qui propofitis fibi homine, & lapide,termi
patur ad illa extrema coniungendo illa per quem
dam actam ,qui ex ſua clientia habet coniungere
intentionaliter vnum cum alio, ita vt circa eadem
extrema poffit vnus actus tendere coniungendo,
& dicat ; homo eftlapis, & alter actus pollit tende
re feparando, & dicat, homo non eft lapis , qui duo
actus ex parte obiecti nullo modo differant , fed
folùm penes diuerſum modum reſpiciendi eadem
extrema.
21 .
Hæc tamen doctrina, ve dixi,difficilis eft , Pri
mò, quiaobiectum , quod affirmatur , debet eile Difficultar
huius do.
condiſtinctum ab ipſa affirmatione ; nam affirma, ctrina
tio eft forma extrinſeca denominans obiectum af
firmatum,ſeu creditum :peto ergo ,quid eſt, quod
A 3 credo ,
 6 De Pænitentia.
credo , per illud iudicium , fi quidem non credo diçitur, ſeu ſignificatur peripſum ,quia dicere ne
ipſummet actum ? Non eft folus homo , & lapis, gando, noneft amplecti , fed refpuere obicctum,
quia illi ſunt verè àparte rei, atque ideò non cre- At verò in illa alia ſententia difficultas magis vra
derem aliquid falluin , nec poteft decipi intelle- get; quia nonſolùm , quod attingitur , & quod ſi
Ctus, quando rorum ,quodcredit, datur à parte rei:gnificatur, vel dicitur, led totum ,quod affirmatur
credit ergo , & affirmat aliquid præter hominem , per illum actum ,homoeft lapis; eſt verum , & da
& lapidem , ſcilicet, identitatem hominis cum la- tur à parte rei : hoc autem videtur impoffibile,
pide, ergo hæcetiam apparet ex parte obiecti:non quod a&tus fit fallus , quando totum , quod per
pollum enim ego credere, vel affirmare , quod ex illum credicur , & affirmatur, cſt verum : quomo
parte obiecti non apparet ; ergo apprehenditur ex do enim falli poteft, qui non credit, niſi verú?ille
parte obiecti aliquaidentitas ,velconnexio ho- autem nó credit ipſum actum ,fed folum obicctú ,
minis cum lapide, quam per aſſenſum affirmo , & prout códiſtinctum ab actu, quod totú obiectum
per diſſenſum nego: liue hæc appareat per con- nempe homo, & lapis , ſunt verè à parte rei, ergo
ceptum diuerſum ,liue per eoſdem , quibus appre- niſi concipiatur etiam ex parte obiecti identitas ,
henduntur extrema taliter , vt determinent ad al quæ non datur à parte rei,aſſenſus non crit falfus.
ſenſum , vel faltem inclinent : qui modus appre- Denique adde, diffenfum illum internum ,horno
hendendi diuerſus eſt ab eo , quo apprehenduntur non eft lapis, licèt lạt mera fuga circa obiectum di
inſufficienter ad allenſum , viconſtar; ergo alio rectum ; eile tamen affirmacionem obiecti indire
modo apparent prædicata intrinſeca extremorum ; eti, ſeu moriui, vt fuprà dixi ; nego enim directe
nam idem manens idem ſemper eſt aptum facere identitatem hominis cum lapide ; ſed indirecte
idem . affirmo diſtinctionem , ſeu negationem identita
Dices, hoc argumentum retorqueri poſſe con- tis, à qua moueor ex parte obiecti ad diflentien
‫܂ܐܐ‬ tra nos : admittimus enim actum diffenfus in in- dum , & ad negandam identitatem : quare negatio
tellectu eſſe meram fugam , & habere ſolum pro non eft folus modus tendendi , tenens ſe ex parte
obiecto identitatem ,quam negat; ipſam verò ne- actus , fed habet le aliquo modo ex parte obiecti
gationem non eſſe obiectum ,led modum tenden- indirecti .
di,qui tener ſe ex parte actus,nó ex parte obiecti; Secundd ergo impugnari potcſt doctrina illo 24 :
quo ſuppolito,peri poteſt fimiliter à nobis,quan- rum Recentiorum ex iis , quæ proximè diximus:
do dico,nomo non eft lapis: fiquidem actusipſe ni- quia fi intellectus per quemlibet actum , fiue al
hil dicit de ſc ipſo,ſed deobiecto, quid fit illud, ſenſum ,fiuediſſenſum ,debet attingere ipſuin mo
quod dico ? An fit folùm hominem eſſe lapidem ,an tiuum formale , quo monetur ad allentiendum ,
verò hominem non efle lapidem ? Si ſecundum , vel diflentienduin ; ficut voluntas quolibet actu,
ergo negatio tençt fę ex parte obiecti dicti , ergo fiue amoris , ſiueodij , debet attingere motiuum
non tenet ſe folùm ex parte actus. Si dicas pri- formale bonitatis , vel malitiæ , quo mouetur ad
mum ,ergo totum ,quod dico per illum actum eſt profequendum , vel fugiendun obicctum : ergo
fallum ; namn falſum eſt,hominem eſſe lapidem : & aflenſus ille , homo eft lapis, non attingit folùm ex
tamen actus ipfe,cùm fit difſenfus, eft verus,quod parte obiecti , hominem , & lapidein , ſed eriana 1

erur repugnarenoſtra
vidRefpondeo,in . ſententia hoc facile poſle identitatem aliquam ſalcem apparentem , quamo
uetur intellcctus ad affirmanduin vnum de alio:
23 .
Difficultatis ex ſupradictis diſſolui : nam fi fermo lit de propo- experientia enim conftar, non omnes , qui conci
flatio. fitione externa,qua dicis,homo non eft lapis:dehac piunt hominem , & lapidem , moueri fufficienter
iam diximus ſupra , ſignificare, & affirmare non ad affirmandum vnum dealio;ergomotiuum illius
folùm hominem , & lapidem , ſed etiam negationé affirmationis debet effe aliquod prædicatum vni
identitatis , quia voces ſignificant conceptus non tatis , ſeu identitaris apparens in illis ; quod qui
ſolùm obiectiuos,ſed eriam formales; ergo figni- dem prædicatum , cùm fit motiuum formale cx
ficant negationem mentalein , qua intellectus ne- parte obie&i , debet attingi ſaltem indirectè, & in
gat,hominem eſſe lapidem : quare propofitio vo- obliquo per eundem aſſenſum .
calis nunquam eſt merè negatiua ; quia ſemper Ex eadem doctrina ſuperiùs tradita , & diffc. 25 .
affirmat conceptum formalem internum , velaf- s is
rentia inter actum intellectu , & voluntat , quain poteft effe in
firmatiuum ,vel negatiuum . Si verò fermo fit de explicuimus,Infero ſecundò,ficutpoteft dari actus volu
merantat
fuga
e
ipſo iudicio negatiuo interno :obiectuin directú voluntatis , qui fit mera fuga , quali per modum electina .
illius eft homo, & lapis, & identitas vtriuſque : intentionis;fic etiam poffe dari actum voluntatis, Inferiur z.
quod quidem obiectum attingitur ab illo actu, & qui ſit mera fuga , quali per modum electionis;
in aliquo ſenſu etiam dicitur, quatenus dicere, eſt Verbi gratiâ , pollum ego per ačtum meræ fuga
quid commune ad affirmare, & negare. Nam ſic- dicere , nolo dolorem capiris; qui actus eſt quaſi
ur voluntas per actum odij,quo dico,nolo lucem, intentio finis,cùm non fugiat ab illo malo propter
attingit ſolam lucem,& terminatur ad lucern,non aliud : ſic etiam polſum dicere : nolo nimium po
volendo , fed nolendo illam : fic intellectus per tum , quia nolo dolorem capitis , quem caufat : qui
diſſenſum rerminatur ad identitatem prædicati actus eſt quaſi per modum electionis : moueor
cuin ſubiecto ,attingit illam,dicit aliquomodo il- cniin à malitia doloris ad nolendum nimium po
lam ,hoc eſt,repræſentat, & lignificat, non affir- tum . Quare ficut in actu proſecutionis electio
mando,ſed negando illam,in quo non eſt incon- continetduplicem amorem ſcilicet amorem finis
ueniens, quod totum obiectum , quod directè at & amorem medij propter finem : fic in actibus
tingitur ab actu, & quod dicitur negando ,ſit fal- fugæ electio negatiua continet duplex odium ,
fuin , & actus fir verus ; imoideò actus eft verus, ſcilicet mali , quod propter fe fugimus & mali,
quia totum, quod dicitnegando, eft falſum.Sicut quod fugimus propter aliud maluin : & ficut in
fuga peccati in voluntate eſt actus bonus,quia to- electione politiua proſequimur bonitatem finis, C
cum eius obiectum eſt ina !um : nam bonitas fugæ quæ eſt per ſe expetibilis, & bonitatem inedij quæ te

delumitur à malitia obiccti; Gc eriam veritas dil- eſt expetibilis propter aliud , & vocatur vtilitas:
ſenſus deſumitur à fallitate obiccti, quod directe ſic in electionenegatiua fugimus duplicem mali
tiam,
 1.
tiam , fcilicet , malitiam doloris capitis , verbi
gratia,quæ eſt per ſe odibilis,& malitiam cibi ni-
mij, quæ eſt odibilis propter aliud , & vocaripo-
teſt nociuum ,atque opponitur bono vtili,erítque
malitia relatiua,ad aliud malum, quod affert , fi-
cut vtilitas eſt bonitas relatiua ad aliud bonum,
quod affert. Sicut enim dantur tria bona , hone- ' prauirare obiecti,adquod terminantur, quia ficut
ftum , delectabile, & vtile; ita dantur triamala,in- laudabile eſt amplecti bonuin, ſic etiam laudabile
honeftum , doloriferum , & nociuum , quæ eam-
dem proportionem habeant ad mouendam volū-
tatem ad fugam , quam habent illa bona admo-
uendum ad amorem , & proſequutionem .
Dices ; Cauſa finalis eſt , ex cuius gratiâ ſeu
ex cuius amore aliquid fit ; ergo non poteſt eſſe
cauſalitas finis, vbinon interuenit amor finis, ſed
odium : deberemus ergo addere aliud quintum
genus caufæ , ex cuius odio aliud odio habeinus.
Reſpondeo , hanc non effe nouum genus cauſa ,
ſed reduci ad cauſam finalem : quia quando ex
odio vnius habeıpus odio aliud , non interuenit
vera cauſalitas ; tunc eniin non fit vnum propter
aliud, ſed relinquitur vnum propter aliud : relin
quo, verbi gratiâ, cibum , quia nolo dolorem ca-
pitis; cibus non fit, ſed abſtinentia , quæ , cùm fit
negatio comeftionis, non fit propriè , ſed impro-
priè ,atque adeò non habebit verain dependen-
tiam à fine, fed impropriam , ſcilicet,negatiuè,quæ
reducitur ad caufalitatem finis.'Præſertim quia ,vt
mox videbimus, omnes illi actus fugæ ſunt æqui- fuga peccati , quæ fit mera fuga , eſt odium mali
extrinſeci Deo , quale eſt peccatum ; non eſt verò
palenter , & virtualiter actus amoris circa bonum
oppoſirum s atque ideo nolle cibum , quia nolo odium mali intrinſeci, feu carentiæ ipſius Dei; ſo
dolorem capitis, æquiualenter eit idem , ac velle
abſtinentiain, quia volo ſanitatem , ſeu carentiam
doloris capitis .
27 . Reſtat ergo explicare id , quod fæpè diximus,
Odium eft : actuin fugx, ſeu odij eſſe æquiualenter, & virtua-
equinalen- licer actuin amoris, & profequutionis.Quod qui-
tey amer .
dein oftendi poteft à pofteriori , & à priori.
A poſteriori, quia experientia conſtat , eum ,
qui odio habet dolorem , & eiuſmodi actus fæ-
piùs habuit; non habere difficultatem , ſed facili-
tatem ad amandain carentiam doloris , & è con-
trà; nec indigere noua facilitate ad alterum ex iis,
fed ab exercitio vnius reddiæquè facilein ad vtrú-
que : ergo vnus ex iis actibus æquiualet alteri. A
priori autem ratio eſt, quia inter extrema contra
dictoriè oppofita accellus ad vnum eſt receſſus
ab altero , & è contra receffus ab vno eſt acceflus
ad alterum : idem ergo erit recedere à luce per
odium lucis, ac accedere ad negationein lucis, feu
tenebras: idem item erit accedere ad tenebras per
amorem tenebrarum , ac recedere à luce , quam
tenebræ negant . Ergo licèt illi duo actus diffe-
rant in modo tendendi ad obiectum per modun
acceſſus, vel receſſus; re tamen jpfa quoad effectū,
& affectum non videntur differre : Nam velle lu-
cem, eſt velle impedire tenebras , & nolle tene-
bras,eft impedire carentiam lucis ponendo lucein,
quæ ex parte obiecti ſunt eadein , licèt vnus actus
tendat proſequendo , alter fugiendo. Videatur
Suarez in preſenti diſput. 2.fe£t.2. num . 1. diſp.4.
feft.2.n. 15.vbi cum cominuni ſupponit, actum
deteſtationis peccatieſſe virtualiter , & æquiualen
ter dilectionem Dei , quia ad eamdem virtutem
{pectat ainplecti bonuin, & fugere malum illi op-
28 . pofitum .
Odiuin poo Conſtat ergo iam ex his omnibus , poſſe actú
teſt effehoc deceftationis ,& odij , etiamſi lit mera fuga ſui
neftum . obiecti, effe tamen honeftum , & laudabilem.Nec
obftat ratio dubitandi initio propofita : falſum
Sect. II. 7
enim eſt, quod bonitas actus deſumatur ſemper
ex bonitate ſuiobiecti : nam illa regula ſolum ha
bet locum in actibus profequutionis,qui non ſunt
boni,niſi obiectum fit bonum : at verò actus fu
gz eò ſunt meliores,quò obiectum deterius ſit,at
que ideo eorum bonitas, & honeſtas deſumitur ex
eſt fugere malum . Denique illa fuga mali virtua
liter, & æquiualenter,vt diximus, eſt proſequutio,
& amor boni, & ideò participar honeſtatemeiul
dem virturis .
iſtam non poſſe eſſe ve
Dicer aliquis , regulam 29 .
ram , ncc ačtum fugæ effe æquiualenter actuin
proſequutionis , velamoris:quia ſi deteſtatio pec
Cati fiat per actum , qui ſit mera fuga peccati ,&
non contineat aliquem amorem Dei , & termine
tur ad Dei bonitatem, vt ad motiuum, ſaltem in
directè, & in obliquo ; non poteric virtualiter
æquiualere dilectioni Dei:imò nec erit actus cha
ritatis , & per conſequens nec contritio perfecta:
ergo deteftatio , quæ eſt merè fuga, & nullo modo
amor formalis boni contrarij,non eft æquiualen
ter actus profequutionis. Antecedens probatur,
quia dilectio Dei non ſolùm vult bonum extrin
ſecum Dei, quod quidem eſt bonum creatum ; ſed
amat ipfam bonitatem intrinſecam Dei , & ideò
vulc illi placere & alia bona excrinſeca : at verò
lùm enim deteſtatur peccatum, quia eſt malum
extrinfecum Deo ; non quia affert carentiam in
trinſecam Dei ; ergo non eſt amor virtualis boni
intrinſeci Dei , cùin ſit fuga formalis carentiæ il
ļius boni , ſed alterius boni creati :quare ſi contri
tio fic mera fuga, non apparet, quomodo fit actus
virtutis Theologicæ ,cùm non habeat pro moriuo
formali aliquid increatam ,ſed malum oppofitum
bono creato. Debemus ergo in illa deteſtatione
admittere aliquam proſequutionem , & amorem
bonitatis Dei falté in obliquo:alioquin nec æqui
ualenter erit actus amoris Dei , ſed erit æquiualen
ter amor boni extrinſeci Dei , cuius folam caren
tiam deteftatur Giftendo in illa , & non referendo
ad Dcuin ipſum .
Propter hocargumentum dixi ſuprà,actus illos 30.
quibus dereltamur malum nobis,vel aliis , habere
aliquid proſequutionis, & amoris erga illum , cui
maluin nolumus . Nam ille actus non folùrn fer
eur in malum , quod nolumus ; fed etiam in
perſonam , cui nolumus malum ; in perſonam
autem non fertur ,vtin obiectum , quod fugiat,
ſed potiùs, vt in obiectum amatum :amare enim
eſt velle bonum alicui,vel etiam nolle illi malum ,
Quod videcur non poſſe negari in actibus , qui
oriuntur ex amicitia : quando enim amico nolo
malum, motiuum non eft folum malum illud , ſed
bonitas amici, quæ reddit eum mihi charuin ,nam
æquè malus eſt morbus , verbi gratiâ , vel infamia
in alio , cui tamen non ita nolo illa mala : ergo
bonitas ipſa amici eſt ſaltem partiale motiuum il
Lius actus: bonitas autem non terminat fugam ,
ſed amorem rei bonæ ; ergo ille actus non ſolum
cft fuga mali, ſed etiam amor amici boni , & eius
bonitatis. Denique conſtat hoc ipfum ex actibus,
quibus volo aliquod bonuin amico ; in quibus
motiuum non eft folùın bonitas, quam illi deſi
deramus; ſed etiam bonitas ipſius amici,ob quam
illum amamus , & voluinus illi bonum : ergo ea
A 4 dem
 8 De Pænitentia,
dem bonitas amici erit partiale moriuum ad no- ram fugain formalem , fed mixtam ex fuga vnius
lendum maluin illius : cùm vterque actus proce
dat ex amicitia ergaill um.. Fat
illum Fatend
endum
um ergo vide & amore alterius ; non tamen repugnare , quod
tur , quod actus contr ition is , qui proceditex ha- mali malmum
fugiatipſu habe
malu m ; ndo folu
& tunc elle quidmoti
m pro em amor for,
uo em
bitu charitatis , non ett mera fuga,ſed iraeſt fuga, & profequutionem virtualein , & æquiualentem ;
1 & odium peccati,vt fimul fit profequutio ,& amor formaliter verò elle merum odium ,& fugam , quz
crga Dcum , & eius bonitatem infinitam ,ob quam poteſt elſe honeſta & laudabilis , ac pertinet ad
31.
moueinur ad odium peccati , & offenfæ diuinæ . camdem virtutem ,ad quam ſpectat amare forma
Ex hoc tamen non fit, regulam fuprapofitam liter bonum oppolituma
efle fallam , aut actum , qui fit mere fuga, non eſſe
æquiualenter , & virtualiţer profequutionem &
amorem‫ ;ܪܐ‬imò, li regula cum debita proportione DISPVTATIO II .
applicetur, vſum habet etiam in iis actibusodij ,
& fuge , qui ex amicitia procedunt: in ¡ is enim De obiecto formali virtutis
non videtur repugnare actus , qui non ſit forma
liter amor, aut profequutio,fed folùm virtualiter:
v.g.ex amicitia poſſum velle ipſum eſſe , & iplain Pænitentiæ ,
bonitatem intrinfecain amici , ob quam eft mihi SECTIQ I. Referuntur aliorum fenten
charus; fic etiam ex eodem habitu polfum odio tiæ de oblecto formali Pænitentia .
habere deſtructionem , feu carcntiam illius boni
tatis,vt fi ex charitate habeam odium deftructio SECTIO II. Referiur alia ſententia Re
nis , aut negationis Dei ob malum illius negatio-,
nis , ille actus videtur fiftere principaliter in malo centiorum , quod obiectum formale pæniten .
carentix & deſtructionis Dei , fed virtualiter eſt SEliæCT 111com
bonum
fitIO . pen umioncomis.penſationis pof
Bonſat
Odiumite amor bonitatis Dei , quæ per talem deſtructio- ſe terminare formaliter actum virtutis: vbi,
nebrarum nem , aut negationem tolleretur; ficut odium tene- an ea virtus habere debeat affectum erga per
eft virtua . brarum ob maluin tenebrarum eft virtualiter amor
liter amor
lucis.. lucis propter bonitatem lucis : Nam quemadmo
dum fugere tenebras eſt virtualiter , & æquiua catum præteritum .
1
Jenter amare lucem , & è contra : ita odio habere SEPænCT
iteIO
ntia IV. obiect
non effe commal
bonumum for peneſatvirion
tutis,
is
carentiam Dei propter malum illius carentiæ , eſt ſed aliquid aliud : vbi, an fitvireus Theolo
æquiualenter amare bonitatem exiſtentiæ Dei ;
quia recedere ab illa malitia per affectum eſt ac gica ?
çedere ad bonitatem contradictoriè oppoſitam
per eundem affectum ; ille ergo actus , licèt for
maliter fit ſolùm fuga , & odium ; erit actus chari On poteſt aliter declarari qui
ditas alicuius habitus , nifi inuefti
țatis , quia haber idem moriuum , licèr modus ten gando ipfius obiectum . Eft au
1 dendi per fugam , vel profcquutionem fit diuer tem duplex obiectum : alterum Duplex ob
ſus. Quando vcrò malum quod amico nolumus , formale,alterum materiale : ma . seotum : Mas
Bon eit calentia illius bonitatis, ob teriale dicimus,quod amamus ,vel odio habemus : teriale o
bis charus ſed aliud malum , vt moibqua
usm, pa
eftupner
o Formale.
ficut pænitencia odio habet peccata : formale ve
tas, &c . vel carentia gloriæ extrinſeca Dei , aut rò eſt inotiuum malitiæ , vel bonitatis ſpecialis ,
ejus offenſa ; tunc fateinur , actum illum odij non quoobiimpellimurad amorem , vel odium ; & qui
elſe meram fugam ,ſed debere elle etiam formali- ab
dem virr o for
ectus, i :ùmide, ovelpripot
velmalſol dicimè
ùsiff emuſpec
s deificobi
aturc
ter proſequutionem & amorem faltem indirecte cto formali Pænitentiæ , quæ quæſtio grauis cft,
illius bonitatis , ob quam amico auerfamur ma- & acriter inter noftros Theologos controuerſa.
lum , propter argumentum ſupra factum ; quia ea
bonitas eft moriuuin ſalrem partiale illius odij
alioquin non erit odium ex amicitia : quæ ratio , SECTIO L.
vt dixi , non probat , quando nolumus amico ca
Ịentiam illius boni, propter quod amatur : quia Referuntur aliorum fententia de obiecto
iunc motiuum eſt catentia illius bonitatis , atque
ideo maner actus ille cum eodem motiuo , quod formali Pænitentia.
habet actus amoris erga amicum ; idem enim mo Nnumeræ fuerunt apud Theologos de hac
tiuum virtualiter eſt perfectio eſſentialis Dei ,
quam formaliter aiamus , & carentia eiuſdem
INquæſ tione,vel re,vel, vt aliis placer, ſolis voci
bus diuerfæ fententiæ : quarum mulræ iam tem
perfectionis , quam formaliter odio habemus.Vn pore ipſo conſenuerunt , & in obliuionem abie
de ille a & us,licèt fit niera fuga , erit Theologicus runt . Aliqui enim negarunt,Pænitentiam habe
in toio rigor quia ficut perfectio inrrinſeca Dei
e, dole
re ſpeci aliqlisuodpecc
re dealeſingu moti ob ,diue
atisuum ſedrſa moti
poti ua pro
ùs dicu nt,
eſt motiuum termin
andum orem am ipforum peccatorum diuerfitate , atque adeò and
Theologicum‫;ܪܐ‬aplitu m ad
c carentia perfectionis Dei eſt lingulas virtutes pertinere dolere de peccato fibi
inotiuum aptuin ad terminandum odium Theo- contrario ; Pænitentiam verò elle aggregatam ex Pænitentia,
logicum : fuga enim Theologica non terminatuſ omnibus illis virtutibus . Rem fane incredibi- non eft ag
ad Deum (quia non eller bona) ( « d ad negationem
Dei , vel alicuius perfectionis diuinæ , quam ha
beat lemn; neque enim poffet moraliter loquendo,pe- gregatum
pro motiuo vlcimo fugiendi. Concludi- nit catabre
pecere tem
peruipet raſpor
ſere,: ille
debere t qumul
, qui ipta diueh
& pr
pe , ap erf
ena ex omnibus
mus ergo ex dictis, poſſe quidem voluntatem (& dere priùs figillatim motiva ſpecialia virtutum virtutibua.
ita regulariter fit ) per ipſum actum odij, & fuge omnium , contra quas peccauerat . Fatendum er
proſequi formaliter, & amare bonitatem illam ,ii- go eſt , eſſe aliquam virtutem , ( quæcumque illa
20 amici ,liue boni oppofiti ; & tunc non elle me- at ) quæ ex motiuo aliquo vniuerſali poflit dole

Te de
 Diput . II. Sect. I.
re de omnibus peccatis: licèt non negemus, poſle
etiam fingulas virtutes odio haberevitium op-
pofitum ex proprio & peculiari ſuo motiuo.
2. Alij dicunt , obiectum formale pænitentiæ
An obiectü non differre ab obiecto formali charitatis ; vo-
formale P & lunt enim pænitentiam elle charitatem ipfam
ferat ab oó- quatenus dolet de offenſa Dei , quia offenſa Dei
settoformali cit. Et ſanè non eſt dubium ,quin ex motiuo cha-
Charitatis ? ritatis poſſimus perfectiſſimè pænitere de omni-
bus peccatis,& in hoc ſenſu charitas prove elici-
tiua eſt illius actus,poliet pænitentia appellari.
Sed aliquid vlterius quæritur in præſenti apud
Theologos '; an ſcilicet fit aliqua ſpecialis virtus
habens ſpeciale moriuum diuerſum à motiuis rc-
liquarum ,quæ poſſit pænitentia appellari?
Alij ergo volunt, hanc virtutem non effe nili
Pæniten3 tia
.
iuſtitiam vindicatiuam , cuius munus cft infligere
an fit iufti- pænam pro delicto , quod videtur potiſſime fa-
sia ? cere pænitens dum doler de peccatis. Sed non eft teriale eſſe quod poflitſatisfieri æqualiter pro de
ad rem , quia in primis iuſtitia vindicatiua pro- bito ,vel inæqualiter; fi tamen obligationis radix,
priè loquendo ſolùm eſt in iudice , vel ſuperiori - quoad alia omnia eft fimilis: iuftitia enim forma
infligente pænam ; non in ſubdito : illa autem liter ſolùm obligat ad ponendam æqualitatem , in
virtus,quâ reus ſe voluntariè caſtigat;non eſt pro- quantum poni poteſt: li poreſt totalicer , totalem;
prièiuſtitia vindicatiua,ſed alia virtus innomina- fiverò ſolùm partialiter, partialem . Si ergo pæ
ta . Deinde quidquid fit de hoc ; illa vircus non
eſt pænitentia,dequa nunc agimus ; quia punire
ſepro peccatis non eft pænitere propriè loquen-
do; poilet enim aliquis velle allumere pænam
pro peccatis , & tamen non habere propofitum
non iterum peccandi,nec dolorem depræteritis:
pænitentia autem propria non poteſt ſine illis
elle.
4. His,& aliis leuioribus fententiis omiffis,alio-
rum ſententia eſt,motiuum pænitentiæ eſſe mo-
tiuum iuſtitiæ ſtrictè ſuinpta, quæ in hominibus
reſpectu Dei eſſe poteft. Ita Durand.in 4.diſtinct.
14.quæst.2. num. 5.6.8 7. cuius fundamentum
leuiſſimum eft, quia ſcilicet, fi pænitentia eller
virrus ab aliis diſtincta, ſequeretur, eum ,qui plu-
ries peccat,& reſurgir à peccato , maiorem habe-
re pænitentiæ virtutem & per conſequens ſtu-
diofiorem elle,quàm eum , qui nunquam peccat .
Hoc tamen argumentum etiam retorquetur bene
à Vaſquez in praſenti art.3 . duo.vnico contra ip-
ſuin Durandum ,quia fi pænitentia non differt à
juftitia,fequitur etiam eum, qui frequentiùs pec-
cat,& agit pænitentiain , maiorem habere virtu-
cem iuſtitiæ , quàm eum , qui nunquam peccat.
Facilè ergo reſpondetur,negando conſequentiain
de pænitentia infuſa ; quia hæcnon augetur, nifi
ad menfurain aliorum habituum infuſorum ,quos
plus augerquinon peccat , fcilicet exercitio plu-
rium ineritorum , quæ peccator , quandiu eſt in
peccato non habet: fi verò fermo fit depæniten-
tia acquiſita ; fine inconuenienti conceditur illa-
tio: nam quid mirum , fi is qui magis exercetur in
pænitentia,habeat maiorem pænitentiæ vſum ?
‫ک‬. Alij tuen aliis melioribus fundamentis de-
fendunt pænitentiam non differre à iuſtitia , in-
ter quos P.Suarez; ſcilicet,ſupponunt, hominem
habere virtutem iuftitiæ ,quæ eum obliget ad ſer-
uandum illæſum ius diuinum ; non quidem om-
nino fimilem ci iuftitiæ , quæ datur inter homi-
nes; non enim poteft reddere æquale,ſicut homi.
ni; item reſpicit ius longè excellentius, & ſupe-
rius,nempe ius diuinum , propter quæ duo , dicit
Suarez, diſtingui à virtute iuſtitiæ , quæ datur ad
alios homines infra diſput.7.fe&t.i.in fine : cæte-
jùm re ipſa cócedit elle juſtitiam propriè dictam
in prafenti difputatione 2. Sect.z. quia omne pec
9
catum eſt propriè iniuria in Deum , ergo ad cam
dem iuſtitiam ; quâ debemus feruare illæſum ius
Dei; ſpectat etiam reſarcire illud , quantùm fieri
poſſit,quando læſum eſt; ficut inter homines ca
dem virtus iuſtitiæ ,quæ mouer ad non furandum ,
mouer ad reſtituendum , quando factum eſt fur
tum. Hanc eamdem ſententiam re ipſa fequun
tur P.Coninch in præfenti diſpu.i.dub.4. & mul
ti Recentiores.
6.
Nonnullis diſplicet hæc fententia, quia iuſtitia
.
ex ſua ratione formali tendit ad ponendá æqua
liratem infer iniuriam , & reſtitutionem : pæni
tentia autem non tendit ad æqualitatem ; ſed ef
ſentialiter , & per ſe tendit ad ſatisfaciendum in
æqualiter : nulla enim pura creatura poteſt ſatis
facere æqualiter Deo pro peccato , & pro iniuria;
ergo pænitentia differt omnino à virtute iuſtitiæ.
Sed contra hoc videtur elle, in primis valde ma
nitentia ponit æqualitatem cum Deo quantùm
poteſtdeberi
, ſatisfacit toti debito iuſticiæ ; repugnat
iuftitia pluſquam præftaripoffit.
enim ex
Si ergo debetur illa ſatisfactio inæqualis; illa erit
æqualis,fi non cum damno, bene tamen cum de
bito , & per conſequens ſatisfit æqualiter coci ri
gori iuſtitiæ : iuſtitia quippe non obligat cum ri
gore niſi ad ſatisfactionem poflibilem .
.
7
Adde, repugnantiam inuolui in illa ſatisfactio
ne inæquali debita ad modum iuſtitiæ : nam om
nis ſatisfactio orta ex debito iuftitiæ , vel pro in
iuria,tendit ad reparandum damnum illatum :nam
ſi ad hoc non deſeruit ,erit recompenſatio affecti
ua,ſed non effectiua, & per conſequens non debita
admodum iuſtitiæ. Peto ergo , an illa ſatisfactio
inæqualis ,quam ponis , reparet ſaltem partialiter
iniuriain per peccatum Deo illatam ? fi non repa
rac etiam partialiter, non debetur ex iuſtitia , vel
alia fimili virtute : ficut qui occidit hominem ,
quem non poteſt iterum viuificare , non tenetur
ex iuſtitia aliquid pro eius anima offerre , vel alia
obſequia ei præſtare: quia ea omnia nec partiali
ter reparant damnum illatum; ſi verò dicas, eam
ſatisfactionem partialiter reparare damnum in-,
iuriæ: ergo iam ſatisfacit pro parte debiti,ergo ex
perfecta iuſtitia : ſicut qui debet centum , & dat
decem , quæ ſola habet,ſatisfacit ex iuſtitia pro
parte debiti. Item ,ergo perillain partialem fatif
factionem noftram , tollitur condigne partialiter
peccatum ; non enim manet iam homo ita iniu
rius Deo,ficut anteà;quod tamen dici non poteſt,
omnia enim noftra obſequia fine liberali condo
natione Dei non ſufficerent, nec etiam partialiter
ad extinguendam ,vel minuendam maculam pec
cati commiſſi. Præterea impotentia ſatisfacien
di adæquatè pro peccato mortali non eft ellentia
lis homini ; poteft enim per vnionem hypoftati
cam humanitas eleuari ad cam dignitatem , quâ
poffit pro ſuis peccatis præteritis Tuperabundan
ter ſatisfacere.
Denique fi ex hoc folùın pænitentia non eſſet 8.
iuftitia, quia non fatisfacit æqualiter : non reſtar
ratio ad negandum , pænitentiam faltem de ve
nialibus efle propriè iuſtitiam : cur enim pro illis
non poterit homo iuſtus diuturnis obſequiis ple
nè fatisfacere ? Saneincredibiliter, & fine funda
mento
 10 De Pænitentia.
mento negatur , vt probaui in materia de Incar- Tertio impugnatur,quia ſi pænitentia oriretur 12 .
natione,vel ergo fatendum eſt cum P.Suarez,pe- ex debito iuftitiæ ;obligaret proculdubio ftatim s: Pænitap
nitentiam elle virtutem iuftitiæ ad Deum , vel quàm primùm poft commillun peccatum : nam ſiria,obli
aliunde, quàm ex inæqualitate ſatisfactionis red- iuftitia licut obligat ad non lædendum ius alie garet Atas
denda eft ratio ,cur non fit ? num ; obligat etiain quando lætum eſt,ad ſatisfa- sim .
9. P.Vaſquez ex aliis principiis negat pæniten- ciendum , quantùm fieri poffit ſtarim; itavt quan
tiam eſſe iuſtitiam ; quia nimirum nullain habe diu differtur ſatisfactio continuetur peccatum ,
mus virtutem iuſtirix erga Deum . Nobis aliâ viâ non ſolum habituale ſed nouum actuale. Si ergo
dieta
endum eſt conſeq
incedmateri uenter ad ea , quæ dixi in pænitentia oritur ex debito reparandi ius diui
incarnatione , vbi afferui , poſle num læſum ; obligabit ad id faciendum ftatim
a de
dari obligationem iuſtitiæ hominis erga Deum : · poft peccatum; conlcquens autem eft falſum: non
negaùi tamen,ex peccato ſemper reſultare debitú cnim peccat homo denouo ,co quod poft primum
iuſtitiæ ad facisfaciendum pro illo: quia nimirum peccatuin non ftatim conteratur, vel agat pani
illum cumdem actum ,quem debui facere,quando tentiam.
peccaui ,non poffim reddere cum illis iiſdem cir- Reſponder P.Suarez diſp.15. ſeit. . juſtitiam 13
cumſtantiis,quas tunc habuiſſet,loci, téporis, &c. noftri ad Deum non obligare ad reſtitutionem
alium verò fimilem , vel eumdem cum aliis cir- Itation faciendam , quia dilatio illa non eít Deo
cumſtantiis non teneor reddere ex iuſtitia , quia nociua. Hanc ſolutionem impugnaui in materia
illum haber Deus in ſua plena poteftate, & facilè de Incarnatione ; quia licèt ablatio illa non fic
poreſt illum à meo arbitrio extorquere innume- Deo nociua , obligat per te iuſtitia ad non aufe
ris viis,& auxiliis efficacibus, quæ nouit optimè, rendum , & poftquam ablatum eſt, ad refituédum
& poteſt quoties voluerit iis vti : non ergo teneor aliquando Deo ; ergo licèt dilatio non fit nociua,
ex iuſtitiaad reſtitutionem pro iniuria facta;quia obligabit eadem iuftitia ad non differendum re
illud idem, quod abſtuli, non poſſum reddere in ſtitutionem, quia in humanis idem nocumentum
indiuiduo:in æquiualenti verònon teneor , quia quod fufficit,vt obligemur ad non lædendum ius
id Deus habetin ſua plena poteſtate: ergo ad nul- alterius,ſufficit,vt obligemur ad non differendam
lam ſatisfactionem teneor ex iuſtitia pro debito reſtitutionem , vel ſatisfactionem ; nam quandiu
peccati. differtur reftitutio , manet Dominus cuin nocu -
1o.
Hac ratione ſuppofitâ, quam in prædicto loco mento illo,& læſione , quæcumque lit ? Audiui
1
latiùs explicui, & confirmaui ,facile erit inferre, ego aliquein Doctorem concedentein , ex natura
pænitentiam non eſſe virrurem iuſtitiæ propriè rei ira planè cíle ; ſed tamen Deum in hac parte
dictæ :neque etiam virtutem illam,quam alij Re- celille iure fuo propter hominum fragilitatem .
centiores ponebantfimilem iuftitiæ , & difimilem Sed vbi facta eft hæc cellio iuris ? cùm potiùs ex
1
ſolùm quoad hoc quod non obliget ad fatisfa- ſacra Scriptura videatur oppofituin indicari , vbi
& tionem æqualem , ſed inæqualem pro iniuria. fæpè adınaneinur, ne differamus, & procraſtine
Nos omne Vtraqueergo ſententia impugnatur. Primò,quia
peccatum mus conuerti ad Deum : aut cur potiùs Deus ob
habet ra licèt poffit fieri iniuria contra Deum ; non tamen noftram fragilitatem celfit iure fuo in ordine ad
tionem in
skria .
omne peccatum habet rationem iniuriæ ; quia in pænitentiain, & non ad primam læfionem , cùm
primis non ſemper exigit Deus noſtra opera , & cadem fragilitas ſit ad cadendum quæ eſt ad non
obſequia ex dominio proprietatis ,quod habet, & refurgendum .
quod necelle ellet ad rationem iniuriæ , ſed ex do- Alia folurionem indicat P.Coninch in prs 14
minio iuriſdiétionis,vt Legiſlator, & ſuperior; ve fenti diſp.3. n.27 . dicit eniin , ſæpè contingere;
in prædicto ctiam loco latè probaui.Deinde mul- aliquem iniuriam facere finoaliquo alterius dam
ti ſunt,quiinuincibiliter ignorant,illam malitiam no,vt fi clam ſine vllo effectu conetur ipfius do
iniuriæ efle in omnibus peccatis: multi, qui illam mũ incendere : hoc autem ferè modo eft iniuria,
probabiliter negant,cum quibus poffum me pra- quæ cómittitur in Deū , quoties aliquis fine alio
Ĉticè conformare, & per confequens meum pec- rum ſcandalo peccat. Quo cafu ,cùm dilatio reſti
catum ſaltein per accidens non habet malitiam tutionis non fit oneroſa ei qui paffus eſt iniu
contra iuſtitiam ; ergo pænitentia non poterit do- riam , non facilè continet nouam iniuriam , aut
G:
lere de illo peccato ; nam in illo non inuenitur peccatum .
ratio iniuriæ , quam pænitentia per ſe formaliter Hæc ſolutio faciliùs impugnatur ,quàn: præce
detcſtatur: conſequens autem eftabſurdun, quia dens,ex exemplo ipfo quo voitur: illam enim vo
pænitentia eft virtus vniuerſalis ,quæ omnia pcc- luntatem incendij line effectu ſequuto cercuin cít
cata deteſtari poteft , ergo motiuum formale ip- non fuifle iniuriam, niſi affectiuè,neque etiam in
H
Gius non eſt ratio iniuriæ ,ſed aliquid aliud. digere ſatisfactione: reſtitutionis eniin obligatio
II . Secundò ,ex codem principio impugnatur,quia non oritur ex affectu fine effectu confcquuto , vt
licèt omne peccatum fuifler iniuria propriè dicta certum eſt apud Theologos : fi ergo iniuria in
in Deum ; non tainen reſultar ex illa debitum re- Dcuin ita fe habct, conſequens eft , non oriri ex
ſarciendi , vel reparandi damnum ex iuſtitia , ve iuſtitia debitum fatisfaciendi non folùm ftatim ,
dixi,ergo pænitentia non poteſt velle fatisfactio- fed nec etiam poftea : fi autem oritur obligacio
nem ex motiuo iuftitiæ ; ficut qui occidit homi- ſatisfaciendi poitcà, ergo non fuit folùın iniuria
nein iniufte; ſi tamen non porelt neque in indiui- quoad affectum ; ergo orituretiam obligatio ſa
duo,neque in æquiualéti reparare illud damnum ; tisfaciendi ftatim , cùm perſeuerer idem nocu
non poteſt ex motiuo iuſtitiæ velle illud reparare, mentum , & poſſit auferri.
vel ſatisfacere pro illo. Cùm ergo peccator non Denique quomodocumque explicetur illa ſen
IS
pollit reddere in indiuiduo,quod abſtulit;in æqui- tentia impugnari poteft , quia motiuum iuſtitiæ
ualenti verò non teneatur , quia illud in æquiua- includit obligationem fatisfaciendi pro læſione
lenti iam eſt in plena Dei poteſtarę; non reſtar, iuris alieni: pænitentia auteni non ſeinper reſpi
quomodo ex motiuo iuftitiæ velit fatisfacere pro
iniuria .
cit ſatisfactionem ,ad quam ſit obligatio : nullum
criin eſt præcçptum obligans ad fàtisfacicndum
in
 Diſput. I.
in hac vita pro peccatis venialibus; & tamen pæ-
Sect. II.
taſſe refipifcentia appellatur;quia eſt,quâ reſipiſci
II
Elette
- 14,
i nitentia poteft, & de facto verſatur circa illa : er- mus, ſeu quâ aliter practicè fapimus odio haben
Eli go non habet pro motiuo obligationem ſatisfa- do quod delectabat. Ponere ergo debemus eam
ciendi quod eſt obiectum iuftitiæ . Aliud ergo pænitentiam ,quæ odio habear peccata expropria
motiuum formale debeinus aſſignare pæniten- motiuo.
tiæ , quod non ſit motiuum iuftitiæ .
Prætereànon ſatis intelligitur , quale fit illud 18 .
SECTIO I I. motiuum; circa quod pænitentia non poteſt fer- Pænitentia
ti ante commiſſum peccatum ,vt ex eodem moti- an vit
le
polliearevsi
factvitet
Refertur alia fententia Recentiorum , quod ob- 10 am vult . Nam
illudetia virtus
m fati iuftiti
sfaction em prop teriniuri
æ poſt bonum am ex moti
ſuoatum
pecc
iectum formale pænitentiæ fit bonum com compenſationis, & tamen eadem iuſtitia ante fa- uo
penſacionis. & tam iniuriam poreſt ex eodem motiuo formali
16. vitare illam : quia nimirum motiuum formale eſt
Mbelepan fiftereimidhehottum.compenfa imuriam ,ne tollatur aequalitas,& facta
tionis : itaque præcipuus actus huius virtutis eſt ponit compenſationem ,vt ponatur etiarnini
æquuri
alia, 1

yellecompen ſati
ſare, feu pro off
sfacere Deo erg eod mod philoſophand videtu
en- tas, o em o um r
fa,propter bonum ,quod inuenit in hoc, quod eft de pænitentia.quæ poſt peccatuin vult fatisfa
compenſare,ſeu ſacisfacere. Ex quo inferunt,non etionem , & compenſationem , quia nimirum per
poſle dari actum huius virtutis abſolutum ante compenſationem ponitur aliquo modo æqualitas
peccatum , quia qui non peccauit non poteſt vel- inter Deum ,& hominem; quare eadem virtus po
Ic efficaciter & abſolutè bonum compenſationis terit etiam ante peccatum velle illud vitare , ne
pro peccato . Inferunt item ,non elici ab hac vir æquacomp bon
cute actum doloris,vel retractationis circa pecca- tollaeaturper
poſt litaenſa
s , quæ em totu
tioneſt intemndit : ad, quod
urum quid
ta præterites quia ille actus non poffer habere pro enim aliud bona eſt illa comp enſatio ,nifi ad hoc
motiuo formali bonum compenſationis pec quantùm fieri poffit , non habcat ra
cata quonab
d Deu
eni præterita non opponuntu compen: ſation
m r i tio iles,
m rationem conquerendi de homine,
fururæ ,imò neceſſaria funt, vt pofteà ſubſequatur ſeu ve reſtituatur æqualicas vera inter Deum , &
aliqua compenſatio ; quare fi hæc virtus deberet hom
de illis decernere ; potiùs debuillet velle , quod ine
te pecc ,non totu
m? quod
atum m poſſ
vt reſt itueumus , fedmvtvelle
ndum etia confan
er
fuiflent vt fuiffet occafio ponendi compenſatio- uandum : ficut eadem medicina præuenit , ne læ
nem ,quam ſolam hæc virtus formaliter vult.Cæ rep
terùm dicunt pænitentiam ex affectu circa com- daturndoſanilæſtas,
qua & ;pro
a eſt eadatem etiarni
& cur
illaamcurataranon
amciti re,
penſationem imperare retractationem , & dolo- lædere amicum , & reconciliari etiam cum illo,
rem elicienduin , non à fe,fed ab aliis virtutibus,
ſcilicet, à charitate, à fpe, à religione, & ab aliis : pofttibu
habi quams. læſus eſt , quod idem inuenias in aliis
cligit enim pænitentia illos actus doloris, & re- Dices, pænitentiam non reſpicere fuam mo
tractationis,vt media ytilia, & neceffaria ad ſuum tiuum ita abſtractè , & latè; ſed potiùs effe in hoc 19 ,
finem conſequendum , nempe ad compenſatio- ſimilem gratitudini, quæ non poteſt habere actú
nem ,& ſatisfactionem pro peccatis :quod eſt pro- abſolutum ante accepta beneficia; quia nimirum
prium obiectum pænitentiæ , & à quo accipit ſuf- ſolùm mouetur à bonitate illa, quæ eſt in recom
ficientem diſtinctionem , qua differat à reliquis penſandis beneficiis acceptis,feu in ſatisfaciendo
virtutibus .
illi iuri,ſe
benefiucus moreat
titu,vtlo hab , que
ali ali benomp
quamm exrec efienſ
cioati
hao
17 . Hæc ſententia fic explicata difficilis apparet: nā bet
Dificultas in priinis inducit vircutein pænitentiæ ,quæ nun- nem ; qui titulus non eſt ante beneficia , & ideo
buius fen
sentie quain peniteat,& doleat de peccatis : quod ſanè gratitudo non habet motiuum proprium ante il
videtur contra omnium mentem , qui præcipuum la. Sic etiam hæc pænitentiæ virtus non habet
pænitentiæ actum cogitát eſſe pænitere, & dolere, pro motiuo formali æqualitatem cum Deo vt
Ita Magn us Greg
epiftoriu homif.34.in Euangelia, & cumque ; ſed honeſtatem , quæ apparet in recom
Gregor. lib.9 .regiftri .39. sPænitent ia inquit) pec-
( oft penſ ando peccato naſcitur enim etia
, m Deo ex
cata præterita plangere , et plangenda iterum non peccato ius aliquod , feu titulus nouus moralis ad
committere. Ecce actus ipſe plangendi,ſeu dolen- expectandam recompenſationem à peccatore, qui
di , pænitentia formaliter eſt. Hieronymus in titulus non erat ante peccatum,& ideo ante pec
Pfal.118.circa illa verba, Exitus aquarum deduxe
Hieronym . yunt oculi mei, &c. Vera eft ( inquit ) pænitentia ſolutumnon
catum potera
, quia hæc virtus
nont habeba habere
t motiu actum um
um propri ab,
iugiterflecibus commiſſa diluere, & abluta non ite- ſcilicet , honeſtatem fatisfaciendi illi titulo : in
rare. Auguſtinus lib.2.quaſtionum ad Simplicia diffnum
ert hæc virtus àvult
iuſtitia, titulus eni
Auguſtin . num ,quaft.2. Opus, inquir,pænitendieftcum repe- quo
ius alie , cui iuſtitia fatisfac ere , idemm feu
eft
ritur voluntas mutandi cum animi dolore. Ambro
fius ferm . 1. Quadrageſime relatus in cap. 39. de ante,
ligat ad noniniur
& poſt fura , &enim
; idem
iamndum aliendum
iusitue
ad reft num ób
: at
Ainbroſ. pænitentia d . 1. Pænitentia vera eſt dolor cordis, verò ius Dei ad ſatis facti onein pecc ator is oritur
& amaritudo animapro malis, qua quiſque com- præcisè ex peccato , ſicut ius ad gratitudinem ori
mifit. Ideo Auguſtinus relatus etiam in cap. Non
fufficit, câdem diſt.dicit,fatisfaciendum Deo effe turContra ex beneficiis.
præcisèhoc tamen adhuc videtur vrgere , quod
Auguſt. per pænitentia dolorem . & clariùs Magifter in magis ad rem videatur eſſe exemplum iuftitiæ , 20 .
4.
Magift.ſen. d.14.pænitentiam ſic definit , Pænitentia eft vir-
tens.
quàm gratitudinis. In gratitudine fanè ita eft ,no
tus,qua mala commiſa cum emendationispropoſito uum oriri ius ex beneficiis ad compenſationem ,
plangimus, & odimus, Vides , ipſum actum dolo- quia antea nullum omnino præerat : at verò in
ris,& reſipiſcentiæ effe actum proprium pænité- pænitentia aliter res fe habet ; iam enim ante of
tiæ: imò idco à Lactantio ,& aliis pænitentia for . fenfam crat ius , ne offenderctur, & illud idem
videtur
 12 De Pænitentia ,
videtur effe ad compenſationem , li offendatur:
ablato enim illo priori iure,non reſtat ſecundum : licet experi poffit etiam propier aliud,fcilicet, ad tionis bo
Nam fi Deus non haberet ius , ne offenderetur;
nec poſt offenſam quidem haberet ius ad ſatisfa-
étionem :ficut ſi Petrus non habet ius ad ſuum pal-
lium, ne illo priuetur ; non habebit poft illud
ablatum,ius ad reſtitutionein : & ficut ex ablatio-
ne pallij oritur ius ad reftitutionem , non quidem
nouum iusin rigore , ſed ius ad aliquod nouum:
ita etiam Deus ante offenfam habebat ius ne of-
fenderetur, & illud idem elt poſtea ius ad fatisfa-
&tionem pro offenſa; quare licut illud ius Petri
reſpicitur ab eadem virtute iuſtitiæ ante , & poft
ablationem pallij:ita hoc ius Dei reſpici poreſt ab
eadem virtute ante, & poſt offenſam .Quod idem
reperies in aliis habitibus : amicus enim habet ti-
tulum , ne offendatur,& poſt offenſam habet titu-
lum ad fatisfa&tionem , quod vtrumque reſpicit
amicitia, quæ cadem inclinat ad vitanda amici
offenſam , & ad fatisfaciendum etiam ei poft of-
fenfam , quod etiam iidein Aduerfarij fatentur de
charitate , que reſpectu Dei cadem inclinat ad
vtrumque; ergo codem inodo dicendum erit de
virtute pænitentiæ :quæ quidem in hoc non po
telt efle fimilis gratitudini ; quia gratitudo, vt di-
xi,non ſupponitante beneficia aliquod ius , ſedex
ipſis beneficiis naſcitur primum , & adæquarum
ius benefici. Magis ad rein poteſt poni exem
plum contrarium in ipſa gratitudine , que eadem
curat non offendere beneficum , & fatisfacere
etiam illi
pro offenſis; gratitudo enim ad vtrum-
que inclinat: erga ius , qaodhabet beneficusad
nouam ſatisfactionem poſt offenſam , non differt
ab illo , quod habebat ante offenfam ne offende-
retur. Vtrumque enim naſcitur ex bencficiis col-
latis,& ideo verumque,ſeu,ve melius dicam ,idem
in ordine ad diuerfos effectus , refpicitur ab ea-
dem gratitudine. Sic ſe habet Deus, qui ratione
fuæ perfectionis, ſuorum beneficiorum ,& c. habet
ius ne offendatur à nobis , & ad fatisfactionem
etiam poſt offenſam : & ficut non eft neceffaria
noua virtus ad illud ius,quod videtur naſci de no-
uo in bencficio aduersùs ingratum pro offenſa,
ſed eadem gratitudo fufficit ad compenlandum
illud ius ; ita non erit neceffaria noua virtus ad
1
compenfandum nouum ius , quod videtur nalci
in Deo ad ſatisfactionem hominis pro offenſa ,
ſed eadem , quæ priùs reſpiciebat ius Dei , ne
offenderetur , poterit refpicere hoc fecundum
jus: 4 autem lit hæc virtus, poftea videbimus.
Hæc ergo reddunt difficilem ſententiam illam
quid tamen de ea ego fentiam , explicabo ſectio-
ne ſequenti.
SECTIO III.
Bonum compenſationis pofſe terminare forma.
liter actum virtutis. vbi , An ea virtus
habere debeat affectum erga peccatum pre
teritum .
21 . N ſententia illa Recentiorum aliquid placet , &
aliquid diſplicer. Negare itaque non poflum ,
quod bonum compenſationis,vttaleeſt,poffit elle
obiectum formale alicuiusactus honefti per quem
tale bonum intendatur propter ſe. Addo tamen ,
aliud eſſe obiectum focinale pænitentiæ , quæ
ponitur ſpecialis virtus. De primo dicam in hac
{ectione;de ſecundo ſectionc fequenti.
Fatcor itaque, bonum compenſationis expeti- quod habebat læſus ante offenfam , neoffendere la posterio
bile eſſe propter ſe per actum honcſtum : nam Compar.
deftruendum peccatum , feu ad elaruendam , & eft per
reſtituendam æqualitatem cum Deo , quæ per experiba..
peccatum fuerat læſa : poteft tamen proprer le
etiam expeti. Ad quod deſeruire poteſt exem
plum ſupra adductum de motiuo formali grati
tudinis ; imòetiam ex ipſa virtute iuſtitiæ , & eius
motiuo argun entum deſumi poteſt. Nam grati
tudo reſpicit honeftatem , quæ appareat in com
penſanda gratia accepta, itauit ille , à quobonum
habui , habeat viciſſiin bonuin à me : quod com
plexum amabile eſt, & experibile propter le : co
dem autem modo amabile videtur , & laudabile,
quod ille, qui habuitmalum offente à me,habeat
item à me bonum obfequij , & fummillionis,
quod eſt compenſaremalum irrogatum cum bo
no ; ergo hoc etiain erit obiectum honcſtc expe
tibile & amabile.
Nec obſtat differentia , quam adduximus inter 22 .
gratitudinein pro beneficiis, & compenfationem
pro offentis : fatemur enim , in bencfactore ante
beneficia non præcedere jus aut titulum ad retri
butionem , ficur in offenfo etiam ante offenfam
præcedit iusneoffendatur, vt dicebamus : quod
ius exigit etiam ,vt fatisfiat ci pro offenta , negari
tamen non poteſt, poſt offenſam generari nouum
fiue ius fiue titulum ad compenſationein, ratione
cuius, etiamſi ceffet ticulus præcedens, erit hone
fta, & laudabilis compenſatio ,quæ honcſtas pofcit
formaliter attendi ab aliquo actu virtutis.
Ad hoc explicandum deſumiporeſt , ve dice 23
bam , algumentum ex ipſa iuſtitia; quæ quidem
refpicit ius læti , quod ius etiam ante lælionein
dabatur,vt non læderetur , & poft iniuriam idem
ius cxigit ſatisfactionem .Adhuc tamen poſt iniu
riain oritur nouus titulus ſufficiens ad honelta
tein compenſationis , etiam cellante priori iure.
Quod quidem à poiteriori conſtat manifeftè : Si
enim ille , qui paflus eſt iniuriam ,lue in pecunia,
fiue in honorc, condoner , & liberet debitorem
ab obligationereſtituendi,& fatisfaciendi : chat
quidem neceffitas,& obligatio iufticiæ ad fatisfa
ciendum ; adhuctainen honeftuin , & laudabile
erit,fi velit,qui læſit,ſatisfacere,ſeu aliquid dona
re,vel honorare,pro re ,vel honore iniuftè ablato.
Honeſtum enim eft,& laudabile , quod ille, qui à
te,vel tua cauſa paffus eſt damnum ,à re etiair,bo
nuin cófequatur:quæ honeftas, & quod motium
non erat ante iniuriam,ſed ex damno accepto ori
tur titulus nouus ad honeftandam actionem , quâ
velis illum bonis, vel honoribus augere. Vides,
ibi diſtingui inoriuum iuftitiæ ab hoc alio mori
uo : illud eniin fundatur folùm in jure ſtricto ,
quod habebat,& haber læſus; atque ideo fi cedat,
aut condoner, non eſt neceffaria fatisfactio ad in
tentum iuſtitiæ : hoc verò alteruin oritur de no
uo ex damno accepto,& perſeuerat quantumcum
que læſus condonet & cedat , & neceffaria eft ex
hibitio obſequij ad finem hujus vircutis, ficut ti
tulus benefactoris ad gratitudinem naſcitur ex
beneficio ; & perſeuerat, quantumcumque bene
factor renuntiet, & condoner : femper enim ma
ner honeftum , & laudabile gratiam referre illi , a
quo gratiam accepiſti, iinò neceffarium ad inten
tum gratitudinis. 24.
Similiter ergo in offendente poſſumus confi- In oftenden
derare duplicem titulum ad fatisfaciendum pro te duplex
offenfa. Prior oricur ex iure ſtricto , vel lato, titulus ad
tur; offenfa .
 Diſput. II. Sect. III.
be tur, idem eniin ius exigit ſatisfactionem poft of-
fenſam : tendit enim folùm ad æqualitatem mo-
ralem conſeruandam ; hoc eft, vt non poffit vnus
iuſtam , & rationabilem querelam aduerſus alium
habere. Vnde hoc motiuum , & hic titulus fi of-
fenſus condonet , & remittat, non reddit necefla-
riam compenſationem ad intentum ſuum ; nam
co ipſo polita eſt æqualitas moralis, & qui offen- quod vult : impoſſibile enim cſt amare aliquid,
dit,non eſt , quòd ampliùs tendat neceſſarid ad quia bonum ,& non amare eciam cius bonitatem ,
placandum offenſum ,cui iam nihil debet. Pofte- quæ eſt ratio amandi: conſequens eſt, ve voluntas
rior verò titulus naſcitur ex ipſa offenſa, quæ co
ipfo,quod pofita fic,reddit honeſtam , & laudabi-
lem exhibitionem obſequij, & compenſationem
aliquam, quia honeſtuni, & laudabile eſt procu-
rare,vt qui à temalum accepit accipiat bona: quæ
honeftas ante offenfam haberi non poterat ; ſicut
nec honeſtas gratitudinis ante beneficium acce-
ptum : & pofita etiam condonatione offenſi,ad-
huceſt necellaria exhibitio obſequij ad intentum ,
quod erat, ve qui à te habuit mala, habeat etiain
bona.
‫ܙܐ‬. Ex hoc autem infurgit difficultas , quomodo
Peccatum
an ametur
poffit elle motiuuin honeſtum illud, cuius hone-
ſtas includit peccatum ,'vel offenſam præteritam.
ab eo, qui Sienim honeftas hæc confiftit in bonitate com-
Amat com
penſationis,vtcompenſ
penfationem intrinfecè atio eſt; ergo componitur
pro peccato. ex iis,ex quibus componitur compen-
ſario vt talis eſt. Compenſatio autem ve com-
penſatio includit offenlam præteritam , & actio-
nem præfentem ,qua ponitur obſequium ,vt is,qui
à me malum accepit, accipiat bona , & obſequia :
ergo virtus illa,quæ afficitur formaliter erga hanc
pulchritudinem , & honeſtarem , necefle eſt, quod
afficiatur erga vtrainque partem illius complexi,
altera enim fola prove condiſtincta ab altera non
eſt compenſatio adæquatè,ſed dimidia pars com-
penſationis.
26.
Explicatur difficultas,quia ille,qui vult bonum
compenſationis,vt tale bonum eſt,velvult folùm
obſequium præſens, provt contradiſtinguitur à
præteritione offenlæ ; vel vult vtrumque. Si ſe.
cundum ; ergo vult præteritionem offenſæ : nam
velle complexum , vi complexum , eft velle, quod
exiſtat,vel exftiterit vtraq; pars; ergo vult vtram-
que partem illius complexi. Si verò dicatur pri-
mum ; ergo non vult bonum compenſationis :
namn obſequiuin præſens, ve contradiftinctum ab
offenſa præterita, non eſt compenſatio : denomi-
natur enim formaliter compenſatio ex eo , quod
ponatur poſt offenſam : vnde fi offenfa non pre-
celüiffet , manere poffet totum obſequium præ-
fens,abſque eo quod elle compenſatio pro offen-
fa: ergo qui vult illud , propter honeftatem com-
penſationis , non vult folum obſequium præſens;
fedprovt denominatur compenſatio ab offenla
præterita: hoc autem non poteſt velle,niſi volen-
do offenfam ,vt præteritam ,quam non poteſt ho-
neſtè velle; ergo de primo ad vltimum , compen-
fationis bonum non elt obiectum honeſtè expe-
tibile.
27 . Dices, eum , qui vult bonum compenſationis,
non velle , ſed ſupponere peccatum præteritum ,
coque ſuppolito ,velle obſequia ad compenſandú :
quare ex illis , quæ compenſatio ve compenſatio ius
includit , vnum ſolum vulc , & alterum fupponit
compenſationem
honeſtas confiftit in exhibitione obfequij pro
iam policum ? Sed concra ,quia quidquid fit de il-
lo , quod vult , difficultas maner de motivo, pro-
prer quod vult : nam licèt ſolùm velit obſequia
nondum poſita; motiuum tamen valendi hæcob-
fcquia ,non funt ipſa obſequia ſecundùm ſe , ſed
P. Ioan. de Lugo, de Pænitentia,
13
honeftas, & bonum compenſationis: fi enim pec
carum non præceffiffet , dari poſſent hæc eadem
obſequia,ſed non haberent honeſtatemcompen
fationis: ergo motiuum formale aliquid aliud in
cludit præter obſequia: cùm ergo affectus volun
tatis non folùm feratur ad id ,quod vult; fed mul
tò magis ad motiuuin formale,ſeu ad id , propter
faltem in obliquo,feraturſuo affectu,tanquam ad
moriuum amandi , ad compenſationem vt com
penſatio eft,cuiusbonitas propria,vt vidimus,ali
quid aliud includit præter obſequia volita , quod
quidem nihil aliud poteſt eſſe ,nifi peccatum præ
teritum .
Reſpondent aliqui primò , concedendo quod 28.
motiuum illius actus includat partialiter peccatú
præteritum propter argumentuin factum :negant
tamen, quod voluntas illud amet etiam partiali
ter: neque enim omne, quod mouet ad amorem ,
amatur: nam promiffio, feu obligatio voti mouet
ad volendum exequi,quodpromifi,& tamen pro
millio ,vel obligatio non amatur. Sic ergo pecca
tumpræteritum mouet ad volendum obſequium
præſens, quamuis ipſum peccatum nullo inodo
ametur,ſed odio habeatur.
Hæc refponfio facilè impugnatur ex dictis, 29 .
nam licèt aliquid pofſit mouere ad amorem alte
rius obiecti quaſi extrinſecè,abſque co quod ame
tur : non tamen poteſt inouere ve motiuum in
trinſecum,ſeu vi bonitas ipſa,quæ obiectum red
dit formaliter bonum,& amabile,quin ipſa boni
tas amecur; nam obie&um voluntatis non eſt bo
num vtcumque,aut materialiter ; ſed bonum for
maliter ve bonum : ergo bonitas ipſa terminar
formaliflimè affectum , & amorem. Sicut actus et
iam odij non poteſt terminari ad maluin , quin
terminetur etiam ad malitiam , & eam odio ha
beamus; ergo actus,quo volumus compenſationé
propter bonam compenſationis, debet reſpicere
bonitatem illam , non folùm vt motiuum , ſed vt
id,quod formaliter amatur: atque ideo deber ter
minari parcialiter ad peccatumpræteritum , quod
partialiter componit compenſationem , quatenus
compenfatio eſt.
Nec obftar exemplum vori , & obligationis : 30 .
nam fi ex illis etiam conſtituitur intrinfecè ho
neſtas, & bonitas exequutionis ; eadem erit de il
lis difficultas, argumentum enim hoc commune
eft ad multas materias , vt poftea dicam . Si verò
bonitas non componitur ex illis intrinſecè, non
erunt exempla ad rem noftram, in qua fupponunt
bonitatem conſtitui partialiter ex peccato præ
terito .
j ?.
Ideo reſpondent ſecundò, concedendo volun
tatem amare compenſationem ſecundum totum ,
quod includit: negant tamen , quod bonitas , vel
honeftas compenſationis debeat intrinſecè inclu 1
dere peccatum : ſatis enim eft , quod illud conno
ter extrinfecè tanquam obiectum : intrinſecè verò
incladat conſcientiam peccati præteriti , quæ fi
mul cum obſequio præftito conſtituit adaquati
in ratione compenſationis, cu
peccato in conſcientia exiſtente .
32 .
Hæc etiam reſponſio non ſatisfacit: quia licèt Compilatio
conſcientia peccati præteriti compleat aliquam an includes
honeſtatem proximam compenſationis ; negari peccarum
tamen non poteſt , quin ante illam præcedat ex prateritum ?
B parte
 14 De Pænitentia .
parce ipſius obieéti bonitas radicalis , fiue funda-
inentalis in ipſa compenſatione obicctiua , quæ
bonitas pollic honeſte amari:ideo enim polita
conſcientia peccati,bonum eſt compenſare; quia
ipfametcompenſatio, ſeu, quod ille, quihabuit
malum à me , habeat obſequium , ex le bonum
cft, & amabile: ficut licèt notitia indigentiæ , &
paupertatis alicuius neceſſaria lit,vt cgo habeam
actuinmiſericordiæ , quo velim eleemofyná pro
prer eius bonitatem : fed tainen eleemoſyna ipſa,
ſeu quod proximus indigés accipiat aliquid à me, lo affectuametur. Semper enim debetpræcedere
& fubleuetur,ex ſe eft bonum , & amabile, & ad ex parte obiecti aliquod fundamétum illius ama
hoc requiritur notitia paupertatis, & indigentix, bilitatis, alioquin omnia obiecta ellent co modo
vt pollun velle illud bonum ,quod in ipſo obiecto
inuenitur antecedenter ad ineam ſcienciarn .
33. Porrò,in iplo obiecto, prove contradiſtingui-
tur à conſcienția peccati,apparere bonitatem có-
penſationis amabilem ; conſtat à poſteriori. Pri.
mò,quia ,fi aliquis ignorans,le peccaiſe, exerceret
ſe in actibuspiis elccinofynæ ,ieiunij,carnis ma-
cerationis , & fimilibus ; poſtea agnuſcens , &
aduertens ſua peccata præterita , poterit gau
dere , quod per illa obſequia Deo exhibita com
penſauerit aliquo modo, licèt ignorans , pro ſuis
peccatis : tuncautem illa compenſatio non ha-
buit ſuam honeſt atem ex conſcientia peccati,
quæ tunc non erat; ergo adhuc antecedenter ad
conſcientiam peccati,apparet hopeftas aliqua có-
penſationis obiectiuæ ,de qua gaudeat honeſtè
homoin illo caſu.Sicut poteſt etiam Petrus , qui
heri obſequium præfticit Ioanni , gaudere hodic
de illo obſequio ,li hodie ſciat, (id ,quod antea , &
heri ignorabat ) ſe neſcientem magno aliquo be-
neficio ante paucos dies fuiffe ab eodem Ioanne
affectum ; nam licèt heri non operatus fit Petrus
ex motiuo gratitudinis , neque cum ſcientia be-
1 neficii: pofuit tamen id,quod gratitudo amat,ſci•
licer,benefactorein aliquid boni viciſlim accipe-
re ab eo,qui beneficium acceperat.
34 .
Secundò hoc ipſum clarè probatur , quia po
i teſt aliquis, qui fibi peccari conſciusnon eſt, ada
huc fub conditione velle bonum compenſatio-
nis,& ad hunc finein ieiunare,dare eleemofynam ,
& in aliis operibus piis ſe exercerre ; ve li fortè
peccauerit compenſet pro offenſis. Tunc aurem
non amat certè honeſtatem, quam compenſatio
accipit à conſcientia peccati ,cùm eiuſinodi con-
ſcientiam non habeat: ergo inuenit aliqua aliam
bonitatem compenſationis,quain ſaltein ſub con-
ditione poſſit amare: nam bonitatem , quæ delu-
mitur ex conſcientia peccati nec etiam ſub con-
dicione poreſt tunc amare :non enim dicit : Volo
ieiunare, propter honeſtatem ,quam ieiunium ha-
ber,li habco conſcientiam peccati; quia cùm non
habcat talem conſcientiam , non poteſt mouere
illa bonitas,quæ hic,& nunc eſt impoſſibilis : ſed
vult ieiunare propter boniratem ,quam haber hoc
ieiunium ,fi fortè præcellitpeccatum : crgo boni quo amas Petrum , verbi gratia, quia ſapienselt: amarcodem
tas, quæ nan depender àconſcientia , ſed ab ipſo nam licèt eodein actu ames etiam bonitarem fa- tatem ,ac ip
peccato ,eft,quæ amatur ſub conditione peccati .
Ex quibus à fortiori refellitur alia reſponſio:
dicunt enim tertiò , motiugin illius virtutis , non
conftitui partialiter ex peccato præterito ;neque
etiam eſſeſolum obſequium ſecundùm ſe ;ſed ob-
ſequium ve volitum per calem actum voluntatis
honeftum ,qui ſupponat ellentialiter cognitionem
peccati: non enimrepugnat,quod ille actus com-
ponat partialiter matiuum formale ſui ipſius, &
quod velit obſequium propter bonitatem , quam
habet ve yolitum per illum actum , qui ſupponit
effentialiter peccatum præteritum . Hæc tamen
reſponſio, vt dixi,patitur caſdé difficultates, quas Compenſa
præcedens : nam li in obiccto debemus inuenire sionis bonů
aliquam bonitatem antecedentem , & independe- altum,quo
tem a conſcientia peccati;quantò magis debet eſ- illud volu .
ſe bonitas contradiſtincta ab ipfo actu volunta- mus.
tis,quo amatur; & propter quam amatur ? Adde,
inintelligibile, & inexplicabile ſemper manere ,
quomodo poſlic voluntas affici ad obiectum pro
prer ſolain bonitatem ,quam habet ex co,quod il
fundamentum
amabilia : illud autem non eſt ob
ſequium ſolùm fecundùm ſe , fed ex ſuppoſitione
peccati; ergo illud etiam eſt motiuum : nam mo
tiuum eſt id ,quod ex parte obiecti mouet volun
catem ad habendum hunc actum amoris, ad quod
non poteſt moueri ex obiecto prove amato per
ipſum amorem.De hoc tamen dixi larè in tractat.
de actibus humanis,
Ad hanc ergo difficultatem aliter olim reſpon 36.
3
di circa obiectum juftitiæ vindicatiuæ ,in qua ca
Peccatum
dem omnino eſt difficultas:Deus enim volenspu an includo .
nire peccatorem ex affectu iuſtitiæ vindicatiuæ tur in ob
habet etiam pro obiecto formali honeftatem pu- setto volito
nitionis :quæ quidem bonitas ex parte obiectinó per inftitiž
eſt ſola bonitas tormenti ,quod Deus vult inflige- vindica
nam .
tia
re, fecundùm ſe; nam illud tormentum ,ſinó præ
ceſliſſerpeccatum ,non haberet bonitatem puni
tionis: fed includit tormentum , vt malum illius,
qui peccauit , atqueadco includere videtur pec
catum ipſum præteritum : illo enim non polito,
manerent omnia alia, & non eſſer punitio ; ergo
Deus volens bonitatem illius pænæ ,provi eft pu
nitio, vult aliquo modo peccatum præteritum ,
quod eſt pars illius complexi obiectivi,erga quod
afficitur.Ad hoc ergo argumentum , quod in aliis
criam multis materiis fieri poteft, dixi conceden
dum efle,quod Deus habeat aliquem affectum er 1
ga totum illud complexum ,atque ideo ad omnes
eius partes ,non ad lingulas ſcorlim ,ſed prove co
iunctæ cum aliis componunt illud torum , quod
eſt punitio,quod totum habet bonitatem ,& ama
bilitatein ſpecialem : pulchrum enim eft, & ama
bile,quod peccator puniatur, & propter illā pul
chricudinem , quæ Deo placet , vult ponerc tor
mentum ,quod cum peccato iam pofito, Deo non
volente,facit,quod reſultet illud totam pulchrú,
& honeftum . Ex hoc tamen non ſequitur, quod
Deus amet,vel gaudeat ſimpliciter, & abſolute de
peccato præterito; ſed quod habeat etiam aliqué
affectum erga illud : non enim eſt necefle , quod
qui vulc , vel amat aliquid propter bonitatem
ſpecialeın ipfius, eodem modo , & eodem genere
affectus amet bonitatem ipfam , quæ mouet ad
amorem . Exempluin habes in affectu amicitiæ , Voluntas no
pientiæ, quæ reddit Petrum bonum ,& amabilem : fum bonum. C
nonaffectum
& habestamen
, qualemergahabes
ſapientiam Petri amorem
erga ipſum Decrum :,
hunc enim ainas affectu amicitiæ; lapientiam au
tem non amas affectu amicitiæ: amas quidem Pe
truin affectu amicitiæ proprer bonitatem ſapien
riæ ,quam amas etiam non affectu amicitiæ; fed
alio affectu inferiori iuxta eius capacitatem , quia
fapientia non eft capax,ve terminet affectu amni
citiæ. Sic etiam Deus amat affectu amicitiæ ho
miné iuſtum propter iuſtitiam , & gratiam , quam
haber;
1
 Diſput. II.
w/4 habet ; ipſam tamen gratiam non amat affectu
Sonü amicitiæ,ſed alio inferiori, cuius gratia ſit capax .
Audat Quamuis ergo non pollit affectus amoris termi-
- quo
Foly , nari ad rem amatain , quin fimul terminetur ad
bonitatem formalein ,.quæ reddit obiectum ama-
bile; non tamé oportet,quod bonitas ametur eo-
dem modo,quo obiectuin, ſeu res ipſa bona ama-
tur : poteft enim aliqua bonitas taliter reddere
ſubiectum bonum ,vt reddatur amabile alia ama-
bilitate ſuperiori , quam bonitas ipſa participare
non poffit ;quia non habet illam , vi quod, ſed vt
quo. Sic etiam dignitas Regia reddit venerabilem
Regem , & dignum cultu duliæ hurnanæ; & tamé
ipfamet dignitas non eft venerabilis eo genere
cultus: nam licèr ego meritò,& prudenter poſſim
me ſubunitiere Regi; non tamen poffum pruden- ' partes illius pulchritudinis, fed folùm affectum
ter me ſubmittere dignitati Regiæ, quæ cùm non
lit natura intellectualis; non eft excellentior, ſed
inferior me ; & ideo licèt reddat Regem venera-
bilem,& dignuin cui ego me ſummittam,ipſa ta
men non eft ,vt quod, fed folùın vi quo venerabi-
lis illo genere venerationis.
37. Similiter crgo peccatum præteritum poteſt
นื่อง conſtituere partialiter honeſtatem , & bonitatem ,
to
lito
quâ redditur amabile ,& volibile tormenrum prę-
ſens propter bonitatem punitionis ; licèt ipſum
peccatum præteritum non fit amabile codeni ge
pere affectus , quia illam amabilitatein habet lo-
lum partialiter ve quo ,non vt quod: fateor,affectú
illum terminari ad tormentum , quia bonum eſt,
& ad eius bonitatem , & hanc etiam aliquo modo
amari , quia non poteft amari bonum vc bonum ,
quin ainetur eius bonitas, vt ſupra probatum eſt:
non tainen amaturpeccatum præteritum , ficut
amatur tormentum præſens propter bonitatcm
iphiprouenientem partialiter à peccato præterito.
Nan tormentum præſens amatur ſimpliciter, &
abſolutè per affectum abſolutum quo Deus abfo-
lutè vult ponere illud tormentum propter boni-
tatem punitionis : ipfam tamen bonitatem puni-
cionis non amat Deus ſecundùm omnes eius par-
tes affectu abſoluto ,led affectu fimplici, & com-
placentia,ſeu velleitate quaſi conditionata.Itaque
priùs quàm fiat peccatum , obiicitur Deo bonitas
punitionis iuftæ, & placet Deo illa bonicas ; non
tamen poteft Deus illain abſolutè velle,vel inten-
dere propter inconuenientia , quæ fecum affert,
ſed folùm poteſt habere fimplicem complacen-
tiam , & affcctum circa illam , quæ explicatur per
voluntatem quamdam conditionatam ,quafi dicat
voluntas: vellem hoc compofitum , & hoc bonum
iuſtæ punitionis,niíi afferret inconuenientia. Si-
militer poftquàm factum eſt peccatú , videe Deus
ex illo ſequi bonum iuftæ punitionis: 1109 tamen
Angaudeat poteft ideo gaudere fimpliciter , & ablolutè de
peccato Ada, peccato præterito ,fed folùm per fimplicem com-
propter bonié placentiam , & affcctum : provt de facto Ecclefia
Redempti» gaudet non abſolutè, fed affectu simplici de pec-
nis inde fe.
cutum ? cato Adæ propter bonú Redemptionis per Chri-
ftum inde ſequurum , quem affectum explicat il-
Ofic. Eccl. lis verbis : 0 certè neceſarium Adæ peccatü, quod
Chriſti morte delendum erat : O felix culpa,qu& ta-
lem , ac tantum habuit Redemptorem . Vult ergo
Deus abfolutè tormentum peccatoris propter bo-
nitatem iuftæ punitionis, quam non vult abſolu:
tè quoad cmnes cius partes,fed amat affcctu fim .
plici, quia illa bonitas propter inconuenientia in-
trinſeca, quæ includit, non eſt capax terminandi
affectum abfolutum , fed folum conditionatum ,
quo vellet illud concretum quod omnes eius pau,
P. loan.de Lugo de Pænitentia.
Sect. II . 15
tes , fi non afferret inconuenientia propria pec
cati .
Eodein ergo modo in noftro cafu dicendum 38 ,
eſt, peccarorem velle polle bonum compenſatio
nis poſt peccatum , per quem affectum vult qui
dem abſolutè obfequia Deo exhibenda propter
bonitatem ſpecialemn compenſationis : quam qui
dem bonitatem amat etiam peccator, ſed non ab
ſolutè quoad omnes eius partes ſed affectu fim
plici. Placet enim ex ſe pulchritudo quæ apparet
in compenſatione pro peccato ,& offenſa : ſed lic
ut ante peccatum non poſſumus illud bonum ab
folutè velle, & defiderare propter incóuenientia,
quæ habet; ficnec poſt peccatum poflumus labe
re affectum efficacem & abfolutum circa omnes
fimplicem circa peccatum præteritum, vt partem
illius bonitatis, & hoc ſufficit,vtpropter illam bo
nitatem ,quam amamus eo modo, quo poffumus,
amemus abſolutè alteram compartem ,quæ ſolum
deeft,vt reſulter totum illud compofitum , cuius
bon itatem amamus .
Dices,nemo poteſt eligere efficaciter medium , 39 .
quando finein ipſum non vult efficaciter , ſed af- medium an
fectu fimplici : ergo nec potçſt amare efficaciter pofsi effii ca
citert elig
obiectuin bonum propter bonitatem , quam non es finē,
amat efficaciter ,fed folùm fimplici complacentia: propt
non effica cia
Reſpondeo retorquendo argumentum : quia imò ter intenti?
aliquando eligimus medium abſolutè ad finem,
quem ſolum volumus fub conditione: verbi gra
tia ,qui vult habcre fecum medicum , & medicinā,
vt li in morbuin inciderit , recuperet fanitatem ;
vult abfolutè medium & tamen finem ,hoc eft,re
cuperationem ſanitatis , vult ſolùm ſub conditio
ne; imò medium ipſum poteſt abſolutè eligi , li
cèt eius vtilitas non ametur abfolutè , fed condi
bionatè ; vt fi quis dubius de vtilitate herbæ ad
curationem , velit eam emere , vt fi compererit
poſtea eſſe vtilemn, poflit eam libiapplicare . Si
militer poteſt amare aliquid abfolutè propter bo
nitatem ,quam amat fub conditione, volendo ab
folutè ieiunare ,vt fi fortè peccauerit antea , lit có
penfatio aliqua pro offenfa : bonitas enim etiain
conditionate propofita reddit aliquando obiectu
abſolutè ainabile. Sic ergo potcrit , qui ſcit, ſe
peccalle,velle abſolutè ieiunare ,vt fuppofito pec
cato, ( quam ſuppofitionem non vult abſoluto )
reſultet bonum compenſationis:hic enim affectus
ſemper eſt quaſi conditionatus reſpectu peccati :
nain ſicut ante peccatum poflum dicere, volo ie
iunare,& orare, vt fi poftea peccauero , Deus der
mihi ſpiritum compunctionis : ſıc & poſt pecca
tum dico ,volo ieiunare,vt fuppofito ,quod pecca
ui,detur bonuin compenſationis,per quein actum
volo abſolutè ieiunium propter bonum ,quod non
volo abſolutè, fed ex ſuppoſitione , & quaſi ſub
condicione alterius partis iam polirr.
Dicct aliquis; ex hac doctrina foqui per argu 40.
mentum à contrario ,quod quando Deus odio ha- Deus an
bet peccatum hominis , debeat etiam habere af. haheat odio
attentionem
fectum odij non ſolum aduerſus actum volunta ghd preces
tis, quo homo ,verbi gratiâ, vult cibum , fed etiam úis peccatis.
aduersùs notitiam , quam honno habct de præce
pro: actus enim voluntatis ſecundum fe non eller
peccatum , ſi non præcederer notitia prohibitio
nis , à qua notitia completur in ratione mali , &
peccaminof: Deus autem odio haber actum vo
luntatis,quia malum eſt, crgo habet affectum ali
quem odij aduersùs notitiam prohibitionis , quæ
cft pars malitiæ totalis. Conſequens autem vide
B 2 t ‫ܐܐܬ‬
 16 De Pænitentia ,
tur fallum : nam notitia illa fecundum ſe eſt vn
dequaque bona, & amabilis :ergofimiliter pote-
rit Deus velle tormentum ad puniendum pecca-
torem , abſque co , quod habcat affectum ainoris
vllum erga peccatum præteritum .
Reſpondeo negando ſequelam ,quidquid enim
fit de veritate,vel falfitate conſequentis; non ar-
guitur bene ab amore obiecti complexi ad odiú.
Ratio autem differentiæ eft clara:quia amor com-
plexi debet eſſe amor omnium partiumn: qui enim
vult,quod exiſtac totum , vult, quod exiſtant om-
nes eius partes,à quibus non diltinguitur realiter
totum , & quarum qualibet deficiente,non exiſtit
totum . At verò ,qui odio haber totum,nonopor-
tet ;quod odio habeat ſingulas cius partes:fufficit,
quod odio habeat vnam ; nam vna deficiente,non
exiſter totum . Quando ergo odio habeo aliquod
complexum propter malitiam prouenientem à
complexo, vt complexum cſt; non oportet, quod
odiuin terminetur ad fingulas partes : verbi gra .
cià,li nollem limul habere duo officia propter ni-
miam occupationem ,quam afferunt : odium non
terminatur ad ſingula, niſi ſub conditione alte-
rius: eſt enim affectus , quo vellem non habere
hoc officium , li habeo illud,vel è contra:neutrum
tamen ſecundùm ſe reſpuo ,ſed ſub conditione al-
terius.Sic Deo diſplicet complexum ex voluntate
cibi , & notitia prohibitionis propter malitiam
complexi , quam aliquo odio proſequitur , quo
vellet non efle actum voluntatis , Ä eſt no
prohibitionis , vel hanc non elle , ſi eſt voluntas
cibi, ne reſulter illud complexum turpitudinis.
De hoc tamen in tractatu de actibus humanis.
SECTIO IV.
? ille,qui einit librum vult ſatisfacere pro libro , &
Obiectum formale virtutis Pænitentiæ non ef-
ſe bonum compenſationis,ſedaliquid aliud:
vbi,anfitvirtus Theologica?
.
42 Num fupponimus, & duo probanda ſunt.
V Supponimus,dari ſpecialem virtutem Pænie
tentiæ ab aliis diſtinctan . Probandum eſt,Primò,
cius obiectum formale non cild bonitatem com-
penſationis , quam fectione præcedenti diximus
poffe ex ſe terininare voluntarem honeſtam . Se-
cundò ; dari aliud motiuum formalc diuerfum,
quod ab hac virtute ſpeciali reſpici poſſit.
Circa primum , aliqui probant neceſſitatein
virtutis ſpecialis pænitentiæ cx co , quod datur
ſpeciale peccatuni impænitentiæ ; crgo datur
ſpecialis etiam virtus pænitentiæ , cui peccacum
illud aducrfetur. Hoc tamen argumentum non
eſt efficax: nam dicet facilè aliquis impæniten-
tiam non aduerſari vni (olivirtuti,ſed multis:qui
enim non dolet de peccato,peccat contra chari-
tatem Dei , quæ obligat ad tollenda debito tem-
pore impediinenta amicitiæ : peccat contra Reli-
gionem,quæ ex debito rcuerentiæ obligat ad pla-
candum Deum : peccat contra ſtudium debitum
propriæ ſalutis,cui opponitur ſtarus damnationis;
peccat contra alias virtutes, quarum honeſtari op-
ponitur impænitentia ,quæ complectitur has om-
nes malitias. Reſtat ergo, vt ſpecialis virtus pa-
nitentiæ ab aliis diuerſa proberur allignando ſpe-
ciale motiuum honcſtuin diuerfum à motiuis
aliarum virtutum , quod poftea oftendendum à
nobis eſt.
43 , Nunc itaque in primis probemus, bonum illud
compenſationis non cile inotiuum forinalc virtus
tis pænitentiæ : non quia obiectuin illud honeſú
non fit , & potens terminare formaliter aliquam
virtutem ; ſed quia illa virtus , quæcumquc eſſet ,
non videtur habere , quæ de virtute pænitentiæ
communiter dici folent : quod quidem duplici
potiſſimum argumento probari poteſt. Primò,
quia pænitentiæ virtus , ve dixi Scatione præce
denti , potiſimùm eft ad dolendum de peccatis
commillis ,vt ex Patribus,& Theologis ibi often
di: virtus autem , quæ folùm reſpiceret formaliter
bonum compenſationis, non cftad dolendum de
peccatis : illud enim bonum non mouet ad dole
dum de peccato præterito, cùm peccatum præte
ritum non obſtet, imò proſit compenſationi po
nendæ,nam ſine peccato non poſſet elle compen
facio.
Secundum argumentum contra illam fenten 44 .
tiam eſſe poteft q, uia quodcumque tandé babeat Panutensia
motiuum virrus pænitentiæ ; ſed tamen cam ha- non eft,que
bere debet connexionem cum dolore , & odio pec- perlefine
cati ,vt per ſe loquendo non poſſit elle fine illo; dolore de
quis enim dicat,illum eſſe verè pænitentem ; cui peccaro.
non dolet,quod Deuin offenderit ? At iuxta to
&rinam illius fententiæ poffet hoc fieri; quia vir
tus pænitentiæ in eo dicendi modo ſolùm inten
dit formaliter ſatisfacere Deo , exhibendo com
penſationem neceſſariam pro offenſa : non qui
dem ,quia ipſa pænitentia odio habeatpeccatum ;
ſed quia amat bonum compenſationispro pecca
tis,ergo ficut gratitudo per le loquendo non af
fert odium beneficij accepti ; ita virtus pæniten
cix per ſe loquendo non affert odium peccati, ſed
folum amorein compenſationis : ftar enim bene,
me velle omnino ſatisfacere pro debito, & tamen
non dolere de debito illo contracto : ficquiffe
non dolet ,quod contraxerit illud debitum .
Dices , in pænitentia id omnino repugnare, 45 .
quia mediummaximè neceſſariuin ad compenſa
tionem pro peccato eſt ipſan odiú peccati;quare
non poteſt pænitentia velle efficaciter compen
ſationem , quin velit etiam efficaciter dolorem ,
qui eſt potiſſima compenſatio pro peccatis : non
ergo eſt ſicut gratitudo ; quæ licètvelit compen
fare beneficia , non tamen vult odiuin bencficij ,
quia illud odium nullo modo eſt materia com
penſationis pro beneficiis , ficut odium peccati ,
inò è contra amor beneficij eſt quaſi quædam
compenſatio pro ipfo bencficio , vt dixit Seneca !
lib.2.de benef.
Sed contra , quia licèr nunc de facto res ita ſe 46 .
habeat,vt dolor ſit compéfatio pro peccato , quia
Deus ita voluit ſatisfieri à peccatore per actum
doloris ; potuit tamen Deus eam ſatisfactionem
non cxigere,ſed aliam :potuit , v.g. exigere quod
peccator daret vniuerſam ſuam ſubſtantiam pro
peccato ,vel ingrederetur Religionem ; qua condi
tione poſita, Deus condonaret peccatum , ficut
modo condonatillud poſito dolore; tunc ergo
vircus pænitentiæ non inclinaret neceſſariò ad
habendum actum doloris , ſed ad dandam ſubſtan
tiain ,vel ad ingreſſumn Religionis , quæ tunc eſſet
materia compenſationis , & medium vnicum ad
illam ; ergo cunc poffet eſte perfectus, & abſolutus
actus pænitentiæ fine actu doloris,& odij pecca
torum . Patet conſequentia , quia ex amore finis
non infertur neceſſario, niſi electio medij neceſ
ſarij: ſed ad compenſationem ,ſeu ſatisfactionem , f
tunc non eller medium neceſſarium odium pec <
cati, ſed ingreſſus Religionis , ergo cum actu ab
foluto D
 Diſput. Il.
ſoluto penitentiæ non - haberet connexionem
47.
neceffariam per ſe loquendo odium peccati.
Confirmatur , & explicatur difficultas, quia núc
de facto licèt pænitentia velit abſolutè ſatisface-
re Deo pro peccato , non debet neceſſariò velle
actum contritionis perfectæ , quia de facto non
eſt neceffaria contritio ad hunceffectum ,ſed luf,
ficit attritio cum Sacramento , quam Deus voluiç
de facto elle ſufficientem ſatisfactionem ; ergo fi
Deus neque hanc exigeret ,fed folùm actum elee-
mofynæ,velieiunij; non magis requireretuſ tunc
odium peccati ad facisfaciendum Deo, quam núc
requiratur contritio ,imò multò minus ,quia nunc
requiritur contritio faltem extra facramentum .
Probatur conſequentia , quia ex natura rei , ſicut
cleemofyna non eſt ſufficiens ſatisfactio ; ita nec
attritio , vel contritio ,fed folùm ex diuina libera-
1996
litate acceptance illam pro ſatisfactione ſufficien-
je ti; ergo neque etiam dolor requireretur , fi Deus
acceptaret aliam ſatisfactionem : ergo nunc de fa-
le cto lolùm habet pænitentia connexionem cum
dolore de peccatisper accidens, quatenus nunc de
facto Deus exigit doloreın pro ſatisfactione : per
ſe tamen bene poſſec elle perfecta , & abſoluta
pænitentia fine dolore,& odio peccatorum , imò
fortafle cum eorum complacentia. Quis credat
illam efle virtutem Pænitentiæ ? Imò ex hoc con-
ſequenter fit,polle aliquem nunc de facto habere
actum perfecum , & abſolutum pænitentiæ fine
odio peccati: Pone enim aliquem ex errore , vel
ignorantia inuincibili ignorare,cxigi à Dco dolo-
rem pro compenſatione , ficut de facto ignorant
multi ruſtici , quicenſent ſufficere confeflionem
externam ad remiffionem peccati fine alio dolo-
re: fanè illc ruſticus poreſt abſolutè velle compé-
fare Deo pro debito peccati, & dare ſatisfactio-
nem,quam ipfe cogitat peri à Deo pro illo debito
ſine eo, quod habcat dolorem ; ergo habet perfe
etum actum pænitentiæ,qui per te folùm eſt vo-
luntas abſoluta ſatisfaciendi; & compenſandi pro
peccatis: ergo debes admittere , aliquos de facto
accedere ad confeſſionem cum vera pænitentia
interna peccatorum ,qui tamen non ſunt ſufficien-
ter difpofiti ,quod fanè videtur ſatis abſurdum,&
1
contramodum loquédi ſanctorum Patrum , apud
quos nunquam vera pænitencia ſine dolore inue-
nitur, nec verè pænitens fruſtratur à venia pec-
catorum .
48, Reltat iam tertium punctum : ſcilicet ,aſſigna-
re aliud moriuum ſpeciale ; quod reſpiciatur à
ſpeciali virtute pænitentiæ. Et quidem hæc quæ
ſtio aliquid habet de re,& aliquid de nomine. De
re eft,an detur virtus diuerſa ab aliis, quæ com-
1
muniter circumferuntur, quæ peccata ſub aliqua
ratione communi poſſit deteſtari. De nomine
verò eſt ,an hæc virtus debeat pænitentiæ nomi-
ne appellari . Nam qui diceret,charitatem , qua-
tenus ex Dei amore peccata deteftatur,elle pæni-
tentiam ,difficilè impugnaretur; item qui hoc di-
ceret de fpe, quatenus ex affectu beatitudinis ; vel
deReligione,quatenus ex cultu Dei, vel de qui-
buſdam aliis virtutibus , quæ ex proprio moriuo
omnia peccata poſſunt deteſtari. Cùın tamen
iam vſus obtinuerit , vt hoc Pænitentiæ noinine
aliqua peculiaris virtus intelligatur , meritò in-
49 . quirimus , quæ fit,& quale habeat motiuum .
Obiectum Exiſtimo ergo, dari aliquam fpecialem virtu-
formale Pæ. tem ab aliis omnibus diuerſam , cuius formale
nitentie est obiectum fit æqualitas moralis cum Deo; non di-
moralis cum coæqualitas,quæ fitper iuſtitiam ſtrictė ſumptá,
Deo. P.loan.de Lugo de Pænit .
Sect. IV . 1.7
ſed æqualitas alia moralis , quæ explicatur per
hoc,quod eſt, non habere Deum rationabiliter
auerſum , & indignatum ,ſeu non dare Deo funda
mentum rationabiliter ſe alliertendi ab homine:
quod incomplexè , & communiter dicitur áffen
dere Deum ; hæc virtus intendit vitare hanc Dei
offenſionem , & conferuare illam æqualitatem
moralem : quod fi poſita fuerit offenta, cadem
virtus conatur illam tollere,& reducere prioreni
æqualitatem & pacem cum Deo.
Differt autem multùm hæc virtus à virture So.
Differt 1st
ab
iuſtitiæ etiam inter homines : aliud enim eſt of: ieito
fendere aliquem ,aliud verò inferre iniuriam : in- Aitie .
iuria quippe eſt contra ius ſtrictum , & proprium
quod alius habet:offenſa verò contingit fepe fine
iniuria ,verbi gratia , fi amicus à me perat librum
commodacum quo ipſe valde indiget, & qué ego
ſine incommodo poſlum commodare ; & tamen
nolo id facere; proculdubio offendo amicum , &
do ſufficiens fundamentú, vt rationabiliter auer
tatur à me, licèt re vera nullam irrogem ei iniu
riam contra iuſtitiam ,alioquin renerer ad rcſtitu
tionem . Item fi ab amico furarer librum , vel ve
ſtem , non folùm facerem iniuriam , fed offcnfaui
diſtinctam ; iniuria enim omnino coffret reſtitu
to poſtea libro, vel veſte: adhuc tamen mancret in
ęſtimatione prudentun ſufficiens fundamentum ,
vt ille maneret aucrſus , donec illi etiam pro of
feuſa ſatisfacerem . Ad tollendam ergo,vel vitan
dam iniuriain obligat iuftitia: ad tollendam verò,
vel vitandain offenfam inclinat alia virtus etiam
inter homines,qu:e prohiber dare alicui ſufficien
tem , & rationabilé cauſam indignationis & aver
fionis etiam line iniuria,& inclinat ad tollendam
etiam illam ,quando polita eſt,exhibendo ſatisfa
& ionem ſufficientem per obſequia,per venix pe
titionem , & alia ſiļnilia pro quantitatc affenſx, cà
enim ſatisfactione pofità, offenſa extinguitur ; rá
fi offenfus durus elict in acceptanda farisfactione;
prudentes tamen iam non cenferent, ipfum ma
nere rationabiliter auerfum , fed omnino irratio .
nabiliter. Hanc Virtutem dari inter homines,
certum eſt experiencâ, & ratione naturali ; eit
enim honeftum ,& laudabile nemincin habere of
fenſum ,nec rationabiliter auerfum : quod com
muniter dicimus habere pacem cum omnibus;
quare illa virtus, licèt minus propriè , poflet ap
pellaripax; dico ,minus propriè ; quia non eft illa
pax dequa agit S.Thomas 2.2.quaft.29. quæ eſt
effectus charitatis ; ſed pax quædam tollens quc !
relas , & offenfiones rationabiles aliorum .
Hoc ſuppoſito dicimus ,dari aliam virtutem fi sti
milem hominis ad Deum , quæ inclinat ad habé
dum pacem cum Deo, ſeu ad vitandam offenfam
Dei, & ad tollendam illam modis omnibus, quan
do polita eſt, cuius obiectum formale eſt bonitas
pacis cum Deo, ſeu non habere Deum auerlum ,
& indignatum : cùm autem Deus omnibus picco
catis offendatur;omnia illa odio habet hæc vik
cus,ſub ea ratione formali,quia offenfæ Dei ſunt;
& omnia illa conatur tollere , vt iterum habcae
Deum pacatuin , & placatum , & ideo dicitur vir
tus reconciliatiua , quia tendit ad hoc , vt Deum
auerſum nobis reconcilier . Et quidem de re ipſa
non poteſt elle dubium ,quin poflit etle virtus,quç
habeat hoc motiuun adeò honeftum Quod verò
ipſa fitpænitentia ,probatur ex eo ,quod hæcvir
tus diſtinguarur à reliquis omnibus , & habcat
omnia quæ de virtute pænitentiæ circumferun
tur. Probatur etiam ex modo loquendo Thco
·B logo
1
 18 De Pænitentia,
logorum , quide pænitentia loquuntur. Nam S. habere Deum inimicum , & tollere omnes occa
Thomas de hac vircute videtur expreſsè loqui in
prafenti artic.z.in corpore; vbi probat, pænitentia
S.Thom . eſſe ſpecialem virtutem ,quia tendit ad deſtructio-
nem peccati ,in quantum eft Dei offenſa, quod non
pertinet ad rationem alterius virtutis ; non dixit,
habere odio peccatum in quantum eſt Dei iniu-
ria; hoc enim pertinet ad iuſtitiam ,neque inquan-
tum eſt Dei irrcueréria, hoc enim pertinet ad Re-
ligionem ,& c.fed in quantum eft Dei offenſa; quod
diximus eſſe proprium moriuum huiusvirtutis:
Clariùs adhuc idem S. Thomas hoc expreſſit in
Idem .
4.d.14.quaft. 1. art. 1.quaſtiunc.3.ad vltimum ; vbi
probat idem intentum his verbis : Sicut enim eft
alicuius virtutis ,ve homo placet eum ,quem peccan
do offendit; ita etiam eft alicuius viriuris,vt homo
Deum placet, quem peccando offendit : non potuit
clariùs noſtram ſententiam explicare : hæc enim
eft noftra concluſio,& eius probatio ,vevidimus.
Quæ ſumitur etiam ex modo loquendi ipſius Ec-
cleſiæ , quæ hoc peculiare munus videturpæni-
Offic. Eccl. tentiæ tribuere ,cùm dicit: Deus, qui culpâ offen-
deris,pænitentiâ placaris.Ecce vtrumque coniun-
xit: malum ſcilicet, culpæ, quod pænitentia fotº
maliter deteſtatur,nempe offendere Deum ,& bo-
num , quod pænitencia intendit , nempe placare
Deum . Hoc etiam modo loquitur expreſsè Va-
lentia in preſentidifput.7.quaft.2.punét. 1. vbi ex
co probat ſpecialitatem Poenitentiæ , quia nimi-
fum ex peccato Deus manet infenſus peccatori,
& necelle eſt illum placari aliquâ virtute, quæ de-
teſtetur peccatum in quantum fuit offenſa Dei
irati, & placandi; quodmotiuum dicit nulli alte-
ri virtuti conuenire.
Dices ,hoc videri proprium motiuum charita-
Differt à
Charitate. tis, quia deteſtari peccatum , vt præcisè offendit
Deum ,eſt deteſtari peccatum , vt aduerſarur Deo,
quod eft proprium charitatis. Sed contra , quia
aliud longè diuerſum eſt deteſtaripeccatum ,quia
aduerſatur Deo ; ſeu quia eſt malum Dei ſaltem
extrinſecè,& quia diſplicet Deo, quod pertinet ad
charitatem : aliud verò deteſtari peccatuin , quia
offendit Deum ,ſeu quia irritat Deum , & auertit
eum ab homine , quod pertinet ad iftam aliam
virtutem Pænitentiæ ,quam ponimus.Nam etiam
inter homines diſtinguuntur hæc duo , & poſſuin
:
ego nolle offendere alium, ne cum rationabiliter
reddam mihi auerſum , licèt alioquin nullam ha-
1
bcain , nec habere experam cum ipſo amicitiam ,
amicitia eniin tendit ad vitandum malum illius,
quia malum illius eſt: at verò hæc alia virtus ten-
die formaliter ad vitandain offenſaın , non quia
malum illius eſt,ſed potiùs quia malum , & inho-
neſtum mihi cft habere alium rationabiliter mi-
hi aucrſun.
53 . Dices,pænitentia tendit ad reconciliationem
cum Deo,ergo per pænitentiain experimus for-
maliter Dei amicitiam . Rcfpondeo, pænitétiain
formaliter tendere ad reconciliationem cum Deo,
quatenus expetit Deum habere placatum , non
ita vt formaliter expetat habere Deuin amicum.
Aliud enim eft habere Deum placarum , hoc eſt,
Ton auerſum , non iratum,non offenſum : aliud
habere Deum amicum , hoc eſt, poſitiuè beneuo-
lumn & gratum. Illud primum ſolum experit for-
maliter pænitentia ; licèt de facto nunquam re-
periatur illud primum fine hoc ſecundo . Sed ta-
inen ſicut etiam inter homines datur ftatus me-
dius inter amicitiam, & inimicitiam: ira pænité-
tia poteſt intendere formaliter hoc,quodeſt, non
fiones offenſionis, & diffidij,fine co quod inten
dat pofitiuè eius amicitiam.
Peres, ſiquidem conceſſimus ſupra , poſſe ali $ 4.
quem actum honeftum , & virtuoſum terminari
formaliter,vt admotiuum proprium , ad bonuin
compenſationis pro offenfa , liſtendo in illo : an
de facto actus pænitentiæ tendar eriam forinali
ter ad hoc motiuum , an verò detur alia virtus in
fula diuerſa , qua defacto velimus formaliter il
lud bonum compenſationis? Nam de facto in ob
iecto pænitentiæ reperitur vtrumque bonum ;ſci
licet,æqualitatis, & pacis cum Deo; & bonum er
iam compenſationis pro offenſa : vtrumque ergo
amatur à peccatore penitente, & vtrumque in
tenditur.
Reſpondeo , idem peti poſle de virtute iuſti ‫کل‬.
tiæ: diximus enim in reſtitutione pro damno in
iuftè illato reperiri duplex illud bonum , ſcilicet,
procurandi debitam ęqualitatem cum iure alieno,
quam intendit formaliter iuſtitia ; & rurſus bonú
compenſationis, vt ille, qui malum paffus eft à
me ; habcat etiam à me aliquod bonum : quod
quidem non intendit iuſtitia,nam poteſt hoc in
tendi etiam vt neceſſarium ad illum finem ,cellan
te etiam obligatione iuſtitiæ per omnimodam
condonationem creditoris, vt ſupra diximus.
Reſtar ergo de illo etiam motiuo honeſto in
quirendum , an pertineat ad aliam virtutem infu
fam , & an de facto intendatur à debitore foluente
ſuum debitum ? Et quidem facilè concedi poteſt
virtus aliqua etiam infula, quæ reſpiciat honeſta
rem compenſationis, fiue in debitis contractis ex
iuſtitia ,fiue in offenlis, & intendat, quod habeat à
me bona , qui paſſus eſt malum : de facto tamen ,
quando debitonfoluit debitum iuftitiæ.plerumq ;
non attendit ad illud aliud motiuum ,fed ad mo
tiuum iuftitiæ : fi tamen volucrit etiá ex illo mo
tiuo compenſationis operari ,nihil prohibet,quod
illa etiam alia virtus concurrat. Similiter quan
do pænitens doler de peccatis,non ſemper veitur
omnibus motiuis,quæ poſſuntmoucre ad odium
peccati;ſed aliquando dolet ex motiuo charitatis:
aliquando ex deſiderio beatitudinis , & timore
gehennæ ; aliquando ex Religione: aliquando ex
odio inæqualitatis, & auerfionis Dei , quod dixi
mus efle proprium motiuum Pænitentiæ: aliqua
do
poterit etiam moueri ex bono compenſatio
nis,non quidem ad eiiciendum dolorem , quia il
lud non eſt inoriuum ad odium peccati , vt fuprà
diximus; ſed ad imperanduin actum aliquem do
loris ex alio motiuo ex prædictis,per quem actum
poſſit aliquo modo compenſare pro peccatis : &
tunc concurrec illa virrus ſpecialis,quæ habet pro
motiuo bonam compenſationis.
Hinc infero primò, iinmeritò dixiffe P.Val 56. 1
quez in prafenii art.2 . num.38 . fequentibus,
odium peccati provt offenſa Dei eft, non poſſe
elle actum alterius virtutis, quàm charitatis. Vi
dimus enim ,potiùs non pofle ſub illa formalitate
pertinere ad charitatem , ſed ad aliam virtutem,
cui diſplicet offenſa Dei ,non quod Dei malum
fit,ſed quod reddat Deum homini offenſum .
Infero ſecundò, quomodo differat Pænitentia 57
à virtute Religionis : nam fi Religio ſtrictè ſu- Differt ad
matur pro virtute, quæ folum tendit ad colédum Religione,
Deum propter ipfius excellentiam ; differt omni
no à virtute penitentiæ, cuius motiuum non eſt
colere Deum vecumque proprer ſuam excellen
tiam , ſed vitare ipfius offenlam propter bonum
pacis
 Diſput.II.
pacis cum Deo. Si verò ſumatur religio largiùs;
poteft dici pænitentia pertinere partialiter adRe-
ligionem : quia ficut dicunturetiam partes pote-
ftatiuæ iuſtitiæ illæ omnes virtures , quæ refpi-
ciunt debitum , & funt ad alterum : fic etiam om-
nes virtutes quæ refpiciunt debitum aliquod ho-
minis crga Deum,poffuntdici partes poteſtatiuæ
religionis,non tamen ſtrictè, & rigorosè.
Dices : Actus pænitentiæ ſunt partes ſacra
menti penitentiæ,ergo pertinent propriè ad Rc-
ligionem : nam peccara ,quæ fiunr in ſuſceptione,
vel collatione facramentorum opponuntur reli-
gioni, & pertinent ad ſacrilegium . Refpondeo ,
actus pænitentiæ pertinere co titulo ad religio-
nem extrinſecè,vel imperatiuè;non intrinſecè, &
elicitiuè:ficut ieiuniuin eſt elicitiuè actus tempe-
rantiæ , ſed extrinſecè imperatur ab obedientia &
cius violatio eſt inobedientia : fic eciam religio
imperat ſuſceptionem puram ſacramentorum , vt
inedium ad colendum Deum , ipfæ tamen partes,
quibus conſtantſacramenta,poffunt in ſe intrin-
ſecè eflc actus charicatis , vel aliarum vircutum,
qui potuerunt à Deo aſſumi vt pars alicuius fa-
cramenti: nam de facto actus charitatis, quo im-
plicitè,vel explicitè odio habeatur peccatum , po-
terit elle materia facramenti pænitentiæ ,licèt ille
actus in omnium ſententia non oriatur à religio-
ne elicitiuè,fed à charitate.
59 . Infero tertiò, virtutem pænitentiæ non eſſe
Non Theole
et viro Theologicam , ſed moralem . Ratio breuiter eſt,
æ hab t p
quia virtus Theologica eſt qu habeet ro obiecto
gica.
formali aliquid diuinum , vel faltem pro obiecto
quod iuxta varias diuerſorum ſententias, de qui-
bus poſt alios Suarez lib.3.de religione,cap. 3. pre-
nitentia autem neutrum haber:non primum ,quia · tas ſunt Theologicæ , quia habent pro obiecto
obiectum formale ipfius non eft Deus,fed bonum
pacis hominis cum Deo , & malum offenfæ diui-
næ. item non habet Deum vt obicctum , quod,
quia pænitentia non vult Deum , ſed pacem cum
Deo ;nullo ergo ex capite eſt Thcologica.
60 . Dices : habet Deum faltem vt obiectum cui,
nam vult ſatisfacere Deo, ergo ex hoc capite erit
Thcologica ; ficur charitas eſt Thcologica etiam
in iis actibus , quibus vult Deo bona extrinſeca,
quia habet Deum pro obiecto cui. Reſpondeo,
negando conſequentiam , differt enim charitas à
pænitentia , quod charitas ita habet Deum pro Reſpondeo , non includi prove requiritur ad
obiecto cui,vt habeat ipfum promotiuo formali; reddendam virtutem Theologicam ; includitur
vulc enim Deo bona, quia bona Deo ſunt, quem enim modo quodam nimisimperfecto : quod ex
formaliter amat per illum actum : at verò pæni- duplici capite prouenit. Primò,quia non inclu
tentia vult fatisfacere Deo,non quia bona Deo fit
ſatisfactio, tanquam propter motiuum vltimum,
fed quia fatisfacere Deo eft bonum, & honeſtum
ipfi fatisfacienti ; itaque ſatisfaciens ſe ipfum ha-
bet pro obiecto cuiformali, & vlcimo,non Deum :
ille enim actus non amat Deuin , ſed ſatisfacere
Dco, quod totum eft aliquid creatum , ficut obe-
dientia vult obedire Deo , & religio colere Deum ,
& tamen non ſunt Theologicæ propter eamdem
rationem .
61 . Dices iterum : Pænitentia intendit placare
Deum: ſed placario Dei eſt aliquid increatum ; eſt
enim actus diuinæ voluntaris acceptanţis obſe-
quia noſtra,vel condonantis offenſas,& deponen-
tis indignationem : ergo pocnitentia eft virrus
Theologica,cùm feratur ad aliquod obiectum in-
creatum , & diuinum . Dicunt aliqui ; pæniten-
tiam non intendere placationem Deiin actu ſe-
cundo,quæ eſt aliquid diuinum, ſed placationem
in actu primo,hoceſt,exhibere opera, & obſequia
Sect. IV . 19
apra de fe ad placandum Deum , & quæ poflint
placare Deum . Sed contra hoc videtur eſſe, quia
etiam ficonſiderentur illa obſequiaantecedenter
ad placationem actualem , & provt ſolùm pollunt
placare; videntur iam includere, fi non placatio
nem ,ſeu actum voluntaris faltem cognitionem , &
ſcientiam Dei : non enim ſunt apta illa obſequia
ad placandum Deum ,niſi prove exhibita Deo, ſeu
nota Deo : vult ergo pænitentia exhibere Dco,.
ſeu quod Deus videat in homine opera , & obfe
quia, quibus poffit placari: non eſt autem minùs
increatus actus ſcientiæ , quàm actus voluntatis
Dei ; ergo femper manet in obiecto pænitentiæ
aliquid incrcatum ,ratione cuius dici poflit virtus
Theologica.
Faciliùs , & magis vniuerſaliter reſpondetur; Gm
dato quod pænitentia velit placare Deum , ſeu
quod Deus remittat,vel deponat indignationem ,
quamob offenfam conceperat: id tamen totú non
cſle obiectuin formale, & motiqum pænitentiæ.
Hæc enim formalirer ſolùm intendit bonuin pa
cis, ſeu æqualitatis cum Deo : quod quidem ante
peccatum habetur per folam carentiam offenfx ;
poft peccatum verò necellarius eft aliquis actus
condonationis diuinæ,vr illa pax , & æqualitas re
cuperetur : ille tamen actus non intenditur for
maliter à pænitentia, fed materialiter , quatenus
neceffarius ad bonum pacis obtinendum :quæ pax
ſecundùm ſe præſcindit à voluntare Dei,cùm pof.
hit ante peccarum intelligi abfque vllo actu diui
næ voluntatis. Porro virtutem aliquã efle Theo
logicam , defumitur ex ordine ad obiectum for
male,non ad inateriale : ab obiccto enim formali
ſpecificatur virtus,atque ideo fides,ſpes, & chari
formali aliquid diuinum ; fcilicet , veracitatem
Dei;omnipotentiam , fidelitatem , miſericordiam ;
perfectionem infinitam Dei,&c.
Vrgebis : Obiectum formale pænitentiæ eſt 63 .
bonum pacis cum Deo ſuprà explicatum : pax au
tem eſt negatio ticuli ad iuftam , & rationabilem
Dei indignationem: carentia verò illius tituli eſt,
quod vel homo non peccauerit , vel certè ipſe
Deus condonauerit ; ergo de primo ad vltimum ,
condonatio Dei includitur in bono pacis, quod
pænitentia formaliter intendit.
ditur determinatè, fed diſiunctim : nam bonú pa-.
cis cum Deo eft, quod vel non fit peccatum , vet
fit condignè ſatisfactum pro illo , vel Deus con
donauerit, vtdicemus infra diſput.7. feft.s .. qui
autem incendit diſiunctiuè aliquid creatum , vel
increatum ; non dicitur limpliciter intendere ali 1
quid creatum : ſicur qui vouer eleemoſynam, vel
caftitatem non dicitur habere votum Caftitatis,
nec illud eft votum referuatum , ve tradunt com
muniter Doctores : virtus autem Theologica de
bet fimpliciter intédere ,vel reſpicere vt moriuum
aliquid increatum . Secundò deficit : quia licèt
condonatio Dei Gt aliquid increatum : à pæni
tentia tamen non reſpicitur propterfuam perfe
& tionem infinitam , & diuinam ; fed folùm vt im
pedir titulum indignationis Dei; quod quidem ,fi
poni poffet per condonationem Dei , quæ effet
aliquid extrinſecum Dco,& creatum , pænitencia
parum curaret : non ergo reſpicitur illa increata,
& infinita perfectio condonationis formaliter à
B4 pæni

20 De Pænitentia,
pænitentia: prove deberet reſpici,ad hoc ve eſſet
virtusformaliter Theologica,ad hoc enim debe-
ret reſpici formaliter ve infinita, & increata per-
fectio eſt.
64. Dices : Pænitentia vult formaliter pacem cum
Deo; reſpicit ergo Deuin ex parte obie &ti;non eft
autem Deus obiectum materiale , non enim vult
Deum propter pacem: ergo Deus habet fe ex par-
te obiecti formalis , atque ideo erit virtusTheo-
logica.Reſpondeo ,pænitentiam reſpicere Deum ;
non vt obiectum volitum formale, vel materiale ;
fed vt terminum pacis, quæ eſt obiectum forma-
le. Neque enim omne , quod reſpicitur ab actu
amoris, eft obicctum volitum , vel amatum . Nam
qui vult librum Petri,reſpicit quidem Petrum per
illum actum , non tamen vult , aut amat Petruin
ſed illum reſpicit ve terminum, ſeu Dominum li-
bri quem vult: fic refpicitur Deus ab actu pe-
nitentiæ qui reſpectus ad Dcum non fufficit ad
virtutem Theologicain.
65. Infero quartò , licèt pænitentia ſit fimpliciter
Hecvirfpecia-
lis tus
necellaria ad falutem homini adulto in peccacum
non eft ne mortale lapſo; quod quidem de a&u magis,quàm
ceſſaria ad de habitu intelligitur: hoe tamen non debere in-
Jalutem . telligi de actibus huius virtutis ſpecialis pæni-
tentiæ ,cuius obiectum formale explicuimus: fuf-
ficit enim , & melius eſt ad ſalutem , fi aliquis ex
motiuo charitatis doleat depeccatis : ſufficit cr-
iain cum facramento, li ex motiuo religionis , vel
obedientiæ ,aut ex timore gehennæ, vel detderio
beatitudinis doleat per attritionem debitam , licèt
non doleat ex illo motino ſpeciali virtutis pæni-
1 tentiz. Eft ergo ad falutein neceifaria paniten-
tia communiter fumpta , prove comprehendit
quemcumque actum doloris efficacis ex motiuo
fufficientiad contritionem , vel attritionem ; non
verò pænitentia ſtrictè,provt ſignificat hanc fpe-
cialem virtutem ,de qua nunc loquimur.
66.
Denique, an pænitentia pofît habere actum
non folùin circa malııın , ſed ctiam circa bonum ,
& alia, quæ hîc dcfiderantur , dicemus inferiùs
difpui.4.de actibus pænitentie .
DISPVTATIO III.
) tendit tollere inæqualitatem vtcumque , fed per
De obiecto materiali virtutis
Pænitentiz .
-SECTIO I. De obiecto materiali fuge:
vbi de peccato actuali , habituali , originali,
o dimiſſo, imperfectionibus , & aétu mate-
guitur proalienum
rialiter malo, an ſint obiectum pænitentiæ. retinere
SECTIO II. De peccatis alienis , & de
reatspænd; an ſintobiectum pænitentie.
De obiccto matcriali proſequutionis
virtutis Pænitentiæ.
1. Vplex eſſe poteſtobicctum ma-
Duplex cb
iectum ma' teriale pænitentiæ. Primum pof-
teriale pce ſumus appellare obiectum proſe-
nitentie , quutionis ; ideft,quod pænitentia
f. profequu . eligit ve medium ad conſequen-
tionis , cgo duin finem , quem formaliter intendit , quod eſt nem : quia in primis pollet homo ex reſipiſcentia,
fuge. bonum pacis cum Deo: talia ſunt opera ſatisfacto- & odio peccatorum deſiderare ſatisfactiones alie
sia ,oratio , lachrymæ, &c. Secundum eſt obie- nas,vevtiles ad placanduin Deum : deinde non eft
1
-
ctum ,quod poffumus appellare fuga ; id cit pec
cata, quæ deteſtatur tanquam ca,quæ turbant pa
cem cum Deo, & ideo appellantur materia pæni
tentiæ ; id eſt, materia circa quam ipſa verfatur.
De vtroquc obiecto materiali dicemus breuitcr
in hac Diſputatione.
Et quod attinet ad primum , Regula generalis 2.
eſt , ca omnia cadere po !Te ſub obiccto materiali
pænitentiæ ,quæ videntur neceffaria , vel vtilia ad
diuinam pacem vel conſeruandam , vel reparan
dam. Hinc eſt,poile Pænitentiam ad hunc finem Quos actus
imperare actus aliarum virtutum : v.g.actú cha- imperet Pe *
ritatis ,quilit contritio perfecta :actum doloris ex nitentia .
deliderio ſalutis ,qui fic atrricio , & alios omnes ,qui
ad hoc intentum poffintdeſeruire. Imò , & pro
prios ipfius pænitentiæ actus poteft non ſolum
elicere, ſed imperare : cùm enim actus ipfius pæ
nitentiæ , quo ex proprio motivo deteftatur pec
cata vt offenfiua Dei , vtilis etiam fit ad obtinenda
veniam : poterit bene eadem pænitentia ex deli
derio pacis illum actum deteftationis velle ,& im
perare per alium actum reflexum, ficut de Logica
dici folet, quod non folum dirigit actus aliatum
ſcientiarum ,ſed etiam proprios per alios actus re
flexos ipfius Logicæ .
Maius dubium etlc poreſt,an pofſit pænitentia
ad ſuum fmem eligere etiam actus alienos, v.g.ie- An 3 imperes
.
iunia , & preces aliorum hominum ,an folùm actus acus alie
proprios: Negant aliqui Recentiores,quia pæni nos .
tentia cſt quali reſipuicentia , quæ non tendit ad
tollendam offenfam vtcumque , lcd per retracta
tionem , & fatisfactionein propriam : alioquin non
ellet pænitentia. Confequenter tamen ad ca,quæ
de obiccto formali dicta funt,dicendum eft, pof
ſe etiain pænitentiam eligere actus alienos ad
fuum finem . Cùm enim intendat habere Deum
placatum , & pacatum , & ad hoc poflint deferuire
preces,& fatisfactiones alienæ ſalıcı de congruo ;
non eſt cur non poffit illas eligerc ficut iuſtitia ,
quia intendit æqualitatcın cum proximo,ad quam
deſeruit eriam ſolutio ab alio facta , poteft eamı
velle non minus,quàm propriam .
Dices: Panitentia non intendit habcie Deuin 4.
placatuin wicumque, fed per ſatisfactionem pro
priam ,quantùm fieri poflit: ficut iuftitia non in
æqualem compenfationem ,nó enim videtur per
tinere ad iuftitiam obtinere à Creditore condo
nationem debiti , licèt non minus tollatur iniuria
câ condonatione , quàm folutione ; ergo codem
modo de pænitentia
qualitateni cum Deo dicendum queintendere
non vtcumeft, æ
fed per ſa
,
tisfactionem propriam ,quantùm fieri poffit.
r
.
Reſpondeo ; Imò ex ipfo juſtitiæ exemplo ar
quia cùm
nobis ,inuito Domino, ad hunc non
iuftitia&intendat finé
deſeruiat nó minùs condonatio Creditoris, quàm
reſtitutio ; non videtur negandum , quin ex mori
iuftitiæ poflit debitorpetere à creditore debi
uocondonation
ti em , vt inedium vtile ad tollendam
iniuriam : quod eodem modo de pænitentia di
cendum eft, quæ formaliter intendit non habere
Deum rationabiliter iratum,ad quod poreſt velle
ſatisfactionem ,venix petitionem , & aliorum ct
iam preces , & fatisfactiones , hæc enim omnia
lune media vtilia ad eum finem? Neq ; obſtat pæ
nitentiam ſonare reſipiſcentiam , ſeu retractatio
neccile,
 Diſput. III. Sect.I.
necelle, virtutem pænitentiæ habere denomina-
rionem pænitentiæ quoad omnes ſuos actus , vt
infra videbiinus.
SE CTIO I.
De obiecto materiali fuge : vbi de peccato
actuali, habituali, originali, dimiffo, imper- aliæ virtutes fugiunt obiectum contrarium ,etiam
fectionibus,& actu materialitermalo,an
fint
obiectum Pænitentiæ .
attu
et les
6. Oc ergo fuppofito de obiecto materiali
profequutionis, reftat nunc videredealtero
obiecto materiali fugæ , Sc dereftationis. De quo
in primis certum eſt , comprehendere peccatum
mortale proprium , vtpote quod omnino torbat
pacem hominis cum Deo : quæ ratio communis
eft omnibus peccatis , & ideo omnia poffunt per
poenitentiamodio haberi. Dices: Aliquando po-
teft homo peccare non atrendendo ad rationem
offenfie divinæ ,quæ ibi inuenitur , & per conſe-
quensillud peccatum non haberet tunc malitiam
offenfæ diuinæ formaliter; ergo pænitentia non
poller ex odio offenſa diuinæ deteſtari illud pec-
catum ?
Etret 7:
Rcfpondeo negando conſequentiam , nam fi
lie
illud re vera eſt peccatum ,Deus vtique offende
retur,licèt ego ignorareın illumoffendi: quod in
peccato veniali veriſimum iudico poſte de facto
contingere: & ratio eſt, quia ad hoc vt Deus of-
fendatur ex meo facto ſufficit inuenire in me ali-
quam malitiam , ratione cuius rationabiliter in-
dignatur contra me: ad hoc autem non eſt necef-
fe,quod ego fciam ,Deum offendi illo peccato:er-
go ti detur in me aliqua malitia fine attentione
ad Dei offenfam ; id fufficit, vt Deus etiam indi-
gnetur contra me,& per conſequens,ve offenda-
tur ex mea malitia : ſicut pater etiam in humanis
iuftè indignatur ex filij crimine, licèt filius non
attenderitad offenfionem Patris,quæ inde pofler
ſubſequi, & ideo poteft filius poftea dolere de illo
criminc,quia patrem offendit. Siiniliter ergo po-
teſt pænitentia dolere de omni peccato,quatenus
offenfio fuit Dei,licèt patratum fuerit line atten-
tione ad didinam indignationem inde orituram.
An verò pollit committi peccatum mortale cum
ignorantia,vel inaduertentia inuincibili de offen-
1a Dei: dixi latè difput.7.de Incarnar.fe t.s.es C.
De peccatis venialibus.
8. Dubium cſt de venialibus : quæ fimpliciter, &
abſolutè non videntur elle offenfa Dei, fed folùm
fecundum quid ; nec videntur turbare pacem Dei
cum homine , nec tollunr cius amicitiam , ergo
virtus, qux formaliter intendit conſeruare, & re-
parare pacem cum Deo , non poteft habere hæc
peccata pro obiecto deteſtacionis . Aliquibus Re-
centioribus videtur probabile.pænitentiam fpe-
cialem virtutem non habere pro obiecto venia-
lia ; quia poenitentia in corum fententia tendit
formaliter in bonum compenſationis, non cuiuf
cumque,ſed inæqualis; per hoc eniin differt à iu
ſticia propriè dicta;ergonon poteſt velle compen-
ſationem pro venialibus , hæc eniin poteft effe
omnino æqualis. Hoc tamen ,licèt conſequenter
dicatur ad ſua principia , ſed diſcedit à ſenſu om-
nium Theologorum , & Patrum, qui de pæniten-
tia femper,táquam de vna virtute loquuntur, quæ
ſe ad omnia peccata poteſt extendere : alioquin
21
quando aliquis certus eft de peccato,dubius tamé
degrauitate,aut leuitate illius,non poſſet per vir
turem pænitentiæ illud dereſtari. Dicendum er
go eft omnina , camdem virtutem fe ad vtraque
peccata extendere , & habere motiuuin aliquod
veriſquecommune,fub quo illa fugiat;ſcilicct,of
fenſam Dei,præfcindendo à graui,& leui. Sicut
in materia leui; v.g.temperantia gulam etiam le
uem, iuftitia furtum ctiam leuc, & fic de aliis, Si
militer ergo pænitentia fugit offenfam ctiam le
uem Dei. Nam licèt peccatum veniale non ex
tinguat amicitiam Dei,necexpellat gratiam ha
bicualem ; verè tamen offédit aliquo modo Deum ,
& reddit illum auerfum , & rationabiliter indi
gnatum ,licèt leui auerfione, & indignatione;qua
re ficut in humanis virtus , quæ inclinar ad con
fernandam pacem cum aliis;non folùm curat tol
lere iurgia,& offenfiones graues; ſed etiam leues,
qux pacem leuiter curbare poſſent , vel querclas
rationabiles fundare eriam in minimis : jra virtus
pænitentiæ,quæ hanc ęqualitatem ,& pacem cum
Deo tuetur , curar vitare etiam eius offenfam &
indignationem in leuibus,& dolet de illius iactu
ra etiam leuiffima.
De imperfectionibus.
Hinc poteſt oriri dubium : an pænitentia ex
sendatur ad dolendum etiam de imperfectioni
bus? Loquimur autem de imperfectionibus,pro
ve diſtinguuntur à culpa,& peccato:quando quis,
v.g. omittit actum perfectiorem , vel confilij ad
quem non tenebatur. Certum eft,has mieras im
perfectiones non elle materiam facramenti Poc
nicentiæ; nam forma illius facramenti eft abfolu
tio à ſolis peccatis . Certum etiam eſt, has im
perfectiones non reddere Deum pofitiuè auerfum
ab homine; quia vbi non eſt culpa , non eft Dei
auerfio,& indignatio. Cerrum etiam videtur, his
imperfectionibus non correſpondere directè pee
nain aliquam ; hæc enim eſt correlatiua culpæ, &
vbi culpa non eft,non eſt etiam dignitas penx ;
Ex quibus conſequenter fieri videtur, virtutein
pænitentiæ non poſſe deteſtari has imperfectio.
mes, tanquain immediatè turbatrices pacis homi
nis cum Deo,vel tanquam Dei offenſas.
Cæterùm adhuc videtur pænitentia cxercere la
poffe aliquem odij actum circa has imperfectio
nies,quafi circa oppofitas faltem mediatè cum Dei
pace, quam conferuare intendit. Nam licèt pro
pter ipſas non auertatur Deus pofitiuè ab homi
ne, vt ita dicā; auertitur tamen quaſi negatiuè, id
eſt minùs conuertitur ad ipſum , & licèt non irri
tetur pofitiuè ad puniendum ; tamen deobligatur
ad danda auxilia efficacia , & vberiora ; quæ nega 1
tio, licèt non fit pofitiuè,& in rigore pæna ; eſt
tamen quali indirecte propter imperfectionem ,
quali proprer remouens prohibens; & ita illa im
perfeétio videtur indirectè diſponere ad culpam ;
quæ ex negatione auxilij efficacis conſequitur ;
quare ſub hac ratione porelt odio haberi à pæ
nitentia,tanquam diſpoſitio remota inducens in
directè culpam & offenfionem Dei, & fub eadem
ratione poteſt virtus pænitentiæ vitare imperfe
ctiones,& ab illis accuratè cauere.
11 .
Hinc etiam intelliges,quo ſenſu pænitens pe
rat à Deo veniam harum imperfectionum , & cu
rer etiain pro illis ſatisfacere: non enim ideo pe
tit veniam , quia ſupponat Deum poficioè iratumfed:
 22 De Pænitentia ,
ſed quia exiſtimat,Deum negatiuè auerſum , hoc
eſt, minùs conuerſum manere ad ſpecialia bene-
ficia, quæ alioquin benignè conferret; ideò curat
pænitens ſatisfactionibus, & obſequiis compen-
1 fare, quod per negligentias perdidit de beneuo-
lentia Dei,& cius libi animo conciliando , vt ha .
beat fibi Deum in eo ſtatu,in quo fuillet , li non
imperfectè, & negligenter, fed perfectè, & exacte
in eius obſequio ſe gelliflet , quod totum cadere
poteſt ſub motiuo pænitentiæ ,vc dixi
Depeccato habituali, de originali.
12 .
P.Suarez in preſenti diſput.2.fect.s. num.1l .
conſtituit diſcrimen inter peccatum habituale,&
originale in ordine ad pænitentiam ; quod babi
tuale quia voluntariu eſt, pertinere poſſit ad pa
nitentiam præcisè conſideratam : originale verò ,
quia non eſt ex actione noftra , ſed ex peccato
Adx; folùm , poffit pertinere ad pænitentiam la
rè lumptam ,provt poteſt exercere actum odij cir
ca illud , tanquam circa ſtatum iniuftitiæ erga
Deum , vndecumque ortum habuerit. Quoad fe-
çundam partem faciliùs concedam , poſle virtuté
pænitentiæ deteſtari culpain originalem , vt op
poliram paci cum Deo ; & vt offenfiuam diuinæ
Maieftatis ; non tamen polle exercere actuin re-
tractationis circa illam , quia non poteft aliquis
propriè,& phyficè retractare , quod ipſe phylicè
non fecit,licèt de hoc ipfo poſſct aliquis dubita
re: quia formaliter loquendo, pænitentia ſolùm
vidctur velle non dare Deo occafionein auerfio-
nis , crgo non poflum per hanc virtutem dolore
de occalione à me non data,ſed ab alio, qualis eſt
culpa originalis; de hoc tamen nonmultùm con-
tendam , quia poteſt hæc virtus deteſtari fortafle
offenſaın Dei vndecumque proueniat, & fine illa
1 limitatione; ſi formaliter folùm intendat bonum
pacis ; hoc eſt, non habere Deum inimicum , cui
bo110 aduerfatur culpa originalis .
13 . Cæterùm quoad primam partem de peccato
Retractatio habituali , non facis capio , quomodo poflit elle
án pofsit ef: obiectum retractationis : loquor autem de habi-
ſe depeccato cualiprovt cordiſtinguitur ab actuali . Nam ſup-
habituali.
pono, habiſuale peccatum nihil aliud efle , quam
actuale præterituin provt moraliter perſeuerans:
cenſetur autem perſeuerare quandiu non condo-
natur à Deo,vel per fatisfactionem tollitur vt in-
fra disfur.7.latiùsexplicabimus: itaque habituale
addit fupra actuale præterituin illain carentiam
condonationis diuinz. Siergo loquamur de pec-
cato actuali præterito , quod includitur in habi-
cuali;cerrunicít,elle obiectum retractationis : li
verò ſermo fit de illo,quod habituale addit ſupra
actuale,non vidco,quomodo poſſit eſſe obiectum
retractationis ; nam illud eft mera ncgatio condo-
nationis Dei,vt dixi,quam non poflumego retra-
ctare,cum non fit actio mea,fed Dei . Pollum fa-
nè de habituali vt habituali dolere, quatenus for
maliter tollit pacem diuinam ; potlum intendere
illius ablationein ,& ſatisfacere pro illo; quod ct "
iam de originali eodem modo dicendum eft: cæ-
terùınretractare illud vt habituale eſt , non pof-
ſum ; ficut nec pollum reatum pænæ ex peccato
ortum propriè retractare, licèt poffim retractare
culpam actualein, ex qua ortus fuit ille reatus: lic
etiam poflum retractare peccatum actuale,ex quo
oritur habitualisiacula ; cæterùm ipfam habi-
tualitatem ( vrita dicam ) inde ortam retractare non
pollum
Dices: Veniale habituale vt habituale dicit ne 14 .
gationem ſatisfactionis quam pollem exhibere,
ergo illud vt habituale pollum retractare.
Reſpondeo venialc vt habituale non dicit fo
lam carentiam fatisfactionis, fed etiam carcntiam
condonationis Dei , qur ctiam line fatisfactione
fufficeret. ltem carentia ſatisfactionis mer ali
quando non erit libera, & per conicquens per le
loquendo non eſt obiectum retractationis; v.g.fi
propter carentiam vſus rationis,vel propter obli
vionem inculpabilem non ſatisfeciili. Denique
carentia fatisfactionis , etiamſi fit libera , poteft
non efle culpabilis; cùm non fit femper obligatio
fatisfacicndi : ergo non eft retractabilis per pani
tentiam co modo ,quo retra & ari poflunt peccata .
De peceato dimiſſo.
Certum etiam cſt, peccatum dimiſſum poſſe 15 .
cfTe obiectum pænitentia ,quod poffit retractare; .
nam condonatio illius non tollit , quod ego poſ
fum velle non fecille illud peccatum ,ne offenderć
Deum ; ſicut etiam poft vulneris , vel morbi cura
tionem poflum dolere de cauſa,quam dedi vulne
ri,vel morbo contrahcndo . Dubium tamcn cft ,
an pollit pænitentia velle compenſare. & fatisfa
cere pro peccato iam dimiſlo ? Et quidem , li re
miſlio peccati ignoretur,velfitdubia; certum eſt,
poſle velle fatisfacere pro illo : polle item velle
ſatisfacere fub conditione , li dimillum non fit.
Difficultas eft,an quicft omnino certus de remiſ
Gione peccati; pollit adhuc velle pro illo vloeriùs
ſatisfacere ? videtur enim non potle,quia vbi non
elt dcbitum , non poteſt elle ſatisfactio ; ergo fi
peccatum eſt omnino condonatum & debitum
extinctum ; non poteſt pænitentia velle fatisfa
ctionem abſolutain pro illo .Adhuc tamen dicen- An comten
dum videtur, polle virtutein pænitentiæ elicere (atronem
peccato
actum circa peccatum dimilum , non folùm re pro dimiſſo zelit
tractando ,& dereſtando illud, ( quod fortalle ſuf- tanitentia ?
ficcret,vt illud pollet elle materia ſacramenti Pæ
vitentix ) fed ctiam quo velit ſatisfaccre, & com
penfare proillo :vt ex alio ,& alio titulo extingua
tur. Hoc enim videtur commune aliis virtuti
bus,vt poffint fuo delito ſatisfacerc, vel adæqua
tè,vel abundanter: v.g. gracieudo porett velle re
tributionem maiorcm ,quàm exigeret beneficium
acceptum ;item obedientia poteſt velle audire duo
Sacra , vt fatisfaciat abundatiùs præcepto audien
di Sacrum : juſtitia item porcſt velle tribuere in
famato honorcm ,pluſquam exigeretur ad tollen
dam infamiain . Aliud enim eſt ad quid virtus
obliget,& quod eſt necellarium ad intentum il
lius: aliud verò , ad quid perfectio illius virtutis
moueat.Obligat quidem iuſtitia ; v.g. ad retribu
tionem honoris æqualis cum infamia illata ; mo
niet verò perfectio iuftitiæ ad maiorem honorem
retribuenduin ticut Zachæus,qui fi quemquam in
aliquo defraudaucra , reddebat quadruplum :ita
pænitentia non obligat; nifi ad extinguenduin
adxquatè debitum peccati , atque ideo extincto
debito per condonationem ,ceflat obligatio com i
penfandi :at verò poreſt perfectio pænitentiæ
mouere adhuc ad fatisfactionem abundantiorem
exhibendam . Quare quoad hoc differt ille ; qui
non peccauit ,ab eo, qui peccauit, licèt peccatum
fit jain omnino ablatuni : nam ille primus non
poreſt panitere, ob defectum obiectipænitétiæ :
hic verò fecundus, licet iam non habeat debitum
obligans, habct tamen titulum pro quo pofſic
abundan
 Diſput. III.
14.
abundantiùs, & perfectiùs ſatisfacere:ſicut etiam
Chriſtus pro noftris peccatis ſatisfecit abundan-
ciùs, quàm neceſitas exigeret.
De actu materialiter malo.
16.
Poteſt etiam dubitari , an virtus Pænitentiæ
An pæni: odio habeat peccata , non folùm , quando fiunt
habeatactus cum aduertencia, & idco ſunt verè peccata , ſed
indelibera. etiam quando ex ignorancia,vel inaduertentia ex-
dos.
cuſantur, & non ſuntpeccata formaliter , ſed ſo-
lum materialiter.Verbi gratiâ irreuerentiam Deo
factain ſincaduertentia ,velblaſphemiam ,aut per-
iurium ſine attentione ſufficienti ad culpam ?Vi-
dencur enim hæcetiam pertinere poſſe ad obiectú
pænitentiæ.Nam aliæ virtutes non ſolum habent
odio obiecta oppoſita , quando cum aduertentia
admittuntur, ſed omniprorſus modo ; v.g. iuſti-
tia odio haber nocumentum proximi , quomodo-
cumque fiat : temperantia odit ebrietatem etiam
caſualem , & ſic dealiis.Ratio autem eſt,quia eiuſ-
modi obiecta non ideo lunt mala, quia prohibira;
ſed potiùs è contra ideo prohibita, quia mala; er-
go antecedenterad attentionem , quâ quis atten-
dit ad eorum malitiam , iam in ipſo obiecto inue- . etiam ſi ex inaduertentia, & obliuione, ac incul
nitur malitia obiectiua,quæ poflit terminare odiú
virtutis oppofitæ . Quamuis ergo non inueniatur
.
culpa fine aduertentia; inuenitur tamen illa mali
tia obicctiua, ad quam G aduerteret homo,contra-
heret malitiam formalem , & culpam , & illa mali-
cia obiectiua eft, quam odio habet temperantia
v.g. ſcilicet, indecentia ebrietatis cum natura ra-
tionali præſcindendo ab aduertentia , vel in ad
uertentia, ergo pænitentia etiam poterit odioha-
bere, & dercltari eos actus propterrationem com
muncm offenſæ materialis Dei.
Nihilominus, quidquid fic de aliis virtutibus,
im-
dicendum eſt, eiuſmodi actus non pertinere
2 mediatè ad obiectum pænitentiæ : quia ſeclusâ
‫ܐܙ‬ aduertentiâ neceſſariâ ad culpam , non manct ra-
??
tio offenſæ diuinæ , quam pænitentia deteſtatur:
& hoc eſt diſcrimen pænitentiæ ab aliis virtutibus
ſuprà adductis, quod illæ præſcindendo ab aduer-
tentia,vel inaduertencia,habent in obiectis contra
riis malitiam formalem , quam odio habeant:v.g.
temperantia inuenit in ebrietate præſcindendo ab
aduertentia ,malitiam indecentiæ cum natura ra
tionali, quam malitiam odit temperantia, & fic de
aliis : at verò pænitentia eſt virtus quafi reflexa,
quæ odit malitiam , & indecentiam offenfæ diui
næ : offenfa autem nullo modo poteſt præſcinde-
re ab aduertentia : ideo feclusâ aduertentiâ , non
reſtat ibi in co actu inalum illud, quod formaliter
deteſtatur pænitentia. Sicut ſi poneretur aliqua
virtus, cuius proprium munus eſſet, prohibere ne
homo operetur contra conſcientiam : fanè hæc
virtus nullum actum poſſet dereſtari ,nifi eum,qui
fieret cum aduercentia, alioquin enim non fuiller
contra conſcientiam , & per conſequens non cade-
tet ſub obiecto illius virtutis : fic fe habet pæni
tentia,quæ cùm folùm habeat odio offenſam Dei,
odiffe acțum indeliberatum , quia ille
non poteft
non eſt offenſa Dei.
18 .
Adde,ſi cum debita proportione loquamur,ea
dem rationem inueniri,quod ad hoc attinet , in
pænitentia,& in aliis virtutibus;Nam ficut Iuſti
tia v.g.odio habet nocumentum proximi,præſcin
dendo ab aduertentia , vel inaduertentia ad mali
; Aior
Dci præſcindendo ab aduertentia ,vel inaduerten-
Sect. I. 23
tia ad rationem offenfæ : requiritur ſanè ad hoc
vt detur offenſa Dei , quod peccator aduertat ad
aliquam malitiam obiecti;alioquin non peccaret :
Cæterùm , licèt non aducrtat,illo peccato offendi
Deum ; poteſt interuenire offenſa Dei, & pecca
tum ſaltem veniale, vt ſuprà diximus; & hanc of
fenfam etiam factam fine aduertentia ad malitiam
offenfæ poteſt deteſtari poſtea Pænitentia, ficut
iuſtitia poteſt deteſtari iniuriam proximi factain
fine aducrtentia ad malitiam iniuriæ, & ita quo
ad hoc pares ſunt; differunt tamen , quia iniuria
illa materialis poteft effe obiectum iuſticiæ,criain
preſcindendo ab omni aduertentia ad aliquam
malitiam ; offenſa verò non poteſt elle obiectum
pænitentiæ, niſi fiat cum aduertentia ad aliquam
malitiam , quia aliter nullo modo erit offenſa
Dei, vr dictum eſt,
19 .
Imò fi res attentè conſideretur , adhuc pæni
tentia intra proprium obiectum liſtens eſt Gmi
lior cæteris virtutibus quo ad hoc ; quia cùm
pænitentia procurer reparare pacem , & placare
Deum propter bonuin pacis ; hinc eſt, quod poe
nitentia poffitodio habere negligentiam in pro
curanda hac Dei placacionc & reconciliatione ,
pabiliter contingar,hominem non curare de pla
cando Deo , & de ſatisfactione pro peccato: quia
nimirum malum , quod pænitentia inuenic in
indignatione Dei, idem etiam perſeuerat, quam
uis homo inuincibiliter obliuiſcatur, vel igno
ret, ſe elſe in peccato habituali. Vnde formaliter
loquendo pænitentia conuenit aliis virtutibus
quoad hoc , quod eſt habere odio malum inimi
citiæ diuinæ quomodocumque illa contingat ;
licer differat quaſi marerialiter in co , quod of
- fenſa diuina non poteſt in primo fieri elle ſine
aliqua hominis aduertentia ad aliquam malitiam
abiccti.
20 .
Dixi camen, actum illum materialem periurij,
v.g.fine culpa patrati non pertinere immediate
ad obiectum pænitentia: non enim nego, perti
nere poffe quaſi mediatè ; nam illi actus etiam
ex inaduertentia facti generant habitum , &
diſponunt , vt facilius fimiles actus poſtea etiam
cum aliqua advertentia fiant , quibus Deus of
fendatar :quare ſub hac ratione poffunt à pæni
tentia odio haberi, non quidem quatenus Deum
offendunt, ſed quatenus difponunt ſaltem remotè
ad Dei offenſam .
Hinc infero , actus externos malos , ficut non 41 .
ſunt intrinſecè , ſed extrinſecè mali malitiâ for- Aftus ex
mali morali, & peccaminofi, quatenus denominā- terni mali
tur à voluntatemala,àqua procedunt, fic pæni- iectum
anfintob..
Pas
tentiam illos deteftari exttinfecè, & denominati viteztia ?
uè: non enim dolco ,quod politâ voluntate inter
na ſequutus fuerit neceffariò actus externus; hoc
enim non turbauit pacem cum eo ; ſed doleo,
quod pofitus fuerit ille actus dependencer à vo
luntate interna mala , quæ formaliter fuit , quæ
turbauit pacem cum Deo ; & idco ratione illius
habenturodio actus externi.
SECTIO II.
Depeccatis alienis, & de reatupæna, an ſini
obiectum pænitentie ?
22 .
polimus
 24 De Pænitentia.
nusDeum offendunt? non querimus,an poflimus
ea retractare?Certum enim eſt; non poſſe cadere
ſub noftrá retractationé id , quod à nobis factuin
non eſt,vtfuprà dixi ; ſed quæſtio eft,an ex virtu- ni,quia folum mouet ex ea parte , quâ includunt
te pænitentiæ pollimus deeis dolere,ca odio ha- affectum odijerga turpitudinem offenſæ, fed non
bere, & procurare ne fiant ? Pro vtraque parte eſt
difficulras, nam aliæ vircuces non folùm videntur
inclinare ad defiderandam honeftatem fui obie-
Eti illi ſubiecto , cui inſunt ; ſed etiam aliis. Sic
enim docet experientia,caſtum deſiderare caſtita-
tem in aliis, fobrium ſobrietatem , iuſtum iuſti-
tiam,& fic de cæteris : ergo pænitens non ſolum
vult non offendere Deum , fed etiam , ne Deus ab
aliis offendatur ; nam turpitudo offenſæ , quam
odio habet,eadem eft in aliis,ac in fe. Ideo P.Sua-
rez in preſenti disput.2.fe£t.1.num.9.quem ſequi-
tur P.Coninck in prafentidiſput, 1.dub. 3. exten-
dunt habitum pænitentiæ ad peccata aliena,non
tamen ſub denominatione pænitentiæ ; vt lic
enim dicit actus retractationis, quæ ſolùm poteſt
elle de peccatis propriis .
23 . Pro contraria verò parte eſſe videtur commu-
Humilis nis Theologorum ſenſus cum S.Thoma in 4.d.
ron eft qui 17.quaft.2.art.2.qui dicunt, pænitentiam debere
reſſe humic elle de peccatis propriis: quis enim dicat, elle hu
milem , quivulc alios eſſe humiles,aut elle abſti-
nentem ,qui vult alios ieiunare? alioquin Deus di-
ceretur humilis , & pænitens, quia vult,nos elle
humniles , & pænitentes , & Angeli etiam eſſent
abſtinentes , quia volunt nos abſtinentes: ergo
pænitens non eſt qui vult alios ſatisfacere pro
ſuis offenſis, ſed qui ſatisfacit pro propriis.
1 24 . Vides difficultatem vtriuſque partis : quæ meo
iudicioprobat,in veraque effc aliquid veri;pro cu-
1
ius explicatione nota , poffe nos loqui vel de ha-
Habitses bitu acquiſito pænitentiæ, vel de infuſo li ſermo
Acquiſiti ſit de habitu acquiſito; ego exiſtimo,illum partia-
ſunt ſpecies lirer deſeruire ad odium peccati alieni ; non tamé
coordinata totaliter: quod vt explicem ,fuppono,illuin habi- ſumptam : non tamen concurrere adæquatè, quia
tum effe diuiſibilem : nam facilitas illa , & pro-
penſio , quam experimur exercitio actuum com-
parari ad amplectendum illud obiectum , nihil
aliud eſt in mea ſententia, quàm fpecies benè co-
ordinatæ , & diſpolitæ cum intentione, & viuaci-
tate corum obiectorum, aptæque, vt faciliùs , &
forcalle cum melioribus, & pluribus motiuis, quá
antea proponatur nobis illud obiectum , & exci-
tetur limplex affectus neceffarius erga illud , vt
cum S.Thoma, & aliis docui latè in libris de ani-
ina; & explicabimus ex profetlo ſuo loco in 1.2 .
25 . Quo ſuppoſito,facilè explicatur, quomodo có-
ducathabitus pænitentiæ ad odium peccati alic-
ni : pam odium peccati proprij naſcitur in nobis
ex duplici affectu ; alter eft amoris erga noſinec-
ipſos,alter eſt odij circa offenſam Dei propter
cius turpitudinem ; ideo enim habeo odium of-
fenſa Dei,quia amo memetipſum , cui mala eſt
offenſa Dei, & idco nolo mihi illud malum . Hi
duo affectus oriuntur in nobis ex duplici etiam
cognitione proportionata ; & quidem quâ facili-
tate habeo odium peccati mei, habebo etiam odiú
peccati alieni, fi habuero fimilem affectum amo-
ris erga illam aliam perſonam , ficut habeo erga
me. Hinc ergo fit,vt qui odit peccatú proprium
facilè etiam oderit peccatum alterius , quia affe-
ctus odij erga peccati turpitudinem pariter mo-
uet ad odium peccati alieni , cùın habeat eandem
turpitudinem . Cæterùın aliquando continger,
non ita facilè odiſſe peccatum alienum , quia ni-
mirum deelt ille alter affectus ainoris erga per-
fonam extraneam : & ideo dixi , principia , quæ
mouent ad odium peccati proprij , mouere par
cialiter,fed non adæquatè ad odium peccati alie .
ex ea parte, qua includunt affectum amoris erga
memetipfum : paruin enim conducit amor mei ad
odium peccati alieni. Quod idem inuenies in cæ
teris virtutibus ; nain caftitas qua parte includit
amorem erga bonum caſtitatis, conducit ad volé
dum illud bonum aliis : non verò quâ parte in
cludit affe& um amoris erga me , cui volo illud
bonum ; ſed huius loco debet ſubrogari alter af
fectus amoris erga alium,quo pofito, qui vult fi
bi bonum caftitatis, vult eriam amico , ſed non ex
eodem principio adæquatè. Hinc etiam regula
ter fit illa bona nos velle amicis,quæ volumus no
bis; quia,ſcilicet, æſtimatio & affectus erga illud
bonum mouet nos , ſuppolito affectu erga ami
cum ;ve illud etiam velimus amico : Item hinc elt,
polle aliquem elle caſtum in ſc , & tamen nolle
caſtitatem ſuo inimico, led potius luxuriam , quia
fcilicet deficit ille alilis affc&tus amoris erga per
ſonam. Denique hinc eſt,aliquando è contra fa
ciliùs nos velle hæc bona virtutum aliis , quàm
nobis , quia ſcilicet temperantia aliena non lele
offert nobis difficilis ,ficut fele offert temperan
tia propria , & cùm aliunde habeamus affectum
erga bonum temperantiæ ,facile volumus eam in
aliis,quibus naturali, & communi affectu voluinus
bonum .
26 .
Hæc doctrinâ fuppolitâ , facile Reſpondeo ad
præſens dubium , habitum acquiſitum pæniten
tiæ ,ſeu principia illa , quæ nos mouent ad odiun
peccati,partialiter, & maioriex parte mouere et
iain ad odium peccati alieni , quia principaliter
oritur illud odium ex æftimatione offenfe , & af
fectu fimplici contra eius turpitudinem abſtractè
non concurrit per affectum ainoris erga nos , led
per alium etga proximos : atque ideo fimpliciter
loquendo,non debemus dicere, habitum acquiſi
tum pænitentiæ refpicere etiam peccata aliena;
quia habitus acquiſitus pænitentice ſupponit pro
illis principiis immediatis, ex quibus naſcitur il
lud odium peccati proprij , ſeu pro ſpeciebus in
cellectualibus & pro fimplici affectu necellario
ex illis genito in voluntate, debeinus tainen con
cedere,illum habitum multum conducere, faltem
vt principium partiale ,vt polito ſaltem affectu
amoris erga amnicum ,poſſimus etiam facilè odif
ſe peccatum illius. Quo etiam modo loquendum
cenſeo de aliis virtutibus,ex quo intelligitur,cur
in Deo non fit virtus caftitatis , humilitatis, &c.
quia ſcilicet licèt Deus habeat amorem erga bo
num illarum virtutum ; non tamen vtitur illo af
fectu ,vr velit illas libi,ſed aliis; in ordine ad quos
non tribuit Deo illa voluntas denominationem
caſti, humilis, &c. quod idem dicendum eſt de
Angelis cum proportione in materia abſtinen
riæ , caſtitatis , & c.
Hæc procedunt iuxta principia à nobis in Phi 27
loſophia inſinuata, quæ pofteaRecentiores mul
ti amplexi ſunt.
Quia tamen communis Philoſophoruin fen
tétiadocet,habitusacquiſitos voluntatis elle qua
litates permanentes diuerſas ab omni coordina
tione ſpecierum , & memoria motiuorum , &c.
poſler hoc accommodari ad eam communem
ſententiam , in qua dici etiam pofler habitum ge
nitum

Diſput. III.
nitum ex actibus circa caſtitatem propriam : v.g.
inclinare aliquo modo,& quaſi partialiter ad vo-
lendum caftitatein alienam ; ſcilicet ,eâ parte, qua
inclinat ad bonum caftitatis, licèt non ea parte,
qua inclinat ad volendum illud bonuin mihi: id-
comagis inclinar ille habitus ad volendum mihi
bonum cafticaris ,quàm aliis,quia reſpicit vrruin-
que,ſcilicet,me, & caſtitatem ,deindeverò ex acti-
bus,quibus volo illud bonum aliis, generari po-
terit alius habitus, qui directè , & totaliter incli-
net ad caftitatem aliorum ,vt ad obiectum fibi ad-
æquatum , & qui fit diuerſus ab habitu caftitaris
propriæ ex parte obiecti formalis partialis,fcilicet
finis cui, quem reſpicit : & ita propriè loquendo
habitus caſtitatis non inclinar adæquatè ad caſti-
tatem alienam , ſed alius habitus diſtinctus, qui
minùs propriè diceretur caſtiras. Quod idem de
habiru pænitentiæ dicendum effet.
28. Dices; affectus ille præcisè prove terminatur
ad bonum caftitatis ,vel pænitentiæ ſecundùm ſe,
fufficit vt inclinet ad caftitatem ,vel pænitentiam
meam : nam fi ego volo honeſtatem illam ; ergo
volo illam exiſtere, & poni à parte rei, ergo volo
exiltere eo modo quo poteft exiſtere, & per cona
ſequens, vt exiſtat in ſubiecto , non poteft enim
exiſtere, niſi inſubiecto; ergo affectus ille, & per
conſequens habitus,qui inclinat ad volendum il-
lud bonum virtutis fecundùm ſe, fufficit ad hoc,
vt aliquis habeat habituin reſpectu cuiuſcumque
ſubiecti,etiam fi non habeat affectum amoriser- . phimoralis,& Theologi: quiaad huiufmodi con
ga illud ſubiectum . Reſpondeo affcctum ,& in-
clinationem illam,ad honeftatem virtutis fecun
dùm ſe,inclinare quidem , & facilitare, ve dixi, ad
volendam illam honeſtarem in quocumque ſub-
iecto: non tamen eſſe adæquatè habitum , qui di-
citur habitus fimpliciter reſpectu talis ſubiecti:
quia non habet idein motiuum adæquarè , ſed
inadæquare. Quando enim ego ex habitu ca-
ftitatis , verbi gratia, volo effe caftus ; moriuum
non cft fola honeſtas caſtitatis fecundùm fe ; fed
honeſtas , quæ apparet in eo , quod ego fim caſtus:
quod quidem motiuum differt fpecic ab honeſta-
te,quæ apparet in co , quod alij fintcaſti: quod
idem de habitu penitentiæ cum proportione di-
cendum eft : non habeo ergo habitum caftitatis
fimpliciter , niſi habcam inclinationem ad hoc
motiuum , vt tale eft , fed habeo alium habitum ,
qui conuenit quidem in aliquo , non tamen om-
29 .
nino cum proprio habitu caſtitatis.
Peccalum Vrgebis tamen,non poſſe elle differentiain fpe-
alienum , cificam inter illa duo motiua : nam decentia , &
proprium an honeftas , quæ mihi apparet in caftitate alterius
differant hominis,non differt ſpecie ab honeſtate,& deco-
ſpeciein ra- tia, quæ apparec mihiin caſtitate mea : abſtinen-
rione moti .
tia enim à copula illicita eiuſdem fpeciei eſt in
vtroque homine: ſubiectum item , feu natura ra-
tionalis , cui apparet decens, & conueniens illa
honeſtas, eiuſdem etiam fpeciei eſt: ergo tota illa
honeſtas obiectiua , quæ mouet in vtroque cafı ,
eft eiufdem fpeciei; neque enim apparet, quomo-
do conuenientia illa habeat diuerſam ſpeciem , li
nec bonú conueniens. nec ſubiectú ,cui conuenit,
nec finis,ad quem ordinatur ,fit diuerfæ (peciei.
30. Difficultas hæc foluenda eft ex doctrina , quam
Differentia
specifica que latiùs explicui in Philoſophia , & in tractatu de
dicatur. Angelis,circa principium ſpecificationis:vbi no-
taui, differentiam ſpecificam inter aliqua duo ni-
hil aliud effe ,quàm differentiam notabilem ,quam
1
prudentun exiſtimatio inuenit inter illa : poteſt
autem contingere, vt aliqua duo cxiſtimentur no-
tabiliter differre in ordine ad aliquem finem , quæ
P.loan.de Lugo de Pænit .
)
Sect. II. 25
tanien in ordine ad aliam confiderationem non
differant notabiliter : fic aurum , & argentum in
ordine ad conſiderationem phyſicam , qua conſi
derantur naturæ phyſicæ rerum ,differunt notabi
liter: & tamen in ordine ad conſiderationé Theo
logicam non differunt notabiliter; & ideo volun
tas furandiargentum propter bonitatem argenti
differt ſpecie phyſica a voluntate furandi aurum
propter bonitatem auri; quia Phyficus multa có
ſiderat circa aurum ,quæ non conſiderat circa ar
gentum ; & tamen illæ duæ voluntates non diffe
rant ſpecie Theologica ; nec ſunt peccata ſpecie
diuerſa ; quia Theologus non curat de illa diffe
rentia ,nec eſt conſiderabilis in ordine ad intentú
Theologi . Sic etiam ternarius hominum , & ter
natius equorum differunt ſpecie phyſica, non ta
men differunt ſpecie Arithmetica,quia Arithme
ticus ad fuum intentum non curat de illa diffe
rentia,ſed de æqualitate,vel inæqualitate numeri:
vnde è contra ternarius equorum differt ſpecie
Arithmetica à quinario equorum ;non tamen dif
ferunt ſpecie phyfica tres equi à quinque equis.
Ex hac ergo doctrina,quæ ibi latiùs explicata 31 .
eft , dicendum eft illas duas honeftates obicctiuas
Caſtitatis, v.g.alienæ , vel propriæ , non differre
fpecie phyſică,quia decentia,& natura humana,&
finis vtriuſque,funt omnino eiufdem fpeciei phy
ficè loquendo :differre tamen ſpecie morali,ſeu in
ordine ad mores, & ad conſiderationem Philoſo
fiderationem multum differt, velle me efle caſtú,
aut velle, quod alij fint cafti ; velle me reſtituere,
aut velle, quod alij reſtituant: nam illa honeſtas
obiectiua , & illa decentia , & cóuenicnria cum na.
tura rationali multò magis,& aliter debet moue
re mead volendam illam mihi; quàm aliis , pro
pter maiorem , & diuerſam obligationem , quam
habco ordinandi, & componendi mores proprios,
quàm alienos ; ideo in ordine ad conliderationem
moralem illi duo actus ſunt ſpecie diuerli, ficut,
& corum motiva, licèt phyficè loquendo omnia
quæ includit talis decentia obiectiua , fint ciuf
den ſpeciei.
Explcari , & confirmari hoc poteſt in ainore, 32 ‫܂‬
quo aliquis amat ſeipſum , vel quo amat alium ,
qui duo amores ex parte obiecti non videntur
differre ſpecie, cum alius homo,quem aino , non
differat ſpecie à me ipſo, quem amo per amorem
mei : vnde amor, quo diligo Perrum , non differt
fpecie ab amore, quo diligo Pauluin : & tamen
vterque amor differt ſpecie ab amore , quo amo
me ipſum : quia idem motiuum in ſpecie phyſica
alitermouet ad amandam naturam propriam , &
alienam. Quare habitus etiam amicitiæ erga Pe
trum non differt ſpecie ab habitu amicitiæ , quo
diligo Paulum ,ſed ſolùm numero : vterque tamen
differt ſpecie ab habitu quo amo me iplum ; quia
ego ipſe moraliter loquendo ſum obiectum , &
motiuum ſpecie diuerſuin mei amoris ab aliis
omnibus hominibus, licèr phyficè loquendo ob
iectum amatum non tit ſpecie diuerſum .Sic ergo
eadem honcftas , & decentia obiectiua cum mea
natura rationali eſt obiectum ſpecie morali di
uerſum in ordine ad voluntarem meam ab ho
neſtare , & decemtia cum aliena natura rationali;
vnde voluntas , qua ego volo Petro caftitately,
non differt ſpecie à voluntate qua volo etiam ca
ftitatem Paulo: vtraque tamen differt fpecie mo
rali à voluntate , qua volo caftitatem mihi ; quia
motiuum iplum eit ſpecie morali diuerſum .
Hinc ergo iam ad noſtrum propofitum dici
С Imus ,
T
26 De Pænitentia,
mus,illum ſolum dici habere virtutem pæniten-
tiæ,qui deteſtatur ſua peccata propter deſiderium
propriæ pacis cum Deo ,'non qui deteſtatur pec-
cara aliena propter deſiderium pacis alienæ cum
Deo, ficut ille folus dicitur caftus, qui vult bonú
caſticatis propriæ propter docentiam cum ſua
natura rationali. Ideo enim Deus,vel Angeli non
dicuntur propriècaſti,vel pænitentes , quia non
volunt illad bonum fibi , fed nobis propter con-
uenienriam cum natura rationali,non ſua, ſed no-
ſtra: quod motiuum etiam in nobis eſt diuerſum
ſpecie ſaltem morali,ve diximus, & ſufficit ad di-
uerſiratem ſpecificam moralem inter virtutes.
34. Hæc ergo dicta fint de habitu acquiſito pe-
Pænitentia nitentiæ Si
. veroſermo Gir de habitu infuſo pac-
infuſa an nitentiæ; difficile eft aliquidcertum de ipſo de- allicit,mouet ad eius amorem, & poftea ſecunda
ad peccata finire: potuit enim dari duplex habitus infufus:
Aliens vnus ad odium peccari proprij, alter ad odium
peccati alieni; qui duo habitus, licèt non differ-
rent ex obiecto formali quod; fcilicet,ex pace cum
Dco ,quam vellent, velex peccato quod fugerent ,
differrent tamen ſufficienter per obiectum for-
male cui,quia per vnum vellem illud bonum mi-
hi,per alterum vero aliis. Aliunde camen potuit
etiam dari vnus fimplex habitus infuſus ad vtrum-
que munus: nam,ve probaui alibi , in materia de
fide,non debent multiplicari habitus infuſi , ſicuc
acquiſiti; ſed poteſt vnus habitus fimplex infuſus
extendere ſe ad plura obiecta:non enim generan
tur habitus infuſi per actus, ſed habent ſe ad mo
dum potentiæ in ordine ſupernaturali, & quidem
ita de facto ſe habere, quod idem habirus infuſus
deſeruiat ad vtrumque actum , probari videtur,
quia dehabitu infuſó fpei,quo fperamus, ſcude-
i ſiderainus nobis Deum, vt bonuni noftrum , di-
1
cunt Theologi cum S. Thoma 2. 2.quaft.17.ar.3.
deſeruircetiam ,vt aliis fperemus,ſcu deſideremus
idem bonum diuinum,dummodo (inquit S.Tho-
mas) alij nobis fint per vnionem amoris coniun-
&ti; hoc eſt, duminodo præcedat affectus amoris
erga perſonam proximi; vt ſupra dicebam :alio-
quin ſi idem habitus ſpei infuſus non ſufficerec
adſperandum pro aliis, deberer dari ad hoc mu-
nus alius habitus infuſus ; qui ſanè etiam eſſet
Theologicus,cùm cenderet in Deum ,veobiectum
quod, & ſperaret etiam à Deo: & per conſequens
eſſer alia virtus Theologica vltra eas tres , quæ
1
communiter nuinerantur: ſicut ergo idem habi-
tus infuſus ſpei deſeruit ad fperandum pro aliis;
ita idem habitus infuſus pænitentiæ deferuirc
poſſe videtur ad odium offenfarum , quæ ab aliis
committuntur : ita tamen ve ille habitus non ha-
beat denominationem pænitentiæ , nifi quatenus
verſatur circa peccata propria:panitereenim in
rigore eſt retractare,quod quiſquegelſit. An ve
ròifte habitus derur in Chrifto , & in Beatis ? di-
! cemus infrà difput.6.
‫ رق‬, Contra hoc tamen videtur aliunde eſſe, quod
non ſit idem habitus in fuſus,qui deſeruit ad pro-
curanda mihi bona ,& qui deſeruit ad procuranda
bona aliena : ille enim prior videtur eſſe amor
proprius licitus, & honeſtus : hic verò poſterior
eft virtus beneuolentiæ, ſeu amicitiæ honeftæ er-
ga proximos : vnde ad hunc ſecundum pertinet
actus compaſſionis de malis alicnis, qui actus non
procedit ex amore proprio, quo quis deſiderat ſua
bona:ergo velle bonú caftitatis aliis,& velle illud
mihi non pertinebit ad eumde habitum infuluin ,
ſed ad diuerſos;quod idem de habitu infuſo poe-
nitentiæ dicendum erit propter camdem rationé .
36. In hoc puncto , vt dixi, non poſſumus aliquid
certum ſtatuere : vt tamen aliquid probabiliter Habitus in
afferamus;ſuppono doctrinam ,quaintradidiolim fuſoexten
in tractatu decharitatc ,ſcilicer, habituin infuluinditur ad
polle eumdem extendi ad plures actus, & ad plu: plura ob
fa obiecta; quando motiuum principale eftidem. ieta.
Sic charicas extenditſe ad plura bona diuerſa vo
lenda Deo , quæ quidem bona non ſunt media ad
finem ,ſed ſuntfines, & bona volita Deo , qui cft
finis cui: quia niinirum motiuum principale cha
ritatis.non eſt bonitas illa ,quam amamus Deo,fed
bonitas Dei,quam priùs ainamus, & ideo amamus
Deo illa alia bona. Siccodein habitu amicitiæ ec
iam infulæ poflum ego velle arnico ſanitatem,
honorem ,ſapientiam ,& c.quia principale morivú
eſt bonitas amici,quæ meam voluntatem excitat,
riò bonitas ſanitatis; v.g. mouet me ad volendain
eam amico. è contra verò non eft idem habitus, Motiuum
quo volo mihi ſanitatem , vel diuitias , vel hono- vt homoſa
rem ,& c. quia in hoc amore principale inotiuum amet non
eft femper
non eft bonitas mea, ( fortatie eniin non ſum bo- binuias fue,
nus)ſed bonitas ſanitatis,vel diuitiarú ,quæ mouet
me,& excitat ad illud bonum amandam mihi,ne
que eſt alia bonitas ,quæ meprius,vel inagismo
ueat ad illuin arnorem . Vnde eft differentia inter
actum ,quo volo ſanitatem amico , & actum , qu10
volo ſanitatem mihi : nam prior haber pro princi
pali motiuo bonitatem amici, queme excitat , &
allicit ad volendam illi ſanitatem : pofterior verò
habetpro principali motiuo bonitatem ſanitatis,
quæ me allicit, & excitar ad volendam eam mihi.
Ex hac ergo doctrina, quam ibi latiùs explicui, 37 .
in dubio præfenti diſtinguendú videtur . Aliquan
doenim pollun velle bonuin caftitatis, v.g. aliis ,
itavt principale motiuum lit bonitas ipſa caftita
tis ſecundùm ſe ,non bonitas Petri , cui volocafti
tatem,& hic actus non eft amicitiæ ,quia non ha
bec pro motivo principali bonitate Petri, propter
quam eum diligo ;fed bonun caftitatis,quod for
maliter fe videtur habere;Petrus verò ,cui caitira
tem volo, videtur ſe habere materialiter : & ideo
ille actus pofler elici ab vno & eodé habitu infu
fo,quo vellein etiain caſtitatein mihi; quia vterq;
actus videtur habere idem motiuum principale,
ſcilicet , bonitatem caftitatis, quæ excitat me ad
amandameain mihi & Perro.Aliquando verò pof
fum deliderare caſtitatem Petro affecta amicitiæ,
cuius principale motiuuin eſt bonitas Petri , quae
reddit ilium mihi ainabilein,& idco volo illi bo
num caſtitatis,quia ipſe bonus eſt: & hic actus ná
videtur procedere ab eodé habicu ,qiio volo caſti. 1
tarem mihi:quia non eft idem ,fed multùnı diuer
ſum motiuú principale,ſcilicet,in primo a& tu bo
nitas Petri; propter quam volo illi caftitaté:in ſe
cundoautem bonitas ſola caſtitatis,propter quam
illam mihi volo.Cæterùm quia actus,quo ex affe
Ctu amicitir volo Perro caftitaté,quia Petrum di
ligo; nontam videtur procedere ex affcctu caſtita
tis,quàm amicitiæ erga Perruin : ille autem alius
actus,quo volo caftitatem Perro ,non quia eum di
ligo ;ſed quia amo caſtitatem ,videtur inagis perti
nere ad affectum caftitatis : ideo meritò dicere pof
Cumus,eumdem habitum infufum caltiratis , quo
volumus nobis bonum caftitatis extendi ad volé.
dum illud bonum aliis propter bonicaré caftitatis,
quæ eſt motiuum principale illorú actuum ; quod
idem de habitu infufo pænitentiæ cum propor
ne dicenduin videtur.Nec obftat,quod caftitas in
me,quain volo,quando volo eſe caſtus,litmorali
ter diuerfum motiuum ab eadem caſtitare in aliis,
vt fupra dicebamus : hxc eniin differentia eft in
ordine
Habitus in.
Diſput. III.
Gufus exien
ordine ad mores; quatenus propter maiorem ob-
Citset ad ligationem ,idem bonum caftitatis ve volendú mi-
Lura oba
hi repucatur moriuum diuerſum :re tamen vera , &
Efa . phyficè nó eſt diuerſum ;ſed eadem bonitas caſti-
tatis mouet aliter ad volendam illam mihi,quàm
ad volendam aliis : quare loquendo de activitate
phyſica illius habitus,non apparet,cur non poflit
idem habitus infuſus,quo volo illud bonum mihi teſt amari,nifi vt bonus;alioquin ſipoſſum amare
proprer ipſum bonum caftitatis,elicere etiam acú me, & velle mihi bonum ,non cognita in me boni
quo veliin idem bonum aliis propter idémotiuum
phyűcè loquendo ,licèt moraliter diuerſum .
38. Hanc doctrinam , quam olim tradidi partim in
tractatu de Spe, partim in tractatu de Charitate,
inuenipoſtea apud P.Coninch diſp.19.de Spe,feet.
1. paucis mutatis, & lætatus ſum , quod viro docto
eadem inciderit mens:eam tamé latè,& acriter ra-
atinum cito nomine impugnar P.Arriaga diſp.7. de anim. ſcilicet,illum ,cui bonum volumus, & bonúipſum
hemale ſect.2.fubfe£t.3.cuius argum.breuiter diſſoluemus. volitum :ſubiectum ,cui volumus bonum ,eſt prin
etnon
Obie &tiones Primò ergo n.14.opponit,quod videatur fuppo- cipalius, & magis propriè amatum : bonum verò
femper P. Arriaga. nere P.Coninch, hominein non amare ſe ipſum ,
tas luces quando vult libi bonú,fed folùm amare illud bo-
num quod vult. Sed certè Coninch diſertè dixit
11. 6. ipſum hominem effe obiectumn amatum. Et
sario elt clara,quia ille amatur,cui volumus bonā,
quia bonú eius eft:ſicrgo volo mihi diuitias ,quia
bonum meum ſunt, verè amo me per illú actum .
Ideo ego in dicto loco dixi, me quidé effe obiectă
non ſolum amarum ,ſed magis amarum, quàm bo-
num illud ,quod mihi volo :motiuum tamé amoris
non eſſe ſeinper bonitatem , quam me inuenia,
quia abſq; eo motiuo poſſum velle mihi bonú; ſed
motiuum elle bonitate diuitiarum, v.g.motiuum
enim eſt id,quod excitat,& mouet voluntaté, quæ
priùs quieta erat : cunc autem quod me primùm
mouet,eſt bonitas diuitiarum . è contra verò quá-
do amico volo diuitias,non eft bonitas diuitiarú,
quod me primùm mouet: iam enim priùs moue-
rat me bonitas amici ad eum amandum,& idco il-
lum amo,etiain non propofita bonitate diuitiarú:
diuitias verò non volo amico, nili propoſita boni-
care amici:hæc ergo eft,quæ primò, & principaliùs
& amatur, & mouer. Vnde abfurda omnia , quæ
contra dictam doctrinam infert prędictus Auctor,
non ſunt ad rem :neq; enim negamus, hominem ſe
veriſſimè amare,quando vult libi ſanitaté: & mul-
to minus quod Deus ſe amet perfectiſfimè, quan-
do vult fibi creaturas;ſed negamus hominémoue-
ri ſemper ex bonitate,quam in fe videat,ad volen-
dum lìbi bonum,non eſt enim necelſe, quod velit
fibi bonum, quia iam bonus eſt, ſed vt bonus fit.
Deus autem non folum eft obiectum amatum, fed
motiuum ſui amoris: neque eniin negamus etiam,
poſſe hominem moueri à ſua bonicate ad diligen-
dum fe, & volendum Gibi aliud bonum , fed dici
mus,non ſemper id elle neceſſarium . Deus autem ,
qui ab infinita ſua bonitate necellitatur ad aman-
dum ſejmouetur etiam ab eadem bonitate,atq; id-
co eſt obiectú amatú fimul, & motiuú ſui amoris.
39 . Secundo obiicit 11.15.quia non benearguiturex
co quod naturaliter amemus,id fieri abſq; motiuo
bonitatis cognitæ in nobis. Deus enim , & Ange-
lus ſe necellariò amant , ficut & Beati neceffariò
criam amant Deum:& tamen ille amor nó fic abf-
que bonitate cognica in narura ,quæ amatur. Ref-
pondeo,nó bene arguiex neceſſitate amoris,quod
fic abſq; bonitate cognita in perſona, quæ amatur,
nec id intendi in illo arguméro:ſed ex eo quod ali-
quis non indigeat habitu ad amandú ſe,provt fa-
tentur communiter Theologi,quia nimirú natura
ſua propendet ad cum amoren ; inde colligi, non
requiri cognitioné bonitatis propriæ : quia habi-
P. Ioan. de Lugo, de Pænitentia.
Sect. II. 27
tus adquiſitus ad alia aināda( vt ſuppono)ſunt ſpe
cies illius bonitatis;quæ (pecies quia non requiri
tur ad amorem noſtrum ,hinc fit, non exigi habj.
tum ad cum amorem ; & in hoc ſenſu dicimus, ho
mineni ſe ipſum naturaliter amare,hoc eft,abſque
alia cognitione ſuæ bonitatis.
Contra hoc tamen arguit tertiò:quianenio po 4e .
tate, quæ me moueat, fic etiam potero amare Pe
crum , & velle illi bonum non cognita in eo boni
tare,quæ memoueat:nulla enim poteſt differen
tiæ ratio probabilis aſſignari: hoc eſt præcipuum
fundamentum contra hanc doctrinam .
Pro ſolutione aduerte, amare idé elle ,quod velle
bonum alicui:hic auté actus reſpicit duo obiccta;
eft obiectum volitum , & minùs quidem propriè,
ſed tamé ſimpliciter, & verè amatur; & in hocdc
bet ſemper apparere ratio boni, vr poſſunus illud
nobis,vel aliis velle:in ſubiectoautem ,cui bonum
volumus, fi lit diſtinctum ab ainante, debet etiam
apparere bonitas;ſi ſit idem amans,non eft necef
ſe licètpoffit apparere, & mouere,vt diximus.
Ratio differentiæ defumitur ex ipſa natura amo 42 .
ris:qui ex ſe cendit ad coniungendú amantem cum Differenita
obiecto voluntatis,quod eft bonum:nam ſicut per amorisquo
intellectum trahimus verum adnos,fic per affectu Sezvelalios
ferinzurad bonú,vtnos cum illo vniamus,& có- aliquis
iungamus. Hinc fit,vt affectus nó tendat ad obie
cta volita nobis,vel aliis,niſi appareant bona:quia
peraffectum volumus cum illis coniungt,quod nó
vellemus,fi non eſſent bona. Similiter quádo ami
cum diligimus, & ei volumus bonum ; non folùm
coniungimur per affectum cum bono illo volito,
ſed inultò magis cum amico , cui illud voluinus;
non enim aliter volumus illud bonum coniunge
re nobiſcum , niſi medio amico, quem priùs con
iungimus nobis per affectum , & inedio illo con
iungimus nobis illud bonum, quod amico volu
mus : requiritur ergo bonitas cognita in amnico,
ve velimus cum eo coniungi, non poſſumus enim .
tédere per affectum ad coniungendú nos cum eo,
quod eſt excra nos,nifi in co appareat ratio boni,
quæ nos ad nexú , & coniunctioné alliciat. Quádo
verò mihimetipſi volo , v.g.honorem ;amo quidé
me,cui volo illud bonú hontoris; non tainē requi
ritur cognitio bonitatis,niſi in honore volito, cũ
quo me peraffectum coniungo ;nó in me,quia per
illum affectú non appeto cóiunctioné, aut nexum
cum aliquo bono præter honorem ,qué mihi volé
do,co ipſo coniungo illum affectiuè mecú;ad co
iungendum enim illum mecum, non indigeo alio
medio,quádo mihi illum volo ,ficut indigeo, quá
do voloilluin amico,quem ideo oportet priùs cã
iungere mecum , vt medio illo cõiungatur res vo
lita mecum , & ideo tunc requiritur bonitas in
vtroque ,ſcilicer, in amico, & in honore,non verò
quando volo immediatè honorem mihi, .
Vnde obiter aduerto ; regulam illam non effe 42 .
vniuerfalem ,quod quádo volo bonú alteri, necelle
eſt, quod apparear bonitas in co, cui illud bonum
volo,& quod quando volo bonum mihi, non ap
paret bonitas motiua in meipſo . Vtraq; enim pars
poteſt elle falla; quia aliquando non inc mouet
bonitas Petri ad volendum illi bonum: & è con
tra aliquando mouet me bonitas mea ad volen
dum etiam bonuin mihi. Prima pars probatur ,
quia ille, qui ex affcctu erga bonuin caftitatis ſe
C2 cundùm
 28 De Pænitentia .
cundùm ſe deſiderat , quod Petrus reliſtat ten
cationi contra caſtitatem , non ſemper mouetur ex
affe & u amicitiæ erga Petrum , quem diligat pro
pter eius merita, aut bonitatem ; ſed poteſt me
lè moueri ex affectu erga bonum caſtitatis , quod
amat propter iplius caltitatis bonitatem , & id
co deſideratponi illud à parte rei ,& coniungit ſe
per affectum cum illo bono abſque alio medio;
& tunc Petrus nó eſt motiuú principale,imò nec
obiectum propriè amatú per illum actum ,ſed ſola
bonitascaftitatis eft,quæ mouet,& quæ propriè
amatur. Túcergo folùm requiritur bonitas in Pe
tro,cui volumus bonum , quando id volumus ex
affectuergaipſum Petrumfecundùm ſe , quodin ficut habet odio peccata ? Affirmant
pænitensintédendodeftructioné
prædicto cafu non procedit.
etiã ſatisfacere pro pana debita peccato.Sed proit
Secunda verò pars,quod poſſimus è cótra mo
ueri ex bonitate, quæ in nobis apparet,ad voléda
nobis bona ; conſtat ex ſuprà adducto exéplo Dei
amantis fe ex motiuo ſuæ infinite bonitatis , &
idco volétis Gibi alia bona extrinfeca. Similiter er
go poreſt homo moueri à bonitate,quá in ſe videt,
ad amandū ſe: & tunc non folú vult libi bonū ,(ad
hocenim non eſſer neceſſe agnoſcere in ſealiquá
bonitaté) ſed etiá coniungit ſe affectiuè cú ſe ipfo
propter bonitaté,quam habet, ficut coniungere ſo
folet cú aliis bonis à ſe diſtinctis , & quaſi ſepará
do ſe à ſe ipſo,vc ſe cũ ſua bonicate , & cũ ſe ipſo
per affectum cóiungat:qui modus amádi diuerſus
cft ab eo,qué habet, quádo folùm vult ſibi hono
ré, v.g.quia bonú fuum eft : quia licèt tunc etiam
ainet ſe;nó tamen mouetur à ſua bonitate ,nec có
iungitur ſecum affcctiuè,tanquá cum bono ,fed fo
lùm cum honore à cuius fola bonitate mouetur ,
44 .
Quartò arguit ille Auctor 1.2 2.quia ex illa do
Amor cõcu- @trina inferút aliquid abſurdi eius Auctores;quod
pifcentia er
ga Deum an ſcilicet ,amare mihi Deū lit actus virtutis Theolo
for Theolo. gicæ ,quia principale motiuú tunc eſt bonitas Dei
girus. voliti ,nó bonitas mci ,cui Deum volo , ainare verò
Deum B.Virgini,vel alteri , non ſit actus virtutis
Theologicæ ,quia principale motiuú tuncnon eſt
bonitas Deivolici, fed bonitas illius,cui Dcú vo
lumus:quod taméconfequens videtur ex ſe fatis
abſurdú.Reſponſio ad hoc pertinet ad materiá de
virtutibus Theologicis.Pro nunc dico , illationem
non elle neceffariò concedendam in illa doctrina :
quare ego in tractatu de fpe dixi , neutrum actum
elle propriè virtutis Thcologicæ:ad hắc eniin re
quiritur,non ſolùın quod motiuú,ſed etiam quod
obiectum principaliter amatuin fitDeus.Quido
auté amo mihi Denm , quia bonus eft mihi ,licèt
ego,aut bonitas, quæ in me appareat , non fimus
motiuü:cgotamélum obiectu principaliter ama
tum , vt ſupra dixi:Deus autélicèt ainetur;non ta
mé principaliter ,fed quaſi ſecúdariò, cùm refera
tur ad altcrú ,cui amatur;quod fufficit vt ille actus
!
1
degenerer à perfectione virtutis Theologicę,licèt
minùs propriè poſſit appellari Theologicus, & re
duci ad virtuté charitatis.Dc hoc tamé latiùs 161 .
45 . Manct ergo doctrina illa fatis probabilis, & Quot , & quos actus eliciat virtus Pænitentis
apta ad explicandum , quomodo non fieide habi
tus,quo mihi volo bonú caftitatis, téperátiæ ,pru
détiæ &c. ſed multiplex pro diuerfitate bonoră,
que mihi volo:quod licèt conſequenter neget
Arriaga n.23.negari nó poteft,hoceffe córra com-
munePhiloſophori ,& Theologorú ſenſum.Alio-
quin omnes ferè virtutes pertineret ad eumde ha-
1
birú ,cùm earum omniun honeftates mihi velim ,
& vnitas habitus deſumi debcat per te ab vnitate
ſubiecti,cui amantur ea bona , criam quando ali-
quis vult ſibimetipfi illam honeftatem .
De reatu pune..
Reftat dicere de reatu pænæ ;an fir etiá obiectú
pænitentix.Poffumus auté dupliciter paná con
liderare.Primò quatenus pænitétiç virtus ample
Ctitur cá vt medium ad placãdum Deum iracú ra
tione culpæ :& hoc modo pana eſt obiectum ma
teriale pænitentiæ ;non quidé obiectuin fugæ ,fed
proſequutionis.Alio vero modo poflumus cá có
liderare in ordine ad fugă,quatenusreatus ille in
ducit aliquá
& efteffe & usmaculam,vel qualı maculá in anima,
peccatipræteriti
, & hoc modo in
quirimus,an pænitétia habeat odio cum reatum ,
aliqui, quia
peccati
, intéd
culdubio veriùs loquitur P.Suarez vbifupra n.14.
dum dicit,pænitentiam non fugere,imòamplecti
maluin pænæ. Quia panitéria ſolum fugit illud
malum ,quod opponitur cum Dei placatione , &
pace, quá intédit :cum hac auté folùm opponitur
malum culpæ ,quæ eſt offenſa Dei ; nó reatus pe
næ: nă ſublatâ culpâ, Deus nullo modo manet of
fenfus,nec auerſus; & tamen reſtat reatus panz :
poteft ergo horno illum reatú fugere ex alio mo
tiuo,quatenus opponitur , v. g. cum viſione Dei,
quam retardat,vel quatenus affert malum aliquod
ipfi homini:non tamen quatenus opponitur paci
cum Deo , quam pænitentia intendit ; cùm ille
reatus nullo modo fit offenſa Dei. Et hæc full
ciant de obiecto materiali,
DISPVTATIO IV.
Dc actibus virtutis Pænitentie .
SECTIO I. Quot, e gros actus elicias
virtus Pænitentiæ circafuum obicctum .
SECTIO II. Vtrùm deteftatio peccatipre
teriti fitactus abfolutus, & efficax?
Crys panitétix duplices ſunt. Alij im
perati,alij eliciti.Imperati funt,quospæ Duplices
nitentia vult fieri, vtmedia ad tollendum niiantia.
Actus Pæ
peccatú ,vel cóferuandã amicitiam cum Deo. Eli
citi ſunt,quos elicit ipſe habitus panitétiæ ; & hi
quidem omnes tédunt intrinſecè fub motiuo for
mali pænitétiæ :Imperati verò folùm necefle eſt,
quod participét extrinſecè & denominatiuèillud
motiuum , quatenus imperătur ab actibus elicitis
pænitétiæ ,qui tédunt ſub illud motivú. Qui auté
fint ij actus imperati ? regula vniuerſalis elt , cos
omnes pofTe a panitétia imperari , qui vuiles ap
prehédútur ad finé pænitétiæ aſſequédú.Qui au
té fint vtiles,vel neceflarijad obtinédá vcviãpc
cati?dicemus ex profeſ ſo difput .feq.ppænite
oftquã ntia
in hac.
dixerimusaliquid de actibu selicitis
SECTIO I.
circa ſuum obiectum ?
pofitusisdisp.2.
SYpdixiin quæ de obiccto formali pænitentiæ
facile erit defnire, quos actus
pollit elicere. Vno verbo dici poteft, eos omnes
actus elicere hunc habitum ,quos alij liabitus cli
ciunt circa ſua obiccta. lj auté funt in duplici dif .
fercntia:alij cnim funt circa bonum :alijcirca ma
lum oppofituin. Circa bonú ſunt amor fimplex, 13
feu complacentia inefficax ;item amor efficax;de
fideriuin ,intétio,electio mediorum ,gaudiu.Circa
malum
 Diſput. IV. Sect. I. 29
malum verò ſunt è contra diſplicentia ſimplex, cóſtat ex feparabilitate,nã in Bcatis (ve dixi)datur
46.
odium efficax,deteftatio,dolor,propolitum vitan- perfecta deteſtacio peccati præteriti, & non datur
di illud &c. Cùm autem bonum ,quod formaliter triſtitia ; hæc enim impedicur à súmo gaudio ne
intendit pænitentia,fit pax cum Deo, vt diximus; inſurgat:imò in nobis etiá cótingit,difficilè exci
conſequens eſt ,vt in co pacis bono pollit com- tari triſtitia magnã de peccatis,quando repentino
placere, illud poflit efficaciter amare ,defiderare, aliquo núcio iucúdo præoccupamur: nó quod de
intendere,media ad illud cligerc,& de eius poffef- ſit nobis dereftatio peccati,ſed quod gaudiú præ
fione gaudere.Item de peccatis, quæ illam pacem sés impedit inſurgere vehementé dolore.Differút
turbát,poreſt diſplicere poteſt illa efficaciter odio ergodereftatio, & dolor, ſicur cauſa, & effectuss Dietis
habere,deteſtari,dolere de illis, & proponere effi- ideo enim dixit Auguſtinus,doloré effe de iis,quæ
caciter circa ea de cætero fugiéda.Hi omnes funt nobis nolentibus accidunt:fupponit ergonolitio
actus eliciti huius virtutis,quod exemplo aliarum nem ,feu dereftationé illiusobiecti , dequo dolea
vircutum conftat, & admiſsã ſemel doctrinâ ſuprà mus. Et quáuis dolor ſit etiá fuga obiecti,fed non
traditâ, nullam habet difficultatem . co modo quo deteſtatio:ſed cum inquietudine, &
3. Pro maiori tamen declaratione fupponenduri pæna:vnde nomé doloris tranſlatumetiam eft ad
Amor fim . breuiter eſt,quid nomine horú actuum intelliga- ſignificadū ipfum obiectă doloris,quod poffumus
plex quid tur.Amor inefficax,ſeu fimplex cóplacentia eft af- appellarc dolorem obiectiuú.Hæc taménó habér
fir.
fectus erga bonü : non tamen, quo illud efficaciter peculiaré difficultaté in habitu pænitentiæ:quod
volumus,led quo explicamus propéfioné noftram eniin dixeris de aliis habitibus , quibus deteſta
in illud,& nullum ellct inconueniés. Amorefficax mur , & dolemus de aliis obiectis , dicere etiam
eft,quo obiectum omnino volumus,quantùm ex debes de habitu pænitentiæ .
nobis eſt. Quodli obiectú apprehendatur abſens, Tertiò ergo dubitatur,vter illorum actuum ſit 6.
oritur deſideriu.Si requirantur media,oritur inté- propriè pænitentia.deteftatio,an dolor de pecca
tio finis ,ex qua poſtea naſcitur electio mediorum . tis?P.Suarez diéta fe &t.2.dicit,deteftationé elle po
Si denique ſit præfens,oriturgaudiú, ſeu delecta- tillimè actu pænitentiæ:quod probari videtur ex
tio,quæ in hoc differt à gaudio, quod delectatio co , quod dolor oritur neceffariò ex deteſtatione,
datur etiá in brutis , & in appetitu ſenſitiuo:gau- crgo honeſtas,& libertas principaliùs reperitur in
diú verò eft delectatio,quæ conſequiturcognitio- deteſtatione,quàm in dolore cólequuto.Alijècó
nem intellectualem & rationale. Eodem modo ſe tra volunt,rationé pænitentiæ principaliùs cóue
habent affectus erga malú : odiú inefficax, & odiú nire dolori ; hoc enim modo videtur feruari magis
efficax:quod li malum apprehendatur vt præſens, modus loquendi ſanctorü Patrú,qui pænitentiam
vel præteritum ,naſcitur dereftatio, & ex deteſta- dicunt planctú ,dolorem ,tædium , & c. & contritio
tione triſtitia,feu dolor differuntenim triſtitia, & quidem magis videtur explicare dolorem , dicitur
dolor sicut gaudium , & delectatio,quòd dolor re- enim cótritio à conferendo, quia cóterit,& quafi
peritur etiam in brutis , & in appetitu ſenſriuo; · diuidic cor in partes minutiſlinas , quod propriú
triſtitia verò folùm in racionali . eſt doloris.Alij volunt,contritioné, & pænitentiá,
De gaudio videcur effe aliqua difficultas, quo- Virumque actú in recto includere,ſcilicet,deteſta
Gaudià an modo poflit elici à Pænitétia :gaudiú enim repu- cioné, & dolorem ex ipſa ortum
ortum propter rationes
foraduspeer
.
gnar cú dolore, cùm ergo pænitentiadoleat, non veriuſque ſentétiæ.Hæc differétia tora eſt de mo
poteſt gaudere,ergo gaudiã non eſt actus elicitus do loquendi,& quidquid dixeris, facile defendes.
pænitentiæ. Reſpondeo:Hoc argumentú non ſo- Sanè deteſtatio , vtpræſcindit omnino à dolore,
lùm probaret,quod gaudiú non litactuselicious à pænitentia nó dicitur;datur enim ea dereftatio in
pænitentia, ſed etia,quod non poffit elici ab vllo beatis,non verò pænitentia , quia nó datur dolor.
alio habitu ,quádo pænitéria dolet de peccatis:nó Ité è cõrra dolor,vt præſcindit àdeteftatione pe- ,
enim minùs repugnarent gaudiú , & dolor fimul, nitentia nó eſt,quia totá ſuam honeſtaté,& liber
licèt à diuertis habitibus clicerentur; Probat ergo tatein habet à deteſtatione,ex qua neceſſariò ori
ad fummú illud argumcntú ,non poffe fimul elici tur :ſicut aſſenſus fidei ex pia affectione volūtatis.
ab habitu pænitentiæ illos duos actus doloris, & Ideo fortafle Tridétinum Seff.14.C.4.decontritio
gaudij,non tamé probat,quod nó poſſint eliciſuc- ne dixit elle deteſtationem , & doloré animi,quia
celliue : ficut alijetiam habitus:nam charitas v.g. neuter actus fine alio ſufficit ad verá, & perfecta
potelt dolere de offentis contra Deú ;poteſt etiam rationem pænitentiæ :vterque tamen ſufficit.
gaudere de bonis intrinſecis , & extrinſecis Dei, Quartòdubitari ſolet, an actus ipſe deteſtatio 7
falté pro diuerſis temporibus , & idé eft de omni nis fir actus elicitus ab habitu pænitentiæ ,an ſo
alio habitu . Denique nec pro codé tempore repu- lùm imperarus :illi,qui dicunt , habitú pænitentiæ
gnat omnino ;nā licèr gaudiú , & dolor efficax de folùm intendere forinaliter bonú compéſationis,
codé obiecto non poffint elſe limul; poffunt tamé vt cópenſationis ,conſequéter dicunt,deteſtationé
eile de diuerfis obiectis, præfertim cótrariis:poteft vniuerfalé omnium peccatorú nó eile actă elicitú
enim quis fimul dolere depeccatis, & gaudere de huius habitus, ſed imperatú , vevidimus diſputa
remiffione peccatorú : & licèt forralle quodlibet tione precedenti. & quidé ſuppolitâ illâ fentétia,ita
gaudiú etiã de obiecto córrario, vel diſparato, ha- debet cófequenter alleri; quia licèt poſſit ex pro
beat viin ininuédi doloré (quod credibile cſt) non prio motiuo deteſtari peccatú ſpeciale iinpænité
tamen illuin omnino impedit , niß fit fummum tiæ,quod opponitur cópenſationi;non tamé om
gaudiun, quale eft in patria , vbi ideo Beati non nia peccata; hæc enim nó opponuntur,imò requi
pollunc habere dolorem , vcl criſtitiain de pecca rútur ad hocve detur cópēlatio. Cæterùm in 10
tis, quæalioquin ſummo odio proſequuntur, ſtrafententia aliter cuin Cóinuni dicendú eft, actú
s. Porelt etiá fecundò dubitari,quomodo differát deteftationis eflc clicitum ab habitu penitentix ,
testatio,og de- inter ſe deteftatio efficax peccati, & dolor : Vrer-
Dolor, quia ex proprio motivo,ſcilicer ex amore pacis cu
que enim actus reſpicit peccatū nó folùm vt pof- Dco ,poteſt dereftaripeccata omnia,quæ hanc pa
Gibile ſed ve commiſsu ?Sed tamné P. Suarez diſp.z. cem perturbant, vel minuunt. Quod fi aliquando
ſect.2. 4.bene docet,diftingui hos duos actus: & S.Tho.videtur fupponere, actū deteftationis per
P.Ioan.de Lugo de Pænitentia. C 3 tinere
 30 De Pænitentia ,
tinere elicitiuè ad charitatem : idco fortaſſe eſt,
quia agit de deteftatione perfecta , quæ diſponit
ad iuſtificationem ; quæin fententia communi
debet procedere ex motiuo charitatis ; de quo
diſputationefequenti.
8.
Aztuspæni Eodem modo reſpondendum eft ad illud PRien icace
Riina
ſententia videtu, rellefentir c loan.
tentie an quod inpræſenti etiam controuertitur ; an habi
fint folism tus pænitentiæ habeat actum tendentem ad bo-
ad malum , num ; an omneseius actus tendant in peccatum ,
& in malum : de quo P.Suarez fest. 2. cuius fen
tentiam impugnant multi ex recentioribus. Sed
ſuppofitis noſtris principiis , res eſt facilis, Si
enim ſolùm velint,habitum pænitentiæ non pof- fimpliciter & abſolutè poffibile , ergo poteſt
actus dereftationis abſolutus ad illud termina
fe elicere actum fine ordine ad peccatum ; facilè
poteſt concedi, quia etiam antecommillum pec-
catum ,omnes eius actus videritur ordinari ad hoc
quod vitetur peccatum :nam velle conſeruare pa-
cem cum Deo,velle fugere occaſiones,& alia hu-
iuſmodi,idem eſt,ac velle fugere peccatum , & of:
fenfam Dei. Si verò velint , omnes pænitentiæ
actus verſari circa peccatum vc iam commiffum ;
hoc licèt poflit de pænitentia concedi ſub deng-
minatione pænitentiæ ; non tamen de ipſo habi-
tu in tota ſúa latitudine , vt vidimus diſputatione
precedenti : habet enim multos actus etiam ante
commiſſum peccatum . An verò propter hos actus
dandus fit ille habitus in Chrifto, & in Beatis ?
videbimus ſuo loco difputat.6.
9. Denique ex dictis infertur reſpondo ad aliud
dubium , an voluntas delendi peccatum , & vo
lunras fatisfaciendi Deo ; & propoficum non
peccandi de cætero , fint actuseliciti ab habitu
pænitentiæ ? Reſpondeo eniin affirmaciuè, quia
hæc omnia continentur ſub obiecto proprio pa
nitentiæ ; nam ad reparandam , & conſeruandain
pacem cum Deo, neceſſe eſt delere peccatum , ſa-
tisfacere Deo , & non peccare de cætero :imò
addo , etiam in oppofita ſententia limitante ob-
iectum pænitentiæ ad bonum compenſationis,
polle hos actus elici ab habitu pænitentiæ , &
quidem de duobus primis non eft dubium ; quia
velle compenſare pro offenſa eſt velle delere of-
fenfam , elt velle ſatisfacere & c. De propoſito
verò non peccandi pollet eſſe difficultas. Sed
adhuc de ipſo videtur affirmandum , quia cùm
ipſuin abſtinere à peccatis fit materia apta ad
compenfandas priores offenſas ;non eft dubium ,
quin pænitentia poffit ex amore compenſationis
eligere illam abſtinentiam à peccatis futuris ve
medium vtile ad fuum finein conſequendum .
Quamuis ergo deteſtatio vniuerſalis de offenſis
præteritis non fit actus clicitus pænitentiæ in ea
fententia ; deactu verò propoſiti etiam vniuer-
ſalis circa offcnfas futuras , aliter dicendum eſt
propter rationein adductam , cx qua poteſt deſu-
mi diſcrimen inter vtrumque actun: quia ſcili-
cer obiectum vnius poteſt eligi , vt medium
aptum ad compenſationem , non verò obiectum
altcrius.
Diſputant hîc, an actus pænitentiæ ſint natu-
sales, vel ſupernaturales : dc hoc tamen coinmo-
dius dicemus infra disputat. 6. vbi dehabituipſo
indicabimus an ſit infuſus, vel acquiſitus? Nunc
reftat folum dubium de actu deteftationis, an fit
actus abſolutus, & efficax,an conditionatus, & in-
efficax ,de quo fe tionefequenti,
SECTIO II.
Virùm deteftatio peccatipræteriti fie acties ab
folutus,& efficax ?
m ,itadocet
actuen Medina,
abſolutum 10 .
Codice de Pænitentia tract. 1. quaft. 1. qui pro le
affert Albercum, Alenſem , & alios : quia obie
ctum illius actus , ſcilicet , non fuillc peccatum ;
non eſt impoſſibile fimpliciter , & abiolutè, fed
ſolùm ex ſuppoſitione; cum quo ftat , quod fit
Fi. Quare hanc ſententiam amplectuntur aliqui
recentiores.
P. Vaſquez 1.2. dispur. 42, c. 4. & difpu :. 43. 11 .
6.3 . & 1.10m.in 3.par. disput. 7 ;. num. 6. docet, In volunta
nullum actum voluntatis elle conditionatum , fed 'eactus
an dentur
condi
omnes elle abſolutos : quando autem dicuntur rionasis
conditionati, & explicantur per verbum , vellem ,
non elle actum voluntatis , fed intellectus iudi
cantis, quem actum abſolutum haberet voluntas
noſtra, polita illa conditione : quam ſententiam
retuli latiùs difput. 25. de Incarnatione num . 14 .
o ſeguentibus : vbi dixi , negari nou pofle ali
quos actus in voluntate, qui ſint conditionati,
non quidem in ſuo elle ( hoc enim repugnat) fed
qui tendant ad obiectum , ainando , vel nolendo
illud in ſtata conditionato ; ficut intellectus ha
bet actus abfolutè exiſtentes , quibus affirmat ob
iectum non abfolutè , ſed ſub conditione ; hoc
elt, obiectum in ftatu conditionato . Porcit ergo
Giniliter voluntas affectum habere ad obicctum ,
quod apprehenditur bonum in ftatu conditiona
to, licèt non apprehendatur æquè bonum abfo
lutè , & quidem eiufmodi actus voluntatis vi
demur explicare regulariter per verbum , vellem ,
ficut per aduerbium , vtinam ; per quod non ex
plicamnus folùm actuin iudicij , ſed affcctum pre
ſentem voluntaris : folemus autem idem omnino
explicare per vrinam & per vellem , vt ex vlu ho
minum conftat .
Nec obftat argumentum Patris Vaſquez,quod 12 .
omnis actus voluntatis præſens debet dicere , vo
lo, ficut actus viſus , vel auditus,non dicit , vide
rem, vel audirem : ſed, video, vel, audio. Ad hoc
enim reſpondiloco citato num. 15. vbi attuli di
ſcrimen intellectus , & volunratis à ſenſibus ex
ternis. Addere autem poffumus, quod ſicut intel
lectus affirmans aliquid ſub conditione, veic af
firmar , fed affirmar obiectum in ſtaru conditio
nato : ita voluntas nunc dicit volo : fed non vult
obiectum , niſi in ſtatu condicionato ; & hunc
modum volendi explicare ſolemus per verbum,
vellem .
Tertia ergo , & communis ſententia docet, 131
actum decertationis peccati præteriti eſſe quidem
actum conditionatum , qui explicatur per illas
voces, vellem non peccasſe,fi id fieri poſjet: ve do
cent Suarez in prafenti disput.3.fect. 3. Coninck
difput.1.dub.2. & alij coinmuniter : & videtur
expreſſa fancti Thome 1.2.quæft.13.art. 3.ad pri
mum & aliis in locis, quæ affert Suarez vbifupra.
Ratio autem eſt , quia ad præterirum non datur
potentia. Voluntas autem non poteft abſoluto
velle id , quod poſſibile non eſt; ergo non poteft
velle abſolutè, quod peccatuni non fuerit , led fo
lùın ſub aliqua conditione. Hanc ergo com
inunein ſententiam retinendam , & amplecten dain
 Diſput. IV .
dam exiſtimo: quæ ex folutione argumentorum
magis explicabitur.
14 Obiiciunt primò, quia ſtultum eft velle,& co-
nati ad hoc,quod non fuerit peccatum exſuppoli-
10. tione,quod commillum fuit , vt docet S. Thomas
in preſentiquaſt.75.art. 1.ad 3. quia impoſſibile
hoc eſt : fed nonininus impoſſibile eſt,quod pec-
catum præteritum ex ſuppoſitione, quod eſt præ-
teritum , non fit præteritum etiam quacumque có-
ditionepofita, quia li ponatur non præteriiſſe,co
iplo deſtruitur præteritio: ergo non minùs ſtultus
erit affectus, quo etiam ex ſuppoſitione illius pof
libilitatis,vellem coniungerenegationem præteri
tionis cum præteritione . Hincinferunt , debere
eſſe actum abſolutum , quo nunc abſolurèvolo ne-
.
gationem præteritionis peccati: hæc enim ſecun-
Lunta dùm fe poflibilis eſt , & nullam dicit intrinſecam
dentur implicantiam contradictionis;licèt ex ſuppoſition
condi ne,quod peccatum fuit, non poſſit non fuilſe.
‫را‬.
Ad hoc argumentum facilè reſpondetur. Pri-
mò etiam ſi ſenſus illius voluntatis efſer ille , qui
in obiectione fupponitur ; ſcilicet , fi effet poſſi-
bile coniungere cum preteritione peccati quod non
fuiſſet ,id vellem : adhuc actus ille non repugnaret,
licèt fortafle effet parum vtilis. Dico, fore parum
vtilem; quia cùm illa volitio terminaretur ad con-
iunctum ex præteritione,& non præteritione pec-
cati; adhuc vellet ex vnaparte peccatum fuifle;&
licèt ex alia parte vellet, illud non fuille ; hoc ta-
men non videtur fufficere, vt voluntas (impliciter
auertatur à peccato : nam fi aliquis diceret tenta-
tione vexatus : cgo vellem, li fieri pollet,conſen- num non eft fola voluntas mea ,fed voluntas cum
tire ſimul, & non conſentire;peccare ſimul, & non cognitione ſufficienti , & concurſu Dei,& hoc to
peccare ; iſte quidem non oſtenderet ſe ſufficien-
ter auerſum à peccato : ergo fimiliter , qui circa
peccatum præteritum vellet, quod fuiflet ſimul,&
Impoſſibile
non fuiſſet præteritum ; non videtur ſufficienter
potejl
'amari auertiàpeccato præterito. Quidquid tamen de
fub condio hocfit, non videtur negandum , quod poſſibilisdiernumponendum,vel impediendum ; nam po
tione. fit ille actus : quia licèt adhuc politâ illâ condi-
tione ,obicctum maneret intrinſecèimpoflibile, ficienter conſtituta ad operationem hodiernam ,
cùm adhuc includeret in ſuo concepto duo con vt conftat. Cùm ergo velim non fuiſſe pecca
tradictoria,ſcilicet, præteriille , & non præteriiſle
peccatuin :non tamen repugnat , quod aliquid in-
trinſecè impoſſibile ametur fub conditione polli-
bilitatis :quis enim prohibet, quod ego dicam , li
ego polleni facere duo contradictoria lunul,id fa-
cerein ad fallificandam regulam ſummaliſticam ?
Ratio autem eſt ,quia ficut fufficit bonitas ,non ab-
ſoluta , fed conditionata ad amandum obiectum
ſub conditione; ſic ſufficit ad hoc ipfum poſſibili-
tas ſub conditione : quæ quidem expreſsè appre
henditur tunc , cùm dico , ſi poſſibile eſſet; ergo
apparet ſufficienter obiectum voluntatis condi-
tionatæ .
16 .
Cæterùm,quia nunc ſerino eſt de actu derelta-
cionis non folùın vtcumque poſſibili,ſed prudenti,
& honcſto:ideo ad argumentum ſecundò reſpon
deo , ſenſum illius voluntaris conditionatæ non
eſſe illum: fi ego poſſem cõiungere cum peccato pre
terito negationem præteritionis,id facerem :ſed hunc
potiùs:fi ego nunc haberempotentiam , vt peccatum
illud non fuiffet,id facerem . Itaque obiectum huius
actus, quod volo ,non eſt coniunctum negationis
præteritionis cum peccato præterito,vt præterito,
ſeu ex ſuppoſitione, quodelt præteritum :neccon
dicio,ſub quafertur,citpotentiaadconiungendain poſſem. imò etiamfi Deus heridediflet mihi alas,
præteritionem cum non præteritione , fed obie-
tum volitum eſt, peccatum non fuille, quod qui-
de limpliciter , & abfolutè eſt in materia poſſibi-
Sect. II. 31
li , licèt ex ſuppoſitione quod fuit,fitimpoſſibile:
conditio auté,quam appono, eſt, li egohabercm
nunc potentiam non quidem ad coniungendam
ſed
præteritionem cum negatione præteritionis ,
ad faciendum ſimpliciter , quod non fuiſſet illud
peccatum , ſicuc habeo de facto nunc potentiam
& eſt nunc in mca poreſtare , quod non fuerit in
Deo vnquam præſcientia abſoluca de meo pec
cato hodierno. Hoc ergo ſenſu dicimus : fi nunc
eller in mea poteſtate , quod illud peccatum non
fuiſſet; certè vellem ,& facerem , quod nunquam
fuiſſer commiffum : & hoc elt formaliſſime illud
deteſtari, & retractare.
Hinc infero primò, quomodo non ſit ſtulta, & 77.
imprudens illa voluntas:quia licèt feratur ad ob
iectum ſub conditione impoſſibili: ipſum tamen
obiectum fecundùm ſe ; polita illa conditione
poſibilitatis,eſſer vndequaquebonum ,honeſtum ,
amabile,& poſſibile, fcilicet, peccatuin illud non
fuiſſe:imò elt calc;veobliget nunc ad ſuiamorem :
vnuſquiſque enim debet,quantum eft ex fe, para
tus elle, & habere hunc animum , vr li poſſet in :
pedire præteritionem ſui peccati , eam impediret. 18.
Infero ſecundò, conditionem , ſub quaid volu
mus,non elle poffibilem , ſed impoſſibilem :quia li
cèt fimpliciter, & abſolutè fit poflibile , peccatum
illud non fuifle, atqueadeo obiectuin volitum fic
ſimpliciter pollibile: noneſt tamé poſſibile,quod!
ego nunchabeam potentiam ad ponendum , ve !
impediendum peccatum præteritum, nam poten
tia proxima completa ad peccatum meum hodier
tum in tali duratione reali hodierna pro priori
naturæ exiſtens: repugnat autem , quod cras fit
hoc totum exiftens cum durarione hodierna ; er
go impoſſibile eſt,quod ego cras habeam poten
tiam completam , & proximam ad peccatum ho
tentia alio tempore exiſtens non eſt potentia fuf
tum ſub ea conditionc , ſi nunc haberem poten
tiam completam ad ponendum ,vel impediendumı
peccatum heſternun ; conſcquens eft , vt velim
fub conditione fimpliciter impoſſibili, quamuis
obiectum volitum non fit ſimpliciter impollibile,
ſed ſolùm ex ſuppofitione.
Vnde infero tertiò ,contra Auctores contrariæ 19 .
Obiectă re
fententiæ , non pofle etle voluntatein abſolutam , tractarionis
qua deteftamur peccata præterita :quia licèt ob- eſtimpossi
ic &tuin ſecundùm ſe ſit in materia contingenti, bile.
& poſſibili: inihi tamen hîc & nunc non eſt ſim
pliciter, & abſolutè poſſibile ; cùm non habeam
ego hîc & nunc potentiam ad illud obicctum :
habui quidem illain potentiain heri : nunc tamen
iain non habeo talem potentiam ,qux, vt dixi, in
cludit exiſtentiam in tali duratione reali , quæ
duratio hodie non datur. Porro ad volendum
abſolutè aliquod obiectum per actum illum ,
qui cxplicatur per verbum , volo , non fufficit ,
quod obiectum ſecundùm ſe fit poſſibile; ſed re
quiritur , quod ſublit meæ poteftati : poſſibile
enim eft fecundùm ſe , me volare , v.g. li Deus.
1
der mihi alas proportionatas: & tamen non pol
ſuin dicere hîc & nunc,volo volare, ſed, vellemſi
quibus pofſem volare; ſitamen poftea illas abſtu
lit; non poflum iam hodie dicere, volo volare , fed,
vellem : quia licèt hodie apprehendam illud ob
C iectum
 32 De Pænitentia ,
iectum poſſibile pro die heſterna; non tamen pro
hodierna,cùm hodie non habeam alas,ſed habue-
rim. Similiter ergo licèt heci potucriin cum au-
xilio Dei, quod tunc habui , vitare peccatum , &
elicere actum bonum contrarium,& ſupernatura-
lem ,quo feruarem præceptum : hodic tamen non
eſt mihi pollibilis ille adus , nec illa adimpletio
præcepti,cùm iam non habeam illud auxilium ,ne-
que illuin concurſum Dei heſternum ; ergo hodie
non poffum dicere , volo, ſed , vellemferuafje beri
preceptum .
Obiiciunt ; illum affectum circa rem impoſſi
20.
bilem ſemper manere iimprudentem , & inhone-
ftum ,niſi per accidens propter ignorantiam , vel
inaduertenciam excuſecur:nam qui deſiderat etiam
per affectum inefficacem , & velleitatem , quod
ellet poflibile id , quod eſt impoſſibile , co ipſo
implicitè deſiderat, quod Deus non fit Deus:cum
enim iuxta veriorem ſententiam omnipotentia
Dei habeat intrinfecam , & neceflariam connexio-
nem cum poſſibilitate creaturarum , itave li Leo,
v.g. non eſſetpollibilis,aut li chimæra eſſet pof-
fibilis, non eller hæc eflentia Dei ; conſequenseſt,
vequi deſiderat,chimæramelle poſſibilem ,eodem
affectu velit , quod non etler Deus : quod quidem
ctiam per affectum inefficacem velle eft intrinfece
malum :non ergo
debemus ponere actus virtutuin
in ordine ad obiectum impoſſibile , etiam permo
dum vellcitatis, & voluntatis conditionatæ .
21 .
Reſpondeo Primò, nos non ponere actum dere
Itationis,qui fit affectus ſimplex ad obiectum im
poſſibile ; id cnim quod vult eſt , quod peccatuin
nonfuerit,quod quidem eſtnonſimpliciter
nec ex eo quod peccatum poflibile,, De riis
fuitfet, fequeretur
Deum non eſſe ; hot tamen ipſum voluinus ſub
conditione impoſſibili, nempe ,li nunc ellerin me
potentia ad impediendum peccatum heſternum :
quam quidem conditionem impoſibilem non vo-
lumus etiam affectu fimplici ; ſed ſub ca conditio
ne, quam non volumus , volumus affectu condi
tionato aliquid fimpliciter poſſibile, ſcilicet, pec
catum nen fuitle :nullo ergo modo volumus etiam
implicitè ncgationem Dei.
22 . Rcfpondco ſecundò : poffet etiam efle actus
honeſtus, licèt affectus tenderet ad ipfum impoſ
fibilc ,vtfiv.g. vellem affectu fimplici quod eller
nu nc in me potentia ad impediendum peccatum
heſternum , quæ potentia impoſſibilis eſt,vtdixi
mus. Neque enim ex hoc ficret, quod vellem im-
plicirè deſtructionen ), aut negationem Dei , cuius
ellentia habet necellariain connexioncm cum im-
poſſibilitate oinnium impoſſibilium . Pollet enim
voluntas taliter ferri ad illud impoſſibile ,vt exclu
deret in ipſo affectu illud malum : fi v.g.dicat : ſi
hoc pollet effe poflibile abfque detrimento , aut
negationccllentiæ ,& perfectionis diuinæ ,vellem ,
quod effetpoſſibile , ad hoc , vt non fuillet pecca-
tum heſternum : qui affectus nullo prorſus mo-
do, nec implicitè, nec explicitè vult negationem ,
aut deſtructionem Dei; atque ideo , cùm poſſibi
lis fit talis affectus non eft, cur damnécur vt impij
omnes fimplices affectus circa obiecta impoſſibi-
lia, quosviri pij , & ſancti frequenter exercent,
deliderando v g. poſle habere amorem infinitum
erga Deum , potle attentioneinfinita diuinas per
feétiones meditari, & alia fimilia .
23 . Ex dictis ergo,ad titulum quæſtionis propoſitæ
reſpondendum breuiter eft , deteſtationem poffe
cöparari,vel in ordine ad præteritú , vel in ordine
ad præſens, & futuru.Si cóparetur ad præſens, &
futurú,eſt efficax, & abſoluta; quia ita habet odio
peccatú , vt efficaciter velic, illud non eſſe.Si verò
cóparetur ad præteritu ,eft conditionata:non eniin
dicit :Volo non fuiſſe peccatum :fed ,velem f,i in mea
poteftate nunc efet,non fuisſe peccatum . Dicitur ta
men fimpliciter odiú efficax. Primò ,vt diſtingua
tur à fimplici odio,feu diſplicentia,quç etiá poreſt
dari cum actuali affectu ad peccatum : nam per
odium inefficax ſolùm dicimus : vellem non pec
calle , nec peccare , fi inde non ſequerentur mihi
alia incommoda , quæ nolo ſubire : at verò per
odium efficax dicimus : vellem quantum ex me
eſt, non peccalle, fi id eller nuncin mea poteſta
te:itaque hoc odium ſolum includit conditionem ,
quæ non eſt in mea poteftate : volo aurem facere,
quantum ad me attinet , ideo dicitur efficax :id elt
efficax , quantum ex me eſt. Item dicitur efficax
quoad effectum : quia quamuis re vera non poſſic
facere, quod peccatum non fuerit : ex Dei tamen
acceptatione habet valorem , & vires ad delendum
peceatum , perinde ac li non fuiflet. Denique eſt
efficax quoad affectum ; quia polita illa dereitatio
ne , ita deftruitur affectus prior ad peccatum , vt
iain homo non cenfeatur perſeuerare habitualiter
in illa priori voluntate peccandi ; quæ omnia non
habet odium inefficax peccati, quod includitur in
fimplici diſplicentia .
DISPVTATIO V.
actibus Pæniteniuſtific
ad hominis tiæ neceſſa
a
cionem .
SECTIO I. Quid intelligatur per contri .
tionemperfeitam ?
SECTIO II. Vtrùm contritio debeat der
teftaripeccatafuper omnia ?
SECTIO II . Quomodo contritio doleat
de pecaato fupra malum pæne ?
SECTIO I V. Vtrùm contritio dereftetur
vnum peccatumfupra alia ?
SECTIO V. Vtrùm contritio deteſtetur
magis peccatum attuale,quàm originale ?
SECTIO VI. An contritiodebeateſſe uni
uerfalisde omnibus peccatis ?
SECTIO VII. Qualis debeat eſſe contri
tio quoadintenſionem , alias circumſtan
tias. vbi, an ſufficiatfinedilectione, & pro
poſito ?
SECTIO VIII. Vtrùm contritio perfecta
habeatfemper coniunétam remißionem pec
cati ,etiam ante receptionem actualem Sacra
menti ?
SECTIO IX. De contritione imperfecta,
ſem attritione.
OQIMVR generaliter de actibus.
vel elicitis, vel imperatis à panitentia
ad placandum Deum , & delendain cul
pam grauem : aliqui enim fortafle actus ad hoc
requiruntur , quos pænitentia non poteſt elicere,
ſed ſolum imperare : neque eft inconueniens, vir
lutem
 Diſput. V. Sect.I. 33
tutein inferiorem imperare aliquando actus vir- etiam ad pænitentiam ;ita loquitur Sorus in 4.d.
tutis ſuperioris,quando ij ſunt neceſſarij ad finem 17.9.2 ,ar. 5. vbi dicit , contritionem differre ab
virtutis inferioris; ſicut ex miſericordiaerga pro- attritione ex parte obiecti , quia ſcilicet contritio
ximum poſſum velle elicere actum religionis, el dolor de peccatis, vt lunt offenſa Dei : attritio
orando ,vel vouendo,vt impetrem à Deo proximi autem propter pænas:quo eodem modo loquun
ſanitatem . Hoc ergo ſuppoſito,videndum eſt in tur alijmulti,quiattritionem dicunt effe ex timo.
ſpeciali,qui, & quales debeant eſſe ij actus , qui ad re,vel ex amore concupiſcentiæ .Quod poffet ad
iuftificationem requiruntur. Poteſt autem iuſti huc confirmari ex inodo loquendi facræ ſcriptu
ficatio haberi vel in ſacramento , vel extra ſacra- fæ , vbi non ſemper videtur exigi pænitentia ex
mentum , & in vtroque caſu proceder diſputatio, motiuo dilectionis , ſed exmociuo vniuerſaliorii
ſupponendo , extra facramentum requiri contri- Ezechiel 18. Siimpius egerit pænitentiam ab om- Ezechiel 18 .
tionem perfectam ; intrà facramentuin verò ſuffi- nibus peccatisfuis,quæ operatus eft , & cuftodierit
cere imperfectam , quæ appellari ſolet attritio. omnia præcepta mea, & feceritindicium , infti
tiam ,vitâ viuets non morietur : omnium iniqui
SECTIO 1. tatum eius,quas operatus eft , non recordabor, & c.
Et infrà codem cap. cum auerterit fe impius ab
Quid intelligatur per contritionemperfectam ? impietate fua , quam operatm eft , & fecerit iudi- Ibid.
cium , & iuſtitiam , ipfe animamfuam viuificabit.
Ontritionis nomine intelligimus dolorem Confideransenim , & auertens fe ab omnibus ini
Codede peccatis non vtcumque, ſed illum , qui quitatibus fuis,quasoperatus eft,vita vinet, & non
propter ſuam perfectionein diſponit vltimò ad morietur. & rurſus , proiicise à vobis omnes praua
ricationes veſtras , in quibus prauaricati eftis ; eropong
gratiam iuſtificationis etiam extra facramentum ;
nam licèt nomen concricionis aliquando latiùs facise vobis cor nouum , fpiritum nouum ; eba
vſurpetur , prout extenditur etiam ad contritio- quare moriemimi domus Ifrael ? quia nolo mortem
pein imperfectam , feu attritionem , in quo ſenſu peccatoris dicit Dominus Deus. Hæc fanè verba,
dicere folemus,in facramento pænitentiæ debere & promilla Dei liberaliora videntur,quàm vt de
reperiri contritionem internam , & confeffionem beant alligari ad contritionem folam ex motino
externam : iam tamen apud Theologos obtinuit, dilectionis. Eodem modo videtur loqui Chryſo
quòd contritio folùm fupponat pro illo primo ſtomus homil.6.in Geneſim , & alij Patres,quiple
perfecto dolore ; ſecundus verò non contritio, rumque dicunt , Deum paratuin eſſe dare luain
ſed actritio appelletur, de qua poſtea ſeorſim age- gratiam peccatori ſe à ſuis viis conuertenti.
mus. De contritione ergo in primis dubitatur, Et ſanè id videbatur poſtulare humana fragi- 2.
quale motiuum debeat habere? litas , quæ rarò trahetur motiuo illo dilectionis
3. Aliqui Theologi docent , fufficere ad contri ſuper omnia ; frequentiùs verò motiuo obedien
Centritio an tionem , quod dolor ſit vel ex motiuo charitatis, tiæ, religionis, gratitudinis &c. Cùm ergo free
fit ex folo vel ex motiuo obedientiæ , vel religionis, vel pee
morino Cha . quentißimus ſit lapſus' non debuit adeo diffici
ritatis. nitentiæ : fcilicet , quia peccarum difplicet Dco, lis,& rara deſignari medicina. Nec videtur dif
quem diligimus, vel quia eſt contra eius præce- ſentire , imò potiùs viderur facere communis
ptum ,cui debeinus obedire , vel contra eius cul- modus concipiendi fidelium : ipfi enim, dum de
tum , vel denique quia eſt contra ius Dei, quod contritione cogitant , exiſtimant , tunc ſe contri
tenemat obſeruare , quod dicunt effc motiuun tionem habere, quando ita dolent de peccatis
pænitentiæ ; & idein à fortiori poſſent dicere de propter Deum , vt nulla etiam ftante pæna , vel
motiuo pænitentiæ in noſtra ſententia , ſcilicet, præmio, danno , velemolumento , eodem modo
quia peccatuin eſt offenſa Dei , & per conſequens dolerent, quod totum reperitur , quoties pecca
deſtruit pacem cuin Deo,eumque nobis reddit ra- tum confideratur in ordine ad folum Deum , vel
tionabiliter auerſuin . Hanc fententiam dicit elle vt irreuerentia , vel vt iniuria , vel offenla , &c.
probabilem P.Suarez,disp.4.fect.2. 3. 13. & fibi eriamſi non adſit motiuum dilectionis rigoroſæ.
aliquando placuiſſe cum aliis Theologis , quos
‫و‬
Obiiciunt aliqui , quia actus ſpei Theologicæ,
ſuppreffo nomine refert, & licèt P. Suarez folùm quo quis ex motiuo ſpei dcliderat fibi Deum &
loquatur de dolore orto ex motiuo iuſtitiæ ; ca- cius poffeffionem , & ex hoc defiderio dolet de
dem eſt rario de omnibus aſſignatis ; quare alij peccatis,eſtnobilior , & perfectior,quàm dolor,
recentiores eam in vniuerſum docent quoad om- qui procedit ex motiuoobedientiæ,vel religionis,
nia motiua numerata , &c. hæ enim ſunt virtutes morales , & illa elt
Alij tamen Theologi coinmuniter docent, re- Theologica ; ſed dolor ex motiuo ſpci non ſuffi
quiri omnino doloré ex motiuo dilectionis Dei, cir , vt diſponar vltimò ad iuſtificationem , eft
imò P.Vaſquez in prafenti quaft. 85. art.2.7.45. enim attritio , cùm procedat ex deliderio beatitu
oppofitam dicit elle erroneam , P. Suarez hanc dinis; ergo nec dolor ex motiuo obedientiæ , vel
eriam amplectitur omiſsà priori , alij rem vt om- religionis , & c. erit pluſquam artritio , cum fit
nino certain ſupponunt fine vlla ratione du inferior. 1

bitandi. Reſponderi poſſet ; in primis Durandum in 4 . 1

Prima illa ſententia non videtur digna câ cen- diſt.17.quaſt.2.dicere , dolorem illum ex motiuo
ſurâ,quâ cam voluit notare P. Vaſquez, Probari ſpei, & deſiderio videndiDeum , elle contritio .

enim poſſec in primis authoritate Theologorum nem , nam licèt ille non ſit amor amicitiæ erga
non infimæ notæ ,quicam in ſuis ſcriptis ample- Deum , fed folùm concupiſcentiæ : ſed tamen
ctuntur & aliorum , qui cam probabilem dicunt; amor concupiſcentiæ amor cft , & in nobiſmet
item ex modo loquendi antiquiorum Theologo ipſis experimur, gaudere nos,& gloriari , quando 1

rum , qui dum de contritione etiam perfecta lo-
quuntur, dicunt generaliter eſfe dolorem de pec-
cato, co quod Deioffenfa fit : Offenfa autem ve
offenſa non pertinet ad folam charitatem , fed
hoc amoris genere amamur , non cniin poteft
elle hic amor,niſi ex bonitate, quæ apprchenda
tur in obiccto amato :quare qui Deum hoc modo
amat,116 aliter amat nili quia afficitur, & trahitur
à bons
 34 De Pænitentia ,
à bonitate Dei, quod in rigore eſt amare Deum
nobis. Sed quidquid fit de hoc, & dato etiam
quod allumitur in maiore,ſcilicet,actum (pei elle
perfectiorem actu religionis, vel pænitentiæ :ne-
gari poreſt conſequencia ; non enim ſemper di-
1ponit certiùs ad iuſtificationem actus melior:
nam licèc actus dilectionis Dei ex parte motiui
ſitmelior,quam actus religionis, vel fidei : poteſt faciant vobis homines, á vosfacite illis : ipſuin er
tamen ex aliis circumftantiis adeo crefcere actus
fidei, vel religionis , verbi gratia , ex intencione,
ex difficultate ,ex duratione , &c. vt hic, & nunc
fic melior , quàm aliquis actus remiffus dilectio-
nis : & tamen quicunque actus dilectionis di-
ſponit certiùs ad iuſtificationem , ille verò actus
fidei,vel Religionis non diſponeret , niſi remote:
non ergo arguitur benè, dolorem ex motiuo ſpei
debuille eſſe diſpoſicionem vltimam ad gratiam ,
ficut dolorem ex motiuo religionis,vel pæniten-
tiz ,& c.quia perfectior eſt.
8. Ratioverò à priori effe potuit quia ad hoc iu-
Ad iuftif- ftificationis negotium exigitur ex parie hominis
cationemre- perfecta conuerfio, qua fe a ſeipſo auertat , & ad
quiritur per Deum conuertat : quare ille actus habet maiorem
fio ad Dei. proportionem in ratione diſpoſitionis , quo ho
momagis conuertitur ad Deum ; hoc autem fit
meliùs per actum dilectionis etiam remiſſuin ,
quàm per actum alteriusvirtutis etiam intenſum .
Item fit meliùs per dolorem ortum ex motiuo re-
ligionis , quàmper dolorem ortum ex defiderio
beatitudinis ; ſeu ex motiuo ſpei ; quia cùm hic
oriatur ex amore concupiſcentiæ , co ipſo prin-
cipaliùs amo me per illum actum , quàm Deum ;
volo enim Deum mihi ;non ergo conuertor om
nino ad Deum præferendo Deum mihi; quod
land requireretur ad perfectam conuerfionem , &
contritionem
; debet enim elle ex toto corde , &
ex totis viribus , & ficut per peccatum ſe homo
prætulit Deo , ita per contritionem debet Deum
ſibi præferre, & quaſi ex ſc ipſo exire , vt tendat
ad Deum ,à quo receſſit.Hoc autem fit meliùs per
actum religionis , vel obedientiæ , &c. quàm per
actum ſpei; quia per religionem ,v.g. homo non
amar Deum libi , ſed amar cultum , & honorem
1 Dei , & ita illum amat , vt fi neceffaria eflet de-
ſtructio , & annihilatio ipſius hominis ad Dei
honorem , & cultuin , illam etiam vellet , & per
mitteret : quam conditionem nullo inodo po-
teſt veile dolor ex motiuo ſpei , quia fundacur
omnino in amore proprio , quo volumus Deum
nobis, vt bonum noftrum . Haber ergo ex hoc ca-
pite maiorem proportionem dolor ex motiuo re-
ligionis , ve diſponat ad iuſtificationem , quàm do-
lor ex motiuo Ipei : quod autem dicimus de re-
ligione dicipoffee de obedientia , de pænitentia ,
de gratitudine ,& c. vt conſideranti patebit.
9.
Solùm ingerit difficultatem in hac ſententia
modus communis loquendi Patrum , qui expreſ
sè videntur poftulare dilectionem ad hoc, vt pec
cara remittantur : qui modus loquendi videtur
etiam ex ſacra ſcriptura deſumptus, vt poſtea vi
debimus . Sed hæc etiam vtcumque poſſent ex
plicari de dilectione, non omnino rigorosè , & catum ſuper omnia , per illum enim a &tum plus
îtrictè ſumpta; ſed latiùs, quarenus amare dicitur odit pænam , vel iacturam beatitudinis , quàm
elſe velle bonum alicui : cùm enim per religio peccatum . Deinde qui ex motiuo religionis ,vel
nem velimus cultum Dei , per pænitentiam veli-
mus eum non offendere ; per obedientiam veli-
mus eius voluntatem implere , &c. hæc omnia
videntur continere dilectionein Dei . Sicut multi
Theologi dicunt, præceptum dilectionis proximi
non obligare ad aliquem actum ortuin ex motiuo
peculiari dilectionis , ſed eſte generalequoddam
præceprum obſeruandi omnia , quæ ſpectant ad
proximum : in quo ſenſu videtur loquiBernardus
ferm.so. in Cantica , dum ait, illum ſeruare fuffi
cienter hoc præceptum diligendi proximum ,qui
obſeruat regulam illam , quod tibi non vus , alieri
ne feceris ; & rurſus illam , quacumque vultis , ??
go bene facere, dicitur diligere proximum , licèt
non fit ex peculiarı motiuo amicitix.ſed miſeri
cordiæ ,vel alteriusvirtutis . Sic ergo pollet quis
dicere, neceſſariam eſſe dilectionem Dei ad iulti
ficationem ; quatenus neceſſaria eſt voluntas fer
uandi mandata,quæ pertinent ad Deum. Poffet
que confirmare hanc explicationem ex co , quod
facra ſcriptura ,& Patres generaliter loquuntur,
dum dicunt ; fine dilectione non contingere iu
ftitiam : & tamen conſtat, in facramento pæni
tentiæ dari iuftitiain ſine dilectione rigoroſa, ſed
cum attritione , & propofito ſeruandi omniamá
data ; ergo dilectionis nomine pollet intelligi vo
luntas non offendendi Deum ctiam cum reruin
omnium iactura ; licèt non fit ex illo peculiari
motiuo .
Adhuc tamen diccndum omnino eft cum có
10 .
muni ſententia , contritionein ſufficientem ad iu- Corritio de
lificationem debere oriti ex peculiari moriuo bet oriri es
charitatis, fcilicet, Dei ſuper omnia dilecti. Hæc particulari
concluſio habet pro ſe auctoritatem communem motiuo
ritatis. cha
ferè omnium Theologorum , à quibus in se tanti
momenti non eſt facilè difcedendum . Habet
item pro ſe teſtimonia facræ fcripturæ , & Pa
trum ,quæ hunc fenfum fonare videntur 1.loann. 1.Ioan.3.
30.quinon diligit manet in morte.I . ad Corin.13 . 1 Cor.iz.
fine charitate nihil fum . Auguſtinus lib.de vera, Auguft.
G falſapænitentia cap. 9. & 17.Sine amore nemo
vnquam gratiam inuenit , nec veniam affequutus
eft ó ſerm .7. de tempore . Pænitentiair certam
non facit,niſi odium peccati, amor Dei: & lib.2 .
contra Crefconiun cap. 12. loquens de dilectione
addit, quæ fi abfir,carera fruſtra fiunt , & lib. 21 .
deCiuitate Dei cap. 27. niſi deſiſtant à peccatis
habendo charitatem , que non agit perperam , nihil
eis prodeffe potest . Eodem modo loquuntur alij
Patres , quos refert Suarez disfu1.4. feit.2.num.2.
qui tamen intelligendi
tra facramentum : nam ſunt de iuftification
exceptio e ex
illa facramenti
colligitur ex aliis locis ſacræ ſcripturæ & eorum
dem Patrum , ve norauit bene Valencia in prafenti
diſp.7.9.8.punkt.3.
Confirmari deinde hoc ipſum potcft ex modo,
quo ſacra ſcriptura loquitur de huiuſmodi pæ II .
nitentia ,quod ſcilicet debeat eſſe ex toto corde,
hoc eſt, ſuper omnia,vt poſtea videbimus . Deut. Deut. 4.
quafieris Dominum Deum iuum, inuenies
cumCum
4.
: fiiamen ex toto corde ruo quæfieris eum , & c.
Hoc autem non videtur conuenire cum omni ri
gore,niſi
nis. Namdolori , qui ,habetur
in primis ex motiuo
qui ex timore dilectio
pænæ , vel
deſiderio odit peccatum , non videtur odille pece
obedieibus
virtut ntiæcontra odit peccat
, &c.riatur , licèt uin , quaten
habeat odio us illis
pecca
tum ſupra alia omnia, quæ peccata non ſunt,non
opponitur Deo,&odibile
tamen quantum eft malú
cft;ipfius, quàm
odibilius ve oppo
enim eft vt
nitur aliismoriuis,& per confequens, qui folùm
odit illud, prove opponitur obedientiæ, non odio
illud
 Diſput. V.
illud ſuper omnia,quianon odic illud fupra ipſum
peccaram provt eſt malum Dei, atque ideo vide-
tur habere hanc códitionalem implicitam ,li mca
inobedientia effet bona Dco, & placeret Deo in-
finitè bono, non odiffem illam, licèr eſſer inobe .
dientia, quæ códitionalis licetfit impoſſibilis,ex•
plicat tamen debilitatem illius motiui; quod,quia
non ſuperar alia motiua,hinceſt,non gignere de-
teftationem peccati, provt eſt fub illo motiuo, ex
toto corde omnino,quia provt ſubcft illi motiuo
precisè,non apprehenditur,vtſummè deteſtabile;
licut fi conſideraretur fub motiuo charitatis, ſci-
licet,vt eft malum Dci,vt fic enim ſuperat omnia
mala omnibus modis conſiderata, &vt fic gene-
rat fummam omnino dereftationem .
Dices,li peccatum placeret Deo ;adhuc deberer
à nobis odio haberi: ergo deteſtatio peccati orta
ex cius turpitudinc, non habet illam conditiona
dem iinpliciram , nec eſt minusodibile peccatum
proprer ſuam turpitudinem ,quàm ex motiuo di-
lectionis Dei. Reſpondeo , li peccatum placeret
Dco, co ipfo non eſſet peccatum : imò li iuſtitia
difpliceret Deo,&prohiberetur à Dco, co ipſono
ellet virtus,nec eſſet iuſtitia , quia non effet actio
vndequaque honeſta. Sicut de facto ,li mea reſti-
Oo
1:10 den tutio aduerſecur religioni,iam non eſt actus iufti-
orin et tiæ ,nec virtutis,quiaperoppoſitionein illam cuin
Ealari excellentiori bono perdit honeſtatem , quam ha-
Hochan
bebat ex proprio obiecto deſumptain ab inferio-
ri bono. Cùm ergo Deus fit bonuin finfinitum ;
conſequens cſt,vtreſtitutio,vel temperantia, quæ
aduerfaretur illi bono infinito ,non pollet retine-
3.
re honeſtatem ex proprio obiecto : atque adeo, fi
1 ;. iniuſticia placeret Deo,non eller iniuſtitia, ſed ef-
ſet actus virtutis excellentioris per ordinem ad
infinitum bonum Dei ; & per appofitionem ad
idem bonú infinitum deteſtabilius redditur pec-
catum ,quàm peroppoſitionem ad quodlibet aliud
bonum ; cùm nullum aliud bonum cam ſtricte
obliget nosad ſui ainorem ,quàm infinita bonicas
Dei .
13 : Potiſſimum argumentum pro hac communi
ſententia colligitur ex Tridentino fef.14.cap.4.
vbi ftatuitur diſtinctio , & differentia contritionis
perfectæ ab imperfecta,quæ appellari ſolet attri-
tio , & quæ ſola extra ſacramentum non fufficit ad
Conc,Trid. iuftificationem his verbis : Docetpreterea ,etfi con-
tritionem hanc aliquando charitate perfectam effe
contingat,hominemque Deo reconciliare,priufquam
hoc facramentum ačtu fufcipiatur; ipſam nihilomi-
nus reconciliationem ipfi contritioni fiuefacramen-
ti voto,quod in illa includitur , non eſſe adfcriben-
dam . Illam verò contritionem imperfectam ,qua at-
tritio dicitur, quoniam vel ex turpirudinis peccati
conſideratione, vel ex gehenne , pænarum metu
communiter concipitur,fivoluntatem peccandi ex-
cludat,cum fpevenia; declarat,donum Dei effe ,& c.
Ex quibus verbis apparet,in primis ,contritionem
perfectam , qua extra facramentum homo iuftifi-
catur,eſſe illam ,quæ charitate perfectaeſt:vbi no-
mine charitatis non poteſt intelligi charitas ha-
bitualis,ſed dilectio actualis :tum quia non omnis
deteſtatio peccati, quæ cum habicu charitatis có-
iungitur,elt contritio perfecta , vt conftat in illo,
qui cum ſola attritione iuftificatur in martyrio:
tuni etiam quia eſſet ridicula diſtinctio contritio-
nis perfectæ ab imperfecta per hoc,quod Deo re-
conciliệt, quando charitate perficitur: hoc enim
ellet dicere,reconciliareDeo,quando reconciliat,
li charitatis nominc Cola habitualis intelligere-
Sect. I. 35
tur. Cùm ergo Concilium intendat allignare dif
ferentiam vnius contritionis ab alia ; debuit'ex
plicare perfectionem vnius,quam haber ex ſe, ra
tione cuius afferat juſtificationem extra Sacra
mentum : quam perfectionem ſolùm explicat per
hoc,quodfit charitate perfecta.
Vnde ex eiſdem verbis fumitur aliud argumné- 14 .
tum: quia ſtarim declaratur contritio imperfecta,
provtcondiſtinguiturà perfecta,quæ præceſſerat:
declaratur autem per hoc,quod concipiatur ex ti
mure pænæ , vel ex conſideratione turpitudinis
peccati: vbi nominc turpitudinis peccati,non po
teſt intelligi ſola turpitudo , quam habet , provt
opponitur contra humanumconuictum , & provt
præſcindit à Dco: tuin quia illud motiuum ſolum
non fufficit ad veram attritionem ,vt dicemus dif
putatione hac,feftione 9.cum eciam quia multa sút
peccata,quorum turpitudo concipi non poteft ſi
nc ordine ad Deum ,v.g.irreuerentia córra Deum ,
inobedientia contra præceptum diuinum , & alia
ſunilia , de quibus poffumus habere attritionem
conceptam cx conſideratione turpitudinis pecca
ti: ergo non fufficit ad contritionem perfectam ,
quod oriatur ex motiuo aliquo reſpicienteDeum,
ſeu peccatum ,provt aduerſatur aliquo modo Deo:
nam hæc omnia videntur includi à Concilio in
motiuo turpitudinis peccati , quod diſtinguit à
motiuo contritionis perfectæ ; quafi hoc lic fola
Dei bonicas, quod eſt motiuum charitatis ; illud
verò fit turpitudo peccati,provtaduerfarur regu
lx rationis ,vel timor pæ næ :: videtur ergo , iuxta
pænæ
Concilij mentem non fufficere ad contritionem
perfectam turpitudo inobedientiæ , irrcuerentiz ,
& aliæ fimiles , niß interueniat motiuum chari
tatis,
Denique ratio à priori , cur Deus dolorem ex
motiuo dilectionis , vt diſpoſitionem vnicam ac- Ratio à prio
ri cur con
ceptauit,ca videtur fuiſſe ,quia perpeccatum mor tritio debens
tale expellitur charitas,& per iuſtificationem re effe ex moti
ftituitur; non debuit autem reftitui, nifi præcedé- 30 peculiari
te aliquo actu charitatis: ficut fides, quæ per hæ- charitatis,
refim expellitur,non reſtituitur, niſi præcedar ali
quis actus fidei; & ſpes, quæ per peccatum deſpe
rationis expellitur,non reſtituitur, niſi exerceatur
aliquis actus ſpei: fic etiá charitas, quæ per quod
libet peccatú mortale expellitus, (quodlibet enim
peccatum mortale opponicur charitati Dei ) non
debuic reſtitui,niſi præcedente exercitio iplius di
lectionis,vt congrue reſtitueretur:homo enim per
peccatum voluntariè diſcellit ab atnicitia Dei , &
factus eſt inimicus : quare vt redeat in caindem
amicitiam ,neceffe eft,ve diligat cum , quem vult
habere amicum: nulla enim melior, & aptior dif
poſitio eſt ad amicitiam alicuiuscaptandam ,quàm
amare,vc dixit ille: Vis ut ameris a: ma, & quan
diu hæc diſpoſitio non ponitur , non eſt homo
ſufficienter diſpoſitus ,vt iterum recipiatur in Dei
amicitiam : loquimur autem feinper ſecluſo pri
uilegio Sacramentorum ,& martyrij.
16 ,
Dices,quando homoiuftificatur, recuperat et•
iam habitus infuſos aliarum virtutum , v.g. tem
perantiæ ,miſericordiæ ,iuſtitiæ ,& c. & licet con
tra eas peccauerit mortaliter , non eft neceffarius
aliquis earum actus vc homo diſponatur ad carú
recuperationem ;ergo nec erit neceffarius actus ex
motiuo formalidilectionis ad recuperandam cha
ritatem, contra quam peccauit. Reſpondeo ne
gando conſequentiam . Ratio verò diſcriminis
eft, quod per actum dilectionis diſponitur homo
ad habicum charitatis , qui proprei fuam perfe
aionere
 36 De Pænitentia ,
&tionem continet virtualiter , & eminenter per
fectionem aliarum virtutum inferiorum , quas
ſecum affert : Sufficit ergo difponi ad charitatem,
vt co ipfo intelligatur homo diſponi ad alias vir
tutes recuperandas : è contra verò , quando exer
cet actum folùm religionis , vel obedientiæ, non
exercet aliquid , in quo virtualiter contineatur
perfeétio charitatis ,vel eius motiui. Cùm ergo
1
aliqua difpofitio ab homine exigenda effet; con-
gruentilfinum fuit, illam exigi, quæ perfectilli-
ma erat omnium , vt fic videretur iam homo fa .
cere aliquo modo,quantum ex ſe poterat,vt fe ad
gratiam & amicitiam Dei diſponeret. Scio , Pa-
trem Vaſquez aliter probare hoc , nimirum ex
perfectione actus dilectionis,quem exiſtimat pol-
ſe ex narura ſua formaliter iuftificare, Sed in hoc
procedit iuxta alia principia, quæ nobis non pro-
bantur ; Ideo non pofTumus illa ratione vti , ſed
debemus totum hoc fundare in congrucntia illius
diſpolitionis .
SECTIO I.
1 fi non præfert Deum rebus aliis , fed potiùs ad
Virùn contritio debeat deteftari peccata
ſuper omnia.
17.
Iximus , contritionem deberedeteſtari pec
cata,quia malum Dei ſunt,quem diligimus :
reſtat videre, an propter iſtud moriuum debeat
ea deteſtari ſuper omnia deceſtabilia ? Pro quo
visfiuedolo Cupponendum eft, duplicem elleexcellumvnius
ris exceffus: amoris , vel doloris (upra alium . Primus dicitur
Intenfium , intenfiuus ; fecundus appreciatiuus. Intenſiuus
o appre- eft,quando vnus actus haber pluresgradus in-
tiatinus.
tenſionis. Secundus, quando præfert formaliter,
vel virtualiter vnum obicctuin aliis : poteſt au-
tem ſecundus excelſus effe fine priino , & primus
fine ſecundo , vt omnes concedunt , & experien-
tia docet , non ſemper appreciatiuè plus diligi,
quæ intenſiùs. Videatur Suar.in præfentidisput.3 .
fett.9. Vaſquez. 1. 2. diſput. 194.c. 3. Valentia in
18. praſenii disput.7. queſt.8.puncto s . Rationeitein
probatur , quia ainor ille appreciatiuus poteft in-
tendi, & reinitti; quod li maneat quoad vnum ,
vel duos ſolùm gradus , adhuc erit appreciatiuus,
quiailli duo gradus reſpiciebant idem omnino
obiectuin , quod gradus ſuperiores; nam intenſio
amoris non eft ad diuerſum obiectum , fed ad
omnino idem per plures gradus; ergo poteſt elle
amor apprctiatiuus, & reiniſſus : quo ctiam ar-
gumento conſtat, polle efTe amorein intenſum fi-
amor , qui non erat
ille circa
s, poreſt,quia
ne ſecundo excellu
appretiatiuu intendi idem omnino
obiectum : non ergo habebit per gradus ſuper-
additos appretiationem , quam non habebat per
priorcs ,imo fimplex complacentia liſtens intrà
perfectionem complacentiæ ſimplicis poteſt elle
intenſa ; quia gradus ſuperadditi non faciunt,
cam effeamorein abſolutum , nec reſpiciunt ob
iectum alio modo ; licetin amor abſolutus im-
perfectus poteft intendi , & manere intrà racio-
nem amoris imperfecti. Hoc ergo ſuppolito , in
quo omnes conueniunt ;non quærimus,an dolor
contritionis debeat effe intenlus; de hoc enim
dicemus infra fect. 4. ſed an debeat habere illuin
fecundum excellum , quipoteſt appellari ſubſtan-
tialis, quia eft omnino de fubitantia ipfius dolo-
fis , vel amoris in quocumque gradu confi-
dererur.
19 . Gonclufio coinmunis , & veriffima eſt , con-
tritionem eſſe dolorem de peccatis ſuper omnia
in fecundo ſenſu , ſeu appreciatiuè. Hanc probae
benè P.Suarez deput.z.fect.9.contra aliquos qui
folùm exigunt excellum intenfionis, contra quos
eriam ageinus infra dicta fect. 4. nunc autem pro
batur breuiter ex verbis Chrifti Mench. 10. Qus Macth so,
amatpurem ,aut matrem pluſquam me, non ejt me
dignus : item ex iis locis vbi iubemur Deum dili
gele ex toto corde,e ex 101a menie ; hoc ett fuper
omnia diligibilia : cùm ergo contritio lit dolor
de
peccato ex motiuo charitatis peifçctæ , debet
etiam deteſtari peccatum ſuper omnia deteſtabi
lia : eumdem enim gradum appreciationis habet
dolor,ac amor ex quo oritur. Adde, licet contri
tio non cflet ex proprio motiuo dilectionis , ſed
ex motiuo iuſtitiæ , religionis,aut obedientiæ,&c.
vt aliqui volunt poffe elle ; adhuc deberet habere
hunc exceflum appretiatiuum , quantum cum il
lo motivo habere poilet : contritio enii debet
elle perfecta in Deum conuerfio, vt ex facra fcri
prura conſtat :non eſt autem perfecta conuerfio,
hæret rei alicui plufquam Deo.
Aduertunt tamen prudenter Theologi com 20 .
municer, huiufmodi coinparationem explicitam
inter peccatum , & cætera mala,ncqueelle necef
ſariain
, neque interdum vtilem ad habendam
contritionein ;non quideın neceflariam , quia fuf
ficit virtualis , & implicita ; non eft verò vtilis,
quia non rarò elle periculoſa, li infirmioribus
proponeretur illa conditionalis explicita : fi oc
currerer talis,vel talis cafus, infamiæ , vel mortis
ſubeunde, ad vitandum peccatum ,quid faceres?
quod tamen periculú ceilar,quando folum impli
cite proponitur deteftatio peccati fuper omnia.
21 .
Sed peres , quid fit implicitè dereftari fuper
omnia ? P. Suarez ubi fupra num . 10. quem tc. Quidfit de
tutari? fuper
quuntur alij , dicit , hunc exceffum coniittere in onnia
excellentia motiui, quod tale cft , vt de fe fit po
tentius ad firmandam voluntatem in tali affcctu;
hoc eniin fatis eft vt in tali actu contineatur vir
tualis comparatio, & exceſſus ſuper alia. Verum
hoc non ſatis rem declarat ; quia quod motiuum
in ſe fit excellentius, & potens ad illum exceffum
cauſandum non arguit, voluntatem de facto fer
ri in obicctum cum illo excellu : poteft enim vo
luntas non amare obiectum , quantumuis cum ea
excellentia proponatur, & poteft etiam non ama
re illud pro dignitate , ſeu quantum amari mere
tur ; licin è contra peccator amat creaturam , vel
delectationem ſuper Deum , licèt bonitas obiecti
non proponatur cum ea excellentia , quæ rcqui
rat talem exceffum amoris ; ergo licèt Deus pro,
ponatur vt fummè amabilis ; poteric tamen vo
luntas amare illum , fed non fummo illo amore ,
quein motiuum poftulat. Nec videtur repugna
se, quod de facto aliquis amer Deum , non tainen
perfectiſſimo illo amore ſuper omnia ; imo cre
dibile eft , aliquos ex illis antiquis Philoſophis,
qui diuinam bonitatem ſpeculabantur,ita dilexif
fe Deuin . Vndè idem Suarez poſtea rom ...de gra
sia lib.1.0.31.11. 12. illam priorein explicationem
non videtur omnino approbare, ſed aliquid aliud
addit. Hoc ergo eſt , quod inquirimus , liquidem
ad dilectionem ſuper omnia , vel ad dolorem de
cius offenſa ſuper omnia, non eſt necellaria com
paratio exprella cum aliis obiectis: quid livillud,
quod habet illeactus,rationecuius dicatur eile ſu
per omnia , & habere illam virtualein , & implici
tan comparationem .
Reſpon
 Diſput.V.
22 . Refpondeo, hunc exceffum , feu hanc implici- : diis prælationis , quem explicuimus,reperitur in
tam prælationem nihil aliud eſſe , quàm talem aliquo actu dilectionisDei, qui tamev non conti- Peccator an
modum efficaciæ , & firmitatis , qua voluntas fer-
lauch so. Quid fit cre- clar
tur atur
in fuum obiectum : qui modus optimè de- peccati ſuper omnía; ſed potiùs pollit benè coin freper omnia ?
exemplo actuun intellectus ; nam in rui fecum affectum actualem erga peccatum .
dere ſuper
omnig ?
actibus intellectus inuenimus hunc diuerſum mo-
dum adhærendi magis , vel minus firmiter ſuo
obiecto, quam firmitatem vocamus certitudinem
iudicij, hoc eſt , firmam illam adhæſionem , qua
intellectus adhæret obiecto per aſſenſum certum :
nam licèt per allenfum probabilem affentiatur
ctiam , & adhæreat abfolutè illi obiecto ; non ta-
men firmiter, ſed cum formidinc, hoc eſt,taliter ,
vt ex ipſo modo aſſentiendi pofſit facilè dimo-
ueri ab affenſu. Quando verò affentitur cerrò,
allentitur firmiter , & quafi ex modo aſſenciendi le affectus cópati poteſt ſecum affectú ad peccati :
immobiliter, & virtualiter inſinuans, ſe non pof-
ſe ab co aſſenſu per contrarias rationes dimoue-
ri. Nec tamen hæc certitudo , ſeu firma adhæfio
elt æqualis in omnibus actibus, ſed maior,& mi-
nor ; maior enim eſt , quando eſt euidentia me-
taphylica, & inaior denique in allenſu fidei, qui
0. etiam poteſtdici ſuo modo ſuper oinnia; haber
enim illam implicitam , & virtualem prælatio-
nem , hoc eft , talem modum allenriendi cum
tam excellenti gradu adhæſionis, & firmitatis,
ve oftendat intellectus , nulla prorſus ratione ab
co allentu ſe poſledimoueri.
23 . Hoc eodein modo fe haber voluntas eriain in
actu abſoluto , quo vult aliquod obiectum : ali
qua cnim obiecta vult, abſolutè quidem ,ſed infir-
ina quadan, & debili adhælione, ita vt ex ipſo
inodo adhærendi oltendat fuam formidinem &
sjuati promptitudinem ad difccdendum facilè ab
coobiecto , li feſe offerat occafio : alia verò am-
#deo
per
plectitur firmiter , ſed non omnia codem gradu
firinitatis, ficut nec incellectus affentitur eodem
gradu certitudinis omnibus, quibus certò aſſenti-
tur : quando ergo voluntas adhæret, & amplecti-
tur obiectum fupremo illo grad, adhæſionis fir
mæ , & efficacis , quircſponder adheſioni intelle-
ctuali,quo affentimur obiectis fidei, tunc ex ipſo
modo firmiter omnino adhærendi oftendit implie
citè , fe iminobiliter adhzrere illi obiecto : non
quod re vera non polit poſtea pro ſua libertate
recedere ab eo, ſicut etiam intellectus poreſt po-
Atea diſlentire obiecto fidei ; ſed quod durante it-
la voluntate ,ex modo adhærendi, oftendit fe nul-
lo modo poſtea ab ea receffuram ; & hæc dicitur
adhæſio fuper omnia: quia etiam fine compara-
tione explicita , haber eam implicitain , quatenus
eſt fupreina, & firmiſliina adhæfio , qua voluntas
poſitiuè poteſt adhærere obiecto . Ex quo fir-
miſluno modo adhærendi oritur , quod ſi euinc
haberet voluntas affectum etiain abſolutum cir-
ca aliud abiectum diuerſum ; quamprimum ad-
uerterer , illud opponi cum hoc alio firmiori af-
fectu , deberet ab illo infirmiori defiftere : ficut
fi intellectus affentiatur cercò vni obiecto , &
probabiliter alteri contrario , quia non aduertic
clle contrarium , ſed tamen quamprimum aduer-
tic oppofitionem , debet deſiſtere ab affenfu illo
probabili , quia opponitur cum hoc alio affenfu
Sirmiori : ille ergo modus policiuus adhærendi,
ex quo oritur hæc prælatio ,quando aduertituie
contrarietas inter actus , vel obiecta ,dicitur meri-
tò implicita, feu virtualis comparatio cum aliis,
licèt eorum non recordemur explicite.
Dices,per hoc non explicari ſufficienter , quid
fit deteſtari peccatuin ſuper omnia : nam ille ma-
p.loan.de Lugo de Pænitentia.
Sect.II. 37
near formaliter , put virtualirer dereftationein 'aliquando
a met Deum
Poteft enim aliquis diligere Deum propter eius
perfectionem infinitam , & velle illi fuper omnia
illam perfectionem , & illa bona intrinſeca , que
Deus habet , itavt paratus fit ad fubeundum om
nemalum , & ad carcndum omni bono , Gidne
ceſſarium eller, ne Deus carerer aliquo bono libi
intrinſeco; quare videtur ille eſſe amor Dei ſuper
omnia,cùm velit Deo bonuin infinitum , & id ve
lit ſuper omnia alia, præferendo in appreciatione
illud obiectum omnibusaliis. Et tamen torusil
cùm enim per peccatum nó auferatur à Deo ali
quod bonum intrinfecum , ſed ſolùm aliquid ex
trinfecú Deo debitú ; non repugnar,quod aliquis
velit Deo ſuper omnia,eius perfectionem intrin
ſecam ; & tamen non velit cuin proprio incom
modo aliquod bonum excrinſecum Dei, fiquidem
illa obiecta funt omnino diuerfa : imò nec appa
ret,quomodo poſſitprudérer voluntas amare Deú
ſuper omnia fecúdum bona extrinſeca;cùm enim
hæc habeant finita & limitará perfectioné,ac bo
nitatem ;non poteſt volütas ea bona Deo velle (12
per omnia, debenç enim amari iuxta gradú perfc
ctionis , & bonitatis,qué habét, atque ideo amore
limitato,& nó súmo.Quomodo ergo poteft volu
tas per contritioné deteltari peccatú ſumma de
teſtatione,cùm peccatu tollat ſolùm bonacxtrin
ſeca Dei,quæ non poffunt amari ſuper omnia?
Reſpondeo , quemcumque actum dilectionis 25
Dei , qui oriatur ex charitate , debere effe affectů
amicitiæ , atque ideo non poffe rendere ad folain
bonitacem intrinſecam Dei , quin fimul rendat
ad coniungendú amantein cum amnato : quam có
iunctionem eo etiam gradu volumus , quo gradu
bonitatem illam amamus , cum qua appetimus
cóiunctioné. Repugnac ergo, quod aliquisaffecti
inicitiæ amet Deum ſuper omnia propter eius
infinitain perfectionem intrinſecam ; quin etiana
fe affectiuè coniungat Deo fuper omnia , atque
ideo ,quin inalit Deo cóiungi, quàm aliis omnibus
bonis ;Hinc ergo neceſſariò ſequitur , quod qui
liber actus dilectionis Dei ſuper omnia continet
virtualiter deteſtatione ſuper omnia peccati mora
talis,quod nos ab illa infinita bonitate ſeparat, cui
affectiuè coniungimur fuper omnia. Quamuis er
go infinita bonitas Dei non determinet,nec cogac
ad amanda bona 'extrinſeca Dei ſuper omnia; nie
ceffe tamen eſt, vt fi Deum amamus fuper omnia,
velimus etiam ſuper omnia affectiuam coniun
ctionem cum Deo : hoc enim eft amare ſuper
omnia illain bonitatem infinitam : coniungiatfe
ctiuè cum illa fupremo vinculo , & nexu affecti
uo : cui nexui opponitur peccatum , quod noſtrữ
affectum ſeparat à Deo , cùm velimus reliftere,
& repugnare voluntati Dei. Amor ergo perfe
'&tionis intrinſecæ Dei ſuper omnia affert lecum
fugam , & odium peccati ſuper oinnia. Nam li
cèt gloriaDei extrinſeca , quæ per peccatum au
fertur, vel impeditur , non fit bonum infinitum;
eft tamen aliquid neceſſariuin ad coniunctio
nem affectiuain mex voluntatis cum infini
ta bonitare Dei , atque ideo debet à me pro
curari ſuprema cura , ficut & ipſa coniunctio
cum bonitare infinita Dei : bonitas enim infi
nita non ſolum exigit amorem fupremum in
D fe
 38 De Pænitentia .
fe ipfa ;fed etiam exigit coniun & ionem amantis
cum ipſa procuratamſuper omnia,imò non ama-
retur ipſa infinita bonitas amore lumino, fi hoc
modo non amaretur,
26. Ex dictis conſtat folutio alterius difficultatis,
quæ hîc ſolet eſſe: an ſcilicet peccatum deteſtan-
An peccarŭ dum fit fuper omnnia mala,includendo criam ma-
detefandi
fit fupra
la ipſiusDei; verbi gratiâ , an per contritionem
mala , etiam ita deteſtemur peccatum , vt etiamſi peccatum
Dei : neceffarium ellet ad impedienduin malum in-
trinſecum ipſius Dei,adhuc nollemus illud.
Ad quod Alenſis apud Suarez vbi fupra rc-
ſpondet, ſi proponeretur hæc conditionalis , ant
peccandum mihi eft, aut Deusparietur aliquod ma-
lum intrinfecum : in eo caſu polle , & deberi ac-
ceptari peccatuin , ne pateretur Deus malum in-
trinſecum ; quia malum illud incrinſecum Dei de-
teſtabilius effet,quàm peccatum , quod ſolum eſt
malum extrinſecum Dei,& per confequens maius
peccarum eller non vitare malum intrinfecum
Dei omni modo pollibili.
$ 7: Hæc tamen reſponſio non videtur elle ad in-
rentum dubij, & in ſe ipſa eſt difficilis :quia in pri-
mis caſus propoſitus eſt non quando fit compara-
tio inter duo peccata ,an fit præferendum leue: de
hoc enim non eſt ratio dubitandi ,ſed comparatio
fit inter peccatum ex vna parte , & ex alia inter
malum intrinſecum Dei, quod non fit peccatum :
an tunc deteſtabilius fit maluin intrinfecum Dei
quàm peccatum. Fateor, conditionalem elle im-
poſſibilem : ſed tamen de hac impoſibili proce-
dit dubium. Deinde illud , quod dicit P.Suarez,
tunc eligendam elle culpam propriam , ve vitare-
tur malum intrinſecum Dei,difficilc eft ,quia ſi il-
la maneret adhuc cum conceptu culpe proprix ,
clue ommino incligibilis: culpa enim eflentialiter
eſt quid illicitum ,vtſupra dixi ; crgo fi adhuc in
ca occurrentia illa cſſet culpa, non liceret cam eli-
gere eriain ad vitandum damnuin intrinſecuin
Dei: alioquin, li liceret cam cligere,ergo iam tunc
>
eratlicita,ergo
cligi
non erat culpa. Denique lipollet
culpa propria ad vitandum maluin intrinſe-
cu Dei, quia hoc eſt grauius Dei malum , quàm
culpa , videtur etiam conſequenter poſſe cligi
culpam propriam leuem ad vitandam culpam gra-
uem alienam ; nam licèt hæc non fit malum in-
trinſecum Dei , eft tamen grauius inaluin Dci,
quàm culpa leuis.
28 .
Reſpondeo ergo,in eo cafu illud nonfore pec
catum ; quia eo ipſo , quod effet necellarium ad
bonuin infinituin Dei intrinfecum , redderetur
licitum propter fummam præponderantiam il
lius boni. Repugnat ergo in conceptu ſuo ,quod
maneret peccatum , & neceffarium ad vitandung
malum intrinſecum Dei ; atque ideo non deteſta
mur peccatafuper illa mala;quæ tanti fieri debe-
rent, vt redderent licira illa, quæ nunc ſunt peca
cata .
Dices, ponamus, quod aliquis ex errore puter,
necellariuin effe peccatum manens peccatum ad
vitanduin malum intrinſecum Dei ; tunc iſte des
beret adhuc noir peccare; ergo non pollet ex bo-
nitate & amore Dei moueri ad deteftandum illud
peccatum ; cùm magis debeat fugere peccatum,
quam malum intrinfecuin Dei .
Refpondeo in illo cafu deberct potiùs permit-
ti malam intrinfecum Dei,quàm admitti peccatú ;
quia cu ipſo quod fupponatur mavere adhuc in
ratione peccati , fupponitur manere cum oppofi-
cono ad aliquod bonam fuperius, quàm eflet bo-
1
num intrinfecum Dei: vnde non mirum , quod in
co caſupermitteretur malum Dei,quod iam tunc
eller inferioris ordinis: nec necefle eft , quod pet
charitatem deteſtemur peccatum ex motiuo bo
nitaris Dei ſuper omnia mala in quacumque hy
potheſi chimærica, in qua non potſer mouere di
uina bonitas , fed quod deteſtemur peccatum ſu
per omnia mala pollibilia ; quia de facto diuina
bonitas ad hoc totum poteft inouere , licèt non
pollit mouere ad deteltádum propter ipfam pec
carum calu,quo ipſa eſſer bonitas finita,& indige
ret meo peccato ad fui conſeruationem . Eodem 29 .
modo refponderi debet ad alium caſum , qui fingi
poller li apprehenderetur peccatum manens pec
catum non diſplicere,fed placere Deo : tunc enim
charitas non poflet deteſtari illud peccatum , cùm
cius admillio non tolleret,fed potiùs poneret co
iunctionein maiorem peccatoris cum voluntate
Dei. Hæ tamen fuppofitiones ineptæ ſunt,quia co
ipſo ſupponunt,Deum non fore Deum , nec habi
turum infinitam bonitatem , & ſanctitatem , que
moueret ad eius amorem . De facto ergo charitas
mouetur ab infinita bonitate Dei ad deteftanda
peccata ſuper omnia mala, quia omnia opponun
tur Deo , & rollunt coniunctionein affcctiuam
cú infinita bonitate Dei , quam voluntas noſtra
amat ſuper omnia . Confequenter ergo ad ſupra
dicta negandum omnino eit , etiain ca hypotheſ,
data, elle eligibilem culpam propriam , & offen
Cam Dei ad vitandum ctiam malum intrinfecum
Dei.Nam fi quid probat noftra ratio ſuprapofita,
hoc etiam probat; quia in eo etiam cafu repugna
ret,charitatem erga Dcum inclinare ad offenden
dum Deum,& adfeparandos nos ab ipſo Deo pet
iniquam eius offenlam ; & ad diſplicendum Deo,
Dcus enim adhuc datâ illâ hyporheli, vellet me
non peccare; alioquin li Deusid non vellet , non
offenderet Deum meum peccatum :non ergo poſ.
ſem ex motiuo charitatis diſplicere Deo in iis,
quæ ipſe lanctiſlimè, & rationabiliter veller ; non
ergo poſlem eligere peccatum ad vitanduin cius
malum intrinſecum . In hoc tamen aduertit be
ne Suarez cum aliis ,non elle faciendas has com
parationes, & conditionales impoſibiles, quia fa
cilè poiſe quis in cis imprudenter ſegerere , &
ſunt vndique plenæ periculis , & laqueis propter
contradictiones,quas inuoluunt.
SECTIO I.
39
Quomodo contritio doleat de peccato
- Supra malum pæna?
Onſtat ex dictis à fortiori, contritione
m do 30 .
Clerc
vlere de peccatis , non folùm ſupraalia mala inferni
Quo fenfus
tore
temporalia , ſed etiam ſupra pænam ipſam æter mērum eli .
nam ,provt pæna non includit culpam . Ita Anſel. gibilius no
mus lib.de fimilit.c.190.vbiillam comparationem bis eft quàm
formaliter facit , & dicit eligibilius eſſe inferni peccatum
tornientum ,quàm peccatum ; nam licèt Durandus
in 4.diftinét.17.quaft.s.dicar ,malum æternæ pæ
næ nunquam elle cligibile propter vitandan cul
pam : illud tamen debet intelligi de electione ab
ſoluta nunc de facto , & per fe loquédo ,quia Deus
decreuit , rernain pænain non effe medium ad
vitandam culpam , fed potiùs è contra. At verò
per actum conditionatum non repugnat fieri eam
comparationem :imò & per actum abſolutum per
accidens in aliquo caſu. Pone enim , hominem
exiſtentem in peccato mortali incidere in mortis
pericu
 Diſput. V.
'periculum ,à quo non poffit euadere niſi commit-
iar aliud nouum peccatum mortale, verbi gratia,
negationem fidei,vel fornicarionem : poneitem ,
hunc habere errorem inuincibilem , quo exiſti-
mat, ſe non poſſe à priorepeccato ſinefacramen-
to iuftificari. Ecce huic homini occurrit necef
fitas eligendi abſolutè damnationem æternam ,ne
commiscat illud nouum peccatum : cùm enim nó
poſſit hîc,& nunc recipere ſacramentum propter
defectum Miniſtri, & ipfe cogitet ſe infallibiliter
29..
damnanduin ,ſi tunc moriatur,nec poſſe aliter vi-
tare mortem præſentem , & damnarionem æter-
nam ,niſi negando fidem , vel peccando ; iam ap-
prehendit , hic, & nunc eſſe medium neceffarium
ad vitandam æternam damnationem cominitrere
nouum peccatum ; & fanè peccarer,li illud cómit-
terer. Ego Canè crediderim , calum nunquam ac-
cidifTe,nec fore ve contingat; ita eniin expedic de
diuina bonitate cogitare; fed tamen de ſe non vi-
detur impoſibilis etiam in hoc rerum ftatu , nec
repugnaret omnino , quod Deus in pænam præ-
cedentis peccati perinisteret , hominein ad eain
cam anguſtain reduci.
21 . Ex hoc tamen oriri poſſec dubium contra ſu-
1
pradicta ; quiafi deteſtatio peccati debet elle ſu:
per omnia mala pænæ ; videtur, quod pænitens
ex vi contritionis debeat deſiderare , quod dare-
tur fibi modus impediendi peccarum præteri
tum ; ne fuiffet , etiamfi ad hunc fuein conſe
quendum neceſſarium eſſet patipænam æternam
An pænitės inferni. Alioquin fi hoc non defiderat ex cor-
debeat defi- de; non videtur pluris facere peccatum , quàm il-
derare poffe lad tormentum : nam qui dolet magis,yçibi gra.
ni impediri tia, de morte filij; quàm de iactura mercium,
peccatum deſiderat pofTe reducere filium ad vitam cum ia-
prareritum . Ctura inercium ;ergo li homo dolet de peccato ,
& offenſa Dei ſuper omnia, & illud magis dere:
{tatur , quàm pænam inferni , deber deliderare,
quod effet poſibile impedire peccatum præteri-
tum , tolerando ad hunc finein pænam æternam
inferni. Conſequens autem videtur durun; P217-
ci eniin , & perfecti viri funt , quiex toto corde
deliderent, quod effet libi poſſibile redinere, ſeu
impedire peccatum præterituin , fubeundo ad
hunc finem pænam æternam inferni: imò è con•
tra viderur quod gaudeant , quod nec fit neceſ-
farium ,nec poflibile inedium illud adeò acerbum
ad impediendum pecc.cum præteritum,
32 . Reſpondeo negando ſequelain : nam ſicu
propofitum ſuper omnia non peccandi,quod de.
bet habere pænitens ex vi contritionis, includiç
quidein voluntatem condiționatam , quavelit pa:
ti ctiam pænam inferni , fi id neceffarium fit ad
vitandum peccatum fucurum: non tamen inclu-
dic defiderium patiendi infernuin , vel quod fis
neceffarium pati infernum ad vitandum pecca :
tum , imo nec quod Gic neceilę pati mortem rein-
poralem ad cuin finem , ſed potiùsdefiderat,quod
non occurrat articulus talis neceffitatis ; elt ta-
men paratus, vi li occurrat, eligat mortem , vel
infernum potiùs,quàın peccatum ; & boc fufficit,
vi dicatur propolitú non peccandi fuper omnia:
ſıc deteftatio peccati preteriti non debet necella-
rio includere illud deliderium ,ſed volungaté con-
ditionatam , quod fi poflet rolli præteritio pecca .
ti iis mediis, ea eligerem ; ſeu quod fi nunc redi-
rem ad ſtatuin præteritum , potiùs vellem illa
qmala pati, quàm peccarę : hoc enim clt deteſtari
peccatú ſuper omnia. Cum hoc tamen ſtat gau .:
P. loan. de Lugo, de penisentią.
Sect. III. 39
dere , quod pati poenam inferni non lit medium
neceſſarium , nec pollibile ad impediendum pec
carum præterituin .
Ad exemplum verò patris deliderantis emere 33 .
reſurrectione filij cum iactura merciuin , eo quod Duplexeff
doleat magis defilij morte , quàm de mercium dolor,praca
&ticus ,
iactura. Reſpondeo , eſſe differentiam : duplex Specula
enim poteſt eſſe dolor de aliquo malo : alter cor- tium .
reſpondet propoſito;alter correſpondet dcfiderio;
prior poreit appellari dolor practicus, & actiuus:
poſterior verd dolor ſpeculatiuus, & non ex om
ni parteactiuus: prior debet effe in pænitente;
qui ſicuc habet propoſitum ſuper omnia nó poco
candi; fic haber voluntatem patiendi omnia ma
la potiùs quàm volendi,aut ponendi peccati pre
teriti, fi id nunc efſet in fua poteſtate : quæ dici
rur deteſtatio peccati præteriti ſuper omnia.Sic.
uit autem poreſt habere homo propofitum ſuper
omnia non peccandi , & tamen non habere dela
derium ſuper omnia non peccandi : Sic poteft ha
bere dercitationem illam modo explicato ſuper
oinnia peccati præteriti , licèt non habeat defide
rium ſuper omnia, quod non fuerit peccatú præa
teritum . Peccatum enim eft fummè odibile in
ordine ad voluntatein practicam , & actiuam ila
lius quatenus homo non poteſt velle peccare ad
vitandum quodlibet malum : non eft tamen fuma
me odibile in ordine ad defiderium , vel voluntas
tem non actiuam , ſed permiſliuam . Nam licèt
ſcires ex reuelatione Dei, quod pofitus in tali
occafione peccabis, & poltea perada penitencia
ſaluaberis ; non teneris mori , ve fugias illam
occafionem ; alioquin deberes eriam mori , ve
vitures occafionein peccati venialis certò futuri;
cum peccatum etiam venialc lit odibile ſuper
omnia mala quod tamen nemo concedet : fo
o
lùm enim obligaris ad non procurandum , nec
volendum peccatum ; non verò ad impediena
dum cum omni detrimento, & rollendam occa
fionem , Pænitens itaque non obligatur ad de
fiderandum , quod peccatum præteritum impedi:
ri poſſet cum iactura falutis æternæ ; fed debet
çſe paratus , vt fi caſus occurrat , velit potiùs
pati omnia , quàm peccare, atque ideo , li nunc
ocurreret pati,vel feciffe peccatum , potiùs eliget
pati omnia mala , quàm illud feciſſę : non tamen
dcfiderar inueniri in illo conflictų . Ar verd de
morte filijpater dolet dolore etiam fecundi ge
nçris, & ſpeculatiuo, quia illa non ſolum eſtma
la, vo ponibilis à patre,ſed eriam ſecundùm fe, &
ideo eſt magis odibilis , quàm ia&ura mercium
odioetiã quali ſpeculatiuo, & quod correſponder.
dehderio . Fatemur ergo,peccatú eſſe ex præcepto
magis odibile, quàm infernum , odio , quod cor
reſponder propoſito ; non verd odio , quod cor
reſpondecdeſiderio non practico, itaut lit obli
gatio deſiderandi potiùs ſubire pænam æternam ,
quàin committere vnum peccatum,
Confirmatur & explicatur hæc folutio primo, 34
quia îi peccatum ſecundùm ſe eſfer magis odibi. In queo fenfute
le quocumque odio, quàin carentia falutis æter- fit
peccatum
odibilius,
næ; non poſſec Deus ex amore erga aliquem ho quàm ca
minem velle permittere eius peccatum , quod eſt sentia beas
medium ad ſalutem : nam vellet ille permittere titudinu,
maiusmalum , vt viraret minus, ſcilicet, carentia
falutis ,quod quidé non eller lignum beneuolétię,
& amoris.Miius ergo bonú hominis eft,quod ſa
luté conſequatur,quàm quod vitet hoc peccatü , li. 3
cèr ipſe homo nó poffit, nec pro ſalute conſequéda
vello
 40 De Pænitentia , .
velle illud committere. Sic etiam Deus ex amo
re erga hunc puerum , vt cum maioribus poftea
meritis moriatur , & conſequatur maiorem glo
riam , protrahit illius vitam , licèt ex hoc certif
ſimè fequantur plura peccata venialia illius,quæ
non committeret fi moreretur in infantia ; er
go maius bonum illius eſt illa maior gloria ,
quàm vitare illa peccata venialia poftea per pee
nitentiam cum magno emolumento delenda .
Confirmatur ſecundo , quia poffum ego licitè
defiderare amico , vt incidat in aliquod pecca
tum, ad hoc, vt caueat à multis aliis, quæ poſt
ca committerer , G nunc non caderer : non ta-
men poſſum hoc procurare,nec polfum ego com
mittere vnum peccarum , vr ex hoc lapſu vi-
rem poftea alia peccata : ergo non habet cam
dem odibilitacem peccatum in ſe , ſeu in ordine
ad defiderium inefficax , quam habet in ordine
36 .
ad voluntatem practicam , & cauſariuam .
• Confirmatur tertiò , quia ex charitate erga
proximum non teneor impedire eius peccatum
cum magno incommodo meo: fi tamen proxi-
mus ſit in extreina necellicate ſaluris æternæ ,
verbi gratia , infans moriatur fine baptiſmo , te-
neor ex charirare fuccurrere ei ; etiam cum ma-
gnodetrimento tenporali : inaius ergo malum
eſt illi perdere falutem æternam quàm commit-
tere ad tempus aliquod peccatum ,licèt hoc ſe-
cundum non pollie ipſe licitè admitrere etiam
pro ipſa lalute æterna.
37.
: Confirmatur quartò, quia poſſumus gaudere
per affectum ſimplicis gaudij depeccato alicuius
proprer maximum bonum fpirituale inde pro .
ueniens . Sic eniin gaudet Eccleſia de peccato
Adæ propter bonum redemptionis per Chri-
Oltc.Eccl. ftum , quæex co fequuta fuit ; vt fignificant illa
verba :0 certè neceſſarium Ada peccatum : ô felix
culpa, que talem , ac tantum habuit redemprorem .
Et tamen non liceret eriam propter Verbi in
carnationem velle culpam voluntate practica, &
cauſatiua: ergo non eft tanta obligatio ad odium
culpæ,quod opponitur deſiderio, quàin ad odium
practicum , quod correſpondet propoſito non
38. peccandi.
Ratio autent à priori deſumi poteſt ex doctri
na, quam tradit, & probar P.Vaſquez 1.2 . difp.
111.cap. 3. 4. quod , ſcilicet, delectatio , & vo
luntas inefficax , quæ non habet virtutem ponen
di ſuum obiectum, non ſemper ſit mala,licèt ob
iectam fiemalum :obiectuni enim malum ſemper
refundit malitiam in voluntatem efficacem ip-
exiſti mat minus peccatum ;ſed etiam adhuc illud qui eligit
eligendo peccaturum re ipſa, licèt leuius,quàm fi minus pec
fius; non verò in voluntatein inefficacein . Vode
quamuis non licear procurare homicidium , ex
quo ſequitur magnum Rcipublicæ bonum ; lice- cedi. Supponimus enim ,eum ſtatum , & perple
bit tamen de illo gaudere propter illud bonum ,
quod conſequurum eſt : Gimilirer ergo , quamuis
numquam liceat procurare , aut velle peccatum
propter bona, quæ ex illo ſequuntur : licebit ta-
inen aliquando deillo gaudere propter bona,quæ
attulit , que compenſant abundanter detrimen-
qum ab eo allatum . Non eſt ergo tamn odibile pec-
catuin in ordine ad gaudium , vel defideriuin ;
fcut in ordine ad propoſitum , & volunta
çatem efficacem ; in hanc enim refundit
obiectum fuam malitiain , quam non
refundit in deſideriuin , vel
gaudium ,
SECTIO IV.
Vtrùm contritio deteftetur vnum
peccatum ſupra alia ?
39 .
peccatum cuin aliis , nam fi quodlibet pec
catum deteſtatur contritio ſupra omnia ; ergo
omnia dereftarur æqualiter , quia omnia derefta
tur fuprema, & funina deteſtatione ; ergo non
deteſtatur magis peccatum grauius, quàm minùs
grauc : quod tamen videtur eſſe contra rectum
ordinem , nam ficut Deus magis odit peccata
grauiora ; ita homo debet etiam de iis magis do
lere.
Reſpondeo cum Suarez in preſenti fe &t. 10. &
cum communi , exceffum illum appreciatiuum
debere intelligi comparando peccarum cum aliis,
quæ non ſunt peccata : ſed tamen comparando
ipſa peccata inter ſe, magis deteſtanda elle, quz
grauiora funt, ſi cnim ea deteftamur, quiamala
Þei ſunt , ſeu quia Deum offendunt ; ergo quò
plus participant de illa ratione formali, cò ſunt
dereltabiliora : qui cxceſſus explicatur per hanc
conditionalem , li committendum effet alterum
ex his duobus peccatis, potiùs adınittendum er
ſer leuius , quam grauius. Nam licèt per ſe lo
quendo, numquam necelle lit committere vnum
peccarum ad vitanduin aliud ; poreft tamen con
tingere ,quod in apprehenfione aliquando iudi
cetur, illud elle medruin neceſſarium , verbi gra
tia , qui ex ignorancia inuincibili incidit in per
plexitatem conſcientiz , qua putat ſe teneri ad
eſſe Sacro,quia eft diesDominica ,& rurſus ſe pec
caturum, fi adfit Sacro , quia eſt excommunica
tus , nec poteſt hic, & nunc abſolui ab excom
municatione : fanè hic homo ex ignorantia ſua
exiſtimat , ſibi effe necefTe committere vnuin
ex illis peccatis ad vitandum alterum : runc au
tem tenetur eligere id , quod iudicar eſſe minus
graue : alioquin fi eligit grauius, imputabitur ei
ad culpam exceifhıs ille : poteſt ergo illa con.
ditionalis etiam reduci ad abſoluram in aliquo
caſu faltem per accidens, & ex falfa apprehenlio
ne operancis .
In quo tamen obiter aduerte:minus bene con , 40 .
cellite P. Suarez difta ſect.10.1. s . in prædicto
cafu non folùm debere hominem eligere quod
cligeret oppofitum . Hoc,inquam, nec neceffe eft catum , an
confequenter concedere,nec potelt niſi falsò con- peccet ?
xitatem non fuiſſe homini liberam, ſed inculpam
bilem:ca autein polira, neceſſe omnino eſt vnum
cx illis duobus eligere ; quoinodo ergo imputa
bitur ei ad culpam , quod eligat minus ma
luin ? ipſe certè exiſtimat, fe peccare adhuc cli
gendo 'minus malum ; ſed tamen coram Deo
non peccat ; neque eft culpabilis ; cur enim ?
non quidem ratione perplexiratis antecedentis:
hæc enim non fuit voluntaria vt ſuppono ;
neque etiam eo quod poſica ea perplexitate ;
elegerit minus malum : hoc enim potiùs eft
laudabile : rullo ergo modo peccaret ille ho
mo eligendo idi, quod purar elle leuius pecca
tuin. De hoc tainen dixi diſput.26. de Incarnar.
fect.ro. ”
Dubitant hic Theologi,an inuerfio illius ordi 47.
nis,
 I
Diſput. V.
nis,& prçelectio peccati grauioris præ minusgra
Anpeccet ui,effetculp amortalis.an folum leuis? Poreſt au-
qui eligit
grauitu tom h.ec præelectio fieri , vel per actum abſolu-
tum in cafu ſuprapofito , vel per actum conditio-
nalem, quo quis diceret , fi mihi neceffariò com-
mittendum eſſet furtum , vel facrilegium , potiùs
39 . vellem eſſe ſacrilegus , quàm fur : in quo caſu
Sotus in 4.diftinétione 17. quaft.2 .artic.4. quem
ſequitur Henriquez lib.z.de Pænitentia , cap.17.
num.8 . & alij Recentiores, cenſuit,illam condi-
tionalem non continere malitiam grauem ,quan-
do comparatio for inter peccata mortalia , quia
omnia peccata mortalia continent auerfionem à
Deo , quare eligere vnum præ alio non videtur
addere malitiam grauem . Verùm hoc Soti di-
Cuin communiter reiicitur , & meritò ; quia, li-
cet omnia peccata mortalia habeant auerfionem
à Deo ;' ſed ramen vnum peccatum eſt grauior
Dei offenſa , quàm aliud: & quidem ille exceſſus,
faltein li notabilis fit , auget notabiliter offen-
fam , nec poteſt eligi ſine grauiffina deordinario-
ne , ficut ſiquis diceret ; fi mihi peccandum ef-
ſet , mallem committere mille peccara , quàm
vnum ; quis dubitet , hunc actum habere mali
diain grauem ? idem autem eſt dicere , mallem
committere peccatum grauius , quàm minm gra-
ue , faltem quando exceſſus eſt notabilis. Dico,
quando faltem exceffus eft notabilis , quia P. Sua-
rez , & alij libenter fatentur , illam conditiona-
lem non eſte culpam grauem , quando fit compa-
ratio inter duo peccata mortalia , ſeſe parum ex-
cedentia.
42 . In quo etiam caſu dubitare aliquis poſſet, tem conditio fit poſſibilis, vel impoſſibilis pa
quia exceſſus vnius peccati morcalis ſupra aliud, ruin refert ; quia etiam peccaret homo per hunc
ſemper videcur habere malitiam grauem imbi- actum , li ego elem Angelus, non obedirem Deo;
bitam , ille enim excellus quicumque fit , puni-
rur per fe , & condignè pænaæterna ; non po-
teſt autem perna æterna reſpondere per ſe cul-
pæ leui; ergo exceſſus ille , etiam provt excellus,
haber in ſe imbibitam malitiam grauem : & ra-
tio à priori vidertir elle , quia licèr furtum vnius
Iulij,verbigratiâ , per fe , & feorfim non habeat
malitiam grauem ; ſed tamen furtum illius , pro-
ve coniungitur , & ſupponit furtum centum lu-
liorum , offendit grauiter Deum , ſeu concurrit
vt cauſa partialis ad pariendam grauiorem offen-
1
fam Dei: quare qui vult illum exceffum , vule
ponere cauſam gravioris offenſæ Dei ; non ſo-
jùm intra rationem offenfæ , fed etiam intra ra-
tionein offenfæ grauis; ficut enim furtum vnius
Iulij feorfim non offenderet Deum grauiter, &
tamcn additum furto alterius rei eriam paruæ
1
generat offenſam grauem , ita ex exceffu illo ,
qui ſeorſim fumptus non fufficeret ad offenſam
grauem , tamen prove ſupponit alias compar-
tes generatur grauitas maior in ratione graui-
tatis , quàm ſeorſiin non caufaret , quia con-
junctio ipfa ad materiam gravem facit , vt ip-
fun augmentum habeat imbibitam grauita-
rein ſed quidquid de hoc fit , ad minus non vi-
deturnegandum , quin exceffus faltem notabi
lis fufficiat ad malitiam grauem illius conditio-
nalis .
Dicunt aliq.ii iuniores , in prædicto caſu
43 :
Quipeccatü nullum effe voluntaris affectum ad illud maius
grauius siz peccatum , fed electionem vnius præ alio in cà-
cafu impor- lu impoffibili, quomodo ergo poteft effe cul-
fibili elige
ret , num
pa grauis fine affectu ad malitiam ? Alioquin
peccaret ? eriam eſſer culpa eligere peccatum minùs gra-
ue per illam conditionalein , quia codein mo-
p. loan. de Lugo, de Pænitentia.
Sect.IV. 41
do afficitur tunc voluntas ad illud peccatum gra
uc conditionaliter.
Sed contra hoc eft primò , quia videtur iux
ra hanc ſolutionem ſequi manifcſtè , non eſſe
etiam culpam grauem , li per illam comparatio
nem conditionalem dicat quis, mallem commit
tere homicidium , quàm mendacium leue : pro
batur ſequela, quia neque etiam in hoc cafu ha
bet volunras affectum ad homicidium , fed eli
git illud in caſu impoſſibili . Sanè ij Auctores
non audent apertè concedere ſequelam , quia vi
dent eſſe contra omnes Thcologos, & contra ip
ſum Sorum , non tamen negant illam , ſed di
cunt, dubitari poſſe. Ex hoc tamen ipſo argui
tur falſitas antecedentis, ex quo fequitur talc con
ſequens.
Deinde ſequitur codem modo, neque effe cul
pam venialem illam comparacionem conditio
nalem : quia malitia obiecti pette non reddit
malum ačtum , quando non eſt affectus ad illud ;
ergo licèt obiectum præelectum fit multò gra
uius ; non refundet malitiam etiam venialem in
actum : alioquin qua rationc potcft refundere
malitiam leuem , poterit etiam & graniem , cùm
ſit obiectum graue : Contrà tertio : pone , ali
quem deliberato animo Aaruiffe non ducere vxo
rem , & ſe voto ad id obligaffe li vis : habere ta
men hunc actum, ſi ducerem vxorem , non ſer
uarem illi fidem coniugalem : quis dicet , hunc
non peccare grauiter ? & tamen non habebat af
fectum ad adulterium , quia ſolùm eligebat il
lud ſub conditione non ponenda. Quod au
quamuis conditio iudicetur, & fit omnino inn
poſſibilis.
Ratio autem à priori eſt, quod obiectum et
iam conditionatè volicum refundit malitiam in
actum , niſi conditio talis fit , quæ præſcindat
obiectum ab omni malitia, vt fi dicas , fi furtum
non eſſer malum ,furarer : quoties verò conditio
non tollit malitiam ab obiecto , fed adhuc re
linquitur in eo ftatu conditionato prohibitum ,
& malum ; reddir etiam malum actum volen
sein illud fub conditione ad hoc enim non re
quiritur affectus abſolutus , ſed lufficit condi
tionatus ſub quacumque conditione : cùm au
tem illa conditio non tollat, quod peccatum ſa
crilegij eller grauius , quàm furti ; hinc eſt fa
crilegium adhuc ſub ea conditione volitum red
dereactum malum malitia graui. Et hinc etiam
conftat , quare non fit peccatum velle ſub ea
conditionc furcum ; quia ſcilicet apprehenditur
ſub conditione, quâ polità, non effet malum ab
ſolucè illud eligere , ſcilicet, ſub neceſſitate an
tecedenti ad cum gradum malitiæ , quain habet
peccatum minùs graue ; quæ circumſtantia ne
ceffitatis tollit maliciam ab obiecto : at verò fa
crilegium non apprehenditur ſub condicione tol
lente eius malitiam , quia ctiam pofita illa con
ditione, non liceret abſolutè præeligere facrile
gium ; ergo nec licebit cligere illud ſub condi
tione .
Dices : Etiam ſub conditione illa non ap
prehenditur furtum abſque omni malitia , ap
prehenditur enim ex ignorantia , adhuc fore
peccatum ; ergo qui vult illud etiam fub ea con
ditione, adhuc vult aliquid malum ex parte ob
iecti, & per conſequens adhuc peccat. 3
D3 Reſpon
 42 De Pænitentia.
Reſpondeo,negando conſequentiam ; quia ad
peccatum non ſufficit, quod apprehendatur illud
elle malum ;ſed requiritur,quod re vera fit malum
illud velle hîc, & nunc; quando autem voluntas
neceſſariò operatur,non peccat ,licètex errore in
rellectus apprehendat effe peccatum : ficut ergo,
quando adeſi neceſſitas abſoluta nó fit peccatum:
fic nunc non erit peccatum velle ſub conditione
illius necellitatis eligere minus malum etiam ap-
prehenluin vt malain: quia iſta voluntas códitio-
para non vult illud malam ,nifi fub conditione ta-
1 Ji,qua pofita ,non eſſet malum eligere illod abſo-
luce: vnde locum habet regula ſupra pofita, quod
non fit mala voluntas obiecti mali fub conditione
zali,quæ li pofita eſſet ,volunras abſoluta illius ob-
iecti non eſſec mala.Ratio autem eſt,quia per hu-
juſmodi voluncarem condicionatam minoris mali
fub conditione neceſſitatis ad di Gunctum ex duo-
bus malis,non oftenditur vllus affectus ad malum ,
fed potiùs ad carentiam mali; quicnim ſuppoſita
neceſſitate ad difiunctum exduobus malis eligic
minus ,quia minus malum eſt; oftendit ſe fugere
malum ,quantum poteſt ,ergo non poteſt reprehé .
di quali habens affectum , & propenſionem ad ma-
lum, ſed deber magis laudari, quafi habens auer-
fionem quantam poreſt à malo . Hoc autem non
procedit in illo alio caſu, quo cligerer voluntas
ſub conditione maius malur: tunc enim non of-
tenderet auerfionem ,fed propenſionem ad malum
cùm non fugeret,quantum poſſet,ſed amplectere-
turliberè id , quod fuperatnocabiliter in ratione
mali.
47. Dicunt , rolere viros timoratos eiuſinodi actus
ſine vllo ſcrupulo elicere : fi futurus eſſem hære-
ticus, mallem elle Atheiſta , quàm Arrianus ; &
tamen atheiſmuis eller grauius peccatum . Re
ſpondeo, fi huiuſmodi actus eliciuntur à viris ei-
moraris, fieri cum aliqua præſciſſione : hoc eſt,
quod attinet ad maiorem commoditatem , vel ad
minorem inconſequentia in errore, mallent hunc
errorem , quan illum habere , præſcindendo ra-
men ab eo , quod hic contineret graviorein Dei
offenſam quảın ille. Sicur ctiam alij dicere fo-
lent , li dainnandus effein , mallem viuere volu-
ptuosè, quàm ſobriè, & rigidè, & tamen id intel-
ligi debet , quod attinet ad commoditatem ; non
abſolurè; quia abſolutè peius elt damnari propter
multa peccata, quam propter vnum; nec licerer id
velle eriain fub conditione damnationis , vt om-
nes admittunt, & aduerſarij ipfi non negabunt.Ad
quam verò fpeciem peccati pertineat illa clectio
grauioris peccati fub conditione facta modo prę-
dieto ?Dicendum eft,pertinere reductiuè ad ſpe-
ciem illius peccati grauioris , quod præeligitur,
licèt non participer illiusſpeciei , & denomina-
rionem fimpliciter: qui enim folum ſub illa con-
ditione vellet homicidium potius, quàm furtum ;
vel hæreſim poriùs atheiſmi, quàm Lutheranam ;
nequeefſer homicida, neque atheiſta ſimpliciter,
fed reductiue.
48. Reſtant aliæ tres coinparationes , quæ fieri
poffunt, prima inter peccatum præteritum ,& fu-
turú :de quibus etiam dubitariſolet ,an æqualiter,
vel inæqualiter ea deceſtetur charitas?Rcfpondco
cum Suarez feat.g. 1.11 . vtrumq; eſſe æquè odi-
bile, & dereſtabile,licèt præteritum vt ſic ſolum
terminet velicitatem ,futurum verò terininct vo-
luntatein abſolutam vitandi illud. Vnde beatus,
licèt rationc ſtatus non fit capax criſtitiæ propter
præterita peccata ; verè tamen illa deteftatur fuo
i
per omnia, & ſuper carentiain iplius beatitudinis.
An doleat contritio magis de peccato proprio
quàm de alieno
Secunda comparatio eſt inter peccatum pro 49 .
prium , & alienum , de quo dubitatur , an ex mo
tido charitatis deteſtemur magis peccatum pro
prium leue,quàm peccatum alienum graue ? Pro
negatiua patie eſt, quodcharitas non attendit ad
bonum , vel malum proprium ; ſed ad bonum ,vel
malum Dei; cùm ergo fit maius Dei malum pec
catum grauius alienam , quàm proprium meum
leue ; videtur non poſſe me ex moriuo charitatis
magis deceſtari peccacum leue proprium , quàm
graue alienum : nam fi præcisè doleo , quia ma
lum Dei eſt, & non quia malum meum ,ergo ma
ius Dei malum maiorem dolorem excitat : alio
quin non doleo præcisè ex illo motiuo , ſed ex
alio. Reſpondco tamen affirmatiuè cum com
muniTheologorum , quos refert Suarez in pre- Refponfio
Jemi feflione10. num. 1o. & probatur , quia li el- affirmatiua.
ſer deteſtabilius peccatum grave alienum , poffet
charitas eligere peccarum Jeueproprium ad vi
randum graue alienum : hoc autem repugnat ,
alioquin iam illud non eſſet peccatum ,quod enim
licitum eſt, peccatum non eſt; ergo cum pecca
tum leue nunquam liceat , etiamli lit medium ad
vitanda omnia peccata aliena , nunquam eſt eli
gibile in ea comparatione,vel occurrentia.
Ad rationem dubitandi reſponder Suarez ,
charitatem non ſemper magis diligere , quod in
ſe cft maius bonum Dei , fed quod ab ipſa ma
gis procedit, & in quo habens illam magis glori
ficut Deuin . Addunt alij . peccatum illud alie
licet in fe fit inaius Dei inalum ; non ra
men relatè ad me , & ideo magis debeo deteſta
peccatum meuin leue , quod etiam in ordine
ad me eſt maius malum . Neutra tamen ratio
videtur omnino fatisfacere , quia fi charitas in
genua eſt, & non quærit , quæ ſua ſunt; ergo ſo
lùm attendit ad diuinum bonum : alioquin non
mouctur præcisè propter Deum , ſed quia illud
obiectum mihimelius, vel peius eft. Si autem
mouetur præcisè à Deo , ergo præſcindit omni
no à ſubiectis , & folum quærit mains bonum
Dei vbicumque illud fit.
Debet igitur magis explicari illa ratio : quod 12 .
fieri poteſt, li attendamus ad conditionem veræ
amicitiæ , hæc enim non poteſt velle offenſam
amici, neque eligere eam ve medium ad ſuum fi
nem : omnis eniin offenſa dac rationabilem cau
ſam amico averceridi ſe aliquo modo ab offen
dente, vt ſupra dictum eſt: repugnat autem ,quod
rationabiliter offendatur , & agertatur aliquis
propter illud, quod ex fincero , & puro erga ip
fum ainore fieri debuit : poterit quidem ex igno
rantia , vel paſſione propter id iraſci, & auerti;
ſed tamen rationabiliter non poteſt : ergo eo ip
ſo quod aliqua fit verè offenſa Dei; non poteſt
ex charicare eligi propter ipſum Deum : nam co
ipſo illa non eller offenſa Dei contra id , quod
fupponitur. Cùm ergo peccarum leue proprium
ſupponatur adhuc in co caſu futurumpeccatum,
& offenſaDei; repugnat omnino, id eligi ex cha
ritate ad vitandum peccatum graue alienum.
Ratio autem à priori eſt , quia licèr peccatum 53 .
alienum apprehendatur vt maius Dei malum :ad
huc tamen apprehenditur, Deum hic , & nunc
nolle oinnino , me eligere illud medium peccati
proprij
 Diſput. V.
proprij ad vitandum peccatum graue alienum :
lex autem veræ amicitiæ inclinar omnino ad non
diſplicendum amico in iis Calcem , quæ ipfe ratio-
nabiliter , & prudenter vult ; ſed potiùs ad com-
placendum ipli in omnibus : cùm ergo video,
49.
Deum hîc , &nunc nolle mc eligere peccatum le-
uc vi medium ad vitandum peccatum grauealic-
num ; non poteft vera erga Deum amicitia incli-
'naremc ad diſplicendum in hoc ipli Deo ; imò,
potiùs inclinat ad complacendum ipſi, cum cer-
tò fciam , nonnig bene, & rationabiliter Deum
id vellc.
Nec obftat ratio dubitandi ſupra pofita : quia
licèt charitas cendat in bonum Dei , non tamen
præcisè, & nudè ;ſedquatenus bonum illud non
eſt contra ipfius Dei voluntatem : multa enim
ſunt bona Dei,quæ charitas velle non poteft:v.g.
fi aliquis baptizarer omnes paruulos Turcarum ,
& ſtacim eos occideret ; proculdubio eſſet cauſa
. ſalucis illorum , & per cófequens accreſceret Deo
magna gloria,ex ipſorum beatitudine : ſed tamen
illud Dei bonum chariras non poteſt velle ; quia
quantumcumquc illud fit , eſt ramen contra Dei
iuſtiſſimam voluntatem , prout per hoc medium
poneretur: non ergo poteft charitas velle bonum
Dei, niſi quod non ficcontra beneplacitum ipfius
Dei : quia charitas ſinceriſſimè amat Deum , &
per conſequens transfert quali amantem in Deú
amatum ; hoc eſt , vellet amans totumn fe Deo
vnire , & Deo dedicare , qui eſt potiſſimus veri
amoris affectus : non ergopoteft amantem à Deo
acertere, vel per Deioffenfam ab ipfo velle ſepa-
rari. Cùm itaque videat, illud maius Dei bonum ,
quod ex vitatione peccati alicni reſultaret , eſſe
hîc, & nunc contra Dei beneplacitum ,Deus enim
vult illud bonum per hoc medium non habere;
non poteſt charitas illud bonum per hoc medium
deſiderare etiam contra placitum ipſius Dei , cui
vult in omnibus ſummè placere.
Obiectio .
Dices : poteft aliquis dolere magis de mortali
alieno, quàm de veniali alieno ; licèt non pofſit
velle,vel procurare peccatum veniale Petri vt ine
dium ad vitandum peccatum mortale Pauli : crgo
licèt non poffin velle peccatum veniale mcum ad
vitandum mortalealienum ; potero tamen magis
Soluitur. ex charicare deteſtari morcale alienum , quàm ve
niale proprium . Reſpondeo negando conſequen
tiam , li ſermo fit de propria deteſtatione :ratio
autemdifferentiæ colligitur ex differentia illa
duplicis doloris , & odij peccatorum , quam ſupra
explicuiinus : quando enim odio habeo peccara
aliena; odiuin illud non eſt omnino practicum ,
& efficax; ſed cft fimplex deſiderium ,velad ſum-
mum voluntas extrinſecè impediendi , ſeu non
permittendi peccatum alienum : poſſum autem , &
debeo permittere potius peccatum veniale Petri,
quàm mortale Pauli , licèt non poſſim illud vel-
le, aut procurare ad impediendum iſtud. Odium
verò meipeccati eſt odium efficax, & practicum ,
quod non teçminatur ad permiſſionem , nec op-
ponitur deſiderio , ſed intrinſecè terminatur per
modum cauſæ ad negationem pecati, volendoef-
ficaciter, vt non fit peccatum . Cùm itaque nun-
quam ego pollim velle peccare venialiter ad vi-
tandum peccatum mortale alienum ; conſequens
eft, vt loquendo de hoc genere deteſtationis &
odij, magis debean ſemper nolle veniale meum , peccaffe actualiter in Adamo. Rurſus conſiderari
quàm mortale alterius.
56. Si verò ſermo ſit , non de hoc odio practico,&
inmediato , fed de illo alio ſpeculatiuo , dubitari
Sect.IV. 43
poteſt, an debcam illo ctiam genere odij magis
nolle veniale meum ,quàm mortale alienuin. An,
fi ex reuelatione Dei,verbi gratia , ſciam me pec
caturum venialiter, fi vencro ad talem locum , in
quo tamen impediam peccatum mortale Petri;
poſſim me exponcrc illi certo periculo , vr im
pediatur peccatum mortale Petri ? Conſequen
ter igitur ad fupradicta , concedendum videtur
mc pofſc ſubire illud periculum ;quia hoc non
eſt velle peccare, ſed velle periculuin peccandi &
permittere, ſeu non iinpedire antecedenter, & in
cauſa meum peccatum veniale, vt poffim ſuccur
rere proximo, & impedire eius peccatum morta
le. Certum eſt enim, quod poffumus licitèper
mittere, & ſubire periculum peccandi,ve fubue
niamus neceſitatibus non folùm ſpiritualibus,
ſed etiam corporalibus proximorum :quia hoc nó
eſt velle peccatum , fed permittere aliquid, ex
$
quonon neceſſariò , fed ob noftram culpam ſe
quetur peccatum . Vnde etiamfi ex reuelatione
Dei ſcires, te peccaturum mortaliter , li loquaris
cum Petro, quem tamen tua alloquutione libera
bis ab æternadamnatione , & poftea tu etiam à
peccato iuſtificaberis ; poteris licitè velle ſubire
illud periculum , hoc enim non eſt velle pecca
tum, ſed periculum peccati , quod ex graui cauſa
velle poſſumus ; ( ſuppono enim non eſſe prohi
bicum, aut peccatum loqui cum Petro, fed folum
fore occaſionem alterius peccati ) & quidem ob
neceſſitatem etiam grauem corporalem proxiini
poteft aliquis exponere fe morali,& proximo pe
riculo peccandi grauiter, vt tradunt comınuniter
Thcologi, quos referr , & ſequitur Thomas San
chez lib.9.de marrim.dispur.45. num.6 . lib.i.in
Decalog.cap.8.ſecus autem eſſet, ſi eſſer pericu
lum non ſolum peccati , ſed damnationis tuæ;
tunc enim nec pro vitandis peccatis totius Mun
di poſſes illud fubire, cùm ex charitate magis de
beas te diligerc , quàm omnes alios : quid enim Matt.16.16
prodeft homini , fi Mundum vniuerſum lucreiur,
anima verò fua detrimentum pariatur ?
SECTIO V.
Verùm contritia detefletur magis peccatum
actuale, quàm originale?
* Ertia , & vltima comparatiofieri poteſt in- 5.7
ter peccatum actuale perſonale,& peccatum
originale : an per contritionem magis doleat ho
mo depeccato perſonali à ſc commiſio, quàm de
originali, vel è contra ? ' Poreft autem hæc com
paratio fieri dupliciter. Primò cum macula pec
cari originalis contracta in inſtanti conceptionis.
Secundò cum peccato actuali,quod commiſimus
in Adamo, quando ipſe peccauit. Suppono enim,
ficur in peccato perſonali datur peccatum actua
le quod tranfit, & rurſus peccatum habituale,ſeu
macula relicta ex peccato præterito , quæ appel
latur reatus culpæ, & peccatum habituale : lic in
peccato originali polfe hæc duo diſtingui; ſcili
cet , peccatum præteritum actuale , quod fecit
Adamus , & pofteri eius, quorum voluntates ex
decreto Dei transfulæ fuerant in voluntatem
Adami, itaut actio Adami exiſtimaretur morali
ter actio pofterorú : & ratione huius dicimur, verè
poreſt macula habicualis relicta ex illo actu præ
terito, ratione cuius puer ante baptiſmum elt ve
rè in ſtatu peccati , & poteft appellari peccatuin
D 4 origi
 44 De Pænitentia .
originale habituale ; quod ſolum contrahimus in
inſtanti conceptionis : tunc enim non peccat
puer , ſed eſt in peccato maculatus ob peccatum
actuale præteritum, quod commiſit in Adamno, &
nondum elt remiffum . Poreſt ergo dubitari. Pri-
mò,an per contritionem magis doleamus de no-
ſtro peccato perſonali, quàm demacula habituali
peccati originalis. Secundò, an magis doleamus
de peccato actuali à nobis perſonaliter commiſſo,
quàm de illo actualiquod commiſimus moraliter
in Adamo. Denique vtraque comparatio poreſt
fieri vel inter veniale cuin originali , vel inter
mortale perſonale cum codem originali.
58. His ſuppoſitis : la comparatio fiat inter pecca
Comparatur cum mortale perſonale proprium , & habituale
peccata per-'originale ; non videtur polle eflc dubium , quod
originali ba per contritionein magisdeteſtamur illud , quàm
bituali. iltud:verumque enim priuat gratia Dei , ſed pec-
catum perfonale cit multò magis voluntarium ,
cùm orcum habeat phyficè à noſtra voluntate,
atque ideo magis obligabar nos ad illud vitan-
duin, magilque dignos reddit reprehenfione, &
ſupplicio,vtex ſe conſtar. Vndcidem dicendum
erit ctiam ( fiat comparatio inter originale actua-
le , & perſonale actuale mortale propter eaſdem
rationes.
59. Si verò comparetur peccatum originale habi-
Item origi, tuale, ſeu eius macula habitualis , quæ perſeuerat
nale babia
tuale că ve . in paruulo ante baptiſmum , cum peccato venia-
nieli actua. cíle
liactuali: videturmagis odibile ,& deteſtabile
peccatum originale,quàm veniale , cùm illud
ſit mortale, & afferar carentiam gratiæ , & amici-
tiæ diuinæ ,ac falutis æternæ ; quæ non affert pec-
Hieron ymus
de Florétia . catum veniale propter fuam leuicatem.Vnde hoc
pro comperto ſuppoſuit quidam nobilis concio-
nator modernus in concionibus , quas publicè
edidit de conceprione Virginis, vt hoc argumen-
to probaret cius immunitatein à mnacula peccari
originalis , ſicut immunis fuit ab omni peccato
li actuali: debuiller enim B.Virgo illam potiùs im-
municarem eligere ab originali macula , quàm
iltam à veniali, cùin illa macula deteſtabilior fit,
quàm iſta.
60 . Hoc tamen non videtur ſatis Theologicè di-
étum :duplicem enim poteſt habere ſenſum : & in
altero eſt inanifeſte falſum , in alcero non videtur
ſolidè verum . Primus fenſus efle poteft , quod
B. Virgo potiùs elegiíſer committere vnuin pec-
catum veniale , quàm contrahere maculam habi-
tualem peccati originalis in primo inſtanti ſuæ
conceptionis. Hoc autem , vt dixi, eſt apertè fal-
ſum : nam contrahere maculam originalem in
primo inſtanti conceptionis , non eſt peccare,
tunc enim non peccat puer, ſed eſt in peccato ha-
bituali,eo quod peccauit antea in Adamo ,& non
eſt ei condonatum illud peccatum : certum eſt
autem , quod non poteſt aliquis facere vnum pec
caruin veniale , vt poſſit exire à ſtatu peccati ha
An veniali. bitualis , in quo cit. Vnde , ſi aliquis ſciret, ſe
ser mentiri elleinſtatu peccati , & putarer, ſe non poſſe,niſi niali potius,quàm præſeruationem à contrahenda
licerer ad
obtinendum per ſacramentum pænitentiæ liberari , ad illúd-
Fænitentia que obtinendum , necelſe eller mentiri venialiter ;
facramentů, certum eſt. quud id non pofler licisè facere , ſed
fe aliqunonis deberet eligere manere in ſtatu peccati , non ſo
dumaliter
poſle à pece lùin per vnum inftans, ſed per multos annos,po
cato liberari riùs quam committere vnum peccatuin veniale;
puiar ? nam manere in peccato habituali non eſt pecca
re , nec dignum poenâ nouâ , fed perſeuerantia
moralis culpæ præteritæ. Quod adeò verum eft,
yr ſi occurreret calus, quo aliquis ſciens,ſc elle in
1
Itacu peccati, & putans, ſe non poſſe liberari per
contritionem ,fed per lacramentum ,cuius oppor
tunitatein nunc non habet ; videátque ſe occi
dendü ab inimico , à quo poffet ſe libcrare men
dacio quodam veniali;non pollet licitè illud com
mittere , ſed deberet potiùs finere ſe in illo peri
culo apprehenſo damnationis æternæ , quàin có
mittere vnum peccatum veniale : in quo caſu , li
cèt credibile fit, quod homoille reipfa non dam
naretur ; in exiltinationeramen ſua debet potiùs
permittere damnationem ſuam , quàm peccare
venialiter.
Ratio eſt clara , quia peccatum nunquam po 61 .
telt elſe licitum , fi maneat peccatum : ergo fire
vera illud mendacium adhuc cft peccatum ve
niale , vr fupponimus , non poteſt licirè eligi ad
quodcumque malum vitandum . Vel certè , li li
citè eligitur , non erit peccatum . Quantò minùs
potuiflet eligi peccatum veniale ad vitandam
maculam habituałem peccati originalis per vni
cum inſtans? Non potuit ergo B. Virgo eligere
licitè electione practica, & velle peccare veniali
ter potiùs quàm contrahere inaculam habitua
lem originalis peccati per vnicum inſtans; imò
deberetlinere ſe eſte in illa macula per multos
annos potiùs , quam committere vnum veniale,
quod neceſſariam effer ad adhibendun reme
dium aliquod,quolibcrari pollet ab illa .
Secundus ſenſus illius propolicionis poteft ef 62 .
ſe, non de electione practica,& actiua,fed de fpe
culatiua , & inefficaci , quam ſupra explicuimus:
itaut offerente Deo B. Virgini priuilegium im.
munitatis , & præferuationis ab omni prorſus
culpa veniali ; vel præferuationem à contraben
da macula originali in priiro inſtanti Conceptio
nis , B. Virgo eligeret potiùs ſecundum priuile
gium , quam primum : quæ voluntas non eller
velle peccare venialiter , led permittere ſe in pe
riculo certo peccati venialis,necareret maximo
illo priuilegio præferuationis ab originali : quæ
præelectio non videtur illicita , quia, vtdiximus,
peccatum veniale non eſt odibile ſuper omnia in
ordine ad voluntatem permiſſiuam ; cùin pollic
iuſtis de caulis homo permittere , & non impe
с
dire periculum ctiain certum peccati venialis
propter aliquod aliud commodum , vel damnuin
præſertim ſpirituale. Quale autem maius com
modum , quàm priuilegium illud totalis præſer
uationis à macula originali ? poterat ergo licitè
B.Virgo permittere periculum certum ſui pecca
ti venialis , ne cogeretur ſubire illud detrimen
tum .
Ceterùm adhuc in hoc ſecundo ſonlu exiſti 63 .
mo , quidquid fit de obligatione rigoroſa ( hæc
cnim fortaffe non eſſet præeligendi immunita
tein à peccato veniali ) loquendo tamen de debi
to maioris perfectionis,iuxta quain regulam pro
culdubio operatura fuiſſet B. Virgo, debuiſſe præ
eligi iinmunitatem ab omni peccato actuali ve
macula originali in primo inſtanti conceptionis.
Nam licèr poſſit, & debeat aliquis ſubire aliqua.
do pericului peccandi venialiter , vt fatisfaciat
debito ſui muneris, vel charitatis; in caſu tamen
noſtro detrimentum illud contrahendi maculam
vnico inſtanti non videtur eſſe tanti ponderis , vt
charitas benè ordinata, & feruor dilectionis Dei,
ac odium offenſæ diuinæ non magis fugiat , &
horreat offenſam actualem Dei , ac proinde cli
gat potiùs carere illo alio priuilegio , & gratia
Dei
 Diſput. V. Sect. V.
Dei per vnum inftans , quam ſubire illud peri-
culum cerrillimè offendendi Deum.Scimus , lan
dos , & perfectos viros non horruiſſe quodliber
detrimentum , vt impedirent Dei offenſam eriam
in proximis : vnde S. P. Ignatius Societatis no-
ftræ auctor dicere folebat , fe libentiffimè totius
vitæ laboribus , & ærunnis empturum , quod me-
retrix aliqua per vnam folam noctem Deum non
offenderer. Quis credat , quod non impediret li-
bentiùs peccatum proprium , etiam fi neceffe ef
ſet carere ca de cauſa gratia Dei per inſtans : Po-
ne, quod aliquis aduertens, ſe eſſe in ſtarų pecca-
61 . ti velit habere contritionem , qua iuftificetur;ſed
poſſe cunc facilè impedire peccatum aliquod
mortale, vel veniale, quod eius filius , vel frater
committeret , & ipſe poteſt vno verbo obuiare:
quis neget, illum magis iuxta charitatis regulam
facturum , ſi impediatoffenfam illam Dei infilio,
vel fratre , & ftatim de proprio peccato contera
tur , poftponens carentiam gratiæ , & amiciciæ
Dei per breuiffimam illam maculam impedimen-
to offenfæ diuinæ? Quantò ergo magis poſtpo-
nenda effer carencia graciæ Dei per inſtans impe-
64. dimento offenfæ propriæ aduersùs Deum ? Ra
tio autem eſt, quod contrahere maculam , ſeu ef-
ſe in peccato non eft peccare , non eſt offendere
Deum , non eft affectu auerci à Deo ; fed pati
auerfionem Dei, odium & indignationem acini-
micitiain propter peccatum præteritum non con-
donatum : charitas autem inagis inclinat homi-
nem ad non offendendum Deum , ad non auer-
tendum affectum noſtrum à Deo , ad non aduer-
fandum Deo per voluntatem , quod fit per quod-
libet peccatum actuale , quàm ad procurandum
affectum , & amorem Dei erga nos : ergo magis
inclinat ad impediendam offenfam Dei,quàm ad
procurandain venjam offenſæ præteriræ ,ſeu ami
citiam , ac beneuolentiam Dei erga nos. In vtro-
que ergo ſenſu non videturvera illa propoſitio in
toro rigore, quod magis voluiſſer B. Virgo care-
re immunitate à peccaro actuali veniali , quàm
præſeruari à contrahenda macula peccati origi-
nalis in primo inſtanti ſuæ conceptionis.
65. Ex his iam poſſumus explicare illam aliam
Comparatur comparationem inter peccatum veniale actuale ,
veniale A
tuale cum & inter originale , non
habituale , ſed actuale ,
originali a quod commiſimus in Adamo : an ex dilectione
Quali. erga Deum , vellet aliquis potiùs peccaſſe venia-
liter,quàm originaliter actualiter in Adamo , vel
è contra: Viderur autem hæc quæſtio pendere ex
illa alia ,quam ſolent tractare Theologi,quale ſci-
licet fit grauius peccatuin ; originaléne , an ve-
niale ? de qua videri poteft, P. Granado in 1. 2 .
controuerſ. 6.de peccatis tract. 8. diſput. 2.ſect.4.
vbi affert aliquos affirmantes , veniale cffe gra-
uius, quia eft magis voluntarium , ipſe verò cum
aliis dicit , originale effe fimpliciter grauius,
quia priuat gratiâ , & amicitiâ Dei ; licèt fe-
cundùm quid , ſeu in ratione voluntarij ab omni
peccato veniali ſuperetur.
66 . Ceterùm quidquid de illa quæſtione lit , in
præſenti tamen comparationc conſequenter ad
ſuperiùs dicta exiſtimo dicendum, quod per con
tritionem perfectain homo magis deteſtatur pec-
cara venialia , quàm originale, loquendo de dete-
ſtatione practica: itaur habeat implicirè, & vir-
tualiter hanc voluntarem , fi mihi vel peccandum
ellet venialiter , vel neceſſe effer peccare grauiter
voluntate aliena ; cuimea voluntas moraliter ef-
ſet alligata ; cgo non peccarem venialiter, nec co
45
modo impedirem peccatum alterius , etiamſi id
mihi vr membro inipſo contento imputaretur.
Probatur ex dictis; quia co caſu poliro, adhuc
peccarum veniale maneret peccatum ,vt ſupponi
mus,alioquin non fit comparatio originalis cuin
veniali : ergo adhuc maneret ineligibile , & illi
citum ; ergonon poſſet licitè eligi ad vitandum
originale. Nec dicas, caſum eſſe impoſſibilem , &
co polito fequi vtrumque,quod , ſcilicet, pecca
tum veniale eſſet , & non eller peccatum : hoc ,
inquam , non ſatisfacit, quia revera ex natura rei
non videtur repugnare ille calus ; potuit enim
Deus alligare meam voluntatem voluntati Petri
in ordine ad aliquod præceptumn , ſicut eam alli
gauit voluntati Adami in ordine ad præceptum
non comedendi de cibo prohibito ; itaut actio
etiam Perri, quam operaretur , ſaltem , dum ego
dormirem , vel carerem vſu rationis , reputaretur
moraliter mea:tunc autem 'poflet Perrus ex ma
litia cogere me ad mendacium , vel aliquod pec
catum veniale committendum, affirmans,ſe alio
quin ,dormiente me,vel carente vſu rationis, pec
caturum in illa tali mareria , in qua illa actio ef
ſer etiam moraliter mea . Ecce tunc cogerer , vel
committere peccatum veniale , quod Petrus exi
git , vel coinmittere mortale per voluntatein
ipfius, cui iam mea voluntas alligata effet.Nemo
autem dicet, quod pofſem licitè comınittere pec
catum veniale ;iam enim non eller peccatum , vt
conſtat : ergo deberem permittere potiùs illud
aliud quaſi originale , quod mihi moraliter im
putaretur , quàm committere veniale per volun
tatem propriam : & per conſequens hæc condi
tionalis implicitè continetur in deteftatione ve
nialis ſuper omnia,quod eligerem poriùs non ſo
lum reatum pænæ , ſed etiam culpæ per alienam
voluntatem contractæ , quàm committere per vo
luntatem propriam peccatuin veniale.
Ratio autem eft,quia affectus dile&tionis er 67 .
ga Deum non eſt ſolùm moraliter, ſed phyficè à
voluntate propria, atque ideo tendit ex fead con
iungendam affectiuè voluntatem phyſicam pee
nitentis cum Deo amato, & ad non dillentiendum
Deo :cui vnioni affectiuæ opponeretur peccatum
per propriam voluntatem commiſſum ; non verò
illud , quod per voluntatem alienain moraliter
committeretur ; Nam licèt illud mihi etiam im
putaretur moraliter ; re tamen vera poſſet mihi
per voluntatem propriam diſplicere, & per con
ſequens per voluntatem propriam pollet meus
affectus manere coniunctus Deo , quamuis non
maneret affectus Dei erga me propter illam ma
culain moralem. Cùm ergo dilectio , & contritio
non tam curet affectum Dei erga me, quàm meŭ
erga Deum , conſequenseſt, quod magis fugiat
id quod deſtruit, vel minuit vnionem affectiuain
ex parte mea cùm Deo , quale eſt peccatum ve
niale ; quàm id ,quod deſtruit vnionem affecti
uam ex parte Dei mecum , quale eſt peccatum ori H
ginale.
Dices primò; Magis debco fugere id, quod eft 63.
dignum grauiori odio diuino : ſed graviùs odit magi
quos fenfu
debeä
Deus hominem maculatum peccato originali,
fuger
quàm habentem ſolùm peccatum veniale :ergo catume pec
ve
magis debeo fugere originale , quàm veniale. viale quam
Reſpondeo diſtinguendo maiorem : magis debeo originale !
fugere, vt non faciam id , quod Deus magis odit;
concedo:magis debeo fugere , vt non permittain
id,quod Deus magis odit , quàm facere id , quod
minus odit, nego . Nam Deus magis odit pecca
( 41
 e n t i a
46 De Pænit
tum mortale alienum ,quàin veniale meum : & ta-
men magis ego obligor ad non faciendum ve-
niale , quàm ad impediendum , vel non permit-
tendum mortale alienum . Sic ergo magis obli-
gor ad non faciendum veniale per voluntatem
propriam ; quam ad impediendum, ne denominer
peccans per voluntatem alienam.
69 . Dices ſecundò : dilectio Dei magis odit id,
quod eſt grauius peccatum :ſed originale eſt ſim
pliciter grauius peccatum , quàm veniale ; ergo
ex affectu dilectionis magis debeo fugere origi
nale,quàm veniale. Reſpondeo,diſtinguendo co
dem modomaiorem :magis odit peccarumgra Decorata, ceilicet ,vel formaliter
do : li non æquè procedat ; nego ; quia licèt in ſe virtualiter . Formaliter fertur, quando ,vel
uius, ſi æquè procedat à mea voluntate , conce
fit grauius, quatenus affert grauius detrimentum ,
ſcilicet, carentiam gratiæ , & falutis æternæ: non
facit tamen me magis , ſed minùs reprehenfibi-
lemn : non poſſum enim reprehendi in rigore lo-
quendo ,propter peccatum originale , ficut pof-
ſuin propter venialc : nam reprchendere eft dice-
[C ; cur hoc feciſti ? quod quidem habenti ſolum
originale dici non poteſt.Ratio denique eſt,quam
adduximus,quia, ſcilicet, affectus dilectionis Dei
tendit ad ponendam ex parte diligentis vnionem
affectiuam , cui vnioni inagis repugnat peccatum
veniale voluntatis propriæ , quàm originale , &
idco,licèt hoc lit grauius in ſe; inagis tamen fu-
git illud dilectio Dei, vtpore magis contrarium
vnioni, quam intendit .
70 . Hæc procedunt , vt dixi , de deceſtatione pra-
ctica ,quâ homo debet nolle committere veniale
magis, quàm impedire , ne committat originale
per voluntatem alienam . Reſtat videre breuiter
de voluntate alia inefficaci , & permiffiira fuprà
cxplicata ; an li daretur alicui vel præferuatio à
venialibus, vel certè præſeruatio à peccato actua
li commiſſo in Adamo ; poſſe eligere , & dicere,
potiùs volo, quod Deus me præſeruauerit à pec
cato Adami , itautego non peccauerim in Ada-
mo, nec illud peccatum fuerit moraliter meum ,
quàm quod præſeruet me peculiariter à peccato
veniali: malo eniin ſubire periculum lapſus ve-
nialis certi per propriam voluntatem , quàm pec-
caſſe in Adamo per voluntatem alienai : an ve
rò è contra deberet potiùs permittere ſuum la
pſum in Adamo , quàm lapſum venialem per
propriam voluntatem ; in quo pofler etre maius
dubium quia peccatum , quod commilimus in
Adamo , fuit mortale : videtur autem ſufficiens
ratio ad permittendum lapſum meum in ali-
quod veniale , vitare lapſuin mortalem meum ,
licètnon fiat per voluntatem propriam meam,
fed alienam .
71 . Aliunde ramen charitas , quæ non quærit quæ
ſua ſunr, ſed placere Deo, quem diligit , & con-
iunctionem affectiuam cum illo ; ſeinper videtur
deſiderare , & procurare magis vitare diſcordiam
voluntatis proprix à voluntate diuina , quam di-
ſcordiam ponic etiam peccacum veniale ; quàm
vitare alia omniamala , quæ non ita directe ops
ponuntur illi coniunctioni noſtri affectus cum
Deo. Quamuis ergo peccatum originale actuale
afferat maiorem ſeparationem diuinæ voluntaris
à nobis : peccatum tamen veniale actuale affert
maiorem ſeparationem noftræ voluntaris pro-
prix à Deo ;quam ſeparationem inagiscurat im
pedire recta charitas , qua verus Dei amator ma-
gis procurat amare , quàm amari à Deo. Hoc er-
go videtur magis verifimile,& magis conſequen-
,
ter di& um ad doctrinam ſupra traditam : loqui
mur autem ſemper quando peccatum originale
non traheret ſecum periculum damnationiszter
ne : nam pro vitando hoc periculo poffet aliquis
prudenter ſubire , & permittere periculum pec
candi venialiter ,ve ſæpe diximus.
SECTIO VI.
An contritio debest effe vniuerſalis de
omnibus peccatis ?
72 .
fol ex dicit efectos
procedit ùm tur in om .
omnium apprehenſione , liue explicitâ ,& diſtin- nia peccata,
ctâ, fiue ſaltem confusâ , vt fi quis in genere re- formaliter
cordetur ſe multa peccata commififfe ,& illa om- vel virtua
nia deteſterur . Virtualiter verò eſt, quando dete- liter.
ftatur vnum , vel aliud , cuius adeſt meinoria , in
co autem virtualiter dereftatur alia , quæ ſub co
dem motiuo comprehenduntur : vt fi quis dere
Itetur vnum periurium v. g. quia eſt offenſa Dei,
quem ſuper oinnia diligit ; ibi videtur dereftari
implicitė , & virtualiter omnia alia peccata , quæ
liniiliter ſunt offenfæ Dei,& in quibus eadem 12
tio deteſtabilitatis reperitur.
Hoc ergo ſuppolito ,dubitatur, an poffit homo
deteſtari vnum peccatum , non deceltando nec
formaliter, nec virtualiter alia ? & quidem , fi fer
mo fit de deteſtatione ex moviuo particulari; cer
tum etiam videtur, poſſe id fieri. quia poteft ali
quis ex odio injuſtitiæ deteſtari furtum propter
peculiarcın furti corpitudinem , fine co quod for
inaliter , vel virtualiter dereftetur luxuriam , in
qua illa furti turpitudo non inuenitur. Difficul
tas ergo eft de actu contritionis , vel panitentiæ,
vel alierius fimilis virtutis, cuius motiuum gene
rale eft ad ornnia peccata, an poffit ferri ad vnuin,
quin feratur ad alia ?
loinnes de Medina Cod. de penitentia treb7. 734
primo qu « ft. 12. art, 2. videtur afirmare cum ali
qua diſtinctione. Communis tamen ſententia
pegat,quam ainplectitur P.Suarez disfat. 3.fe27.8.
Fundatur autein hæc ſententia potiſſimùm in fi
militudine deducta ex actibus fidei ; non enim
poſſumus fide diuina credere vnum articulum ,
quin virtualiter credamus omnes; in quibus re
pericur eadem ratio formalis , ſcilicet , reuelatio
Dei : ergo nec poflumus ex dilectione Dei fuper
omnia dereltari vnú peccatum , quin eo ipſo de
teſtemur alia omnia, in quibus reperitur eadé ra
tio offenfæ Dei : vniras enim motiui facit , vt vel
omnia,vel nullum debeat diſplicere propter cam
dem rationein forınalem . Ex quo fit , non poffe
ſtare limul complacentiam in alio peccato cum
dereſtatione vnius ex dilectione Dei;ficut necpo .
teft ftare diffenfus ad vnum articulum fidei cu fi
cienter propofitum cum aſſenſu ad alium ex mo
tiuo fidei diuinæ. Quod idem de inotiuo pæni.
tentiæ, & aliis virtutibus dicendum videtur,quæ
tendunt ſub aliqua ratione vniuerfali, & com
muni ad omnia peccata.
Contra hanc communem doctrinam funt non 4.
nullæ difficultates , cx quarum ſolutione, doctri . Difficielsa.
res alique
na ipſa magis explicabitur. Prima eft, quia aliæ foluunt ura
virtutes de facto tendunt in aliquod obiectum
propter motiuuin proprium , quod habenr , & ta
inen non ideo tendunt virtualiter in alia omnia
obiecta , quæ participant idem motiuum ; imò
poſitiuè
 Diſput.V.
poſitiuè poſſumus tunc habere actum contra-
rium : verbi gratia , licèt ex motiuo temperantiæ
velion ego ieiunare vnâ die , non ideo ncceffe eft,
quod velim etiam ieiunare aliâ die ,cùm ramen fit
idem moriuuin formale ad vtrumque ieiunium:
quor enim videbis,qui ex motiuo temperátiæ ab-
ftineant à vino,& non à fructibus,vel è contra ?Ité
licèt ex motiuo iuſtitiæ nolim occidere; pollum
adhuc velle furari , cùm tamen furtum etiam fit
contra motivum illud Iuſtitiæ :ergo fimiliter por-
ſer aliquis ex motiuo pænitentiæ deceſtarivnum
peccatum , quia eſt offenſa Dei , & tamen non de-
72.
reſtari aliud nec formaliter, nec virtualiter ; vni-
ritio da tas enim motiui ſolum facit, quod ca omnia fint
Liter fer dereſtabilia propter illud , non verò quod de fa-
in 07 cto ea deteſter : ficut vnitas motiui miſericordiæ
peccata,
baliter facit , quod poſlim ex eodem motivo dare clee-
virtus mofynain centum egenis ; non tamen facit ,quod
. li do vni eleemoſynam ,eo ipſo velim formaliter,
vel virtualiter dare centum .
Secunda difficultas oritur ex peccatis veniali-
bus : non enim neceſſc eſt , eum , qui deteſtatur
peccatum graue ex motiuo pænitentiæ , co ipſo
deteſtari etiam virtualiter peccarum veniale , imò
poreſt perſeuerare poſitiuè affectus ad peccatum
veniale, & tamen peccatuin veniale eſt deteſta-
bile propter idem motiuum ; ergo vnitas mociui
non inducit neceffitatem deteftandi Gimul omnia,
quæ funt dereſtabilia ex eodem motiuo,Item qui
deteſtatur vnum veniale ex motiuo pænitentiæ,
non deceftatur omnia , ergo nec qui dereftatur
vnum mortale,deteftatur neceffariò omnia mor-
talia etiam virtualiter.
76.
Voluntas Pro vtriuſque difficultatis explicacionenotan-
principalius
dum eſt.Primò,voluntatem quando fertur inali-
Ferrurin mo quod obiectum proprer aliquod motiuú , co ipfo
sirū , quam ferri etiam in iplum motiuum ;imò principaliùs,
in obieétum . & meliùs quam in obicctum : iuxta illud vulgare
Ariſtotelis axioma :propter quod vnumquodque
tale , illud magis , quod hîc potiſſiinè locum
habet : iraque ſi volo medicinam propter ſanita-
tem ; à fortiori volo ſanitatem , necmagis volo
medicinam , quàm fanitatem : item ſi fugio po-
tum propter ſebrem ; à fortiori fugio febrein , &
magis quàm potům . Similiter fi deteltor furtum
propter Dei offenſam , magis deteſtor offenſam
Dei, quare cum illo actu ſicut non poteft effe vo-
litio furti, ita nec volitio offcnfæ Dei , a derefta-
rio lit oinnino efficax .
。 Notandum tamen eft fecundd , intrà ordinem
amoris, vel odij efficacis eſſe plures gradus,vt ſu-
pra dixi : poſſumus enim plus , vel minus adhz-
iere obiecto per amorem ; poſſumus plus,vel mi-
nus ab ipſo fugere per odium : poſſumus enim
Deum verbi gratia diligere ſuper omnia ; & tunc
habeinus fummam , & firmiflinam adhæſionen :
pollemus etiam Deum diligere , non tamen ſuper
omnia , ſed aliquo inferiori , & debiliori amore:
quod idem de affectu deteſtarionis dicendum eſt:
poflumus enim dereftari offenſaın Dei omnino,
& ſuper oinnia ; & poſſumus etiam illam dete-
ſtari inferiori , & debiliori deteſtatione : ſemper
tainen verum eſt , voluntatem non habere fupe-
riorein gradum adhæſionis, vel fugæ reſpectu ob-
jecti, quàm reſpectu motivi propter rationein ſu-
prapoſitam.
78. Dices: Deus ex amore inefficaci , quem habet
Objectio. erga ſalutein reprobi , dat illi medium , & auxi-
lia neceſſaria ‫ & ;ز‬tamen non tam firinirer amat
Deus finem , hoc eſt ſalurem illius hominis, quàm
q
Sect. VI. 47
medium : nam falurem illius vult inefficaciter,
medium autem vult abſolutè , & efficaciter ; er
go non eſt neceſſe, quod moriuuir, ſeu finis ame
tur æquè,velmagis, quàm medium .
Reſpondeo, etiamin eo cafu Deuin amare ma- soluitur.
gis falutem hominis , quàm medium , quod vult
propter illam : vnde ex modo quo Deus vult da
reillud medium ita fe habet ,At ſi medium illud
non effet vtile ad falutem hominis , Deus non
daret illud : fed tamen ipſam ſalutem Deus non
vult omnino abfolutè , fed folum vult illam ,
dummodo non fit neceſſarium ad ipſam aliud
medium , quàm illud ; hoceft , vellet hominem
ſaluum fieri, fi id non habeat inconueniens obli
gandi Deum ad danda alia media : lioc eodem
gradu , & non magis vult Deus illud medium ,
ſcilicet , fi ad ipſuin non eſt neceſſe dare alia
media :quia tamen hæc conditio porificatur re
fpectu medij, ideo vult Deus efficaciter exiſten,
tiam medij,& quia non purificatur reſpectuſa
lutis , non vult Deus abfolutè , & efficaciter
ſalutem ; fed tamen tam vult falutem , quàm mne
dium , imòmagis, cum velit illud medium pro
prer lalutem hominis ; nec Deus ſuo affectu
præfert exſiſtentiam, medij aliis obiectis , qui
bus non præferat etiam falutem hominis ,
quam etiam præfert virtualiter ipli medio , vt
dixi.
His pofitis, ad primam difficultatem ſuprà 79 .
pofitam Reſpondeo , in iis calibus non amari cul tatisdiffi.
Prima fa
motiuum illud temperantiæ , iuftitiæ , vel mi lutio.
fericordiæ omnino , & plenè , fed moderate;
vult eniin homo bonum temperantiæ , non om.
nino , ſed aliquale illius virtutis bonum , vult
item bonum iuſtitiæ , non totale , ſed ex par
te ‫ ;ܪ‬ſcilicet , quatenus impedit homicidia , vult
denique bonum miſericordiæ , non omnino,
ſed ex aliqua parte , & ad hoc aflumnit medium
proporcionarum , ſcilicer , eleeinofynam dap
dam vni pauperi, Mirum ergo non eſt , quod
non velit etiam virtualiter alia obiecta tempe
rantiæ , iuſtitiæ , vel miſericordiæ , quia ea ne
ceffaria non funt ad finem , quem fibi Ita
tuit cum illa mediocritate conſequendum . Ar
verò contritio oritur non ex quocuinque mo
tiuo , fed ex Deo ſuper omnia dilecto omni
no efficaciter , & firiniflima adhæſione : ad hoc
autem non folum requiritur vitare vnum , vel
aliud peccatum , fed omnia prorfus : ergo qui co
modo vult finem deber virtualiter velle omnia
media neceſſaria ad eum finem , & per conſe
quens virtualiter deteſtatur omnia peccata. 1
Quod idem dicendum eſt de dereftatione per
fecta alicuius peccati ex motiuo pænitentiæ , re
ligionis & c. cùm enim dereſtecur moriuum , hoc
cſt ,offenſam , irreuerentiam , &c. ſummâ dece
ſtatione,non poteft non deteſtari virtualiter om
nia peccata , quæ cum illa ſumma dereſtatio
ne motiui opponuntur. Fateor ergo , polle da
ri deteſtationem peccati ex dilectione aliqua
Dei , vel ex deteftatione offenfæ Dei , adeò im
perfectam , ve non fit virtualiter deteſtatio
omnium , ſed tamen illa non habebit modum
tendendi in motiuum , quem haber charitas , vel
pænitentia perfecta , fcilicet , amando Deum (u i
per omnia , vel fugiendo cius offenfam etiam
ſuper omnia, ſed alio inferiori modo , qui fuffi
ciat ad fi:giendam aliquam Dei offenfam , vel 1
præftandum aliquod Dei obfequium non ta
men ad omnia : ficut etiana contingit, ros amare
aliquen
 48 De Pænitentia,
aliquem hominem ,& ex ciuſmodi ainorç velle ei · ex perfecto charitatis motivo,luliol,ex dictio
aliquod bonum ; non tamen elle paratos ad mo . neDei ſuper omnia , li enim Deum fuper omnia
rienduin pro ipſo;quia ille amornoeſt
ſummus, diligeret,detekaretur non folùın grauifliman.led
ſed ignobilior, & inferior. Șic etiam contingere omnem Dei grauem offenfam , qua eius amicitia
poteft,peccatorem , etiam dum eſt in ſtatu pecca- diſſoluitur: non ergo oritur ex tvirmo Dei arre
ti,haberealiquem amorem erga Deum, nó tamen re,fed ex alio inferiori. Vrde conſequenter dice
talem ,tantumque,quantus ſat eſt ad vitanda om- dum videtur , neque illum elle perfectum actun
nia peccata, & ad moriendum pro ipſo, li necelle pænitentiæ, nam motiuum peifectum pæniten
lit. Ceterùm ,quando deteſtatio procedit ex ſum- tiæ ,vt vidimus, elt pax cum Dco volita fuper om
mo Dei amore, non poteſt non elle virtualis de- nia ille autem actus non yule pacem Dei luper
teftatio omnium peccatorum . omnia ,nec omnino,fed folùm vult,ne turbeturii
Ex hac etiam doctrina conſtat, quid dicendum la pax per offenſam grauiſſimam , non curan
ſit ad ſecundam difficultatem de peccatis venia do quod curbetur per offenſam grauem : non er
libus: ná licèt poflit eſſe perfecta deteſtatiomor- go atringit perfectionem virtutis panitentiæ in
taliuin ſine venialibus ; non tamen vnius morta ſuo modo tendendi. An verò contritio debeat el
lis ſine alio. Ratio diſcriminis conſtat ex dictis, ſe de ſingulispeccatis explicitè recogitatis,falem
quia actus perfectus charitatis,vel pænitentiæ ita perſe loquendo,vel ex precepto? dicemus tactin
diligit Deum, vel pacem Dei ſuper omnnia , vt eo ne ſequenti.
ipfo præferat diuinam amicitiam , vel pacem re
bus omnibus; quare co ipfo deteſtatur virtualiter SECTIO VII .
ca omnia,quæ polluntrollerc amicitiama,wel.pa- Qualis debeat effe contritio quoad intenfionem
cem cum Deo ,qualia ſunt omnia peccata morta
lia; non verò venialia , hæc enim non deſtruunt & alias circumstantias? vbi,an ſufficialfire
amicitiam ,vel pacem cum Deo: non ergo oppo- dilectione, & propofito?
nuntur cum illa perfecta deteſtatione ; oppone 83 .
quapolletoririex
rentur quidem cumdefiderionon
alia perfectioridiſplicidiDee,
deteſtatione, Debirari.
tribusDecircumstantiisforteít in primiscu
intentione,de duratione,& de re
vel non offendendi eum etiam leuiter : ceterùm cogitationepræcedétiomnium peccatorú in par
cum deſiderio non offendendi,vel non diſplicen- ticulari de quibus homo debet conteri . Quod ar
di ei grauiter ', quod fufficit ad perfectum actum tinet ad primú,prima fententia fuit requir: ad có
charitatis,vel pænitentiæ ,non opponuntur. tritioné dolorem ſummè intenſuin. Hec tribuitur
81 .
Si verò comparatio fiat loquendo de ipſis ve- Adriano in 4.quaft.2.depænitentia. Fundamen
Ar poſſimus nialibus inter fe : an dereſtando vnum debeamus tum eſt,quia peccator deber dolcie ſuper omnia,
deteftari
Unum ve . deteſtari alia: diſtinguendum eſt; nam vel deteſta- ergo ſummo dolore: item ,quia talis dolor exigi
niale fine mur hoc veniale propter peculiarem eius turpitu- tur in Scriptura,& Patribus;Deuteroncm.4.Cim Deurer.a.
aliis? dinem, v.g.quia mendacium eſt; & tunc certum quaſieris Dominum Deum tuum , inuenies eum ; fi
eſt,non dereltari nos etiam virtualiter gulam , vel tamen 1010 corde quaſieris, 101à tribulanone ansa
aliud veniale : vel deteſtamur illud , quia offenſa me tua: Michææ cap.4. Dole,ca ſa!age filia Sion, Michaz 4
Dei vtcumque eſt,etiam leuis ; & tunc intelligi- quaſi parturiens: Iliæ 38. & 59. Icremix 31 ,
mur virtualiter deteftari omnia , cùm omnia (int Ioel.2 . & alibi .
offenfæ Dei: vel denique deteſtor hoc veniale, nó Hæc ſententia communiter reiicitur; & meri . 84 .
præcisè,quia offenſa Dei eſt; ſed quia intra ordi- tò,quia redderet difficillimam , & quafi impofiibi- Von requi
nem offenfæ leuis haber tantam grauitaten , ver- Hein contritionem : nam vel loquitur de fumma ritur fum
bi gratia , quia mendaciųın ex deliberatione eit intenſigne fimpliciter poflibili : & hæc non po- ad conivi
grauior offenſa,quàm ex inaduertentia: & tunc co teſt delignari ; quia nulla elt intentio , qua non rionem
ipſo intelligor virtualiter deteſtari alia venialia, pollit elle maior vel loquitur de fumma intentio
quæ attingunt illum gradum offenfæ , qué in hoc ne poſſibili hic, & nunc ex vi huiusauxilij , quo
veniali dereſtor,non verò alia venialia,quæ illum ille homo,præuenitur & hoc etiam eft abfurdum ,
gradum non attingunt: quæ omnia ex ſupradictis quia fæpè contingit,vnum præucniri minori au
inanifeftè ſequuntur, vt conſideranti patebit: & à xilio, quàin alium ; quare,liille primus cliceret
fortiori conſtat ,euin , qui deteſtatur veniale quia contritionem remillan ve duo iuxta quantitatem
cſt offenſa Dei , vel quia haber talem gradum of- ſui auxilij,iuſtificaretur ; hic verò ſecundus, licèt
fenſe , deteſtari multò magis virtualiter omnia eliceret contritionem intenfam vt octo , non iu
mortalia , quæ illum gradum offenſæ excedunt; ſtificaretur,quia poterat elicere,vt nouem ; quod
quia hæc magis opponuntur cum motiuo forma- tamen videtur incredibile , præfertim fi hic ſe
li illius deſiderij,quo voluinus amicitiam, vel pa- cundus pauciora & leuiora habebat peccata. Ra CH

cem cum Deo ſecuare non ſolum integram , ſed
line turbatione,aut næuo.
82. Peres,.111 poſſit fimiliter eſſe deteſtatio vnius
An etiam
peccati mortalis,non præcisè, quia offenſa grauis
Dei eſt, ſed quia haber cantam grauitaté , ſeu quia
vnum or- eſt grauifſima offenſa: ſi enim poteſtelſe hæc de-
tale mgone
aliis ? teftatio, videtur conſequenter de ea dicendum nó
efle virtualiter dereltationem omnium morta-
lium . Reſpondeo, non videri negandum , quod
poffit cffe ciuſmodi deteſtatio , & per conſequens ,
illam non dereftari virtualiter omnia peccata
1
mortalia , ſed ea duntaxat , quæ illum grauitatis
gradum attingunt,vel excedunt. Sed tamen ille
tio autem à priori cft, quod contritio criam minus
intenſa eſt dolor fuper oninia ; non quidem in
tenſiuè,fed appreciatiuè; ergo quando etiam cxi
gitur dolor ſuper omnia,non exigitur dolor ſum
mè intenſus,fed fummus appreciatine:imò fi non
eſſet appreciatiuè fummus, quantumcumque ef
ſer ſummè intenſus,non fufficeret : non ergo at.
tenditur ex neceſſitate ad intenſionem , led ad
perfectionem ſubſtantialem doloris.
Dices debet pecator facere quantum ex fe po- 85 .
teſt , vt fatisfaciar : ergo debet habere ſummain Obiicitur ,
contritionem , quam poteſt. Reſpondeo, fi hoc
argumentum valeret; probaret etiam debere pec
C

actus, quicumquc ille ſit, non videtur procedere catorcm ſatisfaccre Deo omnibusmodis, quibus
pollet:
:
 Diſput. V.
poſſet; ſcilicet,precibus,ieiuniis,eleemofynis,& c.
vc faceret , quantum ex ſe poſſet : quod cainen ,
licèt vtile fit , non eft neceffarium . Deus enim
requirit à peccatore ex neceſſitate fummam la-
tisfactionem folùın in ſpecie non in indiuiduo:
quia illud primum poterat homo facilè præſtare;
hoc ſecundum nonniſi difficillimè, & ferè iin-
pollibiliter. Ex quo intelliges obiter, quo ſenſu
aliqui antiqui Doctores exigant dolorem ſum-
inum intenſiuè : non enim loquuntur de inten-
ſione prove in phyſicis fumitur pro additione
gradusad gradum eiuſdem qualitatis,de qua núc
loquimur, ſed prove dicitperfectionem ellentia-
lein doloris; ficut dicere folemus , Angelum eſſe
intenſiuè perfectiorem , quàm omnia animalia:
quo ſenſu eciam ille dolor eſt intenfiuè perfe-
ctior,quando eſt ſuper omnia appreciatiuè.
86. Aliqui tamen voluerunt , dolorein contritio-
nis debere faltein excedere in interlione alios
actus, quos idem homo haber circa alia obiecta.
Ita Petrus de Soto le&tione 14.6 15.de Pæniten-
tia. Alij ſolent afferri, ſed ij lolùm loquuntur de
dolore intenſiuè maiori ſecundùm appreciatio-
nein vt dixi. Poteft tamen hæc fententia confir-
Cyprian. inari ex Cypriano traétat,de lapſis; vbi ait: Quim
3: magna deliquimus; tam grandirer defleamus , pe-
nitentia crimine minor non fit. & ex Ambroſio
Ambror.
ad Virginem lapfam Cap. 18. Fortius eſt dolen-
dum , quia fortius eftpeccatum ; ergo exiſtimant
ij Patres , dolorem debere effe eò intenſorein ,
qnò fuit intenfior affectus ad peccatum , vt ſcili-
cet dolor ſit ſuper omnia .
87 . Cuiuſcunque ſit hæc fententia , impugna-
tur facilè ex dictis : quia illa regola eſſet multis
fallaciis , & periculis expoſita : nam continge-
ret aliquando ,vnum peccatorem habuiile actum
intenfiorein circa aliquod obiectum , quàm
24 alium ; & per conſequens deberet poſtea habe-
re contritionem intentiorem , vt iuftificaretur,
quàm alius; quod eſt abſurdum , præfertim cùm
potuillet contingere, ſuum peccatum fuille fim-
pliciter lcuius, quia affectus intenfior non fem-
per eſt grauius peccatum ; poteft enim alius af-
fcctus creſcere ex malitia obiecti. Item , quan-
do petitur dilectio Dei fuper omnia ex præce-
pto charitatis , non requiritur efle intentiorem
amore aliorum obiectoruin , quæ ille homo
amat : nam eodem amore amar Deum , & ho-
mines propter Deum , & per conſequens cadem
intenfione , fed tamen plus amat Deum , excel-
ſu, ſcilicet, appreciatino : ergo de codein excel-
ſu debet intelligi dolor ſuper omnia. Denique
quæ contra primam ſententiam dicta ſunt , ap-
applicari poflunt contra hanc ſecundam,& vcra-
que eciam reiicitur ex verbis Chryfoftomi epi-
Chryſoſt. ſtol. s. vbidicit , Deum quantulamcumque , ego
quamlibet breui tempore geſtam pænitentiam non
reſpuere , nec pati etiam exigua pænitentiæ amit-
si mercedem . Non negamus , expedice ve pec
cator conetur fumma intenſione dolere, tum vc
certior lit pænitentia , tum vc plenius ſatisfa-
ciat non folùın pro culpa , ſed etiain pro pæ-
na : in quo ſenſu debent accipi Patres,qui fum-
mum dolorem exigunt. Nec aliud etiam pro-
bant loca ſacræ Scripturæ , ibi enim mouemur
adid , quod melius eſt;ne fortè dum minus yo-
lumus, non habcamus ctiam quod fufficit.
88 . Hinc infertur primò , quid dicendum fir de
Quid de ds . duratione requiſita ad contritionein ; nam li-
TAT : 00e ?
cet aliqui , quos refert Suarez difputat. 4. felt
P.Ioan.de Lugo de Poenit.
Sect. VII. 49
s . exigant durationem contritionis per aliquod
tempus , vt acceptetur à Deo : contraria tamen
ſententia eft communis , & certa ; quia colligi
tur ex ſacra Scriptura , & Patribus, quos refe
ram ſectione ſequenti : & ratio eſt clara , quia
contritio eſt vlcima diſpoſitio ad gratiam , nec
vnquam exigitur illa duratio , fed folum quod
ſit dolor ſuper omnia ; ergo ficut poreſt homo
diligere Deum fuper omnia in primo inſtanti (li
datur inſtans ) vel certè in quolibet breuiſſimo
rempore , & probabile eſt, Angelos per dile
Etionem priini inſtancis ſe diſpoſuiſſe ad gra
tiam recipiendam : fic etiam homo poterit per
fectè dolere ſuper omnia in primo inſtanti ,quo
conteritur , & per confequens diſponetur fuffi
cienter ad iuftificationein .
89 .
Contra hanc communem doctrinam eſt argu
mentum,quo vtitur Caietanus, li enim nó requi
reretur determinata duratio pro aliquo tempore
ad valorem contritionis , quæ mora nobis fit
ignota, & Deo nota: poſſet aliquis certò ſcire, fe
efle in ſtaru gratiæ, poffet enim ſcire , ſe habuifle
dolorem de peccatis ſuper omnia, & hoc ex eo
motiuo, quod peccata difpliccant Deo:ergo po
reſt ſcire, fe habuiſſe contritionem , queinfal
libiliter affert iuftificationem ex lege Dei.
Reſpondeo , idem argumentum foluendum
eſſe in ſentencia contraria: potſer enim homo
certò etiam fcire , illum dolorem duralle tam
diu , 'quamdiu in omni ſententia ſufficit , vt ac-.
ceptetur à Deo: nemo quippe dicir, debere con
tricionem durarc per annum , vel menſem , vt
homo iuftificetur: incertitudo ergo iuſtificatio
nis , & gratiæ recuperatæ ex multis aliis capi
tibus prouenire poteſt. Primò , quia neſcimus >
an actus doloris fueric vndequaque bonus abf
que admixtione alicuius circumſtantiæ malæ te :
nentis fe ex parte actus qui reddat actum ma
lum ſaltem venialiter. Secundò , quia fæpe pu
tamus ,nosdiligere Deum fuper oinnia , & fal
limur, habemus enim occultum in corde affe
ctum ad aliquid Deo repugnans ; ficut quan
do Saul dicebar, 1. Regum is. Impleui verbum 1. Reg.is.
Domini : cùın tamen ex parte non impleuillet ;
vnde reſpondic ei Samuel , Et que eſt bac vox
gregum , que refonat in auribusmeis , armen
torum quam ego audia ? Sic fæpe non attendi
mus ad inobedientiam , & affectum aliquem
perſeuerantem in corde contrarium legi Diui
næ : Vnde Dauid meritò petebat , vt ab his oc
cultis liberaretur ; ſunt enim multa , quæ per
ignoranciam culpabilem vel comınitcuntur , vel
non delentur , à quibus ſemper formidare poſlu.
mus. Denique ( vr alia omittam ) ipfa opinionum
multitudo circa ea , quæ ad veram contritionem
requiruntur , & multò magis circa requiſita ad
iuftificationem , faciunt , vt licèt poffit aliquis
nonnumquam moraliter iudicare , le elle in gra H
tia Dei, cuius multa figna in ſe ipſo experitur ;
nemo tainen ( ſeclusâ reuelatione ) id certò ſciat
illa certitudine ,quain Trident.ſel.6.c.2.negauit,
fcilicet , certitudine fidei, cui falluin ſubeſſe non
polit.Videatur Suarez lib.9.de graria,c.9. 10 .
Infertur ſecundò, neque etiam requiri ad va 90 .
lorem contritionis recogitationem explicitan Anuregime
ſingulorum peccatorum in particulari. Hæc eſt gitatio fpe
contra Canum , Sotun , &Medinam relatos à cialis pecca
Suarez felt. 6. nam licèt alij eriam adducan- torum ?
tur ad eandem fententiam , i tamen videntur
loqui ſolùın de recogitationeE in ordinefeflionem
ad con
 50 De Pænitentia .
fellionem . Ratio autem eſt, quia ea obligatio
non fundatur in aliquo præcepto politiuo , vel
naturali; nec necellaria cſt ad excitandum do-
lorem de peccatis: nec credibile eſt,Magdalenam ,
vel alios limiles recogitaſſe ita in ſpeciali fpe- vt polit homo iuſtificari : nam etiam in actu im
cies, & numerum peccatorum , priuſquàm iuſti- perante continetur virtualiter imperatus , & ta
ficarentur,ergo latis erit ea in communi recogita- men non habet imperans æqualem bonitatem
re ad excitandum dolorem . Per accidens tamen
aliquando oportebit ea in ſpecie conſiderari ad
semedia apponenda,vel ad reſtituendum &c.
Adducuntur pro contraria ſententia aliqua
facræ ſcripruræ loca , & Patrum qui ad recogita-
tionem fpecialem hortantur : fed quidem inde
non fit, eile ſimpliciter neceſſariain ,ſéd valdo vti-
lem , & opportunam . Solus Chryſoſtomus vi-
Chryſoſto detur difficilius loquihomil. 9. ad Hebr,circafi-
nem : his verbis :fi quis recognofcat ſe peccaſſe,
ä non ad fingulas jpecies deſcendai , nunquam cef-
ſabit. Sedtamen ibi Chryſoſtomus non negat, tinentia ; quia actus imperatus habet aliud mo
illum poſſe iuftificati ; folùm negat, perſeuera- tiuum excellentius, cuius perfectionem non at
turum in gratia, quia regulariter oportet , propo-
fitum deſcendere ad particularia , vt occurrente
poſtca occaſione ; feruetur; quæ regula eſt fatis
coinmunis apud viros fpirituales. Alias obic-
ctiones leujores vide apud Suarez vbi fupra,
& apudVaſquez in preſenti quaſtione 81. artin
culo 2. dub. 7. qui latè cam quæſtionem di-
fputat.
92 . Dubitari ſolet de contritione , an fufficiat fi-
An fufficiat ne actu amoris , aue propoſito non peccandi?
nedilectio. Aliqui dicunt , amorem line contritione non
ne Dei ? ſufficere ad iuſtificationem : Alij è contra , non
fufficere contritionem line ainore formali. V-
trolque vide apud Suarez dietà difpur. 4. feEl.2.
& disputatio. 9. ſect. 1. Communior iam ſen-
icntia docet, fufficere quemlibet ex iis actibus,
fi ſcorſim ponatur : licèt aliqui negent, pollo po-
ni per fe loquendo amorem fine dereſtatione', a
adlit fufficiens memoria peccați commiſſi, &
non dimilli. Videatur Suarez vbi fupra &
P. Ægidius in præfenti disput. 2. dub. 6. Nos
ſuppolitis, quæ in fuperioribus diximus , breui.
ter reſpondebimus. ' Diximus enim disput. 1 ,
deteſtationem effe etiain fimul amorem , idem
enim eſt deteſtari peccatum ex motiuo charita-
iis , feu quia inalam Dei eſt ; ac velle Deo ca-
rentiam peccati , licet quo admodum tendendi
differant ij duo actus : licur ij etiam actus , quo
volo Perro viſum . vel quo nolo , Petrum eſſe cæ-
cum ; nam licèt vnus fit per modum fugæ , &
alius per modum proſequutionis : re tamen ve.
ra habent idem obiectuin ſaltem virtualiter, vn-
de fit,actum contritionis, qui ex motiuo charita.
tis fit, temper etle actum dilectionis ,licèt non ira
explicitum .ac ſi tenderet per modum proſequu-
tionis : ſufficit ergo contritio fine alio actu air.o-
ris ,quia ipſa ſemper elt actus amoris.
93 : Item diximus difput.4. actum contritionis ef-
ſe dellationem peccati : ex quo fit poſle dari actú
amoris Dei fine contritione formali, cùm homo
poflit non recordari tunc alicuius peccati , quod
Porfeits di. debear dereſtari : tunc ergo dicenduin videtur
leétio Deifiu cum communi , ſufficere illum actuin perfectæ
ne dereita. dile&ionis ad iuftificationem fine deteſtatione
tione fornito
li peccari formali : non quidem eo quod ille amor in voto
fufficit ad habcat dereſtationem , & contritionem , (vr aliqui
jutiſcario-
nem. unde :
volunt) nam contritio præcisè in voto non fuffi
cit : alioquin etiam arrritio fufficeret extra facra-
mentum , quia in attritione includitur votum
contritionis, ficut aliorum præceptorum : Proba-
tur ergoconclufio aliter , ſcilicet , quia dile&tio ,
licèt non Gl fonnaliser contritio , eft tamen vir
tualiter, & æquivalencer, quod fufficit.
Dices , continencia ilta virtualis non fufficit, 94 .
cum ea , quam haberet imperatus : nam per a &tú
ſpei, vel Religionis,pollum imperare actum cha
ritatis : quiproculdubio melior eft quàm actus
{pei, vel religionis: ergo licet dilecto contineat
virtualiter contritionem , non idco habebit ho
neſtatem æquiualentem , vt difponat ad iuftifi
cationem . Reſpondeo , aliud elle contineri
.
vnum actum in alio , vc in cauſa , vel appli
cante , ficut actus imperatus continetur in im
perante : aliud verò contineri vt in voluntate
æquiualenti: primo modo non fufficit illa con
tingic fæpè actus imperans. At verò ſecunda
continentia fufficit , quia verè vterque a & us ha
ber idem moriuum , & tendit ad idem obicctum ,
licèt vnus magis explicitè , quàm alius : nam di
lectio , v. g. Dei ſuper omnia , li perfecta eſt, co
ipſo præfert Deum rebus omnibus, atque ad
coimplicitè vult omnia pofthabere , ne Deum
offendat : contritio verò ex eodem moriuo do
let, quod per peccatum creatura fuerit Deo an
repoſita : continetur ergo vnus actus æquiua
lenter in alio , quia quo ad effectumidem vule
diledio , quod contritio : & per confequens z
què diſponit ad iuſtificationem . Et hoc pa
¿to concordantur facilè faciæ fcripturæ , & Pa
trum loca , quæ nunc exigunt actuin contritio
nis ad iuftificationem , nunc autem pollicen
tur veniam peccatorum omnibus , qui habent
veram dilectionem : quæ loca poteris videre
apud Suarez dicta ſectione prima : qui tamen vi.
derur folùm admittere numero ul. iuſtificatio
nem abſque actu doloris quando contingit obli.
uio , vel inconfideratio naturalis , & inculpabi
lis peccatorum : tunc enim poterit dari dilectio
perfecta Dei abſque dolore peccatorum : ſecus
quando homo aduertit ad fua peccata : tunc
enim elici debet actus etiam doloris. Nam per
fe (inquit ) loquendo , hoc eft medium neceſſarium Suarez
ad illum effectum : ergo quando poteft commodè ad
biberi; non dabitur effectus fine tali medio. Al
verò , quando homo cogirai acłu defuus peccatis,
poreſt facilè adhibere remedium pænitenile, e non
legitimè excufabitur exercendo folum ačtum amo
ru , quia amor non impedit peccatorum deteftatio
nemfi a &tu cogitantur : imò ita mouet ad illam ,vt
vix homo pollit continere dolorem , fi verè amat,
etiamfivelir;maximèquando intelligii,peccata non
dum fuiffe remiſſa.
Hoc tamen in rigore loquendo , non vide 95
fur vniuerſalicer verum : quia ficut interuenien
te obliuione , vel inaduertentiâ peccatorum ,
poteſt eſſe dilectio fine pænitentia formali, eò
quòd non aduertitur necefliras pænitentiæ ad
finem dilectionis : ita quando adeſt memoria
peccatorum , porerit id contingere ;quia non ap
paret etiam tunc neceſſitas pænitentiam tunc ha
bendi ad finem charitatis , imò nec ad falutem :
non enim eft illud vltimum inſtans vitæ, velar
ticulus mortis , in quo vrgeat præceptum procu
randi iuftificationem :non apparetergo neceflitas
habendi pænitentiam , etiabi diligat homo Deum
actu ,
 Diſput. V.
acłu , & delideret efficaciter ſuam ſalutem : hi
enim actus folùm inferunr neceffarið electionein
medij neceſſarij ad ſuos fines: non eſt autemme-
94 dium necellarium ad ſalutem , vel ad finem chari-
tatis, dolere nunc de peccatis : alioquin vrgeret
præceptum pænitentiæ pro hoc inſtanri,quod eſt
contra id , quod ſupponimus : ergo poteſt ſtare
dile &tio Dei & memoria peccatorum & non eli
cere tunc actum formalem pænitentiæ , ſed ad
fummum habere propoſituin eliciendi eum de-
bito tempore. Vnde ipſemet Suarez paulò infe-
riùs n. 12, addit , neceffariam illam connexio-
nem doloris cũ dilectione Deinon eſſe , niſi quá-
Suarez , do adeſt memoria practica peccarorum : hoc eft,
‫܂‬
ut occurrant memoria tanquam deteftanda,em de-
lenda. Quibus verbis, ſi velit ſignificare,tunc oria
ri neceffariò deteſtationem peccati ex dilectione
Dei,quando cognoſcituripſa deteſtatio neceſſaria
tunc ex præcepto ; veriſfiinum eſt : quia dilectio
Dei continet iinplicitè voluntatem obſeruandi
omnia Dei præcepta : fi verò velit etiain , neceſſa-
riò oriri deteſtationem , quando cognoſcitur de
teſtatio neceſſaria ad delenda peccata , licèt non
obliger pro nunc,ſicut nec eft pro nuncobligatio
procurandi iuftificationem , in hoc ſenſu non vi
detur verum ,vrdiximus.
96 .
Nec obſtat ratio, quâ probar ibi hanc neceſſa
riam connexionem ex co ,quod dilectio Dei con
tineat forınaliter , vel virture voluntatem effica
cem expellendi culpam : cùm ergo proponatur
Kt inedium neceffarium ad eum finem deteftario
; .
quam non obſtar : quia vel fermo eft de expul-
lione culpæ actualis : & huius proculdubio ha-
bec dilectio Dei efficax odium faltem virtute , &
continet voluntatem expellendi illam : ad hoc
tamen non eſt medium neceſſarium dolor de
præteritis : nam ficut dilectio actualis Dei eſt
onnino impoſibilis cum peccato mortali, fic ca-
dé dilectio actualis fe fola expellit ſufficienter
peccatuin actuale mortale. : vel fermo eft de ex
pulſione culpæ habitualis: & tunc negamus, di-
lectionem Dci continere voluntatem efficacem
expellendi cam nunc , ſed ſolum expellendieam
debito tempore : dilectio enim Deiper ſe folùm
tendit ad coniungendum amantem ex parte lua
ſtacion cum Deo , non verò vt amatus coniungat
ſe , & redamet amantem ; imò pollet aliquis ex
amore deſiderare odio haberi ab ainato , fi id bo
num , & melius iudicaret ipfi amato effe : verus
enim amor non quærit quod ſuum eſt, ſed quod
bonum eſt amato: non ergo eft neceſſe, quod di-
lectio Dei lit voluntas efficax delendi ftatim cul
pam habitualem : hoc enim non eſt amare , ſed
velle amari à Dco : ſufficic ergo , quod velit effi-
caciter delere peccatum habituale, quando id ne-
ceffarium fit ad obediendùm Deo, vel non com
mittendum nouum peccatum . Cum hoc tamen
ſtat, quod communiter ex dilectione actuali Dei, / novnullis fundamentis , quæ poftea referam , &
& memoria peccatorum oriatur ſtarim pæniten-
tia, & dolor de illis : non quia apprehendantur
ij actus necellarij ad expulſionem peccati habi-
tualis , ſed quia ex amore alicuius obiecti ftatim
oritur odium contrarij; fic enim ex amore Petri,
ſi audio eum ægrotalle , maxiinè ex ea culpa,ori-
tur ftatim diſplicentia & morbi,& meæ culpæ,li-
cèt vtrumque tranfierit: hæc tamen connexio no
eſt adeo neceſſaria,ve non poſſic vnquam impedi-
ri:amor enim efficax folum videtur afferre neceſ.
Cariò voluntatem eorum , quæ adhiberi oportet à
P.loan.de Lugo de Pænit.
Sect . VII . 51
me in bonum neceſſarium illius,quem amo,& ad
conſeruandam coniunctionem affcctiuam cú illo.
Denique quod attinet ad actú propoſiti;Theo 97 .
logi communiter requirunt , illum eſſe explici- An requira.
tum, & formalem propter verba Tridentini fel. tur propoſi .
14.cap.4 . vbi dicitur , contritionem eſſe dereftatio- Trident.
nem cum propoſito : & Florentini in decreto Eu
genij,vbi dicitur,ad contritionem pertinere dolo
rem de peccato commillo cum propofito non
peccandidecætero , & propter multa loca facræ
fcripturæ , & Patrum, quibus hocpropofitum exi
gitur. Hanc communem fententiam temperat
Suarez fe&t. 3.vt procedat per feloquendo : per ac
cidens tamen dicit,fufficere propoſituin virtuale,
quod includitur in deteſtatione peccaticommiſſi
propter motiuum vniuerſale : nam qui dolet do
commiflis propter Deum , virtualiter vult ea ite
rum non coministere: quod eodem modo proba
tur , quo deteſtationem virtualiter incluſam in
amore ſufficere : vide Suarez vbi fupra , res enim
eſt facilis, nec indiget longiori diſputatione,
S E C T I O VIII .
Vtrùm contritio perfecta habeat ſemper con
iunctam remißionem peccati, etiam
ante receptionemactualem
facramenti ?
98 .
Ropono ,
fubquibus eam propoſuit FranciſcusSyluius quatuor pla
Theologus Duacenfis in quaftionem s.ſupplemen- ſci syltij. ,
ti S. Thoma art.primo vbi quatuor docer . Primuin
non ſemper , imò nec frequenter , vel ordinariè
contritionem habere coniunctam remiffionem
peccatorum antequam recipiatur facramentum ,
licèt fit cum dilectione Dei perfecta,& fuper om
nia coniuncta ,ſed aliquando ſolùın id contingere.
Secundò docet, contritionem diſponere cettò ad
iuſtificationem , quatenus qui contritus eſt , licèt
non ftatim iuftificetur , iuftificabitur tamen ante
mortem intuitu illius contritionis, ſi non appo
nat interim obicem noui peccati. Tertiò dicit,
aliquando etiam extra mortem, haberi remillio
nem peccati intuitu contritionis ante ſuſceptio
nem ſacramenti; ſcilicet, cùın quis non nifi diffi
cillimè poreſt adire ſacerdotem , fiue quia habitat
inter infideles, fiue quia tenetur in vinculis ,aut
ſimili impedimento prohibetur. Quartò dicit,
aliquando etiam id contingere extra talem ne
ceſſitarem , quando, ſcilicet, contritio eſſet vehe
mentiſlima, acris,& coniuncta magnæ dilectio
ni Dei ; hoc tamen non ex infallibili lege Dei:
quia non omnibus etiam , qui habent ciuſinodi
contritionem , dabitur ſtatim reinillio peccati,
ſed aliquibus , quibus Deus voluerit. Hæceft
fententia huius Doctoris , quam latè probar
diffoluam .
Hxc doctrina communiter ab omnibus Theo Reiicienda .
logis indubitanter reiicitur ; accedere enim vi
derur ad fententiam Michaelis Baij, cujus doctri
na à duobus Pontificibus Pio V. &Gregorio Propofitiones
XIII. reprobata fuir. Pro quo ſciendum eſt, in - chaelis Bay
ter alias propolitiones Michaelis Baij,quas prædi- reprobata.
cti Pontifices prohibuerunt,contineri iltam :Cha
rilas perfecta ,ce ſincera , quæ eft ex corde puro,
conſcientia bona , eâ fidenonficta , tam in carbe
cumenis , quàm in pænitentibus, poteft effe fine
E 2 remiffio
 52 De Pænitentia.
remiſſione peccatorum : quæ eſt 31. propofitio in pit habitus, ſed actus : cùm ergo propofitic, illa
bulla Gregorij XIII. Item 32. cit huiuſmodi; loquatur fub iiſdem terminis de charitate,quæ eſt
Charitas illa , que eft plenitudo legis , non eftfem- plenitudo legis ;& de hacdicat, non ſemper con
per coniunčta cum remiffione peccatorum . Item 70. iungi cum remiſſione peccatorum : conlequens
Homo exiſtens in peccato mortali , fiue in reatu eit, cenſuram Pontificis non folum de charitate
aterna damnarionis poteft habere veram charita- habituali, ſed de dilectione actuali debere in
tem , & charitas etiam perfetta potest confiftere telligi.
Cum reatu eterna damnationis. Denique 71. eſt Ex quo etiam fit, eodem modo fermonem effe 102 ,
huiuſmodi : Per contritionem etiam cum charitate de charitate actualı cùm poftea damnatur ,quod
perfecta , & cum voto ſuſcipiendi ſacramentum per cõirusonem cum charsi ate perfecta, cu volofu -
coniun &ta non remittitur crimen extra cafum ne fcipiendi ſacramentum ,non remi: 11 ur crimen anic
ceffitatis, aut mariyrij fine actuali fufceptione ſa- realem (ufceprionein facramenti : loquitur enim de
cramentorum . Has propofitiones, & alias fimiles charitate in eodem ſenſu ,in quo antea ; ſcilicet de
prohibuit Pontifex'; quam tamen cenſuram ,vt illa,quæ eft plenitudo legis, quæ eſt de corde pu
fugiat hic Auctur dicit in iis fermonem elle de ro, & conſcientia bona &c. in quo etiam ſenlu
charitate habituali,quam Pontifex dicit non pof- loquitur Tridentinuin feſ]:14.6.4 .dum dicit , con.
ſe ſtare fine remiffione peccati ; ſe verò loqui de tritionem charitate perfectam hominem Deo recon- Trident.
dilectione actuali , quam dicit non afferre remiſ ciliare ante actualem facramenti ſuſceptionem
fionem peccati ante actualem ſuſceprionem ſa- quod ampliùs ex dicendis conftabit.
Effugium cramenti. Oportebit ergo contra ipſum proba Probemus ergo fecundam partem , fcilicet,non 103 .
Syluij de rein primis, in iis agietiam de charitate actuali: minus ,fed forte maius fundamétum fuiflc ad do- 2 de chari
charitate
deindc idem fuiſſe fundamentum ad prohiben cendum hoc de dilectione , feu charitate actualitate
tuali,
babi
actuali oc
cluditur. dam doctrinam de coniunctionc charitatis actua- perfecta, quam de habituali : quod facile conta
lis cum peccato , ac doctrinam de coniunctione bit,fibreviter intinuentur fcripturæ , & Patrum
charitatis habitualis ; quare elto , non ageretur loca, quibus hæc infallibilis connexio charitatis ,
tunc de actuali, ex iiſdem tamen principiis debet & remiffionis peccati oftenditar & propter quæ
reiici , qui dicit, dilectionem actualem perfectif- hæc veritas in Tridentino , & apud prædictos Pó
fimam Dei elle cum peccato . tifices declaratur : nam ea omnia loca clarius , &
100 . Prima pars probatur , fi attendamus ſincerè ad certiùs probant de charitate actuali, quam de ha
Stabilitur verbaprimæpropoſitionis , quæ omnia ſunt ver. bituali. Ioan . 14. fi quis aitiju me , mandata mea
Pontificum baAuguſtini de natura , & gratia c. vltimo , cùm feruabit, Pater meus diiiget eum , ad eum ve- loan. 14 .
cenfura . enim c.42. dixiffet ; charitas veriſima,pleniſſima, niemus pasto manfionem apud eum faciemus , &c.
I. de charia
tate getuali. perfectiſſima iuftitia eft ( ſcilicet diſpoſitiuè, ſed Ad Coloft. 1. charitas dicitur vinculum perfe
per connexionem infallibilem cum iuftitia) ſub- Etionis. Prouerb. 10. & T. L'etr. 4. Call us operit Colol.i.
dit c.vltimo: charitas inchoata ,inchoata iuftitia eft, multirudinem peccatorum , 1. loann . 4. omn.s, qu : 1. Per 4.
load 4.
Auguſt. charitas prouecta , promette iuftiiia eft ; charitas diligir,ex Deo narusejt , non dixit . ex Deo nefce I
magna , magna iuſtitia eft : quid autem intelli- tur, fed, ex Deo natus ei jam de præſentı: & alia
gat nomine , charitatis , explicat ipſe his verbis, fimilia ,vbi, ferinonem efic præcipuè de actu ,con
ex quibus deſumpta fuit prædi&ta propoſitio: ftat ex verbis iplis, & quia ibi ficra ſcriptura ad
charitas de corde puro , e conſcientia bona , fi actum nos hortatur , non ad habitum , & idco
de non ficta , quæ tunc maximè eſt in hac vita, ipfius actus excellenttam declarat , quod ſcilicet
quando pro ipſa contemnitur viia. Vides , iif- perperuum , ac certum fic indicium ſanctitatis.
dem verbis ab Auguſtino agi de charitate actua- Prouerb.8.Ego diligenresmed 1100:non dixit : di- Prouerb.8.
li , non enim eſt habitus , fed actus , quo quis ligam , fed,diligo de præſenti , quia ve dixit Ber
iam Bernard.
vult ſubire mortem pro Deo : item non eſt ha nardus epilt. 170. nemo ſe amari diffidat , fi
bitus , ſed actus , qui eſt de corde puro hoc eſt ,de amat , neque enim redamare pigebit eum , qui nos
affectu , et de conſcientia bona , e fide non filta : amauit necdum amantes. Eodem modo loquitur
hoceſt , procedit ex cognitione fidei ; ex qua ſermon. 83. in Cantica explicans illud Pauli ad
certè non procedit habitus , ſed actus dilectio . Epheſ. s . ambulate in dilectrone : lalis ( inquit)
nis Dei . Cùm ergo propoſitio illa habeat cal conformitas maritat animam verbo , ciim videlicet Idem .
dem Auguſtini voces , imò ideo prohibita fit, fimilis est per naturam ,fimilem nihilominus ipfije
quia lub iiſdem vocibus contradicebat Auguſti exhibet per voluntatem diligens ficut dile&ta :ergo
no : Auguſtinus autem loquatur de dilcctione ſiperfecte diligit;nupfit, & c. Nonpotuit clariùs
actuali , apud quem nunquam de habitu cha- de dilectione actualiloqui , & de eius effectu
ritatis mentionem inuenies , fed de actibus, con- non futuro , ſed præſenti . Sed adhuc aliud ha 104 .
fequens eſt , vt coniunctio etiam dilectionis beinus æquè clarum teftimonium eiuſdem Ber
actualis perfectæ cum peccato prohibita lit à nardi lib .de modo benè viuendi ſerm . 3.de timo
Pontifice. re Dei poſt medium in hæc verba : Deo intrat ii
IQI . Probatur ſecundò eadem pars ex propoſitio mor vi introducat charitatem ; ſed poſtquam in
ne illa 32. vbi agitur de charitate illa , que eſt trat charitas , foras mitrit timorem . Tiror ijte
plenitudo legis: quæ verba deſumpta funt ex Pau- fanétus eft , qui introducit in mentem hominum
lo ad Roman. 13. vbi dubitari non poteſt loqui perfectam charitatem ,perfeita enim charitas per
de actı , cùm dicar plenitudo legis eſt dile&tio : fecta eft fenétitas. Loqui autem Bernardum de
nam dile&tionis nomen non poteſt habitui com- charitate actuali , conſtat , quiâ ſi de habitibus
peterc , nec fuiflet ctiam ad inentem Pauli , qui effet fermo , non dicerer rimorein expelli per
ex dilectione actuali arguebat obferuantiam to- charitatein ; cum certum fit , habituin timo
tius legis , eo quod quidiligit proximum , vult ris non expelli per habitum charitatis : imò
præſtıie quidquid ex lege ei debet : & quidem ipſe Bernardus ſe explicuit , promiſerat enim
. certum eſt, habituin non efle plenitudinem , ſeu pro argumento fermonis : Nulla res nas fic ab
obferuantiam plenam legis ; lex enim non præci- omni peccato cuſtodit immunes, ficut timor inferni,
! o amor

1
 Diſput. V , Sect. VIII.
o amor Dei ; timor , & amor non ſunt habitus
ſed actus , & poftea de ſingulis ſeorſim tractat ;
planè de timore actuali, & deamore actuali, de
105 . quibus præfatus fuerat. Auguſtinus eodemmo-
do palliin loquitur : fufficit vnus vel alcer locus
ex tract. s. in Epiſtol. Ioan . tom . 9. vbi fic ait:
Aaguft. Si quis in corde fuoinuenerit charitatem ſecurm fit,
102 , quia tranfiit de morte ad vitam , iam in dextera eft.
Certè de charitate habituali non diceret , fi quis
eam in cordefuo inuenerit : quia habitum non ex-
perimur , niſi per actus , loquitur ergo de dile-
&tione actuali, quam qui habet ; tranfit, non di
xit, eranfibit , fed tranſiit iam de morte ad vitam.
Item ex tract. 9. circa illa verba , nos diligimus,
quia prior ipſe nos dilexit : vbi fic air : vnde dili-
geremus, niſi prior ille dilexiſſet nos : diligendo
COT
Bem . amici facti fumus , &c. & poſtea ſubdit : anima
noftra fæda eſt per iniquitatem , amando Deum
pulchra efficitur : & poſt pauca : quomodo erimus
); pulchri ? amando eum , qui femper eff pulcher,
chari.
-abia
quantum in te creſcit amor , tantum crefcit pul-
chrieudo, Chryſoſtomus homil. 7. in 2.ad Timo-
Chryſoſt.
theum :ficut ignis vbifyluam occupauerit ,omnia
purgare conſuonie ; ita charitatis fervor, quocum-
106.
que inciderit , omnia perimit . Eodem modo lo-
quuntur Hieron. epift.27. Gregor. homil. 33. in
Euang. S. Ephrem in lib.de die iudicij c. 5. & alij
multi quosrefert P.Vaſquez tom.2 .in 1.2.disp.
203. cap. s. qui licer eos afferat ad probandum ,
actum contritionis elle formam de fe iuſtifican-
tem , quod non probant ; ſed tamen omnino pro-
bant, effe faltem de facto diſpoſitionem inſepara
bilem à iuftitia , & ſanctitate, quibus addi poteſt
Auguſtinus iterum lib.2. contra Creſconiú c.12 .
! 4.de ciuitate cvlimo,& alij,quos córra Michae-
lein Baium affert Cardin . Bellarminus lib . 2. de
peenis.c.1 3.101 . 2. Ex quibus omnibus clarè con ,
frar, non habuillo Pontifices clarius fundamen-
tum in ſacra ſcriptura , & Patribus ad defien-
damn coniunctionem infallibilem charitatis ha-
bitualis cuin remiſſione peccatorum , quàm cha-
ritaris actualis : nain ca omnia teſtimonia , vbi
fanctitas coniungitur cum charitate , clariùs lo-
quuntur de dile & ione actuali , & vt bene obfer-
uauerunt Canus, & Sorus apud Vaſquez vbi ſu-
pra ; rarò apud antiquos Patres de habitibus fer-
mo erat , ſed de actibus , quorum præftantiam , ftea ad illa rediturum ; nihil aliud Deus.requi.
& excellentiam probare volebant: quare ea om
nia teſtimonia clariùs probant contra Syluium ,
non coniungi vnquain dilectionem Dei perfe-
ctam cum ftatu damnationis , & peccati.
107. Reſponder ipſe , contritionem , & dilectio-
nein apud ſanctos Patres diſponere ad ſanctita-
tem ; non quia illam ſemper fecum afferat de
præſenti ; fed quia eam femper infallibiliter af- fi non proderit iuſto in tempore iniquitatis fue
fert faltem futuro dabit
de : enim Deus aliquan-
do poſtea veniam hoinini iam contrito , vel in
ſuſceptione ſacramenti , vel antea fi vrgeat ne-
ceíñitas. Hæc ſolutio iam fatis impugnata eſt
ex adductis teſtimoniis facræ ſcripturæ , & Pa-
frum , ex quibus vidimus , non magis polle
probari , ſei fortaſſe minùs remiffionem præ-
fentem peccatorum cum charitate habituali,
quà cum actuali : fed adhuc iteruin impu-
guatur efficaciter ; quia Michael Baius non ne-
gabat, etiain contritionem perfectam afferre in- calo , qui iam vult dimittere peccatum :
fallibiliter remiffionem peccati in futuro , aut
faltem hoc ex propofitionibus illis non conſtar .
Reſponder Syluius in folutione ad 16. Baium
dixifle, nunquam extra cafum mortis , vel mar
P.loan.de Lugo de Pænit.
53
tyrij remitti peccatum homini contrito ante
fufceptionem facramenti : ipfum verò Syluium
admittere , id aliquando contingere , licèt raro .
Sed contra hoc eſt , Baij doctrinam non ſolùın
damnatam fuiffe , quod dixerit ', nunquam id
contingere ; ſed etiam quia dixerit , non lem- .
per ita effe ; vt conftat ex propoſitione 31. &
32. vbi folùm dicebat ; charitatem illam ex
corde puro , & quæ eſt plenitudo legis & c.
poſſe aliquando eſte ſine reiniſſione peccato
rum : Deinde ratio illam doctrinaın prohiben
di ſumitur ( vt vidimus ) ex facra fcriptura &
Patribus vniuerſaliter loquentibus ; ergo tam
debebat prohiberi quia diceret, non ſemper con
tritionein iuſtificare ,quàm quia diceret,nunquam
iuſtificare.
Præterea confirmari poreſt ex alijs teſtimo 108 .
niis , quæ non folùm vniuerſaliter loquuntur,
ſed omnino promittunt veniam non de fatu
ro, fed de præſenti. Ad quod ſunt optima ver
ba illa Ezech. 33. Iuftitia iufti non liberabit eum Ezechiel 3 :
in quacunquc die peccauerit ; ce impieras impij
non nocebic ei, in quacumque die conuerſies fuerit
ab impietate fua : vbi fit comparatio inter iuftum,
& peccatorem , vt ficut iuftus adueniente pec
cato, ftatim perdit iuſtitiam , quam habebat ;ita
peccator conuerſus ad Deum perfecta conuer
lione , ſtatiin liberetur à peccato ſuo. Sienim
non ſtatini liberaretur , non effet verum dice
re , quod eâdem die non nocebit ei impie
tas fua : quomodo enim non noceret , ſi ad
huc habemir odio à Deo propter peccatum.quo
modo nonnocet,li iplius operanon ſunt fructuo .
ſa, nec meritoria ? fi adhuceſt ſub poteftate Dia
boli : li adhuc eſt impius & palmes aridus non
manens in vite ?
Ad hoc etiam ponderant communiter Patres 109
illud Iſai. 30. cum ingemueris , tunc faluus eris: Auctorita
iuxta lectionein 70. hoc enim modo legunt tes Patrum
etiam Patres antiqui , & inde probant , veniain inIlaSylui
i.3o . um .
non differri poſt gemitumn. Faciunt etiam ver
ba Chyſoſtomi oratione de B. Philogonio paulà Chryſoſt.
ante fin .tom. 3. vbi fic ait : Ego teftificor, ac fi
deiubeo fore , vt ſi noftrum quiſque , qui pecca
tis obnoxij ſumus , recedens a pristinis malis , ex
animo , veréque promittat Deo ,fe nunquam po
yat ad faiisfaétionem vlieriorcm . S. Pacianus
Epiſcopus Barchinonenfis ponderat ad hoc
ipſum verba Ezech. cap. 18. & Iſaiz cap. 58 .
nain Epift. 3. ad Sympronianum longè poft me
dium , quæ habetur 10m. 1. Bibliothecæ Patrum,
fic ait : Allende vniuerſa peccata , quibus Domi
nus comminatur , iam videbis ele praſeniia : quod S. Paciana
præterila iuſtitia non oberit impio in tempore
>
iuftuie fue iniquitas derelicta : cum ſcriprum fit;
relinquat impius vias fuas , Ġ vir facinorofus.co
gilationes fuas, ó conuertatur ad Deum , & mi
Serscordiam conſequetur. Auguftinus ( vel qui
auctor eſt illius libri ) de vera , & falſa pæni
tentia cap. 17. tom . 4. Credo quidem illi , qui Auguft..
dixir quacumque bora peccator ingemuerit , o
conuerfus fuerit , vila viner : dixit conuerfum ,
non tanium verfum , vità viuere ; vertitur à pec
con.
nertitur qui iam 10145 : « oprino vertitur , qui
iam non ranıùm pænas non timet , fed ad bo
num Deum contendere feſtinat. Denique fanctus
Lco epiſtola nonagelimaprima : Mifericordie
E 3Dei
 54 De Pænitentia.
Dei net menfuras poſſumus ponere , nec tempora
definire , apud quem nullaspariturvenią moras
conuerfio, dicente Dei fpirituper Prophetam :cum
conuerſus ingemueris , tunc faluuseris. Quod ſa-
nè teſtimonium , quia clariſſimum eſt non ener-
uatur Sylnij ſolutione : dicit enim , ſenſum Leo-
nis non elle, quod pofitâ conuerfione , detur fta-
eim fine mora venia peccati , ſed quod poflit ve
niam haberc quantumuis ſerò conuertatur. Quis
tamen non videat, hoc eſſe contra verba, & men-
rein Pontificis: qui cò tendit, vt probet, non effe
differendum beneficium reconciliationis, nec ex-
pectandum tempus pænitentiæ , quando vrget
neceſſitas, hoc autem probat , quia apud Deum
non differtur venia poſt conuerſionem verain:
dicente Propheta,gemitum afferre ſecuin ſalutem
nun futuram , ſed præſentem .
III .
Ex his ergo fcripturæ teſtimoniis, & vnanimi
Patrum confenfu ortuin habuit vnanimis etiam
omnium fidelium ſenſus , apud quos nihil inagis
fixum,quàm ita de vera contritione ſentire , vt ea
polita exiſtiment, peccatorem infallibiliteriuſti-
ficati cum voto recipiendi facramentum . Ideo
Tridentinum dixit fef.14. cap. 4. iuſtificationem
Trident.
qua aliquando habetur ante ſacramentum ſuſce-
pium non effe adfcribendam ipſicontritioniſine fa- grauiffimun ſacrilegium velle ſuſcipere aliquod
cramenti volo. Suppoſuit quippe pro comperto,
haberi remiffionem peccati anteſacramentum ,de
quointer fideles non dubitabatur polica perfecta
contritione . Ideo etiam feff. 13. cap. 7. periniutit,
ſacerdorem vrgéte neceſſitate , celebrare ſine præ
12.
uia confeſſione,quia,ſcilicet,ſupponit poſle præ-
}
mittere contritionem ,qua iuftificetur. Ideo Cate-
chiſmus Romanus de Tacramento pænitentiæ ,
tractans de contritione dicir, ftatim vt eammen-
Carechiſm. tibus noſtris concipimus , peccatorum remiffionem
Rom .
nobis à Deo tribui , vt quiſalutis noftræ cupidiffi-
mus nullam moram interponat ad tribuendam ve-
niam.Quod confirmat exemplo leproſorum ,qui
dum irent ad ſacerdotes,mundati ſunt in ipſo iti-
nere. Nec ſarisfacit ſolucio Syluij dicentis, Cate
chiſinum loqui de contritione intenſilima,quam
pauci habent ; Hoc (inquam )non ſarisfacit; quia
ipſe Syluius de nulla prorſus contritione quan
tuncumque intenſa admittit , habere ex lege Dei
coniunctam remillionein peccatorum ; vt expref-
sè fatetur in ſolutione ad 16.ergo contradicit Ca-
çechiſımo vniuerfaliter de contritione perfecta
docenti ſemper coniungi cum remiſſione pec.
catorum ſtatim obtenta .
; Item ideo Eccleſiacouſueuit dare indulgentias
Argumenti confeſſis,vel contritis cum voco confitendi , quia
in Syluium fupponit pro certo,per ciuſmodi contritioné pol- non parum offenderet fidelium aures, qui diceret,
ab indulgě . fe hominem iuſtificari ; alioquin non eſſet capax contingere læpè , quod ex duobus peccatoribus,
taperitum fufficere quodinfitſtatu
formula Indulgentiæ peccati.Reſponder Syluius,
in ſtaru gratiæ, quando percipi
rur indulgentia,licèr non lic in ſtaru gratiæ , quan
do facit opus præfcriptú ad indulgentiá. Sed hæc
folutio non eſtad propofitum :agimus enim de in
dulgentia,quã homo debet lucrari,poſtquam facit
opus requilitum : v.g.conccditur indulgentia iis,
qui viſitauerint hodie confelli, vel contriti talein
Ecclefiam : ſanè indulgentiæ fructus non ſuſpen-
ditur ad annum ſequentem quando homo confi-
tcbitur : vt tradunt Theologi communiter : alio-
quin homo exſiſtens in peccato mortali per to
"!
tain vitam , lucrari poflet per confeßionem fa-
Etain in articulo mortis fructum omnium iu
bilcorum , quæ per totam vitam lucrari voluit
in ſtanu peccari , quod eſſec abſurdum : Certum
1
ergo eſt , illum debere eſſe in ftaru gratiæ , quo
tempore faltem conſummantur opera requiſita
ad indulgentiam ; v.g. vifitare Ecclefiam , & ora
re in ca : ergo fupponit Eccleſia , hominem con
tricum efle in ftatu gratiæ : alioquin non conce
derer indulgentiam contritis , quia nunquam
dat , nec poteſt illas dare homini exiſtenti in
o
peccat mortal .i
Denique ex hoc eodem communi fidelium 114.
ſenſu oritur Theologorum conſenſus,qui ad reli
qua omnia facramenta adminiſtranda , vel ſuſci
pienda (exceptâ Euchariſtia)non requirunt de ne
cellitate præcepti,quod præcedat cófeflio,ſed ſola
contritio etiamli lit copia confeſſarij. Poteft ita
que homo cum contritione ordinari, confirmari,
Luſcipereextremam vnctionem , &c. de quo non
eft dubium incer Theologos ; cùm ergo aliunde
cercú fit,ea omnia facramenta exceptis Baptiſmo,
& Pænitentia ,eſle ſacramenta viuorum , & per fe
loquendo prærequirereſtatum gratiæ ,conſequens
eſt,non efle dubium apud fideles , quin contritio
perfecta ex lege Dei afferat infallibiliter gratiam:
alioquitfrenerentur fideles recipere ſacrainencum
pænitentiæ ante illa omnia facramenta, vt habe
rent diſpoſitionem fufficientein , fine qua eller
ſacramentum . Confequens autem eſt contra Ec
cleſiæ praxim receptam , & approbatam à Cle
menre octauo in Pontificali , vbi dicitur ante la
cramentum confirmationis debere eos , qui ha
bent conſcientiam peccati , confiteri, vel dolere
de illo,quod fanè Pontifex non diceret, li contri
tio non ſufficerer ad iuftificationem .
1
Suppolito crgo hoc vniuerſali Eccleliz ſenſit, 115 .
qui ex firmniſſimisſacræ ſcripturæ , & Patrum te- Quá cófura
ftimoniis ortum habuit , facile erit iudicare de damnanda
opinio Sylny? .
cenſura illius opinionis , licèt fortaffe non fit ira
facile cenſuræ gradum determinare. Nam P. Æ.
gidius de Conink rom . 1.de ſacramentis quaft.68.
art. 2. num. 30. indicat oppofitam fententiam
elle erroneam . P. Vaſquez tom .2. in 3. par. difp.
192.num.3 . dicit, elle contra ſententiam Catho
licam . Denique M. Alphonſus Curiel. 1. 2 .
quajt. 112. art. 3. dub, vnico , dicit, illam fenten
tiam elle periculolarn & parum tutam in fide.
Alij dicunt eſſe temerariam & ſcandaloſain . Te
merariam quidem quia in re grauiſſima diſcedit
ab omnibus Theologis, & à communi ſenſu ſan
etoruin Patrum finc fundamento . Scandaloſam
verò , quia non parum remouerer homines à
procuranda contritione, ſi ſcirent , non habituros
ſe veniam ante ſufceptionem facramenti : item
qui eadem omninopeccatacommiſillent,ille qui
minùs doluit ,iuſtificatur ; ille verò qui magis do de
luit,& magisdilexit , adhuc remanet in peccato.
Quis quæſo fidelium hoc ferret? & tamen hoc il
le auctor adınitrit , nam in folutione ad 16. vt fuá
ſententiam defendat;apertè fatetur,aliquádo con 1
tingere etiã extra calını neceſſitatis,vel mortis,vt
qui vehementiffimă contritioné habet, ſtatim iu $co
tificerur;nó tainen ita vt omnes,qui ad eu gradu
cótritionis perueniunt ftatim iuſtificentur,ſed ali
qui,quos Deus vult. Poteft ergo cótingere in eius
ſentéria, aliū ,qui poft æqualia peccata habeat co
tritionéæquè,imò magis intensa,de facto non iu
ftificari ante facramentú ,ſed permanere per annű
in peccaro cú maiori corritione,& dilectione quã 1
illum ,qui ſtariin accepit veniam peccatorú. Certè
hac
 Diſput. V.
hæc doctina non ſtar cum regula illa Saluatoris,
Lutz 7 Cui minus dimitritur,minus diligit. Nam hic Au-
ctor ſine inconuenienti dicit,concedi poſſe, quod
ex duobus æqualibusdebitoribusin iiſdem omni-
no circumſtantiis, ille plus diligat, cuiminùs di-
mittitur, & ille minùs diligat,cui plus dimittitur,
Quis hoc ſinc offenſione audiet ?
Y16 . Quod verò lit contra communem Patrum
114 conſenſum paret ex locis ſupra adductis: quod fit
contra Thcologos omnes , clariùs eſt quàm vt
probatione vel inductione indigeat. Nam licèt
aliqui voluerint, contritionein deberehabere ta-
lem,vel tantam intenfionem ,aut durationem , vt
diſpónat vltimò ad remiffionem peccati (vt ſupra
vidiinus) omnes tamen concedunt, cam, quæ ſe-
mcl haber conditionesperfectæ cótritionis(quę
cumque illæ ſint) ſemper afferre ſecum infallibi-
ter remiffionem peccati:variant ergo in allignan .
dis conditionibus veræ contritionis; conueniunt
camen in co ; quod vera contritio ſemper infalli-
biliter iuſtificat, faltem vt diſpoſitio vltima. Af-
fert Syluius pro ſe Cajetanum in fumma verbo
Contritio: vbiprimafacie videtur ei fauere: dicit
enim, contritionem veram aliquando eſſe infor-
mem,aliquando charitate formatam , & vtramque
effe dereltarionem diuinæ offenſæ ſupra omne
117 malum . Cererùm mens Caietani intelligenda
Doctrina
Caietani à eſt ex iis,quæ ipfedixit tom.i.opuſc.tra &t.4.quaft.i.
Syluio alle vbi ex profeſſo illam quæſtionem tractat, & dicit,
gari, ab eo contritionem poffe elle informem ; quia, ſcilicet,
difcrepat. ſupponit ipſe,contritionem aliquando procedere
ex viribus naturæ ,aliquando ex charitate infuſa:
quo ſuppoſito dicir,eam ,quæ procedit ex viribus
naturæ poffe elle aliquo teinpore informcin , polt
aliquod verò tempusfieri infulam ex co quod in-
ali cipiat iam oririexgratia,atque in hoc ſentu dicit,
artritionem fieri contritionem , quia idem actus,
provt eratex viribus naturæ,erat attritio,& poſt-
ea,provt fit ex gratia,eft contritio. Hæc eft do-
ctrina Caietani, quam licet cenſcam omnino fal-
ſam , & à Theologis meritò reiectam , vt videre
eſt apud Vaſquez tom.4.in 3.par.quaff.86. Art.2 ,
dub.7.circa finem ;Sed tamen non coincidic cum
Syluio,nam Syluius ponit contritionem , & dile-
etionem Dei ſuper omnia ex auxilio gratiæ,& ſu-
pernaturalé, cui non ſit annexa iuſtificatio, quod
Caietanus non concedit; imò ideo Caietanus in-
Licnit illum dicendi modum,vt explicaret , quo-
modo non poflit quis effe certus de ſua iuſtifica
tione: quia li contritio fit ex auxilio gratiæ ,fem-
per haber certam iuſtificationem : ideo ergo , in-
quit,non eſt homo certus de ſua iuftitia, quia ne-
ſeit an contritio fuerit ex auxilio gratiæ, vel ex
viribus naturæ .
118. Affert item Syluius pro fe Scotum in di.
Nec Scotus ſtinët.4.quaft.2 .& 4.ſed ibi nihil inuenio ad pro-
Syluio, eidi poſitum . item diftin &t.17.5.ad argumenta,ſed ibi
fauet. potiùs dicit oppofitum : item diftin &t. 19. 9. ad
quaftionem , vbi dicit, ſacramérum Pænitentiæ nó
folùm fignificare remiſſione præteritam ,ſed præ-
ſentein :verùm neque hoc eſt ad rem , quia iple
$co : us. Scotus ibi ſe explicat his verbis : Concedo ifia ,vt
diffusè declaratum eft fupra , quod facrameniam
Peenitentiæ poteſt recipi ab artriio,c hoc tania At-
tritione , qua non ſufficeretper modum meriti ad
iuftificationem fufcipiendam ,fc. Solùın crgovult
Scotus, facramentuin Pænitentiæ collere pecca-
' tum ,quando præceſſit attritio ;non verò, quando
119 . præcellir contritio. Affert item Syluius pro ſe
Ioanneın Molanuin tract.primo Theologiepratti-
Sect. VIII . 55
ce,cap.8.vbi dicit,non dimitti regulariter peccata
per ſolam contritionem ,vel ſinereſpectu ad cla
nes. Sed hic auctor aliquid etiam docer , quod
Syluius non auder concedere; ſcilicet,nunquam
remitti peccatum per votum facramenti, nifi in
caſu neceffitatis ,imò tunc folùm dici proprie , da
ri votum Sacramenti quando intercedit impedi
mentum ad eius receptionem ; quam doctrinam
( vt dixi) non audet Syluius in vniuerſum appro
bare, & meritò,quia in illa propoſitione Michae
lis Baij,quæ erat 71.cx damnatis , apertèdocerur,
vorum Sacramenti condiſtingui à cafu neceſſita
tis,& damnatur propoſitio negans,contritionem
cum voto Sacramenti extra cafum neceffitatis af
ferre remiſſionem peccati. Modicam ergo fidem
facere poreſt Molanusin hac caufa , vtpote cuius
doctrinam nec ipſe Syluius rueri audebit. Potuif
ſet etiam adducere pro ſe cum Molano Guillel
mum Eftium in 4.diftin &t.17. & in 1.Epift.Ioan.
cap.3. verfic.7 . ex quo hanc ſententiam defunp
fifle videtur , ſed de vtroque curandum non eſt,
fuerunt enim diſcipuli Baij; cuius doctrinam ( vt
prædixi ) quacumque via poſſent , tucri vellent,
Nullum itaque potuit extra Baij ſcholam pro ſe
afferre ex omnibus ſcholaſticis,vt apparear , hanc
fententiam effe in re grauiſſima contra oinpes
prorſus Theologos line fundamento ſufficienti:
quod vltimum vt confter , oportebit breuiter
eius fundamenta referre.
Primum fundamentum eſt ex Auguſtino tra £t. 120 .
13.in loan . vbi fic air : quantumcunque cathecy . Fundamen
ta Syluý.
menusproficiat;adhuc ſarcina iniquitatis fua por Primum .
tat; non ills dimittitur, nifi cum venerit ad baptif
mum . Quomodo non caruit populus Ifraelpopulo Auguft.
Ægyptiorum , nifi cùm veniſſet ad mare rubrum ,
ficpreſſurispeccatorum nemo caret,nifi cum ad fon
sem baptiſmiperuenerit. Ergo ex mente Augufti
ni cathecumenus, etiamſi Deum perfectè diligat,
non conſequitur veniam peccatorum ante bap
çiſinum , Hic lacus Auguſtini inultas haber in
terprerariones: quidam dicunt , intelligi de reatur
penz , nam ferè nunquam remittuntur peccata
quoad pænajn omnino antercalem baptiſini ſuf
ceptionem . Bellarminus vbi fupra cap. 1 4. dicit,
Auguſtinum loqui de Cathecumenis ,qui ex præ
ſumprione, & arrogantia differebant baptiſinuri;
his autem non dimittitur peccatum , antequam
baptizentur. P.Ægidius dicit , remanere larci
nain peccatorum , non quoad culpam , ſed quoad
obligationem ſuſcipiendi baptiſmum , quia ſub ca
obligatione remiflà fuerat culpa : ficut qui emit
equum ,adhuc cenſetur grauari, & premi, donec
ſoluerit pretium . Quam explicationem cófirma
re pollumus ex Richardo de fancto Victore 1 .
par.de poteſtate ligandi, & foluendi;quicùm ſimi 1
liter dicat cap.19. hominem cum charitate ad
huc eſſe reum pænæ æternæ ,quare ipfum & Hu
gonem impugnane Vega lib.13.in Trideni.c.39.
& alij apud Henriquez lib.1.de Pænitentia ,cap.2.
num.i.littera K in margine, quaſi dicant,contri
tos iuftificari; ſed ita decedentes non infraturos
regna Cælorum , ſaltem vſque ad diem Iudicija
ipfe tamen Richardus cap. 4. & 8. ſe explicar,
quatenus ille homo adhuc manet debitor reci
piendi Sacramentum , quod fi omittat ſponte,
damnabitur. Similiter ergo poffumus intelligere
Auguſtinum cuin eodem modo loquatur P.Val 4
quez dičta difput.162. num.29. dicit , id intelligi
regulariter , quia rarò cathecurvenus ante baptif
mum iuſtificatur, vel habet perfectam contritio
E4 ncu
 t e n t ia
56 De Pæni .
nem ,aut faltem non habet illam moralem ſecuri- à plaga rua. Verba igicur Chriſti vel intelligun
tatem , quam habent qui baptizantur. Hæ omnes tur de remiſſione,quæ tunc temporis, licèt non in
interpretationes probabiles ſunt,& fatis ſuperque eo præcisè inſtanti, fiebat , ficut quando aliquis
ſufficiunt,cùm aliunde conftet , Auguftinum do- iudicialiter abfoluitur , folemus communiter lo
cuiſſe, veram Dei dilectionem nunquam effe fine qui tota illa die de abſolutione quaſi de preſenti,
remiffione peccatorum . vel poteft dici cum P.Ægidio , vera fuile verba
122 . Secundòarguit Syluius ex Bernardo epift.77. Chrifti,licet iam effent peccata priùs remitla, co
Secundum. vbi ait,hominem poſle
faluari, ſi tamen mors cum deſiderio quacum- ucntis
anticipans,feu alia baptiſmi dem ſenſu , quo funtvera verbaSacerdoris abſol
Bernard . , fecundò pænitentem ab eodem peccato
que vis inuincibilis obuiaret , ergo ſentit Bernar- à quo iam fucrat femel abſolutus.Nec obftat Au
dus,extra caſum neceſſitatis non iuſtificarihomi- gnitinus homil. 2 3.inier 1 o . vbi dicit : Acceſſit ad Auguſt.
nem ante baptiſmum . Reſpondeo facilè,extra ca- Dominum immunda , vi rediret munda ; acceſſir
fum neceſſitatis iuſtificari poſſe hominem , ſed agra,vi rediret fana .Nam vel Auguſtinus loqui
non ſaluari ſine baptiſmo,quia omittendo baptif- tur de accellu, provt complectitur etiam primam
mum , quem tenebatur ſuſcipere,peccaret. Quo voluntatem accedendi , quo tempore adhuc erat
etiam ſenſu dixit Auguſtinus , Cornelium illum immunda ; vel fi loquitur de ipſo tempore , quo
Centurionem , fi etiam Spiritu ſancto accepto, venit in domum Pharifæi,fupponit fortaſſe, non
baptizari nollet, reum futurum canti ſacramenti, dum habuiffe dilectionem perfectain , donec in
non quidem quia non fuilice iam antea juſtifica- Domini præſentia perfectè cxarliz.
tus,cùm ex fententiâ eiuſdem Auguſt. quaft. 33. Eodem modo diffoluitur , quod obiicit ex 126 .
1a Num , iam antea Spiritum ſanctum fufcepiſ- Paulo, cui poſt perfectam conuerfionem dictum
fet,ſed quia peccaffet poſtea non ſuſcipiendo ba- eft ab Anama, Actor.2 2.Exurge, có baptizare có Actor 12.
123
ptiſmum ,cum poſſet illum ſuſcipere. abluere peccata 111a ; ergo nor fuerant remiila per
Fertium . Tertiò arguir ex Tridentino lef.6. cap.6 . vbi contritionem ante baptilinum . Negatur conſe
dicitur,eos, qui ſe præparant ad baptiſmum inci- qucntia; quia vel Ananias ignorabat, aut dubita
pere diligere Deum tanquam omnis iufticiæ fon- ' bat , an fuillent remilla , vel laliem poterat timere,
tem : & tamé de iis dicitur cap.leg.quod poft eain relictum fuille reatum panx , quem oporteret
diſpoſitionem conſequuntur juſtificationem , in- omninoper baptiſmum tolli.
ter cuius cauſas numeratur baptiſmus ; ergo ſen- Sextò arguit ,quia ſi per contritionem obrinc 127.
tit Concilium , poſt dilectionem Dei non conſe- tur remiffio peccati,fruſtra erit ſacramétum Pæ- Sexium .
qui immediatè remiſſionem peccatorum ſed ac- nitenuie . Negatur ſequela ; quia facramentum
cedente baptiſmo . Reſpondeo cam Bellarining certius remedium eſt,cùin fufficiat cum attritio
vbi fupra , ibi eſſe ſermonem , vel de dilectione ne,vt fuppono ex Tridentino .
imperfecta, quam quidem immediatè non ſequi- Septimò obiicit : cur confeßio premittitur Sepsimum .
tur iuftificatio : nos verò agere in præfenti dedi ante Euchariſtian li lufficit contritio ad ftatum
le&tione perfecta, quæ non eſtnecellaria diſpoſi- gratiæ ? Refpondeo: quia dignitas Euchariſtie
tio ad baptiſínum ; vel ſaltem non excludendo exigit ſecuritatem illam , quæ habetur per Pani
dilectionein imperfectam , ſed præſcindendo ab tentiæ facramentuin de remiſſione peccati, quod
ipſa iuxta ea,quæ infra diſpur, 8.dicemus, non æquè habetur per contritionem , de qua ma
124 . Quartò arguit ex eodem Tridenrino ll. 14. gis dubitainus, an vera fucrit: & retorquco argu
Onartum. 6.4. vbi dicitur , aliquando contingere contritio- mentum ; li contritio non fufficit , ergo deberet
Tiidenr.
nem effe charitate perfeitam , & hominem reconci- præmitti confilio ante alia criam Sacramenta, !
liare priuſquam aitu ſacramentum fufcipiatur, er- quod eſt contra fenfum Eccletix , vt fupra vi
go non ſemper contritio actu reconc: liat : cur dimus.
enim diceret aliquando, &, contingit, fi id ſemper Octauò obiicit Auguſtinum dicentem , mini- 128 .
locum haberet ? Reſpondco facilè, Concilium ſterium Sacerdotum erga penitentes elle neceſ- Octauum .
nomine contritionu; intelligere perfectam ,& im ſarium . Quis hoc negat, in primis ex præcepto,
perfectam ,vtconſtat ex iplius verbis ; ideo dixit deinde attenta fragilitate hominum , & difficulta
contingere aliquando, contritionem effe perfe- te contritionis: ltem Bernardum dicentem , fen- Bernard.
ctam , & reconciliare,non quia nonominis contri- tentiam ferri precederefentensiam cali. Fatemur
tio perfecta reconciliet, ſed quia non omnis con- ita clle regulariter ; quia contritio in paucis præ
tritio eſt perfecta: imò ex hoc Concilij loco ( 11- cedit , & quando præcedit reconciliat cum voto
cerc intellecto putant omnes fideles, contritioné ad claues Perri. Sicut ipſe Syluius farctur, eriam
perfectam ,quæ cxvera Dei dilectione oritur,ſem- aliquando ante fententiain Dewi juſtificari ali
per afferre remiffionem præſentein peccatorum : quos etiam five neceffitate.
nain Concilium proeodein reputat contritionem Omitto alia argumenta ,quæ nec fpeciem ha 129 .
elle charitate perfectă, hoc eſt, ex dilectione Dei, bent difficultatis . Venio ad S. Thomam , quem D. Thimasà
& reconciliare; licèt neutrum lit de ratione om vult ſtare pro ſua fententia,quia aliquando dicit, Syluio alie
niscontritionis,prove abſtrahit à perfecta, & im . eum , qui cum imperfecta contritionc accedit in tur.
nus oftendi ·
perfecta peccato non cognito ad Euchaviſtiam , conſequi
125 .
Quintum
Quintò arguit, quia Magdalena dilexerar inul- remifſionem peccati:fed ibi clarum eſt , loqui S.
tum , & tamen poftea dictum eſt , remittunt ur ei Thomam de attritione; quam vocar cótritionem
peccata multa : ergo non fuit remiffio fimul cum imperfectam ,licurTuidentinum diem arguit,quia
:
dilectione . Refpondeo cum Bellarmino, non effe S.Thomas dicit,aliquam pænitentiam efle infor
Lucx 7 neceffe intelligere verba illa , remutuntur , &c. mein. Quis hoc negat? quafi non poflet elle per .
omnino pro illo inftanti:nam poft aliquod inter- nitentia,quæ non fit contato. liein opponitalia
uallum iterum repetiit Chriſtus , remittuntur ti- loca, vbi dicit,hominem juftificari in inftanti,fcd
11. & c . cùın tainéiam eflent dimiffa ctiam in fen- præparari fuccefliue tempore antecedenti.Verùm
tencia Aduerfariorum : atque etiam Marc.y.dixit ibi etiam loquitur de difpofitione imperfcéra,
M210 s .
Dominus mulieri, qnain iam ſanaucrat, Ejto fana quæ vbi primùni fit difpontio pertiệta,affert ſe:
cum
 Diſput. V.
cum iuftificationem , ve ipſe S. Thomas in iiſdem
locis fåtetut , quem nullo modo poteſt explicare
Syluius niſi dicendo,litteram eſſe corruptam, vel
S.Thomamintelligere nomine contritionis per-
fecte,contritionem formaram gratia habituali,&
ideo de contritione perfecta verè dici afferre sé-
per remiffionem peccati : & alias ſimiles explica-
tiones, quas non opus eſt referre, vel impugnare. facramento Pænitemie impetrandam diſponii ,
Hæcfufficiat tetigiſſe,vc ſententiam hanc iterum Condiſtinguit ergo Concilium attritionem, quæ
ad Scholam redeuntein refellererr.us.
Aguſt
SECTIO I X.
De contritione imperfecta , ſeu at-
tritione.
1 30 .
Attritio Tiritionis nomine intelligimus dolorem il-
quid? Jum ,qui perfectionem contritionis non ha-
bet,& ideo line facramento non ſufficit ad iuſti-
26, ficationem , ſed tamen cum facramento diſponit
ſufficienter ad iuſtificationis gratiam accipicndá,
111,
vt conſtat ex Trident. feff.14.cap.4. De huius ac-
tritionis ratione in primis eſt, quod fit actus ſu-
pernaturalis; vt bene probat P.Suarez in prafenti
diſput.s. ſect... Tum ex Conciliis dicentibus, că
elle donum Spiritus fancti, & ex gratia Dei ; tum
etiam ex eo, quod difponit ad gratiam iuftifican-
tem ,ad quam hoino non poteit ſe naturæ viribus
diſponere, Quomodo autem hæc ſupernaturali-
2. tas non proueniat ex parte obiecti , ſed ex parte
principij, à quo fit ille actus , & ex propostione
intrinſeca ,quam habet cum gratia habituali ; di-
xi alibi agens de ſupernaturalitate actuyum , &
131 . ideo non oportet in fingulis reperere.
Differentia
Tota ergo difficultas huius rei eft in diftin-
Aitritionis . guenda attritione à contritione perfecta. Qui-
à cătritione dam eniin cam diſtinguunt per minorem inten-
fionem, vel durationein : alij per acceptationem
diuiná;alij ex eo quod idé actus prove informatur
àgratia fit contritio, provt verò non informatur
fit attritio ; quæ omnia bene impugnat Suarez
vbi fuprà ,qui cum coinmuni Theologorum do-
cct, diſtingui hos duos actus penes ordinein ad
motiua diuerſa ; nam contritio eſt dolor de pec-
catis propterDeum ſuminè dilectum : attritio
verò eſt dolor propter alia motiua : quod ex ſu-
pradictis facilè conſtat.
132 . Sed quæ ſunt hæc motiua artritionis : Com-
muniter reducuntur ad duo capita;ſcilicet,ad me-
tüm gehennæ , & pænarum,& ad turpitudinem
peccati ; nam hæc duo expreſſit Tridentinum vbi
ſupra,agens de motiuo ,propter quod communi-
ter concipitur actritio. Et quidem omnia motiua
facilè ad hæc duo polſunt reduci;nam deſiderium
beatitudinis,velaliorum donorum videtur com- · num , & laudabilem ; quod quidem probatquia il
prehendi ſub timore gehennæ , & pænarum :idem
enim effe videtur rimere carentiam alicuius bo-
ni,ac deſiderare illud : deinde quæcumq; alia ma-
litia,propter quam deteſtemur peccatum ,videtur
comprehendi in turpitudine peccati:omnis ergo
attritio eſt propter metum panaruin, vel propter
peccati turpitudinem .
133 .
Attritio
Huic communi doctrinæ ſeſe opponit iterum
fufficit cum
FranciſcusSyluius quaft. 1.ſupplementi,art.3. vbi
Sacramēto . docet , eam folùm attritionem fufficere cum ſa
cramento , quæ includar criam dilectionem Dei
ſuper omnia,licèt debilem,& imperfectain , quam
dicit cum facramento ſufficere,imò & line facra-
mento ,quando eius ſuſceptionem excludit neceſ-
litas . Hæc tamen ſententia eft conţra omnes
Sect . IX. 57
Theologos, & cótra Tridentinum ,vbifupra, nam
ibi apertè dicitur,attritionem ,de qua agebatur,&
de qua dicitur fufficere cum Sacramento , hanc
ipfam non fufficere line facramento : hæc enim
ſunt verba Concilij : Et quamuis finefacramento
Pænitentia per fead iuftificationem perducere pec- Trident,
Catorem nequeat ; tamen eum ad Dei gratiam in
4
ſufficit folùm cum ſacramento , ab.ca diſpoſitio
ne,quæ ſufficit line facramento : nunc crgo in
quiro ab illo Auctore ; de qua diſpoſitione lo
quatur , cùm petit amorem Dei ſuper omnia : fi
enim loquiturdedilectione imperfecta, quæ non
ſafficit line facramento ; malè conccdit , poffe in
cafu neceffitatis iuſtificare Gine facramento : live
rò loquitur de dilectione perfecta; falsò dicit,hác
ſemper requiri cum ſacramento: hæc enim etiam
extra ſacramentum ſufficit; & Concilium apcric
docet,aliquam diſpoſitionem quæ nunquam fine
facramento ſufficit , ſufficere cum facramento :in
quocumque ergo ſenſu loquitur contra Triden
tinum .
Variæ ſolutiones, & explicationes ,quibus hunc 134 .
Concilij locum effugere volunt, referuntur, &
impugnantur bene apud Suarez difpui,2o. fect.1. +
num.10.ex fequentibus, Vaſquez infra quafi.92.
art. 1. dub.2. Ludouicum Mærarium in prajenii
diſput.19.de Pænitent,fect.1. & alios ; qui bene
arguunt, & probant , attritionem efle difpofitio
nem proximam ad iuftificationem in facramen
to,exeo quod Patres Concilij difcrimen aſſignant
inter attritionem fine, vel cum facramento : cùm
tamen extra ſacramentum proculdubio poffit ef
ſe difpofitio remora ad iuftificationem .
Vna poſleç adhuc cfle eualio, fi quis diceret in
illis verbis non eſſe ſermonem de artritione in
ſacramento , fcd de artritione , quam habet homo
extra facramentum ,de qua Concilium dicit ,non
polle quidem conducere proximè hominem ad
gratiam iuſtificationis,poſle tamen iuvare,quate
nus diſponit remotè, & impetrar de congruo , vt
concedatur ſuſceptio digna facramenti, quame
diante , homo iuftificetur : ita ve ſenſus illorum
verborum non fit, quod attritio cum facramento
diſponit ad gratiam ;ſed quod artritio difponit ad
ſuſcipiendum Sacramentum, quo dignè ſuſcepto
conferatur gratia; licur etiam eleemofynæ,& alia
pia opera præcedentia diſponunt, & impetrant, ve
homo dignè ſuſcipiat facramentum , cuius virtu
tę iuftificetur. Nec ad intentum Concilij aliud
requirebatur ; quippe quod hoc folùm aduersùs
hæreticos contendit, motum attritionis ex timo
rę pænæ conceptuin , non eſſe vitiofum , ſed bo
le motus diſponit, & confert , vt homini conce
datur accedere debito modo ad ſacramentum ,cu
ius virtute poſtea iuftificetur.
Hæc tamen interpretatio adhuc non poteſt 135.
ſtare cum verbis, & mente Concilij. Primò, quia
Patres videntur folùm negare attritioni vires ad
æquatas ad cauſandam juſtificationem five facra
mento ,vr conſtat ex illis verbis : Et quamuis fine
Sacramento Pænitentia per fe ad iuftificationě per
ducere peccatorem nequear. Quare videntur con
cedere,quod non fola ,ſed fimul cum ſacramento
poffit: alioquin non oportebat addere illas parti
culas,ſine fácramento;&, per fe : fi cum facramé
to etiam non poſſec iuftificationem cauſare. Se
cundo , quia ſî attritio ſola cum ſacramento non
fuffice
 ia
58 De Pænitent .
fufficeret;falſum eſſet, quod ibi dicitur,quod ho- attritionem ex metu peſtis,vel alterius damni té
minein ad Deigratiam infacramento Pænitentie poralis , quo Deus folet punire peccata etiam in
impetrandum diſponit:nunquam enim ad id diſpo- hac vita : quod viderur eſe iuxta mentein Tri
neret,ſed ad impetrandum actú contritionis per- dentini : nam adducitur ibi in exemplum pæni
fectæ ,cuius intuitu antecedenter ad neceſſitatem tentia Niniuitarum , quæ concepta fuitob metum
ſacramenti,gratia iuftificationis haberetur.Nável excidij fuæ Ciuitatis , quod Deus comminatus
habuit contritionem homopoſtartritioné,vel nó fuerat: & quidem ficut Deus comminatur panas
habuit:ſi habuit;ergo ſtatim iuftificatus eſt ante ſa- ærernas , fic etiam comminatur panas huius fæ
cramentúžſinon habuit;ergo nec ſuſcepro facra- culi ad terrendos homines ; ergo ciuſmodi mo
mento iuſtificabitur,cùm per te nó fufficiat facra- tiuum bonum eft , & honeftum , & fufficiens ad
métum cú ſola attritione:quomodo ergo diſponit veràm
attritio ad obtinenda iuftificationéin lacramento
attritionem , vt fatetur Suarez cum aliis in
preſentiſe{t.2.0.15.
136. Tertiò denique , quia ex doctrina illa infert Hinc tamen oritur duplex difficultas : Prima 138.
ftatim Concilium aliquid,quodomnino declarat, Attritideo an
quia eiuſmodi dolor ex motiuo pænx ,non vide- doleas
Trident. hanc fuiſſe ipſius mentem : Quamobrem ,inquit , tur eſſe ſuper omnia ; nam qui propter pænam peccatofu
falsò quidam calumniatur Catholicos fcripiores, dolec de peccatis,magis dolet de pæna , quàm de per omnia?
quaſitradiderint facramentum Pænirencia,abſque peccato ,quia propter quod vnumquodque tale,
bono motu fufcipientium , gratiam conferre ; quod & illudmagis; ergo non dolet de peccato ſuper
munguam Eccleſia Dei docuit, nec fenfis. Hoc au- omnia. Reſpondeo concedendo planè, ex vi il
té colligit,ex co,quod præcellerat, ſcilicet, motú lius actus magis deteſtari pænam , quam culpam :
attritionis non elle malum ,ſed bonum ,& lauda- nam vitare culpam allumitur ve medium ad fu
bilé, quod poftquam comprobauit,infert,falſum giendam pænă: ceterùm non habet homo actum ,
elle,quod detur gratia in facramento Pænitentiæ quo velit commitiere culpam cellante pæna:hoc
abfque bono moru. Quæ illatio nullius mométi cnim eller malum , & culpabile: folùm habet ad
effet,lipræter attritionem requireretur aliusmo- ſuinmum actum ,quo velit vnum propter aliud , &
tus contritionis perfectæ neceffariò ad iuſtifica- per conſequens ex viillius actus non vitaret cul
tionein in facrainéto Pænitentiæ ; cfTet enim im- pam cellante pæna: ſed non impedic ille affectus,
pertinens bonitas ateritionis ad id comprobandú, quod ex aliis motiuis poteft magis deteſtari cul
fi attritio non concurreret cum facramento ad pam , quàm pænam , vi benè aduertit Suarez vbi
gratiam iuſtificationis.De facto autem arguit op- Supra num.9.de hoc tamen dicemus latiùs infra
timè Concilium in hunc modum :motus attritio difpugatione 14.
nis eſt bonus, & laudabilis ; non datur ergo gracia Secunda difficultas eſt,quia fi ſufficit ad veram 139 .
in facramento Pænitentiæ abſque motu bono in attritionem , quod fe ex metu pænæ temporalis;
ſuſceptione,etiam tunc quando datur facramentu ergo ſufficiet etiamfi fic ex metu pænæ ,quam lu
cum Cola attritione. Oipitro rationem commune dex humanus infligere poteft, v.g. infamiæ , vel
deſumptam ex inſtitutione facramenti Pæniten- mortis. Conſequens videtur omnino abſurdum ,
tiæ , & poteſtare data Sacerdoti ad remittendapec- quia illudeſt motiuum mere humanum . Sequela !
cata mortalia : quæ ftare non poteſt, niſi cum fo- verò probatur ,quia tam eſt pæna temporalis vna
la attritione iuftificerur homo in facramento : quàm alia,& tam ſufficit ad impediendum pecca
alioquin Sacerdos non remitteret , nec auferret, tum . Refpondeo, negando fequelam : rationem
ſed ſupponeret ſemper peccata iam remiſſa,& ab verò diſcriininis reddit P.Suarez num.8.nain ne
lata per contritionein antecedentem ;quam ratio tus infamiæ humanæ verbi gratix per fe loquen
nein latè proſequuntur Auctores ſupra relati. do folum continet hominein ab exteriori actu ,
137. Suppofitâ ergo do rinâ certâ , & coinmuni, per quem infamia contrahitur ,non ab interiori:
quod attritio exillis motiuis policis à Tridentino in quo ſenſu dixit Auguſtinus ſi propierea no fu
fufficiae ad iuftificarionem in ſacramiento ,eriainſi raris, quia rimes videri, intus furatus es in corde
non adſit dolor propter Deum ſummè dilectum : 120. At verò motiuum vitandi pænam apud
reſtat videndum ,quid includatur in fingulis mé Deum continec eriam ab interiori affectu , quem
bris illius diuifionis? Er quod attinet ad primuin, Deus videt .
140,
certum in primis eſt,dolorem conceptum ex me Hæc ratio non omnino fatisfacit, quia inpri
tu gehennæ elle bonum , & ſanctum ,vt conſtat ex mis aliqua ſunt nocumenra , quæ ab ipfo eriam
Tridemtino; & ratio eſt manifeſta, quia pæna ad interno affectu oriuntur, v.g.inquietudo , pertur
hoc ipfum imponitur , ve dererreat hominein à bario,nonnumquam etiam ægritudo, & dolor ex
peccatis ; crgo iuxta ipſius Dei intentionem eſt, niinio affectu interiori naſcuntur : poterit ergo
quod homines terreantur, & moueantur exinetu homo velle corrigere ipſum affcctum internum
Ex cuius pænæ ad fugienda peccata.Sed difficulras eſt,quæ ex metu horum malorum , quæ inde ſequuntur.
pæne metu pænæ lint illę,quarum intuitu pollit concipi Deinde pone Prælatum , cui exreuelatione con
poſsit effe tritio fufficicns cum ſacramento? Certum inpri- ftarent corda , & affectus ſubditorum : nonne pof
Attritio.
inis eſt de pæna gehennæ ,de qua explicitè loquis ſet fubditus ex metu infamiæ apud ſuperiorem
tur Tridentinuin: & quidé gehennæ nomine vtra- contrahendæ corrigere non ſolum actus exter
1
1
que pæna intelligitur , tam pæna ſenſus , quàm nos ,fed affectum internum ?
pana damni: videtur etiam pænarum nomine, de Aliter ergo reſponderi poteſt, infamiam mere
quibus in vniuerſum poſtea meminit , compre humanam , & in vniuerſum quaincumque pænam
hendi in primis pæna Purgatorij, cuius terrore provt ab homine infligendam, non elle motivum
poteſt non folùm de venialibus dolere homo; ſed veræ actritionis : quia attritio non debet elle do
etiam de mortalibus, quæ poft iuftificationé pur- lor depeccato vtcumque ;ſed cum aliquo reſpe
gatorij pæna puniuntur : in quo non placet Val- Etu ad Deum : non dico , debere effe dolorem de
quez infraquaft.92.art.i.dub.3. vbi videtur exi- peccato, quia eſt offenſa Dei, fed debere effe do
gere ſemper aliquod motiuum æternuin ad verá lorem de peccato cum aliquo refpectu ad Deum ,
attritionei. Eodein modo cenſco, poffe concipi vt aduertit bene P. Valentia in projenii quajt.8.
punct.
1
 Diſput. V.
pun t.4.9. animaduertendum autem eft. & indicar
Henriquez lib.1.de facramentis cap.22.1.5 -litera
b.in margine. Quando ergo apprehenditur illa
poena , vel etiam infamia , prout prouenit à Deo ,
jam ille dolor eft rinor Dei potentis infligere
illas, & alias pænas,& per conſequens retractatio
peccati ex illo timore eſt quædam conuerfio ad
Deum non ex ainore , ſed ex timore : Gi verd folus
ſit dolor de peccato propter pænam ab humano
iudice infligendam ; ille actus nullo modo eſt
conuerfio ad Deum, cùin non procedar ex amore,
nec timore Dei vllo modo, fed ex timore ludicis:
1 : 8. requiritur autem ad omnem iuſtificationem , etiã
tritio ar
zat de
in facramento , conuerfio hominis ad Deum ſal
Aro - icm imperfecta ; hoc enim ad minus videntur
ombia? exigere loca ſacræ Scripturæ, & Patrum ,vbi pec-
cator inuitarur ad fatisfaciendum Deo , & ad pe-
fendam veniam fui peccati : nam qui non moue-
tur ex timore,vel amore Dei, ſed ex timore homi-
nis; ille nullo modo ſatisfacit Deo , nec honorar
Deum , nec præfert Deum creaturæ;non enim re-
linquit peccarium propter aliquam perfectionem ,
quam recognoſcit in Deo ,fed proprer potentiam
Iudicis creati, vel aliud ſimile. Requiritur autem
in omni vera conuerſione , quod detur auerfio à
peccato , & conuerſio ad Deum , ficut in peccato
fuit averfio à Deo,& conuerfio ad creaturam :qua-
rę ficut conuerfio ad creaturam fuit propter ali-
quam perfectionem cogniram in creatura ; ita
conuerfio ad Deum deber efle propter aliquam
perfectionem ipfius Dei , vt propter porentiam
puniendi, quam timenius,vel proprer bonitatem ,
quam amamus , vel propter fuperioritatem , cui
obedimus & c. vbi ergo non mouet aliqua Dei
perfectio, non dapur pænitentia, quam Deus exi-
git, illa ſcilicer , qua homo ſe humilier , & reco-
gnoſcat aliquidinDeo , ratione cuius non debc-
bat poſtponi , fed potiùs præferri çreaturæ .
142 . Hinc infero , quid intelligatur in Tridenting
per illud alrerum attritionis motiuum , fcilicet,
peccati turpitudinem , quo nomine P. Suarez in:
telligic dolorem etiam de peccato quatenus eſt
Quam pec« iniuria in Deum ,quia ratio iniuriæ eſt aliquid per-
çati turpi tinens ad curpitudinem peccati ; quod idem dici
tudině reſpio
sintattritio poreſtde ratione inobedientiæ , irreuerentiæ ,&
offenſæ, per quas opponitur obedientiz, religio-
ni, & pænitentiæ ſtrictè ſuinpræ :item de ratione
ingratitudinis, & aliis ſimilibus , quia hæ aimnes
ſunt fæeditares, & turpitudinespeccati . Difficul-
tas ramen eſt, an dolor de peccato proprer turpi-
tudinem abftrahentem à Deo fufficiat ad veram
attritionem : an v.g. dolor de furto propter fpe-
cialeın malitiam furti , prout opponicur iuftitiæ,
fine alio reſpectu ad Deum , fit vera attritio ? P.
Suarez doject. 3. planè concedit, illam elle attri-
tionein ſufficiencem :& probari videtur ex Tridé-
tino allignante pro ſufficienti attritionis motivo
turpitudinem peccati. Verùin ex iis quæ proxi-
mediximus de motiuo infamiæ humanæ , confc
quenter dicendum videtur , eam non eſſe veram ,
& ſufficientem attritionem , niſi conſideret pec-
catum in ordine ad Deum , ita docuit Valentia
vbi fupra,& Alexander Pelſantius in praſenti in
additionibus ad S. Thomam quaft. s. diſput. 3. &
143 Coninch . diſput. 14. de fiden . 120. Ratio autem
eſt , quia ficur non fufficit ad veram artritionein
conſiderare peccatum vt cauſatiuum pænæ apud
Iudicein humanum ,quia illud motiuum non fa-
cit hominein conuerriad Deum ,ſed ad Iudicem ,
quem timet; ita non fufficit conſiderare pecca-
1
Sect . I X. 59
tum , prour præcisè opponitur regulæ rationis in
ordine adconuictum humanum; quia illud moti
uum non conucrtit hominem ad Deum ,ſed ad re
gulam cationis, & ad conuictum humanum ,qua
rc perhunc dolorem nullo modo tollitur auerfio
à Deo pofita per peccatum. Oportet ergo in pec
cato conſiderare aliquam oppofitioné cum Deo,
v.g. cum reuerencia , vel cun obedientia debita
Deo, aut aliud liinile,vt illa attritio , quæ non eft
ex timore pænæ,ſed ex turpitudine peccati , luf
ficiat cum facramento. Nec obtar Tridentinum ,
quia ibi non ponitur pro motiuo attritionis quæ
cumque turpitudo moralis , ſed turpitudo peccati;
peccatum autem vt peccatum dicit oppoſitionem
cum Deo; nam vt ſuppono ex materia de pecca
tis,licèt malitia moralis pollit deſumi per oppo
fitionem ad regulam rationis; malitia tamen pec
cati vt peccatum eſt , non ſumitur niſi in ordine
ad Deum : ad attritionem ergo niſi ſit propter ti
morem pænæ requiritur , quod fit dolor de pec
cato, prout eſt contra Deum, vel vt inobedientia,
vel vt irreuerentia , vel vt ingratitudo , vel alio
modo ; nam hæc omnia fundant curpitudinem
peccati, vt peccatum eſt, quare qui ſub hac ratio
ne dereſtatur peccatum , iam mouetur ab aliqua
excellentia Dei, cuius incuicu ad ipſum conucrti
tur, & ipſum præfertcreaturæ, quam priùs ama
uerat pluſquam Deum . 144.
Alia conditio veræ artritionis eſt , quod inclu Artritio ina
dat propofitum fue formale , fiue yirtuale non cluditpro
peccandi de cætero, quod explicuit Tridentinum pofitum non
dicens, artritionem fufficere cum facramento ſi peccandi di
voluntatem peccardi excludar. Videamur Suarez cetero.
feat.1, n. 5. Dices , non videtur poſſe ex motiuo
attritionis concipi propoſitum vniuerſale non
peccandi,quia ex tiinore pænænon poteft homo
velle non peccare criam eo caſu , quo non eller
poena ; non ergo habet homo voluntatem non
peccandi vniuerſalem ,ſed ſolum quando cſt pæna.
Reſpondeo, ad vcrum , & abſoluțum propofitum
non exigi , quod fiat illa conditionalis ; eriam ſi
non eſſer pænanon peccarem :ſufficie voluntas vni
uerſalis,quæ ſe extendat ad omnes caſus;qui pof
fibiles apprehunduntur in hoc rerum ordine ,quo
Deus voluit pænam præſcribere pro omnibus
peccatis : dum tamen aliunde non ſit etiam vo
luntas conditionalis oppofita, qua homo diceret,
finon effet poena ,peccarem . hæcenim effet mala,
& opponeretur cum vera attritione, & propoſito
non peccandi. Ratio eſt , quia ad hoc quod ali
qua voluntas fit fimpliciter, & abfolutè efficax
non eft neceffaria illa efficacia conditionalis in
ordine ad caſus fictos , ſed ſufficit efficacia in or
dine ad omnes caſus , qui apprehenduntur polli
biles in hoc ordine rerum :illa ergo erit voluntas
efficax vitandi peccatum , qua homo vult illud vi
tare, quoties propter ipſum poteſt incurrere pee
nam æternam.Dehoc tamen dicemusinfradiſpas
tarione 14.
Denique ex diétis infertur breuirer decifio 145 .
Attritio an
illius quæftionis vulgaris , an attritio fieri pollit fiat contri
perfecta contritio ? in qua cercum eſt , poffe ho- tio ?
minem fieri ex artrito contritum ; çertum item
videtur, non poffe eumdem actum attritionis en
titatiuè fieri actum contritionis : quia iſti duo
actus differunt effentialiter inter fe : certuin item
eſt , actritionem poffe informari gratia habi
tuali data per facramentum , & fucilla, qııæ antea,
crat attritio informis , poteft effe poftea atritio
formata : denique certum videtur, non ſemper
vircute
 60 De Pænitentia .
virtute ſacramenti fieri hominein ex attrito con-
tritum per veram , & perfectam córritionem:nam B. Virgine,in Adamo, in Beatis, in innocentibus, actus qui in
poteſt pænitensdolere adhuc ex præciſo motiuo . & in Angelis ; ij enim omnes poruerunt habere ab habirse
pænarum fine actuali dilectione Dei ſuper omn- odium efficax diuinæ offenfæ , & propofitum effi Pænitentie
nia; nec in ſe experitur in inſtanti abſolutionis
illain mutationem moriui.Ex quibus conſequens fent
etiam eft, attritionem non ficri contritionein er-
quosetiam
iam in ſacramento, niſi quoad æquiualentia; hoc
eſt,accedente ſacramento,attritionem æquiualere
contritioni quoad hoc,quod fit diſpoſitio ad gra-
tiam , & vltima ex parte doloris: atque in hoc len-
ſu debet intelligi, hominem in facramento fieri
ex attrito contritum : hoc eſt,quoad effcctum : vel
etiam fieri contritum habitualiter ,quatenus reci-
pit habitum charitatis, quieſt principium habi-
tuale contritionis perfectæ. Videatur Suarez vbi
ſuprà ſect.3. & infra diſput. 10.fe £1.1. & Vaſquez
in prafentiquaff. 86.art.2.dub.3.
DISPVTATIO VI.
De habitu, & ſubiecto Pænitentiæ .
Væ de habitu pænitentiæ pofe
ſent diſputari, partim dicta ſunt in
ſuperioribus ; partiin communia
ſunt omnibus virtutibus , & ideo
non pertinent ad hunc locum , ſed
ad materiam de virtutibus infufis. In primis an
fit virtus theologica , vel moralis , vidimus ſupra
disp. 2. fe t.4 . Ăn verò fit habitus acquiſitus , vel
infuſus ,& an poßit dari aliquis habituspæniten-
tiæ naturalis circa idem obiecuin ? quæſtio ge
neralis eſt de omnibus virtutibus moralibus in-
fuſis: in qua fuppono partem afficinatiuam in
vtroque dubio, de quo in tractatu de fide, ſpe, &
charitate :vbi de diſtinctione actuum fupernatu-
ralium ab actibus naturalibus .
Quod attinet ad ſubiectum ,codem etiam mo-
do ſenciendum eft, ac de alijs habitibus volunta-
tis, nain ſi ij in ſubſtantia animæ recipiantur , vt
multi volunr, idein de habitu pænitentiæ dicen-
dum erit, G verò cereri in voluntare diflincta à
Anfuerit in fubftantia animæ fint; ita erir in voluntate habi-
Angelis,in tus pænitentiæ. Difficultas eſt in qua voluntate?
Chriſto , an in voluntate Angeli , in Chrifto , in B. Vir-
B Virgine,,
do Adamo? gine, in Adamo ante peccatum , in Beatis , & in
innocentibus, quinondum peccauerunt ?
3. In hacquæſtione ( quia non eſt magni momen-
ti ) oinillis varijs ſententijs, de quibus videri po-
teſt P. Vaſquez in preſenti quæfi. 85. art . 4. dub.
2. ipſe docet habitum infuſum pænitentiæ non
fuille in Chriſto Domino , neque in B. Virgine,
neque in Adamo in ftatu innocentiæ, neque dari
etiam in Beatis , faltem qui nunquain peccarunt, fiunc.2.de B.VirginPalat
quia in his omnibus fuiſſet oinnino ſuperfluus; 4. Sotus quaft.2 .
cùin nunquam poſſet elicere actum deteſtationis
abfolutæ : concedit verò dari hunc habirum in
pueris, & in innocentibus, & in Angelis in ſtatu
viæ , quia his omnibus ficutpoſſibile eller pec-
care venialiter ; iça poſſibile erat pæniterc de
peccato falcem veniali .
4. Noſtram fententiam breuiter declaremus . In
primis ſuppoſitis , quæ ſupra deobiecto formali
pænitentiæ dicta ſunt, quod ſcilicet obie &tú for-
inale iplius fit pax,& æqualitas cum Deo,feu non
habere illum offenfum ; confequenter dicendum
videtur, aliquos actus,qui in nobis fiunt ab habitu
pænitentiæ, poruiſſe elle in Chrifto Domino , in aliqui
cax fugiendipeccatum propter malitiam offenſx, poruere effe
haberenoſter
actus elicit
habituspenitentiæ;
gaudium pof- en conf.
de carentia peccaui Adamo,
propter bonum pacis cum Deo , qui etiam actus Beatus, in
fit à noſtro habicu pænitentiæ : poruerunt deni- nocenuibus
que habere actus conditionatos circa peccatum co Angelus.
dicendo; fi ego peccaffem , dereftarer peccatum ,
& curarem reſarcire pacem cum Deo ; qui actus
conditionati,cùm fint boni, & meritorij, pollunt
vtiq ; effe fupernaturales, & per cófequens ab ali
quo habitu infuſo; in nobis autem non funt ab
alio , quàm ab habitu pænitentiæ quando refpi
ciunt formaliter malitiam offenſa diuinæ , ergo
fatendum elt, polle in iis omnibus aliquos actus
reperiri fimiles jis,quos clicit in nobis habitus
pænitentix .
Reftat tamen adhuc difficuitas;an ad cos a & us
debuerit poni habitus ciufdem rationis cum no
ftro,an alius diuerſus , qui non fit habitus pani
tentiæ ? Ratio dubitandi eft, quia in iis fubiectis
non erat poflibilis actus abfolurus dereftationis
peccati ; ergo non debuit dari habitus infulus ad
cum actum, ſed ad alios qui eis poffibiles crant;
non enim videtur repugnare dari habitum infu
ſum , qui non poffit elicere actum abſolutum de
teſtationis , licèt pollic clicere odium efficax pec
cari, & alios actus Tupra enumeratos ; ſi auté por
Tibilis eſt ralis habitus , videtur omnino dandus
iis ſubiectis,quibus non eft poflibilis actus abło
lurus derellationis ; quod vcrò tit poffibilis eiuf
niodi habitus,videtur probari exemplovolunta
tis: nain poflibilis elt voluntas, qu :e poffit habere
odium efficax peccati, & non poſſit habere dete 1
Itationem ,feu penitentiam illius: ralis quippe eſt
voluntas diuina: cur non poterit dari habitus in
fufus, qui ex natura fua fupponat impeccabilita
tem in ſubiecto , & poflit elicere odium cfficax
peccati, non tamen pænitentiam , vel deteſtatio
nem illius ? cùm præfertim habitus infufi fint ad
modum potentiarum , & per conſequens poſſimus
in habitu conſiderare habitudincın ad ſuos actus,
ficut in iplis potentiis .
Adhuc tainen dicendum videtur , in omnibus 6.
ſubiectis ſuprà enumeratis ( exceptis Angelis , de
quibus eſt peculiaris difficultas ) datum fuille ha
bitum infuluin eiuſdem rationis ac noftrum , licèt
in aliquibus corum non haberet denominationé
pænitentiæ ,co quod non pofler ibi habere actum
abſolutum pænitentiæ ,à quo haber eam denomi,
nationem.Er quidem de Adaino affirmat ſanctus
Thomas 1.par. quaft.95.art.3. & de innocenti
bus, & bearis in 4.diftin & t.14.quaft.1. art.3. qua
e idem docet Palu
d.ibi quaf.
.quaft.6. Ledeſma i.par.
4.quaſt.26.art.3. Valentia quæft.2.punct 3. Sua
rez difput.7.fe £t. 1. & alij . De Chriſto verò idem
docet Suarez vbi fupra , & tom. 1.in 3.par.diſp.
19. & Coninch in præfenti diſp.s.dub.3 .
Omiſlis autem aliis rationibus,probari poreſt
.
7
de iis omnibus in primis hoc argumento :vbi non
repugnat ex natura rei actus pænitentiæ abfolu
[ ; licèr hîc & nunc ratione alicuius circumſtan
tiæ repugnet, non repugnar habirus infufus cli
citiuus illiusactus; habitus cnim non refpiciunt,
quid poflit hoc ſubiectum facere attentis omni
bus circumftantiis, ſed quid poffit fimpliciter fa
cere:
 Diſputatio VI.
ctus qui in cere: in iis autein omnibus , quantùm eſt ex par-
obis funt te ſubiecti, non repugnabat actus dereftationis
abſolute , licèt repugnaret hîc & nunc rarione
3 habits
enitenti
e alicuius circuinſtantiæ , ergo in iis omnibus po-
tuere effe
Chrifto tuir eſſe habitus elicitiuus, quantum erat de ſe,
Virgine, illius deteftationis abſolutæ . Maior videtur ina-
dame, nifeſta ; quia quando baptizatur cæcus,vel mu-
etis , Ina fus ,non ininùs datur ei habitus infuſus ad coer-
rentibus
Angola
cendam linguam , vel oculos,quàm fi inutus , vel
cæcus non eſſer ; attenditur enim ad id , quod
fubiectuin de ſe poſſet facere; licèt hîc & nunc
ob aliquam circumſtantiam non poflit: Minor
verò probatur diſcurrendo per ſingulos : & qui-
dem innocentes, licèt nondum peccauerint, poſ-
3. funt tamen peccare: ergo poffunt pænitere. D :-
ces, eo ipfo quod peccent aufereturab eis habi-
tiis infuſus pænitentiæ ; non ego poterit illisde-
feruire ad pænitendum : ſed contrà quia pollungnabat , quatenus non ſupponebatur peccafle
peccare venialiter, & tunc non perdent habitum
infulum, ac per conſequens poterit eis deſeruire
ad pænitendum de venialibus. Item, licèt non
reccent, poflime tamen aliquando apprehendere
te peccaflè ex falla exifimatione; quo caſu , licèt
non poßint recipere verum ſacramentum Pæni-
tentiæ , ( ad hoc enim requiritur pro materia pec-
carum verum ) poſſunt ramen exercere verum
actum pænitentiæ interioris ; nam ad eiuſinodi
actus virtutum etiam infufarum fufficit obiectú
apparens,vtquando quis vubt ſubleuare miſeriam
pauperis, quam purat eſſe veram miſeriain , cùm
folùm fitapparens, & fifta, & ficde aliis ; poterit
ergo ſimiliter habere verum actum pænitentiæ
interioris circa peccatum apparens, quod totum
poteſt fieri ante remiſſionem gratiæ.
9. Deinde de Adaino probatur hoc ipſum , quia
De Adamo. licèt de facto in ſtatu innocentiæ nondum pec-
cauerat, ſed tainen quantum eſt ex parte ſubiecti,
non repugnabat illi peccaſſe ; ergo tota repugna-
cia pænitendi non erat ex parte ſubiecti, fed ex
circumftantia extrinſeca, eo quod non peccaffet:
idem enim ſubiectunn elle pollet , & cum ciſdem
habitibus, licèt antea peccaſſet, quod fufficit , vt
actus pænitentiæ eſſet illi aliquo modo poſſibi-
lis, licèt non ex ſuppoſitione , quod non pecca-
ùerat , quare ficut habebat habitum charitatis,
ex vicuius pollèc eriam , quantum erat ex parte
habitus elicere contritionem de peccato præteri-
to , quia hoc non repugnabar illi fubiecto, quá-
tum erat ex ſe; ita poterat habere habitum pee
nitentiæ ob eamdein rationem . Quod idem de
De Beari . Beatis à fortiori procedit, etiamfi nunquam pec
cauerint ; quia adhuc non repugnat illis peccaf-
fe; & ad hoc, vr habitus non fit fruſtra, fatis eſt,
quod poflic habere ſuum actum aliqua potentia
antecedenti, licèt non proxiina ob defectum ali-
cuius conditionis.
'io . Ratio autein à priori eſt , quod gratia habi.
tualis, qux eft prima radix horum habituum in-
fuforuni, eiufdem rationis erat in Adamo ante
peccatum , & poſt peccatum : ergo iidein habi-
tus debebant ab ea in vtroque ftatu emanare :
;
ficut ab eſſencia animz dimanabat voluntas eiuf-
dem rationis in vtroque katu elicitiua , quan
tuin erat ex ſe, actus poenitentiæ , licèt ante pec-
Catum non poterat per accidens illum elicere :
ita etiam habitus infuſi ; qui comparantur ad
gratiain , ſicut porentiæ ad animnain , debebant
manare eodemmodo ante peccatum , & poſt
peccatum ; quia quod ille homo peccaller priùs,
P.Ioan.de Luga de Poenit.
61
vel non peccaffet erat circumſtantia valdè ex
trinſeca gratia .
Hinc infero , idem dicendum effe de Chri II .
De Chrifta.
ſto Domino ; nam licèt in ipfo habitus ille non
haberet denominationem pænitentiæ , vtdixi,
propter impeccabilitatem intrinſecam ſubiecti:
ceterùm non repugnabat illi eiuſmodi actus ,
neque ex parte humanitatis , neque etiam ex
parte ſuppoſiti ſecundùm ſe conſiderati ; quia
non repugnabat , quod aſſumpta fuiffet hu
manitas ad ſuppoſitum Verbi poft commiſſum
peccatum ;& tunc ille homo Deus poſſet eli
cere perfectam deteſtationem illius peccati
commiſsi priùs ab illa humanitate : non er
go repugnat , per fe loquendo , actus perfe
ctæ pænitentiæ cum vnione hypoſtatica magis
quàm memoria peccari ; de facto autein repu
humanitas illa ante vnionem ad Verbum . Ex
quo deniq; fit à fortiori potuiffe dari hunc ha
bitum in B. Virgine , in qua imporentia ad pec
candum erat magis extrinſeca, quàin in Chriſto.
Obiicier forſan aliquis contra hanc ratio
nem , quia in Beatis non datur habitus fidei
eo præcisè , quòd ratione ſtatus non poteft ha
bere actum fidei; licèt quantum eft ex parte ſub
iecti , hoc ei non repugner ; ergo codem mo
do non debet poni in Chriſto habitus pæni
tentiæ , quia licèt ex parte ſubiecti poffet ha
bere ſuum actum ; tamen hîc & nunc non
poſſet illum habere. Reſpondeo negando pa
ritatem ; nam in Beatis datur ſtatus intrinfecè
repugnans cum actu fidei , fcilicet beatitudo:
in Chrifto autem non datur ſtatus intrinſece
repugnans cum deteſtatione peccati , quia vnio
hypoſtatica , vt vidimus , pofler bene eſle cuin
eiuſmodi actu , fi præcelliſtet peccatum in il
la natura : quod autem non præcellerit , eſt per
accidens . Hinc fit , vnionem non expellere
habitum pænitentiæ ; lumen autem gloriæ ex
pellere habitum fidei , quia cum lumine nun
quam eſt poſſibilis actus fidei, vt fuppono.
Adde , licèr cum vnione hypoſtatica , vel im 13 .
peccabilitate beatiſſimæ Virginis, &c. non ellet
compoflibilis vnquam actus dereltationis , ad
huc tamen fufficeret , illum actum non repu
gnare ſubiecto fecundùm fe , & aliunde poſſe
tunc deferuire habitum illum ad alios actus, vt
diceremus illum habitum dari in Chrifto , &
aliis fubiectis enuineratis : non enim requiritur
ad conferuationem habitus infufi, quod poffit
elicere omnes fuos actus : nam habitus charita .
tis non poteſt elicere in patria actum contri
tionis , ſeu dolere de peccaris; & tamen manet
habitus propteralios actus quos ibi poteſt ha
bere, & de habitu (pei idem docent quàm plur
res : & de habitu pænitentiæ farendum ctiain
nobis eſt , non poſſe in patria habere actum
doloris : fed tamen , quia poreſt habere alios
actus (vt dixi) poteſt conſeruari ctiani cum vi
fione beata. In quo etiam differt ab habitu fi 7
dei qui in patria elfet omnino inurilis , & idco
omnino deperdicur.
Dices, li in patria nó eft pollibilis a&tus doloris;
connaturalius videtur, quod non mancat habi
tus elicitiuus illius, fed quod decur alius habitus,
qui poſſit ex natura ſua elicere alios a & us , qui
ibi ſunt poſſibiles, & qui exnatura ſua non pollit
elicere actum doloris. Reſpondeo, hoc probaret,
non
 62 De Pænitentia,
non manere in patria vllum habitum infuſum tus pænitentix , vt homo per pænitentiam , &
voluntatis ex iis quiſunt in via ; nam ij omnes dolorem ſe diſponciet ad iuftificationem : cur cr
poſſunt elicere in via actum doloris circa pro- go magis relinquitur fpes,quàm pa nitentia ?
prium obiectum , quem non pollunt elicere in Dici adhuc porcit , non ita requiri virtutem 19 .
parin vt conſtat diſcurrendo per ſingulos ; qua- pænitentix , ficut fpem , vt hono relurgat ex
re deberent ij omnes in patria commutari in alios peccato: nam licèt homo non paniteat ex fpe
habitus non elicitiuos doloris, quod nemo con- ciali motiuo virtutis ſpecialis panitentiæ ( de
ceder. Ratio verò à priori ea poteft effe , quod ij qua loquimur ) poteſt paniere ex aliis multis
habitus ſunt pafliones ortæ ex gratia habituali, vt motiuis , quare virtus ſpecialis panitentiæ non
dicebam : ſufficit autem ad hoc , quod detur ta- elt necellaria ad ſalutem : at verò ſpes est oma
lis habitus cum gratia, li ipſi gratiæ fecundùm le nino necellaria : non enim poteit homo diſponi
non repugnet elle principium illius actus dolo- regulariter ad iuſtificationem , imò nec aliquid
ris; polità enim ſemel pollibilitate doloris ſu- arduum , & diuturnum aggredi in ordine ad 1.2
pernaturalis , datur habitus ad illum , qui habi- lutem ſine fpe venix, & falutis , vt latè explicui
tus non debet variari quoties actus non poteſt in materia de fide; idco non erunt in præfenti
fieri', licut in naturalibus , licèt voluntas non reperenda. Sufficiat indicallc , cur magis debue
poffit nunc elicere aliquos actus, quos antca po- rit relinqui in peccatore habitus ſpei, quàm pa
terat ( liue quia iam illos babuit , & non poteft nitentiæ infuſa.
iterum eos reproducere;ſiuc quia non poteſt pro
poni iteruin idem obiectum ,verbi gratia, ad gau
dium de pueritia præſenti) non tamen ideo de- DISPVTATIO VII .
bet mutari poientia volitiva in aliam , quæ non
neceſſitatem peccati
fic elicitiuaillius actus:Cuflicircnim lihuicho- De millione
mini fecundùm ſe fuit aliquando poſſibilis ille
ix , ad . res
pænitentmortalis
actus , vt debeat ab anima dimanare potentia ad
illum , que potentia femper perſeueret in homi
ne. Sic etiain de habitibus infufis dicendun cít, SECT. I. Pramilitur, quid fit peccatum habi
qui ſunt quaſi potentiæ gratiæ habitualis. tuale ex aliorum ſententia.
Vrgebis tamen adhuc ; quia habitus fidei est Sect . II. Refertur fententia docens priuatio
etiam quafipallio orra ex gratia : & tamen quia nem gratia effe peccatum habıtuale.
eius actus non eſt iam poffibilis in patria , tolli- Sect.III . Impugnantur folutionesaliquorum
tur habitus,etiam perſeuerante gratia; ergo quod ad argumentumſupra adductum expeccato
habitus dimanent ex gratia , non ſufficit,vt per veniali.
ſeuerent , quando non eft poffibilis actus. Ref
pondeo , habicum fidei futurum omnino inuci- SECT.IV. Refertur, & impugnatur alia fen
tentia .
Icm in patria , quia iam ad nullum prorſus actum .
ex materia
deſeruiret, vt fupponoviſione defide. Ideo Sect.V. Explicatur vera fententia de eſſentia
expellicur adueniente , quia fruftrà eſt peccati habitualis.
potentia ,quæ non poteft reduci ad vllum actum :
quæ ratio non proccdit in aliis habiubus , imò SECT. VI. Proponuntur,& diffoluuntur aliæ
nec forfitan in habitu piæ aficationis, qui datur difficultates contra doctrinam præcedentem .
in voluntate, fed de hoc aliàs. Sect. VII. Infertur obiter, qua fit macula
16. Difficilius eſt quod attinet ad Angelos, an in peccati originalis.
via habuerinthabitam Pænitentiæ. Sanè qui Sect . VIII. virùm requiritur effentialiter
dicunt, Angelum elle inflexibilis naturæ , confe
quenter docent , non habuifle habitum elici retractatio peccatoris ad tollendum pecca
tum habituale ?
tiuum actus rerractarionis : qui verò negant il
lam inflexibilitatem , conſequenter illum admit- Sect. IX. Quod fitobiectum voluntatis Dei
tunt in Angelis,ficut in aliis : quæ autem fenten condonantis peccatum .
fit verior
tia Reſtat pertinet ad materiam de Angelis. Sect . X. De neceſsitate virtutis pænitentiæ
17 . vnum dubium , an habitus infuſus pa
ex præcepto .
An habitus
, Pee nitentiæ detur in peccatore
quide fente com in ſtatu peccati : Et
infuſ us de
nitentia
m ntia munis Theologorum ſup- Sect . XI. Quo tempore obligat præceptum
tur in peco ponit , omnes virtutes morales infulas tolli ſi- pænitentia?
calore in mul cum habitu charitatis quocumque peccato Secr. XII. Reſolutio aliquorum dubiorum ex
ftatu peca
&cerit
mortali, quod licèt efficaci ratione non ſatis oſ- præcedenti doctrina.
ur,vtfatetur P.Vaſquez 1.tom.niin 1.2.diſ
tendat.num.3 - SECT. XIII. Vtrum in articulo mortis fuffi
pur.88 tamen eà commu fententiâ
. fed
fuppofitâ, dicendum omnino eft , habitum infu :
ciat habere attritionem cognitam ?
ſum pænitentiæ non manere in peccatore. Ve
rum non eſt facile allignare rationem , cur ma GIMvs iam de effectibus pæni
gis maneat in peccatore habitus infuſus ſpei , tentie , inter quos præcipuus eft re
quam habitus pænitentiæ : nain ſicut homo in iniſlio peccati mortalis , & recon
ſtatu peccati , adhuc poteſt habere actus fpei; ciliatio hominis cum Deo , in or
1
ita etiam poteft , & haber ſæpe actus pæniten dine autem ad hunc effectum pof
tiæ, hi cnim quando non ſunt ex motiuo cha- ſont duo potiſſimum de pænitentia inquiri. Pria
1
ritatis , pollunt elle cum ſatu peccati : item ſi mò an fit neceſſaria . Secundò an lit ſufficiens .
relinquitur in peccatore habitusfpei , vt hoino De primo agimus in hac Difputatione; de fecun
per fpem veniæ , & falutis fe difponat ad jufj- do in ſequenti. Pendet verò hæc difficultas mia
bicacioncm ; ita videtur dcbuitic remanere haki gna ex parte ex natura , & quiditate peccati ha
hitualís,
 Diſput. VII.
bitualis, ad cuius ablationem requiritur peni-
untia : non poteft enim explicari oppoſitio in-
ter pænitentiam, & maculam illam habitualem ;
18 .
niſi priùs ſciamus , in quo confiftit illa macu-
la : idco breuiter præmittendum eſt aliquid de
macula habituali peccati, vt poftea ex ea doctri-
na inferamus noftram fententiam circa necelli-
tatem , & efficaciam pænitentiæ.
SECTIO I.
Premittitur, quid fitpeccatum habituale
ex aliorum fententia.
Sypa nimu sdaripeccati, um tual
peccathabi eft,,
e; hocema-
tranſa cto actu homin em maner
culatum , & fordidum , & verè peccatorem ; quod
ex Scriptura, & Patribus probar latè Salas iom.2.
in 2.1.1ra £t.13. diſput.14 . fect.1. hoc ſuppoſito,
inquirimus in quo forınalitcr conſiſtat peccatum
habituale .
Difficultas Tota rei difficultas oritur præcipuè ex eo ,quod
huius que peccaruin habituale (quidquid illud fit)debet eſſe
ftionis.
aliquid intrinſecū,& inhærens peccatori, nain de
originali dixit Tridét fel.s.verèineſle paruulis,&
idei à fortiori dicendú eft de habituali perſona-
li:eft auté difficile aſſignare aliquid in peccatore
intrinfecum ,quod habitualiter maneat, & à quo
intrinfecèdenominetur peccator ; cùm tranſacto
actu, nihil inanear , niſi denominatio excrinſeca,
qua dicitur peccalle:quæ denominario neque et-
jam per infufionem gratiæ tolli poteft : ideo au-
ctores varios dicendi modos excogitauerunt,quo-
rum præcipuos adducam , reliquos breuiter inſi-
nuabo .
3. Prima ergo ſententia dixit,peccatum habituale
Varie son eſſemorbidam qualitatem relictam in peccatore:
tentia de
ita dixerunt aliqui de peccato originali, ſed vtro-
peccato ba- bique fine vllo fundamento,& fanè,licèt illa qua
bituali.
Prima. litas non reſultaret, adhuc adulter eller verè pec-
cator.Videatur Salas vbifupra diſp.11.feft.2.n.28.
Secunda . Secunda ſententia dixit , peccatuin habituale
cflc habitum vitiofun relictum ex actuali. Hæc
eriam eſt improbabilis: quia licèt impediatur ge-
.
neratio iſtius habitus,adhuc adulter maneret pec-
cator: deinde ablato peccato habituali,adhuc re-
manent plerumq ;. habitus vitioſi in homine. De-
nique iſte habitus tollitur actibus contrariis cir-
ca eamdem materiain : & tamen peccatuin habi-
tuale per eiuſmodi actus non poteſt deleri.
Tertia ſententia docet,peccatum habituale ef-
Tertia . ſe reatum , ſeu obligationem ad panain relictam
ex actuali.Hæc tribuitur multis relatis à Salas vbi
fuprà diſp.14.8.9.impugnatuſ tamen primò, quia
poreſt inanererearus ad pænam ablata oinnino
culpa habituali , vt conitat in peccato mortali,,
quod remittitur, & maner debitú alicuius pæne:
& in peccato originali, quod omnino tollitur in
baptiſino, & maner debitum mortis , & aliarum
penarum; & denique in veniali, quod reinitritur
quoad culpam , & non femper quoad debitum to-
tius pænæ . Præterea poteſt dari peccatum habi.
tuale fine obligatione ad pænam , vt conſtat in
damnatis, qui ratione ftatus non merétur nouam
pænam ; & tamen grauiſſima peccata quotidie ad-
dunt,quibus licèt non mereantur pænam; offen-
dunt tamen diuinum numen , & manent intrivſe-
cè maculati , ergo macula hæc aliquid aliud eft à
dignitate,ſeu obligatione adpævā. Quod fi no •
P. Ioan.de Lugo de Pænitentia,
Sect. I. 63
mine obligationis intelligas deputationem homi
nis à Deo ad poenam ;in hac minùs poteft cófifte
re macula,quia hæc eſſet mera denominatio ex
trinſeca proueniens homini à voluntate Diuina;
macula autem debet eſſe aliquid intrinfecum ho
mini,vt fupponimus.
Ideo alij dicunt, peccatum habituale non ella, S.
ordinarionem actualem , ſeu actuale debitum pe
næ , ſed radicale: nam licèt Deus nolit punire
peccatorem : ipſe tamé quantùm elt de ſe, dignus
manet pænâ ; & hec dignitas radicalis maculat
habitualiter hominem . Ideo enim in ſacra Scri
ptura,& Patribuspeccatum appellatur reatus,de
birum ,obligatio,& c.& Dionyfius c.4. deDiuinis Areo
Dionyſi us
pag .
nominibus par.4.dicit , puniri non eft malum ,ſed
fieri pæna dignum ; vbi indicat,malitiam ,feu cul
pam conuerti cuin dignitate pænæ : & Augufti
nus 1.de nupriis c.26. poſtalia multa , quibus ha 1
bituale ab actuali diſtinguit, ſic concludit : Ma
nent ergo niſiremittantur ‫ ;ز‬ſed quomodo manent, Auguft,
si preteritafunt ? nifiquia praterierunt aftu , ma
nent reatu : quod idem docet lib.6. contra Iulia
num, cap.8 .
Ceterùm contra hunc dicendi modkuin ad 6,
huc vrget illud de debito pænæ remanéti ctiam
poſt dimifam , & ablatam omnem rationem cul
px; ergo dignitas pænæ non erat culpa habitua
lis. Deinde,quia etiamſi per impoſſibile Deus no
poſſer punire peccatorem , nec peccatorellerde
bitor pænæ ; adhuc per peccatum intelligeretur
auerſus à Deo, & Deusoffenſus,crgo maneret pec
eator in ratione forınali peccatoris. Confirmarur,
quia in Tridentino fæpe fupponitur debitum ,ſeu
rcatum pænæ condiſtingui à culpa : præfertim
sell.6.c. 14. vbi docet,debituin pænæ æternæ vna
cum culpa fiinul remitti; & canon.30.vbi diſtin
guit remißionem culpæ , & deleftionem reatus
pænæ æternæ: &denique non parum fauer Pius
V.in bulla contra Michaelem Baium , cuius pro
polirio s6.hæc erat; In peccato duo funt,ačtus,ci
reatus ; tranſeunte a &tu , nihil remanet , niſi rea
tus, fue obligatio ad pænam : ex qua propofitio
nę infert ille auctor aliam , quæ elt 57. Inde in
Sacramento Baptiſmi , aut Sacerdotis abfolu
tione propriè reatus peccari duntaxat tollitur ,
miniſterium Sacerdotis folum liberat à reatu ,
quæ duæ propofitiones à Pontifice reiiciuntur,
quia nimirum reatum pænæ non diſtinguunt à
culpa.
Reſpondent aliqui, has propofitiones reiici, 7.
non quia confunderér reatum pænæ , & culpam
habitualem , ſed quia negarent, tranſacto actu,
manere aliquid in peccatore , quodhabeat ra
tionem peccati, & culpæ. Sed contra , quia in
iis propolicionibus nec verbum eſt de culpa ; fed
folùm dicit, id , quod remanet , efíe foluin rea
tuin pænæ , vt diſtinguitur contra actuin pec
cati ; quia nimiruin duo folùm fint in peccato;
ſcilicet actus , & reatus : & tranſacto ačtu ma
neat folus reatus : quod fi reatus per te vt dif
tinguitur ab actu , eſt macula habitualis , non
debuit reiici illa propoſitio , fed_teneri vt Ca
tholica , quæ docet , poft actum folum manere
rearum pænæ. Dionyſius verò ſupra adductus,
cùın dicit malum efle fieri pæna dignum , non
loquitur de peccato habituali , ſed de actuali ,
quo homo fic pæna dignus , id eſt, quo formali
ter 'homo, quantum eſt de ſe, ponit , quod ex
parte hominis requiritur, vt fit parna dignus.
Auguſti
 64 De Pænit
entia
Auguſtinus etiam nomine reatus non ſemper gratia: hoc autem non eſt modò adæquate intrin
intelligit reatum pænæ, ſed aliquando debitum
culpæ : nam culpa ipſa habitualis ( vt infra vi-
debimus) eſt quoddam debitum, & reatus in or-
dine ad auerſionem Dei ab ipſo peccatore,
8.
Onarta. Quarta ſententia eſt,peccatum habituale con
Giſtere in hoc quod eft peccaffe , & non ſatisfe-
ciſſe condignè pro offenfa: quia in offenſa homi-
nis aduerſus hominem tamdiu durat moraliter
offenſa,quamdiu durat,non ſatisfactio. Hæc ſen-
tentia impugnari ſolet, quia illa carencia ſatisfa
ctionis condignæ , quæ additur, ſupra peccatuin
præteritum, non eſt voluntaria homini,ficut ne-
que el eſt poſſibilis condigna ſatisfactio pro pec-
cato , ergo illa non pertinet ad rationem culpæ
habitualis. Hæc ratio non eft efficax ; quia, vt
infrà videbimus, aliquid, quod in ſe non eſt for-
maliter voluntarium , poteſt deſeruire, vt culpa
præterita maneat moraliter voluntaria. Meliùs
impugnatur, quia ſequeretur , culpam habitua-
lem nunquam perfectè deleri : nunquam enim
tollitur ab homine peccafle , non condignè ſa-
tisfeciſſe, ergo non datur perfecte carentia pecca- quadrante , licèt careat gratia , non tamen cum
ti ; veliwdicendum eſt , peccatum habituale non
conſiſtere adæquatè in illo complexo.
SECTIO II.
Referturfententia docens, priuationem gratie
effe peccatum habituale.
9.
Ententia eſt ſatis communis apud antiquos ,
rentiam gratiæ habitualis : quia hæc fola eſt in-
3 trinſeca in peccatore , & nihil aliud eft , à quo
poſſit tranſacto actu , denominari actu peccator,
& maculatus. Auctores huius fententiæ vide la-
tè,& plurimos apud Salas vbi fupra num.2 1.qui
ſectione ſeguentipartim ei ſententiæ adhæret.
Impugna: Hæc ſententia diſplicet noftris Recentioribus
tiones huius & quidem meritò, niſi aliter explicetur. Primò ,
fententia
Prima. : quia priuatio gratix eſt pæna peccati ; ideo nain-
que homo priuatui à Deo gratiâ, quia eft in pec-
cato; ergo priuatio gratiæ non eft peccatum , ſed
fupponit peccatum . Hæc ratio debet intelligi
cum grano falis : nam ſi velit , priuationem gra-
tiæ elle pænam peccati habitualis , facile nega-
rent aduerfarij , & dicerent priuationem gratiæ
ellc pænam peccati actualis ,non verò habitua
lis, fecundùm quod habituale addic ſupra actua-
le. Deus enimnon punit habituale, nec homi-
nem propter habituale , vt habituale , ſed præci-
sè propter actuale, propter furtum , verbi gratia ,
vel periurium : eſt ergo priuatio gratiæ pæna
peccati actualis : ex hoc tamen fit , ipſam non
elfe peccatum habituale ; nam peccatum habi-
tuale non eſt pæna actualis , ſed culpa : pæna
enim eft à Deo eam infligente , peccatum autein
habituale ſimpliciter , & abſolutè non eſt à Deo,
ergo priuatio gratiæ non eſt peccatum habi-
tuale.
10. ) Reſpondent , peccatum habituale elle priua-
tioneni gratiæ non vtcumque , fed vt ortam ex . peccato actuali . Sed contra primò : in peccata
peccaro actuali, vt fic autem non eſt à Deo , fed
ab homine . Sed contrà , quia priuatio gratiæ
fub ifta connotatione peccati præteriti,iam non
eſt adæquatè præſens, ſed inuoluit aliquid de
præterito , fcilicet, actum peccati , quare pecca
tum habituale non erit ſola priuatio gratiæ , fed
peccafle actu , & dedifle occaſionem ad carendum
.
lecum in homine,nam licèt priuatio gratiæ litin
trinſeca; peccatum ramen præteritum non elt in
trinſecum ,fed fuit; ergo iam ponis peccatum ha
bituale in aliquo præterito ſaltem partialiter; &
per conſequens illud , quod modò eſt præſens,
Icilicet , priuatio gratix , habet elle peccatum
formaliter ab aliquo excrinſeco , ſcilicet ab actu
præterito ; ergo etiam fecluſa priuatione gratiæ,
pollet nunc homo elle peccator ab actų pix
terito.
II .
Secundò impugnatur, quia priuatio gratie po Secunda
teſt elle in homine, quin lit peccatum habituale,
ergo ipfa fecundùm ſe non cft peccatuin habi
tuale. Antecedens probatur: ponatur homo po
tens , & debens intrà horain comparare gratiam
per propriam diſpoſitionein : hic homo in primo
quadrante habet priuationem gratiæ , & non ha
bet peccatum habituale,crgo priuatio gratiæ fo
la non eſt peccatum . Dices, priuationein grativ,
quæ eſt peccatum ,elle carentiam gratiæ cum de
bito habendi illam ; ille verò homo in primo
debito habendi cam pro tinc ante finem hora:
ideo non habet peccatum habituale. Contrà,po
natur homo obligatus comparare gratiam nunc;
ſed cui Deus nolii eam conferuare poſt annum :
hic habet nunc priuationem gratiæ ,poft annum
verò iam non habet priuationem , ſed negatio
nem , quia non habet potentiam habendi pro
tunc , & tamen manet peccatum habituale abla
ta priuatione , ergo peccatum habituale non
crat formaliter priuatio gratiæ ,ſed aliquid aliud.
Tertiò impugnatur, quia ſi peccatun habi 12 .
tuale effet fola priuatio gratiæ ; ſequitur, omnia Tertia.
peccata habitualia effe æqualia , quia omnes
peccatores que priuantur gratia : qucd li vnus
haber maiorem prinationem , quàin alius , ideo
crit quia vnus habuit maiorem gratiam ., vel ma
tora auxilia ad maiorem gratiam comparandam ;
non verò quod grauiora Icelera commiſerit; Fa
teor, hunc carere gratia ob grauiora deliéta ; ip
ſa ramen priuatio non eft maior in hoc , quàin
in illo.
Quartò fequitur , hominem , licèt habeat Quarte.
plura peccata actualia , non tamen multa habi
tualia ; non enim haber plures, ſed vnicam pri
uationem gratiæ : habet quidem illam ex pluri
bus radicibus ortam : cum tamen peccatum ha
bituale faltem in recto fola lit per fe priuatio
gratiæ, & hæc fit vnica in hoc homine, vnicum
erit peccatum habituale, vt conftat ; quia in con
creris accidentalibus non multiplicato recto,non
multiplicantur concreta .
Quintò : peccatum veniale habituale non 13 .
confiftit in carentia gratiæ ; & tamen eſt aliquid Quinta .
perinanens in homine , quandiu culpa non re
mittitur ; ergo ex morcali etiam manet aliquid
in homine præter carenciam gratiæ , quod poſſit
etc peccatum habituale. Dicunt aliqui , pecca
tum veniale habituale effe priuationem dignita
tis ad fubito fruendum Deo immediatè ortam ex
mortali etiam dicere porcris , conſiſtere macu
lam habicualein in carentia dignitatis ad glo
riam orta ex peccato actuali, quæ quideni ca
rentia non eft eadem cum carentia gratiæ: nam
licèt Deus tolleret gratiam à Petro , qui per
bona opera facta in gratia meruit gloriam ; ad
huc maneret dignus gloria per dignitatem re
lictam
 Diſput. VII. Sect. II. 65
lietam ex operibus; ficut in ſententia , quæ do- nunc conſiſtere macula habitualis. Huic argu
cer non conferri ftatim augmentum gratiæ pro mento plures adhibent ſolutiones , fed omnes
actibus reinillis; adhuc conceditur,per illos actus parum conſequentes , & quas ex ſupradictis faci
manere hominem dignum maiori gloria , quàm lè poteris impugnare. Omitto etiain alia leuio
ancea , ergo potſer dici peccatum habituale con ta argumenta , quæ contra prædictam fentent
liftere in priuationehuius dignitatis ad gloriamn. tiam fieri folent: habent enim minus ponderis ,
Contrà ſecundò ; illa carentia dignitatis ad ſu- & efficaciæ . Sufficiat hæc , quæ poriffima ſunt,
bitò fruenduin Deo eft pæna orta ex culpa, er- tetigiſſe.
go non eſt culpa , ſeu vi veriùs dicam, eft digni- Dices , hæc omnia ad fummum probare , præ 17.
tas pænæ ; eſt enim dignitas carendi gloria per ter priuationem gratiæ dari aliud , quod ſubcat
II . aliquod rempus ; ergo licut peccatum mortale rationem peccari habitualis : Cæterùm negari
Enda habituale non confiltit per ſe in dignitate pæ- non polle, quin ipſa priuatio gratiæ ex peccato
næ , ita nec veniale. Contrà tertiò ; hoino in actuali orta lit etiam macula , & peccarum habi
pura natura pollet peccare venialiter , & ma- tuale : quare aliqui volunt , nunc ratione vtriuf,
neret maculatus : tunc autem non haberet pri- que habere hominem peccatum habituale ; ſcili
uarionem dignitatis iſtius ; ſed meram nega- cet ratione priuationis gratiæ , & ratione etiam
tionem , quia non erat ſubiectum capax; ergo illius , quod haberet in pura natura poſt pecca
macula venialis in aliquo alio ſtarer. Contrà tum actuale: quia cùm priuatio gratiæ fit priua
quartò; quia etiam remilla culpa veniali , ma- tio præcipui nitoris , & pulchritudinis animæ,
niet in homine priuatio dignitatis ad fruendum non poteſtnon maculare, & deturpare ipſam ani
fubitò Dco, li non lit omnino renuilla pena,ergo mam : eft ergo deformicas , & macula habitualis.
hæc priuatio non eſtculpa. Quid ergo deficit huic maculæ ad rationem pec
144 Dicunt, culpam habitualem eſſe illam priua- cati habitualis ? Reſpondeo ; priuationem gratiæ
rionem non vicumque, ſed vt ortam imme- effe quidem maculam phyſicam , non tamen mo
diatè ex culpa actuali ; illa verò priuatio ma- ralem ; ficut enim carentia pulchritudinis corpo
nens reinilla culpa , non oritur immediatè ex ralis effet ſuo modo macula hominis : fic etiam
culpa actuali, ſed conſequitur ad commuta- carentiagratiæ inacular animam : hoc tamen non
tionem prioris pænæ in aliam leuiorem , ficut ſufficit ad rationem peccati. Peccatum enim in
fi mihi commutetur vocum ieiunij in eleemoſy- ſuo conceptu eſt culpa : peccatum actuale culpa
nam , non debeo eleemoſynam immediatè ex vo- actualis; peccatum habituale culpa habitualis :
to , fed ex commutatione. Contrà quintò ; quia quare illa folùm macula erit peccatum quæ fuerit
poffet Deus remittere peccatum veniale , non re- culpa ; & per conſequens priuatio gratiæ , licèt
mirrendo aliquid pænæ , vec commutando pe- maneat ex culpa , licèt fit macula , licet fit intrin
nam grauioren in leuiorem , vt infra videbimus. feca ,non erit peccatum , quia ipſa nullo modo
Poffet præterea reniittere parteni pænæ non re- eſtculpa : ſed effectus culpæ .
18 .
mittendo omnem pænam , nec coinmutando Dices , priuationem gratiæ non eſſe culpam
priorem in poſteriorem : ficut li vouiffes duo ie- actualem ,effe tamen culpam habitualem:nam cul
iunia , pollet Prælatus diſpenſare in vno corum , ра habitualis ſolùın dicit perimanentiam aliquam
non commutando virumque in vnicum , ſed re- culpæ præteritæ : eo autem ipſo , quod maneat
laxando debitum vnius , & non alterius : ita Deus intrinſecè priuatio gratiæ intelligitur manere in
debenti pænam annuam remittit pænam ſeme- trinfecè culpa præterita in ordine ad illum effe
ſtrem ,relinquendo dignitatem partialem ad aliam ctum ; ergo ipſa permanentia priuationis eſt per
ſemeſtrein ; ergo manet partialiter eadem digni- manentia intrinſeca culpæ præteritæ. Sed contra,
tas orta immediatè ex culpa præterira , & tamen nam in primis , quod perinaneat aliquid intrinſe.
! non manet culpa. Denique li culpa habitualis cum relictum à cauſa præterita, non eſt permane
conſiſtit in priuatione ilm , provt orta imme- re intrinſecè etiam habitualiter ipſam cauſam ;
diatè ex culpa actuali ; ergo non in priuatione nam licètaliqua pæna indicta à Iudice mancar in
fecundùm fe, fed prout includit ortum ex culpa rrinſecè in homine , verbi gratia, amiffio oculos
præterita , ergo ' formaliter confiftit in aliquo rum , vel fames; non ideo diciturmanere intrin
præterito ve Tupra argumentabar , ergo non eſt ſecè in ipſo reo voluntas præteritaIudicis ; ergo
adæquatè præſens , nec excrinſeca. quod priuatio gratiæ relicta ex culpa actuali lit
15 . Dicunt alij, maculam ex veniali effe priua- intrinſeca in homine , non magis refert , vt cul
tionem feruoris , feu feruenrilliini amoris. Sed pa præterita dicatur intrinſecè manere in ho
contrà , vel loquerisdeferuore habituali ; & hoc mine, quàm li ipſa priuatio graciæ eller extrinfe
non ; quia cuin intenhillimo habitu charitatis ca ; ergo permanentia intrinfeca culpæ non ber è
ftare potelt peccatum veniale : vel de feruore reducitur ad permanentiam intrinſecam priua
actuali; & hoc etiam eſt falluin ; tum quia ca- tionis gratiæ. Sicut nunc de facto permaner in
rentia feruoris actualis eſſe poteft fine peccato homine poft baptifmum carentia intrinſeca iu
veniali : cum etiam , quia peccatum veniale re- ftitiæ originalis propter peccatum originale ; &
mitti poteft à Deo , line co quod ponatur illo tamen non ideo dicitur poſt baptiſmum perma
feruor dilectionis actualis ; ergo manente câdem nere culpa originalis. Ratio autem a priori ea
1
carentiâ ,non maneret veniale habituale , & per cſt , quia culpa vt culpa eft voluntas mala , &
conſequens macula venialis non eſt illa carentia per confequens oritur immediatè à voluntate,
feruoris. vt actusiplius : priuatio autem gratiæ non eſt
16. Vltimò principaliter impugnatur illa ſeven- actus voluntatis , ſed effectus relictus ex volun
Vitima.
tia , quia in pura natura efle poflet peccatummor- tate mala; quæ fuit culpa , ergo ipfa priua
tale habituale , vt de ſe conſtat ; & tamen tunc tio gratiæ in fuo conceptu non poteft elle nec
non confifteret in priuatione gratiæ ; tunc eniin denominari culpa , ſed effectus culpæ : ergo cul
non eflet priuatio , fed mera negatio gratiæ , er- pa habitualis aliquid aliud eſt à priuatione
go confifteret in aliquo alio , in quo etiam poreſt gratiæ.
P. Joan.de Lugo de Pænit. F 3 Obiici
 66 De Pænitentia,
Obiici folet, pro illa ſententia , quia peccatum
originale non poteſt eſſe aliud , quàm priuatio
gratiæ ; eſt enim intrinſecum in puero ,vtcolligi-
tur ex Tridentino leſos.can.3 . in puero autem
pon eft aliud intrinſecè niſi carentia gratiæ , ergo
ipſa elt peccatum priginale. Huicdifficultati fa-
ciemusſatis infrafe&t.6.poſt explicatam noſtram
fententiam .
Dixi tamen ,hanc ſententiam meritò diſplice-
re,nifialiterexplicetur: poteſt enim in aliquo ve
ro ſenſu ſuſțineri,quod priuatio gratiæ habitualis
conſtituat intrinſecè maculam habitualem ; non
quidem adæquatè, & determinatè,fed partialiter,
& indeterminatè ;quia macula habitualis, vt infrà
videbimus , includit negationem condonationis
peccati præteriti:cùm ergo poſſet peccatum præ
teritum auferri vel per condonationem extrinſe-
cam, vel per incrinſecam , quæ fit per infuſionem
gratiæ habitualis ; conſequens eſt, quod macula
habitualis includat negationem vtriufque,atq; id-
co negationein gratiæ habitualis.Poflet itaq;ma-
nere negatio gratiæ ablato pe ccato habituali per
peccato
condonationem extrinſecam ; atq; ideo non con
fiftit determinatè macula habitualis in illa pri-
uatione gratiæ: includit tamen parcialiter illam ,
quatenus includit negationem omnis condona-
tionis extrinfecæ,& intrinſecæ. V.miform.jor .
SECTIO III.
Impugnantur ſolutiones aliquorum ad 4rg ..
mentum fuprà addu& tum expeccato
veniali.
40 . Rgumentum, quo vſi ſumus contra ſenten-
A
ex peccato veniali , cuius macula hahitualis non
poteſt elle priuatio gratiæ habitualis ,cun qua nó
habet vllam repugnantiam ,militar ex parte etiam
contra alios ,qui contendunt,non poffe de poten-
tia abſoluta remitti peccatum veniale , aut tolli
cius maculam , abſque inutatione aliqua phyſica
intrinfeca peccatoris: quare ij omnes conantur
explicare, & affignare aliquam forman phylicam
intrinſecam , per quam homo debeat mundari, &
ſanctificari à inacula venialis peccati , in cuius
formæ carentia poſſent conſtituere peccatú ve-
niale habituale : ceterùin totum hoc revera non
obftaret fententiæ noftræ , licèt concederetur :ad-
huc enim non poſſet conſtitui adæquarè pecca-
tum habituale veniale in ſola carentia illius for
mæ incompoflibilis; nam in eoqui nondum pec-
cauit vcnialiter eller carentia illius forinæ ( non
eniin eſt gratia fola,ſed gratia cum aliquo alio, vt
videbimus) & tainen in co homine nó eft macu-
la venialis:debetergo hæc macula conſtituietiam
ſaltein partialiter ex peccato actuali præterito :
quod ſufficeret ad noftram ſententiam ſuſtinen-
dam . Quamuis ergo poffemus illam reſponfioné
pronunc omittere, eo quod non eſſer contra id,
quod intendimus:adhuc tamen promaiori com-
plemento ; indicabo obiter in hac fectione quid
fentiam de illiusveritate . Et quidem infrà diſp.
9.fect. 1. probandum eſt,non deleri de facto ma-
culam veniylem per ſolain infuſiouem gratiæ :
nunc dicimus , de poſſibili non requiri infuſio-
nem gratiæ, vel alicuius forinæ intrinfecæ.
11 , Aliqui igitur , vtneceffitatem forinæ phyficæ
intrinfecæ ad noftram
iuſtificatione
m magis
rucantur , & impoſſibilitatem remittendi peccati
! criain de potentia abſoluta per extrinfecam con-
donationem Dei;contendunt,peccatum etiam ve
niale non polle tolli, nifi per formam phyſice in
trinſecam ,quam quidem P. Vaſquez 1. 2. difput.
207.6.4. docet in ſacramento eſſe gratiam ſacra
mentalein , quæ datur intuitu attritionis præce
dentis ,per hoc enim habet gratia reſpectum qué
dam rationis, ratione cuius gratia,quæ ſecunduin
ſe non ſufficeret,prout tamen lubeit illi reſpectui
rationis , eſt incompoflibilis cum macula peccati
habitualis venialis.
22 .
Hunc modum explicandi reiiciunt communi
ter Recentiores :&meritò ,quia reſpectus rationis
non fit ante operationem intellectus: peccati au
tem ablatio fit ftatim pofitâ gratiá facramentali.
Si autem ſermo lit , non de reſpectu rationis for
mali , fed fundamentali. Totum hoc fundamen
cum non eſt niſi aturicio præcedens , & gratia
habimalis , & inftitutio Sacramenti & quidem
attritio & gratia habitualis fecundùm ſe non
pugnant cum peccato veniali :pollet enim homo
habens attritionem accipere augmentum gratiæ
& non mundari à peccato veniali. Inſtitutio verò
Sacramenti ad illum finem non addit aliquid
phyficè intrinfecum in homine , fed extrinfecum ·
phyſicè , & ad fuinmum ſolùm moraliter intrin
ſecum : fi ergo tollitur peccatum veniale per gra.
tiam , vt lubelt tali inſtitucioni Sacramenti ; iam
tollitur peraliquid extrinfecum , & per conſe
quens rectitudo illa , ſeu mundario à peccato non
erit adæquatè intrinſeca : quod videtur elle con
tra intentum illius Auctoris, qui ideo vult ſemper
formam phyficè intrinſecam ; quia alioquin ho
moʻmaneret intrinfecè immundus, & turpis, fi
cut antea , atque adeo fæditas non tolleretur , red
tegeretur per non imputationem , vt contendunt
hæretici .
Ideo alij , vt formam illam adæquatè intrin 23 .
ſecam & phyſicam allignent , addunt , gratiam
ſecundùm fe non repugnare cum peccato veniali :
gratiam tamen prout productam pertalem actio
nem phylicam Dei , eſſe forman repugnantem
cum macula peccati : Nam illa actio non folum
fpecificatur a termino,fcilicet à gratia; ſed etiam .
à luoprincipio , quod eſt voluntas Dei , qua vult
tollere illud peccatuin : gratia ergo producta per
talem actionem eſt forma phytica intrinſeca ex
pullua peccati , & rectificans intrinſecè fuum ſu
biectum . Ita explicat larè P. Herize 1. par.diſput.
17.6.2 . & alijrecentiores.
14 .
Hic tamen modus explicãdi adhuc difficilis eſt.
Primò,quia non explicat repugnantia illius actio
nis cum peccato veniali , pili Deus poffit aliunde
illud remittere. Dicunt enim illam actionein re
pugnare cum peccato habituali, quia procedit à
voluntate , qua Deus vult , non eile amplius pec
catuin , vel reinittere illud . Sed contra hoc eft,
quia velle , quod non fit peccatum habituale, non
eft aliud , niti velle , quod fit illa actio ; nam elle
peccatum eſt præteriiſle actun inalun , & non
effe policam talein actionein : Deus autem non
vult actum non præteriiffe , ergo ſolùm vult poni
talem actionem : dum ergo dicitur illa actio pro
cedere à Deo volence remittere, ſeu tollere pecca.:
tum , eſt idem , ac dicere , quod procedit à Dco
volente , quod fit illa actio :non ergo ſpecifica:
tur illa actio à fine remiffionis peccati quem Deus
per illam intendit , tanquam ab aliquo diuerſo; 1
cum remiſlio peccati non ſit aliquid volitum à
Deo diuerſun abipla tali actione : vel fi eft ali
quid aliud , explicetur.
Secundò
 1

Diſput.VII. Sect. III. 67

Secundd quia repugnantia cum peccato habi- li, quod remittatur :nam hic fecundus accipit ali
tuali orta ex folaencitare talis actionis non vi- gmentum gratiæ productum tali actione expul
detur fufficere ad intentum eorum Doctorum ; diua peccati præteriti quæ actio ſecundùm feel
qui volunt eomodo explicare, quod omnis iuſti- ſet forma fanctificans : ille aurem alius primus
ficatio etiam à venialibus fiat per formam phyſi- non accipit gratiam per actionem tendentem ad
cam intrinſecam , eo quod non poffit hoino ex talem finem remittendi peccatum . Fatendum er.
malo fieri bonus , niſi muretur intrinfecè. Hoc go eſt, actionem ipſam , prout condiſtinguitur à
autem nonexplicatur fufficicnter per repugnan-, gratia, non eſſe formam ſanctificantem , nec red
tiain illam ſolius actionis talis : quia fiex co capi- dere hominem amabilem , aut fanctum formali
‫ܢܐܐ‬
te homo muratur ſufficienter , & ex malo fic bo- ter , ſed ſolùm cauſaliter , quatenus'eſt productio
nus, ex iniquo leuiter fit iuſtus; ex leuiter odibili gratiæ , & ſanctitatis,quæ eſt pulchritudo animæ :
fir amabilis , quia haber in ſe aliquid phyſicum atque adeo poſle tolli maculam culpæ venialis
repugnans cum peccato veniali , ſcilicet , talem abſque aliqua forma phyficè intrinfeca in homi
actionem phyſicam : ſequitur, quod illa actio ſe- ne, qua fiat ſanctus, & rectus, ſed pofitâ folâ con
cundùın ſuam entitatem phyſicam fit forma re donatione Dei, fine hæc Dei voluntas terminetur
ctificans, ſanctificans, iuſtificans, & reddens for- peraliquam actionem phyſicam homini intrin
maliter amabile ſubiectum : nam gratia ſecun- ſecam , fiue per extrinſecam , ficut reatus pænæ
dùm ſe non haber vllam repugnantiam cuin pec poſler condonari abſque vlla forma phyſica , qua
cato veniali : illa autem actio fecundùm fe, & homo redderetur indignus pona .
28.
provt condiſtinguitur à gratia , habet repugnan- Neque ex hoc ſequitur, diligi à Deo illum, qui
tiam eſſentialem cum peccato veniali ; ergo illa adhuc odibilis eft , cùm codem modo intrinfecè
actio , eciam prove condiftinguitur à gratia , eſt ſe habcat ficut antea , ac per conſequens habeat,
forma ſanctificans , & pulchritudo animæ. Con- quantum eſt exſe, eamdem turpitudinem , & odi
ſequens autem eſt abſurdum . Sequela verò pro- bilitatem, quam antea habebat , quâ ftante , non
batur ex dictis : quia illa eſt forma proximelan- poteſt Deusillum diligere : motiuum enim dile
etificans,& rectificans, quæ non ratione alterius, &tionis debet præcedere ex parte obiecti ipſam
ſed rationeſui expellit & abſtergit Cordes,ac ma dilectionem Dei. Reſpondeo enim , per ipfam
culas peccati : hocenim eſt formaliter rectifica- met condonationem Dei , licèt extrinſeca fit , &
re , mundare formaliter , ſeu tollere fordes à fub- per eam non reddatur homo pulcher; reddi tamen
iecto : hoc autem inunus competit formaliter immaculatum , ſeu carentem macula : quia licèt
actioni, non gratiæ : nam gratia fecundùın ſe, & nonauferatur hoc , quod eſt peccafle ;aufertur
ratione ſui nullam habet repugnantiain cum ma perſeuerantia illius peccati in ordine ad odium 1

cula peccati venialis, ſed ſolùm repugnat ratione
alterius,fcilicet, ratione illius actionis , quâ pro-
ducitur : ergo actio ipſa eſt ratio formalis proxi-
ma illius repugnantiæ , atque ideo actio eſt ratio
formalis proxima mundandi animam , & expel-
lendi ſordes , quæ cum illa ſola repugnant, non
cuin gratia,niſi ratione talis actionis .
26 . Confirmatur,quia fi poffet diuidi effectus for-
malis, itaut per gratiam homo ſanctificaretur, &
per actionem expelleretur macula peccati,codem
modo poffet dici , quod per grariain ſanctificare-
tur , & per illam provt ſubeſt tali condonationi
extrinfecæ Dei expelleretur peccatum : hoc enim
non eſſet ſanctificari hominem vel iuſtificari per
formam extrinfecam , ficut nec in iſta ſentencia
de facto ſanctificatur per illam actionem , ſed per
ſolain gratiam : vel certè fatendum erit , illam
eamdem debere effe formam fanctificantem , &
iuſtificantem à culpa veniali , quæ formaliter ex-
pellit illam culpam , & repugnat cum illa, quæ, vt
vidimus , erit lola illa actio , non gratia, niſi re-
motè , & ratione alterius ; atque adeo conceden-
dum eſſet, ipfam actionem eſſe pulchritudinein
animæ ,eſte formam iuſtificantem , & fanctifican-
tem à peccatis venialibus.
27 : Porrò conſequens illud effe abſurdum ncc pof-
ſe concedi, quod actio ipſa fit formaliter ſancti-
tas , iuſtitia , vel pulchritudo ſubiecti , probari
poreſt primò, quia cùm actio fit prior (uo termi-
no , iam intelligeretur homo ſanctificatus , &
inundus ante ipfam gratiam , & per conſequens
non iuſtificaretur per gratiam , ſed per productio-
nem gratiæ , quod eller contra mentem eorum
Doctorum . Secundò , quia ſequeretur, maiorem
ſanctitatem accipere eum , qui elicit actum dile-
ctionis Dei , cuius intuitu remittitur illi pecca-
tuin veniale commiſſum , quàm eum ,quifimilem
actum eliceret, nullo præcedente peccaro venia-
Dei , quatenus per condonationem cellat ius Dei
ad odium hominis propter peccatum præteritum .
Falſum ergo eſt , eum hominem adhuc elſe odi
bilem , feu adhuc manere intrinfecè maculatum ,
& turpemex parte fua ficut antca ; nam perſeue
rare maculam , & odibilitatem non eft folùm pec
calle,fed peccallc, & non effe condonatum à Deo
ius , quod ex peccato habuit ad odium illius ho
minis,vt infra latiùs explicabitur.
Sed adhuc vrgeri poteſt,& interrogari, quo 29 .
modo ex mera voluntare Dei poſſit homo acci- Quomodo ex
pere nouam denominationem immaculati , non voluntate
odibilis &c. Nam voluntas illa Dei non incipit in poteft homo
tempore,ſed fuit ab æterno ; & tamen antea non denominari
dabar homini illas denominationes;ergo non po de novo im .
maculatus,
ceſt nunc incipere illa noua denominatio , nili non odibilis,
homo incipiat in ſe aliter ſe haberi per nouain dc.
formam ſibi intrinfecam,
Reſpondeo , ſicutab æterno ſunt illi actus in
Deo; licab æterno denoininare obiectum ama
tum, vel odio habitum : non tamen amarum , vel
odio habitum pro omni duratione , fed pro ta
li , vel tali duratione : quando ergo dicimus ;
Deus nunc amat Perrum ; heri verò eum odio
habebat ; illud , nunc , & illud , beri , non fe
tenent ex parte amoris , vel odij , nec ligni
ficant eorun durationem ; ſed magis ſe te
nent ex parte obiecti : quatenus amor ille ter
minatur ab æterno ad Petrum exiftentcin ho
die, & propter bonitatem , quæ hodic eſt in Petro:
odium verò ab æterno terminatur ad Petrumex
ſiſtentem heri , & pro illa duratione fola auertit
Deum à Perro , ficut affectus amoris coniungit
Deum cum Petro pro duratione hodierna ; hoc
eft, inclinat ad coniunctionem cum illo pro hac
duratione,non ad coniunctionem pro die heiter
na. Voluntas ergo condonandi peccatum , quz
erat ab æterno in Deo , non denominabat'ab
F 4 æterno
 68 De Pænitentia,
æterno Petrum immaculatum , ſed pro hodierno
tempore;quia illa voluntas erat cedendi iuri,quod
ex peccato habebat Deus ad odium hodiernum ;
hoc elt , ad odium , quod terminaretur ad Pe-
trum , prove exiſtentem hoc die ; non verò ce-
dendi iuri ad odium Petri , provt exiſtentis heri;
& ideo hodiedenominatur Percus mundus , non
heri, quia provt hodic exiſtens, non poteſt habe-
ri odio propter voluntatem æternam Dei,quæ re-
nunciauit iuri ad odium Petri provt hodie exi
ftentis. Hæc ergo denominatio comodo , quo
incipit de nouo , non incipit line aliqua muta-
tione, non ex parte Dei , ſed ex parte obiecti; ad
minus enim aduenit duratio realis noua , pro qua
Deus ab æterno amat,vel odit Petrum provtexi-
ſtentem in cali duratione : quare adueniente tali
duratione , Petrus dicitur non odibilis , quia Pe-
trus ve hodie exiſtens non eſt obiectun odibile
propter voluntatem , qua Deus ab æterno cellit le,niti tolleretur hoc, quod est actum præteriitle:
iuri ad odiumn talis obiecti. conſequens eft falfum : nunquam enim tollitur
SECTIO
I V.
Refertur, & impugnatur alia fententia .
30.
Alia fenios Pieter ocentiorescoactiadfignarealiud
intrinſecum præter gratiæ priuationem,quod
sia; peccatū
habituale fit peccatum habituale, dicunt ,elle ip !um pecca
effe ipsūpeco cum actuale præteritum, non phyſicè , ſed inera-
Catū actua- liter perſeuerans in homine , quandiu non retra-
le praterită, ctatur: neque enim nouum eſt id ,quod præteri-
moraliter
perfeuerans tum eſt phyſicè, manere moraliter, quandiu non
in homine retractatur : ita manet voluntas conſecrandi,
quamdiu quam ſacerdos habet initio Mille , & ex vi illius
nonretra- recordetur:
statur.
confecrat poftea ,etiamfineque
ita etiam attendatvocum
manet iinpofitio , neque
ad àgoris inuenimus
negatione
ſignificandum , & alia innumera , quæ permanent
moraliter , & præſtant in ordine ad prudentum
æſtinationem eoſdem effectus , quos præſtarent,
fipermanerent phyſicè. Maner ergo moraliter
actus periurij, v.g. præteritus ; quia in ordine ad
prudentum æſtimationem perindeeft , quandiu
non retractarur, ac ſi manerer phyſicè in ordine
ad maculandum hominem , & prouocandum
Deum ad iuſtam , & rationabilem indignationem
contrailluin . Tollicur autein , inquiunt, hæc mo-
ralis perſeuerantia per condonatio nem Dei ;ita quod includebat peccatum habituale in ratione
tamen,vt non ideo Deus cenſeatur elle cauſa hu- habitualis ; vel dicenduin eſt, peccatum in ra
jus perſeuerantiæ moralis peccati, co ipfo quod tione habitualis aliquid includere præter hoc,
non condonatillud ; ſicut enim negatio caloris
non eſt conſeruatio frigoris, ſed eſt conditio re-
quiſita, vt duret frigus ; ita negatio condonatio-
nis non eſt conſeruatio peccati,ſed quandiu Deus
non condonar, deſinit ponere conditionem im-
pedituram peccatum : & ita poflet dici remouens
prohibens, quia peccatú eo ipſo quod nó delea-
tur durat. Hinc inferunt ad ablationem huius
perſeuerantiæ peccati neceſſariò requiri ex parte
hominis aliquam retractationem peccati etiain
in ordine ad potentiam Dei abſolutam ; quia dignè ſatisfactum ; ergo hæc negatio , quæ etiam
quandiu non retractatur , non poteft non in or-
dine ad prudentum æſtimationem cenſeri mora-
liter perſeuerans in ratione voluntarij; ſemper
enim verum eſt ,hominem voluiſſe periurium ,
& non retractaſſe illam voluntatem , ac per con-
+
fequens in eaperſeuerare. Poſita tamen quacum
que retractatione etiain naturali , potelt pecca-
tum à Deo condonari, & omnino deleri.
31 , Hæc eft fententia Recentioribus fatis fami-
liaris , pro qua quoad priorcın partein ſunt plu-
plu
res auctores, quos refert Salas vbi fupra num.17 .
20. & ſequitur ſectionefequenii. Cætciùin in 1
modo eam explicandi triplici potiffimuin ex ca
pite diſplicet. Primò , quia cuin concedant hi
auctores , peccatum habituale nihil aliud cile,
quàm actum præteritum non condonatum , nec
retractatum ; renyunt tamen concedere , iplam
non condonationé , feu non retractationé intrare donat
Negatio
ionscö
.
formaliter ad componendum peccatum habitua. vel retralia 1
le in ratione habitualis , ſed ſoluin dicunt , efle tioni: no pos
conditionem requiſitam , vt durer peccatum . ratotcondicio
efle me
Hoc inquam , in hac ſententia non placet , nec
ſatis intelligitur , cur magis pertineat intrinfecè effentialiter
requifita .
ad peccatum habituale actus præteritus , quàm
negario condonationis, vel ſatisfactionis : quia fi
peccatú habituale eller folus actus præteritus,ne
gatio auté condonationis folùm eller conditio re
quilita,ergo non pofler deſtrui peccatuin habitua
hoc quod eſt hominem peccalle ; & tamen de
fruitur peccatum habituale in ratione habitua
ergo peccatum habituale in ratione habitua .
lis plus elt , quam hominem peccafle ; nempe
peccalle , & non elle condonatum peccatum :
quare cùin condonatio immediatè deftruat ne
gationem condonationis, hinc fic , deſtruere pec
catum habituale in ratione habitualis.
Confirmatur primò retorquendo exemplum , 32
quod adducunt de negatione caloris , quæ non eft
conferuatio frigoris,led conditio ad iplam : quod
exemplum, li eſt ad rem potiùs probar, negationé
condonationis non eflc folam conditionem ad
perſeuerantiain peccati;nam in conleruationefri
aliquid
caloris condiftin&tuin
, nempe adequate
actionein politiuam
terminatam ad frigus, qua actione polica, ſemper
manet conſeruatio frigoris : at verò in perfeue
rautia peccari prærer negationem
tur condonation
& ſatisfactionis, folùın inueni homivem pecis,
calle condiſtinctum ab illa negatione, quod corú
perſeuerat pofita condonatione ; ergo li pecca
tum habituale non includebat negationem con
donationis , ſed aliquid condiſtinctum ab ipſa,
neceffe eft, manere omnino peccatum habituale
etiam polita condonatione , cùm maneat totum
quod eſt hominem peccaſſe.
Conformatur ſecundò , quia peccatum habi- 33
tuale eſt illud totum , quod hommes concipiunt
ex parte obiecti,vt Deus poſſit rationabiliter ho
mini iraſci nunc , ficut antea , quando peccauit: 1
homines autem ad hoc iudicium prudenter fe
rendum , non ſolùm debent concipere, hominem
peccafle ( hoc enim etiam concipiunt poft con
donatum peccatum ) ſed etiam debent concipere,
peccatum non elle condonatum ,nec pro illo con
debet concipi ad illud prudens iudicium feren
duin , eſtpars fundamenti , quod de facto datur
ad illud iudicium ; ergo eſt pars peccati habitua
lis:pater confequentia ,quia peccatum habituale
per te eſt actus præteritus manens in iudicio pru
dentum in ordine ad coſdem effectus , &c. illud
autem , per quod manet in iudicio prudentum ,
non eft folusactus præteritus , ſed etiam negario
condonationis , & fatisfactionis ‫ ;ܪ‬ergo ipſa nega
tio eſt pars obiectiua permanentiæ moralis,quam
habet
 Diſput. VII.
34 . habetpeccatum habituale. Fateor , nec Deum vc-
rè iraſci, nec homines iudicare prudenter, Deum
iraſci propter negationein condonationis ; hanc
enim formaliter Deusnon odio , fed folum actum
præteritum , qui malus fuit ; cærerùm quod ille
actus præteritus maneat moraliter prodocans
odium, & iram Dei, hoc habet formaliter faltem
atta cũ.
ations.
partialiter à negatione condonationis , non ſo-
Tetrada lum vt à conditione extrinſeca , fed vt à forina
: no pan parciali , quam niſi intrinſecè includas, non in-
cfle me.
conditio
telligis conceptum adæquatum peccari habitualis
in ratione habitualis , vt probaui . Quomodo au
Etialize
-ifles tem pollit peccatum habituale intrinfecè conſtitui
ex aliquo, quod formaliter Deus non odio habeat?
dicemus infra ſectione fequenti.
35 . Reſpondent aliqui, peccatum habituale non
effe totum illud fundamentum iudicandi , pecca-
tum præteritum maculare ; ſed illud , quod dat
occaſionem ad iudicandum de ipſo eodem , quod
maculat nunc : negatio ergo condonationis licèt
fit fundamentum v
, t iudicetur , peccatum præte
ricum nunc maculare; non tamen vt iudicetur,ip-
ſam negationem condonationis maculare, & idco
ipſa non componit maculain habicualem, fed fun-
dar. Sed contrà , quia peccatum præteritum in
cantum perſeuerat habitualiter, feu moraliter in
quantum fundac illud iudicium , vt ipſi fatentur:
fed non fundar illud iudicium adæquatè per ſuam
entitatem , ſed etiam per negationem condona-
tionis , ergo à negatione condonationis habet
formaliter partialiter perſeucrare moraliter in iu-
dicio prudentuin : ab illo enim haber formaliter
perſeuerare ineo iudicio , à quo formaliter haber
fundare illud iudicium , ergo cùm à negatione
condonationis habeat formaliter fundare illud
iudicium , ab eâdem habere debet formaliter per-
ſeuerare in æſtimatione prudentum , alioquin abf-
que illa negatione condonationis maneret forum
elle peccati habitualis perſeuerantis , cùm nihil
illiusefle ablatum effer
36 . Secundò diſplicet in prædicto modo explican-
Retractatio di illud , quod dicunt,retractationem peccatoris
peccati non requiri eſſentialiter ad condonationem , & abla-
requiritur, tionem peccati, co quod peccatum , quamdiu non
!
ad illud de retractatur , intelligitur manere in ratione volun-
lendum . tarij : hoc, inquam, ſemper mihi difficile fuit :
quia fi hæc ratio aliquid probat, probaret vtique,
poſita retractatione ex parte hominis , non folùm
per actum perfectæ contritionis , ſed per attritio-
nem , imò per dereſtationem naturalem , co ipſo
non manere peccatum habituale ; nam per read
hoc requirituriſta retractatio , vt actus præteri-
tus non maneat inoraliter in ratione voluntarij,
quod voluntarium non cenſetur tolli , nia per
contrariam voluntarein ipfius hominis ; ficut vo-
luntas conſecrandi, vel applicandi Miſſam pro
aliquo tamdiu manet moraliter,quandiu non re-
1
uocatur per voluntatem contrariam : ergo Gicut
1 voluntas illa præterira Sacerdotis tollitur forma-
liter per voluntatem contrariam , itavt hac pofita,
iam non maneat moraliter illa prior ; fic etiam
actus periurij non manebit in ratione voluntarij
moraliter loquendo,eo ipfo, quod ponatur volun-
tas contraria ex parte hominis : fed per te pecca
tum habituale in ratione habitualis includebat
permanentiam moralem voluntarij præteriti , &
idco ad ablationem peccati requiritur retractatio,
quia alioquin manet adhuc in ratione voluntarij,
& per conſequens in ratione peccati; ergo pofita
retractatione , per quam formaliter aufertur per- tuali
Sect. IV . 69
ſeuerantia moralis voluntarij præteriti, non po
teſt manere peccatum habituale in ratione cllen
riali peccati habitualis.
Dicunt , iftam retractationem non requiri vt 37 .
formam formaliter delentem peccatum , led ſo
lùm vt conditionem ; ficur applicatio agentis ,licèt
eſſentialiter requiratur ad agendum , non eſt vt
ratio formalis , fed folùın vt conditio extrinſeca ,
ſine qua non poteſt poni aćtio : ficetiain retracta
tio requiritur effentialiter , vt conditio , fine qua
non poreſt ponicondonatio Dei , per quam ve
formam delerur peccatum .
Sed contra , quia ſi retractatio eſſentialiter exi
gitur , non poteſt exigi ve ſola condicioextrinſe
ca, ſed ve forma parcialiter tollens peccatum; quia
requiritur ad hoc vt peccatum præteritum non
maneat moraliter in ratione voluntarij. Hoc au
tem prouenit à retractatione vt à forma,per quam
formaliter redditur inuoluntarius actus præteri
tus ; quare non eſt ad rem exemplum approxi
mationis , quæ folum eſt conditio ad agendum :
uam approximatio fecundùm fe , & formaliter
folùm tollit diftantiam agentis, & palli, actio ve
rò eſt adæquata forma à qua denominatur agens:
in qua agentis denominatione non includitur,
ſed ſolùm connotatur præſuppoſitiuè approxima
tio , ſeu indiſtantia : at vero retractario non ha
bet aliquem effectum formalem , qui ſolùm con
notatiuè imporretur per carentiam peccati ,fed fi
requiritur , requiritur fanè, eo quod eius effectus
formalis includatur in ipſa carentia peccati . Alio
quin aſſigna inihiid ,ratione cuius requiritur re
tractatio effentialiter ? Nihil eft aliud ,nifi caren
ria voluntarij præteriti moraliter manentis , quæ
per retractationem formaliter ponitur ; hæc au
tem carentia per te ideo requiritur , quia ſi actus
præteritus manet moraliter in ratione voluntarij,
co ipfo intelligitur hoino formaliter iniquus;quia
illud voluntarium moraliter manens maculat ho
minem & reddit moraliter iniquum , ergo per re
tractationem non folùm vt conditionem fed vr
formam tollitur aliquid , quod eſt macula, & ini
quitas aliquo modo ipfiushominis, fcilicet, per
manentia actus præteriri in ratione voluntarij,
ergo retractatio non ſe habet vt mera conditio ex
trinſeca , fed vt forma partialis ad ablationcin
peccati ; ergo polita retractatione iam non manet
peccatum integrum & completum etiamfi non
ſequatur condonatio .Fatendum ergo eft, retra
Ctationem peccatoris non requiri ellentialiter ad
condonarionem , vel ablationem peccati, fed
poſle diuinitùs peccatum tolli fiue per infufionem
gratiæ fiue per condonationem extrinſecam ( de
quo infrà quæſtio erit ) ſine vlla retractatione ex
parte peccatoris. Quomodo autem homo non
maneat tunc maculatus ; dicenusinferius.
Tertiò denique difplicet in prædicto modo di 38.
cendi , quod eius Auctores explicantes eſſentiam voluntas
peccati habitualis confundunt omnino volunta- virtualis,
tem virtualem , habitualem , & moralein , vten- habirualis,
moralis
tes prom[cuè exemplis harum omnium ad decla- in quo deffer
randam permanentiam voluntatis præteritæ in rant ?
peccatore ; quæ occafio eft non leuis plurium dif
ficultatum , & æquiuocationum in hac materia ,
dun ca , quæ propria funt vnius volunratis , ap
plicantur alteri , & ea omnia applicantur peccata
habituali. Quare fummopere oportet has volun
tares diſtinguere vt appareat , quæ illarum tri
buenda fit peccatori , duin eſt in peccato habi.
Voluntas
 70 De Pænitentia .
39. Voluntas ergo habitualis diciturilla ,quæ præ-
ferita eſt, & non reuocata. Talis eſt, quam habet
facerdos applicans hodie ſacrificium craſtinum
defuncto ; & licèt cras non recordetur
pro talivolunta
huius tis ; dum tamen illam non reuocar,
dicitur elle habitualiter in ea, & ideo re ipſa fa-
crificium prodeſſe defuncto ex vi huius volun-
catis ; licet Vaſquez , & alij negent fufficere illam
voluntatem habitualem , vt prolic defuncto, niſi
adlit alia virtualis relatio ; de quo dixi disput.8.
de facramentis in genere fe&t.6. & quidquid fit de
hoc, certum mihi eſt, hanc voluntatem merc ha-
bitualein non ſufficere ad merituin , vel demeri-
tum operis ſequentis , quia hæc voluntas nullo
modo influit illud
in quædam
opus , ſed eſt rela-
zio merè extrinſeca , ex vi cuius non ponitur
ipſumopus ; quare qui mane refert omnes diui-
nas actiones ad Deum ; fi poſtcà pranfurusica
fe habet, ac fi eam voluntatem non habuiſſet , nec
comeſtio oritur ex ea voluntate , nec ex alia bo-
na , & honeſta , non magis meretur per come-
ſtionem , quàm fi eam voluntatem non ha-
buiffet.
Hæc voluntas habitualis tollitur omnino per
retractationem , & reuocationem illius : quare qui
heri habuit voluntatem occidendi , hodie perſe-
uerat habitualiter in voluntate , & propoſito ho-
micidij , donec retractet illud propoſitum . Quod
fi hodic ex affectu iuſtitiæ , & odio iniuſtitiæ mu
ter propoſitum , & iam nolit occidere, nó dicetur
iam habere propofitum habituale homicidij , fed
potiùs habere propoſitum habituale contrarium.
40 . Voluntas virtualis , feu virtualiter manens ad-
Volütas vir- ditaliquidſupra voluntatem habitualem , nempe
tualis fuffi- influxum in operationem , quæ nunc humano
ciendum ſa. modo oritur ab illa voluntate priori. Huiuſmo-
cramentum . di eſt voluntas requiſita ad conficiendum ſacra-
mentum : nain licet facerdos conſecrans, non re-
cordetur actu , & diſtinctè prioris voluntatis ,
quam habuit ; verè conſecrat ex virtuali inten-
tione conſecrandi , hoc eſt , ex priori intenţione
nunc infuente ad prolationem verborum non
per ſeipſam iinmediatè, ſed per aliud,in quo vir-
tualiter manet, quod in mea fententia nihil aliud
eſt, quàm voluntas confuſa , & tenuis , quanunc
volumus verborum prolationem referendo il-
lam confusè ad finem prioris voluntatis , quod
quia confusè , & iinperceptibiliter fit , vix vllam
exigit attentionem , nec poſſumus illius rationem
reddere ; ſicut nec muſicus peritus experitur
actuale dictamen artis, & voluntatein , qua pulſat
citharam diſtractus ad fabulas , vel negotia, licèt
reucra habeat etiam tunc aliquam tenuem ad-
uertentiam actualein , & voluntatem etiam actua-
lem mouendi taliter digitos. Hanc etiam volun-
tatem virtualem habet operarius conductus ad
laborandum in vinea, nam licèt fingulis momen-
ris non recorderur diſtinctè inercedis, pro qua la-
borat ; confusè tamen & implicitè ex vi illius
mouetur etiam nunc ad laborandum . Vide que
latè dixi dičta disput, 8. de facramentis in gene
re felt.5.
47 . Hæc voluntas virtualis tollitur non folùm per
retractationem , ſed etiam per omnimodam obli
uionem , & interruptionem : nam facerdos in
1
tendens baptizare puerum , poſtea illius intentio-
uis immemor fundens aquam ad eun lavandum ,
non baptizat, etiainſi poſt lotionein immediatè
proferat verba ; quia niinirum illa actio non pro-
collit ex priori intcorione . Quare nequaquain
1
poteſt dici , peccatuin habituale includere a tim
præteritum virtualiter perſeveranten;nec exem
plum ſacerdotis , cuius intentio coniecrandi ma
net moraliter , & virtualiter , ctiam dum diftra
hicur, eſt vtile, vel aprum ad declarandamellin
tiã peccati habitualis ,quia illa intentio ſacerdotis
manet virtualiter eò quod maneat cû virtutc fuffi
cienti ad operandú per aliam voluntatein confusa
actualé ,ve vidimus; at verò in peccatorc ctiá do:
miéte , & amente manet peccatum habituale, non
quia modo phyficè operetur aut quia peccator
etiam implicité, & confusè velic illud prius ob
iectum , cùın ſupponaidus , hominem vel illum
actum priorem furti iam forfitan retract. (Te pet
actuin contrarium iußitir , vel falcem priorcm
voluntatem fuille omnino interruptam , & ex
tinctam per naturalem obliuionem , non minds,
quàm ſi nunquam prorſus in homine excititler.
Scio, aliquando voluntatem iftam virtualein ap
pellari noinine habitualus lato modo : Cæterum
hoc eſt applicare ſpeciei nomen generis ; quare
cùin pollit elle occaſio xquiuocationis melius
erit appellare
relinquere proprio
illudeamnon.en nominealteri
habitualis virtualem ,&
volunta
ti ſupra explicatæ .
Denique alia dicitur voluntas moraliter per 42 .
ſeuerans , qu :e magis pertinet ad explicandum volütas mo
peccatuin habitualc ; & quæ non requirit perma raliter pero
nentiam virtualein fecundo loco explicatam , nec feuerans,
etiam habitualem primo loco policam ; quia qua ?
etiamli retractetur prior voluntas , poteſt adhuc
moraliter perfeuerare in prudentum iudicio,licèt
nec habitualiter , nec virtualiter maneat. Excin
plum habes in voto religionis, v . g. quod aliquis
emilit : poteft illa voluntas tripliciter perſeuera
re. Primò habitualiter, quandiu non retractatur
per aliam contrariam ; tunc enim licèt homo non
recordetur actu prioris voti , cenſetur habituali
ter perſeuerare in priori voluntate religionis.
Secundò perfeuerat etiam virtualiter , quando
aliquis ex ea voluntate venit Romam , v. g .ad
procurandum ingreffum Religionis :dun enim
ex ea voluntate ponit ine dia, dum ambulat, dum
comparat necetlaria , virtualiter habet priorem
voluntatem per aliam confulam , & implicicam
modo ſupra explicato. Denique potelt perfeue
rare moraliter, etiamfi nec virtualiter, nec habi
qualiter mancat : Nain licèt aliquis votum non
curer implere , imò contrariam voluntatem , &
propofitum habcat ; adhuc prior voluntas manet
inoraliter in ordine ad pariendam obligationem ,
quam peperit in principio . Item poteit è contra
illa voluntas habitualiter perſeuerare in homine,
qui eam non retractauit , & non manere morali
ter vatum , quia Pontifex voti conſcius fortalte
iam illud abſtulit. Similiter ergo peccatum præ
teritum poteſt virtualiter perfeuerare , quando
homo ex priori voluntate mechandi iter agic ad
inæchandum : poteft item perſeuerare folùm ha
bitualiter , quandiu homo priorein voluntatem
non retractauir , licèr eius non actu recordetur:
deniquc poteſt perfeuerare moraliter , quia licèt
homo eam retractauerit ; poteſt adhuc manere
in ordine ad conſtituendum hominem reum , &
inimicum Dei, vt infra explicabimus.
Hinc infero , in ordine ad explicandam eſſen 43
tiam peccaci habitualis, parum conducere exem
pla deſumpta ex permanentia voluntatis huna
næ , quæ virtualiter , vel habitualiter perfeuerat:
folùin enim funt ad rem exempla voluntaris mo
raliter
 Diſput.VII.
raliter perſeuerantis independenter ab eo , quod manere votum præteritum ; id eft, æquiualenter
retractetur , vel non recractetur , vt contingit in
voto , & aliis obligationibus. Neque enim pec-
catum habituale elt voluntas præterita habituali-
ter manens ex eo quod non fit retractata ; ſicur
manet voluntas applicandi ſacrificium craftinum
pro tali defuncto, quandiu per contrariam volun- li, à qua habeat hancdenominationem‫ ;ܪܵܐ‬ſic etiam
tatem non retractatur. Alioquin ficut illa inten
tio ſacerdotis vion manet habitualiter , poſtquam
retractatur ex quocumque motiuo retractetur;
fic etiam peccatum habituale furti non maneret,
fi homo priorem voluntatem furandi retractauit,
etiamſi ex alio motiuo turpi cam retractalſet;
quia re vera iam hic liomo nó magis manet in ea
voluntate priori quàm fi ex moriuo iuſtitiæ cam
retractallet. Conſequens autem eſt fatis abſur-
dum , & contra ipfos aduerfarios, qui ad tollen-
dum peccatum habituale exigunt efTentialiter
retractationem ex motilo honefto : fed non fatis
confequenter ,vt dixi,quia per vtramque retracta-
tionem manet æque inuoluntarium obiectum
prius volitum , & æquè tollitur priùs voluntarium
in ratione voluntarijhabitualis,
SECTIO V.
2.
Explicatur vera ſententia de effentia peccari
habitualis.
44 .
Poteft ali
quis actus
Pec cxplicationeveræfententiæ,obſeraandum præterito;cùmfatis
ficetur per hanc
aliquem actum , poſtquam phyficè tranſiit , ma
poſtquam
phyficè tran- nerc moralitet , vt conftat mille exemplis : volun-
fit,manere tas enim , qua quis vouit religionem ,licèt phyſi-
moraliter, cè tranficrit , manet moraliter obligans homi
nem ad reddendum , quod promifit; & hocqui- prohibentis aliquid fubgraui pana : poteft hæc ordinead
dem , licètcontrariam
poſtea cam voluntarem retramoraliter
lex vſu,
ctauerit
per aliam . Manere autem
1
nihil aliud eft , quàin in æſtimatione prudentum
perinde actu obligari hominem ex voto præteri
to , ac fi nunc actu voueret , quamdiu vorum à
Deo non remittitur : item voluntas,qua quis con
trahit matrimonium , licèr phyficè tranfeat, & li
cèt maritus relipifcat, & retracter voluntatem ,ad
huc moraliter perſeuerat , hoc eſt, in æſtimatio
neprudentum cenſetur præſens , feu obligare , &
obnoxium reddere hominem vxori , non minus,
quàm fi acta exiſteret prior volunras.
45 .
Petes , quid fit illa perſeuerantia moralis actus
Quid fitper-
Jeuerantia præteriti ; an fit aliqua vera entitas , an mera de
moralis pec nominatio ficta ? Relpondeo breuiter , de re ipſa
cali ? ſatis conſtare apud omnes , niſi ex induſtria velit
aliquis eam nimifum inueftigando reddere ob-
ſcuram . Poſſumus ergo loqui de moralitate illa
forinaliter, vel fundamentaliter. Formaliter qui
dem eſtæftimatio prudens hominum , qui ineritò
cenſent in ordine ad obliganduin perinde effe, ac
ſi nunc exifteret actu prior voluntas ; & deno-
minariuc ab hoc iudicio hominum diciturmora-
liter perſeuerare nunc voluntatem priorem , id
eſt, perſeuerare in prudenti æſtimatione, & iudi
cio :denominatiuè,inquam ,ab actualiiudicio,vel
faltem poſſibili in potencia proxima.
46 . Si verò hæc moralitas ſumatur fundainentali-
ter, pro ipſo fundamento , quod liomines habent
ad illud iudicium ferendum ; hoc ſanè ex parte
obiecti nihil aliud elt , quàin hominem vouille,
v.g. nec à Deo fuille illud votum remiflum ; hæc
enim præſtane ſufficiens fundamentum ad iudi-
canduin prudenter , perinde obligari hominem
nunc, ac fi actu voueret, & hoc eſt moraliterper
Sect. V. 71
ad hunceffectum :hæc autem permanentia æqui
ualens non eft aliquid phyficum actuale , ſed eſt
ipſemet actus præteritus non diſpenſarus,vel có
donatus &c. qui licut modò denominatur præ
teritus non condonatus ſine forma phyſica actua
denominatur modo exiſtere moraliter , ſeu æqui
ualenter ; quia elle præteritum non condonarum
&c. idem prorſus eſt, ac manere æquiualenter in
ordine ad hunc effectum , licèt diuerfis vocibus
explicetur , & diuerſo etiam modo concipiatur :
nam per priorem conceptum folùm concipimus
abfolutè ,hominem vouiffe , & Deum non remi
fille : at per fecundum conceptum comparamus
hæc cum voto nunc phyficè præſenti, & dicimus
illud prius votum æquiualere huic in ordine ad
nunc obligandum ; & idco nunc æquiualenter
exiſtere ; quæ exiſtentia æquiualens appellatur
moralis , nam licèt re ipſa fit exiſtentia phyſica
præterita, per quam votum illud æquiualet alte
ri, quod nunc phyficè exiſteret : quia tamen vo
tum prius non eſt phyficè præſens , ſed præterit
tum ; ideo appellaturmoraliter,ſeu æquivalenter
praeſens , lignificando per hoc nomen efficaciam
quam votum habuit ad obligandum etiam pro
nunc , ficut fi modò exiſteret : nec opus eft aliud
genus entitatis confingere reſultantis ex actu
dereiplaconfter,.quid figni
Secundò obſeruandum eſt , pofle actum præ 47.
teritum perſeuerare moraliter in ordine ad ali- Poteſt actus
quem effectum , & tamen non perſeuerare in or- preteritus
dine ad alios , explicatur in exemplo legiſlatoris moraliterin
vel diſpenſaadhuc
tione abro quoadpartem:
garialiam partem fectum
aliquem,non
ef.
pænæ , & vigere quoad in ordine ad
tunc voluntas legiſlatoris cenſetur manere mo alios .
raliter quoad effectum obligandi ad illam partem ,
& nó manere quoad effectú obligandiad alia par
té. Ratio auté eſt,quia iſta permanéria moraliseſt
fundamentum , quod homines habent ad pru
denter iudicandum , voluntatein priorein æqui
ualenter perfeuerare: poſſunt autem homines ha
bere fundamentum ad iudicandum , priorem vo
luntatem æquiualenter manere in ordine ad
vnum effectum , & non habere fundamentum ad
iudicandum manere æquiualenter in ordine ad
alium ; quia nimirum reuocata eſt in ordine ad
illum ; ergo poteft prior voluntas manere mora
liter quoad aliquid,& non quoad omnia,
Hinc infero , peccatuin habituale nihil aliud 48.
eſſe, quàm peccatum actuale moraliter perſeue- Peccatü ha.
rans in ordine ad reddendum hominem rationa- bituale eft
biliter exoſum Deo : fundamentum autem huius peccatú a
ituale mo
perſeuerantiæ moralis eſt, peccafle hominem , & raliter per
non ſatisfeciſſe condignè , nec Deum offenſaın ſeuerans in
condonatle : quibus politis, prudenter cenſetur ordine ad
reddendum
peccatum præterituin æquiualenter durare , nec kominēra .
minùs reddere hominem reum odij Dei, quàm fi tionabiliter
actu exiſteret phyficè voluntas peccandi.Hæc vi- exoſum D : 6.
decur eile mens eorum , qui peccarum habituale
diſtinguunt à priuatione gratiæ , & in re hæc vi
derur elle ſententia P. Suarez tom. 4. in 3.partem
diput.9. fe£t.4. num . 23 licèt in modo explicandi 1
aliquid variet. Sed clariùs loquitur 10m . 3. de
gratia lib.7.cap.23. 1.15 . quo etiam modo expli
cat peccatum habituale Granado in materia de
peccatis tract. 8. difp. prima ſect. 1. & Vaſquez
tom.i.in 1,2.diff. 139.c. $.
Pro
 72 De Pænitentia.
49 : Pro cuius maiori explicatione aduerte,ex pec
Ex.peccato cato actuali duplex ius reſultare Dco aduersùs ho
reſultatDeo minem . Primum ad condignè puniendum pec
duplex iss
aduerfusho- catoremcondig habengrauitatem .
iuxta deli&i Secun
dum
minem . verò ad nè dum odio ipſuin pecca
torem , ſeu ad rationabilem , & iultam ab ipfo
auerfionem ratione offenſæ , & iuſtam indigna-
tionem . Non quidem ex eo quod omne pecca-
rum lit iniuria propriè dicta , vel reſultet in pec-
catore aliqua obligatio ex iuſtitia ad reſarcien-
dum ius læſum Dei. Nam licèt hæc lælio inuc-
niatur in aliquibus , non tamen in omnibus pec-
catis, vt ſupponoex difp.3. de incarnatione ſect.3 .
ſed quiaomne peccatum eſt offenſa Dei , & paris
ius quoddam , & titulum moralem , & rationabi-
lem in offenſo ad iuftam indignationem . Huic
ergo iuri , quod Deo naſcitur ex peccato aduer-
sus hominem ,cedit Deus;quando peccatum con
donat : quod quidem facere poteft retinendo
alterum ius , quod habet ad puniendum peccato-
rem. Dupliciter enim inter homines tollitur hoc
ius ; ſcilicet , vel per condonationem perſone
pffenfæ ; vel
per låtisfactionem condignamn of-
fenſoris , quicor poteſt præſtare obſequia perfo-
næ offenfæ , vt quantumcunque ille adhuc ma-
neat in ſua indignatione; non tamen cenſeatur
iam apud prudentes rationabiliter indignari.Cæ-
terùm quia purus homo non poteft condignè ſa-
tisfacere pro Dei offenſa moriali ( ve ſuppono ex
materia de incarnatione) hinc eſt , folùm per Dei
condonationem pofſe tolli hoc ius , quod Deus
habet aduersus peccatorcm : quare , quamdiu
Deus non condonat peccatum cedendo huic iuri,
cenſecur moraliter manere peccatum præteritum ;
id eſt, æquiualenter exiſtere ad fundandum hoc
ius Dei, non minùs,quàm fi actu exiſteret phyli-
cè ipſum peccatum actuale ; & hoc eſt exiſtere
peccatum habituale .
Peces, quid ſic iſte ciculus moralis , & hoc ius ,
quod dicimus reſultare Deo ad rationabilé auer
fionem ab homine, & quod tollitur per condo-
nationem ? an lit ipſe actus præteritus , an ali
quid ab ipfo diſtinctum ? Rcfpondeo , hunc titu-
lum nihilaliud elle , quàm pofle homines pru-
denter iudicare , Deum non agere durè , vel irra
tionabiliter , liindignetur contra hominem , &
auertat ſe ab illo propter peccatum præteritum :
fundamentum autein ad hoc iudicandum eſt ipſe
actus præteritus tiinul cum negatione condignæ
1 ſatisfactionis , & condonationis diuinæ : quare
titulus iſte fundamentaliter ſumptus non addit
aliquid fupra peccatum præteritum , & negatio-
nem fatisfactionis , & condonationis ; nam his
tribus poſitis , eo ipſo poteft Deus rationabiliter
auerti, & indignari contra hominem . Excinguit
autem Deus hunc titulum ponendo condonatio-
nem peccati; qua polita , homines non poſſunt
prudenter iudicare , Deuin rationabiliter indi .
gnari , quia cùın fundamentum , ſeu titulus con-
liſteret in illis tribus,nempe peccato præterito , &
negatione ſatisfactionis , & negatione condona-
tionis ; co ipfo quod ponatur condonatio , tolli-
tur illud fundamentum, & extinguitur titulus, &
ius , quod habebat Deus ad rationabilem indi-
gnationein.
Habemus ergo ex ſupradictis , peccatum ha.
bituale jitrinfecè componi ex peccato actuali
præterito , & ex negatione condignæ ſatisfactio-
nis, & condonationis Dei ; complexum enim ex
his tribus appellatur peccatum habitualc, & quo-
1
libet eorum deficiente , non datur peccatum ha
bituale : cum hoc tamen diſcrimine, quod pecca
tum actuale non requiritur præſens led præteri
tun ; negatio verò fatisfactionis condignæ , &
condonationis Dei , vtraque requiritur præſens ;
& licèt, quando dicimus , hominem habere pec
ccatuin habicuale , videamur tribuere ei aliquid
de præſenti, & re vera tribuamus illi aliquod
prædicatum moraliter præſens modo explicato,
phyficè tamen magis fignificamus aliquid præ
jericum affectum duplici negatione præſenti;
quare hæc propoſitio: Perrus habet peccarum ha
bituale , æquiualet huic : Petrus haber aguinalen
ter , feu moraliter peccatum alluale , in ordine ad
hoc , quod rationabiliter Deus ab ipſo aueriatur :
per quam propofitionem fignificamus , Petrum
re ipla commiliffe peccatum actuale nondum
condonatum , & pro quo nondum condignè fa
risfecit : atque ideo hæc prædicatio moraliter eſt
de præſenti, p .;licè verò eſt partim de præteri
to, & parrin de præſenti .
Dices , Deus habet odio peccatum habituale
$2,
ſecundum totum , quod intrinſecè includit, imò
habet odio hominein propter ipſum peccatum
habituale ; ergo peccatum habituale non compo
nitur intrinfecè ex negatione condonationis :
hanc enim Deus non odit ſed directè vult non
condonare illud peccatum : nec illa negatio eft
mala, ſed bona, & à Deo: quod argumentum fieri
etiam poteft ad probandum , non componi in
crinſece
gnæ ſatisfactioni Hæc enimex negatione
peccatums.habituale condi
negatio non dir
plicet Dco , nec propter illam difplicet homo ;
cùin non
ſatisfa in homin
ctiolit; imò poteſt
pleruismque non hæcin condi
ate eſt homingna
is
poteſtate ſatisfactio etiam imperfecta per attrie
tionem , vel contritionem , volente Deo negare
concurſun ad illos actus , diuertendo hominem
ad aliam cogitationem , vel impediendo vfun ra
tionis ; ergo illa negatio fatisfactionis eft à Dco,
ergo non difplicet Dco , crgo non componit in
trinſecè
Hoc peccatum
argumentohabituale.
vtuntur aliqui Recentiores 53
contra noftram fententiam contendentes , nega- Negatio con
tioncm illam condonationis elle conditionem donationis
nõpoteft con
effe
ad peccatum habituale ,non tamen ingredi ad eius merum
compofitionem ,vtconditionis
tamen , fi nomine
partem intrinſecam illius
cflcntialis : ſed netatum.
intelli
habens omnin o extra pecca tumi
habitualiqui
gatur d ſe ate
ale adæqu ſumpt um , non poteft intell
gi quomodo non mancar peccatum habituale
etiam fine illa negatione condonationis : nani ſi
peccatum habituale adæquatè fumptum in ſuo
effe non claudit , niâ folum peccatum præteri
tuin ; ergo quamdiu eſt peccatum præteritun ,
eſt torum elle, quod claudit peccatum habituale
adæquatè ſumptum , licèt non detur negatio con
donationis, ergomaner peccatum habituale, quia
peccatum habituale vt habituale per te non ha
bet aliud eſſe, nili peccati actualis præteriti.
Dicunt; ſi non datur negatio condonationis,
manere illud efle , ſed non cum denominatione
peccati habitualis , ex defectu condirionis requi
litæ ad illain denominationem . Sed contra hoc
eſt, quia vel nomine denominationis , quam dicis
non manere , intelligis merum nomen ,ſeu appel
lationem peccati habitualis , vel intelligis rem
ipfam pront condiſtinctam à nomine , nec enim
elt medium inter hæc duo : fi intelligis merum
nomen , ergo adınittis , manere etiain poſita !
condo
hai Diſput. VII.
condonatione, peccatum habituale quoad rem
ris
ipſam , ſed tamen non poſſe iam appellari, ſeu
& vocari peccatum habituale, quod fanè non con-
cedes : ſi verò nomine denominationis ,quam
cis non manere, intelligis rem aliquam ; ergo ve-
ed rè ablata eſt aliqua pars illius elſe , quod claude-
d bat peccatuin habituale adæquatè fumptum :
Sj non autem aufertur peccatum præteritum , ſed
ſola negatio condonationis, ergonegatio ipſa
condonationis claudebatur in quiditate pecca
5 peccatum præteritum :antecedens probatur,
ti habitualis adæquatè lumpti, & non erat merą
conditio extrinſeca ad illud. Alioquin etiam
ego dicam , calorem non efle formam calidi , ſed
conditionem , quapolita , ſubiectum habet il-
lam denominationem , & qua ablata , non habet
eam denominationem . Certè non poteris inue-
nire diſcrimen aliud inter conditionein , & for-
mam , niſi quod forma eft talis , quod fine ipſa
non datur effectus formalis ; condicio aurem eſt
talis , quod fiper pollibile, vel impoſſibilema-
51 neant alia line ipſa , dabitur effectus forinalis,
quia ipſa non eft pars intrinfecè componens ef
fecum formalem ; quod fi aliquæ fint conditio-
nes eſſentialiterrequiſitæ, ideo eſt,quia fine ipſis
non poreſt dari illud , quod eſt forma immediata,
verbi gratia , ſine intellectione non poteft dari
volitio ; ideo intellectio eſt conditio ellentialis ad
volendum ; Cæterùm fi daretur volitio in ſub-
jecto line intellectione >, certè daretur effectus
formalis volentis : quia volens yo volens non
includit intrinfecè intellectionem ; nec inuenies
vnquam , ex ablatione folius conditionis rolli ef-
fectum formalem , fi non tollatur ſubiectum , vel
forma vel vnio , ex quibus ſolis intrinſecè com-
ponicur illeeffectus formalis,ſed de hoc aliàsquia
eſt res metaphyſica.
Nunc ad obicctionem dico, negationem con
donationis non ſe habere ve merain condicio-
nem , ſed vt aliquid intrinſecè ingrediens ad de-
nominanduin peccatum habituale in ratione ha-
bitualis , vt cum aliis fatecur P. Salas vbe Juprot
felt. 4. num. 30. & exprellis verbis P. Suarez
di&to cap.2 3. num. 15. Ex hoc tamen non ſequi-
ts tur , Deum habere odio negationem condona-
ţionis, nam Deus non habet odio omnia ea, quæ
ingrediuntur ad denominationem peccati ha-
bitualis in ratione habitualis, Haber quidem
odio peccatorem propter peccatum habituale;
non tamen diſplicent Deo omnia , quæ ſunt in
peccato habituali ; fatis eſt , li habeat odio pec-
catorem propter peccatum actuale præteritum ,
quod modo dicitur habituale à negatione con-
donationis. Deus enim non punit hominem
propter perſeuerantiam moralem , ſeu habi,
tualitatem peccati ( vt ita dicam ) ſed propter
periurium , quod heri commiſit : alioquin ſi pu-
niret ipſam perſeueșantiam peccati habitualis
debuiffè creſcere pæna , quò plùs perſeuera-
uit homo in peccato habituali. Item fi Deus
haberet odio hominem propter id , quod pec-
catum habituale addit ſupra actuale præteri-
tụm ,deberet magis odiffeeum , cuius pecca-
tum habituale antiquius eft : quod eſt omni-
no falſum : non ergo diſplicet homo pro
per id , quod addit habituale ſupra actua-
le , ſed præcisè proprer peccatum actuale,
quod in fe fuit formaliter liberum , & cul-
pabile.
S6 Dices peccatum habituale , vt habituale eſt
P.loan.de Lugo de Pænit ,
Sect. V. 73
malum , & facit hominem malum , ergo vt fic
diſplicet Deo , & reddit hominem odibilem .
Refpondeo , peccarum habituale includere illa
di- duo ,quæ diximus , ſcilicer , peccatum præteri
tum,& permanentiam moralem illius : illud prius
eſt malum,& ratione illius homo diſplicer : iſtud
fecundum non eft malitia , ſed permanentia ma
litiæ. Dices , Deus odit hominem quia nunc
habet peccatum habituale , ergo non proprer fo
lum
quia licèt peccatum fuiſſet præteritum , non dif
pliceret homo Deo , finon perſeueraret pecca
tum ; ergo diſplicet,quia perſeuerat peccatum ,er
go diſplicet Deo ipfa perfeuerantia peccati. Re
(pondeo,Deo diſplicere hominem ,quia habet pec
catum habituale , ſed tamen illud , quia, diuerfi
modè applicatur ad illa duo, ex quibus componi
tur macula habitualis. Nam peccatum præteri
tum eſt moriuuin formaleodij Dei,diſplicet enim
Deo peccator quia peccauit , tanquam propter
motiuum : negatio verò condonationis requiri
tur ad odium,non vt moriuum , fed vt conditio,
non quidem conditio vt fit peccatum habituale,
(nam ad hoc eſt pars intrinfeca ) ſed conditio ve
fit odium :ficutetiam ad complacendum licitè in
Petro requiritur bonitas Petri,& requiritur etiam
quod non habeam præceptum , auc votum non
eliciendi illam complacentiam ; & ideo compla
ceo in Petro quia ipſe eſt bonus,& quia non pro
hibetur mihi complacentia ; ſed diuerſo modo,
nain boniras Petri eſt motiuum complacemtiæ;
negatio verò prohibitionis , vel voti non eſtmo
tiuum ;ſed conditio remouens prohibens: ita om
nino eft in præſenti; nam negatio condonarionis
conducit ad odium Dei erga peccatorem ; non ve
inoriuum , feu ve malitia, ſed vt conditio neceſſa
ria, ne rollatur odium : ex quo fit,quod illa nega .
tio condonationis faciat Perrum odibilem , non
quidem ve malitia ipfius ; ſed vt perſeuerantia
moralis illius malitiæ præteritæ : dicitur autem
illa negatio condonationis perſeuerantia moralis
malitiæ præteritæ , quia ratione illius conditio
nis poteit Petrus haberi odio propter malitiam
præteritam non minùs, quàm fi ipla malitia eſlet
præſens ; non ita vt habeatur odio propter per
ſeuerantiam malitiæ tanquam propteemo
tiuum , fed ita vt illa perſeuerantia lìt requiſi
ta vt pofſic haberi odio propter illam malitiam .
Et in hoc denique ſenſu dici poteſt, quod pec
carum vt habituale facir Petrum moraliter odi
bilem : hoc enim non fignificat, quod ipfa ne
gario condonationis , ſeu perſeuerantia mora
lis peccati fit malitia , propter quam odio habe
tur Petrus , fed quod fit aliqua conditio requi
ſita ex parte Dei , ve Petrus odio habeatur : non
cnim quidquid reddit Petrum odibilem ; de
bet effe malitia ; ſed ſolum illud , quod reddit
illum odibilem tanquam motiuum odij ; illud
autem , quod reddit illum odibilem , vt condi
tio requiſita ex parte Dei , non eſt malitia , fed
ablatio impedimenti ad odium :ſicut etiam , quan
do habeo præceptum , vel votuin non amandi Pe
trum, vel non complacendi in ipſo , non eft ob
iectum illud mihi licitè amabile ,ablato autem il
lo præcepto , vel voto, iam Petrus eſt mihi ama
bilis, quia licèt ceffatio præcepti non ſit motiuiú;
eft tamen conditio ad ainorem , & ira non quid
quid facit Petrum quocumque modo amabilé re
fpectu mei eſt bonitas Petri, fi quidem illa nega
G lio
.
 74 De Pænitentia ,
tio præcepti non eſt bonitas Perri , & tamen
reddit eum mihi amabilem :ita etiam in præſen.
ti negatio condonationis , licèt in ſe non fit ma-
la , poteſt deſeruire ad odibilitatem peccatoris.
19. Denique in hoc eodem ſenſu illa negatio condo-
nationis complet peccatum in ratione mali ha-
bitualis moralis ;quia licèt ipſa non ſit malitia ,eſt
perſeuerantia moralis malitiæ præteritæ ; id eſt,
eſt illud , quo pofito, peccator odio habetur pro-
ptermalitiam præteritam , ac fi non eſſet præte-
rita, ſed præſens, & quo ablato ,non habetur odio
propter malitiam præteritam ; quia licèt mo-
tiuum præteritum idem fit ; impeditur tamen per
.condonationem , & ideo non ieddie hominem
odibilem , & per conſequens nec malum morali-
ter de præſenti , ſed malum de prætcrito , quod
non fufficit, vt fit fimpliciter odibilis .
60. Obiiciunt item contra noftram ſententiam ;
quia fi negatiq condonationis complet intrinſe-
cè peccatum in ratione habitualis ; ergo Deus,
qui vulc non condonare , vult elle peccatuin ha-
bituale, & cauſat peccatum habituale : confe-
quens eſt abſurdum ; ergo negatio condonario-
nis non conſtituit intrinfecè peccatum habituale
in ratione habitualis. Hæc obiectio æqnè mili-
cat contra ipſos : quia licèt negario condonatio-
nis non appellerur conttirutiuum intrinfecum ,
fed conditio eſſentialis ad peccatum habituale;
eodem modo fequitur , Deum volentem illam
conditionem eſſentialem , velle peccatum habi-
cuale : licuc in ſententia ipſorum , quinon diſtin-
guunt relationem à fundamento, ſed dicunt,fimi-
litudinem eſſe hanc albedinem connotata exi-
ftentia alterius albi , vt conditione effentialiad
denominationem fimilis , quo exemplo vtuntur
ad explicandum hoc ipſum in peccato habituali;
certe liexiſtente iam hoc albo , Deus vult exi-
ſtere aliud album ; eo ipſo vult Deus hoc album
denominari Ginile , licèt fecundum album non
fit forma , ſed conditio ad hanc denominario-
nem . Item ipli dicunt , quando voluntas eleia-
tur per auxilium extrinſecum ad actum ſuperna-
ruralem , denominationem potentis elle intrin-
ſecam in voluntate reſaltantem ex eleuatione
Dei, vr ex conditione , non vt ex forma : tunc lic
argumentor : Deus volens eleuare voluntatem
per auxilium extrinfecum ; vult fanè volunta-
tem denominari potentem ad actum ſupernatu-
ralem , licèt eleuatio extrinfeca non fit forma , fed
conditio ad eam denominationem : ergo funi-
liter, licèt negario condonationis non fit forma ,
fed conditio cffentialis ad denominationem pec-
cari habitualis ; adhuc eodein modo Deus volens
ponere negationem condonationis , vult pecca-
ium denominari habituale ; ficut in exemplis
politis: non ergo vitatur illud inconueniens , co
quod negatio condonationis fit folùin conditio,
& non fit forma.
.
Vorique crgo reſpondere debemus , negando,
Deum fimpliciter , & abſolutè velle , vel cauſa-
re peccatum habituale ; quia licèt velit non con-
donare illud, & per conſequens , quod ex fuppo-
fitione , quod peccatum comınillum eft , & non
retractatur , perſeueret moraliter in ordine ad
odium peccatoris ; hoc tamen non fufficit ve
Deus dicatur fimpliciter velle, vel elle cauſa ,
quod fit peccatum habituale. Ratio autem eſt,
quia Deus non dicirur ſimpliciter , & abſolurè
velle , & caufare ea , quæ folùın vult voluntare
:
conſequenti , & ex fuppofitione alicuius ante
cedentis, quod Deus vello non potuit , niti fora
ex circumitantiis conftet aperte , fcrmonein elle
62 .
de ſola voluntate confequenti: Hinc eit . Deum
non dici abſolute vclle condemnationem hoini- uomodo
Deus velit
num ; quia licèt voluntas damnandi peccato damnare
rembona ſit ex parte obiecti ; Deus tamen non peccard Fiorem.
vult damnare illum , nifi ex fuppofitione pec
cati , quod Deus velle non potuit; ideo fimplici
ter, & abfolutè dicitur Deus non velle morcm
peccatoris , & neminem velle perire &c. quia
ca omnia vult folùm voluntate conſequenti:
ideo etiam Deus non dicitur cauſa condemna
tionis , feu ruinæ hominum ; fed perdisio'iae
Iſraelex te : quia licèt Deus eam velit , quod al-*
tinet ad ruinam pænr ; ſed non niſi voluntare
conſequenti ad culpam , quam Deus non vult.
Eodem modo Deus non dicitur velle elle peer
catum habituale , quia licèt velit aliquod intrin
ſecum conſtitutivum illius ; fcilicet , negatio.
nein condonationis ; fed tamen id non vulc , ni
ſi voluntate confequenti ad culpam , quam Deus
non vult : imò non folum fupponitur ex par
te hominis culpa actualis commilli , fed etiain
ſupponitur negatio pænitentiæ , vt Deus velit
non condonare ; nam etiam poft culpam vel
let Deus voluntate antecedenti condonare il
lam , & hominem panitere , & reſipiſcere: quia
tamen homo non porniter, Deus conſequenter
non condonat: quod non fufficit vt Deus dica
tur fimpliciter velle , quod peccatum perfeue
ret , vcl non condonetur : fed folùmn cum addi
to, ſcilicet , ex ſuppotitione, quod homo pecca
uit , & non paniteat , Deus vult non condona
re : item ex fuppofitione , quod fuit pecca
tum actuale, & homo non panitet , Deus vult
maculam illam peutenerare : tunc enim non di
citur Deus velle timpliciter perfeuerantiain mo
ralem maculæ , fed velle illam ex fuppofitione,
quam Deus non vult: conſtat igitur de re ipſa;
fed tamen modus loquendi obferuandus est, 6
quia illæ loquutiones ex communi vſu indicant
voluntatem antecedentem , quain Deo tribuere
non poſſumus.
Vitimò obiiciunt ; quia li negatio condo- 63 .
nationis conſtituit intrinfecè peccatun in ra
tione habitualis ; ergo idem eflet velle Deum
non perfeuerare vlterius peccatum habituale,
& velle , non cfle negationem condonationis,
ſeu velle elle condonationem , quod idem eft:
ergo quando vult Deus tollere peccatum vult
ponere condonationem , ergo voluntas con
donandi , quam Deus habet , habet fe ipſam
pro obiecto directo , & formali , quod vide
tur impoſſibile. Hæc obiectio tangit difficul
tatem infra tractandain ſectione octaua , de obic
cto condonationis diuinæ : vbi refpondebimus
ad hoc argumentum .
Ex dictis infero , peccatum veniale habitua 64 .
le proportionaliter elle peccatum præteritum
moraliter manens , hoc eſt , non ablatum con
donatione Dei , nec condigna hominis fatisfa
ctione : nam peccatum etiam veniale ſuo modo
eſt offenſa Dei, licèt leuis, & fuo modo parit ius,
& titulum Deo, non vt ab hoinine auertatur per
inimicitiam ; fed faltem ad auerfionem , & indi
gnationem leuens,qui titulus extinguitur percon
donationem Dei, & eft diuerſus à iure,quod ha
bet Deus ad hominem puniendum propter illud ,
peccatuin,
 Diſput.VII.
peccatuin , quare poreſt hoc ius totaliter , vel fal-
tem partialiter manere ablato illo ; & denique
in omnibus cum proportione ſentienduin eſt
62 . de peccato veniali habituali , ſicut de mortali.
Duomedo
Deus velit An verò de facto requiratur ad tollendum omne
damnare veniale retractatio ex parte hominis , & qualis?
Seccatorem . dicemus difput. 9. vbi de ablatione venialium ex
profeſſo tractandum eſt.
SECTIO VI.
Proponuntur , da foluuntur alia difficultates
contra doctrinampræcedentem .
‫ره‬.
Rimadifficultas eft;quiadicimus,peccatum
habituale effe , hominem difputatione5.
peccaſſe, e non ele gatione
hocpeccatum condonatione , vel condigna ſatisfa-
Etione ablatum : hoc autemy totum eft homini ex-
trinſecum ; nam peccaſe eſt denominatio extrin-
leca ab actu præterito :carentia item condona-
tionis eſt extrinſeca ; & fimiliter non fatisfecifle
condignè ; ergo nunc de facto homo extrinfecè
ſolum eftpeccator, & non per aliquid inhærens,
quod videtur abſurduin.
Peccatü ha
bituale quo Reſpondeo vno verbo , hominem denominari
modo fit in . peccatorein per aliquid phyficè extrinfecum ,wo-
trinfecum raliter tamen intrinfecum : diximus enim re-
{tione præcedenti, peccatum phyficè præterituin,
elle nunc moraliter præſens;hoc eſt, ita fe habe-
re, ac fi actu exiſteret ; cùm ergo li actu exiſte-
rer, ellet phyficè intrinfecum homini; conſe.
quens eft, vt modo ſit moraliter , ſeu æquiualen-
ter intrinſecè in homine. Sicut etiam Epiſco-
pus volens ſibi Vicarium ſubſtituere in aliquo
negotio , poftea cenſetur moraliter inanere in-
trinſecè cuin ea voluntate , quia in ordine ad
poteſtatein Vicarij perinde eſt , ac fi Epiſco-
pus haberet phyficè , & intrinfecè camdem vo-
luntatem ; quod mille aliis exemplis comprobari
porelt.
66 . Secunda difficultas elt , quia peccatum habi-
An peccati tuale eft effectus relictus ex actuali per modum
habituale fit maculæ permanentis ; hæc enim eftbona cau-
elektromos falis:ideo homo permanet habitualiter macu-
lis? latus, quia peccauit actualiter , & non è contra:
ergo habituale condiſtinguirur ab actuali , vt ef-
fečtus à cauſa , nihil enim eſt effectus ſui ipfius.
Reſpondeo , peccatum habituale diſtingui ab
actiiali , vt totum à ſua parte : peccatum enim
habicuale eſt actuale præteritum non condona-
tuin &c. poteſt autem aliquando concretum ap-
pellari effectus ipſius ſubiecti : verbi gratia fi
Angelus ſemel productus petit conſeruari , dici
poliér Angelus perſeuerans , ſeu Angelum per- cum creata, vel cuin nulla ſubſiſtentia : tunc , fi
ſeuerare , elle effectum ipſius Angeli ſemel pro- ea humanitas poſtea dimifla à Verbo peccaffet
ducti , quia perſeuerantia quaſi oritur per exi-
gentiam connaturalem ab ipſo Angelo ſemel
producto. Sic etiam dicere poſſumus , pecca-
cum habituale elle effectum peccati actualis;
quia habituale completur in ratione habitua-
lis per ius, ſeu titulura rationabilem , quem Deus
habet ad indignationem contra peccatorem ;
quare cùm hic titulus , ſeu hoc ius naſcatur ex
peccato actuali modo ſupra explicato : & ipſa
negatio condonationis orietur etiam ex pecca-
to,peccatum enim condignè neretur non con-
donari , & per conſequens perſeuerare morali-
sçr. Vnde licèt peccatum habituale,provt præcisè
Polonn.de Lugo de Penitensia .
Sect. VI. 75
includit peccatum præteritum , non fit effe 1
etus peccati actualis , quia res præterita non eſt
effectus ipſius rei , nec hæc eſt vera cauſalis ;
Ideo eft peccatum præteritum , quia fuit ; nam
eſſe præteritum , & fuiſſe , idem omnino et:
cæterùin peccarum habituale provt includit
peccatuin præteritum non condonatum , po
teſt dici effectus ipfius peccati actualis modo ex
plicato.
Tertia difficultas eſſe poteſt, quod fruſtra , & 67 .
immeritò dicamus , peccatum habituale compo- Negatio fa
ni ex peccato actuali præterito , & negatione fa- tisfactionis
tisfactionis condignæ , & negatione condona- debeat in
tionis : cum enim ſatisfactio condigna non pof- trare compo
fit vllo modo à peccatore exhiberi, vt vidimus cati
fitionem pec
habis
de incarnatione;
illius conſtitui nonhabituale
peccatum poteft exma
ne tualis ?
gis, quàm ex negatione chimæræ : debemus er
go dicere , quod conſtituatur ſolùm ex peccato
actuali præterito , & ex negatione condonatio
nis intrinfecæ , & extrinfecæ ; nain co præcisè,
quod intelligamus, hunc hominem peccaffemor
taliter, & Deum non condonaſſe , intelligimus,
peccatum , illud perfeuerans moraliter in ordine
ad odium rationabile Dei .
68 .
Propter hoc aliqui Recentiores diſceſſerunt
à noſtra ſententia ſupra explicata , & dixerunt,
non poſſe vllo modo negationem ſatisfactio
nis condignæ intrare ad conſtituendum pecca
tum habituale : quia ſatisfactio condigna , cùm
fit omnino impoflibilis , non poteſt magis per
illam auferri peccatum habituale , quàm poflit
per cucurbitain, lunain , aut aliquid ſimile : ergo
ſicur negatio lunæ , vel cucurbitæ auferentis
peccatum non conſtituit de facto maculam ha
bitualem , ita nec poterit conſtituere illud nega
tio ſatisfactionis condignæ .
Cæterùm propter hoc non debuit reprobari 60.
ille modus loquendi , qucın retinet etiam Suarez
dicto lib. 7. degratia cap. 23. num . 15. & qui in
toto rigore haber veruin ſenſum. Primò , quia
in rigore loquendo, ſatisfactio de condigno pro
peccato proprio non eſt omnino impollibilis:
nam vt omitram , poffe ſatisfieri ab homine iuſto
de condigno pro peccato veniali , atque adeo ne
gationem illius ſatisfactionis exhibitæ debere in
trare ad conſtituendam inaculam habitualem ve
nialent : de peccato etiam mortali fatendum vide
tur, quod poſſit per propriam ſatisfactionem ex
piari. Ponamus eniin naturam humanam termi
naram ſubſiſtéria diuina Verbi applicare ſuame
1
rita , & ſatisfactiones pro peccato ab eadem hu
manitate poftea fortaffe committendo, quando à
diuina perſona dimitteretur , & relinqueretur
mortaliter , ſatisfactum iain fuiſſet pro ea culpa
de condigno ; non quidem ita vt ea tunc non ef
fer vera culpa, & peccatum fædans animam , &
auferens gratiam ; ſed ita vt non manerer poſtea
habitualiter, quia nullum eflet debitum , pro quo
non fuiflet iam antea plenè fatisfactum ab eâdem
humanitate , imò & ſuperabundanter per fatis
factionein infiniti valoris. Nam ficur mcrituni
illud in ratione meriti propter fuam infinitatem ,
habet hoc peculiare , vt extendatur ad merendum
de condigno præmium anticipatum , vt dixi di
fpur. 27. de incarnar. ſect.3. n . 43. icatemin ratione
ſatisfactionis propter nita
fuam infi ndi
exte
G 2 poteft
 76 De Pænitentia ,
poteſt ad ſatisfaciendum pro peccato nondum & anticipata ſolutione ſoluere pro illo ; non ita
commiſſo:alioquin non haberet valorem infini- vt peccatum ſubſequens non cilet verum pec
tum , cùm poflet alius maior valor ſatisfactorius catuin , & offenfa ; eflis enim peccatum actua
excogitati ; ille , ſcilicet, qui ſufficeret ad ſatisfa- le , & macularet , ac fædaret aniinam , quando
ciendum eriam pro peccato nondum poſito: qui fieret poſtea : tamen immediatè tolleretur eius
modus fatisfaciendinon videtur ex ſuo conceptu reatus propter ſatisfactionem condignam iam
afferre aliquam contradictionem , ob quam non policam. Sicut dicemus infra fećtioneoctaua , ad
fit poſſibilis. finem , pofTe Deum de potentia abſoluta anti
70 .
Dices, repugnare eiuſmodi ſatisfactionem con- cipata venia , condonare peccatum , antequam
dignam : quia ficuteo ipfo , quod poftea illa hu- fiat; quo cafu adhuc illud eller verum pecca
manitas peccaret , perdit omnia merita præce- tum actuale , & expelleret gratiam : ſed imme
dentia, & omne ius, quod ex illis habebat ad glo- diatè poftea deberer gratia reſticui , impedita
riam , vel certè mortificat illud ius : fic propter omnino macula habituali propter condonatio
- idem peccatum mortificat , vel perdit ius totum nem præteritam : fic in noſtro caſu impedire
fibi acquiſitum in ratione ſatisfactionis pro futu- tur macula habitualis propter ſatisfactionem
ris , quia peccato ipſo fit homo indignus non condignam iam pofitam , quæ ob valorem , &
folùm præinio proprer merita præcedentia , ſed efficaciam infinitam poſtet habere vim etiain
etiam expiationę propter præcedentein ſatisfa- contra peccatum , & offenfam futuram . Non
ctionein . eft ergo omnino impoſibile , quod peccari ma
71 . Reſpondeo, peccatum mortale non extingue- cula tollatur , vel impediatur per condignam fa
Peccatum re, vel auferre oinnein vin , aut efficaciam me- tisfactionem eiufdem naturæ peccantis , atque
mortulenon
Aufert omné ritorum præcedentium ; vt conftatin operibus ideo ex hoc capite non debet excludi negario
vim meria bonis factis ab homine iufto , quibus merecur ſatisfactionis condignæ à conceptu intrinſeca
torum pra de congruo , quod ſi poſtea lapſus fuerit in pec- peccati habitualis: ideo enim nunc perſeuerac
cedentium . catum mortale ; adhuc Deus intuitu operum præ- macula habitualis , quia hic homo peccauit , &
cedentium miſericorditer donet illi ſpiritum non poſuit prius ſatisfactionein condignain infi
compunctionis , & pænitentiæ : cuius rei mul- nitam , nec Deus condonauit extrinfecè , vel in
ta exempla legimus in probatis auctoribus, & trinfecè peccatum .
Pſalm.70 ., colligi videtur cxillis verbis Pſalmi 70.Cum de- Secundò principaliter probatur eadem doctri 73 :
fecerit virtus mea , ne derelinquas me : quibus ho- na, quia licèt ſatisfactio condigna eller omnino
mo iuſtus orare poteſt Deum : pro auxilio effi- impoſibilis,adhuc poffet intrare eius negatio ad
caci ad pænitentiam , li fortè aliquando graui- conſtituendam intrinfecè peccatum habituale:
ter peccauerit. Vnde disputatione 5. de incar- nam negatio rei impoffibilis, & fictæ non eft iin
natione fect. 3. num . 52. probaui , non effe con- poflibilis, nec fictaſed realis , & magis neceſaria ,
tra rationem meriti, quod eius vis, & valor con- quàın negatio reipoſſibilis ; & aliunde non repu
gruus perſeueret etiam pofito peccato ; atque gnat illi conſtituere conceptum realem : quod
adeo meritum etiam condignum , fi habeat va- quidem ad hoininem probari poteſt contra hos
lorem infinitum , polle ita mereri, vt non ob- Thcologos ; quia ipli dicunt, peccatum mortale
ſtante peccato fequenti , adhuc intuitu præce- habituale in genere conſtitui intrinſecè per pec
dentis meriti , Deus condonare poffit pecca- catum præteritum , & negationem gratix, ſeu cu
tum præſens, li velit præmiare de condignome- iuſlibet forinæ iuſtificantis cauſatain abipfo pec
ritum illud. Illa ergo regula , quod per pecca- cato præterito. Vnde contra ipſos retorqueri po
tum mortale homo dignus eit perdere oinne teſt argumentum ; quia iam neceſſe erit, quod ali
ius meritorum præcedentium , non habet lo- quod peccatum habituale conſtituatur intrinfecè
cum in merito præcedenti valoris infiniti : hoc cx negatione forınæ impoflibilis ; poteſt enim
enim propter ſuain infinitatem meretur, vt pec- elle aliquod peccatuin habituale,cui magis ellen
Catun inortale non poſſit impedire cius effica- tialiter repugner auferri per gratiam ,aut forman
ciain , led quod Deus non obſtante peccato , ad- ſanctificantem , quàm per ſatisfactionem condi
huc intuitu eius meriti condonet poftea ipſum gnam ,v.g. ſi Deus decreuiſſet non reſtituere
peccatum . Itaque , ficut fi Deus poteft ex iulti- tiain , vel iuſtificare vnquam eum , qui ſemel per
tia obligari , & promittereralicui iuſto propter peccatum gratiain perdidifTet ; & hoc ipfum de
egregium opus pietatis , donum pænitentiæ, cretum ſuum alicui reuelaret , & proponeret fuf
fi fortè poftea grauiter peccalſet ; tunc, inquam , ficienţer credibile per fidein : tunc fi homo ille
per peccatum ſubſequens non extingueretur ile non crederet , peccaret mortaliter contra fidem,
lud ius, ſed Deus adhuc manerer obligatus: lic nec poflet vnquam illud peccatum per iuſtifica
ex vi meriti condigni infiniti valoris ;quod , ſe- tionem intrinſecam auferri , alioquin Deus rene
clusâ obligatione iuſtitiæ , attulit ius ad obti laſſet falluin : ergo ficut illud peccatum habitua
nendam veniam peccati futuri , & aliquo mo- le conſtituitur per negationem rei impoſſibilis ,
do obligauit Deum , fatendum eſt , non ex- ita pollet conſtitui per negationem fatisfactionis
tingui eiuſmodi obligationem , & ius per ſuble- condignæ impoffibilis.
quens peccatuin ; cùm ad hoc ipſum ordinaretur Dices; negationem gratiæ nunquam eſſe nega 74 .
illa obligatio , vt peccatum ipſum poſtea reinit-
teretur.
tionem rei impoffibilis, quia gratia ſecundùn ſe
eſt aliquid poflibile : at verò ſatisfactio con
72 . Suppoſito ergo , quod non repugnat meri- digna pro peccato mortali eſt aliquid fecun
tum in çatione meriti adeò efficax propterſuam dùın le impoſſibile. Sed contra : quia licèt
infinitatem , vt ſuperet reſiſtentiam peccati ſub- gratia fecundùm ſe ſit poſſibilis ; non eft ta
fequentis ;non videtur etiam repugnare ſatisfa- men forma apra ad delendum illud peccatum,
etio adeo efficax in ratione ſatisfactionis , ve magis quàm fic Luna vel cucurbita : ficut er
polfit ſuperare rcliſtentiam peccati ſequentis, go negatio Lunæ , vel cucurbicæ , quæ ſunt res
polibi

1
 Diſput. VII.
2
poſſibiles,non poteſt conſtituerc conceptum pec-
Cati habitualis , quia non funt res aptæ ad delen-
dain illam maculam ; ſic negatio gratiæ non con-
ſtituer maculam habitualem , cùm non fit magis
apta gratia ad delenduin hoc peccatum , de quo
loquiinur, quàm luna, vel cucurbita : & hoc non
per accidens , ſed per ſe , & ellentialiter , cùm
oriatur ex prædicatis ellentialibus huius pecca-
ti , quibus repugnattolli per infuſionem gratiæ ,
cum ex fua eflencia fit infidelitas contra reuela-
tionem Dei ſufficienter propofiram de non reſti-
tuenda gratia.
Tertiò denique à priori probatur , polle in-
trare négationem ſatisfactionis condignæ ad
conftituendum peccatum habituale , quia vt ex
fupradi&tis in hac disputatione conſtat , pecca-
tum habituale Cupra peccatum actuale præte-
rituin addir folùm moralem eius perſeveran-
viam in ordine ad rationabile odiuin Dei con-
rrà peccatorem : quare torum illud poteſt in-
trare ad conftituendum peccatum habituale,
quod poreſt conftituere illam moralemn perſeue-
nantiani peccati præteriti. Moralis autem per •
feuerantia conftituitur , vt conftat , ex iis om-
nibus , quæ fimdant Iudicium prudentuin,
quo indicant , Deum etiam nunc rationabili-
ter odium habere aducrsus hominem ratione
peccari præteriti , ficut fi illud peccarum etlec
præſens : ad perfeuerantiain enim moralem pec-
cati non eſt necelle , quod prudentes actu ita iu-
dicent ; ſed quod ex parte obiecti fit fundamen-
tum fufficiens ad id iudicandum : totum ergo
illud , quod eſt fundamentum ad illud iudicium ,
dicitur conſtituere perſeuerantiam moralem pec-
cari præteriti.Certum eſt autem , quod pruden-
tes poilint ex negatione ſatisfactionis condignæ
moueri faltem partialiter ad illud iudicium ha-
bendum : nam præfcindendo omnino ab ea quæ-
ftione, an lit , vel non fit poſibilis ſatisfactio
condigna ; poflum ego prudçiter iudicare , quod
permaner macula, & offenſa ex eo quod pecca-
tum commiffum fuit , & non eft à Deo condo-
11atum , nec ab homine pro eo eſt condignè ſa-
tisfactum ; ergo hæc tria pollunt fundare illam
prudentem exiftimationem de permanentia pec-
cati , atque adeo illa tria conſtituere pollunt mo-
ralem permanentiam peccati , feu fundamentum
obiectiuum ad iudicandum prudenter , quod pec-
76, catum perfeuerat.
Admittoitaque, quod poſſet illud iudicium
prudenter haberi , & fundari in ipfa peccati gra-
uitate , & negatione condonationis diuinæ : namn
commiflum fuiffe peccatum mortale incompen-
per ſatisf:ctionem puræ creaturæ , & non
ſabile
elle à Deo condonatum , fundamentum fufficiens
præbent ad iudicandum , quod perſeuerermora-
liter, hoc eſt ,quod Deus poffit rationabiliter ad-
huc odio habere peccatorem propter illud pecca-
tum , laliem , li non fuit illa natura aliquando
vnita hypostaticè perfonæ diuinx. Ceterùm ne-
gati etiam non poteſt, quod licxplicitè conci-
piam , illud peccatum fuiNo commiflum , & non
elle condonatım , nec pro eo de condigno fatis-
factum , fiue hæc negatio fatisfactionis poffibilis
lit , fine impoffibilis: negari inquam , non po-
teit , qiiod tunc etiam prudenter iudico , pecca-
eum moraliter perfeuerare , atque adeo quod ne-
gatio ipfa fatisfactionis condignæ poſlic partiali- diſtingui , cúm vterque fit peccatum præteri
ter fundare illud prudens iudicium , & per con- rum non remill
fequens costiruere partialiter conceptum pecca- vel neuter : confequens eſt abſurdum , quia ma
P.loan.de Lugo de Poenitentia.
Sećt. V. 77
ri habitualis, qui conſtituitur intrinfecè ex iis,
quæ poſſuntfundare tale iudicium : vnde pecca
tumhabitual eſtpeccatum præteritum moraliter
perſeuerans , ſiue propter impoſſibilitatem faris
factionis , & negationem condonationis , fiue
propter negationein condonationis,& ſatisfactio
nis ; vtrumque enim ſufficit ad fundandum illam
perſeuerantiam moralem .
Vnde reſponderi poteſt facilè ad fundamen 77.
tum contrarium , ſcilicet , quod negatio cucur
biræ , aut lunæ non intrant peccatum habituale,
eo quod per illas formas , non poſſit tolli ma
cula peccari , quare nec debet intrare negatio
ſatisfactionis condignæ , cùm non magis poffit
per illam ſatisfactionem tolli peccatum , quàm
per lunam , vel cucurbitam . Ad hoc inquam,
reſponderi poteft ex dictis. Primò , non elle om
nino impoſſibilem fatisfactionein condignam
poſitam ab eâdem natura humana priùstempore
fi fuillet priùs vnita Verbo. Secundò , licèt
fit impoſſibilis, eius negationem poffe intrare
ad conſtituendum peccatum abituale. Nec
obſtant exempla illa cucurbitæ , & lunæ : nam
vel ſermo eſt de negatione lunæ , verbi gratia,
fecundùm fe ; & tunc non eſt ad rem , quia luna
ſecundùm ſe exiſtere poteſt abſque eo quod tollac
peccatum habituale ; quare negatio lunæ imper
tinens elt omnino ad conftituendum illud. Vel
ſermo eſt de negatione lunæ non ſecundùm fe,
fed vt expellentis peccatum habituale , hoc eſt
quod concipiamus hominem peccafle , & non
cile per lunam ablatum peccatum , & in hoc ſenſu
eadem eft ratio de exemplo : nam licèt ' non fit
neceſſe concipere illam negationem ficut dice
bamus etiam de negatione ſatisfactionis condi
gnæ ad concipiendum peccatum habituale , ſed
(ufficiat concipcre ,hunc hominem peccane , &
non effe pofitam forinam pofsibilem , ſcilicet
condonationem Dei intrinſecam , vel extrinſe
cam : poteſt tamen aliter concipi permanentia illa
moralis peccati præteriti , vt dixi; ſcilicet, con
cipiendo , hominem peccalle , & nullam elle po
fitam formam expulſiuam peccati, nec lunam ,nec
gratiam , nec aliquid aliud , præſcindendo ab co,
quod per illas formas poſsit vel non poſsit expel
li peccatuin. Sicut licèt multi ex aduerfariis nie
gent poſle peccatum colli condonarione extrinſe
ca Dei , adhuc poffunt præſcindendo ab ca qua
ſtione probare , quodin Petro lit peccatum habi
tuale , ex eo quod peccauit , & non condonauit
Deus neque per formam intrinfecam , neque per
condonationem extrinſecam : poreſt crgo nega
tioformæimpoſsibilis fundare partialiter illud
iudicium de permanentia morali peccati præteriti,
atquc adco neque ex hoc capite reiicienda effet
negario ſatisfactionis condignæ , licèt effet ne
gatio rei omnino impoſsibilis.
Quarra difficultas eſt , quia fi peccatum ha 78 .
bituale non eſt privatio gratiæ , fed peccatum An rollatier
præteritum non condonatum ; ergo non poteſt finreatusculpa
e reàrry
tolli reatus culpæ ,quin tollatur reacus ad pænamn . pane
Sanè, qui dicunt , priuationem gratiæ elle pecca
tum habituale, facile explicant , quomodo tolla
tur hæc macula per infuſionein gratiæ manente
reatu ad pænam , qui non conſiſtebat in carentia
gratiæ : at verò in noſtra fententia difficile vide
tur explicari , quia hi duo reatus non videntur
.
um ; ergo vel vterque tollitur,
Ģ 3 nct
 78 De Pænitentia ,
net debitum pænæ remiſſa culpa ; ergo.
79.
Reſpondeo, hos duos reatus diſtingui mora-
liter, & eſſe ſeparabiles ; poteſt enim Deus con-
donare culpam non condonata pæna ; & fortè
etiam è contra poteft condonare pænam non
condonata culpa. Pro quo aduerte , ex peccato
actuali duo iura naſci Deo contra hominem : al-
terum eſt ius morale ad rationabiliter indignan-
Hum, & auertenduin ſe ab homine per diſplicen-
riam , & odium ipfius ; & per hoc conſtituitur
homo in peccato habituali dum perſeuerat hoc
ius , vt ſupra explicatum eſt. Alterum ius elt ſe-
cundùm iuftitiam punitiuam , ad dignè punien-
dum hominem iuxta menfuram delicti, quod
commifit : quaduo iura moraliter funt valde di-
uerſa : nam , G Deus per impoſſibile non effe ex
officio gubernator , & iudex vniuerfi,licèt habe-
rer iusad rationabile odium peccatoris ; & per
conſequelis cedendo huic iuri poličt condonare
culpam ; non tamen haberet ius ad puniendum
hominein , nec polic condonare pænan: licut
contingit quarto Petrus offendit alium homi-
nem priuatum , cui quidem oricur contra Perrum
ius morale ad hoc , ve rationabiliter auerrarur à
Petro; cui iuri poteſt ipſe cedere ,condonando
offenſam ; non tamen habet ius ad puniendum
Petrum condignè propria auctoritate , & ideo in
rigore loquendo , non poteft Perrum abſoluere à
pæna : Princeps verò è contra poſſet Petro con-
tdonare qupænam , nontamen poſſet tollere offen-
am ,, qua
a moraliter loquendo Petrus reputatut
dignus, à quo offenſus rationabiliter auertatur,
dum non fatisfacit condignè pro offenſa.
80
.
Habet ergo de facto Deus hæc duo iura diuer-
ſa moraliterloquendo,quiæ quidem fundantur in
eodem peccato præterito , & realiter loquendo
ſunt idem actus præteritus; ſed tamen in ordine
ad diuerſos effectus perſeuerans , ſcilicet, in ordi-
ne ad carionabilem Dei auerfionem ab homine,
vel in ordine ad iuſtam eiufdem punitionem ; &
Sicut reatus culpæ eſthominem peccaſſe, & Deum
non condonaffi, feu non celliſte iuri,quod habet
ad odium peccatoris , vt dictum eſt ; ſic reatus
pænæ eſt hominem peccaille , & non elle dignè
punitum, nec Deum cefiifle iuri , quod ex iuſtitia
haber ad hominem condignè puniendum :quare,
ficut poteſt Deus cedere iuri ad odium rariona-
bile hominis, non cedendo iuri ad punitionein ;
fic potelt condonare, & auferre peccatum habi-
tuale,& non tollere reatum , feu debitum pænæ :
ſeu debitum
in qao caſu manet quidem moraliter peccatum
præteritum in ordine ad punitionem inftain ho-
minis ; non tamen manet moraliter in ordine ad
rationabilem auerfionem Dei .
Nec nouum eſt ( venotaui fectione precedenti)
2 manere aliquě actum inoraliter in ordine ad vnú
effectu , & non in ordine ad alium ,v.g. promiliſti
alicui virgini matrimonium , vt extorqueres ab ea
copulá illicitam :peccafti promittédo ratione mali
finis ;obtinuifti copulam ;doles poftea de peccata ;
iã nómanct moraliter promiſfio illa inalain ordi-
ne ad culpam , vel ad denominandum te peccato
rein : inanec tamen moraliter eadem promillio
obligans te ad fui impletionem : fic etiam in præ-
fenti poteſt manereʻactis præteritus moraliter
1
obligans ad poenam , & non manere moraliter
idem actus in ordine ad culpam . Ratio à priori
eſt, qiria tota hæc inoralis permanentia eſt poſſo
homines prudčier iudicare,perinde te nunc obli-
gari ad pauan , ac dille actus punc phylicèexi-
ſteret: poſſunt autem iudicare hoc dc obligatio
ne ad pænam , & non quoad culpam ; quia fun
damentuin illius iudicij quoad culpam non fo
lùm erat actus præteritus ; ſed negatio remiſſio
nis Dei : quare pofita remiſſione culpæ , cellar il
lud fundamentum , & illud iudiciuin , manente
adhuc toto fundamento ad alterum iudicium
quoad pænam ; ſcilicet , actu præterito , & nega
tione punitionis, & condonationis panx a Deo,
quo fundamento polito indicant prudenter , per
inde te nunc eſc debitorem pænæ , ac ſi pecca
tum nunc fieret , non tamen elle ce nunc obie
Etuin rationabiliter odibile à Deo, ac fi nunc pec
cares, quia Deus remiſit ynum debitum , & reci
nuit aliud .
Hinc infcro , potuiffe Deum , li voluifTet con 82 ,
donare culpain retinendo ius, non folùm ad pæ
næ partein , ſed ad integram , vel ferè integram ,
nec enim remiſſio culpæ formaliter loquendo eſt
remiſlio pænæ etiam partialis , ve conitat appli
cando rationem factain : nam fi debicum pænx
æternæ efter macula conſtituens hominem in
ftatu culpæ ; debitum etiam pænæ partialis eſſes
macula partialis , & minor : quod tamen eſt fal
ſum : ergo ficut manet debitum alicuius pænæ
fine vlla culpa; ſic poſſet manere debitum panz
integræ . Ei confirmarurillatio ex peccato venia
li , cui ſolùm reſpondet pæna teinporalis , & di
miſſa culpa,potcft manere , & de facto fæpe ina
net debitum alicuius pænæ : ergo ſicur debitum
dimidiæ pænæ non macular hominem , etiam
poſſet manere debirum integruin fine macula
culpæ. An verò effer oinnino integrum debitum
pænæ , qualem nunc patiuntur dannati : exaini
nabimu, infrà disp.fequenti ſeli.2 .
Dices, nianence debito penz, manet morali 18 ;.
terculpa præterita in ordine ad punitionem ; er
go macular hominem moralirer : cur enim magis
maculabit hominem permanentia moralis culpa
præteritæ in ordine ad rationabile odium Dei,
quam permanentia moralis eiuſdeon culpæ præ
teritze in ordine ad panam , cùm vtraque fit per
manentia moralis eiufdem culpæ præteritæ Con
firmatur, quia per vtramque permanentiam ho
mo inoraliter , feu zquiualenter cenſetur habere
nunc culpam præteritam , ergo per vtramque
perinanentiam maculatur moraliter intrinfecè
homo.
Reſpondeo etiam in caſu ſupra pofito, in eo, 84 .
qui peccauit promittendo Virgini matrimo
nium , & doluit poſtea de peccato , maner pro
mifſio moraliter obligans ad fui implerionem ;
& licèt promillio fuerit mala , & maneat mora
liter ; non tamen maculat nunc hominem : fic
etiam licèt maneat culpa præterita obligans
ad pænam ; non tamen maculat iſta permanen
tia. Ratio eft , quia non quæuis permanentia
culpæ fufficit ad maculam ; ſed permanentia in
ordine ad odium rationabile Dei; ideo enim di
citur nunc maculare , quia ficut macula corporis
eſt obie tum diſplicens viſui ; ſic homo , dum
haber peccatum habituale diſplicet Deo ; cùm
ergo Deus condonando culpam , remitrar ius,
quod habet ad odium hominis ex peccato ; iam
ille homo non dicitur habere maculam ; id eſt
iam non eft obiectum odibile à Deo ; nam licer
maneat hoc ,quod eſt peccaffe ; non tamen ina
net ius in Deo ad odium hominis propter pecca
cum prætcritum . Elle autem hominem morali
ter, feu habitualiter maculatum , & malum , non
eft
 Diſput. VII.
eſt habere moraliter , vtcumque actum maluin;
ſed eft moraliter habere illum in ordine ad ratio .
nabile odium Dei , ſeu fundans hoc odium Dei;
& quia polita condonatione Dei , non manet
inoraliter in homine actus malus fundans illud
odium Dei ; ideo non maner homo moraliter
malus & maculatus , licèr moralicer mancat cum
illo actu malo in ordine ad debitum pænæ.
85 . Dices iterum ; ratio formalis , propter quam
Deus odit hoininem , & propter quam cum pu
nit , eft eadein , ſcilicet peccatum præteritum :
inanec ratio formalis , propter quam punit,ergo
manet quam odio habeat. Refpondeo, malitiain
quam punit, & quam odir,camdem elle ; non ra-
men elle camdem permanentiam moralem ma-
8 :. litie in ordine ad vtrumque effectum ; nam in
ordine ad odiuin permanet formaliter per caren
tiam condonationis culpæ ; & in ordine ad pe-
nam permanet formaliter per carentiam condo-
nationis pænæ : quare licèt fit eadem malitia
quæ Deuin formaliter mouet ad vtrumque
actum : illa tamen malicia ſola non eſt adæquata
forma , qua homo dicitur formaliter dignus pee
na , vel odio Dei , fed adiuncta carentia illarum
condonationum .
86.
Vrgebisadhuc , quia ratio formalis reddens
hominem dignum odio , ſea propter quam odio
habetur, non eſt negatio condonationis , ſed ſo-
lùm quia peccauit : nam licèt negatio condona-
tionis fit aliquid requiſitum ex parte Dei , vt ho-
mo adæquatè denominetur odibilis , ex parte ta-
men hominis non requiritur aliud , niſi peccaffe:
Totum autem hoc manet paſita condonatione
Dei: ergo manet totum hoc, quod eſt, hoininein
elle dignum odio ex parte obiecti, licèt nonma-
near hoc , quodeſt , polfe Deum illum odio ha-
bere ; atque adeo homo adhuc erit odibilis, quan-
tum eſt ex parte ſua , licèt non fic odibilis ex
parte Dei.
87 . Refpondeo , concedendo maiorem de ratione
formali obiectiua : nam negatio condonationis
non eſt obiectum odij , quod habeatur odio vt
diximus : nego tamen ininorem , fcilicet , pofita
condonatione , manere peccatum præteritum ,
permanentia nempe morali de qua eſt ſer mo .
Nam licèt negatio condonationis non ſit id,quod
terminat odium Dei ; eſt tamen permanentia,feu
duratio illius ; quare polica condonatione non
manetmoraliterpeccatum præteritum , fed per:
inde fe habet , ac li non fuillet.
Scd contra inſtabis ; quia obiectum odij non
eſt permanentia peccati ; non enim habetur odio
homo formaliter, quia permanet in peccato(quia
iam haberetur odio ipfa permanentia ) ſed quia
peccauit : hoc autem quod eſt peccaffe de præ-
terito non collicuc per condonationem ; ergo
huc datur totum obicctum formale illius odij.
Refpondeo codem modo diſtinguendo mina-
reni: poſita condonarione , darur de præterito
peccafe hominem ; hoceſt, daruin fuit peccatú;
concedo : davr de præſenti permanentia illamo-
rali ; nego : & codem modo diſtinguendum eſt
conſequens: quare non datur fimpliciter,quod ex
parte obiectirequiritur ad odium,quia dari illud,
fignificat, quod permaneat fufficienter admouen-
dum : quæ permanencia deficit , pofita condona-
tione Dei .
88 .
Inſtabis iterum : ergo negatio condonationis
non componit intrinſecè peccaruin habituale in
ratione peccati habitualis , ſed ſolùın fc habet yt
Sect. V. 79
aliquod requiſirum extrinſecum : probatur feque
la ex di&is ; quia negatio condonationis compa
farur ad peccatum habituale, ſicut duratio, & per
manentia moralis ipſius : perinanentia autein , &
duratio phyſica non conſtituit Petrum, v. g. qui
durat , nec pertinet ad cius conceprum intrinſe
cum ; idem enim Perrus præteritus durat hodie
addita duratione hodierna, quæ non eſt pars in
trinſeca Petri, ſed eſt modus phyſicus ſuperaddi
tus condiſtinctus adæquatè ab ipfo Petro , vt ex
veriori ſententia fuppono. Deberemus ergo fa
teri, negationem condonationis requiri quidem
adpeccatum habituale , tanquain eius duratio
nem , & perinanenriam moralem : non tamen
componere, aut conſtituere illud intrinſecè etiam
partialiter.
89.
Refpondeo, retorquendoargumentum, quia li
cet duratio phyſica condiſtinguatur adæquatè à
re durante,neque eam intrinſecè componat; ſi ta
men comparetur ad rem durantem ,vt durantem ,
& vt permanentem ,negari non poteſt,quod per
tineat ad illam intrinfecè conftitucndam : nam
ſicut album conftituitur intrinfecè ex ſubiecto &
albedine ; ita res durans vt durans,& permanens
debet intrinfecè conſtitui ex re , quæ durar, & ex
duratione, ſeu permanentia. Peccatum ergo ha
bituale debet intrinfecè conſtitui ex permanen
tia, & duratione fua : quia peccatuinhabituale,
ve nomen ipſum ſignificat, elt peccatum perſeuc
rans, permanens, durans : quamuis ergo perma
nentia non ſit de conceptu effentiali peccati,ficut
nec duratio eſt de conceptu Petri ; eft tamen de
conceptu peccati permanentis , ſeu habitualis,
quia vt tale conſtituitur per habitualitatem , quæ
includit intrinſecè permanentiam moralem , &
per conſequensnegationem condonationis Dei.
90.
Dices terçid, ſi ablata culpa maneret debitum
torius pænæ , ergo poſſetDous damnare homi. An
merepolſit
reatmau
nem ad gehennam ; ergo Deus haberet odio il pene dtex
lum hominem ; nam licut amare hominein , eſt na dimilt
velle bonum homini , ita habere hominem odio culpa !
eit velle illi malum ; Deus autem vult illi maxi
muin malum, & hoc propter peccatum præreri
tum , ergo odit cum propter peccatum præteri
tum ; ergo manet adhuc in Deo ius ad rationa
bile odium hominis , ergo non condonauit cul
pam rerenta poena , nam condonare culpam eſt
remittere iusad rationabile odium hominis.
Reſpondeo , hoc argumentum probare etiam, 91 .
non poſſe reinitti culpam retento debito alicuius
pænæ partialis; quia illam etiam infligendo vel
Ict Deus malum hominis? Omnes ergo debemus
reſpondere, Deum punientem hominem , cui re
milla eſt culpa,pon velle malum hominis ex ef
fectu odij &inimicitia in homine, ſed ex affectu
iuftitiæ vindicatiuæ ; & licèt in effectu velit malu
hominis ;non tamen ex affectu odij in hominé : at
verò erga peccatore haber Deus aliú affectú odij,
fcilicet,diſplicentia in ipſa perſona peccatoris,ad
quam immediatè terminatur illud odium licérnő
propter perſonā,vel naturam,ſed propter peccatú.
Hocauté odiú licèt non fit velle malá peccatoris
quia malú ipfius eſt, (hic cnim actus fortè habet
intrinſecam inalitiam , & repugnar Deo , ſicut
etiam non licèr nobiseft tamen affectus per mo
dum fugæ ab ipſo peccatore , quo auertitur Deus
ab illo,& non vult fibieius conſorcium , vel con
iunctionem propter peccatú, ficut è contra amor
cít proſequutio, & pondus in perfonam amatam,
quo illam nobis volumus coniungere propter
G4 eius
 80 De Pænitentia.
cius bonitatem . Deus ergo condonans culpam
remittit ius illud, quod habebat moraliter ad af-
fectum odij circa ipſum hominem ,quem quidem
hominem iam deinceps non odit propriè loqué-
do : ficut etiam è contra , quando Deus confert
peccatori auxilium ad contritionem,licèt re vera
velit bonum illius hominis , nó tamen amat eum
affectu amicitiæ , ſed affectu miſericordiæ , quæ
mouet ad ſubueniendum miſero ; quando verò
confert Deus hoinini iuſto auxilia ad merédum ;
confert ea ex affectu miſericordiæ , & es affectu
amicitiæ , cuius obiectum congruum eſt homo
iuſtus ; vul enim Deus dare illa auxilia,quia com-
placer ſibi in illo homine : fic etiam peccatorem
non ſolum punit Deus ex affectu iuftitie, ſed et-
iam haber affectum odij inimicitiæ , & difplicen-
tiæ in illo homine; at verò condonata culpa; lo-
lùm manet affectus iuftitir .
92 ,
Quale fit Aliqui Recentiores volunt, quod Deus poflit
onium Dei etiam ita odio habere peccatorem , vt velit illi
erga pecca malum ,quia malum eius eſt , licct homo nó pof-
Soren ? fic licitè hoc facere,volúntque, non elle eamdem
rationem obligationis in Deo, & in homine. Alij
tamen communiter volunt,odium proprium eſſe
intrinſecè malum,& illicitum tam Deo,quàm vo-
luntati creatæ.Hæc tamé quxſtio ſpectat ad 2.2 .
in materia de charitate; de qua vltra alios videri
poflunt Vaſquez I.com.in 1.par.diſput.84.cap.3.
Salas tom . 1.in 1.2.Irattar.9.difput. 1.feEl. 2. in fin .
Coninch de fide,fpe,đo charitate, disput.29.dub.i.
0 3. Pro nunc ab ea controterſia præſcindere
poilumus : liue eniin Deus pollit, fiue non poſſit
velle maluin peccatori, quia malum eius eſt : ad-
huc diſtinguitur affectus,quo Deus punit iuſtum ,
ab affectu,quo punit peccatorem : nam per prio-
rein affectuin Deus vult pænam ,quia bonum eſt
punire,& propter honeſtatem iuftitiæ ; nec vllo
modo auertitur, aut fugit perſonam , fed potiùs
illam amat; ſicut pater caſtigans filium , vel dans
illi medicinain amaram ,non odit filium vllo mo-
do, nec ille actus haber vllam rationein auer lio-
nis à filio. At verò per affectum poſteriorem
Deus odit ipfam perſonam , licèt illi non velit
pænam ,quiamalum eſt, liftendo in ratione mali,
ſed propter honcſtatem iuftitiæ , & punitionis.
23 . Pro quo aduerte ; nofi omne odium elle velle
maluin alteri,ſed aliquod odium elſe metam fugi
voluntatis à re,quam auerſamúr,proptermalum ),
quod inea eſt. Itaque ficutamor eſtproſequutio
obiecti boni,qua non ſolumn volumus illi bonum ,
fed coniungimus nos affcctiuè cum illo propter
bonitatem ipfius : ſic odium eſt fuga ; qua volun-
tas fugit , & reiicit à ſe aliquod obiectuin propter
malitiam illius. Vnde licét Deus nollec aliquod
malun peccatori,pollet retinere hanc auerfionem
ab illo propter eius inaliciam . Haec autem auer-
fio , & hoc odium non folùin terminatur ad inali-
ziam feu ad peccatum , ſed etiam ad perſonam ,
quæ licèt non lit obiectum , ſeu motiuum forma-
le odij, & auerfionis ( hoc enim eſt folùın pecca -
tum ) cít tamen id , quod odio habetur propter
peccatuin:ſicuc amor Dei erga hominem iuftum
non terminacur folùm ad iuſtitiam , & ſanctira-
tein illius,ſed etiam ad perfonam ipſam , quæ in
fe ipfa diligitur,tanquain obiectum quod propter
ſanctitatem , tanquam propter rationen formalé.
Sic etiam Deus odio habet peccatorein , non fo
lùm formaliter quatenus peccator cſt, itavt odio
habeat ſolum peccatum ; ſed etiam materialiter
.
ipfam perfonam ,quæ redditur inala à peccato ,fic-
ut redditur bona, & amabilis à juſtitia , & fucu
tate . Poteft ergo intelligiodium & auerfio Deià
peccatore condiſtincta a voluntate puniendi il
lum ,vel inferendi cialiquod malum , huic autem
affectui,ſeu iuriad illuin renunciat Deus,quando
condonat culpam retinendo tibiius ad poenam .
Dicet aliquis ,hoc non poffe intelligi in pecca 94
to veniali : ex illo eniin non videtur orci ius ad
odium aliquod diſtinctum à voluntate inferendi
panam : nam homo iuftus, & fanétus habens cul
pam venialem non habetur odio à Deo , fcd riat
Deus punire illuin propter peccatum . Cui ergo
iuri renunciar Deus condonando illi culpam , li
adhuc vult inferre illi torum malum pana : Ref
pondeo, ex peccato venali non nalci odium Dei
fimpliciter; nalci tamen ius ad auerfionem aliquí
levem ex qua ſequi poteit minor familiaritas, &
communicatio,& quæ ftare poteſt cuin dilectio
nelinpliciter.Sicutaliquis poieſt Icuem aliquam
indignationein & auerfionem concipere aduersùs
filium naturalem ,vel adopriuum ,qucm adhucre
rè diligit : ius autem ad illan leuem auerfiorem
renunciare poteft , quando condonat Deus ofen
ſam leuem ,etiamfi retineat voluntatem puniendi
propter honeftatem punitionis.
Peres, vtrùin poflit etiam Deus è contra con 95
donare pænam non condonata culpa? Certum An poffit
con dorari
videtur,in primis poiſe Deum non punire pecca- pæna aliq;
torem non remiſſa culpa: hoc tamen non eft pro- culpa ?
priè condonare pænam , quia adhuc retineret hbi
Deus ius ex iuſticia ad puniendum eum ; licèt nol
let de facto vti eo iure : ficut è cótra putler Deus
de facto non præmiare hominem iuftum ; adhuc
tamen ille homo maneret digruspræmio. Difi
cultas ergo este poteít,an poffit Deus non foluin
non punire peccatorein , fed euam remittere ius
iuftitiæ ad illud puniendum , rclicto adhuc reati
culpæ non condonatæ . Suarez in profoni difpu 1
tar.ic. feck,2. non inuenit repugnantiam fuffi. 1
cientem in ordine ad potentiam ablolutam , cui
allentior. Dices , Deus li non remittit culpain,
retinet odium aduerfus peccatoremi,ergo vult il
li malum : nonmalum culpæ ,ergo malu pana;
ergo non condonauit totam panam . Refpon
dco ,in primispofle Deam actu non exercere vdiu
aduerſus peccatoré,ledietinerc ius ad illidodiun ):
deinde poteſt illud exercere nullam infligendo
pænam ,fed complacendo in malis , quæ aliunde
patitur iple homo , & hoc ex diſplicentia, quam
Deus habet in ipſo homine: ficut actus,quoDeus
vult fanitatem , vel doctrinam hominis infti, &
quo gaudet de illis ex complacentia, quam habet
in ipſo iuſto.licet non velit Deushæc bona ex'af
fectu præmiandi,cſt actus amicitir erga iuftum ;:
imò fæpè continger, 1100 polle effe illam volu
tatem remunerandi ; pono enim hominem ba
ptizatum line vſu rationis,qui non eſt capax piz
mij, & tamen terminat amicitiam diuinam ; lic
etiam poſſet Deus habere odiun inimicitiæ ad
uerſus peccatorem tive affectu puniendi. Re ta
men vela,neque illa mala vult Deusex odio pec
catoris, quia inala eius ſunt (vt dixi ) fed præcisè
odit peccátorem per inodum fuge, & auei fioris
propter
ab ipfo ,nolendo ipſum tibi,& hoc'propter fadi
tatem peccati commilli , cum quo ftare poteft
non punire'illum pro peccato .
Diccs ireruin : non poteft Deus facere , quod 96 .
homo iuſtas per bona opera non mancat dignus
præinio ; ergo nec poteritfacere , quod peccator
per ſceleia non ſit dignus pæna. Reſpondeo ne
ganda
 Diſput. VII.
gando conſequentiam. Ratio diſcriminis eft,' peccatum originale elle moraliter intrinfecum
quod dignitas præmij adæquatè ontur à bono
operc , nec pendet ab aliqua voluntate Dei:quare
licètpoſfit Deus negare præmium ; non tamen
facere poteſt quod homonon ſit dignus : at verò
dignitas ſupplicij non orirur adæquatèà peccato,
94 ſed includit etiam negationem condonationis
Dei , quare ex hoc capite pender à Deo & po-
teſt colli non ablato peccato quoad culpam .
SEG TIO VII.
Infertur obiter, queſit maculapeccati
originalis ??
98.. Eccatum originale , quod in filiis Adæ eſt,
non eſt actuale , ſçd habituale : ideo talem mum , ac fi effent diſtincta peccata ; & ſimiliter,
oportet afſignare quiditatem , & conceptum
1 peccati habitualis in communi, vt poſſit conae-
nire peccato originali.Vnde aliqui arguunt con-
tra noftram ſententiam , vt probent , peccatum
habituale effe priuationm gratiæ ; quia peccatuin
originale non eſt aliud , quàm priuatio gratiæ ; eſt
enim intrinfecum in puero, vi colligitur ex Tri-
dentino sell. s . canon. 3. in puero autem non eft
35. aliud intrinſecè , niſi carentia gratiæ ; ergo ipfa
jari
eſt peccatum originale .
Non poſſumus in præſenti diſputare, quomo-
do peccafum originale fit verè peccatum & vo-
luntarium , cùm non fitperſonale; hæc enim eſt
quæſtio difficillima pertinens ad materiam de
peccatis; & pro nunc ſupponenda eſt doctrina
Catholica Tridentini vbi fuprà;hoc ſcilicet,pec
catum elle origine vnum , & propagatione plura,
transfuſuin omnibus,quibus ſingulis ineft vnicui-
que proprium . Potuit autem hoc fieri per cranf-
fuſionein noftrarum voluntatum in voluntatem
Adæ , per quam transfuſionem conftitutus fuit
Adain caput morale omnium pofterorum , &&
tranſgreſſio illius reputatur tranſgreſſio fingulo-
1 rum . Quo fuppofito , conſequenter ad doctinam
ſuprapoſitam dicendum eſt , peccatum originale
huius paruuli elle ipſam tranſgreſſionem Adæ
moraliter perſeuerantem ,quamdiu huic paruulo
non condonatur; cùm enim peccatuin habituale
1
fit ipſum actuale moraliter durans,dum non con-
donatur ; actuale autem huius habitualis, quod tualis ſeu gratiæ iuſtificantis , vel de carentia iu
eſt in puero, fuerit tranſgreſſio Adx; conſequens
cſt, quod illa cadein moralirer perſeuerans in
hoc puero fit eius peccatum originale .
99.. Dices ; peccatum originale huius pueri eſt
1 actus præteritus moralicer manens ; ſed ſi ille
actus præteritus phyſicè exiſteret , non eſſer in-
trinfecus huic puero , ſed Adæ ; crgo nec modò
moraliter intrinfecè afficit puerum ; quia mora-
lirer manere , nihilaliud eft , quàm habere nunc
in ordinc ad maculandum ſubiectum quod habe-
ret , fi phyſicè duraret ; ergo lî manens phyficè
non macularec intrinſecè , nec modò maculat
moraliter intrinſecè.
100 . Rcfpondco; peccatum originale nunc effe
moraliter intrinſècum paruulo ; pro quo aduerte,
in præſenti interuenire daplicem moralitatem ;
alteram qua propter transfuſionem voluntatis
pueri in Adamum ; ille actus Adæ moraliter cen-
ſetur actus ipfius pueri ; ideft, operatur idem,
quod operarctur, fi effet actus pueri : alteramo-
Talitas eſt , qua illea& uspræteritus , quandiu non
condonatur, cenſetur moraliter præſens : quát Virginali cap. 26. vbi fic ait : Hoc peccatum quod Aufelia.
Sect. VII. 81
puero , quia peccatum originale eſt actus Ada
præteritusexiſtimatusactuspueri præſens in oc
dine ad reddendum ipſum dignum odio; ſi autem
ille eſſetactus pueri , eller intrinſecus, ergo cùm
fit æquiualenter actus pueri, erit etiam æquiua
lenter , & moraliter intrinſecus.
101 ,
Dices ; peccatum originale Perri eſt peccatum
præteritum Adæ ; Peccatum originale Pauli eſt
idem peccatum Adx ; ergo peccatum Petri &
Pauli eſt idem , ergo non funt duo. Reſpondeo
diſtinguendo omnes propoſitiones: phyficè con
cedo, moraliter nego:peccatuin enim Petri, licèr
phyficè idem cum peccato Adæ ; eſt ramenmo
raliter diuerſum ; ideft , ita fe habet in ordine ad
maculandum Petrum, & non maculandum Ada
licèt eadem entitas phyſica actus præteriti lit
peccatum originale Petri & Pauli ; ſunt tamen
moraliter plura; ideft, ita ſchabent in æſtimatio
ne hominum in ordine ad maculandum Petrum ,
& Paulum ſeparabiliter , ac fi eſſent duo phyſicè
diuerfa ,quia permanentia moralis in Petro & in
Paulo fumitur àdiuerfa negatione condonationis;
qua condonatur Petro , & non condonatur
Paulo. 102 .
Hinc infero primò , potuiſſe peccatum Adæ
condonarireſpectu ipfius, &tamen manercin fi- cat
Potuitpoco
um Ads
liis ; quia licèt peccatum Petri lit peccatum Adæ condonari
manens moraliter,potuit tamen extingui in Ada- 'refpe&tuip
mo, & manere moraliter in Petro. Ratio ſunitur ſous, in
manere
ex ſupradictis quia condonari Adæ illud pecca men
infiliis.
tum , non eſt aliud , quàm Deum cedere iuri,
quod habebat ad auerfionem rationabilem con
tra Adamum propter illud peccatum ; potuit au
tem Deus cedere huic iuri,cerinendo ius ad auer
fionein rationabilem contra Petrum propter il
lud peccatum , quod moraliter ccnfebatur pecca
cum Petri; ergo poruit bene reinitti illud pecca
tum Adæ , & inanere moraliter in aliis , & è con
tra potuit etiam remitçi Abeli , & manere adhuc
in Adamo.
Infero ſecundò; in quo ſenſu vera ſit commu 103.
nis ſententia veterum Theologorum dicentiuin ,
peccatuin originale elle carentiain iuftitiæ ; nam
poteſt elle ſerino , vel de carentia iuftitiæ habi
ftitiæ actualis , ideft, de iniuſtitia actuali præte
rita Adæ moraliter perſeuerante in poſteris ; in
quo fecundo ſenſu non folùm peccatum origina
le , ſed quodlibet habituale dici poteſt carentia
iuſtitiæ ; nain omne peccatum actuale eſt iniuſti
tia (non loquor de iniuria propriè ſumpra, ſed de
iniuſtitia latè fumpta pro iniquitate) eſt,inquam ,
iniuſtitia actualis , qua homo fit actualiter iniu
ſtus , & iniquus, & per conſequens eſt carentia
iuſtitiæ ; in quo ſenſu omne peccaruin actuale
excludit iuſtitiam ſaltem negatiuam , qua homo
non diſcordabar à lege, & regula rationis ; cùın
ergo peccatum habituale fit ipſe actus præteritus
moraliter manens ; conſequens eft , vt fitiniuſti ,
tia præterita , ſeu carentia iuſtitiæ præteritamo
raliter perſeuerans ; & in eodein ſenſu peccatuni 3
originale Perri cſt iniuſtitia Adæ præterita mo
raliter permanens in Perro , feu carentia iuſticia
præterita moraliter perſeuerans, vt propria ipfius
Perri .
Sic intelligo verba Anſelmi lib. de Conceptu 104
1
ipfisin
fansib 14
 82 De Pænitentia.
fantibus,nifi ipfam , quamſupra poſui,factam per
inobedientiam Ada juſtitie debite nuditatem : vbi
nomine iuftitiæ intelligit rectitudinem actualem
ſubiectionis ad Deum , quain licèt paruuli in ſe
non poſſint phyficè haberepotuerunt tamen ha-
bere illam in Adamo , & per carentiam illius in
co etiam peccauerunt. Porro hanc efle Anſelmi
Idem . mentem conſtat ex eodem in illo lib.cap.23. vbi
ait, poſt peccatum manfiſe in Adamo aliquam iu-
ftiriam; inparuulis nullam manere donecdeleatur
peccatum . Loquitur ſanè de iuſtitia actuali , nam
habitualis nulla manſit in Adamo, ficut neque in
paruulis: manſit tamen aliqua iuftıria actualis , id
eſt,aliqui actus moraliter boni: & cap. 28.obiicit,
quo pacto deleatur paruulis originale,cùm adhuc
maneant line iuſtitia ; quam non poffunt habere
in illa ætate? & refpondet ,manere banc iniuſtitia ,
ſed iam illis ad culpam non imputari ,& c. loquitur
plane non de iuſtitia habitualı,hac enim non ca-
rent pueri poſt baptiſmum ,ſed de iuftitia actuali,
quam doctrinam alibi fupponit,vt ex multis locis
probat egregiè Iacobus Granado noftræ Societa-
tis in libro de Conceprione Virginis,diſput. 1.cap.9.
O in 1.2.in materia de peccatis,tractat.8 . difp.3.
vbi plures ex Auctoribus antiquis huic fententiæ
annumerat neganti , peccatum originale elle pri-
uationem gratiæ , ſed actum præteritum morali-
ter perſeuerantem , quandiu non condonatur .
Quam etiam ſententiam defendit Ægidius de
Præſentatione Auguſtinianus in lib.de Conceptio-
ne Virginis.
‫و کره‬ Si verò illa ſententia communis intelligatur
de carentia iuftitiæ in primo ſenſu, hoc eſt, de ca
rentia gracix habitualis; poteft etiain habere fen-
ſum verum eo modo, quo ſupra diximus , peccatū
habituale confiftere etiam in carentia gratiæ ha-
bitualis ; ſcilicet , partialiter & indeterminate ;
quatenus includit non efle condonatum pecca
tum præteritum vlla prorſus condonatione ex-
trinſeca , vel intrinſeca , qualis fit per infulionem
gratiæ. Sic ergo peccatum originale, habituale,
ſeu macula originalis includit parcialiter caren
tiam gratiæ habitualis, quia conſiſtit in peccato
præterito cum negatione condonationis diuinæ
intrinſecæ , & extrinfecæ , atque ideo iam ex parte
includit carentiam gratiæ habitualis , non tamen
ſolam, quamuis ſola gratia fufficeret ad tollen-
dum peccatuin habituale,quia ablata parte ellen-
ciali conſtitutiui,auferretur eflentia,vt conftat.
SECTIO VIII.
Vtrùm requiratur effentialiter retractatio pec-
Catoris ad tollendumpeccatum habituale?
de facto in iu
106. Neith
ſtificatione adulti; hoc enim certú eſt de re-
tractatione formali, vel virtuali , Difficultas ergo
eſt in ordine ad potentiam abſolutam , an pollit
tolli peccatum habituale liue per códonationein ,
fiue per gratiæ infufionem ,fine retractatione pec
catoris. Negant aliqui ex antiquis , quos refert
Suarez in preſenti di put.9.fect.2 . quos ſequuntur
aliqui Recentiores. Ratio huius ſententiæ eft,
quam ſuprà tetigi quia peccatum ſemcl commif-
fum ,quandiu non retractatur , ſemper manet mo-
taliter in ratione voluntarij ,condonatio enim di
uina non reddit inuoluntarium homini, quod illi
ſemel placuit, & nunquam diſplicuit: nec tollitur
hominibus fundamentum ,quod antea habebatur
ad prudenter iudicandum , hunc hominem in il
la priori voluntate adhuc habitualiter perfeuera
re; ficut Sacerdos , qui hodie applicat Sacium
craſtinum pro tali defuncto , cenfetur cras habi
tualiter efle in hac voluntate , niſi cam retractet;
ergo vt peccatum non mancat moraliter in ra
tione voluntarij, ſed omnino dulruatur, necetli
ria elt aliqua retractatio ipfius hominis , & line
illa nullo modo poterit tolli macula habitualis. 127 .
Hoc argumentum ,fi aliquid probat, probat fa
ne meo iudicio , retractationem non ſolum re
quiri ad ablationem peccati , ſed elle formam
faltein partialem illud deftruentem , vt proba
u ſupra fectione 3. quia ad hoc requiritur re
tractatio , vt peccatum , quod priùs erat volun
tariuin , iam non ſit voluntarium , fed inuolun
tarium ; hoc autem formaliter prouenit à retra
tatione , quæ formaliter denominat peccatum
inuoluntarium ; cigo retractatio crit forma par
tialis deſtruens permanentiam moralem ipfius
peccati . Ex quo rurſus intuli,debere concedi ab
iis auctoribus, pofita retractatione , etiam ante
Dei condonationem ,deſtrui peccatum , cum iam
non mancat moraliter in ratione voluntarij,quz
permanentia moralis per re includitur in conce
ptu peccati habitualis. Ipti tamen cautè hoc nou
concedunt , ſed maluerunt minùs conſequenter
loqui, quàm concedere conſequens valde ablur
dum .
108 .
Exiſtimo ergo, pofle omnino diuinitùs deſtrui
peccatum habituale abſq; vlla retractatione pec
catoris ; quæ eft fententia fatis communis inter
Auctores noftræ Societatis , Suarez vbi fupr.i,
Vaſquez in 1.2.d10.207. ap .3. Valentia toin.4.
diſp.7.quajt. 1.punit.2.ca firem , & alij comumuni
ter . Probatur ex humanis; potcft enim homo re
mittere offenſam tibi irrogatam , quantumuis of
fendens eam non retractauerit,nec illius vlterius
meminerit ; ergo poterit Deus condonare offen
ſam ſine retractatione hominis. Quod fi Deus
condonare potcft,tolletur peccatum ; vt ipíí ad
uerfarij fatentur: quis enim dicat , peccata à Deo
reinilla non extingui, fed adhuc mancir?
Dices ; Deus poterit condonare peccatum , vt icg.
eſt contra ipfam Deum ; non tamen quatenus
per illud ſe oppoſuit homo regulæ rationis , &
Lsgi naturx , nam ficut Deus non poteft diſpen
fare in Lege naturæ ,vt homo licitè nientiatur; lic
nec poterit tollere ab homine aliertionem , quam
habet à Lege naturx ,niſi iple hono per propria
retractationem ſe conuertat ad obiectum legis,
1
ficut Princeps creatus poteſt remittere delictum
fubditi remittendo pænam , atque etiam condo
nando illud , quatenus fuit contra iplum Princi
pem ; non tamen poteſt tollere illud delictum , vt
fuit contra Legem natutæ , & facere,quod ille ho
mo ,non maneat moralirer auerfus,feu iniurius in
legem ,nifi ipſe homo per propriam retractatio
nem ſe conuertat: illa eniin lex non , ſubditur
Principi. Similiter ergo ,finon detur retractatio
peçcatoris, ſemper manebit peccator auerſus ha
bitualiter à regula rationis, quam violauit , & li
cèt Deus ex parte ſua condoner offenſam ; homo
tamen non minus inanebit conuerſus habituali
ter ad creaturam , quam turpiter amauit, & quam
adhuc non relinquit per actum contrarium .
Pro folutione huius difficultatis, quæ maxima TIG ,
ſolet exiftimari in hac materia , aducrte juxta ſu
pradicta,cx peccato actuali periurij , verbigratia,
duplicem denominationem relinqui in hominę,
qua
1.
Diſput. VII
Duplex de qua poitea dicitur habitualiter periurus, ſeu per-
nominario
in homine feuerans in illa voluntate peierandi. Prima, qua-
relinquitur tenus,dum non condonatur à Deo , præſtat fun-
expeccato
Actuali.
damentum peccatum præteritum , vt homines
prudenter iudicent., perinde ſe habere illum ho-
minem ac ſi nunc phyficè peieraret, in ordine ad
hoc,quod Deus rationabiliter indignetur,& auer-
tatur ab illo ,& ideo dicitur moraliter perfeuera-
107, re in periurio. Secunda eſt,quatenus ex priori vo-
lunrate peierandi,quandiu eam non retractat ,ho-
mines prudenter iudicant, perindeſe habere,ac ſi
nunc actu iuraret in ordine ad exiſtimandú ,quod
fi ille homo nunc interrogaretur de actu præte-
rito ,approbaret vtique quod fecit ; & ideo dicitur
perfeuerare habitualiter in priori voluntate , &
periuriuin illud manere habitualiter volútarium .
Ceterum inter has duas denominationes eſt
maximum diſcrimen : nam per primam verè ma-
culatur homo , quia per illam conſtituitur in ra-
tione odibilis à Deo ; & ficut per maculam cor-
poreain redditur obiectum diſplicens viſui,ſicil-
lud,per quod homo eſt proximè potens diſplice-
re Deo, dicitur macula ipſius hominis. Ac verò
per ſecundam denominationem non diſplicet ho-
ino Deo, nec maculatur ; quia illa non includit
forinaliter ius Dei non condonatuin ad odium
peccatoris,ſed actum præteritum,qui licèr quan-
do exſtitit, maculauerit hominem , modò tamen
8 non maculat,niſi ad eum modum,quo exiſtir;exi-
ftit autem folùın conditionaliter: quatenus, dum
non retractatur, iudicant prudentes , quod, li hic
homo rogaretur hîc , & nunc de illo obiecto, co-
placeret in actu præterito, ſeu approbaret illum :
hoc autem non eſt,hunc hominé approbare nunc
illum actum ,ſed quod approbaret, li proponere-
tur, quod totum non eſt obiectum odij,non enim
debet odio haberi homo propter id, quod faceret
poſita aliqua conditione, ergo cùm tota hæc ſe-
1
cunda permanentia habitualis actus præteriti,ſo
Jùm fit complacencia conditionalis circa illuin
actum , non poteſthomoperillam hic , & nunc
maculari abfolutè,fed folùm conditionatc; id eft,
macularetur , fi proponeretur iterum illud obie-
ctum ; ergo ablata priori permanentia inorali,
quæ prouenit à retentione à Deo ſui furis contra
peccatorem ,non inuenitur in homine aliquid ha-
biruale , ratione cuius nunc abfolutè maculetur,
fed folum manet fundamentum ad iudicandum ,
cum approbaturum iterum illud peccatum , hi in-
terrogaretur.
112 , Adde,totum hoc fundamentum , quod manet
ad iudicandum de hac conditionali ;non elle fun-
damentum omnino certum, ſed probabile : non
enim valet bene hæc conſequentia : Perrus heri
peierauit, & poftea non meminit illius periurij,
nec illud rerracțauit; ergo ſi nunc rogaretur de il-
lo approbaret quod fecit: fortaffe enim non pro-
baret,fed reprobaret; quare illa ſecunda habitua-
lis permanentia fundata in actu prærerito nó re-
tractato , verè eſt permanentia conditionalis , &
quidem non habens certam connexionem , ſed
folùm veriſimilem cum poſitione conditionis ;
imò tantum temporis potuit rranfire poft illum
actum , & tanta mutatio effe in ipfo Petro, ve licèt
ipſe non meminerit illius actus, nec illum retra-
ctauerit; probabilius fit , nunc non probaturuin ,
ſed potiùs reprobaturum,quod fecit ,ſi recordare- . gini alicui matriinonium , manet moraliter obli
tur. At verò primapermanentia moralis peccati
proueniens ex negationecondonationis , non eſt
inserta, fed omnino certa: certiflimè enim iudi-
Sect. VIII. 83
cant homines, quandiu non condonatur, tantum
ius habere Deum ad odium peccatoris, ac ſi actu
peccaret ipſe homo, in quo etiam apparet maxi
mum diſcrimen inter illas duas permanentias.
Hoc ergo ſuppoſito,ad argumentum ſupra po 113 .
Ad Argu
fitum Reſpondeo,Deum ,quandiu homo non re- mentum
tractat peccatum , non poſſe auferre ab eo illam ſupra pofiti
ſecundam permanentiam habitualem peccati , Reſponſio .
quam explicuimus : per hanc tamen homo non
manebit actu, & abfolutè inaculatus ;nec hec ob
ſtat, quoininùs deftruatur omnino peccatum ha
bituale; quia ficut antea peccatum habituale non
includebat intrinſecè iilam permanentiam ſecun
dam habitualem ,ſed primam ; fic neque manebit
peccatum habituale, licèt inaneat illafecúda per
manentia deſtructâ primâ , Explicatur ſolutio
exemplo ſupra adducto , & fatis accommodato,
hominis,qui vouit Religionem : fanè poſtea du
pliciter perſeuerare dicitur illa prior voluntas.
Primò in ordine ad obligandum ; nam quantum
uis retracter illam volútatem ; ſemper manet mo
raliter votum obligans eum , quandiu non aufer
tur. Secundò quandiu non retractarur , manere
dicitur habitualiter in ordine ad iudicandú; quod
gaudet adhuc de voto emiſſo, & li interrogetur,
probabit, quod fecit: & fanè hæc ſecunda perina
nentia non tollitur, licèt illud votumn auferatur à
Pontifice; poteft enim Pontifex illud votum au
ferre inſcio ,veletiam inuito,qui vouit; ecce tunc
non manet moraliter votum quoad effectum ob
ligandi; manet tamen habitualiter in ratione vo
luntarij,quandiu non retractatur : & hæc fecun
da perinanentia non facit magis eum hominem
reain voti ,quàm fi non vouillet; quia illa eſt per
manencia folùm in ordine ad affectum conditio
natum iterum vouendi , ſi le offerret occalio . Sic
etiain ex peccato actuali reſultat Deo ius contra
peccatorem ad odium rationabile illius huic iuri
poteſt Deus cedere etiam peccatore in ſcio,vel in
uito ; manebit tamen adhuc peccatum habituali
ter in ratione voluntarij , quandiu non retracta
tur ;quæ permanentia non reddit hominem reum
culpæ,fed folùm fundat iudicium de affectu con
ditionato,vt fupra explicatum eſt.
Dices; eo ipfo,quod peccatum præteritumma I14
neat moraliter, præſtat inodo in hominum æſti
matione,quod præſtaret , ſi adeſſet phyſicè ; ſed
quandiu non retractatur, manet moraliter ;ergo
præſtar quod præſtaret,fi adeſſer phyficè. Porro,
îi adeſet phyſicè, macularet actu, ergo nunc et
iain moraliter maculat.
Reſpondco abſolutè negando maiorem : quia
non quæuis permanentia moralis præſtat modò
omneseffectus , quos haberet exiſtentia phyſica
peccati pręteriti ſed illos ſolùm in ordine ad quos
moraliter , feu æquiualenter cenſetur permanere ,
ficut in exemplo pofito vocum non retractatum ,
ſed tamen ablatum à ſuperiore; maner habituali
ter in ratione voluntarij,quandiu non retractatur: .
non tamen præſtat modò omnes effectus , quos
præſtabat, quando aderat phyficè: tunc enim ob
ligabat; modò non obligat:manet tamen non in 1
ordine ad obligandú, fed folùm in ordine ad hoc
quod ficut tunc placebat voucnti, lic placeretmo
dò, fi interrogaretur de illo. Item promiffio, qua
ex intentione copulæ illicitæ Petrus promifit vir 1
1
gans ad illam implendam : & tamen poft contri 1
tionem non maner in ordine ad maculandum , !
1
licut macularet,fi phyficè exiſteret. Sic eriam ,li
CCL
 84 De Pænitentia.
cèt per condonationem ,quandiu non retractatur, raliter manere in ordine ad reddendum homi
perfeueret aliquo modo habitualiter peccatum nem odibilem à Deo , toliatur per condonatio
affectiuè in ratione voluntarij; nontamen macu- nem Dei,vt dictum eſt,conſcquens eft.vt percam
lat,ſicut macularet ſi adeſſet phyſicè ; quia illa dem condonacionem fine alio actu retractationis
perſeuerantia habitualis eſt ſolaexiſtentia,feu ap- tolli poflit conuerfio ad creaturam moralirerma
probatio conditionalis ,quam haberet,linúc pro- nens,tanquam per deſtructionem , & negationein
poneretur : hæc autem non fufficit ad maculam illius conuerfionis moraliter manentis,
moralem abſolutam ,fed ad ſummum ad maculain Sed contrà vrgebis ; etiamfi Deus non retine.de 117 .
conditionatam , quæ non facit nunc ſubiectum illud ius ad odium peccatoris,adhuc ex adulterio
odibile,ſed faceret,li exiſteret ; nihil enim abſo- actuali manerer homo habitualiter maculatus,
lutum præſtat , niſi iudicium illud veriſimile de quatenus habitualiter maneret auerſus à regula
approbatione conditionata , quod quidem iudi- rationis, & iniquus ; ergo peccarum habituale nó
cium modo abfolutè fundatur in carentia retra- includit folum peccatum præteritum , vt tribuens
ctationis, licèt non fit iudicium de obiecto abfo- Deo ius ad rationabilem indignationem , ſed et
luto, ſed conditionato, jam vt denominans hominem habitualiter auer
IIS . Dices iterum : peccatum in ratione peccati in- ſuin à lege rationis & naturæ . Reſpondeo , poft
cludit voluntarium , & in tantùın manet in ratio- cor:donationem Dei manere quidem hominem
ne peccati, in quantùm manet in ratione volun- priuſquam retracter peccatum , auerſum habitua
tarij ; ſe
ſedd peccatum habituale non manet in ra- liter à regula rationis in ordine ad prudenter prç
tione voluntarij,niſi quatenus nó retractatur(poſt ſumendum de illo homine , quod approbaret fa
retractationem enim iam non eſt voluntarium , Etuin præteritum , ſi interrogaretur : hxc tamen
fed inuoluntarium ) ergo carentia retractationis auerfio habitualis non conſtituit illum odibilem ,
eſt de conceptu eſſentiali peccatihabitualis . Re- nec etiam iniqucin, vel maculatum abſolutè, led
ſpondeo concedendo Maiorem , negando Mino- folùm fub conditione,vt dictum eſt, quia condo
rem: peccatum enim etiam pofitâ retractatione, nato iure ad odium , non manet homo iam abſo
maner in ratione voluntarij: nam peccator habés lutè odibilis,& per conſequens nec moraliter ma
actum attritionis ante Sacramentum, licèt retra- culatus , quia macula moraliter permanens eſt
ctauerit peccatum ; manet tamen in ipſo pec- poſſe hominem haberi odio ratione maculæ prę
1 catum , & per conſequens manet moraliter in teritæ non minùs ac fi modo actu peccaret , &
ipſo voluntarium præteritum ; quia licut periu- macularetur.
rium præteritum eriam poſt retractationem ma- Huic doctrinæ confonat omnino P. Suarez 118 .
net moraliter in ordine ad dandum ius Dco ad tom . 3.degraria lib.7.cap.2 3.n.21.6 fequentibus,
rationabile odium peccatoris ; ita manet volun- vbi planè concedit,præterrationem offenfæ diui
Carium præteritum in ordine ad eumdem effectú; næ nullam maculain propriam habitualeın te
perinde enim tribuit modò prædictum ius Dco, manere ex peccato præterito in ordine ad regui
ac limodò homo vellet phyficè periurium. Ma- lam rationis,quia totum id,quod remaner in ordi
net ergo modò periurium voluntarium in ordine ne ad illam , eſt mera denominatio extrinfeca ab
ad rationabile odium Dei: non tamen maner vo- actu preterito ad nihil obligans de præſenti niſi
luntarium in ordine ad præſumendum ,quod ho ad panam .
mo approbaret modò illud,liinterrogaretur; imò Sed adhuc vrgeri poteft,quia ſi per impoffibi
in hocſenſu manec inuoluntariuin poſt retracta le non eflet Deus,adhuc homo poſt criméactuale
tionem : quare in ordine ad diuerſos effectus non maneret habitualiter iniquus, & maculatus, fcili
eſt inconueniens, quod peccatum poſt retractatio- cet,per auerſionem habitualem à regula rationis
nem maneat fimul voluntarium , & inuoluntariú ; naturalis,quandiu non retractarctur per conuer
ſicut etiam votum non ablatum à ſuperiore , re- fionem ad legem; quæ auerfio non tollitur per
tractatum tamen à vouente ; manet moraliter in hoc,quod Deus condonet , ſeu cedat iuri ad odiú
ratione voti,& per conſequens in ratione volun- Petri ; nam tunc non eſſet homo reus odij Dei
tarij, ( votum eniin ellentialiter eſt voluntarium ) ( ſupponitur enim non effe Deum ) ergo nec mo
in ordine ad obligandum , non minùs , quàin gi dò tollitur quidquid includitur in conceptupec
» nunc voluntariè fierer, & tamen per retractatio- cati habitualis per ſolam condonationem Dei fi
nem maner ſimul in alio fenfu inuoluntarium , id ne retractatione iplius peccatoris. Reſpondeo , 117 ,
eſt, line fundamento ad præſumendain approba- adınittendo quod in prædicto caſu ex crimine
tionem vouentis fi nuncinterrogaretur. actuali relinqueretur aliquis rcatis , & macula ,
116 . Vrgebis adhuc : peccatum habituale includit quia licèt non effet ius Dei ad odium peccatoris ;
conuerfionem inordinatam ad creaturam; ſed co- naſceretur tamen aliquod ius humano generi, &
uerſio ad aliquem terminum non poteſt tolli niſi ipfis Angelis ad odiwn illius hoininis propter
per auerſionem ab ipfo ; ergo peccatum habitua- violationem regulæ rationis, & propter dedecus,
le non poteft colli niſi per auertionem ab obiecto quod inuſlit naturæ intellectuali. Ad odium, in
crcato inordinatè volito , crgo non tollitur ſine quam , non quo poſſent alij homines licitè velle
Conuerfio retractatione . Reſpondeo , diſtinguendo mino- punire illum hominem (hoc enim etiam condo
tollitur etiä rem : conuerfio non tollitur , niſi per auerfionem
per auerſion
natâ culpâ , poteſt manere, ncque eſt odium , ſed
nem policiuam , nego; nili per auerſionein faltem ne- affectus iuftitiæ ) neque etiam quo poffent licitè
nega
tinam. gatiuam , id eſt,carentiam conuerfionis, concedo. velle maluin illius hominis, quia malum eius el
Nam licur conuerfio phyſica ad creaturam rolli- ſet (hoc eniin eſt intrinſecè malum ) fed quo ra
tur fine actu contrario per ſolam ceſſationé phy- tionabiliter poffent auerti ab illo,& diſplicere in
ficam ab actu conuerſionis , ſic conuerfio cadein ipſa perſona per modum fuge : & quandiu hoc
moraliter manens colli poreſt fine actu contrario , ius ad odiuın illius hominis non tolleretur per
quo nolic creaturam , & folùm per carétiam illius condonationem , vel fufficientem compenſatio
conuerfionis moraliter manentis.Cùm ergo hoc, nem ,vel ſatisfactionem peccatoris, diceretur ipſe
quod eft conuerfionem ad obiectum creatú ino- moraliter maculatus, ideſt obiectuin proportio
natura
mi
Diſp. VII.
o natum odij,non minus, ac fi actualiter peccarct.
m 120. Sed contra , ergo modò de facto non tollere-
is tur omnino macula peccati per condonationem
ſolius Dei; nunc enim relinquitur etiam ex pec-
n cato actuali in homine macula moralis , non ſo-
lùm quatenus eſt obiectum odij Dei,ſed quate-
117 nus eciam eſt obiectum odij reſpectu aliorum
hominum ,ficuteflet non exiſtente Deo : per con-
donationem autem Dei folum tollitur abhomine
efle obiectum rationabile odij Dei,non verò tol-
litur poſſe rationabiliter haberi odio ab homi-
nibus modo explicato ; ipfi enim homines non
condonarunt ius relictum ex peccato actualiad
hoc odium , ergo maneret homo etiam poft Dei
condonationem maculatus moraliter refpectu a
liorum hominum , ergo non mundaretur omni-
no , quandiu non retractaret peccatum præte
ritum .
Reſpondeo in primis illam maculam ,quæ re-
manerer in ordine ad hoinines , non conſtituere
peccatum in ratione peccati ,vt docer Suarez vbi
fupra. deinde addo, rearum illum quem peccator
incurrit odij rationabilis aliorum hominum pro-
pter auerfionem à regula rationis , elle aliquam
maculam moralem, quia per illum denominatur
actu odibilis, & macula præterita cenfetur mo-
ralicer preſens in ordinead odium iuſtum : & fæ-
121 . dans ac deturpans moraliter hominem . Cereruin
nego , hanc maculam manere poſt condonatio-
nem perfectam Dei ; quia Deus vt ſupremus
ſupremus
8. Dominus omnis creaturæ intellectualis optimè
poteſt non ſolum pro le , fed pro omnibus illis
condonare illud ius, & tituluin ad rationabile
odium peccatoris. Nam ficut pofita condona-
cione Dei, homines prudenter cenſerent Deum
exinde irrationabiliter auerti ab homine propter
peccatum ſemel condonatum ; fic etiam pruden-
ter cenſebunt , alios homines irrationabilicer , &
durè agere cum homine,qui peccauit,fi auertan-
turabeo, & eum odio proſequantur propter pec-
catum; quod Deus, vt ſupremus Princeps ac Do-
minus condonauit, ficutenim compenſatio con-
digna ipſius hominis extingueret titulum quem
alij haberent ad rationabile odium & indigna-
tionem ; multo magis coudonatio Dei valere de-
bet apud omnes ad extinguendum illum ticulum
& reddendam irrationabilem indignationé , & o-
dium ,quod iam habuerint propter illud peccatü .
Dices; hæc macula polfer tolli ante condona-
tionem Dei,percondonationem hominum , ergo
aliquid peccati tollitur ante iuſtificationem.Rel-
pondco,aliquidpeccati vt peccati,nego ;vtmacu-
Ixhumanæ tranfear : quia peccatum vt peccatum
ſolum appellatur in ordineadoffenſionem Dei .
122. Obiici etiam ſolet S. Thomas quaft.86.art.2.
dicens , effe impoffibile , vt alicui remittatur pec-
catum finepænitentia virtute. Sed Relpondeo fa-
cilè cum Caietano .& Ledeſma quos affert , &
TequiturSuar.dicto lib.7.de gratia cap.21.num.23.
5. Thomam loqui de ordinaria lege , & non de
potentia abſoluta.Cótra ſolutionem obiicit Soro
S. Thomam dicere , poſle peccatum remitti fine
pænitentiæ Sacramento , & non ſine pænitentiæ
virtute: fed fine Sacramento pænitentiæ non po-
teft rollide potentia ordinaria:ergo maiorem im
poſſibilitatem agnoſcit, vttollatur fineactu pa
nitentiæ , nempe etiam depotentia abfoluta.Sed
" hæc inſtancia facile foluitur , nam S. Thomas
loquitur de Sacramento in re fuſcepto , & line
hocdicit poffe colli peccatum etiam de lege or-
P.loan.de Lugo de Pænit,
Sect. VIII. 85
dinaria , non verò fine retractatione peccatire
ipla pofita.
Dices:etiam de facto poreſt rollipeccatumper 123.
actú dilectionis Dei fineactu retractationis;ergo
quoad hoc non eſt differentia inter Sacramentum
& actum pænitentiæ ;nam fine vtroque in re po
fito , poteſt de facto remitti peccatum ,non ta
men line vtroque in voto.Relpondeo ,effe maxi
mam differentiam , quia dilectio Dci , licet ex
modo tendendi non lít actus odij, re tamen ipſa,
ſeu ex parte obiecti, eſt verum odium peccati,at
que ideo porelt re ipfa appellari retractatio pec
cati , non folùm in voto , fed inre : vt diximus
diſputatione 5.fect.4.in fine . contritio verò nullo
modo eft Sacramentum , fed vorum Sacramenti,
quare meritò dici poteſt, poſſe de facto bomi
nem iuſtificari ſine Sacramento , non tamen line
odio peccati.
Vltimò obiici folet argumentum commune I 2for
fumptum ex decretis liberis Dei,quia denomina
tio realis noua non poteft effe nili à forma reali
noua,fed homo anteà erat peccaror,nunc non eft
peccator; ergo facta eſt aliqua mutatio , non in
Deo , qui immutabilis eſt; ergo in ipſo homine;
crgo homo debuit retractare fuuin peccatum ,
Hæc obiectio quoad præfens attiner', non habet
vim , quia facilè poteft admitti totum , quod fup
ponit, & dici , in eo caſu dari mutationem etiam
phyficain ex parte hominis, cui Deus infunderet
gratiam fine actu retractationis. An verò poflit
etiam remitti peccarum line infuſione gratiæ,
pertinet ad materiam de iuſtificationer, vbi ad
eam difficultatem reſpondenduin eſt. Interim vi
deatur l.Suarez vbi fupra cap. 23. cum quo ſen
tentiain affirmantem , ve veriorem ,ſuppono.
Vnica nunc reftar difficultas circa doctrinam ‫ܙܐ ܐ‬.
huius lectionis ; nam fi poreſt Deus fine vlla re
tractatione peccatoris condonare peccarum ; vi
detur etiam polle condonare illud antcquá fiat;
vel quando actu fit , cur enim magis pugnabunt An pofſit
condonatio Dei, & periurium actuale quàm có- condonari
donatio Dei , & voluntas habitualiter affecta ad peccatum
antequam
periuriúm :Quod ſi ſemel conccdas, poffe Deum fiat.
condonare peccatum quando fit , vel antequam
fiat, inſurgit difficultas, an illchomo pro illo in
ftanti quo peierat, dicendus fit cfle in peccato ,
an potiùs non peccare ? P.Suarez lib.7.de gratia
cap. 21.1.5 . negar id fieri pofle,quia peccatum ,
quod remitcitur,eo ipſorollitur: nó poteft autem
peccatum tolli , quando actu eft , quia nihil po
teft efle fimul & tion effe ; ergo non poreſt tunc
condonari.
Ceterùm mihi veriſimile eſt , iuxta principia 126,
ſuprà poſita , non repugnare in ordine ad poten
tiam abſolutam Dcum etiam pro illo inftanti, vel
etiam antequain fiat peccatum , condonare illud ;
ficut ctiam homo antequain ab hofte lædatur,
poteſt , & ſolet illi remittere iniuriam , quantum
eſt de le. Sic Deus criam lciens, Petrum cras pēc
catur um , pofl'et hodie cedere, & condoriare ius
illud, quod ex peccato Perri fibi adueniret ad ra
tionabiliter eum odio habendum; Vnde adueni
ente peccato , licèt Deus haberet odium circa
ipſum peccatum , non tamen in perſonain Petri
propter peccatuin , quia iam ceflit iuri rationabili
ad illud odium Petri. Tunc autem Perrus procul
dubio , quando actu peieraret ,actú peccarct, & 1
actu macularetur actualiter per peccatum actuale
& actu amitterer gratiam ſanctiñcantem , propter
oppoſitioneın , quamhabet ex Maturarei cum poc:
H cata
 86 De Pænitentia .
cato aquali,ve ſuppono, ceterùm non eſſet ini- re negationem ſuiipfius,& per conſequensvelle
micus Dei,id eft , non terminarer actum inimici- ponere ſe ipſam ; ergo habet aliud obiectú diuer
tiæ Dei in ipſum :imo pro illo eodem inſtanti di- ium ; ergo peccatú habituale aliquid aliud inclu
ceretur Petrus peccator actualis, & peccatum il- dit,cuius negationem velit Deus ex parte obiecti
lud eller à Dco condonatum :bæc enim duo non per illam volútatem ,qua condonatpeccatú. Nec
repugnant,vevidemus inter homines,poſledinul fatisfacis,fi dicas,velle Deum per illa voluntatem
vnum offenderc actu alium , & ille , qui offendi- non indignari vlteriuspropter peccatum præteri
tur poteſt actu condonare , vel condonatle illam tum , feu non vti illo motiuo ad indignationem
offenſam :neque enim remitti peccatuin eſt ex contra hominem ; non inquam , ſatisfacis , quia
conceptu ſuo eſſentiali , quod non fit peccatum , poflet fortafle Deus etiam manente peccato ha
ſed quod nó lit habitualiter: peccaret crgo homo bituali,non indignari actu contra hominem pro
actu ,quia actu operaretur contra Dei præceprú, pter illud ; non tamen ideo remittit ius illud , &
offenderet Deum , & quantú eftex ſe,daret illi ius ritulum , quem habet contra hominem , ergo
ad rationabile odium ipfius; adhuctamen illa of- per illam voluntatem aliquid aliud vult Deus
fenſa eſſer códonata,quia Deus ceſſerat iuri ad ra- præter meram negationem indignationis.
tionabiliter indignandum contra hominé propter Qui dicunt, peccatum non pofle remitti fine 130 .
illam offenſam , quem modum dicendiolimáme infusione gratiz,facilèdicent,obiectum illius có
traditú video placuiſſe iam aliquibus Theologis donationiseſſe gratiæ infufioné,quam Deus vult
non vulgaribus, & ideo libentiùs in co perſiſto. ponere ad emundandum hominein. Verùm illa
127 . Peresztrálacto actu peccati, an maneret ille ho- lententia non placet , nam in pura narura poſſet
An tranſa. mo peccator,an potius iuſtus fine alia retractatio . Deus remittere peccatú ſine infufione gratiæ, &
Eto peccato ne,vel códonatione?Reſpondeo ;maneret vtique
quod Deus
tunc condonatio diuina deberet habere aliquod
condonaſſet ex vi præcedentis condonationis , ficut ſi polt pec- obiectum.Item nunc poteft Deus códonare pe
antequã fie carú commiſſum Deus illud condonaret. Quare nam temporalem ſinc infuſionegratiæ : & de illa
$
ros, maneres ex natura rei line alio Dei fauore manerec nó pec- condonatione poteſt fieri idem argumentum , &
cator;non
bomo peccas carú enim eflet peccator actualis , quia pec- peti quod obie&tum hbeat?Denique inhumanis
for fine alia
retradario
actuale iam periit; neque etiam habitualis, certum eſt,poſle, & de facto fæpè condonari in
ne vel con quia peccatum habituale confiftit in iure illo Dei iurias,debita,& alia huiuſmodi,quin ponatur ali.
donatione adrationabile odiú peccatoris, ſeu in peccato præ- quid intrinſecum in iis , quibus condonatio fit:
terito non condonato:in illo aurem caluiam eflet poterit ergo Deus eodem modo condonare de
condonatú: quare tunc nó reſultaret reatus culpæ biruin ſine infuſione alicuius intrinfecè,volendo
habitualis ex actuali ;non tamen recuperaret tunc idem obiectum ,quod vult homo.
habitú gratiæ line alio nouo fauore ; quia hic ha- Ideò reſpondent alij Recentiores , voluntatem 131 .
bitus ex natura rei fuit expulſus per culpá actua- illam diuinam habere vnum obiectum directum ,
lem ;nec deberer reddi ex vi preciſe condonatio- & aliud indirectum : directè quidem Deus vult,
nis,quia condonare peccatum præcisè non eſt iu- quòd peccatum præteritum non denomine iam
ftificare hominem . Maneret ergo homo cx viil- hunc hominem peccatorem : indi cctè verò vult
lius condonationis præteritępoft tranſactum pec. Deus dari ſuam condonationem, quæ neceſaria
cacú actuale non peccator,nec iuſtus poſitiuè,icd cſt , vt peccatum præteritum non denominet de
quaſi negariuè, id eſt, ex peccatore actuali factus cætcro peccatorem : non eſt autem inconueniens
non peccatoractualis, ncque habitualis. quòd volitio illa diuina habeat fe ipſam pro obie
128 . Hinc infero , poffe etiam de porenria abſoluta cto inad.equato , nam volitio quả Deus amat ſe,
vnú peccatum condonari à Dco fine alio ; poteſt habet ctiam pro obiecto inad.rquato ipſammet
enim Deus cedere titulo , qui ex primo peccato volitionem , quæ eſt perfectio diuina,& amatur à
prouenit ei ad odiú peccatoris, & non titulo ,qui Deo : quare licèt condonatio Dei non poffit ha
prouenit ex ſecundo peccato , quod in peccatis bere fe ipſam pro obiecto adæquato , poreſt ta
venialibus de facto contingit , neque apparet illa men habere le pro obiecto inadæquato & indi
contradictio.quò minus id fieret in mortalibus, fi rectè volito .
Deus voluiffet. Hæc etiam ſolutio non placct. Primò, quia co 132.
Reftat tamen explicandum obiectum illius dem argumento probaturcontra ipſam ,quòd có.
condonationis Dei, quod peculiarem difficulta- donatio habear ſe ipſam pro obiecto directo , &
tem ingerit in hac materia. adæquato. Nam inquiro, quid eft Deum velle,
quod peccatum præreritú non denominet hunc
SECTIO I.X. hominem peccatorem ? Sanè non eſt vellc quod
peccatú præteritum non fit præteritú per te;ergo
Quod fit obiectum voluntaris Dei condo Tolùm elt velle , quod nó ſir condonarů :nam heç
nantis peccatum . duo ſolùm reperiuntur in peccatohabituali,ſcili
cet ,peccarum actuale fuifle & non eſſe condona
129 .
Atio dubitandi oritur ex ſupradictis :nó enim tum ,fed Deus non vult negationem prioris ;ergo
Ratio dubia
Bandia R videtur explicari,qualis fit illa voluntas Dei ſolú vult negatione pofterioris; nihil enim aliud
condonantis peccatú,aur quale obiectum habeat. reſtat volendum . Pater conſequentia, quia Deus
Illa enim voluntas habet pro obiccto ablationem vult negationem peccari habitualis;non vult nc
peccati:cùm autépeccatú habituale in noſtra ſen- gationem peccati,qua parte includit peccatú prę.
tentia includat intrinfecè peccatú præteritum & teritum ; ergo ſolùın vult negationem illius,qua
i
negationem códonationis:crgo voluntas illa vule parte includit carentiam condonationis ,nó enim
veltollerepeccatum præteritú , vel tollerenega- vult
poteſtcondonatio alia tertia
excogitari nem negario ; ergo ſolùm
: nam velle non effe caren
tionem condonationis:neutrum auté poteſt velle
non quidem negationem peccati præteriti : hoc ciam condonationis , idem omnino eft , ac velle
cnim eſt impoflibile;nec tollere carentiain códon ipfam condonationem , ficut qui velletnon effe
nationishoc enim eflet habere pro obiecto tolle tenebras, formaliffimè veller lucem ,
Dicunt
 pas

Diſput. VII. Sect. IX . 87

133 . Dicunt,non velle Deum directè condonatio- volitionis;non ergo
tionem de poſſibilitate illius
Nonpoteft nem, nec velle non fuiſſe peccatum ,fed velle, eft voluntas gaudij,ſed voluntas quafiefficax,qua
tollidenomi- quod non denominet peccatorem . Sed contra: Deus vult eficaciter elle illam volitionem , hoc
Fellatur?ali- vel.Deusfolùm vult quod peccator non habeat aurem modo non potelt intelligi , quomodo por
qua parscă- nomé peccatoris; & hoc ſolum intelligis, quando fir cadem voluncas cfle obiectuin relpectu ſuiip
ponens. dicis,velle, quod non denominet,velvult eriam , ſius, quia voluntas efficax dicit aliquein-influxuin
quod nonhabeat rem fignificatam per illud no- vel quaſi influxum in obiectum :quem nullo mo
men. Si primum ; non tam vult Deus, tollipec- do poteſt habere in ſe ipſam :& licèt in volitione
catum , quàm colli nomen peccati, quod non diuina hoc admitteretur ; non poteſt tainen id
concedes. Si ſecundum ; ergo vult Deus directè concedi in noſtra volitione creata.
tolli aliquid reale poſitiuum ,vel negatiuú, quod In quo apparet diſcrimen magnum inter hanc 137•
antea erat : ſed antea folùm erat , peccatum ac- voluntatem , & illam, qua Deus amat neceſſario
tuale fuiffe , & non condonari; ergo cùm Deus ſuam voluntate;nam licèt demus,illam habere ſe
non velit, peccatum non fuifle,non reſtaraliquid ipfain pro obiecto partiali , de hac tamen volun
30 .
reale,quod velit, nifi quod tollaturnegatio con- tate id dicerenon poſſumus. Ratio verò eft;quia
donationis : alioquin explica , quid fitilludrea- voluntas illa necellaria ſupponit cognitioné ne
le,quod Deus directè vult,diftinctum ab iis duo- cellariam , ſeu ſcientiam omnium perfectionum
bus,quæ numeraui? necellariarum Dei,& quidem ſcientiam non ab
134 . Dicunt, in ſententia, quæ non diſtinguit rela- ſtractiuam , ſed intuitiuam omnium earum , non
riones à fundamento , poteft Deus velle, hoc al- qua videantur illæ omnes perfectiones exfiften
bum non effe fimile, &tunc non vult,quod non tes pro quolibet priori, led exſiſtentes ſingulæ
fit album , nec etiam vul directè , quod non fit pro luis lignis,fiue prioribus , fiue pofterioribus,
terminus,ſed vult directè , quod non denomine. quare ex illa ſcientia poteſt oriri gaudium de ex
cur funile ; & indirectè , quod non fit terminus, fiftentia ipfius volitionis neceſſariæ ;quia hæc vo
requiritur enim carentia termini , vt hoc album litio necellaria iam præcognoſcitur exſiſtens pro
non denominetur fimile . ſuo ligno ; quare licur communiter dici folet,
. Sed hoc exemplum habet omnino eamdem Verbum diuinú procedere ex cognitione termi
repugnantiam : ſi enim Deus vult,hoc album non nata ad perſonas,& ad ipſum Verbú , non quidé
elle limile , neceſſe eſt , quòd non fit aliquid , abſtractiua,ſed intuitiua, quâ Pater intuetur ipsuí
1
quod antea erat ; non autem vult , quòd non lic Verbum exiſtens pro pofteriori originis ad ipſam
album ;ergo vult directè,quòd non ſit terminus; cognitione:ita amor volitionis necellarię permo
cum per te non detur aliquid tertium diuerſum dum gaudij poteſt virtualiteroriri ex cognitione
ab his duobus,quod fit relatio fimilitudinis.Sicut intuitiua,quęvideturipſa volitio exiſtenspro po
li Deus 'veller, hoc album non efle album ,necelle ſteriori rationis. At vero in'volúrate códonationis
eſſet,quod vellet directè,velnõ eſſe ſubiectú ,vel hoc non poteft dici;quia cùm illa ſitvolütas libe
nó efle albediné,vel non efle inhærcntiam albe ra non poteſt fupponere cognitioné incuitiua lui
dinis in ſubiecto, non enim eſt aliud aſſignabile, ipfius;nã politis omnibusantecedentibus,potuit
quod velit.Dices,Deus folùın vult directè,quod nó eſſe in Deo illa voluntas; ſolùm ergo præſup
non ſit denominatio fimilis:fed hoc eſt, quod no ponit cognitionein poſſibilitatis,ex qua cognitio
/ intelligitur nec poteft explicari;quia li Deus vult, ne non poteft naſci affectus gaudij , led voluntas
qnod nó fit,ergo vult,quod non habeatefle,ergo efficax obiecti,quętetiã nó poteſt eſſe reſpectului
vuit carenti termini,no enim datur aliud efle re- ipfius,vtvidimus :nó ergo iuuar-aliquid exemplu
ale per te in denominatione fimilis,quod ſi tu po- de volitione neceffaria Dei ad hanc difficultaté.
tës fingerealiud eſſe in eſſe denominationis ,quod Alijergo aliter hocexplicare conantur;dicunt? 138.
non fit in eſſe rei , Deus non poteſt illud conci- enim ,obie &tum illius voluntatis diuinæ ,quæ con- An obiect#
'voluntaris
pere, Deusenim non concipit niſiverúellereale.' donat peccatum ,ſeu offenſam , eſſe negationem diuina con
135 Secundò diſplicet illa ſolutio ; quia non ſo- ſuiodij aduersuspeccatorein; nam eo ipfo,quod donätis pec
lùm Deus poreſt condonare peccata , ſed etiam Deus nolit ampliùs indignari , vel odium habere catum fit
homines poſſunt fibi inuicem condonare debita contra peccatorem ,reddit fibi impoflibilem'indi- negatio frei
per meram voluntatem condonandi.Etquidem , gnationem , & odium ; quia voluntas Dei efficax odig aduer.
fus peccato
licèr admittatur, voluntatem Deihabere ſe ipſain eſt, & immutabilis:ergo eo ipſo cedit iure, quod sem
pro obiecto propter ſuam infinitatem ; at verò in habebat ad odium, & indignationem ,quæ eniin
voluntate humana non facilè intelligitur quod maior cellio iuris, quàm reddere fibi impoflibile
cadem politio velit ſeipſam eſſe:ergoaſſignandú illud,ad quod habebatius ? Nec peccator poteſt:
cft aliuh obiectum diſtinctum abipſa volitioné ampliùs cenſeri dignus odio, velauerfioneDei,
quod homo velit , quandovulc condonare de- . quia nópoteft efle dignusodio,aut indignatione
bitum ,velpænam ,vél offenfam ,vel quid fimile. impoſſibili', & illicită, prove eſt iam indignatio
136 . Terriò eſt difficile fatis in ea ſolutione intelli- Dei,poftquam voluit ampliùs non indignari.
gere,quomodo illa volitio feratur ad fe ipſam ,an Hæc etiá reſponſio difficilis eft: quia longè di-? 139.
Icilicet ad ſeproutexiſtentem , vel folùm vepol- uerſum videtur códonare aliquid, vel nolle illud
fibilem ? nam fi eſt amor ſui ipfius prout exiſten- exigere,autexſequi,vt conftat in humanis:poteſt
tis erit gaudium de fe ipfa ; atque ideo prout fic, enim aliquis nópunire,vel nó exigere, quod libi
Deus non tam vuit condonari, quàm gaudet ſe debetur,abfque eo quod velit condonare,fed vo
condonare : quod quidem non eſt condonare: lendo retinere corum ſuum ius: volútas ergo con
nec poteſt hoc concedi,quia ad hoc prærequire- donandi aliud obiectum habet: ficut poteſt etiam
retur cognitio de exſiſtentia illius volitionis, quæ aliquis velle ſe obligare per votum , aut per con
fanè non præſupponitur:alioquin non effetlibera tractum humanum ad aliquid faciendum , & fi
formaliter illa volitio , fi præfupponeret iam ex mul habere animum illud nunquãfaciendi , quia :
parte principij cognitionem de exſiſtentia ipſius velle obligationem non eſt vellc rein , ad quam
condonationis. Solùm ergo præfupponit cognis fe obligat :ſimiliter ergo poterieHvelle,2 quod ne
ma-ar
P. loann.de Lugo ,de Pænit .
 88. De Pænitentia .
ncat in debitore obligatio tota ad id,quod debe- . libilem phyficè ex ſuppoſitione illius præcepti,
bat , licèt habcat animú non accipiendi vnquam licèt fumpliciter , & fecundùm fe poflibilein :con
illain rem:ficille , quiducit vxorem cum animo donare ergo , vel remittere non eft idem quod
firmo feruandi caftitatem , quam vterque coniux nolle exſequiius , etiamfi nolitio reddat impolli
ex mutuo conſenſu vouet,vultobligare le ad co- bilem exſequutionem luris in ſenſu compoſito.
pulam(& acceptat obligationem conjugis ad co- Secundò probari hoc ipfum poteft, quia li im 142 .
pulam )neceain obrigationem diffoluere, licet poflibilitas illa ex ſuppolitione lufficerer,vt Deus
nolit vnquam copularn à coniuge exigere. Cur diceretur condonare iusfuum , ſequitur , Deum
ergo non poterit ctiam Dcus velle retinere totum de facto condonare ſaltem partialiter , quoties
ſuum ius ad pænam , vel ad indignationem , licet differt punitionem peccatoris per aliquod tem
nolit vnquam illud ius exlequi? pus,nain per illam nolitionem puniendi tali tem
240 . , Vnde conſtat , non condonari hoc ius ex eo, pore redditur impollibilis punitio ; ergo condo
quod reddatur illicita eius exfequutio : nam in nat Deus ius , quod habebat ad puniendum illo
exemplo adducto petitio copulæ redditur illicita tempore.Confequens autem in rigore loquendo
per votum caſtiracis; & tamen coniux retinet ad- videtur falfum , & contra communem ſenſum
hucius ex contractu matrimonij,neque illud con- Theologorum , qui dicunt , Deum nihil pænæ
donaț. Siiniliter poflet aliquis voto le obligare ad condonare , dum non condonat culpam , fed re
non petendum debitum pecuniæ , neque accipi- tincre torum ius ad pænam , licèt è contra fæpe
endum , quando à debitore offeratur; & tamen condoner culpam non condonata tota pæna.
adhuc non condonare illud , led retinere ſuum Alud crgo eſt non exſequi pænam , aliud verò
ius. Vnde fi poftea illud debitum exigeret , vel condonare obligationem ad pænam .
acciperet , peccaret quidem contra vorum ; non Terriò ponamus,aliquem nihil pofle licitè,aut 143
ramen contra iuftitiam ,quia accepit, vel petiit etiam validè condonare ablque licentia ſuperioris
id quod adhuc fibi ex iuftitia debebatur.Condo- qualis eft Religioſus:poteric tamen ifte expectare
natio ergo iuris non eſt reddere ſibi vtcumque aliquandiu , quod debitor ex le ſolutionen af
illicitam petitionem debiti , ſed reddere illicitam ferat,nec per hoc cenſetur condonable ius , quod
in illo genere,in quo erat licita , itaut non poſſit habebat antea exigendi, licct eo iure vti noluerit
abſque iniuria,verbigratia , illud petere, vel ac- nec vllum prorſusiuspotuerit condonare propria
cipere.Eodem modo , ſi puniat eum , quem ex auctoritate ,ergo non eft idem in rigore nolle vui
voto debebat non punire, non peccat contra iu aliquo iure , ac velle illud condonare.
ftitiam vindicatiuam , fed contra virtutem Reli- Quartò quod addunt de immutabilitate vo 144 .
gionis: pofler ergo Deus retinere iusad indigna- luntaris Dei , à qua iinmutabilitate prouenire di
tioncm licèt ea aliunde reddidiflet libi illicitam ; cunt , quod actus odij diuini vel punitionis non
ad hoc eniin lufficit illa conditionalis, quod fi in- ſit amplius poflibilis : hoc,inquam , non ſubliſtit;
dignetur , non id faciet irrationabiliter , ſed cum quia immutabilitas diuinæ voluntaris non tollit
cauſaſufficientiad indignationem , & odium pec- quodfemper ſivilla voluntas fimpliciter,& ablom
catoris. lutè liberafoim..liter , non minus , quàm fi tunc
141 :
Denique non ſufficitad condonaționem ,quod inciperet, alioquin ,linuncnó eft formaliter libe
illa indignatio Deireddita fit impoflibilis pervo- ra,nunquam fuiflet libera ; quia nunquam potuit
luntatein non habendi odio peccatorem , cum aſſignari , quando primùm inceperit. Sicut ergo
qua non poteſt coniungi amplius illud odium; duratindiuifibiliter pertotam æternitatem , licin,
quia non repugnatretinere ius ad aliqué actum , tora æternitate fe habet , ficut volitio hominis in
qui aliunde redditus fit mihi impoſibilis , ſi ta- primo inſtanti lux durationis, quare nunc eft for
mençxſe;& ſimpliciter poſſibiliseſt.Quod etiam mualiter libera voluntas Dei non puniendi, & per
in humanis conſtat in caſu poliro de coniuge ha- conſequens nunc poteft Deus fimpliciter , & ab
bente votum caſtitatis : nani licèt ille impeccabi-. folutè velle& molle odiun ,alioquin nunc non ,
lis effet,& ideo violare non poflit votum faltem eller formaliter liber, fed folum denominatiuè:
imporopria morali qualem impotentiam ad pec- nunc ergo poſſibile eſt Dco limpliciter & abfo
candum agnoſcunt Thcologi in Beatillima Vir- lutè odium hominis , ſicut nunc poflibilis eſt illi
gine , adhuc retinet ius ad exigendam copulam volitio odij , & negatio nolitionis , licèt non lit
ex matrimonio ortum ,quia petitio illa fecunduin poflibilis in ſenſu compoſito ,ſeu cx ſuppoſitione ,
ſe poſſibilis eſt, licèt hic & nunc reddita fit im- quod babet nolitionein odij:hoc tainen ,non tol
poſibilis ſaltem moraliter propter impotentiam lit poſſibilitatem fimpliciter odij; ſicut nec quod
moralem violandi votum caftitatis ; imo licèt ſu- homo ex fuppofitione , quod vult non poſſit nol-,
peruenifer impotentia phyſica , vt li Clariftus le, facit , quod nolitio litrunc fimplicite & ab-,
Doininus , quiphyſicam ctiam impotentiam liaa ſolutè impollibilis ,fed folum ſecundùm quid,feu
bebat ad peccandum ,vorum emifillet ,prout Sua- ex fuppoſitione: in mutabilitasergo Dei non fa
rez cum aliis tenet potuiſſe vota emittere , & decit, quod odium reddatur fimpliciter impoſſibile
facto emiſille 2.com.in z.para.diſput, 28.fect.z. ad- per nolitionem odij, fed folùm impoflibile ſecun
huc enim cum yoti obligatione potuifler retinere dùm quid , feu ex ſuppoſitione , quæ ſuppo
jus ſuum & non loluere alios obligatione,aut de- fitio femper eft formaliter & fimpliciter libera.
bito quod habebant. Hocautem , quod diximus A priori denique probatur , quia ficut volun . 145
de voto, diccre poflumus deobligatione ex præ- tas obligandi piæcepto non eſt voluntas rei,quæ.voluntas
cepro obcdicntiæ : poffet enim aliquis ex obe- præcipitur,vr conſtar quandoDeusimpoſuit præ-obligandi
1
dientia obligari ad non petenduin ,vel non acci- ceptumn Abrahæ immolandi filium , quam tamen pracepro,non 1
piendum
caſu id, quod
non ideo fibi ex iuſtitia tollit
condonatius,nec debetur; in quo
obligatio- immolationépaná
obligandiad Deusno
nonvolebat:ficetiam voluntas rei
eſt voluntas exſequendi est voluntas
qua pre
cipitur.
nemex iuſtitia: quare ſi Chriſtus ,quiimpeccabilis pænam ; ſed poterit Princeps lege ſua præcipere
erat etiam phyficè, habuiffet eiuſmodi præceptú, aliquid ſub pana , licèt habeat animuin num
reținuiffet adhucius ad ſolutionem debiti impof- quain exfequendi illan penam. Similiter ergo
pote
 Diſput. VII. Sect.I X. 89
poterit conſeruare illam obligationem ad pænam tor , & acquirat ius propter offenfam fibi irro
in eo , qui legem violauit, licèt habeat anim zly , gatam ; non tolliturillud debituin , nifi ipfe cre
non exſequendi pænam, ſed tamen vulcquod ditor , qui illud acquiſiuir, remittat : acquiſiuit
ſubditus remaneat cum illo timore, & ſuſpenſio- autem Deus tituluin , vt,fi poſſit aliunde odium
ne ; quia ficut à principio potuitvelle obligatio- habere , odiohabeatpeccatorem , nec per hoc
.
141

nem ad pænam cum animo non exequendi pe- cenſeatur dueè , aur irrationabiliter indignari:
nam ; non eft cur non poſſit conſeruare poltea quod ius duraret , etiamfi Deus nollet de facto
obligationem , & debitun pænæ abſque anino odiuın habere , ſi tamen illud ius non ,condo
exequendi illam . Cur ergonon poterit Deus hoc narer .

ipſum facere, atque etiam velle non remittere

debitum odij,& indignationis ſuæ abſque animo S. Verior explicandimodus proponitur. •
exequendi illud ius,cùm fit eadem ratioin vtro
que calu ? Liter ergo , & facilius reſpondere pollu- 148.
146. Ex his . voluntatem illam eſſe voluntatem af- voluntas
.
illa reſponſio fundabatur , reſpondere iam pof- , fectiuam deſtruendi titulum ortum ex peccato Dei condo
fumus, non fufficere ad ceffionem iuris,vel con- ad prudenter.iudicandum , peccatorem meritò nantis pec
donationem , quòd aliquis reddat ſibi illicitam , & rationabiliter haberi odio à Deo , ſeu eſſe af- voluntas
vel etiam impoſibilemexſequutionem illius iu-, fectum reſtituendi hominem in ſtatum antiquæ affeétiuade
ris,ve conſtat exadductis exemplis; nam qui vo- libertatis , & indemnitatis : quod totum poteft ftruenditi
to fe obligat adnon petendum , nec acceptan- velle Deus ', abſque eo quod velit formaliter tum ex pece
3.
dum id, quod ſibi debetur , poteſt adhuc recine- iplammet volitionem . cato , donc.
re ſuum ius, & conſeruare obligationem debito- Dices : non poteſt Deus velle , non eſſe illum
ris, atque adeò non peccaret contra iuſtitiam , fed titulum ad odium ,niſi volendo , non eſſe funda
ſolùm contra votum petendo , vel accipiendo mentum illius : hoc autem eft peccatum præte
debitum . Item Chriftus , qui per eiuſmodi vo- ritum & ncgatio condonationis ; ergo vel Deus
tum redderet fibi non folum illicitam , ſed im- vult non eſle peccatum præteritum , quod eſtim
poſſibilem illam operationem contra votum ,ad- poſſibile,vel nó eſſe carentiá códonationis, quod
huc non cederer-iuri ſuo , neque eller obligaras eft velle iplain condonationem , feu ipſammet vo
ex iultitia , ſed ſolùm ex voto ad non exigendum luntatem.Refp. Deum non velle non fuiffe pec
quod ſibi debebatur. Cellio ergo ivris eſt velle catum ,fed habere affectum quemdam,quo, quá.
reddere fibi illicitam illam exlequutionem ex tum ex ſe eſt, vellet, peccatum illud præteritum
defectu fundamenti , ſeu ticuli ; Verbi gratiâ, non ſufficere nunc ad fundandum odium ra- ,
condonare pænam eſt velle reddere libiillici- tionabile peccatoris: qui affectus non eſt abſolu
cam punitionem , ſicut ſi non præceffiffet cul- tus,fed per modum velleitatis efficacis: ſicut ipſe
pa. condonare mutuum eſt velle reddere ſibi peccator habet affectum odij in peccatum præ
illicitam receptionem pecuniæ, ficut fi non præ- teritum ; non quo velit abſolutè, non fuiſſe , ſed
cefliffet mutuum ; & fic de aliis. Deus itaque per modum velleitatis efficacis, qua vellet, quan
nolendo punire , licèt hoc ipſo reddat ſibi im- tum ex ſe eſt,non fuiſſe vcſupra explicuimus : ita
pollibilem punitionem ; non tamen vult redde- Deus haber affectuin non abſolutum , fed effica
re libi illicitain ex defectu cituli, ſicut fi non præ- cem , quo quantum ex ſe eſt,vellet , non fufficere
celliffet culpa , & ideo non dicitur condonare, nunc peccatú præteritum ad reddendum hominé
ncc cedere juri ſuo. odibilem : dico auté illum affectum non effe ab
147 Vnde ad id quod addebatur non poffe homi- ſolutum :quia licèt reuera fit poſibile,quod pec
nem manere dignum odio , quando odium eſt catum præteritum non reddat hominem odibilé;
impoflibile.Refpódetur,in primis ſufficere,quòd nimirum,ſi condonetur,ſed tamen ,fi hoc vellet,
odium ſit fimpliciter & ablolutè poſſibile, licèt Deus abſolutè, vellet ipſam condonationem ,qua
ex ſuppoſitione extrinſeca , quòd Deus nolit ha- illud poſſibileeſt:ne ergo condonatio velit ſe ip
bere odium,dicatur aliquomodo impoſſibile. Si- ſam ,fatis erit,quod Deus per illum actum habeat
cut etiam homoiuſtus dignus eſſet premio ſuorú affectum efficacem quantum eſt de ſe,ſcd non ab
operum ,licèt Deus nollet illum premiare:quia li- ſolutum, reſpectu illius obiecti: hæc autem vo
cet ex illa ſuppoſitione præmium non eflet poſti- luntas eſt re ipſa condonatio efficax peccati, quia
bile,eſler tamen poſſibile ſimpliciter & abſolutè, polita hac voluntate , iam prudenter cenſetur,
quod ſufficit vt abſolutè ſit dignus premio.Addo Deum non poſle rationabiliterodio habere pec
deinde, licèrodium effet fimpliciter impoflibile, catorem propter illud peccatum .
poſſet homo intelligi dignus odio, quantú eſt ex Dices, ergo Deus non condonat abſolure , & 149 .
valo-
ſe : fic eniin opera Chriſti propter infinitum efficaciter peccatum : quia condonatio Dei eſt.
rem, quem habent,digna ſunt præmio infinito , illa voluntas Dei,fed illa voluntas non eſt abio
quantum eſt ex ſe,atque adeò merentur gratiam luta, ergo nec condonatio Dei eſt abſoluta. Re
infinitam ,fi poſſibiliseffet;quod eft ius quoddam fpondeo, voluntatem illam non eſſe volitionem
ad obtinendum illud præmium à Deo, li pofletil- abſolutam ſui obiecti, eſſe ramen condonatio
lud dare. Sicergo pollet peccatorincurrere debi- nem efficacem , & abſolutam peccati: quia ficut
tum ,ad ſuſtinendum odium Dei,li poffibile effet, odium peccatoris erga peccatum præteritum ,non
ita vt Deus acquirar ius ad odium peccatoris ſi eſt voluntas abſoluta ſui obiecti; non enim vult
poſſibile eſſet odium : quod fufficit , vt peccator abſolutè non peccafle , eſt tamen retractatio ab
dicatur debitor odij, quantum eftex ſe, quandiu ſoluta, &efficax, & cum effectu deſtruir pecca
illud debitum non condonarur. Quamuis enim tum : quia ad retractandum efficaciter peccatum
ſi Deus non effet,non effet peccatordebitorodij non aliud requiritur, quàm velleitare illa effica
Dei , quia nulli deberet illud , & non potelt elle ci velle quantum eſt de ſe , non fuifle peccatum :
debitor , niſi alicui creditori,qui habeat ius con- ita voluntas , qua Deus efficaciter , quantum
tra illuin : de facto tamen , cum Deus fit credi- eſt de ſe , vellet ampliùs non nalci cum
P.loan.de Lugo de Pænit. H 3 าง
 go De Pænitentia.
titulum ex peccato ad odium peccatoris , licet peccato præterito non oriatur amplius ille ticulus
non velit abfolutè ſuum obiectum ; abfolutè ca- ad rationabi e odium peccatoris ; ſcilicet condo
men deſtruit peccatum : quare poteft dici abſo . nando illud : ergo poteft velle illud efficaciter &
luta in ratione caulæ licèrnon lit abfoluta in ra- abſolute.
rione volitionis : ficut è contra voluntas conditio- Reſpondeo , poffe quidem Deum habere vo
nata , quam haberet aliquis ex odio' Dci deftru- luntatem ablolucam condonandi peccatum ; quia
endi Deum li pollet, eſt voluntas conditionata: poteft per aliam voluntatem reflexam velle ab
in ratione volitionis, ſed abſoluta , & efficax in folutè habere illam aliam voluntatem , quam di
ratione offenfæ diuinæ non enim repugnar, id, ximus eſſe condonationem : & tunc illa prior vo
quod eſt conditionatum , & inefficax in vna con- luntas abſoluta erit quidem voluntas efficax &
ſideratione , efle abſolutum , & efficax in alia: abſoluta condonandi, non tamen erit ipſa forma
quod præſertim locum habet in conſideratione liter condonatio : illa verò alia ſecunda voluntas
morali,quia prudentes facilè iudicant,illuni affe- erit condonatio formaliter, & hæc nó poterit elle
ctum conditionatum æquiualere abſoluto in or- volunras abſoluta deſtruendi titulum odij ; quia
dine ad effectus morales. ; licèt illa deſtructio rituli fit pollibilis per hanc
750. Dices iterum : Deus non poteſt velle aliquid eandem voluntatem ;hæc tamen voluntas nó ori
impoſſibile : quod autem ex peccato præterito tur ex præuitione ſui,led ex præuifione aliorum:
si non oriatur citulus ad odium peccatoris, non eſt cùm ergo Deus non vidcat, aliunde elle poflibi.
poſlibile niſiimpediatur per condonationem , er- lem deitructionem rituli; non poreſt per hác vo
Deus poteft
velle impof go nonpoteſt Deus velle , quod non oriatur ille luntatem vele abſolutè illam deſtructionem , led
fibile fubra titulus,niſieo modo , quo poſſibile eſt , fcilicet,' folùm inefficaciter , vt dictum eſt, quæ voluntas
tione poflibi- volendo ponicondona'ionem.Reſpondeo, Deú
litate .
fufficit ve efficaciter deftruatur. Vide quæ in fimi
non poſſe velle abſolutèaliquid impoflibile;pof- li diximus difp.3.de Incarnatione , ſeit.ç.n. 87.6 .
ſe ramen velle illud ſub conditione poſibilitatis, fequentibus, vbi eodem modo explicui obiectum
nam ſub hac conditione iam habet bonitatem voluntatis obligandi,præcipiendi,& c.
appetibilem : quare ficut homo potelt eo modo Vrgebis,etiam præſcindendo ab illa voluntate 153
velle aliquid impoſſibile , & quidem meritoriè, inefficaci,præuidet Deus modum ,quo poffit effi
prudenter ,& laudabiliter , ita Deus poterit ſub ea caciter deitruere titulum odij,ne amplius oriatur
conditione velle aliquid per velleitatem , non ex peccato præterito; ſcilicetper infufioné gratiæ
abſolutam ſed tamen efficacem ,quantum eſt de habitualis ;quæ cùm fit forma lanctificans,co ipſo
fe,vtbene concedit P.Salas i tom.in 1.2 . tract.6 . impe dit formaliter , ne homo fit odibilis propter
ſect s . ante quastiunc.7.
viderur eflc eade
& de Angelis in cert
ratio conc
quibus peccatum præt eritruer; ergo fi Deus vule qua
um e illum titulum , potuit idn
m edit vt um tum eſt ex fe , deft
P.Suarez lib.7.de Angelis cap.12.n.20, velle abfolutè & efficaciter, quia id revera polli
r. V gebis : ergo Deus vellet aliquod ens ratio- bile eft , abſque co quod voluntas illa habeat ſe
nis : nam quidquid elt impoſſibile eſt implica- ipſam pro obiecto volito. Quod argumentum à
torium; omnc autem , quod implicat contradi- fortiori procedit de vnione hypoſtatica , per quá
ctionem ,eſt aliquid chimericum , ergo eſt ensra- certius eít, forinaliter iuſtificari naturam aflum
ţionis :hoc autem Deus non videtur polle velle, pram abſque alio fauore , aut voluntate condo
neque etiam concipere,aut effingere. nandi peccatum , atque ideò, ſi Deus vult,quan
Reſpondeo , Deum non effingere enria ratio- tum eit ex fe , impedire tirulum odij , poreft id
nis,quia fingere videtur fonare iudicium , vel ap- velle efficaciter & abfolutè volendo dare illi na
prehen jonem de exiſtentia , vel poſibilitate il. turæ vnionem hypoftaticam .
lius,quod concipitur : Cæterùm quod Deusco- Refpondeo ,nos in præſenti loqui de voluntate 154
gnoſcat aliquid impoflibile concipiendo illud Dei condonantis peccatum abique infutionę
effe impoſſibile , & folùm affirmando , eſle bo- gratiæ.vel vnione hypoftatica, aut alia forma ſan
num ,fi eflet poſibile, non videtur negandum , čtificante. Aliud enim eft , Deum velle ſancti
quia alioquin non poffet Deus ſcire, Angelum ficare , & affumere illum hominem in amicum , &
non poffe eflc Deum , niſi conciperet connexio- filium :aliud verò velle folùm impedire odibili
nem vtriuſqueextremiad negandam illam , quæ tat: m ex peccato præterito : illud prius poteſt
tamen impoſibiliselt. Nec hoc eſt in rigore con- Deus præſtare per gratiam , vel vnioncm hypo
cipere tem aliter,aceſt;imòeſt propriiflimè con- ſtaticam ; hoc verò pofteriusper voluntarem illá
cipererem impoflibilem , ficuti eſt , concipere, inefficacem quam explicuimus,quia preſcindido
illam efle impoflibilem , ſed de hoc aliàs , quia ab hac ipfà volútate,nõ apparet poſibile impedi
pertinet ad materiain de ſcientia Dci. Pro nunc re ,ne oriatur titulus ad odiú ex peccato prçterito .
fufficiat ſuppoſuiſle ,vt appareat ,ex hoc capite non Ex hoc tamen oritur alia difficultas contra pre Iss .
1
repugnare, Deu velle per velleitatem ſupradiat- dicta: quia li voluntas illa fuprà cxplicata eft con- Difficultas
am , quod peccarum præteritu ,licèt præteritü fit, donatio peccati etiam ab que infuſione, cò quòd in hac fen
non daret nunc ex le fundamentum Deo ad in Deus per illam voluntatem vellet, quátum eſt ex tentia.
digniationem : quod licèt fit impoſſibile ; non fe ,quòd ex peccato præterito non oriatur titulus
1 enim poreſt peccatum præteritum non dare nunc ad odium , & indignationem ;ergo à fortiori vo
fundamentuin, quantuin ex fe eſt ad indignatio luntas,quâ Deusvult infunderegratiam homini,
nem :illa tamen velleitas Dei explicat ſuum affe- erit condonatio peccati; quia per hanc voluntaté
cum & interpretatiuè æquiualer voluntati abſo- non folùm inefficaciter , fed abſolutè, & efficaci
lutæ , quiaveller impedire illud fundamentum , fi ter vult Deus impedire , ne ex peccato præterito
eller pollibile ,& per conſequens in æſtimatione oriatur amplius titulus ad odium peccatoris :hæc
prudentum collit Deo ius ad rationabilem indi- aurem volunras intelligitur in Deo pro aliquo
gnationem vlteriùs concipiendam propter illud priori ante infufioné gratiæ ,cùm lit cauſa gratiæ;
peccatuin . crgo antc infuſionein gratiæ intelligitur iam
152 , Dices ; Deus præuidet elle poſibile,quòd ex condonatio peccati , & per conſequens remiſlio
peccari
 I
Diſp . VII. Sect. IX .
peccati non procedet ab ipfa gracia , vt à cauſa
formali , cùm ante aduentum gratiæ iam intelli-
gatur peccatum condonatum per voluntatein
infundendi gratiam .
1156. Reſpondeo,hoc argumentum fieri poſſe etiam
Soluitur, in voluntate illa reflexa , qua Deus vellet forma .
lem condonationem ,feu voluntatem iplam con-
donantem : nam illa criam voluntas reflexa eller
voluntas abſoluta impediendi ius ad odium ex
peccato præterito , cùm ad hunc finem velit il-
lam aliain voluntatem , quæ ſit condonatio for-
malis : cùm ergohæc voluntas reflexa , &impe-
rans intelligatur prior virtualiter , quàm volun-
tas imperata , quæ eſt formalis condonatio ; con-
ſequens eſſet , vt ante formalem condonationem
intelligatur iam peccatum ablatum per volunta-
tem condonationis , atque adeo non auferetur
tunc peccatum per condonationem , ſed per vo-
luntatem condonationis.
157 Ad vtrumque ergo codem modo reſpondere
debemus negando lequelam : neutra enim vo-
luntas eft condonatio formalis , ſcilicet , nec vo
luntas producendi gratiam , nec voluntas impe-
rans condonationem ; ſed vtraque erit quaſi cau-
condonationem forma.
{ alis condonatio inferensrigore
3 lem: condonare enim in non eſtvelle con-
donare ; ficut nec velle vouere eſt vouere , nec
velle donare cſt donare, ſed aliquid præuium :Sic
etiam velle condonare non eſt condonare : nam
ficut donare non eft velle transferre ius in alium ;
ſed eſt ipſa tranſlatio , ſeu voluntas , quâ imme-
diatè volumus , quod fundamentum ad hoc ius
fic in illo homine : ſic condonatio non eſt , qua
volumus cedere iuri; ſed eſt ipſa cellio , in actu
exercito, ſeu voluntas, quâ immediatè volumus,
quod in Petro , verbi gratiâ , non fit debitum
odij : quod quidem non eſt obiectum immedia-
tum , vt conftat , illius voluntatis reflexæ , qua
volumus elicere condonationem , ſed eſt obie-
ctum mediatum : ſicut qui vult vouere, non vult
immediatè , fed folum mediatè obligationem ,
quæ prouenit abipſovoto . Voluntas etiam pro-
ducendi gratiam non eft formaliter condonatio :
quia obieclum immediatum ipſius non eſt nega-
tio iuris ex peccato ; ſed poſitio gratiæ , à qua
prouenit , vt effectus formalis ſecundarius, abla-
tio illius iuris : vnde fi per impoſſibile Deus vo
lens producere gratiam impediretur ab eiuspro-
ductione,non ideo peccatum eflet condonatum ,
fed volitum condonari; ſicut fi aliquis volens do-
nare impediretur à donando , non eflet domi-
nium tranſlatum , fed volitum transferri.
153 .
Dices, velle formam in ſubiecto eſt velle ef-
fectum formalem , cùm hic re ipſa non diſtin-
guatur à forma in fubiecto : ergo fi Deus vult
immediatè , quod gratia fit in ſubiecto , vulc im-
mediatè effectum formalem , ſcilicet , quod hoc
ſubiectum non fit odibile proprer peccatum præ- gata in terris , etiam in Celo ligata ellent; ſolusi
teritum : quod idem argumentum fieri potelt de . autcmpoſſent illic , qua hic priùsin Ecclefia folue
voluntate reflexa, qua Deusveller condonatio-
nem : quia cùm non efle ius ad odium fit poli-
tam eſſecondonationem ; co ipſo , quòd Deus
vult immediatè , quod ponaturcondonatio ; vi-
decur velleimmediatè,quodnon licius ad odium,
atque adeo illa etiam voluntas reflexa , vel vo-
· Juntas producendi gratiam habebit pro obiecto
immediatè volito negationem iuris ad odium,
Reſpondeo, antecedens effeverum de effectu . adhuc explićuit Bernardusſermonei . iz fefioApo- Bernard.
forınali primario, qui non diſtinguitur à ſubiecto,
& forina vniris ; non verò de effcctu forinali le-
91
cundario , qui ab illis diſtinguitur; prout in no
ſtro calu diſtinguiturremiſlio peccati, feu deftru
& tio iuris a productione gratiæ : potuit enim eſſe
hæc eadem productio gratiæ abique remiſſione
peccati, veldeſtructione iuris orti ex peccato;
videlicet , fi non præcelliſter peccatum : ergo
non ſunt idem , alioquin nunquam poffet eſſe
vnum ſine alio. Similiter voluntas , qua Deus
condonat peccatum , non habet pro effectu for
mali primario negationem iuris ex peccato præ
terito, ſed pro effectu ſecundario : quia licèt non
poſlit eſſe illa voluntas abſque tali effectu : po
teſt tamen elle tora illa negatio abſque illa vo.
luntate ; ſi , verbi gratia , homo non pece
callec, non naſceretur Deo ius ex peccato :
ergo tota illa negatio , quam Deus vulc imme.
diatè, non eſt idem adæquatè cum condona
tione , quam Deus vult mediatè per voluntatem
reflexam ; atque adeo non erit idem velle con
donationem , ac velle negationem illius iurisex
peccato .
Sed contra hoc videtur adhuc vrgere argu- 19.
mentum deſumprum ex forma abfolutionis Ša
cramentalis, qua Sacerdos nomine Chriſti ,dicit,
Ego te abfoluo; ſeu , egotibi remitto, aut, condono Abfolutioan
tibipeccata tua: nam , fi per poſitionem condo- condonet, do
nationis aufertur macula peccati habitualis ; cùm follatpecca
abſolutio contineat condonationem , qua Sacer- infiufionem
dos nomine Dei condonat , & abſolutio præce- gratia.
datinfuſionem gratiæ,ve cuuſa illius; conſequens
eſt, vt ante infuſionégratiæ iam intelligaturabla
tum peccatum habituale per condonationem no
mine Dci poſitam . Fatendum ergo eſt, maculam
illam conſiſtere in carentia gratiæ habitualis , &
ideo non poſſe auferri, nifi per ipſam gratiam ;per
verba autem Sacerdotis auferri cauſaliter , qua
tenus cauſant gratiam , per quam aufertur for
maliter.
Huic difficultati dupliciter ſatisfieri poteſt. 160 .
Primo dicendo , verba Sacerdotis , prout præce
duntinfuſionem gratiæ , nondum inuoluere for
maliter condonationcm Dci , fed folus caufali
ter : forinaliter verò continere condonationem
ipſius Sacerdotis , cui condonationi promila eft
condonatio Dei per illa verba ; quoruin remiſeri
tis peccata , remittuntur eis, óc. Duplex ergoibi
intercedit remiflio : altera Sacerdotis; altera Dei,
quæ priori remiflioni legitimè prolatæ infallibili
ter coniungitur. In quo ſenſu videntur loqui Pa
tres , qui dicunt, fententiam Sacerdotis præce
dere , & poftca ſubſcqui fententiam , ſeu remif
fionem Dei ; quod quidem verum non effet, niſi
intelligeretur ibi duplex ſententia , vel remillio;
nam vna & eadem non poteſt ſe ipſam ſubſequi,
vel præcedere .
Sic loquitur Cyprianus lib. 1. epiſtolarum , 161 .
epiſt.2. ſer: 5 4.1 bi ſic ait : Ipſe legem dedit , vt le- Cyprian,
rentur. Hilarius etiam can. 16. in Matth. liclo Hilar,
quitur de Petro :( beatus Cali ianitar , cuius ar
bitrio claues aterni aditus traduntur ; cuius terreſtre
iudicium praindicata auctoritasfit in Calu ; vi qua
in terris aut ligata funt , aut ſolista, ftatuti cir ,dem
conditionem obtineant in Cælo . Vbi nomine pre
indicate auktoritatis debet intelligi ea , qux pix
cedit iudicium , & fententiam Dei. Quod clariùs
ſtolorum Petri & Pauli ante medium , vbi de Perro
dicit: Qui claues Regni tam fingulariter «x cepit,
H 4 UY
 92 De Pænitentia
vepræcedatſententia Petrifententiam Cæli. Deni-
Hugo de S. que Hugo de ſancto Victore lib. 2. de Sacramen-
Victore. its prg.14.c.8. Petro (inquit ) Principi Apoftolo-
rum dicitur , Tibi dabo claues Regni cælorum ;
quodcumqueligauerisſuperterram ,erit ligatum
in Cælis : de quodcumque folueris ſuperterram , erit
ſolutum eft in Cælio: non dixit, quodcumque fol- infundere gratiam ; ſic porelt velle abſolutè con
ueris, hoc eſt, vt illidicunt ,folutum oftenderis,fuit
ſoluium , fed erit folitum : quia fententiam Petri
nonprecedit , ſed ſubſequitur ſententia Cæli. De
quo videri etiam poffunt V Valdenſis tom.2 . cap.
144. & Ruardus art. 3. pag .95. vbi obſeruat; id
colligi ex ipſis verbis Chrilti, qui non dixit; erunt
foluta in Cælis; ſed, erunt ſoluta & in cælis ; vt fi-
gnificet per illud , s , intercedere duplicem ſo-
lutionem , & fententiam , quarum altera præce
dit, altera ſubſequitur. Quo ſuppoſito , facilè
reſponderurad difficultatem propolitam , proeo
priori,pro quo verba facerdotis præcedunt infu-
fionem gratiæ , intelligi quidem ſententiam , &
abſolutionem Sacerdotis cui promiſſa eſt conſe-
meninabfolutio , & remiſſio Dei ; nondum ta
men intelligi pro eo priori remiſlionem forma-
lem Dei; & ideo non mirum, quod pro eo priori
nondum intelligatur formaliter , ſed ſolùm cau-
ſaliter remiſlio
intelligatur Dei,gratiæ
infuſio poſteriori
ſigno Deus
proquam
donec, per for.
maliter condonat , & aufert peccata.
162 , Secundòreſponderi poteſt, etiamſi admitta-
tur, quod abſolutio , & remiſlio Sacerdotis non
fit folius Sacerdotis,fed etiam Dei , qui per ſuum
miniſtrum remittit , ita vt Sacerdos nomine Dei
remittensfaciat vnum cum Deo fimul remitten-
te , adhuc non debere intelligi maculam peccati
ablatam pro eo priori, pro quo verba præcedunt
infuſionem gratiæ. Dupliciter enim poteſtDeus,
remittere peccatum ; ſcilicet , vel per infuſionem
gratiæ , &ſanctitatis intrinſecæ ; vel per meram
condonationem . Quando primo modo remittit,
non eft neceffe quod habcat illam voluntatem ,
quam explicuimus, qua vellet affectu conditio-
nato extinctionein iu is ad dium propter pecca-
tum præteritum ; ſed ſufficit voluntas abſolura
infundendi gratiam , per quam gratiæ infuſio-
nem dicitur formaliter condonare peccatum :
quia culm ipſa gratia per ſuam naturam , & enti
tatem ſit pulchritudo eximia animæ; eo pfo red-
dit animam pulchram , & amabilem . atque adeo
tollit odibilitatem ex pe caro præterito , quia
reddit hominem amabilem non obftante peccato
præterito , ſicut , ſi homini fædo darctur doctri-
na aur aliæ animi dores adeo eximiæ , vt non ob-
ſtante fæditare , reddererur amabilis : cum hoc
qux perſeuerantia moralis tollitur per gratiam .
Vnde Deus infundendo gratiam dicitur propriè
condonare peccatum ; quia per infuſionem gra
tiæ gratis deſtruitius , & titulum , quem babe
bat ad odium peccatoris propter peccatum præ
teritum . Sicut ergo Deus poteſt velle abſolurè
donare peccata per infufionem gratiæ abſque
voluntate conditionata.
Quando verò Deus condonaret peccatum 163..
ſecundo modo abſque infuſione gratix ; tunc nc
ceffaria eflet illa voluntas conditionata, quam
explicuimus , per quam voluntatem formaliter
condonaret peccatum ; & illâ voluntate pofitâ,
intelligeretur iam peccatum ablatum , quia ipfa
met voluntas eſlet formalis condonatio ;licèt po
ſitâ voluntate infundendi gratiam , nondum in
telligatur peccatum formaliter condonatum , fed
ſolùm cauſaliter ; quia illa voluntas , vt diximus,
non eſt condonatio , fed voluntas condonandi .
Ex his ergo ad difficultatem propoſitam reſpon .
deri poteſt, per illa verba Sacerdotis , Egote ab
foluo , vel Tibi remitto , non condonari formaliter
peccata ſed cauſaliter , neque illa verba , etiamſi
per illa Sacerdos ſignificet remiſſionem , non
folùm fuam , ſed Dei,cuiusnomine ipſe remittit,
continere formalem remiffionem , aut condona
tionem , ſed ſolum ſignificareillam ; itavt ſenſus
ſit : Ego qui auctoritatea habeo ex diuina con
ceſſione obligandi ipſum Deum , vt ratum ha
beat , quod ego circa peccata decreuero , volo,
quod peccata tibi à Dco condoncntur , exſe
quente Deo hanc meam fententiam eo condo
nationis genere,quod ſibi iuxta ſtatutas à ſe leges
magis placebit. Deus autem illam ſententiam ra
tamhabet,ſi clauis non errat, & de facto eam ex
ſequutioni mandat per gratiæ infufionem , qua
peccata condonat. Vnde verba abſolutionis præ
cedunt quidem formalem remiffionem peccati,
quia præcedunt infuſioncm gratiæ , & condona
tionem Dei,cuius ſunt cauſa moralis,licèt pro co
priori intelligatur iam remiffio cauſalis, ſeu vir
tualis ,quarenus eſt iam fignificata voluntas Sa
cerdotis, quam ,fi legitiinè habeatur, ſequitur in
fallibicer condonario formalis Dei.
Sed adhuc vrgeri poteſt, quia fi homo pro 164 .
priori naturæ ante infuſionem gratiæ nondum
fit mundus; videtur , quod neque per infuſio
nem gratiæ mundetur , ita vt in eodem inſtanci
non habeat aliquem rcatum culpz . Si enim pro
illo priori nondum eft liber ; ergo pro eo priori
intelligitur reus , & debitor , non folum in ordi
ne ad pænam , ſed etiam in ordine ad odium Dei, 1

tamen diſcrimine ; quod in eo caſu maneretad- in quo debito , & reatu confiftit macula habitua
.
huc fæditas , quia hæc eſtaliquid Phylicum præ- lis . Probatur ſequela : quia pro eo priori Deus in
ſeri s
ditæ ,nõlicè
t propret eſſum
ter excbil tatis tamerad-- relligitur liber ad dimittendum , & non dimit
ama itatemboniabſoluſup
1

impedi ſub tendum peccatum , ad dandam , vel non dandam

jeiti : ar verò per infuſionem gratie aufertur
fæditas ex peccato prærerito : quia hæc non eſt
1
aliquid phyſicumpræſens, led citulus moralis ex
fæditatepræcerita,quatenus illacu'pa præterita bitum aliquod pafſiuum : non poteſtenim intel
poteſt etiam nuncmouere ad odium hominis.
Cùm ergo per aduentum gratiæ fiat , vt iam cul-
pa præterita non poflit mouere ſimpliciter ad
odium huius hominis , quia propter exceſſum
pulchritudinis ſupernaturalis redditur fimpliciter
amabilis ; hinc eft, vt per infufionem gratiæ tol-
latur omnino fæ'itas , feu m ? cula quæ confifte-
bat in perſeuerantia morili culpæ præteritæ in
ordire ad rcddendum homincm nuncodibilem,
grariam : ergo pro co priori Deus habet ius ali
quod , vt pollit retinere debitum odij aduersus
peccatorem : ergo pro eo priori homo habet de
de
ligi in Deo iusaliquod aduersùshominem ,quin
co ipfo intelligatur in homine debitum corret
pondens illi iuri : nam omne ius eſt quaſi quod
dam dominium ad aliquid :omni autem domi
nio correſpondet ſuo modo ſeruitus , ſeu obliga
tio : cùm ergo Deus pro illo priori habeat ius ad
retinendum peccatum ; homo etiam pro illo
priori intelligitur obligatus ad inanendum in
reatu peccați Deo non dimitcente : hæc autem
obligatio
 Diſp. Vil... Sect. IX .
obligatio iamn videtur eſſe aliquis reatus, quicum
fic pro co priori , non poteſt deſtrui adueniente
eriam gratia ; alioquin effet , & non eſſet pro co-
dem inſtanti rcali .
16S . Confirmatur , quia fi Deus nolit condonarc
peccatum , vtitur ad hoc ipſum iure ſuo proue-
niente ex peccato præterito ; ergò ideo non vult
condonare , quia ex peccato habet ius ad boc:
ergo homo propter peccatum eft dignus , quod
63. Deus nolit ei condonare peccatum : ergo pro eo
priori ante condonationem , & nolitionem con-
donationis homo intelligitur cum dignitate illa
ad hoc,vtDeusnolit ei remittere peccatum :ergo
intelligitur dignus, vt Deus velit eum odio habe-
re:ergo dignus odio& per conſequensmaculatus,
& fædus:quæ fæditasnon poteſt eo inſtanti au-
ferri gratia aduenientepro lignopofteriori, cùm tum præteritum dignus fit,quod retineatur:nam
incelligatur exiftere maculacodem inſtanti pro
figno priori.
166 . Ad hoc argumentum Recentiores aliqui di-
Tuomodo in cunt , hominem pro co priori naturæ non intel-
inftanti in ligi maculatum , nec dignum retentione odij, nec
ſtificationis debitorem & c : quia pro eo ſigno priori nonin-
non fit ali- telligitur homo exſiſtens : fuit quidem tempore
{um in pec- præcedenti debitor, & dignus odio pro tunc, &
catore ? pro tempore ſequenti;obquam dignitatem Deus
nunc poteft retinere illud odium, & velle , quod
1 homo exſiſtatdignus odio : in hoc tamen inſtan ,
ti non intelligitur prius homo exſiſtens actu ,
quàm intelligatur Deus velle retinere ius ad
odium , vel velie remittere peccatum , quare co
ipſo quod intelligitur homo exſiſtens, intelligi- debitum non ſufficit ad denominandum homi
tur peccator , vel certè abſque omni reatu , &
dignitate præſenti ad odium diuinum .
167 . Hæc tamen reſponſio difficile poteſt ſuſtineri :
quia non poteft negari , quod in cointanti; quo tamen non includit, nec ſupponit illud debitum
Deus remitcit peccatum ,præuideatur homo prius
natura exfiftens, & Deus pro eo priori fit liber ad
dimittendum , vel non dimittendum peccatum .
! Deus enim dimittit peccatum intuitu contriţio
nis,& pænitentiæ , vel certè Sacramenti ſuſcepti,
quæ omnia præceduntpro priori naturæ ante
remiffionem peccati. Videt ergo Deus pro co
priori hominem iam & ,
c forem ex przcepto adad poepænitentiain,
recent circeniem acum contritionis,vel recipien. NpOn
ac exercentem
tem Sacramentum , & licèt de facto ex lege à
Dco lata infallibiliter remittatur peccatum ho-
mini contrico;poſſet tamen Deus non remittere,
atque adeo libcrè remittit ,ſicut liberè dimifitRex
ille, qui dicebat Matth. 18. Omne debitum dimiſe Victoria, ve refert Canus relectione de Pænitentie
tibi , quoniam rogasti me. Sicut autem præuiden-
tur ibi preces exſiſtentes ante voluntatem libe-
rain remittendi; fic Deus præuider contritionem
exfiftentem pro priori naturæ ,antcquam velitre-
mittere peccatum , ergo pro co priori Deus intel-
ligitur cum poreftate reinittendi , & retinendi
fuum ius ad odium , & per conſequens videtur
homopro co ſigno habere adhuc debitum ali-
quod paffiuum correſpondens illi iuri diuino.
168 . i Faciliùs ergo reſpondeo , pro co figno priori,
Intelligitur pro quo Deus intelligitur liber ad remittendum ,
debitum re- vel non remittendum peccatum , hominem in-
proximum ." telligi quidem cum debito aliquo , non proxi, & qui auerfus eft, non reuertetur ? Quare ergo
mo, led remoto ad odium diuinum , quatcnus,
ex peccato præterito non antea condonato , po-
teſt nunc etiam retineri à Deo ius proximum ad
odium aducrsus ipſum , per quam retentionem
intelligirur jam homo habere debitum proxi-
mum odij, & maculam habitualein : nam debi-
tum illud remotum non cft macula formalis, ſed
1 t2
93
poteft effe cum gratia habituali in eodem inftan
ti reali ficut de facto dicunt in ſententia commu .
ni Beatam Virginem in primo inſtanti lux con
ceptionis habuifle debicum proximum carendi
gratia , quod eſt debitum remotum ad odium
diuinuin , licèt codem inſtanti habuerit gratiam
habitualem . Non ergo debetper gratiainauferri
illud debirum pafſiuum remotum odij , quia per
illud homo non fit turpis , fædus, vel odibilis,
ſed debitor turpitudinis vel odibilitatis incurren
dx , fi Deus eam non impediat per gratiam , vel
condonationem ſuam .
Ad confirmationem fimiliter reſpondeo , pro 169
illo priori hominem non intelligi dignum reten
tione iuris ad odium ,necefle necefle, quod Deus
retineat ius illud , co quod homo propter pecca
quæcumquç dignicas formalis ad odium,vel pe
nam poffer auferri per condonationem Dei, ergo
negatio talis condonationis non lupponit digni
tatem , cùm illa ipſa dignitas auferri poflet, fi
Deus condonaſlec omnem culpam , & pænam .
Poteſt itaque Deus velle retinere ius adodiun,
non quia homo dignuseſt,vtretineatur: ſed quia
ipſe Deus habet ius ad retinendum , & propter
alia motiua : per quam retentionem homo fit
dignus odio dignitate proxima , cum priùs eſſet
dignus remocè : quæ tamen dignitas remota non
crat dignitas proxima ad retentionein iuris , ſed
poteſtas retinendi in Deo , & debitum palliyum
illius retentionis in homine,vtexplicuimus:quod
nem dignum , quia dignitas quæcumque auferri
poteft per condonationem , atque adeo includit,
& ſupponit negationem condonationis , quain
palliuum , cùm poflit ſtare, finul cum aduali
condonatione.
SECTIO X.
De neceßitate virtutis pænitentie
expræcepto..
nit, entiai,n 170.
quos tacito nomine refert Medina Codice de pre
nitentia quaft.2.9.Eſto fit neceſſarium ,EtAndreas
Vegalib.1 3. in Concil.cap.19. cuin quibus ſenſit
par. 4. ductus præfertim auctoritate fancti Tho
mæ 2.quaft.14.art, 2.cuius mentem poſtea cxa
minabimus.
Veriſſima Theologorụm omnium ſententia
affirmat eiuſmodi præceptum , præſcindendo
pro nunc à præcepto naturali, & pofitiuo , & ab
aliis circumftantiis illius præccpti. Ita Sanctus
Thomas in prafenti quaft.84.art.7 . adı.c 2. &
alij Theologi , quos congerunt & ſequuntur
Suar. in preſentidifp.15.fect.1. Vaſquez quaft.86 .
art.2.dub.2. & cæterirecentiores , qui id probant
ex illo lerem.8 . Numquid qui cadit, non refurget, Jerem . 8.
auerſus eſt populus ifte in Ieruſalem auerſione con
tentiofa ? &c. Nullus eſt qui agat Pænitentiam fis
per peccato ſuo dicens : quid feci ? Adducunt
etiam Tertullianum lib. depænitentia, Hierony
mum cap. 7. in Ecclefiaftem , & alios .
Ratio clariſſima eft , quiaomnes fatentur pe- 171 .
nitcntiam efle neceſariain neceflitare medij iux
 1

94 De Pænitentia.
Luc . 1 }.
taillud Luc.13. Niſi pænitentiam egeritis , omnes ad ſecundum . Quod clariùs conftat ex illo alio
fimiliter peribitis.Ex hac autem neceßlicate medij loco infecundo ſententiarum di &to art. 3. præſer
colligitur clarè neceſſitas præcepti : quia ficut tim in ſolutione ad tertium .
homo obligatur ad procurandum libi ſuum vlci- P.Vaſquez diéto dub. 2. n. 16. dicit , ſanctum 175.
mum finem , & conſequutionem beatitudinis; Thomam non negare quod omiſlio pænitentiæ ;
fic obligatur ad ponenda media neceſſaria, ſine debitæ contrahat lemper ex eo capite aliquam
quibus beatitudinem conſequi non poteſt : qui fpeciem malitiæ contra præceptum pænitentiæ;
enim non vult medium neceflarium , & vnicum, fed velle ſolùm aflignare , quando contrahat ma
non vulc efficaciter finem : ergo faltem ex eo ca- litiam ſpecialem peccaticontraSpiritum ſanctum ;
pire,& obligatione procurandiſalutem propriam quod folum dicit , contingere , quando quis
oritur obligatio pænitentiæ. An vero ex aliis haber expreſlum propofitum non pænitendi , &
etiam capitibus oriatur videbimus poftea. hocnonex infirmitate,aut tædio laboris,fed con
172 ,
Contra hanc veritatem obiicitur primò , ve temptu expreſſo,quo contemnitur, & odio habe
Quidde hac diximus , auctoritas S. Thomæ 2.2. diétâ qu.14. rur pænitentia in remedium peccati : tunc enim
re ſenſerit
S.Thomas : art. 2. & in 2.ſent. diſtinct. 43.art. 3. ad 3. qui eſt ſpecies quædam peccati in Spiritum S.ſemper
dicit , impænitentiam , prout eſt folùm perma- tamen omiſtio pænitentiæ debitæ habebitmalitia
nentia in peccato vſque ad mortem , non efle impænitentiæ , licèt non habeat illam ſpecialiſi
ſpeciale peccatum , led circumſtantiam quam mam ,de qua ſola ibi loquitur ſanctus Thomas.
dam peccati ; impænitentiam verò , prout eſt Hæc etiam expoſitiodifficilis eſt, primò, quia 176 .
propolitum non pænitendi , eſſe ſpeciale pecca- S. Thomas in illo articulo fecundo generaliter
rum :vnde videçur ſequi, quod in ſententia lancti loquitur de omni propoſito non pænitendi,quod
Thomæ non fit ſpeciale præceptum pænitentiz dicit efle ſpeciale peccatum , neque id limitat ad
diuerfum à præceptis non furandi, non adulte- propolitum ortum ſolum ex contemptu. Secun
randi,alioquin ipſum non pænitere eſſet ſpeciale dò , quia illud peccatum condiſtinguit à perma
peccatum contra illud ſpeciale præceptum . i . nentia in peccato vſque ad mortem ,quæ eft cir
Reſpondent aliqui, ſanctum Thomam ibidi- cumſtantia quædam peccati: propofitum autem
ftinguere peccatum impænitentiæ à mera per- non pænitendi ortum non ex contemptu ,ſed ex
manentia in peccato , cuius nomine intelligit infirmitate aur tædio , & c. non eft circumſtantia
perinanentiamabſque aduertentia ad obligatio peccati fed ſpecies prima talis peccati : nam nolle
nem pænitendi , vt quandoquis ſubitomoritur; pænitere per totam vitamde peccato furti præ
quo cafu non datur ſpeciale peccatum impæni- terito , non eft peccatum furti, nec habet mali
tentiæ; fecùs quando aduertit homo inſtare mor- tiam iniuſtitiæ poteft enim ſimulaliquis nolle fu
tem , & vrgere præceptum pænitendi. Ita P. rari ;nec retinere alienum ; ſed ſolum eft peccatum
Coninch in praſentidifp. 3. dub. 1. num . 3. Sed impænitentiæ , nec habet aliam ſpeciem peccati i
rejicitur facilè, quia illa permanencia materialis præter illam : ergo illa malitia non poteft effe cir
in peccato non folùm non eſt peccatum ſpeciale cumſtantia talis peccati ,& per conſequens juxta
impænitentiæ ,ſed nec poteft efle circumſtantia diuiſionem ſandi Thomæ debet habere ſpecia
peccati præteriti,cùm ratione inaduertentiæ non lem malitiam , qua conſtituitur in ratione peccati
Tit voluntaria, aut culpabilis : non poteft ergo S. contra Spiritum ſanctum .
Thomas illam ſolam intelligere , quando dicit, Faciliùs ergo poſſumus explicare S. Thomam 177 .
eam non eſſe ſpeciale peccatum , ſed circumſtan- concedendo , omne propoſitum formale vel vir- Thoma,
Mens S.
ciam peccati præteriti. tuale non pænitendi ante mortem habere illam
173. Ideo P. Suarez poſt alias vias tentatas fect.2. fpecialem malitiam de qua ibiloquitur : quæ ta
1.11 . concludit S. Thomam condiſtinguere ſpe- men ſpecialis malitia non reperiturin permanen
ciale peccatum impænitentiæ ab alia generali in tia in peccato, hæc enim eft circumſtantia , non
hoc , quod illa fiat ex voluntare, & propoſito ſpecies peccati : nomine autem permanentiæ in
directo non pænitendi ; hæc verò ex volunrate' peccato non videtur intelligere ibi S. Thomas
indirecta. Vnde concludit ; non femper diftin- permanentiam merain in peccato habituali , ſed
guiſpecie morali vnam ab alia , quia volunta- in peccato actuali, vt ſcilicet continuetur reten
rium directum & indirectum non variant fpecie tio rei alienæ , vel odium ,aut aliud peccatum nec
malitiam ,fiin obiecto , & ratione ' malitiæ fit fuf- etiam intelligit per huiuſmodi permanentiam
ficiens conuenientia . Cæterùm propter illum di- propofitum indirectum non pænitendi ante
uerſum modum tendendi in obiectum , & con. mortem , fed meram voluntatem retinendi alie
trahendi malitiam videri magis opponi Spiritui nuln , aut odium , & c. & hanc permanentiam
fancto, qui ad iuſtificationem mouet , & ideo dieet efle folùm circumftantiam peccati, quia ni
meritò appellari tunc à Sancto Thoma peccatum mirum'eſt duratio peccati , duratio autem non
contra Spiritum ſanctum , licèt in vtroque caſu dat nouam fpeciem , fed aggrauat intra cam
es

verè fit contra ſpeciale præceprum pænitentiæ, dem , vt conſtar. Diſtinguit itaque S. Thomas
& contrahat eamdem ſpecie inalitiam . inter voluntatem continuandi furtum , aut odiú ,
174 . Hæc etiam interpretatio aliena videtur à men- quæ voluntas folùm habet malitiam iniuſtitiæ
te S. Thomæ qui planè vult aſſignare aliquid, vel odij , & inter voluntatem non pænitendi de
per quod impænitentiæ (peciale peccatum diffe- furto, aut odio : quæ voluntas haber malitiam
rat ſpecie , & non ſolum numero à permanencia impænitentiæ ſpecie diuerſam : poteft enim ali
generali in peccato præterito. Quod conſtat in quis velle continuare furtum abſque peccato im
primis ex titulo ipſo articuli,quo quæritur,vtrùm pænitentiæ,cùm non velit eo ipſo moriabſq; pe
conuenienter aflignentur ſex ſpecies peccati in mitériâ:imò regulariter omnes,quipeccant,volúr,
Spiritum ſanctum , &c. & in diſcurſu articuli ar- & fperant pænitentiam ante mortem ,atque adeo,
gumenta tendunt ad impugnandam differentiam licèt velint permanentia in peccato,& quidé cur
2 ipecificam , quam in ſolutionibus argumento- pabilé;non tamen contrahunt malitia impenité
fum conatur defendere , vt conſtat ex folutione tiæ,quia nullo modo volúc mori abſq; penitétia.
Porro
 Diſp. VII.
178. Porrò hanc elle mentem S. Thomæ colligere
poſſumus ex illo art. 3 , in 2.fententiarum , vbi in
reſponſione ad tertium argumentum id explicat tale ; ſemper enim intercedereralterum impæni
178 exemplo perſeucrantiæ inbono his verbis : Ad
tertium dicendum , quod ficutperfeuerantia dicitur
S.Thomas. dupliciter. Vxo modoeft virtus ſpecialis , prout dicit
propoſirum perfeuerandi in bono incepto vſque adfi-
nem . Etalio modo eft circumftantiaaliarum virtu-
tum ,prout dicit a &tualem durationem in actibusvir-
tutum vſque ad mortem :ita etiam & impænitentia,
ſecundum quod dicitpropofitum non pænitendi , eft
Speciespeccari in Spiritum ſanctum , ſecundum ar-
tem quod dicit perminentiam in peccato vfque ad
mortem negando peccati pænitentiam , fic eft acci-
dens,vel circumſtantia aliorum peccatorum.Ex qui-
colligitur in primis, per- pænitentia, ſed omnis impænitentia eſt ciuſdem
bus verbis , & exemplo de
manentiam in peccato, qua loquitur,noneffe ſpeciei quia opponitur cidévirtuti,& debito pe
permanentiamin ſolo peccato habituali ; quia
176 .
permanentia in bono opere , quam dicit efle cir-
cumſtantiair. boni operis, certè non eſtperma
nentia habitualis , fed actualis continuatio , per
quam augetur meritum ,nam feciflc olim bonum tendi: quæ tamen infinitæ reflexiones fieri non
opus , & illud poftea non retractafle non eft cir- poflunt:Tum etiam quia ad multiplicada nume
cumſtantia augens bonitatem operis , vt conſtat:: ro peccata requiritur interruptio non ſolum phy
ergo fimiliter permanentia in peccato , de qua
loquitur,debetintelligi, qua homo perſcuerat in
peccato per maiorem durationem , & continua-
tionem illius.Rurſusex eiſdem verbis colligitur,
permanentiam illam in peccato , & propofitum
non pænitendi ante mortem apud S. Thomam
ibi diſtingui, vt diximus,in hoc;quod illa oppo-
natur ſolům virtuti illi , contra quam peccatur ,
iuſtitiz verbi gratia in furto , veltemperantiæ in
luxuria ; non enim apprehenditur alia obligatio:
at verò propoſitum non pænitendi opponatur
pænitentiæ obliganti ad pænitendum ante mor-
tem ſicut perſeuerancia in opere bono elccmofy-
næ, verbi gratia, habet ſolum honeſtateni miſeri-
cordiæ : voluntasverò perſeuerandi in bono in-
cepto vſque ad finem habet honeſtatem perſe-
179 . uerantiæ , quæ eſt diuerſa. Diſcrimen tamen eſt,
quod ad contrahendam malitiam impenitentiæ
non requiritur velle formaliter illam , & propter
illam velle non pænitere , ſed ſufficit velle non
panitere;licèt in actu bono non ſufficiar ad parti-
cipandum honeſtatem virtutis perſeuerantiæ vel-
le tale honeſtum ,niſi velis propter illam honeſta-
tem ſpecialem perſeuerantiæ , quod quidem di-
ſcrimen commune eſt omnibus actibus honeſtis,
& inhoncſtis. Cæterùm exemplum cum propor-
tione optimum eſt:nam ſicut ad ſpecialem hone-
ſtarem perſeuerantiæ ſufficit, & requiritur, quod
velimuspermanere in bona vſquead finé propter
honeſtatein perſeuerautix :ſic ad çurpitudinein
ſpecialem impænitentiæ requiritur, & fufficit vel-
le non pænitere,quando aduerto ad turpitudiné
illam fpecialem ,& ad obligationem panitendi.
Necobftat, quod S.Thomasilla q . 14.art.i.in cor-
pore,indicauerit,quod tuncſolùm peccatur in Spi :
ritum S. quando ex malitia ,& contemptu pecca
tur. Nam illud non dixitdeterminatè ex propria
fententia, ſed retulit tres dicendi modos diuerfo .
rum,nec ſe alligauit in argumentorum ſolutione,
aut in doctrina poftea traden la ad illum , quem
tertio loco retulerat,præſertim cùm ſecundo loco.
retuliſſer ſenſum Auguſtini , iuxta quem omne
peccatum impænitenitæ,quaquis non vult ageie
pænitentiam ante mortem ,debet intelligi pecca-
tum contra Spiritum San & um .
180. Secundòprincipaliteç, arguitur contra com-, offerri poffet, & propteralias rationesibiadductas.
Sect. X. 95
munem illam doctrinam , quia exea ſequeretur,
neminem damnari propter vnicum peccatú mor-.
tentiæ : imò & addere poſſumus aliud impæni
tentia de hoc fecundo,& aliud impænitentiæ de
tertio;& ſic in infinitum .
Refpondeo negando fequelam : nam in primis
multi damnantur abſquepeccato impænitentiæ,
quiarepentina morte extincti non cogitauerunt
de obligatione pænitendi: Deinde nec ſequitur
proceſſus ille infinitus , qui excogitari ab aliquo
poſſet:nam in primis nó eilent plura peccata fpe
cie diuerſa,impenitétia de ſecundo, ac de priino
peccato:non enim differt ſpecie impenitétia pro
diuerſitate ſpecifica peccati, de quo deberet elle
nitentiæ. Ncque etiam eflent infinita peccata nu
mero diſtincta.Tum quia ad hoc requirerétur in
finitæ reflexiones , & aduertentix , ſupra ſingula .
peccata,quæ afferút nouam obligationem poni
fica ſed moralis actuum ;alioquin ſemper eft idem
numero peccatum continuatum : non poſſuntau
tem poni infinitæ interruptiones phyſicæ ,nedum
morales, ve conſtat.
Tertio obiicitur,quia illud præceptum pænité 181 .
di vel effet naturale ,vel pofitiuum :non eſt autem An praceprű
naturale, quia non apparet,ad quod præceptú De- pænitentia
calogi pertineat,neq ; aſſignari poteſt fundamen- fit naturale?
tum ſufficiens talis obligationis:Vndenec videtur
cſſe poſitiuú ,quia nó adduciturlex ,autius pofitiuú
vniuerſale probás ſufficienter præceptú rigorosú.
Rcſpondeo breuiter,elle præceptum naturale; .
quod quidem Suar:fect.1.n.8.6 ſegg.conatur de
ducere ex triplici radice:ſcilicet, ex titulo iuſtitiæ ,
ex titulo charitatis ,ſeu amicitiæ erga Deum,& ex
titulo charitatis,quahomo debet diligere ſe ipsú,
& procurare luam ſaluté.Nam in primis ſicutho
motenetur ſatisfacere homini pro iniur aillata; ſic
à fortioritenebitur ſatisfacere Deoproiniuria, quá
omne peccatú mortale includit.Deinde ex moriuo
churitatis tenetur homoad ponendú medium ns
ceſſarium ,vt reconcilietur cú Deo offenſo,ad quá
reconciliationein max mè videtur charitas obli
gare . Denique charitas erga ſe ipſum ſicutobligat
ad prouidendú ſibi circa corporalia;multò magis
obligat ad prouidendú fibi,& fubueniendu'in ne
cellitate ſpirituali , iuxta illud Eccli . 30. Miferere
anime tue placens Deo: to contine; congregacor ruā Eccli. 3 .
in fanétitate,& c. Addit tané feet 3.n.3 . licèt obli
gatio ſatisfaciédi Deo in genere ſit naturalis;obli
gitionein tamen ponendi talem ſatisfactionem ,
ſcilicet per actú contritionis,autpænitentiæ,v.g.
non eſle merè naturalé , ſed ſupponere decretum
liberum Dei,qui voluit exigere tale,veltale genus
ſitisfactionis : vnde olim obligabar determinare
ad contritionem : nunc tamen fufficit attritio cum
ſacramento ,quia h.inc ſolam exigit Deus.
Ego quidein,quod attinet ad primum caput ex 182 .
titulo iuſtitiæ ,exiſtimo,non poſſe ex illo proueni
re obligatione pænitentiæ ,& ſatisfaciendi:quod
latè probaui,difp.3.deIncar.fe&t. 3.Ga ſegg.tú quia
no ſemper interuenit in omni peccato iniuria pro
priè,& ſtrictè accepta:tú etiá,quia impoffibilis eft
homini ſatisfactio pro illa offenſa ,cú neq; ipſa co
tritio ſufficiés ſit,aut æqualis,nec ab homine puro 1
1
Quod 1
 t e nti a
96 e
D P æ n i
183 , Quod attinet ad ſecundum caput ex titulo Ad hoc argumentum reſponderat Vega lib.13.
charitatis erg ? Deum ; non videtur fatis efficaci. in Tridentinum cap. 20. malitiam illam non efíc
ter probari illo argumento quo Suarez vtitur : communem omnibus peccatis ; quia non omnia
nam lex amicitiæ , & eius motiuum , ſi res atten- inferunt detrimentum illud irreparabile , quod
tè conſideretur , non me obligat ad procuran- infert finalis impænitentia : quare, licèr aliapræ
dum , quod ille alius amet me, fed vt ametur à cepra obligent cx motiuo propriæ virtutis, &
me, quia licèt amicitia completè ſumpra ſit amor etiam ex obedientia , aliiſque motiuis ; non ta
men obligantgrauiter ex obligationeprocurandæ
muruus : illa tamen ,quæ eſt in me, folùm incli- ſaluris.
nat ad amandum aștiuè amicum , non ve ille
amet me ; ergo licèt pænitentia fit medium ne- Quæ reſponſio confirmari poreſt primò, quia 187 .
ille,quipolt peccatum mortale commiſſum ,non
ceffarium ad hoc , vt Deus reconcilierur inecum ,
bit ftatim agitpænitentiam , & procurat recuperare
obligabit
& diligat me ; charitas tamen non meobliga
ad procurandum illud medium , quatenus vtile gratiam iuſtificantem ; non ideo committit pec
eſt ad amorem Dei erga me, fed folùm ve ego ex catum graue contra obligationem procurandæ
parte mea diligam Deum : Vnde li actus contri- ſalutis ,vt poftea videbimus : quia dilatio illa iu
tionis folùm conGderaretur , vt medium necel- ſtificationis ; fcu elle extra ſtatum gratiæ per ali.
farium ad reconciliationem , feu ad impetrandam quod breue tempus, non vid cur afferre graue
veniam peccati à Deo , non video , quomodo periculum fàlutis, cum femper pollit homorecu
eius obligatio colligeretur ex obligatione chari- perare gratiam amillam per veram pænitentiam ,
tatis erga Deum. & dolorem de peccatis : ergo nec erit grauiter
184, Aliunde ergo ex eodem præcepto charitatis contra ſtudium propriæ falutis committere ali
colligipoteftobligatio pænitentiæ formalis ,vel quod peccatum mortale ; cuin ſemper mancat
faltem virtualis , & iinplicitæ : quatenus conti- in poteftate hominis adhibere reincdium pæni
netur in actu dilectionis ſuperomnia : quia cha- teoriæ ad recuperandam gratiam amiſlam , &
ritas fi obligar ad diligendum Deum luperomnia, aliunde non fit longior , vel diuturnior carentia
co ipſo obligat ad rętractandum faltem implicitè gratiæ, quam affertſecum admiſſio peccati,quam
peccatum mortale , quod opponitur dilcctioni illa , quam afferr dilatio pænitentiæ poft pecca
Dei ex parte obiecti: impoflibile enim eſt, quod tum : quare ſi carere gratia per inenfem non facit
aliquis diligat Deum ſuper omnia , & retineat quod dilatio pænitentiæ per menſem fit
adhuc affectum ad obiectum crcatum , quo illud tuin graue contra obligationem procurandi ſalu
Deo præferat.Hçc autem obligatio , quęcumque tem propriam , non eſt, cur carentia gratiæ per
eſt,prouenit ex ipfo naturæ iure, præſcindédo ab horai quando comınittitur peccatum, afferat
omni præcepto politico ; cùm primum , & po- in illo malitiain grauem contra obligationem
ciflimum præceptum , attento ipſo naturæ iure, procurandæ ſalutis. Ratio autem eſt, quia adhuc
fic de diligendo Dco fuper omnia ; ſecundum poteſt ſtare, quod homo ſeriò velit efficaciter
verò de diligendo proxinio. Vnde etiamli Deus procurare fuain ſalutem , ad hoc enim fufficit
non acceptaret contritionem ad remittendum velle adhibere media neceſſaria : ficut autem
cius intuitupeccatum ; adhucex obligatione,quæ non eſt medium fimpliciter ad ſalutem procu
adhuc eller diligendi Deum , colligeretur bene rare iuftificationem hodie, quia ſufficit procurare
obligatio pænitentiæ faltem implicitè, quæ con- illam cras : fic non videtur medium neceffarium
tinetur in actu dilcclionis . ad ſalutein conſeruare gratiam Dei hodie, ſufficit
135 , Denique ex tertio capite charitatis erga leip- enim velle cam recuperare cras , fi hodie perda
ſum , non vidctur dubium , quod impæniten- tur per aliquod peccatum : non ergo opponitur
tia contrahat malitiam grauem , quando fcilicet, grauiter deliderio abſoluto , & ferio lalutis pro
homo in fine vitæ conftitutus vider certiflimè li priæ velle hodic coinmittere aliquod peccatum ,
bi imminere æternæ ſalutis difpendium , nifi pa cùm poflit fimul homo velle apponere omnia
niteat ; ex hoc autein capite non apparer malicia media neceflaria ad conſequendam falutem , in
grauis
ſibilide, attenta
pocentiafolinatura
abſoluta, rei, in omni
Si enim Deuscaſu por dic.
noluif- ter quæ non eſt conſeruatio gratiæ hodierna
ſet acceptarc noftram pænitentiam ad peccative- Confirmatur. ſecundò , quia licèt obligacio 188 .
niam tribucndam , liquide;n de le & fecluſa Dei conſeruandi propriam vitamcorporalem faciat,
miſcricordia , inli Sicienseft ; & hoc iplum ho- quod fit peccatum graue occidere ſeipſum vul
mo bene ſciret ; non apparetcur ex deliderio ſux nere lethaliinflicto, vel accipere venenum : ad
ſalutis obligaretur ad pænitentiam quæ tunc in- huc non erit peccatuin mortale contra eiuſmodi
fructuola effet ad candem falurem confequen- obligationem acciperc venenum , quando ali
dam. Poſta,tamen legeDei, quæ ftatuit pæni- quis habetad manum antidotum , & remcdium
tentibus veniam concedere , luinen ipſum natu nioraliter efficax & certum contra ipſum vene
ræ dictat, vt non negligatur medium necellar num : imò ad confirmandam , & comprobandam
riuin , & vnicum ad falutem æternam . publicè antidoti efficaciam , ſolenc aliqui fumere
186, Contra hanc partem videtur ſentire P. Valqu, venenum ; quia eiuſmodi ſumptio , ſtante facili
dub,3. num .8.o ſequentibus: quia idem (inquit) tateremedij, non opponitur grauiter ſtudio de
peccata con- eſt nocumentum , quod animæ noftræ infertur bito conſeruandi propriam vitam.Similiter ergo,
hancmali- quocumque peccato mortali , & omiſſione pa- licèt adınittere peccatuni mortale fecundum fe
tiam contra nitentiæ ; nec videtur elle diuerfa ratio malitiæ videatur contrarium ſtudio propriæ Talutis æter
pæniten . in mortaliquacumqueinferre’libi damnum fpe- næ;ftante tamen facilitate remedij, & antidoti
tiam
ciale , & in eo permanere , nec'libiremedium efficacis ,quod verá pænitentia affert contra pec
applicare : ergo illa non eſt ſpecialis malitia , ſed cari vulnus , & venenuin ; non videtur afterro
communis omnibus peccatis , qux codem modo grauein oppoſitionem contra obligationem pro
omnia opponunțur æternæ ſaluti fi mortalia curandæ propriæ fàlutis , quod aliquis adınictae
fint, 1
culpam lethalem cum propofito adhibendi pa
nitcntia
 Diſp. VII.
nitentiæ remedium debito tempore ; quod lane
propofitum omnes Catholici regulariter reti-
nent , etiam quando actu peccant contra alia
præcepta. Habet ergo finalis impænitentia ali-
quam grauem malitiam contra obligationem
procurandæ ſalutis , quam non habent alia pec
cata; quia iam tunc inſtante morte , vult aliquis
implicitè inorrem æternam , cùm nolit adhibere
inedium ſimpliciter neceflarium ad eam vitan-
18
dam .
189 . Adhuc tamen reſponſio hæc difficilis manet;
contra illam enim retorquere poſſumus argu
menta , quæ in eius confirmationem adduxi-
mus . Si enim poſſibilitas remedij collit malitiam
grauem contra obligationem propriæ ſaluris ;
conſequens erit , quod , ſi aliquis iciret , adelle
aliquem hominem ſanctum , qui ſuis precibus
facilè poflet reuocare mortuos ad vitam , pro-
vt poterant Apoſtoli : adde ; 6 aliquis ex re-
uelatione ſciret , fi Petrus occidatur, reſuſci-
tandum fore per miraculum ; tunc , inquam ,
non peccaret grauiter ipſum occidendo : quia propriam eum , qui differt pænitentiam per
ſtante pollibilitate remedij , non opponitur
obligationi procurandi ſalutem proximi, quod
illo breui tempore careat vita breuiſſimè recu-cain periurij verbi gratia dicemus infràſectione
peranda. Vnde conſequenrer deberet d.ci , il- ſequenti.
los , qui de facto Chriſtum Dominum occide-
runt , quem tamen de fide erat reſurrecturum
poſt triduum iuxta ipſius Chriſti prædictionem ,
peccaſſe quidem contra præceptum non occi-
dendi , fed folùm per accidens propter ignoran-
tiam , quam habebant reſurrectionis breui futu-
ræ , fi eam , prour oportebat, credidiſſent, non
| peccaturos proprer occifionem meram , licèt aliàs
propter tormenta , contumelias , & alias circum-
ftantias peccarent : quod tamen concedi nequa-
quam poteft. Similiter ergo , licèt facilis fit , vel
poſibilis reſurrectio ſpiritualis ex peccati morte
ad vitam gratiæ mediâ pænitentiâ ; non ideo ex-
cuſarur àmalitia graui contra ſtudium propriæ
falutis , qui per peccatum mortale ſe lethaliter
occidit ;liquidem , quantum eſt de fe , excludit
vitam ſpiritualem irreuocabiliter , licèt per Dei
mifericordiam reparari poffit.
190. Vides argumenta vrgere pro vtraque parte,
nec facile poffe affirmari , vel negari malitiam
grauem in quolibet peccato mortali eſſe per fe
loquendo , contra obligationem procurandi
propriæ ſalutis. Quod tamen ad præſens infti-
tutum attinet , abſtrahere poſſuinus ab ea diffi-
cultate : nam vel omne peccatum mortale ha-
bet malitiam grauem contra obligationem pro-
curandæ ſalutis æternæ ; vel eam non habet.
Si ſequaris priorem partem cum P. Vaſquez
tunc fatendum erit cum ipfo , peccarum im-
pænitentiæ finalis non differre fpecie ex hoc
capite ab omnibus aliis peccatis , nec hoc eſt
neceffarium ad noftrum intentum : folùm enim
diximus , quod ex hoc etiam titulo habeat ma-
litiain grauem contra obligationem procuran-
di ſalutem æternam ; fiue hæc malitia grauis
ſit propria peccati impænitentiæ , fiue fitcom-
munis aliis peccatis mortalibus ; hoc enim pa-
rum refert : ficut etiam circumſtantia inobe-
dientiæ , contra Deum addit grauiflimam ma-
litiam , licèt fit communis omnibus ferè ресса
tis mortalibus. Imò in rigore poflet illa malitia
grauis contra obligationem procurandæ ſalu-
tis æternæ appellari ſpecifica: quia licèt lit com-
munis omnibus ferè peccatis mortalibus ; non
P.Ioan.de Lugo de Pæxit.
Sect. X. 97
eſt communis omnibus , ſalrem de poſibili :
poſſet enim aliquis per inaduertentiam , vel ig
norantiam inuincibilem non aduertere ad illain
malitiam , ſed cognita bene grauitate offenlä
diuinæ , adhuc ignorare oppoſitionem peccati
cum falute æterna : & tunc illud peccatum dif
effentialiter ab aliis , quæ fiunt cum aducr
ferret eflentialiter
tentia ad illam circumftantiam : quæ differen
tia defumeretur folùm ab illa circumftantia , ac
per conſequens illa malitia eſteſſentialis, & fpe
cifica, licèt non det ſpeciem infimam , ſed ſub
alternam , & communem multis ſpeciebus pece
catorum : fatendum ramen eſt , quamuis per il
lam malitiam non differat ſpecie peccatum im
pænitentiæ finalis ab aliispeccatis,habere tamen
etiam ex hoc capite multò maiorem grauitatem ,
quàin cætera peccata , eo quod rationemaioris,
& minùs reparabilis detrimenti quod afferr,mul
tò magis opponetur curæ ſalutis æternæ , quàin
alia peccata. Denique , quomodo ex hoc non ſe
quatur , peccare etiam grauiter contra ſalutem
menſem , verbi gratia , ficut peccat grauiter
contra ſalutem propriam , qui committit pecca
Si verò amplectaris poſteriorem partem , & 191 .
velis cum Vega , peccatum impænitentiæ fina
lis differre etiam ſpecie ab aliis peceatis per illain
oppoſitionem peculiarem , quam habet cum
propria falute ; tunc facilius fuftinetur conclu
lio noſtra. Ego tamen adhuc in ea ſententia non
negarem , alia peccata mortalia habere etiam
malitiam grauem propter oppoſitionem , quam
habent cum propria ſalute :poflet enim aliquis
velle , quod impænitentia finalis opponatur
peculiariter cum defiderio, & cura falutis æter
næ , quo pacto ahia peccata non opponuntur,
propter argumenta ſuprà facta : adhuc tamen
alia peccata opponi cum falute animæ , pro ve
ſalus animæ latius ſumitur , præfcindendo à ſa
lute æterna , ſeu beatitudinis æternæ confcquu
tione & à ſalure animæ temporali , leu vita ipi
rituali , cui femper opponitur grauiter quodli
bet peccatum mortale ; omne enim peccatum
mortale occidit animam , & deftruit vitain ip
ſius, nempe gratiam habitualem ; quæ occiſio
proculdubio eft grauiſſimum malum animæ,
& multo grauiùs , quàm occiſio corporalis : om
ne ergo peccatum mortale eſt nocumentum
grauiſſinum ipfi animæ peccanti, ratione cu
ius redditur fæda , odibilis , punibilis , &c. At
que ideo omne peccatum opponitur grauiter
bono ſpirituali ipfius animæ , licèt non oppo
neretur grauiter affecutioni æternæ ſalutis. Ha
bet ergo impænitentia finalis malitiam com
munem aliis peccatis, quatenus grauiter oppo
nuntur ſaluti ſpirituali, & bono ipſius animæ :
habet tamen aliam malitiam peculiarem , qua
tenus opponitur grauiter adeprioni beatitudi
nis æternæ , cui iuxta illum dicendi modum
non opponuntur grauiter alia peccata ; atque
adeo hæc erit ſpecialis malitia peccati impeni
tentiæ finalis.
Hinc iam ad illud , quod in principali obie 192 .
etione dicebatur , ad nullum præceptum De
calogi pertinere præceptum pænitendi , relpon
der bene P. Vaſquez dub . 3. num. 3. non omnia
præcepta naturalia contineri expreſsè in Decalo
go : nain præceptum diligendi Deum , quod eſt
I primum ,
 i a
98 De Pænitent
primum , & maximum mandatum , non eſt ex- ac denique Caietanus I. tom . opuſcul. tractat. I ?.
preſsè in Decalogo ,in quo primum præceptum queftion. 1. de contritione ; quem tamen libimet
magis videtur elle de cultu ,quàm de dilectione contradicere in ca doctrina, probat latè Vaſquez
Dei : poteft tamen ad illud priinum præceptum dicto artic.2. dub. 5. num. 3. Ó ſequentibus. His
reduci obligatio pænitentiæ quatenus oritur ex addit Suarez alios qui dicunt obligare pæniten
obligatione diligendi & reuerendi Deum : im- tiam , quoties peccata memoriæ occurrunt : 13
pænitencia enim vtrique opponitur , ſcilicet, de confequenter debent dicere , quod obligec
amori & reuerentiæ debitis Deo. Pertinct etiam ftatim , fi itatim peccarum memoriæ occurrat :hi
adpræceptum naturale diligendi ſeipſum , quod funt Paludan. in4.diſtinct. 17. quajt. 1. artic. 3.
non tam continetur , q . am ſupponitur in De- Alenlis 4.p.quaft. 77. membr. 4. art. 1. Antoni
calogo : contra quem amorem peccar homo nus 3. part.tuul. 14. cap. 18.5. 2. Syluefter ver
adhibendo
nonvnicum remedium pænitentiæ , quod art. & Marſilius in 4. quajt. 12 .
bo Contritio, num.4.ctiam
eft medium ad falutem æternam . 1. part. 5. affcrt Abulenfcm lib.i. Pa
Denique an hoc præceptum ſitmerè naturale, ralipoin.cap. 16. quajt. 36. Bonauentur. etiam in
an verò aliqua ex parte poſitiuum , quatenus 4. dejtınét. 17. un 2.part. articuli 2. queſtion. 2 .
oritur ex determinatione libera Dei , qui de fa- cam obligationem concedit in Religiolis propter
cto voluit acceptare tale , vel tale genus fatis- maiorcm perfectionem fui ftatus. Denique eam
factionis, & pænitentiæ ad dimittenda pecca- ſententiam in vniuerfum defendunt Recentio
ta conſtabit ex dicendis lectionibus ſequenti- res aliqui, eo quod eius fundamentis non plend
bus. à Theologis fatis fuille facium exiſtiment. Et
quidem vera eller ſententia quæ dicit , omne
SECTIO XI . peccatum mortale continere iniuriam propriam
& ſtrictam Dei , cui ex iuſtitia debemus per
pænitentiam ſatisfacere ; non facile pollet red
$. 1. Quo tempore obliget præceptum di ratio differentiæ , cur ex iniuftitia contra
pænitentia. hominem oriacur obligatio ftatim fatisfacien
di , & ex iniuria contra Deum non oriatur fi
193 On eſt ſermo de obligacione ſuſcipiendi milis obligatio ad ſatisfaciendum ftatim ve pro
Sacramentum pænitentiæ , quæ habeturbaui latiùs diſputatione 3 , de Incarnatione , fe
{ tione 3 .
ex præcepto Chriſti , vel etiam ex præcepto Ec
clefiæ : de verâque enim dicemus inferius quan- Contraria fententia verior communis iam 196 ,
do agemus de Sacramento . Neque etiam eſt ſer- eſt omnibus Theologis vno vel altero Recen- tritionem
Nec ad.com
mo detempore , quo pænitentia obligat per ac- ciore excepto . Videatur Suarez dicta diſputar.is. obligamur
cidens , vt fi neceffaria fit pænitentia ad vincen- fectione s. Vaſquez loco citato , qui cæteros re- ftatim poſt
dam tentationem grauem , quæ alio modo vinci ferunt. Probatur primò ex vtu , & fenfu com- peccatum !
non poffit; vel quia ſuſcipiendum eſt Sacramen- muni omnium fidelium , qui nec in ſe ralem
tum Euchariſtiæ , vel aliud Sacramentu , ad obligationem grauem agnofcunt habendi con
m
cuius dignam ſuſceptionem neceflariò debeat tritionem ſtatim poſt peccatum ; nec de illa di
præmitti dolor de peccatis : ſed ſolum eſt ſer- latione ſe vnquam accuſant , nec vllus Con
mo de obligatione , qua per ſe , & non ratione fellarius de hoc pænitentem interrogat , quia,
alterius obligat præceptum pænitentiæ inter- ſcilicet , nemo in praxi exiſtimar elle nouam
næ.
culpam actualem ex dilatione aliqua peniten
194 Certum eſt autem apud omnes , obligare ſal- tiæ ; imò omnes dicunt, tranſacto actuali pec
Obligat in tem in mortis articulo , quando iam non reſtat cato , manere ſolum habituale , quandiu per
mertis arti- aliud tempus , quo homo pænicerepoſſit; atque ' contritionem , aut Sacramentum non deletur :
cula.
adeo cunc & ratione charitatis , ac reuerentiæ non ergo continuatur femper peccatun actua
erga Deum , & ratione propriæ falutis & cha- le per negationein contritionis , niſi velimus om
ritatis erga leipfum obligatur omnino homo nium fidelium ſenſum practicum corrigere , vel
ad non differendam pænitentiam . Difficultas damnare.
eſt duplex de aliis temporibus. Prima , an Dicunt aliqui , non effe illam ignorantiam 1974 ro
obliget hoc præceptum ſtatim commiſlo pec- communem omnium , nec practicam : quia in fa
cato . Secunda , an obliger aliquo tempore ctiain praxi , & in actu exercito plures ciment culpam
extra articulum mortis, & quale illud tempus grauem in dilatione pænitentix. Sed contrà,quia
ſit. hoc iplum arguerer maiorem , & magis repre 8.

19 . Quoad primam , non pauci volunt,præce- henſibilem ignorantiam in Confeffariis, & in

An ftatim ptum pænitentiæ obligare ftatim poſt com-
prit pecca- miſſum peccatum mortale ; ita vt ficut fur (ta-
tum ?
tim obligatur ad reſtituendum ; adeoque, fi non
reſtituit , cùm poflit , continuatur peccatum
actuale per negationem reſtitutionis : fic qui
Deum offendit , & potens pænitere , non pe-
nitet , committit & continuat peccatum impæ-
nitentiæ , quod tantù erit grauius , quantò nega-
rio pænitentiæ fuerit diuturnior . Guillelm . Pariſ.
trałt. de pænitent . Innocent. IV .in'c. omnis vtriuf-
queſexus, de pænitent. & reinill. Archidiacon .
in c. ille Rex , de pænitentia diſtinct. 3. Thom .
de Argent.in 4. diſtinct. 17. artic. 4. ad 4 Fauer
Perrus de Soto lectione 13. de pænitentia , & loan .
Maior diſtinct. 17: quajt. 2. in medio , G in fine :
pænitcntibus; cum neque hi vnquam fe accu it
Tent de tali peccato , quod per te non ignorant
illo pe
de illo
elle peccatum grauc, necilli vnquam de
nitentem interrogent , cùm fciant de facto ple
rumque in illo non excuſare ignorantiam .
Dicunt , totum hoc procedere ex defectu
inſtructionis debitæ , non ex eo quod reuera
non fit talis obligatio . Hæc tamen refponfio mi
nùs dignè ſentit de Ecclefiæ corpore , cum velit
ab vniuerfis Ecclefiæ non folum fubditis fed
Prælaris ex ignorantia omitti debitum , tum cir
ca obſeruantiam , tum circa confeflionem , &
examen in præcepto aliquo naturali , cuius obli
gatio frequentiſſima eft , & folis auctoribus il
lius refponfionis innoteſcit ': cæteros laret ; vel,
quod
 Diſput. VII.
quod peius erit, licèt non latcaromnino contem-
nitur ,
Inſtant , hanc difficultatem à nobis etiam ſol-
uendam elle : quia de facto , qui à Deo ad po-
nitentiam excitati , non pænitent , id commu-
niter faciunt , eò quòd affectus ad peccatum ad.
huc perfeuerans eos à pænitentia retrahit :nemo catum ; ficut repugnat , quod aliquis habeat
autem negabit ,'omiſſionem pænitentiæ ex affe-
ctu ad peccatum , efle peccatum : ergo nos etiam
fateri cogimur,eiuſinodi pænitentiæ dilationem ,
& omifſionem non efle inmunem ab omni pec-
Cato , & quidem graui.
199. Sed contra, quia in primis falſum eſt ,omiſlio- collarum ad remillionem peccatorum ,
Omisſio Pæ- nem pænitentiæ prouenire communiter ex affe-
nitentia non ctu policiuo ad peccatum præteritum . Aliud
prouenit
communiter enim eft 'complacere in peccato præterito ; &
ex afects hoc quidem eſt nouum peccatum , de quo fe
poſitiuo ad frequenter accuſant fideles , & à Sacerdote inter-
preteritum. rogantur.Aliud verò eſt non retractarepeccatum;
quod quidem communiter prouenit ex infirini.
tate fpiritus nonhabentis robur ad prorumpen- capite 3. Volebat enim , quod toto tempore
dumin generoſum illum actum retractationis :
quæ infirmitas non eſt nouum peccatum , vt
conftat in pænitentibus illis ,quibus confeffarius
non debet ponere ob oculosexplicitè circum-
ftantias aliquas nimis difficiles, vt circa eas , G
occurrant, proponant explicitè in iis etiam non
peccare : prouenit ergo communiter omiſſio
poenitentiæ ex defectu feruoris ad illum 2-
-96
& um eliciendum , licèt non adfit poſitiua com-
placentia , aut approbatio culpabilis actus præ-
teriti.
sem
200 .
Deinde ſæpe contingit, non folùm non per-
ſeuerare affectum ad peccatum , fed potiùs ha-
beri affe & um contrarium ortum ex timore pænæ
vel ex turpitudine ipſiuspeccati , per quem ta-
men affectum ( cùm fit fola attritio ) non diſpo-
nitur fufficienter homo extra Sacramentum ad
iuſtificationem , atque adeo homo adhuc pecca-
bit , dum non habet perfectam contritionem ;
quia iuxta illam ſententiam non folùm obliga-
tur ad retractandum ftatim peccatum , ſed ad
pænitendum , quantum ſatis lit ad veram recon-
ciliationem cum Deo : ergo fine vllo affectu ad
peccatum præteritum , imò cum affectu contra
rio perſeuerat peccatum actuale impenitentiæ .
201 . Vnde argumentari poffumus ſecundò , quia
Ex contra- ſi ea fententia vera eflet;non apparet, quomodo
ria fententia poffit excuſari, niſi per ignorantiam à nouo pec-
ſequeretur cato mortali , qui venit ad Sacramentum pæni-
non excu
fandum à tentiæ , vel baptiſmi cum ſola attritione cognica;
mortali qui quod tamen certum eft effe iam contra commu-
veniret ad nem Theologorum fenfum
. Sequela probatur;
Sacram.P
nitentia &• quia regulariter loquendointercedit tempus in-
cum fola at ter dolorem de peccatis , & receptionem Sacra
tritione con menti , quo tempore homo nondum eft iuftifi-
gnita. catus , acper confequens deberet diſponere ſe
per veram contritionem ad iuftificationem quain
iuxta illain ſententiam differre non poteſt, quan-
do poteſt abſque magno incommodo id facere.
Peccat ergo omittendo contritionem tempore
illo intermedio , atque adeò , niſi excufetur
ignorantiâ inuincibili , non accedit cum diſpo-
litione debita , ſed potiùs cum nouo peccato
mortali. Vnde rurlus conſequenter fieret illam
ateritioncm non pofle efle verant attritionem ,
fi non afferat fecum contritionem perfectam ,
atque adeo , per ſe loquendo , & ſecluſa ig-
norantia , non polle regularier loquendo con-
cipiovcruin dolorem de peccatis , qui ſit lolz
P. loann. de Lugo,de Pænit.
Seet. XI. 99
attritio pænitenti cognita. Impoſſibile enim
eſt , quod aliquis habeat verum propofitum
non peccandi mortalit:r , quale in omni ve
ra attritione dcbet includi ; li tamen actu vio
lat præceptum habendi contritionem , quod
per le obligat per le loquendo ſtatim poſt pec
veram artritionein , & fimul velit differre reftitu
tionem famæ , vel pecuniæ , quam debet ſta
tim reftituere.
Terciò probatur , quia ſequeretur faltem ex 102 .
intencione Eccleſiæ baptiſmum non fuiſſe olim sequeretur,
nifi item Baptif
mum non
valde per accidens , ſed ad alios fines. Pto- fuiffe colla
batur lequela , quia Eccleſia vniuerſa prohi- tum niſiper
buit olim , ne vnquam adulti baptizatentur accidens ad
extra caſum vrgentis neceſſitatis , nifi in Vi- remiſſionem
peccatorum
gilia Paſchæ , vel Pentecoſtes, ve conſtat ex
Conciliis , & Decretis Pontificum , quæ lacè
congerit Vaſquez 2. tom . in 3.parte diſpur. Igo.
antecedenti quadragefimæ paulatim diſponc,
rentur cathecumeni , inſtruerentur , & fe in bo
nis operibus exercerent : volebat crgo quod
omnes accederent iam iuſtificati ad baptiſmum ;
nam iuxta contrariam fententiam tenebantur
ſub peccato mortali illo tempore intermedio
habere contritionem perfectam de ſuis peccatis,
& per conſequens nullus adultus poterat ſuſci
pere baptiſmum , ſecluta ignorantia inuincibili,
qua excuſaretur, niſi iam iuſtificatus , atque ideo
baptiſmus ex intentione Eccleſiæ non confere
batur ad remiſlionem peccatorum , cùm debe
rent per le loquendo omnes line peccato acce
dere ad baptiſmum . Quomodo ergo Patresvni
ucrfaliter docebant,baptiſmum ad hoc conferriz
vt homines à ſuis ſceleribus , & iniquitatibus la
uarentur , vt ſordes ablueret, vt mundaret, vt re
miſſionem peccatorum conferret ? Quorum loca
congerunt Valentia tom.4.difp.4.punct. 1. & Sua
rez 3. tom . in 3. part. difp. 26. ſect. 1. imò ex in
tentione Ecclefiæ nullus adultus ad hunc finem
debebat ad baptiſmum accedere , vt inundare
tur , & lauarerur , fed mundus iam , & ablutus
per gratiam iuſtificantem .
Quartò denique à priori probatur , quia præ 203 •
ceprum pænitentiæ non eſtnegatiuum , fed af- Preceptum
mfit affinito
firnatiuum , vt omnes fatentur , in quo differt paniter
multum à præcepto reſtitutionis , quòd cùm fit cu
m. iuum,
negatiuum , ſcilicet , non retinendi alienum , non jhatim
obligat ſtatim , ficut & alia præcepta negatiua,, obligar,
quæ obligantſemper , & pro ſemper, è contra
verò præcepta affirmatiua non obligane pro lem
per , ſed pro determinato , & debito tempore.
Non eft autem fundamentum fufficiens ad di
cendum , quod hoc tempus debitum pæniten ,
di , fit illud , quod immcdiatè ſubſequitur poft
peccatum commiflum : imò contrarium con
ſtat , vt vidimus , ex ſenſu omnium fidelium , &
ex praxi Eccleſiæ : conſtat etiam ex fimiliobli
gatione diligendi Deum , quæ non vrger ita
ſtrictè , vt ftatim ac proponitur menti Deus,
debeat elici perfe & us amor charitatis ; cur
ergo magis ſtrictè obligabit præceptum recon
ciliationis cum Deo , quàm præceptum ineun
di primam amicitiam cum Dco per prinuin
actum dilectionis erga ipſum ?
Contra hanc communem doctrinam ſunr ali 204 .
quæ difficultates non leues. Prima deſumitur Dificultaros
ex modo loquendi ſcripturæ‫ܐ‬, quæ ſub inter- in hacdo
,
‫ܐ‬ minatione
-
 IOO De Pænitentia
Prima. minatione grauiſıınæ pænæ, ac verbis etiam num : & tamen tencor illi ſubuenire, li commode
Ex modo lo
quendi Scri grauiflimis admonet, ne differatur pænitentia poflun media correptionc:ergo charitas non obli
prure. poſt peccatum . Ilaiæ 65. Omnes morte corrrueris gat ſolùm ,quando proximus non poteſt ipſe libi
Ilai. 65 pro eo , quod vocaui , e non refpondiſti . Ierem.8 . fubuenire ob impotentiam , vel ignorantiam .
Jerem . 8. Nullus eſt, qui agarpænitentiam fuper peccatoſuo, P. Suarezfe&t.l.num . 31.dici , non argui bene 207 .
nonſunt confuſi ,erubefcere neſcuerunt : idcirco ca- à bonis temporalibus ad ſpiritualia : quia m illis
dent inter corruentes , dicit Dominus. Hæc tamen , non tenemurlemper inagis nos diligere, quàm
& alia fimilia loca , quæ afferri folent , non tam proximum , fed poffumus ca prodigere line
loquuntur de dilatione pænitentiæ , quàm de per- graui culpa : quare licet ego polliin non extra
Lai. 657
ſeuerantia in peccato actuali : nain in loco illo here meuin bouem ex fouca, debeo camcn extra
Ilaiæ , fubditur immediatè : locuius fum , c non bere alienum . Sed contra hoc reltat ſemper ea
audiftis : faciebaris malum in oculis mes, o qua dem difficultas; cùm charitas folùm obliget ad
Jerem . 8.
nolui, egeſtas. Itein apud leremiam immediatè diligendum proximum , ficut meipfum ; quo
præcedit :Nemo quod bonum eſt loquitur : nullus modo dcbcam ex obligatione præitare illi , quæ
eft qui agat pænitentiam ſuper peccato fuo , di- mihimet ipli præitare non debeo , aut cur
cens : quid feci ? Omnes conuerfi funt ad curfum non poffim omittere in illo , quæ abſque cul
fuum quaſi equus impetuvudens ad prælium , & c. pa pollum omittcre in meipfo , & quæ ipfe
Ezech. 33. Quo etiam ípectat illud Ezechiel. 33. Conuer- proximus poteft in ſeipſo abique culpa omittere,
timini conuerrimini à viis vestris peſſimis ; & alia · Petrus Lorca 2. 2.queft.33. difp. 41. num.17 . 208.
argumentum,
fimilia. Quæ omnia perſeuerantiam exprimunt plures tentat vias foluendi illud peccarum
& exemplum . Primò dicic, omne
in peccato actuali: nos autem loquimur de me- , etli
ra dilatione pænitentiæ , ceſſante omni conti- voluntarium ſit, aliquomodo tamen elle inuo.
nuationepeccatipræteriti, & omni affcctu erga luntarium ; id elt contrarium nature , & volun
illud. Aliquandoetiam ſcriptura damnar impa- tari rationali ; ideoque efic poffe obligationem
ubueni
nitentiam , hoc eſt , omillionem pænitentix, ( endi per correptionem pacienti illud ma
quando iain vrget præceptum pænitendi tempo lum. Hoc tamen manifeltè reiicitur ; quia oppo
re debito , de quo poftea. Titio ad regulam rarionis non facit peccatum vllo
205 .
Secunda .
Secundò obiicitur , quia magis obligatur ali- modo inuoluntarium : alioquin eodem modo , fe
Ex precepto quis ex charitate erga leiplum , quàm erga . quis fponte ob vanam glorian non extrahat bo
correctionis proximum : ſed præceptum charitatis obligat ad ucun proprium ex fouca; dicetur inuoluntariè pati
fraterna. Corrigendum proximum , qui eſt in peccato; illud malum , quia licèt fit iuxta appetitum yanæ
& quidem correptio debet adhiberi, quando gloriæ, eſt tamen contra appetitum lucri tempo
primùm commodè poteft : ergo magis obliga- çaliş ; atque ideononaninùs obligationem habe
bitur homo ad corrigendum le , am femper bunt alij lubueniendi, & extrahendi bouem é
commodè poflit abſque dilatione ? Occatione fouea , quem ipfe dominus fponte in fouea ro
huius argumenti cxcogitatæ funtmulræ ſolutio . linquit.
nes , quæ argumento vires dederunt, cùm ex le Idco reſpondct ſecundò , voluntarid etiam 209
non eflet difficile. Aliqui enim dixerunt, cor- indigentem corporaliter, non eſſe excluſum à pra- Lorca.
reptionem etiam proximi differri pofle per ali- cepto oniſericordia : quoniamfi extremè indigeat,
quod tempus , ficut & pænitentiam noftrum . non eft patiendum , ut moriatur , quamuis ipfe
Hos tamen bene impugnat Canus , quein re- fponte fé in eam miſeriam iniecerit : quamuis non
fert , & fequitur Vaſquez dubio s . Waivero 1 3 . fic debitum ſubuenire illi ex noftris bonis , fi ipfe
quia correptio proximi , datâ opportunitate, habeat propriu. Hæc tamen non funt ad rein :
non poteſt amplius differri; hæc autem op- non enim agimus de eo , qui folùm ſe volun
tariè iniecit in miferiam , & neceffitatein extre
portunitas ſemper adeſt ad coirigendum le
ipſum . mam , à qua iam non poteft fuis viribus exire ;
206 , Canus ipſe refpondet , nos non eſſe Doininos fed de eo, qui liberè vult peccare , quod pec
bonorum proximi , ficut noſtrorum : ideo obli- catum ipſe poteſt etiam nunc facilè vitare , &G
gamur ad illi fubueniendum ſtatim , non tamen velit : cui tainen debemusper correptionem ſub
nobis : ſicut , fi videam bouem proximi iacen uenire , licèt non fit in neceſitate extrema vt
tem in fouea ; obligor ex charitate ad ſubleuan- conftar.
dum illum : non tamen obligor ad extrahendun Reſponder crgo tertiò , non efle caindern 210
bouem proprium . Hæc etiam folutio non ſubli- rationein corporalis, & fpiritualis miſerix : nam
ftit: quia nunc non elt fermo de obligatione iu- qui voluntarie indiget corporaliter , non indiget Idem .. (
ftitiæ , ſed charitatis, ad quam parum refert, quod meis bonis ; cum ipfe fibi ſufficienter prouidere
ego fim ,vel non fim dominus illorum bonorum: poffit : qui antem indiget ſpiritualiter , quamuis
nam licèt fim doininus onex ſalutis ſpiritualis,te- voluntariam miſeriam patiatur , verè indiget meo
ncor tamen ex charitate erga meipfum ad illam ſubſidio , quia fine eo moraliter non cuader miſe
riarn illam .
procurandam . Adexemplum verò , quod addu
cirur,deobligatione ſubleuandi bouein alienum , Hæc reſponſio multo magis diſplicet : videtur
non verò proprium , reſpondet P. Valquez enim ſupponere contra omnes Theologos , &
num . 18. rationem eſſe, quod tunc proximus contra omnium fideliuin ſenſum , tunc folùm
patiturinuitus , vel ignorans illud dainnum : ſi elle obligationem corripiendi fratrem ; quando
enim ſciens , & volensid pateretur , non debe- iple abſque correptionemea, non haber poten
rem ego ex charitare illi ſubuenire , ficut nec tiam moralem ad refiftendum tentationi , quod
mihi,
tiens.
quia ſemper lium confcius , & conſen- . quidem ſi verum eſſet, nunquam , aut vix
vnquam obligaret illud præceprum : nunquam
Contra hoc tamen videtur efle, quod inde rol- enim , aut ferè nunquam caret aliquis prefer
leretur obligatio correptionis fraternæ : ille enim tim Chriſtianus , potentia morali , & auxilio Dei
qui peccat ſciens , & volens incurrit illud dam- moraliter fufficienti ad refiftendum tentacioni,
& vi
 ;

Diſp .VII. Sect. XI. IOI

& vitandum peccatum mortale:poteſt ergo mo- extrahere bouein alienum ex fouea , G
i raliter euadere abſque meo ſubſidio . Quod au- ego
abſque incommodo poſſum , etiamſi dominus
- tem de facto non euadet, nihil refert ; quia poflet , fed imprudenter nollet ipſe bouem
nec etiam ille alius de facto extrahet bouem extrahere . Cæterùm , quia circa bona tempo .
207
ſuum abſque meo ſubtidio , licèt poſſit extra- ralia poteſt frequenter contingere , vt non 214 .
here ; & tamen non teneor tunc illi ſubue- debeain rationabiliter velle mihi ſubGidium
nire. alienum in his circumſtantiis , quia vel non
211 . Aliter itaque ad exemplum illud reſpondeo, curo de iactura tali , quod quidem prudenter
obligationem ſubueniendi proximo ex charita- poflum facere : vel quia pofitiuè volo pro nu
te fundari in regula illa naturæ lumine in lira, tu , & doininio meo, perdere illam rem ,
& à Chriſto Domino explicitè tradita Match. nolo ab aliquo impediri in hoc vſu , & exe&r
7.Omnia quacumque vultis, vt faciant vobis homi- citio mei dominij , vel ex aliis cauſis ; hinc elt,
nes , & vos facite illis. Hec eft enim lex , Pro- quod regulariter , quoties dominus non indi
pheta. Ex hac autem regula oritur , non folùm , get noſtro ſubſidio , non teneamur ad fub
quod teneamur ſubuenire proximo indigenti, ueniendum ci circa hæc temporalia. Seciis ve
provt nobis indigentibus lubueniri volumus; rò circa damnum fpirituale , in quo non po
ſed etiam quod proximo non indigenti ali- teſt occurrere calus , quo non deberet racio
quando ſubuenire debeamus ; quando ,ſcilicet, nabiliter deſiderare ſubſidium alienum ad illud
.
208

nos rationabiliter vellemus , ſubueniri etiain no-
bis. Hinc eſt, quod bouem alienum è fouca
debeamas extrahere ; quia proximus tunc indi-
get ſubſidio noftro , & nostale ſubſidium no-
bis vellemus : noftrum verò bouem non tene-
mur extrahere , quia nec indigemus , nec volu-
mus illud auxilium noſtrum . Hinc etiam eſt,
quod debeamus fratrein correptione præueni
re ,nc peccet , etiamſi ipſe abſque correptione
poflet non peccare ; quia in iis circumftantiis nos
criam rationabiliter velle , & defiderare debe-
remus aliena correptione iuuari ad vitandum
212 . de facto peccatum . Hinc etiam eſt , quod cir-
ca damnum temporale aliquando debeamus
proximo lubuenire , licèt iple abſque noſtro
auxilio poffet illud vitare , verbi gratia , fi
propter ignorantiam aliquis vult in ignem pro-
iicere lignum pretioſum , vel vendere librum ,
quo poftea maximè indigebit , debeo illum
præmonere ; quia in iis circumſtantiis eiuſmo
di admonitionem ego mihi rationabiliter vel.
lem. Frequenter tamen ceſſat hæc obligatio
in bonis temporalibus , quia frequenter dam-
num huius redundat per ſe ia lucrum alterius;
& cùm vterque ſit proximus meus , non eſt, cur
charitas moueat ad procurandum magis bonum
huius , quàm illius : Vnde quando in ludo ego
præuidco ia turam ex parte ynius , & lucrum
ex parte alterius , nondebeo præmonere pal-
ſurum iacturam , fi abſque dolo , aut vi lude-
re velit. Secùs efſer quando ex damno vnius
ſequitur per accidens bonum alterius ; vt fi ex
co , quod Petrus perdat naufragio ſuas mer-
ces , ſequitur , quod Paulus cariùs vendar ſuas;
tunc enim deber ſubuenire Petro cuius dam-
num per ſe non eſt connexum cum bono Pau-
li , & ideo rationabiliter vulc adiuuari , cùm
pro tunc ſua ſolum cauſa agatur : in correptio-
ne itaque fraterna obligor etiam quando pro-
ximus poſſet vitare peccatum ſe folo ; quia
tunc non agitur de lucro alterius ſed do
damnohuius proximi,in quo quidem caſu ego
2134 rationabiliter vellem ab aliis adiuuari. Vnde in
damno temporali deberet eciam idem obſer-
uari ; quando fimiles concurrerent circumſtan-
tiæ , vt ſi quis ex auaritia nollet comedere , &
eius vita periclitaretur , deberem ego ex cha-
ritate , fi poftem abſque incommodo meo , il-
li fubuenire ; procurando ex eius bonis oc-
cultè accipere Tumptus , neque enim rariona-
biliter pofter ipſe velle , quod ego de meo
inſumerem , dum ipſe habet . Deberein etiam
P.Ioan.de Lugo de Poenit,
peccatum vitandum . Per accidens tamen con
tinget , nos deobligari , eo quod non ( pere
tur futura vtilis correptio ; aut quia ſcio ,eum
non peccare ex ignorantia , vel inaduertencia ,
nec poſſe à me aliquid ei proponi , quod non
ipſe bene cogitauerit aut quod maiorem
>
vim habeat ex mea propoſitione , quæ om
nes ſunt differentiæ materiales : formalis au
tem regula ſemper eadem habet locum in tem
poralibus , ac ſpirirualibus damnis , vt quo
ties commodè poflumus , debeamus proximo
ex charitate fubfidium in iis , in quibus nos
rationabiliter velleius ſubſidium itidem nobis
ab aliis præſtari.
Nunc ergo iam ad obiectionem principa.
lem , qua ex debito corripiendi alios argue 215 .
barur debitum reſurgendi quamprimùm à pec
cato , reſpondetur faciliùs cum Vaſquez, Sua
rez , & aliis , negando , præceprum correptio
nis obligare nos ad procurandum , vt proxi
mus quamprimum doleat de ſuo peccato , vel
iuſtificetur ', quando non continuatur ipſum
peccatum actuale , neque eſt periculum noui
peccati : nam ſicut ipſe proximus non tenetur
tunc ad pænitentiam, fic nec ego ad eam pro
curandam ; fruftra cnim ego tenerer ad monen
dum eum , qui licitè poreſt non acceptare mo
nitionem meam ; nec Chriſtus dehoc correptio
nis genere loquitur , fed de illa . quam proxi
mus reſpuere non poteſt , cùm dicat ; ſi tenon
audierit, dic Eccleſia : fi Ecclefiam non audierit,
fit tibi tanquam ethnicus,& publicanus. Debemus
ergo proximum ad pænitentiam tunc corri
perelum
, quando ipſemet vel iam terexmort is pea
ricu , vel propter vrgensprop alia cauſ
pænitentiæ præceptum , tenetur ad pæniten
dum : alioquin , ſicur in ipfo non eſt peniten
tiæ obligatio , fic nec in me erit obligatio mo
uendi eum ad pænitentiam .
Tertiò principaliter obiici ſolet , quia ma 216.
ior eſt obligatio liberandi re à miſeria , & Tertia ,
malo ſpirituali, quàm corporali ; ergo ficut ho, Ex obligario
mo debet fe liberare à corporali morte , vel ne litorandi
membri iactura ; multo magis debet ſe libe- fe à corporali
rare à morte ſpirituali per veram pænitentiam , malo,
cùm ſpiritualis mors lit grauior miſeria quàm
mors corporalis.
Cano , quem refert , & ex parte fequitur
Vaſquez num . 26 , ſequentibus , dicit , ma
iorem efle obligationem ad vitandam mortein
corporis ; quia vitæ corpore , aut membro
rum non Tumus domini , ficut vitæ fpiritualis,
I 3 Sed
 102 De Pænitentia .
Sed contra hoc eft , quia licèt auferre Gibi vitam obligationem ex charitate erga ſe ipſum : nam
{ piritualem non lit peccatum contra iuſtitiani, & charitas erga nos ipſos non obligat ad vitaną
licèt fimus domini vitæ fpiritualis ; adhuc negari dum quodcumque malum ctiam li fi fit ſecun
non poteſt , quod fit contra charitatem erga le dùm le graue , & ſufficiens materia ad hoc,ve
ipſum exponere ſe euidenti periculo morris æ- circa proximum eller obligatio grauis illud vi
ternæ propter maximum malum , quod fibi tandi": vt conftat in fama , ad quam procil
permittithomo; ergo fi mors ſpiritualis in ſtaru randam , & conſeruandam non femper tcncor
peccati ſit etiam grauiſſimum malum ; chari- , ex charitate erga me , & tamen fem perteneor
tas
dum.
erga le ipſum obligabit ad illud impedien- grauiter ex charitate ad impediendum , fi coin
modè poffum , ne proximus bonam famam
21.7 . Reſpondeo ergo , aliud eſie, fi loquamurde amittat , etiamſi ſciam , poft annum verbi gra
morte poſiciuè inferenda , velvulnere,aut men- famam elle recuperandam : quia nimi
bri abicillione: aliud verò li folum fit fermode rum proximus illud malum patitur inuirus , &
non impedienda perſeuerantia mali iam illati. vnuſquiſque vult iuuari ab aliis quando inui
Illud prius
prius eft peccatum in bonis corporis , & tus cogirur eiuſmodi detrimenta pati. Quam
animæ:in vtriſque eniin peccat , qui libi aufert uis ergo perfeuerantia in peccato habituali per
vitam corpoream , vel ſpiritualem , aut men- mentem , verbi gratia , lit graue malum , &
brum etiam : cum homo non ſit dominus vi- ſufficiens, vt peccaret mortaliter , qui illud ma
tæ corporeæ , aut membrorum , ſed cuſtos:vitam lum defideraret , aut ex induſtria alteri procu
etiam animæ auferre fibi non poteſt licitè pro- raret, non eſt tamen malum ita graue , vt tc
pter ſummum detrimentum , quod incurrit. Po- neatur aliquis ex charitate erga fe ipſum illud
Återius verò , hoc eſt, non impedire perſeue-
rantiam mali iam illati , non ſemper eit culpa
detrimentu m omnino impedire , cum non lic
circa bona omnino neceflaria .
nouagrauis. Et quidem in bonis corporis , li- Ex hoc tamen oritur quarta obiectio princi 2 20 .

cèt ego non poſliin illa mihi auferre ; non ta-
men teneor impedire , ne alij mihi ea iuftè , aut
iniuftè auferant , imò poflum cum merito id
aliquando permittere , & optare. Item licèt ego
poftem mihi manum amillam reſtituere ; non
peccarem differendo reſtitutionem per aliquod
tempus. Similiter in vita animæ , licètnon pof-
fim licitè eam mihi auferre ; non tamen te-
ncor ſtatim procurare eius recuperationem . Gra-
uius enim multò malum eſt mori ſpiritualiter
per peccatum , quàm in eiuſmodi ſtatu aliquan-
diu perfeuerare.
218. Ratio autem huius maioris grauitatis , & cur
magis debeamus vicare mortem fpiritualem in
fieri, quàm in facto eſſe , ſeu perſeuerantiam ,
ca reddi poteſt; quòd , ſcilicèt, mors actualis
peccari affert nouum malum grauiſſimum , &
nouum , ac maximum periculum ſalutis æter-
næ : qui enim peccauit mortaliter certus ma-
ner de peccato , & incertus de ſufficientia fuæ
pænitentiæ , & gratiæ recuperatione , atque
ideo dubius de ſua ſalute, cui dubio , & incer-
titudini ſe expoſuit peccando actualiter ; quod
negari non poteft, quin fit grauiflimum detri-
mentum , & dignum quod omni prorſus dili-
gentia vitetur. At verò perfeuerantia in pec-
cato habituali per aliquod tempus non affert
aliquod nouum periculum grauiflimum , quia
qualem pænitentiam poflet homo hodie age-
re , talem , & cadein ferè facilitare poterit age
re craſtina die , nec magis certus , aut lecu
rus maneret de ſua ſalute per pænitentiam ho-
diernam, quàm manere poteft cras per pani-
tentiam craitinam : vnde non eſt mirum ,fi gra-
uius obligetur ex charitate erga fe ad vitandam
mortem actualis peccati quam ad impedien- ex duplici capite. Primò, quia præceptum pa
219 dam perſeuerantiam mortis habitualis. Quod nitentiæ , licèt non obliget ſtatim poſt peo
ipſuin cum proportione locum habere pollet catum , obligat tamen aliquando , vt dicemus
in ſalute corporis , q cædem circumftantiæ po-
nerentur. Abſciſſio enim membri ſemper af-
ferret malum grauiſſimum propter nouum , &
manifeftuin periculum irreparabilitatis : dila-
tio autein reftiçutionis membri per menſem ,
cafu , quo poſler reſtitui , & quo æquè , vel
ferè æque reſtitui pollet poſtea , ficut nunc ,
non afferret nouum damnum grauiſſimum ,nec
palis , quia gratia habitualis videtur elle bo- Quarta.
num neceffarium , cùm eius carencia per lon- Ex necesſi
gum tempus afferat infallibiliter fecundum com- tate gratis
habitualis.
munem doctrinain Theologorum nouum pec
catum mortale actuale , iuxta illud vulgare
Gregorij Magni homilia 11. in Ezechiel. Pec Gregor.
catum , quod per pænitentiam non delerær fuo
pondere trahit ad aliud. Vnde Theologi com
muniter cuin Sancto Thoma 1. 2. quaft. 109.
art.4. inferunt , non pofle hominem line gra
tia habituali perſeuerare per longum tempus
abſque nouo peccato mortali actuali , ergo ex
obligatione cauendi noua peccata mortalia,quæ
quidem grauis eft , vt conſtat , naſcitur obli
gatio non differendi pænitentiam , qui enim
obligatur ad aliquid cauendum , obligatur æquè
ad fugiendum id, cum quo illud aliud eſt necel
ſario connexum .
Reſpondeo , hoc argumento non probari 221 .
obligationem pænitendi ftatim poft peccatum :
Theologi enim non dicunt fequi infallibiliter
aliud peccatum , fi non pæniteat ſtation homo,
ſed ad ſummum id docent de eo , qui per lon
gum tempus non pæniter : ficut dicere folent,
non potle hominem longo tempore feruare
omnia præcepta ablque auxilio gratiæ Dei. Ad
mitto ergo non poſſe hominem poft vnum
peccatum mortale non retractatum per pani
tentiam , ftare diu per fe loquendo abſque no
uo peccato . Hanc autein neceſſitatem (quæ
alio
cumque illa fit ) explicui in traétatu de gratia
& dixi , prouenire non tam ex defectu virium ,
& porentiæ antecedentis ad refiftendum in
qualiber circunſtancia ſequenti , quam ex con
nexione quali conſequenti , vel concomitanti
puncto ſequenti ; & quidem non ſolum in
inortis articulo , fed etiam in vita : quare qui
intra tempus debituin non doler de peccato
commillo ", iam eo ipfo violat præceptum pe
nitentiæ , & per conſequens incurrit aliud no
uum peccatum . Secundò , quia ea eft condi 222.
tio , & propenſio noſtri arbitrij ad propria
commodi , & ad bona ſenſibilia ,ve niſi vio
lentia
 Diſp . VII.
lentia fibimet facta , & repetito deſiderio efficaci
falutis æternæ , ac boniincreari, reſiſtere non va-
leat tentationibus contra legein Dei : vt apparet
in antiquis Philoſophis, & in omnibus ethnicis
quos cognitio naturalis , & amor honeſtatis non
continuit ab omniprorluspeccato graui.Illeergo,
qui admiffo femel peccato mortali , auertit ſeab
amore vltimifinis , conuertitque affectum ſuum
ad bona fenfibilia , facilè labitur in alia peccata,
quandiu non reformat affectum ſuum , eumque
ad vltimum fincm conuertit : non quia deſint ei
vires ad reliftendum tentationibus, ſed quia mo-
dus reſiſtendi aptior eſt per affectuin efficacem ad
bonum increatum ,ad quem affectum eliciendum
habet vires,ſed dum non vult illum habere, vult
etiam cedere tentationibus, & ideo defectus ve-
fæ conuerfionis ex toto corde ad Deum arguit la-
pſum inalia, & alia peccata. Non eft ergo ex hoc tatis, fi pro aliquo breuiori tempore permittatur.
capite obligatio pænitentiæ diuerſa ab obligatio- Nam ficut charitas non obligat ad pofitiuè di
ne ſeruandi alia præcepta, nec ſunt duo peccata,
alterum non pænicendi, & alterum contra præ-
cepcum , quod poftea violatur:ſed eſt vnum pec-
catum contra præceptum , verbi gratia , non fu-
Erta. randi,quod poffet vitare homo,fi vellet, præfe-
rendo legem Dei bonis temporalibus: quod qui-
g?Aile dem ſi faceret, iam pæniteret ſalcem virtualiter:
tualio neque enim poffet frequenter ob legem Dei vin-
cere tentationem , quin co ipſo magis afficere-
Lor, tur vniuerſaliter adlegem Dei , quam ad bona
creata .
223 . Dices;poſſet auerti affectus ſufficienter ab ob-
iecto ſenlibili, & amore peccati,fi aliquis ex me-
cu Inferni doleret efficaciter de peccato præte-
rito : quod tamen non ſufficit ad iuftificationem
extra Sacramentum vt conſtat, & per conſequens
non haberet adhuc homo gratiam habitualem,
quam Theologi exigunt ad vitandum nouum
peccatum per longum tempus : ergo illa impo- .eiuſque irám videatur contemnere , cuius ami
tentia magis eſt ex defectu virium ,quàm ex per
uerſione affectus nondum auerli à peccato. Re-
fpondeo, ſi homo per attritionem perfectamdo-
leat efficaciter de peccatis præteritis & perſeue-
ret in eiuſmodi pænitentia, non contingit mora-
liter , vt non progrediatur ad procurandam ſuam
iuſtificationem per Sacramentum , vel per con
tritionem : nam communiter loquendo homines
operantur iuxta finem ,quem fibi efficaciter pro-
ponunt: vnde ficutpeccaror , qui ftatuit ſibibo-
num ſenſibile pro fine , eligie fæpe media illicita
ad illum finem ,quem amat: ita qui proponit ſibi
falutem animæ ,eamque ſeriò deſiderat , non po-
terit moraliter contingere , vt per longuin tem-
pus non procuret media efficacia ad ſuam iuſti-
ficationem , quam in corde fuo rebus omnibus
iam præpoſuit,velcertè abillo propoſito deliſtat:
niſi fortè ignoret, ad iuſtificationem requiri con-
tritionem , vel ſacramentum , & pucet (ufficere
illam pænitentiam minus perfectam ; quod qui-
dem eſſeeperaccidens,& ex errore,Ideoque dixi, poſſet per epiſtolam patri , vel Domino ani
per fe loquendo non contingere , quod peccator
longo tempore mancat in eo ſtaru abſque nouo
peccato , quod ſufficit ad illam communem do-
&trinam Theologorum ſuſtinendam , licèt per ac-
cidens aliquando concederetur caſus ille non re-
pugnare.
224: Quintò obiiciunt : quia videtur grauiter op-
Quinta. poni legibus amicitiæ femel cum Deo initæ , fi
1 Ex legibus diſſoluta poſtea amicitia velit homo in eo inimi
AmicitiaDeoeo citix ſtatu perſeuerare,& non ftatim reconcilia-
inita . ri, & adpriorem amicitiain redire. Refpondeo,
Sect. XI. 103
efe quidem grauiter contra amicitiæ legcs,ſi ho.
mo velit ftatum inimicitiæ conſeruare ; hoc eft,
diſcedere habitualiter à Deo conſeruando affe
ctum , quo ab eo ſemel diſceffit : hoc enim iam
cſſet perinanere in eodem affectu malo , & pec
cato actuali præcedenti. Nunc autem ſolum lo
quimur de illo , qui furto commiſlo ,verbi gra
tia , iam non furatur, imò reftituit , nondum ta
inen iuftificatus eſt per veram contritionem , aut
attritionem cum Sacramento : qui certè ex parte
ſua non vulc effe inimicus ; nondum tamen di
ligit vt amicus Deum , nec procuratefficaciter,
quod diligatur ve amicus ab ipfo Deo. Quod
quidem , licèt homo non poſſit licitè permittere,
aut velle pro tota vita,nec etiam fortaſſe pro lon
giori tempore , vt poftea dicemus ; non apparet
tamen cur ſit grauiter contra præceptumchari
ligendum Deum ſtatiin , vbi primùm cogno
(citur,ſed ſuo tempore,& femper ad non haben
dum odio formali , vel virtuali: lic nec videtur
>
obligare eadem charitas ad diligendum Deum
quamprimum poft peccatum ,ſed ad tollendum
affectum contrarium imbibirum in omni pec
cato mortali, & ad repetendum pofitiuè affectum
dilectionis debito tempore .
Sed contra obiiciunt fextò , grauiter opponi 225 ,
contra reuerentiam patri debitam , fi filius ſciens Sexta.
patrem à ſe grauiter offenſum , non curet patris Exrenerētia
gratiam , & reconciliationem fibi quamprimùm noftroes
promereri. Similiter ſeruus , qui ſciret Domi- Domino de
num ſibi rationabiliter indignatum , contem-' bita.
nere eum videretur , fi negligeret ipſi quam
primùm ſatisfacere , & impetrare veniam. Cur
crgo homo non tenebitur ftatim ſtarisfacere Deo
Patri, & Dominoſibi meritiflimè irato,ne ipſum ,
citiam ,ac veniam , inuitatus etiam & prouocatus
ab ipſomet Deo negligie acceptare?
Reſpondeo , ſi Pater , aut Dominus ſciret, 226.
filium , aut feruum cefiafle omnino ab inter
no affectu ipſum offendendi : imò habere ani
mum petendi veniam , & ſatisfaciendi , licèt
nunc ex aliqua pigritia , vel propter alias oc
cupationes id differat ; non haberer certè no.
uam indignationem grauem propter illam di
lacionem Tarisfactionis , aut poſitiuæ petitio 1
nis veniæ. Adde , eò faciliùs pofle excuſari di
larionem illam , quò minus eſſet commercium ,
vel communicatio mutua inter ipfos : diffici
liùs enim excufaretur filius , vel ſeruus , qui
quotidie deberet coram Patre , vel Domino
comparere , & cum ipfo colloquia mutua con
ferre , ſi longius venix petitionem protraheret,
vel diſſimularet ; quamfi vel propter loci di
(tantiam aut aliam ob cauſam non daretur
mutua illa communicatio , niſi fortc quatenus
mum fuum manifeſtare. Hoc autem pacto vj.
detur ſe habere homo in hac vita cum Deo :
ad quem certè , quaſi per epiſtolam poreſt
animum fuum , ac deſideria dirigere : non ta.
men ad mutua colloquia admittitur , itave
fciat libi nunc Deum interiùs loquentem aſli
ſtere. Denique tota illa vocatio , & inuitatio
Dei ad pænitentiam , ciim ex ipſo modo vo
candi , non oftendat voluntatem Dei obli
gantis ad pænitentiam ftatim ponendum , fed
oſtendentis fuum defiderium conuerfionis non
Į tarda
 104 De Pænitentia .
tardæ & obligantis ad conuerfionem , & pe- tus , ſufficit enim moralis illa certitudo , quæ
nitentiam debito tempore , non arguit pecca- periculum morale excludat , licèt non meta
tum graue in dilatione pænitentiæ per aliquod phyſicum .
tempus. Sicut nec peccat grauiter , qui Deo Obiiciunt octauò , quia ille qui amiſit fi 229.
ipſum vocanti , & inuitanti ad Religioſum , ac dem per peccatum infidelitatis , debet quam- Oftaua.
perfectionis ſtatum non conſentit , quia non primum illam recuperare credendo , vi do- Ex obliga
tione recupe.
vocat Deus præcipiens ; ſed conſulens , & in- cent Theologi communiter , quos referunt, & rande fidei
uitans : imò nec peccaret grauiter , qui Deo fequuntur Thomas Sanchez lib. 2. in precepta amiffe.
inuitante ipſum ad beatitudinem æternam ex- Decalogi cap. 1. & Suarez difpur. 13. de fide
cuſaret ſe pro aliquo tempore ex affectu etiam fect. so ergo qui amiſit charitatem , tenebitur
rerum temporalium , & filiorum , quibus pof- quamprimum poffit eam recuperare per veram
ſet melius prouidere; quia reſpuere vocatio- pænitentiam . Conſequentia probatur, quia fi.
nem Dei inuitantis abſque præcepto non con- cut eſt præceptum negatiuum non perdendi {

tinet grauem irreuerentiain contra iplum.
227 : Obiiciunt feptimò , quia hominem efle ſui
Septima. Creatoris inimicum , iplique inuiſum , & odi-
inimici
tia pe i quã bilem , grauiſſimum malum eft ipſius homi- amiſlam ; fic ex hoc oritur obligatio recupe
incurrit nis; peccat ergo , li cììm poſſit facilè , nolit
Peccator, ab illo per pænitentiam ftatim libcrari. Re-
quod grauif- fpondeo, peccatum quidem actuale , etiam ve-
ſimum eſt' niale , elle malum omnino vitandum ; pecca-
malum ,
tum verò habituale , ſecundùm id , quod ad
dit ſupra actuale iam commiflum , eſſe qui-
dem malum homini , ſed non effe malum om-
nino , & fuper omnia vitandum : nam ipfiad- actu dilectionis Dei: nam fiquis peccauit morta
uerfarij fatentur , poſſe ex iuſta cauſa differri
aliquando pænitentiam , vt homo ſuo munc-
ri ſatisfaciat, vel ne incurrar detrimentum ali-
quod etiain temporale ex interruptione actio-
nis licitæ quam exercet : non eſt ergo grauif-
ſimum malum illa perſeuerantia habitualis pec-
cati ex ſuppoſitione peccati iam commiſſi. Quá-
uis ergo eſſer peccatum graue velle nunquam
pænitere , vel redire ad Dei amicitiam : non eſt
tamen peccatuin graue permittere , quod du-
ret aliquandiu inacula illa , & odibilitas : non
enim tenetur homo ſub mortali impedire om-
nia mala , & procurare omnia ſua bona , ſed
folùm bona neceſſaria ad vltimum finem ,
quale non eſt acceleratio pænitentiæ , cùm
poſlit poſtea codem medio diuinam gratiam
recuperare .
228 . Dices ; negari non poteſt , quin co ipſo,
quod pænitentia differtur , exponat ſe homo
alicui periculo damnationis æternæ , cùm fx-
pe contingat , multos repentina morte aut
morbo præoccupatos pænitentiæ ſpatium non
habere : quod certè periculum in re tanti mo
menti , abſque graui culpa , non videtur pol-
ſe aliquis licitèpermittere. Reſpondeo , hoc
argumentum probaret , baptiſmum non poſle
differri ſaltem in paruulis cùm poſlint repentè
mori : & tamen certum eſt , pofle per aliquot
dies differri, & olim per annum etiam diffe-
rebatur. Farendum ergo eſt , loquendo de obli-
gatione graui , non teneri hominem ad dili-
gentiam metaphyficam eriam circa ca , quæ
ſpectant ad ſalutem æternam , ſed ad diligen-
riam moralem , & humanam . Quamuis autem
in communi certum ſit , aliquos mori abſque fici aliquid tibi affeueranti non crederes , ſed
pænitentiæ (patio ; de hoc tamen homine hic,
& nunc , non elt morale periculum , dum
bene valer , & non rimer aliunde ab inimicis ,
vel naufragio , & c. Sic etiam certum videtur
in communi , quod aliqui baptizentur inuali-
! dè , vel ex defectu intentionis , vel formæ,
vel materie : non eft tamen morale dubium
hîc , & nunc de hoc homine , & ideo nec
debet , nec poteſt repeti eius baptiſmus , etiam-
A lit paruulus , & in morţis afticulo conſtitu , Deo immediatè loquenti,nó poffet abíqirreue
fidem ; ſic eſt etiam præceptum negatiuum
non perdendi charitatem : ergo ſicut ex illo
oritur obligatio recuperandi ſtatim fidem
randi ftatim charitatem .
Ad hoc argumentum reſpondi in materia 230.
de fide ; & iterum nunc reſpondeo , conce
dendo obligationem credendi quamprimum , &
recuperandi fidem in eo , qui grauiter pecca
uit negando interim veram fidem.Omnes autem
debemus fateri , non efle eamdem rationem de
liter, & per hoc diſcellità dilectione erga Deum ;
imò etiamfi peccauerit odio formali Dei , non
tamen obligatur ad diligendum quamprimùm
Deum , fed fatis erit , etiam in fententia Aduer
fariorum , quod habeat dolorem ex metu infer
ni , & cum vera attritione recipiat Sacramen
tum pænitentiæ , & iuftificetur ; quo caſu licèt
recipiat habitum charitatis;non tamen diligit ad
hucDeum , ſed diligitur à Deo: ille autem , qui
reliquit fidem debet redire ſtatim per verum
actum fidei, vt credat actuid , quod priùs nega
uit : major ergo obligatio eſt reuertendi ftatim
ad fidem , quàm ad dilectionem , quando contra
alteram ex illis peccatur.
Ratio differentiæ deſumi poreſt in primis ex 231 .
maiori neceffitate fidei,quàm dilectionis, aut pe
nitentiæ ad morescomponendos, & actioneshu
manas rectè exercendas: diutiùs enim poteft ali
quis rcliſteretentationibus,& feruare præcepta ſi
ne charitate, aut dolore de peccatis ſuper omnia,
quàm ſine fide,vt conftat ex doctrinaAuguſtini ,
qui nullum,aut ferè nullum opus bonum agno
fcere videtur in infideli;cùm tamen in peccatore
plura bona opera reperiantur , de quo latè agitur
in materia de graria.
Secundò, & magis à priori videtur probari 232,
maior obligatio credendi Itatim ex ipfa fidei na
tura,quz (vtfuppono ) eſt vultus quidam intel
lectualis, quo diuinain veracitatem , & auctorita
tem colimus eo modo , quo coli deber , cre
dendo , fcilicet , id , quod Deus vel immediatè
per fe ipſuin , vel per fuos Miniſtros , ac nun
tios nobis loquitur , & manifeſtat. Sicut ergo
non leuis eflet irreuerentia , fi Regi , vel Porti
ſuſpenſo interim iudicio , deliberationem , &
aſſenſum in aliud teinpus differres ; fic grauil
fima eſt irreuerentia , li Deo aliquid nobis al
feueranti, poſtquam ſufficienter nobis propoſi
ta cſt Dei loquutio ,adhuc aſlenſum ſuſpendimus ,
& in aliud rempus reiicimus . Porro obiecta fidei
nobis proponi ex parte Dei loquentis nobis me
diatè per nuntios , & miniſtros ſuos , fuppono ex
tractatu de fide:vnde videtur ſequi quod ſicut
ue grau
reni
 Diſput. VII.
irreuerentia fides non exhiberi ftatim ab illo , cui
Deus loquitur , quando ſufficienter propoſita eſt
22
Dei loquutio cum euidentia credibilitatis ; fic di
Oftaua9. . cendum eſſe de eo , cui Deus per Miniſtrum , &
Exoblica nuorium loquitur,teneri credere,cum primum ei
ione recuper Deus loquitur, fi cum euidentia credibilitatis lo-
anda fides quutio Dei proponatur : tunc enim primùm lo-
quitur ei Deus, atque idco tunc exigit fidem ab
audiente.Denique quando femel credidit, & po-
ftea fidem reliquit , redit cadem obligatio exhi-
bendi ftatim illam reuerentiam , & cultum intel-
lectualem diuinæ auctoritati,cuius loquutio ſem-
per perſeuerat , cùm femper Deus loquatur nobis
per fcripturas,& miniſtros Ecclefiæ, & ideo per-
ſeuerac eadein obligatio exhibendi cultum debi-
tum teftimonio , & loquutioni diuinæ, Sicut fi ve-
nienti ad te Pontifici cultum , & reuerentiam de-
bitam non exhibeas, aur fi exhibuiſti, auferas per
230. actum contrarium irreuerentix;femper perſeuerat etiam antea :ita Suar.inprafenti diſput. 15.fe£t.6,.
eadem obligatio exhibendi iterum cidem Ponti-
fici adhuc præfenti debitam reuerentiain ,eamque
non retractandi.
233 . Opponiunt aliqui eodem modo bonitatem di-
uinam nobis ſufficienter propolitam exigere amo-
rem debitum : & tamen non obligat ad ftatim
amandum,vel fi per peccatum retractetur amore
ad iterum quam primum renouandum actum di-
lectionis. Cur ergo magis obligabit teftimonium
diuinum ad exhihendain ſtation debitum fidei
cultum , quàm bonitas diuina ad præſtandum ſta-
tim ainoris obſequium ? Refpondeo differentiam
colligi ex ipſa conditione cultus , & reuerentiæ,
.
cuius præceptum affirmatiuum tum maximè vi-
detur obligare, quando occurrit,aut loquitur no-
bis ille,qui coli debet , iplaque dilatio cultus ir-
reuerentia quædam eſt. Cultus autem fidei tunc
maximè debetur,quando loquitur aliquis , cui fi-
dem adhibere debemus: tunc enim exigit à nobis
fidem debitam, cùin omnis loquutio ad hoc ten-
dat, vt qui loquitur , mentem fuam communicer
audienti, hoc eſt,faciat vt eadem fit vtriufque
mens, & idem ſenſus: Vnde ipſa dilatio affenfus
irreuerentia eſt. Amor autem non magis deberur
poſitiuè, quando præſensoccurrit, qui ama i de-
ber. Sic filius, fi Patri venienti non allurgat , aut
eidem aliquid affeueranti non credat, facit contra
reuerentiam patri debitam , que pro eo potilli-
mum tempore obligat:fi tamen patrem non amet
poſitiuè , quando ci præſens occurrit , non facit
contra debitum amandi , li eum debito tempore
diligat : neque enim amandi tempus illud magis
eſt , quàm aliud , ſicut colendi : quale autem fit
tempus , quo obligat præceptum affirmatiuum
amoris ; non eft huius loci: nuncfolum dicimus,
non magis exigi amorem , quando occurrit , aut
loquitur pater,quam alio tempore, licèt tunc ma cundum patientiam boni operis , gloriam & honorem
gis exigacur cultus,& reuerentia politiua,vt con- che incorruptionem quarunt, vitam æternam , iis au
Itat ex communi omnium ſenſu : atque idco non tem , qui ſunt ex contentione, & qui non acquieſcunt
effe eamdem obligationem amandi itation Deú, veritati,credunt autem iniquitati, ira indignatio.
ac credendi ftatim Dco , licèt obligatio ex præce- Et ex verbis præcedentibus hoc ipſum conſtat,
pto negatiuo non faciendi contra fidem , vel con
tra amorem debitum , eodem modo obliget pro
quocumque tempore. Et hæc de primo puncto, facis ea , fcilicet, ſcelera paulò ante enumerata
quod ſcilicer non obliget præceptum pæniten-
tiæ ftatim poſt peccatum : nunc iam de ..
fecundo puncto, an obliget ſaltem
in vita , anfolum in mor
tis articulo .
Sect. X I. 105
§. 2. An ſolùm in mortis articulo obliget
precepium pænitentie.
Acer Vaſquez dičta quaft.86.art.2.dub.6.cum 234.
aliis docet , per ſe loquendo præceptum pe
niçentiæ non obligare, niſi in extrema neceſitare
ſeu articulo mortis , licèt per accidens obliget fæ
pius extra illum articulum , fiue propter præce
prum Ecclefiæ , ſiue ob receptionem alterius fa.
cramenti , cui debet præmitti pænitentia , & .iu
ſtificatio , que ex aliis capitibus quod videntur
etiam tenere Caietan. in ſumma verb. Contritio,
. Tempus autem . Nauarruscap. 1. n. 27. Durand.
in 4. dift. 27: quaft. 10.art.1 . in fine iuncto art. 2:
Soto ibi quaft.2.art.6.conclufos,
Alij communiter dicunt præceptum pæniten
tiæ, licèt non obliget ſtatim poſt peccatum; obli
gare tamen non folùm in mortis articulo , fed
num . 3. Henriquez lib.4.de ſacramentis,cap.6.n.6.
Coninch in prafenti difput..3. dub. 3. num . 32. &
alij Recentiores communiter:quæ fententia mihi
etiam placet, & videtur aperiè colligi ex dignita
te Deioffenli , in cuius contemptum redundare
videtur, q aliquis adeo parum curet de reconci
liatione cum Deo procuranda , vt velit per totain
vitam in cius inimicitia perſeueraré. Conſtat id
non fieri abſque Principis indignatione, & offen
Lione ſi poſt delictum in Principem commiſlum,
porensaliquis obtinere Principis pacem , & gra-.
tian, de eanihil curet , fed differat veniæ petitio
nem , & reconciliationem ad finem vitæ.
Ad hoc probandum afferri ſolent aliqua Scri 235 .
pturæ loca :quale eſt illud Prouerb.i . Quia voca
ni , & reruiftis, extendi manum meam, ó nonfait Prouerb.t.
qui adfpiceret; deſpexiſtis omne confilium meum,
increpationes meas neglexiftis:ego quoque in inte
ritu veltro ridebo. Sed iam dixi ſupra , num.204.
eiufmodi loca pofle explicari de perſeuerante in
affectu, & peccato actuali:quod in prædicto loco
colligi poteft ex verbis præcedentibus : Vfquequo
paruuli diligitisinfantiam & ftulti ea, qua fibefunt Ibid.
noxia , cupient , imprudentes odibunt ſcientiann ?
quæ affectum , & peccatum actuale perſeuerans
ſignificant. Eumdem fenſuin habere videntur
verba illa,qux afferuntur ad hoc ipſuin ex cap .2 .
ad Roman. An diuitias bonitatis cius,& patientie, Rom. 2.
á longanimitatis contemnis? ignoras,quod benigni
tas Dei ad pænitentiam te adducit?ſecundum autem
duritiam tuam ,cî impænitens cor tuum theſaurizas
tibi iram , in dieira, ó reuelarionis iufti'iudicy Dei,
&c. Sed ex verbis fequentibus immediatiscon
ſtat , loqui Paulum contra cos, qui actu proſe
quebantur eadem opera praua:Quireddit(inquit )
vnicuique fecundùm opera eius : iis quidem , quiſe Ibid
quæ ſignificant peccata præſentia : Exiftimas au
tem hoc, ô homo,qui indicas eos, qui talia agunt, Ibid .
quia tu effugies iudicium Dei? An diuitias bonitatis,
&c. Difficilè iraque inuenietur fcripturæ locus
contra eos, qui ceſſarunt à nouis peccatis patran
dis , & qui grau ter reprehendat ſolùm propter
defectum poſitiuæ pænitentiæ . Licèt hæc etiam
ad iuſtificationem in ſcriptura requiratur.
Duplex eft ergo difficultas in hac ſententia: 1
alcera
 106 De Pænitentia .
altera in explicanda radice huius obligationis:
altera in affignandotempore,intrà quod obliget
hóc præceptum , cùm enim non obliget ſtatim
poſt commiflum peccatum , non facile eſt affi-
gnare aliquod tempus,cùm non videatur efle ma-
ior ratio de hoc,quàm de illo anno vel menſe,le-
cluſo ſemper præcepto Eccleſiaſtico confeſſionis.
Præſertim cùm fideles de tranſgreſſione eius præ-
cepti nunquam ſe acculent;nec poßint,quianon
ſciunt quando obliget , vt conitat ex communi
omnium praxi .
Omiſlis itaque multis ; quæ hic dici poffent;
vtriuſque difficulcatis diffoluendæ eamdem ferè
rationem elle puro . Exiſtimo igitur ; hoc præce-
ptum ,ſeu hanc obligationem ,licèt aliqua ex par-
te diverſa fit ab obligatione feruandi alia præce-
pra, quod tamen ad præſentem difficultatem ſpe-
237 . Etat,ferè confundi cum illa. Fateor quidem obli-
Obligatio gationem pænitentiæ poſt peccatum prouenire
Pænitentia etiam , ve dixi, ex co , quod qui Deum grauiter
poft peccati offendit,li reconciliationem , ac veniam oblatam per accidens obligatio pænitentiæ , regulariter
vnde oria negligat ; videatur Deum ipſum offenſum negli- tamen in vita , priùs vrget ex illo capite obſer
gere; & contemnere:naſcitur tamen etiam; & po-
tiſſimùm eadem pænitentiæ obligatio ex alio
capite ‫ ;ܪ‬ſcilicet,ex debito ordinandipropriam vi-
tam, & adhibendi qua neceffaria ſunr ad feruan-
da Legis præcepta , & mores iuxta honeſtatis
regulam componendos . Ad hoc enim necefla-
rium omnino eſt retractare peccatum commil-
ſum; quia abſque eiuſmodi retractatione non
poteſt homo diu ſeruare præcepta occurrentia:
non propterdefectum virtutis , aut virium ; fed hoc præceptum, & non peccandum in hac occa
quia hæc eſt voluntatis natura , vt vnuſquiſque fione occurrence ; ſed eſte neceflitatem conſe
operetur iuxta finem illum,quem amat, & inten-
dit , nec poffit diu eligere media difficilia ad fi-
nem alium , quem minus amat. Cùm ergo per
peccatum mortale antepoſuerit amorem boni
commutabilis dilectioni Dei , & obſeruantiæ quatenus habet potentiam , vc ex amore Dei, vel
legis, fieri non poteſt, vt licèt aliquem adhuc re-
tineat affectum erga Deum, & erga propriam ſa-
lutem ;ex illo debili, & infirmo affectu ſuperare
poſſit difficultates , quæ in mandatis vniuerſis
per longum tempus occurrentibus reperiuntur,
nili mutato animo præferat ſalutem propriam, &
Deum iplum efficaciter rebus aliis, quæ eſt retra-
238 . & atio efficax peccati præteriti. Hoc enim ipſum
manifeftè nimis experientia comprobat in iis,qui
ardenter honorem ,vel corporis voluptatem inle-
ctantur ; qui licèt dolore aliquo remiſſo peccata
fua in cõfeſfione retractauerint;poftea tamé data
occaſione honoris vel voluptatis,facilè relabun.
tur propter vehementiam affectus,quem nó niſi
in confuſo .,. & remiſse correxerunt ; imò nec au-
demus illis in confeflione proponere diſtincte
tentationes , aut pericula peccandi , quæ poflunt
occurrere, vtcitca illa diſtinctè proponant ; quia
prudenter timemus, quod iain neque in confuſo
priora peccata retractarent: quantò ergo magis
neceſſe erirhumano modo loquendo , vr iterum
labatur , & peccet , qui priora peccara neque in
confuſo retractauir peraliquem actuin pæniten- poteſt hîc, & nunc, murato animo ; conuertere
tiæ ? Qua igitur obliga debet homo legis ſuum affect ad
tione
obferuantiá , debet etiam affectum ſuum in me-
lius mutare præferendo Deum , & falutem ani-
mæ propriæ rebus aliis omnibus , ſine quo af-
i
fectu, & diſpoſitione non continget , quod pof-
fir diu legem obſeruare ſupcratis difficultatibus,
qux pluriinæ , & grauiflimæ occurrunr.
239 ,, Meritò iraque dixi, pænitentiæ obligationem
ferè confundi cum obligatione feruandi alia præ
cepta :quia licèt oriaturetiam ex debito rcueren Pænitensia
tiæ erga Deum, qui videtur contemnià peccato obligatio co
re differente per longum tempus veniæ petitio- funditur cü
nem : breuior tamen eft terminus, quo eadem obligatione
pænitentia debetur ex ſecundo capite, ſcilicet ex ſeruādi alia
debito regulandi mores,& feruandalia præcepta , precepra.
quàm lit terminustemporis , intrà quod debeat
homo veniam petere ne videatur Deum con
temnere : hoc enim habet maiorem latitudinem ;
nec ita ſtrictè obligat propter rationes ſupra ad
ductas numer. 226. at verò illud breuius eft
propter maximam hominis propenſionein ad
operandum iuxta finem , ad quem magis affi
citur , & quem magis amat ; & propter mul
citudinem , ac frequentiam difficultatum , quz
occurrunt , quas diu ſuperare non continger
abſque illa prælatione per efficacem affeétum ,
quo præferat homo rebus aliis diuinæ legis ob
feruantiam . Vnde licètin articulo mortis , & in
alio caſu poflit aliquando vrgere vel per fe , vel
uandi alia præcepta , quæ abſque penitentia de
præteritis non contingit obſeruari longo tem
pore , quàm vrgeat ex illis aliis ſpecialibus capi
tibus.
Hinc iam infero priinò ,hanc neceſſitatem vio 240.
landi alia præcepta ex defectu diuturno pani
tenciæ non efle neceſſitatem antecedentem , qua
ex illo defectu præcedenti homo non habeat vin
res ſufficientes etiam moraliter ad feruandum
quentem , vel concomitantem ,qualis eſt neceſſi
tas peccandi , ſi non vult obſeruare præcepta.
Nain in ipfo actu primo proximo, antequam ho
mo peccet,habet potentiam ad non peccandum;
deſiderio ſalutis , verbi gratia , velit obſeruare il
lud præceptum occurrens : poteſt ergo in actu
ſecundo amplecti illam partem , & ex eo fineob
ſeruare præceptum ; quo pacto iam implicitè re
tractaret peccatum prærericum , & haberet pæ
nitentiam implicitam fi autem violat præceptum,
violat quidem ex defectu pænitentiæ concomi
tanti;hoc eſt , ex defectu actus retractationis ſal
tem implicitæ , per quem poterat retractare impli
citè peccarum præteritum , & obſeruare explicitè
. præceptum ſpeciale , quod nunc occurrit. Sup
pono eniin , occurrere læpe aliqua præcepta ,quo
rum obſeruantia , vel propter rei præceptæ diffi.
cultatem , vel quia inucnit iam naturam lallam ,
& defatigaram ex obſeruatione plurium aliorum
præceptorum , ſit hîc & nuncadeò difficilis , vt
non poflit homo moraliter loquendo ſuperare
illam difficultatem , nifi ex efficaci aliquo propo
ſito non peccandi grauiter, vel ex affectu efficaci
erga ſaluteni, vel erga Deum , atque adeò in tan
tum eſt liber omnino , & habet potentiam etiam
moralem non peccandi hîc & nunc in quantuin
vltimum finem um à quo per pec
catum mortale fe peraffectum auerterat , vt hoc
modo mucato affectu facilè amplectatur media
difficilia ad finem quem ſibi præfinit.
Infero fecundò , non poſſe aliter determinari 241 .
tempus , quo obligat præceptum pænitentiæ ex Tempus quo
hoc capite nifi determinando tempus quo ne- praceptum
Pænitentia
cellaria eft ad obferuanda alia præcepta occurren
obligat non
ria : hæc autem neceſſitas non haber vnum , & eft idemin
idem
 Pænitentia
Diſput.VII. Sect. XI. 107
obligatie es omnibus fed idem tempus in omnibus , ſed variatur iuxta di- Obiicies primò,contrapriorem illum titulum
variatur
funditur ci pro diuerſi uerſitatem perſonarum , locorum , materiarum, obligationis pænitentiæ ortum ex eius neceſſita Obie244
ctio
obligation tentationum : alius enim propter grauiora peri te ad ſeruandaalia præcepra , & regulandam vi prima.
feruādi alia tate perſo
narum . cula , in quibus verſatur , & propter grauiores tam :contra hoc, inquam , opponi poteſt, quia ex
pracepta.. tentationes , citiùs indigebit retractatione præte- hocnon videtur probari nzceflitas contritionis
riti ad reſiſtendum præfenti tentationi, alius verò perfectæ ſed latisfieret huic necellit.ti per attri.
propter minora pericula , & rariores peccandi oc- tionem , aut aliam recractationem etiam extra
caſiones ,non ita citò indigebit ;nec poteſt vna, & Sacramentum ; nam , licèt non eflct fatis ad iulti
eadem regula pro omnibus determinari. fication . m extra Sacramentunt ; ſufficeret tamen
242 . Infero tertò,non oportere , quod pænitens in adauertendum affcctum ab obiecto illicito, & ad
confeſſione ſpecialiter interrogetur , an ſatisfece- proponenduin nobis efficaciter finem fàlutis æ
rit huic obligationi dolendi de peccatis commiſ- ternæ , vel honcitatis , qui finis efficaciter voli
ſis poſt vlcimam confeſſionem ,nam vel obliga - tus ſufficit ad continendam voluntatem , ne pec
tio illa conſideratur , prour oritur ex debito ſer- cet mortaliter, iuxta illud Eccleſiaſtici 7. Memo Eccli.7 .
uandialia præcepta , ad quod diximus exigi ali- rare nouiflima tua , & in aternum non peccabis. Ex
quando retractationem faltem implicitam pec illa ergo radice non probatur neceſſitas peniten
cari præteriti, vel prout oritur ex irreuerentia , tiæ perfectæ ; cùm tamen Theologi , qui obliga
quæ videtur fieri contra Deum negligendo peti- tionem ponunt habendi pænitentiam , loquan
tionem veniæ , & teconciliationem cum ipſo per tur de pænitentia , quæ conducat ad iuftificatio
longum tempus. Si priori modo conſideretur; nem ; agunt enim de obligatione procurandi ve
fateor dari eiuſinodi obligationem pænitendi ad niam ,& rcconciliationem cum Deo offenſo :quæ
finem ſeruandi præcepta, quæ occurrunt: verùm tamen reconciliatio non habetur per artritionem
illa obligatio ex hoccapite non videtur differre extra Sacramentum : ergo neceffitas retractatio
ab obligatione ſeruandi eadem præcepta : nam nis requiſitæ ad feruanda alia præcepta non ar
qui nunc verbi gratia grauiter tentarus ad fur- guit obligationem perfectæ pænitentiæ , ſed im 1

0.
tum , vel vindictam , poteſt ſeruare illa præcepta perfectæ ,& inſufficientis ad iuftificationem .
diligendo Deuin ſuper omnia, aut odio habendo Reſpondeo ,in primis,licèt illo titulo probetur 245 .
peccata ſuper omnia inala : fi id non faciat , fed immcdiatè ſola obligatio pænitentiæ per contri
amplectatur furtum , vel vindictam ;peccat omit- tionem , vel attritionem , mediarè tainen argui
tendo actum illum contrarium , ad quein obli- neceſſitatem contritionis perfectæ , vel iuſtifica
gabae ipſum præceptum iuſtitiæ , vel charitatis tionis. Primò, quia communiter loquendo, qui
erga proximum , atque idco ſufficienter explicat per attritionem , & propoſitum efficax non pec
ſuum peccatum , dicendo ſe commiſille furtum , candi auerfam habet voluntatem oinnino ab om
vel vindictam : nam ibi dicit implicitè , ſe omi- ni affectu boni commutabilis illiciti ; non ftabit
Giſle affectum erga honeftatem contrariam , qui diu quin remedium efficax ad iuftificationem
neceffarius erat ad refiftendum illi tentationi. aflumat, vel per contritionem perfectam , vel per
243. Si verò obligatio illa ad pænitentiam conſi- Sacramentum : cùm enim per attritionem ablara
deretur pofteriori modo,prout oritur ex reueren- ſint ea omnia impedimenta , quæ retardare pol
tia debita Deo,qui videtur contemni per diutur- funt à procuranda iuſtificatione, & reconcilia
nam negligentiam in petenda venia pro offenſa tione cum Deo, & aliunde iam fir homo ille ſux
graui : adhuc neque ex hoc capite videtur regu- falutis verè cupidus , & omnia alia efficaciter re
lariter interrogandus pænitens : nam vel inter- fpuat; non continget facilè , quod non moucatur
cellit parum temporis inter commiflum pecca- quamprimùın ad procurandam vcniain ſuorum
.
cum , & confeffionem , & tuncnondum obliga- peccatorum
bat præceptum pænitentiæex illo præcisè capite Adde , cùm attritio habeat implicitè , vel ex- 246.
reuerentiæ debitæ Dco ; ille enim titulus non plicitè propoſitum ſeruandi alia præcepta , &
obligat ad ftatim , ncque intrà breue aliquod vnum ex præceptis fit procurare efficaciter pec
tempus pænitendum , fed poft longum propter catorum veniam , & reconciliationem cum Deo:
rationes quas adduximus , & ponderauimus lu- Conſequens eſt,vt eo ipſo , quod quis fatisfaciat
pra , num. 226. quare ſatis probabile eſt, quod obligationi retractationis debitæ ad regulandain
ciulinodiobligationi, quatenus ex co titulo ori- ſuam vitam , proponat procurare debito tempo
tur , fatisfaciat, qui debito tem pore ſatisfacit pre- re reconciliationein cum Deo , atque adeo non
tempore
cepto confitendi. Vel interceſit multum tempo- continget , quod perſeueret diu in illo efficaci
ris inter peccatum , & confeflionem , & tunc ex propoſito, & non iuſtificetur.
ipſo pænitentis ſtatu , & confeffione , qua fe ac- Dices : fieri poflet , quod aliquis frequenter 247 .
cufat de confeflione etiam omilla , innotefcit fa peccaret mortaliter , & poft peccatum doleret ex 1

tis illa alia tranſgremio. Quod fi aliquando non motiuo attritionis, fed tamen citò relaberetur, &
innoteſceret , deberet de illo interrogari : ſed is iterum ex attritione doleret, & fic deiuccps : quo
caſus,vel nunquam , vel rariſſimè continget. Sic caſu , licèt fæpius proponeret efficaciter ex deli
etiam non interrogamus 'ſpecialiter pænitentes derio falutis ſeruare legem Dei ; adhuc nun
de tranſgreſſione præcepri diligendi Deum ſuper quam fuiſler iuſtificatus ; ergo ex obligatione 1

omnia,quia ex confeſſione ipla ſatis conſtare po-
teſt , an illud præceptum ſeruauerunt vel non :
ſicut autem illud præceptum violarer , qui Dei
ainorem ad tres , aut quatuor annos differret, ve
tandem fatetur Coninch diſput.24. de charitate
dub.3. num.53. fic de obligationepænitentiæ fe-
tendum eflet peccare procul dubio contra hoc
præceptuin ſpeciale eum , qui ad id tempuspæ-
nitentiam , & veniæ petitionem differret,
pænitentiæ ſufficientis ad conuerfionem volun.
tatis , & ad obferuanda præcepta occurrentia;
non arguitur obligatio pænitentiæ ſufficien
tis ad iuſtificationem ; namn in caſu pofito prior
pænitentia fæpiuseffet poſiia , nunquam tamen
fecunda, Reſpondeo , regulariter loquendo,
eum caſum non contingere : quia fi ſæpius ha
buit artritionem poſt peccata , iam habuit pro
poſitum ſeruandi præcepta ; ergo adueniente
tempore ,
 108 De Pænitentia
tempore pro quo obligat præceptum conferio-
nis,veliuſtificationis procurandæ , debuit illud
obſeruare vel certè non potuit ampliùs veram it-
tritionem habere: ergo ex necellitate attritionis
ſequitur quod non poflit præceptum pænitentiæ,
& retractationis iinplere, & manere per longum
tempus abſque iuſtificatione , quale eſt tempus,
quo obligat præceptum iuſtificationis perfectæ,
quod longius eſt , ve dixi , quàm tempus , quo
oportet habere retractationem peccati ad obfer-
obler
uanda præcepta in futurum .
248. Secundò principaliter obiici poteſt contra il-
Secunda . lum alium titulum , ex quo diximus or riobli-
gationem ad dolendum , propter irreuerentiam ,
quæ Deo irrogari viderur,li differatur in longum
venice petitio : contrahoc , inquam , opponi po-
teſt ; quia hoc præceptum , & hæc obligatio vi-
detur'effe omnino inutilis , cùm non confter,
nec conſtare poflic hominibus de tempore , pro
quo obligat illud præceptum , an ſcilicet poſt
mentem à peccato claplum , an poſt annum , &
cætera .
Refpondeo negando maiorem : funt enim
plura præcepta , in quibus non poſſumus indi-
uilibiliter delignare tempus , autterminum præ-
cilum obligationis, & tamen non ſunt inutilia,
verbi gratia ,in furto,vel in iciunio non poflumus
determinare materiam certam , quæ fufficiat ad
peccatum graue , & minor non fufficiat. Simi-, illum reprobat per voluntatem contrariam : quæ
liter in præcepto dilectionis Dei non poflumus proteſtatio , & reprobatio , fi diu differatur,
determinare certò tempus, quo incipit obligare
Tub mortali. ltem in voto non poflumus deter-
minare tempus , quo dilatio exfequutionis fit
iam peccatum mortale , cùm antea non eſſer , &
tamen hec, & alia non funt inutilia, ſufficit enun
ſcire cum aliqua latitudine terminum certum
1 obligationis , licèt citra illum non fit ita certa
obligatio,fed probabilis.
* SECTIO XII.
Refolutio aliquorum dubiorum ex pre-
cedenti doctrina.
249 . X dictis poterimus iain facilè definire que-
An prece E ſtioncs aliquas circa hanc obligationem . Pris
prum pæni- mòergo dubitatur,an præceptum pænitentix ſit
sentia fut po, pofitiuum , vel etiam naturale: de quo latè Sua-
fitiuum , vel
etiam natus rez difput. 16.fe&t. 13. vbi duas refert ſententias.
rale ? , pro qua afferun
Primaaffirmat , cfle naturale
tur Caietan.Veg.2,Soto ,Cano,Alenſis, Bonauen-
fura, Richardus , Maior ; & alij apud Suarez
num. i. & fauet S. Thom.queſt . 84. art. 7. Se-
cunda ſententia negateſle naturale , quam tenet
loann . Medina Codice de poenitentia traétat. I.
queſtion. 2. artic.2. Ipfe verò Suarez media via hocmodo ceflare ean obligationem ; quia ficut
procedit , & dicir , elle quidem partim naturale, non poteſt Deus ita cedere iuci ad amorem , vel
quatenus de iure nature cft, quod homo ſatis-
faciat Deo pro offenfa , li poilit: partim verò
1 eile iuris politiui , quatenus Deus liberè ftatuit,
vt contritio , vel pænitentia acceptaretur pro
ſatisfactione ad delendam offenfam : quod li
Dcus aliud genus ſatisfactionis , vel nulluin cer
tè acceptare voluiflet ,tunc non videtur obliga-
tio ad pcenitentiam , cùm eflet inutilis ad facis-
faciendum .
1
15o. Ego cum prima fententia quæ communis eft
abfoluto puto , alle preceptum naturale îi fer-
mo ſit de pænitentia , prout præfcindit ab iin-
plicita , & explicita , atque adeo obligare nulo
alio decrero Dei ſuperaddito de acceptanda no
ſtra ſatisfactione. Probatur primò , quia præce
ptum diligendi Deum eft omnino de iure natu
ræ, & obligaret , fecluſo quolibet Dei decreto,
vt omnes concedunt ; ergo lex naturalis obliga
ret ad pænitentiain ſalrem implicitam , quæ
ſemper includitur in actu dileitionis Dei ſu
per oninia. Secundò , quia ex eodem naturæ
iure obligaretur homo ad feruanda alia præce
pta ,etiam poſt peccatum : hæc autem diu non
poflent ſeruari tine aliqua retractatione faltein
implicita peccati præteriti , ve vidimus ; ergo
in illa obligatione feruandi legem includitur
obligatio pa nitentiæ , line qua lex non feruabi
tur longo tempore.
Maior videtur elle difficultas , an precisè ex 251 .
illo alio capite reuerentiæ debitæ Deo oftenſo , lit
obligatio pænitendi de iure naturæ , itavt , licèt
Deus non promiliflet veniam pænitentibus, imò
licèt poſitiuè nollet remittere peccata qualibet
pænitentia pofita ; adhuc homo ex parte luade
beret pænitere. Et quidem mihi probabilius
eſt, id torum exigere reuerentiam erga Dcuin
offenſum : nam ficut in iis , & omnibus caſibus
maneret ſemper obligationaturalis diligendi , &
colendi Deum ; ſic maneret obligatio illius cul
tus exhibendi , qui exhibetur per actum pæni
tentiæ , qua homoproteſtatur fuum errorem , &
non videtur vitari aliquis Dei conteinptus, vt
diximus.
Vnde infero primò, licèt Deus ex fe abſque ‫ܘܐܙܐ‬
vlla poenitentia remnifillet offenlam ; adhuc ex
naturæ iure manere debitum , & obligationein
ex his omnibus capitibus pænitentiæ habendæ.
Sicut licèt Rex condonaret ſubdito reueren
tiam , & contumeliam grauem libi irrogatam ;
adhuc iure naturæ obligaretur fubditus ad often
dindum libi diſplicere quod fecerat , & ad pe
tendam veniam , & oftendendum fe paratum
ad emendandum , corrigendumque priorem er
rorem : alioquin videretur de nouo contemni
Rex , li ſubditus ex parte ſua nulla ratione
veller ſatisfacere , fed abuti Principis indul
gentia .
Infero ſecundò , ita efle præceptum naturale 253
pænitentiæ , vt propriè loquendo non fic di An fit dif
ſpenſabile à Deo : quod quidem licèt concedat penſabile à
Pater Suarez diéta fe&t. 3. num. 15. addit ra- Deo hoc prawn
men , polle à Deo auferri eam obligationem ceptum .
per mutationem materiæ ,quacenus poteft abſque
pænitentia ce dere iuri fuo , & remittere offen
fam , quo caſu ceflaret conſequenter obligatio
pænitentiæ. Cærerùın verius mihi eſt , neque
ad culcum , vt eeffet in nobis obligatio aman
di , & colendi Deum , manente adhuc infini
ta bonitate , & excellentia Dei , qux exigit
amorem , & cultum : fic non poteſt per con
donationem , aut ceſſionem iuris tollere obli DO
gationem , quam infinita bonitas , & excel
lentia Dei inducit iure naturæ ad reuocán
dam offenfain & exhibendum hunc cul fien
tuin .
Dices , fufficeret tunc , quod homo peteret 254
veniam , & humiliaret ſe, etiamſi non pænite
ret , & doleret ; maximè , fi Deus illa ſatisfa
& tione contentus eflct. Sed contra , quia licèt
apud
 Diſp . VII.
De
apud homines , qui cordis ſecreta non penetrant
petitio venix acceptari ſoleat pro debita ſatisfa-
- ctione , quia ſaltem implicitè indicat facti de-
teſtationem : apud Deum tamen , qui cordis in-
e tima intuetur , ſola veniæ poftulatio abſque in-
terba facti reprobatione , non exhibet cultum ,
quem peccator deberet Deo exhibere ; imò &
apud homines, qui iniuriam irrogarurus, priùs
veniun petit , non eſt dignus venia , quia re-
oſtendit , vanam efle yeniz petitionem,
ipſa oftendit
quando iniuriam non reprobat , ſed" firmo ani-
mo retinet , & vule omnino ad finem perdu-
cere. Manet ergo ſemper debitum fatisfacien-
di Deo offenſo per pænitentiam aliquam expli
citam , vel implicitam , quæ fola vitare poteft
231. irreuerenciam nouam Dei cuius offenfam vide-
tur habitualiter approbare , qui eam longo tem-
porenon reprobat. ,,--,
255. Hinc oritur ſecundum dubium , an qui iu-
An fit pre- ftificatus iam eft per attritionem cum Sacra-
ceptum con
tritionis pof mento obligetur adhuc ex præcepto illo naçu-
recupera rali ad contritionem perfectam . Relpondeo
Sam gra breuiter iuxra ſupradicta; obligari adhucpræce-
tiam .
pro dilectionisDei,cuius præcepriobligatio non
aufertur per iuſtificationem , cùmfit præceptum
præcipuum diligendi Deumſuper omnia.Ex præ-
cepto tamen peculiari & debito pænitentiæ ,non
credo obligari ad contritionein , ve fatentur
etiam Vaſquez in prafentiart.2. dub. 2. num . 10.
& Suarez ſect. 4. num .13. Ratio autein ex di-
ctis efſe poteſt, quia per actritionem iam homo
Tetractavit peccatum , & reprobauit factum ,
quartum ſufficit ad vitandaın irreuerentiam no-
uam in Deum offenlum : quod enim hæc retra-
ctario non fuerit ex motiuo dilectionis , non vi-
detur obftare : nam qui ex motiuo reuerentiæ
debitæ crga Deum dolet de eius offenſa , non
-videtur. conteinnere illum , ex cuius reue-
rentia dolec de irreuerentia præterita , illud au-
tem moriuum non excediț attritionem , ya fup-
pono : ergo ex hoc capite non manet debitum
naturale habendi contritionem perfectam . Qua-
re idem dicendum videtur , licèt attritio fuerit
cx metu gehennæ , vel deſiderio beatitudinis
æternæ : quia-irreuerentia , & contemptus Dei,
quem videtur iinpænitentia continere , videtur
ſatis vitari per ſummiſlionem
, & odium peccati, tem :vnde ille, qui amat fanitatem , non criſtatur
quod ex timore Dei offenli'procedit : imò ad neceſſariò; quoties recordatur morbi præteriti, à
hoc ipſum puniuntur iniqui , & fit coinminatio quo jam eſt omnino liber. Sic ergo , qui iam eſt
pænæ ve is, qui ſe per ſuperbiam extulit aduersus
Dominum ſuum , timore pænæ moueatur , &
humilietur ſub potenti manu Dei,qui eum punire
poteft. Cùm ergo aliunde contritio non lit me-
dium neceſſarium ad iuſtificationem , quæ per fc
loquendo poteſt attritionem cuin Sacramento
haberi , vtſuppono ;non apparet , vnde mancat
obligatio ad contritionem ex præcepto naturali
penitentire.
256. Tertium ſimile dubium eſt; an ſi quis cx actų
An qui per dilectionis Dei ſuper omnia, quem habuit, iuſti-
dilectionem ficatus fit; præceptum pænitentiæ obliget adhuc
Dei iuftif- illum ad eliciendum actum contritionis, & dere,
catusfuit, ftationis formalem . P.Suarez diéta fect.4.num.11.
teneatur po
ftea ad con- reſponder affirmatiuè: P.Vaſquez cum aliis dicto
tritionem dub.2.num.10 , negat : quia pænitențianeceflaria
eft ex præcepto , & vt Deo reconciliemur, & ve
ſaluti noftræ conſulamus: qui ergo iam iuftifica,
tus eft, & Deo reconciliatus non habet obliga-
tionem ad pænitentiam formalem ,qux ſententia
mihi etiam inagisplacet : quia fiue obligatio ad
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Set . XII . 109
penitentiam oriatur ex eius neceſlirate ad ſeruan
da alia præcepta ; ſiue ve vitetur contemptus im
plicitusDei,qui eflet , fi non retractaretur prior
offenſa : ex neutro capite reſtat neceffitas , cum
iam æquiualenter , & ſufficienter retractata Sit
prior offenſa per actum dilectionis Dei, quo ho
mo non minus roborarur ad feruanda præcepta
nec minùs retractat quod contra Deum fecerat;
liquidem coniungic ſeaffectiuè fuper omnia cum
Deo,& per conſequens præfert Dei placitum re
bus omnibus, quæ eſt eminentiſlima retractario,
Vnde à fortiori infertur,eum ,qui habuit actum 2571
recractationis,non obligari præcepro naturali pe
nitentiæ ad habendum actum doloris formalis :
neque illum , qui iuftificatus fuit cum actu dolo
ris-efficacis, manere obligatum præcepto natura
li pænitentiæ ad habendum poſtea propoſirum
formale , & explicitum non peccandi, quod
vtrumque colligitur clarè ex ratione eiuſdem
Vaſquez loco citato : quod ſcilicet;hi actus iam
non exigerentur , ncque ad reconciliandum ho
minem cum Deo , neque ad retractandum pec
Catum præteritum, cum iam vterque finis habea
tur per retractationem cfficacem ; præſertim cùm
illa retractatio efficax ſit æquiualenter dolor , &
propoſitum . Addicidem Valquex dub. 4. in co,
quidolet de peccatis præteritis, fi cogiter de vita
futura , neceſariò conlequi propoſitum expref
ſum cauendi futura peccata;ficut & dub.1 . n.24:
dixerat in co , qui diligit Deum ſuper omnia , ſi
fimul occurrat memoria peccati præteriti, & re
cordetur, le peccatorem efle ,neceffariò conſequi
dolorem explicitum de péccatis ; quia ex amore >
alicuius obiecti conſequitur neceflariò odium , &
diſplicentia de eius contrario, ſi verumque menti
occurrat. Sic enim ſuperbus , fi excellentiam vi
deat , qua alius ipſum præcedat , ſtatim criſtatus,
& ècontra gaudet, ſi videat , ſe aliis præferri : fi
militer ergo , qui efficaciter dolet de offenſa Dei,
neceffariò proponit ab ea fibicauerc , fi deea ve
futura cogitet , & neceffariò etiam dolet de illa
fi efficaciter Deum diligit , & vult ei ſuper oin
nia placere .
Quæ quidem doctrina admitti poteſt, quando 258.
malum præteritum adhuc apprehenditur perſe
uerans:alioquin enim non video illam neceffita
omnino liber à peccato præterito , non eſt ne
celle, quod doleat de illo , quoties eius recorda
cur , etiamfi actu diligat Deum ſuper omnia.
Quartum dubium eft, an hoc præceptum na- 259.
rurale pænitenciæ obligaret de le adlæpius pe- An fufficias
nitendum de eiſdem peccatis , an vcrò łufficeret femel
tere.
pani
femel panitere ? Multi ex antiquioribus quos af
fert Suarez (e£t.4. n . 3. indicant , obligare pani
centiain ad dolendum de peccatis etiam reinillis,
.quoties memoriæ occurrunt. Quam fententiain
jpſe cum aliis omnibusrecentioribus latè impu
gnar : quia ablque vllo fundamento grauilli
mum onus imponit. Et quidem plerique ex illis
folùm volunt , debere perſeuerare pænitentiain
habitualiter , hoc eſt, non retractatam per actum
contrarium-, ſed potiùs in præparatione animi ad
retractanda illa peccata, quoties occaſio occurrit;
prou ! de facto fir , & retractantur faltem virtua
liter , quoties ex odio offenſa Dei , vel dilectio
ne Dei ſuper omnia ,aut alio motivo ſimili, homo
reſiſtit tentacioni , & abſtinet à nouo peccaro .
K Addo
 110 De Pænitentia .
Addo , ſi vera eſſet ſententia docens , præce- ſola artritione cognita , quia exponeret ſe peri- un fententia
ptum narurale pænitentiæ procedere ex obliga- culo peccandi mortaliter , ſeu non recipiendi fed argu
tione fatisfaciendi Deo, quantum fieri poſſit, pro gratiam: conſequens autem eft falſum , ergo efficacibus.
iniuria, & offenſa illata ; conſequens fore, veho- Secundò , quia obligatio illa ſolum eflet pro ho
mo ex natura rei obligaretur ad fæpius pæniten- mine docto , qui nouit diuerfitatem fententia.
dum de eiſdem peccatis : obligaretur enim ad ſa- rum , ex qua oriturtalis obligatio : vnde peioris
tisfaciendum , lì non adæquatè pro tota iniuria, conditionis eſſent homines dođi , quàm ruftici,
quia hoc eſſer impoffibile ; "faltem , quantum qui ab illa obligatione eſſent immunes. His argu
fieri poflet, & meliori modo : minùs autem la- mentis vtitur Fagundez di &to cap. 4. num.14 . Ied
cisfacere , & minus perfetè per vnicum actum neurrum cft cfficax.
pænitentiæ , quàm per plures , ergo maneret Ad primum negatur lequela : nam extra mor 264 .
obligatio repetendi pænitentiam , ve ſatisfieret. ris articulum poflet aliquis conformare ſe ſen
De facto camen non eſt talis obligatio ; tum tenciæ probabili de ſufficicntia artritionis : quo
quia non eſt verum , quod pænitentiæ obligatio pofito non peccaret mortaliter , & licèt reucra
fit ex motiuo iuſtitiæ , vt ſatisfiat pro debito iu- non acciperer gratiam , fi fententia illa eflet
ftitiæ ex peccato rclicto :tum quia de facto Deus falla ; vitarot tamen nouum peccatum mor
poſt primum actum pænitentiæ condonat pec- tale : neque enim tenetur extra mortis peri
catum , atque ideo ceffat debitum fatisfaciendi culum ad ponenda media certiflima recupe
pro illo ; condonatio enim creditoris extinguit randæ gratiæ , fed fufficit prudenter , & juxta
debitum ſatisfactionis. Aliis autem capitibus, ſententiam probabilem eiuſmodi media pro
ex quibus prouenit obligatio pænitentiz , ſuf- curare. Ad fecundum , non eſt mirum , aut
ficienter occurritur per vnum actum perfectæ , nouum , quod homo doctus per accidens oblia
& efficacis retractationis vt ſupra vidimus . getur ad aliquid , ad quod non obligaretur
indoctus , eo quod ille melius ; quàm ilte ag
SECTIO XIII. nofcar luam obligationem ; ficur etiam in con
feſſione plures circumſtantias tenetur cxplicare
homó doctus, quàm rufticus , qui eas nefcit
Verùm in articulo mortis fufficias habere autri difcernere.
tionem cognitam . Alirer probatur clariùs eadem ſententia. Pri- 265.
Vintum dubium magis difficile eſt , an ille mò , quia fi eflet eiufmodi obligatio , obligare. Arguments
tur etiam Confeflarius inſtructe , & admonere validiora.
261 . Primum .
Ad contria qui ſuſcepit Sacramentum pænitentiæ cuin pænitentem de eiufmodi obligacione ; atque
tionem nos attritione cognita , debeat adhuc ſub peccato adeo qui excipit confeffionem ægroti conſtituti
obligari in mortali habere contritionem faltem in articulo in mortis periculo , non poffet eum abſoluere,
mortis arti
culo : mortis. Affirmant multi , Suarez in prafenti diéta niſi conaretur habere contritionem , alioquin
Affirmant fe £t.4.1.18. Nugnus 3.part. tom.2.queſt.2. art.4 . pænitens non eft fufficienter difpoficus,cùm non
multi. Thomas Sanchez tom.1. in Decalog.lib. 1.cap.9. habeat animuin ſeruandi præceptum quod
num . 34. Granado 1. 2. controuerf. 2. de actibus obligat ipſum ſub mortali; imò non folum Con
humanis tra£t.12. difp.4 .fe£t.4 .num.36. Valentia feflarius ; ſed quilibet alius teneretur ex chari
in preſenti difp.7. quaeft. 8 punct.4. versùs finem , cate admonere , & inſtruere ægrotum de illo
dcbito. Sicut enim debemus ex charitate ad
Zambranos de caſibus occurrentibus temp.s.mortis
cap. 4. dub. 1. n.4. & alij ex recentioribu Fun- monere , moribundum , qui exiſtimat le ritè
damentum præcipuum eſt, quialicèt attritio co- baptizatum ', cum reuera baptiímus dubius fuc
gnita cum Sacramento pænitentiæ ſufficiat ad iu- rit propter incertitudinem materiæ , vel forma :
Itificationem : hoc tamen non eft ita cerrum , & hoc ex charitate , qua debeinus fubuenire
non fine aliqui graues Theologi, qui id negaue- proximo , ne inoriatur cum illo æternæ dainna
fint etiam poft Concilium Tridentinum : cha tionis periculo : fic eflet obligatio admonendi
ritas ergo , qua quiſque debet ſeipſum diligere, ruſticumi moribundum , qui ſe putar ritè difpo
& procurare ſalurem propriam obligare vide ficum per attritionem , & Sacramenrum , fi iuxta
tur , vt in re tanti momenti non ſe exponat per contrariam fententiam illud remedium propter
riculo , ſed quæratremedium certum , & fecer- ſuam incertitudinem non fatis fit , vt ægrotus fa
rum , atque adeo contritionem perfectam , line tisfaciat debito procurandi remedium certum ad
quaſemper maner lub opinione omne aliud re- ſuam ſalutein . Quamuis ergo ad Confeſſarium
medium . hoc præcipuè ſpecter ex officio , & munere luo ;
262. Contrariam tamen fententiam 'docent alij prudentertamen poffumus fere lemper dubitare,
Negant alių: multi : Coninch.in preſentidifput. 3.dub.r. no.s. quod Confeflarius id non fecerit, cùm ſintpau
Becanus deSacramentis cap. 35. num . 3. Layman ci Confeflacij, qui hocaduertant, vel faciant, vt
lib. * . Theolog, moral. tra &tar. 6. cap. 2. num. 6 . experientia communis teſtatur , atque adeo in
Fagundez de preceptis Ecclefie,precepto 2 , lib.z. hoc dubio omnes alij obligarentur ad fubue
cap .4. numer. 1 3. "PhilippusFaber de pænitenk. niendum proximo cx lege charitatis. Conſcquens
in 4. Sentent.diftin&t. 14. queſtion .2. diſputat.18, autem & eft contra praxim fidelium , & laqueos
cap.3. num.71. Diana 2. tom. tractat 4. de Sacrain iniiceret conſcientiæ , ita vt nouerim docturn
mentis refol. 98. Luiſius Turrianusſelectar. difp. aliquem , qui illa obligatione perterritus ægro
part.1.difp.2 1. dub.2. Salas 1. tom. in 1. 2. tračt. tos omnes periculoſos fugiebat : quod licèt
8. difputat. vnica , feftione 10, num . 98. & alij imprudenter ille faceret, occafionem tamen ab
1 recentiores . ea fententia fatis apparentem habuerat ita fa
263 , Hæc poſterior ſententia ſemper mihi verior ciendi .
Et bene. viſa eſt , pro qua afferuntur aliqua argumenra Secundò probatur,quia fi incertitudo remedij 266 .
Probatur parum efficacia. Primò , quia ex contraria fen- adhibiti pareret eam obligationem ,dareturetiam Secundum ,
bet negati- tentiaſequeretur , nunquam licere confiteri cum obligatio repetendilæpius actumcontritionis
in eo
 Diſput. VII. Sect. XIII. III
44 entents
; meSentd aairgu in eo articulo : probatur ſequela : quia certius id contingat : quæ exiſtimarur humana certi
s eft , actritionem cum Sacramento penitentiæ tudo ſufficiens, vt non debeamus , nec poſſimus
eficacita fufficere ad iuſtificationem ; quàm fit , primum certius remedium habere ad affecurandam ma
actum contritionis , quem infirmus conatus eſt gis falutem æternam illius paruuli ; neque ipſe
elicere , fuiſſe verum actum contritionis; & li- paruulus , fi rationis eſſet compos deberet, aur
cèt yna ſit incertitudo iuris , & altera faci, pa- poſſer id facere : alioquin tenerentur de facto
rum hoc refert , cùm vtraque æqualem obliga- parentes , qui non minus debent conſulere &
tionem inducat in negotio falutis æternæ : ficut prouidere ſuo filioin re tanti momentis quando
non minùs obligatur ad repetendum baptiſmum ipſemet fibi conſulerenon poteſt.
164.
ſub conditione , qui dubitat de valore prioris Non obligat ergo falus ipſa æterna ad exqui- 270,
baptiſmipropter opiniones diuerfas circa fuffi- fitam , & metaphyſicam diligentiam adhiben
cientiam talis inateriæ , an aqua ex roſis, verbi dam, quæ omne prorſus dubium etiam meta
gratia , fufficiat ; quàm qui dubitat , an de fa- phyſicum excludat : & hæc eſt ratio , cur non
to fuerit aqua , vel vinum , quod infuſum fuit. obligecur peccator ad confeſſionem , vel contri
Debut ergo ægrotiis repetere iterum , & iterum tionem ftatim poſt peccatum : quia licètin gene
contritionis ačtum : quis enim certo ſcit, fuiſſe re loquendo , aliqui ſubitò moriantur abſque
veram contritionem quam habuit ? (patio pænitentiæ concello ; hic ramen homo
267.
Tertium .
Tertiò probatur , quia ſi ea incertitudo fufá-: hîc , & nunc non videtur habere tale periculum
ceret ad obligandum, fufficeret magis incerti- humanum; ſicut licèt ingenere loquendo, aliqui
tudo vitæ , vt obligaretur peccator ad contritio- baptizentar inualidè ob defectum intentionis,
nem habendam quamprimum ftatim poft pec- materiæ , vel formæ , non eft ramen fundamen
catum : magis enim certum eſt, actritionem cum tum ad dubitandum hîc & nunc in particulari de
Sacramento ſufficere , quam hunc hominem defectu huius baptiſmi , nec ſufficit periculumn
non moriturum hoc menſe , vel hac hebdomada, in genere, & in communi ad rebaprizandos
vel etiam hac nocte. Imò tenererur ſtatim con- omnes , de quibus in particulari non dubitatur.
Vnde nec ille , qui obligationem habet reſti
ficeri; nam minus certus manet de gratia recu-
perata extra Sacramentum , quàm cum Sacra- tuendi famam , vel pecunias , aut quid fimile,
mento , cùm difficilius multò fit contritionem renerur ad reſtituendum hac nocte, ne fortè
26 . perfectum concipere , quàm dolorem minùs moriatur ante diem craſtinam ; quia nimirum
idiera.
perfectum , qui cum Sacramento ſufficiat: quæ periculum illud commune , & vniuerſale, dum
tamen omnia nemo non videt eſſe contra com- alioquin bene valet , non cenfetur periculum
munem fidelium ſenſum . humanum , nec ratione illius dicetur exponere
268. Confirmatur , quia aliqui etiam opinati ſunt, periculo reſtitutionem debitam , ſicut nec ipſe
requiri ad iuſtificationem contritionem cum dicitur conſtitutus in periculo mortis : quæ om
certa intenſione , vel duratione , vel de ſingulis nia oftendunt,non quamcumque contingentiam
peccatis diſtinctè , & tamen propter eiuſmodi poſſibilem fufficeread inducendam obligatio
opiniones non obligatur de facto ægrotus ad neni rigoroſam ſub peccato mortali etiam in re
repetendam contritionem cum iis conditioni- bus maximni momenti .
bus , quia illæ ſententiæ non ſunt probabiles : Hinc iam reſpondere poſſumus ad argumen- 271 .
ergo multò minùs obligabitur in cafu noftro, cuin contrariæ fententiæ : negando auctorita
in quo minus habet probabilitatis ſententia tem illorum paucorum ſufficere , vt homo cum
illa. attritione, & Sacramento dicatur exponere pe
269 . Ratio denique à priori videtur eſſe, quod riculo morali , & humano modo ſalutem ſuam :
Ratio à de qua fu
priori.
præcepta hominibus impofita non obligant, ni- nam poſt Tridentini definitionem ,
li humano modo ; hoc eſt , iuxta hominum pra diſputatione precedenti fe tione 9. licèr non
conditionem , iuxta quam non obligatur ad ex- fit omnino de fide , eſt tamen moraliter ad mi
quiſitam , &metaphyſicam diligentiam ſed ad nùs certum , quod attritio cum Sacramento
humanam & moralem. Alioquin intolerabilia pænitentiæ ſufficiat ad iuſtificationem vt fate
eflent , & ſupra humanas vires : nunquam tur Salas loco fupra citato Coninch & alij. Et
enim ita ſatisfa tum effet vt non deberer major quidem negari non poteſt, certius id effe, quàm
diligentia adhiberi , vt certiùs ſatisfieret. Quam- quod hic homo non ſit moriturus hac nocte', vel
uis ergo negotium ſalutis æternæ lummimo- quod hic puer ſit baptizatus , aut quod hic mo
menti (it , & in quo nulla diligentia ſuperflua ribundus habuerit veram contritionem ; in qui
videri deber : non tamen obligat, niſi ad huma- bus tamen & fimilibus non eſt obligatio , vt
nam , & moralem diligentiam , quæ ſcilicet ſuf- vidimus , adhibendi aliud remedium propter il
ficiat ad excludendum morale , & humanum lam qualemcumque incertitudinem , quæ adhuc
dubium. Hinc eft , vt licèt baptiſmus , verbi gra
remanet .
tia , fit medium vnicum ad falutem æternam Dices : negari ctiam non poteft quod fit 272 .
paruuli morientis , fi tamen ſemel adhibitus ſit, probabilis ſententia contraria , quæ docet , obli- An fit obli
non debeat , nec pofſit repeti ctiam fub condi- gationem eſſe eliciendi contritionem propter gatioobpro
tione niſi dubium morale ſit de eius valore. illud periculum ; non poreſt ergo homo in re contraria
Vnde fi folus Parochus , vel eius mater fide tanti momenti conformare ſe practicè cum ſententie.
digna teſterur, quod eſt baptizatus , non pof- noſtra ſententia , licèt fit probabilior : quia :
fumus ad maiorem ſecuritatem baptizare ſub cito in aliis materiis poſſimus ſequi ſenten
conditione iterum paruulum animam agentem : tias probabiles , & habere iudicium practicum
quia licèt poſſibile ſit in genere loquendo, quod iuxta illas ad licitè operandum : id tamen
mentiatur Parochus, vel mater forma
fuerit intentio materia
, vel quod de- locum non habet quando id cederet in detri
requiſira; mentum falutis propriæ
aut , vel , vel aliorum : &
non tamen habemus fundamentum ſufficiens ideo non poflumas adhibere baptiſmum cum
ad dubitandum moraliter , quod hîc , & nunc materia , aut forma probabiliori , relicta ma 1

P. loann.de Lugo,de Pærrit. K 2 gis

 112 De Pænitentia .
gis ſecura , & certa , quia exponeremus peri-
culo falutem æternam , li fortè illa ſententia
eller falla. Cum ergo probabilis fit ſenten-
tia , quam modò impugnamus , & illa fit ma-
gis ſecura , non poſſumus practicè amplecti
noftram , licèt ſpeculatiuè loqucndo fit probabi-
lior.
273 ; Reſpondeo , aliter loquendum eſſe de ſen-
tentia , quæ negat , attritionem cum Sacramen-
to fufficere ; aliter de illa , quæ obligationem
ponit contritionishabendæ propter incertitudi
nem huius remedij : prior quidem probabilis
non eſt poſt Tridentinuin , ve diximus, neque
habet fundamenta , quæ ad probabilitatein
ſufficiant , imò à multis grauioribus cenſura
notatur: poſterior verò probabilis eſt , ſed eius
proba bilitas non impedit iudicium practicum , probabilis multorum dicentium , non dari ta
quo aliquis pofſit in operando amplecti no- lem obligationcm , non obſtante ſentencia ne
ft:am ſententiam . Regula enim illa, quod in
operando liceat ſequi ſententiam probabilem
vera eft in vniuerſum , li ſermo fit de vleiino
iudicio circa licitum , vel illicitum hîc , &
nunc. Nec obftat illa alia regula quæ dicit,
circa materiam , & formam Sacramenti B.-
priſmi, & ordinis ſaltem Sacerdotij non lice-
re ſequi fententiam probabilem : nam ibi
non eſt ſermo de probabilitate circa licitum,
ſed circa valorem , verbi gratia , materiæ , vel
formæ.
274 . Excmplum ſit : quæritur inter Doctores , v-
trùm fit valida forma : Ego te baprizo in nomine
Genitoris, & geniti , e procedentis ab vtroque :
Aliqui affirmant, alijnegant : neutri tamen di-
cunt , licere vti illa forma : quare probabilitas
ſententiarum tota eft circa valorem ; an , li adhi-
beatur , fiat Sacramentum validum ; omnes ta-
men fatentur , non licere vti illa forina propter
incertitudinem : fi verò eller ſententia probabi-
lis , quod non ſolum eſſet valida illa forma , ſed
quod etiam liceret illam adhibere , non obſtan-
te incertitudine , tunc non peccaret qui practice
conformaret ſe cum illa fententia probabili, quz
diceret , licitum elle hîc & nunc taliter ope
rari : nunc tamen non poteft adhibere illam
formam , quia ſententia probabilis folùm dicit,
elle validam , non verò clfe licitam .
275. Aliquando verò ſunt opiniones non folùm
circa valorem , ſed criam circa vſum licitum
talis materiæ , vel formæ , & tunc poteft aliquis
licitè fequi ſententiam probabilem dicentem ,
licitum eile talem vſum . Exempli gratia , quæ
ritur , inter Doctores , an fit validum Sacra-
mentum Baptiſinivel Ordinis , quando formæ
prolatio non coexiſtit phyſicė ablutioni, vel
contactui materiæ , fed folùm nioraliter , qua-
tenus ſtatim poſt formam prolatam effunditur
aqua , vel tangitur hoſtia , & calix à Sacerdo
tium ſuſcipiente: aliis negantibus , aliis coinmu-
niter affirmantibus. Rurſus quæritur, an Itante
illa diuerſitate ſentenciarum , lit obligatio repe-
tendi ſub conditione Baptiſmum , vel Sacerdo-
țium collatum fine vlla phylica coëxiſtentia
materiæ , & formæ : & alij affirmant, alij ne-
gant talem obligationem , co quod ſententia
contraria negans valorem Sacramenti non ha
beat fundamentum fufficiens ad moraliter du-
bitandum ; vt docent Soto in 4. distinctione 3 .
queſtione unica , articul 8. & Henriquez lib.i.
de Sa rumentis capire 9. $.10 Qux (ententia pro-
babilis eft , atque adea poiſcialiquis practice
cam ſequi , quia non ſolum affirmat elle vali
dum Sacramentum , fed etiam negat obligatio
nem reiterandi illud : licèt probabilis etiam lic
ſententia affirmans , tunc efle obligationem rci
terandi Sacramentum ſub conditione , vt fate
tur Granado de Sacramentiscontrouerf. 9. tract.2 .
diſputai. 6. Vides , in quæſtione practica , vbi
agitur de obligatione pra& ica hic , & nunc , li
citum ſemper clſeamplecti ſententiam probabi
lem. Similiter ergo in cafu noftro , licèt agatur
de falute æterna , ad quain dibcmus adhibere
remedia ccrta , & non probabilia folùm : cùın
tamen quæſtio non fit , an atcritio cum Sacra
mcnto fit remedium ; vel non , lcd an fit obli
gatio adhibendi aliud remedium contritionis
propter incertitudinem illius , & lit lententia
gante iuftificationcm per attritionem cum Sa
cramento , non eſt , cur non poffit aliquis con
formare ſe in operando cum hac ſententia , &
negare in ſe ciuſinodi obligationem.
Aduerte tamen , quæ dicta ſunt procedere 276 .
de obligatione orta ex incertitudine illius reme- De qua
dij , & debito procurandi ſalutem æternam per obligatione
remedium magis certum , vt vult contraria len - predicta in
tentia . Adhuccnim dubitari poteft , an Geobli- tellig
beanti de
?
gatio habendi contritionem in articulo mortis
orta cx alio capite , ſcilicet , ex præcepto diligen
di Deum , quod quidein dicunt communiter
Theologi obligare ad actum anoris Dei (al
tem in Sne vitæ : de quo videri poteſt Thomas
Sanchez libro 2. in Decalogum cap. 35. num . 9.
& Coninch diſputatione 24. de charitate dub. z .
num . s 1. quam tamen obligationem negat Azor..
1. tom. libro 9. capite 4. quaſtione 1. Sed quic
quid de hoc ſit , quod ſpectat ad tractarum de
charitate ; in primis illa non eller obligatio ha
bendicontritionem fed dilectionem Dei ; De
inde ratione illius obligationis non tenererur
Confeflarius , aut quilibet alius ex debito cha
ritatis admonere moribundum de obligatione
illa diligendi Deum : cùm enim dilectio non
ellet neceflaria neceſitate medij, fed præcepti ,
poſſet relinqui conſcientiæ ſuæ, ficut in aliis
præceptis , nam vel infirmus ſcit obligationem
diligendi Deum in illo articulo , vel eam igno
rat. Si eam ſcit ; non indiget admonitione:
fi verò eam ignorat ; adhuc Confeflarius non
videtur teneri ad docendum pænitentem de
illa obligatione : tum quia prudenter poteſt
credere , quod in vita fæpe habuerit actuin
amoris Dei & fatisfecerit præcepro diligendi
Deum ; obligatio autem habendi illum actum
etiam in articulo inortis , non eſt ira certa , ve
graues Doctores eam non negent , vt vidi
mus : non debet ergo Confellarius laqueos
iniicere pænitenti in re inccrra : tum præler
rim , quia regulariter timere prudenter po
teft , ne ea occaſione exponat infirinum pe
riculo peccandi mortaliter : fi enim infirmus
propter ſuam imperfectionem non mouctur
ex fc , & ex imminente iam morte , ad dili
gendum Deum , quem offendit , fed folùın
ad odium peccari propter panas inferni , vel
aliud ſimile moriuum ; timeri poteſt , ne pro
polita obligatione diligendi Deum , incipiat
iam imputari ad culpam omiſlio dilectionis ,
quæ priùs propter ignorantiam , vel inaduer
entiam non imputabatur. Expcdiet itaque , &
oportebit
 Diſp . VIII.
oportebit exigere , & excitare pænitentem ad mini quantumlibet pænitenti non remittantur. An fit ali
dolorem de peccatis propter Deum , & ad per-
fectam contritionem,> ac dilectionem Dei fus
per omnia , propoſitis motiuis opportunis ; non
tamen expedit regulariter proponere obligatio-
nem , & laqueos iniicere , in materia prælenţim
adeo incerta,vt viſum eft.
DISPVTATIO VIII.
De efficacia Pænitentiæ ad tollen
dum peccatum mortale.
Sect. I. An poßint omnia peccata per pæ
nitentiam deleri
Sect. II.. Vtrùm contritio , ſeu pænitentia gitur autem. clarè exdeſcriptura inuitante.omnes
perfecta deleat omnem rearum
pæna ?
Dubium incidens ; Vtram ficut reatus
276.
qua pærepoteſt ſolùm exparieremit & non vt conuertatur à viis ſuis,é viuat? Ierem .
18.Sıpænitentiam egerit gensilla , ag am , cego
Ficha ip
ti,ſic etiampoßit reatus culpæ ?
zi de
Sect. III. Verùm contritio fit forma Janeti quus cogitationes fuas,c reuertatur ad Dominum , Iſai.ss.
ficans formaliter ? Sententia af-
firmans , do eius fundamenta.
Sect. IV. 'Vera fententia de efficacitate 4
čtus contritionis comprobatur.
Sect. V. Diſoluunturrationes pro contra-
ria ſententia.
SecT.VI. Diluuntur alia obiectiones ex P.
Vaſquez:
SECT. VII. Vtrùm contritioin inſtanti iušti
ficationis fiatab habitu charitatis?
SECT.VIII. Soluuntur aliqua argumentacão mur depeccatis folis, quæ de facto fieripoffünt,
trapræcedentem doctrinam . ſed de aliis, quæ in alia rerum ſerie, & non iuxta
I
Iximus de neceſſitate Pænitentiæ ,
& quomodo poffet Deus finevllo
actu pænitentiæ condonare pec
carum nunc fequrur ve dicamus
de eius efficacia ; an ſcilicet tanta
fit,vt poflit delere omnia peccata ; item an hoc
habeat ex natura , & eflentia fua,an folùm ex di-
uina ordinatione.
?
SECTIO I.
Verùm omnia peccata poßintperpæni
tertiam deleri.
I. pon quærimusmodò , an pænitentia etiain
perfecta habeat ex fe talem virtutem, & cf-
ficaciá;dehoc enim poſtea ſectionibus ſequenti-
bus dicemus:ſed an ſaltem ex decreto Dei,& acté
ta cógruitate ipſiuspænitentiæ hoc habeat ?Poteft
autemduplex effe fenfus huius quæſtionis valde
diuerſus. Primus , an fint aliqua peccata ita gra
uia , vt etiamſi pænitentia ponatur , non remit-
tantur. Secundus eft ,an fint aliqua peccata , quæ
per pænitentiam non poſſint auferri , coquod
.I . pænitentia poni non poſſit ab eiuſmodi pecca-
tore .
Inpriori ſenſu fuiterror aliquorum hæretico-
rum , quidixerunt , aliqua effe peccata , quæ ha-
‫و‬
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect. I. 113
Talia eile peccatahominis Chriſtiani poſt baptiſ- tum
quod irrepecca
.
mum commiſla,dixeruntCathari, & Cataphrygæ
miſibile?
apud Epiphanium bæreſi 59. & alij apud Suarez
difput.8./ect.1.num.1.Alijid dixeruntdepeccatis
quibuſdam grauiſlimis, vt apoftafia , aut ncga
tione fidei, qui fuit error Nouati. Alijdenique
dixerunt homini penitenti remitti quidem pec
cati , non tamen fæpius,ne facilitas veniæ antam
tribuat liberè peccandi : quem fuifle errorem
Tertulliani probat ex aliis Suarez loco citato
num.2 .
Veritas catholica eſt, nullum poffe effe de fa 3:
sto
peccatum , quod per pænitentiam tolli non Nullum effe
poſlit, ſi veta ponatur pænitentia. Ita omnes Catholica
Theologi cum S.Thomainpreſenti quaſt.86.art. veritas eft.
1.& probatur larè à Bellarm.lib.2.degratia,ci lib.
peccatores in vniuerſum ad pænitentiam & pro
mittente vitam, ac veniam . Ezech . 19. Nunquid Ezechiel.191
voluntatis mea eſt mors impy,dicit Dominus Dens,
Ierem.18 .
Iſai.ss. Derelinquatimpiusvia in fuam ,C vir ini
“ miſerebitur eius quæ ,& fimilia vniuerſalia ſunt
& intelliguntur non folùm de primo peccato,ſed
de ſecundo , & tertio : ſicut & illa poreltas data
Apoſtolis quorum remiſeritis peccata , remittuntur
eis.Vnde in cap. firmiter de lumina Trinitate,vni- Joann.20.
uerſaliter ftatuitur : Et fipoftfufceptionem bapti
ſmi quiſquam prolapfusfuerit in peccatum , per ve
ram poteft femperpænitentiam reparari,quod idem
ſupponitur in Tridentino fel.6.cap.14.& cap.26.
Dixi tamen in concluſione , nullum pofle elle
de facto peccatum , quod per pænitentiam , fi
ponatur non poflit auferri, quia ſi non loqua
has leges diuinæ prouidentiæ fieri poflent ; non
apparet repughantia in eo , quod aliquod eller
peccatum , cui per 'ſuam eſſentiain repugnarer
per pænitentiam auferri. Potuiſſet enim Deus,
faltem de potentia abſoluta,nolle remittere pec
catuin homioi etiam pænitenti , & potuiſlethoc
fuum decretumn alicui reuelare, itave homo obli
gatus eflet ad illud credendum : quo caſu,liho
mo culpabiliter nollet credere illi reuelationi fuf
ficienter propofitæ , peccaret grauiter contra fi
dem ; & illud quidem peccatum ex ſuis princi
piis intrinſecis eflet irremiſlibileper pænitentiá:
nam ſi poffet remitti, pofler elle falla reuelatio
Dei de non remittendo vllo peccato homini pe
nitenti : fi enim remitteretur, fallum eflet , quod
nunquam eflet remittendum.Cùm ergo effentia
liter repuguet poni illud peccatum , & ſubſcqui
eius remiflionem ; fatendum eft illud peccatum
per ſua prædicata intrinſeca tale efle , vt nulla
panitentia polita pofler auferri : De facto ta
men illud peccatum non poteſt poni quia Deus
de frēto non habet rale decretum , fed aliud de
cretum contrarium , ſcilicet de remittendo quo
libet peccato homini pænitenti : ergo non poteſt
Deus de facto reuelare illud primum decretum,
nec homo poreſt de facto peccarc non credendo
talem reuelationein. Pollec quidem de facto ali
quis ex ignorantia , & conſcientia erronea cxiſti s.
mare ,Deum habere tale decretum , idque rcue
laffe , & obligare ad id credendum : polietstem
K 3 ali 1
 114 De Pænitentia.
aliquis ex câdem conſcientia erronea exiſtimare,
quod id lic prudenter credibile,& adbuc nolle id mul cum lege Euangelica retinere legem Moſis;
credere,atqueadeo peccare in eiuſmodi incrcdu- ' & de his dicit, nullam iplis relinqui hoftiam pro
litate:illudtamen peccatum non eflet per pa:ni-
tentiam irremillibile , ſed poflet de fa &to remitti
quia poffet homoagnitaconſ veritate, dolere de pece
cato à le commiſſo per cien tiam erro neam ,
& cunc obtineret procul dubio eius peccati ve-
niam . Concluſio ergo procedit de facto , & de
peccatis,quæ iuxta leges præſcntis prouidentiæ
fieri poflunt;in quibus nullú eſt, quod non pollit
per veram pænitentiam , fi ponatur ,auferri.
6. Contra affertionem in hoc primo fenlu expli-
Obiectiones
sontra hanc
catam ſunt aliqua vulgaria argumenta. Primum
doctrinam . ex Scriptura ſæpe dicente aliquos peccatores
Prima. etiamfi conuertantur, & clament, non exaudiri i
Exquibuſ Deo. Plalm.17.verf.4s. Clamauerunt,nec erat qui peditam
ex quibus:fcilicet,ficut
dam s.feri- faluos faceret,ad Dominum ,nec exaudiuit eos.Pro-
pturæ locis. uerb . i.Tunc inuocabuntme, non exaudiam;mane
Plam . 17.
Prouerb.i. confurgent, ớ non inuenient me:eoquod exofam ha-
buerint diſciplinam , cimorem Domini non ſusſie-
Jerem.14
perint.Ierem.14.1.12.Cum ieiunauerint, non exau-
diampreces eorum , Ó-fi obtulerint holocautomata,
óviétimas,non ſuſcipiam ea,quoniam gladio,e fa-
7. me,ea peſte conſumam eos. Reſpondeo,in iis & fi-
milibus locis,ſermonem partim eſle de peccato-
ribus damnatis, quorum pænitentia nec ſuſcipitur
nec eſt vera pænitentia:partim fermonem eile de
pænis temporalibus,quas Deus aliquando etiam
poſira pænitentia non condonat:denique in vni-
uerſum intelligi poſſuntdepeccatoribus non ha-
bentibus veram pænitentiam , led imperfectam ,
& abſque vera deteſtatione peccati : fic etiam de
Antiocho dicitur 2. Machab.9. orabat ſcelestus
Dominum, à quo non erat miſericordiam conſequu-
& Machab.9. turus. Quo etiam ſenſu intelligi poteſt, quod de
Eſau dixit Paulusad Hebr.12.Cupiens hæreditare
Hebr. 12 . benedictionem reprobatus eft : non enim inuenit lo-
cumpænitentiæ , quamquam cum lachrymis in-
quififfee eam . Quia nimirum pænitentia bona
non crat , cum qua ftabat animus ' occidendi
fratrem . Poteft tamen ille locus non tam de
pænitentia iplius Eſau intelligi , quàm de pe-
nitencia Iſaac , quem Elau volebat retractare
benedictionem Jacobo datam , quam tamen
pænitentiam , & reuocationem non potuit ab
İlaac cum lacrymis eriain , ' && eiulatu impe
eiulatu impe
trare .
8. Obiicitur fecundò ex Paulo ad Hebr. 6. di-
Secunda . cente: Impoſſibile eft , eos, qui ſemelfunt illuminati
Ex D.Paulo. guſtauerunt etiam donum celeſte, o participes facti
Hebr.6. ſunt ſpiritus fan &ti &c. Ó prolapſiſunt; rurſus re-
nonari ad pænitentiam ,rurſum crucifigentes fibimet-
ipſis filium Dei &c.& cap.10. verſ. 26.voluntarie
Hebr. 10. enim peccantibusnobis post acceptam notitiam veri-
jaris, iam non relinquitur propeccatis hoft:a.
Reſponderi ſolet primò, in vtroque loco fer-
monem efle,non de quacumque pænitentia , fed
de renouatione, quæ fit per baptiſmum , quirei-
terari non poteſt, nec iterum mors Chrifti, & fa
crificium cruentuin crucis per baprilmum repræ-
fentari: quæ expolitio probabilis eft ,licèt pro
fecundo loco non ita facilè aptetur. Quarealij
dicunt, in vtroque loco appellari impolībile id,
quod eſt rarum , & difficile iuxta ſcripturæ phra-
ſim :elt autem ſermo,non de quoliberpeccato,ſed
de apoſtatia volúraria à fide Chriſtiana, & ſepara-
tione ab Ecclefia fidelium , ac reditu ad ludailiú
vt ex contextu colligitur,quæ etiam eſt probabi-
Jis interpretatio, Addunt alij certiò Pauluin in ſe-
cundo loco loqui aduerſus illos,quivolebant fi
peccato ; non enim reftat illis hoftia, quam Chri
ſtus obtulit , quæ deficientibus à lege Chriſtini
hil prodeft:neque etiam reltat hoftia legis veteris,
quæ iam eft abolica per legem :Chriſti qux etiam
elt probabilisexpolitio.
Tertiò obiicitur ex 1. Ioann.cap.s . vbidicitur : 9.
quiſcitfratrem fuum peccare peccatum non ad mor- Tertia.
rem ,petar t dabitur ei vita,peccanti non ad mortē . 1.Io
Ex ann.
S.loas .nn.
Eftpeccarum ad mortem : non pro illo dico vt roget
quis.quibus verbis videtur ſignificari impolliði .
litas obtinendi veniam illius peccati. Interpretes ,
& Theologi variè explicant hunc locum : nofter
Cornelius ibi refert duodecim interpretati ones ,
iplecolligit plagæ
magis
vnam ,aut claram , & ex
ægritudines aliæ
dicuntur lethales , aliæ non lechales. Nempe illæ,
qux facilem habent curationem ,nec communicer
afferunt mortem , dicuntur non lethales,è contra
verò lethales , communiter afferunt interitum,
eo quod vix,aut nunquam curentur : fic peccata
mortalia, licet omniaaffcrant ſecum carentia gra
tiæ , & vitæ fpiritualis ; aliquatamen facilemcu
rationem habent, quia nec fidem ,nec falutis de 1
fiderium extinguunt, quare communi Sacramen 1
torum vſu curantur: alia verò difficillimè curan .
tur, & frequenter afferuntmortem æternam ,quia
fidem expellunt, quæ eſt initium ſalutis, vt apo
ſtaſia à fide, hærelis, & fimilia : vel defiderium
ſalutis extinguunt , vt impænitentia formalis,
deſperatio, propofitum perſeuerandi inpeccato
per totam vitam ,quæ quidem , licèt aliquando
curentur,dicuntur tamen peccata admortem quia
cómuniter non funt medicabilia: & pro his Apo
ftolus loannes , licèt non prohibeatorare ; non
tamen auder conſulere , vt cum plena fiducia
quilibet pro eis oret, ficut pro aliis:oportet enim
magnum deprecatorem adhiberi , vt conuerſi
onem eiuſmodipeccatoris poſſit impetrare : quæ
videtur efle magis plana illorum verborum in
terpretatio .
Quartò obiicitur ex Matth.12. Marc. 3.vbi 10 .
dicitur : Quicumque dixerit verbum contra filium Quarta.
hominis , remittetur ei : qui autem dixerit contra Ex Mattheo
en Marco,
Spiritum ſanctum ; non remittetur ei neque in hoc Matt. 14.
Seculo , neque in futuro. Circa hunc locum latè Marc.s.
diſputant Interpretes ſacri , quæ fint hæc peccata
contra Spirituin lanctum.Verior fententia ,&ma
gis iuxta Textum videtur , quod fint ea peccata
quibus Spiritus ſancti opera,quæ ad noftrumbo
num operatur,tribuuntur fpiritui malo,prove tri
buebant illi ,contra quos loquebatur Chriftus:vn
de Marcus reddens rationem illius fententiæ ſub
iunxit : quoniam dicebant , Spiritum immundum
habet. Dicuntur autem ea peccata irremiſlibilia;
nonquia pænitenti non remittantur;fed quiadif
ficillimè eiufmodi titur
homo conuer ad veran
pænitentiam . Quæ quidem difficultas non ſem
per fortafle prouenit ex maiori grauitare illius
peccati : quia alia fortafle grauiora peccata fieri
poflunt contra alia præcepta fed quia illud peccar
tum magis directè videtur opponi contra Dei bo
nitatem . quæ eſt fons inſpirationum , & gratia
rum , quibus homo ad pænitentiam moueri de
builler. Vnde ficut legimus , aliquos , qui II .
Chriftum , & Deum negarunt , & matrem Dei
negare noluerunt , faciliùs obtinuifle fpiritum ,
compunctionis , ac peccati veniam , quàm eos,
qui
 Diſp. VIII. Sect. I. 115
qui Dei matrem negarunt, quia nimirum non dein experientia manifeſtum eſt:'videmusenim
fe oppoſuerunt interceffioni B. Virginis , quæ anultos in ipfo actu peccati repentina morte peri
remedium afferre folet eiuſmodi peccatoribus, re , vel etiam in lômno mori , quando de pecca
licèt alioquin grauius peccatum fit negare Chri- tis , aut pænitentia cogitare non poterant , ſine
ftum , quàm cius matrem , vt videre eft apud qua cogitatione nó cft potentia proxima & com
Cæfarium libro 2.mirabil. capite 12. è contra verò pleta ad actum pænitentiæ ,vtconftat.Vnde certú
Chriſtum faciliùs colerare blafphemias contra etiam videtur , pofle Deum , & de facto per
ipſum , quàm contra cius Sanctiſſimam matrem , mittere & velle in pænam peccatorum præ
%.
rtia. vt conftat etiain ex hiſtoria Ordin . Ciſterc. quæ cedentium negare homini locum , & poten- .
S.loan refertur in ſpeculo magno exemplorum diftin &t. tiam proximam pænitendi , ve conſtat in iis,
oanns 3.exemplo 43. lic qui blaſphemat contra alia Dei quos Deus repentina morte punit propter ſce
attributa adhuc reſeruare ſibi videtur illæſam Dei lera præcedentia , nec hoc negare poteft, aut
bonitatem , & miſericordiam quæ,per appropria vult fecunda fententia. Vnde conſequenter cer
tionem Spiritui ſancto tribuitur , quæ videtur tum etiam videtur , non folum hanc imporen
peccatoris cauſamagere , vt per pænitentiam cu- tiam proximam prouenire polle ex lethargo, vel
retur: quiverò blaſphemat contra Dei bonitatem, morbo ſuperueniente,ſed etiam ex diſtractione,
videtur claudere libi fontem gratiæ , & nullum qua homo de aliis cogitans non recordetur pæ
fibi aduocatum ,aut patronum relinquere aduer- nitentiæ faciendæ , aut falutis fuæ procurandæ:
sùm Dei iuſticiam : congruuin enim eft, vt in quo quam etiam diſtractionem Deis permittere po
quiſque peccauit , in eo ctiam puniatur , & ficut teft in pænam peccati præcedentis: non eſt enim
peccans contra Eccleſiam , aut in Ecclelia , non maior ratio de illa , quàm de morbo , aur lerhar
defenditur ab Ecclefia , fic peccans contra Dei go , cum vtrumque impedimentum æquè aufe
bonitatem , ab eadem bonitate non protega- rat potentiam proximain & poflit æquè proue
tur .
nire per alias caufas abſquenoua culpa ipfius
12 . Reſtat nunc agere de ſecundo ſenſu quæſtio- hominis.
An aliqui , nis,an ſcilicet fint aliqua peccata,quorum peni Quartò certum videtur , quoties peccator co I ‫مر‬
non poffint tentiam homo habere non poflit, & ideo que non gitar deluaſalute , & de habenda pænitentia;& Quarta.
panitere.
poſſint per pænitentiam auferri. Affirmatiuam vult efficaciter pænitere , vr redear in gratiam
ſententiam docuerunt plures,Abulenf. Henricus Dei, poffe quidem pænitere , quia quoties vo
Medina,Catherinus,Roffenfis , & alij ,quos refert luntas imperat fibiefficaciter aliquem actum cir
Suarez in preſenti difput, octaua , ſectione 2.n.1 . ca obiectum ſufficienter ſibi propofitumn , Deus
Alij communiter negant cum S. Thoma di&ta yt auctor nature debet dare concurſum faltem
art.primo , Suarez n. 6.qui alios plures congerit: naturalem ad illum aétum efficiendum , nec po
imò contrariam fententiam acerbiori cenſura teſt ille concurſus abſque miraculo negari : quod
notant. quidem miraculum Deus nunquam operatur:
Certiores In hoc puncto aliqua videntur eſſe debere cer- præfertim cùın abſque eiuſmodi miraculo , &
alique pro- ta , vel ferè certa, de quibus non fic controuerfia; violentia potuiffet impedire , ne proponeren
pofitiones. alia magis dubia. Primò itaque certum eſſe de- turmoriua ad volendum par nitere. Ex hoc au- .
Prima.
bet,omnes reprobos , qui abſque debita pæni- modi
tem conſequenter fieri videtur, quod in eiuf
tentia moriuntur, habuiffe aliquam impotentiam circumftantiis non deeſt hoinini concur
faltem conſequentem ad pænitendum : caruiſſe ſus ad actum ſupernaturalem pænitentiæ , ſi ob-.
item auxilio efficaci ad pænitentiam fine quo, iectum materiale & formale proportionatum
licèt haberent potentiam antecedentem , atque propofitum ; poflet enim contingere , quod
ideo habuerint poffe fimpliciter, non tamenpotu- proponereturfitobiectum ſufficienter ad actum
erunt potentia conſequenti : quidquid illud fit, naturalem , & non ad ſupernaturalem . Si ver
20
per quod conſtituiturauxilium efficaxin ratione bi gratia' , proponerentur motiua ſolo lumine
efficacis. naturæ cognita , & non cognira lumine fidei,
13
Secunda .
Secundò videtur certum ,non effe ftatutam le- cuius actus debet præcedere ad actum pæniten
gem vniuerſalem à Deo ,vt quiſquis ad talem pec- tiæ ſupernaturalem ve fuppono. Cæterùm , fi
catorum cumulum , vel grauitatem perueniret, motiua proponerentur lumine fidei , non eſt,
carcat auxilio ſufficienti, vel efficaciad pæniten cur delit concurſus ex parte Dei ad actum pe
tiam. Hæc eſt potiſſima mens ſecundæ fententiæ , nitentiæ fupernaturalem , tam eniin connatura
& traditur ab Auguſtino in Enchiridio cap. 103 . liter debetur ille concurſus ſupernaturalis po
vbi probat , de nullo ſtatu peccatorum deſperan- ſita cognitione fupernaturali ; & eleuatio
dum effe, quia ex omni genere laluantur à Dco ne hominis ad finem ſupernaturalem , quàm
quod inductione conftat hominum ex diuerſis debeatur concurſus naturalis ad volitionem
ſtatibus , qui grauiſſimis ſceleribus obſtricti mi- naturalein poſita cognitione naturali : non po
ſericordiam , & pænitentiæ locum conſequuti teft ergo deefie potentia proxima ad actum
ſunt,idque ad minus probare videntur generales pænitentiæ ex defectu ſolo concurſus diuini , ſi
loquutiones Conciliorum , & Patrum, qui di- adline: cætera requiſita ex parte cognitionis ,
cunt , in hac vita omnes peccatores pofle per & obiecti , &c. in quo ſenſu videtur loqui
pænitentiam reparari , & pænitentiam eſſe Auguſtinus libro fecundo , de peccatorum de
medicinam vniuerfalem pro omnibus pecca- meriris capite decimo ſeptimo , vbi ait , quod
toribus ; Ideoque omnes effe ad pænitentiam homo non recipiat gratiam adiuuantem , ab
pro ipſo prouenire , & non à Deo , cum
excitandos , quod verum non eflet ſi nonreme- Deus
omnibus eflet à Deo inſtitutum hoc paratus fit illam darc : & Concilium Senonenfe
dium . decreto decimoquinto fidei, quod eſt de libero ar= Apocal.3.
14 . Tertiò certum videtur , non omnes peccatores bitrio ,vbiadductis illis verbis Apocal . 3. Ego ſto
Tertia .
habere de facto poft peccatum potentiam proxi- adoſtium , ó pulſo.fic illud teſtimonium explica
mam ad pænitentiam concipiendam , quod qui- tur. Neque tanta graria neceffitas libero preiudicas
K 4 arbi
 116 De Pænitentia
arbitrio '; cùm illa ſemper ſit in promptu , nec mo
mentum quidemprætereat , in quo Deus non ftes ad
olium ( pulſet :cui fi quis aperuerit ianuam , in-
trabit ad illum & canabit cum illo .
17 .
uinta .
Quintò certum videtur , nullum efle pecca-
torem in hac vita , cui, fi cogitec de peccatis, &
de falarc animefuæ , delit potentia proxima lal-
tem phyſicaadconcipienduindolorem ,& odium
peccatorum . Hoc videtur colligi ex proximè di-
Etis, & probari poteft à fortiori ex iis,quiſunt iam
in termino damnationis , qui quidem , licèt non
poflint demereri co quod fint iam extra ſtatuni
viæ,qui eſt ſtatusmerendi , & demerendi ; pof-
ſunt tamen peccare , & de facto peccant grauil-
fimè , & tranfgrediuntur præcepta divinæ,& na-
turalis legis : Vnde ficut peccant blaſphemando
contra Deum , quia cognofcunt id elle contra
cultum naturali præcepto Deo debitum ; fic
eriam peccant non retractando peccata à ſe
commifla ; cùùin videant id elle contra naturale
præceptuin pænitendi , & fatisfaciendi Deo pro
offenfis illatis. Si autem peccant peccato impor-
nitentiæ , confequens eſt,quod poffint pænitere,
peccatum enim abſque libertate , & potentia ad
oppofitum effe non poreſt:habent ergo ad minus
potentiam phyſicam , licèt habeant impotentian
moralem propter fummam difficultatein. A for-
tiori ergo illi, quiadhuc viatores ſunt, habebunt
ad minus potentiam phyficam ad pænitendum ;
in illis enim impænitentia finalis peccatum eft, &
agnoſcunt obligationem , quam habent ſatisfa-
ciendi Dco,pro peccatis ,alioquin fatendum eflet,
quod facilius poſiint agere pænitentiam in In-
ferno , non obſtante obſtinatione, quæ propria
eſt damnatorum , quàm poflent , dum erant
viatores in hac vita : quod videtur manifeftè fal-
ſum .
An defacto
Obiicet aliquis
peccatorem , pænitentiam
dari poſle de delere
facto nonpol-
aliquem cere
Relpondeo,
daripoffit
,qui per per fuam eflentiam
aliquis pec lit fua peccata , eò quòd non habeat potentiam
cator,quiper etiain phyficam ,quantumuis de peccatorum tur-
pæniten- petudine cogitet. Si, verbi gratia, peccatori alicui peccata præterita in vniuerlum , elle pollet , licèt
tiam ſua
peccata de iam morti proximo Deus reuelet luam reproba-
lere non tionem , & condemnationem mox futuram homo
poffit. ille non poffet ſperare ſuam ſalutem ,vtluppono
ex materia de ſpe;atque adeò non poſſet leriò il-
lam procarare ,nec adhibere remedium pæniten-
tiæ, ergo non haberet potentiam etiam plıyſicam
ad pænitendum de peccatis, licèt eorun turpitu-
dinem cogitaret .
Reſpondeo, licèt ille non poffet ſpcrares fuam
ſalutem quandiu in ipfo præcederetmemoria re-
uelationis de reprobatione:haberet camen poten-
tiam faltem phyficam ad pænitendum de pecca-
tis : quia certitudo damnationis futuræ , ficut non
neceſſitat phyficè ad peccandum, neque ad non
obferuanda præcepta ; fic nec impedit phylicè
odiuin peccati præteriti : non ergo careret ille
homopotentia phyſica ad pænitendum , quid
quid ſit, an illa reuelatio futuræ damnationis pro-
prix poflit de facto dari .
19 . Sed contra inſtabis; Ponamus,quod in illo ar-
ticulo certò ſciat, non folùm fuam reprobationem
ſed etiam obftinationem , & impenitentiam vi-
que ad mortem duraturam ; & ex hac cognitione
1 prorumpat , non folùm in deſperationem , quæ
1
quidem non eflet peccatum iuxta communem
fententiam ,fed etiam in odium Dei,qui nollet ei
dare auxilium efficax ad pænitentiam habēdam :
quo cafu polito , ita eſſet impollibilis pænitentia
de illo peccato odij vt nec potentiam quidem
phyficam haberet hoino ad dolendum de illo :
illud enim odium Dei,eo quod nollet dare auxi
lium efficax ad pænitentiam,ex ſua eflentia habe
ret non polle coniungi cum pænitentia luble
quéti:alioquin non fuiflet reuelata impoenitentia
furura , nec fuillet ille actus odij cx tali motiuo ,
ſed ex alio , ergo ille actus odij ex fua eflentia ,
vel faltem ex fua indiuiduatione repugnat cum
pænitentia lublequenti , atque adeo non elt po
tentia phyſica in homine ad habendam pæniten
tiam de illo peccato odij.
20.
Refpondeo , adhuc in eo caſu , (dato quod de
facto pellet poni]manere potentiam faltem phy
ficam ad pænitendum de illo peccato :quia ficut
reuelatio præcedens de peccato futuro non tollit
potentiam ad non peccandum ,co quod rcuelario
illa non eft cauta peccati futuri , fed eſt conte
quens , atque adeo bomo licèt non poilit con
iungere negationem peccati cum illa reuelatio-,
ne; porelt tainen fimpliciter non peccare , &
hoc pacto impedire , ne fuerit pofita reuclatio de
peccato futuro : fic etiam in noſtro caſu odium
illud Dei non tollit potentiain physicam ad pæ
nirentiam vniuerfalem de peccatis ; quia licèt
homo non poflit coniungere pænitentiam ſub
lequentem cum reuelatione præterita ; nec cum
illo actu odij Dei, qui habebat tale motium re
uclatum : poteft tamen fimpliciter & abfolutè
dolcre de peccatis in vniuerfum , & hoc modo
impedire,nepolita fuerit illa reuelatio impænité
tiæ futuræ ,nec ille actus odij Dei ex tali motiuo. 21 .
Dices, iam tunc illa eller alia pænitentia , non
enim ellerpænitentia huius peccati odij Dei,ſed
aliorum :ad hanc ergo penitentiam de tali pecca
to non eft potentia phyſica; quia hæc pænitentia
ſupponit effentialiter præcellille tale peccatum .
hunc actum ,pænitentiæ nonindiui
relpi
vel per fuam
duationem tale peccatum præcedens:idem enim
actus pænitentiæ , quo homo deteſtatur omnia
non præceflitlent talia peccata,quæ de facto com
miſic,fed alia;quia nihil elt intrinsecu in hocautu
deteftationis,quod eile non poflet præcedentibus
aliis peccatis. Ex hoc ergo capite non tollitur po
tentia phylica in homine ad dolendam de pecca
tis ; poteft enim dolere de illis in confuſo , & in
vniuerfum, quo dolore poſito deleret alia pecca
ta ; illud autem odium Dei non deleret , fed im
pediret,ne præcelliflet, ſicut impediret reuelatio
nem de impænitentia futura. 22 .
Vrgebisadhuc , ergo Dæmones faltem & ani
mx fepararæ damnatæ, quæ non habent ciulinodiAndamones
e anima
actus confuſos, ſed cognitionem diftin &tam fuo damnata
rum peccatorum præcedentium , non habent po- habeant
tentiam phyficam ad dolendum , & pænitendum potentiam
de illis ; nam illa pænitentia deberet terminari phyfica m
dolendumad
diſtinctè ad ea omnia peccata , quorum vnum e pæniten
eſt odium Dei ex illo motiuo , quia fcilicet ,Deus dum de pec
non vult ipſis dare auxilium efficax vt conuer- catis ?
tantur : qui dolor de tali peccato odij in particu
lari impoſibilis eft vt vidimus , quia coniungeret
duo contradictoria , ſcilicet , dolorem , & pæni
tenriam de peccato cum certitudine non futuræ
pænitentiæ :non ergo habent potentian phyti
cam ad habendum pænitentiam , atque adeo im
pænitentia in illis non eſt culpabilis , cùm non fit
poſſibilis eriam phyficè actus pænitentiæ , quod
viderur eſſe contraid, quod paulò antè diximus
im
 Diſput .VIII.
)
impænitentiam , & obftinationem Dæmonum , &
damnatorum effe peccata , ſicut blaſphemias,
& alia , quæ committunt contra reuerentiam
Deo debitam .
23 Reſpondeo , Dæmones adhuc , & animas
damnatas poſſe potentia phyſica dolere , & pe-
nicere de omnibus peccatis, quia, licèt deteſtatio
& dolor diſtinctè terminatus ad oinnia, & fingu-
la vt præterita , qualem actum alias propter per-
fectum modum cognofcendi poffent habere , in
illiseſſe non poffit propter rarionem adductam :
20.
poflunt tamen habere alios actus deteſtationis, &
odij peccatorum , quiex ſenon ſupponant necef-
ſariò tale odium Dei : poſſunt enim in primis po
tentia phyſica habere amorem naturalem Deilu-
per omnia,& ex eo motiuo habere odium efficax
eorum omnium, quæ Deo diſplicent, quæcum-
que illa ſint : qui actus virtualiter ( altem , & iin-
plicirè eſt retractatio, & dereſtatio omnium pec-
catorum . Poffunt item potentia phyſica habere
deteftationem naturalem , & retractationem for-
malem generalem omnium peccatorú , quiactus
ex natura ſua non ſupponat tale odium Dei præ-
teritum : poteft enim Angelus dicere : deteſtor
omnia peccata commiſſa , quæcumque illa fint,
fiue hæc , fiue illa fuerint: qui actus cùın ſolùın
feratur ſub conditione ad hoc , & illud pecca-
tum , determinatum ſcilicet , fi fuit commiffum ,
non ſupponit ncceffariò, quod pręcefferit abſolu-
tù tale odium Dei.Scar ergo etiam in Angelo, &
aniina damnata quod poflint phyſica potentia
21 . penitere , & quod impenitentia ſit in illis mala,
& culpabilis ,ſicut odium Dei,& alia,quæ contra
1
Deireuerentiam peccant.
24 . His ergo conſtitutis , in quibus omnes vide-
An detur mur debere conuenire ; dubium ſolùm remanere
peccatorali- poteſt an de facto aliqui ante mortem ad eum
quisinbac, itatum reducantur propter præcedentia peccata ,
vita qui ob
precedentia vt iam ſolam potentiam phyſicam habeant , non
peccata, non verò moralem ad pænitendum de peccatis;atque
poſſit am- idco, licèt de illis cogitent, & cohortationibus,ac
Pere dole- confiliis excitentur ,non tamenpoſlineconcipe-
re de fuis re dolorem , & pænitentiam ob defectum po-
peccatis ? tentiæ moralis , quam ob præcedentia peccata
Deus illis iuftiffimè abſtulit ; non quod fit lex
vniuerſalis pro omnibus,qui ad talem cumulum,
vel grauitatem peccatorum perueniunt;fed quod
Dcus pro libito aliquibus, licèt non omnibus, in
pænam grauiſſimorum peccatorum , ficuc poteſt
repentinam mortem inferre , fic auferat poten
tiam illam moralem , & relinquat potentiam
phyſicam pro aliquo tempore ante mortem ?
Les
Et quidem quod per accidens, ſeu ex defectu
.
plenæ deliberationis , & attentionis id de facto
contingat , videtur etiam concedendum : quia
homo morti proximus paulatim deſtituitur len- ſpenſatio in æquitate tolerat , vt ab iniquitate com
libus , & amittit facultatein deliberandi, itave peſcat. S. Proſper ad obiectionesVincentianas , re- Proſper,
priùs amittat potentiam moralem , quàm phy- ſponſione 25.Nemini(ait) Deus correctioni adimit
ficam ; atque adeo per aliquod ſaltem breue viam , neque quempiamboni poſſibilitate fpoliat,
tempus habeat adhuc potentiam aliqualem phy Vnde Pharaoni ctiam Dcum non denegalle gra
ficam ad aliquam poenitentiam concipiendam, tiam, & auxilia, vt conuerteretur, docct Auguſt.
quando iam ob defectum virium , & attentionis
non habeat potentiam moralem . Illa tamen pe-
nitentia eſſet valde imperfecta , nec ſufficiens ad
delenda peccata mortalia : quia ficut ad pecca
tum mortale requiritur quod homo cum plena
aduertentia , & deliberatione recedat à Dea ; fic
ad reconciliationem cum Deo requiritur , quod
homo cum plena aduertentia , & deliberatione
redeať ad ipſuin ; quare pænitentia cum ſemi-
Sect. I.
117
plena ſolum deliberatione concepta non videtur
ſufficiens ad eam reconciliationem : de facto ta
men nunquam daretur ille caſus, quia quoties
ſupponitur deelle potentia moralis , & relinqui
ſola potentia phyſica , certum est , non poni
actum , alioquin non fuiflet ſola potentia phyſi
ca , ſed etiam moralis : nunquam ergo ponitur
pænitentia cum fola potentia phyſica & abſque
potentia morali , vndecumque proueniat defe
ctus ille potentiæ moralis.
Dubium ergo folum efle poteſt quando adeſt 26.
plena aduertentia, & deliberatio in homine , an
priuetur aliquando potentia morali ad'pæniten
tiam durante hac vita , & relinquatur cum ſola
potentia phyſica, quæ fufficit vt impænitentia
imputetur adhuc illi ad culpam actualem.In quo
puncto pro parte negante videtur eſſe communis
fententia Theologorum cum fancto. Thoma,
quos affert Suarez ditta fe&t. 1. num.6. qui dum
dicunt, hominem in hac vita femper habere gra
tiam ſufficientem præparatam ad pænitentiam
agendam, videntur planèloqui de auxilio dante
poteftatem non folùm phyſicam , ſed etiain mo
ralem ; nam illud aliud vixpoflet vocari auxilium
ſufficiens fimpliciter , & abſolute.
Sunt etiam pro hac parte grauiflima funda 27 .
menta. Primum ex ſcriptura , in qua omnes ho- Omnis homo
mines generaliter abſque exceptione inuirantur viator poteft
ad pænitentiam , Ierem . z . Froj,s meretricis falta panitere ego
eit tibi , noluifti erubeſcere : ergo faltem amodo vo- Ierem . 3.
ca me.Et infrà : Rowertere auerfarrix 7fraël ,dicit
Deminus, non anertam faciem meam à vobis,
quia ſanctus fum ego , dicit Dominus : non ira
fcar in perpetuum. Vnde Deus dicitur ſemper ex
ſe defiderare conuerfionem peccatoris Ezech.18 . Ezechicl 18.
& 33 . Nolo
mortem peccatoris, ſed vt conuertatur. & 33.
item : Nunquid voluntatis meæ eft mors impy ?
Iſai. 49. Nunquid obliuiſci poteft mulier infantem Ifai. 49.
fuum , &c. Ad Rom .2. Ignoras , quia benignitas Rom. 2.
Dei adpænitentiam te adducit ? vbi fermo eſt de
peccatore obdurato & obftinato , ſubdit enim ;
Tu autem ſecundum duritiam tuam , é impeni
tens cor , &c. Hæc autem inuitatio , & hoc deli
derium Dei videtur , fictionem aliqualem con
tinere , ſi iis , quos inuitat , potentiam non daret
moralem veniendi, & pænitendi,ſed ſolam phy
ficam , quæ ferè potentia non eſt. Denique
2, Petri cap . 3. Deus patienter agit propter vos, 2. Pect. 3.
nolens aliquos perire , ſed omnes ad pænitentiam
reuerti,
Secundum fundamentum fumitur ex modo 28 .
loquendi Patrum , qui totum tempus huius vitæ
dicunt eſſe datum homini ad pænitentiam age!
dam. Gregor. lib, 17 . moral.cap.4. Quiſquis (in
quit ) delinquit , & viuit , idcirco huru diuina is Gregor.
lib.de pradeſtinatione eogratiacap. 14. & Orige
nes lib. 7. in Epiftol. ad Roman, ſuper illa cap. 9.
Deus cuius vult miſeretur , ó quem vult indurat.
Videri etiam poffunt de eodem argumento Cy
prianus lib . 4. Epiſt.2. Chryſoſtom. homil. 4 . de
Laparı, & in Pareneſi de pænitentia. Auguft. lıb.
de Pænitentie medicina c.3 . Epiphanius hæreſi 59 .
Leo Papa Epift.9. & alij.
Tertiò, & à priori ratio deſumi videtur ex 29.
ftatu
 118 De Pænitentia .
priori.
ſtatu viatoris , qui durat per totum tempus vitæ Secundò accedit ratio : quia magis videtur eſſe 32 .
præſentis. Viator enim ille folus dicitur,qui ten- contraſtatum viatoris , quod nullo modo pollit
dic,vel rendere poteſt ad cerminum viæ:debetur nec phyficè , nec moraliter tendere ad terminum
ergo viatori quamdiu viator eſt quod poflit ad via ; quam quod poflit ſolum phyficè, & non
terminum tendere , qui eſt beatitudo , ad quam moraliter : & tamen certum eſt , aliquos duran
procurandam ordinatur via hominis : non poteft te hac vita , ita deſtitui à Deo in pænam peccato
ergo homo conſeruari adhuc in ſtatu viatoris , & rum , ve nec phyſicam potentiam habeant ad
negari illi potentia requiſita ad conſequendú , & conuerfionem , & pænitentiam ; quales ſunt ij,
procurandum illum finem ; quare negatio illius qui ob ſua peccata incidunt in amentiam perpe
potentiæ magis conſtituetet hominem in terini- tuam , vel in lethargum vſque ad mortem ,in quo
no damnationis , & excluſionis à fine beatitudi- ſtatu priuantur omni prorſus potentia ad procu
3 nis, quàm in ſtaru viatoris. Poteſt quidem intelli- randum ,vel conſequendum terminum ſuum :er
gi homo adhuc viator , & confirmatus in gratia go à fortiori non obftabit ſtatui viatoris carentia
ita , vt non poſſit peccare mortaliter , vel faltem potentiæ moralis in pænam peccatorum præce
non habeat potentiam moralem ad peccandum, dentium. Aliunde verò ſicut illud prius, ac &
adhuc enimeſt viator,& poteſt tendere, imò ma- hoc poſterius genus pænæ videtur valde oppor
gis facilè , & expeditè cendit ad conlequendam runum , & aptum ad puniendos aliquos peccato
beatitudinem per bona opera , & merita , quæ / res , & deterrendos alios ne in fimilem obdura
ſunt grellus ordinati ad illum terminum :non po tionem incurrant.
tefttamen è contra effe viator,& carere potentia Vnde virimò adduci pollunt pro hac parte
33 .
morali , vt tendat ad eundem terminum viæ ,fed exempla plura ex grauiffimis hiſtoriis aliquorum
ſolùm vt magis,& magis recedat ab illo per noua peccatorum ,quiad eruditionem , & correctionem
peccata . noſtram aliquo ante mortem tempore in co ſtatu
30. Confirmatur primò , quia quandiu durat hæc relicti ſunt, in quo correctio , & pænitentia vide
vita, durat de facto præceptum ſperandi beatitu- batur illis iam eſſe moraliter impoſſibilis. Eiufino
dinem : poſſet autem homo meritò dubitare de di enim incorrigibilitatem agnoſcere videtur
hacobligatione ſperandi, li dubitaret de poflibi- Gregor. Magnus in quodam Criſaorio , de quo
litate morali conſequendi beatitudinem :quod lib.4.Dialog.cap.38.refert,quod moriturus vidit
enim moraliter eſt impoſſibile , non poteft pru- Dæmones eius animam ad inferna rapturos : &
denter (perari,licèt fit phyficè poſſibile:vndene- ſubiungit Gregorius:quia pro nobis ifta , non pro ſe Gregor.
mo de facto ſperar vitare omnia peccata venialia, viderat, vt eius vifionobis proficiat , quos adhuc
quia ſcit,idefle moraliter impoſſibile,licèt phyli- diuina potentia longanimiter expectar. Cui fimile
cè fit poſſibile. eſt , quod narrat Petrus Cluniacenſis.lib.1.mira
Confirmatur ſecundò, quia peccata præterita cul.cap.25. de quodam criminoſo ſacerdote , qui
ex ſe non obruunt libertatem ad non peccan- moriturus dixit , fe iam iudicatum fuiffe & æter
dum in futurum , neque gratia Deieſt impotens næ pænæ dainnatum , nec orationem pro ipſo
ex ſe ad operandum bonum conſenſum hominis: ampliùs prodefle.
non eſt ergo, vnde prouenire poſſit illa im- Ex quibus ſatis veriſimiliter videtur colligi, 34 .
potentia inoralis peccatoris in hac vita. Hæc funt non efle contra rationem viatoris , quod careat
· potiſſima fundamenta pro hac parte . potentia morali ad conuerſionem : quod quidem
In contrarium verò pro parte negatiua ſunt in Angelis videtur omnino concedendum ; illi
31 . etiam non leuia argumenta. Primum ex modo enim iuxta veriorem ſententiain non habuerunt
In quibuſdā loquendi Sanctorum Patrum , qui in aliquibus viam ſuam ita inſtantaneam , vt correſponderet
impotentià peccatoribus videntur agnoſcere eiuſmodi impo- vnico indiuiſibili inſtanti noſtri temporis, ſed po
pænitendi tontiam . Iſidorus lib. 2. de fummobono cap. 15 . tiùs correſpondentem alicui morulæ diuiſibili
videntur Nonnulli ( inquit ) ita defpiciuntur à Deo ,vt non temporis noftri,quæ morula appellari ſolet vnum
agnofcere
Patres.
poſſint mala plangere , etiamſi velint. Euſeb. lib.8 . inſtans Angelicuin ſaltem polt peccatum propter
IGdor, de cicmonſtratione, cap. 2. dicit , Deum expectare vnam ſolam operationem Angeli, quæ in illa
aliquos vſque ad certum terminum peccatorum , morula fuit : itaque Angelus peccauit per totam
& poſtea illos omnino deſerere , de quibus loqui illam morulam , & liberè perſeuerauit in pec
tur etiam Gregor.lib.lignoral.cap.s.dicens,quod cato actuali , libertate ſufficiente ad augmentum
licèr exteriùs vocem audiat , interiùs tamen gra demeriti actualis ; & tamen iuxta veriorem etiam ,
tia Deinon tanguntur ; cui conſentit Bernard. in & communiorem fententiain Angelus propter
ſezon . de nimia fallacia huiusfæculi ; & videri po ſuam inflexibilitatem naturalem , non poterat po
to's idem Gregor. lib.3 1.moral.cap.11. & Auguft. tentia morali , fine nouo motiuo , mutare confi
depradeſtinatione «gratia,cap. 14. & in expoſirio- lium , & reuocare illud decretum , ac per con
neinchoata epiſtola ad Roman. propofition. 62. qui fequens non poterat porentia morali dolere, &
cum modum loquendiacceperunt ex fcriptura retractare per veram pænitentiam peccatum
ita loquente de aliquibus peccatoribus induratis. ſuum , licèt adhuc per totam illam morulam
Eccl.. Eccleſ. 7. Conſidera opera Dei , quia nulluspoteft eflet verè viator , & capax meriti , & demeriti,
corrigere quem ipſe deſpexerit. Pfalm.8.Dimifi eos non eft ergo contra ftatum viatoris , quod non
Plalm . 8. ſecundum defideria cordis eorum ,ibunt in adinnen- poſlit poenitere potentia morali.
tionibus fuis. Ierem. 6. Erudire Hierufalem ; ne Pollet fortaffe vtraque pars conciliari, ſi dica 35 .
Lerem . 6 . foriè recedat anima mea à te, & cap.51 . Curauimus mus hominem viatorem ,dum eſt in hac vita mor- Concilian
Babylonem , ó non eft ſanata: derelinquamus eam. tali , & vtitur ratione cum plena deliberatione, tur ha due
loſue ir , Domini enim fententia fuerat , vt indu- habere quidem non folùm potentiam phyſicam , opiniones.
loſue 11 .
Loenn , . rarentur. loann . 12. Propterea non poterantcre fed etiam moralem faltem mediatam ad pæni
12.
dere , quia dixit Iſaias : Excecauit cor , & c. qui- tentiam , & conuerfionein perfectam : nam licèt
bus locis aliqua potentia faltem moralis videtur non femper habcat potentiam proximam mora
negari. lem ad pænitentiam , co quod propter difficul
tatem,
 32.
Diſput. VIII.
tatem , vel prauum affectum non poſſit morali-
ter mutato confilio retractare efficaciter,& dete
ftaripeccatum : poteſt tamen moraliter aliquod
aliud præceptum implere , vel orare , vel aliquid
aliud facere ad obtinendam compunctionem ,
quod li faciat , Deus daret vires morales , vt pof-
fet proximè concipere etiam pænitentiain , &
36 . dolorem de peccatis. Hoc autem pacto conci-
1 liantur teſtimonia adducta pro vtrâque parte:
nam in primis hoc modo verificarur , hominem
quamdiù eſt in hac vita , poſſe conuerti, quia
poteft facere aliquid , quod fi fecerir,habebit po-
tentiam moralem ad perfectam conuerfionem, femper in hac vita conuerti poffunt partim intel
neque enim ad verificandas illas propoſitiones
oportet, quod femper habeat potentiam proxi-
mam ad conuerſionern ', & poenitentiam : nam
ipſe Suarez di&ta ſectione 2. num. 23. faretur , ali-
quos homines ita effe difpofitos , & prauè affe-
ctos, vtcum ordinaria prouidentia moraliter fit
illis difficillimum conuerti. Sicuti ergo dicitur
communiter , infidelem poſſe faluari, quia fi fa-
cit id quod moraliter facere poteft, vt obferuet
legem naturalem , quam cognoſcit , Deus illu-
minabit illum , vt habeat etiam notitiam fidei
neceffariam ad falutem , & ideo faltem mediarè
poteft cóuerti ad fidem :ita de quolibet peccatore
obdurato ,quamdiu viuit , dicere poſſumus, quod
dum cogitat de conuerfione,poteſt conuertiquia
ſi facit quantum poteft moraliter,Deus dabit illi
1.
cogitationes & auxilia,quibus immediarè, & pro-
ximè moraliter poſſit circa ipſam pænitétiam , &
comuerfionem id quod
, nunc propter obduratio-
nem,& prauam difpofitioné eftilli moraliter im-
poſſibile.Et in hocfenfu vcrum erit commune il-
lud axioma;Faciēti quodinfe eft, Deus non denegat
gratiam : & in eodem ſenſu verum erit , Deum
lemper ſtare ad eſtium , & pulſare,ſcilicet,quan-
diu cor hominis vigilar , & attendit ad eiuſmodi
obiecta : alioquin fruſtra pulſaret Deus, imò nec
poteſt intelligi, quomodotunc pulſet, cùm pul-
Catio hæc fit excitatio cogitationis circa conuer-
fionem , quod in dormiente , vel diſtracto eſſe
non poteſt. Pulſat autem Deus aliquando im-
mediatè excitando cogitationem moraliter fuffi-
cientem ad conuerfionem , aliquando mediarè ,
dando cogitationem immediatam ad aliquod
aliud bonum , cui ſi homoconſentiat , & faciat
quod in ſe eft , Deusexcirabit vehementius , & cuius dicuntur aliqui non poffe pænitere,etiamſi
ſufficienter moraliter ad ipfam conuerſionem , &
pænitentiam.
37 . Hoc etiam modo intelligitur , quomodo ali.. voluntate abſoluta , hanc enim fi haberent, pro
Quomodo qui ita indurati ſint,vtnon poffint moraliter con- culdubio pæniterent. Ad ſecundum fatemur,
aliqui ita
indurati
uerti, & pænitentiam agere : id enim intelligi
funt ut mo poteft de proxima potentia ;quia de facto mociua
qaliter non ad pænitentiam debiliſſime illis proponuntur, &
poſſint con- difficulras pænitentiæ vehementiſſimè: fed ta-
serti? men ad aliquod aliud præceptum obferuandum
non proponitur tanta difficultas , quare credere
poſſumus , quod G illud præceptum obſerua-
rent,Deus repræſentaret illis motiuaad pæniten-
tiam , & conuerfionem meliori modo , & magis
apto , itavt moraliter poffent conuerti potentia
non ſolùm remota , ſed proxima,& immediata :de
facto tamen non habent illam potentiam mora-
lem proximam , quia circa illam materiam , non
faciunt quod moraliter facere poffent , & ideo
videntur incapaces conuerfionis , & pænitentiæ .
38 . Hinc infero , eodem modo , & fub eâdem
diſtinctione , poſle concedi , aliquos carere po-
centia morali proxima ad pænitentiain , & con-
Sect. I. 119
uerfionem fupernaturalem , qui tamen habı ne
potentiain remotam ad illano : quia fi conſenti.
rent motiuis , quæ habent ad aliquem a &tuin
naturalem , & quem moraliter poffunt
bonum naturalem
elicere ; Dcus daret illis motiva proportionara ad
actum pænitcntiæ fupernaturalem . Sicut etiam
infidelibus daret lumen ad amplectendam fi
dem ſupernaturalem , fi obſeruarent præcepta
naturalia, quæ lumine naturali cognofcunt.
Denique exhis,facilè explicamus fundamenta 39 .
ſupra adducta pro vtraque fententia. Nam teſti- Soluuntur
monia omnia , quæ probanr, poſle hominem argumenta .
ligi de potentia vel morali , vel phyſica , quam
non negamus, partem de potentia remora , &
mediara , quatenus poflunt proximè aliquid fa
care , quod fi fecerint, dabitur illis potentia mo
ralis proxima ad conuerſionem , & pænitentiam .
Nec eſt de ratione viatoris, quod pro ſingulis in
ftantibus,aut partibus vix habeat potentiam mo
ralem ad pænitentiam , vel conuertionem : ſatis
enim eſt , quod aliquando illam habeat, vt con
ſtar in Angelis , qui non habuerunt eiuſmodi po
tentiam moralem pro fingulis partibus morulæ,
qua durauit eorum via : arque etiam in homine,
qui dum dormit , vel habet alia iinpedimenta,
non habet talem potentiam :quod fi dixcris , pro
tunc non cfle viatorem formaliter , fed materia
liter : idem dicipoterit de illo , qui non haberet
iam potentiam moralem ad agendam pæniten
tiain , illum non efle iam viatorem forinaliter, &
completè, fed quoad illud effe fimilem damnatis,
licèt quoad aliquid aliud poſſit dici viator:& au
gere demeritum , ficut augebant Angeli peccato
res demeritum ſuum toto tempore illius morulæ ,
antequam eflent in termino damnationis. Da
mus tamen aliquid plus in homine , quod, ſci
licet , dum habet aduertenciam plenam admo
tiya penitentiæ , habeat potentiam etiam mora
lem ialtem mediatam ad pænitenciam , ratione
cuius dici poteſt viator formaliter ctiam quoad
negotium fuæ conuerfionis.
Argumenta etiam , quæ adducta ſunt pro ſe
cunda ſententia , facilè Coluuntur. Ad primum
enim loca illa, & teſtimonia intelligi poffunt par
tim de carentia auxilij efficacis ad conuerſionem ,
partim de impotentia morali proxima , ratione
velint quod intelligi debet de voluntate ineffica
ci & velleitate , qua vellent pænitcre , non de
non repugnare cum ſtaru viatoris illam impo
tentiam moralem pro aliquo tempore; non ta
men ſequitur , quod de facto detur : Voluit
enim Deus , vt iuſtificaretur magis eius cauſa , &
vinceret ,cùm iudicaretur, quod homini facienti,
quod in ſe eſt moraliter, non denegetur poteſtas
ad alia.Quamuis autem Angelus derelictus fuerit 41
aliquo tempore abſq; poteſtare morali ad pæni
tentiam ,dum adhuc erat viator :homo tamen qui
ex natura fua flexibilis, & mutabilis eſt,alia ratio
ne gubernandus erat,vt licul de facto poft pec
catum pænitet,quod nullus Angelus fecit, ita sé
per poſter poſt peccatum pænitere , quando de
obligatione pænitendi cogitarer.Quando autem
non cogitat , non habet potentiam moralem , ne
que etiam phyficain completam ;Tuncenim ne
que peccare poteſt:circa eiuſmodi obligationem:
e
quando verò poteſt moraliter peccar , voluit
Deus
 120 . De Pænitentia
Deus quod habeat potentiam ctiam moralem
ſaltem mediatam ad oppoſitum , vt nullo modo
Deo etiam apparenter imputetur actualis culpa
quaſi ex defectu virium , & potcſtatis ad reli-
ſtendum lapfus mortalis prouenerit. Denique ad
42 .
rerrium , & ad hiſtorias adductas dici poteft, illas
perſonas,vel habuiſſe adhuc poteſtatem moralem
ad aliquid aliud , quod fi feciilent , dediflet Deus
poteſtatem etiam moralem ad pænitentiam , vel
certè tunc non peccaffe mortaliter actu ob iin-
pænitentiam , quia propter ſumınam animi per
turbationem , & anxietatem non poterant iam
perfe&tè attendere ad obligationem pænitendi, fimul cum culpa,habetur cxpretse in codem Tri- Non ramen,
imò apprehendebant illud vt fibi impoflibile:
quare licèt anteapeccaflent peccatoetiam impæ-
nitentiæ , tunc tamen magis paciebantur pænam
ſui peccati Deo ita difponente ad correctionem
& inſtructionem noftram , atque ideo quoad il-
lud iam erant quaſi extra viam , cùm ob defe-
ctum attentionis, & conſiderationis non poflent
ampliùs in hac vita pænitere, ſicut nec phreneti-
cus,aut qui lethargum patitur , pænitere ampliùs
poteſt.
SECTIO II.
Vtrùm contritio,feupænitentia perfecta dele.st tim addidit pænam , quam pati debebat pro illo
omnem 'reatum pæna ?
43. On eſt quæſtio nunc , an contritio debeat
NEformaliter , an ſolùm diſpofitiuè reatum
pænæ:ſed ſolùm , an aliquo modo deleat , itavt
homo iuftificatus non mancar debitor vllius pe-
næ æternæ , aur temporalis. Vnde neque etiam
quærimus nunc, an rcatus pænæ tollatur de con-
digno, vel ſolùm de congruo per contritionem ,
ſed folùm , an de facto tollatur ,polita contritio-
ne,quomodocumque id fiat.Quonjain verò hæc
controuerſia tora eit cum hæreticis noftri tempo-
ris,aduersùs quos noſtri Coutrouerſiſtæ eam opri-
mè,& latè tractarunt,nos breuiter trademus do-
ctrinam Catholicam , examinantes nonnulla alia,
quæ inter Theologos Scholaſticos ſunc magis
controuería.
44 :
Eſt crgo celebris hæreticorum error , qui , vt
pænitentie opera, & carnis amictiones de medio
tollant , dicunt, in homine iuſtificato fimul cum
culpa auferri totum reatum pænæ , atqueadeo
non eſſe neceſaria alia opera ad foluendum , vel
ſatisfaciendum prorcatu pæne,quia iuxta doctri-
nam Pauli ad Roman 8. Nihil damnationis eft iis,
quiſunt in Chrifto Jeſu .
Aduersùs huncerrorem latè diſputant Docto-
res Catholici :videatur Cardin . Bellarminus lib.4.
de pæmtentia c.2. eó ſegg.Suarez in preſenti difp.
10.fe&t.3. Vaſquez7.94.art.i.dub.r.om 2. Catho-
Aliquando lica veritas concedit quidem , poffe aliquando
contingere contingere,vtremilla culpa,reinittatur fimul to-
poteft yt re- ta pæna, prout fit in baptilino , atque etiam ali-
miſſaculpa quando in ſacramento pænitentix , vel extra il-
remittatur
fomul tota lud,quando contritio, vel diſpoſitio tanta eſt, ve
репа. delere poſſit totum pæne reatum. Concedit etiá,
ſemperremiſla culpa mortali.remitti reatum pa-
- næ æternæ :addit rainen ,non femper extra bapril-
mum vel martyrium remitti ſimul cum culpa to-
tum reatum poenæ, ſed remanere plerumque ali-
quam pænam foluendam , pro qua poflit homo
per opera ſatisfactoria ſoluere,velaliàs per indul-
gentias vel fuffragia ,aut aliter ſe liberare. Et qui-
dem quod reatus pænx æternæ ſunul cum culpa
auferatur, traditur expreſsè in Tridentino lef.6 .
6.14 .& conſtat apertè; quia cum homo iuſtus ha
beat gratiam fanctificantem , per quam fit forma
liter amicus & filius adoptiuus Dei ,co ipfo habet
ius ad hæreditatem , & beatitudinem æternam ,at ,
que adeo habet ius ad boc, ve non puniatur inæ
ternum ,cum beatirudo non pollicelle limul cum
ſumma miſeria damnationis æternæ . An verò por
ſet de potentia abłolura homo iuſtificari per gra
tiam , & manere adhuc cum [catu pa næ æternæ,
dicemus poftea.
Porrò non femper auferri totum rcarum panx
Can. 1 2. Er femperre
dentino loco citato , fel.14.cap.8.& .
colligitur ex ScripturaSacra, in qua poft culpam
remiilim , Deus ſæpe punire dicitur aliquos pro
peccato præterito. Numer. 10. Poſtquam remit
lum fuit Moyfi , & Aaron peccatum incredulita
tis , adhuc impolita fuit illis pæna , ne intrarcnt
terrain promiſlionis. Quæ etiam pa na6.14. im
pofita fuit omnibus pro alio quodam peccato,
poftquá dixerat Deus, dimiflum efle; addit enim ,
attannen omnes homines, qui tentauerunt me, non v'-.Num. 14.
debunt terrampro qua iuraui patribus eorum. Item
2.Reg.13. Poftquam Nathan dixit ad Dauid:
Dominusquoque tranftulit peccatum tuum à te: fta: 1.Rez.13.
peccato. Patrum loca innumera congeruntprædi
cti auctores, Si Canilius in Catechiſmo de Sacra
mento Pænitentia ,c.7.08.
Probatur etiam ex antiquiſſimo Eccleſiæ vſu $ 6.
imponendi pænitentias pro peccatis , quod ex
Auguſtino , & Conciliis antiquis probar Vaſquez
loco citato ,n.7. Denique hoc ipſum clarè colligi
tur ex alio duplicidogmate noſtre fidei , Icilicet
ex purgatorio ,& fuffragiis:fi enim animæ,quæ ex
hac vita diſcedunt in Dei gratia , adhuc debent
in purgatorio foluere pa :nam foro peccatis , non
ergo dimittitur cora pana ſimul cum culpa nec
obſtat debitum panx,vr dici poflit,nihil damna
tionis inanere in illis animabus iuftis. Similiter. Gi
iuuari poflunt fidelium fuffragiis, iciuniis , &
eleemolynis, ergo habent debitum foluendum ,
pro quo alij ſolucre pollinr,& ita eas iuuare. Re
1ponla quædam friuola hæreticorum ad prædicta
Scripturæ loca , bene refelluntur à prædictis au
ctoribus , & apud Coninch in preſenti diſp.2. dub.
12. Omitto rationem congruentiæ , quam affert
S.Thom.hac queft.86 . art. 4. quam explicare co
natur Suarez diſpue.1.ſeit. 3.num.16.Sed diffici
lis eſt, & eam impugnat Vafqucz infraquaft. 94 .
art... dub.2 .
Obiiciunt primò, in fcriptura pronitti omni 47 .
modam remiflionem peccati omnibus habenti- o'i ctio Pria
bus veram pænitentiam . Ezech.18. Si impius ege- ma ex Sers
ritpænitentiam ab omnibus peccatis fuis, que opera- Ezcch.18.
pura.
tus eft,o cuſtodierit omnia præcepta mea ; eti fecerit
iudicium , Ä iuſtitiam , vita viuet , cá non morietur:
omnium iniquitatum eius,quus operatus eft , non re .
cordabor. & cap . 3 ; . Impietas impy non nocebit ei
in quacumque die conuerſusfuerit ab impieta.e fua,
& paulò pòft omnia peccata eius,que pecc.iuit, non
impu:abuntur ei.Ad Rom.8. Nihil ergo damnatio Rom . 8.
nis est iis , qui funt in Chrifto Iefu.
Relpendev in iis locis efle fermonem folùm
de morte ſpirituali,quam affcrt peccatum , feu de
carentia vitæ ſpiritualis pergratiam.nam c.illo 18 .
expreſsè promittitur vita , non verò immunitas
totius pænæ :t cap. 3 3.præmiferat :V11.o ego, dicit Ezech . 3 3.
Dominus Deus : nalo mortem impy , fed vt conuer
tatur
 Diſp. VIII.
6.
2 tatur impins à via ſua, á viuat.Conuertimini à viis
1 veftris peſimis: & quare moriemini Domus 7frael?
Et ad hanc vitam ſubdir, quod non nocebit pec-
catum præteritum poft pænitentiam : & in hoc
etiam ſenſu ſubdit verf.16. non imputanda am-
plius peccata: præmiſerat enim : vita viuet,e non
morietur. Et ftatim ſubdit : omnia peccata eius quæ
peccauit,non imputabuntur ei: ſcilicet,ad mortem.
Denique Paulus non loquitur de debito pane,
fed demacula, & culpa ,quæ reddit hominem odi-
bilem, & dignum damnarionc:animæ enim ,quæ
Noa lana in purgatorio puniuntur,non dicuntur animæ dá-
femperti natæ ,fed potiùs eſſe in ſtatu ſalutis , licèt habeant
aliquod debitum pænæ foluendæ .
Secunda ex Secundò opponunt, quia Chriftus , illis , qui-
eo quod bus dum erat in hac vita remittebat peccata, nul-
Chriftus pænitentiam legitur iniunxille.
lamRefpondeo,
nullam poen in primis nec etiam Chriſtus pro-
mitentiam
legitur, in hibuit , ne opera pænitentiæ exercerent , imò id
iunxiffe. laudauit, & approbauit in Zachæo, qui poft con
48 . uerſionem ſuam propoſuit dare dimidiam bono-
rum partem in eleemofynam , & reddere quadru-
um . 14 plum ,fialiquem defraudaſlet.Lucæ 14. Aliquan-
do etiam illis, quos ſanabat in corpore,quos etiá
interiùs in anima creditur ſanalle, imponebat ali-
Reg ! qua pietatis opera exfequenda, vt leproſo Marci
1. à lepra iam mundaro iniunxit,vt irer ad Princi-
pem Sacerdotum , & offerret pro emundatione
munus,& c.s.homini à Dænione liberato præce.
pit , verediret domum , & prædicaret ſuis mira-
$ 6. bilia Dei . Aliquando verò nihil iniungebat , quia
vel ſciebat,ipfos ex ſe ſatisfactionis opera exhibi-
turos,vel fortè non indigere propter contritionis
perfectionem ,ve in Magdalena:vel denique, quia
iple vt ſummus Pontifex liberaliter indulgebat
remiſſionem pænæ : vtcumque fit, non reuocauit
vnquam quod per Prophetam dictum fuerat:
Jaclis 2. Conuertimini ad mein toto corde veſtro, in ieiunio,
etc fletu ,ce planētu .
49. Tertiò opponunt; quia Chriſtus pro nobis fa-
Tertia : tisfecit, cuius ſatisfactio cú ſit infiniti valoris non
Ex infinita indiget noſtra,vt abúde foluatur pro toto debito.
Chriftifa- Reſpondeo , hoc argumenrum tolleret ctiam de
risfactione. medio noſtramerita,& neceffitatem bonorú ope-
rum ,quia merita Chriſti ,cùm fint valoris infiniti ,
ſufficient ad augmentum gratiæ nobis promeré-
dum : imò neque Sacramentarequirerentur ob eá-
dem rationem ,fed fufficerent fola merita Chriſti:
Fatemur ergo ,merita ,& fatisfactionem Chriſti ex
ſe habere valorem infinitum : Voluit tamen ipſe
Chriſtus ob iuſtiſſimas cauſas, ne nobis applica-
retur ille valor,niſiper tales cauſas, v.g.perSacra-
menta,perindulgérias,& c. Voluit etiá,vt nosme-
reremur, & fatisfaceremus per gratiá ab ipſo Chri-
ſto nobis communicatam ; Voluit denique,vt non
communicaretur ille valor ſux ſatisfactionis , niſi
in tali ,vel tali menfura ab ipſo deſignata,atq; adeo
non ad omnes effectus, quos atrentâ virtute ſuo- dignum ad delendum reacuni culpr, aut panx
rum meritorum ,& ſatisfactionú cauſare potuiffet. æternæ , fed folùm de congruo : & quidem non
Occaſione tamen huius obiectionis , aliqui minorem habet congruitatem ad delenduin rca
Doctorcs Catholicidicunt,ſatisfactionem , & me- tum pænæ temporalis: Deus tan : en non acceprac
rita Chriſti ita nobis applicari per ſatisfactiones de facto merita , aut ſatisfactiones in ordine ad
noſtras, vt noſtris operibus , quæ de ſe ſatis non
crant coram Deo, Chriſti Pallio valorem tribuar,
& noſtra ſatisfactio coniuncta ſatisfactioni Chri-
ſti ob eiufdein Chriſti gratiam acccpretur à Deo.
Ita vidctur ſentire Caſtro de hærefibus verbo Pæ
nitentia, & inclinare videtur Ledeſma,2.part.4.q.
2.ari.i.dub.3.
P. Joann.de Lugo,de Pænit.
Sect. II. 121
P.Vaſquez in præſenti ditto art. 1.dub.i.n. II .
acriter inuehitur in hunc dicendi modum , quia
hoc eflet negare verum valorem , & condignita
tem in noſtris operibus,quein G in ſe non habent,
non pollunt exDci acceptatione habere. Quare
Chriſtus promeruit quidem nobis auxilium gra
tiæ præuenientis, & cooperantis, & fubfequentis,
non verò meruit,quod opera in gratia facta acce
prentur à Deo ad meritum gloriæ , vel ad ſatisfa
ctionem pro pana temporali: hoc enim ex ſeha
bent abſque nouo fauore per Chriſtum ; alioquin
nimis deprimeretur valor bonorum operu , quod
latè probauit idem Vaſquez 1.2.difp.214.66222.
C 1.com.in 3.part.diſp.2.
Ego media viaprocedo :Exiſtimo cnim contra si .
Caſtrum ,bona opera in gratia facta ex ſe ipſis ha
bere valorem , &condignitatem ,feu æqualitatem
ad ſatisfactionem pro pana temporali,nequeac
cipere hanc condignitatem , & valorem à meritis,
vel ſatisfactione Chriltiformaliter,fed efficienter,
quatcnus ob Chriſti paflionem datur gratia nobis
ad benc operandum . Addo tamen contra P.Val
quez , cadem bona opera acceptari à Dco de fa
to in ordine ad fatisfaciendum pro pæna rem
porali , propter paſlionem , & merita Chriſti, qui
nobis meruit , quod noitra opera acceptarentur
pro pæna debita , cum poflent à Deo non acce
ptari.Nam quidquid fit de merito in ratione mc
riti?ſatisfactio tamen pro pæna oblata ab illo, qui
pænam debet , non obligat Iudicem ad eam ac
ceptandam , ſed poteſt femper exigere pænam à
ſe taxatam , & infligendam , vt dixi difp.3.de In
carnatione felt.10.num.140 .& difp.s.fett.7.1.126.
& colligitur ex Tridentino fel.14.0.8.vbi dicitur
noftras ſatisfactiones habere vim ex Chriſto , in
quo viuimus,in quo meremur ,in quo fatisfacimus fa- Tridene.
cientes frisctusdignos pænitentis,qui exillo vim ha
bent,ab illo offeruntur Patri,& per illum acceptan
tur à Patre.Hoc tamen pertinet ad diſputationem
de ſatisfactionc, vbi ex profeflo id cxplicabimus
infra diſp. 2 4.Seit.i.
Quartò opponunt : ceffante caula, ceffat effe 52 .
Etus : Sed peccatum eſt caula punitionis ; ergo quarta :
ablato,& condonato peccato ,ceflit dignitas pæ Ex condo
natione ip
nx. Reſpondeo facilè , caulam punitionis non fius peccati,
elle peccatum præfens , fed præteritum ;quod dat quod eft
ius Deo & ad rationabilem auerſionem , & ad iu- cauſa punia
ftam punitionem ,vt ſupra vidimus: poteſt itaque tionis.
Deusremitterealterum ius,quod pertinet ad cul
pam , retento iure altero,quod eſt ad panam , cu
ius cauſa non eſt culpa moraliter permanens, ſed
merè præterita .
Quintò opponunt:Contritio haber vim delen 53 .
di culpam , & pænam æternam , quod eſt plus,er
go habebit à fortiori vim ad delendum rcatum
pænæ temporalis, quod eſt minus. Refpondeo,
contritionein non habere vim , & valorem con
omnia,qux de congruo pofl'ent obtinere , fedad
aliqua iuxta ordinem fuæ prouidentix .
Dices: contritio prouc ſaltem dignificata cſt per sti
gratiam , habet ex le valorem , & vim ad meren
duin augmentum gratiæ , & gloriæ de condigno:
ergo habebit condignitatem ctiam ad tollen
dum debitum panx temporalis : plus cnim cft
L augmen
 122 De Pænitentia
augmentum gloriæ æternum , quam auferre po-
nain vnius menſis : ergo contritio ſalcem vt con-
tinuata poft iuſtificationem delebit totum reatum
pænæ temporalis. Reſpondeo negando conſe-
quentiam ,cuius ratio deſumitur exiis, quæ dixi,
difpur. g. de Incarnationefečt.1.8.17 . vbiexplicui,
cur contritio habeat minorem valorem, & virtu-
tem ,ac condignitatem ad ſatisfaciendum , quàm
ad merendum : quia ſcilicet , ad merendum ope-
ratur abſque contrario : at verò in ordine ad la-
tisfaciendum operatur in præſentia contrarij ro-
buſtiſlimni, nempe peccati, quod reſiſtit; ne Deus
placetur, ne ex facilitate placationis vilelcat Dei
offenſa : vnde debilior multò eft actus bonus ad
ſatisfaciendum , quàm ad merendum , vt ibi la-
riùs probaui . Porrò contritionem non pofle per
modum meriti condigni delere rcatum panæ
temporalis, etiamfi conſideretur vt dignificata
iam eft per gratiam habitualem ; conſtat facilè
quia totus valor , quem habet per modum meri-
ti condigni,quantus quantus eſt,eft ,exhaurirur in
promerendo augmento gratiæ , & gloriæ , nihil
ergo reſtat valoris ad promerendum condignè
aliud præmium . Si ergo promereretur condignè
remiſlionem pænæ temporalis , deberet detrahi
aliquid de illo alio pramio augmenti gratiæ , &
gloriæ ;quæ quidem permutatio ,& detractio non
pollent fieri line maximo detrimento iplius me-
rentis , cuiexpedit magis habere aliquid plus de
gratia, & gloria æterna , quàm liberari à debito
pænæ temporalis, cùın non lit proportio inter vi-
lionem Dei æternam ; & damnum aliquod tem-
porale. Non eft ergo inirum , ſi contritio muló
plus poſſit acquirere de condigno per modum
meriti , quàm expiare per modum fatisfactionis
condignæ
2.
His ergo contra hæreticos breuiter notatis re-
Ancumcul- ftant nonnullæ dubitationes expediendz. Prima
pa remitta- defumitur ex proximè dictis ; an ſcilicet, quoties
turfemper remittitur culpa,& pæna æterna,remittatur etiam
aliquid pæ- aliquid pænæ temporalis : quod dubium propo-
ne tempora-
lis. nit lub his terminis Suarez diſp.1o.fect.3.n.17. &
partem affirmantem tribuit Caietano , Medine,
Soto,& Alexandro;refert etiam Durandum , qui
id limitat,ne procedat, quando contritio fuit mi-
nima , quia tunc folùm fit commutatio pænæ æ-
ternæ in temporalem integram , ipfe verò Suarez
eamdem ſententiam amplectitur,quoties culfa &
pæna æterna remircirur per contritionem . Addit,
tunc ratione contritionis fecundùm ſe auferri per-
nam æternam fimul cum culpa per iofufionem
gratiæ: conſiderata verò cadem cótritione vt iam mortali remiflo
dignificatur dari tale
1
runcia m per per
camdegratiam protionem
m contri poſteriori
proutnaturæ,
fic di-
gnificatam , per modum latisfactionis condignæ,
auferri debitum aliquod pænæ temporalis, plus
vel minus,pro maiori,vel minoriperfectione co-
tricionis. Supponit cnim , Deum taxalle ( ingulis
peccatismortalibus duplicem penam :alceranı æ-
ternam ,fi peccatum non remittatur:alteram tem-
.
poralem ,liremittatur. Contritio ego lecundùm
ſe ſolùm aufert pænam æternam ,& relinquit in-
tegram totam illam temporalem : ipſa verò contri-
tio , vt dignificata per gratiam , aufert aliquid de
para temporali. Vnde quoties pa na æternare-
mittitur per contritionem , remittitur etiain ali-
quid de pæna temporali intuitu eiuideo contri-
tionis , vt fatisfactionis condignæ .Quando verò
iuſtificatio fit per facramentum præfuppofita at-
tritione præterita , tunc non poteft attricio , quæ
iam non exfiftit , dignificari per gratiam , vt de
condigno auferat aliquid pænæ temporalis , ſed
totum , quod remittitur, fit ex opere operato vic
ture Sacramenti.Hæc Suarcz.
In hoc modo dicendi multa mihi difficilia vi
dentur. Primum eſt, quod Deus taxauerir certam 16 .
Quinque
pænam determinatam temporalem ſingulis pec- difficilia in
caris mortalibus remiſlis, quam poftea per contri- illo modo lo
tionem ,tanquam per ſatisfactionem de condigno quendi
minuat. Hoc, inquam , difficile poteſt intelligi: Primum
1.Suarez.
quomodo enim Deus taxauit pa nam determi
natam peccato , quam tamen in nullo caſu exſe
qui potelt ? taxare quippe pænam eſt decernere,
qua pæna puniendus fit aliquis in cali cafu : opor
tuit ergo , quòd Deus decerneret illan pænain
infligere tali, vel tali cala : hoc autem nonpotuit
de facto decernere ; quia non poteſt de facto oc
currere cafus,quo Deus illam pænam exſequatur.
57
;
Quod quidé fic probo:nam de facto pæna æter :
na,vel remittitur extra Sacramentum per contri
tionem : & tunc per te ſemper tollituraliquid de
illa pæna temporali virtute iplius contritionis:vel
remittitur per Sacramentum bapriſini , (& idem
eſt de martyrio ) & tunc tota pæna penitus au
fertur , vel remittitur per Sacramentum pæni
tentiæ , aut aliud Sacramentum , fi poteft aliud
Sacramentum per accidens conferre primam
gratiain , & tunc etiam debet aliquid de illa
pana temporali taxata auferri : ſemper enim
deber præcedere aliqua difpofitio , & dolor de
peccato : qui licèt tunc non exſiltat , diſponit ta
men ita ad iuſtificationem in Sacramento ,vt iux
ta menſuram illius difpofitionis commutetur pæ
na æterna in minorem , vel maiorem panam
temporalem . Nam licur pænitenti , quiaccedit
cum meliori , & fcruentiori attritione , confertur
in ipſa abſolutionemaior gratia intuitu melioris
diſpofitionis , licèt attritio phyſicè non cxfiftar,
quando profertur forma abſolutionis ; ita faten
dum eft , quod plus etiam deleatur de debito
pænæ promenfuramaioris doloris, & paniten
tiæ , quam affert ; Vnde Sacerdos ſolet mitio
rem pænitentiam iniungere illis , quos videt
cun inaiori dolore acccdere ad Confeffionem ,
quia iudicat, eosminori fatisfactione indigere,
quos ratione melioris diſpoſitionis Sacramen
tumipſum purgabitmagis àdebito pa næ tem
poralis. Nunquam ergo contingere poteft, quod
maneat integrum debitum illius panx tempo
ralis , quam dicis Deum taxaſle pro tali peccato
decret
, & perconfequens, non potuit
uin Deo taxans eo modo panam .
Vndc oritur fecunda difficultas contra illum
58 .
dicendi modum : quia non poteft intelligi,quod
pro priori naturæ contritio fecundùm ſe auferat
præcisè debitum pænæ æternæ, & pro poſteriori
vr dignificata à gratia, minuat debitum pænx
temporalis:petoenim pro illo priori,qualis con
tritio videatur à Dco : an folum contritio in com
munian hæc dererminata contritio cum tali per
fccticne & intentione ? Primum dici non poteft:
dcber ergo Deus pro illo priori moueri à tali , &
tam perfeita contritione:ergo pro illo priori non
mouetur Deus .equaliter ad cominutandam paná
æternam in temporalein ,ſed inæqualiter iuxta in
æqualitaté ipfius contritionis;ſicut pro illo priori
nomoueturæqualiter ad dandă gratiam juſtificá.
tē,ſed inæqualiter ad dandam maiorem vel mino
rcm
 Diſput.VIII.
c rem gratiam iuxta inæqualitatem contritionis :cur
d enim magiserit inæqualitas in vno effectu ,quàm
in alio ,cùm contritio diſponar ad vtrumque , &
vterque fit diuiſibilis , & poſſit recipere magis,&
minus ?
.
CHIATRE
59 . Poller fortaſſe reſponderi ex eodem Suarez
dujiciliae 1.19.conſentaneum hoc eſſe diuinæ iuftitiæ , cùm
enim homo iuſtus poflit de condigno fatisfacere
quemas pro pænatemporali, non eſt cur aliquideius pe-
P. Sua næ gratisremittatur,ſed congruentius eſt, vito- gnificari à gratia data intuitu eiuſdem contritio
Primus .
tum ,quod aufertur de pænatemporali,auferatur , nis in eodem inftanti ad obtinendum alium effe
pro poſteriori naturæ ,intuitu ſatisfactionis con- ctum :quod quidem latèimpugnauidifp.6.de In
dignæ, quæ pro co ligno poſteriori intelligi iam
f
poteft.
Sed contra hoc eſt, quia in primis idem dici
deberec de collatione gratiæ ſanctificantis: poflec
eniin aliquis dicere , quod pro priori naturæ in-
tuitu contritionis fecundùm fe ,Deus dar ſoluin
prinium gradum gratiæ requiſicum ad expellen- . De hoc tamen dixilatè in prædicto loco , neque
57 dum peccatum : poftea verò contritio eadem pro oporter id repetere.
poſteriori natura conſideratur dignificata per il-
lam gratiam , & tunc mereatur de condigno au-
gmentum gratiæ ,plus,vel minus, pro maiori, vel : tionem :nam ; vt ſupra inſinuaui,fi conſequenter
minori perfectione contritionis : & hoc quidem
propter eamdem rationem ; quia ſcilicet, quando
homo poteft aliquid de condignomereri, magis
congruit quod deur proprer meritum condignú,
quàm quod detur gratis.Hoc autem dici nonpo-
teft , nec conceditur ab vllo Theologo, quia.om .
nes concedunt,quod ſicut gratia ipfa Sacramen-
talis datur inæqualis iuxtainæqualitatem diſposi-
tionis,fic gratia,quæ datur intuitu contritionis,ve . præcedat difpofitio talis , vtpotucriteffe alia ini
meræ diſpoſitionis,datur inæquabis,iuxtainæqua- . nùs perfecta, confequens eft vtnunquam rema
debemus
litatem diſpoſitionis:ergoidemomninois
dicere de illo alio effectu commutation pænæ
æternæ in temporalem ,qui comitaturiuſtificatio-
nem,& infuſionem gratiæ , quod ſcilicet , detur
etiam inæqualis iuxta inæqualitatem diſpoſicio ,
nis,& contritionis.
60 .
. Deinde eadem Dei iuſtitia ,feu diſtributio ,aut
retributio proportionata exigere videtur , vt pro
illo priori figno, pro quo contritio antecedit gra-
tiam , & difponit de congruo ad delendum rea-
tumptenæ æternæ ;maior, & perfectior contritio
diſponat , & mereatur de congruo commutatio-
nem pænææternæin minorem temporalem ;nam
licèt cadem contritio perfectior pro poſteriori
ligno vt dignificata per gratiam , poflit de condi-
gno ſatisfacere pro maiori parte pænæ,quàm con-
tritio imperfectior ; hocnon tollit , quod etiam
eadem contritio perfectior pro ſigno priori de-
beat mereri de congruo pluſquam imperfectior,
vt ſeruetur proportio debita inter illasduas con-
tritiones inæquales. Quod quidem ad hominem
probare poſſumus : ponamus enim , Petrum ha-
bere contritionem vt duo, & Ioannem contritio-
nem vt oco : illa contritio remnifla Perri , prout
antecedit gratiam , fatisfacit per te de congruo
pro debito pænæ æternæ:& tamen adhuc eadem
contritio pro poſteriori ſigno , vr dignificata per
gratiam ,poteſt per te ſatisfacere de condigno pro
alia parte pænæ temporalis:ergo contritio inten-
ſa loannis , prout antecedit gratiam , poſſec etiam
per duos primos ſui gradus ſatisfacere decongruo
pro pæna æterna , & per ſex vlteriores ſatisfacere
de congruo pro alia parte pænæ temporalis re-
manentis , & rurſus prour dignificata per gratiam ,
poffet eadem contritio pro ſigno poſteriori ſatis-
facere de condigno pra alia parte pænæ rema
nentis ; & hoc modo feruaretur melius proportiq
p. loann.de Luge,de Pænit.
Sect. II. 123
inter contritiones inæquales etiam pro ſigno prio
ri, & aliunde tolleretur de condigno , quod po
teſt tolli de pana intuitu illius contritionis, cùm
hæc ſatisfactio condigna non impediatur per te
per hoc , quod eadem contritio pro ligno priori
delcuerit aliquampænam per modum fatisfactio
nis congrua .
Tertiò difficile mihi eft in illo dicendi modo 61 .
id,quod ſupponit, pofte ſcilicet contritionem di- Tertium ,
carnat:fect. 3. Cercè , ſi ſemel admittatur illemo
dus dignificationis poflibilis;non apparet, cur ea
dem contritio poftquam difpofuit de congruo ad
gratiam yr duo , non poſſit proutdignificata per
illos duosgradus gratiæ pro ligno poſteriori,me
reri de condigno augmentum eiuſdem gratiæ ,
Quarcò difplicet in illa aſſertione, quod limi 62 .
tetur ad folam iuſtificationem ,quæ fitper contri Quartum .
loqucndum fit , debet idem concedi de iuſtifica
tione,quæ femper, vel ferè femper fit ctiam per
Sacramentum cum attritione fiue præſenti, fiue
præterita:femper enim ,vel ferè ſemper deber au
ferri aliquid de debito pænæ temporalis reina
nente : quiacæteris paribus,quò melior eſt diſpo
ſitio ,cò minor eft pa na teinporalis, quæ remanet
ablata culpa: cum ergo femper , aut ferè ſemper
neartota pæna teinporalisintegra,quæ potuis re
manere remiſla culpa : & quamuis illud torum
fiat ex opere operato virture Sacramenti , & non
per ſatisfactionem noftram condignam ; verè ta
men tollitur aliquid de debito pænæ temporalis
ſimul cum debito pænæ æternæ ; quare non de
buit conclufio limitari ad folam iuftificationcm
per contritionein.
Quintò denique diſplicet modus ille loquen- 63;
di, quo dicitur, virtute contritionis ,vtcondignæ quintum .
ſatisfactionis dignificatæ per gratiam ,remitti ſem
per aliquid depæna temporali debita, ille inquá,
loquendi modus non eſt proprius,neque in rigo
re verus : quia debitum , quod per condignam ſa
tisfactionem , & folurionem deleretur, non remit
titur,fed foluitur:ſolurio enimæqualis,& remiſſio
opponuntur. Siergo illa pars pænæ téporalis au
fertur proprer ſatisfactionem condignam contri
tionis dignificatæ per gratiam ; non remittitur illa
pars, nec dici debet,quod cú pæna æterna remit
titur ſemper aliquid de debito pænæ remporalis,
quando peccatum deletur per contritionem , co
quod cótritio fatisfaciat de códigno pro illa parte.
Hæc itaque difficilem reddunt illum modum 64 .
loquendi Patris Suarez : de re autem ipſa, & du
bio propofito non eſt magna difficultas. Si enim
explicentur termini, conftabit vel nonpofleefle
quæſtionem ,vel reſponſione efle facilem.Cera
m
tum quippe eft,nunquam remitti à Deo debitum
pænæ æternæ , & commutari in pænam tempo
ralem ita diuturnam ,& grauem vt non pofletcó
mutari in aliam pænam temporalé grauiorem , &
diuturniorem.Debemus ergo gratias Deo ,tú quia
Kemific pænam æternam : tom quia non commu
tauit illam in aliam temporalem majorem , prout
iuftiflimè poterat : & in hoc fenſu nunquain re
mittitur æterna pæna,imò nec remitti poteft,quin
I 2 Gimu !
 124 De Pænitentia .
ſinul remittatur aliquid de pæna temporali , in Secundò principaliter dubitaripoteſt,an quan 67 .
quam commutari potuiſſet.Si autem comparatio do de facto homo iuftificatur media contritione An per com
tritionem
fiat , non cum pæna, quæ remanere potuiflet, ſed perfecta extra Sacramentum , commutetur pæna plus pæna
cum illa in quam de facto commutatur pæna æ- æterna in minorem pænam temporalem , quàm remittatur
terna, & de hac ipfa quæratur,an aliqua pars illius commutaretur ojim , quando in lege veteri iufti- nunc, quàm
remittatur fimulcum pænaæternazrunc dicimus, ficabantur homines per contritionem; an verò in in lege ve.
in ipſis terminis inuolui repugnantiam : quia ſi æqualem cæteris paribus ? Caictanustom ...opuſc. ferr.
pæna æterna commutatur in pænam , verbi gra- tract.4. quaft.4. docet, eamdem contritionem in
tia, decennij,& in codem inſtanti remittitur pæna lege gratiæ, cæteris paribus, relinquere minorem
vnius anni , ergo verè pæna æterna commucata reatum pænæ temporalis , quàm antca propter
fuit in pænam lolùm nouem annorum,& non in Votum Sacramenti pænitentiæ , quod includit :
pænam decennij : in illam enim pænam com- quam fententiam rifelllit Suarez di&ta feit,3.n.8.
mutatur, cuius folum debitum manet reliqua re- quia,vel intelligit,remitti aliquid pænæ ex opere
milla : fi ergo lolum manet debitum nouem operato propter folum votum Sacramenti: & hoc
annorum ; in illam folam commutatur pæna eit falluin , quia facramenta non operantur,ante
æterna . quam tint : vel intelligit , remitti lolum ex opere
65 . Nec poteſt explicari , quomodo fiat illa du- operantis : & hoc etiam eſt fallum quia vel illud
plex remiſſio, vt inductione probari poteft ex ſu- eſt votum folum implicitum : & hoc non fufficit
pra dictis:quianec'priorremiſlio, aut commuta- ad illum effectum ;quia non reddicactum melio
tio fit ex lege Dei volentis commutare pænam rem ,nec magis penalem , vel eſt votum explici
æternam in temporalem decennij , verbi graria, tum : & iam non erunt cætera paria, ncc elle ca
virtute contritionis ſecundùm fe & poftea propter dem cont: itio, ſed diuerfa propter votum expli
excellum contritionis remittit aliquid de illo de- cituin Sacramenti quod olim non habebat.
cennio : hoc enim non poteft dici : quia non po- Cæterum ſententia Caietani poſle fortaſſe 68 .
teſt elle lex de commutatione pænæ æternæ in non improbabiliter defendi, dicendo contritio,
decennium integrum ,verbigratia cum nunquam nem eamdem habere: maiorem congruitatein
Deus velit, quod debeatur integruin decennium, nunc ad gratiam promerendam , & ad latisfa
ſed deberet eſte lex de commutatione in decen- ciendum pro pæna, quam haberet olim ante
nium non integrum , fed diminutum plus , vel Chrifti aduentum . Non enim videtur pofle ne.
minus promaiori , vel minori perfectione con-. gari quod eadem oratio , velidem actus bonus
tritionis & tunc non eſſet iam duplex remiſlio, factus à perſona magis coniuncta Chriſto , verbi
fed vna iuxta legem illam Dei. Nec etiam poteft gratia , ab eius matre, vel auia , aut fratre, habeat
dici, quod virtute ſacramenti commutetur in de- aliquam maiorem congruitatem ad iinpetran
cennium , v.g. & rurſus ratione melioris diſpoſi- dum, vel merendum , quàm fi fieret ab alio non
tionis tollatur aliquid de illo decennio; quia non ita coniunco , etiamſi cætera eflent paria ; quia
poteſt fieri commutatio intuitu ſolius Sacramen- illa maternitas , vel coniunctio eſt nouus titulus
ti ſecundùm ſe , vt ſupra vidimus : quia Sacra- præferens illam perfonam aliis , quando cætera
mentum prout præſcindit à diſpoſitione, in adul- lunt paria.Cùm ergo poſt Chriſti aduentum om ,
tis nihil operatur:ergo in illa prima commutatio- nes facti fimus eius confanguinei , licèt in gradu
ne non præſcindit Sacramentum à diſpoſitione, remoto , quam coniunctionem nondum habe
ac per conſequens non poteft fieri vna commuta- bant homines in lege veteri:conlcquens videtur,
tio virtute folius Sacramenti, & altcra remiſlio quod hic titulus conſanguinitatis affcrat contri
intuitu diſpoſitionis. tioni noftræ maiorem aliquam congruitatem ad
66 . Nec denique poreſt id explicari , tribuendo impetrandam , & promerendam veniam culpæ,&
vnam commutationem contritioni ſec undùm le pænæ,quam antea haberet. Nam quidquid fit,
prout antecedit gratiam, & aliam diminutionem an condignitas actus boni in homine iuſto , ſit
eiuſdem pænæ eidem contritioni prouc dignifi- etiam maior nunc quàm oliin, ſtante æquali gra
catæ per gratiam pro ligno poſteriori : tum quia tia habituali propter hunc nouum titulum con
contritio proſigno poſteriori non poteft digniti- fanguinitatis cum Chriſto prout aliqui volunt,&
cari à gratia collata intuitu eiuſdem contritionis, in quo maior poteft efle difficultas; loqucndo ta
ſupra dixi: tum quia contritio pro ſigno etiam men de mera congruitate , non videtur negan
priori , cùm fit inæqualis deberet inæqualem 1a- dum ,quodaccrefcat aliquid congrui'atis operibus
tisfactionem afferre pro co ſigno, & propter alias bonis , vt impetrent ; vel obtineant aliquid ex eo
rationes ,quasſupra proſequuti fumus. Non po- quod fiant à perſona magis coniuncta Chriſto.
teftergo illa vniuerſalis regula verificari neque Tertiò dubitari poteft,li Deus remitteret pec 69.
in omni caſu Simpliciter , nec etiam quoties iuſti- catum mortale abſque gratiæ lanctificantis infu- An polletres
ficaturhomo per contritionem perfectam . Fateor, ſione,an poflet tunc non remittere pænam æter- mitti culpa
poſle aliquando contingere, illam diminutionem nam ,fed relinquere totum debitum pænæ dimil- mortalisabf
que pana
pænæ temporalis , in quam commutatur æterna, ſa culpa ? Negant Scotus, Gabriel , & Medina, kterna.
in codem inſtanti : vt fi lucretur aliquis fimul ali- quos affert Suarez ſečt.2.num. 3. Ipfe verò Suarez
quain indulgentiam , per quam remittatur pars fub diſtinctione refpondet : nam fi fermo fir de
pænæ,in quam eodem inſtanti fuerat commutata pæna æterna in communi, concedit , id fieri po
æterna : vel li eodem inſtanti exerceat aliquem tuille : Si verò ſermo fic de pæna æterna , prout
actum bonum ,& meritorium alterius virtutis ,per illam damnati de facto patiuncur in Inferno ; ne
quem ficutpoteft mereri de condigno , poterit gat : quia hæc pæna includitmulta, quæſuppo
etiam ſatisfacere de condigno pro aliqua parte nunt culpam non remiſlam ; ſcilicet, voluntatem
pænæ temporalis , in quam codein inftanti com- peruerfam , inimicitiam inter patientein , & pu
inutata fuit æterna : nego ramen , elle regulain nientem , obftinationem in malo , odium ad
yniaerſalem , vraucores contrariæ fententiæ vo- uersùs Deum , vermem æternum confcientia ,
lcbant. quæ omnia repugnant in co , cui peccatum iam
eft
 Diſp. VIII.
e An per eſt condonacum Huic ſententiæ , & diſtinctioni
plus fra
ſubſcribit etiam P.Coninch.difput.2.dub.13 .
Yemitt
at
70 . Ego ramen iuxta ea , quæ dixi (upra diſput.
mune, qua
præcedenci ſect. 6. num. 82. exiſtimo, loquendo
in legen
de parere debium coetas,put fere conius panie Hancdifforinesem neramingenim.Subicundi
æternæ , qualem de facto patiuntur damnati in
Inferno. Nam de facto Deus in pænam alicuius
peccarivenialis , ſolet homini negare auxilium
efficax ad reliftendum tentationi graui,præuidens
cx negatione talis auxilij laplurum hominé gra-
uiter , & aliquando damnandum : cur ergo non
poflet Deus de potentia abſolutaremifla culpa
mortali, velle punire pænaæternaſenſus,qualem
& quantam patiuntur damnati in Inferno , & rur
ſusnegareauxilium , quo poflet homo moraliter
reſiſtere tentationi, que ex illo tormento æterno
inſurgeret vehementiffima ad odium aduersùs
Deum ita acriter illum punientem ?negato autem
illo auxiliomoraliter ſufficienti , & reli & o auxi-
lio, quod ſolùnı daret potentiam phyſicam , iam
! homo certiflimè prorumperet in odium acerbum
aduerſus Deum ab ipſo tormentiinitio , atque
adeo haberetur etiam odio ab ipſo Deo propter
illud , & alia peccata , quæ ex tunc committeret,
& licèt propter illa non puniretur , eoquod non
eſſent peccata hominis viatoris ; eller tamen odi
bilis , & inuifus propter illa : maneret deinde ob-
ftinacus in illis,cùm ſemper maneret abſqueau- formalis ſan & itas, necelle eſt, quod mundet for
xilio moraliter ſufficienti ad pænitentiam : habe-
ter vermem æternum horum peccatorum :mane-
ret ergoſimilis in omnibus animæ , quæ de facto
damnata eſt, hoc'yno excepto , quod tunc puni-
retur propter peccata iam dimiffa quoad culpam ,
nec haberet tunc vermem culpæ commifla , &
non dimiſſæ in hac vira ; haberet tamen , vt dixi,
vermem peccati præſentis, peruerfionem , & ob-
ſtinationem , ficut nunc habent damnati : nam
tota illa negatio futura auxiliorum includebatur
etiam in pæna condigna peccati mortalis; &Deus
ſupponitur non remilifte aliud de pæna,ſed ſolam
culpam præcisè , imò de facto fortaffe Deus ali
quando remiſſa culpa mortali , negat adhuc ali-
cui auxilia vberiora, vel efficacia ad refiftendum
tentationi alicui graui propter peccatum præteri-
tum. Si verbi gratia aliquis cum voto caſtitatis
vxorem ducat,velcontrareligioſa vota relinquat
facrilegè ftarum religioſum , quem allumpſerat, gratia manere reatus pænæ temporalis , qui non
eft macula , nec fæditas, & ideo non oportuit
& obrenta diſpenſacione mancar in ſæculo ,etiamfi
vterque per attritionem in ſacramento iuftificetur
adhuc Deus poteft , & fortafle aliquando de fa
Cto vtrique negat auxilia vberiora , vel efficacia
ad refiftendum ,& permittit vtriuſque lapſus in
alia peccata propter peccatum præteritum etiam
fi dimiffum fuillet quoad culpam per virtutem
facramenti.
71 . Quartò dubitari poteſt , an ficut vnus 'rearus
pænæ poteſt commutari in aliam minorem ,
abfque eo quod totaliter remittatur ; ſic etiam
reatus culpæ poſſit ex parte remitti, itavt qui poflet ſtare gratia. Probatur conſequentia ex ſu
ceus erat priùs grauioris oftenſæ , maneat reus
offenſze leuioris , vel minus grauis , atque
ita commutetur vnus reatus culpæ in
alium minorem :de quo dubio
nunc magis ex profeſſo
diccndum nobis
eſt .
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect. II. 125
Dubium incidens : Verùm ficut reatus
pænæpoteftfolùm exparte remistific
etiam poßit realus culpa.
72 .
oriturex ſupradictis : nam eadem viderut elle
ratio dereatu pænæ , & de reasu culpæ ; vt ficut
qui debet pænam grauem porcſt ex indulgentia
Dei , vel ex ſatisfactione condigna , diminuere
illud debitum , & manere debitor pænæ mino
ris : fic etiam qui haber reatum culpæ , & eft de
bitor auerfionis diuinæ grauioris, poſſit ex indul
gentia Dei diminuere illud debitum , &manere
dcbitor auerlionis diuinæ minoris : nam ficut ille,
qui debet pænam adulterij , poteft ex indulgen
tia Dei reduci ad eum ſtaruni, vt propter adulte
rium præteritum debeat lolìın panam menda
cij , vel furti leuis : cur non poteft ex câdem in
dulgentia Dei reduci ad eum ſtatum ,ve ſit debi
cor auerlionis diuinæ , non qualem , & quantam
affert adulicrium , ſcd qualein affert mendacium
vel furtum leuc.
Ad hoc dubium videbitur fortalte facilè ref 73 .
ponderi pofle, quidquid fit de poſſibili, de fa
&to tamen id non fieri in rcatu culpæ licut fir in
reatu pænæ : quia culpa mortalis remittitur per
infuſionem gratiæ ſanctificantis , quæ cùm fit
maliter animam totaliter à fæditate , & macula
culpæ mortalis , atque ideo non poteſt remnaners
pártialiter rcarus culpæ , quia iam remaneret ex
parte maculaſimul cum gratia, quæ eſt formalis
lanctitas & mundities animæ. Hinc autem ſequi
tur , quod nec culpa venialis remittatur de facto
parcialiter : quia fi actritio cum Sacramento , vel
ctiam contritio extra ſacramentum deler culpam
mortalem totaliter : à fortiori eadem remcdia
delebunt culpam venialem totaliter , & non fox
lum ex parte : multò enim plus eſt auferre totum
rcatum culpæ mortalis , quàm auferre corum
reatum culpæ venialis : ergo remedia , quæ ha
bent vim ad illud , habent à fortiori ad iſtud.
In remiſſione autem pænæ non procedit eadem
ratio : quia licèt peccatum mortale deleatur per
infuſioné gratiæ , cum qua non poteſt imanere
fædicas peccati mortalis:poteſt tamen cu câdem
remitci toraliter culpam.
Hæc tamen reſponſio re vera non euacuar dif 74 .
ficultatem propoſitam . Primò , quia licèt gratia 2
fit ſanctitas formalis , & non poflit ſtare cum rearu
culpæ mortalis ; poteft tamen ſtare , & de facto
ftat cum reatu leui, ſeu veniali : ergo ſicut de fa .
cto reatus pænæ eternæ , qui non poteſt ſtare
cum gratia,cominutatur in reatum pænę tempo
ralis,cum quo ſtat gracia : fic potuit reatus culpæ
gra is commutari in reatum leuiorem , cum quo
pra dictis : quia reatus culpæ eſt debitum auer
fionis diuine ob peccatum præteritum , quod
debituin perſeuerat ; quandiu non remittitur à
Deo ; ficut reatus panx cſt debitum pænæ ſol
uendæ :ſicur ergo poteſt Deus remittere penam
æternam retinendo ius ad exigendam pa nam
leuiorem temporaleın , quia non vulc totaliter
remittcre ius puniendi , cur non poflet remittere
ius , quod habet ad auerfionem grauein , &
retinere fibiius ad aliqualem auerfionein
L 3 leuem
 126 De Pænitentia.
leuem proprer peccatum præteritum ? Porrò li ita
faceret, adhuc poffet gratia ftare cum debito
illo auerlionis leuis:de fa & o enim homo debet
auerſionem leuem diuinain propter culpam veni-
alem : & hoc debitum ſtat cum gratia : ergo fi
Deus retineret ſibi ius folùm ad auerlionem le-
uem propter peccatum mortale , qualem auerſi-
onem habet propter veniale , & remitteret ius ad
auerfionem grauem ; poſſet vrique debitum illud
manere cum gratia habituali , & remitteretur
verè culpa mortalis maiori ex parte ; reduceretur-
que macula illa grauior ad maculam leuiorem :
quia macula illa , feu fæditas habitualis non eſt
aliud , vr vidimus latè in ſuperioribus , niſi pec-
catum præteritum ,vr moraliter perſeuerans : in-
telligitur autem perſeuerare moraliter , quandiu
Deus retinet ius adauerlionem propter peccatum
præteritum : fi ergo Deus non retinet ius ad auer-
fionem grauem , fed folùm ius leue ad auerfio-
nem leuem ; non dicetur perfeverare peccatum
præteritum maculans grauiter, fed maculans.le-
uiter , cùm non reddat iam hominem odibilem
ſimpliciter à Deo , fed folùm obiectum auerfio-
nis leuis, ad quam ſolam Deus fibi ius retinuit :
quæ fæditas leuis non eſt incompoffibilis cum
gratia habituali , vt conſtat de facto in homine
iufto habente maculas veniales.
7 .
Secundò remanet adhuc difficultas, circa ipſa
peccata venialia , cur non poſſint aliquando de
facto deleri folùm partialiter etiam quoad cul-
pam . Nam , licèt ob rationem in reſponſione al-
fignatam admittamus, quod debeant remitti to-
taliter , quando remittuntur in Sacramento cum
artritione,vel per contritionem extra Sacramen-
tum : poſſenttamen deleri partialiter , quando
homo extra Sacramenrum habet folum artritio-
nem de aliquo veniali : tunc enim non procedit
ratio ſuprà adducta; cùùm attritio extra Sacramen-
tum , & martyriú nunquam habeat de facto vim
ad delendam culpam mortalem totaliter vel par-
rialiter. Poffet ergo Deus de facto condonare
homini attrito culpam venialé, non totaliter, led
partialiter,commutando debitum averfionis leuis
in debitum auerfionis leuioris , quale remanere
potuiffet ex alio peccato veniali leuiori.
76. Tertiò remanet difficultas : quia fi femel ad-
mittitur de poſibili, quod pofler reatus culpz
partialiter auferri, ſicut aufertur partialiter reatus
pænæ :nó facilè explicabitur, quomodo de facto
id non fiat. Nam li per remiſlionem Dei pollec
partialiter auferri illud debitú culpæ,ergo & per
propriam ſatisfactionem poflet etiam partialiter
auferri:atque ideo ,licèt peccatum mortale fit de- uem ', retinendo ius ad leuein : Denique etiamfi
bitum incompenlabilc à pura creatura per pro-
priam ſatisfactionem , non tamen apparet , cur
non fit compenſabile faltem ex parte: ille enim, uem , qux non eſt incompoflibilis cum gratia,&
Matt. 18 . qui apud Matthæum cap. 18.debebat decem mil- amicitia Dei:non eft ergo repugnantia,loquendo
lia talenta , non poterat quidem illa foluere , & de poſſibili,quod reatus culpæ venialis,velmor
exhaurire debitum : poterar tamen aliquain parté
reddere, faltem decem denarios : crgo peccator,
qui per illum debitorem fignificatur, poflet qui-
dem non liberare le à toto debito, ſed tamen ex
aliqua parte illud diminuere , & reducere prius
debitum , non quidem ad ſtatum debiti venialis,
& leuis,fed ad ftatum debiti minus grauis.Quod
ſi hoc fieri poflet, videtur quod de facto id faciat
per bona opera , ieiunia,eleemofynas,preces,poſt erit cauſa formalis adæquata iuſtificationis. Rel
attritionem de peccatis : quia hæc licèt non lint
condigna ſatisfactio pro toto debito ; videntur
tamen ſufficere pro aliqua minima parte debiti: mortalis ad ftatuin filij Dci; vt dixit Tridétinum ,
1 hoc
Habet autem maiorem difficultatem in peccato
veniali , fupponendo cum communi fententia,
quod poteſt pura creatura pro illo condignè , &
totaliter ſatisfacere. Quo ſuppoſito, non apparet,
fi reatus culpæ poteft ex le partialiter auferri, cut
de facto non ita dcleatur per partes . Præſertiin ſi
cum probabiliori fortafle fententia dicamus , per
attritionem extra ſacramentum non femper re
mitri omnia peccata venialia . Tunc enim viderur
quod pofita attritione,& replicata,fatisfiat partia
liter pro illo debito culpæ , & per conſequens
homo non debeat tantam aucrſionem Dei,quan
tam prius debebat, led leuiorem , fiquidem foluit
iam ex parte pro illo debito per partialem ſolutio
nem , & fatisfactionem.Hic autem modus delen
di partialiter culpam , ſicut & pænam , itave ma
neat culpa quoad aliquam partem , & deleatur
quoad partem ,non videtur poffe de facto admitti
cùm lit contra mentem omnium Theologo
rum .
Ve hæc omnia diffoluantur , & explicemus 77 .
hanc difficultatem , fuppono primò,dubium pro
pofituin potle procedere,velde facto ,un ,ſcilicet,
de facto debitum culpæ auferatur folùın quoad
partem ,manendo adhuc quoad partem ,ficut au
fertur reatus pænæ: vel folùm de poflibili,an po
ruillet Deus itatuere, vt ficut pænæ reatus aufer
tur per partes , fic fierer de reatu culpæ. Suppo
no ſecundò, quæftionem pofle procedere,velde
modo delendi culpam per condonationem Dei
extrinfecam vel etiam intrinſecam per infufionem
gratiæ ; vel de modo delendi culpam per ſatil
factionem condignam , per quam formaliter ex
tinguatur , vel totaliter , vel partialiter debitum
auerlionis diuinæ .
His ſuppoſitis dico primò ; loquendo de pol 78 .
fibili,non apparet,cur non potuitlet Deus itatue.
se , vr tolleretur per partes reatus culpæ venialis,
atque etiam mortalis , non folùın ſi per condo
nationé extrinſecam ,ſed etiam fi per intutionem
gratiæ remitterctur culpa mortalis. Hanc conclu
lioncm probant mihi arguméta fupra facta : num
in primis de culpa veniali non apparet , cur non
pollet Deus remittcre partialiter indignationem
ſuram , & cedere iuri ad totam indignationem re
tinendo ius ad aliquam leuiorem , itavt eflet Deus
ex parte placatus,fcd non totalitcr.Rurfus li cul
pa mortalis remitterctur per condonationem ex
trinſecam , non apparer, cur Deus non poffit re
mittereiusad indignationem grauiorem ,retinen-,
do libi ius ad indignationem & auerfionem gra
uem , itcm remittere ius ad indignationem gra
remitteret peccatuin mortale per infutionem gra
tiæ ; adhuc pofler retinere ius ad auerfionem le
talis delererur perpartes , ficut tollitur de facto
reatus poena .
Dices, ſi poſita gratia , poffer manere macula 79 .
quoad aliquid fui:ergo nunc de facto non deletur
tota macula peccati mortalis per folam gratiam ,
fed pcr códonationem etiam aliquá extrinfecam ,
fiquidem gratia fola pofler elle cum aliqua parte
illius maculæ , atque adeo gratia habitualis non
pondeo negando vlrimam ſequelam :nam iuſti
ficatio vt iuſtificatio eſt tranſlario à ſtatu peccati
 Diſp. VIII:
hoc autem totum fit per per gratiam habitualem ,
cum qua non poteſt manere macula grauis , ſed
folumleuis,cuius ablatio non oportet,quod pro-
ueniat à ſola gratia illa , vt à forma omnino to-
tali .
Dices. iterum : ergo macula peccati mortalis
non eft aliud,niſi complexum ex pluribusmacu-
lis leuibus finitis, per quarum ablationes tandem
tolleretur tota macula mortalis. Reſpondeo ; ne-
gando eriam ſequelain : quia macula illa leuis;
quæ remanere poffet , non ellet pars aliquota
maculæ præcedentis.Sicut inſtans , vel punčtum
non eſt pars aliquota temporis , vel lineæ : lic
macula leuis , quæ remaneret , nullam haberet
proportionem cum maçula ablata , ſed excedes
retur ab ea infinitate ſecundùm quid propter in-
79 .
compenſabilitatem péccati mortalis.
Dico ſecundò, loquendo etiam de poſſibili,
non potuit fieri , quod reatus culpæ mortalis de-
leretur per.fatisfaĉtionem peccatoris,quoad ali-
7 quain partem etiam leuiffimam , itavt ex offenla
grauiſlima,cuius reus erat homo, remaneret reus
offenſæ grauis quidem fed minus grauis. Vnde
à fortiori fatendum eft , de facto nullo modo di
minui reatum culpæ mortalis per ſatisfactionem
peccatoris.Hæc concluſio mihi à pofteriori pro-
bacur argumento ſupra indicato ex abſurdis, quæ
ſequerentur ſi fieri poſſet , quod per proprias
ſatisfactiones diminueretur debitum culpæ mor-
talis:difficilè enim reddereturratio , cur de facto
Inon fieret. Ratio autem repugnantiæ à priori
reddi poteft ex infinitate ſecundum quid, & in-
compenſabilitate , quam habet peccatum mor-
tale : hinc enim fit , vt nec pro parte illius fieri
poſſit ſatis à pura creatura : quia - ſi pro aliqua
78. parte illius debiçi ſatisfieri poflet; poflet aliquan-
8o . do pro toto debito ſatisfieri.Ponamus enim verbi
gratia , quod reus peccati mortalis facrilegij per
propriam ſatisfactionem deleat ex aliqua parte
Ieuiffima illud debitum ,atque ideo iam non liv
debitor auerfionis diuinæ adeo grauis led leuio-
ris. Deus ergo auertitur iam ab illo , non ficut
antea ,aut ficut ab alio, qui fimile peccatum com-
inifit, & nullo modo fatisfecit , fed quantuin , &
ficut auertitur ab alio , qui commilie peccatum
mortale furti aliquantulum leuius. Tunc ſic ar-
gumentor : peccatum ab hoc homine commil-
fum excedit grauitate ſua illud aliud peccatum
furti exceffu aliquo determinato , qui exceflus
erat pars aliqua virtualis reſpectu totius grauitatis
ipſius ſacrilegij : ficut ergo potuit homoſuis ope-
ribus ſatisfacere pro illo exceffu , & extinguere il-
lam partem offenlæ , poterit poſtea pertotidem
opera ſatisfacere , & extinguere aliam fimilem
partem offenſæ , & tandem poſtlongain tempus
repetitis fæpe operibus ſatisfaciet pro toto debito
& extinguer totam offenſam : Tuppono enim
offenfam non fuifle infinitam , nec conftare eius
malitiam infinitis gradibus æqualibus vni ter-
tio :quare ſi ſemel concedatur;quod homo porelt
ſatisfacere condignè pro aliqua parte determinata
illius grauitatis, quæ fit grauitas vc duo , verbi
gratia , Conſequens erit,ve poſſit poſtea extin-
guere alios duos gradus, & poftea alios duos,do-
nec extinguat omnes. Fatendum ergo eft ,ex in-
compenlăbilitateſatisfie
peccati mortalis prouenire, nialia diuerſa , & diſparata; potuiffet ſatisfacere
ri nec pro toto , nec pro pro vno, antequam ſatisfaceret pro aliis , & tunc
quod non poffit
parte illius,quia fi poffet pro parte,poflet repetitis deleret,& cxtingneret maculam illiuspeccati ina
81 .
operibus ſatisfieri pro toto.
Hæc ratio probat ſolùm de peccato mortali ,non
Sect. I. 127
de veniali,quod cùm nonſit omnino incompen
ſabile à pura creatura iuxta communcm ſenten
tiam , non apparet , cur non pollic ſatisfactionc
noftrâ deleri quoad aliquam partem , priufquam
extinguatur tota offenſa. Adhuc ramé de peccato
yenizli Dico tertiò ,etiam de poſſibili repugnare,
quod per propriam ſatisfactionem homo deleat
reatum culpæ partialiter,antequam deleat torum.
Hánc conclufioné probant etiam mihi inconue
nientia fupra indicata : quia ſi pollibilis eller ille
modus fatisfaciendi pro parte , & diminuendi
offenſam , dicendum eflet de facto id fieri,arque
adeo polita femel artritione deculpa veniali ex
tra Sacramentum , licèt non extinguatur, deleri
tamen & diminui ex parte culpă & lucceſſiuè per
alia opera paulatim dimipui;nec ad hoc neceffaria
eſſer acceptatio Dei,quia licet ea acceptatio requi
ratur in ſatisfactione pro pæna;non tamé in fatis
factione pro culpa,vt dixi difp.s.de Incarnatione;
fect.7.nó poteſt enim durare moraliter offenſa, &
auerſio niſi quandiu ex parte offenforis non eſt
factum quantum ſatis erat ad placandum offen
fum , poſtquam autem id factum eſt ; iam non
erit rationabiliter, fed irrationabiliterauerſus of
fenſus , ſi nelit placari : ergo fi homo facit quan
tum fatis eft , vt Deus non fit adeo auerfus , fed
leuiùs indignerur , eo ipfo extinguit formaliter
ex parte illud ius , quod Dcus habebat ad maio
rem auerfionem : deberet ergo de facto deleri
ſucceſiuè , & per partes reatus culpæ venialis.
82 ,
Imò non folùm per actus bonos ſupernatu
rales,fed etiam per naturales ſatisfaceret homo de
facto , & cxtingueret ex parte rearum culpæ ve
nialis. Suppono enim peccatum veniale etiam in
ſtatu puræ naturæ potuifle condignè compenſa
ri,licèt difficiliùs, per pænitentiam ,& opera bo
na diuturna, & intenſa : quia ficut in eo (tatu ho
mo poller mereri præmium naturale ; ita poſter
ſatisfacere pro debitis naturalibus, & expiare ma
çulas naturales, & hanc vim haberent etiam opé
ra bona naturalia de facto , vt fatisfacere poflent
poſt longum tempus pro macula peccati venialis
prout faltem opponitur Deo auctori naturæ , vt
dixi loco citato de Incarnatione num. 132. [e
quentibus. Vnde fi ca opera poſlene delere ex
parte offenfam antequam extirguerent totam :
non eflet, cur de facto eain ex parte non extin
guerent, & redderent Deum minùs aucrfum ab
homine propter peccatum commiſſuin .
Ratio à priorihuiusrepugnantiæ videtur hæc 83 .
effe : quia nimirum offenſus , qui prouocatus , &
quafi expulfus ab offendente receſlic ab ipſo per
iuftam , & rationabilem auerfionem , non debet
coyi , vt redeat ad ipſum , niſi ab eodem offen
dente reuocetur : debet autem reuocatio elle
æqualis expulſioni,vt cogar offenfum redire:qua
re fi acerbé, & vehementer expulit, frigidè autem
& remiſlè reuocet , non cogitur offenſus redire,
quia reuocatio non adæquat expulſionem , & of
fenfam , habet ergo offenſus totum ſuum ius ad
recelſum , & auerſionem , donec ſatisfactio ſit
æqualis , & tanta , vt in æſtimatione prudenrum
adæquet offenſam , quæ fuit occalio auerfionis, &
receffus.
Dices : fi aliquis haberet quatuor peccata ve 84.
nente maeula aliorum : ergo ad delendam par,
rem offenfx , & extinguendum ius Lquoadaliquam
4 par
 128 De Pænitentia.
partem , non eft necelle , quod ponatur quan-
cum requiritur ad extinguendum totum ius.Pro-
batur conſequentia , quia in nullo calu auerlio
Dei ab homine , & eius indignatio crat propter
quatuor peccata venialia & tamen aufertur
pars auerlionis & placarur Deus ex parte , non
polita ranta ſatisfactione , quanta fuit occalio
auerlionis : ergo etiam quando eſſet vnum pec-
catum veniale, poſler ſatisfieri partialiter , & de- bus poſſitintegrari ſatisfactio ſufficiens:non tamé
bere Deus placari ex parte ; licèt nondum fatisfacit partialiter partialitate effectus , hoc eſt,
pofita eller ſatisfa&tio æqualis occaſioni recel- non poluit partem illius effectus, feu placationis,
ſus.
85. Reſponderi poſſet primò , negando conſe- ter peccauit , & incipit ponere partem ſatisfa
quentiam quia in primo caſu occaſio indigna-
tionis non eſſet vna ,fed quadruplex : Vnde
ſingulæpoſſent auferriſeorſim per ſatisfactiones,
& reuocationes fingulis æquales , & propor-
tionatas : at vero in fecundo caſu occafio,
& quafi expulfio Dei fuit vnica , quæ debet
tolli per reuocationem , & ſatisfactionem fibi
æqualem , & proportionatam . Secundò tamen ,
& meliùs reſponderi poteſt negando antecedens. modo diximus poruifle auferri per partes rca
Singula enim peccara ,quæ adueniunt ,reddunt
difficiliorem fatisfactionem pro aliis. Hinc eſt,
vt exiſtens in peccato mortali non poſſit vllo
modo fatisfacere condignè pro peccato veniali.
Hinc etiam eſt , vt in humanis', qui ob duas
offenſas auerſus eſt ab aliquo , non reconcilie-
tur illi , niſi vel gratis velit condonare , vel of-
fenſor ſatisfaciat pro vtrâque. Ratio autem à
priori eſt, quod offenfæ illæ ſucceſſiuè pofiræ
integrant poſtea vnam rationem ,& cauſam maio-
ris auerfionis , quæ cauſa non extinguitur , niſi
ponatur alia cauſa æqualis ad reuocandum ad
fe , quem per repetitam offenſionem expulit .
Vnde ficut obſequia multiplicata fatisfaciunt, &
placant pro offenſa , licèt fingula obſequia non
placarent : lic offenfæ multiplicatæ , & repeti-
iz alienant & ſeparant magis offenſum per
3 quia li homo non eſt diſpoſicus , peccatum pon
modum vnius cauſæ : nec placatur de condigno,
aut cogitur in æſtimatione prudentum ad acce-
prandam ſatisfactionem , nifi fit æqualis illi toti
offenfionum cumulo .
Dices iterum ; in humanis offenſas, non ſem-
per totaliter , ſed partialiter etiam deleri : qui
enim priùs implacabilis erat , poſtea paulatim
cmollitur , & licèt nord fit omnino reconciliatus,
eſt ramen minùs alienus , & auerſus , quàm an-
tea : non eft ergo iuxta naturam offenſæ ,vt non
per partes , ſed toca ſimul auferatur. Reſpondeo,
ex humaniscolligi quidem poſſe id , quod fupra
dicebamus in prima concluſione, quod , fcilicet,
poſſit offenſa ,quantum eſtex ſe, condonari par-
tialiter : fic enim homines ſæpe partialiter viden-
tur condonare , & placari luccelliuè , itave licèt
non fint omnino reconciliati; minus tamen auer-
fionis , & indignationis recineant. Hoc tamen
fit per condonationem ,&indulgentiam ,aut be-
1 nignitatem magis , quàm per condignam fatis-
factionem offendentis
qua obliget
offenſum ad
deponendam partem indignationis , antequam
fit ſatisfactum pro toto:ratio enim ſupra adducta
communis eft ad offenſas contra Deum , & con-
tra homines , & de vtriſque probat ; non pofle
condignam ſatisfactionem per parres excingui
quod quidem experientia etiam ipfacomprobare
videtur : nam fi aliquis grauiter offendit virum
nobilem æqualem fibi , contumeliis , aut fortè
calcibus , vel alio modo : & poſtea occurrentem
Ubicapite aperto ſalucet , & dicat : nollem me
ita fuiſſe ira arreptum , w re percuterem : quis
dicet , ex parte aliqua fatisfačtum iam effepro
offenſa , nec poſle rationabiliter eum , qui offen
ſus erat , indignationem , & auerfionem inte
gram retinere , fed debereexparte reconciliari, &
fatisfactionem illam acceptare : Fateor , fatisfe
ciſle partialiter partialitatecaufæ ,hoc eſt,poluiffe
parté latisfactionis,ex qua,& aliis fuperuenicnri
ad quam ordinatur ſatisfactio. Sic , qui veniali
ctionis, incipit quidem ſatisfacete ex parte cau
fæ ,hoc eſt,incipit ponere cauſam placationis di
uinæ ; ſed nondum incipit poni cffe & us , quia
placatio diuina debet poni indiuifibiliter tota
linul , ſi ponenda eft per ſatisfactionem con
dignam peccatoris.
Reftat ergo ſolùm difficultas de illo alio mo 87 .
do auferendi offenlam per condonationem , quo
tum culpæ , ficut aufertur reatus pænæ : circa
hoc , inquam , reſtat difficultas , an de facto
Deus ita remittar offentam mortalem , retinen
do fibi ius ad aliquam auerfionem leuem , ſicut
retinet ius ad aliquam pænam temporalem :
item , an ita remittat aliquando culpam venia
lem , retinendo fibi ius ad aliquam auerfionem ,
& indignationem leuiorem , ficut retinet ius ad
aliquam pænam minorem quàm antea debere
tur pro eodem peccato veniali.
88 .
Dico ergo vltimò : de facto Deus nunquam
remittit rearum culpæ ex parte , ſed vel totum , Deus nun
vel nihil illius . Hæc conclufio quoad remiſlio ministria
nem peccati mortalis videtur certa : quia hæc vel eum culpe
fit in Sacramento , vel fit extra Sacramentum : fi ex parte.
fiat in Sacramento , non videtur poffe aliter fieri;
dimittitur : fi verò fit diſpoſitus remittitur tota
culpa; nam Miniſter operatur ex poteſtate Chri
fti , qui dedit certè poteftatem remittendi pec
cara totaliter cùm dixit : Quorum remiferitis pec
cata , remittuntur eis. In baptiſmo autem remit
citur non folùm cota culpa , ſed etiam totus rea
tus pænæ : & idem eſt in Martyrio. Si verò
peccatum mortale remittatur per contritionem
extra Sacramentuin ; remittitur etiam tota cul
pa iuxta diuinam promiſlionem , quæ plenam
remillionem continet , dum homini contrito
promittit Deus : Omnium iniquitatum eius, quas
operatus eft , non recordabor : & iterum : omnia
peccata eius , qua peccavit , non imputabuntur
ei. Vnde à fortiori idem dicendum videtur de
peccato veniali : ſi enim contritio diſponit ad
totalcm remiffionem peccati mortalis ; multò
magis diſponet contritio de peccato veniali ad
totalem cius remiflionem .
Solùm poſſet dubitari de remiſſione peccati 89
venialis , quæ aliquando iuxta communem ſen
tentiam habetur extra Sacramentum , & abfque
contritione perfecta,fed folùm pofita attritione,
vel fimili diſpoſitione,vr videbimus infrà diſp: 3 .
ſect.2 : Non habemus enim promiffionem diui
nam de ponenda tunc remiffione totali ; quare
cùm aliunde dixerimus non repugnare remiſlio
nem partialem ; poflet aliquis dicere , quod de
facto derur aliquando in prædictis caſibus. Er
quidem qui dicunt , non remitci veniale extra
Sacramentum , niſi per contritionem perfectam
dc
is
Diſp. VIII.
ó de illo , non æſtimabunt magnum abſurdum ,
quod non remittatur plenè, ſed aliquandofolùm
ex parte poſica attritione extra Sacramentum , ne-
que ego video inconuenientia magni ponderis
in ea affertione. Adhuc tamen probabilius exi-
ſtimo , quod etiam in iis cafibus, vel non re-
mittatur culpa, vel remittatur tota fimul. Quod
quidem colligere poſſumus ſatis veriſimiliter ex
modo , quem Deus haber remittendi culpam in
Śacramento , vel per contritionem : quia licèt
tunc etiampotuiſſet non remittere culpam tota-
liter , ſed ſolum ex parte ,vt diximus ; noluit ta-
men de facto id facere , ſed culpam totaliter re-
mitcere , & ſolùm retinere aliquid ex debito pa-
næ :ergo credibile eft, nifi aliunde oppofitum
nobis conſter , quod eodem modoremitcat cul-
pam veaiałem , quando per attritionem vel alias
diſpoſitiones eam remittit.
၄၀
.
.
Ratio autem congruentiæ , cur magis hunc
87. moduin renere vellet in remiffione culpæ, quàm
4
in remiſſionepænæ , ea efle potuit; quod reten-
tio quidem debiti pænæ quoad aliquam partem
vtilis erat ad exercitium bonorum operum , qui-
bus homines facisfacere curarent pro pæna,
quam debent , quæ opera deſeruiunt ad vitanda
poſtea alia peccata : ad hoc autem non erat ita
neceſſarium retinerepartem culpæ : quia fi homo
non moucrur ad exercitium bonorum operum,
vt redimar debitum pænæ , non multum cura-
ret de illis operibus ad expiandum debitum cul-
pæ venialis, etiam fi partialiter remaneret. Adde,
quod reatus pænæ non eft macula , nec detur-
58.
pat animam , ficut rearus culpæ , quare faciliùs
۹ ۳۰
potuit Deus velle , quod in ſuis amicis remane-
ret reatus ille quàm iſte. Denique remiſſio totai æquè diſpofitus homo. Hæc autem diſpoſitio
culpa lis pænæ videretur eſſe cum aliquo præiudicio ſuficiens eſt attritio cum Sacramento', vel con
iuſtitiæ vindicatiuæ , ad quam ſpectat punire de- ctitio extra Sacramentum : de artritione verò
linquentem , cui iuſtitiæ fit ex parte fatis, dum re-
tinetur pars pænæ , vt delicta puniantur : quan-
do verò culpa totaliter remittitur , retenta pana,
non fit cum eiuſmodi præiudicio iuftitiæ vindi-
catiuæ , ſed ex motiuo miſericordiæ ,& clemen- &ior , ſiue in intenſione, ſiue in alia perfectione.
ciæ derogatur implacabilitati , & feueritati,
quam potuiſſet Deus rationabiliter exercere :
qitæ tamen virtutes non ita videntur procurandæ
à gubernatore , ſicut iuſtitia vindicatiua , quæ
intendit bonum commune , & puritionem de
bitam , vt reſpublica purgetur à deli &is : cui de-
bito difficiliùs debet derogare Princeps , quàm
ſeueritati, & implacabilitati , quibus cùm dero-
gat , ſolùm videtur idfacere inpræiudicium iu-
ris perſonalis , quod habet ad indignationem ,
& auerſionem contra eum à quo offenfus
eſt.
91 . Solùm poſſet obiici huic concluſioni : quia
non videmur poſſe bene arguere ex co , quod
Deus de facto remittat ſemper totaliter culpam
percontritionem , aut per Sacramentum , quod
codem modo remittat etiam totaliter culpam ve-
nialem , quoties eam remirtir per artritionem
aut aliam diſpoſitionem extra Sacramentum ,
contra hoc enim retorqueri poteſt idem argu-
mencum : quia in Sacramento , aut pofita con-
tritione , Deus non dimidiat remiſlionem culpa-
rum quoad numerum , fed vel nullam remittit,
vel omnes , de quibus habetur contritio , vel in
Sacramento etiam omnes de quibus eſt attritio,
Et tamen extra Sacramentum non femper re
mittuntur omnia peccata venialia , quando ha
betur attritio de illis , ſed aliqua plura , vel pau.
Sect . II. 129
ciora iuxta Dei voluntatem , aut decretum : quia
fi omnia remitterentur; nunquam remitterentur
venialia ſola abſque mortalibus in Sacramento
pænitentiæ : aut enim præceſſir artritio de illis;
& cunc iam remiſia erunt ante abſolutionem ; aur
non præceſſit attritio ; & tunc nec per abſolutio
nem remittentur. Farendum ergo eft,quodDeus
non obſeruat eumdem modum dimittendi cul
pam venialem extra Sacramentum cum fola at
tritione, quem ſeruatin Sacramento , vel cum
contritione perfecta; atque adeo , ficut dimi
diat remillionein venialium extra Sacramentum ,
remittendo reatum culpæ quoad aliqua , & reti
nendo quoad aliqua' , licèr de omnibus ſit attri
tio : fic potuit de facto dimidiare remiffionem
vnius peccati venialis cum attritione extra Sacra .
mentum remittendo reatum culpæ partialiter, &
retinendo partialiter , quamuis id in Sacranicnto
non faciat .
Solutio huius obiectionis fupponere debet 92.
quod dicturi ſumus infra diſput. 9. fe&t. 2. de
peccato veniali : remitti ſcilicet aliquando extra
Sacramentum cum ſola artritione ; non tamen
ſemper omnia peccata , dequibushabetur attri
tio. Suppoſita ergo ea doctrina, procedit diffi
cultas eius obiectionis : ſed adhuc refponderi
potcſtex dicendisibidem , Deum formaliterlo
quendo eumdem modum ſeruare ſemper in re
mifſione culpæ venialis extrà , vel inrrà Sacra
mentum : vt fcilicet ſemper remittar totum rea
tum culpæ, & femper omnes culpas , ad qua
rum remiffionem eft homodiſpoſitus, nec diui
dar remiſſionem condonandovnam culpam , &
retinendo aliam , fi ad vtriuſquc remiffionem eſt
extra Sacramentum dici poteſt , quod non quæ
libet attritio fit ſufficiens diſpofitio congrua
ex
lege Dei ad remiffionem cuiu Aibet culpæ ; fed
pro maiori culpæ grauitate exigiturartritio perfe
Vnde poſira attritione minùs perfecta remitten
tur omnia peccatavenialia , ad quorum fingulo
rum remiſlionem fufficienter difponit illa attritio;
non tamen illa , quæ ad ſui remiffionem exige
bant meliorem attritionem , vel alia pænitentiæ,
& ſatisfactionis opera propter maiorem grauita
tem , quam habent : ita vt nunquam poſita dil
poſitione proportionata, dimidietur remiflio, ſed
femper deleatur totus reatus , & omnes culpæ,
quarum grauitas habet proportionem cum tali
genere diſpoſitionis. Hoc autem non dicitar vo
luntariè , ſed propter fundamenta illarum ſen
tentiarum , quarum altera dicit , peccatum ve
niale non remitti per artritionem extra Sacramen
tum , quia alioquin non tollerentur vnquam per
abſolutionem , niſi per accidenssimul cum pec
cato mortali : altera verò dicit , remitti etiam per
arritionem 'extra Sacramentam quæ fententia
haber etiain fua fundamenta vt ibi videbimus,
& conciliari poflunt modo ſupra explicato , qui
cum pollibilis fit ,non eſt , curnegerur, fi
vitat ſufficienter inconuenientia
vtriuſque ſententiæ : quod
unagis in prædicto loca
explicabitur
SECTIO
 130 De Pænitentia.
SECTIO III. Pro hac ſententia afferuntur in primis loca ſa-, 96 .
cræ ſcripturæ , quibus dilectioni videtur tribui Sonsentia
Vtrùm contritio fitformaſanctificans formali- fanctitas ,& remiffio peccatorum . Prouerb.10. affirmans
Vniuerſa delicta operitcharitas. 1. Petr. 4. Chari- probatur ex
ter ? Sententia affirmans, & eius
fundamenta. tas operit multitudinem peccatorum : ideo appel- Proustb. 10.
latur alibi vinculum perfectionis,finis precepti , ple- 1. Petr. 44
nitudo legis, & alia huiuſmodi. Hæc tamen om
93 : On loquimur de actu attritionis quantum- nia vno verbo explicantur de cauſalitate per mo
tentur, non habere ex ſe vim ad collendum pec- pellic enim peccata diſpolitiuè: dicitur etiam vin
=
catum mortale , licètex gratia Dei poſſit diſpo- nus
nere vnà cum Sacramento ad iuftificationem .
culumaffertperfectionis, plenitudo legis , & c . quate-
fecum obferuantiam totius legis , quæ
Quæſtio ergo eſt de contritione , de qua item facilis eſt diligenti Dcum ſuper omnia.
non quærimus , an per moduin diſpoſitionis ha-. Secundò afferuntur Patres , qui de dilectione Ex Patribus
bear ex lege Dei hanc efficaciam : hoc enim ad codem modo loquuntur. Auguſtinus enim cha
Queritur an minùs admiccant omnes : dubitatur autem , an ritatem vocat veriſlimanı, plenillimam , perfe.
ex fe com per ex le ,& permodum formæ habeat vim iuſtifi- aiſlimámque iuſtitiam , item in eodem lenlu di
modum for.
me Contri candi hominem ,& delendi peccata ; itave licèr cit , charitatem inchoatam , inchoaram iuſtitiam
tio iuftificet huc
on delegt
contrito non infunderetur
per ipſam gratia
contritionem habitualis ,iam
intelligeretur ad- efle ; charitatem prouectam , prouectam iuſti
tiam ; charitatem magnam , magnam iuſtitiam .
peccata. iuftus, & ſanctus , & mundus à culpa habituali . Irem charitatem fanctificare. Addit autem Val
propter excellentiam intrinfecam ipſius actus. 9ilez cap. 4. nunquam apud Auguſtinum inue
Quod idem quæritur de actu dilectionis Dei lu- niri mentionein de charitate habituali , fed fem
per omnia, cadem enim eft ratio de vtroque per ipſum loqui de dile&tione actuali ; item Gre
actu . gorius appellat .charitatem veltein nuptialem,
94 . Huic controuerfiæ materiam , & vires dedit Bernardus dicit , dilectionem maritare animam
P. Vaſquez, qui partem affirmantem maximè verbo , elle amplexum , elle contractum , effe
fouit & dile& ionis Dei efficaciam ſummoperè ſanctitatem ; timorem eſſe medicamentum, cha
voluit commendare, nam com.2.in 1.2. difp.203. ritatem verò animæ ſanitatem , & alia huiul
acerrimè defendit , licètdefacto verius lit , ho-: modi.
minem non per contritionem , ſed per habitum Sed ad hæc omnia facilè reſpondeo eodem 97.
gratiæ iuſtificari ; de pollibili ramen poſle per modo , hos effectus tribui dilectioni , non vt Locis allatis
folam contritionem iuftificari ; imò probabile formx , ſed vt diſpofitioni infallibili ex lege Dei. fatis fit.
effe , quod de facto per contritionem etiam iu- . Sicenim humilitas etiam appellatur in Euange
ſtificetur. In quo puncto ſuſpicor ab ipſo , vel lio iuftitia , & eleemofyna dicitur extinguere pecca
ab iis qui illum tomum cdiderunt aliquid de ium , & Chriſtus dicitur efle noſtra iuſtitia, no
propria ſententia diſfiinulatum effe, nec voluiſſe ſtrafapientia quæ omnia non de caula formali,
illius mentem omnino exprimere, cùm reuera led de cauſa efficienti , vel diſpoſitiua debent in
magis propenderet ad affirmandum , de facto telligi. Falfum etiam videtur , nunquam Augu
etiamper contritionem formaliter iuſtificari ; ar- ſtinum loqui de charitate habituali; nam concione
gumenca enim , quibus probauit, id cfeproba- 26. in Pfal. 118. ad illa verba feciindicium , á
bile , ita propoſuit, ve ea inſoluta reliquerit, iuftitiam admonet , intelligendum de altu iufti
cùm tamen vel nihilprobent , vel ab ipſoetiam tiæ , & non de ipſa virtute , quia hanc iuſtitiam
deberent diſſolui, & 3.part.com.1.difp.2. cap.6. non facit in homine , niſi qui iuſtificar impium ,
num.62, expreſsè dixit , in adulto qui iuſtifican; & ex impio facit iuftum , vbi habitum diftinguit
tur extra Sacramentuin , magis certum elle eum · ab actu , & per habitum ſolum dicit hominem
iuſtificari per contritionem tanquam per for- iuſtificari à Deo , vt per formain . Et alibi nomi
mam , quàm per gratiam habitualem v oſtendi- ne virtutis comprehendit etiam charitatem , virn
mus (inquit) 1. 2. difput. 203, non ergo loque- tus autem non eſt actus , fed habitus.
batur ſolùm depoflibili, in 1. 2. ſed de facto af Tertiò afferuntur pro illa fententia aliquæ ra
fcmabat , verius effe ita fieri; quod tamen quia tiones , quas poſtea referemus , & diffoluemus
durim videbatur , temperare tunc voluerunt ſi priùs noftram fententiam comprobauerimus,
vel iple , vel qui eius opera cuulgarunt. & cxplicuerimus.
95 : Prosinac ſententia congerit plures auctores,ſed , SECTIO IV .
vno , velaltero exceptis quiobſcurè loquuntur,
cæteri parum fauent. Poft ipſum verò Vaſquez
nonpaucirecentioresinmanufcriptis ipfi adhæ- Vera fententia de efficacitate actus contritio--
ferunt , afferentes, contritionem faltemex natura nis comprobatur.
reiiuſtificare pole, licèt de potentia abſoluta
polit non expel lere peccatum .in quo fortafle Oftra , & communis fententia duas partes 93 .
1
minùs conſequenter loquuntur quàm Vaſquez,
quia ſi contritia eſt ſatisfactio.condigna pro cul-
No habeeast.. Prima eſt , actum contritionis , vel Contritio
ab
dilectioni non efle de facto formam iuftifican- non eft de
pa , non videtur , quomodo poflit de potentia ab- tem . Secunda eſt, neque ex natura ſua habere facto formaiuſtificans.
ſoluta manere culpa , impoñibile enim eſt, poſita eam efficacitatem , vt poflit aliquando formali Nec ex na
æquali ſatisfactione , mancre adhuc oifenſam , ter iuſtificare , vel expellere peccatum mortale. tura
vt fupra vidimus ; hoc eſt , fundamnentum ad Hæc eſt communis Theologorum , quos vi. poteftſua for.
farionabilein auerfionein in exiſtimatione pru- dere poteris apud Suarez 1. tom . in 3.part. diſpu- maliter in
dentum . Alij , licèt cam fententiam non re- 141. 4. ſečtione 8. & difputatione 8. feétione 3. Stificare,e vel
.
quantur , fatenturnon eſſe improbabile , nes aſſertione 2. & tom . 3. de graria lib. 7. cap. 8. & . expeller
peccatum
aliqua graujori nota dignam , cap. 13. fequentibus , vbi iterum latèhanc fen-“:mortale.
tentiam
 Diſput. VIII.::
- Senten36. tentiam confirmat. Videri etiam poteſt P. Sal-
tia
afirmaas meron in epift. ad Galat. difput. 8. vbi ait , dile
probatur ctionein , & pænitentiam eſſe diſpoſitionem ad
Script gratiam iuſtificationis , & remiffionis peccati , &
PrS.oucrb.iton
1. Peria diſp. 9. pænitentiam efle immediatam difpofi-
tionem ad remiſlionem peccati , & diſp.ui.actus
noſtros ſupernaturales acceptari à Deo , vediſpo .
fitionem ad gratiam , quam merentur de con
gruo. Vtor autem libenter teſtimonio huius Au-
ctoris , quia interfuit Concilio Tridentino , &
ſcire meliùs potuit mentem Concilij , quando
definitur , contritionem eſſe diſpoſitionem ad iu-
Ex Patribus
ſtificationem , quod Vaſquez conatur aliter in=
terpretari , ve videbimus .
99. Primum ergo fundamentum ſumitur ex au-
Contritio
nem non eſſe
ctoritate prædicta Tridentini ſell. 6. cap. 7. vbi
formam illam poſtquam cap.6.numerauerat diſpofitiones,quæ
fifcantem præcedunt iuſtificationem , ſcilicet, fidem,fpem ,
probatur. dilectionem , &c. poſtea cap. 7. incipit his verbis
Primò ex Hanc difpofitionem iuſtificario ipſa conſeguitur,
Tridentino. &c. Vbi iuftificationein omnino condiſtinguit
Trident.
à diſpoſitionibus, & à dilectione Dei : ergo ex
mente Concilij , contritio ,, vel dilectio , non eſt
forma iuſtificans,ſed mera diſpoſitio ad iuſtifica-
tionem . Reſponder Vaſquez diſp. 203. num . 98.
nomine dile &tionis quam Concilium numerauit
6.6. inter diſpoſitiones, non intelligi dilectio
nem perfectam Dei ſuper omnia , ſed imperfe-
& am , qua amatur Deus ex amore concupiſcen- licèt priùs attritionem non habuerit;le tamen
tiæ , vt bonum noſtrum : quam quidem diſpoſi- oratione , iciuniis, eleemofynis aliiſque piis ope
27. tionem conſequitur poftea juſtificatio in Sacra-
mento , de qua ſola loquitur Concilium c. 7. non
El.
deilla , quæ fit extra Sacramentuin virtute per- impetrare auxilium ad contritionem habendam.
fectæ contritionis. Vnde
100 . Sed contra hoc eſt, quia fi Concilium non lo-
queretur de diſpoſitione, & de iuſtificatione in
vniuerfum , ſed ſolùm de diſpoſitione ad iuftifi-
cationem in Sacramento obtinendam ; valde di-
minura eſſer Concilij doctrina circa noſtram iu-
ſtificationem , præſertim cùm in illa ſeſſione ſer-
monem incepiſſet de iuſtificatione in communi,
de qua eâdem tractarum profequitur etiam in
cap. 6. & 7. vt patet ex titulis eorum capitum :
item doctrina illius capitis ſeptimi generalis eſt
ad omnes iuſtificationes : alioquin nihil habere-
mus ex Concilio contra hæreticorum errores cir-
ca formam iuſtificantem extra Sacramentum ;ſed
poffent illi contendere, extra Sacramentum iu-
ftificari hominem per formam extrinſeca :n , per
iuftitiam Dei , vel quid fimile; quod tamen om-
nesſupponunt damnari in prædicto cap. 7. Tri-
dentini. Denique , ſi nomine diſpoſitionum nul
lo inodo intelligeretur ibi contritio , ſed ſola ac-
triti , Concilium vrique tradidiflet doctrinam Sef. 6. can. 3. in hæc verba : Si quis dixerit , ſine Tertium ar
minùs certam , & reliquiſſer doctonem rinam magis preuenienti
certain : certius enim eſt , contriti fufficere adiutorio, hominem credere ,ſperare , diligere ,aut Iridentino.
cum Sacramento ad iuſtificationem , quàm fuffi- poenitere pofle ficutoportet, vteiiuftificationis gra-Tridentin .
cere attritionem , non eft autem credibile , Con-
cilium loquendo de iis requiſitis, dixiffe quæ
minus certa erary , & ornifie quæ certiflimè
ſufficiebant. Non ergo loquitur de fola attritione
nomine diſpoſitionum ſed de diſpoſitionibus in
communi cum firoportione ad fingulas iuſtifica-
tiones , ſcilicet , de contritione ad iuſtificationem
extra Sacramentum , & de contritione , vel attri-
tione cum Sacramento , & de vtrâque dicit : hanc
difpofitionem iuftificatin conſequitur , & c.
101 . Secundò ex eodem Tridentino arguitur , quia
Probatur
iterum ex contritio ſemper fuit neceflària ad impetrandam
Tridentino. veniam peccatorum , vt docet sen. 14. cap. 4. vbi
Sect. IV . 131
loquitur etiam de iuſtificatione extra Sacramen
tum, & quæ fiebat ante aduentum Chriſti; ergo
illa etiam contritio , quæ tuncrequirebatur , im
petrabat remiſlionem peccatorum , ergo non erat
forma, ſed diſpoſitio; meritum enim , & impe
tratio non eft formarei, quæ impetratur , ſed dil
poſitio ad illain : nulla enim forma impetrat
fuum effeétum formalem. Reſponder Vaſquez
num. 103.09 104. licèt Concilium ibi loquatur
de contritione in genere prout abſtrahit àperfecta
& imperfecta ; neceſſitatem tamen illam verifi
çari ſolùm de imperfecta, quæ eft attritio, & ideo
de induſtria non dixifle , motum illum ſemper
fuifle neceſſarium ad iuſtitiam ( nam potuiſler
Deus aliquem ſubito iuſtificare ex perfecta con
tritione fine attritione præcedenti ) ſed dixit,
fuiſſe neceſſarium ad impetrandam iuſtitiam :
nam attritio ſola de lege ordinaria impetrat iuſti
ficationem ; nemo enim etiam extra Sacramen
tum obtinet contritionein , nifi priùs habuerit ar
tritionem regulariter loquendo , & ideo attritio
dicitur necellaria ad impetrádam iuſtificationem .
Sed contra hoc eft ; quia ipſe Vaſquez n. 103 .
fatetur , non effe contra legem ordinariam , licèt ‫ܙܐܘܐ‬
id rariſſimè accidat , aliquem hominem ſubita
motione iuftiñcari , ſine eo quod alia pia opera
præcedant;ergo neque erit contra legem ordina
riam Dei , fubita motione iuſtificari aliquem, qui
ribus exercuerit , poffunt enim hæcomnia line
vera attritione fieri : fi autem fiant , poflunt etiain
ergo potuit certò conſtare', ſemper fuiſſe
necellariam attritionem ad impetrandam iuſtifi
cationem ? Adde violentam omnino cſſe eam
explicationem Concilij , nam ibi ſermo eft vni
uerfalis , quodocere voluerurit Patres Concilij,
nunquam iuſtificationem peccatoris ſine pæni
tentia contigillë , præſcindendo ſcilicetà pæni
tentia perfecta , & minusperfecta ; idem ergo
eſt dicere , fuiſſe ſemper neceffariam contritio
nem ad impetrandam veniam , ac dicere fuille
neceffariam ad habendam veniam : ſupponcbane
enim nunquam haberi veniam , niſi impetrando
cam. Si autem aliquando haberetur venia non
impetrata per contritionem ; ſatis mutila eller
doctrina Concilij in hac parte , cùm folùm lo
queretur de caſu particulari, in quo præcedit at
tritio , & dehoc ſolum caſu dicerer , intercedere
pænitentiam ; quod ad intentum Concilij pa
rum iuyabat.
Tertiò arguitur ex codem Tridentino diéta 103 .
Spiritus ſancti inſpiratione , atque eius gumentum
iis conferatur , anahema . Vbi Concilium
apertè ſupponit , diligenti Deum ficut oportet,
dari iuſtificationis gratiam , & ipfam dilectionem
effe difpofitionem , vtdetur iuſtificatio. Quartò Quartung
ex eodem Concilio eadem feff.6.can.7. dicente ,
iuftitiam , per quam iuftificamur, dari vnicuique Trident.
ſecundium propriam vniuſcuiusque diſpoſitionem ,
cooperationem : Contritio autem non darur ſe 1
cundùm menſuram diſpoſitionis antecedentis.
Ergo ex mente Concilij contritio non eft forma
iuftificans , fed gratia habitualis . Denique ex
mente Concilij homo etiain extra Sacrainen
quin iuftificatur per habitum gratiæ , vt concedit
ipſe
 132 De Pænitentia .
ipſe Vaſquez vbifuprà cap. 10. quia adultus in
Sacramento pænitentiæ , & puer in baptiſmo
non poteft aliter iuftificari , nec adultus extra Sa-
cramentum iuſtificacur minùs perfcctè quàm
puer in baptilino, & per confequens vtrobique
interuenit forma intrinfeca habitualis iuſtificans :
ergo non iuſtificat formaliter contritio . Probatur
confequentia , quia fi contritio iuftificat forma-
liter , gratia habitualis non iuſtificaret ; iuftifica-
tio cnim ex codem Concilio Sil.6. can. 4. eft
tranſlatio impij à ftatu peccati ad ſtatum gratiæ ,
&c. Sed fi contritio iuſtificat , habitus gratiæ iam
inueniret hominein iuſtum per contritionen an-
tecedentem ; ergo nunquam habitus gratiæ iu-
ftificaret, quia nunquam transferret hominem à
peccato in gratiam, contritio cnim antecedit gra-
tiam habitualem, ví difpofitio antecedit formaing
ad quam diſponit.
104 Reſpondent aliqui , gratiam habitualem prea
quin nouum beneficium promitiatur poit con
cedere in genere caulx efficientis , quia eſt prin- uerfionem
cipium efficiens contritionem . Sed contra , quia
hoc in primis eft omnino fallum ', vt vidcbimus
fect. 7. Deinde illa prioritas præcisè in genere
caulæ efficientis nibil iuuat ;quia niſi gratia præ-
cedar recepta materialiter in anima , non intelli-
gitur iuſtificare ; ſed ex parte ſubiecti per te priùs
intelligitur contritio quàın habitus gratix , erga
in ordine ad effectum formalcm iuftificandi non
intelligitur priùs gratia , quàm coritritio, fed po
tiùs ècontra. Habemus ergo ex Concilio & iuxta
eiusmentem non cfle dicendum , quod contri-
tio fit de facto forma iuftificans.
IOS . Secundò principaliter oſtenditur idem inten-
Probatur tum ex ſacra fcripturaquæ fæpe prædicat , iuſtifi-
eadem fent cationem, & remiſſionem peccati efle diſtinctum me in toto cor de veftro. & poftea fubiungit; C012
cra scripru- beneficium Deietiam polt contritionem , & di Hertimini ad Doniinum Deum veſtrum , , quia be
12 .
Plaim.so .
lectionem
liatum DeusDei:Plal. so. Cor
non deſpicies. contritum
Prou , óabfcon-
. 28. Qui humi- nignus
ne fola, contritio
Prouerb.28. dit ſcelera fua non dirigetur ; qui' autem confefua probatum cit. " Alias explicationes leuiores, quæ
Eccl . 17 .
fuerit , reliquerit ea ,miſericordiam conſequetur,
Ecclel.17. Quam magna miſericordia, á propitia-
Sap. II. tio illius conuertentibus ad fe ! Sap . 11. Mifereris
omnium , quia omnia pores , & diffimulaspeccata
Verein. II,
hominum propter pænitentiam .lerem . 11. Sipæni-
tentiam egerit gene illa à malo fuo , agam ego
Et 12.
pænitentiam à malo cc. & c. 12. Si conuerſa fue-
vit gens illa &c. çonnertar c ego , miſerebor.
Joël . 2 .
loël 2. Scindite corda veftra , e conuertimini ad
Dominum, quia benignus, & mifericors eſt, patiens,
& multa miſericordie. & alibi fæpe. Vbi patlin
promittitur perfectæpanitentia remiſlio peccati,
& pænitentia exigitur vt conditio , fub qua pro-
mittitur iuſtificatio, quæ omnia fatis probant non
1
elle formam , fed difpotitionem ad iuftificatione ,
Reſpondent Aduerfarij,in prædiétis locis non
106.
promitti remiſlionem peccari tanquam nouum
bencficium poſt contritioneni, ſed explicuri efti-
caciam contririonis ad caufandumillain effectum
formalem . In hoc enim fenfu dicitur Eccle . 17 .
Eccli . 17 . quàm magna miſericordia , á propitiatio Dei con-
ucrtentibus adfe: ideſt, magna miſericordia Dci
clt daredonum perfectæ conuertionis.Ita Valqu.
1.60.0 61. Sed impugnaturclarè ex verbiseiul-
dem lacræ ſcripturx , vbiremiſlio peccati appel-
latur nouum beneficiuin Dei poft contritionem :
Icicm . 12
Ierem.1 2. Si conuerſa fueri:gens illa , conuertar jo
ego,comiſerebor, &c. Joël . 2. Cozmertimini ad Des
Ločl . 2 .
minum Deum veſtrum , quia benignus, miſericors
eft. Ierem . 3. Convertimini filij rercrtentes, com ſald-
bo vos. Vbi lanatio promitritur tanquam nouum
bencficium poft conuerſionem hominis, nec vn
quam promittitur à Deo aliquid fub conditione
eiuſdem : ficut promittitur paflim iuftificatio lub
conditione contritionis. Itai.l. Lantmi, mundi Ii.1.
eftore,auferte malum cogitatiorum vejirarum , üc.
e venite , arguite me. Si fuerintpeccata veftra
vi coccinum , quaſı nix de.ilvubuitur , fi fuerint
rubra,qu.ifivermiculus,velutlana alba erue Ezech.
18.Siimpius egerit paniten:11a.1,2'lt. Vilei, Ć C. Et
alibi fæpe. In quoicntu Patris inrellexcrunt hanc
Dei promiffionem , tanquam de aliquo post con
tritionem dando. Auguit. in Pill.144 . Deres cor- Auguſtin,
uerfioni tuæ indulgenti.2.1 promifit,fed dilat1071 tue
diem cruftinam non promifit. Ecce aperiè distin
guit conucrfionem ab indulgentia ai hanc ponit
quali premium illius.Item Fulgentiusepiit.7.c.7 . Fulgcance
Deus ficut per iuflitsam dannat ancriuri, ita per
mifericordiam fanut conuerjum . Eralij Patres co
dem modo loquuncur, non crgo porcit negati,
in prædictis locis.
Rcfpondent fecuridis, fermonem ibi etii, non 107 .
de conditioneperfecta , lid imperfecta , cuicx
milericordia Dei adiungitur poftea iuftificatio .
Hæc etiam folutio non potest futtineri , quia con
tritioni in perfecte non promittitur intallibiliter
iuſtificatio :in Scriptura autem promittitur infalli
biliter illa milcricordia homini conuerto ,vt cotat
ex illis verbis laisnodò adductis:Venite , ar- Mai.l.
quite me,&c. Et in alijs locis fupra citatis. Deinde
dermoncin elle de contritione perfecta , conitit,
tum quia ipfi immediatè promittitur remiflio
peccatorum , tum etiam quia appellatur conuerſio
ad Deum ex toto corde. locl. 2. Conuertimini ad lou , 2 .
Ómiſericors eft , co.
perfecta Hoc autem
intelligitur, ve nomi
ſusra
adduci folent ad eludcndam vim horum rciti
moniorum , bene impugnatSuarez aicto 1: 6.7 .
de gratis,c.p.13." म
10S.
Tertiò principaliter probatur idcm intentum
ex modo loquendiSanctorum Patrum , quifcm- etiam
Pribarur
ex SS
per fufponunt, poft contritionem , && şani Farribus. t
lo
rentiam etiam perfectam dui nouum benefi
cium ex parte Dei remittantis peccata. Ac
ducanus aliquapotiilima , in quibus aduerten
dum obiter ett, non potle explicari de pa nitenrin
imperfecta (vt vult Valquez; nam loquuntur de
penitentia cui infallibiliter annectitur iuſtifica
tio. Neque etiam potle explicari de mifericordia
Deiantecedenti vtvult idem Vatqucz quatenus
dat auxilium ad contritioncin ; loquuntur enim
clarede mifericordia confequenti. Chryſoſtom . Chryfofta
bomil. 8o. ad pop. in principio fic ait : Totam via
tam in pectatis abfumpfi , c- fi pænitentiam eşcro.
falnabor ? maxin ... Vnde conjat ? ex Domini
clementia : ne tue confides panitentie , tuzenim
penitentia tarta mejuit pecente delere. Si fol.z
foret pænitentia , iure timeres :: fed poftquam iiz
pænitentia commiſcerny Dei miericordia , co:rfi
de. Hieronymus in iilut Michaz 6. quida di- Hieronym .
gium offeram Deo ? fic ait : saint ezim dignum
eft, quod pro peccatopofie Der offerri, e nulla
humilitas poteft maculas elucre delictorim . Quan
fentcntiani commendat vaide Concilium Fran
cofordiente cpiftola ad Epifcopos Hiſpania
ante medium ; & vt alios omitian , Callianus
iplc , quia alias in extollendis noftris operibus,
& eorum
 yn
one
Diſp .VIII .
Cub
& eorum efficacia adeo videtur excedere ; adhuc
idi tamen contritioni quantumuisperfe &tæ , hácvim
c. apertè negat collat.20.cap.8.vbi poſtquam diuer-
Era los pænitentiæ actus, & in eis charitatis affectus
numerauit ; denique de iis omnibus ſubiungit:
mo
h. Callian .
Etiamſi hec omniafecerimus ; non erunt idonea ad
expiationemfcelerum noſtrorum , niſiea bonitas Do-
Er
пс
mini,clementiaque deleuerit, qui cum religioſi cona-
tus obſequiaſupplici mente à nobis oblata perſpexe-
1 ris , exiguos, paruoſque conatus immenſa liberalita =
Auguri teprofequitur dicens; Ego ſum , egoſum , qui deleo
$ iniquitatem tuam propter me.&c. Vide alia Patrum
loca apud Suarez , vbi fuprà diéto lib.7.degratia
o lib. 12.cap. 37.n.9. 10. tom.1. in 3.part.
- Fulgen difp.4. fe&7.8.
109 . Quartò denique probatur idem intentum ra-
Probatur tione deſumpta ex mente prædictorum Patrum ,
amplius ex quia ſcilicet contritio nonpoteſt habere condi-
mente pre- gnitatem , & æqualitatem ſufficientem ad expian
Patrum . dam , & abolendam offenfam Dei , nam inrer ho.
į mines etiam videmus , fi vulgaris homo Regem
107.
grauiter offendat , non tamen expiare , & ſatisfa-
cere ſufficienter prooffenſa co ipſo, quod doleat,
& diligar Regem , quantò minus ſufficit pæni
centia hominis ad delendam offenſam grauem fa
ctam in Deum infinitum ? Hinc eft , non poffe
puram creaturam ſatisfacere condignè faltem
pro peccato mortali proprio , vt traditur commu-
niter à Theologis cum S. Thoma in materia de
Incarnatione. Si autem contritio effet forına iuſti-
ficans , iam percontritionem homo ſatisfaceret
ſufficienter pro peccato ſuo. Ex quo etiam fieret
DER quod peccata non delerentur per remiſlionem
Dei, fed per Gatisfactionem hominis ; non enim
remittitur , vel condonatur debituin illud, quod
per ſatisfactionem extinguitur : fruſtra ergo peti-
mus à Deo remiſſionem peccati, ſed deberemus
petere contritionem , qua foluitur pro peccato;
fruſtra etiam dicimus , Deum pænitentibus di-
mittere peccata ; non enim dimittitur illud », pro
quo integrè, & æqualiter ſatisfit.
108. Hinc feque- Denique non erit iam folus Deus qui deler
retur homin peccata noftra ; ſed homo ipſe, ille enim dicitur
nem verè da
* ex $5 propriè tol * propriè cauſare effectum formalem , qui propriè
lere pecca cauſat formam illius; ſi ergo contritio eſt vera for-
ma iuſtificans, & expellens peccata : dicetur verè,
& propriè homo tollere peccata , ficut verè , &
propriè ponit contritionem , perquam formaliter
tolluntur. Hæc autem omnia ſunt abſurda , &
contra communem modum loquendi Sacræ
Scripturæ , & Patrum , & contra ſenſum om-
nium fidelium , vt patet.
IIO . P. Vaſquez 3.part.diſp.2.cap.s. 6. concedit
planè, hominem purum non potle condignè ſa-
tisfacere pro peccato ; quia licèt contritio extin-
guar formaliter peccatum ; non tamen poteft fa-
tisfacere pro toto debito per peccatum contra-
cto, ſcilicet , pro debito carendi auxilio congruo
adipſam contritionem habendam : hoc enim de-
bitum condonari debuit ante ipſam contritio-
nem, & per conſequens contritio iam inuenit de-
bitum aliqua ex parte remiffum , atque ideo non
fatisfacit adæquatè pro toto debito , quare ipfa
contritio includit gratiam , & remiſſionem Dei,
& Deus per illam dicitur remittere peccatum ,
quia dando contritionem , ſeu auxiliuin ad con-
tritionem , remifit debitum carendi contritione,
quod reſultauerat ex peccato .
III .
Hanc ſolutionem latè impugnaui in materia
de Incarnationedifput. s. sect. 1.ad quam propriè
P. loann. de Lugo ,de Ponit. ;
Sect . IV . 133 >
pertinet ,quia re vera licèt verbis negare vidca
tur , ſed re ipſa ponit , contritionemſatisfacere
adæquarè pro peccaro in ſenſu , in quo negatur
communiter à Thcologis , nam licèt contritio
inueniat condonarum dcbituin carendi auxilio
congruo ad contritionem ; non tamen inuenit
ablatum peccatum , vel coraliter , vel ex parte,
quod attinet ad culpam : alioquin ſi iam effct
faltem partialiter ablatum ; ergo ante contritio
nem non eſt homo peccator, nec habet maculam
culpæ totalem , ſed partialem , quod eſt valdè
ablurdum * Certum ergo eft, per auxilium con
gruum , folùm fuifle condonatam ad fummum
aliquam partem pænæcontractæ ex peccato , de
culpa tamen nihil condonatum fuit: Si ergo con
tritio fatisfacit per te pro toto illo , quod non.
dum ablatum eft ; ergo ſatisfacit pro tota culpa
integrè, & perfectè:Poteſt ergo purus homo ſa
tisfacere condignè,& æqualiter pro culpa morta
li, & pro pæna æterna, licèt non poflit fatisfacere
pro aliquo debito pænæ, ſcilicet carendiauxilio
congruo ad contritionenı. Vide quæ latiùs dixi
loco cirato de Incarnatione , ne ea repetamus.
Deinde non folum reinittitur homini debitum 112 .
carendi auxilio ,fed etiam remittitur propriè pe
na æterna , vr docer Tridentinum fel.6.cap.14 .
vbi dicitur,perorationes , eleemoſynas , ( alia pia Trident. )
opera nos non ſatisfacere propæna aterna, qua Sa
cramento , vel Sacramenti voto vna cum culpa re
mittitur,fedpropæna temporali,&c. Ergo adhuc
poſt collationem auxilij congrui, non habet vim
contritio ad fatisfaciendum condignè pro pána
æterna: Si enim fatisfaceret non remitteretur pro
priè , remiſlio namque non eſt , vbi darur vera
folutio .
Dices : remittitur pæna æterna radicabiliter, II 31
quatenus remittitur debitum carendi auxilio ad 1
contritionem , ſi enim illud non remitteretur ,
non poſſet homo ſatisfacere pro pæna æter
na ; idco extinctio pænæ æternæ , eſt gratuita
in radice. Sed contra , quia in hoc ſenſu, etiam
pæna temporalis poteft dici remitti fimiliter
in radice ; Nain fi homini non remitteretur
debitam carendi auxilio congruo ad contritio
nem , non poffer poſtea per eleemofynas , &
alia pia opera ſatisfacere, pro pa na temporali;
& tamen hoc non obſtante Concilium di
cit , hominem ſatisfacere pro pana tempora
li, non verò pro æterna , quia hæc gratis re
mittitur ; ergo non ſolùm agnoſcit gratiam in
radice , ſed in ipſa formali extinctione pænæ
æternæ ., que non tollitur per ſatisfactioncm
condignam , ficut pæna temporalis.
Denique ratio à priori concluſionis ſumi 114 .
tur ex natura contritionis , quæ cùm ' ſit actus Ratio à prio
tranſiens , non poteſt eſſe forma propriè iufti- ri cur con
ficans ; nam forma iuſtificans co ipſo formali- form
tritio nonſie
ter facit hominem filium adoptiuum Dei , & ficansa. iuitia
per conſequens ſimilem Deo in natura per par
ticipationem : hoc autem habet gratia habitua
lis , quatenus per modum naturæ in ordine ſu
pernaturali eſt prima radix habituum ſuperna
turalium , quibus homo operatur operationes
diuinas , & quibus tandem aſſuniletur Deo in
viſione , & dilectione ipfius Dei : Contritio ve
rò , cùm fit actus non poteſt eſſe radix habituum
infuſorum , nec habere fe per modum naturæ
in ordine ſupernaturali ; non ergo habet ea , quæ
requiruntur ad iuftificandum .
Hinc etiam conſtat quomodo non poffit
forma
M
 134 De Pænitentia.
formaliter expellere peccatum habituale:nam ( vt gendum videtur cumproportione: ſcilicet actus
fupra vidimus)peccatum habituale eft peccatum incenſus contritionis haberet vim ad placandum
præteritum non condonatum , velexpiatum per pro odio Dei intenſo; contritio verò remiſla pre
condignam ſatisfactionem ; cùm ergo contritio odio remiſlo. Si cnim odium Dei fuit intenfimi
non Gir condonatio Dei,nec eriam ſatisfactio con- mum,& diuturnum ; non videturferuari propor
digna;non opponitur formaliter peccato habitua- tio æqualitatis , li poftea in ſatisfactione offera
li,nec deftruit formaliter illud;ſed ſolum diſpoſi- tur contritio breuis,& remiſia : non ergo proba
tiuè , & de congruo ,quatenus Deus infallibiliter retur co argumento, quamlibet contritionem ſuf
promiſit contritioni,vtcongrua diſpoſitioni,con. ficere ad iuſtificandum formaliter : ſedad ſum
donationem peccati, & gratiam habitualem qua mum id probaretur de contritione æquali cum
formaliter, & propriè tollatur macula peccati, peccatispræcedentibus: maiora enim peccata ma
ris . Ex dictis infertur ſecunda pars noſtræ conclu. iorem exigunt ſatisfactionem condignam .
Contritio fionis, ſcilicet , contritionemnon folùm de facto Deinde ad obiectionem abſolutè negamus,có- 119.
non& ofolum
fa de non iuſtificareformaliter,ſed nequeetiam de pol-
non iu tritionem elle fatisfactionem æqualem pro pec
fificasfor libili in vllo caſu id habere.Namrepugnantiæ al- Cato , neque enim vlla pura creatura poteſt ſatiſ
maliter ,fed lignatæ eodem modo probantde pollibili , & facere æqualiter pro peccato , quantumuis multi
neque esiam quidem li de poflibili id haberet ; haberet etiam plicet obſequia , & actus intenſifimos, cuius ca
de poſſibili de facto : forma enim applicata lubiccto capaci
in vllocafu .
tionem dedimus in ma:eria de Incarvat.difp.s.vbi
non poteft impediri , quin communicet illi ſuum illa quæftio ex profeſſo tractatur : & omiſſis aliis
effectum formalem :Si ergo contritio ex le eſſer modis, & rationibus , diximus , id prouenire ex
potens ad danduni hunc effectum formalem ,da- magnitudine offenlæ , quæ licètnon fit infinita
ret illum de facto . ſimpliciter : habet tamen quamdam infinitarem
116 .
Dices,de facto non poſſe hoc fieri quia con- ſecundùm quid , quatenus eſtincompenſabilis:
triciopræſupponit habitumgratiæ , & charitatis,à radix autem huius incompenſabilitatis in ordine
quo fit , & per conſequens inuenit iam peccatum ad ſatisfaciendum explicatur , fcụt infinitas in
expulfum per illos habitus. Sed contra , quia in ordine adpænam , nam ficut offenfa , cùmin ſe
primis falsò ſupponitur , contritionem fieri ab non ſit infinita , parit pænam infinitam in dura
habitu charitatis , nam vt videbimus ſect. 7, non tione,quia in delicto,quod ſummè, & omnino
fit ab habitu , ſed ab auxilio. Deinde licèt ficret expedit vitari,illa eſt pæna condigna, & æqualis,
ab habitu , poffet iuſtificare, quia ficut iple ha- quæ in æſtimatione prudentum lufficit ad arcen
bicus per te juſtificat pro illo priori , licèt in alio
dos homines ab illo delicto , & quia ad arcendum
genere caulx fitprior contritio :curetiamcontri- homines à peccatomortali,quod fummoperè in
tio pro illo priori , pro quo præcedit habitum ex tereſt vitari, nó fufficeret moraliter alia pæna,quæ
parte ſubiecti , non poteritiuftificare,licèt in alio non eller infinita in duratione, & qualis à fide no
genere caụſæ ſubſequatur ad habitum ? Conſe ſtra prædicatur; ideo illa pæna eft æqualis, & con
quentiùs ergo concederetur iuſtificare de facto,li digna pro peccato mortali:ita etiam pro aliquaof
ſemel admittitur de poflibili. fenta ,quam valde oporte vitari,illaeſt ſatisfactio
t
æqualis ,& códigna,quæ moraliter exigitur, vr ex
SECTIO V. eius facilitate non vilefcat offenfa , fed arceantur
potiùs homines ob difficultatem fatisfaciendi, &
Diffoluuntur rationes pro contraria placãdi perſonam offenlam :vileſceret aurem apud
ſententia. homines offenſa Dei, & facilè peccarent, liſcirét,
Deum obſequiis, & compenſatione etiam diutur
117 Eſtimonia Sacræ Scripturæ , & Patrum,qui na poſſe condignè placari;cum ergo neceffe fue
!
TEM
bus P. Vaſquez vtitur , iam diſſoluimus rit homines omnino ab offenſa Dei graui arcere ,
fe&t. 3. nunc reſpondeamnus ad rationes. Primò necefle fuit , vt offenſa illa eller ex natura rei in
ergo obiicipoteltpro illa ſententia : quia contri- compenſabilis vllis oblequiis puræ creaturæ ; &
tio eft fatisfactio equalis,& condigna pro offen- hæc eft infinitas illa ſecundùm quid, quam offen
fa,ergo debet forinaliter offenſam . Conſequen- la grauis habet, id eft, inæquabilitas per vlla ob
tia elt bona,quia offenſa tandiu ſolùm durat mo . ſequia puræ creaturæ , quod totum oritur ex di
raliter in ratione offenſæ , quandiu non condona- gnitate ſumma Dei, qui offenditur , ratione cuius
tur,velnon compenſatur per ſufficientem lacisfa- neceffe eft,homines omnino ab ciuſmodi offenfæ
& tionem , vt vidimus diſputatione præcedenti: fi perpetratione deterrere.
ergo contritio eſt ſatisfactio æqualis ; iam non Hoc ergoſuppolito,fatendum eſt,potentius, & 120 ,
poterit manere offenſa in ratione offenſe . Ante- efficacius elle peccatum mortale in ordine ad Peccatum
cedens verò , quod, ſcilicet, fie ſufficiens ſatisfa- auertendum , & offendendum Deum , quàm có- mortale po
Etio,probatur:quia cam placet Dco actus contri- tritionem ad placandum;minúſque placere in or- tentius eft
tionis, & dilectionis, quo homo le , fuaque om- dine ad hunc effectum contritione,quàm diſpli- in ordine ad
pia Deo offert, & propriam vitam , acproprium cuit peccatum in ordine ad oppofitú,quod exem- Dei , quàm
eſſe Deo poſtponit ex affectu amoris : quàm di- plo etiam humano oftendi poteft:plus enim lógè Contritio in
{plicuit ipfiDeo peccatum , & offenſa ;tam bo- diſplicet Regi,& moueteum in ordine adpænă, ordine adeã
& offenſam , h aliquisſubditusmachinetur cótra placandum
nus enim eſt iſte actus quàm fuit malus ille: ergo
actus iſte ſufficiens eſt per ſe ipſum ad placandum eius vitá, quam placeat eidem, vel moucat in or
Deum offenſum : quid enim aliud requiritur ad dine ad præmium , vel remunerationem , fi alius
placandum , quàm placere illi tantum, quantum ſubditus eum diligat, vel nolit eum occidere:ideo
antea peccator diſplicuerat ? dixi loco citar.de Incarn.ſect.1.poſle aliquid æquè
118 . Hæc ratio in primis non videtur probare to- placere quaſi in genere phyſico ,quod tamen non
tum intenrum , quia licèr daremus , actum con- æquè placeat in generemoris , leu in ordine ad
tritionis habere tantam vim ad placendum ;quan- gratitudinem ,& remunerationem ;nam illi Regi
çam peccatum habuit ad diſplicendum ; intelli- æquè placet phyficè,quod iſte nolit eú occidere,
ac
cet actus
Diſput. VIII. i Sect . V: 135
candum ac diſplicet, quod ille alius'eum velit occidere: in genere moris , hoc eſt, in ordine ad remune
tam enim placet ei vita,quàm diſplicet mors, ſed randum ,& c.quia propterſummam obligationem
tenía tamen in ordine ad gratitudinem , & præmium hominis ad diligendum Deum , non eſt tam po
propor
non tam mouet vnum , quàm aliud in ordine ad tensdilectio ad fundadam gratitudinem , vellau
e offera. ſupplicium , & indignationem . dem,quàin odium Dei ad fundandam auerfioné,
I 21. Aliquibus Recentioribus non placuit hæc no- &vituperiú.Negamus ergo ad obiectionem ,dile
proba ftra diſtinctio de complacentia in genere phyſi- ctionem ,vel contritionem habere tantam vim ad
em fuf
lum co, & in genere moris , dicunt enim ,Regein in placandum Deum, quantam peccatum habet ad
alicum caſu polito non complacere ſibi proprièin volun- auertendum , & offendendum : peccatum enim
habet vim ad auertendum implacabiliter propter
utama tate fubditi non occidendi eum, fed diſplicere in
ſui occiſione, & ex hac diſplicentia amare volun- rationem ſupra poſitam .
aus.co. 115 tatem non occidendi , non propter bonitatem , Dices , ſaltem pro culpa venialipoſſet ſemper 123 :
o pec
quæ ſit in ea voluntate ,fed propter malitiam , quæ contritio ſatisfacere condignè, & adæquatè : quia
ſit in voluntate contraria : ſicut dæmon, vel qui- tam bona eſt contritio etiam in genere moris
Zlatila
libet damnatus ex diſplicentia in tormentis amat quàm culpa venialis fuit mala : cùm contritio eli
multi cira ab homine iufto habeat valorem ad meren
ſuam annihilationem ; non propter bonitaten ,
ius 12
quam agnoſcar in annihilatione; ſed propter ma. dam de condigno vitam æternam quod eſt plus
.s.vbi lum , quod patitur ,dum exſiſtic ,& quod fugere quàm tollere reatum culpæ venialis. Reſpondeo
is aliis
ire ex intendit : quare ille amor annihilationis non eſt ex iis,quæ notaui di&ta difp.5. de Incarnat.ſect.r.
finita complacentia in non elle , ſed diſplicentia in n.17.0 18.non argui bene ex valore condigno in
tatem
tormentis , & fuga illorum : ita,inquiunt , vo- genere meriti , ad valorem condignum in genere
luntatem , & fidelitatem ſubditi amat Rex ille; ſatisfactionis :maior enim valor, & virtusrequiri
bilis:
rdine
non tam per complacentiam in bonitare iplius, tur ad ſatisfaciendum condignè, quàm admeren
quàin per affectum diſplicentiæ in obiecto con- dum ; quod quidem ab omnibus fatendum eſt;
ras in trario. Sic etiam Deus poteſt tam complacere in nam quilibet actus bonus elicitus ab homine iu
in ſe amore ſui , quàm diſplicet in odio , vel carentia ſto meretur de condigno augmentum gratiæ , &
Hura amoris præcepti ; non tamen per affectum pro gloriæ ; & tamen non fatisfacit de condigno pro
nino priæ complacentiæ ex bonitate amoris , ſed per toto reatu pænæ temporalis , quam homo iuſtus
alis, affe & um magis diſplicentiæ , & ex motiuo mali- debet,ſed ſolú pro aliqua parte illius pænæ ; alio
cen . ciæ oppoſitæ ; malitia enim mouet non folùm ad quin per vnicum opus bonum extingueretur to
Hum odium obiecti mali , fed etiam ad amorem obie- tum debitum pæne. Rationem autem à priori al
Eti contrarij,licèt nullam habeat bonitatem in ſe. ſignauimus ibidem :quia,ſcilicet,in ordine ad me
qua Poſſérque hoc declarariin odio peccati: nam li-. rendum prænium conſideratur opus bonum ſe
no cèt in peccato non fit malitia infinita : in Deo cundùm totam ſuam virtutem ,quafi operans fine
on autem fit bonitas infinita ; adhuc charitas tam aliquo contrario , & ideo exerit toras ſúas vires ad
of. odit peccatum , quàm diligit Deum cui pecca- mouendam liberalitatem præmiantis : at verò in
tio tum opponitur, quia nimirum odium illud pec- ordine ad ſatisfaciendum ,feu ad placandum ,con
cati eſt virtualiter dilectio Dei , & habet idem fideratur vt operans in præſentia contrarij,ſcilicet
tur inotiuum bonitatis diuinæ : fic ergo è contra po- culpæ præteritx , quæ habet magnam vim ad con
& teft aliquis amare aliquid tantum , quantum odit ſeruandam indignationem ,vel reatum pænæ , &
ud contrarium licèt non lit in co tanta bonitas, ideo refiftit, neDeus facilè placetur , ne vileſcar
ét, quanta eſt malitia contraria. offenſa Dei,& faciliùs admittatur culpa,atq; adeo
11 122. Ego fateor, hanc doctrinam probabilem eſſe: temperatactiuitatem operis boniad ſatisfaciendú;
ſed tamen non video , quo fundamento reiicia- quod non facit inordine ad remunerationem , &
e, tur diſtinctio illa noſtra de complacentia in gene- præmium : concedimusergo ,contritionem , & at
1 re phyſico , & in genere moris : imò videtur in tritionem etiam poſle mereri aliquid maius , fcili
multis caſibus amplectenda , verbigratia, fi fub-cet augmentum gratiæ,& gloriæ ,non tamen pof
ditus diues , & opulentus exoratus à Principe, & ſe ſatisfacere pro culpa ,nec ſemperpro tota pana
ferè coactus dediſſet ei mille nummos ad ſubli.. temporali , quia licèt hoc in fe fit minus , exigit
dium belli ; alter verò egenus , & pauper(ponte maiores vires propterreſiſtentiam contrarij .
7 omnino , & fine vlla obligatione dediffet quin- Secundò obiici poteſt, quia contritio collit 124
! gentosad eundem finem , quos ſolos habebat formaliter aliquid, quod eſt intrinſecè conſtituti-.
in bonis : certè Princeps , licèr in genere phyſico uum peccati habitualis in ratione talis ; ergo erit
magis complaceret in illis mille , proprer maio- ſaltem forma partialiter expellens peccatú: abla
120 .
Peccatum
rem bonitatem , & vtilitatem ad bellum , quam to enim aliquo intrinſeco conſtitutiuo peccati,
mortale molto habebant ; ſed tamen in genere moris , hoc eſt, non poteſt manere peccarum adæquatè in ratio
tentius eft in ordine ad gratitudinem , & remunerationem ne peccati. Antecedens verò probatur,quia pecca
in ordine all proculdubio magis complaceret in quingentis, tum in ratione peccati,includit auerfionem homi
fendidas qui ratione circumſtantiarum efficacius fundant nis à Dco;hæc autem tollitur formaliter per con
Ten , ஏங்க
ontritie ir debitum gratitudinis , & laudis. Sic etiam Deus tritionem;per quam homo conuertitur ad Deum ;
dine ad in
scanduar
poteftaliquando magis complacerequaſiphyficè ergo tollitformaliteraliquid peccati;ergo erit for
in opere remiſlo vnius iufti, ex quo ſequitur ma- ma ſaltem partialiter deſtructiua peccati. Propter
gnum aliquod Eccleſiæ bonum , licèt in genere hác obiectione aliqui , quos ſuppreſſo nominere
moris , & in ordine ad remunerationem magis fert Suarez inpreſentidifp.8.fe&t. 3.poft tertiam co
complaceat in opere intenſo alterius iuſti ,ex quo clufionem ,dixerunt,contritionem effe faltem ratio
non ſequitur aliud bonum Ecclefiæ , vel ipſius nem formalé partialem ad expel¥endü peccatú,ex
Dei:Sic ergo dicere poffemus , quod licèt in ge- ipſaq; & gratia habituali confurgere vnam rationé
nere phyſico Deus tantum cóplaceret in actudi- forinalem integram quod videtur etiam indicari
lectionis,quantum diſplicet in odio ſui quatenus in Trident.ſeſ.6.c.7.dum dicitur, hominé juſtifi
dilectio eſt veilis ad vitandum odium ; non tamé cari pervoluntariam fufceptionem gratis,c donoru:
P. loann.de Lugo ,de Pænit . M 2 non
 136 De Pænitentia.
non enim dicitur folùm iuſtificari per ſuſceptio-
nem gratiæ ,ſedper voluntariam(wiceprionem . Su-
ſceprio autem voluntaria in ratione voluntariæ
includit voluntatem actualem qua homo con-
verti vult ad Deum . Hanc ſententiam Suarcz ibi
dixit efle probabilem , licèr probabilior ſit oppo-
125 : Gita. Cæterùm , fi argumenta noſtra aliquid pro-
bant,probare videntur contritionem nec partiali-
ter eile formam iuſtificantem : quia fi partialiter
faltem iuſtificaret , ergo ante aduentum habitus
gratiæ , iam homo non eller verè peccator : iam
1 enim carerer formaliter per contritionem auer-
fione à Deo,quæ eſt conſtitutiua peccati , faltem
partialiter ; ergo ficut homo fine anima, vel line
corpore non eflet homo;ita line auerfione à Dco,
quæ eſt pars ellentialis peccati , non intelligitur
jam peccator.
126. Adde, auerfionem à Deo , & conuerfionem ad
creaturam non folùm poſle tolli formalirer per
contritionem , ſed etiam per attritionem , & per
actum naturalem contrarium ; & tamen per hos
actusnon expellitur vllo modo forinaliter pec-
carum . Neque obſtant verba Tridentini addu-
cta, quia in illis ſolùm vult ſuſceptionem gratiæ,
& donorum debere effe voluntariam ; hoc eft, re-
quiri diſpoſitionem liberam ex parte hominis;
non veròquod illa diſpoſitio fit forma ad expel
lendumpeccatum : imò poftea quando allignat
caufam formalem , nullam mentionem facit no-
ftræ voluntaris, vt notauir bene Suarez lib. de
graria ,cap.8.num .32.
127
Alioquin ſicut ſuſceptio illa gratiæ aliquando
eſt voluntaria per attritionem , ita artritio eſſee
runc partialis forma iuſtificationis , quod tamen
ipfi non concedent. Adde , quod in Tridentino
contritio , & deteſtațio peccati appellatur diſpo-
ſitio ,quam conſequitur ipſa iuſtificatio :ergo con-
tritio diſtinguitur adæquatè à forma iuftificante ;
nam id,quod conſequitur, & id, ad quod conſe-
quitur,debentadæquatè diſtingui;necpofletpro-
priè dici, quod iuſtificatio conlequitur contritio-
nem,fi iuſtificatio eſt pars ipſius iuſtificationis,&
includitur in illa Gcur non diceremus propriè ,
quod poft ablutionem fequitur baptiſmus ; licèc
1equatur forma quæ eſt pars baptiſmi. Neque
eriam id , quod eſt pars , dici folet diſpoſitio ad
id, cuius eſt pars , prout contritio appellatur di-
{politio ad iuſtificationem . Denique, la contritio
cffee forma partialis ad iuſtificationem , ſequere-
tur, tranſacta contritione , non manere phyficè
formam integram , à qua homo denominatur iu-
ſtus, ſed partem phylicè , & partem ſolum morali-
ter,ſcilicet ,contritionem præteritam non recracta-
run : Vnde homo adultus iuftificatus non eflet
에 tam complerè iuftus phyficè in elle permanenti,
ficut paruulus , qui complecè iuftificaretur per ha-
bitum gratiæ , & nullo modo per contritionem :
quæ omnia ablurda ſunt.
123 . Ad obiectionem ergoreſpondeo facilè ex prin-
cipiis,quæ poluimus dilputatione præcedenti,per
contritionem tolli formaliter auerfionem à Deo
in ordine ad hoc , quod homo non dicarur iam
habitualiter auerfus à Deo , id eft, non exiſtiment
pradentes de ipſo , quod perſeuera habituali-
ter in eodem affcitu , itave ſi offcrrer
le accaſio ,
approbarer auerſionem præteritam‫ & ;ܪ ܐ‬ad hoc ſa-
ne fufficeret etiam attritio ; non tamen tolli for-
maliter perſeuerantiam moralem illius auerlionis
in ordine ad hoc, quod ratione illius meritò por-
fit haberi homo odio à Deo , ſicut a realiter per-
ſeueraret actus peccati præteritus; & in hocfenfu
manet etiam auerlio in ratione voluntaria in ora
dine ad eumdem effectum ;quia tam potcſt odio
haberi ratione illius , ac fi nunc actu vellet cam
habere;quæperſeuerantia non tollitur femper per
retractationem , vt exemplo voti , & aliarum re
rum probauimus lacè diſputatione præcedenci, &
ideo non eſt neceffeillud repetere.
Ratio autem àpriori eſt , quod peccatum ha 129.
bituale, vt ibi vidimus, includit in ſuo conceptu
actum præteritum , non condonatum , nec fuft
cienter retractacuin ad extinguendam auerlio
nem Dei : per contritionem autem nihil horum
formaliter tollitur. Non enim collitur quod pec
catum præterierit , vt conftar; deinde nec tollitur
negatio condonationis : nec denique tollitur ne
gatio retractationis ſufficientis : contritio enim
non eſt retractatio ſufficiens ad placandum
Deum , vt vidimus : nihil ergo corum , quæ in
peccato habituali includuntur , tollitur formali
ter per contritionem ;non enim includitur in pec
cato habituali negatio retra & arionis vtcumque,
ſed negatio retractationis fufficientis ad placan
dum Deum , quæ negatio perſeuerat etiam pofi
ta contritione.
SECTIO VI.
Diluuntur alie obiectiones ex P. Vaſquez.
130
mo exiſtens in peccato mortali raperetur
ad claram Dei viſionein ; ille ellet beatus ; etiamfi
non infundererur ei gratia , vel alij habitus infu
li; ergo co iplo eller ſanctus , & iuſtus;non enim
pollet effefimul bcatus,& peccator, quia hoceflec
effe fimul beatum , & miferumn . Tunc autem non
iuſtificaretur per gratiam habitualem ; ergo per
amorem beatiticum , & dilectionem Dei ; quo
coniungeretur cum Dco, ergo etiam in via habet
hanc vim iuftificandi dilectio Dei , cum fit eiur.
dem ſpeciei cum dilectione patriæ.
Aliqui reſpondent negando tunc cxpelli pec-An vilio
catum : ita Medina , & alij , quos refert; & ſe- Dei expelle
quitur P.Salas de beatitudine tract.2.diſp ...fe&t.9. babitua
pet peccati
le.
vbi etiam negat , illum dici debere beatum , quia
beatitudo non eft fola vilio , fed fimul cum ca
rentia peccati.Hoc tainen videtur derogare mul
fum fomæ beatificanti , quæ communiter dici
tur viſio Dei ; iam enim non beatificaremur for
maliter per viſionem , fed per viſionem , & per
carentiam totius mali , tanquam per formam dil
paracam : hz autem carentiæ debent multipli
cari pro numero malorum , quibus caremus,
& per conſequens eflent innumeræ formæ bea.
rificantes.
Alij dicunt , viſionem eſſe formam adæqua 131 .
tam bcatificantem ; non tamen dare hunc effe
ctum formalem , nifi in fubiecto apto , quale
non eft illud , quod habet maculam peccati; non
ergo efter beatushomo in eo caſu , non ex inſuffi
cientia formæ , fed ex incapacitate ſubiecti:
ſicut gratia habitualis caſu , quo Deus ponat
cam de potentia abſoluta cum peccato non
reddit hominein iuſtum ex incapacitate ſub
iccti.
Hæc ramen ſolucio in primis ſupponit princi
pium falſum ,quod poflit eadem forma commu
nicata cidein ſubiecto per eamdem vnionem fa
cere nunc vnum effectum formalem , & poftea
alium
afu
Diſp .VIII. Sect. VI. 137
Ora alium - ex variatione alicuius conditionis ; hoc diuina,quod ius eſt proprium filiorum :cum ergo
io enim eſt impoſſibile , quia effectus formalis pri- hi auctores nolint concedere , per viſionem red
-in marius ( de quo nuncloquimur ) nihil eft aliud, di hoininem filium adoptiuum ;non videtur cor
er
quàm concretum refulcans. ex tali ſubiecto ,ex tali cedendum in fenfu proprio , quod iuſtificet , &
Po forma , & ex tali vnione:repugnat ergo , manere & fan & ificet ; niti fiat quæſtio denomine. 1345
&
idem concretum reſultans ex iis tribus , & non Veriſimilius ergo videtur , viſionem habere
inanere ſemper eumdem torum effectum fornra- vim ad expellendum peccatum non ſolùm actua
lem. Sed de hoc alibi . Nunc ad propoſitum re- le , fed habituale, quatenus cſt formabeatificans
u
129 torquere poflumus exemplum de gratia habituali; & per conſequens expellens formaliter miſeriam
hæc enim , licèr , data ea fententia , poſita cum oppofitain beatitudini : non tamen efle formam
peccato non faceret fanctum :ſed tamen eo ipſo, iuftificantem , quia iuftificare non folùm eſt ex
2 quod eſt forma ſanctificans , habet ſaltem de ſe pellere peccatum , ſed facere hominem partici
exigere , quod expellaturpeccatum ab illo ſubie- pem naturæ diuinæ , qux participacio habe
eto: crgo Gmiliter , fi vilio clara Dei eft forma tur per gratiam habitualem, quæ in ordine ſuper
beatificans, habebit de ſe exigere,quod expella naturali(vt dixi)eſt prima radix habituum ,& ope
tur miſeria peccati ab eo ſubiecto, licèt de poten rationum diuinaruin : quo fuppofito , reſpon
tia abſoluta poflit non expelli: ergo ficur gratia deo facilè ad obiectionem Patris Vaſquez:illum
dicitur verè formafanctificans , licèt aliquando hominem co caſu mundandú quidem fore à pece
poſſet in illa ſentencia impedirieius effectus for- cato per Viſionem ,non tamen iuſtificandum : &
malisdepotentia abſoluta ; ita beatitudo,ſeu vi- quidem licèt runc haberet etiam actum amoris;
fio eller forma fanctificans , licèt illo caſu non non tribueretur amori expullio peccati , ſed vifi
ſanctificaret,ergoiam ſeclufis habitibus concedi oni;quia peccarum expelleretur quatenuseſtmi
tur aliqua formaſanctificans, vel potens ſancti- ſeria ſubiecti, & perconfequens performam bea
ficare ; & per conſequens pofira viſione fine ha- rificantem , quæſola eller expulſiua miſeriæ ;hæc
bitu gratiæ , deberet ex natura rei iuſtificari ille autem forma non effet amor, fed viſio : ideo ne
homo ſecluſo nouo miraculo : quod ſufficit ad que hic effectus expellendi peccatum tribueretur
intentum P. Vaſquez. amori.
135
132 . Alij ergo Recentiores admittunt, hominem Contra hanc folutionem obiiciunt aliqui , fab
tunc iuſtificaci; negint tamen , id fieri formaliter ſo afferi formam iuſtificantem , & fanctificantem
per amorem beatiticum , ſed per viſionem , quæ debere efle radicein operationum diuinarum ; nā
130. quatenus eſt forma beatificans , habet expellere perſonalitas Verbi ſanctificatformaliter, non
formaliter miſeriam peccati, quæ formaliter op- lolùm humanitatem Chriſti , ſed etiam ipſum
ponitur beatitudini.Hocetiam eſt mihi difficile, Verbum : ſi enim non ſanctificarer Verbum,non
quia niſi abutamur nominibus , iuſtitia , & fan- poſler ſanctificare humanitatem ; & tamen in
ctitas perfecta non poteft intelligi , quin co ipſo Verbo ea perſonalitas non eft radix viſionis , vel
ille homo fit obiectum congruum amicitiæ diui- amoris,hieniin actus non oriuntur à perſonalitate
næ , & particeps diuinæ naturæ , viſio autem non fed à natura diuina , ergo non eſt de conceptu
eſt natura diuina per participationem , nec reddit formæ ſanctificantis , quod fit radix earum ope
hominem congruum ve diligatur à Deo amorc rationum , ac per confequens vifio beata poterie
annicitiæ : amicitia enim ſupponit cominunicati- formaliter fan &tificare,licèt non habeat eam con
onein in natura. Vilio aurem nó eft natura in or- ditionem . Ad hoc alij aliter reſpondebunt. Mihi
dine ſupernaturali , vt ipfi admittunt, fed mera propter hocipſum fundamentum iamdiu proba
operatio ſupponens ex ſe naturam , ſcilicet gra- bile fatis viſum eft,in Deo non eſſe tres ſanctira
expelli tiam habitualem quare licèt perficiat ſubiectum tes relatiuas, quibusipſe Deus propriè fanctifi.
ccati
oral.
perfectione fupernaturali ; non tamen per mo- cetur , ſed vnam abſolutam , à qua omnes tres
dum naturæ ,ſed per modumoperationis eximix ; perfonæ ſanctæ ſunt , poteft tamen perſonalitas
quare nec dat ſubiecto ius ad habitus ſupernatu- Verbi ſanctificare formaliter humanitatem , licèt
rales , quia non eſt radix illorum ſicut gratia ha- non fanctificer formaliter Verbum vt Verbum .
133 .
bitualis: nó ergo poteft dici iuftificare formaliter, nam humanitarem ita perficie , vt ratione illius
niſi nimis impropriè. Alioquin ſequeretur, ho- perfe & ionis reddaturhumanitas amabilis à Deo
minem fine augmento gratiæ habitualis effe ma- non vtcumque fed in ordine ad dona reliqua ſu
gis ſanctum in patria , quàm erat in via , quia in pernaturalia illi danda,ideo reſpectu humanitatis
via ſanctificabatur folum per gratiamhabitualem , eft formafanctificans ,quia eft illud , cuius intuitu
in patria verò accipit aliam nouamformam ſan- humanitas habet habitus, & dona ſupernaturalia ,
ctificantem , quæ eſt viſio beata , &
8c per conſe atque ideo haber ſe per modum ràdicis ad eos ha
quens Moyſem , vel Paulum ,fiin via viderunt bitus accipiendos: at verò reſpectu ipſius Verbi
.
Deum , fuifle tunc ſanctiores , quàm poſt amil- vt Verbi , non poteft hoc munus exercere per
fam viſionem , atque ideo pallos fuiffe decre- ſonalitas , quare non mirum fi ſanctificet huma
mentum in ſanctitate poft viſionem fine vllo de- nitatem , licèt non fanctificet Verbum vt Ver
>

merito , quod videtur durum . Durum eciam vi- bum , ſicur dignificaret opera humanitatis , licèt
detur admittere aliquam formam iuſtificantein non poflit dignificare opera diuinitatis in ordine
propriè, & ſanctificantem , quæ tamen non faciat ad merendum vt conſtat. Vide quæ dixi larius
filium adoptiuum Dei : hæc enim duo videntur diſp.16.de incarnatione fect.2 num.35.
omnino connexa. Neque obftat , Chriſtum ſan- Obiiciunt item , forma , quæ ex natura ſua 136 ,
ctificari per gratiam habitualem , & tamen non mundiat ſubiectum à macula peccati ,illa verè di
reddi filium adoptiuum : hoc enina non eſt ex citur ſanctificare ;quid enim aliud eft fanctificare
defectu gratiæ rali adoptio non fit,vbi
; leds eo quoden quàm mundar e , & purificare ? ergo fiviſio be
eft filiatio natu ſed tam ma
for quæ de le us
ata , quaten is titudo
formal bea et
eft , hab viin
fufficit ad iuftificandum , fufficit etiam de fe ad ad mundandum ſubiectum à macula peccati ,
reddendum filium , quia eo ipſo dar ius ad bona verè eſt forma ſanctificans , & iuftificans.Reſpon
M 3 dea
P. Ioamde Lugo de Pænit.

138 De Pænitent
deo negando maiorem fi de ſanctificatione pro-
pria fermo lit:nam etiam per condonationem ex-
trinſecam pollet Deus mundare hominem om-
nino à macula peccati ; & tunc ille homo mane-
ret mundus, & purus omnino à peccato ,non ta-
men ſanctus, vel iuſtus, niſi negatiuè , hoc eſt,
non ſordidus , vel iniquus : ita etiam viſio clara
Dei affert ſecum neceffàriò condonationem pec-
cari , atque ideo mundar,& purificat, non tamen
juſtificat, (eu ſanctificat propriè, quia ad hoc non
fufficit mundare à peccato , ſed requiritur etiam
reddere ſubie & um particeps diuinæ naturæ per
modum naturæ & obiectum congruum amicitiæ
diuinæ,&c.
Secunda ratio P. Vaſquez eſt , quia qui dili-
137
geret Deum ex toto corde,etiam fine habitu di-
ceretur vnus ſpiritus cum Deo ;ergo verè eflet iu-
ftus cum Deo , eller enim adæquatus primæ re-
gulæ , quæ eft Dcus, in omnibus, ergo iuſtus.lu-
ſtus enim eſt quiadæquatur in omnibus cum ſua
regula. Reſpondeo , vel ille homo peccauerat
priùs grauiter , vel non. Si peccauerac , & nunc
diligeret Deum ſine habitu , diceretur adæquari
nuncde præſenţicum ſua regula in operationi-
bus , non tamen fuiſſe adæquatum de præterito;
atque ideo non diligeretur à Deo , ad hoc enim
2
non fufficit obſeruare nunc regulam , ſi jani priùs
declinauit ab illa. Si verò iſte homo prius non
peccauerat, aut ei iam fuerat peccatum condona
tum ,dicetur nunc adæquari primæ regulæ,& eſſe
iuftus cum Deo,loquendo de hoc genere iuſtitiæ ,
qux conliſtic in adæquatione ad regulam in ope-
rationibus : non tamen dicetur iuſtus illo genere
iuſtitiæ , & ſanctitatis , quæ eſt ſemen gloriæ , &
participatio naturæ diuinæ, de qua eſt noſtra con-
trouerſia. Similiter eller vnus ſpiritus cum Deo
effectiuè , quantum eſt ex ſuaparte , non tamen
quantum eft ex parte Dei,qui vel eum non ama-
ret, quia ſupponitur peccaffe ,vel fi non peccauit ,
.non amaret illum amore illo , quo diligit filios
adoptiuos ,& participes ſuæ naturæ ,ſed alio amo-
re multo inferiori,quinon dar eam vnitatem Ipi-
ricus, quam ille alius amor , ſed aliam longè in-
feriorem
138 . Tertiò arguit ; qui diligeret Deum etiam fine
habitu, dicereturmanere in Deo , & Deus in eo,
& habere ſemen Dei in ſeipſo; ergo non mane
ret cum peccato:hæc enim repugnátinterſe :amor
quippe transformat amantem in rem amatam,
quare faceret illum quali Deiformem :quomodo
poſſet ſimul manere deformis per peccatum ?
Reſpondeo , transformationem iftam totam eſſe
ſecundum affectum :poteſt autem quis amare rem
pulchram , & tamen in ſe eſſe deformis :maneret
ergo ille in Deo per affcctum ſuum , fed extra
Deum per peccatum , propter quod Deus eflet
auerſus digniſlimè ab ipſo.
139. Quartò arguit : quia per dilectionem ſuper
omnia etiam fine habitu diligeremus Deum vt
amicum , hoc eſt, ex vero amore amicitiæ ; ergo
etiam diligeremar à Deo;amor enim amicitiæ re-
ciprocus eſt, nec Dcus patitur,ſe ab aliquo diligi,
qui cum diligat. Reſpondeo facilè , amicitiam
completam dicere amorem mutuum vtriuſque:
tunc ergo daretur amicitia ex parte hominis erga
Deum ,non tamen è contra :quia licèt nunc de fa-
cto Deus omnes diligentes ſe diligat vt amicos;
id fit ,quia ex ſua miſericordia iuſtificar illos , &
condonat eis offenfam ,non autem propter necef-
fariam connexionem,quam habeat ea condonatio
ia
.
offenfæ cum noſtro actu dilectionis.
Quintò arguit,quia quiiuſtificatur fimul per 140 .
habitum , & contritionem ,aliter iuftificatur, quàm
qui ſolo habitu, ita ſcilicet,ve licèt poſtea auferre
tur habitus,adhuc maneret iuſtus;ſicur iuftus qui
operibus in gratia factis creſcit in iuſtitia , & lan
cticate,adhuc ablato habitu maneret ſanctus , &
iuftus,ergo.Hæc etiam ratio fupponit probandum
ſcilicet contritionem juſtificare, negamus igitur,
illum aliter iuſtificari , vel futurum iuſtum ablato
habitu, ille etiam cui poſt opera facta in gratia;
auferretur habitus gratiæ, non maneret iuſtus in
trinfecè,& landus, licèt maneret adhuc cum iure
ad gloriam ex meritis præcedentibus , quæ non
dum fuerant mortua nec mortificata.
. Sextò arguit, quia potencior eſt dilectio Dei,
vt conuertatanimam ad Deum , quàm voluntas
primi parentis ad auertendum pofteros à Deo,
cùm hæc non lit voluntas propria pofterorum ,ſed
aliena ; dilectio verò oriatur ex voluntate pro
pria: ergo quilibet exſiſtens in peccato originali
poſſec per actum dilectionis Dei ab ca macula
mundari , & iuſtificari. Reſpondeo negando
antecedens,nam homo per voluntatem ſuam fiue
ſuam phyficè , fiue ſuam moraliter qualis erat
voluntas Adæ reſpectu pofteriorum poteſt ſe
auertere à Deo , & Deum offendere ; non poteſt
autem homo per voluntatem ſuam ita fe conuer
tere ad Deum ,vt placet Deum pro offenſa:minus
enim multò requiritur ad peccandum , quàm ad
tollendum peccatum .
Septimò arguit ; quia ſi contritio non habeat 142 :
perfectam vim iuſtificandi, ſequitur, eſſe veram
ſententiam loannis Medinæ, pænitentia non eſſe
neceſſariam de iure naturali diuino , fed de iure
pofitiuo diuino ad iuſtificationem . Conſequens
eſt fallum , ſequela verò probatur , quia fi non
habet vim iuftificandi , non habet neceſariam
connexionem cum iuſtificatione , ergo ſecluſa
voluntare Dei eam diſpoſicionem exigentis , illa
quidem ex natura rei non exigitur. Reſpondco
negando ſequelá , nam licèt contritio non habeac
vim iuſtificandi; tenetur tamen homo iure natu
rali procurare meliori modo quo poteft placare
Deum ; ad quod impetrandum eſtmedium om
nium congruentiflimum dolere de offenſa ex
motiuo dilectionis , ideo teneretur hoc medium
adhibere ; dum enim hoc non adhibet,non vide
tur ſufficienter procurare,quantú eſt de ſe,placare
Deú.Vide quæ dixi diſp.7.fe£t.10. ſequentibus.
Vltimò obiicitur ab aliis , quia per dilectio- 143
nem formaliter ſine alio habitu fit homo amicus
Dei,ergo fic iuftus. Antecedens probatur,quia per
dilectionem diligit Deum vt conſtat , item dili
gitur à Deo ; diligere enim eft velle bonum alicui:
Deus autem vult dare dilectionem illi homini ,
crgo diligic eum hominem : quid ergo deeſt ad
perfe&tam amicitiam Reſpondent aliqui;Deum
dando illi homini dilectionem
velle illi bonum ,
non tamen bonum fimpliciter ,qualis eflet gratia
habitualis, ſed bonum fecundum quid , fcilicet,
operationem quandam tranſeuntem , quæ non
facit hominem fimpliciter bonum , & iuſtum :
ad amicitiam aurem non fufficit velle alicui
bonum vtcumque , fed bonum fimpliciter.
Sed contra hoc eſt , quia non omnes actus 144 .
charitatis , quibus homo diligit Deum , tendunt
ad volendam Deo fuam deitatem , & beatitudi
nem intrinſecam , plerumque enim ex charitate
yolumus Dco bona extrinfeca , qualia ſunt glo .
rifi
 Diſp . VIII.
140. rificatio apud homines , exaltatio ſui nominis,&
n alia huiuſmodi,quæ reſpectu Dei sūt minorismo-
menti , quàm reſpectu hominis actus perfectæ
i dilectionis Dei : & tamen illi actus , quibus ea
bona volumus Deo, ſunt actus perfectæ amicitiæ
erga Deum , cùm fint,ex motiuo charitatis;ergo
. non eſt de rationeamicitiæ,quod velimus bonum
fimpliciter amico , &per confequens Deus volen-
do nobis actum dilećtionis ,poterit habere actum
amicitiæ.
145 Ideo aliter reſpondeo , illum non efle actum
amicitiæ , quia non oritur ex complacentia in bo-
nitate hominis, ſed ex motiuo miſericordiæ , vel
gratitudinis:amor enim amicitiæ eſt actus, quo ex
complacentia , quam habeo in bonitate amici,
moueor ad volendum illi aliquod bonum:ad hoc
aurem præſupponi debet iam in amico bonitas,
in qua ego complaceam ;Deusverò, quando dac
homini fpiritum dilectionis ſeu auxilium efficax
ad actum dilectionis , non ſupponit in eo homi-
ne bonitatem , in qua complaceat; non ergo ori-
turamor Dei ex complacentia in homine, ſed vel
ex affe & u miſericordiæ , vel ex gratitudine pro-
pter alia opera bona quibus ille homo de con-
gruo meruit illam miſericordiam Dei ,non tamen
ex affectu amicitiæ ,imò conſequenter dicendum
eſt , actum , quo Deus vult darc homini gratiam
habitualem ad iuftificandum illum ,non efle for-
maliter actum amicitiæ ,quia licèt ſit amor , quo
Deus vulthomini bonum , & bonum fimplici-
ter, quale eſt gracia habitualis; non tamen proce-
dit illeamor ex complacentia in homine ,ſedex
miſericordia,velex alio affe& u :pofteaverò ,cum
iam homo eft gratus,& pulcher, & cóplacet Deus
in eiuspulchricudine& ex hac cóplacentia cófert
ci alia beneficia,fiue dando illi auxilia congrua ad
bene operandú ,fiue augmétú gratiæ ,fiuealiquid
aliud; ilte quidé amor Dei eſt actus amicitiæ quia
procedit ex complacentia in homine,cui vult illud
bonum , quod eſt proprium amoris amicitiæ .
146. Sed contra ſolutionem vrgeri adhuc poteſt;
quia licèt awecedenter ad actum dilectionis, vel
contritionis, in homine non ſit bonitas , ex cuius
complacentia Deus amet illum ;ſed tamen poſita
femel contritione,vel dilectionc, iam eſtin homi-
ne illa bonitas dilectionis, ex cuius complacentia
poſlit Deus artare illum hominem,& procedere
vlteriùs ad alia beneficia ei conferenda ;qui amor
erit ex amicitia; ficut licèt voluntas dandi homini
primam gratiam habitualem non fit in Deo amor
amicitiæerga hominem , vt diximus , quia non
procedit ex complacentia in ipſo homine;ſed ta-
men poſita gratia , ſequitur ea complacentia , &
ideo gratia reddit hominem amicum Dei, quia
facit , eum eſſe obiectum complacentiæ diuinæ;
ergo ſimiliter contritio , vel dilectio Dei facit ho-
minem amicum ,quatenus fundar complacentiam
Dei conſequentem ,ex qua poſſit vlterius diligere
hominem .
147 .
Reſpondent aliqui,complacentiam Dei in ho-
mine ratione contritionis,quam habet, eſſe com-
placentiain in aliqua eiusbonitatevalde acciden-
tali , quod non fufficit ad amorem amicitiæ : ifte
enim deber eſſe ex complacentia in perfectione
aliqua ſubſtantiali, & non fecundùm quid : ideo
ſecluſo habitu gratiæ non datur in homine boni-
tas ſufficiens ad terminádum amicitiam diuinam .
Sed contra ſolutionem in primis videtur eſſe ex-
perientia noftra , qua videinus , nos affici affcctu
amicitiæ erga alios non ſemper propter perfectio
Sect. VI. 139
nes ſubſtantiales , ſed propter accidentales, quas
habent, verbi gratia,propterdoctrinam , pruden
tiam ,affabilitatem ,& alia huiuſmodi, rarò autem
propter perfectionem fubftantialem humanitatis:
cur ergo ſimiliter Deus non poterit diligere af
fectu amicitiæ aliquem propter perfectionem ac
cidentalem tam eximiam , qualis eſt dilectio Dei
ſuper omnia?Deinde incredibile apparet,hominé
iam à peccato mundarum , qui poftea aſſiduè pie
tatis opera exerceret etiam fine habitu gratiæ ,qui
proximorum ſaluti ſtudioſiflimè attenderet , qui
Deum intenſiflimè diligerct, qui innocentiá ani
mi vigilantiflimè obſeruaret,qui denique maioré
Deigloriam accuratiſſimè quæreret:hunc,inquam
hominem nunquam Deo ita placiturú,vt eum pe
culiari amicitiæ affectu diligeret : & cùm virtutis
ac honeſtatis vis ea ſit,vthominum amcrein facilè
concilier , Dei ramen beneuolentia non concilia
turam , in cuius oculis virtus verum,& ſublimius
pretium habet, quàm in oculis hominum; Certè
mihi nemo vnquam perſuadere poterit,quin eiuſ
modi homo amicè à Deo diligeretur. 148 .
Ad obiectionem ergo vltimam reſpondeo di
ftinguendo. Nam vel illequi ſine habitu diligit
Deum ,fuerat priùs in peccato , vel non . Si fuerat
priùsin peccato, non diligirur à Deo , nam licèt
ille actus dilectionis fit aliqua hominis perfectio,
opprimitur tamen à fædicate peccati, atque ideo
omnibuspenſatis , homo ille non eſt pulcher ſed
fædus , & malus, & per conſequens non eft ob
iectum congruú amicitiæ diuinæ :nó enim fufficit
quæcumque perfectio,vtaliquem prudenter dili
gamus amore amicitiæ , fiadGint aliæ innumeræ
imperfectiones , & fordes , quæ illuin omnibus
penſatis,reddunt magis odibilem , quàm amabi
lem. Si verò ponatur ille homo non habere pec
catuin , & diligere Deum ſine habitu , & in dile
ctione diu perſeuerare,non video,vtdixi,cur non
diligatur amicè à Deo: nego tamen, illum homi
nem eſſe ſanctum , & iuſtum ea ſan & itate de qua
loquimur:ſunt enim plures gradus diuinæ amici
tiæ pro diuerſitate bonitatum in quibus compla
cet Deus : nec quælibet amicitia conuertiturcum
ſanctitate , aut arguit ſanctitatem . Alia enim eſt
perfectio naturalis hominis , in qua poffet etiam
Deus complacere, & per conſequens in pura na
tura habere aliquam cum homine amicitiam , illa
tamen non debet dici fimpliciter amicitia , quia
ſeruo vt feruo non poteſt naturaliter deberi ami
citia propter obſequia;ſed eſlet quædam bene
uolentia inferioris ordinis, quæ tion eleuaret ad
conſortium cum Domino. Item alia eſt perfectio 149 .
ſupernaturalis accidentalis orta ex operationibus
ſupernaturalibus, & ex dilectione Dei,rationecu
ius adhuc perfectiùs Deus pofl'et complacere in
homine, & diligere illum affectu amicitiæ . Alia
denique eſt perfectio fupernaturalis quali ſub
ftantialis, quam habet homo ex gratia habituali,
per quá participat naturam diuinam , & fic hæres
ac filius adoptiuus Dei; & ratione huius cóplacer
Deus perfectiori modo in homine,& diligit cum
perfectiori vinculo amicitiæ. Hæc vltima amici
tia coniungitur cum ſanctitate , & iuſtificatione
perfecta : illa autem ſecunda amicitia , quamuis
cóiungeretur cum aliqua hominis ſanctitate,qua
homo dicereturſanctus in operando, non tamen
cum ca ſanctitate , quæ faceret hominem filium
Dei adoptiuum , & daret ius ad vifionem claram
Dei. Sicut etiam prima illa amicitia , quæ pof
let eſſe in pura natura,Mlicèt4 coniungereru r cuma
innocentia ,
 140 DePænitentia .
innocentia ,& ſanctitatc narurali;non tamen cum
fanctitate , de qua modo loquimur , veconſtat:
diſtinguendo ergo iuſtificationein , & ſanctitatem
de qua quæſtio procedit , & quæ prouenit à gra-
tia habituali , facilè reſpondeo , hanc non poffe
vnquuam prouenire à dilectione Dei , vel contri-
tione quantumcumque per eiuſmodi actus ho-
mo perficiatur,& reddatur obicctum congruum ,
& proportionatum alicuius diuinæ amicitiæ,non
tamenillius quam terminat per gratiam habitua-
tem ; hæc enim eft in alio ſuperiori gradu ami-
citiæ ,cum oriatur ex cópłacentia in excellentiori
perfectione & hæc fint fatis de hac controuerfia.
SECTIO . VII.
Verùm actus contritionis in inſtanti iuſtifica-
tionis fiatab habitu charitatis.
770 , Portet pro coronide examinare illud prin .
cipium Patris Vaſquez. Et quidem fermo
eſt in inſtanti ipſo juſtificationis , nam poſt illud
inſtans non eſt dubium quod poflit. Difficultas
tota elt de illo inſtanti , quia contritio tunc præ-
cedit ve diſpoſitio ad infuſionem gratiæ, vt vide-
rur docere Tridentinum ſejl.6. cap. 7. ergo non
procedit ab ipſo habitu gratiæ : alioquin argu-
menta ſectionis pæcedentis habere videntur ma-
nifeſtam inſtantiam .
Thomiſtæ communiter cenſent etiam in illo
primo inſtanti procedere contritionem ab habitu
charitatis , ad quem dilponit , data mutua prio-
ritate inter actum , & habitum , Cum quibus
fentiunt P. Valqucz in 1.2.difput.211. P.Valen-
cia difput.8.9.3.pun£t.4.5.2.6 9.5.pun£t.4.guafti- Repugnat igitur mutua prioritas naturæ , quia li
uncula 2. & P.Ludouicus de Torres 2.2.diſp.77.
dub. 3. Fundamentum præcipuum deſumitur ex
auctoritate S. Thomæ , quem exiſtimant ita ſen-
fille: & quia non repugnat hæc murua prioritas.
Oppoſita ſententia communis eft in noſtra ſo-
151 . cietate , quæ ex profeſſo probari ſolet in materia
de luftificatione. Nunc breuiter inſinuabo po-
riflima fundamenta. Deinde conſtabit ,illam fen-
tentiam non eſſe ſancti Thomæ,ſed potiùs ipſum
ftare pro nobis.
Mutua pri Potiſſimum fundamentum huius fententiæ eft
witasreales repugnantiæ prioritatis loquendo de vera priori-
repugnat. tate naturæ, & cauſalitatis:prioritas enim naturæ
Ariſt
eſt independentia huius ab illo à priori , & de-
pendencia illius ab hoc ve tradit Arift.5.Metaph .
cap.11. his verbis Quedam verò funt,quæ fecundum
naturam , & fubſtanriam priora dicuntur, pofte-
riora quacunque contingunt abſque aliis effe: ifta
vero ſinealisminimè.fic ſoleſt prior natura,quắm
illuminatio , quia illuminatio pendet à ſole, ſol
verò non pender ab illuminarione.Hinc eſt poſle
concipi diſtinctè , & clarè illud quod eſt prius
natura nondum concepto illo,quod cſt poſterius:
Sol, verbigratia, concipitur perfectè exliltens,quin
concipiam eum illuminare terram , fed folum
effeilluminatiuum & habere ex fe fufficiens prin-
cipiun ad illuminandum , ſi applicetur pallo : è
contra verò illuminatio non poteft concipi per-
feetèexſiſtens:quin concipiatur babere ſuum efle
à caufa illuminatiua exfiftenti , & actu caufante,
Sicur ergo prioritas durationis realis cit hoc elle
ante illud ,& ideo repugnat hoc efle prius , &
pofterius tempore refpectu ciufdem , quia fi eft
prius,ergo prima durario huius fuit ante primam
illius : fi verò eft pofterius , ergo priina durarjo
huius eſt poſt primam alterius,quod omnino re
pugnat : ita repugnat prioritas , & pofterioritas
naturæ reſpectu eiuſdem :quia fi eft prius natura,
ergo primus conceptus huiusrei non eftpoft pri
mun conceptum alterius ; fi verò eft pofterius,
ergo priinus conceptushuius eit poft primum al
cerius , quod omnino repugnar.
Dices: homo exſiſtens non poteft concipi fine
ybicatione reali , & tamen vbicatio clt poſterior 12.
naturâ , quàm extiltentia hominis, ergo prioritas
naturæ non requirit illam independentiam in
conceptu obiectiuo.Refpondeo , prioritatem na
turæ non excludere ordinem neceflarium prioris
ad pofterius , & exigentiam neceſſariam illius,
ſed præfcindere abextiltentia pofterioris. Itaque
quando cognoſco hominem exfiftere , cognolco
etiam , hominem illum exigere neceflariò ali
quam præfentiam realem , non tamen concipio
per illum conceptum hominem habere cam præ
lentiam ; Deus enim cognoſcit hominem exfiltere
& ex cognitione ipfius exiſtentiæ mouetur ad
dandam homini luas paſliones,ergo per illam co
gnitionem vidit Deus hominem exliftere , non
videndo pafliones exfiftere. At verò quando co
gnoſco effectum exſiſtere, non ſolum cognofco ,
quod exigit aliquain caufam , ſed quod aliqua
caula determinatè illum cauſat ; quia cognoſco
exliltere hominem , verbi gratia, crgo habere
ſuum efle extra cauſas , ergo caulas habere iam
hoc cfle productum extra le , ergo cognitio per
fecta effectus exſiſtentis non poteſt præſcindere
ab actuali exſiſtentia caufæ : Hæc eft ergo prio
ritas naturæ ; cauſam , ſcilicet poſſe cognoſci non
cognita exſiſtentia effcctus , & non è contia.
hoc elt prius , ergo poteft cognoſci non cognito
alio , fi verò eft pofterius , ergo non poteit co
gnoſci non cognito alio , in quo conſistit forma
liter poſterioritas ; hæc autem duo manifeftè re
pugnant. Et quidem hxc repugnantia non minus
vrget in diuerto , quàm in eodem genere caulx ,
quia repugnat concipieffcctum perfectüexfiften
cein & non concipi exliftentem cacra omnes ſuas
cauſas , vt confideranti patebit. Videatur Suar,
difp.26. metaph.feit.2.mim . 18 . 13
Confirmatur,quia fi hæc mutua prioritasnon
repugnat,iam idem eflet priusle ipto faltem me
diatè ; eflet enim cauſa prior ſuo ettectu , qui eſt
prior refpectu ciuídem caufæ : item caula darc:
libi efle faltem micdiatè , & per confequens eller
cauſa mediara lui iphius : quid cnim eft cfle cau
ſam mcdiatam , nili etli caufam mex caufæ ? Ex
hoc autem rurlus encrnatur argumentum ad pro
bandum primam cautam improdudan),quia fine
procellu in infinitum poffemus venire ad aliquá
cauſam producentem hunc effectuin , & pro
ductum ab eodem effcctu. Item ex hoc enerua .
tur ratio ad probandam primam perfonam diui
nam efle improductam : poflet enim aliquis co
gitare elle productam à filio data mutua produ
ctione inter ipfos , & alia plura abſurda, de qui
bus dixi in primo phyficorum . 154.
Ratio autem à priori huiusrepugnantiæ ſumi
tur ex ipſo cöceptu caufæ realis;omnis eniin cau
ſa dat realiter ente :dare autem , ficut in fuo conce
pru quiditatiuo importat diſtinctioné inter danté,
& accipienté, & ideo ncmo poreit fibi dare im
mediatè fuum efle:ita importat diſtinctionem
inter primò dantem , & accipienten :quare nemo
etiam poteft primò dare libi mediatè ſuum
elle
c.
Diſp. VIII.
Els
effe : nam ficut in moralibus non poreſt vnus
1,
homo primò dare librum ſibi , necmediatè , nec
imniediatè ; nec poteſt primò dare librum Petro,
S,
quem tunc primoaccipit ab ipſo : illud enim non
1
effet dare,fed rcddere:ita à fortiori in phyſicis ne-
mo poteftprimò dare alreci eſle,à quo primoac-
C
cipit eflc : nemo enim dat, quod priùs non habet
formaliter vel eminenter ; & per conſequens, ſi-
cut in dante librum oportet venire ad vnum qui
primo det liberaliter librum non acceptum : fic
in cauſis realibus oportet venire ad vnam , quæ
primò communicet effe liberaliter non acce-
prum ab aliis : nec aſſignari poterit maior repu-
gnantia in datione morali , quàm in phyſica.
Quod fi contendas , in datione phyſica non re-
pugnare :tenêris etiam concedere, non rcpugna-
re non ſolùm de potentia abſoluca , ſed etiam ex
natura rei : quæcumque enim ratio repugnantiæ
alignabitur ex natura rei ; debet fundariin ipſo
conceptu cauſæ rcalis , & per conſequens vrge-
bit etiam de potentia abſolura , quia erit repu-
gnantia eſſentialis. Sicut etiain quæcumque re-
pugnantia , quæ alignabitur in eodem genere
cauſx. Locum etiam habebitin diuetlo ; li fint
caulæ reales. Aliunde verò nullum poteris addu-
cere exemplum Philoſophicum , vel Theologi-
cum, quod probet mutuam cauſalitatem realem,
vt conftabit ſectioneſequenti.
155 Opponunt communiter , Ariſtotelem 2.phyſ.
cap. quiritur nd meritum de congrno in effe difpofi
3.0 5. metaphys.cap.2. dixifle, cauſas elle tionis
libiinuicem cauſas : erg concedit mutuam cau-
: o
falitatem . Refpondeo, Ariftotelem egiſſe de cau-
fa efficienti , & finali, quæ quidem non cauſat
propriè , & ideo licèt propriè pendeat ab effi-
cienti, poteft efficiens propriè pendere à finali,
fecundùm effe intentionale , quod habeat in
mente . Dicunt , S. Thomam extendifle illud
axioma ad caufam materialem , & formalem in
2.phyſ.cap. 3. lect. 5. Reſpondeo , S. Thomam
explicuifle fatis non loqui ſe de cauſa reſpectu
ciuſdem effectus ſed diuerſi ; fcilicet , materiam
cauſare entitatem formæ : forinam verò cauſare
materiam fecundùm efle completum materiæ ,
hoc eſt, nou entitatem materiæ ,ſed complemen-
tum materiæ , quiaforma eſt cauſa quod mate-
teria fit completa, de quo non eſt dubium . Hæc
ſunt verba expreſſa S. Thomæ illa lectiones,
156. Et quidem liex eo , quod materia non poffit
cſſe ſine forma ſubſtantiali , arguitur , quod de-
pendeat à forma à priori , & vt à caula; non vi-
deo quomodo ex æquali, & maiori fortafle ne-
ceflitate , qua natura non poteft exſiſtere ; faltein
naturaliter ( & vt alij volunt etiam de potentia
abſoluta ) abſque ſubſiſtentia , non debeat etiam
argui, quod dependeat natura à ſua ſubliftentia
tanquam à vera cauſa. Conſequens autem abſur-
dum effet: quia fi ſubſiſtentia creata habet ve-
rum influxuin cauſæ reſpectu naturæ quam ter-
minat ; oportet , quod ſubſiſtentia verbi diuini
ſuppleret illum influxum reſpectu naturæ huma-
næ Chriſti, & per confequensexerceretaliquod
verum munus caulx reſpectu illius humanitatis
loco ſubfiftentiæ creatæ , quæ deberet effe cauſa
illius natura , illa autem non cflet cauſalitas fo-
lum caufæ intrinſecæ , prove materia , & forma
cauſant cnmpoſitum , ſed effet munus cauſæ ex-
trinſecæ ; atque adeo verbum diuinum daret eſte
illi humanitati , & concurreret ad eius confecra-
tionem aliquo concurſu , quo Pater , & Spiritus
{anctus non concurrerent, & per conſequens
Sect. VII. 141
opera Trinitatis ad extra non eſſent indiuiſa , cùm
eſſet aliquaoperatio ad extra ſolius filij contra id,
quod Theologi omnes communiter docent. Si
cut ergo poteftintelligi , quod natura non poſſit
elle linc lubliftentia , à qua ſubſtantialiter com
pletur; & tamen fubliltentia non influit, nec
dat elſe naturæ : poterit ctiam intelligi , quod
materia ion poffit elle finc forma ſubſtantiali, à
qua complerur , & tamen non accipiat fuum efle
ab illa , ve à caula.
Secundò probari ſolet hæc noſtra ſentencia ar- 157
gumento Theologico ex communi illo axioma- Principium
te , quod principium meriti non poreſts
caderes meriti non
ati
fub idein meritum. Cùm ergo habitu charit cadit fub
idem meri
fit principiunt contritionis in oppoſita ſenten tum .
tia , non poteft idem habitus dari propter contri
tionem tanquam propter meritum de congruo.
Scio , aliquos negare contritionem efle meritum
etiam de congruo ad infuſionem gratiæ ; quia
non præceditniſi ingenere caufæ materialis :me.
ritum verò debet efle in genere cauſæ efficientis.
Ita Vaſquez 1.2.difp.2 19.cap.1. & quidem con
ſequenter ad fuain doctrinam , fcd falsò, Quia
alioquin infuſio gratie, & donorum non eflet
volantaria homini contra Tridentinum ſell. 6.
cap. 7. in tantum enim eſt voluntaria , in quan
tum diſponit ſe homo voluntariè , & liberè ad
gratiam , crgo contritio prout difpofitio , intel
ligitur libera homini ; ergo habet quidquid re
: alioquin non magis exigeretur ad iuſtifi
cationem actus liber contritionis , quàm actus
neceſſarius : icem ex eodem Tridentino fel. 14 .
cap. 4. vbi de contritione dicitur , fuiffe omni tern
poreneceſſariam ad impetrandam voniam , &c. Vi
des ; contritionem non vecumquediſponere,fed
impetrando. Quod ex mille lacræ Scripturæ iç
ſtimoniis comprobatur , vbi dicitur , Deum pro
prer pænitentiàdiſſimulare, ſeu condonarc peccata
Sap.11.non deſpicere cor contritum . Pfalm . so. &
alia huiufmodivbi apertè oftendirur Deum mo
ueri ex honefta , & libera contritione liominis
ad infundendam gratiam intuitu illius doloris.
Sed de hoc diximus ſupra.
Adde , non poſſe pro co priori intelligi con 158 .
tritionem exfiftentem , quin intelligatur depen
dens à caufa efficienti : quia ficut actio folis non
poteft intelligivt talis actio eft, quin intelligatur
effe actio lolis, & per conſequensdependens à
ſole ; & ficut ſubſtantia creata non poteft intelli
gi vttalisſubſtantia eft , quin intelligatur depen
dens à Deo , cuius eft creatura : fic contritio non
poteft intelligi vt talis actus eſt , quin intelligatur
efle actus voluntatis , & per confequens depen
dere à voluntate , maxiinè in veriori fententia
docente , illam effe actionem voluntatis , ſeu de
pendere ſeipſa abſque actione diſtincta. Quod
idem argumentum applicari poteft ad quemlibet
effectum : nain quilibet effectus depender ellen
tialiter ab aliqua cauſaadæquata diſiunctim , ſci
licet , ab hac , vel illa , ſicur creatura pendet de
1
terminatè à Deo : tam enim repugnar, calorem ,
verbi gratia , eſſe abſque dependentia à cauſa
adæquara aliqua , quàm creaturam abſque de
pendentia à Deo , vel actionem folis abſque de
pendentia à ſole , ergo ficut creatura vt tale ens
eſt, non poteſt concipi abſque dependentia à
Deo , nec actio ſolis , vt hæc actio eſt, abſquc
dependentia à ſole; fic nullus effcctus poteft
concipi abſque dependentia à cauſa adæquata
ali
 142 De Pænitentia
aliqua faltem in confuſo, ergo in illo conceptu tur vlteriùseſſe , quod habebatà patre: qnia ad
non concipitur folùm dependens ab vna cauſa,
ſed ab omnibus,atque adeo non poterit vt ſic eſſe
prior natura , quàm ſua cauſa.
I59 . Ex eodem item principio , quod principium
meriti non poflit elle præmiumeiuſdem meriti,
colligere poſſumus,nec inter materiam , & for-
mam poſſeintercedere mutuam ,& veram cauſa-
licatem : quia ſicut meritum exigit præmium , ita
.
materia ,verbi gratia , taliter diſpolita exigit for-
! mam. Sicut ergo Deus non poteſt moueri à me- ac extendatur realiter, debet conſiderari diſtincte
rito exfiftenti iam viſo ad dandum principiumà onine aliud efle , quod iupponitur in rerum na
quo fiat ; fic non poterit moueri à materiaexſi- turá ante eam produ & ionem : cùm ergo efle pa
Itente præuiſa ad dandam formam ,quæ ſit prin- tris fupponatur anţe filiuin , & per conſequens
1 cipiuin exfiftentiæ materiæ. Quod enim exigen-
i
tia materiæ fit phyſica , & exigentia meriti lit
1 160.
moralis, parum refert ad propofitum .
Confirmatur, & explicatur ampliùs; quia li- cipi ipfe filius exſiſtens diſtinctè pro eo priori,
cèt finis ve pollibilis fit cauſa ſuimedijve exſi- quin eo ipſo intelligatur dependens ab aliquo
ſtentis , à quo medio producitur ipſe finis vt ex-
liſtens : non poteft tamen finis vt iam realiter ex-
ſiſtens cauſare, & moueread eligendum medium
ad hoc , vt ponatur ipſe finis, nec vllus concellit
talem modum caulandi, & mouendi in fine;
nec poteſt intelligi , quod aliquis ex eo , quod
videat finem obtentum , moueaturad procuran-
dum illum , & apponenda media ad ipfum fi-
nem : ergo nec poteft Deus moueri ab exſiſten-
tia formæ præuila ad ponendam materiam , quæ
cauſet ipſam formam : probatur conſequentia;
!
quia materia per ſuam entitatem eſt medium ne-
ceffarium ad exiſtenciam formæ , & ordinacur ad
1
formam tanquam ad ſuum finem , nec potelt
Deus vt auctor naturæ velle ponere materiam ,
nili velit eam ad ſuum finem naturalem , ſcilicet,
vt habeat formam , ergo repugnat , quod velit
materiam , quia eſt iam forma , nam ficut nemo
vult medium , quia eft iam finis , fed vt ſit finis,
ficnon poteft Deusvelle materiam , quia eft iam
1
forma,quam materiam debet velle, ve fit forma.
161 . Ex codem autem exemplo meriti poflumus
colligere vlteriùs aliam rationem à priori huius
repugnantiæquia præmium condignum ex con-
ceptu ſuo affert, quod præmians ſivult condi-
gnè præmiare , deber dare merenti pro proprio
aliquid aliud vltra ca omnia , quæ iain fupponi.
turnerenshabere in ſuis bonis , antequam præ-
mietur , vt explicui difp.8. de incarnatione,ſeit.s.
nurn .47. & fequentibus : qui enim præmiatur,
debet ditior fieri per præmium , quàm eflet per
folum opus , quod præmiatur : quare debet con-
ſiderari totum, quod habet pro illo priori ante
præinium , vedeturei aliquid aliud diſtinctum ,
quo augeantur eius bona. Sic ergo productio,
Yel cauſalitasphyſica ex conceptu ſuo eſt com-
municare eſſe alteri , ſeu propagare , & exten-
dere illud elle , quod caula habet ,vt extendatur
vlterius , & participerur ab aliis:debet ergo com-
paracio hæc fieri inter totum eile , quod eft ante
effectum , & illud efle nouum , quod datur ef-
fectui , quod quidem debet efle diſtinctum à
toto illo efle præcedenci. Hinc enim eft , quod
nemo poflit producere ſeipſum ; quia per illam
productioncin non extenderetur , nec propaga-
retur illud efle vlteriùs , cùm iam fupponeretur
its producente. Hinc etiam eft , quod nec me-
diatè poteft aliquis dare fibi eſſe : quia û filius in
codem inftanti , in quo gencratur à patre , pro
duceret , & generaret ſuum patrem , per hanc
productionem non propagaret, nec extendere-
hanc extenſionem verificandam , debet compa
rari illud efle , quod dat patricum toto illo elle,
quod pofitum iam fuerat in rerum natura vſque
ad illum filium incluſiuè : & ficut ad præmian
dum condignè aliquod opus bonum , debent
conſiderari diftinctè omnia bona , quæ habet
aliundè merens, vt deturei aliquod aliud bonum
diſtindum ab omnibus illis : fic , vt per produ
dioné communicetur realiter efle, & propagetur,
antequam filius operetur; non poteſt filius in co
dem inftanti reali propagare illud efle , quod ha
bet , dando illud iuo patri ; quia non poteft con
alio habente efle , cum non poſſit concipi ve ens
creatum , quin inrelligatur dependens ab aliqua
alia cauſa exſiſtenti,
Tertiò probari ſolet noſtra ſententia ; quia li 162 .
contritio procederet ab habitu charitatis in in
ftanti iuftificationis, non procederet liberè;quia
non poſſet voluntas coniungere carentiam con
tritionis cum principio eiufdem ( quod tamen re
quiritur ad actum liberum : ) li enim voluntas
id poflet , poflc vtique retinere habitum chari
tatis ſine contritione, ergo poſſct manere in pec
cato , & cum habitu charitatis ; conlequens eſt
falſum ; ergo dicendum eſt , non poſſe coniun
gere carentiam contritionis cum habitu charita
tis ; & per conſequens contritionem non fieri
liberè, fi procedat ab habitu.
Aliquibusrecentioribusvidetur hoc argumen- 163.,
tum inefficax : dicunt enim ad libertatein con
tritionis ſufficere , quod poflit coniungi carentia
contritionis cum principio , quantum eft ex par
te ipfius principij, non verò requiri « quod poflix
coniungi cum principio attentis aliis circumſtan
tiis extrinſecis. Hoc ſuppolito , fatentur hîc &
nunc poſle hominem coniungere carentiam con
tritionis cum principio , nempe cum habitu cha
ritatis ; habitus enim de fe non habet ordinem ,
velconnexionem neceffariam cuin actu contri
tionis , ſed indifferentiam magnam ad facien
dum , vel non faciendum actum : non ergo po
teſt habitus charitatis neceflitare , vel prædeter
minare ad contritioncm : cæterùm de facto nun
quam manebit habitus fine actu contritionis in
illo primo inſtanti ; quia Deus nunquam infun
dit habitum charitatis , niſi quando per fcientiam
mediam fcit, hominem habiturum liberè contri
tionem , Gi detur concurſus hic , & nunc ad il
lam : & hac ſcientia fuppofita , neceſſe eſt contri
tionem ſequi dato habitu , non tamen contritio
nem neceſſariam , ſed liberam , quia ſuppoſitio
orta ex fcientia non tollit libertatem ab actu con
fequuto : non poteſt ergo honio non conteri
fuppofito habitu ,& ſcientia ,quæ de facto ſuppo
nitur ad dandum habitum ,fed conteritur libere ,
quia illa neceſſitas non oritur præcisè ex habitu,
fed ex ſcientia , & ideo eft neceſſitas conſequens.
Hinc inferunt , non repugnare , quod contritio
oriarur ab habiru ex hoc capite , quod non eſſer
libera , licèt fareantur repugnare ex aliis capiti
bus ſupra aflignatis.
Propter hunc modum opinandi dixi in ma- 164
scria de gratia , adhuc concefla prioritate inter
contri
ed
Diſp. VIII.
,
contritionem , & habitum , manere ſpecialem gratiæ fine contritione , ſi homo nolit conteri :
difficultatem in concedenda mutua prioritare in-
c
ter prædeterminationem , & conſenſum ; quia ni-
mirum , licèr vtcumque ſaluaretur libertas con-
t
tritionis co calu , non tamen ſaluaretur conſen-
t
ſus liber cum prædeterminatione ; quia licèt ha-
bitus charitatis de ſe non determinaret volunta-
tem ad contritionem , & ideo contritio eller libe-
ra , quia poſſet coniungere carentiam contritio .
niscum principio , ſcilicet, cum habitu charica-
tis , ar verò auxilium prædecerminans per fuam
entitatem determinaret voluntatem ad confen-
ſum , necpoſſet vllo modo voluntas coniungere
carentiam conſenſus cum auxilio prædetermi-
nante, & ideo quidquid fit de contritione , in
hoc tamen caſu non apparet veſtigium libertatis.
165. Sed tamen (ve hoc obiter dicamus) neque ip-
ſam conttitionem exiſtimo fore liberam in calu
poluo , quofieret ab habicu : quia licèthabicus
præcisè fecundùm ſuam entitatein non determi-
naret voluntatem ad contritionem ; fed tamen
162. habitus prour hîc , & nunc darur , non videtur
relinquere principium proximum indifferens ad
contritionem , & eius carentiam : nam princi-
pium proximum indifferens includit concurſum
Dei indifferenter oblatum in autu primo ad con
critionem , & cius oppofitum . Voluntas autem
cum habitu charitatis non videtur habere illum
concurſum Dci indifferenter oblatum ad vtrum-
que : alioquin , ergo habet Deus voluntatem
concurrendi cum homine ad contritionem , vel
non concurrendi, & homo noluerit , ergo vult
Deus indifferenſer, quod habitus ille operetur,
vel quod non operetur ſi homo noluerit operari,
163:
ergo vult , quod exiſtat habitus charitatis fine
contritione li homo velit , & per conſequens
quod fit charitas cum peccato , li homo velit.
Conſequens eſt falſum ; quia de facto non ſo-
lùm non manet charitas cum peccato , ſed nec
habet Deus voluntatem aliquam ponendi chari-
tatem cum peccato , quia hæc ellet voluntas val_
de miraculoſa , quam Deus de facto non habet;
alioquin licèt nunquam homo de facto coniun-
gerer graciam cumpeccato , eſſet tamen in po-
teſtate hominisde facto coniungere charitatem
cum peccato : quod nemo concedet; ergo ex
modo , quo de facto datur habitus gratiæ , &
charitatis fine indifferentia ad exiftendum cum
peccaro , deſtrueretur libertas , & indifferentia
ad contritionem , & eius carentiam ; fi contritio
otiretur ab habitu charitatis.
176 .
Dices ; Deum dare homini concurſum proxi-
mum indifferentem in actu primo , & per con-
ſequens Deum habere voluntatem quæ indiffe.
renter velit , quod homo operetur cum habitu,
vel habeat habitum fine operatione provt homo
voluerit ; hoc enim totum requiritur ad liberta-
tem , non tamen velle Deum , quod gratia , &
charitas maneant cum peccato , fi hoino nolit
conteri, fed folùm velle , quod in eo caſu ma-
neant ij habitus fine contritione præſcindendo
ab hocquod maneant cum peccato , vel fine pec
cato , de hoc enim fieret poftea quod Deus vel.
ler vel condonando peccatum fine contritione,
vel conſeruando gratiam cum peccato : nunc
autem non fuit neceffe prouidere Deum (pecia
liter circa cum calum , quia ſcit certò non eſſe
ponendum .
167.. Sed contra hoc eſt, quia in primis iam con-
ceditur in Deo voluntas conferuandi habitum
Sect. VII. 143
hoc autem ipfo videtur iam habere Deum volun
tatem iuftificandi hominem fine contritione , fi
nolit conteri, præfertim fi iuſtificatio fit prima
rius , & eſſentialis effectus gratiæ , provt multi
opinantur: & licèt non fit ita eſſentialis, eſt tamen
effectus naturalis, & per conſequens volendo
conſeruationem gratiæ fine contritione , videtur
Deus velle implicite id , quod naturaliter fequi
tur ad gratiam ,ſcilicet, iuſtificationem ; ergo ex
vi huius decreti diuini poteſt homo ſi velit iuſti
ficari fine contritione. Sed demus , non habere
Deum voluntatem illam iuſtificandi hominem
fine contritione : ad minus habet voluntatem
conſeruandi gratiam ſine contritione , fi homo
nolir conteri , ergo ex vi huius decreci eſt in po
ceſtate hominis de facto retinere gratiam Dei
line contritione. Quis hoc credat cùm Patres pal
fim doceant , neminem poſle ſine pænitentia
obtinere gratiam Dei ? Sequela autem probatur
ex dictis , quia impotentia illa conſequens orta
ex ſciencia nontollic potentiam antecedentem
fimpliciter , &abſolutè, & ideo licèt prædeſti
narus non poſſit coniungere peccatum finale cum
prædeſtinatione ; poteſt tamen fimpliciter, & ab .
ſolute peccarefinaliter & damnari , quia habet
concurſum Dei indifferentem in actu primo ad
cale peccatum : ſic etiam licèt homo non poſſet
coniungere carentiam contritionis cum raliſcien
tia Dei , & per conſequens nec recentionem ha
bituum fine contritione , &c. ſed tamen fimpli
çiçer , & abfolutè habebat concurſum Dei in
actu primo ad nolendum conteri , & per confe /
quens fimpliciter ; & abſolutè poterat non con
reri cum illo habicu , & poterat retinere illum ſie
ne contritione, quia Deus habebat voluntatem
conſeruandi illoshabitus fine contritione , fiho
monoller conteri , ex qua voluntate Dei homo
denoininatur potens , & liber ad illud præſtan
dum, licèt præſciatur nunquam id facturus.Cùm
ergo de facto non fit in poteftate hominis con
ſeruare habitus gratiæ , & charitatis ſine contri
tione , negandum videtur , Deum habere eiuf
modi voluntatein etiam conditionatam , & per
conſequens ex modo , quo de facto daturgracia
ſine indifferentia , vt maneat line contritione,
tollererur libertas ad contritionem fi contritio
oriretur de facto ab habitu gratiæ , & chari
taris.
Confirmatur iterum hoc argumentum ; quia: 168.
de facto habitus gratiæ , & charitatis datur à Deo
dependenter à contritione , ergo non datur inde
pendenter à contritione , ergo non habet Deus
de facto voluntatem ponendi gratiain , eriamſi
non detur contritio . Quomodo enim poteſtelle
hæc volunras in Deo : quia video te habere con
tritionem , voló tibidare gratiam , ctiamſi non
habeas contritionem ? Ergo ex modo quo datur
de facto charitas, & gracia propter contritionem ,
non datur indifferenter vt poſline eſſe line contri
tione, nec poteft intelligiin Deo voluntas con
currendi indifferencer cum habitu ad actum con
tritionis: quia co ipſo haberet Deus voluntatem
dandi gratiam independenter à contritione, quæ
vnluntas de facto non datur. Quamuis ergo cla
riùs deftruatur indifferentia , & libertasper præ
determinationem , quàm per habitum : adhuc
tamen ex modo , quo de facto infunditur gratia
in iuſtificatione , non videtur ſatis faluari libertas
contritionis , fi oriatur ab habitu ad quem dic.
ponic
 144 De Pænitentia .
ponit , ſed multò minùs ſaluaretur conſenſus li-
ber ſi oriretur à prædeterminationc , ad quam
ipſe conſenſus diſponeret; id tamen ſpectat ad
materiam de gratia.
169. Aduerte tamen , licèt hoc argumentum de-
fumptum ex libertate, fit abſolutè efficax ad pro- ad 3. vbidicit, ad conuerſionem illam ,per quam
bandum , actum contritionis in cocaſu non poſ-
ſe procedere ab habitu gratiæ , ad quam difpo-
nit , nec conſenſum poſlediſponere ad prædeter-
minationem, à qua fit, costamen qui concedunt
mutuam prioritatem ,& cauſalitatem poſſibilem
in codemgenere cauſæ , provt tenentur admit-
tere , & conſequenter concedunt Recentiores;
non poſſe vti hoc argumento ad impugnandas il-
las ſententias. Nos quidem poflumus vti , quia
reuera non poteft efle cauſa libera, quæ non pof-
ſit coniungere diſſenſum cum principio proxi-
mo ; non poteſt enim intelligi potens ad vtrum-
que , niſi per potentiam , ſeu actum primum pro-
ximum: ergo fi actus primus proximus elt deter-
minarus ad vnam partem , non intelligitur po-
tentia ad vtrumquc. Cæterùm li concedatur
poſibilis illa mutuaprioritas, ſequitur etiam pof-
le intelligi liberum linc potentia ad coniungen-
dum diſſenſum cum principio proximo. Qui
enim ponit , quod conſenſus poteſt præcedere
prædeterminationem , verbi gratia , à qua fit,
dicit etiam , quod homo poteit impedire præde- difficultas. Item 3. parte queft. 89. artic. 1.ad 3 .
terminationem , ne ponatur, & per conſequens
dicit , quod in illo inſtanti poteſt diſſentire : ex
hoc autem euidenter ſequitur , quod liberè con-
ſentit : quid enim eſt liberè conſentire , niſi ita
conſentire , vtpoſſetincodem inſtanti non con
ſentire, ſed diffentire : Saluatur ergopropriiſlima
libertas cum prædeterminatione , li femel admit-
taturpoſſibilis mutua illa prioritas , & cauſalitas,
quiapro illo priori , pro quo præcedit conſenſus
prædeterminationem , non intelligiturprocedere
à principio determinato , ſed folùm à voluntate
cum cognitione indifferenti , ergo intelligitur
procedere à principio potente vtrumque ačtum
elicere : vel li hoc non intelligitur ,ideo erit, quia
iam intelligitur ex parte principij aliquid deter-
minans : alioquin non eft , cur pro illo priori
Deus non de concurſum indifferentem ad
vtrumque ; Deus enim non negar concurſum
indifferentem , ex co quod pro poſteriori figno cap. 12.docent
ſit aliquid incompoflibile cum vtroque actu nam tiam
:
qui amat , habet pro priori concurſum Dei ad
odium , licèt pro poſteriori habeat amorem in-
compoffibilem cum odio ; ergo licèt pro poſte-
rioriſigno fit prædeterminatio ad amorem , po-
terit pro priori intelligi cócurſus Dei ad odium ,
& per conſequens pro co ſigno intelligetur
principium ſufficienter indifferens ad vtrumque
actum .
170. Dices;conſenſum licèt præcedat prædetermi-
nationem , præcedere tainen in genere caufæ
materialis , hoc eſt , ve dependentem à ſuo ſub
iecto , non vr dependentem à cauſa efficienti,
atque adeo non præcedere , vt liberum . Vnde
non eſt in noſtra poreſtate librra , quod ponatur
prædeterminatio, quia non intelligimur operari ex1. 2. quaft. 113. art. 8. in corpore , vbi docet, monjas:
liberè, nec efficienter niſi poſt prædeterminatio-
nem . Sed contra, quia ſi conceditur mutua prio-
ritas in diuerſo genere cauſæ , non eſt repugnan
tia in eodem , vt Recentiores iam ingenuè faten-
cur , loquendo de pollibili.Vnde dicent præde-
terminantes, ita de facto efle nec poterunt im
pugnari.
Veniamus iam ad alterum punctum , & often 171 .
damus breuiter , non docere S.Thomam , con- De mente S.
tritionem procedereab habitu gratiæ , ſed potiùs Thome in
oppofitum . Potiſlima eius teſtimonia , omiſlis punéto.
aliis multis , hæc funt. 1. part. quaft.62. art. 2.
præparat ſe quis ad gratiam habendam , nonie
quiri gratiam habitualem ,fed folùın operationem '
Dei: loquitur autem de præparatione perfecta
qualis fit percontritionem , veldilectionem Dei,
quia loquitur de conuerſione,qua Angelus in pri
mo inſtanti ſe diſpoſuit ad gratiam ,quæ fuit dile
ctio Dei.Item 1.2.94.109.art.6.in corpore, vbi do
cet prærequirigratiam habitualem,ve homome
reatur beatitudinem ; non tamen prærequiri gra
tiam habitualem vt homo præparet ſe ad conſe
quendam gratiam habitualem ,quiaeflet proceſſus
in infinitum , ſed ad hoc debere præſupponiali
quod Dei auxilium mouentis animam , &c. non
poruit clariùs noftram ſententiam exprimere,& q.
11 2.art.2.camdem doctrinam iterum repetit.Lo
quitur autem vtrobique de præparatione proxi
ma ad gratiam,& non folùmde remota, quia ra
tio illa,quod ſequeretur proceſſus in infinitum ,
æquè probat de vtrâque, & quia alioquin doctri
na Diui Thomæ defectuoſa effet , fi de præpara
tione proxima non egiſſet , de qua potiſſimè eſt
expreſsè agit de vltima diſpoſitione, & docet,
reliquos omnes actus pænitentiæ conſequentes
procedere ex gratia , & virtutibus excepto illo,
qui eſt vltimadiſpoſitio ad gratiam . Item queft.
28. de veritate artical. 8. in 4 diftin &tione 17.
queſtione 1. articul.4.quaftiunc. 2. Vbi impugnat
lententiam eorum , qui dicebant , affectum di
lectionis erga Deum , & deteftationis peccati,
qui eſt fimul tempore cum infuſione gratiæ
elle poſteriùs natura quàm infuſionem ipſius
gratiæ habitualis; ex quibus & aliis multis locis
conſtat , hanc fuiffe fententiain Sancti Thomæ,
quod fatentur non ſolum noſtri Doctores, ſed
etiam Medina 1. 2. queſtione 110. articul.8. ad
1. Zumel. ibidem diſputatione i . & Sotus in 4 .
distinčtione 49. quaſtione 2. articul. 4. Lorca do
gratia difputatione 38. & alij multi antiquiores,
quos refert , & ſequitur Suarez lib. 8. degratia,
Ex recentioribu s verò camdem lenten
Vega , Corduba , Stapletonius,
Mendoza , quos affert idem Saarez ibi . Molina
1.parte quaftione 62. articulo 3. & in concordia
diſputatione 44. Herize diſputarione 28. cap. 2.
Maſcarenas diſputatione 1. de auxiliis parte 4. Ar
rubal 2. tom. in primam partem diſputatione 175 .
capite. 1. numero 5. Coninch 3. parte diſpurat. 2 .
de effectu Pænitentie dubio 2. numero 16.Granado
1.2.controuerſ. 8. degratin tract. 10. diſputat. 2 .
Ioannes Præpofitus in 3. parte quaftion. 86. art.1.
dub . 4. numer.3o. Hier. Faffolus 1.part.quaft.12.
num . 45 :
Opponunt plura teſtimonia S. Thomæ pro 172 .
contraria ſententia , ſed omnia facilem habent Opponuntur
explicationem . Primò opponitur locus celebris varia teſti
in iuſtificatione priùs natura intelligi infuſio .
nem gratiæ , deinde actum dilectionis Dei, po
ſtea actum contritionis , & vltimò remillionem
peccatorum . Reſpondeo facilè , loqui de gratia
auxilij actualis cuius infuſio prior eſt, quàm dile
etio , vel contritio : Si enim loqueretur de gratia
habituali, contradiceret apertè fibi expreſsè ne
ganti
 Diſp . VIII.
- 171
• De meeti ganti in duobuslocis vltimis ſupra adductis, in-
Thomas ter infufionem gratiæ habitualis, & remiffionein
IS
$
puncte. peccati mediare actum contritionis vel deteſta-
tionis ; nec obftat verbum illud infufio , quod
videtur magis pertineread habitusquàm ad actus.
Reſpondeo enim ex vlu Ecclefiæ , & Patrum ſæ-
piſlimè accommodari ad actus , fic eniin petit
Ecclefia à Deo vt infundat nobis ſuæ charitatis
affectum , & c.
173 Secundoopponitur ex quaft. 28. de veritate
art. 8. vbi docet , quod fi ordo naturæ attenda-
tur ſecundùm rationem cauſæ materialis , contri-
tio præcedit gratiam gratum facientem ; fi verò
attendarur ſecundùmrationem caulæ formalis,
gratia gratum faciens præcedit contritionem.
Reſpondeo facilè S. Thomam non docere quod
gratia habitualis præcedit vt principium efficiens
contritionem , fed vt principium formaliter di-
gnificans, quare non præcedit contritionem ſe-
cundùm ſubſtantiam ,ſed contritionem in ratione
meriti;vt fic enim includit contritio valorem pro-
uenientem à gratia : itaque contritio fecundum
ſuam entitatem præcedit habitum gratiæ , con-
trițio verò vt meritoria ſubfequitur habitum
gratiæ ; & vtſic non eſt mutua prioritas reſpectu ' effectum formalem viuentis : & rurlus prove
eiuſdem ve conſtat. Hæc folutio conſtat tum
ex eodem S. Thoma in eodern art. 8. in ſolutione
ad 3. tum etiam , quia non dixit , gratiam præce-
dere in genere cauſæ efficientis , fed formalis;
graria autem non eſt cauſa forinalis contritio-
nis , niſi quatenus informat contritionem in ra-
tione meriti , & in eodem ſenſu loquitur 3. part.
queſtione 86. articul. 6. ad 1. dum dicit , quod in
iuſtificatione impijnon folùm eſt gratiæ infuſio,
ſed etiam motus liberi arbitrij in Deum , qui eſt
actus fidei formatæ , &c. Non enim vultSanctus
Thomas , actum illum effe formatum , provt
præcedit diſpoſitiuè ad gratiam , ſed efle forma-
tum in eodem inſtanti reali pro poſteriori.
174. Dices : contritio provt præcedit gratiam , diſ-
ponit meritoriè ad gratiam , ergo ve meritoria
non ſubſequitur gratiam . Reſpondeo, provt præ-
cedit, eſt folùm meritoria de congruo;provt lub-
fequitur verò eft meritoria de condigno in mul-
torum ſententia.Adde S.Thomam tunctemporis
exiſtimalle forſitan contritionem non mereri de
congruo gratiam , quia opinabatur eſſe ortam ex
ſolisviribus naturæ pro illo priori , vt conſtat ex
illo art.8.ad 4. in 2.diſt.28.art.4. in corpore,vbi
docet , poſſe hominem ex ſolo libero arbitrio ſe
præparare ad gratiam : quam ſententiam poftea
retractauitin 1. 2. quæft. 109. art. 6. vbiexigit
auxilium Dei mouentis ad illam præparationem .
Cum ergo ſentiret tunc S. Thomas contritionem
pro illo priori effe ex ſolis naturalibus,non mirum
quod non concederet diſponere meritoriè , ſed
alio modo.
175 . Poteſt obiici idem S. Thomas illa quaft. 28 .
de veritateart.7. in corpore vbi dicit,remiſlionem
peccati effe priorem in genere cauſæ materialis.
Reſpondeo tamen ,ibi loqui de prioritate impro-
ftir pria, & fecundùm modum concipiendi,namndicit
ſimpliciter eſſe poſteriorem natura ; illam autein
aliain roluit appellare prioritatem naturæ .
Tertiò opponunt ex 1. part.quaft. 76. art.6 .
vbi docet , animam rationalem effe principium
accidentium , quæ tamen accidentia præcedunt,
vt diſpoſitiones ad vnionem animæ,ergo potuit
hoc etiam concedere in contritione, & gratia ha-
bituali.
P. loann. de Lugo,de Pænit.
Sect. VII . 145
Reſpondeo : imò , quia S. Thomas ibi exiſti 176 .
mauit , accidentia procedere ab anima , negauit
expreſsè in corpore articuli mediare ea acciden
tia intermateriam , & receptionem animæ. Nam
licèt toto tempore antecedenti paulatim diſpone
retur materia per difpofitiones antecedentes; ſed
tamen in inſtanti generationis cenlet S.Thomas,
priùs natura infundi animain , & abipla procedere
omnia accidentia. Poftea verò in folutione ad
primyın videtur concedere , etiam in illo inſtanti
præcedere diſpoſitiones ad formam . Sed nihil
minus. Nam ibi non agit de prioritate reali , ſeu
ex natura rei , led prioritate logica , feu rationis.
Diſtinguir enim in anima plures gradus , ſcili
cet , ve actuarin eſſe entis, & in efle corporis , &
in eſſe viuentis, & in elle animalis, & in effe bo
minis : quo ſuppoſito dicit , ficut prius ratione
concipitur anima conftituere ens & corpus , ver
bi gratia , quàm viuens ; ita etiam priùs ratione
intelligi oririaccidentia propria corporis, quàm
accidentia propria viuentis ; & rurſus mare
riam prove affectam illis accidentibus propriis
corporis , intelligi quaſi diſpofitam ratione no
ftra ad formam ſubſtantialem , provt datura eſt
affectam accidentibus viuentis , intelligi diſpo
ſitam ad formam animalis , &c. Hæc autem eſt
ſola prioritas rationis fecundùm noftrum imper
fectum modum concipiendi , non autem ex na
turarei ; vt fic enim gradus corporis non præce
dit ad gradum viuentis . Imò ftando adhuc in illa
prioritate rationis noluit S. Thomas concedere
prius , & pofterius reſpectu eiuſdem , quia ſicut
docet accidentia gradus corporei , vcrbi gratia, 1
præcedere ad formam viuentis , ita etiain docet
accidentia illa gradus corporci non procedere à
forma viuente , fed à forma fecundùm graduin
formæ corporis , & ad formam ſecundùm hunc 1
gradum non præcedunt etiam ratione noftra in
fententia S. Thomæ accidentia gradus corparei,
ſed accidentia gradus entis crcati:vt videas, quàm
conſtanter negauerit vbique S. Thomas prius
& pofterius reſpectu eiuſdem .
Quartò opponunt ex 3.part.quaſt. 89. art. 1 . 177
ad 1. vbi docet pæniteutiam vt eſt Sacramen-,
tum eſſe cauſam gratiæ , eſſe verò effectum gra
tiæ provt eſt virrus , ergo ſenſit procedere à gra
tia. Refpondeo, pænitentiam actualem efle cau
ſam gratiæ , quia eft pars Sacramenti, quo cau
ſatur gratia : pænitentiam verò habitualem , ſeu
habitum pænitentiæ efle effectum gratiæ , quia
omnes habitus virtutum ſubſequuntur ex ha
bitu gratiæ : & de hac pænitentia habituali di
cit S. Thomas eſle effectum gratiæ , vt ipſe le
explicat; nunquam ergo ponit idem efle cau
ſam , & effectum gratiæ. Mitto alia loca Sancti
Thomæ , quæ multò minus habent difficul
tatis. Illud ramen obferua ad maiorem abun
dantiam , licèr aliqui auctores antiqui videan
tur aliquando concedere mutuam prioritatem
inter diſpofitionem , & formam : intelligi polle
non de prioritate ex natura rei , ſed de priori
tate rationis ſecundùın imperfectum modun
concipiendi , quo aliquid quod reuera non
eſt prius , concipitur aliquando ac fieflet prius,
quia cognofcitur imperfectè per ſpecies alie
nas : ficut in diuinis dicunt aliqui , relatic
nem intelligi priùs quàm originem , & rur
ſus pofle originem intelligi , prius quàm rela.
tionem , non prioritare virtuali , fed rationis
N fccun
 146 De Pænitentia .
ſecundùm imperfectum modum concipiendi.
178 . Quàm longè verò difter illa mutua prioritas à
mente S. Auguſtini, conſtat ex ſupradi&tis : cùm
ſemper apud Auguſtinum euidens fuerit hæc
conſequentia, gratia datur , vt operemur;ergo non
datur quia operamur : & ideo vt probaret,gratiam
non elle ex operibus , ſolùm id oftendit ex co,
quod quælibet opera bona debebant eſſe ex gra-
tia , quæ probatio inefficax eſſet , li poſſet gratia
eſſe ex operibus , quæ orirentur ab eâdem gratia
cum mutua illa prioritate , quam certè vel Au- deferatur. Sicut ergo gratiæ expullio dependec
guftinus ignorauit , vel malè omiſit , dum abſo- à priori ab introductione peccati,& non ècontra,
Auguſt. lutè negauit gratiam poſſe eſſeex operibus. Vi- licèt vtraque mutatio , ſcilicet , introductio pec
deatur Augułt. lib. de corrept. & graria,cap.9.lib. cati , & expultio gratiæ habeant neceffariam
de predeſtin .San &tor.cap.18. in fin .á cap.19.lib. connexionem ad inuicem : fic dicendum eft de
de dono perſeuer.cap.13.6 14.epiſt. 107. vbipro-
bat ,primam gratiam non pofle dari à Deo fe-
cundùm merita , quia darur , vt ſint merita : &
lib.1. ad Simplicianum qu.2.vbi fic ait : Percipien-
tis gratiam conſequenterſunt opera bona ; non que
gratiam pariant , ſed qua graria pariantur : non
enim vtferueat calefacit ignis; ſed quia beneferuet:
neque ideo benecurrit rota vtrotundafit, ſed quia
rotunda eft. Videatur etiam lib. 1. retract. cap.23.
Ephel. 1. 1 & Hieronymus in illa verba Pauli ad Ephel. i .
Elegit nos in ipſo ante mundi conftitutionem , ve
effemus ſancti. Qui illam conſequentiam vt ne-
ceffariam , & euidentem ſupponunt.
SECTIO VIII. .
Soluuntur aliqua argumenta contrapreceden.
tem doctrinam .
179 . Ro
tium erit reſpondere ad aliqua argumenta,, quaſi extrinfecè : atqueideo licèt non poflitponi
quæ Recentiores Philoſophi afferunt pro mutua
cauſalitate. Et quidem hoc magis ex Philoſophia
nobis ſupponendum eſſet quàm examinandum :
quia tamen multiRecentiores dicunt , non poſſe
in Philoſophia negari mutuam cauſalitatem , imò
eam , fi Deo placet, demonſtrari libet, potiſlima
eorum argumenta ex Philoſophia breuiter refer-
re, & diffoluere.
Argumen- Primum ſit ex introductione formæ nouæ , &
tum pri inexpulſione formæ contrariæ : dicunt enim ,
troduétione vno genere cauſæ priùs introduci formam ge-
forma noue, niti ,liquidem ipſa expellit formam præceden-
or expulfio- tem : in alio tamen genere priùs expelli for
ne contra
rid. mam præcedentem , non enim poſſet introdu-
ci forma ſubſequens , niſi recederer forma
præcedens; ergo expulfio , & introductio ha-
bent mutuam prioritatem , & cauſalitatem ad
inuicem .
180 .
Hoc, & alia fimilia argumenta oriuntur ex
principio falſo , quod ab iis Philoſophis ſuppo-
nitur : quod , ſcilicet , bona conſequentia fit,
hocnon eller , niſi eller illud ; ergo hoc pendet
ab illo , tanquam à cauſa , vel certè à priori: quæ
quidem conſequentia non eſt bona : nam etiam
materia non eſler , niſi ellet quantitas ; & tamen
non dicunt, quod materia pendeat à priori , à
quantitate , & ve alia omittam , in præfenti ma-
teria cadem conſequentia retineri non poteſt
Tridentin. iuxtadoctrinam Concilij Tridentiniſejl.6.cap.1 . iecto,tanquam à cauſalitate,nec parte caufalitatis,
vbi dicitur , quod Deus fua gratia femel iuſtifica-
tos non deſerit , niſi ab iis prius deſeratur. Ex
quo exemplo retorqueri poteſt manifeſtè ar
gumentum factum : quia quando per peccatuin
ałuale expellitur gratia habitualis , peccatum
non poffet introduci , niſi expelleretur gratia,
atqueadeo in aliquo ſenſu necellaria eſt expullio
gratiæ ad introductionem peccati : hoc tamen
non arguit mutuam prioritatem aut cauſalitatem :
nam licet prior fit introductio peccati , quàm
gratiæ expullio , ve teſtatur Concilium : non
tamen econtra eſt etiam prior expulſio gratiæ,
quàm peccati admiſlio : nam pro illo priori ve
rum eſſet, quod Deus priùs deſerit lua gratia
hominem , quàm ab ipſo hominc per peccatum
omnibus formis contrariis , quod introductio fit
prior , quàm expulfio formæ 'recedentis, non è
contra , quotics vnaformaexpellit aliam. Verum
quidem eſt, quod fi forma præcedens non re
cederet , forma ſubſequens non introduceretur,
ficur li gratia non expelleretur , peccatum non
fieret ; hoc tamen non arguit , expulfionem elle
priorem , ſed necellariam connexionem , ratione
cuius argui poteſt à negatione conſequentis ad
negationemantecedentis, verbi gratia , fi non eft
fumus non eſt ignis : ſi non eſt riſibile , non eft
rationale ; licèt nec fumus fit prior igne , nec ri
libilitas rationalitate .
Econtra verò introductio formæ eſt prior, 181 .
quàm expulfio contrariæ quiz expullio eft effe
ctus in genere cauſæ formalis ; non quidem ef
fectus formalis primarius, prove calidum eſt ef
fecus formalis caloris ; ſed effectus formalis ſe .
cundarius , qui non componitur intrinfecè , nec
includit caulam formalem , fed dependet ab ea
forma in ſubiecto , quin caufet ſuum effectum
formalem primarium ; v. g. calor in ſubiecto,
quin reddat calidum ; poteſt tamen poni de po
tentia abſoluta , quin cauſet effe& um formalem
ſecundarium , v.g. calorquin expellat frigus;quia
hic effectus condiſtinguitur adæquatè ab ipla
forma. Quæ aurcm fit cauſalitas actualis,qua for
ma cauſat expulfionem formæ contrariæ : dixi in
2.Phyſicorum : ſcilicet, non cfle ſolam vnionem
formæ cum ſubiecto ; quia cauſalitas actualis,
cùm fit ipſum actu cauſare,non poteſt vllo modo
eſle ſine eo ,quod effectus cauſetur; poteft autem
calor vnitus efle ſubiecto ; & non fequi expulſio
frigoris, fi Deus adhuc de potentia abſoluta velit
conferuare frigus in eodem ſubiecto: non ergo
erat vnio fola caloris cauſalitas actualis. Rurſus
nec abſentia formæ præcedentis : quia poteſt
Deus independenter ab introductionecaloris ex
pellere frigus pro aliquo priori : & tunc daretur
quidem calor vnitus, &negatiofrigoris : & ta
men illa expulſio non cauſaretur à calore ; debet
ergo cauſalitas illa addere reſpectum aliquem ,
ſeu voluntatem Dei ceflantis à conferuatione fri
goris ob incroductionem caloris , & tunc dicitur
frigus expelli à calore , quia ad exigentiam ca.
loris delinit conſeruari frigus. Vnde fi resmeta
phyſicè conſideretur,calornon denominatur cau
ſans actu expulſionem frigoris ab vnione cú ſub
fed ab ipſa expulſione frigoris , vt ſubeſt illi vo
luntati Dei , vel cerrè ab illa Dei voluntate vo
lentis ceflare à conſeruatione frigoris proprer
exigentiam caloris , de quo aliàs. Nunc ergo vi
úes, ex illo exemplo introductionis & cxpulſio
nis
 - 147
g9
8
8
6
8
8
g3

mis formæ contrariæ nullo modo argui mutuam tiam ſinepaſſionibus ; quia obligatur ad produ
len prioritatem , aur cauſalitatem . cendas etiam paſſiones , vel certè non poteft im
m : 182 . Secundò arguunt ex alio exemplo , ſcilicet , pedire earum emanationem : fi verò Deus abfol
Secundum ex ingreſſu aëris , & apertione feneſtræ : prius uerer illud ab hac obligatione , non augeret eius
argumen enim eſt , aërem ingredi , quàm feneſtram aperi- potentiam, ſed abſolueret eam , & concederet, vt
tum ex in
grefu aëris ri , cùm aëris ingreſſus fit cauſa , quod feneſtra poflet producere vnum fine alio. Sic aër de facto
& apertione aperiatur:rurfus priùs eft feneſtram aperiri,quàm non poteſt ingredi , quin fimul producat impul
feneftra. aërem ingredi : ideo enim aër ingreditur , quia fum in feneſtra , & expellat eam ab illo loco:five
aperitur feneſtra. Datur ergo mutua prioritas , & rò Deus concurreret cum aëre ad primum effe .
caufalitas. ctum fine fecundo ; non augeret eiusptoentiam , t

Reſpondeo primò, negando quod prior ſit ſed faceret cam minùs ligaram, & quòd cum mi
apertio feneſtre , quàm aëris ingreflus : neque nori conatu, & fumptu operaretur.
n enim ideo ingreditur aër , quia aperitur feneſtra, Tertiò arguunt, quia quando duo ligna ſeſe 185
C ſed potiùs ècontra : ficut non ideo ingreditur inuicem ſuſtinent,ne cadant in terram ,datur mu- Tertium ex
[ peccatum , quia gratia recedit , ſed ingrediendo tua cauſalitas. Nam lignum A, vt exiftens in tali duobus li
gnis fe inui
expelllit gratiam: fic aër ingrediendo aperit,ſeu ſpatio, eſtcaufa ,ne lignum B vlteriùs progredia cem fufti
impellit feneſtram . Refpondeo fecundò ,neque tur, & cadat : & rurſus lignum B, vt exiſtensin nentibus.
etiam efle neceflarium , quod prior ſit aeris tali ſpatio, impedit,ne lignum A progrediatur, &
ingreflus quàm apertio feneſtræ " : nam prius cadat:ergo vbicatio ligni A eſt cauſa vbicationis
eſt , quod aër impellat feneſtram , hoc eſt , im- ligni B,vel concurrit ad illam:& vbicatio ligni B
primat in feneſtra impulſum , qui impulſus eſt eſt caufa vbicationis ligni A, vel certè concurrit
cauſa , quod aperiatur feneſtra : non eſt ergo ad illam conferuandam :vnde fi auferas lignum
neceſſe in rigore loquendo , quod præintelli- B ,ftatim lignum A cadit : crgo lignum B ve præ
gamus aërem ingredientem ante apertionem fe- ſens ibi conferuabat lignum A in taliloco.
neſtræ ; fufficit præintelligere aërem impellen- Pro ſolutione huius argumenti, & aliorum ſi 186 .
tem , ſeu producentem impulſum in feneſtra å milium, reuocandum eftin memoriam id, quod
quo impulſu prouenit efficienter motus feneſtræ . latiùs probaui diſp.s. de Euchariſtia fe&t.5. poſle
181,
183 . Sed contra vrgent : quia maior virtus necella- ſcilicetaliquandocauſas naturales determinari ad :
ria eflet in aëre , vt ingrederetur clauſa feneftra, operandum ab aliquo determinatiuo non præſen
quàm aperta :ergo quando ingreditur aër feneſtra ti,ſed immediatè præcedenti : quod variis exem
aperta , ipla apertio feneftræ iuuar , & per conſe- plis oſtendi in prædicto loco :quo ſuppoſito, fa
quens concurrit ad ingreffum aëris ; ergo cauſat, cilè explicarur , quomodo abſquemutua priori
& præcedit. tate, aut cauſalitate illa duo ligna fe inuicem ſu
Rcfpondeo , idem argumentum fieri poſle ſtineant : dicimus enim pro priori naturæ , vt illa
contra Aduerfarios : maior virtus requiritur ad duo ligna fiftant , & non progrediantur,non de
ponendum peccatum perſeuerante gratia habi- bere intelligi aliquod eorum cum tali vbicatione
tuali ( li gratia poteft diuinitus manere cum pec- præexiſtensnunc:ſed ſolum debere præintelligi
cato) quàm ablata gratia.Ergo ablatio gratiæ iu- vtrumque lignum exittens in rerum natura cum
uat,& concurrit ad ponendum peccatum . Rur- tali, & tanta grauicate,& pondere, ac proportio
ſus : maior virtus requiritur ad ponendam natu- ne, vt neutrum alterum ſuperet:item quod nunc
tam ſine ſubſiſtentia , vel animam equi ſine ſuis non accreſcunt vires extrinſecè ab aliquo extrin
paſſionibus, quàm cum illis : ergo ſubfiftentia, ſeco impellente ; ac denique quod immediatè
vel paſſiones iuuant , & concurrunt vt aliquid antè vtrumque lignum fuit in cali loco imicdia
prius ad productionem naturæ vel animæ equi. tum , & contiguum alteri:his enim ſolis præintel
Omnes itaque debemus foluere , & reſpondere : lectis ; & antequam videatur vtrumque lignum ,
fi nomine maioris potentia intelligatur aliqua po- velalterum pofitiuè perſeuerans in illo fpatio,iam
tentia minus ligata , & magis abſoluta in operan- intelligitur quantum ſatis eſt ad hoc vt Deus au
do, verum efle : fi verò intelligatur maior cona- ctor naturæ debeat concurrere cum vtroque in
tus & influxus in actu ſecundo ; falſum omnino actu ſecundo ad conferuandam camdem vbica
eſſe antecedens : quia ſi clauſa feneſtra , vel por- tionem,&non progrediendum vlteriùs. Non er
ta , cgo ingrederer ; feneftra effettunc penetrabi- go præcedit vt caula, vel vt conditio vbicatio li
lis,ficut Angelus:quare ficut ad tranſeundum per gni A nunc exiſtens ad vbicationem ligni B,ſed li
ſpatium , vbi eſt Angelus, nonrequiritur tantus gnum A cum ſua grauitate & pondere , quæ de
conatus in me, quantus ad tranſeundum per por- terminatur ad talem effectum à præteritione talis
tam aperiendoeam ,quia Angelus penetrabilis eſt, fitus tempore antecedenti,quæ præteritio mouet
& abfque eius motupoſſamego moueri: ſic eller nunc Deum auctorem natura ad talem concur
caſu,quo feneſtra diuinitùs redderetur penetrabi- ſum præftandum . Sic enim potentia progreſſiua
lis ficut Angelus ; minùs enim defatigarer tran- hominis à moru , vel vbicatione præcedenti tem
feundo per illam . pore immediatè habita determinatur nuncadac
184. Ratio autem eſt clara : quia quando aër ingre- quirendum tale vbi in ſpatio proximo , & non
ditur aperiendo feneſtram ; producit duos effe- aliud vbi in fpatio diſtanti : quia nunc pro priori
ctus , fcilicet, & vbicationem ,feu motum fuum , naturæ non poteft determinari ab aliquo vbi iam
& rurſus motum feneftræ , feu impulſum in illa : præſenti , cinn vbipræſens debeat produci pro
quando verò aër ingredereturperfeneftram clau- Tigno poſteriori : ſed deber determinari ab vbi
fam , operaretur folum vnuin effeclum , ſcilicet pręterito in tempore immediatè precedenti; quod
totum , & vbi ſuum ,ficutquando tranſit per ſpa- licèt præteritum ſit, mouet, & determinat Deum
tium ,in quo eft Angelus, ergominor conatus re- auctorem naturæ ,vt concurrat cum potentia pro
quireretur,& virtus debitiorſufficeret.Dixitamen , greffiua ad tale, vel tale ubiin ſpatio proximo, &
requiri virtutem , & potentiam magis abſolutam ; non ad aliud vbi in ſpacio diftanti , quod idem
nain agens naturale non poteſt producere effen- aliis exemplis comprobaui loco citato.
P. loann.de Lugo,de Pænit. N 2 Eodem
2
148 De Pænitentia
787 . Eodem modo foluitur quartum argumentum
Qua rtum, petitum ab exemplo duorum carbonum ignito
3x duobus
carbonibus fum; qui ſeſe inuicem fouent , & conferuanc cali-
ignitus ſe dos, ac refiftunt contrariis : itaque carbo A eſt
mutuo fo- cauſa quod carbo B non infrigidetur ab aëre : &
1 uentibus. rurlus carbo B non infrigidatus eſt caula , quod
carbo A conſeruerur calidus. Reſpondeo ex di-
etis, carbones illos non ſe fouere inuicem effi .
cienter; neuter enim producit , aut conferuat effi-
cienter calorem alterius ; nam fimile non agit in
fimile : fed fouere ſe, quatenus ex vtroque fit
vnum paſſum maius , & fortiusad reliítendum
contrariis: ad reliftentiam autem non conſidera-
tur, quid habeat paflum pro priori folùm naturæ
tunc cùm refiftit ; ſed quid habuerit immediatè
ante : hinc enim eſt, quod in ſubiectum caliduin
ve octo , non pollitimmediatè poft introduci
ſecundus, ſed ſolum primus gradus frigoris, quia
licèr tunc quando introducitur frigus , non ha-
bcariam propriori naturæ octogradus caloris;re-
liſtit tamen fccundo graduifrigoris per octo gra-
dus caloris, quos immediatè ante habuit:ſi enim
non habuiflet octo,ſed ſeptem, poflet nunc acci
pere ſecundum gradum frigoris ; ergo ideo nom
accipit nunc fecundum gradum frigoris quia ha-
buit immediatè ante octauuin caloris. Ratio au-
tem eſt, quia reſiſtere non eſt agere , fed exigere,
ne Deus nunc concurrat ad productionem fecun-
di gradus frigoris:potelt autem id exigi à Deo au-
dore naturæ ob proximam exiſtentiam octaui
gradus caloris,tum quia Deus non debet expelle-
se ſimul duos gradus caloris ,ſed vnum poft alium,
& ideo debet nuncnon expellere ſeptimum quia phyficè conſeruetur tempore fequenti.
antea non fuit expulſus octauus; tun etiam quia, Vrgent adhuc : quia quoties affirmatio eſt
quò plus habet caloris ſubiectum , eò minus pati
.
exigit abagente debili,fiapplicetur,boç eſt,minus
caloris,& id lentiùs ac tardiùs amittere: quare ca-
lor vt octo præexiſtens exigebat vt ſuperueniente
tali agente , nonniſiparum de octauo gradu im-
medlicè auferretur, & id lentè, ac tardiori altera-
tione:quæ exigentia determinat Deum , vt poftea
ob octarum gradum caloris præexiſtentem id ea
cum moderatione exequatur. Vnde ad obiectio-
pem dicimus,non elle muruam prioritatem inter
duos illos carbones ignitos:led pro priori naturæ
adreſiſtendum magisnunc,quàm finguli ſeorſim
reſiſterent, non conſiderari iam alterum ex illis
igvitum nunc: ſcd conſiderari vtrumque fuiſle
ignitum immediatè ante in tali quantitate,& pro-
portione, & rurſus agens contrarium applicatum
habere ſolùm tantas vires, nec fuperuenifle aliam
caulam extrinfecam augentem vires contrari :quç
omnia p æintellecta pro priori naturæ determi-
piant Deum , vt auctorem naturæ vt nunc etiam
pro figno poſteriori conferuet calorem ,& ignem
in vtroque carbone ablque vlla prioritate , aut
cauſalitate vnius in alium .
18S . Eodem niodo ſoluitur quintum argumentum
Sisintum fimile ex eodem ferè exemplo petitum ,quia icili-
ex eodem
ferè exem cet carbo ignitus calefacit aerem ambientem ; &
pla. aër ambiens calidus eſt cauſa, quod carbo non in-
frigidetur, nec extinguatur : fi enim aër ambiens
eflet frigidus,carbo aliquantulum pateretur, & in-
frigidaretur:ergo daturmuraa cauſalitas.Reſpon-
deo ex dictis , carbonem ignitum elle quidem
caufam in fieri. & in cófcruari caloris in aëre;hunc
autem aëris calorem non eflc caufam caloris in
carbone , fed Deuin , qui vt auctor naturæ deber
conferuarc ignem,quandiu eſt alimentum,& non
adeft contrariumn ; à quo extinguatur,
Dices : hoc , quod eft non adeffe contrarium 189.
àquo carbo infrigidetur , eſt aerem ambientem
elle calidum , feu non efle frigidum , quia fi aër
ille effet frigidus , iam adellet contrarium , crgo
negatio frigoris in aëre præintelligitur in ačtu
primo ad hoc, vt Dcus conferuec calorem in
aëre prouenit
Carbone:fed illa negatio frigoris in
à carbone ignito, ergo darur mutua caulalitas.
Reſpondeo,ncgationem frigoris in aëre , quæ
confideratur pro priori naturæ ad conferuandum
nunc calorem in carbone ; non eflc negationem
frigoris præſentem ; hæc eniin conferuatur nunc
ab eodem carbone ignito , & calido : fed nega
tionem frigoris immediatè ante præcedentem :
præuidet eniin Deus propriori naturæ nunc,quod
immcdiatè ante carbo ignitus conſeruabat aërem
calidum , non potentein refiftere actiuitati ignis,
nec extinguere illuin :rurſus, quod nunc vires aë
ris non funt aliunde auctæ ad agendum , nec tu
peruencrit in adiutorium aliud agens fortius: qui
bus præuiſis , Deus conferuat carbonem ignitum
cum toto fuo calore ; & carbo ignitus pro pofte
riori conferuat calorem in aëre sicut priùs ablque
mutua prioritate , aut caufalitate pro codem in
ftanti : pro dinerſis enim inſtantibus non repu
gnat, quod carbo priùs calefecerit aërem ,qui'aör
priùs calefactus determinet Deum ,vtpoftea rem
pore ſequenti conſeruet carbonem ignitum , &
calidum : hoc etenim pacto , poteft etiam idem
elle cauſa ſui ipfius pro tempore fequenti, vel
moralis impetrando luam conferuationem : vel
etiam phyfica , producendo nunc aliquid , àquo
190 .
Quoties a ,
cauſa affirmationis , negatio eft caula negationisforma
tio eft
iuxta doctrinam Airtotelis 2. phyfic. capite 30. caufa affir
qui exemplum ponit in gubernatione nauis, mations,
cuius præfentia eſt caula laiutis ; abſentia verò negatio eft
ciuſdem eft caula ruinæ , & naufragij : fi ergo tionis
cauſa. negan
aër ambiens nunc frigidus effet cauſa infrigi
dationis carbonis , conlequens eft , vt carentia
frigoris præſens fit cauſa , quod carbo non in
frigidetur, & per confequens quod perfeueret
calidus .
Reſpondeo , regulam illain Ariſtotelis intel
ligi cum proportione debita ; vt ficut affirmatio
quæ eſt caufa affirmationis , debet elle indepen
dens ab ipfo effectu & antecedens ipſum , non
quæ fiatab effectu : ſic negatio fit cauſa negatio
nis ; ſi tamen fit negatio antecedens , & inde
pendens ab effectu . Quiſenfus manifeftè colligi
tur ex ipfo exemplo , quo Ariſtoteles vtitur:nam
ficut præfentia gubernatoris , quæ eft cauſa falu
tis nauis , eit antecedens pro tunc , & indepen
dens à talute nauis ; quam tunc cauſat : ſic ab
ſentia gubernatoris ; quæ eft cauſa fubmerfionis
nauis , debet elle antecedens, & independens
ab ipla immerſione , quam cauſat : fi enim nauis
ſubmergitur aliunde, & idcirco perit gubernator;
abſentia illa gubernatoris caulata à naufragio,
non poterit elle cauſa ciuſdem naufragij, & lub
merlionis vt conftat : ſic ergo negatio frigoris
aliunde proueniens in aëre ambiente poterit eſſe
cauſa negationis frigoris in carbone :negatio ve
rò frigoris in aëre ambiente proueniens nunc à
carbone non potefteffe cauſa , quod nunc carbo
perfeueret abſque frigore.
Sexrò arguunt ex alio exemplo : ſi aliquis ( in 191 .
quiunt ) decernat non mouerimanum dexteram Sextum ex
folam , nec finiftram ſolam , ſed vel veramque fi- manusan
mots.
l
mu
 Diſp .VIII. Sect.VII. 149
im 13
em mul vel neutrain ; tunc quies dexteræ fupponit proiiciente eſſe quidem qualitatem , non ſucef
për quietem ſiniſtræ , & econtra : ideo namquc non luam, vr aliqui voluerunt , fed permanentem
90 mouet dexteram , quia non mouet ſiniſtram , & è paulifper , & conferuatam à Deo per aliquod
Etu còntra ideo non mouet ſiniſtram , quia nonmo- tempus, ficut conferuatur etiam à Deo aliquan
in uer dexteram :ecce mutuam prioritatem , & cauſa- diu calor in aqua ſeparata ab igne. Cæterùm fi
ait litatem,fi enim moueret dexteram , mouerer etiã cut ille calor paulatim remittitur, & extinguitur à
ſiniftram & è contra. frigiditate dimanante ab ipſa aqua ; fic impulſus
2 Refpondeo facilè, ibi non dari mutuam prio- lapidi imprellus paula : im’remittitur,& extingui
‫ו‬ ritatem , quia vel ille non vult mouere ſiniſtram , tur ab impullu contrario proueniente à propria
m quia non vult mouere dexteram ; & tunc ad ſum- lapidisgrauitare: Deus enim vr auctor naturæ non
IC
mum prior erit cognitio nolitionis mouendi dex- deber conſeruare calorem in aqua, vel impulſum
teram , quàım nolle moưere liniſtram :non è con. violentum in lapide influxu ita efficaci,ficutcon
tra. Vel ille ideo non vult mouere dexteram,quia ſeruaretur calor ab igne proximo, vel impulſus à
non vult mouere ſiniſtram ; & tunc ad ſummum proiiciente preſenti, & operante ; ſed Deus qui
etiam priùs videbitur nolitio mouendi ſiniſtran eft caufa magis vniuerſalis, & non eft ita determi
quàm nolit mouere dexteram,non è contra. Vel natus ad illum effectum ſinirſe facilius, & breuius
denique æquè relpuit motum vtriuſque manus: {uperari à natura aquæ , vel grauitate lapidis , vt
& tunc abfque vlla prioritate, fimul vult neutram delinar conſeruare calorein , vel impulſuin vio
mouere :dixi in illis prioribus caſibus,ad fummum lentuin . Hoc tamen eſt diſcrimen inter caloré &
præcedere pro ſigno priori cognitionem nolitio- impulfum ,quod calornunquadeſinit totus fimul,
nis mouendi alteram manum , quia neque illam ſed luccelliuè prove fuccefliuè recuperatur frigus
prioritatem oportet inueniri,fed poteft propolita ab aqua : at verò impulfus violentus lapidi im
difficultate , & motiuo , quod habet homo ad preffus aliquando perit torus fimul, quando op
non mouendam dexteram ,iinmediatè prodire in poſita manu, vel tabula non poreſt lapis vlteriùs
actum , quo neutram mouere velit, ne moueat progredi in partem anteriorem , & ftatim deſcen
dexteram , quam præuidet,non poſle inanere im- dit in centrum à propria grauitarę depreſlus : ea
mocam ſi mouçatur ſiniſtra Denique,quod altera dem cnim experientia probat, Deum vt aucto
manus non poflit moueri,aut quieſcere ſine altera rem naturr non debere conſervare illum impal
non arguit prioritatem ,aur dependenciam imme- fum in lapide quotias propter impedimentum ,
diatam ,ſed concoinitantiá , & connexionem ne- vel reſiſtentiam deberermanere otiofus . Non eft
ceffariam propter vnitatem principij , à quo vter- ergo priusmouerilapidem ,quàm conſeruari im-'
que eftectus debet procedere. Sæpe enim con- pullum ,nec motus proueniens ab impulſu cauſat
tingit , duo aliqua neceffariò coniungi abſque fimul ipſum impulfum ;ſed ſemper impulfus præ
199. dependentia vnius ab alio ,folùın quia vtrumque cedit, & cauſat motum illum violentum :prære
-hoties
depender abvno , & eodem principio.Exemplum quiritur tamen ante conſeruationem ipſius im
*| efle poteft , fi facerdos vnica voluntare ſimplici pullus, quod non adfitcaula impeditiua motus
velit conſecrare duas, vel plures hoftias fibi prę- illius violenti , qualis eſt tabula oppofita: Ideoque
ſentes, non poteft enim tunc vna conſecrari fine +
conferuatur impulſus, quia non adeft cauſa quæ
altera:non eſt tamen prior confecratio vnius con- refiftae vel impediat,ne progrediatur vlteriùs mo
ſecratione alterius:ſed coniunguntur connexionei rus violentus ita vt negatio calis cauſæ ſit conditio
neceſſaria propter vnitatem principij,fcilicet,illi- prærequiſita,vt Deuscõleruer impulsú in lapide.
us voluntatis ſimplicis , à qua procedit vterque Vrgebit fortalte aliquis, vt prober, morum ip 194 .
effectus , & quæ non poteſt operari vnum , quin fum ačtualem effe cauſam impulſus violenti per
operetur alium. Sic pofito illo decreto non mo : ſeuerantis:quia experientia oſtendit, lapidem pro
uendi alteram manum ſeorſim , fed vel neutram icdum velociùs moueri in medio moru , quàm
vel vtramque ; quando mouetur dextera , debet in principio; ideo enim ictus fortior eſt quando
moueri ſiniſtra , & è contra,quiaille motus pro-
‫و‬
mediocriter diftat lapis à proiiciente, quàm fi fit
ccdit ex voluntate mouendi vtrainque manum , nimis vicinus : ergo intentior eft impulſus in me
quæ cauſa non poteſt producere vnum effectum dio motu , quàm in principio :illa autem intenſio
finealtero , & ideo inter vtrumque effectum eſt. non potuit produci, niſi ab ipfometmotu,non à
neceſſaria concomitantia abſque dependentia proiiciente, quinó poteſt agere in diſtans. Neque
vnius ab altero , aut ordine prioritatis & pofteri- eriam dici poteſt , quod proueniat à maiori pro
oritatis inter illos. pinquitate centri:tum quia magis quidem diftar
192 .
Septimum Septimò arguunt : quia quando lapis proii- à centro lapis è turri proiectus,quàm qui ex ment
ab impulſu citur motu violento , impulfus lapidi à proii- ſa proiicitur, & tamen vehementius impellitur in
Lapidis. ciente impreſſus eſt cauſa motus , & rurſus con- medio itinere prior lapis,quàm pofterior in prin
ſeruatur ab eodem motu ; nam vbi primum cipio motus:tum etiam quia fi lapis non proiicia
ceffat motus , extinguitur omnino ille impul- tur deorſum ,magis diſtat à centro in mediomo
ſus, vt conſtat experientia, ſi lapidi proiecto op- tu , quàm in principio : & tamen vehementiùs
ponatur tabula , vel manus, ftatim enim ceffat ferit , & impellit in medio motu, quàm in princi
morus violentus lapidis , etiamfi tabula , vel ma- pio:quod idem eſt , ſi nec ſurſum , nec deorſum ,
nus ſtarim ainoueatur , quia nimirum cellauit ſed ad obliquum proiiciatur.
morus,dependenter à quo conferuabatur impul- Reſpondeo,hanc etiamexperientiam explicari 195 .
fus à proiiciente imprellus:daturergo mutua pri- poffe abfque mutuacauſalitare ; aut prioritate,
oritas , & cauſalitas inter impulſum à proiiciente imò nullo modo deſeruire ad eam probandam :
impreffum , & motum , qui ab eodem impulſu quia licèt daremus,per motú ipſum produci, vel +
procedit. augeri impetü ,nemo tamen dicer,illud auginen
193 Reſpondeo , totam illam experientiam poffe tum deferuire ad eamdem partem morus , per
explicari fine mutua cauſalirate , fi dicamus, qua- quam producitur, ſed ad ſubſequentes.ficut licèt
litatem illam , feu impulfum impreſſum lapidi à per actum generetur,vel augeatur
N 3
habitus acqui
ſitus
P. Ioan.de Lugo de Pænit.
 150 De Pænitentia .
ſitus : illud tamen augmentum non generat co
dem inftanti illam actum ,à quo genitus eſt , ſed
deſeruit vel ad alios actus ſubſequentes , vel ad
fummum ad conferuandum tempore ſequenti
eumdem actum . Cæterùm neque hoc modo ad
mhitro , impulſum augeri efficienter per ipſum
motum : ſed potiùsdicerem ,impulſuinà proiici-
ente impreflum non exſerere à principio vires
omnes ſuas propter reſiſtentiam grauitatis , quæ
paulatim ſuperanda eſt , & ideo luccelliuè creſcit
actiuitas, ſeu poteſt velociorem, & vehementio
rem motum cauſare : hoc enim commune eſt
paſſo reſiſtenti vt eius refiftentia non fimul,
fed paulatim vincatur & hoc modo perfi-
ciatur magis , & magis effe &tus. Sic impulſus
violentus ab initio lentius , poſtea fortiùs mouet
lapidem ſurſum :donec remittente vi propter ab .
fentiam agentis particularis, reſumit vires graui-
tas , & reſiſtit vehementiùs in fine,ac languefcit
motus violentus ficut carbo ignitus aquæ frigid .
" repentè immerſus eam calefacit magis , & magis
ſuccelliuè,quia ſucceſſiuè ſuperat cius refiften-
tiam :poſtea verò remittente vi caloris in ipſo car-
bone,aquareſumit vires , & recuperat ſuú frigus,
ac remanet ficut priùs : fic etiamde impulſu illo
violento lapidi à proiiciente impreſſo philoſopha-
ri poſſumus abſq;mutua prioritate,velcauſalitate.
Octauo arguunt ex vulgari exemplo formæ
196. ſubſtantialis , & temperamenti naturalis:forma
O & auum ex enim dependet in fieri, & in conſeruari à debito
forma fub
ftantiali. temperamento , quo ablato , perit ſtatim forma,
Ć tempera vel certè diſſoluitur vnio:& rurſus
temperamen
mento na
turali.
tum videtur depe ndere à forma: videmus enim ,
aquam recuperare frigiditatem , quam perdidit;: Itea verò idem temperamentum conferuari à for
datur ergomutu dependentia inter frigiditatem ,
& formam aquæa.
Ad hoc argumentum reſpondere poffet aliquis
temperamentú elle prius, & pofterius forma ſub-
ftantiali'ſecundùm eoſdem gradus : ſed aliquos
gradus frigoris, verbi gratia,eſte diſpoſiciones, &
præcedere ad productionem , & conſeruationem
forma, coſque non pendere à forma ; aliosverò
gradus ſuperiores effe pofteriores forma, & dima-
nareabipla,àqua etiam reftituuntur,ſi perduntur:
ab his autem forma non dependet , perſeuerat
enim forma aquæ ctiam amiffo frigore quoad
plures gradus , qui tamen ſunt proprietas aquæ
in ftatu connaturali,& ab ipſa dimanant.
Hæc tamen reſponſio difficilisfortaſſe eſt, Pri-
197 mò ,quianon videntur poffe eſſe aliqui gradus,
qui determinatè pendeant à forma, & alij, quide-
terminatè præcedant, vt diſpoſitiones : nam dif-
politio prærequiſita ad conferuandam formam
ſubſtantialem non videtur conſiſtere in aliquo
determinato ,ſed potiùs in aliquo difiuncto:Vnde
forma aquæ feruentis conſeruatur cum fummo
calore , quia adhuc retinet humiditatem , quod
fi. nec humiditatem nec frigus haberet , pe-
riret
. Sic hom o viuit licèt temperamen-
tum debitum aliquando deficiat propter ex
ceffum caloris : aliquando etiamfi excedat pro-
pter exceſſum ſiccitatis ; quia fufficit minus hu-
miditatis cum frigore , vel minus frigoris cum
humiditate ; ſi tamen deficiat quoad frigus , &
quoad humiditatem , ftatim moritur : non ergo
pendet vita determinatè à tali gradu frigoris,ver-
bi gratia , ſed difiunctim perit vel tantum frigo-
ris,vel tantum humiditatis,& fic de aliis :non po
teſt ergo pendere temperamentum quoad par-
tem ſui à forma : & quoad partem præcedere , 1
quia debere
minatè t iam
pendea affignari aliqui
t conferuatio formæ à quo
d , in deter
ſubiccto,
& aliquid ,à quo nullo mododependeat.
Secundò difficile eſt, quod forma fubftantialis
conſeruer ſolum ſextum vel feptimum gradum 198.
caloris , verbi gratia , cum omnes alij gradus in
feriores non pollint ab illa conſeruari , fed fo
lùm conſeruentur à cauſa prima : nunquam e
nim cauſa prima conferuat fe folâ quatuor ,
vel ſex gradus caloris in ſubiecto , folùın quia
fa afec con uatſepfeptimum : alioquin
ſicauaqu ida,a & ferfer
calund uens aretur ab igne vehe
menti, & poftca licetur illi modiciflimus ignis
app
fufficiens ad producendum , & conſeruandum
vnum gradum caloris ,conferuaretur ſummusille 1
calor,& feruor in aqua, quia igniculus ille conſer
uaret leptimum gradum quand conferuaret
Deusfeptim
alios fex iamproduc tos , & iu us non
auferretur:confequens autem eſt contra experien
tiam ,quæ oftendit feruorem non durare ,nifi ignis
præſens poflit omncs illos gradus caloris conter
uare: fimiliter ergo,licèt generans produxerit qua
tuor gradus caloris ,verbi gratia, in materia adin
troducendam formam ſubſtantialem: Deus ta
men ve cauſa prima non conferuabit le folo diu
tiùs illos quatuor gradus ;ſi forma ipfa folùm con
ſeruet quintum :Fatendum ergo eft, totum tem
peramentum conferuari vel à forma , vel à Deo
adexigentiam formæ , quæ exigit illius conferua
tionem , & reftitutionem , quando deperditur.
Faciliùs itaque reſponderi poteft ad argumen
199
tum concedendo quod temperamentu in
primo, fieri præcedat,formæ introductionem ;mpo
ma ipſa vel certè à Deo ob exigentiain formæ;
cuius quidem conferuatio non præfupponit pro
priori naturæ temperamentum exiſtens actu; led
Tolùm vt nunc conferuetur forma , fupponitur
temperamentú immediatè antea extitiffe, & nunc
non adeſſe aliquod agens fortius , cui debeatur
eiufdemntemperainen
ti deſtructio :his enim ſtan
tibus, Deus vt auctor naturæ debet nunc confer
uare formam ,quæ pro ligno pofteriori conſeruat
temperamentum ,vel Deus pro ligno poſterioriil
lud cóferuat ob exigentia formæ fubftantialis,cui
debetur illiu temperamenti conſeruatio , quan
diu non adues nit agens fortius , quod illud ex
pellat : fuperueniente aucem eiuſmodi agente,
D
introducuntur diſpoſiciones contrariæ , à quibus 13
expellitur temperamentú requifitum , & poftea
pro poſteriorinaturæ expellitur forma ſubltātia à
lis ob defectú temperamenti, à quo licèt non
penderet à priori , non poteft tamen manere fi
ne illo , hoc eſt , non petit manere, quando non
poſſit pro poſteriori habere fecum ſuum tempe
ramentum , & ita faluantur omnia fine mutua
prioritate ,& cauſalitate.
Vltimò obiiciunt Ariſtotelem 2. phyſicorum 200. ,
cap. 3. dicentem , exercitationem corporis el- Vltimum ex
fc cauſam bonæ valetudinis , & è contra bo auctoritate
nam valctudinem effe caufam exercitationis . Sed Ariſtotelis.
Ariſtoteles ſeſe explicat , non loqui de caufali
tate mutua ſecundum elle reale , fed fecundum
efle intentionale , quatenus bona valetudo deſi
derata per inodum caufæ finalis moueat ad
exercendum corpus : in quo genere non eſt diffi
cultas , cùm cauſa finalis non ſupponatur exi
ſtens ad caufandum ; nos autem negamus ſolùm
mutuam caufalitatem inter ea , quæ cauſant fe
cundùm ſuam exiſtentiam . Cæterum quidquid
ſit
 Diſput. IX .
lit de monte Ariſtotelis vrgeri poſſet de re ipla,
nam bona valetudo eft caula ambulationis & è
contra. Reſpondeo tamen , bonam valetudinem
præſentem efle quidem caufam ambulationis
præſentis , non tamen è contra , quia ambulatio
præſens non eſt cauſa bonæ valetudinis præſentis,
led perſeuerantis pro tempore ſequenti.
DISPVTATIO
IX
De neceſſitate, & efficacia poeniten- de quo partimdiximus fupradiſpur. 77 .ſect.3. lo
tiæ in ordine ad remiſlionem
peccati venialis.
Sect. I. Verùm ad remißionem peccati ve- trinſecam , & dicit,requiri neceſſario aliquam mu
nialis fitneceffariagratia habilua- tationem intrinfecam in ipfo homine,quæ vel fit
lis infuſio.
Sect. II. Quis actus pænitentia requiratur piatur ſufficienter illa macula,vel in facramento
ad remißionem peccati venialis.
Sect. III. Vtrùm per ſacramenta tollantur
peccata venialia ex opere operato.
Sect. I V. Quomodoperaquam benedi tam ,
& fimilia tollantur peccata venialia?
X depeccato mortalidictaſunt,fa-
cileiis,qua
erit de venialiphilofophari, de quo fi-
militer ſuponendum eft relinquere aliquá macu
199
lam in anima diſtinctam à reatu pænæ : poreſt
enim colli omnino macula remiflo peccato ve-
niali quoad culpam , & manere debitum pænæ,
vel faltem pænæ partialis, vel etiam totius. Quo ſect.fequenti , quodverò in ſacramentogratia
ſuppolito , quærimus primò, Vtrùm hæc macula
tollatur per infuſionem gratiæ habitualis ficut
macula peccati mortalis : deindequæ diſpoſitio
requiratur ad remiſlionem venialis tam in ſacra-
mento,quàm extra ſacramentum & quid tandem
per vſum aliquorum facramentalium
SECTIO . I.
Verùm ad remißionem venialisfit neceſſaria peccato veniali , nec opponitur illi , non ma
gratia habitualis infufio. gis poterit illud expellere, quàm habitus fidei,
Duplex hun an faltem concomitanter infundatur
iusquaftio aliquid gratiæ habitualis,quotiesremittitur veni-
nes.ſenfus
Primus. ale?& quidem ſuppoſita probabiliori, & commu-
niori ſententia quod per omnes actus ſaltem ſu-
pernaturales , etiam remiſſos elicitos ab homine
iuſto augeatur gratia,itavt augmentum ftatim co-
feratur; conſequens eſt, nunquam remitti pecca-
tum veniale ſine infuſione vel augmento gratiæ :
nam vel remittitur in ſacramento, velextraſacra-
mentum .'Si in ſacramento , ergo fimulcum in-
fuſione gratiæ facramentalis. Si verò extra ſacra-
mengum; neceſſe eſt interuenire aliquem actum
proprium , ſaltem per modum diſpoſitionis , qui
cùm fit elicitus ab homine iuſto, erit vtique me-
ritorius augmenti gratiæ , & per conſequensin
terueniet aliqua gratiæ infuſio :habet ergo neceſ-
fariam connexionem remiffio venialis nuncde
facto cum infuſione, vel augmento gratiæ habi-
tualis,licètnon è contra,niſifortè quando virture
facramenti præteriti remittuntur poftca fortalte
ablatafictionequoad venialia,vt dixi diſput.9. de
ſacramentis in genere ſect. quinta.vbi dixi , id fieri
line noua infuſione gratiæ, ſed per gratiam priùs
Sect. I. 151
in facramento collatam ſed illud non eſt contra
hanc doctrinam quia ad minus interuenit noua
gratia ex opere operantis ratione diſpoſitionis,
quaaufertur obex. In hoc ergo primo ſenſu lup
pofitis iis principiis non eſt difficultas.
Secundus ſenlus , & difficilior eſt,an illa gratiæ 2.
infuſio non ſolumn ſe habeat concomitanter ad Secundus.
remiſſionem venialis , ſed quali in genere caulæ
formalis deleat culpam venialem , itavt per iplain
gratiam habitualem, quam infundit,delcat Deus
culpam, & maculam relictam ex peccato veniali ?
quendo depoſſibili: nunc dicemus breuiter , an
de facto deleatur per gratiam habitualem.P.Val
quez 1. 2. difput201. cap.4 .negat, pofle pecca
tum veniale tolli per meram condonationem ex
per actum contritionis , per quem tollitur, & ex
per attritionem , & gratiam ſacramenti datam à
Deo ad hunc finem reconciliandi hominem à
peccato , atque ideo illa gratia eft,quæ tunc for
maliter mundar hominem , & expellit peccatum
veniale. Hoc ipſum iterum docet idem Vaſquez
in preſenti quajt.87.art. 3. dub.2 . c alibi.
Communior tamen ſentenria probabiliùs ne 3.
gat, gratiam habitualem fiuein prima infuſione, Gratia hao i
liue in augmento expellere formaliter maculam bitualis non
venialis. Hanc docet P. Suarez tom.i. de gratia expellitfor
maliterma
lib.7. cap.24. & alij communiter , & in primis culam per
quod contritio non fit ſemper forma expellens cati venia
peccatum veniale extra ſacramentum ,videbimus lis.
habitualis non expellat formaliter maculam il
lam , probatur vnica , & efficaci ratione ; quia
nullus gradus gratiæ habitualis opponitur cum
macula veniali; ergo per nullum gradum gra
tiæ habitualis expellitur formaliter illa macu
la : conſequentia probatur ; quia forma non ex
pellit aliam formam nili per repugnantiam , &
impoſſibilitatem , quam habeat cum illa ; ergo
fi gratia non habet incompoſibilitatem cum
vel ſpei. Antecedens verò probatur , quia ho
mo iuſtus habens gratiam quantumcumque in
tenſam poteſt peccare venialiter , ergo gratia
etiam intenſa non opponitur cum macula pec
cati venialis.
Reſpondet Vaſquez ,gratiam ſecundùm ſe non
opponi cum peccato veniali , opponi tamen gra
tiam vt collatam ex intentione Dei in illo facra
mento ad effectum reconciliandi hominem ab
eo peccato: vt fic enim non poteft componi cum
inacula. Sed contra hoc eſt , quod eodem modo
potuiflet dicere de attritionc ſola , nimirum poffe
Deum poſita attritione remittere culpam venia
lem etiam ſine infuſi one aliqua gratiæ:quia licèt
attritio fecundùm le non repugnet cum macula
habituali peccati veojalis : ſed tamen attritio dat2
à Deo ad illum effectum reconciliandi hominem
per illam à peccato veniali , non poteſt com
poni cum macula : non ergo apparet , qua
conſequentia negetur boc de fola artritione,
niſi quia re vera non auſus eſt illud fecundum
negare , ne videretur tolli efficacia facramenti
pænitentiæ in ordine ad tollenda venialia : ex
hoc tamen probatur clarè poffibilitas illius pri
mi ; vt probat optimè Suarez dict.capite 24. vbi
N 4 omnes
 152 De Pænitentia.
omnes euafiones, & diſcrimina figillatim impu- habeat, vel quod eos ab ingreflu Cæli remore
goar. Vide illum .
Deinde àpriori impugnatur, quia nulla for-
ma poreſt eleuari etiam de potentia abſoluta ad
aliquem effectum formalein caufandum in ali-
quo ſubiecto , quem in eodem ſubiecto non
cauſaret ſine eleuatione:verbi gratia,albedo,licèt intrinſecam.Refpondeo,hoc argumentum in pri
pollir eleuari, vt producat efficienter nigredinem
per potentiam obcdientialem ; non tamen vt in
genere caufæ formalis faciat nigrum :li ergo gra-
tia , & attritio ſecundùm ſe non expellerent for-
maliter maculam peccati venialis; non poterunt
illam expellere etiam accedente aliqua voluntate,
& intentione Dei . Poterit quidem Deus ad præ-
ſentiam earum tollere maculam illam , & non lo-
lum ad præſenciam , fed etiam intuitu earum quo
calu poſlumus dicere , illam elle caulam forma-
lem moralem ad cxpulſionem maculæ : non ta-
men poterunt vnquam expellere illam in genere
caulæ formalis phyſicæ , cùm nullam habeant
phyficam repugnantiam cum illa:dicere autein ,
quod habent phyficam repugnantiam provt lub-
ſtant illi decreto Dei infundentis gratiam ad re-
conciliandum hominem :eft dicere , illud decre-
tum repugnare cum macula, non verò repugna-
pe ipfam entitatem gratiæ vel artritionis : quo
ctiain modo poſſet Deus infundere habitum fi-
dei ad collendum peccatum veniale , & tunc ha-
bicus fidei , provt fubeft illi decreto Dei, pugna-
fet cum peccato veniali , hæc tamen non eflet re-
pugnantia fidei cum peccato , ſed potiùs repu-
gnantia illius decreti Dei , atque ideo in rigore
loquendo, peccatum tolleretur per condonatio-
nem extrinſecam Dei .
Confirmatur irerum ad hominem contra Pa-
trem Vaſquez , quia eodem modo poflet admit-
tere, poffe Deum etiam non pofita attritione in-
1 fundere gratiam ad effectum reconciliandi ho-
minem à peccato veniali, nam licèt gratia ſecun-
dùm ſe non repugnet cum peccato veniali,ſed ta-
men gratia prove dara ex tali intentione pugnat
omnino cum peccato veniali ; & tamen ipſe Val-
quez negat, id poſle fieri etiam de potentia ablo-
luta , crgo nec poterit tolli per attritionem fimul,
& gratiam , quia nec vtraque fimul ſecundùm fc
pugnat cum peccato veniali ; niſi accedat illa pe-
culiaris voluntas Dei , quæ tam potelt accedere
gratiæ ſoli,quàm poteftaccedere vtrique. Nec
ſatisfacir; ( dicas, ſine attritione non tolli auerfio-
nem relictam ex peccato veniali ; quædebertolli
per aliquem actum contrarium :hoc,inquam ,non
ſatisfacit, quia etiam peccatum mortale relinquit folùm iinputatiuè, & per abſolurionem forenfem
auerſionem , & multò maiorem , & tamen de po. ſed verè, & propriè cum omni rigore : differt ta
rentia abſoluta non eft neceflaria attritio, vel ali-
quis actus peccatoris in ſententia eiufdem Vaf-
quez ad tollendam omnino maculam peccati
mortalis , ſed parelt per infulionem folius gratiæ
ſufficienter tolli : ergo poterit facilius tollide po-
tentia abſoluta illa macula venialis fine artritione.
Imo artritio in eius ſententia nö eſt perfecta con-
uerfio ,nec fufficit ex ſe ad tollendam auerfionem
præteritam , fed fola contritio , aut dilectio Dei
fuper omnia ;ergo ficut poteſt Deus tollere omni-
no,& perfectè auerfionem ſine conuerſione im-
perfecta; non enim apparet ,vnde repugnet inagis
hoc ſecundum in ordine ad potentiam Dei abſo.
lutam .Videacur Suarez vbi fuprà, qui omnia hæc
bene vrget.
7. Objiciunt ex Tridentino felis.canow.5.vbidi-
citur , in renatis nihil manere , quod Deus odio
tur, ( vbi etiam de venialibus videtur efle ſermo)
& rainen hoc dicit fieri veterem hominem exa
endo & nouum , qui fecundùm Deum creatus
eft, induendo, per quod intelligitur fanctitas in
terna , ergo venialia etiam tolluntur per formam
mis nimium probare ; nam illa doctrina vera eſt
de illo etiam, qui ante baptiſmum non doluit de
aliquibus venialibus : iſte enim homo fi ftatim
moriatur nihil habebit quod euniab ingreflucæ
li retarder , ſicut nec martyrem ; paresenim ſunt
martyr,& baptizatus , & tamen non accepit gra
tiam incompoflibilein cum macula veniali, nam
illa macula non fuit ablata ante mortem , ergo ex
illis verbis non colligitur bene incompoffibilitas
formæ intrinfecæ cum macula habituali veniali.
Reſpondeo ergo , ibi ſolum afferi ad ſummum ,
gratiam internam concurrere ad expulſionem ve
nialium;ad hoc tamen non eft neceffe,quod gra
tia ſola fecundùm fe habeat illam repugnantiam;
ſatis eft,fi gratia prove data per hoc facramentum
exigat à Deo remillionem venialium , quorum da
tur poenitentia , vel faltem quod remittantur Ita
rim poſt mortem ,fi homo in gratia moritur : iam
enim verum eft dicere , infulionem gratiæ effe
cauſam cur in hoc homine nihil fit quod remore
cur eum ab ingreflu cæli , licèt id non cauſet gra
tia ſola ſed gratia prove data in hoc facramento;
neque enim negamus, gratiam concurrere aliquo
modo ad delendum peccatum veniale , imò id
concedimus,vt videbimus fect.3.
Obiicit Vaſquez:fi culpa venialis non tollatur 8.
per forinam intrinſecam ,non mundari intrinſecè
hominem ,fed cegi, ſeu non imputari culpam, vt
volunt hæretici, repugnat enim hominé ,qui priùs
erat intrinfecè maculatus ,mundari intrinfecè fine
aliqua intrinſeca mutatione. Refpondeo facilè,
nunquam poſle tolli culpam venialem fine mu
tatione intrinfeca faltem morali;nam ſicut macu
la erat aliquid non phyſicè,ſed moraliter intrin
ſecum in homine ; ita ablatio eft ablatio alicuius
intrinſeci, & per conſequens debet eſſe ſemper
ablatio intrinſeca moralis , quæ ablatio ſufficien
ter poteft fundari in voluntate Dei condonante
illain culpam . Hoc autem nihil commune habet
cum hæreticis , qui non concedunt tolli culpam ,
ſed radi, vel tegi dum non imputatur ad pænam
cùm verè mancar in homine:nos autem dicimus,
non folùm tegi,fed radicitus tolli , & deftrui , &
per conſequens hominem plenè mundari, non
men remiffio venialis à remiſſionemortalis,quod
remiſlio peccati mortalis de facto femper fit for
maliter,per mutationem phyſicam , & formam in
trinſecam phyſicam , ſcilicet, gratiam habitualem
quæ ſecundùm fuam entitatem habet repugnan
tiam cum macula culpæ grauis , remiflio autem
venialis , licèr de facto habeat etiam femper ad
iunctam aliquam infufionem gratiæ habitualis :
non tamen talis , quæ formaliter fit repugnans,
aut incompoflibiliscum macula illa veniali, & ita
non tam remittitur formaliter loquendo permu
tationem phyficam intrinfecam ,ficut morrale:dę
quo necefle fuit aliter ſentire co quod in iuftifi
catione,nó quomodocumque mundetur homo à
peccato, ſed per inhabitantem ſpiritum adoptio
nis,& per participationem naturæ diuinæ vt lup
pono ex materia de juſtificatione.
Dices
 Diſput. IX .
remorc
e fermol
9. Dices adhuc ; peccatum veniale, licèt non
Peccatum opponatur charitati ; opponitur faltem feruori
em exu
venialelicèt charitatis, vt docent communiter Thcologi :ergo
creatus
titas in webappement et debetformaliterexpelli per feruorem charitatis, ipſumhominem
tamen conſtat ex dictis ; nam ficut priùs
Formain opponitur ſeu per intenſronem charitatis , cui opponitur.
tamen fer- Reſpondeo , per charitatis feruorem non intelli-
nin pri uori charia
vera eſt tatis . gi intenfionem aliquam in habitu charitatis;cùm
luit de hacenim poteft effe culpa venialis, vt diximus;
i ſtatin
fed intelligitur feruor actualis dilectionis in ope-
rando , qui feruor impeditur per culpam venia-
lem actualem ; ſicut per culpam mortalem im-
m ſunt peditur quilibet actus charitatis. Item ſicut qui-
mit gra liber charitatis actus expellit peccatum mortale
, nam habituale , non quidem formaliter , ſed diſpo-
Ego ex
bilitas
fitiuè, vt ſupra vidimus ; ita feruor dilectionis
feruidæ actualis expellit culpam habitualem ve
eniali. nialem , non formaliter , fed diſpoſitiuè , in quo
mum, ſenſu dicitur feruor charitatis opponi cum pec
mve cato veniali .
3 gras 10 . Poflet in hocloco iterum inculcari difficultas,
ciam ; quam tetigimus ſupra difput. 7.fe& . 8. quod ſci
entum licet peccatum nonfolum includit malitiam auer
m da fionis , & offenfæ refpectu Dei , fed etiam auer-
Ilta fionis à regula rationis , quæ macula proutpræ-
ciam cisè eſt contra regulam rationis, non videtur pof-
effe fe tolli formaliter per condonationem Dei, Deus
more enim non poteſt remittere peccatum , niſiquate
gras nus eſt contra ipſum ; ergoquatenus eſt contra
nto; regulam rationis , debet tolli formaliter per ali-
quo quam conuerſionem actualem , vel habitualem
oid ipfiushominis , & per conſequens per aliquam
mutationem intrinfecam phyſicam , quamunde-
itur 8. tur , & rectificetur ab illa macula. Hæc tainen
ecè difficultas eodem modo ſoluenda eft circa peca
, Vt catun veniale , ſicut eam ſoluimus ibi circa pec-
rius catum mortale , negando ſcilicet , relinqui tran-
line facto actu , maculam aliquam habitualem in or- tra Sacramentum remitteretur per ſolam attritio- vel dilectio
ile, dine ad regulam rationis: namtota illa macula, nein, ſequeretur , nunquam remitti venialia per Dei ſuper
nu quæ remanet , non eſt niſi debituin paſſiuumi
cu odij diuini , à quo debito , quandiu non condo-
in natur, denominatur homo odibilis , & maculatus
ius moraliter; remiſſo autem illo debito tollitur om-
nino illa macula, vt ibi latè explicatum eft:quare
nullo modo cenſeo concedendú ,quod aliqui Re-
ote cétiores hac difficultate coacti cócedunt, poft re-
bet miſſain à Deo omnino culpam venialem , imò&
m, poſt remiſſam , vel ſolutam omnino pænam ,ad-
m huc manere aliquando in homine maculam mo-
IS , ralem in ordine ad regulam rationis , quam licet
& non appellent culpam , ſed tamen concedunt,
n
elle maculam moralem , & talem ,, quæ debeat
‫ו‬ tolli , & expiari ante ingreſſum in beatitudinem,
quia deturpat animam , quare videntur hac in
ad parte nimis minuere efficaciam remiffionis diui
næ , quæ non poteſt omnino mundare hominem
ab omni macula , fed folùm qualidimidiatè , &
partialiter.
‫ܘܐܐ‬. Alià difficulras Colec vrgeri quæ communis
etiameſt ad condonationem peccatimortalis, &
venialis ; quomodo , ſcilicet, ſine mutatione
phyſica hominis poflit dari actus liber Dei con-
donantis peccatum . Hæc tamen difficultas pen-
det ex materia de voluntare Dei, ex quo fuppo-
nc,non requiri varierarem phyſicam intrinſecam
in homine , vt intelligamus , ab æterno fuiſſe ali-
quem actum liberum Dei, quod in præfenti di-
1pucäre longum effet ,cum contineat totam quæ-
ftionem de libertate Dei : de quo , fi Deus de-
derit , dicemus ſuo loco . Alio denique modo co-
gitari poteſt repugnantia ex parce iplius obiecti,
Sect. II. 153
quia ſi homo priùs erat obiectum diſplicentiæ,
non poteſt nuncelle obiectum complacentix,line
mutatione facta in ipſo homine; ergo neceſſe eſt,
intrinfecè afficidiuerfo modo.
Ad hoc
homo non erat obiectum difplicentiæ propter ali
quid intrinfecum phyſicum , quod haberet, ſed
folùm propter aliquid morale ; ita poſtea porelt
incipere non efle obiectum difplicentiæ propter
murationem non phyſicam , ſed moralem , qua
incipit non efle maculatus , ad quam mutatio
nem diximus ſufficere condonationem Dei , per
quam ceflat co ipſo perſeuerantia illius maculæ
moralis , & per confequens ceſlat impedimen
tum ad plenam complacentiam in eo habendan.
SECTIO II .
Quis actuspænitentia requiratur adre
mißionem peccativenialis.
Sepp onimus poffe faltem
ſoluta tolli ,peccatum ſine vlloiaacta
deportonc ab Pecçatū 12.
veniale
pænitentiæ ; quod à fortiori-conſtat ex iis , quæ nialefaltem
de peccato mortali diximus difp.7. Si enim pec- ali tatol
catum mortale tolli poteſt line actu pænitentiæ ; li poteft fine
faciliùs poterit tolli veniale , quod leuius eft , & vlto :etu
minùs auertit à Deo. Difficultas ergo eſt , apde Pæniiontie.
facto requiratur femper aliquis actus pænitentiæ;
& qualisille fit? Varij funt Doctores in hoc pun- Varie hic
Doctorum
Eto : P.Vaſquez in prafeniiquaft.87.art. 1. dub . 1. jententia.
& alibi , quem fequitur Lorca 2.tom.in 1.2.difp.
41. docet requiri omnino extra Sacramentum 1. Ad ve
actum contritionis,vel dilectionis Dei ſuper om- nialis remiſ
nia : cum ,Sacramento autem fufficere attritio- fionem re
quiritur.
nem. Fundamentum potiſſimum eſt, quia fi ex Contritic
Sacramentum pænitentiæ ; nam vel pænitens omnia, vel
fupponitur attritus , vel non . Siprimum ; ergo Sacramèoo.
iam ſunt remilla peccata ante Sacramentum : fi
ſecundum ,ergo nec per Sacramentuin tolluntur,
nam per Sacramentum non tolluntur ea pecca
ta , de quibus non dolet honio : dicendum ergo
eſt, attritionem extra Sacramentum non ſufficere
adremiſſionein peccati venialis.
Alij è contra volunt, peccatum veniale remitti 13 .
per exercitium cuiuſlibet boni operis. Hæc tri 2. Remittia
buitur Gabrieli ,Maiori , Abulenſi , & Medinæ turper exer
apud Suarez in preſenti diſp.11.fe&t. 3. Sedreiici- citium cu
tur ab omnibus, quia illa opera ſæpe nonauer- iußibet bon .
tunt vllo modo voluntatem à peccato , neque ei operis.
vllo modo opponuntur; non videtur autem con
gruere , vt remittatur homini offenſa , cui adhuc
per voluntatem interpretatiuè videtur adhærere
dum illam nullo modo retractauit. Vnde Augu
ftinus adductus in cap.neminem 4 3.de pænitentia
dift.1. generaliter dixit,ne pinem pofle recedere
à peccato , niſi voluntas dolcar de peccato , vbi
de venialibus loqui videtur , adiungit enim , ne
minem à quocuinque , ſeu magno , ſeu paruo
peccato ad correctionem pofíe ſine pænitentia
tranfire ,& idem ,(velquicumque fitauctor)lib.de
vera ,ó falſa pænitentia cap.8.tom.4.loquens item
de venialibus dicit , baptizatis de maioribus , &
minoribus peccatis pænitendum eſſe, & paulò
inferiùs adiungit rationem his verbis : Eſt cnim
pænitentia aſſiduè peccantibus afſiduè neceſſaria in
multis enim offendimusomnes , que quoridse remit
tuntur, fifemperdepiorentur. Requiritur rem o ad
ergiſl io
 154 De Pænitentia .
remißionem venialis aliqua pænitentia , fed qua- meritum condignum & ex alia perit condonatio
lis , quantave futura fit, non facilè explicatur. nem Dei,ve remittatur peccatum : nam fi per con
14 : P.Suarez vbifupra cum aliis docet , etiam ex tritionem ſatisfacit homo condignè, & æqualitet
3. Etiam
tra Sacramentum ſufficere artritionem ad remit pro offenſa; ergo eo iplo tollitur offenla fine alia
per attritio fionem venialis,& addit, actum illum ,per quem condonatione ; offcnta cniin in tantum durat, in
nem extra
homo difponitur ad remiffionem peccati venia- quantum offendens non fatisfacit fufficientcr,vel
Sacramen- lis , licet non fit forma expellens formaliter ma-
um .
Offenſus non remittit ; ergo co ipfo, quod offun
culam , concurrere tamen permodum meriti , &
ſatisfactionis condignæ , quia provt informatur
for ſatisfacit ſufficiens, repugnat, quod intelliga
tur manere offenſa in ratione offenix .
à gratia habituali , poteſt habere eam efficaciam , Dices, poterit Deus non acceptare illam ſatis 17 .
& valorem :ita docetfe&t.2.num.25.6 ſeci.3.1.10. factionem etiamſi fir condigna, ficutpoteſt non
alibi : in Sacramentis vero dicit remitti etiam acceptare noftram ſatisfactionem pro pæna tem
peccata venialia , & quidem ſi cætera requiſita porali, etiamſi lit condigna, & æqualis. Sed con
adſint ad valorem Sacramenti , cenſet fufficere tra,quia licèt in debito pænæ poſſit non accepta
!
ad hunc effectum , quod non adfit complacentia ri ſatisfactio condigna ( de quo dicemus infrà
culpæ venialis , alioquin enim ſi requireretur at- difput.24.ſect.1. )Sed tamen in debito culpæ hoc
tritio , iam ſupponeretur peccatum ablatum ante non poteft dici : ratio diſcriminis eſt clara , quod
ſuſceptionem Sacramenti , attritio namque ( in reus per delictum ita contraxit debitum panx ,
cius fententia ) etiam fine Sacramento tollit pec- ve determinatio pænæ non fit in arbitrio rei , fed
catum veniale ex opere operantis: ergo fi Sacra- Iudicis,qui quantumcumq; reus ſe puniat,poteft
nolle acceptare illam punitionem propæna
mentum habet efficaciam ad tollenda venialia, ,quani
fufficiet alia minor diſpoſitio cum Sacramento, debet , fed imponere aliam pænam lege taxa
quæ non videtur eſſe alia , quàm accedere fine tam : at verò in culpa res aliter fe habet ; fatisfa
1
complacentia peccati, & cum voluntate recipien- ctio enim non eſt imponenda ab offenſo , ſed of
di illud Sacramentum ,& effectum illius : itado- fendens debet ſatisfacere , id eft , facere in ratio
cet diſp.12.fe£t.1. num.9. & fequentibus. Addunt ne obfequij tantum , quantum arbitrio pruden
alij communiter , fufficere etiam extra Sacra- tum ſatis ſit ad placandum offenſum : quod fi fe
mentum pænitentiam virtualem , hoc eft , ta- cerit , licèt ille non acceptet,non obftat , quomi
lem actum , ex vi cuius , li peccatum illud me- nus offenſor dicatur fatisfecille ; id eft, feciſſe,
moriæ occurreret , diſpliceret. Omitto alias ſen- quantum ſatis erat ex ſua parte , atque ideo in æ
tentias minùs probabiles,quæ apudprædictos au- ftimatione prudentum eo ipſo formaliter collitur
ctores videri poffunt, offenſa, hoc eſt , non poteſtiam offenſus rationa
1 . Pro reſolutione huius puncti , in quo multa biliter retinere indignationem , vt in ſuperiori
Veniale non funt incerta , & quæ non nifi ex probabili con- bus explicuimus. Repugnat ergo dicere , con
remittitur, iectura definiri poflunt ; fupponendum eft , ve- tritionem efle ſatisfactionem condignam pro
niſi ſimul niale non remitti de facto in homine exſiſtente in offenſa, & tamen , quod fit neceſſaria condona
remittatur
mortale,ſi peccato mortali , niſi ſimul remittatur mortale: tio Dei conſequens ad tollendam maculam .
adfit. neque enim congruit , Deum reconciliari pro in- Quod verò neque in ratione meriti habeat 18 .
iuria leui cum inimico perſeuerante inimico. Po- condignitatem ad tollendum veniale , probatur
teſt tamen è contra mortale remitti abſque eo quia totus valor , & dignitas contritionis illius
quod remittantur venialia , imò aliquando re- in ratione meriti exhauritur in ordine ad augme
mittetur fortaſſe mortale , quin remittatur vl- tum gratiæ , quam condignè mereretur : nam ſi
lum veniale ex multis, quæ homo habeat , quia haberet adhuc maiorem valorem, & condignita
fortaſſe homo dolet , & conteritur de folis tem , mereretur plus gratiæ ; plus enim refert me
mortalibus propter eorum grauitatem , & per Tenti habere aliquid plus gratiæ , & gloriæ æter
conſequcns non dolee vllo modo de venialibus næ , quam mereri remiſlionem venialium , quam
nec diſponitur ad eorum remiffionem . Quod fi co ipſo quod eſt iuſtus habebit aliquando ,ſaltern
$.Thomas hac quaft. 87. art. 2. videtur inſinuare in puncto mortis: non ergo poteft mereri vlteriùs
oppolitum ; intelligendus eſt, quod loquatur de de condigno remiſſionem culpæ : alioquin vel
iuſtificatione hominis prout in plurimum , & re- dabitur valor condignus vltra condignum , vel
gulariter habetur , vt eum explicant Caietanus, non datur augmentum gratiæ fecundùm totam
P.Suarez , & alij . Denique , licet vnum mortale condignitatem illius actus , fed fit vnum præ
non poflit de facto remitti ſine aliis ; poteſt ta- mium adæquatum condignum ex augmento
men vnum veniale ſine aliis venialibus propter gratiæ, & remiſſione peccati venialis. Nec ſatiſ
camdem rationem , quia poteſt diſponi homo facit quod aliqui dicunt , remiſſionem venialis
ad remiſſionem vnius, & non ad remiſſionem eſſe præmium in diuerſo genere , quare licèt
aliorum . actus ille mereatur tantum augmentum gratiæ ,
16 . Hoc ſuppoſito, in primis certum videtur, con- ſicut fi nihil aliud merererur,po :eſt tamcn aliun
tritionem perfectam , quæ fe extendit ex parte de mereriremiſlionem culpæ ,quia hi duo valores
obiecti ad peccata venialia , eſſe diſpoſicionem ſunt in diuerſo genere, nec ſe impediunt ad fuos
ſufficientem ad eorum remiffionem etiam extra effectus: hocinquam, non ſatisfacit ; quod enim
Sacramentum :in hoc conueniuntomnes , & racio præmium fit diuerſi generis , non iuuat,vt poffit
eſt clara ; quia ſi contritio de mortalibus eft fuf- obtineri per eumdem actum , qui iam in alio ge
ficiens diſpoſitio ad eorum remiſſionem , à for- nere eſt adæquatè præmiatus : alioquin dicam
tiori dicendum idem elt de venialibus , quorum ego , actum dilectionis Dei polle fimul mereri
reiniffio facilior eft, ficut offenfa eft leuior. Ce de condigno cum augmento gratiæ , bonaetiam
Contritio nă
tollit de con terum non credo , contritionein tollere de con- temporalia , diuitias, honores, & alia huiuſmodi,
dignomacu- digno maculam illam : in quo non viderur ſatis quæ ſuntin diuerſo genere , & per conſequens
tam peccati. conſequenter procedere P. Suarez , dum ex vna per omnes actus meritorios acquiri ius ad hæc
parte ponit, contritionem effe ſatisfactionem , & omnia bona , quod eft omnino falſum :nam cum
valor
 Diſp. IX .
atio. valor condignus illius actus exhauriatur in au-
cono gmento gratiæ ; ſolùm poteſt mereri de congruo
Tirer hæc alia bona. Videatur ipſe Suarez lib. 12. de
alia gratia cap.26.num . 29. & fequentib.Qui hoc ferè
, in argumento vtitur ad probandum , nullo modo
vel cadere bona temporalia ſub meritum condignum
in hominis iufti , quia licèt fint diuerli generis, ex-
32 cederent tamen præmium æquale illius operis,
quod idem videmus in Principe creato , apud
is quem ſi ſubditus meruit obſequiis eximiis , ali-
on quando præmiatur diuitiis & opibus , aliquan-
do pro præmio impetrat veniam delicti libi,
7. vel alicuiamico , quæ quidem venia computatur
illi loco præmij , & minuit valorem operum in
ordine ad diuitias , vel alia præmia conſequenda.
с Sic ergo iuftus, qui per actum contritionis mere-
retur coudignè veniam peccati venialis deberet
habere minus præmij de gratia habituali, quam
fi eam veniam non meruiflet,quod Auctorescon-
trarij non concedunt.
.
Dicendum ergo eſt, contritionem folùm eſſe
difpofitionem de congruo, fiue conſideretur per
1
modum ſatisfactionis , fiue per modum meriti,
atque ideo requiri condonationem Dei etiam
poſita contritione , vt tollatur macula venialis.
19 . Ratio autem à priori eſt, quia licèt peccatum
veniale ſit offenſa leuis ;ſed tamen re vera eft pec-
catum & cui condignè ,& iuſtè correſponder gra-
uiſfima purgatorij pæna , cui omnes huius vitæ
cruciatus non poſſunt adæquari , ergo ſicut ſuffi-
cit ad pariendum debitum pænæ tantæ , & tam
acerbæ quia propter eius fæditatem valde expe-
dit acerbitate pænæ homines ab eo deterrere ;ita
etiam expediet in ratione offenlæ parere difficul- modum mer iti,led permodum ſatisfactionis, qui
tatem maximam placandi Deum condignè , & ſa- eſt modus valde diuerſus ; At verò in præſenti
tisfaciendi, vt ipla etiam difficultate veniæ ter-
reantur homines ab eiuſmodi offenſis admitten-
dis. Paritatem iſtam probaui latè diſp. s . de In-
18.
carnar.fe£t.4.6 7. tractando de peccato mortali ,
vbi dixi:Eo modo , quo peccatum mortale licèt
non habeat malitiam infinitam fimpliciter,fundat
tamen pænam infinitam vt terreantur homines
ſufficienter ab eo patrando ; ita fundare impoſſi-
bilitatem ſatisfaciendi propter eamdem rationem ,
ne facilitate venix vileſceret iniuria Dei:hoc ergo
modo de peccato veniali dixi , ficut licèt propter
leuitatemmalitiæ non pariat pænam infinitam ,
parit tamen pænam acerbiſſimam ; ita etiam licèt
non pariat omnimodam impoſſibilitatem fatisfa-
ciendi , parere tamen difficultatem maximam in
ſatisfactione , ne vilefceret offenſa facilitate ve-
20 . niæ. Ex quo apparet , quomodo de facto pecca
ta venialia non tollantur per ſatisfactionem no
ſtram condignam , ſed per remiffionem Dei iux-
ta communem modum loquendiPatrum , qui de
omnibus peccatis in vniuerſum dicunt remitti à
Deo ; vbiautem remiffio eft , non eſt ſatisfactio
condigna , vt ſupra probauimus. Videatur An-
ſelmus lib. 1. cur Deus homo,c.21.Ex cuius doctri-
na à fortioricolligitur hæc difficultas ſatisfacien-
di pro culpa veniali: quare miror Patrem Val
quez hac quast.87.art.13. dub. 1.num . 23.propter
quædam principia particularia ſua dixiſſe,pericu-
lofum eſſe negare ; contritionem mereri de con-
digno remiſſionem venialium , vel dicere, quod
indigear nouo fauore Dei condonantis pecca-
tum , quia fequeretur maculam illam non tolli
ſed folùm non imputari , cım tamen perſeueret. diſplicentia virtualis : Communiter dicitur,fuffi
Verùm hoc fundatur in principio falſo illius Au-
Aoris, propter quod non debuit ita notare ſen-
Sect. II. 155
tentiam probabiliſfimam quam præter Petrum
de Soto ainplectuntur multi Recentiores. Quo
modo autem actus contritionis non habeat can
tum valorem in genere ſatisfactionis , quantum
in genere meriti dixi fupra diſp. 8. fe&t.s.
Obiiciunt aliqui primò, quia iuftus per bona 21 .
opera meretur gloriam , ergo eo iplo meretur
quod tollantur impedimenta ad gloriam , fed
vnum ex iis eft culpa venialis , qua durante, non
habebitur gloria ;ergo meretur ablationem culpæ
venialis.
Reſpondeo facilè , hoc non eſſe aliquid di
ſtinctum in ratione præmij à gloria, quam iuftus
meretur ; idem enim eft mereri conſequutionem
gloriæ , & mereri, quod tollantur impedimenta,
quorum ablatio eſt omnino neceſſaria ad glo
riam : quare ex ipſa gratia habituali oritur ius, vt
ſtatim poft mortem condonetur culpa venialis , ſi
quæ fit, alioquin non meruillet gloriam . Aliud
verò eſt de condonatione culpæ venialis ante
mortem,hæc enim non eſt neceflaria ad allequu
tionem gloriæ , atque ideo elle nouum præ
mium vltra augmentum gratiæ , fi hoc etiam
mereretur de condigno iuſtus per ſua opera.
Obiiciunt alij fecundò ; Iuſtus meretur ſuis 22.
operibus vltra augmentum gratiæ remiflionem
pænæ temporalis, & hoc de condigno ,ergo pote
rit etiam vltra augmentum gratiæ mereri de con
digno remiſſionem culpæ .
Reſpondeo negando antecedens , iuſtus enim
ſuis operibus , licèt ſatisfaciat de condigno pro
debito pænæ , non tamen meretur de condigno
remiffionem penæ , nec extinguit dcbitum per
deberet obtineri de condigno remißio culpæ per
meritum ve meritum , nam per modum ſatisfa
ctionis iam vidimus repugnare quod eflet con
digna ſatisfactio , & etiam fimul adhuc necef
ſaria eſſet poſtea remiſlio , & condonatio Dei.
Dico ſecundò : non exiſtiino , remiativnquam .23
peccatum veniale ſine aliqua diſplicentia faltem peccatum
virtuali illius . Hæc etiam cft communis , & pro- veniale non
batur ex Auguſtino ſupra adducto , qui de ve- remittitur
nialibus loquens vhiuerſaliter dixit nunquam de- fine aliqua.
leri, niſi voluntas ab eis recedat per dolorem , & centia,fal
pænitentiam :indecens enim videtur, Deum alicui tě virtuali.
reconciliari , qui aliquo modo per peccatum ab
ipfo voluntariè diſceſſit , niſi ille prius ad Deum
voluntariè accedat per aliquein contrarium mo
tuin : qualis nullus eſt,niſiinuoluat aliquam pe
nitentiam ſaltem virtualem . Quicumque enim
alius actus bonus non videtur diſpoſitio aptaad 1
expellendum peccatum , quia ad hanc expulſio
nem exigitur aliqua contrarietas , & oppoſitio
cum peccato : hanc autem non habent alia bona
opera , niſi includant aliquam pænitentiam : ergo
non eſt credibile , remitti de facto aliquod pec
catum fine eiuſmodi motu. Vnde à fortiori di
cendum videtur ' , inultò minus poſle per ea bo
na opera quæ nullam pænitentiam includant la
tisfieri de condigno pro culpa veniali.
Dixi tamen in concluſione , requiri ſemper
aliquam diſplicentiam , vel pa nitentiam faltem
virtualem ; non enim requiritur formalis , & ex
plicita, vt fatentur cominuniter Thcologi: diffi
cile tamen eſt explicare , qualis debeat efle ifta
cere faltem cum Sacramento homincm ita effe
diſpoſirum , vt ſi tunc occurrerenr peccata,diſpli
cerent,
 156 De Pænitentia
cerent. Scd hoc adhuc videtur difficile. Nam fi
ſermo fit de aliqua difplicentia conditionali con-
tingente , hæc non ſufficit , multi enim ſunt de
quibus ſcit Deus per ſcientiam mediam , quod fi
occurrerent eis peccata , diſpliccrcnt , & tamen
hic actus futurus folum conditionaliter nihil iu-
uat eis ad meritum , ficut neque è contrapecca
ta futura conditionaliter , fi mihi nunc talis , vel
calis occaſio occurreret , non nocent mihi ad de-
meritum . Debemus ergo intelligere illam dilpli-
centiam conditionalem , non folùn , vt fubeft
ſcientiæ mediæ , ſed vt habet aliquam necefla-
riam connexionein cum aliquo actu præſenti,
quem nunc habet homo , in quo actu implicitè
continetur illa diſplicentia , & idco certum cft,
quod diſplicerent peccata , fi nunc venirent in
memoriam,quia v.g. nunc tali , vel tanto affectu
verſatur circa Deum vel res diuinas , aut circa ob-
iectum virtutis,vt cum illo affectu non poflc nó
diſplicere illi peccatum oppofitum ,fi illius recor-
daretur , atqueideo diſpoſitio præſens implicitè,
& virtualiter cótinet retractationé prioris peccati.
25 . Dices , ergo nihil minus requiritur ad remiſ-
fionem venialis , quam ad remiſſionem mortalis,
i
neque enim ad remiſſionem mortalis requiritur
femper pænitentia formalis, ſed ſufficit aliquan-
do virtualis, & implicita , vt dictum eſt in ſupe-
rioribus .
Reſpondeo negando ſequelam nam in primis
ad remiffionem mortalis, per fe loquendo requi
ritur dolor formalis , itave non niſi per accidens,
& ratione inaduertentiæ homo excufetur ab co
dolore formali habendo : ad remiflionem autcin
1 venialis hoc non requiritur,quia ficut homo non
1
tenetur procurare eius remiſſionem , ita nec tene-
tur habere dolorem formalein illius. Secundò in
1 ipſa diſplicentia , fiue formali,fiue virtuali fortal-
ſe eſt aliquod diſcrimen quia ad remiſlionem
mortalis requiritur propofitum efficax , ſiue ex-
plicitum , ſiue implicitum nunquam peccandi
mortaliter; At vero ad remiffionem venialis fuffi-
cit propoſitum explicitum , vel implicitum non
commitendi iterum illud peccatum , licèt non
fit propofitum vitandi alia diuerſa ; imò reſpectu
illiulinet peccati poteft efle propoſitum liinita-
tumn , ſcilicet , non committendi illud in illis cir-
cumftantiis, in quibus nunc illud commiſi. Ver-
bi gratia, fi mentitus ſum fine cauſa,ſed ex praua
inclinatione, fortafle non eſt neceſſarium propoſi-
tum non mentiendi,fed non mentiendi finecau-
fa:cùm enim hoc mendacium propter illam cir-
cumſtantia contrahat aliquam majorem malitiá,
& ego poſſuin dolere de peccato grauiori quin
doleam de leuiori ; confequens videtur,quod
poſlim fufficienter dolere de illo mendacio pro-
Înto fine caufa, & proponere circa illud , proprer
illam maio: em grauitatem , quam habet , quin
doleam ,
tamen in vel proponam dei non
peccato mortal aliismenda
fufficeçiis: quod
ret. Terciò
ad remiffionem mortalium in ſacramento pæni-
tentiæ , per ſe loquendo , requiritur cogitatio ex-
plicita de ſingulis : ad remiſſionem verò venia-
lium hoc non requiritur, vt notat S. Thom . hac
quaft.87.art.i.cùm non fit obligatio ca confiten
di. Denique ad remiffionem mortalis extra Sacra-
mentum ſemper requiritur contritio perfecta:
ad remiflionem verò venialis ctiam extra Sacra
mentum ſufficit aliquo modo attritio in fenfu
poftea explicando.
Şed prius quam vlteriùs progrediamur obii-
ciet aliquis , ex hac noſtra ſecunda concluſione
ſequi , nec per baptiſmum tolli venialia ſine ali
qua pænitentia formali , vel virtuali ; atque idco
non perfectè mundare baptizatum ab omni labe,
nec liberari omnino,vt dici ſolet , à culpa & pæ
na, imò potiùs pofle de iplo prudenter dubitari,
& ab co exigi ſatisfactionem pro venialibus, quæ
adhuc fortaile non ſunt dimilla : quod ipſum de
martyrio tolerato line pænitentia,autretractatio
ta
ne oinnium venialium dicendum erit propter
caindem rationem : Ex quo fit , poffe nos pro
martyre prudenter orare , & offerre ſacrificia:
fortaile enim rcftat illi luenda pana pro aliqui
bus venialibus de quibus non doluit ; quæ om
nia videntur abſurda: ergo fatendum eſt,per ba
ptilinum ſaltem , & martyrium deleri culpas ve
nialcs,etiamfi non præcedat diſplicentia , vel re
tractatio,dum non adfit complacentia .
Rcſpondeo , idem argumentum fieri poffe in 27:
ſententia contraria ; poflet enim aliquis baptizari,
velmartyrium pati,non folùm fine dolore , ſed
etiam cum actuali complacentia in peccato ve
niali; ergo ſaltem in eo cafu non poflet per baptif
mum , vel martyrium deleri illa culpa, & per con
ſequens cunc videntur ſequi eadem inconue
nientia adducta. Omnes ergo refpondere debe
mus, martyrium , & baptiſmum quantum eſt de
ſe, tollere omnes culpas veniales, niſi adlit obex:
rollitur autem obex ſufficienter per attritionem
formalem , vel virtualem : quare in baptifmo
mundatur perfectè homo ab omni reatu culpæ,
& panæ eorum peccatorum , de quibus elt attri
tus. Si autem de aliquibus non eft attritus non
tolluntur tunc ; tolluntur tamen poftea , quando
primum atteritur de illis , tunc enim aufertur ob
ex , qui crat in ordine ad illa peccata , & ablato
obice,habet luum effectum baptifmus præteritus
in ordine ad culpam , & ad pænam :nam ficut poſt
baptiſmum tollitur etiam poſita attritione pecca
tum mortale, de quo nec ante baptifmum ,nec in
baptilino fuerat attritio,& recedente fictione,ha
bet baptiſmus fuum effectum , quem habuiffet à
principio , ſi non fuiflet obex : idem dicendum
videtur de effectu baptiſmi in ordine ad peccata
venialia:bapriſmus enim de ſeeſt regeneratio per
fecta, & integra, quæ omnino ponit hominem in
ſtatu puritatis,& innocentix ablato obice : quod
fi ille homo ante mortem non doleret vnquain
de illis peccatis venialibus , adhuc non haberet
reatum pænæ in purgatorio foluendæ pro illis,
quia in primo inſtanti mortis tolleretur obex
culpr per retractationem fufficientem , vt poftea
videbimus de aliis peccatis venialibus , & virtute
baptiſmi tollereturreatus panæ ,quipriùs propter
baptiſmum fuerat iam raxicaliter ablatus , quate
nus ex baptiſino habebat'iam ius ,vt quandocum
que auferretur culpa ,ceffaret reatus ponæ.Quod
idem demartyriodicendum eſt,quod æquipara
tur baptiſmo,tollit enim ,quantum eſt de fc, rca
tum omnem culpæ , & pænæ , fi tamen inueniat
attritionein formalem , vel virtualem : quod ſi de
aliquibus venialibus non fit dolor, eorum tamen
pæna remittitur in alia vita viroure martyrij,poſt
quam in primo inſtanti poſt mortem ablatus fuit .
obex per retractationein illorum venialium :
quare nunquam neceſſe erit pro martyre orare,
quia nunquam dabitur cafus, quo habcat aliquid
poſt mortem foluendum , fi in giatia mortuus
eſt . In quo ſenſu accipicndum eſt, quod ait Au
guſtin . 2. de baptiſmo contra Donaſtitas , cap. 18 .
Cypria
 .

he
Diſp. IX . Sect. II. 157
- Cyprianú ſcilicet erraffe docendo rebaptizari de- Solùm poteft efle difficultas, quomodo fiat di
11 .
bere baptizatum ab hæreticis quem errorem non uiſio illa peccatorum ,vt pofita attritionc extra Sa Quomod o
retractauit,vtconſtat ex codeni Aug.c.s.fed ta- cramentum,aliqua venialia remittantur, & aliqua quedam ve 1

men errorem illum Martyrij falce fuiſſe purgatum retineantur. Hoc enim non videtur eſſe iuxta có- nialia per
quia nimiruin fuerat ſolum venialis,& licèr in vita, munem modum, quem Deus obſeruat in Sacra- attritionem
non fuiflet retractatus ,fed tamen poſt mortem po- mento ,atque etiam extra Sacramentum in remie- remittătur,
tuit retractari; & virture Martyrij tolerati debuit tendispeccatis:ná ſemper polita diſpoſitione luf. quadam nõ.
tolli reatus totius pænæ illi pecato debitæ . ficienti remittit omnia,ad quæ diſpoſitio ſe exté
28 .
Veniale ali
Dico tertiò: non ita eſt neceffaria contritio per- dir.Quæ difficultas augeri poteft ex iis,quæ dixi
ter poteft fectaextra Sacramentum,vt non poflit alicer vn- mus difp.praced.ſec.2.Deuin ſcilicet,de facto nó
tolli quàm quam tolli peccatum veniale,loquimur autem de dimidiare veniam peccati venialis quoad culpam
per contric facto , & lege ordinaria. Hæc eſt communis, & extra Sacramentum , itavt partim remitrar ius ad
Honem
fedtam .
per- probari poteft potiflimè ex Tridentin . Seff.14.6.5 . auerfionem , & partim retineat, licèt id facere po
vbi docet, peccata venialia citra culpam taceri in ruiſſer: quod quidem colligimus ex co,quod intra
confeſſionemultiſquealiistemediis expiari poffe: Sacramentum,vel poſita contritione extra Sacra
ergo non eft vnicum remediú contritio ad ea ex- mentú ,id non faciat,licèt tunc etiam id facere po
pianda ; quomodo enim multa eflent remedia , fi tuiſler: Ex qua doctrina videtur,quod in præſenti
vnicum eſſet, &eiuſdem rationis,nempe contritio deberemusconſequenter concedere, quod pofita
perfecta?Fatendum ergo eſt,alia eſſeremedia, quæ attritione, Deus non dimidiet veniam peccatorú
cum ſolaattritione poſſint de facto tollere culpam venialium extra Sacramentum ,aliqua remittédo,
venialem; quod ex natura etiam culpæ venialis fa- & aliqua retinendo,quia in Sacramento,& poſita
cilè ſuadetur, quæ cum leuior ſit, quàm mortalis, contritione extra Sacramentum , nunquam id de .

& faciliùs , ac frequentiùs contrahatur ; faciliora

‫و‬ facto facit , licèr etiam id facerepotuiſſer.
etiam , & frequenriora debuit habere remedia , Hæc difficultas propoſita iterum eſt diéta fe&t. 32 .
quibus poſſet faciliùs expiari. 2. loco citato , vbi etiam indicauimus folutionem :
19. Dico quartò:licèt attritio cum Sacramento ba- nempe, eodem modo Deum ſe habere in remiſ
ptiſmi,pænitentiæ, & extremæ vnctionis fufficiat fione venialium extra Sacramentum poſita attri
adremiſlionem omnium venialiú , de quibus eſt tione,quo ſe habetin remiſſione mortalium , aut
attritio ; ſed tamen extra Sacramentú non eſt ne- venialium intrà Sacramentum , vel poſita contri
celle,quod pofita attritione tollantur ſemper om- tione : codem , inquam modo, non materialiter,ſed
nia venialia . Hanc concluſioné probat mihi fun- formaliter loquendo : quia ficut in Sacramento
damentum P. Vaſquez : Nam ſi poſita attritione, polita diſpoſitione fufficienti at
,non dimidi remiſ
ftatim tollitur culpa venialis;ergo per Sacrainen- lionem ,fed remittit omnia peccata ,ad quæ [ c ex
tum pænitentiæ nunquam remittitur culpa ve-i tendit illa diſpoſitio : fic extra Sacramentum po
pialis: iam enim præſupponetur remiſſaper attr ſira diſpoſicione ſufficienti,non dimidiar veniam,
tionem præcedentem :dicere enim, quod nunquá ſed remittir omnia venialia ,ad quorum ſingulo
temittanturin Sacramento pænitentiæ ,niſiquádo rum remiſſionem ſufficeret illa diſpoſitio . Eft ta
coniunguntur cum peccato mortali , videtur eſſe men differentia non formalis,ſed materialis;quia
contra ſenſum fidelium ,qui ad obtinendam eorú non eſt eadem diſpoſitio ſufficiens pro omnibus
remiffionem vtuntur remedio frequentis confef- peccatis , ſed ſicutDeus non exigit camdem dil
fionis, & per conſequens concipiunt illud Sacra- poſitionem ad remiſſionem venialium , & ad re
mentum habere aliquam efficaciam in ordine ad miſſionem mortalium extra Sacramentum ; ſiqui
expianda ea peccata, eſſeq; mediuin vtile,& pro- dem mortalia non remittit niſi poſitâ contritione
portionatum ad eum finem obtinendum , & ad perfecta ; venialia verò remittit poſita attritione:
teconciliationem cum Deo,imò eiuſmodi confef licnon exigit eamdem diſpoſitionem pro omni
fiones vulgò reconciliationes appellantur,quia ni- bus venialibus; ſed pro grauioribus perfectiorem
mirum exiſtimant fideles ,valere ad reconciliandú attritionem , pro leuioribus minus perfectam :po
fibi Deum : ergo concipiunt omnes , valere ad re- fica autem attritione in eo gradu , in quo fufficit
mittendam offenſam ; reconciliatio enim eft for ad tale peccatum , remittuntur omnia alia , quæ
30 , maliſfimè remiſſio offenſæ . Differt ergo contri- ſunt in eodem gradu , licèt non remittantur alia,
tio perfecta ab attritione , quod contritio ita di quæ propter ſuigrauitatem exigunt perfectiorem
(ponit extra Sacramentum ad remiſſionem ve- diſpoſitionem :qualis aurein , & quanta diſpoſitio
nialium , vt co ipfo remittantur omnia , ad quæ exigatur à Deoad remiſlionem fingulorum ve
contritio ſe extendit: attritio verò diſponit etiam, nialium , nosſcire non poflumus, ſed conari de
ſed non itaperfectè, atque ideo licèt regulariter bemus ad habendam vel contritionem, vel attri
afferat ſecum remiſſionem alicuius , non tamen tionem in Sacramento , vel accritionem feruétem ,
omnium,ad quæ ſeextendit,ſed cum limitatione, & intenſam extra Sacramentum ,& adiungere alia
ſecundùm regulam ordinationis diuinæ, quam in pietatis opera:quis enim [cit,an pro aliquo venia
hoc nullo modo poſſumus certò definire. Cum lium genere Deus extra Sacramentum velit fimul
prædictis autem Sacramentis,quorúeffectus pro- cum attritione aliqua alia opera , ieiunium , verbi
prius eſt remiſſio peccatoru(vt ſuppono )non de- gratia , eleemofynam , vel humilem petitionem
bet limitari ea remiflio, fed extendi ad omnia, de veniæ à proximis noftris, aut quid fimile ?
quibus fuerit attritio ; nam baptiſmus eft ablutio Porrohuncmodum opinandi,ne voluntariè id 33 .
integra, & perfecta;abſolutio item in Sacramento dicere vidcamur , ſuadent fundamenta fententia
pænitentiæ extendit ſe ad omnia vniuerſaliter ; in rum , quas retulimus. Ex vno enim capite faren
extrema item vnctione forma eſt vniuerfalis, illis dum videtur,quodextra Sacramentú pænitentiæ
verbis : indulgeat tibi Deus quidquid peccaſti ,& c. pofſit de facto homo iuſtus obtinere remiſlionem
ergo habet efficaciá vniuerſalemad omnia,dú non venialium , non folùm per contri ionem perfe
adfit obex,vt dictum eſt.Quid auté dicendú fit de ctam ,ſed per alia remedia ,prout indicauit Triden
efficacia aliorú Sacramentorú videbimusfeet.feq. tinuin dicens multis aliis remediis pofle expiari :
O
Piloann. de Lugo,de Pont. quæ
 158 De Pænitentia
quæ verba manifeftè indicapt,non alligari remif-
lionem hanc ad ynicum contritionis remcdium .
Aliunde verò videtur etiam concedendum ,quod
non quælibet attritio de facto expiet ſtatim quá-
liber culp.ım venialem , quia alioquin nunquam
temnitterentur in Sacramento pænitentiæ ſeorfun
è mortalibus . Quæ omnia facilè conciliantur in
prædicto modo dicendi,cılım fateamur,non ſem .
per remittipeccatavenialia polita quacumque at-
critione,nili per feruorem ,vel alia pia opera adiu-
uetur. Faremur etiam , non per folam contritioné
expiari peccata venialia extra Sacramentum pæ-
nitentiæ , fed per alia etiam multa remedia piorum
operum polita artritione,Cùm ergo Deus porue-
rit ita res ordinare , nihil obftat quominus dica- quo ſenſudici,illam remiſſione dariintuitu meri
mus,de facto ita ordinaffe.
}
Ex dictis infertur reſolutio illius quæſtionis, bona opera,ficutmeretur gloriam , fi moriatur in
uomodo quomodo peccátum veniale rollitur in altera vita?
venialepofttol-
Latur
Supponimus enim pofle aliquem moci in gratia,
mortem & cum peccatoveniali:dequo nunquam doluit, poteſt conſequi cum effe& u gloriam , quam me
imò in cuius actualiconiplacentia erat tempore retur:habet ergo ius ex meritispræcedentibus hu
quo mortuus eſt. Supponimus item ,illam culpam
debere remitti,priuſquam ille homo videat Deū,
quibus ſuppoſitis, dithcultas eſt, quomodo illud
peccatum remittaturquoad culpam ; nam quoad
pænam non temittitur, fed per condignamſatis- remiſſionem poft vitam ? Refpondeo fufficiunt
paſſionem punitur.
Aliqui Recentiores volunt,remitti per merain
condonacionem extrinfecam ſine aliqua diſpoli-
tione,vel dolore ex partevoluntatis,quia cum ille
actus poſt mortem elicitus,quicunqueillelit,nó
ſit ineritorius, vel ſatisfactorius, etiamſi ponatur,
non condonabitur peccatum intuitu illius ; ergo
condonabiturpermeram condonationem exciin-
ſecam Dei , ergo nullum eſt fundamentum ad
exigenduin illum actum rerrađationis poſt
mortem .
Contraria fententia eſt communis , quam ſc-
quitur etian Suarcz in preſentiſect.4. & eft ex-
prefla fancti Thomæqueft.7.de malo art. 1 1 .in fine
corporis.Ratio autem deſumi poteſt ex ipſa natu-
fa culpz, durare enim culpam habitualein(vt vi-
dimus in fuperioribus ) eſt durare fundamen-
tum ad rationabilem indignationein Dei ratione
offenfæ : hæc autem indignatio inter alios fines
ordinatur ex fe ad reſipiſcentiam peccatoris, vt
qui offendit, ex iuſta indignatione offenſi ad-
vertat ,le malè fecitle : quandiu ergo homo non
habet huiuimodireſipiſcentiam , videtur eflepo-
ſitiuè indiſpofitus ad veniam ; arque idco ad re
millionerviderur prerequiri ex natura rei iſta re-
fipifcentia, & retractatio ex parte offendentis: &
per conſequens etiam poft hanc vitam expectat
Deus eiulmodi retractationem ad remiffionem
peccati venialis, quæ quidem retractatio facillimè
elicìur ab animnaſeparata in ipfo exitu à corpore,
concurrentibus tot , tantilque motiuis ad dete-
ftandam culpam , & ceflantibus omnibus , quæ
in arc vita retardabant ab ea fetractatione perfe-
atc habenda.
Cærcrum, licèt ca retractatio requiratur ; non
tamen vt ineritorii,velſatisfactoria : quia non eſt
anima iam in ftatu merendi,vel fatisfaciendi, fed
folùm iequititur tanquam remodeus prohibens; Ratio à priori eft , quia fi hoino obligarer ſe
Guatenus tollit indilpofitionem pofitiuam ,& im- ex iuſtitia ad remittendam offenfam , & poftea
pedimentum , quod præerat ad veniam ,dum ho
monon relipifcit,nec recognolcit offenlam : non
argo datur venia intuitu illius difpofitionis tan-
quun meriti, led ranquam conditionis ex natura
aci neceflariæ , vt peccatum remittatur cmn ag
gratis.Hic videtur ſenſus S.Thomæ vbi fupra:dum
concludit in hæc verba, quibus totam doctrinam
complectitur: Ideooportet dicere, quod venialia re- s. Thom.
muuttuntur eis poft hanc vitam , etiam quantum ad
culpam eo modo,quo remittuntur in hac vita ſcilicet,
per actum charitatis in Deum repugrantem venia
libus in hac vita commiſſis : Quia tamenpoſt hanc
vitam non eftftarus merendi;ille dile &tionis motus in
eistollit quidem impedimentum venialis culpæ : non
tamen meretur abfolutionem , vel diminutionempo
ne ficut in hac vita. Hæc Sanctus Thomas , quæ
ſunt noſtra doctrina, & conclufio .
Addetainen,licèt illa retractatio non fit meri 37.
tum remiſſionis culpæ venialis , poſle tamen ali
torum præcedentium ;Iuſtus enim in hac vita per
gratia,ita etiam meretur, vt, fi moriatur in gratia,
decur ci venia ſuorum venialium , fine qua non
ius vitæ , vt poſt mortem remittantur ei venialia,
atque ideo aliquo modo remittútur ei ex meritis.
Petes,quid ,lipoſt vltimum peccatum veniale, 38 .
nulla habuit noua merita; quibus meruerit illius
merita Chriſti, quæ ci applicata fuerunt, quando
dara fuit ei gratia habitualis : nam idem clt dare
gratiam habitualem ,& dare illi ius ad remiſlio
nem venialium , ſi decedat in gratia . Item fuffi
ciunt merita ipfius hominis julti facta etiam ante
vltimum peccatuin veniale ; nam ficur illa me
ruerunt augmentum gratiæ ; meruerunt etiain
ablationem impedimentorum ad confequutio
nem glorie, ſi moriatur in gratia , inter quæ im
pedimenta eſt perfeuerantia maculæ venialis.
Dices , repugnat habere iusex imeritis præ 39 .
redentibus ad remiffionem venialis , quia vbi
eft ius , non eft remifio , & vbi eft remiflio, non
cft debitum ex iure , fed liberalitas. Reſpondeo,
tranſeat non efle remillionem , quando remiſlio
iplidebeturex iuſtitia , ſed tamen in præſenti re
millio peccati venialis , non debetur iuito cx iu
ftitia rigorola ( vt fuppono ex materia de merito )
fed ex fidelitate, & ex connaturalitate , qua gra
tix finali debetur gloria & ficut eidem gratiæ ha
bituali quando infunditur, debetur connatura
liter remiſlio peccati mortalis non ex iuſtitia,
fed ex cennaturalitate , quali effectus formalis
fecundarius , ita eidem gratix perfeueranti vique
ad terninum viæ dcbetur debito connaturalita .
tis remiſlio venialium . Dixi , tranfeat , quia nec De
videtur repugnare , quod ex iuſtitia debereturre.
millio ; hoc enim remiflio non eft remiflio in
genere debici ex iuftitia, fedin genere placatio
nis : & quidem in eo genere nonfupponitur
Deus fufficienter placatus ante remiſſionem ;ideo lac
dicitur liberalitas , quatenus placarur ſine ſatisfa
ctione fuficienti, ficur è contra , poflet aliquis
ex voto teneri ad reinitrendum dcbitum iuſti
tie : ecce tunc fieret remillio liberalis , & ta
men ex debito voti , quia funt in diuerſo ge
norc .
eam non remitreret : exiſtimaretur quidem infi
Helis , quia non obſeruaret promillion ; exiſti
maretur iniuſtus , quia non ponit , quod cx
iuftitia debet : non tamen exiftimaretur du
rus , aut implacabilis quiſi irrationabiliter iram
retincat ;
 Diſp .IX.
m
n
retincat;nam re vera haber adhuc totum funda-
S. Thom
inentum indignationis, fcilicet, offenſam abſque
. ſatisfactione fufficienti offendentis:maneret ergo
offenſa , donec ab offenſo remitteretur , licèr ad
hanc ipſam remiſſionem teneretur ex iuſtitia ob
ſuam promiffionem .
41 . Dices iterum ,li iuſtus per bona opera meretur
condignè remifſioné venialium ;cur non remittú-
cur ei ltacim etiam ante mortem ?Reſpondeo,iuftú
non mereri vtcuinquc remiffionem venialiú , ſed
remiſlioné eorú ,quando iam non ſit in ſtaru ſatis-
faciédi pro eis,folùm enim meretur in genere ab-
37. lationé impedimentorü ad vifionem Dci aliquin-
do habédam ;ad hoc autem non impediunt venia-
lia in vita; & aliunde congruit , vt quandiu homo
poteſt ſe diſponere ad veniam per propriam faris-
factionem , non remittantur ſine illa. Deinde iu-
ſtus , licèt ſuis operibus mercatur remiſſionem
venialium , non tamen meretur eam habere , nifi
priùs doleat de illis ,quæ conditio quiaaliquando
nonponitur ab eo in hac vita , ideo differtur re-
miſfio vſque ad mortem .
42 . Sed inſtabis: ergo nec etiam immcdiatè poſt
id.
mortem debent remitti; quia quandiu pana non
eft folura non debetur introitus in cælum,& aliú-
de congruit , vt non condonctur culpa poſito
primo actu doloris , ſed quod multiplicentur
actus; ſicut ſupra diximus, neque in hac vita re-
mitti omnia venialia extra Sacramentum polica
artritione, ſed aliqua:ergo mulcò magis idein de-
bemus dicere poſtmortem , quando retractatio
non eft meritoria , nec ſatisfactoria. Reſpondeo,
negando
non ſequelam
requiritur :quiaretractatio
vt ſatisfactio
poſt mortem
ficur in hac vita : fed
vt mera ablatio indiſpoſitionis, & obicis ad ve-
niam , quæ indiſpoſitio confiftit in carentia reli
39 piſcentiæ: hæc autem indiſpoſitio tollitur omni-
no per primum dolorem , & retractationem :ideo
non eſt, cur, vel ad quid differatur remifſio cul-
pæ, quando iam homonon poteſt vlteriùs ſatisfa-
cere pro culpa. Adde , retractationem illam non
eſſe attritionem ,ſed perfectiſſimam contritionem ,
quæ etiam in hac vita poſita tolleret ſtarim om-
nem culpam .
SECTIO III.
Virùmper Sacramenta tollanturpeccata
venialia ex opere operate.
On eſt ſermo de Sacramento pænitentiæ , &
43.
De Sacra Node Sacramento baptiſmi,de his enim certif-
mentis Bam fimum eſt,poſle tollere peccata venialia: item de
ptiſmi, Pe- Sacramento extremæ vnctionis videtur certum
1 nitătia
Trema un
, Ex- habere cam virtutem , vt conftat ex verbis lacobi,
& ionis non fi in peccatisfit,dimittenturei, & c. & ex forma hu-
off dubium. ius Sacramenti, Indulgeat tibi Deus quidquid pec-
lacob.so is. cafti ,& c.hæc enim verba debenthaberealiquam
efficaciam ad ponendum id quod fignificant.Vi-
deatur Vaſquez in preſentiart.3. dub.3. vbi bene
probat cum communiori ſententia , hunc effe-
ctum prouenire immediatè ab hoc Sacramento,
& non folùm quatenus excitat actum feruoris,vel
deuotionis in ægroto : Concilia enim & Sacra
Scriptura , quæ tribuunt huic Sacramento remiſ-
fionem peccatorum , non aliter videntur eam illi
tribuere,quàm Sacramento baptiſımij & pæniten-
tiæ ,quæ immediatè eam cauſant,neque etiam ex-
perimur , illum feruorein actualem excitari ſem-
per in ægroto ſuſcipiente illud Sacramentum :imò
P. loann.de Lugo,de Pænit.
Sect.III. 159
cum ſæpe contingat , ſubie & um effe incapax
actualis deuorionis propter amentiam , velphre
neſim , carebit hoc Sacramentum ſuo effectu,
quem principaliter cius forma lignificat.
Dicendum ergo omnino eft, per illud Sacra 446
mentum remitti venialia, ſi præcefferit deteſtatio
forinalis,velvirtualis; & quidem omnia; ve verba 1
ipſaſignificant, dum dicitur: Indulgeat tibi Deus
quidquid peccafti , &c: Piiſſimus enim Dominus
conſulens humanæ infirmitati voluit hoc Sacra
mentum inſtituere ad purgandam animam mori
bundi à peccatisomnibus, & reliquiis peccato
rum : imò licèr alia viuorum Sacramenta non ha
beant producere primam gratiam etiam per ac
cidens,ve de Euchariſtia diximusdifp .12.de Ex
chariſt.ſet.1. facis tamen probabile eſt extremam
vnctionem habere eam vim , vc in hominc attrito
immemore lui peccati afferat remiſſionem peccati
mortalis : ad hoc enim afferendum de hoc Sacra
mento habemus fundamentum in forma ipſius
Sacramenti,quæ de peccatis in vniuerſum loqui
tur fine diſtinctione mortalis , & venialis : & in
verbis lacobi eodem modo de peccatis loquentis,
& in Concilio Tridentino feff.14.cap.2.de extre
ma unétione docente,hoc Sacramento, delicta , fi
quæ fint,adhuc expianda,abſtergi,perquem mo
dumloquendi condiţionalem , quo etiain vſus eſt
lacobus ;non ſignificatur , quod non fit ſermo
propriè de peccatis , vt voluit Sotus , ſed ideo
fortaſſe conditio illa expreſſa fuit , quia cùm hoc
Sacramentum ſupponit iam Sacramentum pe .
nitentiæ ; videtur perfe loquendo ſupponere de
licta expiata per pænitentiam : quia camen acci
dere potuit multis de caufis , peccata non expiari
per Sacramentumpænitentiæ ,püſſimus Dominus
voluit in extremo periculo fubuenire fidelibus
hoc alio Sacramento , quo delicta fi quæ ſuper
ſunt,poſſint expiari.Quod fundamentum ,quia in
aliis Sacramentis viuorum non habemus, non eft
mirum ſi in hoc Sacramento admitramus ' hanc
efficaciam ad primam gratiam , licèt eam in aliis
tribus Sacramentis negenius.
De Euchariſtia item certum eft , valere ad re . 45 .
millionem venialium ,vt docet Tridentinum seſ. De Eucha
13.c.2. diſtinguens inter venialia , à quibus dicit riftia.
hoc Sacramentú liberare, & inter mortalia,à qui
bus dicit præſeruare.Probanthoc aliqui exc.cum
omne crimen, de conſecrat. dift.2.vbi dicitur,om
ne crimen , atque peccatum facrificiis oblatis de
leri Sed hoc non eſt ad rem ; non eniin agitur ibi
de Sacramento hoc vt Sacramento , fed vt facri
ficio : quo pacto eſt propitiatorium per modum
impetrationis , vel per modum ſatisfactionis , ve
explicuimus in tractatu de ſacrificio. Ratio ergo
deſumitur ex fignificatione huius Sacramenti,
quod cım fit per modum conuiuij, co ipſo affert
condonationem offenfarum leuium : facilè enim
ſolent amici in conuiuiis offenſas condonare: cùm
item lit cibus animæ, eo ipſo debet reparare, quæ
per continuam fomitis, & contrariorum pugnam
deperdimus, ficut cibus naturalis reſtaurat, quæ
per naturalem calorem deperduntur.
Dubium eft,an hæc remiſlio proucniat imme 46 .
diatè ab Euchariſtia, an verò mediatè , quatenus
excitat in nobis affectum deuotionis, & doloris,
ad quein conſequitur remiffio venialium , quem
ſecundum modi videtur indicare S.Thom. fupra
9.79.art.4.Sed cómunior fentétia docet,proucni
re etiá iınıncdiatè, licèt enim poflit fecundo modo
conducere Euchariſtia, poteft tamen ctiam primo
0 2 modo ,
 160 De Pænitentia .
modo , fine eo quod mediec alius actus, dum
tamen præcedar aliqua ſaltem virtualis diſplicen-
tia, & retractatio venialium : quod etiam videtur
docuiſſe S.Thomas in preſentiquaft.87. art. 3. de
omnibus Sacramentis, quam ſententiam ſequun-
tur Suarez va Prefenti di P. 11. fect. I. Cơ tom. 3 .
difp.63.fe&t.10. Vaſquez in preſenti dmb. 2. & alij
communiter. Nec S. Thomas videtur oppoſitum quod aliqua peccata venialia ſpecialia magis im
docuifle illo art. 4, folùm enim indicauit vtrum-
que modum tollendi peccata venialia per Eucha
riſtiam, nonye tamen
necefl'arius, ita ve Suareze ibi
explicat bene vterqu effecin expo-
fimul
gruentias. Primò; quia non repugnat Sacramen
ta habuifle ex inſtirurione Chriſti hanc vim , &
aliunde congruit, cùm omnia fuerunt inſtituta ad
curationem & ſanctificationem animarum ; pre
ſertim ad ſanctificandum hominem in ordine ad
aliquod munus lanctè exercendum ſecundum di
uerſos fines fingulorum Sacramentorum , ad
pedire poterant. Denique, quia jis omnibus con
ceditur ius tollendi aliquando peccatum morta
le;ergo
niale .
multo magis habebunt vim tollendi vc

so
.
fitione articuli. Quare probabilior videtur hæc Hæc omnia parum vrgent ;nam vt ab hoc vlti
ſententia ; nam in lententia contraria non vide mo incipiamus,negatur in primis antecedens,ſci
tur fatis explicari , quomodo liberatio à veniali- licet, ea Sacramenta habere vim dandi primam
bus fit effectus Euchariſtiæ : ſæpe enim contin- gratiam etiam per accidés; de quo dixi ſatis in ma
get , effectum illum non poni , vel quia homo teria de Euchariſtia, & quicquid fic de hoc,poreſt
non attendit ad memoriain peccatoruin, vel quia negari conſequentia , li enim aliquando collant
caret iudicio , vel propter alia impedimenta, quo per accidens peccatum mortale; Ideo eft, quia ex
caſu cibus non repararet, quod per calorem con- le habentproducere gratiam , quæ ex natura ſua
cupiſcentiæ deperditum fuerat. et expulfiua peccatimortalis , quare aliquando
Nec obftat , quod huic Sacramento tribuatur illud expellunt per accidens, quia non inueniunt
etiam effectus præſeruandi à mortalibus , quem illud expulſum per aliam gratiam : at verò ex
effectum cauſat conferendo auxilia, & cogitatio- pullio peccati venialis nullam videtur habere ne
nes bonas , quibus homo roboretur contra ten cellariam connexionem cum effectu , quem cau
ideo pariter poflet dici liberare à ſant illa Sacramenta. Quod verò dicitur Sacra
venialibus , quamuis hoc non præſtet niſi exci- menca omnia inſtiquta eile ad ſanctificationem
tando deuotionem , & compunctionem , qua ea hominum , non arguit , tollere peccata venialia,
peccara dimittantur. Hoc inquam , non obſtat, quia etiam per omnia bona opera hominis iuſti
quia cibus diuerſo modo reparat, quod deperdi- additur nouusgradus gratiæ ſanctificantis , quæ
tum eſt per calorem naturalem, & diuerfo modo non ſolùm ex inſtitutione, fed ex natura ſua ordi;
iuuat ad operandum poſtea : hoc enim poſterius naturad ſanctificandum hominem : & tamen non
non facit iinmediatè,ſedmediatè;dando fcilicet, expellit peccata venialia,quia poteſt homo ſancti
vires ad operandum , quibus viribus poffit homo ficari line liac expulſione.Denique poruifleChri
vti , & operari , & non vti , & non operari ; illud ftum ita velle non futhicit, vt dicamus, ita factum
verò prius præſtar immediatè ſanando debilita- elle,nifi ex ipſa inſtitutione,vel ſignificatione ali
rem naturæ reparando quod perditum elt inder quo modo colligatur;potuit enim Chriftuseriam
pendenter ab alia operatione: ita etiam hoc Sa- dare Sacramentis omnibus efficaciam ad tollen
cramétum in ordine ad futurum iuuat dando vi- dum reatum pænæ temporalis & tamen aliqua
res,hoceft,auxilia, & cogitationes bonas, quibus funt Sacramenta, quæ id nullo modo habent.
çamen homo poſlic poſtea vti,& nó vtiſed abuti; P. Vaſquez in preſenti dxb,3.num.11.concedit , si .
at verò in ordine ad fanandasdebilitates prætcri- per omnia , & fingula Sacramenta tolli omnia
tas,& reparandum quod deperditum eft,concur- venialia, quorum datur attritio ,concedit,inquam,
rit immediatè , ficut ad nutritionem ſpiritualem, coactus omnino propter conſequentiam ad ſua
dum tamen præcedar diſpoſitio fufficiens in ſub- principia ; cùm enim ipſe velit , inaculam venia
iecto . An vero Euchariſtia tollat omnia peccata Iem non pofletolli ,niti per aliquam mutationem
venialia , de quibus præcedit attritio , an folum intrinfecam incompoffibilem cum peccato venia
partem eorum ? nihil poteft certò affirmari , nam li,qualem exiſtimat elle contritionein : in baptif
rationes adductæ non conuincunt illam vniuer- mo autem , & in pænitentia, vbi non datur con
ſalem indulgentiam , & remiffionem omnium tritio , led attritio , dixit,ipfain infufionem gratiæ
culparum ,neque ex ſignificatione Sacramenti id facramentalis cum refpectu ad attritionem eſſe
fufficienter deducitur . incompoſibilem cuin peccato veniali, vt ſupra
48. De aliis tribus Sacramentis, Cófirmatione, Or- vidimus , ideo nunc cogitur idem concedere de
De Confir- dine,& Matrimonio eſt major difficultas;quia non omnibus Sacramentis precedente attritione,quia
marione,Or apparet , quomodo ex eorum inſtitutione , & fi- in fingulis datur etiam infufio gratiæ cum refpe
live Ma- gnificatione colligatur ifteeffectus tollendi ve-
frigonio.
ctu ad attritionem ,quæ eſt inutatio incompoffi
nialia.S. Thomasinpreſenti d. art.4. generaliter bilis cum venialibus.Ex quo fit conſequenter ,nec
docet omnibus Sacramentis inelle hanc vim ; de potentia abſoluta pofle aliter fieri, vt detur
quam ſententiam amplectuntur ferè comınuni. gratia ex opere operato intuitu illius attritionis,
ter alij Theologi . quin eo ipſo tollantur omnia venialia.
Ratio S. Thomæ eſt , quia in omnibus Sacra- Hiec doctrina procedit ex falfo illo principio, 52 .
mentis infunditur graria , per infuſionem autem imò difficultas conſequentis oftendit fatis diffi
gratiæ tolluntur venialia . Hæc tamen ratio vide- cultatem antecedentis , ex quo neceſſariò fequi
cur difficilis; nam gratia deſe non habet oppofi- sur. Quis enim credat, non potuiſſe Deum dare
tionem cum culpa venialis cur ergo ex eius in- gratiam aliquam propter attritionen , tanquam
fufione fequitur ablatio culpæ venialis ? Alio- proprer meritum de congruo , quin co ipſo con
quin per omnia opera bona hominis iuſti remit- donaret omnia peccata venialia,de quibus homo
tenturetiam , cùm in fingulis operibus augeatur arteritur ? Certė ſi gratia ex ſe non repugnat cum
gratia ,vr ſuppono. veniali, neque attritio repugnat;non apparet, cur
P, Suarezdiſp .17. fe t.1.adducit multas con- complexum ex ytrâquerepugnet effentialiterillocu
.
 Diſput. IX.
illo.Poteft nunc Deus dare iſtam gratiam ex ope-
teoperato cum reſpectu ad attritionem tanquam
ad diſpoſitionem , & adhuc manet reatuspænx
ſoluendæ ; cur ſimiliter non potuit dare camdem
gratiam cum refpectu ad atcritionem , & quod ad
huc maneret reatus culpæ venialis ? ſanènulla eft
alia racio id negandi, nifi quia aliter non videbat
P.Vaſquez , quomodo non tolleretur culpa per
condonationem extrinſecam , quod ipſereputat
maximum abſurdum : quare coactus, vt iple fa-
terur , amplectitur hanc doctrinam , quia non
inuenit, quomodo poſſit res difficilis aliter con-
so ciliari .
Mihi magis placet ratio S. Thomæ, qua vtitur
in præſenti , quia ſcilicèr in omnibus facramentis
infunditur gratia , & per gratiæ infuſionem tol-
luntur venialia. Hancrationem Sancti Thomæ
P $ .Suarez dicit effe difficilem , & obſcuram ,quia fi
intelligatur , vt ſonat , probat remitti venialia,
quoties augetur gratia , quod falſum eſt.Sed re
vera cenfco ., illud confequens efle maximè de
mence Sancti Thomæ, quod, ſcilicèt, quotiesin-
funditur gratia,fiue prima, ſiue augmentum illlus
remittantur aliqua venialia , fi præcedat corum
diſplicentia , & retractatio faltem virtualis : hæc
enim ſemper debet interuenire:hoc autem pofito
licèt ex natura rei non fit necefle , quod collatio
gratiæ afferat remiſſionem venialium ; eſt tamen
valde conſentaneum legibus amicitiæ ; vt quoties
1
aliquis admittitur adnouum complexum , & ar-
ctius amicitiæ vinculum , condonentur offenſæ
leues,vel omnes,velex parte :cùm ergo quælibet tum pænitentiæ , fi præcedat dolor de illis. Ref.
collacio gratiæ , vel augmenti illius, ſit nouuni pondeo , negando ſequelam , & ad probationem
amicitiæ vinculum ,quo Deusarctius ſe cum ho-
minc coniungit , & nouus amplexus ſpiritualis, &
quafipacis ofculum impreſſum ,congruú ſane eſt,
vt afferat ſecú condonatione aliquam ſi non in-
1 tegram , ſaltem partialem offenſarum leuiú ,qua-
rú eftiam poſita retractatio.Ideo enim verum eſt,
quod dicitur in Tridentino vbi fupra,peccata vo-
nialia multis aliis remediis expiari extra confef-
fionem ; quia ſcilicet,fi adfit actritio ,expiari etiam
poſſunt per omnia ſacramenta , quibus augetur
gracia , imò quoties ex opere operantis augetur
tetiam gratia per bona opera hominis iuſti,videtur
idem dicendum iuxta mentem Sancti Thomæ, &
propter eamdem rationem : In quo non conueni-
mus cum ſententia eorum,qui abſolutè docebant
per omnia opera bona colli peccata venialia Nos
enim non dicimus , ſufficere bonum opus etiam
in gratia factum , niſi præcedar deteſtatio forma-
lis,velvirtualis illius peccati:deinde non dicimus,
per ea opera tolli peccata de condigno , ſiue in
genere meriti , ſiue in genere ſatisfačtionis ; hoc
enim ſupra impugnauimus;ſed per illud opusda-
ri de condigno augmentum gratiæ , quo pofito,
eft congruum , quodremittatur offenfa leuis, quá
homo retractauit ; quia illud augmentum gratiæ
eft quædam amicitiæ redintegratio, & confirma-
tio per nouum amplexum , qui congruenter af-
fert ſecum aliquam reconciliationem . Denique
non affirmamus, per ſingula bona operaremitti
ſemper,vel omnia venialia,ctiam ca,de quibus eſt
recractatio , ſed aliqua , & aliquando pro maiori,
vel minori augmento gratiæ , quod infunditur, &
iuxta alias circumftantias, in quo nullum apparet
inconueniens.
$ 4. Ex dictis infertur , in ſacramento pænitentiæ
Rurfus de
facramento dupliciter remitti peccata venialia , Primò per
Peniten tia fe, & directè, quatenus ea peccara fiunt materia
P. Ioan.de Lugo de Pænir.
Sect. III. 161
illius facramenti , & ſubiiciuntur clauibus per !
eorum confeflionem ; & hoc modo remittuntur
omnia , quæ dcbito modo confirenjur cum do
lore, & propofito requiſito. Secundò vcrò remit
cuntur ctiá alia,quæ non confitemur ,non quidem
formaliter per facramentum pænitentiæ vt tale
eſt, ſed materialiterper augmentum gratiæ quod
ex opere operato confertur per illud ſacramen
tum , ficut peralia ſacramenta , & hoc ſecundo
modo non eſt neceſſe , quod remittantur omnia
venialia , etiamfi de illis præcefferit dolor , ſed
fufficit quod remittantur aliqua , ſicut lupra di
ximus de aliis facramentis , & de attritione extra
ſacramentum , & licèt P.Suarez in præſenti exi
ſtimet, non remitti vllo modo per facramentum
poenitentiæ ea venialia , quæ aliquis ſciens , &
prudens non vult confiteri; ego tamen non vi
deo , cur ea peccata ſaltem ex parte non polling
per illud facramentum materialiter tolli, ficut
alia , aut ficut poffent per alia facramenta ; nolle
eniin confiteri ea , cùm nulla fit obligatio , non
eft obex ad ea remittenda , fi aliundehabetdo
lorem de illis .
Dices ; ſi capeccata venialia, quæ aliquis non
confitetur , poffunt colli per facramentum pæni
tentix ,ſequitur non folùm tolli aliqua. ſed omnia,
quia mortalia , quæ aliquis ex obliuione , vel alia
iufta cauſa non confitetur , omnia tolluntur in
directè per facramentum pænitentiæ ; ergo ve
nialia etiam , quæ aliquis inculpabiliter non con
ficetur , tollentur omnia indirectè per ſacramen
dico , diſcrimen effe inter mofralia , & venialia
quod mortalia ſunt inſeparabilia in ordine ad re
miſlionem , neque enim poteſt rolli vnum de fa
eto , quin collantur omnia, cum quodlibet tolla
tur per infuſionem gratiæ , cum qua nullum po
veſtmanere : ideo neceſſe eſt , reliqua indirecte
tolli , hoc eſt , non vt materiam directam illius
ſacramenti, ſed vt aliquid , quod non poteft ma
nere cum effectu directo facramenti: ar verò ve
nialia non habent hanc connexionem : poteſt
enim vnum remitci , & non aliud ; ideo non
datur hic modus remittendi venialia indirecte
per facramentuinpænitentiæ , ſed directè remit
tuntur ea , quæ confitemur ; materialiter verò
remittuntur aliqua alia , fiue ex oblitis , fiue
ex non oblitis propter congruitatem ſupradi.
ctam .
Dices , ergo neceffe erit in confeflionc etiam 56 .
de venialibusexplicare numerum:alioquin ſi ali
quisſolùm ſe accuſer demendaciis in communi,
non videtur ſubiicere clauibus fatis explicitè
mendacia omnia, & per conſequens, non remit
tentur directè omnia, fed neque indirectè, cum
non admittamus hunc modum abſolutionis in
directæ reſpectu venialium . Reſpondeo regula
riter reinittuntur omnia , aut ferè omnia quia ex
circumftantiis temporis & conditione perſona
percipir Confeſſarius,plus minuſve multitudinem
quam ipſe etiam pænitens concipit. Si autein
Confeſſarius eam non perciperet, non
remitti ex vi formali facramenti , nili videtur
quatenus
ea multitudo explicatur à pænitente , & perci
pitur à confeſſario : de reliquis auré fi quæ rcmit
tuntur , non tam erit indirectè quàm matcriali
ter , ſicuc alia peccata venialia , ve dictum cſt.
Obicies vltimo, Sacramenta,cauſant fuum ef
fectum fi non ſit obex, ergo li oninia facrainenta
habent
 3

162 De Pænitentia.
habent aliquam efficaciam contra venialia ex ope- item generalifine vllo fundamento id aſſeritur.
re operato ; Conſequens eft vt fi non fit obex, Benedi tio verò Epifcopalis, & Oratio in Ecclefia 60 .
eam exerceant;per attritionem autem tollitur obex conſecrata , licèt per modum impetrationis mul
ad omnia venialia , ergo omnia facramenta col. tum iuuent ad omnes effectus; lcd tamen quod
lent omnia venialia polita attritione , & non lo ſpecialiter ex opere operato collant culpas, nun
lú parté eorú. Reſpondeo effectú lacramenti fieri quam habetur,ſicut necvnctio ceremonialis, vel
ytique , ſed tamen hunc effectu non efle fortafle panis benedi&tus,imò ifte ( vt notar Suarez) fuit
collere omnia venialia,ſed tollere çançam,vel tan- introductus pro cathecumenis, qui non commu
tam partem eorum , & talia peccata cum tanta nicabant, & certè Eccleſia non poterat inftituere
diſpoſitione , & alia non niſi cum diſpofitione remcdium efficax pro culpiscorum,qui nondum
ineliori :hanc autem partem fi non fit obex lein- erant membra Ecclefiæ , & regulariter nondum
per infallibiliter tollunt ſacramenta, erant in gratia , cùm non eſſent baptizaci. Reſtat
folùm aqua benedicta,de qua id volune probare
SECTIO. IV. ex c. Aguan ,de conſecrat. dift. 3. vbi Alexander
Papa dicit , aquam benedici , ad ſanctificandos
Quomodoper aquam benedi&tam , & fimilia cosquiadiperguntur. Hoc tamen non probat,
collanturpeccata venialia ? habere eiulmodi virtutem ex opere operato im
inediarè , & infallibiliter ;lolum enim habet il
E hac queſtione optimè Suarct in preſenti lam in quantum ab Eccleſia benedicitur per ora
Sex actiones
quibus ve
nialiari
re
D.difpars. 12. ſect. 2 , cum quo breuiter ſuppo-
nendum eft ,ſex actiones ſolere numerari,quæ va-
tiones, quibus peritur à Deo , vt fic falusinentis,
& corporis omnibus fumentibus:hoc autem ipfo
1 mituntur. leant ad collenda venialia: ſcilicet,orationem do- Caitis apparet , cffectum illum non elle infallibi
minicam :aſperſionem aquæbenedictæ comeſtio- lem , licui nec alij effectus , qui ab Ecclefia per
nem panis benedifti : confeſſionem gencralem : Orationes poftulantur , obcinentur infallibiliter à
Tresalia, cieemofynam : & benedi& ionem Epifcopi , vel Dco, non eft ergo fundamentum id afferendi de
Abbatis confecrati.Alij addunt tria,ſcilicet, cun aqua benedicta . 61 .
fioné pectoris, orationem in Eccleſia conſecrata, Secundum verð ,ſcilicet, neque habere Eccle- Ecclefia non
& facram vnctionem , non illam , quæ eft facra- ſiam auctoritatem aliquid inftituendi vt efficax habei aucto
mentum , ſed alias,quæ fiunt poft baptiſmum , & ad tollendas cul pas;prob atur exipſo
let poteſt
Eccleſ vfu ritatem ali
atem dimittiæendi quid inftitu
alibi , quæ funt folùm cæremoniales. Hæc autem ia
fi enim Eccleſ habuif
omnia valere ad collenda venialia, conſtare vide- peccata extra facramenta,aliquando eam exercu- ficax ad fola
tur ex fidelium mente, & auctoritate ſanctorum itfet , & dimiliffeetiam ſineaqua bencdicta,ſo- lendascul
Patrum . Dubium eft quomodo conducant. lum per vlum ſuæ poteſtatis, dicendo , Ego tibi pas.
Prima ſententia docet, conducere immediatè, dimitto tua peccata ; fiau diinittic plerumque
præcedente enim artritione imperfecta , vel ( vt penas peccatorum immediate per indulgentias,
alij volunt ) pofita non complacentia in peccato , nullum opus pium exigendo , fed aliis de cauſis :
co ipfo per pium vſum harum rerum tollitur rea- nuſquam autem Ecclelia hoc feciccirca culpas:er
tus culpæ . Auctores huius ſentencia vide apud go ideo , quia non agnouit ,dacam libieam pore
Suarez vbi fupra. Fundamentum præcipuum eſt, Itatem circa culpas extra ſacramentum . Poruic
quia fi hoc modo non conducunt, non videntur vtique Chriſtus eam poteſtatem Eccleſiæ relin .
habere aliquam vim ex opere operato :fi enim di- quere , fi veller; ſed tamen de facto non dedit ei
cas , conducere mediatè excicando aliquem bo- poreitarem circa culpam vllam mortalem ,velve
hum motum attritionis formalis, vel virtualis,pernialem ,nifi mediantibus facramentis . Dedit qui
quem immediatè rollatur culpa ; contra hoc eſt dem communicationem Theſauri ſuorum me
experientia , quæ decer , non ſemper excitari in ritorú ,ex quo pofle applicare perindulgétias pro
nobis talem morum ,quocies iisrebus vtimur ;ergo debito pænæ ; non tamen dedit poteltatem tol
velnon ſemper habent fuum effectum , vel de- lendi culpas extra facramentum . Ratio aurem
bent illud immediatè habere. congruentiæ , & diſcriminis potuit etle,quod rca
19. Secunda ſententia communis , & verior negat tus pænæ poreft tolli hne infufione gratiæ , ideo
habere eum effectum immediatè,ſedadlummum non eſt inconueniens, quod collatur ab Ecclelia
excitando aliquem motum ,quem tamen femper extra lacramenta:at verò nulliusculpæ reatus tol
non excirant , quia nec ad hoc habent virtutem litur line infulions gratiæ habitualis :omnis enim
infallibilem . Hæc eſt ſancti Thomæ in preſenti. remiſlio culpæ ordinatur ad landificandam , &
art.3.calibi , & aliorum antiquorum , quos refc- mundandam aniinam : Voluit aurem Deus,nun
runt,& ſequuntur Suarez ,& Vaſquez in preſenti. quain fanctificari, aur mundari animam de facto,
Duplex eft argumentú huius ſententiæ. Primum , siue à labe graui, fiue à leui, niſi per fanctitatem ,
quia nullum eſt firinin fundamentum , vt dica- & munditiem pofitiuam internam: ideo nunqua
mus,hæc inftituta efle ad tollendas culpas venia- voluit tolli peccatum , niſi per infufionem noux
les ex opereoperaco ;fecundum , quianec videtur fanctitatis ,& gratia ;nam licèt peccatum mortale
Hi hâiones potuifle ab Ecclelia ad hunc fineminſtitui. Pri & veniale poilet de potentia abfolura tolli per
non fuerein. mum probatur, difcurrendo per fingula. Nam in meram condonationem extrinfecam ,vtfupra di
ftituie ad primis de oratione dominica , tunlione pectoris, ximus, ſed tamen de facto neurrum voluit Deus
Rollind
wialia exa ve- & de eleemofynza nunquam apparet talis inſtitu- ita tolli,& ficur noluit,mundarıhominem à mor
tio : quod fi aliquando iis tribuitur yis rollendi tali fine ſanctitate infufa interna , ita nequc à ve
opere of Tato niali:vtraque enim reconciliatio fie perfectius per
venialia ; hoc non eſt ex peculiari Ecclefix inſti-
turione , fed ex opere operantis , propter vim , ofculum , & amplexum nouum, qualis interuenit
quam ipfamnet opera habent mouendi Deum ad in infuſione nouæ gratiæ , qua Deus de nouo af
veniam peccatorum ,quo eriam ſenſu ab eifdem ſumit hominem ad amicitiam , vel ad arctiorem
dicuntur conducere ad veniain mortalium ,& (uo amicitiam , quàm antea ;tùm ergo Deus noluerit
modo conducunț alia bona opera.Deconfeffione comununicare Ecclefiæ poteftatem dandi gratiam
extra
r.
Diſp. X. Sect. I. 163
Ha
60.
extra ſacramenta ; noluit etiam , quod poffet tol- pæniten iæ effectus veniamus, opotrebit pro có
‫ܕ‬ lerc culpam aliquam , vel grauem , vel leuem plemento huius effectus inquirere, an ita radici
d extra facramenta , nulla enim tollitur fine ipfu- tus per pænitentiam peccata collantur, vt nun
fionc gratiæ ; neque Eccleſia vnquain agnouit in quam per ſubſequens peccatum redeant;an verò
ſe talem poteſtatem . pollintpoftea reuiuiſcere vel quoad culp.im , vel
63 .. Hinc inferturefiæinſtitut
, quomodo profi nt hæc facra- ſaltem quoad pænam .
Quomodo mentalia ex Eccl ione , pluſquam alia
facramenta . SECTIO I.
lia ex Eccle- quæ non habent cam inſtitutionem : prolunt
fiæ inftitu- enim quatenus ex impetratione Eccleſiæ Deus
tionemagis dat ſæpe vtentibus aqua benedicta, vel aliis eiul- Vtrump :ccata dimiſſa redeant , velpoßini re
profint quàm modi , aliquem pium motuin contra ve. dire quoad culpam .
alia .
nialia quem alias fortalle non daret , etiamfi a ! i
poteft conducere panis N ctualem
quis ſumeret aquam aliam putans efle benedi-
Čtam ,quo etiam modo
On rmo depeccat
in lefeſtt feeandénumcr o quoad culpam a
o,an poflit redire; hoc
I '

benedictus,oratio in Eccleſia conſecrata , veſtes
ctiam facræ , & alia eiufmodi; non tamen imme-
diatè ,neque infallibiliter:aliquando einm iuſtis
de caufis Deus non concedit vniuerſaliter ea,quæ
ab Eccleſia petuntur.
enim ferè pendet ex principiis phyſicis, an idem
accidens numcro, quod periit , poflit naturaliter
reproduci , vel faltem de potentia abſoluta?con
fequenter enim de actu peccaminofo videtur,
quod dici poflet , poſtquam trantactus eſt , poſle 1

64 Dices,hoc etiam modo poteſt conducere aqua iterum Deum dare concurſum voluntati cratæ ad
benedicta,ad tollenda mortalia ficut ad venialia . cumdem actum eliciendum ; qui concurfus quo
Reſpondeo , poffe conducere aliquo modo,non ad modum effet miraculoſus; Et quamuis Suarez
tamen ita frequenter ficut ad venialia. Primò ex in præfentidiſput.13. ( eft.1.1. 11. dicat illud mira 1

parcc Dei ,qui non ita facilè placatur in vno caſu culum non decere diuinam bonitatem :cæterum
acin alio . Secundò ex parte hominis, qui non ita in ordine ad potentiam absolutam non videtur
facilè concipit motú ſufficiente contra mortalia. repugnare, neque ideo Deus diceretur auctor il
sclefiae Tertiò denique ex parte Ecclefiæ , quæ fortafic lius peccati, cum folùm darct in actu primo con
bet aah
Eaten alt
non ita applicat ex primaria intentione hæc re- curfum indifferentein ad illum actum , & ad actú
media contra mortalia , ficut contra culpas le- bonum oppofitum ,nullo modo determinans,aut
di ute. uiores ; habet enim contra mortalia efficaciora fuadens , imò potiùs dilluadens fierieum actum
dascal.
alia remedia grauioribus morbis applicanda. malum. Aliunde tamen iuxta alia principia phi
os . Difficília ſunt verba vnius Auguſtini in Enchi- loſophica quæ mihi ſunt probabilia,quod ſcilicèt
ridio c 71. relata in c.De quotidianis, de pæniten- actus voluntatis durct per fuammet entitatem,&
tia dift.3. vbi poftquam dixit , otacionem Domi- . per conſequens ſit affixus huic ſpatio imaginario
nicam ſatisfacere pro peccatis leuioribus , poftea fuccelliuo;fatendum eſt, non polfe eumde acum
adiungit ; delet omnino hec oratio minima,& quo- reproduci in alia duratione, quia duratjo hodier
tidianapeccata ,delet & illa, à quibus vita fidelium na non poteft cras reproduci.
ſcelerare etiam geſta,fedfipænitendoinmelius mis- Difficultas ergo præſens non eſt de ipſo actu ,
tatadifcedit.vbi videtur Auguſtinusita diſtingue- fed de macula peccati,habituali,anpolt pæniten. Difficultas
re inter mortalia , & venialia ,vt velit venialia collitiá, & remiſſione peccati,poſſit poftea redire ma- oinon
ipfo actude
pece
per orationem Dominicam etiam ſinepoenitentia cula, ita vt iterú homo habeaturodio à Dco pro - carifed de
auc retractatione,non verò mortalia.Reſpondeo , pter illud peccatú , quodiá ſemel dimiſſú fuerat. macula ba
Auguſtinum non negare , requiri retractationem Aliqui ex antiquioribus docuerunt ,redire poft bituali.
aliquam ad remiſſioné venialium , fed folùm af- ſubſequens peccatum culpam iam femei remiſ
ſignare diſcrimen , quod ex quotidiano lapſu in fam . Aliqui limitant hoc ad quatuor peccatorum
venialia non arguitur defectus diſpoſitionis re- genera , quæ ratione ſpeciali reuiuifcere faciunt
2,
quiſitæ ad eorum veniam , quia cum impoſſibile culpam dimiffam ; ea autem ſunt odium fra
fit fine illis vitam tranfigere ; ſtatbene hominem tris, apoſtaſia , confeſſionis contemprus , & cùm
dolere de illis , & tamen ſæpe relabi : non fic in aliqué pænitet,quod pænitentiam habuerit, Aus
mortalibus , quæ cum poflint facilè cuicari ,ar- ctores vtriuſq; sétentiæ latè refert Vaſquezin pre
gumentum eſtnon leue inſufficientis panitentię, ſenti,cui probabile cft,Augustinú ,& aliquosalios
finunquam vitæ , & morum emendatio appareat . Patres ita exiſtimaffe de peccato crudelitatis erga
Videatur Vaſquez in preſenti num.20 . fratré, vt ratione illius redeant peccata iá dimilla.
Fundatur hæc fententia nonnullis ſacræſcriptu 3.

DISPVTATIO X. ræ loquutionibus : Primò, quia Deus dicitur ali

quando meminifle noſtrorum peccatorum , quæ
obliuioni tradira erant ,Pral. 78. Domine ne memi- Pfalm.78.
De reditu peccatorum per pæni . nerisiniquitatum noftrarum antiquarum.Pfal. 108. Palm.1o8.
tentiam dimifforum . In memoriam redeat iniquitas patruin eins , & c . 3 . 3.Reg
Reg.17.quid mihi ci ribi vir Dei?reuer/14s es ad me
Sect. I. Vtrùm peccata dimiffa redeant, vel vt rememoraremur iniquitates mea. Ad hæc tamen
poßini redire quoadculpam . facilè reſpondeo,Deum dici oblitum eorum pec
Sect. II. Verùm peccata redeant,velpoßint catorum ; non quia iam omnino deicta client
redirequoad debitum pæna.Vbi,an &cus,quatenus quia quodammodo videbatur obli
dimiſla,ſed
um plen, ain punitionem in lon
peccato venialicorreſpondent pæna gumtempuscor
diftulerat
alerna in inferno. Secundò , & difficilius obiicitur ex parabola
illa Matth . 18. vbi feruus, cui Dominus vniuer
Idimus per pænitentiam peccata tolli , tam ſum debitum iam condonauerat , iterum iubctur
grauia,quàm leuia:nunc antequam ad alios in vincula mitti & torqueri ,donecfoluat,coqued
0 4 iplc
 164 De Pænitentia .
ipſeſuo conferuo noluit dimittere:adiungit auté Ratio præcipua conclufionis hæc eft ,quia pec- 8.
Chriſtus : Sic Pater meus cæleftis faciet vobisfi cata per pænitentiam non ſolum teguntur , vel
non remiferitis vnuſquiſque fratriſuo de cordibus incipiunt non imputari,ſed verè eradicantur,tol
veſtris. Ex quibus verbis Patres colligunt , hoc luntur, & deftruuntur :id autem , quod femel de.
genus peccati crudelitatis in fratres habere vim ſtructuin eft , non poteft redire fine noua repro
Ipecialem reuocandi veniam ,& remiffionem præ- ductione ; ergo peccatum femel dimiſſum non
teritorum peccatorum. ita Ambroſius,Gregorius poteſt redire, niſiiterum producatur : non poteſt
Beda,Chryſoſtomus,Auguſtinus,Theophyla& us autem produci de nouo à Deo ,neque etiam pro
Rabanus , & alij relati à Vaſquez vbifuprà , qui ducitur ab ipſo homine ,vt fupponimus,non re
exprefsè dicurit , reperi à nobis quod dimiſlum ſtat ergo quomodo poflitredire. Explicatur cla
fuerat, li noſtris debitoribus non dimittimus . riùs fupponendo id, quod diximus fæpè in ſupe.
$. Varias folutiones ad hunc locum referunt Sua- rioribus, eflentiam peccati habitualis,feu maculæ
tez & Vaſquez in prafenti, quæ, & multa alia ad relictæ elle actum præteritum moraliter perſeue
locupletandum hocpunctum videri poflunt apud rantem ,quandiu non condonatur à Deo ; ex quo
Henriquez lib. 1. de Pænitentia c.; 2. quieruditè apertè fequitur,non pofle manere hanc maculam ,
eá congerit .Alij dicunt , redire idem debitum nifi maneat actus præteritus nó códonatus à Deo,
quoad ſubſtantiam ,quatenus per ſubſequens pec- ergo fi ſeinel ponis fuiſſe codonatú implicat con
catum incurritur pæna Inferni, licèt non ſemper tradictioné in terminis, quod maneat illa macula,
æqualis cum præcedenti. Alij dicunt,redire prius cum non poſſit manere actus præteritus non con
debitum virtualiter ; & ſecundùm quid, quiara- donatus.
tione ingratitudinis ſubſequens peccatum fitgra- Hæc ratio, fi aliquid probat, probat vtiq; non
uius , & ita occaſione peccatorum dimifforum , folùm de facto nó redire,ſed nec de potentia ab. Nec dopa
creſcit pæna huius ſecundi peccati. Vaſquez ad- foluta potuille vnquam redire maculam peccati tentia abfom
dit , ſpeciale efle in hoc peccato crudelitatis , ve ſemel condonati. Ita ſentiunt Thcologi commu- lung parap
Deus ratione illius permittat,hominem labi intot niter,fiexcipias Scotum ,cuius ſententiá ample &ti .
peccata vt adæquet debitum culparum libiolim tur Valentia in praſentidifp.7.9.5.punct.1.& pro
remiſlarum : & ideo ſpecialiter adductam eſle pa- babilem cenſet Coninch. in preſenti, quia poteſt
rabolam contra hoc vitium potiùs , quàm contra Deus remittere culpam illá ſubconditione, verbi
alia,quæ expoſitio probabilis videtur. gratia,quandiu iterú non peccauerit;interim
Ad Patres verò omilla reſponſione ipſius Val- dum nó peccat,nó inficietur à culpa præreritaauto
,nec
quez , qui ingenuè fatetur, cos fuiſſe in contraria habebitur odio à Deo; pofita verò noua culpa re
ſententia ,adhuc amplecti poflumus explicationé uiuifcere poterit culpa preterita ,& Deus poterit iá
communem :poſſunt enim intelligi,vel de reditu habere odio illú hominé propter verúq; peccatú .
illo ſecundùm quid , quatenus ſubſequens pec- Hæc ſententia communiter diſplicet,& meritò; 10.
çatum creſcitratione ingratitudinis, vel quatenus quia eo ipſo , quod culpa remitratur ſolum ſub
vt modò dicebamus, propter crudelitatem illam conditione,non remitcicurabſolutè, & fimpliciter
Deus permittit, hominem adæquare nouis culpis nec porerit dici ablata , nec homo mundarus, &
çumulum carum , quæ iam ipli dimiſſæ fuerunt, purificatus ab illa macula,condonare enim culpā
quod ſufficit,vt dicacur aliquo modo redire prius alicui eſt radicitus ex corde euellere radicē offen
:
neque enim quando PP.acriter ad po- fionis, & querelę contra illu ;ſi ergo manet adhuc
pulum proconcione inpeccata inuehebantur ,ae- in corde alta mente repoftum peccatú præteritum ,
debant ad formalitatem ſcholaſticam , vt expli- & radix querelæ ,& auerlionis,non fuit verè con
carent formaliter ; quomodo priora peccata re donata offenſa ; condonare quippe eſt reducere
dirent. res ad priorem ſtarum :interim autem dum Deus
Secunda ergo & veraſententia Theologorum reſeruat libi illud ius ad querela, & odiú ratione
eſt,peccata ſemel dimiſla ,nunquam redire quoad offenfæ præteritæ, nó reducit rem ad prioré Ita
culpam :ita S.Thomas in preſenti quaft.88 quem tum æqualitatis, & pacis,nechabet erga hominem
alijomnesſequúrur, & probatur apertè ex Gelaſio cumdem animum ,quem habebat priùs.
Papa in c. diuina de pænitentia dift.4. vbi ſic ait: Dices ; Interim dum homo non peccat de no .
GelaſPap: Diuina clementia dimiſſapeccata in vltionem vlte uo, Deus non odit eum ratione peccati præteriti,
rius redire nonpatitnr.& ex Proſpero inreſponſione ergo tunc non eft peccator ,nec maculatus , fed
Proſper, 2.ad c.Gallorum in hæc verba:omnis homo,quicre- gratus, & iuſtus ficut prius. Sed contra, quia licèt
dens in Parrem , filium & fpiritum fan&tü regenera tunc non detur odium Dei; fed tamen adhuc in
tur in baptiſmo , tam à propriis peccatis que mala terim ,dum non peccat,manet abſolutè, & actu iuş
voluntate contraxit , quàmab originali quodà pa- illud in Deo ratione peccati præteriti ad haben
rentibustraxit,abfoluitur ;ſed relapſum poſt bapts- dum illum odio poſita tali conditione : illud au
ſonum ad infidelitatem , & impios moresquinegat tem ius actuale impedit, quod homo actu ſit iu .
originali peccatofuiſſe purgatum ,tam falſaopinatur ftus ,& purus ab omni labe, qui enim debet ſub
quam qui eurndem afferit non aterna morte ejſe dam- conditione odium , iam debet aliquid , & habeç
nandum :qui enim recedit à Chrifto ó alienxs à gran debitum actuale ex parte obligationis , licèt non
tia finit hanc vitam ,quid niſi inperditionem cadie? obliyet pro tunc , fed pro tali tempore ad odium
Sed non in quod remiffum est ,recidit ,nec in originali Dei terminandum. Quare licèr pro eo tempore
peccatodamnabitur,qui tamen propterpostremacria intermedio non haberetur odio àDco ,non tamen
mina ea morte afficietur , qua ei propter illa que re . effer gratus & ſanctus , habet enim aliquid repu
miſſaſunt debebatur. Hecſunt verba Proſperi, ex gnans cum perfecta ſanctirate, & puritate,ſcilicet,
quibus non folùm habetur clarè conclulio , ſed illud debitum,& obligationem pafliuam ad odiųę
colligitur eius certitudo , cùm dicat , non minus Dei nondum condonatum ,quæ aliquo modoma
fallò pofle negari, quàın fi negetur Apoſtaram à culat, & inhcit aniinam , & facit cain non habere
fideeſſe damnandum :quare in eodem gradu cer- omnimodamæqualitatem cum Deo;vbi enim eſt
titudinis videtur vtrumque collocare. debită ,non eft æqualitas, & vbinon eft æqualitas,
non
 Diſput. X.
apeco non eft iuftitia perfecta. Maneret ergo verè pec-
: ,vel
4,00l. catam , licèt mortificatum , & conſopitum , qua-
elde. tenus ante ſecundum peccatum non poflet homo
odio haberi à Deo ; non tamen maneret omnino
pro extinctum , & deftructum ; fed baberet ſe ficut
non
oteft merita mortificata in ſtatu peccati , quæ verè ma-
pro
nent , licèt pro tunc ſint ſopita , & impedita : ita
ore .
illud Dei ius ad odium peccatoris verè maneret;
cla.
crgo repugnat fuifle verè condonatum , ſed ſo-
lum fuit fufpenſum , & mortificatum quoad ſuam
pe. operationem .
ulæ
ue
12 . Confirmatur , quiailla macula ſopita, & mor-
-40 tificata adhuc non poffet ſtare cuin vnione hy-
poftatica , quæ cùm afferat fecum ſumınam lan-
m,
20,
& titatem , & puritatem , non poſſet non extin-
guere omnino quamcumque maculam peccati :
en nec videtur concipi , quod poffet Deus allumere
Ja,
libi humanitatem alicuiuspeccatoris ad vnionem
n.
hypoftaticam , & tamen non condonare illi om-
nia peccata abſolutè , fed folum condonare illa
on protempore quo duraret vnio hypoftatica, & co
Di
g. Nerd pacto , vr diffolura vnione', reuiuiſcerent ca
ti lentia peccata, & odium Dei contra eam humanitatem ,
lutarweh
redina, certè , fi eo ſolum modo remitterentur , pofleri ab ipfo.
bene ille homo Deum orare pro peccatis ſuis, & Sed contra ſolutionem hanc adhuc poteſt vra
corum veniam à Deo exigere, ac per confequens
placare Deum , cuius odium , & iráin meritò ve-
!
rebatur propter ſcelera præterita , quæ omnia
non videntur ſtare poffe cum perfectiſfima lan-
1
& tificatione , quam illa humanitas à Deo fibi hy-
poftaticè vnico participaret; ergo ille ſtarus cul-
pæ dimillæ folum fub conditione 'eft verè labes
& macula repugnans cum conceptu perfectæ
10, puritatis , & ſanctitatis , quare homo in eo ſtatu
non eller omnino purus, & mundus , ac per
conſequens nec omnino gratus in conſpectu
Dei.
13 . : Dices ; ſi Deus annihilet peccatorem , eo ipſo
deſtruitur peccatum : poteft autem Deus repro-
ducere poſtea hunc hominem , qui ſanè tuncpo-
terit adhuc eſſe maculatus prioribuspeccaris; er-
go non repugnat , peccatum ſemel deſtructum
redire quoad maculam ſine actione hominis.
Reſpondeo , prædicto caſu non deftrui omnino
peccatum , quando annihilatur homo , ſed ad-
huc manere quandiu Deus retinet fibi illudius,
quod ex peccato habuit ad odium hominis : po-
ftea verò reproducto homine , non reproducitur
peccatum , ſed incipit denominare & maculare
hominem , quem antea ex defectu exiſtentiæ
ipfius hominis non denominabat , nec macu-
labat.
14 . Obiicit fecundò Coninchius in præfenti, quia
non repugnat , peccatum efle quantuin eſt ex ſe,
) & tamen adhuc non inficere ſubicctum , donec
ponatur talis conditio : verbi graria , peccatum
Adæ , in quo omnes poſteri peccarunt, non infi-
cit animam , donecvniatur corpori ; quare fi
anima crearetur vno menſe ante vnionem cum
corpore ; toto illo menſe non contraheret macu-
lam originalem ; poſt menſem verò pofita vnio-
ne , inciperet infici à peccato præterito , quia li-
cèc tunc non peccaret, tunc camen ponitur con-
ditio requiſita, ve inficiatur ; ergo ſimiliter poſſet
Deus facere , vt homo hoc tempore intermedio
nullomodo inficeretur, & macularetur à pecca-
to commiffo , ſed ſuſpenderetur eius vis ad ma-
culandum ; poftea verò pofita tali conditione no-
ui peccati , incipere infici, & maculari à peccato
priori.
Sect . I. 165
Reſponderi poteſt,negandoconſequentiam . IS
Ratio autem diſcriminis eft , quod in caſu antc
cedentis licèt fupponaturpeccaruin commiſſum
in Adamo, non tamen ſupponitur eſie pecca
tum illiusſubiecti , donec ponatur talis condicio;
peccatuin enim commiſſum eſt à pofteris Adæ ;
ante vnionem verò , & generationem hominis,
non eſt illa anima alicuius pofteri Adæ , & per
conſequens illud peccatum adhuc non eſt ſuum :
non ergo mirum , quod cam vion inficiat', quia
peccarum merè alienum non poteftaliqueinma
culare : at vero in noſtro caſu , ians prælupppo
nitur peccatum illud elle peccatuin huius homi
nis , quare nihil deeft, vt ipſum inficiat ; neque
exparte fubiecti, neque ex parte ipſiuspeccati,
iam enim concipitur ille homo habere debitum
ad odium diuinum ratione offenfæ à fe com
miſfæ. Repugnát ergo , peccaruin efle commil
fum ab hoc hoinine & non effe perfecte condo
natum ; & tamen ipſuni non inficete : non verò
repugnat, peccatum effe commiflum , & non
elle condonatum , non tamen inficere hunc ho
minem priuſquam intelligatur efle codimiffum
16.
geri difficultas. Videtur enim vtrinque difficile,
fiue dicas ; illam animam infici , fiue dicas , non
infici ilio tempore intermedio ; quia anima illa,
quando vnitur corpori , non peccat : ergo prius
peccauit: ergo antequam vniretur verum eratdi 1
quod peccauerat ; propofitio enim non po
teſt nunc incipere elle vera de præterito , quin
aliquando fuerit vera de præſenti ; ſed nunc eſt
vérum dicere : hæc anima peccauit , ergo aliquan
do fuit verum dicere , peccat : ergo in tempore
intermedio ante vnionem , fuit verum dicere,
quod iam peccauerat : ergo pro eo tempore in
termedio ,non potuit efle grata Deo, quia tunc
ex ſuppoſitione , quod poſtea vnienda erat cor
pori, verumerát dicere , hac anima peccauit , có
nondum eſt illi condonatum peccatum : vel fi hoc
non erat fatis , vt inficeretur pro eo tempore;
idem poteris dicere in noſtro calu .
Confirmatur , & explicatur difficultas: pona 17.
mus enim animam Petrijain tunc fuifle crcatam ,
quando peccauit Adamus ; tunc fanè, ficut ve
rum fuitdicere : nunc peccant omnes poſteri Ada;
ita verum erat idem dicere de ſingulis ; nunc pec
cant Petrus , de Ioannes futuripoſteri Ade : ergo
verum erat dicere : nunc peccat anima Petrifuturi
poſteri Ada. Ergo tunc illa anima licèt nondum
eflet vnita corpori, non poterat eſſe grata ,& iu
fta : quomodo enim poteſt concipi, quod ſimul
peccaret actu , & fimul placeret Deo ,& eflet sácta?
nam licèt admittatur , poſſe de potentia abſoluta
componi ſimul gratiam cum peccato ; nemo ta
men concedit , tunc hominem effe ſimpliciter
iuftum , & ſanctum , ſed potiùseffe peccatorem ,
quia gratia non dat illum effectum formalem
fancti, & iuſti, quando adeſt peccatum : ergo in
eo caſu anima Petri non pofletplacere Dco; ergo
inficiebatur à peccato ; vel fi non inficicbatur ex
defectu illius conditionis , ſcilicet , vnionis ad
corpus habetur intentum argumenti , poffe pec
catum non deſtrui , & tamen non inficere ſubie
Etum ex defectu alicuius conditionis .
Aliunde verò quod tunc anima non inficere 18 .
turante vnionem cum corpore , videtur probari ;
quia anima tunc erar indifferens, vt voiretur, vel
non vnicecur cum aliquo corpore ex pofteris
A dæ,
 166 De Pænitentia .
Ada , ergo erat indifferens , vt illud peccatum ditio : quiailla infe &tio,leumacula non eſt aliud,
noceret, velnon noceret ipſi, ergo non poterat vt ſupravidimus, quàm aliquid debere Deo,feu
tunc diſplicere Dco propter illud peccatuin : er reatus ad vdium Dei terminandum , quem rea
go adhuc poſſet manere grata Deo, donec pone rum iam contraxit homo illo tempore interme
retur conditio : ergo adhuc poſt peccatum pofi- dio , cùm non fit omnino condonatus, & licèt
tum potuit non infici ex defectu conditionis : peccatum pro co ſtaru non pariat ſuum effc &tum
alioquin debuiſſet priuari gratia , antequam con- perfectè , ſcilicet , odium Dei, co quod fit im
traheret maculam per vnionem cum corpore . peditum , & mortificatum , dum non ponitur
19.
Confirmatur , quia fi ante vnioneminficieba- con pec
ditio : ſed tamen verè ibi eſt catum , ſicut
tur iam ex peccato commiffo in Adamo ; ergo merita mortificata ibi ſunt, etiain dum ſunt mor
ante vnionem haberet aliquam maculam habitua- tificata : at verò peccatum originale aliter ſe ha
lem : nam in tempore illo intermedio non habe- bet ; nam reuera , donec anima vniatur corpori
fet peccatum actuale, ergo fi haberet maculam , non contrahit debitum aliquod odij diuini , cùm
deberet elle habitualis; ergo poſtea in vnionc nondum pertineat ad ipfam illud peccatum po
ipſa cum corpore non contraheret de nouo ma- ſterorum Adæ : & ideo non mirum , quod toto
culam : conſequensautem videtur falſum & con- tempore antecedenti non inficiatur ab eo pec
tra communem modum loquendi Theologo cato ,
rum , qui dicunt , animam non aliter contrahere Necobftat quod in argumento obiicitur,quod
maculam , quàm per vnionem cum corpore, imd ſcilicet verum eſt dicere, quod illa anima, quæ 21 ,
neque intelligi maculatam pro co priori naturx , vnienda clt corpori , peccauit iam de prætcrito,
quo anima præcedic vnionem co inſtanti; quo quando peccauit Adainus, ergo ex ſuppoſitione
creatur à Deo, fed per ipſum ingreſſum in corpus vnionis futura , iam pertinebat ad eam animam
inquinari , & contrahere labem per generatio- illud peccatum : ad hoc enim reſponderi poteſt,
hem ; ergo mulcò minùs potuiſſetillam contra- illam propoſitionem : Hec anima peccauit leu hec
here toco illo tempore antecedenti, ſi crearetur anima pe cat peccante Adamo : ſonare quidem de
vno menfe ante vnionem cum corpore.
20 . De hac difficultate nihil inuenio apud Aucto- nem præterit
, ſed ipſapræſ
re de
o ,invel magi sellquoa
enti deno
e dedfutu ro mina
: namtio
in
tes : ex iis tamen , quæ in aliis materiis docentur, re ipſa eſt , ſicut ſi diceres ; hæc anima poſtea per
duplex ſolutio poffet ad propoſitum adhiberi vnionem cum corpore contrahet maculam , &
ſupponendo in primis ,hoc argumentum nimium debitum odij diuini eodem modo , ac ſi nuncpcc
probare ; probat enim , non ſolum poſſe ſuſpendi caflet peccante Adamo : cùm enim poſteri non
peccatum , & condonari , itavt collatur macula peccauerint phyſicèin Adamo , ſed ſolùm inora
habitualis pro tempore intermedio , & reuiuiſcat liter ; hoc eſt, æquiualenter ; non eſt neceſſe,quod
tempore fequenti, quod ſolum volebat Conin- habeant fe in omnibus , ſicut li peccaſſent phyſi
chius ; ſed etiam poſle ipſum peccatum actuale , cè : æquiualentia enim ſuſcipit magis , & minus,
quando actu committitur, non inficere , & ma- & poteſteſſe æquiualentia in ordine ad aliquos
culare , ſed impediri à Deo , & tamenreuiuiſcere effcctus peccati , & non in ordine ad alios : quan
poſtea poſita aliqua conditione , quod quidem do ergo dicimus , quod hic homo peccauit in
neque Aduerſarij intendunt, neque admittent Adamo, non dicimus , quod eodem modo ſe ha
loquendo de peccato perſonali, poſle non infi- buit in omnibus, ac ſi tunc peccaſſet phyſicè, ſed
cere ipſo inſtanti quo committitur , & poftea re ſolum dicimus, ita nunc contraher macula
ſurgere,hoc enim eſt inintelligibile, quod homo , rea , &,
tum , ac fi tunc peccaſſet: quod enon eſt dicmere
quando actu odit Deum , non inquinetur odio contractum fuiſſe iam prius reatú , vel dcbitum,
illo Dei : & tamen vidimus , in peccato originali ſed nuncper hanc vnionem contrahi, ſicut ſi pec
probari codem modo, quod quando poſteri pec
cabant actu in Adamo, poſſet anima alicuius po caſſer in tempore antecedenti. Hoc autem non
ſteri naſcituri exiſtere actu in gratia & non infici videtur opponi cum gratia , & ſanctitate tempo
ab illo peccat ris antecedentis , cum reuera tunc nondum in
o , donec poneretur poſtea conditio telligatur homo maculatus
hic animæ , fed nunc folùm
requiſita vnionis cum corpore : loquorautem de per vnionem cum corpore intelligatur de
pollibili, quia de facto fortafle non includeretur bitor odij , ficut fitunc peccaflet : quod aliis ex
in peccato Adæ , anima , quæ iam tunc exiſteret emplis moralibus poteſt declarari.
in gratia ; loqnor ergo folùm de poſſibili; po- Ponamus enim , Pontificem concedere hodie
tuillet enim pactum aliter fieri , vt comprehen
deret etiam animam tuncexiſtencem , vel faltem, be aliatcuianCatirdquinitalatiem
movig rnoi ,exvepri
deint uilgin
l tri , qunoodruha
egitao an m :!
quæ non exiſteret tunc in in gratia, ſed in pura certè in ordine ad priuilegia antiquitatis
natura , quod ad præſens paruin refert, quo caſu eric ac ſi ante triginta annos fuiflet crearus Cardi.
illa anima tunc peccaret ex ſuppoſitione vnionis nalis ; atque ideo æquiualenter , ſeu ino , peralriite
ndre
co ali pof
futuræ cum rpore cuius teri Adæ. Ergo dici eſt tus pot cr ea Ca rd in alis ante tri gin an
ta nos:
illud argumentu ali qui pro pro
m , ſi d bat, bat & tainen tempor e illo intermedio erat omnino
pluſquam intendunt Aduerfarij ; quod eit indi- inhabilis ad Cardinalatuin ; fortaffe enim erat
cium non leue , quod in hoc puncto non bene tunc vxoratus , vel non baptizatus; quomodo
arguitur à peccato originali ad perſonale propter erat iam tunc Cardinalis moraliter , fi tunc habe
diuerſiſſimas vtriuſque naturas.
ki
Dupliciter ergo ad diflicultatem reſponderi batèali
ſan repcun
quiadeſte
, qui ugncans cumterCar
morali Cardin
din tum? , Ide
alaale nono
pollet . Primò iuxta folutionem ſupra traditam , erat aliquid tunc præſens , fed folùm eft , nunc
negando paritatem inter peccatum perſonale, & habere iura antiquitatis , ac fi iam tunc fuiſſet
originale ; nam in peccato perſonali non poteſt Cardinalis. Sic etiam in præſenti dici poflet , ani
con
doni,atuhun
concip c hominem peccafle & non elle mam illam potuiſſe co tempore interincdio effa
m abſolutè peccatuin ,,
me ta
non infici à peccato , donec ponatur ali&qua conn- in gra
fur a ,tia pecèrcau
tunaclic
ia;m qui ſupt;
exera poſho
iticone vninoni
rạme foslùfun
m

erat
 Diſp. X.
Z aliud,
coleu
erat æquiualenter in ordine ad contrahendur
in rea poftea reatum , ac fi tunc peccaffet : cum peccato
Cerme autem æquiualenter commiſſo , antequam con-
z licèt trahatur re ipſa debitum odij , poteft ftare gratia,
caum ſicut cum Cardinalatu in ſtatu æquiualenti poteft
it im ſtare matrimonium , vel aliud impedimentum .
onitur 24. Quod fi hoc alicui durum videatur , & diffi-
ficut
mor
cile,quomodoco tempore quo verè dicebatur quomodo ante productionem animæ rationalis
de aniina', quod iam peccauerat in Adamo , &
cha peceato illo non dimiffo , poſler adhuc elle gra-
spori ta Deo ; nam li poflet efle grata ; poffet etiain
cum tunc eſſe vnita Verbo , cùm ſupponas, cunc nul-
po lam intelligi in anima maculam , vel labem , quæ
Foto repugnet perfectă ſanctirati, ac per confequens
CC potuiflet effe vnita Verbo eodem tempore , quo
peccaret Adamus , quo caſu , ſi illa animapoſtea
aod ni effet dimittendaà Verbo , & vnienda corporiali-
02 cuius pofteri Ade ( provt fieri poffet ) diceretur
to, verè hæc anima vnita Verbo , quæ poftea futura
one eſtanima vnius poſteri Adæ pernaturalem gene
em rarionem , nunc peccatin Adamo , quod videtur
eft, repugnare cum ftatu ynionis hypoſtaticæ ; pro-
-20 peer hoc , inquam , poteſt aliter reſponderi. Se-
He
cundò , admittendo conſequenter illud pecca-
tum etiain æquiualenter factum eſſe aliquam
in labein , atque adeo non pofle ſuſpendi à Deo,
er
quin interim eriam ; dum ion condonatur abro .
lutè , non inficiat , & maculet aliquo modo ani-
&
mam ; atque ideo ex ſuppoſitioné vnionis cum
។
corpore futuræ , iam tunc aniinam eflc aliquo
modo infectam toto illo tempore antecedenti..
Nam licèr forralle non haberetur odio à Deo
antevnionem , quia Deus noluit cam odio ha-
beri , niſi poſita vnione.
Cæterùm debitum odij futuri , iam antea po-
tuic contrahi ex ſuppoſitione vnionis futuræ : ſuf-
ficit enim futuritio determinata vnionis,vt ex ip-
fius ſuppoſitione, aliquid antea exiſtat abſolutè:
ficut videmus contingere in ſcientia Dei ; licet
enim Deus non videatmeam loquelam craſtinam
nili dependenter à mca operatione craſtina ; ſed
tamen ex ſuppoſitione futuræ meæ operationis,
Deus ab æterno eam abfolutè cognouit : ita licèt
anima non contrahat maculam , niſi dependen-
ter ab vnione cum corpore;ſed tamen ex ſuppo- hoc modo : fed futurus eſt abſolutè filius Ada ,
fitione futuræ vnionis , poſſet tempore antece- ergo peccauit in Adame. Similiter ergo poſſetde
denti denominari maculata, ſicur denominabatur
iam tunc peccaffe dependenter ab câdem vnione
futura. Etſicutantequam ego loquar ſum egoin-
differens fimpliciter ad loquendum , & non lo-
quendum , & per conſequens ſum indifferens,
vt Deus ſciat, velnon ſciat , meloquuturup ; &
tamen Deus iam nunc cognoſcit dererminatè,
me loquuturum ex ſuppoſitione meæ futuræ lo-
quutionis: ita licèt illa animaeller indifferens to-
to eo tempore antecedenti ad vnionem biben-
dam , vel non habendam , & per conſequens , vt
peccaffet , vel non peccaſſet ; ſed tamen ex fup-
poſirione futuræ vnionis , verum ellerdetermi-
natè , quod peccafler, & fimiliter poflct deter-
minatè denominari infecta & maculata : idem
enim videtur effe peccare , & infici , ſcu ma-
culari.
26.. Solùm videtur obftare modus communis lo
quendi Theologorum , quicoinmuniter dicunt,
animam por vnionem ad corpus infici , & inqui-
nari , & contrahere maculam ; ergo etiamâ exi-
ſteret ante vnionem non poffet intelligi macula-
ta eo tempore antecedenti. Ad hoc tamen dici
poilet , Thcologos loqui de facto , & de con-
Sect. I. 167
tragionemaculæ ,provtile factò fit , cùm enim
de facto anima non creetur ante vnionem cum
corpore ; certum eſt , de facto non contrahere
maculam antè vnionem cuni corpore; quia quod
non exiftit , non poteft contrahere maculam .
Quam rationem videtur infinualle Anſelmus
lib.deconceptu virginali cap. 7. vbi latè explicat,
non detur macula, & licèt iam in ipfo femine
contineatur quaſi radicaliter peccatum , 'non ta .
men poffe maculari animam antequam fit , fed
præcedere maculam in ſemine, non quod in ſe- Anſelnı,
mine (inquit) fit immunditia peccatisaut peccatum ,
fiue iniquitas ; fed quia ab ipso femine, ipſa con
ceptione , ex qua incipit homo eſſe , accipit neceſſi
tatem , vt cum habebit animam rationalem , habeat
peccatiimmunditiam . Veriflimè crgo dicitur, ani
mam per vnionem maculari, quia non exiſtic an
tevnionem , ſed tamen fi crearetur priùs ; tunc
diceretur adhuc per vnionem cum corpore ma
culari, hoc eft, non mnaculari vllo modo niſi de
pendenter abvnione cum corpore ſaltem furura:
ficut autem dependenter ab vnione futura dici
tur anima peccafle in Adamo ; ita dependenter
ab eâdem vnionefutura potuiflet intelligi iam
priùs tempore aliquo modo maculata.
Dices; macula iſta non communicatur animx, 27 .
nigper vnionem cum corpore , ergo per vnio
nem futuram fulum poteſt communicari macula
futuranon macula præſens. Refponded , fi hæc
macula eflet aliquid phyſicum , quod phyſicè
conununicaretur, probaret beie argiinentum :
cùın tamen fit aliquid morale , poflet bene com
inunicari per aliquid futucuin :norale enim eſt
in ordine ad conſiderationem prudentum :poteſt
tamen in ordine ad hanc exiltimationem defer
uire fundamentum futurum : nam in hac materia
vidimus , per vnionem futuram potuifle animam
habere tempore antecedenti hanc denominatio
nem moralem , qua dicatur fimpliciter : hec ani
mapeccauit in Adamo : non foliim fub conditione
fed abfolutè : hæc enim eſt vera propoſitio con
ditionalis: Si Petrus eft futurusfilin Ade , pecca
uit in Adamo, ergo poffumus inferre abſolutam
ſeruire vnio futura ad maculam moralem præſen
tem ; quia macula illa præfens non vidctur effe
aliud , quàn dari in exiſtimatione prudentum
fundamentum ſufficiens, vt dicatur hæc anima
offendifle iam Deum , & peccafle in Adamo;
quod fundamentuin vt vidimus ſufficienter po
teft defumi ex vnionc futura cum corpore .
Dicesiterum ; ergo nunc ctiam de facto ani 28 .
ma priùs intelligitur maculata, quàm vniatur
cum corpore.Probatur ſequela, quia nunc priùs
faltem natura creatur aniina, quàm vniacur , ergo
ficut in prioritate temporis intelligereturmacula
ta , ita etiam pro illo priori naturæ debet intelli
gi. Negatur lequela. Quia prioritas naturæ eft
folum prioritas cauſalitatis :quare pro co priori
folùm intelliguntur , quæ ſunt cauſa pofterioris :
cum ergo macula non fit cauſa vnionis animæ
cuin corpore , fed potius écontra , non debet
anima intelligi maculata priùs natura, quàm vnia
tur , fed potius écontra priùs natura vnita , quàm
maculetur : in tempore autem antecedenti, licèt
non pofter intelligi priùs natura vnita de preſen
ti, quàm maculata ; deberetſaltem intelligi priùs
vnicnda faltem de futuro, quam maculara : quia
vnio
 168 De Pænitentia .
vnio vel præſens , vel faltem futura eſt cauſa ma
culæ ; in ipſoautem inſtanti vnionis , cùm non
poſlit præintelligiad maculam vniovtfutura, verùmpeccata redeant,velredirepoßint quoad
quia iam non eſt futura , necelle eſt præintelligi
vnionem vt præſentem . Exemplum habes mani
feitum in ſcientia viſionis Dei : nam licèt fit ab
zterno priùs tempore , quàm obiectum ; ſed ta
menfemperpræſupponit obie&tumfaltem verfon Epicrodurio
X iis , quæ diximus
turum : in ipſo verò inſtanti quo ego operor,non
præintelligitur ſcientia Dei prior natura, quàm
mea operatio , ſed ècontra mea operatiopræſens preſenti,qui iuxta ſua principia, cum doceat nun
prior, quàm ſcientia Dei, quia mea operatio tunc
non poteſt præſupponi vt futura,debet ergo præ-
ſupponi vi præſens ; non ergo bene arguitur :
ſcientia Dei potuit elle priùs tempore ,quam mca
operatio , ergo etiam in inftanti, quo operor, po-
teſt intelligi pro priori natura Deus cuin ſcientia
meæ operationis : hoc , inquam , non ſequitur,
quia ſcientia Dei non eſt cauſa meæ operationis,
ſed potiùs ècontra mea operatio eſt aliquo modo
ratio ſcientiæ Dei. Ita fimiliter in præſenti non
benc argueretur à prioritate temporis ad priori-
ţatem naturæ .
29. De probabilitate vtriuſque ſolutionis iudicium
relinquo Lectori;mihi tamen magis placet prior,
juxta quam dicendum eſſet ad vltimam inſtan-
tiam fupra factam , ſi ca anima, tempore quo
peccauit Adamus , eſſet vnita Verbo , & poſtea
dimittenda eſſet , & vnienda alicui corpori pro-
ducendo per naturalem generatione
per m ex proge-
nie Adami, nunc quidem tempore vnionis cum
corpore fore maculandum , non verò tunc, quan-
do Adamus peccabat, nunc autemquando con-
trahit maculam , diceretur peccaſſe in Adamo;
non tamen diceretur Verbum peccafle, quia hæc
anima
cundùm
non peccauitnunchabct
prove tancexiſtens , led lc-
id , quod quatenus
, cogita-
mus ita fe habere nunc , ac fi tunc habuiſſet eam-
dem exiſtentiam , & ftatum , quem nunc habet,
& tunc cum hoc ipſo ſtatu peccaſſe , quare dicc-
tur hocſuppoſirum crearum , quod nunc eſt ,pec-
caſſe tunc moraliter,non illud , quod tunc erat :
i ſurſum tunc non diceretur verè : boc fuppofitum
peccat, ſed, ſuppofitum futurum huiusanime peccat
nunc moraliter : & in eodem fenfu diceretur : bec
Anima que nunc eſt unita Verbo, non ſecundùm ſta-
tum , quem nunchabet , fed fecundum eum , quem
poftea habebit , intelligitur moraliter nuncpeccare,
id eſt, ita habebitur poftea odio , ac fi nunc exi
ſteret in illo fuppofito , & peccaret , quod qui
dem non vidctur repugnare cum ftatu phyfico,
quem tunc haberet , propter rationem ſupra pa
ficam .
Vltimò obiici folet contra conclufionem ex-
emplum caminune meritorum , qux poffunt be-
ne mortificari per peccatum , & poſtea relurgere,
ergo ſimiliter poſter peccatum mortificari per
gratiam , & poftea reuiuiſcere per peccatum ſub-
fequens. Solutio conſtat ex dictis , merita enim
non tolluntur , vel extinguuntui, led verè rema-
aent in acceptatione diuina;ideo poflunt rcuiuil-
cere; peccata verò non folùm mortificantur, ſed
tolluntur , & extinguuntur : alioquin non con.
donarentur , fed ſuſpenderetur eorum effectus ;
ideo non poffunt reuiuiſcere , fi verè con-
donentur. Quomodo autem merita de
factonon extinguantur per pecca
çum : dicendum eft difputa
tione ſequenti.
SECTIO 11.
debitum pæna.Vbi , An veniali correſ
pondeatpæna aterna in Inferno.
præfentisdubij
reditu, pana
de reditudeculpæ facilis, 31 .
Si enim loquamurde poſſibili, negar Vaſquez in
quam remitti peccatum , vel pa:nam peccati ſine
intrinſeca mutatione hominis, conſequenter do
cct nonpoſſe redire rcatum pænæ :quiaDcus non
poteſt facere vrille qui non crac dignus pa na,ſiç
dignus , niſi reuiuiſcat culpapræterita, quod fieri
non poteſt. Alij tamen communiter dicunt,posle
redire reatum pænæ qui antca eſſet mortificatus,
quod etiam tenet Suarez in preſentiſect .2. n.14.
Vtraque fententia cum diſtinctione admitti
poteft:nam ſi ſermo fit de debito pænæ abſolute
remiſlæ, certum eſt , non poſſe redire per ſubſe
quens peccatum ; quia illa non eſſet pæna ſecun ,
di peccati, vt ſuppono, ſed prioris ; vt ſic autem 1
iam erat omnino remiſſa , ergo non poteſt am
plius deberi. Secus autem eſſet, ſi fuilletremiſſa
folùm ſub conditione; tunc enim poſito ſecundo
peccato , reuiuiſceret omnino : potuit namque
Deus condonata culpa, nolle condonare pænam
etiamæternam ,vtſuppono ;potuit itemnolle con
donarepænam abſolute; ſed ſolùm ſub conditio
ne;fiiterum non peccat homo : qao caſu interim
debitum pæne eller mortificatum , fed non ex
tinctum :& pofito ſecundo peccato reuiuifceret
idem omnino debitum , in hoc enim nulla eſt
repugnantia in ordine ad potentiam abſolutam .
Dices : repugnat, quod ablata culpa, homo lit 31 .
dignus pana , ſed in prædicto caſu fupponitur
remiſlio abſolutaculpæ ,ergo non poteſt manere
debitum pænæ . Reſpondeo negando maiorem ;
nam de facto ablata culpa veniali , remanet de
bitum alicuius pænæ temporalis ; & quando
iuftus moritur , tollitur in ipſo primo inſtanti
mortis omnis culpa venialis , ve ſupra vidimus,
& tamen manet debitum totius panx exſoluen
dx in purgatorio. Similiter poruillet rcinitti cul
pa mortalis , & non remitti debitum pænæ :
multoque magis poffet remitti pa na folùı
ſub conditione , licèt culpa remittatur abſa
lute ,
De facto tamen pæna non reinitritur co mo.
da fub conditione , fed omnino abfolutè , atque
ideo reuiuiſcit per fecundum peccatum , vt con.
ftat ex auctoritatibus Gelaſij , & Proſperi fupra
adductis ſečtione præcedenti , quæ magis clare
loquunturde reatu pænæ , quàm de reatu cul
pæ : & colligitur potiſlunum ex modo loquene
di facræ fcripturæ , & Conciliorum , quæ fim
plicirer, & abſolutè dicunt , remitti peccata , &
remitti pænam : quod enim fub conditione ſo t
lùm remittitur , non ſemittitur fupliciter , &
abſolutè , neque omnino rollitur , aut extingui
tur, led ſuſpenditur. Ratio item congruentiæ,
deſumitur ex ipſa natura gratiæ , quæ cùm fit
vera amicitia cum Deo , videtur aliquo modo
exigere talem modum reiniffionis abloluta , &
non folùm conditionatz interim dum homo non
iterum peccat. Negare tamen non poſſumus,
quin Deus potuifler vti luo iure , & condonare
pænam folùm ſub conditione : quare meritò
Gelaſius
 Diſp. X.
Gelaſius Papa in verbis citatis ; attulit pro ta-
tione huius veritatis clementiam diuinam :quali
infinuans , totum hoc non tam ex aliqua ne-
ceffitate quàm ex clementia diuina ortum ha-
buiffe
Contra hatic commuriem doctrinam eft etiam
communis obiectio , quia remifla culpa peccati
mortalis ; remanet ſolùm reatus aliquis pænæ
. temporalis ; fi autem adueniat aliud peccatum
mortale, quod non remittatur ante inortem ;tunc
prius peccatum punitur etiam in Inferno pæna
æterna, ergo redit reatus pænæ æternæ debitæ
primo peccato , quæ iam fuerat remiffa.
Hæc difficultas ferè eft eadem cum illa, an,&
quomodo peccatum veniale coniunctum cum
mortali puniatur pæna æterna, de qua quæftione
agunt Theologiin 1.2.quaft. 87. & aliquinegant
fimpliciter , puniti in æternum , quiapunirctur
vltra condignum. Ita Scotus,Gabriel,Maior, Al
mainus & alij, quos refert Salas ibi tr. 1 3. difp.15.
fe&t.11.qui à fortiori idem dicunt de pæna pecca-
ti mortalisremiffi quoad culpain , non elle æter-
nam , ſed aliquando finiri.
Hæc ſententia , licèt ab aliquibus cenſeatur
probabilis , mihi ſemper duriſſima eſt : Videtur
enim contra communem fidelium ſenſum ', qui
acerbitatem pænarum inferni concipiunt cụm
perpetuitate in eodem tenore , fine vlla ſpe re-
frigerij, aut diminutionis. Quod videtur colli-
Ilajë vit. gi ex cap . vltimo Iſaiæ , & Marci 9. Vbi de dam-
Marc. gi
natis dicitur , quod vermis eorum non moritur,
e igniscorum non extinguitur. Extingueretur
autem fortaffe magna ex parte , pænæ pars
aliquando finiretur, & per confequens pæna
illius damnati magna ex parte mitigaretur , &
.
minueretur poſt illud tempus , atque ideo non
ellent ita expertés folatijs & lenimentiin ſuis
pa nis damnati, ſicur à fidelibus prædicantur,
& concipiuntur : imò & à Sanctis Patribus,
Sufficiat vnus Auguſtinus in Pſal. 1os . col. 2.
vbi propoſito dubio , an illæ pæna aliquando
mitigentur ? Reſponder , mitigari quidem com-
paratione facta ad alios , qui minus tolerabiliter
cruciantur , quàm alij: non tamen ita mitigari,
vt quam quiſque ſemel expertus eſt, pænami-
tior fiat : & adiungit rationem his verbis : alicu
Auguſt bus verò mitigari eam , cui traditus eft pænam , vel
quibuſdam interuallis habere aliquam paufam , quis
audałter dixerit ? quandoquidem vnam ftillamdi-
wes ille non meruit.
Communis ergo , & verior ſententia affirmat,
eam pænam futuram eſle æternam . Ita S. Tho-
mas ſuprá quaſtion. 87. art. 4. 1. 2. quaft. 87.
Art. 5.ad 2. in 4. diftinét. 16. quajt.2. artic . 1 .
to diſtinct. 21. quaft. 1. art. 2. quaſtinınc. 3. vbi
idein docet de peccato ; quod fuerat remiſſum
quoad culpam , licetde hoc aliter videatur fen
tire distinct. 22. quaft. 1. art. 1.ad 5. vbi tamen
aliorüin folùm ſententias referre videtur. Cum
Sancto Thoma fentiunt ferè omnes Theologi ,
quos congerit Salas vbi fupra. Sed tamen non
conſentiunt in ratione huius communis doctri-
næ reddenda. Si enim pæna æterna erat iam ab-
folutè remiſla ; difficile eſt explicare , quomodo
iterum redeat non redeunte culpa : quod diffi-
cilius eft in peccato veniali , cum hoc non fiat
grauius ex adiunctione ad mortale , & aliunde
ex fe non fit dignum pæna æterna.
36. P. Vaſquez int.2. difput. 141. in fine probat -perpetuò, eo quod culpa duret pe petuò ; nam
ab abſurdo , quia iuxta ſententiam contrariam
2. Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect . II. 169
poffemus orate pro damnatis , ve corint pana
temporalis citiùs finirctur. Verùm hæc ratio fa
cilè folueretur à Scoto : ficut enim nunc non pol
fumus orare pro illis , vt eorum pæna remittatur;
ita neque in ſententia contraria poffemus orare,
vr finiretur , quia iuxta ftatum fuum debent
in omnibus iudiciuin fine miſericordia ſuſti
here.
Aliter probat idem Vaſquez ibi.Quia ad hoc,
ve remittatur reatus pænæ à Deo,non fatis eſt pati
yrcumque , ſed ſatisfaciendo; ſatisfactio autem
haber aliquam rationem meriti,atque ideo debet
efle accepta, & grata Deo , quod non poteſt ha
bere paſſio damriaci, qui eſt extra charitatem , &
in odio Dei; ergo quantumcumque pariatur, non
fufficit , vt remittatur ei reatus par næ.
Hæc ratio videtur omnino inefficax ad propo 37.
lithium : nunc enim non agimus de remittendo
reatu pænæ , ſed de extinguendo per ſolutionem
totius panæ debitæ : quamuis ergo ad remiflio
nem reatus neceſlaria ſit ſatisfactio orra ex chari
tate, & e. ſed tamen , vtdebitum illud extingua
tur ſine remiſſione , ſed per adæquatam ſatispal
ſionem debitæ pænæ , non videtur neceffaria
gratia , ſed pati quantum homo debet , vt patet
in exemplis humanis tam in debito pecuniæ,
quàm indebito pænæ.
Alij probant, quia nulla paſſio , aut ſolutio 38.
pænæ videtur fufficere , nifi Deus eam acceptct;
Deus autein à damnatis non vult eam acceptare,
quia non vult eis facere gratiam ; Ideo non pro
deſt illis quidquid patiuntur ad extinguendum
debitum . Hæc etiam ratio eſt inefficax , quia
non videtur effe in poteſtate ludicis acceptare,
vel non acceptare pa nam , quamn reus propter de
lictum patiturex ipſius ludicis ſententia: quomo
do enim poteſt reus ex imperio Principis flagel
lari propter delictum ; & tamen Princeps dicere,
nolo acceptare hæc flagella in pænam illius deli
cti ? Poffet fanè Deustorquere damnatum pro
ſuo dominio, & poteſtate,ſicut poller etiam tor
quere innocentein fine reſpectu ad delicta , &
tunc poſſet no acceptare illum dolorem pro pe
na peccat,ſed tamen ſi Deus velit torquere illum
propter peccata , non poteſt non acceptare illam
pa nam pro peccatis: hæc eniin acceptatio nihil
aliud eft quàm velle,vtillapena fitpro peccatis .
Si ergo illa eſt pæna æqualis; non poterit iam
Deusexigere aliam ſecundam pænam,vt pænam :
iam enim extinctum eſt omne debitum pænz
per paſſionem adæquatam illius.
Communior ſolutio eſt, peccatum veniale per 39 .
ſe loquendo mereri pænam temporalem ,ſed ta . Peccat um
veniale per
men pænam illam per accidens fieriæternam per ſe meretur
coniunctionem ad inorcale ; quia culpa venialis pænam tem.
non poteſt remitti ſine mortali : perſeuerante au- poralem ,que
tem culpa debet perſeuerare pæna ; tandiu enim per accidens
maner dignitas ad pænam ,quandiu manet culpa. fit &terna ex
Hac ratione vtitur S. Thomas, & alij communiter: cum peccato
fed reuera difficilis eſt,niſi explicetur. Primò quia mortali.
hæc ratio ad ſummum probat de pæna peccati
venialis non dimiſi quoad culpam in hac vita,
non autem probat de pæna illius peccati, ſiue
mortalis , ſiue venialis ,quod iam fuerat remif
ſum quoad culpam : in hoc enim non manet
culpa , & tamen durat pæna in æternum in In
ferno. Præterea etiam in peccato veniali non di
miflo quoad culpam difficile eft quod puniatur
vel fermo eft de culpa actuali, vel de habituali .
P. Ec
 170 De Pænitentia .
Et quidem actualem certum eſt non durare,cùm huius pænæ acerbillunæ correſpondebuntmillia
ſit præterira: habitualis verò non videtur digna millium annorum illius alterius pænæ . Cùm au
fupplicio; cùm enim culpahabitualis non fit vo- tem horx , & quadrantes in hoc tempore finito,
luntaria niſi in caufa,non eft digna maiori ſuppli- fint etiam finira ; confequens eft, vi millia mil
cio , quàm fuit cauſa : ſicut actus exterior non lium annorum correlpondentium alterius pænd
addit demerituin ,vel pænam ſupra pænam actus ſint etiam finita , & per conſequens non adæ
interni, vt ſuppono ex materia de actibus huma- quent æternitatem , fatendum ergo elt æternam
nis & dicam infra diſput. 24. fect. 4.quia folum pænam nunquam poſle moraliter adæquari per 4
cſt voluntarius in caufa : non ergo debet homo pænam aliquam temporalem .
Reſpondeo negando lequelam : & ad calcu 42.
puniri , quia habet culpam habitualem , ſed quia
peccauit actualiter;ergo perſeuerantia culpæha- lationem poſitamdicimes , lihomo deberet non
bitualis non debet augere pænam : alioquin qui mille annos , ſed soo. tunc correſponderet illis
peccauit actualiter & poltea habuit maculam ha- , pæna etiam æterna;ſed dimidio minor,quàm illa,
bitualem per micnſem , punietur poſtea cæteris quæ refponderet pro mille annis : non ergo ret
paribus , pluſquam ille , qui fuit in peccato ha ponderet dimidia in duratione , ſed dimidia in
bituali perhebdomadam ; quod nemo concedet, acerbitate : nam ficut fe haberent soo . ad mille;
quia peccatum habituale neque eſt materia pu- ita pæna æterna reſpondens pro soo. annis habe
nitionis, nec reprehenfionis, niſi in cauſa ‫ ;ز‬vel Iet le ad pænam æternam correſpondentem pro
nifi fit noua culpa propter nouam obligationem, mille :pæna itaque 5oo. annorum non æquiuale
quam aliquando habemus procurandiremedium , toti panæ æternæ , quæ refponderet pænæ mille
& pænitendi.Quod ad propoſitum parum refert, annorum , nec etiam æquiualet parti æternitatis,
quia licèt in inferno ipla impænitentia eflet no- ſed dimidiæ parti illius pænæ æternæ,nondimi
uum peccatum ; fed tamen peccata , quæ ibi diæ quoad durationem, ſed dimidiæ quoad acer
1
committuntur , non puniuntur, quia fiunt extra bitatem .
viam, & ideo non ſunt obiectum punitionis.Re Secundò,& aliter,& fortaſſe magis ad mentem
ſtat ergo ſemper explicandum , quomodo per S. Thomæ,& communis fententiæ poflumushoc
accidens ex coniunctione ad mortale fiat æterna explicare ex perfeuerantia culpe , rationecuius
pæna illla, quæ deberet elle temporalis. pæna continuatur fine fine : ita tamen vt fermo
Dupliciter ergo poteſt hæc perpetuitas expli- lit non de perfeuerantia culpæ habitualiş vtcum.
cari fupponendo, id fieri ratione illius ſtatus, qui que , ſed de perſeucranția etiam in affectu , qua
cx le petit vniformitatem in pænis ſine mitigatio- tenus damnatus non ſolum non dolet de peccaro
ne,poſſetautem hocipſum dupliciter exequutio præterito, fiue veniali , ſiue inortali, ſed vellet, fi
ni mandari ſine iniuria damnati. Primò, quia po- poflet , iterumillud committere ex odio , quod
teſt Deus ita attemperare illain pænam æternam habet contra Deum , quæ culpæ perſeuerantia 4
peccati venialis , vt re ipſa non excedac in morali videtur impedire folutionem totalem pænæ: pa
æftimatione pænam temporalem, quàm aliàs pa- na evim temporalis ex natura ſua ordinari lolet
teretur : poteſt enim efleadeo remifla illa æterna ad correctionem etiam delinquentis, vt per lup
pæna,vt æquiualeat pænæ intentiſſimæ vnius an- plicij dolores meliùs agnofcat turpitudinem lui
ni, v.g. nec enim ex terminis videtur repugnare, deliti, & vt dolor iple aperiat oculos , quos
quod in ordine ad æſtimationem moralem poſlıç çlauterat culpa . Ad hoc quippe iubet Princeps
adequari aliquid æternum per aliquid temporale: , Aagellari reuin , non folùm ad exemplum alio
ve in materia præmij maiuspræmium , & appeti- rum , ſed etiam ad correctionem ipfius rei , vt
bilius videtur viſio Dei per mille annos, quàm meliùs & firmiùs reſipiſcar : quod fi reus inter
viſio prati amæni per æternitatein :cur ergo ſimi- flagella ipla clamarce approbando femper quod
liter non poterit cogitari aliqua pena æterna, quæ fecerat , & animum ſuum oftendendo redeundi
tamen non ſit maior imoraliter , quàm alia tem- ad idem delictum , li poflet, meritò fanè vert
poralis, ve ſi homoper æternitatem pateretur do- bera continuarcntur , & multiplicarentur , quia 4

lorem aliquem valde remiſlum , non videretur
grauior pæna moraliter quàm pati per multa an-
norum millia acerbiflimos dolores , & cruciatus :
quare cum damnatus aliunde debeat proptermor-
tale patiperperuò in inferno,non vidctur ei fieri
iniuria,fipæna acerbiſlima temporalis , quam de-
bebat per aliquot annos provenialibus,cómutetur
ei in aliquod modicú augmentú ærernú luę pænę.
Dices non videri hocinodo ſatisfieri, quia illa
æternitas pænæ ,fi attentè conſideretur, nullâ aliâ
acerbitateporeſt compenſari;fi enim poflet æqui-
ualere pena acerbiflima mille annorum alicui
pænæ æternæ :pollet etiam eidem omnino pænæ
æternæ æquiualere codem modo quælibet pars
illiuspænæ temporalis , v. g: per horam velper
quadrantem , vel per ictum oculi : nam fi ifta
pars non æquiualet toti illi pænæ modicæ æter-
næ, crgo folùm xquiualet parti æternitatis : ergo
tota pana accrbiſlima mille annorum folùm
xquiualebit tot partibus æternitatis illius alterius
pænæ , quot ſunt horæ , v. g. vel quadrantes in
illis mille annis , eadem enim eft ratio de omni-
bus , ac de ſingulis horis; V.5-pro ſingulis horis
lex præſcribens certum numerum verberationum
intelligitur pofita reſipiſcentia , & pænitentia
rei. ita laně pæna temporalis præſcripta pecca
to veniali , vel illa , in quam commutatur pæ
na ætcrna peccati mortalis remiſli , videtur in .
clulere lemper hanc conditionem , quia vtra
que ordinatur etiam ad correctionem peccatoris,
ve per dolorem pænæ meliùs agnoſcat fæditatem ,
& grauitatem peccati. Cùm autem in Inferno
anima propter vltimum peccatuin niortalecontra
xerit obſtinationem in omni peccato , & cordis
obdurationcm , hinc fit, pænam etiam peccati ve
nialis nunquam finiri , quia nunquam inuenitur
correctio, & reſipiſcentia, ad quam ordinabatur:
non quia puniatur illa culpa noua obſtinationis,
& affectusad peccatum præteritum , fed quia pu
nitur culpa præterita , quandiu non apparet reſi
pifcentia illius.Et hoc eſt fieriæternam illam pe
na per accidens ex coniunctione ad mortale,quia
per ſe debebat efle téporalis; per accidens aucé eſt,
quod detur illa obſtinatio propter vlțimnú peccatú
mortale, & ita per accidens cótinuatur etiam pæ
na peccati venialis : in quo differt valde à peccato
mortali ;
 1

Diſput. X. Sect. II. 171

mortali; hoc enim per ſe affert pænam æternam , tur abſurdum , quia peccata venialia quantúmuis
quiaper le afferr obſtinationem in culpa , & per multiplicentur ,nunquam adæquant vnum mor
conſequens interminabilitatem pænæ : at verò talein grauitate culpæ , ergo nequein pona.
veniale per fe noh affert illam obſtinationem , Reſpondeo negando ſequelam ſimpliciter lo
qua folùm contrahitur propter mortalc , & ideo quendo , quia neceflitas perpetuitacis pænæ nul
ſolùm propier coniunctionem ad mortale habet lo modo correſponder venialibus , ſed ſoli mor
penailla peccati venialis eamdem perpetuitatem , tali , cui ſoli reſponder obſtinatio , & necefſitas
43 . Hæc ratio fic explicata probatpariter de pana perpetuitatis : loquendo aurem de pæna ſenſus
peccati iam prius remiſli quoad culpam in hac non eſt inconueniens, æqualem reſpondere mul
vita , quia damnatus etiam de iſto peccato coin tis venialibus, & vni mortali , dum tamen illis
placet in Inferno , & haber ſimilem affectum er- correſpondeat perpetua per accidens , huic au
ga illud , ficut erga cætera omnia , quæ non fue- tein per fe, quod prouenit ex maiori huius gra
runt ei remiſla , quare meritò etiam punitur per- uitate quod fatentur inultiapud Granado in ina
petuò propter illud, quia illa etiam pæna, quæ teria de peccatis tract. 9. difp . 4. num.6. qui cos
ex ſe ordinabatur ad eius correctionem , inuenit fequitur. Quod quidem admitti poteft iuxta ſe
illum ſemper incorrigibilem , & obftinatum . cundam folutionem , nam iuxta primam ſupra
Dices videri iniquum , quod obftinatio fit oc- ' politam non cft neceffe concedere ſequelain
caſio continuandi pænam & ſupplicium , cùm ca- ctiam de pæna fenfus : quia poffet ea ita eſſe
dem obftinatio fit pæna, quam damnatus pati- remiſſa , vt nunquam adæquet acerbitatem po
tur propter peccata. Quomodo eniin ordinantur næ æternæ , quæ reſponder culpæ mortali.
flagella ad eius correctionem , fi ipfe ratione ſta- Ex dictis infertur folutio ad obiectionem ini 46 ,
tus non poieſt vllo modo corrigi, vel reſipiſcere? tio propoſitam :negamus enim , per ſecundum
Reſpondeo , aliudeft, quod damnatusparitur peccatum mortale reuiuiſcere pænam dimiſſam
propter mortale , aliud quod patitur propter ve- prioris peccati mortalis formaliter loquendo :
niale : pæna enim venialis præſcindit per ſe ab illa enim prior erat per ſe æterna ; hæc autem ,
obftinatione contracta per mortale , & ordinatur quæ nunc darur, eft æterna per accidens : item
de fe ad correctionem , ficut fi aliquis proprer pæna illa dimiſſa erat etiam obftinatio , quæ de
delictum priuaretur bonis omnibus ; & hic ipſe bebatur proprer illud primum peccatum,nunc
eſſet priùs in carcere propter debitum pecunia- autem obftinatio non contrahitur propter illud
rum pateretur ſanè carceris incommoda, quan- primum ,ſed propter poſteriuspeccatum : folùm
diu non ſoluit, licèt propter coniunctionem cum ergoperſeuerat formaliter illapæna , quæ iam 7
illo alio delikto eſſet impocensſoluendo, & fieret debebatur , ſed tamen manetæterna per accidens
per accidens diuturnior carceris pæna. propter obſtinationem ,, quæ illi adiungitur , vt 1

44 . Addo tamen , damnatum nonita cfle obſtina- iam explicatum eſt.

tum in malo , vt amittat omnem potentiam
etiam phyſicam adrelpiſcendum faltem actu na
turali: haber enim verè potentiam phyficam ad
non peccandum ; alioquin non peccaret in odio
Dei : fufficit autem hæc potencia , ve poſſit pæna
peccati venialis exſe ordinari ad eius correctio
nem , licèt certiſſimum ſit nunquam corrigen
dum . In hoc ergo confiftir eius miſeria , quod ex
vno capite videt malitiam fui peccati , & poteſt
faltem phyſicè actu naturali cam odio habere;ex
alio autem capite propter peccatum mortale pri
uatur omni auxilio congruo ad reſipiſcentiam
etiam naturalem, quare ficut manet eilibertas ad
peccandum , manet etiam libertas ſufficiens, vt
pæna peccati venialis ex ſe ordinetur ad cius
correctionem , licèt aliunde certum ſit,nunquam
corrigendum in pænam peccati mortalis. Quam
uis ergo pæna non ordinetur ad correctionem
illius,quinullo modo poteft corrigi, vt in amen
te , vel dorniente , & c . Cæterum in eo , qui po
teſt aliquo modo reſipiſcere , valde congruit or
dinari pænam temporalem ad eius correctionem ,
vt diximus: Eft enim pæna ficut reprehenfio ,aut
exprobratio quædam delićti : quare ficut expro
bratio in eo , qui poteſt cortigi, ordinaturadeius
correctionem , & quandiu non vulc corrigi, me-
ritò continuatur reprehenſio, & exprobratio pec-
Cati præteriti ; ita de punitione dicendum vide
turpropter eamdem rationem.
Dices iterum ; ergo fieri poteſt de facto , vt
magis aliquis puniatur in Inferno propter pecca-
tavenialia quàin propter mortale , quia vtraque
pana eſt æterna ; & cum pæna pro mortali fit
DISPVTATIO XI.
De effectu pænitentiæ in ordine ad
recuperationem gratiæ , &
virtutum .
Sect. I. vin recuperetur gratiacorreſpon
dens meritis præcedentibus.
SECT. II.an merita reuiuifcant in ordine
adidempræmium , quodpriùs de
bebatur ?
SECT. III. Vtrùm per pænitentiam reftituatur
etiam gratia antiqua , qua data
fuerat finemeritis.
Æc eſt eadem quæſtio cum ea,
quæ fub aliis terminis folet diſpu
tari de reuiuifcentia meritorum ;
an ſcilicet merita per peccatum
mortificata , poſtea per pæniten
tiam reuiuiſcant ? Nam fi merita reuiuiſcunt in
ratione meriti ; co ipforedeunt habitus gratiæ , &
virtutum infularum illis meritis correlponden
tes qui per peccatum fuerant deperditi. Agunt
ergo dehac quæſtione Theologi etiam in 1.2.7.
14.in materia de merito ,vbivideri poteſt P.Val
quez diſp. 221. 6 in preſentiart . 5. & P. Suarez
in opuſculis rcle £t. peculiari de reuisiſcentia meri
forums.

ħnita in intenſione , poterit tandem aquari , &

Tuperari à pæna venialium , fi hæc magis , &
magis multiplicaretur. Conſequens autem vide
P.loann. de Lugo,de Pænis. P2 SEC110
 172 De Pænitentia .
SECTIO I.
An recupereturgratia correſpondens meritis
precedentibus,
Vod quærinius de habitu gratiæ , inrellige
etiam de virtutibus infulis , quæ veniunç
cum gratia.Eadem enim eft earum ratio, luppo
ficâ ſententiâ communi , quod habitus infuli vir.
tutum moralium habeant connexionem cum ha-
bicu gratiæ , ita vt recedente gratia , recedant , &
veniente , veniant cum illa.Eft autem duplex
gratia , de qua poteftquæri, an per pænitentiam
De duplici recuperetur : altera eft , quæ ante peccatum erat
gratia poteſt iam data ex meritis ; altera quæ data fuerat etiam
quaftiofieri. ante peccatum ex opere operato , verbi gratia,
per Sacramenta : vtraque per peccatum perdi-
tur , & de verâque quæritur, an per pæniten-
tiam reftituatur ; ita vt fi homo ante peccatum
habebat quatuor gradus gratiæ , partim per
Sacramenta , partim per merita comparatos;
poſt pænitentiam iidem , vel alij quatuor gra-
dus reftituantur ylıra gratiam , quain in fecunda
juſtificatione per contritionem , verbi
verbi gratia,
vel per Sacramentum pænitentiæ accipit ? In hac
ſectione, & fequenti dicemus de gratia acquiſica
per merica , an redeat. Sectione verò certia dice:
nius de gratia, quain habuerat homo ex opere
operato , an etiam redeat.
2, Supponimus , per peccatuin merita præce-
Merita prá- dentia non mori , fed mortificari ; id eſt , non ica
cedentia per extingui , quin maneant in co ftatu in quo polo
peccatum
non morien ſint iterum expeditè habere luam operationem ,
fur fed mor- ſcilicet, perducere hominem ad gloriam : im-
sifcantur. pediuntur ergo , & quaſi ligantur per peccatum ,
led non extinguuntur ; retinent enim adhuc vim
inferendi præmiuin , li tollatur obex peccati.
Hoc ſuppoſito , conueniunt Theologi cuin
Merita pre- Sanctoreuiuiſcunt
redentia
Thoma in merita
præſenti,præcedentia
quod per pæniten-
Conue-
Chrifti meritum , cuius vinum membrum eft ,finns,
per ciam . non verè mereri augmentum gratiæ , vitam ater
pæniten
siam reus- niunt, inquam , in hoc , quali in dogmate , ita yt
wifcant. aliqui dicant,efle de fide, vt Nuñus in prafenri
articul. s. 5. tota difficultas. Alij contrarium elle
errori proximum . Ita Bañes 2. 2. quæſtione 24.
articul,6. dub. 6. Alij, non poſſe line teineri-
tate negari. Ita Suarez cum aliis . Fundamenta
præcipua hæc funt. Primum ex Paulo ad Hebr.
6. Vbi iuxta communem interpretationem lo-
quitur ad eos , qui poft baptilinum lapli fue-
rant in peccatum ; quos vbi acriter deterruit
difficultate conuerfionis , & venix : poftea cos
ad Hebr.6. ad ſpem erigit his verbis : Confidimus de vobis
dilectiſſimi meliora , où viciniora ſaluti , tametfi'itá
loquimur : non enim inustus eft Deus , ve obliuif
catur eperis veftri, có dilectionis , quam oftendi-
ftis in nomine ipfius, qui miniſtraſtis ſanctis, į ftos non debere pro bonis operibus, qua in Deo Triderit.
miniſtratis, & c. Ex quibus verbis Gloria inter- fuerint facta , expettare eternam retributionem ,
linealis , & alij colligunt , priora illa merita re- à Deo per eius mifericordiam ,
munerationem ſuam acceptura, ſi ij iterum meritum , fi bene agendo , o diuina mandata
pæniterent & reſurgerent à peccato. Vidcatur
P. Vaſquez inpreſenti ! dubio 1. numero 13. cle
quentibus.
Confirmatur magnoperè hic ſenſus Pauli ex
Tridentino fellione 6. cap. 16. vbi illa Apoſtoli
verba in eo fenfu videntur accipi : ſic cnim di-
Trident. cieur : 'Hac igitur ratione iuſtificatis hominibiss,
fiue acceptam gratiam perpetuò conferuancrint,
fiue amiſſam recuperauerint , propone::da ſunt
Apoftoliverba : abundarę in omini opere bong
ſcientes , quod labor veſter non eft inanis in Deo
mino , non erim iniuftus eft Deus ; vt obliuiſcatur
operis peftri , o dilectsonis , quam oftendiftis in
nomine ipfius. Vbi Concilium cum myſterio
videtur dixilie , hæc verba proponenda efle iis
etiam iuſtificatis, qui amiffam gratiam recupera
werint : vc indicet , fermonem etiam efle de me
ritis præmortificatis ; nam fi de folis meritis lo
queretur fa & is poſt vltimam iuftificationem ,
non oporterer de iis iuſtificatis ſpecialiter facere
mentionem , cùm nihil habeant peculiare ab
aliis iuſtificatis refpe & u corum meritorum : quia
tamen quoad merita mortificata erat peculiaris
difficultas; ideo illorum , qui poft peccatum
iterum ſecundò ſurrexerant , ſpecialiter me
minit , vt cos etiam Apoftoli vcrbis conſola
retur,
Secundum fundamenrum ſumitur ex codem
Paulo ad Galat. 3. vbi Galatis poſt baptiſmum
lapſis , quitamen pro Chriſto inulta palli fuc
rane, fubiungit Apoſtolus ; tanta paffi eftis Galat. 3.
fine cauſa , ſi tamen fine cauſa. Hæc polteriora
verba , tefte Hieronyino , ibi indicant , illa
priora opera non caritura fructu, li Galatæ re
lipiſcant. Verba Hieronymi funthæc: Spes eft, Hicronym .
quod quicumque ob Chrifti fidem laborauerit ,
poſtea lapſusfuerit in peccatum ; ficut priora fine
cauſa dicitur paſſus fuiffe , dumpeccas ; fic rurſus
nonperdet ca , fi ad priftinam fidem , adpri
mum ſtudium reuertatur. Quem etian ſenlum
videntur colligere Glofla , & Anſelmus ex illis
Apoſtoli verbis.
Tertium fundamentum præcipuum eſt ex 6. it
Tridentino illo capire 16. vbi , vt opusaliquod
ſit meritorium vitæ æternæ hæc folùm requirit,
vt ſcilicet in Deo hoc elt , in gratia , lit factum ,
& homo decedat in gratia : idem reperit canon .
32. his verbis : Si quis dixerit , iuftificatum be- Tridentin,
nis operibus , qua ab eo per Dei gratiam , & Iefu
nam , e ipfius vita æternæ , fi tamen in gratia de
rejſerit , conſequutionem , atque etiam glorie au
gmentum , anathema ſi . Non dixit , li gratiam
non interruperit , ſed ſolum ſi in gracia decef
ſerit. Haec autem omnia verificantur in co ope
re , quod poftea per peccatum mortificatur ; fit
enim in gratia, & ex gratia , & randem bomo
decedit in gratia , ergo conlcquitur præmium :
alioquin fi aliquid aliud requiritur , falfum eſt,
quod Concilium dicit id folùm requiri , o
nibil ampliusdeeffe vt habetur illo can . 16.
Obiicies ex codem Tridentino illa ſeſſione 6. 7.
Canone 26. vbi videtur exigi ad obtinendum
præmium perſcucrantia in gratia poſt meritum
vſque ad mortem his verbis : Si quis dixerit , iu
lefu Chrifti
‫و‬
custodiendo vfque in finem perſeuerarint , Ana
thema fit.Vnde colligi videtur ,non deberi præ
mium bono operi , fipoltea iuſtus non per
feuerar in gratia led labitur in peccatum , &
poltea reſurgir. Reſpondeo , in primis in co
loco , licet affirmetur perſeuerantem in gratia
ſine interruptione vſque ad finem habiturum
præmium :non tamen negari id , quod aliis
in locis dictum fuerat , habiturum præmium
boni operis in gratia facti, quicumque in gra
cia
 1
Diſput.XI.
tia deceſſerit, fiue interrupta fuerit, fiue non in-
terrupra , cùm nulla alia conditio dicatur exigi,
niſi mors in gratia. Deinde reſpondeo , per per-
ſeuerantiamvſque in finem non intelligi gra-
tiam nunquam interruptam , ſed gratiam per-
ſeuerancem ab vltima eius acceptione vſque ad
mortein . Sic enim dicitur etiam à Chrifto , Qui
perfeuerauerit vſque in finem , faluus erit. Matth .
19. vbi perſeuerantia nomine , quæ certè in om-
nibus adultis neceffariò requiritur ad falutem ,
non fignificaturgratia folùm nunquam për to-
tam vitam amiſſa ; ſed gratia vſque ad mortem
conſeruata , fiuemultò f, iue paulò ante accepta
fuerit.
8. Quartum fundamentum ex auctoritate Pa-
trum; fcilicet ex Gloffa interlineari in illud
loël.2.
loël . cap. 2. reddam vobis annos quos comedit
locufta : vbi Gloſſa : non patiar perire vberta-
tem , quam perturbationibus animi perdidiftis.
}.
item ex eadem Glofla interlineari , Leuitic.capite
feptimo , in priora verba. item ex Anſelmo, uiuiſcentia hæc , licèt eflet ex lege ; & ftatuto
Theophylacto , Chryſoſtomo, Theodoreto, ſu-
per illa verba Pauli ſupra adducta ad Hebreos
capite 6. quos adducit Vaſquez inpreſenti dubio
.
m
li numero 17. qui etiam reiicit alia Patrum lo-
ca , ex quibus minus bene ſoler hæc conclu-
ſio probari. Poreſt autem iis addi teſtimonium
Felicis Papæ TertijinEpiftola ad Acatium Epi- dignitatem , & valorema operum non prouenire
fcopum Constantinopolitanum , quam affert Ba- ex acceptationeextrinſec Dei , ſed ex qualitate
ronius tomo quinto Annalium , anno Chriſti ipfius operis , &nolit
483. vbi Epiſcopum ad correctionem , & po-
nitentiam hortatur his verbis:Vbi eft frater Aca-
Felix III. ti labor tuus , quo tyrannidis hæretica opem deſuda-
Sti ? parieris,hec damno conſcientia tue eiuſmodi
perire mercedem ? quibus verbis apertè indicat,
poſſe illam mercedem non perire ,ſi per pæni-
tentiam ad gratiam redeat.
9. Difficultas eft in reddenda ratione huius reui-
Ratio reui- uiſcentia , & diſcriminis inter merita & demeri-
wifcentia ta , cur hæc per ſequens peccatum non redeant,
quefit,
ficut meritaredeunt per pænitentiam :Certè qui
hoc ad miſericordiam Dei reducunt, quipronior acceptentur à Deo in ordine ad tantum præ
eft ad bene faciendum ,quàm ad puniendum , nõ
fugiunt difficultatem ,imò augent illam .Si enim
ex natura rei tantam vim habet peccatum ad ex-
tinguenda merita , quantam iuſtificatio ad extin-
guenda peccata ; ergo ſecunda vita illa , quam
poſtea habent merita,non eft,niſi ex miſericordia
Dei, atque adeo homo ille non erit verè dignus,
ficut antea , ſed ex miſericordia Dei repurabitur
dignus,quod non ſufficit ad veram rationemme-
10 ,
riticondigni,dequo agimus in præſenti.
Huius difficultatis ſolutio pendet ex illo du-
bio , quod hîc tractari ſolet , an merita reuiui-
fcant ex iuſtitia , an verò ex mifericordia Dei ?
in quo Pater Vaſquez di&ta diſputatione 2 21 .
capite 3. 4. & in præſenti dubio 1. dicit , re-
uiuiſcere ex natura rei , itavt nullo modo potue-
rit impediri à Deo , quòd reuiuiſcant ; quare
tora miſericordia Dei eſt, quod homo pæni-
teat , vel iuſtificetur : ſuppolira verò iuſtifica-
tione , omnino neceſſe eſt merita reuiuiſcere;
quia alioquin li ex miſericordia Dei id oriretur,
non haberent merita veram dignitatem , vt dice-
bamus.
II , dicta relectione
P. Suarczmerita , diſput. 1. fe&tione 3.
concedit , de fe habere dignitatem qua-
fi fundamentalem , vt poflint à Deo acccpta-
ti , etiamſi fuerint interrupta : ſed addit , potuiſ-
fe à Deo non acceptari , atque ideo iniſericor-
P.Ioan.de Lugo de Ponit.
Sect. I. 173
diam Dei interuenire , non ſolùm in eo quod
homno pæniteat , & iuftificetur, fed etiam quod
Deus ratione peccati hominem non priuauerit
in perpetuum omni iure , quod ex meritis præ
cedentibus poterat habere:tunc enim ,licèt poftea
iuſtificaretur , merita non reuiuiſcerent , ſed ad
huc careret illis in pænam peccati præcedentis:
fed tamen ſuppolicâlege , quâ voluit , merita ita
acceptare,vtpoflent reuiuiſcere,iam ex iufticia in
ferunt præmium , quia Deus ex iuftitia tenetur le
ges ſuas in reinuneratione ftatutas ſeruare.Ideoq;
Paulus dixit vbi ſupra, Hebræos non amiffuros
ſua opera priora, quia Deus nön eſt iniuſtus;
effet enim contra iuſtitiam , fuppofitâ lege præ
ſenti, fi illa merita non reuiuifcerent.
Nobis iuxta propria principia facilis erit re
folutio huius quæſtionis ; ſuppono enim ex
materia de Incarnatione , Deum non obligari
ex rigoroſa , & ſtricta iuſtitia ad dandam glo
riam hominibus , fed ex fidelitate , quare re
Dei non efler ex iuftitia cominuratiua''ſtrictè
loquendo , ſed latè ſumpta , in quo fenfu dixit
Paulus , fore contra Deiiuſtitiam , fi negaret
præmium , ſcilicet , contra iuſtitiam illam cuius
Deus eſtcapax, nempe gubernatiuam , vel aliam .
Deinde ſuppono ex 1.2.in materia de merito,con
ex dignicate operantis quam
illud opus acceptare ad
uis enim Deus
præmium ; tamen ipſum opus de ſe erit dignum 1
tali præmio : poterit ergo Deus illud non præ
miare , ſed non poterit facere , quod non ſit
dignum præmio . Acceptatio itaque Dei non
dat dignitatem , ſed dat infallibilem conſequu
tionem : quare in hoc puncto eſt ferè quæſtio
de nomine cum Patre Suarez : nam ipfe etiam
ante diuinam acceptationem agnoſcit in ope
ribus quandam condignitatem fundamenta.
lem , ſeu æqualitatem , quantum elt de ſe , vc
mium . hanc nos appellamus condignitatem
ſimpliciter : acceptatio verò complet opus,
non in ratione meriti, ſed in ratione meriti in
fallibiliter inferentis præmium . Hoc ergo ſup
pofito , dubium eſt , an ante omnem legem ,
& ſtatutum Dei , opera iuſti habeant de ſe
valorem , & dignitatem , vt detur illis glo
ria , etiamfi per peccatuin interrumpatur gra
tia , dum tamen poftea reſtituatur. Fareinur
enim , Deum potuiſſe non dare gloriam po
ſtea pro eis operibus per peccatum interruptis,
& quoad hoc à libertate Dei pendere , quod
detur præmium pro illis ; ſicut etiam pendet ab
cius libertate , quod detur præmium pro meritis
non interruptis : fed dubium eft , an ficut me
rita non interrupta ex natura rei exigunt præ
mium ; ita merita interrupta illud exigant ex
natura rei , itavt Deus ex natura rei non
pollit aliter facere , licèt poffet de potentia
abſoluta.
De quo breuiter aſſero , in primis potuille 13 .
Potuit Deus
Deum de potentia abſoluta poft primum pec poftprimum
catum priuare hominem omni (pe recuperandi peccatum
priora merita itavt licèt poſtca iuſtificaretur, priuare ho
non reuiuiſcerent ; In hoc difcedimus à Patre minem om.
Vaſquez, nulla enim apparet in hoc repugnan- ni perecu
tia in ordine ad potentiam abſolutam fecun- perandi
duin quam potuiflet Deus códonare culpam non rita .
con
 174 De Pænitentia ..
condonando poenam ærernam ,vt ſupra diximus;
ergo à fortiori poflet condonare culpam non
condonando aliquam partem pænæ , qualis elle
potuiflet extinctio meritorum præcedentium ,ſi
Deus in pænam peccati ea extinxiflet, vt videtur
potuille.
Dico tamen ſecundò,ex natura rei,& confor•
*x natura miter ad exigenriam gratiæ habitualis , co iplo;
sei ipfomo quod homo redeat in Deiamicitiam , debent rc- vilionem & hoc propter peccatum ,quo perdidit
quodeo ho
redit in uiuilcere merita priora , fine vllo faucre Deilu-
gratiam Dei peraddico , qui faltem non fit connaturaliter de-
priora me- bitus ipfi iuftificationi, Hanc concluſione ſuadet
rita reui
mihi natura gratiæ habicualis , quæ ex ſe, & con-
#ifcant, naturaliter eſt lemon gloriæ , quare licèr de po-
tentia abſoluta potuiflet homini iuftificato , &
grato non condonari pæna æterna , quam debet
ex peccato; ſed tamen connaturaliter gratia ha-
bitualis exigit illam condonationem , quia con-
naturaliter exigir gloriam , cum qua non poteſt
ſtare pana æterna: ita ergo fimiliter connatura-
liter exigit , quod iuſtus non patiatur in æternum
aliquam pænam propter peccatum :ſi aucem pri-
uaretur in æternum præmio præcedentium me-
ritorum , iam pateretur perpetuò illam iacturain,
quæ erat pænapræcedentis peccatis cùm ſuppo- catentiam iuris, & effectum illius , nempe caren
natur priuatus homo ille meritis præcedentibus,
& premio illorum in poenam peccati, quod com-
mi er
lit ; go verè puniretur ptena aliqua æterna;
!
quod videtur repugnare ex natura rei cum ſtacu
1
beatifico gloriæ , in quain nihil intrat coinqui
natum ,non folùm debito culpæ ,ſed neque etiam
debito pænæ, neque enim ille locns eſtſupplicij
& punitionis, ſed gaudij, & præmij,illuin enim ,
quem Deus actu punit , videtur aliquo modo
1 odio habere , non odio inimicitiæ, fedodio vion
dictæ iuftæ , & dum punit , recordatur illius pec-
cati: quod effetcontraid ,quod promiſit,quod aliud eft reuiuifcere,illis
in
quocumque die ingemiſcat peccator,eius pec-
Catiampliùs non recordabitur Ezech. 18.hoc eſt
non folùm ad odium retinendum propter cul-
pam , ſed neque ad puniendum in æternum , vt
explicat ibi Glotla , cùm ergo gratia connatura-
liter afferat ſecunı ius ad ftatum beatificum ,cuin
quo ex natura rei non poteſt ſtare malum culpæ,
vel pænæ ; conſequens eſt , quod gratia afferat
etiam ex natura rei reſtitutionem meritorum ,
quæ ſi non reſtituerentur,daretur aliquod malum
perpetuum pænæ.
Dices , illam carentiam præmij præcedentibus
meritis correſpondentis , non fururam propriè
panam , aut punitionem in patria , ſed effectum
relictum ex peccato præterito,à quo quali à cauſa
formali extincta fuit gratia,& mcrita præcedentia.
Sed contra , quia non poteſt explicari, quomodo
merita per peccatum mortificentur , vel extin-
guantur, niſi demeritoriè , quatenus,ſcilicet,in-
dignum eſt, pcccatorem præmiari", vel dignus
eſt, qui non præmierur :hæc autem pæna non
aliter exfcquucioni mandatur , quàm negando
illi præmium , quod prioribus meritis debeba
tur :cùm ergo hoc præmium continuò negetur
per æternitatem ; confequens eſt , vt per æter- merita per peccatum , itavt poftea adueniente
nitatem exſequutioni mandetur pæna , quam
per peccatum incur:it,& per confequens quod
per æternitatem puniretur , fiea incrita nunquam
præmiarentur.
Confirmatur quia non alio modo in damnatis
tátentia gratiæ,& gloriæ eſt pæna actualis dami-
ni , niſi quatenus tunc exequutioni mandatur
effectus, quem peccatum intulit ,ſcilicet, impe-
dimetitum gratiæ , & gloriæ : ſed ſimiliter man
daretur exequutioni in Cælo effectus caulatus
per peccatum , fcilicet , negatio maioris gloriæ,
& gratiæ , quam per priora merita humo com
parauerat , & per peccatum perdidit , ergo illa
carentia eflct quaſi quædam pæna damni ; non
tollendo omnino vilionem , & amicitiam Dei,
ſed ſaltem tollendo illam maiorem amicitiani, &
ius , quod ad iplam hubebat. Vnde licit aliud
ſit priuari iure ad gloriam ;aliud priuari illa gloria:
quorum primum poneretur ftatim poft pecca
tum , ſecundum verò poſt mortem , led tamen
non poteft toili ius , quin eo ipfo fequatur abla
tio præmijin perpetuum,& per contequens,quin
puniatur in æternam , quianullo alio modo pu
hitur homo , vel patitur, niſi per carentiam illi
us præmij, quæ carentia eft æterna, quod li con
tendus,illam non elle pænam , ſed effectum pe
næ : nempe priuationis iuris.Contra hoc est quia
etiam ipſa carentia iuris eft æterna , quare ficut
qui priuarur opibus in pænam , patituretiam po
ſtea illam pænam : ita efletin præfenti, quod ho
mo in æternum pateretur illain pænam , ſcilicet
tiam premij.
Dices iterum ; ergo nec de potentia abſoluta 17.
potuit Deus impedire , ne reuiuifcant merita in
iuſtificatione , quod eſt contra primam conclu
fionem. Probatur ſequela , quia coipfo , quod
homo iuftificetur , accipit ius ad gloriam , ergo
accipit iusad carentiam omnis pænæ eternæ,ergo
habet ius , ne puniatur per carentiam illam per
petuâ præmijdebiti mcritis præcedentibus , ergo
co ipſo habet iam ius ad illud præmium , ergo co
ipfo reuiuifcuntmerita præcedentia , quidenim
quam habere ius ad obtinen
dum præmium pro : Rcfpondeo , gratiam
afferre ſecuin exigentiam quamdam connatura
lem , qua connaturaliter exigit condonationem
omnis fanæ æternæ ; ſed tamen Deus de potentia
abſoluta,poteft adhuc pofita gratia , non condo
nare pænam æternam , non folùm partialem , fed
nec tocalem : quo calu homo Itante gratia,adhuc
eller debitor debito proximo pænæ æternæ Infer
ni,vtlupra diximus , atque à fortiori codem mo
do de potencia abſoluta,poilctDeus,non obſtante
illa connaturali gratix exigentia , non condonare
homini aliquain carentiam æternam illius maioris
gloriæ, quam per merica priora merucrat ,& cuius
carentiain meruerat per peccatum fubfequens;
quo calır , non debebat dici ille homo habere ius que
forz
abfolutè ad illam majorem gloriam , fed habere
ratione gratiæ habitualis exigenriam connatura
lem ad condonationem illius pænæ , & per con
ſequens habere quaſi ius quoddam connaturalita
tis mediarum ad illam gloriam , cum hoc tamen
Starer bene dignitas ab oluta illius pænæ , quan
diu non condonaretur à Dco.
Vrgebisadhuc, quia id, quod nos concedimus 13 .
de pollibili potuifle , ſcilicet Deum extinguere
etiam iuftificatione per gratiain , non poflent re
uiuiſcere , viderur de facto concedendum :pecca
cum enim defacto haber caindem malitiam ,quam
tunc haberet, ergo habet eamdem indignitatem ;
crgo reddit formaliter hominem indignum omni
jure ad præmnium propteropera præcedentia;ergo
de facto extinguit omnino illud ius : quid enim
aliud eft extinguere
aliud eft ius ,, niſi xedderehominein
extinguere ius forma
 Diſp .XI.
formaliter indignum retinendi aliquod ius radi- liter verò ex ipſa ſtatus conditione,quæ quia eſt
cale ad præmium ? ſi ergo de facto peccatum au-
fertomne ius radicale ; extinguit illud , & reducit
ad eum ftatum omnino , quem haberet , fi nun-
quam fuillet: quod autem extinctum eſt , & non
folum conſopitum , viuificari non poteſt per
gratiam , quia Deus non poteſt facere , vi hoino
line meritis habeat ius ex meritis ad gloriam .
19 . Reſpondeo , peccatum de facto habere totam
illam indignitatem , arque adco peccatorem di-
gnum fieri , vt extinguatur totum ius , & valor
į meritorum omnino:de facto tamen non extingui
quia licèt homo peccans dignus ſit , vt Deus au-
ferat illi omnem ſpem recuperandi gratiam ,&
per confequens viuificandi merita priora , de fa-
cto tamen Deus non vult auferre homini in hac
vira potentiam , & :lpem recuperandi gratiain,
& ideo non extinguitur omnino illud ius , ſed
manet ſuſpenſum , quandiu poteft per gratiam
viuificari , quæ gratia ex natura rei affert , quod
redeat valorpriorum meritorum , & corum præ-
mium.
Hinc infero primò, li peccatum hominis ha-
bentis inerita mortificata remitteretur à Deo per
meram condonationem extrinfecam Gine infu-
fione gratiæ ,potuiſſe tunc ex natura rei non rcui
uiſcere priora merita ; quia potuiflet Deus remit-
tere culpam non condonando pænam æternam
totalem , vel faltem partialem , qualis erat caren-
tia gloriæ illis meritis debitæ & hoc quidem ex
naturarei;cùm non eſſet gratia habitualis(ve ſup-
pono ) quæ nunc de facto exigit ex natura rei con-
donationé panx
pena æternæ :nullum ergo effet prins
cipium , cui ex natura rei deberetur tunc reuiuiſ-
centia meritorum ; & ideo caute à Concilio
exigitur mors in gratia , vt merita reuiuiſcant .
22 .
i Infero ſecundo in prædicto caſu potuiſſe
etiam ex natura rei reuiuiſceremerita,patuiteniin
Deus remiſſa culpa per condonationem extrin-
ſecam ſirse infuſione gratix, remittere etiam omn-
nem pænam æternam , in qua continebatur ca-
rentia æterna ( ve diximus )præmij correſponden-
dentis illis meritis præcedentibus : quare condo
nata omni pæna æterna , illa etiam carentia de.
bebat condonari , & licèt ille homo pro tunc,vel
pro alio etiam tempore ſequenti determinato
careret gratia , fed tamen iain ciusmerita præce-
dentia rcuixerant ex vi illius condonationis , &
habebat ius , vt gratia præcedens fibi aliquando
21 . reſtitueretur , ne illa perpetuo careret.
$ i Deus ali Peces : ſi Deus nunc educeretaliquein ex In
quem ex ina ferno , & daret illi ſpatium pænitentiæ , an tunc
ferno educe- reuiuifcerent antiqua eius incrita, fi fortè habuit
vetinhanc aliqua ? Reſpondeo ,ex naturarei reditura ptoptec
Antiqua rationem ſupra traditam,quia gratia, quam nunc
eius merita reciperet , daret illi ius ad gloriam , & per conſe-
Pruiuifce. ' quens exigeret non puniri iam hominem illum
rent ?
aliqua pena , qualis effet carentia præmij debiti
illis operibus.
Dices ,illa merita non ſolùm erantinortificata, aliquibus ( inter quos eſt Suarez diſput. illa 2 .
fed mortua,ergo non poffent redire. Reſpondeo, ſečt. 1.) temeritatis nota damnatur. Opponitur
in caſu pofito non fuiſſe omnino mortua , & ex- enim teſtimoniis Pauli , & Concilij ſupra addu
tincta, nam pofito , quod Deus non habebat de-
cretum abſolutum & efficax puniendi illum ho-
minem in æternum in Inferno ; non erat præciſa
omnino ſpes recuperandi illa merita ; nunc au-
tein dc facto merita in damnatis dicuntur mortua,
quia iain cft omnino illis impoſſibilis vita : quæ
impoſſibilitas prouenit formaliter ex decreto Dei
non reinittendi vnquam eis illam pænam :radica
Sect.I. 175
iam extra viam , & in termino , affert fecum eam
iimmutabilitatem , & per conſequens adimit me
ritis potentiam refurgendi ; ex qua impotentia
dicuntur omnino moriua .
23 .
Dices iterum , quod fi homo ille , qui extra
heretur ex inferno in pænam peccati priuatus
iam fuiffet à Deo omni iure , quod ex meritis
quocumque modo habuiflet, potuiflentne adhuc
reuiuiſcere cius merita , fi iterum pæniteret:Rel
pondeo , priuari hominem omni iure oninino ex
meritis orto , eft omnino extinguere mecita ; hoc
autem , vt dixi , non eft aliud , quàm Deum de
cernere abſolutè , & efficaciter , quod careat in
æternum præmio illis mcritis correſpondente:
quo caſu certum eſt, merita non reditura , quia
repugnat,Deum habere illud decretụm,& merita
redire ad præmium . Dicimus tamen ex natura rei
non poffe illud decretum abſolutum efle in Deo
nili limul habear voluntatem non juſtificandi ite
rum cum hoininem; quod ſi velit adhuc poſtali 1
quod tempuseum iuſtificare, & educere ex In
ferno; connaturaliter loquendo , non poteſt vel
le abſolutè priuae illum omni iure ex meritis
prioribus orto .
Vltimò conftat ex dictis differentia inter me 24 .
rita , & demerita , cur illa reuiuifcant , & non
hæc. Ratio conſtat ex dictis diſputazione prece
denti, cùm enim peccatum condonatur , eo ipfo
perit omnino ius Dei contra hominem , vt ibi vi
dimus : quando autein homo peccat ,non perit
ius ad præmium , non enim poteſt aliter perire
illud ius , niſi volente Deo punire peccatum pri
vatione perpetua illius præmij : dum ergo Deus
non habet iſtam voluntatem , non periçmeri 1
tum , peccatum verò perit per pænitentiam ,quia
Deus habet voluntatem efficacem nunquam
iraſcendi vlteriùs propter illud peccatum ,fed po.
tiùs condonandi illud. Quod ergo pereat pecca
tum , & non ineritum , oritur ex tali, vel talivo
luntate Dei ; vtrumque enim poflet æquè perire,
vel durare fi Deus vellet.
SECTIO II.
An merita reniuiſcant in ordine ad idem pra
mium , quod priùs debebatur ?
Idimus , reuiuiſcere omnino ad præmium, 25 .
daqualid
inquo omnes conueniunt. Reſtat videre,ad Ad quod
quod præmium :in quo valde diflentiunt Docto- premium
res.Aliquivoluerunt, ſolùm redire ad præmium reuiuifcant
accidentale, quatenus bcatus in patria habet ſpe- Prima
ciale gaudium , de operibus illis , quæ fecit ante Sententia.
peccatum. Occaſionem dcderunt huic fententiæ Ad
accidpramii
entale,
quædam verba Sancti Thomæ in preſenti art.s.
ad 5.Sed hæc ſententia ab omnibusrejicitur & ab
ctis,& re vera reuiuiſcentiam omnino rollir illud
enim gaudium accidentale habebunt etiam beati,
de operibus bonis factis in ftatu peccati & qui
dem maiorem occafionem gaudij dabunt eis
hæc, quàin illa opera: quia horum intuitu dedit
eis Deus ſpiritum compunctionis & contritio
nis:illorun vero priorum operum nullum iam
fructum habent > & tamcn neino dixerit,
P 4 opera
 176 De Pænitentia .
opera in peccato facta reuiuiſcere ; nam reui-
uiſcere eſt vitam recuperare , vita autem intelli-
gitur eflc ipſa rei ſubſtantia , & in ordine ad
præmium ſubſtantiale. De mente Sancti Thomæ
videbimus in fine huius ſectionis.
26.
Secunda.
Secunda ergo fententia cſt , reuiuiſcere merita
Ad premiūt in ordine ad præmium ſubſtantiale gratiæ ,
fubftantiae gloriæ : hoc tamen non dari re iplamaius ſecun-
dùm entitatem , quàm fi ca merita non præcel-
fiflent , ſed dari vtroque titulo , & intuitu etiam
corum meritorum , atque ideo in ratione præmij
efle maius , quia datur propter maiora, vel plura
merita : ficut in humanis eadem res , vel corona
daca in certamine litterario eſt maius præmium,
& magis æſtimabile , quàm ſi daretur in certa-
mine inferiori,vel linc vllis meritis. Hanc fenten-
tiam docuit M. Bañes 2.2 .quaft. 24. art. 6. eam
tamen impugnant ipſi etiam Thomiſtæ , quos
affert Torres ibidifput.69 dub.2.Sotus dicit, effe
falaſimam ,Ledeſma, efle erroneam , Suarez,cíle
parum conſentaneam Conciliis , & Patribus, &
meritò, quia teſtimonia ſupra adducta loquuntur
clarè, de tali reuiuiſcentia , per quam homo plus
habeat , quam aliàs fine illis meritis habuiflet.
Vnde Tridentinum dicto canone 32.loquensvni-
uerfaliter de omnibus meritis dixit , per ipſa me-
reri hominein augmentum gratia, vitam æternam ,
Trident, & ipfius vite aterna,ſi ingratia deceſſerit cöſequu-
tionem ,atque etiam gloria augmentum: ſolùm ergo
petit illam duplicem conditionem , quodfiant
in gratia , & homo in gratia decedat , vt afferant
1 gloriæ augmentum : hoc autem totum reperitur
in operibus mortificatis , quæ pofteareuiuiſcunt
ergo nihil eis deeſt , vt afferant gloriæ augmen-
tum . Quod G hoc non afferunt, re ipla non re-
uiuiſcunt, ſed ſolo nomine ſaluatur reuiuifcétia,
ſine vlla prorſus vtilitate fidelium , aut corum
ſolida confolatione : quid enim mea refert,quod
ideni mihi præmium detur vno , vel duplicititu-
lo : ficut neque conduceret ad terrorem , quod
peccata ſequentia deberent puniri etiam eadem
pæna peccati præcedentis ſine aliquo pænæ au-
27 . gmento.Alioquinalius poſſetcontendereper
primum ſolum opusdari determinatuin gradum
gloriæ , qui idem datur per omnia bona opera
ſubſequentia , quod eflet abſurdiſlimuin . Neque
obftat quod dicebatur de corona , quæ apud ho-
mines exiſtimacur maius præmium ,quando datur
propter illuſtriora merita : nain ibi non haber ra
tioneinpræmij ipſa entitas coronæ fecundùm ſe,
ſed multò magis honor,& exiſtimatio hominum
quæ per illam coronam oftenditur de virtute il-
lius , quipræmiatur. In cælo autem præmium
ſubſtanciale non fumitur ex honore , vel fama ex-
trinſeca , ſed ex viſione Dei , quæ ſe ipſa beatifi-
cat hominem ; & cui accidit illa gloria , & exiſti-
matio excrinſeca , tanquampræmium accidenta- ſerint,conſequendampromeruiſſecenfeantur ;nõ pe
lc : quare fi folùın reuiuiſcunt merita ad hoc tit Concilium aliam conditionem , quod ſcilicet
extrinſecum , non diffcrr hçc ſecunda ſententia à
28 .
prima.
Tertia ſententia aliorum Thomiſtatum eft,
Tertia.
Ad maires
reſtitui merita ad maius gloriæ augmentum ſub-
fubftantiale ſtantiale, non tamen ſemper integrè , ſed ad par-
non tamen tem illius quod antca illis debebatur. Qua ve-
Psirgre. rò proportione refurgant, explicant variis mo-
dis : quos , & corum auctores referunt , &
impugnant Suarez vbi fuprà , fe&tione ſecun-
da , & Vaſquez in præfenti. Sotus , & Ledel-
Ha dicunt , reſticui gratiam præcedentem iuxta
proportionem diſpoſitionis præſentis , itavt qui
nunc difponitur lummo conatu libi pollibili,
fecuperet totain gratiam præcedentem , qui
verò cum dimidio , dimidiam ; & ita alij cum
eâdem proportione. Alijattédunt ſolum admen
ſuram'abſolutá diſpolitionis præſentis : itavt qui
& habet difpofitionem ad gratiam præſentem , vt
duo , verbi gratia , accipiat etiam de gratia præte
rita alios duos gradus, quia diſpoſitio , quæ ſuf
ficit ad duos gradus nouos,fufficit etiam adreſur
citandos duos antiquos. Quod fi homo ante
mortem nó le diſponit ſufficienter ad totam pri
orem gratiam recuperandam ; alij dicunt cum in
vltimo vitæ inſtanti conaturum : alij in primo in
ftanti alterius vitæ , alij nunquam illam partem
gratiæ reſtituendam . Alijdenique menfuram de
lumere videntur ex gratia illa in qua homo re
furgit iuxta præfentem diſpoſitionem ; nam fi
homo accipit gratiain ve quatuor, túcmerita om
nia præcedentia conſiderantur , ac fi tuncelice
rentur ab hoc homine cumiſta gratia vt quatuor,
& iuxta eam menſuram dignificantur , & augent
gratiam præſentem . Huncmodum commemorat
Suarez dieta ſect. 2. num . 15 .
Poftrema fententia concedit, merita reſtitui in
29 .
tegrè femper in ordine ad augmentum gloriæ; vleima
negant tamen,gratiam reſtitui in hac vita ,ſed cam Integrè in
fimul cum gloria dari dicunt poſt mortem , ita ordine ad
Scotus & alij , quos affert Suarez feétione 3. nu- glorie
augmentum
, non
mero 10,
tamen gra
Fundamentum commune iis omnibus eſt, tiæ in bac
quòd gratia non infunditur, niſi iuxta menfuram vita.
difpofitionis ; ſed poteft contingere, diſpoſitio
nem præfentem non efle ita intenſam , vt fuffi
ciat ad omnem gratiam præcedentem reſtituen
dam ; ergo non reſtituitur illa integrè,fed vel ſo
lum ex parte,velnihil, donec habeatur diſpoſitio
in gradu ſufficienti.
Omnes iftæ ſententiæ latè impugnátur à Sua 30.
rez vbi fuprà , qui de hoc puncto videndus erit. He ſentētie
Breuiter poflumus contra eas omnes vrgere reſti- impugnan.
monium Concilij Tridentini ſupra adductum ex tur.
canone 32. vbi de eodem præmio , quod bonis
operibus debebatur , atleritur reddendum iuſto,
ſi taméin gratia decefleritznon ponitur alia con
ditio , nec diſtinguitur duplex præmium pro co
dem opere ; vnum ,quod deur h homo perſeue
ret femperpoftca in gratia; alterum minus, quod
derur ſi hoino moriatur in gratia ; fed de eodem
præmio bono operi correſpondente dicitur red
dendum efie homini , ſi moriarur in gratia,& di
eto can.c. 6. eodem modo dixerar vniuerſaliter:
nihil ipſis iuftificatis deeffe credendum eft,quominus
plenè illis quidem operibus , quæ in Deo ſunt fačta,
diuina legi pro buius vitæ ftatu fatisfeciſſe,d vitam
aternamn (180etiam tempore,fi tamen in gratia deceſ
homo poſtea diſponat ſe per actum intenfiorem ,
fed folùm quòd in gratia decedat , vt illud idem
præmium conſequatur, quod illi operi promitti
ur fine vlla diſtinctione .
Præterea contra fundamentum earum fenten 31 .
tiarum ex illo ipfo , quod admittunt , argui po
teſt ; quia iain concedunt ferè omnes, hominem
in ipſa iuſtificatione accipere propter merita pre
cedentia aliquid gratiæ, plus quam acciperet,fiea
merita non præcefliſſent , ergo iam illud gratiæ ,
quidquid fit, datur vlera menſuram diſpoſicionis
præſentis;

Diſp. XI.
præſentis: nam diſpoſitio eſt vt quatuor, verbi
gracia , & ex illa datur gratiavt quatuor inde-
pendenter à ineritis præcedentibus; ergo ſi darur
alius gradus propter merita illa , hic gradus erit
ſupra proportionem diſpoſitionis prælentis, quæ
adæquatur plenè per quatuor gradus gratiæ ; er-
go ficutdatur ille,quintus ſupramenſuram diſpo-
litionis; ſic poterit reſtitui tota gracia præcedens
integrè ſine maiori inconuenienti.
Deinde contra illos ſpecialiter , qui dicebant,
gratiam præcedentem reſtitui iuxta menfuram
ciuſdem diſpoſitionis, itavt eodem gradu diſpo-
nat ad reſtitutionem gratiæ antiquæ,ficut ad in-
fuſionem noux , adhuc poflumus iterum ad ho-
minem argumenrari ;quia ficur eadem diſpoſitio
poteſt diſponere quaſi dupliciter ad duplicem il-
lam gratiain , licèt vtraque fimul fumpta excedat
quantitatem ipſius diſpoſitionis:ita poltet illa dif-
poſitio comparari ad omnia merita præcedentia,
non per modum vnius meriti,fed ad fingulame-
rita feorfim ,&diſponere ſeorfim ad gratiam ,quæ præcedente diſpoſitioneproportionataſecundùm
reſpondebat fingulis illis : licèttotailla gratia li- intenſionem ,, ergo quandoca nondatur , non
mul excedatquantitatem diſpoſitionis.Cur enim
magis poteft vna diſpoſitioefte virtualiter duplex
9. in ordinead gratiam præſentem ,& præteritam ; &
non poteft efle virtualiter mulciplex in ordinead
gratiam huius ; & illius meriti diuerſi ; cum hic
etiam reperiantur diuerfi cituli ad gratiam sicut
dantur diuerli tituli ad gratiam nouam,& ad gra-
FTS tiam antiquam ?
32 . Quòd verò illi alij inſinuabant,valoremmeri-
torum debere deſumi ex quantitate gratiæ præsé-
tis; falliflimum eſt ;nam meritorum valor non de-
fumitur ex gratia vtcumque, ſed gratia, quæ tunc
eſt in ſubiečto quando meretur: & patet,quia li-
cèt homo hodie habeat gratiam ve octo; fi tamen
heri,quando ieiunauit ſolùm habebat gratiam vg
duo , ieiunium non accipiet valorem à gratia vt
octo ,quæ hodie eſt, ſed å gratia vt duo, quæ he-
étit
ri fuit ; ergo quantitas gratiæ , in qua homo res
ſurgit , per accidens omnino ſe haber ad taxans
dum valorem ineritorum antiquoruin cùm nung
non inereatur homo : alioquin fi homo nunc
(quod fieri poteſt ) ex vi perfectiſſimæ contritio-
nis acciperet maiorem gratiam , quam ante.la-
plum habebat , deberent etiam antiqua marita
reuiuifcere cum maiorivalore , quàm prius ha-
buiſlent, ex maiori illa gracia deſumpto , quæ
nunc eſt in ſubiecto : quod tamen credo nemo
conceder.
33 . Denique à priori arguitur, quia reuiuiſcere,vt
ſupra dicebamus, eſt primam vitam recuperare:fi
autein merita non habent primum valorem , fed
aliuin inferiorem , non recuperant primam vitam ,
fed partem primæ vitæ , & ita non plenè reui-
uiſcunt, ſed diminutè , quod non ſaluar veram,&
abſolutam reftitutionem , fed dimidiatam : nec
id cum fundamento dicitur:quia per quamcum-
que diſpoſitionem homo iuftificetur , tollitur
omnino impedimentum peccati , quod merita
impediebat; ergo mancnt iam omnino expedita,
& libera, ſicut antca : alioquin, vt ſupra argueba-
mus, ſireſtaret pars aliqua impedita ,iamlecun-
dùm illam partem præmijnon dandi puniretur
peccatum pæna aliqua æterna , cùm propter il-
lud peccatum pateretur homo perpetuam caren-
tiam illius gloriæ partialis quænunquam redde-
retur.
34 Vltima verò ſententia , quæ concedit inerita
reuiuifcere ſtatim integrè ad totam gloriam priùs
2
Sect. II. 177
debitam ; non tamen reſtitui ftatim totam
gratiam : non habet lolidum fundamentum . Si
enim obex peccati ſufficienter ablatus eſt, & me
rita manent iam expedita in ordine ad gloriam
non eſt vnde impediantur in ordine ad gratiam,
11am gloriam'non aliter exigunt, nili mediante
gratia , vc radice iplius : Si ergo iam merentur
gloriam ,mercntur eam gratiam :Si autem meren
tur gratiam , dabitur ftatim , quia ( vt fuppono ex
materia de merito ) polito quocumque merito
condigno, ftatim datur gratia ,nec elt,curampliùs
differatur, vt magis conftabit ex dicendis.
Duo lunt fere pro iis omnibus ſententiis fun 35 .
damenta.Primum partim Philofophicum , partim
Theologicum : lumitur enim ex ratione Philo
ſophica , iuxta -quain habitus non exceduntin in
tenſione actus à quibus generantur , quareper
actus remiflos non acquiritur habitus intenſus;
ergo cum eadem proportione de habitibus fuper
naturalibus dicendum eſt,nunquain infundi,niſi
poteſt rediregratia intenſa , quæ erat ante pecca
tum : dixi autein , hocfundamentumelle partim
Theologicum , quia videtur approbatum in Tri
denţino ſex.6 .can.7. vbi dicitur in iuftificatione
infundi iuſtitiam fingulis, ſecundum propriam Cw
iuſquedifpofitionem :non crgo infundiqur ſupra
menſuram diſpoſitionis.
Hoc arguinenrum militar contra omnes etiam 36.
illos -Thomiſtas qui admittunt, aliqua ex parte
reſtitui gratiam antiquam , licèt non integre;
nam fecundùm illain partem deberet elle ſupra
menſuram diſpoſicionis præſentis , ve vidiinus,
quia vltra gratiam quæ nunc dacur intuitu con
tritionis , verbi gratia , qux gratia commenfu
ratur contritioai, concedis dari aliquid aliud ex
illa , quæ reſpondebat prioribus meritis ; ,hoc
ergo debet elle ſupra menfuram diſpolitionis
præfentis.
Ad argumentum ergo rcfpondeo ,in primis ſa 37.
tis effe dubium in Philoſophia, an habitus etiam
adquiſiti poſline intendi per actus remifios. Ex
perientia enim videcur probare non ſolum acti
bus intenſis , ſed ipfa mera actuum repetitione
intendi habitum , & adquiri maiorem facilita
tem , fed quidquid fit dehoc, negatur paritas in
habitu ſupernaturali, hic enim non producitur
phyficè ab actibus,led folùm caufatur meritoriè:
pollunt autem actus remiſli mereri aliquein gra
dum intenfum gratiæ íupra alios gradus, qui iain
preſupponuntur,quia in æſtimationemorali mul
titudo actuum zquiualet intenſioni. Denique in
caſu noſtro illa gratia antiquorum meritorun
non datur intuiru difpofitionis remiflæ præfentis,
fed intuitu meritorum præcedentium , cum qui
bus , & non cun Tola diſpoſitione preſenti de
ber commenſurari. Ex quo patet adverba Con
cilij. Diciinus cnim gratiam dari ſecundum dil
pofitionem , non tamen elt difpofitio ad totam
illam gratiam ſola contritio præfens, led contritio
cum meritis præcedentibus:itave contritio diſpo
nat ad duos gradus gratiæ , vorbi gratia , & me
rita præcedentia ad alios duos , quos habebat
homo ante peccatum , & vtrumque fimul ad to
tain illam gratiam vt quatuor. Vcl dici poteft,
gratiain, quæ datur fecundum diſpositionem ello
illain , que datur
per Icod iuftificandum : non
illam quæ per accidens riſtituitur cx ablatio
ne obicis ; ita etiam refpondet Suarez , led
clarior
 C
178 De Pænitentia
clarior videtur primus reſpondendi modus.
38 . Secundum argumentum pro contraria fenten-
tia ſumitur potiſſimè ex auctoritate S. Thomæ,
qui videtur negare, gratiam totam poſle reſtitui,
niſi detur diſpoſitio proportionata.Ita in præſen-
ti di&to art. s.ad 3. dicit gloriam dandam folùm
efle iuxta menfuram charitatis : futurum verò
gaudium aliquod accidentale de operibus aliis in
gratia factis , iuxta quem ſenſum loquitur etiam
art. 2. dum dicit , pænitentem aliquando reſur-
gere in maiori gratia , aliquando in minori.
P. Torres vbifupra dub. 3. explicat S.Thomam,
quod non neger, gratiam meritorum reftitui in-
tegrè , ſed ſolùm gratiam ,quam homo anire pec-
Catum habebat ex opereoperato per Sacramenrå,
& ideo negat , hominem ſemperreſurgere in ze-
quali gratia. Sed reuera Sanctus Doctor videtur
clarè loqui degrația reſpondente meritis , de iis
enim reſpondet habiturum beatum præmium
accidentale , licèt non habeat effentiale , & cla,
rius id docuerat in 1.dift. 31.9.1.art.4 . queſtiunc.
z.ad 1. P. Vaſquez in preſenti di£to art. 5.dub.2 .
clarè fatetur, S. Thomam tenuiſſe ,'non reſtitui
gratiam integram donec ponatur aequalis diſpo :
ſitio præſens. P.Suarez di difp.2. Jeżt. 3. num.19.
.
fatetur fententiam fancti Thomæ effe obſcua
tam , & libi difficilem : et in prafenti art . 5. face :
tur S. Thomam minùs accuratè reſpondiſſe hoc
loco , licèt alibi veram fortaffe doctrinam de hoc
puncto ſupponeret , vt ex aliis eius locis ibi ad-
ductis colligere conatur , & quidem veriſimile
eft, S. Thomain loquutum fuiſſe iuxta alia prin-
cipia ſua,quibus docuerat per actus remiffosnon
augeri habitum charitatis , vel ſalcem non dari
ſtarim illud augmentum , donec eliceret homo
aliquem actum intenſiorein : ſed cum communis
iam ſententia proprer auctoritatem Concilij Tri- -vrconſtat etiam in humanis; nam amicus præ
dențini oppoſitum doceat , non mirum quod in ſtans obſequiaamico, co ipſo creſcit de condigno
iis etiam ,quæ ex illo principio ſequuntur difficilis in amicitia, & terminat maiorem beneuolentiam
appareat S. Thomæ doctrina.
Tertiò denique pro vlrima ſententia arguunt
aliqui , vt probent , non reſtitui ſtatim gratiam
meritorum præcedentium ; ſed velin fine vitæ;
vel poſt mortem ; quia nullum eft fundamen-
tum afferendi , ciuſmodi reſtitutionein fieri in
ipſa iuſtificatione , nam Scriptura , & Tridenti-
num ad lummum probant , illa merita non cari-
tura ſuo præmio, & remuneratione ; imò Tri-
dentinum ferilla G.can.32 .cùm valorem noſtro-
juin merimtorum aexplicaret: folùm dixit , mereri
m
augmentu grati , vita æter nam s vird
, & ipfiu
eterne,firamen in graria homo deceſſerit,conſequu-
rionem , atque etiam gloria augmentum . In quibus
non inuenitur refticutio gratiæ ftatim facienda.
Vnderetorqueri poreſt argumentum ex hoc lo-
co Tridentini , quia homo iuſtus ſuis bonis ope-
ribus folùm meretur de condigno ea , quæ enu-
merauit Tridentinum : reſtitutio autem gratiæ
ftati facienda eller præmium diuerſum ab his
omnibus , & non connexum cum iis , nec ad illa
requiſitum :ergo deberet dari maior valor in ope-
ribus ad illud aliud præmium etiam condignè
promerendum , Probatur itaque bene ex illo lo-
co, gratiam illam debere aliquando reſtitui, quia
non poteſt dari augmentum glorix pro iis ope-
ribus , niti decur augmentum gratiæ , quæ eſtſe
men gloriæ , & cuigloria deber commenſurari:
quare non requiritur maior,ncc diuerſus valor ad
promerendum reſtitutionem gratiæ in fine vita,
quàm ad promerendú augmétum gloriæ ,quia re-
Ntitutio gratiæ eſt neceſſaria ad dandum augmen
cum gloriæ pro illis operibus.Ac verò quod reſti
turio gratix antiquæ fiat ſtatim , quando homo
iuſtificatur , non eft neceflarium ad dandam glo
riam pro iis operibus : ergopoflunt ca opera ha
bere totum præmium quod iuxta Tridentinum
promerentur abfque co quod gratia ftatim reſti
tuatur, quia poſſunt habere augmentum gratix ,
quando fiunt , & augmentumgloriæ poſt mor
tem ,licèt gratia non fuerit ante mortem reſtituta;
trgo illa reſtitutio gratiæ ftatim facta deberet effe
præmium diuerſum ab eo toto , quod proponi
tur in Tridentino , & per conſequens exigeret
înaiorem valorem ad illud etiam condignè pro
merenduin .
Refpondeo , totum hoc argumentum potuil
ſe fieri ad probandum , quod neque etiain quan
do iuſtus bene operatur,decur ci ſtatim augmen
tum gratiæ, quod meretur , ſed in finc vite: quid
in illis verbisadductis non fit mentio de augmé.
to gratiæ ſtatim dando : ergo acceptio huiusaug
imenti ſtatim effet nouum præmium exigens ma
iorem valorem in merito condigno iplius. Sicut
ergo omnes fatemur , illud graciæ augmentum
dari ſtatim pro operibus bonis , quia eft eorum
præmium condignum , ita;
quod retincatur ſtatim ablato obice , quia reſti
tuitur tanquam condignum eorum præmium :
Ratio autem vtriuſqueeft , quia homo iuſtus per
bona opera in gratia facta meretur augmentum
gloriæ , & acquirit iusad illud augmentum , &
deftinatur ad illud : fit etiam charior Deo, & di
ĝnus maiori amore , & magis ſtricto amicitis
vinculo. Non eſt autem dignus ſolum , quod in
fine vitæ magis diligatur, & lit magis amicus ; ſed
etiam quod ex nuncfic charior,& magis dilectus;
amici , neque hic maior amor differtur , fed fta
tim ponitur. Certum ergo effedcbet ; quod ho
mo iuſtus per bona opera creſcit ftatim in ami
citia,& gratia Dei : Certum etiam eſt, quod non
ſanctificatur formaliter per ipſamnet opera virtu
tum , fed folum diſpoſitiuè , quatenus afferunt
ſanctitatem , & iuſtitiam formalem intrinſecam
habitualem : ergo cùm fiarex tuncmagis ſanctus,
& amnicus, atque amabilis Deo, debet ex tunc ac
cipere formain , qux eum reddar amabiliorem ,
& gratiorem , nempe augmentum gratiæ habi
tualis .
Similiter ergo , quando per pænitentiam
reſurgunt merita , homo ille eſt inagis charus
Deo , quàm alius iuſtificatus , in quo non reſur
gunt vila merita; eſt deſtinatus ad maiorem glo
riam , ad quam iam ex nunc habet ius , debec er
go habere totum hoc per aliquam formam phy
ficam intrinfecam : quia licèr de poſſibili potuiſ
let Deus darte alicui ius ad gloriam abſque for
ma intrinſeca per ſolam acceptationem extrinſe .
cam , de facto tamen noluit Deus, quemquam
habere tale ius ,niſi per formam intrinfecam , per
quam formaliter & propriè fan &tificaretur : de
quo dixi diſp. 14.de Incarnatione fect . 4. num.66 .
ergo co ipfo, quod reſurgar ius ad maiorem glo
riam , deber reſurgere titulus intrinſecus , nempe
maior ſanctitas : quia co ipſo hic homo eſt ma
gis charus Deo , quàm alius, qui nulla bona ope
ra habuerat ; ergo magis amicus , & per conſe
quenshabens in fe maiorem gratiam , fine qua
honie
 Diſp . XI.
homo non eft obiectum maioris amicitiæ diui-
næ : alioquin eſter magis ſanctus , & ſanctifica-
retur , non ſolum diſpolitiuè, fed formaliter per
ipſa bona opera præterita .
42 . Accedit alia ratio peculiaris , quam magis vrge
biinusſectione fequenti,quia nimirum gratia habi-
ta ex Sacramento Ordinis, vel Confirmationis,
aut fimilium , & peccato amiſia debet reſtituiſta-
tim perpænitentiam ; ergo à fortiori gratia cor-
reſpondens antiquis meritis deber ftatim reſtitui.
Antecedens probatur, quia ideo dicemus,debere
reſtitui illam gratiam , ne homo per totam vitam
priuetur fructu illius Sacramenti, quod ordina-
turad danda auxilia , vt poſſit homo ſanctè, &
dignè exercere officium Sacerdotale , vel profi-
ya
reri fidem , aut ſubire onera matrimonij, & c.Cùm
enim non poflit reiterare illud Sacramentum ;fi
non reſtituitur eius gratia , fruftrabitur ſuo effe-
ctu : debet ergo ftatim reftitui, quia reſtitutio in
fine vitæ nihil conducet ad eum finem . A for-
tiori ergo debet reſtitui ftatim gratia ineritorum ,
ad quam videtur plus iuris habere homo , quàm
ad gratiam habitam per Sacramenta. Nonergo
ponitur abſque fundamento reſtitutio gratiæ ſta-
tim , imò abſque fundamento negatur ftatim
fieri , fi aliquando facienda eſt abſque alia diſpo-
Girione.
of3 .
Concluditur ergo ex di& is,merita antiqua re-
uiuiſcere ad totuin præmiun effentiale , & ad
gratiam antiquam, non ex parte , ſed integrè, fed primam id eft, quam habebat omninoante
quæ tota ftatim reftituitur ‫ܪ‬, cuius probatio non
eft alia, quàm illæ rationes , quibus alias ſenten-
tias impugnauimus. Hæc eft hodie communior
ſententia , & eam ſequuntur ferè omnes noſtræ
Societatis Theologi tam in præſenti, quàm in diaboli nudatus amiferat.Quod G non omnis gra
materia de charitate , & in inateria de merito , cia redderetur,non ductürſtola,vel gloria, quarti
apud quos videri poſſunt aliæ leuiores obiectio-
nes contra ſupradicta.
1
SECTIO III.
Verùm per pænitentiam reftituatur etiam
gratia antiqua,quæ datafuerat
fine meritis.
44. Dreimis
44 . degratia illaquæ exmeritis præce-
dentibus ante peccatum fuerat in ſubiecto ,
ei omnino reuiuiſcere;reſtat videre de gratia illa,
quæ non ex meritis, led ex opere operato habetur
ante peccatum , qualis eſt ea , quæ habebatur ex
Sacramentis ; an hæc etiam poſtea per pæniten-
tiam reſtauretur ? & in primis loquendo de mera
poſſibilitate , non videtur dubium, quin Deus
poffit eam reſtituere ſed tamen de facto dubium
eſt quid fit dicendum conformiter ad principia
ſupra polica.
Prima fen-
Sentia ne
Prima ſententia negat eam gratiam rcſtitui ex
toto vel ex parte. Hanc tenent aliqui etiam ex
iis , qui nobiſcum ſentiunt in dubio præceden-
ti:ita P.Vaſquez in preſenti, & aliisin locis, quem
ſequitur eciam Ludouicus de Torres 2. 2. de fide,
Spe , & charitate ,difp. 69. dub.3. quia hæc gratia
non debetur homini propter merita , non enim :
data fuit ex meritis, vt ſupponimus , ergo debe-
ret reftitui, îi reſtituitur , ex liberalitate Dei; hæc
autem non habetur ex Sacra Scriptura vel Patri-
bus,ergo non eſt ,cur ſine vllo fundamento pona-
tur talis reftitutio .
Contraria fententia eft iam communior ,quam
Sect. I II . 179
docuerunt etiam aliqui ex iis , quinegabantple Contraria
nam reuiuifcentiam meritorum . Ita docuit M. eft commun
Bañes 2.2. quaft. 24. art.6 . dub.6. circa vltimum . nior.
Nam licèt neget , merita priora redire , niſi ad
idem præmium gloriæ reſpondentis gratiæ præ
ſenti; concedit camen gratiam omnem priorem ,
quæ ex Sacramentis habita fuerat , redire vltra
gratiam correſpondentem præſenti diſpoſitioni;
quia hæc gratia non debet commenlürari cum
diſpoſitione præſenti , cùm iam fuerit data ex vi,
& efficacia Sacramenti præteriti : quàm conſe
quenter hoc ipſe doceat ,non facilè apparet: Sed
quidquid de hoc fit , eamdem fententiam affir
mantem tenet Suarez dičta diſp.2.fe&t. 3. num.37.
P.Coninch in præſenti & alij Recentiores.Quam
exiſtimo probabiliorem quia eſt magis confor
mis modo loquendi Sacræ Scripturæ , & Patrum ,
quibus reuiuiſcentiam meritorum fupra probaui
mus;ſæpeenim generaliter videntur loquide gra
tia prima line diſtinctione gratiæ habitæhoc ,vel
illo modo i ita enim fonant verba illa loël. 2.
Reddam vobis annos , quos comedit locuſta, brir ločl. 2.
chus, & c. quæ verba de gratiæ recuperatione ex
plicat Gloflà fine vlla diſtinctione. Poffuntetiam
ad hunc ſenſum applicari verba illa Patrisfamilias
rccipientis filium prodigum pænitentem Lwc.15:
& imperantis dari ci ftolam primam . Stola enim
nomine gratiam communiter intelligunt Inter
pretes ; quam tamen non vecumque vult afferri,
peccatum . Itat videtur intelligere Chryfoftomus
homil. de patre o duobus filiis , quæ cft 4. in-Lu
cam tom.2. Iuber, inquit, ſtolam illam primam pro Chryſoft.
ferri , vel priftinam gloriam , quam ex ſedu &tione
ex ſeductione Diaboli amiferat:
Ratione verò probat P.Suarez banc ſenten 46 .
tiam ex parirate vrriuſque gratiæ ; nam ficut gra
cia prior datur ex meritis propriis, & ideo reſtituis
tur,ve vidimus fe&t.precedenti, ita gratia, de qua
nunc agimus , data fucrat iain ex meritis Chriſti,
qur potentiora funt ad dandum ias perpetuum
ad gratiam & ad obligandum Deum ad eius re
ſtitutionem : quando enim datur gratia ex opere
operato per Sacramenta , tunc applicatur no
bis portio aliqua meritorum Chrifti, & quaſi per
donationem funt noſtra illa merita ; ergo non
minus ius manet in nobis ad illam gratiam ,quàm
Geflet data ex mcritis noftris.
Hæc ratio oftendit bene poſſibilitatem ; non 47
tamen , quod de facto debuerit ita fieri:non enim
quoties datur nobis aliquid ex Chrifti meritis,
datur cum omni perfectione, & iure, quo poſſet
ex Chriſti meritis dari ; quia non vult Chriſtus
applicare ſua merica cum tota illa perfectione,fed
cum limitatione, licèt ex parte valorismericoruin
Chriſti poffent perfectiùs applicari:poterant enim
Chriſti merita non folùm dare aliam gratiam,
fed etiam perſeuerantiam in gratia : Vtrumque
quippe iplis debetur , ſi pro vtroque applicentur:
& tamen de facto non valent:omnibus ad vtrum
que,non ex defectu valoris ,ſed ex defectu 'appli
cationis Chriſti; cur ergo non potuit ſimiliter
Chriftus applicare fua merita in Sacramento , vt
darctur gratia homini , qui baptizatur , verbigra
tia, & non vt reſtituererut illa gratia polt lapſum ?
Certè , f illa Chriſti merita facta fuillent meas
ego obtinuiffem infallibiliter perſeuerátiain ,quia
ad id totumn habebant valorem : ergo ſignum eſt,
non
 180 De Pænitentia.
non applicari fimpliciter ſed cum limitatione;ſci
licet , ad hoc ', vel illo modo obtinendam gra-
tiam , ergo potuerunt applicari, vtdaretur gra-
tia , non folùm amillibilis , fed irrecuperabilis,
quia non magis repugnare videtur vna limitatio ,
quàm alia ex parte applicationis .
Aliunde itaque videtur petenda neceſſitas,vel
congruentia huius reſtitutionis, ſcilicet , ex ipſa
natura gratix,applicando doctrinam ſupra tradi-
tam , nam eo ipfo, quod homo, per pænitentiam
iuftificatur , & accipit gratiam habitualem acci-
pit ius ad gloriam æternam , & per conſequens
exigit ſtarum expertem omnis pænæ , & puni
çionis æternæ : Si autem non reſtitueretur gratia
tota per peccatum ablata , fequeretur hominem
puniri aliqua pæna damni æterna , quatenus
perpetuò careret illa gratia in pænam ſui pecca-
ti , & per conſequens gloria illi correſpondente
ergo ex natura ipla iuſtificationis oritur,vt co ipfo
reſtituatur aliquando tota gratia , 'cuius iacturam
incurrimus propter peccatum : quod fi aliquan-
Si do reſtituenda eſt , non eft, cur non reftituatur
ſtatim ablaro peccato , cùm co ipfo auferatur
obex, quo impediebatur : cum eniin tota caula,
cuius intuitu darur illa gratia , fuerit Sacramen-
tum,verbi gratia , continens in ſe merita Chriſti,
non apparet , cur debeat ampliùs differri eius re-
ftitutio poft ablatum peccatum,quod impediebat
efficaciam Sacramenti præteriti ; quia ficut in
communi Theologorum doctrina dicentium ,ali-
qua Sacramenta etiam in peccato ſuſcepta caufa-
te poftea fuum effectum gratiæ , quando aufer-
tur obex peccati; gratia illa Sacramentalis non
differtur, fed ftatim ablato obice datur, quia iam
ſupponitur pofita tota eius cauſa , ſcilicet Sacra-
mentum :țiinilicer in noſtro calu dicendum vide-
tur, fi tota cauſa huius gratiæ reſtituendæ fuit Sa-
cramentum olim pofitum ; non efTe cur differatur
reſtitutio illius gratiæ poft ablaruin peccatum ,ſed
ftatim reſtituendam efle , ſicur de gratia totame-
ritorum mortificatorum diximusfect. præced .
4 Confirmare item poſſumus ex hocipfo exem-
plo concluſionem noſtram‫ ;ܢܶܐ‬quia ideo cenſent
Theologi , Sacramenta illa , quæ imprimunt cha-
racterem ,dare fuum effe &tum gratiæ tempore ſe-
quenti, quando aufertur obex quia nimiruin ca
Sacramentarepetinon poſſunt, quare ſi ille, qui
ſuſcepit Qrdinem, verbi gratia , in Itaru peccati,
numquain acciperetgratiain Sacramentalé, quan-
tumuis poftea conuerteretur ; videretur fraudari
Sacramentum illud fine ſuo,fcilicet dandi illiho-
mini gratiam , & auxilia ad rite , & bene exſe-
quendum ſuum miniſterium. Imò propter eam-
dem rationem hoc ipſum docent inulti de Sacra-
mentis matrimonij, & extreinæ vnctionis ,quod
cauſent ſuum effectum , ſaltem quando aufertur
obex durante ſtatu coniugij, vel ægritudine:alio-
quin cur non poſſet reperi extrema vnctio in eâ-
dem ægritudine , ſi infirmus,quando illam ſulces
pit erat in peccato , cum adhuc non habuerit alia
quem effectum ? De hoc tamen vide quæ dixi.
mus difp.9. de Sacramentis in genere feét.6. Hoc
ergo fuppofito : poffumus ad præſentem marc-
tiam applicare idein argumentum : Si enim per
poenitentiam non reſtituitur gratia Sacramenta-
lis , ergo Sacerdos , verbi gratia , qui in ſua ordi-,
hatione accepie gratiam ad bene exercenduin
fuum minifterium , & poftea peccauit ; nunquam
quantumuis conuertatur , recuperac gratiam (uo
miuneri congruentem , quare in illo videtur iam
aliquo modo fruſtrari Sacramentum Ordinis ſuo
fine, quod idem à fortiori de coniugato , vei in
firmio dici debet , quipoft Sacramentum Matri
monij,vel Vn &tionis ſuſceptum peccarunt ; nam
quantumcumque pæniteant non proderit illis
corum Sacramentorum ſuſccptio ad finem con
iugij , vel contra tentationes morbi , vel agonis,
fi quidem gratia vrriuſque Sacramenti per ſe
nunquam illis reſtituitur. Ex quo rurſus fieri vi
detur , quod deberet ille ægrotus iterum atquc
iterum vngi in eodem morbo toties , quoties
gratia fuerit per nouum peccatum interrupta:quæ
omnia abſurda ſunt.
Dices , licèt non reſtituatur gratia habitualis 15
Sacramentalis , adhuc Sacramenta præterita fa
ciunt,quod Deus corum intuitu det hominigra
tias actuales , & auxilia ad finem Sacramenti op
portuna. Sed contra hoc eſt, quod ea auxilianon
cauſantur immediatè à Sacramento, ſed inedian
te gratia habituali , quæ ideo datur in omnibus
Sacramentis , vt fit quaſi radix , & ius quoddam
permanens in anima, ex quo ſuo tempore orian
tur ca auxilia , & alij effectus accidentales ad fi.
nem Sacramenti confequenduin v diximus difp.
14. de Sacramentis in genere ſection. 3. Si ergo re
ftituitur illud ius , reſtituitur etiam gratia; li verò
non redit gratia,non redit ius, & per confequens
manebit iam omnino otiofum , & inutile Sacra
'mentum . Melius ergo conceditur, fcdire pof
pænitentiam totam gratiam Sacramentalem præ
teritam ablato obice peccati , ex quo redditu ;
optima ratio cui non poffint , aut debeant ea Sa
tramenta reiterari poft peccatum.
* : Addunt aliquirationem aliam defumptam ex
natura, & dignitate ipfius gratiæ habitualis; quia
per gratiam homo acquirit ius ad gloriam , vt
hæreditatem , ficut per merita acquirit ius ad
eamdem gloriam , vr ad coronam : ergo. ſicur
meritis debetur corona gloriæ ſub ea ſola condi
tione , li homo decedat in gratia ; ſic ſub eâdein
conditione debita videtur gloriæ hæreditas ho
mini habenti gratiam : crgo poſita illa conditio
ne mortis in gratia ,debet illa prior gratia conſequi
bæreditatem debitam , & per confequens debet
reſtituiipla gratia , ficut debet reſtitui gratia data
ex mcritis.
Hoc argumentum aptum quidem eft ad often
dendum dignitatem , & excellentiam gratiæ ha
bitualis , quæ canta eſt, vt femel collata gratia
afferat ius ad fui perpetuirarem , & vt nunquam
finc hominis culpa auferatur ; imò , vt fiabſque
culpa ablata fuerit , reftituatur . Sic enim in hu
manis , qui ſemel filius adłoptiuus , vel amicus fit
alicuius, videtur iam habere ius aliquod , vt ſine
culpa non priuetur filiatione, vel amicitia ; atquc
adeo, ve li abſque culpa priuatus fuerit, reſtitua
tur. Vnde , ſi natura humana ſemel à Verbo di.
uino ad hypoſtaticam vnionem allumeretur,non
folùın acquirit iùs ad perpetuitatem vnionis , &
ſtatus illius , fed etiam vt fialiquando dimittere
tur, reſtitueretur poftea ad eumdein ſtatum ; imò
conſequenter videtur acquirere ius , vt fide po
tentia Dei abfoluta , deftrueretur , & annihilare ,
tur ; poitea tamen reproduceretur , & reaſſume
retur : hoc enim totum videtur includi in perpe
tuicate ſtatus, ad quam affert ius vnio illa hu
manitati femel data. Quod idem cum propor
tione de gratia habituali dicendum videtur , per
quam homo adoptatur in filium , & aflumitur
in amicum Dei , atque adeo affert ius'ad perpe
tuitatem ,
 Diſp. XI.
tuitatem , hoc eſt, vt ſinc culpa non cadat horno
ab co ſtatu , & dignitate , & li ceciderit abſque
culpa reſtituatur.
Cæterilm , quod arrinetad propoſitum no-
ftrum , & reſtitutionem gratiæ per peccatum amiſ.
fæ ,non vtor illo argumento, quia vt dixi fe&t.i.fi
Deus remitteret peccatum per merain condona-
tionem extrinſecam abſque infuſione gratiæ, non
repugnaret ,neque eſſer contranaturam , & dignia
tatem meritorum præcedentium , quod non reui-
uiſcerent , nec reſtitueretur gratia illis correſpon-
dens : multò ergo minùs eller contra exigentiain
gratiæhabitualis collatæ per Sacraméta,quòd non
15
reſtitueretur poftea,fi homini abſque graciæ infu-
ſione per condonationem Dei remitteretur pec-
catum. Ratio autem fumitur ex ſupradictis : quia fenti num.175. difficulras ergo illa oritur ex defe
licètgratia ſemel collata exigat ex ſe perpetuita-
tem hoc eſt,vt line culpa non tollatur;non tamen
exigit vt conſeruetur , velreftituatur politaculpa
hominis. Et quamuis temiflo peccato , auferatur
culpa; poſſettamen Deus remiſa culpa , non rc-
mitterepænam ,veltocam;vel partem.Pofler ergo
Deus condonare culpam , non condonata pæna,
faltem quoad partem illam non recuperandi gra
tiam habitualem ablatam , filiationem , & amici-
tiam,atque ideo non eſſet contra naturam condo-
nationis,nec contra exigentiain gratiæ ,quod gra-
tianunquam reftitueretur; quia cum fuifler abla-
ta propter culpam hominis poſſet in pænam il-
lius culpæ nunquam reſtitui. Meliùs ergo pro-
batur neceffitas reſtituendi gratiam, ex exigentia
gratiæ, qua peccator iuftificatur; quæ gratia exi-
git, vt non puniatur homo amplius pæna æterna
ob peccatum præteritum atque adeo , quod non
patiarur priuationem æternam illius gratiæ ,quam
propter peccatum amifit.
$4 .
Homo per Ex dictis infertur primò cum Suarez , & aliis
penitentinm hominem per pænitentiam ſemper reſurgere ad
femper re- maiorem gratiam , quam prius habebat; recupe-
frargit ad rat enim totam illam , &præterea accipit aliam
maiorë gra
TRACTATVS
DE SACRAMENTO
POENITENTIE.
DISPVTATIO XII .
De inſtitutione, & partibus Sacra
menti Pænitentiæ.
Sect . I. Sacramentum pænitentia ab aliis
iftin £tum à Chriftoeffe inftitut baptiſmo,quiicerabilis non eft. Sic Auguft.lib.
tum .
Sect . II. De pertibus Sacramenti Pæni-
tentie.
Sect. III. Quid importetur in re&to per Sa
cramentum pænitentia ?
P.Ioan.de Lugo de Pænit .
Sect. III. 181
de nouo ex vi contritionis , vel Sacramenti præ
tiamiquam
ſentis. Nec ex hoc ſequirur, cum efle melioris pri us habe
conditionis, quàm fi non peccaflec : Si eniin non ret.
peccafler habuiſſet præmium corum omnium
operum , quæ fecit, quandiu erat in ſtaru peccati;
quæ tamen nunquam ad præmium illi proderune
beatitudinis æternæ ,cùm fuerint opera mortua .
Obiiciunt aliqui experientiam contrariam ,quia
pænitens læpe experitur in ſe difficultatem ad
bene operandum : ergo non recuperat habitus
virtutum in ea intenſione, quam priùs habebant,
Reſponderur facilè, habitus infulos non dare fa
cilitatem , ficut acquiſitos, vt alibi docui , & ex
multis aliis experientiis comprobaui cú Vaſquez
1.2.difp.83.cap.1.quem fequitur Coninch in pre
ctu exercitij bonorum operum ,quæ paulatim có.
trariis actibus expellenda eſt, & auxiljis diuinæ
gratiæ, quæmagisin dies inclinent , & moueano
voluntaté ad obiecta,à quibus prius auertebatur.
Infero fecundo, Adamo etiam reftitutam fuif- SS .
fe gratiam habitualem , quàmante peccatum ha- Adamo re:
buerat. In quo ímıneritò, & abſquc fundamento futura fuit
dubitat P.Coninch in præſenti.Ratio enim ſupra inalis, quam
adducta codem modo probar de illa, ſicut de no- ante pecca
bis : quia alioquin Adamus pateretur aliquam æ- să babuerat :
ternam pænam ſui peccari,ſcilicet ,carentiam illius
gratiæ , & glorix correſpondentis. Quamuis ergo
non recuperauerit in hac vita iuſtitiam origina
lem :recuperauit tamen gratiam habitualem , quz
licèt quoad primam collationem non fuerit ex
meritis Chriiti; fuit tamen quoad reparationein ;
in quo nulluineſt inconueniens.
Reftabat,vt nunc ageremus de alio effectu pe
nitentiæinordine ad ſatisfaciendum pro debi
to pænæ temporalis: de hoc tamen commodius
dicemus infra difp.24 .poft explicatas alias partes
Sacramenti pænitentiæ ,ne tractarumde ſatisfa
& tione diuidamus , ſed ſimul de ſatisfactione ex 1
opere operantis,& ex opere operato tractemus.
1
OSTQVAM egimus de virtute 1.
Pænitentiæ, fequitur,vt de Sacra Varia nomin
mento pænitentiæ agamus: quod na Sacrame
B quidem multis nominibus apud ti Pænitētie.
Patres , & Concilia appellariſolet.
Primò vocatur : Lauacrum lachrymarum , fe
cunda purgario. Sic Nazianz. oratione in ſanctum
lanacrum , & oratione in luminaria. Secundò vo
catur iterabilis Baptiſmus , differt cnim à primo
debaptiſmo. Tertiò vocatur baptiſmus laborioſus, Conc.Trid,
vt ex Sanctis Patribus refertur in Conc.Trident.
Seff. 14.c. 2. & redditur ratio, quia habet adiun
Etum laborem & Aletum . Quarcò dicitur Sacra
mentum Confeffionis , quo nomine vtitur Cypria
nus ſerm.debapeiſ. & Lucius Papa in cap. Ad abon
lendam . de hæreticis. Quintò , dicitur ſecunda
tabula
 182 De Sacramento Pænitentiæ
tabula poft naufragium ,quod nomen meritò à SS .
Patribus vſurpatum fuifle definit Concil . Trident.
Conc.Trid, fejl.6.c.14.& feff.14.can.2 .ſcilicet contrahæreti-
cos recentiores, qui illas appellationes veheméter
reprehendunt , prout facit Caluinus in Antidoto
contra Trident.yt refert Decanus art. 3.pag. 106.
illam tamen metaphoram ex Tertullian..b.de pe
nitentia accepiſſe videntur Hieron. epift. ad De
metriad.& epift.ad SabinumDiaconum, & epift.2.
ad Pămach ; & lıb.2.in c.3.Iſaia, & ſuper Danielē,
& habetur in c.2. Tabula de pænit.dift.1 .Ambrof.
lib.ad Virginem lapſamc. 8, Patianusepift.1. Ó 2.
ad Sempronianum , & alij, Sextò appellatur Recon-
ciliatio:quod vocabulú colligi poteft ex Euariſto
in c.Presbyteri 26.9.6. & ex c.is qui,eodem loco.
Septimò dicitur Manus impofitio,vt colligitur ex
Conc. Carthagin. 3.c. 32. & ex c. Arrianos 1.9.1 .
Cyprian. ferm.de ablut. pedum , Hieronymo con-
tra Luciferianos , &contraerrores Ioannis epiſcopi
Hieroſolym .Leone Papa epiſt. 9o, Auguſtin . lib.
3.de vnico bapt.c.15. & lib.4.6.27. & habetur in
6.Manus 1.9.1. Quod etiam vocabulum aduer-
ſus Wiclephum ,qui illud reprehendit, defendit
Waldenſis 2. de Sacramentis c.147 . & dicit, or-
tum habuiffe ex illo Leuitici 16. vbi Sacerdotes
manum imponebant hirco pro peccatis immo.
lando.Negari tamen non poteft,illud nomé apud
Patres frequenter ſignificare reconciliationem ſo-
lemnem , quæ
dari ſolebat agentibus publicam
pænitentiam , vt colligitur ex Conc.Araufican.c.
3.& ex Gloffa. in d.c. Arrianos, & Conc. Cartha-
1
gin.s.& ex c. Confirmandum ,dist.so. vbi reiiciun-
tur à ſacris ordinibus; qui manuum impoſitione
purgati fuiflent,quod de Sacramento pænitentiæ
ſolo intelliginon poteft.Idem conſtat ex S.Leone
in c. Alienum.codem loco, qui addit , manus im-
poſitioné efle in fignum orationis,quæ fit pro eo,
cui manus imponitur ; Ideoque non efle mannm
imponendam Sacerdoti , quia,vt dicitur Leuit. 4.
Si peccauerit Sacerdos,quis orabit pro eo?quod etiá
demero Sacramento intelligi non potest. Vltimò
appellatur Sacramentū Pænitentiæ quá vocem re-
prehendere videtur Dur.dift.14.9.1.6 3.qui ma-
gis propriè appellandum dicir Sacramentum Con- minit Eufeb.ſup.c.34.ſicutetiá dánatur in Conc,
feſfionis,ó : hoc tamen ex fallo funda- . Nicen.c.8.fuorum decrèt.& in Trident.Fef.6.c.14.
abſolutionis
mento procedit quod eflentia huius Sacramenti o can.29 .Vnde obiter notandum cft, falso Beatú
ſolain 'confeffionem , & abſolutionem includat.
Similiter lacob.Fab.in c.ult.S. Dionyf.de Ecclef.
Hierarch. dicit , potiùs debere vocari Sacramentu
remiſſionis. Cæterum non poteſt abſq;temeritate
reprehendi vocabulum ,quo nö folum Theologi
omnes, fed Conc.Flor. & Trid . cú tota vniuerfali
Ecclefia vtuntur, cuius vocabuli rationem reddit
S. Thom.in 4.dift.16.9.1.art.1. quia,fcilicet,omn- vet.teſtamenti,quaeft. 102. & alibi ſæpe.
nespartes huius Sacramenti penam , & laborem
includunt, contritio affert dolorem, confeflioru-
borem ,ſatisfactio laborem. Magis deniq; cauen-
dum eſt à nomine illo Sacramenti abſolutionis, ne
fauere videamur hæreticis huius temporis , qui
confeßionem , & contritionem de medio tollunt,
& hec de nomine fufficiant.
Loquendoergo iam de re ipſa, primo loco do-
Cerineordinc occurrit quæſtio, an fit hoc Sacra-
mentum :circa quam plura folent ab aliquibus di-
{putari,quæ cómodius diſputabuntur paulò infe- ftituens , dixit, quorum remiſeritis peccata remit
čius: vt puca de potuitate, quam Chriſtus tradidit tuntur eis , & c. in quibusconftar promitti gratiam ;
Apoſtolis,de clauibus,de neceſitate huius Sacra-
miéti,de irerabilitare, irem an per illud remittatur
culpa,an folum pæna; & alia eiufmodi,dequibus
partim dicemus,explicando formam huius Sacra-
menti,partim agentes de confeflione, vbi de cius
neceffitate, & materia ,ne eadé repetere cogamur :
In hacergo difputationc breuiter, & quali in co
muni probabimus inititutionem Sacramenti pæ
nitentiæ ,deinde eius partes,quibus intrilecè con
ſtat, poltea verò difputationibus fequentibus de
fingulis partibus figillatim agendum erit.
SECTIO . I.
Sacramentum pænitentiæ ab aliis diſtinctum à
Chrifto effe inftilurum .
Tegarunt plures hæretici antiqui;& recentio 3.
res;quorum primus dicitur fuiſſe Montanus
Cataphrygaru Dux telte Lindano 4. Punop.c.60.
á 61. & Caftro verb.pænit. hæref.;. qui vt refert
Hieron.2.contra louvaian.& epiſt. ad Damaſum &
Anſelm.ſuper illud ad Hebr.6 . impoffibile eft,eos,
qui ſemel ſunt,& c.;docuit lapſum reparari nó pof
fe. Hác hæreſim tenuit poftea Nouatus Presbyter Haroles de
Romanæ Ecclefiæ ,à quo orti ſunt Nouatiani (qui Sacramento
& Cathari .i. mundi appellati ſunt)cuius meminit Pænitentia.
Eufeb.6.hiſt. Eccl.c.35.o hiſt.tripartita li. 21.0.13.
V vicleph.etiam licèt non negarit lapfis reparatio
nem ,negauit tamé auricularem confefioné,con
tra qué egit ex profeflo Vvaldenfis, qui lib.de Sa
cram.c.135.refert lulian . Apoftatam ,Maſilianos,
& lacobitas folitos irridere confeſſiones. Lutherus
118
deniq; licèt à principio non negauerit hoc Sacra
mentú, fed tantùmn neceſſitatem confirédi omnia
mortalia,aut aliquod in particulari, dicens fimul,
iniquum eſteconfiteri venialja:poftea tamen fun
ditus abftulit hoc Sacramétum ;ná in fi.li.de capr.
Babylon.lic ait:Si loqui rigidè volumus,tantùm sūt Lutherus.
duoSacramenta in Ecclefia ,baptiſmus, panis.Si
militerMelanchthó,Zuinglius,Caluin.Kemnitiuś
apud Decan.ar.1 . & Payuă lib.8.quia nulla derer
ininara cæremonia inſtituta eft à Chriſto, vt Sacer
doces abſoluát à peccatis,fed tátú prædicatio Eua
gelica , quæ fidé excitat iuftificante :addit Caluin.
alia rationé,quia nó eſt ſignúviſibile ,fed credibile.
Nouati hæresé impugnarunt Ambrof.in lib.de
pan.Cypr.fer.delapfis,Chryfoft.lib.derepar.lapſi.
Aug.de bereſib.ad Quod.heref: 38.Corn. Papa cá
damnauit in Concil.quodam Roman . cuius me
Rhenanum annot.in Tertul.dixifle Aug. & PP.an
tiquos potiùs conſentire Nouatianis,dicendo,pre
nitentiâ non efle iterandá . Nam Ambr.2.depæn.
6.10 . & alij,qui hoc dixerunr,lcquuti ſunt de pa
nitentia ſolemni, quam& non
Lindan.vbi fupra.c.61. eflè iterandă probat
Aug cxprefsè impugnat
Nouatum edift. 68. 6 in lib . queſtionum noui , &
Denique erroret hæreticorum noſtri temporis
dánarunt PP. & Concilia Flor. in decreto Eugen .
Conſtant.fof .: 3. Trid.fel.14.6.1.2. 3. can.i.
2.c3.damnatur etia in c.Ad Abolendam ,dehe
reticis.Patrú verò loca latè afferuntur à Recentio
ribus.videatur Suar.in praf.difp.16.ſect. 1. difp .
17.ſeči.etiam 1.Vaſq.in preſent.q.84.art.i.dub.2.c
9.90 .ar.i dub.3 . & latè Bellar.l ...depan.c.io.cí 13 .
Colligitur hoc fidei dogma ex Verbis Chriſti
clariflimis loann. 20. vbi hoc Sacramentum in
nam peccatum mortale non poreſt remitti abſque
infuſione gratix :Cõſtat item requiriritú fenfibilé,
per qué illa gratia fignificetur,& cóferatur, ná re
quiritur, quod Apoſtoli tanquí ludices remittant
peccata, quæ debet effe actio humana,& sélibilis:
 Diſp . XII.
conſtat ergo in præſenti inſtitutum fuiffe verum
Sacramentum pænitentiæ , cùm Sacramentum
non ſit aliud, nili ſignum ſenſibile ex inſtitutione
infallibiliter ſignificans, & cauſans gratiam .
.
6
Sect. I. 183
mentalis :vnde etiamfi pænitens iam dormiat,vel
non ſit ampliùs ſui compos,adhuc fententia valet;
ficut etiain valeret in huinano Tribunali fenten
tia abſolutoria illius , qui iam tempore fententie,

Hoc teftimonium variè eludere conantur hæ- rationis vſum amififfet, & ficut penitens gerit 1

retici;ſed nihil afferunt , quod impugnatione in- perfonam accuſatoris , & rei:lic confeſſarius geric
digeat. Videantur contra ipſos,quæ afferunt Suar. perſonam ludicis,& Notarij,qui fidem faciat de
diſp.16.fe&t.i. & Bellar.d.lib.1.de pæn.c.10.6 ſegg. ſententia prolata : ſicut etiam ad valorem legis
Dicet aliquis , ex illo loco non colligi ritum Pontificir, ſufficit , quod affigatur Bulla in loco
ſenſibilem elle neceſſarium ad tollenda peccata; ſolito , etiamſi à nemine legatur: fic ad valorem
poflet enim Sacerdos auctoritate diuitia in cor- ſententiæ , quæ eft lex priuata non'requiritur ex
de ſuo remittere peccata, ficut quilibet poteft re- natura ſua,quod percipiatur,velintelligatur.
mittere in corde ſuo offenſas libi illatas .Reſpon- Hinc infertur primò, hoc Sacramentum non 9.
dent aliqui, remiſſionem illam , cum fit inter ho- fuille ante Chrifti inſtitutionem : nain inſtitutio Sacramétum
Poenitentia
mines,debere fieri per ſignum ſenſibile,ficut aliæ fignificat nouitatein rei , quæ inſtituitur. Vnde non fuit in
actiones humanæ fiunt: quod explicari poteſt, re- minus cautè dift.2 2. in fin.dixit Magiſter,hoc Sa-legevetori.
torquendo argumentum ; nam ſi creditor remittat cramentuin : &coniugium inſtituta fuiffoin ſtatu : .' T
Earles & .
123
debitum ſolùm intra fe , neque id exteriùs expli- innocentiæ ,niſi illudintelligat,non in ratione Sau
cet,remiffio nondum eſt valida,ſed poteſt exige- cramenti,ſed confeſſionis, & coniugij:falfum etia
re fuum debitum. cſt, quod alij dixerunt confeffionem auricularem
7. Sed contra hoc vrgeri poteſt,quia fi ex hoc ca- inſtitutam fuiſſe in Paradiſo , cùin Deus quæfiuit
Cur non no- pite requiritur remiſlio externa,deberet etiam illa ab Adam vbies? &c. vel poftea cùm quæfiuic à Genel. 3.
quiratur in talis efle , quæ pænitenti manifeſtaretur ; nam ſi Cain, vbi eſt frater tuus? vel loſue 7. cùm dixic lo
Sacramento creditor remittat debitum etiam verbis externis,
Poenitentia
fue ad Achor: Fili mi da gloriam Deo Ifraël, & con Joſue 7.
vox intelligis ſi tainen debitor id ignoret,nec alius eius nomi- ficere,ac indicamihi; quid feceris,neabſcondas. Vel
bilis à pani. ne acceptet remiffionem , adhuc remiſfio non eft ab Apoſtolo lacoboc.s.in illis verbis:Confitemini Jacob s.
tente
irreuocabilis, & firma, ſed perinde ac fi effetme- alterutrum peccata veftra, morate pro inuicem, vt.
rè interna, non enim acquiritur ius per illam de- ſaluemini. Velab Eccleſia per generalem conſue
bitori,cùm ipfi non intimetur, neque in eius no- tudinem : quas ſententias refellit Nauarrus depre
titiam veniat:fimiliter ergo ad valorem remiflio- nit. d. s . explicans ſecundam partem gloſfæ , in
nis in hoc Sacramento non ſufficiet, quod Sacer- qua referuntur denique , quod dixitBonauentura
dos dicat,ſe remittere peccata,ſi tamen illa remif- in 4. dift. 17. fe&t .: 2. art. i.1. quæſt. 3. Sacramen
fio non auditur à pænitente,nequeab alio, quod talem confeſſionem à Chriſto inſinuatam , ab
tamen plerumque accidit,quando ,v.g.pænitens Apoſtolis inſtitutam , à Iacobo promulgatam in
poft incepram confefſionem ,amittic vſum ſenſuú, diger explicatione, quatenus à Chrifto fuit mi
& abfoluitur, vel etiam quando Sacerdos profert nùs explicitè præcepta , ab Apoſtolis magis expli
verba tam ſummiſſa voce,vt à pænitente aliquá- cata,à Iacobo promulgata:quo etiam modo intel
tuluin diſtante, vel ſurdo non audiatur , nec per- ligendus eſt Marfil.in 4.quaſt.z.art.2.dicens, non
cipiatur : in quibus cafibus non videtur effe illa fuiſſe à Chriſto explicité inſtitutum hoc Sacra
remiſlio humana, qualis in aliis materiis delidera mentum .
tur : nam in ftipulationibus , & actibus humanis Infertur ſecundò , nec in lege veteri fuiffe ali 10.
requiriturcertè,quod promittens audiatur, & in- quod Sacramentum pænitentiæ ad remittenda
telligatur à promiſſario ; Ideo enim dixit Iuſtinia peccata commiſſa poſt primam iuſtificationem ,
nus Imperator in G.in hac re inſtit. de verbor.obli- prout aliqui voluerunt, inter quos eft Guilielmus
gat.parum referre, qua lingua fiatſtipulatio ; re- de Aulione , quem refert Ruardus art. 3. de quo
quiritamen,quod vterqueeandem intelligat.Vn- Sacramento explicat illud Apoſtoli ad Hebr.9.
de ſi in matrimonio, poſtquam alter coniux con- quod Pótifex ſummus introibat femel in anno in
fenſum præſtitit , alter priori iam dormiente re- Sancta Sanctorum non fine ſanguinis effuſione,
fponderet, & conſenſum exprimeret, matrimoniú quem offerret pro ſua, & populiignorantia. Hoc
non valeret. Si ergo remiſlio pecatorum eadem tamén reiicitur ex eodem Apoftolo ibi dicente,
regula metienda eſt , oporteretnon ſolum ritum quod fanguis taurorum, &c. inquinatos (an &tificat
ſenſibilem adhibere , ſed ea etiam lingua , & tali ad emundationem carnis;non ergo ſanctificabat ad
voce, quæ à pænitente audiri , & intelligi poffet, emundationem Spiritus.Erconfirmatur,quia alio
1 quod tamen eſt contra praxim,vt conftat. quin illud Sacrificium fuiffet excellentius, & effi
8. Huic difficultati reſpondere poſſumus, adhuc cacius , quàm Sacrificium Miſſæ , quod quidem 1
neceſſitatem ritus ſenſibilis in hoc Sacramento non deletex opere operato peccata in eo, pro quo
colligi, non ſolùm ex perpetua Ecclefiæ traditio- offertur etiamfi fit attritus.Imò effet excellentius
ne, quæ ſufficeret ; ſed etiam ex ipſa Chriſti inſti- noftris Sacramentis, cùm vnuin , & idem numero
tutione : adinftantiam verò factam dicimus , hoc Sacrificium ſanctificaret offerentem , & illos pro
Sacramentum non eſſe infticutum à Chriſto ad quibus offerretur, & quidem ſine illa difficultate,
modum contractuum ,vel donationum ,in quibus & obligatione confitendi lingillatim omnes fpe-:
procedit illa doctrina ; ſed ad modum Iudicij, in cies , & numerum peccatorum , quam habet no
quo pænitens eſt acccufator, & reus : Sacerdos ftrum Sacramentum pænitentiæ .
verò eſtiudex, qui audita acauſatione , & proba- Agit hoc loco P. Suarez de poteſtate à Chri
tione,ſententiam profert. Sententia autem Iudicis Ito Sacerdotibus dara , non folum ad panas, ſed
legitimiad hoc,vt ſitvalida,non requiritur,quod ad culpas remittendas:de hoc ramen dicemus co
quando profertur, percipiatur , & intelligatur à modius agétes de ſenſu formæ. Agit ctiam de dif
reo , maximè fi fententia abfoluroria eft; fed fuffi ferentia inter poteſtatem ordinis, & Turiſdictionis
cit ; quod proferatur in iudicio cum debita fo- rcquiſitam ad hoc Sacramentum ,de qua dicemus
.
lemnitate: ſicut re veraprofertur abſolutio Sacca- infrà difp.4.fe£t. 1.vbi de inſtitutione Cófellionis
Agit
Peloann.de Lugo,dePænit. Q
 184 De Sacramento Pænitentiæ .
Agit etiam de obligatione Confeſſionis à Chri-
ſto impolita ,de qua dicemus agentes de Confel-
fione. Nunc iamveniamus ad explicandam effen-
tiam huius Sacramenti, & cius partes.
SECTIO II.
Departibus Sacramenti pænitentia.
ri , Miſſo crrore hæreticorum noſtri temporis,
O qui non ſolùm negant confeſſionem ,ſatis-
factionem , & dolorem effe partes huius Sacra-
menti, ſed etiam requiriad illud,contra quos di
ucrſa ſentientes latè agit nofter Bellarminus , lib.
1.de pænitent.c.18.6ſeg.inter Catholicos non eſt
i
eadem ſententia circa partes huius Sacramenti.
i Varia len Primò enim Scotus in 4. d. 16.quaft. 1. & alij
tētiade par. dicunt ſolam abſolutionem eſſe de integritate hu-
tibus Sacra. ius Sacramenti, quæ ſententia diftat longè ab er-
menri Penia
fentie . rore Caluini , & Melanctonis : hi enim ,ceſte De-
cano art.11.pag.20. & alij hæretici ceſte Lindano
4.panop. c. 61. dicuntnon requiri confeſſionem ,
ſatisfactionem , vel contritionem , cum tamen
Scorus dicat requiri.
Secunda fententia dicit , hoc Sacramentum
conſtare ex confeſſione , & abſolurione, ita Dur.
8.14.9.3.6.dift.16.9.1. & Palatiosibidem .
1
Tertia ſententia dicit , partes eſſe contritio-
nem , confeſſionem , & ablolutionem , ita Mar- poteſt, pro quo lupponat in recto Sacramentum
ļilius in 4.9.10. art. 1. cui videtur faucre Pighiųs
controuerf.9.fol.181.
Quarta fententia eſt,quod partes ſint , contri-
tio , confeffio , & fatisfactio, non verò abfolutio.
Hanc tribuit Suarez Soto in 4.d. 14.9. 1. quia
hoc Sacramentum eſt pænitentia , abſolutio au-
tem non eft pænitentia.
Quinta ſententia docet , partes eſſe confef-
fionem , & ſatisfactionem ; nam contritio cum
ſit ſpiritualis non eſt ſenſibilis ; ita Gabriel d.14.
9.2.art.1. & Altilidior.a pud Carchaſian.d.14.q.i .
Sexta
,& communis, ac vera ſentencia docet,
hoc Sacramentum conftare ex materia , & forma,
formam quidem eſſe verba Sacerdotis Ego se ab-
foluo , & c.materiam veròactus pænitentis, qui
Tunt contritio , confeffio , & ſatisfactio.
Hanc tenent Theologi communiter cum S.
r
Thoma in preſenti q.84.art.1.quos refert Suarez
diſp 18.fe&t.2. do 3. idem docent controuerſiſtä
Ruardus Taper ,art.3 fol.172. Lindanus vbi fupra
6.64.in fin .Roffenſis. art. 5. Caſtro verbo Poenin
tentia hereſi 1. Caniſius de Pænitent. c. 3. Vega abſolutio eft aliquid intrinfecè complens, & co
lib.13.in Tridentinum c.is.Bellarm.vbifmp.& alij.
13 : Pro huius ſententiæ explicatione notandum
eft primò, ex Riccardo,& aliis in hoc Sacramen-
ro duplicem compofitionem poffe confiderari.,
Prima eſtex ſigno , & fignificatione ; nam in om deficienre fola abfolutione, non datur Sacramen
ni Sacramento inuenitur id quod aſſumitur ad . tum , ſequitur clarè abſolutionem efle aliquid in
þignificandam gratiam , & ip(a ſignificatio , feu
inſtitutio, &poteſtas ſignificatiua ; & in hoc ſen-
ſu ſignificatio , feu inſtitutioeft forma; rcliqua
verò omnia, & ipfa etiam abſolutio lunt materia,
quia ea omnia affumuntur , & inftituuntur ad fi-
gnificandam gratiam .Secunda compoſitio poteft
conſiderari in ipſa materia ſignificante; nam hæc
etiam componitur rurſus ex materia , & forma,
fcilicet,ex actibus pænitentiæ ,tanquam materia,
& ex verbis Sacerdotis , tanquain forma , ficur
etiam in baptiſmo ablutio eſt materia , & verba
funt forma, vtraque autem eſt inateria reſpectu
alterius forinæ vltcrioris,qur clt ſignificatio gra-
tiæ.Nunc ergo non agimus de priori compoſitio
ne,ſed de polteriori.
Notandum fecundò , materiam Sacramenti 40.
adhuc in ſecunda conlideratione fumptam poſle
dupliciter accipi , nempe promateria proxima, &
pro materia remota.Sic in baptiſmo materia pro
xima elt ablutio, remora verò eft aqua. In pani
tentia vero materia remota dicuntur peccata,pro
xima verò dolor de iplis, confeſſio eorum , & la
tisfa& io pro ipſis. An verò ipla peccata, quæ ſunt
materia remota , intrent ad componendum etiam
intrinfecè hoc Sacramcntum obiter indicabimus.
Notandum tertiò , quando quæruntur partes
Sacramenti pænitentie , duplicem adhuc poſle
elle qurttionis ſenſum . Primus eft, quæ lint par
tes,ex quibus Sacramentum hoc adæquatè fum
prum in ratione Sacramenti componitur, ſiue illæ
in recto ſignificentur, ſiue in obliquo ? non enim
repugnat, ( vt vidimus difp.2. de Sacramentis in
communi feft.3.Jaliquam effe partem alicuius có
creti,quç tamen pernomen illud non fignificetur
inrecto ; nam album in recto ſolùm fignificat
ſubiectum regulariter loquendo , & albedinem
in obliquo,licèt albedo fit pars intrinſeca albi, ve
albi,reduplicatiuè accepti; Etin hoc ſenſu quæri
poteſt de partibus intrinſecis huius Sacramenti,
ſiue illæ importentur in recto,ſiue in obliquoper
nomen pænitentia.Secúdusſenſus quæſtioniselle
pænitentiæ ? am pro ſola abſolutione, an pro ſola
confeſſione, & c. an pro omnibus illis æqualiter ?
Nunc quæſtio procedit in priino ſenſu: pofteave
rò feet.feq.dicemus aliquid de ſecundo etiam ſen
ſu ad pleniorem rei explicationem .
His ergo ſuppoſitis dicimus primò,formá huius 16, с
Sacramenti,nempè verba Sacerdotis, elle partem
illius intrinſecam . Hæc eft contra quartam ſen
tentiam , licet fortaffe Sotus non intendat exclu
dere formam ab eflentia Sacramenti; ſed ſolùm
quod hoc Sacramentum , eo quodappellatur no
mine pænitentia ,non ſupponat in recto pro abſo
lutione, ſed ſolùm pro actibus pænitentiæ, con
notando tamen abſolutionem in obliquo , de quo
puncto dicemus poftea.
Nunc ergo poſita concluſio Probatur primò, 17
ex Concil.Florent.in decreto vnionis , & ex Tri- Abſolutis
dent.ſef.14.C.3.ex Concil. Colonien . & Mogunt. eft pars,
col.in fine,ex Confeſſione Polonica 6.45 . & pro
batur apertè, quia poſitis omnibus aliis , & defi
ciente abſolutione,non darur Sacramentum ; ergo
poncns Sacramentum ; alioquin enim non poffer
non efle Sacramentum lineabſolutione,quia tunc
datur aliquid, cıìm datur totum eius eſſe intrinſe
cum ;feu cum nihil intrinfecum ei deeft : fi ergo
trinfecuin Sacramento .
Confirmarurprimò,quia abſolutio eſt id, quod 18 .
potiſſimè fignificat, & operatur remiffionem pec
catorum , vt paret ex verbis,quibus profertur,& ex
poteſtate Miniſtri,à qua oritur;ergo ipla eſt potiſ
fima pars Sacramenti, vt Sacramentum eſt:Sacra
mentú enim eſt ſignú ſenſibile, & efficax gratiæ .
Confirmatur fecundò ,quia non poſſer eſſe för
ma Sacramenti, niſi eſſec pars illius : forma enim
non concurrit, nili informando, & componendo
cum materia aliquod totuin reſultans ex vtraque:
Ergo forma Sacramenti componit intrinfecè
iplum Sacramentum .
Nec
 Diſput. XII.
Nec obftat,Sacramentú hoc appellaripæniten-
41
tiam : quia in primis aliquando etiam nominari
ſolet à forma ſola, & appellatur Sacramentum re-
conciliationis ,quiaper illudfacerdotes reconciliant
peccatorem Deo; & quidem non eſt nouú quod
nomé ſacraméti deſumatur ab cius parte:ſic eniin
cõfirmatio ſolet dici Chriſma , & baptiſmus nomi
natur à ſolaablutione,quæ eſt materia , & extre-
ma vnctio ſimiliter à fola materia , & fic de aliis.
19 . Dices, ergo ,non ſunt partes huius Sacramenti
folæ ,contritio ,confeflio , & ſatisfactio , quæ tamen
ſolæ à Tridentino numerantur ferl.14.can.4 .& in
Bulla Leonis X. contra Lutherum ,vbi damnatur
quintus Lutheri articulus dicentis nó effe has tres
partes Sacramenti pænitentiz.
Reſpondeo, In his locis non numerari omnes
partes intrinſecas Sacramenti pænitentiæ, neque
enim ibi aſſignatur ſignificatio , quæ tamen eft
pars intrinſeca Sacramenti in ratione Sacramenti,
ve vidimus:ſolùm ergo numerantur partes inate-
riæ Sacramenti vt conftat ex decreto Eugen .& ex
Tridentino dicta feff.14 .cap. 3. vbi illæ dicuntur
folùm partes materiæ Sacramenti,vltra quas tamé
ponitur ibi forma , quæ eſt abſolutio ſacerdotis.
Cæterùm cómuniter loquendo , quando fit men-
tio de partibus pænitentiæ ,illæ tres ſolùm aſli.
gnantur, quia partes integrales , quæ fequuntur
extenſionem , ortum habent ex materia , quæ eſt
radix extenſionis , quare dum loquimur departi-
bus integrantibus hoc Sacramentum , aflignamus
illas,quæ ſunt partes materiæ , non loquendo de
forma : licètin rigore loquendo , aliæ etiam ſint
partes formales,nempeabſolutio, & ſignificatio.
6.
20. Dicoſecundò :nec fola abfolutio , fed etiam
Contritio,& Confeſſio , & contritio componunt intrinſecè hoc
confeffio efle Sacramentum .
Probatur ex eiſdem conciliis , & dicta etiam
Bulla Leonis X. vbi hæ dicuntur partes Sacra-'
mentipænitentiæ :quare Scotiſententiam negan-
tem ,illas eſſe partes intrinfecas, ſed ſolum requiri
tanquam diſpoſitiones , non pauci Theologi gra-
uiori cenſura afficiunt. Caiet. infra quaft. 9o. art.
1.ait ,eſte erroneam ; alijdicunt, elle temerariam ;
alij pluſquam temerariam .Alijin bonum ſenſum
conantur Scoti verba trahere, vt Angles, qui di-
cit ,Scotum non negaſſe, illas elle propriè intrin-
ſecas,ſed ſosú negalfceffe propriè partes materiá,
quod videtur iuxtamodum loquendi Florent. &
Tridentini , vbi dicitur illa quaſi materia. Alij
dicunt,Scotum ſolùm velle,quod Sacramentum
non ſupponarin recto pro illis,fed folùm pro ab-
folutione , connotando alias partes in obliquo.
Alij, ve Vega.1 z.in.Trident.cap.15.quod Scorus
non negar, illam efle partem integralem , ſed ſo-
lùm negat efle partem eſſentialem . Hæ tamen
explicationes difficilè aptantur Scoti verbis , vt
conſideranti patebit.
21 . Ratione itemfupra factaprobatur concluſio,
quia poſita abſolutione, ſi defit omnis confeſſio,
& dolor de peccatis , non datur Sacramentum ;
ergo non eft fola abſolutio totum effe intrinfecum
huius Sacramenti.
Dices , non quamcumque abſolutionem fuf.
ficere , ſed abſolutionem peccati per confeffio
nem doloroſam explicati.
Sed contra, quia iam in hoc ipſo includis con-
feſſionem , & dolorem ,tanquam partesſacramenti
intrinſecas nam includis abſolutionem ,non quá-
cumque ; ſed à peccato per confeflionem dola-
polami explicato : Abſolutio autem illa ;provt fic,
Sect. II. 185
conftituitur formaliter ab ipſa confeffione, & do
lore præcedente ; nam ab illis habet formaliter,
quod denominetur abſolutio peccati cum dolore
confeſli: ergo fi abſolutio , provt ſic denominata
intrar ad conſtituendum Sacramentum ; necelle
eft, quod intrent illa , à quibus formaliter deno
minatur talis illa abfolutio.
22 .
Obiicies primò ,ex hac ratione fequi,non ſo Peccala A#
lùm confeffionem , & dolorem , ſed etiam pec- fint pars .
cata ipſa debere intrare ad componendum intrin
ſecè hoc Sacramentum.Nain confeffio etiam cum
dolore, & abfolutione non fufficiunt ad conſtitu
endum Sacramentum ,nifi re ipfa præcellerint illa
peccata de quibus homo ſe accuſat. Si enim ali
quis putans , ſe commifife aliquod peccatum,
quod re vera non commiſit , confiteatur folum
illud cum dolore , & abfoluatur , non fit Sacra
mentum; ergo confeßio , & dolor non conſtitu
une hoc Sacramentum ,niſiquatenus ſunt de pec
cato, quod re vera extitit . Hanc autem denomi
nationem confeflionis, & doloris de peccato vero
habent formaliter ab ipla peccato præterito , ne
que enim eft alia forma , à quapoflint habent ta
lein denominationem : Ergo ſi non componunt
Sacramentum , niſi provehabent talem denomi
nationem ; oportet,quod forma denominans,ſeu
peccatum ipſum præteritum intret etiam partia
liter ad componendum intrinſecè hoc Sacramen
tum , atque adeò non erunt materia illæ folùm
tres partes à concilio pofitæ,ſed etiam peccata ipſa
præterita.
Reſpondeo,phyſicè loquendo negari non pof ‫ܪܐ‬.
ſe,quin præteritio peccati aliquo modo intter fal
tem in obliquo ad conſtituendum Sacramentum
hoc , vtomnino videtur conuincere argumentum
factum : ncque id eſſe comtra mentem concilio
rum aſſignantium promateria illos tres actus pe
nitentis ;ná in illis includuntpeccata in obliquo:
quando enim aſſignaturpro materia confeſſio, &
dolor de peccatis , intelligitur de peccatis veris,
nam peccata ficta non ſunt fimpliciter peccata,
cum ergo materia fit dolor de peccatis veris, hoc
cſt,quæ verè extiterunt; dolor autem de peccatis
verisincludat in obliquo ipſa peccata , à quorum
præteritione vera denominatur nunc dolor de
peccatis veris , & c. Conſequens eſt , quod ipſa
peccata præterita includantur in materia , quæ
allignatur in Conciliis ; imò frequentiſfimè ipſa
peccata appellantur materia huius ſacrainenti.
Solent tamen appellari materia remota ; quia ficut
lignum dicitur materia reinora ignis , ad cuius
productionem deſtruitur lignum, fic in Sacra
mento pænitentiæ , peccata , quorum deſtructio
intenditur per hoc Sacramentum , dicuntur eius
materia remota, licèt reuera illorú exiſtentia præ
terita debear intrare in obliquo ad denominan
dam materiam proximam in ratione talis materia
proximæ.
Dices,abſque eo , quod intrent peccata ipſa,
poſſe intelligi eſentiam Sacramenti , li intelli
gamus confeflionem ortam ex ſcientia , ſeu me
moria peccati : non poteft enim effe confeſſia
orta ex tali ſcientia quin re vera fupponatur pec
catum : ergo quoties datur confeflio orta ex tali
ſcientia > & dolor datur materia Sacra.
menti , necoportet quod ipſa intrant ad com
ponendum Sacramentum .
Sed contra hoc eſt , quia in primis non omnis 24 .
confeſſio oritur ex fcientia , aut ex memoria eui
denti peccati præteriti; má fæpè cófitemurpeccata
Q 3 dubia
 186 De Pænitentia.
} dubia,vel quorú ſolåm probabiliter recordamur, lum dubitet P.Vaſquez in prafentiq.84.art.i.dub.
quæ memoria , & confeflio ex illa orca non vi- 2.n.11. Illa tamen intentio ſubintelligitur nomine
dentur ſupponere neceſſariò præteritionem pec- confeſſionis ; nam accuſatio voluntaria pæni
Cati. Præſertim cùm polic haberi illa notitia tentis eft velitio obtinendi ſententiam àludice,
& per conſequens intentio recipiendi ſacramen
peccati, per motiua extrinſeca. verbi gratia fi ali-
quis tibidicit,ceolim feciſſe tale peccatum ,cuius tum , quod per abſolutionem perficitur.
tu non recordaris : & propter fidem , quam illi Obiicies tertiò, quia in aliis ſacramentis actus 28 .
adhibes, confiterisillud peccatum ; quæ confel- illius, qui ſacramentum recipit, non ſunt pars ſa
ſio, & notitia interna , quam habes de peccato, cramenti verbigratia, in ordinarione acceptio li
cadem omnino eflet , li peccatum re vera non bri, quèm Epiſcopus tradit, quatenus ſe habet ex
excitiſſet : ergo confeſſio orta præcisè ex talino- parte ordinandi,non eſt pars ſacramenti, ſed tra
titia ſecundùm ſe non ſufficit ad componendum ditio,quatcnus ſe habet ex parte ordinantis, & fic
ſacramentum , fed debet intelligi confeſſio orta de aliis,ergo nec in hoc facramento debent actus
ex notitia vera peccatipræteriti: hoc autem , quod pænitentis aflignaripro materia.
eſt elle notitiam veram , iam videtur includere Rcfpondeo:Imo etiam in aliis ſacramentis (ex
peccacym præteritum , à quo denominatur vera cepta Euchariſtiâ , in qua ante eius vſum datur
notitia , qux de ſe,& intrinfecè indifferens eſt,vt ratio lacramenti ) actus requiſici effentialiter ex
fit vera , vel falla.
partc ſuſcipientis ſuntpars , & materia facramen
Adde, poruiffe faltem de poteſtate Dei abſo- ti , nam in Ordine non folùm traditio actiua, ſed
luta , generarinotitiam æquè euidentem ,ca ſci- receprio paſſiua ſunt inateria ſacramenti; & fic de
licet euidentia , qux habetur per ſenſum , circa aliis: Vnde non eſt hoc peculiare in ſacramento
aliquod peccatum ſaltem externum , licètre vera pænitentiæ
illud
peccatum externum non fieret atque adeò Dices ; Ergo non minus ipſe pænitens confere 29 ,
non poſſer eſſe materia ſacramenti. Ergo quando ſibi gratiam , quàm facerdos , qui cum abſoluit,
eſt materia , non intrat ſola notitia peccati; ſed conferat, & per conſequens pænitens eciam po
ipſum etiam peccatum in obliquo , quo verò terit dici miniſter ſacramenti, ſi quidé ponit par
deficiente , & cæteris omnibus poſitis non effet tialiter id , quod cauſar gratiam ſacramentalem ;
materia valida , confeffio illius peccati, quoad acque câdem ratione poterit dici ſe ipſum abfol
illain partem .
26 . uere ; quid
Denique à priori , & vniuerſaliter etiam ,quan- vincula enim aliud
peccatorú eſt fitabſoluere
, quod cauſando, niſi auferre
gratiá , quæ
do confeſſio procederet ex memoria , aut notitia expellit peccata ? cum ergo penitens cauſet gra
metaphyſicè certa, aut euidenti peccati præteriti tiam mediis fuis actibus,dicetur etiam abfoluere
probari poteft ex dictis, intrarç aliquo modo ip- fe media illa gratia : hæc tamen omnia ſunt ab
Tum etiam peccatum ,ſeu eius præteritionem ; quia ſurda, vt patet.
fi debet intrare notitia peccati , ve vera; deber in- Reſponderi poffer, negando ſequela ;quia licèt
trare id , per quod talis notitia conſtituitur in ra- actuspænitentis ſint partes facraméti, non requi.
tione notitiæ vetæ . Cognitio autem vera, etiam ritur,quod omnes facramenti partes,caulent gra
illa , quæ eſt per ſuam eflentiam vera , qualis eſt tiam , fed fufficit, quod illam caufet ſacramentum
actus fidei , aut aſſenſus euidens euidentia meta- per aliquam ſui partem : hoc autein ſacramentum
phyſiça , conſtituitur vera ex duplici capite ;pri- cauſar gratiam per ſolam abſolutionem Sacerdo
mò per propriam entitatem per quam exigit el- tis, in quo eft poteſtas clauium ad abſoluendum,
ſentialiter conformitatem eum obiecto :fecundò & ad deftruenda peccata, ita videntur ſentire plu
per ipſammer exiſtentiam , vel præteritionem ob- res ,quos affert Suarez diſp.18.ſet.2.num.11.qui
iectitanquáper formam extrinſecam ; cùm enim dicit,hanc eſſe ſolutionem probabilem,
cognitionem eſſe veram, lit eſſe conformem cum Cæterùm in noſtra ſententia negante ſacramétis
.
30

obiecto , ab illa forma denominabitur formaliter
Vera, à qua denominatur formaliter conformis ob-
iecto : habet autem hanc denoininationem ciul
modi cognitio à duplici forma, altera eſt intrin-
feca, ſcilicet propria eſſentia,per quam haberor-
dinem eſſentialem ad obiectú ,quod ita fit,provt
affirinatur :altera eſt extrinſeca , ſcilicet, obicctum
ita eſſe, quia eſſe conformemn obiecto, eft affirma-
re v.g. Petrum heri peccaffe , & revera Petrum
influxum phyficum ad gratiam, difficile explica
bitur , quomodo ille aliæ fine partes eſencia
les ſacramenti, & non cauſent moraliter gratiam .
Nain cauſare moraliter gratiam , et mouere
Deum ad dandam illam : Deus autem non mo
uerur à folis verbis Sacerdotis ad dandam gra
tiam ‫ ;ܪ‬pofitis enim verbis folis abſque aliis requi
fitis, non confert gratiam ; ergo mouetur etiam Ice
à confeffione, & dolore pænitentis , & per con CA

heri peccauiffe, ficut affirmatur:ab eo ergo, quod fequens hæ etiam caufant moraliter graciam. HE

res ita fuerit, propoſitio dicitur , & denominatur Dici poffer, Deum aliter moueri à confer 312
CA

formaliter vera,vtdixit Ariftot.ergo de primo ad fionc , & contritione, & aliter ab abſolurione :nam
vltimum ,fi notitia peccati, vr veraintrat ad com- ab hac mouerur, tanquam à verbis,& operatione
ponendam materiain ſacramenti ; id totum , per Chriſti, qui loquitur,& operaturperſuú miniſtrữ;
quod formaliter conſtituitur vera , poterit intrare arqueeadeò
: ſuntverba,habentia virturé efficacem ,
ſacramenti compofitionem .
27. Obiicies 2.Propter eandem ,aut maiorem ratio- & vires condignas
feffione verò , & ad mouendum
dolore , cum Deum . A con
non fint vllo
debuiſſe aſſignari
Anten'io an nem ſacramenti intentionem intrinſeca hu-
pro materiapænitens modo actiones Chriſti ; nec miniſtri operantis
ar pars? ius , qua vult nomine Chriſti; mouetur tanquam ab aliquo
rçcipere, abſolutionem : nam fine hac intentione habente non quidem vires , & efficaciam ; ſed
licèt ponantur cætera omnina , non fit lacramen- folùm aliquam exiguain congruitatem ad mo
tum validum , vt conſtat.
Reſpondeo , cam intentionem intrare procul- uendum atque adeò fola abfolutio eft , quæ ha
bet virtutem ſimpliciter ad cauſandaın morali
dubio ad componendum ſacramentum partialiter
ter gratiain, & mouendum Deum.
propter eandem rationem , licèt in hoc aliquantu- Scd contrahoc eſt , quod verba abſolutioni 32 .
non
2.dub.
Diſp. XII. Sect. II. 187
mine non mouent,nec habent virtuté mouendi Deum, ducere compoſitum : materia enitn de le eſt ma
pæni nifi quatenus ſunt verba Sacerdotis loquentis gis indifferens , fic etiam qui produceret ſpecies
dice, ex delegatione , & nomine Chriſti. Verba au- panis, ex quibus poftea conſtat ſacramentum Eu
men
tem illa non ſunt talia ſecundùm ſe ; nec quo- chariſtiæ , non dicitur producere Sacramentum
cies à Sacerdote proferuntur : fi enim confef- Euchariſtiæ , hæc enim denominario tribui folet :
Ectus 28. ( fio nulla præcedat , aut nullus dolor ; Sacer- illi ſoli, qui producit, vel vnit formam . 35
Isla dos proferens verba , nihil facit , nec opera- Deinde multò minuspænitenis dicitur ablol- '
Foli
tur nomine Chriſti , quia Chriſtus non dedit uere ſe ipſum : quia abſolutio eft actus habentis
et ex
illi poteftatem abſoluendi , aut loquendi eius auctoritatem ad iudicandum , veldimittendum ,
Atra nomine , nifi in talicaſu , quando ſcilicet præce- pænitens autem non habet talem auctoritatem ,
& fic
deret confeſſio doloroſa; igitur verba illa in ran- vt conſtat;fed folùm poteſt ponere illas actiones
tum proferuntur hîc ,& nunc nomine Chriſti, in quæ partialiter concurrunt ad denominandum
actus
quantum præcedit confeflio , & dolor:ab his enim Sacerdotein abſoluenté noinine Chriſti, quando
actibus denominantur partialiter verba illa ipſe profere verba abſolutionis ; cadem enim
(ex quæ fine verba Chrifti : fi ergo verba illa non actio tribuit diuerſam denominationem diuerfis
atur mouent Deum niſi vt ſunt verba Chriſti,nec ſunt ſubiectis iuxta corum capacitatem diuerfam : ea
Tex
verba Chrifti , niſi quarenus denominantur ab dem ſcilicet confeſſio denominat pænitentein
en
fed
actibus pænitentis,fequitur de primo ad vltimum confitentem , & eadem ſacerdotem proferentem
quod non mouent Deum ,niſi prove denominan- verba denominar abſoluentcm nomine Chriſti,
de
nto
cur ab actibus pænitentis;ac perconſequens ipſos quia Chriſtus non dedit auctoritatem facerdoti
actus pænitentis debere intrare partialiter ad có- abſoluendi ſuo nomine, niſi pænitentem confef
ponendum non ſolum lacramentumſed etiam id ſum , & c.quam auctoritatem cùm non dederit
Ferr 29, quod in facramento mouet Deum ,in ratione talis pænitenti , non denominabitur ipſe abſoluens,
motiui, vt conftat : Vnde partialiter integrabunt ſed confellus , & ponens aliquid , à quo par
00 vircutem cauſatiuam moralem , quæ eft in facra tialiter facerdos denoininetur abfoluens nomi
ar mento . ne Chrifti.
in; Alij ergo , quibus confentit Suarez ibi , & Denique nec in rigore loquendo dicecur pæ 36 .
33 .
ola P. Coninch in preſenti difp. 4.dub.4. in fine , di nitens conferre fibi gratiani in ſenſu proprio , &
re cunc,actus etiam pænitentis cauſare gratiam Sa- ſtricto:porerit quidem dici cauſans aliquid ,quod
cramentalem , non tamen ſecundùm ſe conſide- partialiter concurrit ad gratiá , poterit etiam dici
1. ratos , ſed provt eleuantur à ſacerdore per pote- cauſa, quod facerdos det illi gratiam per ſua ver
re ftatem clauium, ad hoc,vt fint partes ſacramenti, ba , atque adeò poterit dici aliquomodo cauſare
& conferant gratiam ; quare tota a &tiuitas tri- in ſe gratiam , non tamen dare, vel conferre,ſtri
buitur ipſis verbis , à quibus dimanat activitas in &tè loquendo , quia hæcverba , quando ad per
cæteras compartes. ſonas racionalesapplicantur , non ſolentvſurpari
Hæc tamen ſolutio videtur pati candem diffi- niſi de perſona, quæ in ſuapoteſtate , & dominio
cultatem , quia verba facerdotis ſecundùm ſe, vt habeat illud , quod dat , fàltem fi id , quod dari
vidimas,non habent hanc poteſtatem ;fed folùm , dicitur,ſit remiſlio , aut venia iniuriæ.Sicut enim
vt conſiderantur eſſe verba Chriſtidicta per ſuum non dicitur remittere debitum , vel offenfam , niſi
miniſtrum loquentem expoteſtate à Chriſto ac- creditor , vel offenſus,a'uteius procurator;ſic nec
cepta:ſed verbailla non ſant ralia , niſi prove di- dicitur propriè dare remiſſionem ,aut veniam ,vel
cta poft confeſſionem doloroſam , & prove ab illa reconciliati onem ,alioquin ille etiam.qui perit ve
niam ab alio ,dicereturdare fibi veniam , quia eft
denominantur : Ergo non poſſunt eleuare con
fefſionem , &dolorem , niſi provt denominantur caufa , quod alterder veniam ; hæctamen perti
30.
ab ipſa confeſſione, & dolore, & per conſequens nent ad modum loquendi , quare ſi rectè expli
provi includuntconfeſſionem , & dolorem, ha- cetur , poterit fine inconuenienti admitti , quod
berent virtutem eleuandi confeſſioncm , dolo- pænitens per ſuos actus conferr aliquo modo ſibi
rem ; quod eſt apertè falſum ; tunc enim eleuacio gratiam diuinaın ,quantenus eſt cauſa, quod con
illa proueniret partialiter ab ipſis actibus pæni- feratur.
tentis, quod repugnat, nihil enim poteſt ſe ipſum Dices,ergo eodem inodo conccdi debet, quod 37 .
eleuare ad aliquid operandum . peccata præterita mouent Deum , & caulant mo
34 .
A & us pani Adobiectionem ergo fatendum eſt actus pee-' raliter gratiam huius ſacramenti , quia hæc non
tenris con nitentis,concurrere partialiter ad caufandam gra- cauſatur à verbis facerdotis,niſiquatenusilla ver
currunt par- tiam, tanquam partes fcilicet illius virtutis moti- ba proferuntur ab ipſo nomine Chriſti; proferri
rialiter ad
ux, qua verba facerdotis mouent Deum , quia nem
cauſandam verba fecundùm ſe , vt dixi , non habent talem
autemnomine Chriſti,eſt proferri poftconfeffio
doloroſam peccati veri non ficti,ve fupra
&
31. gratiam .
virtutem completam , ſed vt å talibus circunſtan- probatum eſt;ergo peccara ipſa integrant parciali
tiis, & actibus pænitentisdenominantur eſſe ver- ter verba illa in hoc , quod eft effe verba Chriſti
ba prolata ex poteſtate, & auctoritate Chriſti:cæ- per eius miniſtrum , & per conſequens habentia
terùm hoc non ſufficit , vt pænitens. ipſe dicatur efficaciam ad mouenduin Deum , ergo faltem
libi miniſtrare hoc facramentum ; tum quia mni- partialiter mouent Denm & cauſant etiam mora
mifterinrigore loquendo importardiſtinctionem liter gratiam præfentem . 38 .
inter miniſtrum , & eum, cuiminiſtrat :ficut enim Reſpondeo peccata ſecundùm ſe conſiderata
nemo propriè feruit fibi,fic nec miniſtrat : quare non moucre Deum , nec cauſare moraliter gra
in iis facramentis , in quibus debet interuenire tiam , eadem tamen peccata , provt cùm confef
perſona diuerfa à ſuſcipiente, illi conuenit appel- fione , dolore, & abſolutione integrantverba ſa
Jario miniſtri ſimpliciter , & abſolutè : Vnde in cerdotis , vt loquentis nomine Chrifti in ratione
facramento Matrimonij vnus coniux dicitur mi- talium poffe partialiter mouere , ſeu effe partem
niſtrare alteri ſacramentum ,non fibi , tum etiam illius aggregati, quod per modum totiusmouer
quia,qui producirmateriam , non foler dici pro- Deumad dandam gratiain : in quo nullum eſt
Q + ablur
 188 De Sacramento Pænitentiæ .
abfurdum : nam actus etiam inhoneftus , vt in-
honcftuseſt,& malus moraliter,diſplicet Deo, &
mouet ad indignationem &ſupplicium ,actus au-
tem ,vt malus moraliter, includit ctiam cognition
pem ,ſeu regulam rationisdictantis appoficu;quç
quidem regula, ſeu cognitio, non diiplicet Deo,
fed placet ;illud tamen totum, quod ceſultat ex
cognitione , & volitione obiecti curpis, diſplicet
Dco , & mouet ad ſupplicium per modum totius:
fic ergo in præfentiè contra, licèr peccata lecun.. proprer rationem factam , vel quia humınú pra
duimle diſpliccant Deo, nec moueant ad dádam
gratiam : totum tamen , quod reſultat ex peccatis
præteritis,confeffione,dolore,& abſolutione pre-
lenti,moueç Deum ad dandam gratiam,quia hæc
faciunt, quod verba illa fine verba dicta nomine
Chriſti, & per confequens habcant efficaciam ad
mouendum Deum .
Obiicies quarto: Partes Sacrainenri debent elle
ſenſibiles; Contritio autem ,vel dolor,nö elt ſen-
fibilis,cùın fic actus internus ; ergo contritio non
eſt pars intrinſeca Sacramenti , ſed aliquid extrin-
ſecum requiſicum , tamen ex Chriſti inſtitutionc
ad Sacramentivalorein .
Reſpondeo , non poſſe contritionem eſſe re-
quiſitam ad valorem Sacramenti , nifi fit pars sa-
cramenti; fi enim non eſt pars ; ergo non poſira
contritione , & poſitis omnibus aliis , iam ellent
omnes partes Sacramenti intrinſecę, & per conſe-
quens iameſſet Sacramentum , cùm non poliç
dari totú effe intrinſecumalicuius compofiti,quin
detur etiam illud compoſitum ; ergo li cunc non
datur Sacramentum ,idco eſt, quia deeſt aliquid
intrinfecum Sacramento ; nihil autem deeft præ
ter contritionem ; ergo hæc non eſt extrinſecè re-
quiſita, ſed aliquid intrinſecumSacramento,
Ad obiectionem igitur , Reſpondecur facilè,
contritionem non elle ſenſibilem in ſe , fieri ta-
men ſenſibilem per confeſſionem , quod ſufficit
ad hoc,vt ſit pars Sacramenti, ſicut inEuchariſtia
corpus Chriſti eſt pars principalis Sacramenti , &
tamen ſecundùm ſe non eft fenfibile , ſed per
fpecies panis & verba conſecrationis, vt vidimus
in Tomo præcedenti.
Quomodo autem ex inſtitutione huius Sacra-
menri inferaçurneceſſitas doloris ad eius valorem ,
dicemus poltea agentes de contritione, & dolo-
re in particulari.
40. Dico tertiò: ſatisfactio eſt pars non eſſentialis,
Satisfactie ſed integralis, cóponens intrinſecè materiam hu
alpars. ius Sacramenti : per partem eſſentialem intelligi-
museam ,fine qua non poteft dari offentia Sacra-
menti ; per partem verò integralem illam , fine
qua datur quidem Sacramentum eſſentialiter,
non tamen omnino integrum : ficut darur homo
eſſentialiter,abſque vtroque pede,non tamen in-
reger , & perfectus. Conclulio in hoc fenfu eſt
commnunis · quæ licèr negari videatur ab aliqui-
bus dicentibus fatisfactionein non efle partem
Sacramenti , intelligi tainen poffunt de parte ela
{ entialiter requiſita,non verò de parte aliquo mo-
do integrante , & complente Sacramentum . Pro-
batur autem ex decreto Eug. & Tridentini ſupra
citatis , allignantibusillas tres partes in materia,
contritionem , confeflionem , & latisfactionem ,
Ratio vero eft, quia hoc Sacramenrum ordipatur
ad completam remiſlionem peccati , quare non
olùm operatur remiſſionem à culpa per abſolu-
tionem , ſed etiam à pæna , quod fit,quando im-
plerur ſatisfactio iinpofita , ergo ipfa fatisfactia
erit pars Sacramenți operantis illo cffectus,
Contrahanc concluſionem plura poſſuntobiici.
Primò,pars Sacramenti debet elle aliquid fenlibi
lę ; ſatisfactio autem poteſt elle aliquid fpirituale,
poteft enim imponi pro pænitentia meditatio,
yel oratio mentalis per horam : ergo ſatisfactio
non eſt pars Sacramenti pænitentiæ.
almainus in 4.dift.15 : 9.1. & Alex Alenfis
parc.9.84.membr.2.art.1 dicunt,non pofle imponi
pænitentiam Sacramentalein inerè internam , vel
ceptú non folet efle de actu merè interno. Com
munis tamen ſententia concedit,pofle imponi ca
lemn pænitentiam , quia licèt non litſenſibilis per
ſe,erit tamen lenſibilis per aliud , fcilicet per præ
ceprum confeflarij, & acceptionein pænitentis,
ficut dicebamus , Contritionem de te inſenſibi
lem fieri ſenſibilem per confeſſionem .
Nec obftat , præcepta humana eſſe debere de.
operibus excernis ; id enim intelligitur in foro
humano, in quo ncc eciá puniuntur delicta merd
interna ; an in hoc foro ſacramentali, in quo des
licta etiam merè inecrua puniuntur , & inquirun
tur ; non mirum ti pæna etiam merè interna im
ponntur ; Dc hoc tamen in diſputatione de facil
factione.
Secundò Obiicitur,quia materia debet antece
dere formam ; ſatisfactio autem non antecedit;
ſed ſubſequitur formam huius Sacramenci, ergo
non eft pars materia .
Propter hoc quidem Petrus de Oſma dixit ,fa
tisfa &tionem debere impleri ante abſolucionem ,
quemritum obſeruari ſolituin fuiſſe olimà Græ
cis , ſaltem in abſolutione publica , refert Pa
latius diftin.15.quaft.i.ex Niceph . libra 1 1.capire
18. Hunc tamen tanquam errorem refert Sixtus
I V. in bulla contra illum Petrum de Olina;nam
licet poflir ſatisfactio expleri ante abſolutionem ,
vt notat Sylueft. verbo Confeſſio 1. 5. 24. Id ta
men non eft neceflarium : nec oportet ſemper
omnes partes materiæ præcedere ante formain .
Sic enim in ludicio humano exſequutio multa
ſequitur poſt ſententiá, & in compchto humano
poſtinfulioné animæ accreſcunt dentes, capilli,&
alix multæ partes per continuánutritionein,& in
aliis Sacramentis potelt prius proferri forma ,&
immediatè poft applicarimateria , ablutio , v.g.
vel vnctio , & c.potuit ergo ſimiliter forma præ
cçdens informare ſatisfactionem ſublcquen
tem .
Sed contra hanc communem folutionem vf 43 .
geri ad huc poteſt , quia fi latisfactio eit maceria Vis alus
partialis, oportebit allignare aliam formam par
tialem illi correlpondentem ; Nam forma illa id t','m
Ege to abfolua , & c, non determinat ſufficien- pars
ter hanc materiam ad effectum Sacramentalem :
potelt eniin aliquis poſt abſolutionem ieiunare
abſque eo quod ieiunium fit ſatisfactio facra
mentalis ; quando ſcilicet non fuit illi ieiu
nium à confeſſario impoſitum : ergo præter
verba abſolutionis requiruntur etiam verba,
quibus confeffarius imponit ieiunium in pæni
tentiam . Sine his eniin verbis ieiunium
non ſignificat ſufficienter effectum facramen
talem. Ergo hæc verba , quibus imponitur pec
nitentia , fùnt forma reſpectu huius materiæ
partialis , quæ eſt ſatisfactio , & per confe
quens verba illa , Ego te abſolão , & c. non
erunt forma adæquata huius Sacramenti, ficut
nec contritio , & confeſlio ſunt mareria adæqua
th , & integra
Reſpondea
 41 ,
Diſp . XII.
44 . Reſpondeo , negari non poffe , quod in hoc
Sacramento includantur verba formalia , vel vir-
tualia , quibus à ſacerdore pænitentia imponitur.
Nam ſatisfactio non eft pars huius Sacramenti,
nifi vt impolita à ſacerdote , à quo eleuatur ad
effectum ex opere operato præftandum : eleua-
tur autem , quatenusimponiturab ipſo, vt Chri-
fti miniſtro ; ergo illa iinpoſicio pænitentiæ de-
bet eſſe aliquid intrinſecum Sacramento. Dixi
autem , requiriverba illa formalia, vel virtualia :
quia licèt abſolutio Sacramentalis debeat omni-
nò fieri per vocem , & verbaformalia; impoſitio
tamen pænitentiæ poffet fieri per nutum ,vtcon-
tingit , quando pænitens eſt omnino ſurdus, cui
per nutum ſignificatur pænitentia , quam debet
præftare : illi autem nutus ſunt verba virtualia,
cùm æquiualeant vocibus, & illi etiam nutus
erunt aliquid intrinfecum Sacramento ; neutra
verò verba , nec formalia , nec virtualia ſunt for-
ma etiam partialis huius Sacramenti, ſed perti-
nent potiùs ad materiam , & intelliguntur ſub
nomine ſatisfactionis , quo nomine non intelligi-
tur opus pænale ſecundùm ſe , ſed opus impoli- mentum in re , licèt non omnino integrum , &
tum à Confeffario , & provt ſic impofitum dici. perfectum .
42
tur materia parcialis in hoc Sacramento ; forma
verò eſt ſolaabſolutio , quæ informat omnes par-
tes materiæ .
! Dices , verba abſolutionis nihil ſignificare de
facisfactione, ſed de culpis : verba autem , quibus
imponitur pænitentia determinant opus ſatisfa-
Ctorium ad hoc vt fit opus Sacramentale. Ergo
hæc porius verba , quàm abſolutio erunt forma
reſpectu ſatisfactionis.
46. Reſpondco , opera ſatisfactionis explicari , &
determinari per verba, quibus imponunturà Sa-
4
cerdote, & per verba abłolutionis, ſed valde di-
uerſo modo: nam pec priora explicantur folùm
in ratione obligationis ; quia illa verbafolùm di-
cune, pænitentem obligari à Confeſſario ad ta-
lia opera: non dicuntautem , illa opera libe rare
s
ex opere operato à reatu pænæ temporali : per
poſteriora autem verba abſolutionis declaratur
magis hæc efficacia ſatisfactionis ; quia dum Sa-
cerdos vtens poteſtate ſibi tradita ,dicit , ſe ab-
ſoluere & liberare pænitentem quantumpoteſt;
eo ipſo oſtendit , fe liberare cuin non folum à
reatu culpæ , ſed etiam à reatu pænæ quantum
vittute Sacramenti poreſt mediisoperibus ſatisfa-
再
Ctoriis impolitis;quareilla verba lunt, quæ de
terminant opera ſatisfactoria impofita , & expli-
cant illorum efficaciam in ordine ad ſatisfacien-
dum ex opere operato. Verba ergo , quibus illa
18 opera præcipiuntur,ſunt quaſiforma operis im-
pofiti in ratione obligatorij: eadem autem opera
cum illis verbis , quibus præcipiuntur : hoceſt
opus obligatorium ex præcepto Confeſſarij , eſt
rurſus materiain ordine ad formam abſolutionis,
quæ eſt illius forma in ratione operis ſæisfactorij
ex opere operato. Et quoniam Sacramentum , vt
Sacramentum magis denotat efficaciam , & figni
ficationem gratiæ ,& fanctitatis , quàm obliga-
tionis; Hinc eſt , quod magis dicitur forma fatis
factionis illa,qua determinatur in ratione cauſan
Eſtat iam fecundas ſenſus quæſtionis pofi
tis,& fignificantis expiationem ,quàm illa,qua Rtus ; pro qua ſcilicet parte ſupponat in recto
47 . Dices iterum ;ſententia eltformareſpectu exe-
quutionis ſententiæ : ergo impoſitiopænitentiæ,
quæ eſt ſententia iudicis ,eſt potiùs forma reſpe-
Ĉu fatisfactionis. ,
Reſpondco iuxta fupradicta ſententiam obli-
Sect. II. 189
gantem eſſe formam exequutionis ſententiæ in
ratione obligatoriæ ; non verò in ratione affo
rentisex opere operato aliquaın ſanctificationem ,
vel liberationem , vel commutationem ipfius
pænæ : hanc enim ſignificationem potiùs habet,
ſatisfactio ab abſolutione, per quain liberatur
pænitens ab alio reatu pænæ , quæ abſolutio eſt
etiam ſententia, imò principalior , per quam iu
dex abſoluit rcum à featu pænæ , commutando
illain in opera impoſita.
Probanda nunc eft iam ſecunda pars conclu 48 .
fionis poſitæ , quod ſcilicet ſatisfactio non ſit Satisfaction
pars eflentialis, fed folùm integralis huius Sacra- eſſentialis.
non of pars
menti ; quod probatur primò, quia remiſlio pec
cati non datur abſque contritione , niſi per Sa
cramentum in re lulceptum ſed ſine contritione,
& cum ſola attritione datur reinillio peccati ei,
qui confitetur, & abſoluitur , licèt pofteapæni
tentiam non impleat, vel propter obliuionem ,
vel propter aliam cauſam ; remiffio enim peccati
præcedens non pendet ab co , quod pofteà futu
rum eſt ; ergo ante ſatisfactionem habetur Sacra
Secundò : fi fatisfactio effet de effentia Sacra 49 .
menti, nunquam pofler dari eſſentia Sacramen
ti ſine illa parte. Conſequens autem eſt falſum ,
quia ſæpè id poteſt contingere. 1. quando pe
nitens nullam prorſus poteſt implere pæniten
tiam , quia nimirum poſt confeſſionem amiſit
vſum rationis , aut ſenlum ; vt dicitur in cap. ab
infirmis 26.9.7. Deinde fi conſtaret Sacerdoti
peccatum efle dimiſſum , quoad totam pænam
per feruentem contritionem , quam penitens
habet, tunc non oporteret imponere peniten
tiam , vt docet Caiet. in fumma verboſatisfactio,
& alij communiter.
Tertiò probatur , quia fi ſatisfactio eflet pars so.
eſſentialis Sacramenti, deberet pænitens implere
pænitentiam in ftatu gratiæ , vel cam artritione
Tolùm ,ne Sacramentan fruſtraretur ſuo effectu ;
quæ tamen obligatio eſt contra communem pra
xim . Non ergo eſt pars eſſentialis , ſed ſolùm in
tegralis , quæ cum aliis integrat totam materiam
completam huius Sacramenti.
Aduerte item , has partes appellari apud Con
cilia non ſimplicitermateriam , ſed quaſi mate
riam , eo quod in aliis Sacramentis inateria fit
aliquid permanens, & ſubſtantiale , vt aqua ,
oleum ,&c. Et hoc videtur magisſonare nomen
materia , cùm in compoſito naturali , & in artifi
ciali etiam , materia ſemper ſit aliqua ſubſtantia :
in hoc autem Sacramento pro materia aſſignan
rur actiones pænitentis,quæ ſunt accidentia tran
ſeuntia. Et ideonon appellantur fimpliciter ma
teria , ſed quaſi materia. Videatur Vaſquez iz
preſenti dub.2. num.8 .
! SECTIO III.
Quid imporletur in rectoper Sacramentum
pænitentiæ ?
Sacramentum pænitentiæ ; an pro omnibus ,an
pro aliqua folum ? In hoc puncto plures eſſe pol
lunt dicendi modi. Primus quod ſupponat in
recto pro adibus pænitentis, connotando in
obliquo abſolutionem , pro quo adduci poffunt
Alex.
 190 De Sacramento Pænitentiæ .
2
Alex.quaft. 60. membr.2. & Soto in 4.diftin &t.14. tix ſignificari materiam , & formam , vtramque
quaft.1. art.i. quod videtur delumi ex iplo nomi- in recto,potuille ctiam fignificari ſolam formam ,
ne pænitentiae;nam abſolutio non eſt pænitentia, connotando matcriam ;vel folam materiam , con
fed folum pænitens dicitur ponere pænitentiam ; notando formam ; vel folam viam partem ma
an verò oinnes actus pænitentis dicantur æquè teriæ , verbi gratia , confeffionem connotando
in recto?Aliqui dicunt, ſupponere pro omnibus, alias :nam vox de ſe apra erat ad ſignificandum
quod videturetiam ſentire P. Vaſquez in praſen- quocumque modo. Quod autem vox,pænitentia
ti dub. 2. num.7. Alij dicunt , ſupponere in recto videarur lonare lolum actum pa nitentis ; parum
pro confeſſione, & ſatisfactione. Alij pro fola refert , quia contingit nomen aliquod impoli
contritione, quæ exprimitur per confeſſionem , & cum ad ſignificandum totum defumiexvna parte
perficitur perſatisfactionem . magis nota. Sic enim baptiſinus videtur fonare
52 . Secundus dicendimodus eſt , quod hoc Sa- ſolain ablutionem , & excrema vnctio ſolam ma
cramentum ſupponat in recto pro adibuspæni- teriam ; imò aliquando ex ſolo effectu , vt ordo.
tentis, & abfolutione , in obliquo autem conno- Qui potiùs videtur effectus Sacramenti, quam
ter vim Sacramentalem , quam habet , & quæ eſt actio ordinandi.
iplaCertum
vltima forma Sacramenti , ve Sacramentum eſt; etiain videtur , peccata non importari 57
ita videntur loqui Marſilius in 4.9.10 . art.1. Le in recto fed folùm de connotato , quatenus iin
delma, & alij, cum quibus videtur etiam ſentire portatur confeßio peccati commiſti. Ratio au
Vaſquez , vbifupràdicens , ſupponere ex æquo tem poteſt effe , quia cum Sacramentum lit id,
1 pro materiali,& formali,licet paulò ante dixifler, quod mouet Deum ad dandam gratiam ; pecca
hoc Sacramentum eſſe contritionem , confeſſio- tum autem ex ſe magis moueat ad auferendam
!
nem ,& ſatisfactionem , vt ſunt ſub hac forma illam , non videtur ſignificari fecundum le , &
abſolutionis, in quibus verbis magis videtur directè per nomen Sacramenti ,fed folum de
conſentire primæ ſententiæ . connotato .
1
S}. Hunc dicendi modum probant aliqui , quia An verò aliæ partes importentur omnes æquè 8,
in aliis compofitis artificialibus nomen ſignificat in rectoDicendum videtur primò aliquando vi
in recto omnes partes materiæ, licèt ex illis vna deri importari ſolá abſolutionem in recto, ve di
ſe habeat vt forma reſpectu alterius ; fic enim cebat tertia fententia ; & hoc quidem non ſine ſuf
vnguentum rofaceum ſignificat directè oleum , ficienti fundamento.Hoc enim Sacramentuin in
& roſas; in obliquo autem vltimam formam arti- ſtitutum eſt per modum condonationis , & rc
ficij, licèt rolæ etiam , in quibus eſt perfectior miſfionis: quando autem vnus homocondonat
vis, videantur ſe habcre , tanquam forma reſpe- offenſam , aut debitum alteri , tota actiuitas , &
tu olei .
efficientia videtur eſſe in ipfa condonatione, &
Sed hocexemplum parum vrget , quia for- licèt ad eius valorem prærequiratur debitum , vel
ſignificatæ nomen
talle eſt falſuin ; nam rolæ per requiſitum
offenſa condonanda,illud tamen vi
illud adiectiuum videntur importari ſolum de detur ſe habere ex parre materiæ , non exparte
connotato , & cum torum argumentum ſit à pu- efficientis. Vnde concipiendo actiuitatem huius
ris particularibus , non concludit : Certum enim Sacramenti perſpecies illiusremiſſionishumanæ,
videtur , quod in hoc etiam Sacramento iuriſdi- videmur concipere toram activitatem tenentein
ctio , vel poteſtas confeffarij, non importeturin fe etium ex parte abſolutionis & remiflionis : &
rocto , fed folum in obliquo , licèt fit aliquid in- licèt reuera abfolutionis verbanon habeant etiam
trinſecè requiſitum , & non ſit vltima forma Sa- ex fe efficaciam completam , quando non præ
crainenti , vt Sacramentuin eſt. cedit confeffio , & alia requiſita : concipimnus
54 . Alij probant ſecundò quia nulla vox connotat tamen ex parte modi concipiendi illa oninia per
in obliquo duas formas ; ſed per vocein Sacra- fpeciem diſpoſitionum , licèt reuera fint partes :
menti pænitentie connotatur in obliquo vis ſigni- vnde cum in vſurpatione nominuin fequamur
ficandi , & operandi , quæ eſt vltima formaSa- plerumque modum concipiendi, & habeamus
cramenti in ratione Sacramenti , ergo abfolutio fimilem modum ſignificandi, non mirum , li per
non poteſt importari de connotato , ſed in recto . hoc Sacramentum ſignificamus etiam directè lo
Hæc etiamratio ſupponit falſum ;nam in Sa lam abfolutionem connotando in obliquo cætera
cramento Euchariſtiæ importaturin obhiquo,non omnia , quæ licètnon negemus efle partes ex
folùm vis ſignificatiua , ſed etiain conſecrario, modo tamen fignificandi , fignilicamus illas pes
eſt enim corpus Chriſti lub ſpecicbus confecratis, modum condicionum prærequifitarum ; ſicut
& in Sacramento extremæ vnctionis , importa- multa etiam ſolemus ſignificare per aliqua nomi
tur etiam in obliquo benedictio olei , eft enim
vnctio cum oleo benedicto & c.
na por modun alteri adiacentis , & ad modum
accidentium , quæ reuera ſunt ſubſtantiæ , & non
SS . Tertius modus dicendi elt , ſupponere in re- adiacent. In hac ergo vſurpatione vocabuli, Sa
to ſola ablolutione , ita ve Sacramentuin
pro cramcntum pænitentiæ erit eflentialiter abſolu
hocſit abſolutio à Sacerdote pænitentis confelli tio hominis confefli cum dolore peccatorum
cum dolore, &c. In hoc ſenſu defendit,& expli- commillorum ; integraliter autem , & comple
cat ſententiam Scoti Angles in quaft. de Sacram . tè erit etiam impoſitio ſatisfactionis , & eius
pænit. & videtur etiam de inente Alex. Richard. exequutio ; nam hoc Sacramentum , vt eſt inte
& Bonauent. quatenus dicunt , quod conſide- tegrum , non ſolum eſt condonatio, fed eft puni
tando pænitentiam , prove eſt Sacramentum , tio eriam , quæ includit ſententiam , & eius exe
fupponit pro abſolutione : & probari poteſt; quia cutionem .
Sacerdos folus eſt , qui cauſar gratiam, & con- Addo tamen , frequentiſlimè hoc Sacramen ‫وك‬.
fert Sacramentum , & tanien ipfe folùm ponit tum importare in recto non ſolain abſolurionem ,
abfolutionem .
46 , Tota hæc controuerfia eft de vocibus , in qua fed confeſſionem
ſententia etiainmodus
: qui etiam , proveſignificandi
volebatſecunda
habet
certum eſt potuiſſe per Sacramentum
Sacramentum pæniten
pæniten- magnum fundamnentum in reipla. Hoc enim Sa
cramentuin
 Diſp. XII.
cramentum inftitutum eft à Chriſto permodum
iudicij : iudicium autem humanuin intrinfecè
conftat non folùm ex fententia ludicis , fed ex
aliis actibus iudicialibus,ſcilicet,accuſatione, exa-
mine,confeffione, & c.Cùm ergo hoc Sacramen-
tum apprehendamus etiam per fpeciem aliorum
iudiciorum , in quibus hæc omnia ſignificamus
in recto ;non mirum ,li hoc etiam iudicium figni-
ficemus ad modum alioruin importando omnes
eius partes in recto; vnde infero, non ſolam con-
feſſionem penitentis importari hoc modo ; ſed
etiam auditionem , quæ ſe tenet ex parte con-
feflarij, & examen , quo ipſe interrogat pæni-
tentein ; hi enim etiam funt actus iudiciales , &
pertinentes ad compoſitionem intrinſecam huius
iudicij Sacramentalis.
60 . Hæcratio non videtur probare de dolore im-
portari etiain in recto , cùm ipſe non ſit actus iu-
dicialis , nec pars aliorum iudiciorum . Cæterum
cùm hoc Sacramentum inſtitutum etiam fit per
modum reconciliationis , vnde aliquando hoc
nomine folet appellari ; apprehendimus etiain
illud per fpecies reconciliationis humanæ , quæ
procul dubio conſtat ex voluntaria'vtriuſque qua-
58.
li reuocatione , non ſolum ex parte offenfi, fed
etiam ex parte offendentis, quieo ipſo retractat
offenfam : reconciliari enimeft vtrumque redire
illuc,vnde voluntariè diſcefferat :cum ergo Chri-
ſtus dedit poteftatem Sacerdotibus,vt eius nomi-
ne reconciliationem facerent cum peccatoribus,
neceffariò in hac reconciliatione includitur affe-
ctus pænitentis redeuntis ſponte ſua ad Deum;
& per conſequens hic etiam affectus in reconci-
liatione completè fumpta importatur in recto :
reconciliari enim eft, hominem redire ad Deum ,
& Deum redire ad peccatorem .
61 . Adde, dolorem etiam , ficut & confeſſionem ,
& abfolutionem concurrere partialiter ad gra-
tiam, quæ in hoc Sacramento lignificatur, & pro-
ducitur : quare cùm Sacramentum vt Sacramen-
tum fit , quod ſignificat, & cauſat gratiam ;po-
tuit æquè iinportari in recto dolor , licut ablo-
lutio , & confeßio, cum æquè ſignificet, & cau-
ſet gratiam . Quod cum proportione de ſatisfa-
étione dicendum videtur, quæ partialiter con-
currit ad perfectam expiationem peccatorum .
2. Dices , imò hoc titulo folam abfolutionem
debuiſſe in recto importari , quia vt fupra dixi-
ximus , abſolutio ſola eit , quam Sacerdos ponit,
vt Chriſti Miniſter , vnde cùm efficacia Sacra
menti proueniat ex eo , quod fit actio Chriſti,
quam facit per ſuum Miniftrum : ſola abfolutio
eſt , qua Deum mouet ad dandam gratiam :
confeflio autem , & dolor mouerit quidem non
ſecundùm ſe , ſed provt integrant abſolutionem
in ratione actionis Chriſti , eo quod Chriſtus ( vt
diximus ) non dederit poteſtatem Sacerdoti ab-
ſoluendi eius nomine , niſi pænitentem cum do-
lore confeſſum : abſolutio ergo ſola in rectomo-
uet Deum ; confeffio verò , & dolor folùm in
obliquo , quatenus denominant abſolutionem
hîc & nunc datam nomine Chriſti.
63 . Reſpondeo , in primis non ſolam abſolutio
nem fieri nomine Chriſti, quia auditionem pec-
carorum , & interrogationem , aliáſqueactiones,
quas Sacerdos exhibec in hoc iudicio, agit nomi-
ne Chriſti, & vt eius Miniſter ad hoc ab ipſo de-
putatus. Deinde dico , licèt dolor , & confefiio
in recto non ſint operationes factæ nomine Chri
fi , arqueideo non fint actiones habentes ex to
Sect. III . 191
condignitatem , & valorem ad caufandam gia
ciam : efle ramen etiam in recto actiones , quæ
mouent moraliter Deum ad dandam gratiam
propter ipſas, non quidein de condigno , fed de
congruo : accedentibus autem Chriſti meritis
eleuatæ ſunt, vt infallibilitermouerentDeum ad
dandam gratiam , quare iam ſunt cauſz , fi non
condignæ , infallibiliter tamen cauſantes illum
effectum de congruo , non enim repugnat , ali
quam efle cauſam moralem infallibilem , licèt
hanc infallibilitatem habuerit ex meritis alterius,
ve probauimus tomo præcedenti exemplo con
tritionis, quæ extrà Sacramentum affert infalli
biliter gratiam , quain licèt non mereatur de con
digno , led de congruo , & licèt hanc infallibili
tatem habeat ex Chriſti meritis ; ipſa tamen con
tritio non eſt mera conditio , fed caufa moralis
gratiæ. Sic ergo intra Sacramentum dolor , &
Confeflio potuerunt ex Chriſti meritis habere, vt
congruitas , quam ex fe habent ad caufandam
moraliter gratiam , acceptaretur infallibiliter fem
per ad cum effectum , & per conſequens iam ip
læ etiam in recto cauſabunt moraliter gratiam.
Hoc autem ſufficit ; vt in recto concipiantur no
mine Sacramenti, quod quidem in fuo conceptu
ſolùm importat id , quod ſenſibiliter ſignificat, &
cauſat gratiam infallibiliter , fiưe id fit cauſa
condigna , ſiue congrua : Vtraque enim eſt vera
cauſa moralis , quantum requiritur ad rationem
Sacramenti.
Solùm poffet obſtare , quod ipſa confeſſio 64
non ſemper ſit actus vndequaque honeſtus , ita
ve poſſitplacere Deo : poteſt enim contingere,
quod procedat ex aliquo fine vanæ gloriæ venia
liter culpabili , & per conſequens non poterit ex
ſe mereri gratiam etiam de congruo.
Cæterùin , quidquid dehocfit , ad hoc, vt per
nomen Sacramenti potuerit in recto ſignificari;
ſufficit, quod communiter loquendo , & regu
lariter ipfa etiam in recto cauſei gratiam modo
explicato , licèt in aliquo particolari caſu id non
habeat : nomina enim imponuntur fecundum
communem modum concipiendi quietiam ſu
mitur ex communi modo operandi. Aliunde au
tem ſemper erunt partes intrinfecæ Sacramenti,
& concurrent partialiter ad caufandam gratiam
faltem in obliquo, quatenus ſemper integrabunt,
& denominabunt abfolutionem in ratione abfo
lutionis factæ nomine Chriſti, & ex ipfius aucto
ritare , vt ſupra explicatum eſt. Et hæc ſint fatis
de hac quæſtione de nomine.
Solechocloco diſpurari, quid fit in hoc Sa 65
cramento illud , quod eft res , & quod eft Sacra
mçntum , & quod eſt res fimul, & Sacramen
tum , de quo P. Suarez diſp.18.feet.s. & P.Vaf
quez quaſt. 84. art. 1. dub. 3. de hoctamen dixi
larè in tra £t.deSacramentis ingenere di p.2.ſez.8 :
vbi eam quæſtionem ſemel pro omnibus Sacra
mentis explicuimus.
Poffet etia agi de neceſſitate huius Sacraméti ,
de hoc tamen dicemus infrà agentes de neceſſita
te confeſſionis. Item de eius iterabilitate , de qua
etiam dicemus agentes de materia confeſſionis;
an poſſint elle peccara eadem fæpius repetita ?
Denique agi ſolet hîc de poteſtate clavium , &
remittendipeccata : de qua dicemus diſputatio
ne ſequenti agentes de fonſu & poteftate verbo
rum abfolutionis.
DISPVT
 192 De Sacramento Pænitentiæ .
apud Theologos cuin Magiſtro in 4. diftinct. 14 .
DISPVTATIO XIII. & S. Thoin. in preſenti quaft. 8 t. ari, z . o 4.
Probatur ex Concilio Florentino in decreto Ex
De forma Sacramenti pænitentiæ. geny & Trident.fellt!4. cap.3.in quibusforma.
Sect. I. Vtrùm , & quæ verbafinineceffaria Ego abfoluo , & c . Er generaliter Eugen . dixit, R : quiruntur
Qinniate Sacramenta perfici verbis , & quamuis verba.
ad formam huius Sacramenti? poftea de matrimonio dixerit , regulariter perfici
Sect. II. quem effectum habeant verba in verbis , indicans poſſe aliquando fieri ſine illis;
forma huius Sacramenti ? hæc ipfa exceptio hrmat regulam in contrarium ,
cim de aliis Sacramentis nihil tale dicatur. Imò
Şect. III. Quem ſenſum habeant verba in for hoc ipſum oſtendit, verba propriè accipi,quando
ma huius Sacramenti ?
exiguntur ad alia Sacramenta , quia alioquin non
Secr.IV. Vtrùm formi abſolutionis poßre oporterer dicere , quod matrimonium regulari
per modum deprecationis proferria ter fiat per verba ; lemper enim fit per verba , fi
SECT V. Vtrùmabfolutio Sacramenialispof- hoc
fermo fitdeSacramento
autem verbis propriis,
exigit velimpropri' s; in
verba fimpliciter,
fil dari ſub conditione ? que Sacerdos (inquit) profert , dum dicit , & c,
SECT.VI. slia dubia circa eandem formam
Proferre enim, ó dicere,indicant verborurn pro
abfolutionis ? prietatem requiri effentialiter, Idem habetur in
SECȚ.VII.virim forma abfolutionis pofsie Concilio Colon .& Mogunt. cap. 1. in fine.
proferri àpluribus Miniſtris? Ratio poriſlima deſumitur ex inſtitutione
Chriſti , quam traditio , & conſuetudo Eccleſiæ
perpetua manifeftauit. Deſumitur item non mi
Iximus de partibus huius Sacra nus efficaciter ex aliorum Sacramentorum exem
menti , quali in communi , & in
confuſo , nunc iam agendum eſt plo. Si enim iſtud polſet nucibus , vel fcriptura
de fingulis diſtinctè , & in parti miniſtrari ; non apparet, cur etiam de ordina
culari. Inuertimusautem aliquan tione , verbi gratia , vel baptiſino idem dici
tulumdoctrinæ ordinem , agentes priùs de for non pollit ; cur enim Epiſcopus, vel Sacerdos
ma , quàm demateria ; tum vt fequamur in hoc mutus applicando materiam illorum Sacramen
fanctum Thomam , qui idem facit, tum etiam torum ,non poſſet ſcribere: Ego do sibi poteftatem
quia cùm materiæplures fintpartes, &longio- efferendi Sacrificium , vel Ego ve baptı20? & c.Si
cut ergo in aliis Sacramentis Ecclefiæ traditia
rem tractatum deſiderent;oportuit priùs hanc ex declarauit , requiri effentialiter verba ex Chriſti
pedire quæ,& magis neceſaria eſt, & brçuior, vt inſtitutione; ſic in hoc Sacramento debemus id
poſteà liberior fitnobis diſputatio de materiæ confiteri.
i partibus in particulari.
Ad exempla verò , & fundamenta in contra
rium adducta dicendum eft, licèt hoc Sacranicn
SECTIO I.
çum inſtirurum Sit per modum iudicij , non ta
men fubire omnem conditionem iudiciorum
$. 1. Verùm , da que verba fint neceffaria ad communium , in quibus non creditur foli rco
formam huius Sacramenti. pro fe , & contra le , ficut in hoc Sacramento ,
Adde in aliis iudiciis requiri eriam aliquando ex
anrequi. Deloquacu nturfubhoc titulo :Primum,an
requirantur effentialiter verba propriè di-
ſuperioris lege ſolemnitatem aliquam detcrni
natam in prolatione fententiæ , vr ca Tit valida ,
rantur effen-
ver cta:
Secundum , quæ fint illa verba i Circa pri Quare exhoc capite bene potuit in hoc iudicio
ba proprie mum nonnulli indicant, non requiri effentialiter præfcribi certa formula , & ritus, fine quo ton
di&ta 1 verba propriè dicta, ſed ſufficere ſcripturam , vel tentia non valeret. Diſcrimen aurem inter ma
aliquid , quo Sacerdos manifeſtet le remittere trimonium , & hoc Sacramentum eſt clarum ;
peccata.Palud. Medin . Petrus de Soro & Nauar- quia Chriſtus inuenit jam matrimonium inftitu
fus quosaffert Suarez inpreſent. diſp. 19.feit, . tum , nec fecit aliud , nifi illud eleuare ad ratio.
num . 1. Ratio autem poteft effe, quod hoc Sa- nem Sacramenti : Cùm ergo matrimonium ex
cramentum inftitutum eſt per modum iudicij: ſe poſtet priùs confici abſque verbis , fic etiam
ergo id, quod ſufficit in rigore ad valorem ſen- potuit & nunc: ncc oportebat muros excludere
tentiæ in aliis iudiciis , fufficiet in hoc : quare G- ab illo ftatu , ad quem ex naturx conditione or
cur Sacramentum matrimonij abſque verbis per- dinati erant. At verò hoc Sacramentum , & iudi
fici poteft, eo quod ſequatur naturam contra- cium , non erat inſtitutum ante Chriftum ; vnde
(tuum ; fic hoc Sacramentum perfici pofler, eo potuit eius eflèitiam , & conditionem omnino
quod ſequatur naturam iudicij ; imò in hocipló de nouo inſtiruere : nec erat inconucniens , fi
Sacramento pænitens poreit nuribus , vel ſcripto muci non poflentabſoluere ; poſſent eniin eile
manifeſtare ſua peccata Sacerdotipræſenti , 8c alij confeitarij abfque illo impedimento ,
Sacerdos etiam poreſt nutibus, vel ſcripro impo- Eft ctiam alia differentia inter matrimonium ,
nere pon tenriam ; ergo & poterit eciam ablol & hoc Sacramentum ,quæ multum refert ad hoc
Jan, 20.
vere. Nec enim ex Chriſti inſtitutione aliud po, propoſitum
teſt colligi; nam verba illa ; Quorum remiferiis fiat aliis , & debet haberi præ oculis , vt fatis
exemplis fupra adduétis : nam verba in
peccata , remittuntur eis &c. Non minùs verifica- matrimonio foluin requiruntur ad hoc,vthuma
bunturin hoc caſu ; qui enim nutibus, vel ſtripro no modo confter alteri coniugi de conſenſu alte
remittit offenſam , verè , & in rigoreillam dici- rius : quare non ſufficitprolatio verborum , niſi
tur remittere.
alter coniux ea percipiat ; & intelligat , quia ad
Contçaria ſententia communis eſt, & certa hoc ſolum ordinantur; vnde fi alter coniux per
fcriptu
 Diſp. XIII.
ſcripturams, vel nucum intelligat meliùs, quàm
per verba ; non oporter venire ad verba. Atverò
in aliis omnibus Sacramentis verba non requi-
funtur ,ad hoc , vt recipiens Sacramentum , vel
Ripare:
aliquis alius ea intelligat , & percipiat : Vnde
omnia alia proptermatrimonium miniſtrari pol-
funt dormienti, vel furioſo , fi priùsexplicuit ſe
habere intentionem ea recipiendi ;& licèt hîc,&
nunc ſit ſuicompos , quando fit Sacramentuni;
non tamen requiritur , quod percipiat , vel in-
telligat formam , quæ à Miniſtro profertur, quod
etiam procedit in Sacramento pænitentiæ , in
quo verba abſolutionis proferuntur Latinè , & vo-
ec plerumque ita demiita, vt à pænitente neque
intelligantur , neque audiantur ; ex quo apertè
colligitur , illa verba non ordinari ad manifeſtan-
dam mentem illi , qui Sacramentum ſuſcipit , ſed
proferri Sacramentaliter; hoc eſt, magis in ordine
ad Deum , quàm in ordine ad homincm , magiſ-
que ad manifeſtandam Deo noftram intentionem
nomine Chriſti , quàm ad manifeftandum ali-
6.
quid illi , cum quo videmur loqui .
Ex hoc aurem oritur iam ratio congruentiæ,&
diſcriminis inter verba , quærequiruntur ad for-
mam , & inter alia exempla ſuprà adducta . nam
in matrimonio , vt dixi,verba folùm requiruntur,
vt manifeftetur coniugi conſenſus alterius coniu-
gis : in confeſſione item verba requiruntur , vt
Sacerdos intelligat peccata pænitentis. Vnde fi
Sacerdos illa verba non audiret , vel non intelli-
geret , non eſſet valida illa confeßio : impofitio
etiam pænitentiæ fit per verba, vt pænitens ſciar,
quam debeat ſatisfactionem exhibere : quare
hæc omnia poſſunt æquè bene fieri per nutum ,
aut alia figna, quibus æquè bene resillamanife
ftetur. At verò verba abſolutionis , ficut forma
Baptiſmi, & aliorum Sacramentorum non ſunt,
vt pænitens , vel recipiens Sacramentum intel
ligat , fed potiùs , vt Deus intelligat ( vt ita di- , let intelligi,niſi de loquutioneper vocem ,niſi ex
cam ) noftram mentem, & intentionem , atque ea
de cauſa verba abſolutionis , & aliæ formæ ap-
1 pellari ſolent ab antiquis Patribus preces, & ora-
tiones Sacerdotum , vt videbimus ſectione fe-
quenti: quia nimirum , licèt proferantur enuncia-
tiuè; implicitè tamen , & quoad vim , & effica-
ciam , videnturelle preces, & intimationes noſtræ
voluntatis,quæ Deo offeruntur.Cum Deo autem
per verba potiùs oris, quàm per ſcripturam , aut
nucum loquendum nobiseſt. Scriptura enim ſo-
lùm vtimur in ſupplementum verborum , ve lo-
quamur cum abfentibus, vel furdis. Nútus etiam
funt verba valdè imperfecta ; & quæ in rigore
non habent de ſe integram ſignificationem , niſi
aliis adminiculis adiuuentur;nam quando aliquis
meifiterrogat , anne ſim hoc , velillud: Erego
capite annuo , ille nutus de ſolo non ſignificat
meam voluntatem; fed nutus ille cum tali inter
togatione, quare non apponerer Sacerdos to-
tam formam apponendo illum nutum ; ſicut ſi
interroganti pænitenti an abſolueret eum à pec-
Catis ? diceret Sacerdos , etiam. Illa particula,
eriam , non eſſet forma adæquata , nec ſe ſola
gationepræcedenti, & ideònon fufficeter. De
nique nutus etiam , ſicut ſcriptura , ſunt in ſup-
plementum verborum . Quare cùm in his Sacra-
mentis requiratur à nobis ex eorum inſtirutio-
ne loquutio cuin Deo, non interna, ſed externa,
quia ſunt ſigna ſenſibilia : intelligi id debuit de
loquutione, qualis in ordine ad Deum adhi-
P. Ioan.de Lugo de Pænit .
Sect. I. 193
benda erat , quæ non eft, niſi per verba propria :
quando autem petitur loquutio in ordine ad ho
mines , vt ipli nos percipiant , intelligi meritò
potuit de loquutione etiam per ſcripturam , &
nutum , prove fæpe cum hominibus loqui ne
ceffe eſt. Quamuis ergo remiſlio offenſæ , quæ
fit pernutum , fit veraremiſſio : quando tamen
Sacerdotibus dara eſt poteſtas remittendi peccata
per remiſſionem excernam ; intelligi debuit de
remiflione per folam vocem facienda , quia age
batur de remiſſione facienda per talia ſigna qui
bus non tain ipfi peccatori , cui fit, manifeſtare
turremiſlio , quàm ipfi Deo , cuius nomine fit :
figna autem externa proportionata ad manife
ftandum Deo, inagis ſunt voces, quàm nutus, &
ſcriptura , quibus lolùm vtimur in defcctum vo
cum , vt diximus .
Dices:ſcriptura , & nutus , non ſolum deſer 7
uiunt in ſupplementum vocum , quando defe
ctus prouenit ex parte audientis abſentis , v.g.
vel (urdi , ſed etiam quando prouenit ex parte
1
loquentis, quiſit v . g. mutus : ergo licèt ex parte
Deinon fit defectus, propter quem adhibenda ſit
ſcriptura , vel nutus ; poteft tamen efle ex parte
hominis, qui fit mutus , atque ideò , licèt formæ
Sacramentorum ſint potiflimè in ordineadDeum
deberent etiam poffe fieriſcriptura, vel nutibus,
ſicut quando loquimur cum aliis hominibus.
Relpondeo de pollibili quidem non repugna
re, quod homines etiam cum Deo ita loqueren
tur per fcripturam , vel nuruin , & quod Sacra
mentorum formæ cum ea laritudine inſtitueren
tur:de facto tamen inſtitutain ita non efle probat
perpetua Ecclefiæ traditio :congruentia autem
poterit elle , quod licèt in ordine ad humanum
commercium loquutio indifferens ſit ad omnes
illos inodos loquendi : quando ramen exigitur,
vel præcipitur loquutio externa cum Dco non ſo
plicetur &
, extendatur ad alia genera loquutio
num : fic enim quando ad lucrandum Iubilæum,
vel indulgentiam , exigitur orare, vel preces fun
dere in tali , vel tali Eccleſia,licèt fit quæſtio, an
fufficiat orario mericalis, vel requiratur externa :
illi tamen , qui dicunt non ſufficere mentalem,
Conſequenter docentrequiri orationem vocalem,
nec erit , qui dicat , ſufficere orationem factam
per nutum , vel per ſcripturam : fi aliquis v.g.
in Eccleſia illa ſcriberet bis , aut ter orarioncin
Dominicam : quia niinii um preces externæ ad
Deum communiter intelliguntur de ſolis vocalia
bus ; nam illi alijmodiſuntextraordinarij , & in
uſitati. Cùm ergo Chriſtus inſtituerit formam
Sacramentorum , qu bus exteriùs , & ſenſibiliter
Deus eſſet quaſi orandus nobis , & alloquen
dus:Eccleſia diuinitus edocta meritò potuit id
de folis vocibus intelligere , quibus ſolis homi
nes ſolent Deum exterius alloqui, & ordre.
S. 2. Qua verba requirantur ad formam
Sacramenti Pænitentiæ ?
Haciquedepriori punctonotatis , de po 8.
requirantur effentialiter ad valorem huius for
mæ ? Et in primis certum eſt , non effe necella
ria omnia verba antecedentia , & conſequentia,
quæ de facto dicuntur:vt illa:Mifereatur tui, & c.
Dominus nofter Ieſus Chriſtuste abſoluat,& c . que
ideo præmittútur,vteffectus ſubſequentis abſolvie
R tionis
 194 De Sacramento Pænitentiæ .
tionis non impediatur: alia etiam ſubſequuntur,
non neceſſaria , ſcilicet, Paſſio Domini noftri Ieſu
Chriſti & c. Dequorum verborum vtilitate , auc
efficacia , & an conferant aliquem valorem om-
nibus operibus ſatisfactoriis pænitentis , vt ex
opere operato ſatisfaciat per omnia illa,vt eleuan-
tur per hæc verba : dicendum erit , cum agemus
de Tatisfactione. Pro nunc dicimus , ea omnia
verba , licer neceflaria non fint; laudabiliter ta-
)
men adiungi , vt dicit Tridentinum Sejfione 14.
cap: 3. in quo duriuſculè loquitur Concilium
Colonienſe in Enchiridio fub titulo de S.:cra-
mento pænitentiæ , vbi ex Gertone dicit , dcbere
retineri breuitatem , & fimplicitatem verborum
abfolutionis , nec vtilem etle illam aliorum ver-
9.
borum , aut precum additionem ,
Preces qua Illud fatendum videtur , pofle cas preces abf-
formam ab- que peccato mortali omitti , & fortaile abſque
folutionis veniali, quia licèt confuctudine receptæ fint,
precedunt videtur tamen ea conſuetudo libera. Videatur
abfque pecor. Nauarrus de pænitent.d.6.cap.1.num.3 !.
Falo poflunt
emitti. Certum etiam eſt , in verbis abfolutionis , il- alienis. Ergo idem eft dicere, abſoluo re àpeccatis,
10 . lud pronomen, ego, non elle ſimpliciter necefla- ac dicere, ab,o!uo te à peccatis tuis.
1 Ego non elf rium ad valorem Sacramenti,quia, ſi auferatur;
deeffentia ' remanet idem ſenſus, vt in forma Baprilimi docct
forme. S. Thom ſupra quaft.66. art. 5. ad i. quare eius
pronominis omiſlio non erit peccatum mortale;
an verò fit veniale ? Aliqui negant, aliqui affir-
mant , eo quod in Conciliis videatur proponi illa
forina obſeruanda ſub illis verbis .
II .
Reſtat ergo difficultas de illis verbis , Abfoluo
te à peccatis tuis in nomine Patris, c Filij, © Spi-
ritusfanéti,de quibus prima ſententia docet oni-
nia illa elle neceflaria. Hanc tenet Dur. in 4. dift,
22. quæst.2. vel ſaltem requiri inuocationem Dei,
aut Chrifti , & fauere videntur loannes Maior,
ibid. 14. quaft. 2. loannes de Neapoli d.16.gu.si
Gerſon. Alphabero 3 3. tract.de abſolutione Sacra-
mentali, quem refert Nauarr. de pænitentia d. G.
cap. 1. in principionum, 18. Angelus , Confeſſio s .
num . 1. Concilium etiam Colonienfe , quate- dip.19. lect.1.num . 20. & Vaſquez dib.4.cum
nus relatis illis verbis, addit , reliqua non efle ne
cellaria.
12 , Fundamentum eft , tum exemplum Baptiſmi,
& Confirmationis , in quibus ponitur inuocatio
Trinitatis;tum etiam quia oportet declarari,quod
Sacerdos folùm vt Miniſter, Deus autem vt prin-
cipalis auctor abſoluit.
Hæc ſententia ab omnibus reiicitur , quam
aliqui dicunt elle omnino improbabilcm . Primo
quia abſque vllo fundamento exigit illa verba ad
ellentiam Sacramenti, cùm neque ex Ecclefiæ
definitione, neque ex inſtitutione Chriſti, id col-
ligatur , qui ſolum dixit , quorum remiſeritis pec ucre .
cata remittuntur eis , &c. Vndc patet diſcrimen , Ratio ergo præcipua defumitur ex eo , quod
Baptiſino, in quo Chriſtus cain inuocationem verbum illudabſoluo, ficut & verbum remitto,ha
poluit pro forma ; & à Confirmatione, in qua ex
traditione Ecclefiæ idem habemus ; quia nimi-
rum Baptiſinus introducit ad tidem Trinitatis, &
Confirmatia in cadein fide confirmat ad eam pro-
fitendam ; & ideò debuit expreſsè iila fides ex-
plicari .
Hinc autem probatur ſecundis , quia in aliis
Sacramentis licèt fiant omnia auctoritate Dci;
non eſt neceſſe id explicari in corum formis , vt
conſtat inductione. Ergo ao que fundamento id
dicirur de folo Sacramento pænitentir.
Secunda ergo fententia docet , necellaria eſte
illa verba , Abjoluo te ab omnibuspeccatis tuis .
flanc tenet Gabr. diſtrict, 14. quajt.2. & probari
poteft ex Concilio Moguntin, cap. 24. vbiponi- Coac.Mog.
tur forma cum illo addito ab omnibus.
Hanc tamen meritò requirunt alij & in Ritua 14.
li Romano reformato dempta eft illa particula
omnibus ; neque enim Sacerdos abſoluit ab omn
nibus peccatis, cùm de multis venialibus non
doleat pænitens: mortalia verò connexa ſunt;
ita vt fiab vno abſoluitur pænitens, omnia re
mitti debeant.
Tertia fcntentia dicit , neceffaria cíle faltem IS .
illa verba Abfulwo te à peccatis tuis. Hinc tenent
Palud. d.2 2. quaft.3. Maior.d.14. quajt.2. Petrus
Soto le £t.4. de confeſione, Viguerius cap. 16. 9.4.
ver.2. & alij; quia vcrbum illud , Abſoluo , de le
indifferens eft , vt fignificet abſolutionem à pec
catis , vel à cenfuris , vel ab aliquo alio vinculo,
debet crgo determinari per aliquid aliud.
Sed certè hoc ad ſummum probat de illisver
bis à pecc.lt15;non verò de illa particula ruis , abf
que illa cnim ſufficienter determinatur fignifica
tio ; non enim poteft abfolui Petrus à peccatis
Quarta fententia poteft efle , quæ per aliud 16
extremum d.cir , ſufficere in rigore ad valorein
Sacramenti , illud verbum , abſoluo , abſque vllo
alio , quia poſt auditam confeflionem , illud ver
bum fignificat fufficienter Sacramentum ablolu
torium , ita viderur ſentire Surus in 4. d. 22.gu. I.
art. 1. $ . Pojfremum tandem dubium , vbi dicit,
quod in articulo mortis ,quando periculum eflct,
nc inoreretur homo abfque abfolutione Sacra .
nientali , polict Sacerdos cuin intentione abfol
uendi limul à cenſuris , & peccatis proferre ver
bum , abfoluo, quod fufficeret.
Quinta fententiaprobabilior , & communior 17.
dicit, illa duo verba,abfoluo te, lufficere ad ellen- inFormaftat
his duo
tiam Sacramenti. Hanc tenent S. Thom . 994. 84 . bus verbis :
art. 3. Anton . Caictanus , Syluefter, Nauarrus, Abſo ,uo te .
& alij , quos refert & fequitur Suarez in praſent.
aliis Recentioribus communiter. Quibus fauet
Catechifimus Pij V. de Sacramento panitentiæ n .
is . vbidicitur, formam huius Sacramentielle,
Ego te zbolno. Adduci etiam ſoler illud Matth,
18. Qu9ccu?ngue folueritis fuper terram , crunt ſo
luta & in calo. Nam licèt loan. 20 cxprimantur
peccata in illis verbis , quorum remiferitis peccata
& c. In hoc tamen loco non exprimuntur,ſed ſo
lum exprimitur abſolutio . Hoc tamen non mul
tum vrget, quia nec ibi ponitur verbum ablol
uendilolum ,dicit enim quacunque folueritis ; in
dicans abſolucntem dicturum , quid velit fol
18 .
bet ex fe fufficientem vim ad fignificandam ab
ſolutionem à vinculis , feu remiflionem debiti,
licèt non addatur aliquid aliud. Sic enim in ora
tione Dominica dicimus, ficut nos dimittimus
debitoribus noftris, non addentes, quid eis di
mittamus , & loann . 11. dixit Chriſtus Apoſtolis,
loquens de Lazaro ,foluite eum ,ó finise abire; nc
que addidità vinculis : deniquc in vulgari, & hu
mano ſermone, is, qui offcnlam paſſus eſt,dicere
Tolet etiam poſt temporis intcruallum , ego con
dino tibi , ego tibi remitto : per quod etiam li nihil
addat , ſuficienter intelligitur remittere , & con
donare offenfam :ergo eodemmodo Sacerdos,lo
quens nomine Dcioffenſi, & dicés,ego remitto,vel
condono
 Cone
Diſp. XIII . Sect. I. 195
condono ribi , aut, ego te abfoluo, (quod idem eft) veniæ pecitio præceſſit.Ipſaramen verba illam ve
I‫ܙ ؛‬ fufficienter ſignificat remiſlionem offenfæ , vel . niam peccatorum fignificant:nam perinde eſt di
1 debiti ex peccato reſultantis. cere, condono,ac dicere,dono tibiius,quod habeo ad
19 . Obiicies primò, quia fi aliquis dicat :Egotibi uerfus te;quare,ſihabcam vnicum ius aduerſus te,
Anhacver: -dono, & non addat aliud , nonſignificat ſufficien- nulla eſt æquiuocario:ſiautem habeam plura iura,
bu Abſoluo terdonationem ;nam verbumillud eft indifferer's
te , poffins
ſenſuseſt obſcurus , & redditur clarus ex circun
mutari ? ad hoc, & illud donum , & habet ſignificatio- ftantiis , vt in habente duos feruos Petros , & in
nem ſuſpenſam , donec determinetur per aliud ad aliis Gimilibus.
ſignificandam hanc donationem. Ergo ſimiliter Eft autem hæc doctrina adeo rationis natura 21 .
ly, dicens, ego tibi condono, nihil aliud addens , non lis lumini conformis ; ve ſapientiflimi illi lure
ſignificat ſufficienter ; quia condonare , eſt do- conſulti ex hoc principio diuerfa reſponſa edide
nare aliquod debitum , manet autem ſuſpenſi ſi- rint. Aliquando enim dicere videntur,actum non
gnificatio , donecdeterminetur per tale debitum valere, quando vox indifferens clt ad plura figni
adid ſignificandum . ficanda , vt li tutor decurTitius , cum duo ſint
Refpondeo negando conſequentiam ; aliqua Titij , vel fi ſeruus libertate donetur, cum plures
enim funt verba , quæ magis quali lyncatego- funt ferui, & non explicatur aliquis determinatè,
tematicè fignificant , atque adeo ſuſpendunt fi- vt conftat ex lege , fi ita fuit 11.ff. de rebus dubiis .
gnificationem ad modum terinini ſynategore- vbi varia exempla adhibentur. Cæterùm iidem
matici ; donec determinentur per aliud , qualia lureconſulci fatentur , in iis caſibus actum non
ſunt verba , adiungo , vnio , volo , & fimilia. Alia ellein re inualidum , fed carcre effe Etu , non quia
verò funt, quæ magis participant de categore- deficiar ius, fed probatio iuris , vracurè dixit Iu
mate ; habet enim de ſe ſenſum completum , vt recontulus in lege, disə funt Tiru ff. de teſtamen
16 curro, exiſto,egroto , & fimilia. Illud ergo verbum, taria tutela , & obferuauit Gloffa in lege ſi quis
dono , percinetmagisad priorem claffem ; neque ſerisum 8.9. ſi inter duos ff. de legatis 2.Vnde
enim explicat , quid donet; at verò verbum, con- aliquando fuſtinetur valor, & ponitur effectus,
dono, ſeu ,remitto , pertinet ad pofteriorem , quia vt cùm quis habens duos ſeruos Stichos legarTi
ſignificar donationem debiti , & valet idem ac, tio Stichum feruum ; dcbet enim dari vnus,
dono tibi debitum , quod debes mihi, quod quidem quém hæres elegerit , vt habetur in lege ſi quis à
gencrat perfectum ſenſum , vt conſtat , quamuis filio 32.9.1. ff.de legaris 1. & cùm teftator habens
nihil aliud addatur. duos fundos eiuſdem nominis legat fundum per
20 . Dices, adhuç manere ſenſum imperfectum , nomen illud commune, daridebet, qui minoris
quia cum ſint, vel eſſe poſſint multa debita; non pretij eſt, vt habetur in lege Idem Iulianus 41.9 .
ſignificatur ſufficienter , niſi explicetur , quale Scio ex facto,eodem titulo de legatis primo. Ratio
debitum remittatur , ficut verbuin , dono , facit autem eſt , quia legatum eſt validum , & folum
fenſum imperfectum propter eandem rationem . impediri poterat effectus propter incertitudinem
Reſpondeo non manere ſenſum clarum , ma- ex defectu probationis : ergo cùm probari poflir
ulur net tamen perfectum . Aliud enim eft , quod fufficienter voluntas teſtatoris , faltem quoad ali
Verta: ſenſus non fit clarus, aliud verò, quod fit ſuſpen- quid , ſeu quoad id , quod minuseſt, id debet
0.000 fus. Illud prius habent omnia æquiuoca , quæ omnino dari: non deberet autem dari, niſi verba
ideò ſunt æquiuoca , quia de ſe plura ſignificant; etiam æquiuoca , & indifferentia fufficerentad
quare quando dico , me vidiffe canem ; ſenſus actuin externum validum, licèr aliquando ex de
quidem non eſt ſuſpenſus, ſed perfectus; obſcu- fectu probationis, non pollit aliquis obtinere id,
rus tamenpropter æquiuocationem illius vocis, quod libi debetur.
22 .
1 & quia ncſcis adhuc de quo cane loquar , an de Confirmatur ex alio exemplo in re magis
terreſtri, cæleſti, vel marino : hæc autem obſcuri- Theologica ; ſi aliquis v . g. animo hæreticali di
tas, & æquiuocatio tollitur ſæpe ex circunſtantiis, ceret : Maria nonfuit Virgo , intelligens vtique
& ex antecedentibus,ac conſequentibus iuxtare- interiùs de ſanctiflima Deipara, poſtea verò , vt
guiam ſummularum . Quando verò dico, me vi- pænam fugiat,dicat fe loquutum de MariaMag
diſſe omnem; ſenſus non folùm eſt obſcurus; ſed dalena , vel alia : hic cercè licèr in foro externo
etiam imperfectus , & ſuſpenſus ; quia illa vox non poffce puniriob defectum probationis : verè
omnis, non ſignificat omnes homines , ſed poteſt tamen fuiſfer hæreticus externus , & incurriflet
conſignificarecum vocehomo:neque eſt ſicurvox, cenſuram , vt ex conſenſu Doctorum probaui
canis, quæ ſe fola ſignificat canein terreſtrem, li- tomo ſuperiori diſp.11. de Euchariſt. ſect.6. & fa
cèt non ſolum illum fignificet,fed etiam alios . Illa tetur Suarez'com.g. in 3. p.diſp.4 . fe£t.3. num.17 .
ergo vox,dono,propter ſyncategorema, quodha- & difp.21. de fide,ſečt.2. num 19.& Thomas San
ber,facitſenſum non ſolùm obſcurum ,ſed imper- chez lib.2. in Decalog.cap.8 .n. 26. Sufficit ergo,
fectum ,quia folum poteſt conſignificare. At verò quod verbum de ſepoſſit aliquid fignificare,ad
verbum ,condono,vel,remitto,facit quidem ſenſum hoc , vt poffireſſe loquutio humana , & caufare
obſcurum propter æquiuocationem implicitam ,' ſuoseffectus, licèt propter indifferentiam ad plu
non tamen imperfectam . Sicur ſi haberes duos ra ſignificata , non poflit certificare audientem
feruos Petros, & diceres , dono tibi feruum meum de illo , quod à loquente intendicur ſignificare.
Petrum oratio quidem faceret ſenſuin perfectum , Vnde licèt verbum Abſolwo ex ſe fit indifferens
ſed obſcurum ;quia propter æquiuocationem no- ad ſignificandam abfolutionem ab hoc , vel illo
minis non conſtaret clarè de ruamente.Sic ſe ha- vinculo , aut debito ; poteritex loquentis inten
bent verba illa, Ego se abſoluo,vel, Ego tibi rernitto: tione determinari . ad fignificandain abſolucio
habent enim de ſe ſenſum perfectum , ſed obſcu- nem à peccatis .
ruin ,niſi ex circunftantiis, & antecedentibus fiat Dicet aliquis,etiam verbum ,dono,ſiguificar do 23 .
elarus, prove reuera fit,nam iuxta ſubiectam ma- nari aliquid ;ná qui donat ,dac vtique aliquid quod
teriam , & in his circunſtantiis intelliguntur de „ srat ſuum ; & tamen verbum illud non facitſen
condonatione peccatorum , quorum confeffio,& lum perfectum , nec ſignificat
R 2
perfectè, donec
deter
P.loann . de Lugo,de Pænit.
 196 De Sacramento Pænitentiæ .
determinetur per aliud ad fignificandum hoc,
vel illud donum : ergo licèt condonatio fignificet
donationem debiti, non tamen ſignificabit per-
fectè , donec determinetur per aliquid ad lie
gnificandum hoc , vel illud debitum determi-
nate .
Reſpondeo verbum illud dono , ficut alia f-
milia , ſignificare quidem , quod aliquid detur,
quod priùs erat iplius donantis; non tamen ſup-
ponere pro ipſo dono ; nam vt aduertunt Sun-
maliſtæ , latiùspatet in vocibus ſignificatio ,quàm
fuppofitio: hæc enim vox , Pater,tignificat etiam
filium , cùm faciat venire in cognitionem filij;
non tainen ſupponit pro filio , fed pro Patie.
Sic etiam hoc verbum ,dico , vel ,fromitto , facit
audientem venire in cognitionem alicuiusrei di-
cendæ , velpromittendæ ; non tamen fupponit
pro ea, fed habet , communiter loquendo , vim
Iuſpendendi ſenſum , donec adiungatur , quid
dicam , vel promittam ; nam fi dicam , promito
tibi, nondum eft fenfus perfectus donec addam ,
librum, vel pallium : item ſi loquens dicat Perre
dico tibi , non fit fenfus, donecaddat , quid el ,
quod dicit. Verba ergo illa lignificant inchoati-
uè rem promittendam , vel dicendam , quatenus
indicant ſubſequi poftea aliam vocem , quæ
pro ea re ſupponat ; non tamen ipſa verba fuppo-
nuntpro illa , & tale elt verbum , dono , quod
non ſupponit pro re donata ; nam licut in hoc
complexo liber , qui est meus , illæ voces qui eft
meus, indicant precedere, vel ſubſequi voces,per
quas fignificatur aliquid , de quo dicitur cile
meum ; iplæ tamen non ſupponunt pro illo, fed
- illa vox , liber : ſic quando dico , librum donotubiz
ſenſus eſt , librum facio eſſe in two dominio , qui
erat meus : qui ſenſus ita diſtribuitur per illas vos
ces , vt illis, dono tibi reſpondeat illud ſoluin , ſci-
licet, facio eſſe in tuo dominio , qui erat meus , qui
(enlus, vt conftat , eſt imperfeclus , & connotat
illam aliain vocem , librum , per quam complea-
tur , & quæ ſupponct pro ipfo libro, At verò
verbum , cordono ,remitto , diritto , non eft eiuſ-
modi , ſed ex iis , quæ non folum fignificant ve-
cumque , ſed etiam ſupponunt pro illo , quod
condonatur , vel remittitur ; nec habent viin
illam neceflariam ſuſpendendi ſenſum , aut exi-
gendi alium vocem , per quam compleatur fup-
pofitio. Hanc autem elle vim horum verborum,
conſtat excommuni niodo loquendihominuul,
qui vtuntur his verbis frequenter fine addito,
quod quidem in verbo , parco, frequentiflimum
eſt;nam ferè ſemper dicimus , parce mibi , parco
tibi, abſque alio addito, quia ipſum verbum fo-
lum facit ſenſum perfectum , & fupponit pro
debito , quod dimittitur. Idem autem videtur
efle deverbis , condono , xemitto, abfoluo , & c. Ét
ideo diximus , validam efle formam , ab!que co,
quod dicatur à peccatis .
Obiici poteſt ſecundo hinc ſequi, veram efl'e
quartam fententiam ſupra relatam , quod ver-
bum , abfoluo, abfque pronomine, te, fufficiat ad
valorem formæ ; nam ſicut illa verba , abſoluto te,
exſe indifferentia ad ſignificandam remiflionem
huius debiti , vel illius , aut ablationem huius
vinculi, vel illius ; ex materia tamcn fubiecta
determinantur ad ſignificandam remillionem
peccatorum ; ſicillud verbum , abfoluo , licèt ex
fe fit indifferens ad fignificandam abfolutionem
huius, vel illius ; determinaturtamen ſufficientero
çx circunſtantiis præfentibus ad fignificandum
abfolutionem huius, qui ſe accufauit, & petiit
veniam . Sic cniu ia matrimonio di interroganci
de voluntate nubendi, rcipondu ar famina, volo;
illud verbum de le indiferens iuficienterngnifi
cat hic , & nunc conlentum ad nuptias, & fuffi
cit ad valorein matrimonij.
Rolpondeo negando lequelam ; nam verbum 25 .
illud , avfoluo, non habet secundum fe viri : figni
ficandi , vel fupponendi pro partona, quæ ab
ſoluitur ; quare fi cx circunftinguis , vel intento
g.wione præcedenti hic , & nunc canadienficet ;
une tenlus, & figuificatio non tribuetur folis
vcrbis, id etiam circunftantiis, velinterrogatio
ni , quæ partialiter concurrent ad illain ignitica
tionem : Christus verò voluit , formin huius
Sacramenci etle talem , vt fecundum fe illi ver
balignihcene luſhicienter. In matrimonio alitim ,
quod perfici potelt nuribus abfque verbis,non eft
mirum , fi illud verbum , volo , limulcum aliis
circunstantiis fufficiat ad cius valorem illud ta
men non poteft afferri in exemplum ad perniten
tiam , in qua certum eft , non valere abli lutio
nem , fi pænitenti interroganti, vir mee olbujiluere?
aur mıbı remittere peccata i refpondeac Sacerdos,
volo , ergo neque etiamfi reporduat, el foluo :
quia in commuui modo loquendi hoc verbum
tolunt non fignificat perfectè , ficut nec ver
bum , do , nili dicatur, do sbs , nec alia veiba.
limilia .
Addo tamen , licèt veibum , di,o'ue , per fe 26.
non fufficiat ; fufficere cainen , S: Sacerdos dice
rer ; abfoluo à peccatis tuis ;quirin illo , inis , iin
plicirè contineri videtur illud 1e. Nam ficur in
bapuilino futiicit dicere , Buptopurur Perrus in no
mine Puris , & c . Sic in Sacramento sanitentiæ
fufficerer dicere : Rernitrantura mepecc.16.2 Peiri,
& c. licèt non diceretur , Remitturtur Perro pec
cata fia :quia eo ipfo , quod dicis reinirci pecca
ta Perri, dicis implicitè iemisti i etro : ergo ſuf
ficiet dicere : remiantur peccula 19.& , quia im
plicitè dicitur , remittatav ubi , ciclique ideo
fufficiet dicere , Remitio piricaldisai,fill,atfotxo
a peccatis tuis , quia idim videtur dignifiori , fi
dicami, folmusturvincul. , uei pocoaiatis, ac fi di
cam ; Aoroduo à Viicutis , veittarisiris. Nam
licèt motus ille loquend: iuxta Grammaricæ le
gem non videatur caidre barbarimo proprer de
fettum accufatiui , quein cxigir ithid verbum
Abielus : hic tamen idva fine defectus reperitur
in illa loquutione ; Remiito , tcl corranno peccata
qua : cum ita ctiam verba exigant ditiuum per
fone, cui condonatur :su vtrique tamcn videtur
elli fufficiens fontus , vt fiat Scramentum : G
enim ludexpropofita accufatione , & examinato
procelli proferrer fententiam bis verbis: Ego ab
folao ab buc inftantia de acct: anoc : fentencia vi
deretur valida , quia tatis fignificat ab.olui reum
ab accuſatione propolita. Similiter ergo in abfo
lucione Sacramentali dicendum videtur.
Obiicitur tertiò ex Conciliis Florentino , &
Tridentino , in quii us pro forma huius Sacra
Mienti non proponuntur illa ſola verba ; Ego te
abfolno ; {cdaddirur particula , c cetera , quæ
indicat , alia etiam verba pertincre ad eflentiam
formą.
Aulancobicctioncm contabit ex dubio fe
quenti.
 Diſp. XIII. Sect. I. 197
$.3 . An illa fola verba Abſoluo te,con . Sed contra hoc eſt, quialicèt aliquis facerdos
currant de factoadeffectum ignarus linguę Latinę,velit proferre illa verba ad
Sacramenti. conſecrandum , quoniam audiuit , illam eſſe for
mam conſecrationis; adhucnon conſecrabit , G
.28 . St igitur dubium graue inter Theologos , an cut ſi aliquis ruſticus cum eadem ignorantia ba
licèt, in rigore ſuřicerent ad valoremformæ prizaret ,innomine Patris,6 Fely &Spiritus ſan
illa verba , abfoluo te , de facto tamen concurrant . cti minoris , quæ verba accepifler ab aliquo , tan
etiam illaalia, quæ adduntur itaut effectus non quam formam , certè hic non daret validum ba
ponatur,donec omnia profetantur? ptiſmum , licèt haberet intentionem baptizandi,
Pater Vaſquez, in preſent.num.4.opinatur , de & per conſequens fignificandi per illa verba id,
facto illa verba, àpeccatis tuis, cùm apponuntur quod deberetad verumbaptiſmum : ergo non
pertinere ad ſubſtantiam , & eſſentiam formæ, fola intencio , ſed etiam ſignificatio legitima , SC
atque adco concurrere , nec poni effectum , do- debita impeditur per verbum illud , quod poftea
nec illa perfecta ſint ; Quam etiam ſententiam adiungitur.
docuerat P. Henriquez lib.4. de pænitent.cap.ii. Dices in iis caſibus impediri etiam effectum 31.
num.3 . & alij multi. propter defectum intentionis debitæ ; nam qui
ProbatP.Vaſquez hanc ſententiá,quia quando vuleproferre illaverba , vult ſignificare id, quod
verba , quæ adiunguntur , continebanturimpli- prædicta verba ſignificant ; verba autem cum
plicitèinverbis aliis, tunc illud idem expreſse& illo adiuncto non ſignificant verum corpus
explicitè additü ,non minùs operatur, quàm liſo- Chriſti,nec verum Spiritum ſanctum ,fed hictum .
lúimplicitè cótineretur.Sic enim illud pronomé, Sed contra , quia ex hoc ipſo videtur pro
Ego quod implicitè continetur in verbo, Abſoluo, baci , quod ante illa verba , à peccatis tuis, ha
non minus operatur quando expreſsè ponitur: beatur effectus ; nam verba præcedentia prolata
ergo cum illudàpeccatis tuisimplicitè etiam con- fuerunt cum debita intentione abſoluendi , &
tineatur in verbo , abſoluo , & quando implicitè fignificandi id , quod requiritur ad veram abſo
folum ponitur, operetur,non minus debet operari lucionem ; & aliunde illa verba priora de fe fuf
quando exprefsè,& explicitèponitur.Vnde infert, ficiunt : ergo ante prolationem ſequentium ,ha
non effe dicendum hoc de illis verbis,quæ Græci bent iam ſignificationem fufficientem , & per
26.
addunt in conſecratione corporis Chriſti,ſcilicet conſequens producunteffectum .
quod pro vobis tradetur , & Larini in conſecratio- Alia poffet afferri ratio , pro illa fententia de 32
ne ſanguinis, ſcilicet Noui c aterni Teftamenti fumpta ex modo & vi, quam voces habent ad fi
myfterium fidei,&c. quia hæc nullo modo conti- gnificandum ; ſcilicer , quod non faciant ſenſum
nebantur in prioribus , quæ ſola ſufficerent ; & perfectum donec abſoluatur tota propoſitio , &
29 .
ideo licèt ponantur explicitè,nihiloperantur. interim ſuſpendant ſenſum ,cú adhuc lintindiffe
Hæc ratio difficilis eſt ; Primò , quia fiillud à rentes ad hunc,vel illú. Quod probari poteft,quia
peccatis , poteſt concurrere ſufficienter, quatenus verba non habent vim fignificandi, niſi quatenus
implicitè contineturin verbo,abfoluo;Ergo ante- faciunt , quod audientes concipiant rem, provt
quain adiungatur expreſsè , poner ſuum effe- in mente loquentis, ſeu loquenté habere hoc,vel
ctum . Ad hunc enim per te fatis eſtimplicita illud inmente ;ille autem , qui audit me dicen
contin ; non poteſ autem
entia t differri effectus, tem , dabo tibi librum commodatum , non poteſt
poſtquam poſita eſt ſufficienscauſa illius:vel ergo prudenter iudicare me velle donare librum,
>

negandum eſt nunc in verbo , abſolmo, contineri antequam ego abſoluain totam propoſitionem .
implicitè illud , à peccatis, vel negandum eſt, dif- Ergo illa priora verba , quando aliquid eidem
ferri effectum , vel alia ratio reddenda efteius propoſitioni reſtat addendum , ſuſpenduntex nà
dilationis. cura ſua ſenſum , & per conſequens nec pariune
Secundo , quia illa regula ,quã aſſignat,ſcilicet, obligationem , nec poſſunt operari , antequam
verba quæ includebantur in verbis neceſſariis, abloluatur propofitio.Cùm ergo illa verba.à pec
hæc quando exprimuntur, concurrere , quæ au caris tuis , pertineant ad eandem propoſitionen,
tem non includebantur, nihil facere licèt expri- faciunt,quod priora non ſignificent perfectè,nec
mantur. Hæc inquam regula non videtur vera; operentur , donec tota propoſitio abſoluatur,
quia fi aliquis conſecraret,dicens, hoc eft corpus atque ideo illa etiam concurrunt ad effectuin
meum aëreum , non conſecraret validè , & tamen gratiæ , & ad remiſſionem peccatorum , quam
illud , aëreum ,non continebatur implicitè in ver- lignificant.
bis præcedentib ; ergo effectus non ponitur Contra hanc tamen rationem , & contra illam
poft verbausneceſſária
33 .
ftatim , quando idquod ſe ſententiam reſtar adhuc difficultas ,quam latiùs
quitur,no continetur implicitè in præcedentibus; proſequutus ſum diſpw.11. de Euchariſt.fe£t.4 .
nam fihoc eſſet verum , debuiffet poni effectus quia ex illaſequeretur , quod fi aliquis de facto,
conſecrationis ſtatim poft illa verba,hoc eft corpus poftquam dixit , abfoluo te à peccatis : omitteret,
meum , quia illud aëreum , non eſt aliquid impli- iuis, propterinaduertentiam , vel aliud impe
citè contentum in verbis neceſſariis. dimentum , abſolutio non eſſet valida.Interrogo
30. Reſpondebit aliquis ex doctrina eiufdem Val- enim , quando habuit effectum ? non quidem
quez ibi num . 5. in eo cafu vitiari formam , non quando dixit, à peccatis , quia adhuc potcrat ad
quidem propter verbum illud , quod poſtea ad- iungere,tuis,& per te quádo adiungitur,tuis,non
iungitur,ſed propter intentionem vitiofam , quam datur effectus, antequam illa etiam vox,tuis, pro
Sacerdos habebat, quando protulit priora verba, feratur. Debuit ergo incipere eſſe valida, quando
fiquidem ea proferebat cum intentione addendi, decreuitpoftea non addere tuis, vel quando im
illud, aëreum , & per conſequensabſqueintentio- peditus fuit ab ea voce proferenda. Hoc autem
ħe ſignificádi per priora verba id, quod debebat, eft abſurdum , quia verba præcedentia haberent
nempe verum Chriſti corpus , ex cuius intentio- ſuum effectum , quando non ſunt , imò poſt
nis defectu impeditur effectus conſecrationis morulam notabilem , atque adco eflet in potc
P. Ioan.de Lugo de Pærne. R3 ftate
 198 De Sacramento Pænitentiæ .
ftare Sacerdotis ſuſpendere effectum formæ pro nis, fed folùm præfens in fineprolationis , vt di
aliquo tempore polt prolationem : nam poilet
proferre verba,relinquendo libi libertatem ad ad-
iungendum aliud verbum poltea ,vel non adiun-
1 gendum ; vnde ſuſpenderetur effectus vſque ad
omillionem , vel adiectionem aliorum verbo-
rum , quod videtur valde abſurdum : nam verba
ſignificant de præſenti,& pro tépore præfenti,nó
pro futuro polt prolationem . Nec ſatisfacit,fi di-
cas,nunc ftatim heri effectum ,quando reipla ver
bu aliud adiungendú non eſt;hoc enim efletdice-
re, proferri verba priora cum intentione conditio-
nata,quaſi dicat miniſter:intendo operarinúc per
hæc verba, ſi alia poftca non adiungam ;fi autem
alia adiungam ,volo non operarinunc,fed poſtca.
Hæc autem intentio non eit minusabſurda ; con-
ftat enim in facramentis ( excepto Matrimonio ,
de quo eſt controuerfia ) non poffe confici vali-
dè fub conditione , dicendo : Ego nuncte ab-
loluo, fi cras reſtitues, quod debes, vevidebimus
infrà ſect. f . Ergo nec poterit validé abſoluere
¡lla intencione abſoluendi nunc , li poſtea aliud
verbum non fit additurus; nam hæc eft intentio
fub conditione de futuro. Sequereturergo,vt di
ximus , quòd ſi Sacerdos omififlet caſu aliquo il-
lud,tuis,poftquam dixit, à peccatis;abſolutio non
fuiſſet valida. Conſequensautem videtur contra
omnium mentem , nam verba illa, Ego te abfoluo
à peccatis, ſatis explicuiflene , & ſignificaſſent re-
millionem peccatorum.Et quidem ſi aliquis Epi-
ſcopus conſecrans Sacerdotem ,proferret verba il-
la formæ ,accipe poteſtatem offerendi ſacrificium , “
Mifam celebrandi; poftea verò non proferret,vel
mutilaret verba ſequentia , fcilicet tam pro vinis
quam pro defunctus ; valida iudicaretur ordinatio ,
cùm per verba priora ſufficienter explicata fit po-
teſtas Sacerdotis ; & idem dicendum videtur de
formis alorum Sacramentorum , in quibus abla-
tio verbi cunc ſolùm vitiat valorem , quando non
manet ſenſus requiſicus.Ergo cum maneat ſenſus
abſque illa particula,luis,non poteft dici,formam
illocaſu fore inualidam per defe &tum illius vlti-
mæ particulæ
Verius ergo videtur , etiam quando de facto
He voies à adduntur illæ voces , à peccatis tuis, non concur-
pcccatistus rere ad effectum ,fed hunc dari ante earum pro- prima fuifler vera; ficutfi dicam ,olim venit Ro
non comeeffe lationem , quam ſententiam tenet Suarez vbi ſu mam Petrus · Apostolus , qui quater negauit
dum .
27 . prà n.20.cuin aliis recentioribus.
Ratio autem fumitur ex principio oppofito;
quia ſcilicet ante adiun tionem illorum verbo-
rum , iam in rigore propolitio eſt abſoluta ,& per-
fecta per priora verba,quæ reddunt linſum per-
fectum , & fignificanttotum obiectum :verba propofitionis attenditur fecundùm lentum com
autem pofteriora deſeruiunt folùm ad idem
clarius fignificandum ; quare ficut in prolatio- chariſtia , diſp.11.feit.z. 4. vbi etiam reddidi
ne vltimæ fyllabæ requiſitæ , non debet ad ef-
fectum expectari totum tempus , quo durat pro-
Tatio illius fyllabæ ;hæc enim poteſt protrahi,prę-
fertim fi cantecur; ſed ſtarim in prima prolatione
illiusfyllabæ fit effectus , quia iam túc ſignificatur
ximus in tractatu de Euchariſtia, agentes de ver
bis formæ ; hoc tamen intelligitur de tine prola
cionis , non quidem quando profertur vltimum
verbum materiale illius propofitionis ,fed quando
profertur vltimum , quod requiritur ad cxpri
mendum ſenlum illius propolitionis ; tunc enim
deber eſle obiectum præfens , quare licèt poftea
ſequantur alia verba, quibus magis explicetur
idem fenſus;attendi tamen debet ad tempus, quo
primùm fuit fufficienter ſignificatus ; tunc enim
fuit iam propofitio prolata in toto rigore.
Hinc infero primò,cur in Conciliis Florenti is :
no & Tridentino addita fuerit illa particula , Ór.
fcilicet ad fignificandum , quòd illa etiam verba
à peccatustils, pertincant ad formam huius facra
menti, quod in rigore verillimum eſt, nam ſem
per ponuntur, & concurrunt,vel explicitè,vel fal
tem implicitè : quare ficutilla Concilia ponunt
etiam in forma pronomen illud ,ego, dum dicunt,
formam elle illa verba,ego te abſoluo ,& c. quia ni
mirum illud neceffario requiritur vel ſeorlim ,ve!
ſaltein inclulum in verbo, abfoluo : ſic potuerunt
idem dicere de illis verbis , à peccatis tuis, propter
eandem rationem ; & ficut pronomen ego,aliqua
do explicitum concurrit:ſic illud , à peccatis tuis,
poller aliquando explicitè pofitum concurrere, ſi
v.g.quis dicat,ega à peccatis tuis te abſoluo. Tunc
enim verba illa,apeccatis tuis,procul dubio con
currerent ad effectum . Cur autem Concilia non
poluerint illa etiam verba expreſsè , ficut priora;
ratio potuit effe,vr indicarent, nec illa requiri ex
plicita ad valorem ſacramenti;ideo addita eft par
ticula illa ác.quæ indicatur, aliquid aliud de fa
cto adiungi,quod ad formam perrineat,licèt non
cum eodem gradu neceſſitatis.
Infero fecundò illa verba , quod pro vobis tra 3G,
detur , quæ adduntur à Græcis in conſecratione
corporis Chrifti , non concurrere ad effectum
confecrationis ; ſed hunc poni , antequam ea pro
ferantur,eo quòd illa licet non contineantur im
plicitè in præcedentibus ,non tamen pertineant
ad illam propoſitionem , fed ad aliam , quia ſen
ſus primæpropoſitionis iam manet perfectus, ita
vt licet fecunda propoſitio eller falla , adhuc
Chriſtum . Prima quidem propofitio eſt vera, li
cèt fecunda fit falta :at verò fiadderetur illa par
ticula, aëreum , pertineret ad primam propofitio
nem ,ſcilicct,hoc eft corpus menm aere! ın ,quæ tora
redderetur falla : nam veritas , vel fallitas totius
pletum illius , vt alibi diximus in tractatu de Eu
mus rationem ſect.6.cur ad ponendum effectum
non lit expeitanda aliqua temporismorula , qua
conſtet propofitionem ibi cfle terminatam , &
non progredi vlterius .Vide quæ ibi dicta ſunt.
Dices, ergo licèt Sacerdos dicat,ego te abfoluo, 37 :

ſufficienter, & illa prolatio ,ſeu continuatio prola- ab alienis peccatis , abſolutio erit valida,us.quia pro
tionis non ſignificat aliquid nouum, ſed clariùs, & bato verbo abfoluo, ſtarim datur effect
meliùs fignificat idem obicctum :fic prolatio ver Reſpondeo facilè,fipriora verba dicantur cum
boru m ,àpeccatis tuis;noncſt expectanda propter legitimaintentione & poft illa prolata mutetur
eandem rationem :quia nimirum ante illam haber intentio , & addantur illa, ab alienis peccatis,abſo
iam fenfu , & illa verba non ſignificant aliquid lutio fuit efficax ; fi autem ab initio fuit intentio
nouum , fed idem clariùs & meliùs, & licèt verba proferendi totum illud, non eſt valida , quia ſen
in propofitione de præſenti non debeanret figniti- fus,qui intendebatureſt contra ritum, & ille ſen
care obiectum præicns pro toto tempo ab ini- ſus nondum eſt ſufficienter ſignificatus per prio- ?
dio pralationis , vt conftat ex verbis conſecratio ra verba
Contra
i, vt di
Diſput. XIII .
i de ver 38. ! Contra hanc doctrinam vna reftat adhuc dif
le prola Verba in ficultas , quod ſcilicetex ipfa fieri videtur,quod
rrimum Homine Pa- de facto concurrant ad effectum facramenti , il-
iris; doc. an
quando Ecurrant ad la eciam verba In nomine Patris , & fily , ó Spi
i expri effe tum ? ritus ſancti, quæ adduntur de facto in abfolutio.
ac enim hice peccatis.Nam donecilla proferanturn,óerit Hali
Æcamde
quæſtio
t poftea abſoluta propoſitio,& non continentur implicitè
plicerur in precedentibus,ac per conſequens ſenſus adhuc
lus, quo imanebit ſuſpenſus;ergo redire debemusad regu-
lam P.Vaſquez, & dicere, hæc verba, licèt appo
c enim
bantur, non concurrere, quia nec etiam contine
orenti bantur implicitè in verbis neceſſarüs.
Reſpondeo tamen negando ſequelam ,quia il-
verba la verba funt diuerſa propoſitio in rigore , licèt
Lacra
tion videantur afferre nouam copulam explici-
fam : nam illa dicuntur inuocando Perſonas Tris
l fem .
elſal nitatis : Inuocatio autein procul dubio eſt oratio
onunt
diuerſa à præcedentibus.Quod verò illa fit inuo
Eatio ,conſtat ex forma Baptiſmi,in qua eadé ver-
cunt, ba dicuntur ad inuocandam Trinitatein , vt con-
ia ni
ftat ex Patribus & Conciliis dicentibus, in forma
n,ve! Baptiſmi debere inuocari Trinitatem ; fic loqui-
tunt
tut Zacharias Papa Epift.11. ad Bonifacium Epi-
ple! Scopum relacus incap. In Synodo,de Conſecratio-
quá he dift.4. Innocent.III. in Concil. Lateran. rela-
ruis, tus in c. firmiter, de ſumma Trinitate, & Eugen.
e, IV.in decreto vnionis ,loquens de forma baptilini,
unc & alij communicer.Inuocare autem, propriè lo-
on quendo,eſt in auxilium vocare aliquem,vt cóftar
non ex Latinis Auctoribus apud Calep. Vocatur ergo
ora; in auxilium ſancta Trinitas per illa verba poſt ab-
ex ſolutionem à peccatis . Quod confirmari poteſt,
ar quia illa verba, In nomine Patris, Ó Fily ,& c.non
fa initiùs videritur referri ad abſolutioné præceden-
on tein à cenſuris, quàin ad abſolutionem à peccatis;
ponuntur enim quaſi clauſula, & finis totius abſo-
4
‫کاز‬ lutionis præcedentis:omites tamen ſupponút,ab-
ne folutionem à cenſuris habuiffe ſignificationem , &
m effectum completum ante abſolutionem à pecca-
tis.Illa ergo conclufio,In nomine Patris ,& c. non
7 reddit ſuſpenſum ſenſum præcedentium verbo-
at tum.Cùm ergo aliàs ea inuocatio non requiratur
ad valorem facramenti , vt in Baptiſmo , non eſt
a cur illa , etiam quando apponitur , concurrat ad
gratiam , & remiſſionem peccatorum .
Obiicier aliquis S. Thomam fuprà quaft.6o.
art.8.in corpore,vbidicit illum baptiſmum fortaſ-
sè non fore validum , in quo dicitur: Ego te ba-
prizd innomine Patris, Fili , ó Spiritusſancti,
B. Virginis. Ergo illa inuocatio B. Virginis
etiam polt inuocationem neceſſariam Trinitatis
ſuſpendit ſenſum verborum præcedentium , &
vitiat formam ;ergo fimiliter inuocatio Trinitatis
poſt abſolutionem à peccatis ſuſpendit ſenſum
verborum præcedentiuin .
Reſpondeo, diſcrimen magnum effe, quia illa
Verba Beate Virginis,in caſu polito ,non ſunt no-
ua oratio ,ſed pars orationis,ſeu inuocationis præ-
cedentis ; perinde ac fi dicerem , Inuoco Patrem ,
Ö Filium , Spiritum ſanctum , eo Beatam Viro
ginem ; quæ quidem eſt oratio , in qua affirma-
tur inuocatio quatuor perfonarum ; quare non
eft mirum , fi illa vltima verba ſuſpendant,& vi-
ricnt fenſum totius orationis. In noſtro verò ca-
ſu inuocatio eft oratio noua , vt diximus, & nullo
modo eft pars abſolutionis præcedentis , quæ ha-
buit iam fuum ſenſum , & ſignificationem per-
fectam
1
Sect. II. 199
SECTIO. 11.
Quem effectum habeant verba in forma
buius Sacramenti.
fenfuneceffariò præmiteenda
horum ver borum,, quæeſt abad 40 .
iſta omnino dependet ; quem fcilicet effectuin
operentur Sacerdotis verba,ſeu quam poteſtarem
Sacerdotes à Chriſto habuerint in ordine ad rem
mittenda peccata.
Ratio autem dubitandi eft, quia vel peccator,
quando accedit ad facramentum , eſt contritus;
tunc iam culpa remiffa erit virtute contritionis
ante abſolutionem , & per conſequens Sacerdos
non dimittit culpam;,vel peccator non erat con
tritus ; & tunc non videtur diſpoſitus ad conſe
quendam reniffionem peccati : neque enim Sa
cerdos poteft remittere peccata abſque diſpoſi
cione debita ex parte peccatoris.
Varij ſunt inodi dicendi : & omiflis erroribus 41 .
hæreticorum , qui negant poteftatem Sacerdotis
ad remittenda peccata, veldicunt hanc non elle
poteſtatem diuerſam à poteſtate prædicandi, vel
baptizandi , contra quos latèBellarmin.lib.1.de
pænitentia,& alij Controuerſiſtæ ; inter Catholi
cos ,etiam Doctores non defuerunt,qui hanc po
teftatein nimis reſtrinxerint, & exiftimarint, nun
quam extendi ad dandam primam gratiam iuſti
ficantem in hoc facramento , quilicèt non conut
niant cum hæreticis , fed poteſtatem Sacerdotis
agnoſcant,quam hæretici negant; difficilè camen
explicant verba Chriſti , dantis poteſtatem ad di
mittenda peccata , quare varias adhibentinter
pretationes, & varij ſunt in allignando effectu
huius Sacramenti. 4
Primò, aliqui dicunt Sacerdotem abſoluere à 42 .
pena æterna , debita peccato ; poſtquam Deus
ſolus iam priùs remiſerat culpamante ſacramen :
tum.Ita docuit Hugo Victorinus lib.i. de Sacra
mentis,part.14. cap. 8. Ricardus item de S. Via
ctore 1. part.in lib. de poteftate ligandi , atquefol
uendi,cap.12.
Hoc tamen inuoluit contradictionem . Primò 43 .
quia iuxta Tridentinum feff.6.6.14 . pæna æter
na vnà cum culpa remittitur : ſi ergoante ſacra
mentum remiſſa erat culpa, remitti debuit etiam
pæna æterna.
Secundò , culpa mortalis non deletur niſi per
infuſionem gratiæ : non poteft autem ftare cum
gratia reatus pænæ æternæ:nam gratia eſt ſemen
gloriæ , & filiatio Dei adducens ius ad hæredita
tem diuinam .
Tertiò,quia ante aduentum Chriſti hominico
trito non ſolum remittebatur culpa , ſed etiam
pæna æterna,iuxta illud Ezech.18 . Si impius ege
rit pænitentiam , &c. vita vinet , non morieturi
omnium iniquitatum eius, quas operatus eſt, non re
cordabor : non ergo ininorem efficaciam habet
nunc contritio extra facramentum .
Ab his parum differt ſecunda explicatio Ioan 44 .
nis Medina Cod.de pænit.tract.2.quaft.38.5.Vide
tur ergo, qui dicit,per contritionem abfoluihomi
nes à culpa,& à pæna æterna; non tamen ab exi
lio patriæ cæleſtis , quam patriam , quia Sacerdos
abſoluendo aperit ; ideo dicitur habere claues re
gni cælorum:non enim repugnat;aliquem carere
culpa, &reatu pænæ , & tamen adhuc exulare à
cæio , ſicut Ioannes Baptiſta , & alij exula
bant in limbo. Quid autem intelligat nomine
R 4 exilij,
 200 De Sacramento Paenitentiæ .
exilij , explicuit ipſe Medina de hoc interrogatus
à Corduba,proveteſtaturipſe Corduba 1.quæftio-
narij gnaſt.1. opin.z. cui reſpondit , ſe in hoc dif
ferre à prima explicatione Ricardi , & Hugonis,
quod illi dixerint , abſolutione remitti pe- clefia , & poteftatem : li quidem non eflet ad
nam damni, & ſenſus ; ipſe verò ſolam pænam
damni.
Imò fi attentè legatur , hanc ipſam pænam
damni ſenſit remiſlam iam fuiſſe priùs per con
tritionem , non tamen omnino abſolute,fed lub
conditione , li poſtea culpabiliter non omittar
abſolutionem Sacramentalem , quam fi omit
cit, punietur eriam pæna damnipropter priora
peccata.
Hæc explicatio eiſdem argumentis reiicitur,
quia eo modo , quo remittitur culpa , debet re-
mitti etiam pæna ærerna ; hæc autem includit
pænam ſenſus, & pænam damni; Ergo vtraque
remittitur per contritionem præcedentem , ficut
& culpa. Dicit remitti quidem , ſed ſub condi-
tione , ſi fecerit alia , quæ debet , ſcilicet , confi-
teri , & feruare alia præcepta legis noux . Sed
contra Primò , quia hoc non eſt remitti abſolutè gratiæ infuſio , quæ gratia nunc arguitur ex rc
pænam , nec dari abſolutè ius ad gloriam , pro- miſſione peccati, quæ ibi fit.
vt Scriptura , & Concilia loquuntur.
Secundò , quia nechoc modo abſolutio re-
mitteret pænam , ſed eſſer conditio,ſub qua iain
per te remiſſa fuerat , ficut etiam aliorum præce-
ptorum obſeruatio ſubſequens , fub cuius etiam
conditione fuerat remilla, non dicetur remittere
pænam æternain præcedentis peccati.
Tertiò , Idem potuiſſes dicere de poena æterna
ſenſus , remitti etiam per contritionem ſub con-
!
ditione folùm confeßionis futuræ : non enim
eft maior difficultas in vna quam in alia .
Quartò , Eodem modo dici poſſet per contri-
tionem ante Baptiſmum non remitci pænam
damni æternam abſolutè , ſed ſub conditione
baptiſmi non omittendi.
Quintò, quia in lege veteri per contritionem
tollebatur abſolutè culpa, & pana damni æter-
ni ; ergo & nunc , cùm non fit minus efficax
contritio , quod attinet ad vires , licet nunc af-
ferat obligationem confitendi.
Sextò , quia quando Theologi docent, pec
cata ſemel dimiffa non redire , nec quoadcul-
pam , nec quoad pænam , non adhibent diſcri-
1
Primò quia non eflcr abſoluere à peccatis , ſed
ab obligatione confitendi peccata , quod eft val
de diuerſum .
Secundò , quia hoc eſt in re negare claues Ec
mundandam animam ; ſed ad cæremoniam ex
trinſecam adhibendam .
Tertiò , quia in confeffione de folis veniali
bus non tollitur per abſolutionem aliqua obli
gatio prior de illis confitendis , cùm nulla el.
let : ergo non procederet ex poteſtatc vera ab
foluendi.
Quartò , quia ad hunc effectum non opor
tuiſſet inſtituere formam abſolutionis ; nam G
obligatio, à qua abſoluitur homo , cratlolùm
conħcendi ; per ſolam confeſſionem abſque alia
abſolutione, elleriam homo ſolutus ab illa oblie
gatione.
Quintò , nequeex poreſtate tali, abloluen
di argueretur , conferri gratiam in hoc facra
mento , quia ad ſoluendum hominem ab obli
gatione manifeſtandi peccata , non eft neceflaria
magis concurreret confeflio,&
abſoDeni
lutique
o ad non
tollenda peccata , quàm cætera om
nia præcepta ; nam omnium datur votuin impli
citum in contritione ; quare codem modo dici
poſ ſetunremitti peccata homini pænitenti per
comm ionem in voto , per obferuantiam fc
ſtorum in voto , & alia fimilia.
Quarta explicatio eft Alexandri & Bonauen
turæ ; quod poteſtas Sacerdotis non ſic ad ab
ſol uendum à culpa ,ncc à pæna æterna , ex ope
ſed tantum
re operato ;dicitur
aliquando à pæna
abſolutio cemporali , quæ
à peccato , iuxta il
lud 2. Machab . 12. Sancta ergo & falubris cogita
tio eft pro defunctis orare , vt à peccatis foluantur;
hoc uand
aliq pancong
eft, àode a proruo debita.
illis, Sace Addper
rdotem tamum
untmod en
deprecationis impetrare pænitenti primam grae
tiam ,ad quod conducunt illæ orationes , Mife
reatur tui ,& c .
Hæc etiam explicatio tollit ferè totam effica
ciam huius Sacramenti ; nain ad collendum rea
tum pænæ temporalis , ſuppetunt alia remedia
faciliora , neque ad hoc requiritur noua gratiæ

men inter peccata , quæ dimiſſa ſunt per contri- infuſio , vt conſtat in Indulgentiis , & facrificio
tionem , velper abſolutionem ,ſed de om nibus in Millie ; quare non poſſemus ex illo effectu ar
vniuerſum loquuntur . M
gue , dar
querearg gratia
umei nta Sacnof
hocdam
in ban ramtra ; denclu
entmo con
Nec denique obftat, quod affertur de Patri- ad mpro ie
bus in limbo ; nam illi non habebant reatum fionem , probabunt clarè falſitatem huius expli
pænæ dainni, ſed ius ad gloriam : detineban cationis.
tur tamen , eo quod nonduin erat ſolutum pre- Quinta denique & celebris fententia eft Ma
tium ſanguinis Chriſti, & non expediebat,quod giſt. in 4. d. 18. §. non autem , & $. ligant quo
ipſi priùs, quàm Chriſtus intrarent ad gloriam; que ; qui docet , Sacerdotem verbis illis , Ego 48.
ficut nec modo carentia gloriæ corporis eſt ali- te abfoluo , ſolùın intendere ſignificare , Ego te C
quis reatus pæncon
æ damni , ſed dilatio gloriæ de- oftendo , declaro abfolurum per contritionem
bitæ ob iuſtam gruentiam .
46 .
Tertia explicatio eſt , hoinines abſoluià cul. apupraced
d Sua em , inqupreſ
entrez feqdiſ
amenti uunpu. Maior,2. num
tur18.ſeEt. alij
& .3.
pa, & à pena per abſolutionem Sacerdotis, non qui aduertithoc tempore effe omnino erroneum ,
re ipſa ſuſceptam , ſed in voto ; vnde quando Contra illam ergo, & omnem aliain lit con
poſtea proferuntur verba , homo liberatur ſo- clulio certiffima, in lacramento Pænitentiæ con- tia facra
lùm ab obligatione confitendi , quam retinuc- ferri veram remiflionem peccati , etiam quoad men to iten .
in poen
Kat . Ita Gabr. dift.18.quaft.1. & eius fupplemen- ſac culpam virtute ipfius ſacramenti,& abfolutionis fertur vera
tum d.23.quæft.2 . art.2 . Okamus relatus à Ga- erdotalis.Hæc eft S.Thom . in preſent.& alio, remifio pecs. con

briele , & Nom ina ant

les iqui,quos ref eri mt Alex. rum omnium : quos non oportet ſigillatim refer
quas7.80. rnembr . 1. art . 1. to Bonauent. dift. 18 . re. Probatur autem primò ex verbis Chriſti , lo- cat virti uteetiab
am
04 &st.1.art.2. quoad culpa
Hæc etiam explicatio reiicitur ab omnibus : annis cap . 20. quorum remiſeritis peccata , &c . Solutionisf« .
quæ in propria , & rigoroſo ſenſu ſignificant cramentalis.
terniflionem
tis , ſed Diſp . XIII.
eſt vala
remiſlionem peccati, etiam quoad culpam Matth.
Jes Eco
Matth. 16. 16. & 18. Quodcumque ligaueris, quodcumque
ſolueris , & c .Nam illa vniuerſalis omnia vincula
fler ad videtur comprehendere. Idem etiam videtur pro
am ex bare nomen clauium regni cælorum , quod po-
tiflimè per culpam mortalem clauditur ,, & per
eniali. ? cits remiſſionem aperitur. ...
obli l'robatur fecundò ex Conciliis Florentino in
49 .
lla els Litteris vnionis, Conſtantienfi in Bulla Martini V.
In abe contra errores loannis Hus & clariùs ex Triden-
tino fef . 14. cap . 1. vbi dicitur Sacerdotibus da
opor tam poteſtarem reconciliandi fideles poſt bapriſmi
am & lapfos , & c . 2.hoc Sacramento homines à pecceris
olim liberari , ficur per baptiſmum liberantur à priori-
e alia bus peccatis & cap. 3. & car. 1. effectum huius
oblie Sacramenti efle reconciliationem cum Deo , &
can.2 , hanc effe fecundam tabulam poft naufra
uen gium , & can. 9. abſolutionem non effe nudum
cra miniſterium pronunciandi, & declarandi remilla
obli effe peccata confirenti , ſedactum iudicialem , &
Taria C.4 . attritionem cum hoc Sacramento diſponere
ad primam gratiam , & remiſlioneni peccati obri-
nendam quæ clarè probant,poteſtatem illam ex-
t
si& tendi ad dimistendam ipfain culpam , nec poffe
-in de hoc ampliùs apud Catholicos dubitari.
oli so . Tertiò probatur ex lulio, & Cæleſtino Ponti-
ficibus, & ex Concilio Africano , quorum verba
dici
per referuntur in cap. Presbyter , & aliis 20. quaft. 6.
fe vbi dicitur : quod Sacerdos denegans abſolutio-
nein morientibus reus erit animarum , & quod
hominum ſalutem adimit.Ergo fupponitur,quod
0
be per virtutem abſolutionis confertur prima gra-
cu tia ,& tollitur culpa grauis, quia alioquin non
eflet cauſa damnationis ipſa ablolutionis negatio.
Ad quod etiam facit Aug.epift.180.
1 $1. Quartò probatur ex Patribus, qui hanc pore.
ſtatemin Sacerdotibus agnofcunt. Auguſtinus de
n
Cathechizandis rudibus cap.17.Hieronym.epift.1 .
o
ad Heliodor. S.Leo epift.i. Cyprianus ſermon. de
bapriſmoCyrillus lib.12. in loann.c.56. Ambrof.
i
lib. 1. de penitent.cap.2.67. et lib.2 .cap.2. Ru-
pert.ſuper illud Ionæ :Vade in Niniuern Ciuitatem,
&c. Bernard.ſerm i de Sanétis Perro de Paulo,Hi-
larius Can.16.in Matth.Theophylactus ibi,& alij
dicentes, quod abſolutio Sacerdotis præcedat
abſolutionem Dei ; Vnde clarèfequitur,non elle
declaratoriam , & colligitur ex ipfis verbis Chri-
Marth.16 . fti,quodcumque folueris fuper terram , erit folutum
& in celis ;non enim dixit , fuit folutuin , ſed erit,
quali conſequenter, quod etiam indicat illa di-
Itio , ; hoc eſt, etiam in celo , quafi hoc conſe-
quatur, & illud prrcedat. Videri eriam poflunt
Gregor. hom . 26. in Euangel. Chryfoft . horn. f . in
verba Iſaie : Vidi Dominum ; & lib.3 .de Sacerdot,
Sacerdotibus , non
Chryſoft. cap.4. vbi clarè dicit , noftris
corporis lepram ,verum anime ſordes , non dico pur-
gatas , probare , ſed purgare prorſus conceſſum eſt.
Vide alios apud Caniſium 2. part. Carechifmi
cap.i.
Quintò probatur ratione: quia ſi Sacerdos ſo-
lùm declaret hominem effe abfolurum , vel illa
- Penilme
declaratio fic Dco , & hoc eft ridiculum , vel fir
e facra. Eccleſiæ , & id eſt inutile,quiaEccleſix adhuc non
ento con
conſtat , & quia repugnar ſecreto , & inſtitutioni
14 VETA
huius Sacramenti : ergo illa non eſt declaratio
mifio peca
El etiam , præcedentis abſolutionis , fed vera abſolutio , vt
and culpa verba fonant . cap. 1 , loann. Nemo ( inquit ) tollit peccata., niſi
inte abe Sextò probarur ex communi menre omnium qui eſt agnustollens peccata mundi, in Pfalm . S ;. Idem.
4!ionifa fidelium , qui cùm fe in mortis articulo conſtitu- ſuper illa verba : Nunguid medici fiſcitabunt.& c.'
mentals
tos vidint,itatun confeffionis Sacramentum om- Vinentes ( inquit ) curare miniſterio ſun poffint
Sect. II. 201
ni cura, & ftudio procurant , vr xternæ damna
tionis periculum , vitent; credunt igitur Sacerdo
tes,non habere folùm poteſtatem declarandi præ
cedentein ſanctitatem , aut minuendi pænam
temporalem ; de hoc enim non eflent adeò lol
liciti , fed ctiamrcmittendi culpam , & pænam
æternam , vt dixit Tridentinum feff.6.c. 14.vbi
etiam apertè videtur definita hæc Sacerdotis po
teſtas,cum dicatur in hoc Sacramento remitti(ni
mirum virtute Sacramentalis abſolurionis ) cul
pam (fimul cum pæna æterna.
Contra hanc ergo certiſſimam veritatem ali : 23 ‫و‬
qua afferuntur , quæ breuiter diffoluemus. Obii
citur primo loco illud Ecclefiaftici cap. 17. A
morino quafi nihil perit confeffio. Ergo confeffio
peccatoris quandiu mortuus eft per peccatum ,
nihil ci prodcft.
Refpondeo , ibi nec elle ſermonem de con
fellione Sacramentali nec de morte fpiriruali,ſed
naturali , & fenfus eft , confitere peccata tua ante
mortem cum eorum dereſtationc practica, quia
poit mortem etiam impij in inferno confircntur
ſua ſcelera , fed fine vllo fructu .
Secundò obii itur exemplum veterum Sacer
dorum , qui quidem non auferebant lepram ; ſed
declarabant , hominem efle iam mundatum , vt
conftat ex Mitth.s . Matth.8.
Refpondeo, In hoc excedere noftros Sacer
dores , quod & lepram ſpiritualem fua poteſta
te auferane, vt notaivt Chryſoſtom . verbis fupra
relatis.
Terriò obiicitur , quia folus Deus peccata re- 54 .
mittir Marth.9 . quispoteſt remittere peccata , niſi Matth.g.
folus Deiss ? quæ verba licèt fint dicta à ladæis,
vera ramen crant , vt notauit Beda in c. 2. Marci:
erat quippe commune proloquium inter illos ex
illo llai.43. Ego ſum qui deleoiniquitates,& Pfal.
31.Remififtiimpietatem meam mibi: vbi Auguft. &
Calliodor. indicant, Deum folum dimittere pec
cata ; & quidem cùm peccatum ſit offenfa Dei,
ad Deum folum ſpectat illam remittere , non ad
illum,contra quem non eſt.
Reſpondeo, boc probaret etiam ' , nec Chri
ſtum , vt hominem poſle remittere peccáta , quæ
funt contra Deum , vt Deum . Dicendum ergo
eft., Deum ſolum remittere peccata poteſtare
propria , & principaliter ; poflc tamen id ficri à
Sacerdore , ex commiſſione, & delegationeDei;
ficut procurator poteft ex facultate Domini re
mittere debitoribus , quod Domino debent. Si
militer dicitur in Pſalm.71.quod Deus facit mira
bilia magna folus,quod tamen intelligitur princi
paliter,non inſtrumentaliter ; nam hoc modo de
iuſto dicitur Ecclefiaftici 31. l 120d fecitmirabi
lia in vita fua.
: Quartò obiicitur hiftoria Lazari , quem Chri ss .
ftus folus ad vitam reuocauit , poſtca verò à di
fcipulis iuſſit diffolui , quo facto adumbrata fuit
ablolucio Sacerdotalis:Vnde Auguſtinus tra&t.6.
in loann. ex illo facto colligit , Chriſtum ubi re
tinuifle poteſtatem remittcndipeccata ,feruis mi
niſterium dediffe , ne feruus in feruo iperarct. Et
clariùs Matth . 16. Chriftus , (inquit) per ſe intus uft
vinificat , aniriſtris poteftatem foluendi poft vitom hug .
tribuittoqui
, nullumſolucre poffunt, niſi vinar. Quod
idem ferè repetit ſerm.44.6 48. de tempore,& in
Sucerdotes,
 202 De Sacramento Pænitentiæ .
Sacerdares, non autem mortuos fuſcitare. Eodem cuinus relatus à S. Thom . in Catena ſuper loann.
exemplo Lazari veitur Gregor. ſuper Euangelia c.11.qui eodem modo videnturviurpure exem
relatus in cap.Plerumque! l.quaft. 3. vbi ait:Quos plum illud Lazari retuſcitati.
Gregor, omnipotens Deuspergratiam compunctions viſitat; Ad locum Ambrofij. Reſpond. non inueniri sz .
hos fententia paſtoralis abfoluat; tunc enim vera ea verba apud Ambroſ. in co loco , in quo ci
eft abfolutio præfidentis, cum alerni iudicis ſequitur tantur àGratian.ſcilicet,lıb.2.de Abel,o Cain ,c.4.
arbitrium ;quod confirinat exemplo Lazari, & in vbi Ambrolius ita dicit ; Remittuntur peccata per Ambroſ.
de infert, quod illos nos debemus abfoluere , quos Dei verbum cuius Leuites interpres,o quidem exe
auctorem noſtrum cognofcimus per fisſcitantern gra- quntor eft,remittunturper officium Sacerdotis, Sa
tiam viuificare. In candem fentcnţiim videntur crumque miniſterium : In quibus verbis contrarius
loqui Ambrol. relacus in c. Verbum Dei , de pa- potiùs ſenſus haberi videtur, & poteftas Sacerdo
Ambrof. nit.d. 1.Verbum(inquit) Dei dimintit peccata, Sa- tis probatur ad dimittenda peccata faltem mini
cerdas Iudex eft , Sacerdos officium ſuum exhibet, ſterialiter , hoc eſt , per poteftatem acceptain à
fed nulliusporeſtaris iura exercer : ille ſolum pecca Deo. Adde fi alicubi Deus folus dicitur peccata
ta dimittit, qui pro peccatis noſtris mortuus est. Et dimittere, intelligi id debere , auctoritate propria,
difficilius loquitur Hieronym .in illud Matth.16 . & nomine ſuo : miniſter enim , & Oeconomus,
Hipron. Quodcumqueligaueris,& c. Iffum locum ( inquit) qui Domini nominedonat,velremittit,non dici
Epiſcopi, Ġ Presbyterinon intelligentes aliquid fi- tur donare, vel remittere , nifi fecundùm quids
bi de Phariſeorum affurnunt ſupercilio,vizel dam- donare enim , vel remittere eſt dare id , quod
nent innocentem , vel ſoluere ſe noxios arbitrentur:ſuum eſt,vel condonare, quod ipli debetur ; Sa
Cùm apud Deumnon ſententia Sacerdotum ,ſed reo- cerdos autem non cedit iure ſuo, fed Dei ,quando
tum vita quaratur.Legimusin Leuitico, de leproſis, peccata remittit ; ideo non dicitur remittere fim
vbi iubentur , ut oftendant ſeSacerdotibus, o ſile- pliciter , ſed cum addito , ſcilicet , nomine Dei,
pram habuerint , tunc à Sacerdote immundi fiant; cuius miniſter, & Oeconomus eſt.
non quod Sacerdotes leproſos faciant,& immundos; Ad verba Hieronymi , quæ aliqui falla exiſti 58,
fed quohabeant notitiamleprofi, ó non leproſi, mant, vt Scar.d.14.9.4.ad vltimum : alij duriora;
poffint difcernere,qui mundus, quive immundusfit. reſponderi adhuc poteſt, ipſum voluille folùm
Quomodo erga ibileproſum Sacerdos mundumvel reprehendere , & reprimere nimiam licentiam ,
immundum facit,fic có hic alligat velſoluit Epiſco- quam Sacerdotes aliqui libi arrogabant admit
pus, Presbyrer; non eos , qui infontes ſunt,vel no- tendi, & reiiciendi pro libito ab ablolutione,con
xij, fedpro officio ſuo,cumpeccatorum audierit va- tra quos docet, eorum poteſtatem non efle abſo
xietates , ſcit quiligandusfit , quive foluendus, lufam , led certis legibus ligatam , quas obſer
: Adexemplum Lazari in ſe ipſo facilè Relpon- ụare debent, vt eorum fententia valida ſit, abſol
detur : Cùni enim fit ille fenſus allegoricus , non ucndo folùın eos , quos Deus iudicat abſolutione
eſt neceſſe, quod fit ſimile in omnibus : ſatis eſt, dignos,nimirum per debitam pænitentiam ,quod
quod, ficut ibi ab Apoſtolis verè fuit folutus La- idem dixerunt Gregor. in verbis fupra citatis , &
zarus , fic à Sacerdote pænitens verè foluatur Clemens Papa 2.Conftit. Apoſtol.Facta,inquit,di Gregor,
vinculis, quibus tenetur . Viuit tamen priùs pec- ligenti inquifitione , num pamteat , dignuſque fit,vt
cator non lempervita gratiæ habitualis,lcd actua- in Ecclefiam admittatur,abfolue in dicto ieiunio . & c,
lis ,, qua dolet de peccatis , & mouet le motu vi- & Leo Papa rclarus in c.Minet 24.quaft. 1. Ma
tali, & exit foras , quæ vita eſt à folo Deo interius, netergo ( inquit ) Petri Priuilegimon ubicumque ex
viuificante , poſtea tamen viuificatur etiam à Sa- ipfius fertur æquitate iudicium . Si ergo Hierony
cerdote.Vnde inter propoſitiones Michaelis Baij , mus dicit Sacerdotem non poffe pro arbitrio fol
hæc etiam prohibetur à Gregor. XIII. Peccator uere, vel ligare, line præuio examine.Exemplum
Greg. XI . pænitens non viuificatur miniſterio Sacerdotis ab- autem Sacerdotum Vercrum non cft in omnibus
ſoluentis , ſed à folo Deo , qui pænitentiam fugge- fimile , fcd in hoc, quod ficur illi priùs examinaa
rens', inſpirans viuificat eum , ó reſuſcitat: mi- bant lepram , vel fanitatem , ſubdit , vt eum ab
miſterio autem Saberdoris folus reatus tollitur, immunditia legali , & interdicto abſoluerent, vel
Auguſtinus verò , & Gregorius, vtentes illo non abfoluerent ; fic noftri Sacerdotes debene
Lazari exemplo intelligi debent ex ipſomer Au- diligenter examinare , an panitentes lepram ad
guſtinotralt. 49. in Ioann. & libe so. homiliarum buc retincant impanitentiæ , an verò eam per
hom.27. & in Pfalm , 101. Concion.2 . & de verbis, pænitentiam abiecerint, vt ſic debitè poffint eos,
6
Domini ſerm . 8.quibus in locis dicit;idco Deum Yel à vinculis , quæ rettant abfoluere , vel tan
dici ſuſcitare mortuum , quia clamore ſuo eum quam adhuc infirmos , inpænitentes in eiſdem
vocans facit , vt veniat foras,hoc eft,foras prodat vinculis rctincre.
confeflionein peccatum ,qnod occultum erat, Quintò obiicitur argumentum ſupra indica 29.
þoc enim ipſum prodire foras, eſt viuere:ſubiun- tum ; vam vel pænitenseſt contricus, & ficiam
git autem Auguſtinus : Dicer ergo aliquis : Quid eſt liber à peccato ,vel adhuc eft in peccato, & fic
Auguſtine prodejt Ecclefia ,fi iam confeffor voce Dominica (u- non eft dignus abfolutione.
Scitatusprodit? cui obicctioni relpondet : iplin Rcfpondeo pænitentein cum attritione non
Lazarurn attende , çum vinculis prodir : iam vi- cflc dignum immediatè gratia , elle tamen ido
Hebat confitendo , ſed nondum liber ambulabat vin neun )
ve per abſolutionem gratiam conſe
culis irretitus; quid ergo facit Ecçleſia, cum dictum quatur.
eft, que ſolueritis,folutaerıınt, niſi quod ait Domi. Dicunt, hoc Sacramentum efle medicinam;
nus continuò ad diſcipulos , foluite illum , et finite crgo non eft ad viuificandum ; namn medicina ſo
abire ? Ecce Auguſtin. nomine vitæ confeflio- lum piodeſt viuis.
nem folam intelligit , quam ante abſolutionem Refpondeo hoc Sacramentum effe medici
Sacerdotis , pænitens haber à folo Deo , in quo nam contra vulnera etiam lethalia , quæ licèt non
çtiam ſenſu intelligendi funt Clitouæus lib. 7. in adhuc attulerint morrem damnationis , & ideo
Jeann, C. 23. qui additus eſt Cyrillo, Alex.& Als homoçici poſſit viuus, & curabilis : attulerunt
tamen
 Diſp. XIII.
tamen mortem gratiæ , & in hoc fenſu poteft hoc
Sacramentum viuificare.
Go . Sextò obiiciunt , quia eodem modo data eſt
Sacerdotibus poteſtas ligandi;ſicut ſoluendi; fed
illa non eſt , niſi ad oftendendum aliquem iam
Ambral
efle ligatum ; ergo neque hæc eſt, nili ad often
dendum efle abſolutum .
Reſpondeo , poteſtatem Sacerdotis ad ligan-
dum dupliciter declarari. Primò, quatenus poteſt
negare abſolutionem , & retinere peccata , quod
eſt ligare negatiuè;ſicut Deus dicitur indurare,vel
excæcare , quatenus non dat auxilia , vel lumen .
Ita explicant S. Thom . opufc. 22. cap. 6. Adrian .
de clauibus quaſt. 2. Medina de confell. quajt. s .
Cordub. lib. 5.9.1 . & alijmulti.
Secundò explicant alijillan poteſtatem , qua-
tenus poteſt Sacerdos obligare pænitentem ad
ſatisfa &tionem Sacramentalem . Vterque fenfus
eſt bonus ; primus colligitur ex verbis Chriſti
loan. 20. vbi poteſtasligandi explicatur per pote-
ſtatem retinendi peccata , quo ſignificatur, reten-
tionem peccati elle actum huius poteftatis. Se-
cundus eriam ſenſus probatur à Tridentino feſ
14.cap.8. & can.vlt. vbi ex poteſtate ligandi col-
s8, ligiturpoteſtas imponendi pænitentiam. Datur
criain alius actus huius poteſtatis ligandi per ex-
communicationem , quæ impedit Sacramento-
rum communicationem , de quocumque autem
ex his actibus ſermo ſit , conftat, actum ligandi
non effe folùm oſtendere, vel declarare aliquem
eſſe ligatum ,ſed re vera eum ligare fiue negatiuè
fiue etiam pofitiuè.
III .
SECTIO
Quemfenfum habeant verba in forma
gori huius Sacramenti.
quorum
Explicatoeffectu horum deverbo varizr
,facilio
61 .
tamen
ſunt Theologorum ſententiæ , Ratio autem diffi-
cultatis eft, tum quia quando pænitens non eſt
ſufficienter diſpofitus , non abfoluitur à peccatis,
& per conſequens forma erit falſa : tum etiain
quia quando iam condonata ſunt peccata , vel
per contritionem , vel per aliam confeffionem
præcedentem , non abloluitur nunc ab illis;
nec enim abfoluitur ille , qui vincula non ha-
bet , nec poteſt condonari debitum , quod
non eft.
Totati de Abulenfis in primis liberiùs de hac furma lo-
forma Sa quutus eſt prima parte ſui defenfori cap. s . & 6.
craměti li . dicens , quod propriè loquendo nec Sacerdos,
nitentia Piceo
berior fen imò nec Deus abſoluit à culpa , vel à pena pec-
tentia , cati.Primò quia Scriptura nunquam ita loquitur,
ſed dicit,peccata dimitri, deleri, & c. Secundò ex quaſdam inclinationes potentiarum , quæ rema
Clementina prima de priuilegiis , vti Pontifex
prohibens religiofis abſolutionem quandam ipſis
non concellam , dicit, nec à culpa, nec à pæna, vt
eorum verbis vtamur,abſoluant, vbi Pontifex illam
indicat eſſe impropriam loquutionein. Tertiò,
quia homo nec abfoluitur à culpa , quia hæc iam
præceſſit , nec à pæna, quæ nondum aduenit, &
per confequens nondum obftringit , fed à reatu
pænæ , feu obligatione ad pænam , quæ nunc
ctiam ligat hominem actu. Quartò , quia pec
cata non ſunt vincula , ergo non abſoluitur pro-
priè homo à peccatis.
62 . Hæc Abulenfis fententia liberior eft , fed er-
.
rat in vocibus : nam ipſe luum ſenſum Catholi-
Sect. III . 203
cum ſatis expreſſit; imò in cap.7. in margine ad
ditur quædam declaratio , quæ fertur haberi in
alio originali, & facta fuiffe apud Eugen. Papam ,
quod ſcilicet loqueretur de abſolutione propriil
ſimè dicta, & de culpa actuali, non de habituali,
ſeu reatu ad pænamn .
Modus tamen loquendi corrigendus cſt. Pri
mò quia in Scriptura criam habetur illa loquutio
Ifai. 18. Diſſolue abligationem impietatis , & c. &
Matth. 16. Q 10dsumquefolueris ſuper terram erit Marth.16 .
folutum , & c.Secundòquia videturindicare tranſ
acto peccato actuali , remanere folum reatum
pænæ; à quo homo abſoluitur, quæ propoſitio
erat vna ex propoſitionibus.Michaëlis Baij,quam
reiecerunt Pius V.& Gregor. XIII. & refertur
lis verbis : InIn peccato duo funt, actus
in illa Bulla his
o reatus , fiue obligatio ad pænam ,Vnde in Sacra Pius V. &
inento baptifmi aut Sacerdotis abſolutione propriè Greg. XIII.
reatus peccati , dumtaxat tollitur , Ô miniſterium
Sacerdotum folum liberat à reatu . Farendum ergo
eſt , manere peccatum habituale ſeu reatum cul
pæ , quod fit ctiam propriè peccatum , & à quo
pænitens abfoluitur. Quid autem fit ille reacus,
leu macula habitualis diximus difp.7.
Hinc conftat ad fundamnenta contraria. Ad
verba verò illius Clementinę dicendum eft,Pon
tificem non reprehendere vocabula , ſed corum
vſurpationemab illis, quitalem facultatem often
tabant,cùm illam non haberent.
Denique conſtat , pænitentem abſolui à cul 63
pa habituali, qua ligatur, bæcenim eſt obligatio
mancns ad odium Dei,quandiu ab ipfo Deo non
condonatur :fatemur quidem ,hoc non eſſe vin
culum phyficum ſed morale , atque adeò per
tranſlationem , & metaphoram extendi vocabu
lum : hoc tamen non tollit,quodin eo ſenſu pro
priè dicatur homo abſolui à peccatis .
Suppoſito ergo , quod verba illa propriè vſur
pentur , alij dicunt eorum ſenſum efle : Ego te
oftendo , & declaro abſolutum . Alij. Ego te libero
ab obligatione fubiiciendi hæc peccata Ecclefia cla
uibus. Alij, Ego te libero à debito pæna aterna. Alij,
à debito pana temporalis, ſed hæ ſententiæ ſuppo
nunt fundamenta falla circa poteſtatem Sacer
dotis , quæ impugnauimus ſečt. præcedenti, & ad
huc non foluunt difficultatem ;nam poteft con
tingere , quod iam non habeat debitum pænæ
æternæ , nec temporalis , nec obligationem con
firendi hæc peccata,eo quod iam ea fuerit confef
ſus in alia confeflione , quare reſtat adhuc expli
candum , quomodo verificentur verba in hoc
ctiam caſu .
Alij ergo dicunt , per hancformam ſignificari 64
ablationem peccati ,vel quoad culpam,vel quoad
pænam , vel quoad reliquias peccati videlicet
nent ex culpa etiain poſt illam ablatam : & hæ
tolluntur magis , ac magis per abſolutionem ſe
quentem .
Hæcexplicatio reiicitur. Primò quia aliquan
do ex vno peccato leui veniali exiguæ reliquiæ
manent ; quare non eſt credibile, durare illas per
totam vitam , per quam reperitis confeſſionibus
poteſt illud peccatum dari ſemper pro materia
abfolutionis.Secundò illi habitus , qui remanent
ex actu malo , nec funt peccatum, nec etiam pe
næ peccati , quia dimiſlátora pæna peccati,adhuc
remanent tanquam effectus phyſici producti ab
actu præterito , ſicut manet vulnus phyſicum
caufatum ab aliquo peccato . Ergo abſoluens à
peccatis ,
 204 De Sacramento Pænitentiæ .
peccatis , non abſoluit ab illis , ſed ab corum
cauſa.
Ab hac ſententia parum diſtat P. Coninch iz
‫كي‬. preſent.diſp-4.dub.8.num.61.6 fequentib.dicens,
peccaruin ſemper remitti de nouo, quia femper
manet aliqua obligatio ex ipſo ; quatenus ctiam
poſt ablatam culpam , & remiſlam penam, ma-
net ſemper aliqua indignitas , qua cæteris paribus
ille , qui peccauit , minùsdignuseſt aliquo Dei
beneficio peculiari; quàin alius æquè iuftus,qui
nunquam peccauit : hoc autem impedimentum ,
& minor dignitas aufertur magis , & magis per
abſolutionem propter gratiam habitualem , quæ
datur in Sacramento , ratione cuius gratiæ , licèt
non tollatur illa indignitas ,provt oritur à peccato
præterito ; minuitur tamen eius activitas appoſita
maiori gratia, quæ affert maiorem dignitatem , &
temperat illam indignitatem ortam ex peccato.
66, Hic modus explicandi difficilis adhuc eſt. Pri-
mò quia tota illa indignitas quæcumque illa lit,
poteſt omnino auferri, & conſumi ,ita vtiain non
poflit Deus ratione illius peccati præteritialiquod
donum homini negare , proutde facto in beatis
conſumpta eſt, nec enim peccata præterita cos
iam poflunt ampliùs impedire ab vilo benchcio
conſequendo, vt fatetur idem auctor n.63.Ratio
autem à priori eſt, quia licut Deus condonando
pænam , cedit iure , quod habebat ad punien-
dum pofitiuè hominem propter illud peccatum ,
& condonando culpam , cedit iure morali, ſcu
titulo , quem habebat ad auerhoncm rationabi
lem ab illo homine , propter illud peccatum ; fic
poteſt liberè cedere , & rcnunciare omni iuri , &
titulo morali , quem habet ad negandum aliquod
beneficium illi hominiratione peccati præteriti ;
neque enim eſt minùs Dominus Deus horum
iurium , quam illorum : polita autem hac ceſſione
vniuerſali, iam non manet illa indignitas , liqui-
dem nullo modo poterit Deus moueri à peccato
præterito ad negandum huic homini tale,velta-
le donum : ergo potelt omnino tolli, & conſumi
tota illa indignitas , & titulus. Quod quidem
1
inter homines paflim fit ; nam fxpe ita reconci-
liantur , & condonant ex corde , vt dicant le
nunquam ad aliquid faciendum , vel negandum ,
1 futurosmemores prioris offenſæ, ſed in omnibus
fe habituros, ficut fi offenſa non præcefillet ; &
tamen adhuc peccatum præteritum efle poffct
materia abfolutionis Sacramentalis.
67, Secundò contra illum modum facit , quod
ex illo fequitur,pofle id , quod per Sacramentum
remittitur , iterum redire itavt iam illa remiſlio
nihil operetur , fed reuocetur , quia per te in tin-
tum remittitur ampliùs illud peccatum , in quan-
tum datur maior gratia , quæ afferendomaiorem
dignitaté impediat indignitaté relictam ex pec-
cato præterito , ne operetur, quantum poffet ope-
rari : adueniente autem nolio peccato mortali,
tollitur illa gratia , & per conſequens manct tota
indignitas ex peccatis præteritis , quæ erat priùs,
perinde ac fi non fuifler remilla : redit ergo idem
debitum quod crat dimifluin & idem vinculum ,
à quo per Sacerdotem fuerar pænitens abſolutus;
quod tamen de culpa ,aut pæna ſemel remiſſa ne-
gant communiter Theologi etiam de poſſibili,
ncdum de facto .
63 , Denique diſplicet in P. Coninch pod n.55 .
dicit,verba Sacerdotis facere hunc fenfum : Ego
tibi peccata remitto , quantum ex cosifiſſione porui
rognoſcere, te eſſe eorum reum , & eſe bene diſpoſao
tum ad corum remiffionem . Hoc , inquam , diſpli
cet , quia licèt Sacerdos nonaduertifler ad diſpo
fitionem peccatoris cognoſcendam ; fi tamen
ipfe rc vera efiet diſpoſitus , eller valida ablolu
tio ; imò licet Sacerdos exiſtimaret , illum non
efle bene difpofitum , fi tamen haberet inten
tionem abſoluendi, quantum poffet , validè ab.
folueret , fi re vera panitens eilce diſpofitus, non
ergo eſt ille ſenſus verborum .
Alij ergo cum S. Thom . quaft. 84. art. 3 . 69,
ad s . dicunt , ſentum illorum verborumefie:Ego
tibi Sacramentum abſolutionis imperido , qui fen
ſus verus eft , etiamſi peccata iam fuerint per
contritionen , velaliain confeffioncın dinilla,
quia non ſignificant effectum nunc poni, fed
cauſaın ſufficientem ad illum effectum .
Hæc explicatio , licèt quoad rem fignifica
tam vera fit , quoad modum tamen videturdifti,
cilis , niſi amplius declaretur. Primò quia in aliis
Sacramentis verba formæ non ſignificant colla
tionein Sacramenti , ſed applicationem materice,
vel aliquid aliud , vt verba illa , Ego vebaptizo,
ſignificant ablutionem : illa , bec eft corpus
meum , ſignificant præſentiam corporis Chrifti, &
fic de aliis : ergo illa verba ego te abſoluo , non KO
ſignificant politionem Sacramenti , quia hoc
ellet dicere ;Ego pono hec verba , qua funt Sacra
mentum ; cum enim Sacramentum hoc conſter
ex materia , & forma ; matcria vero ponatur à
pænitente , & formaà Sacerdote , Sacerdos , di
cendo : ego pono Sacramentum , diceret , ego pone
verba, feu formam Sacramenti, atque adeo verba
illa ſignficarent ſuimet politioncm , quod videtur
duriflimum .
Secundò verba Sacramentalia vſurpari de 70 ,
bent in eâdem fignificatione ; quam ex homi
nuin inſtitutione habent in humano fermone;
non enim poſſunt ſignificare , niſi id , ad quod
fignificandum ſunt inſtituta ; & ideo illa vox,
ego , & illa vox te , idem fignificant intrà , & ex
tra Sacramentum ; fed hæc verba ego te abſoluo,
ex hominum inſtitutione non habent fignificare
ſe ipla per ſignificationem reflexam , fed aliquid
condiſtinctum ab ipfis ; ergo nec in Sacramen
to ſignificant directè le ipſa , lcd aliquid
aliud .
Eodem modo arguitur contra explicationein
fimilem , qua vtitur P. Suarez ſect. 3.num. 19 .
vi fenfus fit; Egonbu granom fanétificantem con
fero , quantum eſt ex le remljinum peccati. Hrc,
inquam , explicatio videtur etiam difficilis , quią
ex hominum inftitutione non habent ſignificare
gratiæ collationem , fed remillionein debiti, &
folutionem vinculi; crgo licèt in hoc Sacramen
to cauſent gratiam ; ipta tamen de fe id non lic
gnificant: Pro quo aduertendum omnino eft, in
verbis Sacramentalibus duplicem cfle ſignifica
tionem , alterain , quam verba habent ex homi
num inſtitutione , & quæ eſt propria verborum ,
v: vcrba humana funt: Alteram vero Sacramen
talem quam habet etiam materia , verbi gratia
aqua , oleum , & c. quatenus ex Chriſti inſtitu
tione ſignificant gratiam , quam conferunt. Et
quidem loquendo de hac fecunda ſignificatio
ne , verba ablolutionis fignificant procul du
bio gratiam ſan& ificantem , ficut & confeflio,
& dolor , quæ eſt materia Sacramenti. Nunc au
tem non loquimur de hac ſignificatione , ſed de
illa priori , quam habent verba , vt verba huma
na ſunt, & quæ ſola debet attendi ad cognofcen
duin
 Diſp. XIII.
oli dum corum ſenſum , & veritarem , nam verba in
matrimonio . v.g. folùm ſuntvera, quatenus fi-
een
Nu
gnificaño conſenſum in obligationem mutuam , &
hunc ſolum ſenſum faciunt , licèt quatenus ſunt
on
Sacramentum , fignificent gratiam habitualem ,
quam conferunt . Sic ergo verba abſolutionis, li-
b.
cèt fignificent, & conferant gratiam ex Chriſti
an inſtitutione ; ve tamen funt verba humana , cam
determinatè non ſignificant , nec faciunt eum ciamus; ſufficit fuifle aliquando noftrum ;percef
ſenſum ; quia ex hominum inſtitutione non ſunt , fionem enim repeticam ſignificamus voluntatem
impofita ad gratiam ſignificandam , ſed remiffio-
nem ,vel ſolutionem à vinculis,vndeetiamſi pec-
1
cata tollerenturabfqueinfuſione gratiæ prout lo-
quendo de poſſibili, de venialibus videtur cer-
tum , & de mortalibus probabilius ; adhuc verba
eſſent vera in omni rigore ; non ergo faciunt il-
lum ſenſum determinatum , ego tibi confero gra-
tiam fan &tificantem peccatorum remiffiuam .
7‫ܙܐ‬ Reſtar ergo, quod ſenſus illorum verborum
Senſus ver- fit , quem ipſa ſonare videntur iuxta iuftitutio-
ború forme nem ,& impofitionem humanam ;ſcilicet, Egote
abfolutionis
eft is quem foluo à vinculis,veltibi remitto offenfam diuinam ;
ipſafonare ita vt ſignificatum directum harum vocum, non
vidétur iux : fit infuſio gratiæ determinatè, fed condonatio
to impoſetio-peccati. Manet tamen adhuc explicandum , quo-
nem huma
đam modo hic ſenſus verè fignificetur ſemper his ver-
bis. Et quidem quando homo non eſt diſpoſitus ſam ſignificationem ab ea , quam haberer verbum ,
fufficienter ad graciam , fi Sacramentum ſit nul- remitto,quia per illud verbum ,abfoluo , exercetur
lum, non eſt inconueniens , quod verba non fint poteſtas Apoſtolis data illis verbis, quorum remiſe
vera ; ſic enim contingit in aliis Sacramentis , ve
cum Epiſcopus ordinat aliquem incapacem ordi-
nis, quia v.g. non eſt baptizatus,tunc licèt dicat,
Accipe poteftatem ,& c. non dat poteſtatem, & fic
verba non ſunt vera. Si vero Sacramentum pe-
79 nitentiæ cum ſententia probabili , admittatur ali-
quando eſſe validum , & informe, hoc eſt non
cauſans actu gratiam ex defectu diſpoſitionis ſuf-
ficientis ; tunc verba erunt vera , ſicut ſunt vera
verba epiſcopi ordinantiseum , qui eſtin pecca-
to.Dicit enim : Accipe Spiritum San&tum ,& c.quæ
verba vera ſuut,quia faciunt hunc ſenſum , Quan-
tum est ex me,do tibi Spiritum San &tum ,fic in præ-
ſenti verba ſunt vera , quia fignificant : quantum
eſt ex me , remitto tibi peccata : cum quo ftat,
non poni remiſſionem , quandiu non aufertur
obex per debitam diſpoſitionem ; quia verba hæc
in ore Sacerdotis , qui non eſt Dominus ablolu-
tus, fed miniſter cum poteſtate limitata , non ha-
bent ſenſum omnino abfolutum , ſed limitatum ,
ſcilicet, ſi adſint requiſita.Sicut iudex ordinarius,
quando declarat, aliquem efle innocentem , vel
delinquentem ;verba illa non faciunt ſenſum om-
nino abſolutum ſed limitatum , ſcilicetfecundùm
allegata, & probata.
73
Quomodo hicMaior eſtillo
ſenſus in difficultas
alio caſu, , quomodo verificatur
quando peccata iam
Verificatur
hic fenfuus, fuerant ablata per priorem contritionem ,vel con-
peccaris iam feflionem præcedentem . Dicimus tamen , in eo
per contritio. ctiam caſu eſſe vera verba , quia non mentitur,
nem volaris ?
qui poft dimiſſuni ſemel debitum , vel offenſam ,
iterum rogatus, dicit,ſe dimittere.Nam ficut, qui
ſemel ſe obligauit alicui ad aliquid præſtandum ,
poteſt iterum ſe ciobligare ad idem , & qui ſemel
vouit , vouet iterum , & iterum , & promitcit
fæpiùs idem obiectum ; ſic qui remiſit debitum ,
potcſt iterum idem remittere ; nam remittere in
rigore, eft obligare ſe per ceſlionem iuris, ad non
vrendum iure acquiſito ratione offenfæ in ordine
effectumeti';tam
ad stalem ,veligataltioemnem quare fic ut poſlu-
mu per obl rep dare idem ius,
P. Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect. III. 205
ſeu ius ad idem alicui, ita perremiſſionem reperi
tam poſſumus renunciate eidem iuri in fauorem
alicuius. Sic per profeſſionem religioſam renun
ciamus ſæculo , diuitiis, &c. & tamen repetentes
profeſſionem ,vel votareligioſa,reperimus abſque
mendacio eandem renunciationem . Ad renun
-ciandum ergo , & cedendum abſolutè,non eft ne
ceſſe, quodacta ſir adhuc noſtrum id, cui renun
efficacem noſtram transferendi à nobis illud ius,
ſeu quod non fic ampliùsin noſtro dominio , quá
quidem voluntatem poſſumus reperere, & de
clarare ſæpius verè ,& validè ; nam illam ceflio
nem effe validain , non eft aliud,niſi ponere titu
lum ſufficientem rationecuias non poſſimusiam
vti iurcillo , quod aliquando habuimus;talis au
tem eſt quælibet noua remiffio , & ceſſio ; fi qui
dem ponittitulum nouum impedientem ,ne vta
mur iure illo, quod aliquando habuimus.Et qui
dem hunc folum efle fenſum illius verbi,remitto,
conftat ex vſu omnium hominum , qui eamdem
offenſam ſolent ſæpius remittere , nec tamen pu
tant,ſe mentiti,quando ſecunda vice remittunt.
Idem autem eſt ſenſus verbi' , abfoluo , cùm in 74 .
hoc Sacramento conſtet, illud non habere diuer
ritis peccata, &c.
Vnde obiter infero explicationem S. Thomæ
in hoc ſenſu intellectam legitimam eſſe ; Dicere
enim: Ego ribi Sacramentum abfolutionis impendo,
non debet intelligi de ipfo Sacramento cauſante,
ſed de cauſaro ( ve ita dicam ) q. d.Ego, quantum
eſt ex me;pono abſolutionem (ad quam quidem
ordinatur hoc Sacramentum ) .id eft remiſſionem
peccati,ſeu titulum ad hoc,vt peccatum ſit remiſ
ſum , & ius ex peccato ortumſit ablatum . Infero
etiam per hæc verba iuxta fuam inſtitutioné hu
manam no ſignificari directè, & determinatè gra
tiam , ſed arguitiuè , quatenus directè fignificatur
remiſſio peccati, hæc autem ex lege Dei non fit
fine infuſione gratiæ ; & ideo arguitur infuſio gra
tiæ.Poreſt tamen ipſa infuſio gratiæ in exequutio
ne eſſe prior aliquo modo, & magisdirecta, licèt
per verba ſignificetur minus directè, & quaſi po
ſteriùs , quia in exequutione gratia eſt cauſa for
malis expellens peccatum habituale, &per conſe
quens quaſıex primaria, & directa intentionein
funditur, licèt verba directè ſolùm fignificent re
miſlionem peccati , & arguitiuè gratiam , quæ po
nenda eſt , ve expellatur peccatum debito modo
iuxta legem Dei.
Contra quia
iici.Primò hancexplication em multa poſſuntmor-
licètad remiffionempeccati ob- Quomodo
75
talis neceſſatia ſitde facto gratiæ infuſiozalioquin fer
gratia como
tur in hoc
enim maneret homo ſine gratia, & peccato ,ad re Sacramento
miſlionem tamen venialis non requiritur.Vnde fi dum cöfilio
verba abſolutionis directè fignificant ſolùm re- et de folus
miſlionem peccati;non eſt,vnde colligatur , con- venialibus.
ferri gratiam in hoc Sacramento, quando confef
fio eſt de folis venialibus.
Reſpondetur , ex remiſſione peccati , quam 76.
ſignificant directè verba , colligi virtutem ,quam
habent ad cauſandam gratiam , etiam quando
confeſlio eſt de folis culpis venialibus : quia non
poteſt remitti culpa etiam venialis de fa& o ; vt
ſuppolu o, nem
ontio abſquebecul pa mortali, quarcctèper illitt
ain
abſ de nt faltem indire rem i
S mortalia,
 206 De Sacramento Pænitentiæ .
mortalia , ſi quæ ſunt ; hæc autem non poſſunt
remitti ablque gracia; ergo deprimo ad vltimum ,
verba , quæ habent viin ad remittenda venialia,
habene etiam vim ad cauſandain gratiam , quæ
fimul expellat mortalia ; fi quæ fuerint, Hæc au-
tem actiuiras Sacramenti non impcditur,quo mi-
nus cauſet gratiam , ex eo quod hic, & nunc non
fint expellenda mortalia , nam ti Sacramentum
ex ſc habet illam virtutem , operatur effectum ,ad
tollenda , quancum eſt de le impedimenta re
Inicionis venialis. Sicut Baptiſinus , qui eſt ad
mundandum hominem , etiamfi lit iuftus iam il-
le , qui baptizatıft , adhuc producir nouam gra-
ciam , quia de fe habet actiuitatem ad produccn-
dam gratiam , qua tollantur fordes, fi fuerint. Sic
etiam Pænitentia haber eandem viin eodem mo-
do , & habet etiam alium titulum ad caufandam
graciam , quia ſcilicet eſt Sacramentum recon-
ciliationis , quod ex le tendit ad reconcilian-
cum hominem Deo : reconciliatio autem ex
ſe affert redintegrationem amicitiæ , & expul-
fionem inimicitiæ : cùm ergo inimicitia hominis
cum Dco non poflir expelli , niſi per gratiam,
quæ fola eft amicitia cum Deo , confequens eſt,
quod per Sacramentum reconciliationis ſemper
producatur gratia expulfiua omnis inimicitiæ .
777 Secundò obiicipoteſt, quia ſi verba non fi-
gnificant actualein ablationem peccati , & folu-
tionem vinculi , ſequitur polle verificari for-
mam , & conferri validum Sacramentum hoc,
etiamſinullum præceſiller verum peccatum, fi
panitens fateretur peccatumdubium , vel exiſti-
matum , & doleree'de illo. Nam peccatum , quod
1 iam fuerat dimifluin , non magis ligat nunc,
quàm illud , quod nunquam fuit : ergo li re
fpectu illius datur verum Sacramentum ;ſic etiam
dari poterit reſpectu huius; quia vtrobiquever-
ba ſignificabunt ſolam conditionem, & remiſlio-
nem ,quantum eft ex parte creditoris.
78 . - Reſpondetur , negando ſequelam . Ratio au-
tem difcriminis eſt , quod in illo caſu verba ef- qui'cit confortafle mentem , & fanare illum con
fent falla ex defectu obiecti, & propolitio etlet
quaſi de ſubiecto non ſupponenti, cùm diceret, infins non debetrefiftere, vel præliari contra fpi
quod peccatuin nun- ritualein hofteni.
remitto cibi tale peccatum ,
quam fuit. Sicut fi aliquis falsò putans dari
poſle chymæram , promitteret mihi chymnæram ;
promiſſio eller omnino irrita , & nulla ex dete-
ta obiecti : Sic G Saccrdus abloluar me ab occi-
fione Angeli, ablolutio erit nulla , l 'non habet
alian materiam , cùin non habeat obiectum ,
1 nec ius , cui nomine Deirenunciet per illam cef-
fionein. Similiter ergo , quando remirtit peccata,
quæ nunquam fuerunt;remiſlio erit nulla . quia
facit huncſenſum : renuntio illi iuri , quodac-
quiſiuit Deus ex tali peccato : cùm ergonullum
ius Deus acquifierit y nulli iurirenunciar , & per
conſequens non eſt vera remiſlio , atque adeo
propoſitio eritfalſa , cùm affirmer remiffionem ,
vbinulla ett remiſlio. Quando verò peccatum
jam fuerat priùs condonatum , adhuc fecunda re-
miſlio eſſet vera remiſlio : verſatur enim circa ve-
rum obiectum , & circa verum ius , cuiſecundò
renunciat , & quod iterum vult non perfeuerare
in Deo,vt ſupra explicuimus.
79. Dices in Sacramento extremæ vnetionis ver-
ba illa forinx , Indulgeat tibi Deus quicquid pec-
caſti, verificantur,licèt infirmus nunquain actua-
liter peccauerit , ergo verba etiam , Abfoluote à
peccates,pollent codem modo verificari, licèt nul-
juin verum peccatum præcelliſlet.
Rcfpondco primò, Ttranſeat antecedens, &
nego coulequentiam ; Na Sacramentum vo
ctionis ex fua inſtitutione telpicit peccata folùm
ſub conditione , vt conftat ex verbis lacobi, fi in
peccatis fuerit , dimittentur ei ; quod poteſt expli.
cari, dicendo , quod datur priniariò , & abſolute
ad confortandam mentem , & corpus, tanquam
vtriufque medicina , ideo datur per vnctionem
olei , quod eſt medicamentum confortatiuum :
hinc autem habet fanare infirmitatem fpiritualem
ex peccato , fi lir , vel faltem minuere infirmita
tcm animæ intrinfecam -ad regſtendum peccato ,
ne lit ; olei enim medicina vtroque modo con
fortar: requirit tainen ablolutè corporis infirmi.
tatem , & morbum actualem hoc Sacrainentum ,
quia datur tanquan remcdium præſens ad con
fortandum contra periculum fpiritualc , & cor
porale præſens mortis inft.intis : hinc eft, pecca
corum remillionem in illis verbis intelligi lolùm
ſub conditione ; nam fimiliter dicitur in forma,
quidquid peccafti per vijum ; cùm contingere pol
fit ægrorum nunquam per viſuin peccatle , pre
lecrim li erat cæcus , in Sacramento autem pæ
nitentiæ debet intelligi ablolucè , cùm primariò
tendat ad remiſſionem peccati, & reconciliatio
nem hominis cum Deo , & ex ſua inftitutione
folùm habeat remiſliuum peccati , vi conftat es
Chriſti verbis , quorum remiferitispeccata, & ć, vbi
ad hunceffectum ſolùm datur potcitas Sacerdoria
bus , quare vbi nullum eit peccatum non poteft
applicari cale Sacramentum , sicut nec Sacramen
cum matrimonij , vbi non eft coniux , cui alrer
coniux poflic coniungi .
Dixitamen , tranfeat antecedens, quia fortal's
ad Sacramentum etiam illud requiruntur pecia
ca abſolutè præterita : Si cnim peccata lub condi
tione lolum intelliguntur in forma extremæ vo
ctionis , cur non datur illud Sacramcntuin in
fantibus morientibus .
Diccs , non dari , quia dcfcit finisprimarius sa
tra tentaciones,& perichiamoibi, & mortis.Nam
Sed contra :Sacramcntum confirmationis ten
dit etiam primariò ad confirmandum contra ho
ſtes fidci, ne homo illis fuccumbat : & tainen
dari potcft infanri. Dices id uile , quia infans ar
macur nunc eo ŝacramento , vt poftea prælietui,
cùm fucrit adultus : vnctio vcrò extrema datur,
vt pugnet nunc in conflictu ianypælente : quare
fruftradaretur non prælizcuco. Sic nec datur pees
petuò ameiiti propter eandem rationca.Scd con :
tra adhuc vrget ; nam extrema vnctio datur ei,
qui poſt rationis víum incidie in antcntiam eriam
diuturnam ; & quidem hic poft viginti annos ami
t æ tam impotens cit nunc ad præliandum contra
Demonem , quim perpetuus amens; nec cniııı
maior (pes est de illo , quain de hoc, quod recu
peraturus fit rationis vſum in hoc nobo :ergo fi
' nis primarius illius Sacramenti non eft præcisè
confortare ad prælium vitiinum , íed delere rede
quias peccatorum ; vnde nuijis præcidentibus
peccatis dari non poteft, ficut dicimus de Sacra
mento pornirentia .
Vnde faciliùs refponderi potuit fecundò, ne S.
gando , quod in obiectione iupponitur, ſcilicet Exl'ema
quod Sacramentum exrrenix vnctionis daripof- unette nome
fit illi , qui nunquam peccauit saltem venialiter, porefi
qui nonduropecei:
NamlicerRecantiores d allcrant: contrariam ta laxit.
12

Diſp. XIII.
nien videtur expreſsè docere S. Thom. in ſupple-
mentoad 3. part.quaft. 22. art. 4. ad 1. & 2. vbi pofitiomeanon eſt vera. Quando verò affirmo
eandem tenet Franciſcus Syluius latè,M. Nunus
ibi,art. 2. difficult.2. Ledeſma 2.4.quaft.34.art.2.
& alij, quod colligitur , tum ex Trident.ſeſ. 1
ante cap. 1. de extrem . unet.vbi dicitur hoc Sacra
mentum eſſe pænitentiæ confirmatiuum , quare ij.
ſoli videntur capaces ipfius, qui fuerint etiam ca-
paces Sacramenti pænitentiæ ; cum ex vſu Eccle-
liæ , quæ, vt vidimus, non dat hoc Sacramentum
iis, quos certum eſt nunquam peccaſſe, ſed iis ſo-
lis, qui aliquando peccauerunt, quales ſunt ij
omnes , qui aliquandoſaltem vſum rationis ha-
buerunt , vt conſtat ex Rituali Romano in Sacra-
mento extremæ vnctionis : cuius ratio alia reddi
nonpoteft, vt vidimus , nam poſle peccare, ſi re
vera non peccatur , parum refert : potuiſſe enim
peccare,non eſt aliquid mundandum per hoc Sa-
cramentum,cùm non fit aliquod malum , vel re-
prehenſibile: folùm ergo attenditur ad peccata
ipfa, quæ tales homines commiſerunt ante amen-
tiam , ratione quorum forma Sacramenti eſt vera;
cùm tamen non ſit vera in perpetuò amentibus,
co quod nunquam peccauerint. Denique ratio
eſſe poteſt, quia Sacramentum illud eſt medicina,
hæc autemnon poteſt applicari , niſi poſt mor-
bum,& vulnera, requiritur ergo , quod hæc ani-
ma fuerit aliquando vulnerata , vt ficpoſſit vti-
liter vngi oleo ſancto , quod Chriſtus inſtituit
contra vulnera ſpiritualia , & contra debilitatem,
quæ ex illis vulneribus potuiffet prouenire in
agone vltimo, & ideo in forma huius Sacramenti
mentio fit peccatorum , quia debilitas cui inten-
ditur applicari remedium , eft quæ prouenit ex
peccatis cominiſfis, & in forma Ecclefiæ Græcæ,
quam affert Arcudius de Sacrament. Ecclef.Orien-
talis lib. s. cap. s . fic etiam mentio de peccatis ,
dum petitur à Deo , vt tribuat ægroto ſanitatem
ab infirmitate ſpirituali ; & corporali : ſupponi
tur ergo infirmitas peccati præcedentis.Quamuis
autem in forma exprimantur peccata per viſum ,
v.g. non requiritur neceffariò , quod peccauerit
per viſum ,quia ex omnibus illis formis partiali-
bus fit vnaintegra,cuius ſenſus eſt : Indulgeat tibi
Deus quidquidpeccafti per ſenſum omnem ; ad cu-
ius veritatem ſufficit, quod peccauerit per aliqué
ſenſum ; ſicut etiam quando Sacerdos abſoluit
à quatuor peccatis , quorum vnum non fuit verè
peccatum, abſolutio eſt valida , & vera, quia ab-
ſoluit indiuiſibiliter à reatu illius collectionis : Sic
ergo verificatur hæc forma.De hoc tamen ex pro-
fello diſputare non eft huius loci , ſed pertinet ad
tractatum de extrema vnctione, nunc lufficiat te-
tigille.
82 . Vrgebis adhuc ; quia fi aliquis iam ſit ſolutus
å vinculis corporeis, quibusantea tenebatur,non
poteſt poſtea aliquis cum veritate dicere , ego te
foluo à vinculis,neque ad veritatem huius loquu-
tionis, ſufficit haberevoluntatem ,quantum ex ſe
eſt, ſoluendi illum, ſi ſolucus non eſſer.Ergo nec
erunt vera illa verba in abſolutione Sacramenta-
li, quando re vera pænitens nullis vinculis ad-
ſtringitur, quia iam olim ab eis omnino fuit ſo-
latus.
Reſpondetur, negando conſequentiam.Ratio
differentiæ inter vincula corporea,& vincula fpi-
ritualia peccatorum hæc eft , quod propoſitio
illa prolata de ſolutione vinculicorporei habet
pro obiecto immediato ipſam ſolutionem vincu-
li corporei, quam ſolam affirmat ;vnde fi re vera
P.loann. de Luga,de Pænit.
1
Sect. III . 207
non fit à parte reiſolutiopræſens à me poſita,pro
ſolutionem vinculi ſpiritualis, obiectum immc
diatum , quod affirmo, non eſt ipſa ablatio exter
na vinculi , fed actus meæ voluntatis , quo ego
interiùs cedo iure acquiſito ex offenſa , & obligo
me ad non vtendum eo iure adid, ad quod prius
poteram ratione offenſæ rationabiliter voi.Quan
do enim dico , condono ,feu remitto ,vel dono,affir
mo actum voluntatis,qui eſt ceffio,remiſſio ,con
donatio feu voluntas me obligandi: idem autem
affirmo, quando dico, abfoluoinam verbum ,ab
foluo, & verbum , remitto,idein prorſus ſignificant
in hoc Sacramento , vt conſtat ex eius inſtitutio
ne , in qua vtroque verbo indifferenter vfus eft
Chriſtus. Poreſt ergo verè affirmari vtruinque,
etiamſi iam antea peccatum iterum remiſſum
eſſet ; quia licèt homo folurus à vinculis corpo
reis non poſſit ampliùs ſolui : poteft tamen offen
[ a, ſeu debitum remiſſum iteruin , atque iterum
remitti ; quia poreſt offenſus, vel creditor ite
rum , atque iterum fe obligare ad non exigen
dum illud debituin , nec indignationem conci
piendam propter illam offenfam , quod eſt pro
priè cedere iure , & remittere offenfam , ve vidi
mus;ficut le iterum poteſt obligare adid,ad quod
iam priùs erat obligatus.
Inſtabis : ergo poſlet aliquis iterum , atque ite 83.
rum contrahere inatrimonium cum eâdem con
iuge, quia contrahere matrimonium , non eſt
aliud, nil obligare fe , & dare coniugi pote
ſtatem ſupra proprium corpus : poteſt autem
coniux iteruin , atque iterum ſe obligare , addi
to nouo vinculo obligationis nouæ ad id ,ad quod
iam antea erat obligatus; poteric ergo fieride no
uo contractus matrimonij, & per conſequens no
uum Sacramentum ; cùm non decur matrimonij
contractus inter baptizatos , quin decur etiam ve
rum Sacramentum .
Reſpondetur , negando ſequelam ; poteft
quidem coniux iterum , & fæpius ſe obligare de
nouo , & addere nouum vinculum , quo ſe ite
rum obliget ad feruandum id , quod promiſit in
matrimonio ; illa tamen obligatio , aut promiſfio
non eft matrimonium ; quia contractus matri
monij , non eſt quæcumque promiſſio , aut obli
gatio mutua , ſed illa traditio actualis; per quam
coniux tradit ſe , & introducit coniugem in pol
ſeſſionem actualem . Introductio autem in poſlel
ſionem , & traditio actualis non poteft repeti,
cùm fignificet inceptionem : poffunt ergo ſpon
ſalia de futuro fæpius fieri addita ſemper noua
obligatione , quia non afferunt traditionem , nec
introductionem actualem in poffeffionem : ma
trimonium autem cùm eâdem non poteft repeti,
niſi priùs fuillet legitimè diffolutum prout dillot
uitur matrimonium ratum non confummatum
per ſummi Pontificis auctoritatem : tunc enim
poſſet iterum poſtea de nouo celebrari inter eol
dem . Sic etiain profellio ſolemnis religiofi non
poteſt repeti : poteft quidem religioſus renouare
fæpius vota ſuæ profeſionis, & obligare ſe de no
uo addito nouovinculo ,ſicut & poteft renouare
fæpius vota ſimplicia obligando ſe de nouo : illa
tamen renouario,& noua obligatio non eſt noua
profeſſio,quia profeſſio eſt traditio actualis , & in
troductio in poffeffionem , quod non poteſt ite
rum fieri, niſi prior profeflio auctoritate Summi
Pontificis fuiſlet irritata; quod idem de matrimo
nio , & aliis fimilibus contractibus dicendum eft.
S 2 Tertiò
 1
208 De Sacramento Pænitentiæ .
Tertiò principaliter obiici poteft, quia fi ablo- per ipſa verba Saccrdotis. Debemus ergo fateri,
lutio Sacerdotis fignificat, & operatur remiſlio-
nem culpæ , non poſſumus explicare , quomodo
verum fitid, quod multi ex Patribus communi-
I ter dicunt, ſcilicet ſentenciam Perri precedere,&
fententiam Dei ſubſequi, quemmodum loquen- intelligi pro aliquo priori , antequam peccata line
di vſurpant Cyprian. Hilarius, Bernard. Hugo de
S. Victore , quorum verba affert Vaſquez in pre-
ſenti art. 3. dub. 1. num . 8.5 9. cum Ruardo, &
Waldenſ.qui idem obſeruarunt:fi autem Sacer-
dos abſoluit à culpa , non conſtat , quid poftea dum ;ſed ſatis eſt li fitpro eadem duracione reali;
ſoluat Deus : non ergo ſequitur ſententia Dei,
poſt ſententiam Sacerdotis.
Hæc difficultas magis vrget contra aliam len-
centiam ſupra relatain : namn li Sacerdos non ab-
ſoluit, ſed declarateum , qui iam erat lolutus,vel
fi non abſoluit à culpa , fed àpæna , minùs po- plicuimus in tractarx de Eucharift. diſp.11 ./eft.5.
teſtintelligi, quod fententia Petri præccdar ; de- Sic dicimus nunc de verbis abſolutionis, pro illa
buiſſec enim dici è contra ſententiain Dei præce-
dere , & Sacerdotalem ſubſequi.
Tripliciter ergo explicari potcft ille modus lo- rebatur,fcilicet,quod pro illo priori intelligeretur
quendi. Primò , vtlicèt fententia Sacerdocis fie iam debirum extinctum ,refpondimus exprofeflo
verè eadem Dei ſententia limul abloluentis per
1 ps Sacerdotis , nec fint duo tribunalia , aut ap-
pellatio à ſententia vnius ad alium iudicem ; di-
catur tamen ſubſequi ſententia diuina, hoc eſt,
i approbatio, & complacentia in ſententia Sacer-
!
dotis. Quam explicationem P. Valquez tribuit
Augukino tom . 4. lib. de vera , ó falſapænient .
cap. 9.in illis verbis : Quodcumque folueritis ſuper
Auguſtin. terram ,foluetur, ó incelis : hoc eft , ego Deus, co
omnes ordines caleftis militie , & omnes ſancti in
mea gloria laudant vobiſcum , confirmant , quos
ligaris , 6 ſoluisis ſuper terram . Aduerte tamen,
illum librum non effe Auguſt. ſed alterius, qui
cap. 7. citat ſententiam eiuſdem Auguſt.aduerte
etiam illa-verba non haberi cap.9.fed 10.eiuſdem
libri.
86, Secundò, & faciliùs explicari poteſt de ſen-
tentia Dei, quæ proferenda eſt, vel in die ludicij
yniuerſalis,vel in Iudicio particulari ſingulorum
in eorum morte : tunc enim Deus terminar to-
tam caufam , & reddit præmium , vel pænam
iuxta id , quod priùs à Sacerdoce in terris fuerat
iudicatum .
Tertiò , & fortaſſe verius explicari poteft,qua-
tenus poft Sacerdotis ſententiam Deus eius in-
cuitu vult producere gratiam , qua re ipſa homo
foluitur à peccatis, atque ita Sacerdos præir,
Deus ſubſequitur exſequens ſolutionem , quam
Şacerdos decreuerat.
87, Contra hanc doctrinam obiici poreſt quartò,ſi
verba Sacerdotis fignificant verè remillionem
culpæ, ergo pro eo ligno , pro quo intelliguntur
verbaprolata, intelligitur iam culpa remilla;Tum
quia pro eo priori intelliguntur vera ; ergo con-
formia luo obiecto: Tum etiam quia vt intelliga-
tur debitum extinctum , ſufficit intelligi remiſlio-
nem creditoris ; fi ergo pro illo priori ſigno iam
eſt remiſlio Dei per osSacerdotis, iam intellige-
tur etiam debitum remiflum.Confequens autem
eſt falſum quia culpa de facto non expellitur, niſi
per gratiam habitualem ,quæ eſt forma iuſtificans,
& cauſa forınalis noſtræ iuſtificationis; gratia au-
tem non intelligitur producta pro illo priori,qua
funt verba, quia gratia eſt effectus verborum ,live
phyficè,fiuefaltem moraliter ; ergo verba intelli
guntur pro priori naturæ ante gratiam , & per
conſequens remiſlio intelligitur,antequam debi
ruan fit remiffum :remidjo enim per ſe ſignificatur
quod verba non ſignificant remiſlionem fecun
dum ſe, ſed gratiain habitualem remiffiuam , feu
expulſiuam peccati.
Reſpondetur , verba Sacerdotis procul dubio 83.
remilla,vt argumentum probat. Ad inconuenien
tia verò , quæ inferebantur, Refpondetur ad pri
mum , non requiri ad veritatem verborum , quod
pro codem figno, quo funt verba, lit etiam obie .
fic enun verba contecrationis ſunt caufa prælen
tia corporis Chriſti lub ſpeciebus ; & per cono
quens ſunt pro aliquo priori naturæ ante ipſam
præfentiam : pro quo tamen ſigno pacuræ intelli
guntur vera veritate radicali, non formali , vi ex
priori,pro quo præcedunt fuum effe & um .
Ad fecundum verò inconueniens, quod infe 89 .
diſp.7.de virtut. pænit.fect. 9.n.160. fequentib.
vbi variis modis illud argumentum diffoluimus.
Porro ex ibi di&is aduertendum vltimò eſt, gra
tiam habitualem , licèt fit primus , & principalis
effcctus, quem verba cauſant in hoc Sacramento,
non tamen ſignificari directè , & dererminate per
verba,ſed ſolum indeterminatè, vel arguitiuè,lic
ut etiam in Sacramento matrimonij verba con
trahentium cauſant gratiam , non tamen cam fi
gnificant directè , quatenus humana verba ſunt,
led folùm conſenſum , & obligacionem , & in Sa
cramento ordinis verba Epiſcopi : Accipe potefta
tem offerendi facrificium , &c. licèt cauſent imme
diarè gratiam ;non tamen eam lignificant, vt ver
ba humana ſunt,fed poteftatem Sacerdotalem, li
cèt cam fignificent , prout verba Sacramentalia
ſunt. Sic in præfenti verba abſolutionis cauſant
gratiain non tamen cam directè , & determinate
lignificant,prout verba humana funt,ſed arguitie
uè,quatenus remiſlio peccati de facto non fit, niſi
media gratia habituali, licet prove verba Sacra
mentalia ſunt , eam directe , & determinatè fi
gnificent.
Dixitamen ſempersgratiam non ſignificati per 90,
verba determinatè, quia indeterniinatè , & quaſi
ſub difiunctione non nego ſignificari:fignificatuſ
enim remiffio peccati : hæc autem , vt dixi , fieri
debet vel extrinfecè, vel per formam intrinſecain ;
ergo qui dicit , remitto lignificat ſe altero ex illis
modisremittere;ſcilicervel extrinſecè ,vel per for
mam intrinſecam . Hoc tamen non ſufficit ,vt gra
tia dicatur fimpliciter fignificari ex vi verborum ,
quia ficur in Euchariſtiailla vox, corpus, ſignificaç
carpus humanuin , viuum , vel mortuum ;& ta
men corpus viuum non ponitur ex vi verborum,
quia verba illud determinatè non ſignificant ; ſıc
verbum , remitto, lignificat remiſlionem extrinſe
cam; vel intrinſecam : quando autem ponitur de
facto intrinfeca per gratiam habitualem , non di
citur poni omnino ex vi verborum , quia verba
de reea determinatè non exigebant ad ſui veri
carein , & in hoc ſenſu diximus,ſenlum formæ non
effe : Ego confero tibigratiam remifſiuam peccati,
quia ſcilicet , verba non faciunt determinatè il
fun ſenſum ,cùm pollene verificari abſque illo.
SECTIO
 Diſput. XIII .
SECTIO. IV .
Vtrùmforma abſolutionispoßitper modum de-
precationis proferri.
ľ
91 . Exempla communiafunt,
vel , fifacerdosdicat:
Chrifti, & c. an validè abſolueret ? Vuctor qui-
damcoætaneus S. Thomæ contendebat, nonlo-
5 lùm poſſe,ſed expedire magis illum modum de-
precatorium , contra quem ſcripſit S. Thomas
opuſc.22. Alijverò videntuream formá admitere
faltem tanquam ſufficientem , quos refert Suarez
in prafent.difput.19.fe&t. 1. num.24. & confirmari
poteft ex vſu Græcorum , qui eo modo dicuntur
abſoluere per ſolam deprecationem . Alia verò
fundamenta inferiùùs afferemus.
92 .
Abfolutio Communis Theologorum ſententia docet,for-
non valet mam non poffe valere ſub modo deprecariuo.
35. modo depre. Hanc docuit ex profeſſo S. Thomas opuſc.illo 22 .
catiuo.
o in preſentiquæft.84.art.3. & alij,quos referunt,
& ſequuntur Suarez.vbifuprà ,& Vaſquez.in pre-
fenti quaft.84.art.3.dub.3. & quidem ſententiam
contrariam , quatenus addebat , non debere for-
mam proferrimodo enunciatiuo,ſed deprecatiuo,
S. Thom. meritò appellat temerariam , & præ-
fumptuoſam ; tum quia auder reprehendere for-
mam communem Eccleſiæ Romanæ ;Tum quia
nititur fundamento abſurdiffimo ; ſcilicet, quod
Deus ſolus abfoluat ; facerdos verò non habeat
poteſtarem clauis ad abſoluendum .
93 . Rationes pro hac certa concluſione aliquæ ad-
duci folent. Prima , quia ſacerdotes non concur-
runt ad effectum huius Sacramenti , ficut fancti
viti ad operandam miraculosè fanitatem ad
quam ſolùm concurrunt impetrando :Ar verò ad
effectum Sacramenti concurrunt inſtrumentali-
ter phyficè; debet ergo hoc ipſum ſignificari per
forma. Sed hæc ratio patiturinſtantiam contra ſe
in extrema vnctione, in qua etiam Sacerdos con-
currit inſtrumentaliter, & tamen forma profertur
deprecatoriè:quid enim obſtat , quominus verba
deprecatoria acceperint virtuté à Deo infallibilem
ad cauſandá gratiam ? Adde , falſum eſſe id quod
ſupponitur , ſacerdotem concurrere phyſicè ad
ન, effectum Sacramentorum, vt diximus in tractatu
de Sacramentis in genere.
94 Secunda ratio eft , quia Sacramenta noſtra ſi-
gnificant,quod faciunt: fiergo facerdos verè ab-
foluit , debet verbis ſignificare,ſe abſoluere.Hoc
tamen paritur eamdem inftantiam ;nam in extrema
vnctione facerdos verè confert gratiam Sacra-
mentalem ; & tamen ſuis verbis folum orat Deum
pro remiſſione peccatorum illius infirmi.
Meliùs ergo probatur concluſio ex ipſa inſtitu-
tione huiusSacramenti: Primò quiainſtitutum eſt
per modum iudicij : forma ergo debet proferri
per modum ſententiæ : certum eſt aurem, ſenten-
tiam non proferri à iudice verbis deprecatiuis,
ſed cnunciatiuis; ergo Sacerdos non abſoluit va
lidè deprecando,ſed poteſtatem ſuam oſtendendo
verbis enunciatiuis .
92 : Secundò ex eadem inſtitutione probatur,quia
Chriſtus non dixit,peccata, pro quorú remiſſione
oraucritis , dimittentur;fed peccata , quæ vos re-
miſeritis, remiffa erunt: aliud autem eft perere ali-
cui veniá peccati; aliud verò remittere illi pecca-
tú; vt conftat:ergo ve verificetur promiſſio Chriſti,
Sacerdos no debet orare,fed remittere, quia alio-
quinnó poniturid,cuipromiſſaeſt ablatio peccati. Sancto fidelibus fuis dimitti peccata
P.loan.de Lugo de Pænit .
Sect. IV . 209
Denique confirmari poteft ex vſu Eccleſiz , in 96 .
qua Sacerdos ante illa verba, Ego te abfoluo , præ
mittit deprecationem ,dicens, Mifereatur tui, & c.
DominusnofterIeſus Christus te abſoluat,& c.qui
bus verbis non confertur cffcctusSacramenti , vt
docet Concilium Tridentinum fef. 14. capite.z.
dicens formam Sacramenti, huius pofitam eflein
illis verbis.ego te abſoluo, & c. Quibus verbis(inquit) Trident,,
de Eccleſiæ ſancta morepreces quadam laudabiliter
adiunguntur : ad ipſius tamen
forma effentiam , ne
quaquam ſpectant. Ergo verba deprecatoria non
ſufficiunt ad formam huius Sacramenti ; quia 1
alioquin ante illa verba,Ego te abſolvo,poſita eſſer
forma ſufficiens in illis deprecationibus præce
dentibus .
Obiicitur primò modus loquendi Patrum ,qui 97
formam abfolutionis vocare folent orationem , &
preces ſacerdotis. Dionyſ.de Ecclefiaft. hierach.c.
7.vt cxponit Turrian. 4.contra Magdeburg.c.12.
Aug.4.debaptiſmorelacus in c. Manus,i.quaft.i.
& lib. 3. de vnico baptiſmocap. 15.6 16.in lib. de
pænit. relatus in c.Agite.de pænit.dift...Lco Papa
epift. 91.ad Tneodor.inprincip.&refertur in c.Mul
tiplex ,de conſecratione dist...vbiait , indulgen
tiain peccatorum fine facerdotum ſupplicationi
bus non poffe obtineri .
Reſpondetur, formam abſolutionis appellari
aliquando nomine orationum , & precum ,primò
propter preces conſequentes , & concomitantes,
quæ cum formadicuntur , ſicut torum , quod di
citur in officio diuino ,appellatur Orario,licèt in
illo legamus etiam hiſtorias, & vitas Sanctorum ,
quæ certè non ſunt deprecatio , ſed narratio , to
cum tamen dicitur oratio , & preces à precibus
contentis : Secundò appellaturabſolutio,Oratio,
quia implicitè , & virtualiter continet oratio
nem, qua ex Chriſti inſtitutione Sacerdos nomine
ciuſdem Chriſtipetit efficaciter remillionem pec
cati.Propter vtramque etiam rationem verba con
ſecrationis dicuntur aliquando à Sanctis Patribus
preces, & fupplicationesſacerdotis,quáuiscertum
fir,formáEuchariſtię nó pofle eſſe deprecatoriam .
Obiici adhuc poteſt Aug. lib.go.homil.ſer.23 . 98 .
qui habetur etiam in homiliario Doctorum in
die S.MariæMagdalenæ,vbi reprehendere vide
tur eos,qui dicunt , dimitto tibi peccata. Ergo ca
forma non erat tunc in vſu ,ſed deprecatoria.
Reſpondetur tamen ex ipſo contextu conſtare
Aug.mentem , qui folùm carpit ſenſum hæreti
corum ,qui ſignificare volebant,ſe propriis meritis
peccata dimittere , &propria auctoritate , quam
arrogantiam , vr cohiberent Patres aliquando in
contrariam partem videntur inclinare , & dicere,
ſacerdoté non dimittere peccata,ſed ſolum Deum,
quod tamen intelligi debet,vtſupra explicuimus,
non retinere propria auctoritate , aut pro arbitrio
fuo,fed folùm ex delegatione,& iuxtà præfcriptú
Dei, qui eſt præcipuus dimittens , quem ſenlum
ſatis declarat Auguſtinus in eo loco : vt conftare
porerit legenti atrentè totum contextum . Cum
enim fibi obieciffet :fi non dimittunt homines pec
cata , falfum eft , quod ait Chriſtus , que folueritis
in terra , foluta erunt G in Cælo : Non reſpondit
ſacerdotem non ſoluere , aut non debere úti for
mailla àChriſto præſcripta;fed folùm dicit quod
non foluant,vt homines,ſed propter virtuté Spiri
tus ſancti, qui in illis operatur.Nefcis, inquit,quare
hoc di&tū fie quomododi&tum fit? Daturus erat Do
minushominibus Spiritumfanétü, ab ipſo Spiritu A uguftin.
S 3
, non meriris
horas
1

210 De Sacramento Penitentiæ .

hominü volebat intelligi dimitri peccata.Nam quid nimirum abſolutio hæc eft Sacramentalis , atque
es homo , nifi æger ſanandasiVismibi effe Medicus? ideo fieri debet eo lolum ritu , qui à Chriſto in
mecum quære Medicī;Nam ,vt hoc euidenter oſten- ftitutus eit: illa verò abſolutio à cenſuris pendet
deret Dominus , à Spiritu ſancto, quem donauit fi- ex hominum inſtitutione, ficut & ipfæ centura,
delibusſuis dimitti peccata , non meritiis hominum ; qui potuerunt hunc , vel illum modum abfol
quodam loco fic ait reſurgens à mortuis : Accipite uendi decernere. Denique negari poteſt id ,quod
Spiritum ſanctum :có con :inuò ſubiecit :Sicui dimin ſupponitur , ſcilicet, abfolutionem à cenſuris va
feritis peccata , dimttuntur si:hoc eſt,Spiritus Do- lidè fieri per verba deprecatoria , imò oppofitum
mini dimittit,non vos.Vbinon negat verba formę, videtur ex ipla praxi colligi ; Nam confeffarius
ſed ſenſum ſuperborum hominum , qui fibi ar- proxinè ante abſolutionem à cenſuris, præmittit
rogabant remiſſionem peccatorum , illam orationem , Dominus noster leſus Chriſtus te
99 .
Secundò principaliter obiicitur,quiain extrema abfoluat,per quæ tamen verba nondum intelligi
vnctione lacerdos vritur verbis deprecatoriis ad tur pænitensabſolutus à cenſuris , donec audiat:
remiſſionem peccatorum: cur ergo non poterit Ego teabſoluo ab omni vinculo excommunicationis,
eis vei in Sacramento pænitentiæ ? Suſpenſionis ,&c. Ergo verbailla deprecatoria de
Reſpondetur, rationem potiſſimam delumi facto non fufficiunt ad ablolutionem à centuris
ex Chriſti inſtitutione, qui Sacramentum vnctio- imperriendam . 102 .
nis ita inſtituit , vt conſtat ex eius promulgatione Quintò obiicipoteft , quia iuxta communem
facta ab Apoftolo lacobo : Pænitentiæ verò Sac- hominum ſentum hæc verba , parcat tibi Deus,
ramientúaliter inſtituit Ioan.2o.vbi nó dixit, pec- æquiualent his , Ego parco tibi : item qui dicit,
cata ,pro quorum remiſſione oraueritis , remitten- Derns ignoſce illi:co ipfo ignofcit ex parce lua:ergo
tur;ſed quæ remiſeritis, remittentur : Cur autem ſacerdos petendo à Deo ,quod ignofcat,& parcat,
hoc fecerit : dicunt aliqui,rationem fuifle, quod iple etiam exprimit ſuficienter ſe remittere ,&
in extrema vnctione effectus aliquis , ſcilicet, fa- confequenter adhibet validam formam : illa enim
nitas corporis, non ſemper infallibiliter ſequatur; verba ſufficiunt ad formam , quibus facerdos fi
ſed hoc non videtur ſatisfacere , quia per verba gnificat ſufficienter ſe remittere.
formæ non exprimitur ſalus corporis,ſed remiſlio Rcfpondetur , illa verba ,parcat tibi Deus, in
peccatorum Iadulgeat tibi Deusquidquid peccafti, rigore loquendo non efle formaliter condonatio
hæc autem remiflio , fi non fit obex , ſemper po- nem loquentis ; ſed arguitiuè , quatenus argui
nitur. Alij dicunt , id fieri propter ftatum ſuſci, mus ,eum ,qui deſiderat condonationem Dei,con
pientis Sacramentum , qui cùmægritudine tenca- donare etiã ex parte ſua.Cæterú propriè loquen
tur oppreſlus ,& fit quafi in excrema indigentia, do,aliud eft me codonare offensa,aliud veròdeli
& propriis viribus deſtitutus, & veluti iam inci- derare quòd Deus ex parte ſua codoner:cú enin
piens exire à foro Ecclefiæ , & in ſolius Dei ma- diuerſum fit ius Dei aduerſùs incú debitorem , &
nibus conſtitui , meritò incipit orationibus ſacer- offenſorem à iure meo : poſſum ego deſiderare,
dotum Deo commendari, Item quia illud Sacra- & petere,quod Deus remittat ius fuum , & tamen
mentum ordinatur ad obtinendum per modum fimul velle retinere ius meum . Vnde ficut nec
indulgentiæ , quod in Sacramento penitentiæ fententia iudicis valeretſub ea verborum formula,
per modum judicij obcineri non potuit ; ideo Abfoluat te Deus ; ſic multò minus ſententia ſa
Sacerdos iain non agit ampliùs , vt iudex , ſed ve cerdotis valet , ad quam requiritur formalis ab
deprecator illis verbis , Per ſuam pisſimam miſe- ſolucio , & non folùm arguitiua , vel interpre
ricordiam indulgeat tibi Deus,& c.Ratio potiſſima tatiua.
eſt , quam ſupra indicauimus , quod Sacramen- Dices , in caſu noſtro non folùm arguitiuè, ſed 103 ,
tum pænitentiæ inftitutum eit per modum iudi- formaliter fignificari per illa verba condonatio
cij , in quo forına debet proferri permodum nem ipfius Sacerdocis; nain Sacerdos non poteft
fententiæ , & per conſequens non deprecatoriè. remittcre aliud ius , nifi illud idem ius Dei , nec
100. Tertiò obiicitur, Chriſtus dedit etiam potefta- poreit abſoluere , nili nomine Dei : ergo velle,
tem Apoſtolis curandi infirmos Math.10.c Luc. quod Deus condonct , & abfoluat,elt velle,quod
9. & tamen eam poteſtatem exercebant verbis non maneat illud ius, & per confequens petere å
deprecaroriis Ergo poteſtatem ſanandi animæ Deo , quod parcat, eſt velle tollere illud ius,non
vulnera,quam fimiliter acceperunt,fimilibus ver- ſolùm arguitiuè, fed etiam formaliter.
bis deprecatoriis exercere poterant, Refpondetur , licèridem fit ius Dei , quod
Reſponderur ex dictis , omiſlis aliis ſolutioni- Deus, & facerdos Dei noinine poflunt remittere,
bus , in Sacramentohocnon fuiſſe daram potc- adhuc non eft idem , facerdotem velle illud re
ſtarem curandi animam quocumque modo , fed mittere , aut vellc , quod Deus ipſe remittat,Ex
ſolùm per modum iudicij : iudex autem ,vt iudex plicari hoc poteſt in confefiario potente diſpen
non poteſt liberare reum , niſi per ſententiam , fare verbi gratia, ex facultate Pontificis in aliquo
quæ ( ve diximus ) non profertur verbis depre- voro ,velabfoluere ab aliqua cenſura: ad huchic
catoriis .
facerdos pollet petere à Pontifice , vtipſemetdil
101 Quartò obicitur : Chriſtus dicurdedit poteſta- penſaret , velablolueret, & quidem non cenſere
tem ſoluendi à peccatis, dedit etiam poteftatem tur confeflarius ille diſpenſare ,vel abſoluere,di
abſoluendi à cenfuris ; hæc autem poreſtas exer- cens , peto à Pontifice, ve diſpenſer tecum , vel
ceri poreſt per verba etiam deprecatoria , ergo ,& abſoluar te, aut dicens Pontifici:Bearillinie Pater ,
poteſtas etiam abſoluendi à peccatis. diſpenſa cum hoc homine,velabſolue illum , & c.
Reſpondetur in primis:à cenfurispoffet ctiam quia nimirum , licèt obiectum diſpenſationis,aut
1 per ſcripturam , & per nutuin valide abſolui,lal- abſolutionis eller idem reſpectu : Pontificis, & in
sem quatenus eſt ex natura cenſuræ,niſi id aliquo ferioris confeflarij i actualis tamen diſpenſatio,
jure pofitiuo prohibeatur,vtnotat Suarez torn.s. vel abſolutio eflet diuerſa,& poflum ego defide
de cenſuris dip.7.fe£t.9. num . 1 3. quod tamen in rare , & petere , quod tollatur hoc ius per ralem
abļolutione à peccatis locum non habet ; quia diſpenſationem , vel abſolutionem Pontificis, &
nolle
 Diſp. XIII.
nolle quod collatur per meam . Similiter ergo
poſſet facerdos petere ,quod Deus abſoluat pæ=
nitentem , abſque eo quod velit ipfemet facerdos
cum abſoluere.
104. Sextò obiici poteft , quia non minus benedi-
cit formaliter facerdos , dicens Benedicat te Deus
quàm ſi dicat , benedico te , imò communis for-
mula formalis benedicendi eſt per modum de-
precationis;ergo nő minus abſoluet formaliter ,di-
i cendo abfoluatte Deus, quam dicendo, abfoluo te.
Reſpondetur , negando conſequentiam ; nam
benedicere , in ſenſu Eccleſiaſtico nihil aliud eft,
quam bonum precari , ſeu bona dicere ei , quem
benedicimus. Vterque ergo propriè, & in rigore
benedicit > tam qui petit à Deo bona huic , vt
quando Iſaac dicebat:det tibi Deus de rore cali ,
10 . depinguedineterre,& c.quàm qui dicit benedico te,
Nam hic etiam fignificat idem his verbis ,fcilicet,
ſe petere, & defiderare bona el , quem benedicit :
abfoluere verò aut remittere non ita fe habent:
non enim ſignificat deſiderium folùm , aut quod
precemur veniam ei , quem abfoluimus , ſed
actum poteſtatis noftræ , qua cedimus iure noſtro,
vel alterius , cuius perſonam gerimus : non ergo
abſoluit formaliter , qui pecit à Deo abſolutio-
nem alicuius .
10S
Septimò obiicipoteſt, quod ſupra tetigimus bus teneris : hæcenim ſolutio vere mandaturex
ex conſuetudine ſacerdotum Græcorum ,qui ver-
bis precatoriis abſoluunt.
Refpondetur,eum yſum non eſſe vniuerſalem
etiam apud ſchiſmaticos; grauiores enim , & pe-
ritiores adduntilla verba , o ego habeo te abfolu-
tum ; quæ apud Græcos habenteumdem ſenſum ,
quem apud nos,Ego te abſoluo,vt latè probar Pe-
crus Arcudius lib.4.de. Sacramentis Ecclefia orier-
talis cap.3.deformaSacramentipeenitentia:illi au
tem , qui folis precibus vtuntur , inualidè abſol
uunt , nec mirum , fi in tenebris ſchiſmatis , hoc
etiam errore laborant.
Reftat circa hoc breue dubium ; an eadem
106. verba , non in ſenſu deprecatiuo , ſed imperatiuo
prolata , Abſoluat te Deus , fufficiant ad valorem
formæ huius Sacramenti.
Reſpondeo breuiter, hanc formam poſſe effe
magis dubiam , & quidem ſi diceretur,abfoluaris
à me, vel, per me, vel abſolnat te Deusper me,& c.
videtur omnino valida , quia latis fignificatur
effectus, prove ab ipſo abſoluente procedit:
Idem credo, fidiceretur abſolutè:Abfoluaturfer-
kus Chriſti, ſicut dici folet de illa forma baptiſmi,
baptizetwſeruus Chriſti, quæ attribui ſolet com-
muniter Græcis ( ſedimmeritò quia Græci non
dicunt , baptizetur, ſed baptizatur feruusChriſti,
&c.)illatamen, baptizetur , & illa,abfoluatur,effet
valida ; quiaibi imperatur ipfe effectus , & per
conſequens ſignificatur fufficienteractio miniſtri,
& licèt Nauarr.depænit.d.6.cap.in.princip.num.16 . pendit actum, vt benè notauit P.Coninch. fupra
17.differentiam ponat ,quo ad hoc, inter ba- quaff.64.art.8.dub.2.num.61.atque ideo vtraque
ptiſmum , & pænitentiá; ſed immeritò, & abſque
ſufficienti fundamento.Illa verò, abfoluat te Diens
eſſec mihi magis dubia eciam in ſenſu imperativos
quia per illa verbavidetur facerdos nonvelle po-
nere immediatè effectum auctoricare fua, fed im-
perare Dco , vt ipfe ponat, quod eſt valdè diuer- foluo , ficut ejt certus ortus ſolis.
lum ; Explicarique poteſt exemplo ſupra pofito.
Si legatus Papæverbi gratia , habeat facultatem turæ ;qua effectus ſuſpenditur, reddat inualiduin
abſoluendi ab excommunicatione reſeruara , po-
terit Papa aliquem excommunicatum ,vel per le
ipſum iinmediatè abloluere , vel remittere ad le-
gatum ,cui præcipiat,vteum abſoluat, & quidem id ſpeculatiuè probabile effe dixerit
Sect. IV. 211
in hoc ſecundo caſu Papa dicens, abfoluat te mens
legatus, velimperans legato , abſolue hunc , non
cenſeretur abſoluere , licut nec è contra legatus
dicens imperatiuè , abfoluat te Papa , non abſol
ueret , quia non imperaret immediatè effectum ,
provt à le ,ſed imperaret Papæ abſolutionem.Sic
facerdos habet quidem poteſtatem ad ponendum
effectum immediatè ex commiſſione Dei antece
denter facta ; non verò habet poteſtatem impe
randi Deo, vt ipſe Deusabſoluat;nam licèt exſe
quutio ſententiæ , & productio gratiæ,qua re vera
homo ſoluitur à peccatis , fequatur poſtabſolu
tionem ſacerdotis; non tamen ſequitur ſententia
noua abſolutionis ; eflet enim fruſtra , cùm pro
lara iam fueritfententia à ſacerdote nomine ipſius
Dei. Vnde fruſtra imperaret Sacerdos Deo prola
tionem alterius ſententiæ abſolutionis ſupra eif
dem peccatis .
Aliundè tamen videtur in aliquo ſenſu impe
ratiuo fubfiſtere illam formam ,quatenus facerdos
per illam non imperet nouam prolationem fen
tentiæ ſed exſequtionem ipfius, ficut fi iudex reú
detentú in carcere abſoluat,per hæc verba,Soluat
te cuftos à vinculis, valida erit fententia : liniliter
ergo facerdos validè videtur abſoluere , dicendo :
foluat,velabſoluat te Deus à vinculis peccati, qui
fequutioni à Deo per gratiam , quam producit in
homine:effet autem illud imperium non propriú
cùm homo non poflit proprie imperare Deo, ſed
improprium ,ſeu intimatio voluntatis facta ex po
teſtare iudiciaria , quam ipſe homo accipit à Deo
eſſet ergo fortaſsè valida illa forma in hoc ſenſu :
adhuc tamen videretur dubia , & ideo omnino
vitanda.
SECT I'O V.
Vtrùm abſolutio Sacramentalis poſſil dari
fub conditione.
107
SILſtatcondicio ſit de præterito ,velde præſenti,con ,
inter omnes abſolutionem ſub conditione
datam ,validam eſſe,ſiconditio pofita fit ; lic eniin
Baptiſmus confertur etiam ſub conditione, ſinon
es baptizatus ;‫ & ܪ‬abfolutio poffet ita conferri,
quando facerdos prudenter dubitat , an formam
beneprotulerit,& c.
Toca difficultas eſt de conditione de futuro,
vt fi dicat ; abſoluo te , ſi cras reſtitueris, & c. In
quo etiam aliqui diſtinguunt inter conditiones
neceſſarias , & contingentes , ac ſub illis docent
valere abſolutíonem ,verbigratia, Abſoluo te,fifol
cras orietur ; non verò ſub his.
Sed hæc differentia attenta verborum rigore
inutilis videtur, quia vtraque conditio pariter (ul
conditio æquè impedit effectum Sacramenti de
præſenti. Dixi,arrento verborum rigore, quia aliun
de præſumi pofler, illam conditionem adiicinon
ad ſuſpendendum actum , ſed ad declarandain
certiùs intentionem ,quafi diceret,tam certò te ab
108 .
Dubium ergo eft, an adiectio conditionis fu
ſacramentum , an verò validum ,fub conditione,
qua adueniente incipiat abſolutèhaberevaloré.
Non defuit modernus aliquis Theologus, qui
, & ſtandoratioin
S 4
 212 De Sacramento Pænitentiæ.
ratione , licèt propter auctoritatem communem
non fit practicè probabile. Fundamentum præci-
puum deſumitur ex Sacramento matrimonij,
quod validè fit ſub conditione honeſta de fururo,
ſicut alij contractus; ergo & abſolutionis ſepten-
cia fimiliter prolata valida efler, ſicur aliæ ſenten-
tiæ iudiciales.
Adde, fi abſolutio conſideretur , quatenus re
miſlio elt , & condonatio debiti,vel offenſa, de-
bere etiam effe validam , ficur aliæ condonationes,
& reiniffiones ſub conditione de futuro valida
ſunt conditione impleta.Denique cùm abſolutio
à cenſura ſub conditione dara ſit valida , non ap-
parct , cur id de abſolutione à peccato negetur;
cùm Chriſtus pro forma Sacramenti huius abło-
lutionem folam , ſeu remiflionem Sacerdotis in-
ftituerit.
109 .
Cæterùm omnes Theologicommuniter id ne-
gant ,quos ſequuntur Vaſquez , inpreſentı dicto
art.3.dub.4.Suarez.tom.3.difp.13.feit.3.Coninch .
loco citat, & alij communiter. Rationes tamen pro
hac ſententia multæ afferri ſolent, quæ videntur
parùm efficaces : Prima eſt , quia actus legitimi
non recipiunt conditionem ,neque diem ,vt habe-
tur in Regula , Altus legitimi. de regulis iuris in
ſexto ,ex L.actusff.eod.titulo.Gloffa autem in di-
cta Reg. in6.inter actus legitimos numerar ſen-
tentiam iudicis : Ergo abſolutio , quæ fententia
cſt , non poteſt ſub conditione proferri. Hæc ta-
men ratio eſt infirma. Primò,quia illa Gloſſa ma-
trimonium etiam numerar inter actus legitimos,
qui non admittunt conditionem ; Cuius tamen
contrarium verius eft , vt mox dicam. Secundò
quia glofla in c. Biduum 2.quæſt.6.vbi prohibetur
ſententiaſub conditione proferri,notar,id debere
intelligi de ſententia ſolùm definitiua , & adhuc
hanc prolatam ſub conditione valerc , licèt id fi-
eti prohibeatur.Denique etiamſi eſſet nulla, ad-
hucid totum eflet ex iuris prohibitione , non ex
natura rei , quare in Sacramento pænitentiæ ſen-
tentia etiam lata ſub conditione ex natura rei effer
1
valida.
TIO. Alij ergo ,Secundò reſpondent , negando ex-
emplum , quod affertur de matrimonio valido
fub conditione de futuro : dicunt enim id repu-
gnare etiam matrimonio , quatenus Sacramen-
tum eſt, quia Sacramentum non poteſteſſe,niſi
quando eſtmateria , vel forma iplius ; matrimo-
nium autem ſub conditione celebratum non effer
Sacramentum , quando celebratur , cùm ad huc
mancat ſuſpenſum , & deficiente conditione,non
ſubliſtat:ſed neque adueniente conditione poteſt
tunc incipere elle Sacramentum , quia iam tunc
non eſt materia , aut forma iplius:nunquam ergo
erit Sacramentum . Ita Suarez, Vaſquez , & alij
multi .
Ill . Cæterùm licèt hæc ſententia propter auctori-
Marrimonit tatem communem Theologorum ſit probabilis ;
valet fub
conditione contraria tamen eſt mulcò verior , quam ciim
de future. communi Canoniſtarum ,& aliis multis docet la- qui probat noſtram ſententiam ex.co , quod con
tè Thom.Sanchez.lib.s.dematrim.difp.8. P. Co-
ninch.vbi fuprà dićto dub.2.& infra diſp.29.num .
13. & alij multi s quia Chriſtus non variauit na
turam contractus inmatrimonio ;fed folum illam ,
qualis in feerat,cleuauit adrationem Sacramenti
fi ergo priùs contractus ille erat validus , ficut
alij contractus , ctiainſi fieret ſub conditione,non
minùs erir validusin ratione ſacramenti, imò ve
benè probat Sanchez ibi , communiter celebra-
sur fub aliqua conditione in rigore loquendo:
nam priinus conttrahens non præſtat ſuum con
ſenfum omnino abſolutè , ſed ſub conditione fi
alter conſenſerit, atque adeo ſuſpenditur conſen
ſus iplius vſque ad conſenſum alterius,quo poſi
to ,ftatim prioris conſenſus fir abſolutus ;‫ ز‬ergo
præſtitus etiam ſub qualibet alia conditione, po
terit fieri abſolutus polita illa conditione abſque
aliquo alio . 112.
Tertiò probant aliqui noftram concluſionem ,
quia licètid fieri poſſit in matrimonio,non tamen
in Sacramento pænitentiæ , in quo ante aduen
tum conditionis poſitaeſſet iam tota materia , &
forina Sacramenti; quibus poſitis,vr dicebamus,
non poteſt ſuſpendi effectus Sacramenti : in ma .
trimonio autcm ante aduentum conditionis non
cſt poſita tora materia , quia nondum eſt poſitus
conſenſus abſolutus , qui tamen requiritur , vt
materia in illo Sacramento , Vnde non mirum ſi
nondum ſit poſitum Sacramentum ,nec eius effe
& tus. Ita P.Conninch.vbi fuprà dict.art.82.6 87,
ó di ta diſp.29.
Hoc ctiam niſi explicetur , non videtur facil
facere ; quia non minùs requiritur ad Sententiam ,
velad remiflionem validam , conſenſus Iudicis ,
vel creditoris remittentis : quàm ad valorem ma
trimonij conſenſus contrahentis , ergo ficut in
matrimonio ob defectum conſenſus abloluci ,
nondum eft matrimonium , nec contractus ,do
nec ponaturconditio ; ſic in abſolutione condi
tionali ante aduentum conditionis non erit ab
ſolutio , nec remiſſio ob defectum conſenſus ab
ſoluti , & per conſequens nec erit Sacramentum 1
ante conditionem expletam , quia nondum eſt
abſolutio perfecta , quæ eſt forma Sacramenti;
ſicut nec darur matrimonium ante aduentum .
conditionis , quia nondum eſt conſenſus abſo
lurus expreſſus; poſita verò conditione , ficut ma
trimonium incipit iam eſſe contractus, & Sacra
mentum , quia incipit dari conſenſus expreſſus ab
folutè,fic incipiet eſſeSacramentum pænitentiæ,
quia incipit dari abſolutio , & remiſlio expreſſa
abfolutè , quæ priùs non erat ob defectum con
ſenſus abſoluti,in abſoluente.Et quidem non eft,
cur magis conſenſus dicatur materia in Sacra .
mento matrimonij, quàin conſenſus abloluentis
dicatur materia , vel forma in pænitentia ; cùm
in vtroque requiratur eſſentialiter , & eodem
modo. Siue autem dicatur , vel non dicatur ma
teria , aut forma , negari non poteſt , requiri el
ſentialiter in vtroque Sacramento . Quare ficut
ex eius defectu non ſubliſtit Sacramentum matri
monij ante condicionem expletam ,eoquodcon
ſenſas fir ellentialiter requiſitus ad illud , ficpro
pcer eiuſdem confenfus defectum non fubfi.
Itec Sacramentum pænitentiæ ante expleram
co : dicionem : poft illam verò ſubſiſtet, quia po
nicur pars illa effentialis , quæ deerat , ficut in
matr imonio .
Quarta ratio eſt P. Vaſquez.vbifuprà num.8.
ditio illa,ſub qua daretur abfolutio , vel eller im
pertinens ad abſolutionem , v.g. Abſoluo se, ſi Im
perator cras venerit ex Germania : & talis abſolutio
eſſet omnino inualida , quia non eſt creden
dum , Chriſtum reliquiſle poteſtatem ad ab
foluendum fub tali conditione impertinenti:
vel conditio eſt pertinens ad diſpoſitionem
debitam verbi gratia,Abſoluo te,jidolueris depec
catis, & c. & tunc etiam abſolutio erit nulla , quia
abſolutio, cùm fit iudicium de cauſa pænitentis,
fup
mcon
Diſp. XIII.
tione fi
ſuppouitdiſpoſitionem : fi enim Sacerdos not
cognoſcit prius diſpoſitionem pæniteritis, non
conſen eft valida eius fententia.
o poli Hæc ratio vndequaque videtur debilis. Pri-
; ergo mò , quia licèt conditio appoſita de præterito ſit
e, po ex impertinentibus; adhuc formacrit valida, v.g .
bſque Ego rebaprizo, fi pater tuus fuit baprizatus , de
qua forma nemo dubitabit , ſi conditio verifica-
onem , II.
tur: ergo quod conditio ſit impertinens; non tol-
zamen
lit valorem formæ: cur ergo addita eadem con-
duen ditio de futuro toller ? Deinde falſum etiam vi-
ria, & detur , quod ſupponit , ſcilicet , abſolutionem
amus, eſte nullam , ficonfeſſor prius non cognoſcat
n ma . difpofitionem poenitentis : nam fi Sacerdos ex
s non inaduertencia non attendarad dolorem pæniten-
olitus tis conſiderandum ,vel ad ſufficientiam propolitis
r , vt vel quia exiſtimat minoremdolorem ſufficere,
um ſi vel nullum requiri, vel quia fortaffe ex verecun-
effe dia non audet negare abſolutionem , licèt non
87, credat pænitentem effediſpoſitum , habet tamen
intentionem abſoluendi, quantum poteft ; abſo-‫ز‬
Catil 11
5 lutio quidemvidetur valida , fi verè pænitens re
Fam , ipſa habebat diſpoſitionem fufficientem.Denique
cis, in illa ratione non numerantur fufficienter omnes
na conditiones, quæ poſſunt de futuro in abſolu-
tin tionc apponi; poteft enim apponi conditio aliqua,
uti, quæ necſit impertineris , nec etiam fir de diípo-
-do fitione prærequiſita ad abſolutionem , ſed de
dia obligatione conſequenti adimplenda , v. g. ab-
ab foluo re , fi ieiunaneris cras in pænitentiam , velſ
b
reftitueris , &c. quæ conditiones non ſunt de dir
im poſitionibus przscquiſicis ex fe ante abſolutioné.
116 Aliam ergo rationem adducit idem Vaſquez
eſt
ti; ad idem probandum num.6.0 7. quia, ſcilicet, poftquam eſt Sacramentum ; in aliis vero Sacra
voluntas illa conditionalis de futuro , licèt videa- mentis Chriſtus inſtituit de nouo quoſdam pecu
mn
6. tur ſonare voluntatem præſentem , cſt tamen vo-
luntas potiùs ponenda de futuro , quando condi-
tio ponetur:quare dicere , ego te abfoluo , ficras
b reſtitucs , eft dicere s ergo cras teabfoluam , quando
reſtitues : poſita autem conditione , debet ex vi
X,
Ta prioris voluntatis poni alia noua voluntas faltem
a
virtualis, & interpretatiua ; quia qui dixit priùs,
t,
ego te abfoluo fub conditione ; co ipſo impleta
conditione , dicitur virtualiter manere in prio-
‫ܕܐ‬
ti voluntate. In Sacramentis autem non fuf-
is
ficit virtualis, & interpretatiua voluntas , niſi
n per poſitionem realem verborum abſolutorum ,
adfit formalis , & præſens ſaltem confuſa ; er-
1 go conſenſus illc , ſcy voluntas ſolùm ſub con-
ditione pofita non eſt ſufficiens ad valorem
Sacramenti : vnde infert Vaſquez , idem eſſe
C
dicendum deSacramento matrimonij , lab con-
ditione celebrato , quod peculiare dicit efle in
contractu matrimonij, vt propter ſuam excellen-
tiam fic purum requirat conſenſum .
11 . Hæc tamen ratio fic explicata viderue adhuc
infirma. Primò quia ſupponit aliquid minùs ve-
rum in matrimonio , in quo , licèt fit Sacramen-
tum , fufficit illa voluntas conditionata , quæ
poltca virtualiter perſeuerans tranſic in abſolu-
tam , vt ex probabiliori ſententia ſuppoſuimus.
Secundò, quia idem argumentum fieripoteſt
etíam in eodem matrimonia , quando abſolute
celebratur , prove communiter fit ; nam volun-
tas priini coniugis non perſeuerat phyſicè , ſed
virtualiter folùm , quindo conſentit ſecundus; &
tainen tunc haber ſuum effectum prior voluntas,
quia dum non reuocatur , minet virtualiter : fi
autem rcuocata fuiſter etiam interiùs , non vale-
rer matrimonium ; quia iam non maneret virtua
liter prior voluntas ; ergo ſufficit voluntas ma-
Sect. V. 213
tens virtualitet ad Sacramentum matrimonij.
Tertiò non adducitur ratio aliqua , cur alij
contractus validè fiant per folam voluntatem
præteritam , vr virtualiter manentem ; matrimo
nium autem non valeat.
Denique cùm Chriſtus ad Sacramentum po
nitentiæ requirat abſolutionem , ſeu remiffionem
Sacerdotis ; remiffio autem in aliis debitis poffit
fieri ſub conditione , & reddi valida , quando
impletur conditio; non apparet , cur fimilis vo
luntas non fufficiat ad verificandum ,quod Sacer
dos abſoluit , & remittit.
Poſſumus tamenhanc rationem aliter applica 118.
te , & ſuppoſita traditione , & vſu Ecclefiæ , in
qua nunquam hoc Sacramentum confertur ſub
conditione de futuro , rationem diſcriminis red.
dere inter ipfum , & matrimoniuın . Et quidem
omnes debemus fateri, non bene argui à Sacra
mento matrimonij ad abſolutionem Sacramenta
lem :ſi enim illud argumentum effet bonum ,poſ.
fet etiam aliquis colligere , pofle abſolutionem
dari in ſcriptis, vel per internuncium ; ficut matri
monium poteft vtroque modo celebrari : rurſus
poſſe Sacerdotem per nutum abſoluere abſque
verbis realibus , poffe etiam per procuratorem ,
ficut coniuges pofluntcontrahere matrimonium,
quæ omnia abſurda ſunt : non ergo poffumus
arguere ab vno ad alium Sacramentum , quia illa
omnia ſpecialia ſunt in tnatrimonio , in quo ( vc
diximus) Chriſtus non mutauit contractum hu.
manum , ſed illuin omnino, qualis in ſe erat ele
uauit ad rationem Sacramenti, quare cùm priùs
poſſet iis omnibus modis fieri; fic etiam poterit,
liares ritus , & cæremonias fanctas, quibus cole
retur Deus , & daretur gratia.
Ad hunc autem finem propter multas rationes 119.
Chriſtus noluit, nutum , aut aliud genus verbo
rum æquivalencium , & virtualium adhiberi, fed
verba propria, & realia humana voce prolata.
Vnde fit, quod abſolutio data ſub conditione de
futuro non valeat , etiamſi ponatur poftea condi
tio : quia verba realia non fuerunt prolata abſo
lata , led conditionalia , quæ licèt pofita condi
tione , tranſeant in abſoluta ; hoc tamen non fit
ſed perpoſitionem virtualem , quatenus priora
verba non ſecuta rcuocatione , & poſita condi
tione , cenſenturmoraliter , ſeu virtualiter ma
nere , & proferri abſolutè abſque conditione:hoc
autem totum non eſt aliud , niſi prolatio virtua-,
lis verborum abſolutorum : cùm ergo in aliis Sa
cramentis præter matrimoniam non fufficiant
verba virtualia , ſed requirantur realia , ſicur non
fufficiunt nutus , aut ſcriptura, conſequenseft,
vt neque ſufficiant illa verba abſoluta virtualia,
qux dantur impleta conditione , ſed requirantur
verba abſoluta realia & formalia. Quod itaque
P. Vaſquez dicebar de volunrare formali requi
ſita ad Sacramenta , ita vt non ſufficiat voluntas
virtualis , & moraliter manens ; hoc nos dicimus
de verbis , quæ ad Sacramenta alia præter mati.
monium requiruntur ex Chriſti inſtitutione for
malia , & realia , nec ſufficiunt verba virtualia,
aut æquiualentia , quod colligimus ex vſu Eco
clelice, & ex abſurdis , quæ fequuntur , nimi
rum poſſe dari abſolutionem per nutum , fcri .
pturam , internuntium , & c. Quæ ſunt verba
virtualia .
Similiter
 214 De Sacramento Pænitentiæ .
1 20. Similiter neque ex eo, quod abſolutio fit ſen- ex natura ipſius voti conditionalis ,cuius obligas
rentia iudicis , colligipoteft , quod dari pollictio conditione poſita, tranfit in abſoluram. Ergo
fub conditione de futuro ; nam daro , quod alix s
idem dicendum eft de aliis contractibu huma
fententiæ co modo proferri poffent ; non licèt nis ; nam quoad hoc eadem eſt ratio de illis , ac
etiam arguere ab aliis fententiis ad hanc , vt con- de voto , nec minor conſenſus requiritur ad va .
ftat, quia aliæ ſententiæ poffunt etiam ſcripto lorem voti , quàm ad valorem aliorum contra
proferri, & per Notarium ex præcepto iudicis : tuum .
quæ omnia in abſolutione Sacramentali non ha- Vnde impugnatur facilè doctrina, quam ibi 124 .
bentlocum. Ratio autem eſt., quam diximus; ſupponit Victoria , ſcilicet , quod in contractu
quod , ſcilicet , Chriſtus non inſtituit ſententiam conditionali detur folùm promiflio quædam con
vtcumque , ſed fententiam taliter prolatam pertrahendipoſtea pofita conditione, quia rota illa
talem ritum , & formulam verborum, non æqui- forma contrahendi eft potiùs promiſliua , quam
ualentium , ſed formalium , & realium , vedi- effectiua contractus abloluti ,vel tranſlatina do
ctum eſt. minij . Hoc , inquam , impugnatur ex illo exem
121 .
Solum reſtat difficultas ſupra tacta ex aliis plo voti conditionalis: nam l votum caſtitatis
Alij contra contractibus, quorum exemplum ,fi aliquid pro conditionale eller folùm quali promiſlio quæ
stus,an fint bar,videtur etiam probare, quod matrimonium dam vouendi abfolutè pofita conditione, ſeque
validiſub
conditione, initum . ſub conditione de futuro validum fiat retur, quod fi aliquis reuocaret hanc voluntatem
facutmatri. impleta conditione; etiamſi alter coniux ante ad- ante aduentum conditionis , vel ea poſita nollet
monium , uentuin conditionis fuum conſenſum reuocauc- ſe obligare ; peccarçt quidem contra priorem
rit; nam cæteri contractus validi ſunt in co caſu, promillionem ; non tamen peccaret contra vo 1

quantumcumque contrahens reuocetconienfum tum caftitatis, fi tunc haberet copulam illicitam

ante conditionem impletam . Hoc autem in ma- etiam poſt conditionem impletam , quia reuera
trimonio nemo concedit , vt fatetur Sanchez , nondum fecit votum caftitatis, fed promiſitillud
vbi fupra num. 1. Ergo fatendum eft,hoc proue- facere, quare haberet ſe ſicut qui vouet ingre
nire ex eo , quodmatrimonium ſit etiam Sacra- di religionem , & profiteţi in illa; nam licèt pec
mentum , nullum autem Sacramentum recipi pa cetcontra hoc votum , non ingrediendo religio
teſt validècontra voluntatem abſolutam recipien- nem , eius tamen peccata contra caſtitatem non .
ţis : nam ſi conſideraretur ſolùm , vt contractus habent ſpecialem malitiam contra vorum caftita
eft , non apparet , cur in ipſo non deberet ſeruaci tis interim dum non facit profeſſionem . Hoc au
regula aliorum contractuum ; quod fi hoc verum tem dici non poteſt in caſu polito de voto condi
çſt ; iam videtur non ſubſiſtere principium à no- tionali caſtitatis : omnes eniin ſupponunt, im
bispoſitum , quod , ſcilicet , Chriſtus eleuans pleta conditione , peccata contra caſtitatein ha
matrimonium ad rationem Sacramenti noluit al- bere ſpecialem malitiam contra votum , licèt
gerare contractum , ſed qualis priùs ex ſe erat, ta- prius reuocaucrit conſenſum ; ergo votum illud
lem omnino reliquit.Si aurem alterauit in aliquo , non fuic folùm promiſſio voucndi , ſed verum
poterit conſequen ter dici , quod eodem modo votum caſtitatis iplius, quod pofita conditione
altcrauit , quoad eiu s valorem ,quando ſub con- tranſit in abſolutum .
ditione fieret, vt in hoc etiam ſequeretur regu- Aliter ergo ad obiectionem refpondetur iuxta 122 .
lam aliorum Sacramentorum , principia palita , matrimonium ſub conditione
122 . Reſpondent aliqui in aliis contractibus,quan- celcbratuin elle nullum , fi ante aduentuin con
tuincumque aliquisreuocet conſenſum ante im- ditionis reuocetur conſenſus ; id tamen non pro
pletam conditionem , valere contractum , aduc- uenire ex eo , quod fit Sacramentum , ſed ex na
niente conditione , quia ius ſupplet conſenſum tura ſpeciali talis contractus. Nam vt bene nota
a&ualem, quitunc deficit : in matrimoniotamen uit Suarez tom . z.de Relig.lib.6.de profejl. religiof.
non ſuppleri eiuſmodi conſenſum ; non quia Sa- cap. 1 2. num. 18. e ſegg . Contractus non omnes
cramentum eſt , ſed propter naturam , & excel- habent eamdem naturam . Alijenim ſunt, qui fo
lentiam talis contractus , in quo reſpublica non làın ponunt de præſenti , quando fiunt,obliga
poteſt ſupplere conſenſuni contrahentium . Ita tionem ,non autem traditionem , aut exequutio
yidetur docere Victoria in relect. de matrimon . in nem obligationis, & in his poteſt poni obligatio
2. pun&to 1. part. nam licètipfe doceat,matriino- præſens reſpiciendo tempus futurum , aut exe
niyı ſub conditione de futuro non valere , niſi quutionein ponendam poft aduentum alicuius
poſtea confirmetur , & repetatur conſenſus; di- conditionis , & ciuſinodi contractus facti ſub
cit tamen , alios contractus validos effe ex le- conditione validi ſunt , licèt ante aducntum con
gum auctoritateſupplente conſenſum actualein : ditionis reuocetur conſenſus ; maner enim obli
eamdem etiam folutionem ſequitur Sanchez d. gatio femel contracta ad faciendum aliquid,
diſp.8. n .§. quando ponetur talis condicio : ficut fi ego hodie
Hæc tamen doctrina difficillima femper viſa promittam tibi darecras librum ; obligatio eſt
mihi eſt; neque eniin vnquain inuenimus, huma- iam præſens hodie ad actionem craſtinam , atque
num ius quoad hoc fpecialiter derogaflc iuri na- adeo non poflum hodie reuocare meam promiſ
turæ,aut voluifle fupplere conséſum in aliis con- fioncin , nec ca rcuocatio reddit inualidum con
tractibus: ſed potius ti validi ſunt , valent vtique tractum , & quidem in hocgenere funt vota
natura ſua; quod apertè conftat in voto lub conditionalia , & alij contractus regulariter lo
conditionedefuturo cmillo. Siquisenim voueat quendo. Alij autem ſunt, qui , dum fiunt, non
caſtitatem ſub conditione,fi Petrus ſaluus redeat; folùm ponunt obligationem ad aliquid futurum ,
redeunte Perro , reus erit voti, quantumcumque fed afferunt fecum eflentialiter eius exequutio
coníenlum retractauerit ante impleram conditio- nem , & traditionem rei , quare non poflunt fieri
nem . Nec vllus cogitauit , valorem illius voti in ſolum tempus futurum , aut ſub conditionc
prouenire ex diſpoſitione iuris Canonici ſupplen- futura.Talis videtur efle traditio poſſeſſionis ,qua
ic conſenſum ; fedomnos fatcntur id prouenire cùm fit effentialiter præſens , non poteſt nunc
dari
 Diſp. XIII . Sect. V. 215
dari pro tethpore ſolùm futuro , aut ſub condi- quiratur conſenſus in coniunctionem præſentem ;
'tione futura , quia eller præſens exequutio , & pofita tamen conditione , incipit elle talis con
non eflet præſens. Tale autem videtur eflemarri- ienſus in conjunctionem præſentem , non qui
monium , quod non eſt promiſlio vecumque in dem phylicè , ſed moraliter , & virtualiter ; nanı
futurum ( vrtic eniin effent ſponlalia )ſed eit con- conſenſus præteritus ſub condicione præftitus, &
tractus ellentialiter afferens ex ſc excquutionem verba , quibus expreffus fuit, poſtea dum noi
prælentem , & traditionem ac!ualem vtriuſque reuocantur , cenſentur moraliter , & virtualiter
coniugis ; quæ omnia fi actualiter non afferat, permanere & tranfire in confenfum , & in verba
non erit contractus matrimonij, ſed alius diuer- abſoluta , ex vi quorum , vt nunc exiftentium , &
ſus , quem homines non intelligunt nominema- præſentium , fit nuns contractusmatrimonij, ad
dimonij,& qui non habet eoſdem effectus,neque cuius effentiam diximus ſupra , ſufficere verba
enim cõiungit inſeparabiliter ,cùm adhuc non funt Virtualia, ſeu æquiualetitia ,qualia dantur in hoc
coniuges, & per conſequens nec coniuncti actua- caſu impletaconditione , quia ex non reuocatis
liter ante aduentum conditionis : talis eſt etiam verbis prioribus confurgunt mortaliterve
in fententia eiuſdem Suarez profeſſio religiola, milia de præſenti ablolutè prolata, quibus nunc
quæ eſt quaſi quoddam matrimoniuin ſpirituale fitillud matrimonium . Et in hoc differt ab aliis
coniungens actualiter profeflum cum religione contractibus, quod alij communiter obligant
coniunčtione præſenti; atqueadeò fi fieret ſub etiam reuocato conſenſu ante poſitam conditio
conditione de futuro , non effct valida , fi ante Quem; quia fcilicet non obligant ex vi voluntatis
aduentum conditionis reuocaretur conſenſus. præſcntismoraliter permanentis,(hæc enimmde.
116. In his , quæ Suarez docet , conucnio facile ralis permanenția tollitur per reuocationem ; fed
cum ipſo: addit tamen ille , & colligit , etiamſi ex vipriorisvoluntatis ; quæ iam tunc obligabat
non reuocetur conſenſus ante aduentum condi- ab initio in ordine ad tempus futurum ; at verò
tionis , matrimonium , vel profeſlionem non in matrimonio , de cuius ratione eft obligare in
ſubliſtere in ratione matrimonij, vel profeſſionis, ordine ad tempuspræfens , quo fit, non potuit
Miſ poſt pofitamconditionem , ponatur iterum talis obligatiooriri ex folis verbis præteritis ; illa
actualis conſenſus; quia ille conſendus antea eniin vt præterita, non pollunt facere matriino
præſtitus , cùm effec in futurum , non erat fuffi- nium , ſed debet oriri ex eiſdem , vt nunc ſunt
ciens ad talem contractum , qui effentialiter exi- præſentia moraliter per negationem reuocatio
git fieri de præſenti , atque adeo folùm potuiſſe nis , quatenus qui manifeltauit ſuum conſenſum
illum valerein ratione promiffionis , qua fe obli- ad diem craſtinum , & poftea non reuocat , cen
gauit homo ad contrahendum matrimonium ,vel ſetur cras perſeuerarc in eadem manifeſtatione &
ad profitendum poſira tali conditione. conſenſu ,& tunc perficere matrimonium per il
117. Hæc tamen doctrinadifficilis eſt,ve ſupra dixi, lum conſenſum , & per illa verba , vt tuitcmora
quia in rigore loquendo coniux non conſentit liter perſeuerant.
in coniunctionem , & matrimonium omnino Hinc tamen redire iteruin videtur difficultas 129 .

þrælens ſed futurum , quando alter coniux præ- principalis ſuprapolitade abfolutione Sacramen
itet ſuum conſenſum , qui præftatur poft aliquam tali: nam alij contraétuscommuniter fub condi
125,
temporis morulam ; &tamen abſque alia confir- tione de futuro facti, validi ſunt ( vt diximus )
matione fit matrimonium per verba priora , qua- ex ipſa rei natura ſequuta conditione , etiamfi
tenus adhuc moraliter perſeuerant , ergo idem conſenſus reuocetur ante conditionis aduentum ,
dici pollet , etiamfi prolata fuiſſent ſub conditio- quia nimirum obligatio naſcitur ex verbis præte
ne cxplicića. ritis, qux obligabant ad futurum : idem ergo di
Confirmatum , quia quando matrimonium fit cenduin erit de condonatione debiti, quæ videtur
per procuratorem ,conſenſusnon præſtatur à con- efle ſpecies quædam donationis , atque adeò qui
iuge abſolutè, ſed fubconditionc, fcilicet,fe pro remittir debitum ſub conditione de futuro,etiam
curator nomine meo pofteaconfentiat :conſentiente fi reuocet voluntatem ante conditionem ; ipſa
autem poſtea procuratore nomine coniugis tunc camen adueniente , obligatur , nec poteftdebi
fortaflê dormientis, & ignorantis quid fiat , cung tum repetere ; ergo remiſlio offenſæ facta etiain
coniux cenſetur abſoluteconſentire: qui confen- conditionaliter valebit , & habebit effectum ,non
ſus tuncnon eſt phyſicus, & formalis, ſed morar quatenuspoftea virtualiter perſeucrat , ſed qua
lis , & virtualis propter conſenſum præterituin, tenus ab initio pofita fuit , & obligauit in ordine
non reuocatum , quo conſenſit in futuruin, nem- ad tempusfuturum , Non ergo poteit iam excludi
pe in tempus , quo procurator poſtea conſenſum valor abſolutionis conditionalis ex illo capite,
daret , qua conditione pofita , iam ille conſenſus quo illa:n ſupra reiecimus , quia nimirum verba,
przteritus tranſit in abſolutum , & fit moraliter virtualiter , & æquiualenter ſolùm exiſtentia non
præſens. Vnde , li interim reuocatus fuiſſet, ma- fufficiunt ad formam huius Sacramenti : nam in
trimonium non ſubliſteret , quantumuis procu hoc caſu forma non erunt verba , vt æquiualen
tátor conſentiret: quod idemn ellet, li in amen- ter , & virtualiter exiſtunt, fedvt phyficè , & tea
tiam incidiller, qui mandarum dedit procuratori . liter extiterunt, quando prolata ſunt. Tunc eniin
Omnes ergo debemus fateri , non effe contra incepit obligatio creditoris remitcentis debitum ,
Valorem matrimonij , quod fiat per verba , quæ licèt non remitterer in ordine ad illud tempus,
explicent conſenſum ſub conditione de futuro . ſed ad aliud poſt aduentum conditionis. Sicut
Adhuc itaque retentis principiis P. Suarez etiam votum caſtitatis factum fub conditione
poflumus defendere valoremillius matrimonij obligat conditione impleta , non quatenus tunc
lub conditione celebrati ( & idem erit de profef- . moraliter fit , & virtualiter permanens voluntas
ligne ; ;) quando voluntas prior non fuit reuoca- præterita (quid enim ſi interim fuerit reuocata? )
ta , licèt non repetatur conſenſus poft impletam fed propter ipfam promillionem realem , & for
conditionem , quia licèt antea non fueritmatri- malem , quæ prius præceffit, & obligauit in or
Inonium ; & licèt ad effentiam matriinonij re dinc ad hoc tempus.
Reypon
1
 216 De Sacramento Paenitentiæ.
I 30 . Reſpondetur tamen ex di& is , duobus modis tur effectus, nec poreſt vlteriùs ſuſpendi.Vnde fi
Dwo modi ſatisfactio pofita fuifler ante abfolutionem , vt
potuiffe defendi valorem abſolutionis Sacramen-
quibus ab o. calis fub conditione furura , quorum vtrumque aliquando hic , poftca fequura ablolutione , non
lutio ſub
conditione oporruit impugnare. Primus erat,dicendo , abio- fufpenditur vlteriùs ille effectus; quia iam poſi
futura pete- lutionem illam priùs præſtitam fub conditione, tam eſt Sacramentum quoad omnes partes; in no
rat defondi poſtea adueniente conditione manere moraliter, ftro aurem calu differetur effectus abſolutionis
impugnare & virtualiter , ficut manent verba matrimonij , poſt omnes partes Sacramenti poſitas , quod di
ſub conditione celebrati ; atque ideo poſle poftea ximus omnino repugnare .
fubfiftere Sacramentum pænitentiæ per illam Non ergo repugnat , abſolutionem ferri ſub
ablolutionem moraliter manentem , ficut fubfi- conditione de futuro propter conceptum præci
. Hunc autem modum expli-
ftit matrimoniunimus fum abſolutionis ,vel condonationis;nam ablolu
candiimpugnau o
fupra eo argument , quod rio à pæna eſt etiam condonatio , & abfolutio ,&
non ſufficeret ad Sacramentum pænitentiæ for- tamen ſuſpendit ſuum effe & um ,vſque ad poſitio
má verborum virtualium , aut æquiualentium , nem ſatisfactionis; led repugnat ex co, quod Sa
freut ſufficit ad matrimonium . cramenta nouæ legis , vbi primum ponuntur,de
131 . Secundusmodus explicandi poſſet efle , qui bent operari,nifi adfit obex,nec poteſt corum ef
munc adducitur ,dicendo,Sacramentum pæniten- fcctus ſuſpendi in futurum . Aqua regula generali
tiæ ſubliſtere per formam , & verba realia,& phy- non excipitur matrimonium ; nam in hoc etiam ,
fica, quæ pritis prolata fuerunt, ſignificando re- quando fit ſub aliqua conditione de futuro , non dong
miſſionem pro tempore fequenti , ficutalij con- Suſpenditur effectus ſed ponitur, vbi primuin po
tractus conditionati ſubliſtunt præcisè per obli- nitur matrimonium: matrimonium tamen ipfum
gationem priorem verborum , quibus homo ſe non ponitur, donec impleatur conditio , qua im
obligauit ad tempus ſubſequens. pleta, fit ftatim matrimonium per conſenſum , &
132 , Hic ergo fecundus modus reiiciendus eſt verba virtualiter ; & moraliter præſentia ex verbis
alia via , ſcilicet , ex co quod Sacramenta no- præteritisnon reuocatis, quæ verba cum præſen
!
uæ legis ex vi lux inſtitutionis hoc habent, vt tia virtuali, & æquiualentifufficiuntad Sacramen
cum matrimonij, licèt ad alia Sacramenta non 134.
alligentur ad eamdem gratiam , vel effectum pro
temporc ipſo, pro quo ponuntur, vel applicantur; fufficiant. Abfolurio
neque enim poteſt Miniſter ponere torum Sacra- ne quam rio
Petes,quid ſi abſoluat aliquis hocmodo, Ego te Subcondi
mentum , & velle ſuſpendere eius effectum ad abfoluo,fiDeus iam fcit,te cras reftituturumTunc Dem nunc
diem craftinum . Poteſt quidem ſuſpendere effe- enim non ſuſpenditur effectus,cùm conditio illa futuram
ctum , differendo aliquam partem illius Sacra- fit iam præſens , nam ſcientia Dei , fi vnquam eſt, preuidesan
menti, vtli poſt auditam confeflionem , differat ab æterno elt præſens. Omnes fupponunt,id efle fit valida ?
abſolutionem , vel poſt effufam aquain in Baptif- illicitum propter dubium , & periculum , cui Sa
modifferat aliquantulum prolationemverborum : cramentum co modo exponitur Aliqui dicunt ,
polica tamen materia , & forma cum intentione etiam efle inualidum , quia non minùs ſuſpendi
facicndi Sacramentum , non poteſt ſuſpendere tur effectus Sacramenti per illam formam ; nam
effectum , ſed alligatur ad facienda folùm Sacra- femper manct in poreſtate pænitentis reſtituere,
menta , quæ tunc operentur , quantum eſt exſe, vel non reſtituere, & per confequens facere ,quod
non quæ pofteaoperentur tempore ſequenti,nifi habeat, vel non babear effectum abſolutio , ergo
fortafle propter obicem ,qui per accidensimpedir . adhuc manet effectus Sacramenti dependens à 135
Hinc eſt, non poſſe Sacerdotem conſecrare Eu- libertate pænitentis,ita P. Coninch in preſenti.
chariſtiam per hæc verba , Hoc erit corpus meum ; Sed hæc ratio non viderur efficax; aliud enim
fed folùm per hæc de præſenti, Hoc eſt corpus eſt, quodeffectus maneat lulpenlu :, hoc eſt non
meum , & fic in aliis Sacramentis. Cùm ergo Sa- dum poſitus, & hoc non probat:aliud ver ' ' , quod
cerdos abloluens fub conditione ,ponat tunc torá effectusiam lit pofitus, ſed dependenter à reſti
formam , & omnes partes Sacramenti;non poteft tutione liberè pofte: ponenda, & iam præuiſa;&
hoc non videtur abfurdum . Idcm enim dici de
ſuſpendere eius effectum ad tempus ſubſequens;
hoc enim perinde eſſet, ac ſi abſolueret , dicens, bet de ſcientia viſionis Dei , & de reuelatione , &
Ego te abfoluopro die craſtina,ſeu , Ego ex nunc re- prædictionc facta à Prophera , & aliis eiuſinodi,
mitto tibipeccata pro die craſtina ; quod quidem quæ licèr pendeant ab obiecto fururo ; verè ta
Sacerdos facere non poteſt quia folum accepit men lunc, & exiſtunt ante ipſun obicitum . Qua
poteſtatem ad remittendum de præſenti, ſicut & re nunc eſt in mea poteftate , quod Deus viderit,
ad conferendam gratiam præſentem , ſeu alia Sa- vel non viderit me loquen em nunc : ſed tamen
cramen ta . iam ab æterno eſt'viſio mex loquuionis in Deo,
133 . Dices , Sacculos non folùm abſoluit à culpa quia ego nunc liberè loquuturuscram . Sic dici
per illa verba,fed etiam à pæna remporali ſaltem poteſt, iam heri pofitum fuiflceffcctum illius ab
partialiter iuxta proportionein fatisfactionis, quâ folutionis in cafu noftro : quia tunc erat in Deo
imponit, & tamen ab hac parre pænæ non abfol- præſcientia reſtitutionis hodiernæ liberæ ponen
uit ablolutè, fecilub condicione ſatisfactionispo- die : & licèt nunc ſit in poteſtate pænitentis non
ſtea implendæ de futuro , & per confequensiul- rcſtituere , & per confequens impedire, neheti
pendit quoad eam partem effectum ablolucionis; fuerie valida abſolutio, quia tamen ipſe liberè re
ergo poltet fimiliter cum cffectum fufpendere, ftituet, fuit iam heri in Deo præſcicntia , & abſo
quoad remiffionem culpx, lutio data ſub conditione illius præſcientiæ fuit
Reſpondecur, illum effcctum expiationis pe- valida. Nec video , quod maius abſurdum ſit in
næ temporalis non fufpendi,fed poni etiam , tunc • eo, quod gratia hodie ponatur dependenter à re
quando ponitur Sacramentum :nam licèt præcef- flitutione futura iam præuiſa, quàm quod pona
icrit abfolutio , nondum erat pofita' tota inateria tur hodie reuelatio , aut affenſus fidei ſuperna
illius Sacramenti ; dcerat enim adhuc fatisfadio , turalis de obiecto libero futuro dependenter
quæ eſt pars materialis, & illa poſita Itavim poni- ctiam à libertate hominis , qui poſiturus eſt li
berè ,
li.Vnde ſi
nem , vt
Diſp .XIII . Sect . V. 217
one , non berè tale obiectum . Imo gratia etiam pofita currere poſſet, quod necefſırasilla, pro qua po
iam poli fuit aliàs non ponenda in Patribus antiquis de- ſtea Milla perenda eſt, nondumſit præſens,quan
res ;in no. pendenter à meritis Chriſti liberis præuilis , vt do Sacerdos Miffam applicat, & per confequens
olutionis futuris; quare ſicut poſtea erat in poteſtate Chri- non profit illi, qui poftea offerr ſtipendium . Vix
fti ponere , vel non ponere illa merita ; fic vi- enim continger', quod iam tunc ſit præſens tota
quod di detur, quod erat in eius poteſtate impedire , ne neceſſitas, cui poftea petens Millim , vult ſubue
ferri ſub fuifler gratia data antiquis Patribus ; non enim niri , niſi quando pétitur pro mortuo ( vr dixi )
data fuifler , niſi eius merita præuiderentur . quiiam tunc effet mortuus. Nam ſi pro viuo of
m præci Meritò ergo P. Suarez 3. tom.in 3. partem ferretur ; læpè continget , illum priùs non fuiſſe 1

hablolu
blutio, & difp.13. Sect. 3. $. fed vrgebis, faretur , ſe non in- capacein percipiendifructum , vel quia erat in
uenire rationem fufficicntem ad negandum tale peccatomortali, velquia non indigebat ſatisfz
poſitio Sacramentum fore validum , fi reuera in Deo lit etione, vel quia fi indigebat pro aliquibus culpis
quod Sa. illa præſcientia , ſub cuius conditione confertur venialibus , nondum tamen de illis dolebat, &
ntur,de Sacramentum à Miniſtro . per conſequens non poterat liberari à reatu pænæ
rum ef. 136. Solùm poteſt obiici , quod ſi illa forma ſub per facrificium quandiu non liberabatur à reatu
generali An Sacerdos conditione tali eſtvalida , & efficax , poterit culpæ per pænitentiam. Meritòergo prohibetur
etiam , poffit applie etiam Sacerdos validè , & efficaciter applicare in praxiilla applicatio tot periculis expoſita; vnde
care fuam miffam ſuam hodie
o , non Miſam pro rnam pro illo , quem Deus ipfimet Authores primæ fententiæ fatentur illam
Elin po itlo quem nunc iam præuider ipſi oblacurum primum fti- in praxi debere à Prælatis prohiberi , vt notat
plum Deus nunc, pendium pro Miffa ;nam hoc modo facrificij. Henriquez vbifupra num . 2. in fine. 139.
uaim. presidet
oblaturum
ipfo fructus non manebit ſuſpenſus, led ſtatim appli- Deniqueperillam anticiparam applicationem,
um, & primum fi cabitur , cùm iam ſit præſens illa Dei præſcien- minuitur ad minùs fructus, fi non qui prouenit
verbis pondium tia. Conſequens autem videur elle contra reſ- ex parte Sacerdotis offerentis; ille tamen , qui
æfen ponfum Cardinalium Congregationis Concilij, prouenitex parte offerentisſtipem ,qui etiam pe
amen quod affertur , & refertur apud Barboſ. tom. 1. tendo Miſlam , & dando eleemofynam concur
E non de poteſtate Epiſcopali allegat.24. num . 12. Petrus rit aliquo modo , & offert illud ſacrificium cum
Cenedo in quajt. Canonicis quæft. 28. num. 6. Sacerdote , cui oblationi correſponder partialis
Ego te Sube: Aloyſ. Ricc,in praxip. 3. refol. 361.num . 3. Ho- fructus, vt ſuppono ex tractatu de Sacrif. Miſfæ :
Tunc De mobonum in exam . Ecclef. p . 1. tract.4.cap. 14. In prædicto autem caſu carerer hoc fructu , non
io illa futura guaft. 130. & alios , vbi ex conſenſu Pontificis enim poffet per petitionem hodiernam Millæ
mieſt, prauit prohibetur illa Sacerdotum conſuetudo , tan- concurrere ad offerendum Sacrificium , quod
Hellé cause quam periculoſa, ſcandaloſa , & præter vſuin iam heri fuitoblatum, ſed ſolùm ponit conditio
communem Ecclefiæ . nem , ſub cuius præuiſione heri iam præfenti,
Sa
unt, 137 Refpondetur, in puncto illo de applicatione applicatus
Millæ lub illa conditione effe duas ſententias fa_
fuit ci fruclus refpondens oblationi
Sacerdotis , qui tunc obtulit.
ndi
namn tis communes : alreram concedentem , elle va- Hæc autem non tollunt , quod ſpeculatiuè
cre, lidam , alteram negantem. Priorem tenet Hen- illa applicatio Sacerdotis tali modo facta habue
uod
riquez lib.9. de Euchariſt.cap. 21. num . 2. & alij rit tunc valorem , vt vidimus , & multò minus
multi, quos refert Anton.Diana tra &t.de celebrat. habent locum in quæſtione noſtra de forma
ergo
as à 15 Miffar.refol. 15. Poſteriorem verò ſequitur ipſe Sacramentali ſub taliconditionediuinæ præſcien
ti.
Dian . cum aliis , quos refert , quorum tamen tiæ prolata , licèt vt benè aduertit Suarcz , mo
plures non loquunturdeillo caſu , ſed de appli- dus ille miniſtrandi Sacrainentum iniquiflimus
nim catione anticipata Miffæ pro eo, qui poftea pri- eſſet, & omnino contra reuerentiam Sacramentis
non mus venerit non referendo conditionem ad ſcien- debitam .
uod
iti tiam Dei iain præſentem . Et quidem ,ſiprior fen SECTIO. VI.
=; &
tentia intelligatur cum moderatione quadam ,
ſcilicet, quod Sacerdos applicet facrum hodier
de num , non indifferenter pro quocumque primo Alia dubia circa eamdem formam
&
venturo , & oblacuro ſtipendium , fed pro primo, ahſolutionis.
eli, quem Deus iam videt oblaturum ſtipendium ad
2
ſacrum faciendum pro neceſſitate aliqua iam Vbitari poteſt , quæ mutationes ver
rii,
nunc exiſtente , ſcilicet, pro aliquo iam nunc de
functo , non pro neceſſitate poſtea futura ; tunc
D boriumiedaneforma quinualidarnog receta quamuia
la generalis eſt, illam mutationem , quæ non de- itoreddat
en ſpeculatiuè loquendo nihil eft , quod impediat ſtruit ſenſum , ſed retinet illum in æquiualenti, formam ?
O, valorem talis applicationis , vt fateri videntur ipfi non nocere valori; ècontra verò illam , quæ non
ci etiam aduerfarij. retinet ſenſum eumdem ſaltem in æquiualenti ,
138 . Ad illud vero reſponſum Cardinalium reſpon- nocere. Deſcendendo autem ad aliqua particula
deri poteſt. Primò reddi dubiam auctoritatem ria . Certum eſt primò , non nocere ; ſi aliquis
ipfius ex ipſis auctoribus, qui illud refcrunt, qui auctoritatis gratia dicat, Nos te abſoluimus , ſicut
7 certè videntur fibi contradicere; dicunt enim , loqui ſolet Summus Pontifex , vel ſi ècontra re
i fuifle editum iuſſu Clementis Octaui, cum ta- uerentiæ gratia dicat, Ego abſolno veftram domi
men dies ibi deſignata fit decima quinta Nouem- nationem ,aut veftrammaieſtatem , &c.
bris anno 1605. & Clemens mortuusfuerit tertia Secundò conſtat ex ſupradictis , validam 141 .
Martij eiuſdem anni; ſed reuera reſponſum fuit elle formam fine pronomine , ego, & fine illis
à Congregatione Concilij Tridentiniiuffu Pau- vocibus à peccatis inis. Tertiò valida erit forma,
li Quinti ad interrogationem Cardinalis de Gue- fi Sacerdos vrgente , verbi gratia, neceſſitate plu
uara ArchiepiſcopiHiſpalenſis , vt dixi difp. 19. res fimul abſoluat, dicens , ego vos abfoluo , &c.
de Eucharift. feft. 10. Admiſſo itaque illo , rel-, Quartò videtur omnino valida hæc forma, egore
pondeo , meritò ibi prohiberi conſuetudinem il- mitto tibi peccata tua ,ſicut & hæc,cordo 10 tibi pec
lam, tanquam periculoſam , quia fæpè fæpius oc- cata tua ; ſumitur enim ex verbis Chriſti, quorum
T remiſe
P. Ioan.de Lugo de Pænit.
 218 De Sacramento Pænitentiæ .
remiferitis peccata , &c. Quintò videtur fimili- vbi clarè oftendit , verba priora , illum ſenſum
ter valida hæc , ego abfoluo Petrum à peccatus, habuiſſe, nec ipſos in hoc erraſſe , ſed in co ,
fitamen ipſe fit præſens, ficut & valerethæc : tu quod Chriftum iudicaſſent , tanquam fibi arro
abſolueris à me; vel etiam , Petrus abfoluitur à gantem poteſtarem , quam non haberet. Denique
me; licenim valet forma Baptiſmi, baptiſ aturfer- hoc iplum probat communis hominum fenlus;
wms Chrifti, &c. atque ideovalerer eriam in voce nam li creditor debitori dicat,remittitur tibi tuum
il actiua, Ego baptizo hunc feruum Chrifti, & c. debitum ; videtur omnino condonare. Item fi
142 . Maius dubium pocelt elle primò fi dicatur, Pontifex dicat, darur tibi talis prebenda , vide
de hoc iam
Varie forme abfoluatur feruus Chriſti , & c. ledſenſum rur eam conferre ; aut fi dicat , difpenſarus in tali
de quibus diximus feét.4. li illa verba facianc depre- impedimento , vel,irregularitate,omnino diſpen
dubitatur.
catiuum , non valere ; fi verò ſumantur impera- fat: fimiliter li ludex dicat , Petrus damnatur ad
tiuè, valere ; quia licèt non exprimarur explicitè mortem , propter sale crimen, Ioannes abſoluitur,
perſona Miniſtri, ex ipſo tamen loquendimodo & c. videtur fententiam validè proferre : ergo
fatis fignificatur; nam quiimperat , eo ipfo vide- ſimiliter in noftro cafu Sacerdos, qui iudex eſt,
tur præſtare actioni fuam auctoritatem . Aliter & gerir vices creditoris Dei poterit validè illis
tamen effet , fi illa verba accipiantur in ſenſu op- verbis proferre fententiam , vel condonare , & c.
tatiuo. Scilicet , vtinam abfoluatur, vcl , abfolua- Propter auctoritatem tamen multorum , qui de
ris, nam per optatiuum non ſignificatur effectus, illa forma dubitant , vel eius valorem negang,
vt in actuali exequutione. videretur adhuc dubia. Multò magis dubia eflet
143 Secundò eſt dubium de hac forma, placet, illa , remittuntur peccata ; nam Gicut verbum,
quodabſoluaris, vel, quod abſoluatur hic homo,vel, abfolvo , abſque pronomine , te , vel alio æqui
inbeo Petrum abfolui. Quas formas valere docet ualenti, non fufficeret ; ita nec prædicta ver
Scotus cum aliis quosrefert,& fequitur Vaſquez ba abſque illa particula , tibi, vel, tua , vel
in preſenti quaft.84.art. 3. dub .3. num . 11. quia alia æquiualenti, propter eamdem rationem .
illæ omnes lunt formulæ iudiciariæ ,quibus vtun- Denique illud , quod aliqui addunt , ego an- 145 .
tur iudices ad proferendam fententiam in aliis Storitate Pape abfoluo te à peccatis,de quibus con
maceriis. Quare immerito ea Scoti ſententia re- tritus , & confeſſus es : reprehenditur commu
prehenditur ab vtroque Soro , Caiet. & aliis, niter à Theologis , & meritò : videatur Petrus
quos refert, & fequitur P. Henriquez in præſenti, de-Soto libro4.de confeſſione, Gerſonius Alphab.
: lib.4.cap. 11.num.4 .litt. I. 33. tractat. de abſolutione Sacramentali. Domi
Dicunt, in Euchariſtia non fore validam illam nic. Soto & Nauarr. quos refert Henriquez vbi
formam , fiatnobis hoc corpus, óſanguis Chriſti, fupra littera A. & quidem in illis verbis , aucto
aut, insbeo, hoc eſſe corpus Chrifti, &c. ergo ncc in riiate Papa minus eller periculi, maximè quan
pænitentia valebit.Sed conſequutio non eſt bona, do à peccatis mortalibus abſoluitur , cùm ab
quia in pænitentiæ Sacramento non eſt deter- iplo omnis iuriſdictio deriuetur in alios confef
minataalia forma à Chriſto , niſi ea , quæ cxpli- farios , licèt verè impertinentiilima (int : in illis
cat actum abloluzionis ; vnde cùm ludices ali- autem verbis , de quibus contrit 146 es , maius
quando abloluant per illa verba , abfoluo te , ali- eft periculum ; quid enim ſi contritionem non
quando per illa , inbeo hunc abſolui , leu , placet, habuit , ſed attritionem ? Imò in ſententia fatis
quod abſolutus fit , &c. hæc etiam ſufficient in conimuni abſolutio elt valida etiam abſque per
hoc Sacramento ; in Euchariſtia verò fuerunt à fecta actritione in aliquibus cafibus , in quibus
Chriſto determinata verba confecrandi ; quo Sacramentum fit informe. Addunt tamen Do
rum ſenſus valde mutaretur , dicendo , iubeo, cores , piè interpretandam efle mentem con
hoc effe corpus Chriſti. Aliud enim eſt enun- fellarij in prædicto caſu, vt non velit depen
ciare, hoc eft corpus meum , aliud imperare , vt dentem facere valorein abſolurionis ab illa con
conftat. ditione , fed potiùs abſoluere ab omnibus pecca
144. Tertiò , quæriturde hac forma , remitrantur tis , in quantum poteſt.
tibi peccata tua : & idem eſt de hoc , abfolueris Cæterum Sacerdos viderur contrarium ver- 146.
à peccatis tuis. Multis viderur inſufficiens, co bis fuis ſignificare , nec facile apparet , quomo
quod oporteat explicareperſonain Miniſtri , quæ do poflit contrariam verbis intentionem habere.
illis verbis non explicatur. Nec obftat forma Ba- Aliter poſſet valor talis abſolutionis defendi,
ptiſmi Græcorum, baptizatur feruusChriſti, &c. dicendo , quod nomine contritionis intelligat
in illo enim Sacramento ſatisexplicatur perſona quemcumque dolorem , fiue contritionis per
Miniſtri , cùm ipſemet ſuis manibus actu ba- fectæ , fiuc attritionis , fiue etiam attritionis
ptizet :at verò in Sacramento pænitentiæ , cùm imperfectæ. Illa verò verba àpeccatis , que con
Sacerdos nullam actionem externam exerceat feffus es, videntur aliquibus duriora , quia iain
circa pænitentem , oportet , vc verbis ſaltem non extenderetur abfolutio ad ea peccata , quo
explicet , fe abfoluere. Alij tamen illam for- rum inculpabiliter oblitus eft pænitens , &
mam admittunt , vt validam . Petrus de Soto quæ non eſt confeſſus. Hoc tamen non mul
lectione 4. de confeſſione, Henriquez , vbi fupra tuin vrger , quia abſolutio directè , & ex in
numero 4. & alij. Probaríque poteft ex verbis tentione confeflarij, cùm fit fententia Iudicis,
Chriſti Matth. 9. & Lucæ s . vbi dixit Para- fufficit , li directé cadar ſupra peccata decla
lytico : remittuntur tibi peccata tua. Quæ ver- rata in confeflione ; ad alia enim tendit in
baab iis , qui aderant in eo ſenſu accepra ſunt, directe propter connexionem , quam haber
quaſi dixiſſet, remitto tibi peccata tua : & idco remiſlio vnius peccati cuin remiſſione on
ſcandalizati -ſunt , dicentes , quis poteſt dimit- nium inortalium : ad hoc autem non requi
tere peccata niſi folus Deus ? Chriſtus aurein ap- ritur , quod ex intentione confeffarij diriga
probauit ſenſum , in quo verba intellexerant, tur. 147
dicens : vt autem ſciatis , quia Filius hominis Secundò dubitari folet circa abfolutionem Sa- An poffit
habet poteftatem in terra dimittendi peccata , &c. cramétalem ,an poflitconferri ab:enti? Et quidem
olim
proferimine
 Diſp .XIII .
olim ante Clementem VIII. æſtimabatur pro-
babilis ſententia affirmatiua, quam docuerunt
antiquiores Palud. Anton. Syluefter, ſumma
Confeſſor. Margarita Confeſſor. Armilla,Tabie-
na Raynerius, Petrus de Tarantaſia, vterque So-
to , ex aliis verò Nauarr. Adrian. Palacios , Ri-
chard. Maior ; Alex. Rutilius , quos referunt,
& congerunt P. Suarez in præfenti diſputat. 19.
fe&t. 3. & P. Coninch in prafenti difp. 4. dub.10.
& is opuſcul. deabſolutionemoribundi num . 33.0
fequentibus,
148 . Contraria tamen ſententia eſt iam omnino
certa,quam plures etiam ex antiquioribus docue-
runt, quos referunt, & fequuntur Suarez & Co-
ninch.loc.cit.Tolet.ctiam in ſumm.c.6 .Valentia in
preſenti diſp.7. qu.11.p.1. $. quod autem ,Vaſquez
in preſentiqu. 91. art.4. dub.2. Steph. Fagundez
deprecept. Ecclef.præcept.2. lib . 2. c. 10. & alij
omnes Recentiores. Nec poteft iam de hoc du-
bitari , poftquam Clemens Octauus contrariam
doctrinam , & eius praxim ſub excommunicatio-
nis pæna prohibuit. Quomodo autein ex verbis
illius decreti inferatur defectus valoris, dicam
diſp.17. fe£t.4.
145 Rationes pro hacſententiaplures afferri folent.
Præcipuæ hæ ſunt, Prima ex vſu Eccleſiæ , quem
declarauitClemens Papa inprædicto decreto ; in
citu autem Sacramentorum neceſſario , debemus
omnino ſtare vſui Eccleſiæ , tanquam firiniſſima
regulæ, & interpreti inſtitutionisChriſti.
149 . Confirmatur,quia fi lemeladmittas,abſolutio-
nem poſſe conferri in abſencia, co quod Chriſtus
ſolùm dixit , quoram remiſeritispeccata , & c. Et
quia illa ablolucio in abſencia eſt vera remiſlio,
pariter poterisconcedere,ordinationem pofſeco-
fici nutibus, vel ſcriptura; non enim minùs expli- impoſitio actio eſt benedicentis , & conſecran
Cat voluntatem tradendæ poteſtatis hoc modo
Epiſcopus, quàm vocibus:poffet eriam Sacerdos
vngendo infirinum orare non vocibus , ſed ſcri-
ptis; non enim minùs poteft quis orare , & loqui
cum Deo ſcribendo, quàm vocem proferendo, &
aliunde lacobus Apoſtolus folùm dixit , quod
Preſbyteri vngentes oleo, orent, &c. Cùm ergo
hæc omnia non admittantur, quia ſuntcontra Ec-
cleſiæ vſum exigenté voces ; ſic nec debet admitti
abſolutio abfenti data propter eamdem rationem,
Iso Secunda ratio ab exemplo aliorum Sacramen.
146. torum ,quæ omnia ( vno matrimonio excepto)
confici debent in præfentia ſubiecti,cuiconferun-
tur.Debemus autem arguere in Sacramento pe-
nitentiæ ab aliis potiùs Sacramentis, quàm à ma-
trimonio : quia fi licerer arguere à matrimonio,
ſequeretur,poffe etiam abſolutionem dari abſque
verbis: per ſcripturam , aut per procuratorein,vel
nuncium ,vel etiam nutibus, ſicut fieri poteſt ma-
trimonium.Cum ergo hæc omnia non concedan-
1 tur in abſolutione , nec matrimonij exemplum
quidquam probat ; fic nec valorem in abfentia
probabit, quia matrimonium (vt fæpè diximus)
eft contractus humanus , quem Chriſtus reliquit
in eodem prorſus ftatu , nec immutauit eius ma-
teriam , quando illum ad rationem Sacramenti
eleuauit : Cætera autem Sacramenta inſtituit de
nouo , quoad ritus peculiares, qui eſſent materia,
& forma.
151 . Dices, in aliis Sacramentis requiri ex parte
materiæ ablutionem , vel manus impofitionem ,
7 aut aliquid fimile , quod circa abſentem exerceri
fit non poteſts ideo alia non pofle in abſentia con-
ml ferri, quod tamen in abſolutione non inuenitur.
P.loann . de Luge,de Pænit.
Sect. VI . 219
Şed contra , quialicètin ordinatione v.g. requi
ratur traditiomateriæ , non tamen requitur co
exiſtentia metaphyſica inter materiam &formam ,
ſed coniunctiomoralis, itavt proximè præcedant,
aut ſequantur verba.Ponamus ergo poſt traditam
materiam ſtarim ordinatum exire excubiculo illo,
itavt non ſitiam moraliter præſens, & tunc Epil
copum proferre formam dicendo , diuina graria
ordinat talem in Presbyterum , &c. provt dicunt
Græci;tunc non erit fundamentum ad negandum
valorem illius formæ, niſi reducatur ad vſum Ec
clefiæ , vel ad aliquid aliud, quod non minùs ha
beat locú in Sacraméto pænitentię, quàm in aliis.
Hinc poteſt colligi tertia ratio generalis, quia 152 .
ſcilicet Sacramenta funt cæremoniæ lacræ ad hoc
inſtitutæ ,vt iis homines conſecrenturDeo ,ini
tientur, ſanctificentur, & benedicantur : Confe
cratio autem , aut benedictio nunquam fit ,nifi in
præſentia rei, quæ conſecratur, & benedicitur :
& in particulari in Sacramento pænitentiæ pec
cator Sacerdotuin miniſterio quaſi benedicitur,
dum abſoluitur , ve qui per peccatum pollutus
fuerat, per reconciliationem , & abſolutionem
Sacerdotalem , quafi re benedicatur ( vt ita di
cam, ) & iterumſanctificetur. Vnde hoc Sacra
mentum olim non conferebatur fine manus im
poſitione Sacerdotis ſuper caput pænitentis, vi
colligitur ex Concilio Carthagin. 3. cap . 32.&
refertur in c. Presbyter 26. quajt.6. & ex Concil.
Nicen . canon . 9. Imò Sacramentum ipſum ap
pellabatur , manus impofitio vi conſtat ex Auguſt.
lib. 5. de Baptiſmo cap.23. & in pſalm .146. ( u
per illa verba , guiſanatcontritos corde, Galli
gat contritionem eorum , & lib. 1. de adulterinya
coniugiis cap. ultim . 6 lib. 2. cap. 6. quæ manus
tis ; & licèt matrimonij Sacramentum poſſit in
abſentia per procuratorem recipis id tamen (vt 1
diximus ) ſpecialiſſimum eſt in illo Sacramento,
in quo nullum ritum Chriſtus inſtituit , ſed ip
ſam actionem profani contractus , qualis in ſe
eleuauit ad rationem Sacramenti in homi
nibus baptizatis : vnde hoc folum Sacramen
tum fit per verba , quæ ex ſe videntur profana,, 1
& nullain benedictionem , aut conſecrationem
fonant : in aliis verò Sacramentis verba , & actio
nes fonare videntur benedictionem , vt cùm di
citur : Ego te baptizo in nominePatris, &c. Signo
tefigno Crucis, á confirmo te , &c. Per iftam Jan
Etam unétionem indulgeat tibi Deus , & c. Accipe
Spiritum ſanctum , accipepoteſtatem offerendi fa
crificium , &c. In Euchariſtia autem materia ipſa
maximè , & ſolemniter conſecratur, ſuſcipiens
verò confecratur poſtea per contactum , &
fumptionem ſacratiſlimi corporis Chriſti.Opor
cuit ergo ex generali ratione Sacramentorum ,
pænitentem nonniſi præſentein abſolui; quo
inodo enim benediceretur , & conſecraretur Sa
cerdotalibus cæremoniis , niſi ipli Sacerdoti pre
ſens eſſet 3
Quarta ratio congruentiæ lumi poteſt ſpecia 153 .
liter ex inſtitutione huius Sacramenti , cuius Mi
niſter debet , vt exactus Iudex anre abſolutio
nem examinare , & cognoſcere totum ftarum
conſcientiæ pænitentis , quantuin ipſe pænitens
humanomodo poteſt manifeſtare: oportet ergo,
quod,dum abſoluitur, ſit præſens,quia alioquin
fortaſſe habet aliquod delictum de nouo com
miffum , vel in memoriam reuocatum poſt con
feſfionem ,quod explicare non poteſt,dum ablens
eft,
Τ 2
 220 De Sacramento Pænitentiæ..
eft,ad quod periculum vitandum congruum fuit,
non poſſe abſolui, nifi præſentem .
Dices,hoc periculum omnino ceffat, quando ſolutione ,quam hiſtoriam P. Suarez in praſents
pænitens peracta confeffione,amittit vſum ratio-
nis : Tunc enim , etiamfi abſens eilet, poffet mo-
raliter conſtare confeffario de eius incapacitate
ad nouum peccatum committendum.
154. Sed contra, quia in primis etiam tunc non po-
terat ſcire Confeffarius, quod nunc iam non re-
cuperaller vſum rationis , quando abſens abſol-
uitur. Deinde licèt in eo caſu Metaphyfico cel-
fafſet periculum ; ille tamen caſus non potuit
conuenienter excipi à regula generali : nam vel
inftitutum fuiſſet Sacramentum , ita vt abſolutio
1 abſentis eſſet inualida , nili in eo calu , & hic
modus non erat decens , quia inſtitutio Sacra-
1 menti non debebat deſcendere ad cafus adeo
particulares , & extraordinarios : vel ex vi inſti-
1 tionis ſolùm præcipererar confeffario non ablol-
uere , niſi præmillo examine ómni humana dili-
gentia facto : & hoc non inualidaret abſolutin-
nem , præfertim bona fide daram , etiam fine illo
examine; & per conſequens abſolutio ablendis
validafuiſſetfæpe præterillum caſum ;arque adeo
daretur occaſio arbitrandi, & abſoluendiſæpius
in abſentia , aliquando culpabiliter , aliquando
inculpabiliter , non præuioexamine , quod præ-
minitunc deberet , & poflet. Cui periculo radi-
citas obuiabatur exigendo in vniuerſum prælen-
tiam pænitentis ad valorem abſolutionis.
oss. Quintò denique probatur ex verbis formæ,
quam tradunt Concil. Florent . & Trident. Ego
te abſolmo, &c. Quæ quidem diriguntur ad per-
fonam præſentem . Nec fatisfacit dicere , quod
poſſer abſolui per alia verba dicendo , abfoluatur
Petrus à peccatis, & c.hoc , inquam , non facis.
facit, quiamutatio formæ , vt ſit valida , debet
elſe in verba æquiualentia quoad ſenſum : non
equivalent autem verba in ſenſu, li incelligantur
deabſente : vt conftat ex forma Euchariſtiæ ,quæ
quia concipitur per illa verba,hoc eft corpus meum ;
non poreſtmurari in hæc verba , illud eft corpus
meum , quibus loquatur Sacerdos de pane magis
diſtanti;variaretur enim notabiliter fenſus formæ.
Similiter ergocum reqairacur ex Conciliis calis
forma, egote abſolso: non poteft mucari in verba,
quibus agatur de homine abſente propter eam-
dem rationem . Fatcor , in præſentia pænitentis
validam fore illam formam , abſoluitur,vel abfol-
watur Petrus, &c. Sicut & in Baptiſmo valet, ba-
prizatır , vel baptizeturferuusChriſti, &c. Quia
tuncnon variatur ſenſus. Nam loquendo de ho-
mine præſenti, perinde eſt dicere, baprizarur
feruus Chrifti, ac dicere , baptizatur hic feruus
Chriſti, quia verba illa habent vim defignandi
præſentem eum , de quo tanquam de prælenti
loquimur. At verò in abſentia variaretur notabi
liter ſenſus illorum verborum ,ac per conſequens
non retineretur eadem forma , quæ à Conciliis
allignatur. Vnde in inarrimonio,quod poteft con
trahi inter præſentes, veletiam abſentes, non de
terminantur pro forma illa verba , accipin te in
meam , fed in communi deliderantur verba, vel
nutus, aut aliquid, quo ſignificetur internus con-
ſenſus contrahentium . in aliis verò Sacramentis,
quæ nonniſi in præſentia conficiuntur , derer-
minantur formæ , quæ eamdem præfentiam fi-
gnificant , vt conftat ex omnium illoruin indu-
ctione.
156. Soler obiici factum S. Thomæ Cantuarienfis,
quem refert Scotus in 4.d.17.quaft. unic. versùs
finem , mille ad Pontificem Romanum pro ab
difp.19.fe&t.3.num . 3. paulò aliter refert, quod
ſcilicer in carcere derentus id fecerit , & num . 8 .
dicit , non elle authenticam , nec apud aliquem
inueniri. Sed vera eft , & certa , refertúrque ab
omnibus ſcriptoribus in eius vita , vt conftat ex
Surio , & aliis; non tamen erat in carcere, nec pe
tiit abſolutionem Sacramentalem , ſed à fufpen
fione , qua ipſemet ſepunierat, ſuſpendendo ſe à
Milla celebranda , propter quamdam conniuen
tiam , qua bona fide, & ex bono fine Regi pro
miſerat conſenſum in re , ex qua periculum po
terat imminere Ecclefiafticæ libertati. Abfolu
rione verò fummi Pontificis habita , celebrauit
deinceps abſque ſcrupulo.
Obiici etiam ſolei Cyprianus epift.13. vbi per 157.
ſcripturam ſuam præcipit aliquibus in periculo
exiftentibus pacem darc, quam ab eo per litteras
perierant. Sed in primis Cyprianus ibinon dicit,
pænitentes (cripto periiffe ablolationem ,aut con
feſſosſua peccata ( in quo aliqui Scholaſtici de
ceptiſunt) Sed Martyres ( cripfiffe ad Cyprianum
intercedentes pro iis , quidefecerant in fidei con
feflione, & rogantes cum , vt ipfos in communio
nem admitteret. Deinde ibi non eft fermo de ab
folutione Sacramentali , fed de reconciliatione
cum Eccleſia , à qua feparati erant propter illam
apoſtaſiam :Vnde reconciliatio illa delegatur è
Cypriano Diaconis,fi Preſbyter abſit, quod fieri
non pofſer in abfolutione Sacramentali :& ideo il
la vocatur ibi pax , quia nimirum eò tendebat, vt
redirentin pacem cum Eccleſia , quæ merito ad
uersùs illos indignata fuerat. Denique nec illa ab
folucio quęcumquefit,ficbat in abientia , ſed com
mittitur faculcasPrefbytero , aur Diacono , vt in
calu neceſlicatis abfoluat, & reconcilier ejuſmodi
homines, in præſentia tamen, & manu cis impo
fita. Vnde potiùs retorqueri poteft argumentum ,
quod multò minuspollic abſolutio Sacramenta
lis dari omnino in abſentia, cùm nec illa recon
ciliatio fieret, niſi in præentia.
Tertiò ſolet obiici ex c. Qualis. 30. quæft. 5 . 158 .
vbi dicitur,pænitentiam adultcræ per ſcripturam
recipiendam . Sedibi in prinuis non agitur de ab.
folutione danda in abfentia. Deinde fcriptura illa
non erat confeſſio Sacramentalis , ſed teftimo
nium , vt certiùs conftarer de reſipiſcentia illius,
& ſatisfierer ſcandalo fidelium : ficut eriam nunc
Inquifitores non ſolent reconciliare hæreticos,ni
ſi in fcriptis fateantur, & abiurent luam hæreſim ;
quod totum ( vt conftat ) non ordinatur ad
forum Sacramentale , fed ad externum , & iudi
ciale.
SECTIO VI1.
Verùm formaabſolutionispoßitproferri à
pluribus Miniftris.
Imilis quæftio tractari ſoler de Baptiſmo à 159.
fed non eft omnino eadem difficultas , vtex di
cendis conftabit. Et in primis non cft dubium ,
quod ſucceſſive poſlint plures Sacerdotes ab eil
dem peccatis abloluere pænitentem , qui iterum ,
& iterum eadem peccata clauibusfubiiciat.Neque
etiam videtur dubium, quod poflet pænitens, fi
ita vellet , diuidere peccata venialia , quæ fola
consi
 Diſput. XIII . Sect. VII. 225
conficetur , & vni Sacerdoti dare aliqua corum vna,quàm de altcra. Quod autem aliqui oppo
pro materia abſolutionis , & alcerialia, atque ita nunt , repugnare duplicem cauſam adæquatam ,
facere, vt miniſtri etiam abſoluerent partialiter, qualis eflet illa duplex abfolutio ; facilè foluitur;
alter ab aliquibus,alter abaliis peccatis,abſolutio- Tum quia hæ non ſunt caufæ phyſicæ , fed mora
ne ſaltem directa :vnde inchoata confeſſione cum les, ve ſuppono ex tractatu de Sacramentis in ge
vno poſſetinterrumperealiquantulum,dum alteri nere : Tum quia licèt ſingulæ caufæ in actu pri
conficeretur de aliis, & obtenta abfolutione ,redire mo effent ſufficientes ; de facto in actu fecundo
ad primum,& perficere confeflionem , & obtinere attemperaretur concurſus vnius proprerpræſenti
abſolutionem :quia cùm illa peccata non fint ma- am alterius , & cauſalitas , ſeu productio gratiæ
teria neceffaria,non apparer , cur non poſſit illam non eller duplex ſed vnica adæquata procedens
diuidere , & partemlubjicere huic Iudici, & pac- ab vtraque cauſa ; ſicur quando de facto plures Sa
tem illi.Quare conſequenter poffet vterque Sa- cerdotes confecrant eamdem hoſtiam ; Tum de
cerdos ſimul pænitentem abſoluere , ſinguli di- : denique quia in noſtro caſu faciliùs dici poffet,
rectè à peccatis ſibi manifeſtacis , & finguli con- ſingulas abſolutiones habere fuum effectum di
ficerent vnum Sacramentum pænitentiæ diſtin- uerſum, vr videbimus.
ctuin conſtans ex partibus diuerſis , vt conftat. Hoc ergo ſuppofito,dubitariſoletprimò,an in 161 .
Imòin ſententia eorú, qui dicunt, poſle aliquan- Si à aduobus
prædicto caſu eflent duo Sacramenta,velvnicum form pro
do ſuperiorem ob iuftam caulam audire ſubdi- tantùm , & quidem de Baptiſmo S. Thom . diéta ferretur,an
cum fòlùm de peccatis reſeruatis, & abſoluere il- quaft.67.art.6.quem alij multi fequuntur , dicit, eſſent duo
lum,ac mitrere ad inferiorem ,qui abſoluatà non effe vnicum Sacramentum , fi conferretur à duo- Sacramëta?
releruatis;conſequenter deberconcedi, quod in- bus fimul, quod latè probat Vaſquez 2.tom.in 3 .
teruenientibus eiſdem cauſis, poflent ſimul Præ- p.diſp.148. cap. 2. Eius autem fundamentum eſt,
latus,qui ſola reſeruataaudiuit,& inferior,qui au- quia Sacramentum ,cùm fit in genere ſigni , dicit
diuit alia ,abſoluere finguli directè ab iis,quæ au- pro formali ſignificationem : ergo quoties vna, &
diuit , & indirectè abaliis : non enim apparent cadem eſt lignificatio , non erit duplex ,ſed vni
maiora inconuenientia ,fed forraſſe minora,quàm cum ſignum ; ac per conſequens illa duplex ab
ſi ſucceſſiuè inferior poſt ſuperiorem abſolueret; lutio , & prolatio forinæ , cùm habeat eamdem
cùm in vtroque cafu dimidiecur abſolutio dire ſignificationem ,non facient duo Sacramenta fed
cta à mortalibus, & in fecundo cafu , licèt dimi vnum .
dietur , & diuidatur in ordine ad abſoluentem ; Hoc tamen argumentum non videtur efficax. 162 .
non tamen diuidetur,quoad tempus;ſed abfolue- Primò quia concreta accidentalia non petunt plu
tur fimul directè ab omnibus peccatis. Denique ralitatem formæ, vt multiplicentur;nam duo ſub
non apparet, cur non poſſit dari faltem ignoran- iecta cú eadé albedine eflent duo alba : ergo duo
tia inuincibils, qua tam pænitens,quàm Sacerdos ſubiecta cum eadé ſignificatione eruntduo ligna.
putet , poſle licitè dimidiari, & diuidi confeflio Secúdò, quia neque ellet eadem omnino ſignifi
mortalium :qua ignorantia polita poſſer pænitens catio ; nam licèt gratia ſignificata eflet eadem , &
confiteri aliqua mortalia vni confeflario , & alia character ſignificatus eller idem : Verba tamen
alteri , ſicut diximus poffe venialia , & abſoluiſi-, non ſolùm fignificant gratiam , & characterem ,
mul ab vtroque quæ abfolutio licita effet propter ſed ſignificant, quod cauſantur per talem mini
ignorantiam exculantem à peccato , atque etiam ftrum . Ideo enim perſona miniſtri debet aliquo
valida : quia quando ex iuſta cauſa,vr obliuione, modo ſignificari; ergo non eſt eadem omnino
vel timore ſcandali,cc.pænitensnó dicit omnia ſignificatio vtriuſque formæ,atque adeò non erit
1 mortalia , ſed aliqua , adhuc valida eſt abſolutio, vnicum ,ſed duplex ſignum.
quæ directè cadit ſuperilla , ſed indirectè ſupra. - P.Suarez diēta quast.67. difp.2 3. ſect. 3. dicit, 163 ..
alia. Difficultas ergoprælens potiſfimú eft,quando id effe intelligendum meraliter , & formalirer,
eade peccata cõfitetur pænitens duobus, vel plu- quod ſcilicet cflet vnus baptiſinus moraliter , &
ribus Sacerdotibus, an poffitab iis fimulablolui. quoad effectum , quia vnicum habereteffectum :
160 , Et in primis non videtur dubium,quod abſo- re tamen vera fore duo ſacramenta phyficè , &
lutio vtriuſque eller valida, ſi vterque ſimul perfi- materialiter , quia vna ablutio, & vna forma con
ceret prolationem formæ , & pænitens efle dif- flar vnum ſacramentum : ergo duplex materia,&
politus , quia vtraque effet forma prolata à legi- duplex forma conficeret duo facramenta, quo
timo miniſtro ſuper materiam debitam , & non: rum quodlibet eller lignum ſufficiens gratiæ lan
eller maior ratio ,cur vna abſolutio haberet effc Etificantis , in quo ſenſu idem Suarez in preſenti
ctum , quàm altera. Dixi tamen , fi pænitens effet dict.diſp.8.dicit,in noſtro caſu non futurummul
diſpofitus , quia cùm ille modus accipiendi abia. tiplcx, led vnicum facramentum Pænitentiæ ,ſci
lutionem à duobus, & confitendi fimul vtrique licet moraliter, & formaliter,prout dixerat de ba
fit contra Eccleſiæ conluetudinem ,multi,quibus priſmo tomo præcedenti. Alij dicunt , re vera
conſentit Suarez in prafenti difp.8 . ſect.4.num.4 . fore duo Sacramenta baptiſmi , quos refert , &
pucant effe illicitum ,& poffer ex hac parte def- fequitur Coninch dicta quaft. 67. art. 6. dub. 1 .
cere diſpoſitio neceſſaria in pænitente. Aliquan num.40 .
do tamen ceſſat hæc ratio , vt ſi moribundo , qui Ego cxiſtimo , quidquid de baptiſmo dicatur, 164.
confeſſionem petiit,adueniant duo Sacerdotes,& in noſtro tamen caſu poſle elle aliquando duo
vterque illum ſenſibusdeftitutum abfoluat: vel G Sacramenta pænitentiæ : cùm enim hoc Sacra
in naufragio , aut incendio aliquis multis Sacer- , mentum ſit iudicium quoddam, conſtans ex ſuis
! dotibus præfentibus confiteatur,vt ab illis abſol- partibus,& lit ex ſuainſtitutione multiplicabile
uatur , vel denique fi bona fide id faceret exilti- ſuper eiſdem peccatis ; non apparet , cur non
mans ita'licere,in his enim , & fimilibus caſibus poſſit multiplicari in noſtro calu , in quo iu
locum poteſthaberehæc quæſtio , & nunc dici-.. dex eſt diuerſus , & fententia diuerſa ; quod
mus,vtramque abſolutionem concurrere ad gra- cnim poſſet opponi de vnitate confeſſionis, 8c
tiam facramentalem, quia non eſt maior ratio de doloris , quæ eſt imateria proxiina , non obſtat,
P.Ioan.de Lugo de Pænit. T 3 quia

1
!!
222 De Sacramento Pænitentiæ .
quia infra difp- Sequenti videbimus ; eamdem nu-
mero dolorem non retractaruin , & moraliter
perſeuerantem poſſe deſeruire ad plures ablolu-
tiones, & ad plura Sacramenta pænitentiæ. Con-
feffio autem in noftro calu , licèt phyficè, & ma-
terialiter videatur efle vna ; moraliter tamen , &
virtualiter poteft effe duplex:ſuppono enim ,pe-
nitentem voluille confreri vtrique Sacerdoti, &
fubiici vtrique in hoc foro;nam fi voluit vni foli effundatur,& forma ab vtroque limul proferatur
confiteri, ab illo ſolo poterit validè abfolui,lup- licèt fiant duo Sacramenta materialiter , & phy
poſito ergo , quod vtriquevoluit confiteri, con-
feffio illa fuit moraliter duplex ; quia idem eſt
dicere Confiteor vobis hoc peccarum , ac dicere,
Confiteor tibi Petre, 6 , confiteor etiam tibi Paule;
quo caſu eſſet duplex confeſſio formaliter , &
realiter. Sicut ergo illa forma : Ego vos abſuluo,
cſt vitualiter duplex , quia æquiualethis :, Ego te
abfoluo Petre , & , Egote abſolsso Paule : ſic con-
feſfio illacopulatiua , Confiteor vobis,erit duplex,
& æquiualebit duabus confeſſionibus, quarum
fingulæ fiant vni.Vnde duplex cenfellio cum du-
plici abſolutione libi correſpondente debet con-
Aare duplex Sacramentum diuerſum . Quamuis
ergo de baptiſmo aliquis negaret , poffe elle du-
plex Sacramentum , coquod baptilinus non fit
multiplicabilis , & reiterabilis ex lua inftitutione;
de Sacramento pænitentiæ , quod multiplica-
bile , & reiterabile eft , non debet id negari.
1651 Vnde arguere poffumus , & explicare magis
conclufionem noſtram : quia non videtur negan-
dum , poſle aliquem , faitem li habeat ſolùın
venialia , aut mortalia , à quibus iam anteafuit
abſolutus, poſle , inquam ,confiteri ſeorſim duo-
bus, faciendo cum illis confeffionem generalem,
eadem peccata dicendo hodie vni , & cras alteri,
& poftea finita confeflione, accipere câdem die
ablolutionem ab vtroque , mane ab vno, & vef-
pere ab altero , & tunc futurum duplex Sacra-
mentuin diuerſum : quod enimalterieciam con-
fiteatur , non impedit, quod huicetiam confiteri:
poffit , & ab codem abſolui. Finge ergo , finita tendunt indiuilibiliter ad eundem effectum ,du
confeſſione , vtrumque Sacerdotem reperiri in
codem loco;cur non poflet pænitens ab vtroque
abfolutionem petere ratione cófeflionis fingulis
factæ ?cur ergonon pofler vterq; fimul ſinguli in
folidum abloluere , & diuerſuin Sacramentum
cóficere, ficut fi fucceffiuè abfoluereni ? Nam fi-
multas, vel ſucceſſio temporis per accidens vide-
tur ſe habere : nec abſolurio vnius aufert pote-
ftaremab altero , quia in hoc foro , etiam poft
vnius ſententiam , poteft alius iudicare , & folus
recurſus ad ipſum facit , quod poßit iudicare , &
abſoluere : cùm ergo pænitens recurrerit ad
vtrumque , vterque habet ius iudicandi , & pro-
ferendiſententiam , perinde ac ſi ad ipſum ſolum
pænitens recurriflet. Idein ergo erit, quando
Timul vtrique confitetur , quod enim feorfimillis
confiteatur,vel yni coram altero : quod item aliis
verbis vnicuique, vel eiſdem vtrique , dicendo,
recurro advos , confiteor vobis, &c. parum viderur
referre ; ſi tamen animum habet ad quemlibet
recurrendi independenter ab altero, & ad ſingu-
los in folidum , ficut îi ſeorſim recurreret, &
ſingulis confiteretur.
166. Vnde conſequenter infero , in illo caſu per
vtramque abſolutionem conferri majorem gra-
tiam ,quàm per vnain folam : quia non eſt,cur vnú
Sacramentum impediatur à fuo effectu producé.
do propter confortiú alterius Sacramenri : Quare
ficut abſolutiones illæ , fi non fimul, ſcd fuccef-
fiuè præftarentur, fingulæ darent effectum ſuum ,
& vcraque conferret plus gratix, quàm vna ſola:
lie limul exhibitæ dabunt eumdem effe & um ,
quem darent luccelliuè, quia verè exercentur duo
iudicia , & proferuntur duæ ſententiæ , quarum
quælibet debet habere effectum diuerlum .
Contra hoc vrgeri poteft ex Sacramento ba
priſmi , in quo fi aqua fimul à duobus miniftris
licè , non tamen cauſant plus gratiæ , nec aliuin
effectum , quàm fi vnus ſolus miniſter baptiza
ret : Ergo idem de Sacramento pænitentiæ di
cendum eflet.
Refpondetur , negando conſequentiam ; ratio 167
autem delumitur ex diuerſa inſtitutione vtriuf
que Sacramenti,nam baptiſmus ( & idem eft de
confirmatione , ordine , & extrema vnctione) ex
fua inſtitucione ordinatur ad quemdam finem
determinatum , ſcilicet, ad generationem fpiritu
alem hominis, & characterem ,licut Confirmatio
ad deſignandum militem Chriſtianum , Ordo ad:
miniftrum Eccleſiæ conſtituendum , & extrema
Vnctio ad roborandum in vltimo agone, & c. &
ideo non ſunt reiterabilia , ( quod intelligitur
etiam de extrema vnctione intra eamdem infir
miratem ) quia non ordinantur ad augmentum .
ſui effectus , ſed ad ponendum illum effectum
leinel , quo effectu lemel polito , non deleruit
ampliùs illum Sacramentum ad iterum ponen
dum,vel augendum . At verò Sacramentum pe
nitentiæ ex fua inſticurione habet , pofle reite
rari ſupra eiſdem peccatis , quia non alligatur ad
femel ponendum ſuum effectum , ledordinatur 17
etiam ad iterum , & iterun eum ponendam , &
augendum , hoc eſt , ad remittenda pluries illa
peccata , & ad reconciliandum magis , & magis
hominem cum Deo offenſo. Ex hac aurem dif
ferentia oritur,veſemel'applicatus dupler baptif
mus non plus operetur, quàm vnus, quia ſinguli
plex verò ſacramentum pænitentiæ confert ma
iorem effectum , quàm vnum , quia non tendunt
ad eundem effectum indiuifibiliter , fed cum
tractu fuccefliuo , hoc eft , ad iterum , & irerum
illum magis, & magis ponendum . Quod decla 268.
rare poilumus exemplo vulgari ex modo , quo
Luminus Pontifex folet aliquam gratiam , vel in
dulgentiam. concedere. Aliquando enim eam
concedere vult folùm femel, & tunc, quantum
cumque multiplicetur ritulus,non multiplicatur,
nec augetur gratia, quæ concedirur. v. g. conce
ditur accipienti Ballam Cruciatæ , vt poflit ſemel
in vita , & femel in articulo mortis lucrari Indul
gentiam plenariam , vel ablolui à reſeruatis, & c.
Vnde fi aliquis fimulaccipiatplures bullas , non
lucrabitur bis Indulgentiam illam , nec poterit
bis abſolui ab eiufmodi referuatis( niſi ſpecialiter
concedatur fecunda facultas accipienti fecundam
bullam , ) quia Pontifex ex vi illius conceſſionis
non vult , niſi ſemel poni ciuſinodi effectum .
Aliquando verò concedit cum tractu ſucceſſiuo:
verbi gratia , haberti ralemn imaginem benedi
Ctam,& audieni Millain concedit toties, quoties
pro
t
ſingulis Miſfis quadraginta annos Indulgen
iæ , vel indulgentiam plenariam.Vnde fi aliquis
fimul audiret duas Miffas in duobus Alcaribus,
duplicatam lucraretur portionem , ſicut fi eas au
direr fucceffiuè. Vides differentiam ortam ex di 168 .
uerſo modo inſtitutionis , & concellionis. In priori
ealu
um , Diſp.XIII. Sect. VII. 223
ola: caſu homo non plus lucraretur ; ſed pluribus ti-, autem in hoc etiain caſu eſſet illa multiplex con
am, culis idem ; quia omnes , & finguli tituli tendunt fefſio virtualiter, & idcirco quilibet Sacerdos ha
Tuo ad eumdem effectum ſemel ponendum : in po- bere iusproferendi ſententiain ablolutionis, quia
um ſteriori caſu tituli plures afferrent plus emolumen- ad ipſum etiam recurrerac infirmus, & cius fen
ci; quia non tenderent ad idem indiuiſibiliter,fed tentiam petierat , conſequens eſt, vị etiam poft
Dam cum facultate repetendi , & augendi effectum . datam ablolutionem à primo ſacerdote,poſſetſe
ris Sic Chriſtusin Baptiſmo,confirmatione,& c.con- ſcundus fuperueniens proferre abſolutionem pro
ur cellit facultatem acquirendi femel tantum talem , pter confellionem ad ipſum ctiam ordinatam , li
ly vel talem effectum ; quare li multiplicetur Sacra- cut ſupra dicebamus de illo,qui duobuslacerdo
im mentum , habebitur quidem idem effectus plu- tibus leorſim confitetur , & ab illis etiam luccel
ribus titulis nonplus. In Sacramento autem pe- fiuè poteſt abſolui, quia ibi eft duplex iudicium ;
dia nitentiæ dedit facultate conſequenti talem In- &ideo fententia ynius ludicisnon impedit alte
dulgentiam , vel effectum toties quoties : quare rum Iudicem à proferendaſententia. Cum ergo
no 167 Sicut plura Sacramenta ſucceſſiuè ſuſcepta , non in noftro cafu fecundus facerdos fuperueniens
C ſolum afferunt plures titulos,ſed plus de effectu,, non pollic fecundam abſolutionem proferre ,fa 11

de fic etiam quando fimul applicarentur , quia non tendum eſt , non præceßliſſe duplicem confel
ex
ordinantur ad idem indiuiſibiliter , ſed diuiſibi- fionem virtualiter diſtinctam , nec inchoatum 1

m liter hoc eſt, ad pluries , & pluries obtinendam
Indulgentiam maiorem , & maiorem .Quod idem
0 dicendum eller in matrimonio , fi Deus diſpen-
ſaret cum aliquo,vtplures vxores acciperet.Tunc
enim reciperet ſimul multa Sacramenta, & maio-
rem gratiam , ſi ſimul duas , vel plures acciperet
fuifle duplex iudicium , fed vnicum , atque adeo
per vnicam fententiam fuiffe omnino terminarú.
Tota ergo ratio , quare aliquando fiant duo 272 .
Sacramenta per duplicem abiolutionem ,aliquan- Ratió eur
do vnum folùm , reduci debet ad pluralitatem
velvnitatem iudicij : aliquando enim ſunt duo, funt
quandoque
duoS«
cramenta

vxores. Obſeruat tamen bene Major, & alij apud indicia , aliquando vnum folum terminațum per, per duplicem
Vaſquez ,vbifuprà c. 2. in illo caſu nondicipro- ſententiam limul duorum iudicim . Quodautem abfolutioně
priè , quod homo fit bis baptizatus', ſed ſemel fic duplex , vel vnum iudicium ,penderex plura quandoque
vnum ,
1
duplici baptiſmate , quia bisbaprizari ſigniñicar, litate, velvnitate confeſſionis ; quia vnus pro
fucceflionem vnius baptizationis poft aliain ; fic cellus, & vna accuſatio inchoat vnum folùm iu.
in noſtro caſu non diceretur homo his abſolutus, dicium , ficut duplex proceſſus coram diuerlis
fed femel duplici abſolutione : ficut quando ea- iudicibusinchoat duo iudicia. Quando ergo pe .
dem boſtia confecratur à multis facerdotibus.cum nitens ita confitetur duobụs, vt intendat ad illos,
Epiſcopo, non dicitur bis, aut pluries conſecrata, tanquam ad duos ludices diuifibiliter rccurrere,
fed femelper plures formas.confecrationis, vt àfingulis ſcorſim abſolutionem obtineat, quam
170 . Dixitamen in concluſione, perſe effe aliquando quilibet tribuat independenter ab altero ;tunc in :
duo Sacramenta poenitentia., per duplicem abſo- teruenit duplex iudicium , & duplex proceſſus,
lutionem fimul collaram , quia non ſemper erunt & quilibet ex ludicibus haber ius terminandi
duo,nec dabunt maiorem gratiam.Nam fi mori- iudicium coram te propoſitum per ſuam ſenten
búdus confeſſioné perat, & ipfo iam ſenſibus de- tiam independenter à fententia alterius;quia hoc
ftituto,ſuperueniant duo ſacerdotes,& re cognita iudicium Sacramentalereiterabile, & multipli
vuerque eum ſimul abſoluat , non fient duo Sa- cabile eft ex Chriſti inſtitutione , vt diximus,
cramenta ſimpliciter , nec.maior gratia confere- Quando verò pænitens ita conficerecur multis, 173 .
tur , quàm fi vnus ſolus abſoluiſſet. Alioquin ſi vt non intenderet inchoare plura iudicia,nec plu
fingulorum abſolutio facit vnum Sacramentum res proceſſus, ſed vnum terminandum à quolibet
diuerſum ,confert diſtinctú effectum ,conſequens illorum iudicum , vno vel altero : Tunc per plu
videtur , quod ſi ſecundus Sacerdos adueniret res abſoluciones non fierent plura Sacramenta,
268 poſt abſolutionem à primo collatam, poflet ipſe nec ynus Sacerdos poffet abſoluere poſt abſolu
valide,& licitè iterú abfoluere, & reſultaret aliud lionew datam ab alio ; quia iam eflet terminatum
Sacramentum , & conferretur alius nouus effc- totum illud iudicium , & ſententia prolata à le
Etus , & deinde quotquot ſuperuenirent Sacer- gimno ludice , nec pofſet noua lententia proferri,
dotes poflentſucceſſiuèid ipſum facere , & mul- interueniente alio proceflu , & alia accuſatione.
tiplicare abſolutionem , & augere gratiam mori- Totum ergo pender ex intentione pænitentis,
entis. Conſequensautem videtur abſurdum , & quæ ex diuerfis coniecturis & circunftantiis co
contra praxim Eccleſiæ :nemo enim audet iterum gnoſci poteſt , qualis fit. Quando enim confite
abſoluere,quem ſcit ab alio abſolutum ,ſinenoua retur duobus, ſingulis ſeorfim , vt à fingulisſeor
confeſſione, aur ſine noua petitione abſolutionis fun abfolueretur :non eller dubium , quod in
faltem per nutum , aut ſignum aliquod à mori- tenderet inchoare duo iudicia diucrfa . & ab vno
bundoexhibitum : quæ certè praxis in maximum quoque poffet abfolui independenter ab altero,
animarum detrimentum effet , li licitè & valide vel luccelliuè, vel fimul, & ficret duo Sacramen
poſlet pluries abſolui infirmus cùm iterata abſo- ta diuerſa iuxta ſupradicta. Quod idom efiet,
ſutio prodeffe poffet, & ad maiorem ſecuritatem , quando pluribus fimul confiteretur , dicendo fe
& ad maius gratiæ incrementum . velle ab illis omnibus abfolutionem obtincre;
171 . Sequela autem illa probatur ex ſupradictis:quia per hoc eniin ſatis manifeftaret , ſe ad omnes re
fi fingulis Sacerdotes conficiunt diuerſum Sacra- currere,vt ad ludices , & velle fingulis dare ius
mentum ; oporteret, quod vnicuiqueabſolutioni proferendi ſententiam ,non obſtantelententia iain
correſponderer ſua confeſſio virtualiter diſtincta, ab aliis prolata:è contra verò quando aliquis in
qua infirmus voluillet huic etiam confiteri , vel incendio , vel naufragio publicè confitetur co
abſolutionein ab eo etiam diſtinctam petiiflet; ram pluribus ſacerdotibus , volens abſolutionem
68.
ficut ſupra dicebamus effe multiplicem virtuali- Sacramentalem , non cenferur formare plura iudi
ter confeſſionem , quando aliquis pluribus fimul cia,& proceffus , ſed vnicum per vnicam accuſa
confiraretur dicendo , confircor vobis , & c. Gi rionem , & confeflionem , per quam vult abſolu
T 4 tionem

L
 224 De Sacramento Paenitentiæ .
tionem ab aliquo illorum , qui poffunt abſoluere: detur valida illa forma: ergo. Minor, quoad pri
nec vllo modo vult,aut explicar , ſevelle cauſam mum fenſum in quo eam intellexit S. Thom.lo
coram aliis profequi poft abſolutionem ab vno quens de baptifmo , videturab omnibusrecepra
obtentam : Tolùm enim pecit vnam abſolutio- & probari poteft;quia in co ſenſu non ſignificaret
nem , quare ea femel prolata , non poterunt alij voluntatem abſolutam ,ſed conditionată nim quí
174.
licitè,aut validè abfolúere abſque noua 'abſolu- potens abfoluere totaliter,non vult abfoluere lo
tionis petitione. Quod idem dicendum eft de' \us,fed partialiter foliin' , & cum alio;eo ipſo vi
moribundo perente confeMionem , & abſolutioné derur velle folùm abſoluere ſub códitione,ſialius
ante aduentum ſacerdotis : non enim petit plurics etiam partialiter abſolaar :quare ſi ille alis nondú
abſolui,ſed femel, comparédo eo modo,quo po- protu'ir forma integrá,cùm nondú códitio fubf
teft, in foro Ecclefiæ ad profequendani cauſam , Itar,verba illa non habebunt effectum ; nec poffunt
5

& implorando fententiam Ecclefiæ per aliquer poltea illum habere , quia non poteft maneré
legitimum iudicem . Denique cum modus ille Iuſpenſa efficacia verborum , nec poffunt profer
confitendi pluribus,& perendi ab omnibus ab- ri lub conditione de fururo ,vt dixi fett.s: fi verò
folui collectiuè , infolitus lit,non præſumitur fa- ille alius iam protulit formam integram ; & con
cilè eiuſinodi intentio in panitente , fed folùm ditio pofita eft,redit eadem difficultas;nam ſi ille?
quod petat vnam terminationem caufæ, & femet priorperfecit verba , iam pofuit effectum ,'& ita
abſolui,quia'non vult inſtituere plura iudicia, fed nihil reftat ponendum ,quia iam Sacramentum elt
vnum fecundum confuetum Ecclefie morem . perfectum , velcertè, ſi ille prior non poſuit effe
175. Dices : ergo fi moribundo ſenſibus deftituto, ĉum ,quia folùm intendebat concurrere partiali
qui prius confeffionem petiit , fuperueniant duo ter,necmodòponetur,quia verba priorisnon pol
Sacerdotes , & vterque fimul abſoluat ; & per- ſunt nunc operari,poftquam tranfacta funt, & ver
ficiat verba forme , neuter validè abfoluit, quia ba pofterioris fola non ſufficiunt; quia non vule:
แ ... non eſtmaiorratio de vno , quàm de altero: & cócurreretoraliter,fed folum partialiter:ſolú ergo
pænircns non periitduas abſolutiones , fed vni-' poffent deſeruite in cafti metaphyſico, quando
cám ;ergo non poteft vtraque validè conferri. vterque proferret vltimam ſyllabam omnimoda
Rcſpondetur , vtrumque validè abſoluere:quia fimultate mathematica. Non cft autem crcdibile,
pænitens,licèt non petieritpluries abſolui, ſed ic- quod Chriſtus dederit ſuisminiftris hancporeſtai
mel, voluit tamen abſolui feinel, fiue ab vno, fiue rem concurrendi, & viendi formaqux fignifica
à pluribus femel abloluentibus :ipfe enim folùm rët ſolùm concurſum partialem ,quæ poteftas lo
propoſuit cauſam , & inftituit iudicium'eo modo, lùm poffer deferuire ad caſum quemdam meta
quo poruit: per illam autein petitionem abſolu- phyſicum,&aliunde non erat vtilis , nec conne
tionis finguli Sacerdotes acquiſicrunt ius , vt iu- xionem habebat cum poteftare, quam dabat ab
dicarent, & proferrent ſententiam ; dummodo foluendi per modum caufæ totalis. Fateor enim 177
non effeht ab alio præuenti . Cùm ergo vterque de facto ex poteſtatc,quam Chriftus dedit conſe
Sacerdos ſit ludex legitimus , & neuter ab altero crandi , vel abſoluendi , ſequi , quod poflint ali 1
ſit præuentus,vterque poteſt validè iudicarc,cùm quando duo fimul concurrere ad conficiendum
non inueniat caulam terminátain , ſed penden- Sacramentum , fi vterque proferat debitam for
tein , vtraque abſolutio erit valida , non tamen mam , & fimul perficiat prolationem illius : quia
i
erit duplex Sacramentum ; quia non eſt duplex hec poteſtas includitur in poteſtate,quam habent
iudicium , ſed idem terminatum fimul per ſen- confecrandi, vel abſoluendi ſeorſim : non poteſt
tentiam duorum fudicum :ficut hoftia confecratá enim impediri effectus ex eo ,quodoperentur duç
à duobus fimul facerdotibus, non eſſer duplex caufæ , quarum fingulx pollunt operari. At verò
Sacramentum ſimpliciter,fed vnú Sacramentunt poteſtas operandi per formam fpecialem , quæ
conſtitutum per duplicem formam , phyſicè & gnificervoluntatem concurrendiſolìm partialitet
materialiter, non formaliter , aut moraliter,ve ſu- non includitur inpoteſtate operandiperformam
pra explicarum eſt. quy id non ſignificet ; potuit enim dari vna po
176.
Secundò principaliter dubitariſoler;an in prç- teftas fine alia , nec vna fornia xquiualet alteri;
An poffent
dicere :Nos dicto cafu,quandoduo fimul abloluunt; pollent aliud quippe eſt dicere : ego volo totaliter te abu
te abfolui. ſinguli dicere : nos te abſoluimus à peccatis tuis;& foluere:aliud verò : ego non folus , nec totaliter,
mus . an tunc valida effet forma.P. Suarez z . tom.dista ſed partialiter cum alio volo te abſoluere. Aliun
diſp.23.9.13.5e37.3.affirmat fore validani,fi fenſus de verò ,vtdixi , hæc fecunda poteftas operádi per
7

non fit, vtrumque concurrere , vt caufam partia-
: lem ; fed folùm fignificet , vtruinque cauſare il-
lum effectum , ficut verum eit dicere , nos conſe-
cranimus hanc hoſtiam : quando duo fimul pro-
tulerunt verba confecrationis. P.Vaſquez in pre-
ſenti queff.91.art.4.d:cb. 1.1 . 8. negar, fore vali-
dam formam , quod latiùs docuerat tom.2.de for-
ma baptiſmi diſp.148.c.5.ibitamen de formaab-
folutionis videtur dubitare ; conſentit Pater Co-
ninch queft. 67. art . 6.dub. 1.n.'4'3 & fruer S.
Thom . illo art.6 . & mihi etiam magis placct.Ra-
riones multæ afferuntur , quas latè refert , & re-
fellit Vaſquez dicto c. 5. quibusomiſſis,pollu-
mus hoc lic explicare : quia per illa verba , nos te
abfoluimus : potcſt quilibet velle ſignificare , vel
voluntatem abſolucndi folum partialiter cum al-
tero, vel voluntatem abfoluendi totaliter, quan
cum poteft ex parte ſua:in neutro autem ſenſu vi-
talem forma inutilis,imò & noxia eller : vix enim
vnquam in caſu metaphyſico validè proferretur;
licitè verò nunquam ;quia fine cauſa exponeretur
vterque miniſter euidenti periculo faciendi irri
tum Sacramentum , ciim nunquam poflet eſſe
validum , niſi quando vterque ſimul proferret
vltimam ſyllabain , quod fortè nunquam eue
niret Poffunt quidem de facto plures Sacerdotes 178 .
concurrere ad confecrandam eamdem hoſtiam ;
fed hoc non niſi ex graui cauſa . & abſque peri
culo vllo irritandi Sacramentum : quia proferunt
finguli formam ſufficieritem , & quicumque prior
perficiet formam , validè confecrabit. At verò ſi
forma ſolùm ſignificaret concurſum partialem ,
neter validè ablolueret, niſi vterque ſimul pro
ferret vltimam ſyllabá, Quod certius adhuc peri
culú effet, & neceſſitas omnimoda, ſi tres ,quatuor,
vel plures fimul proferrent illa verba. Vnde con
fir
 Diſp. XIII. Sect. VII. 225
firmatur argumentum propoficum ; quia îi Chri- pendenter ab aliis id facere , etiamſi alias poſſem
Aus dediffet poteſtatem fignificandi per formam , ego folus id facere.v.g.fi dicas Ego, Petrus emi.
concurſum partialem cum alio , dediffet ctiam mus àte hanc domum , non ſignificas , te folum
poteftatem ſignificandi concurſum partialem velle eam emere, etiam notente Petro, ſed potiùs
cum duobus ,& cum tribus , & cum pluribus, fignificas conſenſum ex parte tua ad emendum
quod quidem magis arbfurdum efler , cùm eflet fimul cum Petro : vnde Petro non conſentiente ,
poreſtas ad a &tum omnino impoflibilem , quod ad nihil teneris , nec aliam voluntatem per eiuſ
fcilicet cenrum homines fimultate mathema- modi verba ſignificaſti. Eodem modo li duo tu-
tica proferrent vltimam ſyllabam . Hoc autem tores , vel teftamenti exſequutores , quorum ſin
corum fieretabſquevlla neceſſitate,aut caula;cùm guli poflent donare, vel condonare nomine pu
poſſent finguli vti forma conſueta non ſigniti- pilli,veldefun &ti; donenr , velcondonent linul
cante concurſum partialem , fed totalem , quan- per verba communia; Nos Petrus, o loannes do
rum eftex parteſingulorum ; non eſt ergo credi- namus, vel condonamus tibi ; co ipſo finguli figni
bile, Chriſtum dedifletalem poteſtatem , qua ſine ficant concurſum partialem; atque adeonon con
peccato vti nonpoſſemus , & quæ in poteſtate lenticnte , vel ſubſcribente loanne , etiamſi pe
abfoluendi per formam folitam nullo modo in- trus protuliflet verba , vel ſubſcripfiſſer leripru
cluditur . ræ ačtus non ſubliſteret,quia nimirum verba illa,
179 Dices : imò videtur includi : quia Chriſtus de vt dixi , iuxta coinmunem ſenſum ſignificant ſo
factoinſtituit hoc Sacramentumper modum iu- lum voluntatem concurrendipartialiter , & de
dicij,& Sacerdotes conſtituit Iudices in hoc Tri- pendenter à concurſu, & confenfu alterius.
bunali: alij autem iudices humani eo ipfo, quod Similiter ergo Sacerdos , licèt folus poflet ab- 182 .
poflint finguli iudicare, & condemnare , vel ab- ſoluere, id tamen non ſignificat,dumfolum dicit:
Toluere ſeorſim ab aliis; poffunt multò magis , fi rios te abfoluimus : atque adeo ex vi iiforum ver
velint conuenire duo, vel plures ad eaindeın ſen- borum non ſignificauit abſolutè , & fufficienrer,
centiam proferendam , & dicere:nosteabfoluimus: ſe abſoluere in folidum ,& independenter ab alio .
vel nos te condemnamus. Similiter ſi duo ,vel tres Fateor ergo,validam fore formam ,fidiceret: Ego,
exſequutores Teſtamenti habeant à teftatore fa- & Petrus teabſoluimusfinguli infolidum :quia iam
cultatem , vr ſinguli ſeorſim poſſint aliqua exſe- ſignificare ſufficienter voluntatem abſoluendi
quispoteruntà fortiori omnes fimul, & fignifi- in folidum : perinde ac fi diceret : Ego te abſoluo,
care hanc ſuam voluntatem concurrendi folum Petrus etiam te abfoluit: quæ verba per priorem
partialiter , & cum aliis per verbum commune; partem operarentur;poſterior verò non eflet pra
nosvendimus, nos emimus, donamus, &c. Ergo co & ica,ſed ipeculatiua: illa tamen verba,nosteab
ipſo, quod Chriſtus dedit Apoftolis poteſtatem , foluimus, iuxra communem hominum fenfum fi
vt ſinguli iudicarent , abſoluerent , &c. videtur gnificant coniunctionem , & dependentiam adin
dedille poteſtatem , vt idem facerent cum aliis, uicem in operando effectum , faltem quando ſer
& ſignificarent concurſum caufæ partialis. mo eft de actionibus forenſibus.
180 . Reſpondetur negando conſequentiam , quæ Contra hanc doctrinam ſolet opponi argu- 183 .
non poteſt ficri à iudicibus, & miniftris humna- mentumex Matrimonio : quia fi Deus diſpenſa
nis ad iudices , & Miniſtros huius Sacramenti. ret , vt aliquis plures vxores fimul acciperet , ille
Ratio autem defumitur ex di&tis;quiaiudices,aut poffet dicere,egovos in uxores accipio : & illæ om
Miniſtri humani non accipiunt ſuam poteſtatem nes poffentreſpondere;Nos te accipimus in virum :
alligatam ad operandum per rales voces,quæ ſint quæ verba ſufficerent ad Matrimonium validum,
verba formalia, & non folum virtualia : imò pof- & eflent forma à pluribus miniſtris prolata Gigni
funtoperari perScripturam, per nutum , per ver ficantibus concurſum totalem ſingularum ad
ba virtualiter ſolùm , & non realiter permanentia, vnum Matrimonium validuin : Ergo illæ etiam
quare non eſt periculum irritandi actum , licèt voces,Nos te abfoluimus: poſſunt ſignificare con
vtantur verbis ſignificantibus concurſum ſolùm curſum , & voluntatem finguloruin abſoluendi
partialem ; quia licèt vnus abſoluat prior verba, totaliter.
pofluntpoſtea verba illa,proutvirtualiter perma- Omiſlis variis ſolutionibus , quæ videri pof- 184.
nentia, dum non reuocantur, operari,quando alij ſunt apud Coninch loco citato num . 49. Reſpon
proferunt verba. In iudicio autem Sacramentali detur , negando conſequentiam , quia in Matri
iudices accipiunt poteſtatem alligatam ad hoc, vt monio ex ſubiecta materia voces illæ non poſſunt
non niſi per vocem , & verba realiter ſolùın , & fignificare concurſum partialem , fed folùin tota
phyficè ex Siftentia operenrur : qua inſtitutione, & lem ad vnum Matrimonium cum proferente il
alligatione pofita non erat vtilis, nec licitus mo- las:quia ad Matrimonium cum aliis fæminis ,non
dusille ſignificandi voluntatem concurrendi fo- poteſt hæc fæmina vllo modo concurrcre, nec ad
( lùm partialiter , vt vidimus, quare non poteft ar- Matrimonium cum ipſa poffunt aliæ concurrere
guihæc poteſtas in Sacerdote , ex co quod ludi- etiam partialiter : debent ergo ſignificare ſingulæ
cesalij , & miniſtri in negotiis humanis illam practicè per illas voces cõcurſum ſuuni, & consé
habeant .
lam ad ſuum coniugium , ſpeculatiuè conſenſuin
181 . Nunc probemus ſecundam partem illius mi- aliarum ad ſua. Sic etiam quando Petrus haberer
noris ſupra poſitæ , quod ſcilicet verba illa, nos te duos creditores,quibus res diverſasſingulis debe
abſoluimus,non poſſunt efle valida , fi ſignificare ret, & peteret ab vtroque remiffionem . Si illi re
velit proferens concurſum totalem , & non partia- ſpondeant, Nos tibi condonamus : ſinguli figni
lem ex parte ſua : quia nimirum verba illa , iuxta ficant totalem condonationem fui debiti inde
communem hominum ſenſum , non ſunt apta ad pendenter à voluntare alterius , quia neuterpo
illud fignificandum ,nifiampliùsexplicetur.Quo- teſt concurrere ad condonationem debiti alieni.
tieſcumque enim dico , me cum aliis hoc , velil- Quando tamén debitum eflet commune non ſi
ludfacere, ſaltem ſi fermo ſit de actione iuridica, gnificarent ſinguli per illas voces voluntatem
& forenſi,non ſignifico, me in folidum , & inde- condonandi independenter ab altero ſocio. Hoc
autem
 226 De Sacramento Pænitentiæ .
autem ferè modo ſe haber res in caſu noſtro , in
quo debitum eſt idem , & quod ab vtroque po-
teſt condonari : & ideo dixi , in hac materia , &
in his circumſtanſtiis voces illas non ſignificare
voluntatem condonandi in ſolidum independen-
ter ab alio , vel certè dubius erit , & nimis incer-
tus valor illius formæ.
185 . Dubitari poteſt tertiò , an validè abfolueret,
An poffirda qui diceret , ego te abſoluo: cum animo non ab-
ri abſolutioſoluendi, niſi partialiter , hoc eſt, Gmul cum alio,
partialis.
qui codem modo abſoluit.
Reſpondetur ex ſupradictis non videri vali-
dam eam abſolutionem , li lolùm velit abſoluere
partialiter:eadem enim videturefle ratio,ne dede-
rit Chriſtus poteſtatem abſoluendi partialiter,&
nedederit poteftaté vtendi forma quæ fignificet
voluntatem abſoluendi partialiter , cùm eadem
inconuenientia ex vtraque poreſtare fequantur,
nec fuerit neceſſariò connexa illa poreſtas cum
poreſtare abſoluenditotaliter, quam Chriſtus de-
dit:ergo ficut diximus , non poſſe validè profer- . di ſub ca conditione , quando non eſſer mutua
ri formam fignificantein ſolum voluntatem ab-
ſoluendi partialiter;ſic oportet negare poſſe vali-
de abſolui per formam etiam bonam cum inten-
tione abſoluendi ſoluin partialiter.
136. Dixi; ſi ſolùm velit abſoluere partialiter :quia
alio modopoffer excogitari,quodSacerdos dicat,
ego te abſolno, &c. cum intentione abſoluendi in
folidum, & vtendi cota ſuapoteſtate,ſed ſub con
ditione , fiille alius Sacerdos fimul abloluat. In
quo caſu maior eſt difficultas : quia intentio con-
ditionata ſub conditione de præſenti ſufficit ad
valorem Sacramenti: ſi ergo vult abſoluere,fi ille
alius abſoluit,poſita conditione validè abſoluet.
187. Oportet tamen aduertere, illam conditionem
dupliciter poſſe adhiberi , primò li dicat , egoin-
tendo abfoluere,fialiquis alius fimul abfoluet: Tunc
autem li ille alius locius habear intentionem ab-
#
foluendi abſolutam , & perficiant ſimul formam ,
vterque abſoluit validè , quia conditio , ſub qua
ſecundus abſoluit, polica eſt alio abſolutè ablol-
uente. Si verò Cocius etiam habeat fimilem inten.
tionem foluin conditionaram abloluendi, fi alius
ſimul abloluar ; neuter viderur abſoluere : quia
daretur mutua prioritas : ad hoc enim , ve Petrus
abſoluar, deberet præuideri loannes abſoluens: &
rurſus , vt loannes abſoluat , deberet præuideri
Petrus abſoluens ; quia conditionalis non tranſit
in abſoluram , niſi poſita conditione: neuter ergo
validè abſoluit, quia neutrius ablolutio ſupponi
poteft ad purificandam conditionem .
189 . Secundò poflet effc fenfus conditionis , volo
abſoluere,fialiquisfimulvelit abfoluere.Tunc au-
tem diſtinguendum eſt: quia fi ſolùm dicat,ſiali-
quis velit abfolutè,vel conditionatè abfoluere : tunc
vtriuſque abſolutio valida erit : quia antequam
tranſeant in abſolutam ſupponere poflunt volun-
tatem alterius conditionatam abſque mutua prio-
ritate ; nam voluntas conditionata vcriuſque li-
mul eſt , quælibet verò ,vcconditionata præcedit
voluntatem alterius , vt abſolutam ; & vcriuſque
voluntas abſoluta erit etiam fimul. Si verò fen-
ſus eſſet; volo abfoluere.ſi aliusfimul velit abſolute
abſoluere :Tunc ſi vterque ita velit , neuter validè
abſoluit ; quia neutrius voluntas , vt abſoluta ро-
teſt præuideri ad purificandam conditionem al-
terius abſque mutua prioritare.
189 . Dices , in nullo fenfu ex dictis videri validam
illamformam : quia qui non vult abſoluere, niſi
alio abſoluente , vel volente abſoluere ; co ipla
non vult abſoluere , niſi partialiter : velle enim
operari cum alio , & non aliter , eſt velle operari
ſolum partialiter : diximus autein voluntatem
ablolucndi ſolùm partialiter non elle validam ;
ergo neque erit valida voluntas abſoluendi fo
lùm fub conditione , fi alius fimulabfoluat.
Propter hoc argumentum dubitari poſſet de
valore illius intentionis abfoluendi folum ſub
conditione, fi alius fimul abſoluat,vel fi alius fi
mul ponat aliquid necellario afferens abfolutio
nem . Aliud enim eflet, li conditio non effet ralis ,
v. g. volo abſoluere , fi aliusfimul perficiat verba
abſolutionis : poſſent enim poni verba ablolucio
nis ab alio abſque intentione, velabſque iuriſdi
ctione neceflaria ad valorem ; Vnde volens abſol
uere ſub ea conditione,non videturvelle abſolue.
re folùm partialiter, & cum alio ,ſed etiam ſolus.
Adhuc tamen ad argumentum reſpondere 190 .
poflumus, etiamfi conditio ſit ablolutio abſoluta
alterius,pofle eſſe validam intentionem abfoluen
prioritas,vt explicuimus:Nam licèt ille ex vi ta
lis intentionis non poſſit abſoluere folus , ſed ſi
mul cum alio ; habet tamen voluntatem vtendi
tota ſua poteſtate , & auctoritate ad dimittenda
peccata , quantum poteſt poſita illa conditione;
ille autem , quiſolùm vellet abſoluere partialiter,
non vult vti tota ſua poteſtate , ſed potius vult
attemperare (uam efficaciam , & non facere,quan
tum poteſt. Vnde ille prior validè abſoluet ; quia
licèt folùm velit ſub conditione ; vult tamen
idem , ad quod accepit poteftatem : co autem
ipfo , quod accepit poteftatem ad illud abſolute
volendum , videtur à fortiori poſle illud idem
ſub conditione præſenti , vel præterita velle;quia
voluntas ſub conditione , pofita conditione , 2
quiualet voluntati abſolutz. Atverò iſte poſterior,
qui ſolùm vult partialiter concurrere , non vult
id, ad quod accepit poteſtatem : non eniin vult
abſoluere in ſolidum ,& plenè , ſed partialiter ,ad
quod diximus non accepifle poteſtatem , quia
non expediebat , nec includebatur in poteſtare,
quam de facto accepit. Sed hæc omnia ad vſum
parum referunt ; neque enim poffunt moraliter
in praxi occurrere.
Siinile autem ferè eſt id , quod quartò dubi 191 .
tari foler : an validè abfoluant duo Petrus , &
Paulus , qui ſimul abloluunt cum intentione ab.
foluendi , fi alter non abſoluit. Et quidem ſi ſen
fus effet , fi alter priùs non abfoluit , vterque
validè abſolueret , quia neuter priùs abſoluit. Si
autem fenfus fit., li alter tunc non abfoluit,neuter
validè abſoluit ; quia vel deberet vterque vel
neuter abſoluere, cui non ſit maior ratio de vno,
quàm de altero. Vterque autem non poteſt, quia
tunc conditio non poneretur : neuter enim vult
abſoluere ,niſi altero non abſoluente. Si ergo alter
abſoluit ,alter non vult abſoluere :neuter ergo ha
bet intentionem abſoluendi , quia voluntas illa
non poreſt tranſire in abſolutam , niſi deſtruat
ſe iplam : non poteſt enim tranfire in abſolutain ,
niſi alter non abfoluat. Si autem Petrus non ab
foluit ob imperfectam illam voluntatem , quain
habet , co ipfo Paulus non abſoluet , cùm habear
æquè imperfectam voluntatem , atque adeo Pe.
trus abſoluet , qui ſupponebatur non abſoluere .
Neuter itaque abſoluet, quia voluntas illa inrelli
gi debct abloluendi modo poſſibili, fi alter non
abíoluat:ille autem modus effet impoſſibilis cùm
afferret duo contradictoria.
DISPVT.
 Diſp. XIV. Sect. I. 227
lorem , & ad effectum Sacramenti. Etquidem
DISPVTATIO XIV. contritionem eſſe partem intrinſecam huius Sa- par s intrin .eft
Centritio
cramenti probauimus ſupradifp.12. fe&t.2. quod feca.
De contritione , quæ eſt prima pars non oportet iterum in præſenti repetere. Nunc
ergo folum eſt difficultas, vtrùm lit pars eſſentia
materialis in Sacramento
Pænitentix . lis ? poteſt enim effe pars ſolùın integralis intrin
ſeca, qualis eſt ſatisfactio.
Non defunt, qui licèt ad effectum Sacramenti; 3.
Sect. I. Verùm , & quomodo contritio fuepars hoc eſt, ad remiffionem peccati requiranteflen- An feeffen
Sacramenti Pænitentia ? tialiter contritionem ; abſque ipſa tamen dicant, tialis?
Sect. II. Vtrùm ad valorem Sacramenti confiftere totam eflentiamhuius Sacramenti;ſicut
requiratur, quod dolor præcedat etiam in baptiſmo adultus non iuſtificabitur abſq;
dolore ſuorum peccatorum ; line quo tamen reci
confeßionem ? pit totum Sacramentum baptiſmi. Pro hac ſen
Sect. III. Vtrùm ad ſingulas confeßiones tentiaafferuntur Ledelina 1.part.4.quaft.31.art.z.
requiratur nouus actus doloris? Vega lıb.1 3.in Trident.c.15. cam dicit efle com
191
Sect. IV. Quomodo actus doloris referri munen ,Almainusd.4.quast.4.Bernárd.deGan
debeat à pænitente ad Sacramen naco in impugnationem Gothfrediquodlib. 5.9.
tum pænitenti & ? 14.imo aliqui addunt,poffe aliquem iuſtificari per
SECT. V. Vtrùm requiratur propoſitum non &hocpropofito
Sacramentum ſuſceptum abſque vllo dolore,
, fi tamen haberet intentionem ac
peccandi ad Sacramentum p«- cipiendi Sacramentum , & non haberet com
nitentie ? placentiam actualem in peccatis præteritis, nec
Sect . VI. Verùm poßit dari Sacramentum propoficum committendi aliud.Ita enim viden
Pænitensie validum ,d informe tur loqui Roſella
ueſt.Confeſſio verbo , confeſſio. 2.fententiain
1.9.24.tribuens eamdem $. 1. Syl
ex defectu dolores ? Scoto ,ſed immerito, quia Scotus illo loco , ſcili
SECT. VII . Refpondetur ad alia argumenta cet , d .14. quaft. 4. d. 16.exprelsè docet effe
contra noſtram ſententiam . inutile hoc Sacramentum fine contritione,vel ar
Sect. VIII. De dolore requiſito in confeßio- elle
tritione, imo ipfe Sylueft. cùm teneat,dolorem
partem eſſentialem Sacramenti, non videtur
ne de venialibus.
Sect. IX. Depropoſito requiſito adconfef- conſequenter loqui,dum conceditvtile Sacramé
tum abſque vllo dolore,niſiforte intelligat,prout
fionem venialium . videtur lignificare, partem eſſentialem fore tunc
Sect. X. in, do quomodo neganda fit contritionem fequentem poſt abſolutionem ,quæ
abſolutio obdefectum propofiti? contritio cum ablolucione præterita facier Sacra
mentum completum , quod tamen ex ſe apparet
1. OSTQVAM diximus de forma abſurdum ,ficut fi diceret, polle confeffionem ſe
Sacramenti pænitentiæ , ſequitur, quentem cum abſolutione præterita conficere
vt agamus de eius materia : Dixi- vnum Sacramentum pænitentiæ.
mus autem , materiam proximam Poſſet eadem ſententia tribui aliis,qui negant,
pænitentiæ habere tres partes,fe dolorem effe partem intrinſecam huius Sacra
licet contritionem , confeffionem , & ſatisfactio- menti,quos affert Suarez diſp.20. fe&t.3.n.7. ſed
nem , de quibus nunc fuo ordine agendum eſt, vt benè ipſe aduertit , ij authores planè non con
& primò de contritione, ſeu dolorerequiſito : ad cedunt, dari Sacrainentum validum abſque vllo
91, quod dicendum eller hoc loco de differentia dolore , imò aliqui corum id expreſsè negant, vt
contritrionis perfectæ ab imperfecta , quæ appel- Durandus : licèt in hoc minùs conſequenter lo
latur attritio .Dehoc tamen dixi latè fupra diſp.s. quuntur .
vbi explicui obiectum formale vtriuſque & quo- Vera , & communis Theologorum ſententia
modo contritio perfecta extra Sacramentum af- eſt ,dolorem eſſe partem eſſentialem huius Sacra 4.
ferat ſemper, & infallibiliter ſecum gratiam iufti- menti ; ſine qua Sacramentuin non fubfiftit vllo Dolor eft
ficantem ;item attritionem fupernaturalem ſuffi- caſu. Hæc eft S.Thom .& aliorum quos congerir, thalus
pars ellen
Pæni
cere cum Sacramento pænitentiæ ad iuftificatio- & ſequitur Suarez , vbi fupra n.8. & colligitur tensie.
nem : quomodo vtraque includat virtualiter pro- clarè ex principiis ſupr. pofitis , quia dolor eſt
poſitum non peccandi : qualis intenſio , vel ex- pars Sacramenti , vt conſtat ex definitione Con
tenſio requiratur in illis , qualiter contritio ipfa ciliorum , quæ dicunt, contritionem confeflio
contineatur virtualiter in actu dilectionis Dei ſu- nem, & ſatisfactionem efle parres matcriales hu
per omnia, & quomodo hic fufficiat etiam abſq; ius Sacramenti : fed non poteft effe pirs folum
dolore formali', & alia eiuſmodi, quæ omnia integralis , qualis eſt ſatisfactio : crgo deborelic
nunc ſupponenda ſunt , vt agamus de iis , quæ pars effentialis.Minor probatur, quia liellor pars
propriè ſpectant ad Sacramentum , quatenus Sa-
cramentum eſt.
ſolum integralis,ſequeretur, confeffionem ,& ab
ſolutionem abſque vllo prorſus dolore eſli Sa
SECTIO . I. cramentum validum . Vnde rurſustequerctur ta
lein confeflionen , licèt effcctum non contulif
Verùm , quomodo contritio fie pars Sacra ſet ob defectum diſpoſtionis, non cfle reperen
menti Pænitentia. dam poſtea, iam enim illa peccata fuerant validè
ſubiecta clauibus in confeſſione valida , atque
2
.

Oquimur ſemper de contritione , prout præ-
Lei
ſcindit ab attritione , & à contritione perfe-
cta : Vtrainque enim ſupponinus ſufficere ad va-
adeo folùm oporteret, poſtea auferre obicem , vt
cum effectu remitterentur. Confequens autem
eſt contra praxim totius Eccleſiæ :nam licèt fit ſub
opinio
 228 De Sacramento Paenitentiæ .
opinione,an detur Sacramentum pænitentiæ va-
lidum ,& informe ob defectum diſpoſitionis ſuf-
ficientis, & per confequens fit etiam ſub opinio-
ne , an debeant peccata illa iterum explicari in
alia confeſſione , quando prior fuit informis , de
quo dicemus fect.6. omnes tamen fatentur,con-
feflionem factam abſque vllo prorfus dolore,
præfertim cognito tunc ipfo defe& u doloris à
pænitente,veletiam eo aduertente ,confellionem
1
illam efle facrilegam , omnes , inquam , fatentur ,
repetendam omnino eſſe illam confeflionem :
alioquin nunquam repetendæ eflint confefliones
ob defectuin prouenientem ex parte pænitentis:
Ergo ſupponunt , illud non fuille Sacramentum
validum ex defcctu alicuius partis eflentialis,quæ
non erat alia , niſi dolor : Cætera enim omnia
non defuerunt , ſcilicet , confeffio , & abfolu-
tio. Si autem valida fuiſler illa confeßio , non
oporteret repetere illa peccata , ſed accufare le
ad fummum de Sacrilegio commillo in illa con-
feflione.
Dices , Sacramentum illud fuifle inualidum
ex defectu iplius confeflionis,quia nimirum , ho-
mo non ſe accuſauit de illo ipſo peccato , quod
in confeflione committebat , volendo recipere
abſolutionem abſque dolore , ac per conſequens
confeffio non fuit integra omnium peccatorum.
Sed contra , quia in primis ad valorem Sacra-
menti in tantum requiritur confeſſio integra ,
quatenus fi non fit integra , affert nouum pecca-
tum , quod eft obex dolori requiſito : Vnde fi
confeffio non fit integra , & hoc fit abſque noua
culpa pænitentis , ille integritatis defectus non
vitiabit valorem Sacramenti . Obiici foler , quod contritio non eft fenfi
Deinde poſſer contingere , quod licèt homo
peccarer de nouo illa confeſſione, atquc dolore,
non tamen aduerteret ad obligationem confiten-
di illud peccatum in eâdem confeflione , atque
adeo confeflio eller formaliter integra , ſcilicet,
omnium peccatorum , quorum recordatur in or-
dine ad confeffionem : Ergo fi tunc etiam Sacra-
mentum eller nullum , prout re vera eflet , defe-
ctus non proueniret ex defectu integritatis con-
feflionis , led ex defectu doloris , quæ crat alia
pars effentialiter rcquiſita ad valorem Sacra-
menti.
6. Rationes verò , cur dolor in boc Sacrimento
non fit folùm difpofitio cflentialiter requifita ad
effectum ,ficut in baptiſmo,ſed etiam pars, plures
affcruntur. Præcipua eft , quia cùm hoc Sacra
mentum inſtirutum fit per modum Iudicij , re-
quirit accuſacionem : accuſatio autem non eſt nu-
da narratio peccatorum : aliud enim eſt narrare,
aliud accuſare ; debet ergo elle dororofa , & ex
odio delicti profecta ; quia alioquin erit mera
hiſtorica narratio , ergo requiritur dolor ex parte
materiæ, tanquam id,per quod conſtituitur accu-
ſatio ratione accufationis
in . tamen contritio , quæ fecundum fuum entita
17 Addi poteſt ratio altera ex ipla natura huius tem recipit denominationem partis , diſtingui
Sacramenti; quod reconciliatiuum eft : feu per
quod homines à Deo per peccatum auerh ipli
reconciliantur : reconciliario eniin , vt talis eſt,
necellariò includit reductionem duarum volun-
tatum , vt quæ prius in diſcordiam abierant,iam
poſtea in concordiam redeant : quare oportet,
quod veraque redcat ad priorem ftarum . Cùm
ergo per hoc Sacramentum reconcilietur Deus
cum hominc ; oportet , quod Deus relinquat
aucrfionein , qua ab homine auerſus erat , &
homo etiam relinquat auerfionem , qua à Deo
fe per pecccatum auerterat : quod fit per contri
tionem , aut artritionem , quæ eſt retractatio prio
ris voluntatis peccaminofx , & conuerfio volun
tatis ad Deum , à quo voluntariè diſceflerat. Si
cut ergo in baptiſmo apponitur pro materia aqua,
& in Confirmatione Chriſma, &c. ſic in hoc Sa
cramcnto affertur pro materia reconciliatio ex
parte hominis , & confeflio , vt adueniente re
conciliatione ex parte Dei , quæ ponitur perab
ſolutionem , fiat reconciliatio complera , & in
tegrum Sacramentum . Meliùs exempluin habe
mus in Matrimonio , in quo , quia eft coniun
Ctio duorum , debet interuenire conſenſus ex
preſlus vtriuſque; ex quo duplici conſenſu ex
plicato fit integrum Sacramentum : Sic enim
in Sacramento pænitentiæ , quod tendit ad re
ſarciendum prius fpirituale coniugium per pec
catum moriale diſſolutum , vel per venialia
debilitatum , & obnubilatum , requiritur con
ſenſus vtriufque : ita tamen , vt quia liomoprior
diſceſſit per peccatum à vinculo illo diuini con
iug j ; fic etiam prior redeat per retra &tationem ,
& dolorem ; Deus verò , qui expulſus fuit , &
coactus diſcedere propter peccata , redeat po
ſterior vocatus , & rogatus à redeunte pæni
tente , ex quo vtroque conſenſu integratur , ſeu
reparatur prius vinculum , & reſultat totum '2
cramentum reconciliatiuum . Hæc autem ratio
probar etiam de dolore perfetto, & efficaci nam
prior ratio deſumpta ex ratione accuſationis, for
tafle probat folùm de aliquo odio peccati per
fecto , vel imperfecto , vt vidibimus fectione
ſeguenti.
8.
bilis ; ergo non poteft efle pars Sacramenti,quod
eſt lignum ſenſibile.
Refpondetur tamen facile,non poffe effe par
tem Sacramenti per ſe fúmptam ;Cæterùm ficut
poreſt fieri fenlibilis per aliud , nempe per con
fellionem , ita poterit iain tunc efle pars Sacra
menti ſenſibilis ; ad hoc enim non requiritur,
quamlibet partem elle per ſe iplain ſenſibilem ,
Sic in Euchariſtia corpus Chriſti eſt pars Sacra
menti , licèt non fit fenfibile per fe, fed per fpe
cies , & verba confecrationis .
Dices ; ergo contritio non faciet numcruin
in ratione priis cum confeffionc: quia eſt pars,
vt eft fenfibilis , fed non eft fenlibilis , prout
condiſtinguitur ab ipſa confeſſione , ſed prout
fit fentibilis à conflione ; ergo contritio non
eſt pars Sacramenti ; prout condiftinguitur à
confeflione , & per confequcns contritio , &
confoMo non erunt duæ partes diſtinctæ in hoc
Sacramento .
Reſpondetur , negando ſequelam , nam licèt 9.
id , per quod conftituitur contritio in ratione
partis actualis , fit ſenſibilicas confeſſionis; Ipſa
tur à confeffione ; ficur in composito humano Se
matcria , & forina habent elle partes actuales Co
ab voica , & câdem vnione , iuxta probabilio
rem fentcntiam ; & tamen funt duæ partes
condictinctæ inter ſe. Item in compofito acci
dentali ex fubiecto , & vbicatione modali , ſub
iectum habet effe partem actualem illius com
politi , & cíle vbicarum ab ipſa vbicatione , per
quam formaliter vnitur ipli , & per quam vbi
catur ; & tamen ſunt duæ partes condiftinctz:
aliud enim eſt id , quod eſt pars , & quod eſt
vbicacum ,
1
 Diſp. XIV . Sect. II. 229
I
vbicatum ,aliud id,per quod formaliter conſtitui- . ſe omnes alios Theologos ; quare oppofitum
tur in ratione partis , & vbicati; Sicut etiamduæ videntur ſentire Nauarr . in manual. Lat. cap. 1 .
cauſæ efficientes, cauſantes eumdem effectum ; num . 22. Şuarez in praſentidiſput. 20. ſection. 4.
per eandem numero actionem funt duæ cauſæ num . 31. Henriquez;lib. 4.de pænitent. cap. 28 .
condiſtinctæ , licèt cauſent per eamdem cauſali- , numer. 3. Percus de Ochagauja de Serramento,
tatem : ſic in noſtro caſu contritio , & confeflio tractat. 2. de confeſſion,quaft. 30.num.2.Bonacin .
funt duæ partes , ſunt duo ſenſibilia, licèt conſti- de Sacrament. difp.s.. gueſt, 3.,pun £t.2. num . 8 .
tuatur vtraque in ratione ſenſibilis, & in ratione & cam yidetur ſuppponereVaſquez , in præfenti
partis actualis per eamdem ſenſibilitatem
feflionis.
con- quaft. 92. art, 2.dub.vnic. num. 17.denique cam
i docet Fagundez de precept. Ecclef. præcept. 2.
IO . Hinc oritur primum dubium , an contritio ſit, lib.2.cap.6. num. 10. vbi alios refert. Habet etiam
An contri- pars huius Sacramenti per le , an ſolum per acci contra le praxim fidelium ;hi enim fi fortè'pec
rio fic pars dens ? Aliqui videnturdicere,eſle partein ſolum cata abſque dolore confefli ſunt , & poſtea con
per ſe. peraccidens , quia comodo eft pars,quoeftfen- feffarij exhortatione permoti excitantur ad dolo
libilis,fed non eſt ſenſibilis per fe, fed per aliud , rem habendum de peccatis, putant le ſufficienter
ergo non eſt pars per ſe,ſed per aliud, ac per acci- ſatisfacere, fi tunc doleant anteabſolutionem ,
dens:ita videntur fentire Palud.d.16.queft.4.in 2. imo ad hunc finem Confeflarij ſolent pæniten
folutione, & Ferrar.4.contra gentes c.72. prope med. tes tunc potiſſimum ad dolorem mouere, vt ſe
Alij dicunt, effe partem per fe,& quidem non po- diſponant ad abſolutionem validam ſuſcipien
teſt quoad hoc eſle quæſtio de re ipfa , ſed ſolùın dain ; nec obligant cos poft dolorem cunc con
de modo loquendi. Si enim per eſſe partem per ceptum ad repetendam confeſſionem , quæ abf
accidens , intelliganus, contritionem ſecundùın , que dolore præuio facta eſt.
ſuam propriam entitatem non intraread compo- Refpondet prædictus Auctor , eo cafu confel 14 :
nendum intrinſecè Sacramentum, fed folùm per fionem breuiſliinè repeti, dum pænitensdicit,ſe
.

ſenſibilitatem ; negandum eſt elle partem per ac- dolere de jis peccatis narratis,&cupere ab iis ab
cidens. Si verò intelligamus , quod contritio ſe folui. Sed contra primò, quia hoc ipſum eſt con
ſola non poffet intrare ad componendum Sacra-; tra praxím : non enim folent pænitentes repetere
incntum , niſi redderetur ſenſibilis à confeffione:
verum eſt : Cæterùm hic modus loquendi non
videtur ita proprius. Quare magis placet , quod
alij dicunt, contritionem eſſe quidem ſenſibilem
per accidens , effe tamen partein per ſe. Hoc eſt,
totam ſenſibilitatem contritioni prouenire à con-
2 feſſione: non tamen prouenire illi à confeflione
illam entitatem , quæ formaliter , & intrinſecè
componit Sacramentum pænitentiæ , hæc enim
eſtentitas intrinſeca ipſius contritionis.
II . Ex hac doctrina oritur fecundum dubium ,
quod eſt magis de re , & difficile. Si enim tota
ſenſibilitas contritionis prouenit ex confeſſione,
per quam oſtenditur , & exprimitur dolor inter-
nus ; ſequitur, quod ſi pænitensnondum habuit
actum doloriseo tempore; quo peccata confitetur;
poſtea verò ante abſolutionem ſe diſponit & do-
let debito modo de peccatis ; hic dolor non pote-
rit efle pars Sacramenti, & per conſequens Sacra-
mentum non erit validum ; quia dolor ille con-
ſequens confeſſionem non potuit per confeflio-
nem præcedentem exprimi,quæ non procedebat
à tali dolore;ergonon redditur dolor ſenſibilis , &
per conſequens nec pars Sacramenti ſenſibilis,de
quo dicemus fect.feq.
SECTIO II.
Reſpondent
Verùm advalorem Sacramenti requiratur,quod reddi fenfibilemaliqui,
dolorpræcedat confeſsionem ? ſubſequentem , quatenus non retractando con- doloronein Co
Atio difficultatis propoſita eſt in fine præ-
12 .
Sententia P. R cedentisfectionis,propter quam P.Coninch
Ceninch . in præfenti diſp.4.dub.6.dicit dolorem requiſituin
ad hoc Sacramentum neceffariò præcedere ipſam
confeſionem prioritate , non folùın naturæ , ſed
etiam temporis, eo quod voluntas confitendi
orta ex dolore , & imperans confeflionem , eft
inſtantanea , confeflio autem , cum fit fuccefliva
fit in tempore.Huic fententiæ fauere videtur Lay-
man lib.5.0.4.n.4 ..
13 . Hæc ſententia ſingularis elt , & habet contra
P. Ioan.de Losgo de Panit.
illaverba, Cuspio abiis abfolui, nec confeffarij ſol
liciti ſunt , ve pænitentes id dicanr. Deindeſæpe
ipſe pænitents nihil prorſus dicés, doler de pecca
tis; interim dum Sacerdos illum alloquitur, nec
curat fuum nouum dolorem confeffario inanife
ſtare, nec vllus in dubium reuocar valorem illius
Sacramenti. Solent item aliqui confeflionem ge
neralem facturi per biduum , vel triduum refer
uare actuin doloris faciendum vltima die , quan
do abloluendi funt , nec peccata priùs confeſſa
iterum repetunt ; quæ oinnia iuxta illam fenten
tiam condemnanda efſent , vtpote contra Sacra
menti valorem .
Accedit ratio à priori , quod dolor etiam poſt
confeſſionem habitus porcſt eſſe materia ſuffi-,
ciens Sacramenti , vt conftabit ex folutione ar
gumentorum contrariæ fententiæ ; non ergo
oportet , quod neceffariò præcedat confef
fionem .
Tota ergo difficultas eſt in foluendis funda 1 ‫م‬.
mentis contrariis , quorum primum , & præci
puum eſt illud , quod.confeflio debet reddere
fenfibilem dolorem internum fignificando illum :
non poteſt autem eſle ſignum doloris, niſi ex ipſo
dolore procedat , neque enim alio modo figni
ficare potelt dolorem, niſi tanquam cauſam ; Ergo
ſi dolor non eſt cauſa confeffionis , non redditur
ſenſibilis dolot per confeßionem .
16 .
, faltemdolorem in prædicto
peractum caſu Quomodo
pænitentis
fefſi reda
feflionem , ſed expectando abſolutionem , & ta darur fenfi
citè illam poſtulando videtur cadem peccata ſub- bilis ?
iicere clauibus , & dolorem ſuum ſignificarc.
Hanc folutionem indicat etiam Pater Suarez
loco citato . Sed contra hoc eſt, quod poffet ac
cidere , per nullum actum ſubſequentem ſigni
ficari dolorem . Si pænitens , verbi gratia , poſt
confeflionem factam excitetur à confeffario ad
dolorem , & interim diſcedente pauliſper con
feſſario ad conſulendum aliquem , vel ad aliud
breue negotium , pænitens tunc doler de pec
catis rediens autem Sacerdos inucnit eum
V iam
 230 De Sacramento Pænitentiæ .
iam carentem vſu rationis, abſoluit illum, de cu-
ius diſpoſitione non dubitat ; quo caſu abſolutio
illaviderur omnino valida : & tamen dolórper
nullum actum externum fequentem pænitentis
potuit Sacerdotimanifeftari ; ergo non oportet,
quod reddatur ſenſibilis per illud filentium &
perſeuerantiam ſubſequentem...
17. Meliùs refpondetur,fieri fenfibile per ipfam
confeſſionem præcedentem :non dico,quod non
poflit fieri ſenlibilis,nifi per confeffionem : fateor
enim poffe etiam reddi ſufficienter ſenſibilem
per alia figna externa v.g. per lachrymas, per ſu-
{piria,per verba pænitentis dicentis,ſe dolere,& c.
Sed dico , ad minùs reddi ſenſibilem dolorem
per confeffionem præcedentem . Nec ad hoc re-
quiritur confeſſionem efle effectum doloris , aut
dolorem fignificari,tanquam eius cauſam : poteſt
eninı aliter ſignificari,quatenus ſcilicet confeflio,
& accuſatio in ordine ad abſolutionem fignificat
deſiderium obtinendi veniam efficaciter , & per
conſequens , quod pænitens vult ponereomnia
requiſita ex parte fua ad remiffionem in illo Sa-
cramento obrinendam. Cùm ergo vnum ex re-
quiſitis, & præcipuum ſit dolor de peccatis : eo
ipſo pænitens deferendo ſua peccata in ordine
ad ablolutionem , oftendit , fe vel doluiffe , vel
quod ſaltem dolebic de peccatis ante abſolutio-
nem : Cum enim alterum ex illis fufficiat ad valo
rem Sacrainénti neurrum determinatè ſignifica-
tur,fed faltem fub difiunctione : Vnde dolor po-
ftea elicitus ſenſibilis factus eſt per confeffionem
præcedentem , quæ illum , vel vt præſentem , vel
præteritum , vel vt futurum ſignificabat.
13 . Habeinus ad hoc declarandum exemplum in
hoc ipſo Sacramento. Nam ſatisfactio , quæ eſt
pars integralis huius Sacramenti , aliquando non
eſt per ſe ipſam ſenſibilis , ſed deber fieri ſen-
fibilis per aliud :quando fcilicet imponitur pro
pænitentia aliquod opus internum ,vtægroto non
potenti loqui, quod in corde ſuo inuocet Deum ,
1 vel alicui, quod habeat bis, vel ter actum patien-
tiæ , vel conformitatis cum diuina voluntate, vel
quod per horam atrendar orationi mentali , &
meditetur aliquid de paſſione Dei, vel examinet
ſuam confcientiam ; quæ omnes ſunt actiones in-
rernæ , & inſenſibiles , poſſunt tamen imponi in
pænitentiam iuxta communem , & veriorem ſen-
tentiam , quam ſequitur Suarez infra diſp. 37.
ſect.6. Tunc autem fiunt fenfibiles per verba
Sacerdotis imponentis pænitentiam , & per ac-
ceptationem pænitentis,quæ ſunt actiones ante-
cedentes ipfam exſequutionem ſatisfactionis , vt
conftat. Similiter ergo per confeffionem præce-
dentem poteft reddi Icnſibilis dolor conſequens,
quia ficur impoſitio pænitentix ſignificat , cam
poſtea implendam effe ; Sic confeilio in ordine
ad veniam in Sacramento obtinendam ſignificat
dolorem requiſicum pofitum , vel ponendum
eſſe,non eniin minor eſt obligatio habendi dolo-
rem , quàm implendi pænitentiam fibi à confef-
fario impoſitain.
19 . Dices, ſi per confeſſionem poenitens ſignifica-
bat dolorem præfentem , vel futurum , ergo men-
titus fuit , quia fuppono ipſum tunc non habuiſ-
ſe dolorem præſentem , nec animum dolendian-
te abſolutionem , nec enim cogitauerat de necel-
Sitate habendi dolorem .
20. Rcfpondetur , non fuifle mentitum . Primò,
quia non omnis , qui ponit fignum aliquod ablq;
te ſignificata, mentitur:nam lachrymæ funt figna
doloris , & tamen pænitens , li fleret abſque do
lore interno ſufficienti,non mentiretur in rigore.
Requiritur ergo ad mendacium , quod ponatur
fignum tale:fcilicet,loquutio fignificans per mo
dum locutionis tale obiectum , quod re ipfalo
quens non credit elle verum . Confeßio autem
peccatorum non eſt loquutio, qua panitens dicit,
Ego doleo , vel dolebo, fed, egopeccaui; ergo non
mentitur confirens abſque dolore. Eſ tamen
confeflio lignum doloris , non per modum lo
quutionis,quia fignum latius paret(vt dixi, quam
loquutio :fed propter connexionem , quàm habet
cum dolore,ex co quod hoc Sacramentum exigit
neceflariò dolorem ad ſuum valorem : Vnde quí
confitetur ad hunc finem , eo ipſo creditur habe
re dolorem requifitum ad valorem Sacramenti.
21. 1
Secundò explicatur alia ratione : quomodo
ille non mentiatur ; quia niinirum licèt non co
gitauerat explicitè de dolore habendo : habet ta
men voluntatem vniuerfalem fufcipiendi Sacra
mentum pænitentiæ à Chrifto inſtitutum , & per
conſequens faltem implicitè, & in confufo habet
animum apponendi , quæ neceffaria funt ad va
lorem eius Sacramenti: Si ergo poſtea ad hunc
finem concepit dolorem ; ien hoc ipfum ligni
ficauit implicitè perconfeffionem præcedentem,
per quam oſtendit,ſe habere animum apponendi
omnia neceſſaria ad ſuſcipiendum Sacramentum
validum.
22 .
Hinc conſtat iam ſolutio argumenti propoſiti
ab illo Auctore : nan admiſsä maio i , negamus
minorem , quod , ſcilicet , non poflir dulor per
confellionem fignificari, nifi vt cauſa per fuum
effectum : Diximus enim ſignificari, ve effectum
voluntatis , à qua oritur confeffio, quia cùm con
feflio procedar à voluntate , ſuſcipiendi Sacra
mentum ; & hæc voluntas infcrat poſitionem do
loris neceſſarij, conſequens eſt,vtconfeffio figni
ficet dolorem propter connexionem cum ipſo,
tanquam cum effcctu eiuſden cauſe , fcilicet,
eiuſdem voluntatis ſuſcipicndi Sacramentum va
lidum . CHE
23 .
Arguit vlteriùsConinch pro fua fententia quia fi
confeffio externa non debetex dolore procedere,
poſſet quis abſque vllo peccatorum dolore, eiul
ve ſignificatione per modum hiftoriæ narrare ſua Hc
peccata ; & poſtea interiùs attori , & ſic abſolui,
etiamfi internus dolor nullo ligno externo pro
deretur. Rcfpondetur cx dictis, fi narratio pec
catorú fieret per modum accufationis ,hoc eft,dc
ferendo illa peccata Sacerdoti,ad obtinendam ab
ſolutiouem , iam eo ipfo fignificarerur dolor , vcl
præſens, vel futurus, faltem in confuſo , vt expli
cuimus. Si veròaratio non ctler in ordine ad
abſolutionem ,nec permodum accuſationis; non
fufficcret dolor ſubiequens , co quod dcellet vna
pars Sacramenti , fcilicet,accuſatio , feu confel
ſio iudicialis peccatorum , quæ debet præcedere
abſolutionem .
Dices, accuſatio veradebet cffe profecta cx
odio delicti : Ergo li confellio non oritur ex do .
lore non fuit acculatio. Reſponderur, accuſatio
nem debere oririex aliquo odio delicti, & defi
derio correctionis, non iamen perfecto , & abſo
luto,vedixi feit.precedenti: peccator autem quo
ties ſe accuſat , habet aliquod odium peccati , &
aliquod deſiderium ſalutis,nifi omnino ficte con
fiteatur,
SECTIO
 Diſp. XIV.
SECTIO III.
Verùm adfingulas confeßiones requiralur
nouus actus doloris ? 2
..
. riquez lib. 6.de pænitent.cu15.8.4 . cuin multis,
24 . Onſequenter ad præcedentem doctrinam
Club
dubitari poteſt , li quidem dolor intetnus
eſt pars Sacramenti, & materia proxima partia-i ſuperiore , partim cum inferiore.In quo caſu ne
lisan in fingulis Sacramentis pænitentiæ debeat
apponi nouus dolor de peccatis pro materia pro-
ximajan veròſufficiar vnus , & idem dolor ad du-
plex Sacramentum pænitentiæ recipiendum ?Ca-
ſus autem poreſt in praxi frequenter contingere:
ſi aliquis. v. g. in confeflione obliuiſcicur vnius
peccati ex quinque, quæ propoſuerat confiteri:
ftatim autein poſt abſolutionem recordatur , &
addit illud aliud peccatum ; quæritur,an indigeac
nouo actu doloris , an verò in virtute prioris ad-
huc virtualiter manentis , poſſit ab illo peccato
abfolui ?
De hoc puncto non loquuntur cxpreſsè docto-
res. Aliqui tamen cum de reiteratione confeflio-
nis agunt, videntur ſupponere, ad ſecundam ab
ſolutionem ab eiſdem peccatis prærcquiri nouam
confeſſionem , & nouum dolorem : ita Bonacina
de Sacram.difp.5.9.4.pun t.4.n.1. & alij,quidum
fatentur , pofſe cadem peccata iteruin effe mate-
riam fecundæ confeflionis ; dicunt rationem effe,
11.
quia peccata ſunt materia remota in hoc Sacra-
mento : inateria autem remota poteft eadena de-
feruire ad duo Sacramenta,vt eadem aqua ad dú-
plicem baptilinum , licèt eademmateria proxima hodie,porerit ſecundus confeflarius præcipere tibi.
non poffit. Vnde videntur fupponere dolorem ,
qui eſt materia proxiina , non poſle eumdem
deſeruire ad duplex Sacramentum pænitentiæ :
& clariùs P. Vaſquez 9.92.art.3.dub.s.n.10 .di-
cit , quando repetuntur eadem peccata in noua
confeflionedebere repeti nouum dolorem , quia
materia proxima deber eſſe noua pro Sacramen-
to nouo .
26 . Cæterùm P.Henriquez lib.4.depænitent.c.26.
Opinio Hen- 9.7. dicit , aliquando vnam , & eamdem contri-
riquez. tionem ad duo Sacramenta poſle, vt partem per-
tinere , vt cùm ſemel abjolutus , iteraià mox noua
confeſſione explicet preteritum dolorem , & pecca-
Henriq . ihm oblitum , hic enim nouum (inquit) effectuin gra- eller pars integralis vtriuſquc Sacramenti ; forma
tiæ au ta videtur recipere , dum abſque nouo dolore
recipit abfolutionein , quia adſunt requiſita omnia,
ſcilicet , noua confeſſio,vi ſignum peccati,ci doloris;
Nam dolorprior, viin virtuteextenſus eſt adpec-
cata oblita, perinde valet , acfieſſet nouus dolor de
peccatis oblitis. Addit tamen ftatim , aliud dicen-
dum efle, liconfeſſio fecunda fiar de eiſdem pec
catis,à quibus directè pænitens fuerat abſolutus;
tunc enim debet habe: e nouum dolorem eo-
rumdem peccatorum , quiſubiiciatur nouæ ab-
folutioni,licur debet effenoua confeflio.
27 . Hæc opinio, quo ad prioré partem confirmari
poteſt ex praxi: Nam licèt vnus , vel alius con-
feffarius fortafle admoneat pænitentem in prædi-
cto cafu de renovando dolore : alij tamen om-
nes communiter id non faciunt.Eadem item pra-
xis eft in moribundo, qui propter inſtantis mortis
periculum abſoluendus cſt audito vno, vel altero
peccato , & deinde profequenda eſt confeſlio de
aliis : tunc enim non folet poſtea cogi ad reno .
uandum dolorem poft priinam abfolutionem ,
fed abſoluitur ſecundò ab aliispeccatis ex vi prio-
ris doloris inoraliter permanentis. Rurſus in eo
caſu , quo aliquis propter peccata releruata dimi-
P.loann. de Lugo,de Pænit.
Sect. III. 231
diare poteft confeſſionem , confitendo- fuperiori.
fola reſeruata,qui alia audire non vult, & deinde
inferiorieadem cum aliis , tunc , inquam , iuxta .
communiſſimam ſententiam ,quain ſequitur Hero
quos affertsdatur duplex abſolutio Sacramentalis
ſupra camdem confeffionem ,quæ parrim fit cum
mo dicet penitentem teneri ad h bendos duos
actus doloris, fi prior dolor extendebatur ad pec
cata reſeruata , & non referuata. Ergo nec in catu :
noſtro debet repeti dolor, cùm prior ſe extende
ret ad peccatum etiam ,cuiusoblitus fuit pænitens
in confeflione, & quod additur in ſecundarecon
ciliatione.
Id verò , quod in contrarium opponebatur, 28 .
quod , ſcilicet , dolor ſit materia proxima Sacra
menti, atque ideo non poflir duplex forma cadere
fupra eumdem dolorem :hoc,inquam , retorqueri
poteſt oftendendo, poſſe aliquam materiam pro
ximam partialem deferuire camdem pro duplici
forma Sacramentali. Sic enim CorpusChrifti eft
materia proxima partialis in Sacranento Eucha
riſtiæ , & tainen idem fubftat omnibus confecra
tionibus. Itein in hoc eodem Sacramento pæni
tentix ſatisfactio eſt matcria proxima partialis, &
tamen non videtur repugnare,quod eadem fatis
factio materialiter ſumpta,hocelt,idem ieiunium ,
v.g.deferuire poflit pro materia integrali duplicis
Sacramenti. Si chim impofitum tibi fuit pro pæ
nitentia ieiunium craftinum , & rurſus conficcaris:
in pænitentiam idein ieiunium craſtinum , iuxta
communem fententiam docentem , poflc imponi
in pænitentiam opera aliunde debita expræcepto,
imò de facto id videntur ſupponere , qui dicunt,
quod per illa verba,quidquid boni feceris,o patien
ter fuftinuerus , &c. eleuantur omnia opera bona,
ad hoc, vt fint fatisfactio Sacramentalis : nain in
ſecunda confeſſione repetit Sacerdos illa verba
immediatè poft primam , & per confequens per
vtramque abſolutionem eleuat cadem opera lüb.
ſequentia', ad hoc vt fintpars integralis vtriuſque
Sacramenti,
, Dices in co calu ,licèr vnum , & idem ieiunium 29 .
liter tamen effet diuerſum ; qnia cffet pars vnius
Sacramenti, in quantum impolirum ab hoc con
feflario ; & effet pars alterius, quatenus fuit impo
ſitum ab altero .Sed contra,quia eadem eſt ratio , -
quoad hoc de dolore ; qui cílet etiam pars vnius
Sacramenti, quatenusfignificatur per alteram có
feflionem ;quare ficur ibiieiunium cfl'cr vnicu,icd
impofitio ipfius effet duplex;ſic in noftro cafu , li
cèt dolor eller vnus, ſignificatio ipfius eilct du
plex,fcilicet, per duplicem confeflionédiueriam ,
Dices;fi idem dolor potcit deferuire ad duo S. 30 .
cramenta; Ergo poterit etiam eadem confefliodce
ſeruire ad duplicem abſolutionen , & ad duplex
Sacramenrú panitentiæ: non enim eſtroinùs ma i
teria proxima dolor , quàm confeflio, atque adeò
eadem erit ratio de vtraq; parte: Rcfponderurne
gando confequentiam ; nam licèr ver quepars lic
míteria proxima, longè tamen diucrlo modo :cú
enim hoc Sacramenrúinſtiturum lit per modu iu
dicij ,non poteft fecundò exerceri abíq ; noua có
feflionc, quia poftquá ſententia valida prolara eſt
à iudice in aliqua cauſa ,non porelt iterú fententia
proferri, nifi fiatnoua accufatio , & pouus pro
ceſlas ; iam enim iude: functus elt ſuo muocre.
V 2 Ad
 232 De Sacramento Pænitentiæ .
Ad nouam ergo abſolutionis fententiam requi-
ritur nouus proceſſus , & per conſequens noua
accuſatio , & teſtificatio , quam ponit pænitens,
qui eſt accaſator , teſtis , & reus. Totum autem
hoc poreſt poni abſque nouo dolore , vt conſtat,
& per conſequens poreſt poni materia proxima
noui Sacramenti. Fiinc eriam eſt , quod licèr in
nouo Sacrainento pænitentiæ pollitiuxta illam
ſententiam , quam retulimus, imponi idem opus,
idem ieiunium , v.g. debet tamen interuenire
nouum præceptum ,leu noua impoſitio pæniten-
tiæ , ita vt idem ieiunium debeatur iam ex obli-
garionc duplici orta ex duplici ſententia Sacra-
mentali Ricio autem differentiæ eſt eadem ,quia
nimirum ad nouum iudicium requiritur noua
fententia , non tamen requiritur , quod pæna,
quæ imponitur, materialiter ſumpta , fir diuerla:
poteſt enim cadem deberi ex duplici ſententia.
Cùm ergo impofirio pænitentiæ lit pars ſenten
tiæ , quam in ludicio Sacramentali profcrt Sa-
cerdos , & line qua iudicium non eſt integrum ;
oportet , quod in nouo Sacramento fat noua
impoſitio pænæ , licet non impolitio nouæ pæ-
næ . Similiter ergo requiritur noua acculatio,
licèt non requiratur ſemper nouus dolor ; quia
ficut ſatisfactio Sacramentalis ſignificatur per
ſententiam præteritam , & aliquando fit len-
Gbilis per iplam , quando ſcilicet imponitur pro
pænitentia aliquod opus internum ; lic dolor
lignificatur , & redditur ſenſibilis per confeflio-
nem ; ſicut ergo cadem ſatisfactio poteſt figni-
ficari per duplicem ſententiam præcedentem in
duplici Sacramento, fic idem dolor poterit figni-
ficari per duplicem confeſſionem fequentem in
duplici Sacramento, quia vtrobique remanet in-
tegrum iudicium , & completus proceflus iudi-
cialis conſtans ex accufatione , teltificatione , &
ſententia , quæ requiruntur nouæ ad rationem
noui iudicij, co quod ſuper codem proceflu non
poſſit proferri fecunda ſententia poſt primam va-
lidam .
31 . Hinc conſtar priorem partem illius ſententiæ ,
quam cx 1. Henriquez ſupra adduxinus , videri
facis probabilem ; ex his autem , quæ in eiusfa-
uorein poſuimus , argui porcſt contra pofterio-
rem partem eiuſdem fententiæ , qua dicebat , li
confeflio repetatur de eiſdem peccatis , requiri
nouum dolorem . Si enim vera ſunt, quæ addu-
ximus in confirinationem prioris partis , non ap
paret , cur aliquando circa eadem etiam peccata
non poffit reperi confeflio , & abfolutio noua in
virture doloris præcedentis perfeuerantis adhuc potuit cffi pars prioris Sacramenti, prour termi
moraliter , & virtualiter:Nam in primis in prædi-. nabatur ad talia peccata , niſi cflit etiain eius
o caſu, quando ſuperior audit lola referuata, &
ab illis abloluir , & deinde inferior audit omnia ,
ac iterum abloluit ; Secunda confeflionon eſt de
ſolis non recruatis , fed ctiam de referuaris , à
quibus iam abloluerat ſuperior,ve docent aucto-
ses, quos refert, & fequitur ipſe Henriqucz dicto
lıb.6.cap.1 sovbi fupra . Ergo li in virtute eiuſdem
doloris perficitur illa fecunda confeſſio coram
inferiore circa eadem peccata referuata ; iam ad-
mittitur aliquando duplex Sacramentum circa ca-
dem peccata ſaltem partialiter pofíe fu Glere
abſque nouo dolore. Nec enim quidquum refore
quod in ea fecunda confeflione addantur alia
peccata diuerſa , ſcilicet , non referuata : hoc , in-
quam parum refert ,quiaSacramentum illud ,pro- quia in tantum ea reſpiciebar, in qutantum veria
ut vcrfatur etiam circa referuara.elt verum Sacra-
barur circa motiuum vniuerſale , fub quo omnia
mentum , & abfolutionis forma illis etiam appli- illa comprehendebantur : ergo deprimoad vlti
catur , ad hoc enim ſubiiciuntur in fecunda con
feffione, vt fiat confeflio integra omnium pecca
toruin vni, & eidem Sacerdoti ; & camen ab
ſolutio , prout verſacur circa illa peccata , non
inuenit nouum dolorem : Ergo licèt illa peccata
ſola fuiflent tota materia confetlionis , potlet fe
cunda ablolutio illis applicari abſque nouo do
lore , h poreit , quando funt materia partialis.
Ratio item videtur elle eadem in vtroque ca 32 .
ſu ; nam fi aliquid cogit ad exigendum dolorem
nouum in lecunda abſolutione,illud eft , quod,
Scilicet , dolor eft materia proxima Sacramenti,
& non poteft duplex forma applicari cidem ma
teriæ proximæ ; hæc autem ratio probaret etiam,
fieri non poffe in priori cafu ; nam licèt pecca
ta noua dicantur in ſecunda confeflione ; do
lor camen eft idem : ergo ſi in eo caſu racio il
la non conuincit , non debet in poſteriori con
uincere.
Reſponder Henriquez tacitè huic obicctioni
in margine lutera V , in priori calu non ſolùm
apponi pro materia nouum peccatum , ſed etiam
nouum dolorem virtualiter ; quia attritio præce
dens fecundùm quod extendcbatur ad peccatuin
omiflum , non fuit informata directè per Sacra
mentum prius, & perabſolutionem ; acperinde
quatenus refpicit illud pecatum , habet ſe, ficut
noua attritio illius peccati. Quod potcft expli
cari conſiderando attritionem præcedentem , fi
cut fi eflent plures attritiones partiales de plu
ribus peccatis , ex quibus illæ , quæ verſaban
cur circa peccata explicata in prima confeflione,
fuerunt directe informatæ per priman abſolu
tioncm ; illa aurem artritio parcialis , quæ verla
barur circa peccatum omiflum , non fuit directe
informata prima abſolutione , ac proinde poref
ellcpars fecundi Sacrainenti . Quando verò ſe
cunda confeffioelt de eiſdein peccatis non poni
tur nouus dolor iam virtualiter , quia totus ille,
prout relpiciebat hæc peccata, fuit directè infor
matus prima abfolutione .
Sed hæc refponfio reiici poteſt primò,quia do 33 .
lor ille fecundum totam luain vniucrfalitatem ,
fuit vera pars eflentialis prioris Sacramenti. Sup
pono eniin ex dicendis ſectione 5. ad valorem hu
ius Sacramentircquirivolunt.cein cfacacem ,quæ
ex ſe opponatur cum omni voluntatc peccandi;
hæc autem eit volunras vniuerfalis ; Ergo fecun
dum totam illam viucrtilitatem requirebatur
ad prius Sacramentum . Secundò , quia quid
quid fit dc hoc , ille tamen dolor numéro non
pars ſecundùm fotain luam vniuerfalitatein :Nain
(uppono , per illum actuin doluillo hominem de
illis peccatis , non proptcr aliquod ſpeciale mo
ciuum ; & quia talia peccata erant, led lub mo
tiuo vniuerfali , & quia peccata erant , vel pio
pter gehennam , &c . fed dolor ille fuit pars prio
ris Sacramenti, non folùın prout terminatus ad
obicctun materiale , ſcilicet , ad talia pecc.ta,
que explicata lunt in priori confeflionc:led mul
tò magis , prout terminatus ad obiectum for
male, quo accipit honcftatem , & moralitatem :
ergo illc dolor fuit pars talis Sacramenti, fecun
dùm quod reſpiciebat e le motiunm vniuerfale:
ergo prour refpiciebat alia etiam peccaca omilla,
ipuin
 Diſput. XIV . Sect . IV. 233
2. mum dolor ille fecundùm totam luam vniuer SECTIO IV.
ſalitatem fuit pars prioris Sacramenti , atque adeo
n non eſt nouus doloretiam virtualiter,qui fit pars Quomodo actus doloris debeat àpænitente re
Sacramenti poſterioris
a . tente ad Sacramentum pænitentie ?
34 •
Adde , exemplaſupra à nobis adducta, fi quid 36.
probant etiam in hoc caſu; Ræcedenti an, An debeat
nam corpus Chriſti idem realiter ſcilicet , pe- ex in
fub diuerſis (pe- nitentiæ
eſtmateriaproxima EuchariſtiæSacramentali , debcat elici àpænitente ex intentione, tenti.ne con
ciebus panis : Item Catisfactio ea- & relatione ad confeflionem : an verò poftquam firendi.
s
dem fecundùm fuam entitatem ,idem ſcilicet ie- elicitus eſt abſque memoria confeſſionis , poſlic
iunium , v. g. eſt pars integralis vtriuſque Sacra- pænitens eo dolore vti ad recipiendum Sacra
menti pænitentix , quando idem ieiunium præ- mentum pænitentiæ ? P. Suarez diſp. 20. felt.4.
cipitur ab vtroque confeſſario. Denique etiam in num.29.videtur exigere relationem aliquam do
hoc caſu procedit , quod dicebamus de nouitate loris in ordine ad Confeffionem faciendam : à quo
iudicij in ratione iudicij; Nam in hoc etiam calu videntur accepifle illum modum loquendi alij
datur nouus proceſſus , noua accuſatio, noua te- recentiores , Bonacina De pænit.difp.s.quajt.3.p.
ftificatio , noua fententia abſolutoria,& condem- 2.nnm. 17.dicens, requiri ; quod dolor formaliter,
natoria etiam per nouam impofitionem peni- vel virtualiter referatur ad confeſſionem , v. g. fi
tentiæ ;ergo datur quidquid requiritur ad nouam doleat homo cum propoſito confitendi , vel rc
ſententiam ferendam in virtute præcedentis do- cogitetpeccata cum dolore , vt ea confiteatur, &
loris adhuc moraliter , & virtualiter perſeueran- virtute illius propoſiti, & intentionis confiteatur.
tis. Non ergo video rationem difcriminis ſuffici- Alij verò Recentiores addunt , fi quis dolcat de
entem , cur valeat confeflio ſecunda in priori ca- peccatis in ordine ad confeffionem hodie facien
ſu abſque nouo dolore,& non in pofteriori: & li- dam v.g. hunc dolorem non fufficere ad confef
cèt Auctores non agane expreſsè de hoc puncto, fionem crasfaciendam ; quia fine hac relatione
ex modo tamen , quo loquuntur , videntur hoc non videtur habere vnionem moralem cum con
inſinuare , cùm enim dicunt poſſe ſecundam ab- feſfione ſequenti.
ſolutionem cadere fupra cadem peccata , addere Oppoſitum tamen viderur verum :nec credo , 37.
ſolent ſi tamendetur nouaconfeſſio: de dolore au- P. Suarez in illa fuifle fententia ; nam loco citato
tem nouo nihil dicunt , ſi vnum ,vel alterum ex- explicans,qualiter debeat referri dolor ad confel
cipias ; imò P. Ioannes de Salas in manuſcriptis fionem , fic ait : quod fit quoties quis peccata reco- Suarez.
de pænitentia quaft.84.art.1o . relatâ ſententiâ ali- gitat , & de eis dolet,vt ea confiteaturvel prebetfi
quorum Recentiorum , qui dicebant, requiri no- gnü ſuidoloris in ordine ad confeffionemfaciendam
uum dolorem , ficut nouam confeſſionem ad ſeu abſolutionem obtinendam acdenique quotiesquis
valorem ſecundi Sacramenti ; ipſe dicit , contra- dolet de peccatis cum expreffo propofito illa confiten
rium verius efle ,& ſufficere, quod partes ſenſi- di , ex cuius virtute poſtea confeflionem facit : nam
biles ſint noux , & addit , ſatisfactionem, licèt fit quilibet ex his modis ſufficit ad veram accuſationem ,
pars ſenſibilis, poſſe fortaffeeamdem eſle partem aliqua verò huiusmodirelatio necelj iria eft , & c.in
duplicis Sacramenti. Eamdem fententiam indi- quibus verbis ſatis apertè indicat, luifare illuin
cauit obiter quidá alius Magiſter Salmanticenſis ſecundum modum referendi dolorem ,qui durur,
in hac eâdem materia , dicens , illam non videri quando quis in ordine ad confeflioneni,vel abfo
improbabilem : clariùs autem , & expreſsè eain, lutionem præbet ſignum aliquod fui doloris præ
docuit Petrus de Ledeſma in Summa , capite cedentis. Eodem modo loquitur P. ValeriusRe
quarto , de ſacramento Pænitentia , & loannes de ginaldus in praxi tom . 1.lib.i n.5 4.vbi ait , eum ,
la Cruz in director. parteſecunda deſacramento quiex contritione priùs habita excitarur ad con
Pænitentie , questione prima , dub. 6. conclufione fellionem , & examen peccatorum , non debere
2. Apud alios nihil inuenio pro hac parte , nec poſtea de illis iterum conteri.
etiam contra illam , quam quidem ego non au- Poteſt autem hoc probari primò ex Tridentino 38 .
derein reprobare. Seff.14. capite 4. vbi de dolore in vniuerſum dici
35 . Dices hinc fequi , quod poſſet aliquis initio tur, præparare hominem poſt baptiſimum lapſum
anni habere doloré de aliquibus peccatis,& in vir- ad recuperandam diuinam gratiam , & remif
tute illius doloris non renouati , confiteri ſingulis fionem peccati obtinendam , fi cum fiducia di
diebus toto anno eadem peccata. Reſpondetur, uinæ mifericordiæ , & veto præſtandi reliqua,
id pendere ex alia quæſtione , ad quam omnes coniunctus fit , quæ ad rite ſuſcipiendum hoc ſa
debent reſpondere : ſcilicet , quanto tempore cramentum requiruntur. Item additur , artritio
poffit antecedere dolor ante confeſſionem , vel nem ſi voluntatem peccandi excludat cum
>

abfolutionem , ad hoc vt dici poſſet habere mo-
ralem vnionem cum ipla in ordine ad conſtitu-
endum vnum Sacramentum . Omnes enim de
bent taxare aliquod tempus , intra quod debeat
elſe dolor , ne forte proprer longam diſtantiam
non poflit eſſe vnio moralis inter partesadeo di-
ftantes. Adde , dolorem priorem interrumpi per
peccatum ſubſequens , atque adeo ex co etiam
capite debere iterum renouari.
P.Ioan.de Lugo de Pænit .
ſpe veniæ, efle donum Dei, quo pænitens licèt
non extra Sacramentum , in Sacramento , tamen
pænitentiæ ad Dei gratiain impetrandam dif
ponitur. Quæ omnia verificanturin cafu noftro,
nam fi artritio habeatur ex metu gehennæ, vel ex
alio ſufficienti motiuo , & poftca homo ad impe
trandam Dei gratiam velit confitcri, & abfoluatur,
concurrunt omnia , quæ à concilio petuntur ,
ſcilicet , dolor de peccatis,vorum præſtandi om
nia , quæ requiruntur ad Sacramentum pæniten
cix (hocenim votú ſemper contincturimplicitèin
qualibet attritione,quatenus in ea includitur pro
poſitú ſeruádi omnia præcepta rurſus adeft actus
excludens voluntatem peccandicum
V 3
ſpe veniæ ,
ergo
 234 De Sacramento Paenitentiæ .
ergo dantur , qux diſponunt iuxta mentem con-
cilij , ſufficienter ad impetrandam gratiam , & re-
miſlionem in hoc Sacramento . Fruſtra ergo pe
titur illa alia relatio doloris ad Sacramentum v, el
ad confeflioncm .
39 . Secundòprobari poteſt ex communi fidelium
ſenſu ; li eniin aliquis duin legit, vel dum audit
concionem , moueatur ad intenlum dolorem , &
deteſtationem ſuorum peccatorum , & poftea ex
deliderio veniæ cogitet de confeflione facienda,
& Sacerdori confiteatur , nemo dicer , hunc non
elle optimè diſpolicum ad abſolutionem recipi- menti ;non arguitur , quod debeat fieri ex inten
endam , imò ille videtur eſſe modus aptiflimus, tione Sacramenti ; nam lpecies panis lunt etiam
cùm ex dolore peccatorum , & deſiderio veniæ
procedat ad procurandam confeflionem ,& ab-
1 folutionem . Tunc autem dolor non proceflic ex
deſiderio confeflionis , nec ordinatus fuit ad il- Denique in dolore eft ſpecialis ratio , cur non
lam relatione aliqua antecedenti , ſed conſequen- requiratur in ipfo talis intentio antecedens , quia
ti , quæ licèt fuerit paulò poft ipſum dolorem ,
! loc parum intereſt: Idem enim cflet,fi tribus,vel
pluribus horis port dolorem homo recordaretur
confeffionis , & eam procuraret , quia adhuc ve-
rum eller , confeſſionem illam fieri à pænitente
! cum vero dolore , &doloré ſignificari per ipfam
confeſſionem ( quod folùm petebat Suarez:)ergo
licèt in ipfo dolore homo non recordetur con-
feffionis ,poterit tamen poftea vti illo dolore ad
obtinendam abfolutionem, ficut ad baptiſmum .
40 , Tertiò probari poteſt ex ipſa natura, & inſti-
cutione huius Sacramenti , in quo magis conna-
turale eſt, quod ex dolore, & contritione oriatur
deſideriuin confrendi , quàm quod è contra ex
deſiderio confitendi oriatur dolor,& contritio.Si
enim conſideretur hoc Sacramentum , vt quod-
dam iudicium eft, certum videtur , in iudicio hu-
mano ex difplicentia, & odio delicti oriri accuſa-
rivneur ,& dcfiderium deferendi illud ad iudi-
cein , & procurare remedium , non verò è contra
ex deſiderio accufandi oriri odium delicti ; ergo
fimiliter in hoc Sacramento ordo connaturalior
eſt, fi homo ex odio peccati veniat in cogitatio-
nem , & deſiderium procurandi remedium illius
in hociudicio facramentali. Deinde fi conſidere
tur hoc Sacrainentum , quatenus eſt condonario,
& relaxatio ofíenſe; Certum etiam videtur, quod
ſit inodus aptior , & congruentior ad impetran-
dam veniam ,quando quis ex odio offenlę, quam
intulit , & ex pænitentia interna , mouetur ad
perendam veniam àSacerdote Vicario Dei,quàm
li ex deliderioremiflionis moueatur ad dolendum
de offenla Dei : Imò ipfc dolor cò perfectior erit,
quò purior , & folùm proprer motiuuin diuinæ fatisfaciat præcepto confeffarij,etiainh latisfactio
offenlä ; minùs aurem haberet de hac puritate, ſi
ex relatione antecedenti ad confeflionem , & ex
deliderio Sauninenti imperaretur actus doloris
de peccatis : iam enim tunc dolor haberet faltem
pro inorillo extrinfeco deliderium Sacramenti , &
co minis moueretur homo à malitia offenfix di-
uinæ ad dolendum , quò magis moueretur , &
impelleretur ab extrinfeco impcrio procedenti ex
alio motiuo.
41 . Dices , actiones Sacramentales debent fieri ex
An omnes
Actones SA intentionc Sacrumenti ; ncque enim ſufficcrer
cramentales ablutio præcedens fita fine intentione Sacra-
debean:fieri menti , licèt immediatè poft rcfcrret eam aliquis
ex intentione ad Sacramentuin bapriſini , & adiúgeret formam :
Sacramenti? ergo cùm actus doloris fit pars huius Sacramenti,
debet etiam ficri ex intentione Sacramenti ; nec
fufficit , fi poftea ad eum finem referatur. Alio-
quin enim idem pofter aliquis dicere de confef-
fione, quæ licèt fuiffet facta abſque ordine ad
abſolutionem Sacramentalem , poflet poftea
referri ad eum finem,& fieri materia Sacramenti.
Reſponderur in primis ,falſum eſt,omncs actio 42 .
ncs Sacramentales debere fieri ex intentione ex
preſla recipiendi Sacramentum ;nam in matrimo
nio licèt aliquis ignoret , illum contractum elle
Sacramentum inter Chriſtianos, & folùın inten
dat facere contractum , adhuc recipiet Sacramen
rum , quod eft infeparabile à contractu. Dcinde
ex eo quod aliquid fit materia proxima Sacra
materia proxima Euchariſtiæ , & tamen non de
bent ipfæ fpecies fieri ex intentione Sacramenti,
fed fufficit, confecrationcm fieri ex ea intentione.
pœnitcnte tanquam
ſcilicer , dolor non fit à ,
Chriſti miniſtro ; folus enim Sacerdos operatur ,
vt Chriſti miniſter in hoc Sacramento ,illæ autem
Sacramentales actiones , quæ fiunt à miniſtro,
debent fieri per intentionem explicitam , vel im
plicitain Sacramenti ponendi , quianon poteſt
aliquis operari, vt minifter alterius , nifi operetur
nomine ipſius, nec poreſt operari noinine ipſius
niſi id velit , & intendat. Vnde in ipſo etiam Sa
cramento Matrimonij coniuges,qui funt miniſtri,
debent habere hanc intentionem faltem inplici
tam , quam habent , quoties volunc contrahere
verum matrimonium :Cùm enim hoc inter Chri
ſtianos non poflit fieri ſine Sacramento ; eo ipfo
quod volunt omnino perficere matrimonium va
lidum , volunt implicitè perficere Sacramentum,
fine quo non fit matrimonium validum: fi autem
haberent intentionem cfficacem repugnantem ,
& omnino excludenten rationem Sacramenti,
non efficerent contractum matrimonij. Talis
etiam eſt ablutio in baptiſmo , quam miniſter
operatur, vt miniſter Chriſti & idco debet fieri
ex intentione Sacramenti ; nec poterit ablutio
abſque ca intentione fatta , referri poftea ad Sa
crainentum baptiſmi adiungendo formam . Con
tritio verò , vel dolor non est actus talis , quam
pænitens faciat nomine Chriſti ; Vnde ex eo ca
pire non requirit intentionem antecedentem ,qua
referatur ad Sacramentum .
Porelt autem ad hoc ipfum confirmandum af 43 .
ferri id ,quod aliqui Theologi dicunt deſatisfa
ctioneSacramentali; fuppolita enim probabilif
fima, & communiflima fententia,quod pænitens
nem adimpleat in peccato mortali, co quod præ
ceptum Confeflarij folùın fit de ieiunio , vel de
eleemofyna: addunt aliqui , nec etiam requiri,
quod pænitens impleat ſatisfactionem ex inten
rione fatisfacicndi præcepto : nam ficut præcepto
Eccleſiæ audiendi facrum fatisfit audiendo la-,
crum abſque vlla prorfus intentione fatisfaciendi
præcepto , iuxra communem Theologorum do
ctrinam ; quia præceptum non eſt de motiuo ,fed
de auditione facri : fic etiam dicunt , præcepto
confeffarij de recitando hodie rolurio , fatistieri
per rofarij recitationem hodiernam , factam abf
quememoria , vel intentione fatisfaciendi præ
cepto ; quod docet Thomas Sanchez lib.i. in
decalogum, cap.1 3.num.17.0 16.4 .cap.: 3. in fin.
Hæc autcm doctrina debet eodem modo expli
cari , dicendo , ſatisfactionem illam , licèt fit pars
Sacramenti, non tamen exigere peculiarem illam
inten
 Diſp. XIV .
intentionem Sacramenti recipiendi,eo quod non
fit actio Miniſtri , ſed pæna impoſita à Miniſtro
ad quam ſubeundam , & implendam non requi-
ritur intentio , ſicut neque in aliis præceptis.
44 Obiiciet tamen aliquis efle actiones Sacra-
mentales , quæ non fiunt à Miniſtro , ſed à reci.
piente Sacramentum , & tamen exigunt intentio-
nem Sacramenti . Sic in ſacramento Ordinis , ille
qui ordinatur , debet tangere materiam cum in-
tentione Sacramenti , & in hoc ipſo ſacramento
Pænitentiæ ponitens debet habere intentionem
faciendi confeffionem in ordine ad Sacramen-
tum recipiendum :& tainen hi non ſunt miniſtri.
Ergo licèt dolor non fit actio miniſtri,adhuc exi-
get intentionem .
4 .
Reſpondetur , illas actionesrequirere quidem
intencionem , licèt non fint actiones ininiftri : id
tamen prouenire ex aliis capitibus, & rationibus,
quæ non procedunt in dolore : nam tactus mate-
in ordinatione ( ſi re vera ad valorem necellarius
ſit, id enim multi probabiliternegant)in tantum
requiritur , in quantum fine illo non detur com-
pleta actio miniſtri ordinantis , quæ eſt traditio,
quia tradicio efle non poteſt line acceptione,ficut
nec ablutio actiua in baptiímo poteſt eſſe ſine
ablutionc paſſiua : cùm ergo actio Epiſcopi ſic
traditio humana,requirit acceprionem humanam
ex parte illius , qui accipit : neque enim ego di-
cor tradidiffe humano modo aliquid, fi ille alius
materialiter, & fine artentione,vel intentione ac-
cepit : ideo in ordinando rcquiritur acceptio ,&
cactus cum intentione accipiendi humano inodo,
hoc eſt, accipiendi ad eum finem ,ad quein tradi-
tur. Item in confeſſione requiritur intentio aliqua
quia ad hoc Sacramentum requiritur confeſſio
iudiciaria:hæc autem eſt, quæ fit iudici, vt iudi-
ci;debetergo pænitens dicere peccata Sacerdoti,
tanquam iudici,quia ſine hac intentione non po-
neret confeſſionein iudiciariam , & hoc eft for-
maliſſimè intendere faltem implicitè finem Sa-
cramenti.In dolore autem nulla ex his rationibus
militat , vt conſtat ; quare non eſt ,vnde in ipſius
exercitio rcquiratur talis intentio antecedens,
quâ referatur ad Sacramentum .
46 . Dices ; non ſolùm requiritur intentio in mini-
ſtro Sacramenti , ſed etiam in ſuſcipiente , fi lit
adultus ; ergo pænitens, dui habet actum con-
tritionis , debet habere intentionem , faltem qua-
tenus actu recipit aliquid Sacramenti , ſcilicet,
vnam partem materiæ. Reſpondetur, intentio-
nem in ſuſcipiente Sacramentum requiri regula-
riter tunc,quandominiſter confert illi Sacrainen-
tum nomine Chriſti : verbi gratia, dum baptizat,
vngit , imponit manus , profert verba, óc. ratio
autem videtureffe : quia ( vt notat Suarez:3.tom .
diſp.14.fect.2. circ. med. ) per Sacramentahomo
· initiatur , & confecratur Dco; ille autem,qui con-
ſecratur , non debet inuitusconſecrari, & dedi-
cari Deo : conſecratur autem,quando à miniſtro
vngitur , tangitur , abluitur , c. & proferun-
tur verba : ideo qui ordinatur verbi gratia , tunc
debet præſtare conſenſum , quando accipit ma-
teriam , vel ordinatur , quia tunc accipit poteſte-
tem : datio autem poteſtatisabſque acceptatione
cius , qui habet vlum rationis , non eſt valida , &
completa : ideo tunc debet elle intentio in ſuſci-
piente. Quod idem procedit de aliis Sacramentis
cuin proportione, in quibus datur etiam aliqua
poteſtas , velaliquod donum à ininiſtro nominee
Chriſti. Quando verò fit contritio non conſ
Sect. IV. 235
cratur pænitens à miniſtro ,nec accipit ab co pa
teſtatem aliquam , quam debeatacceptare ; ſed
diſponit ſe ad conſecrationem per abfolutionem 1
Sacerdotis accipiendam ;non ergo requiritur tunc
alia intentio præter ipfammet contritionem , quæ
ſe fola fufficienter diſponit.
Sed contra vrgebis, primò , quia infans non 47
poteſt acceptare poteſtatem in Sacramento , &
tamen illud validè recipit;ergo poteſt elle valjda ,
& completa traditio poteſtatis abſque acceptatio
ne ſuſcipientis , atque adeo ex hoccapite non re
quirerur intentio. Refpondetur , acceptationem
requiri ad valorem aliarum donationum , quando
fit donatio adulto , non quando fit infanti, vt
cum aliis obferuat Thomas Sanchez lib.i.de ma
trim.difp.6.n.15.4 27. Sicergo de Sacramentis,
quandominiſtráturinfanti non habenti propriam
voluntatem ,fufficit voluntas Chriſti,velEccleſiæ
abſque eius conlenlu , ve traditio poteſtatis fit
valida.
Vrgebis ſecundò , quia ex hoc capite non re 48.
quireretur intentio ſuſcipientis toto tempore,quo
miniſter loquitur , vel operatur; ſed ſufficeret in
tentio in fine: ficut quando aliquis donat tibi li
brum , non requiritur conlenſustuusab initiolo
quutionis, fed fufficit quando ille abſoluit verba,
acceptare donationem ; ergo licèt ille , qui ba i
ptizatur, non haberet intentionem , quando ab
luitur , ſufficeret eam habere, quando abſoluun
tur verba.Refpondetur, quoad hocefle differen
tiam inter Sacramenta , & contractus humanos,
in quibus ſufficit acceptatio in fine , quia adhæc
perſeuerat moraliter voluntas donantis. In Sacra
mentis verò non fufficit , quia eorum effectus
non poteſt ſuſpendi, ſed debent operari, quando
fiunt, vel applicantur. Vnde non lufficit conſen
ſus accipientis poſt finem verborum ,quia iam
non eft facramentum , neque etiam ſufficit con
ſenſus poſt prolacam mediam partem v.g.formæ,
vel applicatam materiam , quia illa pars , & illa
conſecratio præcedens non operatur,vtnunc mo
raliter perſeuerat ,fed vt fuit,quando phyſicè fuit.
Nain ſi aliquis cum debita intentione effudiller
aquam , & poſtea cú debita intentione proferret
verba,licèt per poſſibile velimpoſſibile rcuocaſſer
intentioné , quoad effuſionem aquæ præteritam,
validum efletSacramentum:quia non attenditur
ad non reuocatam voluntatem , ſed ad intentio
nem , quam habuit , quando effudit aquam :ideo
ergo ab initio requiritur intentio ſuſcipientis , vt
ſingulæ partes conſecrationis , & operationis
miniſtri acceptentur , dum fiunt , quia fi tunc
non acceptantur , poſtea non poterunt acce
prari, quando ſolùm moraliter perſeuerant.
Sed vrgebis tertiò ex Sacramento matrimonij, 49 .
in fæminâ non cogirante de matrimonio ,
quo fi
dicat vir cum intentione debita : Ego te accipio
in meam : ipla verò tunc cum eâdem intentione
reſpondeat acceptando , & dicat Ego etiam te
in meum ; fit Sacramentum , licèt intentio non
fuerit in fæmina ſuſcipicndi Sacramentum ab
initio , dum vir illud miniſtrabat : ergo non
requiritur in Sacramentis intentio fuſcipientis
toto tempore , quo miniſterillud miniſtrat.
Refpondetur,ideo dixi fupra , regulariter, cam
intentionem exigi , vt ſcilicet exciperem matri
monium , quod ſicut irregulare eft", quoad alia
multa; ſic etiam quoad hoc. Quæ differentia ori
tur ex duplici , vel triplici capite. Primò , quia
in hoc Sacramento ritus , & verba non videntur
V 4 Tanare
 236 De Sacramento Pænitentir.
fonate conſecrationem , ſed ſolam obligatio-
nem profanam . Secundò , quia eft contractus,
qualis antea erat : cùm ergo de ſe non exigerer
acceptationem antecedentem , fed fufficeret ac-
ceptatio confequens , ſicur in aliis contractibus,
non debuit variari natura contractus per ratio-
nem Sacramenti ſupradictam . Tertiò , quia in
Matrimonio non requiruntur verba phyſica , fed
fufficiunt virtualia, vt ſuprà diximus ; atque adeò
1
fufficiunt verba præterita moraliter manentia:
cùin enim prolata fuerint áviro fub conditione,
li fæmina acceptaret ; fæmina poltea acceptante,
incipiunt eadem verba non reuocata , cxiſtimari
verba nunc prolata abſolutè: quæ verba virtua-
lia, & moralia ſufficiunt in illo Sacramento , licèt
in aliis non fufficiant. Habemus ergo ex his, non
requiri ſemper intentionem Sacramenti in ſuſci-
piente , quoties ponitur aliqua pars intrinſeca
Sacramenti ex ratione generali partis Sacra-
menti , atque adeo neque eam intentionem re-
quiri , quando ponitur dolor , qui eſt pars ma
terialis.
So. Denique quod Aduerſarij opponebant de
vnione morali requiſica inter dolorem , & con-
feffionem , ad faciendum vnum Sacramentum ,
quæ vnio videtur fieri per illam relationem dolo-
ris ad confeſſionem . Hoc,inquam , parum vrget;
ſatis enim coniunguntur moraliter ;ſi intra debi-
tum tempus dolor præcedens fignificatur per
confeffionem ſubſequentem ; ficut etiam in Iu-
dicio humano , fi aliquis ex odio præcedenti ſce-
lerum , & ex deſiderio remedij moueatur poltea
ad accufandos ſceleratos;ſufficienter coniungitur
accuſatio cum odio præcedenti in ordine ad con-
ftituendam accuſationem dolorofam , feu iuſti .
ficatam.Nunc iam dicamus aliquid de propolito
non peccandi.
SECTIO V.
Vtrùm requiratur propofitum non peccandi
ad Sacramentum pænitentia.
fi . Res ſunt Sententiæ . Prima docet ,effe necef-
Tres Senten ? farium ad valorem Sacramenti propoſirum ,
się.
ſicut dolorem.Ita Ioannis Medin. Cod.de confef-
fion. quaft. de confeff.fiéta iteranda : Toletus lib.
3.ſumma cap.4.5. Quinta eſt. & alij,quiid probant
ex Concil.Florent. & Trident. in quibus dicitur
primam partem huius Sacramenti elle contritio-
nem , ad quam pertinet dolor de peccato cum
propofitio non peccandide cętero.
Secunda fententia dicit , non requiri propoſi-
tum formale,aut virtuale. Ira Soto , & alij , quos
affert Suarez in præſenti diſput. 20. feflione 4.
num . 32 .
Tertia ſententia docet , requiri quidem ad
Sacramenti valorem propoſitum , vel formale,
vel virtuale , quod in actu doloris includitur.
Hanc tenet Suarez ibi num . 33.& eft communis
inrer Recentiores.
52 .
Diſtinguen
Ego diſtinguendum exiſtimo,aliquando enim
dum eft. dolor eſt talis , in quo virtualiter includirur pro
poſitum requiſitum ; & tunc non exigitur ad va-
lorem Sacramentialiud propofitum formale: ali-
quando verò dolor non includit tale propoſi-
tum , & tunc requiritur propofitum vniuerſale
præter dolorem . Poteſt enim dolor elle, non ex
motiuo vniuerſali , ſed ſpeciali , propter quod
pænitens dolet de peccatis illis, quæ confitetur:
& quidem hic dolor nec virtualiter continet pro
policum vniuerfale non peccandi de cætero ;
fed ad ſummum continet propofitum non com
mittendi illa peccata , de quibus homo dolet.
Alius verò eſt dolor de peccatis ex motiuo ali
quo vniuerſali comprchendenre omnia pecca
ta mortajia ; vt fi doleat homo proprer offen
ſam grauem Dei , propter irreuerentiam Dei,
propter pænas inferni , & carentiam beatitu
dinis , quæ corretponder omni peccato morta
li : & quidem hic dolor virtualiter falten con
tinet propofitum non peccandi mortaliter de
cætero. Quando ergo dolor eſt prioris generis,
requiritur propofitum vniuerſale , cum in ipfo
actu doloris non contineatur : quando verò do
lor eſt pofterioris generis , iple dolor ſufficit ad
valorem Sacramenti ; cùm in ſe contincat virruz.
liter tale propoſitum vniuerfale . Impoflibile
enim eſt , quod aliquis doleat efficaciter de fur
10 , verbigratiâ , præcisè , quia eſt offenſa grauis
Dei , & quod fimul velit offendere Deum gra
uiter alio peccato diuerlo : quia per priorem
actum odit offenſam graucin Dei fuper omnia:
per poſteriorem verò vult offenlam grauem
Dei ad vitandam iacturam alterius boni infe
rioris ; quæ effet contradictio : ergo ille prior
actus implicitè extenditur ad vitanda omnia pec
cata mortalia , qux ſunt etiam offenfæ graues
Dei.
Nec obſtant verba Conciliorum Florentini, & 53 .
Tridentini , quæ exigunt cum dolore propofi
tum non peccandi : illa enim intelliguntur de
propoliro formali, vel virtuali , & iplicito;
quia nimiruin poteft efle dolor aliquis , vt di
ximus , qui non affert fecum tale propotitum
vniuerſale ; ideo explicuerunr Patres dolorem ,
non vtcumque , fed cum propoſito non pec
candi, fiue formali , fiue virtuali. Quod au .
tem virtuale ctiam fufficiat, colligipoteft ex co
dem Tridentino illa ſezione 14.cap. t . vbi dici
tur , artritionem ex gehennæ nietu , v.g. li vo
luntatein peccandi excludar cum ſpe veniæ , pec
catorem diſponere ad recipiendani gratiam iufti
ficarionis cuin facramento Pönitentiæ : vbi non
requiritur alia conditio ad hunc effectum , niſi
quòd attritio fit talis , quæ voluntatem peccan
di excludat : ergo quoties hoc habuerit attritio,
diſponit fufficienter ad valorem Sacramenti.
Dolor autem ille vniuerſalis à nobis explicatus
excludit omnem voluntaté peccandi, vt conftat;
ergo iuxta Tridentinum ille fufficit ad effectum
huius Sacramenti ; & per confequens id , quod
fuperiùs ditum fuerat in eodem capite , contri
tionem eflc dolorem , ac detestationem de pec
cato commillo cum propoſito non peccandi de
cætero , intelligi debet de propoſito , fiue in
clufo in codem actu dolotis , fiue non inclu
ſo , vt conftat ex verbis pofterioribus , quæ ad
duximus.
54 .
Obiicies primò , fi dolor abſque alio propo
firo diuerfo fufficit ad valorem huius Sacramenti:
ergo ctiam è contra fufficiet propofitum efficax
non peccandi abſque alio dolore diucrfo : ficut
enim dolor , & dereſtatio præteriti includit im
plicitè propoſitum circa futurum ; fic propoli An
tum efficax viderur includere dereſtationem ,
& odium peccati præteriti : Conſequens au
tem videtur efle contra Tridentinum illa fel.
14. capite 4. vbi dicitur , contritionein requi
‫ܕ‬
ſitain non efle folùm ceſſationem à peccato ,
&
 Diſp. XIV .
du
& vitæ nouæ propoſitum , ſed veteris etiam vitæ
D; odiun ).
1
Reſpondetur, propofitum & dolorcm in ali-
t. quo poſſeæquiparari , & in aliquo differre. Con-
j.
ueniunt quidem in hoc, quod ſicut dolor ex ef-
ficaci , & vniuerſali odio peccati, & offenſa di-
uinæ includit virtualiter propoſitum circa futura;
fic etiam propofitumnon peccandi ortum ex ef-
ficaci , & abloluto odio peccati, eo ipfo conti-
net implicitè deteſtationem peccati præteriti :
vnde qui diligit Deum , ſuper omnia actu effica-
ci , & ex hoc motiuo proponit firmiſſime cuſto-
dire cius mandata , eo ipfo dicitur communiter
habere contritionem virtualem ; quia in eo actu
continetur implicitè deteftatio peccati præteriti;
licèt homo non recordetur, nec pucet le peccaſſe,
& offendiffe Deum : ergo fimiliter , qui ex metu
inferni concipit odium peccati , & proponit effi.
caciter vitare omnia peccata, eo quod diſpliceat
illi ſuper omnia quodcumquepeccatum excluli-
uum à Regno Cælorum , & inductiuuin damna-
tionis æternæ ; iam co ipſo continet implicitam
deteſtationem peccati præteriti , in quo tota illa
ratio odibilitatis reperitur .
56.' Differunt tamenadhuc quoad hoc actus dete-
ftationis , & actus propoſiti; quod deteftatio ef-
ficax , & dolor de peccato præterito magis ne-
cellariò includit propoſitum implicitum , quàm
ècontra : nam qui deteſtatur ſuper omnia pecca-
1
tum præteritum , eo quod ſit , v.g. inductiuum
inferni; eo ipſo oftendit, quod quantum eſt ex
fe , vellet non efle poſitum peccatum , ne pone
retur aliquid inductiuum inferni ; hoc enim eſt
dolere efficaciter de illo ; ergo eo ipſo ſignificat,
quod ſi in ipſius poteſtate eſſc nunc , non per-
mitteret poni peccatum , ne ſequeretur illud ma-
lum ; ergo fi nunc ſe offeret occaſio peccandi ,
non poteſt acceptare illam,niſi celler ab illo prio-
ri actu ; contradiceret enim fibi dicendo , quan-
tum eſt ex me , vellem non efle poſitum , & vel-
lem auferre tale malum poſitum , & aliunde volo
illud de nouo ponere . At verò propoſitum non
1 ita fecum affert neceffariò deteſtationein præ-
teriti peccati. Nam qui proponit , ex vi propoſiti
folùm dicit , volo dcinceps nullo modo peccare :
poteſt autem ftare , quod quis firmiſſimè velit
non iterum pecare , licèt non diſpliceat illi pec-
caffe olim : poflum eniin præſcindere peccata
præterita à futuris, & complacere in præteritis,
vel faltem de illis non curare ; negando tamen
mibi omnia futura. Sic fenex impedicus facilè
proponit caſtam ducere vitam in futurum ; licèt
non diſpliceatilli lafciuia ſuæ iuuentutis, neccon-
*radicit Gibidicendo, placet mihi, quod feci, fed
nullo modo volo iterum id facere ; ſufficit ſeinel
feciſie. Hinc ergo eft , quod Concilium meritò
ad contritionem requiratnon ſolam mutationem
vitæ , & propoſitum vitæ noux , ſed odium vete-
fis , fiuehoc includatur implicitè in actu propo-
ſiri efficacis propter talem modum tendendi in
4.
obiectum forinale , liue fic alius actus diuerſus :
nam propofitum ſolum vitæ nouæ non ſufficit ad
veram pornitentiam , cum poffit etiam reperiri in
non pa nitente .
57 . Obiicies ſecundò , poſſe reperiri attritionem
An aliquis ex metu gehennæ , in qua non contine tur im-
poteftex me plicitè tale propofitum non peccandi de cætcro .
zu
arteri de illa. Si enim aliquis cogitans ſecum acerbitatem in-
gehenna
propoſitione ferni, diceret : ego mallem peccare mortaliter,
preseriia : quàm pati illas pænas , peccat in hoc actu , &
Sect. V. 237
quidem hic homo poftea , dum babet attritio- Mallem
nem deſuispeccatis ex metu inferni , non habet mortali
peccareter
propofitum etiam implicitum vitandi hoc pecca- quàmpati
tum; quomodo enim poreſtex odioinferni mo- pænasin .
ueri ad vitandum hoc peccatum a quippe iain fibi ferni.
contradiceret, quia ex vnapartediceret; ego volo
vicare infernum omnibus modis , & ad hunc fi
nem volo vitare omnia peccata : ex alia vcrò par
te diceret , ego volo potiùs pati infernum , quàm
peccare , quæ duo repugnant inter fe : ergo cx
illo motiuo inferni non poteſt proponere vicacio
nem huius peccati.
Rcſponderur , lo argumentum hoc aliquid 58.
probar, probat etiam magis direétè , non polle
ex illo motiuo , & odio inferni concipi dereita
tioncm , & dolorem de illo peccato præterito;
nam deteſtariillud , vidcrur elle dicere : Egore
tracto , quod dixi , & allero , quod voluiflem
potiùs eligerc infernun , quàm peccatuin : hæc
aurem præelectio non videtur poile fieri ex odio
inferni; quis enim ex odio inferni eligat infernum
potiùs , quam aliud malum ? Si poteft verò de
tcftatio fieri ex motiuo illo , poterit etiam fieri
propofitum eodem modo , fiue explicitè , fiue
implicitè. Quomodo autem poflit quis ex illo
motiuo deteftari tale peccatum per veram attri
tionem ; explicaripoteft hoc modo; quia omnia,
quæ ex ſe afferuntaliquod malum , pofiumus de
teftari , & odille ex odio illius mali , quod affe
runt : fed illud idein peccatuin attulit de facto
dignitatem æternæ damnationis, ergo homo,qui
aduertit, ſe per illud peccatum incurrifle damna
tionem æternam , poteft ex odio illius damnatio
nis dolere de tali peccato , per quod illud ina
lum incurrit . Nec per hoc contradicit libi in ipfa
retractatione , quali per ipſam velit ſinul duo
contradictoria : non enim dicit, ego cligo infer
num potiùs , quàm peccatum , fed folum retra
ctar actum priorem , & dicit , vellem non feciſſe
illam electionem peccati præ inferno , & fi eller
in mea poteſtate , vellem , quod talis election on
fuiflet, co quod talis actus clectionis attulit mihi
damnationem æternam . De electione verò op
poſita facienda nihil dicit homo per huncactuin,
fed folùm de illa mala electione non habenda,
quia illa ipſaaffert damnationem , quam volebat
vitare : ficut qui habuit peccatum inuidiæ , quo
doluit de bonis alterius , quia bona illius funt , &
vellet potiùs ipſe ea habere cum alterius damnos
non oportet ad dolendum de hoc peccato , quod
dicar , ego gaudeo pofitiuè de bonis illius , &
malo, quod ipſeea habeat, quàm ego: ſatis enim
eft, fi dicat, doleo quod doluerim de bonis illius,
& vellem non habuific talem actuin doloris ; de
obiecto autein illius actus inuidiæ nihil dicit, fid
de ipfo actu. Sic in caſu noſtro ad retractandum
peccatum non eft neceffe decernere de obiecto
illius , & velle electionem contrarian , fed iatis
eſt damnare actum ipſum propter damnum quod
attulit , nihil decernendo de cius obieéto .
12
.
Hinc autem conftat , codem modo pofle fieri
propofitum de illo peccaro , iterum non cominit
tendo , licèr circa eius obieétum nihil propot1.2
tur ; neque enim dicithomo : volo ( ubire potius
infernum , quàm peccare , fed dicit : volo non
habere actum electionis , quo oſtendam , me
potiùs velle peccatum quàininfernun, co quod
talis actus electionis affcret mihi iptum inter
num .
Adde, etiamfi in illo propofito diceret homo:
volo
 238 De Sacramento Penitentiæ .
volo eligere , & velle potius Infernum , quàm
peccarum ;adhuc non vellet per illud propoſitum
infernum iplum ; non enim eſt idem velle offerre
ſe ad aliquod obiectum ,ac velle ipſum obiectum . Secluſa ignorantia , quia non nego, quod de facto
Imò qui ſcit, quod fi le offerat inimico ad mor-
tem ,euader mortem ;poteſt ex deſiderio vitan-
di mortem , velle fe offcrre occidendum fuo ini-
mico. Sic ergo homo ex deſiderio vitandi infer-
num , quod ſcit vitari hoc modo , ſcilicet , offe-
rendo fe Deo ad patiendum infernum , potiùs,
quàm peccandum ‫ ;ܪ‬poteft, inquam , tuncex illo
deſiderio offerre ſe , & velle eligere potiùs infer-
num , quàm peccatum . Probatur hoc manifeſte
de facto in actu dilectionis Dei ſuper omnia ;quo
quidem homo implicitè odit offenlam Dei ſupra
omne malum , & fupra infernum iplum : & ta
men poteſt homo ex deſiderio beacicudinis , &
ex metu damnationis æternæ ,imperare libiactum
dilectionis Dei , quo iuftificetur : Ecce ex odio
inferniimperat fibi, & vult actum dilectionis,
quo præcligit infernumoffenfæ diuinæ ; in quo
nulla eft contradictio ; imò neceſſe eſt , quod id
fiat , quoties homo ex metu inferni proponit fir-
miter (eruare omnia præcepta : vnum enim præ
ceptum eſt de diligendo Deo ſuper omnia, & per
conſequens ex metu , & odio inferni vult homo
ſeruare illud præceptum , & elicere actum dile-
Ctionis Dei, quo velit potiùs infernum , quàin
Dei offenlam . Ratio autem eſt; quia, vt diximus,
omne id , quod eſt vtile ad aliquem finem , nili
aliunde repugnet ſpecialițer,poteſteligi ex amo-
re illius finis : cùin autem vtile ,inò neceffarium
ſit ad vitandum infernum habere actum , quo
homo eligat potius infernum , quàm peccatum ,
& aliunde non repugnet , imò neceſſe ſit, quod
homo ex deſiderio beatitudinis poflit velle om-
nia media neceſſaria ad ipſam ; ille etiam actus
cligi poterit ex odio inferni, & deſiderio gloriæ,
atque adeo ex tali motiuo poteft fieri propoſirum
etiam vniuerſale, extendens ſe ad vitandum pec-
catum illud , de quo procedebat argumentuin .
60. Peres tamen , quid , ſi aliquis ſciret, quod eli-
gendo infernuin , ne peccarct, accepranda eſſer
à Deo electio , & mittendus effet infallibiliter ad
inferos ? Tunc enim non poflce vllo modo ex
odio inferni moueri ad vitandum illud peccatum,
cuius vitatio infallibiliter afferret pænam inferni;
quomodo enim poflet eligiex amore finis, ſcu ex
deſiderio fugiendi inferni vitatio peccati , quæ
nullomodo effetmedium tunc ad vitanduin in-
fernum , fed potius afferret infallibiliter ipſum
infernum ?
Reſponderur,meruin inferni de facto eſſe nio-
tiuum ſufficiens ad vitanda oinnia peccata quæ
de facto poſſunt occurrere in hoc rerum ordine,
& ſtaru per ſe loquendo , & ſecluſa ignorantia.
De facto enim iuxta leges Dciin hac prouidentia
non incurret aliquisinfernitormenta , eo quod
illa eligat potius , quàm peccare mortaliter , nec
peccatum mortale eſt medium neceffarium vlli
ad fugiendum infernum : ergo de facto metus
inferni eſt motiuum efficax de fe ad vitanda om-
nia peccata mortalia ; quod ſufficit ad propofi-
tum efficax concipievdum ex illo motivo nun-
quam peccandi & licèt in illo cafu fito , & im-
poſſibili iuxta præſentem prouidentiam , non eller
vniuerfaliter efficax illud motiuum ad omnia
peccata vitanda ; hoc non obftat , quia vt aliquis
cfficaciter velit numquam peccare, ſatis eſt velle
non peccare in omnibus cafibus , qui de facto
poffunt occurrere. Dixi autem , hoc motiuuin ex
metu inferni eſte de facto efficax, & fufficiens
ad ſeruanda omnia præcepta per ſe loquendo , co
poffet aliquis ex ignorantia reduci ad eas angu
ſtias , vt cogitaret, 6bi hîc , & nunc necellarium
elle committere aliquod peccatum mortals ad
vitandum infernum , veli Damon minaretur ali
cui , ſe illum ſtatim ad inferos rapturum , niti ali
quod mortale peccatum committerct. Id tamen
fufficientiam moriui ad omnia peccata
non tollit
vitanda : fufficit eniin , quod, quantum cit defe,
fufficiens fit, licèt hic , & nunc per accidens
propter ignorantia: n , vel inaduertentiam von
pollit conducere ad vitandum aliquod pecca
fum .
Sic etiam fatendum elt , motiuum contritio,
nis ex Dei dile&ione ſuper oinnia ſufficere ad vi
tandum omne peccatum : & tamen , fi aliquis ex
ignorantia putaret , aliquod peccatum maneno
peccatum , & illicitum non diſplicere Dco , fcd
placere, non poſſet ex amore Deimoueri ad vi
tandum illud peccatum . Item fi aliquis cx inad .
uertentia non attendat, nec aduertat, quod men
dacium diſplicet Deo, licèt aduertat ad malitiam
propriam mendacij , & peccet venialiter ; non
tamen potuit hîc, & nunc retrahi ab illo peccato
committendo ex motiuo dilectionis Dci , cùm
non aduerteret , id diſplicere Deo. Et tamen ne
mo dicet, motiuum dilectionis Dei luper omnia
non fufficere ad propofitum vniuer ale , & effi
cax circa omnia peccata venialia : quia nimirum
illud motiuum , quantum eít dele , extenditur
ad omnia , & potelt per fe loquendo fingula im
pedire , ſecluſa ignorantia , vel inaduertentia, vi
dictum est.
Dixi etiam ſuprà , poſle nos ex deſiderio ali 61.
cuius finis eligere omneid , quod eft vrile adil.
lum finem conſequendum,niſi aliunde ſpecialiter
repugnet talis electio : poreſt enim aliunde repu
gnare.Vt ſi aliquis putaret neceflarium , vel viile
elle ad ſuam ſalurem habere odium ſuæ falutis ;
non pofſer quidem ex deſiderio , vel amore fue
falutis concipereodium ciufdem falutis ; quiaid
fpecialiter repugnat:haberctenim limulamorem ,
& odium ſur ſalutis. Amorem quidein , quia ex
amore , & defiderio ſuæ falutis moucretur ad
procurandım illain per tale medium : crgo ha
berer actu amorem fuæ ſalutis . Haberet item
odiurn falutis , cùm ex defiderio falutis concire
ret odium eiuſdem ſalutis; qui duo actus cuin
fint incompoſibiles ex parte obiccti, non perce
ex amore ſaluris moucri homo ad tale nedum
eligendum : Poſler tamen ex deſiderio liluris of
ferre ſe ad patiendum infernum : quia ipſa obla
tio non eft amor inferni , ncc od umfalutis fid
permiſſio illius , eo quod ſciam , illam permiflio ,
nem , & oblationem ex parte mea eſte incdium
ad vitandum infernum : ſicue in exemplo polito
poffet aliquis ex defiderio vitæ offerre le ad mor
tem ; quia præfciret, illam oblationer of mer
dium efficax ad vitam , & liberationem conle
quendam .
Obiicies tertiò , qui dolet de peccato ex offi 63,
caci amore falutis æternæ,lolum habet virtualem
pe
voluntatein mediorum , qur neceffaria funt ad 8
eamdem ſalutem ; fed ad falutem , & ad vitan
dam damnationein , non eft mcdium necefia P
rium virare poftea hoc peccatum hîc , & nunc :
fufficit enim , vel vitare illud , vel falceni poſtça
delere
 Diſp. XIV . Sect. VI . 239
delete illud per pænitentiam : ergo in illa dete- perfecto dolore , poteſt cauſare gratiam ſanctifi
ſtatione nonincluditur propoſitumvitandi рес- cantem : quæ fententia tribui ſolet Soto, ſed con
cata in futurum , ſed velvitandi , vel delendi po- tra eius mentem id efle , probar latè P.Vaſquez
ſtea illa per pænitentiam . in prafenti quaft.92.art. 1.dub. 1. vbi tamen pro
Reſpondetur negando minorem , fi lalus ærer- illa affertRoſellam , & Angelum. Poteſt etiam
na conlideretur in ordine ad me; namn licèt Deus afferri Vega lib. 13. in Trident cap: 26. 34.4 36.
poſlit me faluare , etiamfi ego peccem , & pollit qui vult, attritionem fallam , led inuincibiliter
dare mihi tempus pænitentiæ ; id tamen non eſt exiſtimatam veram fufficere ad valorem , & effe
in mea poteſtate : quare fi ego volo efficaciter ctum huius Sacramenti. Scd hæc fententia clare
faluari , volo non peccare, quia volo non ponere reiicitur ex ſupradictis , & ex Trident. fer. 14.
tale impedimentum , quo pofito , non ſit in mea cap.4 . & alibi exigente ſemper ad iuftificationem ,
poteſtate faluari.Sicut ſi vis efficaciter viuere,non veram pænitentiam , & dolorem peccatoris, ſine
proiicis in mare vnicum panem , quem habes ad quo non remittitur peccatum perfonale.
vitam , licèt ſcias , quod Petrus dabit fortaſſe tibi Alij aliter amplectuntur illam fententiam di- 67 ..
dimidium ſui panis ; id enim non eſt in tua po- centes , dolorem illum , qui eſt pars effentialiter
teftate . requiſita ad valorem huius Sacramenti, elle do
& 64 .
Dices ; ſi aliquis ſciret , ſe eſſe prædeſtinatum lorem perfectum , atque adeo fimul efle difpofi
ex reuelatione , hic faltem in dolore de peccatis tionem fufficientem ad gratiæ effectum conſe
ex metu gehennæ, non includerer virtualiter tale quendum , nec posle inueniri vnum fine alio;
propofitum . Cùm enim fciret, ſe li poſtea labe- quare nullum Sacramentum pænitentiæ erit va
retur , deleturum tandem illapeccata per pæni- lidum , quodnon conſter , tamquam ex parte
tentiam ,non apprehendit, tanquam medium ne- eſſenciali, exmdolore , qui diſponat afficienter ad
ceſſarium ad ſalutem , vitare peccatum fuble- . Hanc fententiam tenent Adrian .
iuftificatione
quens ; quia etiamfi non vitet illud , non ſubit Maior, Gabriel, & loannes Medina, quos referr,
periculum damnationis . & ſequitur Vaſquez , vbifupra art. 2.dub. vnico.
Reſpondetur, etiam in illo caſu includi propo- Eamdem ſequitur P. Coninch . in prafenti diſp.4.
ſitum in dolore ex motiuo attritionis : nam ficut dub. 11. P. Stephan. Fagundez in ſecundo Eccle
dolec homodepeccatis præteritis ex eo motiuo, fic præcepto lib.2. cap . 7. vbi alios affert , & cam
non quia propter illadamnandus fit, (iam enim fequunturplures Recentiores. 68 .
ſcit, ſe non damnandum propter illa) ſed quia ex Secunda ſententia principalis concedit , hoc
ſe attulerunt periculum & cauſam condignain Sacramentum aliquando dari validum , ſed in- Sccunda af
damnationis æternæ , quod periculum , & quam forme , hoc eſt,fine effectu gratiæ fanctificantis. firmat.
cauſam odio efficaciter habet ; fic eodem odio Hanc docet S.Thom. in 4.d.17.q.3.art.4.queft.i.
proſequiturquodcumque aliud peccatum ſubſc- & Thomiſte communiter,Capreolus,Palud.Ca
quens, quod ex fe afferat idem periculum , & ietan .Soto,Cano,Ledeſm.Sylueft.Richard. quos
eamdem cauſam dainnationis ærernæ ; vbi enim affert Suarez in preſenti diſp.20 .fe&t. s . qui eam
01 eſt idem motiuum , neceſſe eſt ( vt diximus ,) dem ex parte ſequitur,& hanc etiam ainplectun
quodactusefficaciter tendens , & abfolutè in il- tur cominuniter Recentiores Thomiſtæ , & Hen
lud , tendat etiam virtualiter in omnia , quæ ne- riq.1.2.de penit.c.1.5.3.& Card.Tolc ... 3./am
ceffaria ſunt ad illud , vel comprehenduntur ſub ma 6.10.Ş. tertius cafus eft, & alij quos refert, &
illo . ſequitur Antónin . Dian .tom .1.tr.3. miſcell. refol.
SECTIO VI .
moral. reſol. 31.quiomnes conſequenter docent,
talem confeflionem validam non effe poftea re
petendam ; fed folùm explicandum in alia con
Vtrum poßit dari Sacramentum pænitemie feſſione defectum illum prioris confeſſionis , ſi
validum , & informe ex defectu fuit grauiter culpabilis .
doloris. Auctores eciam huius fententiæ non vno mo 69 .
do,fed diuerfiſfimis eam explicant,& defendunt.
6 .
AIDcomplementum do &trinæ traditæ in ſem
ctionibus præcedentibus ; necefle omnino
Aliquiprimòdicunt, id contingere, quando fir,
confeſſio fine dolore , quain adhuc effe validam ,
eſt tractare hoc punctum ;quia fi dolor de pecca- & non repetendam , docuit Bernard . de Gamma
tis eſt neceſſarius , tanquam pars Sacramenti; ſe- co citatus à Capreolo in 4. d. 17.900ft.2.ad ar
qui videtur, non poffe Sacramentum abſque illo gumenta Gothfredi : Alij dicunt , eum defectum
ſubſiſtere , & per conſequens non polle dari Sa- debere ignorari à pænitente inuincibiliter. Alij
cramentum validum , & informe, hoc eſt, abſque dicunt, ignorantiam non obſtare , etiam cu !pa
collatione gratiæ iuſtificantis : hæc enim confer- bilem . Alij , fufficere , li pænitens accuſer le de
tur, quoties non adeft obex :obex autem aufertur illo defectu doloris in câdem confeflione .Alijdi
per dolorem de peccatis,prçſertim cùm in dolore cunt,caſum contingere,quando confeſſio fit cum
dixerimus contineri virtualiter propoſitum non dolore aliquo , ſedimperfecto , & inefficaci ;&
peccandi , quando eſt ex motiuo vniuerſali. Eft in hoc etiain poreſt effe cadem diuerſiras de de
autem hæc quæſtio fatis celebris inter Theologos feĉtu doloris efficacis ignorato inuincibilitcr, vel
antiquiores , & recentiores , qui omnes in duas non ignorato , vel manifeſtato in eadem confef
ſententias principales diuiſi ſunr. fione. Auctorespro fingulis modis dicendi videri
. Prima negat vniuerfaliter, poſle vnquam con- poſſunt apud Suarez, & Vaſquezlocis citatis.
Dua praci tingere, quod decuir hoc Sacramentum validuin , Hi omnes modi explicandi reiiciuntur effica 70.
pur Theoloo & non ponat ſtatim effectum gratiæ ſanctifican-
gorum ſen
citer ex doctrina Concilij Tridentini, & Flo
tentie . tis . Auctores huius fententiæ non conueniunt rentini , in quibus alignatur , tanquam pars
Prima neo inter ſe. Quidam enim dicunt id repugnare , eo neceflaria huius Sacramenti contritio,vel attritio ,
gas. quod quomodocumque ponatur confeflio , & quibus nominibus non intelligitur dolor, & pro
abſolutio etiam abſque dolore, vel faltem abſque poſitum imperfectum ,feu velleitas,quædam , ſed
voluntas
 240 De Sacramento Pænitentiæ .
voluntas firma, & abſoluta , vt conſtat ex eo-
dem Tridentino dict. feff.14.cap.4. vbi contritio,
quæ eſt pars Sacramenti, definitur , animi dolor
e deteftatio de peccato commiſſo cumpropoſito non
peccandi decatero , quiautem folùm habet vellei-
tatem non peccandi,& diſplicentiam fimplicem
in præteritis, non habet propofitum non peccan-
di, nec deteftatur propriè peccata , cum in iplis
actu complaceat, & illa ablolutè approbet. Quod
autem ignoretur ille defectus, parum refert; quia
dolor exiſtiinatus, non eſt verus dolor , nec ve-
rum propofitum , quare Gicut aqua exiftimata
etiam inuincibiliter non eft materia fufficiens
Baptiſmi, fi reuera eſtvinum , & non aqua ; ſic
nec dolor exiſtimatus erit materia ſufficicns Sa-
cramenti pænitentiæ , ſi non eſt verus dolor ; li-
cet ob inculpabilem ignorantiam exculetur ho-
mo à noua culpa in illa confeffione facta fine
dolore.
71 . Vnde ſecundò argui poteſt contra illos aucto-
res , quia fi reuera poteſt dari tota materia valida
5
huiusSacramenti abſque vero dolore, & propo-
ſito efficaci ; ſequeretur efle eciam Sacramentum
validum , quantumcumque pænitens aduerreret
fuum defectum , & fcienter confitereturabſque
illo dolore : nam reuera daretur tota materia,quæ
reperitur in caſu ignorantiæ , fcilicet, dolor in-
perfecus cum confeſſione peccatorum : fi ergo
hæc materia eſt ſufficiens, eadem ſempet erit ſuf-
ficiens ad conſtituendum Sacramentum validum ;
.
etiamſi ob aduertentiam pænitens peccaret tunc
mortaliter , quomodo non peccarct , quando id
non aduerteret.
72 . Argumenta verò , quibus in hos dicendimo-
dos adducti ſunt ij Auctores ,facillimè difloluun-
tur. Primò arguunt , quia fi ad valorem Sacra-
menti requiritur verèdolor perfectus, redderen-
tur pænitentes nimium ſolliciti de repetendis
confeſſionibus,in quibus facile eſt defuifle talem
dolorem .Reſpondetur,li bona fide facta eſt con-
fellio, poſtea etiam durante eâdem bona fide ,
1
nullum eſſe periculum ; nam etſi reuera fuerit
inualida; per ſubſequentem tamen confeſſionem
dimittentur illa priora peccata indirectè. Cæte-
rùm fi poftca apertè conftiterit dcfectus prioris
confeffionis , non mirum , quod oporteat cam
repetere , ſicut ſi conſtet de defectu iuriſdictionis
in confeſſario, qui eam audiuit.
73 Secundò arguunt , quia alia Sacramenta por-
ſunt eſſe valida , & line fructu : cur ergo non
etiam hoc ? Refpondetur diſcrimen elle , quod
alia Sacramenta non habent pro materia ipſuni
dolorein , hoc autem habet dolorem pro materia
intrinfeca; vndenon mirum , quod non poflic
dari Sacramentum fine fructu , quia eo iplo ha-
bet ſuam materiam , quæ'eſt diſpoſitio ſufficiens
ad fructum Sacramenri.
74 His ergo explicandi modis relictis P. Suarez
fečt.s.aliter defendit illam fecundam fententiam ,
in eo ſcilicet caſu , quo aliquis , qui commilit
duplex peccatum mortale. v. g. alterum furti,al-
terum odij, conftetur peccatum furri , de ipſó-
quc dolet propter ſpecialem turpitudinem , & fx-
ditatem furti , de peccato autem odij non dolet,
nec illud confitetur , quia illius inuincibiliter est
oblitus ; in quo caſu cùm homo apponat mate-
riam , ſcilicct, confeſſionem formaliter integram ,
& dolorem efficacein cum propoſito abſoluto,ni
hil videtur deeflc ad hoc , vr aducniente ablolu-
tione,fiat verum , & validum Sacrainentum , & ta-
men non confertur graria , quia datur obex peer
cati odij non retractati per dolorem aliquem for
maliter, aut virtualiter : nam dolor de facto, cùm
fit ex ſpeciali motiuo turpitudinis propriæ furti,
vt ſupponimus, non poteft extendi virtualiter ad
peccatum odij, quod illam turpitudinem non
participer, ſed aliam diuerfam : vnde remitti non
poteſt etiam indirectè per tale Sacramentum , vt
conltat: atque adcò Sacramcntuin in hoc calu
erit validum & informe.
Hanc ſententiam pofteriores Theologi impu 75 .
gnare conati ſunt , & quidem P. Vaſquez, cuius
tractatus de pænitentia poftea cditus fuit , huius
ſententiæ non meminit, nec contra illam aliquod
argumentum affert , nec ad eius fundamentum
aliquid reſpondet : quia nimirum , quo tempore
illuin tractatum compoſuit P. Vaſquez , non
dum viderat hanc Suarij fententiam , quæ non
dum fuerat in lucem edita. P. Fagundez vbi fu
pra eam impugnat. Primò quia dolor ille de fur
to, ſi attritio elt ſupernaturalis, extenditur virtua
liter ad peccatum odij , cùm odium etiam fit of
fenſa Dei : quare ficut actus charitatis virtuali
ter continet dolorem de peccatis quibuſcumque,
ſic attritio illa difponit ſufficienter ad remiſlio
nem peccati , cuius pænitens non recordatur.
Sed hic Auctor,dum hoc argumentum multipli
catis verbis replicat, non videtur ad inentein , &
rationein Suarij artendille , qui ſanè loquitur in
calu, quo pænitens doler de furto , non præcisè
quia eſtoffenſa Dei , vt fic , fed quia habet talem
ſpecialem turpitudinem contra virtutem natura
lem , vel infulam iuftitiæ , quod ſanè inotiuuni
ad alia peccata non extenditur, vt conftat. Adde,
etiamli dolor eflet de vno peccaco , vt offenſivo
Dei , non fieri ex hoc, quod extendereturvirtua
liter ad omnia alia peccata. Potier enim aliquis
dolere efficaciter de peccato facrilegij propter
ſpecialem eius fæditatem , qua ſpecialiter dif
plicetDco , & propter ffecialeni , & grauiorem
offenfam Dei , quam continet , quod motiuum
non complectitur criam virtualiter alia peccata
mortalia inferiora furti , vel detractionis , & c.
in quibus illa ſpecialis turpitude non inueni
tur , nec illa ſpecialis grauitas talis offenfæ di
uinæ .
Secundò arguit prædictus Auctor n. 10.quia 76.
ex illa Suarij doctrina fequeretur , pænitentem
in co calu , ſi moreretur cum illo Sacramento va
lido fore damnandum ,quod durillinum videtur;
cum lit Sacramentum informe abíque cius cul
pa . Quo argumento dicit Suarium nimis oppret
Tuin , varias folutiones tentare , ve illud vitaret,
quæ magis effugia lunt, quàm folutiones. Scd
reucra hic Auctor finxit ſibi Suarium opprellum ,
qui nec dificultatem vllam ſenfit in argumento,
nec varias dedit folutiones , nec neceflaria erat
Suarij doctrina ad argumentum illud , cui qui
libet Theologus vnico verbo ſatisfaceret : nam
ficut , fi pænitens faciendo , quod in fc crat , &
bona fide , ac cum attritione fufficienti confi
teretur alicui, qui communiter cxillimaretur
Sacerdos , & non eflet talis ; reuera non iuſti
ficaretur , led damnaretur , li moreretur in eo
ſtatu ; fic in noftro cafu dicendum eft , in quo
nihil cft durum , nec admiratione dignum , quia
in vtroque caſu damnaretur homo non propter
culpam in confeflione commillam , aut propter
negligentiam illam , ſed propter culpam merè
prætcritam , qux dum rcucra non tollitur per
verum
 Diſp .XIV .
verum remedium , infert iuſtiſſimè poenam ærer-
m
nam ; ſicut puer , qui baptizatur vino pro aqua
‫ܕ‬
per errorem ,damnabitur , non in pænainillius
d erroris , ſed in pænam peccati originalis , quod
non fuit expiacum vero Sacramento.
.
77
n
P. Coninch. illa difputat. 4. numer. 73. & fe-
21
quentibus , impugnat aliis argumentis ſenten- ter dilectio Dei ſuper oinnia;quia fi hoc eſſet,iu
tiam illain Patris Suarez. Primò quia ad eſſen- . ſtificaret etiam extra Sacramentum. Continet'er
tiam , & valorem huius Sacramenti requiritur
dolor , qui efficaciter tendat ad reconciliatio-
nem cum Deo , ex cuius reconciliationis deli-
IS
derio naſcitur voluntas ipſa confitendi. Omnis
autem feria voluntas reconciliationis cum Deo
d
2
implicitè includit auerfioncın ab omni peccato
mortali , & per conſequeris ſufficiet ad effectum
e
etiam Sacramenti ponendum. Minorem probat;
quia omnis amor efficax alicuius boni continet reſpectu talis deteſtationis , led verlatur circa
implicitè deteſtationem mali contrarij ; ideo
enim quilibet actus perfectæ charitatis conti-
net virtualiter deteſtationem omnium pecca-
torum mortalium , licèt homo eorum non re-
cordetur , quia nimirum non poteſt ſtare ille
actus cum actuali affectu ad peccatum mortale :
ſed neque poteſt ſtare voluntas efficax reconci-
liationis cuin Deo , cum affectu ad peccatum :
ergo hæcvoluntas, continct implicitè deteſtacio-
nem omnium mortalium .
78. Hæc ratio maiorem apparentiam habet, quam
ſuperiores : adhuc tamen non videtur folida :
quia licèt ad hoc Sacramentum requiratur vo
luntas abſoluta reconciliationis cum Deo ; hæc
tamen voluntas , non ſemper includit virtualiter
retractationem omnium peccatorum .Quod pro-
bari poteft in actu ſpei, iuxta communem ſen-
tentiam dicentium , elle deſiderium explicitum ,
vel implicitum beatitudinis, & tamen non om-
nis actus ſpei eſt deteſtatio virtualis omnium
peccatorum , neque eſt virtualiter attritio ſuff-
ciens ad juſtificationem cum Sacramento ; nam
in peccatore ſicut dantur actus fidei, dantur
etiam actus fpei abſque dolore explicito , vel
implicito de peccatis. Ratio autem eſt , quia
deliderium beatitudinis determinat quidem ad
volenda media neceſſaria ad beatitudinem ; non
cſt antem medium ſimpliciter neceſſarium com-
miſille peccata ; poteft cnim homo ſaluari per
-. pa nitentiam , licèt prius peccauerit ; ergo illud
deſiderium beatitudinis non infert neceffariò
hanc attritioncm virtualem . Sic ergo in præ-
ſenti poteſt elle deſiderium reconciliationis cum
Deo , quod tamen non contineat virtualem re-
tractationem omnium peccatorum . Nam ſi ali-
quis ex ignorantia puraret, peccata remitti à Deo
abſque coruin retractatione per ſolam eleemofy-
nam ; poffet velle dare illam eleemofynam ; ad
impetrandam veniam peccatorum,& poſle velle
efficaciter reconciliari cum Deo per illuu me-
dium; quæ tamen voluntas nullo modo include-
ret dolorem virtualem peccatorum . Alioquin
omnes, qui de facto confitentur ad impetrandam
veniam peccatorum , & exiſtimant ſe elle diſpo-
ſitos habebunt fructum Sacramenti , quia illi ,
volunt feriò reconciliationem cum Deo , & ex
hoc deſiderio apponunt illud medium , quod
exiſtimant fufficicns : fed tamen multi non iu-
ſtificantur , quia non curant de dolore , & pro-
pofito habendo , quia non audierunt , hanc effe
diſpoſitionem neceffariam , vt conſtatmanifeftè
in multis ruſticis , & pueris. Quamuis ergo amor
efficax finis lit virtualiter amor inediorii, & dolor
P. Ioan.de Lugo de Panit.
Sect. VI . 241
ſit medium neceffarium ad reconciliationem
cum Deo,non tamen ſemper amor finis continet
æquiualenter , & virtualiter actus illos , qui ſunt
media neceſſaria ad finem : nam qui vult faluari,
vult ſeruare præcepta,quorum vnum eft dilectio
Dei; & tamen ille amor falutis nó eft æquiualen
goillos alios actus per modum imperij , & cau
fæ ; non tamen continet in ſe perfectionem illo
rumæquiualenter;quia benè poreſt actusinferior
imperare actuni excellentiorem , & ſuperiorem .
Vnde conſtat etiam ad exemplum illud de 79
actu perfecto dilectionis Dei , qui continet ſem
per deteſtationem omnium peccatorum :ille enim
actus non folùm habet fe per modum imperij
ipſummer obicctuin deteſtationis : nam amare
Deum ſuper omnia ,eft præferre Deum omnibus
aliis obiectis, & per conſequens velle potiùsia
Cturain omnium , quàm diſplicentiamDei , ad
quam vitandam homo reiicit omnia alia:hoc enim
totum continetur implicitè in illo amore Dei ſu
per omnia, quia hic amor verfatur circa hæc om
nia, tanquam circa obiectum implicitum :& ideo
hic actus eſt æquiualenter dolor de peccatis , ad
cuius ſcilicet obiectum terminatur implicitè.
At verò defiderium reconciliationis cum Deo , li
cèt velit implicitè actus neceſarios ad eam recon
ciliationem , non tamen verſatur circa obiectum
ipſorum actuum, ficut ncc defiderium beatitudi
nis,& propofitum ſeruandi mandara verlatur circa
obiectum omnium actuum,qui neceſſarij ſunt ad
beatitudinem , & quibus ſeruantur mandara : non
enim eſt actus charitatis , nec miſericordiæ , & c ."
licèt ſit imperium omnium illorum actuum .
So.
Secundò arguit prædictus Auctor n. 73. quia
ſi ad valorem Sacramenti non requiritur dolor,
qui virtualiter fe extendat ad omnia peccata mor
talia , ſequitur , poſle aliquem validè recipere
hoc Sacramentum cum affectu actuali ad aliquod
peccatum mortale ; cum hoc enim actuali affe.
itu ſtare poteſt dolor de aliquo peccato propter
eius ſpecialem turpitudinem . Reſpondetur ne
gando fequelam : nam licèt ad valorem non re
quiratur dolor vniuerſalis de oinnibus peccatis :
requiritur tamen , vel propoſitum vniucrſale non
committendi de cætero vllum peccatum mortale;
quod videtur ſatis indicare Tridentinum Seff.14.
d. c.4 . duin contritionem definit deteſtationem
de peccato commiffo , cum propoſito non pec
candi de cætero , & poſtea loquens de artritione
dicit vcilem efle,livoluntatem peccandiexcludat:
vel certè, fi tale propoſitum vniuerſale non requi
ritur, ſed ſufficit ſpecialc circa peccata commiſla,
prove aliqui Recentiores volunt , requiritur ad
minus carentia propoſiti actualis peccandi , quam
carentiam non habet , qui habet actualem affe
ctum ad peccatum mortale:nam illemet affcctus
eſt peccatum , vt conftat, & per confequens non
habet id ,quod requiritur ad valoreni Sacramenti. 81 .
Dices , li ad valorem Sacramenti requiritur
propoſitum vniuerſale ſaltem virtualiter : ergo
requiritur etiam dolor virtualiter vniuerfalis,
cur enim magis requiretur vniuerſalitas in pro
poſito , quam in dolore ? Reſpondetur , in pri
mis Concilium Tridentinum non eodem mo
do loqui, quoad hoc de dolore , ac de propofico:
namn de illo folum dixit , debere eſſe deteftario
nem de peccato commiffo , in quibus verbis non
Х
petit
 242 De Sacramento Paenitentiæ .
petit dolorem terminatum ad omnia peccata,ſed dat eleemofynam pauperi propter amorem Dei,
folùm ad commilla ; de propoſito autem dixit diſponitur ſufficienter ad iultificationem , fed fo
vạiuerſaliter debere ello propofitum nonpeccandi lùin quando habet a tum perfectæ dilectionis
de catero , & debere excludere voluntatem pec- Dei ſuper omnia , quo , fcilicet , afficitur erga
candi , quæ verba vniuerfalia ſunt , & compre- Deum amore amicitiæ fupra omnia alia ,quiamor,
henduntomniapeccata: in quo etiam ſenſu Greg. ficut affert fecum propositum vniucrſalc ,fic etiam
Pap.hom . 34.in Euang. & l.9.regiſtri epift. 39.dixit, dolorem faltem implicitum circa prærerita , quia
pænitentiam eſſe cornmiſa plangere ( ecce dolo- amare , eft velle bonum illius, qui amatur : ergo
rem de præteritis) é plangenda non committere; ipſo , quod homo amat Deum fuper omnia,
ecce propoſitum circa futura , in quibus etiam & ſuper ſe ipſum ; vult Deo bona magis , quàm
verbis maiorem vniuerſalitatem habet propofi- libi ipli. Vnde ficut non poteft homo amare le
tum , quàm dolor ; hic enim fertur ad fola iplum , quin co ipſo implicitè odio habeat omnia
commiffa, illud verò ad omnia , quæ committi ſua mala ;fic non poreſt,amare Deum ſupcrom
82 .
poflunt. nia , quin implicitè nolit offenfam diuinam , &
Ratio autem congruentiæ duplex poteſt addu- doleat deilla , li pofita eſt. At verò voluntasre
ci. Prima deſumitur ex ipſa natura doloris , feu conciliationis cum Deo non habet hoc ; per il
retractationis ; eſt enim talis actus , qui iuxta lam enim non volumus Deo bonum , fed nobis
ſuum modum tendendi, feratur ſolùm ad ea pec- volumus reconciliationem ; cui quidem reconci
cara , quæ apprehenduntur commiſſæ , neque liationi non opponitur peccatum præteritum ;
enim retractari poteſt,niſi quod malè factum ap- imò in rigore loquendo neceſſe eſt ,quod præcel
prehenditur. Vnde quinon peccauit , non habet ferit peccatum ,ad hoc , vt nunc ponatur recon
talem actum doloris ;non ergo mirum , quod à ciliatio , & licèt homo eam velit ex amore pacis
cum Dco, cui paci aduerfatur peccatum ; non ta
pænitente ſoluin exigatur dolor de peccatis men
commiflis , & non dolor vniucrfalis : at verò eft necefle , quod amet hanc ipfam pacem
propoſirum ex natura ſua ferri poteeſt æquali- amore vniuerſali;poteft enim amiare ieriò, & effi
ter ad omnia peccata poſſibilia ; vnde meritò caciter pacem futuram , non amando pacem pro
ex parte propofiti vniuerfalitas exigitur. tempore præterito. Paci autem futuræ non aduer
1 83 . fatur peccatum præteritum
Secunda rasio elle poteft, quia ad hoc vt ho :vnde poteſt ſtare hic
mo admittatur de nouo in amicitiam , & gratiam amor reconciliationis , & pacis cum Deo fine
Dei , magis per ſe exigitur propofitum circa fu- dolore vniuerfali implicito de oinnibus peccatis,
tura , quàm dolor de præteritis : hinc enim eft, licet non poflit ſtare amor Dei fuper omnia cum
quod ſi adulcus aliquis cum ſolo peccato ori- affectu erga peccatum præteritum : vnde perfe
ginali , & abſque alio mortali à le commiflo ba- eta charitas vellet , ti poffet , facere; ne poſirum
prizaretur , non indigeret dolore aliquo , autre- fuiſfet peccatum , quod Deo diſplicuit.
86.
tractatione , vel aliquo actu terminato ad vi- Alij Recentiores Theologi paulo aliter eam
tam præteritam , ad hoc , vt iuſtificaretur ; indi- dem fententiam Suarij impugnant: quia licètdo
gerer tamen propoſito vniuerſali circa futura , lor ( inquiunt) de vno peccato , & non de alio
& voluntate feruandipræcepta , vt notat Suarez ſufficeret ad valorem Sacramenti,quatenuseſt ex
3. tom .in 3.part, diſputat. 28. fe&tione 1. concl.2. parte doloris ; requiritur tamen ( vt diximus ) ad
quia nimirum qui alteri le de nouo in feruum , eumdem valorem propofitum vniuerfale non
vel domeſticum tradit , videtur hoc propofi- peccandi ; & quidem hoc propofitum , fiefficax
tum adducere voluntatis eius exequendæ : vndeeft, non poteft non extendi virtualiter ad peccata
non mirum , ſi magis à pænitente in hoc Sa- præcerita , eaque implicitè , fed efficaciter retra
cramento tale propolitum vniuerſale requiratur, &tare ; quia propofitum generale, vel deberelle
quàm talis dolor vniuerſalis . Dolor enim vide- ſub motino generali & communi ad omnia
tur folùm exigi ſub conditione , ſi aliquid contra
genera peccatorum , velſub motiuis particulari
Deum commilit ; licut autem ab eo , qui non busomniun virturum , ergo cilin illud moti
peccauit , non exigitur dolor, ita nec ab eo qui uum comprehendat ſub ſe tam peccata præte
ignorat aliquod ſuum peccatum , exigerurdo- rita quàm furura , ( veraque enim illi opponun
lor de illo ad valorem Sacramenti ; îi afferat tur jcontequenseft,vtactus ille efficax non minus :
dolorem de illo peccato , cuius veniam petit, li- . fic deteſtatio implicita peccati præteriti, quàm
cet
propter obicem non conlequatur effectum , propofitum vitandi futurum .Sicut enim non po
propoſituin autem non petitur fub conditione, telt efle odium efficax peccati præteriti , quin ſit
ied abſolutèab omnibus, qui de nouo volunt propofitum implicitum vitandi futurum fub eo
recipi in familiaritatem , & amicitiam diuinam .dem motiuo; fic écontra non porcit eſt propofi
84 . Vrgebis adhuc ex actu dilectionis Dei fuper tum efficax vitandi fururum , quia fit odium
omnia , qui ſanè non ſolùın infert propoſitum implicitum præteriti fub eodem motiuo.
8
.

vniuerſale non peccandi , ſed etiam dolorem Hectamen ratio diflolui , & impugnari ficilè
vniuerfalem circa omnia præterita : vnde quo- poteſt. Primò, quia , vt diximus lett.præcedenti,
tiesaliquis amat Deum fuper omnia , difponit fe licèt dolor efficax includat virtualiter propofirum
ſufficienter ad gratiam , licet non recorderur lui in futurum , non tamen écontrapropofitum cfiin:
peccati: ergo voluntas etiam illa reconciliandi cax includit dolorcm efficacem de præteritis, ncc
ſecum Deo non folùm inferct propolirum vni- ſunt pares hi duo actus , quoad hoc,cuius rationem
uerfale circa futura , fed etiain dolorem vniuerfa- ibi aſiignauimus. Porelt ergo aliquis præterituni
lem circa fræterita : quæ enim maior connexio non reprobare , & tamen firmiflimè in futu
eſt dilectioni, quàm huic voluntari cum dolore rum proponere. Sed poreſt hoc iplum fecundò
illo vniuerſali ? oftendi ad hominein contra hos Auctores, quiad
85 : Reſpondetur , in primis non omnem actum mittunt ex parte doloris fufficere ad valorem Sa
dilectionis Dei inferrcillum dolorem ,aut propo cramenti dolorem de vno peccato ex motivo ſpe
fitum vniuerſale : neque enim quoties peccator ciali illius virtutis.Ponamusergo, aliqué dolereex
motiuo
ci
Diſp. XIV .
0 tħotiuo iuſtitiæ de peccato furti, non carmen de
Luis peccato luxuriæ , cuius non recordatur : haber
32
item propoſitum de cætero nunquam peccandi
1,
mortaliter ex motiuo generali ad omnia peccata
mortalia furura, nimirum propter malitiam rein
m
tia
cidentiæ , quæ inuenitur in aliis peccatis morta
20
libus futuris, à qua aliquam maiorem grauitatem
accipiunt, quod quidem motiuum ſufficiens eſt
E,
ad propoſituin vniuerfale , & firmum concipien
' confeſſarij
excitare ſolent pænitentes ad propoſitum fir-
mum , & Chriſtus videtur illud infinualle;quan-
‫ مل‬an ، ‫و‬. do loann . g . dixit Paralytico : Esce ſanus fa &tus
es : iam noli peccare, ne aliquid deterius sibi contin-
gat. Hoc autem motiuuin , licèt generale fit ad
omnia peccata futura ; non tamenextenditur ad
S peccatum luxuriæ præteritum ; fuppono enim,
illud fuiffe primum peccatum mortale totius vi-
tæ ; tiec habuiſſe malitiam reincidentiæ : ergo
hic homo habet quidquid requiritur ad valorem
Sacramenti abſque vlla deteſtatione etiam impli-
cita illius luxuriæ : habet enim dolorein effica- d. Seff. 14.c.4. imò eamdem pænitentiam , quam
cem de furto , qui iuxta hos Doctores ſufficit in Tridentinum fefl.6.c.6.aſignauit ve dilpolicio
fatione doloris ; haber item propofitum vniuer- nem neceſſariam ad effcctum Baptiſini, camdem
fale , & firmiſſimum non peccandi de cætero ex · in Sacramento Pænitentiæ poftca aſsignat vt par
odio reincidentiæ , quæ iam inerit omni peccato
mortalifuturo , quod propoſituni videtur etiam
ponere quidquid ex parte propoſiti petitur in
Tridentino , cùm excludac omnem volunta-
I tem peccandi : ergo recipiet Sacramentum va-
lidum , fed informe propter obicem luxurix
mortalis nondum retractatæ explicitè , vel im-
plicitè.
88 . Manet ergo femper poſibilis caſus ille à P.
B Suario poſitus, in quo poſſit dari hoc Sacramen- aſsignat; ergo talis doloreſt ille, qui eſt pars hu
tum validum , & inforine propter defectum do-
loris, qui non ſe extendit ad omnia peccata de
facto commilla. Nec ego video argumentum ,
quo efficaciter poßit reiici, vt conſtat ex ſolutione
corum , quæ alij contra illam doctrinam addu-
xerunt. Poſlec vlteriùs aliquis obiicere , quod fi
ca doctrina vera eflet, ſequeretur , poſle dari Sa-
cramentum validuin, etiamſi ſcienter aliquis do-
leret de vno peccato , & non de aliis : iam enim
haberet dolorem ſufficientem de illo peccato .
Hoctamen ex ſupradictis ſolui poteft ; nam tunc
deellet propofitum vniuerſale non peccandi; qui
enim fcienter vellet accedere ad Sacramentum
abſque dolore de aliis peccatis , co ipfo pecca-
fct , & per conſequensnon haberet propoſitum
vniuerſale non peccandi , quod tamen requiri-
tur ad valorem , vel certè carentia propoſiticon-
trarij , & cuiuſque affectus ad peccatum morrale.
1
89 . Quid tamen , fi homo ex ignorantia inuinci-
bili crederet, non effe peccatum mortale accede-
read Sacramentuin ſine dolore de omnibus,dum
tamen eflet dolor de aliquo ? Reſponderur con-
fequenter ad illam doctrinam concedendum ,
quod tunc fieret Sacramentum validum , & in-
forme, quia memoria illius peccatiperaccidens
ſe haberet ad obligationem doloris de illo , ſup-
pofita ignorantia inuincibili de obligatione talis
doloris. Atque ita ipfe P. Suarez lečt. 4. num. 26.
conſequenter docct, Sacramentum fore validum,
& informe , fi aliquis per inaduertentiam incul-
pabilem doleat folùm de vno peccato , & non
de alio etiam mortali , quod confitetur : eadem
autem eft ratio in noſtro cafu , quando ſcienter
non dolet propter ignotantiam de obligatione
doloris.In vtroque autem caſu oportebit repe
P.loann.de Lugo,de Pænit.
Sect. VII . 2.43
tere poſtea illa peccata,quæ ſinc dolore confeffus
eſt, perinde ac li non fuiflent in confeffione ex
plicata.
SECTIO . VII .
Refpondetur ad alia argumenta contra
nostram fententiam .
90..
Eſtant ſoluenda duo fundamenta , quibus
P.
Sacramentum hoc validum , & informie. Pri- vaſque
mum eſt, quia omnis ille dolor, feu attritio , quä quibus hanc
eſt parshuiusSacramenti , eſt etiam difpofitio ad lenterisam
eius effectum ; nunquam enim in Conciliis fie impugnat .
Primum .
mentio alterius contritionis, aut difpofitionis ne
ceflàriæ ad hoc Sacramentum , nifi illius , quæ eit
pars :necdiſtinguunt vnquam duplicem dolorem ,
vnum,qui fit pars;alterum , qui ft difpofitio irrc
quiſita ad effectum Sacramenti,vrconftat ex Flo
rentino feff.vltım . in decreto Eng. & ex Trident.
tem , nullam aliam exigensvedilpolitionem :pe
nitentia autem necefiria ad cffectum Baptiſmi
debet cffe talis , quæ nunquam carcatcffectu :
illa etiam , quæ atsignatur pars Sacramenti pæ
nitentiæ deber elle talis . Item eadem fell.6.c.14.
dicitur pænitentiam in Baptiſmo, & in hoc Sa
cramento differre in hoc , quod hice includat
etiam confeſsionem,abfolurionem ,& farisfactio
nem , ex parte verò doloris nullam differention
ius Sacramenti , qualis ille , qui eft difpofirio in
Baptiſmo. Deniquefef.14.6.4. loquens de arựi
tione, quæ poteft efle pars huius Sacramenri, di
cit, debere effetalem , quæ excludae voluptatem
peccandi ; ergo attritio , quæ debet eflc pars , eſt
talis, quæ ſufficiat ad effectum Sacramenti.
Hoc argumentum videtur poil tetorqueri 91 ,
pro ſentencia P. Suarez ex eodem . Tridentino,
ex quo conſtat,dari Sacramentum validum ,quo
ties dantur omnes eius partes , nam pofita mate
ria ſufficienti,forma, & intentione Miniſtri, & c.
datur procul dubio Sacramentum : poflunt au
tem dari omnia hæc , abſque eo , quod deturef
fectushuius Sacramenti: porcſt cnim dari dolor
de furto cumpropofito non peccandi de carero,
confeſsio,ablolutio ,& c.abſque affectu Sacramé
ti propter obicem alterius peccati non retractaci:
ergo dabitur materia,& forma,& c.abíqueeffectu.
Dices , tunc non dari materiam ſufficientem , 92 .
quia materia huius Sacramenti non eft dolor de
peccato , ſed dolor de omnibus peccatis com
miſsis, qui tamen in eo caſu non datur. Sed con
tra , quia fi pænitens commififlet folum vnum
peccatum furti , & doleret de ipto propter cius
fpecialem malitiam cum propofitonon peccandi;
tuncadeffet per te materia ſufficiens,haberet enim
dolorem de omnibus peccatis commiſsis : cx hoc
autem probo, quod eadem matcria detur in prio
ri caſu , quia qui non recordatur ſecundi peccati
commiſsi, etiamſi doleat de illo in confulo :
ille tamen dolor, prove terminatur ad illud aliud
peccatum , quod non conficetur ; non eller 1.
teria Sacramenti , nec pars illius. Nam ad hoc,
ve eſſer materia, vel pars , dederet reddi len
fibilis per aliam partem eiuſdem Sacramenti ;
X 2 per
 244 De Sacramento Pænitentiæ .
per nullam autem redditur ſenſibilis ; non enim
per confeflionem , quæ non fit ( vt ſuppono) de
illo peccato, nec peraliam partem ; quia confel.
ſio , cum ſoluin lit de furto , non plus , vel aliter
Significat , quàm fignificaret in ſecundo calu,
quando ſolumn fuerat commillum furtum , & erat
dolor ſolùm de illo. Redditur quidem ſenſibilis
ille dolor, prove terminatur ad motiuum formale
vniuerſale, vt dixi fupra fe&t. 3. non tamcn provt
terininatur ad hoc peccatum materiale.Ergo licèt
in primo cafu daretur dolor internus de aliis pec-
catis,ille tamen non eller materia, nec pars Sacra-
menti,& per conſequens materia necellaria huius
Sacramenti non eſt dolor de omnibus peccatis co-
milſis( hic enim etiamlidetur,non ſemper ſignifi-
catur per confeflionem )ſedeſt dolor ille,quired-
ditur sélibilis per actus externos,atqueadeo ,quo-
ties datur talisdolor cum propoſitonon peccandi
de cætero , darur materia fufficiens Sacramenti.
93 .
Dices , propoſitum vniuerſale nonpeccandi
pertinet ad materiam neceffariam huius Sacra-
menti, & tamen per confeſſionem externam non
ſignificatur , niſi propoſitum (peciale circa illa
peccata,quæ homo confitetur, & dequibus often-
dit dolorem . Reſpondetur per confeßionem ex-
ternam vniuspeccati; licèt non ſignificetur dolor
vniuerſalis; ſignificari tamen propoſitum vniuer-
ſale circa omnia peccata ; quia ſignificatur deli-
derium reconciliationis cum Deo , & redeundi
in eius obſequium , & amicitiam , ad quod ( vt
diximus ) requiritur voluntas exequendi volun-
tarem illam , in cuius obſequium , velamicitiam
deſideramus recipi . Dolor autem folùm requiri-
tur ſub conditione , (vt diximus) ſi præcellitof.
fenſa ; quare per voluntatem illam amic tiæ di
uinæ , non ſignificatur dolor vniuerſalis , fed do-
lor de offenſis, quarum pænitens conſcientiam
haber. Vnde cùin confeflio non ſignificet illa alia
peccata , nec eorum conſcientiam , non ſignifi-
cat dolorem de illis , nifi ad fummum ſub condi-
tione ; nempe , fi fuerit corum ſcientia : Signifi-
cari aurem aliquid præſens ſub conditione, non
elt reddi fimpliciter ſenſibile , cùm non ſignifi-
cetur ſimpliciter eſſe, ſed eſſe fitalisconditio po-
fita fit, cuius conditionis poſitio nullo modo no-
bis ſignificatur.
94 . Ad argumentum ergo principale P. Vaſquez
reſpondetur , omnes nos debere fateri, quod ali-
quandoperaccidens aliquis conferendain
gratiam in hoc Sacramento dolor ſit difpofitioad pter ,non
; ſeu ad fum defeciuttificaretur
aufer endum obicein gratiæ Sacramentalis, qui
tamen non ſit pars Sacramenti Quod conſtat ma-
nifeftè in eo ,qui ſuſciperet Baptiſmum cum effe-
cu gratiæ. Hic enim fi peccaret mortaliter poft
Baptiſmum ,potlet dolere de iis peccatis commil-
fis poſt Baptiſmuin ex hoc motiuo , quod ſcilicet
eſſent peccara hominis ( hriſtiani , quod quidem
cffer optimum motiuum ,& cum comprehenderet
omnia peccata poft Baptiſmum commiſſa , quæ
ſola ſunt mareria Sacramenti pænitentiæ , non vi-
derur dubium ,quod ille dolor ex tali motiuo ſuf-
ficeret ad valorem Sacramenti : imò confeffarius
fæpè pænitentem excitat ad dolorem ex tali mo-
rivo, proponendo, fcilicer obligationem hominis remiſsionem peccati furti, v . g. requiritur , ve
Chriſtiani ad feruanda præcepta diuina , & turpi-
tudinem peculiarem ingrat tudinis & grauitatem
peccati in honiine Chriſtiano : non videtur ergo
dubium , quin pænitens dolens ex hoc motiuo
fufficienter diſponatur ad Sacramentum pæni-
tenriæ : & tamen fi ille homo Baptiſmum ſuſce-
piſſet abſque dolore de peccaris præteritis , ac per
conſequens abſque effectu gratiæ,quantumcum
que poſtea doleret de peccatis poit Baptiſmum
cowmillisex illo motiuo ſpecialis grauitatis, quan
habent peccata in Chriſtiano; proculdubio non
iuftificaretur in Sacramento panitentiæ , nili
aliunde doleret etiam vniuerſaliter , vel ſpeciali
ter de peccatis ante Baptiſmum commiflis : illa
enim non comprchendebantur lub illo moriuo
doloris de peccatis hominis Chriſtiani:crgotunc
dolor , quem ex alio motiuo haberet de peccatis
ante Baptiſmum factis, noncilet pars Sacramenti
pænitentiæ , & tamen effet diſpoficio toliens obi
cem prouenientem ex peccatis factis ante Bapril
mum, quæ peccatanon eſſent materia Sacramen
ti pænitentiæ , fed tollerentur virtute Baptilini
antea ſuſcepti, atque adeo dolor de illis non eflet
pars Sacramenti pænitentiæ : tum quia hoc Sa
cramentum non eſt inſtitutum ad tollenda pec
cata facta ante Baptiſmum,quare ſicut confeflio
corum peccatorum non cflet materia huius Sa
cramenti; fic neque dolor deillis : tum etiain
quia dolor , (vt læpè dixi) in tantum eſt pars hu
ius Sacramenti , in quantum manifeftatur per
confeffionem externam ; per hanc autem non
manifeſtatur dolor de peccatis ante Baptiſmum
factis , ſed de peccatis factis poft Baptiſmum ;
nam ſi hæc fola eller in pænitente, & dolor ſo
lùm de iſtis , eadcm eflet confeflio externa , &
codem modo ſignificaret dolorem internum ; er
go etiam quando dantur alia peccata nondum
dimilla, & dolorde illis ; hic dolor non ſignifi
catur per confeſſionem , nec eſt pars Sacramenti
pænitentiæ ,led diſpofitio ad collendum obicem ,
quatenus diſponit ad hoc , vt virtute Baptiſmi
præteriti tollantur illa priora peccata , & virtute
abſolationis præfentis cum dolore de peccatis SI
aliis tollantur etiam pofteriora.
Similc exemplum afferripoteſt in homine re 95
ligioſo , qui confitetur ſola venialia , & dolet de
illis proprer oppoſitionem peculiarem , & inde
centiam ,quam habent in ſtatu pcfcctionis , qua
lis eſt ſtatus religioſus , quod motiuum , licèt
non comprehendat peccata mortalia facta in fie
culo , non eft tamen dubium , quin fufficiat ad
verum dolorem, cum quo fiet Sacramentum : &
tamen (i fortafle hic homo baberet aliquod poco
caruin mortale in fæculo factum nondum remif.
tum doloris de in illo
hoc peccat
Sacramento pro
o , de quo
adeffet
ſinem dolor, iuſtificaretur per hanc confeßio
de venialibus , & illc alius dolor de mortali
non eſſer pars , nec materia huius Sacramenti
propter rationem afsignatam , cùm non ſignifica
recur per hanc confeſsionem externam , fcd cflet
ſolum difpofitio ad auferendum obiccm .
Quando ergo Concilia loquendo de diſpoſi 96 .
tione requiſita ad remiſsionem peccati in hoc Sa
cramento non diſtinguunt illam à dolore , qui
eſtpars materialisciuſdem Sacramenti , loquun.
tur per fe loquendo , ſeu de diſpoſitione neceſſa
ria ad remiſsionem eorumdem peccatorum , qut
per ſe emittuntur per hoc Sacramentum ;nam ad
diſpoſitio neceffaria dolordeillo peccato ,& con
feſsio ipfius, qui dolor ſit pars eiuſdein Sacra
menti:Sic enim loquitur Tridentinum eff.6.0.14.
dicens hoc Sacramentum continere deteftario
nern peccatorum , & eorumdem confeſsioncın ;
non ergo continet vt partem deteſtacionem pec
catorum,
Det
Diſput.XIV . Sect.VII . 245
catorum quæ facta ſunt ante baptiſmam ; Vnde beat conſcientiam peccati mortalis , dignè petit
im peraccidenspoterit requiri alius dolor,qui fit dif- Sacramentum , & habet ius ad illud petendum ,
‫מו‬ polttio ad remiſlionem alterius peccati diuerſi; licet non afferat pofiituum dolorem de peccatis,
00
line quo non poſſet remitti hoc aliud, atque adeo & tamenlicet recipiat verum Sacramentum quod
bili ſit diſpoſitio indirecta ad remiſſionem huius , vt rationabiliter petiit, ſi camen habet obicem pec
lia in calu poſito dolor de peccatis factis ante ba- cati mortalis , cuius non recordatur , non recipit
Alla priſinum eſtdiſpoſitio directa ad eorum remiſſio- effectum gratiæ Sacramentalis abſque omni do
H0 nem virtute baptiſmi præteriti : indirecta autem lore ſui peccati:Sic ergo in Sacramento pæniten
nc ad remiſlionem peccati facti poft baptiſmum vir- tiæ contingere poteft aliquando , quod homo 13

tis cute abſolutionis : & hic dolor,ſeu hæc diſpoſitio iuftè petat abſolutionem , & afferat materiam
ati
indirecta, quæ per accidens aliquando requiritur, ſufficientem ad valorem abſolutionis : per acci
non debet eſſepars Sacramenti , nec id vnquam dens tamen careat effectu propter obicem occul
bi Cócilia dixerunt, nec negarunt poſſe reperiri do- tum; quem ſi pænitens, vel confeffarius cognof
I!
lorem hoc modo diſponentem ad effectum Sa- ceret , nec hic pofſet dare abſolutionem, nec ille
ni
cramenti, qui non fit eius pars : ſed loquendo de exigere:ſicut nec in Sacramento Confirmationis,
dolore per le requiſito non diſtinxerunt duos
>
Euchariſtiæ , & aliis , fi obex occultus cognof
dolores , vnum,qui eller diſpoſitio , alterum,qui ceretur , poſſet miniſter illud miniſtrare , nec
eſſet pars , quod totum argumentum cum nega- ſubditus illud petere , vterque ramen excuſatur
tiuum ſit , non habet vim , quando aliunde con . propter ignorantiam . Si autem fufficeret ad va
ſtat , poſſe per accidens dari illos duos dolores lorem huius Sacramenti dolor inefficax non eflet
diuerſos.Et licèt folùm dicat in genere pæniten- obligatio adhibendi aliam diſpoſitionem præter
tiam, ſeu contritionem cum confeflione efle par- illam , quia fi non eſſet obex alterius peccati,iam
tem huius Sacramenti, co tamen ipſo videtur il- ſufficienter aufertur , obex horum peccatorum
lam limitare , vt ſit pars Sacramenti pænitentia, per dolorem requiſitum , vt validè Sacerdos ab
ſeu dolor,quatenus eſt de peccatis in confeſſione ſoluat nomine Dei : Diſpoſitio enim doloris de
explicatis : Cùm enim non poflit eſſe pars , nia his peccatis eft , ad hoc , vt ab iis foluatur , &
provt redditur ſenſibilis, & manifeftatur per con- liberetur à Sacerdote ; ergo diſpoſitio ſufficiens
feſfionem :ille ſolus dolor aſſignatur , vt pats,qui ad validam abſolutionem ab his peccatis ; eſt
explicatur per confeſſionem , ſcilicet , dolor de ſufficiens ad tollendum eorum obicem , non ta
illis peccatis , quæ homo confitetur. Denique id, men erit fufficiens , vt tollatur obex aliorum , à
quod additur , attritionem debere eſſe talem , quibus nonabſoluitur , provt contingit in noftra
quæ excludat voluntatem peccandi; non eſt con- ſententia , in qua non datur Sacramentum vali
tra nos, admittimus enim, propoſitum vniuerſale dum , & informe, niſi propter aliud peccatum , à
non peccandi de cætero , effe partem requiſitam quo validè non abfoluitur.
ad hoc Sacramentum , licèt dolor non requiratur Ex dictis in hac ſectione Infertur primò deciſio 99 .
cum eâdem vniuerſalitate. illius dubij , an quando Sacramentuin Pæni- Anp ftea
97 Secundum argumentum P.Vaſquez num . 22 . tentiæ fuit validum , & informe , poftea ablato feponatur ef
Alterum
eſt , quia illa eſtſufficiens diſpoſitio ad effectum obice cauſet ſuum effectum ? P. Vaſquez in pre &tus.
91. Argumentit huiusSacr
P.Vaſquez . teriam
amenti quam qui affert , adhibet ma
, ſent.queſtione.92.articulo 3. dubio 4.cum quibuſ
ſufficientem vt adueniente forma fiat dam aliis dicit etiamfi concedatur Sacramen
validum Sacramentum ;hicenim iam ex parte ſua tum pænitentiæ validum , & informe , non effe
adhibet , quantum debet , & habet ius ad peten- admittendum , quod poftea ablato obice,cauler
dam ſententiam iudicis , cum ponat id, quod re- ſuum effectum : hoc enim foluin de Sacramento
quiritur ad hoc, vt fententia ſitvalida , & firma, baptiſmi propter peculiarem rationem concedi
nec aliam diſpoſitionem debet afferre ad effe- debet : cùin autem in aliis Sacramentis id non al
Ctum abſolutionis , niſi ſubiicere ſe abſoluenti, & feratur ( neque enim , qui confirmationem , aut
facere ex parte fina , quod ſententia abſolutionis Euchariſtiam accipit in peccato, , habet poſtea
validè proval ,ergo diſ
feratureti poſitio , quhui effe &tum illi) usno; eſtqua, cur
æ fufficSacit ad iuſ longum temppe
ndoidpoſdet Sac us
valorem ebit am ad eff ectuin us ra- tif
icatur n ram
enio
menti . nitentiæ dicatur.
98 . Hoc argumentum habet quidem vim contra Contraria ſententia verior eſt , quam tenent 100 .

eos , qui volunt, dolorem inefficacem , & propo . ferè omnes , qui ſacramentuin pænitentiæ vali
fitum inefficax ſufficere ad valorem Sacramenti, dum , & informe concedunt, quos ſequitur Sua
licèt non fufficiat ad effectum : ij enim coguntur rez diet.ſeft.5.num.14.quæ hoc vnico argumento
concedere pænitentem non pofle obligari ad probari poteft , quia , ſcilicet , confeſſio illa po
aliam diſpoſitionem afferendam :non tamen pro- ſtea repetenda non eſt quoad ea peccata, de qui
6. bat contra noftram ſententiam , licet P. Vaſquez bus dolor fufficiens præcellit : fi autem non
vniuerſaliter velit concludere de omni diſpoſitio- haberet poſtca ſuum effcctú,repetenda effet;ergo
ne ſufficienti ad valorem , effe fufficientem ad ef- fatendum eſt eam cauſare poftea fuum effectum .
fectum Sacramenti. Reſpondetur cnim facilè, Conſequentia patet. Maior fyllogiſmi probatur,
præcepro folùm obligantur
fidelesex Chriſtideferenda
pænitentem quidem non obligari ad afferendam quiaconfitenda
aliam diſpoſitionem præter illam , qux fufficit ad ad , & peccata mor ſua
valorem ,atque adeo cum illa haberc ius ad pe- talia confeſſario legitimo intrà hoc Sacramen
rendam ſententiam iudicis : poſſe taien con- rum : in eo autem caſu pænitens id totum fecit,
tingere per accidens, quod ratione ignoranrive, & recepit validum Sacramentum pænitentiæ, &
velobliuionis propter impedimentum occultum validam abſolutionem ; quod autéin non acce
non conſequatur effectum Sacramenti. Quod peric gratiam propter obicem parum refert;
quidem in aliis Sacramentis paflim contingit: numid non requiritur ad implendum præceptum ,
Nain qui perit Sacramentum Euchariſtiæ, con- ficut qui recipit in peccato ,inò & cuin nouo pec
firmationis , extremæ vnctionis , c. li nan ha- caro Sacramentum Euchariſtiæ in Paichate,implet
P.Ioan.de Lugo de Penit. X ? pre
 2:46 De Sacramento Pænitentiæ :
præceprum communionis Paſchalis , iuxta com
munem Theologorum ſententiam , quod idem
eſt de præcepto aliorum Sacramentorum ; ergo
præceptum etiam confeſſionis impletur multò
magis perconfeffionem non peccaminofam , fed
1
101 , Minor verò ciuſdem fyllogiſmi ,quod , ſcili- SKpponimus ex infra dicendis ,peccata venia
validam , & bonam , licèt informem .
cet , hinc conſtet, Sacramentum illud habere po-
ſtea effectum , probatur , quia ſi non haberet po-
ſtea effectum iam peccata illa non remitterentur
ex vi alicuius confeſſionis Sacramentalis directè;
fed vel per actum contritionis ſolum , quem po-
ſtea eliceret homo , vel per aliam confeſſionem
ſequentem de aliis peccatis , in qua illa priora in-
directè remitterentur : neutrum autem dici po-
teſt : non primum , quia percontritionem non
remittuntur peccata fine ordine ad confeflio-
vt
nem , cuius votum in contritione includirur ,
conftat ex Tridentino dieta feff.14.cap.4 . Tunc
1 autem contritio nullum haberet votum confef-
‫ܙܐܘܕ‬ fionis illorum peccacorum , cùm nulla eller obli-
gatio ea iterum confitendi , ve ſupponitur. Non
poteſt itein dici ſecundum ; quia in lege noua
1 Chriſtus voluit, quod ſecluſa ignorantia,velim .
potentia , omnia peccata hominis baptizati re-
mittantur directè per Sacerdotem : hoc enim fi-
gnificant illa verba , quorum remiſeritispeccata ,
remittentur , quorum retinueritis, id eſt non re-
mileritis , retenta erunt. Nec fufficit remiffio in-
directa ad ſatisfaciendum huic obligarioni; Nam
fi hoc efl'et , non eller obligatio conficendi pec
cata , quorum pænitens obligatus fuit in priori
confeſſione ; & à quibus tunciam fuit indirecte
abſolutus : tenetur tamen ea iterum conficeri ,
vt directè tollantur per Sacerdotem ; Ergo non
fufficit indirecta ablatio ad fatisfaciendum præ-
cepto Chriſti.Hinc ergo infertur, quod li confef-
110 , & ablolucio prior informis , nunquam ha-
bcret ſuyin effectum , illa peccata deberene ite
rum deferri ad confeíTariuin , vt ab ipfo aliquan-
do efficaciter tollerentur. Quod tamen cùm non
fiat , imò omnes ad hunc finem potiſſimum de-
fendant Sacramentum validum , & informe , vt
liberent pænitentem ab onerereperendiillas con-
fefliones, farendum eſt , priorem abfolutionem
cxerere poftea ſuas vires, & tollere illa peccata:
Vnde patet ad argumenta P. Vaſquez : conſtar
cnim quidquid fic in aliis Sacramentis , in hoc
namen elle ipecialem rationem allerendi, quod
ablato obice , cauler poftea fuum effectum .Alia
argumenta adduximus ad hoc probanduin agen-
tes de Sacramentis in genere diſp .9. fe &t.6. vbi de
aliis etiain Sacramentis explicuimus noſtram ſen-
tentiaim .
103. Infertur fecundò deciſio alterius quæſtionis de
An ex defe qua P. Vatque art .; dub.r. Vtrùm ſcilicer ex de-
Etue integri
satisconfef fectu integritatis confeflionis poſſir efle Sacra
fionis, prie mentum validum , & informer Ad hoc enim brc-
Sacramentů
elje validum
uiùs refpondetur negatiuè nam vel peccatum ali-
quod omilluin fuit culpabiliter , & tunc confel-
gey raforme
fio erit nulla propter defectum propoſitinon pec-
candi , cùm in ipſamet confeflionepeccatum lit:
vel fuit omiffum inculpabiliter, & tunc confeflio
erit valida , & formata : manebit tamen obligatio
confitendi iteruin illud peccatum omiſlum ;quod
idem erit, quando peccatum fuit à pænitente di-
ctuin ,fed confeffarius illud non percepit: perinde
cnim erit,ac fi dictum non fuiflct.De hoc tamen
non cſt ſpecialis difficultas,
SECTIO . VIII.
§. 1. De dolore requiſito in confeſsione de
Venialibus.
104.
materiam fufhcientein huius Sacramenti: quæſtio
ergo eft ; an requiratur ad eorum ab!olutionem
Sacramentaleon talis , tantuſque dolor , ficut de
mortalibus dictum eſt : Non eft autem quæſtio
punc , quomodo peccata venialia rerritu tur
extra hoc Sacramentum , an lulicet requiratur
pænitencia de illis formalis , vel virtualis , an re
mittantur, quoties infunditur de nouo gratia ha
bitualis , & alia eiulinodi , de quibus dixi fupra
diſp.9. Nunc ergo lolùm agimus de peccatis ve
nialibus , quatenus fiunt inareria confeffionis, &
remittuntur directe per ablolutionem Sacerdotis
an & qualem dolorein exigant ? ſub quo ticulo
plura dubia comprehenduntur , quæ ſuo ordine
breuiter proponemus,& definiemus.
Prinó ergo dubitatur , an in confeflione, quæ 105 .
Tequires
An dolo
fic de venialibus, rcquiratur dolor de illis ? lunt tur r
aliqui , qui dicunt , nec ad valorem , nec ad eife efficax de
ctum Sacramenti requiri dolorem abſolutum , & venialibus.
efficacem , ſed ſufficere inefficacem , quia alio
quin nunquam remitterentur per ab!olutionem;
fi enim præcellit dolor efficax , per ipſum dolo
rem remilla crunt , fi verò non datur ille dolor,
abfolutio non eflet valida de illis : fatendum
ergo eſt , remitti pofle per abfolutionem Sa
cramentalem etiam line dolore perfecto , & cf
ficaci.
Vera tamen Theologorum ſententia negat, 106.
confeffionem abſque dolore efficaci habere ette
ctum , aut valorem , etiamfi de folis venialibus
fiar. Videatur Suarez . difp. 20. fe&t.6 .colligitur
potiſſimum ex doctrina conciliorum , in quibus
parres huius Sacramenti aflignantur contririo ,
confeſio , & facisfactio , & c.nomine autem con
tritionis non poteft intelligi propriè dolor ille
imperfectus , ſeu diſplicentia inefficax : contritio
enim eſt deteftatio peccati commifli , vt definit
Tridentinum . Illa autem diſplicentia non eſt de
ceſtario , aut retractatio , iino poteſt ſtare ſimul
cum propoſito iterum cormittandi illud pecca
tum , & cum iplo peccato actuali : eſt autem
incredibile , quod Deus remittat peccarum hu
iu modi habenti complacentiam in ipfo , nec
deferenti formaliter , aut faltem virtualiter prio
rem voluntatem peccaminofam .
Nec obftat ratio in contrariuin adducta. Ref- 107
pondetur enim peccata venialia remitti læpe per
abfolutionem . Primò quando homo fimul ca
confitetur cum aliquo mortali non prius dimiſlo :
Tunc enim licèt habuillet attritionem prius de
venialibus,non fuifl'ent remiſla , cùm eflet in Ita
tu peccati mortalis. Sccundò , quando homo
etiam in gratia habuit artritionem de venialibus,
non ſemper omnia ci remittuntur , vt dixi , dicta
diſp.9. fect.z. quare poflunttunc remitti virtute
abfolutionis. Quod autem diciinus de confer
fione venialium , dicendum eft à fortiori de con
fellione mortalis , quod iain per aliam confeflio
nem , & abfolutionem dimillum fuerat , ad fecun
dam eniin requiritur etiam dolor abļolutus, &
efficax , nec fufficit ſimplex difplicentia in
efficax .
 Diſp .XIV.
9.2.confit mortale confiteri venialia abſque
ullo dolore ?
108 . Inc oritur fecundum dubium, an fit pecca
Te H.
tum mortale confiteri ſola venialia abſque
0 dolore efficaci de illis ? Quidam Theologus Re-
m centior id negauit : quia fruſtrare Sacramentum
le in materia leui , non eſt culpa grauis : primò quia
o cùm aliquis conficetur plura venialia ,finon do-
leat de omnibus , ſed de aliquibus , non peccat
10
mortaliter ; & tamen fruſtrat Sacramentalem ab
ſolutionem ab aliquoeffectu partiali , fcilicet,in
remiſſione illorum , de quibusnon dolet ; ergo
licèt fruſtrerur abfolutio in remiflione omnium,
non erit culpa grauis. Secundò quia Caietanus,
& alij cenſent , Sacramentum Euchariſtiæ non
conferre gratiam , niſi cum actuali attentione ac-
cipiatur:& tamen non erit peccatuinmortale ca-
rere illa attentione actuali , licèt ea de cauſa fru-
ftretur Sacrainentum ſuo effectu. Tertiò , quia
10 non eſt culpa mortalis non iinplerepænitentiam
An the leuem impofitam ob peccata venialia , licèt id-
circo Sacramentum , quoad illam partem maneat
EVERY imperfectum , & fraſtretur effectu. Quartò,quia
non eft culpa mortalis contrahere matrimonium
abſque intentione , & conſenſu interno ad vitan-
dum aliquod graue damnum , licèt propter
fictionem irritum fiat Sacramentum : ergo nec
erit mortale non procurare valorem abſolutio-
nis in confeſſionede peccatis ventalibus.
109. Hæc ſententia videtur omnino falla , ex ipſa
enim videntur ſequi grauiſſima inconuenientia,fi
106.
ſemel admittamus , non eſſe culpam grauem red-
dere fcienter irritam formam Sacramentalem,
ſequitur cnim , non foreculpam grauem reiterare
formam baptiſıni , vel fi aliquis iam baptizatus,
offerat ſe iterum baptizandum abignorante prio-
rem baptiſmum , cuius turpitudo conſiſtic in eo,
quod faciat proferri verba formę ſeriò in eo caſu,
in quo non poſſunt effe valida. Hac etiam ra-
tione eft peccarum graue , fi fæmina ſub veſte
1 viri faciat ſe ordinariab Epiſcopo,vel fi Sacerdos
proferat verba confecrationis ſuper aquam ſcien-
ter ,etiam ſi habeat intentionem poſtea conſe-
crandi vinum ad perficiendum ſacrificium . Simi-
liter eſt culpa grauis , fi homini non ægrotanti
miniftretur Sacramentum extremæ vnctionis, &
alia huiuſinodi , in quibus actio Sacramentalis
redditur irrita ex incapacitate ſubiecti, vel ma-
teriæ.Ergo eodem modo erit culpa grauis facere,
quod Sacerdos proferat abſolutionem Sacra-
107
mentalem ſuper materia incapaci,fcilicet,quando
non præcedit confeſſio cum dolore requiſito ad
valorem .
i10 . Nec fatisfacit dicere fruſtrari Sacramentum in
re lcui: Leuitas enim , vel grauitas in præſenti non
deber attendi fecundùm grauitatcm, vel leuitaté
materiæ fecundùın ſe ; ſed in ordine ad Sacra-
mentum , cuius irritario ſemper eft res grauiſſima .
Nain acerum etiam ſecundum ſeeſt res leuiſſima;
& rainen offerre acetú ad conſecrationem , cſt res
grauiflima , quia proferuntur verba Chriſti om-
nino fruſtra. Similiter ergo, licèr peccata venialia
ſint culpæ leues, non eft tamen leue dare illa pro
materia formæ Sacramentalis , quæ profertur no-
mine Chriſti , quando re vera ipſa peccata non
poflunt eſſe materia , & verba Chriſti fruſtra pro-
feruntur : ex hac eniin irreuerentia defuinitur
tota malitia illius peccati , quia ſcilicet verba
Sect. VIII . 247
Chriſti ( qualia ſunt formæ Sacramentales , quæ
àminiſtris Chriſtieius nomine proferuntur) ap
plicantur fruſtra, & quaſi irriſoriè,cum fit abſque
omni prorſus vtilitate , aut effectu .
Nec etiam fatisfacit dicere, quod cffc &tus,quo III ,
homo priuatur ob irritationeinabſolutionis , fit
leuis , neinpe remiſlio peccati vcnialis. Hoc , in 1
quam ,non ſatisfacit, quia in aliis etiam catibus
adductis homo patitur iacturam ſimilem ,fcilicet,
quando abſque intentione recipiendi Sacramen
cum facerer le confirmari ab Epiſcopo, patitur ia
cturam gratiæ Sacramentalis , quæ non eft fim
pliciter libi neceffaria :item li fæmina ſe faciat or
dinari , non patitur vllam iacturam , & fic in aliis 1
calibus , & tamen in iis fit peccatum grauiflimi
facrilegij ; quia non attenditur ad id , quo priua
turrecipiensSacramentum fed ad irreuerentiam ,
quæ fit contra ipfam actionem Sacramentaleni,
vſurpando illam inutiliter; ergo fimiliter,quando
abfolutio Sacramentalis profertur inutiliter abl
quevalore , & cffectu gratiæ peccabitur grauiter
propter eamdem rationem. ‫ܝܐ ܐܐ‬
Hinc autem poteſt deſumi aliud ſimile argu
mentum ; quia ſi illud non effet peccatuin mor
tale, eo quod pænitens levem iacturam incurrat;
idem poſter dici,quando confeſſio eſt de peccatis
mortalibus : Nam licèt remiſſio peccati mortalis
fit res magni momenti , & grauior multò, quam
remiſſio peccati venialis : non eſt tamen graue,
ſed leue, quod peccatum mortale remittatur per
hanc abfolutionem , vel per aliam :ergo ſi pænitens
haberet intentionem confitendi hodie alteri Sa
cerdoti cum debito dolore , non fraudaret Sacra
mentum in re graui, licèt in alia priori confeflio
ne ſcienter conficeretur peccata mortalia abſque
dolore ; quod tamen abſurdiſfimum eſt.
Denique confirmari poteft ; quia fi illæ ratio . 13.
nes probarent,non eſſe inortale non afferre illum
dolorem , probarent etiam non effe mortale , fi
aliquis conficeretur vnum ſolum veniale , quod
tamen nunquam fecifler, ſed ex leuitate, & inen
dacio illud diceret ; Nam mendacium de re leui
etiam in confeflione non eſt mortale, vt ſuppono;
Ergo fi aliunde irritatio Sacramenti non eſt irre
uerentia grauis non apparet vnde illud eflet pec
catum graue:quod tamen eſle graue facrilegium ,
ſi ſcienter fiat,nemo negat præter Philippum Fa
brum Patauin. profeflorem , qui id nouiflimè
auſus eſt negare tra&t.depænitent.in 4.fent.difp.17.
q.unic.diſp.14.C.3.77.51.contra omnes Theologos.
Ad rationes ergo illius Auctoris, reſpondetur:
114
Ad primá admilla maiori , de qua poftea agemus ,
negando conſequentiam , quia in illo caſu Sacra
mentum non fruſtratur toto effectu ,nec redditur
irritum , cùm maneat aliqua materia valida , quæ
fufficit ad hoc , vt'verba Chriſti non proferantur
fruſtra , & irriforiè : at verò in noſtro cafu fup
ponimus , nullam manere materiam , & per con
ſequens Sacramentum reddi omni ex parte
irritum , quæ ſanè eft multò grauior irreue
rentia .
Ad Secundam reſponderur,illo ipſo argumen . 11s
to reiiciſolere ſententiam illam Caietani, & alio
rum , quia conſequenter ad ſua principia debe
rent concedere , peccare mortaliter eum ,qui ab :
que deuotione , & attentione actuali recipit Eu
chariſtiain ,vtnotauit P. Vaſquez 3 rom.in 3.part.
diſp.206.num.11. Adhuc tamen eſt maiorratio in
noftro cafu ad aſſerendam culpam mortalem , in
quo non folùm impeditur fructus , fed etiam
X valor
4
 248 De Sacramento Pænitentiæ .
!
valor Sacramenti per defectum materiæ validx;
1 atqueadeo maior videtur fieri iniuria Sacramen-
to, quàm fi folùm priuaretur effectu.
Ad tertiam reſpondetur , non implendo pe-
nentiam leuem non fraudari Sacramentumſuo
valore , vt conftat , neque etiam toro fructu , ſed
aliqua leui parte fructus , in quo non reperitur
grauis irreuerentia ; neque enim quælibet mini-
ma integritas Sacramenti obligat grauiter , nec
debet fub culpa graui homo procurare quàm
maxiinum fructum habere poſſit ex quolibct
Sacramento .
116 . Ad quartam reſpondetur , argumentum infr-
mum eſſe à Sacramento matrimonij ad alia Sa-
cramenra;multa enim , quæ in aliis Sacramentis
non licent propter reuerentiam Sacramenti , li-
cent in matrimonio ; quod cùm eſſet contractus
humanus oneroſus, voluit illum Chriſtus relin-
guere, qualis in ſe erat , eleuando tamen illum
!
ad rationem Sacramenti. Hinc eſt, matrimonium
1
poſſe validè , & aliquando licitè contrahi ſub
conditione de futuro , licèt alia Sacramenta non
poſſint validè ſub tali condicione celebrari , vt
vidimus difputatione precedentiſect. s . matrimo-
nium item poreſt perprocuratorem , & in abſen-
tia recipi , quod in aliis Sacramentis non contin-
git : poteſt nutibus , & fignis fieri , cùm alia Sa-
cramenta requirant voces : denique in aliis mini-
ſter non poteſt ſcienter ea miniſtrare indigno : in
matrimonio tamen coniux , qui eſt miniſter,po-
teſt miniſtrare illud alteri coniugi , licèt ſciat, ip-
ſum efle in ſtatu peccati , quia Chriſtus voluit
relinquere hunc contractum humanum ; qualis
apud homines fiebat , ne per cleuationem ad
Sacramentum difficilior ellet. Sic ergo noluit
cogere contrahentes , ad hoc vt propter reueren-
tiam Sacramenti curarent , ne vnquam irritum
eſſet , ſed reliquit eis facultatem , quam prius
habebant fingendi conſenſum , & reddendi con-
tractum irritum , qua parte contractus eſt , nota-
junt P. Henriquez lib.i.de matrim.cap.9.num.6 .
& P.Thom. Sanchez lib.1.dematrim.diſp.11.n.2.
3
ne grauior eller hic contractus propter rationem
Sacramenti , fi ea occaſione cogerentur homines
præſtare conſenſum in ſuumpræiudicium , quan
do ex natura contractus ad id non tenebantur. In
aliis autem Sacramentis , quæ non funt ad alium
vſum , niſi vt fanctificent luſcipientes & colacur
Deus : non mirum , quod exigatur reuerentia
omnimoda , cùm non ſint actiones profanæ,qua-
lis eft matrimonium ,nec ad alios fines neccflariz
ſed actiones merè facræ , & ſanctæ ,quæ non niſi
religioſo animo , & piè , ac reuerenter tractandæ
funt.
S.3 . An fit obligatio ſub mortali addolorem de
omnibusVenialibus in confeffione
explicatis.
117 :
*Ertium dubium confequenter ad hxc eſt,an
pænitentie , vt fit inortale non habere dolorem
de omnibus venialibus , quæ in confeflione di-
cuntur ? Non pauci affirmant , eſſe mortale , vt
teſtatur Suarez.difp.20.fe£t.6.num.7. quia confi-
teri aliquod venialeabſque dolore efficaci eſt ap-
poncrepro materia Sacramenti id , quod non po-
teft effe cius materia , quare ficur peccaret graui
ter,qui apponcret Sacerdoti confecrandas dccein
hoſtias, quarum quinque non eſſent critic cæ ,licet
apponeret alias triticeas; lic videtur grauiter pec
care,qui offert Sacerdoti pro materia abſolutionis
decem peccata , quorum aliquaex defectu dolo
ris non funt materia abfolutionis validæ. 118 .
Probabilior tamen videtur fententia negans,
id efle peccatum mortale,quam tenet Suarez ibi,
Henriquez lib.i .de Sacramento pænitentia c. 26 .
9.7 . Fagundez lıb.2 . de ſecundo Ecclefia precepto
cap.i.num.1 3.& alij. Probatur exemplo aliorum
Sacramentorum , in quibus admniſtio alicuius par
tis , quæ non fit materia valida , non eſt culpa
grauis , dum tamen apponatur materia valida.Sic
cniin in baptilinocuin aquaeffundenda miicetur
aliqua pars olei benedicti ; quæ quidem non eſt
materia valida Sacramenti . Item in Euchariſtia,
licèt in vino conſecrando apponatur immediatè
ante conſecrationem pars aquæ , quæ iuxta com
munem multorum ſententiam non conſecratur,
niſi prius fuerit in vinum conuerla , & licèt illo
breuiflimo tempore non fuerit conuerſa in vinum
adhuc licitè proferuntur verba confecrationis.
Similiter non eflet peccatum mortale fecundùm
ſe, & ſecluta Eccleſiæ prohibitione, ſi panis con
ſecrandus decoris , & ornatus gratia , aliqua ex
parte leuiter aureis punctis , vel lineis depingere
tur,licèt illa particula auri , non poffet,verè con
ſecrari.Denique in hoc ipſo pænitentiæ Sacramé.
to frequenter pij homines ſolent leaccufarc de
imperfectionibus, & defectibus, qui nó ſunt pec
cata venialia,necaliquis dixit , eos in hoc peccare
mortaliter. Eſt etiam cómunior,& verior ſenten
tia,penitentem falsò ſe accufantem de aliquo ve
niali , quod non fecit, non peccare mortaliter , li
apponat aliam materiam veram ; vt dicemus dip.
16.fe£t.2.circa finem .In quo etiam caſu apponi vi
detur pro materia id , quod non eſt materia valida ;
Ergo nec in noſtro caſu acculare ſe de peccato ve
niali,abſque dolore, & propofito efficaci illius vi
tandi,critpeccatum mortale: lam enim apponitur
alia materia valida , & per confequens forma non
fruſtrabitur , nec carebit omni effectu , licèt ca
reat aliquo quem poflet etiam habere circail
Jud peccatum , de quo penitens efficaciter non
doler. 119 .
Ad exemplum illud de hoſtia non triticea ap
poſita cum aliis triticeis. Rcipondetur negando
paritatein & quidem P. Suarcz infra difp.22.fekt:
10.num.8. cum illud exemplum libiobiiceret ad
probandum ,eſſe peccatum mortale accufareſc de
aliquo peccato veniali non commiſſo , refpondet,
diſcrimen efle , quod forma Euchariftix per ic
priinò refpicitmateriam , & illam deſignat,& cf
feétum circa illam ſignificat ; Vnde li apponatur
materia falla , iam ex illa ſaltem parte falſificatur
forma,formaverò huius Sacramenti per ſe primò
ſignificat perſonam , & effectum circa illam , dum
dicitur ,Ego te abſoluto;quareomnino eſt vera, licèt
non cadat ſupraomnia peccata à pænitente ad
ducta. Non eniin dicit ,hec omnia ſunt peccata ,
condonantur tibi;fed folùm ſignificatur,quodpe
nitens accipiat effectum gratiæ remiſliuæ peccati,
qui effectus non impeditur, licèt aliquod vcniale
remillibile non ſit ex fallitate , vel indiſpoſitione
pænitentis: in quibus verbis vltimis viderur Swa
rez hanc camdem folutionem extendere ad no
ſtruin caſum , in quo non cx falfitate, fed ex indif
poſitione prouenit , quod non abſoluatur à tali
peccato veniali. 120 .
Cætcrum , licèt hæc folutio vtilis forta fie fit, fi
magis
 Diſp . XIV.
et
magis explicetur ad illum caſum de veniali fallo,
‫ل‬
his
inquo dici poſſet,ſenſum formæ manere verum,
O.
quatenus folum ſignificatur , hominem manere
1:1
liberum à reatu , quem ex illis peccatis habuiſſet,
us,
quicumque ille cflet , quod videtur verum , licèt
Pb,
aliquod illorum peccatorum non fuiffet commil-
6.
ſum ; Nam adhuc verum eft ,quod remircitur rea-
tus relictus ex illa collectione narrara , licèt non
10
fuerit relictus à ſingulis in noſtro tamen caſu dif-
um
ficiliseſt; nam verba immediatè non ſignificant,
vt verba ſunt, effe &tum gratiæ vecumque , vt lu
ma
pra vidimus difput. 13. ſect. 3. ſed remiffionem
offenſæ diuinæ, & folutionem vinculi : Ergo ſi
1
re vera Sacerdos hîc , & nunc non remittit hanc
offenſam ,verba ſecundum propriam fignificatio-
nem ,quam habent ve verba ſunt; non erunt vera,
ſed aliqua ex parte falſa .
121 . Meliùs ergo iuxta principia ibià nobis tradita ,
reſponderi poteſt,rationem diſcriminisinter vtrá-
quc formain eſſe,quod in forma penitentiæ non
ſignificant verba omnino abſolutè ablationem
peccatorum ,ſed ſenſus eft,ego quantum eſt ex me,
remitto tibi peccata , qui ſenſus verus eſt , etiam
quando ob indiſpoſitionem pænitentis Sacra-
mentum eft validum, & informe, vt ibi diximus,
atque verus etiam eritin cafu noftro, quando ob
defectum doloris de aliquo veniali illud non tol-
litur ; adhuc enim eft verum , quod Sacerdos,
quantumeſt ex parte ſua , illud remiſit nomine
Chriſti , licet reiniffio non fuerit valida ob defe-
etum pænitentis. At verò in forma Euchariſtiæ
verba ſiguificant omnino abſolutè , illud effe
Corpus Chriſti; quare oportet exvi verborum,
quod in fingulis faltein hoftiis fit Corpus Chri-
ſti,licèt non requiraturad eorum veritatem , quod
non fit admixta aliqua particula minima in ali-
qua hoſtia , quæ fit ex alia materia , vt faccharo,
vel terra;neque enim Sacerdos id intendit affir-
&
mare , intendit tamen loqui de omnibus ,
ſingulis hoſtiis fibi appoſitis .
1221 Ex hoc tamen poteft effe fecunda obiectio
contra conclufionem ; quia videtur ſequi, quod
L nec in Sacramento Ordinis fit peccatum mortale,
ſi aliquis non baptizatus, v. g. ſinar ſe ordinari:
119 verba enim adhuc non erunr falla ,cum etiam non
ſignificent abſolutè, ſed, Accipe poteſtatem ,Gan-
tum eft ex me, &c. Reſpondeturnegando leque-
lam;quia ibi frustratetur, & irritaretur totum Sa-
cramentum , vr conſtat ; quod non contingit in
cafu noftro , in quo abſolutio manet valida , & ſufficienti , & aliunde defectus doloris de illo
efficax.
123 . Dices ,ſaltem quando Epiſcopus fimul ordinat
plures , quibus omnibus ſimul profert verba,
iam cunc verba manebunt valida , & vera , &
non fruſtrabuntur , niſi quoad aliquam partem ,
ficut abſolutio in noſtro caſu.Reſpondetur, tunc
etiam fruſtrari omnino , quia licèt forma dicatur
omnibus fimul , fit tamen multiplex Sacramen-
tum ,& ipla forma eſt virtualiter multiplex,perin-
de omnino ac fi dicerer, Accipe tu poteſtatem , &c.
& Accipe ta poteftatem , & fic de ſingulis feorfim ;
in noftro autem caſu non eſt forma multiplex eo
modo ; neque enim poffet Sacerdos diuidcre ab-
ſolutionein dicendo, ego te abſoluo à primo pecca-
19, & poftea, ego te abfolvo à ſecundo peccato, & fic
de aliis : fed vnica forma debet ab omnibus ab-
ſoluere , quia debet vnicuin Sacramentum con-
ficere. Adde , in ordinatione non eſſe illum ver-
+
borum ſenſum , quantum eſt ex me, do tibi po-
teftatem , fed abfolutè, do ribi poteftatem :æquiua-
Sect. VIII 249
let enim formæ Græcorum , qui abfolutè dicunt,
Dinina gratia conſtituit hunc Diaconum , vel
Presbyterum , &c. quare eflent falla , niſi re vera
acciperet homo Sacramentum validum. Quod
etiam idem poffet dici in Euchariſtia, eſſe multi
plicem confecrationem diuiſbilen ficut in ordi
natione, at in ablolutione eft indiuifibilis,& fen
ſuseſt, Ego quantum eſt ex me remitto tibi ius,
quod Dco acquiſitum fuit ex his peccatis, que d
totum eſt verum licèt vnum peccatum fit fallum ,
ve diximus difp.præced.fc&t.3.
Tertiò obiici poteft , quia fi non fit grauis ir 1 24
reuerencia contra Sacramentum apponendo cum
alia materia peccatum aliquod veniale abſque do
lore ; ſequitur , nec etiamfieri grauem irrcucren
tiam , apponendo peccatum aliquod mortale fal
ſum , omul cum aliis veris ; iam enim apponi
turmateria valida Sacramenti , & aliunde men
dacium illud non videtur graue , cùm poflit ho
mo abſque grani culpa imponere fibi aliquod
peccatum mortale , quod non fecit. Conſequens
autem eſt omnino fullum : quia alioquin poſſet
penitens abſque vllo fcrupulo excedere in nu
mero peccatorum , & in aliis fimilibus, vt ſecurus
maneret de vero numero , non omillo , cùin
aliunde non eſſet periculum grue in excellu
fallo.
Refpondetur negando ſequelam . Ratio au
tem eft , quia ex alio capite fit contra reueren
tiam Sacramenti , quatenus decipitur iudex in re
graui, & neceffaria ; nec enim minùs decipitur
per confeflionem criminis falli, quàm per ne
gationem criminis veri , necminor occatio datur
variandi iudicium , prout in hoc Sacramento
requiritur .
Petes an idem dicendum fit de peccato mor 125 .
tali iam confeflo ,quod de veniali ? Refpondetur ,
quod ad præſensattinet , eamdem elle rationem ,
ſi enim aliquis confiteatur aliqua venialia , de il .
liſque doleat propter ſpecialia motiua, & confi
teatur fimul aliquod mortale , quod iam in alia
confeflione directè fuit remiffum per confeflio
nem ipfius , & abſolutionem ; confequenter di
cendum videtur,non eſſe peccarum graue,etiam .
fi in fecunda confeſſione dei lo non doleat,duin
tamen non habeat de illo complacentiam ; quia
hæcefiet planè mortalis ratione obiecti.Sequela
autem probatur , quia Sacramentum adhuc ctlet
validum , cùm adeffet alia materia cum dolore
peccato non eſt obex valori huius Sacramenti .
Dixi autem , quod ad præſens attinet, eſſe eam
dem rationem , quia aliud videtur effe in ordine
ad mendacium ; non enim poflet quis abſque
culpa graui accuſare ſe in confeflione de peccato
aliquo mortali fallo , eciamſi diceret, ſe iam illud
iterum conf. ffum fuiffe, licèt non fit peccatum
mortale accuſare ſe de peccato veniali falfo. Per
hoc enim non decipitur grauiter iudex , ficur per
illud , quod quamuis afferatur, vt dictum iam
in alia confeffione , adhuc tamen videtur fubiici
huic iudicio , & variat notabiliter iudiciuin con
feffarij circa conſcientiam pæni : cntis ; non qui
dem in ordine ad imponendam grauiorem pani
tentiam,hanc enim prudenteromittit, coquod
in alia confeffione fit iam impofita pænitentia
condigna pro eodem peccato ( led in ordine ad
conceptum , & æſtimarionem de conſcientia pu:
nitenris , quod attinet ad culpam præteritam .
Petes iterum , an pænitens dicens aliquod ve
niale
 250 De Sacramento Pænitentiæ .
126. niale abfque dolore efficaci , debeat faltem fub
mortali dicere , ſe non dare hoc peccatum pro
materia abſolutionis. Reſpondetur negatiuè:quod
credo efle de mente Auctorum omnium noftra
fententiæ.Si enim id diceret pænitens,non dare-
tus locus quæſtioni:ncque aliquis negaret , poſle
pænitentem cum illa proteſtatione narrare omnia
peccata , & defectus ſuos abſque vllo dolore,
licut poflet extra confeſlionem. Quando ergo
i Auctores dicunt , etiam intra confeflionem non
cile peccatum graue id facere, loquuntur procul
dubio de pænitente, qui dicit illud peccatum ,
ficut& alia , atque adeo exmodo dicendi, vide-
tur illud dare pro materia,ſicut& reliqua:fufficit
ergo, quod pænitens habeat animum non dandi
illud pro materia , vel certè animum conditio-
natum dandi illud pro materia ; li poteft, fecus
verò ſi non poteſt propter defectum diſpoſitio-
nis , vel quidquam aliud , quod apertè videtur
ita ſentire Suarez infra diſp.22.fect.10.n.9.
SECTIO IX .
De propoſito requiſito ad confeßionem
vinialiums.
727 . Vbitatur , an,& quale propoſitum requira-
D cur in confeſſione venialium. Negant ali-
qui , requiri propofitum formale , vel virtuale,
quia minus requiritur ad remiffionem venialis,
quàm ad remiflionem mortalis. Contrarium ta-
men videtur omnino verum : quia dolor efficax
includit propofitum virtuale, vi læpe diximus : li
ergo rcquiritur dolorefficax , & abſolutus, vt vidi
mus , non poteſt non requiri propoſitum faltem
virtuale. Differt autem à peccato mortali in eo,
quod extra Sacramentum minus requiritur ad
rcmiffionem venialis ; In Sacramento etiam ad
remiſlionem mortalis requiritur propoſitum non
1
committendi illud , nec aliud ; quod tamen non
exigitur ad remiſſionem venialis, fufficit enim
propofitum non committi eadem peccata ; item
nec requiritur propofitum adeo ſtrictum vitandi
occaſiones peccandi venialiter , ficut requiritur
propoſitumvitandi occaſiones peccandi mortali-
ter ; vndefaciliùs poſſunt abſolui , qui relabun-
tur ſæpius in eadem venialia , quàm qui relabun-
tur in eadem mortalia , vt bene aduertit P. Co-
pinch in preſent difp.2 .dub.14.n.130 .
828 . Dicunt , poffumus deteftari vnum peccatum
veniale , non deteſtando etiam implicitè aliud ;
cigo poflumus ctiam deteſtari efficaciter pecca-
tum veniale præteritum per vnum dolorem abf-
que deteſtatione,vel odio efficaci circa peccatum
futurum ,vnum enim diſtinguitur ab alio.
Rcſpondetur, negando conſequentiam : nam
peccatum præteritum , & futurum fimile habent
eamdem omninomalitiam ,vt ſuppono:non pof
ſumus autem efficacitcr odio habere peccatum
preteritum propter talem malitiain , & retinere
effe& um erga camdem malitiam ; hoc eniin cflet
amare, & odio habere idem obiectum , vt ſupra
probatum eſt , quæracio non probar de peccatis
diuerſis , in quibusreperiuntur diuerfæ malitiæ,
quarum vnam poffumus efficaciter deteſtari abf-
129 .
Quomodo
que odio ſimili erga aliam diuetfam .
plier lepro. Difficultas ergo eſt , quomodo poflit dari tale
pofitum effe propoſium efficax circa venialia:Nam licèt circa
Ar circa ve vnum , vel aliud veniale , vel circa aliquam ſpe-
pialia ? ciem pollit fieri illud propoſicum ; circa omnia
tamen non videtur poflibile : ficut eniin eft im
poflibile vitare omnia,fic erit impoſſibile, & ftul.
tum proponere vitare omnia; ergo fatendum eft
abſque ciuliodi propoſito pofle remitti; poteſt
cnim homo ac, ufaie lede omnibus venialibus, &
dolere de illis ; ergo abſque propolicoefficaci po
teft abſolui ab illis omnibus.
Reſponderi ſolet ,licèr impoflibile lit vitare to
tam collectionem venialium ;poflibile tamen ello
vitare tingula: Quarc fufficiet , fi pænitens pro
ponarvitarelingula , prout lingillatim occurrent;
quæ doctrina d Tumivideturex S. Thoma in pre
ſenti queſt.87. art.i.ad primum .
Hæc tamen folutio difficilis eft, vt benè notat
Suarez in cornmentar.illius art. 1. quia impollibile
eſt, quod pænitens in confeſſione proponat effi
caciter vitare fingula venialia futura, quin propo
nat vitare collectiuè oinnia ; nam vulr virare hoc,
& illud,& fic de aliis,ergo omnia. Polier quidem
velle vitare ſingula diſiunctiuè , fi diceret , volo
vitare illud , fi non vitauero alia , & illud , ſi non
vito aliud,& fic de ſingulis : hoctamen non effet
propofitum abfolutum de lingulis, ſed conditio
Datum , vt conftat : abfolure autem velle vitare
hoc, & illud & illud ,eſt velle vitare omnia;quia îi
ſunt folùm decem homines , & ego nunc habco
propoſitum efficax dandi fingulis vnum num
mum , habeo certè propofitum dandi omnibus
ſingulos nun.mos, vi conſtat.
Ideo ipfe Suarez ibidem num.7 . difp.4.fect.3, jo
num.s. aliter explicat illam diſtinctioncm , & re
ſpondet, circa omnia venialia in vniuerſum non
poſle haberi propofirum illud vniuerfale, & ,effi
poffe tamen haberi propofitum faciendi
quantum eſt ex parte noſtra , & quantum in no
bis fuerit , ad vitanda illa, feu adhibendi omnem
diligentiam ad ea vitanda, vel minuenda , quan
tum humano inodo fieri poſiit : hoc enim propo
ſicum Tufficit ad hoc,ve in Sacramento remittan
tur omnia, quæ fiunt conflionis matcria .
Hæc etiam reſponſio videtur pati eamdem
difficultatem ; nam vel per hoc, quod eft facere,
quantum eſt ex parte noſtra ad vitanda peccata,
intelligitur facere quidquid poilumus potentia
etiam phyſica,velſolum quidquid poflumus mo
raliter. Si dicatur primum , eadem cft difficultas
de illo propofito , ac de proposito vitandi omnia
peccata collectiuè:Sicut enim certò lcio , menon
vitaturum omnia ; ſic etiain cercò ſcio , me non
facturumquidquid poflum phyficè ad illa vi
tanda ; Nam quoties pecco venialitcr , non fa
cio, quod phyficè faltem tunc poteram ad illud
vitandum ; quare fi non poflum habere propo
ſituin efficax vitandi oinnia , quia impoflibile
moraliter eſt omnia vitare : ſic nec potero ha
bere propofitum efficax faciendi quidquid pof
ſum ad vitanda omnia , quia cít etiam moraliter
impoſſibile ; quod faciam quidquid phyficè
pollum ad omnia viranda. Si verò dicatur fecun
dum , & intelligatur folum de propofito facien
di id , quod moraliter poffum ; contra hoc elt,
quod illud propofitum videtur efie dinınutum ,
nec correſpondere adæquatè cum dolore : dolec
enim hoino de omnibus peccatis venialibus
commiflis , non folùm de iis , que moraliter po
tuit vitare , ſed etiam de iis , quæ moraliter ne
ceſaria erant in hac fragili hominis condicione;
omnia quippe illa poteſt confiteri, & dare pro
materia Sacramenti : ergo de iis omnibus debet
habere propoſitum efficax , alioquin non po
terunt
 Diſp. XIV .
terunt omnia illa effe materia abſolutionis.
131 . Confirmatur primò, quia ſi non haber de on-
nibus illis propolirum efficax; ergo nec habet do-
rem efficacem de illis omnibus ; dolor enim effi-
cax , vt fæpe diximus , includit in ſe propoſituin
faltem virtuale non repetendi illud peccatum ;
nam qui efficaciter deteftatur , & retractat ali-
quid , non poteft ftante tali deteſtatione , illud
idem amplecti, & velle: Si ergo habetur dolor ef-
ficax de omnibus peccatis venialibus etiam de
illis , quæ moraliter vicari non poterunt , ibi in-
cluditur propoſitum efficax circa omnia illa ;: fi
autem non habetur dolor efficax , iam erit dolor
inefficax ,ſeu ſimplex diſplicenria , quæ non ſuf-
ficit ad valorem Sacramenti.
132 . Confirmatur ſecundò, quia dolor, & propofi-
Propoſarem tum quod requiritur ad valorem Sacrainenti,de-
debet effe tao bet effe tale,quod non compatiatur ſecum volun-
le, quod non tatem peccandi , vr colligitur ex Tridentino diéta
Secum velit. Felf.14.cap.4 . quod cum proportionedebet veri-
tatem pec. ficari in confeflione de venialibus , ad quam re
candi. quiritur ralis deteſtatio , cum qua non pofſit fi-
mul ſtare affectus , ſeu voluntas eadein peccata
committendi. Si autem folùm requirerctur pro-
pofitum faciendi quantum moraliter pofſuin ad
vitanda illa peccata; poflet ſtare cum tali propo-
ſito voluntas abſoluta faciendi aliquod ex illis
peccatis .
Primò , quia poſſet occurrere cunc aliquod ex
illis peccatis ,quæmoraliternon poflenr vitari,vel
propter ſurreptionem , vel propter defatigatio-
nem , vel quia iam ſit homo in fine illius tempo-
Cris , intra quod necelle eſt moraliter peccare ve-
nialiter , in quo caſu ſtare poſſet vtrunque fimul:
ſcilicet propoſitum faciendi , quod moraliter
poflum ad non peccandum , & voluntas pec-
candi hîc & nunc ,quando moraliter non polium
illud vitare : ergo illud propoſitum non repugnat
fecundùm fe cum voluntate actuali peccandi.
Secundò probatur hoc ipſum , quia hæ duæ
voluntates non repugnant inter fe ex parte obic-
cti voliti , voluntas faciendi, quod moraliter pof-
fum, & voluntas non faciendi , quod moraliter
non polluin , ſed ſolùm phyficè , ergo cum illa
voluntate ficiendi quantum moraliter poſſuin ad
non peccandum , poſleın ſimul haberevolunta-
tem non faciendi id , quod ſolùm phyficè pof-
fum , fed potiùs peccandi in iis , in quibus mora-
liter non potero reſiſtere :hæc autem ipſa voluntas
eflet iam peccatum veniale ; Nam ficut pecca-
tum factum abſque potentia morali , ſed cuin
fola phyſica , eſt verum peccatum : Sic voluntas
faciendi illud erit peccatum ; quod tamen non
rcpugnat ex parte obiecti cum propoſito illo fa-
ciendi , quod moraliter poflum ; Ergo hoc pro-
politum non eſt rale , quale requiritur ad valo-
rum Sacramenti pænitentiæ , in quo requiritur
talis dolor , qui ex obiecto ſuo , non compatiatur
ſecum actualem voluntatein peccandi ,
133 Ad difficultatem ergo propoſitam aliter poſ-
ſunus reípondere.Et quidem , quando dolornon
cft vniuerfalis de omnibus venialibus, fed de ali-
quibus , non eſt difficulcas de propofito, quod
fieri poflit circa illa ſolum propter ipecialem co-
rum malitiam : quando verò dolor eft vniuerſa-
lis de omnibus , poteſt eriam effe propofitum
correfpondens talidolori:quod poflumus dupli-
citer explicare .
Primò, dicendo , quod ille , qui ſe accuſat de
multis venialibus , poteſt aliquando intendere
Sect. IX . 251
accuſare fe non de fingulis ſeorlm , ſed de col
lectione illorum : Sicut cùm aliquis religiofus ac
cuſat ſe de relaxatione , quam haber circa regula
rum obferuátiam , quod paflim cas tranſgrediatur,
nonaccuſat ſe de lingulis tranſgreſſionibus ſeor
fim , fed de collectione illa, ſeu de negligentia ta
li, &frequentia transgreſſionum . Ad hoc autem
fufficit dolere de collectione , ſeu de frequentia,
& proponere vitare talem negligentiam , & hc
quentiam . Sicſufficier dolor demultitudine ,&
frequentia venialium , ac propoſitum vitandi il
lam frequentiam , & multitudinem : poteſt eniin
dari pro materia Sacramenti multitudo ipfa , &
frequentia, non ſingula venialia ſcorſim fumpra.
Sicut poteft aliquis dare pro materia nimium ex
ceffum ,quem facit in cibo,non ſingulas buccellas
vel partcs illius exccllus , item poteft dare pro
materia nimiam diſtractionem per femihorain in
oratione, non ſingulas partes illius diftractionis.
Similiter ergo poteft aperire frequentiam ; & mul
titudinem nimiam peccatorum venialium ,dolen
do de tali frequentia, de tanta negligentia ,&
incuria in cuſtodia ſui cordis , abſque eo quod
dolearde ſingulis ſeorſim , aut proponat citca fin
gula , ſed ſolùm corrigere ſuam vitam , & vitare
illam negligentiam culpabilem , ac frequentiam
peccatorum .
Dices non poſſe illum folum dolorem de col 134
lectione , frequentia, aut multitudine venialium ;
& propoſitum prædi tum deſeruire ad hoc Sacra
mentum quia ex viillius doloris non videturpof
ſe remitti aliquod peccatum in particulari : nul
lum enim peccatum remittitur in hoc Sacramen
toabſque aliquo propoſito ſaltein virtuali illud
virandi : pænitens autem in hoc caſu habet qui
dem propoſitum vitandi illam frequentiam ‫& ;ز‬
multitudinem venialium ; non tamen habet pro
poſituin vitandi tale mendacium v.g. quod con
ficetur, quia non deteſtatur , niſi frequentiain , &
multitudinem : ergo hocmendacium non poterit
remitti in hoc Sacramento , ergo nullum pecca
tum remittitur ; non enim eft maior ratio de
vno , quàm de alio , cùm de nullo in particulari
doleat, autproponat, ſed de frequentia, & multi
tudine.
Reſpondetur, quando pænitens folùm dolet
de frequentia,& multitudine , & çirca illam pro:
ponit ; remitci poſle ad minus frequentiam , feu
multitudinem ; hoc eſt , peccata illa , in quibus
fuit illa circumftantia frequentiæ , quam odio ha
bet , & deteltatur. Quamuis ergo priora peccata
non remittantur ; remitti tamen poterunt poſte
riora , quæ commifla fuerunt cum illa circum
ftantia frequentiæ , quæ circumſtantia non fuerat
in prioribus. Sicut quando aliquis ſe accuſar de
diſtractione longa in oratione , & dolet propter
longitudinem , qui de breuiori fortaſſe diſtractio
ne non curaret ; tunc remittitur quidem ad mi
nus quoad illam partem , qua cæpit iam diſtra
etio habcre circumſtantiam illain longioris.
Sed contra inſtabis: ergo qui ſe accuſat de 135
actu malo intenſo , de quo doletpropter inten-.
fionem , vel de furto mille nummorum aureo
rum , de quo doletpropter quantitatem nimiam ,
non remittetur peccatum illud , quoad gradus
fingulos intenfionis v.g. nec quoad furtum fin
gulorum nummorum :quia non doler formali
ter de ſingulis gradibus ſeorſim , aut de furto
fingulorum nummorum feorfim , fed folùm de
intenſione , aut magnitudine , & exceffu furti.
Confe
 252 De Sacramento Pænitentiæ .
Conſequens autem videturabſurdum :quia etiam
quoad priores gradus intenſionis, & quoad ac-
ceptionem vnius aurei,fuit peccatum mortale: Si
ergo non remittitur , quoad omnnes , & ſingulas
partes, non remittitur adæquatè, & totaliter illa
culpa.
136. Reſpondetur negando ſequelam .Nam fingu-
læpartesillius actus,vel illiusfurti participant cir-
cumſtantiam , & malitiam ; quam pænitens tunc
deteſtatur: Singuli enim gradus ex fimultate cum
aliis habent integrare intenſionem ; & ſinguli
gummi aurei acccepti cum aliis confant ſum-
mam illam ingentem : quare ſingulorum num-
morum acceptio , prout fit in tali circumſtantia
cum aliis , habet malitiam , quam pænitensde-
teſtuar, & finguli gradus intenfionis, prout fiunt
in tali circumſtantia , quando fiunt alij , habent
circumſtantiam conflandi intenfionem , propter
1
quam deceſtabiles ſunt à pænitente. At verò pec
cata venialia prioranon participant malítiam fre-
quentiæ , quando facta fuerunt ‫;ܪ‬idco ipſa lecun-
dùm ſe non videntur deteſtabilia propter fie-
quentiam , ſed ſola poſteriora, quæ habuerunt
iam eiuſmodi circumſtantiam , & peculiarem de-
reſtabilitatem .
137 Secundò poteſt contingere dolor vniuerlalis
de venialibus omnibus , qui feratur etiam ad ſin .
gula ſeorſim , cùm correſpondeat etiam propoſi-
tum vniuerſale, quod feratur ad collectionein, &
ad fingula : non quidem per modum volitionis
abſolutæ, quahomo dicat, volo nunquam peccare
venialiter , ſed qua dicar quanrum eft in me , volo
pro nunc nunquam peccare venialiter. Scio quidem ,
me poſtea pro mea fragilitate defecturum ab hac
ipſa voluntate , quam nunc habeo ; ſed tamenpro
nunc volo efficaciter non deficere. Neque enim re-
pugnat , quod aliquis velit, non voluntate abſo-
luta,led efficaci, quantum eſt de ſe,procurare ali-
quid , quod ſcit non fururum . Sic S. Petrus mo-
nitus à Chriſto de ſua negatione furura , poterat
pro tunc velle efficaciter, & proponere, quantum
de le crat,non negare Chriſtum licèt ſciret,ſe po-
ſtca, defuturum ab eo propolico. Sic ctiam di
cunt Theologi communiter , non eſſe contra
valorem propoſiti requifiti ad hoc Sacramentum
ctiam circa niortalia , quod pænitens credat pro
ſua fragilitate , ſe non permanſurum poftea in
illo propoſito : adhuc enim poteſt per volunta-
tem proponere pro tuncefficaciter id,quod iudi-
cat non futurum . Denique licèt fciant homines,
quod in inferno peccabunt , & blafphemabunt
Deum , & B. Virginem ex odio in iplos , pollet
tamen aliquis nunc dicere : pro nunc ego habeo
animum , quantum eſtex me,non blafphemandi,
nec profequendi odio Beatain Virginem : ſcio ta-
men ,me tunc hunc ipſum animun , & hoc pro-
poſitum mutaturum .Sic ergo poterit habere pro
nunc animum , & voluntatem non peccandi vn-
quam venialiter,quantum eſt
eſt ex
ex ſe,licèt
ſe,licèt ſciat
ſciat ,,id
id
poſtea non futuruin ex eo , quod relicturus fit
hunc animum , & hoc propoſitum , quod nunc
haber.
133 . Quando vcrò dici ſolet non pofle dari volun-
tatem abfolutam circa obiectuin impoflibile ; in-
telligitur de voluntate omnino abloluta , non de
voluntate efficaci, quantum cſt ex me; ſic enim
peccator per contritionem dereftatur efficaciter
peccata ; non quidem volendo ablolute , quod
non fuerint;fedvolendo efficaciter , quantum eſt
ex ſe, quod non fuiflent. Sic poffum ego velle
volare voluntate non abſoluta,ſed efficaci, quan
tum eft ex me ,& velle,ac conari , quantuin eſt ex
me mouere ſaxum , quod meis viribus moueri
non pollit; quantò magis poilum finili voluntate
vellenunquam peccarc venialiter: hæc aurem vo
luntas,licèt nó lit abfolur ,luiñcit tamen ad valo
rem Sacramenti,ad quod folum requiritur volu
tastalis ,qux expellat voluntaté peccandııila verò
eſt talis : Nain cum illa nunquam poterit coniun
gi voluntas actualis peccandi , fed vel homo non
peccabit , vel defiltet ab illa priori voluntate,
licur de memoria nouillimorum diciturEcclef.7.
Memorare nouifjima ina , in aterrum non pec
cabis ,quia ſcilicet quandiu ipſa durat non peccar
homo. Sic cum maiori proprietate cum illa vo
luntate efficaci non ponitur vnquam aliquod
peccarum , quare illa expellit propriflimè volun
tatem peccandi , & fufficit ad valorem Sacra
menti .
Denique illud quod S. Thom . d. art. I. in illa 132
ſolastione ad primum ,dicit,debere elle propoſituin
de vitandis ſingulis venialibus,non tamen de on
nibus;pofler intelligidupliciter.Primo de confet
fione venialium ; prout communiter fit:non enim
confitetur aliquis omnia venialia, fed aliqua:qua
relicèt homo non poflet proponere vniuerſaliter
circa omnia,quia non poteſt vitare omnia,fuffice
fet tamen proponere circa aliqua , fcilicet, circa
illa, qux confiretur; nam ficut fingula poteſt vi
tare : fic poterit circa illa proponere abiolutè , in
quo differt confefſio de venialibus à confeffione
mortalium , in qua rcquiritur femper propoſitum
vniuerfale vitandi omnia, quod propofitum non
requiritur ad remiſlionem venialium : & hoc
ſufficiebat ad intentum S. Thomx ; nempe posle
remitti venialia per pænitentiam , & requiri aciú
pænitentiæ ad corum remillionem ,quidquid lit,
an pollit elle pænitentia de omnibus illis , quod
non erat neceflarium ad foluendum illud argu
mentum , nec de hoc puncto cxplicuit fuam
mentem S. Thomas, nec id definiuit; quia illc
dolor vniuerfalis de omnibus venialibus in vni
uerſum & confeflio de illis reguluiter non con
tingit , fed de aliquibus in particulari , quæ pro
túcoccurrunt, & magis nggruant confcientiam ,
Potler tamen fecundò intelligi S. Thomas, 140.
etiamſi loquatur de confeflionc omnium , & do
lore vniuerfali de omnibus venialibus, quod lo
quatur iuxta primam ſolutionem noftrain ſupra
explicatam : quod ſcilicet , differat à confeflione
mortalium in eo , quod mortalia pofíunt omnia
virari, & idco debet cfle propofitum vitar:diom
nia, & lingula ; de venialibus verò ſufficiat pro
pofitum vitandi lingula, non omnii, lioc eit fin
gula difiunctiuè, ſcilicer, hæc, vul illi velilla, ita
vr minuarur in futurum eorum numcrus. Qui
ſenſus colligi poflet ex verbis (equentibus,adiun
gir enim ſtarim : debet tamen habere propoforum
je prepurandi ad peccata venialia minuendat:alio
quin effet ei periculum deficiendi ; & c . quæ verba
indicanr, S. Thomam exigere propofitum vitan
dilingula diliunciuc;hoc cnim fufficitud propo
fuum minuendi peccata priora,quod propofitum
exigit S. Thomas, & diximus aliquando fufheere,
quando aliquis accular fede pluribus per moduun
collectionis, proptermalitiam frequentir. Si au
tem S. Thomas intelligatur iuxta priorem inter
pretationem hæc verba , quæ addit depropoſito
minucndi peccata venialia , debent intelligi, non
itaut illud propoſitum requiratur, vel fufficiat,
quando
 Diſp. XIV .
01.
ex
quando hoino accuſat ſe de aliquibus venialibus,
eti
dando pro materia ſingula ſeorſim , ſed itaut lo-
quatur ibi per modum conſilij vtiliſſimi in vita
ate
{pirituali, quod , fcilicet, homoetiamſi non do-
FO
leat, & proponar circa omnia venialia , .fed folum
circa aliqua, ſcilicet,circa ea, quæ confitetur,pro
‫ܗ‬ curer tamen habere propoſitum circa omnia,mi-
rò nuendi eorum numerum ,quienim non vult pro-
ficere , vult deficere,vel certè habet magnum pe-
on riculum deficiendi.
CE 141 . Hinc inferri poteft deciſio alteriusdubij , an
An
effe dolor"de' poflit eſſedolor ſufficiens de vno veniali, quin
omnibus ve- ſit etiain virtualiter de aliis eiuſdem fpeciei, v.g.
ht nialibussiuſ. An poffim habere dolorem de vno mendacio,
dem fpeciei. abſque dolore virtuali de aliis mendaciis , & abf-
d quepropoſito vitandi omne mendacium . Negant
aliqui in vniuerſum, co quod idemmotiuum de-
bet alia omnia comprehendere. Ex dictis tamen
videtur pars affirmans verior.Poteft enim reperiri
aliqua inæqualitas in differentia numerica huius
7 peccati , ratione cuius moueatur quis ad do-
lorem ſpecialem de illo. v.g. quia mendacium
fuit cum plena aduertentia, line vtilitate, aut cau-
ſa, ſed exmera leuitate , quæ tamen non faciunt
illud differre ſpecie ab aliismendaciis,quæ dicun-
tur cum femiplena aduertentia , vel cum aliqua
vtilitate , aut caufa. Item fi quis doleat de furto
vnius lulij propter grauitatem aliquam materiæ ,
quæ non eft in minoribus furtis. Poterit ergo da-
re pro materia confeflionisillud mendacium ,vel
illud furtum leue, de quo dolet propter illam
fpecialem grauitatem , quam habet , cum propo-
tito non committendi aliud fimile in futurum ,
in quo propoſito non includuntur alia mendacia,
vel furra leuia mimis grauia , licèt ſint eiuſdern
ſpeciei : quod etiam ſenlit Salas in manuſcriptis
queſt.87.art. 1.dub.6 .
142 . Reſtant tamen duo dubia circa confeffionein ,
que venia. & dolorem de venialibus . Primum eſt , quia fre-
Tia dentur quenter contingit , quod pænitens habeat dolo-
pro materia ?
rem vniuerfalem , qui ſe extendat , vel ad omnia
venialia , vel certè ad omnia venialia talis fpeciei.
v.g ad omniamendacia , & accuſet ſe de menda-
1 ciis non explicando corum numerum.Poteft ergo
dubitari, quid det pro materia Sacramenti:an om-
nia mendacia,an aliqua , & cur potiùshæc ,quàm
140.
illa,cùm ea non determinet?Ad hoc diximus par-
tim ſupra diſp.9.fect. 3. vbi reſpondi, de facto re- ſali offenfæ diuinæ grauis, opponatur offenſa no
mitti omnia , vel ferè omnia, quia ex circumſtan
tiis perſonæ , & remporis Confeffarius percipit
multitudinem illam confusè iuxta confuetudinem
fimilium perſonarum . Quod fi nullo modo Con-
feflarius id perciperet , remitterentur non omnia,
ſedaliqua mendacia, v.g.exillamultitudine, quot
per illum confitendi modum poſſunt intelligi,
faltem duo , vel tria ; nec ad hoc oportet , quod
pænitens intendardeterminatè hæcpotius, quàm
illa ſignificare, & dare pro materia, fufficit,quod
velit aliquot ex illis dare pro materia , quot , &
qualiter per illa verba poflunt ſignificari. Sicut li
debeas centuin nummos , & foluas decem : non
oportet , quod determines in debito decem, pro
quibus determinatè velis ſoluere : ſufficit velle
pro decem . Sic qui decem Clericosocciderat, &
petit abſolutionem Cenſuræ ob duos Clericos
occiſos, non derctminando quos : abſolutusma-
nctà duabus excommunicationibus , & fufficit,si
poſtea petat abſolutionem à cenſura ob octo Cle-
ricos occiſos, vt intelligatur iam à decem ccnſu-
furis abfolutus. Quæ autem ex illa multitudine
P. Ioan. de Lugo de Pænit.
1
Sect. I X. 253
remittantur : dici poteſt, vel remitti duo , vel tria
priora,quia priora debita célentur primo loco ex
tingui: velcercè grauiora , quia pænitens cenfe
tur velle liberare le quantum poteft,& per conſe
quens à debito, quo inagisgrauatur. Sicut fide
bes Petro duo millia aureorum , & foluas mille,
cenferis velle extinguere debitum ,quod magis te
grauat : fi v. g. pro milleex illis debebas folucre
intereſſe, & non pro aliis mille, cenſeris velleſol
uere pro illis mille, quæ magis grauant, quia vis
te liberare , quantum potes .
Alterum dubium eſſe poteſt circa eadem pec. 143 .
cata venialia , quando pænitensconfitetur ſimul An retracle
mortalia, & venialia;& omnia dereftatur ex moti- tur totaliter
tiuo vniuerſali offenfæ diuinæ , quod ad omnia dolor, ſafiat
aliquod ven
peccata extenditur : tunc enim , ſi pænitens poft niale poft il
dolorem , & propolitum debitum , ante abſolu- lum.
tionem tainen obtentam committar aliquod pec
catum veniale , prout frequenter contingit, v.g.
aliquem affectum gloriæ vanz , vel habeat ali
quem actum internum impatientiæ ; tunc vide
tur accedere ad accipiendam abſolutionem fine
debica diſpoſitione : Namille dolor & illud pro
poſitum vniuerfale , quod priùs habuerat videtur
iam reuocatum per peccatú veniale nouum ,quod
illis actibus, & eorum motiuo opponitur ; ergo
oportet elicere de nouo alium dolorem , & aliud
propoſitum ; alioquin abſolutio etiam à mortali
bus non habebit effectum proprer defeétum di
fpofitionis debitæ . Quod argumentum videtur
etiam procedere cum proportione , quando ali
quis confitetur ſola venialia , quæ dereftatur pro
pter motiuum vniuerfale offeniæ Dei, vel aliud
fimile: ſi enim ante abfolutionem admittat aliquod
vcniale etiam leue , videtur eo ipfo reuocaritotus
dolor, & propoſitum præcedens. Sicut ſi aliquis
confiteatur fola mortalia, de quibus doler, & circa
que proponit propter motiuum vniuerſale offen
ſæ grauis diuinæ, vel propter metum inferni, aut
deliderium beatitudinis ; & poftea ante abſolutio
nem incidat in nouum peccatum mortale,iam do
lor , & propofitum præcedens reuocari cenfetur,
& oporter de nouo dolere, & proponere, alioquin
accedit abfque debita difpofitione. Idem ergo di
cendum erit,liadmittat aliquod veniale, cum non
minùs opponatur motiuo vniuerſali offenfæ di
uinæ offenſa noua venialis , quàm motiuo vniuer
ua mortalis, & grauis.
Difficultas hæc ſpeculatiuè loquendo,non pa 144 .
rum vrget propter exemplum peccati mortalisno
ui; & idcirco optimum confilium eft ad maiorem
ſecuritatem , quod pænitens dolear feorfim de
mortalibus propter grauitatem offenfæ morta
lis , qui dolor ex talimotiuo nullo modo rcuo
catur per peccatum venialc ſubſequens:item quod
dolcat ſeorſim de peccatis venialibus , quæ confi
retur,velde aliquibus eorú prop erſpecialem co
rum grauitatem, & fpecialen offenfam diuinam ,
quam continent , cui dolori non opponitur aliud
peccatum veniale nouum , quod non participat
illam fpecialem turpitudinem , quam per prio
rem dolorem pænitens deteſtarus cſt Practicè ta
men non videturdebere in dubium rcuocari valor
Sacramenti , etiamfi ciulinodi cautcla non adbi
beatur;quia iniiceret innumeros fcrupulos pari
tentibus, atque etiam Confcllariis ipſis propter
obligationéadmonendipænitentes de obligatio
ne, & neceſſitate habendi dolorcm feorfıın exfpe
ciali motiuo , vel de illo renouãdo immediatè ante
Y abiolu
 254 De Sacramento Pænitentiæ .
abſolutionem . Vnde ex communi praxi con-
feſſariorum , & pænitentium , quæ eſt optima le-
gum interpres , deſumi poteſt argumentum à
poſteriori non leue ad dicendum,non ita reuoca-
ri dolorem , & propoſitum in illis caſibus per no-
uum veniale , vt non maneat diſpoſitio ſufficiens
ad valorem,& cffectum Sacramenti.
Rationem verò à priori poſſumus explicare ex
doctrina tradita ſupradifp.5. fect.4. vbi diximus,
contritionem , licèt fic vniuerſalis de omnibus
peccatis ; non tamen terminari æqualiter ad ca
omnia , ſed inæqualiteriuxta eorum inæqualita-
tem ; itaut magis deteſtemur mortalia , quàm ve
nialia ; magis grauiora,quàm leuiora , vel minùs
grauia. Si ergo pænitens deteſtatus fuit eodem
actu mortalia , & venialia , ſed illa magis , quàm
iſta propter inaiorem eorum grauitatem , & dete
ſtabilitatem : non fequitur, rcuocatum fuiſle do
lorem circa mortalia , ex eo quod admiſerit ali-
quod veniale; quia cùm hoc minùs deteſtaretur,
quàm illa,potuitretineri deteſtatio illorum etiam politi, pertinet hoc dubium practicum de abſo
deficiente deteſtatione venialium : quod idem
de propoſito dicendum eſt:Sicut enim magis de-
teſtainur mortalia, quàm venialia, fic magis pro-
ponimus circa illa , quàm circa iſta. Non ergo
arguitur defectus propoſiti circa mortalia exco,
quod defecerim in propoſito circa venialia , quia
deficiente quod eſtminus, non oportet, quod
deficiat quod eſt maius : & licèt illud propoſi-
tum fuerit vnus indiuiſibilis actus, eſt tamen vir-
tualitermultiplex propter obiecta plura ad quae
terminatur ; & ideo poteſt moraliter perſeuera-
re quoad aliqua , licèt videatur reuocari quoad
alia .
146 . Hoc ipfum cum proportione dici poteſt,quan-
do panitens confeffus eſt ſola venialia : Nam li-
cèt ante abſolutionem peccet venialiter,non ideo
cenſetur reuocari totus dolor , & propoſitum
præcedens : quia inter ipſa venialia" datur inæ-
qualitas , atque ideo per deteſtationem magis
dereftamur grauiora , quàm leuiora , & magis
proponere videmur circa illa , quàm circa ilta:
Non ergo cenfetur reuocata totaliter deteſtatio ,
vel propofitum , prour verſatur circa omnia : fed
ad fummum prout verſatur circa æqualia illi no-
uo peccato ſuperuenienti: quare cùm poffit pa-
nitens dare pro materia illa ſola , circa quæ ma-
nét diſpoſitio debica doloris , & propoſiti non
reuocati , non eſt , cur dicamus Sacramentum
elle omnino irritum ob defectum diſpoſitionis
debitæ .
147 Dices ; hoc ipſum dici poſſer, quando aliquis
doler de mortalibus ſolis propter moriuum of-
fenſæ grauis Dei, & poftca incidit in mortale
nouum ante abſolutionem : pofler enim dici,
non effe totaliter reuocatum dolorem , & propofi-
rum , quia poteſt mancre moraliter in ordine ad
peccata grauiora ; magis enim deteſtamur pecca
ia mortalia grauior.1 , quàm mortalia minus gra-
uia : non ergo arguitur reuocatio deteftationis,
aut propoſiti circa peccata grauiora ex eo , quod
defecerit circa aliquod mortale minus graue.
Reſponderur , pofle quidem perſeuerare do.
lorem , & propofitum circa peccata grauiora lu-
perueniente nouo peccato mortali ; id tamen to-
tuin non fufficere ad abfolutionem obtinendam :
quia ad hoc Sacramentum requ ritur , vt fupra
vidimus , propofitam vniuerſale non peccandi
mortaliter , quod propofitum non maner ſuper-
diffe
veniente nouo peccato mortali . Eft ergo
rentia inter propoſitum circa venialia , & circa
mortalia, quod licèr vtrumque pollit ex parte re
manere ſuperueniente nouo peccato: propolicum
tamen circa aliqua venialia , quod remanet, ſuffi
cit ad abſolutioncm accipiendam à grauioribus;
quia poteft pænitens illa ſola dare pro materia, &
aliunde non requiritur propofitum vniuerſale
non peccandi venialiter ad hoc Sacramentum :
requiritur tamen , quoties homo ſe accuſat de
mortali propofitum vniuerfale non peccandi
mortaliter, quod propofitum non remanct adue
niente nouo peccato mortali.
SECTIO X.
An, & quomodo negandafit abſolutio ob
defectum propoſici ?
D complementum huius diſputationis , in 14 .
A qua agimus de neceſſitate doloris , &
lutione neganda , vel differenda ob defe &tum
propoſiti efficacis , qui defectus colligitur , velex
eo , quod nolit homo reftituere, vel facere id , ad
quod tenetur,in quo cafu eſt clarus defectus pro
politi : vel ex eo , quod nolit relinquere occato
nem proximam peccati : in quo calu eſt maior
difficultas ; vel ex eo , quod poſt alias con fellio
nes , & repetitum propofitum non emendatur,
fed eodem modo relabitur.Nunc dicamus de oc
caſione proxima : poftea de relaptu . De occaſione
ergo proxima tractant Nauarrus in fumma co.P - 3.
Corduba in fumma quaft. 4. Suarez in preſenti
diff. 32.ſect.2. in fine',& aliis, quos affert Thom .
Sanchez lib.1. in decalogum c.8.ex quibus aliqua
videntur abſque controuerfia,aliqua poflunt elle
magis dubia.
Supponcndum itaque eſt, occafionem peccati 149.
effe duplicem ; alteram remotum , alteram proxi- Occaſin pet
mam. Proxiinam appellant , quando talis eſtex cati proxi
ſuo genere, vt frequenter homines fimiliscondi- ma,igre. mota.
tionis ad peccatum mortale inducat , vel expe
riencia conſtat , in hoc homine talem effectum
habere. Remotam verò dicunt eam , que talis
non eſt. Cur autem illa appelletur proxima , &
hæc remora ; ratio videtur efle ,quod inter illam ,
& peccaruin nihil videtur mediare,propter quam
dain coniunctionem neceffariam moraliter , quá
viderur habere cum peccato ; hæc autein non ita
videtur coniuncta , fed remota; quatenus mediat
maior libertas hominis , per quam conſequitur
peccatum . Hoc inodo onnis crcatura dici po
teft occafio remota peccati iuxta illud Sap. 14.
Creaturæ Dei in odium faëtæ fint, o in tenta
tionem animabus hominum , in muſcipulam pe
dibus in ſipientium , cui confonat Aug. ad Publi
colam ,relatus inc. Deoccidendis 23.9.5.& S.Thom .
2.:.q.43.art.i.argum.4.& in eius folutione:( cca
ſionem proximam aliqui dicunt , definici à Gre
gorio inc. Negorium de pænitentia dift.s. (cilicer,
quanon poflumus , vel certè non poſſumus fine dif
ficultate vti ab que peccato. Hoc tamcn indiget
moderatione; Nam Leo Papa in c. Qualitus 2. &
in c. Contrarium 3. de pænitcntia dist. s . ait , ne
gotiationem , aut inilitiain non poſſe , niſi diffi
cillimè exerceri abſque peccato; & tamen certum
eſt, non obligari inercatorem , aut militem ad re
linquenda hæc officia; Vnde Luc.3.S.loannes Ba
ptiſta non conſuluit militibus relinquere mili
tiam ,fed obſeruare leges illius ſtatus.
Alij
 Diſp . XIV .
Alij ergo addunt , occaſionem proximam eſſe,
In quanunquam , vel ferè riumquam vcitur homo
conſideratis circuinftantiis abſque peccato nouo,
Si vt qui detinet concubinam domi , rarò, vel nun-
& quam definet cum illa peccare oblata occaſione.
le 150 . Hoc ſuppoſito :Regula communis , & vniuerſa-
: Quando ne- lis eft,cum , qui eſt in occaſione folùm remota,
ganda fer ab poſſe abſolui,non verò eum , qui eſt in occaſione
folutio pro
prer occaſi proxima , quamnon vultrelinquere. Prima pars
nem proxis conſtat , quia alioquin debueramus omnes de
mam, mundo exire iuxta illud Pauli 1. ad Cor. 5. Ferè
enim in omnibus ſtatibus eſt occaſio remota pec-
cati mortalis. Vnde inferunt aliqui ex Auctoribus
citatis , prudenter abſolui adoleſcentes, qui ver-
fantur cum fæminis laborando,vel conuerſando,
quæ in câdem domo non habitant, licet fæpe ex
tali occaſione peccauerint mortaliter cogitatione,
conſenſu , tactibus , vel copula, quia ca non cen-
14 . ſetur occaſio proxima, ſed remota;neque enim ex
tali occafione ſemper, aut ferè ſemper ſolent ho-
mines peccare mortaliter , & aliunde ad tollen-
dam illam occafionem oporteret pænitentem in
eremum abire ,vt omni commercio cum fæminis
liber eſſet. Secunda verò pars probatur, quia ille,
qui vulc manere in illo periculo morali labendi,
non videtur habere propoſitum efficax non pec-
candi: Ex obligatione enim vitandi peccatum ſe-
qui videtur obligatio vitandi ea , quæ tali necef-
litate ſecum trahunt peccatum ſaltem quando
moraliter poſſumus eas occaſiones vitare , vt ſta-
tim dicain .
ISI . Hæc regula ſolet limitari. Primò,vt poſſit ab-
ſolui pænitens , quando habet extraordinarium
dolorem , & propofitum , hæc enim faciunt,iam
illam non effeoccaſionem proximam ,quia homo
fic armatus, fortior multò eft , quàm erat prius,
atque adeo probabilem poffumus de ipſo ſperare
victoriam tentationum , à quibus antea ſemper
ſuperabatur.
Secundò limitari ſolet, quod poſſit etiam ab-
ſolui non relicta omnino occaſione, quando pro-
poneret alia media adhibere,ve ſi occaſio effet ex
fæmina domeſtica , & proponeret nunquam ſo-
lus cum ſola colloqui,aurinueniri,eius aſpectuin
pro viribus declinare, & c.
122 .. Tertiò limitatur,quando occaſio relinqui non
poteſt abſque ſcandalo , graui infamia ,vel detri-
méto magno ſpirituali,vel temporali. Tunc eniin
licitè manet in periculo , quod eft neceflarium
& poteft fperare diuinum auxilium ad reliſten-
dum .Sic Pontifex in c. Conſultationi , de frigidis,
& malefic. declarauit , duos , qui contraxerant
matrimonium inualidum propter impotentiam
coëundi , poffe fimulcohabitare, vt fratrem , &
fororem propter (candalum , & infamiam , cùm
tamen periculum effet tactuum , & aliorum pec-
catorum. Sic ergo poterit filiusfamilias abſolui,
quamuis maneat domiſerua, cú qua ſolet pecca-
re, quam tamen ipfe expellere non poteſt,nec fa
cilè,aut decenter fier ; & à fortiori, ſi cum fratre,
vel ſorore habet occaſionem peccandi, à quoruin
conuictu ſeiungi non poteſt abſque graui detri-
mento ; debet tamen adhibere alia remedia faci-
liora,quæ poteft.Ex hac limitatione inferri poteſt
reſolutio plurium caſuum ;qui in particulari vide-
ri poflunt apud Nauarr . qui loco citato , & in addi-
tionibus latißimè illos profequitur.
153 . Contra hanc tamen communem doctrinam
occurrerevidetur difficultas , quia ſi ſcires ex di-
uina reuelatione , te damnandum , fi talem do-
P.Ioan.de Lugo de Poenit.
Sect . X. 255.
mum intrabis;debes vcique etiam cum grauiſſimo
detrimento ingreſſuin illius domus omnino fu
gere,ex obligatione faltem charitatis erga te ipsú,
qua debes velle, & procurare tibi bonum falutis
æternæ cum iactura etiam omnium bonoruin
temporalium : quid enim prodeſt tibi, fi vniuer
ſummundum lucreris, animæ verò ruæ detrinen
tum patiaris ? Maius autem malum eſt peccatum
mortale, quàm infernus ipſe , & carentia beatitu
dinis æternæ:Ergo ex eadem obligatione charita
tis erga te iplum debes procurare vicare illud ma
lum , etiam cum grauiſſimo detrimento , & cum
iactura cuiuſcumque alterius boni. Siergo perſe
uerancia occaſionis proximæ affert ſecum ferè
certam ruinam , & lapſum in peccatum mortale ;
non poteris licitè perſeuerare in occaſione proxi
ma , etiamſi abſque graui detrimento temporali
non poſſis illam relinquere.
Hoc argumentum , fi aliquid probat, proba 154•
ret etiam maiorein eflc obligationem vitandi oc
cafionem proximam peccati vcnialis; etiam cuin
maximo detrimento ,quàm vitandi infernum ;quia
maius inalumeſt peccatum veniale, quàm caren
tia beatitudinis, aut quàm ipſe infernus, Occur
rendum ergo eft huic difficultati ex doctrina tra
dita difp.s.fe&t. 3. vbi ad non diſſimilem obie
ctionem diximus, peccatum quidem eſſe maius
malum , hoc eſt, minùs volibile per voluntatem
actiuam , & practicam , non verò per voluntaiem
fpeculatiuam , & permiſſiuam ; nain licèt debeam
potiùs non velle peccare, non velle mortem, vel
infernum : non tamen debeo magis non permit
tere peccatum ,quàm mortem, vel infernum: quia
peccatum non refundit tantam malitiam in vo
luntatem ſui permiſliuam , quàm in voluntatem
cauſatiuam : quod ibi mulris exemplis , & ar
gumentis probaui , nec oportet ea iterum re
petere .
Vrgebis , lex amicitiæ violatur ab eo , qui dat 15 2 .
venenum ,ex quo certiſſimè ſequatur mors amici,
ergo & abeo, quiponit occaſionem , quæcertif
ſimè afferat offenſam grauem , & malum Dei.
Reſpondetur , hocprobaret, quod teneremur
etiam cum graui detrimento vitare , & iinpedire
occaſionem peccati alieni; Nam illud ctiam cft
offenſa grauis , & malum Dei. Dicendum crgo
eft , legem amicitiæ obligare quidem nos , ne
cooperemur poſitiuè ad malum amici,atque ideo
non poffumus illi dare venenum , quia hoc eflet
cooperari , & tunc cauſaremus illud inalum . Non
tamen obligat ſemper ad impediendum malum
amici : nam cum graui detrimento non teneor
ſemper impedire malum proximi,licèt aliquando
tenear, v.g. in extrema proximi neceſſicate. Vnde
licèt ſcirem , meum in vrbem aduentum fore oc
caſionem mortis amici,non teneor cum grauifli
momeo detrimen :o impedire illud malum , ſed
poſſum illud permittere;cum animi tamen dolore
propter amicum , quem diligo.Hoc autem à for
tiori locum habet in caſu noſtro,quo malum pec
cati Deo nihil incommodi intrinfecum affert, aut
felicitatis minuit , fed totuin illud in eius extrin
ſecain gloriam poftea conuertetur .
Circa hanc communem doctrinam ſuperſunt 156.
aliqua magis dubia . Primum eſt; An qui fæpius Qurd jinon
abſolutus propter graue detrimentum , quod le- apare i vlla
emendatio ?
queretur ex remotione occaſionis proximæ . co
dem tamen modo ſemper relabitur , nec in eo
vlla correctio reperitur', cogendus fic fubire il
lud detrimentum > & relinquere occalionem
Y 2 เillam
 256 De Sacramento Pænitentiæ .
illam proximam? AffirmarevidenturSuarez diet .
ſect.22.1n fin.Graffius in deciſ.part.i.lib.1.cap.28.
num.23. l'. Reginaldus in praxi pænitent.tom . 1 .
lib.8.num.19. quibus fauet Nauarrus dict. cap. z .
num.21 .
Oppoſitam ſententiain docent Viualdus in
Candelabro ritul.de abſolut. S.Cafus epiſcopis refer-
suti,n .+3.loann.Sancius in ſelectis difp.io.n. 16.
& alij Theologi. Quæ ſententia in rigore verior
videtur per le loquendo , licèt per accidens poffit
prior habere locumn.Probat Sancius hanc fenten-
tiam contra P. Suarez , quia abſoluimus abſque
ſcrupulo pænitentem conficentem quotidie ca-
dem peccata venialia , nullo apparente profectu;
etiam li occaſionem peccatorum illorum non au-
ferat ,imò etiam quando illam abſque graui de-
trimento potelt auferre;ergo non repugnatà for-
tiori verus dolor , & verum propoſitum abſque
ablatione occaſionis proximæ , quandotalis occa-
fio abſquegraui detrimento tolli nonpotest;quo-
ties autem pænitens habet verum dolorem , &
propofitum ,abſolui poteſt; ergo in noſtro caſu
abſolui poterit .
157. Hoc argumentum deſumptum à pe ccatis ve-
nialibus non eſt efficax ; quia, vt dixi ſe {tionepre-
cedenti, minus requiritur ad propoſitum circa ve-
nialia , quam circa mortalia : neque enim qui
proponit circa venialia tenetur adhibere tantam
diligentiam in tollendis occaſionibus. Fatemur
crgo perſeuerantiam in occaſione non repugnare
ſecundùm ſe cum propoſito vitandi illud pecca-
tum ; neque ideo negatur abſolutio perſeueranti
in occaſione proxima,quia illa perſeuerantia præ-
cisè repugnat cum vero propoſito; ſed quia velle
perſeuerare ſcienter in tali occaſione proxima pec-
cati mortalis,eſtnouum peccatum mortale ; obli-
gatio enim non peccandi mortaliter affere obli-
gationem vitandi periculum proximum peccandi
mortaliter , cui obligationi non ſatisfacit, qui
cùm poflit,non vult relinquere occaſionem pro
ximam,& idco non abſoluitur, quia conſtat,illum
non habere propoſitum non peccandi , cùm actu
peccet non vitando illam occafionem proximam ,
quam lub peccaro tenetur relinquere. Hæc autem
ratio non procedit in eo , qui confitetur venialia:
Nam propter leuitatem materiæ non tenetur
homo lub nouo peccato ad tollendas occaſiones
proximas eorum : tum quia ſunt innumeræ : tum
quia non tanti refert peccatum leue , vr ſub pec-
cato Sit etiam obligatio vitandieius periculum,
Sic dicunt Theologi,poſle abſolui paraſitum no-
lentem deſerere illud officium , in quo ſæpiſſimè
labitur in verba otiofa, & mendacia iocola : cum
hoc eniin periculo poreſt ſtare dolor verus , &
propoſitum cfficax etimli probabiliſſimè,imò&
cum morali certitudine credar, ſe itcruin relaplu-
rum : Nim (vt dixiſecz.præced .)propofitum requi-
ſitum non eſt comper voluntas abſoluta , fed vo-
1
luntas efficax , talis , ſcilicet , cum qua quandiu
ipſa durat, non poflit ſtare peccatum actuale, quæ
voluntas poteſt eſſe,etiamli ſciat aliquis , le po-
ſtea peccarurum , & defecturum ab illa volun-
tate.Non ergo arguitur benè ,quod poflit abfol.
ui, qui poft longam experientiam vider , ſe non
proficere , nec emendari , quandiu non relinquit
occafionem proximam peccati mortalis ctiun
cum graui detrimento, ex eo quod poflit abſolui,
qui ſæpe relabitur in eadem venialia non relicta
occaſione eorum proxima : Nam fi hocargu-
mentum valeret , probaret etiam , poſle abſolui
eum , qui abſque detrimento poteſt relinquere
occalionem proximam peccatimortalis , & cam
non relinquit, ficut potelt abſolui à venialibus is,
qui eorum occafionem proximam , quam abſque
detrimento poteſt relinquere , non relinquit;
quod tamen argumentum abſurdum cflct.
Aliterigitur probanda elt ſententia ilia cx pro 158.
ximè dictis, quia,fcilicet , adhuc poſt experien
tiam illam nullius profectus poteft ftare dolor
verus, & propofitum requiſitum abſque volunta
te auferendi occaſionem cum tanto detrimento;
ergo poteſt abſolui pænitens, nihil enim aliud
requiritur , niſi confeflio cum dolore , & propo
fiti). Antecedens probatur , qnia ficut prima vice
potuit abſolui , eo quod cum tanto detrimento
non tenebatur auferre occaſioncm illam ; lic pro
pter idemn detrimentum , quod perfeuerat, excuſa
tur tempore fequenti ab auferenda occaſione;
nequc eit , vnde orta fuerit grauis obligatio nunc
auferendi occaſionem , quæobligatio antea non
eflit : ergo li antea exculabatur , exculatur etiam
nunc.
Dices , nunciam experientia conſtare, neceſſa
rium efle omnino ad vitandum peccatum auferre
illam occafionem , quod prius non conftabat.
Sed contra , quia fi hoc non conſtabat in præce
denti confeſſione, non teneretur tunc auferre oc
cafionem , ctiamn ſi abſque vllo detrimento po bas
tuifler auferri ; hæc enim obligatio cunc ſolum
datur, quando conſtat,illam ellcoccationem pro
ximam , hoc eft , qua ftante , bomo moraliter
loquendo ferè ſemper peccabit : ſupponimus au
tem , quod tunc folùm ex eo capite excuſacus
fuit , quia fcilicet abſque graui detrimento nos
poterat auferre occalionem ; ergo tunc etiain
conſtabat neceflitas moralis auferendi occafi
nem ad vitandum peccatum , a:que idco ex er ,
quod magis hoc ipfum iam coniter diuturnior
experientia , non accreſcit obligatio grauis quia
totum illud augmentum eft fecundùm magis, a
minus intra idem genus.
Ratio autem à priori eſt, quia, vt dixi , poreſt
adhuc cum tota illa experientia periculi ftare do
lor , & propolitum efficax,licèt homo ex propria
fragilitate , & long experiencia credat, fe itcruin
peccaturum , quod quidem ad hominem probari
poteit.quia ipfe Suarez, & alij fatentur , potle il
Tum pænitentem ſæpius abfolui,fi aliquamemen
dationem oftenderit , hoc eſt , non ita frequenter
lapſus fuerit , ſicut antea : ficut ergo poteft ftare
dolor, & propofitum requiſituin cuin certitudine
illa inorali de lapſu futuro frequenti , cur non po
terit ſtare cum cerritudine morali de lapſu futuro
frequenti? propoſitum enim cùm lit vniuerfalc,
non minus videtur opponi cum certitudine de
vno lapſu contra ipſum propofitum , quàm cum
ce : titudine de mulcis.
Et cófirmatur,quia fi occafio effet talis, quæ ab !
que graui (cádalovel detrimento ſpirituali auliai
non poflet ,non teneretur procul dubio pænit is
adeam auferendam adhoc,vtpoflet abſolui, Eco
ficut nunc poflet habere verum propofiemyre
quiſirui cum illa certitudine morali lap usfi
turi, lic etiam quando occaſio auferri non portar
abſque graui detrimento corporali. Denique li
occafio eflet talis , vt nullo modo auferri pofler,
qualis eſt fragilitas fundata in propria carne, & na
tura panitentis ;adhuc poft totam illam experien
tiá poteſt abſolui;ergo poteſt habere doloré verú,
& propofitum cum tota illa certitudine fururi
lapſus
Tere
cam
Diſp. XIV .
lapſus, atque adeo ex hoc capite non erit inca
pax abſolutionis.
asis,
que 160 . Dixi tamen ,perfe loquendo , videri hanc par-
quic; tein veriorem , licèt peraccidens,poffit altera len-
tentia locum habere : quia aliquando ex illa ex-
pro
perientia arguetur ,pænitentem carere nunc vero
dolore , & propofito requiſito , qui enim effica-
plat citer proponit , & feriò rem aliquam , quam ali-
ata. unde moraliter implere poteft, non ita facilè
ato; obliuiſcitur ſtatim ſui propoſiti , ſed ſaltem per
Eud aliquod tempus perſeuerat , & difficiliùs , vel ra-
rius cadit. Vnde in iplis etiam peccatis venialibus
dice folet aliquando argui imperfectus dolor ex vni-
sto formi perfeuerantia in eiſdem fine vlla ſpecie
CO emendationis : iniis ramen faciliùs poteſt præ-
2. ſumi propoſitum validum , quia impoſſibilitas
materiæ facere poteſt , quod non obſtante repe-
ac tito dolore , & propoſito , in eadem fæpius rela- lege amicitiæ, & charitatis erga Deum illam oc
on bamur in peccato autem mortali, quod cum di-
an uina gratia poteſt non ita difficilè vitari , maior
eſt præſumptio de imperfectione propofiti, quare
ex hoc capite poſſet negari , vel differri abſo-
ce
lutio , vt paulò inferiùs dicemus de reincidente
.. ſæpè in ead em peccata mortalia abſque vlla
emendatione .
161 .
Secundò principaliter dubitari poteſt ,an ſit
Anfitores dicendaoccafio proxima illa, quæ non eſſetad
ad peccatum aliquod peccatum mortale determinatum , ſed
in communi. ad aliquod indeterminatum ? verbi gratia , ſcit
pænitens , quod fi conuerſetur cum loanne, eſt
in periculo morali peccandi , nam ferè ſemper
vel peccat grauiter contra caſtitatem , vel in ma-
teria detractionis, vel gulæ , vel alterius peccati
mortalis indeterminatè , an teneatur vitare illam
familiaritatem , tanquam proximam occafionem
peccati mortalis.
Pater Suarez infra difp.35.fe&t.3.num .10.argu-
mento propoſito contra le ad probandum , quod an illud peccatum fit futurum contra caſtita
confeſſio frequens obliget fub mortali omnes il-
los , qui ex propria experientia cognoſcunt , ſe
morali certitudine in peccatum aliquod mortale
lapſuros , niſi intra annum ſæpius confiteantur:
reſpondet , non teneri hominem ad illud reme-
dium adhibendum , quod folùm eſtneceffarium
ad vitandum peccatum mortale in comuni , quia
in ordine ad peccatum in communi nulla cen-
ſetur moralis occaſio proxima : fecus ſi eſſetme-
dium neceffarium moraliter ad vitandum ali-
quod mortale determinarum in particulari, quam
Suarij doctrinam ex ipſo deſumplit Filiucius tra-
Etatu 7.num.40 .
162. Hæc diſtinctio difficilis mihi videtur , nec vi- peierare , non tenerivitare ludum , quiainterlu
deo , cui firmo fundamento niti poſſit.Si enim ad-
mittatur caſus , quod aliquod fit medium mora-
liter necellarium ad vitandum aliquod peccatum
mortale in communi ; non apparet, cur non ſit
cadem obligatio apponendi tale medium,quæ eft,
quando cognofcitur elle neceſſarium ad vitan-
dum aliquod peccatum mortale determinatuin .
Ratio quippefundans obligationem in ſecundo
caſü , cadem , & fortaſſe maior militat in primo
caſu ad fimilem obligationem . Si enim dicas,
hanc obligationem oriri ex propoſito , quod de-
bemus habere non peccandi mortaliter,cum quo
propoſito non ſtar voluntas occafionis, quam mo- cati futuri nihil mediat. Sic dicunt Theologi,ali
ralicertitudine conſequitur peccatum mortale: quando teneri hominem ſuæ fragilitatis con
hocipſum procedit in primo cafu;nó enim minùs ſcium ad ieiunandum ,
repugnat cum propoſito non peccandi velle ali-
quod peccatum in communi,quàm velle aliquod
in particulari; ergo non minus repugnabit velle
P.loann, de Lugo,de Pænit.
Sect. X. 257
aliquam occafionem , quam certitudine morali
conſequitur aliquod peccatum mortale in com
muni, quàm velle illam , quam conſequitur ali
quod peccatum determinatum .
Si verò dicas , cam obligationem oriri ex obli 16.
gatione vitandi peccata mortalia , quorum pro
ximas occaſiones propter corum malitiam debe
mus vitare , quoties poſſumus ; eadem ratiopro
cedit in noſtro caſu :non enim eft minus malum,
nec minùs contra diuinam amicitiam velle pec
catumaliquod mortale in cómuni quàm velle ali
quod in particulari;neque effet amicus,qui ſciens
præpararialiquod graue damnum ſuo amico,non
curaret illud impedire,cùm poffit, licèt non ſciat
in particulari , quale lit illud damnum : Ergo fi
hoino ſcit , ex tali occaſione fe cercò lapſurum in
grauem offenfam Dei , non minus tenebitur ex
calionem vitare , quàm fi ſciret in particulari,
quale peccatum ſequi debeat. Pone enim ,te di
uinitus monitum efle , fi hodie conuenias Pe
trum , inducendum te infallibiliter ad peccan
dum mortaliter , nonne eodem modo tenereris
abſtinere à colloquio Petri ,ac fi ſcires, quale pec
catum in particulari eller à te committendum ?
nonne eodem modo argui poſſes de ſalute ani
mæ tuæ, & de diuina amicitia parum ſollicitus,li
eo periculo contempto Petrum adires , ac fi pec
catum in particulari tibi prædictum fuiffet ? Imò
maior , ac grauior , vt dixi , aliquo modo eſſet
obligatio illud periculum fugiendi : nam qui ex
ponit ſe periculo fornicationis , contrahit mali
tiam determinatam illius peccati, nec excedit ter
minos illius ; qui verò exponit ſe periculo peccati
mortalis in communi,nelciens,quale fit futurum
illud peccatum , videtur virtualiter contrahere
malitiam peccatorum grauiorum : neſcit enim
tein , contra religionem ,contra fidem , c.Vnde
ex hoc capite videtur aliquo modo grauior obli
gatio vitandi huius periculi, propter grauius pec
catum,quod ſub illo poreſtlatêre.
Dices , eam occaſionem , eo ipſo quod ſit ad 164.
peccatum in communi , non eſſe proximam , ſed
remotam , quia inter illam , & peccatum deber
mediare tentatio proxima ad tale peccatú in par
ticulari , nulla enim tentatio proxiina eſt ad pec
carum in communi. Reſpondetur , fi hæc eſſet
bona regula , ſequerentur multa abſurda in hac
materia :ſequeretur enim primò , eum , qui ex
peritur , ſe in ludo frequenter blafphemare , &
dum , & periurium adhuc mediare debet ten
tatio proxima ad periurium , aut blaſphemiam ex
aliqua occaſione orta in ludo : ſecundò is , qui
tranfiens per talem viam concupiſcit talem fæ
minam , non teneretur vitare illam occafionem ,
quia inter tranſirum , & peccatum debet inediare
aliud , nempe aſpectus fæminæ , ex quo oritur
tentatio proxima , &c. quæ , & alia fimilia ſunt
manifeſtè falfa. Quare dicendum eſt occa
fionem aliquam , non ideo dici proximain , quod
inter ipſam , & peccatum actuale nihil mediet;
ſed quia inter ipſam ,& certitudiné moralem pec
vel domandam carnem ,
quando id medium iudicat neceſſarium ad vin
cendam tentationem ; nam licèt inter carentiam
ieiunij , & peccatum mediet tentatio carnis , quæ
Y 3 non
 258 De Sacramento Pænitentiæ .
!
nondum eſt præſens, fi tamen hodieverbi gratia,
non ieiunat , eſt certum moraliter , quod orietur
tentatio , & ſequetur conſenſus , quare hodie te-
netur ieiunare , ne ſequatur illa certitudo peccati
futuri. Sic etiam , qui expertus eft , efle fibi me-
diam neceſſarium ſumere frequenter Euchari-
ftiam ad refiftendum tentationibus carnis, non
debet expectare tentationem præſentem ; quid
eniin li adueniat poſt prandium , quando non
poreſt ſumere Euchariſtiam ,fed debet priùs com-
municare , quia ex carentia communionis fcqui-
tur immediatè certitudo moralis futuri peccati ,
licèt non fequatur immediatè ipfum peccatum.
Sic ergo dicimus in præfenti , occafionem illam
ad peccatum in communi dici proximam ; quia
licèt inter ipfam , & peccatum debcat mediare
tentatio proxima, inter illam tamen , & certitu-
dinem fururipeccatinibil mediat , ncc elt in mca
poteſtate polita illa occaſione, vitare , quod non
ſit politum iam id, ad quod moraliter,& frequen-
ter conſequitur peccatum mortale ; quare iam
me conieci in periculum , hoc eſt , in laqueum
certitudinis moralis de peccato futuro.
165 . An verò ex hac doctrina ſequatur , quod fre-
quentior cõfefſio, quam annua obliget omnes ſub
peccato, tamquam mediú moraliter necellarium
ad vitandum peccatum mortale , quod faltem in
communi videtur certò cómittendum ab iis, qui
ſolùm poft annum confitentur ? dicemus infra
difput.ſeg.fect.4. vbi etiá dicemus,non efle idem
ſentiendum de occaſione in communi ad aliquod
peccatum mortale , ac de occaſione determinata
ad aliquod peccatum mortale in communi:nam
.
licèt fit obligatio vitandi hanc , non tamen illam
propter rationem ibi explicandam .
An poſſit dif- Tertiò dubitari poreſt, an quando occaſio pro
fervi abfolu- xima tolli non poteft propter fcandalum , vel gra-
sio adexpe- ue detrimentum , poflit confeflarius differre ab- rit ibi idein Diana ; & quidem in hoc etiam pun
folutionem per aliquod tempus ? de hoc tamen
dicemus in puncto fequenti ; eſt enim dubitatio
comunis vtrique puncto.
166 .
Reſtat ergo nunc, vt dicamus aliquid de illo
vltimo punčto, ſeu vltimo capite cognoſcendi de-
fectum propoſiti efficacis , nempe ex frequenti
reincidentia in eadem peccata poft multas con-
felliones abſque vlla emendatione , in quo pun-
cto doctrina comınunis, & vera eft , fi Sacerdos
hîc,& nunc non obſtante conſuetudine præterita ,
iudicet , pænitentem habere verum dolorem , &
propoſitum non peccandi;poſle eum abſoluere, potiùs fpirituale, quáfpereturvtilitaspanitentis,
quia difpofitio ſufficiens eſt dolor,& propofitum veputa,quod tædio afectus nú redibit,velin du
præſens,non emendatio futura ; atque ita poterit
abſolui , licèr iudicetur relapſurus. Secundò cer-
tum eft, quando Sacerdos arrenta conſuetudine
præterita, & propenſione,aliiſque circumſtantiis,
iudicat,prenitentem, non uerti ſufficienter ab illo
peccato,non poſſe euin abfoluere quantumcum-
que pænitensdicat , ſe dolere , quia fi Sacerdos
id non credit, non habet iudicium requifitum ad
conferendam abfolutionem . Tertiò ad iudicium
ferendum de diſpoſitione præfenti delcruie, tipe-
culiaria figna doloris oftendit , item fi iam adhi-
buit curam aliquam ad conſuetudinem extirpan-
dam . Si nunquam admonitus fuit de mediis ad-
hibendis ad tollendam confuetudincm : nunc
autem admonitus libenter ea ſuſcipit. & proponic
adhibere ea medir. Denique aliquando vtile erit
diffcrre abſolutionem per aliquotdies,vt appareat
correctio , & obſeruatio propofiti. In hoc conue-
niunt Auctores communicer , quos refert , & le.
quitur Thomas Sanchez lib. 2. in decalog cap.32.
num.45. clıb.3 . cap.5.num . 18. Suarez tom.2. de
religione lib.3.de iuramento cap.8. in fine,Reginal
dus in praxitom.2.116.18. n.87 . Henriquez lıb.4 .
de Sacramene.cap.24. num.4. & alij , quos ipfi ad
ducunt.
Dubium eſt primò an aliquando,cùm confef 167 ,
farius poflct credere probabiliter pænitenti dicen
ti, le hic, & nunc habere dolorem , & propofitum ;
pollit tamen ad meliùs probandum , & confir
mandum illud propofitum differre abfolutionem
per aliquot dies ? Secundò, an ipfo pænitens in
terrogatus à confeflario de confuctudine præte
rita , teneatur respondere , & dicere , fe in aliis
confeffionibus hoc ipſum peccatum læpius con
fullum efle , & nu lam emendationem poftea
fequutam elle.
Quidam Auctor modernus Ioannes Sancius
in deputationibus practicis,ci/p.9.num.6.0- legg.
dicit primò confeflarium non potle non abioluere
ftatim pænitentem habentem dilpolitionem re
quiticam doloris , & propofiti , cuiparti talent
etiam alij Theologi. Secundo dicit , pænitentem
non oblig.ri ad respondendum , imò potle licitè
vtiæquiuocatione,& negre,le hubuille antea ta
lem confuetudinem neino enim obligari poteft
ad confitenda bis eadem peccata , faltem quando
non erant releruata : poterit ergo dicere , fe
non habuifle talem confuetudinell , intelligen
do ,fcilicet , ad conftendam illam nunc ,eft enim
iam ab illa abfolutus. Sententiam hujus Auctoris
cum laude refert Antoninus Diana in relut. 110
ral.tom.i.tract.de circumftent.at Tranaiitilu relo
lut.ss. licèt ipfe eam nec approbet,fed aliis iudi
candam proponat .
Contrariain ſententiam quoad vtramque par 168 .
tem docent communiter Theologi, quos conge
cto aliqua certa funt , in quibus omnes commcni
unt. Primò,posle ex confenfu panitentis diffcrri
abfolutionem ,volenti enim non fit iniuria, atque
adco optimè facturuin confeflarium , fi paniten
tem fuauiter alliciat ad confentiendum .Secundo
certum eft , quando dilatio , ve dicebam , necel
faria eft ad explorandum firmum propofitumpe
nitentis,de quo non fatis conitat polle, & debere
differri abſolutionem.Tertiò ,non poſſe licitè dif
ferri abtolurionem quando panitens eft fuffici
enter di pofitus, & ex dilatione timetur damnum
perationem ha tus abenas vitiis laxabit (c . 131
tò denique certum eſt , non debere abíol tien" y :
differri ablque aliqua iulta , & rationabili cti,
quæ prudenterdictet , elle diferendom .Dan
tas ergo elle poteſt,an poflit elle caulir vonania
lis aliquando ad differcndam abſolutio ” m ..
que confenfu pænitentis,licet ipfe aliunde crue.:
tur probabiliter effe nuncalifpofitus. Abi
In quo procul dubio viderur vera com is
fententiaammans.Cuius ratio defuniture for
diamento contrario ; nam licèr pe nitens leg ini ,
diſpositus , confeflione facta , habeatiusad
tenriam , & ad abfolutionem ; non tamen hat
ius ad hoc, vc ftatim proferatur fententia ; puri?
enim ludex arbitrari , quomodo , & q , ando e
beat vriliùs proferri fententia : atquc ideo pot
ante abſolutionem præmittere exhortationē ſpil
tualem ,qua pænitenrem aduersiis tentationes ir.
ſtruat, & armet, nec poteft pænitens id impedire ,
au
 Diſput. XIV .
-} 2.
.de
aut cogere Sacerdotem ad abſolutionem ftatim
mal impertiendam : poteſt item Sacerdos ante abſo
5.4. lutionem docere penitentem ,quem videt multis
ada ignorantiis inuolutum , quæ de cætero poflunt
ipſum in plura peccata inducere ; & hoc ipſum
Fel ſpectat ad munus doctoris , quod Confeflarius
en
exercet. Vnde conſequenter , ſi Sacerdos meritò
timeat , pænitentem poft abſolutionem non re
m;
diturum ad doctrinam illam neceſſariam accipi
Gr
endam , & aliunde nunc non vacat illum fuffici
na
enter inſtruere ; poterit monere , vt redeat poſt
prandium doctrinam , & ablolutionem acceptu
iis
rus; nam ficut nunc ex debico fui officij tenebatur
ad illum inſtruendum ; fic propter impedimen
ea
tum neceſſarium cogitur interrumpere per ali
quor horas actionem illam , donec magis expe
dicus poſſitillain perficere.Similiter ergo,quando
IS
meritò timct , pænitentem nunc abſolutum fa
? cilè relaplurum ftatim in eadem crimina, nifi ipla
difficultate, & dilatione abſolutionis territus me
liùs agnofcat grauitatem peccati , & neceffitatem
emendationis : poterit differre abſolutionem , vt
2
pænitens vtiliter admonitus, non maneat in tan
to periculo reincidentiæ , quantum alias certiflimè
fubiret.
170 . Confirmatur ex communi doctrina Theolo
gorum ,qui dicunt, poſle confefl'arium aliquando
obligare pænitentem ad implendam pæniten
tiam ante abſolutionem quod licèt non poflit fa
cere per modum vindi &x , & punitionis , poto
ſaltem facere per modum medicinæ, quando iu
dicat id effe neceffarium , vel vtile pænitenti, ex
eo quod foleat facilè omitterepoftea penitentias
fibi impofitas , vel vt confeffarius certus fit de
pænitentia impleta , vel ob alios fines, vt docent
Suarez , Reginaldus,& alij, quos refert , & fequi
tur Bonacina de Sacrament. pænit.diſp.s.quaft.s.
ſe&t. 3.pun &t.2.num.20. Iniò apud Græcos ſic ſoli
tum fieri, vt nemo ante expletam pænitentiâ ab
ſolueretur,dicit Palatius in quarto dift.15.quaſt.1.
ex Nicephororo lib.11.cap.26 ,quod cum publicis
peccatoribus olim ſeruatum fuille , colligitur ex
Catechiſmo Pij Quinti de Sacrament. pænitent.
num.68.ex qua doctrina habemus,pofle confeffa
rium differre abſolutionem , quando id vtile iu
dicat per aliquod tempus, quod certè requiritur,
vt pænitentia impleatur:quid eniin ſi penitentia
fit ieiunare duobus diebus,vel viſitare bisfeptem
Eccleſias , aut aliud ſimile ? Non ergo eft contra
ius pænitentis , ſi abſolutio in eius vtilitatem per
aliquod tempus differatur.
171 . Ratio autem à priori eſt, quia confeſſarius non
folum eft iudex, ve dixi, ſed etiam medicus , vnde
ficut in pænitentia imponenda ita exercet officiú
iudicis punientis , ve debeat ſimul exercere offi
cium medici curantis ;atque adeo procurare,quod
impofitio pænitentiæ ſit in vtilitatem , & medici
nam pænitentis , quo reddaturmagis cautus , &
fortis contra tentationes ; fic in proferenda ab
ſolutione , licèt principaliter exerceat munus iu
dicis abſoluentispænitentem diſpoſitum ; debet
tamen fimul procurare, vt medicus in ipſa ablo
lucione curationem pænitentis; eo videlicetmo
do abfoluendo , qui magis cedat in vtilitatem ,
& remedium ægroti : ad vtrumque enim ha
bet ius confeſſarius , nec poteſt prohiberi à pæ
nitente, quod in ipſa abſolutionc exerceat offi
cium medici , ſicut nec poteſt ab eo prohiberi ,
quod in impofitione pænitentiæ non fit merus
iudex , ſed etiam exerceat officium medici. Cùm
Sect. X. 259
ergo confeſſarius iudicat , expedire dilationem
abſolutionis ad hoc , vt pænitens reddatur ma
gis cautus , & confirmetur in propſito noh pec
candi,necita facilè poſtea relabatur; poteſt certè,
& deber aliquando vt medicus hoc remedium
pænitenti adhibere , nec poreſt ægrotus rationa
biliter conqueri aduerfùs medicum , cui fe in hoc
Sacramento curandum tradidit neque in hoc de
bemus recedere à fententia communi , cui adſti
pulatur experientia multorum pænitentium de
bilium , qui hoc remedio adhibito breui tempore
folent curari, & pro pueris potiſſimùm videtur
magis neceſſarium , qui hoc modo meliùs conci
piunt neceſſitatem perſeuerantiæ in propoſito
non peccandi. 172 .
Sed multò magis diſplicet altera pars ſenten- Anpænitens
tiæ illius Auctorismoderni, quod,ſcilicet,pæni- debeatinter
tens interrogatus à confeflario de conſuetudine rogatus dice
re conſuetu
præterita non debeat reſpondere , fed poflit eam dinem prate
occultarc, & cum aliqua æquiuocatione negare, ritam .
Hoc, inquam , elt contra omnes Theologos, con
tra praxim Ecclefiæ , & contra finem huius Sacra
menti : Nam illi etiam, qui tenent,non efle obli
gationem explicandi in confeflione circumſtan
tiam notabiliter aggrauantem , quæ non mutat
fpeciem ; farentur tamen , debere pænitentem
illain circumſtantiu explicare , fi à confeffario
interrogetur, verbi gratia , fi accuſat ſe de furto,
& confeſſarius interroget , quam ſummam fura
tus fuerit ? non poteſt negare , aut dicere fuille
decem lulios , fi fuerunt mille , effet enim hoc
decipere confeflarium in re graui. Non valec
ergo illud argumentum ; pænitens ex ſe non
tenetur ad manifeſtandam conſuetudinein pra
teritam ; ergo interrogatus etiam poterit illam
negare , ficut licèt non teneatur ex fe ad explican
dam quantitatem furti , non tamen poteſt eam
·negare interrogatus , vt notat P. Vaſquez. in pre
ſenti queſt.91.art. i dub.3.n.4 . Nec vllus vnquam
timoratæ confcientiæ id faciet.
Ratio autem eſt eadem , quia ,fcilicet, confef- 173
farius, cùm fit ludex , & medicus , habet ius ad
interroganda illa , quorum notitia neceflaria eſt
ad vtilem correctionem , vel pænitentiam im
ponendam : quare ficut diuerſam pænitentiam
debet imponere pro furto centum millium au
reorum , quàm pro furto vnius aurei , & ideo po
teſt illam circumſtantiam interrogare ; fic multò
magis oportet cognoſcere ftarum pænitentis in
ordine ad conſuetudinem præteritam , ve ſciat,
quænam medicina fit illi hîc,& nunc applicanda ,
& an indigeat dilatione abſolutionis, vthoc tan
dem modo curetur .
Nec hoc eſt cogere pænitentem ad confitenda
bis eadem peccata ; nain in hac ſecunda confef
fione non dat pro materia confeſſionis confueru
dinem præteritam , nec de illa ſe accuſat , fed ex
plicat illam indirecte ad declarandum ftatum
ſuum , & indigentiam præfentem , qua rationc
non eft nouum obligui aliquando pænitentem
ad declarandı iterú peccata,de quibus antea con
feflus fuerar:Sic enim monialis,vel alia exiſlimata
virgo, cum re vera non ſit , quando accuſat ſe de
peccatis contra caſtitatem , debet explicare , fe iam
non efle virginem ,atque ideo declarare peccatum
ſuuin antiquum , quod iam confefla fuerat , vr
declaret circumſtantiam peccati præfentis , quod
ſcilicet non fit virginis , iuxta fententiam litis
communem , quod illa circumftantia ficiat differ
re ſpecie peccata. Item coniugarus qui cognouit
Y 4 con
 260 De Sacramento Pænitentiæ .
conſanguineam ſuæ vxoris,poftea peccat, quoties SECTIO I.
petit ab vxoredebitum , & debetexplicare ſuum
inceftumpræteritum,quem iam fueratconfeflus, vtrùm confeßio fit neceſaria ex Chrifto infti.
ad declarandum peccatum præſens. Item Sacer tutione.
dos, qui filium ſpuriuin vult inftituere hæredem ,
debetexplicare peccatum illud præteritum , quo Dcepti.De vtráqucdiximusfatisdifp.3.de Sa 1.
genuit filium ad declarandum peccatum prælens
de inſtitutione eius in heredé: & licin aliis multis cramcio Euchar.vbi dixi, neceflaria necetlitate me Duplex N
1 ceffitas:Me
dij efle illa,finequibus falus obtincrinó poteft, & dý,co sna
caſibus in quibus indirecte oportet declarare pec
catum præcedens ad confeßionem peccatorum quæ conducunt pofitiuè ad iplam ſalutem . Vnde cepti.
præſentium : inquo nulla eft difficultas, nec pro- Sacramentum pænitentiæ homini adulto lapſo
prerea excuſari debet pænitens ab explicanda có- in peccatum mortale poſt baptiſmum.cft neceila
ſuetudine præterita, quando legitimè interrogatur rium neceſſitate medij ad ſalutem , in re , vel in
à confeffario in ordine ad medicinam applican- voto , quia fine hoc Sacramento re ipla luſcepto,
dam pro peccatis præſentibus. Alioquin ſeque- vel certè fine eius voto , quod in contritione in
I
rentur grauiflima inconuenientia ; fi aliquis per cluditur, faluari nequit:& quidem Sacramentum
viginti annos concubinam quotidiè inuiſens,ſem ipſum , quando fulcipitur,vel votum ipfius con
per in confeſſione diceret ſe illa ſola vice cum ip- ducit policiuè ad primam gratiam , line qua ſalus
ſa peccaſle. Quid hoc curpius excogitari poflet, elle non poteft, quare meritò dicitur mediuin ne
& magis contra finem , & reuerentiam Sacramenti ceflariuin ad falutem in re,vel in voro.De hocta
De hoc tamen redibit fortaſſe iterum ſermo infra, men diximus ( atis loco citato .
cuim de circumftantiis aggrauantibus agemus ,an Rurſus poffumus in confeffione conſiderare 2.

debeant in confeſſione explicari. Nunc iam ve- duplicem neceſſitatem ; alteram ortam ex Chriſti Duplex ilem
ivas:ex
niamus ad ſecundam partem materialem expli inftitutione , & præcepto ; alteram ex præcepto neceff
fracepro
candam , ſcilicet ,confeflionem externam . Eccleſiz . De vtrâquedicendum eft , & prius de 'Chrifti
priori. Circa quam varij fuerunt errores,quorum Ecclefia.
aliquos refert Suarez diſp.17.ſect... diſp.35.feet.
DISPVTATIO XV. 1. quæ res, quia ad dogmnata pertinet,ſpectat
gis ad controuerfiſtas ,qui hoc aduersus antiquos,
1 & modernos hæreticos latè confirmant. Videri
De confeſſione , & eius neceſſitate. poflunt Bellar.tom.2. difp.4 .generalıl b.1.P. Va
lentia in controuerfiis lib.de numero Sacramento
Sect. I. Vtrùm confeßio fit neceffaria ex rum . cap.4.& lib. de neceſſitate confeffionis , & in
praſenti diſp. 7. quaft. 1. Petrus de Soro in confesa
Chriſti inſtitutione? fione Catholicæ fideicontra confeffionem Vvitember
Sect. II. An ex Chrifti inſtitutione confef genfem ,Roffenlis art.6.contra Lutheri , Alphon
fiofieripoßit cuilibet Sacerdoti? lus de Caſtro aduersus hærefes,verbo , pazutentia,
Sect. III. Quas perſonas , & quo tempore Ruardus Taper ab art . 3.Echius in Enchiridio lo
corum communium ,loco 8.6 9. qui hoc dogma ex
obliget præceptum diuinum confeßio profef
nis ? fo confirmant.
Primus error eft , quem refert Gloſla prima 3.
Sect. IV. Virùm propterpericulum reinci- Ioannis Theutonici de penitentia dift.5.quod con- Erry-sua
Ty C ! ' CA LA
dendi in noua peccata obligentur de fellio inftituta fuerit à Deo in Paradiſo , quando jiiiuiionem Le:
factofidelesad confitendum frequen exegit ab Adamo confellionem , quam clarius Sacramenti
tiùs, quàm femel in anno? petiit poftea à Cain dicens , vbi ejt frater tuus? Pænitentia
legg. Nauarrus illa dift. 5.de
quem errorem impugnat
SECT . V. Vtrùm ex diuino præceptooblige pænitentianum.1.o
turpænitens ad confitendum per In- Secundus error relatus ibidem eſt, quod fuerit
terpretem , aut ſcripto,da vtrùm id fi- inſtituta loſue7. cùm loſue dixitad Achor,da glo- loſue 7.
eri poßit? riam Domino, ac confitere, indica mihi , quid fe
SECT . VI. De neceßitate confeßionis ex pra ceris, ne abſcondas ,& c. Tertiò alij relati ibidem
dicunt , quod fuit inſtituta Iacobi cap.s. in illis
cepto Ecclefiaftico. verbis,confitemini olterutrum peccata verba:Vnde
SECT. VII. Quas perſonas , de quo tempore in cap.finalde pænitent.diſt 1.dicitur, fequendam
obliget hocpræceptum Eccleſie? elle inſtitutionem Apoſtoli dicentis , confitemini Ca
Sect:VIII.De aliisqualitaribus confeßionis. alterutrum ,& c. Quarta ſententia, quam tenet illa
Sect. IX. Virùm confeßio ex fine malo ila glolli, eſt , quod hæc obligatio inducta eſt con
ſuetudine vniuerfalis Ecclefiae , & fine vlla aucto
vitietur , vt Sacramentum fit irri ritate fcripturæ. Idem etiam dicit gloffa in c.em
lum ? Vbi , An aftuspænitentiæ pof- nis viriuſque ſexus, de pænit , & remill.quem er
fit ex fine extn eco vitiari? rorem ſequuntur , & tuentuſ hæretici moderni;
Sect. X. Difficultates quædam contra do- quibus præuius fuit Eralınus in Dialogo inſcripto
pietas puerilis , quein licèt excuſare velint Palatius
étrinam præcedentem .
dift. 17. quæſt. 5. & Nauarrus ſupra , fed re vera
idem Eralius luper Heronymumin Epitaphio
Riùs agendum eſt de neceſſitate con- Fabiola ad Oceanum , dicit , confeffionem ſecre
fellionis , poſtea verò agemus de eius tam nondum fuiſſe inſtitutam 'tempore Hiero
P obiecto,hoc eſt de peccatis quæ debent,
vel poſſunt elle materia confeffionis.
nymi,ſed tantum publicam & generalem ,poſtea
verò falubriter inſtitutam , ſi tamen ea benè
vtanrur
 Diſp. XV . Sect. I. 261
vtancur Clerici , & Laïci. In codem puncto er- finita eſt hæc veritas in Tridentino feff. 14.6.1.
radit etiam Rhenanus fuper Tertullianum lib. de '
pænitent. & alij , quos affert Bellarm. Quibus
s. & canon. 6.7.8.6 9. Vbi apertè traditur,
Chriftum Dominum loann . 20. hoc Sacramen
addi polſunt Hugo de ſancto Victore , & Bona- tuin inſtituiſſe, quod ante ipſius aduentuni non
uentura , quos affert Vaſquez. quaft. 90. artic. I. fuerat , dum , ſcilicer, dixit : Accipite Spiritum
a dub. 1. num. s . 6 6. qui inſinuant, hoc Sacra- ſanctum , quorum remiferitis peccata , remittuntur
c. mentuin fuiſle quidem à Chriſto inſtitutum ,non eis, á quorum retinueritis , retenta ſunt. Quo tam
tamen cum neceſitate ex parte pænitentis , ſed inſignifacto ( inquit Concilium c.1.-) zerbis Conc.Trid.
& do
| pro iplius arbitrio. Denique Caietanus apud tamperſpicuis , poteftatem remittendi ,ó retinen
de cept
To
eumdem Vaſquez docet , ex illis verbis : quorum di peccata ad reconciliandosfidelespoſt Baptifmum
A
remiferitispeccata,& c.Ioan.20.non colligi præce- lapſos, Apoſtolis, ó corum legitimis ſucceſſoribus
ptum confeſſionis , quod iplum dixerat Scotus fuiffe communicatam , vniuerſorum Patrum con
in 4. diftin &t.17. quaft.1. licèt neuter præceptum Senſus ſemper intellexit. & c.5 . addit : ex inſtitu
1.
illud diuinum neget , quod pofuit ex traditione tione Sacramenti pænitentia iam explicata vniuer
..
faltem haberi. Catharinus etiam lib. contra Ca- ſa Ecclefia femper intellexit , inftitutam etiam eſſe
iet.c.depænit. Nauarrus de pænit. dift. 5. fuper à Deo integram peccatorum confeffionem , ( om
$
Gloflam primam num . 31. & alij tribuụnt Caie- nibuspost Baptiſmum lapfis iure diuino neceſſariam
tano , quod dixerit in prædi&tisverbis Chriſti exiſtere, quia Dominus nofter Ieſus Chriſtus è ter
Toan . 20. non fuiſſe à Chriſto inſtitutam auricu- risaſcenſurus ad celos, Sacerdotesfui ipfius vica
larem confeffionem , vt auricularis eſt, ſed inſtitu- rios reliquit , tanquam Præfides , iudices , ad
tum Sacramentum ; quod verò Confeſſio fiat quos omnia mortalia crimina deferantur , in qua
1
publica , vel ſecreta, relictum eſſe determinatio- Cloriſtifideles ceciderint;quo propoteftate clarium ,
Dupicio
Reis ni Eccleſiæ
tanus tom . 3.. Ab hoc15.art.
opufc. tamen 5.ſe dicens
purgat, ipſc Caic- pronuncient.
le tantum remiſſionis , aut retentionispeccatorum , fententiam
Constat enim , Sacerdotes iudicium hoc
voluifle, quod Eccleſiæ deterıninationi relictum incognita cauſa exercere non potuiſſe, neque equi
Elu fit , an peccata publica neceſſariò eſſent publicè tatem quidem illos inpænis iniungendis ſeruarepo
confitenda, an non : de hoc enim poteft Eccle- tuiſſe ,fiingenere duntaxat, 6 non porius in fpecie,
ſia ſancire , quod voluerit ; non verò quod pec- acfigillatim fua ipfi peccata declaraffent , &c. &
cata ſecreta publicè à pænitente manifeſten- poſtea in fine illius capitis damnat eos , qui di
tur . cunt , inſtitutionem confeflionis effe ortam à
f. Concluſio Catholica eſt , confeſſionem Sa- Concilio Lateranenli : neque enim (inquit ) per
cramentalem inſtitutam eſſe à Chrifto Domino, Lateranenſe Concilium Ecclefia ftatuit , vt Chriſti
& præceptam. Hæc eſt de fide, & habetur in fideles confiterentur , quod iure diuino neceſſarium ,
Concilio Conſtant. feff.8. vbi damnatur hic er- O inſtitutum effe intellexerat, ſed vt preceptum
ror ſeptimus Wiclephi :ſi bomofuerit debitè con- confeſſionis , faltem femelin anno , ab omnibus ;
tritus, omnis confeſſio exterior eſt ſibiſuperflua, et ſingulis , cum ad annos diſcretionis peruenitur , im
inutilis, quem eumdem errorem damnat Marti pleretur,& c. Sanctorum Patrum teſtimonia plura
nus Quintus in bulla confirmationis eiuſdem per ſingula fæcula congerit Bellarmin. loco citato. 6.
Concilij, vbi definit, quod ex neceffitate falutis Plura etiam loca ſacræ ſcripturæ affert, ſed po
omnis Chriſtianus , etſi habuerit contritionem , ciſſimum eſt illud Ioann . 20. ex quo Sacramenti
debet confiteri, ſi habuerit copiam Sacerdotis inſtitutionem , & confeffionis neceſſitarem col
En idonei. Item Leo Papa decimus inter alios Lu- ligit Tridentinum in verbis adductis. Vis autein
theri articulos damnat hunc octauum , quod, ſci- illationis, omiſlis aliis explicandi modis , conſi
Leo Pap.10. licet, non esſent confitenda venialia , nec omnia ftit in eo , quod Chriftus conſtituerit Sacerdotes
mortalia : & nonum ; quod qui omnia confitetut, non ſolùm iudices arbitrarios , feu quos pro fuo
nihil miſericordia Dei ignofcendum relinquit. Eum- arbicrio poſſent pænitentes adite pro venia pec
dem errorem damnauit Sixtus Quartus in quo- catorum ; fed iudices neceſſarios, ſine quibus
dam Petro Oxomenli , qui dicebat , confeflio- venia obrineri non poſſit : quod quidem potiſſim
nem hanc humano inſtituto , & conſuetudine
at

blues mè colligitur ex illo verbo , retinueritis , feu ex

Eccleſiæ cæpiſſe ; contra quem Alphonſus Car- poteſtate retinendi , quam fimul cum poteftate
rillo Archiepiſcopus Toletanus auctoritate Papæ remittendi eis dedit;quam alibi Matth.18 . ſigni
de conſilio Doctorum Theologorum declarauit ficauit per verbum afligandi: qui enim potefta
hxreticashas propofitioncs prædicti Petri ; con- tem habet ligandi peccatorem , feu excludendi
feffionem peccatorumin ſpecie'ex vniuerſalis Eccle eum à Regno Cælorum , non cft iudex arbitra
Alphonſus
Carillo.
fic ftatuto ,non diuino iure compertam effe : peccata rius , fed neceffarius , quippe qui per negationem
mortalia , quoad culpam , o pænam alterius faculi veniæ relinquit peccatorem excluſum à Regno
abſque confeffione, ſola cordis contritione , praras Cælefti ; & ideo dicitur retinere peccata per ne
verò cogitationes ſola diſplicentia deleri. Confeſſio- gationem remiſſionis ; & in eodem fenfu dicitur
nem non neceſſario fore ſecretam . Non eſſe quem- accepiſſe claues Cæli; quia quando alicui claves
guain ſecurdoabſoluendum ,niſipera &tapænitentia. dantur domus clauſæ , eo ipſo fit medium necef
Papam non poffepænam Purgatorij remittere , nec ſarium recurrere ad illum , vtaliquis ingrediatur
diſpenſareſuperhis, qua vniuerfalis Eccleſia ſtatuit. domuin illam . Eft ergo neceſſaria confeflio co
Sacramentum pænitentiæ, quoad collationem gratiæ, ram Sacerdote , tanquam coram iudice ad obri
eſſe inſtitutionisnature , ma non noui , aut veteris nendam veniam peccati . Videatur Suarez dift .
Testamenti. Quam declarationem Sixtus Quar- defp. 17. ſett. 2. &Vaſquez inpreſenti quaft. 90.
tuis cum Cardinalium Concilio confirmauit , vt art . 1. dub. 2. qui latè vim huius illationisdecla
habetur in extrauaganti , quæ incipit, licèt ea : & rant .

habetur in ſumma Conciliorum , & apud Caſtro Contra hanc argumentationem , & illationem 7.
verbo ,Confeffio ; dicunt autem originale conſer- fit communis obiectio ex peccatis venialibus, ad
uari in Eccleſia Toletana . Denique clariſſimède- quæ remittenda in hoc Sacramento data fuit po
teftas
 262 De Sacramento Pænitentiæ .
teſtas Sacerdotibus in illis Chrifti verbis : & quod abſque difficultate , & grauamine , quod
tamen non elt neceſſaria corum confeflio co- affert confefsio , adducat ſæpe veniam peccati :
ram illis vt conſtat , ergo ex poteſtate illis ver- per hoc autem non intendebat negare obligatio
1 bis data non bene arguitur neceflitas confitendi nem confeſsionis faciend. debito tempore. Vi
mortalia. Huic difficultati multa ſolent reſpon- deatur Vaſquez di&to dub. 3 .
deri. Verior folutio eſt , verbum , remittendi, Tertiò obiicitur Theodorus Cantuarientis Ar 10.
6
debere intelligi propriè de vtriſque peccatis : chiepiſcopus relatus in c.vltim. de pænit. dift. 1. Theod
Tertiaoroex
vrraque enim capacia ſunt remiſlionis atque ideo vbi ait : Quidam Deo folummodo confiteri debere Cantua
remittendi poteftas debuit ad vtraque peccata ex- peccata dicunt , vt Graci. Quidam vero Sacerdo- riesi Ar
tendi , & multò magis ad venialia , quæ leuiora tibus confitenda elle percenſent, ut tota ferè fan ta chiepiſcopo.
ſunt, & faciliùs folent condonari. Verbum au- Ecclefia. Quod vtrumque non fine magno fructu
tem retinendi , feu , alligandi, non potuit æquè intra ſanctam fit Ecclefiam : in quibus verbis
de veriſque intelligi , quia non eftin illis eadem videtur tribuere Græcis , quod de confeſsione
aptitudo, & capacitas ,vt retineantur; hæc enim externa non curent : ergo non eſt ex diuina in
retentio , ſeu alligatio , quæ à Sacerdote fit in ftitutione.
terris, rata habeturetiam in Cælis , cùm alligatus Refpondetur, illa verba , vt Graci , alibi non
ſit in Cælis , qui alligatur in terra : peccata autem haberi , ficut & alia multa illius capitis , neque
venialia non poffunthominem in Cælis,ſeu extra etiam haberi in Concilio Cabilonenfi fecundo
hanc vitam alligare, aut excludere à Regno Cæ- can. 3 3. vbi eadem verba habentur. Addit Nauar .
lorum , vt conftat ; cùm non auferant gratiam , rus de pænit. dift. s . in princip. Super 3. partem
quæ eſt ſemen gloriæ, & dat ius ad ipfam :quan- gloſe num. 3. Theodorum hominem Anglum
tumcumque ergo homo maneat cum vinculis poruiſſe ignorare morem Græciæ remotilsimæ
peccati venialis ; non poteſt manere ligatus in ab Anglia. Sed ex hoc capite malè reiicitur , aut
perpetuum , & per conlequens ratione illius non minuitur eius auctoritas. Ego enim nullum
potuit Sacerdotibus intelligi data poteſtas reti- alium Theodorum inuenio Archiepiſcopum
nédi: quia hæc ſignificatur per clauem Cælorum , Cantuarienfem , niſi quem Vitalianus Papa illuc
quæ eſt ad claudendum;non poteft autem claudi miſitanno 668. quem dicunt Beda lib.4. hiſt. An
Cælum homini propter peccata venialia , cùm glice c.1 . & Baronius tom. 8. anno 668. homi
hoc fit contra naturam gratiæ habitualis ; ergo nem doctiſsimum , qui non fuit Anglus , ſed
poteſtas claudendi, quæ eadem eſt cum hac po- Tarſenfis , & inter Græcos nutritus. Melius dici
teſtate retinendi , ſeu alligandi , non potuit æque poteſt , defectum aliquorum Græcorum tribuille
intelligi de peccatis venialibus , ſed de mortali- Græcis indefinitè. Conftat enim Græcos Sacer
bus , quæ verè retinentur , cùm abſque Sacer- dotes,& Pontifices vſum confeſsionis Sacramen
dotis conſenſu non poſlint vnquam auferri . talis , cum celebrare debent , non habere, cilin
8. Contra dogma illud de confeſſionis neceſſita- de hoc arguantur ab Eugen. quarto, in fine Con
te plura ſolent afferri argumenta , quæ eruditè cilij Florentini , atque id fatetur Arcadius de Sa
examinantur , & foluuntur à prædictis Auctori- cramento pænitentia , vbi affert cauſas, propter
bus. Nos potiſlima breuiter indicabimus . quas ille abuſus apud ipfos fuerit introducius;
obie &tio pri .
ma ex Ne
Primò ergo obiici ſolet , quod Nectarius Ar- ſcilicet, propter rigorem Canonuin pænitentia .
zario Ar chiepiſcopus Conſtantinopolitanusproprer (can- lium , in quibus grauiſsimæ pænitentiæ deſigna
thiepifcopo dalum exnobilismatronæ peccato ortum confef- bantur Epiſcopo, vel Preibytero aliqua certa 을
Constanti- fionem in ſua Eccleſia abitulerit, quod poftea peccata committenti. Alioquin enim.certiſsimè
nopolitano. aliæ Eccleſiæ Orientales imitatæ funt. De hac conftat ex Sanctis Patribus Græcis confeſsionis
hiſtoria aguntBellarm . Suarez , & alij. Videatur neceſsitas , vt ex eorum verbis probant citati
P. Vaſquez, vbifuprà , qui dub. 3. magis ex pro Auctores.
feſſoreni totam perſequitur. Verius itaque vide- Denique Theodorus illum Græcorun vſum
tur , non fuille ablatam confeffionem ſecretam, non probat; nain ſtatim ſubiungit : ſed tamen
ſed quemdain morem Eccleſiaſticum , quo pæ- Apoštoli inftitutio nobisfequenda eft , vt confitea
nitentiarius Sacerdos ad crimina publica ,& gra- mur alterutrum peccata noftra , vbi aduerte, non
uiora excipienda deſignatus ,diſcernebataliqua, idcò appellari, inſtitucionem Apoſtoli, quaſi
pro quibus publica pænitentia ageretur , vt Ec- hoc folum ſit Apoſtolorum præceptum , ſed no
clefiæ fatisfieret ante communionem : quem mo- mine inſtitutionis, intelligit doctrinam Apoſtoli,
rem propter illud ſcandalum Nectarius abſtulit, qui hanc neceſsitatem , & eificaciam confeſsionis
& reliquit ſingulos ſuæ conſcientiæ, vt poft con- nos docuit .
il .
feffionem ſecretam poffent communicare, quam- Vrgeri poflet adhuc ex verbis ſequentibus, in
uis Eccleſix per.publicain penitentiam non li- quibus videtur negare efficaciam confeſsioni ex
tisfeciſſent. ternæ. Sic enim ait : Confeſſio itaque, que ſoli Deo
9.
Secundò obiici ſolet Chryſoſtonius tom. 1. fit, quod eft iuſtorum , purgat peccata. Ea verò,
Secunda ex hom . 2. in pſalm . 59. & tom. s . ferm . de pæniten qus Sacerdoti fit , docet , qualiter ipſa purgentur
S.Chryfofto- tia,& confeſſione , & tom . 2.hom .4.deLazaro: peccata.Reſpondetur tamen,illis verbisnon nc
in quibus locis videtur ad confeffionem exhor- gari efficaciam confeſsionis , ſed determinacimo
tari quæ ſoli Deo fiat, & non homini ; quali ea dum , quo tolluntur peccata : quaſi dicat : idem
ſola (ufficiar. Reſponderur de Chryſoſtomiinen- eft, qui vt auctor principalis , condonat peccata,
te ſatis conſtare ex aliis locis eiuſdem , in quibus modus autem , quo communiter illa condonat,
neceſſitarem confeſsionis teſtatur ; præfertim eſt confeſsio externa fada Sacerdoti; ideo enim
bom . 22. in 2. ad Cor. vbi acrirer terret eos , qui ftatim fubiungit; Deus namque falutis , á ſan
differunt diu confeſsionem cum fpe longioris vi- { titatis Auctor, largitor plerumque hanc prabet
tæ , &aliis, quæ affert Bellarmin . In illis autem, fuæ pænitentiemedicinaminuifibili adminiſtratione,
quæ adductaſunt, agit de cxamine quotidiano plerumquemedicorum operatione ; vbi iam conce
confcientiæ , cuius vtilitatem commendat , ex eo dit efficaciam ipforum Sacerdotum abſolutioni :
illud
od
Diſp. XV. Sect. I. 263
ci; illud autem , quod dicit , plerumque Deum con- ad iuſtificationem , ſed diſpoſitiones remoræ , vt
O cedere veniam inuiſibili adminiſtratione, defide- funt ieiunia, & carnis affli&tio, eleemofynæ, mo
i ratur in capitularibus , vt notatur in additionibus rum emendatio, cura de ſalute proximorum ,ora
illius textus,vbi totus rextus magis purus legitur. tio,& inuocatioſanctorum , & deniquecondona
T
12 . Quartò obiicitur Ambroſius in cap. 22. Luca tio eorum,quæaduersus proximum habemus;in
1 . oma Quarta e* relatus inc. 1.c 2.de pænitentia diſt. i .his verbis: ter quę ponit etiam penultimoloco illud medium
Te Ambroſio. Petrus doluit, 6 fleuit, quia errauit , vt homo. fupradictum confitendi peccatum coramDeo;
Non inuenio quid dixerit ; inuenio quod fleuerit. non quod fit proxiinum remedium , fed faltem
Lachrymaseius lego , ſatisfactionem non lege ; ſed remotú, ſicut & alia enamerata:de quibus omni
EX quod defendi nonpoteft, ablui poteſt : lauant lachry- bus poftea ſubdit: Quiſquis igitur ad indulgentiam
is me deli&tum , quod voce pudor eſt confiteri. Ei ve- ſuorum criminum deſideratperuenire : iftis ſemetip Callian .
niafi :tus conſulunt , & verecundia. Lachrymafine ſum aptare (hoc eft,diſponere)ſtudeat inſtrumen
horrore culpamloquuntur,& c. Reſpondent aliqui, tis,necobdurati cordis pernicacia à remediofalutari
Ambrofium ibi ſolùm negare neceſitatem con- fontem tanta pietatis auertat ; quia etiamfi hec
feſiionis publicæ , fed non videtur ad mentem omniafecerimus , non erunt idonea ad expiationem
c Ambroſij: cuius duplex alius ſenſus videtur eſſe ſcelerum noftrorum , niſi ea bonitas Domini', cle
in illis verbis, quemvtrumque magis explicuit mentiáque deleuerit. Qui cùm Religioſiconatusob
tom . 5. ferm .48. Prior eſt , quod Petrus non de- ſequia ſupplici mente à nobis oblata perſpexerit;
fendit, non excuſauit, quod fecerat; non orauit, exiguos,paruóſqueconatus immenfaliberalitate per
ſeu declamauit in cauſa , vt ſetueretur : quod fequitur, etc. Ex quibus verbis conſtat , non om
ſignificant illa verba : lachrymas eius lego, fatisfa- nia,& fingula illa media pofira fuiſſe ab ipſo,qua
&tionem nonlego; & ſermone citato addit :lacbry- fiex ſe folis ſufficerent ad veniam peccati afferen
ma caufam non dicunt , eo miſéricordiam conſe- dam ; ſed quafimedia ſaltem apra, quæ diſpo
quuntur.Pofterior ſenſus eſt,quod Petrus veniam nant hominem ad obtinendam gratiam iuftifica
non poſtulauit verbis , nec aliquid dixit Deo, tionis. Alia argumenta faciliora , & eorum ſolu
niſi fere : qui melior , & aptior modus eſt ve- tiones , videri pofluntapud Bellarm. & alios ſu
niam impetrandi, quando , ſcilicet , cum Deo pra adductos.
agitur , quàm ſi venia explicitè petatur. Quem
ſenſum explicat Ambroſius verbis ſequentibus: SECTIO II .
Inueni , cur tacuit Petrus , ne tam citò venia petitio
plus offenderet. Anteflendum est , fic precandum . An ex Chriſti institutione confeſſiofieri
Et in citato ſermone addit rationem : folet enim poßit cuilibel Sacerdoti.
citiùs mereri indulgentiam , qui verecundius depre
Catur. Non ergo dicit Ambroſius , fufficere la- Firmatiua fententia tribuitur Armacano If ..
chrymas abſque propoſito confitendi , ſed quan- AIlib . 10. de quaſtionibus Armenorum à princi
do cum Deo agitur , faciliùsveniam impetrari la- pio , quàm Ducandus dift. 19.queft. 2. reputat
chrymis, quam verbis, quibus vel peccatum ma- non improbabilem . Negatiuam tenent omnes
niféftemus, vel excuſemus, vel veniam petamus. Catholici ; & quidem in hoc puncto poteft effe
19 . Quintò obiicitur Caſſianus collatione 20.6.8. quæſtio de re, & de nomine.De re enim erit con
Quintaex
Caffiano vbi fic ait : Poftremòquis eft, qui non poſſitſuppli- trouerſia, fi aliquis dicat , ita à Chriſtohabere
citer dicere : peccatum meum cognitum tibi feci , es omnes Sacerdotes ex vi ſuæ ordinationis pote
iniuſtitiammeam nonoperui, vi per hancconfesſion ſtatem abloluendi omnes Chriſtianos,vt ſi appli
nem etiam illud conjidenter ſubiungeremereatur : cerur alia, ſcilicet, confeſſio cum doglore requi
á tu remiſiſti impietatem cordis mei ? Quodfi ve- firo ; abſolutio non poflic efle inualida , licèt lit
recundia retrahente , reuelare ea coram hominibus illicita propter Eccleſiæ prohibitionem : quod vi
crubeſcis ; illi, quem larêre non poſſunt , confiteri,ea detur dicere illa ſententia , iuxta quam , licèt Sa
iugi ſupplicationenon definas, ac dicere:iniquitatem crainentum etiam ſit inualidum , quando peni
yasam ego cognoſco , de peccatum meum contra me tens ſcienter contra Eccleſiæ prohibitionem vult
eſtſemper : tibi folipeccaui , Ó malum coram tefo- confiteri huic Sacerdoti : tunc enim peccaret in
ci,qui, & abſquevltius verecundia publicationecu- ipſa confeſsione, & per conſequens careret do
tare,et fineimproperio peccata donare confueuit. lore, & propoſito requiſito ad valorem Sacra
14 .
Hæcverba dupliciter poffunt explicari.Primò, menti:
ve intelligantur de confeſſione publica , quæ
cæterùm quando ex parte pænitentis non
eller illa mala fides; Sacramentum eftir validum ,
11. apud Monachos erat in vſu ; quam tamen ſi ali- ſiue ex parte Confeffarij effet mala fides , fiue
quis proprer verecundiam fugiebat, poterat la- non efler. Secundò verò inter eos , qui negant,
chrymnis ,& confeſſione ſecreta ſatisfacere. Qui poteft effe quæſtio de nomine , an , ſcilicct, Sa
ſenſus colligi poteft ex illis verbis, Coram homini- cerdos dicendus ſit accipere in ſua ordinatione
buls, in plurali, & ex illis abſque vllius verecundia totam poreſtarem , & iuriſdictionem ad abſol
publicatione , quæ ſolùm videntur excludere con- ucnduin ; an verò ſolùm aliquid illius , itavt com
fellionem , & verecundiam publicam . Secundò pleta poteſtas ab alio poftea accipiendaſit.
pollunt intelligi , quaſi in iis hortetur Auctor ad Circa primum ergo quod eſt de re, certiſsimum 16 .

confeſſionem , & pænitentiam coram Deo fa- eft ad valorem Sacramenti non ſufficere ſolum id , Pitefias op -
ciendam per veram contritionem , non quia ex; quod accipitur in ordinatione. Ita habetur in Tri- diminnon
cludat confeſſionem ſuo tempore faciendam , ſed dentino [eff.14.0.7 . vbidicitur ,nullius momenti
quia hoc etiam ſit medium ad obtinendam veniá: efle abſolutionem , quam Sacerdos profert in eum ,
vcl certè,etiamfi contritio non ſit perfecta,ſit me- in quein ordinariain , aut ſubdelegatanı iuriſdi
dium faltem remotum ad impetrandam veniam , ctionein non habet; & can.11 , damnat cum , qui
& fpiritum veræ contritionis : nam ibi Caffianus dixerit , Sacerdotem fine licentia Prælati ſuperio
enumerat plures modos obtinendi veniain , qui ris verè abfoluere à caſibus referu: tis , vbi apertè
ferè omnes non ſunt ex ſe fufficientes adæquatè negatur valor abſolutionis,quando deeſt facultas
ſuperio
 1 264 De Sacramento Pænitentiæ .
ſuperioris.Idem magis implicitè definitum fuerat
in Concilio Florentino ab Eugenio in fuo decre-
to, vbi dicitur, miniftrum huius Sacramenti cíle
Sacerdotem habentem , vel ordinatam , vel dele-
gatam poteſtatem , in quo tanquam in re ad do-
gmata pertinente conueniunt omnes Theologi.
17 . Contra hanc veritatem duplex eſt difficultas .
Prima ex verbis Chrifti : Accipite Spiritum ſan-
itu:m : quorum remiferitis peccata , remittuntur eis,
&c. quæ cùm fingulis Preſbyteris in fua ordina-
tione dicantur, videntur vniuerfaliter intelligen-
da, ve ſonant:ergo abique vllo alio habet Sacer-
dos ex fua ordinatione poteſtatem abſoluendi
omnes à ſuis peccatis. Secunda difficultas delu-
mitur ab exemplo aliorum Sacramentorum :quia
enim Epifcopus habet poteſtatem confirmandi,
& conferendi ordines, & Sacerdos habet poteft ?-
tem vngendi infirmum ;licètnec Epiſcopus pollit
licitè confirmare,aut ordinare non lubditum ,nec
fimplex Sacerdos poſſit licitè vngere abſque li-
centia Parochi: confirmatio tamen , ordinatio, &
vnctio validæ erunt , quia adeſt materia , forma,
& miniſter cum facultatc, in ordinatione , aut
conlecratione accepta : ergo abſolutio etiam , li-
cèt ferarur in non lubditum , valida erit propter
caindem rationem , licèt non fit licita .
18 . Veriuſque difficultatis ſolutio pendet ex ratio-
ne peculiari, quæ eſt in hoc Sacramento ; quain
rationcm ponderauit Conciiuin Tridentinum illo
c. 7. ad probandam hanc doctrinam , his verbis :
Trideat. Quoniam igitur natura , c ratio iudici illud ex-
poliit , vtfententia in ſubditos dumtaxat feratur;
perfuafum ſemper in Ecclefia Dei fuit , & verifi-
mum effe , Synodus hec confirmat , nullius momenti
abſolutionem eam eſſe debere,quam Sacerdos in eum
profert , in quem ordinariam , aut fubdelegatam
non habet iuriſdictionem , &c. In quibus verbis
torum hoc reducicur ad rationem iudicij , quæ
propria eſt huius Sacramenti , ac non aliorun.
Quare ficut ex eo , quod Sacramentum matrimo-
nij includat contractum humanum , ſubit con-
ditiones contractuum , atque adeo eius valor re-
quirit habilitatem contrahentium , quæ tolli, aut
1
poni poteft ab Eccleſia: ſic hoc Sacramentum ,
quia iudicium quoddam eſt,requirit fuperiorita-
tem , & fubditos, qui ab Ecclelia dari vel auferri
poſſunt. Vnde verbaChriſti,licèr vniuerfaliter vi-
deantur ſovare poteſtatem ; eo tamen ipſo quod
datur poteſtas ad abſoluendos ſubditos per mo
dum iudicij, intelligitur data relpectu lubdito-
rum , qui legitimi ſubditi fint. In aliis verò Sacra-
mentis , quæ non exercentur per modun iudicij
non pender corum valor à prohibitione, vel per-
miſsione Ecclefiæ , quia validèexercentur ctiam
circa non fubditos.
19 . l'etes tamen : quomodo ex verbis Chriíticol-
liyat Eccleſia , Sacerdotes non accipere totam
poteſtatem indiciariam expeditum in ſu ordina-
tione : Pollent cnim tunceri iudices ab! que vl-
la dependentia ab Ecclefia in vſu valido fuæ iu-
riſdictionis, ficut fint medici ad curandosiufir-
mos per vnctionem abſque tali dependentia ab
Eccleſia.Rcfpondetur,idrotum colligi ex ratione
iudicij : nam iudex , qui non eſt inerus arbiter
( cuius fententia non ob igat proptcr auctoritatem
iudicis, fed propter pactum litigantium , qui pro-
milerunt illini obfcuare ) debet habere porelta-
tem obligandi,atque adcodebet effe fuperior eo-
rum ,quibus ius dicit,vtpoflit eos ligare:vnde op-
timè infertur,nonpoffe proferriſententiam ,niſiin
fubditos . Aliunde autem pro certo fupponitur,
non eflc omnes, & fingulos Chriſtianos ſubditos
fingulorun Sacerdotum ex Chriſti inſtitutione :
hoc eniin peruerteret Hierarchicum ordinem,
quem Chriſtus in fua Ecclefia reliquit,in qua vo
luit alios effe fuperiores,alios inferiores; ſi autem
oinnes Sacerdotes ex fua ordinatione haberent
omnes Chritianos libi fubditos ; iam omnes Sa
cerdotes elline ludices ſupremi, & principes çqua
les abſque vlla ſubordinatione quod eflit omni
no contra totum Ecclefiafticum ordinem .
Hoc ergo fuppofito ,reftat difficultas de ſecun 20 .
do puncto , quæ magis elt demodo loquendi; Qualisia
ſcilicet, quæ poteftas detur Sacerdoti in ordina- patelas
dinu . ora
tionc, & quid delic ei ? Nam aliqui dicunt, ex vi
ordinationis habere quidem iuriſdictionem ha
bitualem ,non actualem ,quia non poteft illa pro
cedere in a tum fuum ,quando ab Ecclefia impe
ditur. Alij dicunt , dari tunc poteſtatem iuriidi
Etionis; fed hanc non poffe prodire in actum,do
nec applicetur materia, fcilicet, legitimus ſubdi.
tus;quod poftea præſtatEccleſia deſignandolub
dicos huic Sacerdoti. Alij dicunt, Sacerdotes elle
quaſi iudices illos Chartularios antiquos ,qui lanè
habebant poteftatem iudicandi, quantum attinet
ad poteftatem fuam ; non tamenhabebant deli
gnatos ſubditos , fed poterant eligi ab iis , qui
vellent ad ipfos recurrere.Sic Sacerdotes ſuntiam
constituti iudices eligibiles : cliguntur autem po
ttca non à fubditis vtcumque;fed ab Ecclefiamit
tente ad illos tales, vel tales camis, in quibus fc
rant fententiain. Hoc iplum explicant alij exem
plo doctoris in Iure Canonico , vel Ciuili , qui
co ipfo accipit facultatem iudiciariam , hoc eſt,
vt ex fe tit aptusad ferendam ſententiun , litiae
iudex, vel gubernator alicuius reipublicæ. Pa
ter Suarez d:fittat. 16. feét. 3. num . 27. conti
derar in Sacerdore duis poteit.ites , fcilicet ad
ferendam fententiam , & ad exequendam illam :
hanc pofteriorem dicit haberi in ordinatione,
quia ratione ordinis potett conferre gratiam iu
ftificantem illi , quem abſoluit ; fententiæ autem
prolatio debet magis proccdcre ex iurildictione,
à qua proucnit moralitas ſententir. Hoc tamen
difficile eſt in rigore , quia poteſtas iuriſdictio
nis reperituc in Parocho non Sacerdote , qui ta
men non folum non poteft exequi fententiam ,
ſed nec valid : illam proferre , vt conſtat. 21 ,
Cæterùn hi omnes explicandi modi in reipſa
parum differre videntur ; melior tamen ; & com
munior eft , qui in ordinatione dicit conferri po
teſtatem ordinis, poftea verò poteſtatem iuril
dictionis . Nam licèt ipſa poteſtas ordinis pofsit
dici iuriſdictio inchoata; eit tamen quaſi remo
ta : & aliunde illa , quæ poſtea datur , non de
bet appellari mera applicatio matcriæ , ſed vera
collatio poteftatis , & iuriſdictionis : nam li per
illam fiuntaliquiſubditi huius Sacerdotis , non
poteit non ficri iple ſuperior eorum : ſuperior
enim , & ſubditus {unt correlatiui, nec poteit
vnus non fieri luperiot , quando alter fit fubdi
tus : ficut écontra non poteft in ordinatione Sa
cerdos fieri propriè , & in rigore ſuperior, quan
do propriè non accipit ſubditos : vnde cùm nul
li tunc ci dentur fubditi , non dicitur propriè
tunc accipere iuriſdictionem , feu fuperiorita
tem , fed poteſtatem ſolam ordinis. Imò illi
etiam , qui dicunt, poftea folum poni applica
tionem materiæ , co ipfo debent concedere po
ftca dari iuriſdictionem : nam materia , quæ
poſtca
 Diſp. XV . Sect. II. 265
nitur,
ditos pofteaapplicatur, lunt ſubditi, quos ſolos poteſt ficis;poteſt enim illam accipere ab ipſo Pontifice,
one: Sacerdos abſoluere ; non poteſt autem poni ſub- nec repugnat ex terminis, quod aliquis det iurif
nem , dicus denouo , vt diximus,quin denouo fiatſu- dictioncm ſupra ſeipſum : nam reſpublica poteſt
ave perior illius; nam velle , quod Petrus fix ſub communi conſenſu aliquem ſupremum Princi
niem Paulo , eſt velle , quod Paulus fit ſupra Petrum, pem eligere,cui tribuit iuriſdictionem , & cui ipfa
rerit ſeu fit ſuperior Petri; ergo ipſa applicatio , quam Reſpublica tenetur poſtea obedire , & cius leges
5 Si vocant materiæ , eſt .collatio poteſtatis iuriſdi- obſeruare. Sic ergo Chriſtus, quiſummo Pontifici
qua
ctionis. Vnde apparer iam clarè diſcrimen huius conceſſit plenitudinem poreſtatis , ficut dedit ei
mnia Sacramenti ab alis, in quibus per applicationem poteſtatem ad communicandaın iuriſdictionem
materiæ non tribuitur poteftas , aut iuriſdictio , ſupra alios : potuit etiam dare illi poteſtatem , vì
vt in Eachariſtia , applicatio panis , & vinicon- ſuo Confeffario daret iuriſdictionem ſupra fe, &
Fun ſecrandinon eft collatio poteſtatis; iam enim Sa- vt fe redderet fubditum Confeffarij ,‫ و‬quarc tene
cerdos ſupponitur cum cora ſua poteſtate, etiam- tur Pontifex obedire fuo Confeffario , non minus
11a
ſi non habeat pánem , & vinum : at vero in hoc quam alij Chriſtiani , & feruare ipſius præcepta.
ha
Sacramento abſque ſubditis abſoluendis non ha- Dices, ergo poflet Papa dare alicui poteſtatem 24 .

TO
bet Sacerdostotam poteſtatem ad abſoluendum ; ad excommunicandum ipſum Papam. Negatur
non eniin habet iuriſdictionem , & fuperiorita- fequela quia poteſtas excommunicandi tota eſt à
dia
tem , quæ eſt poteſtas quædam, vt conſtat, quare Pontifice : vnde non poflet poftea ligari Ponti
0.
non eſt mirum , quod in hocSacramento requi- fex tali excommunicatione , cùm poflet ipſe pro
Bi.
ratur aliqua poteſtas præter illam , quæ data fuit libito ſe loluere , quotieſcumque vellet. A Con
in ordinatione. feſſarij verò præceptonon poteft fe foluere. Cur
22 .
Dices , poreſt Parochus acquirere nouos ſub- autem cùm vtraquepoteſtas daretur à Pontifice,
ge ditos , quando, verbi gratia , aliqui denouo ve- poſſit magis ligari ab vna , quam ab alia ? Ratio
niunt ad habitandum in eius Parochia, & tamen viderur clie, quia non poteſt auferre à ſe potez
non dicitur tunc accipere ab illis iuriſdictionem ; ftatem abſoluendi ab omni cenſura , & diſpen
hanc enim habebatiam ab illo , à quo factus fuit ſandi in omni lege Ecclefiaftica , niſi abdicet å
si Parochus; ergo ſimiliter dicere poflumus,Sacer- ſe ſummum Pontificatum : ergo dum manere
m dotem in ipla ordinatione accipere iuriſdictio- vult ſummus Pontifex, vult ctiam retinere ſupre
nem ; licètpoſtça debcat accipere ſubditos, in mum ius,& per conſequens facultatem in omnes
quos illam cxercet. Reſpondetur negando con-
con leges Ecclefiafticas, qualis eſt excommunicatio :
ipſo , quod fa-
ſequentiam ; namn Parochus , eoipfo fa quia alioquin pollet dare etiam alicui irrcuocabi
ctus eſt Parochus , habuit iuriſdičtionem , non liter alias plures poteftates , & paulatim diuidere
quidem determinatè ſuper hos , ſed confusè ſub Pontificatum , itavt mediam partem poteſtatis
illa ratione communi habitantium in tali Pa- à ſe abdicaret irreuocabiliter , aliiſque traderet:
rochia , poftea ergo contrahitur illa indiffe- quod certum eſt fieri non poffe. At verò in or
rentia , ponendo conditionem habitationis , ſub dine ad hoc Sacramentum alia eſt ratio : Cum
qua hi etiam facti fuerant eius ſubditi : at verò enim Chriſtus illud tanquam remedium vni
Sacerdos , quando ordinatur , non fit ſuperior uerſale inſtitucrit ctiam pro ipſo Pontifice, co
aliquorum etiam indeterminatè , & in confuſo; ipſo voluit , quod poflet Pontifex hanc iurifdi
ſed datur illi poteſtas abſoluendi ſubditos , fi ctionem , & poteftatem ſupra ſe alicui Sacerdo
aliquos habuerit : quod quidem non fufficit, vt ti ita coinmunicare , vt eius præceptis ligaretur,
dicatur iam habere iuriſdictionem : nam hac ra- tanquam ſubditus , nec poflet fe ab illis folucre;
tione omnes ciues poſſunt dici habere iam pote- quia alioquin non effetcapax huius Sacramenti,
ſtatem iuriſdictionis; omnes enim habeet pote- quod permodum iudicij debet excrceri , & per
ſtatein, vt exerceant iuriſdictionem in ſubditos,ſi conſequens à iudice in ſubditum , quem pollit
eis dati fuerint. Cùm ergo totum hoc pertincat obligare, & coërcere. Vnde etiam obiter conſtat
ad modum loquendi , debemus ſeruare modum diſcrimen aliud inter potcftatcm , quam Papa
communem , quo in ſimilibus materiis homines communicat Confeflario ſuo adipſum abſoluen
loqui ſolent. dum , & poteſtatem , quam alicui dat , ad dil
23 Obiici folet primò , quia quilibet Sacerdos penſandum cum ipfo Pontifice in votis , vel ad
habct poteſtatem , ve abſoluat Summum Pon , dandas ei indulgentias , aut quid fimile. Nam
tificem ; hanc autem non accipit ab ipſo Ponti- hæc ſecunda poteſtas non conſtituit Pontificem
fice qui non potcſt dare iuriſdictionem ſuper ſubditum , nec dat aliquam iurifdictionem fupra
feipſum : crgo iliam accipit verè in fua ordina- Pontificem : hæc enim omnia ex natura ſua pol
tione, & per conſequens non acccpit lolam po funt fieriin non fubditum , nec exigunt vim co
teſtatem ordinis , fed etiam iuriſdictionis. Ref- ercitiuam , cùm potiùs fint gratiæ , & fauorcs,
pondent aliqui, Confetarium Pontificis , quan- qui exerccri poflumne in æqualem , vel ſuperio
haber
do ab ipfo cligitur accipere iuriſdictionem , non rem : Quare Pontifex ex poteſtate , quam
à Pontifice , led immediatè ab ipfo Chriſto , li- ve Chriſti Vicarius, poteft, vel per fc , vallaltem
cur quando Cardinales eligunt Pontificem , non per alios impertiri libi illos fauores, & gratias,
dant illi iuriſdictionem fupra Ecclefiam , fed in quo non ſubditur alicui , ficur fübditurin Sa
nominant, & cligunt perfonam , cui Chriſtus cranento pænitentiæ , in ordine ad quod opor
immcdiatè tribuit iuriſdictionem vniuerfalem : tet , quod det poteſtatem , & iurisdictionemíu
& ficut quando ex conceſſione Prælati aliquis pra li , & conltituat fe verum fubditum alterius,
poteſt cligere Confeflarium , non dat ei pani- cui debeat obedire,
tens iuriſdictionem , ſed poſita electione , Con- Secundò obiici ſolet,quia Sacerdores omnes ex i1 .
feflarius accipit iuriſdictionem àPrælaro , qui li vi fuæ ordinationis poſsút abſoluere à venialibus,
centiam illam conccílit. Cæterum in hoc caſu & à peccatis mortalibus iá cófellis , & in artic.mor
non eſt opusrecurrendiad Chriſtum , à quo im- tis ab omnibus peccatis, abfq; vlla alia iurifdictio
mcdiatè detur talis iuriſdictio Confeffario Ponti- ne politiua,quá ab Ecclcfia accipiát,fufficit enim
z 11001
P. Ioan. de Lugo de Pænit.
 266 De Sacramento Pænitentiæ .
Ron prohiberi poſitiuè ; ergo fimiliter poffent
1 abſoluere ab aliis ſemper, nifi ab Ecclefiaprohi-
1 berentur. Reſpondetur facilè negando , id pro-
uenire ex mcra ordinatione ; prouenit enim po-
eius ex poteſtate , quam ad eoscaſus , & ea pec-
cara ab Eccleſia accipiunt ; de quo inferiùs di-
cemus.
Tertiò obiicitur ; quia li hanc poteftatem ac-
cipit Sacerdos ab Eccleſia , poffet dicere in ab-
ſolucione, ego auctoritate Pontificis abſoluo te, &c.
Reſpondetur , ſi in bono ſenſu illa verba intelli-
gerentur,non effet multum periculi in illis. Quia
tamen videntur fonare auctoritatem cauſæ prin-
cipalis , qualem non habet Papa, ideo à talibus
verbis abſtinendum eft , vt monent Doctores
communiter .
SECTIO . III.
Quas perforas, & quo tempore obliget pra- ria confeſſionis ? Et quidem de peccatis factis an-buerintcom
ceptum diuinum confeßionis ?
26 .
Onſequenter dubitatur circa hoc præce-
uptum diuinum confeflionis, quas perſonas
obliger ? Reſpondetur facilè , obligare omnes
eos,qui poſt Baptiſmum mortaliter peccauerunt.
Vndeij, qui baptizati non ſunt, non obligan-
tur hoc præcepto , quidquid alij dicant , quos
affert , & impugnat bene Suarez diſp. 35.feét.2 . citur.Poteſtenim dubitari de peccatis poſt Baptiſ
& Vaſquez quajt.90. art. 2. dub. 1. Nam quid- mum factis:quæ quidem videntur iuxta regulam
quid fitdepræcepto diuino Euchariſtia , an obli-
get ctiam non baprizatos , hoc tamen præce-
ptum confeſſionis eos non obligat. Ratio au-
tem diſcriminis eſt clara , quia homo non bapti-
zatus poteft facere id , quod 'requiritur ad ſu-
mendain Euchariſtiam , fcilicet , recipere Baptiſ-
mum , & petere Euchariſtiam ; ergo poteft obli-
gari ad Baptiſmuin , non ſolum proprer ipſum
Baptiſmum , ſed etiam propter Euchariſtiam .
Ar verò Sacramentum pænitentiæ non poteſt
recipere , niſi peccet poſt Baptiſmum ;homo au-
tem non baptizatus , licèt baptizetur , non po-
teſt dare pro materia peccata commiſſa ante
Baptiſmum , nec poteſt etiam obligari ad pec-
candum poſt Baptiſmum , vt recipiat Sacramen-
tum pænitentiæ ; ergo non obligatur ad Ba-
priſimum propter obligationem confeffionis; nul-
lam enim talem obligationem habet pro illo
ſtaru .
27 Hinc oritur aliud dubium , an , & quomodo
Apoffoli an Apoſtoli obligati fuerint hoc præcepto , ä an
debuerint
confeffi fuerint , ficut fucrunt baptizati : Suppo
confiters.
no autem prinò , Apoſtolos fuiflebaptizatos, ve
docet Sanctus Thomas fupra quaft. 38. artic. 6 .
ad fecundum ,& alij cum Aug epišt. 108. ad Se-
leucium , & lib. 3. de origine animærelato in cap.
Quando 147. & in c. ſieost48. de confecratione
dift.4. qui idem Auguſt. docet baptizatos fuille
ante mortem Chriſti in epiſtola od Vincentium, có
Victorem , & Euthymius loann. 3. ex antiquiflimis
Auctoribus contemporaneis Apoftolorum ait,
Chriſtum immediatè baptizaslc Beatam Virgi-
nem, & Sanctum Petrum, quipoſtea baptizauit
aliosApoſtolos,dequo late Turrecremnata in digo
cap. Quando , de confecratione dift. 4 .
28 . Hoc fuppofito ,certum eſt, Beatain Virginem ,
licèt ellerbaptizata, non debuifl: confiteri, cum
non haberer peccata actualia , quæ funt materia
confeſſionis,certum etiain eſt, Apoſtolos antere
furrectionem Chriſti, non debuiffe, nec potuiſlepit vfque ad diem Pentecoſtes, vt alij volunt , &
confiteri, cùm nondum eſſet inftitutum hoc Sa
cramentum , quod loann.20 .poſt Chriſti reſurre
ctionem fuitinſtitutum . Similiter poft diem Pen
recoltes non habuerunt obligationem confitendi
peccata eo tempore facta, cùm eflentiam confir.
maci in gratia,& non poſſent habere peccaramor
talia , quæ fola ſunt materia neceſſaria huius Sa
cramenti. Quia tamen adhuc habebant peccata
venialia , quæ funt materia ſufficiens ; poterant
confiteri, & de facto abſque dubio confitebantur.
Ad hoc enim faciendum , hortabantur alios , ve
Facobus fortafle in illis verbis c.5. confitemini al
terutrum peccata veftra. & Ioannes t . c.1. ſoconfi
teamur peccata nostra, &c. Ergo debebant exem
plo fuo præcederc. Nec expediebat, vt gratiam
illius Sacramenti negligerent, præfertim cùm ce
lebraturi erant , vel ſumpturi Euchariſtiam .
Reſtar dubium de peccatis factis ante diem 29.
Pentecoftes , an deberent, vel poſſent eſſe mate- De quibus
te Baptiſmum , certum eſt ex Tridentino ſel.14 . fiteri?
ciż . non potuiſfe effe materiam ,de peccatis verò
poſt Baptilinam factis , Paludan . ' in 4. di&to 17.
qu. 2. in fine,ait, quod Apoſtoli, vel non pecca
uerunt mortaliter poſt Baptiſmum ,vel paſſionem
Chriſti, vel ipſe Chriſtus eos abfoluit poteſtate
excellentix , vel confeßi funt , licèt non legatur.
Hoc tamen in communi, & non fatis diſtinctè di
generalein elle materia huius Sacramenti , cùm
ſint peccata hominis baptizati , quæ in Conciliis
aſsignantur indefinitè pro materia. Aliunde verò
videtur, non fuiſſe talem obligationem ,cum non
fuerit inftitutum Sacramenrum confeffionis ante
Chriſti reſurrectionem ; quomodo enim obliga
rentur ad confeſsionem , cùm nullus effet Con
feffarius adhuc, nec poreſtas abloluenji ?
In hoc puncto videturdiſtinguendum.Sieniin 30 .
Ecclefia Chriſti , & lex noua incepit( vt aliqui vo
lunt) à punéto mortis Chriſti velab eius reſurre
&tione ; probabile eſt , peccata commitla ab eo
puncto, fuiflc matcriainſufficientem , & necella
riam ( fi eflent mortalia ) ad confeſsionem Sacra
mentalem poſtea inſtituendam ,atque adeo remit
tidebuiſle priùs per contritionem cum voto im
plicito huius Sacramenti fufcipicndi; quia iam
erant commilla ab homine baptizato exiſtente
intrà Ecclefiam Chriſti, quæ iam inceperat: quare
pertinebant ad iudices Ecclefiæ poftea defignan
dos. Dices, quando fiebant nondum erat inftitu
tum Sacramentum hoc ; ergo non erat obligatio
confitendi , quæ incepit cum inſtitutione Sacra
menti,crgo non fiebant cum illo onere. Reſpon
detur fatis eſt, quod fierent à lubd:to Ecclefiæ ,vt
implicitè haberent illud onus ; iam enim ſubdc
batur omnibus legibus latis , & ferendis in Ec
clefia . Nam ſicut pertinet ad Principem , vel ad
Pontificem de nouo creatur punire delinquen
tes etiain pro delictis factis ſede vacante,vel ante
corum clectionem ; jam enim fuerunt delicta
commiſſa intrà illam rempublicam : fic pertine
bat ad Ecclefiæ Prælatos , poſtea defignandos co
gnoſccre de peccatis commiſsis intrà eandem
Ecclefiam à lubditis Ecclefix,licèt tempore ledis
vacantis, vt ita dicam) iam cnim erant deliéta có
mifla intrà illam communitatem , cuius Prælati
ius habent cognoſcédietiain de delictispræteritis.
31
.
Si verò Ecclefia Chriſti, & lex noua non ince
late
n bocha
Diſp .XV . Sect. III. 267
ci refuere latè probant P. Suarez de legibus 1.10.c.4. Con- quare illo tempore intermedio Apoſtoli habe
Liem Penh fequenter dicendum videtur , peccata commiſſa bant quidem iam poteſtatemordinis, qualem ha
onfitendi ante illum diem non fuifle materiam neceffariam bet. Sacerdos polt ſuam ordinationem : deerant
m conft. confeſſionis, quod idem dicendum erit à fortiori tamen illisfubditi, in quos exercerent calem pote
cata mor. de peccatis commifſis poſt Baptiſmum , ſed ante ſtatem ; quia nondum conſtituraEccleſia ,nonduin
huius Sa. mortem Chriſti. Ratio autem eſt , quia materia fideleserant ſubditi Apoſtolorum.Sicuti ſi aliquis
t peccata huius Sacramenti debent effe peccata commiſſa conſecraretur Epiſcopus ad ciuitatem nonduin
poterant ab homine exiſtente iain intra Eccleſiam , quod conditam , ſed quam iam iam Imperator condere
tebantur. +
probar Concilium Tridentinum di&toc. 2. ex illo vult : tunc haberet poreſtatem ordinis, & iuriſdi
alios,!
, Pauli Primæad Cor.r. Quidenim mihi de iis, qui ctionem etiam ,quantum exiſtentibus
eſt exſe;nonſubditis,ncc
tainen ha
-emini al
foris funt,
‫ ܝ‬iudicare ? Dumenim homo non eſt in- beret vſum illius, nullis
trà Ecclefiam , delictuin illiusnon pertinet ad iu- ciuitate adhuc condica.Tales videntur fuiſſe Apo
- .fi confi dices Eccleſiæ , in quorum territorio non deli- ſtoliillis diebus; Epiſcopi ſcilicet, & Iudices pro
ut Ciem
quit. Cùm ergo ante mortem Chriſti nonduin Eccleſia, quam iam iam Chriſtuscondere, & vl
eſſer Eccleſia , & in illa ſententia communi non- timò ſtabilire volebat:nullum tamé iuriſdictionis
cuimd
mce
dum eller etiam ante diem Pentecoſtes ; non fie- vſum habentes,donec reipfa Eccleſia conderetur.
Em. 35.
bant peccata illa intra Ecclefiam , & per conſe- Vltimò dubitari folet, quo tempore obliget hoc Quando
tediem ! quens non pertinebant ad iudicium Ecclefiæ.Vn- præceptuin diuinum confeflionis ex vi præcepti ovliger pre
le mate. Deque diuini. Nam de Eccleſiaſtico poftea dicédum erit. ceprum diui.
de conſequenter videtur dicendum, quod neque
zútis an- portation erant macéria ſufficiens Sacramenti :nam in hoc Non eſt autem ſermo de præcepto habendi corri- num confi
Sacramento , loquendo de peccatis mortalibus tionem ,vel pæņitentia de peccatis commiſsis de tendi,
tis verò non confeflis , cadern videtur materia neceflaria , quo diximus in tractatu de virtute pænitétiæ diſp.
9

ito 17 .
& ſufficiens, quare ficut non erant materia ne- 7.fe£t.11.fed de præcepto peculiari cófeſsionis Sa
pecca ceffaria , eo quod non erant commiſſa intrà Ec- cramentalis.De quo aliqui dixerunt obligare ſta
ionem cleliam , ficpropter camdem rationem non erant tim poſt peccatum mortale. Ita Guillelmus Pari
-teſtare materia ſufficiens, ſienſ. Angelus, Alenſis, Rainerius, quos afferunt
32 . Dices:erant peccata hominis baptizati , quod
gatur. Suarez difp.35.fe&t.3. & Vaſquez qu.90.art 3.Bo
tè di fufficit,vtfint materia confeſſionis. Reſpondetur nauenturaverò in 4.dift. 7.art.4.qu.2.Religioſis
Baptil de facto nunc id ſufficere; quia omnia eiuſmodi faltem videtur illam obligationem imponerc.
gulam peccata fiunt intrà Ecclefiam :tunc autem , quando Hæc tamen ſententia communiter reiicitur à 36 .
cùm baptizabantur homines extra Eccleſiam , hocelt, Theologis, quia nec præceptum quidem contri
nciliis ante erectionem , aut inſtitutionem Ecclefiæ ; non tionis obligat ſtatim poft peccatum ; ergo multò
verd omnia peccata hominis baptizati poterant perti- homo
nere ad iudicium Ecclefiæ . Concilia autem lo-
ininus alia
præceprum confeſsionis , fine qua poteſt
via iuſtificari. Et quidem ſtante decre
7 non
ante quuntur de Sacramento pænitentiæ , & eius ma . to Concilij Lateran.in quo ſolùm præcipitur con
teria ,, feſsio annua , non videtur probabilis vllo modo
prove nunc de facto eſt, non provt tunc
liga
On fuiſſet. Sicutfell.13.can. 3. definitur ſub ſingulis
illa ſententia:nam expoſuiſlet Eccleſia grauiſsimo
fpeciebus efle in Sacramento Euchariſtix totum periculo peccandi omnes fideles præcipiens illis
niin Chriſtum ;quæ tamen definitio debet intelligi de confeſsionem annuam; fi ipfi haberent obligatio
VO Euchariſtia, provt nunc de facto eſt , non provt nem ſæpiùs confitendi : ficut fi Epiſcopus aliquis
arre
erat in triduo mortis Chriſti ; tunc enim ſub fin- conderet ftatutum ,vtomnes audirent facrum ſe.
peo gulis ſpecicbusnon fuiſſet totus Chriſtus , licèt mel in méle; certè daret ſubditis occafionem co
daretur verum Sacramentum Euchariſtiz . gitandi ſe liberos eſſe à frequétiori auditione ſacri.
33 . Dices iterum : poſt inſtitutionem Euchariſtiæ Aliis ergo ſententiis omiſsis , dicendum eít, 37 .
Ecra.
unico faclam incæna porerant Apoſtoli illis diebus fu_ ſecluſo præcepto Eccleſiaſtico , obligare quidein
im
mere Euchariſtiam , & cum illa augmentum gra- præceptum confeſsionis in atticulo mortis , quia
iam
tiæex opere operato; imò dicunt aliqui, quod de ſi tunc non impletur , exponit ſe homo periculo
core
facto , dum erantin cænaculo præſtolantes ad- claro non obſeruandi illud præceptum.Vnde ſub
jare
uentum Spiritus ſancti, celebrabant,& ſumebant hoc caſu comprehenditur ille , quando aliquis
man
illud auguſtiſſimum Sacramentum , vt vult Heli- nunc habet copiam confeſſarij, quain poftea non
chius lib.2. in Leuit. c.9 . licèt nondum eſſet præ- habebit per totain vitam . Eſt enim cadem ratio
itio
ceptum obligans ad eius ſumptionem , cùm non- obligandi tunc ad confeſsionem ,quidquid dicant
12 . dum cæpiſſer lex noua , quæ incepit in die Pen- aliqui , quorum ſententiam probabilem dicit
tecoſtes ; ergo fimiliter , licet nondum obligaret loann. de la Cruz. in direct.part.2 . de pænit.q.3.
on
præceptum confeſſionis poffet tamen aliquis pro dub. 3. Et idem eſt , fi aliquis habet peccata re
ve
c.
ſua deuotione recipere illud Sacramentum , & ſeruata , à quibus adeſt nunc qui cuin abſoluar,
confiteri peccata, quæ tunc faciebat, vt acciperet poſtea verò non habebit à quo poſsit abſoluis
Ec gratiam Sacramentalem : nam ficut fuerat data nam præceptum confitendi ea peccata, obligat
ad poteſtas Apoftolis ad Euchariſtiam conſecrandam ad confeſsionem nunc faciendain .
11 per illa verba, hocfacite &c. ſic data fuerat pote- Occurrit verò hoc loco obligatio peculiaris, 38 .
te
ſtas eidem ad remittenda peccata per illa verba, quam Medici corporales habent adinonendi æ- Ad quid te
72 quorum remiſeritis peccata , remittuntur eis, &c. neatur? Men
grotum de imminente periculo mortis , vt ſatis- dicus
e 34 facere poſsit præcepto diuino confeſsionis : quæ
..
Reſponderi tamen poteſt negando conſequen-
tiam : quia quidquid fit de aliis Sacramentis ; hoc Medicorum obligatio creſcit ex Bulla Pij Quinti
m tamen inſtitutum fuit per modum iudicij, vr do- edita anno 1566.quæ incipit, ſuper gregem ;in qua
Es cet Tridentinum ,atque adeo non poteſt exerceri, præcipit , ne Medicus inuiſat infirmum vltra ter
aut miniſtrari, niſi à iudice, & ſuperiore : quam- tium diem , niſi de eius confeſsione conſter Mo
i diu ergo non erat Eccleſia,non poterát elle adhuc dico per fidem Confeffarij in ſcriptis ; & addit
iudices , aut Prælati Ecclefiæ, per quos miniſtra- vt ante graduin Doctoratus petatur à Medicis iu
11 retur , tanquam per ludices ad hoc conſtitutos : ramcutum feruandi hancconftitutioncm . Circa
P.loan.de Lugo de Pænit. z ‫ܐ‬ obliga
 268 De Sacramento Pænitentiæ .
obligationem tamen huius Bullæ multa dicuntur
à Doctoribus.Videantur Suar.in prafenti diſp.35.
fe&t.3.num . 4. Sanchez in decalog. lib. 3. cap.16 .
num . 10. ſegg. Nunus in addit. ad 3. partem
som. 2. quaft. 6.art. 5.difficult. 2. Scorcia in Bull.
Pontif. Epitome 89. Theorem . 215. Grafhus, Syl-
uius , & alij multi , quos affert Antoninus Diana
som . 2. refol. moral. tract.14. refolut. 93. Qui di-
cunt , totam illain obligationem , non procedere
in morbo non periculofo , velqui non timeatur
poffe fieri periculolus : ſatisfacere item Medicum ,
li per alios moneat infirmum , & per alios etiam
fide dignos reddatur certior de confeflione facta:
quod li inficmus confeffionem recufet, non ideo
deferendum ; ſi medici abſencia graue nocumen
tum pollicei afferre: nec denique iuramentuin à
medicis præftitum , vbi id iurainentum exigitur,
aliter intelligi,niſide obſeruando illo decreto Pij
Quinti eo modo ,quo vſu receptum eſt. De qui
bus omnibus videri poſſunt Auctores prædi& i.
39 . Extra mortis verò articulum videtur fatis iuxta
An obliget intentionem Chriſti, & iuxta conditionem huius
extra mortis
poriculum ? præcepticfle quod Eccleſia inuigilet ,& obliget
ſubditos, ne diu negligant , aut differant confef-
fionem : cæterùm immediatè, & per ſe non vide
tur præceptum diuinum aliquo determinaro tem
pore obligare, niſiradicaliter, quatenusvoluit D Iximus,
obligare pro tempore ab Ecclefia determinando .
ceifarianconfeſsione
Nec mirum , quia cùm aliunde præceptum fit
præmittendi confeſſionem ad Euchariftiam ſu-
mendam fideles aliquod peccatuin mortale,quod ab :quc hoc me
:iam ex hoc capite obliganturoporte
adconfeflionem præcepto diuino , nec
bat aliam obligationem ſeorſim adiungere in or
dine ad confeflionem .
40 .
1 Dixitamen , per fe ; quia per accidens aliqui
ſunt caſus , in quibus fecluſo præcepto Eccleſia-
ſtico eſt obligatio confitendi. Primuseft,quando
ſumenda eft Euchariſtia,vtconſtat ex Tridentino
sein. 13. cap. 7. quæ tamen obligatio non exten-
diturad alia Sacramenta ſuſcipienda , vel confe-
tenda,fufficit enim contritio Secundus eft,quan-
do confeſſio eſt medium necellarium moraliter
ad ſuperandam tentationem aliquam , qur aliàs
1
nou ſuperabitur : Tunc enim obligatio erit con-
fitendi , ficut & ieiunandi , vel orandi poſitis eil-
dem circumſtantiis. An verò ex hoc fequatur te
neri de facto fideles ad ſæpius confitendum per
annuin proprer periculum morale , quod oin-
nes habent peccandi inortaliter ; fi tanto tem-
pore differant confeffionem ? Diceinus Sectione
fequenti.
41 . Nuncaddo, aliquos velle , eſſe etiam obliga-
in propter , tionem confitendi propter periculum obliuionis,
oblivionem ?
cùm aliquis v.g. præuider, le obliturun forc pec-
carorum , ſi diu differat confeßioncın . Ita loann.
Medina, Cod.de pænitent. tract. 2. quaft.14.6.2.
& Didacus Nunus, quem affert Diana 2. tom .
refol.moral. tract.4. refol.155.Contrariam tamen
ſententiam communiter docent Theologi, quos
congerit idem Diana ibi , & probatur . quia pau-
ci ſunt,qui non le exponanttali periculo , quoad
aliqua peccata differendo confeſsionem vſque ad
finem anni. Quare non videtur facilè illa obli-
gatio admittenda : licèr omnibus conſulenda fit
frequentia confeſsionis.
Dices; qui poftea carebit confeſario , obliga-
turad confitendum nunc , ne ſe exponat peri-
culo non confitendi peccata fua : ergo qui poftca
non recordabitur peccatoruin , debet nunc ca
confiteri, ne reddatur impotenspolica implendi
præceptum confirendi ſua peccata. Reſpondetur:
in primis ſatisfaceret illi obligationi fcribendo
nunc peccata , ve vitaret periculum obliuionis
ſequentis. Scd nequc ad hoc tenctur,quia præce.
ptún eſt folùm confitendi peccata, quæ func oc
currunt memoriæ præmillo examine humano
modo: non eft autem humanus modus illa exqui
ſita, & metaphylica diligentia obſeruandi, & no
tandi omnia peccata , & circumftantias , prove ?
fuccefsiue fiunt , & ſcribendi eas , nc memoria
decidant ; ſed potiùs cflet grauifsiinum onus , &
inutile , iinò noxius valdè laqucus confcicntiæ lu
peradditus ; quare non debuit præceptum cum
eo rigore imponi.
Rcftat dubiunı illud circa obligationem con
fitendi , quando confeſsio eſt neceflaria morali
ter ad vitandum nouuin peccatum mortale , dc
quo nunc magis ex profeflo agendum elt.
SECTIO IV.
Virum propter periculum reincidendi in noua
peccata , obligentur de factofideles ad
confitendum frequentius , quam
Jemel in anno ?
lubnouopecc atoper
m eſſe accidenslicui
, qundoa ne 42 ,
cxiſtiinarur medium moraliter necolarium ad
ſuperandain aliquam tentationem , & vitandam
dio non vitabit. Qulain doctrinam circa alia me
dia per accidens neceflaria traduat communior
Thcologi,Valentia 2.2 . di/p. 1. quaj}. 2 funct.s.
quatiuncula 2. Azor tomo 1.116.8.c.7.qu.6.P --rus
de Ledeſma 2. 10m . ſumma iract.1.678.3. Thom .
Sanchez in decalog.tom.i.lib.2.c.1. - 3.0-6.35.
nuin.9. Suarez tom.2 .de neigmogelib.i.6.30.0.17.
& tom. 3. in tertiam partem d : 1.69 litr. 3. 6. dico
quirlo. & denique de confeſsione in particulari
idei docent idem Suartz in prajenti st. 35 .
feft. 3. nun.jo. Reginaldus in praxi tom 1. '16 .6.
fe&t. 2. num.29. & Filiucius tractat . - . "imer 19.
Ex qua dodrina videtur con'cquenrer fieri de Sua
facto , licèt Eccletia luo præcepto iorum obli
get fideles ad confefsionem annuain ; ' obligiri
tamen iplos per accidens ad lapius ir anno confi
tenduin, eo quod experientia doceat , hanc con
fefsionis frequentiam eflemedium moraliterne
ceflarium adſuperandas tentationes, & ad vitanda
noua peccata mortalia; ij enim ,qui per totum an
num confeſsionem differunt, nunquam , aut fcrè
nunquam erantigunt illud tempusabſque nouis
aliis peccatismortalibus,& ècontra videmuscos,
qui abſque mortali peccato reperiuntie, frequen
tiùs confiteri, quam femel in anno : crgo conful
fio frequentior eſtmedium moraliter necellarium
ad vitanda noua illa peccata omnibus Chriſti nis
communiter loquendo; atqueadco , ſecluía ga
norantia inuincibili , peccabuntmortaliter , non
vtendo hoc medio , quod tenentur affumere.
Hanc difficultatem fenfit Caietaus in mi 43 .
verbo Confeſſio , $ . quinta frequens : vbi fic ait :
Non inuenio tamen præceptum de muinze fre- Caietan.
quentia , quam fxmel in anno : fi tamen porest
dici frequentia. Et licèt præceptum per ſe on
inueniatur ; interroget tamen le quil'et Cria
ſtianus , quantum detrimenti in avima pariatur
ex tam rara confeſſione , quod enitaret , fi fre
quenter confiteretur ; có inde percipiet , fi peric
cidens, 1
r:
Diſput. XV. Sect. IV.G 269
do cidens, hoc eſt, propter tollendas occaſiones oblinio- , cenſetur tieneconfeſſio medium ita neceſſarium
mis num peccatorum , eo firmitatum ,feu confuetudinum vt illius fit ſpecialis obligatio.' Secus verò est,
in. peccando debeat frequentius confiteri.Poltea" quando de ſpeciali peccáto loquimur', quia tunc
OC eamdem difficultatem ſenlit Petrus de Soto de semper cenſetur homo poſitut in occafione , ſex
no inſtitutione Sacerdotum feet.s.de neceſſitateconfef- inirali periculo peccandi. Poftea addit ſecun--.
mi fionis, vbi fic ait. Conſiderandum verò eft , non de dam ſolutionem , dicendo . Etiamfi prior ca
0 esſe qui putent,teneri aliquem ſæpius confiteri, quam sus, ex irypotherfaite verus fit ; ipfam tamen
Ve Semelin anno , vel propter periculum obliuionis pec- hypothefimmoraliter loquendo', rarò poſſe accidere;
Ila P.de Soto. catorum, quiavidelicetpucat,ſiin annum differat, quia vixpotest cogitari occaſio, in qua non poffit
& obliuiſciſepoſle peccari : fimiliter propter vitanda " (nperari tentatio, autvitari nouum peccatum , niſi
- periculaaliorumpeccatorum ,cum videlicet percipit, per medium confeſſionis. Hanc Suarij do & rinam
fe non modicum adiuuari contra recidiuum pecccari , amplexus poſtea eſtFiliucius loco citato num .40 :
ex frequentigri confeſſione , contrà eius omisſione & Fagundez in fecundo Ecclefiæ præcepto lib . i.
grauari: hoc( inquit Caietanus) quilibet apud fe iu cap.i.num.16 . OI

dicet : hoc fortè intelligunt, qui dicunt , cum Denique inodernus aliquis illius argumentivi
conſcientia dictat , teneriad frequentiorem con- coactus, & confeſſionum experientiâ perſuaſus
feſſionem . Nos quidem in his , ſicut putamus , con- non dubitauit , eain obligationein afferere de fa
ſultiſſimum esſe , exhortari: omnes ad frequen- cto per accidensinueniri ferè in omnibus, cum
tiùs confitendum , fi frequentius laburtur , ut compertiſſimum ſit, eos nunquam virare noua's
quilibet cum prudente , Q Deum timente ſpiri- peccata mortalia, ſi confeflionem per annum in-?
tuali ſuo iudice hoc ftatuat, ut ſcilicet ab eo aca ! tegrum differre velint.
cipiat , quam frequenter confiteri debeat, á qui- Dico primò :quòd frequentia confeſſionis non 4 .
bus vti remediis : ita non putamus , in communi ſit medium neceſſarium ad peccatum mortale
populo vltra effealiquid imponendum . Quibona fi.. aliquod determinatum vitandum , ſed ad pecca
de femel in anno confitentur, fequentes magiſte- tum mortale in communi vitandum , non obftat":
rium Ecclefia , ó nihil aliud cogitantes , non vide- quo minus eller obligatio confeflionis freqqen-'
mus , quare vrgendinimium fint. Caterim in pri- tis.Haec videtur cffe contra Patrem Suarez in ver
Hatis confeſſionibus multò commodiùs id decerni- bis citatis,cuius diſtinctionein de medio neceffa
44. tur. Hæc Sotus ibi ; ex quibus conſtat , hos rio ad vitandum peccatum in particulari , vel
duos Auctores inclinaffe ad concedendam hanc peccarum in cominuni, impugnaui diſputacionie
obligationem per accidens in pluribus Chri- precedenti ſect. vltima; vbi vidimus, non minùs
ſtianis frequentandi confeffionem , licèt eam pu- obligari hominem ad impediendum peccatum
blice populo imponinon voluerint , ſed in pri- mortale in communi, quando id certò leit fequir
uatis confeflionibus de illa obligatione decerni. ex tali occaſione determinatà , quàm ad impea 1
Poſtea verò Pater Suarez in preſenti diſputatio- diendum peccatum determinarum , nec vlla ap
ne 35. Sečtione 3. numero 10.propoſita obligatio- paret ratio difcriminis probabilis , vt ibi ex
ne per accidens confitendi, quando confeflio iu- plicatum eſt.
1 dicatur mediuin moraliter neceſſarium hîc , & Dico tamen ſecundò :non obligantur coin : 46.
nunc ad vincendam talem tentationem , & vi- muniter homines Chriſtiani ad confeſſionein Non obligă
tandum tale peccatuin graue in taliſpecie'; poſt- frequentem ſub peccaro mortali propter peri- to commu.
ea numero vndecimi, ſic ait : Potest hoc intelli culum illud incidendi in noui peccata , fi diu . iter fideles
gi in ordine ad peccatum in communi , vt verbi tiùs differant confeſsionem . Hec videtur eluad Tub mortal i
confeffio
gratiâ , aliquis , ſi confeſſionem multo tempore dif- ſe iuxta mentem communem Theologorum ; nem frequě.
Suarez . ferat, licèt determinatè non timiat , ne adultere- qui hucuſque talem obligationem non agnos semculăpropteinr
tur, vel occidar hominem , vel quid fimile; timet · uerunt , nec pænitentibus de illa fcrupulum peri
cidendi in
tamen , o moraliter certus eft fepiùs fe peccatu- iniecerunt , nec in publicis concionibus pro noua pecca
rum mortaliter in hoc vel illo genere peccati poluerunt populo tale preceprum ; quod ar-ra.
diſiunctim ; cùm tamen , fi frequentius confitere-
gumentum negatiuum cuin tanta vniuerſalitas
tur , mora lite r fpe , poff fe omn , vel mul te videtur habere magnam vim ; neque enim
rat e ia i
ta peccata vitar .. Videtur ergo tunc falten lex eſt credibile ignoratam fuiffe per tor:faceta
charitatis diuine obligare ad vrendum tali me- hanc obligationem , aur ft agnofcebatu o fail
dio propter vitandum peccatum : imò ipfi lex fe neglectum à ſanctiſsiiniis , & doctiſsimis uit
virtutis pænitentie videtur talern obligationem ris , qui licèt ad frequentem confeſsionem
inducere ; quia est quedam lex iuſtitia ad Deum , hortati fuerint auditores ſuos ! " ;? numquam
lex iustitia obligat ad vitandam iniuriam , tamen lub obligatione illam 'ipſis propolue-s.
conſequenter ad vtendum medio existimato ad runt. h
hunc finem neceſſario. Quod argumentum fa. Secundò probari poteft ex præcepro Ecclefiæ ; 47 .
teor effe difficile : fed tamer Aistures non im- de confeffionc.annui , quo licèt explicitè non :
ponunt hominibus hanc obligationem ; nec egy auferatur obligatio ex præccpro diuino , vel na
etiam impono ; quia eſſet res valde onerofa , turali , fi quæ eft aliunde ad frequentiorem con
ſcrupuloſa : vix enim poffent homines , qui per ' feſfionem : vilde tamen infinuatur, nullam ef
aanum integrum confeſionem differunt , à no- ſe talem obligationem . Si enim communiter te + :
140 peccato propter dilationem excufari , quia vix nerentur hoinines ad frequentiorem confeflia.
vllus est , qui moraliter pollit vitare per totum nem , fuperfluum eller præcipere illis confel- ?
annum omnia peccata mortalia , omittendo he i fionem annuam : ficut li Epiſcopus aliquis tets
Sacramentum . Hæc Suarez , qui ad argumen- gem conderet in ſuo Epiſcopatu ,vromnes, quis
tum contrarium reſponder dupliciter. Primò, non effent legitimè excufati , ieiunarent ſeinel-:
quòd quando in comnuri loquum's de pecsat'ı ſaltem in fingulis hebdomnadis quadragchinæ :)
to : ' nulla ( inquit ) ce iſetur miralis occalio , vel ? hæc certè lex non folùm effer inutilis ; Cod etiaine
periculum morale alicuius peccati , ideo 102 nociua, & icandaloſa ; quia fubditi crederenr , fe:
P.Ioann.de Lugo, de Pænit. z 3 ſatisfa
 270 De Sacramento Pænitentiæ .
ſatisfacere ſuæ obligationi iciunando ſemel in
hebdomada. Similiter ergo nocuiller lex Eccle-
ſiaſtica , quia fideles communiter credunt , ſe
ſatisfacere luæ obligationi per confeffionem an-
nuam ab Eccleſia præceptam .
48. Confirmatur primò,quia Ecclefia non ignorat
plures ex Chriſtianis conficeri ſolùm ſemelanno;
& tamen nunquam hunc abulum reprehendit,
aur inſinua
cepit confeſ elle pecca
uitſionen annua
tum graue , folum præ-
m ; per quod oſtendit,
ſe non curare de frequentiori , tanquàm de re
obligatoria .
ConfirmaturSecundò , quia ipſaconfeſſio an-
nua non præcipitur ab Eccleſia, niſi iis, quimor-
taliter peccauerunt , vt ſuppono , non aliis ; ergo
ſupponebat Eccleſia , hos ipſos , qui mortaliter
peccant,non habere præceprum frequentius con-
firendi : li eniin illud haberent, reuocaretur ipſis
in memoriam ſua obligatio,& reprehenderentur ,
coquod non niſi ſemel in anno confiteantur:quod
tainen Eccleſia non facit,ſed potius illummorem
confitendi appellat , pium , & ſalutarem in dicta
sell.14.cap.s.in fine.
Tertio probari poteſt rationc , quia obligatio
illa frequentis confeſſionis ad vitandum pericu.
lum peccati mortalis , vel eller obligatio confi-
tendi venialia Cola , antequam homo laberetur
in mortale ; vel eller obligatio confitendi pecca-
tum inortale primum , antequain laberetur in
fecundum . Neutrum dicendum videtur ; Ergo
non eſt aſſerenda talis obligatio. Minor quoad
priorem partem probatur ; quia dicere , quod
omnes Chriſtiani coinmuniter obligantur ſub
peccato mortali ad confitenda venialia propter
vitandum periculum ,quod aliàs omnes commu-
niter habent incidendi in aliquod mortale , in
primis nouum eſt , & contra omnium mentem,
& contra communem doctrinam , quæ docet,
folian eſte obligationem confitendimortalia ,
quam doctrinam videtur vniuerſaliter approbare
Tridentinum dicta ſeſ.14.cap.j.dum dicit, Pec-
cata venialia quamuis vtiliter in confefione dican-
Ihr , taceri tamen citra culpampoſſe. Non ergo eſt
talis obligatio cominuniter loquendo in Chriſti-
anis. Deinde ſi obligarentur ſub mortali ad con-
feffionem venialium propter illud periculum ,
obligarentur etiam ſub mortali ad dolcndum ef.
ficaciter de venialibus , & ad propoſitum emen
dationis circa illa : Nam obligatio ad confeſio-
nem affert ſecum obligationé ad dolorem , & pro-
pofitum , fine quo confeſſio eſſer ſacrilega: quare
fatendum eflet , quod Chriſtiani communiter
loquendo propter periculuin committendi pec.
cari mortalis tenentur fub nouo peccato mortali
ad dolendum de venialibus frequenter, & ad ha-
bendum ſerium , & cfficax propofitum frequen-
ter dc illis vitandis : quod tamen videtur efle du-
riffiinum , & contra omnium fenſum ; ac contra
Thcologos , quidocent , voluntatem commit-
tendi venialia multa , non effe mortalem, fed ve-
nialem ; quare multò minus erit mortalis carentia
propoſiti circa emendationem aliquorum venia-
lium , quæ aliquis commiſit poſt vltimam confef-
sionem . Fateor quidem , curam , & diligentiam
circa venialia vitanda eſſc mcdiun, veiliflimum
ad vitanda mortalia ; & è contra negligentiam , &
notabilem contemptum circa venialia diſponere
fæpè ad lapſum aliquem grauem ; qui enim (pernit
modica ,paulatim decidet. Nemo limen dicet, ex
hoc capite eſſe obligationem ſub peccato mortali
1
ad vitanda venialia .
Petes , cur non fit talis obligatio ,cùm fit obli- ..
5o
gatio lub mortali ad vitandum totum illud , cum
quo habet connexionem moraliter certam pecca
cum mortale? li ergo talis fit connexio laplus gra
uis cum negligentia notabili erga venialia ; erit
etiam obligatio lub mortali vitandi iliam negli
gentiam . Cur non fit
Reſponderur in primis , non quamcumque obligaris
negligentiam circa venialia afferre fecum illud graus vi.
periculum moraliter certum laplus grauis ; fed iandi vendia
quando eſt notabilis. Deinde non omnc pericu- aliar
lum morale laplus grauis debet vitari ſub morta
li; ſed tunc quando abſque graui detrimento id
fieri poteit, ve diximus difputatione precedenti di
ita fet. vltima ; vbi inſinuauimus ; non elle eo
dein modo loquendum de obligatione vitandi
cauſam determinatam ad peccatú mortale inde
terminarum , & in communi , ac de obligatione
vitandi cauſam in communi ad peccatum morta
le etiam determinarım . Nam diximus, elle obli
gationem , quando fieri poteft, vitandi cauſam
determinatain peccati in communi,non verò eft
eadem obligatio vitandi cauſam in communi,
quia eo ipſo, quod ficcaula in communi , affert
ſecum grauiſſimam difficultatem , ad hoc vt au
feratur:ſcit homo verbi gratia , ſe pro ſua fragili
tate ex aſpectu fæminarum labi yrauiter : non te
netur tainen ad vitandas omnes fæminas , vt vi
tet hoc periculú,quia non eft vna cauſa, ſed plu
res , quæ difficilliine pollunt vitari. Scit etiam ,
ſe inſæculo facilè peccaturum hoc,vel illo genere
peccati grauis ; non tamen tenetur ſub præcepro
graui ingredi religioncin , vt vitet illud pericu
lun ; quia hoc non tam eſt auferre vnam caulam ,
quàm auferre plures , quorum oblatio ,& muta
tio ſtatus difficillima eſt : Vnde licèr Sanctus Gre.
gorius in Epiſtola ad Mauritium Imperatorem di
xerit , multos efle , qui nifi fiant religioſi , lalui
efle non poflunt,hoceſt, fine magna difficultate,
vt habetur lib.2.regiſtr.epift. 62. non tamen ideo
quiſquam eos ad religionis ſtatum ſub mortali
obligabit : hicenim ſtatus continet multa, & dif
ficillima. Sic ergo licèt vicario venialium in ge
nere eller medium neceffarium ad vitandum pe
riculum peccati mortalis ; cft ramen medium dif
ficile fatis , eo quod fit medium in communi, leu
ablatio multarum cauſarum ; media autem adco
difficilia non videntur ponenda ſub mortali ad
vitandum periculum mortalis.
Nunc iam probemus illam minorein fupra po
ſitam quoad alteram partem ; fcilicet, quod nec
illa obligacio poſlet ita explicari,ve eller in ordine
folùm ad confitenda mortalia , fcilicet , id confi
tendum primum mortale poſt vltimam confeflio
nem , antequam homo labatur in fecundum :quia
iam confeſſio frcquens non obligarct , ve vitare
tur peccatum ; ſi quidem confeilio illo modo
obligans iam fupponcret hominem peccare mor
taliter intra annum , non ergo obtineretur finis
intentus , ſcilicet, impedire periculum peccandi.
Dices; iır.pediretur ſaltein periculum frequentio
ris relapſus, ſi homo non expectat poft primum
relapſum
fitearur .
, quod tranſeat totus annus , vt con
52 .
Sed contra probatur quartò conclufio : quia Centeli onen
confeſſio frequens poſt peccatum ideo potil- ef medium
ſimum vtilis eſt , & conducit ad impedienda alia vnicum ad
peccata ſequentia , quia nimirum qui confitetur, visando pec
CATA
dolet efficaciter de peccato præterito ,& proponit
feriò ,
 Diſp .XV.
2
ſeriò, ae ſtatuit firmiter apud ſe iterum non pec-
care ; quod propoſitum , & quæ pænitentia mul
tum conducit ad non peccandum poſtea, quia
non ita facilè amplectimurillud,quod paulò ante
valde diſplicuit ; & quod ſeriò , ac firiniter poſt
matutam deliberationem ftaruiinus non ample-
Come;
cti. Tota autem hæc vtilitas , & efficacia poteſt
haberi fine confeflione Sacramentali : fi homo,
obligatia
ſcilicet poft primum peccatum mortale ante ſe-
cundum habeat contritionem , & doleat efficaci-
ter de ſuo peccato:imò etiamſi per attritionem id
faciat, quamuis enim hæc line Sacramento non
fufficiat adiuſtificationem ,fufficit tainen ad coör-
cendum hominé,ne iterum labatur in alia pecca-
ta ,cùm vera attritio includat propoſitum firmum
non peccandi , quod quidein eiuſdem ferè ef-
ficaciæ erit , ad vitandum periculum ſequentis
1 peccati : nam experientia , quæ oftendit, eos, qui
differunt confeflionem vſque ad finem anni, fre-
quenter peccare mortaliter , oftendit etiam , col-
dem non folùm omittere confeffionem ,fcd etiam
dolorem , & pænitentiam internam vſque ad fi-
nem anni. Non ergo eſt medium vnicum , & ne-
ceffarium confeflio ad vitandum periculum
illud , ſed ſufficit etiam pænitentia interna , quæ
ſemper includitur in iplo Sacramento confeſſio-
nis ; Imòfi homo adhiberet alia media, orationis,
ſcilicet , mentalis ;mortificationis, lectionis libro-
rum piorum , & alia fimilia , non minùs fortafle
impediretur à nouis peccatis per hæc media ,quàm
per confeffionem folam abſque iis mediis.Siquid
ergo probat argumentum illud contraria fenten-
tiæ , non probat obligationem confeſſionis , ſed
obligationem pænitentiæ internæ , & propoſiti,
fatione quoruin confeflio habet potiflimum il-
Jam vim ad impedienda noua peccata , imò nec
probat obligationem ad hoc , led ad hoc , vel ad
alia inedia ex aſſignatis, indifferenter , & diſiun-
& tim , cùm fingula poſſent conducere , ſi applica-
rentur .
53 . Adargumentum ergo initio propofitum Rc-
pondeo negando in primis illain experientiam ,
quod, ſcilicet, dilatio confeſſionis afferat fecum
illud periculum :ſcimus enim , quamplures ho
mines religioſos , & pios , qui per annum inte
grum , imò per multos annos apud infideles ver-
fantur euangelizantes ,& prædicantes,tranſigere
totum illud tempus abſque lapſu graui fine con-
feſfione; quia niinirum frequenter renouant pro-
polirum firmum non peccandi; ſicut è contra vi-
demus alios , qui frequenter confitentur , & pal-
fim relabuntur in peccata mortalia. Quod qui-
dem pleruinque oritur ex infirmitate , & fortafie
ex defectu veri propofitinó peccandi:quæ (ni fal-
lor)eſt potiſima cauſa, cur, qui ſemel folùm in
anno confitentur, frequenter cadant in peccata
grauia ; quia , ſcilicet, ne tunc quidem , quando in
fine anniconfitentur, habent verum dolorem , &
propoſitum firmum ,ſed velleitatein , & propo-
fitum infirmum :Si enim tunc firmiter proponerent
non ita facilè nec tam citò relaberentur.Veniunt
autem tunc ad confeflionem , coacti præcepto
Ecclefiæ , & ve vitent excommunicationem , ac
infamiam : fi enim venirent non tam à temporis
inſtantia, quam à deſiderio conuerfionis adducti:
conuerterentur firmius, & ftarent diutiùs: è contra
verò ij , qui frequenter per annum confitentur,
quando id potiflimum non faciunt coacti aliqua
lege ,vel conſuetudine ſuorum ſodalium , fed vo.
luntariè & fpontaneè , veniunt ex deſiderio ſui
Sect. IV.. 271
profectus ſpiritualis, & obtinendæ veniæ ſuorum
peccatorum ; quare non mirum , fi in corum
conuerſatione appareat maior correctio morum ,
& rarior lapſus , quia niinirum afferunt verum
dolorem ,&propolitum firmum ;cuius renouatio,
ve dixi, multum iuuar ad illum finein, & quod
propoſitum fi afferretur etiam æquè firmum ab
iis, qui poſt anpum confitentur , multum etiam
impediret, ne tain facilè relaberentur.
Dices, ergo ſaltem erit obligatio fub mortali 54
habendi pænitentiam internam ,& dolorem , ac
propofitum ſæpius , quàinſemel in anno,propter
vitandum periculum illud peccandi mortaliter,
quod habent , qui ſemel folum in anno agunt
pænitentiam . Reſpondetur, mihi probabilius ef
ſe, quod præceptuin pænitentię internæ non ob
ligat ſolum ad dolendum de peccato in articulo
mortis, fed etiam ad dolendum antea. Nam licèt
non obliget ad dolendum ftatim poſt peccatum,
videtur tamen obligare ad non diu differendam
conuerfioncm , & reconciliationem cum Deo ; vt
fatetur Suarez tom . 4. in 3.part. diſp. 15.fe&t. 6.
num.17. & probaui ſupra diſp. 7. féēt,it. vbide
hoc puncto cx profeſſo dictum eft.
Vnde dico tertiò : de hoc peccato omiſſions 2.
pænitentiæ internæ debitæ per totum annum , fi- Noneft ne
uç per ſe expræceptovirtutispænitentiæ , ve di- ceffe interro
.
xi, liue per accidens ad vitandum periculum no- iensem de
ui peccati , non oportet interrogare pænitentem , omillione
nec eum etiam admonere in particulari. Hæc vi- confeffionis
intràan
detur eſſe maxiinè iuxta mentem Petri de Soto aum
ſuprà adducti, qui non vult illam obligationem
populo proponi; & eam probaui dicta ſeEt. 11 .
loquendo de præcepto pænitentiæ ,& probari po
telt iterum de omiffione per totum annum pri
mò , exemplo præcepti diligendi Deum , de quo
etiam non interrogantur pænitences in particulari
an dilexerint Deum ſuper omnia , nec admonen
tur de obligatione illius præcepti aliquando im
plendi:tum quia exipſo diſcurſu confeffionis ſatis
apparet,quomodo fe habeatpænités erga Deum:
Tum etiam quia propter varietatem ſententia
rum non poflumusimponere illi certam obliga
tionem dilectionis Dei intrà tale , vel tantum
tempus , 6c.
Probatur ſecundo : quia calis interrogatio ,vel
admonitio inutilis , imò noxia videretur. Nam
vel pænitens ignorat inuincibiliter illam obliga
tionem , & tunc melius et relinquere illum in
bona fide, quàm iniicere illi malain fidem ; ex
qua prudenter timcri poteſt ſcandalum ipſius;ra
riſſimi enim erunt ex talibus peccatoribus , qui
propter illam notitiam poſtea moueantur ad do
lendum de peccatis ante finem anni ; fed potiùs
cæteris peccatis illud ctiam adiicient omitten
do pænitentiam , quam deberent habere . Si au
tem pænitens ſciebat iam illam obligationem ,
fruftra monebitur de illa.
Dices ,oportebit tamen interrogare de omiſſio S6
ne contra illud debitum , quia fiſciebar obliga
tionem , vel culpabiliter ignorabat illam ,omillio
fuit peccarum , & per conſequens explicanda in
confeflione . Sed contra , quia nec ex hoc capite
oportet interrogare diſtincte : nam licèt concc
deretur dari talem obligationem ; Confeffarius
tamen audita confeſſione pænitentis , & pecca
tis , quæ per totum annum commilit fufficientes
intelligit,ipſum non ſatisfecifle tali obligationi(fi 1
quæ erat ) dolendi frequenter de peccatis, & pro
ponendi firmiter pro temporc futuro : ex co m
Z 4 muai
 272 Dé Sacramento Pænitentiæ .
muni auté aliorum conſuetudine poteſt iudicare;
qualiter fe habuerit hic homo in illa omillione:
Icilicer eo modo , quo alij ſe communiter habent,
nempe abſque reflexione circa talem obligatio
nem de poenitentia habenda frequenter , & cum
negligentia , ac torpore circa media fuæ ſalutis
(procuranda , quæ eit conditio communis eiuf-
modi hominum , & ex eorum ftaru ,ac confeffione
clariſſimè patet abſque alia interrogatione.Fruftra
ergo magis diſtinctè interrogaretur,vel admone-
retur præſertim in tali inateria , circaquam , nec
ipfe cófeflarius poflet aliquid certum ftatuere cir-
ca taxádam obligationem pro tempore ſequenti .
Nam ( vt ſupra inſinuaui ) velpænitens tempore
confeffionis annuæ habet verum dolorem , &
propofitum , vel non habet. Si habet ergo ſi poſt
hoc propofitum firmum poſtea relabitur , non
magis poterit fperari , quod poſt ſecundum pro-
pofitum , & dolorem ,polţea non relabitur. Si verò
tunc non habet verum dolorem , & propofitum ,
iam lapſus ſequens non orietur ex omillione fre-
quentis doloris , & propoliti , ſed ex omiſlione
3
doloris ,& propoſiti debitiin confeſſione annua,
qui defectus ( vt dixi ) in eiuſmodi perſonis fre-
quentiſſimus eſt.
$ 7: Denique addo , fi aliquis ſpecialiter magis iu-
uaretur frequenti confeffione , quàm frequenti
pænitentia interna , & propofito non peccandi,
ita vt in hoc homine experientia doceret, ipſum
non nifi hocmedio confeflionis frequentis, polle
vitare illud certum periculum reincidentiæ, tunc
poſle in illo admitti talem obligationem per acci-
dens ad frequentem confeſſionem . Cæterùm hic
caſus neque eft communis, nec debent confeffa-
rij de illo fpecialiter inquirere ; femper tamen o-
portebit omnibus,quantum fieri pollit confulere
confeflionem frequentem propter ingentem vti-
litatem quam affert, & aliquando etiam debet in
pænitentiam imponi , tanquàm medicina vriliſ-
lima pro peccatis ſequentibus vitandis.
58. Ex dictis tainen obiter infero,totam hanc obli-
gationem, quæcumque illa fit, circa frequentiam
pænitentie , non eſſe nouam in lege noua, fed
eamdem fuifle ante inſtitutioné huius Sacraméti:
nam ſiue loquamur de obligationeper le propter
præceptum pænitentiæ ; fiuc de obligatione per
accidens propter vitandum periculum peccato-
rum ſequentium ; Tunc etiam homo debebat
non differre poft peccatum mortale pænitentiam,
& petitioné veniæ ,ac reconciliationein cum Deo
vſque ad finem vitæ , ficut debebat etiam poft
peccatuă mortale redintegrare aliquando tem-
pore opportuno amicitiam cum Deo per actum
dilectionis Dei ſuper omnia. Debcbat etiam reno-
uare aliquando propofitum firmum non peccan-
di mortaliter , vt hacrationc armaree ſe , & vitarer
periculum certum moraliter peccandi alioquin
grauiter contra legein Dei. Quod ergo additum
fuerit Sacramentum pænitentiæ , non auxit,nec
induxitobligationé , quoad hoc,feddedit medium
facilius redeundi in anicitiam,& gratiam Dei.'
SECTIO
V.
Virùm ex diuina præcepto obligetur pænitens
ad confitendum per interpretem , aut firi-
10. Et vtrùm id fieri poßit?
$ 2.
De& aspartes obligatio id An
an .Continet hocdubium polic; do
faciendi aliomodononpoteft
munis
negati , obligationem eſſe ex præcepto terpretem .
Suppono autem primd, non eſſe nunc quæſtio
nem ,an poflit fieri confeßio abſente confeffario,
ſed an co præſente , poflit per interpretem ,aut
fcripturam fieri.
Suppono fecundò contra hærcticos noftri tem- Confeſſio ex
poris ,non efle neceffarium , quod confeſſio pu- ſepoteft eje
blicè fiat, ſed poſſe efle ſecretam , & auricularem vel ſecreta,
vel public
prove definitur in Concilio Tridentino feſ . 14. a.
cap.5 . & ex Patribus probat Suarez diſp.21.Ječt.2.
Suppono tertiò , non eſſe contra inſtitutionem ,
aut valorem Sacramenti, quod confeſſio publicè
fiat:quod contra Scorum , Gabrielem , Angelum ,
& alios docent omnes 1 heologi , quos referunt,
& fequuntur Suarez loco citato, & Vaſquez quaft.
91.art.4.dub.1. & probatur ex Tridentino illo cap.
5. vbi apertè dicitur , non eſſe à Chriſto prohibi
tum illum modum publicè confitendi, si conſtat
exvlu ,quando enim in naufragio , vel incendio
non poteft aliquis ſecretò confireri, publicè fate
tur ſua peccata , & abfolutionem perit. Ratio au
tem eſt, quia ad neceſſitatem , & valorem Sacra
menti ſolùm requiritur , quod peccata manife
ſtentur Sacerdoti, vt iudici :quod autem hoc, vel
illo modo id fiat,parum refert.
66.
Prima ergo difficultas eft , an poflit fieri con
feflio per interpretem.In quo omnes abſquecon- poteft fieri
trouerfia conueniunt,fieripolle : & vſus fidelium per interpre
id probat , & ratio elt , quia eo modo iam pæni
tens manifeſtat ſua peccata Sacerdoti , quantum
fufficit : quod à fortiori conſtat ex Sacramento
matrimonij, quod omnes conceduntpotle cele
brariper interpretem coram Parocho, & teftibus,
vt cum aliis , quos congerit , tradit Thomas S.un
chez lib.3.de matrimonio difp. 39. & licèt ipſe id
prober à fortiori ex Sacramento pænitentiæ , in
quo magis deſideratur , quod confeflarius habeat
notitiain peccatorum ; & tamen fufficit notitia,
quam habet per interpretem ; Vnde à fortiori
ſufficier , quod Parochus per interpreten habeat
notitiam conſenſus , quem przſtāt coniuges.Ego
tamen exiltimo,maioré notitiam requiri in Paro
cho ,vt validè alliſtat matrimonio ,quam in Con
fellario , vt abſoluat : quia in matrimonio idco
requiritur præſentia Parochi, & tefium , vt
poſsit legitimè Eccleſiæ conftare de matrimo
nio celebrato , fi fortè coniux pofca id negarct;
vel vt coniuges id poffint apud Ecclefiam pro
bare :ad hoc autem poflet apparere inſufficiens,
confenius præſtitus per interpretem : quia Paro
chus non poteft teftificari de confenfu , cum ipſe
non intelligatidioma contrahentium , fed folùm
poffet dicere,interprerem dixille,illos conſentire:
Vnde fi coniuges negarent poftea confenfum , & .
dicerent , interpretem fuifle mentitum ; non por
ſet aliquid plenè centra ipfos probari , cùm to
tum reduci deberer ad reftimonium vnius inter
pretis. Si ergo conceditur fufficiens illa notitia:
per interpreten data ,jue Parochus validè aſlittarit
facilitis concedi debét fufficiens fimilis notitia ad
confeflionem facramentalem , in qua non re - i /
quiritur'notitia , qua poftea pofit apud ' Eccle
fam probari illud peccatum , vel eius confeffio ,
ſed qua . Confeflarius in foro interno politpe
nitenti contra fe loquenti credere ; ad quod fuffi
cic modusille loquendi per interpretem , ficut in
aliis rebus & negotiis humanis .'
Secunda ergo, & maior eſt difficultas , an de 61 .
beat pænitensita confiteri per interpretem , quan- An debeat
. Primafententia.com-feriepenings
Eccle

Diſp. XV .
Ecclefiaftico , aut diuino ad confitendum eo mo-
0, do: ita Caietan.Ledeſma, vterque Soto, Medina,
ut Ioann. Maior, Palud.quos refert, & fequitur Sua-
rez difp.36./eft.6. Vaſquez quaft.91.art.4.dub.3.
Jo Cara & alij recentiores , quos referr, & ſequitur Anto-
ninus Diana tom. 2.refolut.moral.tra&t.4.refol. 129.
addunt aliqui , licèt non ſit ea obligatio ex præ
cepto diuino confeſſionis, poſſe aliquando effe
ex præcepto naturali pænitentiæ , vel charitatis
erga fe,& curæ de ſalute propria ; quando fcilicet
inmortis articulo homonon eflet fecurus deha-
.)
benda contritione , qua poſſet extra Sacramen-
tum juſtificari. Ita Suarez, vbi fupra num . 5. Val
quez etiam num.s.Diana & alij.
62 . Hæc ſententia propter auctoritatem faltem co-
munem probabiliffima eft : in ea tamen aliqua
t oportet aduertere. Primum , prædictos Auctores
non ſatis vel clarè , vel conſequenter laqui, dum
dicunt,ex obligationc charitatis teneri hominé ad
confeffionem per interpretem in mortis articulo,
quando probabiliter timet, veldubitar de ſua con-
tritione , fecus ſi probabiliterexiſtimar ſe habere
contritionem : quem modum loquendi Djana
loco citato accepit ex Suarez dieta ſect. 6. num.s.
Sed vterque vt dixi , vel obfcurè , vel minùs con-
ſequenter loquitur : ſi enim aliquis probabilem
fer folum exiſtimationem haber de ſua contritione;
ergo probabiliter poteſt de illa timere , ergo non
excuſabitur à confeffione facienda per interpreté.
Ratio enim ,propter quam deber per ſe in articu-
lo mortis ita confiteri,ea eſt ,ne exponat periculo
ſuam ſalutem , ſi fortè non habeat contritionem :
eadem autemratio vrger , quando probabiliter
exiſtimat ſe eſſe contritum : poreſt enim decipi,
nec fufficit iudicium probabile ad iuſtificationem
obtinendam; quia fi re vera non habet coperitio-
nem , non iuſtificabitur per ſolam contritionem
exiſtimatam extra Sacramentum , ficut nec per
Baptiſmum ſolum exiſtimatum etiam cum attri-
tione vera. Obligabit ergo lex charitatis , & cura
propriæ falutis ad confeffionem , per quam ſecu-
riùs iuftificetur, quoties in articulo mortis ſolàm
probabilem exiſtimationem habet de ſua contri-
tione.
63 . Secundò aduerto , in ea ſententia , ficèt quis
dubitet de ſua contritione, & ideo debcat confi-
teri per interpretem in mortis articulo propter
obligationem procurandæ ſuæ ſalutis ; non ta-
men obligari ad confitenda tunc omnia peccata
mortalia ,ſed fatis effe,fi vnum , vel alterum con-
fiteatur , & accuſet ſe in genere de aliis mortali-
bus;Ita Suarez n. s . Fagundez , Nugnus , & Lay-
man , quos refert , & fequiturDiana loco citato:
quia non obligat præceptum confeſſionis ad in
tegritatem materialem , quando aliquod pecca-
tum non poteſt fine periculo infamiæ explicari,
prout neceſſe eſt,tunc infamare fe apud inrerpre-
tem . Ad iuſtificationem autem fufficit confclio
formaliter integra cum attritione,per quam cætc-
ra peccata indirectè remittuntur. Imò addit Co
ninch inpreſenti diſp.s.dub.1o . num.77 . fufficere
tunc confiteri aliqua peccata venialia , & accufare
ſe in genere de aliis mortalibus : quod ſequitur
Molfefius apud Dianam ,qui hoc etiain probabi-
le iudicat : & quidem conſequenter ita dicen-
dum eſt.
Glo Tertiò à fortiori in eadem fententia dicenduin
eſt, eum , qui poft vltiinam confeflionem recor-
datur alicuius peccati mortalis, cuius in confef-
fione fuit oblitus , & à quo indirectè fuit abſolu-
.
기
Seet. V. 273
tus, & cuius doloren generalem habuit , non de
bere etiam in articulo mortis illud confiteri per
interpretem , nec debere ſimpliciter confiteri, fi
non eſt fibi conſcius noui peccati mortalis poft
vltimam confeflionem : quia nec ad reconcilia
tionem cum Deo ,cum iain per confeflionem vla
timam fuerit reconciliatus ; nec ad datisfacien
dum præcepto confeſſionis id requiritur , cùm
hoc præceprum nonobliget ad confeffionemper
interpretein. Ita Vaſquez lococitato n . 6. quod in
ea fententia veriflimum eft .
Cæterùın , licèt ea fententia , vt dixi , probabi (•
liflima fit ;eius tamen fundamentum ( vt verum
farear ) me non conuincit. Supponit enim ex
confeſſione per interpretem rale detriinentum re
ſultare, quod à precepto confeflionis ſufficienter
excuſet etiam in mortis articulo , quod quidein
mihi difficile ſatis apparet. Vnde alij meritò vi
dentur diſtinguere inter præceptum Ecclefiæ , &
diuinum : fatentur itaque illo priori non obligari
nos adtalem confeffionem , fecus ifto poſteriori.
Ita Syluefter, Cano , & alij apud Suarez n. 2.&
quidem , quod præceptumEcclefiæ non obliget,
conſtar exc. Omnis viriuſque lexus. de pænit. &
remiſ. vbi expreſſis verbis præceptum confeſſio
nis annuæ imponitur , vt omnis hidelis teneatur
foluis confiteriſuapeccata proprio Sacerdori , &c.vbi
particula , folus , excludit apertè obligationem
confitendi corain alio . Vnde non video, quomo
do Vaſquez , vbi fupra num. 3. dicat ex illo textu
nihil colligi, quia in eo folùm dicitur, quod con
feſſio fiat proprio Sacerdoti , de modo verò , an
per fe, vel per alium pænitens confiteridebeat,
nihil dici.Et quidem fi textushaberet illa ſola ver
ba , ſub quibus illum P. Vaſquez refert,verum
diceret : omiſit tamen minùs cautè inter illud re
ferendum particulam , folus: quam tamen Con
cilium non caſu,ſed ex induſtria appoſuerat, & ex
qua clarè conſtat, noluiſſe Eccleſiam præcepto
annuæ confeſſionis obligare illum , qui non om
nino folus, ſed coram alio poffet confireri.
Loquendo verò de præcepto diuino , licèr hoc 66.
non obliget ad confitendum peccatum cum gra
ui detrimento extrinſeco , yr tradunt communiter
Theologi : non tamen apparet, eiuſinodi derri
mentum ſequi ex confeßione facta per interpre
tem fidelem , & prudentem , cuinonminis quàm
ipfi confeffario fidere poſſit penitens. Suppono
enim , interpretem etiam obligarum manere le
creto, atque adeo totum detrimentum efle , quod
peccata , quæ aliàs nota effe deberent vni mani.
feftcntur duobus . Hoc ,jurcm non creranti pon
deris , vrexcuſet ab obligatione diuini præcepti,
probari poteſt ex aliis caſibus, in quibus non ob
îtante eiuſmodi detrimento , obligat confefionis
præceptum .
Primò , qui habet aliquod peccatum referua
tum , & ſcit, quod Prælatus dabit ei facilè licen
tiam confitendi inferiori , non poteft eiuſmodi li
centiam petere , quin peccatum ſuum innoteſcat
duobus, fcilicet , Prelato & Confeffario inferiori:
& tamen nemo excuſabit illum ea de cauſa à pre
cepro confeſſionis præſertim in mortis articulo.
Nec dicas , quod poterit petere licentiam per 67 .
Confeflarium abſque eo , quod ſuperior veniat
in cognitionem perſonæ pænitentis:hoc enim eſt
per accidens : Et confeffarius non obligatur ad
ſubeundum illud onus , & petendam licentiam ,
ſed per fe loquendo totum hoc pertinet ad ipſum
pænitentein . Nec item dicas, non cogi tunc pa
nitentem
 274 De Sacramento Pænitentiæ .
nitentem ad manifeftandum peccatum duobus,
quia poflet confiteri ſoli ſuperiori, & ab eo obti-
nere abſolutionem : Fateor enim , id ita effe por-
fe aliquando , fæpe tamen fieri non poteſt , quia
Prælati propter fuas occupationes non poffunt
audire confeffiones integras eorum , quihabent
1
caſus reſeruatos : & tamen tunc cogitur penitens
duobus manifeſtare ſuum peccatum ſub eodem
ſigillo confeſſionis , nec dehocpoteſt rationabili-
ter pænitens conqueri , vt fatetur ipſe Valquez
9.91.art.3.dub.10.n.6 . Nec ea de cauſa exculatur
à præcepto diuino confeffionis , nifi aliud detri
mentum ſibi timeat ex eo , quod ſuum peccatum
ſuperiori innoteſcat.
68
.
Secundò, quia ſæpehabenspeccatum reſerua-
tum poteſt in calibus ſibi permiſlis abſolui dire-
ctè ab inferiori , cum onere tamen comparendi retà confeſſione facienda in mortis articulo , ſed
poftea coram ſuperiore ; hic, inquam , non poteſt deberet infirmus accerſere confeffarium , vt fatis
confiteri fuum peccatum inferiori hîc , & nunc,
quin cogatur illud duobus manifeſtare, cùm ma-
neat obligatus ad manifeſtandum idem pecca-
tutum poſtea ſuperiori: & tamen non propterea
excuſatur à præcepto diuino confitendi : liv.g.
debeat celebrare , aut accipereEuchariſtiam , &
poffit ab inferiori directè abſolui , nemo dicet,
poſſe eum abſque confeſſione accedere ad Eu-
chariſtiain præmifla contritione , prout poteſt,,
quando non habet copiamconfeflarij, ſed omnes
ſupponunt , tunc elle copiam confeffarij atque
i ideo obligari præcepto diuino confitendi ante
communionem . Quod à fortiori procedit in mor-
eis articulo,in quo omnes Sacerdotes pollunt ab-
ſoluereabomnibus peccatis reſeruatis etiam ſum-
mo Pontifici, fed cum onere comparendi poſtea:
nemo autem dicet , moribundum excufari tunc
à præcepto diuino confeſſionis propter illud
onus ,quod ſubit manifeſtandi duobus idem pec-
catum .
69. Nec ſatisfacit , ſi dicas , obligationem illam
non eſſe tunc propter abſolutionem à peccato,
fed propter abiolutionem à cenſura , quæ cùm
fit ex inſtitutione Eccleſiæ , potuit cadem Eccle-
fia nolle concedere abfolutionein , niſi cum illa
limitatione, & reincidentia, niſi compareat. Hoc,
inquam,non fatisfacit : quia vndecumque proue
niat illa obligatio , certum tamen eſt , non poſle
hîc , & nunc pænitentem confiteri ſuum pecca-
tum inferiori,quin eo ipſocogatur manifeſtare il-
lud duobus; & ramen hoc detrimento non ob-
ſtante, præceptum diuinum confeflionis obligat
ad confitendum hîc , & nunc peccatum , & ad
contemnendum illud incommodum : ergo fimi-
liter, licèt hîc, & nunc propter ignorantiam Con-
feflarij, qui non intelligit idioma pænitentis,non
poſſit inanifeftari peccarum , quin manifeſtetur
duobus , nempe Confellario , & interpreti; non
tamen propterca excuſabitur pænitens à præce-
pto divino confeflionis faciend.e in mortis arti-
culo, niſi aliud grauius detrimentum tineatur.
70. Tertiò ,& à priori ratio effe videtur, quia illud
incommodum notitiæ dande duobus , vel non eſt
graue fimpliciter , vt volunt multi, qui dicunt,
non eflepeccatum mortale reuelare crimen pro-
ximi occultum vniviro prudenti , qui illud non
eſt reuelaturus, niſi ſit ſpecialis ratio occultandi
apud illum : quod magis procedit in cafu noftro,
cùm notitia , quæ datur interpreti detur fub tali
ſigillo , vt fi ille prudens fit,vt ſupponimus, cer-
tiffimum fit, quod apud ipſum ſolum manebit.
Vel çeştè illud fir graue incommodum ; non eft
tamen tantum , ve propter illud excuſemur omni :
no ab obligatione præcepridiuini de confeflio
ne facienda faltem in mortis articulo , vt conſtar
ex exemplis addu & tis. Hoc enim præce ptum , li
cèt non obliget cum graviſſimo detrimento , &
incommodo extrinſeco ; obligat tamen aliquan
do cum incommodo tali, quod quidem alias ſuf
ficeret ad differendam confeffionem : ſed non
ſufficit ad omittendam omnino illam . v. g. Si
Confeffarius abſens ſit per ſex millliaria , poterit
Sacerdos vrgente neceſitate celebrare faltem le
mel abſque confeſſione ,quia illud incommodum
itineris , vel accerlendi confeffarium excufat à
præcepto diuino præmittendi confeſſionem ante
communionem , vtdixi diſp. 14. de Euchariſtia
fe&t. 5. & tamen illud incommodum non excuſa
faceret præcepto : minus enim ſufficit ad licitè
differendum , quam ad ſimpliciter omittendum
quod præcipitur.
Similiter ergo de incommodo confitendi per
interpretem dicere poſſumus ; efle quidem ali
quod incommodum , & ratione illius excuſari
fortaſſe Sacerdotem , vel laicum vrgente neceffi
tate communicantem ſemel, aut iterum non præ
miſſa confeſſione, quando non poteſt niſi per in
terpretem confiteri : non tamen fufficeret illud
folum incommodum ad omittendam confeſsio
nem in mortis articulo . Grauius enim incom
modum æſtimatur plerumque ſex milliaria con
ficere , aut vocare Sacerdotem per fex milliaria,
diſtantem , quàm confiteri bis , ſeu apud duos
idem peccatum : hoc enim pofterius pafsim , &
abſque difficultate faciunt plures, qui fæpiſsimè
ſe accuſant de aliquo peccato mortali olim à ſe .
commillo , vt dent materiam certam abfolutioni:
non eſt ergo adeo graue hoc onus dandi notitiam
eiuſdem peccati duobus , vt ratione illius excu
ſetur homo à confeſsione facienda in mortis ar
ticulo.
Dicet aliquis , argumenta à nobis ſupra'addu 71 .
cta probare , non folùm in mortis articulo , ſed
etiain quoties obligat præceptuin diuiuuin , con
feſsionen faciendam eſte per interpretem , quia
etiam extra mortis articulum debet pænitens con
fiteri ante cominunionem , licèt propter calumn
reſeruatum , quem hiber necelle fit dare notitiam
ſui peccatiduobus, fcilicet ſuperiori, & inferiori,
cui ille dabit facultatem , quia per le ipſum non
poteſt audire totam confeſsionem . Si enim adfit
ſuperior , qui facilè facultatem dabit , nemo dicet,
quod pofsit fubditus accedere ad Euchariftiam
abſque confeſsione,quando nullum aliud malum
ſibi tiniet , niſi quodſuperior , & alius Confeffa
rius habebunt ſub ſigillo idem peccatum : eodem
ergo modo deberet dici , quod non poſsit abſque
confeſsione communicare , qui poteft per inter
pretem confiteri , & nihil aliud mali fibi timer ,
præter hoc, quod eft manere notitiam ſui peccati
ſub ſigillo penes confeflarium , & interpretem .
Reſpondetur , exemplum illud habentis pec 72 •
catum referuatum non afferri à nobis, vt omnino
ſimile; fed folùm ad probandum : quod manere
notitiam peccati ſub ſecreto penes duos,no ſit de
trimentum adeo graue, vt propter illud omnino
excuſetur homo à præcepro diuino confeſsionis:
non tamen nego poflc differri faciliùs confeſsio
nein propter incommodum adhibendi interpre
tem , quàm propter incammodum manifeftandi
idem
 Diſp. XV . Sect. V. , 275
idem peccatum ſuperiori , & inferiori: quia licèt folus confiteri, ſed coram alio,cùm expreſsè exclu
vtrumque fit æquale incommodum ; illud tamen ferità ſuaobligatione , vel modificationecalum
prius videtur effemagis extrinſecum confeſſioni, illum . . :: . :

quàm hoc poſterius:nam interpres videtuoſe ha- Tertia difficultas eſt, verùm confeſsio ficri pof 76 .
bere folùm vt medium ad confeflionem , ſeu ad ſit ſcripto , an verò debrat fieri per voces huma- Confeffio an
manifeftandum peccatum Confeſſario :difficultas .nas. Sermo autem eft ſemper de pænitente , qui fieri poffet
autem quæ prouenit à medio , eft magis extrinſe- confiretur Sacerdoti præſenti,an pofsit ei ſua pec- vel nwibus.
cas, & faciliùs excuſat , vt conſtar in difficultate . cata legenda tradere: & idem ferè eſt de nucibus,
itineris ad inueniendum , vel accerfendum confef- an poſsit pænitens illisfua peccata manifeſtare.
farium : at verò in poſteriori caſu difficultas eft . Poteft aurem quæftio efle , vel de necefsitate Sa
magis intrinſeca , & quæ coca'naſcicu r ex confef- Gramenti:hoc eſt,an ad Sacramenti valorem fuf
1
pſa
fionei ; nam torá illamanifeſ tatio o
eft confeſſi , is
ficerer ille modus farisfaction : vel etiam de nc
quæ fit vtrique tam fuperiori , quàm inferiori, li- ceſsitate præcepti ; hoc eſt ,an ex præcepto aliquo /

cet per accidens non poſſit compleri apud fupe- teneatur pænitens propria voce confiteria
riorem .Cæterum licèt difficultas adhibendi inter- 1. Omnes conueniunt , quod ,quando aliter non 77 .
pretem fitmagis extrinſeca , & ideo faciliùs ſuffi- poteft ſe explicare pænitens, poſsit nuribus , vel
ciat ad differend am confeflionem :non tamen fuf- feripto confiteri: quod fidelium vſus comprobat,
endam
ficit ad omnitt ter
ſimplici in articulo mortis , s
in mutis, & infirmis non valentibu aliter confi
ſicut nec difficultas extrinfeca itineris breuis per- teri. Quando: verò pænitens pollet voce loqui,
agendi ad habendum Confeffarium . aliqui indicant,non foreyalidum Sacramentum ,
73 .
Obiiciunt nobis Tridentinum Sef.14.c.3. vbi fi aliter confireatur. Richardus, Paludan . & Soto
dicitur,non effe obligationem ex præcepto diuino apud Vaſquez in präſenti q. 91. art.4.dub.4.1.I.
ad publicam confettionem , licèt vrilislit; & me- Communis tamen ſententia Theologorum , cum
ritoria ; ergo ex præcepro diuino non obligamur S.Thoma in 4 dift. 17.9.3.art.4.quaſtiuncula 2.acob
ad confitendum alio audiente præter confeffariú. 2.6 quodlibeto 1. art.10.negac,id efle de neceſsi
Refpondetur, Concilium ſoluin loqui de confef- tate Sacramenti : Chriſtus enim folùm præcepit
fione fecreta , prout condiſtinguitur à publica: .confeſsionem, qua pænitens manifeſtetſua pec
qualis certè non eſt, quæ fit per interpretem : ne- Cata confeffario; quod quidem fufficienter fieri
que enim eſt publicum, quod per interpretem fi- poteſt per nutus,velſcripturam .Ita Suarez diſp.21.
deliſsimum , & ſtricto præcepto obſtrictum dico ſeet. 3. & Vaſquez vbi fupra , quialiosAuctores
confeſſario,ficut neque elt publica confeſsio,qua congerunt. Nec contra hoc eſt difficultas alicuius
idem peccatum referuatum manifeſtatur ſuperio- ponderis : folùm pofſer mouere Concilium Flo
ri, & inferiori. rentinum in decreto Eugenij, vbi dicitur , mare
74 , Obiicit ſecundò P. Coninch diſp. s . dub.10 . riam huius Sacramenti effe oris confeffionem : Ibi
num.77.quia 6 ſcirem , quod confeflarius , vel vni tamen largiùs accipitur illud nomen , ficutpaulò
effet peccatum meum reuelaturus, non tenerer ei ſuperiùs dictum etiam fuerat, omnia Sacramenta
confiteri : ergo ncc reneor , quando alius præter nouæ legisconſtare verbis,tanquam forma; quod
ipſuin confeflarium debet meum peccatum au- intelligi debetde verbis largiùsacceptis:cùm ma
dire . Reſpondetur , hoc idem argumentum pro- trimonium poſsit fieri abſque vocibus, aut verbis
baret quod nec teneor peccatum referuatum con- ſtrictis. Sic eriam requiritur in Sacramento pani
fiteri , itavt veniat in notitiam fuperioris, & infe- tentiæ oris confeflio largiùs accepta, prout explica
rioris: quia fifcirem ,quod Confeitarius illud eflet tur ftatim ab eodem Eugenio ;ſubiungit enim ,ſta
reuelaturus ſuperiori ,non tenerer illud confiteri; tim declarans , quid intelligatillo nomine : Ad Conc . Flor .
ergo nec tencor , quando neceſſe eſt vt veniat quam pertinet, ut peccator omnia peccata , quorum
etiam in notitiam fuperioris. In vtroque ergo caſu memoriam habet , ſuo Sacerdoti confiteatur integra
negandum eſt , cxcuſari pænitentem in articulo liter. Id ergo quod fufficit, vt homo ſua peccata
morris propter illud folum periculum , ſi nullum Sacerdoti manifeſtet, intelligitur per oris confef
aliud malum timeatur , niſi mera notitia peccati fionem . Vnde in Tridentino fejl. 14.cap .3. inter
manensin vno alio,quieiuſinodi notitiâ in nullius partes huius Sacramenti non aſsignatur oris confef
præiudicium poſsit vri : non eft enim illud dam- fio , fed confeffio , fimpliciter, vt omnis confóſsio
num ita graue , vt alia , quæ propter præceptum comprehenderetur.
confeſsionis debemus fubire ,vt vidimus. Difficultas ergo eft, an ſaltem ex præcepto re- 78 .
75 . Ex dictis infero , ad ſatisfaciendum præcepto quiratur, quod confeſsio per voces fit, cum po- Anliccar ila
confeſsionis annuæ non obligari pænitentem , vt teſt. Et quidem certú etiam cſt; non dari tale præ- consers.
confitcatur per interprerem , quia hæc obligatio ceptum diuinuin,neque etiam humanum ſcriptú ,
folùm eſt ex præcepto Chriſti, prout à Chriſto cùm nullibi reperiatur. Afferri ſolet Auguſt.com.
larum eſt, non prout ab Ecclelia habet derermi- 4 lib.de vera, on fal aprenitentiac. 10. vbi eam ne
nationem ad tempus. Hoc eſt contra P.Vaſquez ceſsitatem videtur probare ex facto Chrifti , qui
di&to dub.3.num.9. vbi contra Sylueftrum di it,fi præcepit ieproſis , vr icent , & manifeftarentora
talis obligatio eilet, non minus fore ad confeſsio- ſua Sacerdotibus non per nuntium ,aut ſcriptură.
nem annuam, quàm ad confeſsionem in mortis Cæterùm ille liber non eſt Auguſtini cùm c. 17.
articulo ,quia præceptum confeſsionis annuæ non Auctor illius citct ſententiam Auguſtini ex eius
eft humanum tantùm , fed modificans ius diuinu : homilia 41. inter so. Neque etiam ibiexcluditur
Ergo fi ius diuinuín obligaret, etiam & ius politi- confeſsio per ſcripturam Sacerdoti præ {enti obla
uuin , quod illud modificatur. Cæterùm non ad- tam , íed abſenci miſſam . Verba ſunt hæc: Præcepit
vertit P.Vaſquez ad verba quibus Ecclefia impo- enim Dominus mundatis, vt oftenderent ora Saccr- Auguſtin.
fuit illami obligationem, fcilicet , vt pænitens de- dotibus:docens,corporalipreſentia confitenda pecca
beret ſingulis annis,folus, proprioSacerdoti con- ta,non per nuntium , nonperfcriptum manifeſtanda.
fiteri.Non potuit ergo Eccleſia velle,quod ius di- Dixit enim ,ora monſtrate, comnes , non vnus pro
uinum obligaret, quando pænitens non poteſt omnibus.Nondium statuaris nuntium ,qui pro vobis
offerat
 276 De Sacramento Pænitentiæ .
offerat munus à Moyſeſtaturum , &c. Solùm ergo
præcipit: Monstrate ora; hoc eſt,faciem per præ-
ſentiam corporalem , non miſſo nuntio, vel Scri-
ptura.
79 Communis fententia dicit , obligationem elle
confitendi per voces,cùm fieri poteſt,propter Ec-
cleſiæ conſuetudinem , quæobligare videtur , ita
Suarez difp.2 1.fe&t.3 .& Vaſquez diétodub.4.n.7 .
cum aliis, qui dicunt, illam obligationem grauem
eſſc exſuo genere,in aliquibus tamen circumſtan-
tiis poſſe excuſari pænitentem , vt ſi propter vere-
cundiam difficultatem magnam habeat ore pro
ferendi peccata ſua.
80. In hoc puncto ego in primis exiſtiino , ſuffi-
Licet,ſapoft cienter ſatisfacere debito ſuo pænitentem , qui
lectam à sa data priùs fcriptura Sacerdoti, quam legat, in qua
ptură , dicar continenturpeccata, poſt illamlectam ,ſubiungit
Poenitens: per voces ; de his omnibus me accuſo ; quia iam ore
Dehis
nibus meom . confitetur, quantum ſatis eſt: neque enim necel-
accuſo. ſarium videtur , quod per voces intra Sacramen-
tum explicet omnino peccatum ;ſicut ſi Sacerdos
nullam aliundepeccati notitiam haberet: ſatis eſt,
ſi explicet peccatum , referendo illam acculatio-
onem ad notitiam , quam aliunde confeflarius ha-
bet. In quo ſanè non video , quàm confequenter
loquatur P.Vaſquez:ipfe enim n.6.videtur ſuppo-
: nere , poffe aliquem vno verbo confiteri pecca-
tum ,cui confeflarius præſens fuit, dicendo, accu-
ſo me de illo peccato heri commiffo , 've tu benè
noſti : quod quidem non folùm debet intelligi
quoad valorem Sacramenti,ſed etiam quoad obli-
gationem explicandipeccatum , vt fatcntur com-
muniter Do&tores telte Suarez difp.22.fext.6.n.g.
vbi dicir, ſi Sacerdos aliunde extra confeflionem
nouerat peccata , ſatisfacere pænitentem , fi vno
verbo dicat : Accueſo me de omnibus peccatis illis,
que tis ſcis.& tamen ipſe Vaſquezpoſtea n.7. non
videtur admittere licitum , quod Sacerdote le
gente peccata,pænitensdicat,illa elle lua peccata:
quod quidem non video , quomodo poilit con-
demnari adıilli femel illa alia doctrina : nam in
prædicto caſu per illud verbum ;quo pænitens fa-
returilla peccata elle lua, ſufficienter le accuſat de
illis ſupponendo eorum explicitam notitiam aliú-
de habitam à confeflario per Scripturam , quam
legerat. Si ergo fufficit illud vnicum verbum ,
quando aliunde per viſum , vel narrationem extra
Sacramentum confeflarius habet notitiam pecca-
torum , cur non ſufliciet poſt lectam Scripturam
ab ipfo Sacerdote , & habita iam notitii omnium
peccatorum ,diccre illi , accuſo me de omnibus iis
peccatis, quæ ex Scriptura cognouilti?
8 !. Hoc certè non videtur pofle negari ab iis , qui
communiter concedunt, quandoaliquis per con
feffiones inualidas dixit fua peccat.1,poftca cogni
to defectu,fufficere,quod cidem confeflario dicat;
accuſo me de omnibus peccatis , quæ in præce
dentibus confeflionibus dixi; fi tamen Sacerdos
memoriam retineat illorum pecccatorum , quod
cum aliis affirmat Suarez dicho ſect.6. non folùm ,
quando confeflioncs prxcedentes valide fuerunt
in ratione confeffionum , & Sacramentum fuit
nullum ex alio defectu ;fed ctiam quando confef-
fiones ipfæ fuerunt inualidæ , quia v.g. confeffis-
rius, vel non erat Sacerdos , vel non hab.bat iu-
riſdictionem , & c.atque ideo verè non fuerat facta
accufatio Sacramentalis, fcd extra Sacramentum ,
& tamen notitia illa dcferuit , vt poftca fufficiat
accufare fe de illis peccatis vno verbo : Er-
go à fortiori ſufficier , quando notitia paulò antè
habita fuit per ſcripturam , fi poftca accuſet fe de
illis omnibus , quæ Confeflarius ex ſcriptura
cognouit.
Dixi tamen ſemper,quandopoft lečtam à Sacer 82 .
te Scripturam , pænitensſe accuſat de illis omnibus,
.
quia fi peruerteretur ordo, & priùs ſe accuſarer de
omnibus,quæ poftea in ſcriprura Confeffarius le
geret,non eflet eadem ratio : Tunc enim accuſatio
verbalis,qux præcederet,non cxplicaret ſufficien
ter peccata,fed compleretur accuſatioper Scripru
ram poftca legendain ,cùm ante illam lectam non
dum fciret Sacerdos peccata in iudicium adducta,
at verò in priori calu , cùm ſupponcretur notitia
peccatoruin in Sacerdote, ſufficicnter fe accufaret
verbaliter pænitens accutando ſe de peccatis illis
iam cognitis à Sacerdote; per illa cnim verba fatis
ſignificarct,quæ peccata afferret adiudicium .
Explicari poteft hæc differentia ex alio caſu ſi 83.
mili. Si enim pænitens Sacerdoti præſenti diceret Scriptura
acculo me de peccatis, quæ poftea mittam ad te ſubſequens
confefionem.
ſcripta;confeflio illa nó fufficeret,quia complere- Tlorsjuefficit
tur per Scripturam miſlam ad confeflarium ab
lentem . Similiter , ſi accuſaret ſe in præſentia de
peccatis,quæpoftea Sacerdoti per nuntium expli
caret,non efletconfeflio valida, quia compleretur
in abfentia. At verò ſi priùs per Scripruram , vel
nuntium manifeſtaflet Sacerdotiablenti peccata,
& poftea Sacerdote præfente , accuſarcele de illis
peccatis, quæ ex Scriptura , vel nuntio nouerat,
valcret vtique confeflio : quia per accuſationem
illam verbalem fatis fignificaret Confeflario ha
benti iam notitiam peccatorum , qux , aut qualia
peccata afferret ad iudicium : multum ergo inter
cft quod ſubſequatur, vel quod præccdat accufa
tio verbalis; quia eadem verba in talibuscircum
Itantiis prolata poflunt fufficienter tignificare pro
pter notitiam ,quæ in audiunte firponitur, quæ
Verba in aliis circumſtantiis non ſignificarent pro
pter defectum illius noticir.v.g.SiSacerdosigna
rus linguæ Græcx audiret peccatum Græco idio
mate , & poftea abſente panitente interrogarer
aliuin de ſignificationc illarum vocum , quas non
intellexcrat , & tunc veniret in notitiim accuſa
tionis , & peccati, non poflet virtute illius folius
confeflionis, quam non intellexit, nec fciebat elle
confeflionem ,abfoluere poenitentem ,niſi repeté
tem confeflionem , vel approbantem , quam prius
fecerat ; quia nimirum illæ voccs homini ignaro
lingur Græcæ nihilrunc ſignificarunt atque idco
illa tunc non fuit accutitio Sacramentalis. E con
tra verò ,li Sacerdos priùs ſentim illarum vocum
didicerat , poftea illæcrdum voces veram conti
verent accufationem Sacramentalem . Sic ergo in
cafu noftro eadem verba poft lectum fcripturam
fufficcrcnt ad Sacramentalem confeflionem , que
antea non fufficerent, quia ob defectum notitiv
in Sacerdote non explicabuntillica verba,de qui
bus peccatis pænitens lequeretur.
84 .
Unde obiterinfero , immeritò reprobari à Pa
tre lafquez loco citato doctrinam Soti exigentis,
quod Pænitens Sacerdoti legcoti pcccata annuat,
& confirmet ſcid fecifle. Quæ quidem doctrina,
licet quoad valorem Sacramenti vera non fit ,quia
ad valorem fufficeret mera fcriptura Sacerdo :i
præſenti data; quoad obligationem verò præcepri
poteſt fuftineri, li fenfus fit , non fuiticcre, quod
antecedentcr dicat , in illa fcriptura cfle ſua pec
cata niſi poſtea ſingulis, vel omnibus lectis, fe de
illis orc accuíct; quia illa verba priora 11011 conti
ncbant accufationem , qux darct notitiam pecca
toruni ,
ide
Diſp. XV.
tura torum , ficut continent verba prolata poſt lectam
Scripturam , vt antea explicuimus.Habemus ergo
ex dictis, ſi obligatio eſt, confitendi per voces, ſa-
beauty tisficri procul dubio obligationi , fi oltenſa Scri-
de prura, & lecta illa à Sacerdote , pænitens de illis,
sle quæ ſcripta dedit, ſe accuſet , licèt non fufficeret
ato accuſaffèſe,ancequam ſcriptura Sacerdos legeret.
1e0 85 . Reftat nuncdubium,an re vera detur eiulmodi
obligatio confitendi per vocem humanam : in
quo rurſusplacet , quod ex Cano docent Suarez,
on Vaſquez , & alij Recentiores,cellare illam obliga-
change
tionem ,quando adeffer cauſa grauis . vt nimia ve
ret
recundia. Difficile tamen eſt, & ferè impoſibile,
lis quod verecundia impediat illa duo verba : accuſo
me de his,qua legiſti:quæ verba, vt dixi,fufficerent
otis
ad fatisfaciendum obligationi. Faciliùs fortaſſe
6.
poſſet contingere, quod aliquis vellet coram aliis
confiterioccultèj& adhocdaretSacerdoriproxi- Sapommesfidei præceptum Ecclefiæ obli
!
mè ſedenti fchedulam , quâ confiteretur pecca-
tum, & peteret abſolutionem , vt ipfe quaſi aliud
agens eum abſolueret , nemine aduertente. Fre
be
de
quentiùs verò continget,id fieri poffe propter dif-
li
ficultatem proferendiverbaex morbo, velalio im-
pedimento accidentali.
86 . Quando verò nulla eſſet eiuſinodi cauſa, cer
tum videtur, quod eſſet ad minus peccatum ve-
2,
niale velle abſque vllis verbis confiteri : & licèt
IS
ego non videam rationem conuincentem ad po-
1,
nendam culpam mortalem;neque enim facilè ap-
21
paret , conſuetudinem illam inductam eſſe quaſi
ex obligatione, & non magis propter communem
modum quem homines in aliis materiis feruant,
de quibus nunquam loquuntur cum præſentibus
per ſcripturam , vel nutus,ſi loqui poffunt per vo-
ces , & volunt ſe bene explicare : adhuc tamen
propter communem Doctorum auctoritatem
x non videtur neganda eiuſmodi obligatio grauis,
præſertim quia velle abſque cauſa more nouo, &
ininùs ap to ad ſe declarandum , confiteri, non
apto
carer aliqua ſpecie contemptus , & irreueren-
tix. Cafus tamen non videtur moralis , & practi-
cus ſed metaphyſicus, cùm nemo fit.adeo parcus
verborum , qui nec duo quidem verba velit ex-
pendere ſaltem ad maiorem ſecuritatem .
87. Reſtar quarca, & vltima difficultas,an fit obli-
An forobli- gatio confitendi aliquando per ſcripturam Sacer-
tio confiten. doti præſenti, quando,ſcilicet,pænitensloqui non
di per Scri
pruram , poteſt, nec nutibus fuapeccatadeclarare. Negant
Soro,& Caietanus, quos affert Vaſquez loco cita-
to dub. 5. & indicant Ledeſma Nauarr. & loann.
Medina apud eumdem Vaſquez. Fundamentuin
eft, quia Scriptura de ſe eſt expoſita periculo;cùm
pollit vel retineri à Confeſſario, vel perdi,& pu-
blicari peccatum : ad hoc autein periculum non
tenetur pænitens.
Contraria fententia verior eſt , quam indicar
S.Thom. dift.17.quaft.3. art. 4.queſtiunc. z.ad 2 .
Palud. Sylueft. Maior , Caietan. & Petrus Soto,
quos afferunt, & ſequuntur Vaſquez loco citato, &
Suarez difp. 36. quaft. 6. num . 5. Ratio eſt, quia
1e vera in illo modo confitendi nihil , vel certè
parum periculi eſt , quod non fit in confeſione
per voces : Nam tunc etiam pofles timere, ne sa-
cerdos reuelet peccata , ficut times , ne retineat
ſcripturam , & oftendat aliis ; tunc etiam poffes ti-
mere,ne aliquis retro abfconditus audiat te , ficut
tiines,ne ſcriptura perdatur. Non eſt ergo conſi-
derabile illud periculum , nec morale, ſedmeta-
phyſicum : quare nequeeſtneceſſarium medium ,
quod excogitauit Caietan, ſcribendi in vņa char
P. loan. de Lugo de Pænit.
Sect. VI . 277
ta peccata, in alia numerum,in alia dubito, in alia,
credo,in alia certus fum , in alia,non recordor : & ita
per combinationem chartarum explicet ſpeciem ,
numerum , & certitudinem ſuorum peccatorum .
Hoc tamen prolixum effet, & confuſionem pare
ret; faciliùs eft, vel coram Sacerdote ſcribere, vel
antea ſcriptam chartam oftendere Sacerdoti , &
ftatim rumpere,velcomburere:quod non eſt adeo
graue, vt excuſet à præcepto confeſionis.non ſo
lùm diuino ,fed etiam Ecclefiaftico , & annuo , vt
obſeruat benè Suarez loco citato .
SECTIO . VI .
Ş.1. De neceßitate confeßionis ex præcepto
Eccleſiastico.
88 .
tem in anno fuorum peccatorum,editum in Con
cilio Later. (ub Innocentio III. & relatum in c.
Omnis vtriuſqueſexus:de pænitentiis, & remiſſio
nibus de quo præcepto immeritò dubitauit Du
rand.dift.17.quest.8.6 14. eo quod Eccleſia non
poſſit imponere præceptum , cuius tranſgreſſio
nem poſſit punire,qualis eſt omiſlio confeffionis.
Si enim aliquis diceret , ſe non peccaſſe mortali
liter,& ideo non confiteri , non poſſet conuinci,
nec puniri. Pro qua ſententia afferri etiam poteſt
Turrecremata de pænitentia diſtinct. 1.5 . Denique
vt perſpicuè,num.4 .
Cæterùm ex Tridentino Seff.14. can . 8. apertè $ 9.
conſtat, dari tale præceptumn obligans,nec folum
fuifle conſilium confeßionis annux. Nec obftat
ratio allata in contrarium ; quæ ſialiquid probat,
probaret etiam, nee de Euchariſtia ſumenda pof
ſe eſſe præceptuinEccleſiaſticum ; quia fi aliquis
eam ore ſumeret , & non deglutiret , non poflet
conuinci de tranſgreſſione præcepti : quod idem
eſt de aliis peccatisoccultis,quæ fiunt contra præ
cepta Ecclefiæ , licèt probari non poſſint. Dicen
dum ergo eſt,licèt delictum probari non poſſit in
iudicio; poſſe tamen prohiberi ab Eccleſia; quia
quidquid ſit,an actus merè interni poſſint præcipi
ab ipfa : ſufficit tamen ,quod actus fit externus,li
cèt occultus:iam enim eſt aliquid pertinensad vi
fibilem , & externam gubernationem Eccleſiæ , adi
quam extenditur eiuspoteſtas , vt obferuat Sua.
rez lib.4 .de legibus c . 12. num . 8. cap. 13. 9.10.
o 11. & Vaſquez in prafenti q. 90. art. 1. dub.
num. 18. & feqq. & quidem licèt peccata fuerint
interna;confeffio tamen,quæ ab Eccleſia præcipi
tur,eſt actus externus , quare ex hoc capite præce
ptum non excedit Ecclefiæ poteſtatem . An verò
aliunde excedat, ſtarim dicemus ,
Hoc ergo ſuppoſito , dubitatur primò : An li 90
Chriſtus hoc Sacramentum non inſtituiſſet , po- An Eccleſia
tuiffet Eccleſia præcipere confeffionem omnium fola poſſet
peccatorum ,qualis de facto præcipitur?Ratiodu- ffi
praciper
onem ecó
?
bitandi ſumitur ex proximè dictis. Si enim cófef
fio peccati interni eſt nunc materia præceptiEccle
ſiaſtici,cur etiam tunc non potuifler eſle Reſpon
detur tamen negatiuè: non quidem quia confel
ſio non eſſet actus externus;ſed quia res adeo dif.
ficilis, & grauis videtur excedere poteſtatem Ec
clefiæ ,ficut nec poreſt Eccleſia præcipere pauper
tatem ,religionem , & alia fimilia. Confeflio autem
omnium peccatorum grauiſſima eft, & grauior
eſſet,fi non haberet ex Chriſti inſtitutione anne
xam peccatorum veniam , & ſanctificationem ,
prout tunc non haberet .
Aa Adde,
 278 De Sacramento Pænitentiæ .
Adde , quod illud præceptum communiter
non obſeruaretur , cùm ex vno capire confeſſio
ex fe eller inutilis , & aliunde homines ſciences,
eſſepræceptum humanum reſiſterent , quantum
poſlenr , vt per ipſum non vſum compellerent
Pontificem ad abrogandum illud præceptum .
91 , Secundò dubitari poteft , an li Chriſtus inſti-
tuiflet hoc Sacramentum , non tamen impoſuiſ-
ſet præceptum confeßionis; poflet adhuc Eccleſia
præcipereconfeflionem ,& vlum huius Sacraméti?
Affirmat P.Vaſquez vbi fupra nurn.43.quia Eccl
fia poteſt præcipere , quod ſuſcipiatur Sacramen-
tum Confirmationis , vel Extremæ vnctionis, licèt
non fuerint à Chriſto præcepta ; ergo potuifler
præcipere ſuſceprionem huius Sacramenti; licèt
non fuiffet à Chrifto præceptum . Eamdem ſen-
centiam ſequunturSuarez difp. 35. fect. 1. n. 18.
& alij quos ibi affert.
Cæterùm iuxta ſupradicta diſtinguendum vi-
detur : aut cnim neceffaria effet confeffio exacta
omnium peccatorum ad valorem Sacramenti,aut
fufficeret confeſſio aliquorum . Si hæc fufficeret,
potuiffet ab Eccleſia præcipi proper magnam vti-
litatem huius Sacramenti , & alias cauſas. Si verò
primo modo ponatur, vid etur , qu
videtur odnon
quod poffet
non poflet
præcipi confeſſio omnium peccatorum propter
maximam difficultatem , quam ſecum affert , quæ
vt diximus , videtur excedere poteſtatem Ecclefiæ
ad præceptum vniuerſale ferédum de re,ad quam
Chriſtus noluifler obligare homines, & quæ ipſis
non eflet tunc fimpliciter neceſſaria ad ſalutem .
Necobftat magna vtilitas Sacramenti ;quia magna
etiam eftvtilitas ſtatus religiofi, & magnopere
conduc ad falute ,& tamen Eccleſia non poteft
it cip . Demni non obſtat,quod de fa-
illum præ ere que
eto Ecclefia præceperit confeflionem annuam :
quia de facto ſupponitur iam obligatio confiten-
di ex præcepto diuino ;quod autem illi obligatio-
ni ſatisfiat paulò antè , ne fortè præceptum diui-
num defraudetur;non eft adeo graue onus, cùm
folùm verſetur circa circumſtantiam temporis , &
non circa ſubſtantiam illius oneris, quod eſſet val-
de diuerſum . VideacurConinch in preſenti diſp.s.
dub.3.qui benè hoc explicat.
$. 2. Anfitpraceplum humanum confitendi bis
eadem peccata.
*Ertiò dubitaripoteſt, an poſſit Eccleſia præ- niſius Ciſtercienſis in 4. dift. 23. queft.2. artic.2.
92 ,
TEI cipere ſecundam , vel tertiam confeßionem
eorundem peccatoruin, quæ iam homo legitimè
vbi malè viderur ſentire de illo ſtatuto , quaſi mi
nùs prudenter facto , nec habente vim obligan
confeflus eſt? Affirmát aliqui,quos refert Vaſquez
infra queſt.91.art.3.dub.7.num .1 3.ct. ſeng . qui ta-
men non omines eodem modo id docent: aliqui
enim id vniuerfaliter concedunt, alij ſolum quan-
do præceptum fit ante primam confeflionem co-
ruin peccatorum , non verò li fiat, poſtquam iam
aliquis ritè ea peccata femel confetlus eſt. Huic
ſententiæ partim adhæſit P. Vaſquez ibi dicens,
poſle Prælatum co modo reſeruare fibi peccata
aliqua,vt det licentiain interiin inferioribus abſol-
uendi, ita tamen , vt adhuc illa cadein peccata de-
beant ratione referuationis eidem Prælaro iterum
deferri, vt pænitens ab ipfo facramentaliter ab-
foluatur,tanquam ab vltimo iudice in ca cauſa po-
teftatem habente.
93 . Contraria ſententia negatiua verior eft , quam
docent alij communiter,quos refert idem Vaſquez
ibi num.9. & quam ipſe Vaſquez poſtea re meliùs
conſiderata, amplexus eftinfraq 93. art.7 . dub ...
num.11.relicta fententia,quam fuperiùs docuerar.
Ratio eft ex fupra dictis , quia reſpectu illorum
peccatorum , quæ aliquis femel confellus eſt,iam
non eſt præceptum confeffionis à Chrifto latum;
ergo Eccleſia reſpectu eorum non magis poterit
præcipere confeflionem , quàm pofler eam præci
pere, li à Chriſto non fuillet præcepta. Diximus
autem , quod tunc Ecclefia non poflet confeflio
nem præcipere, propter difficultatem , & grauita
tem rci ;ergo neque in hoc caſu poſle ſecundam
confeffionem eorumdem peccatorum imponere.
Quod autem , nec per modum releruationis 94.
poflitillud præceptum ferri, probat Vaſquez lo
co citato illodub.6 . contra id, quod in priori loco
docucrat; & ratio videtur clara ; quia vel per prio
rem abſolutionem fuerant directè ablata illa pec
cata,vel folum indirectè : fi dicas primum ; ergo
iam non ſunt reſeruata, quia non poteſt quis dire
&è abfoluere , niſi habeat poteftatem iuriſdictio
nis ordinariam , vel delegaram : Si aurem habetur
delegata, hæc fufficiebatad terminandam cauſam
illam , nec poteſt intelligi , quod detur abfolutio
directa; niſi pænitens, quoad illam cauſam fiat
ſubditus Confeſſarij per voluntatem Prælati ; ac
a Sacerdoreex
porta conſequens
per facultvlcimafententia,tanq
illa erit ate Chrifti fupra fuuam
bdi
tum , qui ſcilicet ex voluntate Prælati factus fuit
eius ſubditus. Si autem dicas ſecundum , ſcilicet,
abſolutum fuifle indirectè , fequitur , ſubditum il
lum non pofle communicare , antequam adeat
Prælatun , & iterum confiteatur , faltem ſi poſſit
facilè , & abfque detrimento , eius abſolutionem
obtinere ; nemo enim poteſt Euchariſtiam ſumere
confeſſione, & ab
per ſe loquendo ,nifi præmiſiapec
folutione directa omnium catorum morta
lium , à quibus non eſt directe abſolucus. Vnde
iam ille non eſſer calus noſtræ quæftionis ; nunc
enim non negamus pofle , & debere aliquem ſe
cundò eadem peccata confiteri , quando ab eis 1
non fuit directe abſolutus, hoc eft,à proprio Sa
cerdote,habente poteſtatem ſuper illa peccata;fed
dicimus , non poflehoc præcipi ,quando iam ſom
mel ab iis peccatis fuit directe abſolutus.
Contra hanc doctrinam obiicitur primò ftatu . 95 .
tum quoddam ordinis Ciftercienfis, quo præci- Ciftercienſes
pitur, vt Religioſi , qui intra annum confeſſario an obligen
ordinario confefli fuerint ,debcant eadem peccata turad bis
in fine anniſuo Abbaticonfiteri, vt refert Dyo- confitendum.
di ; fed tamen illud à duobus Pontificibus Sixto
Quarto , & Pio Secundo confirmaruin fuiflere
fert Henriquez i16.5 . depoenitent. cap.17 . & com
mendatuin , tanquam rem per homines ſanctos
ſtabilitam .
Parer Vaſquez di&to dub. 6. num . 17. dicit po 96.
tuille fieri illud ftatutun concefla inferioribus
Confiariis facultate abfolucndi , & iniungendi
fimulin panitentiam illud onus iterum confiten
di cadein peccata Prælato .
Sed hanc folutionem ipfe impugnauerat fupe
rius benè, di&to dub.7. num.3 4. quia in primis pe
nitentia illa poſtquam ſemel inpofita, & accepta
ta fuiller, poflet commutari ab eodem , vel alio
confeftatio , iuxta aliquorum ſententiam faltein
auditis iterum eiſdem peccatis , atque hoc modo
colleretur omnino obligatio confitendi Prælato &
tota illalex fruſtraretur. Secundò ,quia hac ratione
poſſet quilibet Sacerdos reſeruare peccata,fi,dum
abfoluit,
 Sus folia aliond
biopacha!
low by Sect. VI. 281
ſignificat infallibiliter effectum per folam poli cramenrum integrum ; ergo non debet inferior
tionem materiæ , ſed per illain , & per prolatio- ex ſe conſtitucre Sacramentum integrain ; er
nem formæ fimul, per quain inagis clarè , & de- go poterit relinquere totam ſatisfactionem à ſuz
terminatè fignificat effectum Sacramentalem : periore imponendam : vel fi hocnon poteſt , de-"
nain Sacerdos effundens aquam in puerum , bet ipfe totam iinponere, propter integritatein
non ſignificat gratiam baptiſini per ſolameffu-, Sacramenti , quia fi non imponitur cota ,ian Sa- ?
fionem aquæ , Ied per illam fimul, & prolatio- cramentum non erit integrum , quoad ' illam
nein formæ. Sicut ergo non poteſt vnus mini- partem z led partiale , & adhuc complendum
iter effundere aquam ,
& alcer proferre formam per aliam partem Sacramentalem ponendam
baptiſmi; fic non poteſt in Sacramento pæni- à fuperiore. Fatendum crgo eſt , obligationem :
tentiæ vnus miniſter adhibere materiam ſcilicet illain comparendi non eſſe ad hoc , ve Sacra-?
impoſitionein ſatisfactionis, & alter proferre for- mentum conpleatur per actionein Sacramenta
mam , quia iam ille prior non ſignificafle effe«: lem , quain ſuperiorexerceret', imponcns poa"
ctum Sacramentalem ſatisfactionis , atque adeo ftea Sacramentaliter ſatisfactionein ; Nain eiuf
non eleuafſc ſatisfactionem ad illum effectum modi actio ſpectat ſolùm ad illum , qui Sacia
caufandum , cùm neutrum fieri poflit per ſolam mentaliter abſoluit.
poſicionem materiæ , alioquin poflet Sacerdos Reftat nunc reſpondere ad exemplum , cui TIO .
imponere pænitenciam Sacramentalem , quæ cau- P.Suarez innitebatur, quod, ſcilicet,poteft fupe- superior quo
rior taxare pænite
faret fuumeffectumex opere operato ,non dan- i 'riortaxare
ne re
pænitentiam
bd it o
,quam inferior deber im- modo y la
ntiam ,quain
do abſolu tioné et
;quod neino conced . Ratio au- , po fu pro peccato reſeruato;ex quo ap- pænitentiam
tem eft, quia ficutnon poteft dari Sacramentum ': paret non dari iuriſdictionem inferiori, tanquam ab inferiore
fine forini, ita nec vllus effectus Sacramenti : nai- iudici fupremo;nam fupremusiudex non depena imponen
nister ergo , qui confert Sacramentum nomine : det ab alio fuperiori, cuius taxationem & iudiciú dam ?
Chrifti.debet ipfe proferre formam , per quamli debcat obſeruare in pænitentiaimponenda:pote .
gnificet effectú quem confert:quod maximèlocú . rit ergo dependere etiam conſequenter,quatenus
habet in cafu noftro;nam perimpoſitioné ſatisfa- ſuperior referuauit ſibi vlrimum iudicium in ta
ctionis duo fiunt, nempe códemnare penitenté, xandapænitentia. Ad lioc tamen ex dictis reſpă
& obligare ad talé pænam ; acceptare ité pænam detur facilè , efle inagnum difcrimen inter illa
Sllam pro grauiori pæna temporali, quam debet: duo: nam in prioricafu fuperior dans facultatem
quorum primum quidem ſignificatur clariùs per inferiori abfoluendi ſubditum , à caſu reſeruato, &
verba, quibus imponitur pænitentia : ſecundum præſcribens pænitentiam ,quam debet imponere,
verò non expriinitur per illa verba , quæ non vi-: non exercet tunc actionein aliquam facramenta
dentur fonare remiffionem , ſed punitionem : fi- lein ,led folùm dat iuriſdictienein ', & poteſtatem
gnificatur auté clariùs per verba abſolutionis, & neceffariam ad Sacramentum miniftrandu m iple.
formæ Sacramentalis , vt diximus ſupra diſp.12 . tamen ſuperior nullo modo miniſtrat to taliter,
fect.2. oportet ergo , vc miniſter , qui confert ef- vel partialiter Sacramentum ; neque ipſeimpo
fecum Sacramentalem correſpondentem fatis- nit pænitentiam, quod apertè conſtat in ſuperio
factioni, proferat formam , qua lignificet illum re , qui non eſt Sacerdos, atque adeo non poteſt :
effectum ,quem confert nomine Chriſti. conferre Sacramentum , nec imponere pæniten
108 Quartò denique arguere poſſumus ; quia {i tiam lacrainentalem ; hæc enim eſt actio propria
poffet diuidiminiſterium in hoc Sacramento , ita Sacerdotis : & tamen poteſt dare inferiori facul
ve ſatisfactionem Sacramentaliter imponeret ſu- tatem abfoluendi à releruatis , & præſcribere per
perior, & inferior folus abſolueret;pollet etiá ita nitentiam imponendam ,quia nimirum tunc non
1,
diuidi, vt inferior nullam prorſus pænitentia im . exercet munus aliquod miniſtri , fed dat iuriſdi
poneret;ſed id totum reſeruaret ſibi ſuperior,qui ctionem miniſtro.Poteſt autem eiuſmodi iuriſdi
N
folus totam pænitentiam imponeret. Conſcqués ctionem dare limitatam , v. g . ad abſoluendum III . ,
autem non concedit Suatez , fed facetur ablur- & duobus referuatis, & non à tribus.Sicergo po- .
dum num . 24. quia iam inferior non miniſtra- telt dare iuriſdictionem inferioci ad imponen
ret Sacramentum integrum . Sequela verò pro- dain talem pænitentiam pro tali peccato , & non
batur , quia ſi ſuperior non abſoluens poteit ad- minorem : Nain ſicur ad abſoluendum requiritur
hibere partem Sacramenti , & conferre remiſlio- iuriſdictio, ita ad imponendam penitentiam pro
nem pænæ vnius anni, verbi gratia , cur non po- releruatis requiritur iurifdi &tio ; & hanc poteft
109
terit conferre remillionem pænæ vnius biennij liinitare ſuperior , dando poteſtatem imponendi
augendo pænitentiam ? Rurfus fi non obſtar in- talem penitontiam , & non minorem ; in quo
tegritari Sacramenti, quod Sacerdos inferior im- nullum apparet inconueniens. At verò in noſtro
ponat folùm partem ſatisfactionis , & reliquam calu , li ſuperior referuaret ſibi vlcimum iudi
relinquat ſuperiori , qui eam ſacramentaliter iin- cium circa pænitentiam , iam ipſe imponeret in
ponat ; non repugnabit etiam eidem integrita- mediatè , & proximè fatisfactionem facramenta
ti , quod relinquat ſuperiori totam pænitentiam lem : quæ quidem impoſitio , cùm fit actio ſa 1

imponendain : Nam in primis Sacramentum cramentalis,non poteft fierinifi à miniſtro Sacra

ipfum æquè integrum erit , ſi quidem impoſicio
ſatisfactionis à ſuperiore facta potelt per te com-
ponere vnum , & idem Sacramentuin um ab
folutione inferioris : poterit ergo tota pæniten-
tia à ſuperiore impoſita componere vnum inte-
grain Sacramentum cum abfolutione inferio
ris. Deinde non obſtante integritate Sacramen-
ti , poteſt inferior per te non imponere inte-
gram ſatisfactionem debitam , fed partem , quæ
cum alia parte à ſuperiore imponenda faciat Sa-
P.loann. de Lugo,de Pæni:.
menti, & à Sacerdote:Vnde lupcrior,qui non el
ſer Sacerdos, licèt poflit dare iuriſdictionem , &
præfcribere pænitentiam ab inferiori imponen
da n ;non tamé poller ipſe imponere pænitentiam
ſacramentalein , & eleuare illam ad effectum ex
opere operato ,cuìm hoc debeat procedere ex po
teſtate ordinis,quain ipfe non haberet. Fateor er
go, quòd poflet ſuperior dare iuriſdictionem in
feriori, & præſcribere, vr obligaret fubditum ad
implendam pænitentiam , quam ſuperior illi
Аа 3 poſtea

282 De Sacramento Penitentiæ.
poſtea deſignaret : quia tunc , vt ſupra dixi ,ſu-
perior nonimponerct pænitentiam , fed folùm
inferior, qui re vera impoſuit pro pænitentia
totum id , quod poftea luperior deſignaret: Tunc
autem , ve dixi ,poffet ſubditus poſtea non com-
parere , commutata fibi illa pænitentia in aliam
iuxta aliquorum ſententiam , vel in aliquam in-
dulgentiam plenariam . Quod verò ſuperior po-
ftea imponat de nouo propria auctoritate peni-
tentiam Sacramentalem , hoc dicimus non co-
hærere cum inſtitutione huius Sacramenti, in quo
vnicus debec eſſe miniſter , & iudex profc-
rens ſententiain integram abſolutionis & puni-
tionis .
313 Eodemmodo ſolui poteft aliud argumentum,
quo vtitur idem Suarez num . 24. quia ſententia
(inquit ) confeſſarij quoad hanc partem non eft
immutabilis : ergo poteſt ſuperior hanc mutabi-
ļitatem ſibi reſeruare, vt ſuoiudicio confirmetur.
Ad hoc , inquam , ex dictis reſponderur , aliud
eſſe obligare inferiorem ad mutandam ', vel non
mutandam pænitentiam ſemel impofitam , ( &
hoc potuiſſet fortaſsè ſuperior facere, quando
dedit facultatem ) aliud verò imponere pæniten-
tiam , quam confeſſarjus non impofuit ; & hoc
dicimus , non pofle facere ſuperiorem . Potuiffet
itaque ſuperior dare inferiori iuriſdictionem limi-
tatam ,verbigratia,ad imponendam pænitentiam ,
& augendam , vel murandam illam poftea pro
arbitrio ſuperioris , non tamen potuit referuare
fibi munus imponendi immediatè pænitentiam ;
ſed in eo caſu poſſet ſolum arbitrari ſuperior , &
adeundus iflet iterum confeffarius inferior , vt
iuxta debitum ſuum imponeret pænitentiam ,
quain arbitratur ſuperior. Adde , li confeflarius
abſolutè impoſuit talem pænitentiam determi-
macam,non poſſe poſt abſolutionem augere illam
inuito pænitente , vt dicemus infra diſp.25.fect.
6.niſi fortè quando priùs confeffarius referuaſſet
libi facultatem augendi pænitentiam poftea.De-
nique reſtat ſemper difficultas ſæpe repetita,quod
pænitens poſſet poſtea liberare le ab illo onere
comparendi à confeſſario impofito per aliquam
indulgentiam , & frauderetur intentum referua-
tionis.
114. Quod verò ſpectat ad illud tertium munus cu-
fandipænitentem in futurum ;quod dicit Suarez
potuiſle ſuperiorem ſibi reſeruare , & hac ratione
obligare ſubditum ad comparendum pro accipi-
enda debita curatione , quain libi ſuperior reſer-
uauit. Hoc , inquam ,non videtur firmum admi-
niculum : quia confeflarius præcisè vemedicus,
non poteſt obligare pænitentem , vt infra videbi-
mus. Poteſt quidein , & debet oſtendere ipſi
obligationem ſuam vitandi talem occafionem
proximam ,reſtituendi, vei aliquid aliud faciendi.
Poteſt etiam , & deber imponere in pænitentiam
ca , quæ credantur fore vtilia ad remedium , &
medicinain , & hoc pacto obligare poterit adme-
dicinain adhibendam , quatenus eam fimul im-
ponit pro ſatisfactione Sacramentali. Cæterùm
præciſa poreſtare imponendipanitentiam , non
apparet , quomodo præcisè vt medicus poflit
obligare præcepto luo ad aliquid faciendum , ad
quod aliàs pænitens non teneretur. Hoc ergo
uppofito , de quo dicemus infra difp. 25. conle-
quens eſt , li ſuperior non poteſt reſeruare fibi
poteſtatem imponendi pænitentiam , vt proba-
tum eft,non
adhibe ndi medic etiam , reſeru
poſſeinam are ſibipoteſtatem
ita vt propter cam tatio-
‫دور دوزی‬
‫وبه‬
sing an
nem fubditus maneat obligatusex vi Sacramenti
ad comparendum coram ſuperiore , vt recipiat
curationem debitam ad complementum totale
Sacramenti ſuſcepti.
Faciliùs ergo ad caſum , & praxim illam Reli 11s.
gioſorum, Refpondetur,id non fieri abſque con- pahum cum
lenſu tacito pænitentis ; datur enim illa facultas paninna
à Prælato cuin quodam quali pacto , quo pæni
tens vtendo illa facultate ſe obligat ad compa
rendum coram ſuperiore , quod pactum fieri po
telt, vt tandem fatetur Vaſquez dicto dub.6.num .
13.&cui obligationi non ſatisfacit ,fi poftca non
manifeſter fuperiori illud peccatum referuatum .
Quo tandem modo intelligi debere in noſtra ſo
cietate facultatem obrinendi abfolutionem à re .
ſeruatis in itinere , li quando caſus occurrat , de
clarauit R. P. Mucius VitelleſcusGeneralis Præ
politus anno 1617. litteris ad ſocietatem , datis,
quibus edixit primò , non eſſe ſocietatis mentem
eam facultarein dare , quando ſubditus ex inftu
ſtria eo ipſo fine facit iter , vel aliàs iter facturus
ex induſtria confeßionem differt,vt poflit in ipfo
itinereabſolui : Secundò, non poſſe etiam in iti
nerc adiri externos , cùm adſunt proprij.Tertiò ,' 116 .
obligationem illam effe conditionem , fine qua nul
lo modo focietas concediefacultatem ;ideoque qui non '
baber awritum acceptandi , vel implendi , non poffe
vri facultate illa ; c in vfu eius facultaris tacitè
contineri acceptationem conditionis , qua fubditus
in retantimomenti , atque ad bonumfocetatis ma
ximè conducentis illife obliger. Hæc ibi : ex quibus
verbis apertè colligitur , ita exigi acceptationem
illius obligationis ad valorem abſolutionis , vt fi
ſubditus acceprare nollet , re vera nó detur facul
tas abſoluendi.Vnde apparet , non benè concef
lifle P.Suarezdict.feit. s.num.19.fi pænitens bona
fide exiſtimaret , ſe non teneri ad acceptandam
illam obligationcin comparendi & ideo fingeree
ſe illam acceptare ad extorquendam abſolutio , 1
nein , cum tamen interim non acceptaret ; tunc,
inquam , abſolutionem fore validani, quia facul
tas datur dependenter ab illa acceptatione. Hoc
tamen apertè opponitur verbis fupra adductis,
quibus focietas declarat , ſe non dare facultatem
illam nolenti acceptare talem obligationem . Eft 117.
autem illa obligatio grauis , vt conitat ex eiſdem
verbis , quiamateria non eſt leuis, ſed grauiſlima
vt benè probat idem Suarez num.11.quia non or
dinatur ad meram notitiam Prælato dandam , fed
ad correctionem fubditi, ad diſciplinæ religioſa
conferuationem , ad continendos ſubditos,& ad
fines omnes , qui in referuationc grauiorum deli
Ctorum intenduntur. Denique conftat , illam
obligationem non extorqueri à ſubdito iniuftè ,
& per violentiam :Prælatus enim vtitur iure fuo ,
nec tenetur dare facultatem confcllario abſol
ucndi à referuatis , nec obligat ſubditum ad ac
ceptandam facultatem ſub co onere , fed offert
facultatem , vt vel reſpuat , vel liberè eam ſub
tali onere acceptet, vt fatetur idem Suarez n.12.
Obiiciet aliquis piimò , quia ex hoc ſequere 118 .
tur fubditum , qui ignorat pactum , vel onus il
lud , & bona fide confitetur , & abfoluitur in iti
nere , vel non effe abfolutum , fi facultas non da
cur , nifi accepranti obligationem comparendi,
quam obligationem ignorans non potuit acce
ptare , vel certè abfolui validè , & nullam obli
gationem contrahere , quia fi hæc erat ſolùm ex
pacto,non
Juntat e ſe obliga ndi . ri abſque vlla prorſus vo
potuitobliga
Reſpon
Hali
Diſput.XV .
ſignificat infallibiliter effectum per ſolam poſt
tionem materiæ , ſed per illain , & per prolatio-
nem formæ fimul, per quam inagis clarè , & de-
II . terminatè Gignificat effectum Sacramentalem :
11 市政 nam Sacerdos effundens aquam in puerum ,
nonſignificat gratiam baptilini per ſolam effu-
fionein Ted per illam ſimul , & prolatio-
aquæ , fed
nein formæ. Sicutergo non poteſt vnus mini-
fter effundere aquam ,& alcer proferre formam
baptiſmi; fic non poteſt in Sacramento peni-
tentiæ vnus miniſter adhibere materiam ſcilicet
impoſitionem ſatisfactionis, & alter proferre for-
mam , quia iam ille prior non ſignificaflet effe-
ctum Sacramentalem fatisfactionis , atque adeo
non eleuaffet ſatisfactionem ad illum effectum
caufandum , cùm neutrum fieri poffit per folam
pofitionem materiæ , alioquin poflet Sacerdos
imponere poenitentiam Sacramentalem ,quæ cau-
1
ſaret ſuum effectum ex opere operato , non dan-
do abſolutioné; quod neino conceder. Ratio au-
tein eſt, quia ficut non poteſt dari Sacramentum
fine forma, ita nec vllus effectusSacramenti : mi-
niſter ergo, qui confere Sacramentum nomine
IB
Chriſti debet ipfe proferre formam , per quam ſi-
gnificet effectú quem confert:quodmaximèlocú
habet in caſu noſtro; nam per impoſitioné ſatisfa-
&tionis duo fiunt, nempe códemnare penitenté,
& obligare ad talé pænam ; acceptare ité pænam
Sllam pro grauiori pæna temporali, quam debet:
quorum primum quidem ſignificatur clariùs per
verba, quibus imponitur pænitentia : ſecundum
verò non exprimitur per illa verba, quæ non vi-
dentur ſonare remiſſionem , ſed punitionem : li-
gnificatur auté clariùs per verba abfolutionis, &
formæ Sacramentalis , vt diximus ſupra diſp.12.
feft.2. oportet ergo , ve miniſter , qui confért ef-
fectum Sacramentalem correſpondentem ſatis-
factioni, proferat formam , qua ſignificet illum
108 .
effectum ,quem confert nomine Chriſti.
Quartò denique arguere poffumus ; quia li
pofter diuidiminiſterium in hoc Sacramento, ita
Vt ſatisfactionem Sacramentaliter imponeret fu-
perior , & inferior ſolus abſolueret;poſſet eriá ira
diuidi , vt inferior nullam prorſus pænitentia im.
poneret;ſed id totum releruaret ſibi ſuperior,qui
ſolus totam pænitentiain imponeret. Conſequés
autein non concedir Suarez , fed fatetur ablur-
dum num. 24. quia iam inferior non miniſtra-
ret Sacramentum integrum . Sequela verò pro-
batur, quia fi ſuperior non abſoluens poteſt ad-
hibere partem Sacramenti , & conferre remiſlio-
nem pænæ vnius anni, verbi gratia , cur non po-
109 .
terit conferre remiſſionem pænæ vnius biennij
augendo pænitentiam : Rurſus li non obftat in-
tegritari Sacramenti , quod Sacerdos inferior im-
ponat ſolùm partem ſatisfactionis , & reliquam
relinquat ſuperiori , qui eam ſacramentaliter inn-
ponat ; non repugnabit etiam eidem integrita-
ti , quod relinquat ſuperiori totam pænitentiam
imponendam : Nain in primis Sacramentum
ipſum æquè integrum erit , fi quidem impofitio
ſatisfactionis à ſuperiore facta poteſt per te com-
poncre vnum , & idein Sacramentuin cum ab-
ſolutione inferioris : poterit ergo tota pæniten-
tia à ſuperiore impoſita coinponere vnum inte-
grum Sacramentuin cuin abſolutione inferio-
ris. Deinde non obſtante integritate Sacramen-
ti , poteſt inferior per te non imponere inte-
gram ſatisfactionein debitam , ſed partem , quæ
cum alia parte à ſuperiore imponenda faciat Sa-
P.Joann. de Lugo,de Pænit.
Sect. VI . 281
cramentum integrum ; ergo non debet inferior
ex fe conftituere Sacramentum integrum ; er
go poterit relinquere totam ſatisfactionem à ſu
periore imponendam : vel fi hoc non poteſt , de
bet ipfe coram imponere , propter incegritatem
Sacramenti , quia fi non imponitur tota , iam Sa
cramentum non erit integrum , quoad illam
partem , fed partiale , & adhuc complendum
per aliam partem . Sacramentalem ponendam
à ſuperiore. Farendum crgo eft , obligationem
illam comparendi non eſſe ad hoc , vt Sacra
mentum conpleatur per actionem Sacramenta
lem , quam ſuperior exerceret , imponens po
ſtea Sacramentaliter ſatisfactionem ; Nam eiuf
modi actio ſpectat ſolùm ad illum , qui Sacra
mentaliter abfoluit.
110 .
Reftat nunc refpondere ad exemplum , cui
P.Suarez innitcbarur, quod, ſcilicet,poteſt ſupe- Superior quo.
rior taxare pænitentiam ,quam inferior debet im- modo poflit
ponere fubdito pro peccato reſeruato;ex quo ap- pænitentiam
paret non dari iuriſdictionem inferiori , tanquam'abinferiore
iudici ſupremo;nam ſupremus iudex non depen- imponen
der ab alio ſuperiori, cuius taxationem & iudiciú dom ?
debeat obleruare in pænitencia imponenda:pore
conſequenrer,quatenus
rit ergo dependere etiamvltimum
ſuperior reſeruauit fibi iudicium in ta
xanda pænitentia . Ad hoc tamen ex dictis reſpó
detur facilè , elle magnum diſcrimen inter illa
duo: nam in priori calu ſuperior dans facultatem
inferiori abfoluendi ſubditum à cafu referuato , &
præſcribens pænitentiam , quam debet imponere,
non exercet tunc actionein aliquam ſacramenta
lemn ,fed folùm dat iuriſdictienei , & poteſtarem
neceſſariam ad Sacramentum miniſtrandu m ;ipſe
tamen ſuperior nullo modo miniſtrar to taliter,
vel partialiter Sacramentum , neque ipleimpo
nit pænitentiam , quod apertè conſtat in ſuperio .
re, qui non eſt Sacerdos , atque adeo non poteſt
conferre Sacramentum , nec imponere pæniten
tiam ſacramentalemn ; hæc enim eſt actio propria
Sacerdotis : & tamen poteſt dare inferiori facul
tatem abſoluendi à reſeruatis, & præfcribere pe
nitentiam imponendanı, quia nimirum tunc non
exercetmunusaliquod miniſtri , ſed dat iuriſdi
ctionem miniſtro. Poteſt autem eiuſmodi iuriſdi
& tionem dare limitatam , v . g .ad abſoluendum III .
à duobus rcferuatis , & non à tribus.Sic ergo po
teſt dare iuriſdictionem inferiori ad imponen
dam talem pænitentiam pro tali peccato , & non
minorem : Nam ficut ad abſoluendum requiritur
iuriſdictio, ita ad imponendam penitentiam pro
releruatis requiritur iutiſdictio ; & hanc poteſt
liinitare ſuperior , dando poteſtatem imponendi
talem pænitentiam , & non minorem ; in quo
nullum apparet inconueniens . At verò in noſtro
caſu , li Tuperior reſeruaret ſibi vltimum iudi
cium circa pænitentiam , iam ipſe imponerer im
mediatè, & proximè ſatisfactionem ſacramenta
lem : quæ quidem impoſitio , cùm fit a &tio fa
cramentalis,non poteſt fieri niſi à miniſtro Sacra
menti, & à Sacerdote: Vnde ſuperior,qui non ef
ſer Sacerdos , licèt poflit dare iuriſdictionem , &
præſcribere penitentiam ab inferiori imponen
dan,non tamé pollet ipfe imponere pænitentiam
ſacramentalem , & eleuare illam ad effectum ex
opere operato,cùm hoc debeat procedere ex po
teftate ordinis, quam ipfe non haberet. Fateor er
go, quòd poffet ſuperior dare iuriſdictionem in
feriori, & præſcribere, vt obligaret ſubditum ad
implendam pænitentiam , quam ſuperior illi
Аа 3 poſtca
 282 De Sacramento Pænitentiæ.
poſtea delignaret : quia tunc , vt ſupra dixi, ſu-
perior non imponeretpænitentiam , fed folùm
inferior , qui re vera impoſuit pro pænitentia
totumid, quod poftea ſuperior deſignaret:Tunc
autem , vt dixi, pofletſubditus poftea non com-
parere , commutata libi illa pænitentia in aliam
iuxta aliquorum fententiam , vel in aliquam in-
dulgentiam plenariam . Quod verò ſuperiorpo-
ſtea imponat de nouo propria auctoritate pæni-
tentiam Sacramentalem , hoc diciinus non co-
hærere cum inſtitutione huius Sacramenti , in quo
vnicus debet eſſe miniſter , & iudex profc-
rens ſententiain integram abſolutionis & puni-
tionis.
113 Eodem modo folui poteſt aliud argumentum ,
quo vtitur idem Suarez num . 24. quia fententia
( inquit ) confeflarij quoad hanc partem non eſt
immutabilis : ergo poteſt ſuperior hancmutabi-
litatcm ſibi referuare, vt ſuo iudicio confirmetur.
Ad hoc , inquam , ex dictis refpondetur , aliud
1
efle obligare inferiorem ad mutandam , vel non
mutandam pænitentiam femel impoſitam , ( &
hoc potuificc fortaſse ſuperior facere , quando
dedit facultatem ) aliud verò imponere pæniten-
riam , quam confetlarius non impoluit ; & hoc
dicimus , non poſſe facere ſuperiorem . Potuiflet
itaque ſuperior dare inferiori iuriſdictionem limi-
tatam ,verbigratia ,ad imponendam pænitentiam ,
& augendam , vel mutandam illam poſtea pro
arbitrio ſuperioris , non tamen potuit referuare
sibi munus imponendi immediatè pænitentiam ;
fed in co calu poflet folùm arbitrari ſuperior , &
adeundus ifler iterum confeffarius inferior , vt
iuxta debitum ſuum imponerer pænitentiam ,
1
quam arbitratur ſuperior. Addc , li confeflarius
1
abſolutè impoſuit talem pænitentiam determi-
natam ,non jolle poſt abſolutionem augere illam
inuito pænitente , vt dicemus infra dilp.25.fect.
6.niſi fortè quando priùs confeffarius referuaffer
i libi facultatem augendi pænitentiam poftea.De-
nique reſtar ſemper difficultas ſæpe repetita ,quod
pænitens pollet poftea liberare le ab illo onere
comparendi à confeflario impoſito per aliquam
indulgentiam , & fraudererur intentum reſerua-
tionis ,
I 14 :
Quod verò ſpectat ad illud tertium munus cu-
randi pænitentem in futurum ;quod dicit Suarez
potuifle ſuperiorem libi rcferuare , & hac ratione
obligare lubditum ad comparendum pro accipi-
enda debita curatione, quam libi ſuperior refer-
uauit. Hoc , inquam ,non videtur firmum admi-
piculum : quia confeflarius præcisè ve medicus,
non poteft obligare panitentem , vt infra videbi
mus. Poriſt quidem & debet oftendere ipfi
obligationcm luam virandi talem occafionem
proximam ,reftituendi, vci aliquid aliud faciendi.
Poteſt etiam , & debatimponcre in penitentiam
ea , quæ credantur fore veiliaad remedium , &
medicinain , & hoc pacto obligare poterit ad me-
dicinain adhibendam , quatenus eam limnul im-
ponit pro farist:Zione Sacramentali. Cæterum
præciſa poceitate imponendi poenitentiam , non
apparet , quomodo præcisè vt medicus poliit
obligare præcepto fuo ad aliquid faciendum , ad
quiod aliàs pænitens non teneretur. Hoc ergo
fuppofito, de quo dicemusinfra'difp.25.conic-
quens eſt , fi ſuperior non poteſt reſeruare fibi
poteſtatem imponcndi pænitentiam , vt proba-
iumeft,non pofle etiam reſeruare fibi poteſtatem
adhibendimedicinam , ita vt propter eain ratio-
nem ſubditus maneat obligatus ex vi Sacramenti
ad comparcndum coram luperiore , vt recipiat
curationem debitam ad complementum totale
Sacramenti ſuſcepti .
Faciliùs ergo ad cafum , & praxim illam Reli 11 .
Interuenit
gioforum, Refpondetur,id non fieri abſque con padum cum
tentu tacito pænitentis ; datur enim illa facultas pænitente
à Prælato cum quodam quafi pacto , quo peni
tens vtendo illa facultate ſe obligat ad compa
rendum coram fuperiore , quod pactum fieri po
telt, vt tandem fatetur Valquez didto dub.6.num .
13.& cuiobligationi non ſatisfacit,li poſtea non
manifeſtet ſuperiori illud peccatum referuatum .
Quo tandem modo intelligi debere in noftra lo
cierate facultatem obtinendi abfolutionem à re
ſcruatis in itinere , fi quando cafus occurrat , de
clarauit R. P. Mutius Vitelleſcus Generalis Præ
politus anno 1617. litteris ad ſocietatem , datis,i
quibus edixit primò, non elle ſocietatis mentem
cam facultatein dare , quando ſubdicus ex intu-,
ftria co ipſo fine facit iter , vel aliàs iter facturus
ex industria confeflionem differt, vt poflit in ipſo
itincre abſolui : Sccundò, non pofle etiam in iti
nere adiri externos , cùm adfunt proprij. Tertiò , 116 ,.
obligationem illam eſſe conditionem , fine qua nul
lo rnudo focietas concedit facultatem ;ideoque qui non
habet animum acceptandi , vel implendi, non posſe
vii facultate illa ; c in vfu eius facultatis tacitè ,
contineri acceptationem conditionis , qua fubditus
in re tanti momenti , atque ad bonum foietatis ma
ximè conducentis illi fe obliget .Hæcibi : ex quibus
verbis apertè colligitur , ita exigiacceptationem
illius obligationis ad valorem abſolutionis , vt li
ſubditus acceptare nollet , re vera nó detur facul
tasabſoluendi .Vnde apparet , non benè conceſ
fiffe P.Suarczd:Et fett.s.num.19 .ſipænitins bona
fide exiſtimaret , ſe non teneri ad acceptandam
illam obligationen comparendi & ideo fingeret
ſe illam acceptare ad extorquendam abſolutio
nemn, cùm tamen interim non acceptarct ; tunc,
inquam , abſolutionem fore validani , quia facul
tas datur dependenter ab illa acceptatione. Hoc
tamen apertè opponitur verbis fupra adductis ,
quibus focietas declarne , ſe non daie facultatem ?}
illam nolenti acceptare talem obligationem .ER 117.
autem illa obligatio grauis , vt conitat ex eifdem
verbis , quia materianon cít lcuis, fed grauiſlima
ve benè probat idcm Suarez sum.11.quianon or
dinatur ad merain notitiam Prælato dundam , fed
ad correctionem lubdici, ad diſciplinæ religiosa
confcruationem , ad cortinendos fubditos,& ad
fines omnes, qui in referuatione grauiorum deli
ctorum intenduntur. Denique contar , illam
obligationem non extorqueri à tubdito iniuſtè ,
& рег violentiam :Prælatus cnim vrirur iure ſuo,
nec tenetur dare facultatem confeflario abſol
uendi à retertiatis , nec obligat ſubdituin ad ac
ceptandam facultatem ſub co onere , fed offert
facultatem , vt vel re:puat , vel liberè eam lub
tali onerc acccptct,vë fatetur ideni Suarez n.12.
118.
Obiiciet aliquis primò, quia ex hoc lequere
tur ſubdirum , qui ignorat pactum , vel onus il
lud , & bona fide comfitetur , & abfoluiturin iti
nere , vel non cfle abſolutum , fi facultas non da
tur , nifi acceptanti obligationem comparendi,
quam obligationem ignorans non potuit acce
prare , vel certè abfolui validè , & nullam obli
>
gationem contrahere , quia li hæc erat folùm ex
pacto, non potuit obligari abſque vlla prorſus vo
luntate ſe obligandi.
Reſpon
 Diſp. XV .
119 . Reſponderur ,in prædicto caſu abſolutionem
ale Quid li juba eſſe validam , & ſubditum manere obligatum ad
dituignoret comparendum , quia per ipſam confeffionem , &
Padum ?
petitionem abſolutionis , contraxit obligationem
on propter pactum implicitum ibi contentum,quod
1
indicantverba ſupra adducta, dum dicitur ,in vſu
Nl eius facultatus tacitè contineri acceptationem condi-
tionis. Ratio autem effe poteſt , quia qui habet
po voluntatem efficacem alicuius actionis valide
3. exercendæ , vel ſuſcipiendæ ,eo ipſo habet impli-
on citè voluntatem corum , quæ ad prædictum a-
2). ctum validè exercendum requiruntur. Hinc eſt,
O.
hominem baptizatum , volentem efficaciter con-
trahere matrimonium verum , & validum ,licèt
nefciat , illud efle Sacramentum ; adhuc habere
2 voluntatem implicitam recipiendi ,& miniſtran-
ES
di Sacramentum , quia vult facere id totum,quod
m
requiritur ad contrahendum validè, & ineundum
verum matrimonium . Hinc eriam eſt, eum , qui
vult verum, & validum matrimonium efficaciter
LIS
LO celebrare , licèt neſciat , illud afferre fecum in-
diſſolubilitatem perpetuam , iino licèt ex priuato
eitore putet efle diffolubile , adhuc contrahere
5,
matrimonium indiſſolubile propter voluntatem
n
vniuerfalem , & efficacem , quam habuit contra-
hendi verum , & validum matrimonium . Hinc
etiam eſt , quod ille,qui recipitordinem ſacrum ,
licèt neſciat votuin caſtitatis, quod Eccleſia La-
tina voluit ordini ſacro annexum ele , adhuc
maneat ligatus voto implicito in illo actu con-
tento propter voluntatem efficacem ,quam habuit
faciendi actum illum , & ſuſcipiendi onera illi
ſtatui annexa , ve cum aliis docet Thomas San-
I 20 . chez lib.7.dematrimonio difp.27.num.11. & quid-
quid fit de voto caſtitatis in ignorante , illud effe
annexum ordini facro ; in noſtro tamen caſu ma-
ior ratio eſt id afferendi:quia ordo facer , etſi non
licitè , validè tamen ſuſcipi poteſt abſque voto
caſtitatis , nec valor ordinis pendct à voto caſti-
tatis , atque ideo poteft efle voluntas validè ſuf-
cipiendi ordinem cum voluntate non vouendi
caltitatem : At verò in cafu noftro valor abſolu-
1
tionis pendet à voluiftate acceptandi obligatio-
nem comparendi, quia Prælatus non aliter vult
dare facultatem abſoluendi à reſeruatis : Ergo
co iplo ,quod fubdicus vulcrecipere Sacramentum
validè & ſubdi confellario , vult iinplicitè, & ta-
citè ſubdi cum iis omnibus oneribus,fine quibus
actus ille non ſubfiftit , nec validè fubditur ad
abſolutionem obtinendam . Fateor,ſı iple poſitiuè
noller ſubire talem obligationem , & ita nollet,
vt efficaciùs noller talem obligationem , quàm
vellet valorem ablolutionis , tunc, inquam , nec
actus valeret , nec maneret obligatus ex pacto,
quam priùs habebat
ſed ex priori obligacione , quain
121 . confitendi peccara reſeruata ſuo ſuperiori. Cæte-
rùm quando ſubditus ignorat obligationem
illam & vult abfolurionem validam volun-
tare efficaci , eo ipſo vult implicitè talem obli-
gacionem , quæ hic, & nunc necellaria eſt ad va-
18 lorem Sacrainenti. Exemplum optimum eflc po-
teſtin eo , qui ignorat, pænitentem obligui ad
implendam pænitentiam libi à Confeffario im-
politam hicenim ,non obſtante illa ignorantia ,eu
ipfo, quod vulcrecipere Sacramentum ,& ablolu-
tionem validam ,vult etiam implicirè ſubire illud
onus , & obligationein , quia vult omnino fubdi
Sacerdoti , in qua ſubiectione continctur pote-
ftas obligandi ad fatisfactionem , quod totum pe
nitcns confusè vulc per illam voluntatem ſuſci-
Sect. VI . 283
piendi Sacramentum licèt ipſe ignoret talen
ohligationem , imò licèt , fi eam ſciret , noller ſe
exponere illi obligationi, nec recipere Sacramen
tum cum tanto onere ; Nam quidquid fit de co,
quod tunc vellet , nunc tamen verè vult ſubdi
Sacerdoti , & facere hanc actionem validam . Sic
ergo in cafu noftro pænitens ignorans obligatio
nem , quam ſubit comparendi coram fuperiore,
vul tamen ſubdi huic Sacerdoti in hoc foro,quæ
ſubiectio affert ſecum neceflario illam obligatio
nem ,fine qua non eflet valida:quod ſufficit,vtta
citè,& implicitè velit talem obligationem .
Secundò obiicitur ex Suario n.20.quia quando 122.
in cafu neceſſitatis aliquis abſoluitur à reſeruatis
Papæ cum onere comparendi poſtea , cùm potu
erit, iuxta formam præſcripram in c. Eos,qui de
ſententia excommunicationis in 6. illa obligatio
comparendi non oritur ex pacto,aut ex yoluntate
pænitentis , ſed ex voluntate Pontificis conce
dentis facultatem , & iuriſdictioncm cum illa li
mitatione , & reſeruando fibi vlcimum iudi
cium , quoad ſatisfactionem imponendam :
Idem ergo dici debet quando ca obligatio
oritur ex voluntate alterius fuperioris , in hoc
enim eadem videtur elle ratio omnium fupe
riorum .
Reſpondetur , caſus Portificiospoſſe elle , vel 123 .
abſquecenluraaliqua , vel cum cenſura annexa,
provt cómuniter illam habere folent.Et quidem ,
Îi habent cenſuram , facilè intelligitur, quomodò
pollit pænitens abſque vllo pacto explicito ma
nere obligatus ad comparendum : quia nimirum
potuit ex voluntate Pontificis cenlura auferri ,
non abſolutè , ſed ad tempus, ita vt poftea redi
ret , non pofita tali,vel tali conditionc: quia cùm
cenſura tota fit ex iure humano , & voluntate
Pontificis ; poteſt câdem voluntate auferri , ſub
qualibet conditione , & limitatione. Prælatus
autem religionis non poteſt hoc modo obligare
fubditum , quia non poteft dare facuitatem ab
ſoluendi ſub.conditione , vel ad tempus ; atque
ideo necelle eſt, vr obligatio compar :ndi prouc
niat ctiam ex voluntate ipſius ſubditi. Sivcrò fer 1 24 .
mo fit de peccatis Pontifici referuatis abſque
cenſura ; hec quidem ,velnulla ſunt , vel fi ali
quod fit, aut vnquam fuerit , rurſus diſtinguen
dum est : nam vel facultas ab illo abfoluendi da
tur pro mortis articulo , vel pro aliis temporibus:
Si detur pro mortis articulo , ipfe P. Suarcz dicta
fećtione ; :numero 3 2. in vniucrium docet,pecca
torum abfque cenfura referuatorum abſolutioné
pro mortis articulo non pofle,nec debcre conce
di cum illo onerc comparendi quia cin'in co ca
ſu confeffio fit ſimpliciterneceflaria , cogerctur,&
obligaretur ſubditus ad dicenda biscina peccata ,
qux ncceflitas non videtur ctie iuxra inſtitutio
nem huius Sacramenti. In illo ergo articulo fub
dicus abſolut!is à peccatis Pontifici referuatis
abſque cenfura,non haberet obligationem con
parendi,ncque ex pacto,neque aliunde, iuxta fen
tentiam iftiu: Suarcz.Et quidem rextus in illo c.
Eos qui, loquirur ſolùm deco , qui abloluitur à
‫ל‬
ccnfuir ,vcl fcntentia Ecclefiaftica , in quam vult
Pontifex, vt reincidat, niſi data poteftate compa
reat.Deniq G ſermo fit de ſubdito abſoluto à pec 125
cato Ponrifici reſeruato, nó quidem in mortis ar
riculo,fed in alia neceſſitate,quando legitimu im
pedimentum habcbat adeundi Pontificem ;facile
reſpondebimus , ſi inueniatur peccatum aliquod
abſque cenſura rcfcruatumA fontifici , & concefla
facultas
a 4
 284 De Sacramento Pænitentiæ.
conceſſa ad abſoluendum ab illo in caſu necel-
ſiratis extra mortis articulum , cum onere com-
parendi poſtea , ( quæ quidem difficile de facto
inuenientur ) interpretanduin id etiam eſſe iuxta
doctrinam ſupra poſitam ,vt pænitens debeat ex-
plicitè,vel implicitè acceptare conditionem illá,
& obligationem comparendi, quam fi non acce-
pret,non poterit vei facultare cum eo onere con-
ceſla. Cùm enim Pontifex eo cafu vellet pænité-
tem omnino obligare ad comparendum , & feclu-
ſa cenſura ,non effet alia via efficaciter obligandi,
niſi interueniente aliqua voluntate ſubditi volen-
tis fibi imponere talem obligationem ;totum hoc
cenferetur velle Pontifex tunc , ficut Prælari Re-
ligioſi profeſi ſunt,ſeid velle, & intendere,quan- potefta té à Chriſto datam Sacerdoti, atqueadeo
do concedunt facultatem abfolutionis obtinen- lara ſemel abſolutione directa in ſubditu ,tollútur
dæ in iis caſibus cum onere comparendi .
126 . Tertiò obiicitur, quia ſi pænitens bona fide
confiteatur,ignorans illam obligationem compa-
rendi, & ante abfolutionem admoneatur à Con
feſſario de illo onere ; tune ,inquam ,poterit pæni
tensrecufare illam obligationem ,&tamen peteret DVbitari
abſolutionem , ad quam iam acquiſiuit ius per
kaprxcippoteſt
confeſſionem factam , ne cogatur bis eadem pec-
cata confiteri ; nam ſi in prædicto caſu negaretur
illi abſolutio, iam cogeretur abſolutè bis confi-
teri eadem peccata , neque eflet in poreſtare pe-
nitentis illud grauamen effugere. Fatendum eſt
ergo , cam obligationem non prouenire ex acce-
ptatione pænitentis, ſed ex iuriſdictionis limita
tione,provt volebat Suarez .
127. Hoc tamen argumentum , quod magnum ne-
gotium faceſſit Suario num.17 . 19. ex ſupradi-
& tis facilè foluipoteft.Negamus itaque pæniten-
tem ex confeſſione bona fide facta ,acquiſiuille
ius ad abfolutionem obtinendam recuſato onere
comparendi. Quis enim dedit illi tale ius ? Non
quidem inferior Confeffarius,quicùm nó habeat
poteſtatem delegatam abſoluendi,niſi acceptanté
illud onus,nó potuit fe obligare ad dandam aliter
abſolutionem ; hoc enim effet obligare le ad im-
ſua imponere ſibi illud onus Quando verò trant
acto periculo , aut neceffitate , ille, qui abſolurus
fuit à Cenfuris Pape referuatis , obligatur ad
comparendum ; non obligatur , vt iterum Sa
cramentaliter confiteatur ; fed folùm vt ſe præ
ſentet ad recipiendam pænitentiam , vel ſatisfa
ciendum ſedi Apoſtolicæ, quod mandatú iuſtum
eft , & eius tranſgreſſio punitur fecunda excom
municatione . Quod quidem faciliùs potuit præ
cipi in abſolutione ab excómunicacione, ve dixi,
quàm in abſolutione à peccatis ; cùm enim ex
communicatio fit cenſura impoſita ab Eccleſia ;
poteft auferri ab Eccleſia hoc,vel illo modo,cum
hac, vel illa limitatione peccata auté tolluntur per
omnino abſque limitatione , aur conditione vlla.
S. 4. An fitpræceptum humanum con
fitendi venialia.
eflio pec, cat
iconfquartò
An oru m venab ial
poffit iumz na 129.telefon
Eccle
Aliqui negant; Palud. Syluefter, & Sotus apud po.Tit pracia
Suarez diſp. 22. fe&t.3. num . 2. quibus fauet Na- bere confef
uarrus in ſummac.2 .num.9. Alij communiter af- malium
firmant ; S. Thom . Alenfis , Bonauentura apud
Suarez ibi ,qui eamdem fententiam amplectitur,
Vaſquez etiá quaft.90.art.2.dub.2.c 3.Coninch.
diſp.s. num.53 . & alij, quorum plures explicant
de obligatione confitendi non omnia : hoc enim
effet niinis durum , & moraliter impoffibile,
ſed aliqua , cum qua limitatione probabile vi 1
detur , id non excedere poteſtatem Eccleſi.
Nam licèt confiteri oinnia mortalia , fi non ef
ſet præceptum à Chrifto, vel confiteri omnia oc
culta,eflet graue onus excedens Ecclefiæ poreſta
tem ;confiteri tamen aliqua,hxc,velilla, nó vide
tur graue onus , & aliunde compenſatur vtilitate
Sacramenti afferentis gratia.n ex opere operato.
Vnde infero ,non folùm poffe Ecclefiam con 130 .

poſſibile.Siue ergo peccauerit,vel nõ peccauerit, fellionem venialium prxcipere indirectè, quate-'

non aperiendo poenitenti ab initio illam obliga- nus præciperet vniuerſaliter confeflionem an
tionem , ne frultrà dicerer ſua peccata ; poſtea ta. nuam ,& conſequenter ille,qui lolum haberet ve
i
men non obligatur ad abſolutionem dādam con- nialia,teneretur ex hoc præcepto confiteri venia
tra voluntatem ſuperioris; ſed neque ſuperior de- lia ; ſed etiam directe,quod immeritò legat Co
dic tale ius pænitenti. Cur enim obligetur fupe- ninch vbi fuprà. Nam ſi propter aliquid non pol
rior ad dandam facultatem ex eo , quod ſubditus ſet,id cflet propter rei difficultatem ; hæc autem
imprudenter,velignoranter confeſluseſt ſua pec- eadem eſt,quando præciperetur indirectè, neque
cata non habenti facultatem abſolutam , ſed limi- eſtmagnadifficultas,vt dixi,confiteri aliqua,hçe,
tatam abſoluendi? Alioquin quoties ſubditus bo- vel illa. Cur ergo non poterit etiam directè præ
na fide confeflus cffet peccata reſeruata inferio- cipi ? Dices , quia id parum ellet vtile ; quid
ti ,deberet etiam ſuperior dare facultatem abſo- enim rcfert confiteri aliquod veniale , li potelt
lutionis obtinendæ ab inferiori, licèt poffet ipſe homo alia non confireri, & eligere , quod volue
ſuperior, qui Epiſcopuseft, facilè aditi, nefcili- rit ad implendum illud præceptum ? Sed con
cer cogatur ſubditus eadem peccata bis confire- trà , quia hoc ad fummum probaret,non poſſe id
ri. Deber igitur ſubditus ſibi imputare neceſſita- fub peccato mortali præcipi, quia non effetres
tem , quam ſubit bis aperiendi idem peccatum , magni moinenti, & vtilitatis Deinde fortaſſe non
eò quòd ignoranter confefTus illud fuerit, cui non paruin , ſed multam conducit ad profectum (pi
debebat illud in rigore confiteri; nec ſuperior in- ritualem habere curam , & propofitum efficax ex
ducit illum in cam neceſitatem , ſed ignorantia tirpandi aliquod peccatum veniale , in quod ho
propria fuit cauſa potiffima illius neceſſitatis mo ſolet cadere, quod experientia oſtendit in iis,
fubeundæ : ' ſicur ſi bona fide confeflus fuillet qui frequenter peccata venialia confitentur.Nam
laico , non ideo excuſaretur ab ciſdem peccatis licèt non confiteantur omnia,ſed aliqua, quæ ipſi
iterum confirendis . volunt ; hoc tamen ipſum magnum frænum eſt,
128. Mance ergo ex his omnibus , non poffe præ- & remedium ad corrigendos defectus ordina
cipi duplicem confeffionem eorumdem pecca- rios, & peccata leuia. .
torum pro tota Eccleſia, neque in prædicto caſu An verò de facto Gt tale præceptuin confi An 131 de fatto
præcipi;ſed pænitentem ipſum ob ſuam commo- tendi aliquando venialia ? Multi affirmant , pri- jie tale pro
ditatem acceptare propria voluntate , & fponte nò propter confeffionem annuam ; qui enim ceptum ?
non
-eròtranh
abfoluras
Diſp. XV.
119 . Reſpondetur ,in prædiéto caſu abſolutionem
igatur ad Quid folub- eſe validam , & fubditum manere obligatum ad
cerum Sa dism ignoret comparendum , quia per ipſam confeſſionem , &
padam
atle pre petitionem abſolutionis, contraxit obligationem
-el ſatisfa propter pactuin implicitum ibi contentum ,quod
iuditias
indicant verbaſupra adducta, dum dicitur,in vfu
-2 excom eiusfacultatis tacitè contineri acceptationem condi-
otuit pet tionis. Ratio autem eſſe poteſt , quia qui haber
voluntatem efficacem alicuius actionis valide
ve dixi,
enim ex exercendæ , vel ſuſcipiendæ ,eo ipfo haber impli-
Eccleſia; citè voluntatem corum , quæ ad prædictum a-
odo,cum ctum validè exercendum requiruntur. Hinc eſt,
untur per hominem baptizatum , volentem efficaciter con-
que adeo trahere matrimonium verum , & validum,licèt
„tollútur
neſciat, illud efle Sacramentum ; adhuc habere
one vlla. voluntatem implicitam recipiendi ,& miniftran-
di Sacramentum , quia vult facere id totum ,quod
-Con
requiritur ad contrahendum validè,& ineunduin
verum matrimonium . Hinc etiam eſt, eum , qui , pænitentis , ſed ex voluntate Pontificis conce
vult verum, & validum matrimonium efficaciter
celebrare , licèt neſciat , illud afferre fecum in-
3 Eccle.
aialium ar diſſolubilitatem perpetuam , imòlicèt ex priuato
errore putet elle diſſolubile , adhuc contrahere
As apud M5s matrimonium indiſſolubile proprer voluntatem
Het Nation vniuerfalem , & efficacem , quam habuit contra-
iter af wa ) hendi verum , & validum matrimonium . Hinc
a apud etiam eſt , quod ille,qui recipit ordinemſacrum,
ectitur,
licèt neſciat votum caſtitatis , quod Eccleſia La-
ninch. tina voluit ordini ſacro annexum efle , adhuc
plicant maneat ligatus voco implicito in illo actu con-
-c enim tento propter voluntatem efficacem ,quam habuit
llibile, faciendi actuin illum , & ſuſcipiendi onera illi
bile vis
ſtatui annexa , vt cum aliis docer Thomas San.
cleſir. ( 20 . chez lib.7.dematrimonio diſp.27.nun.11. & quid-
oncl quid fit de voto caſtitatis in ignorante , illud effe
ja oc annexum ordini ſacro ; in noſtro tainen calu ma-
atelta ior ratio eſt id afferendi:quia ordo facer , etſi non
vide. licitè , validè tamen ſuſcipi poteſt abſque voto
ilitate caftitatis , nec valor ordinis pendet à voto caſti-
cato. tatis , atque ideo poteft effe voluntas validè ſuf-
ICON cipiendi ordinem cum voluntate non vouendi
quate caltitatem : At vero in cafu noftro valor abſolu-
77 an tionis pender à voluntate acceptandi obligatio-
et vo nem comparendi, quia Prælatus non aliter vult
Fenia dare facultatem abſoluendi à reſeruatis : Ergo
- Co eo ipſo ,quod ſubditus vultrecipere Sacramentum
a polo validè & ſubdi confeſſario , vult implicitè,& ta-
ICM citè ſubdi cum iis omnibus oneribus,fine quibus
eque
actus ille non ſubſiſtir , nec validè ſubditur ad
hes, abſolutionem obtinendam . Fateor ,fi ipfe pofitiuè
præ.
nollet ſubire talem obligationem , & ita nollet,
quid vt efficaciùs noller talemn obligationem , quàm
telt veller valorem ablolutionis , tunc, inquam , nec
Que. actus valerer , nec maneret obligatus ex pacto,
on. fed ex priori obligatione , quain priùs habebat
id I 21 . confitendi peccata reſeruara luo ſuperiori. Cæte-
Fres rùm quando ſubditus ignorat obligationem
non illam , & vulc abfolutionein validam volun-
pi tare efficaci , coiplo vult implicitè talem obli .
ex
gationem , quæ hic, & nunc necellaria eſt ad va
70 lorem Sacramenti. Exemplum optimum eſſe po-
is, teft in co , qui ignorat , pænitentem obligari-ad
am implendam pænitentiam fibi à Confeſſario im-
politam ,hicenim ,non obſtante illa ignorantia ,co
1. ipfo,quod vult recipere Sacramentum ,& abſolu-
tioncin validam ,vult etiain implicitè ſubire illud
onus , & obligationem , quia vult omnino ſubdi
E 1i3f1 Sacerdoti , in qua ſubiectione continctur pote-
Ar
ftas obligandi ad ſatisfactionem , quod totum po-
nitens confusè vule per illam voluntatein ſuſci-
Sect. VI . 283
piendi Sacramentum licèt ipſe ignoret talen
obligationem , imò licèt , fi eam ſciret , nollet ſe
exponere illi obligationi, nec recipere Sacramen
tum cum tanto 'onere ; Nam quidquid fit de eo ,
quod tunc vellet , nunc tamen verè vult fubdi
Sacerdoti , & facere hanc actionem validam . Sic
ergo in cafu noftro pænitens ignorans obligatio
nem , quam ſubit comparendi corain ſuperiore,
vul tamen ſubdi huic Sacerdoti in hoc foro, quæ
ſubiectio affert ſecum neceffario illam obligatio
nem ,fine qua non eflet valida:quod fufficit,vt ta
citè,& implicitè velit talem obligationem .
Secundò obiicitur ex Suario n.20.quia quando 120
in caſu necellitaris aliquis abſoluitur à reſeruatis
Papæ cum onere comparendi poftea , cùm potu
crit, iuxta formam præſcriptam in c. Eos , quide
ſententia excommunicationis in 6. jlla obligatio
comparendi non oritur ex pacto ,aut ex voluntate
dentis facultatem , & iuriſdictionem cum illa li
mitatione , & reſeruando abi vlrimum iudi- ; '
cium quoad ſatisfactionem imponendam :
Idem ergo dici debet ; quando ea obligatio
oritur ex voluntate alterius ſuperioris , in hoc
enim cadem videtur elle ratio omnium ſupe
riorum,
Relpondetur , caſus Pontificios pofſe eſſe , vel 133 -
abſque cenſura aliqua , vel cum cenſura annexa,
provt cómuniter illam babere ſolent.Et quidem ,
li habent cenſuram , facilè intelligitur , quomodò
poſſit pænitens abſque vllo pacto explicito ma
nere obligatus ad comparendum : quia nimirum
1
potuit ex voluntare Pontificis cenſura auferri ,
non abſolutè , ſed ad tempus, ita vt poftca redi
ret, non poſita tali , vel tali conditione : quia cùm
cenſura tota fit ex iure humano , & voluntate
Pontificis; poteſt câdem voluntate auferri, ſub
qualibet conditione ; & limitatione. Prælatus
autem religionis non poteſt hoc modo obligare
ſubditum, quia non poteſt dare facultatem ab
foluendi ſub conditione , vel ad tempus ; atque
ideo necefle eſt, vc obligatio comparendi proue
niat etiam ex voluntate ipfius ſubditi. Si verò fer- I 24
mo fit de peccatis Pontifici referuatis abfque
cenſura ; hæc quidem , velnulla funt , vel fi ali
quod fit, aut vnquam fuerit , rurſus diſtiríguen
dum eſt: nam vel facultas ab illo abfoluendi da
tur pro mortis articulo , vel pro aliis temporibus:
Si detur pro mortis articulo, ipſe P. Suarez diéta
ſectione ; .numero 32. in vniuerſum docet,pecca
torum abſque cenſura reſeruatorum abſolutioné
pro mortis articulo non polfe,nec debere conce
di cumillo onere comparendi; quia cùm in eo ca
ſu confeſſio fit ſimpliciterneceffaria,cogeretur,&
obligaretur ſubditus ad dicenda bis ſua peccata,
quæ ncceffitas non videtur eſſe iuxta inſtitutio
nem huius Sacramenti. In illo ergo articulo ſub
ditus abſolutus à peccatis Pontifici reſeruatis
abſque cenſura,non haberet obligationem com
parendi,neque ex pacto,neque aliunde, iuxta ſen
tentiam ipfius Suarez.Et quidem textus in illo c.
Eos qui , loquitur ſolùm de eo , qui abſoluitur à
cenſura ,vel fententia Ecclefiaftica , in quam vulc
Pontifex , vt reincidat, niſi data poteſtate compa
reat.Deniq li ſermo ſit de fubdito abſoluto à pec- 125..
cato Pontifici reſeruato, nó quidem in mortis ar
ticulo ,fed in alia neceffitate, quando legitimú im
pedimentum habebat adeundi Pontificem ;facilè
reſpondebimus , fiinueniatur peccatum aliquod
abſque cenſura reſeruatuin Pontifici , & facultas
concefla
 284 De Sacramento Poenitentiæ.
conceffa ad abfoluendum ab illo in caſu necef-
Gratis extra mortis arriculuın ' , cum onere com-
parendi poftea, ( quæ quidem difficile de facto
inuenientur ) interpretandum id etiam eſſe iuxta
doctrinam ſupra poſitam,vt pænitens debcat ex-
plicitè,vel implicitè acceptare conditionem illá ,
& obligationem comparendi, quam ſi non acce-
pret,non poterit vti faculcare cum eo onere con-
ceffa. Cum enim Pontifex eo caſu vellet pænité-
rem omnino obligare ad comparendum , & feclu-
ſa cenſura,non eflet alia via efficaciter obligandi ,
niſi interueniente aliqua voluntate ſubditi volen-
tis ſibi imponere talein obligationem ;totum hoc
cenferetur velle Pontifex tunc , ficut Prælati Re-
ligiofi profefli ſunt, ſe id velle, & intendere, quan-
do concedunt facultatein abfolutionis obtinen-
dæ in iis calibus cum onere comparendi.
126 . Tertiò obiicitur , quia fi.penitens bona fide
confiteatur,ignorans illam obligationem compa-
rendi, & ante abſolutionem admoneatur à Con
feffario de illo onere ; tunt,inquam ,poterit pani
tens recuſare illam obligationem , & tamen perere
abſolutionem , ad quam iam acquiſiuit ius per
confeffionem factam , ne cogatur bis endem pec-
cara confireri ; nam ſi in prædicto cafu ncgaretur
illi abſolutio , iam cogeretur abſolutè bis confi-
peccata , ne
teri eadempeccata que eſſet in poteftate pe-
ncque
nitentis illud grauamen effugere. Farendum eſt
ergo , cam obligationem non prouenire ex acce-
1
ptatione pænitentis, ſed ex iuriſdictionis limita-
tione,provt volebat Suarez .
1 27 Hoc tamen argumentum , quod magnum ne-
gotium faceſſit Suario num.17.0 19. ex fupradi-
&tis facilè ſolui poteſt. Negamus itaque pæniten-
tem cx confeflione bona fide facta ,acquiſiuille
ius ad abfolutionem obtinendam recufato oncre
comparendi. Quis enim dedit illi tale ius ? Non
quidein inferiur Confeflarius,qui cùm nó habeat
poteſtarem delegatam abloluendi,niſi acceptanté
illud onus, nó potuit fe obligarc ad dandan aliter
abſolutionem ; hoc enim eller obligare le ad iin-
poſſibile.Siue ergo peccauerit,velnó peccauerit,
non aperiendo pænitenci ab initio illam obliga-
tionem , ne fruſtrà dicerer ſua peccata ; poſtea ra-
men non obligatur ad abſolutionem dādam con-
tra voluntatem ſuperioris; ſed neque ſuperior de-
dit tale ius pænitenti. Cur enim obligetur fupe-
rior ad dandam facultatem ex eo , quod ſubditus
imprudenter,vel ignoranter confeffuseft fua pec-
cata non habenti facultatem abſolutam , ſed limi-
tatam abſoluendi?Alioquin quoties ſubditus bo-
na fide confeflus eflet peccata rcferuata inferio-
ri , deberet ctiam ſuperior dare facultatem abſo-
lutionis obtinendae ab inferiori, licèt pollet ipfe
ſuperior, qui Epiſcopus eſt, facilè adiri, ne ſcili- rit ad implendum illud præceptum ? Sed con
cet cogatur ſubditus eadem peccata bis confite-
ri. Debet igitur fubditus libi imputare neceſſita-
tem , quam ſubit bis aperiendiidem peccatum ,
cò quòd ignoranter confeílus illud fuerit ,cui non
debebat illud in vigore confireri;nec ſuperior in-
ducit illum in eam neceſitatem ,fed ignorantia tirpandi aliquod peccatum veniale , in quod ho
propria fuit caula potiſlima illius neceſitatis
ſubeundæ : ficut li bona fide confeflus fuiflet
laico , non ideo excufarctur ab eiſdem peccatis
iterum confitendis.
128 . Manet ergo ex his omnibus , non poſſe præ- & remcdium ad corrigendos defectus ordina
cipi duplicem confeffionem eorumdem pecca- rios, & peccara leuia.
torum pro tota Eccleſia, neque in prædicto caſu
præcipi,ſed pænitentem ipſum obluam commo-
ditatein acceptare propria voluntate , & fponte mò propter confeſſionem annuain ; qui enim
fua imponere ſibi illud onus Quando verò trant
acto periculo , aut neceffitate, ille, qui abfolutus
fuit à Cenſuris Papæ reſeru.cis , obligatur ad
comparendum ; non obligatur , vt iterum Sa,
cramentaliter conficeatur ; ſed ſolùm vt fe præ
fentet ad recipiendam pænitentiam , vcl fatisfa
ciendum fedi Apostolicæ, quod mandatú iultum
eft , & eius tranſgreflio punitur fecunda cxcom
municacione. Quod quidem facilius potuit præ
cipi in abſolutione ab excómunicatione, vt dixi,
quàm in abfolutione à peccatis ; cum enim ex
communicatio fit cenſura impoſica ab Eccleſia;
poteft auferri ab Eccleſia hoc,vel illo modo, cum
bac,vel illa limitatione:peccata auté tolluntur per
poteſtaté à Chriſto datam Sacerdoti, atque adeo
lata femelabfolutione directa in fubditu ,tollútur
omnino abſque limitatione , aut conditione vlla.
S. 4. An fitpræceptum humanum con
filendi venialia.
Vbitari poteft quartò , An pollit ab Eccle 129.
lia præcipi confeffio peccatorum venialium ? An Ecclefia
Aliqui negant; Palud. Sylueſter, & Sorus apud poJit pracia
Suarez diſp. 22.ſect .S. num . 2. quibus fauet Na- pere confer
uarrus in fumma6.2 . num.9 . Alij communiter af- nialium 1
firmant ; S. Thom . Alenſis , Bonauentura apud
Suarez ibi , qui eamdem ſententiam amplectitur,
Vaſquez etiá quajt.90.art.2.dub.2.6 3.Coninch.
diſp.5. num.33 . & alij, quorum plures explicant
de obligationc confitendi non omnia: hoc enim
effet nimis durum , & moraliter impoflibile,
fed aliqua , cum qua limitatione probabile vi
detur , id non excedere poteftatem Eccleſiæ.
Nam licèt confiteri omnia mortalia , fi non ef.
fer præceptum à Chriſto, vel confireri omnia oc
culta,eflet graue onus excedensEcclefir potelta
tein ; confiteri tamen aliqua ,hxc,velilla, nó vide
tur graue onus , & aliunde compenſaturvtilitate
Sacramenti afferentis gratiam ex opere operato.
Vnde infero ,non folùm polle Éccletiam con 130.
fellionem venialium præcipere indirectė , quate
nus præciperet vniuerfaliter confeflioncin an
nuam , & confequenter ille,qui folùm haberet ve
nialis,tencrctur ex hoc præccpto confiteri venis
lia ; ſed etiam directè,quod immeritò legat Co
ninch vbi fuprà. Nain ſi propter aliquid non po
fet,id cflet propter rei difficultatem ; hxe autem
eadem eft,quando præciperetur indirectè, nequc
eſt magna difficultas,vt dixi,confiteri aliqua,hçc,
vel illa. Cur ergo non poterit etiam directe prix
cipi ? Dices , quia id parum eflet vtile ; quid
enim refert conficeri aliquod veniale , li potelt
homo alia non confiteri , & eligere , quod volue.
trà, quia hoc ad fummum probaret,non poffe id
ſub peccato mortali præcipi , quia non cflet res
magni momenti, & vtilitatis Deinde fortafle non
parum , fed multam conducit ad profectum (pi
ritualem habere curam,& propofitum efficax ex
let cadere,quod experientia oftendit in iis,
qui frequenter peccata venialia confitentur. Nam
licèt non confiteantur omnia,ſed aliqua,quæ ipſi
volunt; hoc tamen iplum magnum frænum eſt ,
An verò de facto fit- tale præceptum confi An Izr .
de fatto
tendi aliquando venialia ? Multi affirmant , pri fic tale pre
non
'ceprum ?
Tant
Diſp .XV.
Jurus Papa , ſi non confiteretur , peccaret : quia vel intelliguntur, qui fidem Chriſti habent, liba
hoc faceret non ablata vllo modo Ecclefiaftica
I ad
lege confeſsionis, & tunc peccaret contra legem
7 Sàn
determinantem tempus confeſsionis à Chriſto
pra. præceptæ , & per conſequens contra legem Chri-
-ista
tum iti obligantem iam pofita determinatione tempo-
ris; vel tolleret priùs legem Ecclefiafticam , ſeu
om
determinationem temporis, quoad fe , abrogan-
dò illain partialiter , & tunc peccaret contra le-
gem Chriſti , qua debet omnibus fidelibus de-
CX
terininare tempus, quo implere debeantpræce-
-fia; prum Chriſti.Cæterùm negariadhuc nonpoteſt,
probabile efle , quod fi hanc legem Ecclefialti-
per cam quoad fe non omnino tolleret , fed alteraret
theo quoad tempus , volendo , quod determinatio
Etui temporis , quoadſe eflet pro hac vice annus cuni
lla. dimidio ,non peccaret grauiter ; iam enim relin-
querer aliquam temporis determinationem etiam
profe , & aliundenon videtur culpa grauis non
conformare ſe in omnibus cum ſuisſubditis,quod
vltra citatós Auctores docetSalasdelegib.diſp.14 .
cles fečt.2.num.19.6 20. difp.20. fe&t.2.num .104.
Azor 1. tom.lib. 3. cap. 11.quaft. 1. Leſſius lib.2 .
ud de iuſtitia cap. 35. dub. ši numer. 34. Filliucius
la tom. 2. traétat. 21. cap. vltimo,numero 426. &
EF
144 .
alij.
ad Secundò dubitari poreſt, an hæretici , & alij
1, Aniobliget infideles baptizati hoc præcepro obligentur : Et
h. quidem de præcepto diuino non eft dubium, ve
ot notar Suarez difp.35. Sect. 2. num .4. loquendo
autemde præcepto Eccleſiaſtico , non defuerunt
aliqui Recentiores , qui id negarent, quia in illo
cap. omnis vtriufquefexus,ſermo eft de ſolis fide
libus ; dicit enim , omnis vtriufque fexus fidelis,
&c. & in Concilio Tridentino , quoties de hac
obligatione fermo habetur , femper repetitur illa
particula, fideles,vtconſtar ex fejl. 14.c.5. can .
8.& confirmari poteſt , quiafihæc lex lata eſſet
etiam pro hæreticis , non videretur prudens, &
> rationabilis , cùm certum fit, ipſos cam non ob-
ſeruaturos , atque adeò folùm deſeruiret ad dan-
dam’niateriam nouipeccati in eius violatione.
145 Theologi tamen communiter videntur con-
trarium ſupponere , dum vniuerſaliter dicunt,
omnes baptizatos, quipoſt Baptiſmum peccarum
mortale commiferunt , comprehendi hoc præce-
pto , licèt de hæreticis expreſsè non loquantur.
Et quidem fi hæretici non comprehenderentur,
ſequeretur , nec etiam comprehendi eum , qui
fortè incidit in aliquod peccatum graue contra
fidem , atque adeo omnes alios peccatores debere
confiteri , præter hunc quipeccauit etiam contra
fidem , quod tamen neino videtur conceffurus.
Ratio verò à priorieft, quia hoc præceptum , vt
diximus,non fuit de re noua, aut non iarn debi-
ta ex iure diuino , led de confeſſione à Chriſto
præcepra , determinando tempus illius, quæ de-
terminario Ecclefiæ fuerat commiſſa, fi homines
effent negligentes in ſuſceptione huius Sacra-
menti. Cùm ergo diuinum præceptum omnes
baptizatos comprehenderet, debuit ctiam Eccle-
ſia iis omnibus tempus præfcribere confeſſionis
faciendæ : alioquin non ſatisfeciſſet Eccleſia de-
bito fuo determinandi tempus omnibus , qui
alioquin ex Chriſti præcepto ad confeflionem
obligati erant.
14.6. Nec obftat in primis illa particula , fideles:
11 quæ habetur in illo textu; nam illo nomine ſigni-
ficantur omnes , qui Baptiſmum acceperunt,
quod eſt Sacramentum fidei: Sicut è contra non
Sect. VII . 287
prizacinon ſunt; cos enim Ecclefia non poteſt
obligare. Sic etiam Concilium Trident. eâdem
sell.14. cod.c.s.in princ.declararas inſtitutionem
confeſſionis dixit ,Chriftum aſcenſurum ad Calos, Trident.
Sacerdotes fuiipfius Vicarios reliquiſſe , tanquam
Praſides, o ludices, ad quos omniamortalia cri
minadeferantur , in qua Chriftifideles ceciderant.
Quibus verbis non excluſit certè peccata hære
ticorum à poteftate Sacerdotis; ſed nomine Chri
ftifidelium, omnes baptizatos comprehendit. Si
curècontra nomine infidelium ſæpe intelliguntur
ij ſoli,qui baptizati non ſunt,vt conftat exmultis
locis,quæ habentur in decreto Graziani 28 . 4%.I .
vbi ſæpe infidelium nomine intelliguntur , qui
extra Eccleliam omnino ſunt, & apud Theologos
eſt frequens illa vſurpario,ve quando dicunt,non
licere baptizare filios infidelium inuitis parenti
bus; item matrimonium fidelis cum infideli effe
irritum; in quibus locis certum eſt, nomine infi
delium non comprehendi hæreticos baptizatos;
nam horum filij baptizari poflunt inuitis paren
tibus , & matrimonium Catholici cum hæretica
validum eſt ; licèt non fit licitum. Sic ergo in illo
textu nominefidelium , comprehenduntur etiam
hæretici ve diſtinguantur ab iis , qui fidem Chri
fti nunquam profeſli funt.
Nec etiam obftat confirmatio adducta ex eo, 147
quod lex illa eller inutilis,& nociua, fi ad hæreti
cos extenderetur: hoc enim argumentum multò
magis probarer de aliis legibus Ecleſiaſticis,quod
non debeanthæreticos obligare,atque adeo ipfos
non peccare contra legem ieiunij , vel abftinen
tiæ à carnibus , nec incurrere excommunicatio
nem , & cenſuras latas pro variis criminibus. Quæ
tamen omnia abſurdiflima ſunt. Ratio autem
eſt, quia ad hoc, vt lex aliqua vniuerſalis ſit pru
dens, & iufta , non debemus accendere an fit fu
cura vcilis buic perſonæ ,velilli,fed cori commu.
nicati ; cui ſi vtilis fit , lex eft rationabilis , nec
debet reſtringiad ſolas illas perſonas , quæ eam
probabiliter obſeruabunt : nam per hoc daretur
anſa , vt multi malitiosè ſe ſubtraherent à legum
obligatione , ponendo ſe in tali ftatu , in quo
propter ipſorum peruerſitatem non crederentur
obleruaturi legem , & fic non intelligerentur
obligati. Adde , quod hæc lex non oriatur ex
mera voluntare Ecclefiæ , fed fit determinatio
præcepti diuini , quam determinationem Eccle
tia debuit facere , vt obferuaretur præceptum
Chriſti : vnde cùm ab illo Chrifti præcepto non
eximantur hæretici propter ſuam obftinationem ;
debuit etiam dererminatio temporis pro illis fieri,
ve Ecclefia fuo debito fatisfaceret ; & ideo dixi,
quod argumentum illud magis probarer hæreti
cos nonobligari aliis Ecclefiæ præceptis , quam
hoc precepto , in cuius promulgatione minus ha
bet Écclefia libertatis , & arbitrij... ::
Hinc infertur deciſio tertijdubij , quod ficri 148 .
folet de meretricibus publicis , an obligentur meretrices.
An obliget
hocpræcepto, vel faltem an incurrant excominu
nicationem quæ imponi folet tranſgrefforibus ?
Aliqui enim dicunt,cas perſonas obligari quidem
præcepto , ſed non incurrere pænas ex benigna
Prælatorum voluntaris interpretatione. Sic docer
Eman.Rodrig. Viualdus, & Zerola, quos affert
Fagundez lib. 1. de ſecundo Ecclefia pracepro c.4.
n.10. Sed verius videtur in rigore ex vi ftatuti,
comprehendi etiam pænis,vt indicat Vaſqu.9.92.
art. 3. dub.ſ.n. 3. & clariùs Fagundez vbi fupra
Hinn . II .
 288 De Sacramento Pænitentiæ.
num . 1 1. qui affert pro hac ſententia Sà verbo Sacramenti, vt cum debita reuerentia accedat.
excommunicatio num . 43. vbi nihil de hoc habet, Sufficit ergo communiter ad obligacios puc 152.
fed in verbo ,confefio num .43. agit de hoc : vbi ros ætas octo annorum ,quia commuuteriep en
abfolutè docet oppoſitam ſententiam in editio- nio aduenic vius rationis; erzo tunc incipit obli
nibus Romanis, in quam mutata eſt prior,quam gatio contiendi intrà annum ; & per coh! quens
docuerat in editione priori. Hæc tamen probari. quando habenc octo annos. Dices, quid fi fecit
poteſt , quia lex eſt generalis , & pæna etiam ge- primum peccatum mortale paulo ante fritum
!
neraliter imponitur omnibus tranfgrefforibus, tempus anni octaui, debetne ex tunc corpu
non ergo eſt, curexcipiantur ab ea ,niſi contra- tari annus confeſionis , ita vt pofiit confiteri in
riam intentionem habeant Epiſcopi ,qualem for- trà annum fequentein ? Refpondetur negatiuè,
taſſe habent plures , propter permiſſionem Rei- quia ficut in viris annus obligationis non compu
publicæ circa illas meretrices. Catur à die peccati,fed à principio annimodo infra
149 . Quartò dubitari ſoler de pueris. Sotus enim explicando; fic in pueris annusdebercóputari non
An obliges dift.12. qu.1. art. 11. dicit , non ligari præcepto à peccato,ſed ab vſu rationis,vel à principio anni.
pueros ? Ecclefiæ licèt alibi dicat , eos obligari præcepto Infertur ex dictis,ficur infantes ante illud tem .

diuino confeſſionis , in quo non loquitur ſatis
conſequenter, vtnotauit Valqu. in preſenti qu.90.
art. 2. dub. 4. num . 4. quia Eccleſiæ præceptum ,
vt diximus fertur ad omnes , ad quos diuinum
præceptum ferebatur. Communis ergo , & vera
ſententia eft ,hos pueros obligari etiam præcepto
pus non obligantur, fic nec amentes , circa quos
tainen aduertuntaliqui poffe aliquem effe ratio
nis expertem in aliqua materia,qui tamen babeat
vſum rationis in alia , atque adeo hunc eſſe capa
cein confelsionis, & obligari hoc præcepto, cùm
circa ciusmateriam habeat rationis vfum . Talem 1

Eccleſiaſtico, quando habent conſcientiam pec- ſumus experti in hoc noftro Romano Collegio
cati mortalis. Hanc tenent Theologi ferè omnes; fratrem quemdam per multos annos in omnibus
quos afferunt,& fequunturSuarez difp.36.ſet.2. ferè materiis rationis vſu carentem , præterquá in
n.3.Vaſqu .vbi fupra,& alij Recentiores.Conſtar Sacramétorú receptione, itavt abfolutionis capax
primò ex textu ipſo dicente:omnis viriuſque fexus iudicaretur, & frequenter Sacramenta reciperet.
fidelis, cùm ad annos diſcretionisperuenerint , &c. Dubicatur quintò , quo tempore obliger hoc
Ecclefiæ Semedo
præceprum , hoc eſt, quomodo compu comfulei
Vbi apertè determinatur tempus obligationis ab my
ipſo principio vſus rationis. Secundò quia alia tetur annus, intrà quem ſemelobligar ? Quatuor, annus?
præcepta Eccleſiaſtica obligant pueros , vc au- vel quinque modis computari poteſt. Primus eſt 1

diendi ſacrum , abſtinendi à carnibus,obſeruandi à primo peccato mortali poſtconfeſsionem . Hic

feſta,interdiétum &c. Cur ergo non comprehen- modus reiicitur, quia fi homopeccauit poft con
dentur hoc præcepto ? Tertiò , quia (vt diximus) feſsionem anni præteriti paulò ante finein qua
1
hoc præceptum eſt determinatio debica tempo- drageſimæ præſentis, poller manere toto etiam
ris pro implendo præcepto diuino ; ergo exten- anno fequenti abſque confeſsione vſque ad qua 16
ditur ad omnes, qui comprehendebantur præce- drageſimam anni fequentis. Quod eſt contra
1

pto diuino , quales etiam ſunt pueri. praxim . & ſenſum fidelium .
150. An verò incurrant etiam penas excommuni- Secundus modus eſt , computare annum ab
An pueri cationis , quas ſtatuta fynodalia ſolent in tranſ- vltima confeſsione. Hic etiain nodus reiicitur,
incurrant
poenam ? greſſores huius præcepti imponere:Communis, primò, quia qui peruenit ad vſum rationis, non
& verior ſententia negat , quia Eccleſia non ſolec poteſt computare annnum ab vlțima confeſsione,
regulariter talibus pænis punire delicta puero- cum nunquam confeſſus fuerit. Secundò quia
rum ante duodecimum , vel decimum quartum varba legis non ſunt,ne differatur confeſsio vltra
annos. Videatur Thom Sanchez alios referens annum, fed vt femel fiat in anno, Alia argumen
lib.1. in decalog. 1.c. 12. num . 7. In aliquibus ta- ta affert Suarez difp 36. ſect. 3. num . 6.
men locis folet excommunicatio ferri vniuerfali- Terrius inodus eft , vt hic annus fit à Paſchare isli
ter contra omnes , qui poſt octauum ætatis an- in Paſcha, includendo dies illos præcedentes , &
num non confitentur , 've'in quadam Synodo ſubſequentes proximè. Hæc enim viderur elle
Compoſtellana c. de pænit. refertur factuin : in communis confuetudo fidelium , vt omnes tunc
aliis tamen pofitiuè excluduntur pueri ab incur- confiteantur, quam approbat Tridentinum diéta
renda cenfura, vt in quadam Synodo Abulenfi feff. 14. Cos. in fin. Hanc tenet Suarez vbi fupra
tit. 1.part.2. Quando verò nihil dicitur , intelli Coninch difp. 5.dub.6. &alij plures.
guntur potiùs excepti iuxta vſum communem Hic etiam modus difficilis est . Primò quia
aliarum excommunicationum , licèt in aliquo ca- iuxta hanc computationein obligaretur aliquis
ſu ſpeciali poſſint illam incurrere , vt notauit Val- intrà decem menfes bis confiteri. Si hoc anno
quez cum aliisvbi (upran.7.de pucro doli capace confiteatur die prima Maij,quæ eller v.g. Domis
ingrediente ſepta Monaſterij Monialium , & de nica in Albis, anno autem ſcquenti eâdem domi
excommunicatione ob percuſſionem Clerici ſo- nica eſſet dies vltima Martij : hoc autem videtur
let comúuniter idem dici. eſſe contra mentem Concilij Lateranenſis , quod
151 . Dices,in illoc.omnis,præcipitur æqualiter con- ponvoluit talem obligationem imponere.Secun
feflio , & communio , & tainen commuvio annua di hoc conſtat ex verbis præcepti quibus dicitur, 1

nó obligat puerosomnes habentes vſum rationis;
ergo nec confeſſio. Reſponderur, ex ipſis verbis
precepti colligidiuerſitaté;nam communio præ-
cipitur cum illa limitatione,niſifortè depropry Sa-
cerdotis conſilio ob aliquam rationabilem caufam ad
tépus ab huiuſmodi perceptione duxerit abſtinendã.
Hæcautem rationabilis cauſa prudenter exiſtiina-
tur effead non ſumendam Euchariſtiam ,quandiu
puer nondum plenè cognoſcit dignitatein huius
quod femelin anno fiat confeſsio : quod autem
præcipitur ſemel in menſe , vel ſemel in hebdo
mada ſufficit,fi fiat quacuinque die huius menſis
Maijv.g.vel quacumque die huius hebdomadæ;
ergo quod præcipitur ſemel in anno,ſufficit,fi fiat
qualibet die huius anni.
Quartus modus poteft excogitari computandi 156.
annuin à principio vſus rationis vniuſcuiuſque:
nam textus dicit , omnes fideles ſtacim ac perue
niunt
 Diſp. XV. Sect. VII. 289
niunt ad vſum rarionis debere confiteri femel in Infertur ſecundò; fi aliquis per totum annum 161 ,
anno. Sed hæc explicatio redderet præceptum frequenter confiteatur folùm venialia, quæ habet,
valde dubium , non enim ſciri poteft,quando in- & vltima die Decembris peccet mortaliter , obli
cipiat in ſingulis vſus rationis. Deinde appellatio gari hoc præcepro ad confitendum illa dic : quod
fica anni, vedicemus , communiter ſignificat annum licèt durum appareat , fequicur rainen apertè ex
1
naturalem , qualis ponitur in Kalendario. dićtis , vt fatetur Vaſquez vbifupra num .16. qui
157 Quintus ergo modus videtur minùs violentus, hoc probat ex eo ,quod hoc præceptum eft deter
quod, fcilicet, intelligatur annus iuxta commu-' minatio præcepti diuini, quod ſolùm erat de con
nem fignificationem ,ſcilicet, à prima dic lanúa- fefsione mortalium . Poflumus autem clariùs id
7pu. rij vſque ad vltimamDecembris: itaque confel- colligere ex verbis Tridentini ; nainpræceptum
infra ſio facta in qualibet die illius anni ſufficiat ad im- hoc non eſt confitendivtcumque , & recipiendi
non plendum præceptum . Hanc tenent Vaſquez q. Sacramentum pænitentiä ( huic enim præcepto
enni. 90.art.3.dub.i. Nugnus in addit.ad 3.part.quaft. iam ſatisfeciſſet homo hoc anno ) ſed præceptum
6. art. 5. diff. 4. & alij Auctores Recentiores, eſt de confeſsione , quam Chriſtus præcepit , vt
Fuos
quorum plures refert , & ſequitur Antoninus docet Tridentinum diéto c. s . in fine,vbi dicitur,
Diana tom. 1. tra&t.3.Miſcell. refol.94. tom.2. Ecclefiam non ftatuiffe confeffionem , qua iuredi Trident.
car
tract.4. refol. 8 1. Probatur autem, vt dixi,ex ver- uino neceſſaria iam erat, ſed ve præceptum confeſſio
bis illis,femel in anno, quæniſi vim inferas, intel- nis ſaltem femel in anno ab omnibus impleretur.
am
liguntur de toto tempore à principio anni vſque Præceptum autem confeſsionis fuerat de confef
ad finem . frone inortalium , non de confeſsione venialium,
em
158 . Dicunt primò , conſuetudinem explicaſſe , in- ergo fi Ecclefia voluit, huic præcepto Chriſti ſa
310 telligendum eſſe de tempore Quadrageſimæ, in tisfieri ſemel in anno , voluit confeſsionem mor
Us quo omnes conficentur. Sed illa conſuetudo orta talium fieri ſemel in anno .
in
eft rationeEuchariſtiæ ,quçcunclumitur,& quam Nec hoc peculiare eſt in hac noſtra ſententia : 163 .
-2X
ei.
debet præcedere confeſſio; non verò propter idem enim tenentur admittere ,quiannum cõpu
obligationem confeffionis. Deinde talis conlue- tár à Paſchate in Pafcha. Nam licèt aliquis fæpius
tudonon eſt inducta animo ſe obligandi , ſed fa- confeffus fuiffet venialia,G tamen in Paſchare ha
ལ
ciendi confeffionem ex præcepto debitam intrà beret conſcientiam peccati mortalis, deberet pro
annum , ſine impoſitionc nouipræcepti. pter confeſsionis annuæ præceptum tunc cófiteri,
ſt 159 . Obiiciunt ſecundo, Parochos denunciare eos, vt ſatisfaciat præcepto confitendi in anno omnia
IC
qui tunc non confitentur, etiamſi confeſſi fuiſ-; peccatamortalia,vt fateturipſe Suar. dicta fect.3 .
ſent anno præcedenti ,& dicant fe poffe confiteri num.9. atque adeoʻli vltima die termini peccaret
ante finem huius anni. Reſpondetur, denunciari mortaliter, teneretur tunc confiteri,licèr antea fæ
)
propter violationem præcepti cómunionis, quod pius confeſſus fuiffet de ſolis venialibus,quia illo
determinatè obligat pro illo tempore Paſchali. anno nondum impleuerat præceptum Chriſti de
160. Obiicitur tertio Concilium Agathenſe relatum confeſsione mortalium .
in c. Quadrageſime dift.so.vbi præcipitur,vt ini-> Hinc autem oriuntur alia dubia. Quintò enim 164.
tio Quadragelimæ confitentibus pænitentia de- dubitari poteſt, an qui : confeſſus eſt hoc anno An obliget
tur. Sed ibifermo eſt de publicis pænitentibus. peccata mortalia,ſi ante finem anni peccet iterum Ecclefia ad
Quartò adducitur Sixtus Quartus in extrauaganti mortaliter , teneatur illo anno iterum conficeri? bis eodem
2. de tregua de pace , vbi præcipitur mendicanti. Præceptum eniin viderur eſſe confitendi intrà an anno ?

bus , ne prædicent,quod Parochiani non fintobli- num omnia peccata mortalia. Certum tamen eſt,
gati ſaltem in Pafchate proprio confiteri Sacerdoti, non daritalein obligationem , ſed poffe ea noua
quiade iure tenentur Parochianiſaltem in Paſcha- peccata ſeruari ad confeſsionem anni fequentis,
te proprio confiteri Sacerdoti.Reſpondetur ibinon quia præceptum ſolum eſt confitendi ſemel pec
determinari tempus excluſiuè, hoc eſt, itavetunc cata mortalia vſque adconfeſsionem facta.
& non aliàs debeat obſeruaripræceptum ; led ſal- Sed dubitatur fextò , an idem dicendum fic 165 .
tem tunc rationc communionis debere fieri , îi de eo , qui confitetur mortalia, quorum nunc
aliàs non fatisfit præcepto alio tempore , & qui- recordatur, & poft confeſſionem recordatur al
dem cum tunc fideles debeant confiteri ad com- terius , an debeat illud hoc eodem anno confi
munionem; probabile elt , quod tempore Sixti teri, vt compleat confeſsionem præcedentem .
Quarti confeſlio, quæ tunc fiebat , deberet fieri Affirmatiuè reſpondet Medina in ſumm. l.i.cap.
cum proprio Parocho , licèt hoc iam reuocatum 14. 5.41 . ſed communis , & verior ſententia ne
Sit; hoctamen non probat,quod præceptum con- gat , quam docent multi , quos congerit Diana
feflionis , fecundùm fe obliget ad illain tunc fa- tom.2 . tr.4.refol.1 24. & probatur , quia Ecclefia
ciendam . Alij aliter reſpondent, fed hæc vide- ſolùm præcipit,quod femel in anno ſatisfiat Chri
tur facilior explicatio. Denique Tridentinum lo- ſti præcepto;fedperillam
præcepto;fed per priorem confeſsionem
co citato approbat , & laudat conſuetudinem fatisfactum femelChriſti
ſatisfactum eſt ſemel Chriſti præcepto; hoc enim
confitendi in quadragaſima; non tamen inducit Chriſti præceptum eſt confitendi omnia mortalia,
nouam obligationem , vt conftat ex eius verbis. quæ cunc memoriæ occurrunt diligenti examine
161 .
Hinc infertur primò , quantum eſt ex præce. præmiſſo,vt explicat idem Tridentinum in eodem
pto præciſo confeſsionis , poffe aliquem diffcrre c.s.circa initium . Ergo per illam primam confef
confeffionem per biennium ferè poſt præceden- fionem ſatisfactum eft Eccleſiæ præcepto;per ſe
tem confeſſionem . Si verbi gratia , confiteatur cundam cnim confeſsionem ,non ſolum implere
hoc anno die prima Ianuarij , & anno fequenti tur ſemel , ſed bis præceptum Chriſti, ad quod
dievltima Decembris. Quod idem fit fæpe in tamen Eccleſia nonobligar. Cur autem ante
rccitatione officij,ſi aliquis recitet totum officium communionem non fufficiat femelconfiteri , ſed
6 hodiernum ,ſtatim poſtmediam noctem , & totum oporteat iterum confiteri peccata noua , vel quæ
craftinumreciter cras proximè ante mediam no de nouo memoriæ occurrunt , dixi diſput. 14. de
Ctem ,hic enim per biduum ferè,nihil recicauit. Euchariſtia ſečt.6 .
P. loan. de Lugo de Pænit. Вь Maius

!
 290 De Sacramento Pænitentiæ.
166 . Maius dubium eſſepollet, quando aliquis in
prima confeſſionc,propteriuftain caulam (cienter
dictis aliis peccatis inoitalibus,cacuit aliquod pec-
catum ,an tencatur illud peccatum intràcundem
annum conficeri alceri Confeflario , vel eidem ,
quando iam commodè poteft illud cófiteri. Affir-
:
mat Sotus dift.18.9.2.are.s.anteſolutionem quarti
argumenti,& alijsiinòCordub. in ſumm.caſu primo
in princ.addit,teneri pænitentem , quamprimun
poffit confiteri illud peccatum alteri confeſſario,
cui ſecurè illudpoflitdicere.Hoc tamen vltimum
carer omni fundamento ,quia præceptum ad ſum-
mum eft confitendi in anno omnia peccata , quæ
ante confeflionem memoriæ occurrebant , non
verò confitendi quampriinum omnia peccata.
167. Addo, probabile videri contra Sorum , quod
nec tencatur ad confitendum eodem anno pecca-
tum, quod propter graue detrimentum omifit in
confeſſione: iam enim præſentauit ſe luo Sacer-
doti,& dixit illi omnia mortalia,quæ illius inemo-
riæ occurrebant, & quæ tunc poterat dicere;quod
viderur ſatis adimplendum Chrifti præceptum , &
ad obſeruandum præcepcum Eccleliæ. Quod idé
dicendú videtur,li aliquis in mortis periculo con-
feſſus eſt, & propter impedimétum ſuperueniens,
aut temporis anguſtias non potuit dicere omnia
peccata,ſed aliqua; hic enim elapſo periculo non
videtut obligatus ad confitenda alia codem anno,
quia iam fecit cófeſsionem formaliter integrá hoc
anno coram ſuo Parocho ,vel Cófeſſario proprio.
168.
Dices; ergo idem dici poteric de co,qui in caſu
neceſſitatis propter ſcandalum , vel communio-
nem vrgentem confeſſus eſt alicui non habenti
facultatem abſoluendi à reſeruatis, atque adeo ab
his abſolutus eft folùm indirecte , ab aliis vero
mortalibus directè. Conſequenter enim dicen-
dum crit, hunc non teneri codem anno conficeri
reſeruara Prælato , eo quod iam hoc anno fecit
confeſſionem formaliter integram coram illo , à
quo abſolutus eſt à non releruntis.
Refpondetur ,quidquid fit de conſequenti,ne-
gando conſequentiam :quia hic non confeſſus eſt
Temel coram Sacerdote proprio ; præceprum au-
tem Ecclefiæ non ſolùm eft confitendi femel,fed
confitendi ſemel proprio Sacerdoti , hæc enim ſunt
verba canonis in c. omnis. Ergo per priorem con-
feſsionein nondum eſt impletum præccptum Ec
cleſiæ : nam proprius Sacerdos cſt ille, qui habet
poteſtatem ordinariam , vel delegatam ad abſol-
uendum pænitentem à ſuis peccatis. In illo au-
1
tem caſu ſolus Prælatus porens abſoluere à reſer-
uaris haber talem poteſtarem .
169, Septimò dubitari poſſet,an idé dicendum ſit de
co,quihoc anno confefluseſtſxpe venialia,atque
etiam aliquod mortale dubium ;poftea verò inci-
dit in aliquodmortale certum ,an,ſcilicet,hicobli-
getur ad confitendum hoc peccatum nouum ante
finem anni? Rcfpondetur negatiuè , quia hic verè
impleuit iam ſemel præceptum Eccleſiæ , & Chri-
ſtihoc eodem anno:nam Chriſti præceptum licèt
pon fir confitendi venialia ; eft tamen confitendi
non ſolùın peccata grauia certa, ſed etiam dubia:
illud ergo præceptuin impletum eſt conhitendo
ca peccara dubia, quæ tunc habebat . Vnde appa-
rer diſcrimen huius ab eo , qui ſolum confeflus
fuiſſet venialia ; per quam confeſsioné nonimple-
uerat Chriſti pręceptum ,vt diximus,& idco debet
iterú confiteri eodé anno, fi habet peccatú graue.
, 170. Dices:fi peccatum erat dubium ,potuir contin
gere,quod reuera non fuit peccatum,& per con-
ſequens nec fuit verè ab illo abſolutus , imò nec
recepit verum Sacramentum ,pone enim non de
difle aliam materiam ,ncc dixifle peccata venialia,
aut non cum dolore de illis:ergo tencbiturad ite
rum confitendum peccatum nouumcertum ,quia
adhuc non impleuit pręceptum Chriſti hoc anno
di confeſsione Sacramentalipeccati grauis.Siau
teru tenetur in illo caſu ;idem erit dicendum,licèt
dederic fimul pro materia alia peccata venialia,
namn etiam cunc non fuit abſolutus verè ab vllo
peccato mortali , led à ſolis venialibus ; ergo vt
præceptum Chriſti impleat, debet confiterihoc
peccatum graue nouum,vt recipiat ablolutionem
Sacramentalem à peccatomortali.
Refpondetur, præceptum Chriſti non eſſeio- 171.
lùin de confeſsione veri peccati , quod fit capax
veræ abſolutionis, fed etiam de confeſsione pec
cati dubij, quod fortafle aliquando non eſtcapax
veræ abfolutionis.Quare vcrâque confeſsione vi
detur obferuari præceprum Chriſti, & per conſe
quens præceptum Ecclefiæ ,quod folùin videtur
obligare ad confeſsionem illam, & de illis, quam
fideles ex Chriſti præcepto debebant facere.
Dices præceptum Chrifti obligat ad confeſsio 172
nem, quam lublequatur abſolutio, vt fupra dixi 1
mus;fed in hoc calu non ſequitur vera ablolucio;
ergo non impletur Chriſti præceptumn. Reſpon
detur, præceptuni Chriſti obligare ad terminan
dam per ſententiam ludicis eam caufam ; quare di
non lequatur ſentencia , eo quod non profertu
vel quia hic non eft iudex,non impletur Chriſti
præceptum :lccùs eft, quando ego defero ea, quæ
Chriſtus præcipit,vt inpræfenti, & iudex proprius
terminat caulam ,quantum eſt de le : nam de hoc
coto, & ſolo erat Chriſti præceptum .
O &auò dubitabis conſequenter , quid dicen 173 .
dum tic,li homo habens peccatum mortale,cuius An qui fola
non recordatur , confiteatur fola venialia ; an hic venialia
poftea, quando recordatur illius peccati, debeat mor
conftetur
ialu alia
illud confiteri eodem anno ? Videtur enim ,quod cuius peccati
non debeat ;quia licèt aliquis non habeat animum
implendi præceptum , fi tamen facit rem præce- sencatur
ptam quando verè habet præceptum , criamli id dum recor
ignoret, latisfacit præcepto, ve qui audit Sacrum , eodem anno
v.g. diefeſto,ignorans efle feftum , & abſque ani- comiseri ?
mo implendi præceprum , ſatisfacit præcepto : in
caſu autem noftro ille homo habcbat verè pec
carum mortalc,& obligationem confitendi; ergo
cófeſsio erat debita ex præcepto , & per coſequens
per confeſsioné illi, quæ fuit formaliter integra,
latisfecit reipſa præcepto cófitédi,quod habebat. 1
Conſequentei tainen ad ſuperiùsdictaviderur, 174 .
adhuc debere codem anno conficeri illud pecca
tum :quia rcuera nondú impleuit præceptú; nam
præceptum Chriſti non erat cófirendi, vt fæpe di
ximusted præceptú Chriſtieſt confitendi peccata
mortalia certa,vel dubia proprio Sacerdoti :hicau
tem homo confeflus fuit , non tamen peccarum
morrale; ergo licèr iam haberet præceptum , non
tamcn impleuit illud, quia non fecit id ,quod præ
cipiebatue,fed aliquid aliud,quod non præcipic
batur. In quo el difcrimen à calu poſico ;nam qui
audit facrum , verè facit corum id , quod præcipi
tur: quia tem confitetur ſolùm venialia ,non facit
id,quod præcipitur à Chrifto ,fed aliquid , quod
non præcipitur. Idem videtur dicendumin calu,
quo aliquis habeat vnum folú mortale ,quod fine
grauifsimo periculo dicere non poteft fuo Cófel
fario :ná licet illi cófiteatur alia venialia,& taceat
illud mortale in iis cafibus , quibus id licitè fa
cerc
monet Diſp. XV . Sect . VII. 291
onde.
cudia,
cerepoteſt, atque adeo faciat confeffionem for- bris. Falsò ergo ſupponit nunc, quod excommu
adite
maliter integram ; non tamen dicetur ſatisfecifle nicentur,quia non confitentur Itatim poſt Paſcha,
præcepto confeſſionis annuæ , fed debet illud vr inde colligac obligationem confitendi , ctiam
m ,quia
canno
mortale intrà annum confiteri eidem , vel alteri tranſacto tempore præfixo:nam in eius fententia
Confeffario , fi poffit abſque illo periculo . ' non eſt tranſactum tempus præfixum ad confel
‫له أن‬ 175. Dicas; illa confeſſio venialiuin erat tunc debi- fionem annuam ,tuncquando excommunicantur.
a licer ta ex præcepto ; nam qui non poteſt confiteri Poffet camen hoc argumentum mediarè,& ar 178 ,
eniali,a mortale, quod habet, deber ſaltem confiteri ve- guitiuè applicari ad noſtrum caſum ,dicendo, ex
bylle nialia, vr abfoluatur faltem indirectè ab illo mora communicationem ferri propter communionem
ergo vt tali.Reſpondetur, de obligatione, quam habet omiſlam tempore illo , quo debebatur,nec poſle
eri hoc confitendi venialia in illo calu, eſt dubium , quod colli,donec homo in confeſsione præuia oſtendar
conem tractari ſolet de peccatis referuatis, & de quo vi- iam ſe pararú, & promptum ad fatisfaciendú præ
deri poteſt Diana tom.2 .tract.4. refol.75.6 125 .cepro cómunionis. Vnde argui poteſt,fipræceptú
Tele pro nunc dico , illam obligationem non efle ex cómunionis adhuc obligat tranſacto ſuotempore
сарах præcepro diuino , vel Eccleſiaſtico confeſſionis, prefixo, & debet homo quamprimùm comunicare
fed fi quæ eft , elle ex obligatione non commu- ergo à fortiori pręceptum confeſsionis annuç etiá
E pec
capar
nicandi abſque confeſſione, vel ratione charitatis tranſacto totoanno,obligabit ad confitendum ſta
nevie propriæ, velex alio capite,vtin fi :nili dixi diſp.14 . tim; clariùs enim apparet hæc obligatio,in confef
onle. de Euchariftia fe&t.s.Multò autem minùs excuſa- fione, quam in communione , ve mox dicemus.
bitur à confeſsione mortalis codem anno facien- Secundò ergo probaturex verbis Trid. illo c.s.
તેerur
da , ſi confeſsio venialium facta fuit Sacerdoti dicentis,voluiffe Eccleſiam ,quod faltem ſeinel in
quam
fimplici ; tunc enim non fuit facta coram proprio anno confeſsionis præceptum abomnibus imple
Elsion
Sacerdote , atque adeo non impleuit præceptum retur:quibus verbis conſtat,terminum anni fuifle
dixi. confitendiproprio Sacerdoti, vc dictum eſt. pofitum ,vt terminum exequutionis ,hoc eſt, vltra
176 , Dubitatur nonò, verùm qui per totum annum quem non differatur, non verò vt terminum , in
Licio;
pon An tranſão non eſt confeſſus, debeat confiteri quamprimùm quo ſi non fiat,non fit obligatio faciendi,Facendú
12n
& o anno du. anno ſequenti , an verò poſsit differre confeſsio- enim eſt,vtroq; modo folere tempus deſignari in
Ieh
Aatim confe nem vſque ad finem ferèilliusanni: Dubiumau præceptis ,& in votis. Quando autem vno,vel al
tendi ? tem æquèprocedit, fiue culpabiliter , ſiue incul- tero modo fit intelligendum explicant benè Suar.
tur, pabiliter aliquis non fuerit confeſſus. Prima ſen-
tulti
vbi fupra, & Thom .Sanch.l.4.in Decal.c.14.9.24 .
tentia docet, poſle differri confeſsionem per to- to ſegg.quidicunt,id ex materia, & circumitantiis
742 tum annum ſequentem . Ratio præcipua eſt,quia præcepti debere potiſsimè colligi. In caſu autem
Eius
20c !
confeſsioannua eſt pondus cuiuſque anni, ſicut noſtro clarè colligitur,tempusdeſignari,vt termi
officium diuinum elt pondusdiei;ergo ſicuromit- num executionis , quia præceptum Ecclefiæ fuit
tens officium hodie,non tenetur recitare cras du- ad hoc:vt fideles non different niinium obferua
1 plex officium , nec recitare ſtatim , ſed poreſt re- tionem præcepti diuini,veſignificant verba addu
ius ka citare qualibet hora diei craſtinæ ; ſic qui omittit eta Tridentini, nam dicere, quod ſaltem ſemel in
nico confeſsionem hoc anno , non debet confiteri ini- anno obſeruetur, eft dicere, quod non differatur
tio anni ſequentis , ſed qualibcr die iphus. Hanc plus; ergo qui elapſo anno adhuc non confitetur,
3d antentiam tenet Antoninus 2. part. tit.9.c.9 $3 . tranſgreditur adhuc præceptu ;nam facit,quod di
Syluefter verbo Euchariſtia 3. qu. 15. di&to 3. & latio fit maior. Ao verò de præcepto comunionis
alij, quos affert Diana tom.2. tract.4. refolut. 1 30. idem dicendú fit ? Diximus difp.16.de Eucharift.
id in quorum aliqui inferunt , fi ex ſtatuto fit excom- fe&t. 4. Cercúm autem eſt, non effe idem in præ
3, niunicatio non confitentibus , & communican- cepto officij recitandi, & fimilibus, quibus tem
cibus tali tempore, tunc illum , qui tranſacto tem- pus non præcipitur , tanquam terminus exequu
pore communicat , vtabfoluatur ab excommuni- tionis ,fed vt terminus, cui annexus ſit illud pon
carione , non teneri iam ad communicandum in dus , tanquam tributum illius diei...
Parochia,quia illa communio non eft iam ad im- Hinc oritur dubium decimum ,vtrùm qui elapſo 172,
$ plendum præceptum Ecclefiafticum , cuius tem- toro anno abfq; confeſsione poftea confitetur in
3 pus finitú eſt,ſed ad implendú pręceptú Epiſcopi. choato iam annoſequenti,debeat iterum cófiteri
177 Secunda ſententia verior docer,etiam tranſacto codé anno? Pater Coninch.affirmar,nifi fortè con
anno , debere quamprimum fieri confeſsionem. feſsio fieret elaploiam medio anno ſequenti;ſecus
HanctenentSoto , Nauarrus, Medina, Victoria, fi fiat circa initium anni;quia ſecundùm æſtiina
quos referunt,& fequuntur Suarez difp.36.ſect. 3. tionem moralem illa confeſsio pertinet ad pręce
& Vaſquez qu.90. art.3.dub.2. Coninch diſp.s.. dentem annum.P.Suar.conſcquenterad ſua prin
dub.8 . & ferè alij Recentiores communiter. cipia exigit ſecundí etiam confeſsione, quia ipſe.
Probatur primò ex vſu Eccleſiæ , in qua Præ- renet,ex conſuetudine debere confeſsionem fieri
lati excommunicationem ferunt in eos,qui tranſ- circa Paſcha; quare Paſchate ſequétifieri debebit,
actotempore debito , non conficentur : quæ ex- ſicut ſi ante tres etiam menfes fuiſfer confeſſus.
communicatio non eft folùm pro peccato præte- Cæterùm conſequenter ad noftram ſententiam 180.
rito , nain ſi hoceffet , poſſet tolli per abſolutio- videtur dicendum , hanc confeſsionem fufficere
nem à Parocho etiam extra confeſsionem : cùm pro hoc anno; præceptum enim folùm eſt de con
ergo non poſsit tolli, niſi confiteatur, ſignum eſt, feſsione ſemel in anno facienda:ergo hoc codem
quod fertur pro peccato durante , donec fatisfa- anno non tenetur ad aliam : alioquin fi deberet
ciat homo obligationi confitendi. Hoc argumen- confeſsiones etiam præteritas recoinpenſarc,obli
to vtitur etiam Pater Vaſquez; non tamen facilè garetur aliquis ad confitendum quater in anno
apparet, quàm conſequenter adid, quod dixerat pro tribusannis præteritis , quibus non eſt con-
dub.precedent. ſcilicet , præceptum confeſsionis feſſus.Vnde ipfe Suar.n.g.faretur in ſententia co
annuænon obligat ad confeſsionem in Paſchate, putante annum à Ianuario ad Decembrem ,vt nos
(ed poffe illi ſatisfieri ante vltimumdiem Decem- computamus,ita conſequenter effe dicendum.
P. Ioan.de Lugo de Pænit. Bb 2 Obi
 292 De Sacramento Pænitentiæ .
181 . Obiicies , quod procul dubio ab hoc homine Tertia conditio eft, quod fit Pura , videlicet, 185.
exigetur confeffio noua anno ſequenti, alioquin quod fiat ex pura intentione placádi Deum , obe. Pura.
excommunicabitur de nouo. Reſponderur , ex- diendi Ecclelix , fugiendi animæ periculum ,& c.
communicabicur, ( vr dixi) pro defectu commu- Circa quod occurrit quæſtio non leuis an defc
nionis , quæ quidem Paſchate ſequenti de nouo . ctus huius conditionis ira vitiet confeſſionem ,ve
debetur ,& ad quam prærequiritur noua confel- reddar cam inualidam , quod dubium operæ præ-.
fio, li habet conſcientiam peccati mortalis : ſi
hanc autem conſcientiam non habet , non debet
confiteri, etiamfi nunquam fuiſſet antea confel . abſque mendacio ,circa quam eſtvulgaris quçſtio,
ſus, nedum ſi confeſſus iam fuir.
182 .
An fisoblja Dubitatur vndecimo, an qui præuidet , poſtea
gatio prane non fibi futuram opportunitatem confitendi hoc
piendi ? anno, debeat præuenire & confiteri in medio an-
ni ? Reſponderuraffirmatiuè , cùm enim præce-
ptum fit vniuerſale pro toto anno , obligat ad
confitendum in ea parte anni, qua poffum ; ficut
alia præcepta fimilia, v.g. audiendi facrum die
Dominica; debeo enim illud audire hora decima,
quando in ſequentibus horis non potero.Hinc fit,
quod habens peccata reſeruata, tenetur confiteri
nunc Prælato ,vel habenti facultatem abfoluendi,
fi non ſperat futuram copiam fimilis Confeflarij
in reliqua parte anni .
183 . Dices , non tenetur homo prxuenire mane in
recitatione totiusofficij , quando præuidet futu-
rum impedimentum veſpere. Reſpondetur , ali-
quos ita aſſerere, quando impedimentum non eſt
voluntarium , ſed neceſſarium , vt morbus , vel
captiuitas, &c. nempe tunc non eſſe obligatio-
nem præueniendi. Alij tamen communiter id ne-
gant, vr Vaſquez in preſentidi &to dub.2.9.18. Sed
licèt dareturantecedens,non valer conſequentia,
quia anticipatio in officio diuino videtur effe lici-
ta ex priuilegio , quo poſſet aliquis nolle vti : at
verò in noſtro caſu non datur talis anticipatio ,
cùm præceptum confitendi non obliget peculia-
riter pro aliqua anni parte , led pro toto anno, fi-
cut præceptum audiendi ſacrum die fefto.
SECTIO VIII .
De aliis qualitatibus confeßionis.
184. ' Vlrænumerari ſolent qualitates confeſſio-
nis,de quibus partim in ſuperioribus dictú
eſt; partim in propriislocisdicendum erit, partim
nihil, aut parum notandum occurrit. Illas itaque
breuiter attingemus , ne aliquis eas fortafle deli-
Simplex. deret. Prima conditio eft ,quod fit fimplex : hoc
eſt, illa ſola explicentur, quæ ad peccati grauita-
tem intelligendam pertinent, aliis omnibus reſe-
ctis , vt ſuperAuisdirigente, & adiuuante Con-
feſſario , cuius induſtria pænitentes craſſiores in
hac parte, & fæminæ potiſlunum indigent .
Humili .
Secunda conditio eſt, quod fit bumilis. Ref
plendet autem hæc humilitas in habitu etiam ex
terno, & geſtu pænitentis.Vnde in Catechiſmo
admonentur Parochi , vt doceant fideles cæremo
nias, & ritus feruari folitos in Ecclefia in confel
fione : qui licèt neceſſarij non fint; oſtendunt
tamen dignitatem Sacramenti , ac diſponunt ani.
mum pænitentis , & ad Dei gratiam faciliùs con-
ſequendam præparant . Ad hanc etiam humilita-
tem ſpectat , ne quis ad vitándain folum confu-
lionem , relicto ordinario confeffario , alterum
adeat, vt peccatum grauius confiteatur , ne apud
ordinarium confeffarium bonam exiſtimationem
amittat : quod licèt aliquando prudenter fieret;
tariſlimè tamen expediçt, & regulariter vitupera-
bilc eft,
rium erit , fi ex profeſſo examinetur ſett. lequent.
Quarta conditio eft, quod fit Fodelis, hoc eft, Fidelis.
an omne mendacium in confeſſione lit peccatum
mortale. De hoc tamen egimus quanrum ſufficit
diſp.14.fe£t.8.vbi diximus,mendacium circa pec
cata mortalia effe mortale,circa venialia verò non
ſemper , niſi quando illa darentur pro materia;
polle tamen pænitentem non dare illa pro mate
ria, ſed alia, in quibus non mentitur, & dicemus
infra difp. 16.ſect.2.circa finem .
Alix quinque conditiones aſignari ſolent,quod
fit frequens,nuda, diſcreta, l:bens, verecunda. Cir
ca quas nihil oportet notare. Circa vltimam ta
mnen obſeruauitmeritò Syluefter Confeffor 3. 5.5 .
ve verecundia ſeruerur , non debere Sacerdotem
audire fæminam cum qua peccauit.
Decima conditio eſt , quod fit integra :quod 186 .
quidem in confeffione venialium neceſſarium Integra.
non eft; quoad mortalia verò eft omnino necella
rium. Qualis autem debeat eſſe hæc integriras,&
anſemper requiratur, tractandum ex profeflo eft
diſputatione fequenti.
Vndecima conditio eſt , quod fit fecreta , de Secreta.
quo diximus ſupra ſečt.s. non eſſe contra Chriſti
inſtitutionem , quod pænitens publicè confirea
tur ; id tamen nec regulariter expedire, nec elle
1 ſub præcepro. Confeſſarius tamen debet ex parte
ſua fecretum procurare . Vnde meritò reprehen
duntur Parochi, qui,vtbreuitati conſulant,pue.
ros iam doli capaces ſimul plures audiunt, & in
tcrrogant.Imò nec doli non capaces deberent pu
blicèinterrogare , maximè de iis rebus, quæ ad
eorum ignominiam poſliit ab aliis memoria re
tineri , & adultis poftea exprobrari.
Quinque aliæ conditiones adduntur, vt fit la 187.
chrymabilis, fortis,accufans , acceleraia , hoceſt,
non differatur longè poft peccatum , & denique
parere parta : quatenus pa nitens paratus efle de
bet ad exequenda illa , quæ Confettuius dixerit
teneriipſum facere , v.g. reftituere , occafionem
proximanırelinquere,implereeriamsonitentiam
grauem , prove infra agentes de fatisfactione Sa
cramentali latiùs explicabitur . Nunc illam ter
tiam qualitatem puritatis in intentione requiſita
magis in particulari examinemus.
SECTIO IX .
Verim confeßio ex fine malo, ita vitietur, vt
Sacramentum ſie irrirum ? Vbi. An actus
pænitentiæpoßit ex fine ex
trinfeco zitiari ?
188.
Liqui antiquiores in vniuerſuin videntur
affirmare , irritum , & infructuoſum efle hoc.
Sacramentum , fi ex malo tinc poenitens illud ve
lit recipere ;ita videtur fentire Sylucfter , Confeffio
1.94.7.8.9. vbi ait, quod confeffio ,quæe princi-.
paliter fit propter vanam gloriam ,non eſt valida,
neque per illam impletur præceptum Ecclefiæ ;
quia de eſſentia confeffionis eſt , quod fiat fpe
veniæ . Idem videtur tenere Angelus verbo , van
na gloria.9. 1. vbi ait, quod concionari , Miſlam
celebrare,
felicer, Diſp . XV .
Dobc.in ut diuino cultui dica-
celebrare, & alia principaliter
m,&c. ta facere propter honorem , aut vanam gloriam,
- difce eſt peccatum mortale ,& verbo Confeſſio 1.9.14.
2011), dicit, eum , qui confitetur ſolùm , ne noteturin
populo,aut coactus à Prælato,teneriiterum con-
equorte fiteri, quia peccat mortaliter, conſtituendo illú fi
oc elt, nem confeſſioni : fi tamen confiteatur propter
ieftio Deum & vt obtinear remiffionem peccati,inotus
,
catum tamen pudore, aur timore, non peccat. Idem vi-
ufficie dentur ſentire Tabiena ,Confeſſio 2.9.6.Armilla Ø .
capes 4.& alij,quos refert, & partim videtur approbare
Ônon Henriquez lib.z.depænit.cap.36.
actia; Contraria tamen fententia cómunis eft Thco
mate . 189. logisRecentioribus,Soro,Nauarro,& aliis,quos
Fergus refert , & ſequitur Suarez in præfenti diſp.2.feet.
3.num.4 . & feqq.Et ratio eſt, quia, vt latè,& benè
explicat Pater Coninch.difp.35.de matrim.dub.2.
Quod
Cir dummodò non excludatur finis principalis poſi-
mta tiuè , nolendo illum ,non eſt obligatio ſubmor-
tali in eiufmodi rebus , non vtendi cis , nifi defi-
S.
tem
derando poſitiuè finem principalem . Sicut ergo
poteft abſque mortali contrahi matrimonium ad
quod
honorem ,vel diuitias acquirendas : ſic poreſt Sa-
Fiume
cramentum pænitentiæ abſque culpa graui ordi-
1. nari ad aliquod aliud bonum non excludendo
finem principalem ipſius Sacramenti. Hoc tamen
S,&
elt
fpeciale eſt in hoc Sacramento, vt fi finis,qui in-
tenditur,fit peccatum mortale , Sacramentum non
ſit validum vnde fi aliquis confiteatur peccatum
dce graue , vt glorietur de illo ,confeſſio erit irrita; &
Eilti lic de aliis , quia non haber diſpoſitionem neceſ-
Ced--
fariam , ſcilicet,dolorem , & propofitum non pec-
Elle
ente
candi , quando verò intentio eſt mala ſolùm ve-
nialiter ,non inualidarur Sacramentum , quia ad-
20 huc ftare poteſt dolor , & propofitum circa peo-
Lies
catamortalia,velcirca alia venialia , quod ſufficit
Fn ad valorem Sacramenti: quare ficut per cómunio-
eu nem factam ex fine venialiter malo , fi homo Git
ad
FEM
in ftatu gratiæ , recipitur effectus Sacramenti ;
ita per confeſſionem venialiter malam poteſt
recipi effectus Sacramenti , ſi adfint cætera re-
quiſita.
Contra hanc communiorem , & veram doctri-
де 190. nam videtur eſſe difficultas ex alio capite funda-
ta in peculiari conditione huius Sacramenti, in
it quo diſpoſitio ad effectum nempe dolor,& dete-
n Itatio peccati eft fimul pars eſſentialis ipſius Sa-
) cramenti , vt vidimus. Requiritur aurem actus
deteſtationis non vtcumqueſed ſupernaturalis , &
honeſtus , atque aprus ad impetrandam veniam
peccatorum , qualis non eſſet actus inhoneſtus,
& vitioſus. Hinc ergo oritur difficultas contra ſu-
pradicta :: quia ſi aliquis ex fine vitiofo , & malo
venialiter verbi gratia, vanæ gloriæ, & ad bonam
exiſtimationem apud confeſſarium , vel ſodales
comparandam , velit confiteri , & ad hunc finem
imperet fibi dolorem de peccatis,vt confiteri pof-
ſit , iam tunc ille actus doloris vitiabitur extrin
ſecè, & participabit malitiam aliquam extrinſe-
cam , & denominariuam ab intentione Vanæ
10
gloriæ, à quaprocedit confeſſio , & omnia prære-
quiſita ad confeſſionem :erit ergo malus, & vitio-
fus actus doloris, & per conſequens nec ſuperna-
turalis , nec honeſtus, nec aptus ad impetrandain
veniam peccati : Vnde non fier Sacramentum
pænitentiæ validum : alioquin li validum effer
daret gratiam ,cùm mullum inueniat obicem pec-
cati mortalis,vt ſuppono, ſed folùm effectum ad
finem venialicer malum .
191 . Hæc difficultas tota pender ex alia quæſtione,
Sect. IX . 293
quæ tractari ſolet,an poflit aliquando actus vir- Ažus in
rutis pænitentiæ vitiari falté extrinſecè, & parti- trinfecè bo
cipare malitiam faltem venialem ab aliquoactu nu am po
imperante venialiter malo, à quo imperatur:quæ extrinfece?
quidem quæſtio licèt inoueatur de actu pæniten
tiæ ; eadem tamen eſſe poteſt de actu fidei , & de
actibus aliorum virtutum ; & ideo ex profeſiodo
hoc egi in tractatu de bonitate , &malitia huma
1
norum actuum‫ ;زا‬ſed quia fpecialemn difficultatem
habet in actu pænitentiæ , in quo reduci poteft
ad praxim , quatenus ex hoc depender valor ip
fius Sacramenti ; operæpretium erit examinare in
præſenti principia quibus aliqui ſuadere volunt,in
iis caſibus confeſſiones eſle lacrilegas , & Sacra
menta irrita; an ſint folidaad hoc perſuadendum
contra id , quod fideles omnes criam timoratæ
confcientiæ ſentire videntur.
172 .
Cæterùm vt radicitus hoc punctum cxamine A &tus bonus
tur , videndum eſt , an actusinternus imperatus an pofſitpro
ira participet malitiam ab actu imperante , vt non cedere ab
pollit ſimul in ſe manere bonus,& meritorius ,fed imperanto
fit,ficut actio externa , quæ non habet in ſe bonita- malo.
tem, & malitiam , niſi quam accipit extrinfecè ab
actu interno ,& quæ eſt formaliter in ipfo actu in
terno, à quo imperatur . Pro quo ſupponendum
eſt ex veriffima, & communi Theologorum ſen
tentia , actus potentiæ exterioris imperatos à vo
luntate non addere bonitatem ,vel malitiam , nec
meritum , vel demeritum ſupra bonitatem &
meritum , vel fupra malitiam , & demeritum actus
interioris : nam qui efficaciter vult dare eleemo
fynam ;‫ & ܪ‬quando mittit manum in crumenam ;
non inuenit pecuniam ;perinde eſt per fe loquen
do , quod attinet ad bonitatem ,& meritum , ac ſi
cam dediſſet , & è contra,qui proiicit fagittam in
alium , & ex errore illum non occidit , perinde
eſt in ordine ad culpam ac fi verè occidiſlea :dixi,
perſe loquendo, quia contingit per accidens, quod
præſentia obiecti fit cauſa , perſeuerandi diutiùs
in actu interno, vel maioris intengionis , propter
quam, vel propter maiorem difficultatem , quæ
tunc ſentitur, fit magis meritorius altus interior.
Cæteris tamen paribus , propter folam poſitio
nem , vel ablationem actus externi, non augetur,
vel minuitur bonitas , vel malitia. Quamuis ergo
actus ctiam exterior fit bonus , vel malus, & pec
catum ; non tamen haber diuerſam bonitatem ,
vel malitiain , fed denominatur bonus , vel malus
ab eadem prorſus bonitate , vel malitia, quæ im
mediatè elt in actu interno. Ratio autein cſt, quia
ſuppoſito actu interno , & voluntate omnino ef
ficaci,actus externus neceſſariò procedit ſine no
uo excrcitio libertatis , codem enim modo obe
diunt potentiæ exteriores , & multò magis , quam
brura : ergo ficut ex co , quod cquus moueatur,
quando ego volo, non augetur meum meritum ,
vel demeritum ;ita neque ex eo , quod moueatur
pes vel manus ;tam enim neceſſarius eſt vnusmo
tus,quam alter,ſuppoſita mea voluntate. Vidca
tur Suarez latè hoc probans tom. 3. de gratia lib .
12.capite 6.& Salas in 1.2.traétatu 6.diſputatione
6.fe£t.7.
Ex hoc principio oritur difficultas præſens,nam 193 .
ſicut actus exterior comparatur in ordine ad in
ternum ,à quo oritur , ita videtur fe habere vnus
actus voluntaris imperatus ab alio actu volunta
tis , à quo accipit bonitatem ,vel malitiam extrin
ſecam ; ergo ficut actus exterior non habet aliam
bonitatein , ac malitiam præter eam , quam ha
bet actus internus ; ita a &tus imperatus non
Bb 3 debe
177
294 De Sacramento Paenitentiæ .
deberet habere aliam bonitatem , aut malitiam ,
præter cam , quam habet actus imperans ; nam
Ticut poſito actuinteriori, neceſſarið ſequitur ex-
terior : ita pofito imperio efficaci , quo volo eli-
cere actum pænitentiæ ,nó poteſt non ſequi adus
pænitentiæ ; ergo fequitur abſquenoua libertate
& per conſequens abſque noua bonitate.Conſe-
quens autem videturabſurdum , quia loqueretur
primò in co, qui ex timore infernivultiuſtificari, etiam li ex ſuppoſitioneimperantis neceſario le- Atmanimpia
quatur, adhuchabere ſuam propriam libertatem :
& ad hunc finem vult omnino habere actum
contritionis , tunc, inquam , contrtionem im-
peratam ab illo actu priori non habere propriam
bonitatem intrinſecam , ſed ſolùm efle bonam
bonitate actus imperantis , qui ſolùm erat ex ti-
more inferni , & per conſequens illam contritio-
nem non eſſe ſuficientem diſpoſitionem ad iu-
ſtificationem , ficut nec dolor ex metu inferni
ſufficit extra Sacramentum . Sequeretur ſecundò
deteſtationem illam peccati procedentem ab af-
fectu vanæ gloriæ , nullam haberebonitatem,& fe liberè determinauit ad a&um imperantem ,viſa
perconſequens non diſponere validè ad Sacra-
mentum pænitentia.
194 Ideo prima ſententia docet , acum internum
imperatum nullam accipere bonitatem , autma-
litiam ab actu imperante , ſed imperatum habere
propriam libertatem , & moralitatem omnino
diſtinctam ab imperante ; quando enim voluntas
ex defiderio pænitentiæ , imperat actum dile-
&tionis Dei,non aliter concurrit actuspænitentiæ
ad actú dilectionis niſi impellendo intellectum ,vt
applicet motiua ad actum dilectionis excitandú:
quibus motiuis applicatis', adhuc eſt in poteſtare
voluntatis non elicere dilectionem Dei ; quare li
eliciatur,habebit ſuam libertatein , & moralitatem
diuerſam à moralitate actus pænitentiæ .Ita vide-
tur ſentire P.Vaſquez in 1.2.difp.51.cap.s.c.diſp.
53.cap.1.6 2.& diſp.73.cap.io.contra quem agit
P. Suarez lib.12.de gratia. C.ll.n.is.probans ex
communi Theologorum , poſſe vnam virtutem
imperare ad ſuumfinem actus aliarum virturum .
195 Ad hanc ſententiam non parum acceduntalij,
Atm impo- qui dicunt, actum imperij non poſſe elle abſo-
ransanfis lucum , & efficacem , reſpectu alteriusactus vo-
abſolutua, luntatis , ſed ſolùm per modum ſimplicis com-
vel inefficax.
placentiæ , ſeu quaſi inclinantis , & hortantis vo-
luntatem ad alium actum , relinquendo tamen
illi omnimodam indifferentiam , ficut etiam Do-
minus imperat ſeruo , & tamen ſeruus liberè obe-
dit : quare poſito imperio,poteſt non ſequi actus
imperatus.
196. Vtraque ſententia eſt difficilis , quia vtraque
1
ſolum admittit tale imperium , quo Itante,poſlit
non ſequiactus imperatus : quod licèt poſſit in-
intelligi in imperio Domini reſpeđu ſerui : Do-
minusenim folùm vult obligare, quantum poteſt;
non poteſt autem neceſſitare ſeruum , ſed præ-
cepro, vel minis mouere : at voluntas reſpectu
ſui ipſius habet maius dominium ; ac ideo li fibi
imperat,non poteſt non obedire. Alioquin ſeque- quiſira, ſcilicet, indifferentia principij : ergo licèt
retur, poſſe aliquem habere propoſituin implen- actus pænitentiæ imperatus,lit de ſe capax liber
di omnia præcepta Dei , & ftante , ac perfeue- tatis,non ideo erit immediatè
rante hoc propofito,ac occurrente occaſione ſer-
uandi aliquod præceptum , poffe illud omittere.
Probatur ſequela : quia illud propofitum , eſt
quoddam imperium implicitum corum actuum ,
qui neceſſarij fuerintadſeruanda præcepra ; ſed
ſtante imperio , poteſt non poni actus imperatus
per te;ergo, ſtante,& perſeuerante illo propoſito,
bendum
poteſt violari aliquod præceptum . Conſequens non
autem eft fatis abfurdum , & contra mentem
, vel
habet
Tridentinifeff.14. capite 4.vbi motum attritionis
veræ dicit elle talem ,vtomnem voluntatem pec
candi excludat : ergoſtante illo propoſito vniuer
ſali, non poteſt non ſequi obſeruatio cuiuſcum
que præcepti occurrentis , alioquin illud propofi
tumnon excludit omnem voluntatem peccandi,li
quidem poteſt perſeuerare cum illa.
Ideo alij dicunt,a & um voluntatis imperatum , 197 .
beat 70inan
diſtinctam à libertate imperantis ; & per conſe prsam ličen
quens diſtinctam moralitatem ,bonitatem ,& me- later,
ritum . Cui ſententiæ fauet , & accedit Suarez
di&to cap.1 1.numero 11. vbi licèt neget, de facto
imperariactum voluntatis adeò determinatè, vt
neceffe lit ex vi imperij, poni actum imperatum
co inſtanti ; addic tamen , caſu, quo ita imperare
tur , dandam eſſe libertatem , &mericum diſtin
ctum in actu imperato : quia quando voluntas
connexione neceffaria inter ipſum ,& imperatum ,
coipfo ſe determinauit fimul ad imperatú ;qui lo
lùm eft neceſſarius exſuppoſitione libera, & non
aliter volica,quàm vt habence connexionem cum
altero actu.
Hæc doctrina ſemper viſa eſt mihi difficillima; 198.
Non enim video, quomodopoflit bene cohærere
cum doctrina communi ſupra tradita , & quam
ſequitur idem Suarez de actibusexternis,quinon
addunt nouam libertatem , aur bonitatem ſupra
actum internum : quoniam eadem prorſus ratio
videtur vrgere in a & u interno imperato: ſiqui
dem voluntas ctiam amplectitur vno impetu
actú internum , viſa connexione neceflaria,quam
habet cum actu externo , & actus externus folum
eſt neceſſarius ex ſuppoſitione liberè volita : &
tamen negatur actui externo noua bonitas, & di
ſtincta libertas ; quia pofito actu interno ,non po
teft non ſubſequi;quare folùin eſt liber in caufa.
Eodem autem modo fe haber omnino actus im
peratus , qui polito imperante, nonpoteft non
eſſe; ergo eodem modo non eſt liber in ſe ,ſed ſo
lùın in cauſa , ſcilicet, in politione actus efficaci
ter imperantis.
Dices , diſcrimen eſſe , quod actus potentiæ 199.
externa de ſe eſt incapar libertatis, & moralitatis
immediatæ, quia non oriturà potentia libera im
mediarè; At verò actus voluntatis eſt capax liber
tatis , quia eſt actus elicitus à potentia libera ; &
ideo poteftefle ſubiectum immcdiacum liberta
tis & indifferentiæ , & denominari immediatè li
ber ab indifferentia,quam voluntas habet in actu
primo.
Sed contra,quia quod actus de ſe fit capax li 200.
bertatis,non ſufficit ,vt hîc, & nunc ſit liber:nam
dilcctio Dei , quam habet Beatus , eſt de ſe capax
libertatis iuxta communem ſententiam ; & tamen
in patria non eſt libera , quia deficit conditio re
liber hic, & nunc,
neceffaria
deficiente conditione libertaté im
ad
mediatam , ſcilicet, indifferentia in principio pro
ximo,& immediato : nam licèt volútas pro ſigno
priori ante actum imperantem ſit indifferens ad
vtrumque actum , ſed tamen pro'ligno ſequenti,
quo haber actum imperantein pro priori naturæ,
ante imperatum , non eft iam indifferens ad ha
non habendum
indifferenti am per modum
: ergo
imperatumprincipij
pro
itionis
Diſp .XV.
aper proximi ad actum imperatum . Nec obftat, illam
niuet. eſſe determinationé ex fuppoſitione libera , quia
Scum ad impediendam libertatem immediatam in ef-
po fectu ſufficit ea determinatio. Vt fi quis liberè
vellet, & pofſet videre Deum ,dilectio Dei ex illa
ndi,a viſione ſequuta , non eſſet formaliter , & imme-
atum ,
diatè libera , fed folùm in caufa ; fcilicet in voli-
tione videndi Deum : licèt tora eius neceſſitas
10.4
Catem . oriretur ex ſuppoſitione liberè volita , quod aliis
onit. multis exemplis eſt manifeſtum .
2 me- tam
201 . Ratio autem à priori eſt, quia licètante actum
narez
imperante voluntas fit indifferens ad vtrumque
Fado actum ; illa tamen indifferencia.omninò tollitur
per poſitionem actus imperantis , ita vt in illo
, Vt .
tum figno medio , pro quo intelligimus actum impe-
Care rantem ante imperatum , nulla fit iam indifferen-
Ttin tia ad imperatum ponendum ', vel non ponen-
dum , ſed omnimoda determinatio : Ergo quid-
ntas
quid poftea fit , non eſt liberam noua libertate,
vila fed folùm eft liberum denominatiuè ab exercitio
um , libertatis iam pofito, Ponamus enim,quod Deus
loo neget tunc concurſum ad actum imperatum :non
201
um
ftetit certè per hominem , quod non fequeretur
actus imperatus : ipfe enim de ſe poluit cauſam
cfficacem , ad quam neceffariò debebat ſequi,er-
na; go non erit minùs laudabilis coram Deo & minus
ere
præmiabilis, quám ſi fuiſſetſequutus; Sicur è con-
em tra qui imperat actum odij Dei , licèt ex defectu
on
concurſus non ſequeretur; non ideo minùs eſſet
ora
culpabilis , & punibilis , fi quidem quantum eft
cio de le poſuit cauſam efficacem , vt neceſſariò ſe-
ni queretur odium . Quod totum fundatur in eo,
quod nihil eſt obiectum laudis, aut vituperij,niſi
m quatenus homo ſe liberè dererminat ad illud,
actus autem impcratus non determinat liberè ho-
minem per ſuum exercitium : lam enim inuenit
potentiam omnino determinatam ad illum eli-
ciendum ; ergo non eſt laudabilis , aut vitupera-
bilis ratione ſui , fed folùm in cauſa , quatenus
actus imperans in ſuo exercitio determinauit po-
tentiam ad vtrumque actum habendum ; qua
determinatione polita , nulla laudabilitas, vel vi-
tuperabilitas noua aduenit per exercitium forma-
leactus imperati.
.202 . Propterhæc alij magis conſequenter conce-
dunt , actum imperatum nullam habere nouam
moralitatem ,bonitatem ,vel malitiam ſupra illam,
quam habet actus imperans , fed folùm denomi
nari bonum , vel malum à bonitate , vel malitia
imperantis. Quæ ſententia licèt videatur conſe-
quenter procedere ; eſt tamen valde dura propter
inconuenientia ſupra inſinuata, quæ ex ipla ſequi
videntur,ſcilicet ,quando quisex motiuo aliquo
humano vultconfiteri, ne confeſſarius ipſumre-
prehendat,& ad hoc ſe præparat, & dolet de pec-
caris , c . tunc hunc actum doloris imperatum
ex illo motiuo non habere in ſe aliam moralita
tem ,niſiquam participat ex actu imperante, qui
cùm fueritmalus venialiter , ſequitur , quod do-
lor ſit malus venialiter malitia denominatiua , &
nullam habeat bonitatem intrinſecam , ac per
confequens non fit ſupernaturalis , nec ſufficiens
diſpoſitio ad Sacramentum ; ex quo fit , omnes,
qui eo fine accedunt ad confeffionem , efficere
confeſiones facrilegas , vt pote fine dolore ne-
cellario ad valorem Sacramenti.
203 . Ad obuiandum ergo his omnibus inconue-
nientibus dixi in prædicto loco , probabilemihi
eſſe, de facto rarò, vel nunquam imperari actum
voluntatis ita determinatè , vt cogatur voluntas
1
Sect. IX . 295
ad habendum illum codem inſtanti; ſed impera
ri cum aliqua temporis latitudine, quam affertio
nem vidi poſtea quoad hanc partemeſſe de men
te Patris Suarez.di&to tom.3.degratia lib.12.cap.11.
numero 11.addidi tamen , calu , quo actus volun
tatis determinarè imperaretur pro hoc codem
inſtanti, non habiturum aliam moralitatem præ
ter cam , quam habet denominatiuè à moralitate
actus imperantis , niſi forſan quoad aliquas cir
cumſtantias, quas actus imperans non præſcribe
ret, qualis effet maior intenſio , vel extenfio affe
ctus,& alia fimilia.
Ex
qua doctrina facilè poteft occurri rationi 204
bus dubitandi : Ponimus enim ex vna parte im
perium de facto , non per modum velleitatis,ſed
per modum voluntatis efficacis , quæ dicat , volo
elicere actú contritionis,velpænitentiæ :ex altera
verò parte ponimus,voluntaté adhuc relinqui li
beram ,ad habendú , vel non habendum actú im
peratum : & per conſequens actum imperatum
elici cum indifferentia , & bonitate propria dif
tincta à libertate , & bonitate actus imperantis.
Quando enim fit contritio ,nihilpræcedit in actu
primo,quod cogat ad eam eliciendam ;nam adus
imperij non cogit ad eliciendam eo inſtanti:
tempore verò fequenti poteſt voluntas defiftere
ab imperio quod nunc habet , & ita non elicere
actum imperatum ; ergo hoc inſtanti , quo fit
actus contritionis,nihil omnino præcedit in actu
primo,quod determinet ad eam vnquam haben
dam : folum enim præcedit imperium nunc ex
liſtens : ſed imperium nunc exſiſtens non deter
minat ad contritionem nunc habendam ,(vtſup
pono ) nec ad habendam poſtea; quia poteſt po
ſtea ceffare hoc imperium nunc exfiftens : ergo
nunc fit contritio omninò liberè , non ſolum
quoad circumſtantiam temporis , ſed quoad ſub
ftantiam : quia ita fit , vt poffet , nec nunc, nec
poftea eſſe , licèt imperium nunc exſiſtat. Habet
ergo contritio libertatem , & bonitatem propriam
diſtinctam à libertate, & bonitate imperij præce
dentis. Hac ferè ratione vſus ſum difp.26.de in
carnat,feit.8. ad conciliandam impeccabilitatem
Chriſti , & eius meritum , & libertatem ad ſub
ftantiam mortis cum præcepto moriendi , quod
habebat , quarenus, ſcilicet, præceptum non de
terminabatad moriendum nunc , quando mör
tuus eſt, ncc etiam præceptum nunc exſiſtens in
ferebat neceffariò mortem pro tempore fequcnti,
quia tempore ſequenti poterat tolli illud præce
prum petente , & impetrante diſpenſationem ipſo
Chriſto . De hoc tamen latiùs ibi.
Hinc etiam infertur fecundò, quomodo actus 205
imperatus participer etiam bonitatem , vel mali
tiam ex imperante , vltra bonitatem , vel mali
tiam propriam , quam habet ex ſuo obiecto. Ad
hoc enim non requiritur,quod procedat neceſſa
riò ab actu imperante : ſatis eſt , procedere con
tingenter : effe enim bonum , vel malum hunc
actum ex fine extrinſeco non eft aliud , quàm fi
eri propter illum finein , ſicut eleemoſyna exte
rior eftbona, vel mala , quatenus fit propter bo
num , vel malum finem voluntatis imperantis.
Cùm ergo actus imperatus etiam contingenter,
& liberè procedens ex actu imperante , fiat, & fic
verè ſaltem extrinfecè propter finem imperantis
mouentem ad ponendumhunc actum impera
tum ; hoc ſufficiet ad hoc , ve actus imperantis ſic
bonus,vel malus per ordinem ad finem actus im
perantis. Vnde obiter colliges , non fufficere ad
Bb 4 par
 296 De Sacramento Penitentiæ .
participandam hanc bonitatem , vel malitiam ex-
trinſecam eſſe præcisè obiectuin actus boni , vel
mali niſi ſit fimul effectus : nam licèt gaudeas de
exiſtentia Petri ex fine aliquo malo ; non ideò
Petrus erit malus moraliter denominatiuè à tua
1
complacentia mala , quam terminat : ratio autem
eſt, quia eſſe obiectum actus mali,non ſufficit, vt
obiectum dicatur , eſſe propter malum finem ni-
fi fimul obiectum fit effectus illius actus mali,
ergo nec ſufficiet , vt obiectum participer mali-
tiam ; hxc enim in tantum participatur , in quan-
206 .
tum aliquod reſpicit finemInalum.
Dubitant aliqui, an hæc bonitas , vel malitia,
quam habet actus imperarus ex fine extrinſeco, ſit
aliquid extrinſecum in actu imperato ? in hoc ta-
men non poteft effe quæſtio de re in noſtris prin.
cipiis , iuxta quæ dicendum eft, codem modo le
habere, ficut in actu externo;quare ficut actus ex-
terior fecundùm fe eft omnino indifferens ad de-
nominationem boni , vel mali iuxta diuerſitatem
voluntatis à qua oritur:ita actus voluntatis impe-
ratus , ſecundùm fe eſt indifferens, vt habeat vel
non habeat illam bonitatem ex fine extrinſeco,
quia poteſt non imperari ab co actu ,neque ab vl-
lo , & per conſe quensea bonitas erit denominatio
extrinſeca , quæ line vlla mutatione intrinſeca a-
ctus imperati potuit ei deeſſe.
207 . Infertur tertiò , actus voluntatis differre ab
actibus externis , in eo quod iſti non habeant fi-
nem niſi extrinſecum , & denominatiuè ab actu,
quo imperantur , illi verò habent finem intrinſe
cum , quem finguli actus reſpiciunt, tanquam
obiectum proprium, & aliquando etiam habent
finem extrinſecum denominatiuè ab actu , quo
imperantur,& in ordine , ad quem habent etiam
bonitatem , vel malitiam extrinſecam , ita loqui-
tur S.Thoinasmultis in locis;præſertim 2.2.quaft.
32.art.i.ad 2.6 quaf.85.art. 3. & quaft.147.art.
10.6.3.part.q.85.art.2. ad primum et 1.2 . quaft.
19.art.z.ad ſecundum , in quarto dift.14.q.1.art.
1.9.3.6 dift.15,quaft.3.art.1 . dift.16.9.3.art.1.
queſtiuncula 2.ad tertium , & alibi fæpe vbi docet,
poſſe vnum actuin participare bonitatem ex fine
extrinſeco alterius virtutis imperantis,& hanc eflc
bonitatem accidentalein , & communem , non
propriam , & ſubſtantialem . In quo eriam ſenſu
accipiendum eſt, quod docet 1.2. quaſt.13.art.1 .
in corpore, vbi ait, ſi aliquis exerceat actum forti-
1
tudinis propter Deiamorem , actum quidem il-
lum materialiter elle fortitudinis, formaliter verò
charitatis; non enim negat bonitatem fortitudinis ſpeciem alicuius,fimper ineft ei. Cum ergo actus ho
efle effentialem illi actui ; bonitatem verò chari-
tatis efle accidentalem : fed afferit bonitatem for-
titudinis effe materialein , hoc eft , ſubſtantialem
illi actui ,quia ſubſtantia actus materialiter ſe ha-
bet , ſeu per modum ſubiecti ad bonitatem de-
.
nominatiuá charitatis, quæ eſt quali vltima forma
denominans illum actum , ficut ſubſtantia homi-
nis fe habet materialiter ad denominationem albi,
licèt albedo conucniat accidentaliter homini ,
cui humanitas conuenit eſſentialiter , quæ expli-
catio colligitur ſatis ex verbis fequentibus Sancti
Thomæ . alius aétus malus , & c.Hæc S. Thomas , iuxta quæ
208 . Infertur quartò,non poſſe aliquem actum ma-
lum malitia intrinſeca, ſeu ex proprio obiecto im
perari ab actu bono alicuius virtutis; poſſe tamen
aliquem actum bonum ex obiecto imperari ex-
trinſecè ab aliquo actu malo. Prima pars conftat,
quia fi actus miſericordiæ imperaret actus intem-
perantix, iam ille prior non fuiſle verè ex motiuo
miſericordiæ ; motiuum enim miſericordiæ eft
honeſtas quæ hîc,& nunc apparet in fubleuando
hoc paupere:non poteft autem apparere honcſtas
hîc , & nunc in ſubleuando paupere per actum
intemperanciæ : hæc enim ſubleuatio eſt mala &
inhonefta , vt ſupra dictum eſt ; ergo ille prior a
ctus non habebat veram honeſtatem pro motiuo
intrinſeco , & per confequens non crat actus bo
nus, & honeſtus.
Secunda vero pars probatur etiam, quia poteſt 209.
aliquis ex motiuo vanæ gloriæ , vel alterius finis
mali vclle exercere actus temperantiæ , fortitudi.
nis,iuſtitiæ ,& aliarum virtutum , vt poflie poftea
de illis gloriari , vel vt per ca media impetret à
Deo aliquam mundanain dignitatem, quam deli
derat : qui actus erunt boni ex proprio obiecto;
mali autem ex fine extrinſeco a&us imperantis,vt
cɔnitat in caſu poſito; in quo ille actus imperatus
poiler eſle bonus bonitate intrinſeca,& malus ex
trinfecè,feu denominatiuè ex fine operantis:nain
licèt non poflit idem actus eſſe fimul bonus , &
malus bonitate , & malitia intrinſeca , vt excom
muniori ſententia ſuppono: poteft tamen eſſebo
nus intrinſecè, & malus extrinfecè per malitiam
alienam- , ſeu alterius actus ; ficut religioſus orans ,
vel confeflioncs audiens ex obedientia exercet
actum bonum , licèt Prælacus illud fortaſſe præ
cipiat exfine vanæ gloriæ : quare tunc ille actus
relarus ad imperium Prælati,& prout recipiens il
lum finem , eller malus extrinfecè , in fc tamen , &
ex proprio obiecto eller bonus,& laudabilis.
Huic doctrinæ fefe opponunt aliqui Recentio 210.
res dicentes , tam repugnare bonitatcm intrinſe
cam cum malitia extrinfeca , quàm cum malitia
intrinfeca , quia bonum ex integra cauſa, maium
autem ex quocumque defectu : & quia actus mi
ſericordiæ imperarus, licèt fit bonus ex obiecto,
fed tamen hic , & nunc eft mcdium , & caufa effc
& tus mali obtinendi qui intenditur per actum im
perantem ;id autem, quod eft catila mali , eo ipſo
eft malum ; ergo non poteſt eſle bonum hîc , &
nunc elicere illum actum miſcricordiæ , quiex
trinfecè ordinatur ad finem inilum . -
Ego tamen magnum difcrimen inuenio inter 211 .
malitia intrinſecam , & extrinſecam , ratione cuius, Poreft altius
licètactus bonus non poffit fimul efle malus in- imperatus
trinſecè ; poflit tamen 'referri extrinſecè in finem jeLe, dobonus in
maluut
elle aperta ſententia Sancti extrinfecè.
malum . Quæ videtur efle
Thomæ q.2.de malo art.4.ad ſecundum his verbis:
Adfecundum dicendő , quod illud ,quod conſequitur
minusfpeciem conſequantur ex ratione obie&ti,fecun
dum quam eſt bonus,vel malus; actres ficfpecificatus
in bono nunquam poteft effe malusnecſpecificatus in
malo,vnguăporeſt effe bonus. Contingit tamen a &tui
fecundum ſébono,adiungialiquem alium ačtumma
lum ſecundum aliquem ordinem ; & fecundùm actum
malum bonus dicitur aliquando maleficari:non quod
in c ipſo fit malus ;ſicutdare eleemofynam pauperi,
vel diligere Deum , eſt actusfecundum fe bonus ſed
referre actum huiuſmodi ad finem aliquem inordina
tum,fcilicet,cupiditatisaut inanis gloria ,eft quidam
debet intelligi , quando alibi docet , non poſſe
eumdem actum effe fimul bonum , & malum : lo
quitur enim de malitia intrinſeca , non de extrin
feca, & denominatiua : quo etiam ſenſu procedit
communis ſententia negans,eumdem actum pof
ſe fimul eſſe meritorium,& demeritotiú. Alioquin
enim loquendo de malitia extrinſeca, conceditur
expreſse
 Diſp. XV .
lando expreſsè à multis , qui videri poffunt ápud Salas
neltas 1.2.tract.7. difp.3. num . 124. & multi etiam con-
a.com cedunt, actum fidei , ſpei,innò & charitatis poſſe
la& extrinſecèimperari ab intentione mala ſalcem ve-
Ciora. nialiter ; Caietan. 2.2.quaft.s.art.2. 6 1.2.9.550
otiuo art. 4. & alij communiter , vt refert Ant. Perez
Lasbo left : 1. Exam.part.3.cap.is. quos ſequitur Curiel.
1. 2. quast. 109. art. 8. dub.8. circa finem , & in re
Sorelt idem videturconcedere P.Coninch diſp.14.de fi-
finis de dub.3. num.19. vbi fupponit, actum honeftum
Etudi. poffe impetari ab actu malo ; licèt nolicappella- cè, & denominatinè malus; ergo non repugnat,
poftea re malitiam illam , quæ deriuatur in actum im-
peracum , in quo eſt quæſtio de nomine , de re
deli autem , iam concedit poſſe ſtare honeſtarem in-
octo; trinſecam actus; cum hoc quod eſt,imperari alio
actu malo. Quare clariùs , & magis conſequen-
is,vt
Etus ter loqui videtur Pater Granado in 1. 2. tra &t. 9.
sex
difp.3. num.2 . & num.8. & tract.10. difp.3.n.10.
nam
tract.14. diſp.1. num.9 . vbi admittit, poſle a &tum
,&
bonum , & ſupernaturalem efle malum extrinſe-
om
cè ex imperio malo. Et quidem de actu exteriori . men malitia, quia probabiliter iudicaret, non eſle
concedunt ipſi Aduerfarij, poſſe eſſe bonuin
bo
fimpliciter, prout procedit exvoluntate bona, &
ciam fimul malum prour procedit ex alia voluntate
ans,
cer
mala. In quo exemplo , quod ab ipſis admittitur,
retorquentur argumenta;nam malum eſt exquo-
ra
Etus
cumque defectu , & bonum ex integra caula ; &
tamen ille actus exterior ; licèt fit malus,eft fimul
il bonus per te,prout oritur ab alia voluntate bona.
. & Item ille actus exterior affumitur tunc ,
dium,& cauſa ad obtinendum finem malum ; ſed
10 quod eſt cauſa mali , non poteſt licitè poni per
des te;ergo non poteſt voluntas bona terminaci hic,
tia
& nunc ad ponendum illum actum exteriorem .
um Vides difficultatem eſſe eamdem , ad quam omn
hi nes debemus reſpondere.
0, 212 . Adde , maiorem aliunde difficultatem rema-
co Potest ( elič nere ſoluendam in illa fententia contraria.Primò,
1
per accidens quia ſi argumentum , cui innituntur aduerſarij,
id fieri.
Co
validum eſſet , probaret vtique nunquam poffe
& actum pænitentiæ vitiari extrinſecè , & manere
intrinfecè , & formaliter bonum , ac honeſtum ;
quia nimirum , vt ipfi dicunt , non poteſt eſſe
bonus actus , & meritorius, ac Deo placens , qui
, Paris eſt fimul malus ex imperio extrinſeco : hoc au-
tem principium cum hac vniuerſalitate acceptum,
non videtur poffe etiam in eorum fententiafuſti-
neri : quia ipli fatentur , ſententiam contrariam
cffe quidem probabilem faltem per principia ex-
trinſeca ; & licèt id ipli negarent, poffet tamen
aliquis inculpabiliter eam probabilem , aut etiam
veram exiſtimare , atque adeo poſſet practicè
cam amplecti. Vnde poſito imperio venialiter tur, quia ſi inter actum imperantem ,& impera
malo , quo ex fine vanæ gloriæ imperaret fibi tumpoteft pro aliquo ſigno naturæ intermedio
confeſſionem , & pænitenciam internam , licèt
videret ,eos actus hic, & nunc fi ponantur vitia
ri ex fine extrinſeco actus imperantis, & deſeruire
ad eius finem malum : videns tamen aliunde effe
probabile , quod non effec illicitum , aur malum
noua malitia poncre actum pænirentiæ ex impe-
riomaloiam pofito, poſſet le conformare practi- ' potentiam proximam pro co ſigno intermedio
cè huic ſententiæ , & ponere actum pænitentiæ inter actum imperantem , & imperatum : Poteric
imperatum abſque vlla prorſus malitia noua for- crgo in tertio ligno habere actum , quo ex illo
mali: quomodo enim poffet contrahere nouam
maliciam , aut turpitudinem in eo actu , in cuius
poſitione iudicat probabiliter nullam nouam ma-
litiam ,aut turpitudinem contineri.
213 .
Hoc quippe apud Theologos compertum eſt,
néc aduerfarijid negant, iudicium probabile ſuf-
ficeread purgádain omnem malitiam formalem ,
Sect. IX . 297
quæ in exercitio alicuius actionis poffet aliunde
reperiri:eflet ergo tunc ille actus pænitentiæ fe
cundùm ſe honeftus ex finc extrinfeco , & ex ca
1
rentia omnis circumſtantiæ ,quæ cum polfet red
dere intrinſecè malum ; quia li quæ daretur , illa
ignoraretur inculpabiliter , cùm probabiliter iu
dicaretur , illam circumſtantiam non obſtare , ne
poneretur actus imperatus pænitentiæ polito
iam actu imperante venialiter malo. Et tamen
adhuc in eo caſu actus pænitentiæ eſſer extrinſe
aliquem actum pænitentiæ honeſtum , & bo
num, ac formaliter meritorium , & Deo placen
tem poffe fimul eſſe malum extrinſecè, & deno
minatiuè , ac vitiari extrinfecè ex imperio malo .
Porrò tunc actum pænitentiæ efle extrinſecè ma
lum . probaturclarè : quia adhuc tunc procederet
verè , & propriè ex imperio malo : adhuc enim
moueretur extrinſecè homo ab illo imperio ad
eliciendum actum pænitentiæ , abſque noua ta
malum noua malitia ponere id , ad quod impe
rium malum iam politum mouet , co quod pro
babile iudicium purgaret omnem malitiam, quæ
poller eſſe in exercitio illius actus imperati. Sicut
quandoluperior,vel Dominus ex fine malo præ
cipit ſubdito , vel feruo aliquod opus de ſebo
num ; tunclubditus, aut feruus , licèt videat il
lud opus,fi ponatur procedere ab imperio vitio
ſo ſuperioris , vel Domini, adhuc quia fimul iu
dicat , non effe malum malitia noua ponere cx
imperio malo,opus quod de fe eft bonum ; ideo
non contrahit naliciam formalem obediendo illi
imperio. Sic ergo in caſu uoſtro ille actus non
contraheret nouam malitiam forinalem , licèr ve
rè procederet ex illo imperio malo , atque adco
contraheret malitiam extrinfecain ab illo : nain
elle malum extrinſecè , nihil eft aliud niſi effe
malum in cauſa , ſeu procedere à cauſa vitiofa:
quamuis ergo efle actus bonus in ſe , poffer eſſe
malus in ſua caufa , & per conſequens eſſer deno
minatiuè, & extrinfecè malus , in fe autem hone
ſtus, & bonus.
Secundò , & à priori vrgetcontra aduerſarios, 214
quia non poteft explicari illa noua malitia in actu
imperato, quæ fit noua , & diſtincta à malitia iam
polita actus iinperantis. Malitia enim noua intel
ligi non poteſt line libertate noua, quæ , inquain
fit libertas in genere inoris , hoc eſt, in ordine ad
bonum , & malum morale : non poteſt autem
elle talis libertas noua poft actum imperantem :
Ergo non poteſt eſſe malitia noua. Minor proba
intelligi cognitio noua taliter repræſentans mali
tiam actus imperanti , pero an ex vi illius cogni
tionis moueri poſſit voluntas ad non ponendum
actum imperatum pænitentiæ v.g. ne ponatur
illa malitia propoſita , vel non poſſitmoueriab
ea cognitione ? Si poteſt moueri,& ad hoc habet
motiuo, ſcilicet, ne contrahat malitiam illam no
uam formalem , nolit elicere actum imperatum .
Hoc autem omnino repugnat; quia iam in co
dein inſtanti reali haberer voluntas duos actus
contrarios circa idem obiectum ; haberet cniin in
primo ſigno actum imperantem , quo ex delide
rio vanæ gloriæ ,quam efficaciter amat, & intédit,
vult
 298 De Sacramento Pænitentiæ .
vult habere inhac hora v. g. actum pænitentiæ ,
vt confiteatur : rurſus haberet in tertio figno
actum , quo ex odio vanæ gloriæ nollet habere
actum pænitentiæ , ne deſeruiret ad finem vanæ
gloriæ priùs intentum,qui actus eſler odium va-
næ gloriæ ;repugnat autem , quod eodem'inſtan-
ti , velit, & nolit, amet , & odio habeat gloriam
vanam : Ergo non poteſt ex illa cognitione inter-
media moueri ad relinquendum actum pæniten
tiæ imperatum , quia non poteſt ex illa cognitio-
ne moueri , niſi feratur per odium in eius moti-
uum, quod eſt malum vanæ gloriæ : ergo ſi non
poteſt moueri ad reſpuendam vanamgloriam ,
quam nimirum eodem inſtanti amplectitur, non
poteft illa cognitio deſeruire ad nouam liberta-
tem proximam in genere moris : Illa enim ſola
eft libertas in genere moris , quæ propter mali-
tiam moralem propoſitam , poteft omittere , vel
reſpuere obiectum propofitum , ſed voluntas
non poteſt potentia noua, & proxima, propter
malitiam vanæ gloriæ omittere actum impera-
tum , ftante imperio ex amore vanæ gloriæ;Ergo
non habet libertatem nouam proximam in gene-
re moris , & per conſequens neque nouammali-
tiam moralem.
215 Si verò dicas , non poſſe quidem voluntatem
ex vi illius cognitionis moueri ad omittendum
actum imperatum penitentiæ : aliunde tamen
eſſe formaliter liberum libertate proxima, quia
poteſt ex aliis motiuis illum omittere. Contra
hoc eſt , quod non fufficit libertas ex aliis moti-
uis ad dandam malitiam formalem , fed deber
efle libertas , quæ oriatur ex turpitudine cognita.
Quantumcumque enim ego poſſim non come-
dere, & hoc ex motiuo auaritiæ ,ne expendam,&
quantumcumque cognoſcam etiam prohibitio-
nem comeſtionis ex præcepto ieiunij: Si tamen
non poffum moueri ex prohibitione , & malitia hominem , qui eoipfo denominabitur peccatoſ à
ad abſtinendum , licèt poſlim moueri ex auaritia: malitia iam antecedenter poſita : ita vult Deus
non habeo libertatem in genere moris requiſi- ' polita voluntate interna homicidij ,ſequi actio
tam ad peccandum contra ieiunium , quia cogni-
tio præcepti, quæ me mouere non poteſt; perin-
de omnino eſt, ac fi non eſſet : ergo ficutabſque
cognitione præcepti non pecco contraipſum , fic
abſque cognitione tali , quæ mepoſſit mouere.
Si ergo in caſu noſtro cognitio illa intermedia de
turpitudine vanæ gloriæ non poteſt pro eoſigno
mouere ad odium vanæ gloriæ : non dat liberta-
tem nouam , & proximam in genere moris , ra-
tione cuius contrahi poſſit noua malitia elicien-
do actum imperatum ,etiamſi aliunde voluntas ex
aliismotiuis libera ſit libertate proxiina ad omit-
tendum actum imperatum .
216. Facilius ergo in re propofita proceditur con-
cedendo poſſe etiam actum imperatum pæni-
tentiæ habere in fe libertarem ; & honeftatem
formalem , & proximam ex proprio obiecto, ita-
ve in ſe proximè placeat Deo , & diſponat ad iu-
ftificationem , licèt in ſua cauſa diſpliceat, atque
adeo vitietur extrinſecè, & denominatiuè, quate-
nus aliquo modo procedit ex imperio venialiter
malo. Neque obſtat, non poffeeumdem actum
ſimul effe bonum , & malum : quia bonum ex
integra caufa ; & malum ex quoliber defe &tu.
Refpondetur enim facilè allignando diſcri-
men inter malitiain intrinfecam , & extrinfecam :
‫ל‬
hæc enim non eſt defectus intrinfecus ipfius
actus , fed eſt procedere à cauſa mala : quamuis
crgo repugnet, aliquid in ſe elle ſimpliciter bo-
num,& fimpliciter malum ; non tamen repugnat
procedere à duabus cauſis, quarum vna fit fim
pliciter bona, & aliafimpliciter mala : item non
repugnat , actum in fe effe fimpliciter bonum, &
procedere ab aliqua cauſa fimpliciter mala. Nam
obedientia ſubditi ( vt ſupra dicebam ) eſt ſim
pliciter bona , & procedit ex mala voluntate
Prælaci præcipientis ex prauo fine, & per conſe
quens refertur extrinfecè ad malum finem à Præ
lato intentum.
Eodem modo reſpondetur ad fecundam ra 217 .
tionem, illum actum bonum miſericordiæ , v.g. perar
DALA
imperatum , poffe hîc & nunc cauſare malum
finem : negamus tamen ideo effe malum in ſe:
namn illa etiam obedientia fubditi eſt cauſa , &
medium ad finem malum Prælati, & tamen non
ideo eſt mala in ſe , fed folum extrinfecè. Non
enim ſufficit ad hoc, vtaliquid fit malum in fe,
quod poffit cauſare aliquodmalum :alioquin om
nes actus charitatis eflent ſemper mali,quia fem
per poſſunt eſſe occaſio vanæ gloriæ ſequentis:
fed requiritur , quod ex ſe ordinetur ad illud ma
lum cauſandum : quod non habet actus impera
tus bonus;quare tota malitia conſiſtit in acta im
perante , & ordinante eum actum bonum ad fi
nem malum : quod autem ſuppoſita ea ordina
tione, fiat poltea actus miſericordiæ, non eft ma
lum noua malitia : ficut quod pofita voluntate
efficaci occidendi , ſequatur homicidium exter
num , non eſt malum noua malitia ; ſed potiùs
bonum bonitate naturali exſuppoſitione;& ideò,
licèt Deus non velit peccatum ;vult tamen ,quod
ſuppoſita voluntate interna, ſequatur illa actio
exterior , quæ de fe nullam affert malitiam , ſed
folùm denominatur à malitia iam antecedenter
poſita: & ſicut ſuppoſito peccato commiffo à
iteris in Adamo, Deusconcurrit nunc ad genera
tionem huius hominis , & vult producere hunc
nem externam, quæ co ipfo denominabitur ma
la malitia antecedenter pofita. Ita etiam de actu
imperato ; Nam pofito imperante malo placet
Deo quod fcquarur imperatus in ſe bonus , licèt
debeat denominari malus ex inalitia ſola priori
exſiſtente in imperante malo. Nam tota hæc de
nominatio nihil naui mali includit præter mali- .
tiam iam præexiſtentem . ·
Diccs,virtus cſt, qua neino malè vtitur ; Ergo 218 .
actus virtutis non poteft effe malus. Reſponde
tur , diſtinguendo antecedens cum S. Thom .
3.part.quaft.80. art.4.ad 3. Viitus eſt, qua nemo
malè vtitur , vtprincipio , concedo , vtobiecto
nego .
Dices iterum , diſcrimen eſſe inter actum ex
ternum , & inter internum imperatumn : Nam ex
ternus non habet nouam libertatein , & ideo non
mirum , fi ſuppoſito interno non diſpliceat Deo
ficri externum , nec afferat nouam malitiam : at
verò internus etiam imperatus habet nouam li
bertatem (vriam conceffimus) quare videturaf
ferre nouam malitiam , quia in ipſo exercitio
actus imperati voluntas liberè cooperatur impe
rio , & intentioni prauæ : cooperari autem liberè
prauæ intentioni malum eft ; & per confequens
diſplicet de nouo Deo , quod ponatur ille actus
imperarus etiam ſuppoſito imperante .
Reſponderur , inprimis hoc argumentum pro 219.
bare contra id ,quod fupponunt etiam Aduerfarij:
probat enim illam malitiam per ordinem ad fine E
extrinfc
 Diſp.XV. Sect. IX. 299
Et fim
m non extrinfecum non effe extrinſecam actui impera- intentio illius,ad quam intentionemactus impe
um , & to , ſed intrinfecam , & nouam ; quia vltra mali- ratus non cooperatur,ſed ſupponit illam . In le
Nam tiam præcedentem imperantis , eftmalitia noua cundo agrein caſu poflcc effe maior difficultas:
Z lim cooperari libcrè illi intentioni prauæ ponendo quia actus imperatus videtur cooperari prauæ in
untate actum imperatum : deſtruitur ergo ſuppoſitio tentioni, vt ponacur poftea aliquid malum ,
Conſe. quæftionis, quæ folumprocedit de malitia, quam nempe peccatum vanæ iactantiae , &c. Vnde
a Pra actus imperanshabet folùm excrinſecè, & deno- videtur ipſe actus imperatus , non pofle tunc li
minatiuè ab actu imperante. Deinde ad obiectio- citè poni: quia fi ego vidcoʻmcam operationen
-m 12. A : Quandofie nemdicimus,eſſe aliquaobiecta, quorum inten- præſentem fore caulam , vt cras peccem , debeo
malum coo. tio ,licèt fit mala, conſequutio tamen non eft ma- abſtinere ab hac operatione præſenti , ve impe
malum perari ad la : & ideo cooperatio ad illa,ſeu ponere aliquid, diam peccatum meum craftinum : Si ergo actus
malum ?
inic quod fit medium ad eorum conſequutionem ,non iinperatus eſt occalio , vt poftea ſequatur actus.
à, &
tamen ea intendendo , non eft malum . Talis eſt malus , debeo abſtinere ab illo , atque ideo ipſe
17 non laus;& exiſtimatio apud homines, quam quidem met erit malus formaliter malicia noua,fi ponatur.
Non intendere vanè malum eft ; conſequi non eft ma- Adhuc tamen in hoc ſecundo cafu non poteft 223,
in ſc, lum, nec etiam ponere aliquid , ex quo illa glo- dari regula vniuerſalis ; quia licèt aliquando fic
nom ria ſequatur. Hinc eſt , in exemplo ſupra polico, obligatio abſtinendi ab actu imperato , & qui
lem Prælatum peccare, intendendo gloriam huma- dem obligatio noua, fi eflc poflet aduertétia cum
entis : nam , & ex intentione præcipiendo aliquid ſub- libertatenoua in genere moris : aliquando tamen
Ima dito : ſubditum non peccare obediendo, licèr co non erit ea obligatio. Aliquando itaque poterit,
ipfo ponar aliquid vcile ad euni finem malum, & debebit omitti imperatus ad præcauendum
pera
a im quem Prælatus intendit. Hæc enim cooperatio peccatum fucurum , vt fi v. g. ſcias , eleemofy
non eſt formalis , id cft; intendendo eundemn fi- nam hodiernam fore caufain in te fornicationis
ad fic
dina nem, ſed materialis ; quæ reſpectu eiufmodi ob- craſtinæ, debes abſtinere ab hodierna eleemoſy
iectorum non eſt mala. Ira ſe haber voluntas in na propter obligationem impediendi graue pec
7 ma
exercitio huius actus imperati in caſu noſtro : po- catum craſtinum : imò ob eandem rationein poſ
ntatc nit enim liberè aliquidvtile ad finem prauum fes, & deberes abftinere in die feito ab audienda
Exter
otius
actus imperantis mali : ſed non cooperatur ad Milfa , quia præceptum non obligat cum tanto
eius malitiam ; quia per actum imperatum vo- periculo. Aliquando non erit talis obligatio ab
ideo, 1 luntas non intendit illum finem : & licèt ponat Itinendi ab actu bono präſenti, imò erit obliga
quod aliquid viile ad eius conſequutionem ; conſequu- tio non abftinendi: vt fi Sacerdos in Milla recor
actio
tio tamen non eſt mala , ſed ſola intentio : quæ decur peccati mortalis , debet elicere contritio
, fcd
iam tota poſita eſt, & ad quam actus imperatus nem ,etiamfi ſciat, quod poftea gloriabitur vanè,
enter non cooperaturformaliter , ſed cooperaturma- & ſuperbiet propter contritionem habitam : imó
po terialiter ad conſequutionem , quæ non eſt licèt ſciret , quod poftea ea occafione incider in
era mala. peccatum mortale , adhuc debet obferuare nunc
nunc
cor à
220 .
Dices , etiam pofita malitia actusimperantis præce
videri malum malitia noua ponere actum impe-
ptum præmittendicontritionem Ratio au
tem eſt; quia cum contritio de ſe non fit cauſa
Deus
fatum : quia debeo procurare , ne mea operatio determinata peccati ,politio contritionis non eſt
tio fiat ex malo fine : li ponatur autem cunc actus cooperari peccato,fedfolùm eſt non impedire, &
ma imperatus, iam erit exmalo fine extrinſeco ; ergo præcauere illud : non eſt autem obligatio præ
actu cauendi, & impediendi peccatum futurum cum
etiam ſuppoſito imperante , debeo procurare, ne
lacet ponatur imperatusin his circumſtantiis. tanto onere : debemus quidem non intendere
licet Reſpondetur diſtinguendo maiorem : debeo illud , atque ideò intentio illius , & actus impe
riori procurare,ne mea operatio fit ex malo fine excrin- rans cum illa intentione crit peccatum :actus ta
-de Teco tollendo intentioncin mali finis , & reuocan- men imperatus fecundùm ſenon intendit , nec
mali do illam , concedo : impediendo actum impera- eft cauſa determinata illius .
tum de ſe bonum , nego : tota ergo malitia confi- Vnde ad propofitum noſtrum , loquendo de 124 .
Ergo ! ftit in pofitione actusimperantis,& in non reuo- actu pænitentiæ bono imperato ex intentione
ode candaea'intentione: quod autem ea poſita , le- non bona faciliùs res hæc explicatur : Si enim in
om. quatur actus imperatus,non eft malum noua ma- tentio imperans eſt mortaliter mala ; tunc con
emo litia , fed folùm denominatiuè à malitia præce- fellio erit irrita propter defectum diſpoſitionis re
ecto denti, quæ iam cota poſita eſt. quificæ ad abſolutionem , arque ideo non eft in
121 .
Peres,an hoc locum habeat,non ſolùm ,quan- conueniens , quod etiam actus pænitentiæ tunc
ex do finis, qui intenditur ab imperante, ſecundùm eflet malus formaliter: fi verò intentio imperans
ex ſe,non eftmalus; licèt intentio fic mala; ſed eriam fit folùm venialiter mala, & confeflio lit occaſio
non quando finis ipſe eſt malus. Poteſt enim dupli- alicuius peccati venialis ſubſequentis ; non eſt
Deo cicer caſus contingere. Primò cùm quis ad com- neceſſe , quod ipſa eciam confefſio , aut artritio
= 20 parandam gloriam apud homines imperat fibi imperata ſit mala formaliter : non enim eſt ol·li
lic actum bonum : quæ quidem gloria ſecundùm le, gatio præcauendi peccatum veniale futurum cum
af non eſt culpa,ſed ſola intentio illius. Secundò ,vt diſpendio confeflionis præſentis, quæ {ecundum
tio fi aliquis imperaret fibi actum bonum, & hone- ſe eft bona, nec fecundùm fe cooperatur , aut eſt
200 ftum , vtpoſtea pofler gloriari, & laudare le de caula peccati futuri : erit ergo mala intentio actus
erè illo : quæ quidem gloriatio , & laudatio ,quæ in- imperantis : confeſſio tamen , aut pænitentia im
ens tenditur,erit etiam fecundùm ſe mala , & culpa- perata non erit mala propter periculum peccati
CUS bilis, quando ponetur . leuis fururi.
222 . Reſpondetur , doctrinam traditam faciliùs Hinc infero quintò , hanc doctrinam non ſo 22Ş .
0- 2:19 An fod obli- quidem procedere in primo caſu:nam in eo actus lùm habere locum in actu bono iinperato nati
3: minttoimpen imperatus ,vt diximus ,nullo modo cooperaturad rali , ſed etiam in ſupernaturali, qualis eſt actus
né Hum malü. malum , quia gloria humana non eſt culpa, ſed fidei , fpei , artritionis ,&c. quod etiam concedit
Cc expreſse
 300 De Sacramento Pænitentiæ .
expreſsè Magiſter Curiel vbi fupra. Quod enim • brat Sacrum , non folùm ordinat in eum finem
licentitasſupernaturalis, non impedit quominùs prolationem verborum , ſed etiam intentionem
extrinſecè poſſit denominari mala : nam conſe- confecrandi‫ ;ܪ‬Nam licèt ad finem illum fuffice
cratio Euchariftix eſt ſatis ſupernaturalis, & po- rer prolatio exterior ; quia tamen ipfe nollet cum
teft denominari mala à voluntate Sacerdotis co- tanto facrilegij ſcelere comparare vanam glo
ſecrantis ex fine ſacrilego : & Deus poteft pecu- riam , neceſſaria eſt etiam intentio confecrandi,
liariter concurrere ad illum cffectum : quia licèt ve hoc medium ſit eligibile hîc , & nunc ad eum
Deo non placeatillaintentio facrilega; placet finem : & qui ex fine Inlo lucri celebrat , eodem
tamen , quod poſita illa intentione , ſequatur ef- modo vitiat ipſam etiam intentionein conſecran
fectus ſupernaturalis. Ita licèt Deo non placeat, di , licèt ad accipiendum ſtipendium fufficeret
quod imperetur actus ſupernaturalis ex finepra- prolatio exterior verborum : intentio autem iu
uo extrinſeco , placet tamen ſuppoſito illo impe- terna non requiritur , niſi ad non defraudandum
rio malo , quod ſequatur actus de ſe bonus , & iniuftè eum,qui dat ſtipendium, & ad vitandum
ideo ſtat, hominem demereri per illain inten- ſacrilegium . Similiter ergo in noſtro caſu ipfe
tionem malam venialiter , & mereri per actum actusattritionis , fine quo confeßio exterior non
bonum ſubſequentem . Quando autem dico, eligeretur, ordinatur extrinſecè ad eum finem
actum fidei poffe imperari extrinſecè ex fine ma- vanæ exiſtimationis humanæ.
lo ; non intelligo de imperio immediato , quia Reſpondent alij , cum actum doloris in præ 229.
voluntas immediata debet efle ex pia affectione, dicto caſu non fore bonum ,aut meritorium , fo- Diſpoſitio
vt fuppono ex materia de fide, ſed loquor de in- re tamen diſpoſitionem fufficientem ad iuſtif- adgrasian
tentione mediata , ex qua ſequatur poftea pia af- cationem ; quod extendunt etiam ad actuin con- deber
bona. esſe
fectio, &media piaaffectione ſequatur aflenſus tritionis extra Sacramentum ,nam eflet(inquiunt)
fidei,de quo dixilatè in tractatu de fide. diſpofitio ſufficiens ad gratiam habitualem , licèt
1 26 . Porrò debere admitti reſpectu actuum ſuper non eller actus bonus moraliter , ſed malus pro
naturalium eiuſmodi imperium , probari videtur pter finem extrinſecum malum actus imperantis.
ex cafu noftræ quæſtionis , quando quis ex fine Ita Salasdicta difp.3.fe£t.11.num.166.Hæc ramen
vanæ gloriæ malo venialiter accedit ad confeflio- folutio difficillima eſt,
nem , & habet attritionem : duriffimum enim Primò quia ille actus , ſi diſpoſitio eſt vlcima
ellet, eas omnes confefliones damnare, vt facri- ad gratiam , deberet omnino eſſe ſupernaturalis,
legas , ſi alioquin confeſſio fit integra , & dolo- & ex auxilio gratiæ , vt ex principiis fidei colli
rola : & tamen illa attritio debuit elle actus ſu- gitur , & ex Conciliis probat latè Suarez tom . 3 .
pernaturalis ortus aliquo modo ex intentione de gratia lib.8.cap.7. Ergo deberet eflc actus bo
iſla gloriæ humanæ , à cuius malitia totus ille nus,& honeftus.
actus denominatur extrinſecè malus, licèr intrin- Secundò , quia quando aliquis actus liber exi
ſecè ſit bonus , & laudabilis : alioquin non pof- gitur , vt diſpoſitio vltimaad gratiam , non peti
ſet diſponere ſufficienter ad effectum Sacra- tur tanquam diſpoſitio phyſica , ſed moralis , ac
menti. per conſequens tanquam impetratoria , vel me
2174 Reſpondent aliqui , co caſu ſolam confeffio- ritoria de congruo , vt notauit idem Suarez vbi
nem externam imperari à fine malo , quia ea ſo- fupra
la conducit ad conciliandam bonam exiſtimatio
num . 7. Ergo debet habere bonitatem mo
ralem ; quodenim bonum non eſt , nec placet
nem apud confeffarium ; attritio autem interna Deo,nec inouet ipſum .
non conducit ad hoc, ſed ad efficiendum Sacra- .Tertiò ex Tridentino fef. 14. cap. 4. vbi de
mentum validum : quare attritio non imperatur contritione in vniuerfum ,prout præſcindità per
ex illo finemalo. Hæctamen reſponſio impugna- fecta ,Sc inperfecta,dicitur, fuiflè ſemper necella
tur facilè ; quia licet attritio non conducatim- riam ad impetrandam veniam peccatorum ,Ergo
mediatè, & directè, conducit tamcn mediatè ad contritio , quæ non pofler impetrare ex defectu
eum finem vanæ gloriæ , ſcilicet , vrmedium re- bonitaris moralis , non poſſct vltimò diſponere
quiſitum adhoc, vtconfeſſio exterior ſit eligibi ad iuſtificationem .
lis hîc , & nunc : Sienim confeflio exterior effet Denique hoc ipſum colligitur aperte ex locis 2 30.
ſacrilega , ego non eligerem eam ,nec vellem Sacræ Scripturæ , vbi cxigitur à Deo hic motus
1
cum tanto incommodo conſequi bonam cxiſti- pænitentiæ ad iuftificationem :Semper enim exi
mationem apud confeſſarium. Ergo illud,quod gitur tanquam aliquid placens Deo, & mouens
conducit , vi confeſſio exterior non ſit ſacrilega; Deum ad reconciliationem . Iercm . 3. Conuerti ‫ܐ‬

conducit etiam, vr confeffio eligatur à me in or- mini, o ſanabo Querſiones veſtras, & c.18 . Sicon
dine ad illum finem ; & per confequens condu- Hertamini, falui eritis. Pſalm . so. Cor contritum ,
cit mediatè ad cuin finem humanum , & eligitur e humiliatum Deus non defpicies: Certè quia pla
ex eadem intentionc,ficut qui vulc ire Neapolimcet Deo illa contritio , & humilitas : non ergo po
228 . ad homicidium patrandum ; & conducit equum , teſt ncgari,illum actum fore bonum moraliter, &
vel nauim : hæc iplaconductio oriturex inten- placiturum Deo ; ſi conceditur efle vltimam di
tione homicidij, & eft mala ab ciusmalitia,quia {poſitionem ad gratiam habitualem , & remiſſio
licèt ad homicidiuin ſolùm conducat ire Neapo- nem peccatorum ,Meliùsergo dicitur,illum actú,
lim,quod etiam fine equo fieripoffet, & condu- licèt extrinfecè , & denominatiuè effet malus; ad
etio equi ſolùm ordinatur immediatè ad vitan- huc poſſe efle intrinſecè bonum , & laudabilem;
dam inconimoditatern itineris : ille tamen non tora enim malitia effet illa extrinſeca , & antece
velletfortaffe homicidium cum tanto incommo- dens ipſum actum , tenenſque ſe ex parte folius
do,nec iret,nifipoffet nauigare,velequitare;qua- actus imperantis, qui diſpliceret Deo ; placeret
re conductio equi vel nauis , quæ facit illud ine- tamen imperatus in ſe , licèr non in ſua cauſa, vt
dium eligibile , eligitur etiam ex codem fine, dictum eſt,
quantum ſufficit , vtipſa conductio fit mala de- Inferò fextò ,aliter dicendum efle de actu.ele 231 .
nominaciuè. Item qui ex fine vanx gloriæ cele- ctionis , qui oritur ex intentione inala ; hic enim
non
 Diſp. XV .
Ele&tio ex fi- non folùm eft malus denominatiuè , fed intrinſe-
nemalo
per la . cè, & ex proprio obiecto; Nam ipſamet electio
est mafem-
72
(vt ex probabiliori ſententia lupppono ) non ſo-
lum fertur intrinſecè ad medium , ſed etiam ad
finem : v.g. quando eligitur medicina proprer ſa-
m nitatem , illa electio non Gftit intrinfecè in fola
medicina : medicina enim non repræſentatur , vt
7.
delectabilis , nec vt honefta , fed folùın vt vtilis;
ergo per illum actum amatur medicina , quia
1. vtilis eft : vtile autem ve vtile eſt relatiuum , vtile
enim ad aliquid eſt vtile; ergo per illum actum
MT amatur medicina ve vtilis ad ſanitatem ; & per
fe conſequens ille actus fertur intrinſecè ad ſanita-
232 . tem falcem in obliquo. Cùm ergo nullum me-
dium poffit amari ve medium , nifi in ordine ad
finem , qui ordo fit intrinſecus in illo actu , quo
eligitur inedium ; hinc fit , omnem electionem
præcedentem ex intentione mali finis ,debere eſle
malam non folùm extrinfecè , & denominatiuè,
he
ſed etiam intrinſecè , & immediacè,quia ipſa etiam
electio dicit ordinem intrinfecum ad malum fi-
nem . Hoc autem intelligi debet , quando actus
electionis haber nouam libertatem moralem . Si
$.
enim electio fit vnici medij , ea fortaſſe eft ali-
quando neceſſaria ſuppoſita intentione efficaci
finis ; atque ideo electio erit ſolùm libera in cau-
ſa, & mala etiam in cauſa, ſeu denominatiuè , &
Ea extrinſecè; quia deficiente libertate , habebitſe
5, ficut actus exterior. Loquimur ergo de electio-
ne medij , quæ etiam ſuppoſita intentione finis ,
poſſet non fequi , Nam ficut diximus,actum im-
peratum poſſe ſæpe non ſequi pofito iam actu
imperante , quia imperansnon cogit ad ponen-
dum imperatum hoc inſtanti ; pro tempore ve-
rò ſequenti poſſet retractari imperium ; ita in-
tentio finis fæpe non cogit ad cligendum me-
dium hoc inſtanti; pro tempore autem ſequenti
poteft retractari ea intentio : quare electio medij
hoc inſtanti habet nouam libertatem ,poffet enim
non fieri nunc , nec poftea.Differt tainen electio
ab actu imperato ,quod actus impcratus, lifir de
ſe bonus, non fit malus intrinſecè, propter impe-
perium malum : elcctio verò , licèt fit de medio
fecundùm ſe bono , vitiatur tamen in fe ipſapro-
pter intentionem mali finis.
SECTIO . X.
Difficultates quadam contra doctrinam
præcedentem .
233 , voluntas abſoluta contritionis propter obiectio
luto quidem , ſed non determinante omnino in-
ſtans : & tunc actum imperatum fieri cum noua
libertate formali propria ipſius, etiam quoad ſub-
ftantiam : aliqnando verò procedere ex imperio
determinante omnino,& imperante abſolutè, il-
lum fieri pro hoc ipſo inſtanti; & tunc actum
imperatum non eſſe liberum , quoad ſubſtan-
tiam ,niſi denominatiuè, & in culi. Contra hoc
videtur eſſe adhuc difficultas ſupra inſinuata,quia
hinc ſequi videtur , quod ille , quiex metu in-
ferni videns fe efle in peccato , & non habere
copiam Confeffarij , vult fibi conſulere per
actum contritionis , & ad eum finem impcrat fi-
bi actum'contritionis , hunc , inqnam , non di-
(poni ſufficienter ad iuſtificationem per illam
contritionem .
P. loan. de Lugo de Pænit.
Sect. X. 301
Pone enim , quod oppreſſus temporis angu- . 234 .
ftiis, imperat ſibi contritionem in eodem inftanti Contritio
libera ſolum
eliciendam :tunc contritio non habet nouam li- denomin ari .
bertatem formalem , ſed eſt denominatiuè libera né an fuffi
ab actu imperante libero : Ergo nec habet no- ciat ?
uam laudabilitatem , aur valorem in ratione me
riti , ſed erit laudabilis , & meritoria ſolùm deno
minatiuè ab actu imperante laudabili , & meri
torio, ſicut actus externus non haber nouäm lau
dabilitarem , aut meritum ſupra internum pro
pter defectum nouæ libertatis formalis. Meri
tum autem , & laudabilicas actus imperanris in
noltro cafu non eft laudabilitas , aut meritum
contritionis , vel charitatis , fed alterius inferioris
virtutis, à qua elicitur actus attritionis habens
promotiuo propriam falutem, & fugiens pænam
inferni propter malum illius pænæ ; Ergo actus
contritionis in illo caſu non habebit laudabilita
tem , aut præmiabilitatem contritionis,fed folùm
attritionis , à qua neceffariò procedit, & per con
ſcquensilla.contritio fic impcrata non erit fuffi
ciens diſpofitio ad gratiam iuſtificantem ;‫ ز‬hæc
enim non datur propter meritum congruum at
tritionis , ſed propter meritum perfe &tioris virtu
tis , à qua clicitur contritio.
Propter hoc poflet aliquis dicere, voluntatem 235 .
illam reflexam ſeruandi præceptum contritionis
in hoc inſtanti non effe tunc voluntatem abſolus
tam contritionis , ſed voluntatem applicandi in
tellectum ad cogirandum de motiuis contritio
nis, & tollendi impedimenta,vt moueatur volun
tas ad contritionem : non tamen eſſe voluntatem
abſoluram contritionis, quia eo ipſo deftrueretur
ratio contritionis meritoriæ, quæſumitur ex eius
liberrare. Nec præceptum contritionis videtur
poſſe aliomodo obligare : non enim poteſt obli
gare immediatè ad contritionem ; non enim po
teft immediatè præcipi aliquis actus,quinon pof
fit habere pro motiuo honeftatem obedientiæ:
quia præceptum ad hoc imponitur, vt ab eo mo
ueatur ſubditus; non poteſt autem ab eo inoueri,
ni& quia bonum , & honeſtum elt obedire, quæ
eſt honeſtas obedientiæ : Contritio verò , ciim fit
ex motiuo charitatis , vel pænitentiæ , non po
teſt habere pro motiuo formali honeftatem obe
dientiæ ,alioquin deberet elici à virtutc obediens
tiæ : non poteſt ergo præcipi immediatè actus
contritionis , ſed ſolùm poteſt homo obligari ex
præcepto , vel ad habendam contritionem , vel
ſaltem actum alium reflexum , quo velit contri
tionem ; qui actus reflexus porerit effe ex nioti
uo obedientiæ : ille tamen actus non poterit effe
nein ſupra factam , fed voluntas applicandi
intellectuin , & voluntatem , vt fiat contritio
libera.
Cæterùm non videtur poſſe negari, quod pof- 236 .
ſit aliquando dari talis voluntas abſoluta , & ef
ficax imperans abſolutè contritionem hîc , &
nunc. Primò quia negari non poteſt , quod ho
mo ex metu inferni poſſit concipere propofi
tum efficax ſeruandi omnia præcepta : alioquin
non fufficerer arttritio ex metu inferni cum Sa
cramento ad remiſlionem peccatorum ; Sem
per enim requiritur propoſitum feruandi om
nia præcepta : illud autem propofitum debet
elletale, cum quo non poffit ftare violatio alicu
ius præcepti grauis , vr conſtat ex Tridentino
Selli.i4.cap.4. vbi dicitur , quod attritio requiſità
omnem voluntatem peccandiexcludit.Ponamus
Сс ergo
 302 De Sacramento Pænitentiæ .
ergo hominem in extremo conſtitutum , qui ad- contritionis aliquem ad impetrandam peccato
uertat, libi neceſſariam efle contritionem ad ſa- rum veniam ; debet ergo elle talis illa contritio,
lucem , atque adeo ex præcepto obligari ad eam quæ aliqua ratione poflit impetrare faltem de
primumhabendam ; hic poterit ex deſiderio ſa- congruo: quod quidem habere poteft contritio
lutis velle obſeruare omnia præcepta, & per con neceffariò orta ex imperio illo , quod fit ex metu
ſequens poterit velle obſeruare præceptum illud gehennæ : non poteft autem vlla ratione impe
contritionis, cum quo propoſito actuali non po- trare contritio , quæ neceffariò oriretur ex ſolo
teſt coniungi violatio illius præcepti ; ergo poteſt imperio malo , cùm neque in ſe , neque in cauſa
habere voluntatem abſolutam explicitam ,vel im- haberet honcftatem requilitam ad merendum ,
plicitam habendi contritionem hîc , & nunc de- vel impetrandum. Quod verò in eo caſu contri
bitam ex præcepto . rio non haberer honeftatem formalem , & lau .
237 , Secundò , quia fi homo ex præcepto contri- dabilitatem propriam contricionis liberæ liber
tionis ſolùm obligatur ad applicandum intelle- tate formali , aufert quidem aliquam dignitatem
ctum , & proponendum voluntati mociuum , &c. ab illo actu :adhuc tamen manet contritio huma
fequeretur , quod poſler homo habere tale præ- na,& meritoria , quam Deus poflit acceptare , vt
ceprum ; & tamen nunquam conteri abſque diſpoſitionem congruam ad iuſtificationein.
violatione illius præcepti :faceret enim totum id , Dices ; in eo cafu contritio non addit hone 240.
ad quod obligabat præceptum, nempe applicare ſtatem , aut meritum ſupra actum imperij præ
intellectum , & proponere voluntati motiua con- cedentem ; ſed honeſtas actus imperantis non eſt
tritionis , quibus ftantibus, voluntas poffet non talis , vt Deus eius folius intuitu conferat gra
habere contritionem : ergo ſtante præcepto con- tiam iuſtificationis: Ergo neque addita contritio
tritionis, poſſet non habere contritionem abſque ne imperata , habet Deus motiuum ad iuftifica
vlla violatione præcepti : quod viderur omnino tionem de facto conferendam . Refpondetur ne
repugnare , & elle contra omnium fidelium fen- gando conſequentiam :quia cùm in præſenti non
ſum . Vndetertiò ſequeretur , non pofle contri- agatur de merito condigno , fed de dispoſitione
tionem præcipi homini præcepto proprio , & ri- congrua,quain Deus ex liberalitate,& mifericor
goroſo ; nam præceptuin proprium debet obli- dia fua acceptare vult ; poreft Deus eain aliquan
2
gare ad rem præceprain :obligare autem ,vtex ter- do non acceptare,& aliquando acceptare,quando
minis conſtat, eſt ligare, & aftringere ; itaut ho- apponitur aliquid licèt hoc non addat maiorem
mo non poffit licitè oppofitum facere : Certum valorem in ratione meriti . Exemplum habemus
verò eft , poffe hominem obligari ad contritio- in martyre , in quo licèt mors re ipla illata non
nem , atque adeo certum eſſe deber , poffe eum augeat valorem , aut meritum fupra voluntatem
cx motiuo obedientiæ , & præcepti moueri ad moriendi, vt ſuppono ; de facto tamen Deus ac.
volendum efficaciter obedire , & habere actum ceptar illam voluntatem , quando mors fequitur,
contritionis. ad præmia non ſolùm accidentalia , fed etiam ad
138 , Ad difficultatem ergo propoſitam dicendum gratiam iuſtificationis aliquando conferendam,
videtur,de facto rarò quidem ,vel nunquam con- & tollendum peccatum originale; ad quoseffe
tingere, quod impercrur actus contritionis , vel ctus non acceptat illam voluntatem , quando
attritionisira determinatè, & limitatè,vt coarcte- mors non ſubſequitur re ipfa: quia hæc priuilegia
tur ad imperiuin ad illud idem inftans : fi tamen voluit alligare ipli morti honeſtètoleratæ. Sic po
ita imperaretur, licèt non eller liber libertate for- tuit Deus alligare gratiam iuſtificationis contri
mali actus imperatus,ſaltem quoad ſubſtantiam, tioni honeftè habitæ ; itave manente quolibet alio
adhuc eſſer ſufficiens diſpolitio ad iuſtificatio- actu; fi defit contritio re ipla habita ille effectus
nem , vel abſolutè , vel cum Sacramento , & qui- non obtineatur ; non quia contritio tunc inaio
dem aliqui Theologi extendunt hanc doctrinam rem honeſtatem afferat, ſed quia illi ſoli Deus ta 2
ad eum etiam caſum , in quo contritio , velattri- le priuilegium voluit alligari.
tio non folùm non haberet honeftatem , & Liber- Confirmarique poteft ; quia quod iuſtificatio 2411
tatem formalem fibi propriam , ſed etiam quan- ſequatur infallibiliter actum contritionis , velac
doneque bonitatem haberet ab actu imperante, trionis in Sacramento,non proucnit neceflariò ex
fed potius malitiam : vt ſi contritio , vel attritio maiori honeftate, & laudabilitate, quam contri
imperaretur ab actu venialiter malo ex fine vanæ tio, vel attritio illa habeat, quàm alij actus boni.
gloriæ , verbi gratia vel fimili: Tunc enim di- Poteſt enim contingere quod ſint alij actusma
cunt, etiam fore ſufficientem difpofitionem ad gis honeſti in indiuiduo , vt condonatio iniuriæ
iuſtificationem ; quoruin ſententiam referunt,& grauiſſimæ , vel ingreflis religionis magis place
approbantZumel tom.2.in 1.2. quaft.114.art.i. bit Dco tæpé, quàin aliquis ačtus attricionis re
diſp.g. & Salas in preſenti tract. 7.difp.3.fe£t.11. miſle : & tamen illi alij actus etiam cum Sacra
nk m . 166 . mento non fufficiunt ad iuſtificationem ,cùm ta
239 .
Ego tamen folùın id adinitro, quando contri- men attritio etiam remilla ſufficiat: Ergo licètat
tio , vel artritio oriatur ex imperio honeſto ſu- tritio etiam , vel contritio non addat honeftatem
pernaturali : tunc eniin licèr non addat honeſta- ſupra actum imperantem ; poterit deferuire ad
tem , & libertatem formalem ſupra actum impe- iuſtificationem , eo quod Deus illis ſolis actibus
rij : re camen vera eft honeſta , meritoria ; & im- de facto honeſtè pofitis alligauerit hoc genus pre
petratoria, ficut actas eleemofynæ : quare poteft mij ex fua liberalitare conferendum .
Deum mouere de congruo ad conferendam gra- Contra hoc tainen poteft adhuc vrgeri,quia fi ‫ܐ‬4‫ܕܐ‬.
tiam iuſtificationis .Quando verò oritur ex impe- contritio iinperetur ex deliderio falutis : oportet,
rio ſolùm malo, vel non bono ; nulla ratione erit quod imperetur, quatenus deſeruire poteſt ad il
honeſta ,vel meritoria ,atque adeo Deus non pore- lum finem :non poteſt autem deſeruire, niſi ve li
ritab illa moueri ad conferendam gratiam iuſtifi- bera,& honefta:ergo inperatur contritio, ve libe
Pationis ,cùm tamen Concil. Trident.ſeſ. 14.6.4 . ra, & honefta. Sed in caſu polico, quo imperatur
apertè dicat , neceſſarium ſemper fuifle motuin determinatè hic, & nunc , non habet libertatem ,
aut
 Diſp. XV .
0. aut honeſtatem formalem ſuani,fed denominati-
io, uam ab actu imperante ,ergo fi actus imperij vult
de contritionem vt honeſtam ,& liberam neceſſe eſt,
BIO
quod velit ſe ipſum ,à quo formaliter habet con-
tu tritio totam fuam libertatem , & honeftatem .
Hoc idem argumentum probaret etiam con-
blo tra præceptum contritionis;præcipitur eniin con-
ula tritio , quia eft vtilis ad ſalutem : non eft autem
m, vtilis , niſi ſit libera ; Ergo præcipitur contritio
11 libera; Ergo qui vult obſeruare præceptum illud,
24. vult contritionem , vt liberam ; ſed eft libera à li-
bertatc illius volitionis, quæ illam vult ponere
hîe, & nunc determinatè; Ergo illa yoluncas vult
ſe ipfam , & c.
V: Adde , eamdem effe difficultatem foluendam
ab omnibus in aliis materiis;nam qui vult ieiuna-
16 re, vel dare eleemofynam ad ſatisfaciendum pro
ſuis peccatis, vult ieiunium , vel eleemoſynam
1 propter vtilitatem , quam habent ad illum fi-
nem : non eſt autem vtile ieiunium, vel eleemo-
0. fyna ad ſacisfaciendum , nifi fiant liberè, & ho-
‫ܕ‬ neſtè: ergo vult illa opera liberè & honeftè facta.
Cùm ergo denominentur libera , & honeſta illa
20 operaà voluntate illa interna honeſta , & libera;
DC conſequenseſt, ve voluntas illa velit ſe ipſam , à
fo quaformaliter ieiunium, & eleemoſyna reddun-
tur libera, & honeſta.
do 244 Omnes ergo debemus reſpondere , volunta-
tem , quando imperat in prædicto caſu determi-
IS
nare opus aliquod externum, vel internum , non
velle adæquatè totam honeſtatem, & libertatem,
quam illud opus habet etiam denominatiuè ; ſed
velle illud opus propter vtilitatem , quam habet
de ſe ad ſatisfacienduin ,v.g.pro peccatis, & con-
d tritionein ,v.g.propter vtilitatem , quam de ſe ha-
,
bet ad iuſtificationem : Nam licèt ieiunium ſe
ſolo non poflit ſatisfacere , niſi poſitum à volun-
0
tate honeſta , & libera , & contritio materialiter
accepta ſe ſola non fufficiat ad iuſtificationem ,
niſi prouthabens , vel libertatem formalem , vel
denominatiuam à voluntate alia libera, & hone-
ſta ; de ſe tamen habent aliquam vtilitatem ſal-
tem partialem ad illos fines, & propter illam po-
teſt voluntas imperare ieiunium , vel contritio-
nem ad tales fines obtinendos.
245 . Dices ; voluntas implendi præcepta,& in par-
ticulari obſeruandi præceptum contritionis , vult
totumn quod neceſſarium eſt ad implendum
illud præceptum ; ergo vult non ſolum contri
tionem fecundùm ſe , ſed vt liberam , & hone
ſtam , line quibus conditionibus non obſeruatur
plenè præceptum contritionis.
Reſpondetur voluntatem , implendi præce-
ptum velle quidem ea omnia , quæ neceſſaria
ſunt adimplendum præceptum præter circum-
ftantias tenentes ſe ex parte illiuſmet voluntatis:
qui enim vult ieiunium ad ſatisfaciendum , non
vulc per illum actum libertatem , & honeftatem
eiuſdem actus, à quo redditur ieiunium ſatisfa-
ctorium ; fed omnia alia in ieiunio neceffaria ad
illum finem.Sic qui vult implere præceptum con-
tritionis, vult contritionem,& honeſtatem ,quam
contritio de fe habet , & carentiam totalis mali-
liciæ aliunde ; non tamen vult honcftatem , & li-
bertatem prouenientem ab eodemmet actu , quo
illud vult. Si tamen aduerteret , quod ille actus
imperij eſt malus , & quod vitiat contgitionem ,
& reddit inutilem ; tunc ex præcepto contritio-
nis debet habere alium actum reflexum , quo
nolit illud iinperium malum , ſed aliud bonum,
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect. X. 303
à quo imperetur contritio abfque illo vitio : tunc
tamen non vult hunc eumdem actum reflexum ,
à
quo etiam poteft prouenire liberras aliquando,
& honeſtascontritionis, nifi aduertat per aliam
\ reflexionen , & velit illum, per alium actum re !
flexum , de quo redit eadem difficultas. Interim
verò dum non aduertit per actum reflexum , ſa
tisfacit præcepto contritionis, volendo contri
tionem aliunde non inutilem ad finem implendi
præceptum ; quia iam vult omnia neceſſaria præ
ter iplum actum , quo vult , quem , vt diximus,,
non poteftvelle per eumdem actum .
Alia difficultas poteſt eſſe contra eamdem do 246.
Etrinam ſupra traditam : quia nimirum ,ſi poteft Angelus an
vnus actus voluntatis imperari abſolutè per poſſit impe
rare fuos
alium ;Ergo Angelus , qui comprehendit ſe, & actus.
ſuos actus,potuit hunc actum , quem nunc ha
bet , imperare per alium actum , & illum per
alium , & ſic deinceps ; vnde videtur fieri , quod
vel habeat infinitos actus , vel omiſſionem pu
ram alicuius actus imperantis, cùm ſiſtendum ſit
in aliquo actu , quem non imperat, quod impe
rium , cùm potuiflet efle, & omittatur abſqueali
quo actu pofitivo incompoflibili, dabitur pura
omiſſio libera illiusimperij, quam tamen repu
gnare dixi in tra £ t. de actibus humanis.
Ad hoc facilè reſponderi poteſt , Angelum
non poffe habere plurcs, & plures actus in infi
nitum , quia habet capacitatem finitam ; quare
dum expleta eſt eius capacitas per tot actus,quot
poteſtfimul habere , non haber omiſſionem pu
ram aliorum ; quia non poterat illos alios habere
cum iftis ,vt conftat,
Sed vrgeri poteft ex Deo , qui habetcapaci 247
tatem infinitam ; quare poreſt fieri in ipfo idem An poſſie
argumentum , & probari , quod , vel habeat in- eti im Dem ?
finita imperia reflexa vel omiſſionem puram ali
quorum . Si autem concedas , illum habere infi
nita imperia , quorum vnum alio imperetur, &
illud alio ; & fic in infinitum : ſequitur rurſus
nullum actum voluntatis diuinær elle formali
ter liberum : quia actus imperatus determinatè ,
& abſolutè hîc , & nunc , non habet liberta
tem formalem , vt vidimus, fed denominatiuam
ab actu imperante ; Si ergo voluntas creandi
mundum oritur ex alia voluntate imperante il
lam , iam ipfa non erit formaliter libera , fed ſo
lùm denominariuè ab illa alia , de qua fit idein
argumentum : Nam fi illa oritur ex alia volunta
te imperante ipfam ; nec ipſa erit formaliter li
bera. Quod probari poteſt codem modo de illa
tertia , & de aliis omnibus, ſi nulla eſt , quæ
non imperetur ab alia : Imò nec habebunt liber
tatem denominatiuam : quia volitio denominati
uè libera, denominatur libera ab aliqua , quæ fit
formaliter libera: Sed in Deo nulla voluntas effet
aſſignabilis, qux effet formaliter libera : fingulæ
enim imperantur ab alia : ergo nulla effet, à
qua poſſent aliæ denominari liberæ libertate de
nominatiua.
Reſponderi poteſt; negando, Deum poffe ha- 249.
bere illa infinita imperia , propter illa eadem in
conuenicntia , quæ in obiectione afferuntur;
quia nimirum nullus actus cflct formalitcr liber.
Ncque ex hoc ſequitur , quod habeat puram
omiflionem habet enim aliquem actum quo vulc
non habere vllum imperium falcem præter ali
qua , quæ fortaffe habet : hic autem actus
effentialiter non poteft imperari , quia ipſe cx
cludit omne imperium ; ſicut cognitio , qua
Cc 2 Ange
304 De Sacramento Pænitentiæ .
Angelus cognoſcit , ſe non habere vllam aliain
cognitionem ,non poteft cognoſci per alium actú
reflexum ,quia iam eflet falla.Imò li Angelus ha
beatcapacitatem ad habendos ſimul decem ſolos
actus voluntatis , & imperaretGibi vno actu alios
nouem ,ille actusimperij, per ſuam naturam non
poſſet imperari ab alio ,quia deftrueret ſuum ob
icctum ; Nam deberent effe iam fimul vndecim
actus poteſt ergo Deus abſque pura omiſſione
habere actus:voluntatisnon imperaros. Poft hæc
autem ſcripta edicus eſt tomus primus Patris loan
nis Martinez de Ripalda de ente ſupernaturali,vbi
diſp . go. latè probat hanc noſtram ſententiam ,
apud quem multa videri poffunt in eius confir
mationem .
DISPVTATIO XVI.
De integritate Confeſſionis, ſeu de
peccatis, quæ poſſunt, vel de
bent eſſe materia Con
feflionis.
Secr . I. Vtrùm peccatum quod fit ipſo in
ftanti Baptifmi fii materia Sacra-
menti penitentie ?
Sect.II. Aliqua alia dubia de peccatis,que
funt materia confeßionis, & praſer-
rim de peccatis dubiis.
Sect. III . Verùm circumstantia aggrauan
tes intra eamdem fpeciemfint necef
fariò confitenda ?
Sect . I V. De circumftantiis in particulari,
diprimo decircumftantia,Quis.
SECT. V. Deſecunda circumstantia , Quid ,
& praſertim proutfe tenet exparte
volita. circumftantia,Quid, plicari:cui dilinctionideditoccafionem S.Tho
Sect. VI.rei Decadem mas ſupra quaft.69.art.10.ad 2. 3. vbi videtur
proutſe tenet ex parle perſone , ad
quam terminatur peccatum .
Sect.VII. Vtrùm pænitens poßit, & de
beat explicare in confeßione compli.
cem ſuipeccati ?
Sect . VIII. Vtrùm aliquando poßit con-
feſſarius obligare pænitentem adde-
clarandum complicem , quando id quibus videri poteſt Suarez 3.com.in 3.part.difp.
neceffarium noneft ad declarandum
integrè totum ſuum peccatum ?
Sect. IX . An debeat explicari effectus ſub-
ſequulus : an verò fufficiat confiteri
cauſam ? vbi etiam de actu externo.
SECT. X. De circumftantia,Vbi.
SECT. XI. Deeircumſtantia,quibus auxi
liis ,& circumſtantia ,Cur.
Sect.XII. De circumſtantiis,Quomodo , nuatum vllo modo per aliquid temporis fequen
&, Quando
SECT.XIII . An poßit laceri circumſtantia
aliqua propter detrimentum , quod
fibi, vel alteri pænitenstimer ?
SECT . XIV. De integritate cöfeßionis quoad
numerumpeccatorum explicandums.
SECT . XV. quandoconfeßio peccatorum rei
ter andafit ?
Sect. XVI. An repetenda fit confefsio pec
cati integri, quando omilja fruitcir
cumstan:ia ; vclfufficiatconfiteriſo
lam circumftantiam omiffam ?
ERT v M eſt, omnia peccataho
minis Chriſtiani poſt B.:ptilinum
commilla , efle poileinateriain hu
ius Sacramenti . Difficultas prima
eſt de peccato illo , quod in ipſo
met inſtanti , quo Baptiſmus recipitur , & chara
racter, aliquando fortafle committeretur, an pof
fit , & conlequenter debeat efle materia confel
fionis ſequentis,li mortale fuit?
SECTIO I.
Virùm peccatum , quodfit ipfo inftanti
Baprifmifir materia Sacramenti
Pænitentie ?
PEccata quidem,omnia , qux,ante Baptiſmum
materia huius Sacramenti, vt conftat ex Triden
tino feff.14. cap.2.De peccatis verò,quæ fiunt ſi
mulcum ipſo baptiſmo:Aliqui dicunt,omnia efle
materiain confeſſionis ſequentis ; quia iam ſunt
peccata hominis Chriſtiani , & baprizati,atque
ideo domeſtici Dei , & fubditi Eccleſiæ . Alij di
ſtinguunt inter peccatum fictionis , leu volunta
tis recipiendi baptiſinum abfque diſpoſitione de
bita , & inter alia peccata odij v.g. luxuriæ , furti
&c. Hæc enim dicunt, etiam fi fiant ipfo vltimo
inſtanti,quo terminaturbaptifinus , non efle ma
teriam Confeſſionis;illud verò,ſcilicet,peccatum
fictionis dicunt debere poftea in confeſione ex
aliter loqui de fictione , & de aliis peccatis . Alij
denique onnia peccata tunc exiftentia dicuit de
bere explicari in confellione , non tamen ſubra
tione ſpeciali odij, vel furti , v.g. fed folùm qua
tenus continent malitiam fi &tionis : perilla enim
omnia & fingula impeditur effectusSacramenti,
atque adeo ſub ea ratione omnia illa habent fpe
ciem fictionis. Hæc funt Doctorum placita , de
28. ſect. s. Váſquez 2. tom . difp. 159. & alij Re
centiores .
Dico primò : quæſtio hæc nullo inodo eſt 2.
practica ,fed omnino fpeculatiua. Nam in praxi Quafio has
certum est, omnia illa peccata debere explicari non eftpra
in confeflione ſubſequenti , tanquam materiam &tica.
neceſſariam , neino enim ſcire poteft aliquod
peccatum duraſle toto tempore antecedenti, &
ipſo etiam inſtanti vltimo terminatiuo baptifini,
vel ſolo illo inftanti ; & tainen non fuille conti
tis. Hoc , inquam , impollibile eft quod diſcer
natur ; cùm neque ſciat homo, quando termina
tom fuerit Sacramentum Baptiſini; ncque etiam ,
quando mctaphyficèdèfieritvoluntas illa in
terior mala , quæ erat peccatum actuale ; nam de
illa loquimur, non de actu externo , qui li dur
fortè
et
 Diſput. XVI .
1
duret aliquandiu poft actum internum , iam pro
tunc non tam eritpeccatum actuale , quàm effe-
ctuspeccati, ficut pollutio ſequuta in ebrietate,
T. vel ſomno præuila, & volita priùs , non tam eſt
peccatum tunc,quàm effectus peccati. Cùm ergo
To-
homonon poffit ſcire , an illavoluntas mala de-
ſierit ſimulcum baptiſmo, vel continuata fuerit;
debet illam poſtea confiteri,ſaltem tanquam pec-
carum , de quo dubitat , an fuerit factuin poſt
On
baptiſmum , atque ideo in praxi omnia illa funt
materia neceffaria confeffionis. Vnde fit , debere
etiam omnia illa explicari ſecundùm malitias pro-
12
prias odij , furti, & c. & non folùm ſub ratione fi-
& tionis : quia cum ſit dubium , an commiſſa fue-
CO
11 .
rint etiam poſt baptiſmum , debent explicari
fecundùm proprias ſpecies, ſicur alia omnia pec-
vt diceretur de ,aliis peccatis. Hæcvi
cata,quæfuntpoft baptiſmum propter camdemquàm elle
3: Dico ſecundo , loquendo non iam practice,
ſed ſpeculatiuè depeccato illo ; procedere poſlu-
mus iuxta diuerſas Phyficorum lenrentias. Aliter
enim loquendum exiſtimo in ſententia communi
componente tempus ex partibus diuiſbilibus in
Sect. I. 305
ftat explicandam effe fpcciem illius peccati , odij
ſcilicet,vel furti, ok. propter camdem rationem ,,
ficut de omnibus aliis peccatis , quæ fiunt poſt
baptiſmum .
4
Dico tertiò : Si aliquis contendat, baptiſmum non minus
compleri vlcimò, & producere ſuum effectum in peccataalia,
inftanti vltimo terminatiuo intrinfeco , liue quia quàm fictio
velit, tempus omne componi intrinfecè ex folis deberet effe
inftantibus, fiue quia opinatur , non poffe ef- nitentia.
fectum indiuiſibilem , qualis eſt character ,pro
duci in tempore , ſed debereincipere intrinſecè
in inſtanti :: Tunc quidem ; fi aliter loquendum
eflet de peccato fi &tionis , quàm de aliis pec
catis illius inftantis : inaior fortaffe videretur
effe ratio vt diceretur peccatum fictionis
non eſſe materiam Sacramenti Pænitentiæ ,
peccatum fictionis , & alia peccata , ita vt
peccatum fictionis , & non alia', deberet elle
inateria confeſſionis fcqucntis. Hæc tamen dif
ferentia inter eiuſmodi peccata non videtur
habere fundamentum folidum imò magis
>

infinitum : aliter verò in fententia illa , quæ
tempus , & durationem componit ex inſtan-
tibus folis finitis immcdiatis. Nam in fenten
tia communi facilè explicari poteſt, quomodo
m tam peccata omnia , quàm peccatum fictio
1e nis præſens baptiſmo pertinere debeat ad con-
11 feffionem fequentem . Suppono enim , baptif-
11
mum non compleri nec producere fuum
de effectum in aliquo inſtanti terminatiuo , ſed
10 potiùs in tempore , quia prolatio verborum ,
aut ablutio , cùm fit motus ſucceſſiuus , non
- poteſt in illo inſtànti accipere aliquid , ratione
cuius fit loquutio ſignificatiua , vel ablutio ,
C.
& fine quonon eſſet , cùm abſque illo termi-
Iti natiuo eflet verè motus ſucceſiuus : & ſigni-
20 ficarct , quod ex profeſſo probaui diſputatione
4. de Sacramentis in genere , ſečt.6. de omnibus
Sacramentis , de quibus in vniuerſum dixi
iuxta communem illam Philoſophiam dicen-
poflet , vt dixi , dubitari de peccato fictionis,
quàm de aliis. Porrò non effe excludenda alia
peccata , fi non excluditur peccatum fictionis ,
probatur , quia , tam cætera , quàm fictio ſunt
peccata hominis baptizati , fidelis intra exiſtentis
Eccleſiam , c.ergo li peccatum fictionis ſubditur
clauibus Ecclelie in facramento penitenciæ , cæ
tera etiam fubdi debent eifdem clauibus.
Dices,illud ſolum peccatum debere ſubdi Ec ‫ک‬.
cleſiæ clauibus in hoc Sacramento, quod ſubſe
quitur baptifinum , & preſupponit iam hominem
intrà Eccleſiam per baptilium ſuſceprumſaltem ,
pro aliquo priori naturæ ;peccatum autem fictio
nis habet hoc peculiare , quod poſſit aliquando
efle poſteriùs natura , quam ſuſceptio baptiſmi:
poteſt enim pro priori velle aliquis bapti
zari , & rurſus ex hoc ipſo poteſt moueri ad
habendam diſpoſitionem debitam ; tunc autem
ſi omittat hanc diſpoſitionem illa omiſlio
>

dum eſſe , quod producunt gratiam in tem- erit poſt baptiſinum , quem iam ſupponit ex
pore. Quo fuppofito ſequitur manifeftè , pec- vi prioris voluntatis , quæ præceſſit : erit ergo
caruin illud fiue fictionis,fiue quoduis aliud eſſe iam illa omiſlio poſterior natura , quàm ba
materiam neceſſaria Sacramenti pænitentiæ.Nam priſmus,non quia oriatur ex baptiſmo , ſed quia
vel illud peccatum terminatum eft illo inſtanti, eſt omiſlio diſpofitionis , ad quam habendam
quod immediatè præcedit complementuin ba- mouebat baptiſmus ſuſceptus.
priſmi, & productionem gratiæ ,in quo verum eſt Sed contra , quia inprimis hoc non probat de 6.
2
dicere , nunc nondum eſt baptiſinus completus, omni peccato fictionis in illo inſtanti contingen
7 nec character ,ſed immediatè pofterit ; & quidem , ti,non enim ſemper mouetur aliquis ex baptiſmo
ſi peccatum eſt vltimò in illo inſtanti, non verò ſuſ cepto ad hoc , vt habeat diſpoſitionem ,
ſuſcepto
immediatè poft ,non pertinet ad Sacramentú pe- fed potiùs contingit , quod ipſa voluntas bap
nitentiz , quia nunquam fuit peccatum hominis tiſmi fit mala , vel quia eſt ex fine malo morta
baptizati, & habentis iam characteré,cùm illo in- li , vel quia eſt in iis circumſtantiis , in qui
ſtanti,quopeccatum vltimò fuit,nondú eflet cha- ' bus præuidetur non poſſe eſſe diſpoſitionem
racter.Si verò peccatum continuatú fuit pro tem- debitam , quod quidem ſemper moraliter con
pore illo,quo baptiſinus completur , & character tingit ; nain qui antea non eſt diſpofitus,non po
197 producitar, certum etiam videtur quod pertincat teſt moraliter in illo inſtanti ex cognitione ba
ad Sacramentú poenitentiæ :quia cùm quodlibet priſmi excitari ad habendam tunc diſpoſitio
tempus fit diuiſibile non potuit continuari nem debitam ; quare ipſa voluntas recipiendi
tum pro tempore illo ,quin continuetur , poſtquá baptiſmum fine diſpoſitione antecedenti erat
character eſt iam productus : cùin enim in to- mala antecedenter ad baptiſmum , & in illa con
to illo tempore fit character , conſequens eſt, fiftebat corum peccarum fictionis, vel faltem tota
ve in fecunda medietate illius temporis ve cius malitia .
rum fit , quod peccatum perſeuerat , poftquàm Deinde hoc ipſum inueniri etiun poffet in aliis 7.
character iam erat, nam in priori medietate cha- . peccatis quæ fiunt illo inſtanti:nam ficur ex con
racter fuit, atque adeo peccatum illud debet ex- fideratione baptisini poteſt moueri homo ad ha
plicari neceſſariò , tanquam peccatum continuatú bendam diſpoſitioneni debitam , & ideo omiſlio
poſt baptiſmum , & characterem.Vnde etiam con- difpofionis poflet eſſe tunc poſterior
Сс 3baptiſmo;
fis
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
 306 De Sacramento Pænitentiæ .
fic etiam ex câdem conſideratione baptiſmi ſul- tcquam violet illud præceptum : Ergo ex hoc ca
cepti poflet moueri homo ad non furandum , vel pite peccatum illud pollet iudicari non pertinere
non habendum odium : hæc enim peccata dede- ad iudicium , & cenſuram ipfius Eccleſiz. Alia
cent magis hominem baptizatum , atque adeo verò peccata illius inftantis pollent pertinere ad
furtum ,vel odium erit pofteriùs natura baptiſmo, iudicium Ecclefiæ : quia per illa non fit homo
ex cuius conſideratione potuit illud peccatum ſubditus Ecclefiæ , ſed per baptiſmum tunc ſul
inpediri: ergo ſicut propter hanc poſterioritatem ceptum : poflunt ergo illi , quialiunde eft fubdi
naturædicis, peccatum fictionis debere declarari tus , præcipi , & prohiberi alia peccata , indepen
in confeffione ; fic propter eamdem poſteriorita- denter à quibus eſt iam ſubditus Eccleſiæ co in
tem naturæ debes dicere, quod furtum ,velodium ftanti : Dixi autem ſeinper , Eccleſiam non poſſe
debent explicari in confeffione , vc remittantur directè prohibere non ſubdito indignam ſulcc
per claues, cùm non minùs hæc peccata , quàm ptionem baptifini:quia indirecte bene poteft,pro
peccatum fictionis inueniant hominem iam ba- bibendo, ſcilicet, Miniſtris Eccleſiæ , ne illuin re
prizatum , & fubditum Ecclefiæ ,atque adeo pec- cipiant ad baptilinum ,niſi talimodo ,& cum tali
cata , quæ pro eo ſigno fiunt , debent explicari dilpolitione, c.quo caſu iam ipſemet baptizan
quoad proprias fpecies inconfeſſione,ſicut pecca- dus obligaretur indirectè;faltem ne cooperaretur
ta, quæ fiunt tempore fequenti , in quo etiam peccato miniſtri Eccleliaftici,vel ex aliis capitibus.
homo eſt ſubditus Ecclefiæ . Cæterum directè non pofler Ecclelia illum obli
8. Tertiò deniquetotum hoc non probat, quod garc,cum non fit capax Eccleſiaſticæ obligationis,
peccatum fictionis fic tunc pofterius natura, niſi per ipfammet ſuſceptionem baptiſmi.
10.
quàm baptiſmus , fed folùm , quod fit pofterius Loquendo autem abſolutè, an peccata illius in
ſtantis tam peccatum fictionis , ſeu fufceptionis
natura , quàm voluntas ſuſcipiendi baptiímum .
Homo cnim non mouetur ad habendam diſpo- indignæbaptiſini , quàm cetera omnia , prove
fitionem debitam ex cognitione baptiſmiluice- præcisè lune in illo inftanti,fintmateria confeſſio
pti, cùm non videat characterem , nec diſcernat nisfequentis : mihi quidem olim probabilior vi
indiuiſibile terminatiuum baptiſmi , ſed mouetur debatur pars negans : quam quoad alia peccata
ex illo ,quod experitur; ſcilicet , voluntate ſuſci præter peccatum fictionis docent communiter
piendi baptiſmum , atque adeo hæc voluntas ad Thomiſtæ : quoad omnia verò in vniuerſum vi
ſuminum præccdit propriori naturæ ante pecca- detur docere Syluefter in ſuramaverbo ,Baptiſmus
tum fi&tionis,non veròiple baptiſmus:præſertim 4. num.11.vbi dicitur , contritionem requiri po.
quia licèt homo experiatur etiam ablutionem , ſtea pro peccatis ſubſequentibus baptiſinum :pro
vel verba formæ,hæctamen cognitio non poteſt peccaro autem iplo fictionis refert fententiam Pa
mouere pro eo inſtanti, quo Sacramentum com- ludani , quam videtur approbare, quod fufficiat
plerur ad habendam diſpoſitionem debitam,quia attritio , vt virtute baptilini præteriti auferatur.
hæc experimentalis cognitio intrat communiter Eaindem indicare videtur S. Thomas, & alij an
per auditum , quo audiuntur verba , vel per ta tiqui ferè omnes,qui de ſolis peccatis ſubſequen
ctum , atque adeo non fitinſtantaneè , quia (pe- tibus baptiſmum dicunt, elle inateriam confef
cies ad auditum veniunt fucceffiuè , non inſtan- fionis. Exprelsè eamdem docet Ioannes dela
taneè; & tactus etiam non mittit (peciem ad fen- Cruz Dominicanus in directorio conſcientia quajt.
ſum internum eo inſtanti , quo applicatur ma- de baptiſmo , & alij Recentiores Salmanti
nui ignis, vel aqua , ve docet experientia ; non cenſes.
enim ſentimus ſtation frigus , vel calorem , fed Colligi autem videtur ex Concilio Tridentino 11 .

poft aliquam morulam breuem : non ergo mo- Seff.14.cap.2.vbi dicitur expreſsè,Eccleſiam in ne- Trident
uer baptiſinus cognituseodem inſtanti,quo fit ,ad minem iudicium exercere , qui non prius in ipfarm
habendam diſpoſitionem debitam , ſed ad ſum- Der baptiſmi ianuam fuerit ingreſſus. Vnde poftea
mum voluntas ſuſcipiendi baptiſmnum , & per infert, ſi aliquis ingrediatur Eccleſiam , & poftea
conſequens hxc fola erit prior natura , quàm ſe criinine aliquo contaminauerit; hunc ante hoc
omiſlio diſpoſitionis debitæ : non eft ergo maior confellionis tribunal reum comparere debere &
ratio de peccato fi & ionis, quàm de aliis , ve de- denique in fine capitis concludit, hoc Sacramen
beat effe materia confeffionis fequentis. tum neceflarium elle laplis poſt baptiſmum . Quæ
Dixitamen , elle fortafle maiorem rationem omnia videntur requirere , peccatum , quod eſt
de aliis peccatis , quàm de peccato fiftionis , feu materia huius Sacramenti , fieri poft baptiſmum
ſuſceptione indigna baptilini : quia pofler aliquis & non antè , vel limul cuin ipſo baptiſmo. Iam
contendere , cætera peccáta illius inftantis poſſe enim Ecclefia exerceret iudicium in aliquem ,qui
pertinere ad iudicium, & cenſurain Eccleſiæ ,non non priùs in ipſam per baptifinum fuiſlet ingreſ
verò ſuſceptionem indignam baptiſmi.Ratio au- fus : iam fuiffet neceſſarium Sacramentum poe
té diſcriminis reddi poftercxeo,quod licèt cære- nitentiæ eis etiain , qui poft baptiſmum non ſunt
ra omnia peccatapoflet Eccleſia prohibere illo in- lapli , nec poſtea fe aliquo crimine contamina
(tantihominibaptizato ,nó tamé poreſtillidireétè uerunt. Eamdem doctrinam repetir cap.s.in prin
prohibere ſuſceptioné indigná baprilmi:non po- cipio , vbi dicitur , inſtitutam efle à Chrifto Do
teſt enim directè præcipi,autprohiberi aliquid:ni- mino confeffionem omnibus poſt baptiſmuin
fi ei,qui aliunde fubditus eft,atque ideo non (ub. lapſis necelleriai :Idem definitur can.i. inſtitu
dito non poteſt prohiberi directè , ne fiat lubdi- tum , ſcilicet , elle hoc Sacramentum pro fide
tus ; quia fi non fiat fubditus,non obligatur præ-' libus reconciliandis , qui poſt baptiſmum la
cepto eius , quia non eſt ſuperior ipfius ; ergo li buntur.
fiat ſubditus,non facit contra prohibitionem ,cùm Reſpondent primò aliqui , Concilium ibi di 12 .

nulla præcederet prohibitio ſuperioris legitimni :
non poreſt ergo . Eccleſia prohibere directè indi-
gnam ſuſceprionem baptiſmici, qui nondum eſt
fubditus Ecclefiæ , nec ſupponitur fubditus, an-
xifle id, quod certum erat , ſcilicet , peccata poſt
baptiſmum commiſſa eſſe materiam huius Sacra
menti , non tamen negaſſe id , quod in opinione
erat de peccato in ipſo bapriſino commiffo , ſed
abſti
hoc ca
Diſp. XVI . Sect. I. 307
ertinere
abſtinuiffeab illa quæſtione. Hæc tamen inter- tia baptiſmum , & codem inſtanti commilla; quia
12. Alia pretatio difficilis videtur: primò ex verbis addu- hæc non ſubſequuntur baptiſmum : fiautem vo
nere ad etis, in quibus dicitur : Eccleſiam non exercere luntas illa interior rolli port yirtute baptiſmi,non
thomo ſuum iudicium in eum , qui priùs non fuerit in- oportet , quod opus externum tollatur per Sacra
incful greſſus : quibus verbis inſinuatur, peccata illa; mentum pænitentiæ : nam ablata , & condona
fubdi quæ non fiuntab eo, qui priusfuerit Eccleſiain ta voluntate interna , eo ipſo aufertur tota culpa
ndepen ingreſſus,non ſubdi Ecclefiæ iudicio. operis externi , quod non habetaliam libertatem
2 coin 13 . Secundò, quia in aſſignanda materia Sacra- àlibertate intra , atque adeo non poteft condo
mentorum , co ipſo quod à Concilio aſſignatur nari culpa voluntatisinternæ , quin formaliſſimè
onfulpolccie vna , videtur excludi omnis alia , quænon fit illa condonet ur actioexte rna.
eſt, pro ſaltemæquiualeter.Nain eo ipſo quod in Floren- Secundò probatur hoc ipſum contra eamdem 17 :
Cluinre tino dicitur , materiam baptiſini efle aquam na- reſponſionein , quia ſi pro co ſigno , quo fit vo
cum tali turalem , excluditur aqua artificialis , & quando luntas mala interna , homo nondum eſt ſubditus
ptizan affignatur pro materia Euchariſtiæ vinum ex vi- Eccleſiæ, ; non ſufficit effe fubditum Ecclefiæ ,
craretur te, excluditur vinum ex pomis , & fic de aliis.Er- quando ponitur opus externum , ad hoc, vt illud
pitibus. go cùm in Tridentino allignentur toties pro ma- peccatum fit confitendum . Pone enim , aliquem
m obli teria peccata poſt baptiſmuin commiffa,feu con- dedifle cauſam culpabilem pollutioni,& poſtea in
ationis , fellio peccati poſtbaptiſmum commiſli, co ipfo ſomno baptizari (petierat enim antea baptiſmum )
excluditur peccatum non commiſſum poſt ba- & poſt bapriſmum pati pollutionem adhuc in
liusin ptiſmum . ſomno;illa certè pollutio non eſt materia confef
ftionis 14. Alij reſpondent ſecundò , peccatum illud fi- ſionis , quia licèt pofitum fit opus externum poft
provt ctionis elle peccarum commillum poft baptif- baptilinum; voluntas tamen , & libertas toca po
efellio mum ; quia baptilius priùs producit characte- fita fuerat ante baptiſmum : ſimiliter ergo in cafu
jor vi. rem , quàm gratiam : tum quia ad producendum noftro , licèt actio externa pofita fit polteriùs na
eccata characterem nullam requiric diſpoſitionem , ſicut tura, quàin baptiſmus ; non tamen eric materia
unitet requirit ad gratiam ; tum etiam , quia character confeſſionis , quia tota libertas. & voluntas ma
um vi ipfe cenſetur,quali potentia faltem moralis inor- la fuerac iam pofita ante baptiſmumi,ſi verè requi
tiſmus dine ad productionem gratiæ; ergo obex poſitus ritur , quod peccatum ſit poſt ſuſceptum baptif
per peccatum actualis fictionis ad effectum gra mum ad hoc, vt fubdatur iudicio Ecclefiæ .
ali po
tiæ ſupponit iam hominem habentem characte- Tertiò impugnatur eadem reſponſio:quia fup 18 .
m.pro rem , & baptizatum , atque adeo illud peccatum ponit falſum , quod, ſcilicet , tunc baptiſmus ſit
amla
ufficiat eſt poſterius baptiſino.Ita ferè P.Suarcz dict.fect. prior natura ,quàm peccatum externum :hoc enim
eratur.
s. post tertiam conclufonem , cum aliis. peccatum nihilaliud eſt,nifi indigna Sacramenti
IS .
Hæc tamen celponlio non videtur ſatisfacere, ſuſceptio:Indigna autemSacramenti ſuſceptio in
lij an primò quia licèt character non ſupponat difpoli- cludit duo, nempe , ſuſceptionem Sacramenti, &
quen tionem ,atqueidco non ſit pofterior obice fictio- indignitatem , hoc eſt, carentiam diſpoſitionis,
Onfeld
dela nis;non tamen ſequitur elle priorem obice : illud debitæ ;ex quibus neutrum eſt pofteriusbaptiſmo.
enim ſolum eſt prius natura alio , quod eſt cauſa Non primum, ſcilicet,ſuſceprio baptiſmi,vt con
quaft. illius, vel conditio, aut diſpoſitio , &c. character ftat;neque etiam ſecundum , neinpe carentia dil
manti
autem nullo modo eſt cauſa illius peccati : Nam pofitionis debitæ : Tum quia hæc carentia non
licèt Deus impediret influxum Sacramenti , & caufatur,aut procedie vllo modo à baptiſino;ergo
entino 1
in ne- This
productionem characteris;peccatum idem fieret, baptiſmus non eft prior natura,quàm talis caren
vt conſtar. Vnde ſecundò impugnatur, quia imò tia, in quam nullo modo influit : tum etiam quia
10/12 peccatum illud in rigore eſt prius charactere;namn hæc carentia culpabilis diſpoſitionis debitæ eſt
poltes et voluntas recipiendibaptiſmuin tunc, quando formaliffimè voluntas illa contraria , velomiſlio
Soltea non poteft effe diſpoſitio debita , v. g. voluntas libera diſpoſitionis debitæ, quæ ex illa voluntate
ce hoc recipiendi baptiſínum à Miniſtro hæretico , vel mala adeo neceffariò conſequitur, vt etiamſi non
CIE & prohibito miniſtrare; quæ voluntas procul dubio compleretur baptiſmus tunc, eller eadem prorſus
ninen eſt cauſa receptionis Sacramenti, & per conſe- omiſſio diſpoſitionis debitæ , falté ſecundum exi
Quz quens productionis characteris: Ergo non poreſt ſtimationein : Iam enim homo apprehendit obli
od eſt illa voluntas malá eſſe po!terior natura ipſo cha- gationem ponendi diſpoſitionem , & omiſit illam,
mum ractere. ergo de primo ad vltimum nihil includitur in illa
lam 16. Alij tertiò reſpondent , illum peccatum elle fuſceprioneSacramenti indigna,quod fit pofterius
m,qui poſt baptiſmuin , quia licèt voluntas interna præ- naturâ ipſa ſuſceptione.Verú eſt, quod abfq; ſuſce
grel cedat baptiſmuin ; illud tamen peccatum ,vt ope- ptione baptiſmi non poteft dari ſuſceptio indigna,
pe re conſummatum , ſubſequitur bapriſinum ,prius quod eratfundamentúilliusfolutionis;hoc tamen
Tunc enim natura eſt baptizari , quàm indignè bapti- nõ eſt; quia ſuſceptio fitprior indignitate; ſed quia
nina zari , ergo peccatum receptionis indignæ fuble- hoc complexum fuíceptionis indignæ includit
Drina quiturpoſtbaptiſınum ſuſceptum , ac proindeil- duo(vt diximus)ſcilicetſuſceptioné, & indignita
Do lud peccatumratione operis externi ſubditur cla- tein , ex quibus vnum iam præcedcbat,nempe in
‫מוט‬ uibus Eccleſiæ.Ira P. Vaſquez di&ta diſp.160.cap . dignitas,decrat autcm alterum , nempe ſuſceptio
itu 2.num.19. Hæc etiam refponfio difficilis videtur, Sicramenti , ſine qua fufceptione non poteft dari
Ede Primò quia, licèt daremus ,opus excernuin ſubſe . illud complexum , & qua poſira, datur iam coni
lla qui poſt baptiſmum ; fi tamen voluntas inte- plexum , quia datur vtraque pars , ex qua ſolum
rior præcedit, non videtur id ſufficere , vt pecca- abſque alia vnione media conſtat illud coinpoſi
di- ! tum illud fit materia Sacramenti pænitentir : tum ſuſceptionis indignæ.
oft Nam voluntas faltem interna , cuius tota mali- Ratio denique à priori,& vniuerſalis , ad hoc, 19 .
tia per te præcedit baptiſmum ,poterit virture ba vt omnia peccata,quæ fiunt illo inſtanti baptiſmi
one priſmi poſle tolli cum artritione , ficut poſſunt in provt ſunt in eo inſtanti, non fint materia confef
ed ea fententia deleri alia omnia peccata comitan- lionis , videturefle deſumpta exinſtitutione Sa
ſti Сс 4 cra
 308 De Sacramento Pænitentiæ .
cramenti pænitentiæ, quod,vtconſtat ex Conci-
liis , & Patribusinftitutum eſt, quali ſecunda ta-
bula, in remedium eorum peccatorum , quæ ba-
priſini lauacro auferri non potuerunt. Ex hoc au-
tem fieri videtur , quod pro iis folùm peccatis
inftitutum ſit pænitentiæ Sacramentum , quæ fi-
unt tempore ſequenti poſt baptiſmum ſuſceptum ,
nam pro aliis omnibus potuit ſufficere remedium
baptiſmi. Per baptiſmum quippe applicatur pre-
tium ſanguinis Chriſti, non quidem ad foluendú
pro peccatis futuris (ad hoc enim non ſunt inſti-
tuta Sacramenta ) ſed ad foluendum , & extin-
guendum omne debitum iam contractum ,
præſens:ficut li Rex remittat alicui totuin , quod
vſque ad hanc diem debet , remittit etiam debi-
tum,quod hac ipſa die contraxit, & quod contra-
xit hoc ipſo momento,quo fit remiſlio:ſic baptiſ-
mus eſt applicatio fanguinis Chriſti pro omnide-
bito contracto . Cùm ergo peccata illo inſtanti
commifla ſint debitum verè , & realiter contra-
ctum , quando homo baptizatur : tunc enim habet
verè illud peccatum ; conſequens eſt, vt ad illud
etiain debitum extinguendum , extendatur virtus
& efficacia baptiſmi.
20 .
Dicunt,impoſſibile eſſe,quod baptiſmus inſti-
tutus fit ad remittendum peccatum fictionis,quod
directè impedit vim , & efficaciainipſius baptiſmi
Sed contra,quia hoc in primis probat de omnibus
peccatis , quæ fiunt illo inſtanti baptiſmi ; Nam
omnia alia,quatenus ſunt eo inſtanti, impediunt
vim & efficaciam baptiſmi, & tamen pleriq; con-
cedunt; illa poſle poftea tolli per virtuté baptiſmi
præteriti. Sic ergo poffet dici, licèt peccatum fi-
čtionis præſentis impediat efficaciá baptiſmi, po-
tuille baptiſmum inſtitui cum efficacia ad tollen-
dum poſtea illud idem peccatum ,à quo priùs eius
vis impediebatur,in hoc enim nulla apparet repa
gnantia;ſicut ſanguis ipfe Chriſti habebat effica-
ciam ad tollendum poſtea illud idé peccatú , quo
abocciſoribus effundebatur, & quod pro tunceius
efficaciam impediebat.Sc aqua baptiſmi, quæ eſt
quaſieffutio languinis Chriſti ſuper baptizatú,ha-
ber vitn tollenditunc,vel poftea onine peccatum ,
& debitum hucvſque contractum , etiam illud,
quo baptiſmus indignè recipitur, & quod baptif-
mi efficaciam nunc impedit .
21 . Poſſet autem hæcratio confirmari ex Auguſti-
tino debaptiſm.contra Donatiſtas lib.1.c.12.tom.7.
vbiadducitad hoc propofitú feruum illum Euan-
gelicum ,cui Marth. 18. Dominus dimiſit omne
debitum decem millium talentorum ; poftea ve-
rò ,cùm iple conferuo ſuo muruam pecuniam di-
mittere noller, ſed acerbiùs pro debito cútorquc-
ret ; iterum Dominus iratus illum coniecit in car-
cerem propter antiqua debita . Quo exemplo dicit
Auguſtinusſignificari illum , quicum fictione re-
cipit baptiſmů :nam ficut ille ſeruus retento odio
aducrsùs conſeruuin ( quod odium ſignificatur
perdebitum , quod conſeruo nolebat dimittere)
adhuc accepit à Domino remiſſionem totius de-
biti, fic baptizatus cum peccato actuali fictionis
recipit à Deo baptiſmum ex ſe totius debiti :ſed
ſicut ſeruo illi non profuit remiſſio, quia non de-
pofuit odium aduersùs conferuum ; fic nec pro.
derit baptiſmus, & remiſlio ſuſcepta,niſi depona-
tur peccatum fictionis. Notat autem Auguſtinus,
feruo illi dimiffum fuifle à Domino omne prorſus
debitum , quod tunc habebat, ficut in baptiſmo fit
remiſlio totius debiti , quod tunc eſt Tempus ergo
( inquit ) quo accipitur indulgentia per baptifmum ,
tanquam tempus eſt reddenda rationis,vtomnia de
bita;que inuentafiserint dimittantur. additpoftea, Low
peccatum actuale illius ferui non impedille,quo
minus Dominus ex fe omnia debita qux in illo
inſtanti erant,ci dimitteret. Nec tamen ( inquir ) Auguſt.
quod nondum conferuo dimiferat , impedinit Domi
num eius,quominus in illo tempore accipienda ratio
nis dimitteret ei omnia , qua debebat :ſed quid pro
fuit, quandoquidem in caput eins proprerodiorums
perſeuerantiam rurſus omnia continuo replicata ſunt.
Sic non impeditur baptiſmi gratia, quominus omnia
peccata dimittat , etiam ſi odiumfraternum in eius, 1.C
cui dimittuntur animo perfeuerat. Solutur enim he
fternu dies , & quidquid fupra eft, foluitur,etiam
ipſa hora ,momentumque antebaptifinum , & in ba
priſmo. Deincepsautemreus effe continuo incipit,& c.
In quibus verbis videtur dicere folui per baptiſ
mum pro debitis præteritis , & illius etiam mo
menti,inquo fit baptiſmus,loquitur autem de de
bito porillimùm ipfius fictionis , nam eius oc
calione totam illam doctrinam attulit , & hoc
debirum quoad illud etiam momentum , di
cit ſolui per baptiſmum , deinceps autem in
cipere nouam rationem debiti . Sentit ergo ,
baptiſmum habere fecum pretium ſanguinis Chri
fti ad foluendum pro omni debito præterito,
& præfenti , etiam pro illo, quo eius efficacia illo
momento impeditur.
22 ,
Quod rurlus obiter explicare poffumus exem
plo martyrij,quod in hac plena remiſſione pecca
torú à culpa & pæna, baptiſino ſolet atlimilari:Si
autem martyr in ipfomet momento martyrij ha
beat peccatum actuale veniale , quod quidem in
eodé initanti remitti non poteft;ad huc martyriú
habet efficaciain ad tollendú poltea rearum ciuf
dem peccati :nam ablato obice peccati per retra
Etationem in inftanti mortis,ftatim virtute marty
rij præreriti remittitur tota pæna debita illi pec
cato :alioquin enim potuiflet aliquis verus martyr Aug
detineri in purgatorio per aliquot menſes pro
culpis venialibus , quod videtur contra mentem
Ecclefiæ , in qua iniuriam facit martyri, qui orat
pro martyre. Imò & in ipſo baptiſmo poflumus
hoc declarare,fialiquis ex intentione vanæ gloriæ
baptizetur , cum contritione debita de omnibus
peccatis mortalibus ; hic fi ftatim immediate
poſt baptiſmum moreretur , nullo peccato poft
baptiſmuin commifto, non indigeretPurgatorio ,
nam illud peccatum veniale virtute ipſiusbaptiſ
mi remittetur ; eriam quoad pænam ablato obice
per retractationem , dummodo poft baptifmum
non fuiffct continuatum . Sic ergo depeccato illo
fictionis dicendú videtur juxta mentem
mortaliini
August , quod fi conſideretur præcisè , qua
tenus exiſtit in illo inſtanti baptiſmi , poteſt
remitri per ipſum baptiſmum , quando auferatur
obex per fufficientein retractarionem . An verò
hunc effcctum habeat baptiſmus per ſc , an per
accidens ? crit quæſtio de nomine : poffer Tri
enim dici habere illuin per ſe , non prima
riò , fed fecundariò : quia , ſcilicet , ex pri
maria intentione exigeret non inuenire obicem
peccati præfentis ; ex ſuppoſitione tamen , quod
illum inueniat , ficur haber vim ad operandum ,
ſuum effectum poftea ablato obice ; ſic ha
bet vim ad tollendum poſtea omne debitum ,
quod inuenit quando exſtitit , & per confe
quens ipfum etiam peccatum fictionis , quatenus
tunc erat præſens.
Hæc , vt dixi , oliin inc in illam neganteni ‫ ܕܶܐ‬.
parrem
 Diſp .XVI.
23 . partem inclinabant :placer'tamen non diſcedere
2J Peccaia il- in hoc à communi fententia affirmante, pecca-
Lius inftantis tum illius inftantis , in quo iam homo baptiza-
lo ſuntmateria tus eft , & charactere inſignitus, debuiſſe per-
confeffionis.
=) tinere ad Sacramentum penitenciæ. Quod qui-
dem colligere etiam poffumus cx modo lo-
quendi Tridentini illa fel. 14.6.2. vbi Patres eo-
For rum ſolum peccatorum iudicium videntur Eccle-
M fiæ miniſtrisnegare , quæ extrà Ecclefiam fiunt:
inde enimprobant, miniſtrum Baptiſmi non eſſe
. iudicem , ficut miniftrum Penitentia , quia iuxta
Es . Quid mihi de
Apoſtolum Paulum .1. Corinth à. scontrario
&
1. Cor. 5. iis,qui forisſunt,iudicare? Ergo de iis,
quinon iam foris,ſed intrà Eccleſiam ſunt,pote-
rit ipſa Eccleſia iudicare.Alioquin non rectè con-
C. cludererur,nec probaretur intentum , miniſtruin ,
fcilicet, Baptiſmi non eſſe iudicem, quia eius mi-
..
niſterium ordinatur ad dimittenda folùm ресса -
ta, quæ extra Eccleſiam fiunt. Nam ſi per Bapril-
muin dimitterentur etiam peccata aliqua , quæ
OC fiunt intrà Eccleſiá ; iam ex ea parte poſſet mini-
dan fter effe iudex. Deinde c.s. clariùs, & vniuerſali-
7. terChriſtus dicitur reliquiſſe Sacerdotes ſui ipſius
, Vicarios, & tanquam Praſides, & Iudices, adquos
omnia mortalia crimina deferantur, in qua Chrifti conſequens ab illa poſſet iam puniri.
.),
fideles ceciderint. Quæ verba vniuerſalia ſunt, &
0 comprehendunt omnia peccata mortalia , quæ
quilibet Chriſtianus commiſerit.Cùm ergo pec-
catum illud, quod fit ipſo inſtanti Baptiſmi com
pleti,Git peccatum hominis Chriſtiani; ſi quidem
i iam tunc habet Chriſti characterem ; conſequens
eſt, vt in illa propoſitione vniuerſalicomprehen- ' ve poflit eſſe contumax , & inobediens Eccleſiæ
datur à Concilio docente , omnia peccata homi-:
nis Chriftiani debere ad Sacerdotes in foro pe
nitentiali deferri. Accedit auctoritas Auguſtini,
qui illo cap. 1 2. ſupra citato, ad tollendum illud
peccatum fictionis videtur requirere confeſſio-
nem ſubſequentem , his verbis. Fit vt non denuo
baptizetur, ſed ipfa pia correctione , o veracicon-
Auguſtin. fesfione purgetur,quod non poſſet fine Baptiſmo, vt
guod ante datum est tunc valere incipiat ad
ſalutem
rit .
, cum illafictio veraci confesſione receſſe
24. Ex his Tridentini verbis colligere poſſumus
rationem à priori pro hac communi fententia;
quia ſcilicet , peccatum illud , proytillo inſtanti
fieret,effet verè peccatum hominis Chriſtiani, &
Chriſti charactere inſigniti , atque adeo hominis
ſubditi Eccleſiæ, ergopertineret ad iudices Ec-
cleſiæ ; ficur delictuin conimiſſum in Territorio
Florentino pertinet ad iudicem Florentinum.
Confirmatur , quia pro peccato commiflo illo
inftanti poffet hic homo ab Ecclefia excommu-
nicari, & puniri:ergo peccata illius inſtantisper-
tinent ad TribunalEccleſix . Conſequentia vi-
detur bona ; quia Eccleſia etiam non poteſt ex-
communicare , niſi pro peccatis factis poſt Ba-
ptiſmum : hoc enim videtur fupponi in illa pro-
poſitione vniuerſali, quæ habetur in Tridentino
Trident. sef.14.6.2. quod Eccleſia in neminem iudicium ex-
ercet , qui non priùs in ipfam per Baptiſmi ianuam
fuerit ingrelis : excommunicare autem aliquem
procul dubio eſt, iudicium in eum exercere ; eſt
enim proferre fententiam in illum propter eins
delicta ; ergo ſi ad hoc iudicium exercendum
fufficit quod ille homo eo inftanti ingreſſus fit
Eccleſiam per Baptiſmum ; ſufficiet etiam ad hoc,
quod peccata illius inſtantis pertineant ad iudi-
cium Sacramentale Eccleſiæ : alioquin poſſet ex-
communicari propter aliquod peccatum , à quo
l;
Sect . I. 309
non poffet abſolui per Ecclefiam , quod videtur
abſurdum ;nam quoties cenſura pertinet ad cla
ucs Ecclefiæ ; à fortiori culpa , & peccatum per
tinet ad eafdem claues.
Antecedens verò , quod ſcilicet pro peccato 25.
commiſſo co inftanti poffit homo incurrere ex
communicationem, probari poteft ; quia illo in
ſtanti eſt iam ſubditus Ecclefiæ ; ergo Eccleſia
habet ſuperioritatem , & iuriſdictionem in illum :
hæc enim ſunt correlatiua, nec poteft effe fubdi
tus ſine ſuperiore:ergo illo inſtanci ligatur Eccle
fiæ legibus , & peccare poteſt contra illas, ac per
confequens porerit puniriab câdem Eccleſia pro
pter tale peccatum. Quod explicari,& confirma-.
ri poteſt exemplo religioſi, qui codem inſtanti,
quo emittit vota religionis, poſſet contra illa vo
ta peccare, ſi tunc haberet intentionem aliquid
accipiendi abſque licentia Prælati , vel non obe
diendi, &c. Item coniux codem inftanti , quo
contrahit matrimonium , poffet peccare contra
ius coniugis fi haberet intentionem fornicationis,
quæintentio habebit iam malitiam adulterij:ergo
ſuniliter eodem inftanti , quo quis ſe ſubiicit Ec
cleſiæ, poffet peccare contra ius Ecclefiæ , & per
26.
Reſpondebit fortafsè aliquis, negando pri
m'mm antecedens ; quod ſcilicet , bomo eo primo Leges Eccle.
inftanti poflit incurrere excommunicationem , fse an obli
vel aliam fimilem pænam Eccleſiaſticam : nam tanti B4
licèt iam fit ſubditus Ecclefiæ ; non ſufficit hoc, priſmi?
vt poſſit excommunicati , fed requiritur etiam ,
præceptis, quibus ei ralis pæna impofita fuit.
Præceptum autem debet imponi homini iam
ſubdito , quare debuiſſet eo inſtanti , poftquam
iam ſubdituseſt , imponi ei tale præceptum ab
Ecclefia lub excommunicationc pro ſigno poſte.
riori , & rurſus ipſe homo pro alio poſteriori na.
turæ deberet violare præceptum ſciens , & vi
dens cenſuram Ecclefiæ , quam tunc pro alio po
ſteriori incurreret. Hoc autem eſt impoſſibile :
quia homo non attendit ad talepræceprum pro
poſteriori naturæ poſt Baptiſmum : ad hoc enim
oporteret , vt fupra dixi, quod Baptiſmus eflet
caufa illius attentionis ad præceptum, & violatio
nis : quia illud folùm habet prioritatem naturæ ,
quodeſt cauſa , vel quaſi cauſa poſtetioris, in ip
ſum aliquo modo influendo : Baptiſmus autem
non eftcauſa violandi præcepti, nec attendendi
ad illad ; cùm homo non ſciat , nunc eſſe iam
Baptiſmum completum , vel ex eius exiſtencia
pollit moueri ad apprehendendum præceptuin ;
ergo Baptiſmus non eftprior natura , & per con
ſequensillud præceptum non intimarur ſubdito,
poſtquam ſubditus eft , non ſolum poſterioritate
temporis , ſed nec poſterioritate naturæ .
Sed contra eſt , quia non requiritur, quod lex 27
fiat, poftquam homo iam eſt ſubditus ; fufficit
enim legem vniuerfalem antea eſſe factam , quæ
eo ipſo perſeuerat moraliter , atque adeo ftatim
ac perficitur Baptiſmus , illa lexpro poſteriori na
turæ incipitobligare ex ſe , perinde ac ſi pro eo
figno conderetur : poteft autem intelligi legem
illam moraliter exiſtere pro poſteriori, & Baptif
mum eſſe caufam illius,quia cùm Eccleſia volue
rit obligareomnes ftatim , ac ſunt baptizati : iam
Baptilmus requiritur tanquam conditio , ad hoc
ve poftea lex illa cenſeatur moraliter ferri de no
uoin cum hominem , atque adeo propoſteriori
naturæ intelligitur metaliter condi illa lex ex
voluntate
 310 De Sacramento Pænitentiæ .
voluntate Eccleſiæ præterita : datur ergo priori-
tas,& pofterioritas ſufficiens inter Baptiſmum , &
inter legem illam , vt obligantem hunc homi-
nem .
28 .
Dices , dari quidem , & intelligi illam priori-
tatem , & pofterioritatem inter Baptiſínum , & le-
gem obligantem ex ſe hunc hominem : non ta-
men dariinterBaptiſmum ,& intimationem talis
legis , neque ſufficit ad violationem legis , quod
lex ex ſe ſir condita , & obligans , niſi incimetur
ſubdito : hæc autem intimatio eſt notitia , quâ
ſubditus attendit ad præceptum ; quæ notitia, ſeu
attentio non eſt poſterior natura , quàm Baptiſ-
mus, nam licèt Baptiſmus ſit conditio , vt lex illa
cenfeatur nunc iam moraliter comprehendens
hunc hominem ;non tamen eſt conditio vt in hoc
homine fiat illa noticia , & attentio phyſica ad ca-
lem legem : quia , vt dixi , Baptiſmusnullo mo-
do influit , vel excitat ad talem aduertentiam ha-
bendam ; ergo illa aduertentia ad legem , ſeu no-
titia legis non habetur à fubdito , poſtquam ſub-
ditus eſt , nec etiam poſterioritate naturæ , quod
faltem requireretur ad hoc,vt poflet peccare con-
tra talem legem.
29 . Sed contra , quia non requiritur ad violatio-
nem legis, quod inter legem , & eius violationem
mediet aduertentia , & notitia : ſatis eſt , quod
priùs viderit,& ſcierit homo pro tali ſigno legem
ferendá cum obligatione, & voluerit adhuc facere
cótra illam,hoc enim pofito iam pro eo ſigno lex
incipietobligare, & tranſgreſſio imputabitur pro-
prer aduertentiam & voluntatem præcedentem .
Quod explicari,& confirmari poteſt exemplisſu-
prà adductisreligioſi , & coniugis, ad quorum
delicta contra profeſſionem , vel matrimonium
non eſt neceſſe, quod inter obligationem contra-
&tam per profeſſionein , vel matrimonium , &
eius violationem mediet aduertentia noua, & no-
titia:ſatis eſt, quod præuideatur, poſita profeſſio arque ideocomprehenditur in illa vniuerſali pro
ne, vel conſenſu in matrimonium , non eſſe lici. politione, qua omnia fidelium peccata deferri
tum talem actum : tunc enim eo ipfo , quod ve-
lim ſimulprofeſſioné, v.g. & illum alium actum ,
pecco contra obligationem profeſſionis , abſque
eo , quodmediet alia cognitio profeſſionis , iam
policæ . Rurſus li loannes ſe tradat , aut vendat
Petro in feruum , fi limul lubtrahat le codemmo-
mento ab eius poteſtare , aut obedientia , peccat
procul dubio contra ſeruitutis debitum , quod
tunc fibi impoſuit : poteft ergo Chriſtianuspec-
care contra obedientiam Ecclefie debiram co-
dem inſtanti', quo ſe ſubditum Ecclefiæ conſti- loqui Concilium cum ea reſtrictione ; quando
tuit. Ratio autemvniuerſalis eſt , quia ad hoc, vt
actio mea ſit licita , requiritur, quod non fit con-
tra iusalterius: vnde ve ego licitè vtar re aliqua,
neceſſe eſt , quod cam alteri non verdam : fi
enim eam nunc Petro vendo,non erit licitus vſus
illiusinuitoPetro;quia effetcontra ius Petri,quod
ex venditione acquiſiuit , & habet hoc ipſo in- ingreflus; veriſsimum eft :non dicit enim , quod
ſtanti , atque adeo eller contrectatio rei alienæ non poſsit Eccleſia iudicare de peccato , quod
ituito Domino. Sic etiam , vt actio mea ſit licita, antequam fieret , homo non fuiflet priùs in Ec
requiritur , quod non fit contra ius legitimi lupe-
rioris repugnantis: nam omnis actio lubditi con-
tra voluntatem iuftanı ſuperioris contrahit mali-
tiam inobediétiæ. Cùm ergo Eccleſialegibus ſuis
iam promulgatis voluerit obligare ſuos fubditos
præſentes, & futuros , co ipſo, quod aliquis vult
fieri ſubdirus Eccleſiæ , præuidet talem actionem ,
fi fiat co inſtanti , futuram contra voluntatem , &
legem ſuperioris , atque adeo non eſſe licitam ,
quia non habet illud requiſirum , quod non fic
contra voluntatem , & legem alicuius legitimi
fuperioris : non poreſt ergo aliquis velle licitè
fieri ſimul ſubditus Ecclelia , & operarialiquid
contra præceptum eiuſdem Ecclefiæ : vnde pec
catum illo inſtanti commiffum pertinere vrique
poterit ad iudicium , & correctionem eiuſdem
Eccleſiæ.
Adde ; licèt Ecclefia non poſſet pro eo primo 30 .
inſtanti aliquid fubdito prxcipere, vel prohibere,
non ſequi , quod non poflet de delicto co in
ftanti commiſſo cognofcere , illúdque iudicarc,
& punire , maximè in foro Sacramentali. Non
poſle quidem excommunicationem incurrere is,
cui aliquid præcipi non poflet ; quia excommu
nicatio eftpæna ob inobedientiam , & contuma
ciam contra Eccleſiæ præcepta : poflet tamen aliis
pænis puniri iuxta quantitatem delicti : fic enim
iudices fæculares punire poflunt pænis condignis
crimina extraordinaria : quibus in legibus huma
nis pænanulla ſtatuta eſt,vtcú aliis probat P.Mo
lina tom .4 de iuft. o iure tr. 3. diſp.4.n.11. ex leg.
hodie ff.de pænis , & leg. 1. ff. deeffractoribus, ad
quod induci etiam poflunt,quæ habentur in toto
titulo ff. de extraordinariis criminibus. Ad iudicé
eniin ſpectat non ſolùm præuenire prohibitio
ne , & præcepto , ne fiant delicta ; fed etiam pu
nire , quæ fiunt , vt alij terreantur. Sic ergo pol
ſet Eccleſia iudicare peccata illins inſtantis, licèt
non poffet illa prohibere , præfertim in foro Sa
cramentali , in quo de facto iudicat, & punit
pro peccatis merè internis , circa quæ tamen non
poteſt leges condere. Vnde licèt non poſſit , vt
ſupra dixi, ei, qui non eſt baptizatus , prohibere
directè indignam ſuſceptionem Baptifmi, quia Trid
non ſupponitur aliundeſubditus; poflet tamen
de illo peccato iudicare , & illud punire in foro
pænitentix , quia eft peccatum hominis iam
Chriſtiani, & inſigniti charactereiptius Chriſti,
iubentur ad Sacerdotes , tanquam ad Chriſti Vi
carios in foro Sacramentali.
Reſtat nunc reſpondere ad argumenta , quæ 31 .
adduximus ad probandum , peccatum illius in
ftantis non eſte materiam confeffionis Sacramen
talis. Ad primum iraque peritum ex modo lo
quendi Concilij Tridentini , in quo fermo eft
ſemper de peccatis poft Baptiſmuin commitsis,
quando declaratur inftitutio , aut necetlitas con
feſsionis : Rcfponderur in primis , non femper
enim neceſsitatein confefsionis declarauit illo cs.
expreſsit pro mareria neceflaria omnia peccata
mortalia , in quæ Chrifti fideles incidunt; in quo
ſenſu debene intelligi,quæ dixerat c.2 . nam quod
dixit , Ecclefiam in neminem iudicium exercere
qui nonpriies inipſam per Bapriſmi ianuam fuerit
cleſiam ingreflus : fed folùın dicit , quod homo
debet efle in Ecclefiam ingreflius, priuſquam Ec
clclia exerceat iudicium in ipſum . Debet ergo
Baptiſmus præcedere iudiciuin , & punitionem ,
non verò peccatum ipſum . Debet , inquam , Ba
ptiſinus præcedere , veltempore , vel certè prio
ritate naturæ : nam fi Eccleſia poteſt ſub graui
parna prohibere aliquod peccatuin , & hac lege
obligare ſubditum etiam co primo inſtanti , quo
Ecclefiæ ſubditur ; tunc Baprifmus non præcedit
tein
cimi Diſp. XVI . Sect. I. 311
acitè tempore, led naturâ illam obligationem legis Ec- ta , quibus tempore fequenti ſeſe contaminaue
quid cleſiaſticæ , quatenus priùs intelligitur homo ba- rint. Secus eſt de iis, qui non abluuntur, nec
Deca
prizatus , & ſubditus Eccleſiæ , & pro poſteriori ſan & ificantur interius in ipſo Baptiſmo, de qui
que intelligitur Eccleſia ſua lege obligare illum ſub- bus Concilium in illis verbis non egit.
Licin 34 .
ditum :idco enim illum obligat , quia fubditus Denique illa alia verba , quæ adduntur in fine
eſt , non è contra : vnde neque hunc actum iu- eiuldem cap .2. & c.5 . & can. 1. quibus dicitur
mo riſdictionis, & præcepti exercet Eccleſia in ali- hoc Sacramentum neceffarium efle iis omnibus,
ere, quem , quinon prius faltem natura intelligitur qui poſt Baptiſínum lapli ſunt in mortale pecca
ID in ipſam ingreſſus. Iudicium verò facramentale tum, vel debent intelligi in ſenſu paulò ante ex
non exercet, niſi priùs etiam tempore ingreſſus plicato , itavt illud poftincludat totam duratio
ton fuerit ; quæ tamen prioritas non requiritur relpe- nem , quæ non præceſſit Baptiſmum ; vel acci
ctu ipſiuspeccati, de quo iudicat , ſed reſpectu pienda ſunt in ſenſu præcitiuo , itavt affirment
110 iudicij, vt diximus. quidem neceßlicarem confeſſionis in illo,qui pec
ma. 32 . Incodem ſenſu intelligi debent illa alia verba, cauit tempore ſubſequenti Baptiſmum ; de pec
eliis quæ fequuntur eodem cap. 2. fi fepoſtea crimine cato autem conmiſſo illo ipfo inftanti Baptiſnii
nim aliquo contaminauerint , ante boc tribunal fiſtivo- nihil dicant:quod line doctrinæ yitiofieri potuit,
Enis luit : in quibus illud , poftes, non debet reſtringi quando iam in eodem loco pofita fuit regula vni
na ad ſolum tempus ſubſequens, ita vt poſitiuè ex- uerſalis comprehendens illud etiam peccatum
1o cludat ipſum inſtans . quo Baptiſmus perficitur. ſub illa vniuerfalicare omniumpeccatorum hominis
Nam vox ipſa de fe indifferens eſt ad veramque fideles , quorum confeſsio neceffaria afferitur ex
ad ſignificationem : fic enim dicere folemus ante lo- Chriſti inſtitutione.
oto lisortum ſunt tenebræ ; poftea verò non ſunt. Ad rationem deinde deſumptam ex eo , quod 35 .
acé Item : ante vſum rationis non peccat homo ; po- per Baptiſmum applicatur pretium ſanguinis
20 ſteaverò peccat : vbi illud ,poſtea, non includit Chriſti ad foluenda omnia debica contracta , in
4 ſolum tempusſubſequens , ſed etiam ipſum pri- quibus includi viderur illud etiam debitum ,quod
mum inftans, quo ſol eft ortus, quo primùm illo ipſo inſtanti contractum eſt: reſponderipo
cet datur vſus rationis. Volumus itaque comprehen- teſt, negando, Baprifinum elle inſtitutum ad fol
4 dere omne tempus ſubillis vocibus , ante , & po- uendum illud debitum , quod tunc contrahitur :
bit ftea , itavt quidquid non comprehenditur ſub nec id arguipoteft ab exemplo ſanguinis Chriſti
on priori, comprehendatur ſub pofteriori. Hoc au- qui effundcbatut ad foluendum pro illo eriain
vi tem ſenſu vſurpatam fuiſſe particulam , poſtea, in peccato, quod tunc committebatur ab effunden
re illo loco Tridentini, colligitur ex contextu . Con- tibus iplum ſanguinem. Sienim exemplum illud
ia ſtat ( inquit ) certè Baptiſmi Miniftrum iudicem id probaret ; probarer etiam , Baptiſmum habere
en Trident effe non oportere,cum Ecclefia in neminem iudicium efficaciain ad foluendum pro peccatis commit
0 exerceat , qui non priùs in ipſam per Baptiſmi ia- tendis tempore ſubſequenti , poſt Baptiſmum ,
71 nuam fueritingreffus. Quid enim mihi,inquit Apo- ficut fanguis Chriſti continebat pretium ad tol
Stolus, de iis, qui foris funt , iudicare ? Sécès eſt de uendum non folùm propeccato tunc præſenti,
domeſticis fidei,quos Chriſtus Dominus lauacroBa- ſed etiam pro futuris . Aliunde verò Baptiſmum
priſmiſuicorporis membra fernel effecit. Nam hos ,fi non habere efficaciam ad tollendum peccatum
ſe poſtea crimine aliquo contaminauerint , non iam præſens,fed folùm præterita, colligitur in primis
repetito Baptiſmo ablui, ſed ante hoc Tribunal,tan- ex inſtitucione Sacramenti pænitertiæ ,in quo Sa
quam reos , fistivoluit. In quibus verbis omnia cerdotes conſtituti ſunt à Chriſto iudices pro pec
hominum peccata diuidit in duasclaſſes, alteram catis omnibus fidelium , in quorum numero in
corum , quæ fiunt foris, hoc eſt, extra Ecclefiam ; cluditur etiam peccatum illo inftanti commiſſum,
alteram eorum , quæ fiunt poſtquam homobapti- ve vidimus. Deinde à priori colligitur , quia , vel
Zatus eſt. Debet ergo hoc fecundum membrum, remiſlionem illius peccati cauſaret Baptiſmus per
vt diuiſio ſufficienter fiat, comprehendere ca om- fe , vel per accidens. Non quidem per ſe , quia
niapeccata, quæ non fiunt foris, & quorum iu- Baptiſmus per fe, & ex ſua inſtitucione exigic
dicium dicitur non pertinere ad Eccleſiam , quæ difpofitionem in recipiente , & carentiam obi
de iis , quæ foris ſunt, non iudicat. Ergo , illud, cis; ergo ordinatur per ſe ad illud peccatum au
poſtea , non reſtringitur ad folum tempus ſuble- ferenjum, ſed non : neque per accidenspoteſt il
quens excludendoipſuin inſtans Baptiſini perfe- lud auferre ; quia ad hoc neceſſe effer , veremif
čti, alioquin diuiſio non erit adæquata , necle- ſio illius peccati includeretur aliquo modo in
cundum membrum adæquatè opponetur primo, effectu , quem fignificat Baptiſmus, alioquin
cùm non comprehendat omnia peccata, quæ ex- non poteft illam cauſare,cùm folùm caufet,quod
cluduntur à primo . ſignificat , ficut omnia alia Sacramenta , quæ
3 . Quod fi nolueris illud , poſtea , in co ſenſu ibi ſignificando caulant : remiſſio autem illius pec
accipi, ſed prove ſignificat ſolum tempus ſuble- cati non ſignificatur vllo modo per formam
quens poſt Baptiſmum ; ex iis verbis argui non Baptiſmi : nam verba illa ſignificant abſolu
poſſet contra nos : dicemus enim , Conciliuin ibi tionem , & purgationem ab illis peccatis , ad
non loqui de omnibus baptizatis, ſed de iis folis, quorum expiationem ponendam exigit pæniten
qui dignè baptizantur , & lauacro Baptiſmi pur- tiun præcedentem , tanquam diſpoſitionem , fi
gati , & ſanctificati , meinbra Chriſti efficiuntur: cur abſolutio Sacramentalis exigitdolorem , &
quo certè nomine non intelliguntur , qui bapti- panitentiam peccatoris : quare ficut abſolutio
zátur indignè,ijenim věTheologi cum S.Thom . non lignificatremiſſionem peccati, quod fit co
3.p.9.8.art.3.ad fecundum cómuniterdocent,non inſtanciabſolutionis , quia non potuit præexi
dicuntur propriè, & fimpliciter membra Chriſti, gere dolorem de illo peccaro , cùm non poflit
fed imperfectè,dum ſunt in peccato mortali. Illi eſſe ante abſolutionem dolor de peccato com
ergo, qui in Baptiſmo fiunt membra Chriſti, non miſſo ipſo inſtanti abſolutionis; ita Baptiſmus
indigent Sacramento pænitentiæ , nifi ad pecca- non poteſt exigere ex ſe dolorem , & pæni
tentiam
 312 De Sacramento Penitentiæ .
tentiam præcedentem de peccato , quod fit ipſo
inſtanci Baptiſmi; ergo cùm verba formæ ligni-
ficent ſolùm expiationem coruin peccatorum , de
quibuspræcxigit dolorem, & pænitentiam præ-
cedentem ; conſequens eft , quod nullo modo
ſignificet expiationein illius peccati , ſed alio-
rum , de quibuspotuit præcedere dolor , & pe-
nitentia , quam Baptiſmus præexigit in eo , qui
baptizatur.
36 . Explicatur exemplo indulgentiæ plenariæ, non recedit , quomodo enim dicetur recedere,
quam Pontifex ſolet concedere. Similiter enim
i in Baptiſmo contineri videcur indulgencia ple-
niflima omnium peccatorum , quoad culpam , &
pænam à Chrifto Domino , concefla. Pontifex
autem concedens ciuſmodi indulgentiam om-
nium peccatorum non comprehendit peccatum
illud veniale , quod fortè committeret hoino co
inftanti, quo indulgentiam lucratur : quia nimi-
rum indulgentia ad ſuum effectum prærequirit
dolorem, & retractationem peccati, quam retra-
&tationem non poteſt exigere circa peccatum il-
lius inftantis,cùm non poffit peccatum retractari
co inſtanti,quo fit : quare indulgentia illa,quan- per remiſsionem tollitur formaliter debitum ; fi
tumcumque ſit pleniflima , ſolùm extenditur ad
peccata præcedentia, non ad peccatum præſens;
pro tunc tenebras peccati habitualis ; multòma
gis effugarettenebraspeccati actualis , quod pe
ius eſt. Vnde affent exemplum illius , qui à tene
bris per lucem tranſit ad tenebras , quem quidem
lux perfundit tranfeuntem ; ſic eo caſu poſt il
lud, inquit, temporis punctum redeunt peccata,
tanquam redeunte obfcuritate , quam lux in tran
fstu excuſſerat. Non loquitur ergo de peccato
quod eodem puncto temporis fiat ; illud enim
quando actuvenir, & fit ?
Secundò colligitur idem Auguſtini ſenſus ex 38,
illo exemplo , quod affert feruiEuangelici , cui
Dominus vniuerſum debitum tunc dimiſit. Sic,
inquit, in Baptiſino dimittuntur ( concella ſcilicet
falla illa doctrina aduerſariis) omnia debita, quæ
inuenta fuerint , reditura ſtarim propter perſeue
rantiam indiſpoſitionis. Non loquitur ergo de
peccato , quod fit eo ipſo inſtanti perfecti Baptiſ
mi : quia illud peccatum , ſeu eius reatus, non
eflec debitum propriè; repugnat enim debitum
eſſe tunc , quando eſt iain remiſlio debiti , quia
ergo co inſtantiponitur remiſsio ; non eſt debi
tum vllum ex illo peccato eo inſtanti : ſed nec ST

ſimiliter ergo indulgentia, & remiſſio pleniffima, fuit tempore antecedenti illud debitum , cùm
quam Baptiſmus, ex Chriſti conceflione affert, nondum eflet poſitum peccatum illius inſtantis :
non extenditur ad peccatum præſens, ledad præ ergo tunc non remittitur propriè debitum illius
cerica;quia circa illa ſolùm præcedere potuit pe- peccati , atque adeo Auguſtinus non compre
nitentia , quam Baptiſmus præexigitcirca pecca- hendit illud peccatum , quando dicit , remitti
ta, quorum expiationem fignificat. tunc omnia debita , quæ inuenta fuerint ſed lo
37. Nec obſtant huic doctrinæ verba Auguſtini quitur de peccatis præcedentibus , quorum ho
ibi adducta , quibus dicit , quod per Baptiſmum mo debitor fuerat , & à quorum debito eo in
ſoluitur quidquid fupra eft, etiam ipſa hora , mo- ſtanti ſoluitur per Baptiſmum , & poftea propter
Auguſtine mentuinque ante Baptiſmum , & in Baptiſmo. indiſpoſitionem redit.
Deinceps autem reus eſſe continuò incipit, &c. Vbi In quo etiam ſenſu intelligi poílet S. Thomas 39.
videtur dare efficaciam Baptifmo ad foluendum quaft. 69. art. 10. ad ſecundurn , vbi differentiam
pro peccato comuniflo in ipſo inſtanti Baptilini. agnoſcit inter peccatum fi& ionis, & cætera pec
Refpondetur enim , Auguſtinuin non loqui ita cata , itavt cætera tollantur poftea virtute Baptil
mi præterici quando peccatum fictionis per pe
metaphyſicè de peccatis,quæ fiunt in ipſo inſtan-
ti vltimo, quo perficitur Bapriſius,ſed cum ma- nitentiam ablatum fuerit. Ad ſecundum ( inquit )
iori quadam laticadine de debito , quod homo dicendum ,quod fictio non remouetur perBaptiſmum , S. Thom .
habet , non ſolum antea contractum, ſed etiam ſed per pænitentiam fubfequentem , qua remota,
quandiuminiſtratur Baptiſmus,quæ actio , cùm Baptifmus aufert culpam og reitum omniu?n
ſitſucceſſiua , durat per aliquod tempus. Porrò; peccatorum præcedentiu:m Baptiſmi, o etiam fi
Auguſtinum non loqui de vltimo inſtanti meta- mulexiſtentium cum Baptifmo. Vbi per peccata,
phyſico, probatur primò, quia ipfe loquitur ibi que exiſtunt ſimul cum Baptiſmo, non oporter
ſuppoſitione do&trinæ fallæ ,quam aduerfariis intelligere ea, quæ fiunt ipfo vlrimo inftantiBa
concedit ad maiorem abundantiam folutionis; priſmi, ſed quæ fiunt tempore illo , quo profer
quodſcilicet qui in ſtaru peccati abſque debita tur forma, vel effunditur aqua ante vltimum
diſpoſitione
ſanctificatur baptizatur , adhuc virtute Baptiſmi inſtans , quæ omnia tolluntur poftea virtute
pro tunc, & mundatur à peccatis, Baptiſmi , recedente fictione, & ablato obice ;
quæ tamen ftatim redeant propter perſeueran- conſtituit autem differentiam inter peccatum fi
tiam malæ voluntatis . Sicut (eruus Euangelicus ctionis , & alia peccata : quia fictio femper cen
Matth.
Aſatrla, 18. nem 18. accepit à Domino pro tunc remiflio ſetur perſeuerare non ſolùin vſque ad vltimum
totius dcbiti, licèt odium aduersùs confer
inſtans Baptiſmi incluſiuè , ſed etiam tempore
uum non depofuiflet , protinus autem rediit to- ſequenti. Ideo oportet , quod rollatur per Sacra
tus prior reatus propter perſeucrantiam praux vo- mentum pænitentiæ , vel contritionem ſuble
luntatis.Hacergo doctrina ſuppoſita, non potuit quentem : reliqua verò peccatapoſſuntcoexiſtere
Auguſtinus loqui de peccato , quod actu fieret Baptiſmo, & non perſeuerare actu in vltimo in
ipfo vltinoin tanti Baptiſini. Supponcbat enim , ſtanti Baptiſmi; ideo poſſunr tolli virtute ciuf
quod licèt antca eſlet in peccato, quod adhuc dem Baptiſmi.
non retractauerat ; virtute tamen Baptifini illo Meritò crgo aſsignatur diſcrimen ex hac parte 40 .
temporis puncło propter aſſiſtentiam Spiritus inter peccatum fictionis, & alia peccata; quia fictio
fancti, & lucem , quam Sacramentum afferret, eſt voluntas ſuſcipiendi Baptifmum indebitè:vo
peccata recederent , & ſanctitas , atque iuſtitia luntas autem illa perſeuerat , dum ſuſcipitur Ba
adeſſet ; poftea verò hæc recederet , & peccata priſmus ,cùm femper homo adſit voluntariè recie
redirent : non ergo ſupponit, quod illo inſtan- piens Baptiſmum ; imò & poſtea continuatur;
ti fiat nouum peccatum actuale: fi enim gratia neſcit enim homo, quando metaphyficè fit iam
Sacramenti , & Spiritus fan & i præſentia effugat completum Sacramentum , atque adco intentio
illud
 Diſp . XVI.
illud recipiendi, perſeuerat aliquandiu poft illud
ſuſceptum , quæ intentio eft peccatum fi &tionis
indigens Sacramento pænitentia; aliaautem pec-
cara poſſunt læpè eſlecum Baptiſmo abſque co,
quod perſeuerent poft illum : nam illud etiam
peccatum odij, v.g. quod committitur in prin-
cipio prolationis verborum ,vel ablutionis dicitur
propriè exiſtere cum Baptiſmo ; iam enim ince-
pit Baptiſmus : & tamen illud peccatum non con-
tinuatur poſt Baptiſmum , imò nec coëxiſtit vlti-
mo comp lemento Baptiſini.Potuit ergo Sanctus ' hoc, inquam , reſponderi poteft , quod attinet ad
Thoin , aliter loqui de peccatis aliis etiam exi- peccatum veniale commiſſum in vltinio inſtanti
:
ſtentibus cum Baptiſmo ,non exigens pæniten-
tiam ad eorum remiffionem ; aliter vero de pec-
cáto fi &tionis , quod quia per fe loquendo durar
poſt Baptiſmum , indiget etiam per ſe loquendo
Sacramento pænitencia .
41 . Solutio hæcſufficit ad defendendum ſanctum
Thomam. Sed credo , magis iuxta eius mentem
elle , ſi dicamus , eum loquide fictione actuali,
quam dicit colli per pænitentiam fequentem ;non
tamen negat , rearum eius fictionis ,provt coëxi-
ſtit Baptiſmo, auferri per virtutem Bapriſini præ-
teriti; imò ftatim ſubiungit, quod remora fictio-
S. Thom .
ne per pænitentiam , Baptifmus aufert culpam ,co
reatumomnium peccatorum precedentium Baprif- mum, recta via ire in Cælum ,abſque purgatorio:
mum , & etiam fimul exiſtentium cum Baptiſmo. intelligitur, fi neque poſt Baptiſmum peccauit
Per quem loquendi modum videtur ſignificare, venialiter , provt potuit in illa breuiſſima morula
ſe non loqui de remittenda culpa fictionis ; quæ vitæ peccare, neque etiam in ipſo vlțimo inſtanti
remifſio fiat per pænitentiam , ſed de remouenda Baptiſmi: alioquin certum eſt apud omnes illum
fictione actuali , quæ impediebat effectum Ba-
ptiſmi: nam diuerſo modo explicar effectuin pe-
nitentiæ , & effectum Baptiſmi: dicit enim , per
pænitentiam ſubſequentem , ſcilicet, per dete-
Itationem , remoueri fictionem , & ftatim per
19
Baptifmum auferri culpam , & reatum omnium
peccatorum , &c. In quibus verbis ſolùm videtur
tribuere pænitentiæ remotionem fictionis actua-
lis , non remiſſionem culpæ. Vnde poftea ſub-
iungit , ad effectum Baptiſmiconcurrere etiam
pænitentiam, fed folùm tanquam cauſam per ac-
cidens , hoc eſt remouentem prohibens : quod
de folaablatione fictionis actualis intelligi poteſt;
nam ſola fictio actualis erat , quæ impediebat
effectum Baptiſmi. Semper iraque loquitur de
pænitentia actuali, per quam auferatur fictio,
nunquain verò de Sacramento pænitentiæ . Vi.
deatur in quarto dift.4 9.3.art.z.queſtiunc. 3.ad 2 .
vbi vtituretiam illo diuerſo modo explicandief-
fectum pænitentiæ, & Baptiſmi, dum ait,pecca-
S. Thom.
taprecedentia Baptiſmum remitti per Baptiſmum
quoad culpam pænam , quando aufertur fictio,
fed peccata fequentia remittuntur (inquit) virtute
contritionis , qua fiétionem amouet , quantım ad
culpam , e quantum ad pænam totaliter. Vbi illa
verba , quantum ad culpam , non coniunguntur
cum verbo , amouet , proximo , ſed cum verbo,
remittuntur. Senſus enim eft : Per contritionem ,
per quam amouetur fictio , remittuntur peccata
ſequentia Baptiſmum , quantum ad culpam , non
quantum ad totam pænam ; in quibus verbis
contritioni tribuit amouere fiction : in ; remittere
verò peccata, non niſi ca, qux conſequuntur Ba
priſinum ; eodem modo loquitur in fecundofcri-
pro fuper quartum ſententiarum eadem dift.4.art.2 .
ad primum ,quod habetur tom.17 . vbi dicie. Bapril-
mum indigere contritione , non vt cauſa ad de-
ſtructionem peccati actualis , ſed ſolùın ad re-
mouendam fictionem , quæ eſt contraria diſpo-
ſitio impediens effectum Baptiſmi. Vbi apertè
P. Ioan. de Lugo de Ponit.
Sect. I. 313
diſtinguit inter remotionem fictionis , ad quam
conducitcontritio, & inter deſtructionem pecca
ti.Ergo in noftro etiain textu non videtur lignifi
care remiſſionem peccati fictionis per remotioné
fictionis , quam tribuit pænitentiæ ſubſequenti.
Denique ad exempla martyrij , & Baptiſmi
ſupra adducta, quando , ſcilicet , aliquis in ipſo
momento martyrij, vel Baptiſini, peccaret venia
liter , & ftatim moreretur, quod peccatum vir
tute martyrij, vel Baptiſmi deberet auferri : ad
Baptiſmi perfecti, caindem eſſe difficultatem .
Nam ficut diximus , peccatum mortale illius in
ftantis non remitti poſtea virture Baptiſmi , ſed
eſſe materiam confeſſionis ſequentis ; fic dicen
dum eſtde veniali , non auferri virtute Baptiſmi,
ſed pofle remitti poſtea per confeſſionem , quia
verè fuit peccatum hominis Chriſtiani, & ſubdi
ti Ecclefiæ : differt ramen à mortali , quia hoc
effet neceffariò confitendum , non verò veniale,
fed poſſet line ordine ad claues deleti percontri
tionem,aut etiam aliquando per attritionem extra
Sacramentum . De facto ergo , quando commu
niter dicitur,eum , quimoriturſtatim pofi Baptiſ
indigere purgatorio , fi immediatè poſt Baptif
mum commilit aliquod veniale .
De Martyrealiter dicendum eft , concedimus 44 .
enim ex priuilegio Martyrijomnia peccata venia
lia ei dimitti in ipſo mortis momento.Negamus
tamen, peccarum commiſſum ipſo inſtanti mar
tyrij remitti virtute martyrij ;ſupponitur enim ali
quid impoſsibile,nempe illo inſtanci fieri aliquod
peccatum veniale. Nam inſtans martyrij non eft
illud, quo martyr offert ſe , vel acceprat mortem
pro Chriſto,autquo vulneratur;fi enim hoc eſſer
iam martyrij virtus ſe extenderet non folùm ad
collerida peccata illo inſtanti commiſſa,ſed eriam
poſteriora : namveniali
ſi poſtterlethale vulnus acceptuin
ante mortem adhuc
Martyr peccet , in
inſtanti mortis remittetur illud etiam peccatum,
nec indigebic purgatorio; alioquin oporteret orare
pro mulcis Martyribus;quis enim ſcit,an poft vul
nus acceptum aliquod veniale cómiſerint: Quod
cuàm abſurdú fit,non argueretur iam benè à mar
tyrio ad Baptiſmum , cùm certum fit, Baptiſmum
non habere virtutem ad remiſsioneın venialis poſt
ipſum Baptiſmum commiſsi. Dicendum ergoeft,
inſtans martyrij eſse illud , quo martyrium con
ſummatur per mortem : martyrio enim per mor
tem conſummato annectitur illud priuilegium ,
& indulgentia omnium peccatorum . Cùm ergo
non poſsit fieri peccatum veniale illo ipſo inſtan
ti . . quo homo moritur; quia iam tunc homo non
viuit conſequens eft,vtnon poſsit virtus martyrij
extendi ad remiſsionem peccati,quod fit illo ipſo
inſtanti,quo martyrium perficitur:imò magis hoc
repugnat martyrio, quàm Baptiſmo, cùm oriatur
repugnantia, non folùm ex defectu potentiæ, ſeu
virtutis,ſed etiá ex defectu obiecti,quia licèr por
fit fieripeccatúiploinſtan:i Baptiſmi,nullútainen
fieri poteſt ipſo in tantimartyrij, quod eft idem
cum inſtanti mortis.Et hæclufficiant dehoc pun
cto, quod ad praxim, ve diximus , reduci non po
tcft : nunciam veniamus Ddad alia magis practica.
SECTIO
 314 De Sacramento Pænitentiæ .
SECTIO 11, Diana 2.com.tr.4.refol.62.6 tom.3.tr.3.deconſcien .
tia dubia refok.65. & ante illos Thom . Sanch. i . ,
Aliqua alia dubia depeccaris, que funt in Decal.c.10.6.71.Suar.in praſentidifp.22.fe£t.g.
materiaconfeßionis, daprefersim qui duo loquantur in primo caſu , quod ſcilicet
depeccatis dubiis. nontenetur pænitens explicare, le iam iterum
confeſsum fuiſse illud peccarum , ſed poſse pec
Rimò dubitari poteft de peccatis venialibus, catum antiquum confiteri , non explicando tem .
an S; le
De hoc tamen diximusſupra diſp.15. fe&t.1. vbi preſenti diſp.17.dub.8.n.69.Rationes autem pro
explicuimus , quomodo ex verbis Chriſti, quo- banc in vtroque calu ;quia ſcilicet, peccacum idem
rum remiferitis, & c.colligatur poteſtas remitten- cſt,liueillud antea confeſsus fuerit, liue non ,nili
di venialia,licèt non colligatur poteſtas ad illa re- fortè mutatio temporis afferat fecum circumſtan
cinenda. tiam ſpecie diuerſám , vt, li ſe accuſet coniugatus
Secundò dubitari poteſt de peccatis , quæ ite de peccato contra caftitatem commiſso , quando
rum iam homo confeflus eft, & à quibus fuitritè crat ſolutus : nifi enim explicetur tempus , Con ,
abſolutus , an poſſint elle materia ſecundæ con- feſsarius apprehendet ſpeciem adulterij ; quando
feſſionis , de quo etiam diximus difp. 13. fe&t. 3. verò peccatum idem ex , non eft , cur debeat ex
vbi explicuimus ,quomodo verificentur verba ab- plicaricircumſtantia temporis . Cùm ergo pecca
foluendi, & rçmiccendi etiam de peccatis iam an- tym idem lit, liue antea illud confeſsus fuerit,lige
tea remiffis. non,nec illa circumſtantia variet vllo modo pec
catum , non eſt , cur debeat neceſsariò explicari,
S...Dubium incidens; da oporteat pæniton- Quæ quidem ratio non folùm probat in lenten
sem explicare , quod peccata illafis, vel tia neganteobligationem explicandi circumſtan
non fitconfeffus? tias notabiliter aggrauantes intra eamdem ſpen
ciem ;fed etiam in ſententia contraria : Vnde Suar,
46 . Olùm pro praxi reſtatbreuiter notandum cir- & Sanchez qui dicunt , debere explicari illas cir
Search
ca eiuſmodi confeffiones, in quibus repetun- cumſtantias, adhuc negant,hoc debere explicari.
turpeccata præterita, aliquos velle , quod pæni. Ratio autem elt,quia circumſtantia illa nonle ha
tens debeat explicare , le iam iterum confellum bet ex parte peccati,fed ex parte pænitencis:quare
fuiſſe illa peccata, ne confeſſarius decipiatur, exi- illa non explicata,adhuc explicatur torumpeccatú
ftimans illam effe materiam neceffariam confef- fecundùm totam fuam grauitatein ſpecificam , &
fionis, cum non fit. Quod quidem pendet ex al fecundùm circúftantiasomnes ipſuin aggrauares.
tero dubio contrario; an ſcilicet,qui facit confef- Obiiciunt , quia magis diftat peccatum remiſ 48.
fionem generalem,& confiretur limul aliqua pec- ſum à non remiffo ,quam veniale à mortali : pam
cara cominiſfa poft vltimam confeſſionem , quæ ens , & non ens magis diſtant , quàm ensinag 4. !
-

nunquam priùs confeſſus erat , debeat explicare, num , & paruum : ſed pænitens debet explicare
illa peccata efle commiſla poſt confeffionem vl- eam circumftantiam , quæ facit, quod peccatuin
timam ,vtConfeſsarius ea excipiat, tanquam ma tranfeat de veniali in mortale, vel è contra : vnde 1176

teriam neceſsariam. In quo dubio aliquidicunt, qui odium habuit , veloccidit fine aduertentia
debere omnino id explicare:imò Luifius Turria- plena, debet explicare defectum aduertenciæple
nus in opuſc. Theol.centur. Theol. 4. dub . 7. dicit, næ : Ergo deber etiam explicare, an confeffus fit
contrariam ſententiam non eſse probabilem , nec illud peccatum ,vel non fit confeſsus, cùm ea cie
tutam in praxi,ſed potiùs pernicioſam bonis mo- cumſtantia cansferat de materia neceſsaria in non
ribus. Huius autem cenſuræ adeo rigidæ pullam neceſsariam , quæ eſt pluſquam differentia fpeci
prorſus rationem affert,niſi quod fæpè neceſse eſt fica in genere moris.
explicare tempus,quo peccatum commiſsum eſt. Rcfpondetur diſtinguendo maiorem : magis 49.
Primò li litreleruatum ,commiſsum à Religioſo,
diftat fecundùm ſtarum præſentem ,concedo:ma
quod ab eodem in ſæculo commiſsum non eſt re gis diſtat fecundùm ftarum , qucm habuit ,quando
(eruatum.Secupeccan
maoccaſione ndò,lipænite ns nunc fit in proxi- fuit commiſsumcuius, nego
di,& iterum relabendi. Ter- quentia. Pro
: & tunc negatur conſc
declaratione, aduerte , pecca
ciò , li pænitens habeat conſuetudinem præſen- tum non eſse materiam confeſsionis, prove eſtha
tem peccandi, debet illam explicare , vt Sacer- bituale , ſeu provt habet maculam habitualem
dos applicetilli medicinam , & iudicet, an fit dif- perfeuerantem ; nam pænitens non ſe accuſat de
politus ad abſolutionem . peccato habituali, nec deperſeuerantia maculz,
47 Cæterùm excellithic Auctor in cenſura abſque ſed præcisè de actu præterito , & de peccato actua
fundamento.Ad primum enim, & fecundum fa- li ,quod fuit. Alioquin fi peccatum fuiſset paulà
çilèrefpondetur,cunceſse obligationem ,nonqui- poſt percontritionem delcuin , deberet etiam
dem dicendi,an fit confeſsas iterum illud pecca- explicari illa circumſtantia . Cùm ergo lolùm de
tüm ,ſed an fit reſeruatum , vel an habeat occaſio- tur pro materia actus peccati, provt fuit; quando
pem proximam , quæ quando poteſt relinqui, ar- fuit commiſsum : & prove ficnon fic differentia
innò indiſpofitionem præ- inter illud , quod iam nunc eft ablarum per con
>

ſentem, fi non relinquitur. Ad tertium ; ſupponit feſfionem præcedentein , & quod non eft abla
falſum , quod pænitens ex ſe debcat dicere con- tum ;conſequenseſt,totain illam differentiam eſse
ſuetudinem præteritam , niſi interrogetur , cùm extrinſecani, & per accidens in ordine ad accuſa
jam peccata præterita ritè confeſsus eft. Alij ergo tionem . Peccatum autem vcniale, & mortale dif.
meliùs negant talem obligationem pænitentis,vt ferunt penes id,quodhabuerune,quando fuerunt
debeat explicare , non fuiſse antea le confolum commiſsa : quare differentia illa explicandi om
illa peccata .Ita Bonacina difp.s.de Sacram . qu . s . nino eft, quando deferuntur ad hoc iudiciuin.
felt.2. punct.2.5.3. diffic. 4.n.5. Homobonus de Dicunt:Confeſsarius poteft interrogare , & so.
Bonis in confule.caf.confi.vol.z.par.s.reſponf.132. pænitens debet reſpondere, an confeſsusiteruin
lit
 Diſp. XVI. Sect. II. 315
F.I. fit illud peccatum : ergo illa etiam circumſtantia confitendi, atque ideo de illo loqui , nec aliquid
E... neceſſariò explicanda eft in confeſſione præſenti. contrarium dicere. Nec obftat, quod dicat,ſe vel
Leo Reſpondetur , idem argumentum fieri poſſe de le confeſsionem generalem facere; per hoc enim
circumftantiis aggrauantibus intrà eamdem fpe- non dicit ,ſe velle conficeriſola peccata antiqua,
66 ciem , quas pænitens interrogatus non poteſt ſed velle fe etiam illa comprehendere ; nam con
1 . negare , licètipſe de ſe illas explicare non tenea- feſsio generalis omnia peccata complectitur vf
aina tur. Admiſſo itaque antecedenti, negatur.con-, que ad hanc horam . Nec etiam refert, quod con
ſequentia, quia multa poteſt , & aliquando de- feffarius intelligit ,illud eſse peccatum antiquum ;
em bet interrogare Confeffarius ad meliùs exercen- penitens enim id non dixit ; atque ideo intentio
mil dum ſuummunus, quæ pænitens non interroga- abſoluendi non regulatur ab exiſtimatione priuata
tus explicare non tenetur, vt dicemus infra fect. confeſsarij, ſed intendit abſoluere à peccatis, quæ
fequenti. pænitens detulit ad iudicium , quæcumque illa
do Sed contra hoc vrgent , quod hæc circumſtan- ſint. Sicut fi quis affert baprizandum infantem ,&
tia neceſſaria omnino eft ad hoc , vr Confeſſa- dicit eſse filium ſuum , cum non fit, ſed ſupponit
do rius poflit prudenter imponere pænitentiam ;nam vnum pro alio ; adhuc infans eſt baptizatus,quia
leuiorem debet imponere pro peccatis iain ite miniſter intendit baptizare, non eum , quem pu
rum punitis in alia confeſſione , quàm pro nun- tat eſse,ſed eum,quem preſentem habet,quicum .
quam punitis : ergo non poteſt pænitens illam que ille ſit. Denique non refert , quod pænitens
tacere.Reſpondetur , multa alia funt, quæ pof- videatur implicitè indicare, quod ſint peccataan
i
ſunt Confeſſarium prudenter mouerc ad minuen- tiqua : nam ipſe verè habet animum loquendi de
dam , vel augendam pænitentiam , quæ tamen peccatis nouis, & de illis vult loqui, licèr delide
-
non debet pænitensexplicare :V. g.quod pæni- ret non intelligi quoad hoc à confeſsario : non
tens intenſum , vel remillum dolorem habeat de eſt ergo idem loqui obſcurè,ne intelligatur de il
.
peccatis ; quod ex ſe aliunde plura ſatisfactoria lo, de quo loquitur, ac expreſsè negare ; quia in
T.
opera exerceat ; quod peccatum fuerit cum in- primo cafu verba verè fignificant id, quod vult
tenſione , & maiori affe &tu admiſſum ; quantitas confiteri, atque ideo dcfert peccatuin verum ; in
etiam maior , vel minor furti iuxta fententiam ſecundoautem calu verba non poſsent ſignifica
probabiliorem , quod eiuſmodi circumſtantiæ re verum peccatun, led fallum .
aggrauantes non debentexplicari. Quomodo au- Poteſt autem ad hoc retorqueri exemplum ſu 59 .
ú
tem Concilium Tridentinum veatur ea ratione, prapofitum : fi aliquis v. g. qui habuit rem cum
& ex obligatione imponendi pænitentiam colli- ſorore ipſius Confeſsarij , cuius hofpes eft ; velit
gat neceflitatem explicandi circumſtantias mu- conficeri luum peccatum ,fed ita obſcurè, vt non
tantes ſpeciem ; dicemus poſtea di&tafe&t.feq. ſuſpicetur confeſsarius de ſua ſorore ; ad quem fi
n
52 . Dices adhuc : pænitens dicens , ſe vellefacere nem dicat; ego peccaui cum quadă femina,quam
Anliceat confeffionem generalem , eo ipfo indicat, peccata in Eccleſia vidi, & concupiui : tunc confeſsarius
c
confiteri pec. illa, quæ confitetur,effe antiqua, & non proximè nihil ſuſpicatur de ſua forore ; non tamen limitat
catum no
sum vt an commiſſa : ſed fi expreſsè diceret, ea peccata eſte abſolutionem ad copulam habitam cuin alia fe
tiquum ? antiqua,deciperet grauiter confeffarium ;crgo idé mina,ſed intendit abloluere ab illo peccato ,quod
erit, ſi implicitè id dicat,nam explicitum , & im- pænitens dicit , quæcumque femina illa fuerit :
plicitum quoad hoc non videnturdifferre.Adhoc nec aliquis dicet,illum non eſse ritè confeſsum ; fi
aliquis fortaſſe diceret , pænitentem ſufficienter , verè eam feminam in Eccleſia vidit , & concupi
declarare ſuum peccatum , etiamfi expreſse dice- uit , licèt Confeſsarius priuata exiſtimatione de
ret,illud fuiffe factum anno præterito , cùm fa- alia exiſtimauerit, & non de forore (ua. Similiter
ctum ſit hocmenſe :quia illa circumſtantia vide- ergo in caſu noſtro peccata illa noua ſufficienter
tur effe omnino extrinſeca : ficut , fi diceret ſe, explicata ſunt, & abſolutio ad illa refertur ex ge
dum efler veſtitus,odio habuifle Petrum , cùm ta- nerali intentione , licèt Confeſsariuspriuata exi
men eſſet tunc in lecto nudus ; nam odium idem ſtimatione intellexit , eſse peccata antiqua, & ite
eft, & fecundùm fe rotum declaratur. rum confeſsioni ſubiecta.
53 .
Aliunde verò videtur non ſufficere illam con
fellionem :quiaiuxtaprobabilem ſatisſententiam , §. 2. An qui facitconfeßionemgeneralempoßit
quamex Philofophia ſuppono ,actiones, & actus omittere aliqua peccata ?
voluntaris durant feipfis, atque adeo allignantur
tatis, quifithodie,non eft idem cum co,qui Clic
effentialiter ad talem durationem :vnde actus vo
lun i confeſsione
facit hocipf
itari rurfusfdebeat
um dubm generalem olet, anomnia
qui 26.

potuit fieri anno præterito : ergo ſi dico, me pec- prorſus peccatamortaliavitæ præteritæ confiteri;
caſſe anno præterito , non confiteor peccatum , an poſsit aliquaomittere, cùin iam iterum illa ea
quod feci hodie,fed aliud diſtinctum ,quod nun- dei ritè confeſsus ſit. Negant aliqui , ſi dicat fc
quam feci. Vnde, ſicut ſi ille, qui occidit Petrum velle omnia peccata confiteri,quia deciperetgra
fratrem Confeffarij,dicat,ſcoccidiſſe alium ,nem- uiter Confeſsarium , qui iudicaret eum caftè , &
pe loannem ,ne Confeſsarius ſuſpicetur,quod oc- piè vixiſse, tacitisgrauioribus,& turpioribuspec
ciderit eius fratrem ; hic non viderur ſufficienrer catis. Ita Victoria in fumm . . 153. alias 166. &
confiteri;quia nó confitetur peccatum ,quod fecit, Ledeſina 2.part. quartiqu. 3. art.2. dub. 15 .
ſed aliud, quod non fecit : fic in noſtro calu, qui Verius tamen eſt, non eſse obligationem gra $7.
dicit ,ſe non peccaſschodie,fed anno præterito,nó uem dicendi omnia mortalia, à quibusiain olim
dicit peccatú , quod fccit,fed aliud,quod nó fecit. validè fuit pænitens abſolutus : ye cum aliis
54 : Quidquid lit de hoc adobiectionem propofi- docet Henriquez lib . 2. de pæniterit. cap. 12 .
tam facilè reſponderur , io noftro caſupæniten- $. 2. in Gloffa,littera D.Diana tom. 2.trečiat. 4.
tem , licèt non oinnino explicet diſtinctè fuum reſolut. 86. & alij plures Salmanticenſes, quos
peccatum ,imò vellet, quod Confeſsarius intelli- ſequitur , & refere loannes de Salas in manu
gar de alio ; verè tamen habere intentionem illud fcriptis. Ratio autein D8
eft , quia penitens non
P. Ioan.de Lugo de Pænit. 2‫ܐ‬ decipit

316 De Sacramento Pænitentiæ .
decipit Confeffarium in materia huius ludicij :
folùm.enim dat pro materia ea peccata, quæ con-
fiterur; illa autem alia , quæ tacer , non dat , nec
tenerur dare, cùm iam illa confeffusfuerit,: quod
verò præmiſerit, ſe velle facere confeſſionem ge-
ncraleni totius vitæ ; eſt quidem mendaciun,
ſed non circa materiam Sacramenti , fed circa
aliquid extrinſecum , ficut fi dixiffet, le fuiffe ab-
ſtinentem , deuotum , aut affectum ad orationem :
quæ quidem aliquando poffent continere hypo-
criſim , grauiter culpabilem , aliquando tainen
folùm venialem : non debet ergo damnari pecca-
ti mortalis quiex propofito taceret magnam par
tem peccatorum in confeſione generali; multò
minus qui tacet aliqua , vel ex negligentia , vel
etiam ex radio, aut ex alia caufa : licut enim tota
confeflio generalis eſt libera , & ex ſupereroga-
tione ; fic liberum eſt illain magis , velininus ge-
neralem facere.
57. Hinc obiter aduerte contra Sylueftr. verbo
confeſſio 1. quaft. 6. & Victoriam in fumm n.196.
non eſſe contra valorem Sacramenti , ſi aliquis
habeat duos confeffores , quorum alteri prius
confiteatur mortalia, alteri poftea folùm venialia,
quod docent Suar. & alij omnes Recentiores,
quos congerit Diana , tom. 2. tract.4. refol. 132 .
Ratio autein eſt , quia licèt tunc etiam fecun-
dus Confeffarius decipiatur , putans pæniten
tem illa ſola peccata fecifle ab vltima confel-
ſione: pænitens tamen non mentitur , ſed ſo-
lùm proponit illa , in quo nullum, eſt menda-
cium .
S. 3. Ar fit obligatio confitendipeccata
dubia ?
dubitatur principaliter
de pecca
TIErtiò ergo
tis dubiis , an ſint maceria neceſſaria confel-
fionis : Supponitur autein , dupliciterelle poſſe
peccatum dubium , primo modo per dubium
poſitiuum , quando , ſcilicer, aliquis habet ra-
tiones , vel motiua probabilia ad credendum , ſe
feciſſe tale peccatum , & ad credenduin etiam
oppofitum , vel certè habet faltem rationes pro-
babiles ad credendam vnam partem , licèt ad
aliam non habeat . Et in hoc fenfu communiter
docent omnes , hunc non teneri ad confitendum
illud , quod probabiliter iudicat, ſe vel non fe-
ciſſe, vel non peccafle mortaliter in illo , vel con-
fellum iam fuille illud , quia iam fequitur iudi-
cium probabile , quod ficut in aliis inareriis , lic
um
etiam in hac fufficit ad obferuand præceptum .
Quando verò probabiliter credit , ſe illud feciſſe
cum culpa graui, nec illud confeflum fuiſſe, nec
haber raciones ad credendum probabiliter oppo-
fitum , tunc tenetur id confiteri, quia non habet
iudicium probabneiilen quod ſequatur ad omitten- rationes , quia poflider etiam ſuam libertatem , &
dam con feffio illius . non debet cogipati ſententiam propter delictum ,
Secundo modo contingit dubium negatiuum ; quod non probatur : nam licèt conſtet , fuiſſe
quando, ſcilicer, non habet rationes ad probabi- . peccatum : non tamen omne peccatum eſt ma
lem affenfum huius, vel illius partis, prove ſe ha- teria neceffariz huius judicij . Sicur ſi aliquis ſcit,
ber homo ad hanc propofitionem , fidera ſunt
paria : ad quam concedendam , vel negandam
non habet argumentum pofitiuum ,& in hoc len
ſu eſt potiſlima difficultas í an qui dubitat de
peccato mortali à ſe commiffo , & quod confef-
fus non fit,debeat neceffariò illud fub dubio con-
fireri? In quo puncto conueniunt etiain omnes
in hoc , quod is , qui ſcit , ſe peccafle mortaliter;
dubitat autem , an illud peccatum ſit confeffus,
1
debeat illud confireri : nam tunc poffeffio eft
contra pænitentem ; conſtat enim de peccato, &
de obligatione confitendi ; non autem conſtat de
confeſſione.Imò Ægidius de Coninch.in preſent.
diſp.7. dub. 8. n. 68. addit, idem dicendum elle,
quando conſtat cercò de peccato commiffo , &
folùm probabiliter exiſtimatur fuifle di&tum
in confeſsione, quia debito certo non ſatisfit per
ſolutionem incertam , pro quo alios affect Diana
2 tom.tr.4.refol.107. Hoc tamen non vidctur ve
rum ( vt dixi ) quia in aliis etiam præceptis obli
gatio eſt certa audiendi facrum v . g. ieiunandi,
recitandi officium , & c. & tamen ſatisfacit homo,
fi iuxta probabilem ſententiam ieiunet,audiat la
crum , vel recitet officium : cur ergo non fatisfa
ciet per confeſsionem probabilem obligationi
confitendi : Imò nihil frequentius apud Thcolo
gos,quàm excufare à reiteranda confeſsiunc eum
qui confeffus eft Confeſſario habenti ſolum iu
rildictionem probabilem , hoc eſt iuxta probabi
lem aliquam ſententiam de eius valore. lj etiam ,
qui dicunt,probabile eſſe,quod detur Sacramen
tuin pænitentiæ validum informe, conſequenter
dicunt illa peccata non efle iterum confitenda,
licèt reueravalor precedentis confeſsionis folùm
ſit probabilis.
Dices , fi debes ex contractu centuin , non li Go .
beraris ab obligatione totali , niſi per ſolutionem
certam . Reſpondetur , in pri:nis, li illa centum ,
debeantur ex promiſſione liberali ; videtur ſatis
fieri folutione probabili ; ficut qui ex voto de
bet ieiunium , li ieiunet obferuando ieiunium
iuxta probabilem opinionem , licèt non iuxta
certam. Si autem debeantur ex contractu one.
roſo veexemptione,permutatione,& c. tanc for
talle non ſatisfacit , quia non feruatur æqualitas
dando pro re certa aliam incertam , quæ eo ipſo
minùs valer ; & quia intentio contrahentium ez
viderur elle, ve detur libi pecunia certa promer
cibus certis : quæ rationcs in noſtro caſu non
procidunt magis , quàm in aliis omnibus præce
ptis, vt conftat.
Reſtat ergo difficultas cota de peccato , de 611
quo eft dubium , an fuerit commiſſum , & an
fuerit mortale . Aliqui dicunt , quando eſt duz
bium , an fit commiffum , non effeobligatio
nem confirendi illud , fecùs quando conſtat
elle commiflum , dubitatur verò , an fuerit
mortale , auc veniale . Ita Coninch vbi fupra
num. 69 .
Hoc tamen non viderur conſequenter dictum ;
nam li homo exculatur in priori caſu , eo quod
in dubio melior fit condicio poffidentis , nec de
betcondemnari , aut cogi pati fententiam pro
prer delictum , quod non probatur ; eodem mo
do in caſu poſteriori excuſàbitur propter eaſdem
ſe feciffe hodie aliquem actum virtutis in ge
nere , dubirat autem an fuerit votum , non eft
reus voti, quia non omnis actio virtutis eſt vo
tum .
Ideo alij vniuerſaliter videntur ſentire , non 62
eſſe obligationem confitendi illud peccatum ,
quod poſt debitum examen , dubium manet , an
fuerit , vel non fuerit commiſſum , vel etiam
fi conſter , fuiffe conmillum , dubiratur , an
fucrit
 Tellio eft Dilp .XVI. Sect. II . 317
eccato,& fuerit mortale , aut veniale. Ita videtur tanquam fiæ, cuius initium non agnoſcitur, quare creden
conſtarde
ſibi probabileproponere Paulus Layman tom . t . dum eft ab iplis Apoſtolis promanaſle, qui vim,
in preſen.t Theologiamoralislib.1.tract. 1. cap.5.8.4. num.37. & obligationem inclufam in huius Sacramenti
dum efle, licèt in fine concludat , ſe nihil in hoc puncto inſtitutione meliùs potuerunt intelligere. Poteft
millo ,& velle decernere, fed folùm aliis cogitandum pro- autem hoc ipſum ex Sacramenti natura deduci
- dictum poncre & poftea loann . Præpofitus in preſenti nam hoc Sacramentum in lege noua inſtitutum
Catisht per
ert Diana
quæft.s.deintegritate confeſſionis dub. 3. num.117. eft per m dum tribunalis, in quoDeus reliquit:
dicit, eſſe ſpeculatiuè probabile,licèt in praxi non Vicarios ſuos,ad quos recurrere deberent Chriſti
derur ve fit à contraria recedendam . ani proremniffione peccatorum obtinenda-como
ptis obli Omnes tamen alij Theologi docent , peccara do, quo ad iplum Deum priùs immediatè recur
ciunandi, 63 . mortalia dubia eſte neceſſariò conficenda , fiue rere tenebantur per contritionein ,& co modo
/

cit homo, dubium ſit de ſubſtantia actionis , an fuerit facta, quo ad ipſum Deum recurrerent , fi viſibile ali
audiat la fiue an fuerit mortalis , fiue an fuerit iam illud quod Tribunal in terriserigeret; in quo vifibiliter
on fatisfa peccatum in confeffione dictum . Ita S. Thomas peccatores lapſos ſibi reconciliaret,& eis veniam
bligationi cùm aliis,quos latè referunt, & fequuntur Suarez peccatorum concederet : nam cum Sacerdotes
Theolo diſp.22.fe&t.g.cá Thom . Sanchez lib.i.in decalo- Vicarij Dei , & Chrifti fuerint conſtituci , eorum
unc eum gum c.1o. num . 66. qui hanc dicunt elle rem om- Tribunal ad caldein caulas deber extendi , ad
lum iu nino certam . Probant aliqui primò, quia in dubiis
quas extenderetur tribunal Dei,fi iple immediatè
probabi tutior pars eſt ſequenda. Sed hoc princium pati- in hoc tribunali ſederet. Quo argumento vritur
lj etiam, turmultas excepciones, quare ficut in dubio voti in fimili Tridentinum feff.14.cap.5.vbi neceffita
cramen non cogitur aliquis obſeruare votum , licèt fit tem confeſſionis probat , ex eoquod Sacerdotes
quenter tutius ; non apparet , cur cogatur confiteri relicti ſunt à Chriſto , ve ſui Vicarij ; & ideo ne
firenda, peccatum in dubio , eo quod id lic cutius ; præ- caffarium eit ad illos recurrere, ficut recurrerecur
s ſolùm Certim cùm vtrobique æquè poffideat fuam liber- ad Chriſtum . Porrò ad tribunal - Dei , fi ipfe im
tatem . mediatè huic iudicio præeſſer , cogerentur recur.
non li
64. Probant fecundò , quia in voto , & in debitis rere non folùm ij, qui certa peccata haberent,ſed
tionein iuftitiæ , fi obligaretur aliquisſoluere : obligare etiam qui dubia: ij enim omnes cogerentur ad
entum, tur ad aliquid vltra limitesdubij;nam obligaretut illud viſibile Tribunal accedere , qui ante legem
ur fatis
ad folutionem certam debiti dubij : & in noſtro gratiæ tenebantur accedere ad Tribunal inuiſibile
oto de cafu non obligatur pænitens vltra limites dubij, Dei,procurando veniam peccati per remedium
iunium cum ſolum obligetur ad confitendum ,vt dabium contritionis , ad quam quidem contritionem ha
7 iuxta id , quod eft dubium. Sed contra , quia hæc ipfa bendam tenebantur ij etiam , qui peccata dubia
eſt obligatio ad aliquid certum ; nam confellio habebant ; & hoc non folùm in mortis articulo
u one.
ncfor .
peccati dubij eſt aliquod onus certum , & non ita conftituti, ne fe exponcrent periculo damnatio
ualitas
leue ; licèt autem fit minus , quàm quod debe- nis æternæ ; ſed etiain in vita, co modo , quo alij,
retur peceato certo ; codem tamen modo poflet qui peccata mortalia certa habebant , debebant
o ipſo pro dubio , vel pro debito dubio iuftitiæ obligari etiam aliquando in vita de illis conteri , vt redi
um ea aliquis ad folutionem non integrá, ficut pro debi- rent in gratiam , & amicitiam Dei : ergo de
mer
to certo ſed partialem , quæ parum non excederet primo ad vltimum , cùnı hoc Tribunal Sacerdo
u non
etiam debitum dubium .. ium ſuccedat loco diuini Tribunalis , ad quod
præce 65 . Tertiò probari poffer ex inſtitutione huius Sa- illi etiam , qui peccata dubia habebant , debe
co , de la cramenti, quod inſtiturum eft per modumreme- Tent accedere , coníequens eft , quod ad hoc
& an
dij vniuerfàlis contra omnia peccata poſt baptiſ- etiain Sacramentum cum eiſdem peccatis dubiis
mum commiffa : Vnde oportuit , quod etiam accedere teneantür..
ft dei peccata dubia pollent afferri ad Tribunal Sacer- Obiicies primò; præceptum ſeruandi æqualita 68 .
gatio dotis; alioquin enim ille, qui folùm haberet peca tom cum proximis in materia iuftitiæ non obligar
onítat catum mortale dubium , non haberet remedium nos ad fatisfaciendum illis,aut ad perendam veni
fuerit in hoc Sacramento, atque adeo effet peioris con- am , quando dubitamus de iniuria, aut offenſa
fupra ditionis, quàm ille alius,qui haberet peccatú mor- illis à nobis illata: Ergo nec præceptum procuran
tale certum Propter fauorem ergo animarum de- dipacein , & amicitiam cum Deo , obligati nos
tum; buir extendi hoc iudicium ſacerdotale etiam ad ad petendam veniam , & offerendain pænitent
quod peccata dubia , vt contra illa daretur remedium tiam, quando dubitamus de offenfa diuina à no
cde aliquod præter contritionem .
66 .
bis políta. Reſponderur negando cófequentiam .
pro Sed neque hoc videtur efficax; quia peccatuin Ratio autem diſcriminis fumitur ex ipfispræce
10
dem
etiam probabile , feu de quo eſt probabile eflè pris ; nam præceptum reftituendi, & fatisfaciendi
commillum , & probabile non elle commiffum , proximis , licèt appareat affirmatiuum ; re tamen
7,& percinere poteft ad hoc iudicium , & poreit aliquis vera eſt negatiinum ; eft enim idem præceptum
cum , le de illo accuſare , vt (' fortè fuit peccatum ) non lædendi proximum , cui præcepto opponi
uille remitrarur ex vi Sacramenci ; & tamen non eft tur lalio in fieri, & eadem continuata , quandiu
ma matetia neceffaria , quæ fub obligatione confi. non compenſatur , & redditur , quod reddi de:
( cit, tenda lit , vt diximus. Sic ergo potuiflent peccata ber. Vnde, quandiu non conſtat de læfione facta,
dubiä explicari in confuſione ex inftitutione hu . non cſt obligatio reſarciendi, non eniin oſtendir
c ius Sacramenti ; liberè tamen , & abfque obliga. mihi aduerfarius aliquod ius læſum ,contra quod
VO tione,ficut explicantur peccata probabilia, & pec- er operer non reftituendo. At verò præceptum
cara etiam venialia ; fauori ergo animarum con- pænitentiæ eſt affirmatiuum ,ſcilicet,præceptum
con 6 ducit , vt'exrendatur materia Sacramenti ; non & obligatio procurandi politiuè pacem , & aini
111, vt'extendatur obligatio , quæ potiùs videruro- citiam diuinam , ad quod non fufficit, quod non
212 diofà , quàm fauorabilis . : fciam , me violafle eius præcepta , aut Deuin of
]] 67 . Potiffimum ergo fundamentum huius doctri- fendiffe; fed oporter agere, vt fciamaliquomodo
an næ delumendum eft ex vfu , & praxi totius Eccle- me eius gratiam , & amicitiam retinere. In quo
it P.Joan de Lugo de Pænit. od 3 differt
 318 De Sacramento Pænitentiæ .
differt Deus à proximis ; nam erga hos facis eft ,fi
nefcias , te illos lælille , vel offendille : non enim
tenerispofitiuèad procurandá æqualitatem cum peccatis dubiis , etfi non fit iudicium aſſeuerans;
illis , ſed negatiuè ad non ponendam inæquali-
tatem : erga Deum verò propter ipfius dignita-
tem infinitam non fufficit, li neſcias,te illum of .
fendifle;fed oportet procurare pofitiuè illius gra-
tiam , & amicitiam ; atque adeo facere , vt Icire
poſlis aliquo modo te in eius pace , & amicitia
conferuari. Hinc ergo fit, ve ,quidubitat de of-
fenſa graui in Deum à ſe poſita,teneatur politiuè
ad perendam , & procurandam veniam , atque
adeo ad oftendendam pænitentiam ſaltein lub
conditione.
69. Sed contrà obiicies ſecundò; Ergo ille ctiam ,
qui habet dubium probabile de peccato mortali,
! debet illud confiteri, licèt probabiliter iudicet ,
H non fuiſſe peccatum graue ; quia hic etiam tene-
tur poſitiuè procurare gratiam,& amicitiam Dei;
ad quam procurandam videtur neceflarium con-
fiteri peccatum probabile , ficut peccatun du-
bium .Reſpondetur negando fequelam , quia ille
iudicans probabiliter,fe non peccalie, probabili- mediatè fequentibus reliqua autem peccata , qua
ter etiam iudicat ſe retinere gratiam ,& amicitiam
Dei,atque adeo probabiliter obferuarpræceptum
de procuranda amicitia diuina, ficut obſeruantur
alia præcepta cum lumili iudicio probabili ; in
mortis tamen articulo deberet procurare reme-
dium pænitentiæ, ne ſe exponeret periculo dam-
nationis, fi fortè peccaffet :qui verò non habet
iudicium probabile , fed merum dubium , non
poteſt probabiliter iudicare , ſe retinere gratiam
Dei , atque adeo teneturad id faciendum ,quod
requiritur, vt poflit tale iudicium habere
70. Tertiò obiicitur,quia in Tridentino diétafeff.
14.cap.s.Ó can.7.vbi explicatur materia necella-
ria confeſſionis, nihil prorſus dicitur de peccatis
dubiis : ergo horum non eſt neceſſaria confeſſio,
alioquin non debuiflet prætermitti doctrina ne-
ceflaria de hac obligatione. Reſpondent aliqui,
Concilium id non nega/le , nec oportere , quod
de
omnia , & ſingula diſtinctè traderet , ſed ea ,
quibus erat controuerſia cú hæreticis. Alij dicunt,
in Concilio ipſo fuifle implicitè di&tum , qua-
tenus fola venialia excipit ab obligațione confef-
fionis, & quatenus dicit peccata eſſe deregenda
co modo
, quo funtin conſcientia pænitentis:
ergo lint in conſcientia , tanquam dubia, co
cùm ergo
modo lunt aperienda , vtramqueſolutionem rra-
dit Thom.Sanchez , vbi fupra num.66.6 numero
78.
71 . Contra vtramque tamen folutionem obſtat
adhuc idem Concilium illo cap.5. in quo viden-
tur excludi poſitiuè etiam peccata dubia his ver-
bis , quibus totain ſolain materiam : neceſſariam
cxplicat. Conſtat enim ( inquit) nihil aliud in Ec- peccata communicauit Apoſtolis , tanquam ſuis
clefia à pænitentibusexigi,quam , vt;poſtquam quiſ
que diligentiùsfe excufſerit, Ó ' conſcientia (oseſinus
omnes , Ở latebras explicauerit , ea peccata confi-
teatur, quibus fe Dominum Dcum fuum mor-
taliter offendiſſe merninerit. Quæ verba potius vi-
dentur oppofitum inſinuare ,dum eorum ſolùm
peccatorum exigunt confeffionem, quorum pæ-
Bernard. nitens conſcientiam habet:conſcientia enim vider
tur inuoluere fcicntiam iuxta illud Bernard.lib.de
conſcientia cap.8.conſcientiam eſſe quaſi cordisſcien- poteſtatis eſt res fauorabilis , & latè interpretan
tiam peccatorum ergo , quorum non eſt ſcientia
non videtur elle conícientia.DY.
74 . Ad argumentum itaque aliter refpondere pof
fumus; Concilium ,lices nihil explicucrit de pec telligitur communicaſic illam plenè etiain circa
catis dubiis , ea tamen non excluſifle;imo in illa
generalitate verborum videri incluſa : nam de
eſt tamen memoria aliqua , quæ minus eſt, quam
iudicium . Concilium autem dixit,ea peccata effe
confitenda , quorum homo meminit : per quod
verbum folùm videntur excluſa peccata oblita,
non peccata dubia ; hæc enim in rigore non ſunt
oblita. Item licèt horum peccatorum non fit ſci
entia ; ci tamen iam ſunt in conſcientia ; quia
conſcientiæ nomine comprehenditur etiam notitia
ilia , feu reminiſcentia dubia: Cominuniter enim
diuidi folet conſcientia in confcientiam certam ,
dubiain , erroneam , probabilem , C. Conſci
entia ergo dubia conſcientia eſt ; Vnde qui hz
bet dubiuin de peccato commilio , dicitur ha
bere remorſum confcientiæ ; ergo iam eſt illud
peccatum aliqua ratione in eius conſcientia , non
vt certum , fed vt dubium , quod fufficit , vera
lis homo non poílit abſolutè dicere , nihil mihi
confcius fum .
Confirmari poteſt ſolutio ex verbis illis im 73
diligenter cogitanti nonoccurruntin vniuerſum eå
dem confeffione incluſa effe intelliguntur , &c. In
quibus verbis , peccatis iis, quorum memoria eſt,
& quæ confitenda eſſe di& um fuerat, opponun
tur , tanquam alterum membrum , peccata reli
qua , quæ memoriæ nullo modo occurrunt: in
quibusnon videntur comprehendipeccata dubia,
hæc enim iam aliquo modo memoriæ occurrunt;
ergo hæc peccata dubia intelliguntur iam incluſa
in priorimembro diuiſionis.
Quartò obiicitur : qui dubitat de præcepto, 74.
non obligatur; ergo qui dubitat de peccato com
miſſo,non obligatur præcepto confeflionis: Ref
ponderur cum Thoma Sanchez vbi fupra,in præ
fenti non dubitari de præcepto ; Nam præceptum
eſt confitendi peccata certa, & dubia : Vnde qui
fcit, fe haberepeccata dubia,non dubitat de pre
cepto , licèt dubiter de peccatis.
Vltimò obiicitur ; in dubio , an caſus ſit reſer 75 .
uatus , non tenetur pænitens adire ſuperioreni:
ergo qui dubitat , an peccatum ſit mortale , non
debet adire comfeffarium pro abſolurione;eadem
enim videtur effe ratio.Reſponderur,quidquid ſit
deantecedenti,quod aliquino concedunt,negan
do conſequentiain , quia reſeruatio peccati, cùm
fit lex pænalis , & ablatio poteſtatis intelligitur
ſtricte de iis folùm delictis, quæ funt fimpliciter
talia; homicidium autem dubium non eft fimpli
citer homicidium , fed fecundùm quid. At verò
lex confeffionis non eft reſeruatio , aur ablatio
poteſtatis,fedpotiùs coinmunicatio poteſtatis, qua
Chriſtus poteſtatem , quam ipſe habebat circa
vicariis , vt loco ipſius in eius tribunali lederent.
Sicut ſi Epiſcopus relinqueret vicarium cum fa
cuitate,& poceſtareeâdem,quam ipfe habet,intel
ligeretur etiam relictus, ad peccata dubia,& ſub
diti deberent ad illam recurrere , ficut ad Epiſco
pum. Cum ergo homines antea deberent recur
rere ad Chriftum pro peccatis etiam dubiis,velu
pra diximus ; eodem modo debent recurrere ad
eius Vicarios : nam conceffio iucildictionis , &>
da;vt latè probar Thom . Sanchez lib.8.dematri
monio diſputat. 2. quare Chriſtus communicans
fuam poteſtatem Apoftolis circa peccata , in
peccata
 ill
Diſput. XVI.
de
peccata dubia ; ficut erat in Chrifto ; per hoc
enim nulli auferebat poreſtatem , ſicur aufertur
ans
uam per reſeruationem , ſed potiùs communicabat
luam de nouo .
elle
uod 76 . Dices , legem illam partim eſſe fauorabilem ,
lica, quatenus dat poteſtatem ſacerdotibusremittendi
peccata , & vt fic extendendam effe etiam ad pec-
funt
ſcia cata dubia ; partim verò efle odioſam , quatenus
quia
obligat ſubditos ad confeſſionem peccati, & vt
fic reſtringendam eſſe ad peccata non dubia ,
nim
quæ ſola ſunt ſimpliciter , & abſolutè peccata .
Sed contra , quia in hoc Sacramento fi lermo ſit
de peccato capaci retentionis , non minus ex
[ci
h2
tenditur poteſtas retinendi, quàm poteftas remit-
tendi; de eiſde enim peccatis dixit Chriſtus:Quo-
112
rum remiferitispeccata ,remittuntur,c quorum reti-
ud nueritis, retenta erunt : Nam licèt peccata venialia
on
poſlint à ſacerdote remitti,& non poſſintretineri;
fa
hoc prouenit ex incapacitate materiæ , quia ſcilicet
ibi peccatumn veniale non poteſt retineri , cùm non
fit obligatio petendi veniam ipfius in hac vita . In
7
hoc aurem Sacramento non fuit impoſita obli-
NA gatio circa nouam materiam , fed circa eamdem ,
4. circa quam crat obligatio recurrendi ad tribunal
ID Deiin hac vitapro venia peccati,ſubſtitutum fuit
it, tribunal ſacerdotum , quibus ficut per illa verba
datur poteftas remittendi plena extenſiuè, qualis
li eſt in Chriſto; ſic darur poteſtas retinendi; Ergo
in ficut erat obligatio recurrendi ad tribunal Dei,&
a, Chriſti pro venia peccati dubij , fine quo recurſu
retineretur illud peccatum in æternum ; fic erit
cadem obligatio recurrendi ad tribunal Sacerdo-
tis ; nullum enim peccatum retentionis capax re-
mittitur Chriſtianis , niſi per claues Ecclefiæ in
te, vel in voto,vt conftat ex omnibus Theologis;
nec poterant verba Chriſti abſque ingenti æqui-
uocatione aliter intelligi , ita vt daret poteſtatem
remittendi omnia , retinendi autem non ea om .
nia , etiam fi eflent capacia retentionis,ſed ſolum
11
aliqua.
8.4 . An peccatum di&tum vt dubium ,
1
debeat iterum ceſſante dubio dici
vt certum ?
77 .
Irca hoc tamen occurrit quæſtio practica;an
ille,qui confeflus eſt aliquod peccatum du
bium,vr dubium , & poftea facta maiori diligen-
cia , recordatur cercò illius peccati , debeat confi-
ceri illud, vt certú; an verò fufficiat confeffio præ-
terita. Certum eſt,li pænitens è contra confeffus
fuiſſer illud , vt certum , & poftea incipit dubitare me tanti ponderis eft ,,vt iuxta fententiam illam cultatis.
de illo ,non teneri iterum confiteri illud , vt du- fupra relatam dicentem , peccara di& agravo du
bium , ficut qui accuſauit fe de decem peccatis, bia poſtea confitenda ; ve certa , quando iam
‫ܪ‬
Sect. II. 319
Contra hanc doctrinam , & eius fationem vr
gere videtur grauiter doctrina alia multorum , qui 78.
dicunt , quando pænitens non potens determi
nare numerum certum peccatorum , confitetur
numerum veriſimilem ,verbi gratia, peieranidecies
plus minuſve:fipoftearecordetur,le peieraſſe duo
deciin vicibus , non oportere id confiteri, quia
illa verba,plus,minúſve, complectuntur ad minus
illa duo periuria. Quod docent communiter plu
res, & graues Auctores,Suarez in prafenti difp.22.
feet.s'.num.38 . Vaſquez in præſenti quaft.91.art.1 ,
dub.6.Coninch . in præfenti diſputatione 7.de intea
gritate confeff.dub. 7. num. 62. Vega in ſumma 1 .
part.capite 63.caſu 22.Petrus Ledeſma in ſumma
tom. 1. cap. 17. Villalobos in fuma tomo 1. tract.
9.dub.33.Soto in quarto dišinit. 18. quaſtione 2 .
art. 4. Sà verbo confeſſio,num.32 .& alij. Ex hoc
autem caſu argumentum difficile defumitur con
tra priorein caſum de peccato dubio : quia ille,
qui dicit , le peieraſle decies , plus, minuſve,non
dicit ve certuin vndecimum periuriun , ſed vt
dubium : & tamen li poſtea recordatur , quod
vndecim , vel duodecim vicibus peierauit , non
tenetur dicere iterum , tanquam certum illud
vndecimum , vel duodecimum peccatum quod
priùs fub dubio dixerat : ergo neque etiam fi
vnicum periurium in dubio confeſlus fuiſſet,
deberet poſtea certior factus illud vt certum con
fiteri : cur enim magis vnum quàm-vnde
cimum debet conficeri , quando vtrumque
cum æquali dubio dixit , & poftea de vtro
que æqualem habet certitudinem 2 Quod ar
gumentum vrgeri ampliùs poteſt , quia fires
attentè confideretur non folùm dicitur in
prædicto caſu fub dubio peccarum vndecimum ,
vel duodecimum , ſed etiam ipſummer pecca
tum decimum . Nam qui dicit , fe peccafle de
cies plus , minuſue , non affirinat pro certo , ſe
peccaſſe decies , ſed relinquit ſub dubio an
fuerint peccata pauciora , & per conſequens
non dicit peccatum decimum , vt certuin , ſed
vc dubium ; & tamen iuxta prædictos Aucto
res : etiamfi poftea recordetur determinatè , &
certò , quod fuerunt decem ; non tenetur illa
iterum confiteri : ergo ficut peccarum decimuin
dictum fub dubio non debet iterum dici , vt
certum , fic nec peccaruim primum dictum
ſub dubio debebit poftea explicari vt cer
túm , quando iam pænitens illius certò re ,
cordatur:
79.
Non inuenio apud Auctores folutionem hu Grauitas
ius difficultatis , quæ í ve verum fatear ) apud huiusdiffi

fi poſtea comperiat fuiſſe ſola ſex , non tenetur certa ſunt , vt ſatisfiat Chriſti præcepto, conſe
iterum confiteri, & accuſare ſe de ſolistex. Quan- quenter dicendum cenſeant, quodcumque pec
do verò confeſlus eſt illud , vt dubium, & poftea cacum , quod folum , vtdubium explicatum eſt,
comperit efle certum , debere iterum explicari in debere poftea explicari, vt certum , quandocerto
confeſſione,yt certum ,docet Thom.Sanchez lib ... poſtea cognoſcitur,atque adeo eum , quidicit,
in decalogum , capite 10. numero 69. Turrianus de lo peccaffe decies', plus, minuſve , lipoſtea.te
pænitentia , quaſtione 9.articulo 2. diſputatione 29. corderur certò , quod fuerint vndeciii: debere
dubio 6. Diana 2.tomo, iračtatu 4 :veſolutione 91.& id , vt certum confiteris imò la recordeturcerto,
alij . Ratio eft,quia fi ab initio conſtaret peccatum quod' fuerunt decem , debere id etiain confiteri,,
illud,vt certum,deberet, vt certum explicari,obli- folum peccatum vndecimum , ſed
quia priùs non folum
gatio autem illa tunc per accidens ceflauit propter etiam decimum dixerat fub dubioz, ergo hjam
ignorantiam,& dubium , quod erat:ergo ceflante - fcit certò , fe commififfe va decimum , vel deci
illo impedimento dubij vel ignorantiæ ,redit obli- mum, debet illud,vtcertum conficeri ; nam ficut
gatio confitendi peccatum certum , vt certum , fi à principio cercò ſciret fe deciespeccatie, non
quæ priùs per accidens fecraţ impedita .. potuiffet dicere decies , iplapla minufve 5 quia
Dd 4 hæc
 320 De Sacramento Penitentiæ .
hæc verba ſignificant incertitudinem , & dubium
de decimo peccato ;fic poftea cellante illo dubio,
ratione cuiusexcuſabatur ab explicando abſolutè,
& vt certo illo peccato,deberillud iam abſolutè,
& certò explicare. Hæc ve dixi , mihividentur
conſequenter dicenda iuxta doctrinam illam ,qua
1
illi Theologi docent , peccatum dictum , vt du-
bium , ablato poftea dubio , debere , vt certum
explicari ; & ideo fortaſſe P. Gaſpar Hurtado de
Sacramentis diſp.9.depænit.difficult.s.cùm dixif-
ſer eum , qui conficetur , ſe fornicatum fuille de-
cem vicibus,paulò plus, minuſve, & poftea recor-
datur , ſe aliis vicibus fornicatum fuifle, quæ illo
priori numero comprehendi poterant , non tene
şi illas vices de nouo confiteri ; ftatim limitat il-
lam doctrinam , & fubiungit , id verum efle ,
quando pænitens , ftante adhuc illa noua me-
moria poffet adhuc cum veritate , dicere , & iu-
dicare , fe decies fornicarum paulò plus minuſve!
fecus verò dicendum , fi tunc pænitens non por-
ſet id iudicare , fiue quia iam nouit certum , &
determinatum numerum ,verbi gratia , ſe duode-
cim vicibus fornicatum ;fiue quia non pofler iamn
dicere ſe decem vicibus , plùs,minuſve fornica-
tum , ſed duodecim vicibus,plus,minuſve:& ad-
dic rationem ; quia ficut fi à principio certò con-
ſtaret pænitenti , le duodecim vicibus determi-
natè peccaffe,aut iudicaret, ſe duodecim vicibus
paulòplus, vel minus peccafle,tenererur ita con-
fiteri ; Sic etiam teneretur poft confeſſionem fa-
ctam . Ita ille arCtor , quod mihi,xedixi,apparet
magis confequenter dici ad illam aliam fenten-
tiam .
$1 .
Quare vel ita confequenter dicendum eſt, vel
effetnegandailla doctrina, quæ ſupponitur , &
quam Tho. Sanchez; & Turrianus tradunt,quod
peccatum dictum , vr dubium ,debeat poſtea ite-
tum dici , quando comperimus , fuiſſe certum ,
quæ quidem ex hoc, & ex aliis capitibus non pa-
rum difficilis eſt : Primò , quia hæc doctrina , vt
vidimus 4- apertè videtur repugnare cum illa alia contractum , difloluatur: Ergo li poilea compe
communi ferè omnium , quod explicato numero rit , vinculum fuifle verè contractum , co
confuſo,plus, minufve, vigefimo,verbigratia, po-
ſtea licèt conſter certò fuiſle viginti duo ,non de-
beant illa duo iterum in confeſſione diči : & ta-
men cerrum eſt , non folum illa duo , fed etiam
ipfum vigefimum ; & decimum nonum , non fu-
iflc priùsdicta,vt certa ,led fub dubio : ergo iuxta
communem Theologorum ſenſum , & iuxta fi-
delium praxim , non debemus iterum , vt certum
confiteri illud peccatum , quod priùs fub aliquo
dubio conferi fueramus :nec enim apparet,quo
modo hæc praxis communis poffer cum illa alia
doctrina ftare. Et quidem argumentum , quo
Turrianus lococitato vtitur,planè procedit eriam
in hoc alio caſuiļlle enim fic arguit, quia fcilicet
peccatum explicandum eſt in confeſſione provt
eſt in conſcientia pænitentis : prædicam autem
peccatum iam eft in conſcientia pænitentis ; vt
certuin ,qua rarione non erat fubiectum clauibus,
fed folum , vr dubium eft : ergo adeft obligatio
manifeſtandi illud in confeſſione. Hoc , inquam , quando es confefluspeccatum vr d'biun , fi fuit
argumentum codem modo proccdit in illo alio
caſu : nam quando fe acculat aliquis de viginti
periuriis,plús,minuſve,tunc vigelinum primum ,
vel fecundum , jam nunc eft inconſciencia pæ-
nitentis , vt certum , qua ratione non erat fubie-
cum clauibus , fed folum vt dubium ; Ergo erit
obligatio illud manifeftandi , ivi certum in con-
feffione , & quidquid ad hanc cafum refponde-
ris poreris ad primum reſpondere.
Confirmarur, quia quod illud peecarum dica
tur cum aliis , vel leortim , parum videturreferre.
Pone enim , quod dicat , accuſo me de decem
periuriis certis , & rurfus dc alio dubio : tunc
iam feorfin te accutat de iſto vndecuno : Idem
autem eft , fi dicat accuſo me de decem ples, mi
nuſve, quia tunc etiam de aliquibus fe acculat, vr
certis, & de aliis , ve dubiis; Ergo idem in vtroque
calu dicendum eft.
Secundò cidem doctrinæ obftare videtur alia 82 .
praxis communis fidelium , qui in pueritia rudio
res magis grollo modo confitentur; ruftici etiam
minus lubtiliter declarant numerum peccatorum
eorum tamen confefliones non ette poitea ex
neceſſitate repetendas , dicunt graues Doctores,
& praxis ita obſeruat:quia nimirum confeffarius,
qui ftatum , & conditionem talium hominum
nouir, ex tali modo confitendi cognoſcit nume
rúm confulum , quantum iuxta eorum capacita
tem explicari poteſt ; & ita habet noritiam fuffi
cientem. Si autem ſuperior doctrina vira cflet,
deberemus poſtea eiuſmodi iuuenes obligare ad
repetendas confeſſiones illas factas in pueritia, &
ruſticos etiam quando magis inſtructi funt, quia
ſub illa confuſione negari non poteft , quod plu
ra peccata dixerunt , non vt determinatè certa ,
quæ modo diligenti examine certa inueniflent.
Quis tamen hoc onus imponat confeflaris ? Di
cendum ergo eft illa peccata fufficienter iam fuifle
ad claues deducta , neque elle obligationem illa
iteruin deducendi .
83 .
Tertiò à fimili argui porcit:quia fi aliquis du
bius de excommunicatione , cenfura , irregulari
tate , voto, c.petat ad cautelam abfolutionem ,
vel diſpenſationem , & ea obrenta , poltea com
periar, cenſuram ,aut vinculum fuille cerro con
tratum ; non indiget noua abfolutione , vel dif
pentatione : quia ad hoc iplinin data fuit prior
ablolutio, vel diſpenfatio, vt fi vinculum fuit verè
eo ipſo
comperit , pofitam fuille conditionem , ſub qua
abſolutio ,vel diſpensatio datafucrat, atqueideo
illam tranfìile in abſolutam , & habuitie fuum
effectum , quare non indiger noua ablolucione,
aur difpenfatione : Ergo hoc ipſum de peccato
dicendum eſt, quando aliquis proponit illud pro
vt eft in lua conſcientia lub ratione dubij ,non in
digere pofteanoua abſolurionc, cùm fuerit ablo
lutus fub conditione , ti verum peccatum fuir.
Imo ipfe Sanchez lib.4. in decalogum cap.44.num.
10.apertè faretur, quod â aliquis in dubio de vo
to caftitatis emiflo petar eius difpenfationcm ab
Epifcopo ( quia in eius fententia votum dubiuni
non eſt reſeruuum ) diſpenfatio valer , itavt licèt
poſtea confter votum fuifle cerrum ,non indigest
alia diſpenſatione, quod idem de abfolationeab
excommunicatione , vel à calu refereato dubio
dicemus infra difp 20.ſect.2 ..
Vnde quartò potlumus à priori argucre:quia 84.
verum peccatum , abſolutio cadit fupra illud , &
non quidem indirectè, fed directè : quia ad hoc
iplum illud confiteris, vt abfoluaris abillo: & pro
batur clarè.quia in aliquo caſu tenereris illud 10
Jum confiteri, & dare pro materia abſolutionis,
fi aliud non haberes:ergo tunc Sacerdos abloluic
directè ab illo peccato : abłoluit autem directe
fub conditioneimplicita ,neinpe fi fuit peccatum ;
fi
 Diſp. XVI. Se & . II . 321
Catum dich fi enim peccatum non fuit , non abſoluit directe ; çatum in conſcientia pænitentis iam non eft du
vel indirectè ab illo : ergo fi fuit verum pecca- bium ,ſed certum ; ergo deber manifeſtari,ve cer-,
tur refere
tum, abſolueris directè ab illo : ergo licèt poſtea tum . Hoc argumentum quod fuit fundamentum
2 de decem conſter certò, fuifle peccarum, non debes iterum Turriani , vidimus probare , quod etiam pecca
bio : tunc
ino : Idem
ad iudicium illud deferre. Ad quid enim non tum vigeſimum primum , cognituin poſtea ve
certè ad abſolutionem directam obtinendam; cercum debet confiteri de nouo pænitens qui
m ple's,mat quia iam directè abſolutus es ab illo. Neque confeſſus eſtviginti,plus minuſve, quia iam illud
Xecular, etiam, ve des notitiam cerram illius Confeffario : peccatum eft certum in conſciencia pænitentis.
in vtroque nam notitia talis debet cora efle in ordine ad ab- Omnes ergo debent reſpondere , peccatum de
ſolutionem ,qua tamen iam non indiges, cùm fis bere aliquando inanifeſtaci.prout eit in conſcien .
lideruraliu directè abſolutus: & quia alioquin ſufficeret dare tia pænitentis folùm quando manifeſtatur , non
gitarudio illam notitiam etiam extra Sacramentum , cùm
Litiji eriam
prout eſt poſtquam pænitens ab eo plenè , & di
non ordinetur ad abſolutionem . Repugnat ergo, rectè fuit abfolutus.
eccatorum
quod abſolutionem directam obtinueris corius Ad quod deſeruit etiam exemplum cenfuræ,
potea er peccati, & quod adhuc lit obligatio deferendi velirregularitatis ſupra adductum : Nam fi petas
Doctores, iterum illud idem peccatum ad iudicem pro ob- abſolutionem à cenſura ad cautelam ,vel diſpen
nfellariu,s tinenda abfolutione. ſationem irregularitatis ad cautelam , proponen
hominum
Ss .
Confirmatur, & explicatur , quia cota obliga- do illi cafum , vt dubium ; cum tamen certus ſis de
cie nume tio confirendi peccata continetur in illa potelta- cenſura , aut irregularitate ; non fatisfacis debito
Capacita teretinendi,quam Sacerdotes accipiunt : retinent tuo :quia non explicasvinculum ;prouteft in con
iami luft autem , quæ non foluunt, & quandiu retinent,eft ſcienria cua : Si autem runc dubius eras , & poft
cra eller obligatio deferendi peccata ad eos, vc ſoluant: ſed obtentam abſolutionem , vel diſpenſationem
bligare ad poftquam Sacerdos ſoluit directè , in quaritum cognoſcas certò , cenſuram , vel irregularitatem
eritia, & potuit , aliquod peccatum , fi fortè peccatum contractam fuiffe,non teneris iam illam amplius
ant , quia erat ;iam non videtur illud retinere, cùm foluerit; explicare, prout nunc eft in conſcientia tua:quod
nood plus
crgo ceſſat obligatio illud confitendi , cùm iam idem de voto dicendum videtur.
z ècerta ; non fit peceatum retentum , ſed directè ſolucum . Dices ; fi ab initio fuiflet certum peccatum in
eniflent. 86. Obiicies primò,hæc argumenta nimiumpro- conſcientia,dehuiſles illud ita manifeſtare : ergo
Tüis ? Di.
bare : quia ſequitur, quod etiamfi aliquis dixerit licèr excylatus fueris tunc per accidens propter
um fuifli peccatum , non ve dubium , ſed vt poſſibile , & dubium ; poftea ceffante dubio , redit obligatio
Dem illa
perat eius abſolutionem ad caatelam , poſtea confitendi, vt certum , quæ priùs fuerat per acci
ſciens, ſe illud peccatum re vera commififfe , non dens impedita.
quis du tenebitur illud confiteri. Probatur ſequela ex di- Reſpondetur , idem argumentum fieri poſſe
gulari
cis : quia fipetat aliquis à Pontifice diſpenſatio- de cenſura , & irregularitate:item de peccato illo,
1oncin
nem cuiuſcumque irregularitatis, fi fortè contra- quod vtdubium comprchenditut fub illis verbis,
2 com
xerit, licèt nec dubium habeat de aliqua; obtenta plusminuſve. Farendum ergo eft ,ckbuiſſe à prin
à con
hac diſpenſatione , non indiget poſtea noua pe- cipio dici , vt certum , ſi vecerrum fuiſſe in con
veldi titione ;etiamſi poſtea comperiat, quod aliquam fcientia : fuiſſe item impeditam illain obligatio
irregularitatem re vera contraxerat : quod idem nem per accidens propter ignorantiam , vel du
t prior de cenſura dici debet : ergo fi exemplum eſt ad bium ; ſed poſtea non reſurgere illam obligatio
vir vere nem ceſſante impedimento :quia iam ceffat etiam
rem ,idem deberet dici in peccatis ; atque adeo ſi
compe aliquis ſe accuſat ſolùm ſub conditione de pecca- finis obligationis illius , qui erat obtincre abſolu
co iplo
fub qua
tis , fi illa contraxerit, non debetpoſtea illa con- tionein directam illius peccati; quid cùm iam
fiteri,licèt prius,nec vt dubiè illa dixerit. ſupponatur directè folurum per claues : non eſt,
acidro Reſponderi poſſet, idem argumentum fieri cur iterum clauibus ſubiiciatur.
fuum poſle contra illum alium caſum , quiab omnibus Tertiò obiicies , quia circumſtantia omiſſa per 8
acione, recipitur : nam fi aliquisſe accuſetde viginti per- obliuionem debet poftea iterum dici, & quidem
eccato iuriis; & addit, fi fortè plura commili , quod ego totum peccatum , fi circumſtantia ſine illo expli
dpro non ſcio ; de omnibus ineaccuſo , hic certè non cari non poteſt ; ergo quando per ignorantiam
Ronin excuſatur ab aliis viginti confitendis , quæ poftea omittitur certitudo pecati , debet illa inanifeſtari:
2b1o illius memoriæ occurrant ; & tamen quando ſub Magis enim eſt de ſubſtantia peccati certitudo
dubio ſe accuſauit de illis dicens , accuſo me de eius , quàm alia circumſtantia. Hoc etiam argu
-. quindecim certis , & dubito an fuerit maior nu- mentum militar contra illum calum , vt conftat
CVO merus vſquead vigeſimum ,conceditur ablolu quare omnes reſpondere debent , certitudinem
m ab tus directè ab illis , & non indigere noua illorum non eflc circumftantiam , vel aliquid ſe tenens ex
Sium confeflione. Refpondetur ergo ad obicctionem parte ipſius peccati , ſed ex partemanifeſtationis ,
licèt negando ſequelam . Ratio autem diſcriminis eſt ſeu notitiæ : quare in prædicto caſu torum pecca
glat clara:quia Pon :ifex poteſt ſub conditione collere tum manifeftatum eft, non tali ; & tanta manife
Teab irregularitatem , & fimilia vincula , etiam non feſtatione, quali , & quanta poſtea poſle mnani
ubio præcedente accuſatione; At verò Sacerdos in Sa- feſtari,ſed tamen prout erat in conſcientia peni
cramento non poteſt tollere directè vincula pec- tentis , quod ſolum requiri videtur ex praxi , &
qnia iน catorum ,etiam ſub conditione , niſi ve iudex , & aliis argumentis fupra adductis.
fuit præcedente accuſatione : ille autem , qui folùm Quartò obiicipoteft , quod peccata debent à 2
,& proponit , vt poflibilia , nullo modo accuſat , vt pænitenre manifeſtari,prout ſunt in cius conſcié
hoc conſtat;ergo non lubdit iudicio, aut poteftati Sa- tia,ſed in cius conſcientia illud peccatumiam non
TO cerdocis , ſicut ſubiicit , qui proponit ea , vt du- eſt dubium ; fed certum : ergo debet, vt certum
10 bia , & prout ſunt in conſcientia ipſius pæni- confeffario manifeſtari. Hocetiam argumentum
tentis . procedit contra exemplum ſupra pofitum de
nis,
87 . Secundò obiicies; peccata debent manifeſtari, confitente numerum incertum peceatorum , qui
ta prout ſunt in conſcientia pænitentis:fed hoc pec- poftea licèt certd recorderur , dicitur non teneri
ad

A
 322 De Sacramento Pænitentiæ .
ad illum confitendum , &c. Quare reſponderi etiam regula, non poteſt eſſe in vniuerſum vera;
poflet;peccata eftconfitenda , prout ſuntin con- quia ſi promittas mihi centum millia aureorum ,
ſcientia pænitentis , quando ea confitetur, non parum plus, minufve ; non fatisfacies dando le
prout funt poftea,fi verè eius ſpeciem , & graui- ptuaginta quinque millia , quia illud,quod deelt,
tarem expofuit. licèt fit fola quarta pars;non eſt tamen parum ,ſed
91 , Quintò obiici poteſt;hinc ſequi, quod ſi pæni- multum minus,quàm centum millia in commu
tens bona fide,& per ignorantiam , vel inaduer- ni hominum exiſtimatione .
tentiam confiteretur, vt dubium illud ,quod tunc Alij dicunt verba illa , vel circa , quæ eumdem 95..
ſciebat certò à ſe peccatum , non teneretur poftea habent ſenſum , verificari poſſe de quinque An ad quin
illud iterum, vt certum confiteri, quia iam fuif- pro quolibet Centenario ,& non de pluribus.Ita quepro quo
ſet ab illo codem peccato directè abſolutus. Hoc declaratum fuille ftature Mediolanélirefert Me- libes
nario cenia
?
etiam procedit contra idem exemplum caſu, quo nochius lib.2 . de arbitrariis indicum ,caſu 46. Sed
aliquis bona fide confeſſus fuiſler numerun in- neque hoc potcſt in vniuerſum effe verum : quia
certum , quando re vera certum fciebat : quare licèt in magna fummaid verum eflcr,in parua ra
poſſet in vtroque cafu negari ſequela: quia ad re- men eflict regula nimis rigida v . g. li dicas, quin
miſlionem directam peccati in hoc Sacramento quaginta,vel ciica,falla eflent verba politis quin
requiritur, quod peccatum dicatur , prout eſt ſal- . quaginta tribus, vel quadraginta feptem . Alij
tem tunc in conſciencia pænitentis,quod in vrro- dicunt, qui confiterur, le peccaſſe decies, paulò
que caſu deficit, cùm explicetur peccatum aliter, plus minúſve,iis verbis comprehendere alias tres,
ac erat in conſcientia confitentis. vel quatuor vices. Ita Gaſpar Hurtado loco cita
9‫ܙܐ‬. Hæc faciunt pro hac parte,propter quæ aliqui to , quem affert , & non improbat Diana 3. tom .
viri doctiprobabile iudicarunt, non teneri poftea tract.4 . Miſcellan . refol.2 94.
pænitentem confiteri, vt certum , quod priùs, vt Mini placet explicatio IureconſultiVlpiani in 96.
dubium confeſſus fuerat , prout tunc re vera libi dicta leg. Hec adie &tio. Vbi fic ait : Hac adiectio Opinio pro
erat. In quibus erat Reuerendiſſimus Pater Ni- pluríſve, non infinitam pecuniam continer;ſed mo- babılsov.
colaus Ricchardius Sacri Palatij Magiſter, cum dicam dumtaxat. Adieétio hæc folidorum decem Vlpian.
quo priuatim rein hanc contuli , & ipfe priuatim pluriſue ad minuſculam , vel, vt alij legunt ad mi
etiam refponditvalde probabile fibi videri,non nutulam ) ſummam refertur. Quanta autem de
beat elie , non poteſt definiri vniuerfali regulâ,
adeſſe talem obligationem ;id, quod alij etiam iu-
dicarunt. Cæterùm quia in remorali non eſt fa- ſed arbitrio prudentis relinquitur , vr do Glofa
cile recedendum à communi ſenſu , & quia nul- ſa ibidem , & Vaſquez quaſt.91. art.1 . dub.6.n.2 .
lum inuenio fcriptorem pro ea parte , cos autem Debet autem in eo iudicio formando feruari hæc de

paucos, qui hoc attigerunt, video in contrarium
inclinare , nolo ego in hoc puncto aliquid defi-
nire,led ſecuriorem partem conſulere.
93 . Duo tamen aduertenda videntur. Primum,
quando pænitens confitetur peccatum certum
integrè, de quo tamen dubitabat, an eller mor-
tale ,vel veniale , & licèt Confeflarins etiam fi-
mili dubio teneatur ; non eſſe iterum confiten-
dum ; quando poftea , vel pænitens, vel Con-
feflariusdoctiorfactus , autaliis conſultis , ſciat,
id effe peccatum mortale , quia iam re vera con-
feflus integrè eſt ſuum peccatum ,neque ad Con-
fellionis valorem requiritur , quod pænitens ,
vel Confeffarius ſciat, illud efle peccatum mor-
tale , vt benè norauit Sanchez dicto c . 10. n. 69.
S. s . Ad quod ſe extendant illa verba plus,
regula, vt quò maior eſt numerus , qui nomina
tur; maior etiam numerus poflit intelligi verbis for
illis,plus,minúſve : non tamen debet hoc accipi
proportione Arithmetica , vt dicunt, ſed Geome
trica : hoceft,non debet ita accipi , vi li numero
minori addira extendantur ad quintam partem ,
addita etiam numero maiori pollint extendi ad
quintam eius partem v. g. cùm dicis',peccauide
cies , plus minuſuse, verificatur, ſi octo , vel li duo
decim vicibus peccaſti,atque adeo illa verba ad
dunt, vel demunt quintam partem numeri dena
rij , quæ eft duo : & tamen cùm dicis ,peccaui cen
ties plus , minuſve > non verificantur verba , ſi
octuaginta ſolis , vel centum viginti vicibus pec
caſti: quia quinta pars numeri centenarij, quæ
eſt viginti,non eft paruin , ſed multum , plus, vel
minus .

minúſve, que addiſolent ? Ratio regulæ huius quoad vtramque partem 97.
eſt, quod ad verificanda illa verba , parumplus,
24 Ecundum aduertendum eſt, in prima ſenten- vel minus , femper debet interuenire aliqua par
tia communi , quæ dicit , non elle peccata uitas in eo , quod additur, vel aufertur :paruitas
confitenda, quæ illo priori numero cum lacitudi- ' autem aliquando eſt abſoluta , quando in ſe ipfo
ne illa,plus minuſve , comprehendipoterant,du- abfolutè eſt paruum id , quod additur : aliquan 6
bitari poffe,ad quod ſe extendantillæ voces, plus, do verò eſt reſpectiua , quando licèt in ſe non ſit A

An ad duo minúſve. Aliqui enim dicunt , extendi adduo, paruum ; eſt tamen paruum reſpectiuè ad aliquid
veloria ? vel tria. Hæc tamen regula non eſt vniuerſaliter mulcò maius,Hinc eſt, quando verba illa,plus,mi
Vera : quia illa verba non habent fenfum omnino nuſve,adduntur numero paruo, verificari,etiamfi
abſolutum, fed reſpectiuum ad numerum derer- id, quod additur , vel aufertur lit tertia pars v.g.
minatum , cui adduntur : quare ſi dicas ;millies, fi dicas, pēccuni ter,plus,minúfve, vera lunt,fi lo
plus,minúfve, non reſtringuitur certè ad duo, vel lùm bis , aut quater peccafti; quia licet vnuin fit
tria , ve benè norauit Fagundez lib . 3. de pracept. tertia pars numeri ternarij; eft tamen in ſe faris
Confef.c.5.nuin.9. Vnde nec admitti poteſt ge- paruum . Si autem dicas peccanicerties, plus , mi
neraliter regula, quam alij tradunt ", quos refert núfve :non erunt vera , fi ccntum triginta vicibus
Glofla in leg. Hec adie&tio. 192.ff.de verbor.fi- peccafti, quia triginta , neque in ſe, neque reſpe
-An adquar- gnificat. quod ſcilicet extendi poſſint illa verba ctiuè ad centum lunt aliquid paruun . E cótra ve
tam partem
fumma ? ad quartam partem fummæ , cui adiicitur, vt fi rò, ſi dicas, peccaui millies,plessmimifte, verum erit
dicas, oéto pluriéſve, verificetur in ſex ;veliu de- licèt mille quinquaginta vicibus peccueris, quia
cem , quia duo ſunt quarta pars ex octo. Hæc licèt quinquaginta non ſint paruin in ſc ,lunt ta
men
CelumV
Diſp. XVI. Sect. II. 323
era
aureorum , men nimis parum reſpectiuè ad mille. Hinc ergo autem eſt ratio in hoc caſu ; nam ficut ibi non fit
dando le oritur ratio , car verba illa ad plus ſe extendant irreuerentia grauis dicendo peccatum , quod not
quod deelt addita numero maiori , fed non cum totalipro- poſſit effe materia Sacramenti ; ſic nec in hoc ca
paium ,fed
portione : quia ſcilicet, quando dicis,decies, plui, ſu erit grauis irreuerentia dicere peccatumn fal
n commu
minúſve ,duo v.g. ad quæ le extendunt illa verba, lum , quod non poflit eſſe materia Sacramenti;
ſunt aliquid paruum ex vtroque capite , nempe lam enim vtrobique datur alia materia : per illud
2 eumdem abſolutè, & reſpectiuè.Quando verò dicis,millies, autem mendaciuin non cogitur Confellarius ad
plusminuſve,ducentum ,licèt ſine aliquid parum variandum notabiliter iudicium , cùm non fix
e quinque de reſpectiue;ſunt tamen aliquid magnum ablolutè, variatio, aut additio in materia graui, Argumen
luribus.Ia*** .

refertMe quæ magnitudo abſolutadebet vinci per maio- ta , quæ contra hanc fententiam ſolent afferri,
rem multò paruitatem reſpectiuam ,ratione cuius propoſuimus , & difToluimus loco citato , atque
fu 46. Sed pofficintelligi illis verbis ,parum , plus, minúfue. adeo non oportet irerum eadem nunc repetere.
rum : qm
Quo ergo maior eſtnumerus, qui nominatur, cò Si verò loquamur de peccato mortali non
n paruata plus debet diſtare ab illo pars , quæ additur , vel confeffo, certum eſt, mendacium circa illud effe 100.
icas, quin aufertur,vt intelligatur verbis illis; quia quo pars peccatum graue. Si enim eller peccatum graue, Quid circa
litis quin illa eft maior in ſe , eò minùs intelligitur per par- illud tacere , quantò magis eric illud negare, fi morsale i
tem . Ali num ,niſi adeo creſcat paruitas reſpectiua, vt pro- ab!que ratione fufficienti fiat: Si enim haberec
es, paulo pter exceſſum illum poſſit dici, parum ,plus, vel aliquis cauſam ſufficientem tacendiillud pecca
aliastres,
minus, id,quod in ſe non eſt paruum , ſed magnú . tum , poflet etiam illud negare. Similiter eft pec
loco cita In praxi autem placet id ; quod dicebat Meno- catum graue fateri aliquod peccatum mortale,
ma zatom. chius , verba illa poffe verificari dequinque pro quod non feciſti, quidquid velint aliqui , quos
quolibet centenario; maximèſi addantur nume- tacito nomine refere Vafquez vbi ſupra num. 10.
Ipiani in ro milleſimo , vel vlera milleſimum ; namn ſi fi- Si enim id liceret , poffet aliquis abſque multo
adiectio com mus infra milleſimum , videtur aliquantulun examine augere numerum peccatorum , & ita di
iſed mo ſtricta regula illa; qui enim dicit centies, plus,mi- cere , qnæ fecit , & non fecit , quod eſt contra
- decem núſve, verum dicit , licet centum & decem vici- mentem omnium fidelium.Ratio autem eſt , quia
tad mi bus peccaſſet. variatur ini re graui iudicium confeffarij per illam
tem de additionem .
regula, S. 6. An fir mortale mentiri in Confeßione. Peres,an fit peccatum graue mentiri circa pec
et Glof catum mortale iam antea confeflum , addendo 101 .
6.6.1.2. 98, Vartum dubium principale eſſe poreſt, an aliquam circumſtantiani grauem ; vel aliquid fi- Quid circa
Jari hæc Qestio eft
de mendacio
Q mendacium quodlibet in confeflione pec- mile ? videtur enim cffe cadem ratio de illo , & mortale an
de peccato veniali cùm neutrum fitmateria necef- ten confefst??
noinina in re qua ad carorum fit culpa grauis,an verò poſſiteſſe leuis?
i verbis confeffionem Loquimur aurem de mendacio in materia perti- {aria ; & de hoc diximus difp.14. feét.g.Breuiter
accipi
pertinet, nente ad confeſſionem ; Nam de mendacio in reſpondetur elle peccatum graue. Primò quia il
eome aliis materiis , licèt dicatur in illo loco , & inter lud, quod falsò additur, non reputatur , pec
umero
confitendum ;certum eſt non accipere grauitatem catum iam confeſſum ; cùm enim ſit fallum
artem ,
morralem ex illa circumſtantia teinporis, & loci, non eſt vnquam confeſſum Sacramentaliter ;
endi ad Certum etiam videtur non eſſe peccatum graue quare perinde erit mentiri circa illud , ac ſi
Cande negare aliquod peccatum , quod nullo modo eſſer circa peccatum nunquam confeflum . Se
ſi duo pertinet ad confeſſionem præfentem , quia ni- cundò , quía ſiuepeccatum illud mortale fuerit
mirum confeffus eſt iain homo illud in alia con- antea confeffum , fiue non , parum refert; Nam
iba ad feflione nec habet connexionem cum peccatis, 4
in hac confeßionc datur pro materia huius iudi.
dena.
"!! CC9
quæ nunc confitetur , ficut nec erit mendacium cij ,perinde ac fi non fuiflet antea confeffum ; at
graue negare aliqua venialia , quæ facit. Imò ad- que ideo de co debet fieri nunc iudicium inde
ba, li
uspec
uertit benè Suarez in praſenti difp.22.fe£t.10.n.5. pendenter ab aliis confeſſionibus. Si ergo menti
nec eſſe veniale id negare , fi homo reſpondeat tur pænitens in eo , iam facit variari iudicium
, quz in ſenſu debito, quia nimirum , quando reus non Confeſſarij in re graui pertinente ad materiam
15, vel
iuridicè interrogatur, negando deli&um , ligni- huius iudicij. Necobftat , quod non fit materia
ficar folùm , fe non fecifle ira , vt tencatur in illo neceſſaria; lam enim datur pro materia huius iu
artcm
foro id fateri.An verò, & cur peccet grauiter ne dicij , vt iudex de illo iudicet , perinde ac fi non
plus, gans peccata iam confeſſa Sacerdoti interroganti effer res iudicata. )

apar in ordine ad præſens peccatum ? Diximus ſupra 102 .

Quintum dubium effe poteft , an imperfe
uitas
difp.14. ſeit.io. ctiones, qualis eſt, non correſpondere inſpiratio- Imperfectio
iplo . Difficilius eſt, an ſir peccatummortale accuſa- n busdiuinis, fit materia confeſionis,atqueideo nesan fins
uan Quid circa re ſe de aliquo veniali, quod non fecit : Affirmat laudabiliter faciant penitentes, dum de eiuſmo
on lit veniale ? Caietan . cum aliis , quos refert Suarez vbi fupra di imperfectionibus ſeaccuſant. Tolerus enim
quid num . 6. Communior tamen , & probabilior fen- lib. 3.cap. 2. n. 6. inter peccata omiſfionisnume
" mis tentia negat , ſi tamen dentur alia peccata vera rat diuinis inſpirationibus non reſpondere , nec
amfi pro materia Sacramenti. Hanc tenent Nauarrus, operari aliquod bonum, cùm poſſit quis operari,
Vigo Syluefter,Angelus,Petrus Soto , & alij,quosrefe- licèt non obligetur ex præcepto. Sed ibi nomine
Co runt, & ſequuntur Suarez , vbi ſupra,& Vaſquez præcepti intelligit illud ſolum , quod obligat ad
2 fit guaſt. 91. art. 1.dub.7. & alij Recentiores com- mortale,vr explicuerat eodem cap. quem modum
aris muniter . loquendi vſurparunt etiam Scorus in 2. dift. 21 ,
ori Conſtat autem hæc concluſio cx iis , quæ in queſt. 1. 5. Dico ergo. Gabriel in quarto dist. 16.
Luis ſimili diximus ſupra diſp. 24. ſext. 7. dub. 3. vbi quaſtar. art. 1.notab.i. 2. diſt.22. quaft.1. art.3,
ne conceſſimus, poffe abſque peccato graui aliquem dub...Baffolus,Alenſis,Magiſterſent.cum multis
dicere in confeflione aliquod vcniale ,de quo non ex antiquioribus, quos congerit Salas 2.tom.in 1 .
erit habeat dolorem ſuffic entem , dummodò habeat 2. traff.13. diſp. 16.fe £t. 9. Quo loquendi modo
Lula dolorem de aliis peccatis, qux confitetur.Endeir non ſignificatur , quod peccatum veniale nullo
2 modo
 324 De Sacramento Pænitentiæ .
modo fit contra aliquod diuinum præceptum ,
ſed quod non fit grauiter,fed leuiter : atque idco
comparatum cum peccato mortali videatur elle
analogicè contra præceptum ,& non fimpliciter,
fed folùm ſecundùm quid, ſicut accidensverè eſt
ens,ſed comparatum cum fubftantia, non dicitur
ſimpliciter ens,ſed ſecundùm quid ; & creatura,
licèt verè habeat efle,comparata tamen cum crea-
tore , dicitur quaſi non ens, & folus Deus diceré
poteft: Ego fum ,quiſum . Vnde non debuit hanc
Toleti doctrinam ita acriter reprehendereloan-
nes Sanctius in ſelectis diſp.7. vbi, á in difp.1.ů
difp.6.num.4.contendit,non elle permittendum
. pænitentibus in confeflione acculare ſe , quod
non cóſenſerint inſpirationibus diuinis, quibus à
Deo mouebantur ad non habendam nimiam fol-
licitudinem de corporis ſalute,non quærenda ali-
menta ſuperflua, ſed vt contenti ellent habentes
neceſſaria , & quibus tegantur ad non appeten-
das dignitates,& c.Sicutnec debent permitti ſe ac-
culare, quod tranſgreſſi fuerintinſpirationem ob-
laram , quando vrgebat occafio violandi præce-
prum; (hæc enim tranſgreſſio inſpirationis non eſt
diſtinctum peccatum ab ipſa tranſgreſſione prz-
cepti,)quod non præmiſeritexamen ,nec doleat
intensè,proutpoſter de peccatis:quod Deum non
dilexerit quàm potuiffe intense, quod in copula
cum coniuge,velaliàs verba amatoria , & impu-
dica cum ca fuerit colloquutus , quod in copula
illa nimiam delectationem fuerint experci ; &c.
hæc enim, & fimilia, cùm peccata non ſint, non
debent afferri ad confeſſionem . Ita ex prædicto
Auctore rcfert Diana 2.tom.tract.4.refol.52.
103 Verùm non debent reprehendi Confeffarij,
quod pænitentes in iis dicendis non impediant:
Tum quia plura ex iis , quæ videntur meræ im-
perfectiones , non fiunt line aliqua culpa veniali;
præſertim fi cum communi fententia Thomiſta-
tuin ſupponas, non dari actum moralem indiffe
rentem in indiuiduo : Ex hoc enim conſtar , cos
oinnes actus, quiex fine honeſto non fiunt, elle
peccata venialia . Tum etiam quia non eft neceſſe,
quod omnia , quæ pænitens in confeſſione dicit,
lint determinare , & abfolutè materia abſolucio-
nis : Multa quippe dicuntur , vel ad maiorem
abundantiam ,vt notitiam ſuimagis plenam pe-
nitens Confeffario tribuat ; Vnde & beneficia
etiam à Deo accepra narrantur ,vel vt ſi quid for-
taſſe culpæ , & peccati in iis fuit , id torum per
Sacramentum , & abſolurionem deleatur : Sicut
ergo infirinus omnia medico narrat , vt ſi quid
inuenerit curatione dignum ,remedium adhibeat:
Gic pænitens Confeffario, quiſimul Medicus eſt,
poteſt abſque vitio omnia narrare , ctiam imper-
fectiones, quia ad confeffarium magis ſpectat diſ-
cernere, quæ fit, & quæ non fit abſolutionis ma-
teria,& vtConfeflarius magis perſpectam habeat · Alex. Marſilius , Angel. & alijplures , quos refe
pænitentis conſcientiain , & eò melius de coto
cius ftatu iudicare poſſit in ordine ad debitum riqucz
remedium adhibendum .
vbi fupra n. 10. eundem ſequitur Thom . Sanch .
SECTIO III .
Verùm circumſtantia aggrauantes intra
eamdem fpeciem fintneceffariò
104 .
Dubium non confitende ?
eft de circü .
Jientiis min ponimus
antibus fpe Supſpeciein eſſe neceffariò explicandas ,
Vpponimus; circumſtantias afferentes nouam
ve defi-
ciem . nitur in Tridentino feff.14 .cap.s. Ó can.7. v.g. ſi
fit percuſſioperſonæ Sacræ, circumſtantia illa ex
plicanda eſt , quia transfert peccatum ad nouam
ſpeciem (acrilegij. Hanc doctrinam limitar , vel
explicat Caietan. in tom. 1. opuſculorum tract.s.
quaft. 3. vr intelligatur de illis folùm fpecie bus,
quæ communiter mediocriter doctis notæ ſunt,
ſeu quæ diuerſum poftulanı iudicium , vt curen
tur,non de aliis fubtilioribus.Quam limitationem
amplecti videntur Canus relectionedepænit.part.
5.9 . Ad quartum argumentuin refpondetur. Na NO
uarr in c . Conſideret,de pænitentia dift.s.num.17.
Ó 13. & Fagundez lib.4.de ſecundo Ecclefia pre pica
cepto c.2.num.4 Hoc tamen fi vt ſonant verba,ac
cipiatur, videtur eſſe: contra aperram definitio
nem Tridentini fupra adducti, vbi damnatur,
qui dixeritnon effe neceffariuin confiteri circum
ſtantias, quæ peccatiſpeciein mutanr.Cui doctri
næ,cum vniuerſalis fit, opponitur ille, qui dicit,
aliquas circumftantiasmurantes (peciem non el
ſe confitendas. Fortaſlie illi Auctores magis dif
ferunt in modo loquendi,quàm in re ipſa à com
muni doctrina, & loquuntur de ſpeciebus non
moralibus, ſed Phyſicis; nam exempla , quæ ad
ducunt;non habent differentiam ſpecificam mo
ralem ,lſed phyſicam , & aliunde certum videtur,
omnem differentiam ſpecificam moralcın deſer
uire ad variandum iudicium confeffarij ; nam
ideo dicuntur morales , quia in ordine ad conſi
derationem Philoſophi , aur Theologi moralis, id
eſt , qui mores conſiderat , haben diuerfitatem
notabilem ; Vel fortafle aliqui horum Auctorum
folùm volunt excuſari per accidens pænitentem
à Confeffione explicita aliquarum ſpecierum
ſubtiliorum propter maximam difficultatem in
iis explicandis ,vcl dignoſcendis , co quod con
feflio debeat eſſe huinana, & non metaphyſica.
De quo , & an debeat interrogare confeſſarius de
iis fpeciebus, dicemus aliquid infra fect. 14.6
difp.22. ſect.2 .
Supponendum ſecundò, circumſtantias illas, 105
quæ fupra peccatum aliquod mortale addunt
ſpeciem nouam peccati , non tamen aggrauant
mortaliter , ſed venialiter , non elle neceſſariò
explicandas , verbi gratia, ſi aliquis occidit homi
nem propter vanam gloriam , non eft neceffariò
explicanda circumſtantia vanæ gloriæ , licèt det
ſpeciem nouam peccati: quia quod per ſe non
erat materia neceſaria , nec etiam erit talis , licèt
coniungatur cum peccato mortali.
Difficultascſt de circumftantiis , quæ non dant sed be az;
nouam ſpeciem , ſed aggrauant notabiliter intra grauanubsum
eamdem v. g. li furatus es centum , grauiùs pec
caſti , quàm qui furatur viginti. Sed tamen intra
eamdem (peciem .
Prima fententia docet, eas circumſtantias effe 106.
neceſſariò explicandas. Hanc tenent Altiſiodor.
runt, & fequuntur Suarez diſput.22.fe&t. 3. Hen
de pænitent.lib.2.cap.7.num.6.Fagundez
lib. 2. decal. cap. 32. num. 39. G lib. 4. cap. 11 .
num.24 & alij communiter.
Secunda ſentencia negat , debere eas circum
ftantias explicari. Hanc tenet S. Thomas in quar
to dift. 6iguaſtiune. S.art. 2.glof.s.Durand.Ga
briel . Palud. Scor. Almainus, Bonaventur. Al ngomo
bert. Antoninus, Adrianus , Nauarrus, & alij plu
res, quos referunt , & fcquuntur Vafquez queft.
91. art.1. dub. 2.Reginald.in prax. toin. 1. lib.6.
6.5.6.135 .Valentia in preſensi diſp.7.9.11.punct.i.
Lcflius
 laexi
Diſp .XVI . Sect. III . 325
dam Leſſius lib.4.de iuft.c.3.dub.12.n. 3. quos & alios illam limitationem ; videtur obirer alias circum
vel multos congerit Antonin.Diana tr.7.de circumft. ſtantias excludere ab illa obligatione confitendi,
It is aggrauantib. refol. .. Omitto tertiam ſententiam quam ex Chriſti verbis colligebat.
bus, mediam docentem, debere explicari eas circum- Dicunt , Patres Concilij voluiſſe tradere do 109
fune, ftantias in peccatis externis , non verò in in- & trinam certam , & abſtinere ab incertis, quæ ſunt
ternis, quia nullum habet fundamentum , licèt in in opinione Theologorum .Sed cótra primò, quia
onem
eam inclinare videatur Henriquez lib. 2. de pe- potuifler id Concilium præftare , vrendo verbis
patt, nit.cap.7 . num.s. vniuerfalibus,v.g. elle obligationem confitendi
Na 1071 Ex his ſententiis, licèt prima ſit valdèproba- ſaltem circumſtantias mutantes ſpeciem ,& c.His
21.149 Non ſuntne- bilis, magistamen placet ſecunda. Quæ probatur enim loquendi formulis nó videretur pofitiuè ex
pu ceffarid
plicanda.ex .
primò ex Trident.diet.seft:14.c.5. vbi poftquam cludere obligationem circa alias circumſtantias,
dictum eſt , circunſtancias ; quæ ſpeciem peccati prour de facto videtur excluſiffe. Deinde ex hac
Ilio mucant , eſſe explicandas ,additur , impium elle reſponſione habemus, non colligi clarè ex Chri
tur, hanc confeſſionem impoſibilem appellare , aut Iti verbis , & Sacramenti inſtitutione obligationé
Carnificinam conſcientiæ Conftat enim ,nihil aliud confitendihuiufinodi circumftantias , fiquidem
trid à pænitentibusin Ecclefia exigi, & c. Quibus ver- Eccleſia vniuerfalis Spiritus S.lumine illuſtrata in
icit, bis excludi videtur necefſitas explicandi alias cir- generali Synodo non potuit hanc obligationem
ad cumſtantias. Cæterùm hæc verba non habent il- . ex verbis Chriſti colligere, & tradere. Vnde fit ,
dif. lum ſenſum ; non enim dicunt , nihil aliud exigi legem illam , non eſſe clarè prolatam circacõfel
præter id ,quod ſupra explicatum fuerat: ſed, nihil fionem circumſtantiarum intra eamdem ſpecie:
non aliud exigi àpænitentibus,quàm vt poftquam quiſ- Lex autein in dubio legis latæ non obligat,vt cum
2d. que diligentiusfeexcufferit,& conſcientia fua finus aliis tradit Thom . Sanchez lib.1. in decalog.c.10.
70 omnes, & latebras explicauerit , derepeccata confi- n. 32. Contra eum enim , qui ius clarum dicere
Eur, teatur,quibusfe Deumoffendiſſe meminerit:reliqua potuit, & non dixit,interpretatio eſtfaciéda.Cùm
fer artem peccata, que diligenter cogitantinon occur- ergo lex clarè non præcipiat confeſſionem circú
am Tunt in vniuerſum ; eâdern confeſſione incluſa intelli- ftantiæ non mutantis ſpeciemn, nec ex eius verbis
li guntur. Itaque illa verba nihilaliud , non exclu- colligatur clarè talis obligatio ( alioquin non li
Lid
dunt circumſtantias aggrayantes,ſed peccata ,quæ mitaſſet Tridentinum ſuam illationem ) conſe
em
memoriæ com diligenti quodam examine non quens eft, vt talis lex non obliget,atque adeo nec
occurrunt.Poteftautem quis dicere,eo ipfo,quod fuerit lata , quorlum enim Chriſtus tulifier le
Em
exigitur confeſſio integra peccatorum , quæ oc- gem , cuius vim , & obligationem non manife
currunt,iam ibi includiconfeſſionem circumſtan- ſtaſſer?
tiæ , fine qua peccatum ipſum integrè non expli- Secundò probatur ratione , quia ex contraria 110,
cacur. Adhuc tainen induci poterunt hæc verba ſentencia ſequitur,debere etiam explicari circum
2.
in fauorem huius ſententiæ , quia ille , qui explicat ftantias notabiliter alleuiantes ; nam in hoc iudi
He
ſpeciem , & numerum peccatorum ; verè. & in ri- cio , ſicur non poffumus minuere delictum , ita
gore dicitur confiteri peccata, vt infra videbimus: nec augere ſupra veritatem ;Ergo ficut illud obli
ſi ergo folùm exigitur confeffio peccatorum ,quæ gar ad non cacendam circuinftantiam aggrauan
memoriæ occurrunt , & nihilaliud ; conſequens tem , ne peccatum appareat minus ; fic hoc obli
at
eft , non cxigi confeſſionem circumftantiæ , ſine gabit ad non tacendam circumftantiam alleuian
qua habetur vera, & propria confeſſio peccati. tem , ne peccatum appareat grauius. Vnde opor
108 . Magis fauet idem Trid.illo cos .& can.7.vbi dú Cerer dicere, quando aliquis ex graui metu pec
) explicat neceſſitatem confitendi peccata morta- cauit , vel veheinenter ab alio follicitatus, & qua
5
lia,& circumſtantias corum ,ſemper addit limita- fi coactus, aut per dolum inductus , &c. Nam
tionem illam , circumſtantias , qua fpeciem peccati hæc omnia valde minuunt delictum etiam info
mutant : qua liinitatione videtur tacitè excludere ro externo. Quis autem dicat , virum , quiocti
alias circumftantias. Nam licèr id non dicat ex- dit adulterum cum vxore deprehenfum , non ſa
preſsè,atque adeo videatur eſſe argumentum ſod tisfacere , confitendo homicidium à fe factum ?
lùm negatiuum ; non tamen cſt purè negatiuum : & tamen circumſtantia illa adulterij contra ſe fa
aliud enim eſt, niliil prorſus dicere : aliud verò cti minuit ( fi quæ alia ) notabiliter grauitatem
eſt,agendo de circumſtintiis,liinitare femper po- peccati , vt conftat. Non ergo datur obligatio
fitiuè fermonem ad eas, quæ fpeciem mutant:per eas circumſtantias explicandi, etiam quando ag
.

quod videtur poſitiuè excludere alias.Sicut ſi tra- grauarent.

III .
Tai
dens obligationem confitendi peccáta ,qux col- Tertiò probatur , quia ex contraria etiam ſen
ligitur ex Chriſti verbis,ſemperadderetlimitatio- tentia ſequitur , declarandas eſſe circumſtantias
nem ,fcilicet,eſſe obligationem confitendi omnia durationis, intenſionis, & alias fimiles : hr enim
peccata mortalia , quæ prodeunt in actum exter- aggrauant etiam notabiliter : nam ficut decla
num:certè videreturpofitiuè excludere obligatio- randa eſt per te quantitas furti, eo quod fur
nem confitendi peccata interna. Similiter dicen- tum viginti aureorum æquiualet tribus , vel
do,non poſſe aliquem ſine ſpeciali priuilegio vi- quatuor furtis quinqueaureorum : fic odium in
tạre omnia peccata venialia , eo ipo ſignificatur tenſum vt octodeber declarari , cùm æquiua
cum ſpeciali priuilegio poffe : Item dicendo, ne- teat pluribus odiis remiflis :Item odium per qua
minem poffe ſineſpeciali reuelatione certò ſcire, drantem horæ debebit declarari , cum xquiua
fefe effe in gratia, ſignificatur,cum reuclatione pof- leat quatuor , vel pluribus odiis inſtantaneis.
id ( cire : Item dicendo , neminem ſine lumine Et tamen hæ circumftantiæ à nemine decla
my Į
Dei eleuante poſſe Deum clarè videre, ſignifica rantur.
tur, poffe cum lumine eleuante,& fic in aliis mil- : Quartò probatur , quia fi quantitas furti de
le exemplis, in quibus limitatio doctrine ad vnā claranda eſt , deber criam declarari quantiras
partem tacitè excludit aliam partem ab illa do- in detractione,aut aliis damnis illatis : Nam ficut
Arina. Cùm ergo toties Tridentinuin addiderit furtum gemmæ valentis quatuor aureos infere
P. Ioan. de Lugo de Pænit. Ec tantuin
 o iæ
326 De Sacrament Pænitent .
tantum nocumentum; Gic detractio in tali materia
grauioriinfertgrauius nocumentum,quàm in ta-
li materia minùs graui : qui exceſſus non poterit
declarari, niſi explicando materiam detractionis,
coruin ,coram quibusdetrebitur, & alineat quafi cius accidentia,Logicè loquendo:quiergo
rum dicit, le commififfe furtum graue , iain explicuit
milia, quæ omnia declarare in fingulis detractio- ſuum peccarum , & in egrè quidein , quia totam
nibus eſler nimis oneroſum , & ideo non eſt in
vſu de iis omnibus interrogare .
113. Dices , non quemlibet excellum efle neceffa-
riò explicandum ,ſed notabilem , aut extraordi-
narium . Sed contra, quia ratio ,cur debent expli-
cariillæ circumſtantiæ, eſt quia variant iudicium
confeflarij; hic enim , ficut aliter iudicat de duo
bus furtis ſingulorum aureorum , quàm de vno,
fic iudicar aliter de furto magno,quim de paruo :
hæc autem ratio , ficut probat, elle explicand :m
quantitatem furti, quæ continet duas quantitates
duorum furtorum minorum ;ſic probat,excellum
in detractione , quo hæc fama eft duplo maior,
quam fama illius detractionis , debere explicari
propter eamdem rationem , atque adeo debere,
ficut in valore reifurtiuæ , licin fainaablata pin-
fari valorem , & quantitatem , quantum fieri
poffit, vt explicetur excellus illius detractionis
fupra alias minores.
Denique ratio à priori huiusſententiæ , quæ
ſimul deferuit ad foluenda argumenta fententiæ
contrariæ , eft , quam fupra indicavimus ; quod
fcilicet, Chriftus Colùm præcepit neccflariò con-
feflionem peccatorum : ille autem , qui explicit
fpecies, & numerum peccatorum , verè , & pro-
priè confitetur lua peccata. Ergo nihil aliud exi-
gitur per ſe loquendo ex parte pa nitentis. Quæ
* ratio magis conftabit ex argumentorú ſolutione.
114 - Primò ergo obiiciunt ex Tridentino illa c . s .
in quo probat, ſpecies peccatorum efle explican-
das:rationes autem , quibus id probar ,omnes vi-
dentur æquè probareneceſitatein explicandi has
circumſtantias aggrauantes intra eamdem ſpecić.
Illæ enim rationesiunt, quia Sacerdos iudex eft,
atque adeo non poteft iudicium incognita cauſa
exercere. Item quia alioquin peccata non integrè
exponuntur , aut iudicibus innoteſcunt : nec de
illis Sacerdos, aur de eorum grauitate rectè cen-
ſere poteft, nec denique æquitatem in penis pro
peccatis iniungendis potelt feruare. Quæ ratio-
nes omnes videntur æquè procedere in his cir-
cumftantiis aggrauantibus, quæ niſi explicentur,
peccatum non videturintegrè exponi,fed fecun-
dumpartem ; itec facerdos potelt de eius graui-
tate iudiciuin ferre : nec denique pro eo poterit
debitam pænitentiam imponere; non enim eſt
iniungenda æqualis penitentia pro furto vnius
aurei , & pro furro decem inillium aurcorum, vt
de fe conftat ; Ergo fi rationes illæ bonæ ſunt,
non minùsprobane de his circumftantiis , quàm
de illis ;
quæ mutant fpeciem .
ily :
Reſpondetur, rationes illasnon æquè probare
devtrifque circumftantiis, quod quidein Aduer-
farijipſifateri coguntur; nam li æquè probarent,
fine caula Concilium limita lcr totam doctrinam
illam ad circumſtantias,quæ mutant (peciein ;de-
buillet enim de de vtrifque in genere loqui abf-
que limitatione,& diſcrimine.Agnouir ergo Co-
cilium , rationes illasnon æquè probare de verif-
que. Oritur autem hæc inæqualitas ,& differentia
potiſſimùm ex ratione fupra tradita, quia ſcilicet
abſque explicatione circuittantix non mutantis
fpeciem , verè , & propriè declaratur peccatum:
nam quiditas peccati ſumitur ex ratione ſpecifi.
ca iplius : Ergo declarando ſpeciem , declaratur
quiditas, & eflentia talis peccati; reliqua autem
funt extra effentiam illius,atque adeo reputantur,
eius citentiam ſpecificam aperuit , quoad genus,
& differentiam vltimam , quam differentiam fi
non dixiilet , non explicuillet integrè peccatum ,
vt dixit Tridentinuin .
Dices, ergo ex inſtitutione huius Sacramenti 116 ,
non poteſt colligi obligatio explicandinumerum
peccatorum ;quia ficut conficendo furtum in con
fulo ,explicatur ſufficienter illud peccatum ;ſic dia
cendo: Ego commiſi plura furta ; confitetur homo
ſua peccata verè,& propri è , licèt non explicet di
ſtinitè corum numer um .
Reſpondetur, negando lequelam ; quia ex in
ftitutione huius Sacramenti colligitur , non fo
lùm , quòd debeat explicari peccatum commiſsú ;
fed etiam quod debeat dici vt certum , quod cer
tum eft,& pariybium , quod eft dubiun, vt vidi
mus in ſuperioribus Si autem non explicatur nu
merus peccatorum , non explicantur ve certa ali
qua ex illis:nam qui dicit;ego commili furta ; 1o
lùm fignificat certò, ſe commiliſle duo , veltria ,
reliqua verò non explicat certò,nec Confeflarius
facit iudicium certuin de illis , ſed dubium , iudi
cat enim fuille duo ,vel tria, & fortafle plura , Ergo
quartum furcum , & alia vlt riora non proponun
tur certò,quod eft contra rationem huius iudicij,
in quo fingula peccata debent dici certò, li tunt
certa .
Sed contra vrgebis , ergo propter eamdem ra 017.
tionem debentexplicari circumftantiæ aggraua
tes ; Nain qui dicitſolim , ſe commitille furtum
graue,folùm fignificat,vtcertumfurtum quatuor,
velquinque Iuliorum, furtum verò vlterioris quá.
titatis non ſignificat certò , nec Confettarius po
telt ferre iudicium certum de illo excellu ; Ergo
ille exceſſus, qui certus eít ,debet certò explicari.
Idem eſt de intenſione; nam qui dicit le habuille
odium , folùm explicat , vt certum primum gra
dum odij , alios verò non explicat certò ;Ergo illi
omnes non explicantur eo modo, quo debent
peccata certa explicari.
Reſpondetur negando lequclam . Ratio verò 118 .
diſcriminis colligitur ex dictis: quia non cxplica
to numero , non explicatur certò , quartum , vel
quintum furtú ,vt diximus, ſed duo vel tria prio,
ra,quæ funt peccata diſtincta à ſequentibus : atq;
adeo non explicanturomnia peccata , fi quidem
aliqua reſtant, non certò explicata. At verò non
explicata quantitate furti( & idem eſt de intenfio
ne odij,nulluin peccatum manet , quod non ex
plicetur certò ;nam totum illud furtum eft vnum,
& idempeccatú ,quod licèr non expliceturquoad
cotain luam indiuidurtionem ,illud tamen re vera
explicatur quoad ſuam ſpecicin , & quiditatem ,
atque adeo pænitensdicit certò , ſe commiſſie
illud peccatum , nec celat aliquod peccatum à le
cornmillum , & per confequens ſatisfacit roti præ
cepto confitendi omnia peccata , cui præcepto
non ſatisfacit, quando non explicat numerum
peccarorum .
Hinc ſequitur:quomodo ſecundaratio adducta, 119.
à Concilio ad obligationem confitendi ſpecies,
ex eo quod aliàs Sacerdos non poffit centere de
granitare criminis, non æquè procedat in ordine
ad
 ecine
Diſp. XVI. Sect. III . 327
Oratur ad cxplicandas alias circumſtantias aggrauantes. facilè inquiſitione Confeffarijindagati , qui co
ein Nam ſine harum explicatione cognita ſpeciepec- gnita iam ſpecie peccati, poreſt ſcire, anfittalis
ntur, cati mortalis, iam cognoſcitur eius grauitas fpecie ipecies , in qua oporteat vlteriùs procedi ad co
ergo fica, & eſſentialis, licèt non cognoſcatur diſtin- gnoſcendam circumſtantiam indiuidualem ,pro
etè tota grauitas indiuidualis. Si autem ſpecies vt fæpe oportet facere in peccato furti, & tunc
tanu non explicetur, iam ignorabicur cius peccati gra- debet interrogare ; quod ius datum Confeſſario
Enus.
uitas ; quia ſicut ignorata ſpecic, ignoratur lim- fufficit ad conuenientem inſtitutionem huius iu
ma pliciter peccatum , fic ignoratur fimpliciter cius dicij ,in quo id , quod ex ſe manifeſtat pænitens,
cum, grauitas. Noluit autem Chriſtus exigere ralem -nempe ſpecies peccati,dar occaſionem Confeffa
omnino notitiam , qua Sacerdos cenſere poflit rio interrogandi id ,quod reítat,quando in aliquo
menti de grauitate ſpecifica , & eſſentiali peccati, & de caſu oportet illud ſcire ad pænitentiam , vel ad
grauitate etiam indiuiduali ciuſdem propter ra- reſtitutionem , vel ad medicinam , vel ad alios fi
con 1
tiones paulò poft explicandas. nes. Si autem ſpecies non manifeſtaretur,non ha
120. Reſtar itaque tertia ratio adducta in Triden- berer vnde ſciret Sacerdos, an in hoc caſu de cir
die
ng
tino pro neceſſitate confitendi , & explicandi cumſtantis deberetinterrogare : Imò ſemiper de
di.
ſpecies, ſcilicet,vt poflit ſeruari zquitas in peni- beret vlterius interrogare fpeciem :id autem,quod
tentiis imponendis pro peccatis ; quæ ratiovide- ſemper debet inquiri ,debet etiam pænitens ex
tur etiam probare neceſſitatem explicandi alias ſe manifeftare.
in circumſtantias aggrauantes , iuxta quarum etiam Sccundò principaliter obiicitur Auguſtin.lib. 122 .
So. grauitatem pænitentia debet menſurari. Sed nec 2. deviſitar.infirmor.cap.s. tom.9. có lib.de vera ,
sú hæc ratio procedit in his circumftantiis, nam fi & falſapænitentia, cap.14.10m.4 .in quibus locis
de
ſpeciespeccati ignoratur , nulla poteſt æquitas enumerat plures circumſtantias à pænitente ex
ſeruari in pænitentia imponenda ;fi enim aliquis plicandas , quæ non mutant ſpeciem , ſed aggra
‫ܐ‬-g dicat ſolùm , fe peccaffe mortaliter , non poteſt, uanr intra eamdem.Refpondetur,illos libros non
ali niſi cæco modo pænitentia imponi : Si autem recipi, tanquam libros Auguſtini,ſed alterius Au
10 dicat, ſe habuiffeter , vel quater odium proximi, Etoris : in iis verò locis aliquas etiam circumſtan
ia, iam poteſt ei pænitentia proportionata imponi, tias numerari, quæ nec ab Aduerſariis dicuntur,
"S licètnon explicet intencionem odij : quæ poni- ex neceſſitate explicandæ, v . g. fi peccatum con
Li tentia quamuis non fit omnino zqualis, niſi co- tingit in die ieiunij , vel orationis , vel in domo
50 gnoſcantur circumſtantiæ aggrauantes; non ta- Domini ſui.& c.Quare fatendum eft eum Aucto
men ſemper requiritur cam exacta æqualicas in rem non loqui de debito obligationis , ſed perfe
=) pænitentia imponenda. Si autem aliquando ctionis in ponderandis iis omnibus circumſtan
EC oportet maiorem æqualitatem ſeruare ; tunc po- tiis;vel eius doctrina temperanda eſt.
teſt , & debet confeſſarius interrogare de cir- Tertiò obiiciunt:ſi circumftantiæ eiuſmodi non
I 23 .
cumftantiisaggrauantibus, ad quod habet ius, & ſunt ex neceffitate confitendæ; Ergo licèt Cófel An poffitpæ.
pænitens debet reſpondere, & fateri quod in- ſarius pænitentem interroget, poterit ipſe ças ne- nitėseas cir.
71 terrogatur. Aliqua enim debet ex ſe ipſo confi- garc, vel æquiuocatione aliqua diſſimulare. Re- cumftantias
teri etiam non interrogatus ; quæ magis neceſſa- pondetur negando ſequelam , quia,vt ſæpe dixi- negare?
ria ſunt. Aliqua verd debetconfiteri interrogatus, mus,aliqua ſunt, quæ pænitens ex ſe non tenetur
quia minùs neceſſaria ſunt, & non ſemper corum manifeſtare, & tamen inquificus debec ea cófiteri.
notitia deſideratur. Vnde reddi poteſt ratio , cur Confeffarius enim vt iudex , & ve medicus ius
Chriſtus noluerit æquè obl.gare pænitentem ad habet inquirendiplura ; ve debicam medicinam
vtrafque circumſtantias explicandas, ſed diuerſo applicer , & ve iuftanı ſatisfactionem imponat.
modo ; ſcilicer , ad aliquasimmediatè , & pro- In noſtro autem cafu eſt alia fpecialis ratio , quia
xiinè , ad alias verò folùm inediatè , & remote, ſi pænitens interrogatus de furto, v g . an fuillet
ſcilicet , dando ius Confeſſario interrogandi, decem , vel viginti aureorum , diceret , fuiſle ſo
quando expedierit. Ratio enim efle poteſt pri- lùm decem ,cùin re vera fuiſſentviginti, iam non
mò, quiacircumſtantiæ non mutantes ſpeciem , daretpro materiaconfeſſionisilludpeccatú ,quod
non femper deferuiunt ad variandum iudicium fecit,fed aliud ,ſcilicet , quoddam furtum folùm
circa penitentiam imponendam , ficutdeſeruit decem aureorum , vt notauit benè Vaſquez 9.91.
cognitio malitiæ ſpecificæ , rarò enim vatiabitur art. 1. dub. 3. & per conſequens non confitererur
propter maiorem intenfionem , aur durationem peccatum , quod fecit:nam licèt non teneatur ex
actus , quando autem duratio fuiflet diuturna, ſe explicare diſtinctè indiuiduationem fui pecca
explicanda erit propter numerum peccatorum , tijcenerur tainen non ſupponere vnum pro alio:
quæ in illa diuturna duratione poffent interue- fi enim qui occidit Petrum ,accuſaret ſe de homi
nire. cidio dicens: Ego occidi Paulum , ( volens celare
121 .
Quantitas verò furti , quæ poſſet variare il- hominem occiſum ) non confiteretur validè,quia
lud iudicium ,poteft inquiri à Confeſſario , quan- non confiteretur peccatum , quod fecit,ſed aliud,
do oportuerit ,nec propterca deberet fieri regu- quod non fecit.Vndefoluitur ſimile argumentú
la generalis explicandi omnes circumſtantias. aliorum , quod,fcilicet, ille, quialicui amputaſſer
Secundò potuit hoc diſcrimen prouenire ex dif- brachia ,& pedes citra occifionem ,ſatisfacerer di
ficultate maxima , quæ eſſet in explicandis his cendo, ſe eum aliquantulum læfiſſe. Reſponde
omnibus circumftantiis;Nam licèt vna, vel altera tur enim negandoſequelam , quia eo modo lo
poſſet explicari; aliæ ferè omnes difficillimè ex- quendi ſignificaret læfionem exiguam , atque
plicarentur. Lex autem vniuerfalis debet atten adeo aliud diuerſum peccatum .
dere ad ca , quæ frequenter contingunt , non ad Quartò obiiciunt , quia interdum Ecclefia 124
vnum ,vel alterum calum . Tertiò denique quia in reſeruar peccatum ratione alicuius circumſtantiæ
119 iis caſibus , in quibus circumſtanriæ eiuſmodi aggrauantis, fine qua non eſt releruatum . Eccle
poſſunt facilè explicari, & eorum notitia neceſſa- ſia autem non referuar , niſi ea , quæ ſunt de ne
ria eft ad iudicium debitè exercendum , poflunt ceffitate confeflionis : Ergo illa circumftantia
Ec 2 erat
P.Joan.de Lugo de Pænit.
 328 De Sacramento Pænitentiæ .
:
erat materia neceſſaria confeſſionis. Reſponde- quis vulc occidere, refundunt diuerſasmalitiasin
tur , Eccleſiam poſle reſeruare peccatum mortale volitionem . Ratio enim, quam affert P. Vaſquez
ratione circumſtanciæ alicuius, quæ non aggra- ibi num. 4. ad multiplicandas malitias , eft hæc,
uat notabiliter intra camdem ſpecicm ;imò de fa- quia malitia actus confiftit in reſpectu coatratie
cto id facere, quia furtum de bonis naufrago- catis ad virtutem ; quare cùm hic a &tus dicator
rum haberexcommunicationem referuatam ; cum dinem ad plura obiecta , ex quorum vnoquoque
tamen circumſtantia illa naufragij præcedentis per ſe prouenit contrarietas ad virturem ; conſe
non aggrauetnotabiliter , nec eller exprimenda, quens eft , vt fint plures malitiæ numero diftin
fi non accefliffet referuatio Ecclefiz. Sic etiain dx, i plura peccata. Hæc autem ratio videtur
poſſet in religione reſeruari furtum , quando per- etiam procedere in furto ; nam illa voluntas , &
uenit ad talem quantitatem v.g.quinque luliorú, actio furandi centum aurcos , dicic ordinem ad
licèt excellus huius furti ſupra aliud furcum gra- plura obiccta, ex quorum vnoquoque per fepro
ue non ſit circumſtancia notabiliter aggrauans.In ucnit contrarieras ad virtutem iuttitiæ ; quilibus
his autem caſibus explicanda eſt hæc circumitan- enim aurcus, & eius ablatio opponitur virtuti iu
tia,vt conftet excommunicatio , vel referuatio, ſtivie per le ; Ergo debent eciam multiplicari
Quintò obiiciunt, quia ſi quis dccies furatus malitiæ .
eſſer decem aureos , teneretur numerum confi- Aliam rationem indicat rum.s. quod, fcilicet, * 128.
teri ; ergo ſi vnico furto furatur centum , debet in furto rei magnæ circumſtantia magnitudinis
cam quantitatem declarare : cadem enim vide- fupponit iam conttitutam actionem in elle ma
tur eſſe malitia , & grauitas in hoc vnico furto, li , ſolúmque auger eamdem malitiam . Sed hæc
quæ eſſet in illisdecem . Confirmatur quia ple- ratio videtur etiam procedere in exemplo homi
rumque maior eſt grauitas , quæ prouenit ex cir- cidij , nam multitudo interfectoruin ſupponit
cumſtantia intra eamdein ſpeciein , quàm quæ etiam actioncm conititutam in genere homicidij,
prouenit ex circumſtantia murante ſpecicm : quare illa circumſtantia folùın augebir,non mul
grauius enim peccat, qui mille aureos fucatun ex- tiplicabit malitiam : & ficur mors vnius eft diuer
tra Ecclefiam , quàm qui duos furatur ex Eccle- la fecundùm fe à morte alterius ; licablatio , ſeu
fia ; Ergo magis oportet explicare illam grauita- carentia vnius aurei , quæ cauſatut per illud
tem , quàm iſtam .Reſpondetur negando confc- furtun , eſt diuerſa à carentis alterius , 8c inde
quentiam ,quia,vt ſupra diximus,obligatio expli- pendens ab illa nec vnaſupponit aliain ; pollunt
candi numerum non eſt præcisè', vr explicetur enim omnes aprui dimul in cadem burſa lurripi
maior grauitas vtcuinque , led ve manifeſtentur fine prioritate vlla , crgo nulla ex illis malitiis do
omniapeccara certa cercò, & non in dubio prout “ lupponit aliam , nec actum conftitutum in elle plic
fieret ,* G folùın proferretur aliquis numerus in muli.
confuſo. Vnde etiain pater ad confirmationein; Propter hæc fortalle nun . 10.indicare videtur 129.
nam grauitas proueniens ex ſpecie noua , debet aliam rationem differentiæ , quod , fcilicet , tria da,
explicari propter rationes ſuperiùs explicatas, qué, vulnera eidem perfonæ vno ictu illata faciunt
vt vidimus,non probant æquè de obligatione ex- vnum , & idem damnuin , fcilicet , vnam agri
plicandi ſemper grauitatem prouenientem excir- tudinem reſultantem ex tribus vulneribus, quod
cunſtantia intra eamdem ipecicm , niſi quando idem dicere poffet de furto centum aureorum ,
Confeſſarius eam inquirit , quod communiter quod viderur cauſare plura danına componentia
debetfacere in illo exempla furti propter ſpecia- vnum damnum illius perfonæ : at vcrò diffama
les rationes. tio duarum perfonarum , cauſa duas lælioncs
126 .
Sextò obiiciunt,quia qui vno ictu occidit de- famæ , quæ non continuantur inter fe ad
An debeat ceni homines ,debet explicare illam circumſtan- componenduin vnum damnun , vel vnam læ
explicari, tiam , nec ſufficit dicere,fecihoinicidium ,fed de- lionem .
numerus in bet dicere , occidi decem homines , licèt illa fit Sed contra hoc,quia damnuin carentiæ vnius 130 .
obiecto
cali
poc . folùm circumſtantia aggrauans intra eamdem aurei non continuatur, vel vnitur propriè , nifi
fpeciemn , & idem eſt de voluntate , aut delide- folùm moraliter , & extrinfecè cum damno ca
rio interno occidendi decem homines.P.Vaſquez rentiæ alterius : Ergo fi hæc vnio moralis ſufficit
di&ta quaft.91.art.1. dub.4. refpondet, illam cir- ad componendum vnicum peccatum , fufficietà
cumſtantiam efle quidem explicandam ; quia il- fortiorimaior illa voio , qua damnum vnius ho
lud peccatum habet decem malitias diſtinctas ex minis vnitur cum damno alterius in vnica, & eâ.
illis decem obiectis. Pro explicatione ftatuit hanc dem volitione, qua aliquis vtrumque limul odio
regulam vniuerfalem , quoties circumſtantia ali- habet.Nam peccatum odijnon eft damnum deli
qua ſupponit iam actum conſtitutum in genere deratum, fed affectus, quo deſideratur ; hic au
mali, & auger illius malitiam , vt maior inten- tem affectus eſt magis vnus, quam damnum illa
fio , maiorduratio ,non inultiplicatur peccatum, rum fit vnum in furto. Ergo hæc vnitas luff
nec illa circumftantia eſt explicanda : quando ciet inagis ad rcddendum vnum illud peccatum
verò circunſtancia non fupponit actum in gene- odij.
re mali , ſed ipla per le conſticveret , eft duplex, Adde , poſſe etiain aliquando inueniri vnio
vel mulciplex peccatum . Sic cùm coniugarus nenimoralem in iplo damno ; quando enim ali
peccar cum coniugata , eft duplex malitia adul- quis lædit fainam alicuius funilie , vel domus,
terij explicanda , quiamatrimonium ſingulorum tunc ficut perſonæ lxle habent coniunctionein
fufficit per fe ad dandam malitiam adulterij. Idem moralcm in vna familia , vel domo ; fic diffa
eſt,cùm quis vno ictu plures occidit , & qui ma- mario , & damnnum videtur habere eamdein con
ledicit pluribus , &c. iunctionem moralem : ergo fi coniunctio mora
Hæc doctrina difficilis videtur. Primò quia lis impedit multiplicationemmalitiarum in furto,
non facilè explicatur , cur fingulæ partes pecu- fic impcdict in hoc caſu .
nix furtiuæ non multiplicent etiam malitias in Dices , in hoc caſu peccari contra plura iu- -/ 36
peccato furti , ſicut diſtincti homines , quos ali- sa diuerla ; nam finguli habebant ius ad fuam
faunam ,
Sit ::
Diſp . XVI .
quer famam , vel vitam , & c. fed contra , quiain furto plures malitias ſpecic diuerfasdebeant amnes ex
Aich etiam peccatur contra plura iura diuerſa ; nam
idem Dominus habet plura iura ad ea, quæ pof-
01 fidet , vnum ſcilicet ad pecuniá , aliud ad veſtes,
que aliud ad libros, &c. Ergo auferendo hæc omnia
no peccatur ctiam contra plura iura diuerſa.
tin Vnde argui poreſt ſecundò principaliter con-
tra illain doctrinain Patris Vaſquez, quia fi iuxta
. multitudinem perſonarum , quæ læduntur mul-
ad tiplicantur peccata in actionc eâdein , cùm pec-
PIO . cata , quæ à parte rei commituntur, debeanteffe
but actu determinata , quæri poteſt , quando aliquis
14 vult occidere omneshomines vnius familiæ ,quo-
cari rum numerum ignorat, quot peccata committat?
non enim cómitcit multitudinem aliquam pecca-
torum confufam , & indeterminatam , quia om-
nis multitudo , quæ datur à parte rei, eſt derer-
minata , & certa : Ergo fatendum eſt , committi
vnicum peccatum cum ordine ad illam multitu-
XC
dinem hominum confulam , & non plura peccata
ni
Bit diſtincta.Hoc autem argumentum vrgeripoteſt pećtum vnius actusad perſonas diuerſas non de
in co , qui haberet velleitatein peccaminofam
ul.
occidendi infinitos homines : Tunc enim debe-
I
rent multiplicari infinitæ malitiæ in eo actu , &
eu
per conſequens ille homo committeret infinita
ud
peccata , quod admitti non poteſt : ergo dicen-
dum eft committi vnicum cum tanta grauitate
10
determinata per ordinem ad illam multitudinem
hominum apprehenſam .
ol 132. Vides difficultatem illius doctrinæ : aliunde
is Anmulti tamen non caret difficultate negare in vniuer-
TC plicentur
malitia in ſum , quod multiplicentur malitiæ propter ordi- fariò explicari numerum confeſſionum ,fi eas om
Bodem a &tu nem ad plura obiecta, vel perſonas diſtinctas nu-
ia
in ordine ad mero.Primò,quia non videtur poſſe negari, quod ni fallor, in peccato detractionis ita ſæpe fit , ve
multa obie- multiplicentur malitiæ codem
da.
in actu propter
reſpectum ad obiecta ſpecie diuerſa ; vt ſi quis
eodem actu peccet contra caſtitatem , & contra
religionem propter votum caſtitatis; quo caſu
dicunt communiter effe duas malitias fpecie die
uerſas,atque ideo explicato peccato fornicationis
in vna confeſſione , poffe in alia explicari mali-
tiam ſolam violationis voti , quæ per obliuionem
fuerat omiſſa , non explicando iterum malitiam
fornicationis, quæ iam fuerat ſufficienter expli-
cata , de quo dicemus infra lett.s. Qua doctrina
ſuppofita, videtur pofle retorqueri argumentum
factum contra Patiem Vaſquez ; quia ſi aliquis
vno actu velit agere contra infinitas virtutes fpe-
cie diuerſas, deberent effe infinitæ malitiæ ſpecie
diuerfæ : quod ergo dicetur de multiplicatione
illa ſpecierum ,idem dicipoterit de multiplicatio
ne malitiæ indiuidualis .
133 . Secundo, & à priori , quia ficut oppoſitio cum
diuerſa regula rationis , & hopeftatis,poreſt mul-
tiplicare malitias in ſpecie : Sic oppoſitio cum iu-
ribus diſtinctis poterit multiplicare numeroma-
litias iniuſtitiæ ; nain ſicut malitia moralis eſt læ
ſio regulæ rationis , fic malitia moralis iniuſtitiæ
eft lælio iuris alieni : cùm ergo qui occidit duos
homines , aut infamat , lædat duo diftincta iura;
quæ illi habentad ſuam vitam , & famam ; con-
ſequens eſt , vtcontrahat duas malitias iniuſticiæ ,
ſeu duas oppoſitiones contra duo iura aliena.
134: Ego quidem exiſtimo , quod attinet ad pro-
poſirum noftræ quæftionis,poſle nos præſcindere
ab illa alia controuerſia ſpeculatiua de multipli-
ċatione malitiæ in eodem peccato , quæſtio enim
noſtra nunc non eſt'; an in illo actu ſint plures
malitiæ , vel vna , ſed an id debeat explicari in
confeffione : & quidem licèt in peccato habente
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect.III. 329
plicari , non ſequitur idem in peccato
habente
plures mumero diſtinctas. Racio differentiæ eſt, .
quod in primo caſu non explicaretur diſtinctè to
ta ſpecies illius peccati , fi aliqua malitia ſpecifica
illius taceretur : cumautem debcant explicari di
ftinctè omnia peccata quo ad ſuam (peciem ,con
fequens eft , quod debeant explicari diſtinctæ
omnes illæ malitiæ fpecie diucrlæ. Ac verò in ſe
cundo caſu , etiam non explicata diſtinctè tota
malitia indiuiduali illius peccati, explicatur illud
numero peccatum , quod ad ſuam fpeciem di
ftinctè , & confusè quo ad differentiam numeri
cam , quod fufficit ad fatisfaciendum præcepto
confeſſionis , cum nullum peccatum maneat non
explicatum quoad ſuam fpeciem , & aliunde di
Catur totus numerus peccatorum, licètnon çotus
numerus malitiarum , de quo explicando non in
uenimus aliquod præceptum .
Mihi ergo probabilius eſt, illum præciſum ref 135)
bere neceſſario explicari,vt ſupponit Suarez cum
aliis difp.22.fect sià num.33.dum negar multiplia
cari malitias:quam illationem fatetur probabilem
ipfe Vaſquez vbi fuprà num . 3.6 8. & loquensde
voluntate occidendi plures , eam tenet expreſse
Marullus Megala Clericus Regularis in inftitutio
ne confeſſariorum 1. puri. lib.s. cap. 12. num.4 . &
loquens de eo , qui audit plures confeſſiones in
peccato idem docet Eman. Rodriguez in ſumm.
tom.2.cap.44.num.2 3.dicens , non debere necef
nes ſemel ſucceſſiuè vnam poſt aliam audiuit; &,
non explicet pænitens perſonas , quas vnica de
tractione læfit , vt fi detrahit familiæ , vel domui,
non explicat , quot ſint in illa familia, vel domo,
aut religione , ſed ad ſummum dicit,ſe detraxifle
grauiter alicui ordini religioſo, nec ſolliciti ſumus
de interrogando ordine in particulari, quod tunc
deberet fieri ad cognoſcendum meliùs numerum
perſonarum læſarum . Item quando aliquis ſuo
peccato ſcandalum præbet adftantibus , non cre
do , folere interrogari communiter de numero
decerininato adftantium , qui potuerunt ſcanda
lizari , quod tamen fieri deberet , li hæc doctrina,
non eller probabilis.
Probari autem poteſt primd ex peccato furti, 136.
in quo licètpænitentes ſoleat explicare quantita
tem furti, non tamen ſolent explicare reſpectum
ad diuerſas perſonas, quibus damnum illatum eſt
eodem furto , vt fi res ablata erat alicuius com
munitaris , vel pertinebatad plures hæredes pro
indiuiſo ante hæreditatis diuiſionem : in quo caſu
deberet hoc explicari , fi peccata multiplican
tur iuxta numerum perſonarum , quæ lædun
tur : & cainen pænitens arbitratur , ſe ſatisfe.
ciffe dicendo ,abſtuli rem alienam , licèt non
dicat , quot Domini co furto læſi fuerint.
- Pater Vaſquez vbi fuprà num . 5.videtur negare 137.
pariratem huius exempli, co quod vnitas malitiæ
confiftit in vno reſpectu contra rationem : vnus
verò reſpectus malitiæ conſideratur ex vno dain
no ; quod enim plures illud damnum patiantur,
non multiplicat reſpectum , vt ſit duplex furtum .
Sed contra , quia non video , cur non fit ibi du
plex damnum , autmultiplex , cùm ex illo furto
finguli hæredes aliquod damnum partiale ſenti
ant, nam ficut vtilitas rei communis crat, & diui
debatur inter illos; ſic damnum erit commune,
Ee 3 &
 330 De Sacramento Pænitentiæ .
& diuidetur inter eoſdem . Nec video , quomo-
do fit magis damnum multiplex,quandoaliquis
loquitur malè de tota familia , cùm illi etiam
pofſidcant famam , & honorem communitaris ,
quali pro indiuiſo , ſicut hæredes poffident pro
indiuifo hæreditatem , & tamen ipfe Vaſquezn.10.
concedit, peccatum maledicentiæ in vnam fami-
liam eſſe multiplex peccatum , & inferre multa
damna propter reſpectum ad diuerlas perſonas,
quas continet familia.
138 . Meliùs reſponderi poffet in vtroque illo caſu ,
nec multiplicari peccata , nec etiam malitias,quia
ius ad hæreditatem, velad famam , quod læditur,
non eſt multiplex , ſed vnicum reſidens pro in .
diuiſo in illis omnibus , ſed quidquid de hoc fit:
reſtar ſemper ratio fupra facta, quod licèt ex mul-
tiplicitate iuris læſi multiplicentur numero mali-
tiæ ; non tamen peccata , nec eſt necefle explicare
diſtinctè totam malitiam individualem illius pec-
cati, fufficit confiteri illud peccatum , explicando
malitiam ſpecificam .
139 .
Secundò probari poteſt doctrina noftræ illa-
tionis exalioexemplo , quod admittit ipſe Vaf-
quez in 1. 2. difp. 98. quod ſcilicet peccatum ali-
quod contra duo præcepta diuerſorum ſuperio-
rum non habet duas malitias , nec ea circumſtan-
tia debet in confeſſione explicari, fifint præcepra
eiuſdem rationis ; vtraque enim eſt malitia ino.
bedientiæ ; atque adeo peccatum contra præce-
ptum diuinum & humanum non habet duplicem
malitiam inobedientiæ in fententia fatis commu-
ni, quam relatis multis Auctoribus probat , &
ſequitur Pater Salas 2.tom.in primam 2.tract.13.
diſp. 3.fe £t.2.ex quo caſu argui poteft ad noftrum ;
Nam illud peccatum fit etiam contra ius veri-
uſque ſuperioris , & lædit ius , quod vterque
habet , vr ei obediatur , quæ iura ſunt diuerſa,
atque adeo damnum illiacum vidctur effe diuer-
ſum , ſicur quando læditur duplex ius duorum
ad famam , vel ad vitam : & tamen illa duplex
lælio iuriſdictionis non debet explicari in con-
feſſione ; ergo nec in noſtro calu .
140.
Dixi tamen in illatione , reſpectum illuin
præciſum ad diuerſas perſonas non effe explican-
dum in confeſſione: fateor eniin ſæpiſſime expli-
candum efle ex aliis capitibus . Primò , quando
ille reſpectus addit circumſtantiam ſpeciediuer-
fam , vt fi aliquis deſideraret occidere plures,
quorum aliquis eflet Sacerdos , alius ſuus pater,
Óc.Tunc enim peccarum contraheret malitiam
ſacrilegij , parricidij , & c. Secundò exiſtimo, in
peccato adulterij coniugati cum coniugata expli-
candum effe vtriuſque coniugium , quia adulter
coniugatus contrahit diuerſam ſpecic malitiam
ratione ſui coniugij, & diuerſam ratione coniugij
ſui complicis : prior eniin malitia eſt contra fide-
lirarem , quam deber ſuæ coniugi , & con-
tra obligationem ſeruandi leges fui marrimo-
nij : pofterior verò eft , quatenus eft cauſa
fua cooperatione , quod complexviolet leges
ſui matrimonij : Diuerſa autem virtus eſſe vi-
detur , quæ inclinat hunc coniugem ad feruan-
dum fuum matrimonium ab ea , quæ inclinar
ad ſeruanda aliena matrimonia,ficutdiuerſa virtus
eft , quæ me inclinat ad feruandum ieiunium
meum ab illa , quæ inclinat ad non violan-
dum ieiunium , quod alij deberit ; illa cnim
prior eſt propriè virtus temperantiæ , hæc verò
poſterior non eſt propriè temperantia , fed re
1414 duétiuè, Eadem ratione , fi quis habens votum
caſtitatis peccat cum habente ſimiliter votum ca
ſticatis , debet explicare in confeflione votum
vtriuſque,quia alia fpecies malitiæ contrahitur ex
violatione proprij voti,alia verò ex cooperatione
ad violationem voti alieni , ad cuius obſeruation
nem ego non tencor ex voto , vt conſtar. Simi
liter ergo diuerſa obligatio eſt non violandi pro- mo..
prium matrimonium , & non cooperandi ad hoc
vt alius violet ſuum . Tertiò occifionem plu
rium , vel voluntatem occidendi plures credo
communiter non explicari bene in confeſſione,
dicendo feci homicidium , aut habui volunta
tem homicidij : quia homicidium ex communi
acceptione fignificat occiſionem hominis , non
hominum , quare confeffarius conciperet tunc
occifionem vnius hominis , & per conſequens
non intelligeret illud peccarum ; quod re vera
fuit, fed aliud; ſicut fi ille qui furatus eſt centum ,
diceret furatus ſum viginti , non bene explicat
ſuum peccatum, quia dicit vnum peccarum pro
alio. Eadem ratione qui deſiderauit peccare cum
tribus ferminis, non bene explicarer dicendo,de
fideraui fornicationem , aut habui deſiderium
fornicationis , quare regulariter exiſtimo, expli
candum efle in praxi numerum perſonarum , ſal
tem ſub aliqua generalitate confuſa ſignificante
pluralitatem .
De circumftantia autem ſollicitantis foemi
Anindy .
nam ad fornicationem , an ſit explicanda:an verò dio ad pece
fufficiat fateri fornicationem , placet , quod cum carum lit
aliis docet Vaſquez in preſenti dicto , dub. 4.num . expliranda?"
7. non eſſe explicandam illam circumftantiam ;
quia illa malitia habetur , licèt non ita grauis ,
quando aliquis non ſolicitat : ad huc enim parti
cipat cum illa in ſuo peccato, & eft cauſa coope
rans ad eius ruinam ; quare ſolùm videtur ag
grauari magis hæc malitia intrà eamdem fpe
ciem , quando aliquis poſitiuè inukat , & ſolli
citat. Quod obſeruandum eft pro illis etiam , qui
in miffa diebus feftis diftrahuntur voluntariè col
loquiis , & confabulationibus ; nec enim vi
dentur interrogandi in confeſſione , an ipli
prouocauerint ſocios ad colloquendum vel
non , cùm vtrouis modo cooperati ſint ad pece
carum aliorum > & hæc dicta ſunt occaſione
illius ſexti argumenti quod fit contra noſtram
fententiam ,
143 .
Septimò obiiciſolet,quia in inceſtu explicari
debetgradus conſanguinitatis, & affinitatis, licèt Quidde do
non afferant ij gradus diuerfitatem ſpecificam ; quin inte.
Ergo ſolùm debent explicari propter maiorégra- ftu?
uitatem intra eamdé ſpeciem . Refpondetur, li in
ceſtusnon fint ſpecie diuerfiex graduum diuerſi
tate nó effe gradus in confeſſione explicandos,de
quo latiùsinfra , fe£tionefexta An verò fint fpe
cie diuerfi, eſt magna quæſtio , de
in preſenti dubio quarto à numero vndecimo & mihi
probabileeſt differre ſpecie coitum cum paren
tibus ab aliis omnibus propter ſpecialem defor
mitatem , quæ oritur ex peculiari reuerentia
parentibus debita , quæ non debetur aliis con
fanguineis. Probabile etiam videtur differre ſpe
cie coitum cum fratre , aut forore ab aliis , quia
probabilius eſt , hunc eſſe iure naturæ interdi
ctum , vt cum communi probat latè Thomas
Sanchez libro 7. de matrimonio,diſp.52.numero 11 .
& hoc quidem propter ſpecialem fæditatem ,qu:e
eft in illa coniunctione , eoquod fratres ab incu
nabulis conuiuentes , & fimul nutriti nimis pro
cliues effent ad coitum, niſi naturæ fræno prohi
beren
 votum 4
one votum
Diſput. XVI . Sect. IV . 331
ntrahitue berentur ob illam niiniam coniunctionem.In re- lemne caſticatis,verbi gratia,teneatur id explicare;
liquis autem gradibus prohibitis tranſuerſalibus an fufficiat dicere , violaui votum caftitatis in tali
operatione
obſeruation conſanguinitatis non videtur elle differentia fpe- malitia , de quo latè Thomas Sanchez lıb. 7. de
cifica,ſed grauitas maior, vel minor non neceſſa- matrim . difp.27.Leſlius lib.2.de iuſtit.cap.40.dub.
ſtar. Simi ciò explicanda:provt ipfi etiam Auctores contra- S.n.40. qui plures ſententias, & ſingularum Auc
olandipro riæ fententiæ concedunt , tertium , vel quartum tores referunr , qui videri poſſunt apud Dianam
andi adhoc non effe neceffariò explicandum ,imò aliquiidem 1.tom.tract.de circumft. aggrauantib .refol.3. & 4.
onem plus dicunt de ſecundo , co quod nonaggrauetnota 2.tom.tract.4.refol.67 .
ures credo biliter. De gradibus verò affinitatisprobabile eſt, Multi nçgant , debere explicari folennitatem 14)
onfellione, primum gradum lineæ rectæ differre ſpecie ab voti, atque adeo dicunt , fufficere, quod dicat, ſe
ai volunta. aliis,eo quod habeat fpecialem quandam defor- habere votum caftitatis; quia vtrunque votum eft
communi mirarem ;propterreuerentiam quali paternam de- eiuſdem {peciei : quam ſententiam amplectitur
minis , non bitam vxori patris, velmarito matris. De aliis au- Sanchez vbi fuprà,ü lib.s.deſtatu religioſo cap.6.
peret runc tem gradibustranſuerſalıbusverius viderur, non num.14 . & eſt probabiliſlima. Alij plures dicunt,
conſequens eſſe explicandos in particulari, quia non addunt oportere, quod explicetur. Ego in praxi primam
odre vera diuerſitatem ſpecificam . Scio,aliquos concedere, ſententiam tutam exiſtimo : ſtando tamen in
It centum , nullum prorſus gradum conſanguinitatis,vel affi- ratione , verius puto , quod religioſus non fatiſ
De explicar nitatis effe neceſſariò explicandum ,ſed ſolam ma- faciat niſi explicet ſtarum religiolum , quem ha
catum pro liciam inceftus , etiam fi fit cum filia, vel ſorore, bet.
ccare cum quam ſententiam poft alios fequitur Diana in Probant hoc aliqui , quia religioſus (& idem
cendo,de tra£t. de circumſtantiis aggraxantibus reſol.31. vbi dicendum eſſet de habente ordinem facrum )non
cliderium
alios refert.Hæc in genere dicta ſunt. Nunc def- folùm habet votum, fed etiam haber inhabilita
cendemus paulò magis in particulari ad circum- tem , & impedimentum iritans ad matrimonium :
", expli
cum , lal
ftantias, quæ afferuntdifferentiam ſpecificam , & hæc autem inhabilitas addit circumftantiam ſpe
nificante quæ debent explicari,& pro pleniori intelligentia cie diuerſam in fornicatione : ideo enim copula
indicabimus in ſequentibuspræcipua capita , ad cum conſanguinea intrà quartum gradum habet
s fæmi.
quæ eiuſmodi circumftantiæ reduci poſſunt. malitiam inceſtus explicandam , quia Eccleſia
prohibuit,&irritauit matrimonium inter illos; &
:an verò 47 SECTIO IV .
god cum ablata Eccleſiæ prohibitione, fornicatio cum con
ſanguinea in ſecundo gradu tranſuerſo non habet
· 4. num. eriti S. 1. De circumftantiis inparticulari &primò malitiaminceſtus : Ergo impedimentum irritans
tantiam; de circumftantia. Quis. matrimonij ſufficit, vt fornicatio religiofi habeat
grauis , malitiam ſpecie diuerſam explicandam. Ad hoc
mparti 144. Eptem ſolent allignari circumſtantiæ peccato- tamen ſufficienter reſpondet" Sanchez lib.7. de
coope Septe quas aliæ reduci poffunt ſcilicet: matrim.diſp.5.num.16. malitiam totam , quæ re
tur 29 Quis,Quid ,vbi,Quibus auxiliis,Cwr,Quomodo, ſultat ex impedimento irritanti in religioſo, eſſe
m fpe Quando. eiuſdem ſpeciei cum malitia violationis vori.
Bi folli De quibus in particulari dicemus, & obiter re- Vtraque enim eſt contra religionem , & obferuan
am, qui foluemus dubia practica , quæ circa illas ſolent tiam voti ; tam enim matrimonium , quàm
riè colo occurrere. Primaergo eft , Quis , hoc eſt, qualis fornicatio prohibetur religioſo , vel ſacerdoti,
niin vi fit perſona pænitentis,non quidem quando con- propter idem moriuum , ſcilicet , vt obler.
an ipfi fitetur , ſed quando peccatum commifit: quod in uer votum caſtitatis , quod fecit , quare explicata
vel vniuerſum notandum eft pro omnibus circum- violatione voti caſtitatis , explicari videtur tota
a peca ftantiis ,quæ quidé nó ſunt explicandæ ,nec atten malitia fpecifica.
Caſione dendæ fecundùm ſtatum præſentem , ſed ſecun- Aliunde tamen probari poteft diuerfitas ípeci. 148.
oſtram dum ftatum , quem habebat pænitens , quando fica declaranda à religioſo:quia religiofus per vo- Status reli-,
peccauit ; vt in fornicatione non refert , an nunc ta non folùm fe obligauit Deo,fed etiam ipli reli- giofu s an fit
explicandus?
plicari 4 fit coniugatus , vel religioſus, fed an fuerit talis, gioni , cui ſe dicauit,& donauit:ficut ergo coniux
5, licèt Quildi quando peccauit. fornicarius peccat non folùm contra caſtitatem ,
145 .
ficam; L. Circa hanccircumftantiam plura dubitari ſo- ſed etiam contra coniugem , cui per matrimonium
lent. Primò de circumſtantia voti, de qua certum dedir dominium ſui corporis quæ eſt malitia
-é gra- t
cyliin eſt, debere explicari, verbi gratia, eum, qui ſe de ſpecifica adulterij neceffariò explicanda : ſic re
uerli fornicatione accuſar, debere explicare, quod ha- ligioſus, qui dedit dominium ,non ſolùm ſuæ vo
os,de bebat vorum caſticatis , quia transfert ad aliam luntatis , & fortunarum , ſed etiam corporis re
Ifpe ſpeciem peccati contra religionem : aliqua ta. ligioni, cui ſe per votamancipauit,peccat non ſo
quez
men dubia ſunt circa obligationem confitendi lùm contra vorum caftitatis,ſed etiam contra re
mjhi hanc circumſtantiam voti , quæ breuiter indi- ligionem , cui ſui corporis dominium șradiderat,
cabimus. atque ideo videtur aliqualem adulterij maculam
aren
contrahere , violando fidem datam religioni : at
< for
entia
3.2.Decircumſtantia voli:vbi, An debeat expli que adeo deberet, hanc circumſtantiam religioſi
cari votum ,vel fimilis circumftantia que ftarusexplicare. Quod autem in ſtarų rcligioſo
con fit in eo,quempænitens induxit vora folemnia emiſerit, vel ſolum fimplicia, pro
fpe ad peccandum . vt in noſtra ſocietate plures emittunt ;non ita vi
quia detur referre , cùm per vtraque conſtituatur in
rdi
146 ſtatu religioſo , & fe religioni mancipet , & cona '
MAS
II .
Solemnitas ColiErtum
co in, anprimis
plicare
videtur , non oportere ex-
pluries,vel femel folùm promif- ' fecret , atqueadeo quolibet voto ligatusvidetur
U.T
voti an fit ſa fuerit per votum res illa , quianec affert cir- violare religionis ius , fiueper ſolemne, ſiue per
explicanda. cumſtantia illa differentiam ſpecificam , neque fimplex votum ortum fuerir.
etiam aggrauat notabiliter intrà eandem ſpeciein. An verò Sacerdos debeat in peccatis contra
0
ni
Dubium eſt in primis , an qui violauit votum fo. caſtitatem explicare facerdotium ; an verò fuffi
Ee 4 ciac
en
 332 De Sacramento Pænitentiæ .
ciat dicere , fe habere ordinem facrum : veriùs
videtur id ſufficere : provt contra aliquos docet
idem Sanchez dicta difp.27. numero 31. & Diana
cum allis, quos refert locis allegatis. Quia vo-
tum eiuſdem rationis eſt,quod cuilibet ordini ſa-
cro annecticur : maior autem conſecratio , ſeu di-
gnitas perſonæ non addit circumſtanțiain ſpecic
diucrfam .
Denique quod dictum eſt de ipſo pænitente
haben tevotum , dicendum eſt de pænitente,qui
peccauit cum perſona ſacra , aut vocuin habente:
nam fænina ,quæ peccauit cum ſacedote , ſatis
eſt, ſi dicat , le peccaſſe cum habente ordinem
ſacruin . Item fi peccauit cum religioſo in noſtra
ſententia deberet explicare ſtatum religioſum il-
lius , vt explicaret malitiam iuris læſi ipfius reli-
gionis : ſicut quando fæmina ſoluta peccasecum
coniugato, debet explicare coniugium complicis
propter ius vxoris violatum. Cæterùin in ſenten-
tia contraria , qux tuta eſt , vt diximus,& proba-
bilis , ſatis erit, fidicat, ſe peccafle cum habente
votum caftitatis , non explicando , an eller reli-
gioſus, vellæcularis.
iço . Obiter aduerte contra Llamas inſumma part: 3.
Quid de no- cap.8.5. 14. nouitium , aut peccantem cum no-
Hiria? uitio , vel nouitia non debere neceſſariò illam
circumſtantiam explicare in peccatis contracaſti-
tatem , vt notarunt etiam Megala 1. part. lib.s.
cap . 1. num.7 . & Diana tom. . dift. tract .decir-
cumft.aggranant. refolut.^.quia cùm nondum ha-
beant votum caſtitatis,non additur malitia ſpecie
diuerſa : quod à fortiori dicendum eſt de clericis
minorum ordinum , ctiamıſı habeant beneficium ,
aut de peccantibus cum illis in materia caſti-
tatis .
Ift , Circa eandem citcumftantiam voti dubitari
Yorum con- poteſt vlteriùs , an qui habet caſtitatis vorum ,de.
Julentis pec beat vorum explicare , quando iple conſilio , vel
catü an de auxilio cauſafuit , vt alij tale vocum non haben
beat expli
cari tespeccarentcontra caſtitatem , verbi gratia , li
religioſus inrercedat cum Titia , vr conſentiat
Caio,eam ad libidinein procuranti ; an debeat re-
ligioſus circumſtantiam ſui voti, & ftatus in con-
feilione declarare : P. Thomas Sanchez di&to lib .
s.cap.6.num.10. ſimile dubium proponitde reli-
giolo , qui actu venialiter malo contra caftitatem
dat ſcandalum graue contra caftitatem alteri , &
eſt cauſa , quod ille alius grauiter in ea materia
peccet, &refponder, in illo peccato mortali (can-
dali non debere neceſſariò explicari vorum ca
ftitatis illius ; qui ſcandalum dedit , ſed illius,cui
datur , fi fortè habeat tale votuin , quia licèt illud
peccátum (eandali ſit graue ; non tamen eſt graue
contra vorum propriae caſtitatis , per quodreli-
giolus folum promilit caſtitatem ſuam ,non alie-
nam. Vnde fi peceaca contra votum caftitatis re-
ſeruentur : illud non erit referuatum quia non cſt
Verè contra vorum callitatis , fed contra præce.
ptum non (chuid . lizandi .& c.
252. Hæc doctrina , nec difficultate caret , nec vi-
detur fatis cohærere cum iis , quæ id in Sanchez
docuerat lib.i. in decalog. cap.6.num.3.6 8.vbi quia tunc nullum prorſus infers detrimentum
dixit , peccatum fcandali pertinere ad eamdem {pirituale , vel corporale proximo, cùm iple non
ſpeciem , ad quam inducitur ille , qui ſcandali
zatur : quare ſcandalum ad fornicarioriem perti-
nebit ad ſpeciem fornicationis : Vnde qui ablolu-
tè promiſit caſtirarem , videtur peccare contra
eiuſmodi promiſſionem , quoties condavirtutem
caſtitatis ſpecificè peccat grauiter , atque ideo fi
verè contrahit malitiam eiufdem fpecici , quando
aliam inducit ad fornicationem , ac quando ipſe
fornicatur ; debebit in vtroque calu circunſtan
tiam proprijvoti explicare.
Eft etiam aliunde difficilis illa doctrina , qua 153
tenus dicit,explicandam eſſe circumftantiam voti
illius , quod habet is, cui ſcandalum datur , quia
ſcandalum indirectum , quo ſcilicet aliquis non
intendit directè peccatum proximi , led folùm
ponit aliquid quod præuidct futurum occaſio
nem peccandi proximo ; hoc, inquam ,peccatum
regulariter loquendo non videtur haberc aliam
malitiam , nili quatenus opponitur charitati erga
proximum , cuius detrimentum fpirituale debe
rem impedire, cùm commodè poflim , & non im
pedio. Suppono enim,me non teneri aliunde ra
tione officij , neque etiam ex debito iuſtitiæ : lo
lùm ergo opponitur charitati erga proximum ,ac
que ideo non videtur poffe efle obligationem ex
plicandi Ipeciem peccati , ad quam icandalizatus
inducitur, hæc enim videtur inaterialiter , ſe ha
here ad malitiam ſcandali , quod eft folùm con 1
tra charitatem . Quod inductione probari poteft
ex aliis peccatis , quæ opponuntur eidein chari
tati erga proximum , & non variantur ſpecie pro
varietate ſpecifica illius mali , quod proximo af
ferunt , verbi gratia , qui peccar, omittendo cor
rectionem proximi, caſu , quo debebat, & poten
rat illum corrigere , fi tamen non tenebatur ex
officio , ſed præcisè ex charitate; non tenetur ex
plicare in confeſione ſpeciem peccati ; quod in
proximo vitandum erat per correctionem frater
nam , ſed ſufficit dicere, le amiſille correctionein
debitain cum graui detrimento ſpirituali ſui pro
ximi : quia ad debitum charitatis , cui foli aduer
ſatur illa omiſlio correctionis , per accidens , &
materialiter ſe habet , quod detrimentum pro
ximi fir hoc , vel illud peccatum . Item qui ex
odio gaudet de grauimalo proximi, vel illud de Tri
ſiderat;iuxta probabiliorem ſententiamnon con elia
trahir diuerſam ſpeciem malitiæ pro diuerficare
pec
fpecifica mali grauis , quod proximo deſiderat:
quia charitas,cui ſoli illa peccata opponuntur,eſt
eiuſdem fpeciei , & fic de aliis : ergo cùm pecca
tum ſcandaliopponatur etiam virtuti charitatis,
non accipiet ſpeciem diuerſam ex diuerfitate pec
cati, ad quod ſcandalizatus indirectè inducitur.
Contra hoc tamen videtur cfle communis ISS .
Theologorum ſenſus , qui in peccato ſcandali di- In ſcandalo
cuntexplicandam eſſe lpeciem peccati , adquod in one pocius
ſcandalum inducit . Quod poteft à poſteriori peccati , aut
confirmari : quia ſi in peccato ſcandali ſolùm quod ináv
ellc malitia contra charitatem propter derri- cit.
mentum proximo illarum , & nulla effet malitia
contra ſpecialem virtutein , cui opponitur pec
catum illud particulare,ad quod proximus indu
citur; ſequeretur,non elle peccatum ſcandali , fi
inducas aliquem ad rem prohibitam , quando il
le ex obliuione , vel ignorantia inuincibili non
attendit ad prohibitionem , verbi gratiâ ,fi indu
cas ad comedendas carnes eum , qui oblitus eſt
>
præceptum hodierni ieiunij. Probatur lequela:
anı
peccet propter inaduertenti : Ergo fi illa indu
Etio non habet malitiam ,niſi ex detriméto proxi
mi,nullam prorſus habebit malitiam in prædicto
caſu. Conſequens nemo cócedet :alioquin liceret
inducere ad mendacia, inobedientiam , & fimilia ,
eun qui inuincibiliter ignoraret, hæc efle illici
ta. Fatendum ergo eft eiuſinodi inductionem
non
le
Diſp. XVI.
]
non ſolùm aduerſari charitati propter fpirituale
detrimentum proximi ; ſed etiam lædere ſpecia-
lem virtutem in illa materia particulari, quæ in-
ti
directè obligat nos , ne cooperemur alicui ad
cius violationem .
12 156 . Ratio autem à priori colligipoteft ex adducto
n exemplo iciunij : in quo licèt Prælatus,qui iciu-
n
.
-
nium præcipit , non ſit fortaſſe meus fuperior,at-
queideo non poffit me obligare ad ieiunandum ,
fed folùm ſuos fubditos ; adhucindirecte obligar
me , ne diucrcam ſuos ſubditos ab obedientia de
2 bita , nec cos inducam poſitiuè ad violandum ie-
iunium :quia eadem lex,quæ directè obligat ſub-
dicos,obligatindirectè alios,ne remoueant fubdi- bere femper explicari in confeſſione ſpeciein pec
tos ab obſeruatione legis. Vnde licèt ego , qui . cati , ad quod ſcandalizatus inducitur. Affert
non ſum eius fubditus,non peccem proprio peco
cato inobedientiæ , inducendo eius ſubdirum ad
inobedientiam; pecco tamen peccato inobedien-
tiæ indirectæ, quæ opponitur indirectè præcepto
directo in ſubditum . Sic ergo dicendum eſt de
aliis virtutibus : nam licèt temperantia, v. g. non
me obliget ad ieiunandum : obligar ene tamen
indirecte , ne remoueam à ieiunio eum , quem
temperantia obligat ad ieiunandum . Contra
quam obligationem pecco quidem , non proprio
peccato intemperantiæ , ſed alio diuerſo , quod
accipit ſpeciem ex obligatione illa indirecta.Vn-
de licèt ego habcam votum caftitatis, non pecco
contra votum procurando aliorum peccata con
tra caſtitatem ; quia hoc peccatum meum non eſt
in ſpecic luxuriæ ,fed alteriusvitijaccipientis ſuam
fpcciem ex ordine ad obligationem indirectam
caſtitatis obligantis directe alios : debeo ergo
explicare in confeſſione votum caſtitatis illius
cuius luxuriam procuraui, non meum , fi ego
non meæ , fed illius folum incontinentiæ caula
fui.
197 Ego, vt mcam ſententiam in hoc puncto ape-
Tripliciter riam ,diftinguendum pato inter eum, qui directe
aliquis
alium ad intendit peccatum proximi, & cum , qui ſolùm eorum , qui dicunt non eſſe explicandas circum
peccatum indirecte illud vule. Suppono enim , tripliciter ftantias aggrauantes intrà eamdem ſpecicm:quia
poteft indu . poſſe me alterum ad peccatum inducere. Primò ipſe num . 56.ſupra citato dicit , ideo efle expli
directè , & formaliter intendendo ruinam ſpiri- . candam ſpeciem peccati , ad quod proximus in
tualem proximi, hoc eſt, ex deſiderio , vt proxi- ducitur , quia eft circumſtantia aggrauans intrà
mus patiatur damnum illud ſpirituale. Secundò
directè , fed non formaliter; quando fcilicer vo-
lo, quodipſe violet caſtitatem, non quia malum
eius eſt,ſedquia inde lucrum aliquodſpero.Ter-
tiò indirecte , quindo , v.g. præuideo , quod ex
mea actione proximus facilè occafionem accipiec
peccandi : cgo ramen id non intendo ; ſed qnia
poſſem , & deberem ſcandalum illud impedire,
pecco peccato ſcandali, fiuefpeciali, fiue gene-
nerali ; in quo poteft effe quæſtio de nominę.
Aliqui enim , cùm quibus ſentit Sanchez dicto
lib.i.in Decal.c.6 . num. 3. dícunt , ſpeciale pec-
catum ſcandali reperiri ſolim in primo modo in-
ductionis, non in aliis : farentur tamen , ſemper
in confeſſione explicandam illam circumſtantiam
ſcandali: quod ego etiam verum exiſtimo , quia
ſemper affert nouam ſpecieni peccati , namdi-
uerſa ſpecie malitia eſt, vedixi, inducere alium ad
non ieiunandum ab ea, quam contrahit ipſe , qui
violat ieiunium,
158 . Difficultas eſt , non an debeat in confeffione
explicari circumſtantia ſcandali , ſed an debcat
ſemper in confeſſione explicari ſpecies peccati,ad
quod proximus ſcandalizatus inducitur , an verò
fufficiat dicere , meo exemplo , vel opere dedi
occaſionem peccandi grauiter proximo, cùm de-
Sect. IV. 333
berem id præcauere. P. Sanchez vbifupranum.8.
docec , debere ſemper explicare ſpecicm peccati,
ad quod proximusinducitur : quod idem videtur
ſupponcre P. Vaſquez in 1. 2. qual .73.diſp.102.
cap. z . num . s. cap. 7. num . 2 3. vbi ſupponit,
ſcandalum iplum effe in eâdem fpeciecuin pece
cato,ad quod moueo. Vnde P.Coninch diſp:32.
de charit. dub.s. num. 35. dicit, non cfle contro
uerfiam inter Doctores de obligacionecirca mo
dum confitendi illud peccatum ,led folùm reftare
quæſtionem ſpeculatiuam magis , quàm practi
cain , quandodicatur ſcandalum fpeciale , quan
do generale : & poſtea num . 56. concludit, de
etiam illo nutn.33. proilladoctrina M. Bañes 2.2 .
quaft.43. art.4 . dub.1. & Lorcam ibidem difp.56. #
Sed ij dicunt quidem , confitendam eſſe ſemper
circumſtantiam ſcandali, an verò debeat explicari i
{pecies peccari, ad quod proximus inducitur, ni
hil dicunt.
Ego itaque eam doctrinam veram exiſtimo, 199.
quoties ſcandaluın fit primo, vel ſecundo modo,
itavt formaliter , vel laltem directè intendarur
peccatum proximi , quo cafu dico, debere expli
cari in confeffione ſpeciem peccati, ad quam pro
xiinus inducitur : quando verò tertio modo in
ducitur proximus , præuiſo, ſcilicet, fed non vo
lito directè eius periculo ;tunc puto , fatisfieri
explicando malitiam ſcandali , licèt non explice
tur ſpecies peccati, ad quod proximus induci po
terat. Hancſententiam fupponit Nauarr.in fumm .
cap. 6. num . 19. vbi tunc dicit explicandam effe
fpeciem peccati , ad quam paoxinus inducitur,
quando directè intenditur peccatum proximi :
quando verò non intenditur direétè , non appo
nit talem obligationem ; ſed lolùm obligationem
confitendi peccatum ſcandali. Hoc iplum debet
conſequenter concedere P. Coninch in fententia
eamdem fpeciem fcandali. In quo non videtur
mihi ille Auctor fatis conſequenter procedere :
nam ipſe num.46, optimè explicuerat , & proba
uerat, peccatum ſcandali, quando indirecte ſo
lùm volumus periculum proximi , non aduerſari
grauiter alteri virtuti , nili ſoli charitati, quare
nemur proximi mala impedire : quo principio
pofito,non deberet poftea ſtatuere obligationein
vniucrſalem explicandi ſemper ſpeciem peccati,
ad quod proximus inducitur , etiam in ſcandalo
indirecte volito . Nam licèt demus, debere expli
cari circumſtantias notabiliter aggrauan es incrà
camdem fpeciem : hæc tamen circumſtantia non
eſt ſemper notabiliter aggrauans ; ſed aliquando
erit notabiliter diminuens : ponc enim , proxi
mum fuiffe inductum ſcandalo incoindirecto ad
minimum peccatum mortale. Rurſus ſi ideo ex
plicanda elt ſpecies illius peccati , quia aggrauat
meumſcandalum , non video , cur in omiffione
correctionis fraternæ non debeat etiam explicari
ſpecies peccati , quod in proximo non corrigo,
cùm etiam maior grauitas illius peccati magis
aggrauet omiſſionem correctionis : vnde fi omit
tas correctionem hominis variis vitiorum gene
ribus maculati , deberes in confeffione explicare
omnes ſpecies peccatorum , quæ ille habet , nec
facilè
 334 De Sacramento Pænitentiæ .
facilè poteris rationem diſcriminis aſſignare. terialem , & cum ignorantia ; non tamen obligat
16о.. Meliùs ergo , me vllo modo , vt pofitiuè procurem , quod ie
& clarius loquutus eft in hoc
puncto P. Suarez difp.10. decharit.fe£t.2.num.9. iunet , aut iinpediam ieiunij violationem . Simi
vbi, cùm dixiffet , eum , qui dat ſcandalum indi_ liter ergo quælibet alia virtus , quatenus Petrum
rectum , de quo nunc loquimur, eſſe cauſam mo- obligat directè ad ſuum actum , obligatme indi
ralem ruinæ proximi;obiicit aliqua inconuenien- rectè , ne procurem Petrum à ſuo debito diuer
tia , quæ ex hac doctrina ſcquerentur : quoruin tere : non tamen videtur me obligare , vt procu
ſecundum erat , quod in illa actione ſcandaloſa rem poſitiuè, quod Petrus ſuo ſubdito ſatisfaciat,
reperiretur duplex ſpecies malitiæ ; altera ſcanda- aut impediam violationem eius virtutis , ſcd tota
li contra charitatem ; altera illius fpeciei peccati, ca obligatio erit in me ex charitate erga Petrum ,
ad quam proximus inducitur. Ad hoc autem ar- qua teneor eius malum impedire , non verò ex
gumentum reſponder dupliciter. Prima reſpon- obligatione talis, vel talis virtutis particularis . Et
lio, & clarior,eſt, negando ſequelam , ſcilicet, ibi quidem ſi in ſupradicto caſu', quando præuides,
elle aliam ſpeciem malitiæ , nifi contra ſolam ex cua intemperantia Petrum præter intentionem
charitatem , quia licèt ille homo fit aliquo modo tuam inducendum ad furcum ; fi tunc , inquam ,
1 cauſamoralis ruinæ ſpiritualis proximi , id folùm non ſolùın peccas contra caftitatem , ſed etiam
. cít,quatenus poteſt, tenetúrque vitare peccatum contra iuſtitiam ; difficile explicatur ; quomodo
proximi : Vnde ( inquit) eo modofolum erit cauſa , non rencaris ad reftitutionem , liquidem ex iu
Suar , quo tenetur : intelligi autem poteft , me teneriad ſtitia tenebaris abſtinere ab illo peccato intempe
vitandum opus, ne proximus ad peccandum induca- rantiæ . Conſequens autem negant Sanchez dicto
tur ex obligatione charitatis , non iuſtitia , zel al- cap.6. num.s. Svarez illa fe&t.2.num .10.Coninch
terius fimilisvirtutis : quia charitas eft vniuerſa- difta diſp.32. num.46. & dicta diſp. 28. num . II .
lior , ó excellentior virtus; vnde magis obligat , 12. vbi ex eo,quod non fit obligatio reſtituen
in pluribus cafibus : ideo ille in eo cafu cenfetur di, probat , in iis cafibus peccari folùm contra
elſe cauſa moralis ruine proximi, vt eft contracha- charitatem , & non contra iuſtitiam.
ritatem , non verò vt eft contra alias virtutes. Ne
que est fimile deillo , qui perconfilium dire &tè indu- $. 3. Dubium incidens. An debeant in con .
cit : nam hoc apertè eft contra obligationem cuiuf- feßione explicari perſona, coram quibus
mis virtutis : habet enim adiunctam voluntatem
contrariam directè ille virtuti. Hæc Suarez , qui aliquis iurpia loquutus eft.
licèt alteram reſponſionem adiungat , & dicat , X hac doctrina, quæ mihi probabilis videtur,

163
.
poſſe concedi illas duas fpecies malitiæ in peccato
ſcandali ; priorem tamcn non reiicit ; in qua bre-
Ebo ling
colligere poflumus ad praxim reſolutionem
cujuſdam dubij : an ſcilicet, pænitens, quiſe ac
uiter indicauit rarionem à priori huius doctrinx, cuſat, quod loquutus fit de rebus turpibus, qua
& differentiam quoad hoc inter ſcandalum , quo rum auditu facilè induci , & moueri poterant au
volumus directė peccatum proximi , & illud , ditores ad aliqua deſideria illicita concipicnda,
quo id volumus folùm indirectè ; quam ratio- vel ad aliquas delectationes moroſas , & c. an
nem latiùs explicuit P. Coninch diéta diſput. 32. tunc pænitens debeat explicare , vel à Confefla
de charitate num.46. difp.28. num.1 2 . rio interrogari de qualitate perſonarum , quæ
161 .
Ratio ergo hæc eſt , quia licèr quælibet virtus aderant : an eſſent coniugati , an Sacerdotes , an
poſlil non folùm obligare directe ad cam am- Rcligiofi , &c. In quo partem affirmatiuam, vt
plectendam , ſed etiam indirectè , ne in aliis eam certam fupponit Antoninus Diana tom.2. tract.4.
impediam :non tamen obligat me ad procuran- reſol. 114. qui affert Bonacinam de Sacramentis
dum pofitiuè , quod alij eam eam amplectantu r. Iu-
amplectantur. lu diſp. s . gueſt.s .fe t. 2. punet.2.6.3 difficult 3 .
ſtitia, v . g. obligat me, ne procurem , quod alius num.21. & inuehitur grauiter in confeffarios, qui
furerur; non tamen me obligar , ve procurem , ne non interrogant tunc numerum perſonarum ,qux
alij furentur , niſi fortè ex pecuiariofficio ad id aderant , & rurſus fingulorum ſtatum , & condi.
tenear: Caſtitas obligat meindirectè ,ne alios in tionem . Cui doctrinæ conſentit etiam Caſtrus
ducam ad luxuriam ,non tamen , vt poſitiuè pro Palaus loco infrà citando.
curem , alios eſſe caſtos ; nam licèt affectus erga Cæterùm, quod attinet in primis ad numerum 164.
caſtitatem poffit ad id etiam inclinare, non tamen perſonarum necefTariò explicandum , non video,
obligare , vt notauit bene P. Coninch di&ta quomodo Pater Diana poſlit id tanquam explo
difp . 28. num. 13. Quamuis ergo peccet conta ratum docere ; cùm ipſemet tom. 1. tract. decir
obligationem indirectam caſtitatis , quiproximo cumftant. aggrauant. refolut.29. proponat vt pro
luxuriam confiilit : non tamen peccat vllo modo babile non debere explicari in confeffione nume
contra caſtitatem , qui proximi luxuriam non im- rum perſonarum , quas eâdem iniuriâ læliſti, o
pedir; & ideo qui laſciuum non corripit,peccat refol. 17.idem dixerit, quando vnica voluntate
quidem contra charitatem ,non veròcontra vir- plures voluiffet occidere : eſt autem omnino ca
tutem caſtitatis. Sic ergo nec peccas contra iuſti- dem ratio , quando vnico actu malo ſcandalum
tiam , fi præuidens , præter intentionem tuam præbet, & occafionem ruinæ ſpiritualis pluribus:
aliumex cua intemperantia inducenduin elle ad non poteſt ergo eſte certa obligatio explicandi
furandum , id non impedias ; quia iuſtitia obli numerum perſonarum in peccato ſcandali, fi non
gat quidem te , ne procures alios furari , non ta- elt certa in ſupradictis caſibus, & ideo fuprafečt.3.
inem num . 135. confequenter docuimus , idem dicen
intcmp
abſtineas ab a as , & ad huncf
impedi
men vt eorum furtaeranti
.
162 . dum effe in peccato ſcandali , quoad numerum
Poffumus autem ad hoc retorquere , & fimul perſonarum .
diffolucre argumenta ſuprà pro contraria parte Deinde quoad qualitatem , & conditionein 165
adducta : quia licèt Prælatus Petri obligansdire
ctè Petrum ad ieiunium , obliget me indirectè,
perſonarum , quæ ſcandalizantur , non debuit
cam obligationem , ve manifeſtam ftatuere : fa
pe Petro conſulam ieiunij violationem etiam ma- teor id docere Thomam Sanchez,& Bonacinam,
Filliucium

1
blicke Diſp . XVI . Sect. IV . 335
bdica Filliucium , & Layman , quos affert idem Diana: litia ſcandali contra charitatem , atque adeo non
Simis
trum
fed fiattentè euoluantur Doctores antiquiores, oporteat explicare conditionem proximi, vr de
indi
non facilè inuenietur vllus , qui id dixerit. Imò claretur ſpecies peccati', quam ipſe committere
Livet
apud illos duplex erat fententia : altera docebat, potuit occaſione accepta ab illis verbis. Quia , vt
ſcandalum tunc ſolum dare ſpeciem , & malitiam dixit Coninch diſp.illa 32.núm.46. etſi eiulmodi
Cocu ſpecificam , quando directè intenditur peccatum virtutes grauiter nosobligent , vt vitia ipfis con
acia, proximi: altera verò id concedit etiam , quando traria nullo modo comınittamus,fiuc per nos, ſi
- tota non directè , ſed indirecte intenditur. Rurſus ex tie per alios, hæc illis fuadendo , aut mandando:
cun , iis, qui tenent hanc ſecundam fententiam , aliqui tamen vt ſummum ex decentia , vel cercè leuiter
cóer dicunt tunc folùm contrahi malitiam mortalem nos obligant, vt ea in aliis impediamus , aut ne
- Et ſcandali , quando noftro facto , aut verbo conii- finus iis præterintentionem occafio ea commit
des, cimusproximum in grauen difficultatem , & ten- tendi.VndeApoftolusPaulus euin , qui cum ſcan
em tationem , cui difficillimè poſſit reſiſtere , vrdon dalo pulillorum , & infirmorum manducabat
3 ) cet P.Salas 2. tom .in 1. 2. tract.13.difp.s.feet.15. oblata idolis numquam reprehendit, vt idolola
num . 1'32.6 133. Certum eft autem , quod regu- tram , ſed quia charitatem negligeret, & fratris
bodo lariter eiufmodi colloquia turpia non inducunt ruinam non impediret. Sic loquitur ad Roman .
14 audientes in adeo grauem tentationem peccandi, 14. Si enim propter cibuin fratertuus contriſtatur;
cui non niſi difficillimè poffint reſiſtere. iam non ſecundiurn charitatem ambulas. Noli cibo
pe 166.
itto Vnde ipſemet Sanchez diétocap.6.num.7. tan- tuo illum perdere , pro quo Chriſtus mortuus ejt.
ach dem faretur , multos excuſari ab illa fcandali cir- Item 1. ad Cor. 8. Videre autern ne fortè hæc li
II . cumftantia confitenda , quia vel ipſi tam prauis cenria ve fra offendiculuin fiatinfirmis.Si enim quis
CA
moribus imbuti funt, vt corum exemplum pa- viderit eum , qui habet ſcientiam , in idolio recum
tra rum moueat ; vel fi qui mouentur , ij tain faciles bentem : nonne confcientia eius , cùm fit infirma,
adpeccandum , ac inducti ſunt, vt qui ſuo ex- . ædificabitur ad manducandum idolothyta? Et pe
emplo occaſionem dedit illis peccandi , non cen- ribit infirmus in tua ſcienriafrater , propterquem
featur moraliter eos inducere.Quod idem docent Chriſtus mortuus eſt ? Sic autem peccantes in fra
plures , quos refert, & fequitur Caftrus Palaus trem , 6 percutientes conſcientiam eorum in firmam ,
tom . 1. tra &t. 6.diſp. 6 . in Chriftum , &c. Eodem modo loquitur cap.10.
167. Denique adduximus fupra graues Doctores, in quibus locis illam folam videtur agnoſcere
qui fatentur, quando præter intentionem præbe- malitiam ſcandaliin eo actu , quo proximus indi
tur ſcandalum, folùm contrahimalitiam ſpecifi- rectè ſcandalizatur, quæ opponitur charitati,qua
cam contra charitatem , non contra illani ſpecia- debemus fratres noftros in Chriſto diligere , pro
lem virtutem , cui aduerſatur peccatuin , ad quod quibus Chriſtus inortuuseſt,corunque fpiritua
ſcandalizatus inducitur, Nauarrum , Coninch , & lem ſalutem procurare.
1
Suar. quibus conſentire videtur Salasilla fe&t.15.
1,
num . 128.6 134. 146. vbidicit , illam indu- S. 4. Quædam alia de circumſtantia
cionem indirectam non efle in ſpecie fornicatio voti.
nis , fed in ſpecie ſcandali ; cuius doctrinæ ratio
2
nei'atrulimus,& confirmauimus exemplopr ez i R Eſtat duplex dubium de eâdem circumſtan
Ein vodi.Primumeſt, anquipeccauitcontra
cepri correctionis fraternæ , quam qui omittit,
non debet explicare ſpeciem peccati , quod in vorum , quod iuramento ctiam confirinauerat,
proximo non correxit ; quia folùm peccat contra debeat hanc circumftantiam iuramenti in con
charitatem , & miſericordiam ſpiritualem . Con- fellione explicare , vel fufficiat dicere , ſe violafie
ſequenter ergo ad illa prirzipia videtur probabile, vorum. Reſponderur , vtrumque eile explican
quod in circumſtantia ſcandali, quod præter in- dum : quia eft duplex malitia : altera contra fi
tentionem datur, non fit necefle explicare (pe- dem Deo datam
datam per votum : altera contra obli
ciem peccati , ad quod ſcandalizatus inducitur, gationem non adducendi Deum in teftem fal
atque adeo non oporteat explicare itatum ,& con- fum . Ita Sanchez matrimon
lib. 7. de . diſput. 27 .
ditionem fingulorum , qui aderant , & moueri num . 26. vbi affert Henriquez , & Azoriuin .
potuerunt ad affcctus contra caftitatem ex illa Secundum dubium eft : an Religioſus , qui
I
impudica narratione. Fateor , debere explicari violac præceptum Prælati , contrahat duplicem
circumſtantiam ſcandali : quia fiue appelletur malitiain, quam debeat in confeſſione explicare; A

ſpeciale , fiue generale ; dat tamen aliquam ſpeci- alterain contra vorum obedientiæ , alteram con-
ficam malitiam actui , quam non haberet , nifi tra præceptum , & obedientiam debitam Prælato ti
adeſſet ſcandalum , & opponitur non caftitati legitimè præcipienti. In quo puncto duæ funt
fententiæ . Prima fatetur quidem,
ſolùm , fed etiam charitati . Concedo item , debe- pofle Prælatum
teproximus,quando
explicari fpeciem peccati , adquod inducitut vtraque poteſtate vti, & vtroquemodo obligare
directe intendebis verbis illis fubditum , & tunc ſubditus contraher proculdu
impudicis eum inducere ad peccatum , fiue hoc bio veramque malitiam , & vtramque tenebitur
eſſer ex deſiderio ruinæ fpiritualis proximi (quod in confeſſione explicare. Imò debet etiain expli
rariſſimum eſt ) fiue ob tuain commoditatem ,vel care materiam præcepti , quod violauit : quia li
alium finein ( quodfrequentiuseft ) quia virtus cèt inobedientia , quatenus eſt contra votuin ,
caſtitatis (& idem eſt de aliis virtutibus obligans femper fit eiuſdem fpeciei infimæ; folùm enim
directè proximum ad caſtitatem ', obligat ce in aduerfatur religioni ; & fidelitati crga Deum :
directè , vt fupra dixi , ne ex induſtria procures quatenus tamen eſt contra præceptum , non ha
168 . eum à caſtitate remouere. Cæterùm quando tu bet vnicam ſpeciem infimam ; fed accipit fpeciem
neque intendis proximi ruinam , neque etiam ab illa virrute , ad quam ſpectabat res præcepta :
eius peccatum , aut lap{um , neque eo fine dicis vnde violacio ieiunij præcepti habet malitiam in
illa verba , licèt præuideas ſcandalum proximi : temperantiæ ; violatio verò feſti præceprieſt con
probabile videtur, quod ſolùm contrahitur ma- tra religionen , & fic de aliis. Vnde religioſus
violans
 336 De Sacramento Penitentiæ ..
violans præceptum Prælati in materia temperan-
tiæ debet explicare materiam illam , vt explicet
ſpeciem peccati. De facto tamen dicunt , regula-
ritet loquendo , Prælatum non velle obligare
vtroque modo, fed communiter vult obligare ſo-
lùm exvoto ,quam intentionem explicat,dum di-
cit,fepræcipere in virtute ſanctæ obedientiæ ,quæ
verba videntur proponere ſubdito obligationem,
quam contraxit ex obedientiæ voto. Quando au-
tem Prælatus præcipit ſub excommunicacione;
iam tunc vtitur poteſtate iuriſdictionis, quam ha-
bet à ſuimmo Pontifice ; & tunc debet explicari
materia præcepti , quæ violatur. Addunt aliqui,
tunc non prælunni velle Prælatuni obligare ex
voto,ſed ſolùm ex poteſtate juriſdictionis.Quan-
do tamen præciperet in virtute ſanctæ obedientiæ
& ſub excommunicatione , tunc vellet vtroque
modo obligare , & debet vtraque malitia in cori-
feſſione explicari.Ita docet Thom . Sanch . lib.4.
in Decal.c.U.n.25.& confentit ferè Suar. tom . 3 .
de Relig. lib.10.cap. 6. & alij , quos refert Diana
tom.1.tr.de circumſt.aggrauant.refol. 16.
171. Scd licèt prædicta fententia probabilis ſit; ve-
rior tamen videtur contraria, quæ docet, in eiul-
modi peccatis reperiri de facto vtramque mali-
tiam . Quam fupponit Vaſquez in 1. 2.diſp.98.
6.3 . Salas 2. tom . in 1. 2. tract.13. difp. 3.fe&t. 2 .
n.16. Villalobos in ſumm .tract. 9. dub. 36. 3.14.
& alij apud Sanchez loco citato , quibus con-
ſentit Caftrus Palaus tom .I.tract.2.difp.3.punct.;.
n.12. & in primis, quod verba illa,in virtuteſan- requiri, quod Prælatus dicat, ſe velle obligare ex
Eta obedientiæ , non reſtringantobligationem ad
folum debitum ex voto obedientiæ , conftat ex
vſu ſummorum Pontificuin , qui paſſını in ſuis
bullis præcipiunt omnibus fidelibus in virtute
exigunt ab
Sancta obedientia , quibus verbis nonfed
illis obedientiam debitam ex voto , ex mera
ſubiectione ad præcepta legitimi ſuperioris ; imò
in rigore obedientia femper telpicit ſuperiorem
potentem præcipere : cur ergo verba illa magis
lignificabunt voluntatein obligandi ex voto,
quàm ex vero, & proprio præcepto ?
172 . Deinde quando conſtat, Prælatum vti velle
poteſtate iuriſdictionis, & imponere verum præ-
Ceptum , vt cùm præcipit ſub pena excomminu
nicationis ; tunc , inquam , non cenſeri eo ipſo
relictain obligationem ex voto obedientiæ , vt
dicebat P. Sanchez , Probari poteſt, quia etiamſi
veller, non videtur poſſe Prælatus velle obligare
grauiter præcepto obedientiæſubditum ; & fimul
velle , quod non violet' votum obedientiæ tranf-
grediendo illud præceptum ,ficut non poteft velle
obligare obligatione iuftitiæ fubditum ad non
accipiendum librum ex Bibliotheca;& ſimul nol
le , quod peccer contra vorum paupertatis , fi il-
lum accipiat. Ratio enim eft eadem in vtroque
caſu : quia ficut per votum paupertatis promifit
Deo non peccare contra iuſtitiam , accipiendo
cx rebus conuentus abſque conſenſu Prælati; &
ideo Prælato,
quin eo ipſo violet votum paupertatis:ficper vo
tum obedientiæ promiſit Deo non violare præ-
cepta Prælati , nec peccare contra obedientiam
ei debitam . Repugnat ergo , quod violet verum
præceptum Prælati , & peccet grauiter peccato
inobedientiæ , & quod non violet votum obe-
dientiæ , quo omnem inobedientiam libi prohi-
· buit. Non eft ergo in poteftate Prælati , quod in-
obedientia ſubditi religioſi non fit contravorum ,
û vult , quod fit inobedientia grauis ; ficut nec
poteſt facere , quod vſurpatio rei communis
contra iuftitiam , non fit contra votum pauperta
tis : quia religioſus non folùm prohibuit fibi
inobedientiam , quando Prælatus velletobligare
ex voto : fed abſolutè prohibuit fibi omnem ve
ram inobedientiam .
Quod rurſus ad hominem confirmari poteft : 173.
quiaipſe P. Sanchez illo cap. 1 1. num . 25. in fine
fatetur,religioſum ,qui violat præceptum regulz,
obligans ſub mortali , contrahere duplicem ma
litiam : alteram contra votuin obedientiæ , quo
vouit regulam : alteram contra virtutcm ſpecia
lem , in qua materia illius præcepti verſatur : quia
regula eit lex quædam conftituens materiam præ
ceptam in ea virtute , ad quam ſpectat. Ex hoc
autem argui poteſt ad caſum noſtrum , in quo
videtur effe eadem omnino ratio . Nam ficut re
gulapoteſt obligare vtroque modo , fic , & Præ
lacus, li velit , vt fatentur ij Auctores : item
ſicut ſubditus promilit per vorum ſeruare regu
lam ; ſic promiſit facereea, quæ Prælatus iniun
geret : crgo ficutpeccat contra votum , quando
non obſeruat ieiunium , verbi gratia, à regula im
poſitum , nec ad hoc requiritur , quod regula
in actu ſignato explicet obligationem ex voto ,
& dicat , quod ſubditu ; obligetur ex voto ; ſed
ſolùm quod præcipiat ieiunium , quo præcepto
pofito, itatim reſultatobligatio voti,quo promiſit
obſeruare præcepta regulæ. Sic dicendum eft in 174.
cafu noftro ,vt inobcdientia ſit contra votum ,non
voto , fed folùm , fe velle obligare, & præcipere :
quo præcepto poſito , itatim confurgit obligatio
voti, quo codem modo promiſit ſeruare præce
pra Prælati, ſicut ſeruare regulam . Item ſi regula,
licètnon explicet , quod velit obligare poteſtate
juriſdictionis; adhuc cenſetur eo modo obligare,
& conſtituere rem præceptam in materia talis,
vel talis virtutis : cur Prælatus , qui eſt regula vi
ua , quando aliquid præcipit, non cenfebitur
velle obligare codem modo,& vſurpare poreſta
tem iuriſdictionis; aut quæ differentia poreſt af
ferri quoad hoc inter Prælatum loquentem per
regulam , aut loquentem perpræcepta actualia ?
Et quidem hæc videtur elle intentio Prælati,
quando vult imponere præceptum graue: vult
enim affumere perſonam Prælati , & poteftatem
gubernatiuam , quam habet, vt Prælatus, quæ di
rectè parit obligationem contra obedientiam , &
conſtiruit rem præcepram in materia talis virtutis:
quare oportebit & ſufficiet in confeflione dicere.
violaui præceptum Prælati graue in tali materia;
nani hoc ipſo explicatur malitia contra vorum
obedientiæ , & malitia contra præceptum per
tinens ad talein virtutcin .
S.5. De aliis circumftantiis tenentibus fe ex
parte ipfius pænitentis.
ſonæpeccantis.Prima eſtimpotentiaad copulam : ad copulami
impremia
an ſcilicet, frigidus,
velEunuchus acculansfede anſit expli
canda ?
fornicatione , debeat explicare circumſtantiam
impotentiæ generandi. In quo quidquid dubita
re videatur Filliucius tom. 1. tractat. 10. part. 2.
cap. 1. num. 23. affirmandun videtur cum San
chio lib.7. de matrimon . diſput. 5. num. 1 4. Hen
riquez lib.s.depænitent.cap .6. num. z . in Glosſa
littera M. Leflio lib. 4. cap. 3. dub, 6. num . 45.
Quia
munis
Diſp .XVI. Sect. IV . 337
eita quia circumſtantia illa transfert peccatum ad non videtur neceffe in omni peccato mortali
fibi aliam ſpeciem , nempe contra naturam , quate etiam interno , vel occulto eam circumftantiam
gate nus fruſtratur finis, ad quem natura deſtinauit explicare , vt ſupponit Sanchez lib. 7. dematrim .
Ve.
copulam carnalem , cùm nulla poſſit ibi eſſe ſpes, diſp.27. num . 3 3.Henriquez, Coninch ;Filliucius,
vel intentio generationis . &alij quos affert Diana vbi fupra refol. 6. quia
176 .
Quid de
Secunda poteſt eſſe circumſtancia ſponſalium ; ſecluſo ſcandalo , non transfert circumſtantia
Jponfalibus? an qui habet ſponſam de futuro , debeat hocex- illa peccatum ad aliam fpeciem , licèt illud aggra
-fino plicare , dum confitetur copulam fornicariam uet ratione maioris obligationis , qua Prælatus
ula, debet procurare perfectionem.Hoc tamen etiam
ing cum alia. Triplex eft fententia. Prima negat, ex
plicandam eam circumſtantiam : quia per ſpon- reperitur in religioſo , qui ratione ſui ſtatus magis
quo falia nondum traditur ius in corpus , nec poteft debet procurare perfectionein ; & tamen non
eſſe adultera,quæ adhuc non habet virum . Quare ideo in quolibet peccato mortali debet explicare
2212 ficut qui habet votum ingrediendi religionem, circumſtantiam ſtatus religioſi , ve conſtat.
PIZ non violar hoc votum , nec tenetur hanc circum- Hinc reſponderi obiter poteft ad aliud ſimile
hoc ftantiam explicare in fornicatione, quam interim dubium de Gubernatore , aut publicum magi
240 confiretur; quia nondum habet votum caftitatis: ſtratum gerente ; an ſi ipſe furetur , debeat cir
-Te .
fic qui promifit matrimonium , nondum cenſe- cuinſtantiam fui officij explicare , ratione cuius
"IX. tur proximè obligatus ad fugiendam copulam debebat furta in Ciuitate impedire. Affirmat
Fem cum alia ; ſed lolum remotè , quatenus fe obli- vterque Medina apud Dianam vbi fupra reſol. 36.
RU gauit ad ſuſcipiendam illam obligationem pro- Negat camen Henriquez lib. 2. cap. 6. num . 3. in
ximam per matrimonium de præſenti, quod pro- Gloſſa littera 0. & alij Recentiores communiter:
ndo miſit. Hanc ſententiam tenent Couarruuias, & quod verius videtur , & probari poteft ; quia li
Viualdus apud Sanchez lib.1.dematrimon.diſp.2. cèt Gubernator ex iuſtitia tenereturad impedien
ula num.4 . Megala 1.part.lib.5.cap.11.quaft.5.1.9. dum furtum ſuum pro debito ſui muneris ; illa
10, tamen circumſtantia non adderet nouam fpe
Baſilius Pontius de matrimon. lib.12 cap.6.num.8 .
fed & probabilem dicunt Petrus de Ledelma apud ciem , cùm iam ipſuin peccatum furti conſtitu
DIO Sanchez vbi fupra , & Layman.lib . 5.tra &t. 10. cum ſit in ſpecie iniuſtitiæ.
ilie part.1.c.1. num. 6. & probabiliorem Azor. apud Dices : circumftantiam officij addere ſpeciem
in Filliucium tom. 3. tract.30 . cap.2 . num.53 . nouam , quia eſt contra iuſtitiam , non folùm
on 177 . Secunda ſententia docet, eſſe explicandam commutatiuam , ſed etiam contra diſtributiuam ,
el eam circumftantiam : quia fi ex contractu debes quæ obligat Gubernatorem ad iinpedienda furta
he: vendere , & tradere inihi equum tuum cras pec- propter bonnm publicum. Sed contra , quia licèt
cio cas peccato iniuſtitiæ , fi hodie eruto oculo, Gubernator conſtituatur ad hoc , vt impediat
equum deteriorem reddas : ergo licèt corpus furta : & delicta aliorum ; non tamen , vt impe
-2, fponfæ nondum fit ſponſo traditum , peccat ta diat ſua. Sicut Fiſcalis deber ex munere fuo de
men ſponſa contra ius, quod habet ſponíus ad il- nuntiare delicta contra bonum publicum , non
lud corpus accipiendum , dum per copulam for- vineæ 'debet
tamen ſua , ſed aliorum ; & cuſtos
$, nicariam illud longè deterius, & inutilius reddit. manifeſtare fures , non tamen ſeipſum : quia ij
Hanc tenen Sarmiento , Ludouicus Lopez , & omnes conftituuntur in ordine ad alios in offi
Ledeſma apud Sanchez vbi fupra num.s. Homo- cio continendos , non in ordine ad ipſoruin
bonus , Naldus , Syluius , Pitigianus, & Petrus met delicta iinpedienda : non ergo accipit ex
Fay apud Dianam 1. tom. tračt. de circumſtant. hoc capite ſpeciem nouam malitiæ furtum il
1 lud , vel adultcrium , quod à Gubernatore pa
aggravant.refol. 5. & 2. tom . tract.4.refol. 67. trare tur ,
? vbi addit Molinam , Coninch , Rebellium , Gu
cierrez , & loann . de la Cruz . Hinc etiam colligitur à fortiori contra Nun
178 . Tertia ſententia media dicit, explicandam eſſe num loco fupra allegato concluf. 5. Sacerdotein
cam circumſtantiam à ſponſa, vel à peccante percutientcm aliquem laïcum citra occiſionem ,
cum ipſa , non à {ponſo , nec ab ea , quæ cum aut membri mutilationem , etiainſi ſit percuſſio
ipſo peccauit. Quia licèt vrerque propter copu- cum effuſione ſanguinis, non debere explicare
Jam ſubſequutam alterius poffit iuftè reſilire , & circumſtantiam proprij Sacerdotij:nam licèt ma
diffoluere ſponſalia; longè tamen grauiorem in- gis indecens ſit Sacerdoti percuſlio illa : id tamen
iuriam patitur ſponſus, & longè grauius onus, ac non videtur continere ſpeciein malitiæ diuerſanı
dedecus ſubit, quàm ſponſa, quæ non niſi leuiter iu confeffione explicandam .
offendi videtur. Hanc tenet Sanchez illa diſp. z.
num. 6. & pro eâdem affert Diana dicta refol.s. S. 6.De circumftantia ignorantia.
Eman. Rodriguez , Filliucium , Fagundez , &
Villalobos. Omnes iſtæ tres ſententiæ ſunt pro Varta circumſtantia eſſe poteft ignorantia :
babiles , nec facile eft , aliquam ex iis efficaci ar Qan, ſcilicet , qui peccauit ex ignorantia vin
gumento impugnare. cibili, & mortaliter culpabili,debeat id explicare;
179 .
Tertia circumſtantia eſſe poteſt dignitas ope quod eft quærere,an peccata commiſſa fcienter, &
Dignitas rantis , verbi gratia , fi penitens eft Epiſcopus, commifla ex ignorantia culpabili ſint eiuſdem
perfona an
explicanda : Generalis, Prælatus , an debeat id explicari.Af- fpeciei.De quo videripoflunt Suarez in praſen
gf firmantaliqui,Nunnusin addit.ad 3.part.quaft.9. ti diſputat, 22. ſečt. 4. num. 14. Vaſquez in 1. 2 .
art.2.dub.3.concluf.2.6 3. Fagundez Precepto 2 . difput. 11. Salas 2.tom . in 1. 2.trači. 13. diſp. 3 .
lib. 1. cap. 3. num. 8. Quod quidem verum eſt, ſect. 8. qui alios inultos congerit. Clariùs ta
quando ea circumſtantia afferret ſecum in pecca- men , & breuiùs rem explicuit Sanchez lib . 1. in
to peculiarem malitiain ſcandali , quod non rarò Decalog.cap. 17.num.22. 23. qui cum reliquis
reperitur , quando eiuſmodi perfonæ peccare citatis ncgat , cam circumſtantiam afferre diffe
conſpiciuntur. rentiam ſpecificam ; fiue enim Miſſam omittas
Cæterùm per fe loquendo , & in vniuerſum ſcienter, ſiueid facias ignorans præceptum , cùm
P.loan.de Lisgo de Pænit. Ff tanien
 338 De Sacramento Pænitentiæ .
tamen aduerteres debitum inquirendi; peccatum fuum pertinent, cum proportione dicendum eſt;
haber malitiam eiuſdem (peciei. & tunc oportet explicare etiam malitiam igno
183 . Aduertunt tamen ij Auctores primò , expli- rantiæ . Cæterùın (i ignorantia culpabilis fit lo
candam efle ignorantiam , quando ea excuſat ab lùm circa aliquod præceptum fpecialc, verbi
incurrenda cenſura impofita violanciſolùm ſcien- gratia , circa malitiam , & prohibitionem vſuræ;
ter tali præceprum. Secundò quando ob igno- non eſt duplex malitia in vſura commifla ex tali
cantiam aliquis exponitur periculo peccandi in ignorantia;quiatota obligatio fciendi prohibitio
alia ſpecie; v.g.liignores Itarum fæminæ,quam nem vſurz nalcitur ex prohibitione vluræ , quæ
cognoſcis : tunc enim te exponis periculo adul- tota eſt in fpecic iniuſtitiæ : non oportet ergo di
terij, vel ſacrilegij, &c. ti nupta , li Deo facra ftinguere ibi duas malitias , quia perindele ha
fit. Tertiò addunt aliqui, explicandam ignoran- bet tunc obligatio íciendi , ficut in co , quicul
tiam , quando eſt affectata ad finem liberiùs pec- pabiliter ignorat præceptum ſeruandi feſtum , vel
candi. Quod quidcm verum eft , quando ideo ieiunandi hac die , qui quidem non contrahit
ſubeſt , vediximus , periculum peccandiin alia duas malitias , ſed vnam contra præceptum feſti,
ſpecie: quando verò non eſt tale periculum ; fed veliciunij , quod limul obligabat ad expellen .
ignorantia affectatur , ne notitia certa præcepti dam illam ignorantiam , quod benè explicuit
remoucat à peccato , non videtur explicanda ca Vaſquez in 1.2.dicta difp.219. & Laynian lib.i.
circumftantia ,quia nec mutat ſpeciem ,nec etiam tract. 2.cap.4 . num. 10. qui de ignorantia etiam
notabiliter aggrauat :peius enim fortaſſe eſt vio decalogi loquuntur , & in vniuerfum de omni
lare præceptú notum , quam nolle illud cognoſce- ignorantia rerum operandarum .
re,vtline remorſu violetur: plus enim reuerentiæ , Maior difficultas elle poteft circa ignorantiam 186,
& timoris oſtenditur in ſecundo caſu , quàm in prioris generis , quæ verſatur circa 1peculabilia,
primo ,quidquid dicat Sanch. loc.cit.n.23.0 n.5 . & opponitur obligationi ſciendi fine ordine ad
184. Ab hac communi doctrina diſcedir aliquan- operandum , qualis eſt ignorantia articulorum
culum loann . Malderus in 1. 2. quest. 76. art. 2 . fidei. De qua in primis dicendum videtur con
vbi obſeruar , obligationem fciendi, & expel- ſequenter , effe peccatum eiuſdem fpeciei , licèt
lendi ignorantiain circa aliquid dupliciter con- obiecta , quæ ignorantur , differant fpecie ; quia
tingere. Aliquando eniin oritur ſolùm ex obli- eadem eft obligatio ſciendi eas omnes veritates,
gatione aliquid facicndi, vel omittendi , ad quod & contra eandem virtutem , & obligationem fi
neceffaria eft eius cognitio . Aliquando obliga dei peccatur eas omnes ignorando. Vnde Suarez
tio ſciendi prouenit ex peculiari præcepto , quo difp.:15.de fide fe£t.1. n.7. aduertit,non eſſe plura
tenemur comparare nobis aliquam ſcientiam , peccata, fed vnicum , quando aliquis culpabiliter
ve ſciamus. Quando ergo obligatio eſt prioris ignoratpluresfidei articulos, quos ſciredebebat.
generis , vnicum peccatum & eadem in ſpecie Difficultas eft , an ignorantia culpabilis circa 189 .
malitia eſt ignorantia , & peccatum ex ignoran-
eiuſinodi articulos fit peccatuin diuerfæ (peciei ignorantia
tia fequutum. Quando verò obligatio ſciendi moralis, à peccato infidelitatis , quo aliquis fcien- fidei an dif
eſt pofterioris generis , ignorantia fecundùm ſe ter negat aliquam fidei veritatem ;an verò fit eiuf- feras ſpecie
ab infideli.
eft peccatum diſtinctum à peccato , quod ex illa dern malitiæ quoad ſpeciem , ſicut diximus ho fate .

ignorantia admittitur, v.g. ſi quis ex ignoran- micidiuin exignorantia culpabili factum non dif
tia culpabili Decalogi incidat in peccatum ho- ferre ſpecie morali ab homicidio ſciéter commif
micidij ; duplex peccatum committit : vnum ne- ſo.P.Vaſquez in 1.2.diſp.126.cap.2.6 3.differen
gligentiæ ſciendi illud , quod ſcire poterat , & tiam aſſignat quo ad hoc inter peccatum homi
debebat ; fcilicet , Decalogum ; alterum hoini- cidij, & infidelitatis, vtignorantia non faciat ma
cidij. Sic etiam Confeſſarius abloluens ex igno- litiam fpecie diuerſam in hoinicidio,faciat tainen
rantia eum , quem abſoluere non poterat, dupli- differentiam fpecificam in peccato contra fidem:
citer peccat ignorans ea , quæ ad officium ſuun quia ftante ignorantia , manet tota maliria hoini
pertinent ,&indebitè abſolués.Cui doctrinæ con- cidij ex parte obiecti externi:at verò pofita igno
185
ſentire videtur Tann.in 1.2.diſp.4.9.9.dnb.1.1..12. rantia etiam culpabili,non manet malitia hæreſis,
Hoc tamen, niſi ſano modo, & iuxta id, quod vel infidelitatis , que conſiſtit in hoc , quod ali
ſuperiùsdiximus , intelligatur, in rigore non eſt quis fcicnter aduerterur dictis , & auctoritati Dei
vniuerſaliter verum . Fateor quidem , aliquam loquentis,quod non facit, qui ignorat Deum lo
ignorantiam ſecundùm ſe cfle Ipeciale peccatum qui,licèt id culpabiliter ignoret. 1
independenter ab opere illicito ſubſcquuto ;qualis Hæc ſententia, & eius ratio mihi ſemper diffi 188.
eſt ignorantia culpabilisarticulorum ,& myſterio- cilis viſa eſt , nec inuenio diſcrimen quoad hoc
rum fidei,quoruin notitia per ſeipſam præcipitur, inter peccata contra obligationem credendi , &
atque ideoliitendo in ipla obligationcfciendi,eſt contra alia præcepta. Malitia enim , quæ in in
culpabilis talis ignorátia.Ceterùm ignorantia De- fidelitate apparei,vt dicit ipſe P.Vaſquez nume
calogi,aut earum rerum, quas quiſque ſcire debet ſumitur
ro
4. ex eo , quod aliquis offendit aucto
ad rectè exequendum munus, & officium fuum , ritatem loquentis,non credendo,quod dicit.Hæc
non eſt ſpeciale peccatum contra aliquam fpe- autcm irrcucrentia nonfolùm inuenitur, quando
cialem obligationein diuerſam ab obligatione aliquis fcienter diffentit Deo loquenti ; ſed etiam
{eruandi legem , vel exequendi debito modo of- quando culpabiliter negligit examinare, an tio
ficium proprium . Poterit quidem contingere, doctrina Dei ,& ob eam negligentiam re ipfa dif
quod commitens homicidiuin ex ignorintiaDe- ſencit iis quæ à Deo dicuntur. Quod quidem ex
çalogi committat peccatum aliquod diuerſum ipſo irreuerentiæ exemplo comprobari poteft:
eriam ſpecie à puro homicidio : quia nimirum quia fi ego alicui honorem debitum non exhi
per ignorantiam totius Decalogi non folum ſe beo , fiue id faciam illum cognoſcens , fiue ex
cxpoluit periculo homicidij, fed aliorum peccato- culpabili negligentia cum ignorans, pertinet
rum contra Decalogum : quod idem de Confera- ad eamdem fpeciem irreuerentiæ : vnde qui
ſio , & quolibet alio ignorante , quæ ad officium vulncrat perſonanı ſacram , fiue fcienter id fa
cias
 -
cfly
Diſp. XVI.
10. ciat ,, fiue ex culpabili ignorantia , in vtroque
low caſu contrahit camdem maliciam facrilegij ſecun-
Erbi dùm fpeciem ; ergo in vtroque caſu offendit, &
violat reuerentiam debitam perſonæ ſacræ ; fic
2011
etiam qui ex ignorantia culpabili irreuerenter
10 .
fe gerit erga Principem , aut fummum Pontifi-
cem , procul dubio contraherer irreuerentiam
di
contra eorum dignitatem . Similiter ergo , quiex
negligentia culpabili negat eſſe vera , quæ Deus
nobis credenda proponit, contrahit malitiam
I. irreuerentiæ contra diuinam auctoritatem . Fa.
teor quidem , maiorem longè fore irreueren-
tiam , fi fcienter neget , quæ fides docet : id ta-
men non fufficit ad differentiam ſpecificam :
quia maior etiam irreuerentia eſt.Principem ,
uit vel Pontificem cognitum dehonorare , quàm
ka
culpabiliter incognitum : maior criam injuſti-
tia eft, hominem (cienter occidere , quàm quem
ni ex culpabili ignorantia feram exiſtimas : & ta-
men in iis , & fimilibus cafibus non ponitur
differentia ſpecifica inter malitias. Similiter gra-
12, uior inobedientia eft fcienter violare præceptuin
ad Prælati , quàm culpabiliter ignoratum ; & ta-
men non eſt differentia ſpecifica inobedientiæ.
n Cur ergo irreuerentia contra auctoritatem Dei
cet loquentis cognitam , vel culpabiliter ignoratam
sia faciet illam diſtinctionem ſpecificam magis,
quam in aliis peccatis :
189. Dicunt, deeſſe ex parte obiecti malitiam com-
2 pletam -obiectiuam infidelitatis, quæ confiftit
2 in diſſentiendo ſcienter iis , quæ Deus dicit : Sed
contra , quia eriam ego dicam , in dehonora-
. tione Pontificis culpabiliter incogniti deeſſe
malitiam illam ſpecificam obiectiuam , quæ
eft dehonorare ſcienter Pontificem : item in
inobedientia ex ignorantia culpabili præcepti
deeſſe malitiam illam completam ſpecificam ,
quæ eft agere ſcienter contra obedientiam ; at-
que adeoeſſe duas ſpecies inobedientiæ , vel de-
honorationis , ficut ponis duas ſpecies agendi
contra auctoritatem , & teftimonium diuinum .
Sicut ergo in iis exemplis reperitur eadem ma-
licia contra reuerentiam , aut contra obedien-
tiain , licèt minor, quando ex ignorantia, quàin
quando ex ſcientia peccatur; fic in cafu noftro
videtur eſſe malitia eadem in ſpecie in vtroque
caſu contra reuerentiam debitam diuino tefti-
monio ; quæ quidem obligat non folùm ad non
negandum fcienter id , quod Deus dicit ; ſed
etiam ad non exponendum nos periculo id ne-
gandi temerè propter inconſiderationem , & ne-;
i
gligentiam noftram .
190 . Confirmatur ; quia in aliis materiis exponens
ſe culpabiliter periculo alicuius peccati contra
hitmalitiam illius peccati, & exponens ſe mani-
feſto periculo incidendi in hærefim , contrahit
malitiam hæreſis , licèt non omnino conſum-
matam , vt farentur Suarez diſputat . 19. de fide,
feat. 6. num . 18. & tamen ille nondum refiftit
ſcienter teſtimonio diuino : ergo fimiliter qui
ob negligentiam culpabilem exponit ſe periculo
negandiid, quodDeusdicit , & quod tenebatur
credere, contraher malitiam eiuſdem rationis,
licèt non ſit peccatum infidelitatis , aut hærelis
conſummatræ , vt poftea dicam.
191 . Dices : diuerſamalitia eft ſignificare , Deum
non eſſe veracem , quod videtur facere , qui
fcienter negat fidem ; & diuerſa eſt negligen-
ria in examinanda fide propoſita, an verè pro-
pofita fit; per quod non videturſe quis opponere
P. Ioan . de Lugo de Pænit.
Sect. IV. 339
veracitati Dei. Sed contra, quia ad peccatum it
fidelitatis non requiritur , quod aliquis neget ,
Deum effe veracem : imò nullus fortafle hæ
reticus , aut infidelis idne gat ,, ſed
negat ,
reuclata à Deo , quæ noftra fides proponit : hoc
tamen fufficit ad veram infidelitatem ; quia
auctoritas Dei non folùm exigit , quod non ne
gemus Deum eſſe veracem , ſed etiam quod non
negemus ea , quæ Deus dicit : ad quod neceſſe
eſt non negare , Deum loqui , quando eius lo
quutio ſufficienter nobis proponitur. Sicut ergo
contrahit malitiam infidelitatis , qui negat,
Deum reuclare hæc myfteria : fic poterit eam
contrahere , qui ex negligentia culpabili vult ſe
cxponere periculo negandi , quod ex diuino te
ſtimonio credere tenebatur.
Propter hæc ergo alij codem modo loquun
tur de peccatis contra fidem , ficut de peccatis
contra alia præcepta , vt codem etiam modo
contrahant malitiam eiuſdem rationis,fiue ſcien
ter, fiue ex ignorantia culpabili committantur.
Soto in 4. diſtinct. 2. quaſtion. 2 2. articul: 3. poft
s.concluf. Lorca 2. 2. quæftion. 11. diſputat. 41 .
numer. 15. & fauent Bonauent. in 4.diftin &t. 13.
dub. 4 . circaſextum . Alij ſaltem id concedunt in
habente ignorantiam affectatain . Ita Cano de
locus Theolog. lib. 12. cap. 8. cap. 9. Petrus
Nauarra lib . 2.de reftitut. cap. 4.part. 2. dub. 8 .
numer. 208. & in vniuerſum de proferente hæ
reſim ex ignorantia qualibet mortaliter culpa
bili ; idem docet Thomas Sanchez lib. 2. in
Decalog.cap. 7. num . 24. confirmansdoctrinam
generalem , quam tradiderat lib.1.cap. 17.nu.1g.
de omnibus peccatis ex ignorantia factis perti
nere ad eamdem fpeciem , ad quam pertinent
ſcientcr facta , quam regulam dicit in præſenti
etiam materia locum habere.
Dices; ergo qui ex ignorantia culpabili ne
gat resfidei, peccat vero peccato infidelitatis , ſi
cut qui ſcienter eas negat , atque adeo perdit ha
bitum fidei infufæ , quæ quidem licèt in pecca
tore maneat, peccato tamen infidelitatis deperdi
tur , iuxta doctrinam Trident. feff.6.cap. 15 .
?
Reſpondetur , fidem deperdipeccato infide
litaris confummato , & perfecto:hoc aucem pec
catum ex ignorantia culpabili commiſlum , licèt
participer eamdem ſpecie malitiam ; non tamen
habet denominationem infidelitatis fimpliciter,
& propriè. Sicut ille etiam , qui culpabiliter ex
ponit le morali periculo incidendi in hæreſim ,
contrahit malitiam hæreſis, vt ſupra vidimus ; &
tamen nondum eft hæreticus , nec perdidit ha
bitum fidei infulæ : quia denominatio hæretici,
& infidelis vltra malitiam ſpecificam , requirit
alias conditiones, quæ licèt non afferant diffe
rentiam eſſentialem ', funt tamen neceſſaria ad
talepeccatum in indiuiduo :
Ratio autem , cur non perdarur fides infuſa
quolibet peccato illius fpeciei , ſed ſola infide
litare ; ea reddi poteft ; quia quandiu aliquis
non diſlentit fcienter Deo , poteft credere debi
to modo , quæ libi ſufficienter proponuntur ,
vt reuelata à Deo ; nam licèt ex negligen
tia culpabili ignoret aliqua , quæ debebat crc
dere , adhuc circa alia , quæ non ignorat , po
teft exercere verum affenſum fidei ſupernatu
ralis , & illa debito modo credere , atque
ideo habitus fidei non erit in ipfo inutilis , &
oriolus, ſed vtilis ad credendum , provt de facto
credit , quæ non ignorat. At verò qui fcienter
Ff 2 reiicic
 340 De Sacramento Pænitentiæ .
reiicit teftimonium Dei ſufficienter propofitum , per credat vtrumque , quoties libi proponitur ?
dum in ea diſpoſitione perſeuerat, non eſt dif Poteſt ergo manere in co habitus fidei infu-
policus ad credenda debito modo alia obiecta fæ , cum non fit oriolus , & inutilis in co
ftatu
propter auctoritatem Dei , quam circa vnum .
articulum fcienter reiicit, atque idco'habitus fi: Vnde à fortiori colligitur , multò minus eiuf 1974
dei inutilis , & oriolusmaneret , & idcirco me inodi errantem ex ignorantia culpabili ivcud
ritò ab ipſo tunc aufertur , licèt non auferatur, rere panas , aut cenfuras Ecclelie contra hr :
quando folùm ex ignorantia culpabili ertat circa reticos latas : quia licèt malitia fit eiuſdeia fpes
fidei veritatem . ciei; non tamen intelligitur nomine hæretici ,ni
195 Dices , qui peccat etiam peccato proprio in- li ille folus , qui pertinaciter , & lcienter negac
fidelitatis, poteſt, dum eft in ca dilpolitione, fidei veritates : ficut neque intelligitur quicum
credere alios articulos ; circa quos non errat : po- que fidem negat ,fed qui poſt Baptiſmum camnes
teſt enim negare aliquem articulum , non quia gat; licèt illa circumſtantia non faciat peccatum
fentiat , Deum mentiri , fed quia non credit, infidelitatis ſpecie diuerſum. Videatur Sanchez,
Deum illum reuelaffe ; qui tamen eſt proprius qui alios multos affert lib. 2. in Decat. cap. 7. 8
actus infidelitatis , imò hæretici , & infideles re- Suarez difp.19. de fidefect.3. da so
gulariter non negant veracitatem Dei , ve ſuprà Concludimus ergo ex dictis , circumſtantiam 198.
diximus,fed folùm negant,Deum reuelafie hos ignorantiæ culpabilis, aut ſcientiæ , non afferro
articulos : & tamen hoc fufficit, vt perdant ha- differentiam ſpecificam , nec debere explicari, ni
bitam fidei infulæ , licèt in eo ftatu poſſint cæ- li in ordine ad cenſuras , vel reſeruationem , ve
terosarticulos credere propter Dei teſtimonium , contingit inpeccato hæreſis. Faciliùs adınirti pol
quod circa illos acceptant : ergo fimiliter deberet let , quod docuir Suarez diſp. 16. de fidefect. 1 .
perdi habitus fidei ab co , qui ex ignorantia cul- num . 10. differre ſpecie peccatum omillionis à
pabili errat circa articulos fidei; licèt in eo ſtatu peccato commiſſionis contra fidem , v. g. fi quis
paratus fit ad credenda omnia , quæ ex parte Dei negatiuè fe habeat, abftinendo ab afſenlu ,quem
libi ſufficienter proponentur. deberer elicere , non tamen ex dubitatione , aut
196. Pater Coninch difputat. 18. de fide , dub. 4 . incertitudine , ſed ob alias cauſas : hic peccarer
num . 31. admittit aliquando habitum infuſum contra fidem , fed eius peccatum non habct eam
perdi , quando homoex negligentia culpabili, dem ſpecie inaliciam ,quampeccatum illius , qui
& ex affectu erga errorem contrarium non vult poſitiuè diflentiret rebus fidei : ficut non eft ca.
intendere conſiderationem ad res fidei fufficien ! dem malitia in ſpecie in omiſſione dilectionis
ter ex ſe propoſicas. Sed quidquid fit de hoc, Dei debitæ ex præcepto, &in odio poſitiuo Dei; ·
ad obiectionem propoſitamrcſponderi facilè pot atqueadeo differentia illa debet omnino in con
telt, eum , quinegar teſtimonium Dei ſibi ſuffi. feſſione explicari.
cienter propoſitam , licèt non neget Dei veraci- . Petes , an circumſtantia illa , quod aliquis 199.
çatem , eſſeverè,& propriè infidelem , nec poffe, peccauerit ex conſcientia erronea, lit expli
duin eſt in ea diſpoſitione, credere alios articulos canda. De hoc dicemus latè infra feEt. 12. ex
debito modo, lieut porcſt ille , qui ex ignorantia plicando circumftantiam , quæ vocari ſolet.
culpabili errat circa vnum articulum , quem cre- Quomodo.
dere debụiſlet. Pro quo ſuppono ex tractaru de
fide , Chriſtianam fidem includere voluntarem S. 7. De circumftantia conſuetudinis.
credendi Deo ſuper omnia , & exhibendi di
uinze Auctoritati fupremum cultum intellectua Haiperfonampæn 100,
. itentis, perquam, fcilicet,
atur , qua
includit duo: ſcilicet, credere verum effe , quod explicfaci liter diſpotirus fuerit ad peccan
Deus dicit , & non negare Deum dicere , & dum Et qui
liùs. deb explic
dem ere ari cam
loqui, quando cius loquutio fufficienter prou conſuetudinem præcedentem , docent Henri
polita eſt. Nain fi , in horum altero intelle & us quez , Fagundez , & alij , quos refert Diana
deficiaty diſſentir Deo loquenti , & tertificantis tom . 1. tract. de circunſtant, aggrauant. refol. 15.
atque adeo deficit in culru intellectuali debito. atque ideo qui ex inueterata conſuetudine hodie
Hinc conftat , quomodo hærericus , quiteſtimo- fornicatur, non ſatisfacic confitendo peccatum
nium Dei luficienter propoſitum reiicit , non hodiernum foluin , niſi dicat ctiam confuetudi
poffit debico modoalios articulos credere ; quia nem præteritam , licèt illa priora peccata iam
non poreſt habere voluntatem illam exhibendi confeffus fuerit.
cultuin ſupremuin intellectualem diuino teſti- Hanc fententiam communiter reiiciunt Thco 201 .

monio , ſine,quavoluntate fides infuſa non ope-
ratur ſuum proprium , & perfectum actum :
ideo meritò aufertur habitus fidei durante tali
diſpoſitione : ficut aufertur habitus charitatis à
peccatore, quia durante illa diſpoſitione, non
poteſt Deum diligere ſuper omnia , licèt poſſit
logi,Suarez , Vaſquez, Reginaldus , Bonacina,
& alij , quos affert ideın Diana ibi ; quia peccata
præterita non addunt hodierno peccato ali
quam circumſtantiam nouam , præfertim fpe
cie diuerfam. Pro huius tamen communis do.
étrinæ cxplicatione"; diftinguendum videtur 1

Deum , vecumque., & minùs perfecte diligere. de confuctudine : quædain enim eſt confuc
At verò qui ſolum ex ignorantka culpabili er-
rat , poteft adhuc habere ciuſmodi voluntatem
circa articulos fibi propoſiços exhibendi cul-
tum ſupremum intellectualem diuino teſtimo-
nio , ſcilicet , credendo , & acceptando ſem-
per ipſum teſtimonium Dei , & rem teſtifica-
tam : in neutro eniin deficit ex parte intelle-
&tus, qui ex iguorantia culpabili errat; cùm ſem-
2
tudo , quæ folùm inducit ad fimilia peccata, Cor:
poſtea committenda, qux tamen quando fient,"
habebunt fuam propriam , & nouam liberta bera
tem , ac malitiam , vt cùm quis ex conſuetu
dine deprauata peierandi , iurat frequenter fal AA?
lum , ſed ſemper cum aduertentia fufficientiad
nouum peccatum committenduin. Altera eft
conſuetudo , quæ inducit quidem ad fimiles
actus

1
 Diſp .XVI. Sect. IV. 341
enfu. actus poftea ex habitu faciendos , ſed abſque no- lica , fcu elle effectus peccati, -ve cuin áliis pro
700
ua aduertentia , aut libertate noua ad nouum bat Thomas Sanchez isb. z. on Decalog. cap. s .
peccatum : vt cùm ex deprauata conſuetudine num. 28. & Suarez tom . 1. de Religion.fractat. 3 .
iurandi , iurat aliquis falſum fine aduertentia ad lib. 1. deirreligion.cap.6 . num.z. O tom.2 . lis. 3 .
202 .
id , quod facir. de iuramento cap. 7. numer . 3. c ſequentibus.
he His ſuppoſitis , fi fermo ſit de priori conſue- Vnde non erit néceíTe iuramenta leguenria , abl
tudine , res viderur clara , quod non fit necef- que aduertencia prolata in confeffionè explicare,
{ațiò explicanda, niti Confeffarius interrogat, fed folùm caulam culpabilicer antca poticam ,
(tunc enim debere explicare, diximus fupra difp. nempe conſuetudinem illam volitam ', aur per
14. fect.io.) quia peccata illa, quibus comparata millam , vt notant iidem Sanchez ibi num . 3 3. &
un
elf conſuetudo, iam ſunt explicata in præcedenti Suarez di &to lib. 3. cup. 8. num.ç. quia effcctus
confeſſione;peccatum autempræſens,non aggra- peccati præcedentis non habens imalitiam præ
uatur ; imò videtur ininus graue propter coníue- lentem non debet neceſariò explicari , niſi ob
&
tudinem ,& habitum præcedentem ,fedtamen hoc referuationem , vel centuram , aut quid fimile,
ipſum non caree difficultate : quia conſuetudo, vt infra dicemus. Imò addit Sanchez ibi num.34 .,
videtur eſſe ſpeciale peccarum diſtinctum à pec- quando eller reſeruatio, vel cenſura pro periurio,
cato , quod ex ipſa conſequitur; quod non decla- nun comprehendi iuramentum illud falfum line
ratur, niſi ſeorlim explicetur: nam ponere , vel præfentiaduertentia prolacum oitum ex conlue
retinere occaſionem proximam peccandi morra - tudine culpabili præcedenti ,
ve liter, eſt peccatum mortale , quod debet explica- Ex hoc tamen oritur non leue dubiuin ; cur
Hol ri in confeſſione , vt fatetur Vaſquez in preſenti ſcilicet licobligatio grauis auferendi illain con
1.
quaft.91. art. 1. dub.z.num. 3. quod quidem in fuctudinem ,itavt permiſſio confuetudinis fit pec-,
si telligidebet , quando inter occafionem proxi- catum mortale : cùm enim actus fubſequentes
UiS mam , & peccatum ex ca ſubſequutum inter, non fine peccata propter inaduertentiam ; con
em cellit mora notabilisſufficiens ad interruption fuetudo,ex qua illi actus oriuntur, nonevit mala,
zut nem actus , & ad multiplicanda numero pecca- faltem ex co capice , cum non exponat hominem
ta ; alioquin reputabitur vnum , & idem pecca- periculo morali peccandi, fed folùm faciendi ali
tum : fed ille, qui per plura periuria comparat quid abſque peccato propter inaduertentiam ..
qui conſuetudinem peierandi , eoipſo
ipſo conſtituit le Quod argumentum in materia iuramenti videtur
in periculo , & occaſione proxima peicrandi po- magis
mis ſtea, & peccandi iterum : ergo debet in.cona ve vrgere : quia quando aliquis ore profert
rba , quz fufficerent ad iuramentum , fed ea
ci; feſſione explicare illam circumſtantiam conſue- proferr line vllo animno iurandi, quia inuinci
11 tudinis , quatenus includit periculum morale, biliter ignorat , illam efle iurandi formulam ;
& occaſionem proximam , ad peccata ſequen- verè non iurar propter defectum aduertentiæ;
ais tia : quam quidem circumftantiain numquam ergoille actus nullo modo elt periurium , atque
explicuit in confeſſionibus præteritis , in qui- ideo conſuetudo , ex qua fit, vt proferantur illa
bus accuſauit ſe in ſingulis de duobus, vel tris verba abſque aduertentia , & per conſequens
EL. 1
bus periuriis , per quod non explicabat con- abſque animo iurandi , non eft caula periurij
ſuecudinem , & occaſionem moralem peccati ſubſequentis , fiquidem illud neque elt periu
ſubſequentis : deber ergo in confeffione ſequenti. rium , neque iuramentum . Quare ſicut contu
explicare circumſtantiam conſuetudinis ; vt ex- melia ab ebrio non eſt verè contumelia , & ideo
plicet periculum morale , cui ſe expoſuit. non eſt peccatum , neque in le , neque in cauſa,
203 . Adhuc tamen regulariter non videtur necef- quia de racionecontumeliæ prohibitæ cft , quod
>
ſario explicanda illa circumſtantia : tum quia lir:verbum bumanum ab homine ratione vtente
homines non attendunt communiter ad illud prolatum : fic iuramenta falſa abſque aducrten
periculum morale ſequentis peccati , quando tia prolata non erunt iuramenta , arque ideo ne
aliquod peccatum committunt, nec facile dil- quc in ſe, neque in cauſa erunt peccata licer præ
Cerni poteft , quando conſuetudo perueniat ad uila fuerint. Quod hoc argumento conuictus
cum gradum , vt inducaç iam occalionem mo, conceflit loannes Sanciusin ſelectisdiſp. 20.1.5 .
ralem proximam aliorum ſubſequentium pec- quem refert Diana 2. tom. tr. s.Mfcell; rejol.62 .
catorum; tuin etiam quia exponere ſe pericula | Communis tamen ſententia Theologorum
fornicationis , verbi gratia, non habct malitiam docet , prædictam conſuetudinem , quo fit, vt tu
ſpecie diuerſam ab ipſa fornicatione : cum er- aliquis iuret falſum fine aduertentia , elle culpa.
go explicuit in confeflionę præcedenti ſuam bilein de fe, & debere auferri, vt cum aliistradir.
fornicationem iam explicuit totam malitiain Thomas Sanchez diclo cap: wwan. 13 ở I4 . Pro
fpecificain illius peccati ; nam circumftantia quo aduertendum eſt, actum illum , qui ex con
illa periculi , quod ſubiit alterius fornicatio- ſuetudine oritur , aliquando effe talem ,vi etiam
nis , non addit malitiam ſpecie diuerſam , li- line advertentia factus , retineat in;ſe totam ina
cèt aggrauet intrà camdem fpeciem : vnde re- litiam obiectiuam , ratione cuius prohibetur,
gulariter non videtur obligandus pænitens ad vt contingit in homicidio , vulneratione , & q
fatendam neceffariò confuetudinem , nifi in- milibus : quæ fiue fiant cum aduertentia , fiue
terrogetur. fine illa , femper retinent malitiam , feu inde
204 . Maior difficultas eſſe poteſt de conlucru- centiam obiectiuam , ob quam prohibentur,
Confuetudo dine poſterioris generis , quæ ſcilicet eſt caula itave adueniente aduertencia habeant iam mali
inducens, ad faciendi poftea fimiles actus abſque delibera- tiam forinalem . Er de his non eft dubium , qnin
beratos an tione ſufficienti, vel aduertentia. In quo caſu conſuetudo , quæ facit, vt fiant eiuſinodi aétio
fit
dai
explican. certum in primis videtur , actus ſubſequentes nes abſque aduertentia , fic culpabilis , & pec
ſine deliberatione præſenti factos pon elle no- catum : vnde qui præuidethomicidium in ebrie
ua peccata , fed folùm eſſe peccata ' in ſua caufa, tate fequuturuin ,peccat peccato homicidij, quia
nempe in conſuctudine præcedenti libcrè yo- tenebatur in caufa illud impedire.
P.Ioan.de Liigo de Pænit. F fi Aliquan
 342 De Sacramento Pænitentiæ .
107. Aliquando verò ij actus ſunt tales , vr line
aduertentia fa &ti non retineant malitiam obie-
& tiuam , ob quam prohibentur , verbi gratia,
contumelia , quæ ſi ab cbrio proferatur abſque
vſu rationis , non eſt contumelia , nec habet
malitiam obiectiuam contumeliæ ; quia non
ſunt verba humana ; ſed perinde ac ſi à Plittaco
proferrentur : quod idem eft de iuramento
in ebrietare , fomno, vel amentia prolato, quod
propter camdem rationem non retinet mali
tiam obiectiuam ; & ideo nec contumelia , nec
periurium in ebrietate , aut lomno proferenda,
etiamſi præuiderentur , eſſent peccata in ſe , vel
in cauſa , quia poſita illa circumſtantia non re-
tinentiam malitiain obiectiuam , propter quam
prohibentur.
208. Aliter tamen dicendum eſt de iuramento,
quod non in ebrietate , aut fomno profertur,
fed ab habente rationis vſum line aduertentia
tamen actuali : eiuſmodi enim periuria poſſunt
eſſe peccata in cauſa , & eft obligatio auferendi
conſuetudinem , ex qua oriuntur; quia ſemper
retinentaliquam turpitudinem obicctiuam , quæ
poreſt dupliciter conſiderari. Aliquandoenim
inaduertentia poteſt eſſe ſolùm circa prohibitio-
nem , non circa ſubſtantiam actus , vt fi aliquis
ex conſuetudine iuret falſum aduertendo qui-
dem ad iuramenrum , & ad fallitatem , nullo
tamen modo ad prohibitionem , vel malitiam
periurij: & runc actus illeretinet in ſe malitiam ,
& indecentiam obiectiuam , quia adducitut
Deus in teſtem rei fallæ. Sicut ergo prohibetur
mihi adducere Deum in teſtem fallitatis : ſic
prohibetur velle in cauſa ponere illum actum ,
per quem adducam poſtea Deum in teſten fal
ſitaris ; atque ideo conſuetudo , ex qua
tur poftea ralis a& us , quo adduco ſequi-
Deum in
teſtem falfitatis , erit eodem modo prohibita.
Quod etiam procedit in co , qui ex deprauata
conſuetudine iurat , non attendendo ad prohi-
bitionem , nec etiam ad veritatem , aut falſita-
tem rei , quam iurat : nam hæc etiam conſue-
tudo eſt mala , & debet auferri propter eamdem
rationem : quia adducere Deum in teftem cum
periculo falſitatis , de ſe haber malitiam obie
&iuam , ob quam prohibeatur talis actus : ergo
conſuetudo , quæ facit, vt ponatur talis actus,
codem modo erit prohibita : quod conſtat ex
poſito exemplo homicidij; quia non ſolùm de-
heo auferre cauſam , verbi gratia , ebrietatem ,
ex quaſequitur homicidium , fed eriam illam, ex
qua ſequitur, quod proiiciam ſagitcam in ali-
quein , non attendendo an fit homo , vel fera;
quia hæc etiam actio eſt mala obiectiuè, atque
ideo debeo impedire eius cauſam : fimiliter
ergo debeo impedire cauſam ,ex qua fit , quod
vel adducam Deum in teftem falli ,vel in teitem
alicuius rei , non attendendo , an fit vera , vel
falla..
209 . Deniquc aliquando inaduertentia , & inconſi-
deratio actualis poteſtelle , non ſolum circa pro-
hibitionem , aut fallirarem , ſed etiam circa ſub-
ftantiam iuramenti, v. g. ſi quis inuincibiliter ig-
noret , contineri iuramcntuin in illis verbis , Per
'Deum , aut , Per vitam meam : & idco aſſuefa
ctus eſt illa verba paflım abſque iuramenti in-
centione , aut ſcrupulo proferre : poftca verò co-
gnito errore , proſequitur ex conſuetudine pro-
ferre eadem verba , ſicut priùs , abſque intentio-
ne iurandi, aut aduertentia , quia non recorda-
tur ſignificationis illorum verborum , quam di-.
dicit denuò à Confeſſario. Et quidem in hoc
caſu pollet eſſe maior difficultas, an teneatur
ſub peccato mortali procurare auferre fibi illam
conſuetudinem . Nam illi actus indelibcrari
verè non funt iuramenta , cùm non habeat
animum iurandi , nec adducendi Deum in
teftem : ergo non retinent turpitudinem ob
iectiuam , ob quamperiurium prohibetur : ergo
conſuetudo , quæ eſt cauſa illorum actuum , non
eſt cauſa alicuius actus prohibiti , vel habentis
turpitudinem obieétiuam :non eſt ergo obligatio
auferendi illam cauſam : ficut neque eft obligatio
vitandi ebrietatem propter contumelias , quæ in
ebrietate proferrétur,co quod illæ abſque rationis
vlu prolatæ non ſunt veræ contumelia ; & hoc
fortalte folùm intendit loanncs Sancius fupra ci
tatus .
Cæterùm communis fententia etiam in hoc 210.
caſu agnoſcit grauem obligationem auferendi
illam conſuetudiné, ve tradune expreſsè Thomas
Sanchez illon.14. & Suarez ibi adductus cum aliis.
Probari autem poteſt primo ab abſurdo : quia fi
aliquis conſuetudinem haberet proferendi fre.
quenter verba illa, quia inuincibiliter ignorabat
continere blaſphemiam impiiſſimam contra
Deum, aut contra Beatam Virginem ; poſtea verò
cognita ſignificatione eorum verborum , ex con
ſuetudine, & habitu proſequeretur, & proferrec
abſque aduertétia ad blaſphemiam,eadein verba,
quis dicat, hunc non debere ſub peccato graui
procurare auferre à ſe eiuſmodi conſuetudinem ,
led poſle licitè in ea perſeuerare, co quod actus
omnes proprer inaduertentiam non eflent pro
priæ , & veræ blafphemiæ : fimiliter ergo de con .
fuetudine proferendi iuramenta abſque aduer
tentia ad iufiuranduin dicendum est.
Ratio autem à priori eſſe videtur,quia non ſo 211 .
lùin cótinent turpitudinem , & indecentiam obie
& tiuam verba illa prolata cum anino blaſphe
mandi,autiurandi falſum ; ſed etiam prolata abf
que illo animo, dum tamen exteriùs fonent blar.
phemiam, aut iuramentum , & eum ſenſum gene
rent apud audientes, Vnde, quidquid fit,anpec
cet peccato periurij,qui exteriùs iūrai falſum line
animo interno iurandi;peccat tamen grauiter con
tra religionem ,vſurpando ca verba, quæ exteriùs
fonant, & ſignificant audientibus iuramentum rei
fallæ ,vt cum aliis tradit Suarez 2.tom.derelig.cap. sc
17.n. 2. & fequentibus; vbi idem omnino docer
quoad hoc de proferente iuramentum falſum ,fi
ne animo iurandi , & de proferente verba blaſ
phemiæ fine animo blaſphemandi. Vtrumque
enim dicit peccare mortaliter: & addir,illam ipſam
fitionem periurij eſe grauem iniuriam Dei , &
valde pernitiofain ſocietati humanæ : quod veril
ſimum eſt, quia ad tollendum commercium hu
manum ,perinde ſe habet proferre verba iuramen
ti externi falli abſque animo iurandi , & proferre
cum vero animo iurandi , fi ille defectus animiex
modo loquendicolligi nullo modo poffit. Habét
ergo illa verba fecundùm lo , & abſque animo iu
randi prolata,turpitudinem ,& indecentiam obic
ctiuam ,ratione cuius tenetur homo ea non velle,
neque in ſe , neque in cauſa , atque adeo debet
tollere, ſi poſſit cauſam , & conſuetudinem poſt
quain nouit indecentiam illorum verborum .
Non ergo excuſatur ab ea confuetudine tollenda
ille , quipoftea profert verba abſque actontione,
& aduertentia ad iuiſiurandum , quod continent,
&:
me
Diſput. XVI . Sect. IV. 1 343
hoc & per conſequens debet conficeri illam confuc- irreparabile ,iacturam ſcilicet virginitatis , & au
Palitet cudinem voluntariè peçmiſſam , quia licèt iura- reolæ. Ita Nunnus in Addit.ad 3.part.quaft.9.art.
illam menta ſubſecuta non fuerint peccata in ſe ; imò 2.dnb.z.concluf.5. & quidam alij Thomiſtæ :quia
peran nec iuramenta , ipſa tamen conſuetudo volita; & ſemper affert notabile detrimentum irreparabile
abea + permiffa fuit peccatum propter rationem alligna- circa aureolam virginitatis.
7 ‫ܕܐ‬ cam . Qualis aucem diligentia adhiberi debcat ad Tertia ſententia docet , effe explicandam cain
ob. tollendam illam conſuetudinem : videri poteſt circumftantiam , quando ſe tenet ex parte femi
сто
latè apud Thomam Sanchez loco citato. næ , ſecus quando ſe tener ex parte viri ; quia
‫ܙܐܕ‬
01011 Vndeiam conſtatreſponſio ad exemplum , quod ex parte fæminæ addit ſpeciem ftupri, quodeſt
Emis afferebatur de contumeliis in ebrietate prolatis; virium contrarium non cafticati ſecundum ſe,led
gatio quæ quidem nec ſunt peccata in ſe ,nec in cauſa. virginitati, quæ eſt diuerſa virtus : ex parte verò
gatio Diſcrimen enim eſt clarum :quia verba illa concu- viri non darur ſtuprum ,nec fequuntur ea damna,
2 in meliora prolaca ab ebrio nullamn recinent turpitu- quæ fequuntur in fæmina. Hanc latè probat Ca
onis dinem obiectiuá;cùm non recipiantur ab audien- iet.2.2.quaſt.154.art.6. quem ſequuntur alijplu
hoc cibus,tanquam veræ contumelia ,fed ficut ſi pro- res , quos afferunt Vaſquez loco citato, & Diana
ferrentur à Pfittaco : At verò in cafu noftro verba 1.com.di&ta refol.11.
20.
blaſphemiæ ,vel periurij ſonant blaſphemiam , & Quarta ſententia limitat præcedencem , vt ſo
hoc !
periurium , & in eo ſenſu accipiuntur ab audienti- lùm fic explicanda ea circunſtantia in peccatis,
endi bus, & idcirco vitari omnino debent in fe , & in quæ tendunt ad ruptionem clauſtri virginalis.
ſua cauſa . Vnde li fæmina virgo ſe voluntariè polluat , vel
mas
elis.
tactus impudicos habeat,non debet explicare vir
ja li
S. 7. De circumftantia Virginitatis. ginitatem : fecùs fi conſentiat etiam actu mere
fre.
interno in copulam , qua rumpendum fic clau
Eſtar hæc circumſtantia, quæ etiam pertinet ſtrum , per quam folam ruptionem perditur
be
7tr2
213. ad perſonam pænitentis ; obiter tamen de-
clarabitur an debcat explicari, quando ſe tenerex
Virginitas corporis > & à qua prouenit (pe
cifica malitia ſtupri. Hanc tenent multi Recen
Ferò parte complicis, vel perſona concupita .Quæſtio tiores.
on .
ergoeſt,anin peccatis cótracaftitatem debeat pe- Dico primò : circumftantia virginicaris non eft
Tet
nitens explicare,ſe eſſe,vel non eſſe virginem . neceſſariò explicanda in viro in vllopeccato con- Cir
tia
ba, Quatuor să In hoc plures ſunt ſententiæ . Prima docet,eam tra caſtitatem , neque etiam in fæmina, quando
tensis .
circumſtantiam non elle explicandam in actu in- non agitur de fractionc clauſtri virginalis. In hoc nece

mm, terno , debere tamen explicari in opere externo. conuenio cum quartaſententia, &probatur bre- expl
cus
Hæc tribuitur Soto in 4.dift. 18.queſtione 2.art.4. uiter , quia tunc non habetur fpecies ſtupri, nec
50 quem pro ea ſententia citant Nauarrus in ſumma , opponitur virginitati communiter acceptæ , licèt
0. cap.6.num.8.Suarez in praſentidiſp.22.fe£t.4.num . opponatur virginitati , cui annexa eſt aureola.
4. Nauarra lib. z. de reftito capite 3. numero 433 . Hæc ramen aureolæ iactura non eſt canci ponde
Metina , & alij plures. Quos tamen alijrepre- ris , vt transferat peccatum ad aliam ſpeciem ,vel
o hendunt , quali hoc abſque fundamento Soto debeat explicari : nam ſine peccato poteſt aliquis
C. impoſuerint. Ita Sanchez lib.7. de matrim . difp. eam aurcolam perdere,nempe per matrimonium .
14.numero 14. Vaſquez de reſtit cap.3.8.1. dub.i. Et quidem maius bonum eft aliquod magnum
. num.5. & in 1.2.difp.112.cap.1.Diana 1.com.tra&t. augmentum gloriæ effentialis , quàm aureola; &
[ decircumſt.aggrauant. refolut.11. Salas 2.tom.in 1 . tamen non eft peccatum mortale incurrere iactu
2. tract. i 3.difputatione6. num.59. & alij Recen- ram illius augmenti gloriæ, quod potuiffet facilè
ciores. Sed re vera Sotus ibi differentiamaliquam comparari per aliqua bona opera.
agnouit inter peccata interna , & externa : poſt- Denique fi illa iactura aureolæ afferree mali
Guam enim dixit, non eſſe interrogandas puellas, tiam ſpecialiter explicandam ſequeretur , quod
3 an ſint virgines,vel corruptæ , quando ſe accuſant virgo , quæ ſin
ſimul perdidit integritarem clauſtri
i de conſenſu in peccatum turpe:addithæc verba: virginei , & aureolam , eo quod primum pecca
Soros. Quando verò confiteturperpetratum opus , tunc bo- tum contra caſtitatem fuerit copulaillicita , non
. num eſt querere anfuerat virgo,&etiamà mafculo: ſatisfaceret in confeffione dicendo ,ſe commiffie
nanjinemutetſpeciem ,fiue non ,eſtgraue detrimen- ſtuprum& amiſille clauſtra pudoris, ſed deberet
tum :quia irrecuperabiliter illi perditur aurcola vir- dicere , ſe amififfe fimul aureolá,quia numquam
ginitatis, puella grandem fecit iałtur am honoris, priùs peccauerat mortaliter contra caſtitaté.Con
opericulumfibi creauit,fi poftea à marito non re- ſequens autem nemo concedet:ergo iactura ſola
periatur integra. Quibus verbis licèt fortafle non aurcolæ non affert circumftantiam neceffariò cx
intendar imponere omnimodam obligationem plicandam . Vnde aliquiex iis,qui tenent circum
illud interrogandi eriam in opere externo;ratio- . Itantiam ſtupri eſſe neceſſariò dicendam ,fatentur,
nes tamen ,quas adducit,eodem modo procedunt non debere explicari, quandovir, & fæmina vir
de a&u interno ,ac de externo ; cùm totum illud go vellenthabere copulam abſque fractione clau
malum , & iacturam aureolæ , ac honoris , pe- Itri virginalis , fi re vera nullum effet periculum
riculum , ớc. velit , & amplectatur , qui actu fractionis,aut conceptionis ex illa ſeminatione.
interno conſentit in opus turpe , quod ea om Dico ſecundò : probabile effe, quod non dc 2

nia mala affert , & ideo nonabſque aliquo fun- beat explicari ea circumſtantia etiam ex parte fc
damento impugnatur ab aliis propter differen- minæ conſentientis abſque raptu , vi , aur dolo
tiam , quam voluit in hoc inuenire inter pecca- etiamſi interueniat fractio clauſtri virginalis.
tum internum , & externum , cùm eadem om- Hanc tenent Soto loco citato, Suarez di&ta ſečt.4 .
nino fit ratio de vtroque . Vaſquez de reftit.diéto dub...Lelliuslib. 2. deise
114 . Secunda ſententia in vniuerſum docer , effe ftit.cap.10. dub.r. Sanchez loco cigaro, Coninch,
explicandam eam circumſtantiam , tam in viro, Nauarra , Megala , Tannerus, Molfefius , quos
quàm in fæmina: quia in vrroque afferr damnum congerit & fequitur Diana 1. tomo difta re
F 4 · folce
 344 De Sacramento Paenitentiæ .
folutio. II.2.tomo , tractatu 4.de Sacramentis, illius fignaculi, quàm aliorum membrorum .
reſolutione 67. Sed contra primò , quia hoc non eflct contra
119 . Probatur primò ad hominem , quia ipfimer caſtitatem , aut temperantiam , fed contra obli
Auctores contrariz ſententiæ fatentur , in praxi gationem conſeruandi vitam , & membra integra,
difficileelle , obligare , aut interrogare puellam , quæ eſt diuerſa virtus. Secundò , quianeque
aur fæminam nobilem , quæ confitetur aliquod contra hanc virtutem eflet peccatuin graue , nam
peccarum internumcontra caftitatem ,vt expli- peritiflimi medici negant ; fieri ruptioncın ali
cet , an ſit virgo , vel corrupta : Vnde plures vias cuius membranæ , fed meram dilatationem par
excogitarunt ad excuſanduin confeflariuin, ne id . tium orificij , quæ priùs complicatæ erant , vt ex
teneatur interrogare. Henriquez lib . 2. de pænit. medicorum do & rina probant Sanchez dicta
cap.8.9.2.dicit, circumſtantiam illain mutare qui- diſp.14.num . 1.Tertiò , quia licèt eiletcuprio alin
dem (peciem , ſed non efle interrogandam eam , cuius tenerillima membrana , eflet materia adco
quæ ex habitu, & ſtatu ſuo virgo reputatur,quia, leuis ,vt non pofle habere malitiam grauem con
dum id non negat tacitè fatetur fe eile Virginem : tra obligationem conſeruandi proprium corpus:
ipſe tamen Henriquez in margine littera I,dicit licut acque eſt peccatum graue aliquam exiguam
experientia conſtare, quod femina prudens,dum Carnis particulam fibi abſcindere.
tacet,eo ipſo ſignificat,ſe non efle virginem , quia Reitar probanda illa altera pars ; quod ſcilicet 2239
Virgines folent ſtatim id explicare.Vides , quàm circumſtanţia illa non adda malitiam ſpecificam
difficile fit iudicare de illa circumſtantia , dum contra iuſtitiam : aliqui enim volunt , propter
Confeffarius non interrogat , cùm alij dicant ex hoc elle declarandam , quia continet iniuriam
filentio præluni Virginem , alij præſumi corru , contra parentes , in quorum poteſtate eſt puella,
ptam . Alij aliter exculant confeflarium : fed in- qui & magnam infamiam lubeunt , & graue
conſequenter ad ſuam ſententiam,vt probat San-
.
etiam onus augendi dorei , vel innuptam re
chez loco citato , num. 15 . tinendi filiam . Igitur , quod neque ex hoc capite
120 . Secundò , & à priori probatur , quia illa cir- circumftantia virginitatis declaranda fit, probatur
cumſtantia neque addir malitiam ſpecic diuer- primò, quia etiamſi demus , fieri parentibus in
ſam contra virtutem temperantiæ , neque ctiainiuriam ; id tamen per accidens ſe babet ad cir
contra iuſtitiam . Nam in primis non habet op- cumftantiam virginitatis : non eniin minus iuris
1
poſitionem ſpecie diuerſam contra temperan- habet pater in filiam iam fencl corruptam ,quam
tiam prima tranſgreſio , ficut nec contra iuſtis in virginem : nec minus patictur ignominiam ex
tiam primum furtum , aut contra fidem pri- ſecunda turpitudinc filiæ, quá ex prima , præfertim .
ma hæreſis , licèt addant fortaſſe aliquam gra, liprima manfit occulca, fecundia verò publicetur.
uitatem. Augmentum item dotis,vel ineptitudo ad nupri
Dicuntaliqui,ſpecialem turpitudinem proue, as parum refert , quia potuit filia velic vnquara
nire ex iactura lignaculi, quod natura dedit fæs nubere,ergo potuit vitare illud onus in patre.
minæ , vt placeret viro ſuo. Sed contra primò; . Secundo probatur, quia ſi ex ſaltu , velalia le 214 .
quia non tenecur fæmina conferuare ea omnia, ui caula puella pateretur apertionem tizilli, nemo
quibus magis placere poſſit poftea viro ſuo futua dicit , çam peccare peccato iniuſtitiæ contra pa
ro : non enim minus , ſed magis fortafle dedit, rentes , licèt ij tunc etiam cogantur , vel dotem
natura fæminæ pulchritudinem , vt placeret vi- augere , vel retinere innuptam . Tertiò , quia vir:
ro , & conciliaret eius amorem : & tamen poteſt go habet ius ſupra ſuuin corpus , quo quamuis
licitè virgo cam pulchritudinem libi tollere,licèt non poffit licitè vti extra vſum matrimonij; non
hoc modo minus apta reddatur ad matrimonium , tamen facit contra ius Parris : quia ficut poteft
& ad placendum viro futuro . Secundò , quia na- abſque Patris iniuria non nubere ; ita poteft
tura ipſa prouidit remedia naturalia , quibus fi- abſque iniuria eiuſdem malè nubere, aut turpiter,
gnaculi ruptio non percipiatur à viro. Denique operari. Nec rcfert, quod ex hoc conſequator
quia illud non eſt medium neceffarium ad eum ignominia Patris ; non enim teneor ego ex
finem , cùm etiam vidua abſque integritate iuſtiția impedire ignominiam , qux aliis india
poſſıc ſecundo'yiro placere : Ergo ex hoc ca- rectè , & confequenter ex mico dedecore pro
pite non arguitur ſpecialis turpitudo contra ca- ueniet, verbi gratia , quia amici mci ſunt,cognati,
ftitatem . ſocij, 6 6 ,
121 .
Dices, illa ruptio opponitur ſpeciali virruti, Major difficultas eſt , an contineat malitiam ‫ ܐܐ‬f •
nempe vỊrginitati; ergo pertinet ad ſpeciale vi- grauem contra obedientiam patri debitam
ţium; quia quidquid opponitur ſpeciali virtuti, vel contra charitatem propter malum graue pae 24
affert ſpecialem deformitatem.Refpondetur,eſto, rentum, quod potuit , & debuit filia impcdire, *
quod virginitas fit ſpecialis virtusdiuerſa à cafti- atque adeo ex hoc ſaltem capite debeat illa cir
tate; non tamen eſt virtusobligans ſub præcepto, cuinſtantia explicari. Et quidem quod fit culpa
ſed pertinens ad confilium : cui virtutinon minùs grauis contra obedientiam patri debitam , probari
opponitur copula 'cum coniuge , quàm cum videtur ex communi fententia , quam
quam affert ,
alieno : nego itaque eſte ſpeciale peccatum ,quid- Thom. Sanchez lib.4 . de matrimonio difp.23.do
quid oponitur ſpeciali virtuti , fed id ſolum ,quod cente , filium peccare grauiter contrahendo ma
oppo nitur ſpeciali virſuti obliganti ſub præcepto:
vbi enim non eſt
trimoniuın inuitis parentibus:magis enim viden
præceptum , non eſt peccatumn tur ipuiti effc parentes in cafu noftro ,quando filia
defectus in tali virtute . defloratur extra matrimonium , quàm fi inatris
‫ܕܐܐܐ‬ Ideo alij dicunt , hanc ſpecialem deformita- inonium contraheret. Rurfus, quod ſit contra
tem prouenire ex abſciſſione fignaculi,quæ licitè; charitatem , & pietatem parentibusdebitam ,pro he
non poteſt fieri, niſi in caſu à natura intento, ficut batur , quia negari non potcit, quod iis afferat beb
nec poteſt licitè permitti abícilio alicuius mem- grauiffima & multiflima mæſtiriç cauſan ,ignomi
bri , niſi propter bonum aliquod ab ipſa natura' niam, neceſſitatem augendæ dotis, & alia maxima
intentum , nec magis videtur domina fæmina detrimenta,quæ filia impedire poterat;ergo tenc
batur.

!
 Diſp .XVI.
nes batur. Vnde Pater Salas di&ta fe &t . 6. numero. 59 .
-bile fatetur , communiter habere inalitiam grauen
Tag contra charitatem : quod etiam ſentire videtur
que Lellius di&to dub.i.num.5 . & alij.
zan 226. Ego in primis exiſtimo , hanc malitiam non
ali ad
prouenire ex circumſtantia virginitatis , neque
па: hanc malitiam intelligendam debere interrogari
rex puellam ,an eſſet virgo , quia vt notauic bene idem
Leſſius , ferè cadem mæſtitia , & ignominia pro-
ali uenire poteft ex turpitudine filiæ priùs defloratx,
doo maximè fieius defloratio occulta manferat.Dein-
07 de necad hoc necefle erit interrogare,an eller lub
US: cura parentum ; quia ctiamfi non fit fub eorum
1:21 cura, poflunt grauiſſimam honoris iacturam pati.
Solùm ergo attendi debet , an prouenerint, vel
prouenire potuerint ea derrimenta. Quod qui-
dem ,in iis præſertim ,quæ ſub parentum cura lunc
ter
frequenter eueniept , atque adeo aderit malitia
grauis contra pictatem ,& amorei parentibus de-
la, bicum ;ſicut & religioſus etiam quilua curpitudi-
ne dedecus,& infamiam affert fuo ordini , videtur
ces
etiam ex hoc capite grauiter peccare contra piera-
ire tem , & amorem , quem ſuo ordini debebat. Ali-
ur
quando tamen vtrique excuſantur ab ea malitia
contrahenda, eo quod bona fide pucant , pecca-
0
fir
catum non fore manifeſtandum , atque idco cel-
DIS
fare periculum illius detrimenti , & offenſionis.
Quod verò attinet ad malitiam inobedientiz
contra parentes, non reperitur, quandiu expreſſo
præcepto,non prohibent:ſicut nec religioſus pec-
1.
cans contra caftitatein intelligitur peccare contra
is obedientiam , (licèt id inuito cercè Prælato fa-
19
ciat, quandiu præceptum in ca materia Prælatus
227 non interpoſuerat.Vnde exemplum de matrimo
nio, quod inuitis parentibus illicitè contrahitur,
nihil probat : tum quia alij multi , quos ſequitur
Sanchez di&to libro 4. diſputatione illa 23. dicunt
non teneri filiam per le loquendo , obedire pa-
31
tri præcipienti , aut prohibenti aliquas nuptias ,
niſi in rarocaſu propter maxima commoda, quæ
patri ex 'aliquo filiæ matrimonio prouenirent:
Tum etiam , quia materia illa magis ſpectat ad
Patris gubernationem circa filium . Vnde iidem
Sanchez , & alij , qui negant , virginem pec-
care contra Parentes , quando permittit ſe de-
Aorari , adhuc dicunt, peccare filium , ſinon
folùm inuitis , ſed etiam inconſultis parentibus
matrimonium ineat, quod latè probat idem San-
chez di&ta diſputatione 2 3.ex eo quod in iis , quæ
pertinent ad ftatum eligendum adeo pericu-
loſum , debet filius audire conſilium patris per
ſe loquendo , licèt non obligetur ad illud ac-
ccptandem .
Quid fitue Ex dictis colligitur , ftuprum fpeciem diſtin-
prum. Etain à fornicatione ſimplici cunc interueni-
re , quando interuenit violentia , aut raptus , vel
quando per dolum , aut fraudem , aut alio iniu-
ftitiæ genere virgo deforetur ; itavt ſtuprum
addat ſupra raptum circumſtantiam virginitatis:
raptus enim poteſt elle reſpectu illius etiam ,
quæ non fit virgo : addit ergo ſtuprum ſu-
pra raptum fpecialem malitiam iniuſtæ deflora-
tionis, vr explicuit Sanchez diéto lib.7.difput.14.
num.7 .
228 . Reſtat breue dubium circa hoc , an quando
Femina an vir go rapta eſt, & præ timore conſenlit lux de-
debentexpli- Aorationi, debeat ipſa explicare circumſtantiam
care,quod virginitatis , quando confitetur ſuum peccatum .
fuit ciatta. Ad hoc reſpondet Sanchez dicta diſputatione14 .
drumero 13.negatiuè : quia ſtupri malitia confi-
Sect. IV. 345
ftit in violenta ablatione virginitatis, vt dicimus:
fæmina autem non aufert violenter , ſed patitur
auferri fibi violenter virginicatem ; ergo non con
trahit malitiam ſtupri.
Sed contra hoc eft, quia adminus virgo tunc
cooperaturſtupro viri; ergo'ratione falcem coo
perationis contrahit malitiam ſpecialem illius
peccati , cui cooperatur. Quamuis eniin non
poſſit aliquis iniuriam propriam à fe iplo pari;
Ego tamen poffum contrahere malitiam ſpecia
lem ex cooperatione illicita ad peccatum alte
rius, qui iniuriam in me committit, verbi gratia,
ſiab [que rationabili caufa peram mutuum fub
vſuris ab vfurario , & inducam illum ad peccatum
vfuræ cominitrendum ; ex hac inductione con
traho ſpecialem malitiain per ordinem . ad pec
catum iniuſtæ vſuræ, quod illi perſuadeo.
Reſponder ielem Sanchez , cooperatorem non
contrahere illam malitiam, quando circumſtantia
illa pender tota à voluntate cooperantis; prout
contingit in præſenti:nam in poteftate virginis eft
per ſpontaneum conſenſum auferrc ab illa actio
ne circumſtantiam itupri ; ergo ipfa non poreſt
contrahere malitiam ab illa circumftantia. Vnde
oftendit differentiam inter hunc cafuin , & illum,
quo violenter rapta ab aliquo coniugato , præ ti
more confentiret : hæc enim deberet explicare
malitiam adulterij , cui cooperarur : quia illa cir
cumſtantia non pender ab eius voluntate ; nec
ipla poteſt eam malitiain auferre : in noſtro au
tem caſu poteſt malitiam violentiæ , & ftu
pri auferre per ſpontaneum conſenſum , ideo
non contrahit malitiam à cooperatione ad ftu
prum .
Hæc tamen regula , quod cooperator non
contrahat malitiam cooperationisex circumſtan
tia , quæ dependet ab eiusvoluntate,nullo mo
do videtur vera , vt conftat ex allato exemplo
vſuræ , cuius malitia dependet à mea voluntate,
qua poſſumnon effe inuitus, & tollere malitiam
iniuſtitiæ , fi gratis , ac ſponte veliin donare lu
crum ; & tamen fi abſque cauſa inducam vſura
rium ad mutuandum cum vſuris , pecco peccato
ſcandali, & contraho aliquam malitiam exilla cir
cumftantia ; vt fatetur cum cominuni idem San
chez lib. 3. in decalog.cap . 8. à num . 1. Irem ,li
aliquis ex induſtria offerar filiis , vel famulis oc
caſiones furandi , peccat peccaro ſcandali, ſaltem
ſi id ex graui cauſa , & ob remediuin ipſoruin
non faciat, vt fatetur idem Sanchez 116.10 dema
trimon. diſp.12. num.52.0 53. & tamen circun
ſtantia illa furti pendet ab eius voluntare , qui li
non ſit inuitus in ea actione , illa non erit contra
iuſtitiam .
Idem conftar in materia obedientie : nam ni
ſuperior det abſque cauſa ſubdito occaſionem
tranfgrediendi præcepra peccat peccato ſcandali,
licèt circumſtantia illa inobedientiæ pendeat à
ſuperioris voluntate qui poteft auferre obligatio
ncm , & præceptum ,itavt actio illa non fit inobe
dientia . Deniquc ſi Prælatus det ſubdito religio
ſo occaſionem tranſgrediendi aliquod votum,
quod habet v. g. ieiunandi; peccat etiam pec
cato ſcandali , licèt circumſtantia illa pendeat à
voluntare l'rclati , qui poteſt irritare votum ſub
diti , & facere , quod illa comeftio non fit con
tra votuin :Ergo quod cooperator poſſit ſua vo
luntate auferre malitiam ilius circumftantiæ ,non
excufat à peccato ſcandali in cooperatione ad ta
le peccatum.
Ratio
 346 De Sacramento Pænitentiæ .
Ratio autem à priori eſt , quia poſſe voluntate
ſua auferre circumſtantiam , vnde prouenit inali-
cia, dum tamen de facto eam non aufert, non fa-
cit , quod re ipfa non mancat tota malitia obie-
etiua :dum enim non donat , aut cedit iure fuo
illc , qui famulis dat ex induſtria occaſionem
furandi, ſemper manet ablatio inuito Domino,
quia licèt poſſet non efle inuitus; de facto tamen
manet inuitus ; Ergo verè cooperaturad ablofio-
nem rei inuito Domino ; & per confequens eſt
cauſa furti,perinde ac fi ea circumſtantia non po .
tuiſſet ſua voluntate auferri. Similiter ergo in ca-
ſu noſtro , licèt virgo poffet non efle inuita , ſed
ſpontaneè conſentire , interim tamen dum non
ſponte , ſed metu coacta conſentit ; maner tora
malitia ſtupri , ſeu deflorationis.violentæ ,& per
conſequens virgo cooperatur illi actui,qui habet
talem malitiam obiectiuam .
133 . Aliunde tamen videtur difficile, quod ex vio-
lentia, quam patitur virgo, contrahit malitiam,
quam non contraheret, li ſponte, & non per vim,
aur inetum conſentiret. Ex hoc enim fieret, vt
arguit Sanchez ibidem , quod grauiùs peccaret,
quando propter metum, & vim conſentit,quàm
cum ſponte, & abſque violentia ; quia contrahit
fpecialem malitiamper ordinem ad violentiam ,
cui cooperatur. Confirmatur item ab eodem
Auctore : quia ſi virgo tunc peccaret propter
cooperationem ad violentiam viri,peccaret etiam
ex ſimili cooperatione, quicoactus , ne occida
tur,offert manum, vt abſcindatur : quia hic etiam
cooperatur violentæ abſciſſioni : ergo ficut hic
non participat malitiam ex violentia abſcindentis;
fic nec virgo , quæ fimili metu conſentit , parti
cipabit maiitiam ftupri.
234. Hoc tamen ipfum exemplum retorquerpo
i M Vlta
prehenſunt,dunquæ
tur,ſubquæhacadcircumſtantia
teſt , ad oftendendum , non debere excuſari il
lam malitiam cooperationis in virgine metus cau-
ſa conſentiente proprer rationem ſupra addu-
étam , ſed propter aliam : quia ille , qui ne occi-
datur , offert manum abſcindendam , non excu-
ſatur à culpa cooperationis ex co , quod ipſe pro-
pria voluntate poſſitauferre malitiain illius a &tio-
nis : nullo enimmodo poteſt ipſe reddere lici-
tam illam abfciflionem , cùm non fit Dominus
ſuæ manus : & tamen nullam malitiam contrahit
ex cooperatione : ergo id , quod excuſat coope-
rantem , non eſt , quod potuiſſet reddere licitam
actionem illam , cui cooperatur , ſed aliunde pe
tenda eft excufario .
23 ‫ گ‬: Concedo igitur , Virginem eo caſu non con-
trahere malitiain ſpecialem ſtupri, aut per ordi-
nem ad ſtuprum , nec debere ex hoc capite expli-
care in,confeſſione circumſtantiá virginitatis, vt
explicet ſpeciem peccati, cui cooperata eft.Ratio
autem petenda eſt ex eodem exemplo offerentis
manum abfcindendam , ne occidatur. Hic enim
non cooperatur formaliter peccato abſciſfionis.
Sed habet ſe licut qui parato ad maius peccatum ,
conſulit minus : hic enim non cooperatur pecca
to alterius , cùm folùm intendat impedire pecca
țum grauius : quare in rigore non conſulit abſo-
lurè peccatum , ſed conditionatè : nempe , ſi pec-
candum tibieſt , conſulo, vt fureris v. 9. & non
occidas. In quo cafu non folùm confilium , fed
cooperatio etiam licita eft , vt docer idein San-
chez lib. dematrim . diſp.11.num.18. Sicille,
qui offert manum abſcindendam , licitè id facit,
nec cooperatur ad peccatum , ſed ad minus ma-
lum , cùm minus peccarum ſit mutilatio , quàm
homicidium : & idco non contrahitmalitiam alia
quá ex peccato,ad quod videtur cooperari.Simi
liter ergo in cafu noftro virgo excuſatur à malitia
cooperationis quia volenti eam occidere,vel vio
lare,offert violationé,ne occidat,quod eftcoope
rari ad minus malum . Eft quidem differentia in
hoc, quod offerens manum abſcindėdam nullam
prorſus contrahit malitiam ; quia illa abſciſſio re
ſpectu abſcindentis eft minus peccatum , & re
(pectu ipfius patientis nullum eſt peccatum. At
verò virgo confentiens violationi , ne occidatur,
peccat quidem ; quia ille conſenſus in copulam
illicitam eſt intrinfecè malus , & reſpectu ipfius
virginis non eſt minus malum , ſed maius, quàm
mors telerata ob defenſionem pudicitiæ , atque
ideo reſpectu fui non excufatur , fed contrahit
totam malitiam fornicationis. Cæterum confide
rando illam actionem , prout eſt cooperatio ad
peccatum alterius , nullain haber malitiam , quia
prout fic, eſt cooperatio ad minus malum alte
rius , cui non abſolutè , ſed conditionatè exhiber
ſe violandam, quaſi dicat , fi vis vel occidere,vel
violare,me viola potiùs,quàm occidas: quod qui
dem neque in ratione conſilij, neque in ratione
cooperationis contrahit malitiam à peccato illius,
cui cooperari videtur. Et hæc fufficiunt de hac
prima circumſtantia.
SECTIO . V.
Defecundacircumſtantia, Quid, e pre
ſertim prout ſe tenet ex parte rei
volite.
com 236.
tria capiteta duci
poflunt. Primum de iis, quæ ſe tenent ex parte
rei volitæ . Secundum de iis , quæ ſe tcnent ex
2
parte perſonæ , adquam terminatur peccatum ,
quæ circumſtantia folet appellari,circa quid. Ter
tium de effectu fequuro ex peccato, quod etiam
eſt aliquo modo obiectum volitum de quibus
ſingillatim dicemus , & prius in hac fectione de
iis,quæ pertinentad primum caput;ſub quo con
tinentur multa dubia in ordine ad praxim con
feſſionis. Et in primis pertinere videtur ad hanc
circumſtantiam quantitas obiecti, vt ſi furatus es
mille.De hoc tamen dictum eſt ſuprafe£t.3. dum
diceremus de circumſtantiis aggrauantibus intra
eamdem fpeciem . Rurſus ad eamdem circum
ſtantiam reduci poſſet quantitas ipfius peccati ſe
cundum durationem fucceffiuam : dc hoc ramen
commodiùsdicemusinfrà ſečt.14.agentes de nu
mero peccatorum explicando:nam fi duratio ex
plicanda eſt;ad hoc potillimùm explicari debet,
vt confter aliquo modo multiplicatio peccato
rum , quæ in illo tempore fieri debuerunt. Ve
niamus ergo ad alia dubia inagis propria huius
loci .
S. 1. An copula conſummata debeat expli
cari, & nonnulla alia circa eam
dem materiam .
Rimum dubium in peccatis 237
carnis neceffarið circumſtan
tia copulæ conſummatæ :an verò fufficiat dicere:
commiſipeccatum graue contra caſtitatem cum
foluta.Non defuerunt Recentiores aliqui,qui di
cerent,

alia
Diſp . XVI.
ani. cerent, hoc ſufficere,vt teſtatur Turrian. depænit.
licia 9.9.art.2.difp.29.dub.2.ad s.arg.Ratio autem eſle
poteft, quianon apparer differentia ſpecifica: in-
ter cactus impudicos, & copulam, cùm ſint con-
in tra eamdem virtutein ; & tactus ipli pertincantad
fimplicem fornicationem , ficut tactusimpudici
TR cum coniugata pertinent ad adulteriuin , & cum
ter conſanguinea ad inceftum . Et confirmari poteſt;
Ai quia ſi tactus differrent ſpecie à copula , non ſa-
, tisfaceretpænitens confitendo copulam , ſed de-
beret explicare etiam tactus antecedentes, & con-
us ſequentes ; alioquin non explicarler totam fpe-
Em ciemn illius peccati.
uc 238 . Hæc camen ſententia opponitur communi
Doctorum ſenſui , qui omnes , copulam expli-
26 candam effe dicunt. Ratio autem eft, quia licèt
ad tactus etiam & ofcula habeant fuam malitiam
Lia in ordine ad copulam ad quam ordinantur:diuer-
fo camen modo opponuntur virtuti caſtitatis :
der nam copula opponitur , tanquam actus conſum-
matus; per quem cum effectu infertur nocumen-
pel
Li
cum proli : at verò tactus libidinoſi opponuntur
ne
ſolùm vt diſpoſitiones propter periculum , quod
afferunt , & quia ex ſe ordinantur , & diſponunt
IS,
30
ad copulam : quodnon ſufficit ad participandam
camdem ſpecie malitiam: ve conſtat manifeſtè in
delectatione moroſa; quæ quidem accipit ſuam
malitiam per ordinem ad pollutionem ,vel actum
conſummatum , ad quem ex ſe diſponit voluptas
illa delectationis : & tamen nemo dicet,non dif-
ferre ſpecie à pollutione conſummata, & intenta,
nec id vllusconceflit. Adde,eiuſinodi tactus non
folùm prohiberi propter diſpoſitionem ad copu-
lam , fed etiam propter delectationem turpem,
quam in ſe habent, quia omnem eiuſinodi dele-
Čtationem natura voluit prohibitam eſſe extra
si
matrimonium , quia alioquin homines minùs de
€ matrimonio curarent.
239 .
Vnde conſtat folutio ad rationem contrariam .
Ad id verò,quod pro eius confirinatione diceba-
mus , negamus ſequelam argumenti : quod qui-
1 dem ab aduerfariis etiam foluendum eft. Ipfi
enim negare non poſſunt, copulam cum perſo-
na habente votum ,differre ſpecie à tactibus cam
perſona non habente votum . Pone ergo , femi
nam habere votum ,non quidem caftitatis,fed ex-
preſlum ſolius Virginitatis, prout excludit pri-
mamfolam copulam , quod viołat per copulam,
poſt eain vero immediatè continuantur tactus
libidinoſi, & oſcula , quæ quidem non habent
pialitiam contra votum , cùm hoc ceſlauerit per
copulam , per quam amiſſa fuit Virginitas : & ta-
men in confeffione non oportet explicare tactus
iltos-immediatè conſequutos poſt copulam , quia
faciunt vnum peccatum cum ipſa copula, ve do-
cet Henriquez lib . s.depænit. cap. 5. num . 5. &
alij multi, quosibi affert, & quoscongerit Diana
tom. I.tract.de circumftant. aggrauant. reſolut.42.
o tom . 2. traétat. 4. refolut. 67. & dicemus in-
fra fect. 14 :
240 . Quod idein argumentum fieri poteſt in ſen
tentia communiponente differentiain ſpecificam
inter copulam cum Virgine, & cum corrupta:
nam copula cum Virgine habuit illam ſpeciem
Itupri,tactus verò immediatè confequuti iain ha-
bebant aliam fpeciem , cùm iam non eſſent cum
Virgine , fed cum corrupta , & tamen neque illi
debent explicari , led lufficit conficeri copulam
cum Virgine. Quod ſi volucris contendere cum
aliis doctoribus ,cactus conſequentes ad copulain
I
Sect. V. 347
debere explicari in confeßione, nihil refert ;nam
idem argumentum fieri poteſt de tactibus ante
cedentibus : pone enim fæminam voto adftri
Etam vitandi primum ſolum peccatum graue
contra caſtitatem : hanc aliquis libidinosè tangir,
ipla conſentiente,ter, aut quater eodem impetu,
& abſque interruptione : ecce primus tactus ha
buit malitiam lacrilegij contra votum , quam
malitiam pofteriores non habuerunt; & tamen in
confeflione fufficit explicare tactum lalciuum
fæminæ habentis tale vorum , abſque eo quod
explicentur cactus pofteriores carentes illa ma
litia.
Ratio horum eſt , quod tactus priores, & po 24*
ſteriores faciunt vnum , & idem peccatum nume
ro: in quo licèr quoad aliquam ſui partem non fic
illa malitia ſacrilegiſ, vel ſtupri, ſufficit , quod ſit
quoad aliam partem ; jam enim illud peccatum ,
quod eft vnum folum , participat verè illam ſpe
ciemn facrilegij, vel ſtupri . Nec obftat, quod alia
pars eiuſdem peccati videatur participare illam
aliam ſpeciem fornicationis fimplicis condiſtin
&tæ à facrilegio : reſpondetur cnim , non poſſe
eſſe diſtinctionem fpecificam , vbi non eſt diſtin
Ctio numerica : nihil enim poteſt differre ſpecie
à ſe ipſo. Cùm ergo illæ partes poſteriores fa
ciantvnum ,& idem numero peccatuin cum prio
ribus proprer vnitatem moralemn ;non poteſt dici,
quod participent ſpeciem fornicationis fimplicis;
hæc enim in rigore ſumpta ſignificat peccatum ,
quod nullam aliam habeat malitiam: illud autem
peccatum habet verè aliam malitiam ſacrilegij;
ergo non habet malitiam fornicationis fimplicis,
nifi quatenus fornicatio ſumitur præciſiuè,prout
eſt ſpecies ſubalternapræſcindens à fimplici, &
mixta cum alia malitia : hanc enim malitiam for
nicationis verè habet illud peccatum ; ſed hæc
non eft fpecies aroma , nec repugnat cum ſacri
legio.
Eodem ergo modo in cafu noftro dicendum 242.
eſt, tactas, quipræcedunt copulam , & ordinan
tur ad ipfam , facere vnum peccatum moraliter
.
cum ipla copula : in quo peccato non eſt ſola
malitia cactus,ſed etiam malitia copulæ conſum
matæ , qua explicata , iam explicatur ſufficienter
tota malitia ſpecifica illius peccati. Dices ; non
explicatur malitia ſpecifica tactus , quæ per nos
eſt diuerſa à malitia ſpecifica copulæ . Reſpon
detur, malitiam tactus pofle dupliciter conſide
rari . Primò prourelt delectatio ex contrectatio
ne illicita , & turpi alicuius perſona. Sccundò
prout eſt delectatio fiſtens in illo tactu , & non
progrediendo ad copulain carnalem. Priorma
litia reperitur quidem in illis tactibus , & expli
catur ſatis, explicata copula, quia copula etiam
habet illam malitiam . Poftcrior verò , quæ eft
quali ſpecics negatiua ex eo , quod non habeat
malitiam copulæ, non explicatur explicata copu
la, ſed nec reperitur in illis ta tibus : quia cum ij
in caſu policó faciant vnum peccatum cum ipfa
copula ; non poteft dici , quod in illo peccato lit
malitia tactuspuri, & fiftentis in mero tactu abf
que copula : nulla ergo fpecies malitiæ reftat in
illo peccato , quæ non explicetur, licèr forni
calio addac malitiam ſpecificam neceffariò expli
candam ſupra malitiam fimplicis tactus libidi
nog
Circa hoc peccatorum genus poteſt cilc fe 243
cundum dubiuin , an in peccato ſodomix debeat
pænitens explicare , fuerítne agens , vel patiens.
Negar
 348 De Sacramento Pænitentiæ .
Actio, vel Negát Alfonſus de Lcone in tra &t. de offic. po-
Pufioin peca teft.Confeſſarij part.1.recollet.9.0.216. 218.quia
cato cntra
#ahrain vtriuſque peccatum pertinet ad eamdem fpeciem
peccati contra naruram . Quam fententiam vide-
tur etiam approbare Diana tom . 2. tract.4. de Sa-
cram.refol.159.
Ego tamen explicandum puto : quia ex parte
agentis interuenit pollutio propria , quæ non in-
teruenit ex parte patientis : diuerſum autem pec-
caruin fpecic elt voluntariè pollui, vel folùm co-
operari pollutioni alterius:aliud enim eft cohibe-
re delectationem propriam illicitam ; aliud non
procurare alienam. Et quamuis ipfe etiain p.2-
tiens habeat aliquomodo tactum impudicum , &
delectationem turpem , ( quod tamen non videtur
quoad delectationem vniuerſaliter verum )negari
tamen pon poteſt, pollutionem ipfam diueriam
malitiam explicandam afferre fupra fimplicem
cactum impudicum : qui cnim fine intentione,
aut periculo pollutionis tangeret propter turpem
folam delectationem tactus, non contrahit mali-
tiam , quam contrabit , qui ex intentione pollutio-
nis id facit: Vnde iſte debet explicare peccatum
pollutionis , quam procurauit , & habuit : ergo
de primo ad vltimum in peccato ſodomitico
agens debet explicarecircumſtantiam illam pro-
pter malitiam ſpecie diuerſam , quam affert.
S. 2. An diuerfitas præceptorum , que violan- ſpecie inobedientiæ ; falfum tamen elt , ſi intel
turfit explicanda.
Ertiò dubitatur de eo , qui ſuo peccato vio-
244.
TIlauit diuerſa præcepta,v.g qui violauit ieiu-
nium debitum proper quadragefimam , & fimul
propter vigiliam alicuius Apoſtoli ; vel omiſit
Miſlain die Dominica , in qua erat feſtum ſancti
Ioannis, & c. an debeat ho cexplicare in confef-
ſione,vel fufficiat dicere , violaui ieiunium præ-
ceptum ;non audiui Mam die fefto , &c.
Certum eft , fi præcepta diuerſa fint ſolùm ra-
tione temporis, quatenus idem ſuperior ſæpius
eamdem rem præcepit ; vel eius ſucceflore, eam-
dem rem præceperunt , nonelle id explicandum
in confeflione:ſicut ſi aliquis violet voruin quod
pluries emiſit , & renouauir, non ideo contrahit
circumſtantiam explicandam ob repetitionem
voti. Difficultas eſt primò , quando fuperiores
ſunt diuerſi marcrialiter , & forinaliter , hoc eſt,
ipſa dignitas , & poteſtas lit diuerſa , vt li Rex,
Epiſcopus , & Papa idem præcipiant ; an contra-
hanturdiuerfae malitiæ ex multiplicatione præ-
cepri ,quod violatur . Secundò, quando præcepta
ſunt de eâdem re materialiter , fed ratio præci-
piendi cft diuerſa,vtquando præcipituriciunium ;
tum quia cſt quadrageſima ; tum ob honorem
alicuius ſancti , cuius vigilia eſt , an tunc contra-
hatur dup exmalitia ſpecialiter explicanda .
Circa primum aliqui , quos rcfert Vaſquez
1.tom.in 1.2.diſp.98.c.1. docent,quando idem ,
quod lege naturali prohibetur, rurſus prohibetur
lege humana , peccatum habere duplicem fpe-
cicm malitie, v. g. contra iuſtitiam , cui furtim
opponitur, & contra obcdicntiam Principi debi-
tam , qui fur um prohibet. Contraria , & verior
ſententia communis eſt apud Theologos , quos
referunt, Sc fequuntur Vaſquez ! oco citato . Salas
2.tom .in 1.2.1287. 13.difp.z fe£7.2 . Thom . San-
chez lib. 9. de in atrimon . difp.15. 17. 6. & alij
Recentiores communiter : qui dicunt , diverfi-
tatem Colain precipicntis non variare preceptum
in ipecie, fi ex codem motiuo proximo omnes
præcipiant;quia femper remanet res præcepta in
eadem ſpecie honeſtatis; v. g. in exemplo pulito
moriuum proximuin prohibendi furtum femper
elt eadem honeftas iuftitiæ; Vnde violatio vtriul.
que præcepti ſemper crit in fpecic iniuſtitix .
Contra hanc communem doctrinam aliquæ 245.
ſunt difficultates. Prima eft, quia licet obedienria An Obediese
Deo debita, & fuperiori humano vtraque fit ia dibua
obedientia, & vtriufque violatio lit inobedientia: Des c ..
non tamen videtur vtraquc pertinere ad candem injäem
ſpeciein . Nim reuerentia etiam debita Deo , & ciei
reuerentia dcbita homini, vtraque eft reuerentia,
& vtrique opponitur peccarum irreucrentix ; &
adhuc irreuerentia in Deum differt fpecie ab ir
reuerentia in hominem propter diuerlum titu
lum excellentiæ ,quo vtrique reuerentia debetur.
Cuin ergo titulus ſuperioritatis , propter quem
Deo obedientia deberur, ſit adco diuerluis à titulo ,
ſuperioritatis , propter quem debetur obedientia
ſuperiori humano; conſequens eft,vt inobedien
tia etiam contra Deum differat ſpecie ab inobe
dientia contra hominem , atque adeo vtriuſque
malitia debeat in confeſſione explicari .
Nec ſatisfacit ſolutio corum , qui dicunt, 243
fpeciem
do inobedienti
cx contemptu
æ
non contrahi,nifi
violatur quan
præceptum ſuperio 1198
ris : hoc emin licèr verum fit de ſpecialiſlima
ligatur de omni prorſus malitia inobedientiz:
Nam ficut in aliismateriis ſufficit indirecte , aut par
materialiter tendere in obiectum prohibitum
ad contrahendam malitiam , licèt non forarur
voluntas formaliter in ipſam prohibitionem ; fic
in materia obedientiæ , vt aliquis peccet contra
virtutem obedientiæ , non eſt necelle quod in
tendat formaliter ipfam inobedientiam , fed
fufficit præuidere prohibitionem , feu præce
ptum fuperioris , & velle operari contra illud:
& quidem negari non poteft , quod idem fur
tum graue commiſſum cum aduertentia ad præ
ceptum diuinum de non furando , habeat ma
litiam aliquam inobedientiæ contra Deum , ra
tione cuius differat pluſquam ſpecie ab alio fur
to ſimili ; quod committeretur cum fola ſcien
tha prohibitionis humanæ , & cum ignorantia
inuincibili totali prohibitionis , & offenfionis di
uinæ : ex illo enim capite diuinæ inobedientiæ ,
& offenfionis prouenit malitia propria peccati
mortalis , Thcologicè loqucndo , vc latius di
xi diſputatione quinta de Incarnat:0;10 , Stitione
quinta. Ergo abique inobedientia formaliNima;
quæ fit ex contemptu , poteſt contrahi mali
tia cffentialis inobedientiæ , ficut poteft pecca
ri contra reuerentiam debitam , licèt aliquis non
operetur ex defiderio irreuerentiæ , fed ex alio fi
ne faciat id , quod re vera cedit in Dci , vel alte
rius irrcucrentiam .
Adhuc tamen non videtur recedendum ab il 248.
la dochina, nec concedenda diucrfitas ſpecifica
ex diucrfitate quacuinque ſuperioris : dar'ı
enim cilit , & contra praxim communem obli
gare pænitentem , vt quoties ſe accuſat de furto ,
velde fornicatione, explicet , an illa peccata pro
hibita ſint in illa prouincia aliqua lege pofitiua
humana. Aliunde ergo petenda videtur ſolutio
huius difficultatis : pro qua aduerto , aliud ello
quærere an peccatum habens malitiam inobe
dientix contra Deum & hominem , differar (pe
cic à peccato habentc folùın malitiam inobe
dicutie
 with
Diſp. XVI. Sect. V. 349
frain dientiæ contra hominem : aliud verò quærere , hominis differtſpecie ab inobedientia contra po
an peccatum habens malitiam inobedientiæ con- teſtatem folius Dei.
waDeum , & hominem differat (pecie à peccato Reſpondetur negando conſequenciam : vt au ‫ܕܐܙܐ‬
habente malitiam inobedientiæ contra folum tem explicetur à priori diſcrimen obedientiæ à
Deum . Primum enim poteft concedi propter ar- cultu , & aliis virtutibus propter quod in aliis pece )

gumentum proximè adductum , licèt fecundum catis , quæ ſunt contra Deum , & hominem , de
negetur.Nam in peccato , quod eft inobedientia beat explicari vtrumque, non verò in violatione
ue me
contra Deum inuenituroppofitio contra obedien- præcepti diuini fimul, & humani : aduertenda eſt
tiam debitam Deo , quæ rationefupremæ excel- alia differentia,quæ eſtinter obedientiam,& alias
lentiæ,& dignitatis diuinæ rransfert illud pecca- virtutes, quæ ſunt ad alium: Nam aliæ virtutesita
tum ad aliam fpeciem longè ſuperiorem :at verò, lunt ad alium , vt intendant forinaliter bonuin ilm
quod inobedientiæ diuinæ adueniat inobedien- lius, ad quem ſunt.Sic iuſtitia intendit bonum
Erila
cia contra hominem , parum addit ; quia parum proximi , & quod non fpolietur se fua , & ideo
plus aduerſatur regulæ rationis violare præ- prohibet fartum :obſeruantia itemintendit reuc
ceptum lacum à Deo limul , & homine , quàm rentiam debitam proximo ob ſui excellentiam :
IC
violare præceprum lacun à folo Dco : ficaç & gratitudo remunerationem ; & fic de aliis virtuti
poteſtas ipſa præcipiendi , quæ eſt in Deo , & bus,quæ ad hoc tendunt,vt proximum tueantur,
quer hominc parum addit ſupra poteſtatem , quæ eſt & conferuent in bonis ſuis, vel etiam augcant
Italo in folo Deo : non ergo differt ſpecie morali ma- eius bonum . Obedientia verò ita eſt ad alium ,
litia violationis præcepri Dei , & hominis à vio- fcilicet, ad ſuperiorem , vt tamen magis intendat
110 latione præcepti folius Dei ; quare licèt viola- vltimò bonum lubditi , quàm ipſius præcipien
tio præcepti diuini debetet explicari , niſi aliun- tis. Sicut enim præceptum ipſum debet ordina
-..BE de nota eſſet confeſſario ; violatio tamen præ- ri ad bonum fubditorum ; ita , & obedientia :
cepti humani non debet ex neceſſitate expli- datur enim , vt homo iuxra ſuperioris præſcri
cari , cùm iam explicetur violatio præcepti di- ptum benè , & vtiliter dirigatur', & ſe dirigi li
uini. nat : cùm ergo finis principaliter , & formaliter
Erio 249. Dices: peccatum , in quo eſſet inobedientia intentusnon fitſuperior , aut eius bonum , fed
ima Inobedientia ſolùm contra præceptum humanum , haberet bonum ſubditi ; hinc eſt , quod ad diuerſitatem
tal vellepoint quidem aliquam ſpeciem inobedienriz per ordi- ſpecificam præceptorum parumintețlitdiuerſi
en differant nem ad ſuperiorem creatum , quam ſpeciem non tas præcipientium . Ad quod facit, quod in Phi
au! Ipecis. habet peccatum , quod eft inobedientia contra loſophia dici ſolet , actiones non tam ſpecifica
COM præceptum diuinum folum : alioquin illa duo ciab agente, quam à cermino; quia actio non re
peccata eſſent eiuſdem fpeciei moralis contra id, ſpicit agens, niſi proprer terminum , & in bonuin
Stic quod diximus : ergo peccatum , quod eft contra terminis ipſum verò terminum reſpicit propter
11:2 obedientiam Dei,& hominis,differtſpecie à pec, ipſum . Sic ergoobedientia refpicitbono ſuperiorem
cato , quod eſt contra obedientiam ſolius Dei:ha- propter bonum fubditi, & ideo ex ſubditi,
le bec enim illam malitiam etiam ,quam haberet in non ex diuerſitate ſuperioris ſpecificari debet,li
-CC
obedientia contra ſolum hominem , quam non cèt aliæ virtutes, quæ ſunt ad alium ſpecificena
ald: habet inobedientia contra ſolum Deum :Ergode- tur ex diuerſitate illius,ad quem referuntur.
ur bet explicari circumſtantia præcepri humani:alio- Inſtabis , ex hac ratione fequi , neque etiam 253 .
quin non cxplicatur tota malitia fpecifica. peccatum inobedientiæ contra Deum differre
18
250. Reſponderur , conceſſo antecedenti negando ſpecie à peccato illo, quod effet ſoluin inobedié
conſequentiam ; & adprobationé,nego, peccatú, tiacontra hominem: quia in vtraque obedientia
If
quod eſt contra obedientiam Dei , & hominis,ha. debet reſpici ſolum bonum ſubditi , Ergo quod
11
bere illam malitiam (pecificam ,quam haberet in. præcipiens ſit Deus,vel homo,non facit, quod illa
obedientia contra ſolum hominem :Nam malitia duo peccata ſpecie differant , contraid, quod ſu.
illa ſpecifica non conſiſtit in hoc,quod fit inobe. pra dictum ell. Refpondetur negando fequelam :
,
diencia contra hominem ,fedquod ſit inobedien- quia ex infinita illaexcellentia Dei præcipientis
ti
tia contrafolum hominem , per quod differt ſpe- reſultat diuerſitas etiam ex parte ipſius termini:
cie ab inobedientia contra Deum finul, & homi- eſt enim multò magis conueniens naturæ ratio
nem,quæ non habet calem malitiam ,ſed aliam , ſci: nali ſinere le dirigi, & gubernari à Deo infinite
3,
licet ,opponipræceptodiuino , & humano , qux Capiente, ſancto,potente ,&c. quam à ſuperiore
malitia non differtſpecie ab hoc,quod eſtopponi creato;quare attendendo ad bonum ipſiusſubdi
præcepto diuino: Nam in genere moris , vt dixi, ti,inuenitur magna diuerſitas, quádo reſiſtit pre
idem ferè eft opponi præcepto diuino,acopponi cepto Dei,autpræcepro ſolius hominis.Inter ipſos
1
præcepto diuino , & humano,quia auctoritas, cui verò ſuperiores humanos non inuenitur hæc di
opponitur,eadem ferè eſt in vtroque caſu. uerſitas, quæ ſufficiat ad differentiam ſpecificam
* 1. Sed contra hoc vrgeri adhuc poteſt exemplum obedientiæ , atque adeo liſtendo intrå terminos
ſupra adductum : quando enim fitirreuerentia obedientix,nonoportet explicare illam diuerſiça.
contra Deuin , & hominem ſimul,differt ſpecie ab 254
tem præcipientium. Dixi, intrà terminas obedien
irreuerentia ,quæ fieret contra ſolú Deum , & de tia , quia aliquando inobedientia affere fecum
bet explicari illa malitia in ordine eriam ad ho- irreuerentiam contra ſuperiorem ; & tunc fi ir.
minem : quia violatur ius non ſolum Dei orgum reuerentia ſit grauis, debet explicari in confel
ab excellentia ſua infinita , fed etiam ius hominis ſione circumſtantia præcepri humani vltra præ
proueniens ab eius excellentia finita : licèt excel- ceprum diuinum , vt explicetur irreuerentia
lentia finita hominis ferè nihil addat fupra ſolam grauis in hominem : hæc tamen irreuerentia
infinitain excellentiam Dei:Ergo ficue irreueren- grauis non ſemper , nec frequenter reperitur;
tia contra excellentiam Dei , & hominis differt præſertim , quando violatur lex aliqua gene
ſpecie ab irreuerentia contra excellentiam ſolius ralis , ignorante ſuperiore , & non ex contemptu
Dei ; ſic inobedientia contra poteſtatem Dei , & ipſius.Aliquando verò reperitur,vtli
G
præcipiente
P. Ioan.de Lugo de Pænit. S cibi
 359 De Sacramento Paenitentiä .
tibi, & vrgente ſuperiore, cu ei impudenter re-
liſtas, & coram iplo præceptum violes : imò ali-
quando contingere poſſet', vt licèt præceprum
in vi præcepri non obliget grauiter fub mortali;
quia fuperior non vule ſub mortali obligare:
iplatainen irreuerentia ſubditi in violacionepræ-
cepri , vel ordinationis habeat malitiam grauem :
vt fi Prælato non præcipienti in virtute obe-
dientiæ , & fub morrali , ſed tamen imponenti,
vt aliquid facias, & vrgenti pro exequutione,
tu impudenter reſpondeas, nolo facere ; pote-
rit fæpe elle peccatum mortale proprer irre-
ucrentiam grauem , quam verbum illud con-
tinct contra ſuperiorcm : dc hoc tamen dice-
mus infra diſput. 20. fe&t. 4. agentes de calibus
referuatis.
255 Secunda difficultas contra conclufionem ori-
cur ex materiadevoto : quia ille , qui habct vo-
tum ieiunandi hodie , & fimul præceptum Ec-
cleſiæ de eâdem re ; debet vtramque obligatio-
- nem explicare : ergo qui habet obligationem ic-
iunandi ex duplici præcepro diuerlo , debet id
etiam explicare. Reſpondetur negando conſe-
quentiam : quia circumſtantia voti ponit ieiu-
nium in alia ſpecie, ſcilicet religionis, cui opponi-
tur violatio voti. Secundum autem præceptum
non transfert ad aliam (peciem.Vnde obiter nota
differentiam aliam in ordine ad confeflionem ,
quod ſcilicet in violatione præcepti debet expli-
cari materia præcepti , anellet v.g. ieiunium , au-
dicio Millæ , velaliquid aliud , quod non requi-
ritur explicari in violatione voti, ſed ſufficit din
cete , violaui votum in re graui. Ratio eſt , quia
præceptum , cùm rendat in bonum ſubditi,vt di-
ximus , intendit formaliter honcftatem virtutis,
quam præcipit ; tendit enim ad'hunc finem red
dendi ſubditum bonum , & ideo conſtituir rem
præceptam in ſpecieillius virtutis,quam præcipit.
At votum tendit formaliter ad cultum Dei , ran-
quam ad finem , ad quem aſſumit, vt medium
id , quod promittitur : vnde omnia conſtituit in
ſpecie religionis, cui ſoli opponitut fractio voti, iniuria in adulterio duabus perſonis,fcilicet,con
156 . Tertia difficultas eſt , quia aliquando ob vis -i iugibus vtriuſque : & rurlus quod fiat duplex
lationem præceptihumani imponitur excommu- iniuria Deo in copula vtrinque facrilega violan
nicatio , quæ non incurritur proprer violacionem
folius præcepti diuini; requiritur enim contuma-
cia, & inobedientia contra Ecclefiam : ergo opor-
tet explicare circumſtantiam illam præcepti hu-
mani , ex qua adeo diuerſus effectus oritur,
An debent Cordoua in fumma quaft. 11. dicit,fimpliciter
explicari
circumſtan loquendo , non teneri pænitentem ad explican-
tia excom dam circumſtantiam excommunicationisimpoſi-
municatio- tæ , ſed ſufficere explicare peccatum :quia non vi-
. decur ſpecialiter prohibitum incurſus excommu-
nicationis, niſi quando fortè excommunicario
impediret excommunicatum ab aliquo faciendo,
quod facere tenebatur , v. g . à miniſtrandis Sa-
cramentis , à celebrando , ab exercendo iudicio,
&c. Tunc enim erat obligatio peculiaris vitandi
illud impedimentum.Cæterùm in ordine ad pra-
xim rarò continget , quod pænitens pollit tacere
circumſtantiam excommunicationis impofitæ :
quia niſi per ignorantiam , vel obliuionem excu-
ſetur, deber manifeſtare excommunicationem ,vt
abilla abfoluatur:debet item procurare abfolutio-
nem ab excommunicatione,antequam abfoluatur
à peccatis : ergo debetmanifeſtare peccatum ,ob
quod contraxitexcommunicationem ,& per con-
ſequens prohibitionem humanam : debet eniin
dicere in particulari inobedientiam,ob quam fuit
excommunicatus.Solùm poſſet deſeruire illa doa
ctrina,cafu ,quo aliquis extra Sacramentuin abłod
lutus iam fuifler ab excommunicatione lara ob
furtum, v.g. poltea verò quando confitetur, non
oportebit explicare cxcommunicationem contra
etam , à qua iain eſt legitimè abſolutus , ledtuf
ticier confiteri furtur ,& dilationem culpabilcat
reſtitutionis.
Ex doctrina tradira ' infertur primò, violan
tem ieiunium , quod duplici stulo debetur , fci
licet, propter vigiliam alicuius ſancti, & propter
quatuor tempora , non debere explicare illos
duos titulos, ſed dicere , violaui ieiunium pre
ceprum . Item qui omittit Millam dic Domini
ca , qua occurrit feſtum alicuius Apoftoli , non
tenetur explicare illum duplicem titulum obli
gationis; vt cum communi Doctorum , quos re
fert,docet Sanchez diéta difp . 15.n.6. Ratio au
tem eſt,quia vtrumq; præccptum tendit ad cam .
dem honeftatem fornialem , Icilicet , ad honeſta
tem religionis in obſeruatione feſti, & ad honefta
tem temperantiæ in iciunio . Nam licèt illo præ
cepto intendat etiam Ecclefia cultam , & hono
rem illius íancti; id tamen remorum eſt: quod
enim præceptum immediatè intendit ; eft, quod
ſubditi exerceant actum temperantiæ , vel reli
gionis : hoc autem ipſum -ordinat Ecclefia , voil
lis piis operibus ſubditiapriores line ad colendum
fanctum; qui tamen non eſt finis iplius præcepti,
ſed præcipientis, & extrinſecus , atque ideo non
dat ſpeciem violationi præcepti. 258.
Infero fecundò , quid dicendum de coniugato an debeateri
In adul :
a
peccante cum coniugata ,velde religioſo peccan explicari
te cum religioſa , de quibus aliqui dicunt , fuffi Coningin
cere explicare {pecieinr adulterij , vel copulæ viriufqu.e
facrilege , abſque co quod explicetur id proue
nire ex partevtriufque. Communiter tamen in
negant Doctores fufficere , fed di
vtroque calu negant
cunt , debere explicari Itacum vtriuſque : cuius
rationem Sanchez , Vaſquez , & Salas locis cita
ris, cum aliis deducunt ex eo , quod fiat duplex
do duas perſonas Deo facras. Quæ quidem ratio
non poreſt ſubliſtere in lententia eorum , qui
ex fola pluralitate numerica obicctorum non
agnofcunt plures malitias in eodem actu . Melior
crgo ratio reddi porcit dicendo , illas duas mali
tias non diffcrre folum numero , ſed ſpecie , &
ideo debere vtramque explicari : quia diuerſa
fpecie obligatio eft, qua ego debeo obferuare
votuin nieum , v.g. ab ea , quadebco non pro
curare , quod alter Violet votum fuum ; ficut di
uerta ſpecie obligatio eft , qua debco elle caſtus
abea, qua debeo non cfle caula alteri , quod pec
cet contra caſtitatem , vr dixi fupra ſeet.præcedent.
num.1sı . Debec ergo religioſus explicare vorum
fuum ,& vocuin complicis , vt cxplicet , fe vio
lalle vorum ſuum , & fuiffe caufam , quod alter
violaret eriam (uum votum . Similiter adulcer de
ber explicare , ſe pocoale cum coniugara : quia
diuerfà obligatio in ſpecie eſt , qua iplc deber
nen violare fuum matrimonium , & qua debet
non procurare , quod alior violet lium , quam
duplicem malitiam non potcft explicare , nifi ex
plicer ſtatum fuum , & ftarum fæminæ, cum
qua peccauir.
5. 3. Ex
.
uire illa de
Diſp. XVI. Sect.V. 351
entum abica
one late of
S. 3. Explicantur alie differentiæ obiective,' quibus defideratur proximo infamia, vel mors,
firetur,non
Anfinefpecifica,de exprimenda,an quatenus talia malá ſunt , differre ſpecie Phyſica
inter fe propter diuerfitatem obiceti formalis
nem conta folùm materiales. partialis,nempe mali voliti ; vt probat'argumen
tus , ledlyk. 259. x do &trina tradita deſcendemus nunc breui- tum modo factum ; cuin hoc tamen ſtarepoteft,
culpabil.cat De odio .
E ter ad alia exempla particularia, de quibus in quod de facto affcctus odij , quibus deſideran
praxi ſolet dubitari , an illæ circunſtantie obie- tur ca mala , non differant fpecie morali; quia
no, violine Stiuæ fint declarandæ. Quartò ergo dubitari ſo- licèt mala illa fine valde diuerfa , & fufficerent
debetur,lo let de peccato odij, an in co fir declarandum ma- ad ſpecificandas diuerſas virtutes ; & vitia li
i,& propieta lum proximodeſideratum ;an ſufficiat dicere; ex deſiderarentur , vt talia funt in noſtro ramen
plicare ilog odio deſiderauiei malum graue , non declaran- caſu non ſufficiunt , quia non defiderantut, nec
unium M12 do ;an mortem , infamiam , vel paupertatem , &c. attenduntur, quatenus talia funt, ſed quatenus
ic Domini Non eſt auteın ſermo , quando deſideraui infer- ſunt malum proxiii, cui deſideratuc pauper
molioli,non re illud nalum : tunc enim certam eſt , volunta- tas eis odio , quia malum cius cſt , fub qua
tulum obilio tein auferendi famam differre ípecie à voluntate etiam ratione defideratur infamia , ægritudo ,
m , quiostes
occidendi: fed fermo eſt, quando odium fiftie in nors, & c. Cùm ergo differentia ralis mali ma
5. Ratio au
mero deſiderio , quovellem illi ea mala aliunde terialiter fe babeat in ordine ad odium , non
dit ad eam , euenire ,quia mala cius ſunt. mirum , quod in ratione peccati non fpecifi
ad honeta
Affirmant multi , declarandum effc malum cetur à differentia ſpecifick talis mali , fed à
ad honeſta quod ex odio delideratur.Suarez difp.6 . de Chan ratione communi mali , quam formaliter in
rit.ſet.2. Syluius ibi9.34.quafito 2. P.Coninch . tendit . ..
è illo pre ibidem difp.29 ,dub.3.n.61. & alij ; quia ficut vo- Vrgebis , quia voluntas nocendi proximo in 262.
& hono
eft: quod
luntas occidendi differt ſpecie à voluntate difta- pecuniis differt ſpecie morali à voluntate no
mandi; ſic dicendum videtur de defiderio mortis , cendi in fama, vel corpore , licèt terminentur
eft, quod & deſiderio infamix . ad mala illa ; quia inala ſunt, & non quatenus
- vel rela 260 . Alij tamen negant, debere declarari illud ma- talia mala ; ergo & deſideria eorum malorum
Elia, vtil. lum , quod deſideratur.Valentia 3.tom.difp.3.9.11. poffunt fpécie differre , licèt non terminentur
colcndum punét.z.craft,3.cap.6.concluf.8.Luiſius Turrianus ad illa , quatenus talia mala funt. Reſponde
precepti, 2.2.diſp.91.de charitat.dub.i.in fine,Perrus Lor- tur negando conſequentiam . Ratio verò delu
idco noi ca ibi quajt. 34. art.3. Bonacin , in primo precepto mitur ex differentia inter affectum efficacem ,
decalog.diſp.3;quaft.s. punct. vltimo,8.1, num.10. & inefficacem : nam voluntas efficax accipit
coniugaro Homobonus de Bonis in exam . Ecclef. part. 1. malitiam fpecificam ex obiecto, etiam mate
Co peccan trait.6.cap.25. quæft.112. Diana 1. tomo tra&t. de riáliter volito ; quia rationeillius opponitur ſuf
>
circumft.aggrauant.refol.3o. & alij ; quorum ſen- ficienter virturi ſpeciali præcipienti', vel prohi
el copulz: tenciaprobabilis eſt. benti talem actum , verbi gratia , iuſtitia prohi
d prove Rationeprobariſolet; quia omnia illa tendunt bet lædere ius proximi in fama : huic virtuti ad.
aren 10 ad eumdem finem , & in malum illius,quem odio uerfarur qui vult lædere fainam , licèt id ſo
3 led die profequimur. Vnde ficut amor non eit diuerſus lùm materialiter velit : non autem aduerſatur,
e : cuius 1pecie propter diuerſa bona,quæ amico volumus; qui deſiderat famain lædi, ſed ipſe non vult illam
Ocis cita fic neque odium propter diuerſa mala,qux volu- lædere : peccat tamen contra charitatem , quæ
mus inimico . Hec tamen racio difficilis eſt. Pris prohibet velle malum proximo.
at dupies
icer,con mò , quia illa mala in rigore non tendunt in fi- Ratio autem , cur non detur ſpecialis virtus 263 .
t dupler nem ,quia nonaffumuntur, vt media ad alium fi- prohibens deſiderium infamiæ alienæ ,ſed ſo
-2 violah nem ; ſed potiùs ipſa lunt quaſi finis; deſideras lùm in genere prohibens deſideriuin mali alieni,
tem ratio cnim iniinico mortem , quia malum cius eft , fi- illa reddi poteſt, quod ex parte proximi eft fpe
um , qui ſtendoibi, nec referendo ad aliuin finem . Vnde cialis indigentia luæ famæ , & fpeciale ius ad
uni non retorquetur exemplum amoris : quando enim i illam , & ex parte noſtra eſt ſpecialis difficul
2. Miclior defidero amico honorem , quia bonum eius eft, tas conſeruandi , & non lædendi famam alie
las mali honor non refertur in alium finem diſtinctum nam ; ideo oportuit ſpecialem virtutem confti
cie, & ab ipfo honore,ſed amatur , vt finis,qui ; amicus cui , cui aduerſatur qui famam lædit : ſic etiam
diuerta verò , ve finis cui : quare vterque amatur vt obie- eſt ſpecialis virtus præcipiens eleemolynain tein
bferuare Cum formale,& per conſequens vterque ſpeci- poralem in extreina,velgrauineceſficate proximi;
on pro
ficat actum : Ergoodium
ficaturà perſona etiamvolumus
, cuimalum non ſolùm ſpeci-
, quæ quia ex parte illius eft ſpecialis neceſſitas, cui de
eſt bebat ſubuenire ſpecialis virtus , & ex parte no
icur di
caftus quali finis cui, fed etiam à malo , quod deſidera- ſtra eſt ſpecialis difficaltas , quain debet etiam
od pec mus,quod eſtquaſi finišqui,illius odij.Secundò, ſpecialis virtus fuperarc. At verò, vt non -deſi
Ecedent.
quia:fi illa ratio probaret;probareteriam de affe- deremus infamiam , vel paupertatem proximi
Etu , quo non folùm deſideramus , fed volumus non eſt in ipfo fpecialis neceitas , nec in no
Voruni
le vio
inferre malum proximo, non differre ſpecie, pro bis ſpecialis difficultas, fed oritur extitulo gene
od alter
varietate mali ,quod volumus inferre: quia omnia rali coniunctionis , quam proximus haber nobil
illa mala tendunt ad eumdein finem nocendiini
rer de cum , ex quo naſcitur obligatio generalis non
mico : ergo ficut affectus iuuandi amicum , quia deſiderandi illi malum ; cuiobligationi aduer
: quia
debet
amicus eſt , non differunt inter ſe ſpecie pro di- fatur defiderium fiue infamiæ , ſiue paupertatis
dober uerfitateboni , quod amico voluinus afferre : tic alienæ , licèt voluntas lædendi in fama non op
nec affectus, quibus volumus nocere . Conſequés ponatur obligationi folùm communinon læden
quam autem eſt manifeſte falſum ; Nam voluntas occi di, ſed ſpeciali etiam non lædendi in fama. Sed
joier
cum
dendi initnicum differe ſpecie à voluntate diffa- hæc pertinent ad materiam cie charitate.
mandi illum ,vel ledendi in bonis fortunx . Quintò dubitari finiliter ſoler de contumeliis, 2640
De contume
261 . Aliunde poteft reddi ratio , vel eadem aliter an debeant explicari in particulari , verbi gratia, Liis.
explicari : & in primis fateor , illos affectus, quod appellaſti eum furein , velhæreticum , aur
Gg 2 Patriz
P. Ioan. de Lugo de Pænt.
 352 De Sacramento Penitentiæ .
pagriæ proditorem . Multi dicunt ,debere qualia
tatem , conçumeliæ explicari : pro aggrauantare
qua ſententia
P. Diana in som . tract de circunft .
fol. 28. affer . Thom Sanchez 1. tom .in Decalog .: iactantiæ explicandam circumſtantiam ſpecifi_
lib.d.cap.3.num . 39. Sed ncque in illo capite elt
dicit ibi aliquid ad hoc pro-,
politụm. Affert etiam loannem Sancium in fele-
Etis difp.6.num .1. 2. quem videre non potui;
& de ipfo etiam valde dubito : Nam idem Dia-
na tom.2.tract.4.refol.67. affert pro contraria ſen-
tentia eandem Sancium difputatione 5. num jo .
Alij tamen eam tenent , quos refert idem Diana
in illo duplici loco citato.
265 . Contraria ſententia verior mihi videtur : pro
qua idem Diana vbi fuprà dicto fecundo como
affers Filliuccium tomo fecundo, traétatu vigefimar
imo vigefimo
primo , capite nono , numero trecente,
fecundo. 'Sed hic Auctor tenet apertè primam
ſententiam , nec leuiter indicat ſecundam , Hanc
tamen tenent Caietanus 2.2. quaftione 72. arti-
culo 2. Azorius tomo 3. libro 1 3.cap.s.dub.1.Re-
ginald.lib.24. num.102. Sà verbo Contumelia ,nu-
mero primo , & Pater Molina tomo 5. de iustit.
tract. 4. difput.19. numero 3. vbi rationem opci-
mam reddit, quia ſcilicet omnes contumeliæ'ac-
cipiunt malitiam ex eo , quod lædant honorem,
ficut furta lædunt fortunas: ergo ſicut furta ſunt
eiuſdem fpeciei in ratione furti , fiue hoc niodo. catis in ſpeciali. Confirmatur , quia illa iactan
fiant, fiue illo; ſic de ablatione honoris dicendum
eft.Vnde idem dicendum eft de detractione non
variariſpecie pro diuerfitatemateriæ , in qua au-
fertur faina;quia fama ſemper elt eiuſdem ípeciei
in genere moris , fimiliter in iudicio temerario
non oportet explicare materiam , in qua iudica-
fur, fed fufficit dicere ,toties in materia graui te-
merè iudicaui de aliquibus : quia bona etiam exi
ſtimatio , quæ per iudicium temerarium aufertur,
ciuſdem ſpeciei eſt in genere moris.
266 . Sextò dubitari ſolet, vtrùm in peccato iactan-
Dipeccato tiæ , quo aliquis ſe de peccato aliquo iactauit , &
jedantie.
laudauit,debeat explicariſpeciespeccati ,de quo
ſe laudauit. De hoc latè Thom.Sanchez lib.i.in
decalog.c.3. cum quo ſupponendum eſt,non elle
peccatum mortale, per fe loquendo, laudare ſe,
vel alium de dexteritate , viribus,aut arte , quam
oftendit in peccato aliquo,fi appareat no de ope-
re ipſo , ſed de illa circumſtantia laudari , & ablit
complacentiainopere,aut ſcandalum , & anla fa-
ciendi quid fimile.
Certuin eft,& fimul cum iactantia ,aut etiam fi-
ne illa interueniat gaudium , aut complacentia de
peccatoillo ,debere explicari ſpeciem peccati prç-
teriti ; quia complacentia & gaudium de adulte
rio ſpecificatur à malitia adulterij , & fic de aliis:
ſolet autem frequenter eiuſmodi complacentia
interna reperiri , quando aliquis ſe laudat de
267. peccato . Dubium eſt , quando non eſt compla-
centia , ſed merum peccatum iactantiæ , an de-
beat etiam tunc explicari ſpecies peccati , an
fufficiat dicere , laudaui me de peccato morti
li. Ef duplex ſententia. Prima affirmat , ' cx-
plicandam ſpeciemn peccati, de quo ſe laudd
uit , vel gloriatus eſt. Hanc tenet Thomas Can-
chez loco citato , qui affert pro ſe Emanuelem ,
Rodriguez , Alcozer , & Ludouicum Lopez:
intelligit autem , debere explicari fpeciem , lica
ſpecies in ca ia&antia expreſſa fuit: nam fiquis
poft adulterium commifluin , iactauit ſe de for-
nicatione , non exprimendo , quod fuit cum cir-
cumſtantia adulterij , non dcbet in confeſione
iactantiæ explicare circumſtantiam adultcrij , nifi
interueneric etiam complacentia,
Secunda fententia negat , in mero peccato 268.
cam , fed dicit , fufficere , ſi dicat ; Gloriarus ſum
de peccaro 'mortali. Hanc tenent Nauarrus in
ſurma preludio 9. num. 4. in priori editionc,Car
ſtro Palaoin operemoralıtom . 1.tract. 2. difp. 2 .
puult. 11. num . 5. & Diana 2. tom . rralta:. 4 .
refol. 161. ::
Vtraquc fententia videtur mihi probabilis.
Fundamentum prioris eft , quod iactantia illa
de peccato contra caſtitatein , v.g. opponituripli
ctiam virtuti caſtitaris : nam caſtiras non folum
prohibet copulam illicitam , ſed etiam gloria
tionem , & iactantiam , qua turpitudo contraria:
videatur approbari. Poteft autem hoc funda
mentum explicari ; quia ficut virtus in communi
non folùm obligat ad eam amplectendain , ted
etiam , ne condemnetur , aut irrenerenter tra
Ctetur ; ſic quælibet virtus ſpecialis viderur non
ſolùm obligare ad actum , quem directè præci
pit , fed etiam indirectè obligat , ne contemna.
iur , aut irreuerenter tractetur : videtur autem
contemni ipla virtus caftitatis , quando aliquis
gloriatur , quod ipfius regulam violauerit : pec
cat ergo ille contra ipfam ctiam virtutem caſti
tia in tantum habet malitiam mortalem in r'a
tione iactantiæ fecundùm omnes , in quantum
continet irreuerentiam contra legem Dei , de
cuius tranſgreſſione aliquis gloriatur, fed non
minus continet irreuerentiam contra legem , &
regulamcaftitatis, v. g. Ergo exhoc etian capite
habebit ſpecialem malitiam explicandam in con
feflione.
Fundamentum poſterioris ſententiæ eft, quia 269.
tota malitia in peccato iactantiæ videtur conti
ſtere in eo , quod peccatum accipiatur , vt me
dium ad caprandam ex ipfo gloriam , & laudem
apud homines : ad hoc autem per accidens ſe
habet , quod fit hoc ,velillud peccatum , de quo
gloriam, & laudem humanam captainus. Sicut
ergopeccata , quæ fiunt violando votum , fem
per ſunt eiufdem fpeciei , quia folùm attenditur
ad irreuerentiam contra Deum , quæ irrogatur
in violatione voti ; fic gloriatio de oftenfà Dei
ſemper erit eiuſdem ípcciei , quia folùm -attendi
tur ad irreuerentiam , quæ fit contra Deum , qua
tenus ex eius graui offcola volumus gloriain , &
laudem conſequi.
Hancrationem confirmare , & explicare pol- 27Q.
ſumus , itavt obiter foluatur argumentum con
trariæ ſententiæ , quia nimirum malicia grauis,
quæ inuenitur in peccato iactantiæ , videtur po
tiffimùm confiftere in irreuerentia , quæ vide
tur irrogari Deo , dum peccator gloriaur de
cius offenſa ; ficut ſi ſubditus gloriareturde pro
ditione , aut de contunelia Principi illata; quo
pacto viderctur Principi infultare , & eamdem
iterum inferre. Eiuſmodi aeton
contumeliam
irreuerentiæ genus committitur quidem con
tra Deum , aut contra naturaın aliam intel
lectualem , quæ eft capax reuerentiæ , & cul
tus abfoluti , non verò fit contra caſtitatem ,
aut alias virtutes , quæ neque ſunt veræ per
fonæ , neque funt capaces veræ reuerentiæ ,
aut irreuerentiæ abfolutæ : ergo malitia grauis;
quæ reperitur in iactantia , vr iactantia eft ,
non defumitur per ordinem ad talem virtutem ,
ſed
 Diſput. XVI .
fed ad Deum, cui peccator inſultare videtur.
271 , Confirmatur, quia , quod attinet ad virtutem
2ch. ipſam caſtitatis verbi gratia , inagis directè vide-
lum tur ipſa virtus intendere negationem copulæ illi-
USA citæ , quam dire &tè prohibet, quàin negationem
Cdo iactantiæ : & tamen diximus ſuperiùs felt. 4.
)...
num . 161. virturem caftitatis , licèt obliget me
grauiter, vt non procurem in aliis copulain illici-
tain, non tamen obligare ſemper grauiter, vt præ-
bis. . ter intentionem ſim aliis occaſio peccandi contra
illa caſtitatein , licèr alioquin peccem tunc grauiter
contra charitatem , qua proximi ruinam debebam
impedire. Si ergo caſtitas de ſe non ira grauiter
obligat ad non dandam occaſionem proximo
præter intentionem peccandi contra caſtirutein :
adi minùs obligabitad negationem iaftantiæ de pece
catis contra ipfam , cùin magis diſtet ab intento
uni
directo caftitatis , quàm copula illicita mei pro-
ied ximi .
T. Vnde ad fundainentum primæſententiæ, & ad
100
, 272 .
eius confirmationem dici poteſt, virtutes fingulas
20. obligare quidem grauiter , ne fiat grauis irreue-
12.
rentia contra ipſas, quæ cunc datur , quando ex
em
contemptu quis peccat: datur autem contemptus
Dis
grauis , tunc quando aliquis ideo peccat , quia
non vult ſubiici præcepto ; imò oportet , quod
Li nolit ſubiici præcepto ſimpliciter , & in vniuer-
ſum , nec fufficit nolle ſubiici in aliqua materia
leui in particulari,vrcum aliis latè explicat Thom .
Sanchez difto lib.i.in decalog.cao.s. num . 11. In
de noſtro autem cafu non interuenit eiuſmodi con-
tempus præcepti , atque ideo non videtur fieri
* grauiter contra legem caftitatis , ve talis eft , licèt
EC peccetur grauiter contra reuerentiam legis di-
uine .
273 Hinc infero primò , aliquando in peccato iac-
tantiæ debere explicari ſpeciem peccati,de quo le
iactauit, Verbi gratia , quando iactario afferret
ſecum irreuerentiam grauem , non ſolum contra
3 Deum, ſed etiam contra aliquam perſonam crea .
tam :vt fialiquis poft conuineliam Principi di-
Etam , aur injuriam contra eius honorem irro-
garam ſe in publico laudaret , & iactaret ; quo
facto nouam iniuriam videretur Principis ho-
nori irrogare , atque ideo oporteret explicare
id , de quo eſſet jactantia propter circumſtan-
ciam illam iactantiæ adiunétam .
274 ) Infero ſecundò ', in peccato iactantiæ præ .
cisè vt iactantia et , parum referre, quod pec-
catuin illud commiſerit , vel non commife-
rit , de quo ſe iactat , quia in vtroque caſu
eadem irreuerentia reperitur contra Deum, cùm
aliquis Dei offenfam aſſumit , vt materiam pro-
priæ laudis , & gloriæ ; quare in confeſſio-
ne fufficit dicere , ſe de aliquo peccato graui
iactaſſe , & laudaſſe , pt nocat Sanchez di&to
cap.3.num.s.
Infero tertiò , laudantem alium de pecca-
to commillo , vel è contra vituperantem , quia
non peccauit , teneri regulariter explicare Ipe-
ciem peccati , circa quod eft laus , vel vitu-
peratio . Nam præter peccatum , & malitiam
iactantiæ , darur ibi malitia ſcandali , cùm il-
læ laudes , & virupei ia ſint exhortationes di-
rectè ad illud peccarum committendum , &
ad complacendum de illo , fi commillum iam
eft , vt benè norat idem Sanchez nunner. 6. ☺
feqq. Dixi regulariter , quia fi in abſentia lau-
dares, aut vituperares coram iis folis , ad quos
res non pertinet ,nonviderur ſcandaluin directè
P.Ioan.de Lugo de Pænit .
Sect. V. 353
tendensad ruinam illorum , qui audiunt , atque
ideo ad fummum crit declaranda circumſtantia
ſcandali , abſque co quod declaretur (pecies
peccati , ad quam poterant audientes moueri
iuxta id , quod diximus fuprafe£t.4.num.160.110n
debere explicari in ſcandalo {peciem peccati ,
quando nonelt ſcandalum directum , ied indi
rectum , & præter intentionem . Quando auteni
laudas , vel vituperas præſentem ;illa verba xqui
ualent confilio , atque idco debet explicari pec
catum , quod laudatur , aut vituperatur , ficut li
illud dererininati conluleres. Vnde ficut , qui
conſuluit , fic etiam qui laude , vel vituperio
aliquem excitauit ad peccatum iniuftitiæ , re
netur reftituere , illo non reſtituente , vt tradunt
communiter Doctores, San & us Antoninus , &
-refert , & lequit
Nauarra quos refert , ur Sanchez
di&to capite rert10 , ilumero 1000 quæ tamen‫ ܂‬oblia
gatio reſtituendi non naſceretur in priori caſu,
quando ex laudatione abientis alij præſentes ex
citarentur ad aliud fimile ficiendum præter in
tentionem laudantis.
278
Hinc poteft effe feptunum dubium , an in De peccato
peccato Conſilij de opere illicito , debeat ex- Confily.
peccati , quod conſulu
plicari ſpecies dicere ifti ; an
verò fufficia
t ; conglium dedi de pec
cato mortali faciendo . Nam Medina in i 2 .
queſtione 14. articulo 6. refert fententiam ali
quorum , qui eodein inodo lenciunt in con
filio , ſicur in iactantia , & dicunt , non elle ex
plícandam materiam conlilij praui. Quan fen
tentiam iple acriter reprobat , & meritò , quia
verè conſilium ſpecificatur à peccato , quod
confulitur , atque adeo habet duplicem ma
litiain : alteram contra charitatem proximi,
quem conlulens ſuo conſilio inducit ad pecca
tum : alteram contra illam virtutem ſpecialein ,
cui aduerfarur peccatum,quod conſulitur: quia,
ve ſupra diximus , ſingulæ virtutes obligant,
non folùm ad opus , quod direétè præcipiunt,
ſed etiam ad non procurandum directè , & ex
intentione,quod alij violent præceptum talis vir
tulis . Confilium autem ex intentione directa con
ſulentis rendit ad procurandum , quod proximus
violet præceptum talisvirtutis,atque adeo contra
hitmalitiam ſpecialem contra illam virtutem .
Dices , ergo grauiùs peccat , qui alteri eonſulit 276.
peccatum luxuriæ , aut periurij, verbi gratia,
quàm fi ipfemet committeret illud peccatum :
nam fornicator contrahit vnicam inalitiam cog
tra caſtitatem , qui autem dat conſilium , contra
hit duas ; vnam contra charitatem proximi , &
alteram contra caftitatem . Rclponderur , in
aliquibus peccatis , facilè potle conccdi , pec
care grauiùs conſulenteni , vt in homicidio,
verbi gratia , Nam qui imperat , vel confulir
homicidium , homicida eft , & aliunde commit
tit peccatum fcandali grauiilimi contra proxi.
muin , cuius confcientiam lædit : atque ideo gra
uiùs peccare,quàm ſi per le ipſum ſolum occide
ret,indicat Salas 2.tom.in 1.2.tra &t.13. diff.s.fett .
15.1.158.In aliis autem peccatisnegariporeít,ve in
mareria luxurir v.g. quia licèt confilium excedat
in malitia fcandali, quam addit : fornicatio ta
men excedit aliunde , eo quod magis opponatur
caſtitati , quæ magis obligat ſingulosad Teruan
dam caticaremin fe ipfis,quàm ad procurand.am
caftitatem in aliis , ficut & virtuspoenitentiæ m3
gis obligue ad dolendum de propriis peccatis
quàm ad procurandam pænitentiam
Gg
aliorumautem
:hic
3
 354 De Sacramento Pænitentiæ .
autem exceſſus viderur compenſare, & ſuperare
illum alium exceflum , quo conſilium excedit
propter circumſtantiam fcandali.
277 Octauò dubitatur de peccato blaſphemiæ, an
De blafphe oporteat explicare qualitatem blaſphemiæ; an
fufficiataccuſare ſe deblaſphemia.Caiet. in ſum-
ma Verbo.blafphemia, dicit, omnes blaſphemias
eſſe eiuſdem ſpeciei : quam ſentcntiani tenent
multi, quos refert, & fequitur Diana 1.tom.tract.
de circumftant. aggrauant.refol. so.ſcilicet , Azor . quæ omnia ſunt eiufdem fpeciei , fiue juretur
Lazırius, Gyptius, & Homobonus : refert ctiam
Valentiam com . 3. difp. 13. purêt.1. vbi . Qui-
cumque igitur inodo, dicit, omnibus modis ibi
enumeratis blafphemiam eſſe eiuſdem fpecici;ſed
re vera Valentia ibi nondum loquutus fuerat de
blaſphemiis in ſanctos, fed de diuerfis modis
blaſphemiæ in Deum , quos omnes concludit
pertinere ad eamdem ſpeciem .
278 . Contraria ſententia verior eſt, blafphemiam ,
ſcilicet, in ſanctos differre ſpecie ab illa, quæ eſt
contra Deum . Hanc tenent Suarez tom. i de Re-
lig. tra&t. 3. lib. 1.cap.6. num . 18. 19 Turria-
nus 2.2 . diſp. 58. dub. 3. Reginald. tom .2.lib.18 .
nism . 210. Sanctarellustrait.de hærefi cap.4.dub.
1.num.4. Layman lib.4 .tract.10. cap.6.num.11.
Thoin.Sanchez lib.2.in decalog.C.32.7.39.poſt me
dium, vbi Suarij fententiam quoad diſtinctiovem
Specificam approbat,Bannes,Ludouic.Lopez Fil-
liuccius , Aragonius , quos refert Diana loco citato,
279. Er quidem , fifermolit de blaſphemiis hæreti-
calibus , ratio videtur clara , quod debeant expli-
cari , vt peccata ſpecie diuerfa : quia fi dicantur
cum aſſenſu interno ,iam continent malitiam bæ-
reſis;fiverò deſit aſſenſus internus, ve plerunque
contingit ;adhuc opponuntur præcepto confeflio-
nis fidei , cui aduerſatur negatio externa fidei,
etiamſi defit diffenfus internus. Si verò fermo fit
de blaſphemiis, quæ proferuntur contra lanctos;
hæ videntur ctiam differre ſpecie ab illis , quæ
proferuntur contra ſolum Deum . Nam virtus,
quæ inclinat ad colenduin ſanctum propter ex-
cellcntiam creatam , & propriam iplius fancti,ap-
pellatur Dulia & differt ſpecie à virtute Religio-
nis propriæ , quæ præcipit cultum Dei proprer
excellentiam increatam Dei ,de quo dixi latè difp.
35.de incarnat.ſet.n.vbietiam aduerti,irreueren .
tiam , quæ fit contra'aliquem lanctum , ſemper
habere duplicem malitiam contra illam duplicem
virtutem : ex illa eniin irreuerentia redundat
irreuerentia contra ipfum Deum proter peculia-
rem coniunctionem , quam habet cum ſancto,
& licèt non intendatur irreucrentia Dei lufficit
tamen indirecta volitio ad contrahcndam mali-
tiam , licèrid non fufficiat ad refundendam bo.
nitatem moralem , vt ſuppono ex 1.2 . Cùm ergo
blaſphemia in ſanctum opponatur , non folum
iuri peculiari,quod habet Deus ad ſuum cultum ,
ſed etiam iuri peculiari,quod habetille ſanitus ad
cultú propriú,quæ duo iura ſunt ſpecie , & genere
diuerfa propter diuerfitatem excellentix , à qua
oriuntur , conſequens eſt , vt blafphemia contra
ſanctum habeat aliquid , per quod differat fpecie
à blafphemia contra ſolum Deum .
280 . An verò blaſphemia contra Beatam Virginem
differat ſpecie ab iis, quæ proferuntur contra
alios ſanctos, pendet ex illa quæſtione , an hy.
perdulia, qua colitur Virgo Deipara , differar
ſpecie à dulia, qua coluntur alij lanéti : de quo
dixi dicta diſput. 35. feét. 2. vbi aferui ſpecic dif-
ferre propter diuerfitatcm maximam excellentiæ,
in qua fundatur cultus Deiparæ , nempe titali
maternitatis. At verò blaſphemiæ in alios ſan
ctos videntur omnes pertinere pofle ad eamdein
fpeciein , atque adco non debere explicari, con
tra quem ſanctum prolatæ fuerint. .
Pro contraria fententia argui poteft ab exem De 281
Vo:
plo vori , quod quidem non differt ſpecie , fiue lurameno.
hat Deo , liue Beatæ Virgini , fue aliis linctis :
& idem argumentum fieri poteſt in iuramentis,
fanc
per Deum , fiue per tos : & tamen in voto
etiam , & in iuramento tribuitur honor peculiaris
illi , ad quem votum dirigitur , ſeu per quem iu
ratur , & per confequens per vori violationem ,
aut periurium fit irreuerentia , non folùm Deo,
fed lanctis, quibusvorum factum eſt, aut per
quos iuratur:crgo ficut violatio voti, aut perin
rium non variatur ſpecie ex hoc capite , líc nec
blaſphemiæ debent vitiari.
Omiſlis aliis ſolutionibus refpondeo , duplici 282,
modo poffc intrare Virginem Deiparam , vel
alios fanctos in votum , vel in iuramentum . Pri
mò , li promittis aliquid Deo in honoreni talis
ſancti , vel ctiam ipſum ſanctum aduocas įn te
Ytem promiflionis , & voti ad maiorem voti con
firmationem . Similiter in iuramento potes iurare
per ſanctum , non fiſtendo in ipſo , led ficut iu
tas per cælum , aut per Thronum Dei , quod eft
iurare per Deum ipſum , qui in talicreatura ma
gis reſplendet ; fic etiam iurando per lanctos,
non adducimus illos in teftes rei , quam iuramus,
ſed Deum , qui in illis fanctis magis reſplendet.
Secundo modo poſlec intelligi fieri votum ipfi
lancto, itavt promiſlio non fiat Deo , fed tali
ſancto propter eius excellentiam propriam , cui
illum culcum tribuere volumus. Similiter polle
mus velle ſanctum aliquem adducere in teſtem
rei , quain affirmamus, non adducendo Deum
in teftem , ſed talcm ſanctum propter auctorita
tem , quam habet, non folùm humanam ,& po
liticam , ſed etiam facram , & prouenientem ex
ipſo ſtatu beatitudinis. 283 ,
Si primo modo vorum fiat lancto ; tunc eft
verè , & propriè vorum , quia verè promiffio fir
Deo in honorein ſancti, vel coram illo laneto ,
atque ideo manet femper intrà eamdem fpeciem ,
& eius violatio pertinet ad eamdem fpeciem con
tra religionem . Si verò votun fiat fecundo mo
do propter calem excellentiam fancti, cui foli
deferiinus illum culrum , & promittere volu
mus ; tunc pertinet ad diucrfain fpeciem ; quia
non eſt actus Latriæ , ſed Duliæ , quæ eft diuerſa
virtus ; imò ſtrictè loquendo, non eſt votum,
ſed largius accepto voti vocabulo, provt exrendi
ſolet ad omnem promiſlionein facram , fed eſt
promiſlio orta ex obſeraantia erga excellentiam
creatam. Vnde Valenria tom .3.difpu: .6.punkt.s.
$. Quod fi quis fortè, dixit illum non effe actum
religionis, ficut nec eſt actus religionis promil,.
ho illa , qu. homo homini ſe ſe obftringit, fed
cleactum alrerius virtutis, nempe fingularis o :
feruantiæ : quare cum votumn ſtrictè fumptum ſit
actus religionis , & latriæ ; illa promiffio non crit
vorum ſtrictè acceptum , nec eiuſdem fpeciei,
fed diuerlæ ,vt fatetur Suarez tom.2 . de relig.lib.i.
de votocap. 16. num. 8. có ſegg. vbi explicat va
rios modos, quibus poteſt promiſlio ad ſanctos
terminari.
Aduerre tamen primò , licèt promiffio fieret 284 .
fancto , cui, & non alteri,vis promittere , & obli
gari,
 Diſp. XVI.
stan gari, quem vis colere propter eius excellentiam ,
dan & fanétitatem creatam , & à quo velles aliquod
beneficium impetrare,adhucpromiſlionem illam
diſpenſari , vel commutari pofle per poteſtatem
Eccleſiaſticam , ficut alia vota ptopria, quæ fiunt
แนะ Deo, vt norauit idem Suarez lib. 6. de voto c.is.
num . 10.& Thomas Sanchez lib.4.de voto cap.41.
entis num . 12. qui varias afferunt rationes, quas non
Tetch vacat examinare ; nec omnes ſunt efficaces.
voto Ratio potiſſima ca videtur eſſe quæ deſumitur
ex plenitudine poteftatis,quam Chriſtus Ecclelię
miu contulit,cui , leu eius capiti dedit claues cæli,hoc
éſt,talem tantamque poteſtatem , vt quæeumque
7cm ,
Dw ſoluerec in terris, effent ſoluta & in cælo : quibus
verbis non alligauit poteltatem ad relaxandas
- per promiſliones factas Deo , ſed comprchendit cas
ACC
criam , quæ toti cæleſti curiæ , cuius claues da-
bar , faciendæ eſſent , quod ex vlu Ecclefiæ fatis
plici
conſtat , quæ femper agnouit in ſe eiuſmodi po-
teftatem .
vel
Pri
285 . Secundò,& ad rem noftram aduertendum eft,
Gas
quando Doctores communiter dicunt vota om-
nia elfe eiufdem fpeciei, & votorum tranfgref-
OL
fiones eſſe omnino eiuſdem ſpeciei infimæ,provt
Carc
dicit Sanchez lib.4.de voto cap.11.n.23. intelligi
debere de voto , provt præcisè ftat intra terminos
CA
voti , ſeu promiſlionis factæ Deo.Loquuntur au-
ma
tem ita vniuerſaliter , quia ſupponunt, promiſ
ſiones etiam illas, quibus homines folentaliquid
os,
promittere Beatæ Virgini, vel aliis Sanctis, ex in-
us, tentione vouentium, efle promiſſiones, & vota,
I. quæ fiunt Deo, cui vouent aliquid in honorem
talis Sancti. Vnde violato illo voto , ſe accuſant
de fide violata ipſi Deo , vtnotauit Suarez dicto
lib. 1.de voto cap . 16. num . 13.6 14. & Lellius
Te lib.2.de iuft.cap.40. dub.3. num.27 .
-m 286.
! ſuperius ab inferiori. Cæterùm ibidem , & fupe
Similiter cum proportione dicendum de iura-
mento : nam proprium , & verum iuramentuin
femper debet fieri per Deum adducendo eum in
teftem propter infinitam eius veracitatem , & ſa-
pientiain, quam in ipſo iuramento agnoſcimus,
& veneramur : atque ideo iuramentuin eft cultus
latriæ , qui nullo modopoteſt exhiberi creaturæ
ſiſtendo in ipſa, ſed tranfeundo ad Deum : Vnde feft. 4.num.7. Alij verò pluresdicuntnon differ
nonmirum , quod iuramenta ſint eiuſdem ſpecici, re fpecie propria,ita Suarez ibi,Turrianus defide
etiam quando iuratur per Sanctos, quia , vt no-
tauit Suarez eodem torn.i.de relig.lib. 1. de iuram.
cap.5.num.10 . & Leſſius vbi fuprà cap.42.dub. 1 .
num.6.ſemper intentio iurantis , eo ipſo quod iu-
rare vult ', eſt adducere ipſum Dcum in teftem ,
287.
alioquin non vult iurare .
Quod fi animus expreſſus eſſet adducere in
rcftem ipſum Sanctum propter eiusſapientiam, pra num.8 .& illiomnes,quitenent Piginiſmum ,
& veracitarem , quam ex ſtatu beatitudinis
participat , provt pofle adduci diximus il
lud non effet iuramentum > ſed cultus dulix,
quem Sancto tribuimus , vr notauit Suarez itio
cap.5.num.12. & Leſſius loco citato ; atque adeo
differret ſpecie à vero iuramento. Credo tamen,
quod adhuc contineret peccatum mortale, ſi fie-
ret cum mendacio : imò quod habcret malitiam
contra propriam Religionem , & cultum Dei;
quia ficut fupra dicebamus,blaſphemiam in San-
ctum continere etiam malitiam contra Religio-
nem , quia ex inhonorarione Sancti redundat in-
honoratio ipfius Dei , cum quo Sanctus habet
adeo fpecialem coniunctionem ; licèr cultus San
cti non ſemper participer honeſtatem latriæ , &
cultus diuini , quia ad contrahendam malitiam
non requiritur intendere illam ſicut ad honeſta
Sect. V. 355
tem : ſic dicendum videtur , quod licèt illa arte
ſtatio alicuius Sancti non ſemper eſſet cultus Dei,
nec latriæ; quando ſolum intenditur cultus ipfius
Sandi propter fuam excellentiam : peccatum
tamen, quod in illa falſa atteſtatione Sancti com
mitteretur , lemper haberet vtramque malitiam ,
ſcilicet , & contra Deum , in quem redundar
illa dehonoratio Sancti , & in iplum Sanctum ,
quem volumus facere teſtem mendacij; quare ex
hoc ſaltem capitedifferretſpecie ab aliis periuriis ,
quæ non habent hanc fpecialem malitiain contra
auctoritam ipſius Sancti, ſed contra auctoritatem
folius Dei.
Nono dubitari poteſt de peccato hæreſis , an 288 .
in illo neceflè lic explicare qualitates hæreſis , an Depeccato
fufficiat confiteri bæreſim , non explicando arti- harefis.
culum negaruin , nec an fuerit Caluiniana , vel
Arriana , & c. de quo aliquid dicifolet 2.2.9.10 .
art. 5. vbi S. Thoin. tres ſpecies diuerſas infide
ditatis aflignauit, ſcilicet, Paganiſmum Iudaiſmu,
& hærefim : quam diuifioncm in toto rigore de
fendentes dicunt, illa efle peccata ſpecie diuerfa,
pro qua fententia Parer Diana tom .1.tract.de cir
cumſt. refolut. 94.affert Suarium diſp. 16. de fide
feit.s. in fine, qui tamen ibi id non dicit ,fed lo
lùm differre Apoltaſının ſpecie ab infidelitate,
quando A poftalia committitur poft baptiſmum
ſuſceptum , & infidelitas ante baptiſmum ; Secus
verò ſi vtraqueſit ante,velpost baptiſmum : Vn
de paulò ante ſect.4.in fineexpreſsè dicit,illa tria
peccata non diſtingui(pecie propria, & effentiali.
Citaretiam Perrum Lorca 2.2 gueſt. 12.difp.50.
num.3. Sed nequ : hic Auctor id dicit , fed docer
ibi, Apoftafiam efle quid commune ad illas tres
ſpecies infidelitatis, & ideo differre ab hæreſi, vt
siùsdifta queſt.10.art.3.num.8.expreſsè dixit,illas
tres non efle propriè ſpecies diuerſas eſlentialiter
inter fe: illam tamen ſententiam , quod tria illa
peccaca ſpecie propria differant, tenent plures
Thomiſtæ , quos ſequitur Malderus 2. 2.9.10.
art.s. Bonacinain 1.decal.pracepro diſp.3.quajt.2.
pun &t.6. num. 2. & alij , quos refert Suarez dift .
diſp s.dub.4. Coninch de fide diſp.diſp.18.dub.6.
n.64 Caſtro Palao tom.i.tract. 4.diſp. 2.punt.n.
& alij recentiores communiter .
Comparando verò diuerfas hæreſes inter fe, 289.
dicunt, communiter , illas non differre ſpecie in
ter ſe. Ita Reginald. in Praxi toin.1. lib.6.cap.4.
num.11 4. & idem ſupponit à fortiori Lorca vbi 11
Iudaiſmum , & hæreſim noir differre ſpecie inter
ſe, & denique poſt alios Diana ,vbifupra refol.46.
qui affert pro illa Sorum in 4.dift.18.queſt. 2.art,
4.concluf.6. Sed Sorus ibi eam non tenet : So
lum dixit, diúinationem per aquam non differre
ſpecie à diuinatione per altra , vel per terram : de
hærefi autem non loquitur Turrianus tamen dift,
diſp. so.dub. 4.in principio dicit , communiter
recipi apud Thomiſtas , quod differentiæ ſecun
duminilos errores non conftituunt differentiam
eſſentialem infidelitatis. Alij tamen dicunt, dife
ferre ſpecie fetam à recta pro diuerſitate articu
lorum , quos negar. Ita Caltro Palao loco fupra ci
tato num.6 . 290 .
Denique in ordine ad confeffionem , an fit DePaga
obligatio explicandi has differentias : multi di- niſmo,Ik .
cunt, cíle obligationem explicandiillas tres fpe- daifmo, He.
Gg 4 cies,
 356 De Sacramento Pænitentiæ .
cies, Paganiſmi, Iudaiſmi , & hærelis , ſiue ling
propriæ fpecies , fiue impropriæ .Valencia 3.tom.
diſp.1.quaft.10.punct.3.dicit hoc extra controuer-
fiam eſſe . Idem videtur docere Thomas Sanchez
lib.2.in decalog.cap.7. num . 1 7. Petrus Lorca diet.
art.s. num.9. Sanchez diéta fect.4. num.14. & alij
plures apud Sanchez. Quorum aliqui dicunt,ex-
plicandam etiam eſle ſectam hæreticorum ,quam
quis amplectitur. Ita Valentia, Sanchez,& Caſtro
Palao locis citatis : Suarez verò magis vniuerfali-
ter dicit , declarandos elle errores , in quos poe- rores fpeculatiuos contra fidem , aut eorum di
cator incidit , quam ctiam vniucrfalitervidentus
amplecti Valentia, & Sanchez fupra adducti.Eos
tamen errores diucrfos non effe in eonfeflione
declarandos ; docet Reginaldus loco citato ,quen ?
ſequitur Diana dieta reſol.40.qui dicunt, nonefie
explicandum Caluinilinum ,aut Lutheraniſimum ,
in quem incidit , ſed ſufficere dicere : toties la-
plus ſum in hæreſim .
291 ,
Ego, retentânoſtra ſententiâ de circumſtantiis
aggrauantibus intrà eandem fpeciem non necel-
fariò declarandis , adhuc exiſtimo, declarandum
efle Paganiſmum , ludaiſmum , & hæreſim : Imò
idem iudico de fecta hæreticorum , quam in par-
riculari aliquis amplexus eſt : quia exiſtimo,eiuſ-
modi peccata ſpecie differre.
Probant aliqui hanc conclufionem :quia quz
libet fidei ncgatio continet blafphemiam aduer-
şus Deum ; & cius fidem : fed negari non poteft
elle blaſphemiam ſpecie diuerſam in plurium ar-
riculorum negationibus:negare namque Spiritus
fancti diuinitatem , grauius eft,& magis iniurio-
ſum Deo , quam negare eſſe in Eccleſia Sacra-
mentum Confirmationis : ergo faltem pro diuer-
fitate harum blaſphemiarum, manifeftandus erit
paganiſmus,verbi gratia,aut ludaiſmusin ſpeciali,
quia plures blaſphemias , & diuerſas continet
vnus ab alio , & vterquc ab hæreſi. Ita arguit
Caſtro Palao illo num.6 .Hæc tamcm ratio non eft
efficax :vidimus enim ſupra blaſphemias ipſas
non effe diuerfas ſpecie intra ſe, cùm omnes ten-
dane ad tollendum honorem diuinum : ſolùmque
differre ſpecie blaſphemias hæreticales à non hæ-
reticalibus , & blafphemias in ſanctos à blaſphe
miis in ipſum Deum : ergo ex varietate blaſphe-
miarum contraipſum Deum non poflunt illæ fc-
etæ , aut infidelitates accipere diuerfitatem fpeci-
ficam ,
1924 Meliùs probatur hoc ipſum alia ratione , qua
veitur ctiam predictus Auctor , quia fcilicet,
quamuis illæ digerſæ ſectæ non differant ſpecie,
quatenus præcisè opponuntur contra fidé , & ne-
gant diuinain auctoritatem ,& Dei reſtimonium :
differunçtainen ,quatenus opponuntur religioni,
cum ſingulæ recte includant aliquas cæremo-
nias, velrituscontinentes malitiam ípecie diuer-
ſam , verbi gratia , ludaiſmus continet circumci-
ſionem , quæ haber malitiam fuperftitionis : Pa-
ganiſmusincludit Idololatriain , quæ habet ma-
litiam ſpecie diuerſam : Caluiniſmus haber vfum
Sacramenti inualidi in Euchariftia , & fic de aliis:
cum ergo ille , qui amplectitur aliquam fectim ,
amplectarur eius ritus,& mores , co ipfo habct
voluntarem , & propoſituin faciendi illa peccata
ſpecic diuerla , quæ in exercitio illius recte in-
cluduntur: Vnde licèt lapſus in alias fectas non
differant ſpecie inter fe ex parte termini à quo,
quia per omnes receditur ab câdem fide,differunt
tamen ex parte termini , ad quem : quatenus per
{ingulas acceditur ad peccața ſpecie diuerſa , vel
in aliqua fecta ſir error circa matı imoniú , ratione
cuius matrimonia fint inualida ; iam co ipfo illa
ſecta includit peccata fornicationis , quæ ex de
fectu matrimonij vaiídi fiunt à quolibet conjuge
viuente fecundum ritum illius lecte : dubio
ergo cxplicari : qualis fit illa fecta , ve ex
plicctur fpecies peccati , quod committitur il
iam fectam cum ſuis ritibus , & moribus am ,
plectendo.
Hinc infcro primo non oportere caplicare cr 29 ;.
ucrtitatem , vt fi quis nullam fcctum amplectens,
erraret culpabiliter circa Trinitatem , vel cire ?
Incarnationcm , fufficeret dicere , crraui culpavi
litcr , & aduertentec circa myfteria noſtra hd 1:
quia omnia illa peccata , ſeclutis aliis extrintocis,
qux dicebamus , funt eiufdem fpecici , cum or
nia opponantur eiden obligationi credendi, ivu
non negandi doctrinan diuinam ſufficienter pro
policam. Hoc eſt contra Valentiam ſupra aldu
ctum dicentem , explicandam elle qualitatein
erroris , in quem inciditur: quia multum refcit,
an quis.Trinitatem negauerit, an , l'aulum title
Hierofolymx : cuius doctrinam approbarunt
Sanchez , & Suarez fupra adducti . Cxterum
cum illa vniuerſalitate non videtur veia : quia
licèt hæreſis externa continens blaſphemiam de
buat explicari , non folùm ve hxrelis, fed vt blaf
phemia , non tamen omnes liæreſes etiam cxter
næ , & verbo prolatæ continent blafphemian,vt
obſeruauit poſt alios Lorca 1.2.quajt. 13. art. 2.
num .6. Cuius exemplum affert in co , quidicit,
Sacramenta Eccleſiæ non eſe leptem . Rario au
tem eſt; quia blaſphemia debet continere conui
rium , aut contumeliam in Deum : quod non re
peritur in omni propofitione contra fidem , vo
conſtar ex adducto exemplo de co , qui negaret
Sanctum Paulum Hierofolymæ fuiffe : illa cryo
doctrina de neceſſitate explicandi errores, locum
habet ,quando errorille exteriùs prolatus conti
neret blaſphemiam : quando verò eam non con
ținet , non video , ad quid fit neceffariò expli 2
candus,
Infero ſecundò, quid dicendum fit de peccato 294 .
Apoftafix , an fit circumftantia neceflario expli- De circuma
canda in peccato infidelitatis : Suppono nutçi fiant:a Apo•
A poftafie nomine ſignificariinfidelitatem ,qua Stafin.
quis relinquit in totum , vel faltem in parte fidem
quam ſemel ſuſcepit. Qurritur ergo , an luificiat
pænitentidicere:amplexus ſum ſectam Caluini,
vel ludailinum : an verò oporteat dicere , reliqui
Catholicam , quam proficcbar, & tranſij ad Cal
uinifinum .
Multi dieunt , effe explicandam circumſtan
tiam illam , quos refert , & fequitur Sanch :z di
Sto cap.7. num.17.quia eft circumſtantia norabili
ter aggrauans, Alijaddunt , cfle explicandam ,
quia addir malitiam fpecie diuerfam . Ita Suarez
dicta fect.s.num . 10. ſaltem quando deſeritur fi
des in bapritmo ſuſcept.1 , & probabile 'elle de
omni Apoftafia, docct Caftro Palao 1.tom.19.07.
4.difput.itione 2.puničlo 1. numero 10, cum aliis ,
quos refert Diana dicto tractatu de circxift. re
ſolutione S 4 . 295
Probat Suarez illam, differentiam ſpecificam ,
quia Apoftafia poft fidem fufccptam inbaptiſmo,
vltra malitiam infidelitatis , continet malician
contra promillionem , quæ fit in baptiſmo , ſeu
cantra pactum cum Ecclefia initum , & obedien
tiam illi præſtiram . Vnde licèt Apoftalia non lic
ſpecies
 iore
Diſp .XVI.
bila
di
{pccics diuerſa infidelitatis , erit camen ſpecies
contra religionem, aut iuſtitiam , quibus videtur
peculiariter opponi propter illam promiſſio-
‫ܕܝ‬ nem .
Hæc ratio non eſt efficax , quia verior ſenten-
tia docct , in baptiſino nullum fieri votum , aut
promillionem ,vtcum aliis docet Thom.Sanchez
lib.4.de voto cap.1.num.vlt.Adde , paruulos mul
lo modo facere tale vorum , aut promiſſionem ,
dis atque ideo non peccare contra illam . Quod verò
ins addir de malitia Apoſtaliæ contra obcdientiam
præftitam Ecclefiæ in baptiſmo , pofler magis
Jul apparenter oſtendere aliquam fpecialemn malitiam
quia fue ſit paruulus , ſiue adulcus,contrahit per
baptiſmum ſpecialem ſubiectionem ad Eccleſiam
àqua dum ſepec Apoſtaſiam ſubtrahit , & tran-
ku fit ad aliam rectam , videtur peccare contra illud
To. ius, & iuriſdictionem , quam Eccleſia acquiſiuit perfonæ , cum qua peccatur, vel ad quain peccas
‫لی‬. in ipſum . Cæterùm quidquid lie , an hæc fit cir-
cumſtantia addens malitiamſpecificanı; hæc ta
Til men non eſt propriè Apoſtaſiæ : quia hæreticus
hake etiam,qui numquam ſuſcepit fidem Catholicam,
unt ſed baptizatus eſt in hæreſi,adhuc per baptiſmum
LIM
contraxit illam ſubicctionem , &debitum obe-
dientiæ reſpectu Eccleſiæ , contra quod debitum
de peccat ſubtrahendo fe per hæreſimà ſubiectione
debita Eccleſiæ , & tamen ille,dum perſeuerat in
hala
hæreſi, non eſt Apoſtata. Deinde cota illa mali
VO
tia , quæcumque illa ſit , noneft necefe , quod
cxplicetur : nain eo ipſo, quod pænitens accuſat
Sect. V. 357
explicetur infidelitas , & qualitas ſectæ , quam
amplexus eſt propter peccata ſpecialia quæ fin
gulæ ſectæ continent, vt lupra dixi , non fir ne
ceffariò explicanda circumſtantia Apoſtaliæ iux
ta ſententiam negantem obligationem expli
candi circumftantias aggrauantes intrà eamdein
fpecieni.
SECTIO . VI .
De eadem circumflantia. Quid: provi ſe rexet
exparteperſone , ad quam ter:
minatur peccatam .
Vb hoc etiam ritulo inulta dubia practica 297
S.com
continentur ,qux breuiter attingemus, & qui
dem regula generalis eft , tunc circumſtantiam
tum rerninatur , explicandam efle , quando re
funditmalitiam ſpecie diuerſam , ve li percuſſio
fit perfonæ ſacræ , explicanda eſt eá circumftan
tia , quia affert nouam , & diuerfam fpecicın faa
crilegij. Nunc dicemus dealiquibus perſonarum
conditionibus , de quibus magis poteft dubitari,
an afferant malitiam ſpecie diucrlam ."
S. 1. An coniunétio perfonaefit declaranda in
odio , vel iniuria?
Omminiſter Doctoresdicunt ,odium parene 298 .

cit, mum , verbi gratia , explicat , quod peccaijerit

. explicandam in confeſſione.Nauarrus in Mannal.
tum

contra debitum obedienciæ , & ſubiectionis ref- cap. 14. num. 11. Sà verbo Confeſſio, num. 230
ui pectu Eccleſiæ .Cùm eniin peccatum infidelita- Azor. tom. 2. lib. 2. cap. 2. quaft. 2. qui alios
re
tis non poffit eſſe materia Sacramenti Pæni- pluresrefert.Aliqui vniuerſaliter hoc extendunt
tentiæ , nifi fit commiflum poſt baptiſmum , co ad iniuriam in parentem Ita Bonacina de pænit.
ipfo , quod in hoc Sacramento ſe accuſat de illo diſp.s.quaft.s. fett.2.punét.z.9.3.diffic.z.num. 1 s.
peccato,explicat,id factum fuiſſe poſt baptiſmum , & in peccato detractionis id expreſsè tenet Sorus
atque adeo violaſſe obligationem , quam ex ba- in 4.dift.18.quaft.z.art.z.column.antepenult. Qui
ptiſmo habebat non ſubtrahendi fe ab obedien- dem etiam id extendunt ad peccata contra Prin
tia , & iuriſdictione Ecclefize. cipem , velſuperiorem .Ita ' Bonacina loco citato:
296. Aliter probar Caftro Palao illain diuerfitatem vbi cum aliis id extendit ad iniuriam , quæ fit Sa
ſpecificam ex Apoſtaſia prouenientem : facetur cerdoti,propterpeculiarem reuerentiam , quæ illi
enim , non eſſe malitiam ſpecificam infidelitatis deberur : fecus tamen fi illata fic viro nobili , vel
M ſed dicit efle contra religionein propter irreue- cognato,vel benefactori: hæc enim non videntur
rentiam , & iniuriam fpecialem , quæ videtur ir- afferre malitiam ſpecie diuerſam . Alij tamen id
rogari fidei per baptiſmum ſuſceptæ ,cam defe- etiam dicunt habere locum , quando iniuria fit
7 rendo. Sed neque hoc probar , elle explicandam contra inſignem benefactorem.Ita Caict.apud Sa
1 eá circumftantiam : quia vel illa irreuerentia fpe- loco citáto , quod ipſe non reprobat. Alij dicunt,
cialis conſiſtit in hoc, quod fides ſemel ſuſcepta non omnem iniuriam , detractioncm , vel odium
ve vera poftea reiiciatur , per quam repulfam vi- in parentes habere circumftantiam grauem ne
decur dehonorari & contemni,pluſquàm ſi nun- cellariò explicandam , licèt fitpeccatum mortale.
quam fuiſſet reccpta : Et hoc quidem fateor , ad- Ita Corduba in fummaquaft.14.Hæc ſparſın apud
dere aliquam grauitatem in illo peccato, ſed non Auctores habentur de hac circumſtantia .
diuerfitatem ſpecificam . Sicut neque in aliis vir- Ego puto, non poſſe in hoc puncto dari vnam 290
tutibus : non enim differt ſpecie intemperantia regulá vniuerſalem :aliquando enim circumſtan
illius , qui ſerio virtutem temperantiæ amplexus tia perſonæ coniunctæ , contra quam.peccatur.,.
fuerat , ab intemperantia alcerius , qui ſemper explicanda erit,aliquando non erit;quod quidem
fuit intempcrans , & ſic de aliis. Vel conſiſtit pender ex qualitate offenlæ, & ex gradu coniun
illa ſpecialis irreuerentia in eo , quod baptiſmus ctionis. Vnde fiparentes à filio parcuciantur , ſi
ipfe afferatpeculiarem titulum colendi fidem il- occidantur, fi aficiantur contumeliis , fi infa-
lam , cuius profeſſio implicita eſt in baptiſmo:Et mentur;peccata illa habent proculdubio circum
neque ex hoc capitevidetur explicanda ; quia ſi ſtantiam fpecialem contra pieiatem, amorem, &
revera datur talis ſpecialis obligatio ſufficienrer rcuerentiam parentibus dcbitain , quæ grauiter
explicatur totailla inalitia ,ve dicebamus eo ipſo læduntur per eiuſmodi peccata. Ex hoc tamen
quod homo baptizatus fe accuſat de 'peccato non fit,quod omnis iniuria grauis, quæ ficcontra
contra fidem ', feu de fide Hegata : nam eo ipſo ' patrem , habeae illam aliam malitiam ſpecificam
fupponit; peccatum illud fuifle commiſſum poſt contra pietatem , & debeat in confeſſione expli
baptiſmum , & poft coram obligationem cx ba- cari.Nam fi filius furatur patri id, quod fufficit ad
priſmo prouenier.com .Reftat crgo , vt ſi ſemel peccatum mortale furti contra iuftitiam , non
ſemper
1
 a m e n t o t e n t i æ
358 De Sacr Pæn i .
ſemper peccas grauiter contra pictatem ,aut tene- ferrent graue detrimentuin abſolutum,& imme
cur eam circumſtantiam explicare , ſed ſufficit, diatum , non facilè vniuntur , vt conflent vnam
quod ſe accuſet de furto graui,vt obleruauitMo- infamiam notabilem ,vtexperientia conſtar:quod
lina 1.com.de iuffit.difput.7.circa finem ; quia li- idem eſt in lætione honoris, ſicut & in leſionibus
cet furtum illud opponatur grauiter contra iufti- contra corporis, & ſanitatis bona : ideo in iis ge
tiam , & contra id , quod iuſtitia intendit , nempe neribus bonorum , illa íolum cenſetur læſio gra
quod vnuſquiſquehabeat,quod fuum eſt: non uis contra iu tiriam, que de le , & immediatè af
tainen opponitur grauiter contra id , quod pietas fert abfolutum , & graue derrimentum : Vnde
300 . & reuerentia contra'patrem exigit.Rationem au- quoties in iis peccarur grauiter contra iuſtitiam,
cem à priori huius differentiæ explicuilace in tra- peccatur etiam grauiter contra pictatem , & opor
Etatu de iuſtiria , csure, ad quein locum fpectu ter eam circunſtantiam explicare.
fuſior explicatio huius doctrinæ.Quia,lcilicct,il- Infero tertiò , in peccatis odij à fortiori expli
lud ſolum eft grauiter contra pietatem , quod le- candım elle cun circumſtantiam , quod fint con- De odiopa
cunduin ſe grauiter lædit bonum , quod filius tra parentes : hæc enim ſunt inagis directè contra renium .
procurare & deſiderare debct parentibus ; quale amorem parentibus debitum , nec pofluntvilo
cft bonum vitæ , falutis , incolumicatis , honoris, modo tue cuin eiufinodi affcctu amoris.Imoli
exiſtimationis : non eſt autem tale maluin , quod cèt filius non desideret malum patris ex proprio
patiturpater ex ablatione alicuius pecuniæ : nam affectu odij,quia malum patris elt , ſed ve iple fi
licèt illud grauiter prohibcatur à iuftitia , id ca- lius v. g. habere poflit maiorem libertatem , & fa
men non eſt præcisè propter illud malum in ſe cultatem peccandi; adhuc explicanda eller cir
conſideratum ,ſed propterdamnum , quod pate- cumituntia illa : quia adhuc opponitur affectui
retur pater , fi finguli poſſent illi auferre illam amoris,quein parri debebat filius.
fummam pecuniæ, ad hoc enim vitandum opor- Infero quartò,idem ferè dicendum eſſe in pec- 304.
fuit illicitam reddi ablationem talis fummr. Hoc caris parentum contra filios: Nam licètmaiuslit De peccaria
autem damnum graue non ſequitur ex eo, quod debitum filij erga pațrein , quàm patris erga fi elits.com:ra
filius illicite auferat illam fummam ; ex hoc enim lium ; adhuc tanta elt coniunctio , & obligario , filios.
non ſequitur , quod mulci finilem quantitatem quam pater habet procurandi bonum filij, ve ne
poflineauferre ;cùm nec filius ipſe licitè, & ſine gari non poſſit ſpecialis turpitudo in eiuſinodi
peccato accipiat,ſed contra iuſtitiam, & cum ob- peccatis. Eſt tamen diſcrimen in hoc quod faci
ligatione reſtituendi:Non ergo opponitur graai- ljùs peccat mortaliter filius in patrem , quampa
ter amori debito illud damnum non impedire, ter in filium : quia percußio , vel contumelia,
adhuc enim ſtar amor filij erga patrem , cui illud quæ in filio eller grauis contra parrem , eadem in
damnum infert, quia videt patrem non pati gra- patre contra filium ,velnon eft peccatum ,velleue
301 .
ue damnum ex illa acceptioneillicita. propter auctoritatem paternam , & poteſtatem
Dedeira Hinc infero primò,aliud eſſe dicendum in pec- corrigendi , ac reprehendendi : hæc tamen eſt
Hione. cato detra&ionis grauis :per illam enim non ſo- differentia materialis; formaliter enim fere ciul
lùm arguitiuè, & conſequenter,ſed abfolutè, & dem conditionis ſunt in hoc, quod offenſa grauis
immediatè læditur grauiter pater in bona exiſti- vnius in alterum afferat nouam maliciam ſpeci
macione, atque ideo non ſtat amordebitus filij ficam
ergapatrem , cujus exiſtimationem bonam non ncm .
propter peculiarem illam coniunctio
Lolùm non procurat,led poſitiuè deſtrpit : quare Infero quintò , eamdem ferè eſſe rationem de 305.
De
in eiuſmodi peccato ſemper viderur explicanda aup , proauo , & quolibet aſcendente reſpectu De amie
ca circumſtantia, provt dicebat Sotus loco citato. nepotis,pronepotis,& cuiuſliber deſcendentis, & proauis.
Infcro ſecundò , aliquod pofle eſſe furtum fi- è contra:Nam hiomnes conſiderantur, quaſi pa
Defurtofilý,lij , per quod non ſolùin arguitiuè, ſed etiam im- tres, & filij : Vnde parricidij pæna non folum fi
mediatè inferatur adeo graue damnuin patri , vt lium , qui patrem , & patrem, qui filium occidir,
opponatur grauiter , non folùm contra iuſtitiam, fed eiuſmodi alcendentes , & deſcendentes omnes
fed etiam contra pierațein , & cum quo non poflit comprehendirind.vnica , Cod.de his, qui paverstes,
ſtare ainor debitus filij erga patrem ; atque ideo vel liberos occiderunt , & in V. Alia deinde lex. 112
tunc explicand.i etiam ellet circumſtantia illa co- ftit. de public. indic. licur propter eamdem con
tra pietatem ,licèt in aliis furtis minoribus non ef- iunctionem iure ipſo nature reperitur impedi
ſer explicanda . imentum irritans matrimonium inter ciuſinodi
302 . Dices , cur non porerit hoc ipſuin reperiri in perfonas.
peccato detractionis, vt per aliquam detractio- Infero fextò,propter fimilem ferè coniunctio 306.
nem auferatur fuma patris grauiter ſolùm contra
iuſtiriain
nem debere eamdein rationem elle de peccatis.De viro do vxore .
, quatenus illa lælio fainæ prohiberur vxoris contra virum , aut viri contra vxorem ;nain
præcepto iuſtitiæ , non propter malum graue, licèr in dilectione præferendus ſic pater vxori;
quod affert in le immediatè, fed propterdam- vxor tamen præferenda elt filiis, vecuin aliis pro
nuin graue, quod affcrret ſi non prohiberetur bat P.Coninch diſp.25.de charitate dub.9.n.149 .
grauiter talis læfio famæ, & omnes potlent rantamı Vnde pana parricidij extenſa fuit ad occiden
lælionem ponere abſque graui peccato , ficut di- tein vxorein propriain , aut proprium virum in l.
ximus de læſione in pecunia ? Reſpondetur ,ra- Prim , ff.ad leg.Pomp.de parric.& ita in praxi ob
tionem deſumi ex diuerta conditione veriutquc feruatiteſtatur Molina com.4. de iuft.tract 3.difp.
boni ; nam multiplicatio damni, quæ fequeretur 26.num.s.
in pecunia ,ex eo , quod eflet licita accipcio vnius Infero ſeptimò , quid dicendum ſit de peccatis 307 .
aurci , v . g . facile peruenirer ad graue admodum fratris contra fratrem , aut contra fororem carnid De train
detrimétum in fortunis;quia ille latione vniun- lem : inter eos enim videtur quidem elle magna bu .
tur facilè ad conftandam ſummam talem , cuius quædam coniunctio ,fed non quanta inter paren
jactura afferret maximuin damnum : at verò la- tes & filios, vel inter coniuges:atque ideo viden
fiones in fana,quarum ſingulæ in fe iplis non af- tur haberc ſtarum incdium interparentes & ex
francos :
um ,& imme
Diſput. XVI. 2. Sect. VI. 359
ufene vnan trancos: Vnde neceſitas illa patris ,quæ obligat detur habere malitiam ſpecic diuerfam ex co ,
conſtar :quod filium , 'ne ingrediatur religionem , non fufficic quod ille ſuperior fit, quia illa circumſtantia ma
nirlio
nio reſpectu fratris, ſed requiritur maior , vt docet terialiter ſe haber ad tale peccarum , 'nec dignitas
eo in is ge Sanchez lıb.4.in decalog.cap.20.num.29. & feqq. fuperioris affere ius diuerſum ad exigenduin ſe
a lalo git. cumaliis ,quos affert Bonacina diſp.6.deprecepris cretum in iis , quæ non pertinent ad luperiorem ,
mediate
decalogi quaft. vnic. punc.s.num.4. contraaliquos, vt ſuperior eſt , necvllo modo redundat in detri
qui dicunt , etiam in graui neceſſitare fratrum , mentum corum , quæ ſuperiori competunt ,
um : Vode
cra iuſtitiam, velfororumnon
ergo conſequenterpoffe religionem
dicendum videturingredi
, in .ресса
Hinc quod
detur.idem de fimilibus peccatis dicendum vi
em , & opor tis contra fratres non ſufficere omne illud ma- Infero decimò , neque etiam omnia peccata , 310.

rtiori expli
lum , quod ſufficeret ad dandam fpeciem contra quæ fiunt contra Sacerdoteni,aut perſonam Ec. Depeccatis
od fine con-. Und
patrem , ſed exigi malum multò grauius , ve dec cleſiaſticam ,afferre fecum malitiam ſpecie diuer- conecnesamo
peculiarem fpeciem contra amorem fratri debi- fam.Hoc videtur efle contra Bonacinam ſupra ci
cette contra les tum , quale procul dubio ellet fratricidium , aut tarum vniuerſaliter loquentem de iniuria illata
poflunt side mutilatio , vel vulneratio grauis, infamatio no- Sacerdoti: & probari poteft ; quia licèt detractio
Oris.Imoli cabilis , depauperario , 6c. odium etiam , quò in aliqua materia graui de Sacerdote 'lit grauior
ex proprio eiuſinodi mala deſiderarentur : non tamem vi- cæteris paribus , quain de laico ; non videtur ra
d ve iplen: detur talis percuffio , qua in rixa pugno percute men differentia talis , que ſemper neceffariò fit
arem , : fa res fratrem , ( modo non ſequeretur grauiſſima explicanda,nec vlus id habet in confeflione,licèt
a cilet cit. dehonoratio ) etiamfi effet mortalis, & ſufficiens aliquando ſoleat explicari propter illam maiorem
ur affectus ad incurrendam excommunicacionem Canonis: grauitatem . Item percuſſió Clerici minorum .or .
neque etiam detractio quælibet in re graui , nifi dinum, ſeclufo præcepto , & prohibitione huma
Elle in per maxima infamia ſequeretur , & alia fimilia. Vi- na , non differrec fpecie à percuſione meri laici.
e maius fit deatur Coninch diēta difp.25.decharit.num.157 . Alioquin magis differret ſpecie percuſſio homie
is ergatt & feqq.vbi probat obligationem peculiareın ſub- nis Chriſtiani,& baptizati à percuflione hominis
wbligario ueniendi fratribus, & affert etiam Lorcam dicen- infidelis non baprizati; nain multò magis excedit
tem
Elij, ve ne poſſe aliquando benefactores præponi dignitate homo fidelis baptizatus infidelem non
eiulmodi fratribus baptizatnm , quàm Clericus ille excedat laicum.
quod facia 308 . Infero octauò, in peccatis contra alios cogna- Cum ergo non fit talis prohibitio humana in or
quain pa De cognatis, tos , aut conſanguineos magis remotos, licèr ag- dine ad detractionem ; non debet inter ciuſinodi
numelia, grauet, & augeat malitiam eiuſinodi circumſtan detractiones cóftitui ſemper differencia ſpecifica.
tia , non tamen afferre fpeciem diuerſam in con- Infero vltimò, licèt non ſeinper circumſtantia 311 .
eadem in
m),volleue feſſione neceſſariò explicandam . Ita videtur fen- benefactoris refundat differentiam ſpecificam ne- Deoffenſa
benefactoris.
oteſtatem tire Bonacina dicta difp.5.de pænit. quaft.s.fect.2. ceſſariò declarandam in iniuria , pofle tamen ali
camene .
punct.2.9v3.difficult.3.num.is.vbidicit,iniuriam quando id contingere , vt de inſigni benefactore
fere eiu . illaram cognato non afferre circumſtantiam ne- dixit Caiet. fupra citatus, & probaripoteft ex ſu,
ceſſariò explicandam : quia nimirum coniunctio pradictis: Nam diximus,aliquando iniuriam dif
ſagraus illa eſt magis remota , itavt proprer neceſſitatem ferre ſpecie morali ex eo,quod fiat in fratrem ,vel
amipedi talium perfonarum non teneatur , nec poſlic dif- fororem carnalem :poteſt autem contingere,quod
niunctio.
ferre ingreffum religionis voto promiffum vt magis debeamusdiligere benefactorem aliquem
tradir Sanchez di&to capite 20.numero.zi . inſignem ,quàm fratrem carnalem , vr cum Ban
Tonemde 309 . Infero nonò , minus eſſe obligationem expli- nez docelTurrianus difp. 80.de charit. dub.2 . &
telpectu es Dedignitate candi circumſtantiam nobilitatis perſonæ, in quá Coninch ibidem difput.25.dub.9. num.156.Habc.
dentis,& ** offenfio.
peccatur , vt notauit etiam Bonacina loco proximè ret ergo illud peccatum circumſtantiain grauem
quali pa citato de pænitentia : quod intellige , niíi ratione ingratitudinis : ncque enim negari poreltſpecia
Tokin fi dignitatis effet Princeps , vel ſuperior , in quem litlimmam odibilitatem eſſe in eo,qui iniuſtè occi
ocuidis, ratione ſuperioritatis poteft aliquando committi deretillum ,qui cum periculo vitę propriæ ipſum
3 Olmes peccarum ſpecie diuerſum : Certum enim vides à morte liberaffet , vel qui magnis ſumptibus
Didrirites, decur , quod occiſio Principis, aut Prælati habeat eum à grauiffima feruitute , & captiuitate rede
malitiam ſpecie diuerſam in fubdito ; ideo enim merit .
en con crimina läſæ maieftatis habentpænas grauiffi
impedi mas; Imòvtbenè aduertit Molina rom. 3.de iuft. S. 2. An in copula inter habentes impedimen
เjulmodi diſp.658.licèt perſona Ecclefiaftica exempra fit à
juriſdictione Principis ſæcularis, qui eam punire tum admatrimonium debeat explicari
unitio non poteft; fi tamen occideret ipſum Principem ca circumftantia?
peccatis De ſæcularcm , licèt à poreſtare fæculari non poſſet
= n;nam
- vxori;
debcrctwecalisiudicariàfuo fuperiore Ecclcrico Deustalibus
puniri , adhuc diceretur rcus læſæ Maieſtatis , & conſanguinitatis,&affinitatis,
qui afferunt impedimentum matrimonij,
312.

Liis pro ſtico , quia in ordine ad contrahendam malitiam Certum eſt, debere illud impedimentum declara
-9,149 intelligitur ſufficienter ſubditus , dum eſt pars ri , cùm afferar'ınalitiam inceftus fpecie diuerſam ;
Eciden illius conimunitatis , & reipublicæ , quæ ett ſub An verò debeat explicari gradus ipſe conſangui
mal tali Principe. Cæterùm non ideo omnia peccara nitatis , vel affinitatis in particulari, vt diximus
exi ob contra queml.bet ſuperiorein dicédaſunthabere feét. 3. in fin.debere quidem explicari, quando
3.dip fpecialem malitiam neceflariò explicandam , ſed peccatur cum aſcendente,aurdeſcendente, cum
aliqua , plura , vel pauciora , iuxca maiorcm , vel fratre item ,aut ſorore ; quæ peccata videntur ha
-ccaris minorem dignitatem ſuperioritatis: Nam fi ego bere ab ipſa natura ſpecialem turpitudinem ; in
Carndo Di hay seuelem aliquod ſecretum , quod mihi ſuperior, aliis verò gradibus,noneffe differentiam talis gra
vt perſona priuata , & ve ainicus mihi credidit, dus neceffariò declarandam . Circa hanc tamen
Tigra but
aren non pertinens ad ſuperiorem , vt ſuperior eſt,hæc doctrinam , quæ ibi in generetraditaeft , reſtant
den iniuria contra iuſtitiam commutatiuam , non vi- aliqua magis in particulari decernenda.
Tex Priinò
7005 :
 360 De Sacramento Pænitentiæ .
313 . Primòergo dubitaripoteft:an affinitas & con-
An differat fanguinitas tine circumſtantiæ fpecie diuerſæ.Re-
specietascofan;
guini ab (pondetur negatiuè : ratio eniin prohibitionis ca-
affinitate in dem eſt in vtraque, & materialiter ſe habet,quod , curpitudinem, quam habet venditio rei ſacræ :ſic
inceftu ? coniunctio oriatur ex ſanguine , vel ex matrimo-
nio. Vnde conſequenter dicendum eſt, non dif-
1
ferre etiam ſpecicex eo, quod affinitas oriatur ex
matrimonio,vel ex copulaillicita , dum tamen lit
ex copula,quæ talem prohibitionem inducit;nam
copula illicita poſt Concilium Tridentinum non
inducit affinitatem , aut impedimentuin vltra le-
cundum gradum ,atque idco illa non erit iam cir-
cumſtantia afferens malitiam inceftus , vt cum
aliis tradit Sanchez lıb. 7. de matrim . difput. 67 :
num.7.0 8.
31.4. ; Secundò dubitari poteſt,an ſit declarandum in
In primus capula, fuille cum matre, vel cum filia ; an verò
Seite debear fufficiat dicere , fuiffe cum conſanguinea in pri-
explicarii mo gradu rectæ lineæ. Reſpondetur declaran-
dum : quia malitia diuerſa eſt in filio , quatenus
peccat contra reuerentiam matri debitam , quæ
malitia non eft in patre , ſed alia diuerſa, quando
peccat cum filia. Vnde à fortiori non fufficier di-
cere,peccaui cum conſanguinea in primo gradu;
quia in fratre , & ſorore non apparer eadem curpi-
tudo ,quæ eft inter patrem & filiam .
315.
Quidde awa? Tertiò dubitari poteſt ,an differat ſpecie pec-
caſſe cum patre, vel cum auo ? Reſpondetur ne-
gatiuè, quia quidquid fit , an iure ipſo naturx ſit
irritum matrimonium inter auum , & neptem ;
de quo latè Sanchczlib.7.dematrimon.diſput. pula filizcumpătre:fic dicendum ei de affini-o for
$ 1. num . 15. vbi num . 20. fatetur ad minus effe
jure naturæ illicitum : accedente ramen Ecclefiæ
prohibitione , quæ fundatur in reuerentia auo
debita,ficut& parenti, iam videtur pertinere ad
camdem fpeciem ,cùm prohibitio fundetur in ea-
dem ratione,& motiuoreuerentiæ. Vnde å for-
tiori non erit differentia ſpecifica inter copulam
cum auo , & cum proauo propter camdem ra-
tionem .
376.
Quarto dubitaripoteſt, an differat ſpecie pec- ipecie à copula conſequente
Quid do no- care cum matre , aur cum nouerca : Item peccare
werca ? cum filia , aut cum filiaſtra. Multi dicunt,id elle
explicandum in confeſſione, Soto in 4. diſp.18.
queft. 2.art.4.Cordoua caſu 2. & alij.Reſponderur
grauius quidem eſſe peccatum cum matre, quàm
cum nouerca , & in vniuerſum in eodem gradu
grauius elle cum conſanguinea, quàm cum affine.
Cæterùm illa maior grauitas non viderur addere
differentiam ſpecificam , quia licèt , demus ma-
trimonium cum affine( quæcumque fit )non efl'e
iure natura irricum ,fed folùm præcepto humano;
hoc non obftat, quominus acedente ipfo præce-
pro humano ' , poffit iam eius violatio pertinere
ad eamdem peccati ſpeciem , ad quam pertinebat
317. copula cum conſanguinea . Exemplum habes in
peccato fimonir , in qua aliquæ funt fimoniæ de
iure nature , aliæ verò folum de iure humano, &
Eccleſiaſtico : & tamcn iſte pertinentad eandem
ſpeciem cum illis , vt cum aliis farcntur Sua-
rez torno prima de relig.lib .4. de fimonia cap.7.
nam. 1 3. quia diuerſitas præceptoruin quoad ef-
ficientes cauſas, non variar ſpeciem peccati ,
quando in materia ciuſdem rationis verſantur, &
eamdem virtutis honeſtarem relpiciunt : quia
ſpecies tam præcepti, quàm virtutis ex obiecto,
& motivo fumitur, & conſequenter ſpecies vitij
fumenda eſt per receffum ab his , feu per caren-
riain honeftatisdebitæ , quæ eadem eſt , etiam a
cx diucrfis præceptis debeatur, Hæc Suarez ibi
cum communi : ex quibus conſtat , idem dicen
dú efle in noſtro calu :quia licufiure naturæ pro
hibetur venditio Sacramenti propter intrinſecam
jure naturæ prohibetur copula,ſeu matrimonium
cum propria marre propter turpitudinem ſpecia
lem contra reuerentiam matri debitain : itein li.
cut iure naturæ non eft prohibita venditio bene
fici; Eccleſiaſtici; ſed tamen honeftum eft illud
non vendere propter connexionem , quam habet
cum re fpirituali : & lacra; ita dato, quod iure na
turæ non fit prohibitum matrimonium cum no
ucrca ; eftçamen honeſtum , quod non fiat, pro
pter reuerentiam ctiam , quæ debetur nouerca,
licutmatri: Ergo ficut Ecclefia prohibensVendi
tionem beneficijEccleſiaſtici propter illud mori
uum , ponit illud peccatum ineadem fpecie cum
venditione Sacrainéti;ſic prohibés matrimonium
cum nouerca propter illudmotiuum , & propter
ſimilitudinem , quam habet cum matre, ponet il
lud peccatum in cadem ſpecie,in qua eſt coirus cú
vera matre . Quæ ratio probat cum proportione 318 .
de aliis gradibusaffinitatis , in quibus prohibetur
copula propter fimilitudinem , quam habent cum
gradibus conſanguinitatis eiuſdem rationis. Vn
de, ſicut diximus, copulá cum parentibus differre ‫ر‬
14
ſpecie à copula cum fratre, aut ſorore:item copu
lam intra lineam tranſuerſain cuin confanguineis
vltra fratres , ſemper eſſe eiuſdem (peciei : Deni
que copulam patris cum filia differre ſpecie à co
bus, copulam cú nouerca, aut vitrico differre ſpe
cie à copula cum cognata, aur aliis affinibus in li
nca tranſuerſa. Item copulam vitrici cum filia
ftra differre ſpecie à copula filiaftræ cum priui
gno :copulam etiam cum affine in linea tranſuer
la ſemper efle eiuſdem fpeciei , falteın quan
do eft vltra primum gradum . An verò , quan- 219.
doeſt in primo gradu , verbi gratiâ , cum ſorore
propriæ. vxoris , aut fratre proprij viti differat
cum affine infecundo , vel tertio
gradu : videtur r affirmandum : quia
videcur pertinere ad eamdem fpeciem , ad quam
pertinet copula cum fratre , aut ſorore , quain
diximus eſſe ſpecie diuerſam à copula cum a
liis conſanguineis. Cxterum probabilius mi
hi videtur , non differre ſpecie , atque adeo in
học effe exceptionem à regula , vt nó pertineat ad
candem (peciem ad quam copula cum confangui
nea eiuſdeingradus. Ratio autem eſt ,quia motiuú
ſpeciale ,quo de iurenaturæ prohibetur copula in
fer fratrem ,& fororem , eft cóiunctio illa ſpecialis,
quâ ab infantia conuiuunt, & in omnibus ſocian
tur: quæ cohabitatis & locietas fraterna incéderet
nimiu luxuriæ faces, niſi natura ipſa ſpecialis pro
hibitionis freno coerceret : hæc autem ratio non
procedit inter affines etiam in primo gradu tranf
uerlo;hi enim non cóuiuunt,nec educátur fimul,
aur gabent diuerlain , aut maiorem ferè coniun
ctionem inter ſe, quàin affines in ſecundo ,vel ter
tio gradu : non eſt ergo ratio , ac motiuuin (pe
ciale prohibitionis inter illos , ſed commune ; &
generale ad alios affines, atque adeo ea prohibi
tio non ponit a &tum in diuerſa ſpecie. In affinita
rc verò in linea recta ponitur actus in diuerfa,
ſpecie, quia debitum reuerentiæ , quod eſt moti
uum ſpeciale prohibendi copulam cum patre,
vel filia,eſt etiam motiuum prohibendi inter no
ucrcam , v.g. & priuignum , propter reuerentiam
ſimiliter debitam . iy
Hing
 idem dicen Diſp. XVI. Sect. VI . 361
e natura pro 320 . : Hinc infero primò, ad eamdem ſpeciem perti- in vniuerfum , an affinitas ex matrimonio ,&
I intrinfecam nere peccatum cum nouerca , accum matre no- affinitas ex copula illicita in æquali gradu pro
o rei lacta uercæ : item cum priuigno , vel cum filio priui-. hibito refundant malitiam ſpecie diuerfam exa
matrimon
ium gni , ſicut diximuspertinere ad eamdem fpeciem · plicandam. Multi affirmant, explicandam eam
Hinen {pecia. peccare cum patre , aut cum duo ; item eiuſdem circumſtantiam , atque ideo eum , qui peccauit
camn : ml. Ipeciei eſſe cum filio , aur cum nepote , hoc eſt, cum forore ſuæ vxoris , non ſatisfacere dicendo,
uditio bona
Itum eſt ilud
filio filij : quia motiuum fpeciale prohibitionis peccauicum affinein primogradu lineæobliquæ: -
idem elt; ſcilicet, reuerentia. Infero ſecundò,ad quia totum hocverificatur in eo , qui peccauit
quam habe eamdem ſpcciem pertinere peccare cum nouer cum ſorore illius, quam extra inatrimonium co
quod iure na ca , aut cuin ſocero : item ad eamdem fpeciem gnouerat.
um cum no pertinere peccare cum priuigno , aur cum nu- Conſequenter tamen ad (upradicta, exiſtimo, 324
non fiat, pra ru, aut genero :quia ficut vitricus, & nouerca,ſic regulariter eam non eſſe differentiam ſpecificamo
Cur noucrez, etiam focer, & foccus reputantur pro parentibus; quia licèt affinitas orta ex copula fornicaria , lip
ibens vendi & ſicut priuignus, & filiaſtra; ſic gener, & nurus affinitas imperfecta , atque ideo abſque magna
erillud moti. reputantur pro filiis. Vnde,quamuis aliqui dicant, difficultate diſpenſetur etiam in primo gradu lie
multò grauius efle peccare cum nouerca , velvi- neæ rectæ,quod in affinitate ortaex matrimonio ,
natſpecrimoiescum
nium trico , quàm cuin ſocru ,vel ſocero : id tamen to- nunquam fit : adhuc prohibitio, & lex viderur il
cum non videtur facere differentiam ſpecificam , lam malitiam poſuille in eâdem ſpecie , cùm ha
, & propiet cùm vtrique tam ſocer, & focrus, quam vitricus, buerit idem moriuum prohibendi inatrimonium
cre,ponetil & nouerca fint aliquo modo parentes , quatenus inter eiuſmodi affines. Dixi tamen , regulariter;
eft coitusa
proportion
vel ſunt parentescui coniugis, vel coniuges tui quia in aliquo caſu concederem differentiam ipe
parentis ,atque ideo malitia oriatur ex irreueren- cificam : nempe peccare cum vxorc patris viuen
prohiberu tia parentibus debita. ris ,videtur differre ſpecie à copula cum concubi
abenc cum 321• Magis poſſer quintò dubitari, an differant fpe- na eiuſdem patris viuentis. Diximus enim ,in illo
onis. V Quid de # 0 cie peccare cum tua nouerca viuente eius marito primo peccato vltra malitiam inceftus, elle iniu
werca adbuc
-us differre patre tuo , & peccare cum ipſa mortuo iam patre riam patri illatam in cali bonorum genere , vſur
zein copus Superſtire
paire ? tuo. Etquidem certum eſt , in primo caſu expli- pando eius vxorem , quæ iniuria continet ſpecia
fanguineis candam effe ad minus circumſtantiam adulterij : lem malitiam contra pietatem . Hæc autem inali
ciei : Deni. hoc tamen eſt per accidens ad rationem inceſtus. tia non eſt in ſecundo peccato; nam qui cognof
pecie à co Nam fi cua nouerca nupfiffet mortuo tuo patre, cit concubinam patris viuentis , licèt inferat ali
de affini alteri viro , eſſer pariter circumſtantia adulterij quam irreuerentiam patri ; non tamen iniuriam ,
ifferreſpe explicanda. Dubium ergo eſt, an in ratione in- cùm non vſurpet aliquid patris , quippe qui ad
nibus in li celtus ſit circumſtantia ſpecialis ex irreverentia, concubinam nullum ius habeat : non habet ergo
cum filia. quæ fit patri tuo viuenti. Secundò certum vide- illud fecundum peccatum coram malitiam ſpe
cum prius tur, circumſtantiam illam augere , & quidem cificam , quam habet primum .
tranfuer notabiliter grauitatem peccati propter irreueren- Septiinò dubitabis, an in peccato cum ſorore 325 .
in quanto tiam maiorem , quam continet in patrem. An explicari debeat, eſſe fororem ex vtroque pa- De ſerore ex
rò , quat verò addat malitiam ſpecie diuerſain : videri rente. Aliqui affirmant, quia tunceſtduplexin- vtroque
renie.
pa
um ſorore poſſet non addere ; quia quod attinet ad irre- pedimentum, cùm lit quaſi duplex fraternitas, &
i diffcrat uerentiam contra patrem , licèt hæc ſit maior lingulæ afferant impedimentum ſuum.Cæterùm
vel tertio contra patrem viuum , quàm contra mortuum ; quidquid lic in ordine ad impetrandanı dilpen
adhuc tamen mortuo fit irreuerentia , accipien ſationem ; in ordine ad confeflionem non credo
um :qu2
ad quam do eius vxorem : nam idcirco Iſboſeth grauiter eſle obligationem id explicandi: quia cùın om
e , qui tulit , quod Abner ingreſſus eſſet ad Reiphain nia illa impedimenta fint ciufdem rationis ; licèt
cum a concubinam olim Regis Saulis defuncti , quia eorummultiplicatio aggrauet malitiam , non tau
Clius mi videlicet eſſe videbatur irreuerentia in mor- men transfert peccatum ad aliam fpeciem . Vnde
adeo in tuum Regem , quod priuatus homo vteretur nec erit obligatio explicandi confanguinitatein ,
tinearad concubinaipſius.Cùm ergoin vtroque cafuma- aut affinitatem prouenientem ex duplici capite;
nlangui neat irreuerentia contra patrein , licèt hæc fit ma- fi tamen omnes eſſene gradus eiuſdem (peciei :
motiuú ior contra patrem viuuin , non videtur efle dif- item ſi ſimul eſſet conlanguinitas, & affinitas,
pulain ferentia ſpecifica , ſed grauior intra eamdem ſpe- dum neutra eſler in gradu ſpecie diuerfo ; mera
ciem . multiplicatio titulorum , non videtur addere cir
pecialis, 322 .
focian Veriustamen exiſtimo, eſſe differentiam fpe- cumſtantiam neceſſariò explicandam in confef
céderet cificam : quia licèt mortuo etiam patre , fiat ir- fione. An verò in petitione diſpenſationis neceſ
Elis pro reuerentia contra ipſum , viuo tamen non ſolùm ſe fit ad eius valorem explicare vtrunque titulum
tio non
irrogatur irreuerentiæ malum , fed etiam adul- coniun &tionis, videatur Thomas Sanchez lıb 3 .
trant terij :quare in illo peccato non ſolùm eſt malitia de matrim . diſp.24. num. 4.
inceftus , & irreuerentiæ contra patrem , & adul- Octauò dubitabis ; an qui peccauit cum pro 326.
fimul,
oniun terij , ſed etiam impietatis ſpecialis lædendopa- pria filia, & rurſus cuin nepre ſuagfilia eiuſdem De nepie.
trem in re tanti momenti. Vnde , ficut qui vul- filiæ debeat id explicare , an verò fatis fit dicere;
vel ter
nerauit patrem , non fatisfacit dicendo, intuli peccaui bis cum deſcendenti in linea recta. Ali
7e , & graue damnum patri; fed debet explicare ge- qui dicunt,explicandam filiam ,& neprem diſtin
ohibi nus mali , quod intulit , quod ſcilicet vulnera- été.Scd confequenter ad ſupradicta neganda vi
anita . uit : fic qui aufert patri vxorem per copulam il- derureaobligatio, cùm dixerimus , non differre
uerla licitam debct explicare , ſe læſille patrem in tali { pecie peccatum cum filio à peccato cum n.pote,
mori
bonorum genere : quæ iniuria , & læfio contra Dices : in hoc tamen calu explicandum ;quia poſt
vatre,
pietatem non reperitur , mortuo iam parente, copulam patris cum filia iain contraxerat cum
323 .
cum iam hæc non fit eius vxor. nepte affinitatem , quafi cum filia fuæ concubine,
Tno Sextò dubitabis , an differat ſpecie peccare
Quid de $ . & Tua filiaſtra : peccar ergo iam propter duo im
ITSC09C %
bina ! cum vxore patris , aut cum patris concubina , & pedimenta diuerfa,quæviolat peccando cum illa,
P. Ioan. de Lugo de Pænit Hh quz
Hing
 362 De Sacramento Pænitentiæ.
quæ eft eius nepris fecundùm conſanguiniratem ,
& eius filiaſtra per affinitatem , atque ideo debet
explicare illam circumftantiam . Reſpondetur ta-
men ex dictis ; illos duos titulos in nepre non
elle ſpecie diuerſos , quia fi filia quoad hoc non
differt ſpecie ànepre : & aliunde filiaſtra non dif-
fere ſpecie à filia, conſequenseſt, quod nec cir- adoptantis cum adoptata à peccato eiuidem ado
cumſtantia noua filialtre addar aliquid ſpecie di-
uerfum ſupra neprem ; ergo ſicur neptisnon erat
priusexplicanda, ita nec poſtca.
327 . Nonò dubitatur de aliis impedimentis , & in
De cognac primis de cognatione legali , an debeaç explicari
tione legal in copula illicita.Eft autem cognatio legalis,quæ
oritur cx adoptione alicuius in hliun : & elt tri-
plex. Prima inter adoptantem , & adoptatum , &
cius deſcendentes, ſalcem qui erát in eius poreſta-
te quando adoptatus eft.Secunda eſt tranſuerſalis
inter adoptatum ,& filios naturales legitimos ado-
prantis, qui ſunt in eius poteſtate.Tertia eſt que
dam legalis affinitas inter vxorem adoptati ; & ip-
ſam adoptantem ; & inter vxorem adoptantis, se
adoptatum.Hæc triplex cognatio impedit, & irri-
cat matrimonium : cum hoc tamen diſcrimine,
quod prima , & tertia inducunt impedimentum
perpetuum ,etiam diſſoluta poftea adoptione.Se-
cunda verò impedimentum temporale,quandiu mato : cum hoc tamen diſcrimine, quod ex ma
filij naturales, & adoptarus ſunt lub eiuſdem par
tris poteftate : vnde fi pater moriatur , vel filius
naturalis per emancipationem , aut alio modo
egrediatur è poteſtate patris , vel adoptio diſſol-
uatur, vt adoptiuus emancipetur ; ceſſat impedi-
mentum inter illos:de quibus videri poteft, latè
Thom. Sanch. l. 7. de matr. difp. 63. per totam .
328 . Hoc ſuppoſito ,certum eſt, copulam illicitam
inter eiuſmodi perſonas,quandiu cognatioilla,&
impedimentum durat,afferre circumſtantiam ne-
ceffariò explicandam in confeſſione.Dubiumeſſe
poteſt primò, an ſit malitia ſpecie diuerſa ab in- marrimonio rato,haberc fimilem circumſtantiam
ceſtu inter conſanguincos, vel affines naturales. · inceſtusexplicandam : quæ quidem eſt diuerſa in
Nam Paludanus in 4.dift.42.9.1.art.3.concl.7.di-
cit,hunc non eſſe propriè inceſtum , quia Papa,vel
Imperator iura ſanguinis mutare non poteſt. Cæ-
terùm ibi conſequenter concedit, nullum ele in-
ceſtum , niſiin gradu prohibito lege naturæ , quæ
fola eſt conſanguinitas,vel affinitas vera:imò con-
ſequenter indicat , non pofle eſſe aliquam actio-
nem Simoniacam , quia prohibita fit ab Ecclelia;
quæ omnia ſunt manifeſtè abſurda : quare faten
dum eſt, illum efle propriè inceſtum: vndenon
eſt,curdicamus , differre ſpecie ab inccſtu inter
conſanguineos, & affines naturales: cùm Ecclclia
propteridem motiuum coniunctionis ſpecialis,
quae eſt inter eiuſmodi perſonas, & propter reue
rentiam debitam adoptanti prohibuerit eiuſmodi accedente prohibitione Ecclefiæ ex codem ho
coniugia.Sic videtur ſentireThom. Sanch. dicto
1.7.diſp.8.n.10. dicens illud peccatum reduci ad
incelțum, vbi affert Martinum de Magiſtris tr.de
temperantia 9.9 . concl. 7. idem inſinuat Petrus de
Soto lett.11.de matr.dicens,ibi intercedere quam-
dam affinitatem , & conſanguinitatem.Vnde con-
fequenter adprincipia pofita , licèt in iis peccatis
1
opartcat explicare circumftantiam inceftus ; non
tamen necefle erit explicare differerxiam cogna-
tionis legalis à naturali,
319. Sed circa hoc ipſuin rurſus dubitari porcſt, an
inceßus ex cognatione legali fit fempcr ciufdem
{peciei. Reſpondetur breuiter confequenter ad
doctrinam poſitam , non eſſe ſemper ciuſdem
fpeciei : diximus enim , hanc cognationem lega-
!cmeffe conſanguinitatem , & affinitateın legalem ,
& fimilitudinariam : debet ergo fubire eaſdem
conditiones , & diuerfitates : quare ficut in Vera I
conſanguinitate naturali diximus , differre fpecie BE
peccatum patris cum filia à peccato eiuſdem filiz
cum patrc,& vtrumque à peccato fratris cum lo
fore:Sic dicendum elt , differre ſpecie peccatum
prace cum adoptante, & vtrunque à peccato filij
naturalis legitimi cum ſorore adoptata à luo pa
tre.Rurſusdiximus,non differre ſpecie peccatum
filij cum matre à peccato filij cuin nouerca : fic
ergo dicendum eſt,non differre ſpecie peccatum
filij adoptati cum vxore adoptantis à peccato fi
liz adoptatæ cuin parrc adoptante.
Quod dictuin eſt de circumftantia cognatio- 330.
nis legalis,dicendum eſteodein modo de circum- De publica
ſtantia orta ex impedimento publicæ honeſtatis. boneftinie.
Eft autem impedimentum , quod oritur ex ipon
falitio valido contracto de futuro , ex quo oritur
impedimentum inter ſponſum , & conſanguincas
ſponſæ in primo gradu,& inter ſponíam , & con
languincos (ponâ in primo gradu,quod eft impe
diinenrum dirimens ,de quo latè idem Sanchez
dictolib.7. diſp.68. & fegg.Quodidem impedi
mentum oritur ex matrimonio rato non conſum .
trimonio rato oritur impedimentum cum con
ſanguineis coniugis, non folùm in primo gradu,
ſed vſquead quartum ; nec obftat, matrimonium
fuiflc irritum , niſi inualiditasproueniat ex defe
& tu conſenſus , cùm tamen ex ſponſalibus irritis
non oriatur impedimentum poft Tridentinum ,
necex validis vlexa primum gradum conſangui
nitatis, vtrumque tamen eſt impedimentum per
petuuin .
.
Hoc ergo ſuppoſito, dicimus , copulam illici- 3311
tam cum conſanguinca ſponlæ , vel coniugis in
{pecie, ſi copula ſit cum matre fponlæ ,& diuerſa,
li ſit cuin filia ſponſæ , & diuerla,lifit cum forore.
Quia per ſponſalia, quæ ſunt inchoatio matrimo
nij , ſponſus incipit fieri filius matris ſponíæ , &
pater filiorum ſponím , & frater ſororuin ſponſz.
Quare ficut illa peccata eflent ſpecie diuerſa cum
matre , cum filia , cum ſorore propria ; ſic erunt
cum his legalibus , ſeu Gimilitudinariis. Rurſus,
licut ſuprà diximus,copulam cnm affine elle eiul
dem fpeciei cum copula cum conlanguinea in
codem gradu ; fic dicendum videtur de copula
cuin impedimento publicæ honeſtatis ; quod
quidein cſt quædam affinitas imperfecta , feu in
choatiua orta ex inchoarione matrimonij , & ita
neſtatis moriuo , reducitur ad eamdein ſpeciem .
Vnde cùm dixerimus ſupra num . 319. copus
lam cum affine in primo gradu tranſuerſo , v.g.
cum forore propriæ vxoris , non differre (pccic
à copula cum affine in ſecundo gradu lineæ
tranfuerir , licèr copula cum ſorore differat ſpe. di
cie à copula cum conſanguinea in ſecundo , vel
tertio gradu : idem dicendum eſt in preſenti,
copulam cum ſorore coniugis poſt marrimo
nium ratum , non differre ſpecie à copula cuin
conſanguinca cranſuerſa eiuſdem coniugis in ſe
cundo , vel tertio gradu , quia in ſpeciebus ma
litiæ , quæ oriunrur ex hoc impedimento pu
blicæ honeſtatis, debemus magis obſeruare re
gulas affinitatis , quam conſanguinitatis , vt dia
tum eft.
Decimo
bire eafdem Diſp .XVI . Sect. VI . 363
ficurinvera
333 . Deciind dubitatur de impedimento cognatio- cut qui conferret Baptiſmum , vel confirmatio
ferre(pecie Decognatio- nis ſpiritualis , an , & quomodo debeat explicari. nem in ftatu peccati, non videtur committere
ciufdemfiliz
auris cumlo.
neſpirituali. Eft autem cognatio hæc impedimentum quod peccata ſpecie diuería', nec debere explicate,
damirritansmatrimonium , quod oritur in Ba- quale Sacramentum contulerit in ftatu peccati,
te peccatum ptifmo, & Confirinatione inter baprizantem , & cùm ad illam irreuerentiam materialiter fe habcat,
quidem ada
baptizatum , & in patrino , & matrina reſpectu quod fit Baptiſmus, vel confirmatio .
peccatofly ipſius baptizati , & rurſus in parentibus bapti- Vndecimò dubitatur, an in copula fidelis cum 336 ,
iaà luo po zati reſpectu baptizantis,& patrini , ac matrinæ , infideli,hoc eſt ,baptizati cum non baptizata ,. De impedir
Fie peccatum quod idem reſpectiuè dicendum eft in confir- fit neceſſariò explicanda illa circumſtantia. Sup- mento difpå
. .
доuсtca:: macione. Hoc luppoſito , certum eſt , hanc cir- poniinus, illam diſparitatem cultus eſſe impedi
ne peccatum
cumftantiam declarandam eſſe in copula illicita. mentum irritans murimonium ; fed dubium eft,
peccatos. Dubitaripoteſt primò , an fit fpecies diuerſa ab an copula extra matrimonium habeat etiam ma
inceltu (upra explicato in cognatione carnali, litiam ſpecie diuerſam . Aliqui dicunt, non ad
ha cognation
vel legali.Reſpondetur affirmatiuè : quia licèt dere malitiam ſpecie diuerfam à fornicationie .
de circum .Ox contineat quidem malitiam aliquam inceſtus , Azor. 3. tom. lib.3.cap.29. quast. 3. & alij , quos
quatenus eſt copula inter perſonas adeo coniun- refere Diana 2. tom . trattat.4 . de Sacramentis
- honeſtatis,
Fur ex Ipon Zas', cuius coniunctionis intuitu Ecclefia pro- refolut. 138: ſed veriudum
s eſt , differre fpecie , atque
hibuit inter illas inatrimonia : addit tamen vltra adeo elle expl ican , ve-cuin aliis tradic Tho
quo ocitu: hocmalitiam facrilegij ; co quod prohibitio iſta mas Sanchez ditta difputat, 's. num . 12. quia
aſanguinea oriatur etiam ex reuerentia debita Sacramento , Eccleſia prohibens coniugium fidelis cum infi
m , & cot quæ reuerentia violatur in eiuſinodi copula , deli id facit ex motiuo turpitudinis , quæ appa
deſt impe atque adeo ex hoc capite pertinet ad ſacrilegium , ret in coniunctione cum infideli , quam con
m Sanchez vt cum aliis docet Thomas Sanchez lib. 7. diéta iunctionem vult vitare . Hæc autem turpitudo
n impedi difput. 5. num . 9. debet'ergo'explicari cognatio æquè'verſatur in copula extra matrimonium ,
conſum fpiritualis in ſpecie , vt confter de vtrâque malitia in qua eſt idem periculum mala educationis
odex mas
cum con
ſpecifica. in prole, & niniz familiaritatis cum infideli.
334: Rurſus quæri poteſt , an hæc fitſpeciesinfima, Quare ficut prohibito matrimonio inter con
mo grada, an verò generica continens ſub ſe alias ſpecies ſanguincos, cenſeturprohibita etiam ſpecialiter
simonium
ac ex defe.
contra cognationem ſpiritualem : Rcfpondetur copula inter illos, quia manent cadem inconae
ibus irritis
ex ſupradictis , eſſe genericam : Nam peccatum nientia , quod ſcilicet fiat vna caro ex illis , qui
baptizantis, ſeu patrini , cum puella baptizata erant iam adeo coniuncti : fic prohibito coniu
Gentinum , differt ſpecie à peccato baptizantis cum matrina, gio cum infideli , cenſetur prohibita etiam copu
anlangui. vel patrini cum matrebaptizati.Quialicèt vtrum- lacum illo , cùm maneat idem motiuum . Illud
dumper quepeccatum fitcontra reuerentiam Sacramenti; autem peccatum non pertinet ad inceſtum , ſed
non tamen participat eodem modo malitiam in- ad irreligioſitatem , quatenus per illam fieri vi
am illica ceſtus : peccatumenim baptizantis , vel patrini detur contra reuerentiam noſtre religionis, in
uniugis in cum baptizata habet fe , ficut peccatum patris cuius honorem prohibita eſt illa coniunctio cum t
ſtanciam cum filia : & è contra peccatum baptizatæ cum infideli , vt bene obſeruat Sanch . loc. cit.
Hiucrla in baptizante, vel cum patrino,haber ſe ficut pecca- - Duodecimò dubitatur : verùm impedimen 337
<< diuerla, cum filiæ cum patre : denique peccatum bapti- tum raptus , vel criminis , ſcilicet , aduirerij cum Derapiu :
un forore. zantis cum matrina, vel patrini cum matrebapti- promißione matrimonij,vel contractu de præſen- crimine.
matrimo. zati , aut matrinæ cum patre baptizati habet ſe, ti,vel nece coniugis, afferant circuinſtantiam ex
onía , & ficut peccatuin ſoceri cum matre ſui generisinterplicandam in copula habita inter eiuſmodi impe
Sponz quos non datur titulus reuerentiæ , aurſubiectio- dimentis ligatos. Henriquez lib.ş. de pænit. c.6.
ciſacum nis, ſicut inter parentes, & filios, ſed coniunctio n.3 . littera M. in Gloffa loquensde impedimento
licerunt fpecialis in ordine ad eumdem filium , quatenus vxoricidij,fupponit,eſſeneceſſariòexplicandum
Rurlus, vterque eſt parens,vel per conſanguinitatem , vel in confeſſione copulæ illicitæ. Aliſ tamen pro
elle ejul peraffinitatem eiuſdem filij.Sic bapcizans,velpa. babiliùs id negant, ThomasSanchez diēta diſp.s.
uinea id trini,& parentes baptizati habent inter fe fimilem num.17.6 18. & alij , quos affert, & ſequitur
coniunâionem ; quatenus ij omnes funt patres, Diana di£to tract. 4. refol. 140. Ratio autem eſt,
e copula vel per naturam , vel per Sacramentum eiuf- quia in iis caſibusmatrimonium non prohibetur
; quod
, feu in. dem
hanc paterni
licèt, perfect
filij. Ettatem iori modo participet proptermotiuum honeſtatis ſpecialis, ſed in pe
qui baptizat, quàm patrinus; nam delicti commifli , & vt conſulatur libertati
>
, & ita
Eemlo . id non facit differentiam ſpecificam : quia etiam matrimonij,cui obſtatraprus,& indemnitari con
Deciem . pater naturalis eſt perfectiori modo pater, quàm iugis, cuius vita periclitaretur, ſi cum ſpe futuri
. copu.
! vitricus, & tarnen diximus , eſſe eiuſdem fpe- matrimonij fierent adulteria, & promiffiones, aụt
ciei copalam cum filio, aut cum priuigno. machinationes de occidendo coniuge : quando
335. An verò diuerſitas Sacramenti refundar diffé- ergo matrimonium prohibetur in pænam , non
fpecie An debeat rentiam ſpecificam , itavt debeat explicari , an prohibetur ſpecialiter copula inter tales perſonas,
linez
rat fpe. dix cognarn- impedimentum ortum effet ex Baptiſmo , an ex quia id parum refert ad intentionem illius legis.
explicari
o , vd tionis Spiri confirmatione: exiſtimo exhoc capite non argui Quando autem dicimus, raptum non afferre
tualis ?
ſenti differentiam ſpecificam : quia neque in ratione ſpecialem malitiam copulæ ; inrelligi deber:•
crimo
inceſtus , cùm per verumqueSacramentum pa- de raptu , quatenus præcisè impedit matrimo
3 Cum
rrini , vel baptizans , aut confirmans contrahant nium . Aliunde tamen certum eít , quod fi co
in le paternitatem reſpectu baptizati , aut confirmnati, pula vi extorqueatur; habeat fpecialem mali
Is ma
& compaternitatem inter fe , & cum parentibus tiam raptus neceſſariò explicandam : hoc ta
baptizati, vel confirmati , neque etiam eſt diffe- men non prouenit ex eo , quod impediatmarri
o po rentia fpecifica in ratione facrilegij, cùm vtrum- moniuin;nam etiam ftante illo impedimento, &
Brere
ve dia que peccatuin ſit contra teuerentiain Sacramen- durante, eo quod nondum fæmina ad locum tu
tis debitam , & codem genere irreuerentiæ : fi- tum reſtitura liç , li ramen fæmina confentiat in
P. Ioan. de Lugo de Pænit. Hh 2 copulam
ecimo
 364 De Sacramento Pænitentiæ.
copulam , non habebit circumſtantiam caprus : propter feruilem conditionem matris : G verò
&è congra , licèt fæminanon extrahatur de do- mater lit libera, habebit prolem , quam pater,nec
mo, quo caſu non contrahitur impedimentum ; alere ,nec educare poterit:ergo Itante hac ex par
adhuc li viextorqueatur copula,habebic circum- te eodem motiuo ,cenſebitur prohibita ſpeciali
ftantiam raptus explicandam , vt benè notauitter copula, coipſo quod Ecclefia prohibuit, & ir
Sanchez loco citato . ricauit tale matrimonium cum ea ignorantia.
338. Decimo tertiò dubitatur de impedimento im- Verius ramen videtur, illam copulam præcisè 341.
sim. impoten- potentiæ,vtli frigidus, Eunuchus, vel impotens,
De fatione inspedimenti , non habere malitiam ſpe
coëat , an hæc fit circumſtantia explicanda. Du- cialem . Poteſt quidem illam aliunde habere ex
bitat de hoc Filliucius tom. I.tractat . 10. pari, 2 . fraude, vel dolo , quo perſona libera cogitur tale
cap.1. num . 2 3. vbi addit, communiter non repu- malum in prole ſuaſuſtinere :hanc tamen mali
tari illam ſpecialem malitiam ; ſed neſcio , quo tiam eodem modo haberet , licèt Ecclefia non
fundamento ; nam Doctores communiter ſup- appoſuiſſer tale impedimentum irricans ; quia
ponunt, ellemalitiam ſpecialem neceſſariò de- eodem modo lequerentur illa mala , atque idco
clarandam . Henriquez loco ſupra citato , Lellius etiam tunc peccaret ſpecialiter contra iuſtitiam
lib. 4.cap.3. dub.6.num.4s. Sanchez dicta difp.s. ancilla, v.g.ſua fraude caulansillud damnum ,vel
num.14.vbimeritò addit , illam copulam reduci aliquandocontra charitatem non impediens illud.
adpeccatum contra naturam ,quia fruſtratur fine, Cæterùm ex vi præciſaimpedimenti appoſitiab
ad quem à natura deſtinatur. Vnde obiter ad- Ecclelia non viderur aduenire malitia ſpecifica
ucreo,in eiuſmodiperſonis, etiamficonfiteantur quia veaitSanch.dičta diſp.19.7.23. ratiopětil.
ſima,quæ induxit Ecclcham ad hoc impedimen
peccata interna, debere in iis explicari talem cir-
cumſtantiam , nifi fortè fuerint defideria , quæ tum ftatuendum fuit, vt reſarciret iniuriam , vel
ab illa malitia præſcinderent, vt fi Eunuchus,aut damnum irreparabiliter illatum libero ignoranti
naturaliter impotens ex amore alicuius fæminæ conditionem leruilem alterius, & ob grauem con
deſideraret potentiam , quæ illi deeft , vt poffet tractus inæqualitatem . Et quidem inæqualitas
naturaliter cum illa peccare ; nam hic actus in contractus non inducebat ad prohibendam copu
terrius non haberet pro obiecto copulam con- lam illicitam , in qua non fit vllus contractus.
tra naturam , fed naturalem , atque adeo care- Sed neque illa ratio fubueniendi ignoranci per
fet malitia fpeciali proueniente ex tali circum- tinebat ad prohibendam copulam : nam illa rario
ftantia. magis cendit ad remedium adhibendum,quando
339.
ceſſat ignorantia
Decimo quartò dubitari poteftde impedimen- damnum , ne maneat irreparabile illud
, quàm ad impediendum illud ab initio,
De impedi- to conditionis ſeruilis , an quando verè impedit
Histis . fer-' matrimonium , eo quod ignoretur ab altero li-
mento dum ignorantia perſeucrat: durante enim igno
bero contrabere volente ; tunc , inquam , ſtante rantia , verè patitur illud damnum , & generatur
illa ignorantia , quæ irritarmatrimonium ,copula proles caritura libertare ,vel bona educatione:
voluit tamen Ecclefia irritare matrimonium ab
interim habita contrahat fpecialem malitiam ex
plicandam in confeſſione ratione impedimenti
matriinonium contrahendum.Et
initio , vepoſtea ablata ignorantia , poflit perſo
na libera Gbi conſulere. Hoc autem non proce $
ad quidem cer
tum videtur , fi copula habeatur fub fpecie , & dit in copula illicita, in qua in primis perſona li
prætextu matrimonij, dari ſpecialem malitiam in bera non eft digna Eccleſiaſtica compaſſione , &
Teruo , vel ancilla fingente libertatem , & deci- prouidentia, cùm ſua culpa incurrerit illud dam
piente grauiter coniugem ,acinducentem ſubopic num.Deinde non oportuit præuenire remedium,
nione verimatrimonijad copulam illicitam : in- cùm poltea , vbi primùm ceſlauerit ignorantia,
teruenit enim præter peccatum ſcandali, fraus, & poflit deceptus recedere, & libi conſulere,quod
dolus in segrauiſſima. Dubium tamen eſſc po- . non potuiſſet poſt matrimonium , fi non fuifler
ab initio irritum.
teſt , quando non ſub opinione matrimonij , ſed
aliter ancilla coit cum libero ignaro ſeruitutis,an Decimo quintò dubitari poteft, an copula in
tunc copula faltem ex parte ancillæ habeat mali- habente impedimentum aliquodnon ex dirimen- Deimpedi
tiam ſpecialem propter impedimentum , quod tibus , fedex folùm impedientibus , habeat ſpe- mentismer
tunc interuenit ad matrimonium ex ignorantia cialem malitiam in confeflione explicandam .Et dirimăribun
ſeruitutis. quidem ex iis multa iam abrogata ſunt, de qui
340. De hoc nihilinuenio apud Auctores : & qui- bus non oportet amplius quæſtionem mouere.
dem pro veraque parte poſſunt effe rationes ; Alia ſunt impertinentia ad hoc propoſitum , v.g.
quod eniin copula illa ex impedimento ſtante ac- excommunicatio maior , vel minor , cum qua
cipiat malitiam fpecialem ; probari poteſt ex do- non poteſt licitè ſuſcipi Sacrainentuin matrimo .
etrina ſupra indicata;quia prohibitio , & irritatio nij : non addit circumftantiam explicandam in
matrimonij in hoc caſu non fuitpræcisè in pe. peccato fornicationis , vt conſtar. De aliis cer
nam : alioquin quando abſquevlla ſerui , velan- tum eft , quod addunt talem circumſtantiam ,
cillæ culpafuit ignorantia in coniuge libero,non verbi gratia , votum ſimplex caftitatis , quod
cſlet irritum matrimonium , cum non fit pana quidem impedit matrimonium , ne licitè fiat, &
abſqueculpa : moriuum ergo illius impedimenti ſimiliter addit circumſtantiam ſpecificam in
non eft punire ſețuum ,ſedſubuenire perſonæ li- peccaro fornicationis. Idem eft de interdicto ,
beræ, ne patiatur grauiſſimainconuenientia, quæ vel prohibitione , qua aliquis ab Eccleſiæ Præ
ex tali matrimonio pati cogeretur , quæ congerit lato prohibitus elt , ne contrahat matrimonium
Sanchez lib, 7. de matrim. diſp.19.num . 2. inter : cum tali fæmina, quia dubium eft , an incer
quæ vnum eſt damnum prolis, quam pater fer- cos ſit aliquod impedimentum , donec id liquidà
uus non poterit alere,necrecte educare. Hoc au- cognofcatur. Hic ergo , fi tunc peccaret cum
tem incommodum pati etiam cogitur, qui cum illa færnina ,contraheret malitiam ſpecialem pro
ignorantia feruitutis coit cum perſona ſerua,nam pter periculum , cui ſe exponit committendi
fi patctfit liber , cogetur habere filium feruum inceftum , vel aliud peccatum , quod oriretur
 Diſp. XVI . Sect. VI. 365
Vero
Tonet ex tali impdimento , fi fit verum : nifi fortè ipſe diſplicet ; cùm ſupponat , iure naturæ prohiberi
x pro
ſciat certò , non dari tale impedimentum , quod copulam intercognatos , vel affines in ſecundo
ecuali indagatur, vel niſi illud impedimentum talc fit, gradu , cuius contrarium de ſecundo gradu affi
vt etiamfi certò conftaret , non refunderet mali- nicatis tranſuerſa cerciſlunum eft , & de ſecundo
_&
tiam in copulam fornicariam , ſed in folum ma- conſanguinitatis etiam tranſuerſæ ab omnibus re
trimonium , provt de aliquibus impedimentis ſu- cipitur : Ergo fi in aliis gradibus non affert mali
nipe praconceſſimus. De impedimento ſponſalium , tiam ſpecificam nouam ,eoquod non fintiure na
ете а an ſponlus,velſponſa defuturo peccans cum alio uerfæ
turę prohibici;idem
dici deberet.
de ſecundo gradu lineç tranſ
rate contrahat ſpecialem malitiam:diximusfuprafečt.
4.numero 176. Secundò ; quia ſi in gradibus iure naturæ pro 346.
mali.
343 . Difficultas eſſe poteſt de impedimento diſpa- hibitisſodomia habet fpecialem malitiam , idem
que
ris cultusinter catholicum , & hæreticum, quod dicendum videtur in gradibus iure humano pro
ideo non eſt irritans , fed folùm impediens , an catho- hibitis propter eaindem omnino rationem. Pro
licus peccans cum hæretica , vel è contra debeat batur ſequela. Nam ideo prohibito matrimonio
explicare illam circumſtantiam propter impedi- de iure naturæ inter fratres, aut patrem , & filium
20,vel mentum, quod erat ad matrimonium contrahen- verbi gratia , cenſetur prohibitaetiam ſpecialiter
lloc.
ati 15
dum. Hoc dubium cetigit P. Sanchez difto lib. copula illicica , & peccatum contra naturam;
ha
7.difp.s.num.1 3.vbi dicit , contrahi quidem fpe- quia ratio primæ prohibitionis magna ex parte
bril
cialem malitiam neceſſariò explicandam , quia militarin iis , nempe reuerentia debita coniun
motiuum prohibitionis idem eſt reſpectu matri- &tioni ſanguinis , & quia propter coniunctionen
mnen.
monij, & reſpectucopulæ fornicariæ :quare ficut faciliùs irritaretur in eis ardor concupiſcentiæ ,
Ve/ de impedimento irritanti diſparitatiscultus di- & amoris mutui , niſi ſpeciali fræno maioris pro- ,
ctum eſt , refundere etiam ſpecialem malitiam in hibitionis cohiberentur : led in gradibus etiam
COM fornicationem , idem dicendum eſt de hæreſi, prohibitis iure humano ratio,& motiuum prohi
lita propter candem rationem ; atque adeo malitia bendi matrimonium militat magna ex parte ad
PU illa pertinebit etiam ad candem fpeciem contra prohibenda omnia alia illicita inter illos : ratio
tus Religionem , cuius dedecus eſt coire cum hære- quippe prohibitionis fuit obſeruantia ſpecialis,
tica & afferre proli periculum manifeſtum per- quam cognati ad inuicem fibi exhibere debent:
ario uerfionis. Vnde regula generalis ſtatui poteſt pro item quia cum ſe ſe inuicemn ſæpius inuiſant,
ndo his etiam impedimentis non irritantibus; quoties & frequentiùs colloquantur , matrimonio non
Jud ratio , & motiuum prohibitionis æquè militat in interdicto , maxima eſſet occaſio , & incen
cio, ordine ad copulam , ac in ordine ad matrimo- tiuum peccandi : denique quia accedente amo
00 nium , prohibitam intelligi copulam, & ideo ex- re concupiſcentiæ ad coniunctionis vinculum,
tur plicandam neceffariò illam circumſtantiam in nimiùm inflammarentur libidinis faces , & exar
se : confeflione. deſceret affectus, quas rationes ponderat Thom .
344. Vltimò dubitari poteſt circa impedimentaco-
ab Anin ſodo Sanchez di to libro 7.diſputatione 5 3.numero 3.&
La mi • derur gnationis , & affinitatis , an ea circumſtantia in quidem conſtat , has rationes,non ſolùm mouere
inceftus. peccato ſodomiæ fit explicanda. P. Azorius 3 . ad prohibendum matrimonium , ſed etiam om
tom.lib.3.cap.18.dicit,addere fpeciem diſtinctam nia alia , quæ ex turpi amore procedunt : Ergo
ucceſſariò explicandam , quando eſt cum confan- ſicur identitas motiuifecit, quod prohibitio iuris
guinea , vel affine in primo, vel ſecundo gradu, naturalis circa matrimonium in aliquo gradu ex
lecìis in aliis vlterioribus ( qui non ſint in linea tenderetur iure etiam naturæ ad alia omnia turpia;
E,
recta ) ſicut nec inter cognatos cognatione le- ſic prohibitio marrimonij de iure humano exten
gali ,vel ſpirituali. Quam ſententiam ſcquitur di debait propteridentitatem motiui ad alia om
Bonacina de matrimonio quaft.4.pun&t .11.numero nia turpia inter illos.
1
Dices , oportuille quidem ,quod Eccleſia pro
7.& alij , quos affert Diana 2.tom. tra £t.4. de Sa- 347
cram.refol.101.qui immeritò citat ibi Azorium , hiberet matrimonia inter eiuſmodi perſonas,quæ
dicentem , ſodomiam inter cognatos intrà ter- aliunde non ſupponebantur prohibita : circa
tium , & quartum gradum conſanguinitatis ha- copulam verò Sodomiticam , quæ iam aliunde à
bere ſpecialem deformitatem , & malitiam præter natura ipſa grauiſſimè prohibebatur , non opor
fodomiticam : cùm tamen Azor . contrariun ex- tuit addere ſpecialem Ecclefiæ prohibitionem .
preſsè dicat illo capite 18.guaft.s.Rationem autem Sed contra : quia Eccleſia per te non folùm pro
differentix deſumunt ex co , quod in primo , & hibuit matrimonia inter cognatos, ſed etiam pro
ſecundo gradu fit contra ius naturale prohibens hibuit ſpecialiter copulam fornicariam inter illos,
coitum inter illas perſonas:in aliis vero gradibus licèt hæc iam eſſet aliundè à natura prohibita.
non fit contra ius naturale , fed folùm contra Item ius naturæ inter fratres non ſolùm prohibuit
ius humanum , quod quidem ſolùın prohibuit matrimonium, ſed etiam prohibuit per te ſpeciali
coitus ordinarios, qui fiuntſeruato ſexu,non con- prohibitione coitum ſodomiticum , licèt hic ali
cubitus extraordinarios. Idem docet idem Azor. unde prohibitus effet vniuerſali prohibitio
capite vigefimo fecundo de peccato contra natu- ne ; ergo non obſtante eâdem prohibitione vni
ram maſculi cum fæmina in vaſe præpoftero, uerſali , oportuit , quod Ecclefia prohibendo
variari ſpecie ratione conſanguinitatis , vel affini- matrimonium inter cognatos , prohiberet conſe
tatis in primo, & ſecundo gradu , non in vlterio- quenter propter eaſdem rationes concubituin lo
ribus, neque inter cognatos cognatione ſpiritua- domiticum .
li , vel legali. Tertiò probari poteſt,hanc fuiſſe defacto Ec 348 .
In hac ſententia diſplicet in primis,quoddicit, clelix mentem , quia de facto Ecclchainducit co
cum cognato in fecundo gradu contrahi ſpecia- gnationem fpiritualem inter Saccrdorem bapti
lem malitiam vltra ſodomiam , non in tertio,aut zantem , & patrem baptizati,vtconftat ex Triden
quarto:quia ſecundus iure naturæ prohibetur,ter- tino ſeſſione 24. decreto de reformationematrimo
rius, & quartus ſolo iure humano. Hoc ,inquan , ny .capitefecundo Non poteſt autem intelligi
Hh 3
P.loan.de Lugo de Pærit . qua
 366 De Sacramento Pænitentiæ .
qualem effectum pofſit tunc habere cognatio illa
ſpiritualis irrer ſacerdotem baptizantem , & pa-
trembaptizati, niſi ſpecialem prohibitionem tur-
pitudinis inter illos intuitu propinquitatis con-
tractæ ex Sacramento . Quod idem argumentum
fieri poteſt de cognatione, quæ reſultar inter fa
cerdoté baptizanté. & maſculú baptizatú.Namli
cèt olim deſeruire poſſet,vtbaptizatus mediante
illa cognatione cum baptizante ,contraheretetiam
cognationé cum filiisbaptizantis,liquoshaberet, DCerita
Vbitari etiam foler , an fit circumftantia ne
cum filiis baptizantis, vel patrinorum ſublata eſt;
& tamen perfeuerat cognatio cum baptizante:
quæ quidem ,niſi ſpecialiter prohibeat omnia cur
pia inter illos , ad nihil omnino deſeruiret , & vi-
deretur res quaſide ſolo titulo ; nec facilè expli-
cabatur , quid addat de facto : nam coniunctio
ratione Sacramenti collati , & ſuſcepti , iam erat
ante omnein Ecclefiæ legem : illa ergo lex ad-
ueniens aliquid debet operari , nempe facere il-
los moraliter cognatos ; hoc eſt , ſpecialiter im-
pediros,non quidem ad matrinionium ( quod in-
ter duos maſculos non pofler intelligi)ſed ad om-
nia , ad quæ carnaliter cõſanguinei ſpecialiter ſunt
impediti. Dum eniin tota illa cognatio ſpiritualis,
ficut & legalis non fit verè , & ſtrictè cognatio,
ſed ęquiualens,& moralisinducta per Eccleſiam ,
debetæquiualere cognationi veræ in ordine ad
aliquid. Alioquin non benè intelligitur , quando
Eccleſia induxerit de nouo aliquid morale ,quod
antea non erat , aut quod ablata illa lege, auferat
aliquid morale , aur æquiualens , fi coniunctio
illa ad nihil prorſus æquiualeat,poſica lege , ad
quod non æquiualeat non pofita , vel omnino
fublata illa lege.
349 Quartò arguere poffumus: quia fi aliquis con-
ſanguineam in tertio , vel quarto gradu turpiter
tangat , debet explicare in confeſſione circum-
ſtantiam perſonæ propter malitiam , quam ille ca-
ctus participat ſpecificam diuerſam ab illa cir-
cumſtantia conſanguinitatis , vt cum communi
tradit Sanchez libro 9.dematrimonio difp.46.num .
18. Ergo à fortiori , li vir cuin conſanguinca in
tertio , vel quarto gradu habcat concubitum fo-
domiticum , deber explicare circumſtantiam co-
gnationis propter malitiam ſpecie diuerſam . ſpirituales filij , vi & ipfi , quos vel nobis fuſci- synspre
Mirabile enin effet , quod tangere manum con-
ſanguineæ addat malitiam diuerſam ſpecie;ractus
verò adeo obſcænus , & turpis qui in peccato
ſodoiniæ reperitur , non habeat malitiain ſpecie
diuerſam cx circumftantia cognationis . Vnde ha-
bemus ad minus contra alios Auctores , debere
illam circunſtantiam explicari in coitu ſodomi- suſcepti. Quapropter hocfcelus , ſi quis perpe
350 .
tico maſculicum conſanguinea in tertio,ver quar-
to gradu . Ex hoc autem rurſus probari videtur
explicandam etiam efle in codem peccato inter
maſculos duos confanguineos in codein gradu :
tum quia inter eoſdem alijtactus turpes videntur
habere
ligitur
cirati communiter dicunt in tactu turpi declaran-
dam efle perſonam , li fit conſanguinea : tum
etiain , quia fi ſodomia cum continguinea habet
ſpecialein malitiam ratione ſanguinis , cur non
habebit ſpecialem etiam malitiain inter duos con-
ſanguineos , cùm fit eadem coniunctio languinis
& debitum obferuantia inter illos ? Proprer hæc
ergo verius videtur , illam circumftantiam cx-
plicandam oninino efle in hoc peccato , fiue fit
cum conſanguinco , ſiue cum ahne , aut cognato
ſpirituali , vellegali; de omnibus enim procedit
eadem ratio. Quam fententiam docuit etiam
Graffius de arbitrariis Confeffar. lib.2.cap.34.num .
3.& pro eâdem Diana dičta reſolut.1o1.citat Fran
ciſcum Syluium in 2.2 . Sancti Thome quajt.154.
art I 2 .
S. 3. De circumſtantia peccati cumpænitente.
351 .
rio"declaranda ","i'aliquis peccauit
cum filio , vel filia confeſſionis. Non eſt autem rim peccauit
quæſtio, quando viuseſt ipſa confeflione,tanquá cumpani,
mcdio , vt fi in conf. Mionc ſollicitauit pæniten- circumten
tew ,vel cum proxiinè accederct ,aut proximepoſt sia for necef
confeflionem : cunc enim interuenit grauiffima Jario expli
malitia ſacrilegij, quam mericò grauiflimis pænis cando
punit Ecclelia . Dubium ergo eftde Confella
rio, qui omnino extra actum confeſſionis pecca
uit cum pænitente .
Dux lunt fententiæ . Prima, & fatis commu
nis affirmat, elle circumftantiam neceffariò expli
candam in confeflione. Hanc tener Sotus: Palud .
Vigucrius , Turrecremata, ſupplementum Gabri
elis , Nauarrus,Gallego,Alexander de Neuo,Ta
biena , Armilla, Viualdus, Ludouicus Lopez , &
alij, quos refert , & fequitur Thomas Sanchez
lib. 7. de matrimonio diſp. 55. Nunnus in praſenti
quaft.9.art.2.dub.3.Coninch.diſp.32. numero 23 .
Fagundez , & alijmulti, quos congerit Diana
1.com.tra &t.decircumft aggranant.refol.12.Horum
autem aliqui dicunt,circumſtantiam illam addere
malitiam inccſtus: alijnon eſſe inceſtum , lidla
crilegium. Rurſus aliqui volunt , feclufo omni 352 .
præcepto humano , interuenire talem malitiam
propter irreuerentiam Sacramenti : alij corum id
reducunt ad prohibitionem fpecialem Ecclefiæ,
quæ ſicur in baptiſmo, & confirmatione ; fic
eriam in Sacramento Pænitentiæ induxifle vide
tur quoddam ſpeciale vinculum inter Confeſla
rium, & pænitentem , ratione cuius luxuria inter
illos habeat ſpecialem deformitatem , quam gra
uiffimis pænis punit. Ve conſtat ex Symmacho
Papa in cap.Omnes 30.quaft ... Vbi fic ait : 017
nes, quos inpoenitentia fujcipimus , ita noſtriſunt
pientibus , vel trina mierfionis vocabulo mergenti
bus , unda facribaptiſmates regenerauit. Syluefter
quoque docens admonet vnumquemque Sacerdotem ,
vt nullus caufa fornications ad ſuar pænitentiale
accedar quia ſcriptum eft : omnes , quos in pæniten
tia accipimusi:a fily nostri ſunt , vt in baptiſmate
trauerit , non folum dignitatis honorem amittat, ve
rum etiam vfque ad exitum vitæfis& iugi pænitentia
fefubdat. Eodem inodo loquitur Cæleſtinus Pa
pa in cap.Non debet : eâdem cauſa 30.queſt... Non Cæleſious
deber(inquit) Epiſcopus , au Preſbyter commiſceri PP.
( rulieribus, quæ ei ſua fuerint confeſ peccata;
abſit ) corrigerit ; ſic poeniteat,
quomodo de filia ſpirituali ; Epiſcopus quindecim
annos .Preſbyterduodecim, e deponatur ;fi tamen
in conſcientiam populi deuenerit. Ex quibus colligi
viderur malitia ſpecialis ſaltem ex prohibitione
Eccleſiæ proueniens.
Secunda ſententia negat , effe ibi ſpecialem ‫و از‬.
malitiam ſpecie diuerſam. Pro hac Dianà vbi
supra,Bonacina loco citando afferunt Patrem Azo
rium tertia parte, libro tertio,capire 9. quæftione 5 .
fcd hic Auctor ibi contrariam fententiam renet :
Namn
 Diſp. XVI.
tiam Nam licer dicat , illum non effe inceſtum ; addit
tamen , quod contrahic grauitatem intrà ſpeciem
Sacrilegij propter rationemem , quam ftatim affert.
Ast Si ergo ſupra fornication addit ſpeciem facri-
legij , iam debet ex hoc capite explicari illa cir-
cumſtancia.Dices,non debere explicari : quia iam
MIC in illopeccato explicatur aliunde ſpeciesfacrile-
gij , cùm explicetur,vt peccatum perſonæ facræ ,
ne & contra votum caſtitatis : non ergo oportet ex
plicare illud alterum caput,ex quo contrahit rur-
ſus malitiam facrilegij. Sed contra , quia analitia
ſacrilegij,quæ ſumicur ex violatione voci,eſt mul-
1
an
tum diuerla à ſpecie facrilegij,quæ fumitur ex ir-
of
reuerentia Sacramenti;alioquin , qui violauit vo-
tum , vel qui ſacrilegè miniſtrauitSacramentum ,
ſatisfaceret, accuſando le de peccato graui contra
TIPS
religionem , quod nemo conceder : li ergo Azor
Tu
C4
concedit ,quod accipit ſpeciem ſacrilegij,propter
irreuerentiam Sacramenti , eo ipſo docet effe
neceſſariò explicandam illam circumſtantiam ,
nec debuit pro contraria ſententia afferri.
li 354. Alij tamen tenent , hanc fecundam fenten
ud.
tiam . Petrus de Ledeſma de matrim . quaft. 56.
ori
120
.
art. 2. dub. vltim . e in ſumma de Sacrament.
cap . 19. de Sacrament. pænit. dicit, vtramqueeffe
&
probabilem . Affertur etiam Emanuel Så verbo
2
Confeffio, num. 26. & hic quidem in prima edi.
tione dixerat explicandam illam circumſtan-
tiam; in poſteriori verò Romana,& correcta per
ma
Mag.Sacri Palatij dictum eſt , non debere ex-
plicari. Eamdem fentcntiam docet Baſilius Pon-
TC tius de impedim . matrim . cauf. 30.cap. 24. 9. 2 .
2 Bonacina queſt. 4. de matrim . punét. 16. num . 7.
diſput. s . de Sacram . quaft. §. ſect. 2. pun &t. 2 .
9. 3.num.9.Ioannes Sanctius in ſelectis diſput. Il .
d mum. 5. & alij quos affert , & ſequitur Dian.
E, di&ta reſolut. 12.6 tractat. 3. Miſcellaneo, refol.
C 11. Quibus conſentire videtur etiam Vaſquez
in preſenti quaft.91.artic.r.dub.2.num.20.
355. In hoc puncto diſtinguendumvidetur : nam
vel ſermo eſt de malitia ,quam illud peccatum
habeat peculiarem ex ipſo iure naturæ , vel de
malitia proueniente ex præcepro ,& prohibitio-
ne humana:loquendo deilla priori malitia , ne-
gari non poteſt , quin aliquando reperiatur , &
lit neceſſáriò explicanda . Poteſt autem hoc pro-
uenire in primis ex peculiari irreuerentia , quæ
fit contra Sacramentum ; & hoc non ſolum ,quan-
do in ipſa confeffione , vel proximè ſollicitacur
pænitens adturpia;ſed etiam quoties Sacramen-
cum ipſum ſumitur , vt medium ad peccatum ,
quod ego etiam intelligerem , quando occaſione,
& prætextu, quod habeas curam eam gubernan-
di,vt pænitentem tuam , frequenter eam inuiſas,
& pecces, aut ſi occaſione confeſſionis præteritz
eain poftea alloquaris : Nam hæc omnia red
TA
dunt odioſum Sacramentum pænitentiæ , & ſu
fpectum apud maritos, & cognatos,timentes , ne
ſuis vxoribus , vel filiabus à Confeſſariis quid
mali proueniat. Quotieſcumque ergo ex pec-
cato redundat irreuerentia , aut derriinentum in
Sacramentum ipſum , iam inuenitur iure ipſo
naturali circumftantia grauis fpecie diucrſa ex-
plicanda in eo peccato, quæ quidem non eſtma-
litia inceſtus,ſed ſacrilegij, & irreuerentiæ (pecia-
lis contra Sacramentum .
ili
356. Aliquando hæc malitia (pecialis prouenire
poteſt etiam iure naturæ , ex eo quod Confeßii-
rius peccat non folùm peccato ſcandali commu-
ni; fed ſpecialiter propter peculiarem obligario-
Sect. VI. 367
nem , quam habebat ex officio ſpeciali ad procu.
randum bonum ſpirituale illius ſubditi.Nam Epi
ſcopus v.g. vel Parochus exproprio munere ſunt
paſtores, & medici ſuorum ſúbditorum ,atque ad
co ſpecialiter tenentur ad impedienda eorú pec
cata, & ad procurandam eorum ſalutem : peccane
ergo contra debitum fui officij,li pofitiuèmacu
lare conentur animas illas , pro quibus fpecialiter
debebant inuigilare : quod peccatum non folùnı
pertinet ad ſpeciem ſcandali, ſed etiam eſt ſpecia-'
liter contradebitum ſatisfaciendi proprio officio
Epiſcopi,vel paftoris &c.
Hæc tamen malitia nec Confeffarij eft pro 357.
pria,nec etiam communis omnibus Confellariis.
Nam in primisEpiſcopus,licèt numquam audiat
confeffionem ſui lubditi, peccat tamen ſpeciali
ter contra debitum Paftoris , fi oucin ſuam ,
quam deberet defendere , ſollicitet ad curpia :
quod idem cum proportione de quocumque
Prælato , & de Parocho etiam dici poteft,è con
tra verò non reperitur illa malitia in quolibet
Confeffario ‫ ;ز‬nam licèt in ipſo actu confeſſionis
fit paſtor , & medicus , & habeat peculiarem
obligationem gubernandi , & curandi pæniten
tem : poftea tainen , qui ex officio non habetil
lud munus , non retinet peculiarem aliquam
obligationem , co ſolùm , quod femel audierit
confeflionem illius fæminæ. Nam ficut Paro
chus relicta Parochia , & Epiſcopus relicto Epi
ſcopatu , aut Prælatus finito temporefuæ Præla
turæ , non retinent obligationem erga ſubdiros
prætericos, nec corum peccata cum illis habe
rent ſpecialem illam inalitiam explicandá, quain
habuiſſent priùs ; ſic Confellarius, qui ex officio
id non facit, non retinet poſtea peculiarem obli
gationem paftoris, vel medici, quæ afferat diuer
ſam ſpecie malitiam ,fi peccet cum eo,cuius olim
confeffioncm audiuit ; quia re vera iain non eſt
paſtor,nec medicus, fed fuit, & functus fuit off 358 .
cio ſuo. Faciliùs id poſſet concedi in eo,qui licèt
non fit Parochus,vel Prælatus:eſt tamen ſpeciali
ter ab ipſo pænitente electus, & aſſumptus in pa
trem ,ſpiritualem ,à quo gubernetur, quod munus
habitualiter acceptauit , & retinet, atque ideo ex
ipfo habituali munere obligari videtur admedio
crem faltem diligentiam circa ſalutem ſui clien
cis,& multò magis ad non afferendum illi pofitia
uè periculum adeo graue damnationis æternæ. In
quo ſenſu recipi poteft,quod dixit Filliucius tom.
1.tra &t.10.c.5.num.187.cum , qui actu eſt confeſa
ſarius illius ,cum qua peccat,debere explicare cain
circumſtantiam , non verò cuin , qui iam non eſt
actu ipfius Confeſſarius.Sed, vt dixi,non folùm
in Confeffario, fed etiam in duce , ac patre ſpiri
tuali,Prælato ,& Paſtore cadem diſtinctio locum
habere poteft.
Si verò fermo fit de malitia ſpeciali proue 359
niente ex mera prohibitione humana , placet
omnino ſecunda fententia. Pro qua eſt textus
in capit . fin. in fine de cognatione ſpirituali in 6.
vbi Bonifacius Otruus cxpreſsè decernit ex a
liis Sacramentis præter B.iptiſmum , & Confira
mationem , cognationem fpiritualem nequa
quam oriri. Et quidem , quod ex Sacramen
co pavitentiæ nunquam fucrit orta cognatio
ſpiritualis , ficut in baptiſino , & confirmatio
ne ; probari poteſt , quia cùin olim cognatio ex
iis Sacramentis efſer inter filios baptizantis , &
baptizatum; ſi cognatio fimilis oriretur ex Sacra
mento penitétiæ fequcretur,quod filius Parochi
Hh 44 ( qui
 368 De Sacramento Pænitentiæ .
( qui ex præcedence matrimonio effe poflet legi- iure naturæ , conſtat clarè , inueniri etiam in ta
timus,vel ex concubina illegitimus ) nullam pol- & tibus , & aliis peccatis turpibus : ex quibus ma
ſet feminā ducere in vxorem in toto oppido , quia gna etiam irreuerentia redundat contra Sacra.
cùm ellent pænitentes ſui patris , cum omnibus mentum : & grauiter violat Paſtor , vel Prælarus
contraxiffet cognationem fpiritualem . Porrò ne- in iis debitum , quod ex officio , & munere ha
que aliam diſſimilem cognationem ex hoc Sa-
cramento oriri , probari poteſt, quia ſine ſuffi-
cienti fundamento id afferitur :namad textus illos
ſupra adductos,ſiſemel concedis , illam particu-
lam,ſicut, non ſignificare ibi omnimodain ſimi-
litudinem cum aliis Sacramentis in caufanda co-
gnatione,vtproba
ſignificare tum meſt;facilè
ſimilitudine dici poteft,ncc
in hoc, quod eſt parere
cognationem , ſed ſolùm in refundenda quadam
maiori grauitate in illo peccato, quod non nega-
mus , quam voluerunt grauioribus pænitentiis
punire; vel certè loquuntur de iis , qui ex officio
audiebant confeffiones , vtEpiſcopus, & propri-
us Sacerdos, extra quos nullus fortè tunc confel-
fiones excipiebat , & in iis iam diximus , eſſe cir-
cumſtantiam ſpecialem neceſſariò explicandam .
Deniquefitunc fuit, vel cognatio , vel vinculum
ſpeciale , id totum ſublatum iam eft , vt con-
1
ftat ex illa decretali Bonifacij octaui ſupra citata,
ve notauitbene Pontius loco fupra adducto.
!
360 , Hinc obiter infero primò, quod dictum eſt de
peccato confeſſarijcum fæminapænitente, lo- feffione ſacramentali cognoſcat iterumaffectum
cum etiam habere in peccato eiuſdem cumpa-
nitente maſculo. Nam licèt contrarium infinuet
Diana cum aliis di&to tra &t.de circumst.aggravant.
refo!.56. Id tamen intelligiturde malitia fpeciali, §. 4. Vtrùm in delectatione interna debeant
quæ reſultaret ex lola lege Eccleſiaſtica , quæ lex
folùm videtur loqui de pænitente fæmina: cùm
autem dixerimus , totam malitiam ſpecialem , fi
quæ ex ipſo
iure naturæ ; idem , & multò magis locum ha
bet in confeſſario maſculi propter maiorem pec-
cati grauitatem ex qua redundat maior
irreuerentia in Sacramentum , & ipſe confel-
ſarius ratione officij magis tenebatur ad procu- .
randum bonum ſubdito in ordine ad vitandum
illud grauius peccatum . Dixi tamen , in cafu
noftra quaſtionis , quia quando peccatum illud
fieret intrà confeffionem , aut proxiinè , vel
in loco.confeflionis , &c. conſtar , ſpecialem
malitiam redundare ex ſpeciali prohibitione hu-
mana contenta in Bulla Gregorij decimi quinti
in qua prohibitio explicicè extenſa eſt ad confef-
ſarium eriam mafculi .
361 . Infero ſecundò, non ſolùm copulam , ſed ta-
Ctus etiam turpes, aut pollutiones interpæniten-
tis femora participare illam malitiam fpecialen
in iis caſibus , in quibus diximus explicandam
neceffariò in peccato cum pænitente. Hoc etiam
eft contra Dianam in eodem loco , qui negat, in
eiuſmodi peccatis declarandam circumſtantiam ,
licèt declaranda effet in copula. Sed hæc ſenten-
ria nullo modo placet , fiue fermoſit de malitia ,
quæ oritur ex iure naturæ , ſiue de malitia , quæ
oriretur ex prohibitione Eccleſiaſtica . Nam licut
prohibita copula inter cognatos cognatione ſpiri-
tuali orta exbaptiſmo, tactus etiam , & alia pec-
cata turpia inter illos contrahunt ſpecialem ma-
liciam neceſſariò declarandam : ficpofita prohi-
bitione ſpeciali Ecclefiæ de copula confeffarij
cum pænitentc propter ſpeciale vinculum abea-
dem Eccleſia inter illos conſtitutum, conſequen-
terractus , & reliquaturpia peccata contraherent
ſpecialem malitiam necellariò declarandam . Lo-
quendo autem de ſpeciali malitia , quæ oritur ex
bet procurandi ſpecialiter ſalutem ſpiritualem il
lius ſubditi .
Infero tertiò , quid dicendum ſit de confeſſio
.
362
ne illius peccati cum proprio confeſſario com
milli,an poffit, vel expediat illud apud eumdem
confeffarium expiari : de quo S.Thom.in Addit.
cerdos debet.z.ad.l.vbi
quaft.20.art dicit, quod
audire confeſſione tunc,necSa
m mulieris ; fed
adalium cam mittere, nec illadebet ei confiteri,
ſed debet petere licentiam ad alium eundi, vel
recurrere ad ſuperiorem , ſi ille licentiam nega
ret , tum propter periculum ; tum quia eſt minor
verecundia : la tamen abſolueret , abſolurio va.
leret. Quæ doctrina veriſſima eſt : & quidem
quando peccatum iam omnino tranſiit , & veer
que excorde pænitet, & dolet,nec periculum eſt
reincidentiæ ,faciliùspoflet permitti , quod apud
eumdem confiteatur : quando verò perſeuerat
affectus ad perſonam , & periculum eſt , non
debet permitti ; quod confeſſione criminis rc
nouetur memoria in confeſſario , & ex ipſa con
pænitentis erga ipſum ,de quo latè Bafilius Pon
tius loco ſupra citata.
explicari circumftantia perſona,
qua peccantiobiicitur.
Væſtio 363.
nupta , debeat in confeſſione explicare circum
ſtantiam matrimonij : quod eft quærere ,an delec
tatio ipſa accipiat malitiam adulterij, ex eo quod
verfetur circa nuptam .
Celebris eſt ſententia P. Vaſquez in 1.2. diſp.
111.6 12. qui docet,delectationem non ſume.
re fpeciem ex obiecto ;ſed in học differre à deli.
derio , & conſenſu : quia deliderium eſt actus ef
ficax , & conſummatur exteriùs,verbi gratia , in
opere ipſo fornicationis , vel hoinicidij: delecta
tio vero cft actus incfficax , & conſummatur inte
riùs . Rurſus actum , qui conſummatur interiùs ,
diuidit in eum , quihabetpro obiecto rem , & non
operationem , vt odium Dei verſatur circa Deum
ipſum ; & circa actionem : delectatio verò de
fornicatione conſunimatur interiùs, & habet pro
obiecto operationem externam. Quo ſuppoſito,
dicit, actum , qui conſummatur interiùs, & habet
pro obiecto rem , & non actionem , ſumere mali
tiam ſuam ab iplo obiecto; fi tamen conſumme
tur interius , & habeat pro obiccto operationem
externam ,non accipit malitiam ab obiecto,ſed ex
oppoſitione , quam ipſe actus habet cum virtute
V. g . delectatio de fornicatione cum virtute rem
perantiæ . Hinc deducit ad noſtrum propoſitum,
delectationem moroſam de copula cum nupta,
cum moniali , cum rapta , & c.non variari ſpecie
propter illas diuerſas perſonæ circumſtantias, niſi
circa ipſain circumſtantiam formaliter delectatio
verſaretur , verbi gratia circa coniugaram , quia
coniugata eſt.Hanc ſententiam amplectuntur alij,
non pauci, Reginaldus, Sayrus,& alij,quos refert,
& fequitur Diana 1. tom. tract.de circumſt. aggra
yant.refol.48. tra &tatu 3 mifcell. reſolutione 34.
 criam in the Diſp. XVI. Sect . VI. 369
quibusma 2. tom.tract.4.de Sacram. refol.67. &probabin poſteriorere non contrahat malitiam fornica
ontra Saar nefii
lem dicunt Azor. Salas, Filliuccius, Bonacina, & tionis.'!!!) ‫' ܝ܀‬1 ‫] ܝ‬..; ‫ ܘ܂‬، ، ، ،
vel Przlatus
munereha
Lellius apud eumdem Dianam ;& camdem ſe Ex hoc autem vleimo argumento poſſumus 367..
iritualemile quitur Caſtrus Palao I.com.tract.2. difpur.2.pun facilè rcjicere, & diffoluere aliqua exempla , quæ
ito 10.9.4. Jy
P.Vaſquez affere difp.111. cap.z.num.9.c. 10,VC
de confeflio
1640 Hæc ſententia difficilis eſt forraſle 'magis in prober; delectationem non acciperemalitiain ex
ffario com modo explicandi , quàm in re ipfa. Primò, quia obiecto , ficur eam accipit voluntas efficax; quia
ud eumdem nonvidetur poſſe negari , quod malitia delecta- poteft aliquisdelectationem accipere ex'duello,
tionis venerea deſumi poffit ex obiecto , licèt & ex bello iniufto,licèt non poflit ea velle : ficut
m.in Addir. hocfit actio externa:ergo ex illo fundaméto non etiain religioſus poteſt delectari in fumptibus
anc,nec Sà bend negatur differentia ſpecifica inter illas dele propria auctoritate faciédis abſque peccatomor
ulieris; fed ctationes. Antecedens probatur in primis ex mo- tali ; 'licèt non poffit abſquc mortali:id velle.
ei confiter,i do communi loquendi omnium Theologorum , Item poreft aliquis delectari , quod pollucio ſea
eundi,vel quatur in fomno , licèt non poſſit velle, quod
quivniuerſaliter docent, actusſumere ſuam fpe-
Liam negli ciem ex obiecto cum S. Thoma 1. 2. queft. 18. fiat.Denique poreſt gauderede furto alicui facto,
a eſt minor art 2.el quaft.19.art.1. 2. quaft.24 art.4 . quia ablata fuit ci occalio peccandi , licèt non
folutio va
quaft.72.art.1.c2.6 quaft.44.art.8.& alibi paf- poſfetpropret
fim . Deinde à priori, quia malitia illa veloritur
illum finem velle , tel (uadere,
quod ficrcr illud furtum ,
& quidem 368.
- , & vier actui ex eo ,quod delectatiofit , vel quia verſatur Ad hæcexempla reſpondent facileaduerfarijs
Ciculum eft circa tale obiectum . Non primum :alioquin om Ad illud de duello , & bello iniuſto , poffe qui
quod apud nis delectatio eller mala:ergo præcisè ex eo,quod dem aliquem delectaride corum vifione ex fup :
perfeuera
eft delectatio de tali obiecto ; neque iniin inued poſitione, quod fiant; non tamen gaudere,quod
eft, non niri poteſt in eo actu aliud prædicatum præter facta fint:quia non licet gaudere deiis, quæ non
minis re hæcduo , quæ funt genus, & differentiaadæqua- licet deliderare,cùm gaudium & deſideriumdif
ipſa con ' ta illius: ergo negari non poteſt , quod ex obie- ferant folùm pentes tempus prætcritum & futué
affectum cto proueniat malicia. Denique , quia quod de- rum,quod connotantin obicito: & quidem ne
lectatio tendat formaliter in circumſtantiam ma- que etiam defiderium eſt voluntas efficax , aut
Elius Pon
lam, vel ſolum tendat indirectè,non videtur ſufs caufatiuaquia multa poffumusdeliderare , quæ
ficere adponendam ,veļtollendam omnino malia non poſſumus facere ; & tamennon licer delide
debeant tiam : ficut neque in' actu efficaci id fufficit : rare ducllum , utbellum iniuſtum .
nam voluntas adulterij , licèt tendat folùm indi- Ad fecundum de Religiofo ; ficut non poteft 369.
fectè ad circumſtantiam adulterij, & directè ad velle facere illos ſumptus ſine licentia , ita nec
libidinem,id ſufficit,vt contrahat malitiam adul- poteſt delectari in illis factis ſine licentia : poteſt
Latur tur terij: Ergoqui delectatur de copula adultera; quidem velle, aur deſiderare illos abſque malitia
aria, cum
licèt non formaliter propter adultcrium ; adhuc proprietatis & codem modo poterit de illis dele
circum
contraher malitiam adulterij , in quam dire &tè & tari. Ad illuddepollutione, ficut poteft quis
fertur. gaudere de illa in ſomno habita,non propter vo
an delec 365 . Secundò difficiliseſt illa ſententia :quia regula, luptatem ;fed propter ſanitatem ;ſic poffet propter
eo quod quam tradit ad cognoſcendam malitiam delecta- cumdem finem eam deſiderare , non ramen pro
tionis , manet æquè obſcura , & difficilis , nifi curare. Ratio eft:quia pollutio fecundùm ſe non
fecurramus ad malitiam obiecti. Dicit enim, de.. eſt malaetiam obiectiva , ſed ve procurata : quia
on lume. lectationem eſſe malam , quando ſecundum ſe quod pollutio abſque procuratione ſequatur,non
ce à deli. opponitur alicui virtuti. Peto ergo , quando de- affert inagnum damnum proli; quod verò pollet
actuset. ledatio opponitur virtuti aut cur , niſi propter procurari , & intendi ,hoc afferret maximum dam
ratia, in obiectum malum , quod habet ? vel certè fi ex num generationi prolis ; & ideo procurate pol
deletta alio capite poteſt opponi debet illud explicari, vt lutioncih eſt obicctiuè malum. Vnde pollutio
tur inte pofſimus decernere , quando delectatio fit , vel Nem illicitè procuratamn , ſicut nonpoteft quis
anterills, non fit peccatum graue. velle,alır deſiderare,licnec poteſt de illadelecta
&non }( . Tertiò , quod actus efficax ſit caula operis, ri. Denique ad illud de furto dicendum eſt,poſ.
E Deum & delectatio non fit caufa, non videtur fufficere, fe quidem nos gaudere de effectu fequuto , non
verò de vt delectatio non contrahar totam malitiam ope- verò de cauſa ,nec quod effectus poficus fuerit
betpro tis : nam ſihodie gaudeas de adulterio heri å te per talem cauſam . Sicut poteſt pater amare filium
ppolito , perpetrato : gaudium illud certè non influir , nec illegitimum ,non tamen poteftgaudere de cauſa,
habet eſt cauſa adulterij , & tamen nemo negat contra- aut quòd tali modo genitus fuerit..
emali here malitiam adulterij : non eſt ergo quoad hoc Addo , contra hæc omnia exempla poffe , vt .
370.
imme differentia inter actum influentem , &non influ- dixi, retorqueri argumentum ,quod actbli ex ipſa
fionem entem . fornicatione. Namn ſi poſſumus dele& aridebello
leder Quartò, ſicut aliquis non delectatur formali. iniuſto , de duello , de ſumptibusabſque facul
irtute tot deadulterio , aut de violenria , fed de libi- tate , de pollutione , defurtoabfque eo quod deo
stem dine , & idco per te non contrahit malitiam adul- lectatio accipiat malitiam ex obiectis ; curnon
ticum, terij,ſed fornicationis: fic non delectatur dema- poſler etiam haberidelectatio de copula adulte
upta, litia fornicationis , fed de voluptate,quæ quidem fa , abſque eo quod contrahatur malicia, non ſo
pccie fecundùm ſe præſcindir à licita , & illicita : nam lùm adulterij,fed nec fornicationis ?non enim eft
, niti ficut fæmina illa pocerat non eſſe coniugata ; & magis intrinſecè connexa copula illa cum malitia
tatio ideo libido, de qua delectaris , ſecundùm fe præ- fornicationis , quàm pugna cum iniuſtitia , aut
quia ſcindit ab adulterio : fic poterat efle vxor tua , & ſumprus cum vitio proprietatis,& c.
talii ideo voluptas , de qua delectaris , fecundùin ſe Propter hæc ergo alij dicuntvniuerſaliter , de 371.
fort præſcindit à fornicatione , vel copula licita:Ergo lectationem accipere foram ſuam malitiam ex
ſicur proprer priorem præciſionem delectatio obiecto malo : ſed contra hoc eſt , polfe efleob
non contrahit malitiam adulterij , fic propter iectum bonum, & delectationon licitam : vt fi
religi
 370 De Sacramento Pænitentiæ .
religioſus.cogitans fe'in ftatu fæculari:; haberet
nunc delectationem de copula, quam tunc cum
Nxore haberet : obiectumquidom eller bonum , dùm fe habet cum caftitate, & hæc oppoſitio ſu
ſcilicet copula cum vxorc ,Stamen delectatio mitur ex effectu , & commcrione corporis, quam
effet illicica. Fatendum itaque eft poffe nos ale-
qua defiderare,de quibus non poffimus quamli-
beodelectationem accipere : Nam folutus deſi-
derat aliquam in vxorem ,vt pofſic ei copulari; &
tamen non poteſt tunc dele &tationem habere de
copula cum ea habenda. .
372 , Alij ergo dicunt,delectationem in rc venerea
non ram accipere malitiam ex obiecto, quàin cx
effectu : quia , ſcilicet , affere fecum præſentem
commotionem corporis , & cxcitationem vehe-
mentem ſpirituum deſeruientium ad generatio-
nem ,atque ideo videtur eſſe principium copulæ
præſentis:ideo quantumcumque obiectum lit li-
citum , nempe copula habita,vel habenda tunc ,
cita ſo-
quando licitaerat, vel erit , ſemper eft illi.nu
lucis.Ita Sanchez lib.9.de matrim.difp.vlt m.4.
Bonacina quaft.4 . de matrim.punët .8.numero 1S .
Caftrus Palao loco fupra citato ,punct. 10.9.2.0.7 ,
& alij.prima
étrina
In quo etiam ſenſu explicari poteft do-
relata ex Vaſquio, quod delectario
hæcnon ex obieéto, ſed ſecundùm ſe opponitur
caftitaci : quia, ſcilicet,ſumere talem delectatio-
nem ; quæ afferat ſecum talení coinmotionem
corporis', prohibitum eft iis , quibus delectatio
venerea prohibita eft , quales ſunt omnes non
coniugati. Quod de delectatione in aliis mate-
tiis non procedit, quia non affert fecum ſimilem
effectum præſentem , qui prohibitus ſit pro co
ftatu .
373 . Hæc doctrina aliquid veri continet,ſed niſi li-
mitetur , vel extendatur, adhuc mancr difficilis;
primò,quia fi malitia illius delectationis nó pro-
uenit vllo modo ex obiecto malo, ſed ex effectu
prohibito non coniugatis; conſequens videtur in
primis , ordines eiufmodidelectationes effe eiula
dem fpeciei,cùm effectus, quem de præſenti cau-
fanc in corpore , fit eiuſdem rationis, atque adeo
fiue cogitetur de nupta , ſiue de conſanguinea,
&c. delectatio ex hoc capite non habebit mali-
tiam ſpecie diuerſam.Conſequensautem eſt con-
tra- iplum Sanchez lib. 1. in decalog.cap. 2.'&
ipſum etiam Bonacinam loco citato num . 18 .
374. Secundò ponamus , quod aliquis delectetur
de pollutione cogitata appoſita conditione ex-
plicita, ſi eſſet licita, quo caſu malitia delectatio-
nis non ſumeretur ex obiecto, ſed ſolùm ex effe-
etu,quem de præſenti cauſar :tunc, inquam , mali-
tia non deberet elle diuerſa ſpecie à malitia dcle-
Etationis de fornicatione ; quia effectus , quem
vtraque delectatio cauſat in corpore , eſt idem .
Conſequens tamen eſſe videtur contra ipſum
Vaſquez; qui illa difp .112. n. 4. expreſsè farctur,
delectationem de obiecto curpi contra naturain
accipere fpeciem peculiarem explicandam in con-
feſſione , quod idem docet Salas in 1. 2. 2. tom.
tra&t.1 3.diſp.6.felt.6.num.6o.qui tamen num.ss.
dum refert fententiam Patris Vaſquez malè illi
tribuit, quod neque etiam differentiam agnoſcat
inter delectationes de coitu naturali,vel de coitu
contra naturam ;hoc enim expreſsè negauit Val-
quez , & eius ſententiam amplectens, idem nega-
uit Caſtrus Palao di&to pun &to 10.9.4.num.41.
375 . Aduersùs illos tamen vrgeri poteſt hoc idem
argumentum ,etiam cafu , quo aliquis non exclu- . fum conſcientiæ experitur , &dolet,ita fe parum
deret malitiam , ſeu prohibitionem pollutionis , ſollicitum eſſe de propria ſalute , vt dignitates
led delectaretur cogitando de pollutione :quia li amet cum tanto falutis periculo , & non magis ci
delectatio illa non accipit malitiam ex obiecto,
fed ex diffonantia,&c oppofitione , quam ſecua
delectatio ſecum affert; eadem videtur eſſe mali
tia, ſiue delectatio fit circa pollutionem, fiue cir
.ca copulam naturalem ; nam eumdem effectum
cauſat de præſenti in corpore vtraque delectatio;
ergo vel facendum eſt, malitiam ſpecialem deſu
mi ex obiecto, vel debe aſſignari alia ratio , cur
delectatio ſimplex in materia venerea fit illicita,
& non in aliis materiis,cùm malitia per te nec ſu
matur ab obiecto malo , nec ab effectu , quem
caulat, quæ tamen ratio oppofitionis ſpecialis dif
ficile poteſt inueniri
Pro reſolutione igitur huius puncti aduerto, 376.
ad nospro nunc non pertinere tractare ex profel
fo ,an delectatio de obiecto fit illicita , fed vtrum
delectationes malæ & illicitæ diſtinguantur ſpe.
cie neceſſariò explicanda pro diuerſitate malitiæ ,
quæ apparet in ipſo obiecto. Cæterùm ad hoc
ipfum declarandum , necefle erit breuiter ſuppo
nere noftrani fententiam circa radicem malitiæ
delectationis .
Dico itaque breuiter , delectationein , ſicut & Dele&tario
deliderium malitiam accipere ex malitia fuiob-fuvnde fumat
am mal i.
iecti; non tamen ita vt non poſſit aliunde etiam tiam .
malitiam habere; vnde circa obiectum , quod le
cundùm fe non proponatur , vtmalum , poterit
etiam contingere delectatio mala.
Primam partem huius affertionis probat mihi 377
exemplum deſumprum ex actu deſiderij; loquor
autem de deſiderio,non quidem quod fit volun
tas efficax & cauſatiua , ſed merum deſiderium,
quali ſpeculatiuum : poſſum enim ego deſiderare
mortem Petri, vel quod occidatur iniuſtè ab ini
micis, licèt nullo modo velim eum occidere, aut
cooperari ad eius necem . Tunc autem non vide
tur dubium , quod deſiderium de nece Petri , aut
de adulterio Ioannis fit malum propter malitiam
rei deſideratæ cùm ſcriptum fit de peccatoribus:
Abominabiles faltifuntficut ea , que deſiderane
runt. Idem ergodebemus dicere de gaudio:nam
gaudiuin & deſiderium circa idem obicctum nó
differunt, vt dixi, niſi ſecundum diuerſa tempora
quæ refpiciunt; quia vterque actusapprobat, &
amplectitur idem obiectum ; alter pro tempore
futuro, alter pro tempore præterito . Sicut ergo
deſiderium homicidij eſt malum ab obiccto , ita
gaudium ,ſeu delectatio de illo malum erit.
Ratio à priori defumitur ex natura gaudij & 378.
delectationis, quæ quidem quando abſolutè, &
nulla condicione polica , fertur in obiectum , ap
probat , & amplectitur illud per affectum : cùin
autem obiectum fecundùm le appareat malum ,
non poteft voluntas licitè affici ad illud , niſi ſal
tem excludat condiciones , aut circumſtancias,
quæ illud reddunt obiectiuè malum & turpe, ac
indignum affectu , & amore naturæ rationalis.
Exemplis hoc ipſum declarari poteſt , quibus in
aliis etiam materiis experitur vnuſquiſque apud
ſe malitiam talis delectationis, v.g.ſi aliquis præ
uidens periculum falutis ,quod honores & digni
tares ſæculi ſecum afferunt, adhuc eas deſiderer,
& imaginando eas fibi deferri, delectetur, cogi
tando le in illis dominari,& eminere aliis;certè fi
ſubriliter examinet hanc delectationem , remor
mcac
Leitor
Diſput. XVI . Sect. VI . 371
ecua
meat;nam affe & us ille oſtendit, ſe prçferre hono- cuius bonum diminuebat noftrum . Sextum cru
379 . rem ſæculi ſecuriraci falutis æternæ. Cæcerutın ſi delicatis &fæuitiæ, quæ delectatur in tormentis,,
Forum
in eiuſmodi cogitatione ſecludat expreſsèillud vel vulneribus alienis; in quibus omnibus facilè
quam periculum , & imaginctur ſe ad dignitates affumi, apparetex parte obiccti aliquod malum , quod
mali cum ſecuritate tamen ex Dei reuelatione promiſ- vel nullo modo , vel certè proprer ſe ipfum ama
e cir fa,quodnon idco ſuberit ſalutis periculum :tunc ri non poffit : nan málum in præſenti appella
Frum in delectatione de eiuſmodi dignitate fic cogita- mus non folùm id,quod in ſe prohibituni eft , &
Cario; ta , licèr videatur fibi non fatis affectus ad humili. turpe fedillud etiam ,
tev
quod relatiuè, feu in ordi
tatem , & ex hoc capite remorſum habeat con- ne ad noitruin amorem ſit malum , co quod ha
ſcienciæ ; non tamen videtur ſibi peccaſſe contra beat cam exiguam perfe tionem , & bonicarem in
iclitan deſiderium aſſecurandæ ſalutis, cùm hoc pericu. fe.Eiuſinodieſt gloria vana apud hoinines; mala
clu. lum expreſsè excluſerit in ciuſinodi delectatio- item aliena , quæ non ſunt amabilia proprer le
tem
ne. Hoc ipſum ad alias omnes materias applicari ipſa, nec dignanoſtro affectu. At verò copula li
dif poteſt: nam ſi deſideres nauigationem periculo- cita non eſt calis,quia porcſt benè amari, & deli
ſam patris, vt interiin maiori libertate fruaris , & derari à ſolutis ; non tamen poſſunt de illa dele
de hac nauigatione cogitata delecteris ; argueris Ctaripropter malum ,quod ipla formalis delecta
Ofel certè minus diligere patrem , cuius periculum nó tio affert. Vnde conſtat ; idem dicendun cfle ad
rum times , fed amas : fi autem cogitatione excludas alia exempla , qux num . 20. affere de actu diſplin
(pe. omne periculum à nauigacione; cune delectatio centiæ ,quiex le, & non ex obiectv habeat mali
112, illa,licèt arguar affectum ad libertatem , non ta- tiam v.g quando quis tritatur de bono Dei , vel
hoc men arguit minorem affectum erga parentis ſa- proximizirem cùin ex inuidia diſplicer bonum,
opo lutein . Vides itaque delectarionem ,quæ non ex- proxiini.Denique quando alicui ex cótempto dilo
Eliz cluditab obiectomalitiam ,quam habet,accipere plicer obedientia propria, vel aliorum erga fupe
ab ipſo malitiam , eo quod ſit affectus voluntatis
riorem.Sed milibus,conſtat repeririex
in iis,& ,
noftræ ad illud bonuin veftitum omnibas illis parte obiecti ,non quidem malum , ſcd bonuin
ob circumſtantiis ,licèt nec caulet obiectum ,nec cir- tale , quod poflit refundere malitiam in affectum
cumſtantias ipſas. criſtitiz : Nam ficut malitia obiecti refunditur in
am

380. Secunda vero pars aſſertionis , quod ſcilicet eius amorem ,aut delectationem de illo, fic boni
le
aliquando delectatio poſſit eflemala , licèt ex tas obiecti refundit malitiam in difplicentiam ,
parte obiecti non appareat,velexcludatur expreſ- aur criſtitiain de tali obicito .
sè circumſtantia mala ;probatur in delectatione Ex hac doctrina breuitcr propoſita colligere 383 .
200
de materia venerea . Nam licèt copula viri cum iamn poſſumus reſolutionein præfentis dubij, & Varia Refo
vxore licita ſit, & ex parte obiecti nullam afferat obiter aliorum ,quæ circa delectationis malitiain lusiones cir
circumſtantiam malain; religioſus tamen, vel ſo- ſolent proponi. Primò ergo inferrur,delectatio- <delectarios
amalitiam
212
lucus non poteſt licitè delectari in cogitatione nes de obiecto malo ,quando non excludunt ma num.
eiuſmodi copulæ , licèt expreſsè ex parte obiecti litiam ab obiecto , participare ab obiecto malitia
ut
ponae circumftantiam matrimonij , quæ reddit ſpecie diuerſam , atque adeo qui delectacur de
de.
copulam omnino licitam . Radix aurem malitiæ copula cuni nupta,non referendo illam copulam
in eiuſmodi delectatione,cılım non poflic deſumi ad tempus, non effet nupra , habet inalitiam
, quonon
m
ex malitia obiecti , nec ex affe&tu voluntatis ad ſpecie diuerfam propter obiectiuam circumſtan
obie&um malum ,debet omnino reduci ad pecu- riam adulterij. Similiter haberet malitiam ſpecie
$:
liarein illam oppofitionem talis delectationis diuerfam , ſi delectaretur de copula cum conlan
cum aliqua virtute , prove in delectatione de co- guinea,non excludendo circumſtantiam conſan
m
pula licita , videmus opponi in homine ſoluto guinitatis, & fic de aliis:quod ex ſupradiétis aper
ő cum virtute caftitatis propter commotionem il- tè colligitur .
lam , & vehementem carnis ardorem , quem ſecuin Inferoſecundò , ſi mente præſcindatur obic- 384 .
affere talis delectatio , quod in eo ſtatu illicituin Ctum à tali circumſtantia , delectatio habebit ex
eſt.In aliis veròmateriisnon facilè inuenies dele- ' obiectoillam ſolat malitiain ,quæ delumi poteft
o ctationem illicitam , cuius obiectum fecundum àmalitia, quæ non præſcinditur, v.g.li delectaris
381. leſitbonum Multa exempla congerit P.Vaſquez de copula cum moniali , caſu quo non eflet ino
dicta diſput. 1 1 1. cap. 4. ſed in iis ferèfemper in- nialis :tunc dclectario non habcbit malitiam ex
uenitur malitia ex parte obie&ti. Primum eſt de- facrilegio ,ſed cílet ficut delectatio de copula cum
lectationis ex ſuperbia in propria excellentia,ſed ſolueca ; quia
cti
illam ſolain maliciain relinquis ex
Cunc ex parte obiecti inuenitur , vel obiectum part obic .
non dignum tanto amore , vel gradus ſupra me- Infero tertiò , li delectaris de copula cum ſoluz
rita, in cuius poſſeſſione aliquis delectatur ; vel ta,velcum nupta , & c. ſub conditione, feu calu,
honor aliquis afferens periculum ſpirituale, quæ quo effet vxor tua,præſcindendo ab obiecto om
omnia ex fe habent malitiam : velcertè fi folùm nem malitiam , tunc delectationem non habere
delectecur homo de vera excellentia , quam ha malitiam ab obiecto , fed illam ſolum commu
ber,delectatio vel non eritmala,vel ideo erit ma- nem , quam habent omnes eiuſmodi delectatio
la,quia affert ſecum periculum ſuperbiæ , vel al- nes in non coniug.itis , queprouenit ex commo.
terius peccati, quare habebic fe in eo caſu , ſicut tione corporis fupradicta.quam ſecum affert.Po.
delectatio de copula licita , quæ adhuc eſt mala terit tamen illa delectario habere inalitiam fpe
propter malum præſens, quod affert. cialem ex parte ſubiccti, veli lis religioſus , vel
382 . Secunduin exemplum eſt , delectationis de coniugatus,de quo poſtca. Vnde aduerte, in hac
quocumque peccato , provt eſt contra Deum . materia non eſte camdem rationem de deſiderio,
Tertium ,delectationis de peccaro, prove eſt con- & delectatione; quia licèc quoad malitiam , quæ
tra legem ſuperioris. Quarrum , delectationis de deluinitur ab obiccto, ſit cadem ratio de vtroque
malo proxiini,quatenusmalum cius eſt. Quin- actu:non tamen quoad malitiam , quæ defumitur
cum inuidix , quæ delectatur de malo proximi, ex ipſo actu propter effectum , quem delectatio
carlar
 372 De Sacramento Paenitentiæ .
cauſatin corpore , quem non cauſar deſiderium . parte ſubiecti, ſi apprehendat ſe in ſtaru ſæculari,
385. Infero quartò, licèt malitia ,quæ defumitur ab & line voro?Refpondetur;licèt eam circumſtan
obiecto , compecat omni delectationi, quæ circa ' tiam merite præſcindar ; & ita tollat ex ea parte
illud verſatur,ficut & omni deſiderio ; malitiam malitiam obiectiuam , adhuc peccare contra vo
tamen , quæ non ſumitur ab obiecto , non com- tum , quo ſe obligauit, ad non habendas eiuſmo-'
petere omni delectationi in materia venerea , ſed di delectationes venereas illicitas : Sapponimus
illi,quæ affert , vel apta eft afferre ſecum illá cor- enim ex ſupradictis , adhuc illam delectationem
poris commotionem fuprà explicatam . Poteſt manere illicitam in non coniugato propter com
enim dari alia delectatio , vel gaudium tale de motionem corporis,quam ſccum affert.
copula licita, vel alicna,vel propria, præterita, vel • De coniugato autem maius dubium eſt, an î ;87
futura ,quæ ſit mera approbatio obiecti, quaſi mente præfcindat circumſtantiain coniugij, ad
ſpeculatiua , vt cùm vidua gauder , ſe reddidifle huc contrahat ſpecialem malitiam , ſi deleNatur
viro debitum , vel ſe expertam fuifle delectatio- de copula cum alia femina præter propriam v
nem coniugalem ;vel ſponſus gaudet, quod pote- xorem . Nam P. Vaſquez diéta difp.viz. num.19.
rit frui ſponſa;quæ delectatio in modo tendendi dubitat, quia matrimonium contractum non vi
non differtferè à deſiderio , nec affert ſecum il- derur obligare aliquem ,vt necinteriùs cogiter de
lam corporis commotionem , ſicut affert illa alia, alia fæmina; & magis dubitat Caftrus Palao dićto
quæ verſaturcircaobiectum , ficut fi effet præ- punéto 10.5.4.num.4.quia cùm hæ delectationes
ſens:quam differentiam vnuſquiſque facilè expe- fint actus interni,& per fe incogniti alteri coniu
ritur, & aliqui Auctores explicant,dicendo, dele- gi , non videntur ſefe mutuò obligare ad illis ca
Etationes,quæ ſunt in ſolavoluntate, eſſe licitas; rendum . Adhuc tamen ij Auctores non audent
non verò quæ ſunt in appetitu fenfitiuo. Italo- id abſolutè docere: & meritò ,quia coinmunis len
quitur Thom.Sanchez cum aliis di&to lib.r.in de- tentia affirmat, circumftantiam coniugij elle ex
calog.cap.2.num.32.6 ſegg.Quam diſtinctionem plicandam , quam affert Bonacina diéta quaft.
impugnat Caſtrus Palao cum aliis di&to punéto 4. dematrim .pun &t.8. num . 19. & fidelium praxis
10.0.2.num.s. Ipfe autem aliis nominibus diſtin- ita habet.Ratio autem ex fupradi&tis deſumi po
guit illam duplicem delectationem : alteram vo- teſt; quia ſiue coniuges feſe mutuò obligent ad
cat meram approbationem obiecti, quam dicit actus internos,fiue non ; hic tamen actus non et
non afferre fecum illam cominotionem : alteram merè internus:cùm dixerimus , eius malitiam fu
appellar ſimpliciter delectationem . Sed quoad miex effectu, quem in corpore cauſat:ſicut ergo
hoc quæſtio erit de vocabulis :Certum aurein vi- coniux peccat contra fidem matrimonij polluen
detur dari in nobis duplex illud genus delecta- do le, quia interdixit ſibi vſum corporis ſui , nili
tionis valde diuerſum , & licèt vtrumque derur ad finem matrimonij ; ita peccat contra eamdein
in voluntare, altera tamen ex illis facit luos effe- fidem delectatione tali, quæ fecum afferat tur
&tus ſentiri in parte ſenſitiua, & ideo Sanchez,& pem corporis commotionem , & excitationem
alij dixerunt,illam efle in appetitu fenfitiuo. vehementem fpirituum ,& c. Quare licut defide
386. Infero quintò,delectationem de copula aliena ria alterius fæminæ , licèt fint actus interni, ſunt
licita, ſi ſit prioris generis, licitam eſſe quia obie- contra fidem coniugij , quia habent pro obiecto
ctum eft bonum : fi verò lit poſterioris generis, actum externum ; fic delectatio illa erit contra
eſſe illiciram propter effectum ,quem caulat. Idé eamdem fidem, licèt fit actus internus, quia af
dicendum eſt de delectatione, quam habet fpon- fert ſecum effectum externum fibi prohibitum,
fus de futuro , aut vidua de copula licita futura, nifi ad finem eiuſdem matrimonij.
vel præterita , quæ delectatio fub eadem diſtin- Infero ſeptimò,poſle etiam eflc delectationem 388 .
etione erit,vel licita ,vel illicira . licitam circa obiectum ,non folum iure pofitiuo,
Infero fextò , quid dicendum fit de religioſo, fed etiam iure naturali probibituin , ſi preſcindi
vel coniugato habente delectationem circa co- poffit ab omni malitia obiectiua , & aliunde dele
pulam cum aliena , caſu , quo ipſe non eflerreli- & tatio fecundùm fe non afferret oppoſitionem
gioſus,ſed coniux illius. Nam li illam conditio- cum virtute. Sic poteft aliquis etiam in die Ve
nem non apponat, ſed delectetur de copula etiá neris dele&ari de elu carnis , ponendo vel die
veſtita cum illis circumftantiis ,licèt non delecte- Dominica, vel etiam die Veneris ablata prohibi
tur de circumſtantia :farendum eft omnino iuxta tione.Sic etiam delectari poteft de acceptione rei
noſtra principia , accipere ſpeciem à circumſtan- alienæ , accedente licentiâ domini, vel diſpenſa
riis illis. Quando verò obiectum præſcinderetur tione Dci . De neutris autem obiectis delectari
mente ab illis circumſtantiis : de Religioſo con- poteft non excluſa malitia:differentia tamen eſle
cedunt omnes , habere in illo adhuc peculiarem poteſt, quod in prohibitis iure poſitivo faciliùs
malitiam ratione ftatus: quia per votum caftitatis poreſt excludi malitia , quàm in prohibitis iure
peculiariter interdixit fibi omnem delectatio . naturæ .Horuin enim aliqua non poterunt exclu
nem veneream :quare illa delectatio præſens ha- di à malitia, quale eft agere contra conſcientiam :
bebit fpecialem malitiam facrilegij propter vio- Nam quantumcumquedicas : Si liceret agere con
lationem vori;non tamen habcbitmalitiam adul- rra conſcientiam ,ego operarer contra illam ;femper
terij,vel inceſtus, licèt delectetur de copula cum videtur rerineri malitia ex parte obiecti , ficut fi
conſanguinea,velconiugata, quia cas circumſtă- dicercs, Si ticeret peccare,vel operarimalum ;egoil
sias per monteinſeparare poreſt:imò licèt cogita- med fucerem.Simile ctiam videtur, fi dicas : Si lice
ret de copula cum moniali ; delcctatio illa habe- ret , opoffern deſtruere Deum , illum deftruerem ;
ret quidem malitiam ſacrilegij ex parte ſubiccti,, nam hic actus ſemper retinere videtur malitiam
neinpe illius, qui delectatur , non tainen ex parte ex parte obiecti.cuin adhucmaveat Deusinfinite
obiecti, li illam circumſtantiain fepararet per amabilis.Cæterùın quidquid de hoc ſit ,nunc lo
menter.
lùm dicimus , quando obiectum poteſt perfecte
Petes , cur nonpoflit etiam per menteni ſepa- præſcindi ab omni malitia ,poſle nos de illo dele.
care illam circunſtantiam , quatenus le senct ex Ctaci,licèt fit de iure naturali prolibituin. Vnde
peccat
eculation
Diſp .XVI .
mlar: peccat etiam,qui ex odio dicit ,ſi non eſſet pecca-
a part
tum ,ego occiderem hunc hominem , vt malum illi in-
ttra10 ferrem :quia ſemper relinquit ex parte obiectima-
Turn litiam,cùm relinquat malum proximi, quod nul-
enims lo modoeſt amabile propter fe,fed odibile.
Cioner 339.
Infero octauò de obiectis etiam iure naturæ
I COD
prohibitis , à quibus per inaduertentiam ſecludi-
tur malicia,poſle nos aliquando gaudere, quando
ſine aduertétia pofita ſunt. Sic poſſumus gaudere
|
de mendacioabſque aduertentia prolato.Item de
pollutione in ſomno habita propter finem ſanita-
20.1 tis.Ratio cft:quia mendacium abſque aduertentia: obiecto , niſi circa hanc ipfam malitiam interce
prolatum non affert ſecum intrinfecam odibilita-
tem , & malitiam , ficut mendacium fcienter pro
lacum,quod fi liceret, tolleretur fides in humano
Eruds
commercio . Vnde de mendacio fine aduertencia
prolato poſſum gaudere ,quia illud non affert ma-
Ona
gnum malum . Ita poſſum gaudere de iendacio
Lisca.
prolato cum aduertentia quidem ad fallicaré, ſed
ſine aduertencia ad culpam , & malitiam: quia ne
iden
sie
queillud femelprolatum affertmagnum malumo. Nuem
malum ,
,quando
Orandum
Teer
neque propterillud malum prohibetur, ſed pro-
prer malum,quod afferret, Gliceret,quia tuncpal-
nem ,
timetur prudenter aliquod eius malum extrinſe
lim proferretur.Idé eſtdepollutione;potes enim
27213 ad finem fanitatis gaudere de illa in fomno habi-
ipo ( a , imò & de illa procurata abſque culpa propter
tad ignorantiam inuincibilem ;quia neq; ſic poſita af-
nellt ferè magnum damnú proli,nec propter illud pro-
. hibetur,fed propterdamnú,quod afferret, fi licita
799
*100 effet,quia tunc paflim poneretar.Non tamélice
11e1 dele&taridepollutione infomno habitapropter
voluptaté quam attulit, quia iam túc ipfamet de-
den lectatio fecúdùm ſe opponeretur caftitari propter
tur malum ,quod fecum affert,vt fupra explicuimus.
hem Infero nonò , in delectatione de copula ſodo-
ideo mitica aut peccatis contra naturam , explicandam
LUN eſſe circumſtantiam ſpecificam ipſius obiecti,
ibo provt etiam ipfe Vaſquez , & cius afleclæ id fa-
그 tentur, vt vidimus:quia ibi malitia non ita ſeclu-
ditur.vt non mancat ſemper obicctum turpe , &
11, refundens malitiam in ačtum approbationis, &
delectationis.
cm Dices:poflct etiam aliquis cogitatione ſepara-
10, te malitiam ab eiuſmodi obiectis , li delectaretur
ndi in illis,caſu ,quo Deus vt ſupremus Dominus per
mutationem materie redderet ea alicui licita,
m
provt reddidit Oleæ licituin acceffum ad non
pa
fuam ; tunc ergo delectatio de obiccto ſub ea
præciſione non haberet malitiam ſpecialem ex
obiecto declarandam in confeſſione. Reſponde-
tur , cà copulâ ſodomiticâ , aut peccato contra
naturam cogitato cum diſpenſatione , aut facul-
tate Dei, delectationein retinere adhuc malitiam
ex parte obiecti, quia turpitudo illa haber fædi-
$
tatem adeo intrinſecam , vt fi maneat cum ſuis
intrinſecis ,non poſſit reddi licita, nec Deus poflic
eam præcipere,aut ad eam dare facultatem ,ficut preſenti diſp.5.dub.9.num.88. dicit,omnes faten
neque ad odium , inuidiam, aut fimilia. De quo tur,teneri pænitentem alteri confiteriintegrè,cui
videri poteſt Salas diſput:s.de legibus;ſect.9.num .
$ 1 . vbi dicit, Deum non poſſe dare alicui licen-
tiam , vr accedat ad non ſuam ex affectu libidis
nis , & numero 62. dicir , non poffe Deum dare
alicui licentiarn generalem accedendi ad quam-
libet non fuam : quia non poffet efle iuſta cauſa
concedendi talem licentiam : & idcirco ex eiur-
modi peccatis præceptis,vel permiſſis probatam
benè,& euidenter fuiffe falfitatem Deorum ,qui
apud Gentiles hæc permittebant , vel conſuler
bant. Quantò ergo minus ſuberit caufa iuſta per-
mittendi ; v.g.copulam ſodomiticam ,cuius turpi-
p.loan. de Lugo de Pænit .
Sect. VI . 373
tudinem tam grauitei Diuina puritas dereftatur?
Delectatio itaque in eiuſmodi curpitudine , licèt
apponerec illam conditionem, adhuc retineret ex :
parte obiecti malitiam ſufficientem ad refunden-.
dam illam in affe & um . Quod li per ignorantiam
inuincibilem putaret homo, tunc non manere
vllam malitiam ex parte obiecti; illud effet per
accidens propter ignorantiam ;nos autem loqui
mur de malitia ſpecifica, quæ per le competir il
li delectationi : quæ tamen ſemper retineret ma
litiam aliam ,quæ competit ratione fui, & non ab.
deret etiam ignorantia inuincibilis.
SECTIO VII.
Verùm pænitens poßit & debeat explicare
in confeſsione complicemſui
peccati ?
primòex ,man
nonifeefle
ftationuncne quæftio- 391 .
complicis
cum , vt quod Confeſlárius cius delictum reuela
bit ,vel aliquod malum ei inferer:de hoc enim in
frà agendum erit fe £t. 13. Sed præſens caſus eſt,
quando nullum aliud damnum fequitur compli
ci,prærerillam fimplicem notitiam ,quæ Cófella
cic darur,& infamiam , quam apud illam incurrit.
Notanduin ſecundò ,conuenire omnes in hoc, Non potejlit
quod pænitens abſque aliquaneceſlicate,velcau- manifeſt
memeceliante
ari.
ſa,non poteſt complicem manifeſtare cú infamia
graui:quare debet velpeccatum ita confiteri,vt in
Lufpicionemperſonæ complicis non veniat Con- .
feſſarius : vel fi id fieri non poteft, debet alium
Confeffariú adire, cui complex non fit cognitus,
vel mutato habitu,& voce le ipſum apud Cófel
ſarium occultare : quia quandiu hæc commode
fieri poſſunt,abfque cauſainfamatur complex..
Vnde audiendus non eft in hoc puncto P. Fa: 392 .
gundez l.s.de 2.præcepto Ecclefic, c.1.1.3. vbidi
cit, non eſſe præceptum , ſed conſilium , quod
pænitens tunc alium ConfeíTarium quærat : pro
quo affert P.Suarium , & alios plures. Sed Suarez
expreſsè affirmat,efleobligationem prçcepti : nam
in preſenti diſp.34. fe&t.2.1.1. fic ait : Si pænitens
pofſit vel ei confiteri, qui non cognoſcar perſonam suar,
complices,vel ita confiteri, vt ipfe non cognofcatur,
vel denique aliam diligentiam adhibere,utfine no
tiria perſone in particulari totum peccatum cuin
omnibus circumſtantiis dicatur,tenetur idfacere:(
in hoc omnes conueniunt.Idem repetitn.13. codem
modo loquitur P. Vaſquez in preſenti quaſt, 91.
art.2.dub.z.num .1. vbireprehendit Gerſonem &
Medinam , quod contra omnes alios dixerint, id
folum efle inåteriam confilij.VndeP. Coninch in
ignotus eſt,fi cominodè poflit. Falsò itaque citan
tur Doctores pro illa fententia,cùm ipfi,vellimi.
tationem illam expreſsè apponant, vel loquantur
abſolutè,dicentespoffe circunſtantiam complicis
manifeſtari Confeſſario,cuinotus eſt;quod intel
ligi debet,quando alius commodè haberi nó po
telt.quia ftatus ipſe queſtionis hoc fupponit,cùın
quæftio fit,an poflit manifeſtaricomplex, quan
do id neceffarium eſt ad declarandın integrè
totum peccatum: quando autein adeft alius Con- '
feffarius,non eft neceffarium declarare perſonaia
complicis ad confitendum integrè peccatum .
li His

374 De Sacramento Pænitentiæ .
193 : His ſuppoſitis,prima fententia docet,in prædi-
to caſu tacendam efle circumſtantiam illâ;vnde
perſona complicis cognoſcetur.Hác tenent Mar-
filius,Armilla, Nauarrus,Viguerius,& alij , quos
citat Suarez vbi fupra n. 1. camdem tenentVa-
lentia,Villalobos,LudouicusLopez , loann.de la
Cruz,Medina,Banncz ,Faber , & alij , quos refert
& ſequitur Diana 1.com . tract.de circumſt. aggra-
nant.refol.49.6 tom.2.tra &t.4.deSacram refol.5 4.
Aliqui ex Auctoribus huius fententiæ limitant
illam , vt non procedatin mortis articulo ; tunc
cniin debet illa circumſtantia exprimi,licèr com noftræ fententiæ fatentur , illud fore peccatum
plex nanifeſtetur. Ita Canus releét. de pænit. So graue contra iuſtitiam , & charitatem .
part. fol. 113. $ Sed enim , & feqq . cui fauent Alij ergo probant ſecundò , quia pænitens vti
Victoria , Petrus Soto , & Ledeſma apud Dia-
nam dicta reſolutione 49. Hanc cainen limita-
tionem latè impugnar Vaſquez loco citato , &
alij communiter , & meritò ; quia fi extra mortis
articulum confeffio habet integritatem formalem & fimilia continent petitionemprincipij, & fup
abſque illa circumſtantia explicata , eadem inte- ponunt probandum . Nam de hoc iplo eft quæ
gritas formalis ſufficiet in mortis articulo , in quo
certè non magis licebit proximum infamare,
quàm in vita. Vnde ficut qui ex confcHione ali-
cuius peccati timer prudenter fibi,vel alterigra-
ue damnum extrinſecum , poteft illud in mortis
etiam articulo tacere; ſic poterit,ne infamet pro-
ximum , fi illam infamiam tenetur etiam in vita
impedire.
194 Secunda fententia communior docet, pofle, &
debere pænitentem eo caſu integrè confiteri pcc-
carum ,non obſtante infamia cóplicis apud Con-
feffarium.Hanc tenent S.Thom.opuſc.i2.9.6 .
in 4.diſt.16.9.3 art. 2.quaftinnc.s. Bonauét.Alen- quia ipſe complex infidelis erat,& nihil audierat
ſis, Antonin . Adrian.Dur.Palud. Richard. Maior,
Gabriel, Almainus,Carthuſ,Gerſon ,Medina,Syl-
vefter, & alij,quos referunt & fequuntur Suarez,
& Vaſquez locis citatis : cámque amplectuntur
Recentiores communiter , Coninch loco citato,
Henriquez lib.2.c.9.n.3. eða s.Reginaldus,Sà,
Toletus, Rebellus, Bonacina, Nunnus, Bafilius
Pontius,Layman,Malderus,Leſlius,Coriolanus,
Joannes Sanctius, & alij ,quos congerit Diana lo-
cis ſuprà citatis.Eft etiam expreſſa S.Bernardi in
forinula honeſtæ vitæ, vbi fic ait: De nullo prorſus
finiftrè loquaris,quantumcunque fit verum ,vel ma-
nifeftum ,niſi in confeſſione,c hoc vbi non potes ali-
ter manifeſtare peccatum tuum.
395 Hæc ſecunda fentétia, ficut communior, fic ve-
rior mihi viderur.Pļo cuius cxplicatione duo pro-
banda ſunt. Primum , liccre manifeftare compli-
cem co caſu.Secundum , debere id ita ex obliga-
țione fieri. Vt primum probetur, plures rationes
afferri ſolent , qux difficilè id probant. Prima,
quod nó fit graue damnum infamari apud vnum
Confeſſarium , qui ſub ſigillo illud libi ſeruabit,
Hoc fanen ſupponit aliam ſententiam fallain ,
quam impugnaui in tract. de iust. ó iure ,quod
ſcilicet non fịtpeccatum graue dicere abſque
çauſa rationabili crimen ſecretum proximi vni,
qui illud fecretò feruabit. Et quidem in præfenti
materia id conſtat effe falfum :quia fi cgo ſcirem
Confeffariųın meum , vel mci coinplicis pecca-
tum reuelaturuin vni alteri , procul dubio cxcu-
farer à med peccato integrè confitendo. Imò ſi
( circm ineum Confeffarium id dicturum fuo foli
Confeffario fub figillo confeflionis , hoc fuffice-
ret ad mc cxcufandum à confitendo illi tali pcc-
cato : Ergo infamia illa apud vnum ſolum non
parui facienda cft, cùm fufficiat ad excuſalidum
ab integraconfeflione.
.
Confirmatur primò,quia fi non poſſum alitet 196.
çonfiteri meum peccatum , niſi per interpretein ,
qui tamen maneat obligatus ad figillum ; adhuc
non teneor illud detrimentum ſubire, & poſſum
nutibus alia peccata confiteri, licèt confeflionou
fiat integra : ergo notitia deli &ti apud vnum non
eft detrimentuin leue. Confirmatur fecundo,
quia lileue eflet,non peccaret grauiter pænitens,
licèt poſler commodè alteri confiteri, cuicóplcx
effec ignotus,& id non facerct : quia leuiter tan
rùm proximi famam læderet; & tamen Auctores
397
tur iure fuo confitendo ſuum peccatum : & com
plex to expoſuit co manifeſtationis periculo ,cùm
Iciret obligationem , quam vnuſquiſq; habet con
firendi integrè fuum peccatum . Sed hæc omnia,
ſtio,an pænitens habeat ius ad infamádum com
plicem;& per confequens,an id faciens,vtaturiu
je luo . Vnde falsò ſupponitur, quod complex ſe
expoſuit huic damno : Nam îi pænitens non
habet ius , vel id aliunde non probatur ; non ſe
expoſuit vlli tali periculo complex. Adde, poſle
contingere, quod complex inuincibiliter ignora
uerit tale periculum :vel quia audierat ſolùm ſen
tentiam contrariam negantem tale ius in pani.
tento ; vel quia credebathuncnon eſſe baptiza
tum atque ideo non habere obligationem confi.
fendi lua peccata , & explicandi compliccs ; vel
de noſtro ritu confitendi : in quibus tamen caſi
bus pænitens non minus poterit explicare perſo
nam complicis , fi id necellarium fit ad confefiio
nem ſui peccati.
His ergo, & aliis leuioribus rationibus omiſlis, 398 .
potifſima ratioconcluſionis defumenda videtur Ratio poriſa
ex inſtitutione hujus Sacramenti in quo Chriſtus ma cenclu
voluit fideles integrè deferre ſua peccata ad Sa fionis.
cerdotes,tanquam ad iudices,nihil prorſus retice
do ,quod ad ſpeciem , vel numerum peccatorum
mortaliú pertineret: & hoc non obſtante infamia,
quae ex confeflione oritur:Certum enim erat,non
poſle obligari hominem ad manifeſtanda crimi
na occulta,quin eo iplo obligetur ad fubeundain
propriam infamia apud Confellarium :voluit au
tem Chriſtus quod hoc malu permitteretur pro
per bonum magnum , quod Sacramentum hoc,
& integra,ac perfecta peccatorú omniun mani
feftatio fecum affercbat. Sicut ergo propter hoc
maximuin bonum obligauit Chriltus pænitétem
ad manifeſtanda lua crimina, etiam cum infamia
propria fic propter idem bonum obligauit ad per
inittendam infumiam complicis. Nam ex natura
rciplus requiriturad obligandum aliquem , vtle
iplum infamet quam ad permittendum ,vel obli
gandum ,vt alienum crimen manifeſter : Conſtac
enim aliquando poffe me manifeſtare crimé alie
pum ad vitanduin aliquod malú meum ,vel pro
prer aliquod bonum meum ; licèt illud idé bonú
non me obligcr ad manifeſtandum crimé meur
Cùm ergo bonú confeffionis integræ tale,ac tan
tum ſit,vt proprer illud Chriſtus obliget pænité
tem ad manifeſtanda lua crimina, & lubeundam
infamiá :confequens eſt,vtpropter illud idé bonú
permiferit neceſſariam manifeſtationem criminis
alieni . quæ certè tunc non erit mala , cùm non
fiat abquc rationabili caufa. Suppono enim exa
materi
 alice Diſpu . XVI.
cien ,
adhuc
t, poſſefæpius abſquevitio
materiadedetractione
detractionis manifeftaridefectum alienum ,quan-
ollum doid fit ob cauſam iuſtam , & propter bonum ali-
o nou quod v.g.ob confilium petendum ,vel quid fimi-,
non le. Quæ autem meliorcauſa , aut quale bonum
anda, magislufficiens,quàm illud,quod fufficit ad obli-
gandum hominem , vt femetipſum infamet, ad
Splas quod ,vt diximus,requiritur grauior cauſa?
- 123 399. Confirmatur primò, quiaex præcepto , & ver-
fors bis Chriſti non magis colligi potarat obligatio
penitentis ad ſe iplum infamandum , quàm ad
manifeſtandum complicem : Nam præceptum
sveti fuit confitendi integrè omnia peccata,ex quo fit,
Com confitenda eſſe cum infamia propria , quando id
cum neceffe fuerit. Ergo ex iiſdem verbis ſequitur,
CON
confitenda eſſe cum infamia etiam complicis,
mnia, quando id fuerit neceſſe: ficut enim ex vniuerla.
litare verborum vnum colligitur , fic & alterum
ſup debet colligi.
que 400 . Dices,elle diſcrimen : Magis enim per fe con-
uriu nectitur cumconfeſſione infamia ipſius pæni- plicari complicem , quando pænitens prudenter
Lexic
tentis ,quàm alterius, quæ per accidens ſolùm vi-
1.00
decur aliquando reperiri.Sedcontra , quia neutra
connectitur vniuerfaliter : Nam ficur non omnia
on le peccata habent complicem ; ita nec omnia affe-
2014
runt infamiam pænitentis : Primò , quia aliqua
non afferunt vllam infamiam ; Nam de milite di-
cere , quod occidit aduerſarium in duello , non
ID: lædit eius famam ,vt dicitur,in materia de reſtitu-
ciza tione. Secundò quia plura etiam peccata ſunt pu-
ONG blica,quorum confeſlio non infamat , vt conftar.
vel Tertiò , quia ficut poteſt pænitensad conſulen-
dum famæ proximiComplicis,quærere Confef-
cali ! ſarium ,cui Complex non fit notus, ita poterit ad
río conſulendum famæ propriæ , quærere Confeffa-
dio riuin ,cui ipfemet fit etiam ignotus,quo cafu nul-
lam fubic infamiam ,cùm non inagis eum cogno
lis, ſcat confeſſarius, quàm eius fororem peccati com-
plicem . Poteſt ergo Confeſſio fæpius eſſe abſque
Tus ! propriainfamia : & tamenex vniuerſalitate præ-
cepti Chriſti colligimus , debere explicari pecca-
té tum ,etiamquando id fieri non poteſt abſque pro-
pria infamia:ergo ex eadem pręcepri vniuerſalita-. feflionis integræ , ceffat obligatio integritatis , &
la, te colligere debemus , quod debeat fieri confel- redit obligatio non lædendi proximnuin ſine [d
fio,etiam cum infamia complicis,quando id ne- tionabili cauſa.
c ceſſarium fuerit. Nam ſi tu femel liinitaueris
m præceptum , & dixeris, intelligi de peccatis,quæ præprobabit ſaltem , quod etiamſi commodè
abſque aliena'infamia dici poflunt: alius rurſus . poſlim habere alium Confeſſarium , cui non ſit
limitabit ad illapeccata, quæ hîc& nunc abſque
G graui infámia propria dicipoffunt, qaia, ve vidi-
el mus, faciliùs excuſatur aliquis à ſe , quam ab
X alio infamando, & peccata propria maioriex
parte , imò ferè omnia dici poſſunt abſque gra-
ia ui infamia pænitentis , præfertim in ſæcula-
1 ri, quare exceptio illa pauciſfimapeccata exclu-
deret.
401 . 9. Confirmaturſecundò,quia hoc Sacramentum
per fe loquendo, & ex ſua inſtitutione vtramque
4
infamiam videtur æquè afferre : Nam per ſe lo-
quendo ,'vnuſquiſque debet confiteri proprio
Paſtori,per accidensautem eſt, quod paſtor con-
cedat facultatem confitendialteripofſet enim id
non facere ; ſed ipſemet audire confeffiones ſua
rum ouium.Paſtori autem , per ſe loquendo ,oues
notæ ſunt, & eorum parentes, fratres, & forores:
agnoſcere enim debet Paſtor vultum pecoris ſui,
&oues ſuas cognoſcere : ergo per feloquendo,
& ex vi inſtitutionis , confeffiointegrè facienda
proprio paſtori ,non minùs affcrt ſecum infamiam
complicis,quàm pænitentis , & per accidens eſt,
P. Joan. de Lugo de Pænit.
Sect . VII. 375
quod nonafferat: & tamenvniuerſaliterpræcipi
tur confeſſio proprio Paſtori : ergo præcipitur
non obſtante veriuſque infamia.'
Confirmatur tertiò ,quia bona illa, propter 402.
quæ Concilium Tridentinum feff.14.cap.s.di
xit , præceptam elle confeffionem integram om
nium peccatorum ,ſcilicet vt Sacerdos poſſit pru
denter iudicare,punire,curare, & c.Hæc omnia no
minus probant, declaranda effe peccata cuin no
titia complicis:ná ſi ea de cauſa taceantur,ceſſant
illa omnia bona. Adde,quod pænitens obligabi
cur ad confitendum bis idem peccatú, quod gra
ue quidem onus eſt;ſemel , ſcilicet, nunc ablque
circumſtantia manifeſtatiua complicis; & icéruin
poſtea, quádo ſineillo periculo poflit:hocauten
onus,licèt aliquando per accidés poſſit continge
re;per fe tamen non videtur concedendum ,prove
deberet concedi , fi non poſſet torum peccatum
integrè confiteri cum manifeſtatione complicis,
Dices ; hæc omnia probarent, poſſe etiam ex 403 .
præuider , complicem ipſum aliquid detrimenti
ca de cauſa paffurum à Confeffario,qui vel reue
labit eius crimen ,vel vietur ea notitia ad eius ma
luin : nam tunc etiam vrget bonum integritatis,
confeſſionis, & alia fuprà enumerata.Relponde
tur negando fequelam ;aliud enim eſt de iis, quæ
per fe affert præceptum confeſſionis integra:
aliud de iis,quæ aliunde& præter,imò contra in
tentionem præcepti conſequuntur. Affert qui
dem per le hoc præceptum , manifeſtationem
totius peccati , cuius integram notitiam voluit
Chriſtus ad Sacerdotem deferri , ac per conſe
quens voluit praeferri hoc bonum confeffionis
integræ bono famæ apud Confeſſacium . Af
fert autem per accidensabulum , quo Confeſla
rius vtitur notitia illa ad malum pænitentis, vel
alterius : quod quidem ſequitur contra intentio
nem Chriſti, qui voluit,ConfeíTarium attendere
folùm ad bonum pænitentis , & ad eius curatid
nem . Quando ergo prævidentur hæc damna ex
trinfeca, qux Chriſtus noluit poftponi bono con
• Dicesiterum :bonum illud integritatis préce 404
complex cognitus , non tenear ad illum adcun
dum, ſed poſſim apud Ordinariuin confiteri.
Ná qui haber ius accuſandi aliquem, potcſt qui
dem id facere apud iudicem ordinarium , licèt ea
occaſione manifeftandus fic complex occultus:
Cùm ergo pænitens habeat ius, imò & obliga
tionem accuſandi ſeipſum in hoc iudicio, poterir
id facere apud ordinarium iudicem ,licèt ea occa
fione manifeſtandus fit complex . Refpondetur
negando fequelam : Ratio autem differentiæ eft,
quod hoc iudicium totum, & accuſatio , & reli
qua omnia , quæ ad ipfum pertinent, ordinantur
ad bonum ſolius pænitentis, acque ideo inanife
ſtatio complicis, & alia omnia, vſurpari poflunt,
quatenus ad bonum pænitentis , vel ad reueren
tiam Sacramenti neceffaria ſunt: quando ergo.al
hunc finein non eft neceflaria complicis manife
ſtatio ,quia æquè bene confiteri poteris alteri Co
feffario,qui complicem non nouit, immeritò af
fumitur illud medium. At verò in foro externo
non attenditur folùm ad bonum accuſari , ſed
ctiam ad bonum reipublicæ , i yt purgetur
li 2 delictis:
 376 De Sacramento Pænitentiæ .
delictis : ideomon -fine cauſa accuſatio fit præui-
fa manifeſtationc complicis . Cæterùm li ali-
quem paternè denunciares Prælato , ſolùm in-
tendendo bonuin denunciati , & præuidores,
manifeſtandum complicem occultum , cuius re-
medium non pertinet ad hunc Prælatum , nec
poteſt ci vllo modo prodeſſe ; deberes quidem ,li
poſles,non denunciare fratrem huic Prælato, ſed
alteri,qui æquè bene prodeſſe ei poſſet; fic enim
obtineres finem proprium denunciationis pater
næ , fcilicet, bonum fratris ,& vicares infamiam
complicis, quæ ad cuin finem necellaria non
effct.
405. His itaque circa primum punctum dictis , re-
Non folum ftat nuncfecundum probare, ſcilicet,non folùm
poteft, ſed do licere , fed ex obligatione debere pænitentein
Stari cóplex. explicare circumſtantiam in caſu polito , quan-
do aliad malum non timetur , nili quod com-
plicis peccatum Confeffario innoteſcer. Er qui-
dem Pater Vaſquez loco ſuprà citato numero 4.
ftatuit, vt regulam omnino certam , & firmam
in hac materia , quotieſcumque licet nobis ex-
plicare circumſtangiam aliquam , confequenter
!
dicendum effe , quod tenemur illam explicate:
quia fi illælo alio, verè id poſſumus, tenemur
iure ipſius confeſſionis eam integram efficere.
Contrà verò , fi non tenemur aliquam circum-
ftantiamexplicare in aliquo caſu, idcoeſt , quia
non poflumus, & conſequenter abſque illa, con-
Non obligar fellionem facimus: formaliter integram . Hæc
exp
Ad lican
dum ,quosies tamen doétrina cum ca vniuerſalicare, prolata
ficar. non videtur vndequaque vera ; quia frequenter
poreſt contingere , quod non teneamur hîc , &
nunc aliquam circumſtantiam explicare ; pofli-
mus tamen illam dicere. Primò , quando ego
prudenter mihi timeo damnum graue à Confef-
ſario , fi aliquam circumſtantiam , vel aliquod
peccatum ei aperiam ; poſſum quidem illam cir-
cumſtantiam facere iuxta communem Theolo-
gorum ſententiam : & tamen poflum , fi velim , quando quidem non obliget propter obligatione
ſubire illud periculum , & confeſſionem mate- naturalem,& grauem ergaproximum ; aliquando
rialiter ctiam integram facere. Secundò, quan- verò propter bonú graue ipliusproximi,licètad il
do non facilè , fed cum incommodo , & ma- lud procurandú nó rencar abſolutè ex præcepto?
gno labore poſſum inuenire alium Confella-
rium , cui poſſim integrè confiteri; non teneor, eſt,pænitenté non folùm poffe,fed debere expli
poſſum tamen , ſi veliin, integram confeflionem care circumſtantiaillam etiam cum manifeſtatio
facere ,adhibendo illum laborem , & ſubeundo it ne cóplicis: cuius ratio non debet efle , quod præ
lain difficultatcm . '
406 . Dicos , regulam illam vpiucrſalem intelligi
debere iuxta fubiectam materiam , ſcilicet , quo-
ties ius complicis ad ſuam famain non meim-
pedit, uon excuſari me ob eius damnum ab in-
tegritate confeſſionis , neque eſſe mihi liberum
explicare, vel non explicare integrè peccarum
propter famam complicis , ſed obligari omnino
præcepto confeſſionis integræ . Sed contrà,quia
și proprium damnum , vel incommodum poteft
me aliquando excuſare , & relinquere liberum ,
vt explicem , vel non explicem aliquam circum-
ftantiam ; non apparet , cur non poflit idem ali-
quando etiam contingere propter damnum, vel
detrimentum proximi.Imò videtur id aliquando
concedendum. Primò ,quia poteſt contingere,vt
propter damnum aliquod extrinfecum , quod
complici imminer à Confeffario ex illius peccati
manifeſtatione,ego excuſer hic, & núc ab ca cir-
cunſtancia explicanda: & tamen tunc, li mea mul-
fum intereſlet petere conliliú ab hoc Confeſſario
çirca illam materiam ,poffem propter hanc meam
prilitatemexplicare illam circunſtantiam ,non ab-
ftante detrimento , quod complici imminet,non
tamen tenerer,fed poflem cedere iuri meo,& ta
cere illam circumſtantiam , ne complex tale peri 4
culuin ſubiret.Ecce iam tunc damnum complicis
non me obligaret ſimpliciter, & ablolucè ad cacen
dam illam circumſtantiam ; & tamen propter illud
damnum proximi poſlem cam tacere,& excuſa
rer ab obligacione faciendi confcflioné integram .
Secundò fi ab hoc Confeffario timco mihi
graue damnum ex confeſione talis peccati , &
poflum linemeo incommodo alium Confeffariú
adire , ſed non poflum ſine incommodo alicuius
proximi,cui ægrotanti afliſto : tunc licèt charitas
non me obliget grauiter adilli affiftendum ; pof
ſum tamen proprer illud damnum proximinon
quærere alium Confeſſarium , fed facere confel
fionem non integram apud iſtum.Eccerunc dam
num non incum , led folius proxiini,licet non me
obliget ad tacendam circumſtantiam , & facien
dam confeſſionem non integram; dat tamen ius,
vt poflim id facere : ergo non repugnat ex termi
nis, quod propter damnum proximi poſlim tacc
re aliquam circumſtantiam , etiam quando ad id
non obligor:Car ergo non pofler idem proueni
re ex,infamia , quæ de complice generatur apud
Confeflarium ?
Tertiò,quia in aliis præceptis pofitiuis aliquan- 408. 1
do quidem excufor ab eorum obligationepropter
obligationem naturalem ſubucniendi,aut conlu
lendi proximo : aliquando tamen excuſor ab eis
propter bonum proximi , licè ad illud proximi
bonum procurandum non obliger.Ncq enim ne
celle etlemper ad hoc,vtexcuſeris ab obligatione
audiendi Millain , quod tenearis ſub peccato mor
cali ad alliftendum ægroto :Satis erit, fi abſq;graui
eius incominodo non poflis abelk ,etiáli ex mera
charitate liberè ei miniſtres, & fic cum proportio
ne in aliis præceptis.Cui ergo præceptum confel
lionis integræ non poteſt hoc idem habere, yrali
Adhuc tamen in caſu noftræ quæſtionis dicendú 409.
ceptum integritatis tempír obliget, quoties ab eo
non exculatnos obligatio alterius præcepti erga
proximú;hoc enim vniuerſaliter loquendo non eſt
verum ,vr vidimus;ſed ratio peti debetex ſupradi
etis;quia ſcilicet,quando aliud malú proximi non
imminet,niſi quod Confeflarius præcisèeius de
fectú ſciat,torum illud malum non eſt çalę,vtpol
ſit me exculare ab obligatione confeſſionis inte
græ :quia ficut tolum illud malum, quantumcúq;
lit,infamixmeæ apud Confeffarium , numquá me.
excular ab obligatione explicandi integrè pecca
tum meum ; ita nec infamia complicis apud Con
feffarium præcisè fumpta me poterit excufare.
Ratio autem eſt, quia,ve diximus,Chriſtus præci
piens vniuerfaliter confeſlionem integram ,eo ipſo
voluit,quod hoc malum præcilum infamiæ apud
Confeffarium poſtponeretur bono integritatis
Confeſſionis,nec poteft effe ratio aliqua,cur illud
malum prrcisè, in proximo excuſaret me ab hoc
præcepto, & non multò magis me excularet idcin
malum in me ipfo ;cùm maius, & fortius ius ha
beam ego ad conſulendum famæpropriæ , quàm
famæ proximi.
Pro
1
netie

o, ܶ݁‫ ܬ‬:-
k Diſp .XVI.
410 , Pro maiori explicatione huius ſententiæ com-
omplica
An procedat muni,reſtant aliqua dubia.Primò dubitaripoteſt,
deacon in confeffione an quod dictum eſt,poſle pænitentem explicare
wenialium .
complicem, fi necefle fic ad explicandum integrè
excubs.
ſuum peccatum ; intelligi debeat , quando id re-
ter quiritur ad explicandum aliquod peccatum mor-
tale; an verò quando requiritur etiam ad expli-
candum aliquod peccatum veniale , quod dac
pro materia illius confeffionis.Poteft enim cótin-
clicerie gere , quod peccatum veniale , & leue pæniten-
cis non poſſit explicari ſine peccato grauiſſimo
Sect. VII . 377
quod pænitens traduceret hac accufatione com
plicé per omnes cõfellarios:nam licèt omnes ſub '
ligillo confeſſionis illud crimen accepiſſent ; re
tamen vera omnes,& finguli illud ſcirent : & hoc
abſque neceſitate; autcaula rationabili. Secus
enim effet , li propter dubium aliqaod de priori
confeſione repeteret illud peccarum : quo etiam
caſu , ſi commodè poſſet , deberetconfeſſionem
repetere apud eumdem confeſſarium ,vt hoc mo
domeliùs conſuleret complicis exiſtimationi. 414 .
Secundò dubitari poteſt, an exiſtimandusfit An debeat

7);DO
complicis, verbigratia , fi fæmina ſeaccuſet de pænitens commodè poffe conſulere famæ com- differri com
negligentia veniali, qua reſtitit fratri , velparenti plicis, quando poteſt differre confeſſionem per feſſio?
ipſam ad turpia ſollicitanti. Ratio dubitandi eft, aliquod tempus , vt habeat alium confeflarium ,
condicio quia licèt Chriſtus non obligauerit ad confitenda cuicomplexlit ignotus.Pater Suarez di ta fe t.2.
venialia, inſtituit tamen hoc iudicium ſacramen num .1 3. dicit,pænitentein non debere differre ob
2015 tale etiam pro illis : dedit ergo ius pænitenti,de- eam cauſam confeſſionem quoties vrget præce
facien ferendi illa ad hoc tribunal,& acculandi ſe de il- ptum confeſionis , vel etiam ſuſcipiendi Eucha
en ik lis; ergo & explicandi illa ſecundùm totam ſuam riſtiam . Imò licèt non vrgeat præceptum , non
malitiam , cùm ſecundum illam coram poſlit eſſe obligari ad differendam confeflionem multorem
7 ) tato materia huius Sacramenti. pore, & quod fortafle interim perduret in ſtaru
411 .
-a De hoc dubio nihil inuenio apud Auctores: peccati , ſed prudenti arbitrio hoc iudicandum
Touch conſequenter tamen ad eorum principia ,& ad id, iuxta regulas charitatis,quia iuſtitia hîc non obli
I apo quod diximus,videtur mihi regulariter id non li- gat,cùm fupponamus,híc non efle detra &tionem
cere , niſ fortè , quando ex confeſione talis pec- formalem . Quare fi vno die, vel altero differen
Cuan cati aliquod aliud magnum bonum pænitenti ob- do confeſſionem , ſperaretur confellarius,cui fine
Topla veniret,velob petendum conſilium , aut quid ſi- notitia complicis poffet fieri integra confeſſio ,
Conic mile.Ratio eſt , quia omnes communiter docet, charitas obligabit ad expectandum illum : tamen
ab eis vt vidimus , debere pænitentem , quantum com ſi neceſſaria eflet dilatio longi temporis,aut nimia
modè poffit, conſulerefamæcomplicis,velquæ- intermiſſiovtilis frequentiæ confuetæ, nono
m ne rendoalium confeſſarium , vel occultando ſe bligandus eſt penitens , vr cum tanto incom
Etich ipſum apud confeſſarium ordinarium , vel diffc- modo ſpirituali præueniat , & vitet illud in
mo: rendo aliquantiſper confeſſionem , donec poſſit commodun proximi de ſola infamia non admo
alteri confiteri : ergo multò magis tenebitur ta dum graui.
+3774 cere illud peccatum veniale , vel circumſtantiam In hac do &trina illud in primis diſplicet, quod 415 .
meta
bio illam , cum magis cómodè poſſit in hoc caſu con- ſupponit , pænitentem , quiabſque cauſa ratio- Anfi contra
ferta
fulere famæ ſuicomplicis. Neque enim hîc obli- nabili detegit complicem , peccare ſolum contra iuftitiam do
gat integritas confeſſionis,autChriſti præceptum , charitatem , & non contra iuſtitiam , co quod secure.com
plicem
nec ideo tenebitur conficeri bis idem peccatum , non ſit hæc detractio formalis. Hoc , inquam,
cùm nulla ſit obligatio illud confitendi: non eſt placere non poreſt , cùm ipfeniet Suarez num. 5 .
ergo , cur poſſit denigrare complicis famam ita cum S. Thoma , & communi fententia ftatuerit,
edi grauiter apud confeſſarium , quam tam facilè tunc elle detractionem formalem , & non folùm
Pas! poterat conſeruare. Hoc autem intelligi deber de materialem , quando peccatum proximi detegi
ode peccato purè,& clarè veniali:nam fi eflet dubium, tur , vel ex praua intentione , vel abſque rationa
pl.i an fuiſſet mortale ; iam ratione illius dubij effec bili cauſa , quod idem fupponit Vaſquez loco ci
materia neceffaria confeflionis, & dicendum effet tato ; & alijomnes:ergo panitens in cafu præſen
12.
de illo, ſicut de peccato mortali. ti non ſolum materialem , fed formalem detra
eo Hinc patet ad rationem dubitandi : fatemur
412 ctionem committit , cùm manifeftet proximi de
enim omnia venialia fecundùm totam fuain ina- fectum grauem abſque rationabili cauſa : fi enim
liciam poffe eſſe materiam huius Sacramenti, & cauſam haberet rationabilem ,non peccaret graui
die
pænitentem habere ius,vt de illis ſe accuſet :qua- ter contra charitatem ; fi autem contra charitatem
re de hoc ipſo peccato poterit integrè ſe accuſare peccat grauiter ; ergo iain erit abſque cauſa ratio
He apud confeſſarium , qui compli non agnoſcat. nabili , & per conlequens detractio formalis , &
ol Aliquando tamen poteſt contincem , quod non
gere contra iuſtitiam .
t6 poſlit licitè de aliquo veniali aut eciam mortaliſe Diſplicet etiam , quod P.Suarez aſſumit duos 416 .
19 accuſare : quando damnum graue extrinſecum terminos ad declarandam hanc obligationem ni
cóplicis imminet ex tali manifeſtatione. Sic ergo miùm diſtantes inter ſe,ſcilicet,dilationem per di
dicimus , neque in caſu noſtro poſle licitè illud em , aut biduum ,ad quá obligar charitas,& dilatio
integrè explicare propter graue damnum , quod neni per longum tempus , ad quam non obligat :
c proximo abſque vlla prorſus neceſitate aut ratio- inter biduuin autein , & longum tempus datur
nabili caufa infert.
magna diſtantia, de qua deſideratur aliqua regula
413 .
Quid in
Hinc ,obiter
veniali videri dedictum
infero,quod
dicendum eſt de peccato
peccato mortali iam gari ob hanc cauſamAlij
magisparticularis. pænitentem neque obli
ergo dicuntad, differendam
mortali iam
cinelor iterum ritè,& plenè confeſſo , non poſſe iterum confeſſionem ,fi ideo priuaturiubilæo, aut indul
apud alium confeffarium explicari cum nouo de- gentia , que inftat. Ita fagundez vbi fupra n. 2 .
trimento graui bonæ exiſtimationis complicis. Ego diſtinguendum puto ,nam vel poft illud pec
Nam hoc etiam peccatum non eſt iam materia catú non eſt confefTus pænitens, vel confeffus eft
neceſſaria , nec pertinet ad integritatem in con- poſteabene, & debito modo , & propterobliuio
feſſione præceptam :quare fine cauſa infamareturné,vel
infamaretur aliá cauſam iuſtam reliquitillud peccatum .
proximus de nouo :& quidem iniquum viderur , Si primo modo res ſe habeat,puto minus obligari
P.Ioan.de Lugo de Pænit . li 3 ad
 r a m e n to i t e n t iæ
378 e
D Sa c Pæ n
ad differendam confeßionem : quia grauis res eſt
per triduum efle in ſtatu peccati , quod meritò
timere poteſt, cum ſit difficile habere verum a-
ctum contritionis , quare non parum faciet , li
propter famam proximi per biduum differat con-
feßionem . Si verò res ſe habeat fecundo modo,
& iam per confeflionem procurauerat ſtatum
gratiæ , faciliùs poterit obligari ad expectandum ,
niſi id cum nota aliqua fiat , quæ ex omillione
Millæ , vel communionis conſuetx poflet oriri,
vel niſi interruptio ipſa grauis ſit , prove Sacer-
doti ſolito quotidie celebrare, graue certè eflec
per triduum àſacrificio abſtinere.Exquo propor-
tio ſumi poteft ad iudicandum de aliis qui talem
frequentiam non habent : neque enim obli-
gandus etiam erit laicus ad omittendum ; vel
interumpendum ſuam ſolitam frequentiam Sa-
cramentorum , quando omiſlio , vel interruptio
effet illi ita grauis, vr Sacerdoti ſolito quotidie
.
Quartò dubitari poteſt , an quæ dicta ſunt de 419 .
facultate , & obligatione manifeftandi compli- An poſsima.
cem ,locum etiam habeant in manifeſtatione pec- nifeftarinen
cati , vel defectus naturalis alterius , qui non ſic complex.
conplex, quando id neceffarium eſt ad explican
dum integrè totum meum peccatum ,verbigratia,
ſi per vim defloraſti ſororem tuam, an debeas il
lud vitium occultum fororis tuæ confeſſario ape
sire , quæ peccati complex verè non fuit. Item fi
vulnerafti Religioſum fugitiuum , qui apud om
nes pro fæculari habetur, an debcasexplicare Ita
tum religioſum vulnerati ad explicandam ſpeci
em tui peccati,ſciebas enim,illum effe religioſum .
P.Suarez viia ſečt.2.n.14 dicit in hoc caſu ,tacenda
omnino elle circumſtantiam , & ſupradicta doctri
nam folùm intelligendam de vero complice, ad
cuius folùm manifeſtationem iudex habet ius,
quem fequitur Fagundez diēto lib.5.cap.2.n.12.
Alij tamen magisconſequenter dicunt ad hunc 420.

celebrare , grauis eſſe ſolet communiter interru-
ptio per triduum. Semper tamen circumſtantix
particulares conſiderandæ erunt ad prudenter iu-
dicandum de hac obligatione .
417 Ex iis tamen, quæ proxiinè diximus , oriri po
An los obli teſtrertum dubium : diximus enim, pænitentem ,
gatio reftitu- qui abſque rationabili cauſa manifeſtat compli-
qadi cem , peccare non ſolùm contra charitatem ; fed
etiam contra iuſtitiam : ex hoc ergo oritur du-
bium,an,& quomodo teneatur ad reſtituendam ,
&reparandam famam complicis : quod dubium
in omni ſententia locum habet;nam quando pec-
catum integrè explicari poteſt abſque manifeſta-
cione complicis ;tunc procul dubio iniuſtè mani-
feſtarur complex , cùm integritas Sacramenti ad
illam manifeſtationem nullum tribueret ius. Et
quidem videtur impoſſibilis reſtitutio , & repa-
ratio famæ in iis caſibus : nam fi neges , illum
fuiſſe complicem , mentiris intrà confeſſionem
in re graui,& ad minus negas peccatum , quod
verè feciſti , quia dicis , te non peccafle cum
Titia ſed cum alia , cùm re vera cuin ſola
Titia peccaueris ; quare confiteris peccarum
quoddam falſum , quod non feciſti, loco illius
veri , quod feciſti: quod totum videtur effe gra-
uiter contra reuerentiam Sacramenti.
418. Cæterùm conſequenter ad doctrinam com-
muncın de reſtitutione famæ ,negari non debet in
caſu præſenti, per fe loquendo obligatio reſtitu-
endi , ſi reſtitucio poſſibilis fit. Et quidem in alio
caſu ſimili nemo cam obligationem negabit:
quando , ſcilicct , pænitens iniuſtè manifeſtauit
complicem , præuidens grauiſſimum damnum
extrinfecum in fortunis , velin vita complici ca
de cauſa imminere : tunc enim procul dubio fi
fieri poteſt,debet reſtitui fama,quod idem in cafu
etiam noſtro dicendum erit, cùin præcellerit de-
tractio contra iuftitiam , vt vidimus. Erit autein
aptior modusreſtituendi, fi non in eâdem con-
feſſione retractetur propter inconucnientia fupra diuni applicare.
adducta ; ſed poſtea extra confeſſionem dicatur
confeſſario ſub eodem figillo : erraui , dum tibi
vnum complicem pro alio dixi,quem errorem , fi
potueritConſellario,apparentibus rationibus per-
ſuadere ,non inentitur,cùm re vera errauerit illum
complicé,quem non dcbcbat , inanifeſtando.Dixi
tainen ,per fe loquendo,dari eam obligationé ,quia
fæpèexcuſabitur,eo quodimpoſſibilis,vel inutilis
omnino futura fit:seper came tenebitur pænitens
impedire,vel reſarcire omnia dána extrinſeca,quç
ex tali manifeſtatione iniuſta complex patietur.
etiam calum ſupradictam doctrinam extendi de
bere. Ita Soto in 4.dift.18. quaft.2. art.s. Gabriel
quest. 1 .art.3.dub.1.Maironius dift.21.Richardus
dift. 16.art.1.quaft... Franciſc. Alcozer in ſumma
cap.nu.in.fine.Et quidem rationes ſupra adducta
in hoc etiam caſu videntur procedere . Nam ſi ra
tio deſumatur ex natura iudicij, & accuſationis:
in his certè , qui ius habet accuſandi , vel iudi
candi , poteric obiter manifeſtare, vel interrogare
de peccato ,aut defectu alieno , quantum necel
ſe eſt ad manifeſtandum , vel cognofcendum de
lietum huius , verbi gratia, ſi aliquis accufetur de
violentia illata Moniali,vel etiam vxori alienæ de
raptu puellæ, aut fimilibus.
Si verò ratio deſumatur , prove deſumpſimus, 421.
cx integritate confeffionis,quam Chriſtus vniuer
Caliter præcepit ; hæc integritas non minùs exigit
manifeſtationem non complicis , quàm compli
cis : nam ſine vtrâque notitia peccatuin æquè re
manet incomplete ſolùm explicatum . Vnde ap
plicari poteft ratio ſupra adducta ; quia non eft fa
cilius obligare me ad detegendosdefectus meos,
quàin alienos : li ergo proprer integritatem con
feffionis debeo non curare de infamia mea , &
aperire mea crimina occulta , potero etiam , & de
bebo propter idem bonum integritatis confeflio
nis manifestare vitia aliena. Nec refert, quod ille
non fuerit complex :nam ad petendum conſilium
verbigratia, poífum ego aliquando etiam aperire
defectus , & vitiaillius, qui non fuit meus com
plex in delicto , ve conttat : crgo fi hoc ipfum fiat
propter bonum integritatis Sacramenti , non fit
abſque rationabili caufa , & per confequensnon
erit detractio formalis.Militant etiam in hoc caſu
æquè omnino rationes illæ , quas Tridentinum
adduxit pro neceſſitate integritatis: cùm æquè ſit
neceffaria hæc integritas notitiæ , vt confeſſarius
poßit prudenter iudicare , vt poffit pæniten
tiam imponere , vt pofſit medicinam , & reme
422 .
Denique ratio à priori videtur efle, quod po
Ecſtas , aut dcbituin manifeftandi dcfcctum in
confeſſione non oritur ex eo , quod defectus ille
ſit culpabilis, vel inculpabilis , ſed ex eo , quod
eius manifeſtatio neceffaria fit ad manifeftandum
integrè peccatum.Vnde pænitens non ſolùm de
bet manifeſtare ſuos defectus culpabiles,fed etiam
inculpabiles , fi neceffe fit ad explicandum fuum
peccatum v.g.fi is,qui occultè eſt illegitimus,abi
que diſpenſatione obtinuit beneficium , vel ordi
nes , & c. debet in confeſſione illum ſuum defe
atum ,
 unid: Diſp. XVI.
omplis dan Etum , quantumuis inculpabilem aperire, quan-
Cepec cum fuerit necefle ad explicandum integrè pecca-
noni: tum ſubſequens , quod habet ordinem ad talemn
blicar defectú. Sicut ergo propter integricatem confef-
grazia, fionis obligauit me Chriſtus ad manifeſtandum
Deasil defe &tuin meum inculpabilem ,fic obligauitpro-
Loape prer eumdem finem ad manifeſtanduin defectum
Crezul alienum,ad quem dicit ordinemmeú peccatum .
dono 423 . Addo tamen , in prædicto caſu , quando pec-
Tela catum ipfum , quod explicandum eſt,conrinet in-
fpecie iuſtitiam aliquam penitentis erga illum non
olur. complicem , cuius defectus manifeſtandus eſt;
cendi muliò arctiùs obligaripænitentem ad procuran-
odi dum etiam cum proprio incommodo alium con-
e , id fellarium , cui poſſit, ſine proximi infamia,fuum
peccatum conficeri : quia tota illa infainia , quæ-
.‫܂ܐܐ‬
cumque eſt,oriturex fua iniuſta actione,quare te-
hun: netur illam impedire, imò & reſarcire dainna, ſi
Elde quæ ex eamanifeſtatione ille alius patietur. Hæc
briel tamen obligatio maior non prouenit formaliter ex
ardus co,quod ille alius non fuerit conplex peccati:po-
teft enim eadempleoblx igatio inueniri , etiam fi ille
udz
alius fueritcom : v.g .li metu mortis incullo
lira
m
coëgiſti ſororem tuam ad conſentiendu tibi in
Onis
ſua deflorationezilla fuit pecccati complex ,led ta-
men quia conſenſus fuit per iniuriam extortus,te-
udi
nêris ad damna omnia ſequuta,atq; ideo ad pro-
gare curanduin etiam cum incommodo tuo aliú con-
cei feffariú ,qui eam non agnoſcat:imò tenereris dif-
de.
ferre confeſionem etiam cum aliqua nota , & in.
ide famia propria ,niſi hæc eſſet ſine proportione gra
de uior,quàm illa,quæ ex manifeſtatione ſui peccati
in confeſſione aduenire poſſet tux ſorori,iuxta re-
1 gulas communes, quæ dantur in materia derefti-
er tucionead excuſandam iniuſtum damnificatorem .
ab obligatione reſtituendi, quando id non poteſt
TE
facere ſinedamno ſuo tali , quod non fit propor
tionatum damno,quod reparari debet in credito--
re. Non ergo tollitur hæc maiorobligatio conſu-
lendi famæ alienæ ex co, quod ille fuerit complex
OS, cùm poffit etiam inueniri reſpectu complicis ,
quando fundatur in iniuria aliqua ei illata.
An verò confeffarius debet fub eodem Sacra-
menti ſigillo ſeruare,quæ ad complicemfpectant;
& defectus naturales , aut inculpabiles alienos,
quica occaſione manifeſtantur : dicemus infes perſona, & in ordine ad talem ,vel talem effectum
riùs agentes de ſigillo confeſſionis.
SE CTIO. VIII .
fenolle dareillam notitiam ſubfigilloSacra
Verùm aliquando poffit confeffarius obligare' mentali. Secundò ſuppono, diucrſam effe quæ
pænitentem ad declarandum complicem
quando idneceffarium non eft ad de
clarandum integrè totum
ſuumpeccatum .
424 E hoc puncto ſuperiori fæculo acriter fait
Sententia
affirmatiua ,
id vtile,& neceſſarium elle; aliis efle inucile , &
D Ferdi.
Bandi Guer- omnino illicitum . Priorem partem potiffimè pro-
reri. mouit D. Ferdinandus Guerrerus Archiepiſco-
pus Granatenſis,pietatenon minùs, quàm doctri-
nâ illuſtris, quicontendit , confeſſatium debere
in aliquibus caſibus pænitentem obligare , vt ei
complicem manifeftet , quod fi renuat ,negare ab-
ſolutionem . Primò, li ſciret, aliquem occultè do.
gmatizare ,& ſeminare errores contra fidem ,quem
ipſe pænitens denuntiare non poffet , deberet
enim id confeffario dicere, vc ipſe denuntiet . Se-
cundò, fi fciat, Sacerdotein aliqucın abuti Sacra-
Sect. VII . 379
mento confeſſionis, reuelando confeſſionis noti
tiā,ſollicitando pænitentes ad turpia,óc.Tertiò ſi
ſciret, aliquem Sacerdotem fictum miniſtrare pu
blicè Sacramenra. Quartò fi effet medicus , aut
Pharmacopola, qui medicinis mortiferis intendit
occidere infirmos. Quintò , fi fæmina ſollicitata
ab amico mariti fit in proximo periculo conſen
ciendi,quia eſt in eâdem domo,nec poteſt marito
reuelari, quia occidet illum , & cft fpes emenda
tionis,fi confeflarius alloquatur adulcerumn .In his,
& lunilibus caſibus confeflarius poterit pæniten
tem obligare , vt complicem reuelet , & alioquin
abſolutionem negare,vt pote non ſatis benèad il
lam diſpoſito.
425 .
Pro hac ſententia afferri poffunt plures ex an
tiquioribus:Gandauenſis, quodlib.3.9.23. Alenſis
4.part.q.18.membr.4.art.2.9.4 .Richard.in 4.dift.
21.art.3.9.2.Bonau.ibipart.z.art.1.9.3. Antonin,
3.part.titul.14.C.19.cond.10.9.11. & magis fauet
Sylueſter,Confeſio, primò,q.24.licètre vera hi, &
alij multi non dicantexpreſsè,quod tenetur , ſed
quod potelt pænitens in aliquibus caſibus com
plicem manifeſtare ,& quod confeflarius poteſt de
illo interrogare ad correptionem , vel remedium
adhibendum . Quod autem penitens teneatur
aliquando ,docet Sorus in 4.diſt 18.9.4.art.s.Sua
rez diſp.34.ſect.4.numero.18 .Fagundez diēto lib .
s.de ſecundo precepto Ecclefiæ cap.2.numero.11 . &
alij recentiores.
426 .
Poſteriorem , & contrariam partem acriter de Sententia
fendendamſuſceperunt aliqui Theologi, præſcr- negatiua
tim M. Bannez 2.2 . queft.33. in fine , vbi priino contraria.
latè oftendit , non effe medium conueniens ad
correctionem alterius notitiam , quæ habetur in
confeſſione. Secundò affertmulta inconuenien
tia, quæ ex vfu contratiæ ſententiæ fequi poſſunt.
Tertiò probat,vſum illiusſententiæeſſeiniurium
Sacramento Penitentiæ.Cæterum fi diſtinctè, &
ſeorſim caſus examinentur,vix poteſtmanere con
trouerſia dere,& alicuiusponderis quoad praxim .
Supponendum itaque breuiter eſt , tripliciter 427
poffe confeſſario darinotitiam criminis complicis
Primò vt confeſſario quidem , & ſub ſigillo con
fellionis.Secundò ,vt confeſſario quidem ,ſed cum
facultate,vt poffit vti illa notitia cum tali, vel cali
folum Tertiò non formaliterve confeffario, ſed vr
talis perſona eft,quod ſiue fiat Alexis genibus,fiue
finita confeſſione,parum refert ſi pænitens dicat,
ſtionem , an liceat pænitenti dare confeflario no
titiam complicis, qua confeffarius vti poſſit, & an
hoc ipſum liceat confeſſario , quam quæſtionein
latè tractat Suarez contra Bannesilla ſext.4 Aliain
veròefle quæſtionem noſtram , ſcilicet, an poflit
confeffarius obligare pænitentem , vr eiuſinodi
notitiam liberam ipli det , & renuenti negare ab
folurionem .
His ſuppoſitis ,dicendum eſt primò,numquam 428 .
Negarjuè r
confeflarium pofle obligare Pænitentem , ve li refpo
neceſſo non fit ad explicandum proprium pecca ndetu .
tum , dicat illi complicem cum notiria priini ge
neris . Ratio eſt clara , quia noticia illa non poteſt
vri confeflarius extra confeffionem ad vllum ef
fectum : Ergo inutiliter ,ac fine vlla cauſa obliga
retur pænitens ad infamandum complicemn ; nee
de hoc poteft effe difficultas.
Dicendum ſecundò :nec etiam poteſt confeſſa
rius obligare pænitentem ad manifeſtandum
li 4 com
 380 De Sacramento Pænitentiæ .
complicem intra confeſſionem formaliter , feu
cum notitia ſecundoloco aſſignata. Probatur,quia
fi neceſſe fuerit dare confeſſario notitiam com
plicis in aliquo caſu , qua vti poſſit extra confel-
fionem ; poterit pænitens hanc notitiam dare ex-
tra confeNionem , & erit aptior, ac vtilior confef
ſario,quàm ſi ſit præcisènotitia ſacramentalis ,qua
non nifi cum maiori alligatione vti poterit : ergo
non habet confeffarius ius obligandipænitentem
ad hoc, vt in confeſſione detegat illi complicem .
429 . Dicendum tertiò , licitumeffe ipſi pænitenti, rurſus videt,pænitentem ſeipſoimmcdiatèid non
dare confeſſario eiuſmodi notitiam complicis , fi-
ue extra confeſſionem , fiue intrà confeflionem
cum facultate, vt poſſit illa vti ad talem effectum
modo ſuprà explicaco. Hoc latè probat Suarez
diéta fe£t.4.& conſtat clarè,quia pænitens,fi non
confiteretur,poffet illam notitiam dare Sacerdoti,
ſiue ad petendum conſilium , ſiuead remedium
fuum , vel complicis : ergo etiamſi confeffus fu-
crit, poteritfinitaconfeſſione illam notitiam dare pernicioſum ,qui ſuis peſſimis moribus corrumpit
quidenim impedit confeſſio præcedens ? Vnde
ſimiliter poterit intra confeſſionem dare talem
notitiam cum facultate , vt poſſit confeſſarius
illa vti ad talem , vel talem effectum . Imò hoc
pacto magis conſulit famæ complicis , cum ma-
neat confeffarius magis ſtrictè obligatus arctiori
vinculo ſigilli ſacramentalis ad nonmanifeſtan-
dum illud complicis crimen. Aliundeautem cer-
tum mihieſt,ſigillum confeſſionis,licèt compre-
hendat eriam peccata complicis , non tamen rel-
picere ipſum complicem , led pænitentem , cuius
lolius licentia ſufficit ad vtendum illa notitia.De-
nique non eſt contra reuerentiam Sacramenti,
quod alluinatur ſecundariò vt medium ad alios
effectus extrinſecos præter iuſtificationem pæni-
tentis:ex quibus diluuntur facilè omnia quæ con-
erahanc conclufionem aliquicongerunt, quæ fin- Icpotionefacerealiusconfellarius;cui
gillatim diſſoluitoptimè Suarez illa fe£t.4.
confitetur : nam debet illum fimiliter obligare,
430 Confirmarique poteſt , quia non eſt dubium ,
quod poſlic confeſſarius ex licentia pænitentis vti
notitia illa ad aliquod damnum temporalc com-
plicis impediendum , vt li vxor adultera ſciens,
virum ſuum velle interficere adulterum, moneat
illum per confeflarium , vt ſibi conſulat : Item fi
aliquis in mortis articulo reſtiruar damnum , quod
ſimul cum alio ſocio intulit , potcrit confeflarius
ex licentia pænitentis admonereillum complicem
de reſtitutione facta,& quoinodo focius moriens
condonauit ei ſuam partem. Nec hæcfunt contra
reuerentiam Sacramenti , vt conſtat:Cur ergo re-
pugnabit , quod ex licentia eiuſdem pænitentis
vtatur confeitarius eâdem notitia ad bonum ſpi-
rituale complicis,vel ad impediendum damnum
commune ?
4; ! .
Dicendum quartò ; non niſi rarò contingere
poreſt,vt confeffarius obligare poſſit pænitentem
ad declarandum libi noinen complicis. Nam ca
omnia , quæ confeſſarius poteft cum talinotitia
facere ; poterit ipſe pænitens immcdiatè per le
ipſum ,vel certè peralium ,de cuius prudentia non
minus , fed fortaffe magis fidat, quàm de confef-
ſario : non eſtcrgo curdebeat penitcntem ad-
ſtringere , vt ſibinomen dicat complicis, velre-
nuenti abſolutionein neger . Sienim pænitens,
dicit,ſc agnoſcere bene obligationem ,quá habet
& velle per ſe,velper alium idoneum omnino la-
tisfacere,confeffarius debet in illo foro ei credere.
Dicendum quintò:non tamen repugnat , dari
caſum , in quo poßit confefTarius pænitentem o-
bligare ad manifeftandum libicomplicis nomen:
non quidem quaſi confeſſarius eam obligationem Obligatio.
imponat; ſed quia re uera pænitens eainhabebat, nem manifo.
& confellarius,quiex
cit admonet ciusobligatione
illum de ſua confeffionehocagnof-
, cui ſi non percent
potefthabereje
vult ſatisfacere ; iam meritò ci abſolutionem ne- penitens in
gat,quem non inuenit ad abſolutionem diſpof- aliquo cafe,
tum. Porrò poſle illum caſum contingere , con
ſtat apertè; quiapoteft confeffarius videre,ex oc
cultatione complicis grauiflima damna imminere,
ad quæ impedienda pænitens omnino tenctur :
pofle exequi, nec habere alium ,per quem id pole
fit,præter ipſum confeſſarium : quo caſu certum
eſt ,teneri pænitentem ad illud medium vnicum
eligendum : quod fi eligere nolit,iam non eſt a
pcus ad abſolutionem recipiendam .
Hic caſus facilius porelt occurrere Prælato re
gulari , qui ſi ex confeflione fubditi ſciret , latêre
in domo , vel conuentu religiofum notabiliter
alios , & inficere poteft breui tempore magnam
partem cum maximo damno communitatis , & ali
unde videt, perditum illum hominem corrigen
dum non elle ſecretâ corrcctione iplius pæniten
tis , vel aliorum , nec polle impediri coinmune
damnum , niſi auferendo de medio per mutatio
nem , vel expulfioncm illum incorrigibilem ; po
teſt quidem pænitentem admonere de obliga
tione,quam habet,fiabſque grauiſſimo ſuo detri
mento poreſt: quod li panitens nolit non debet
Prælatus aſſumere Prælati perſonam , & cenſuris,
vel præcepro obedientia eum obligare,quia noti
tiá illam non accepit,vtPrælatus, ſed vt confeſſa
tius, & in foro illo ſacramentali,in quo ſolú debet
negare abſolutionem ob defectú dilpolitionis de
bitæ. Quare quoad hoc ide poteft,& debet cú pro
religiolusil
vtper fe,vel per alium adeat Prælatum , & det illi
notitiam complicis , quantum ſufficit ad impedi
endum commune damnum . Quando vero , &
quomodo excuſetur pænitens à manifeſtando
complice propter infamiam , aur damnum pro
prium , quod libi timet:ex particularibuscircuin
Itantiis iudicandum erit: Tam graue enim effe po
telt cominunitatis damnum ,vt pænitensteneatur
illud impedire etiam cum aliquo graui fuo detri
mento .
Addo,pofle contingere,vt licèt pænitensdicat 434
ſe velle per le ipſum immediatè,vel per alium da
re notitiam coinplicis ad impedienda mala iuxta
fuain obligationem ,adhuc confeflarius poflit dif
ferreilli abſolutionem ,donec de facto ſuæ obliga
gationi larisfecerit.Nam ficut debitori , qui fæpe
propoſuitreftituere , & non reſtituit, prudenter
differtur poftea abſolutio, donec priùs cum effe.
Eu reſtituat ,quia prudenter timemus, quod poft
confeffionem non reftituer : Sic in noſtro calu
quando confefTarius prudenter timeret, pæniren
tem non ſatisfacturuin poſtca fuæ obligationi ,
prudenter faceret differendo abfolutionem ,donec
priùs rem exſequatur: imo addunt aliqui , quod
debet cogere pænitentem ,vtafferat fibi teſtimo
nium denuntiationis ,vel manifeſtationis factæ.Ita
Bartholomeus Medina 2.ſummecap.4.5.1. Hoc
tamen videtur nimium :nam in illo foro debemus,
& poflumus credere pænitenti circa præterita ,tam
pro fe, quam contra ſe: & quidem debitorem , &
furem abſquealio teſtimonio abfoluimus, quando
dicit, fe iam reſtituifle.
Dicen
 Diſp.XVI. Sect. IX . 381
joneu Can Dicendum fextò i cautiffimè debet Confella- fectas externus non fit in fe formaliter, & intrin
beba, ka crius procedere , quando petit fibi notitiam com- ſecè liber , & malus : eſt tamen liber , & malus
2goo. plicis,quâ poflit extra Confeſſionem vti : deber extrinſecè , & denoininatiuèà libertate , & mali
enim prouidere, ne ſcandalum ſequatur ex vfu tia voluntatis, à qua procedit : quod fufficit, vt
em non
notitiæ habitæ inconfeſſione : ad quod aliqui debcat explicari ;nam actus etiam externus dan
Espoll- di putant fore vtile, ſi faceret ſibi licentia dari à poe- di venenum non eft formaliter , & intrinfecè li
nitente in fcriptis,nc fortè ipſe peniteus id poſtea ber , fed tantùm extrinſecè , & denominatiuè à
ex 06 negaret : facilius tamen eſſet , petere , velîbi ex- voluntate interna : & tamen omnes fatentur, il
inert tra confeffionem dicatur , & faciliùs hoc faciet lum debere explicari, alioquin foli actus interni
pænitens, quàm dare in ſcripto. Debet etiam præcisè eflent confitendi , in quibus ſolis reſider
Ed con przmonere pænitentem, an fperet, quod per ip immediatè , & formaliter malitia : ergo propter
dpoli lum Confeflarium obtinebitur fructus , qui in- camdem rationem debet explicari occiſio com
tenditur: item an fit peculiarc aliquod inconue- pleta : non enim fufficit dicere', proieci fagitram ,
ricum uiens, fi confeſſarius agnoſcar complicem ; poffet aurexplofiſclopetuen , veocciderem ; ſed debee
Leita: enim contingere , quod effetfrater , vel conlan- dici , occidi de facto : quod autem parům ,'vel
guineus ipfius Confeflarij, qui prudenter non multum temporis intercedat ' inter voluntatem
TOTO: deberet ipſi manifeſtari. Si verò Confeflarius ſit internam , & effectum , videtur effe folùın diffe
Lateie Prælatus , debet cautiflimè fe gerere , & non fa- renria ſecundum magis , & minus , cùm non
cilè credere , quæ fibi à pænitente dicuntur de ideò definat efle voluntarius effectus, qui poft
aliis, nec etiam ex licentia pænitentis vti eiuſ- diem, velbideum conſequetur ex voluntatc ho
modi nocitia ad aliquid circa aliorum guberna- dietna.
aan
lats tionein decernendum : poteft enim contingere, Ex alia verò parte videtur difficile , quod fit *438 .
1gca
quod duo, vel tres malitiosè conueniant dema- obligació ſemper explicandi effectum conſequu
nifeſtando Prælato in confeffione defcctu alicu- tum : quia in confellione folùın debent ex ne
DUR
ius . dando licentiam Prælato , vt poflit illa noti- ceflitare explicari peccata : ille autem effectus,
tia vti ad gubernationem , riil tamen dicendo ei- licèt fic effectus peccati; non eſt tamen propriè
dem ſubdito : debetitaque Prælatus illain noti- peccatum : nan tuuchomonon peccat , quando
E,PO tiam accipere folùm ad inuigilandum , & inue- poſt annum ille alius moritur, nec eriam toto illo
ftigandum , an talem defectum in co fubdito anno continuè peccat actu , duin ille ægrotac
ebct
inueniat : non tamen ad diſponendum de illo ex veneno , vel vulnere ', licèt propter peccatum
uris propter talem notitiain . Quandoverò non datur præcedens toruin illud imputetur ipfi : alioquin
2011
licentia expreſſa ad vrendum eiuſmodi notitia peccaret actu tunc , quando actu dormit . Imò
elle
extra confeffionem , conſtat, non poffe vllomo- peccarer quando iam per contritionem ,aut con
doprælatum illa vtiin ordinead gubernandum femionem iuftificatus eftà priori peccato , quod
propter peculiare decretum Clementis Octavi durum , & omnino falſum videtur : ergo ille ef
Ede vt dicemus inferiùs agentes de ſigillo. fectus non eftpeccatum actuale , & per conſe
D.O. 43G ,
Dicendum vltimò Sicut diximus,rarò obliga- quens non eft neceflarið in confeſſione expri
Isthe ri pænitentem ad manifeftandam nomen com- mendus.
are, plicis confeflatio : ita rariùs obligabitur corifel- Propter hxc variæ (utit ſentenria . Prima , & 439.
ſarius ad acceptandum illud munus, & impo. fatis communis affirmat, eſſe explicandum effe- Prima fema
edi "hendum libi illud onus corrigendi complicem , Etum excernum . Hanc tenent Soto in 4. dist .12. tentia ,ex
velderlunciandi illum . Aliquando tamen pore quaſt.1. artic.7.verf. Hinc fit,Ludouicus Lopez Pelle coffeetime
de funt cócurrere tales circumftantiæ ,in quibus ipfe 1.part. inftruét.cap. 31. $. Preterea quia omnibus. externim
To etiam Confeffarius obligetur ad exquirendum & 2.partec. 76. de Euchariſtia ,9.Sequitur etiam
complicem , & affumenduin fibi illud munus, Secundò. Thom . Sanchez lib.g.de matrim.difp.45.
00
tur
de quibus conſulendus eſt Suarez dictafect.4. num.30.
nüm. 10 .
CaftroPalao.1. tom ,operismoralis tr.2 .
diſp. 1. punit: 3.num .7. qui alios referunt.Eam
.

T dem fentenriain meo iudicio tenere debent ali

SECTIO IX .
An debeat explicari effectus fubfequutus, an
verò fufficiat contineri cauſam ? vbi
etiam de actu externo.
x
4371 reſtat explicandum , ex iis ,
ſupra feitisinum . 236. pertinere
poſle ad liancefrcumſtantiam Quid. Nam ipfe & licèt ſolum videatur loqui de aciu externo :
effectus fequutus pertinet ad obicctum peccati:
pro cuius explicatione, fupponendum eſt in pec-
cato , v. g . quo alium veneno occidifti, interue-
hire actum in primis voluntatis internum , quo
voluiſti dare illi venenum : deinde actionem ex-
ternam , qua venenum præparafti , & dediſti :
deinde effe&tum ſequutum , ſcilicet,mortem il-
: lius: dubium eſt, an fatis fit in confeffione dice-
té te lethale venenum dediffe vt morerctur , an
verò neceffe fit addere , quod interfeciſti eum
veñero. Pro vtraque parte ſunt rationes , quæ
hoh parùm vigent. Quod enim vtrumque de-
beatexplicari , probari videtur,quia licèt ille ef-
quidoctiRecentiores, qui nouo modo defen
dunt , actum externum addere nouam malitiam,
ac bonitatemi, maiúſque meritum , aut demeri
1
tum ſupra aduni incernum . Quam fententiam
latè probat , & defendit Patcr loannes Martinez
Ripalda in erudito opere de ente ſupernaturali,
tom.1. difp. 68. fe&t. 5. vbi inter alias rationes id
probat ex obligatione confitendi actus externos:
rationes tamen , quas affert,& exempla compre
hendere videntur effectum externum confequu
tum .Nam num. 32. adducit exemplum martyrij,
in quo effectus mortis conſequitur diu poft
ceptationem mortis , & num. 31'.probatexemplo
ſatisfactionis pro poena tenporali ' , in qua etiam
paſſio externa auget latisfactionem ſupra volun
tatem internam , & num. 32. probat hoc ipſum
ex eo, quodEccleſia, & Rcfpublica humana pu
niunt peculiaribus pænis actum externum : &
num.3o.dicit, rationem àpriori'efic , quod Deus
plus accipit ab homine , quando accipit actum
etiam externuin bonum , & magisobligatus ma
net
 382 De Sacramento Penitentiæ .
net ad retributioné, quod idem cum proportione
procedic in actu malo. Hæc auté omnia procedút
etiam in effectu fequuto : nam qui dicunt,magis
ſatisfieri peractum externuın quam per internum
folum , idem dicunt de paſſione externa conle-
quuta etiam quando homo iam non attendit,
vt nos etiam dicemus inferiùs agentes de ſatisfa-
ctione diſp, 24. fe &t. 4. & idem olim docui in ea
dem materia. Eccleſia etiam , & Reſpublica hu-
mana peculiariter puniuntpro effectu conſequu-
to magis,quàm ſi effectusnon ſequeretur. Deus
etiamplus accipit ; ſicut & amicus plus accepit
ab eo , qui dedit cị cum effectu ſalutem , hono-
rem , autdiuitias , quàm ei , qui voluit, & ten- . illo dic : quæ omnia manifeſta abſurda ſunt.
tauit , ſed ſine effectu. Quare hic Auctor mep
judicio , conſequenter tenet , effect um fequu-
s s
tum , quando iam non adeft actuali liberta in-
terna , adhuc addere aliquid plus meriti , aut de-
meriti , ac per conſequens debere in confeflione
explicari.
440, Contrariam ſententiam defendit latè Pater
Eontraria Vaſquez in 1. 2. tom.1. difp. 94. cap.3. Granado
probasura in 1. 2. controuerf. 6.tract.4. difp.3. n. 12. Azor.
& alij, quos refert,& ſequitur Bonacina de legib.
difp.2. quaft.4. pun£t.4. num . 8. & Diana tom . 1 .
tra £t. de circumſt. aggrauant. refol. 64.6 tom. 2 .
de Sacram.refol.67.Curiel .in 1.2. quaft.71.art, s .
dub.3.9.3. ad ſecundum argumentum , loann. San-
çius in difp.ſelect.difp.20. num .5. Suarez tom.2.
de Religione lib. 3.cap. 8. num . 5. & probabilem
reputat Thom .Sanchez lib. 1. in Decal.cap. 16 . cèt poſt horam obiiſſet , qui venenum accepit,
yum.46.circa finem , & alij , Quæ ſententia yerior
femper mihi viſa eſt.
Probaríque poteſt à priori , argumento fupra
indicato , quia ille effectus quando conſequitur,
jam non cſt actu peccatum , led effectus peccati;
tunc enim homo non peccat, nec peccare poteſt,
cùm actu dormiat , vel diſtractus fit : non ergo
eſt obligatio illum effectum explicandi in con-
feflione , cùm nec fit malitia formalis, nec ſubie
ctum , quod ab illa poſſit recipere denominatio-
nem peccati.
491. Non deſunt , qui negent antecedens , & di-
cant , tunc hominem actu peccarç : imò tunc in
fomno , quando effectus pollutionis , vel occi-
fionis præuiſæ ſubſequițur , amittere gratiam , &
incipere eſſe in peccato . Ita Marſiliusin 2.qu.21 .
art.2. fuppofit.2.conc.4. & Palatiusibidiftin£t.35 .
diſp.ult. in fine. Hoc tamen ab omnibus meritò
reiicitur:quomodo enim poteſt incipere eſle tur-
pis , & fædus , qui priùs erat rectus, abſque no-
wa libertate ? Deinde , quid fieret de illo homi-
ne , fi in fomno mortuus eflet , antequam effe-
ctus ſequeretur? Procul dubio faluus ellet, cùm
retinuiſter adhucgratiam ſanctificantem . Alijcr-
ga dicunt , peccaffe quidem priùs, ſed abilla câ-
demmalitia iain pofita,decominați de nouo pec-
catorem propter nouum peccatum , quod poftea
ponitur , quatenusdenominatur de nouo hami-
cida à voluntate libera præterita , & ab effectu
nuncſequuto.
14 : Contra hoc tamen vrget id , quod ſupra oppo-
fuimus , poſſe ſcilicet, contingere quod iam
tunc homo iuſtificatus fit per contritionem , aut
confeſſionem , quanda ponitur de nouo effectus
prioris voluntatis malæ non fufficit ergo effectus
ille ad dandam nouan denominationein pecca-
toris . Adde , ſiidea effectus ille debet in con-
feßione explicari , quiaeft effectus peccati præ-
feriti , fequitur , quod fi hic homo priùs confef-
ſus fuerat venenuin lethale datum , & die fe.
quenti moriatur , qui venenum accepit , debeat
iterum confiteri illum effectum ſequutum , quia
per te eſt materia neceſſaria confeſſionis , & non
fuerat priùs ſufficienter explicata in ſe , ſed ſolùm
in caula , quod per te non ſufficit : debet ergo
ante communionem confiteri hunc nouum effc
ctum . Vnde fi Sacerdos proiecit breuiarium in
mare præuidens omiſſionem culpabilem recitan
di per totum annum , & poftea confiteaturhoc
peccatum, debet adhuc ſingulis diebus ante Mil
Tam confiteri de nouo effectum nouum fuble
quutum , ſcilicet , omißionem recitationis pro
Reſpondetur communiter , effectum poſtea 443,
ſubſequutum non ſemperefle peccat um ,ſed tunç
m
ſolùm , quando per pænitentia non eſt retra
ctata voluntas præterita : tunc enim adhuc mo
raliter perſeueraſ prælens , & potensdenominare
voluntarium , & liberum id , quod ſequitur :
quando verò retractata eſt per pænitentiam , iam
non cenſetur manere ; atquc idco interrupto in
fluxu , pon eſt ampliùs voluntarium , aut pecca
fum id, quod poftea ſequitur , & per conſequens
non erit obligatia illud in confeſſionc expli
candi .
Hæc tamen reſponſio multipliciterimpugnari
poteſt. Primò, quia iuxta hanc doctrinam , G
illc , qui venenum hodie dedit , ſtatim haberet
attritionem , & propofitum confitendi; tunc li
non teneretur pænitens cras in confeſsione dice
re , ſe hominem occidiflc , ſed ſolùm dedille ve
nenum : quia mors fequuca fuit poft retractatam
voluntatem . Conſequens aurem (ni fallor ) non
concedent Auctores contrariæ fententiæ ; dicunt
enim in vniuerſum , explicandum eſſe in confef
fione effectum mortis fequutum abſque vlla di
ſtinctione. Vnde vlteriùs vrgere poffumus ; quia
in prædicto calu , non ſolùm non deberet , fed
nec poflet pænitens ſe accuſare , quod occidiſler
hominem veneno ; quia ea dicendi formula fi
gnificaret, ipſam etiam occiſionem completam
fuifle peccatum , cùm reuera non fuiffet , fed lo
la porrectio veneni, quare vel folùm deberet
dicere , ſe dediſſe venenum , vel certè deberet
explicare mortem fuifle ſublequutam poft retra
ctatam voluntatem ; alioquin enim accuſaret
ſe de quodain peccato graui , quod reuera non
feciffet.
Hinc ſecundò vlteriùs argui poteſt : quia fi ef 444
fectus ſequutus poſt retractatam voluntatem
non cenfetur amplius yoluntarius, neque pec
catum ; confequens eft, vt licèt retractata fuiflct
voluntas; non per artritionem , ſed per volun
tatem naturalem , aut venialiter malam , propter
aliquod fcilicetmotiuum temporale , & venia
liter maluin , id ſufficeret ad hoc , vt effectus ſe
quutus non eflet iam peccatum ; quia tam defi
neret effe voluntarius per vnam r'etractationem ,
quàm per alteram ; atque adeo neque in hoc cafu
deberet, aut poſlet in confeſione explicari.
Nec fatisfacies , fi dixeris , debere retractari
voluntatem præteritam per contritionem veram ,
aut attricionem cum Sacramento , Hoc enim in
primis omnino gratis dicerur, cùm habitus gra
tiæ , aur charitatis non faciat vllo modo effectum
hunc minus dependere à voluntate præterita,aut
magis difpliccre voluntati. Deinde quia hoc mo
do remaneret maior perplexitas in ordinead con
fefionem :
 ie lo
Diſp . XVI.
feflionem : nam li poſt retra& ationem volunta-
Qua
tis ſequitur effectus ,oporterer in confeſſione ex-
ton plicare , an illa retractatio præcedens fuiflet con-
Colum tritio , vel ſola actritio : fi enim fuiſſet contritio ,
ergo
effectus ſubſequens non fuit iam peccaminoſus,
ette nec debet proponi Confeflario vt peccatum ; fi-
um in cur deberet proponi, li voluntaspræterita non
citan fuiſſet retra Zara , aut fuiſſet quidem retractara
arhoc per ſolam attritionem
: quæ omnia longè ſunt à
lenlu & mente pænitentium , & confeſſariorum ,
vt conftat.
luble
445 Tertiò arguere poffumus contra illam doctri-
is O
.
nam , quia quantuincumquedefacto retractetur
poftea
voluntas præterita ; adhuc, ſi poſtea ſubſequitur
Arunc
effectus mortis; non minus incurret irregularita-
tem , aut excommunicationem qui dederat ve-
nenum , iuxta communem ferè omnium ſenten-
mo
tiam , quàin ſi non fuifler retractata voluntas :
ainare
quia nimirum per illam retractationem non tol-
itur :
litur , quod effectus ſequutus ſit voluntarius , vt
3,14m pote procedens à voluntate ,& ab intrinfeco cum
011 cognitione ; ynde abfolutè denominat hoinici-
ecc .
dain ; alioquin non redderet irregularem : ergo
uens retractario non impedit rationem voluntarij , &
xp. per conſequens neque rationem peccati ; quia li
peccatum eſt , hoc habet , quatenus eſt volunta-
gnari rium : eſt autem voluntarium præcisè in ordine
2,1 ad voluntatem præteritam , & idco dat denomi-
Deret nationem homicidæ , & affert irregularitatem ,
acli etiam poft retractationem .
Epir, 446. Vnde poſſumus quartò arguere à priori, quia
Lice effectus ille in tantum eſt voluntarius , & liber
Eve denominatiuè, in quantum ortum habuit à vo-
tam luntate præterita libera ; non in quantum pen-
000 det nuncà voluntate non retractata . Et ratio eft
Cun! clara , quia negatio retractationis non facit vo-
luntatem magis nuncinfluere in effectum , nec
dt retractatio facit, voluntatem minus influere : to-
tus enim influxus ex parte voluntatis eſt poſuiſſe
led cauſam , quam iam nunc collere non potelt: cùm
ler ergo retractatio non minuat poſitionein caufæ ,
l nec carentia retractationis addat vires caufæ iam
poſitæ ; conſequens eft , vt voluntas eodem mo-
Low do influat in effectum fequentem , fiue retractet,
fiue non retractet ; quia non influit vllo modo
ca ſecundùın ſtatum præſentem , ſed ſolum ſecun-
dùm ſtarum præteritum , vt præteritus cſt. Cùın
ergo effectus in tantum ſit voluntarius , in quan-
tum procedit à voluntate , & eodem modo pro-
cedat , fiue retractetur , fiue non retracterur vo-
to
luntas præcerita : conſequens eft , vt retractatio
non minuat nec auferacrationem voluntarij : er-
go nec rationem peccati, ſi poteſt peccatum ap-
pellari . Probatur hec vltima conſequentia; quia
effectus hic non denominatur malus , nec pec-
I
catum à voluntate præſenti , fed folùm à volan-
tate præterita ; ab illa enim ſolùm voluntate ac-
cipitmalitiain ,,à. qua dependet, & omnis alia
voluntas , habet femerè concomitanter , & per
confequens non poteſt influere luain malitiam
in illuin : cùm ergo ſolùm dependeat in ſuo elle
3
à voluntate præterita ; conſequens eft , vt ab ea
ſola accipiat denominationem mali, & peccami-
noſi: eſfe enim malum eſt procedere à volun-
tare mala , & peccaminoſa ; ergo ftatus præſens
voluntatis , qui non influit in hunc effectum ,
non poteft illi communicare , vel auferre deno-
ininationem mali, & peccati.
Reſtar nunc reſpondere ad rationem dubitan-
di initio propoſitain : cur , fcilicet magis debcat
Se & t. IX . 383
explicari in confeſſione actus externus, quàm Cur debeat
cffectus peccati: vterque enim habet malitiam explicari
adtu exter :
denominatiue ab actu interno , à quo procedit :
neuter habet malitiam formaliter , & iinmediatè.
Suppono aurem cum ſententia communi, acum
externum nullam addere bonitatem , vel mali
tiam moralem formalem ſupra internum ; quod
quidem probare non eſt huius loci , ſed ſpectac
ad primam ſecundæ.Sicut ergo ſufficit confiteri
cauſam malam præteritam , in qua ſola reſidec
tota malicia , & non eſt necelle declarare effe
Etum , qui poftea denominatur malus ab illa ma
litia, quæ iam eſt explicata:ſic videtur dicendum
de actu externo , quod fufficiat confiteri volun
tatem efficacem internain , in qua ſola reſider to
ta malitia formalis , à qua poftea actus externus
denominatur malus , quia procedit à voluntate
mala .
Aliqui dicunt, actum externum elle confiten 448
dum , quia tota malitia peccati , quod exteriùs
conſummatur , præcipuè eft in actu externo.
Contra hoc tamen arguit Suarez in preſenti diſp.
2 2. ſect. 3. num. 2. quia licèt malitia obicctiua liç
in actu externo , tainquam in obiecto ; malitia
tamen moralis actus humani , vt fic tora eſt for
maliter in actu interno, à quo externus exrrinſecè
denominatur malus , velbonus, ſicur , & liber,
& actus humanus : malitia aurem obiectiva actus
externi ſacis explicaçur adtu intcrno , vt termina
to ad tale obicctum , licèt non explicetur adus
externus , vt in re pofitus. Addere poſſumus, li
de malitia obiectiua fermo fit , non minusrepe .
rici malitiam obiectiuam in effectu peccati,quàm
in actu excerno : ideo enim eft malum velle dare
venenum , aut proiicere ſagittam ,quia mors ho
minis , feu eius interfectio eſt mala obiectiuè :
ſi ergo malitia obiectiua declaranda eſt, deberer
etiam occiſio conſummata explicari , ex qua po
tiffimè defumitur inalitia obiectiua.
Ratio magis communis huius differentiæ eft, 449.
quod actus externus, qui denominatur liber à
libertate actuali actus interni , eſt verè , & pro
priè peccatum ; effectus verò poftea conſequu
tus , in fomno verbi gratiâ, non eſt proprid pec
catum , vt diximus, ſed effectus peccati : in con
feflionc autem explicari debent omnia ; & ſola
peccata ; ideo debet explicari actus externus ,
quando eſt actu liber, non verò effectus poſtea
ſcquutus. Porrò actum externum elle verè , &
propriè peccatum ,conftat ex definitione peccati,
quam ex Auguftino tradunt communiter Theo
logi , nempe , peccatum eftfa&tum , difturr , vei
concupitum contra legem Dei : quæ definitio non
folùm comprehendit actum internum , ſed ex
ternos , vr conftat. Et quidem , licèr actus exter
nus non addat malitiam nouam ſupra actum in
ternum ; adhuc per illum dicimnur propriè pecca.
tores , & mereri pænam ; ſicut etiam dicimur
mereri præmium per elecmofynas , & alia opera
bona externa : quia ficut hi actus denominantur
boni, autmali , ita denominantur merita , & de
merita , atque adeo propriè dicimur mereri , &
demereri per cos adus :ergo , & peccare : de
bent ergo explicari in confeſsione, cùm fint verè
peccata , quia licet non afferant malitiam diftin
&tam ab actu interno ; ab eâdein tamen malitia
poffunt duo ſubiecta diuerſa accipere denomina
tionein peccari , & mali . In effectu aurem poftea
fequuto non datur talis denominatio : quia non
poteft effe peccatum actualc in eo , qui actu non
peccat;
 384 De Sacramento Penitentiæ ..
peccat; nec poteft actu peccare, quiactu non agit;
ille autem , qui dormit , dum eius inimicus ve-
neno moritur, nihil tunc agit ; ergo tunc non
peccat .
450 . Obiicies primò, quando ille alius moritur,
tunc qui venenum dedit, incipit denominari ho-
micida ; ergo tunc occidit : nam homicida non
eſt, niſi qui aliquando occidit hominem : fed an-
tea nondum occiderat, ergo nunc occidit. Con-
firmatur, quia qui nunc moritur , nunc occidi-
tur ; ergo ab aliquo occiditur , vtà caula princi-
pali operante per venenum,vtper inſtrumentum :
non ab alio, niſi ab eo , qui venenum dedit;ergo
ab illo nunc occiditur.
Reſpondetur , denominationem homicidæ
includere duo, ſcilicet, actionem ex parte homi-
cidæ, & paflionem exparte paſsi, ſeu politionem
termini vltimi , qui eſt mors. Quarnuis ergo an-
tea non denominaretur homicida , qui iam de-
derat venenum ; hoc non erat ex defectuactionis;
nam ex parte ſuaiam erat pofita tota actio necel-
ſaria ; ſed eratex defectu termini vltimi , qui po-
ſtea ponitur , fine noua actione ex parte homici- litiæ ; fufficit explicare malitiam , & aliquod ſub
dæ : quare non eſt verum , quod tunc occidat, iectum illius, v. g. qui ſemel tria vulnera infli
ſed quod tunc ponitur terminus , ratione cuius
eſt verum iam , quodantea occidit , in eo ſenſu,
quo Auguſtinus in pſalm . 63. dixit , ludæos tunc
occidiſſe , & percuſsiſſe Chriſtum , quando cla-
marunt , crucifige, crucifige. :
151 . Ad confirmationem dico , eum, qui moritur,
nunc occidi à veneno , à cuius actione denomi-
natur etiam aliquo modo agere , qui venenum
dedit : ſicut pater dicitur generare ,quandoà le-
mine fætus animarur in vtero : illa tamen eft de-
nominatio quædam agentis valdè impropria, &
& quæ competere poteſt cauſæ iam non exiſtenti,
vt conftat, cùm pofsit iam eſſe mortuus antea,
qui vene jum dedit : & tamen diceretur nunc
agere pervenenuin , quod dedit: non verò dice-
retur nunc actu peccare : quia denominatio pec-
cantis eft perſonalis, nec poreſt fieri per alium :
quare licèt aliquo modo dicatur caufa præterita
agerenuncper alium , non tamen dicetur pecca-
re nunc: quia peccare eft fundare in ſe vituperabi-
litatem ; licuthoneftè agere eft fundare in fe lau-
dabilitatem : repugnat autem fundare propriam
laudabilitatem , aue vituperabilitatcm nuncpro
pter id , quod alius facit ; nam tota laudabilitas,
& vituperabilitas fundata iam eft in mca actione
præterita
452 . Vrgebis , quia homicidium effentialiter et
peccatum actuale : fed nunc , quando illc alius
moritur ; incipis efle, & denominari homicida;
ergo nunc incipis denominari peccator . Reſpon-
detur , homicidium includere quidem cflcntia-
liter peccatum , fed non folum : homicida cnim
eſt ille , ex cuius actione iniuſta aliquis homo
moritur : includit ergo peccatum , vel præíens,
vel præteritum , & addit effectum mortis fequu-
tum , ex cuius defectu non dicebaris antea ho-
micida ; dicebaris tamen iam peccator ex actione
iniuſta iam polita.
Obiiciunt fecundò , quia nunc incurritur cen-
ſura, quando ponitur effectus, & non antca:hæc
autem nonincurritur, niſi propter peccatum :ergo
nunc ponitur etiam peccatum . Rcfpondetur nc-
gando conſequentiain ; nam cenfura incurritur non eſt dicere , pofitam efle actionem excernu .
nunc propter peccatum præteritum , quod tamen
Ecclefianon vult punire , niſi poſita tali condi-
cionc effectus ſequuti. Vnde contingere ctiain
poteſt, quod incurratur cenſura ab eo , quiiam
per contritionem , vel per attritionem cum Sa
cramento eſt iuſtificatusà peccato præterito :quia
cenſura cít pæna , qua adhuc Eccleſia iuftè pu
nire poteft hominem propter peccatum præteri
tum . Et ficur excommunicatus , licèt per contri
tionem iuftificetur ,adhuc maneat excommunica
tusdonec abfoluatur ; ita poteſt, quando iam eſt
contritus , incurrere de nouo excominunicatio
nein propter peccatum præteritum . Er quidem
propter cenfuram , aut releruationem , quæ in
curritur , aliquando , non aliter , niſi fequuto
eff:ctu, oportebit in confeſsione explicare etiam
etfectum fequutum
.
Adhuc tamen reſtat (crupulus contra rationem 454
illam communem , propter quam obligatur pe.
nitens ad confitendum actum externum ,co quod
ille etiain actus , quando actu durat libertas, eſt
ſubicctuin malitiæ , & verum peccatum . Contra
hoc , inquam , poteft efle difficultas non leuis,
quia in confeſsione alicuius peccati non eſt obli
gatio explicandiomnia , & lingula ſubiecta ma .
xit ,ſufficit , fi dicat ,vulneraui: item qui oſcula,
amplexus, & copulaın habuit cum fæmina ,fuf
ficie , fi dicat , le habuifle copulam : ergo fimi
liter qui habuit voluntatem internam , & actum
cxternum , ſufficit , fi dicat voluntatem internama
efficacem : hæc enim , & actus externus faciunt
vnum peccarum numero ; in quo quidem non
eft necefle explicare fingulas eius partes, vt il
lud peccatum verè dici poflit manifeftarum , Gia
cut nec qui furatus eſt centum , oportet , quod
illa centuin manifeftet.
Dicunt aliqui , non ſatis explicari voluntatem 455
internam , non explicato actu externo ; quia per
actum externum cognoſcitur perfeuerantia vo
luntatis internæ . Sed contra , quia circa ipſam
perfeuerantiain redit eadem difficultas : nam ad
explicandum hoc peccatum , non oportet cxpli
care totam eius perſeuerantiam , cum inceptio,
& perſeuerantia faciant vnum , & ideir pecca
tun , cuius non eſtneccfle omnes , & lingulas
partes explicare.
Dices , ipſamer voluntas exequutiua differe
ſpecie à voluntate non excquutiua propter di
uerfum valdemodum tendendi, quem h.betin
fuum obiectum : ad explicandam ergo differen
tiain voluntatis interne oportet explicare a Aum
externum , qui neceſiariò confequitur talem vo
luntatem exequutiuam . Ita forè indicare videtur
Suarez illo nit !m. 2 .
Scd hæc reſponſio non poteſt plenè fatisfacere; 4fG ,
quia illa voluntas exequutiua, quæcumque illa
fit, tota precedit, prioritate ſaltem naturæ, actio
nem extcrnam , quam cautat : poiler ergo tota
fecundum fe explicari , non explicato opere ex
terno. Probatur confequentia , quia in rigore lo
quendo, non repugnat , quod aliquis credens,
fe polic facere aliquam actionem externam , ve
liteun facere , & habcat vltimain voluntatem
exequutiuain‫ & ; ܐ‬tamen , quia ab aliquo alio te
netur , vel quia ligatus eit , aut humore impedi
cus non ponat actionem externam : ergo dicerc,
fe habuiffe vitimam voluntatem exequutiuam ,
Vnde poflet aliquis explicare totam malitiam vo
luntatis internæ , non diccndo aliquid deexter
na actione , fed potius pofitiuè proteſtando , fe
nili
 quiting
Diſp. XVI . Sect. IX. 385
mm. Sie nihil velle explicare de illa,an fit vel non fit pofita. Reſpondetur , pænitentem non habere in no 460 .
2014 457.. Aliter ergo ,& fortaſſe faciliùs reſponderi pof- ftra fententia obligationem explicandi effectus
Dita pie ſet ad difficultatem propoſitam , concedendo, peccati , ſed ſolùm peccata interna , & externa :
rzien. actionem externam ſimul cum voluntate interna cui debito fatisfacit , accufando ſe de detractio
CONTE
integrare vnum , & idem peccatum , in quo , li- ne externa , verbi gratia , per hoc eniin non in
munica cèt non fit neceſſe explicare diſtinctè omnia , & tendit dicere , fuille peccatum , quoad omnes
ismof ſingula ſubiecta malitiæ ; oportet tamen expli- partes externas ; quis enim hoc poteft ſcire ? Scd
dication
‫ܕܬܐܐ‬
care ſubiecta , quæ differunt ſpecie in modo par- lolùm dicit, quod certum eſt, incepiſſe , ſcilicet,
ticipandi illam malitiam . Sicutergo in vno pec- cum libertate actuali, vel aliquandiu eam ha
cato conſtante ex duabus malitiis partialibus Ipe- builſe : per quod explicatur, quantum fufficit
2010 cie diuerſis , ' oportet vtramque explicare a lic. illud peccatum, ſiue plures,fiuepauciores partes
CHE quando vnum peccatum conftat ex duobus ſub- habuerit actu liberas, & peccaminoſas , omnes
iectis parcialibus, quæ in modo participandi enim faciuntmoraliter vnum peccatum , quod
10701 malitiam differunt ſpecie,oportet vtrumque ſub- ſufficit ſub illa generalitate explicare,
iectum explicare : alioquin non explicatur {pe Aduerto vltimò cum Patre Váſquez , regula
quod cies illius peccati tota , quæ non fumitur folùm riter expedire, quod effectus conſequuti dican
ex malitia, fed etiam ex ſubiectis cali modo eam tur , atque ideo non effe pænitentes impedien
Contra participantibus. Porrò negari non poteſt , diuer- dos, ſed relinquendosin hoc vſu:quia hoc modo
lexis ſum eſte ſpecie modum , quo actus externuspar- . cxplicatur melius malitia actus præcedentis , &
obli ticipat malitiam ab eo , quo reperitur in actu in- intelligitur meliùs ſtatus pænitentis , & an ha
terno, in quo reperitur immediatè, & formaliter; beat obligationem aliquam reſtituendi , vel in
in externo autem folùm mediatè , & denomina- currerit cenſuram ,aut cafum referuatum : & quæ
tiuè. Si ergo folùm explices actum internum ; remedia ei oporteat applicare.
nondum explicaſti peccatum illud , quatenus Reftabat dicere , an ficut non eft neceffe di
[culing
participat malitiam mediatè,& denominatiuè,ex cere'effectum conſequurum ; fic etiam non fic
limi.
qua parte eſt peccatuin ſpecie partiali diuerſum à obligatio dicendi cauſam , ſed ſufficiat dicere
Cror
peccato interno , componens tamen cum co peccatum : verbi gratia , fatis fit dicere omiſſio
anan
n
vnam ſpeciem integram peccati. nem Millæ , non dicendo cauſam , quæ ad hoc
458 . Vnde ad exempla in obiectione propoſita con- mouit , ludum , verbi gratia , vel ftudium . De
CLO:
и пса
cedimus,non oportere in peccato explicare diftin- hoc tamen dicemus infra fect.11 .agendo de cir
&è omnia, & fingula ſubiecta malitiæ ,nec fingu- cumftantia, Cur.
Teile las partes malitiæ, quando inter illa ſubiecta ,aut
. illas partes non datur differentia ſpecifica partia SECTIO . X.
quod lis,fitur datur in cafu noftro.Poſſumus autem re
tem
torquere vltimum exemplum :nam qui habuit of_ !
De circumftantia , Vbi.
cula, amplexus,& copulam ,non ſatisfacier confi
apei
50 pec um us, & oſcula, licèt hæc faciant
catamplex
tendo e idem
cum copula ;ſed deber explicar copu- Reliquas circumftantias,quæ fuperfunt, bre
uiùs
461 .

lam lam , quæ eſt pars conſummatiua, & cótinens im-
plicitèillas alias; & ideo hac ſola explicata ,fit fatis.
f* Similiter ergo ,qui habet actum internum , & ex-
10, ternum , non fatisfacit confitendo internum ; ſed
deber confiteri externum , quæ eſt pars vltima ,
ulas & conſummans , ac implicitè connotans aliam
compartem , quare explicato ſolo actu externo ,
ure fit ſatis, & explicatur tota malitia .
die 459 . Obiicies vltimò , poſſe adhuc retorqueri con
tranos argumentum , quo ſupravſiſumus,quod, : uerfam à ſpecie peccati,quæ fupponitur, vt quan
ſcilicet, ſi effectus ſequutus poft retractatam vo-
luntatem non eſt peccatum , ſequitur, quod fre-
tia ergo eſt Vbi, feu locus . Et quidem aliquando
hæc non eſt circumſtantia, ſed ipfa tota ſubſtan
tia , & prima ſpecies peccati , vt quando extra
hitur aliquis per iudicem ab Ecclefia contra loci
religionem ; quando iudex in Eccleſia actus iu
diciales exercet , &c. Quæ peccata non habent
aliam malitiam , niſi quatenus ſunt contra locire
uerentiam , quæ violatur Aliquando verò locus
dat circumſtantiam neceffariò confitendam dia
doin Ecclefiaeffundituriniuſte fanguis humanus
1

vel fic pollutio , aut copula illicita . Circa quam

0 quenter confireamur, vtpeccata, quæ reuera non
3! fuerunt peccata ,quia fuc runt poftretractatávolú-
tace:hoc inquá argumentú poteſt contra nos fieri:
es
quia actio externa tunc folùm eftpeccatum , &
la materia confeſſionis, quando fit, perſeuerante li-
- bertate interna:ſed frequenter contingit,vt quan-
do exexcetur actio externa, non perfeueret actu
voluntas interna formaliter libera:nam licèt ap-
plicuerit ſe homo liberè ad aliquam actionein,
1 v.g. ad legendum , ad ambulandum , ad loquen-
dum ,& c.poftea tamen non ſemper haberaduer-
7 tentiam ſufficientem ad libertatem faltem plenam .
Continget ergo ſæpe , illain actionem externam
ſaltem mor tale propter defes
non eflc peccatum Cal
ctum libertatis actualis perfeuerantis : & tamen
tora illa proponitur à pænitéte , vt materia Sacra-
inenti abſque vlla diſtinctione, ergo vel fatendú
eft,fufficere libertatem præteritam ,vtdenomine- diſp.7. Thom. Sanch, tom .3.dematrimon.lib .9.
tur tota peccatú ; veldeberet in cõfeſſione diſtin-
gui,quæ pars fuerit, & quæ non fuerit peccatun
P. loan, deLugo de Paenit.
circumſtantiam aliqua breuiter notanda ſunt.
Priinò ergo interuenit malitia ex hac circum 462 .
ſtantia per voluntariam ſeminis effuſionem , per De copula,,
quam ,quando notoria eſt, polluitur Ecclefia, & nevelinpoll utio
loco
ind ige t rec onc ili ati one s
, de quo diximu difp.20. ſacro.
de Eucharistia ſeEt.2. Dubiun eſt autem primò ,
an quando Eccleſia non polluitur , quia pecca
tum eſt occultum , contrahatur nihilominus ma
litia Sacrilegij in confeflione explicanda , ſiue
fit peccatum pollutionis , ſiue copute illlcite ,
Negantaliqui, quorum ſententiam probabilen
dicit P. Vaſquez tom.i. in primam 2. difput. 58 .
cap.3 . num.6 . & Baſilius Ponciasdematrim.l . 10.
cap.10. num. 15. Communis tamen , & verior
ſententia affirinat , quam cum aliis tenent Suarez
tom.i. de Religione lib. 3. cap.7. num . 4. Raphael
de la Torre tom . 2. de Religione quaft. 99. art. 2 .
difp.15. num . 1 1. Bonacina dematrimon. queft.4.
punét. vltim . num .7. qui alios
Kk
referunt. Etbatur
pro
 386 De Sacramento Pænitentiæ.
batur à poſteriori, quia fi illc actus poſtea fiat pu-
blicus , Ecclefia pollueretur ; ergo à principio
fuit facrilegus, & contra Eccleſiæ prohibitionein:
non enim incipit eſſe contra Ecclefiæ prohibitio-
nem , quando publicatur.
463 . Secundò dubitatur de coitu coniugali, an, &
quando habear malitiam ratione loci : aliquan-
do enim eain non contrahic, quando ex humana
neceflitate fit propter diuturnai manfionem
coniugis in Eccleſia : de quo videri poteſt idem aduertentia , videri , quod contrahant ex loco
Sanchez ibidem num.12. Leſiuslib.4.c.3.dub.12 . ſacro aliquam irreuerentiam fpecialem :imò cam ,
num . 86. Suarez 3.tom. in 3. part. diſp.81.fe£t.4. licèt leuis fit, pertinere ad fpeciem facrilegij:non
Hic enim caſus non pertinet ad prælens propoli- enim apparet,cui virtuti opponatur , niſi religio
tum ; quia ad illud peccatum , vt dixi, locusnon
concurrit , vt circumſtantia , cùm non ſupponat
actum aliunde illicitum , ſed dat primam , & ſub-
ſtantialem (peciem malitiæ .
464 Tertiò dubitatur, an tactus etiam , & aſpectus,
De tactibus, ac verba turpia ratione loci ſacri, habeant ſpecia-
loco facra. in ſem malitiam explicandam in confeſſione. Tres
en verbis
ſunt ſententiæ . Prima dicit, eos omnes actus iin-
pudicos contrahere malitiam grauemi Sacrilegij.
Secunda negatin vniuerſum de omnibus . Tertia
concedit de aliquibus tactibus magis impudicis ,
& turpibus , v. g . inter pudenda ; negat de aliis
leuioribus actibus. Auctores videri poflunt apud
Dianam tom .1.tra&t.de circumſt. aggravant.refol.
25. & apud Fagundez lib .4. de ſecundoprecepto
Ecclefie cap.4. qui non videtur fibi latis conſtans;
Namnum . 29. in fine reprehendit eos , qui di-
cunt, tactus etiam per partes pudendas, non con-
trahere malitiam Sacrilegij : quam tamen ſen-
tentiam iple poſtea num . 31. in fine fatetur tan- Altari Idolis offerret ſacrificia ; hrc , & his ſimi
dem eſſeprobabiliorem : quain tenet cum aliis lia , etiam ſecluſa Ecclefiæ prohibitione , affe
Sanchez dicta difput. 15. num . 21. Er ego etiam
cum quadam limitatione veriorem exiſtimo: quia
yr bene obſeruat Vaſquez ſupra citatus , hæc ac-
cipiunt malitiain grauem Sacrilegij ex prohibi-
tione Eccleſiæ , quæ cùm non fic de tactibus, ſed
de copula, aut pollutione, per quas Ecclelia vio-
latur; non eft , vndehabeantillam fpeciem Sa-
crilegij grauis : debet tamen hoc limitari, vt non
procedat , quando ij actus fiunt cum periculo
pollutionis , aut cactus ſunt rales ex ſe, vevidean-
tur cum pollutione connexi : tuncenim prohibi-
tia pollutionis comprehendere viderur ea, quæ
ex ſe tale periculum morale afferunt.
465 .. Hinc conftat ad id , quod quartò folet dubi-
De aliis per-
calis in loco
cari, an omnia peccata in Eccleſia commilla con-
trahane ſpecialem inalitiam rationc loci lacri .
facro .
Ioann .Medin .Cod. depænit.tract.2.qu .9. affir-
mat,,in quocumque peccato mortali , liue exter-
no , fiue interno eam circumſtantiain elle necel
fariò explicandam . Alijtanen communiter id ne-
ganr , quia nullum eſt fundamentum ad id aller
rendum . Vnde diſtinguunt bene in eo , quideli
derat turpia inrrà Eccleliain ‫ ;ܪ‬nam fi locus fc ha-
beat ex parte obiecti, itavt dcfideret habere in
Eccleſia copulam ; tunc contrahit rationem Sa-
erilegij; &hocſiue iple , quando id deſiderar ſit,
intra , que fir cxtra Ecclefiam. Si verò locus non
ſe habeat ex parte obiecti, ſed ex parte fubiecti,
itave , dum cſt in Eccleſia deſideret copulain ex-
tra Ecclelian ; tunc non contrahit malitiam Sa-
crilegij . Quando verò iple erar inuà Ecclefiam ,
& videns fæminam , illam turpiter concupiuit,
& non conſiderar ex parte obiccti, quod fiat co-
pula intra , vel extra Eccleſiam ; adhuc non con-
trahiturmalitia Sacrilegij , vt notauit Azor. 3 .
zom ,lib.3. cap. 27, quaſt. 15. & priùs notaucrat
Nauarrus in c. conſideret. de pænit. distinct.5.12
princ. num.2 1.quia non ferturad circumitantiam
loci , quam in mente non haber.
Poteft tamen dubitari quintò ; an peccata in 466.
Ecclefia commilla , licèt non contrahant mali
ciam grauem Sacrilegij neceſiariò explicandam
in confeſione ; contrahant tamen aliquam mali
ciam maiorem rarione loci lacri. Relpondetur,
per ſe loquendo , & fecluſa ignorantia, vel in
ni propter ſpecialem reuerentiam , quæ debetur
loco facro. Nam licut de perſona facra dici folet,
quod nugæ in ore Sacerdotis aliquid Sacrilegij
participare videntur ; ita de nugis, aut verbis
Orioſis in Ecclefia prolatis dici poteft, & à fortio
ri dealiis peccatis grauioribus : indecens enim
eſt , vt locus orationi , & cultui diuino deputa
tus conuertatur in locum peccandi, & offenden
di eumdem Deum.
Hinc infero , non effe vniuerſaliter veram re 467.
gulam illam ,quod ea ſola contrahant malitiain
grauem Sacrilegij ratione loci , quæ ſpecialiter
prohibentur ab Eccleſia ob eius reuerentiam .
Nam potcſt contingere , aliqua ita grauiter op
poni reuerentiæ debitæ loco ſacro , vt feclula
etiam Ecclefiæ prohibitione, contraheretmali
tiam grauem Sacrilegij : vt ſi aliquis publicè ibi
copulam haberet cum meretrice; li equos , & iu
menra inducerer , vt in ſtabulum ; ſi in ipſo ſacro
runt grauiſſimam irreuerentiam in domnum fa
cram . In quo ſenſu intelligi debent , qui docent,
comedias laſciuas, negotiationes nimnis profanas,
nundinas , mercarum publicum ,& fimilia non pof
ſe abſque peccato mortali ſacrilegij intrà Eccle
fiam fieri : de quo videri poffuntHenriquez l. 2.
depænit.c.6.n.s . littera N.& Molina tom .2. de
iuſtitia difp. 344. qui affert exemplum Chriſti,
qui Ioann. 2. funiculo eiecit cx templo enienz
tes , & vendentes , quorum fortaffe negotiatio
nimis profanaerat , & tanto Domini zelo , ac
feruore profligand... Aliqui enim contractus pri
uatii , & quoad pactum , non quoad cxcquua
tionem , ſi in templo fiant , non ideo damnandi
ſunt, vt culpa mortalis.
Sextò dubitatur de ſanguinis effuſione; quan 468 .
do contrabar malitiam Sacrilegij grauis ratione De estuftone
laci. Breuitcr dicendum eft, hominis occifionem fanguinis.
in Eccletia , vel percuſſionem cum effuſione ſan
guinis contrahere eiuſmodimalitiam : hæc enim
cauſant Ecclefiæ violationem , de quo dixi diéta
difp.20. de Euchariſtia fect. 2. Percuſſio autem
grauis fine occiſione , & fanguinis effufione , fi
cur non violat Ecclefiam , fic nec afferr illain
ſpeciem grauem Sacrilegij , quod opottet obſer
uare contra Fagundez illo c. 4. num. 14. vbi di
cit , percuſſionem grauem , etiam ſine effuſione 4
ſanguinis afferre illam malitiam grauem Sacrile
gij explicandam : pro quo cicat Nauarrum , Syl
ueſtrum , Henriquez, & alios, qui id minimè di
cunt ; loquuntur enim expreſsè de homicidio,
aut vulnere cum ſanguinis effuſione. Et quidem
cùm non inueniatur Eccleſix prohibitio circa
hoc , niſi in illis duobus cafibus; abſquefunda
niento extenditur ad illum tertium de percuſſio
ne abſque effuſione ſanguinis.
Septimò
 7.pl
Diſp. XVI .
469.. Septimò dubitatur de furto , quando accipiat
De furto in ex loco ſacro malitiam ſpecialem neceffariò ex-
catarie Ecclefis. plicandam . Circa quod regula generalis tradicur
à loanne Papa O&auo in cap .Quiſquis inuen-
Anda tus, 17. quaft. 4. quod Sacrilegium committitur
mali auferendo facrum de facro , vel non facrum de
anderen facro , vel facrum de non ſacro. Vnde plures col-
velin ligunt, non folùm effe Sacrilegium , quando
x loco quis furatur rem ſacram ,ſiueeam accipiat de loco
ſacro,ſiue de non ſacro,ſed etiam,quando furatur
rem profanam ,cuiuſcumque illa fit,in loco facro;
atque ideo furem , qui intrà Ecclefiain furarur
baru crumenam alicuius,debere explicare in confeflio-
loki ne circumſtantiain illam loci lacri. Ita Suar. difto
Likes lib.3.de Relig.c.5.n.7.Valentiatom .3. difp.6.9.15.
punct. 1. Vaſquez , Nauarrus , Nunnus , quos ſe-
Orio quitur,& refertBonacinain primopræcepto Deca-
logidiſp -3.quaſt.6.pun &t. unic. ».17 . Layman 1.4 .
tract. 10.c.7. num. 18. Rebellus, Raphael de la
den Torre , Reginaldus, Petrus de Ledeſma, Meno-
chius, quos refertDiana 1 .tom. tract. de circumſt.
mic
aggrauant. refol. 24. quia legis verba generalia
ſunt : ergo generaliter debent intelligi de omni
furto facto in loco ſacro .
alita
tia
470. Contraria fententia probabilior videtur, quod
fcilicet fur in Ecclefia furatus crumenam diuitis
[ op non debeat illam loci circumſtantiam explicare :
clia
quam tenent Henriquez lib.3.de pænit.c.6.n. 5 .
nali
cibi
Leſlius lib.2.cap.45. n. 14.Coninch in preſenti
difp.7. dub.4 . n. 22. Sotus , Ioannes de la Cruz ,
FU
насто
Fagundez , & alij , quos refert, & ſequitur Diana
illa refol. 27. & probabilem dicunt Azor. tom.i.
Eu . lib.9. cap. 27. & Raphael de la Torre loco citato.
Diffe
Ratio autem eft , quia res illæ nimis materialiter
funt in loco facro , cum per accidens ibi inue-
CINE niantur abſque vllo ordine ad talem locum : qua-
te verba Ioannis Papæ dicentis , Sacrilegium
bola poffe committi , accipiendo non ſacrum de ſa-
cle cro , debent intelligi in ſenſu formali ; hoc eſt,
quod res non ſacræ accipiantur,nonfolùın in lo-
dhe co ſacro ,ſed etiam de loco facro : illa autem pecu-
Th
nis accipitur quidem materialiter in locofacro,lcd
non delocoſacro ,cıìm ad illum locuin nullo modo
cio pertinerer.Poreſt verò contingere ,vtnon facrum
20 accipiatur de ſacro , v.g. quando res aliqua polira
eſt in Ecclefia cuftodie , & fecuritatis caufà vel
commodata lit Ecclefiæ : tunc enim iam aliquo
modo pertiner ad Eccleſiain.Vnde non ſine fun-
damcnto Thomas Zerola in praxipenit.cap. 1 2 .
916.17 . diſtinguit inter tapera , baldachinum , aut
fellam,quæ aliquis nobilis præmiſıra ! Ecclefiam
pro ſui commoditate , vel quæ facriſta.feciffet
libi commodari pro Ecclefiæ ornatu ; & in fecun-
2 do caſu dicit , fore facrilegum corum furtum ,
+ non verò in primo : quia tunc non fit irreueren-
tia grauis ipfi Eccleſiæ , cui per accidens videtur
elle , quod ex illo loco accipiantur. An verò fit
Sacrilegium res Ecclefiæ etiam non conſecratas
furari cx loco non ſacro , non pertinet ad 110-
ftrum propoſitum , cùm illa analitia non proue-
niat tuncratione loci.
471 . Circa hoc tamen dubitari poteſtoctauò , an
qui furatur in loco facro rem facram , debeat ex-
plicare in confeffione viramque circumſtantiam ,
& rci, & loci , an verò fufficiat confiteri furtum
facrilegum . Fagundez dictolib.4.cap.5 .n. 21. 18
fine dicit ,ſufficere, quod in prædicto caſu dicat,
furatus fum rem facram :quia vtraque illa circum-
Itantia ad eamdem rationcm formaleın virtutis
religionis fpectat. Contra hoc tamen videtur elle
P.loun. de Lugo, de Pænit.
Sect. X. 387
communis Theologorum doctrina , qui cum
ſancto Thoma 2.2 . quaft. 99. art. 3. dicunt, tres
efle ſpecies,velpotius tria genera Sacrilegij,nem
pe circa perſonas ſacras , circa locum facrum , &
circa res lacras : quare peccatum Sacrilegij circa
perſonam differt ad minus ſpecie à ſacrilegio
circa locum ; & fimiliter Sacrilegium circa lo
cum ſacrum differt ad minus fpecie à Sacrilegio
circa res facras. Cùm ergo in prædicto cafu fur
tum fit Sacrilegium contra locum facram , &
contra rem facram , fatendum eſt , contrahere
inalitiam ſpecie diuerlain ab ea , quæ folùm eller
contra rem facram . Vnde meritò Franciſc . Alco
zer in fumm.c.21.dixit,in eo cafu ,vtramquema
litiam explicandam efle in confeffione.
Dubitari poteſt nonò , an ratione ſanctitatis 472 .
loci poſſit aliquando contrahere malitiam grauem
Sacrilegij furtum rei non facræ . Corduba enim
in ſumm.caſu 1 3. dicit,quod peccaret mortaliter,
qui dum confitetur , fumeretur Confeffario octa
De eo , qui
uam partem vnius Iulij : Fagundez dieto lib.4. furatur in
6.4.a. 11. relata hac opinioneCordube defur- 'ipſa confes
to modicæ pecuniæ , dicit , rectè loqui Cordu- fione.
bam , fi aflumatur confeflio tamquam mediuin
ad ipſum furtum ; quia tunc fur iniuriam-ma
ximam infert Sacramento : fecùs verò , li ex oc
caſione data huiuſmodi furtum crumene fiat,
vtanimaduertit Rebellus i . part.lib.3.0.1. n.11 .
& Sà verbo Sacrilegium , n. 11. ſed addit Fagun
dez , videri libi circumſtantiam notabiliter ag
grauantem neceffariò confirendam , quia arguit
infirmum propoſitum contritionis , & frequen
tem vſum , ac reincidenriam in furando .
Hæctamen'duo , quæ hic Auctor dicit , diffi 473 .
cile ſibi cohærent , quod illud non fit Sacrile
gium , quando confeſſio non allumitur , vt me
diun ad furtum ; & quod ſit circumſtantia ro
tabiliter aggrauans , & neceffariò explicanda.
Primò quia , fi illa circunftantia non transfert
furtum rei modicr , de quo ibi eſt ſermo , ad fpe
ciem Sacrilegij;ergonó facit illud cile peccatuin
mortale :pcto enim cuius ſpeciei ? Non certè con
tra iuſtitiam ; quia auferre ibolum Sacerdoti diui
ti non eft graue dimmum contra iuſtitiam . Secun
dò omnis circumfta notabiliter -aggrauan
ntiſeá in ſua fpec mor s
ſupporit peccatum ex ie tale:
alioquin illa non erit circumſtantia , fed prima
ſpecies peccati in ratione mortalis ; in hoc au
tem cafu furtum rei modicæ fecundùın ſe non
fupponitur mortale : ergo malitia , quæ proue.
nit ex Sacramento confeſsionis , non eft mali
tia circumftantiæ , fed eſt prima ſpecies illius
peccati , vt mortale eft. Tertiò ſi grauitas no
tábilis illiuscircumſtantiæ prouenit ex eo , quod
arguar defectuin propofiti, & contritionis , vel
defectus eſt talis ve non deur diſpoſitio fuf
ficicns ad effectum Sacramenti , vel non . Si
non eſt tantus defectus ; ergo ex hoc capire
circumſtantia non addit malitiam mortalem :
nam defectus propofiti folùm magis feruentis,
& intenfi non poteft effe culpa mortalis. Si ve
rò defectus ſit propoliti ſubſtantialis neccilacij
ad valorem ), vel effectum Sacramenti : hxc cer
tè erit malitia contra Religionem , quia dcfe
ctus diſpoſitionis neceflariæ ad Sacramentum
opponitur religioni, & reuerentiæ Sacramenti:
ergo iam transfert ad ſpeciem Sacrilegij quod ta
men negatum fuerat. Quartò illud , quod addir,
malitiam illam deſumi ex co , quod arguat fre
quentem vſumn , ac reincidentiam in furando ; in
Kk 2 rigore
 388 De Sacramento Pænitentiæ .
rigorc non eſt verum : quia poteſt aliquis habere
firmum propoſirum numquam furandi ſummam præſtandum :iuxta ea,quæ diximus in ſimili fupra
grauem , imò poreſt nunquam furcum grauc . 3.4.135. niſi forcè peccata,quæ illi fecerunt,
fe£t
commifile, & tamen allucfactum effe furtis le- differrent ſpecie incer le , vel proprer diuerlam
uibus , in quibusvider , non elle peccatum gra- perſonarum conditionem , vel propter diucrſita.
ue contra iuſtitiam : ergo neque ex hoc capite
talis circumſtantia eft neceffariò manifeftanda;
nifi transferar in ſpeciemSacrilegij propter reue
474 . rentiam Sacramenti.Meliùs ergo,& conſequen-
tius negatur , furtum illud reimodicæ accipere
malitiam grauem , in eo caſu , quo confeffio
non aſſumitur , vt medium ad furandum : quia
facut pofler abſque peccato mortali illo iprotein-
pore peccare leuiter iudicando temerè confeſſa-
rium , aut cum propoſito detrahendi famæ illius
detractioneveniali:& ficut poffet eo ipſo tem-
pore perfamulum , vel amicum furari aliquid
leueàConfeſſario in alioloco ;ſic videturpoſſe
abſque mortalifurari concomitanter perſeiplum
aliquid leve : Parum enim differt furari per le,
velper alium ,
Reftabat dicere,quid intelligatur nomine loci
facri in ordine ad ſupradi&tam malitiam Sacrilegij
contrahendam.Dehoc tamen dixi ſatisdicta diſp:
20. de Eucharift. fe&t.2. Illud lanè videtur ferè
certum , non comprehendi nomine loci ſacri in
hac mareria,clauſtra, & habitationem regularium :
alioquin ipfi in omni peccaro pollutionis debe-
rent explicare circunſtantiam loci lacri : quod
cum Azorio 3.part.l.3.C.27. & Soro in 4.dift.32.
g.1 art. 3. notauit bene Diana 2. tom. tract.4 . de
Sacram . refol.166. vbi addit contra Zerolam , &
alios,quod fi quis furetur in dictis locis,non de-
bet explicare hanc circumſtantiam loci lacri.
SECTIO XI.
De circumftantia , Quibus auxiliis, &
circumſtansia , Cur.
474· Varta circumſtantia eſt , quibus auxiliis :
Circüſtantin
quibus au
zitiis , quid
Qcirca quam ferè nihil notandum occurrit,
Ad eam enim ſpectantinſtrumenta , quibus pec-
portet? catum factum eſt , vt fi gladio , vel ſclopeco'oç
çidiſti : quod regulariter non oportet explicare,
niſi forte lat ſpecialis prohibitio talis inſtrumen-
ti , quæ obligar ſub mortali : aut niſi media illa
aliunde continerent ſpecialem malitiam con-
tra aliam virtutem , vt fi mediis Sacramentis,
aut rebus facris occidiſti , aut aliud peccarum
feciſti : illa enim effet ſpecialis malitia contra
religionem : quod in vniuerſum de quocumque
medio afferente ex ſe aliam ſpeciemmalitiæ di
cendum eft.
476 . Pertinet etiam ad hanc circumftantiam auxi-
lium dæmonis, quod aliquis expteſsè , vel tacitè
quærit , & procurat ad aliqueni turpem finem
conſequendum . Pertinet denique auxilium , &
interuentus aliorum hominum , quorum ope- cumſt.acgrauant.refol.2 3.c reſol.69.& alijpallim .
fam quæſiuit ad finem inalum . Oportet enim ex-
plicare cam circumftantiam , quia inductio altc-
rius ad peccatum , vel cooperari peccato illius,
ve ſæpe diximus , eft peccatum ſpecie diuerſum
peccato , quod fieret in eâdem mareria à re ip-
fo. Debes ergo explicare , te vſum fuiffe alterius
opera ad tale peccatum exequendum, quem ad
hoc induxiſti , atqueadeo debes explicare fpe-
ciempeccati , ad quod illum induxiſti. Siautem
mulcorum fimul opera vſus es, probabile fortaffe
erit , non eſte neceſſe , explicare diſtinctè nume-
rum perſonarunı,ſed ſufficere,fi dicas, te plurium
opera vſum eſſe , quos induxiſti ad hoc , & hoc
tem actionum , quas exercuerunt : vel niſi ctiam
propter temporis diſtantiam ,aur interruptionem
moralem induftiones illæ fuiflent plura numero
peccata iuxta ea,quæ dicemus inferius agentes de
peccatorum numero declarando. Reliqua, quæ
pertinent ad peccatum ſcandali, Vide, quæ dixi
musfe£t.4 . num.195.6
ſegg.
Quinta circumftantia dicitur,Car;in qua pro 477,
priè loquendo, non eſt ſermo de omnibus caulis Dicircum
peccati , ſed de cauſa finali , quæ mouer ex parte francia,war,
intellectus, & ſuggerit rationem , & moriuum,
quo reſpondere poßimus interroganti cur hoc
fecerimus? Et quidem non eftdubium ,quod de
beat explicari finis,quando iple de ſe babet mali
tiam , & mcdium nullam habet: vt fi ftudeas pro .
prer finem furandi : imò runc malitia furti non
erit circumſtancia , cùm non ſupponat adun
aliunde malum ;fed erit totum obiectum tribuens
primam malitiam peccati.Quando verò medium
aliunde eſt malum ,velifureris propter mæchiam ,
tunc etiam explicanda eſt malicia finis, cùm fic
ſpecie diuerſa à malitia furti. Tota difficultas eſt,
an quando finis non eſt de ſe malus , medium au
tem eft malum , debeat explicari etiam ipſe finis,
v.g. ſi omittis Miffam proper ſtudium ,an debcas
cxplicare finem ,nempeftudium , an ſolam omil
fionem Miſfæ :idem eft,quando fit peccatum có
miſlionis,veſi furatus es proprer ftudium ,an ſuf
ficiat conficeri furtú non explicato fine ſtudendi.
Eft ſententia aliquorum ,quidicunt, non fuffi- Anfirexpli
478. .
cere explicare omiſſionem ,ſed explicandam cau ca da iauja
famomiffionis, & idem de cauſa peccati commil- on firma.
fionis. Hæc tamen ſententia bipartita eſt : aliqui
enim dicunt,ftudium , v.g. propter quod omitro
ſacrum ,eſſe peccatum : nonverò ftudium conſc
quens:vt liv. g. decerno non audire Miffam , &c
poftea,ne ſimotiofus,volo ſtudere; hoc ſtudium
non eft peccatum . Alij verò etiam in hoc cafu
dicunt ftudium effe peccatum , & in vniuerſum
omnem actionem ex ſe incompoſſibilem cum
actu præcepto , effe peccaminoſam , & fiat tunc,
quando præceptum debebat impleri. 4794
Hocex profeffo pertinet ad materiam de pec
caris : dico tamen breuiter :Primò , licèt ſtudium ,
propter quod omicro Miffam , ſeu voluntas illa
ſtudendi lic mala,non tamen habet malitiam (pe
cic diuerfam à malitia omiſfionis Miſlę,arqueideo
non oporte:illam voluntatem explicare,ſed ſuffi
cit dicere omiſfionem voluntariam Millæ.Hecek
communis, quam renet Suar. in preſentidiſp.22.
fect.4.n.11. Valent Medina,Azor.Vaſqu. Tann.
Salas,Henriquez ,quos affert Diana tom . 1. de cir
Probatur primò;quia tota malitia ſtudij proue
nit à malitia omiffionis ſacri;ergo ſufficit explica
re omiſſionem ſacri. Dicunt, elle ibi duplicem
malitiam : alteram omiflionis facri contra virtu
tem Religionis,& præceptum audiendi Miſſain,
alteram propriam ipfiusftudij contra virrureni
ftudiofitatis,quæ inclinat ad ſtudium debitomo
do, ergo illi virtuti aduerſarur ſtudium indebiro.
modo ſuſceptum , quale eft illud, quod impedit
auditionem Miſſæ debitain . Quod explicari po
teft exemplo liberalitatis , quæ inclinat ad debitos
fumprgs;quare indebiti lumprus,& excellus in il
lig
 .
2d
hoc
, & hes
Diſp. XVI . Sect. XI . 389
in fimilitupa
az illi fecerver lis aduerfantur liberalitati, & habent malitiá con- perfluos:Vnde prodigus nonopponitur toti libe
prer diucrat
, tra illam. Similiter virtus temperantiæ inclinat ralitari,fed folùin inadæquatè quoad pofteriorem
ad fuinenduin alimentum debitum : excefius au- regulam : auarus verò, leu parcus opponitur ſoli
opter diucriz. tem in cibo opponitur temperantiz . Ergo ſimili- priori regulæ . Similiter temperantia comprehen
velniſi cring ter excellus inſtudio,quo relinquitur facrum ,op- dit duas regulas rationis:alteranı præcipientem ci.
nterruptionem
ponitur vircuti ſtudioſitatis, quæ inclinat ad ſtu- bum necellarium ,cuiopponitur nimia abſtinen
plura numero dium debito modo . tia,alterain prohibentem ſuperfluum ,cuiopponi
cius agences de 480 .
Reliqua,que
Sed contra hocarguitur ſecundò, quia fi in eo -tur gula. Vnde non eft eiuſdem (peciei malitia
taſu effetduplex illa malitia , ſequitur , peccare gulæ,& malitia nimiä abſtinentiæ , licèt vtraque
ide, quz de grauiùs eum ,quiomittit ſacrum propter ftudium , opponatur temperantiæ ;quia non opponunturei
vel vt inferuiat infirmo miniſterionon neceſſario, demregulærationis,ſed diuerſis formaliter, & (pe
xr,in quapro
mnibus city
quàm illum , qui directè ex inera negligentia cificè.Ratio ergo,cur excellus ſumpruumoppo
omittit ſacrum :conſequens videturapertè falfum , nitur formaliter virtutiliberalitatis , non eft pre
houet ex par:3 cum ille finis ftudij vel miniſtrandi infirmo, ma- cisè, quia deſtruit honeſtatem obiecti, hæc enim
& motiuun, 1
gis excufet aliquantulum , quàm accuſet. Sequela honeſtas tollitur etiam per quamcumq; malitiam
anti, cur bez verò probatur, quia ille alius peccaret ſolùm con- aliunde prouenientem ; Sed ratio eft, quia aduer
um ,quodde tra præceptum audiendi millam : hic verò peccat ſatur vni ex illis duabus regulis,& præceptis,quæ
c haber malis contra illud præceptum , & rurſus contra ftudio- liberalitas comprehendit . Quando ergo ſumptus
i ſtudcas pro ſitatem , vel miſericordiam , & quidem peccato eſt aliunde malus propter fcandalum ,non oppo
cia furti non graui neceſſariò explicando; ergo grauiuspecca- niturformaliter liberalitati, quia nonopponitur
Donat aus 486 . rethic , quam ille . alicui ex illis duabus regulis,cùm nec ſit luperflu
Zum tribus Vndc argui poteſt tertiò , quia fi aliquis omit- us ,nec infrà neceſſarium ; ſed opponitur alteri
cromedica tit ſacrum debitum propter finem venialiter ma- regulæ quain non præſcribit liberalitas , fed cha
machin
lum , verbi gratia , propter ludum venialem, non ritas non ſcandalizandi noſtrum proximum . Hoc
is , cum
contrahit duplicem malitiam grauem fpecie di- ipſum cum proportione dicendum eſt de ſtudio
fficultas efi, uerſam : Eft autem abſurdum dicere , quod gra- ſitate , quæ ſecundùm regulas rationis, quas in ſe
medium & uius peccet , omittens facrum propter ſtudium , comprehendit , ſcilicet de ſtudio neceſſario, &
quàm propter ludum:Ergo non contrahit dupli- non ſuperfluo , non habet oppofitionem cum
en ipleforis cem malitiam grauem , qui omittit facrum pro- ftudio impediente facrum : quod quidem ſolim
man debes pter ſtudium ; atquc adeo ſufficiet explicare mali- opponitur regulæ præcipienti facrum , quæ non
Colim omil. tiam contra religionem . eſt regula ſtudioſitatis, ſed religionis , vel obedi
eccatum com Confirmatur, quia qui omittit ſacrum ,vt pof- entiæ; & quamuis hæc oppoſitio reddat ftudium
ium,an lul. ſit furari , contrahit duas malitias graues : ille inhoneſtuin : non tainen facit , quod opponatur
c ftudendi autem , qui omittit ſacrum , vt feruiatinfirmo; formaliter ftudiofitati,quia non opponitur regu
t, non los violat certè pauciora præcepta ; Ergo non con- læ illi,cuius adæquationem intenditdirectè & ex
andam ca trahit tot malitias , quot ille primus, Ergo con- plicitè ftudiofitas,ſed alteri regulæ ,cuius adæqua
uti commil. trahit vnam folam contra præceptum Mille, tionem reſpicit indirectè folùin ſtudioſitas , tam
eſt :aliqui quam ſolain debet in confeſſione explicare. quàm remouens prohibens , quatenus tendit ad
od omitte 482 . Vride ad argumentum contrariæ ſententiæ ref- fuum obiectum proprer talem bonitatem , quam
ium conle pondetur facile , illud ftudium non habere ma- habet non vitiatam aliunde per oppoſitionem
Miffam ,& litiam contra virtutem ſtudioſitatis , quia hæc fe- cum alia regula rationis.
mc ftudium cundùm ſe ſolùm pecit ftudium ſufficiens ad ſci- Vrgebis ex Patre Granado in 1.2.controu.6.de 484.
In hoc cald endum quæ oportet fcire , & excludit exceffum ; peccatis tract.2.diſp.3.fe£t.3.num.22.quia ille, qui
vniucrlum quo volumus (cire ſuperflua, & noxia . Vnde re- contra obedientiam Prælati hîc , & nunc come
bilem cum torqueturexemplum temperantiæ, quia fi aliquis deret , non folùm peccaret contra obedientiam,
i fiat runc comedacaliena , peccat quidem contra iuftitiam , fedetiam contra teinperantiam , quia eo ipſo,
non tamen contra temperantia, ſi temperatè co- quod Prælatus iuſtè prohibcat talem comeſtio
medatur , quia nimirum temperantia ex ſe folùm nem , temperantia inclinat ad illam vitandam
m deper
tftudium, exigit victum necellarium ad ſuſtentationécorpo- Ergo eodem modo , quando Religio prohibet
Juntas illo tis,& excludit ſuperfluum ,& noxium . Similiter ſtudium ,vt audiaturMiſa,eo ipſo ſtudioſitas in
itiam po qui facit ſumptus quidem moderatos , ſed cum clinat ad fugicndum illud ſtudium .
erqueido ſcandalo proximi, quod tenebatur vitare ‫ܪ‬i peccat Relpondetur negando confequentiam ; eft
-ledlufton quidem contra charitatem ; fed non contra libera enim diſcrimen magnum inter obedientiam , &
x.Hçcek litatem ,quæ ex ſe ſolùm excludit prodigalitatem , alias virtures , vt infinuauiinus fupra ſext. 4. cùm
id: p.11
& auaritiain ,ſeu nimiam parcitatem. obedientia ;,& eius præceptum formaliter inten
483. Dices, liberalitas, verbigratia,ex ſe formaliter dat rectitudinem propriam illius virtutis , quam
Ju. Tang
1.de Amfost contra reſpicit ſumptus honeſtos , quæ honeftas tollitur præcipit, atque ideopræcipiens'abſtinentiam in
ipaflim. Andiumai. per ſuperfluitatem , & ideo fumptus ſuperfluus tendit formaliter rectitudinem temperantix,qua
poreMilje. opponitur liberalitari, ſed non minus deltruitur re qui comedit tunc' , peccat contra rectitudinem
il prout
esplica
honeſtas ſumptuum per ſcandalum , verbi gratia, temperantiæ , quæ intendebatur à præcipiente.Ar
uplicem contra charitatem :ergo tunc etiam ſumptus ſcan- verò religio v.g.quando prohibet ſtudium , vt au
dalolus opponetur virtuti liberalitatis :quod idem diatur Milla , non intendit rectitudinein ſtudio
na vitu
Milar, dicendum erit de ſtudio impediente ſacrum ;nam fitatis , ſed cultum Dei ; quare qui tunc ftudet,
co ipſo non erit ſtudium honeftum ,vt honeftum . non deficit à rectitudine ſtudiofitaris formaliter,
irturen
Pro huius rei explicatione, ſupponendum eſt fed à rectitudine religionis , quæ fola intenditur,
ito mo.
debira
id, quod explicui in materia de bonitate , & ma- & à qua defumitur ipecies , & formalitas illius
litia humanorum actuum honeftatem ,quam rel- defectus , & peccati.
impedit Obiiciunttamen fecundò,quia in cófeffione no
picit liberalitas v. g . non efle aliquid fimplex, fed 485 .
carina complexum ex duabus regulis rationis,altera præ- folú explicanda eſt malitia,ſed etiá ſubiecta mali
Hebicos
usinde cipiente suprus Receflarios, altera prohibente lid tix , quæ funt peccata , ſed non ſolaomiſlio ſacri
Piloan.de Lugo de Pentis. eft
lig
 390 De Sacramento Pænitentiæ .
cſtmala , fed etiam voluntas ſtudendi illo tem-
pore eſt mala propter malitiam oiniſionis , Ergo
illa etiam voluntas eft confitendı. Reſpondetur;
non elle confitenda diſtinctè , & explicitè ſubie-
cta malitiæ fecundùm totum ſuum efle indiuidu
ale, fed fecundùm elle ſpecificum . Illa autem vo-
luntas ſtudendi iam dicitur , cum pænitens dicat ,
fe yoluifle relinquere lacrum :non eſt autem opus
explicare finem illius voluntatis ,quia ille finis non
ſpectat ad rationem ſpecificam , ſed ad rationem
indiuidualem , & materialem illius peccati.Quod
quidem verumeſt ,etiam fi panitens non dicat,
volui omittere ſed dicat , omiſi Sacrum : Tum quia
in mea ſententia non potuit elle pura omiſſio li-
bera, & per conſequens ſignificat ,fe habuiffe vo-
Jupratem directam , vel indirectam omniffionis ;
> ex circumſtantia ;cùm ſtudium non fic tunc caula
Tum quia licèt poſſibilis effet pura omiſlio,
non oporteret confiteri omnia ſubiecta illius ma-
litix , ſed aliquod , quod cum aliisfaciat idem
peccatum moraliter , & iam tunc explicatur omil,
lio, quæ eft ſubiectum etiam externum malitiæ ,&
quæ facit vnum peccatum moraliter cum ſtudio,
Sed contra arguunt tertiò,quia peccatum com-
millionis , & omiſlionis differunt ſpecie;ſedomiſ.
ſio ſacri eſt peccatum omiflionis , & voluntas ſtu-
dendi eſt peccatum commiſſionis , ergo ea duo
differunt ipecie ; atque adeo vtrumque explican
dum eſt: Reſpondetur negando minorem : nam
licèt voluntas ſtudendi in genere Phyſico fit ali-
quid poſitiuum , ſed tamenin ratione peccati ma-
gis eſt peccatú omiſſionis, cùm opponaturfolùm
præcepto affirmatiuo audiendiſacrum ,atqueideo
in ratione peccati non differt ſpecie ab omiſlione
ſacri,præfertim in mea ſencentia, quod non detur
pura omiſlio libera : Tuncenim omne peccatum
omiflionis confiftit formaliter in voluntate dire .
cfa ,vel indirecta non audiendi Miſlam .
487. Tertiò obiici poteft , quia ille qui propter Itu .
dium relinquit Miſlam debitam : jam co ipſo vi- gare ad ſtudendum ,ne lit otioſus, quando domi
detur magis amare ftudium , quàm Deum , & per manet,atque ideo ex ſuppoſitione;quod non vule
conſequens videtur conſtituere libi ſtudium pro
fine vltimo;hæc autemipſa viderụreſſe peculiaris
inordinatio in modo amandi creaturam ainore
excelſiuio , quæ deordinario deberet in confeflio-
ne explicari. Propter hoc argumentum Pater Su-
arez loco citato diſtinguit de omiſſione ſacri pro- . quia ex ſuppolitione iain polna,melius eft ftudere
pter ſtudium, quando enim oritur ex vehementi,
& inordinato affectu ad ſtudium , dicit debere
declarari illum affectum ad talem finem : fecùs
quando oritur ex libertate , & facilitate quadam.
Hæc tamen diſtinctio nimis fcrupuloſa videtur,
quia fi fermo lit de conſtitutione ſtudij pro vlti-
mo fine fimpliciter ; numquam homines ita pec-
cant, vt velint omnia ad ſtudiuin ordinare , & fi-
dein ipfam ,fi neceffe fuerit, negarepropter illud;
imo tunc quando propter ſtudium relinquunt
Miſlam , parati (untad relinquendum ipſum ſtu-
diú propter multa alia.Si verò ſermo fic,non de vb-
timo finefimpliciter , ſed de fire illius operis, aut
omiſſionis; veruin eſt , ſtudiuin ſemper effe finein
vltimum :ſicut etiam quindo die non feſto relin-
quis Milfam propter ftudium , hoc erit cunc finis
vltimus illius omiflionis : in quo nulla eſt peculia-
şis malitia præter illam ,quæ defumitur ex præce-
pro ,quod violarura nec opus eft huncſtudij amo-
rcm explicare,nam co ipfo,quod dicis,te reliquif-
ſe miſlim die feſto; ſignificas,te id feciſſe ex amo
ie ,veltui, vel alicuius creaturæ : non poteras cnim
oinittere millam , niſi proprcr aliquod malum ,
quod in audienda iniffa teprçſentabatur,vel pro-
pter aliquod bonum , quod impediebar. Quod
autem illud fuerit bonum Itudij,vel aliud,parum
refert,nec explicandum eſt ,niâ illud obiectum ex
ſe haberet aliunde inalitiain , vefi omififti lacrum
propter machiam , vel furtum .
Dico ſecundò : quando voluntas Itudendi ſe 488.
habet concomitanter , & ideo vis ſtudere , ne lis quid defiu
otiolus , quia decreuifti iam nonaudite Miſlam , tansiomafin
nultò minus videtur explicanda illa voluntas Itu- nem?
dendi,cùm nec mala quidem ſit,ſed potius bona.
Hanc tenent Medina 1.2.queft.71. articulo 5.dub .
2.Aluarez ibi difp.126.num.z. Salas tract.13. difp.
2.ſect. 6. n. 102. quialios amciquiores referuni.
Probaturprimò , quia illa voluntas ſtudendi
non clt mala ex obiecto , vt conitac ; neque etiam
omittendi iacrum ,fed potius fit effectus;nó enim
omittit facrú ,quia ftudet, fed potiùs è contra ;idco
ftudet,quia omiſit lacrum ;ergo non accipit mali
tiam ab omillione ſacri, quam non cauſar : quod
autem ab ea cauſecur non vt à fine parum refert,
nam pa-nitentia etiam cauſacur occaſionaliter à
peccato, & non eſt mala , & alij plures effe &tus
boni fiunt ex ſuppoſitione peccati iam polici.Por
TÒ voluntatem Audendi non efle caulam omifli
onis ſacri conſtat apertè,quia non poteft efle cau
la id ,quod non eft prius, ſed poſterius:ſed prior
eſt in cafu noftro voluntas non audiendi lacrum ,
& poftea elt voluntas ſtudendi ex ſuppoſitione,
quod non auditur facruun; ergo voluntas ſtuden Ic
di non poteft effe cauſa , ledeffectus voluntatis TE
non audiendi ſacrum .
Probatur ſecundò , quia ſtudereex ſuppofitio- 489.
ne,quod non audiaturMiffa , poflet elle materia
præcepti:poffet enim Deus præcipete audire Mil
Jam,& rurſus, quod fi Miſſa non audiatur, & præ
ceptum primum violetur , homo non licoriolus,
fed ftudeat : poſſet item ipſe homo voto le obli
ire ad Millain ,deberet ratione voti ſtudere,pollet
denique effe materia conſilij ; nam prudenter ti
bi conſulerem , vt li non vis audire Miflam , ftu
deas,neſisotiolus : ergo ftudium ex illa ſuppoli
tionc non eft peccatum ,fed honcſtum :Ratio cił,
quàm eſse osiolum ; ergo licèt ſuppolitio illa lit
malz ; id tamen , quod poftea cligitur , non cft
malum ,nec peccatum ,
Contra hoc funt aliquæ obicctiones dificiles. 490 .
Prima eft, quia tenêris relinquere ftudium ,yt cas
ad audiendam Miſsam ; ergo ftudium ipium eft
contra obligationem non ftudendi, ergo eft pec
catum . Reipondetur , diltinguendo antecedens :
tenêris immediatè relinquere ſtudiu,hocelieriam
ex fuppofitione voluntatis non audiendi Miſsam ,
nego :tenêris mediatè,hoc eft habere voluntatein
audiendi Miſsam.qua poſita cefler voluntas con
graria ex cuiusfuppofitione nunc conſequitur vo
Tuntas ſtudendi, concedo , hoc autem non arguit
ſtudium ipſum eſse peccatum ,fed quod fupponit
peccatum , cuius auferendi fit obligatio.
Secundò obiicitur difficilius , quia ex notti i 491 .
ſententia ſequeretur , Sacerdotě nauigantem , qui
decreuit toto nauigationis tempore non recicare
officium ,non peccare,fi ex fuppofitione illius vo
luntatis proiiciat breuiarium in mare.Item furem
qui habet animum non reſtituendi pecunias abla
tas,non peccare ,liex illa fuppofitione eas expen
dat , & reddar impoflibilem reſtitutionem : cum
itein
ar. Quod
Diſp. XVI .
u par
ied,c un cum ,qui eimiſso caſtitaris voco decreuit illud non
tum er ſeruare,non peccare , ſi ex ſuppolitione illius de-
Iti facrum creti, ducat vxorem , quæ omnia ſunt abſurda:er-
go fatendum eft ,quod ponere aliquid incompol
udendile libile ex ſe cum re præcepta,eft peccatum etiamex
ere, nefish , ſuppoſitione volendi non obferuare præceptum .
Millan, Reſpondetur, negando ſequelam :nam in iis
untasku. wa omnibus exemplis ita ponitur aliquid incompol-
cius bona fibile,ve non folùm impedire pofler obſeruatio-
ulos.arb. nem præſentem præcepti,led reddac impoflibilem
illam pro tempore fequenti; atque adeo reſpectu
ferung temporis ſequentis, non le habet concomitanter,
studendi ſed antecedenter , & vt vera cauſa. Nam licèt iam
que etiam
Git poſita voluntas non obſeruandi præceptú tem-
unc caula pore ſequenti:hæc tamen voluntas non affert ne-
nó enim ceflitarem ad tempus ſequens , quia cum pollit
Inutari, ſemper remanet poflibilis obſeruatio pro
ntraideo
Dit mall
tëpore ſequenti. Ideo proiectio breuiarij in mare,
diſtributio pecunize furtiuæ ,contractus matrimo-
ar:quod nij ſunt actiones peccaminofæ ,quia etiam ex ſup-
mo referr, poſitione voluntatis non obſeruandi præcepta,eſt
nalierà inalum reddere impoſſibilem obſeruationem pro
cffe tu tépore ſequenti, & eft obligatio non ponendira-
Cici. Por
lem impoflibilitaté:nos auté priùsloquuti ſuinus,
omill quando ſtudium nullo modo neceſſitat omittere
Te cau facrum pro tempore ſequenti:quia ti mutatur vo-
ed prick
492 .
luntas relinquendi ſacrum , cellabit etiá ftudium .
acrum, Hæc tamen reſponſio, & hæc regula vniuerſa-
firionc, De eo,qui ſe
reddit impos lis aliquibus diſplicet;quia non omnis,qui ſe red-
tuden santer ad dit iinpotentem ad opus præceptú ,peccat per illá
unratis rem prece. impotétiam , fiid facit exfuppofitione voluntaris
Pram .
non obſeruandi præceptú. Alioquin qui poft de-
ofitio cretum non audiendi Miffam ,ir cubitú ,& dormit,
uteria peccat de nouo,& debet confiteri omiſlionē ſacri,
c MA & sõnú, quo fe impotentē reddidit.Idem eft deco
pre . qui poft tale decrerum , iret ad venandú qua ve-
iolus, natione redderet ſe impotenté redeundi ad Mina
cobli Item quidecreuitno ieiunare,nec abſtinere à car-
domi nibus,& ex fuppofitione huius volútatis comedit
o vull carnes, qua comeſtionereddit libiimpoflibile ie-
potlet iuniú ,peccaret denouo.Non ergo eſt verú in vni- . in Millæ negationem , cum potiùs negatio Millæ
uerſum , quod reddens ſe impotencem ex ſuppo-
fitione voluntatis non ſeruandi præceptum , pec-
podie cac de nouo .
493 .
ocit, Cæterum doctrina tradita vera eſt , & ratio
adre eius firma, nec exempla adduct 1 aliquid contra
la illam probant ; nam in illis veriſſimum eft , illain
7 CA voluntatem dormiendi,& venandi;illan item co-
meſtionem carnium elle peccaminofam ,etiam ex
fuppofitione prioris voluntatis non feruari præ
cas
ceptú. Aliud autem eft quærere,an fit illa iccunda
ei actio mala,aliud verò,an debeat explicari in con-
700
fellione illa impotentia voluntariè ſuſcepta: Nam
OS:
licèt actio ſeinper ſitmala,vediximus;non tamen
am ſemper erit neceffariò explicanda in confeflione,
quia facit vnum peccatum inoraliter cum ipfa
omiſlione , vel violatione præcepti , quam ſuffi-
0 cit explicare. Vnde qui poſt voluntatem non au-
0
diendi facrum ,ir ad dormiendum ,aut venandum,
fufficit fi confircatur voluntarian omillionem
216 {acri. Similiter quiviolauit ieiunium ,fufficit , fi
494. dicat, ſe violaſſe ieiunium, nam eo ipſo explicat,
ſe reddidiffe impotentem ad ieiunandum . Ali-
quando tamen oportebit declarare iinpotentiam
ce pofitam . Sic quiproiecit breuiarium in mare,de-
bet id explicare;quia ſi id nó dicat, ſed ſolu ſe ac-
1 culet,quod pertocú annú omiſit recitationem , nó
confitetur peccatú quod fecit,fed alia,quæ nó fe-
cit:ná per illú modú ſe accuſandi,ſignificat, quod
kotics peccatkrit,quoties omiſit;quod camé eft fal-
Seet. XI. 391
sú,quia cùm tépore fequenti non poffet iam reci
tare ;non peccabar tunc, fed peccauerat ſemel,
quando appoluit caulam , & impedimentum :non
deber ergo accufare ſe de fola omiffione , fed de
cauſa omiffionis , quia,cauſa fuit peccatum , non
verò omiffiones fequucæ.Similiter , qui poft vo
tum caſtiratis ducit vxorem, non fatisfacit , accu
fando ſe de violacione voci cafticaris, quia fortalle
illud re ipfa non violauit,li v.g. poftea non con
ſummauit matrimonium , necdebct ctiam fe ac
cuſare de centuin , velinille copulis poſtea habitis;
quia illæ ad reddendum debitum pofirę non fue
runt iain peccata , fed actus honeſti, &neceflarij
ex ſuppolitione matrimonij facti, fed debet con:
ficeri matrimonium factum , feu quod cxpoſuit
ſe periculo , & necellicati faciendi fæpiuscontra
Votum à fe emiffum :hoc enim modo, & non alio
explicat benepeccatum ,quod coiniſit.Denique
fur,qui conſumplit pecunias furtiuas, non debet
illud explicare , fed furtum , & tempus , quo po.
tuit reftituere , & non reſticuit : nam illa coníum
prio pecuniæ , non haber aliam maliciam ,nih n1a
litiain furri continuati , ficut qui furacus tres, aut
quatuor gallinas.eas coinedit,non debet explicare
actum comeftionis ,cim non lir,ni(icontrectatio
quædam rei alienæ inuito Donino.
Vltimò obiici poteft , quia ſtudium , vel quæ 499 .
cuinque alia actio , fi incompoflibilis eſt cuin au
ditione Mille , iinpedit in genere caufæ formalis
audire Miffam , non poſſuntenim elle fimul illæ
duæ actiones, ergo negatio Miſſie pendet etiam ,
vt effe &tus à cauta formali, ab illo ftudio , vel ab
illa occupatione;ergo ftudium erit peccatum ,cùm
ſit cauſa non audiendi Miffam .Reſpondetur ne
gádo antecedens, fiinrigore loquamur:plusenim
eſt impedire Miffam , quam eſſe incompoflibilem
cum Miſſa; Nam impedire dicit cauſalitarem , &
influxum , feu quod hoc fit ratio abſenciæ alcerius:
ſtudium autem , licèt non poflit eſſe cum Millaz
non tamen eſt ratio,cur non fic Milli , nec influit
fit ratio ponendi ftudium, ideoque nonpoteft in
rigore dici,quod ſtudiú impediat ab audiéda Mil
fi quia non haber prioritatein & independentiam
neceſlaria, vt pollie influere in negationem Milfx .
!
Potrer quæri ,an circumftantia finism :ali,pollic
explicari ſeorſim.v.g.an ſi furatus es proptermee .
chiam , & confeffus es furtum oblicus defiderij
mach.indi,poflis in alia confeffione confiteri hoc
delideriú mechiæ abíque furto . De hoc tamen
dicemus infra fcet. 16 .
Vltimò dubitarifolet,an quando aliquis pec- Depeccante
cat ex motiuo confidentix,quam habet deremiſ ex conguen .
ſione à Deo obtinenda ,debeat eam circüſtantiam
confidentiæ cxplicare in confeſſione. Er quidem
confidentia hæc multipliciter poteſt contingere .
Primò ſi quis iperet, quod ctiam fine pænitentia
propria Deus iili remitter peccata : & hæc qui.
1
dem eflet præfumptio hæretica, & neceffariò con
fitenda .Secundò ,liquis peccaret cú propofito a
gendi panitentiain citò , & cum ípe obrivendi
veniam : & hæc quidem non videtur circumftantia
aggravans,fed potiùs minuens peccatum ,quia ar
guit voluntatein minùs firmam in malo . Tertiò fi
quis peccat cum propofito perfeuerandi in pecca
to, led cum fpe veniæ ,& hec videtur præſumptio
aggrauas ,dequoBopau.in aſol.& S.Th.2.2.9.21.
art.2.Caiet.ibi, & Nauar.in fumm . 6.1.4. ſed ta
men non videtur efle circumſtancia explicanda,
quia non murat ſpeciem peccati.
Kk Sect.
 392 De Sacramento Pænitentiæ .
SECTIO XII . in flumen vas plumbeum , aut ligneum tui pro
„ ximi putans efle argenteum ; vel vas tuum pu
Decircumftantiis, Quomodo , tans elic alienum , & confitearis , quod proieci
Quando. Iti vas alienum argenteum , óc. non dixilti
peccatuin , quod re vera feciſti, ſed quod pura
497 .
Exta circumſtantia eft , Quomodo : ad quam ras, te feciſſe , cùm illud non feceris,ſed aliud ,
Que pertine
Ant a ver quæ quidem transfert in nouam fpeciem , & de-
, quod non es confeſlus, ergo non confiteris pec
catum verum ; ſed exiſtimatum : atque idco , vt
crem luniiam bet explicari, v.g. furtum cum violentia illata eſt confirearis peccatum verum , debes dicere, pro
Quomodo. rapina : copula cú fæmina reluctante eſt raptus, ieci in flumen vas meum , putans efle alienum ,
& fic de alis.Secundòmodusquo aliquis occidit.vel vas plumbeum , putans effe argenteum . Pro
diſcerpendo poftea cadaueris membra, extrahen- pter hæc fortaflc Pater Salas 1. tomo in 1. fecunde
do iecur,& fimilia , per quæ contrahitur malitia tract.8.difputationeunicaſe{t. 3.numero 28.infine 800 ,
feritatis ſpecialis. addidit hæc verba.Cum verò quis rem licitam egit, P salas,
Tertiò pertiner modus intensionis , quo quis putans eſſe illicitam , utfi occidit feram putans effe
peccat:qui in ſententia obligante ad circúltantias hominem ; deber errorem exprimere , alioquin enim
notabiliter aggrauantes intrà eamdem fpeciem 'non intelligetur malitia altur externi , quia occiſſa
explicandas ,deberet exprimi; & non parum labo- fere mala non est, & Suarez in preſenti diſput. 22 .
rantij Auctores, ve exculent ab ingentione expli- fect.4.namero 14.dixit , illa duo peccata efle qui
canda. In noſtra tamen ſententia non eſt difficul- dem eiuſdein ſpecici. Addit autem : Quocirca fi
tas,cùm tota ca intentio non afferat malitiam fpe- poſſet in confeſſione explicari illud peccatum , & Suarez,
cie diuerſam . malitia eius : non explicando conſcientia errrorem ,
Quartò pertinet modus peccandi ex conſue- non multumn referret ad confeſſionem : moraliter au
tudine,de qua dubitari poteſt,an debeat necella- tem id explicatur , quia vix potest aliter dici pec
rio explicari, de hoc tamen diximus ſupra fe &t.4. catum , &fæpe eſt valde expediens , vt confeffor
à num . 200 , poßit illum conſcientia errorem tollere. Addit Fa
Quincò pertinet modus peccandi ex ignoran- gundez dieto libre 4.capite . numero 14.ſaris efic
tia ; an debeat explicari , quod peccatum eſt ex confiteri tunc in hunc modum fecifurtum , dung
ignorantia culpabili.De hoc diximus etiam ſatis rapui id , quod putabam eße alienum : violusi
illa fe£t.4.à num.182.Reftat tamen fimile dubium feftum : non interfui facro , durn putarer , me
de peccante ex conſcientia erronea; an qui viola- ad id tenêri , quo etiam modo loquitur Hen
uit ieiunium , quod putabat eſſe ſub obligatione, riquez libro ſecundo de pænitentia , capite fexto,
cùm re vera non effet,debeat explicare le violafle numero quarto De hoc tamen non eſt dubium ,
ieiuniú cum conſcientia cironca, cum re vera non quod fufficiat ita confiteri : fed difficultas eſt,
obligaret;an verò fufficiat dicere,le violaſſe ieiu- an fufficiat confiteri illan violationem feiti ex
pium . Adrianus in 4. quaft.4. de confeſſione dixit, confcientia erronea fimul cum aliis veris , non
peccatum contra conſcientiam errantem eſſe fpe- diftinguendo inter illas , ſed dicendo , tories
ciale peccatum neceffariò explicandum . Quam violaui fefta , vel non interfui lacro dicbas
ſententiam reprehendunt Salas, Valentia, & Say- feltis.
ras,quos refert, & fequitur Sanchez lib.i. in deca- Et quidem Pater Suarez verbis adductis ma- SOLO
log.cap.t1.n.s.quia fi peccatum illud haberet ſpe- gis difficilem reddere videtur rem hanc , dum
cialein malitiam ex præcepto non agendi contra dicit , moraliter id ſemper explicari , quia vix
conſcientiam , fequeretur peccata alia , quando poteft aliter dici peccatum . Nam fifenfus ſit,
conſcientia non errat, habere duplicem malitiam ; penitentes communiter explicare illam circum
alteram contra talem virtutem ,alteram , quia ſunt ſtantiam conſcientix erroneæ , quia non ſciunt
contra conſcientiam Dicendum ergo ,eſt,etiamſi ipli , nec pollunt dicere ſuuin peccatum fineilla :
conſcientia erret , peccatum habere idem obie- hoc, inquam , eſt contra praxim pænitentium :vix
ctum in ſpecie,quod haberet,fi e flet vera obliga- eniin vnum reperias , maximè in rufticis, qui ex
tio.Vnde puer,quifalsò putat,fetcnêriadiciuniú " plicet, fe peccafli ex conſcientia erronea : fedilla
& non ieiunat,cómittit peccatum eiufdem fpeciei peccaça codem prorſus modo confitentur, ſicut ſi
cum eo , quod committit adoleſcens obligatus ad fuillent contra conſcienciain non errantem ; ſi au
iciunandum , tem fenfus illorun verborum ſir,debere regula
492 Adhuc tamen poteſt eſſe difficultas practica, riter explicari illam circumſtantiam , quia alio
Conſciencia. an qui ex conſcientia folùm erronca peccauit,de
erroneaan
modo dithicile explicatur illud peccatum, quod
debeat expli. bear explicare illam circumſtantiam ; an verò ſuf- factum eſt , propter rationem dubitandi à no
Cari. ficiat dicere , peccaui grauiter peccato detractionis; bis propofitam : tunc videtur aliunde difficilis
fi re vera non erat detraétio grauis,led folum crat illa doctrina : & non iuxra mentem illorum
peccatum propter confcicntiain erroneam , quia doctorum , qui vniuerſaliter dicunt , illa duo
putabat materiam efle grauem , cùm effet leuis. peccata non differre ſpecie , & ideo non opor
tore quod illa circumſtantia explicetur in
Ratio dubitandi eft, quia licèr detractio cum no
çumento graui vero , & detractio cum no- confoflione. Sic loquitur Sanchez illo numero Sanchez,
cumento icui,fed exiſtimato graui non differant quinto his verbis : ſed dicendum eft cum his Au
fpecie,imò fint æquales in malitia ; differunt ta- &toribus non effe ſpeciale peccatum , o ideo
men numero , & vna non eft alia , nam detractio fatis ejſe fateri pracepti violationem , quam con
lcuis exiſtimara gruuis , non eſt detractio grauis, Scientia ' errans dictabat , non declarando fuiſſe
ſeu in materia graui : Si ergo confeffus es detra- contra confcientiam . erroneam , Eodem modo
ctionem cum nocumento graui,non es contefl'us loquitur Valentia prima ſecunde , diſputatione Valentia .
illam detractionem , quam commiſilti ;fed aliam 2. queſtione 14. punito quarto ante queſitism 3. his
diſtinctam circa aliam materiam diuerfàm , quam ' verbis: Ex dictis ſequiturfalſo docuiſe Adrianum
pumquam commiſeras. Similiter fi proieciſti in quarto inmateriadecontef.918 Fionequarta silium
 Diſput. XVI. Sect. XII .. 393
amp gui difcordat à conſcientia vera , vel erronea , com- < Reſtat nuncreſpondere ad rationem dubitan , ros .
Toled
mittere eo ipſo ſpeciale peccatum , idque debere in di ſupra propoſitam . Pro cuius folutione aduer
confeſſione exprimere. to id , quod ſupra dixi , non eſſe obligationem
Dua 502. Præterea difficilis eſt illa do & rina propter confitendi diſtinctè effectum peccati, led ſolumn
aliud, onus, quod imponitur pænitenti confitendi ige- peccatum , & malitiam formalem illius,à qua, &
cis pees cum poſtea eadem peccata cum illa circunſtan- non ab obicctiua , denominatur formaliter ma
tia, quam antea'non cognouerat. Nam fi aliquis lum,& peccatum . Quando ergo ex conſcientia
v.g.credebat fe obligari ad ieiunandum,& habe- erronea aliquis confeffus eſt,ſe yiolaſſe ieiunium
se iam ætatem , & idco ſe accuſauit fæpiùs de pec- ab Ecclefia præceptum ;iam tuncconfeffus eft ro
caris contra ieiunium factis; poftea verò agnouit tam malitiam formalem , quam ille actus, eome
Bonnet ſe nondum habere ætatem ,deberet iterumconfi- ftionis habuit à parte rei;hanc enim totam habet,
teri illa peccata : nam priùs confeſſus fuerat, ſe non à præcepto Eccleſiæ , ſed à cognitione præ
nega violaſſe præceptum Ecclegaſticum , quod camen cepti, & à voluntate comedendi cum illa cogni
re vera non violauerat,ſed in apprehenſione,ciìm tione : cùm ergo tunc fuerit voluntas comeden
re veranon eſſet tale præceptum Ecclefiafticum , di cum cognitione præcepti , iam fuit tota mali
quod eum obligaret.Similiter ſi aliquis ſe accu- tia formaliscadem,quæ eſſet, li præceprum eſſet
lauit fæpius de violatione vori; poftea verò do- Verè à parte rei; Ergo quod attinet ad malitiam
etior fačtusagnouit, ſc non obligari illis votis, formalem , cadem non ſolum (pecie, ſed etiam
qu quia erant de rebusindifferentibus , atque ideo numero dicta eſt , quam de facto habuit illa co
peccaſſe ſolùm ex conſcientia crronea ;deberet meſtio . Maior difficultas efle videtur,quomodo S06 .
iterum confiteri illa peccata explicando ,nó fuiſ- explicetur tunc verè illod peccatum ex parte ſub
fe tranfgrefſiones veri voti,ſedexiſtimati:quæ, & iecti, & non aliud :explicatur enim comeſtio con
fimilia ,quæ paflim occurrunt,graue onus impo- tra præceptum Eccleſiæ , cùm re vera non fuerit
nerent , & pænitentibus repetendi confeſſiones comeſtio contra præceptum . Cæterùm adhuc
quo cata,&Co
ad multa pec, quos
dipænitentes ſſariis intlaboraffe
nfeinueniunt
paflim errogan- parte
quoaidreipſumſubiectum explicaturidem ,quod à
poſitum eft:Nam in coineſtione contra
elle ignorantiis,& peccaſſe ex conſcientia erronea, at- præceptuin poſſumus duo conſiderare ; nempe
lehen que ideo déberent illos interrogare,an in confef- comeſtionem ipfam , & prohibitionem Eccleſiæ ,
lionibus præcedentibus confeffi fuiſſent illa pec- cui opponitur:ex quibus prohibitio Eccleſiæ de
cata, ut veras tranſgreſſiones præceptorum :opor- ſeruit quidem ad denominandam illam actionem
ten teret enim ſe iterum de illispeccatis accuſare, malam malitia obiectiua ; non tamen deſeruit
LIE, provt fuerunt, & non provt priùs credebantur. formaliter ad denominandam illam actionem
SO3 Propter hæc itaque dicendum exiſtimo,regu- malam malitia forinali : quia efle comeftionem
elten lariter loquendo , non eſſe obligationem expli- malam malitia formali , non eſt eſſe prohibitam ,
ia candi illam circunſtantiam , maximè quoad con- fed repræſentari prohibicam;& tamen imperari à
701 felliones præteritas,in quibus non fuit explicata: voluntate ; Ergo illud , quod tunc falsò dicitur,
quoad confeffiones verò præſentes, quando pe. nempe prohibitio Eccleſiæ , non eft aliquid con
ha nitens ipſe aduertit, vel dubitat, an peccaueritſo- ftituens illud peccatum in ratione talis peccati,
lùm ex conſcientia erronea ; tunc optimè faciet neque ex parteformæ , neque ex parte ſubiecti:
11 accuſando fe illa formula ſupradicta; Feci hoc , vel quia forma eft fola malitia formalis proueniens
illud putans me fatere contra preceptum , vel contra formaliter à voluntate cum cognitione obliga
it obligationem grawem : hoc enim modo explicationis;ſubiectum verò, quod denominatur pecca
E, Verum peccatum , quod fecit, & non ſe exponit tum , non eſt prohibitio Eccleſia , ſed illa actio
periculo dicédi peccatum ,quod non fecit.Quod comeftionis fecundùm fe : non ergo diſtinguitur
verò attinet ad Confeffarium , quando ipſc ad- illud peccatum etiam numcra ex eo,quodfuerit
. uertit pænitentem in aliqua materia peccaffe ali- vera , velfalla , & apparens prohibitio Eccleſiæ ,
quando ſolùm ex conſcientia erronea, & aliquá. atque adeo illud idem peccatum ſub tota ratione
do ex vera,interroget vniuerſaliter : quories, v.g. talispeccati manifeſtatum fuit, neque oportet il
reliquisti Miffam ,vel laborafti, & c.putans te pec illud repetere .
care grauiter contrapreceprum . Hoc enim modo Hocidem ferè inuenire poſſuinus in aliis pec 507
pore-
comprehendet omnia illa peccata, & ſimul pore caris,ſi res attentè conſideretur, v.g.in detractio- Dedetractie.
rit illi auferre pro futuro cóſcientiam erroncam . ne leui,quam aliquis ex conſcientia erronea pu- nelen quam
$04. Dixi tamen ,regulariter,hoc fufficere : quia ali- tar effe grauem , & ideo confeflus elt detractio- que portar
quando oportebit explicare illam circunſtantiam nem grauem: nam ibi etiam interuenit illa mali elegrauem .
propter cenſuram ,v.g.quæ non incurritur, fi fo- tia formalis,ſcilicet voluntas proferendi illa ver
lùm peccatur ex conſciencia erronea, vel propter ba cum cognitione malitiæ grauis ; quæ malitia
referuationem ,quæ communiter tunc non incur- formalis eſt eadein , quæ eſſet , ſi conſcientia non
ritur , vel etiain quandomateria ipfa eft talis , ït erraret ;eſt præterca illa prolatio verborum , quæ
nili explicetur illa circunſtancia, non intelligitur denominatur peccatum ab illa malitia formali,
illud peccatum , ſed aliud , vel nullum , vt fi puer non à nocumento,quod re ipſa infere,ſed ab ap
ſe accuſet de violatione ieiunij,& non dicat con- prehenfione nocumenti grauis;& hæc etiam ver
ſcientiam erroneam , Confeffarius non intelliget borum prolatio eadem eft,quæ eflet, fi illa verba
illud fuiffe peccatum :quare poftea agnito errore afferrent re ipfa graue nocumentum proximo:
conſcientiæ, oportebit explicare denuò illam cir- ipſum autem nocumenrum , quod ſolùın deelt,
cunftantiam , vr conficeatur illa tamquam pecca- non eſt peccatum , nec intrat ad componendum
ta:quod in aliis fimilibus materiis contingere po- hoc peccaruin in ratione talis , ſed efter effectus
rerit,vtvel propter tale, vel tale tempus, velali- peccati; Ergo idem non folùm fpecie , ſed idem
quid aliud , Confeſſarius id intelligat de vero etiam numero peccatum explicatum eſt , quod
geccato ,cùm non fuerit illud,ſed aliud exiſtima- eflet, ſi non fuiffet ex conſcientia erronca , red
cum ,ſeu contra conſcientiam erroncam . cum vero nocumento graui.
Idem
 394 De Sacramento Pænitentiæ .
503 , Idem reperies in peccato furti : ſi v.g accepiſti
Defiarto rei rem tuam , quam putabas alicnam ; nam malitia
suequie re- formalis , qnæ prouenit à voluntate cum tali co
delas alie
gnitionc eft eadem ,quæ eflet, fi res fuillet aliena:
& actio externa acceprionis eſt etiam eadem,quę
tunc fuiſſet,folumque deelt, effe alienam , quod
nec componit inalitiam formalemn , led obiecti-
uam ,nec componit ſubiectum , quod denomina-
tur peccatum , atque idco totum illud peccatum
in ratione talis confeßus es,quamuis dixcris, fuif-
ſe furtum rei alienæ . Idem eft de habente copu-
lam cum ea , quam falsò putabat elle conſangui-
neain ,vel habere votum caftitatis;nam peccatum
idein numero eſt quoad malitiam formalem , &
quoad actionem iplain, quæ denominatur pecca-
tuin ,quod fuillet,fire vera fuiíſer conſanguinca,
vel haberer votum caftitatis.
509 .. Difficiliùs fortafle hoc declarari poteſt in pec-
De eo qui cato illo, quando per errorem quis furatur plun-
furatuar plic bum nullius pretij,putans elle aurun :tunc enim
elleaurum . actio ipſa furti, quæ denominatur peccatum , &
que explicatur in confeffione , non eſt eadem ,
quandoaccipitur verum aurum , & quando acci-
pitur plumbun : cùm enim actio fit motus ille
localis,quo aufertur aurum ,velplumbum de vno
loco ad alium ; illa autem actio varietur pro di-
uerfitate palli ; confequens eft , vt non fit eadem
faltem numcro; atque ideo qui confeflus eſt fur-
tum auri, cum non efler aurum , non confer-
ſus eſt peccatum , quod fecit, fed aliud, quod non
fecit.
Adhuc tamen ad hunc , & ſimiles cafus vide
tur cum proportione poſle applicari eadem do-
ctrina ; nam in illa acceptione plumbi alieni exi-
ſtimati auri poflumus diſtinguere actionem pro-
priè tuam , qua actiuè moues , & quæ provt à te
vidctur folùm terminari ad quantitatem illam ,
circa quam excrces immediatè motum ; & rurfus
actionem ,qua quantiras trahit fecum fubftantiam
plumbi,vel auri.Ex quibus duabus actionibusil-
la prior ſola videtur elle propriè peccatun; quia
peccatum eft illud ,quotu operaris, & agis liberè :
tu autem folùm agis circa quantitatem ,qux actio
cadcm eflct , licèt fub illa quantitate eflct forma
auri:actio vcrò pofterior, qua quantitas trahit ie-
cum formam auri,vel plumbi,non tam eſt ресса-
tum , quàm effectus peccati. Si ergo explicas
actionem tuam circa illam quantitatem ; iam di-
xiſti totum illud peccatum quod feciſti: illud au-
tem , quod deelt,nempe,quod forina auri , & non
plumbi trahatur à quantitate , quam moues, non
pertinet ad malitiam formalem , vt conftar, quæ
folùm prouenit à volunt.te mouendicum co-
gnitione auri;nequc ctiam conftituitſubiectum ,
quod denominatur malum formaliter , quod eſt
folum iila actio tua : Ergo de primo ad vltimum
iam explicuiſti totum , quod conſtituit illud pec-
carum in ratione talis peccati , & ideo non opor-
sro. tet illud iterum confiteri. Aliud fortafle vidcri
poffet,ſi occidifti per errorem Petrum , quen cre-
debas elle l'aulum , & confeffus es te occidido
Paulum :quia per talcm confeffionem vidcris li
gnificare actionem tuam fuiffe circa talem quan-
titatem determinatam Pauli,quam defignatti, &
circa quam fuiflet alia actio dillincta. Sed neque
in illo caſu credo corrigendum communiter cr-
rorem , & licèr in illo cafu ,vclalio fimili conceda-
tur quod debebat corrigi ille crror in confeflio-
ne liqucnti, & explicari non fuifle occifionem
Puuli ,i akerius hominis: adhuc vera mancbit
regula ſuprà pofita ad alios caſus regulariter óce
currentes , in quibus non vis fignificare talen
quantitatem determinatam ,fed illam ,circa quam
operatus es,& error non verſarutinipſa fubitan
tiaa tionis , ſed in hoc , quod ſub illa efle hæc,
vel illa forma, quod extrinfecè videtur fe habere
ad ſubitantiam talis peccati. Vnde idem dicen
dun ellct,fi proiecilti in ignem canem , quein pu
rabas elle aliquem pucrum , & confeffus es , te
proieciile puerum quemdam obuium in ignem:
tunc enim etiam non elt error in ſubſtantia actio .
nis, quia non fignificas quantitatem aliquam de
terminatam ,circa quam effct actio,fed illam cam .
dem , circa quam fuit , & ſub qua putabas elle lub
ftantiam hominis , cum non efler. In illo aurem
alio calu , quando dicis,te occidiſſe Paulum ; lo
queris de actione circa talem quantitatem Pauli,
quam concipis , & per conſequens erras in ſub .
ſtancia actionis , quia fignificas aliam actionem
quæ eſſe poſſet , & non fuit circa talem quantita
tem Pauli. Hæc tamen fortaſſe nimis metaphyſi
cè excogitata ſunt ; ſed ſineillis difficilè explıça
tur,vt vidimus,quomodo circumſtantia illa con
ſcientix erroneæ omilla non obligetad confiten
duin iteruin illud peccatum , quando priùs di
ctum fuerat cum circumſtantia contraria vcri
præcepti , vel veri furti , aut detractionis realis.
Nunctranſeamus ad alia .
Sextò dubitari poteft circa eamdem circum ſilo
ftantiam , quomodo:an debeat explicari in confef- An debear
fione, quando non ſolum peccalti, fed expoſuiſtiexplicari por
riculum prin
te priùs periculo incidendi in tale peccatum ; ita 4,4 m pt
vt debeas dicere , expofui me periculo , & in ipfo candip
periculo fuperatus ſum . Refpondetur;fi inter pe
riculum , & peccaruin ſubſequens non intercedat
talis,& tanta mora ,que fufficiat ad diftinguéduin
vnum peccatum ab alio ;non elle necetle, illa le
orſim explicare, fed fufficere explicare peccatum
principale,cuius fe periculo expoſuit.Pro hac co C:
clufione adducit Diana I. tom.tra &t. de circumst .
aggrauant. aliquos Auctores , qui id in terminis De
non dicunt, led ramen docent ,quod exponere ſe
periculo pertinet ad eamdem fpeciem , ad quam
peccatum , cuius periculo exponitur. Ex hocau
tcm colligi porcſt noſtra concluſio , quia fi illa
duo non differunt ſpecie, & aliunde polluntmo
raliter coniungi ad faciendum vnum moraliter
peccaruni non eſt, vnde debeat explicari in parti
cularipericulum , cui fe expoſuit pænitens, quia
nihil aliud fuit, quàm quædam voluntas indirecta
peccati ſequentis,quæ facit vnum cum ipio pecas
Çato ſequuto.
Hinc infero , abſquc fundamento Fabrum in $ 12:
4.dift.14.gueſt 2.difp.18. cap.3. 1118.68. & loan
nem Sincium in ſelectis, difp.21 . num . 19.☺ 20.
docuille cum , qui ob tentationem iníurgentem
carnis, v.g diberer fub mortali orare ad implo
randum diuinum auxilium , & refiftendum tepra
tioni, & omittit orationem , & fuccumbit tenta
tioni,committcre duplex peccatum ,alterum con
tra rcligioncm ; alterum contra caftitatem , &
verunque debere in couſeflione explicare. Hoc
tamen ex proximè dictis reiicitur : quia obligatio
orandi tunc non eft alia ,niſi qua debet homo vi
tarc peccatum carnis,cùm oratio non obliget túc
per fe , fed per accidens : Ergo omiſlio non cit
peccarum diftinctum à peccato illo , quod per
orationem vitari debebat , vt in fimili bene ob
feruauit Tannerus 2. 2. diſpitatione 2.quajtione
4. dxb.4. numero 8 3. Non cft ergo obligatio ex
plicandi
 ۲ ‫با‬ Diſp. XVI.
den
quam
plicandiomiſlionem orationis, ſed ſufficit expli-
citas care lapſum carnis.
hace 513 Septimò dubitari poteft circa modum peccan-
iberia De.co,reliqui
geftat di, anqui geſtando reliquias Sanctorum collo
10:17 quias, dum ſuſpenſas exercet adum venereum , debeat eam
peccar. circumſtanciam explicare in confeſſione. Videtur
enim affirmare Philiarcus de officio Sacerdotes, to-
ན ཏེ ༡༧
mo I. part.2.lib.3.cap.9.ad finem.cuiusſententiam
rericit Sanchez lib.2.in decalog.cap.40.num.28 . &
Fagundez in primopracepto Eccleſiæ, lib.i.cap.4.
and num.13. & alij , quosſcquitur Diana tom.2. tract .
02014
de Sarrament. reſol. 67. Certè negari non poteſt,
elle aliquam irreuerentiam ſpecialem contra San-
Ctorum reliquias ; ſed non videtur ita grauis , vt
ico addar malitiam inortalem necellariò explican-
dam.Poffet tamen irreuerentia illa adcò creſcere,
lio vt fieret mortalis : quid enim fi Sacerdos portans
fecum facram Euchariſtiarn illud peccatum com-
mitceret ? Ego fanè non excuſarem à peccato
% [. graui contra Religionem. Non eſt autem eadem
ratio de quolibetalio peccatomortali,v.g.detra-
ctione , contumelia , &c.quia non omnia conti-
nent æqualem irreuerentiam , & turpitudinem
Contra præſenciam corporis Chriſti.
'.[ SIA Octauò , aliqui dubitant, an qui peccat reli-
Deeo quire-
fiftse vebe.
ſtendo fimul vehementiſlima inſpirationi diuinę
mentiſſima debeat eam circumſtantiam explicare,ſed licètve- ex
inſpirationi ea parte aggrauetur peccatuin , & pofle adeo
divine.
hemens efle inſpiratio, vtnotabiliter aggrauaret:
in noſtra tamen ſententia explicari non debet,
112
cùm non transferat actum ad nouam fpeciein
olo peçcaci.
Vlcimò dubitari poteſt de modo circa copu-
lam , an & quomodo fit circumſtancia explican-
111 da , quando ratione modi impediripoteſt gene-
Le ratio prolis. De hoc tamen latè, & optimè agit
Thom . Sanchez lib.9.de matrim.diſp.16.
B. Vlcima circumſtantia dicitur , Quando : Circa
Circumftan. quam elt communis quæſtio , an circumſtantia
sia Quádo.
De Circum teinporis facri fit neceſſariò explicanda in pecca.
Aansia diei to. Non pauci ,nec ignobiles id affirmant. Alex.
21 facra. Alenſis;Lyra, S.Antonin. Maior, Angelus,Adria-
nus,Catharinus, Nider,quos refert Fagundez di-
Eto lib.4.de ſecundoprecepto Ecclefie cap. 5.1.20.
Eamdem tenent Turrecrem . inc.Pronuntiandum,
de Conſecratione,diſt.3.num.4 .Petrusde Soto left .
9.de confeff.Angelus verbo Feria , $ .36. & verbo
Confeſſio primò,X.22.& verbo Interrogationes cir-
CA tertium præceptum . Roſella Confeſſio 2.5.7. &
verbo Feria ,s.6 . Abulenſ.in cap.20 . Exod.quaft.
11. in fine,& quaft.12. Medina Cod. de Confeſ.
guaſt. de hac re , o de orar. quaft.19. & acriter
Cordoua lib.1. quaft.6. Videtur etiam huic fen-
tentiæ fauere S. Thom .2.2.queſt.122. art.4.ad 3 .
vbi ait, eum facere contra præceprum obſeruan-
di feſtuin , qui eodem die peccatú mortale com-
mittit. Auguſtinus etiam , qui lib.de decem chordis
dicit : Meliùs faceret ludzus in agro ſuo aliquid
voile in Sabbato , quam in Theatro ſeditiolus ex
Giſteret ; & fæminæ ludæorum meliùs lan am fa-
cerent , quàng in neomeniis impudicè ſaltarent.
Videatur idem Auguſt. epift. 1 19.ad Ianuarium ,
& in c.Confideret, de pænitent.diſt.s. Theophi-
lactus etiam in cap.s. Ioannis. & denique fauere
viderur Concil. Colonienſe anno 1536. tra &t.de
exterioripænitentia , fol.180.dicens,quod bis pec
cat,qui diem Dominicum ſcortis,cixis, & pugnis,
& aliis obſcenis agit.
$ 16. Contraria ſententia communis nunc eſt apud
ferè omnes,quam tenent Syluefter in Rofa aurea,
Sect. XII . 395
trait.3.cafu 63.impertinentium ,vbi refere, multos
magiftros lui ordinis congregatos id definiiſſe.
Et in Suinma Confeſſio 1.quaft.10 . & verbo Domi
nica,quaft.vlt.& verbo Circumftantia, quaft.3.5.
4. Tabiena verbo circumſtantia, 6.11.Alcozer in
Summa,cap.17. Palacios dist.16.quaft.3. Armilla
verbo Circumſtantia,n.9.Caietan.2.2. quaft.122.
art.4. 1.2 . quaft.7. art. I. Ó tom.i.Opuſcul.18.
quaft.3. & in Summa,verbo Feſta.Dominicus So
to de iuft.lib.2.quaft.2.art.4.c in 4. diſt.18.9.2.
art.4.Cano depænit.part.5. Nauarrus in c. Confi
deret,de pænit.dift.s.in princip. à num.17. Almai
nus in 4.dift. 17.col.24.Medinain Summa lib.z.c.
9.9.2.6 1.2.quaft.7.art.3. Couarr, c. Almamater ,
part.1.5.5.num.5. & fauet etiam S. Thom.2.2.din
eta quaft.122.art.4.in corpore, o in 3.dift. 37. art.
s.quaft.2. Viuald. Suarez, Coninch , Henriquez,
quos refert & fequitur Fagundez vbi(ispra , Les
deſma, Vaſquez, Nunnus, Bonacina, & alij,quos
refert & fequitur Diana 1. tom. tract. de circumft.
aggrauant.refol.32.
Aliqui tainen hanc fententiam limitant. Pri 517 .
mò , li in die Veneris (ancti comunitcatur pecca- De peccato
tum enorme. Secundò, fi eo die,quo accepit Eu- enormi.com
chariſtiam . Ita BartholomæusMedinainSumma miſo in die
dicto c.9.6.1.6 in 1.2.di&ta quaft.7.art.3. & ponit al in die că a
exemplum , ſi ea die polt cominunionem commit- munionis Em
teret fornicationem . Pro eadem ſententia Diana chariſtica.
vbi ſuprà affert Pitiglianum , Rodriguez, & Lla
mas. Quibus addipoteſt Palatius ſupra citatus,
qui ait,quod fi aliquis die feſto abnegaret fidem,
coleret idola , vel etiam Deum , cultu tamen lu
daico, vel Mahometano , vel Dæmonem inuoca
ret ,deberet explicare circumſtantiam diei feſti:
quia præceptumcolendi Deum ſpecialiter illa die
obiter prohiber ſpecialiter contrarium illius.
Ego in primis cum ſecunda fententia puto,non $ 18 .
omnia peccata mortalią in die fefto contrahere
circumſtantiam neceffariò confitendam . Aduerto
tamen primò, hoc punctum nullo inodo debere
dependere ab illa alia quæſtione, an debeanc ex
plicari , vel non , circumſtantiæ nocabiliter aggra
uantes: Nam fi dies feftus fit circumſtantia nota
biliter aggrauans ; deber , meo iudicio ,in omni
ſententia explicari in confeſſione; nó potcft cnim
notabiliter aggrauare , quin eo ipſo det malitiam
grauem alterius (peciei : quia grauitas illa maior,
quæ prouenit fornicationi, v.g. ex die feſto, non
eft ex motiuo temperantix ,ſedreligionis,cuiop
ponitur peccatum illud contra reuerentiam debi
tam diei ſacro : Ergo fi additur grauitas notabilis
ex illo capite ; illa ſufficier ad dandam fpeciem
malitiæ grauis contra religionem . Tota crgo dif
ficultas eſt,an dies ſacra refundar grauitatem no
cabilem in quodlibet peccatum mortale.
Aduerto ſecundò,negarinon pofle, quod cir- $ 19 .
cumſtantia illa, per fe loquendo, & feclusa igno
rantiâ, vel inaduertentiâ, aggrauet aliquantulum ,
ac per conſequens det malitiam ſpecialcm facri
legij ſaltem leuem , vt ſupra dicebamus de cir
cumſtantia loci ſacri : quia ficut perſona facra ag
grauar quodlibet peccatum mortale , quod com
mitcit , quia per quodliber peccatum graue pro
fanatur perſona Deo facra : fic etiam quolibet
peccato mortali profanatur dies Deo facra, & pe
culiariter deſtinata ad Dei cultum .
His fuppofitis probatur , non omne peccatum 5200
graue contrahere malitiam grauem contra reli
gionem, neceffariò explicandam ex co, quod fiat
in die feſto :primò , ex praxi vniuerſali omnium
peni
 396 De Sacramento Panitentie
pænitentium ,& Confeſſariorum , quinon curant
de illa circumſtantia explicanda , vel interrogan-
da.Secundò ,quia fi ibietſet duplex malitia mor-
talis , inultiplicatio feſtorum magis eller in la-
queum, quàm in vtilitatem fidelium , cùm expe-
riencia conſtet , non arceri communiter homines
à peccando propter reuerentiam dici feſti, &
aliunde duplicarentur ſemper eorum peccata.
Tertiò , quia ſupra diximus, circumſtantiam loci
ſacri,non effe neceffariò explicandam , niſi in cer-
tis peccatis, quæ ſpecialiter prohibentur ob reue-
rentiam loci ſacri:Ergo eodem modo dici debet,
circumſtantiam diei lacri eſſe explicandam ſolùm
in certis caſibus & peccatis , qux fpecialiter pro
hibentur ab Eccleſia ob reuerentiam diei ſacri,vt
opera ſeruilia ,omifſio Miſſæ , & c. Reliqua enim,
licèt aliqualiter opponantur reuerentiæ debitæ
tali diei ; non tamen videntur continere notabi-
lem irreuerentiam , nifi fortè fieret in contem-
ptum diei ſacri , aut ex induſtria , vt profanetur
dies ſacra : tunc enim non eſt dubium , quod ef-
.
ſer neceſſariò explicandum .
521 . Dicunt , peccatum mortale aducrſari notabili-
ter cultui Dei , qui ſpecialiter intenditur, & præ-
cipitur in die lacra:Ergo habet notabilem irreue-
rentiam contra diem ſacram . Reſponderur,com-
muniter finem præcepti non cadere ſub præce-
pto, & ſatisfieri ponendo rem præceptam , licèt
non ponatur finis.Sed contrà;quia cultus Dei nõ
folùm eſt finis præcepti in hoc caſu , ſed eſt ipſa
res præcepta. Reſpondetur tamen diſtinguendo:
præcipitur enim cultus Dei non omnis, fed talis,
ſcilicet per variationem ab opere feruili , & audi-
tionem Miſſæ cui cultui, li peccatum opponatur,
) contrahet ſpecialem malitiam grauem:cultus au-
tem Dei in genere eſt quidem finis remotus , ſed
non eftres præcepta : nam Ecclefia præcipit qui-
dem vacationem à feruilibus , vt homo liber , &
expeditus poßit vacare Deo , & orationi : fed hic
finis non præcipitur:ideo peccata,quç omnia op
ponunturhuic fini, non contrahunt ex eo ſpecia-
lem malitiam grauem.Sicut etiain præceptumie
iunij habet pro fine carnis macerationem ; & ta-
men ſi aliquis co die in prandio ſe ingurgitaret,
& repleret cibo , & potu , ita vt peccatum etiam
graue gulæ committeret;aut fi alia via mortaliter
illicita carni ſue blandiretur ; non deberet in eo
peccato explicare circumftantiam iciunij præce-
pti : quia licèt illud peccatum aducrfetur fini re-
moto, quem præceptum ieiunij intendebat , non
opponitur rei præceptæ , quæ ſolum eft talis ma-
ceratio carnis per abſtinentiam à talibus cibis , &
vnicain comeftionem .
| ‫ܕܐܐ‬ Vnde ad Auguſtinum ſuprà adductum dici
poteft,verum elle,quod minus malum fer labo-
rare in die fefto,quàm alia peccata grauiora com-
mittere : hinc tamen non fit , alia peccata habere
duplicem malitiam ſpecificam ;ſatis eſt,ſi babeant
vnam multò grauiorem, quàm eſſet malitia ope-
ris feruilis. Similiter in Concilio Colonienfi non
dicitur effe confitendam illam circumſtantian
neceſſariò ,fed folùm bis peccari , quod nos etiam
concedimus;fed dicimus,regulariter non elle ob-
figationem explicandi vtramquc malitiain , quia
altcra ex illis non eſt mortalis : optimum autem
confilium erit illain etiam confiteri. Similiter ad
Canetum Thomam illo are.4.ady. Reſpondetur, CorOnclufio
aluifm certa
cum non dicere , quod opponitur grauiter præ
cepto,fedfolu m dicit,quodmagis eit contra prę- in praſenti diſp.22.fe&t.2.Henriquezlib.5.C.12. afirmarisa.
ecptum obferuandi feftum quodlibet peccatum num.s. Coninch diſpist.7.dub.g.num.75.qui alios
mortale , quàm opus corporale irium,quod fanè
veriilimum eſt ; nam opere corporalilicho nullo
modo violatur illud præceptum , ficue violatur
faltem venialiter per quodlibet peccatum mor
tale.
Hinc infero , neque etiam in die louis,aur Ve 523 . .
neris ſancti , nec in die , qua accepta eſt Euchari- De diebus
ſtia ,omnia peccata mortalia contrahere malitiam Venerass.com
grauem neceſſariò explicandam : quia alioquin communio
Sacerdos , qui quotidie celebrat,deberet in fingu
lis peccatis,quæ facit,explicare illam circumſtan
tiam Millæ celebratæ illo die . Ratio autem eft,
quam attulimus : quia licèt illa circumſtantia re
fundat malitiam aliquam irreuerentiæ fpecialis;
non tamen tantam , ve fiar grauis : ſicut neque eſt
locus ita ſanctus ,in quo omnia, & fingula pecca
tamortalia accipiantſpecialem malitiam neceſſa
riò explicandam .
Addo tamen, poffe aliquod peccatum ratione $ 24.
temporis facri contrahere malitiam grauem no
uam neceffariò explicandam : ſicut id diximus ſu
pra poffe etiain contingere ratione loci . Exempla
autem in præfenti efle poſſunt. Primò, fi illo die
Veneris ſancti aliquis vellet ludos publicos , co
mædias , & ludicra ſpectacula exhibere , ficut in
diebus Bacchanalium :illa certè videretur grauif
lima irreuerentia contra ſacratiffimum diem pal
fionis Chriſti Domini. Item fi aliquis ab ipfo Al.
tari , in quo celebrauit,irer immediatè ad peccan
dum cum Concubina , videtur etiam grauiſſima
irreuerentia. Nam Ecclefia propter grauiſſimam
irreuerentiam , quæ fieri videturfacramento Pre
nitentiæ,deſignauit grauiffimas pænas Sacerdoti,
qui immediatè , & proximèpot confeſſionem
follicitat pænitentem ad turpia,vel colloquia tur
pia cum ea miſcet, facitque illum abiurare de ve
hementi,vel de leui propter ſuſpicionem , quam
grauiſſimum illud ſcelusmeritòaffert. Supponi
tur ergo , interuenire ibi irreuerentiam grauem
contra Sacramentum ratione temporis, quo illud
peccatuin fit.Cur ergo irreuerentia fimilis contra
Euchariſtie ſacramentum non continebit pecca
tum graue etiam contra religionem ratione tem
poris , quo fit immediatè poft communionem ?
Hoc tamen non procedit æqualiter in quocum
que peccato , quia non omnia afferunt æqualem
irreuerentiam , ve in linili diccbainus de loco
facro .
Poffet hîc tractari criam de circumſtantia tem 528
poris longioris , quo peccatum durat , an debeat
explicari :fed de hoc dicemus infrà agentes de nu
mero peccatorum explicando Alijagunt etiam
in præſenti de circumſtantia duplicis præcepti
concurrentis , an debeat explicari ,v.g.quod erat
præceptum audiendi Miriam ex duplici titulo
propter feſtum Apoſtoli occurrentis die Domi
nica.De hoc tamen diximus ſuprà fect.s. agentes
de circumſtantia, Quid , ad quam magis videba
tur fpectare.
SECTIO XII .
An poßie circumftantia aliqua taceri propter
detrimentum , quod ſibi , vel alieri
pænitens timet.
eiuta,, &de qua videri pote
apud ft Suarez Cond52uism6 .
veſt
multos
 Diſp . XVI . Sect. XIII . 397
NIS multos referunt. Circa hanc communem doctri- tem Confeſſario ordinario illam petenti , apud
nam aduertendum eft primò,non ſufficere quod- quem Confeſſarium non eſt periculum detri
mark
cuinque leue detrimentuin,quod cimetur, nec ex menti cxtrinſeci , vel certè eam facultatem dabit
leui fundamento,ſed graue,& ex graui fundamé-: aliis confeſſariis , qui eam petent , ſi ſint viri pru
to:tale ellet, ſi odium ,li publicatio peccati,li eius dentes, & de quibus poflit confidere,quod ſcienc
reuelatio extra confeffionem timeretur.Quod ta- adhibere remedium neceffarium :quare commu
men , vt benè notauit Coninch,intelligi debet de niter ex paflione, & verecundia prouenit , quod
reuelatione,ad quam ipſe pænitens non tencatur: religiofus fingat fibi caufam fufficientem dimi
1003
poteſt enim caſus effetalis , vt pænitens debcat diandi confeffionem propter hoc detrimentum,
dare licentiain Confeffario manifeftandi illum quod timet.
extra confeſſionem , quam licentiam fi dare no- Sextò aduerte ,licommodè poſſit differri con 530 ,
‫ ܐ‬C‫ܕܪܵܐ‬
dijate luerit,Confeſſarius non poflit eum abſoluere, quofeſſio, donec poſſit cota integrè fieri , debere dif
caſu pænitens certò timer reuelationem illius ferri, quia præceptum de eius integritate ad hoc
ques peccati extra confeſſionem , li velit ſuæ obligatio- obligat.Quæ autem ,aut qualis neceflitas,vel vti
ni ſatisfacere ; & tamen non ideo excufatur ab co litas fufficiat ad non differendum , fed confiten
pecc peccato confitendo : quia illud damnum non eſt dum non integrè ; Vide quæ in ſimili diximus ſu
cel
aliud, quàm quod neceſſariò conſequitur ex ob prà fe£t.7.circa occultationem complicis :nam ea
ligatione ipſius pænitentis . dem eft ratio in hoc caſu , & in illo . : .
527 Secundò aduertendum eft , ita excuſari pee- Septimò aduerte , ſi tunc occurrat neceſſitas
nitentem abintegritate confeſſionis propter eiuſ-, ſumendi Euchariſtiam , & multò magis ſi occur
LS R. modi damna , ve debcat tamen , quantum com- rat mortis articulus , non poffe omitti omnino
amol modè poteſt, quærere alium Confeſſarium , cui confeflionem , nec fufficere contritionem ,fed de
loc poffit integrè confiteri,vel adeundo alium , ſi po- bere fieri confeffionem aliorum peccatorum ,
teſt,velpetendo licentiam à proprio Parocho,vel quia in ordine ad illa non deeſt copia Confeſſa
Prælato per ſe,velper alium ;quam fi obtinere nó rij potentis abſoluere , & aliundevrget præce
poffit,non ideo poteſt ipſe eligere alium Confef- ptum confitendi, quantum commodè potes. Cu
ſarium ,quia ipfe non poteftdare alteri iuriſdictio- ius contrarium Bonacina difp.s.de pænit.quaft.s .
All nem, fed hæc debet procedere à voluntate ſupe. feet :2.punkt.2.9.4. difficult. 4. n.14.tribuit Patri
rioris : poterittamen tunc reputare ſe tamquam Vaſquez in preſentiquaft.91 ,dub.8.art.z. num.4 .
non habentem copiam Confeffarij, & confiteri & dub.9. n.22. Sed Vaſquez ibi non loquitur in
reliqua peccata omiſſo illo. hoc cafu ; ſed in alio , quando ſcilicet pænitens
Pc $ 28. Tertiò aduerte , non eſſe facilè fingenda eiuſ- habet peccatum referuaruin , à quo non poreſt
doc. modi damna, aut pericula, fed cum fundamento abſolui per hunc Confeflarium , cuius copiam .
nem ad prudenter formidandum : vt ſi experientia habet, quo caſu dicit, pofle, & debere omittito
conſtet, Confeſſarium illum ſolere, vel reuelare, tam confeſſionem ; quia Confeſſarius ille non
ell vel certè vti poſtea notitia confeſſionis in præiu- habet iuriſdictionem ſuper omnia cius peccata,
dicium alterius,vel ex qualitate peccati, & con-
contra quem diximus diſp.14.de Euchariſtia,fect.
CR ditione perſonee lit magnum fundamentum ,vt fi. S.Aliud autem eſt in cafu noftro, in quo ſuppo-?
defloraſti ſororem , vel neprem Confeffarij;de nimus , Confeffarium habere quidem auctorita
hand quo dictum eſt ſuprà circa obligationem mani- tem etiam in illud peccatum, quod propter peri
feftandi complicem . culum detrimenti tacetur : quo caſu Vaſquez
Quartò aduerte , in prædictis caſibus aliquos non dixit , poſle omitti confeffionem aliorum
I
peccarorum . Imò in caſu noſtro idem Vaſquez
dicere, debere explicari illud peccatum , tacendo
M folùm illam circumftantiam ,ex qua iniminet talediéta queſtione 91.Art.2.dub.3. num. 2 . expreſse
lle periculum . Sed ego credo, quod frequenter hoc dicit , certum effe , quod propter å num pecca
ipſum periculoſum erit;nam ſi aperias peccatum, tum , quod fine periculo non poteſt dicere , non
CO Confeffarius ſtatim interrogabit conditionem excuſatur penitens à confeffione aliorum pecca
torum .
perſanæ ,vel circumſtantiam illam ad cognofcen
71
dam eiusfpeciem ; quam fi tu neges,iam videtur Ex hoctaien oritur dubium primò, an ſi non $37
proponi aliud peccatum ſpecie diuerſum ab eo, haberer aliud peccatum mortale præter illud ,ef
ccatum falſum :
quod verècómififti , arq;adeopepeccatum ſet adhucobligatio confitendi. Reſpondetur ; ſi
1.
fi verò fingas, te non recordari, aut dicas,te non illud poflet dicere in genere , aut in fpecie non
poſle ,aut non teneri ad id dicendum ;iam ipfo das completa, tacendo illam ſolam circumſtantiam ,
21
Confeffario maiorem occafionem ſuſpicandi,quá & hoc abſque periculo ;teneretur quidem illud
LO vitare volebas; poterit tamen id fortaſſe explicari , ita confiteri; quia iam tunc ſe haberet, lieut qui
cum ea cautela, quam indicabo infra dub.i. recordatur , fe feciffe aliquod peccatuin morta
529. Quintò aduerte , in Religioſo rariſſimè poſſe le , & fortafle in
in tali
tali genere , ſed non recorda
habere locum hanc excuſationem ad tacendum tar ſpeciei'; qui certè teneretur illud confiteriz
peccatum reſeruatum , quod habet,ne ſuus Prælay quare etiam in noftro caſu eſfet bonus modus
tusillud ſciat, & noceat fibi:cum quia quod Præ- confitendi dicere;recordor cuiuſdam grauis pec
latus præcisè id fciat , & apud ipſum perdas bo- cati , quod feci , &non occurritmihi pro nunc,
nam exiſtimationem , quain habcbas,non eſt cau- quale fuerit:hoc eniin verum eft intelligendo de
ſa tacendi peccatum : quia, vtſuprà dixi, obliga- notitia , quæ deſeruire poſſit ad confitendum il
tio Confeſſionis integræ iam ſupponit hoc detri- lud hîc, & nunc abſque periculo. Si autem nec
mentum quaſi intrinfecum , nempe infamiæ ſub- hoc modo poffet illud confiteri , non tenetur ad
cundæ apud Confeffarium :Tum quia fæpè con- confitenda venialia , regulariter loquendo , quia
tinget , vt Prælatus propter illam ſubditi confi- venialia non funt materia necellaria confef
dentiam , & recurſum magis afficiatur ad ſubdi- Lionis.
Colore
tum ,& magis procuret eius bonum : Tum deni Dixi , regulariter , quia in moreis articulo pro
que quia Prælatus regulariter concedet faculta . pter periculum damnationis æternæ , quod ſubic
P.Ioan. de Lugo, de Pænit. LI fi for
 398 De Sacramento Pænitentiæ .
fi fortè non habeat veram & perfectam contri-
tionem ,deberet prouidere libi dc remedio magis
ſecuro , & confiteri venialia, ve per attritionem , &
Sacramentum remitteretur indirectè peccatum
mortale, vt fatetur etiam Suarez dreta fe&t.2.num .
6. Quod idem dicerem , quando debet ſuſcipere
Euchariſtiam , vel aliud Sacramentuin , & lo-
lùm habet artritionem ;tunc enim ve conftituat ſe
in ftatu gratiæ , debet vel babere contritionem ,
vel confiteri venialia cum artritione vniuerſali,vt
juſtificetur. Imò in articulo mortis credo , quod
propter idem periculum circa falutem æternam ,
teneretur aliquod detrimentum proprium fubi
quando cum illo ſolo pollet peccatum ſuum
confiseriad procurandum ſibi remedium Sacra- DForum
Iximus :de
menti magis fecurum .
533 Secundò dubitari poteſt, an qui propter illud
An de pe periculum , & damnum tacet vnum peccatum , &
Fatoomillo confiretur alia , debeat procurarc contritionem
requiratur
contritio! perfectam circa illud peccatum , quod tacet ;an
verò fufficiat habere attritionem de illo , licae
de aliis , quæ confitetur. Ratio dubitandi elt;
quia circa illud peccatum ſe debet habere po-
nitens , ſicur quinon habet copiaļn Confeffarij;
& quia cùm illud peccatum non ſubiiciat cla-
uibus Eccleſiæ , debet quærere pro illo reme-
dium contritionis. Dicendum tamen eſt , ſuf-
ficere attritionem : quia illud peccatum in ordi-
ne ad eam confeflionem habet le , ficut peccata
oblita , quæ iuxta Tridentinum ſeſſione decima-
quarta , cap. s . comprehenſa intelliguntur in ea
confeffione,hoceft ,non in ordine ad tollendam
pbligationem ea confitendi poftea, ſed in ordine
ad effectum remiffionis : quod enim impotentia
dicendiillud peccatum oriatur ex obliuione , vel
oriatur ex periculo, aur dettiinento , quod time-
rur, materialiter ſe habet, & in vtroque cafu con-
fe'lio manet formaliter integra,atque ideo virtus
Sacramenti ſe extendit ad illa etiam peccata ,quæ
non ſubiiciuntur directè clauibus, & ita videntur
omnes ſupponere abſque controuerfia.
Tertiò dubitari poteſt , an ſit ſufficiens cauſa
nomisti tacendi peccarum , ſcandalum ,quod timetur in
polispropter. Confeffario,etiam quando non ex fragilitate,ſed
fcandalum ex malitia Confellarij prouenit, v. g. fæmina ca explicandum numerum peccatorum .
Confeffary? ſcit , Confeffarium audito tali peccato camſol
licitaturum , vel interiùs peccaturum turpi defi-
derio , an poſſit , & debeat illud cacere. Nauar-
rus , & alij apud Suarez numero 2. dicunt, quan
do ſcandalum eſt paſſiuum , hoc eſt , cx malicia
Confeffarij non eſſe curandum . Diſtinguen-
dum tamen cft : nain li faeinina cimeat ſibiex il
la ſollicitatione periculum conſentiendi,vel cer-
të importunas preces , aut inſtanciam Confeffa- verbi gratiâ , peccato derradionis , contumeliæ ,
rij, quod non leue inconmodum fæminæ af
fert; poteft illud tacere : (i nihil horum timeat,
non eſt ,quod curet de malitia Confeflacij. De-
bet tamen obſeruari regula communis , quæ tra-
di ſolet in materia (candali, vt fi poflit commode
vitari damnum proximi , fine damno noftro , vi
tari debear ex obligatione charitatis. Quare,ſicut
ad perendum Sacramentum abillo,qui eft in pec-
cato mortali , requiritur aliqua fpecialis vtilitas
eius, qui petit : fic debet in præſenti interuenire
fpecialis cauſa excuſans ad confirendum huic , &
non alteri. Videatur Coninch 3. part. quaft. 64.
Art.6. dsb.s. & Suarez torn.3. difp.18.ſect.2.Vi-
deatur etiam Thomas Sanchez lib.v. in Decalog,
cap.6.n.16.6 17. vbi quærit, an fæmina ſciens,
fc rurpiter amandam ab aliquo , pollit ſe çius procedunt omnes illæ actiones , v. g. qui voluit
conſpectui offerre : cadem enim ferè ratio eſt in
calu præſenci.
Vltimò quæri poteft , an quiob illam cauſam
peccatum in confeffione annua tacuit , tenea
tur poftea , data occaſione ante finem anni illud
peccatum confceri ad fatisfaciendum præcepto
confeſſionis annuæ . De hoc diximus fuprà diff.
15.feét.7 .
S,E CTIO XIV.
$. 1. De integritate confeßionis, quoad nume
rum peccatorum explicandum .
nunc
de numero dicendum
integritate,quoad pecca Roywayram
ſpeciemeft,de
quo regula vniuerſalis & certa fic, omnia , & lin- ralu .
gula peccata ſecundum numerum manifeſtanda
effe ,li id commodè fieri poflic. In qua regula om
nes conueniunt;quia quoad primam partemcol
ligitur ex Trident.feß.i4.c.5 .& c.7.quidquid du
bicauerint aliqui Canoniſtae , & alij, quos refert
Suarez in preſenti difp.22.fe£t. s.n.1.Quoad fecú
dam veròpartem conſtatex praxi, & quia præce
prum cófeffionis obligat humano modo,& ita vt
ſuauiterobſeruari pollit:quare ſicue no obligat ad
metaphyſicam diligentiam inexamine cóſcientię
faciendo; ſic nec admetaphyficam enumerationé
peccatorum , ſed humanam : magis eniin obligat
ad dolorem efficacem ,ac firmumpropofitú con
cipiendum , fine quibus effectus Sacramenci non
habetur , quain ad cnumerationem fingulorum
peccatorum , quæ tanti non refert , cùm ſine illa
detur integritas formalis, quæ fufficit ad confcl
fonem validam , & ad effcctum Sacramenti.
Circa hanc regulam vniuerſalem duæ ſunt po
tiffimæ difficultates. Prima eſt, vnde ſumenda fit
vnitas,veldiſtinctio numerica peccatorum , vt fit
obligatio confitendi illa,ve duo peccata diſtincta.
Secunda eſt, quæ ſufficiens fic cauſa ad non enu
meranda ſingula peccata, ſed dicendam multitu
dinem confulam , qua ſtatus pænitentis manife
ftetur:ex vtriuſque enim buius difficultatis expli
catione colligenda eft tota moralis doctrina cir
§. 2. Vnde famendafit vnitas , vel diſtinctio
pamericapeccatorum , inprimis circa
peccaia externa .
ta alia ſunt excerna , alia merè interna : 536.
PE&Ecca
TAin vtrifque difficilè altignatur regula plu:
ralicaris , vel vnitatis. Incipiamus ab excernis,
& fimilium : quæritur , quando dicatur duplex,
quando vnica detractio. Ex duplici autem capite
prouenire poteft hæc pluralitas. Primò ex plura
litare obieĉti, vt fi detrahas wribus perſonis, vel fi
vno ictu occidas tres homines. Secundò ex di- -
ſtinctione interipſas operaciones,quarum vna fit
poſt aliam .De diſtinctione proueniente exprimo
capite propter multiplicationem obiecti ;diximus
ſuprà ſectione 3. & aliquid ctiam attingemus in
hac ſectione. Reſtat præcipua difficultas ex ſe
cundo capite , quando fcilicet propter ſucceflio
nem actionis vnius poft aliam debeant cenſeri
plura peccata.
Aliqui dicunt , vnitatem peccati debere delu- 537
mi ex voluntate præterita non reuocata , ex qua
occidere
 Diſp. XVI.
qulaci
occidere Perrum , & ex hac voluntate iter facir,
quærit arma, comparat neceflaria, &c. omnia fas
ciunt vnum peccatum cum occiſione;quare ſuffi-
ciet in confeflione dicere, occidi inimicum : quod
ccept ſemper intellige,niſiin ipfis mediis eſſet alia ma-
litia , vt fi ea de cauſa omilit Miffam , vel furatus
cſt,aut induxit alios ad cooperandum ; hæc enim
debent explicari propter malitia diuerſam , quam
afferunt. Hanc fententiam tuentur Canus releet .
de poenit.part.s.Caiet.& Nauarrus apud Vaſquez
in preſentiquaft.91.dub.s.nnm.8.Quorum tamen
fententiamiple Vaſquez ,vr vera ſit,in eo cafu in-
telligendam dicit , vt voluntas præterita propter
concatenationem vnius operis cum alio, perſeue-
7 , de it ret , vel formaliter ; vel fàltem virtualiter , provt
perfeuerat in eo, qui ex tali voluntate exit domo;
anda nam ipfá ambulatio oritur ex illo fine, & facit,
quodhomo dum ambulat, dicatur actu peccare.
colo Si autem nihil maneatratione cuius dicatur actu
Idue peccare , iam interrumpitur peccatum actuale
cfert præteritum , & poſtea incipiet aliud nouum:vnde
ſola non retractatio voluntatis præteritæ nonfuf-
act ficit ad vnitatem peccati;quia non retractaſſe il- Terçiò exiſtimo non fufficere ad plucalitatem
ar lam voluntatem ,non facit,quod homo dum dor- moralem peccatorum interruptiones illas phyſi
Edad mit,actu peccettergo non continuatur peccatum cas breues , vt volebat Pater Vaſquez. Hæceſt
C.TV actuale. Quoties ergo interuenit talis interruptio,
cné fiue per fomnum , fiue per diſtractionem , aut
aga
quamcumque aliam cauſam ; interrumpitur pec-
on catum , & fit pluralitasper ſe explicanda. Fatetur
200 tandem Vaſquez num . 35. hoc effe nimis onero-
fum , & moleftum , vt cogatur homo eiuſinodi
1 omnes interruptiones per fomnum ,& diſtractio-
ch nem confiteri, atque ideo concedit, id fæpillimè temaliquem, quimefalutauit,vel reſpondeam
non eſſe poſſibile quace propter impoſſibilitatem
excuſabitur homo , & fufficiet temporis duratio-
nem dicere ; vnde colligatur pænitentis ftatus,
quantum fieri poſſit.
538 . Hæc tamen nimia , & metaphyſica reſtrictio
eſt, quam nec Caietanus , nec Nauarrus agnoue-
rat;Imò Nauarrus the cap.Confideret,de pænitentia,
dift.s .num.48.expreſsè dixit,idem efle peccatum ,
etiam ſi ille, qui vadit ad occidendum inimicum ,
dormniat , & iterum repetat voluntatem . Suarez
etiam diéta fe t . s . vbiſatis ſtrictè rem hanc de-
terminat;videturtamen num.24. ſententiam Na-
uarri & Caiet. abſque limitationeacceptare , &
concedere, ſufficere illam ordinationem actionú,
ad vnuin opus conſummandum , vt rorum illud
dicatur vnum peccatum vnitate morali. Salas
item in 1.2.tom . 2.tract.13.diſp.5.ſect.8 .num.85 .
Voluntas, inquit , efficiendi aliquod opus externum ,
quandiu opere non completur ,nec interrumpiturper
P. Salas. contrarium actum , licet phyficè interrumpatur , &
poftea renouerur,unicum tantumpeccatum eſt:intel-
lige,nifiinter ipfos a &tus voluntatis multum tempus
intercedat , quia tunc cenſetur moralss interruptio.
Eodem modo loquitur Coninch diſp.7. dub.7.n.
$4.vbi dicit,diſtractiones, aut dormitiones in iti-
nere occurrentes , non eſſe in confeffione expli-
Candas . Clarius , & in latiori ſenſu ſequitur eam-
dem ſententiam Henriquez lib.5.cap.s. 5.5 . vbi
etiam de ipſa omiſſione reſtitutionis interrupta
per fomnum ſæpius', dicit eſſe vnum peccatum .
Denique cum maiori amplitudine idem tenent
Ioannes de la Cruz in director.conſcientie ,part.2.
de ſacrament. Pænit. quæft.3. dub. 6. Petrus Fay
Dominicanus in Addit. ad 3.part.quaft. 9. art.2.
diſp.s.ad 4.Pitigianusin 4. tom.2. dif .17.9 .unic. poſtea in inſtanti B, habeat iterum libertatem
Art.s.circa quatium argumentum .Homobonus de
exam . Ecclef.part.1.tract.5.6.1.3.quoft.83.& alij.
P.loan.de Lugo de Penit.
Sect. XIV . 399
Ego in hoc puncto exiſtimo,in primis non ſuf $ 39 .
ficere ad vnitatem peccati externi , quod aliqua
proueniant ex vna voluntate interna,ſi illa plura,
nullam habeant vnitatem inter fe . Nam fi quis
hodie cogitet de ludédo craſtina, & octaua etiam
die,qui veerque eſt dies feftus , & videt ea occa
fione omittendum facrum , ac vnico actu decer
nat vtroque die ludere,& omittere factum ; illa
duæ omilliones , licèt oriantur ex illa vna, & ca
dem voluntare ; adhuc erunt duo peccata confi-.
tenda , vt diſtincta , quia inter ſe non habent vla
lanı vnitatem .
Secundò exiſtimo nec fufficere ad vnitatem
peccatiexterni vnitatem temporis , quo vtraque
actio fit,vt fi quis fimul velit furari Petro pecu
niam , & pati pollutionem voluntariam . Requi
ritur ergo vnitas aliqua inter ipſasactiones exter
nas , quæ ordinentur à voluntare ad faciendum
aliquid vnum , quales funt plures illæ actiones
fubordinatæ , quæ concurrunt ad homicidium ,
procurare arına ,exice domo , quærere inimicum,
percutere, & c.
$ 40 .
iuxta communem omnium ſenſum ,quo loqui ſoa
lemus de actibusmoralibus,tam bonis, quàmma
lis, imò de quacumque actione humana , quam
folemus ſimpliciter appellare vnam ,non obſtante
interruptione phyſica frequenter interueniente:
Sic vnam eleemofynam dicimus vnum opus bo
num ,licèt interrumpatur actio phyficè,vereſalu
interroganti aliquid aliud . Sic recitatio officijeſt
vna, licèt quandoque ſomno grauatus intervnú,
& alium verficuluin , ſemel, aut iterum , dicente
focio fuuin verſum dormitaueris. Sic Miffa dici
tur vna , licèt poſt Euangelium interrumpas,
dum fic concio. Cur ergo peccatum non poterit
efle vnum moraliter , licèt habeat illa actio in
terruptiones phyſicas , quales oinnes aliæ actio
nes humanæ habere folent ? Si enim aliqui Phi
loſophi dicunt, motum ſucceſliuum phyſicum
effe verè & fimpliciter vnum , licèt ſemper per
imperceptibiles morulasinterrumpatur ; quantò
minus impediet vnitatem moralem operationis
humanz interruptio , non moralis , hoc eſt , ta
lis , quæ in ordine ad conſiderationem moralem
perinde æſtiinetur , ac fi non fuiflet interrupta?
Si ergo homines ita loquuntur de vnitate actio
nishumanæ , neque attendunt ad illas phyſicas
interruptiones : fic etiam intelligendum eſt præ
ceptum de confitendo peccatorum numero , ſci
licet numcro , qui iuxta cominunein loquendi
modum fit numerus, & excludat vnitatem huma
næ operationis.Alioquin præceptum fuiſſet, non 541 .
folùm per accidens , fed per fe loquendo , de re
impoſibili :nullum enim eft peccatum , maximè
externum , & durans in tempore ,de quo nön pol
fimus dubitare , an interrupra fuerit eiuslibertas
actualis per aliquam inaduertentiam , aut defe
etuin aduertentiæ plenæ requiſitæ ad peccatuin
mortale actuale.lınò aliqui volunt,actum volun
tatis non habere libertatem actualem omnino
continuam , fed diſcretam in certis inſtantibus de
terminatis, ita vt poft inftans A, debeat actus ne
cellariò durare in aliquo tempore determinato ,&
actualem, & poftea neceſſitatem per aliquod
tempus, & fic deinceps , vt effugiant infinitatem
Ll 2 meriti
 400 De Sacramento Penitentiæ .
meriti , fi in fingulis inſtantibus habeat liberta-
tem actualein,de quo in materia de meriro : & ta-
men non negant peccatum efle vnum moraliter,
licèt eius libertas actualisphyſicè interrumpatur.
Denique hoc ipſuni conſtabit à fortiori ex iis,
quæ poftea dicemus de peccatis internis, & eo-
rum vnitate : illa enim faciliùs perdunt vnitatem,
quàm pectatum externum , vi obſeruauit bene
Henriquez locofupra allegato. Vnde fi illa adhuc
poſſunt habere vnitatem, non obſtante interru-
ptione phyſica breui; à fortiori peccata externa
poterunt habere illam vnitarem ſufficientem , li-
cet phytice interrumpanrar.
542 . Difficultas eſſe poreſt in aſſignanda regula,
& menfura huiusvnitaris , quando , ſcilicet pec-
catum externum poſſit dici vnum , non ob-
ſtance interruptione , & diuiſione aliqua vnius
actionis ab alia. In hoc non videtur poſſe da-
si regula aliqua metaphyſica ; quia cùm coca
hæc vnitas fit moralis , recurrendum omnino
eſt ad prudentum arbitriom , & vſum circa
pluralitatem , vel vnitatem actionis. Vnde mul-
tùm pendet ex circumftantiis , & ex qualita-
te actionis: aliquæ enim actioncs lunt , quarum
partes faciliùs vniuntur , & faciunt vnum,quàm
aliæ . Poffumus autem exemplum adhibere in
aliquibus, ex quibus poflir regula ad alias ap-
plicari. Vna comeſtio , verbigratiâ , eft vna
actio humana , atque adeo erit vnicum pecca
tum mortale in die Veneris vna comeſtio car-
nium : Si autem fiat duplex comeſtio , erit du-
plex peccatum . Vnde verò iudicandum ſit, effe
vnam , vel duas comeſtiones carnium , colligen-
dum eft ex vnitate comeſtionis humanæ , quæ
vnitas certè non deſumitur ex carentia interru.
prionis phyſicæ,nam ſi in die ieiunij interrumpas requieſcat paululum ab itinere , & dormiat,ac de
prandium , vt legas epiſtolam , vel vtdes pecu-
nias petenti , & ftatim redeas , licèt interim
diſtractus omnino fuiffes , adhuc comeftio hu-
mana eller vna ; alioquin non poſſes continuare
prandium , quia non eſt licita duplex comeftio,
& ſuppono , primam fuiſſe ſufficientem ad ſu-
ftentationem.llla ergo vnitas, queſufficit ex par
te ipſius comeſtionis ad conſeruandam vnita-
tem comeſtionis , ſufficiet ad vnitatem peccati,
fi effet comeſtio carnium , licèt fuiſſer ſimiliter
interrupta ad dandam epiſtolam , vel pecunias,
nec aliquis obligabit ad confitendam illam inter-
ruptionem , quantumuis facilè pofler explica-
dicere , quot fercula
ti : neque etiam oporteret dicere,
carnium comediſlet, alioquin deberet ctiam di-
cere , quot buccellas , vel quanto tempore pran
dium durauir .
543 Aliud exemplum huic fimile, ſed quod maio.
De interıy. tem latitudinei temporis recipit propter maio-
psome Misé. rem ſolemnitatem , poreſt eſte in Milla, quæ qui-
dem eft vna actie humana, atque adeo licèt inter-
rumpatur per concionem,& tunc Sacerdos (quod
fæpè cuenire ſoler) dormiat;adhuc Miſſa eſt vna,
&ideo fi eius celebratiofit peccatu, co quod ex-
communicarus ſit Sacerdos,non deber in confef-
fione explicare,quòd Miſſa fuit interrupta per co-
cionem ,fed folùin quòd femel excommunicatus
celebrauit . Vnde aliud exemplum poteit eſſe ipſa
communio, & ſuſceptio Euchariſtiæ ,quæ et actio
etiá humana, & cameſtio ſacramentalis,atq; adeo
accipic vnitaté , & pluralitatem ſuam ,non ex con-
tinuatione,vel interruptione phyſica , imò neque
ex Cola téporis approximatione , fed ex aliis etiam
circumftantiis humanis:nam quádo Sacerdos tres
Miſlas priuatas celebrat in die Natalis,non eft táo
ta fortafle temporis diftantia inter vnam & aliam
communioné,quanta aliquando efle poterit inter
partes eiuſdem communionis , quando Sacerdos
poſt communioné fuam dat Euchariſtiam mille
perſonis,& poſtea ſumitparticules, & purificatio
nem calicis : & tamen in hoc cafu eft vnica cómu.
nio, & in priori ſunt tres: quare fi eller in peccato
mortali,deberetconficeri-tres comuniones factas 1
in peccato: in caſu autem pofteriori ſufficit dicere
fe femel in peccato communicalle; quia commu
nio tota fuit vna: & hoc licèt fuiffet interrupta per
diſtractionem , aut etiam per leuem dormicario
nem ,dum miniſter cófeffionem diceret,aut præ
pararet neceſſaria pro cómunione facienda. Vides
quantum referant circunftantiæ , & qualitas actio
nis ad iudicandum de cius vnitate,vel pluralitate.
Ex his exemplis defcendere iam poflumus ad
aliquos calus particulares ,& applicare doctrinam
traditam ad vnicatem , & pluralitatem aliquorum
peccatorum , ex quibus poflit vnuſquiſque cum
proportione ad alia omnia prudenter cam accó
modare. Et in primis in cafu communi de homi I
cidio,conftacillam elle candem actionem huma or
nam ,quando quis ob eum finé domo egreditur, he
quærit inimicum , & licèt ad hoc ipfum aliquot
dierum iter conficiat. Quamuis enim doriniat,
prandeat, ſalutet obuios, & ad alia diuertat ; per
hæc tamen non interrumpitur illa actio ,ficutnec
interrumpitur moraliter illa intentio prior,ex qua
cætera omniaprocedunt. Ad quod deſeruit exé
plum Millä lupra adductum :quod vrgere adbuc
poflumus ampliùs : quia fi aliquis ex intentione
celebrandi pro aliquo defuncto proficiſcatur in
aliquem locum , & iter faciat tota nocte, & poftea
inde celebret; non eſt dubium , quin abſque alia D
noua applicatione , fed folùm ex voluntate præ Yc
cedenti , ex qua iter arripuit ad celebrandum pro
illo defuncto , Miſſa intelligatur illi applicaca, ic
etiam in ſencétia ipfius Vaſquez,qui'ad effectum
applicationis perit, voluntatem præteritam , non
folùm manere habitualiter , hoc eft ,non reuoca
tain ,ſed etiain virfualicer,hoc eft,influere in opus:
nam re vera illa voluntas præterita adhuc infuic
propter connexionem vnius actionis cum alii.
Alioquin neq; etiam manerer virtualiter applica
tio, qua ego egrediens ex cubiculo ad celebrandú
applico Millam pro tali perſona,lifortè in itinere
ad ſacrarium liſto paululum ad ſalurandum ami.
cum:quod nemo dicet : non ergo interrumpitur
perſeueranria virtualis,& influxus voluntatis præ
teritæ per diſtractionem ,aut fomnum ,ita vt poft
ea non continuetur, & in fuar in opus ſubſequés
voluntas præterita. Ergo ficut illa voluntas non
' interrupra faceret vnum peccati cum opere lub
ſequuto ,ita f.iciet interrupta, juoties hçc interru
545
prio non tollit eius influxum in opera fcquentia.
Dixitamen,las interrup iones breues & com
munes,per fomnum , & fimilia , non rollere vnita
tem peccati:Aliud enim dicendum eft deinterru
ptione extraordinaria, quæ quidé tollit vnitatem
moralem actionis hunianæ.Si enim ex intentione
Petrumoccidendi,eum quæras,& fcias fuifle aliò
profectum , & reuerfurú pot menſem , & tu decer
niseum occidere , cùm rcdicrit : tunc certe,licèt
non reuoces intentioné, adhuc occiſio poſt men
ſem non faciet vnuin peccatum cum voluntate
præterita: ficut nec prandium erit vnum , quantu
uis non reuoces intentionem , ſcd potiùshabeas
inten
 ܸ‫ܘܪ‬
Diſp. XVI . Sect. XIV . 401
ling intentionem redeundipoft duashorasad inenlam tinuetur idem peccatum : & hoc etiamſi per im
quia vnitas harum actionum non folùm petit in- potentiam interrumpatur facultas reſtituendi.
tencionem non reuocatam , fed etiam carentiam Quod quidem probari poteft à fimili : quia in
interruptionis , non cuiuſlibet,ſed humanæ , & effe& u poſitiuo non obftat eiuſmodi interruptio
moralis .
phyſica , vt dicatur idem peccatum læfionis iniu
546 . Infero ſecundò , volentem non recitare offi- itæ ,v.g.ſi accendas legerem tui inimici , & appli
Qui peran . cium per totum annum , & id poſtea exſequentem cato igne paululum diuertas ad loquendum cum
recitar,deber committere plurapeccata ; quia licèt voluntas fit famulo,quo breui tempore damnum fequitur ne
id explicare vna ;opus tamen volitum non eſt vnum ,nec vna cellariò,cum propter diſtractionem illud nó pof
omiſlio recitationis ordinatur ad aliam , nec con- ſes actu impedire; Imò neq ; etiam non diſtractus
TILL
De
nexionem habet cum illaiſed ficut ſunt de fingu. polles omnino iam impedire;deindeverò redis ad
10
lis recitationibus præcepta diuerſa;ſic omiſliones opus, & auges incendium , & ita profequeris vſque
ſingulæ ſunt peccata diuerſa. Similiter qui vult ad finem ; tota illa actio erit vnicum peccatum , li_
exercere latrocinia, & cædes in via per totam vi- cèt fæpius interrupta fuerit per aliquas breues di
ong
tam ,non committit poftea vnum ſolum peccatum ftractiones,vel impotentias:ergo idem de omiſi
ſed plura , neque enim vniuntur omnes illæ cæ- one reſtitutionis dicendum eft, quam cùm ſemel
21
des, & furtaadfaciendam vnam actionem huma- voluiſti,perindeeſt,ac fi ignem applicaſſes;exilla
ham ,alioquin qui vellet violare omnia Dei præ- enim voluntate ſequitur damnumproximi,& licèt
in cepta,quæ illi occurrent,non faceret,nili vnicuin illud damnú aliquando reparabile non fit propter
peccatum per totam vitam ,nec meretrix,quæ vo- impotenciā reſtituendi,nihil refert: nam etiá quan
ſuit ſe exponere omnibus , faceret plura peccata do dormis,autquando diſtraheris,habes verè im
toto tempore,quo illam turpitudinem exercet. potenciā reſtituendi pro tunc:Etille etiam ,quiac
547 De illo autem qui vult omittere, & omittit of- cendit legeres , haber impotentiam extinguendi
De eo , qui
amirritto ficium totum vnius diei,maiuseft dubium. Aliqui ignem quoties breui diſtractione impeditur : illa
zum officium enim dicunt , committere plura peccata : Lellius ergo impotentia non magis interrumpit pecca
hodiernum . lib.2.c.37.dub.9.n.53. Tabiena verbo,hore,quaft. tum ,quàm fomnus,vel diſtractio:hæcautein non
18.Tolet.lib.2.c.12.& alij.Probabiliustamen eſt, interrumpir in effectu politiuo , ergo nec in ne
quod fit vnicum peccatum , quia videtur effevni- gatiuo, cùm eadem lit ratio , fiquidem redeunte
cumpræceptum terminacumad totum officium , aduertentia , iam verè depender actu negatio re
2 quod tradunt Suarez tom.2.de relig.l.b.4.cap.25. ftitutionis à voluntate , ficut continuatio incendij. 550 .
Azor.part. 1.lib.10.c.7.9.4.Nauarrus ,Vega,Regi- Dixi autem , reuocationem voluntatis per vo
naldus,Ledeſma,Sà, & alij plurimi,quos refert, & luntatem contrariam interrumpere hoc peccatuin
c fequitur Diana tom .1.tract.dehoris Canon.refol.5. & alia omnia magis, quàm ioionum , diſtractio
1 Vnde fufficiet confiteri, ſe omififfe officium diui. nem , vel impotenciam. Cuius ratio eft ; quia
num,ſeu peccaſle grauiter non recitando, vt cum quando apponitur voluntas contraria , iam prior
aliis obferuat idem Diana,ibirefol.23. voluntas non manet formaliter , nec virtualiter,
$48 . Infero tertiò , quid dicendum fit deomiſſione nec ipſa influit in opus poftea icquurum , ſed re
De omiſſione reſtitutionis debitæ per longum tempus : de qua quiritur alia noua voluntas independens ib il
reftitutionis
per longum Pater Suarez in preſenti dicta ſečt.s.num.31.dicit, la prima,quæ denouo cauletnegationé reftitutio.
tempus. licèt fit continua , non tamen clic vnum pecca- nis ſequentem.At verò quando interuenit ſoladi.
tuin , quia cùm non lit effectus poſitiuus, non Itractio ,vel impotentia ,adhuc prior voluntas per
procedit actu à voluntare interna formaliter, vel feuerat virtualitcr : vnde cetlanr. diffractione , vel
virtualiter manente , ſed eſſe quaſi effectum ha- impotentia,continuatur negatio reftitutionis, vel
bitualiter relictum ex illa, qui non ſuflicit ad con- damnificatio politiua ex vi prioris voluntatis non
tinuandum peccatum actuale : atque ideo debe- reuocata , quæ ſtation continuar luam operationé
re explicari , primò, quoties interruptum fuit per lui memoriam excitando potentiasad operan
peccatum per voluntatem contrariam reſtitu- dú, vel prohibendo à reparationedatuni non ergo
endi. Secundò per fomnum , vel diſtractionem . interrumpitur moraliter efficacia illius prima vo
Tertiò per impotentiam reſtituendi; niſi propter luntatis per diſtractionein, vel impotentiam , ficut
difficultaté hæc omnia explicandi excuſetur pæ- per reuocationem , quæ facit, vt iam priorvolun
nitens,tunc enim obſeruandę eruntregulæ gene- ' tas nihil poflit operari , fed debet effectus conti
rales. Ab hac ſententia parum differt Valquez nuaci per aliani nouam voluntatem independon.
loco citato : quia licèt num.18.dicat, illam omiſſio- tem à prima .
nem eflc vnicum peccatum : cæterùm poftea Addo ramen ,nec ipſam reuocationem fortaſſe 551 ,
17.23.de omnibus in vniuerſum docet, interrum- impedire aliquando vnitatem adionis, & peccati:
piſoinno ; vel diſtractione, & num. 2. dixerat, poteft enim elle tanta conivactio inter partes , vt
peccatum retentionis rei alienz interrumpi per illa breuis interruptio per voluntatem contrariam
impotentiam reſtituendi. non poflit fortalie tollere vnitatem moraleın a
$ 49 . Alij tamen vniuerſaliter docent , eſſe vnicum ctionis Exemplum habemus in eo,qui die ieiunij
peccatuin , prove loquitur Nauarrus , & Gabriel ceſſar in fine prandij cú propoſito nó comedendi
apud Suarez vbi fupra. Item Petrus Nauarra lib. plus,ſed ſtatim antequam èmenſa furgat,affertur
4.de de reftit.cap.4. num.9. Tannerus 2.2 . difp.4. aliud ferculum,de quo poteft quidein adhuc co
quaft.6.dub.14.num.425 .Aragonius , & alij,quos medere , non obſtante propoſito, & voluntate
refert, & approbat Diana tom .1.tract.de circumſt. non comedendi plus , quia continuatio illa ra
aggrauant.reſol.5 8. & quidem quando voluntas tione loci & remporis ſufficit ad continuandum
retinendi reuocatur per contrariam voluntatem, illud prandium ,non obſtante breui illa volunta
& propofitum reſtituendi ; fatendum eſt , inter- te contraria , de quo videatur Leflius lib. 4. cap.
rumpi peccatum præteritum , quod communceſt 2.dub.2.num.11.Layınan lib. 4.tract.8.c.1 1.6.Vil
omnibus aliis peccatis, vr diceinus : quando verò lalobos in fummatom . 1.tract.23.diff.6.1.2. Filli
perfeuerat illa voluntas;veriusvidetur,quod con- ucius z.tom.trałt. 27.part.2.quaft.10 .numero 41 ,
P. Ioan.de Lugo dePexit. II 3
 402 De Sacramento Pænitentiæ .
& Diana tom .1.tract.de ieiunio refol. 32. Similiter
in communione Euchariſtiæ , Sacerdos in
Miſla lumpta communione inoncatur à Miniſtro,
quod purificet vas particularum , quod eft in fa-
crario , poteritillas ieiunus ſumere , etiamli ha-
buillet iam animum non fumendi illa die aliam
hoſtiam conſecratam : quia nimirum locus , &
tempus ſufficiunt ad continuandam eamde com-
munionem , & refectionem facramentalem , non
obſtante illa voluntate contraria. Cur ergo non
poterit idem contingere in vnitate peccati ? Si ali-
quis v.g. die ieiunij comedat carnesin prandio,&
in fine prandij, cum animo nihil plus comedendi
videat afferri nouum fercului carnium , & comc-
dat ex illo tunc certè ficut continuatur moraliter
prandium, fic continuatur moraliter idem pecca-
tum ,nec neceffe erit in confeflione dicere , fe bis
comedifle carnes ; non obſtante illa breui volun
152 , tate,quæ interceſſerat non plus comedendi. Simi-
liter ergo contingere poterit in peccato læfionis
iniuftæ , fi aliquis vindictæ caulà , alium pu
gno , vel ligno percutiat , & poft tres , vel qua-
tuor percuſſiones celler cuin aninio ceflandi ;
ſed ſtarim ,quia fortafle percuſſus oftendit adhuc
fuperbiam ,vel contemptum ,iterum bis,aut ter il-
lum percutiat,non dicemus,fuille duopeccata ne-
ceſlariò explicanda vr duo in confeflione; quia illa
breuis voluntas non impediuit vnitatem actionis,
& vindictæ.Deniq; hoc ipſum in peccato retenti-
onis,ſeu omifſionis reſtitutionis locum habere po-
teſt,ſi aliquis dum retinet alienum ,concipiat ani-
mum reſtituendi, fed ftatim mutato animo velit
retinere:illa enim videtur eadem retentio mora-
liter,ac fi interrupta non fuiffet.
553. Infero quartò ,quid dicendum ſit de tactibus,
Dera&tibus & oſculis curpibus præcedentibus copulam illici-
copulam pre. tam ,an faciant vnum peccatum cum illa;an verò
debeant ſeorſim explicari in confeſſione. Cómu-
niter Doctores affirmant facere vnum peccatum ,
neq; oportere illa explicare,fed fufficere confiteri
copulam.Duplextamen eſt difficultas.Prima circa
tactus, & oſcula libidinoſa , quæ ipſam copulam
conſequuntur,an debeant explicari,tamquam di-
uerfa peccata à copula præcedenti.Affirmantplu-
res,debere explicari,Suarez di&taſečt.s.num . 26.
Vaſquez di{ to dub.s.n.35. Coninch dub.7.n.59. &
alij: quia illi tactus non ordinantur ad priorem co-
pulam , cùm iam fit finita fed ad aliam nouam .
Alij tamen plures dicunt,effe vnum , & idein pec-
carum , atque ideo non magis debere explicari,
quàm præcedentes copulam.Henriquez lib.s.cosa
n.s.có in Gloffa littera V. Nauarrus apud Suarez
vbifupra,Azor part,r.lib.4.cap.4.in fine , Zerola
in praxidepænitentia cap.12.quafl. 47. Granado
in 1.2.controuerf.6.tract.2.diſp.5.2.11. Salas in 1 .
2.tom .2.tract.13.difp.s.ſe {t.8.num.91 . Fagundez
in ſecundopræcepto Eccleſia,libro tertio cap.quarto,
numero decimo quarto & alij. Quod mihi etiam
probabilius videtur.
554 Et omiſſis aliis rationibus,probaripoteft, quia
tactus illi,& oſcula non afferunt malitiam fpecie
diuerlain ſupra malitiam , quæ fuerat in peccato
præcedenti; & aliunde habent connexioncm ta-
lem , & tantam cum illo peccaro ,vr poflint face-
re vnum actum completum ,vt conftat;funt eniin
quaſi complementum copulæ , & delectationis
præcedentis: non eft ergo, vndefit obligatio illos
tactus, & oſcula explicandi.Porro non atferrema-
litiain fpecie diuerfam probatur ; quia ctiam ante
copulam præceſſerant tactus fimiles in fpecie,
vel certè ,fi non præceſſerant,parum refert , quia
licèt præceſſiflent , non fuillent explicandi , ve
aduerlarij concedunt:ergo licèt præcelliflent,non
afferrentmalitiam ſpecie diuerlai ,Vide;quæ di
xiſupraſect.s.in principio , vbi reddidi rationem ,
quare tactus , qui fiunt cum copula, non debeant
cxplicari licèt ipli ta đtusſeorſim à copula habe
rent aliquam malitiam ſpecie diuerlam à malitia
copulę.Necdenique obitat,quod dicebat Suarez
ractus illos conſequentes nó ordinariad copulam
præcedentem , fed ad aliam nouam :hoc,inquam
non eſt in vniuerſum verum , quia neque ex in
tentione agentis , neque ex natura ſua ordinan
tur ſemper ad copulam fequentem ; ſed ſunt mali
& rurpes , quatenus in fe continent approbatio
nem , & delectationem de copula præcedenti, &
quatenus afferunt talcm delectationem veneream
quæ in ſe ipla prohibita eſt; quia ficut prohibetur
delectatio pollutionispropter bonum prolis, li
enim licita eſlet illa delectatio , non curarent ho
mines de matrimonio ; fic prohibetur à natura
ipla delectatio tactus lafciui , quia fi ea faltem
licita eller , minùs curarent homines de matri
monio , & de prole generanda , quare omnem
fimilem delectationem natura referuauit pro
coniugatis , nec extra coniugium voluit licitam
vlli efle.
Hinc obicer aduerto , immeritò reprchendi ab 2220
eodeni Suario ibi num . 27. cumdem Nauarrum , Quid de de.
quod dixerit,dclectationem de fornicatione ha lectationecăs
fequente.
bita , quæ ſtatim poft copulam habetur , non elle
necellariò declarandam in confeflione,fed facere
idem peccatuin cum copula præcedenti : quod
quidem mihi etiam veruin videtur : nec credo,
vllum confeflarium de hoc interrogare , cum ta
men certum fit,plurimos delectari poft copulam:
eſt enim naturale , quod bonum deſideratum
afferat gaudium & delectationem aliquam ,quan
do habitum eft. Illa tamen delectatio non vide
tur neceffariò explicanda,quia facit vnum pecca
tum moraliter cum actu ipfo ; & quia non affert
malitiam ſpecie diuerfain ,nam in ipfo etiam actu
copulæ actualis fuit delectatio de illa præfenti,
quæ in ratione malitiæ moralis non differt ſpecie
à delectatione,qux ſequitur ftatim poft copulain
de illa præterita.
Secunda difficultas circa eoſdem tacłus,& of $ 16.
cula elle poteſt , an quando præcefferunt;nonta- Quid,fipure
men ex intentione copulæ , & poftea inmediatè forcedantcactus
e intentio.
habetur copula , debeant explicari, an verò tunc ne cipele
etiam fufficiat confiteritolum copulaın.In quoca
ſu aliquis,quem tacito nominerefert Diana.j.tom.
tract.4.miſcellaneo, rejol.205.dixit non cfle neceſ
fariò explicandos illos actus præcedentes. Ipfe
tamen Diana affirmat , explicandos efle , vtpec
catum diſtinctuin , & aitort pro ſe Hurtadum
de Sacram.pænit.difp.9 difficult.6.Potuiffet etiam
afferre l'arré Vaſquez, à quo illud accipit Hurta
do dicto dub.s.num.27 . & mihi criain placet:quia
tactus fecundùın ſe habet malitian ſpecie diuer
lam ,quando in ipſoliſticur, à malitiacopulæ , l'e
diximus , ergo fi aliunde ex intentione operantis
non fiantvnum ; non eft , cur illud peccatum ſit
porius vnum , quàm duo fpecie diuerſa. Vnde
idem dicerem , quando aliquis percuteret ali- -
quem, intendendo folun vulnus non lethae, &
poſtea per fecundă volunraté eum percuteret alio
vulnere Icthali,vemoreretur:dicendú enim vide
tur , tunc etiam effe duo pecata diuerfa , priinum
percuſſionis fimplicis ; fecundum homicidij;
411
 efere, quis
licandi,
Diſp. XVI. Sect. XIV . 403
Tillent ,non quæ duo ſpecie differunt , & non fueruntvnita ex continuato ſermone, occaſione fortè nouæ inter
intentione agentisad vnam , & eamdem actio- rogationis , rurlus detrahit eidem in alia materia,
de quedia nem , cùmprima percuffio non fuerit ad occi- & in alia;poffe dici totam illain eſſe vnicumpeco
i rationen, dendum . catum detractionis:quia vt dici folet in Philoſo
non debean Infero quintò , quid dicendum ſit de illo, qui phia , homogenea facilius vniuntur , & continu
557.
pula habe. Quid deco- tercopulam habuit cum câdem . Aliqui volunt, antur , quàm heterogenca : quare quando detra
mamaits pula reperis ſufficere, quod pænitens dicat , fui cum meretri- Etio eſt reſpectu eiuidem , & eiufdem fpeciei, &
bar Suarez ce vna nocte, & feci , quod potui.Ita Zanardus fit in eodem fermone,licètab initio non efletani
ad copulam Dominicanus in directorio confeſſariorum pari. I. mus dicendi ea omnia , fed occaſione data; & fer
cinque de Sacram.pænit.cap.18.dummodo non habuerit uore aliquo dicantur ; adhuc videtur poſſe vniri
eque ex interruptionem mentis,vel operis.Cæterùm iuxta ad faciendum vnum peccatum detractionis gra
na ordinan regulam traditam dicendum videtur , eſſe tria uis. Sicut ſupra dicebainus de illo , qui percuſſit
funcmali peccata , cùm vna copula non faciat vnuin cum Pctrum ter , vel quater , & poftea addit quintam
prceobazio alia,fed fingulæ ſintactionescompletę, & totales : percuflionem eiuſdem rationis, quæ fanè non eſt
denti, & quod idem dicendum eft de illo , qui ſucceſiuè aliud peccatum diſtinctum , ſed facit vnum gra
veneream occidit tres homines ſibi etiam ſucceſſiuè occur. uius cum percuſſionibus præcedentibus. Aliud
rohibetur rentes propter candem rationem . Aliud fortaſſe verò eller, li iniuria ſubſequens effec diuerfæ ſpe
prolis. i effet, în vno impetu illosomnes aggrederetur, vt ciei , vtfiprius detrahebas Petro abſenti , qui
Carensbo vno conflictu contra eos pugnaret , & illos occi. poftea aduenit , & turc profequcris illum deho
La natura deret :tunc enim videntur habere vnionem mora- norando , & contumeliis afficiendo: nam detra
ea falen lein , quatenus confiant vnam congrellionem , & ctio præcedens , & contumelia ſubſequens, cùm
de matri 1 conflictum.An verò,qui vnico actu duos occidit: differant ipecie morali , non poſſunt facilè vniri
- omnem
vel vnico verbo plures infamat aut contumelia ad faciendum vnum peccatú propter folam tem
Lauic pro afficit, committat vnum ,velplura peccata , dixi- poris fuccellionéimmcdiatam : Sicutnecpercul
mus fupra fect.3 . fio fimplex pæcedens, & occiſio ſubſequens vni
licitam ‫ رگ‬.8 Infero fextò, à fortiori eum , qui copulam ha- ' rentur, vtſupra diximus.
buitſucceſſiuè cum tribus fæminis , committere Denique quando detractio prima erat de Pe- $ 60.
hendiab
tria peccata : dubitant autem aliqui , an debeat tro , & poftea occaſione,data, incipis iminediatè
Jarrum, explicare , quod fuerint tres fæminæ , an folùm detrahere de Paulo , non ita facilè coniunguntur
oneha tres fornicationes. Certum efttamen , hoc ſecun- illie detractiones ad faciendum vnum peccatum ,
non elle dum ſufficere , vt notauit etiam Bonacina de quia licètconueniant in ſpecie detractionis, ha
dfacere Sacram . diſputatione 5.quaft.5.punct.2.9. 3. dif- bent tamen heterogeneitatem ex parte termini,ad
: quod ficult. 3.propofit.3.num.14. & alij,quosaffert, & íe- quem terminantur,& iurium ,quibusopponuntur
e credo, quitur Diana tom.1. tra &t. de circumft. aggrauant. quæ heterogeneitas obſtac vnitati iniuriæ , quando
cùm ta refol.1 3 . aliunde non eſtalia vnitas, qualis eft , quando a
ulam : Sed contra hoc videtur effe difficultas ex iis, ctio eft eadem , vt quando eodem verbo detrahis
eratum quæ diximus illa fe&t.3.fcilicet,probabile elſe,Sa- vtrique.
-quan cerdotem , quiſucceſſiuèaudit in peccato mortali Infero octauò, quid dicendum ſit de pluribus
7 video plures,confeſſiones vnam poft aliam , non com- iuramentis circa eamdem rem in eodem fermone sor .
De pluribus
pecca mittere plura peccata diſtincta, ſed vnum ; quare ſucceſſiuè falsò prolatis , vel de pluribus blaſphe jurameniis.
7affert non erit neceflarium dicere : audiuitor confeflio- miis eodem iracundiæ calore dictis fuccefiuè:
mactu nes , fed audiui in ftatu peccati vna vice plures quæ omnia facere vnum peccatum dicendum eſt
elencia confeſſiones. Videtur autem eadem effe ratio de iuxta regulam ſupra pofitam . Atque ita de iura
fpecie co,quiſucceſſiuè cognoſcit carnaliter tres fæmi- mento falſo docer Azor.tom.i.lib.4.c.4.9 . $ .& de
gulam nas , aut occidit tres homines. Reſpondetur ta- blaſphemia Molina tom.4.de iuft.tract.z. diſp.41.
men , non eſe caindein rationem in vtroque & alij ,quos affert Diana 2.tom . tract.de. Sacram .
Solo 1
caſu : quia actio illa audiendi confeſſiones in tri- refol. 163. & de contumeliis pluribus ſucceſliuè
Onlich. bunali ſacramentali maiorem recipit vnitatem prolatis idem Diana tom.1.tra& t.de circumft.aggra
diate moralem , quàm occiſiones trium :quæ cùın rel- nant.refol.2 8.Hæcautem cxcmpla attuliffe lufti
面 。
tunc piciant ſingulæ diuerſa iura ſingulorum homi- cit,ex quibus , & cum proportione ad ipfa pote
10 C1 num , quæ læduntur , & aliunde non vniantur rit prudens confeffarius de vnitate, & pluralitate
Jom
in vno actu , vel actione morali ad eumdem fi numerica peccatorum in aliis caſibus iudicare:
coel nein , non videntur pofle facilè ex ſola temporis que cùm moralis ſit, pendet mulruin, vt dixi , ex
iplc propinquitate vniri ad faciendum vnum pecca- qualitate actionis, & cius circuinſtantiis,quæ fun
рес
tum . At verò actus audiendi confeſiones accipit damentum præſtant ad iudicandum ,an actio fue
tum vnitatem in primis cx fine, & intentione agentis, rit moraliter vna , vel plures.
‫נו‬ qui ſedet in eo loco ad audiendas confeiliones
Irta fubditorum : deinde,& præcipuè ex materia ipſa, S. 3. Vnde fiumenda fitvnitas , velpluralitas
quia omnes illæ actiones continent irreuerentiam numerica in peccatis mere internis.
1010 contra eumdem Deum , & Chriſtum , cuius
Sacramenta irreuerenter tractantur : non ſunt Stcelebris ſententia Magiftri Cani in releitis 562.
,
huis enim in rigorc irreuerentiæ contra ius aliquod une de penitentia part. 5. qui diſtinguit dupli
teſidens in ipſis ſacramentis ſed contra ius re- ccm interruptionem voluntatismala :alteram per
ade
ſidens in Auctore Sacramentorum Negari voluntatem contrariam ; & tunc inquit multipli
autem non poteſt , quod faciliùs vniantur , ad cari peccata , & cxplicandum nuinerum eorum :
&
faciendum vnum peccatum ea, quæ tendunt con- alteram per naturalem obliuionem , aut inconſi
cio
1
tra idein ius eiuſdem perfonæ , quàm quæ tendunt derationem ;& tunc non oportet explicare nume
po
550 .
Guidde de
contra diuerfa iura diuerſarum perſonarum . rum, fed fufficit dicere per totum menfem amaui
tractione Vnde vlteriùsinferre poffumus ſeptimò,quan-
&
turpiter fæminam , < c.quia eft idem peccatum
continuatum ,
.;
triatinunta? do aliquis incipit grauiter detrahcre Petro >

LI 4 Hanc
 404 De Sacramento Pænitentiæ.
Hanc ſententiam acriter impugnant Suarcz Hoc ſuppoſito , aliter diſtinguendum exifti- 565.
dicta ſečt.s.num.10.vbieam incredibilem appel- mo in voluntate interna mala ſæpius repetita:
Jat ; Vaſquez di&to dub. 5. num. 10. vbi appellat aliquandoenim illæ duæ voluntates habent ordi
falGlimain ; Nunnus in preſentiquaft.9. art. 2 , né inter ſe,ita vt vna dependeat ab alia,aliquando
dub. 1. & alij qui volunt , eamdem efle ratio- nullum habent inter ſe ordinem Exemplumeſle
nem de vtrâque interruptione , atque ideo non poteſt , fi aliquis hodic cogitans de færnina
folùm per contrariam voluntatem ,fed etiam per aliena , decernat Illam procurare , & cras iterum
diſtractionem , & inconſiderationem multiplicari de illa cogitans, & memor decreti hodierni, de
peccata interna. Arguit autem Suarez quia apud cernat iterum , cam procurare , & fic dein
Deum illæ duæ voluntates mercntur diſtinctos cops : tunc poſteriores voluntares dependentiam
gradus pænæ, ficut fi fuillent actus boni , mere- habent à prima , quia abſque noua deliberatione I
rentur diſtinctos gtadus gloriæ . aut conſultatione ex vi primæ voluntatis ponitur
563. Hoc tamen argumentum retorqueri po- ifta ſecunda, ſicut ex vi intentionis ponitur ele
teſt clarè : quia etiamſi actus non fuiffct interru- Ctio medij ad finem . Aliquando vcrò vna volun
prus, mereretur diuerſos gradus pænæ per primá tas non dependet ab alia , led licut heri videns
& per vltimam partem ſuæ durationis; & in actu fæminam illam turpiter concupiuit ; ſic hodic
bono ſingulis partibus correſpondet diſtinctum cam iterum videns , eain iterum turpiter con
præmium , Vnde legitur de Monacho quodamn , cupiſcit , non influente priori concupiſcen
qui audiuit aliquando, & vidit Angelum polt ſe tia in fecundam , niſi per accidens fortaſſe,
us
norantem , & numerantem omnes paflus , quos quatenus reliquit habitum quo facili
in portanda aqua , faciebat , vt omnes , & linguli fit fec und us a tus , qui m pri mus. Dico ira
præmiarcntur: Et tamen omnes illi paffus facie- que quanto volunt ate s fe habent primo modo ,
bant vnum opus bonum , ficut facerent vnum & cu m illa dep end ent ia , & cauſalirate ; pro
peccatum , ſi eflet opus prohibituin . babilis videtur fententia Cani , quod niſi inAu
Alij defendunt fententiam , & diſtinctionem xus ille interrumpatur per voluntatem contra
illam Cani de duplici interruptione diuerſa.loan- fiam , continuetur moraliter idem peccatum,
nes de la Crux in dire&t.Coſcient.part.2.deSacram . ſecus quando voluntates ſecundo inodo ſe ha
pænit quaft.3. dub. 6. Petrus Fay in Addit.ad 3 . berent.
part.que 7.9.art.2.difp.s.ad4 argum.Homobonus Quoad ſecundam partem conucnimus cum 566,
de Examin .Ecclefiaft.part.1 .traétatu quinto ,capi ſecunda fententia , & probatur facilè argumen
te decimo tertio,qusſtione 8 3. Quorum ſententiam tis , quæ pro fe adducunt eius Auctores: quia ni.
probabilem iudicat Diana 2.tom . tract. 4. de Sa- mirum ille dux voluntates non habent concate
cram.refol.gs. nationem , & connexioné ad vnitatem moralem ,
564 . Ego puto in primis, quæſtionem eſſe ferè de cùm non habeant inter fe ordinem , & aliunde
nomine inter illas duas ſententias: nam prima ita diſtent tempore notabiliter; non ſunt ergo vnum
dicit , non multiplicari peccataabſquereuocatio- peccatum ; alioquin idem dici pollet de primo
ne voluntatis , vt tamen dicat , explicanduin eſſe odio , quod habuiſti in pueritia , & de ſecundo,
tempus, quo illud peccatum durauit , an per men- quod habuiſti in ſenectute , elle idem numero
ſem , vel hebdomadam , Óc. Ita eniin expreſse peccatum . Quid vero dicendum ſit, quando di
farentur omnes illi Auctores citati. Secunda ve- ftantia temporis breuis eſfer inter vtramque vo
rò fententia , licèt dicat , multiplicari peccarą luntatem , poftea videbimus.
per quamcunqueinterruptionem , fatetur ta- Quoad primam verò partem , probari etiam
men , impoſſibile tæpeefic easinterruptionesex- potcſt concluſio pofita, primò à posteriori; quia
plicare, & ideo dicunt fæpe laristieri explican- ſi illa voluntas perueniffet ad aflequutionem iui
do durationem temporis . Ita Suarez numero 17 , obiccti, & copulam cum fæminaaliena ; totum
o 18. Vaſquez numerotrigeſimo quinto, i oninch, illud à principio vſque ad finem computaretur
difputatione7.dubio 7.1. 151.0152.qui dicunt, pro vno peccato , & fatisficret confitendo illud,
quando interruptioncs illæ non funt notabiles, tanquam vnum peccatum confummatum , non
fed breues , non debere explicuri aliter, quàm ex- explicando quoties habuit decretum procurandi
plicando durationem toram . Addit Coninch , qui illain frminam : ergo etiam ante conſummatio
per aliquor dics, velhebdomadas fouit cupidira- nem operis , illr voluntates habebant iam con
tem vindictæ ,vel odium ,aut amorem cupem ,fa- nexionem inter fe fufficientem ad conſtituendum
tisfacere communiter , ſi dicat , ſe illo tempore VD piccatum : nam ſi ante confummationem
magna parte dici , aut quaſi per totum diem de operis fuiffent duo , non poſſentpoſtea reduci ad
illa re cogitafle. Itaque ferè folum eſt diilenſio vnum per aducntum operis confummati. 567.
quando fuit magna interruptio inter illos actus, Hin : fumitur ratio à priori: quia illæ duæ vo
& ficilè poteſt numerus pcrcipi, & cxplicari, an, luntates in caſu polito habent inter ſe ordinem ,
tunc non fuillo interruptain priorem voluntatem quatenus vtraquerendit ad idem opus ponendum
per aliam contrariam formalem , vel virtualem , & vna depender ab alia in ordine ad idem . Nam
conducat, nie obligem ad explicandum nume ſicut voluntas heſterna occidendi Petrum excitat
rum. Dixi;velvirtualem ; quia contingere poffet, hoc mane poſt fomnum voluntatem profcquendi
vt ab que aliqua formalireuocatione , iplo tem- iter ad homicidium perpetrandum ; ita excirathoc
poris lapſu , vel rerum mutacione , iain homo ſit inane ad habendam nouam voluntatem occiden
in tali difpofitione , vt non ita commouererur di , Petrum , fine qua voluntate non profeque
nunc ad defiderium , vel odium , fiqur priùs , fi reris iter : Ergo ficut voluntas proſcqucndi iter fa
nunc idein obiectum proponeretur , vel inmc- cir vnum peccatum cum voluntate heſterna occia
moriam redirec :quo caſu credo, quod Auctores dendi, propter concatenationem , & dependencia
prioris fententiæ non negabunr, talem interru- vniusab'alia : fic ctiá voluncas hodierna homicidij
priorem fufficere ad inultiplicanda peccata, fi ite- facit vnú peccatum cum voluntate heſterna pro
run daretur confen . prer illam dependentiam vnius ab alia. Hæc
autem
 dum exili
us repedia
Diſp .XVI . Sect . XIV . 405
habent orde autem dependentia non eſt maior , quando opus contumeliæ , & iniuriæ perſeuerat vnitas pecca
non fuit conſummatum ; fiquidem fupponimus, ti, quando in codem congreffu fucceffiuè mulci.
a,aliquando primam voluntatem fuiſſe de ſe efficacem , &
emplum ells propter fuam efficaciam intuliffe poftea ſecun- plicantur contumeliz , & iniuriæ , etiam occa
de feina
lioneaccepta ex reſponſione illius , cui iniuriam
cras iterum
dam : crgo illæ voluntates , quoties interuenit infèrs: multiplicantur autem numero ea peccata ,
odiemi,do talis dependentia ,faciunt vnum , &idem pecca- quando poſtquam ille decellit, poftea denuo tibi
tum . Quem ſenſum fortaſſe intendit Pater Salas occurrit & iterum ei contumelias infers , aut in
a fic din
pendents dieta ſeEt. 8. num . 85. dum loquens de vnitate iurias, quia illa prior actio iam cenſebacur mora
cliberatione peccati interni , ſpecialiter loquutus eſt de vo- liter finita , & completa : ita cum proportione vi
luntate interna faciendi aliquod opus externum . derur in peccatis intervis dicendum : quando
atis portes P. Salas Sic enim dixit : voluntas efficiendi aliquod opus enim obiectum perſeuerat nobis præfens mora
onitur die
externum , quandiu opere non completar , nec in- liter, quia non babuimus animum diſcedendi ab
vna volun terrumpiter per contrarium actum , licèt phyficè ca cogitatione, fed caſu, & naturali aliqua diftra
beri videa interrumpatur, & poftearenonctur ;vnicum tartum &tione interrumpitur ; cenſetur adhuc moralitet
; fic hodie peccatum eft: intellige , nifi inter ipſos a £tus volun- idem congrellus ( ve ica dicanı ) cuin obiecto ,
Epicer con tatis multum tempus intercedat , quia tunc cenſe- quodnumquam diſceſlit , fedhabet fc , ficut ille,
ncupiſcun Turmoralis interruptio :ex quibusverbis colligitur, quem contumelia aficis , qui non diſcedit, licèt
s förralle, voluntatem etiam internam , quæ caret effectu parum auertas faciem ad loquendum aliquid
facilius externo , quando tamen de ſe eft efficax voluntas breue cum alio bi præſenti. Quando veròdiſcel
Dico in illud faciendi , poſle retinere vnitatem moralem fimus iam voluntariè ab ea cogitatione, licèt non
no modo, vnius peccati , ſicucde peccato ipſo externo di- per reuocationem voluntatis præteritæ , iam cen
-ate ; pro ctum eſt. Id aurem , quod addit, hoc intelligi , fecur congreflus ille cum obiecto finitus, & com-:
niſi infis : nifi intercedat inter ipfos actus voluntatis mul- plecus , daca nimirum obiecto licentia diſceden
7 CONTA tum tempus , verum etiam eft iuxta id , quod ſu- di , & abeundi . Quod fi poftea redeat , cenſebi
eccatum,, pra num . 545. diximus de ipfo peccato externo , tur nouus congreffus & alia iam occaſione pec
do ſeha poſſe, etiam nulla reuocatione poſira , interrum- cari,non prima, quæ iam celTaſle videbatur .
pi per interruptionem aliquam moralem : cæte- Hinc infero , li reuerainterruptiones fuerint 570 .
tùm ficut ibi diximus , illud non interrumpi per æquè breues , idem dicendum efle , fiue actus
mus cum
ſomnum , aut fimiles interruptiones communes, malus durauerit per femihoram , fiueper diem
-rgumen & ordinarias ; ſic dicimus de voluntate efficaci integrum : non debet enim arrendi ad durationis
quid interna , dum per talem concatenationem ordi- menſuram , vt fit vnus , vel plures , ſed ad ca
concate
natam ad opus operatur. Fortaffe tamen faciliùs rentiam interruptionis moralis. Cæterùm quia
-2012lem, interrumpuntur moraliter voluntates merè inter- faciliùs contingit interruptio noralis in longiori
aliends
Fornum
næ ,quando opus non cæpir poni cxteriùs ; quia fpatio temporis; quàm in minori; ideo vtilis eſt
cpim
illapoſitio, ſeu inchoatioexterna , cùm fic ſenli- regula de longiori duratione explicanda , quia
ecunda,
bilis,faciliùsconiungit partes in ordine ad vnum difficile eſt , quod coro illo tempore durer idem
humanum , & morale faciendum . quaſi congreſſus cum obiecto , & quod homo
numero 568 . Reſtat explicandum , quando voluntates non non diſcedat plena libertate ab illius cogica
ndo dia ſunt ita ſubordinatæ , nec vna eft cauſa alterius, ' tione.
que vou ſed ſunt ex illo fecundo genere ſupra explicato, Addo,'non poffe eamdem menſuram , aut re
quæ,& qualis temporis diſtancia ſuficiat ad hoc, gulam tradi pro omnibusactibus malis : aliqui
si etiam * vt non poflint facere vnum peccatum : de quo enim faciliùs in :utrumpuntur, & breuiiìs durant,
C1 ; quia variè loquuti funt Theologi, & quidem ſatis ob- v. g. blafphemia interior , & alij actus fimiles,
nem iu ſcurè. Aliqui enim licèt dicant , actum non in- quinon tendunt ad obie &tum externum . Alij
totum terrumpi , niſi per voluntatem contrariam ; ad- verò longiùs durare folent, vr defiderium turpe,
retur dunt tamen , explicandam eſſe cius durationem , odium proximi , & fimiles. Er in iis longius du
illud, ſi niinia fuit. Petrus Fay locofupra citato exem- rant , qui ex maiori , & vehementiori paſſione,
, non plum ponit , fi aliquis permanfit in turpi cogita- aut concupifcentia procedunt. Regulariter vltra
tione per integrum diem , aut hebdomadam . duas , vel tres horas non videtur perfeuerare mo
natio Pitigianus ſupra citatus exemplum ponit , li per raliter eadem voluntas merè interna: quia diffi
con totum menlem durauit. Alij, quos refert Henri- cile eſt , quod homo velit longiùs perſeuerare in
Endum quez lib.s. cap.g. num.5. littera D. in Glosta , di- câdem cogitatione, aut amore , & non attendere
onem cunt , non eſſe explicandam continuationem in ad alia. Ideo , quando duratio eft longior, folet
ciad conſenſu turpi per horam . Alij apud eumdem explicari, quia regulariter habebit interruptiones
dicunt , nec ſi dimidio die continuetur ; Alij po- aliquas morales, nec homo voluit toto die non
* VO nunt , continuationem per decem horas effe ex- diſcedere à tali cogitatione,fed voluit aliquoties,
zeln , plicandam . Suarez dicta ſeEt. 5. num.17. dicit, licèt poſtea cogitatio itcrum , & iterum repulſati ,
dum interruptiones imperceptibilesnoneſſe explican-
durationem
redierit.
Vam das , ſed ſufficere declarare totain . Do tamen in his aduertenda ſunt: Primum , 571 .
citat Coninch dicit , eiuſmodi interruptiones breues quando pænitens, vel ex ſe, vel interrogatus ex
endi non multiplicare actus, meliúſque explicarima- plicat numerum peccatorum , non debereregu
hoc litiam , fi dicatur , per tres horas aliquam cogita- lariter interrogari iterum de duratione lingulo ."
den tionein duraſſe, ſed non ftatuit regulam duratio- rum : ſi, v . g. dicit, ſe deſideralle turpiter quam
nis neceffariò declarandæ . Henriquez cum aliis dam fæminam , & confefl'wiusinterrogat, quo
For loco citato dicit , minùs ſufficere ad interruptio- ries ? atque ipſe reſponder decics, plus, minúlve;
nem , & numerum in peccatis , quæ comple- non oportct iterum petere , an illis vicibus diu
ncia mentum habent in animo , vt eft hærefis. durauerit in tali defiderio :quia cùm ipſe interro
EL
569. Ego exiſtimo , regulam moralem deſumen- gatus de numero , determinar illum numerum ;
10
dam eſſe arbitrio prudentis ex proportione ad credibile eft , quod ipſe concepit , ſe interrogari
LEC peccata externa. Nam ficut in peccato externo dc vicibus moraliter diſtinctis , atqueadeo de il
lis
111
 406 De Sacramento Pænitentiæ .
lis reſpondiffe. Quod fi ex circumſtantiis appa-
reat , ipſum non refpondiffe iuxta diſtinctionem
moralem , ſed iuxta aliam magis craflam , quæ
fieret per interruptionem dierum ; tunc exami-
nandus effet magis in particulari : provt folent
aliqui interrogatidenuinero concupiſcentiæ tur-
pis, dicere decies , v. g. quod ipli intelligunt de
numero fæminarum , quas concupierunt , qua-
rum tamen aliquam plus quam decies verè con-
cupierunr.
1720 Secundum aduertendum eſt , fi pænitens er-
rauit in numero, dicendo plures actus , quàm re-
uera erant , ita tamen vt in ipſo errore non pec-
cauerit grauiter , non eſſe obligationem poftea
in aliaconfeſſione corrigendi illum crrorem .Hoc
eſt contra loannem Yribarnem in 4. diftinét. 17.
diſp.57 .fect.8. com. 2. qui dicit, eum , qui dixit, ' notauit Vaſquez num.4 . Vnde locum habere po
fe decies mæchatum efle, & poſtea peracta con- teft in eo , qui paflim concupifcitcurpiterfami
feffione aduertit , fe folùın ter fuifle mechatum ,
debere poftea iterum illud confiteri. Hoc tamen
omnino carer fundamento : qualem enim mate-
riam dare deberet in fecunda confeſſione ? Non
quidem illa tria peccata , quia iam ab illis fuerat
abfolutus directe , cùm illa tria contenta fuerint
in numero maiori : neque etiam deberet confi-
teri negationem aliorum feptem , quia negatio
peccatinon eſt materiaabſolutionis:necdenique
deberet confiteri errorem commiflum in priori
confeflione , quia fupponimus , illum nonfuiſſo
cum peccato , ergonulla eſt obligatio corrigen-
diiterum in confeſſione illum errorem : vt ſup-
ponunteciam Bonacinadifp.s.deSacram.quaft.s.
ſeit. 2. pun&t. 3. num . 3. Megala 1. part. inſtitut,
Confeſſar. lib ... cap. 18. num . 10. & Diana 1. tom,
tract 3. Miſcell.refol.25 .
domi habuit , eâque vt propria vxore vſus eſt,
$. 4. Quando , eo quomodo poßit pænitens ſufficere
propter difficultatem explicandi nume , quod ftatum , & tempus explicet , vt
rumทร ,
dicere multitudinem confe
fam , aut durationem fta
tus mali.
$ 73 . Oc eſt alterum caput explicandum circa
HOobligationem confitendi numerum pecca
torum , qui fæpe difficilè poteſt explicari , & tunc
ve eo modo, quo poſlit ,explicetur , remedium
eſſe poteſtdicere tempus, quo in tali ſtatu , &
conſuetudine peccandi pericuerauit . Atque ita
de meretrice inueterata loquentes dicunt aliqui,
fufficere , quod manifeſtet tempus , quo fuit in
co officio. Canus de poenitentia part. 5. Petrus
Soto lečt. 9. de confeſ. Nauarrus in ſumma cap.6.
numer. 5. Caietanus tom. 1. opufcul. tractat.s .
Mºsf. 3 .
Alij limitant hanc ſententiam : quia contin-
gere poteſt , quod vna meretrix in vno loco de-
cies fornicetur , dum alia centies in alio loco :
quare oporteret frequentiam ſolitam explicare .
Ita Soto in 4. diftinét. 18. queft.2. art. 4. Addit
Vafquez quejt. 91.art. 1. dub.s. num. 3. explicari
debere aliquando numerum certarum fpecierum ,
quæ non ita frequenter occurrunt, vt quoties
cum religioſis, vel Sacerdotibus , aut perfonis
facris ; quories cum conſanguineis ,& aliis fimi-
libus , quæ peccata faciliùs numerari poſſunt.
Quare idem dici poflct de peccatis cum coniu-
garis ,quæ non folent efle ita frequentia , maxi-
hèfcienter. Addit etiam idem Vaſquez,circa . num . 1o. vbigloſa citat Ferdinandum Guerre debear, heter
nyinerum a& uum intcrnoruin non elle cogea
das, vt dicant frequentiam ſolitam , & numerum
per hebdomadas , aut dies , ſicut diccbatur de
frequentia ſolita fornicationum explicanda : quia
in his actibus internis videtur impoflibile, cos
ad aliquem numerum reducere ſine periculoma
ximi ertonis per exceffum , aut dcfectum . Idem
ferè dicunt Coninch di{to dub. 7. in fine , & Fa
gundez dieto lib.3. cap. 4. num. 11. & alij , quos
refert , & fequitur Diana 2. tom. tra£ t. 4. de Sao
cram . refol. 89 .
Ex his,quæprædicti Auctores dicunt , licebit 574.
pro praxi aliqua inferrc. Primò id , quod de me
retrice inucturata dicunt , diccndum ctiam eile
in quocumquc alio peccatore , in quo æqualis
fit difficultas explicandinumcrum , aut illum re
ducendi ad aliquam multitudinem confulam , vt
nas ſibi obuias, in quo difficiliùs forta fie eſt,nu
merum aliquem deſignare : quare ſufficere vide
rur , ſi explicet illam conſuetudinem , & tempus
illius : item fpecies principales , an frequenter
coniugatas , an aliquando cognatas , vel perſonas
ſacras &c. concupiſcat,quod idem in delectatio
nibus moroſis admittit P. Vaſquez illo num . 4.
Infero ſecundò , idem contingere ſæpe poffe, 75..
quando homines ruſtici, vel plebeij confitentur
colloquia de rebus turpibuscum ſociis, quæ qui
dem pallim tota die , dum fimul laborant, aliqui
miſcere folent abſque vllo delectu circa mate
riam , vel ſocios, iam circa coniugatas , quam
circa ſolutas : quod facilè inducere poteſt fini
lem difficultatem explicandi numerum , itave
fufficiar explicare conſuetudinein , & ſpecies
principales, ſicut dicebatur de meretrice.
Infero tertiò , illum , qui diu concubinam
concedit Henriquez lib.s. cap. 5. num. 9. & Fa
gundez dictocap.4 .num.il. qui citat Nauarrum
in fumma cap.6. num. 5. & Tolerum lib. 3.cap.7.
num . 2. neuter tamen loquitur de concubinario,
fed de peccato in communi.
Infero quartò , idem dicendum de fure , qui 876.
diu in ea confuetudine furandi fuit : de quo ta
men aduertit Vaſquez num. 4. meliùs explicare
ftatum fuum explicata quantitate , quam per to
tum illud tempus furatus eſt, quàin explicato
tempore. Sed hæc regula non placer omnino :
quiaeamdem quantitatem , v. g . decem aureo
rum potuit furari , vel per mille, vel etiam per
decem millia furta : in confectione autem non
tam deber explicari quantitas obiecti , quiin nu
merus peccatorum , vt fatetur ipſe Vásquez ,dum
dicit , non efle obligationem confitendi circum
ftantiam aggrauantem intrà eamdem fpeciem .
Adde , poruiſe plura fu'ta fuiſie leuia abfque
animo congegandi lummam grandem , & quæ
non peruenirent ad peccatum mortale. Meliùs
ergo erit explicare confuſo niodo frequentiam
furtigravis, feu mortalis :vel certè, fi explicar to
tam quantitatem rei acceptæ ,deberet interrogari,
quintum foleretcommuniter fingulis furtis ac
cipere , plùs , minúlue , vt ita ex vtrâque notitia
colligi poflit aliqualis notitia confufa ipfius nu
meri.
Infero quintò , quo ſenſu recipienda fit do. $ 77 .
Arina, quam tradit Henriquez dicto lib. 5. cap. 3. Ruftscan.
sium Archicpifcopum Granatenſem poſt conful- ficnesa
tationcm
 Diſp. XVI.
I do tationem cum viris doctis : & Fagundez dieto
‫ ܐ‬ia
CAP.4 . num.io. cap.2 . num.s. qui dicuntruſti-
cum , qui groſſo modo fuo indocto Parocho
ma confitetur bona fide line numero , aur diſcuſſio-
ne , non efle cogenduin poftea repetere confel-
F ſiones ſic factas;quia cùm hihabeant vniformem
103
vitæ modum , nec extraordinariis vitiis , aut ne-
olar gotiis funt aſſuefa &ti ; ex his , quæ fatentur, ſe
vna hebdomada , aur menſe feciffe, facilè conie-
etac Confeffarius expertus , quantum toto anno
peccauerint,provtrequiritur adrectum iudicium , ' peccatum vigeſimum primum , imò, nec vigefim
& remedium peccatorum . Hæc funt verba illo-
ling
ruin Auctorum , ex quibus tamen non facilè col-
liges , an hi ruſtici excuſandi omnino fint à re-
m2
petendis confeſionibuspræteritis, & ab accuſan-
do ſe de peccatis præteritis commiflis ante vlti-
mam confeffionem : an verò fulum excufandi
fint ab explicando magis diſtinctè eorum pecca-
torum numero : hoc enim ſecundum videntur
indicare , dum rationem reddunt , quod , ſcili-
cet , prudens Confeflarius ex iis,que confitetur
政
ruſticus ille , ſe hoc menſe feciſſe , colliget quid
toto anno fecerit; ibi enim fermo videtur efle de
Confeffario vltimo , qui, quia do &tus eſt, pote-
rit colligere numerummalè explicatum in con-
feſſionibus prius fa & is cum Parocho indo &to :
quem ſenſum magis clarè expreffit Fagundez ille
di
.Dicit enim,hos non
cap. 2. num.si efle cogendos' de ruſtico non obligando ad repetendas priores
repetere confeſiones præteritas cum indoctis Pa-
rochis; ſed iuuandos efle à prudentiConfeffario,
præmiſlis nonnullis interrogationibus meliori
inodo , quo fieri poteſt , namex iis , quæ confi-
tentur, fe vno menfe, vel hebdoinada , aut anno
fecille, ſatis coniicere poteft expertus , prudénl-
que Confeffarius , quantum toto anno , aut reli-
quis annis labentibus deliquerint . Ita Fagundez,
vbi videtur fupponere obligationem ſubiiciendi
clauibus illa peccata malè , & groſſo modo priùs
explicata. Alioquin ad quid requiritur , quod
Confeflarius ex præſenti confeffione colligat,
quantum reliquis retro anvis peccauerit ?
$ 78 . Cæterùm , Ti hic efteorum Doctoruin ſenſus;
vidcntur mihi minùs conſequenter in hoc pro-
cedere : nam fi ruſticus ille cogendus non eſtma-
gis diſtinctènuinerum confusè priùs explicatam
dicere , eo quod ex vniformi eius vita colligitur,
quid toto illo tempore fecerit: ergo & Parochus,
cui magis norus erat pænitens potuit meliùs ex
illo loquendi modo colligere , quid roto anno
feciffet, atque adeo potuit tunc formare ſibi iu-
dicium fufficiens non minus , ſed magis , quàm
Confeffarius doctus poſtea , propter maiorem
notitiam , quàm de penitence Parochus proprius
habebar. Non eft ergo obligatio vlla ſubiiciendi
iterum eadem peccata præterita clauibus , fi non
eft obligatio magis diſtinctè eorum numerum
explicandi : atque ita abſolutè dicendum vide
tur, ſaltein , dum ruſticus manet in eâdem impo-
tentia , vel difficultate explicandi melius ſuum
ftatum .
579. Difficulras effe poffet , caſu , quo ruſticus ille
propter maiorein notitiam , quam poftea acqui-
fiuit, velpuer grandioriam factus meliùs iam
poſſet explicare numerum , quem ſub illa gene-
falitate , & ita groſſo modo dixerat in confeflo-
nibus bona fide antea factis , an debcat id nunc
facere , & fupplere defectum cunc commillum
circa integritatem meliùs declarandam . Et qui-
dem ſuppoſita ſententia communi ponente obli-
gationem iterum confitendi peccatum , quod
Sect. XIV. 407
priùs , ve dubium dictum fuctat , quando po.
Itea conſtat fuiffe certum ,de qua dixiſupraſečt.2.
conſequenter videtur poncnda obligatio in calu +
noſtro repetendi illas confeffiones præteritas :
quia vt ibi oftendi, etiam in hoc caſu , Gires at
tentè conlideretur, perillum modum confuſum
conficendi,mulcapeccata dicta fuerunt, vedubia,
quæ nunc poflenrdici , vt certa : nam qui confi
tetur confusè multitudinem confulam viginti
peccatorum , plus , minúſve, non dicit ve certum
1
mum , vt ibiprobaui;ergo à fortiori ruſticus di
cens, illum modum vitæ communem ,non dicit,
ve certum talein numerum determinatum pecca
torum , ſed plura comprehendit fub aliquo du
bio : deberet ergo nunc dicere illave certa , li
poſlit ,pro maiori lumine , & inſtructione, quam 1
nunc habet.
Aliunde tamen durum videtur imponere hoc 580
onus etiam in eo caſu. Primò quia fi calem obli
gationem haberet ipſe pænitens; haberet etiam
illam frequenter confcllarius , quia poffet Con
feflarius doctus opera , & induſtria lua cuin iu
uare ad meliùs explicanda peccata , quæ in aliis
confeſſionibus confusè explicuit , ficut adiuuat
cum ad magis diſtinctè faciendam præſentem
confeſsionem.Vnde doctrina illorum Auctorum
confeſsiones, inutilis ferè eflet in praxi, cùm
femper, aut ferè femper Confeffariusdoctuspole
ſet facere, quod pænitens magis diſtincte expli
caret nunc numerum peccatorum antea confu
sè dictum , atque adeò iam teneretur pænitens
hac opportunitate habita repetere priores con
fefsiones.
Secundò , quia iuxta communem Doctorum 581 .
ſententiam , ille , qui explicuit numerum non
omnino determinatum, v.g. decies,plus,minhſve,
non tenetur poftea accuſare ſe de vndecimo pec
Cato , etiamſi poftea certò recordetur illius, ve
oftendi illa fe&t. 2. ergo neque in caſu noſtro te
netur repetere confefsionein ruſticus, vel puer
grandior factus. Probatur confequentia , quia fi
cut rufticus illo modo loquendi confufo expli
cuit numerum indeterminatum , in quo aliqua
peccata comprehenduntur, vt certa, & aliqua ,vt
incerta: ſic ille alius dicendo, decies,plus,minuſ
ve ; aliqua peccata comprehendit vt certa, & ali
qua vt incerta: ergo ficut hic non obligatur , li
cèt poftea poſsit illa cadem , vel aliquod illoruin
dicere , vtcertum , licnec rufticus , vel puerte
nebuntur , cùm fit eadem ratio , & hi etiain di
xerint aliquam multitudinem confulam , in qua
hæc etiam peccata cum aliis cerris.comprehende
bantur , licèt non vt omnino cerra.
Terciò , quia ille , qui propter' inueteratam 582 .
peccandi conſuetudinem non poteft peccato
rum numerum diſtinctè explicare , & ideò dicit
tempus , v.g. meretrix , quæ iuxta regulas ſupra
pofitas confirctur ftatum ſuum , non tenetur po
Itea iterum confiteri peccata particularia , quæ fibi
in memoriam occurrunt , licèt poſsit ea magis
diſtinctè explicare : quia iam in illa confuſa nar
ratione compreheula ſufficienter fuerunt , vt ex
preſsè notauit Pater Vaſquez illo dub. 5. num. 3.
ergo neque in noſtro caſu tenebi tur s
ruſticu ,
cùm ca omnia peccata , quæ poftea libi magis
diſtinctè in memoriam venire poffunt , iam fue
rint in illa confuſa narratione comprehenſa.
Quarrò , & à priori , quia , vt in ſimilimcót
argu 583
ari
 408 De Sacramento . Pænitentiæ .
mentati ſumus illa fe &t.2. peccata illa , quæ nunc
magis diſtinctè confiteri poflet ruſticus, iam om-
nia Tubiecta fuerunt priùs directè clauibus , ac-
que ideo directè ab eis , abſolutusfuit ; mate-
ria eniin directa illius abſolutionis prioris non
fuit alia , niſi quæ in illa confuſa narratione con-
tinebatur : ergo non eft obligatio iterum confi-
tendi magisdiſtinctè poftea eadem peccata, licèt
id facerepoſsit :quia non eſt obligatio iuxta com-
munem lententiam iterum deferendi ad hoc iu-
dicium Sacramentale illud peccatum , à quo
iam directè in eodem iudicio per iudicem legiti-
mum fuit pænitens abſolutus.
584: Dices, Confeffarius doctus , ad quem ruſticus
accedit , non debetcontentus effe illa rudi , &
confufa narratione in ordine ad confeßionein
præſentem , & ad peccata poft vltimam confeſsio-
nem facta , li videat , quod poterit facilè ſua in- feſsionem formaliter folùm integram , ſed ma
duſtria extorquere. ab illo magis diſtinctè nume- . terialiter incompletam , debet poftea ſuo tem.
rum : ergo etiam in ordine ad confefliones præ-
teritas debet eum fimili induſtria iuuare : non
minùs enim videtur obligatus pænitens ad pec-
cata antiqua , quàm ad præſentia diſtinctè confi-
tenda.
Huic obiectioni difficile, ve dixi , reſponderi
poteſt , fi certum fit, debere pænitentem iterum
confiteri,vt certum ,peccatum, quod olim vr du-
bium confeffus fuerat : fi enim hæc obligatio in
pænitente eſſet , confeffarius etiam videns , non
effe ab ipfo pænitente ſatisfactum , deberet il-
lum , li facilè poſſet , iuuare ad ſupplendum il-
lum defectum . Qui verò diceret,non effe talem
obligationem , facilè poſlet reſpondere , negan-
do conſequentiam . Ratio autem ſumitur ex pro-
xime dictis : quia peccata cuin illa confuſione
dicta in aliis confeflionibus , iam fucrunt dimiſla
per abſolutionem directam Sacramentalem , at-
que ideo libera ab obligatione ea iterum fubii-
ciendi clauibus : peccata verò præfentia nunc ex
obligarione ſubiiciuntur,quarenunc debent ſub-
iici per noritiam magis diltinctam , quæ abſque tionem genericam, & non fecundùm ſpecificam ;
notabili incommodopoflit hîc , & nunc haberi. quod quidem examinandum eſt infra diſput. ſeg .
Fuit autem fimilis obligatio etiam in confeſſioni- fect. 1. vbiagemus de illo cału , quo aliquis dat
bus præteritis ad ea peccata , quæ tunc primò
clauibus ſubiiciebantur, diſtinctè confitenda;ſed
vel propter impotentiam , vel propter ignoran-
tiam inuincibilem runc liber fuit pænitens à no
titia magis diſtincta proponenda :& abſolutio-
ne directa habita , liber manfit iam ab ea obliga-
tione circa illa eadem peccata .
$ 85. Hæconia, vedixi ,oftendunt, difficilè poſle
ftare doctinam hanc cum ſententia illa commu-
ni de obligatione confitendi iterum peccatum
certum , quod priùs vt dubium dictum fuerat,
quæ tamen obligatio non poteft facilè negari pro-
pter communem fenfum Doctorum . Quare con-.
fequenter videretur criain ponenda obligatio in
cafu noftro , & dicendum , quod ruſticus , vel
puer poftea teneatur repetere illas confeſsioncs,
quando poteſt meliùs , & magis diſtinctè nume-
ruin explicare. Cæterùm in praxi poſlet aliquis,
hanc obligationem in præſenti cafu negare , quia
faltem per principia extrinſeca, & propter aucto-
ritatem horum Doctorum poffet amplecti hanc
conclufionem practicam : quia licèt ipeculatiuè
difficile appareat, quomodo hoc poſsit ſtare cum
illa alia obligationeconfitendi ſecundò peccaturi
quod ſub dubio ditum fuerat: illi tamen Aucto-
res , qui vtrumcue docenr , fortafle inueniunt
modum probabilem ilia duo coniungendi, &
differentiam aliquam probabilem inter vtrum
quc cafum , & ad praxim ſufficit , quod conclu
rio ipſa probabilis exiſtimetur à probatis Docto
ribus quidquid fit de modo ſpeculatiuo illam de
fendendi.
Dices iterum , ſi maner liber ab obligatione $ 86.
iteruin confitendi ruſticus, qui ita confusè, & quid deill,
indiſtinctè ob impotentiam , aut difficultatem que
aliapropter
m cat
dixerat ſua peccata ; ergo manebit etiam liber ab (am non exs
eâdem obligatione ille, qui ob anguſtias tempo- plicut nun
ris , vel vrgens periculum nortis , fecit con- 'merum .
feflionem diminutam : quod enim difficultas
proueniat ex vno , vel alio capite , inaterialiter
it haber ad finem excuſandi ab obligatione con
fitendi poftea cum integritate debita. Conſe
quens autem eft fallum : quia in cafu conſequen
tisille , qui ob periculum imminens facit con
omnium len
porc debito modo confiteri ex
tentia .
Reſpondetur, negando ſequelam , Pro quo
aduerte , dupliciter contingere pofle , quod pro
pter periculum , vel temporis anguftias aliquis
non integrè confiteatur. Primò , li dixit vnum
peccatum , & reliqua omiſit : & tunc certum eſt,
manere obligationem confitendi ſuo tempore il
la , quæ omilla funt ; quia illa non fuerunt dire
ctè clauibus fubiecta , nec ab eis Sacerdos dire
ctè abſoluit. Idem dicendum eft , quando pro
pter camdem cauſam aliqua peccata non fucrunt
explicara feccundùm fpeciem , vt fi quis dixit :
habeo multa peccata grauia : non tamen dixit co
rum ſpecies; quia tunc etiam abfolutio non ca
dit directè ſuper illa peccata ſecundùm rationes
ſpecificas, fed folùm fecundum rationem com
munem , in qua conueniunt cum aliis peccatis,
vt fatetur Suarez diſp.23. ſect.i.nam.11.Coninch
diſp:7. dub.10 .num.98 . qui non explicant, quid
fit abſolui ab illo peccato directe ſecundùm ra
pro materia directa Sacramenti peccatum ali
quod lecundùm rationem genericam , & nonſe
cundùm fpecificam . Pro nunc dicimus, illum ca
ſum effe diuerſum à noftro : quia in illo pecca
tum non fuit ſubiectum clauibus fecundùm ratio
nem ſpecifică,& ideo fecundum illam debet po
ftea ſubiici,vt quoad illam etiain differentiam di
rectè reinirttatur à Sacerdote. Ar verò in noftro
caſu totum peccatum fecundùm vltimam diffe
rentiain ſpecificam ſubditum fuit clauibus, &
ad torum illud terminata fuit directe abfolutio
facramentalis.
Secundò contingere poflet defectus integrita 587.
tis materialis propter illuin neceſsitatis articulum;
ſi aliquis diceret in ſpecie, commifi multa periuria,
v.g. non explicando numerum propter temporis
anguſtias. Et in hoc caſu dubitari poteſt, an po
fea, data occaſione, & opportunitate debeat
explicare numerum , quem priùs fubilla genera
litate dixit. Et diſtinguendum exiſtimo : nam
ve! Confeffarius ex circumſtantiis perſonæ , &
temporis intellexit per illa verba verifimiliter nu
merum illum , & multitudinein , quam pæni
tons concipiebat , & ſignificare volebat : & iain
tunc erit idem dicendum , quod de confeſsione
ruſtici , in quo Parochus per illa verba attentis
circumſtantiis intelligit fufficienter mulcitudi
nem
 Diſp . XVI . Sect. XIV . 409
El. nem , quain pænitens concipit ; atque ideo præſentem , ſi facile poflit ſua induftria extorque- De obliga
ten proprer eamdem rationem , neque in illo obli re numerum magis diſtinctè : circa quod aduer- tione con :
de gandus erit pænitens poftea ad illum numerum tendum eſt, & fùmmopere obſeruandum ,neque dagandum
inagis diſtinctè declarandum , quia iam iuxta ca- etiam in ordine ad confeflionem præſentem obli numerum.
pacitatem præſentem declaratus fuit ſufficienter gari Confeffarium ad examinandum pæniten
ad hoc , vt abfolutio directe ad totum illum tein'exquifita induſtria , & cxactiſimo examine,
numerum terminaretur : fi autem ex illis ver- ſed fuaui, & humano . Ad cognoſcendum autem
bis ConfefTarius non potuit concipere pruden- gradum huius diligentiæ , quam Confeſſarius ad
ter aliquam multitudinem , & numerum veri- hibere debet,aduertendum eſt,in hocerrari pofle,
fimilem iuxta pænitentis intentionem ; tunc fa- vel per defectum , provt rudiores , & ignariCon
tendum eft abfolutionem non terminari dire- feſtarij deficere folent nihil interrogando ; vel ſo
ctè ad totam illam multitudinem , fed folùm fe- lùm craffiſuma, & generalia,veletiam errari poſle
01
cundùn cam partem , quam Confeffarius,ex per exceſſum nimium interrogando , & exami
illis verbis potuit prudenter colligere , & ad mi- nando , in quo docti Confeffarij inaius pericu
nus terininatur ad aliqua : quoad reliqua verò lum habent; quia ipſis occurrunt plures , & plu
1.
manet obligatio conficendi illa diſtinctè , & res interrogationes , quæ circa peccata fieri pol
procurandi directam abſolationem ab illis : quod funt ad meliùs fpeciem , vel numerum cognof
in noſtro caſu non procedit , cùm abſolutio ſup: cendum. 590 .
ponatur directè terminata ad omnia peccata con- • Circa hoc itaqueaduertenduin eſt , per ſe lo
tenta in illa multitudine , quam ruſticus craflo quendo non efle in hoc puncto maiorem obli
modo confitetur. gationem Confeſsarij ad interrogandum , quàm
583 . Illud tamen concederem :quando ruſticus, ve! ſit ipſius pænitentis ad examinandain ſuam con
Oo
puer ita groſſo modo confitentur ſua peccata , vt ſcientiam, &recogitanda ſua peccata. Imò pæni
confuſio'non folùm maneat circa numerum , fed tens obligatur primo loco , & in eius defectuin
etiam circa fpecies, quia non dicuntur dctermi- obligatur Confeſsariusad cum iuuandum iuxta
natæ ſpecies, ſed etiam fub confuſione, & dubio, ipſius capacitatem , atqueideo minus obligatur,
tunc licèt ratione impotentiæ , aut difficultatis quàın iplepænitens. Certum autem eſt , pani
aliter explicandi excuſeutur; poftea tamen cellan- tentem ipſum non obligari ad exactiflimum exa
te illa difficultate,obligari ad explicandas diſtin- men ſuorum peccatorum, fed ad humanum ; hoc
Ctè illas ſpecies peccatorum. Porrò efle aliquam eſt , tale , quo Sacramentum iftud non reddatur
differentiain quoad hoc inter ſpecies & numerum nimis graue , & oneroſum : minus ergo tenebi
; peccatorum , probari poteft ex communi Theolo- tur Confeſsarius ad examen , & interrogationes
gorum ſenſu.Nam ferè omnes dicunt,vevidimus, tales , quibus confeſſio reddatur pænitentibus
cum ,qui confitetur,ſeter, vel quater fornicatum , grauis , & oneroſa nimis. Vnde non eſt bona re
non teneri poftea ad confitendam quartam forni- gula illa , fi dicas : talis,vel calis interrogatio fa
cationem ,licèt recordetur certò illius , quo caſu cier aperire magis diſtinctè numerum , vel fpe
videntur admittere , quod peccatum illud quar- cies peccatorum ; ergo illa etiam interrogatio ad
. tum ſub dubio dictum directè abſoluatur,quoad denda erit. Sicut neque in ipſoʻpænitente eſt bo
totam fpeciein , & indiuiduationem . Aliunde ve- na regula , fi dicas : fi hic homo cogitaret adhuc
rò ſi pænitens dicat , fe certum elle de conſenſu alia hora de ſuis peccatis , recordaretur alicuius
mortalicontra caſtitatem , non tamen recordari , peccati , cuius non recordatur , vel poſset com
an fuiller circa foluram , an circa coniugatam : putare in cliùsnumerum peccatorum ; ergo rene
omnes dicunt , debere pofteà explicari determi- tur cogitare alia eriam hora. Ratio autem eft ca
natiuè fpeciem , fi poftea recordetur , fuiſſe circa dein , quia ſcilicet non eſt attendendum folùm ad
coniugatam . Non ergo fuit directè abfolutum exactam , & integram confeſsionem peccatorum ;
illud prius peccatum quoad differentiam , vel fed etiam eft maximè attendendum ad conditio
circumſtantiam adulterij , ficul in primo caſu nem humanam ,& ne ex eo capite Sacramentum
fuerat quartum peccatum fornicationis directè ipſuin reddatur graue ,& odiofum ,nec detur anſa
abſolutuin. Ratio autem differentiæ inter ſpecies, impudentibus , & ignaris hæreticis vocandi illud
& numerum quoad hoc eſſe poteſt, quia in pri conſcientiæ carnificinam : & ad hoc maximè re
mo caſu , licèt non cum certitudine , vcrè tamen quiritur prudentia Confeſsarij , ne nimium pe
explicatur totum quartum peccatum fecundùm . nitentem torqueat aliis , & aliis interrogationibus
rationem genericain , & ſpecificam , & indiui- minutiſsimis , ſciens , quod nunquain ita exactè
duationem : at verò in fecundo caſu peccatum illum examinabit , vt ab alio doctiori non poſser
explicatur fecundùın rationem genericam contra vlteriùs interrogari de aliqua circumſtantia , vel
caſtitatem ; non tamen fecundùın fpeciem ato- differentia omilla. Sicut etiam ex parte pæniren 591 .
mam : quia idem eſt dicere fuille huius , vel il- tisprudentia requiritur , ne fe in examine con
lius ſpecici diſiunctim , nullam determinando ac fcientiæ nimium vexet , fed huinano examine
explicare illud fecundum folam rationem com- contentus ſit, quod quidem experientia didici in
miinem illis duabus fpecicbus : non ergo expli- iuuene quodam nobili, & quoad reliqua pruden
catur totüin peccatum ſecundùm totain ſuam ef- ti , ſed in hac parte vinnis ſcrupuloſo , quicùmı
ſentiam , & ideo non mirum , quod abſolutio non confeſsionem generatein totius virę facere vellet,
terminetur directè ad illud totum , & per conſe- per quindecim dies ſe ad illam præparauit, & plu
quens mancat obligatio confitendi poftea differé- rima folia de ſuis peccatis fcripfit q, uibus legen
tiam ſpecificam , quæ prius explicata non fuerat, dis inulti dies non fufficerent : fed neque his
ſed ſola ratio communis, ad hoc vt poſtea abſol- contentus, nouuin adhuc examen inſtiruit ; quo
uatur directèetiam quoad differenti, ſpecificain. facto,cum iam per dies aliquot conficeri ccepifler
989 . Dixi etiam ſupra,Confeffariú doctum ,ad quem Valliſoleti , vbi iple cam Regia Guria morabatur,
accedit ruſticus pænitetis magis obligari ad eum in cas candem anguſtias confeſsionis occafione
iuuandum , & examinandum circa confeflionem redactus eſt, vt ipfemet pugione ſe, lethalitet
P.Ioan.de Lugo de Penit. Mm percuflcric
 410 De Sacramento Pænitentiæ .
percuſlerit , Deotamen prouidente, vt ante mor-
tem poflet iterum confiteri. Certum itaque eſt;
quod iuuenis ille non tenebatur ad tantum ftu-
dium adhibendum circa examen, licèt noua illa,
& alidua recogitatio nova peccata, vel maiorem
illorum diſtinctionem in inentem reuocaret. Mi-
nùs ergo tenebitur Confeſſarius ad cas interro-
gationes , & examen , quod ex ſe aprum fit ad
generandum tædium , & horrorem circa hoc
Sacramentum.
592 .
Ex hoc itaque exemplo , quod defumitur ab
obligatione ipliuſmet pænitentis circa ſuum exa-
men ; formari poteſt regula aliqua vniuerſalis
pro Confetlario:nam interrogationes illæ , & cxa-
men Confeſſarij, quod ex ſc aprum eſt ad red-
dendum hoc Sacramentum oneroſum , & graue
in eo gradu oneris , vt ipſe pænitens de ſe non re-
neretur ad ſubeundum cátum onus in ſeipſo exa-
minando, procul dubio non debet à Confeffario
adhiberi,qui minoré obligationé habet procuran-
di confeſſionis integritatem ,quàm ipfe pænitens.
Nec obftat Tridentinum feff.14.c.5 .& can . 7.
dicens , elle obligationem confitendi omnia , &
ſingula peccata mortalia ; id enim certiſſimum
eft ; cæterùm ſicut ibi non præcipitur confeſſio
Angelica , hoc eft, quæ ita methaphyſicè diſtin-
guat omnia , & ſingula peccata , ſicut diſtingui
pollent ab Ange!o;ita nec precipitur ibi illa enu-
meratio , & indagatio etiam humana , quæ ſum-
ma , & exquiſita diligentia fieripoter , ſed quz
prudenti diligentia poteſt obtineri, habito reſpe-
ctu ad ipſum Sacramétum ,nereddaturodioſum ,
aut niinis graue. Ille autem , qui confitetur pec-
cata fua cum aliqua confuſione propter difficul-
tatem magnam,quæeſtin explicandis eis magis
diſtincte ,veréconfitetur omnia peccata , ſicut
qui videt parietem , vider omnes eius partes , lic
cèt non ita diſtinctè, vt poflit eas omncs ad inui-
cem diſtinguere.
$93. Hinc conſtat primò , quomodo excuſentur
An debeat
Temirsi poe
Confeffarij , quiinueniuntquidem pænitentein
nirens , ut non præparatum ſufficienter, nec facto ſufficien
melites fe ti examine, ad confeflionem accedere : & tamen
examiner ? non illum dimittunt , vt ſe preparet , ac diligen-
ti examine facto , redeat , fed potiùs illum inter-
rogant , & quidem circa aliqua peccata quorum
pænitens non meminerat , ex improuiſo interro-
gantnumerum ,quem quidemnon videtur poffe
pænitens abſque aliquarecogitatione dicere,niſi
temerè, vel cummagna confuſione,quare vide-
tur remittendus ad cogitandum de iis cum ma-
iori attentione. In contrarium tamen eſt praxis
communis : Vix enim vnus aliquando remittitur
ad examen iterum faciendum . Ratio autem eſt;
quia eiuſmodi homines rudes , & ignari , quan
tumcumque millies remittantur, numquam me
liùs fe examinabunt , nec poterunt ita benèdi
cere ſua peccata, ficut nunc, fi ab ipſo Confeſſa-
rio mediocri diligentia interrogentur : imò con
tingere poteft, ve Confeſſarius inueniat , pænį.
feffionesindigere
tentem irritasprecedent &tamenperſona
confeflionees;generali proptercó
fit talis , vt poffit ſtatint examinari , & audiride
tota vita , quia non eſt ſpes , quod libi relicta
melius examen faciet , quàm illud, quod iuuan-
te Confeſſario ibi facere porerit .
194 . Conſtat fecundò, circa examen , & interroga-
tionem humanam , quam diximus folùm requiri,
non poſſe darivnam , & eamdem regulam pro
gmnibus perſonis; pender eniin ex capacitate, &
diſpoſitionc corporali , ex attentione , & aliis
circumſtantiis: quare pauciores & craffiores in
terrogationes debent fieri homini inculco , &
barbaro , quales ſunt Indi Occidentales , quàm
alicui Europæo : leuràs item examinandus eſt
ruſticus nolter , quam homociuilis : leuiiìs , qui
ægrotar,& difficilè poteſt ad ſubtiliora attendere,
propter capitis debilitatem , quàm homo lanus
& robuſtus: denique(quod norandum ctiain cft)
leuiùs , & minus exactè interrogandus eſt circa
{ingula ,qui plura haberpeccata ,quàm qui pau
ciora. Ratio colligitur ex dictis ; quia cùm folùm
requiratur diligentia , & examen humanum ; hoc
autem litillud,quod non generat ex ſe faſtidium ,
& tædium huius Sacramenti ; conſequens eft, vt
minùs diſtinda notitia requiratur ab co , qui vel
propter incapacitatem , vel propter morbum , vel
proprer peccatorum multitudinem , vel aliam
ob cauſam difficiliùs poflet exactam notitiam
reddere. Nam illi, qui confiteri debet peccata co
rius vitæ , quam in omni peccatorum genere ex.
f
pendit,difficillimum eflet, & aprum ex ſe ad red 1
dendam illi confeffionem odioſam , & grauem 1
nimis examen illud , quod alceri facienti confef
fionem menſtruam non eller difficile, ſed facile.
Er hæc eft ratio , cur à meretrice, & concubina
rio , & fimilibus minùs exactè, & diſtinctè peta
mus numerum peccatorum , quàm ſi per men
fem , vel hebdomadam ſolam ,v.g. in co peccato
fuiflent : quia nimirum diligentia, quæ pro pec
caris vniushebdomadæ diſtindè confitendisluf.
ficeret , cadem, ſipro longo tempore examinan,
do adhiberetur , difficultatem ingereret, & mo
leſtiam talem ;ad quam præceptum confeſſionis
integræ non obligat, quia redderet præceptum
ipſum , & confeſsionem nimismoleftam , & gra
uem. Debet ergo Confeflarius accommodare ſe
pænitenti, & notitiam peccatorum à fingulis pe
tere iuxta capacitatem ſingulorum ;fubtilioremà
ſubtilioribus,craffiorem à craſsioribus,breuiorem
ab infirmioribus:hæc enim eſt notitia, & interro .
gario humana,quá ſolá hoc Sacramétú deſiderat.
Vltimò aduertendum eſt, hanc temperantiam 195.
in interrogando potiſsimum deſiderari in rebus
turpibus, & obfcænis, vr norit Angelus in ſumm .
verbo, Interrogationes, n. 1. Coninch, in preſenti
diſp.7.dub.7.n.5 6.Fagundez diktol.4 0.2.9.8.Ho
mobonusin exam . Ecclef.part.1.17.4.c.12.qu.1l.
Diana 2.tom.tr.4.de Sacram.refol.99. & alij.Tum
ne forte ex eiuſmodi interrogationibus pænitens
malè diſcat,quæ benè ignorabat;tum etiam ne re
.
fricatamemoria periculum generet nouum, aut
ipſemet Confeſſarius deſcendendo nimis ad par
ticularia ſibi ſcandalum præparet, & ruinam .
SECTIO XV .
$ . 1. Quando confeßio peccatorum res
teranda fit ?
Sipenim us,pofſereiteratihocSacramentum
circa eadem peccata ; li iterum ca confitearis.
596 .
Supponimus etiam , licitè , & laudabiliter poſſe
repeti confeſsionem peccatorum ,atqueideo lau
dabilem , ac fructuoſum eſſe vſum confeſsionis
generalis aliquoties faciédæ :contra quam duriuſ
culè loquurus videtur Medina in ſumm .l.1.c.12.
Nam licèt illa neceffaria non fit,quando de valore
aliarú præcedentiú non dubitatur.eius tamen vti
litas magna negari non poteft, quam mirificè có
it
mendau
 ly Diſp. XVI .
mendauit S. P. nofter Ignatiusin ſuo libroexer-
60 ,
citiorum ſpiritualium , quem librum , & omnia in
cocontenta approbauit, & commendauit Paulus
duse tertius in Bulla ſpeciali, quæ eidem libro præ-
is,cu mittitur .
indes
597 . Dubitaturergo,quando fitex necellitare repe
Ex defectu cenda confeſſio peccatorum.Plurescaſus aſigna-
doloris debet ri folent, de quibusmagna ex parte actum eſt in
reiterari con- ſuperioribus. Primò, quando defecit dolor , vel
feffio.
propoſitum requiſituni in priori confeſſione. De
hoc tamen diximusfatis diſp.14. fe&t. 6. 6 7. vbi
vidimus, an polar duri hoc Sacramentum vali-
dum , & informe, & quidem quando tale eſt,
;ܶ‫ܐܶܝܳܐ‬ non oportebit repetere confeflionem , fed lup-
plere dolorem , vt ibi dictum cft.
马里 Secundò quando confeſſio prior fuit ex inalo
2.2 fine. De hoc tamen diximus fatis difp.1.5 : fcet.g.
vbi diximus ex fine malo venialiter non reddi in-
ualidum hoc Sacramentum ,
Ica:
598 . Tertiò certum eft, eſſe repecendam , quando
des Item ex de. defuit abfolutio Sacramentalis , vel intentio in
feduabfolum
rionis vel in Confeffatio , vel in ipfo pænitente . Idem eſt,
Tensionis . quando Eonfeſſarius non habebat iuriſdictio-
the nem neceffariam :quotamen cala ,ſi Sacerdos ha-
bebar iuriſdictionem quoad aliqua peccata , non
verò quoad alia,quæreſeruata erant; tunc fi con-
.
VAS
feſfio bona fide fa&ta eſt,nomeritrepetenda quoad
peccata non reſeruata, quin ab illis iam abſolutus feft.z. num.12. vbicitatGabrielem ,Medinam ,&
.
eſt pænitens directè à legitimo iudice;erittamen
repetenda , quoad fola non reſeruaca , à quibus
non fuit directe abſolutus, quia vtile per inurile
ከ
non vitiatur, de quo Nauarrus in fumm.c.9.n.6.
LOM
Syluefter,Conffor 3. 8.1.Tabiena,Confeffio,n.23 .
Arinilla ibi 8.12 . & alij communiter.Ad hunc au
tem calum reducitur , quando Confeffarius ha-
bebat iuriſdictionem impeditam per excommu-
nicationem , vel cenſuram aliquam : quod tamen
FM poft Concilium Conſtantienſe intelligi deber de
Cenfura proueniente ex-notoria percuſſione Cle-
rici , velnomination declarata .
THE
599 . Quartò folet poni caſus, quando pænitens
Quid,ſita- in præcedentibus tacuit aliquod peccatum mor,
cum pecca-
? tale; quod quidem intelligi debet, quando id
mala fide tacuit, ita vt in hoc ipſo commiſerit no-
uum peccaruin graue , ratione cuius non potuit
tunc habere dolorein , & propoficum debitum .
Aduertendú tamé eft, quod fi aliquis anredecem
1. annos,v.g.cacuit culpabiliter peccatuin inortale ;
1 & poſtca in aliis confeffionibus intermediis non
3 recordatus eſt;nunc quando Confeffarius compe-
rit vitium illius confeſſionis præteritx ;non debet
obligaread repetendas omnes confeſsiones inter
medias bona fide factas, ſed ſolam illam , in qua
fuit ille defectus, cùm aliæ omnes potuerint vali-
dæ , & fructuofæ effe , dum illius Sacrilegij non
recordabatur .
600 .
Quintò ſoler ab aliquibus poni caſus,ſi peni-
Quando non eons non impleuit pænitentiam , quorum fen- mel non impedit abfolutionem directam ab vno
impleuis
mitentiampo-
. tentiam refert Gerſon Alphabeth.34.11.R .& alij. peccato , circa quod eft ignorantia, neque etiam
Sed id prorſus caret fundamento;nam valor con-
feſsionis præteritæ non pender à peccato futuro :
quare ad ſummun oportebit confiteri peccatum
illud pænitentiæ omillæ . Magis apparens eſt,
quod alij dicunt , elle neceſſarium repetere con-
feſsionein , quando pænirens oblitus eſt pæni-
tentiæ ſibi impoſitæ , quia deber iterum recipere
pænitentiam ,quam recipere non poteſt niſi con-
fiteatur peccata, pro quibusimponenda eſt. Sed
neque hoc verum eft, nec ille tenetur aliam pæ-
nitentiam petere pro illis peccatis , vt videbimus
P. Ioan. de Lugo de Penis.
Sect .XV . 411
diſpizside ſatisfaft.ad quem locum hoc pertinct.
601 .
Sextus cafus afferri ſolet,quando confeſsiofa
cta fuitConfeſſario ignaro.Solenctamen commu- quando como
mitcrdiſtinguere : nam ſi Confeflarius non eft ita felmeft
ignarus,vr veſciatdiſcerneremortalia à venialibus ignaro.
in iis,quæ communia funt,confeſsio crié valida, fi
alioquin bona fidefiat , & non fit culpa ex par
re penitencis accedentis ad Confeſſarium igna
rum , qui neſciat illi mederi . Si verò Confefla
rius non ſolum ignoret extraordinaria ,fed etiam
ordinaria , & communia ; dicunt , confeſsionen
efle nullam , quia confiteri tali Confeſſario per
inde eft, ac fi conficeretur dorinienti , vel igno
ranti idioina. Ita plures antiquiores, Sylueſter,
Richardus, Nauarrus , & alij, quos refert , & ſe
quitur Vaſquez queft.93.art.3.dkb.2.& Turria
nus de pænit.difp.25. dub.2 .
:: Contrariam fententiam tenent alij , pro quả 602.
Diana 2. tom. tract.4.de Sacram . refol. 21. affert
Thomam Sanchez lib. 1. in Decal.c.10.n.69.Sed
Sanchez ibinon loquitur de Confeffario ita igna
ro , fed folùm ignorante de aliquo peccato (pe
ciali, an eſſet mortale, vel veniale; quod quidem
etiam homini docto contingere poteſt ; imò ne
ceffe eft, vt contingat , vt aduertit idem Sanchez
ibi . Meliùs potuillet pro illa fententia afferri Sua
rez,qui eam ex profeſio probat inprafenti difp.28.
alios : eamdem tener Henriquez lib.9. de pænit.
cap. 14. num . 5. & indical Corduba cafu 9. &
Gaſpar Hurtado , de Sacram . difp. 10. de pæniti
difficult. 1's . Syluius in preſenti quaft. 8. artic. s .
quafit. 7. Mercerus ibi quest. go art . 1. & mihi
etiam placer.
Et quidem ; ſi bona fides fit ex parte pæniten 603 .
tis , ve ſupponitur, fatendum videtur, abſolutio
nem eſse validam , & conferre gratiam : quia ad
hoc fufficit , quod Confeſsarius habeat aliquam
notitiam de aliquo faltem peccato penitentis,
imò de peccato in communi, ve fupra dictum
eſt : quæ notitia nunquam deeft illi Confeſsario,
fiquidem videt pænitentem accedere ad con
feſsionem , & petere abſolutionem , ac confiteri
fe peccarorem , & impoſsibile'etiam eſt, quod
aliquod fàltein peccatum non intelligat , & fciat
eſse peccatum , quod ſufficit , vt validè ab illo
abſoluar.
Deinde abfolutionem ab omnibus validami 604 .
eſse , dum iuriſdictio non deſit , probat bene
Suarez , quia ſi Confeſsariis fit doctus , & ha
beat ignorantiam circa aliquod peccatum , an fit
mortale, aut veniale, & putet eſse veniale, quod
eft imortale,adhuc abſoluit directè ab illo, & pe
nitens nón cenetur iterum illud confiteri , vi ad
ucrſarij etiam concedunt : crgo porètic abſoluere
directe ab omnibus,licèt de pluribus illotum ha
beat eamdein ignorantiam . Nam li ignorantia fc
impediet circa alia , cùm non lit maior ratio , &
conftet , iuriſdictionem circa aliquod pecca
rum poſse ſtare cum ignorantia circa eius graui
tatem . Quamuis ergo Confeſsarius sit ignarus
circa maiorem partem peccatorum , & eorum
grauitatein ; poterit tamen ab illis abſoluere ; ſi
cut poterat à duobus , vel tribus, quoruni gra
uitatem ignorabat.
Confirmatur, quia in articulo mortis, fi non (52.
efset alius Confeſsarius deberet pænitens illi
ignaro , & indocto confireri omnia ſua peccara
Min 2 mortalia,
 412 De Sacramento Pænitentiæ ,
mortalia; non quidem vt ab illis abſolueretur
indircctè ; quia adhoc ſufficeret confiteri aliud,
quoabfolucrecur directè : ſi ergo obligatur ad
confitenda illa omnia ', poteft Confeſſarius ab-
ſoluere directè ab illis; led articulus neceſſitatis
non dat illi iuriſdi& ionem , li ipſe propteş igno-
santiam eft naturæ , vel certèdiuino, iure incapax
poteſtatis : crgo fatendumeſt, ignorantiam non
tollere poteſtatem abſoluendi à peccatis , de
quibus non ſcit prudenter iudicare ; & per con-
lequens , licèt extra illum arciculum male faciat
ingerendo ſe illi muneri, pro quo non habeç
fufficientem peritiam ,validè tamen illud exercer.
De Cepfeffa. Ad exempla verò de Confeffario dormiente,
prodormien
tc.
velignorante iğiomapoenitentis, dicendum eſt,
diſcrimen elle clarum: quia Sacerdos non poteſt
abſoluere , niſi præcedat confeſſio : non eft au-
fem confeflio ,quando Sacerdos non audit, quia
confeſſio non fit, niſi audienti ; perinde autem
ſe haber non intelligens voces , & earum ligni-
ficationem , ac fi non audiret. At verò in caſu
។
poſtro audit , & intelligit rem ſignificatam per
has voces , occidi hominem : quod autem non
ſciat, an fit peccatummortale , velveniale, non
tollit, quod cognoſcatverè illam actionem quæ
eſt peccatum mortale.
606 .. Circa hoc tanen ipſum aduerte , non deeſſe,
qui dicant, non eſſe repetendam neceſſariò con-
feſsionem , quando pænitens ſcit poſtea , Con-
feflarium dormicaſſe interim , & aliqua peccata
non intellexiſſe. Ita Diana tom , 2. tract. 4. de Sa-
fram.refol.109. qui affert pro ſc Henriquez lib.s. omnes, & finguli baptizari lub conditione , quia
çap. 14. num.5. & Laymanlib. 4. tract.6.cap.9. cunc de ſingulis poſſemus aliquo modo prudenter
Num . S : ſed vterque ſolùm dicit , Sacramentum dubitare, an eſsent baptizati.
fuiſfevalidam, & cum fru & u , quod quidem
verum eft , quia ad hoc fufficit audiiffe vnum
peccatum . Addir tamen yrerque , debere repeti
illa peccata , quæ pænitens putat à Confeflario
non fuiffe audita propter fomnum , vel diſtra-
<tionem , non verò eſſe repecendam confeſsio-
nemquoad alia peccata, quæ Confeffariusaudi
uit. Quare neurer dicit , non eſte obligationem
vllam reiterandi , fed folùm non cffe obligatio.
nem reiterandi quod auditum fuit, de quo non
poterat eſſe dubium , aut contro
verſia. Reman
et
ergodubium practicum : quand opænitens poſt
abſolutionem aduertit , Confeffarium aliquod,
vel aliqua peccata non intellcxille propter ſom-
num ,vel diſtractionem ; neſcit tamen ,quod fuerit
illud peccatum , an cunc teneatur repetere totam
confeſsionem , vt directè abſoluatur ab illo pec-
cato , à quo nondum directe abſolutus eſt :de .
quo caſu illi Doctores non loquuntur, ſed ſo-
kum dicunt id , quod extra controuerfiam erat,
debere repeti peccata , quæ Confeſſarius non
audiuit, ca verò quæ audiuit , repetenda non eſſe:
quod fihoc ſolum quærebatur à Monialibus il-
tis ,quibus Pater Diana reſpondit , nemo poterat
contradicere : & autem aliquid vlteriùs quæreba-
tur , prove caſus indicat, Auctores illi non ſunt
ad rem , quia nihilaliud dicunt.
fon, Ad caſum ergo, ſub his terminis propoſitum
aliter reſpondenduin eſt; ſiconſtet,Confeſſarium
dormiſſe ira,vrprudenter de írngulis peccatis du-
bitari poſsir,an hoc peccatum audierit,debet cota
confeſsio reiterari : fi vcrò non poſsit de ſingulis
ita dubirari , fed ad {umingin in communi de ali-
quo peccato, non eſt obligatio reiterandi confef-
tionein , ſed conferendi illud peccarum in com-
muni.Pro cuius intelligentia,aduerte primò,pec-
catum illud,de quo eſt verum dubium , an fuerit
in confeſsione dictum Sacerdoti , debere iterum
in copfeſsione dici,vetradunt communiter Theo
logi;quos ſequítur Thom.Sanch.lol.in Decal.c.10.
n.71.quin.72.addit,idem dicendum eſſe,quando
quis confeſſus eſt peccatum ,ſed dubitat, an con
feſsio fuerit valida,provt in noſtro calu contingit.
Aduerte ſecundò,poffe aliquando dubium elle .608.
circa hoc peccacuns,aliquando ſolùm circa pecca
tumaliquod in communi. Exemplo resdeclarar
tur: (- ego ex reuelatione ſcirem , eſſevnum hor
minem Romæ,quiexiſtimat le baptizatum , & ta
men non eſt verè baptizatus; non ideo deberem ,
aur poſſem licitè baptizariſub conditione ; quia
hîc, & nunc non habeo ſufficiens fundamentum
ad dubitandú prudenter de meo Baptiſmo. Alio
quin omnes deberemus iterum baptizari, & or,
dinari, quia certum moraliter eſt, inçer Chriſtia
nos aliquem,vel aliquos reperiri,qui vel ex defe
Etu intentionis,vel materiæ,vel alia de cauſa verò
baptizati non fint,vel ordinati Cæterùm in tanta
multitudine id non generat dubium moralerel
pectu huius hominis in particulari. Sicuc ex eo ,
quod aliquisfoleat repente mori, non generatur
morale dubium de morte huius hodierna , qui
nunc bene valet : alioquin teneretur ſub peccato
mortali ftatim confireci,ac exponeret dubio ino
rali fuam ſalutem zternam :de quo vide quæ di.
ximus ſupra difp.7.fe t.11.612. Quando autem
certum effet,vnum exdecem ,vel viginti homini
bus non eſſe baptizatum , poffent, & deberent
Similiter ergo contingere poteft dubium circa 609
peccati confeſsionem :nam ſiſcias,te aliquando in
vitą,v.g. feciſse confeſsionein menſtruam irritam
ex defectu poteftatis in Confeſſario,non ideo de *
bes rciterare omnes confeſsiones totius vitæ ,quia
non eft dubium morale de fingulis in particulari,
ſed ſatis erit accuſare te de peccatis, quæ in illa
confeſsione dixiſti , quæ determinare non potes,
Similiter ſi in confeſsione generali ſcires , vnum
peccatum non fuiſſe à Confeflarioauditum pro
pres fomnu m, & nefcires , quod peccatum eſſet;
non debere repete
s re omnia peccata , quia non
potes in tanta multitudine de fingulis prudenter
dubitare. Secus effet , fi in confeſsionie"breuiſci
res id eneniflc : quia iam tunc poſſes de lingulis
peccatis in illa confeſsione dictis prudenterdubi
tare, an fuiſſent à Confeffario audita. Plus autem
opus effet , vtdeberes repetere toram confefsion
nem ,quando folùm ſcires,Confeſſarium ,quiho
die plurcs confeſsiones audiuit, in vna aliquantu
lui dormitaffe,quia tunc minor elletratio dubi
tandi de ſingulis peccatis: ficut & minor ratio ef
ſet dubitandi,quando folùm ſcires,Confeſſarium
aliquando dormiiſſe,dum confeſsionem aliquam
audiret : nam ſi ſcires , eum Parochum , à quo
baptizatus es, ſemet caſu ebrium baprizaſte, non
ideo poſles prudenter de tuo Baptiſmo dubitare,
quia in tanta multitudine baptizatorum non via
detur fufficiens motiuum ſcire, quod vnus ſolus
fuit baptizatus inualidè, 610.
Dixi tamen , quando dubium eſset circa pec
Catum aliquod in communi, debere te illud in
coinmuni confiteri: cuius ratio eft clara : quia ille,
qui ſcit, ſe commiſiſse aliquod peccatum inorta
le, & non recordatur , quale fuerit; tenetur illud
in communi confiteri, vtſupra dicebamus : & fi
militer
 Diſp .XVI . Sect. XV : 413
020
militer qui dubitat de aliquo peccato mortali à le lum habet fundamentum .
cominiſio, deber illud dubium conficeri,licèr non Alij ergo veriùs dicunt,abſolutionem à pecca
anda recordecur in particulariſpeciei talis peccati; Er- eis per fe loquendo,validam efle,fi pænitens bo
go ſimiliter qui dubirar de aliquo peccato mortali na fide procedar:Nam li mala fide procedit,iam
in communi,an illud confeflusfuerit,debet con- . confeflio, & abſolutio erit irrita ex defectu diſpoz
nou ficeri illud dubium ,cùm eadem omnino fit ratio : fationis debitæ. Hanc tenent Petrus Soro, Nauar
Idi: Ergo fiſcis,aliquod peccatum mortale non fuille rus,Medina,Caiet.quosrefert, & ſequitur Suarez
CC
à Confeffario intellectum , vel fi etiá de hoc ipſo loco citato,Toletus,Layman,Coninch.quos affert,
prudenter dubitas , debes illud confiteri cum ca & ſequitur Diana 2.com.tract.4. de Sacram.refol.
generalicate , licèt non ſcias in particulari , quale 78.Quibusadde Sanchez lib.2. in decal.c.8.n.s.
fuerit illud peccatum.Debes autem tunc determi- Vnde infertur, confeſſionénon eſſe poftearepeté
narc irateriam , quantum fieripoterit,v.g.dicendo dam ,faltem quoad peccatanó reſeruata,àquibus
[ cio ,vel dabito ,an ConfefTarius audierit,vel per aliàs Confeſſarius ille directè poterat abſoluere.
ceperit vnumpeccatum grauemeum ,neſcio qua- Fundamenta præcipua ſunt duo.Primum ,quia 614.
10 le fuerit,ſed illo tempore confiteri ſolebam tales, duriſſimum eſſet, pænitentem oblicum excom
01 vel cales fpccics peccatorum . municationis obligare,vt non poflec vnquam iu
611 . Dices,quando dubitaturde baptiſmo alicuius ſtificari in Sacramento , fed folùm per contritio
fe in comuni, & non de baptiſmo huius in particu- nem ,quia cùm ignoraret , ſe eſſe excommunica
lari, non debet,nec poteſt aliquis baptizari:ergo tum , non quæreret vnquam abſolutionis reme ,
mula quoties non dubitatur de aliquo peccato in par dium , atque ita maneret incapax recipiendi Sa
ticulari, quod illud non lim legitimèconfeſſus, cramentum pænitenrix ; quod quidem ,fiEccle
nulla erit obligatio confitendi illud etiam in co- ſia feciffet,non videretur prudenter factum ,cùm
"21 muni.Reſpondetur negando conſequentiam :ra- poteſtas eius non fit in deſtructionein ,led in ædi
cio diſparitatis eſt , quia homo in communi non ficationem , & remedium animarum : ille autem
cft fubic& um capax baptiſmi; ideo licè dubite- rigor contra hominem non potentem fibi de re
turde hominc in comuni, non poteft baptizari, mcdio prouidere , videretur cfle in meram
quia non poteft baptizari , niſi homo ſingularis, deſtructione : non eft ergo credendum id .
m
de quo non dubitatur. At verò peccatum in co- fecifle : præſertim cùm non conſtet de tali vo
muni eſt materia confeſſionis ,& aliquádo necel- luntare Eccleſiæ , qua voluerit non ſolùın pro
* ſaria,vtconftat in co , qui recordatur , fe grauiterhibere , ſed irritare etiam receptioncm huius fa
peccaſſe, & non recordatur ſpeciei peccati : cùm cramenti. Fatemur quidem , potuiſſe Ecclefiam
crgodubium verſatur circa peccatum in commu- irritare abſolutionem , auferendo ſcilicet omni..
I
ni, debebis illud confiteri , quia illud idem pec- bus Sacerdotibus iuriſdictionem ad abfoluen
carum in communi poteſt rccipere abſolutionem dum à peccatis cum , qui eller excommunicatus :
0
Sacramentalem directam ,vtſupra diximus. ſed nec expediebat , vt dixi , nec conſtar de tali
De peccato Septimus caſus, quo confeño reiterari debet, voluntate : cùm tamen Ecclefia foleat id clarè
por ignoran. aſſignari ſolet, quando aliquis in confeſſione ali- exprimere , quando intendit, non folùm prohi
tiam omiff . quod peccatum propter ignorantiam omiſit,quo bere, ſed irritum reddere aliquem actum , præ
caſu dixerunt aliqui,debereconfeffionem repeti ſectim in Sacramentis , prout id clarè exprellicin
Sed certè , fi ignorantia fuit inuincibilis,prove co- matrimonio,quando voluit matrimonia clande
tingere ſæpe poteſt, iudicandum eſt de illo,ficut ftina irrita reddere .
.5
61

de peccato inculpabiliter oblito ,atque ideo fuffi-
eit illud peccatum omiſſum dicere in ſequenti
tonfeſſione. Idem dicédum eſt,quando omiſſum
fuit peccatum ex ignorantia culpabili ſolùm ve-
nialiter, quia nec illa culpavenialis impedire po-
cuit valorem , & effectum abſolutionis præteritæ.
9.2 . An propter excommunicationem non abla
tam repetendafit confeßio.
612. Stauus caſus eſt, quando pænitens habebat
excommunicationem , & non fuit priùs ab
excommunicatione abſolarus, quàm à peccatis,
quia propter incapacitatem fubiccti abſolutio å
peccatis irrita eſt. Quod faltem de habente exco-
municationem maiorem concedunt multi; Sotus,
Palud. Syluelter , & alij, quos rcfert, & fequitur
Vaſquczrom.4. in 3.part.tra&t. de excommunicat.
dsb.4.Sotus tamen apud Suarez infra citandum ,
id limitauit , vt dixi, ad folam excommunicatio-
acm inaiorew , quam limitationem Vaſquez di-
cit immerito adhiberi : Nam textus , fi quid pro-
bat,vt videbimus , probat etiam dc excommuni-
carione minori .
EX
‫ ای‬: Alijid limitant , vt non procedat, quando ex-
comınunicatio iniufta eft , & quando , licèr iuſta
fit , probabiliter tainen ignoratur ab ipfo peni-
tente. Ica Palud. in.4 . dift. 18. quaft. 4. num.s.
Quam limitationem meritò impugnat Suarez feltu:cùm non videatur à collatione , fed à parti
com . 5.de cenføris diſp. 10.feft. 3.n.10.quia nul- cipazione Sacramentorum ,Mque in ſola conſistit
filo.wr.de Lugo de Pænit.
Vnde fumitur fecundum argumentum princi
pale: quia hæcvoluntasEccleſiæ colligi non po
teſtexco, quod excommunicatum ſeparaucrit, &
priuauerit Sacramentorum participationc, nam ſi
ex hoc præciſe colligis, Ecclefiam , quantum po
tuit excommunicatum priualle vſu Sacramento
ruin , reddendo irrita ipſa Sacrainenta , quatenus
aliqua ex iplius Ecclefiæ voluntate pendcbant,
deberes etiam dicere , matrimonium ab excom
municato contractum efle omnino irritum : quia
Eccleſia potuit id facerc irricando conſenſum ex
cominunicati , ſicut irritat in aliis caſibus : ergo
ſicut ex voluntate priuandi excommunicatum
vſu Sacramentorum colligis , Eccleſiam irritaſſe
abfolutionem , ablata iuriſdictione omnibus Sa
cerdotibus ; fic deberes colligere irritaſfe Sacra
mentuin matrimonij ,irritando conſenſum con
iugis excommunicati : quod tamen nemo dixit,
nec dici vllo modo poteſt.
Pro contraria fententia afferunturaliqua lcuia 616.
fundamenta, quit facilè diſfoluit Suarez . Vnum
ſolum reftar difficile , quod validè contorquet
Vaſquez loco citato ex cap . finali de Clerico ex
communicato , vbi Gregorius nonus loquens de
excommunicato minori excommunicatione , fic
air : Peccat autem conferendo Eccleſiaſtica ſa- Gregor.IX.
cramenta , fed ab cocollata virtutis non carent ef
m 3 perce
 414 De Sacramento Pænitentiæ.
perceptione remotus. Vbi illud verbum Remotus,
intelligi non poteft de mera prohibitione , quia
per prohibitionem criam eft remotusà collatione
cùm Pontifex dicatclarè,ipsúpeccare conferendo
Sacramenta.Deberergo intelligi illud , Remotus,
de remocione,non ſolùm per prohibitionem , ſed
etiam perincapacitarem , per quánon eft remotus
à conferendis,ſed à ſuſcipiendis Sacramentis.
$ 17 . Pater Suarez , cum loco citato leuiter ad illum
textum reſpondiſſet, poſtea difp.24. fe&t.2.num .
6. feqq. faretur illius difficultatem , & tentatis
variis ſolutionibus, tandem inuitus quieſcit in ſo-
lutione Nauarri ,quam priils impugnauerat,quod
ſcilicet illa verba Gregorij: Peccat conferendo Ec-
clefiaftica Sacramenta ; intelligantur non de om-
nibus Sacramentis, ſed de illis,quæ conferre non
poteft, niſi recipiendo , vt Sacramentum ordi-
nis, & Euchariſtiæ , in quibus Epiſcopus , vel
Sacerdos celebrat , & per conſequens recipit Sa-
crameritum .
Hæc tamen interpretatio incredibilis eſt. Pri-
mò , quia verbaſunt vniuerſalia de omnibus Sa-
cramentis , vt conſtar, & alioquin Pontificis do-
ctrina diminuta effet , cùm de omnibus Sacra-
mentis dubitaretur , & ipſe de duobus ſolis rel-
pondiſſet. Secundò quia nec in illis duobus vera
effet,cùm adminiftratio Euchariſtie communiter
non fiat fimul cum eius celebratione , ſed pollic
diuidi,ac de facto frequenter diuidarur,& Sacer-
dos dar Euchariſtiam à fe tunc non conſecratam .
Tertiò quia etiam in illis duobus Sacramentis fal-
ſum eſler,quodpeccat conferendo;nam licèt Epiſ-
copus , & Sacerdos peccent celebrando cum ex-
commuicatione minori , non tamen peccant
ctiam tunc conferendo ordines, vel dando Eu-
chariſtiá. Vnde ſi epiſcopus haberet intentionem
faciendi ſe abſoluere ab excoinmunicatione mi-
nori ante conſecrationem , vel ante communio-
nem ,non peccaretmortaliter,incipiendo Miſſam ,
conferendo ordines cum excommunicatione mi-
nori.Similiter Sacerdos, licèt peccet accipiendo
Euchariſtiam cum illa excommunicationc minori
non tamenpeccar dando poſtea illam , ſed pecca-
uerat priùs;non ergo dicitur verè , quod peccent
conferendo.Confirmatur, quia ibi Pontifex clarè
diſtinguit receptionem Sacramenti à collatione,
& dicit , illam eſſe prohibitam excommunicato
minori,non iſtam . Ergo quando dicit per collari-
oncm etiam peccare,non intelligitde ſuſceptione
hæc eniin fuiſſet intolerabilis confuſio , & æqui
uocatio in eiſdem verbis .
6.8 . Propter hæc alij multi fatentur,illud qui habct
excommunicationem ininorem , licèt directè non
prohibcatur , & remoueatur præcepro Eccleſiæ ,
niſi a receptionepafſiua Sacramenti , peccare ta-
men venialiter Sacramenta conferendo , niſi ne-
ceſſitas excuſet : quia negari non poteſt, quod fit
irreuerentia aliqua cum illa macula , quæ facit
ſubiectum pofitiuè indignum Sacrainento , acce-
dere ad illud contrectádum , & confcrenduin :Sic
enim dixi diſp. 14.de Euchariſtia ſext. 2. eſle ali-
quando peccatum veniale accedere ad Euchari-
ſtiam cum peccato veniali actuali,vel cum multis
venialibushabitualibus : quod à fortiori dici po-
reft de conferente Sacramentum cum excommu
nicatione minori. Vndc potuit meritò Pontifex
id concedere in illis verbis peccare quidem con-
ferendo Sacramenta , vbi ex induſtria non dixit
peccare grauiter , ficut dixerat priùs, peccare eumn
grauiter celebrando, fed folùm peccare:quain in
terpretationem tradunt Ledeſma,Couarruuias, &
alij plures apud Suarez diéta feft,2.num .1 1. quos
fequitur Coninch. difp.14.de excommunicatione
dub. 17. n. 264. Diſplicet samen Suario, co quod
abfque fundamento fufficienti ponatur ralis culpa
venialis, cùm ex Ecclefiæ prohitione non habca
tur , quæ ſolam receprionem non collationefn
Sacramenti prohibet,
Ad hoc tamen reſpondere poſſumus ex Eccle- 029.
ſix lege contrahi quidem excommunicationem
minorem , quæ macula aliqua eft:ex hoc aut ipfo
ivre naturæ Tontrahi irreuerentiam aliquam ab
co,quicum hac macula accedit ad Canctiffimam ,
& puriſſimam illam actionem conficiendi Sacra
menta : nam ficut ex ſanctitateillius actionis pro
bauimus malitiam grauem illius,qui cum peccato
graui audet illam actionem exercere diſp. 8. de
Sacraments in genereſect.9.Sic ex fan & itate eiuf
dem actionis argui poteſt culpa aliqua in illo,qui
abſque pecellitate audet cum macula excómuni
cationis facrofanctam illam actionem excrcere.
MC
Er ficur in eodem loco diximus ftatum peccati
mortalis , licèr ſolas actiones Sacramentales pro CA
hibeat ſub culpa graui , prohibere tamen aliasſub AL
14
culpa veniali,atque adeo péccare peccato veniali
graui Diaconum cantantem ſolemniter Euange
lium , & miniſtrantem in altari poft fornicationé
no &tis præcedentis:Sic dici poteft minùs fortalte
decere, quod cum macula excommunicationis
minoris accedat Epiſcopus ad conferendum fo .
lemniter Sacramentum confirmationis. Denique
quis dicat Sacerdotem inftatu peccati mortalis
miniſtrantem folemniter Euchariſtia ctiam extra
Millam , non peccare venialiter , fi fine vrgente
cauſa id faciat,licèt probabilior fententia dicat nó
peccare mortaliter, vt diximus in eodeloco ? Po
teſt ergo fimilisindecentia inueniri in caſu noſtro;
licèt non fit directè contra Ecclefiæprohibitioné .
Cæterum contra hanc explicationem reftat ad 620.
huc difficultas : quia Pontifex in illis verbis dicit,
Sacramenta ab excommunicato excommunica
tione minori collata habere virtutis effectum ,
quia per illam excommunicationem non remo
uetur à collatione , fed à receptione Sacramenti:
ergo per argumentum à contrario , ſi remouere
tur etiam à collatione, ficut remouetur à receptio
ne, carerér effectu, & ellent irrita: ergo receptio ,à
qua de facto remouetur ,erit irrita:alioquin argu
imentum Pontificis fupponcret filſun.
Ad hanc tamen obiectionein aduerſarij etiam
reſpondere debent : certum enim eft,per excom
municationem minorem Eccleſiam prohibero
non minùs receptionen Saceramenti inatrimo
nij , quam aliorum Sacramentum,cùm omnium
Sacramentorum vſu pafſiuo priuct: & tamen cer
rum etiam eft , Ecclefiam non reddere irritam re
ceprionem talis Sacramenti in excommunicacó
minori,vel etiam maiori excommunicatione, fed
quod Sacramentum illud validum erit : non eſt
ergo in rigore verum quod ſi illi excommunica
to prohibcrerur collatio , ficut prohibetur receprio
Sacramentorum ,collatio effet irrira , & non habc
ret effectum . Vnde ad obiectionem propofitam 621 .
dicere poflumus , non valere ibi argumentum à
contrario ſenſu, quia Pontifex vnum negando,al
terun non affirmauit,ſed allumplicid, quod ccr
tum erat,vtprobaret, Sacrainéra illa irrita nó effe.
Argumentum autem ipfius hoc eſt:Non eſt, vnde
Sacramenta illa careant effectu, niſi quia Eccleſia
illa fortè irritauit aliquo ſuo præcepto poſitiuo,
auferea
 Diſp. XVI.
ER
Tuo!0
ruferende poteftatem ,vel iuriſdictionem :ſed Ec-
clefia id non fecit, cùm de facto Eccleſia eiuſmo-
to
di excommun icato non prohibuerit conferre, ſed
folùm recipere Sacramenta; Ergo non eſt , vnde
illa Sacramenta ab eiufmodi excommunicato col-
lata debeant effe &tu ſuo carere .In quo argumento
Pontifex non affirmat ; vt vides , quod fi Eccleſia
prohibuiſſer collationem Sacramenti ,collatio de-
cle 1
beret effe irrita ;fed folùm dicit ,non potuille ene
irritam ; fi Eccleha eam non prohibuit; quod ve-
riflimum eft; & hoc ſufficiebat ciad probandum
fuum intentum . Quid verò eſſet, ſi Eccleſia col-
lationem prohibuiflet , ipſe non definit : & certè
loquendò de omnibus Sacramentis, falliſimum
0.
effec dicere, quod ex prohibitione Eccleſiæ pof-
fet omnium collatio irritari ; vt conftat de Sacra .
mento baptiſmi , ordinis ,& fimilium . Hæc ergo
videtur facilior explicatio illius textus, quem Sua
rez fatetur difficilimè pofſe explicari.
622 . Reſtac adhuc dubium aliud practicum circa
Abfolutiogen hoc ipfum : an quando ad effectum abſolutionis
neralis ab
facramentalis
excommuni- illam præmittitur
abfolutionem abſolutio
auferatur à cenſuris,per,
excommunicatio
casione an
auferatigno, quam pænitens non dixerat, quia eius ignarus,
Alam . vel immemor erat, ita vt poftea non opus fic am
plius eius abſolutionem petere.Pater Suarez infra
difp.37.fe£t. 4. num.19. loquens de excommuni-
catione reſeruata dicit , lipænitens nullo modo
petiit abſolutionem à reſeruatis , etiamli confite-
arur ſuperioni, vel habéti facultatem fuper reſer-
uata , non auferri reſeruationem circa oblita, 11c-
15 que etiam mancre liberum ab illa excommunica .
TI tionc: quia ſenſus illius abſolutionis, quæ præ
EC
mittiturà cenſuris , eft , tollere cenfuras folum ,
quatenus opus eſt ad effectum abfolutionis ſa
cramentalis , ſicur Pontifex in bullis ſolet pra .
mittere abſolucionem à cenſuris ad effectum
3
folum illius gratiæ participandum : quare pe
nitensmanebit poſtea ligatus eâdem cenſura , &
debet illius abfolutionem petere .
623
Hæcfententia femper mihi dura , & difficilis
vifa eft ,& contra ſenſum , quem verba illius ab-
ſolutionis præ ſe ferunt; qui non eſt limitatas,
nec ad reincidentianı, ſed abfolatus , & vniuer-
ſalis. Primò quia verba illa , quæ addi ſolent in
quantum pofum , indiges :non ſunt reſtrictius,
ve voluit Suarez , ſed potiùs ampliatiua, cùm in-
dicent animum vtendi tota poteftate, & facultate
in rota ſua amplitudinc.Secundò, quia ad effectú
abſolucionis àpeccatisimpertinenseſſet abſolutio
à ſuſpenſione, cùm ſuſpenſio nullo modo impe-
diat abſolutionem à peccatis: & tamen illa etiam
continetur in iis verbis :ergo abſolutè, & vniuerſa-
liter intenditur auferri. Tertiò quia confeſſarius
non ſolum debet pænitentem diſponere ad Sa-
cramenrum pænitentiæ ,ſedetiam ad dignè ſuſci-
piendam Euchariſtiam : ad hoc enim pænitens
præmittit confeſſionem ,vtiuxta Chriſti præceptú
probet ſe,quæ probatio pertinet ad confeffarium ,
atq; ideo debetpænitencem ita abſoluere,vt poflit
adcommunionem accedere ; ergo non abftulit
cenſuras folùm in ordine ab abfolutionein ſacra-
mentalem,fed etiam in ordine ad Euchariſtia , &
ad alia Sacramenra ſuſcipienda. Quartò , quia fi
pænitens peteret ad cautelam abſolui ab excoin-
municacione, fi fortè aliquam incurrifler, confef-
farius abſolutè, & line limitatione abſolueret:Er-
go & nunc ita abſoluit ,maximè,cùm ſemper im-
plicitè,pænitens cum co animo accedat,vt quan-
tum fieri poßlic ſoluatur à peccatis,& vinculis ,quę
Sect. XV. 415
habet. Quintò ,quia,quidquid fic, an abſolurio à 624 .
peccatis fit valida, quando excommunicato con
fertur,certum eſt ,illicitè conferri ;& ideo præmit
titur abfolutio à cenſuris, vt debito modo abfol
uatur à peccatis. Debet ergo confeffarius habere
intentionem abſolucam abloluendi ſimpliciter , &
tollendiexcommu : quia fi lolùm ab
folueret ad effectnic ati olumtionis facramentalis,
um abfone
& non ad alios; ille verè manerec fimpliciter ex
communicatus , cùm haberet adhuc omnes alios
effectus excómunicationis, qui certè non poſſuno
line excommunicatione manere:ergo abſolutio à
peccatis daretur verè , & in rigore homini tunc a
ctu excommunicato . Debet ergo vt ſuo muneri
fatisfaciat confeffarius habcre intentioné tollen
di omnino excommunicationem , ne abſoluat à
peccatis hominem excommunicatú.Sextò deniq;
quia licèt ſimpliciter ,& abſolutè fit pollibilis ab
ſolutio ab excommunicatione ad reincidentiam ,
& per partes; hunc tamen abſoluendi modum non
pollunt vfurpare inferiores, niſi in caſibus à iure
præfcriptis, led folus ſummus Pontifex , vt cum
aliis obſeruat Coninch diſp.14.de excommunicatio
ne dub.16.0.217.6 in preſentidiſp.12.dub.12.n.97.
nec niſi expreſsè explicetur,intelligi debet vnquá
abſolui aliquis ad reincidentiam . Adde,eum ,qui
abfoluitur ad reincidentiá,interim tamen abſolui
à cota excommunicacionc : ille autem , qui ad ſo
lum vnum effectum abloluitur,v.g.ad obtinendú
beneficium ,velquid fimile ; bon diciturpropriè
abſolui,fed potiùs diſpenſari, vt non obdanteex
communicatione,poſſitrecipere tale beneficium,
&c.ve notauit idem Coninchillo dub.16.1.215.vbi
1.225.6 in preſenti dub.12.n.96, abſolutè docet
cum aliis, quos affert perillam formulam manere
ſubditum abſolutum ſimpliciter , & abſolutè à
cenſuris etiam reſeruatis , ſiin abſoluente erat po
teſtas: quod etiam notauit Vaſquez in preſenti
9.91.art.3.dub.s. & videtur omnino veram :maxi
mè;quando ſermo eft de cenſuris non reſeruatis.
Dubitari poſſet,an hoc locum habeat nõ ſolùm 625.
in habente poteſtatem ordinariam ad abfoluen- Quid incon
dum, ſed etiam in eo, qui habet ſolììm poteſtaté fejlario dele .
delegatam :potuit enim delegari hæc poteftascum gaso!
ca limitatione , vt folùm abſoluerenr à cenſuris,
quas pænitensmanifeſtar. Verius tamen videtur,
locum etiam habere in delegato , vt fatetur Co
ninch illo dub.12.num.94. & fupponere videntur
alij quos affert , dum generaliter loquunturnon
diſtinguentes inter habentem poteſtatem ordina
riam,vel delegatam. Et videtur etiam conſtare ex
vſu :nam ij etiain , qui totam poteſtarein ex dele
gationc habent , quales ſunt regularesin ordine
ad ſeculares , adhuc præmittunteamdem abſolu
tionem ab excommunicatione,ſuſpenſione , & in
terdicto, licèt pænitens nullius cenſuræ abfolutio .
nein petierit. Ratio aurem eſt, quia cùın in dele
ganre fit poteſtas ad ira abſoluendum , & ipſe ſua
poteſtatem delegauerit abfquc vlla limitatione,
non eſt. cur à nobis limitcrur.
Aducrte tamé illis verbis,in quantü poffum , &
indiges:Confeffarium ,non folùm loquidepoten
tia ad validum , ſed etiam de potentia ad licitum :
quare non habetanimú abſoluendi,niſ ab iis cen
ſuris, à quibus licitè poteſt abſoluere. Vnde cùm
licitè non poffit.bloluere non fatisfacta parte,ne
que etiam eum ,qui ſcienter reticet confuram , &
alios fimiles ; non cenſetur clauſula illa gene
rali velle illos abſoluere , fed eos,quos validè, &
licite poteft.
Mme 9.3 .
 o
416 De Sacrament Pænitentiæ .
$. 3. Virùm fit repetenda confeßio , eo quod
Confeffarius ante abfolutionem oblitus eft
626 .
Confeßionis, & ſtatuspænitentis.
Onus, & vltimuscaſus, quo confeflionem
N propers
repetere fit neceſſe , poteft efle , quando
Tonfettarius illius oblitus eft ante abfolutionem .
Quod multipliciter contingere poteft. Primò ,
fuit ,& durauit per aliquots
quia confeßio longaabſolutionis
dies,itavt tempore iam Confeflariu
non recordetur eorum , quæ diebus præcedenti-
bus audierat. Secundò, quia audita confeſſione,
oportuit abſolutionem differre per aliquot dies,
& poſt illos redeuntepænitéte,iam Confellarius
non recordatur confeffionis. Tertiò , quia con-
feffio fortafle irrita fuit, vel abſolutio ex defectu
doloris, vel propoſiti , aut iuriſdictionis in ipſo
Confeſſario , & poftea pænitens, ablato impe-
dimento, vult ab codem Confeſſario validè ab
folui , qui tamen iam confeſſionis imemoriam
non habet. In his ergo, & fimilibus caſibus quæ-
ritur , an debeat confeſſio tota denuo repeci, aut
qualis eius memoria poſſit ſufficere.
627) Communiter reſponderi ſolet,quando confel-
fio fic diuerſo confeſſario , repetendam effe to-
tam , quando fit eidem , non eſſe repetendam , fi
ille recorderur,vel peccatoru,velftaruspænitétis,
vel pænitentiæ impoſitæ ,ſed ſufficere vno verbo
accuſare ſe de omnibus, quçprius dixerat,addédo,
fi quæ ſunt alia peccata,velpeccatum in illa fortè
confeſſione omniffum . Ita Nauarrus , Valentia,
Syluelter , Zerola , & alij , quos afferunt , & re-
quuntur Suarez in preſentidiſp. 22.fe£t.6. in fine,
Coninch difp.7. dub.11.n.109. Bonacina diſp.s.
quest.s.fc&t.2puncī. 3.num.15.
628 . Addit Suarez contra Nauarrum , fi Confeffarius
jam priùs pænitentiam impoſuerat , non eſſe ne-
celle, quod recordetur peccatorum , vel qualis
fuer t pænitentia impolita , ſed fatis eſſe , quod
recordetur , hunc fuifle confeffum , ( intellige &
iudicatum abſolutione dignuin ) & quod poftea
nihilgraue commiſerit, in quo ftandum eft eius
reſtimonio. Si verò pænitentiam non impoſuit,
& neque in particulari, neque fecundùm aliquam
confufam , & moralem rationem recordatur Ita-
tus conſcientiæ ipſius pænitentis; poſtulare debet
iteraram notitiatn , ve imponat pænitentiam con-
dignam . Si tamen abſolucret abíque repetitione
1
huiuſinodi, licèt fueritmutilum Sacramentum ;
eſſet validum , quia haberet omnia eflentialia.
Hæc Suarez , qux ex ipſo deſumpfit Guilielmus
Mercerus de Sacramentis in 3.pari. S.Thom quæft.
9.art.1.Cui cófentit etiam Layman lib.i.tract.6 .
cap.9.n.6. dicens , abſolutionem fore validum in
vltiino illo caſu ,fed peccare cófeflarium abſque
notitia fufciente ad pænitentiam imponendam
abfoluentem .
629 . Aduertit autein Suarez ,hæc intelligi , quan-
Ditinttio P. do confeſsio ex parte ſui fuit valida. Secùs verò,
Sunt Z ex
Paludaro dan
fi confellio fuit inualida , vel defectu doloris, vel
Adrieno. integritatis , vel iuriſdictionis :tunc enim confef
fio de nouo repetenda eft quia prior non fuit ve
ra accuſatio facramentalis , & idco neceſſaria
eſt iterata accufatio omnium peccatorum , quæ
cùm non poflit fieri vno confuſo verbo proprer
rationem factam , neceifc cſt , quod diſtinctè
fiat. Hæc Suar. quæ etiam amplectirur Coninch
loc. cit. & priuis ex parte dixeranc Paludanus dift.
17.91.5.art.1 .& Adrianus qu.4. de confeſſione,s.fi
petas circa predicta : qui dixerunt,hocverum effe,
quando prior Confeſſio facta fuerat Sacerdoti,
non iudici,id eſt, quitunc abſoluere non poterat,
quo caſu eam repeti neceſſe eſt , quia prior non
fuit facramentalis,
Hancdiftinctionem Paludani , & Adriani tc- 6300
iicit Vaſquez in preſenti quast.92. articul. 3. dub..
3. quia fimiliter , quando fuit quicumquc alius
defectus reddens irritum Sacramentum , con
facramentalis : ergo cùm ipfi
feſsio non fuit effe
concedant, non tuncrepetendam confeſsio
nem eidem Sacerdori , idem debet dici, quan
do defectus oritur ex defectu igriſdictionis. Ra
tio autem eſt , quia in omni caſu rcucra con
feſsio fit Sacramentalis , explicata fictione , vel
defectu, & repetita priori confeſsione in genere,
cùm ex hoc habeatur fufficiens notitia ad abro
lutionem , quando ſcilicet Confeſſarius recor
darur ſaltem in confuſo peccatorum , & ftatus
pænitentis , vt dictum eit.
Denique PGaſpar Hurtado de Sacram difp.8. 631.
de pænit.difficult .8. diflentit in hoc , quod exif
cimat, criam quando facerdos non recordatur ſta
tus pænitentis, nec retinet notitiam ſufficicnrem
ad prudenter imponendam pænitentiam , quam
prius nondum impofuerat ; tunc, inquam , non
requiri iterari confeflionem diſtinctain, ſedſuffi
cere confeſſionem aliquam mediam ; hoceſt,non
vnico verbo, ſicuc in caſu priori; nec omnino di
ſtinctam , ſed confeffionem confulam peccaro
rum antea diſtinctè explicatorum : quæ ſufficit,
ve confeſſarius prudenter poflit taxare pæniten
riain , ad quem ſolum finem requiritur tunc con
feſfio noua de ciſdem peccatis. Hæc ſunt docto
rum placita.
Ego in primis exiſtimo difficilem diſtinctio- 632.
nem illam ,quam Suarez ſtatuit, & in qua recedit
à communi ſententia , quatenusaſſerit , debere
reperi omnino diſtinctam confeſsionem totalem
eidem Confeſſario, quoties prior ex defectu do
lorisnon habuit effectum . Hoc , inquam , fal
ſuin puto. Primò , quia in co cafu confeſsio fuit
verèlacramentalis, hoc eſt, de ſe apta ad facien
dum Sacramentum : nam , vt confeſsio ex ſe lit
ſacramentalis, non eſt neceſſe,quod concurrant
aliæ partes requiſitæ ad Sacramentum , vt con
ftat in confeſsione , quam non conſequitur ab
ſolutio, nam confeſsio de ſe habuit totum , quod
requiritur ad confeſsionem . Sic quando defuit
dolor , confeſsio de ſe apta erar ad materiam Sao
crimenti , neque ex eiusdefcêtu defecit Sacra
mentum ſed ex defectu alterius compartis requi
fitx, nempe doloris:ergo cx eo capite non oportet
repetere irerum diftinétè totam confeſsionem .
Secundò, quia praxis communis contraria eſt: 639.
nam quando dcfectus prouenit cx eo, quod pe
nitenstacuitculpabiliter aliquod peccarum , fi fta
tim post abſolutionem malè acceptam , redeat, &
confitcatur ſuum defectum; non cogimus illum
ad repeterdam diſtinctè confeſsionem , ſedad
accuſandum ſe de ciſdem peccatis: & tamen nega
ri non poteſt,quod tunc non eſt adeo diſtinctano
titia peccatorum , ficut quando ſucceſsiuè dice
bantur : quem enim Confeffarium reperias , qui
poſsit cunc dicere, periuria fuiſſe triginta, turpia
d lideria viginti quatuor, omiſsiones Miſfæ duo
decim , & fic de aliis : Non ergo deſideramus
tunc noritiam ita diſtinctam , ac fi nulla prorſus
confeísio præceſsiſſot, led vtimur aliquo modo
notitia priùs habita.
Tertiò cadem praxis obſeruatur, etiam quando 63 4
deficiebat
 !
dorin
Diſp . XVI.
deficiebat luriſdictio priùs in Confeffario. Nim
fi accedatad te aliquis habens caſus reſeruatos, &
confiteatur illos fimul cum aliis non reſeruatis, &
Its tu diffcras abſolutioné,donec facultaté abſoluédi
club obtincas,poſtera dic, ante abſolutionem non ob-
ligas illum ad reperendam diſtinctè cófeffionem
de reſeruatis,fed facis, vt fe deillis , & aliis,quæ
dixit,accuſet,licèt priorconfeſſio non fuerit facta
SIO. iudici legitimno circa illa peccata. Non eft ergo
verum in vniuerſum , quod illa confeſſio prior
13: non poffio magis conferre ad notitiam dandam
CH Confeffario , quàm fi non fuiſſet , etiam quando
wel non adeft notitia diſtincta, prove communiter
non manet :eft enim moraliter impoſſibile , vt die
lo ſequenti poſſitConfeſſarius illa peccata repetere
Coi
cum omnibus ſuis circumftantiis, ficut ea audiuit :
& tamen contentus illa notitia ,facit, quod pæni-
tens de illis folum ſe accuſet in confulo .
638. Cæterùm , licèt hæc ita fe habeant,exiftimoad-
huc ſecundò contra Patrem Vaſquez , non efle
omnino reiiciendam differentiam illam Paluda-
ni, & Adriani circa confeſſionem priorem factam
Sacerdoti iudici, vel non iudici. " Nam , vt dice-
bam ,prior,non pofterior eſt verè confeſſio facra-
mentalis, quia confeffiofacramentalis eſt accuſa-
tio, quapeenitens corama legitinio iudicemanife-
ſtatſua peccataqualis verè eft illa, quæ fit coram
legitimo iudice,etiamfi poftea ex defectu abſolu-
tionis facramentum non fiat:Confeſſio autem il-
E, la deſeruire poteſt , prove renouatur per ſequen-
tem accuſationem , & manet in memoria Confer-
ſarij ad conſtituendum poſtea verum facramen-
tüm Pænitentiæ . Quando verò Sacerdos non
crar iudex , non viderur illa confeflio lacramen-
talis exſe, ficut ſi fieret non Sacerdoti, vel mero
laico .
826. Vnde exiſtimo tertiò , diſtinctionem illam in
. aliquo faltem cafu vtilem eſſe poſſe.Nam li prior
confeffio facta fuit Sacerdoti iudici , atque adeo
ex fe fuit facramentalis, & Sacerdos pænitentiam
impofuit : poſtea licèt oblitus fit ftatus pæniten-
ris, & nefciat qualem pænitentiam impoſuerit,
ſed recordatur,pænitentem fuiffe diſpoſitum ad
abſolutionem , & pænitentiam acceptalſe,poterit
poſtea Sacerdos ſine alia notitia abſoluere. Quan-
do verò confeſſio fuit facta non iudici,non pote-
rit poftea in iiscircumſtantiis abſoluere , etiamfi
obtinuerit iam facultatem abſoluendi, nifi pæni-
tens ſe iterum accuſet , & Confeffarius aliquam
acquirat memoriam confulam præteritæ confef-
fionis. Quia confeflio præterita non fuit ſacra-
mentalis,cum non fuerit facta iudici quare debet
iudex,poſtquam iudex eft,notitiam delicti acqui-
tere per confeffionem rci .
637. Hinc tamen dritur difficultas, quæ fuit funda-
mentum illorum Auctorum :quia videtur iudici,
poftquain iudex eſt , dandam eſſe à reo notitiam
diftinétain delicti:quare cùm confeſſio præcedés
non fuerit facta iudici ;non videtur habenda effe
eius ratio ,fed denuò facienda erit confeſsio facra-
mentalis diſtincta,cùm illa priornon fuerit facra-
mentalis.Confirmatur,quia licèt illa ſecunda ac-
cuſatio cum illa memoria confuſa prioris confef-
fionis , & ſtatus pænitentis videatur ſufficere ad
raxandam facisfactionem , & prudenter iudican-
dum : aliquid tamen plus viderur requiri in hoc
facramento. Alioquin ſi pænitens anno fequenti
dicat Confeffario : ſtatus meæ confcientiæ hoc
anno eſt,ficut anno precedenti : habco enim tor
fcrè peccata, & æqualis ferè gravitatis ; Lufficeret
Sect. XV . 417
hæc confeſsio ad abfolutionem , abſque co quod
deberet peci notitiamagis diſtincta :quod nemo
concedet. Sequela vero probatur, quia nunciſte
Sacerdos , poſtquam eſt iudex , nonaccepit, nec
habet maiorem , imò nec tantam notitiam de ſta
tu penitentis , quàm habeat ille alius de ſtatu in
fecundo anno : ergo fi iudex cum hac fola notitia
ita confuſa poteſt abſoluere , licèt nullam aliam
habuerit , poftquam iudex eſt , poflet etiam pro
ſecundo anno cum æquali, & maiori fortè noti
tia, quam accipit, abſoluere, & pænitentiam im
ponere.
In contrarium tamen eſt auctoritas , & praxis 638.
communis : nam doctores ferè omnes vniuerſa
liter dicunt , ſufficere poftea illam memoriam
confulam ,vndecumque proceſſeritdefectus con
feffionis prioris : vſus etiam communis , vt dice
bam, ita haber , vt fi hodie confeſsionem audifti
cum peccatis referuatis , cras , obtenta facultate,
abſoluas, præmiſla breui accuſatione pænitentis,
qui ſe iterum de omnibus, quæ dixerat, accuſat:
quo caſu Sacerdosmoraliter loquendo , non rc
tinct memoriam adeo diſtinctam , vt poſſet pec
cata pridie audita ſingillatim referre. Idem vſus
apparet, quando aliquis extra confeſsionem nar
rauit Sacerdoti amico confilij perendi gratia, ali
qua peccata ;& poftea confitetur eidem accuſans
ſe breuiter de iis omnibus, quæ extra confeſsio
nem dixerat : quo etiam caſu non adeſt nunc in
Sacerdote tam exacta , & diſtincta notitia, qualis
eller , fi nunc ſe diſtinctè pænitens accuſaret: &
quidem prior illa narratio non fueratvllo modo
facramentalis,nec accuſatio facta iudici , fed nar
ratio facta amico.Fatendum ergo eſt,confeffioné
etiam non facramentalem priorem perſeueran
tem in memoria non omnino diſtincta poſſe ali
quomodo fieri facramentalem per accuſationem
ſubſequentem taliter , vt pofſit ad facramentuin
deſeruire. Non quòd illa priornarratio verè fiac
accuſatio facramentalis in ſe ipſa, cùm talis non
fuerit, ſed quatenus poſterior accuſatio relata ad
memoriam ,quam habet Confeffarius de illis pec
catis diſtinctè prius auditis, ſit ſufficiens notitia,
qualis in Confeffario deſideratar.
Ad id verò , quod contra hoc opponebatur, 639.
quod ſequeretur , ſufficere ſolam notitiam con
fuſam de ſtaru pænitentis abſquealia notitia di.
ftincta antea data ; negında eft fequcla. Rario
autem efſe poteſt , quod Confeſſarius ita eſt iu
dex ipſe ſolus in hoc tribunali, vt ipfc ſolus de
beat ex peccatorum notitia formare iudicium de
corum grauitate ad proferendam prudenter fen
tentiam . Vnde reddi poteſt ratio differentiæ in
ter noftrum caſum , & illud exemplum ,quod op
ponebatur : quia in caſu noftro totum iudiciuin
de ſtatu pænitentis fit à Colo Confeffario, quicx
notitia , quam ipſeinet habuit diſtinctam de illis
peccatis formauit iudicium de corum grauitate,
quod idem iudicium ex illa memoria confufa
nanc retinet, & fecundum illud regulat, & taxat
pænitentiam imponendam . At verò in illo alio 640
exemplo , quando poenitens folùın diceret , fta
tam fuæ concientiæ effe, ficut anno præcedenti,
iam tunc non tam Confeflarius , quàm ipſe pe
nitens fuiſfet iudex , qui ex notitia , quam habet
de ſuis peccatis , formaret illud iudicium de ſtatu
fuo , quod iudicium formatum daret Confeffa
rio , qui certè non vt iudex illud formaffet , cum
ipſe non habeat ,nec habuerit notitiam de pecca
tis huius anni.Præriperet ergo pænitens officium
ConfefTarij,
 a m e n t o t e n t i æ
418 De Sacr Peni
Confeſſarij, ad quem ſpectar viſa, & conſiderarà
natura , & multitudine peccatorum iudicium for-
inare de corum grauitate, & de ſtaru pænitentis,
à quo non deber accipere hoc iudicium factum ,
ſed materiam ad id faciendum . Eſt enim ipſe ſo-
lus Medicus , ad quem ſpectat , attenta qualitate
morbi , iudicare de eius grauitate, & de remediis
etiam adhibendis : debet ergo ipfe ex ſe facere
ytrumque iudicium , quorum primum ex ſe non
poſſet facere,fi ipſe non audiret peccata , ſed Ita-
tum conſcientiæ iuxta iudicium ab iplo pæniten-
te factum . At verò in noſtro caſu aliter ſc res ha-
bet:nam Confeffarius ex ſe facit vtrumque iudi-
cium pernotitiam depeccatis, quam ipſe habuit;
quam licèt non habuerit, quando erat iudex , nihil
refert: non eſt enim neceffarium quòd tota noti-
tia, à qua dirigitur ad hoc iudicium ,fuerit facra-
mentaliter accepta : nam fi Confeffarius aliunde
vidit , vel cognouit diſtinctè peccatum , poteft
pænitens ſe accuſare, dicendo :acculo me de illo
peccato , quod tu ſcis, me feciſſe : quæ confeßio
nne illa notitia præcedente non ſuficeret, ſed
cum illa ſufficit, vt Confeffarius ex ſe pottit iu-
dicare. Itaque quod omnino requiritur,eft,quod
accuſatio ſit ſacramentalis : quod verò accuſatio
ſecundùm ſe det notititiam diſtinctè de peccatis,
non requiritur, niſi quando Confeſſarius aliunde
non habet naritiam diſtinctam :fi enim illam ha-
bet,fufficit accuſatio facramentalis,quæ ſe remit-
tat ad illam aliam notitiam aliunde habitam . Po-
teſt ergo in caſu noſtra Confeflarius prudenter,
& licitè abſoluere , quia iam ponitur noua accu-
fatio ſacramentalis coram iudice , & notitia,quæ
remanet ex cognitionediſtincta , quam prius ha-
buit , quæ licet non fit modò memoria di&tin-
cta , elt tamen iudicium ſufficiens formatum ex
illa diſtincta cognitione , quæ præcellit de illis
peccatis.
641. Hinc infero primò,non effe omnino verum id ,
quod dicebat Pater Gaſpar Hurtado , in co caſu,
quando Confeflarius nondum impoſuit pani
tentiam , & omnino oblitus eſt ſtatus pæniten
tis ,fufficere ; quod pænitens det illi aliquam no
titiam confuſain ſuoruin peccatorum , quæ ſuffi
çiat ad dandam illi pænitentiam proportionatam .
Hoc, inquam , non eſtomnino verum ,quia iudi
cium illud, vt dixi , debet fieri ab ipſo Confellat
rio ex notitia diſtincta , quam ipfe habet , vel ha
buit de peccatis. Ad hoc enim potiſſimum exigi
tur diſtincta de ſpecicbus
vt Confeffarius iu
dicare,vt dixit expreſsè Concilium Tridentinuin
feff.14 . cap.s.quia quod ignorat, medicina non
curat. Non ergo ſufficit, Confeffarium habuillo
aliquando notitiam diſtinctam de peccatis , ſi illa
cognitio diſtincta præterita poſtea nullo modo
dirigit, nec mediatè, nec immediatè ad iudicium
faciendum :fed requiritur cognitio diſtincta, quæ
faltem per lui memoriam confulam dirigat Co-
fellarium ad iudicanduin. Si ergo cognitio illa fufficiat, fipoftea ſe accufet de violationevoci in
diſtincta præterita nullo modo dirigit,quia Con-
feffarius iam eft omnino oblitus, & lolum dirigi-
cur à notitia confufa, quam mociò pænitens dat;
ad nihil prorſus deſeruit,quod præcefferit notitia
diſtincta. Vnde in eo cafu, li peccat priùs dicta
fuerant iudici , validè poftea abſoluct, & directe
ab illis ,qux audiuit,licèt illicitè. Si verò prior illa
xotiri: non fuerat data iudici, quia, vel nondum
man Sacerdos,velnon erat legitimusiudex, & ta-
men poltea abſoluat cum illa confula notitia,
.
quam denuo accipit , iudicandum erit de illa ab
ſolutione, ficut de illa, quæ datur moribúdo non
conficenti diſtinctè fua peccata , ſed dantc fimi.
lem nocitiam confuſam , qui certè obligatus ma
net ad confitenda poftea diſtinctè fua peccata.
Sic erit in illo cafu , quia verè Confeffarius non
accepit notitiam diſtinctam , ex qua exercerét
fuum munus : atque ideo licèt validè abfoluat,
debetpoftea repeti confeffio diſtincta: : ! :, :
Dixi tamen , illud dictum non efle omnino vo- 641 .
rum , quia in aliquo ſenſu , & in aliquo caſu pof
fit habere locum illa doctrina : quando , fcilicet,
per illam notitiam confulam , quæ modò datur,
refiicaretur memoria , & excitarentur fpecies in
Confeffario , qui ea occaſione iam recordaretur
confusè de notitia priùs accepta , & de ſtaru pe
nitentis ; tunc enim iam Confeffarius non proce
deret ex fola notitia confula , quam modo acci
pit, led ex meinoria confula, quamí haber deno
titia diſtincta , quam accepit , atque adeo iam ex
fe iplo formaret iudicium genitum mediatè ex
diſtincta notitiapeccatorum prius accepta.
Infero ſecundò, pofle frequenter accidere , vt ) ‫ود‬.
penitens , qui diu eidem Confetlario confeflus
eſt, poffit vno verbo reiterare omnes illas Con
fefliones , dicendo , acculo me de iis omnibus ,
quæ tibi in aliis Confeſſionibus confeflus ſum .
Poteft enim frequenter fieri, quod Confeflarius
hîc, & nunc habeat æqualem ,vel maiorem for
tè notitiam confulam de peccatis illis, vel de ſta
tu pænitentis per illas omnes confeffiones expli
cato , quàm habeat alius Confeſſarius , quando
actu abloluit poſt longam confeſſionem genera
lem per plures dies fačam : hergo hæcmemoria
confula Tutficit,fufficietetiamilla, vt poffitvno
verbo repetere pænitens omnes illas confeflio
nes : quod eſſet bonum , & facile remedium,
quando ſcrupuluin habet de defectu aliquo in
eis, vel in carum aliqua commiffo , acculando ſo
fimul de illo defectú, fi culpabilis fuit.
SECTIO XVI .
An repetenda fir confeſsio peccati integri,quan
do omijl.fuit circumſtantia , vel fuffi
ciat confiteri ſolam circum
flantiam omiſſam ?
644
peccatum , & oblitus eft explicare circumſtantiam
aliquam ,quam debebat explicare , poſtea fatisfa
ciat in alia confeflione , dicendo folam circum
(tantiam omiflam , an verò debcat iteruin confi
teri peccatum cum circumſtantia : exemplum eft
de eo ,qui habens vorum caftitatis fornicatus eft,
& confefTus eft fornicationem , fed propter obli
uionem omnifir circumftantiain voti violati : an
re graui , an verò opus fit accuſare ſe de fornica
tione contra votum.
645.
Communiter traditur fufficere, ſi'explicet cir Sententia
cumſtantiam omiſſam ,non explicato iterum pec- communis.
cato,quod iam eft confeſſus. Ica Nauarrus in ſum
ma , cap. 6. ad fin. in cap.Conſideret,in princip.
num . 104. de pænit.dift.5. Henriquez lib.s.de pe
nit.cap.s.num.4 .Valentia tom.4.difp.7.quest.in .
punct.1.& in caſu de voto, & iurain . Thom. San
chez lib.4.in decalog.cap.1 I .num.24.EmanuelS.
verbo
 Diſp. XVI .
doma verbo Confeſſio ,num.31. & alij plures, quos refert
telin & fequitur Bonacina diſp.s.deSacrament.quaft.s.
aus feet.2.punkt.2.6.3. diffic ... num.9. Temperat au-
реса: tem hoc Sanchez ,quando explicatiomateria
TUS principalis non cffet neceſſaria ad declarandam
Iclone malitiam ipſam violationis voti, quoad aliquam
blolu circumftantiam aggrauangem notabiliter intra
camdem ſpeciem ;tunc enim oporteret ſaltem di-
cere, violaui votum in materia notabiliter aggra-
alu pelo uanti, iuxca ſententiam , quam ipſe ſupponit de
c;‫ܝܰܐܪܺܐ‬ obligatione explicandi eiuſmodi circumſtantias
CAL notabiliteraggrauantes:iuxta ſententiam verò ne-
casa gantem illam obligationem , ſufficier dicere, vio-
Laui voruin in re graui .
darma
646. Fundamentum præcipuum huius ſententiæ
eſt , quia in illo peccato propter aduentum cir-
cumſtantiæ facrilegij,v.g.contra votum , non de-
finit eſſemalitia propria, & ſpecifica contra caſti-
de com tatem , fed habet ille actus duplicem malitia ſpe-
140a
tate
cificam ,alteram contra religionem , alteram con-
.
tra caſtitatem . Cùm ergo priùs explicauerit pe-
nicens alteram malitiam , nunc verò alteram ex-
plicet ; iam ſufficienter explicuit totum peccatú,
nfelix quoad vecamque malitiam. Si verò efter vnica
5 Can matitia, illa quidem debereteſſe ſpecic diuerſa à
ſingulis, quæ potuiſſent eſſe ſeorſim , atque ideo
slum deberetexplicari cota illa malitia (imnul,tam quo-
ad obiectum principale, quàm quoad circum-
en for ftantiam :alioquin numquam fuiſſet explicata illa
del ſpecies malitiæ, ſed alia diuerſa. Antecedens ve
canli
rò, ſcilicet, quod in illo peccaro fine duæ maliciæ
landi {pecie diuerfæ , probar latè Salas 1. tom . in 1.2 .
enera tract.7.difp.3. feit.s. Potiſſimum fundamentum
mon cſt, quodmalitia moralis eſt oppoſitio,qua actus
aduerſatur legi : poteftautem idem actus habere
eller duplicem oppofitionem diuerſamad duas leges,
VILE vt in caſu poſito opponitur caftitatis legi, & Ře
10 . ligionis : ergo ficutidem ſubicctum cum duplici
dols colore pertineret ad duas fpecies intra genus co-
lorati ; lic idem actus cum duplici oppoſitione
duplicis legis , quam violat , pertinebit ad duas
fpecies intra genus malimorales,ſeu repugnantes
legi.
647 Huic communi doctrinæ aliqua videntur ob-
ſtare : fi enim ſufficit poftea confiteri ſolam cir-
cumſtantiam omiſſam ; ſequitur primò,fi aliquis
confeffus eft decem peccata copulæ illicitæ , par
tim cum ſolutis , partim cum nuptis,partim cum
moniali , & oblitus fit circumſtanciæ violentiæ,
poſtca ſatisfaciet explicando ſolain circunſtan-
elle tiam violentiæ .Conſequens autein eſt abſurdum :
quia violentia illata moniali eſt ſpecie diuerſa in
41 rarione violentiæ ab illata folutæ propter oppoſi-
17 tionem , quam habet cum virtute religionis, &
idem eſt de violentia illata coniugaræ propter in-
iuriam, quæ fit marito ; ergo niſi explicentur ite-
rum cadem peccata , non explicatur ſufficienter
i malitia circumftantiæ prætermiſſæ .
. 648 . Secundò ex eadem regula ſequi videtur quod
1 fi aliquis ſe accuſauit de odio , de percuſſione, de
contumelia : & non dixit, illa fuifle contra pro-
prium parentem :poftea ſufficiet dicere ſe ter pec-
caſſe in parentem non explicando ſpecies, quas
iam fuerat figillatim confeffus. Conſcquens au-
cem eſt abſurdum , quia non explicatur grauitas
propria percullionis paternæ , quæ elt ſpecies di-
uerla ab iis explicacis, & fic de aliis.
Tertiò, circumſtantia: offenſæ Dei non expli-
catur ſufficienter, niſi explicetur materia, cui ad-
uenit illa circumſtantia : alioquin fufficeret dice-
Sect. XVI . 419
re , Ego decies offendi graniter Deum : ſuppono
enim ex iis, quæ dixidiſput.s.de Incarnatione, fe
{tions 5. furtum ,aut homicidium , v.g.ſeparatum
à circumftantia offenfæ diuina non habiturum
fecundùın ſe grauitatem peccati mortalis Thco
logici : ſufficitergo confiteri circumftantiam of
fenlæ diuinæ , vnde prouenit malitia mortalis:
quare ſi ea circumſtantia explicari poflet non ex .
plicato obiecto principali, cui aduenit , non eſſet
obligatio explicandi obiectum proprium furti,
vel homicidij:hoc autem eſt abſurduin :ergo cir
cumſtantia non poteſt fecundùm ſe folam ſuffi
cienter explicari.Hæc, & alia fimilia inferri pof
ſunt contra doctrinam illam vniuerfaliter acce
pram :propter quæ fortafle Syluefter verbo, Con
feff10,1.quaft.10.dixit,ſententiam illam magnum
errorem continere . Cæterùm fi debito modo ex
plicetur,exiſtimo,illam ſuſtineri poſſe.
Debet iraque doctrina illa explicari , vt ſuſti 649.
neripoſſit , & proponi , provt paucis verbis , ſed
prudenter propofita fuic à Suarez in prafenti diſp.
22. feét.2.num.8. vbi dicit : ſicircumftantia poffit
declarari nulla falta menrione ralispeccati, non erit Suar.
obligario repetendi confeffionem illius : fiverò aliter
explicari non poſſit circumftantia , concedendum eft
confequens : ſcilicet,effe obligationem confitendi
iterum illud peccatum ,cuius circumſtancia omil
ſa eſt.Hæc breuiſlimè Suarez:pro cuius doctrina
maiori explicatione notandum eſt , circumſtan
tias quæ afferunt malitiam ſpecie diuerſam ,ali
quando afferre malitiam omnino diſpararam ;ali
quando malitiam non diſparatam ,ſed quæ intel
ligi non poteſt ſine malicia deſumpta ex obic &to
principali,quam in ſuo conceptu includit. Exem
plum prioris partis eſt in circumſtantia voti, quz
quidem addit fornicationi malitiam omnino dir
paratam , quia malitia fornicationis tota poteft effe
fine violatione vori , & curſus malitia ſpecifica
violationis voci, provtaduerfatur religioni,poteſt
elſe abſque peccato fornicationis, vt conſtat in
coniugato petente debituin contra vorum cafti
tatis. Tunc ergo dicunt , malitiam voti violati
poffe fufficienter explicari poftea , non explicata
malitia contra caſtitatem ; quia violatio votiſe
cundùm fe haber fuam malitiam vltimò com
pleram , & in ſpecie atoma independenter à ma
litia contra caſtitatem .
Exemplum poſterioris partis eſſe poteſt in pec- 65o .
cato violentiæ, qua violatur nupta v g. nam vio
lentia illa fecundùm ſe conſiderata non habet
fpeciem atomam , & completam in ratione vio
lentia, ſed eſt ratio generica indifferens ad hanc,
& illam violentiam . Nam violentia accipit ſpe
ciem ſuain ex illo damno , quod per violenciam
infertur : eſt enim peccatum contra iuſtitiam ,
quod ſpecificatur à iureillo,quod læditur. Cùin
ergo diuerſa ſint in ſpecie iura,quæ quis habet ad
vitam ,ad honorem , ad pecuniam ,ad membra, & c.
& hæc iura poſſint terminare iniurias ſpecie di
uerſas , non poteft explicari ſpecies illius iniuria ,
& violentiæ etiam in cacione iniuriæ ,niſi explice
tur damnuin ,quod infertur, & quod certè diuer
ſum eſt in nupta , & in ſolura. Similiter in homi
cidio non poteſt poſtca explicari circumſtancia
perſone lacræ occiſx , niſi explicetur homici
dium ,quia peccatum facrilegij elt ratio generica,
que continet ſub ſe diuerſas ſpecies , quæ non
poffunt explicari,nifi explicetur peccatum ,cuiad
uenit talis circunſtantia. Hæc ergo,& fimilia de
bent iterum explicari propter circunſtanciam
omil
 420 De Sacramento Penitentiæ.
omiſlam , licèt in aliis non debeant explicari.
657 . Vnde ad rationes in contrarium adductas re-
fponderi poteſt, in illiselle peculiarem rationem ,
ob quain non poffit circumſtantia feorfim expli-
cari. Nam in primo & fecundo exemplo ibi ad-
ducto,non poteft explicari violentia, vt diximus,
ſecundùm propriamfpeciem vltimam , niſi expli-
cetur peccatum ,cui aduenit. Similiter non poteſt
explicari peccatum impietatis contra Patrem ,niſi
explicetur materia: nain in ipſo genere impictatis
non eſt eadem malitia parricidij, ac contumeliæ
in patrem propter diuerſuni valde jus , quod Pa-
terhabet ,neoccidatur à filio, ac ne dehonoretur
ab illo.
Denique ad tertium dici poteft, malitiam gra
uem offenfæ Dei non explicari fufficicnter non
explicata materia , in qua offenditur :quia cùm
omne peccatum mortale ſit inobedientia grauis
in Deum , & inobedientia accipiat fpeciein fuam
ex materia,quæ præcipitur, eo quodlex, & prx-
ceptum ſpecificatur à virtute, quam præcipit, vt
diximus ſuprà diſp.16. fect.4.num.170 . & probat
Sanchez ditto cap.11. Conſequens eſt, vt etiam
provt reſpicit Deum , fit diuerta ſpecies peccati
contra caſtitatem , & peccati contra iuſtitiain ,pro-
pter diuerſas leges Dei,quæ grauiter violantur; &
ideodebet omnino explicarimateria ,in qua pec
catur, vt explicetur offenſa grauis Dei ſecundùın
fuain fpeciem vltimam .
65 .. Pofluntramen adhuc alia obiici , qux magis
explicent hanc doctrinam.Primò obiici poteſt,ex
hocſequi,quod non folùm in fequenti confeflio-
ne,ſed in eadem poterit aliquis diuidere circum-
ftantiam , eámque ſeorſim confiteri : fi v.g.priùs
accuſet ſe de decem fornicationibus , poftea verò
ſe accuſet, quod decies violauit vocum in re gra-
ui , non cxplicando peccata illa fuiſſe contra vo-
tum caſtitatis. Pater Suarez loco fuprà citato , n.9 .
concedit ſequelam propter paritatein rationis, fed
cgo difficile eam concedam ;quia in prædicto ca-
ſu ex modo ipſo confitendi, & leparandi peccata,
videtur pænirens fignificare, illa fuille peccata
diſtincta , atque ideo videtur fignificare , quod
peccata contra caſtitatem non fuerint contra vo-
tum ,vnde non confitetur peccatum , quod fecit,
ſod aliud,quod non fecit,fcilicet peccaruin luxu-
riæ , quod non eſl'et contra votum ; videtur etiam
accuſare ſe de viginti peccatis , cum fecerit fola
decem . Quod à contrario ſic probo : quia fiille
modus feparandinon iudicat diſtinctionein , &
pluralitatem peccatorum ; ergo quando verè crant
duo peccata diſtincta , alterum luxurix , alterum
violationis alicuius vori ; non fufficier ea illo ino-
do confiteri,ſed debes explicare illa fuiſſe diftin-
cta peccata. Probo ſequelam , quia ille modus
confitendi per te non explicat, quod illa fuerint
duo peccata,cum eodem modo confitearis, qua-
do fuitvnum peccatum ; ſed eſt obligatio expli- explicanda in confeßione, conſequens eſt , ve
candi numerum peccatorum ; ergo debes explica-
re clarè illa fuiffe duo peccata ,ncc ſufficit expli-
care vtramque malitiam feorfim : quia idem fit
per te ,quando erat vnicuin peccatum ergo faten-
dum eſt, illuun modum feparandi malitias expli-
care diſtinctionem numericam peccatorum , at-
que adco non poffe ita diuidi vnum peccatum
intra eamdem confcffionein .
655 . Sed contrà obiiciet aliquis primò, quia hoc in-
conueniens codem ferè modo fequipoteit li din
uifio fiat in diuerfis confeflionibus , ac intra eam-
dem : nam fi priùs confeſſus fis decem peccata
fornicationis,Si poſtea eidem Confeſſario ſequé
ci due confitearis decem violationes voti , eodern
modo poterit Confeffarius exiſtimare illa elle di
uerſa peccata à præcedentibus, ſicut ſi intra cam
dein confeflionem id fecilles : maximè fi cadem
confeflio,vt aliquando fieri ſolet, fieret perduos,
vel tres dies.Secundò,quia non eſt nouum ,quod
intra eamdem.confeflionem pænitens bis ſe ac
caſeç de codem peccaro fub diuetſis formalitaci
bus : fic enim in fecundo præcepto aliqui ſe.accu
fant , quod iuramento promilerint ex animo ſe
vindicare , & rurſus in quinto præcepto fe accu
ſant,quod habuerint deſiderium , vel propofitum
vindicandi ſe,& lædendi proximum .
Rcfpondco ad primum , non fequi idem in 64.
conueniens, fi diuilio fiat in duplici confeſſione:
nam ſi in eadem confeſſione ego bis me accu
fem,v.g.de furto ,ſignifico elle duo peccata furti:
fi verò in duplici confeffione id facio, non ſigni
fico fuifle duio peccata,fed præfcindo ab hoc. Sic
in caſu noftro , quando intra eamdem confeílio
nem ſeparo illas malitias, ſignifico, effe duo pec
cata,vtprobatum eſt à contrario :quando verò in
duplici confeſſione id facio , non ſignifico effe
aliud peccarum , quia.poflum in duplici confef
fione accuſare me bis de codem peccato , non in
eadem ,nili id explicem .
Ad ſecundum, quando penitentes id faciunt ,
eſt in tali genere peccatorum , in quibus prudens
Confeffarius bene intelligit, non eſſe peccata di
ftincta à priùs explicatis, vrin exemplo illo,nam
iuramentum cum animo vindicandi fe , includit
deſiderium vindicandi , quod poftea in quinto
præcepto repetit , & id ſatis intelligit Confella
rius in illis circumftantiis ;quod fi dubitat, inter
rogat an fuerit aliud vlera fupra dicta.
Sccundò obiici poteft, quia niſi vtraque mali- 655.
tia ſimul explicetur , ncutra ſufficienter explica
tur : nam licèr ſint verè dux nialitiæ diftinctx ;
fingulæ tamen ex conſortio alteriusaðgentur in
proprio genere,vtprobat latè Salas diéta difp . 3 .
ſečt.6. o& ftendi poteft breuiter, quia, quò magis
liber eſt a & us,cæteris paribus , cò grauior eft eius
malitia,cùın potuerit facilius relinqui: fed quan
do cum intemperantia apparet ſimul violatio vo
ti reddit magis difficilem affectum intemperan
tiæ, cum ſunt iam plura , quæ inclinant ad illam
fugiendam :ergo ipſemet affectus intemperantiæ
liberior eft , & per conſcquens grauioris malitiæ
etiam intra proprium genus : quæ tamen maior
grauitas non explicatur, dum omittitur circum
ftantia voti. Reſpondetur facilè concedendo , ex
confortio altcrius circumftantiæ augeri pofle , &
plerumque augeri malitiain obiecti proprer ra
tionem adductam . Cæterum , cùm totum illud
augmétum fit propter maiorem libertatem actus,
que quidem maor libertas non eft neceffariò
poflir fufficicnter explicari malitia, quæ proucnit
ex obiecto , non explicata circumſtantia , ex qua
refunditur augmentuin libertatis & malitiæ in il-.
lam eamdemmalitiam ,quæ explicatur.
Tertiò obiici poteſt principaliter contra illam 556 .
doctrinam communem ,quia fi malitia illius pec
Cati ita diuidi poteſt; poterit etiam pænitens,qui
ſe acculiuit de furto decem nummorum , fi poftea
recordetur fuille viginti, poterit in confeffione
fequenti confiteri, quod furatus fuerit decem;
nain hoc foluim reftabat confitendum , & iam in
vtraque confeffione explicara manet tota malitia
illius
 Diſp. XVI.
illius peccati. Aliqui concedunt hanc etiam fe-
ed quelam propter paritatem rationis ; ſed id videtur
mihi ſatis difficile, quia iam re vera illud pecca-
cum non eſſer explicatum , ſed aliud:nam vt cum
-105 Patre Vaſquez obſeruaui diſp.16.fe&t.3. num.123.
und qui furatuscentum, dicit , ſe furatum quinqua
ginta , ſignificat , ſeſola quinquaginta furatum ,
quod cùm lit fallum , iam non confitetut furtum ,
il quod fecit, ſed aliud, quod non fecit, & percon
fequens , vt confiteatur verum peccatum , debet
Tube dicere veram materiain illius peccati, vel certè
non debet dicere aliam materiam diuerfam fal-
Cam
657. Ex hoc autem exemplo, & argumento, vrve
rum fatear , licèt ſententia illa , quam hucuſque
explicuimus,quod pofſit ſeorſim explicare in le-
cunda confeſſione circumſtantiá omiſlam nó ex-
plicato denuo peccato , probabiliſſima fit, & tuta
in praxi propter auctoritatem tot , & tantorum
doctorum ; itando tamen in ratione, lemper mihi
0
difficilis viſa eſt.Quia , ficut furatus centum , fi
dicat, ſe furatum viginti, non confitetur peccatumnem explicandi pluralitatem perſonarum , ad
quod fecit, ſed aliud , quod non fecit, ſcilicet, quas terminatur idem actus odij, vel detractio .
furtum circa ſola viginti , quod ſolum illa verba nis. Alioquin , ſi te vera eflent plura peccata,
ſignificant , ita qui dicit , fe violaſſe votum , non
.
explicando, quod erat contra caftitatem , videtur
ſignificare , illud peccatum non habuiſſe aliam
malitiam , niſi violationis voti , atque adeo non
78
videtur confiteri peccatum , quod fecit, fed aliud, ' priori eſt,quod peccatum eftconcrecum acciden
Bio quod non fecit, habens folam malitiam contra tale ex actu , & ex malitia : & quamuis conceda
religionem & quidem difficile poteſt aſſignari
differentia inter vtrumque calum :nam ficut ma-
0 litiatotalis ſpecifica in hoc cafu conflatur ex illa
- duplici malitia ſpecifica, ita malitia indiuidualis
in primo caſu conflatur ex duabus malitiis pat-
tialibus , quarum quælibet verſatur circa quin-
quaginta. Ergo ficut explicando malitiam circa
quinquaginta , viderur negari altera circa alia
quinquaginta ; & ideo non explicatur illud pec-
catum ,ita explicando ſolanı malitiam contra vo-
tum , videtur negari altera contra caſtitatem , at-
que ideo non explicabitur illud peccatum , ſed
aliud diuerſum .
658 . Dices, effe diſcrimen , quia in peccato haben-
te duas malitias ſpecificas daturduplex oppofi-
tio contra duplicem regulam rationis,& percon-
ſequens potelt explicari vna feorfim ab altera,
quia iam explicatur vera malitia illius actus, licèt
non tota : at verò in furto non cft duplex oppo-
ſitio , ſed vna ad vnicum ius, quod Dominus ha-
bebat ad illa centum ,& ad vnicam legem prohi
bentem furtum : quæ oppoſitio non explicatur,
dum ſignificatur furtum folum de quinqua-
ginta.
Sed contra , quia in primis , ſicut res accepta
fuit diuiſibilis , ita ius ad illa centum videtur
diuiſibile in plura iura partialia ,quibus opponi-
tur illud furtum : fed quidquid ſit de hoc ; pec-
catum , quo occiduntur duo homines , opponi-
tur certè duplici iuri totali , quod ſinguli homi-
nes habent ad fuam vitam : & tamen fi folùm di
cas occidi vnum hominem : non explicasillud pec-
. catum , ſed aliud : alioquin, li explicas malitiam
veram illius peccati , licèt non totam , non eſt
cur poſtea debeas explicare occifionein alterius
hominis; imò nec apparet , cur non pofles ex
induſtria confiteri occifionem vnius , volendo
occultare malitiam integram : iam enim expli-
cas fpeciem diſtinctè , & peccatum illud faltem
in confufo , licèt non omnino diſtinctè , cùm
)‫به دهان‬ P. Ioan. de Lugo, de Pænit.
Seet. XVI . 421
non fit obligatio , vt ſupponimus, explicandi
circumſtantiam aggrauantem intra eamdem
ſpeciem . Si ergo ille modus confitendi non
eſſer ſufficiens ; ideo eſt , quia fignificat non ma
litiam veram illius peccati , fed alterius , quod
effet occiſio vnius folùm hominis : ergo quod
ibi derur duplex oppoſitio ad duo iara duorum
hominum , non facit, quod tingulæ poflint ſeor
ſim explicari : idem ergo dicendum erit ,quan
do datur duplex oppolitio fpecie diuerfa ad di
uerlas virtutes , cùm nulla apparear ratio dilcri
minis .
Dices iterum , debere quidem explicari oc- 659.
ciſionem duorum hominuin , non quia , quan
do explicatur vna ſola , explicetur malitia falla;
ſed quia ibi ſunt duo peccata, cùm iit duplex
occilio : ex hoc autem non fit, quod non poflint
ſeorſim explicari vna poft aliam .Sed contra,quia
licèt ibi fit duplex malitia ; ſed re 'vera non eft
duplex peccatum , fed vnum habens duas ma
litias : ideo diximus fupra , non effe obligatio
poſſent ex industria dici , vt plura, dicendo ; odio
habui duas perſonas , ſeorſimfingulas : nam illud,
licèr effer inendacium , non tainen videtur in re
graui , nec circa ſubſtantiam . Ratio denique à
turibi duplex malitia,non eft tamen duplex con
Cretum , aur duplex ſubiectum , quod denominc
tur peccatum ,ſed vnicum ,nempe vnicus actus.
Videturergoſatis probabilis, ſtando in ratione, 660 .
ſentencia Sylueftri, quam fequitur etiam Nun
nus in preſenti quaft. 9. art.2 . dub.2 : ver.fed ad
buc dubium . ( dub.3 . & alij : maximè propter
argumentum d -lumptum ex circumftantia indi
uiduali : nam ſi on poffum idem furtum de
centum diuidere in duo peccata , d furta, le
orſim de quinquaginta ; quia confitendo fur
tum de quinquaginta non confiteor peccatum ,
quod feci, ſed aliud , vt dixit Vaſquez ; non fa
cilè explicatur , cur magis poſſim diuider.docir
cumſtantias fpecificas , explicare illud peccatum ,
quod feci , quàm diuidendo circumſtantias in
diuiduales. Cæterùm , quia ſententia contraria
eſt communis , non eft ab ea in praxi receden
duin . Et quidem conſequenter ad illam pollet
etiam in praxi admitti aliquádo ſeparatio alicuius
circumftantiæ indiuidualis : vt li occidift: vno
ictu duos homines , & confeffus es occifionem
vnius , poteris alia vice dicere occiſionem al
terius. In peccato tamen furti , & fimilibus non
viderur id concedendum , etiam in illa ſententia,
ve fi furatus lis centum , & dixiſti , te furatum
quinquaginta, alia vice dicas ſolùm , ce furarum
quinquaginta. Poteft autem in ea ſententia red
di aliqua ratio diſcriminis : quia in homicidio
duorum , vjolaſti duplex ius diuerſum ſingulo
rum ; quare quælibet iuris violatio poreſt ſeorſim
ſufficienter explicari : in furto autem facto eidem
perſonæ eſt vnica violatio iuris ad fortunas,quod
ille homo habet : quæ violatio non explicatur,
fed alia diuerſa , quando dicis , te furatum quin
quaginta.
Pro complemento reſtar dubium , an iuxta 661 .
eam fententiam ; quæ di&ta ſunt de duplici ma- Qui , fi tira
litia eiuſdem actus , quæ ſeorſim aliquando ex . cumjantis
plicari poteft , locám habeant , quando circum- fuit finis?
Nn ftantia
 422 De Sacramento Penitentiæ .
ftantia mala, quæ aduenit, eſt ſimul finis. v.g.li
quis furatur propter machiam: an poſsit feorfim
illas duas malicias confiteri , acculando le priùs
de peccato furti, & poftea de peccato machiæ.
Reſponderur affirmatiuè , nam licèt illæ mali-
tiæ habeant aliquam ſubordinationem inter ſe,
ve medium , & finis : re tamen vera eſt ibi du-
plex malitia in ſpecie atoma , ſcilicet , furti, &
fornicationis , quarum ſingulæ poflunt leor-
lim ſufficientet explicari, vt præter Nauarrum ,
& Angelum ſupra adductos renent alij , quos
refert , & lequitur Diana tom. 1. tract. de cir-
cumſt. reſol. 23. contra Nugnum , Megalam , &
alios,quos ibi referr.
662 . An verò ex circumſtantia finis mali machix
augeatur propria malitia furti in illo actu , ficut
diximus , augeri malitiam propriam intempe
rantiæ ex circumſtantia vori:affirmat Salasdieta De integritate , & confeſſione ſuffi
feft. 6. numer. 99. contra Zumclium ibi addu
ctum , cuius quidem rationcs bene impugnat,
& probat ſuam ſententiam ex ratione fupra ad
ducta : quia ſcilicet malitia ipfius finis reddit
magis liberam electionem medij : faciliùs enim
poteſt deſiſtere ab eligendo homicidio propter
furtum , qui vider , furtum de ſe eſſe malum ,
quàin ſi videret , furrum eſſe bonum : ergo ex
malitia furti refunditur in ipſummer homici
dium libertas maior , & per conſequens grauior
malitia.
86 ;. Verius tamen videtur , circumftantiam finis
praui, licèt addac nouam malitiam ſpecificam
adui; non tamen augere malitiam illam , quæ
prouenit ex mcdio : in hoc enim caſu non vi
derur procedere ratio fupra aducta : nam licèt
circumſtantia voti afferat maiorem libertatem ,
& facilitatem ad fugiendam luxuriam , quæ eft
contra votum , & ideo augeat malitiam ipſius
luxuriæ , vt diximus: circumſtantia tamen furti,
propter quod aliquis occidit , non reddit ma
gis facilem vitationem occiſionis , nec auget li
bertatem , ſed potiùs reddit minus liberam occi
fionem , & magis difficilem eius vitationem . Ra
tio autem eſt, quia repugnat , quod illud ipſum ,
quod mouet , inclinat , & impellit ad aliquid fa
ciendum , retrahat , & retarder magis ab illo fa
ciendo,ſed in prædicto caſu furtum eſt, quod in
clinat,excitat,& impellit ad occidendum :fit enim
occiſo ſolùnı propter furtum ; ergo furtum non
reddit difficiliorem occifionem ,nec auget liberta-
tem ad non occidendum , ſed potiùs cam minuit.
Fateor,malitiam furti,quær obiicitur , reddereoc-
cilionem magis liberam , quàin ſi furtum non ef
fet malum : non tamen magis liberam , quàm ſi
non cffet,vel non amaretur furtum .
664.
Dicunt; quò plus apparet de malitia in obie
cto,cò plus retrahitur voluntas in actu primo ab
eius profequutione : ergo malitia, quæ apparer in
furto , retrahit in actu primo ab occiſione : ergo
reddit inagis liberam ipſam occiſionem .Reſpon
detur distinguendo antecedens : quando illud CinmErtum
inet, ne infirm us ante abſolutioné mo
ipſum , quod affert maiorem malitiam , non'amia
fur,nec iinpellit, concedo : provtcontingit in vo-
to : quod quidem non impellit ad fornicatio-
nem : quando verò id, quod affert nouam mali-
tiam , impellit, & mouet ad amorem ,nego ; pro.
vr contingit in cafu noftro ; nam furtum , quod
affert illain nouam malitiam , illud ipſum eſt,
quod mouet , & impellit ad occidendum , vel
aliter , ( & in idem recidit ) diſtingui poreſt
idcm antecedens : cò plus retrahitur voluntas,
quàm ſi finis non afferre malitiam , concedo:
quàm lifinis non moueret ,nego. Eſt itaque ma
gis libera occiſio propter furtum malum ,quàm fi
furtum eſſet bonum , non eft tamen magis libera
quàm ſi furcum non amaretur , quia furcum im
pellic ad occifionem : & 'licet malitia furti ali
quantulum retrahat, multò magis impellit amor
lucriillius ad occifionem , atque adeo omnibus
penſatis , volitio occiſionis magis decreſcit in li
bertate ex fine furandi propoſito , quàm creſcat
ex eo, quod malitia furti poſſit retrahere ab occi
dendo .
DISPVTATIO XVII.
cienti in caſu neceſſitatis.
Sect . I. An poßie abſolui infirmus , qui
vnumfolum peccatum dicere potuil;
& quid,fi dixit folum peccatum in
communi?
Sect . II. An qui nullum peccatum dixit,
ſed exhibuit doloris , & contritionis
ſigna , poßit abfolui?
SECT. III. virùm qui confeßionem non pe
tiit,nec deditfignumpænitentie,poſ
fit aliquando facramentaliter ab.
ſolui ?
Sect . IV . Verùm qui abſente Confeſſario
petiit confeſsionem , & oftendit pa
nitentia figna , poßit ab illo poflex
Superueniente abſolui quando iam eft
ſenſibus deftitutus?
SECT . V. Explicantur aliquot dubia circa
præcedentem doctrinam .
Ixt mvs de integritate confeMionis
per ſe requiſita :nunc dicendum de ea,
quæ per accidens ſufficit propter ne
ceffitatem : quæ quæſtio potiffimè lo
cum habet in moribundo, qui proprer vim mor
bi non poteſt omnia , vel etiain vllum peccatum
explicare. De quo aliqua folent dubitari: incipie
mus à facilioribus , vt poftea ad difficiliora ve
niamu s.
SECTIO I.
An poßit abfolui infirmus,qui vnum ſolum pec
catum dicerepoßit; & quid ſi dixit folum
peccatum in communi ?
omnes I.
riatur ,fufficere, quod dixerit vnum peccatum ,vt
pofſit abſolui , licet Victoria relectione de confef
fione, numero 164. dixerit , quod de hoc poterat
dubitari : omncs tamen id concedunt. Videatur
Suarez diſputatione 23. feftione 1. Vaſquez que
ftione gi articulo 2. dub.i. numero 1. & alij ,quos
affert Henriquez libre j.cap. 22. numero 3. & Bo
nacita diſput.s.de Sacramentis,quaft.s.fe&t.2.p.2.
9.4.diffic.4.num.17 Aduertendum camen eft cum
Suario ,
 Diſp .XVII.
quez Suario, & alijs, in prxdicto caſu debere pæniten-
tem confiteri primo loco materiam neceſſariam ,
ſcilicet,mortale aliquod non confeſſum : debere
item,fi tempus ſupereſt poſt abſolutionem acce-
una ptam ,proſequi cófeflionem , & confireri alia pec-
cata; denique neceſſitatein hanc poſſe occurrere
non ſolùm cauſapænitentis, ſed etiam ipfius Có-
fellarij,vtfi non poſſit abſque periculo audire to-
tam confeffionem ,v.g. tempore belli,aut propter
best
morbi contagium ,proprer quod periculum rem-
porc peftispoſſet,auditis paucis peccatis, facere,
quod ſe accuſet pænitens de aliis in genere, & cú
abſoluere ,ac diſcedere vt nárat Coninch diſp.7.
num.75 . Ratio omnium eſt, quod integritas for-
1 malis confeſſionis folùm cxigit,quod dicantur ea
peccata ,quæ dici poffunt; quare licut non eſt co-
LE tra integritatem , quod omittantur aliqua propter
naturalem obliuionem , vel propter aliud dam
num,quod ex confeſſione eorumtimetur; Gc nec
erit ,quod omittantur propter impotentiam illam
moralem . Vndealiquidicunt, idem procedere,
quando infirinus nimis fatigatur in explicatione
peccatorum . Henriquez vbi fuprà in gloffa litte-
ra L, & Bonacina num.19 .
2. Circa hoc dubitari poteft primò, Si Sacerdos
Quid, quãdo poſtquam cæpit audire confeffioné, morbo cor-
Confefarius ripiatur,& timear ,fe moriturum ante finem con-
nonpoteft fellionis,an pofsit ftatim abſolutionem dare. So-
profequi.
to in 4.dift.18.9.2.art.j.abſolute affirmat. P.Sua-
rez in præſenti diſp.23.fe &t.i. in principio tetigit
hunc caſum , ſed addidit limitationem , fcilicet,
quando mors ipfius ſacerdotis inminet,& non eft
alius Miniſter ,quá etiam addidit Vaſquez quajt.
91.art.2.dub.2.quibusverbis innuunt , non polle
abſoluere,quando pænitens poteft recurrere co-
modè ad alium Confeſſarium ,cui omnia peccata
olo integrè confireatur; quod etiam alij Theologi di-
xerunt: alioquin abſque iuſta cauſa,aut neceflira-
te dimidiaretur confeſsio .
3. Aliis tamen videtur, etiamfi fit alius Miniſter,
apud quem confeſsiointegra fieri poflit,Sacerdo-
tem illum poſſe abſoluere directè ab illis,quæ au-
diuit , quia ſemper adeſt iuſta cauſa dimidiandi
DO confeffionem , nempe ne pænitens cogatur illa
Pada peccata, quæ iam confeſſus crat apud legitimum
iudicem ,iterum apud alium cófiteri,ex ipla enim
Los confeſſione acquiſiuit ius ad abſolutionem , quo
iure non debet confeflarius illum fraudare . Er
quidem Auctores illi, qui dixerunt,poffe commu-
niter fuperiotem audire pænitentem , quoad re-
feruata ,cumque abſolucre , & poſtea remittere pro
aliis ad inferiorem , & hoc propter occupationes,
quas ſuperior habet ; conſequenter deberent con-
cedert in noſtro calu,poſſe Sacerdotem abſoluere
8 : ab iis, quæ audiuit, cùm maiorfit cauſa ex parte
ipſius Confeffarij. Ceterùm quia illi Auctores
communiter, licét minùs conſequenter , dicunt,
panitentem abſolutum à ſuperiore à Colis reler-
uatis debere poftea integram confeſſionem facere
apud inferiorem de reſeruatis , & non referuatis;
ideo non poffumus illos Auctores pro hac ſen-
tentia afferre.
Exiſtimo itaque , quando alius Miniſter non
eſt, vel timetar , quod poenitens diu carebit hoc
facramento, poſle Sacerdotem ab iis que iain au-
diuit,abſoluere, quia illa cft cauſa legitima, facié- & proprer tempus breue interceptum poterat
di confeſsionem non materialiter integrá. Quan-
do tamen commodè poſsit pænitens ad alium re-
currere, cui integrè conficeatur , non viderur
fufficiens cauſa dimidiandi confeſsionem . Hoc
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect. I. 423
videtur effe iuxra communein Tenrum Theolo
gorum ; nam in illo caſu , quando habens caſus
reſeruatos adit prius ſuperiorem , ij , qui dicunt,
poſle ſuperioré audire lola rcferuara, & abfolue
re ab illis; addunt tamen debere poftea confeſsio
nem integram fieri de omnibus apud aliud Con
feflarium : illi verò,qui dicunt,non debere pæni
tentem iterum inferiori conficeri peccatum re
ſeruatum , à quo ſolo fuit per ſuperiorem abſolu
tus, dicunt tamen , non efle cauiain fufficientem
illud onus confitendi bis idem peccatum , vtſu
perior poſsit dimidiata confeſsione ab illo ſolo
abſoluere; ſed audiro illo,fi nó poteſt audire alia,
debere auferre reſeruationem , & remittere ad
alium confeflarium , cui integrè confiteatur , vt
cum Suario infra difp.31.ſect.i. communiter do
cent Recentiores . Non exiftimatur ergo cauſa
fufficiens dimidiandi confeſsionem illud Colum
onus conficendi eadem peccata apud aliuin .
Sccundò , Quia hoc effe videtur iuxta com
munem vſum , fi enim accedar ad me pænitens,
ac dicto vno, vel duplici peccato ego aduertam,
me illius idioma capere non poffe; non debeo il
lum à duobus peccatis , quæ dixit , abſoluere , fi
adeft alius conteftarius illius linguæ gnarus, cui
poſsit ftatim integrè confitcri. Item li pænitens
dictis mulris peccatis non reſeruatis,dicac poftea
vnum reſeruatum ; non debeo ego à non referua
tis abſoluere, ne iterum cogatur ea confireri, fed
debeo mittere ad ſuperiorem , vel ad habérem fa
cultatem ,à quo poſsit integrè abſolui : ergo illud
onus folum confitendi iterum eadem peccata non
eft fufficiens de fe ad dimidiandam confeſsio
nem. Ratio autem eſſe poteſt,quia licur ſi con
moreretur
fetlarius audita tota confeſsione ante
dacam abſolutionem , deberet iterum pænitens
tocam çonfeſsionem repetere apud alium ; huic
enim periculo ſe expoſuit , duni cæpit huic con
fiteri : fic fi caſu aliquo imporens fiar audiendi
integram : nam huic eriam periculo ſe expoſuit,
quod prouenire poteft ex caſibus fortuitis. Qui
bus non debuit prouidere inſtitutio facramenti
cum præiudicio integritatisconfeſsionis.
Secundò , Circa hoc ipſum dubitari poteſt, 6.
quando facerdos cæpit audire confeſsionem æ- Quid,fi die
groti, & condixit perficiendam die ſequenti,tunc ſequenti in
uenit ponia
aurem inuenit eum fenfibus deftitutum , an pof sensem fena
fit eumn abſoluere. Affirmatiuè reſpondenc loan - ſibus defti
nes Chapeavilla tra & t. de modo mimist . facramen- tutum .
ta tempore peſtis ,cap. 3. queft.13. Zambranus de
caſ. tempore mortis ,cap.4 .dub.2. ſect.7 .num.4 !.
Diana 2.tom.tract.3. de abſolutione moribundi , re
folur.6 . dummodo non conftet , muralle volun
tatem pænitendi ; & certè hæc mutatio non po
teft facilè præfumi in illo articulo : imò nequeli
fanus inceperat confeſsionem generalem perfi
ciendam dic ſequenti , quo repentè inuenitur ſé
fibus deſtirutus: Vnde conſului aliquando ab
ſolai quendam Canonicum moribundum , qui
ante niorbum confeffus fuerat cuidam Parocho,
qui dubitaucrat, an capax eller abſolucionis pro
prer amentiam , quam pati ſolebat : conſului ta
men vt idem Parochus virtute illius confeſsionis;
de cujus valore dubium habebat , eum ablolue
ree ſub conditione : quia & propter amentiam ,
præſumiperſeuerare moraliter eadem voluntas
obrinendi abſolutionem , quam Parochus dice
bat ſe noluiſe in confeſsione impendere.
Maior eſt difficultas ; quando pænitens nul
Nn 2 lum
 424 De Sacramento Pænitentiæ .
7. lum peccatum in particulari confitetur , ſed ſo-
Quid,fonul. lùm in genere dicendo , ſe multa peccata com
tum peccară miſiſſe, & poſtea ſenſibus deftitutus eſt, an pofſit
in particu
Lari dixit ? virtute illius confeffionis abſolui Negant plu-
res,Soto, Canus, Abulenſis , Ledeſma , Nauara
rus, apud Vaſquez in praſenti quæftione 91. arti-
culo 2. dub. 1. num.2. Conradus , Mcdina , Nu-
gnus , Aluarez , Coquetius , Auila , Graffus ,
Pedraza , Angles , apud Dianam dicto tractat.
de abſolutione moribundi , refolutione 1. Horum
tamen aliqui concedunt , poſſe abſolui, li pec-
catum dixit in genere ſubalterno , licèt non
specie infima , vt fi confequs eſt fornicationem .
Àlij dicunt poſſe ablolui , li dixit, ſe mortaliter
peccafle , quia iam explicat in particulari ali-
quid, quod poflit dirigere ad aliquod iudicium
faciendum .
8. Contraria fententia affirmatiua communis
iam eſt , quam tenent Antoninus , Joannes Mc-
dina, Corduba, Angelus, Ricardus , quos refc-
runt , & fequuntur Vaſquez vbifuprà , numer . 3 .
& Suarez difputat.23. fect.i. Salas in 1. 2. ira-
Etar.8. diſput.vnica , ſečt.s.num .16. Turrianus de
Pænitentia , quaft.9.difput.30. dub.2 . Coninch
difput.7. dub.10. numer.97. & alij innumeri re-
centiores , quos refert , & fequitur Diana dieta
reſolutione 1. quibus addi poflunt Driedo de ca-
priuit. tra &tat.2. cap.4. Corduba item quaftio.
ne 39. de indulgent. part.2. Fauet item S. Tho-
mas in 4.diff 21. quaft.2. art.1. ad 1. quatenus
dicit , confeſſionem generalem poſſe aliquando
efle facramentalem . Denique habetur iam in
Rituali Romano Pauli Quinti , vt infra vide-
bimus.
implorando iudicis officium : quando enim
Fundantentum primum huius ſententiæ de- Dæmon Homines apud Deum accuſat , non
ſumitur ex decretis Conciliorum , & Pontificum ,
quæ tamen commodiùs referemus poftea ſect.4.
Nam ſi dicunt, abſoluendum efle cuin , qui pe-
tiit confeßionem , à fortiori abſoluendus erit,qui
dixit peccatum in communi.
9. Secundò probatur ratione manifeſta : quia
integritas confeſſionis , quoad ſpecies, nume-
rum , & circumſtantias , non eſt ita necefla-
ria , vr iuſtis de caufis non poßit fæpè omitti,
vt vidimus : vnde propter periculum , quod ti-
metur , taceri poteſt ſpecies peccati, & propter
obliuionem ,ignorantiam , & c.ergo à fortiori pro-
pter imporеntiam , qualis interuenit in cafu no-
ſtro, in quo pænitens explicat ſuum peccatum,
quantuin poteſt, & per confequens facit con-
feffionem non materialiter , fed formaliter inre-
gram : nam ficut eft neceflarium explicare fpe-
ciem peccati , ſic neceſſariunt eſt dicere omnia,
& fingula peccata , nec aliter de vna , quam de
alia neceffitate loquitur Trident . Seff.14. cap.s.
& canone 7. Ergo ficutporeſt ſtare valor facra-
menti non explicatis omnibus peccatis , maxi-
mè quando ob impotentiam non explicantur;
ſic poterit validum eſſe ſacramentum , licèr ob
impotentiam non explicetur ſpecies peccati in
particulari.
IO .
Confirmatur eadem ratio ; quia confeſſio
peccati in gencre poteft effe materia neceſſa-
ria huius Sacramenti ; ergo , & potcft eſſe ma-
[crią ſufficiens. Antecedens conſtat in co , qui
recordatur fe peccaſſe mortaliter , & oblitus eſt
omnino fpeciei illius peccati : deber ehim il-
lud in genere confiteri , prove eft in conſcien-
tia ſua : itein fi recordetur ſe peccaſſe, & obli-
tus fit fpecici, & grauitatis, ita ve neſciar mor-
talitérne , an venialiter , deber hoc ipfum du
bium confiteri . Ergo peccatum in genere el
materia neceſſaria confeffionis ; ergo eſt ſuffi
ciens quod attinet ad valorem . Probatur conſe
quentia; quianihil debemus in confeſſione con
fireri, niſi in ordine ad abſolutionem : fi ergo
debemus confiteri peccatum illud in genere , il
lud erit capax abſolutionis . Irem poteſt con
tingere , quod moribundus non habeat aliam
matcriam neceflariò confitendam , niſi pecca
tuin mortale certum , vel dubium in genere ,
cuius fpeciei' non recordatur : & tamen illam
tenetur confiteri : ergo illa materia eſt capax
abſolutionis facramentalis : ad quid enim debet
illam confiteri, nifi vt remiſsionem ab Eccleſia
conſequatur.
Pro parte negatiua obiicitur primò : Quia 11 .
materia huius facramenti debet effe confef
[ 1o ; illa autem non eſt confeffio : nullam enim
dat notitiam nouam Confeflario de ftatu pet
nitentis cum ſolum manifeftet elle peccato
rem in genere ; quod quidem iam ſciebat
Confeffarius , cùm omnes fimus peccatores.
Reſpondeo, illam elle confeſsionem , de cuius
ratione eſt folùm quod fit accuſatio : non eſt
autem de ratione accuſantis , quod det noti
tiam nouam iudici ; poſſumus enim acculare
id , quod iam iudex fciebat, & priùs non tc
nebatur prouidere , nemine poſtulante, nec
accuſante, nonc autem tenetur. Eft ergo de
ratione accuſationis , quod ex ſe deferat ali
quam notitiam delicti , fiue cam iam haberet
iudex , fiue non haberet , & petat remedium ,
dat Deo notitiam , quam iam non haberet, &
tamen dicitur propriè accuſare , quia implorat
officium Dei in puniendis peccatoribus.
Obiiciunt fecundò : Quia hoc facramentum 12,
eft iudicium : iudex autem non poteft pru
denter iudicare , niſi cognita cauſa in particu
lari , & inde Tridentinum probat neceſsitatem
explicandi fpecies peccatorum , quia Confel
ſarius eſt iudex . Reſpondeo , hoc argumen
tum probaret , non elle validam abfolutionem
etiamſi dicatur vnum peccatum mortale ſo
lum in particulari , & alia propter impotentiam
non dicantur ; quia in Tridentino ex eadem
ratione iudicij colligitur neceſsitas confitendi
omnia , & ſingula peccata : omnes ergo de
bemus dicere , hoc iudicium per fe loquendo,
& ve debito , & exacto modo fiat , exigere
notitiam de ſpeciebus , & de numero om
nium peccatorum : quando verò ea notitia .
haberi non potest , ſufficere notitiam.com- 11,
pletam , & tunc iudicium etiam incomplete
exerceri , directè iudicando folùm de illo pec
cato , & ſub ea ratione , ſub qua manife
ſtatur , itaque Sacerdos iudicar de illo ſolo
peccaro quod audit , non de aliis , & ab illo
ſolo directè abſoluit ; & in caſu noſtro iudi
cat ſolum de peccato in genere & ab illo ſub
ea ratione abfoluir, Ad iudicandum autem de
hoc ſolo peccato , & ſub hac folum ratione
ſufficit hæc fola notitia , vr conſtat. Vide aliam
ſolutionem apud Vaſquez illo dub. 1. numero
36. 37 13:
Sed contra hoc poteſt eſſe tertia obiectio, quz que fittunc
meo iudicio , eſtpotiſsimum argumentuin illius materia di
ſententiæ , quia abſolutio facramentalis debet ad recta abſo
aliquid luzioni ?
Te CA
Diſp. XVII . Sect. I. 425
aliquid directè terminari : iri caſu autem noſtro ſionc,Deus teneretur aliquádo ceſſare ab eius-pu
conle. nihil prorſus directè remitteretur per illam ablo- , nitione , non tamen teneretur hoc anno nec fe
2000 lucionem :nam id quod directè remittitur,nó de- , quenti,nec poſt mille annos, nec poſt millia mil
bet iterum ex neceffitate ſubiici clauibusille au- lium. Vnde quocieſcunqne ceſſaret, intercederet
re,il tem infirmus deberer poſtea omnia peccata diſtin- noua liberalitas, & gratia Dei,fiquidé ex ſua pro
etè confiteri: nulluin ergo ex illis directè fuit per miſſione non tenebatur ad tunc ceſſandum :cçte
claues remiffum : ergo nullius confelio ſuſcepit rùın non pofler vnquam Deus ponere illud præ
directè formam abfolutionis, cisè, ad quod tencbatur , quinponeret ſimul ali
petas 14 .
Solutionem huius argumenti remiſimus ad quidad quod nontenebatur, atq; ideo promiſſio
‫ܗܐܐܠܐ‬ hunc locum diſp.præced.ſect.14. ad quod Suarez illa obligarerdirecte Deú ad aliquid cómune, &
(vt ibi dixi)ſolum dicit,abſolutionem tunc terini- indeterminatum,quod núquam poflet poni,quin
Cam24
Ah nari directè ad peccatuin ſecundùm rationem có- ' indirectè poneretur aliquid dererininatum ,lupra
inunem , in qua conuenit cum aliis. Hoc tamen illud, quod fufficerer ad obſeruanda promiſioné.
cclelia Sic ergo in caſu noſtro dicimus,per remiſſionem 16.
ipſum difficile apparet:nain ratio cómunis vel eſt
aggregatum confulum ex omnibus
omnibus inferioribus, directă adulterij ſecundú rationem communem
vel cercè eft aliqua pars metaphyfica illiuspeccatii peccati mortalis, Deum le directè obligare ad no
ole neutrum aurē videtur terminare abſolutioné,non iraſcédú propter illud peccatú ſicut antea: quantú
quidemaggregatum confuſum , quia iam omnia autem debeat indignationis & auerlionis remit
I per illa peccata eſſent directè remiſſa ,nec eſſet obli- l'ere ,non continetur in illa promillione,quia pof
gatio eaiterum confitendi;ſed neq; etiam aliquid ſet minus, & minus remittere , ficur pollent elle
illius peccati eſſer directè remiſſum ; quia abſol- minora, & minora peccatamortalia,quæ continé
uere directè ab aliquo peccato ,eſt cedere directe tur ſub illa rationc communi peccati inortalis.,
Deum iuri,quod habebat ad auerfionem propter Quidquid auté indignationis grauis Deus remit
on el illud peccatum.Quádo ergo Deus directe remit- teret, iam poneret,plus quàm debebat, quia mi
not tit adulterium , v.g.ſecundùm rationem commu- nus potuiffet.Hinc eft, Deum remittere indirecte
nem peccati mortalis , quod folum pænitens ex- ' illud peccatum ſub ratione adulterij , quia illam ,
plicaret,peto cui iuri ad auerfionem cedar directe grauitatem indignationis potuiflet retinere ferè,
Deus ? Nam fi Deus non remitterer indirectè cæ- totam , remittendo aliquid illius. Vnde ſicut in
To : tera omnia peccata, ſtance ſola illa remiſlione di- exemplo poſito ,ille,à quo puniendo Deus ceffa
ta recta adulterij fecundùm rationem communcm , ret,deberet Deo nouam graticudinem pro quoli
bere nonne Deusiraſci poſſet propter rationem ſpecifi- bet anno fequenti ; fi quidein illo etiam anno
cam adulterij:Ergo tanta auerfione,quanta prius. potuiflet. Deus illum punire adhuc poft proinil
eniz Nam grauitas ſpecifica adulterij includit rationé lionem non puniendi in æternum ,& nullus eſſet
communem offenſæ diuinę grauis ,quæ tranſcédit annus in tota æternitate , pro quo non deberet
t, 4 cius differentiati, & quia alioquin deberet expli- ſpecialem gratitudinem propter eandem ratio
lotz cari & determinari,quantú minuatur ex auerſione nem :fic nullus elt gradus determinatus grauita
Dei propter illain remiſſionem directă adulterij tis,vel malitiæ in adulterio,quem Deus no remir
atua
fecundum rationem communem,quod quidé eſt tat indirectè, fi quidein potuiſſet ininus indigna
impoſſibile: quia debet retineri auerfio debica a- tionis remiçtere ex vi præciſa remillionis, quare
pru dulterio, ſecundùm id,quo excedit minimú om- mitrit illud,ſub ratione communi; arq ideo nul
nium peccatorú mortalium incluſum ſub ratione lus elt gradus malitiæ determinaræ grauis,qui nó
felt
communi:non eſt aurem aſſignabile minimú pec- debeat explicari poftca , quia indignationis illi
catorum poflibiliú ,vt ſuppono : & licet aſſignabile correſpondentis remiflionein non afferebat dire
eſforjadhuc non videturfolui difficultas,fedredi- ctè remiſlio directa adulterij fecundum rationem
PM
re,quia li peccatum ,cuius ſpeciei oblitus erat pe- cominunei . De facto tamcn Dcus remittit indi
low
nitens,fuillet illud mortaleminimum ,fequcretur rectè & totam grauitatein propriam adulterij , &
quod poſtea quando in memoriam rediret , non omnia alia peccata mortalia.
Bem
eſſer obligacio illud iterum conficendi ſecundum De peccato autem veniali, quando aliquis có. 17 .
Erdi fpeciem , quia iam fuifler remiſſüm directè le- fitererur te feciſſevnum peccatum veniale, cuius quid fidicat
de
do.
cundum totam ſuam grauitarem , & malitiam, ſpeciei non recordarerur,dubitari poflet,an Deus peccata ve
& nihil prorſus illius remaneret directè remit- nials? in gen
remittat tunc indirectè rotam inalitiam ſpecificá, nere
tendum :confequens autem eft falſum , cùm ſem- quam habuit illud peccatum venialc,an verò par
-- permancat obligatio confitendi ſpeciem , & hoc, tem illius . Idem autem dubitari poflet , quando
M2 ve directè remittatur ,
aliquis confiteretur vain ſolam malitiain ſpeci
IS . .:Propterhæc dixi,illud argumentum eſſe,quod ficam alicuius peccati venialis,in quo tamen fuif
difficilius videri poterat pro contraria fentétia:il, fct duplex malitia ſpecifica, vt ſi fuit mendaciuin
E6 lud tamen non cogit:poſſumus enim adhuc ſuffi- leve cum leui etiam detractione , & pænitens le
cienter declarare , quid fit remitti directè pecca- accuſat de mendacio , & non de detractione:tunc
tuin folum fecundum rationem communem.Pro enim ctiam dubitaripollct an remittatur vtraque
quo aduerto , in his , quæ non folum includunt malitia, an verò fola illa , quæ daturpro materia ,
actionem phyficam ,ſed etiam intentionalem ,non quæ fola videtur remitti dircctè. Ex dictis ramen
effencceffariam ,quod femper deſignari poſſit id, difp.8. dubio incidenti poft fectionem 2. dicendum
ad quod terminatur a &tio agentis,provt tendit ex videtur , quod licet ex natura rei non repugnaret
tali intentione directa : quia cùm adio intérionalis reinitti inadequatè , & particulariter reatum cul
terminari poſfic ad aliquid cómune,& indcterii- pæ ;de facto tamen credibile eſt , ſemper rcmitti
natum ; poteſt ex ea parte quatenus effectus cor- totum reatum culpæ ſunul :ita vt ficutpeccatum
reſpõder actioniintentionali ,eſle aliquid indeter- mortale remittitur ſemper totum ſimul : fic ctiam
minatum . Exemplum ,quo alibi vſus ſum ad hoc peccarum veniale non remittatur per partes,licèt
explicandum cft:Si Deus ,v.g.promitteret alicui, id fieri non repugnarct: In peccato aurem mortali
VaR non punire illum in æternum : tante liac proiniſ. eft neceffariú ,quod remittatu
Nn 3
r totaliter, eo quod
remic
: P. Ioan. deLugo de Pænit.
 426 . De Sacramento Pænitentiæ .
remittitur per infufionem gratiæ ſanctificantis,
quæ emundat ab omni macula peccati mortalis:
licèt non intendatur formaliter & direétè mun-
datio ab omnibus per abſolutionem , ſed ab iis,
quæ ſubiiciuntur & fub ea ratione,fub qua ſubii-
ciuntur.Sic etiam quando in codem peccato fuit
duplex malitia mortalis,v.g.fornicationis & vio-
lationis voti, & pænitens explicat folam primam
immemor ſecundæ, abſolutio remittit directè lo-
lum quoad primam malitiam , non quoad ſecun-
dam ; hoc eſt,Deus per abſolutionem obligatur
ad non iraſcendum contra illum hominem ,quia
fornicatus eft ; non tamen ſe obligat directe ad
non iraſcendum, quia violauit votum fed poruiſ-
ſet hanc partem auerlionis retinere, quam tamen
de factoindirectè remittit,ſed remanet obligatio
illam malitiam confitendi , quia non eſt directe
18 ,
per Eccleſiam remiſſa.
Obiici etiain poſſet contrahoc,quod ille,qui
ſe accuſat de peccato mortali in communi , vide-
turſe in dubio accuſarede hac, & illa ſpecie pec-
cati : ergo ficut qui ſe accuſatde conſenſu turpi
dubiè, abſoluiturdirectè ab illo,fic qui ſe acculat
de peccato mortali in communi,abfoluetur dire-
etè ab illa ſpecie peccati, quam de facto commi-
fit.Ad hoc tainen reſpondimusſuprà difp. prece-
denti fe&t. 14. vbi rationem differentiæ reddidi-
mus .
19 .
Quid in
Ex dictis infero primò, tempore naufragij, aut
naufragio, ncendij, quando tempus non eſt audiendi lingu
aut ineen . los integre,non ſolum pofle , ſed debere Confef
dio ? farium audire à fingulis id ſolum , quod poteſt li-
ne præiudicio aliorum,quia ve nocauit benè Val-
quez 9.91.art.2.dub.2.n.2. tenetur ex miſericor
dia aliis ſubuenire,& ad eum finem ſingulas con
feſſiones non perficere: qui addit, fi Confeflarius
ſcrupulo turbatus detineretur, ipſum pænitétem,
qui aliorum periculum videret, poſle & teneri
non perficere confeſſionem , quia teneretur aliis
ſuccurrere, & Sacerdotem non detinere . Poſlent
etiam cunc, quando imminens periculum aliud
non permitteret,omnes fimul aliqua peccata con-
fiteri, & oſtendere dolorem , & omnes fimul ea-
dem forma abſolutionis ablolui, vt cum aliis no-
rat Coninch diſput.7.dub.9.num.74 . & Fagundez
20 .
de 2.precepto Ecclefia lib.2.cap.3.1.11.
Infero fecundo , in caſu noſtræ quæſtionis ,
B.teft, de- quando infirmus vnum peccatum in genere di-
bet ab /olue
is inftru. xit non folùm pofle , ſeddebere cx obligatio-
ne abſolui , quia cùm poſlır Sacerdos licitè am-
plecti illain ſententiam tot, & tantorum Docto-
rum , & abloluere ſub conditione, quod prodefle
potcſt ægroto ad æternam ſalutem , tenetur ex
charitate erga proximum ſubuenire illi co modo,
quo poteft , ne fortè habens artritionem lolami
damnetur, qui cum beneficio abſolutionis ſaluus
fieret, quod cum Suario, & Vazquio obſeruarunt
Recentiores communiter , quoscongerit, & le-
quetur Diana ditto tract. de abfolutione moribundi
refol...
21 .
Infcro tertio illum , qui ſolum dixit veniale in
communi, poffe etiam , & debere in eodem ne-
ceſitaris articulo abſolui : quia ficut peccatum in
communi eft inateria ſufficiens abfourionis , ita
veniale in communi , & aliunde fieri poreft,quod
per illam abſolutionem iuſtificetur à mortalibus,
quorum non recordatur : non eſt ergo illi pericu-
lo relinquendus , cùm poflimus ei facilè fubuc-
nire .
22 .
Infero quartò contra aliquos ; pucrum ctiam,
de quo dubitatur an habeat vſum rationis, & qui Pueretian
conficetur aliquod veniale,abſoluendum ſub co. in dubio.
ditione, & hoc non ſolum in mortis articulo , ſed
etiam extra illum.Et quidem quando vrget pre
ceptum Eccleſia de confeflione,non videtur du
bium , quod ſit abſoluendus fi aliquod mortale
dubium confeffus eft , ne fortè capax fit , & non
fatisfaciat præcepro diuino & Eccleſiaſtico. Sed
etiamſi peccatum veniale ſolum dixerit , videtur
abſoluendus,cum ne priuetur gratia illa facramé
tali,quam recipere poflec;tumetiam ,quiafortaſſe
habet aliquodmortale ,quod ignorat,& àquo per
illam abſolutionem pofler indirectè iuftificari. 23.
Inforo quintò quid dicendum fir de Sacerdote, Confoto
qui dicta confeſſione generali in principio Miſſa realis 8013
ſtatim loquelam amittit , & fenfuum vſum , an femperfuft.
virtute illius confettionis generalis,qua le pecca- c .
torem confeflus eſt,poflitlacramentaliter ablolui.
Reſpondeo enim negatiuè cum Layman lib. 2 .
tract.6.cap.8. contra Philibertum Marchinum in
Tract.de peſte,part.3.cap.13.n.15. quia confeſſio
illa non fuit facramentalis,neq; in ordine ad cla
ues , provt requiritur ad abfolutionem , fed fuit
oratio quædam ad alium finem prolata: alioquin
Sacerdotes,quiquotidie celebrant , vel Miniſtri,
qui eis in Milla reſpondent,poffentin quacunque
neceflitate abfoluicùm hodie, vel hericonfeflion
nem generalem dixerint .
SECTIO. I I.
Ax qui nullam peccatum dixit ,ſed exhibuit
doloris, & contritionis figna,
pofsit abſolui?
24.
Ario dubitandi eft , quia hic nec in genere,
nec in ipecie confitetur peccatum aliquod,
ſed ſolum oftédit ſe habere dolorem de peccatis:
in hoc autem Sacramcnto diuerſa pars eſt contri
tio,& diuerſa confeſſio.Non ergo lufficit cótritio
etiam exterius manifeſtara, nifi adfit ctiam aliqua
confeflio , quæ fit accuſatio & materia proxima
Sacramenti .
Notandum eſt,hæc ſigna contritionis duplici- .. 25.
ter pofle exhiberi ; primò in ordine ad confeffio- Signa con:
nem ,& ad claues Eccleſiæ , vt fi Confeffario ipfi pliciterpoſ
dicat,ſe dolere de peccatis; ſe perere à Deo veniá ſunt exhi
peccatorum, fe velle confiteri,ad obcinendam ve- beri.
niam peccatorum.Secundò,pofluntexhiberi line
vlla mentione confeflionis , vt fi præſente Con
feffario,tundat pectus, dicat , Miferere mei Deus,
& his fimilia . Quid autem fi ante aduentum
Confeflarij hæc faciat,dicemusfe£t.4. 26.
Hoc luppolito : quando ſigna contritionis exhi
benturpriino modo,ea ſufficere ad abſolucionem
dandam , fi iam alia confeſſio extorqueri non pof
fit,docent omnes,quos pro noftra fententia arcu
limus fect. precedenti : quia illa etiam eft confef
fio peccati faltem in genere ; nam qui confeſio
nem perit , & id ConfeíTario manifeſtat , vel do
lorem de peccatis, vel quid fimile; iam illi mani
feſtar ſe peccaſſe, & velle in foro facramentali
ſententiam obtinere ; quare iam ponitur confef
ſio eo modo, quo poteſt. Nec obftat,confeſio
nem debere elle partem diſtinctam à contritio
ne,quia ,quamuis fic diſtincta, potcſt ramen con
tritio manifeſtari per ipſam confeſſionem . Sicut
ergo aliquando ſola confeflio manifeſtat dolo
rem :ſic aliquádo manifeſtatio ſola doloris poterit
elle confeſſio peccati ; quia qui dicit ſe dolere de
peceato ,
 1

D i ſ p . X V I I. Sect. II.
dicemus fe&t.4 .quando fiunt abſente Sace4 2e)7
ub :
0, peccato , & peti tremedium , iam eo ipfo fatetur rdot
ſe indigere tali remedio . præ
i 27. adhuc dictin
endord vidad
umine etucla ues,ſe fem
r, poſ atqper
ue idc ſumlei,
o poſ
Maior eſt difficultas , quando figna doloris quo d fian
ponunrur ſecundo modo line ordine 'cxplicito fub conditione abſolutionem impendi. +

ad claues , vel ad confeflionem . Tunc enim mul- Hanc concluſionem ſub eiſdem terminis do
. Sed
vid neg
ti entur are poſſe conf erri abſ olu tio nem . cuif le videtur Layman dictolib. 5.tra&t. 6. cap.8. 30 ,
Ita docet expreſsè Suarez diēta diſput.23. fe&t. 1 . num .4. qui rationem optimam addic :quia ſigna
num . 13. vbi fic ait : Eft autem attente obſeruan- pænitentiæ , quæ præfente mortis periculo ab
dum , Non fatis eſſe adhibere figna contritionis (quod infirmis eduntur , cenferi debent ad Sacramenta-,
fortè voluit Abulenfis fupra )ſed neceſſarium effe lemn abſolutionem directa, cùm intali ſtaru opti
sila adhibere in ordine ad clases ; quia contritio,
10
mum fuæ animæ reme defiderare foleant.
II.
vel manifeſtatio cius perſe noneft fufficiens mate- Quap ropter , licèc infidium
rmus in phre neſim lapſus
dota ablolui non poſsit , etia mfi cùm lánu s eſſet , &
ria Sacramenti pænitentia , fed quando informat
confeſſionem aliquam , cum qua perficit accuſatio- nihil de mortis periculo cogiraret , pectus ſecun
nem facramentalem , hoc eft exhibere figna in dùm morem pulfaret , aut ſublatis oculis in cæ
ordine ad claues. Vnde , quantumuis infirmus fe lum dixerit: Miferere mei Deus: tamen fitalia ſi
DIE oftendat denotum , contritum , fi nullam fecit gna edidit morti vicinus, cum plura verba pro
be inentionem confeffionis, e in coſtaru ſenſum amit- ferre non poſsit, præſumptio plerumque fieri po
sat , non poteft Sacramentaliter abſolni ; quia illa teft , quod Sacramentalem abſolutionem à Sa
contritio non eft relataad claxes , neque ibiinterue- çerdore petierit
nit aliqua confeffio etiam generalis.At verò cùm ex- branus de caſibus temcpor
. Hæ Laye mor
mantis,c.4.add
, cui dub.
itu2.fe£t
r Za.4,m
for hibet illa figna, petendo confeſſionem , feu vocando Pharaoniusde Sacramento Pænitentia tr.1.fe£t.16.
Sacerdotem , iam est materia fufficiens.Idem vide- cafuis. quos affert,& fequitur Diana vbi fupra
cur ſupponere Pater Vaſquez illa quaft.91. art.2. reſol; 2. vbi ctiam affert loannem Chapeauillam
dub . 1. num . 1. vbi de illofolum caſu loqui vide- tra£t. de Sacramentis miniſtrandis tempore peftis
tur , quando dicit abſolui poſſe. Sic enim propo- cap. 3. quaft. 11. qui affirmatiuè etiam reſpondet
nit quæftionem : Tota difficultas eft , quando nul- & reddit rationem , quia in caſu extremæ necef
lum poteft prebere fignum peccati in particulari,ſed ſitatis , in quo verlamur, non requiritur expreſſa,
ſigna tantum in genere, quibusſe confiteatur effe ſed ſufficit tacita petitio confeſsionis , & probac
pecc
atorem , conf Sac
effionis ramentum petat.Ean- deinde ex Auguſtino ferm.44. dicente, cuin , qui
dem limitationem appofuit Bonacina loco citato tundit pectus, id facere , vt arguatur quod laret
num.9. his verbis : Hinc patet, in articulo mortis in pectore, & veeuidenti pulſu occultum caſti
abſolwi poſle pænitentem , qui petiit confeſſionem , getur peccatum . Tunfioergo pectorisex Augu
aut figna doloris ordinata ad confeffionem exhibuit. ſtino eſt aliqua peccati manifeſtatio , ergo aliqua
Et paulò poft : abfolui poffe eum , quifolum in ge- confeſsio : hæc autem in illo periculo fieri ſolent
nere datfigna contritionis
ſtringendo manum , aut ad quærendú remedideſum , & medoſticiná pænité tiç,
percutiendo pectus , aut mann s, vel oculos in celum quam petir,& cuius ideriú endit eo modo,
elenando, aut aliud ſimile fignum exhibendo per oro
10
dinem ad confeffionem . Idem docentMegala , Io . Doctor es antiqu
quopoteft . Deniq ue ſolum
i ,qui exigun
hoc inodo ur peni
t Signa
vident loqui
Franciſcus Suarez, & Thomas à leſu quos affert tétiæ abfque alia expreſsione in ordine ad claues.
Diana 2.tom . di &to tract. de abſolutione moribundi,
refol.2 . Vnde in Romano rituali Pauli y. vniuerfaliter
28 . abſo confiten
Hæc ſententia meo iudicio, vel nihil dicit ſpe- lide rium nditluen
dicitur elleofte
. Pote ſt priùsm hoc
dus, liaute de
deſidideri o
ciale in ordinead praxim , vel laqueos , & tricas magis , vel minus explicitè oftendi , vt conftat.
iniicit Confeffario , quidum examinat, an ſigna Cùm ergo qui in co periculo figna contritionis
doloris , & pænitentiæ fucrine in ordine ad čla- oſtendit iameo ipſo videatur oſtendere deſide
1
ues , infirmus fineabfo lutionemoritur , omnes rium remedij per abſolutionem ſacramentalem ,
ergo fareniur , debere illa ligna doloris effe in non eſt, cur non abſoluatur , cùm de ipſo in ri
ordine ad claues , hoc eſt, manifcſtatiua delide- gore verificetur quod Pontifex exigit , fcilicet,
quo pænitens
rij, dere deſiderat prouidere animæ quod deſiderium confitendi oftenderit.
ſuæ medio fpectante ad veniam peccatoris Vnde iterum arguere poſſumus ad idem com
obti nend am , atqu e adeo per abſo luti onem fa- prob andum quia quotiesde illis ſignis dubium
cramcntalem Difficultas folùm ed in ordine ad eſt num oria, ntur ex pænitentia & dolore de 31 .
. ,
praxim ; an Sacerdos , quividet infirmum pectus peccatis , an potius ex anguſtia, & mærore ip
percutere v, el aliud ſimile penitentiæ fignum ſius morbi , & mortis , poteft adhuc in illo du
edere , poflit præſumerċ, illa ſigna eſſe in or
dinc ad claues , & ad inanifeſtandum deſide- Layabſ
bio manoluloco ſupraconcita
tio ſub ditione imp
to , & loaend vt not
nnei s, San ciuats
rium abſolutionis , atque ita poffit de facto ab- in ſelectis difp.44. num .35. in fine, quem affert,
folutionem impendere ; licèt explicitè non pe- & fequitur Diana rractatu illo de abſolutionemo
tierit confeſsionem , aut abſolutionem Sacer- ribundi refol. 3. ergo à fortiori, quoties dubiuna
dotis.
29 . ſoluantu
Et quidem , quando ſigna ipſi Confeſſario ex- hibe r an
m eft, ſignaneillaadexhi
in ordi bean
claue s poter nonluti
tur, itvelabſo exo
hibentur, non videtur dubium , vt diximus, quia ſub conditione inpendi.Patet conſequentia ,quia
iain continent confeflionem , & manifeſtationem quandodubium eit , an fint figna pænitentiæ ,an
peccati Sacerdoti , cui ſignum exhibecur. Idem potiùs doloris , & contritionis ex morbo , à for
ferè eſt quando figna coram Sacerdote exhiben- ciori dubitatur , an ſine in ordine ad claues Eco
rur , quem infirmusadeffe fcit, quia etiam tunc cleſix. Si ergo non obſtante co dubio , poteſt
præſumitur Sacerdoti manifeſtare ſuum defide- dari abſolutio , poterit à fortiori dari , quando
rium confitendi. Denique quando fiunt coram
Sacerdore, quem infirmusrieſcit adeſe (& idem conſta
tur, eſſe infigna
ant fint pænite
ordine ad ntiæ
claues, . & folum
Ratio dubit
autem a
eſt,
Nn 4
quia
 428 De Sacramento Pænitentiæ .
quia in illo periculo Sacramentum ſub conditio- Etionibus, quæ inpriuato aliquo Epiſcopatu
ne conferri poteſt quocumque dubio exiſtente cduntur pro Confeſſariis , proponi ſolet refolu
circa ſufficientiain materiæ , & capacitarem ſub- tio iuxtaopinionem illorum Theologorum,qui
diti : ficut in fimili'neceflitate baptizaretur Puer bus cura deimandata eſt. Vnde in conſtitutione
quocumque dubio exiftéte circa valorem Baptiſ- Compoſtellana ita in contrariam partem inclina
mi præteriti , aut circa ſufficientiam huius aquæ , tum fuit , vt præciperetur , pæna etiam ſtatuta,
quæ ſolanunc haberi poteſt; nec fit contra reue ne vllus abſoluerer euin , qui aliquod peccatum
rentiam Sacramentis debitam , fi lub conditione in particulari non fuiſſet confeſſus , quia abſo
conferantur in iis caſibus, cùm fint omnino in- lutio defectu materiæ valida non efle led la
ftituta ad bonum , & falutem animarum . crilega.
32 .
Ideo ſuprà dixi , ſententiam contrariam nihil Affertur etiam pro illa ſententia Sacerdotale 36.
fortaſſe addere in ordine ad praxim : quia quoties' Romanum antiquumin rralt. de Sacramento pa
infirmus in co periculo pofitus talia pænitentiæ nitentie cap.26.vbi ex S. Antonino affertur,quod
ſigna exhibet , ad minus poterit eſſedubium , an in co caſu pollit pænitens abſolui. Sed in primis
fiant in ordine ad claues ; hoc eſt , an velit ligoi- deauctoritate illius libri dixi difp. 20. de Eucha
ficare deliderium confeflionis , ſeu remedij ab “ riſtia ſečt. 3. vbinotaui aliquos errores , qui in
Eccleſia obtinendi , quod habet ; præſertim aliis editionibus illius libri ſunt correcti. Deinde
cùm homines in illo periculo ſoleant ftatim aduerto , ibi lolum afferri verba Antonini , quæ
confeſſionis meminiſſe , & earn deſiderare , ac non continent clarè illum caſum : non loquitur
petere. Si ergo ſufficit eiuſinodi dubium ad dan- enim clarè de abſolutione Sacramentali ; ſed vi
dam abſolutionem , conſequens eft , vt femper, detur potius loqui de abſolutione illa generali,
aut ferè ſemper dari poffit , fi autem poteſt, de- qur extra Sacramentum dari poſſet. Verba An
bet ex obligatione charitatis, vt ſuccuramus pro tonini ibi relata hæc ſunt: Talis infirmus, qui ami- S. Antonin.
ximo periclitanti eo modo , quo poſſumus, vt fit loquelam , veluſum rationis, fi bene viuebat, vt
diximus feft.precedenti. bonus , fidelis , & frequenrabat confeffionem , co
SECTIO III.
communionem , quamuis non petierit Sacramenta,
guia ex inſperato talia acciderunt : vel etiamfi ma
lus, ó obftinatus diu perſeverans in peccatis eft, á
Virùm; qui confeßionem non periit, nec dedie diu non confefTus , fi petiit Sacerdotem , vt confite
fignumpænitentie , poßit aliquando fa retur, oftendit , fe vellefacere omnia , que debet, s
cramentaliter abſolui ? interea factus eſt mutus, velphreneticus, o pericu
lum eft in mora , debet prafupponi contritus, & fa
33 • Deo ſunt hominum iudicia diuerſa , vt qui- ciente aliquo confeſſionemgeneralempro eo , ficutfit
A buſdam abſolutionem negantibus mori- in populo, Sacerdos faciat abſolutionem ab omni
bundo , qui peccatum ſolum in genere confiteri fententia , “ peccato. Deinde debet dari ei Eucha
potuit ; alijabſoluendum putent eum etiam , qui riſtia à proprio Sacerdote ſaculari quamuis non for
nec confeſſus eſt , nec confeſſionem petiit , nec confeffius , quia non potuit. Hæcibi: in quibus non
ſigna pænitentiæ in periculo dedit , dummodo fatis conftat , an fermo fit de abſolutione Sacra
priùs Chriſtiano modo viueret , Sacramenta fre- mencali , cùm dicat , præmittendam eſſe confef
quentare ſoleret, fidelis , ac probus æſtimaretur, fionem generalemabalio , & poſtea ſubiungit
ita ſentiunt Molfefius in ſurama tom . 1. tract. 7. elle comniunicandum , quamuis non ſit confef- ; 1

cap.s.n.48.6 49. Homobonus in exam . Ecclef.
part. 1. tract. 7. cap. 18. quast. 84. Antonius de
Litteratis in ſumma part. 1. cap. 35. num . 7. Ale-
xander Ludouiſius Archiepiſcopus Bononienſis
poſtea Summus Pontifex Gregorius XV . in me-
moriali Confeſſariorum edito Bononia cap. 1. de
formaSacramenti pænitentia num. 16. vbi præce-
pitiidd ita in praxi obſeruari ; & audio , in Belgio
à multis Confeffariis in bello ita fieri quimilites tur ad effectuin Sacramenti fi abfoluatur : pote
moribundos , ctiamfi nulla figna dare poſſint ab- rit ergo abſolui faltem ſub conditione. Sed hoc
foluunt.
34 Afferunt pro hac ſententia auctoritatem Cle-
mentis Papæ Vill . qui dicitur aliquando ruen-
tem quendam præcipitem ex Sancti Petri fabrica,
abfoluiffe, cum Pontifex adeffet dicendo : ſi es
capax , abſoluo te à peccatis tuis . Hæc tamen
narratio nullum habet fundamentum : diligenter
enim petii à multis doctis , & prudentibus viris,
qui iam à multis annis in hac Romæ Vrbe coin-
morantur , & ipſius Clementis tempore aderant,
qui rem omnino fabuloſam putant. Fundamen
rum fortaſſeerrandi eflc potuit,fi verum eft quod
circumfertur , quod idem Clemens interrogarus
aliquando , quid in caſu parum diffimili facien
duin eſſet, quando abſente Confeffario ſigna do-
loris exhibuiſler , dixit abſoluendum vtique, ſe-
que eum abſoluturum , fi adeffer.
35 . Illud etiam quod ex memoriali Bononienſi af-
fertur , non conuincit , quia in eiuſinodi inſtru-
{us. Denique ibi etiam dicitur,in periculo, quan
do non elt Sacerdos , bonum elle confiteri Laï
co , licèt non fit neceffarium ; quod iam com
muniter non confulitur.
Probant etiam hanc ſententiam , ratione, quia 37 •
Chriſtianus homo in ſimili periculo conftitutus
aliquandomemor falutis ærernæ poterit interiùs
habere aliquem actum attritionis, quo diſpona
argumentum fi aliquid probat, probaret efle ab
foluendum , etiamſi prius ſceleratus eflct, & no
torius vſurarius,vel concubinarius : quod tamen
S. Antoninus ibidem , & alij omnes negant: Pro
batur fequela , quia ille etiam , cùm Chriſtianus
fit, poterit in illo periculo conſtitutus memor fa
lutis æternæ concipere interiùs actum attritionis,
quodilponatur ad effectum Sacramenti recipien
dum , li abſoluatur : cur ergo non poterit fub
conditione abfolui ?
Dices in peccatore illo deeffe voluntatem ma 38.
nifeftatam recipiendi hoc Sacramentum , in ho
mine autem probæ vitæ , qui Sacramenta fre
quentare ſolebat haberi hanc voluntatem fatis
declaratam per illam bonam vitam. Vnde argui
poffer vltimò pro illa ſententia , & hoc poteft
eſſe præcipuum illius fundamentum : quia ad re
cipienda tunc Sacramenta Euchariſtiæ , & Vn
ctionis , ſufficit , quod per Chriſtianam vitain ,
quam
 Difp. XVII .
quam habebat , oftenderit implicitè voluntatem
accipiendi ea facramentain illo articulo : ſed per
Gimilem viram non minùs oftendebac volanta-
tem recipiendi abſolutionem facramentalem in
illo articulo;ergo illa voluntas ſufficit ad dandam
, illi abſolutionem , cùm poſsit hæc dari ci, de quo
conſtat voluiſſe confiteri , ve dicitur in Rituali
Romano Pauli V.
39 . Ad hoc tamen argumentum reſpondi difpu-
tat.9. de Sacramentis in genere , fectione 7. vbi
oftendi , diuerſo modo requiri voluntatem ad
recipienda ſacramenta Euchariſtiæ , & extre-
mæ Vnctionis , quàm ad ſacramentuin Pæni-
tentiæ ; quia in illis ſufficit voluntas generalis,
quam quilibet Chriſtianus habet , dum profi-
tecur religionem Chriſtianam , ſuſcipiendi re-
a
media , quæ ſunt inſtituta pro omnibus Chri-
2
ftianis inillo articulo neceſsitatis . At verò la
cramentum Pænitentiæ ex ſua inſtitutione eſt
iudicium , atque ideo Miniſter non poteſt il-
lud conferre , niſi ve iudex. Iudex aurem non
poteſt procedere , nifi accuſator præcedat , qui
vel in ſpecic accuſet de delicto in particulari,
vel certè implorer eiusofficium . Debet ergo
ex parte pænitentis poſt peccatum commiſſum
dari aliqua voluntas ſenſibiliter manifeſtata ,
qua accuſet, vel certè imploret officium iudi-
cis; alioquin proferretur ſententia fine vllo pro-
ceffu :debet autem illa imploratio eſſe poſt com-
miſſum peccatum : ridiculum enim eſſet, quod
hodie vellet ſe aliquis accuſare de peccato cras
committendo , vt cras ab eo abfoluatur in vir-.
cute huius accuſationis. Cùm ergo hoc facra-
mentum fic iudicium externum , ſeu ſenſibile,
deber includere ſententiam ſenſibilem , & ac-
cuſationem , ſeu implorationem officij iudicis
externam , & fenfibilem , & quæ reddat ſen-
libilem dolorem internum de peccatis ; quare
debet eſſe accuſatio ſenſibilis poſt commiſſum
peccatum .
Meritò ergo alij omnes pro certo ſupponunt,
non poſſe conferri abfolutionem facramenta-
lem , niſi ex parte pænitentis præcedat ſaltem
petitio, ſeu deſiderium confitendi , cum qua li-
mitationc dicitur in Rituali Romano Pauli V.
dandam eſſe abſolutionem , & ita docent Sua-
3 cez dicta difputat.23. ſect.1. num.13. Vaſquez
3 quaft.91. art.2 . dub.1 . num. 1. dicens , nullum
eſſe, qui contrarium dicat : Coninch diſputat.s.
num.28. 6. difp.7. dub.10 .num.96.dicens , con-
trariam non cfle probabilem : Layınan libr. s .
tract.6.cap .num.4. Reginaldustom .1. libr.8 .
cap. 3.num 25. Turrianus de Pænitentia , quaſt 9.
art.2. difp.30. dub.1.ad 3. Henriquez libr.6.
cap.10.num.9. & alij inulti , quos affert , & le-
quitur Diana di &to tractatu de abſolutione mori-
bundi, refolut.8. & 3.tomo, tract. 4. Miſcello refo-
lut. 92. qui dum dixit aliquos ex noftra Societa-
te contrarium tenere , intelligi deber de aliquo
priuato, quem ipſe fortafle alloquutus eſt , nam
ex auctoribus noſtræ Societatis nemo eſt , qui
eam docuerit.
10. : Et vltra fundamenta ſupràadducta , colligi
poteft ex perpetuo vſu Ecclefiæ , quem decrera
Pontificum , & Concilioruın clarè oftendunt,
dum ſemper addiderunt , abloluendum quidem
effe infirmum , qui loqui non poteft , fi tamen
voluntatis præteriræ teſtimonium aliorum ver-
bis habeat ; quam conditionem in nullius Con-
cilij, aut Pontificis decreto prætcrm.iiſam vide- miniflrum indicem effe non oportere , cum Ecclefia
Sect. III. 429 )
mus vt conftabit ex corum verbis , quæ refere
mus Sectione fequenti. Non ergo expedit in re
tanti momenti ſub pietatis ſpecie ſapere pluſ
quein omnes noſtri SS.Patres lapuerunt, ſed ob /
ſeruare terminos, quos appoſuerunt nobis. Hoc
vnum ego in praxi concederein , li repentina
hoſtium aggreſſione Milites ſpatium conficen
di non habent , & dicant ex corde , fe delide
rare confeſſionem , & ex tunc abſolutionem
petere ſacramentalem , ſi in mortis articulo fint,
poſle virtute illius voluntatis iam manifeſtatæ
Confeffarium abſoluere Milites , quos ſinc ſen
ſu morientes inuenit , quia iam pro temporis
anguſtia petierunc confeſſionein , & oſtende
runt deſiderium confitendi meliori modo , quo
poterant . Deberent tamen moneri omnes an
te prælij initium , ad habcndum dolorem de
quo le ad effectum abfolutionis dif
peccatis ,, quo
ponerent.
41 .
Arguit nouilliinè contra hanc communem,
1 doctrinam Bartholomæus à S. Fauſto , tom. I.
Tneolog.quast.204. quia li poteſt ( inquit ) dari
abſolutio lub conditione , quando dubitatur, an
pænitens habeat vſum rationis , vel an fint pec
cata; nulla eft ratio, cur id fieri non poffit fimilie
ter ſub conditione , quando talis nullum ſignum
dedit contritionis , & aliàs deuotus erat , & fre
quentabat confeflionem , & communionem : po:
teſt enim eſle, provt in dubiis præſumitur , quod
memor fit falutis æternæ , & interiùs habeat ac
tritionem . Hoc tamen argumentum ,vt dixi,pro
barer dandain effe abfolutionem lub conditione,
etiamſi non fuiſſet probæ vitæ ; quia poteſt fie
ri , quod tunc memor ſuæ falutis habeat interiùs
attritionem.Refpondetur ergo ex dictis,non pof
ſe dari etiam ſub conditione,quia fiue habeat ac
tritionem ,liue non habeat, deeſt id,quod requi
ritur ad conſtituendum hoc facramentum in ra
tione iudicij ſenſibilis, fcilicet, accuſatio, vel ime
ploratio officij iudicis, qui non poteft, ex ſe ipſo
inchoare hoc iudicium ſed ad inftantiam partis,
vt dictum eſt.
Infero obiter minùs admitti poſſe ſolutionem 42 .
Iacobi Baij Louanienſis, qui in inftit. Relig Chri
ſtiane,libr.2. cap.91. veillain ſententiam defen
deret, reſpondet; licèt hoc ſacramentum ſit iudi
cium, in illo tamen caſu abſolutionem poſle iin
pendi per modum fuffragij. Hæc tamen reſpon
fio deſtruit ſe ipfam : quia fi datur abſolutio fa
cramentalis , & non folum deprecatoria , qualis
datur poft confeſſionein generalem iis qui volút
communicare , debet ſequi naturam ſacramenti,
atque ideo deber omnino effe fententia iudicis,
& abſolurio iudicialis : namn ſi dari poſſet ſolum
per modum fuffragij, poſler etiam dari mortuo,
licur datur illi indulgentia per modum ſuffragij,
poſier etiam dari non ſubdito , nec requireretur
in Miniſtro iuriſdictio . & ſuperioritas in pæni.
tentem : ficut ego poſſum per modum fuffragij
communicare meum ieiunium , aut facrificium
illi , qui nullo modo eſt meus ſubditus; qux om
!
nia ſunt manifeſtè contra effentiam huius ſa
cramenti , quod nunquam poteſt conferri niſi
à legitimo ſuperiore , & iudice per ſententiam
iudicialem . Quod certè ncfcio , quomodo, ſal
ua fide , negari pollit , cùm vidcatur apertè de
finitumn in Trident.Seff.14.C.2. his verbis quibus
differentiain eſſentialem Baptiſmi , & facramenti
Pænitentiæ aſignat : Constar , inquit , Bapriſmi Triden:.
in
 430 De Sacramento Pænitentiæ.
in neminem iudicium exerceat, qui non prius in ip ſu, communis fuit , & eft non folùmante , ſed
ſam per baptiſmi jaruam fuerit ingreffus. Quid etiam poft decretum illud Clementis Vili.quam
enim mihi (inquit Apoftolus ) de iis,qui foris ſunt, priùs tenucrunt Sanctus Thomas Opufculo os .
indicare?Secuseft de domeſticisfidei, quos Chriftus $. de extrema Unctione in fine. Sanctus Anconi
Dominns lavacro Baptiſmiſui corporis membra fe- nus 3.par. titul. 1 o . cap. 2. circa medium . Sylue
mel effecit: nam hos,ſi poſtea crimine aliquo fe con- ſter verbo confeffor 3.num.16. Paludanus diſtinct.
taminauerint,non iam repetito baptiſmo ablui, (cum 21. quaft.2. art.2.concl.2. Medina depænitentia,
id, in Ecclefia Catholica nulla ratione liccat ) fed tract.2.quaft. 39. Angelus verb. confeſſio 4. n.8.
ante boc tribunal tanquam reos fibi voluit , vt per Toletus in Summa , lib.3. cap.8. num.2. Henri
Sacerdotum fententiam non femel , ſed quoties ab quez lib.s.cap.2. num.7. & lib.6. cap.10. num.7.
admiſſis peccatis ad ipſum pænitentes confugerint, loan.de la Cruz Dominicanus in direct.conſcien
poſſent liberari. Vnde cap.6.ó can.g. definit ab- tia,par.2 .de ſacram . Pænitentia , quaft. 3. dxb.8.
folutionem facramentalein dcbere eſſe actum concluſ.2. Suarez in preſenti diſputat.2 3. fe&t.1.
iudicialem. Si quis ( inquit ) dixerit abfolutionem Valentia difp.1.quaft.11.panet.1. Vaſquez queft.
facramentalem ſacerdotis non effe actum indicia- 91.art.2 dub.2.c in 1.2 . difp. 82. cap.7. num.40 .
lem anathemafit. Ex quibus verbis apertè con- Reginaldus in praxi tom . 1. lib.8 . p.3. num.28.
ftat , in nullo caſupoffe impendi abſolutionem Emanuel Sà verbo abſolutio, num.10. Layman
facramentalem ſolùm per modum fuffragij , ſed lib.5. tract.6. cap.8. num.4. Bafilius Pontius de
vt ſententiam iudicialem prolatam à Miniſtro, vt matrim . lib.4. cap.25. num.8 . Corduba in Que
à vero iudice ; conſtat etiam ex iiſdem verbis id, ftionario, lib.3. quaff.39. Naldus, Megala, Mol
quod fæpè diximus , requiri ad hoc facramen- felius , Thomas à lelu , Chapeauilla , Zambra
tum , quod pænitens faltem imploret officiun nus , Pharaonius Pitigianus , Syluius , Monteli
iudicis petendo abſolutionem , quod fignifica- nus, Ludouicus de ſancto loanne , Coriolanus,
uit Concilium illis verbis ante hoc tribunalfisti; Bellochius , Antonius de Litteratis, & alij , quos
& illis , ad ipſum pænitentes confugerint. Quod refert , & ſequitur Diana loco citato , & latius
cùm perſigna doloris faciunt, ablolui poflunt, P.Coninch eandem ſentenciam , quam prius do
cum nullo inodo faciunt,abſolui non poſſunt. cuerat in præfenti diſput.7. dub.io. poſtea iterum
SECTIO IV.
libello ſpeciali propugnauit, & exomauit adec,
vt pauca addenda ſuperfint,
Verùm , qui abſente Confeſſario , petiit confef- & Hanc
certè itaque fententiam ego eciam ample &tor,
non video , quomodo iam reprobari
45.
fionem, &oftendie pænitentia figna ,poſ- pollic, poſtquam àl'auloV. in fuo Rituali Ro
fit ab illo pofieafuperueniente abfolus,quan- mano auctoritate
approbata
pontificial toti Eccleſiæ
, & propofita eft in praxim
adtitibus de
1 do iam eft fenfibusdestitutus. facramento Pænitentiæ his verbis : Si inter con- Paul.v.
Iximus contra illos recentiores , non debe- fitendum , vel etiam antequarn incipiat confiteri,
ás. Dreinec porte facramentalicerabfolui, qui vox , 6loquela ægrum deficiit , nutibus etfignis
conetur facerdos , quoad eius fieri poterie , peccata
nullo modo confeffionis deſiderium oftendit,
quantumuis bonæ vitæ fuiffet , & facramenta pænitentis cognoſcere ; quibus vtcumque vel in ge
frequentallet . Nunc reſtat punctus præcipuè nere,vel in ſpecie cognitis , vel etiam ſi confitendi
controuerſiæ. An quando ciuſmodi deſiderium defiderium fiveper je, fiue per alios oſtenderit ab
oftendit, vel confeſſarium vocando , vel peten. Soluendus eft. Vbi expreſsè Summus Pontifex
do confeſſionem , vel ligna contritionis exhi- non folum permittit , ſed præcipit omnibus Pa
bendo, quæ illud deſiderium fignificarent , pof- rochis abſolutionem in calu propoſito impen
fit à ſuperueniente Confeffario ſacramentaliter dere .
abfolui. Prima fententia negat , quam tenent Reſpondent primò,Rituale illud non habere 46.
ij omnes , quos Sectioneprima retulimus, dicen- auctoritatem , fed approbationem pontificiain; Deanderi.
tes, non ſufficere confeífionem vnius peccati in ficut alios libros, qui de Pontificis licencia impri- la Romani
genere ad abfoluendum moribundum : eandein muntur, quare non excedit auctoritatem Docto
tenent alij Recentiores , quos affert Diana ſe- ris priuati , qui illos ritus , & regulas hinc inde
cundo como,trałtat.de abſolutione moribundi, refo- collegit. Deceprus itaque eſt collector illius Ri
lut.4. & latè eam probat Didacus Aluarez in 1 . tualis immemor decreti Clementis VIII . vt pro
2.diſput.80. per totam : cuius potiſſimum funda- pter aliquorum Doctorum auctoritatem iterum
mentum defumitur ex decreto Clementis VIII. in Rituali poneret fententiam ab Eccleſia nuper
edito 20.Junij, anno 1602. quo prohibuit om- prohibitam. Quod ideo factum dicunt,quianon
nino illam propofitionem ; licere per litteras, vel præcellit ſerium , ac ſufficiens Theologorum ex
internu-icium Confeſſario abſenti peccata facra ainen .
mentaliter confiteri, ab eodem abſente abſolu- Hæcrefponfio , duin Ecclefiæ decreta, & Cle- 470
tionem obtinere. Nam in caſu præſenti licèt abſo- mentis prohibitionem venerari videtur , eiuſdern
Jutio conferatur in præſentia, confeſſio tamen il- Ecclelir ,& Pauli V.auctoritati plus nimio dero
la generalis , & rudis , qua fe peccatorem con- gat. Primò , quia idem Paulus in Bulla Rituali il
feſlus petiit confeſſionem , & abſolutionem fit li præmilla proteftatur , ſe id facere pro fui offici Pagl.v.
in ahſentia facerdotis: cùm ergo confeſſio nul- debito, quo tenetuercurare,vi in ſacramentorum ad
la , & in nullo caſu fieri poſsit in abſentia , con- miniſtratio :ie religiosè obferuentur Apoſtolice tra
ſequens eft , vt illa non potuerit efle facramen- ditiones, em fanctorum Patrum decretis conſtituti ri
lis, atque ideo ex illa confeſsione, & abfolutione tus,ac cerimonia : ideo , poſtquam Pius V. Bre
fequenti non potuit confici verum ſacramentum uiarium , & Miffale paſtorali prouidentia eden
Pænitentiæ . da cenſuit ; & Clemens VIll. Pij veſtigia
Contraria tamen ſententia , quæ docet , pof- fequutus Pontificale reſtitutum dedit : reftabat, Ciem. VIII.
ſc conforai abfolutionem inoribundo in illo ca- inquit , vt facri , Sinceri Ecclefia Catholica
ritus
en ante, fed Diſp. XVII. Sect. IV . 431 1

VIll.quart
Opufculo6 ritus,qui in Sacramentorumadminiſtratione, aliíſq; quo ritu dubitarunt ſæpe Theologi , & Duran
tus Antoni Ecclefiafticisfun &tionibus feruari debent ab iis, qui dus non fine difficillimis argumentis , auſus eſt
: curam animarum gerunt , Apoftolica ſedis auctori- dicere , effe illicitum , & facrilegum : hanc ta
Linn. She
anus difture . late prodirent, ad cuius voluminisprafcriprum , in men Durandi ſententiam Theologi communiter
tanta Ritualium multitudineſua illi miniſteriatan- dicunt efle temerariam , & Magilter Nunus Do
Le persentan quam ad publicam , ó obfignatam formam pera- minicanus tom.2 . in 3. part.quaft.82.art. 2. dixit,
f372 4.
gerent, vnoque ac fideli ductu inoffen ſo pede ambu- ' non poſſe licitè de illo ritu dubitari. Ec ineritò,
17.2. Henri
Dolo . moms
larent , & poſtea ſubdit : vt autem rectè , & ordi- quia ritusille in Pontificali Romano approbatus,
ne, vt par erat , res ageretur , nonnullis , vene- & præſcriptus eſt pro cota Eccleſia. Similiter er
cit. con cui rabilibus fratribus noſtris facræ Romanæ Ecclefia go cenſendum eſt de eo qui diceret , ritum præ-
-ef. 3. axb.ee Cardinalibus ,pietate , doétrina , & prudentia pre- fcriptum , & approbatum in Rituali Romano à
ftantibus , eam demandauimus, qui cum confilio Sumnio Pontifice protota Eccleſia , & ad cuius
afquez quel cruditorum virorum , &c. rebúſque omnibus matu vſum Summus Pontifex hortatur omnes Paro
1
P.7 . tom.40, rè conſideratis, Rituale confecerunt , in quo cum re- chos, eſſe ritum Sacrilegum , & dainnatum :Cùm
ceptos , a approbatos Catholice Eccleſiaruus ſuo Paulus V. proficcatur in dicta Bulla , ſe eodem
co. Lava ordine digeſtos conſpexerimus; illud ſub nomineRi- modo auctorem effe illius Ritualis , ficut Cle
Pontius & tualis Romani meritò edendum publico Ecclefia Dei mens VIII. auctor fuerat Pontificalis ; quare ca
uban Que bono iudicauimus. Quapropter hortamur in Domi- dem veneratione ſuſcipienduseſt ritusin Rituali ,
egala, Male 210 Venerabiles Fratres Patriarchas,Archiepiſcopos, ac in Pontificali propolitus.

so
2 , Zambra Epiſcopos, á dile tos filios eorum Vicarios , necnon Confirmatur iecundò quia dum Pontifex di
s , Mone . Abbates , Parochos , vniuerfos & alios , ad quos cit, ſe proponere illos tanquam receptos appro
Coriolan Spectat , vt in pofterum tamquam Ecclefiæ Romanæ batos Catholicæ Ecclefiæ ritus , alludere videtur ad
Ez alij, quos filig , eiufdem Eccleſia omnium Matris, Ó Magi- fimilia verba , quæ habentur in formula profef
) & ftra auctoritate conſtituto Rituali in ſacris functio fionis fideià Pio iv.edita , in qua dicitur , rece
unprius do nibus vtantur , & in re tanti momenti , que Catho- pros aprobaros Ecclefiæ Catholicæ ritus in ſupra
oftea iterum lica Ecclefiae ab ea probatusvſus antiquitatis fta dićtorum Sacramentorum folemni adminiſtratione,
nauit ader tuit, inuiolatè obferuent. recipio , & admitto. Siergo Pontifex teſtaturhos
48 , Hæclunt verba Pontificis in Bullailla, quæ re ellé Catholicæ Eccleſiæ receptos, & approbatos
ferre volui , vt conſtet , non approbationem ſo- ritus , teſtatur fimul hos elle illos ritus , ad quos
amplector, lam , fed auctoritatem Pontificis ab ipſo fuiſſe non reiiciendos, ſed recipiendos ſeſe iuramento
reprobari Ritualiinterpoſitam. Dicit enim primò,le illos ri- obſtrinxerunt quotquot ſolemnem fidei profeſ
ituali Ro fionem emittunt.
ad praxin tus Ecclefiæproponere pro ſui officiu debito , vt
ritibus de
obſeruentur Apoſtolicæ , & Eccleſiaſticæ tradi- Propter hæc alij ſecundò dixerunr in Rituali
1916 (0%
tioncs, dicit fecundò ſe Rituale proponere , ſicut non efle fermonem de cafu noftro , fed de alio;
Pius V. & Clemens VIII . Breuiarum , Miſlale, quando ſcilicet ægrotus defiderium confitendi
confirer & Pontificale ediderant , ac propoſuerant: cer- per ſe, vel per aliosoftendit præſente tamen iam
+ sogar tum autem eft, in illis non folum licentiam , fed Confeſſario : ibi enim non dicitur poſſe abſoluti,
peccato auctoritatem Pontificiam interuenifle. Dicit ter- etiamſi abſente Confeſſario illud defiderium
vel inga riò debuifle facros Ecclefiæ ritus feruari debitos à oftenderit.
confire Parochis , Apoftolicæ fedis auctoritate prodire . Hæc tamen reſponſio credibilis non videtur.
nderist at Dicit quartò, hanc eſſe publicam ,& obfignatam Primò quia ritualia antiqua Romana , ex quibas
Pontifet regula ipſa deſumpta fuit, clarè , & pluribus ver
formam , vt fideles inoffenſo pede ambulent in
nibus Pas Sacramentorum vſu. Dicit quintò sem hanc pro- bis eumdem caſum explicabant , ſupponendo,
imper prio , & maturo conſilio , ac ſtudio præſtantiſi- ægrum manifeftalle confitendi deſiderium , an
morum Cardinalium , & aliorum Doctorum fa- tequam Confeſſarius adcflct , qui poftea ex aliis
n haber Atam fuiſſe. Dicit ſextò ſe in hoc Rituali confpe- ' id cognofcebat. Sic enim dicitur : aftantibus au
nuitician; xiffe receptos , & approbatos Ecelefia ritus , fuo or- tem infirmo debet credi , fi perhibent teftimonium ,
i impi dine digeftos. Hortatur denique omnes , Yt tan- quod petierit confeſſionem , á oftenderit figna con
Doco quam Eccleſiæ filij hoc Rituale obſeruent Roma tritionis,
hinc inde na Ecclefia omnium Matris , ó Magiſtræ auctori- Secundò , quia vix concipi poteſt , quod ali
Ellius Ric tate conftitutum . Quæ omnia clarè ſignificant , quando occurreret talis cafus , quo ægrotus Con
vt pro auctoritatem Pontificiam , qua ſupremus Paſtor feffario præſente per alios detidcrium confitendi
mo iterum Chriſti ouibusproponit ritus ſanctos ,& ſecuros oſtendat : quorſum enim ſi vrerque adeſt,mani
ſia nuper in Sacramentorum vſu obſeruandos : idque non feſtabic alteri potiùs, quàm Confeflario fuum
quia non cæco modo, fed præuio magnorum vicorum exa defiderium confitendi ? Vnde omnes tam Prx
rum ex mine, ac diligenti conſideratione,ac ſtudio. Quo- lati , quàm inferiores Sacerdotes verba Ritualis
modo ergo falua ſedis Apoftolicæ auctoritate di- intellexerunt abſque vlla dubitatione de calu nó
& Cle ciSacramenti
poteft , propoſitum ibi fuiſſe in pænitentiæ .ſtro , & eiuſdem Ritualisauctoritate ,
ciulden adminiſtratione omnibus fidclibus pro Pontificio permoti, id in praxi obferuarunt,
to dero ritum quendam inutilem ,ſacrilegum ,damnatum , ac obferuari fecerunt iudicantes , ea verba non
ruali ad illúmque inuiolatè obſeruandum Summum poſle aliter intelligi, moraliter loquendo.
52
.
.

Paftorem hortariomnes Eccleſiæ filios, proteſta-
umat tione facta , quod hi ſunt Eccleſiaſtici ritus , per
quos inoffen ſo pedeambulare poſſimus?
tutive 49 . Confirmatur primò; & explicatur exemplo
. Bre facili quod ab Auctoribus contrariæ fententiæ
eden negari non poteſt. Habemus enim in Pontificali
eltinis
Romano à Clemente VIII. edito ricum illum in-
Fatas, de ter alios , quo Preſbyteri, quando ordinantur,
bolice conſecrantEuchariſtiam fimulcum Epiſcopo: de
Tertiò denique conſtat, ſenſum Ritualis illum
fuiſſe quem omnes intellexerunt : quia ciim eam
ob cauſam aliqui apud Congregationem Emi
nentiffimorun Cardinalium S. Inquiſitionis
Generalis dixiſſent , Rituale debere corrigi , co
quod aducrfaretur decreto Clementis Vill. &
die 2. Decemb.1621. coram Pontifice decretum
fuit , obferuari Rituale , & nihil illud aduerfari
decretis Clementis propter aliain , & aliam ratio
nem .
 432 De Sacramento Pænitentiæ .
né.Er cùm paulò poftin eâdemCógregatione in- Auctoribus noftræ fententiæ : quia in illis decre
terrogatum effet,quid in illo caſuellet agendum ; tis duo diuerfa diftinguuntur, quæ ægroto adhi
reſpondit ore renus,ſeruandum eſTe Rituale.lta- benda ſunt ; nempe & dare illi pænitentiam , &
que nemovnquam dubitauit , verbis ritualis fi- ' reconciliationis etiam beneficium ; quæ duo fre
gnificatum fuiſſe cafum noſtrum ,& ideo propter quenter condiſtinguuntur in vetuſtis conciliis,ve
eiuſdem Ritualis auctoritatem dixerunt in eo ca- conſtat ex Araulicano 1. can . 3. vbi dicitur : Qui Concil.
ſu abfoluenduin infirmum . Arauf.
recedunt de corporepænitentia accepta placuit fine
53 . Fuit autem non temerè , aut leuiter , ſed cum reconciliatoria manus impoſitione eis commuricare:
examine , & ſtudio , ac grauiſſimis fundamentis item in Concilio Carthag. 4. fupra allegato dici
ritus ille in nouo Ritualià Pontifice retentus,qui tur : Accipiatpænitentiam , &ſicontinuo creditur Carthag.
obſeruatus reperiebatur in Eccleſia à rempore moriturus", reconcilietur per manus impofitionem .
Concil .
antiquiſſimo. Sic enim colligitur ex Concilio Et idem conſtat ex verbis eiuſdcm Leonis in cita
Arauſ, Arauſic. 1. cap. 11. vbi dicitur. Subito obmuteſ- ľa Epiſtola , vbi dicit : His autem quiin tempore
cens (provt Statutum eſt) baptizari , autpæniten neceſſitatis , in periculi vigentis inſtantia praſi
siam accipere poteft , fi voluntatispreterita teſtimo- dum pænitentia, mox reconciliationis implorant,
nium aliorum verbis habeat aut prafentis in ſuso 1736- & c. Vnde Gratianus in cap. Agnouimus 26.90 6.
Concil . tu , & ex Concil . Carthag.4.cap.63.Vbi dicitur, notauit in fine capitis, ei, cui pænitentia non ne
Carchag. Is, qui pænitentiam in infirmitate perit,fi caſu dum gatur , nec reconciliationem negandam eſſe. Ex
ad eum Sacerdos inuitatus venit , oppreſſus infirmi- quibus conftat, in prædictis decretis non vnicam
tate obmntuerit, vel inphreneſim verſusfuerit dent actionem reconciliationis cæremonialis,fed duas
teftimonium , qui eum audierunt , “ accipiatpæni- poni cum infirmo exequendas in cafu noftræ
tentiam, daſi continuò creditur moriturus , reconci- quæftionis , ſcilicet actionempænitentiæ , & re
lietur permanus impofirionem , infund.u ur ori conciliationis; Quæ duo Vaſquez dicto dub. 4.
cizes Euchariſtia. In eodem ſenſu loquitur Eufe- ita condiſtinguit, vtacceptio pænitentiæ fignifi
bius Papa , cuius decretum referunt Yuo in ſuo cet Sacramentum pænitentiæ ; reconciliatio ve
Eufeb.Papa. Decreto part.15.cap.35. & Burcard.lib.8.cap.11. rò , quæ ſubſequebatur, fignificet cæremonialem
his verbis : Si quis pænitentiam petens , dum Sa- abfolutionem non à cenſura , quæ tangeret ani
1 cerdos venerit,fuerit officio linguæ priuatus ; conſti- mam ipſam ; hæc enim abfolutio debuiſſet præ
turum eſt,vtſiidonea teſtimonia habuerit,quod ipſe cedereabſolutionem Sacramentalem ; ſed ablo
pænite iriam petiiffet, c ipſe per motum fua volun. lutionem à cenfura , & prohibitione quadamex
faris , aliquod fignum facere poteft , Sacerdos im- terna, qua prohibebaturad Sacramenta accedere,
pleet omnia , ficut fupra circa agrotantem pæniten- donec pænitentiam publicain explerer. Quod
som ſcriptum eft. Ideft , orationem dicat , et vngat colligit ex citatis decretis; quibus dicitur com
euin oleo fanéto , Euchariftiam ei donet, vbino- municationem dandam accepta pænitentia etiam
mine orationum intelligit abſolutionem Sacra- fine reconciliatione per inanus impoſitionem.
mentalem, quæapud Patres preces & oratio fæpè Alij verò dicunt , acceptionem pænitentiæ lo
appellatur' , vt obferuauit Vaſquez dicto dub.4. lum ſignificare impoſitionem publicæ pæniten
11. 25. & conftat ex contextu ; quia dicit obſer- tie , quam Sacerdos infirmotaxabar , & quam
uanda eaomnia , quæ cum aliis ægrotis pæni- debebat implere cùm poffet , poftea verò ſubſe
tentibus fiunt , quibus ce : tum eſt, quod dabatur qui folitam reconciliationem per manus impoſi
abfolutio Sacramentalis . Hoc tamen tioncm ,
teſtimonio ,
(vt verum fatear) non multum vrgere poflumus Cæterùm, quidquid fit dc hoc , fatendum eſt, 56.
cùm cafus Euſebij fic , quando infirmus per mo abſolutionem Sacramentalem à culpa contentam
tus poteft adhuc tuæ voluntatis aliquod fignum fuiſſe in aliqua ex illis actionibus , fiue in acce.
dare , qui eller diuerfus calus à noftro. Denique prione pænitentiæ, ſiue in reconciliationc. Quod
S. Leo Magnus epift. 91. ad Theodorum , vbide conſtat ex verbis eorumdem decretorum . Primò
confeſſione lapſis poſt Baptiſinum ad gratiam re- quia S. Lco in illa Epiſtola præmittit pro funda
cuperandam necellaria loquens, dicit, periculo- mento doctrinæ tradende, quod remiſlio culpæ
fum quidem elli ean confeffionem in vltimum coram Deo , & recuperatio gratiæ nonniſi per
tempus differre , non tamen negandum elle eo abfolutionem Sacerdotis polit obtineri : Mul. S. Leo
$. Leo
tempore reinedium neceſſarium ; his verbis. Ver tiplex, inquit, miſericordia Deiita lapſibus fubue
rum , ut dixi , etiam talium neceffitariita auxilian- nit bumanis , vt non folùm per Baptiſmi gratiam ,
dum eſt, vt nec a £tio illius pænitentie nec commu- ſed etiam perpænitentia medicinam , fpesvitæ re
nionis gratia denegetur,ſieaetiam amiſſo eius vocis paretur eterne , qui regenerationis donum vio
officio per indicium integri ſenſus quærere compro- laffent, proprio ſe indicio condemnantes, ad remiſ
bentur. Quod fi aliqua ægritudine ita fuerintaggra. fionem criminum peruenirent , fic diuinæ bonitatis
sati , vt quod paulo ante poſcebant ſub preſentia præfidiis ordinatis , vt indulgentia Dei, niſi fuppli
Sacerdotis fignificarenon valeant ; teftimonia eis fi- cationibus Sacerdotum , nequeat obtineri. Vndein
delium circunſtartium prodeffe debeant vi fimulator fert, ſubueniendum effe infirinis , etiam quando
pænitentie , reconciliationis beneficium confe- ſolum ex aliorum teſtimonio conſtat ,ipfos pe
quantur. In quibus verbis clariſſimècontincrivi- nitentiam , & reconciliationem petiſſe. Secun
detur cafus noſtre controuerfia . dò quia apud Leonem eadem fieri præcipiuntur
Ad hectamen teſtimonia auctores contrariæ circa euin , qui prius pænirentiam petiit , ac circa
ſententiæ reſpondere conantur. Primò dicunt, in eum , qui etiam per nutum Sacerdoti præſenti id
iis non elle ferinoncm de abſolutione Sacramen- fignificat ; cùm ergo huic danda fit abfolutio Sa
tali , fcd dereconciliatione cæremnoniali cum Ec- cramentalis , idem dicenduin eſt de illo alio.
clefia, quæ publicis pænitentibus , & peccato- Quod comprobari poteſt ex verbis Euſebij Papæ
ribus dari folebat, antequam ad Sacramentorum ſupra adductis , vbidicitur, quod Sacerdos circa
participationein adınitterentur, illum infirmum propter aliorum teſtimonia, im
Hæc rcfponfio multipliciter impugnata eſt ab pleac omnia , quæ circa alios infirmos pænitentes
implenda
 in illis decret Diſp. XVII. Sect. IV . 433
zgroto adhi
bitentiam , &
implenda funt. Tertiò, quia Iulius Papa in cap.fi confeffi fuiffent. Hos enim non reprehenderet
Presbyter, & Cæleſtinus Papa in c. Agnouimus 26. propter dilacam confeſſionein , & pænitentiæ pe
quæconcduo fre 9.6.dicunt , Presbyterum morienti pænitentiam titionem vſque ad finem vitæ.
is iliis, abnegantem reum efleeius animæ & horrendam · Tertiò impugnatur,quia îi iam prius Sacerdo 59 .
i dicirur: Oxi? impietatem committere , ac morientis animam ti eidem peccata ſua confeſſus fuiffet ægrotus,
ta placxit ſua crudelitate occidere. Quæ omnia clarè figni- quorſum delideraretur adftantium teſtimonium
Commtde ficant , quòd conceſſio poenitentiæ petitæ conti- de pænitentia petita ? conſtaret enim iam fuffi
allegato dia neat abſolutionem à culpa,& non folùm ablatio- cienter de deſiderio & petitione pænitentis per
atinue creduwe nem cenſuræ.Cùm ergoapud Leonem,& alia de- confeffionem antea factam . Vnde obiter con
imposes. creta dicatur ægroto,qui prius eam petiit , conce- ſtar , falſum efle id quod aliqui ſuprà dicebant,
Leonis incita dendam eſſe pænitentiam , ſermo eſt de concel- agi in iis decretis de ſolis publicis pænitentibus,
qui in tempor
fione pænitentiæ , quæ continet liberationem à & non de aliis peccatoribus. Nam quoad pu
culpa;& quæ ſi negetur,Sacerdos erit cauſa dam- blicos pænitentes neceflarium etiam non effet
nje ali pa- nationis æternæ illius moribundi. Denique quia adſantium teftimoniú de penitencia petita, cùm
nos implores in iis decretis ftatuitur danda pænitentia , & ex co ipfo ſtatu pænitentis manifeftè confta
4 26.06. reconciliatio , quam ægrotus petiit: ipfe autem
centia nonne ret omnibus Presbyteris, quod petiiffent iam,
non tam petiit liberationem à cenſura externa,vel & accepiſſent pænitentiam , quam actu imple
dam elle. Er interna,quàm à peccato , quod ſolum ſalutem æ- bant. Non eſt ergo fermo de iis , in caſu no
s non vnicam
ternam impedit , quam non impediret quælibet ftræ quæſtionis , quando ad illum reſponde
ialis,fed des cenſura.Ergo abſolutio potius à peccato præcipi- tur , fed de aliis , qui ſolum in ægritudine pæni
cafu noftra tur quàm à cenſura. tentiam petunt , quam antea non petierant, nec
tenciæ , & r 57 . Vnde obiter infero,parum referre,quod aliqui acceperant.
aicte de contendunt in illo decreto Leonis folum eile Tertiò principaliter probari poteſt noſtra ſen 60 .
zatiæ figni ſermonem de publicis pænitentibus , nam quid- tentia ex verbis S. Thomæ dicto opuſc.65.5.de
enciliatio quid de hoc lit, cuius contrarium tandem fatetur Extrema Vnétione , in fine,vbi ait : Si autem infir
Fremonialem Aluarez di&ta difput.8o. num. 42. dicens, negari mus,quipetit viétionem ,awiſit notitiam, vel loque: S. Thom.
ngeret 2 non poſſe, quod SanctusLeo occaſione accepta lam , antequam Sacerdosveniret ad eum, nihilomi
-buillet pia ex publicis pænitentibus fermonem extenderit nus vngat eum Sacerdos , quia in ta'ı ca a debet
- ; fed ablo. ad omnes alios peccatores differentes pæniten- etiam baptizari , à peccatis abfolui.Nempe
quadamer ciam vſque ad mortem : quidquid, inquam ,de hoc quando polt petitum fimiliter Baptiſmum , vel
ta accedere ſit;ſi publicis peccatoribus, & pænitentibus pro- abfolutionem notitiam , vel fenfum amififiet,an
"ret. Quod pter loluin aliorum teftimonium datur abfolutio tequam Sacerdos veniret. Dicere autem , quòd
Ecitur com . facramentalis, de qua ibi ſermonem eſſe oſtendi- Sanctus Thomas ibinon loquitur de abſolutione
rentia etiam mus: idem dicendum erit à fortiori de aliis pecca- à peccatis ſacramentali , ſed deprecatoria , quæ
olitionem. toribus non itapublicis, cùm non ſintplura ne- fierer dicendo illam orationem : Mifereatur tui
tentizio ceffaria ad validè abſoluendum hos, quàm publi- omnipotens Deus. prove dicit Aluarez dicta diſp.
cos peccatores . 80.n 52. perinde eſt ac fi diceres me etiam in hac
pæniter Reſpondent tamen ſecundò aliqui , eſſe ma quæſtione non ugere de abſolutione facramenta
& quan
ero tube gnum diſcrimen : quia publici peccatores & pe- li,ſed deprecatoria:ego enim clariùs non ſum lo
rus impol nitentes, de quibus eft ibi ſerino,iam priùs con- quutus,quàm S.Thomas.
fefti fuerant ſua peccata, & pænitentiam implen- Quartò probari poteſt hoc ipſum ex abſurdis, 61 .
dam acceperant,in quo ftatu licèt iterum confite quæ aliqui ex aduerfariis auctoribus admittunt
ndum elt ri non poſſent Sacerdoti præſenti poruiſlent ta- ad tuendam contrariam fententiam . Nam idem
contegram men validè abſolui propter confeſſionem antea Aluarez loco citato , numero 23. pro fundamento
ce in acie factam.Secus verò in caſu noſtro,in quo ægrotus ſuæ fententiæ ſtatuit, nunquam fufficere ad la
one.Quod non ſupponitur confeflus Sacerdoti præſenti. Ita cramentalem abſolutionem, confeffionem qua
m . Prita
profunda videtur reſpondere Canus apud Vaſquez vbiſu- pænitens confitetur peccatum aliquod ſolumn
prà , num.17. & Sotus apud Aluarez numero 4 '. in genere generaliſſimo , etiamſi à Sacerdote
Locupe -7 quam reſponſionem laudat , & approbat idem præfenti petat abſolutionem. Cuius contradi
onniſi pet Aluarez. ctorium traditur, vt vidimus à Paulo V. in Ri
i : MALE 58. Sed contra illam eſt primò , quòd in prædi- tuali Romano. Idein num. 23. admittit in ſacra
Gusfubue ctis decretis non alligatur poteſtas , vel debitum mento Matrimonij tunc conferri gratiam ſacra
reconciliandi moribundum ad illum ſolum Sa. mentalem , quando Sacerdos profert illa verba;
‫ ه‬Atl. cerdotem , cui antea confeſſus fuifler , ſed con ego vos coniungo ; quæ tamen fententia male audit
2140 010
fuetudo erat , quam agnouit Tridentinum fef- apud Theologos , & gruori cenſura notari lo
adremif. fione 14. cap. 7. ve quilibet Sacerdos in illo ar- let: ſupponunt enim Miniſtrum conficientem
bomtatis ciculo quemlibet poſſet abſoluere , vnde teſte facramentum non eſſe Parochum , ſed ipſos con
Suppli Euſebio lib.6 . Hiſtor. cap. 34. vel 36. Serapion trahentes.
Vnd ein quidam ,qui fidem antea negauerat , & pæniten- Reftat nunc reſpondere ad argumenta contra 62 .
quindo tiam fæpiùs petierat ,nec obtinuerat , cùmad mor- noftram ſententiam , quæ reducuntur ferè ad vnú De fenfinde
los por tem ægrotaret , petiit vocari ad ſe quemlibet ex deſumptum ex decreto illo Clementis VII !. in cren Cleme.
Secun Presbyteris,ve dimitti poſſet. quo prohibetur propoſitio illa , licere in vllo cale sis Octaui,
piuntur Secundo impugnatur eadem reſponſio ex ver- confeffionem o abſolutionem per literas , vel per in
ac circa bis Leonis in di£ta Epiſtola :ibi enim reprehen- ternuncium . Cùm ergo in caſu noſtro confeflio
Sertiid dit eos , qui confeflionem differunt vfque ad vl- fiat abſente Sacerdote, & illi manifeſterur per in
zio Si. timum vitæ ,de quibus tamen ſubiungit, quando ternuncium , videtur opponi decreto Clementis,
o alio. pænitentiam in mortis articulo petunt , non elle & vcritati , quam etiam ante illud decretum ma
i Papz eis negandam ,quando etiam hçc pecitio per alio- jor &melior Theologorum pars docebat , non
os circa rum ſolum teftimonium conſtat non poteft ergo poffe vnquam confeßionem ſacramentalem fieri
2, 19). illud intelligi de iis ſolis , qui iam priùs peccata in abſentia Confeflarij.
s
tence P. Ioan . de Lugo, de Pænit . 00 Iro
lenda
 434 De Sacramento Pænitentiæ .
63 . Pro huius dificultatis explicatione in primis
Abfolutio in aduerto id, quod dixifupra,diſp.13.feit.6. ex vi
abfensia non illius decretinon ſolum haberi id , quod verba
plum eft il
licita , ſed ſonare videntur,nempe talem confeflionem , vel
inalida. abfolutionem efle illicitam , fed ctiam efle inua-
lidam , quod aliquiimmeritò negare aufi funt.
Alij autem malè etiam id probant, ex eo quod
poft prohibitionem Clementis , qui contiteretur
in abſentia , operaretur contra obedientiam Pon-
rifici debitam , incurreret excommunicationem ,
& confequenter non cflet capax abſolutionis;
quod argumentum benè reiicit Coninch dictó
opuſculo de abſolutione moribundin.28.quiz poilet
contingere, quod aliquis ſalrein per ignorantiam
inuincibilem non peccaret contra prohibitionem
Pontificis, atque adeo ex hac partenon fieret ab-
ſolutionis incapax. Ergo non ſequitur ex illa pro-
!
hibitione, quod innullo vnquain cafu fit valida
calis confellio , vel abſolutio.
64 .
Aliter tamen id colligitur ex verbis decreti,
quia ſi in aliquo caſu eſiet valida talis confeſſio
vel abſolutio , non potuiflet prohibitione Ponti-
ficis reddi illicita in vniuerfum pro omni calu ;
| nam ficut leges Eccleſiaſticæ non obligant cum
grauiflimo damno temporali, aut periculo vitæ
corporalis; fic multò minus obligare pollentcum
grauitlimo detrimento ipirituali, & periculo dam-
nationis æternæ. Vnde ſi aliquis,tentatis omnibus
viis, non poflet habere Confeffarium præfentem ,
non pofice prohiberi,quod eiabfenti conficeretur
iam iam moriturus, li eiuſmodiconfeflio valida
: eller.Falſum ergoeflet, quod in nullo calu liceret
talis confeflio , vel abfolutio : quare vt vera Git
Pontificis ſententia , fatendum elt in nullo pror-
ſus cafu validım ellc ; & idco in nullo prorfus
calu clic licitam ve Pontifex docet.
65 . Noc crgo ſuppoſito ; aliqui dixerunt caſum
noftrum non comprchendi decrcto Clementis,
quia affertio à Cleinente reprobata crat copula-
tiua , nempe licere per litteras , ſeu internuncium
Confesſarioabfentipeccata facramentaliter confi-
teri, ab eodern "abſente abſolutionem obtinere,
Qui autem diceret,licere folum confiteri abſenti,
dum non niſi à præſente abtoluatur, non dicit
propoſicionem illam à Clemente prohibitam .
Hæc tamen interpretatio reiccta fuit primum ab
ipſo Clemente, & poftea à Paulo V. die 14. Iu-
lij anno1605. declarante in Congregatione S.113- peccata;íodhçe manifeftatio non eft fola loquutio
cti Oficij, predi&tum interpretationem noir fibi- İnterpretis,ted conſtatarex loquutione paniten
fiere. Et quidem ex iptis diccreti verbis , & cius
intentione apparet, mentem Pontificis non fuille
folum copulatiuam prohibere , alioquin poffet ,
Saluo codem decreto aliquis adhuc dicere, poſic
abſolutionem abfenti conferri, dummodo con-
fellio in præfentia præceſsiſset, quod tamen nemo
concedet, quia Pontifex vtrumque abutum vo-
!uit de medio tollere, quod faccre non poterat,fi
folum fenfum copulatiuum prohiberet:imo tunc
neutrum abufum abſtuliffet: fingula cnim ícor-
66 .
ſim ficrent , modo hoc,modo illud .
Alij ergo fàtis communiter reſpondent, in ca-
Antunefiat fu noftra quritionis ,confeſsionem non fieri in
enreceptionem ablentia;quia licèt ægrotusinabſentisConfeliarij prove contingere poteſt,fiatper Interpretem , co
petierit confefsionem poſtea tamen quindo hoc
ipſum Confeftario à circumſtantibus maniſ.ſta-
tur,iam Confeflariuspræſenseſt ægroto : tunc au vel tacentibus omnino coniugibus , qui ante Pa
tem videtur fieri confeſsio, non per ipſum preni-' rochi aduentum dixerunt Interpreti ſuum con
tentem immediatè,fed per adftantcs ,quaſi per in-
terpretem ; nam qui per interprctem confitetur
Confeſſario præfenti, verè confitetur : & tunc
conficetur , quando Interpres eius nomine refere
peccata Confeflario præſenti. Similiter ergo in
firmus , qui per circumftantes conficetur Sacer
doti , tunc cenſetur confiteri, quando circum
ſtantes eius nomine referunt Confeffario delide
rium pænitentis. Nec rcferre videtur , quod iam
tunc infirinus non habeat præfentiam moralem ,
& humanam ,co quod ſic ſenſibus deftitutus.Nam
in primis decretum Clementis non videtur exi
gere ſemper præſentiam moralem , & humanam ,
quia quando infirmus poft confeſsionem factam
fenfibus deftituitur, & abfoluitur, non habet niſi
phylicam præſentiam, dum abſoluitur, & tamen
non dicitur ablolui in abſencia. Deinde quanda
quis confiteretur per Interpretem in præfentia
Cöfeſtarij, licèt dum loquitur Interpres, & expli
cat Confeflario,quæ pænités dixerat, dormitaret,
vel dormitet iple pænitens ,non impediret valo
rem confeſsionis. Ergo fufficit præſentia phyſica
pænitentis,dum confeſsio fit præſenti Confeſſa
rio. Hinc reſponſionem amplecti candem vide
cur Vaquez dićto dub. 4. num . 32. & alij plures
ex recentioribus , quibus conſentit Diana dicto
tract. de abſolutione Moribundi, refol. 4.6 7.
Sed, vt verum fatear,nunquam mihi adæquare 67.
ſatisfecit hæc reſponſio ptopter duo.Primum eſt,
quia ex ea ſequitur necellarium , omnino efle ad
valorem abſolutionis in cafu noftro , quod Con
feffarius fuperueniens audiat, & cognoſcat deli
deriuin infirmiab iis , qui adhuc funt in eiuſdem
infirmi præſentia , atque ideo fi id cognouiffet
Confeffàrius in itinere ab eo , qui ipſum vocauit,
& qui cum eonon rediit,non potuiſſet infirmum
abſoluere in virtute illius notitiæ , quia cam non
acceperat in præ{ entia ipfius infirmi.Consequens
aucé falſum eſlc, & contra mentem ritualis & anti
quorú decretorú paulò poft oftendemus.Sequela
auté paret,quia iam túc confeſsio fieret in abséria,
quãdo fcil. Cofetariusnon effet præséspæniteti. 686
Secundò difplicet illa refpontio , quia ad hoc,
vtconfeſsio, quæ fitper interpretem dicatur pro
priè,& in rigorc fieriin præfentia Confcflarij,non
fufficit,quod Confe (larius fit præſens, quando In
terpres loquitur , fed eriam quando pænitens lo
quitur Intcrpreti,& manifeſtat ci fuapeccata.Ra
tio autem à priori eſt ; quia confeſsio eſtmanife
ftatio , qua panitcns Confetlario manifeftat ſua
tis ad interpretem ,& Interpretisad Confeffarium :
nam fola loquutio Interpretis fecundùm ſe non
eſt loquutio pænitentis, fed hæc provt procedit à
pænitente : ergo ſi Confeſsarius Tolumn eſt præ
fens , quando Interpres narrat qux audiuit à pa.
nitente. non verò,quando pænitens committie In
terpreti, ve ea narret, non fit confeſsio coram Sa
cerdote niſi inadæquatè; vode, licèt non fiat cota
confefsio runc in abfentir , fit tamen partialiter in
abſentir, atque adeo non fit tota in præſentia.
69 .
Confirmatur exemplo matrimonij , cui debet
elle prælens Parochus , quando coniuges expri
munt luum conſenſum , vnde li matrimonium ,
quod Parochus ignorat idioma contrahentium , &
Parochus audifier ſoluin Interpretcm abfentibus,
fenſum, non eſſet validú inarrimonium ,quia non
explicaretur conſenſus corain Parocho,ſed debet
vtrumque coram Parocho fieri nempe loquutio
contra
 zigeteken
I eigoja
Diſp . XVII . 1 Se & t. IV .
tur Sacra contrahétium , & explicatio interpretis: ergo fimi-
o circa liter,vt cófeffio fiatper interpretem coram Sacer-
vodite dore,debet pænitens corá Sacerdote ſe accuſare,
quod ,
& interpres etiam illam accuſationem explicare.
monlee
70 . Vide infeto , fi marrimonium fiat coram Pa-
urus.Na tocho pet interpretem , & Parochus non attendit,
derüt et nec aduertit quando contrahentes interpreti lo-
umann, quebantur,& dicebant ſuum conſenſum , nec co-
m factan
rum geftus , aur verba aliquo ſenſu percepit , non
fufficere quod audiat ſolum interpretem ad valo
haberri
tem matrimonij ; quia non eſt præſens humano
modo conſenſui per contrahentes explicato . Si-
е ссы, militer , li Confeitarius fit quidem præfens; ſed
pradeda rullo modo aduertit' , aut ienfu aliquo percipit
&t enim pænitentem interpreti loqui , non fit illa confer-
imine lio fufficienter in præfentia Confeflarij: rurſus ſi
irer vaca penitens coram Confeflario dicat ſua peccata
sphy a Interpreti, & ea Confeffario explicet;& dum In-
CODICE terpres ca explicat , pænitens diſcedar ad alium
locum , non fit ea confeſlio ſufficienter in præ-
ij pice ſentia Confeffarij : alioquin poſſec pænitens di-
na dic cere Confeffario ; acculo me de peccatis , quæ
05 . tibi Petrus mco nomine ftatiin narrabit , & fta-
laqueta tim abire , dum Petrus confeMionem à pænitente
relea acceptam Confeffario refert; quem tamen mo-
hetica dum confitendi validum non efle oftcndimus
dos fuprà difp. 15.feet.s.quia túc confiteretur aliquis
verè per internuncium , & in abſentia.Ratio au-
ad
temelt,quia non ſatisfacit obligationi comparen
louik: di coram ludice, & accufandi le coramillo,ſi preo' ria non requirit talem præfentiam.Loquitur ergo
Ocak
nitens non eft præſens coram Iudice tunc quan Clemens de confeſsione ſacramentali Itrictè. Ar
17:00
do ſe accuſar : accuſatio autem fit quando Inter verò Sanctus Leo, & Concilia lupia adducta di
M pres loquitur , tunc enim Confeſſarius percipit cunt , in cafu necefsitatis pofle admitti ad effe
delicta : ergo tunc etiam debet effe præſens reus, ctum abſolutionis confeſsionem illam quaſi ex
ques vt fe coram ludice accuſet .
Piank 71 .
Tertia ergo aliorum reſponſio eſt ,Decretum
Equs
being Clementis loqui ſolùm de confeſſione ſpeciali
peccatorum , quæ ordinario modo fic de peccatis,
thes, in particulari : decretum verò Leonis loqui ſo-
lùin de confeſsione generali , quæ fit per ligna
pro contritionis , & petitionein pænientiæ , atque
1,0cm adco non eſſe decreta illa contraria, quia non io-
Folc quuntur in eodem caſu Hanc reſponſionem re-
Eslo fert Magiſter Aluarez num.4. & iniciùs illam re
Ru licit , dicens , adhuc haberc fuam difficultatem ,
Dites nam ex illa fequitur , quod ſaltem in cafu necel-
fitatis confeſsio facramentalis generalis effet ali-
utio quando licita ; vnde non apparet , cur in eodem
en cafu neceſsitatis confeſsio vnius peccati venialis
um: per litteras, vel internuncium non effe etiam va-
mcr lida , & licita , cùm nullum naius inconueniens
ex hac confeſsione ſequatur , quàm ex confeſsio-
TR ne generali & aliundemagisvicaretur periculum
nullitatis , cum fit multorum fententia , non ſuf-
In ficere confeſsionem generalem ad valorem Sacra-
22 menti etiam in præfentia niſi dicatur aliquod
ota peccatum in particulari.
in Ideo poffit hæc refponfio paulò aliter expli-
Ciri , ve vitentur hæc inconuenientia , dicendo
et cum aliis , confeſsionem dupliciter ſumi pofie;
nempe vel ftrictè, vel in magis vniuer ali fignifi-
7,
catione. Confeſsio ftriétè eſt acculitio , qua in
0 .actu ſecundo aliquis fe iudicialiter acculat , vt
quando Reus in iudicio interrogarus , .confitetur
iuridiceluum crimen coram ludice & Notario.
Confefsio minus ítrictè , & in vniuerſaliori acce-
prione, extenditur ad ea, q'iæ præcedunt , vt cum
reus dicit , ego volo confiteri meuin delictuin ,
de quo ſum accuſarus , vel quando ad hunc hi-
men vocat ludicem & Notarium ,vt audiant cius
P. Ioan.de Lugo de Pænit ,
435
confeſsioneni, quia paratus eſt, iam ad confiten
dum : quæ quidem in latioriſignificatione dicitur
ctiam confeſsio , eo quod implicitè videatur iam
reus confiteri ſuum delictum Solet tamen vocari
voluntas , ſeu propoliruin confitendi , vc condi
ſtinguatur ab illa confeſsione ſtricta , qua reusjo
actu fecundo , & cxplicitè confireturdelicta; & ?
quidem confeſsio tritè , niſi fiat coram ludice,
& Norario , &c . non cſt v lida , nec appellatur
confefsio iudicialis : illa autcm alia confefsio fieri
etiam poteft, & communitet fit ante ludicis ad
uentuin , quia eſt confeſsio extraiudicialis ; quæ
tamen aliquando habet ſuos effectus, & prodelle
poteſt , atque admittitur à iure inmultiscaſibus.
Hac ergo duplici confeſsionis acceptione ſuppo
fira, conciliare poflumus illa Pontificum decreta,
fi dicamus , decretum Clementis loqui de con
feſsione ſtricta, & primo modo accepta , cú eniin
odiofum fit , debet in ſenſu magis ftricto intelli
gi : & ratio id fuadet : ideo enim confeſsio facra.
mentalisrequirit præſentiam Confeffarij:quia per
illam fatisfacit pænitens obligationi , quam ex
Chriſti præcepto haber liſtendi ſe coram legiti
mo Iudice , & confitendi lua delicta : hæcautcm
obligatio noneft , nifi ad confefsionem ſtrictam ,
& explicitam , quæ iuxta leges etiam eſt actus
perſonalis, qui fieriindeber
rendo perſonaliter Iudiciocoram
: Voluntas compa
Iudice,verò con
fitendi , feu confefsio antecedens , & præparato
traiudicialem , & magis vniuerſalem , quam pe
nitens facit,duin ad finem confitendivocar Con
feflarium , & implorar eius officium : dixi quaſi
extraiudiciaiem. quia in aliquo ſenſu verè eſt iu
dicialis , cùm ordinetur ad iudicium panitentia
le , & lit pars Sacramenti, & materia illius. Quod
tamen , vt melius diſtinguerent à confefsione
magis ſtricta, noluerunt Patres illi appellare con
feſsionein fed defiderium , vel voluntatem confi
tendi : quibus verbis loquitur etiam Paulus V.
in ſuo Rituali, vt non contradical Decreto Cle
ineatis, quod ab eodem Paulo confirmatum fue
i at anno 160 ;. vt vidimus, & tamen anno 1614.
dixit defiderium confitendi in abfentia , & per
alios inanifeftarum fufficere ad abfoluendum in
firmum ;quia nimirum præſentia,quam confefsio
ſtricta exigit , non ita exigitur ad oſt, ndendum
deſiderium confitendi ,& ad confeſsionem magis
vniuerfaliter acceptam.
Confirmatur primò hæcrefponfio ex ipſo con 73 .
textu Ritualis , in cuius verbis hæc ipla confef
fionis diſtinctio & duplex acceprio ſignificari vi
detur Dicit enim , fi antequam incipiat confiteri,
2'ox, loquela ægrum deficiat, ficonfitendideſi
deriun , fiue perſe , fiue per aliosoftenderit,abbla
uendres eſt. Vbi apertè fignificatur ipſum con
fitendi deſiderium oſtentium per fe , vel per
alios non fuifle confefsionem ſtrictè acce
ptam ; alioquin repugnantia cffet, quod an
teguam confiteri incipiat , loquela defice
ret , dcfiderium confitendi offerd Her , lihoc
iplum oftendere tale detidcrium cilit confef
fio ftriétèfumpta : nam eo ipfo , quod vocatter
Confeffarium, iam incepillit confiteri. Suppo
nitur ergo,quod nondum conflsio inccpraellet,
quod . de confeſsione tructè ſumpta intelligi
O. 2 dcbet :
 436 De Sacramento Pænitentiæ ..
debet : quod licèt præcedat, adhuc dicitur non- qui confeſsionem non petiit , intelligant prædi
duni cæptaconfeflio itricta, qua fe coram Con &a verba de neceſsitate folum , qua per ſe requi
fellario explicitè , & in actu fecundo accuſat, li- ritur confeſsio ad abſolurionem , licur ctiam Pre
cèt pofita fuerit confeflio aliqua minus ſtricta, & requiritur confeſsio omnium peccatorum ; me
in niagis vniuerſali ſignificatione, quæ in calu liùs tamen intelliguntur , de omnimoda neceſ
1
necetlicatis ſufficit ad ſententiam abſolutoriam litare alicuius confeſsionis, non tamen confeſsio.
proferendam ,iam enim implorauerat ludicis offi- nis in ſignificationemagisſtricta , ſed magis vni
cium , & aliquo modo lua delicta confeflus fuerat. uerſali v, e explicatam elt.
74 . Confirmatur fecundò quia fideliderium con- Hunc modum conciliandi prædicta decreta 76.
firendi intelligeretur à Clemente nomine confef- Pontificum , & Conciliorum ,ac Romani Ritualis, Tefimo
fionis in fuodecreto , ſequeretur , prohibitum quein iuin diu aliis omnibus præferebain, inueni mium Ar
iam elle explicare tale defiderium in abfentia poſtea breuiter, fed eodem onnino lenlu appro- Armacau.
Confellarij , quia Clemens dixit in nullo calu li- batum ab Illuft. Archiepiſc. Armacano , qui in
cere in abientia Confeffarij confiteri
teri confeflione
confeſſione Epiſtola quadam , & reſponſo dato ad P.Coninch
illa , de qua ibi loquebatur. Conſequens autem 6. Iunij anno 1624. teſtatur , ſe rem hanc cum
abſurdum eſt, vr conſtat:ergo fatendum eft,Cle- codem Clem . VIII. communicafle , eiúfque fen
mentem nomine confeffionis non intellexille il- tentiam Pontifici probatam fuiſſe , quod reſpon
lam , quæ includitur in expreſſionedeliderij con- ſum licèr idem Pater Coninch referat in illo opuſ
fitendi, ſed aliam magis ſtrictain . culo de abfolutione moribundi in fine ; adhuc vo
Dices , velle confiteri, non efle verè confiteri, lui hoc loco tranſcribere , quia rem toram bre
velle eniin ſunnere Euchariſtiam , aut velle ieiu- uiter , & doctè complectitur ; Cuius verba ſunt
nare , non eſt verè ſumere Euchariſtiam , aut ie hæc .
iunare , ergo nec velle confiteri , & oſtendere Occurrente cafu quo quifpiam etiamfi tunc de 77.
hanc voluntatein erit yllo modo confireri; quare mum , quando videatſe inpericulo vita constirutum, Archiepile.
iuxta hanc interpretationem dicendum erit,quod declaratfiue voce , fiuefcripto ,fiue alio quocumque Armacan.
abſolatio confertur nulla precedente confeſſione. Signo exteriore, ſe velle ſacramentaliter confiteri: fi
Reſpondeo ex dictis negando conſequentiam : fuperueniens poſtea Confeſſarius, reperiat eum ma
quia quivult ſumere Euchariſtiam , aut ieiunare, gnitudine periculi,in quod incidit , ita aggrauatum,
non habet vllo modo talem actum , fed folum ve licèt adhuc ſpiret, tamen nec confesſionem facere
in voro. At verò qui oftendit , & dicit ſe velle poffit, nec in præfentia illius dare vilam ſignificatio
confiteri, eo ipſo confitetur ; nam confiteri in nem voluntaris confitendi , quam antea declarauit
genere loquendo eſt dicere , & fateri proprium fe habere. Quaritur, an poſſit nihilominus eumdem
delictum : qui autem dicit fe velle confiteri luum Confeffarius facramentaliker abfoluere.
delictum eo ipſo dicit , & fatetur ſe habere de- Pro Solutione iftis cafus, qxe, á conformispla
lictum ,quod confiteatur : non poteſt ergo oſten- nè fit antiquis canonibus, o nominatim doctrina
dere voluntatem confitendi, quin co iplo aliquo S. Leonis Magni epift. 91. ad Theodorum Foroiu
modo confiteatur in actu exercito ſuum pecca- lienfem Epifcopum , pariter in nullo diſentiarà
tuin ſaltem in genere. decreto , quo Clemens VIII. prohibuit, ó damnanit
Confeffio itaque aliqua neceffaria eft ad valo- hancpropofitionem; licere per litteras , ſeu inter
rem huius Sacramenti in quolibet calu :confeſio nuncium ConfeíTario abfolutionem obtinere.
verò ſtricta neceſſaria eft per ſe loquendo ; vnde Obferuandumeft, eſſe rem distinctam , confeſſionem
quando Tridentinum sejl 14.0.5 . can.7 . dicit, Sacramentalem , Ő voluntatcm , ſeu votum , aut
ad remiſlionem peccatorum neceflaciam elle de defiderium facramentaliter confitendi , idest con
iure diuino confellionem ; loquitur quidem de feſſionem eiuſmodi reipſa fallam , vel attentatam ,
confeſſione ſtricta , ſed de neceſitate per ſe lo- Otantum in voto , feu defiderio habitam.
quendo, quod apertè conſtat ex eo , quod non Rurſum votum , ſen dcfiderium ita confitendi
folùm dicit , necellariam elle confeflionem ſed poſſe eſſe vel internum tantum , quod perinde ſolises 16
confeffionem omuium peccatorum , & circun- Deiindicio fitfubiectum , vel exterius etiam fignis d
ftantiarum , quæ peccati (peciem mutant, quam declaratum ; per que innotefcat Canfeſſario , eum ,
confeflionem certum eft requiri per ſe loquendo, qui abfoluendus est , eiuſmodi defiderium , fen vo
non verò in caſu neceſsitatis , quo homo per ac- tum habere , fiueilla fignafint exhibita in prafen
cidens cxcuſatur à confeſsione omnium , & fin- tia ipfius Confeſarij , ita vt ab ipfo audita fint
gulorum peccatorum . Quando verò in codem vel viſa , fiue in ipſius abfentia ; ita vt non niſi
Concilio eadem ſell.cap . 3. can. 4. dicitur tres per teftimonium aliorum , qui audierunt , vel vi
cftc huius Sacramenti partes ad integram , & per derunt , notitiam de illis acceperit.
fectam remiſsionem peccatorum ex Dei inſtitu- Quamobrem ſuntetiam diſtincte queſtiones,qua 78.
tione requiſitas; contritionem , confeſsionem , & rum vna proponebatur : verum liceat per litteras,
ſatisfactionem : poteſt intelligi de neceſsitate ſeu internu xiurn Confeſſario abſenti ſacramenta
fimpliciter , & tunc nomine confeſſionis inrelligi- liter confiteri. Altera adhuc quæritur : an quando
tur confetsio in fignificatione magis vniuerfali : aliquis in abſentia Confeſſariſ declarauit aliquo fi
ſi verò intelligatur de neceſsitatc folùm per ſe : gno exteriori ſe velle ſacramentaliter confiteri , fi
nomine confeſſionis poterit intelligi coufeſsio ftri- Superueniens Confeſſarius eum inueniat ita conſti
Ota, ficut dicitur in cidem locis necellaria etiam tatum, vt non tantum non valeat peccati vllius com
ſatisfactio, quæ tamen non eſt neceffaria,niſi per feſfionein facere , fed nec illises ſua voluntatisſie
ſe loquendo; cum fine illa poſsit dari Sacramen gnuin aliquod in praſentia ipfius exhibere ; poſſit
tum validuin , denique quando can. 9. dicitur; nibilorninus ex nouitia per teſtimurium aliorum ac
Si quis dixerit , non requiri confeſſionem pæniten- cepta de figno aiste aduentum fuumexhibito , eam
tis, vt Sacerdos eum abfoluere poffit, anathema facramentaliterabſoluere.
fit: quamuis auctores illi , quos adduxi fectionc Que cum ita fehabeant , Clemens VIII. decre 79 .
pracedenti, dicentes , poffcabſolui moribundum , to f10 , meritò damnauit, acprohibuit quod inpriori
queſtions
 Enitenti
æ.
eecmeſsniot n peſrüt , intelligant przdi
a o
te lum , quaper etor
abſolutio
ſ
ad nem , licut etiam pua
fulsio omnium peccatorum :
Higun omnim
onfeſsitounri,,dneon tameondcoanfneelzis
s s
fionemagisſtricta , fed magis rei
icatam eft.
him conciliandi prædi& a deca
Conciliorum ,ac Romani Rires
aliis omnibus præferebam
led eodem onnino lenl,uinpoutrnio
. Archiepiſc. Armacano, quiz
m ,& reſponſo dato ad P.Conica
624. teſtatur , le rem hanc.com
VIII. communicaſſe, eiúfqurkis
ci probatam fuiſſe , quod repur
Pater Coninch referat in illor
one moribundi in fine ; adhooucrra
anſcribere , quia rem totam be:
comple&titur ;Cuiusverbalis
%
guo quiſpiam etiams tuua
deatſe in periculo vita constammen,
le , fiue ſcripeo , ſiue alio quocante
le velle facramentaliterconfiter
ex Confeſarius, reperiat cursus
is,en quod incidit ita aggrauares
piret , tamen nec confeſſionem fart
entia illium dare vllam fignificant
or:frendi , quam antea dalaran
jur, anpolſit nihilominus cuando
mentaliwer abfoluere .
rims caliu, que, o conformis polo
iomibus, © nominatim doctrine
ep1;7.91. ad Theodorum Forrit
2, öspariter in nullo diſſential
nsVIII. prohibuit, 6damnat
; licere per litteras , feu inter
Tario abfolutionem obtinere.
le rem distinctam , confefioren
bi voluntatcm , feu volum , 48
entaliter confitendi , idest com
reip, a faltam , vel attentas
en deziderio habitam.
Sem defiderium ita confirend
on tantum , quod perindefolia
tum , velexterius etiam fugas
e inrose catCanfeſſario , eum,
cu modi defiderium , ſem er
fignafint exhibita in prefesa
! , ita vt ab ipſo auditafim
eius abfertia ; ita vt non mi
brum , quiaudierunt , uel oi
bilis acceperit. s IV.san.67.fupra adductú, vbi dicitur, dent tefti-
etiam diſtincte queſtiones,quas
verum liceat perlitteras,
fejlario abſenti facramenta
& adhuc quæritur: an quando
onfeſſarii declarauit aliquos
facramentaliter confiteri,fi
rius eum inueniat itaconfi.
non valest peccati vlina com
nec illows fra voluntatis
entia ipfius exiuhim bere ; pojit
per teftimon aliorum ac
k :47 amexhibi , đã
re.
** , Clemens VIII. decre- ,
es diprohibuir quod inpri
e e
ori
qu tien
}
Diſp .XVII . Sect. V. 437
queſtioneproponebatur;ſcilicet,licere perlitteras,feu baptizato; quanto magis ſufficiet hæc notitia ad ‫ܐܰܝ‬
internancuum Confeſſario abſenti ſacramétaliter co- abloluendú ineo periculo, in quo abſolutio pro
fiteri: hoc mirum ſenſu ,vt fic factaconfeſsio cēſen- delle poteft, & no nocere?Vnde in RitualiRoma
da fitſacramétalis:eáq;damnatio,ac prohibitio con- no nó alligatur ad reftimoniumn immediatum, ſed
formis eft doctring Conc. Trident. in qua traditur, generaliter dicitur : Siconfitendi deſiderium per ſe,
quod Chriſtus Dominuseos, qui ſe post Baptiſmum velper alios oftenderit,abſoluēdus est. Oftendit au
crimine aliquo contaminauerint , ante tribunal fa- té per alios, qui per alios mcdiatè id manifeſtat,
cramenti Pænitentia tanquam reos fifti voluit. ficut Deus loquutus dicitur populo ſuo per Pro
Sed quoad pofteriorem quaftionem , cùm non tan- phetas,licèt no omnes audicrint immediatè iplos
tìmfitcertifſimum , Clementer Pontificem non in- Prophetas,ſed alios ,quibus Prophetæ immediatè
tendiffe damnare,ſeu prohibere, quod quiſpiam per loquuti fuerant. In quo ſenſuvidentur etiam in
litteraus, ſeu internuncium Confeſſario abfenti de- telligéda verba Leonis ſupra adducta, quibusge
claret, fevelle ei confiteri, ideóque eum accerſat , vt neraliter dicitur,teſtimonia eus fidelium circumſtan
praſenti confiteatur; ſed etiam mihi ſemper fuerit tiumprodeſſe debent. Ad quod etiam affcrri poteft
perſuafiffimum ,quod incidente caſu,qui inqueſtione exemplum confeſsionis, quæ fic per interpretein:
illa exprimitur,Confeſſariusfuperueniens poſſit , ac pollet enim contingere,quòd non ſufficeret vnus
debeat facramentaliterabfoluere inxta antiquos ca İnterpres,ſed requirerentur duo , quiinter pani
nones , nominatim iuxta doctrinam S.Leonis Pa- tentem , & Confeffarium intercederét : v gli Grę
pe in citata ſua decretali, in qua,quòd agat de ſa cus conficeretur cum Latino , & vteretur interpre
cramentali abſolutione etiam intellexit S. Thomas te Gallo, qui & Græcum idioma intelligeret, &
3.par.queft.84. art. 3. ad 2. Hoc ipſum priuatim Gallicè explicarct,non Confeffario,quia nec Gal
communicauitClementiPontifici, idque poftquam licam lingua intelligeret,ſed Italo laico , qui rur
in officioSancte Inquiſitionis improbata eſſet inter-
ſus Italicè idem explicaret Confeſſario:tunc enim
pretatiofui decreti à Theologo quodamfacta , tan Confeffarius contentus eſſet notitia accepta non
quam non effet in eo damnata ,ac prohibita vtraque ab eo , qui immediatè à Pænitente acceperat, fed
diniſim parspropoſitaquastionis; ac refpondit mihi ab alio,qui mediatè acceperat à pænitente. Cur
ſua Sanctitasnon fuiſſe ſibipropofitum damnare,feu ergo in caſu noſtro non poſſet ſimili notitia à pæ
prohibere,quod abfolutio Sacramentalisimpēdatur,- nitente accepta per duos intermedios.quorú vnus
incidenti caſu expreſo in poſteriore illa queſtione. alteromediante eam notitiam accepiflet? Hocidé
Sic teſtor anno 1624. 6.Iuny , vti adhuc feciante fi in matrimonio accideret , crederem valere ma
Annos aliquot. trimoniú , quod per duos interpretes fide dignos
Petrus Lombardus Archiepiſcopus celebraretur; quorum alter alterum interpretare
Armacanus,Primas Regni Hibernia . tur ; quando ergo peritur in caſu noſtro teſtimo
Hæc ille in eo reſponſo, de cuius fide , & au nium alterius de voluntate confirendi, quam in
&oritate modò non diſputo ; in quo id deſidera firmus oſtenderit , non petitur teſtis omni exce
ti poſſer, vt non ita nudam confeſſionem in voto ptione maior, & iuridicè legitimus,qui de viſu te
appellaret illam , quæ in noſtro caſu interuenit, ſtificetur, ſed teſtimoniumiuxta præſentem ma
ſeu merum defiderium confitendi , vt non fit ee- teriam , quæ in nullius eſt præiudicium , atque
iam confeſsio re ipſa poſira, licèt non in ſtricta, adco tale,vtpoſſit probabiliter credi,rem ita eſſe,
ſed magis vniuerſali ſignificatione, vt dictum eſt. quod confefsionem petierit.
SECTIO V. Vnde à fortiori reſolui poteft fecundum du
bium, an ſcilicet ſufficiat voius teſtimonium , an An fufficiat
. 1. Explicantur aliquot dubia circa verò requirantur plures. Nam in ſupra adductis vnu teftis.
precedentem doctrinam . decretis videturelle ſermo de pluribus. Sic dici
tur in Araulicano : Si voluntatis preterite teſtimo
80 . Eſtat examinare aliqua dubia , ex quorum
An fuficiát RE reſolutione magis declarabitur præcedens nium aliorum verbus habent. & in Carthagin. IV.
reftes me doctrina. Primum elle poteſt,an poſsit Sacer dicitur : dent teftimonium , qui eum audierunt. &
diati.
. dos abſoluere moribunduin quando ij, qui teſtá in decreto Eul bij dicitur : Si idonea teſtimonia
.
cur devolunrate , & petitione confeſsionis, non habuerit. & in decreto Leonis dicitur , teſtimonia
audierant hoc ab ipfo infirmo, ſed ab aliis, atque eis fidelium prodeffe debeant: & denique in Ritua
adeò non ſunt certes immediati,ſed mediari . Ra- li Romano dicitur , Si confitendi deſiderium ,fiuo
tio dubitandi eſſe poteſt: quia in præditis decre- per fe,fiueperalios oftenderint.Vbi ſemper teites,
tis videtur requiriteſtimonium eoru n ,qui ab in & teſtimonia in numero plurali deſignantur.
firmo audierant. Sic loquitur Concil.Carthagin. Dicendum tamé eft, fufficere reſtiinoniú vnius,
quod expreſsè notarútalij. Ioannes Sancius in ſe
monium ,qui ex m audierunt, & accipiat pænitentiä. le &tis difp.44.n.35. qui citat alios,& Diana ditto
Er idem colligi poteft ex verbis Euſebij Papæ tra&t.de abſol.msrib refol.8. vbi affert alios plures.
ſupra relatis,dicit enim :fi idonea teſtimonia habue- Ratio autem eſt ,quia vbi nó agiturde præiudicio 1
rit, quod ipſe pænitentiam periiſſet, & c. Teftimo- alterius , creditur vni ceſti: & ficut diximus non re
nia autem idonea non ſunr,quæ non ex viſu , ſed quiri probationem iuridicam per teftes ocularos;
exaliorum narratione feruntur. fic dicendum eſt non requiri probationem plená
8 .
Cæterùm dicendum videtur , ſufficere in caſu iuridicam per duos teftes.Nec obftant verba illo
neceſsitatis eam notitiam,quæ exteſtibusmedia- rum decretorum ,quia illa intelligi debent in fen
ris haberi poteſt.Nam notitia mediata notitia eſt, ſu diſtributivo,non copulatiuo ;nam ſi intellige
& quæ ſufficit ad alios effectus, in quibus maior rentur in ſenſu copulatiuo , requireretur reſti
certitudo requiritur. Nam fi de Baptiſmo alicuius monium omnium circumſtantiuin propter ver
paruuli,vel etiam adulti quæratur, & nó adſit,qui ba illa vniuerſalia : dent teftimonium , qui eum au
cum baptizauit,ſed alius fide dignus,qui dicat, ſe dierunt. Sicut ergo non requiritur omnium co
ab ipſo audiiffe, quod cú baptizauerit,veletiá per rum reftimonium ; ita nec plurium , ſed cuiuf
internúcium fide dignú id teftatur, habebitur pro libet ex pluribus, vel ex iis,qui audierant. Ve fi in
P.Ioan.de Lugo de Pænit . Oo3 Conciliis
 c r a m e n t o n i t e n t iæ
438 e
D S a P æ
Conciliis dicatur, animam defuncti poffe iuuari
aliorum fidelium fuffragiis, non eft fenfus , quod
non profint ei fuffragia vnius ſolius ; ſed eſt len-
ſus diſtribuciuus,quod fingulorum fuffragiis pol-
ſit iuuari.
Quid fi fc Notant item prædicti Auctores, nonrequiri,
infidelis ? quod teſtis ille ſit fidelis:poteft enim ſufficere in-
fidelis,vel Hæreticus , quando credibile lit ,in hoc
caſu ipſum non mentiri : quod verifimile erit,
cùm ſua nihil referat, quod infirmus abloluatur;
imò ex infidelitate magis inclinaretur ad impe-
diendum ſacramentum , quare teftifcatio magis
procedere videtur ex affectu erga infirmum , cu-
ius deſiderio,velpetitioni vult fatisfacere co mo-
do quo poteſt.
§. 2. Anteftimonium hoc debeat dari coram
ipſo infirmo, ve poßit abfolui.
84 : *Ercium dubium , & maioris momenti eſt,
Tinchun ,qu'au dir petentem& con
infirmuminitinere, hoc
fellionem ,inueniat Sacerdotem
1
ei manifeftet, poffit Sacerdos ex vi huius notitiæ
abſoluere moribundum ,quem poſtea inueniz ſo-
lum à ſenſibus deftitutum , licèt non repetatur
coram infirmo illud teftimonium , quia , qui au-
dierat , iam diſceſſit ad alium locum . Negant
poſle tunc abſolui illi,quidicunt , in caſu propo-
fitæ quæſtionis confeſſionem fieri præſenti Con-
feffario
per interpretem , & ideo non efle con
tra Decretum Clementis VIII. Nam fi confeflio
fittunc , quando teſtis dicit , infirmum petiifle
confeflionem , conſequens eft , vt dcbeat fieri,
quando Confeitarius præſens eft pænitenti: alio-
: quin confeflio fieret in abſentia , li folùm in iti-
nere id audiillet Sacerdos . Proprer quod fun-
damentum hanc ſententiam amplexus eſt Diana
loco citato , refolut. 7. adducens in lui fauorem
quamplures, qui tamen folùm dicunt decretum
Clementis intelligendum cile non folùin in ſen-
fu complexo, ſed etiam in ſenſu diuiſo, ita vt nec
abſolutio , nec etiam confeflio in abſentia , aut
per litceras, vel internuncium fieri poffit, quod
nos non negamus. Sed quæſtio eſt, an in cafu
præſentis dubij ita fiar. Poteſt autem ea ſenten-
tia confrinari ex verbis Leonis Papæ fæpè cita-
tis, in quibus dicitur : Teſtimonia eis fidelium cir-
cunftantium prodeffe debeant : vbi teſtimonium àFrancilcus Coquetius in differtatione de confeſ.
præſentibus vidctur requiri. per Littcras apud Coninch ditto of reſiulo de ab
85 : Alij tamen generaliter loquuntur, & volunt, Solutione moribundi,num.64. Neganttamen com
quomodocuinque illud conftendi defiderium muniter Doctores Suarız , Valquez, Coninch,
Confellario innotuerit, pofle Sacerdorem abfol- Turrianus,loannes della Cruz , Regius , Megala,
uere pænitentein præfentem ſenlibus deſtitutú.
Pro qua ſententia plures affert idem Diana loco
citato, dicens , illam cffe probabilem , quod idem
affirmat Bonacina in eam magis inclinans in pre-
ſentidiſput.5.9.5.fect.2.punct.2.6.4.16.10.Etin no-
ua editione tom .3.difp.2.deCenfuris,quæft.3.pun-
Eto 33. vbi dicit , ita Romæ à multis iudicatum
fuiſſe. Quod quidem videtur elle omnino iuxta
mentem , & verba Pauli V. in Rituali Romaro,
vbi abfque vlla limitatione , aut diſtinctione di
citur : Si defiderium confitendi perfe , vel per alios
ojte :derit , abſoluendus eft. In calu autem polito
verificatur tota illa conditio , cùin infirmus per
alios defiderium confitendi oftenderit : ergo iux-
ta regulam illam à Pontifice propofiram abſol-
Qendus eft. Quod ipſum ex aliis decretis fupra ad-
ductis colligitur; quæ abfque tali limitatione lo-
quuntur. Sic enim in Arauſicano dicitur : Si vo-
.
luntatis præterita teſtimoniŭ aliorum verbis habeat.
Er in Carthag. dicitur, Dent teſtimonium qui cum
audierunt: Er in decreto Euſebij Papæ dicitur, si
idonea teftimolia habuerit , quod ipſe pænitentiam
petiiffet. Denique S.Thomas in dicto Opufc.os.
generaliter dixit : Si infirmus,quipetiit abfolutio
nem amiſit notitiam, vel loquelain ,antequam Sa
cerdos adueniat,debetà peccatis abſolui. Cùm er
go non petatur talis conditio teftimonij in pre
lentia iplius infirmiexhibendi; non eſt, cur àno
bis talis conditio apponatur , & ita confequenter
dicendum elle in hac ſententia fatetur Aluarez
illa diſp.80.num.5 3.
Ratio auteinlumitur ex di&tisSect. præced. 86.
quia nimirum illa non eft confeffio ſtrictè , fed
magis vniuerſaliter fumpta,quæ in defectum ſtri
&tæ confeflionis acceptatur ad proferendam ſen
tentiain abfolutionis . Decretum autem Clemen
tis VIII.loquitur,vtdixiinus, de confeſſione ſtri
ctè accepta, quæ fierinó pocelt validè,aut licitè,
niſi in præſentia Confeflarij. Nec obſtant verba
Lconis Papæ :nam ipſe mentionem fecit teſtimo
nij circumſtantium , quia ita communiter fieri
ſolet, quod præſentes ſint qui teſtantur volunta
tem , & defiderium infirmi. Sicut ob eandem ra
tionem dixit teſtimonia fidelium circumſtantium :
quia nimirum ſemper ſolentillielle fideles; & ta
men fi fideles non eflenr, ſed infideles, fidetamen
digni, & de quoruin veracitate non dubitaretur,
non negaret Leo, illud teftimonium ſufficere,pa
rum eniin refert character tettificantis, cùm teſti
ficatio illa non ordinetur ad conferendum ſacra
mentum ipſi teſtificanti, cuius infidelis non cilet
capax, fed folùm ad manifeftandam voluntatem
infirmi , & ad faciendam fidem de illa , ad quæ
non eſt incapax infidelis . Sicut ergo non alliga
tur S. Leo ad teſtimonium fidelium , ita nec ad
teftimonium folùm circumftantium .
S : 3. An non folum poßit, ſed debeat Sacerdos
abſoluerein cafu præfentisqueſtionis.
Vartò dubitatur, an occurrente illo caſu 87 .
QPol o Auctoresncontrariæ
pollint fententiæ non
quo circumſtantes
abſoluere moribundu , de
teſtantur periille confeMonem . Affirmant aliqui
ex iis,præfertim Aluarez dičta difp.80.num.ss. &
Syluius,Franciſcus,Montclimus,loan .Sancius, &
alij , quos congerit, & fequitur Diana loco citato ,
rejalu.9. Ratio autem elt clara : quia ad minus
noſtra fententia probabilis eſt, & per conſequens
talis, vt poſsit cam Sacerdos tuta conſcientia am
plecti: quotiesautem poret abſque graui incom
modo fubuenire proximo grauiter periclitanti
circa æternum falutem ,ad id teretur : ergo cum
poſsic prodiile moribundo talisabſolutio ,& abf
que graui inconmodo luo poſsit Sacerdos eam
impendere,ad id tencbitur.
Dices,regulam illam fallere in iis , quæ ſpectát 88.
ad conficienda ſacramenta, in quibus non poflu
mus ob facramenti reuerentiam vti materia , vel
forma probabili,ne exponatur periculo irritatio
nis. Sed contra, quia doctrina illa non eft vni
uerſalicer vera , vt cum aliis multis dixidiſput.8.
de Sacramentis in genere, Sect.9. Deinde cercú eſt
obliga
 hitentiæ,
le reftimoniü aliorum verbishalben
dicirur, Dent teftimonium quita
decreto Euſebij Papæ dicitur,s
va babuerit , quod ipſe pamutentias
ue S.Thomas in dicto Opufc.biz
: Si infirmus, qua petita i
iarn, val loquelar, antequam Sp
deber a peccatis abfolus.Cùm a
L conditio teftimonij in vz.
iamlis
iexbibe
ndi; non eft, cuino
apponatur, & ita confequentes
in hac ſententia faceru Aldana
7.53
lumicur ex di&tis Sect. praed
lla non eſt confeffio ftride
liter fumpta,quæ in defect,uo14i
s acceptatur ad proferendam la
ionis . Decretum autem Clemen
r,ve diximus, de confeffione Ri.
t fieri nó poteſt validè,aut licet,
Confellarij. Nec obſtant veids
am ipſe mentionem fecittelin
ium , quia ita communiter het
entes fint qui teſtantur volume
Im infirmi. Sicut ob eanderto
Benonia fidelium circumftantias
mper ſolent illi elle hideles;d' en
nellent , ſed infideles,fidetama
rum veracitatenon dubitaretu,
illud teſtimoniumſufficere:pa
character tettificantis, cum reli
dinetur ad conferendum lacta
ncanti, cuius infidclis non elke
ad manifeftandam voluntaten
indam fidem de illa, ad quz
idelis . Sicut ergo non allig
monium fidelium , ita nec al
n circumſtancium .
m poßit, feddebeat Sacerdi
prefentis quaftionis.
cur, an occurrente illo ali
res contrariæ (inceptiz not
lum , de quo circumſtances
fillionem . Affirmant aliqui
brez dreta difp.80.12m.52.&
us in differtatione de corte
aninch dicto oparculo de ati
um.64. Negant tamen con
Lariz, Valquez, Coninch,
ella Cruz,sRegius ,Megali,
lontclinu ,Ioan. Sancius,&
lequitur Dima loco citato,
em elt clara : quia ad minus
abilis eft, & per confequens
cordos tuta conſcientia am
poret abfque grauiincom
primo grauiter periclitanti
had it teretur : ergocun
ndo calis ablolucio ,& abi
lo luo poſsic Sacerdos ean
bitur.
talleze in iis,quæ fpeétă
nca, in quibus nonpolla
perentiam vei materia, vel
onatur pcriculo irritatio
Hoctrina illa non eſt vni
aliis multis dixi dspur:8.
Seit.9. Deinde cercú eft
obliga
Diſp .XVIII . Sect. I. 439
obligationem illam adhibendi materiam certam lorem de peccatis, & voluntatem abſolutionis,
ob reuerentiam ſacramenti non procedere, quan- an verò ex dolore morbi . Item an quando dixit
do non habetur certa materia, ſed probabilis,imò fe velle confiteri, eſſer compos ſui, an impos , &
eriam dubia - : tunc enim melius eſt ſubuenire ſine rationis vfu . In his enim,& fimilibus calibus
proximo cum facramento probabili , vel etiam propter reuerétiam Sacramenti abſolutio impen
dubio , quàm relinquere illum fine vllo facra- di debet ſub conditione explicita interius conce
mento ,vt in eodem loco cum communi ſenten- pra.Et hæc fufficiant de hac controuerſia.
tia latiùs oftendi.
Dicunt tamen noftram fententiam non effe
( 39 •
probabilem , fed omnino improbabilem , atque
ideo non poſſe ſacerdotem licite iuxta illam ope DISPVTATIO XVIII.
rari: multò ergo minus ad id tenebitur. Ad hoc
tamen reſpondere non oportet: quid enim faciet De Miniſtro Sacramenti pæniten
opinionem probabilen, i viginti,aut triginta Do tiæ, & primum de Miniſtro legi
cores , in quibus ſunt quamplures ex primis no
ftritemporis , ad id non ſufficiunt ? Ad minus timo in mortis articulo .
ſufficietauctoritas Pauli V. qui ſententiam illam
in ſuo Rituali toti Eccleſiæ proponit ; auctoritas SECT. I. An ſolus Sacerdos fit minister in
Eminentiſſimorum Cardinalium , & aliorum do- hoc Sacramento: vbi; An laicus poßit in
ctiſſimorum virorum , qui diligenti ſtudio ritus aliquo cafu abſoluere ?
illos examinarunt , vt ipfe Pontifex teſtatur ; au Sect . II. De miniſtro huius Sacramenti in ·
ctoritas Ecclefiæ , quæ illud Rituale cum debita articulo mortis.
reuerentia acceptauit . Si hæc omnia fufficere
non vis ad probabilitatem faltem extrinfecam Sect. III. Appendix ad fupradicta de pec
huic ſententiæ conciliandam , contendendum catis venialibus, & mortalibus antea confef
amplius non eſt. fisiquisfit in ordine adilla legitimus miniſter.
S. 2. An debeat Sacerdosin prædicto cafu fub VAMVIS ordo doctrinæ videretur 1.
conditione folùm explicita abſoluere. alicui fortaſſe exigere , vt poft expli
catas alias duas partes materiales hu
୬୦.. Ertum eſt in primis, non eſſe obligationem ius facramenti, fcilicet, contritionem,
CEexprimendi
X exterius illam conditionem , Si
poffum : fufficit enim, fi concipiaturinterius. Cer-
& confeflionem , ageretur de certia , nempe de
ſatisfactione ; aliunde tamen magis videtur con
tum item eſt ,ſemper adeſſe conditionem impli- gruere , vt priùs de legitimo miniſtro dicamus;
citam : nemo enim intendit tionem
dare abfolu tum quia confeſſio ipfa non ſatis explicatur fine
impoſſibilem , ſed illam , quam poteft. An'debeat ſuo termino ; debet enim confeſsio eile legitimna ,
illam conditionem mente ſaltem explicare: com- hoc eſt, quæ legitimo Iudici fiat, ad quod necel
muniter dicunt abfoluendum efle infirmum fub
ſe omnino eſt ſcire, quis fit legitimus Iudex re
conditione. Ita loquitur Suarez in preſenti diſp. fpectu fingulorum , & cui debeat legitima con
23.fe£t.i.num.12. Alij dicunt, abſoluendum ſál- felsio fieri. Tuin etiam , quia Tractatus de fatiſ
tem ſub conditione; per quod indicant , non eſle factione trahit fecum alia , nempe de ſatisfactio
obligationem addendi conditionem . Ita loqui- ne in communi , de fuffragiis , de indulgentiis,
tur Coninch dicto Opuſc.num.64. Alij tamen di. quæ omnia conexa ſunt in ordine ad doctrinam ,
cunt fuperfluum effe addere eiuſmodi conditio- & quæ îi in hoc loco traderentur, videretur ni
nem : ita loquitur Vaſquez in preſenti quaft.91. mium interrumpi ipſa ſacramenti explicario : ideo
art.2.dub.1.num.39 . quem fequitur loannes San- videtur magis èreefle, fi totum id , quod perti
cius in ſelectis difp.44. num. 32. & videtur magis net ad Cófeflarium ,ſeu Miniſtrum , hoc loco dif
iuxca mentem Ritualis Romani, in quo nihil di- putemus: & poftea expediti iam à Sacramento
citur de tali conditione adiungenda,fed abſolutè quoad effentialia', poſsimus in calce materia de
dicitur abfoluendus infirmus. Neque etiam in ſatisfactione tractare .
antiquisdecretis; quæ attulimus , vlla fit mentio
conditionis apponendæ. Si autem eſſec talis ob SECTIO I.
ligatio, moniti fuiflentSacerdotes , ne in re adeo
grauierrarent, provt moniti ſunt de apponenda Anfolus Sacerdosſit Minifier in hocfacramen
conditione, quando baptizant aliquem , de quo 10: vbi; An laicus poßit in aliquo cafu abſol
dubitatur,an fueritantea baptizatus . uere ?
Cur autem magis apponenda ſit conditio in
91 .
caſu illo baptiſmi,quàm in noſtro. Ratio eft, quia Oncluſio eſt certa apud Catholicos , folum 2.
ibi agitur de dubio proprio , in quo non poteft CS Sacerdotein eſte Miniſtrum huius facramé :
Miniſter iudicare baptiſmum nunc validè con- ti,quæ definita eſt in Tridene.Jeff:14. cap.6. his
ferri . At verò in cafu noftro haber affenfum ad verbis : Circa Miniſtrum autem huius ſacramenti Trident.
minùs probabilem de valore abſolutionis: quan- declarat fanéta Synodw , falſas e ſe , Ó 'à veritate
do autem operamur ex allenfu probabili, operari Euangelig penitusalienas doctrinas omnes , que ad
poflumus abſolutè abfq; alia cöditioneappoſita: alios quoſvis homines , prater Epiſcopos O Sacer
quia aſſenſus præcedens abſolutus eft, licèt lic dores clauisson miniſterium perniciosè exterdru.it. &
probabilis. Vnde cum proportione debita idem can . 10.Si quis dixerit non folusSacerdotes efe
dicendum erit de abfolutione, quæ debet etiam niſtros abſolutionis, & c.anathema fir.Fuit auté hoc
fub conditione dari, quando datur cum vero du definitum etiam in aliis Conciliis contraWicle
bio, verbi gratia , fi dubitat Sacerdos ; an ſigna phum , & alios hæreticos, quos referunt Vaſquez
ab infirmo exhibitafuerint ad ſignificandum do- quest.93. artic.i . & Suarez difputat. 24.ſect.r.
Oo 4 Vndc
1
1
 440 De Sacramento Penitentiæ .
Vnde obirer infertur , eum , qui verè non ac-
cepiller ab Epiſcopo poteftatein conſecrandi ,
& offerendi lacrificium , liue propter defe-
cum materiæ , fiue propter defectum for-
mæ , vel quemcumque alium , non recipere
poltea validè poteſtatem abſoluendi per illa
1 alia verba ; quorum remiſeritus peccata , remit-
tuntur eis , & c. fed debere repeti ordinatio-
nem , quoad vtramque poteſtatem : quia licèt
prior pollit accipi fine poſteriori , non tamen
è contra poſterior line priori : nec enim ef-
ſe poteit Miniſter huius Sacramenti , pili lo-
lus Sacerdos : non eſt autem Sacerdos , qui po-
! teltatem offerendi ſacrificium non haber , cùın
effentia Sacerdotij deſumatur per ordinein ad
oblationem facrificij. Sicut ergo Chriſtus vo-
luit , poteſtatem , ſeu characterem Epiſcopa-
lem recipi non poſſe niſi ſuppoſito ſacerdota-
li ; fic voluit poteſtatem abloluendi non pof- - bo , Non potuerit. de ſententia excommunicatio- quandoab
fe recipi , nili præſuppoſita poteſtare conſe- nis. & in c. Paſtoralis. S. Præterea , ryverbo, Pre- foluera
crandi; vel certè fimul cum illa , provt con-
fertur à Græcis , qui fimul conferunt vtramque
poteſtatem ſuis Presbyteris. Conſtat autem
hæc Chriſti voluntas ex perpetua Eccleſiæ tra-
ditione , quæ ab initio ſic intellexit alligatam
elle colis Sacerdotibus poteſtatem ſacramenta-
liter abfoluendi.
3. Hoc ergo ſuppoſito dubitari poflet primò,
An omnes Sacerdotes habeant hanc poreſta-
rem completam ad validé abſoluendum ex vi
fuæ ordinationis . Sed in eodem Concilio
1
Tridentino eadem Seſſione 14. cap.7. definitum
etiam eft , non fufficere poteſtarem Ordinis,
fed requiri etiam poteltarem iuriſdictionis ad
abfolutionis valorein ; in quo autem differant
hæ duæ poteftatcs , & in quo fingulæ con-
ſiſtant, explicuimus latè ſuprà Diſputatione 15 .
Sectione 2
4. Secundò ergo dubitari poteſt , an in ali-
Laics an fit quo neceffitatis cafu confeflio fieri debeat ,
facienta vel poſſit laico , & idem eſt de non Sacerdo-
confefio? te , liue fit Diaconus, fiue Religioſus. Quod
etiam ex dictis facilem habct reſolutionem ;
cùm enim definirum fir , folum Sacerdotem
elle Miniſtrum huius facramenti , certum eſt,
ſicur confecratio Euchariſtiæ in nullo caſu va-
! lidè fieret à nou Sacerdote , fic nec ablo-
lutionem facramentalem . Solúmque propo-
ni folet hoc dubium propter nonnullos anti-
quos , qui ſignificarunt , in caſu necellitatis
confeſionem debere fieri cum laico , a lit bo-
mo prudens , & fapiens. Quod videcur ſen-
fille Magiſter in 4. distinctione 17. 6. 4.& lan-
crus Thomas ibi quæstione 3 artii. 3. queft. 2.
in ſolstione primi : ij camen non loquuntur de
confellione ſacramentali , fcd de confeſsione
ad humiliationem pænitentis , vel ad confiliuin
ordinata. Ec quidem Theologi recentiores ad-
uertunr , cariſimè eſſe eam conſulendam , &
nunquam fore ponendam ex obligatione. Cy-
prianus vero libr. 3. epiſtolarum , epidiol. 17.
qui dicit , abſente Sacerdote reconciliandum
ello in frinum per Diaconum ; loquitur de re-
conciliatione externa , quæ præcedebat , VC
publicus peccator admitii poſſet ad Euchari-
ſtiam ; quam poterat illi dare Diaconus, viſa
eius contritione adınicrendo ad reconciliatio-
nem , & ad communionem . Videantur Suarez,
& Vaſquez locis citatis .
Aliqui volunt , confeffioncın illam factam
!
laico prodeſſe ſaltem ad remiſionem venialium
ex opere operato , non vt facramentum , ſed
vt aliquid iramentale. Sicur prodeſt aquabe
nediti : ira Victoria de Confefione , numer.142.
& alij . Sic enim & Sacerdos in Miſſa conficc
tur miniſtro laico , & abſoluitur ab illo depre
catoriè , & Moniales in Choro , dum recitant
Officium , conficentur , & abfoluuntur ab in
uicem . Hoc tamen licèr verum eller , non re
quirerer confeffionem fpecialem , nec integram
de peccatis ; fed ſufficerer confeſsio generalis:
de his autem facramentalibus , quomodo con
currant ad remiſſionem venialium , diximus ſu
prà Diſp.9. Sect.4.
Magis difficile eſt , an falcem in illo mor 6.
tis arriculo poſſet laicus , deficiente Sacerd o- An laicus
e
te, abfoluere validè ab excommunication . Af- poffit ab ex
firmant non pauci : Glofla in cap . A nobis 2.ver Catione ali,
terquam in morte , de officio ordina : Sylue
ſter , verbo, Abfolutio 1.numer.8. Armilla ibi,
numer. 39. Tabiena Abſolutio 2. numer. 8.
Panormiranus in dicto c. A nobis. numer. 10. &
ex Recentioribus Auila de Cenſuris ,part.2. cap.
7.diſputat.1. dub.3 . Ioannes Valerus , loannes
de la Cruz , vterque Ledeſma, loannes San
cius, & Regucius , quos affert , & fequitur Dia
na 2.tom . tractat.4. de Sacramentis , Reſolutio
ne 133. Fundamentum potiſsimum eſt , quia
in eo neceſsitatis articulo Ecclefia pia Mater,
omnibus , quibus poterat , facultatem conce
dit abfoluendi ab omnibus peccatis, etiam Ha
reticis , & Schiſmaticis , vt poftea videbimus :
ergo propter eamdem neceſsitatem credibile
eſt , dedifTe eamdem poreltatem laicis in ordi
ne ad excommunicationem , cùm id facere po
tuerit .
Contraria fententia verior eſt , quam tenent 7.
Suarez diſputatione feptima de Cenſuris , feftio
ne ſexta , numer. 6. Sotus in quarta, diſtinctio
ne 18. quaft.quarta, articul.4. Thomas Sanchez
libr.2. in Decalog.cap.13 .num.13. Vaſquez tom.
4. de excommunicar. dub.18. numer.9 . Coninch
difputat.14. numer . 236. Layman , Villalobos,
Couarruuias, & alij , quos refert Diana loco ci
tato , Paludanus, Nauarrus, Vgolinus , & Graf
fius, quos affert Suarez ; item Corduba in ſum
ma cali 18 ad ſecundum.Probant aliqui,quia Ec
clelia conccdit facultatem illam omnibus Sacer
dotibus in ordine ad abſolutionem à peccatis :
cùm ergo laicus non poſsit à peccatis abſol
uere, non eft cur ei concedatur abfolutio ab ex
communicatione.
8.
Hanc tamen rationem impugnat Suarez, quia
ficultas abloluendi à cenſura non conceditur
Sacerdotibus in illo articulo , propter folam
abſolutionem à peccatis , ſed independenter
ab ea . Vnde li infirmus non abfolueretur à
peccatis , adhuc validè abſolueretur à cenſuris.
Addere poflumus , in Tridentino ſesſione 14:
c. $ . vbi de illa facultare fic mencio ' , non folùm
cile ſcrmonem de abſolutione ab excommuni
catione , fed de abſolutione ab omnibus cenfu
ris : certum autem eſt, quod abſolutio ab Inter
dicto, ſcu ſuſpenſione non ſemper requiritur ad
abſolutionem à peccatis: ergo illa facultas
non conceditur ſolùm propterabſolutionem à
peccatis.
Vnde reiicitur etiain alioruin ratio , quòd, 9.
fcilicet,
bitentiæ.
altem ad remiſſionem venialiva
to , non ve ſacramentum , fed
mentale. Sicue prodeft aquabe
toria de Confejfione , numer.14
m & Sac erdos in Milla confre
( o, & abſoluitur ab illo .
bniales in Choro , dum recitues
depois
ficentur , & abſoluuntur ab in
men licèr verum eſſet, non to:
ionem ſpecialem , nec intega
I luficeret confeſsio generak
tamentalibu quomo
s, do co:
Lonem venialium , diximus
ic eft , an faltem in illo me.
Tee laicus , deficiente Sacerday
alidè abexco mmunicatione defense
uci: Gloffa in cap.A nebaa
vis. de ſententia excommumicata
2
Foralis. 5. Praterea , uerbo, Powe
rte , de officio ordinary: Sylus
folutio 1. numer . 8. Armilla ubi,
biena Abſolutio 2. numer. I
ducto c . A nobis. numer.10. &
his Auila de Cenſuris , part.2
lub.3 . Ioannes Valerus , lo.c.
ans
erque Ledeſma, loannes Sac
s, quos affert, & fequiturDa
1.4. de Sacramentis , Recluse
nentum potiſsimum eft, quia
articulo Eccleſia pia Mater ,
us poterat , facultatem conce
b omnibus peccatis, etiamHi
maticis , ve poſtea videbimus
mdem neceſsitatem credibi:
dem poteſtatem laicis in ord
icationem , cùm id facerepo
entia verior eſt , quam tenen
pe feprima de Cenſuris, felti
6. Sotus in quarta, difinito
artica !.4. Thomas Sanchez
cap.13 . num.13. Vaſqueztow
dub.i8. numer.9. Coninch
236. Layman , Villalobos,
, quos refere Diana loco ci
Nauarrus, Vgolinus , & Grafe
arez ; item Corduba in fase
dum.Probant aliqui,quiaEx
tatem illam omnibus Sacer
ad abſolurionem à peccatis
on poſsie à peccatis ablol
concedatur abfolutio ab ex
nem impugnat Suarez, quia !
à cenfura non conceditur
articulo ,· propter Colam
catis , ſed independente
firmus non abſoluereturi
de abſolueretur à cenfuris.
in Tridentino ſoffione 14.
care fit mentio , non ſolum
olucione ab excommuni
utione ab omnibus cenfu
quod abſolutio ab Inter
non femper requiriturad
pris : ergo illa faculemtas
propter abſolution à
1 alioruin ratio , quòd,
( cilicet,
Diſp .XVIII .
fcilicet , illa abſolucio.neceſſaria non eſt; nain ſi, ptum , & Eccleſiaſticæ diſciplinæ eneruationem.
infirmus non eſt contritus,nihil proderit ;li verò
eft contritus , ſine illa ſaluus erit. Ad hoc tamen
Auctores primæ fententiæ facilè reſpondent,
prodeſſe inultum , ſcilicet ve defunctus lepelici
poſlic in loco ſacro , & pro eo offerri poflint ſuf-
fragia Eccleſiæ abſque alia licentia illius,qui eum
excominunicauerat, cùm iam fuerit à cenſura le-
gitimè abfolurus.
10 , Meliùs probatur noſtra ſententia,retorquendo
argumentum contrariuin ;quia nimirum Triden-
tinum docuit,propter neceſſitatem illius articuli
cuſtoditum fuille in Ecclelia ſemper , vt quilibet
Sacerdos poflet quemlibet à qualibet cenlura, &
peccato abſoluere. Hoc autem dici non potuit
cum veritare in caſu noſtro. Nunquam enim in
Eccleſia cuſtoditum fuit , nec in praxi obſerua-
tum , aut conſuetudine introductum ,ve laicus in
eo articulo abſolueret : ergo non eft credendum
fuifle talem facultatem : probatur conſequentia;
quia facultas omnium Sacerdotum abſoluendi
tunc à quolibet peccato, quia re vera erat ,cognita
fuit, & in praxim ab omnibus reducta : illam au-
tem aliam nemo ad praxim reduxit in tot milli-
bus caſuum occurrétium . Signum ergo eft, quod
fuerit , quam fideles om-
talis facultas nunquam fuerit
nes in praxi ignorarunt, & folum ab aliquibus
Auctoribus in Schola cognita fuit : qui tamen
paulatim eam & per partes conceſſerunt. Aliqui
cnim dixerunt , non omnibus , ſed ſolis Clericis
conceffum eſſe, quod in illo articulo poffint ab-
foluere. Alij non omnibus Clericis , ſed illis,
qui aliàs facultatem habent excoinınunicandi, &
abſoluendi ſubditos ſuos , concedi in illo articu- Gaſpar Hurtado diſpost.2.de irregularitate,diffic.1.
lo,quod abſoluant etiam non ſubditos. Alij deni- nun . 5. Qui autem abfoluit non vt Sacerdos, fed
quehoc ad omnes laicos extendunt.Vnde vereor
ne paulatim alij ad fæminas id extendant, ac de-
nique alij ad non baptizatos,cùm ij omnes in ca-
fu neceſlítatis validè baptizent,& non fit impro- cum poteſt ve laicus. Aliter dicendum credo de
babile, poruiffe Eccleſiain de poreſtare ablolu-
ta eiuſinodi facultatem iis omnibus communi-
care .
II . Vnde retorqueri poteſt ſecundòargumentum
primæ fententiæ :quia Eccleſia in illo articulo ita
conceſſit facultatem omnibus Sacerdotibus, vt fi
pofler ipla Ecclefia immediatè abſque Sacerdo.
tum minifterio abſoluere fideles in co puncto, &
articulo, cos procul dubio abſolueret, vt eis ſub-
ueniret ; & eos à periculo æternæ damnationis
liberaret. Hoc autein , quod in ordine ad peccata
non potuit,potuiſſet, fi vellet facere in ordine ad
excomniunicationem ; nam potuiſler abſque al-
terius miniſterio ipſa Eccleſia immediatè abfol-
ucre moribundum à cenſuris , ſeu nolle; quod
amplius eller eis ligatus , & tamen id non fecit:
ergo non bene arguitur ex facultate data omnibus
Sacerdotibus abſoluendi à peccatis , fimilis facul-
tas data omnibus laicis abfoluendi à cenſuris pro
eoarticulo .
12 . Ratio autem ſuppoſita conſuetudinis diuerſi-
tate , quæ hoc interpretatur, potuit eſſe diuerſus
neceſlicatis gradus,cùm abſolutio à peccatis ſim-
pliciter fit ad falutem neceflaria homini non ftüditum ſemper fuit,vtnulla fit reſeruatio in arti- Trident.
culo moriis ,arzue ide':omnes Sacerdotes quoſlibet
contrito : Abſolutio autem à cenſuris, licet vtilis
fit ad aliquos effectus,non eft tamen necellaria ad
falutem ;& licet propter aliquam vtilitatem ,quam
affert ad ſepulturam , & ſuffragia, voluerit eam
etiam concedi polle à quolibet Sacerdote; non
tamen voluit concedi pollo à quolibet homine;
quia id cederet in aliquein cenſurarum contein
Sect. I. 441
Nec obftat , quod afferri ſolet ex Auguſtino 13
relato in cap.Sanctum eſt , de confecratione, dift.4.
vbi refertur , quemdaní pænitentem reconcilia
tum eſſe à laico in vitæ periculo, quod Auguſti
nus laudat. Reſpondeo enim primò , illam non
fuille abſolutionem ab excommunicatione , aut
cenſura,led reconciliationem publici pænitentis;
publicus autem pænitens non ſemper erat ex
communicatus.Secundò Auguſtinus laudac pium
animum ,& deſiderium ,quod Deus acceptauit li
berando vtrumque à naufragio ,non approbat fa
ctum quoad poteftatem , quam laicus haberet re
conciliandi pænitentem .
Dubitari eciam ſolet circa hoc ipſum , an ſi lai 14 .
cus in articulo mortis abfoluere tentaret à pecca- an fiat irre
tis,ficret irregularis.Suppono iuxra veriorem ſen- gularis lai
abſoluěs
tentiam ,non folum Clericum, fed etiam laicum iniusmortis ai.
exercentem actum ordinis ſine eo ordine fieri ir- ticulo.
regularem ,vtcum communi docet Suarcz 3.tom .
in 3.part.difp.31. feét.4 . in fine.& tom. 5. de cen
Juris , difputationc 42. fe &tione 4. num. 10. Quo
ſuppolito , videturincurri irregularitas in nostro
calu , cùm exerceatur actus ordinis Sacerdotalis
ſine co ordinc . Cæterùm fi laicus abfoluat,non
quidem fingendo le Sacerdotem ', vel viurpando
eius officium , fed vt merus laicus, co quod putat,
laicum pofle in co articulo abſoluere , vel alio
modo exercetillum , non vt actum Sacerdotis ,
ſed vt actum laici ; crederem , non fieriirregula
rem : quia ad eiuſmodi irregularitatem contra
hendam requiritur , quod laicus exerceat illum
actum tamquam ordinarus, vt cum aliis obſeruat
ve laicus,non facit etiam exterius autum ordinis,
cùm non intendat etiam exteriùs significare , fe
illud agere ve Sacerdotem , ſed ſolum in quan
Sacerdote , qui in ordinatione accepiſſet quidem
primam poteſtatem conſecrandi Euchariſtiam ,
non fecundam abfoluendi: hic cnim fi tentaret
abſoluere, fieret irregularis ; quia tentaret abſol
uere vt Sacerdos , cum camen careat eo ordine
faltem fecundùm poteſtatem ordinis ad cum
actum rcquiſitam ,vtbene notauit Suarez loco cim
tato , de cenſuris,num . 13. cum aliis quos affert.
E contra verò , ſi eſſet ritè ordinarus, careret ta
men debita iuriſdictione , non fieret irregularis
audiens confeffionem , quia non exercet actum
ordinis ſine ordine, cùm non dcſit ci ordo requi
ſitus, ſed ſola poteſtas iuriſdictionis , quæ condi
Itinguitur à poteſtate ordinis.
SEC TIO II .
S. 1. De Miniſtro huius Sacramenti in
articulo mortis .
Ræmittenda funt verba Tridentiniſejf.14.C.
is .
P 7.Veruntamen ,inquit,pièadmodum ,ne hac ipfis
occaſione aliqaispereat, in eadem Ecclefia Dei ch
pærritentesà quibuſvispeccatis, o cenſuris abfoluere
An faculis
pufjint. Circa hæc verba plura dubitari poflunt. ai folüēdi in
Primum ,an hæc facultas pro illo articulo ita am- Articulomir
pla fit de iure diuino , an folùm de iure humano risfitde iure
Eccleſiaſtico . Plures dicunt,eſſe de iure diuino diuino,an de
ex Chriſti inſtitutione ; quia alioquin defeciller jolien.
inte humano
Chriſtus
 442 De Sacramento Pænitentiæ.
Chriſtus in neceſſariis.Ica Durandus, Canus, Pa- dos, alij hæreticos.Verumque fi depoſibilietian
ludan. Capreolus, Ruardus, quos affert Vaſquez fermo'tit , caret omni fundamento : quia potuit
quaſt.93.art.i.dub.3 . Ecclefiaiis omnibus pro eo articulo iuriſdictio
Secunda fententia communis & vcrior dicit nem conferre, ad quam nec requiritur neceflariò
elle ex iure Ecclefiaftico.Ita Ioann.Medina, Tur- ſtatus gratiæ , nec fides, ſed character Sacerdota-,
recreinata,vterquc Sotus,Antoninus.Bonauentu- lis, & voluntas Ecclefix. Si verò fermo ſit de fa
ra, & alij, quos referunt,& fequuntur Vaſquez vbi cto:obſtant clariſſima verba Tridentini fupra ad
ſuprà, & Suarez diſp.26. fect.4.num.7.& videtur ducta,quibus dicitur, quoſlibet Sacerdotes polle
16 . colligi ex verbis Tridentini fupra adductis : pić quolibetpænitentes à quibufvis peccatis, in eo
in eadem Ecclejia Dei cufloditum fuit. Secundò ncceflitatis articulo abfoluere. Cùm ergo in pec:
colligi folet ex verbis , quibus Pontifices vriſo- catis, & in pænitentibus illa vniuerſalitas nullam
I
lent,quando rcferuant libi abſolutioncń alicuius patiatur exceptionem, non cſt cur in Confeitario
peccati,præterquam in mortis articulo , quæ exce- arponenda fir.
prio lupeiflua ellet , ſi ab ipſis non dependeret Necobſtar, Hermenigildum filium Regis Hi- 19.
iuriſdictio pro illo articulo. Tertiò, colligit Sua- fpanix à S. Gregorio laudari, quod maluerit mo
rez , quia etiam in eo articulo valet rcleruatio ri, quàm Euchariſtiam accipere de manu Epi
quoad hoc,vt præfente proprio Superiori, non ſcopi Arriani,nam illud Sacramen,um non erat
poſſit abſoluere inferior. Ergo iuriſdictio datur, ita neceſſarium ,ſicut pænitentia : & illa Euchari
& aufertur ab Eccleſia etiam pro illo caſu;& qui- ſtiæ ſuſceptio tunc fuiſſet quædam Arianiſmi
dem ſi antecedens eller certum, conſequentia eſt profeſſio.Quod ſi in pænitentia eueniret, conan
clara : illud tamen antecedens à multis negatur, dum etiam ellet potiùs iuftificari per contritio
vtpoftea videbimus.Quarròcolligi pofler ex ver- nein ,quàm hæreſim approbare.Cæterùm non vi
bis eiufdem Trident.illo cap.7.in princip. vniuer- detur pofle moraliter contingere,quod pænitens
faliter dicentis , nullius momenti abfolutionem eam non poffet illud periculum ſcandali tollere , fi
elle debere ,quam Sacerdos in eum profert , in quem apertè proteſtaretur,fe hæreſi illius Sacerdotis nó
ordinariam,ant ſubdelegatam non habet iuriſdictio- confentire, ſed perere in ea neceſſitate abſolutio
nem : atque ideo ſemper ſupponi debere, quod nem in remedium animæ ſuæ : qua proteſtatione
panitens fit fubditus Confeffarij. Quæ verba facta ,r.riflimè obligaretur pænitens proprerſcá
Bri
cuin vniuerfalia fint ,nullum prorſus calum exci- dalum aliquorum , quod iam non vidererur effe
piunr;atque adeo dicendum eſt , Sacerdotem pro pafliuum ,exponere le periculo damnationis ærer
co articulo habere iurifdictionem , vel ordina- næ , fi fortè vera contritione careret , cùin poffet
riam , vel delegaram . Non videtur autem dicen cum attritione per Sacramentum iuſtificari.
dum , quòd Sacerdos ſimplex habeat iuriſdictiv- Tcrtiò dubitari ſolet, quid in iis verbis intelli 20
nem ordinariam reſpectu omnium fidelium , niſi gi debeat per mortis articulum . An fcilicet fir assfuanija
abutamur nominibus ; namn iuriſdictio ordinaria idem quod periculum mortis , & quid illud fit. Chloemortis
dicitur commuuiter illa , que competit ratione Aliquidiſtinguuntmortis articuluin, & pericu
proprij muneris, & fuperioritatis , qua aliquis eſt lum in cafu noftro. Sorus, Canus, Couarruuias,
Paitor aliorum : nemo autem dicet, quod ex off- quos refert Vaſquez vbi fupra dub.; Graffius,Le
cio omnes Sacerdotes funt adinuicem Paftores, defina, loannes de la Cruz, quos rcfcrt Diana z .
& oucs aliorum :non ergo habent iuriſdictionem tom.tract. 4 . de Sacramentis , reſolutione71. ita vt
ordinariam ,fed delegatam ,nempe à ſupremo Pa- articulusfir, quando iammors proximèinftat, &
ftore Pontifice Summo,qui ab initio oinnibus, & 'eſt moralirer certa,& ferè incuitabilis:periculum
ſingulis iuridictionem plenam pro illo articulo autem , quando eſt probabile dubium , co quod
del gauit. frequentcr foleat in tali caſu mors accidcre, ve eſt
Nec ideo periculum eſt , ne deficiat Chriſti actuale böllum ,longa nauigatio, & c. Aliqui ex his
prouidentia in neceffariis: quia , vt bene aliqui Auctoribus concedunt polle intelligiTridentini
norarunt ; ficut in aliis Spiritus ſanctus affilit, & verba de periculo non remoto, fed iam proxiino,
gubernat Chriſti Vicarium , ne erret pernicios in v.g. non in principio nauigationis, fed quando
Eccleſix gubernatione, fic alliletin hoc puncto:
& ideo ab exordio Ecclelie iuriſdictio
iam tempeftis excitata eſt ; quando item partus
proillo difficultas lentitur.
articulo numquam ſublata eſt . Cur autem pote- Verior & communior iam fententia dicit, 21 ,
ſtas baptizandi in cafu neceſitatis omnibus à vtrumque pro eodem accipi in præfenti materia.
Chriſto ipio concefla fit,abſoluendi verò non ab Syluefter, Nauarrus, loann.Medina,Palud. Adria
ipſo Chriſto immcdiatè,fed ab Ecclelia Sacerdo- nus,quos affert & fequitur Suarez :uz pra'entidiſp:
tibus detur : ratio eſſe potelt tum maior baptiſmi 26.ſort 4.742.4 3. Valquez illo diubiós. Coninch
necellitas , præfertim pro paruulis, imo , & pro in præfenti diiput. 8. dsb.2.num . 1 6. & alij plures,
adultis ad liberationem toralé à pæna ſpirituali, quos refert & fequitur Diana loco citato : & latè, See
tuin differentia vtriuſque Sacramenti: cum Ba- ac optimè Thomas Sanchuz lib.2.in Decalog.cap.
priſmus non requirat ad ſui walorem iurifdictio 1 3.1kin . I.
nem in conferente provt requirit panirentia co Probatur primò quia licèr illæ voces in rigore
quod ſit iudicium ; ivriſdictio autem debet pro- ſignificationis diueria fint:ex vſu tamcn Ecciclia
ccdere ordine ſuo à ſuperioribus, ad inferiores. ſtico in præfenti materia pro eodem vſurp.untur;
ve ferucrur debitus ordo hierarchicus in Ec- vr conſtat ex car.eos qui, deſententia excommų
cleíia. nicationis leb.6. vbi in codem contextu , ille qui
13 . Secundo dubitari folet:An omnibus Sacerdo- vocatus fucrat articulus mortis ftatim vocatur pe
An omnibus tibus,nulla exceptione facta , concedii ſit ea po- riculum. Idemque conſtat ex cap . fi quis fuadente
Sacerdocious reſtes, excommunicatis, digradaris, hæreticis & c. 17.9.4.vbi pofita reteruatione , excipitur pericu
cepri ne dt. de quo latè & optiine Vaſquez queft. 9 :. art . 1 . lum mortis : cuius exceptionis fic mentio in cap.
va ji hec fa- dub 4.vbifingulas fententias refert & impugnat .. non dubium , de fententia excoinmunicationis , &
culons ?
Aliqui eniin cxcipiunt excommunicatos vitan- ibi appellatur articulies mortis,
Probatur
 enitentiæ,
os.Verumqu depoflibilisti
eſi na
onni fundamento : quia poria,
mnibus pro eo articulo iuridicat
ad quani nec requiritur necefica
nec fides, ſed character Sacerdote
Ecclefix. Si vero ferma findet
hi iltima verba Tridentinilupaa
dicitur , quolibet Sacerdotes para
litentes à quibufvis peccaris,in
culo abſolvere. Cùm ergoin pa
nitentibus illa vniuerfalita nuca
s fellionis faciendæ .' Ergo non debuit in illo folo
tionem, non cft cur in Confcca
Hermenigild fili Re
um um gis
cgorio laudari
chariſtiam acci,pequreoddemalumaannues:
nam illud Sacramen , um non
m , ficut pænitentia:& illa Esto
tunc fuillet quedarn Anciana
od fi in pænitentia eucnite, con
et potius iuftificati per comigo
relim approbare.Cæterumnat
braliter contingere,quodpanies
d periculum ſcandal tölkere,
retur, fe hæreſi illius Sacerdocis ei
petere in ea neceſſitate abfolumbia
um anima luz : qua procedures
obligaretur pænitens properti
im , quod iam non vidererure
pere fe pcriculo damnationiset
a contritione careret , cùmpok
rer Sauramentum juſtificari.
ari folet, quidin iis verbis inza
nortis articulum. An Icilicet
culum inortis , & quid illud
unt mortis articulum, & pernici
tro. Sorus, Canus, COLAFTURE,
az ubi fupra dub .; Graffiusi:
ke la Cruz quos refere Diana
ucramentis , refolutione 71.3224.
do iim mors proximè inftar&
1, & furc incuitubilis :periculos
eft probabile dubium ,coque
in tali cafu mors accidere vtct
nga nauigatio , & c.Aliquicahis
aunt folle intelligi Tridentini
non remoto, fedian proxice
pio nauigationis , led quarda
caur cit; quando irem partes
. tur.2.cenſur.Theolog
mmunior iam fententia dici,
In accipi in præſenti materia
Sloann.Mdina,Palud.Adore
equitur Suarez a pra entidija
Valquezine dubios . Coninch
dul.2rum. ! 6.& alijplures
itur Diana loco citato: la
Sanchez ib.2.12 Decide.ch
quia licet illæ voces in vigore
Lint:ex viu tamen Ecciclia
ateria pra eodem vluspintu.
defenrecocia excommu
in codem contexcu , ille qui
W! martis itatim vocaturet
etibar er cap.fi quisfuaden?
eruatione, excipiturpericu
ceptionis fic mentio in cap.
tia excommunicationis,&
m0 !).
Probatur
22 .
Diſp.XVIII.
Probatur fecundò, quia moriuum Ecclefiæ
ad dandam illain facultatem fuit , ne occaſione
reſeruationis, ſeu ex defectu iuriſdictionis necef-
ſariæ , aliquis pereat, ve dixit Tridentinum : hoc
autem periculum non vitatur,fi expectandum ef-
ſet ad ſtrictum mortis articulum , quando iam vita
deſperata eſſer : frequenter enim , imoferè ſemper
eueniret;vt iam tunc non eller opportunitas con
puncto concedi iuriſdičtio . Confirmatur , & ex-
plicatur,quia idem motiuum , quod habetEccle-
ſia ad dandam illam facultatcm , fcilicet ne horno
pereat defectu confeffionis ; idem ,inquam ,moti-
uuin obligat ipſum hominem ad confitendum
ante mortem ;& quidem obligatio confitendi non
élt pro lolo articulo mortis ſtrictè fumpto, ſed
etiam pro periculo, quia illudmotiuú ad vtrum-
que obligat: ergo & facultas ab Ecclefia concella
intelligitur in vtroque cafu , cùm habear idem
motiuum , quod eſt motiuum obligationis confi-
tendi . Vnde quoties homo proprer periculum
mortis confiteri tenetur, toties Ecclefia intelligi-
concedere facultatem ſupradictam
tur . vt omne periculum vitaretur , potuiſſet illa con
$. 2. An preſente proprio poßit fimplex S &
cerdos abſoluere in mortis articulo ?
‫ܪܐ‬.-
Oc eſtin hoc punctomagis difficile, & co-
Prima ſen H trouerſum , in quo ſunt variæ fententiæ.
mans. affir- Primaaffirmat,poſſe validè &licitè. Fundamen
tentia
tum totum fumitur ex verbis Tridentini,quibus
vniuerfaliter dicitur , in illo articulo nullam effe
reſeruationem , fed quemlibet pænitentem poſle
per quemlibet Sacerdotem abfolui à quibuſlibet
peccatis, & cenſuris : quæ verba cùm vniuerſalia
lint,& nullam conditionem ,vel limitacionem ap-
ponant,non eft cur à nobis limitentur, & reſtrin-
gantur . Hanc tenent Nauarrus, Si,Petrus de Le-
delma,Eman. Rodriguez ,Vega, Henriquez ,quos
refert Thomas Sanchez vbi fuprà num . 6. Item
Barboſa ,Villalobos,Coriolanus, Conradus,loan-
nes Valerus,Angles,Zerola,Finelius, Paulus Co-
mitolus , PhilibertusMarchinus , & alij ,quos af
fert, & fequitur Diana tom.i.tract . de abſolutione
ab hæreſi, reſolutione 5.6 3.tom.tract.4. Miſcellan .
refol.161. Aliqui tamen dicunt, Sacerdotem fim-
plicem validèquidem ,fed non licitè abſoluere in
prædicto caſu. Vnde conſtat,exceliffe in cenſura
huius opinionis Luiſiú Turrian.inſelect.diſp.cen- obligariConfeffarium ad petendum illam facul
. dub.77. dicendo hanc opi
, tatcm ab Epiſcopo, licèt pollit, nec etiain in fir
nionem eſſe improbabilem & damnatam à Gre
gorio XIII. Certè fententia , quain tot , & tam
graues Doctores tenent , negari non poreſt,quin
probabilis ſit , præſertim cum fundetur in verbis
Tridentini , quæ non facilè explicari poſſunt ab
aduerfariis.
24 , Secunda tamen ſententia communior & ve
Secundane- rior negat , poſſe licitè , aut validè abſoluere S2
gas veriti. cerdotemfimplicem præſenteproprio . Hanc te
nentRofella, Syluetter, Armilla, Couar.Sirman-
cas , Corduba , Graffius, Gracianus , Zambrinus ,
Sotus,Hugolinus,Bartholomæus à Ledeſma, Vi-
ualdus,Rutilius Benzonius,quos refert & fequi-
turThomasSanchez di&to cap.13. num.7 . Suarez
difta diſput.26.ſeft.4.num.4 .dorom so de cenſuris,
difp.2 2.fe£t.i.num.62 . Vaſquez in praſenti quajt.
93.art.i.dub.4.num . 18. Azor.tom.i.lib.8 . cap.19 .
quaſt.5. Valentia tom.4.difp.7 . quæſt.10. punéto 2 .
column.6.Molina tom.4.de iuſtit.difp.63.diccns,id
ita declaraſſe Gregorium XIII.qux fortè fuit
Sect. II. 443
occaſio ,ve Turrianus diceret ,prinam ſententiain
efle damnatam. Sed ea declaratio in primis non
conſtat authenticè:& illa non fuit condemnatio ,
ſed declaratio , ſeu reſponfio Pontificis : eandem
tener Coninch diſp.8 . num .16. Bonacina de cen .
furis difp.1.9.3.puncto 3.num.5.6 m preſenti diſp .
5.9.7.punkto 1. rium.10 . Petrusde Ochagauia de
Sacramentis tract.2.de confeſſionequeſt:35.num.4 .
& alij recentiores communiter.
Fundamentum præcipuum deſumitur ab ali 25 .
quibus ex fine huius conceflionis ,qui fuit fubue
nire neceflitati fidelium : quando ergo nulla eſt
nečeſlīcas , co quod adſit Confeffarius proprius;
non vult Ecclelia dare facultatem aliis . Hæc ta
men ratio,meo iudicio ,non fufficeret ad ſeparan
dam vniuerſalitatem verborum , & concellionis
abſolutæ ,quam prima ſententia affert pro ſe.Nani
potuit neceſitas fidelium inocere ad conceden
dam facultatem cum tota illa amplitudine : neſci
licet, fi alio modo concederérur ,aliquis fine con
feſſione moreretur, dum fortaffe exſpectat Paro
chum,quem accerfiuit,vel licentiam Prælati:ideo
cellio generalis fieri.
Præcipuum ergo , & folidum fundamentum 26 .
huius fententiæ defumi debet ex eiſdem verbis
Tridentini,quibus dicitur, id ita ſemper cuſtodi
tum fuifle in Ecclelia , quod in illo articulo nulla
eller reſeruatio , ſed quilibet poſſet abſoluere ; ex
quibus conſtar, Patres Concilij noluifle in hoc
puncto ius nouum condere , fed folum com
mendare, & approbare perpetuam Eccleſiæ con
ſuetudinem.Porrò in Ecclefia non fuiffe confue
tudinem illain ſemper, vt præſente Prælato , Sa
cerdos inferior pofler abſoluere morientem à re
ſeruatis,multis argumentis probari poteſt:Et pri
mò afferri ſolent aliqua Conciliorum loca , quæ
referuntur à Gratiano 25.quæft.6.neinpe ex Con
cilio Carthag. relato in cap. Aurelius , & ex Car
thag.
relatoIII.relato in cap.vltimo, & ex Euariſto Papa
in
c.Presbyteri,quibus dicitur, Presbyteros
non debere reconciliare infirmos periclitantes,
niſi conſulto Epiſcopo , fi Epiſcopus abſens
non lit.
Hæc tamen loca videntur niinium probare: 27
quia ipfi Auctores noſtræ fententiæ concedunt,
polle inferiores Sacerdotes abſoluere infirmum
periclitantem à caſibus Epiſcopo reſeruatis , nec
mum ad perendam eam per literas,aut nuncium .
Ita cum aliis,quos refert,doce Sanchezdiéto citp.
13.num . 14.in illis autein Conciliis decernitur,ne
Presbyter abſoluat , niſi conſulto priùs Epiſcopo
quando illum adire poteſt.
Adhuc tamen exiſtimo , poffe ex illis decretis
argumentum deſumi ad caſum noftrum . Fateor
alltem , in duobus prioribus ſermonem efle de
reconciliatione publici pænitentis,& quæ publi
cè,atque, vt ita dicam , pro foro externo facienda
ellet. In quo cilu voluerunt Patres , ne fieret à
Presbytcro fine conſenſu Epiſcopi, quindo Epi
ſcopus con!uli pollr: quia cùm iam agatur de
actu publico,non oportebat, præſente Epiſcopo,
Presbyterum fine caula libi hanc poteſtatem ar
rogare. Ex hoc autem ipſo arguere poflumus act
calum noftrum : quia nó cft dubium , quod etiani
pro foro externo, & in ordine ad actus externos ,
poisit in illo neceſſitatis articulo inferior Sacer
dos abſoluere notorium,& publicum excommu
nicatum,
 444 De Sacramento Pænitentiæ.
nicarum ,hæreticum , denuntiarum nominatim:&
vircute illius abſolutionis accipiet publicèreliqua
Eccleſiæ Sacramenta, ſepelietur in loco ſacro, &
habebit publica Eccleſiæ ſuffragia. Er tamen
quando Prælatus conſuli poteſt,noluerunt Patres
in illis Conciliis , quod reconciliaretur pro foro
faltem externo ab inferiori Sacerdore Gine licen-
tia Epiſcopi.Ergo falſum eſt, quod facultas Sacer-
dotibus data pro illo articulo,fit independenter à
Prælatis,quando ipſi præſentes ſunt. Quare cuin
proportione dicendum eft : ficut facultas abſol-
uendiin illo articulopro foro externo intelligitur
cupilla limitatione, quando Prælatus adiri non
poteſt ; ſiç etiam facultatem abloluendi in illo
articulo pro foro interno habere eamdem limita-
tionem ,quando, ſcilicet, ſuperior non adeft : cum
hoctamen diſcrimine,quod faciliùs cenſetur ad-
eſſe ad petendam facultat pro foro externo,
quàm ad petendam pro foroeminterno, in quonon
obligatur ægrotus ad petendum per Confella-
rium ,vel alium nuntium , aut manifeftandum ſe
per literas, licut tenetur in foro externo ,cùm iam
ſuppon atur notorium eius impedimentuin & de-
lictum .
28. : . Adde ir illo cap. Presbyteri, ſermonem eſſe de
abfolutione in foro interno. Verba enim Euariſti
Papæ ſunt hæc:Presbyteri de occultus peccatis iuſſio-
ne Epiſcopi,pænitentes reconcil.ent,cc ( ficutſuprà- remedium.
præmifimus ) infirmantes abſoluant, communi-
cent. Vbi vides , ad abſolutionem etiam pro foro
interno , & de occultis non folitos ire Sacerdores
inferiores fine facultate ſibi ab Epiſcopo dele-
gata.
Hoc ipſum etiam colligitur ex extrauaganti ,
inter cunctas, incendiariosde priuilegiis & extra
uaganti 1. § . decernimus . de ſententia excom-
municationis . quæ ſunt inter communes,in qui
bus Benedictus XI. & Bonifacius VIII . declarant
pænitentes in certis caſibus in articulo mortis
pofle abſolui, ſi non poſſint tunc ad Epiſcopum ,
vel Suinmum Pontificem pro abſolutione recur-
rere : crgo fi poffunt , etiam tunc non poſſunt ab-
ſolui à Sacerdote inferiori .
29. Poftremò hoc ipfum apertifſimè conſtat ex c.
eos qui , de ſententia excommunicationis , lib.6. vbi
deciditur,euin , qui in mortis articulo ratione im-
mineritis neceffitatis abſoluitur à cenſura reſer-
uata ,ceffante impedimento, debere ſe præſentare
ſuperiori,cuireferuata erat.Vnde fit,quòd îi adlit
ſuperior ille , non poſſit inferior ab illa cenſura
abloluere:nam penitens non poteſt abſolui, niſi
cum onere comparendi quamprimùm poflit;ſed
poteſt tunc comparere, cùm adfit fuperior'; crgo
debet coram ipfo ftatim comparere : non ergo
voluit Eccleſia dare facultatein inferiori abfol-
uendi ſubditum , quando ipfe poterat coram ſu-
periore comparere,neque hocfuit ſemper in Ec-
cleſia vfitatum ,fed quòd abſolueretur à quolibet
Sacerdote in defectu ſuperioris propter neceſſi-
tatem .
30 . Secundò colligitur hic vſus Ecclefiæ ex aliis periculo mortis pænitens illi confiteri , an pollie uilpartemegioexparte
Sacramentis,quæ certum cſt.nunquam miniftrari
infirmis ab alieno Sacerdote , niſi in defectum
proprij . Cùm ergo Eccleſia voluerit etiam mo-
ino
rientibus prouidere circa alia ſacramenta ; & ta-
men non conceſſerit , vt præſente proprio, mini-
ſtrenrur ab alieno Sacerdote viaticum , & extrema
Vnctio ; ſignum eft ,ob illam curam , quam de in-
firmorum ſalute habuit,non perturbaſſe ordinem
debitum , nec præiudicaſſe iuriſdicționi legitimi quitur Sanchez ibi num.11. cuius ratione omilla,
Prælati,quando prælens eft.
Denique circa ipſum Pænitentiæ facramen 31.
cum Eccleſiæ vſus eit manifeſtus; nam ſicut nul
lus infirmus accipit alia Sacramenta ab alieno
Sacerdore niſi in defectum proprij ; lic nemo au
der in co articulo alieno confiteri,niſi de licentia,
vel in defectum proprij , & hunc vſum ignorare
non poterant Patres Concilij Tridentini : faten
dum ergo eſt cos de hac fola Ecclefiæ conſuetu
dine loquutos, quæ verè erat, & perpetuò fuerat,
ve deficiente proprio, quilibet Sacerdos abloluere
poflet,non verò deconluetudine,quæ nunquam
fuifl'et perendi abſolutionem ab alieno, nondefi
ciente proprio.
Aduertit tamen primò Sanchez num . 8. cum
aliis ,licèt adſit proprius, ſi tamen nolic abſoluerc , siproprius
lit , ,habetur
poſle in eo articulo inferiorem abſoluere , quia adfit inno
perinde eſt , adeſſe , & nolle , ac non adeſſe, & in pro abſente.
vtroque caſu militar eadem neceflitas.
Aduertit fecundò contra Zambranum num.14 .
non cenferi efle copiam Confeffarij ſuperioris,
quando infirmus neque illum adire,nec accerſere
poteft:nec teneri ad petendam facultatem per li
icras, vel nuntium ,aut per Confeſſarium ;imò nec
teneri accipere bullam cruciatæ , cuius virtute
pollit abſolui;non enim tenetur quærere priuile
gium , quiin ipfo iure communi poteft inuenire
Aduerte tertiò cum eodem num.9.Si caſus re
ſeruatus fit talis , à quo Epiſcopus iure ordinario
pofſit abſoluere , quales funt caſus occulti , tunc
non cenferi deelle copiam ſuperioris , quamuis
pænitens non poſſit adire Summum Pontificem,
li poffit adire Epiſcopum , qui pro illo caſu eſſet
legitimus ſuperior.
Aduerte quartò cum eodé num.15 . Si confef @d, fi com.
ſio cæpit ian ficri cum inferiore , quia non erat folio incepia
copia legitimi, & poftea adueniat legitimus, pofle eft?
adhuc continuari confeflionem cum primo;quia
per inceptionem acquiſiuit iurifdi&ticnem , quæ
cùm res non fit integra, perfeuerat, niſi calus re
feruatus haberet excommunicationem referua
tam : ab hac enim deberer abloluere ille , quiſu
peruenerat . Quia cùm ille , qui ab oluitur ab cx
communicatione referuara in mortis articulo ab
inferiori , abſoluatur cum onere comparendi co
ram ſuperiore quamprimùın poflit , & fuperior
iam ſupponatur præfens, debet coram illo come
parerc: quòd fiulie nolit abfoluere, poffet inferior
ab excommunicatione , & à peccatis abſoluere,
tanquam fi ſuperior non adueniffet. Denique ſi
panitens ob mendacium graue confeffionem fa
crilegam cum inferiore feciller, adbuc poſt ad
uenrum legitimi Confeffarij poteft cum eodem
infcriori confeflionem illam ,quam inceperat,per
ficere, quia abſolutio nulla fuit , atque ideo perin
de fe b .bet,ac fi data non fuiflet, vt probat idem
Sanchez num . 16 .
Illud difficilius eſt;an quando adeſt Confeſſa 34.
rius,quiex priuilegio potell abſoluere, debent in Quid fi adfir
?
abſolui à quolibet alio ,eo quòd non adfic ordina
rius . Aliqui enim dicunt, pofle confiteri cuilibet
expoſito non habenti talepriuilegium .Ita Suarez
in preſentidiſput. 3. ſect. 3. num.5. & Henriquez
lib.s.de Pænitentia,cap.10.num. 1.in Commeniario
littera D.
Mihi magis placet contraria ſententia ,,quam AF
tenent Nauarrus, & Corduba , quos affert & le pro
ser
dat
probo
 entiæ.
ens eft .
um pænitentiæ facramen
manifeſta na facu mu
s; m t l
lia Sacramenta ab aliena
tum proprij ; fic nemoa
o confiteri,niſi de licentia
lj , & hunc vſum igncen,t
oncilij Tridentini: Faen
ac fola Eccleſiæ confuetu
èui erat, &Saperpetuò fucia
libet cerdosabſoluut,s
nſuerudine, quæ nunque
onem ab alieno, non del
nò Sanchez num . 8. cum
li tamen nolit abſolume
criorem abſoluere, qui, s
nolle, ac non adelle,& in
em neceſſitas.
tra Zambranumnum.14.
h Confeffarij fuperiori,s
illum adire,necaccerfete
endam facultatem perli
er Confeſſarium ;imò ne
cruciacæ , cuius virtute
tenetur quærere priuile
1
Eommuni poteft inuenice
eodem num.9 .Sicaluste
Epifcopusiure ordinario
ſunt caſus occulti , tunc
iam fuperioris , quamuis
te Summum Pontificem,
1 , qui proillo calu elle
odé num.is. Si confel-.
feriore, quia non era:
ueniat legitimus , polie
nem cum primo; quia
iurifdictionem , que
rreuerat, niſi calus re
Tunicacionem referua
abloluere ille , quilt
qui abfoluitur aber
in mortis articulo
oncre comprend : co
in soflit , & fuperiore
d . bet coram illo con
polvere, pollet inferior
La peccacis abloluere
dueniffer. Denique li
Fraue confeffionem la
citler, adhuc poftad
rij poret cum eodem
E quam inceperat,per
nie atque ideo perin
hullet , ve probar idem
cndo adeft Confella
zbolucre, debear in de
confireri , an politaKisk ಣ
odnon adlit ordina
Olle confiteri cuilibet
uilegium .Ita Suarez
zim.5 . & Henriquez
m.i.in Commentario
biz fententia , quam
2 , quos affert år
cuius ratione omiffa,
probo
Diſp. XVIII .
probo primò ab abſurdo :quia ille dicatur eune
non habere copiam Confeflarij,& ideò pollecui-
libet confiteri;ſequitur,quòd eciam extra ciulino-
di periculum, fi lolùm adſit Confeffarius potens
abſoluere ex priuilegio à mortalibus, poterit pee
nitens reputare ſe quali non habentem copiam
Confeffarij, & communicare abſque confeſſione
cum ſola contritione.Vnde etiamfi haberet centú
Confeffarios religioſos,qui ex Pontificis priuile-
gio poſſunt abſoluere, cùm non lint Parochi;ſi ta-
men non adeſſet Parochus,pofler ſæcularis in ne-
ceflitate communicandi ſumere Euchariſtiam ,
abſque vlla confeffione , quod nemoconceder.
Non ergo dicitur carere copia Confeſſarij,aut ef-
ſe in neceſſitate,qui,licèt no habeat Ordinarium
ſuum ;habettamen delegatum abipſo Ordinario,
quales ſunt omnes , qui ex facultate, aut priuile-
gio Pontificis poſſunt abſoluere:imò ferè omnes
Confeffarij abloluunt ex iuriſdictione delegata:
nam regulares omnes non confitentur ſuis Præ-
latis communiter , in quibus eſt iuriſdictio ordi-
naria ; ſed aliis Religiofis,quibus à Prælato dele-
gatur iuriſdictio : & ſæculares maiori ex parte
confitentur Religiofis, & pauci ipſiParocho, ſed
alijs fortaſſe Sacerdotibus ſæcularibus , qui non
ſunt Parochi , ſéd habent iuriſdictionem delega-
tam à Parocho, vel Epiſcopo : ille autem , qui ex
priuilegio poteft abſoluere, iam habet etiam ipſe
iuriſdictionem delegatam. Non deeſt ergo co-
pia Confeffarij legitimi : quia perinde eſt adelle
illum , quem Parochus , velEpiſcopus conſti-
tuit ſuo loco , ac fi adeſſet ipſe Parochus , vel
Epiſcopus.
. Ratio à priori effe poteſt : quia præceptuin
confitendi proprio Sacerdoti, eſt diuinum , at-
que adeò obligat , quorieſcumque illi ſatisfieri
poreſt. Sed , quando adeſt delegatus à proprio
Prælato , & fubftitutus ipſius, perinde eſt ac fi ad-
eſſet proprius : nam confitendo illi , obſeruatur
præceptuin confitendi proprio, vt conſtat ex cap.
Omnis vtriuſque ſexus.de pænitentiis, & remifio-
nibus, vbi præceptum eſt de confirédo Sacerdoti
proprio fingulis annis,cui præcepto dicit fieri ſa-
tis confitendo ci, quem Parochus, vel Epiſcopus
ſuo loco ſubſtituit.Quoties ergo datur copia Có-
feſtarij, liue ex priuilegio ſpeciali, fiue ex commil-
fione generali delegati à Pontifice, Epiſcopo,vel non reſeruatis : quia in ordine ad illa iam adeſt
Parocho ; debet inħrmus ex Chriſti præcepto ei ' proprius Sacerdos, qui debet alieno præferri, nec
confiteri , cùm fit poflibile tunc obſeruare præ-
cepta confitendi omnia peccata proprio Sacer-
doti. Alioquin neque etiam ſimplici Sacerdoti
deberet confireri: quia ille etiam nunc non eſt
Confeflarius legitimus ,niſi ex delegatione, qua
Eccleſia dedit ei iuriſdictionem delegatam pro
articulo mortis . Si ergo delegatio illa facit,quòd
infirmus ex Chriſti præcepto teneatur illi confite-
ri,quando alium non habet, quia tunc ille eſt Sa-
cerdos proprius ex delegatione, & Chriſti præce-
ptú eſt de confirendis in articulo mortis omnibus
peccatis Sacerdoti proprio:eodé modo erit obli-
gatio confitendi Sacerdoti habenti delegationem
Eccleſiæ ad abſoluendum vniuerſaliter : quia iſte
eſt Confeffarius proprius ex delegatione, quidú
habetur , non cenſetur deeſſe copia Confellarij
proprij, nec fit ſeconda delegatio cuilibet Sacer-
doti fimplici pro articulo mortis.
36, Vltimò dubitari poteſt circa prædicta,an ,quá-
An defciēto do deeft Sacerdos proprius etiam ex delegatio-
proprio, fit ne,pofſic indifferenter cligi quilibet alius;an verò
feruădur er.. lit ordo aliquis neceſſariò feruandus inter illos.
dointer alios
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect. II. 445
P.Suarez dieta difp. 26. fe£t.4. num . 4. dicit,ne
ceſſariò ſeruandum ordinein ,vt non pollit abſol
uere Sacerdos non expoſitus, nec approbatus , fi
adlıralius approbatus,v.g.alius Parochus,qui hîc
iurifdi&tionem non habeat ; item , fi adfit ſimplex
Sacerdos toleratus, non poſſit abſoluere excom
municatus non toleratus,quod amplectitur San
chez d.cap.13.n.10.quia Sacerdosnon toleratus,
iam co ipſo caretiuriſdictione , & fit Sacerdos
fimplex , & aliunde habet prohibitionem pofiti
uam .Addit autem , Sacerdotein quemcuque Ca
tholicum elle præferendum hæretico , vel ſchiſ
matico, & inter catholicos irregularem præferen
dum excommunicato vitando;ſuſpenſum autem ,
vel interdictum præferendum irregulari; & de. '
gradatum poſtponendum aliis catholicis quo
cumque alio vinculo impeditis.
Hanc graduationem ,& ordinem, maximè cum 37
ea neceſſitate , qua ab iis Auctoribus adftruitur,
vt abfolutio aliter data non valeat ex defectu iu
riſdictionis , nimis ſcrupulofam exiſtimo : in
credibile enim eft, Eccleſiam noluiſſe dare in
ev articulo facultatem , niſi obſeruaretur ille or
do,quem ne doctiſſimi quidem homines ſciunt,
nec niſi cum magno ſtudio & attentione cogno
fcere poſſunt; quo modo infirmus , aur mori
bundus ad eam fubtilitatem ſpeculandam obli
gari prudenter poterat ? Dicendum ergo eft, Ec
cleſiam , poſita neceſſitate, quòd , ſcilicet , peri
culum ſitmortis,& proprij Confeſſarij copia non
fit , omnibus aliis indifferenter facultatem con
cedere : nam omnes ibi enumerati,fi verè iuriſdi
ctione carent, Sacerdotes ſimplices ſunt: nec re
fert , quòd hic Sacerdos alibi fortè expofitus ſit,
vel iuriſdictionem habeat : nam hîc , & nunc eft
funplex Sacerdos , & verba Tridentini vniuerſa
lia ſunt , ve in caſu neceſitatis omnis Sacerdos
pollit abſoluere.
Peres:Quid,fi adfit proprius Parochus, vel ali 38.
quis alius potens abſoluere à peccatis mortalibus, Quid fi adfit
fed non à reſeruatis : tunc li pænitens habeat ali- proprius,fed
qua reſeruata, &aliqua nonreferuata , poteritne folmera à re.
confiteri in co articulo cuilibet Sacerdoti fim- jeruatis.
plici indifferenter , an foli Parocho , vel poten
ti abſoluere à mortalibus ? Reſpondeo , debe
re confiteri Parocho , vel potenti abſoluere à
dicitur carere copia Confeſſarij in ordine ad il
la : ergo quoad illa debet implere præceptum
Chriſti confitendi Sacerdoti proprio:cùm autem
aliunde non poſſit dimidiare confeſſionem , de
bet eidem confiteri referuara; cùm in illo articulo
habeat iuriſdictionem ad abfoluendum etiam ab
illis.
Dices: Ergo fimiliter,fi quis confitetur in mor 39 .
tis articulo peccata venialia , & mortalia , debet
præferre Sacerdotem ſimplicem non excommu
nicatum alceri Sacerdoti eriamexpoſito, qui ſitex
communicatus vitandus. Probatur ſequela: quia
Sacerdos ſimplex habet ad minus iuriſdictionem
in ordine ad peccata venialia:excómunicacusauté
virádus priuatus eſt omni iuriſdictione ab Eccle
fia:ergopænitensnon eſt in neceſſitate in ordine
ad venialia,ad quæ habet Cőfeſſarium proprium
& legitimum :ergo,ficut in præſentia Parochi Ec
clelia non confert iuriſdictionem Sacerdoti alie
no , quia Parochus eſt proprius in ordine ad
non releruara , licèt non in ordine ad refcruata :
fic non conferet iuriſdictionem excommunicato
i :‫ܬ‬
Рp
 446 De Sacramento Pænitentiæ .
in ordine ad venialia in præſentia cius , qui aliun-
de iam habet iuriſdictionem circa illa , licèt non
circa mortalia.
40 . Reſpondeo , negando ſequelam . Ratio diffe-
rentiæ eft , quòd in caſu præcedenti non ſolum
cft copia Confeflarij in ordine ad mortalia non
reſeruata; ſed etiam obligatio confitendi ei pro-
pter præceptum Chriſti confitendi proprio Sa-
cerdoti, quantùm fieri poterit:ideò dicimus, Ec-
clefiam tunc non conferre iuriſdictionein Sacer-
dotialieno , quia fruftrà , & fine neceſſitate eam
conferrer : cùm enim pænitens debeat confiteri & Ledeſma,quos refert & fequitur P.Vaſquez in
proprio non reſeruata, quando poteſt, & cunc ad-
fit proprius , non poterit confiteri alieno , atque
ideò non elt necefTe ei dare facultatem . At verò
in poſteriori caſu , licèt adlit Sacerdos fimplex
porens abſoluere à venialibus ; non eft tamen
obligatio ei confitendi : quia non eſt obligatio
confitendi venialia : non ergo fruſtrà dabitur fa-
cultas excommunicato abſoluendi;quia iam pæ-
nitens inuenitur fine copia Confeſarij in ordine
ad peccata omnia , & ſingula , quæ tenetur con-
fiteri. Ergo non eſt , cur magis Eccleſia det fa-
cultatem Sacerdoti non excommunicato , quàm
excommunicato ,cum neutri debeat pænitens ve-
nialia confiteri. An verò excommunicatus reuerà
careat iuriſdictione ad venialia,videbimusfe&t.ſe-
quenti.
SECTIO III,
Appendix ad ſupradicta.
De peccatis venialibus , de mortalibus anteà
confeßis , quis fit in ordine ad illa
legitimus Minister ?
41 . Icut omnes Sacerdotes abſoluunt in mortis
S ; ſic omnes indifferenter videntur
poſle abſoluere à peccatis venialibus, &mortali-
bus iam confellis: ideò hoc punctum cum præ
cedente coniungemus. Et quidem de venialibus
nonnulli dubitant, an Sacerdotes fimplices pol-
fint abſque alia delegationeab iisabſoluere. Có- addit.ad 3.p.q.8.art.;. dub.1o. Mitanda in Ma
inunis tamen Theologoruin ſententia id affirmat,
& cominunis fideliuin vſus ita habet. Difficul-
tas autem eſt in explicando ; vnde proueniat hæc
iuriſdictio , vel poteſtas. Aliqui dicunt, ad ve- &
nialia non requiri iuriſdictionem , ſed ſufficere
alij plures. Imò agentes deeffectu excommu
nicationis maioris, quatenus priuat iuriſdictione,
poteſtatem Ordinis. Ita Sorus in 4. diſtinctione
18. quaft.4.art.2. ad 2. Sed eſt fortafle differen-
tia in ſolis vocibus ; quas ipfe tamen impropriè
vſurpat : vocat enim iurifditionem illam folam ,
qu.e cogere poteſt pænitentem ad confeflionem
talium peccatorum . Sed non benè vtitur illo no
mine, ve dixi: quia Tridentinum illa feff.14.cap.6 . etiain generaliter loquitur dub.4. 1: 3 . dicens , ſo
vniuerfaliter dicit,abſolutionem eſſe actum iudi-
cialem , atque ideò Miniſtrum huius Sacramen-
ti ſemper appellar ludicem . Et cap . 7. ex co ,
quòd ſententia non poteſt ferri, nifi in fubdi-
tuin , vniuerſaliter colligit , nullius valoris effe
abſolutionein , quam Sacerdos ſine ordinaria,
aut delegata iuiildictione pronunciat. Non po-
teſt ergo negari , quin requiratur iuriſdictio ad
abſoluendum à venialibus : quæ , licèt non pof-
ſit cogere ad corum confeffionem ; poteft tainen
cogere ad ſatisfactionem impoſitam , faltem ſub
culpa veniali : poteſt item foluere, & aliquomo-
do retinere , negando abſolutionem facramenta-
lem pænitenti indiſpoſito.
Alij ergo dicunt , hanc iuriſdictionem confér 42 .
ri Sacerdoci à pænitente ipſo ſe illi ſubiicicnti:
quod videtur ſignificalle Caietanus tom. 1.Opuſc.
tra£t.7. & in Summa, verbo, Abfolutio 2.Sedhoc,
vt ſonat, falſum eſt : non enim poteft iuriſdictio
nem conferre, qui illam non habet :pænitens au
tem laïcus nullam habec iuriſdictionem in hoc
foro ,ve conſtar.
Alijergotertiò dicunt,hanc iuriſdictioné con
ferri à Chriſto omnibus Sacerdotibus in ipſa or
dinatione. Ita Palud.Capreolus,Canus,Ruardus,
preſenti
pre , 9.93 . art.i.dub.6 .Probant primò:quia
peccata venialia non ſunt materia neceffaria:ergo
credibile eft,Chriftum non ſubdidiffe eorú ablo
lucionem poteſtati Eccleſiç;ita vt non poſſentab
ſolui niſi ex commiſſione Eccleſię; cùm tamé pro
eorum expiatione neceſſe non ſit ad Eccleſiæ cla
ucs recurrere.Hoc argumentum debet,mco iudi
cio,folui ab eius Auétoribus : quia,fiue Sacerdos
accipiat hanc iuriſdictionem à Chriſto immedia
tè,liueab Eccleſia ; verè tamen habet iuriſdictio
nem ad illa peccata ſoluenda, & claues : & rameni
non habet auctoritatem cogendi pænitentem , vt
recurrat ad claues,nec ad ludicem : ergo,licèt Ec
clelia non poflit obligare,vc pænitensrecurratad
eius claues pro expiatione venialium ; potuit ta
men habere iuriſdictionem ad illa , quam pollit
Sacerdotibus communicare, vel auferre.
Alij ergo quartò probant:quia Ecclefia no po 45.
teſt reſeruare peccata venialia: ergo non dat iuriſ
dictionem ad illa: fi enim procederet ab Eccleſia,
potuiſſec eadem Eccleſia auferre, ſuſpendere, vel
limitare illam poteſtatem ,atque adeopoſſetreſer
uare aliqua peccata vcnialia. Hoc eſt potiſſimum
fundamentum , quo vtitur P. Vaſquez. Scd id,
quod n.8.vt certum ſupponit, neminein vnquam
conceffurum ,quòd rcferuatio peccati venialis va
lidè fieret,conccdunt multi : non quidem , ita vt
penitens manear obligatus ad conficendú venia De
le ; fed ita,vt abfolutio data à Sacerdore inferiori
non valeret.Ita Suarez infrà,diſp.28.fe£t.3.num.1.
Coninch in præfents,difp.8.dub.2.n.17.Nunnusin
nuali Pralatorum ,tom.2.9.34.art.4 .Graffiuslib.i.
deciſionum ,c.10.Homobonuspart.1.6.3.affert.i.
Bonacina in preſenti,diſp.5.0.7 . puncto 5.9.1.1.3 .
& adıniniſtrationc Sacramentorum , abſque vlla
diſtinctione dicunt,omnia Sacramenta collata ab
excommunicato non tolerato efle validapræter
vnum Sacramentum Pænitentiæ, quod núquain
eſt validum: quia caret omni iuriſdictione.Et ipfe
met Vaſquez in tract . de excommunicatione , fic
lùm in extrema neceffitate validuni eſle: in prx
ſenti tamen propter conſequentiam ad ſuam ſen
tentiam dixit peccare quidem excommunicatum
vitandum abfoluendo à venialibus,abfolutionem
tamen validam fore. Cùm ergo principium illud
nec commune ſit,nec aliunde probetur; non po
teſt ex illo ſufficienter probari prædiéta fententia.
Veriùs ergo dicitur,iuriſdictionem ad venialia
collatam esteſimplici Sacerdoti ab Eccleſia,pro
vt docet Suarez in presētidifp.26.fe&t.s.Coninch
loco citato.Henriquez lib.6.c.5.Bonacina,Medina,
& alij in ulti,quos ipfi afferút. Quod probat Sua
rez argumento contrario :quia,nimirum , de factan
Ecclcfia priuat Sacerdotem excommunicatum
vitandum
 tentia
,
hanc iuriſdictionem conke
bitente ipſo le illi ſubjicient
calle Caietanustom ... Opx
1 , verbo, Abfolutio,2.Sedhan
non enim poteftiurildiction
llam noiun habet:pænitensav
haber riſdictionem inbo
cunt,hanc iuriſdictioné con
bus Sacerdotibus in iplaar
Capreolus,Canus,Ruad.s
fert & ſequitur P. Vaſquez
dub.6. Probant primòquia
ſunt materia neceffarizer
um non ſubdidille eorúabis
Eccleſię;ita ve non poflemek
fione Eccleſię; cùm tamé pro
Celle non fit ad Eccleſia da
rumentum debet,meo iudi
toribus : quia,GueSacerdos
tionem à Chrifto immedia
crè tamen habet iuriſdictio
luenda ,& claues : & taman
m cogendi pænitentem ,
ad ludicem : ergo,licèt Ec
are,vc penitens returrarad
tione venialium ; potuir a
ionem ad illa , quam poft
nicare, vel auferre.
obant:quia Eccleſia nó po
venialia:crgo non dariur.i
nimprocederetab Ecclelia,
ia auferre, ſuſpendere, vel
m,atque adeòpoffetreler
alia. Hoc elt potiffimum
rur P. Vaſquez. Sed id.
onit, neminem vnquam
patio peccati venialis va
ulti: non quidem , ita vt
tus ad confitendú venia
placa à Sacerdore inferiori
ya, difp.28.feff.3.num.i.
8.dub.2.1.17.Nunnus in
Lub.10. Miranda in MA
2-34.art.4.Graffiusl:b...
onus part.1. 6.3.affert .
15.9.7.pun&to 5.5.1.1.3.
les de effectu excommu
nus priuar iuriſdictione,
mentorum , abſque vlla
lia Sacramenta collata ab
erato eſe valida przrer
hirentir, quod núquam
ni iuriſdictione.Etiple
excommunicatione , fic
dub.4. n.3 . dicens,fo
e validum elfe: in pre
quentiam ad fuam fen
dem excommunicatum
enialibus:abſolutionem
ergo principium illud
de probetur,non po
ari prædicta fentencia.
Hidtionem ad venialia #
dori ab Ecclefia, nc
pro
7.26./eEt.s.Coni h
Bonacina Medina,
Quod probat Sua
a,nimirum , defactan
excommunicatum
vicardum
Diſp. XVIII .
vitandum iuriſdictione eciam ad confeffionem
venialium ; quod licèt Vaſquez neget ; re tamen
vera Doctores communiter in materia de excom-
municacione id videntur concedere.
Ratio à priori pro hac fententia eſt , quam ใน
prà adduximus:quia hoc Sacramentum ,ſiue ver-
ſetur circa mortalia , fiuecirca venialia ;, ſemper
exercetur per modum iudicij , atque ideò in Mi-
niftro ad valorem abſolutionis requiritur iuriſdi-
& tio ordinaria,veldelegata,vc dixitexpreſsè Tri-
dentinum illa ſesſione 14.cap.7. Sed in Sacerdote
ſimplice non eft iuriſdictio ordinaria , cùm ipfe
non fit Paſtor , nec Prælatus;alioquin omnes el-
ſent fibi inuicé Paftores,& ſubditi; quod pertur- fcrupulo loquitur de poteftate illa Sacerdotis
baret omninò ordinemdebitum inEccleſia. Er- ' fimplicis ad abſoluendum ab eiufmodi pecca
go ſolùm habent iuriſdictionem delegatam ab tis : quia illa ſemper ſunt per ſe materia ne.
eo , qui habet ordinariam , nempe,à Summo Pon- ceſſaria; & per accidens eſt, quòd ſine iam re
tificc,qui eam poteſt pro libitovalidè auferre, & miſſa.
aliquando licitè, & prudéter aufert ab excommu-
nicato vitando . Non tamen referuantur commu-
niter peccatavenialia :quia ,cùm non fitobligatio
illa confitendi, fruſtrà ,aut cum paruo fructu re-
ſeruarentur , & aliunde non eſtmateria dignare- 'teſtas dari ad abſoluendum à peccato mortali lo
ſeruatione, quæ ſolùm adhiberi ſolet ad grauiora
crimina coërcenda.
45 . Confirmatur:quia nemo habet iuriſdictionem
ordinariá in hoc Sacramento ,qui aliunde non ha-
beat aliquam ſuperioritatem , & gubernationem , bebit candem repugnantiam poteſtas ita limi
etiam extra Sacramentum : ideò enim Pontifex ,
Epiſcopi,Parochi, & Prælati habent iuriſdictioné
ordinariam : quia incumbit illis ex officio guber-
nare,& paſcere illos ſubditos. Sed Sacerdos fim-
plex nullam prorſus habet ſuperioritaté , aur gu-
bernationemcirca alios Sacerdotes,& multò mi-
nùs circa Epiſcopos, & Cardinales. Non eſt ergo
corum Paſtor ex officio in ordine ad peccata ve-
nialia ; fed folùm ex delegatione Supremi, Paſto-
ris , & Pontificis, à quo accipit illam iuriſdictio-
nem delegatam .
46, Ex dictis infertur, quid dicendum ſit de pote-
De posejla'e ftate,quam iidem Sacerdotes ſimplices habent ad
ad peccata abſoluendum à peccatis mortalibus, quæ iam ite-
jam cõfejſ 1. rum pænitens confeſſus eſt. Circa quod eſt ferè
eadem varietas opinionum , iiſdem ferè Auctoris
bus dicentibus, eſſe de iure diuino : quamuis P.
Vaſquez fateatur , rem hanc effe fatis obſcuram ,
& difficilem ad probandum .
Cæterùm idem argumentum , quod probat, ad
venialia requiri iuriſdictionem ab Eccleſia deri-
uatam ,probat eodé modo in ordine ad eiuſmodi
peccatamortalia,provt tenent Suarez , & alij om-
nesſuprà adducti: quia circa illa cxercetur verum
iudicium , & per conſequens requicitur vera iuril-
dictio in Miniſtro ergapænitentem , vt in ſubdi
tum : quam cùm Sacerdos ſimplex non habeat or-
dinariam ;neceſſe eſt,quòd habeat eam ex delega-
tione SupremiPaftoris. Vnde nec Epiſcopi, nec
inferiores Prælati poſſent impedire directè hanc
poteſtatem ,cùm procedat à Supremo eorum Pa-
ſtore,qui eſt Summus Pontifex.Dixi,directe:quia
indirectè poſſunt excommunicando , & denun-
ciando Sacerd otem :tunc enim Eccleſ aufert ab
ia
illo iuriſdictionem ad abfoluendum etiam ab
ciuſinodi peccatis.
47. Potefttamen circa hæc peccata, & corum ſecu-
dam confeflionem effe maior difficultas , quàm
circa venialia ; quomodo Sacerdos ſimplex poſ-
fit ab eis abſoluere: quia , quando hæc pecca
ta femel abſoluta ireruin fubiiciuntur clauibus,
& dantur pro materia abſolutionis ; Sacerdos
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect. III. 447
iudicat de illis , & intendit ab illis abſoluere ,
non quidem fub conditione , fi abſoluta iam fue
runt ; led fimpliciter, & abſolute. Et ad hunc
effectum fecundum Sacramentum dat gratiam
ſanctificantem , vt,fi ſublata non fuerant,delean
tar : & hæc eft vis, & fenfus formæ, cùm dicitur:
Ego te abſolmo. quantum eſt ex me , remitto hoc
debitum , delco hoc peccatum . Repugnat ergo, 1
quòd data fit poteftas folùm abſoluendi ab illo
peccato , fi iam abfolurum ſit : hoc enim effet
contra ſignificationem formæ , quæ ſignificat
folutionem illius debiti , etiamli ſolucum non
ſit. Forcalle propter hoc Sotus ſuprà citatus cum
In contrarium tamen eſt vſus,fidelium , vt cir 48 .
ca eiuſmodi peccata omnes Sacerdotes abſol
uant: qua conſuetudine ſuppoſita, folùm decla
randum eſt de poſibili,quomodo potueritea po
lùm eo cafu, quo iam à legitimo Confeffario ab
folutú ſit. Ec quidem hæc difficultas eodemmo
do procedit ; ſiue hæc poteſtas procedat ex iure
diuino ; fiue ex eccleſiaſtico : nam ſemper ha
tata cum ſignificatione forme. Poſſumus ta
men illam conceflionem declarare ita ,vt condi
tio non ſe teneat ex parte abſolutionis proferen
dæ ; ſed ex parteipfius conceſſionis. Poteft enim
Pontifex Sacerdoti ſimplici dicere : Ego volo
tibi dare facultatem abloluendi à peccato inor
tali Petrum : ſed nolo tibi eam dare nunc ; ſed
cras, poftquàm ego eum prima vice abſoluero .
Nam , ficut ipſe Pontifex , poftquàm prima vice
abſoluit Petrum ,poteſt iterum , & fæpiùs eum ab
ſoluere ab eodein peccato , ſi ſæpiùs illud confi
tcatur ; fic poteſt communicare alteri ſinilem fa
cultatem ei,quam ipfe habet . Poreſt autem com
municare hanc facultatem , quando voluerit , &
poteſt vellecommunicare,quando iam penitens
abſolutus fit prima vice , & non prius: in hac
enim voluntate communicandi facultatem tali
tempore, & non prius,non videtur effe vlla con
tradictio :quia Sacerdos,qui tunc incipiet effe Sa.
cerdos, & expofitus, inciperet habere tunc facul
ratem abſoluendi ab illo peccato, quam non ha
buiſſet prius: ergo fimilem facultatem poteſt ex
conceſſione Pontificis incipere habere Sacer
dos ſimplex eodem tempore : quando, ſcilicet,
pænitens iam confeffus fuit prima vice illud pec
catum .
Ad hoc declarandum poteſt afferri exemplum 49 .
in actu vouendi : ponc enim aliquem ,qui à Pon
tifice prohibitus eflet facere vllum votum ; imò
fuillet redditus inhabilis ab eodem Pontifice ad
vouendum validè : poſſet hic petere ab eodem
facultatem vouendi caftitatem verbi gratia ,
quam iam iterum vouerat olim ante prohib o
nem : & Pontifex poſſet concedere cam faciti
ulta
tem ,fiverè iam eam iterum vouiffet:quo pofito,
conditio non ſe teneret ex parte voti,ſed ex parte
conceffionis : non enim concedit facultaté folùm
ad votum conditionale ; ſed ad vorum abfolu
tum caftitatis : fed tamen non concedit licentiam
abfolutè , fed fub conditione , li iam iterum cag
ſtitatem vouit : qua conditione ſtante , fit nunc
votum nouun abſolutum ; ac per confequens
Pp 2 cius
À
448. De Sacramento Pænitentiæ .
eius ſenſus eſt : Volome obligare denuò, ctiamfi
obligatus non eſlem : alioquin non eſſer votum
abſolutum fimpliciter:ſed tamen licentia Pontifi
cis ad hoc votum abſolutum , & cum illo ſenſu
abſoluto faciendum , non fuit abſoluta, ſed con-
ditionalis ,li iam iterum caftitatem vouerat: nec in
hac conceſſione eſt aliqua contradictio . Sic ergo
in caſu noſtro finge, pænitentem petere faculta
tem à Pontifice confitendi hæc peccata Sacer-
doti ſimplici, quia iam priùs eadem proprio Sa
cerdoti confeffus fuerat. Pontifex licentiam
concedit ſub eadem conditiorie : Si iam eadem
peccataproprio Sacerdori confeffus es. Conceſſio
eſt conditionalis : abſolutio tamen , ad quam dan
rur licentia,non debet efle conditionalis, ſed ab-
ſoluta , cuius fenfus fit , remittere illa peccata;
etiamſi priùs remiſſa non fuiſſent : nam ad hanc
abſolutionem abſolutam dari potuit licentia
fub conditione : in quo nulla apparet contra
dictio.
DISPVTATIO XIX.
De Miniſtro ordinario , & delegato
Sacramenti Pænitentiæ.
SECT . I. Quis fit Miniſter ordinarius in hoc
Sacramento .
Sect. I 1. De Miniſtro delegato ad confeßio.
nes audiendas
VRISDICTI0 , quæ in Miniſtro re-
quiritur, dupliciter habetur: fcilicet,
vel ordinaria , vel delegata , vt dixit
Tridentinum . De vtraque dicendum
erit in hac diſputatione, & priùs de Miniſtro or-
dinario .
SECTIO 1.
Quisfit Miniſter ordinarius in hoc
Sacramento .
Iniſter ordinarius eſt, qui eſt Pastor reſpe-
-
M
les Paftorem habent fuum , præter vnum Su-
premun Paftorem , qui, licèt ouis fit Chriſti,
non habet alium Paftorem : poreſt ramen abſol-
ui facramentaliter ab illo Sacerdote , quem ipſe
elcgerit : quomodo autcm , aur à quo accipiat iu-
riſdictionem Confeſſarius Pontificis,diximus ſu-
prà, diſput.15.fe t.3.Cæteriomnes Paſtorem ha-
bent, quiest corum Confeffarius ordinarius : ni-
inirum , Summus Pontifex cſt Paſtor communis
omnium fidelium ,atquc ideò poteſt oinnes abſol-
uere poteftate, atque iuriſdictione ordinaria. De-
inde Epiſcopus habet poteſtatem ordinariam in
omnes fuos fubditos: Parochus denique in om-
nes ſuos parochianos ,fiue illi Laïci ſint, fiue Cle
rici ,vel etiam Sacerdotes. !
De ipfis Epiſcopis dubitatur primò , quis ſit
is forOr: corum Paſtor , quiordinaria poteſtare poflit eos
temporis ?po žbloluere.Aliquivolunt,cum efle Archiepiſcopú: farium , nifi approbatum ab Epiſcopo : qui,
fcoporum
huius verò Patriarcham , qui immediatè ſubeſt
Papæ , vt proprio Paſtori. Ita Palud. & Sylucfter
apud Suarez difp.25. fe&t.2.9.10.Ipfetamen Sua
rez cum Soto,& aliis meliùs dicit,Epiſcoposſub
di immediatè in hoc foro foli Papæ :quibus con
ſentit Vaſquez 9.93.art.1.dub.4.n.2.An verò As
chiepiſcopus habeat poteſtate ordinariam ad ab
foluendos non folùm ſuosproprios ſubditos, ſed
criam cos,qui ſubduntur Epifcopis Suffraganeis;
dicendum eft , habere, dum actu viſitanrdiæce
DE
fin Suffraganci , vt colligitur ex cap.vlt.de cenfi
bus, lib.6 . & nofter Suarez cum aliis loco citato, o
feft.i.num . 13 .
Poflunt tamen Epiſcopi de iure communi eli 3.
gere ſibi Confeflarium , vt vitetur animarum dif
pendium : quia difficile eis eller recurrere ſemper
ad Papam,vt habetur in c.vlt.de pænitentiis,o re
miſionib. qua facultate poffunt etiam vti, dum
verſantur in Curia Pontificis : quia concefſio ge
neralis eſt ; & licèt habeant apud fe Religioſos,
qui ex facultate Papæ poflunt abſoluere ; poflunt
tamen alium fibi eligere, qui talem facultatem
non haberer. Nomine autem Epiſcoporum com
prehenduntur ibi alij Prælati ſuperiores exempti:
quia ita voluit Pontifex, & cxpreffit in codem in
dulco:quales funt Abbates,exempti,& immediati
Pontifici , & alij , qui habent fimilem iuriſdictio
nem quaſi epiſcopalem
VicariusEpifcopi : non tamen
,nequeetiam intelligitur
Parochi ,quinon
funt Prælari, & multo minus Abbacillæ , licèt fint
exemptæ , quia hæ non habent iuriſdictionem
epiſcopalem ,necnomen Prælati. 4.
Eodem indulte gaudent Prælati regulares,
præſertim Generales, & Prouinciales , imò & Sur De Pralaris
Regularibu.
perioreslocales, qui etiam ſunt Prælati , & ha
bent iuriſdictionem in vtroque foro , ve docent
plures, quos congerit Diana iom.2.tract.2.de drie
biis Regularium , reſolut. 1. & rom. 3. tract.4 . mi
ſcellan. reſolutione 1. Quod tamen limitandum
notar Suarez diſput. 27. fe 7.2. num . 10. vt non
procedat, quando in aliqua Religione iuxta fpe
cialia priuilegia , vel Conſtitutionem à Summo
Pontifice approbatain , Prælatus inferior habet
Confellarium deſignarum à fuo Prælaco Supe
riore, qui iain eſt veluti ordinarius eius ludex , &
Paſtor in hoc foro. An verò poſſint ij Prælati eli
gere Confeflarium , à quo abſoluantur à caſibus
reſeruatis,à quibus ipsi poſſunt ſuos fubditos ab
foluere,dicemus difputatione fequenti,agentes de
abſolurionc à reſeruatis ſečt.s.
”
De Cardinalibus , qui Epiſcopi non ſunt, di
cendum eft breuiter, cos faltem ex conſuetudine De Cardio
poffeeligere libi Confeflarium ,imò & darefacul. nalibus.
1
tatem ſuæ familię eligendi Confeſſarium ,vtcum
Caietano,& aliis docet Suarez diéta difp.27.ſect.
2.num.6. & diſput.25 . Se£t.2.num .1 1. Ó 12. Po
teſt etiam Epiſcopus familiam ſuam eximere à
Parocho, ſicut & Imperatores, & Reges dicuntur
habere exemptionem ; de hoc tamen iam ferè ni
hil ſciti poteſt : ſolent enim frequenter confiteri
Regularibus, quibus iuxta ſua priuilegia confire
ri etiam poſſunt alij ſæculares, 6.
Parochorui inimediatus Paftor eſt Epiſco
pus, vel qui , quali epiſcopale munus habet : ex De Parochu,
conſuetudine tamen eliguntfibiConfeflarium : & aliis som
quod & de aliis omnibus Sacerdotibus ſæculari
bus probabile putat Suarez.Sed neque de his po
teſt iam conſtare ralis conſuetudo:quia hi omnes
póſt Tridentinum non poflunt eligere Confel
fi Regularis fit , iam habet aliunde iuriſdi
ctionem per priuilegia ſui Ordinis : fi verò lic
faxcularis,
 itentiæ
ks . fe t.2.1.10.Ipfetamen Sie
is meliùs dicir, Epiſcopos lado
fo ſ Pa qu
jo.cart.rio.duoli pæ : ibuscon
b.4.1.2
ac oreſtaré ordi.naArnitaemradoki.
p Sacerdoti fæculari ſine licentia , & iuriſdictione
mſuos proprios ſubditos,led
untur Epiſcopis Suffrages
ere , dum actu viſitanedict.
t colligitur ex cap.vlt.de curso
Suarez cum aliis loco citata,
De vagis.
piſcopi de iure communidis
fum , ve vitetur animarum di
ficile eis eller recurrere ſempre
ur in c.ult.de pænitentiam
cate poffunt etiam vci,doa
Pontificis : quia concello
habeant apud fe Religiolis
pæ poffunt abloluere ;poliure
gere, qui talem faculacca
ne autem Epi ſcoporum com
ij Prælati ſuperiores exempc
fex,& expreffit in codemis
bbates, exempti,& immedia
i habent fimilem iuriſdictis
lem : non tamen intelligitu
: eſt contentioſa,nec requirit ſtrepitum iudicialem.
que etiam Parochi, quinca
b minus Abbatiſlæ,licètfint
non habent iuriſdictionem
ben Prælati.
gaudent Prælati regulares,
& Prouinciales , imo& Su-?
etiam funt Prælati , & ha
in vtroque foro , ve docen:
Diana tom.2.tract.2.de die
1. 1. & rom . 3. tra £t.4. %
Quod tamen limitandur
fel7.2. num . 10.Vt non
iqua Religione iuxta fre.
onſtitutionem à Summo
Prælatus inferior habet
um à fuo Prælato Supe
ordinarius eius luder,&
yerò poffint ij Prælatieli
huo abloluantur à calibus
poflunt luos fubditos ab
stone ſequenti, agentesde
feftis.
ni Epiſcopi non ſunt, di
bstaltem ex confuerudine
larium ,imo &dare facul.
hdi Confeffarium ,vt cum
Suarez difta difp.27./ed.
284.2.714m . 1 1. & 12. Po
miliam fuam eximere i
tores, & Reges dicuntur
e hoc tameniam ferè nie
im frequenter conficeri
a fua priuilegia confire
Blares.
trus Paſtor eſt Epiſco
ppale munus habet: cs ‫ع‬Dil
‫من م‬
‫ه‬
int fibi Confeflarium
Sacerdotibus fæculari
.Sed neque de hispo
Derudo:quia hi omnes
lunt eligere Confel:
ab Epiſcopo : qui,
bet aliunde iuriidi
Ordinis : fi vero lit
Acularis,
Diſp.XIX .
ſæcularis , habebit iuriſdictionem ab Epiſcopo,
qui non ſolet communiter dare approbationem
ad abloluendum in ſua diæceli : quare vix pote-
rit vnquam occurrere caſus, quo Parochus, vel
Sacerdos eligant ſibi Confellárium non haben-
tein aliunde iuriſdictionem .
7. Ij, qui dicuntur vagi,cò quòd non habeant cer-
tum domicilium, confiteridebentParocho , ſub
quo actu reperiuntur :qui verò peregrinantur , &
iter faciunt, poſſunt iam ex voluntate tacita ſuo-
fum Paftorum confiteri etiam Parocho illi, quem
in eo loco inueniunt, in quo ſunt ; dum tamen ex
induſtria non diſcefferint à ſuo domicilio ,ve oc-
caſione itineris alteri confiterentur. Qui habent
domiciliu in duplici parochia, poſſunt in vtraque
Sacramenta recipere,vel certè in illa, in qua tunc
inueniuntur:ſicut ſcholaſtici,milites, mercatores ,
& fimiles poſſunt illi Parocho confiteri, apud
quem habitant.Et in his omnes ferè conueniunt ,
8.
& facilia ſunt.
Reſtant tria paululum difficiliora.Primum , an
Parochus , vel etiam Epiſcopusextra diæceſim
poſlit abſoluere ſuum ſubditum.Rcſpondeo affir-
matiuè cum communi : quia hæc iuriſdictio non
Notat autem bend Suarez difp.25.fe t.i. num.17.
hoc locum etiam habere in eo,qui habet iurifdis
Ctionem delegatam , quain poterit exercere circa
ſubditos delegantis , vbicumque eos inueniat:
quod intelligi debet ,duminodo delegationis for-
mula non limiter ad talem locum , vel dicecelim ,
provt alicubi apponi conſueuit .
Secundum dubium eſt ,an in hoc foro acquira-
tur iuriſdictio ratione delicti in tali loco.Affirmat
enim Adrianus,& Antoninus apud Suarez ibi n.
18.id tamen ab omnibus meritò reiicitur: quia il-
le , qui per duos menſes fuit in vna Parochia , &
per duos alios in alia,deberet poſteà diuidere co-
feffionem , & vni Parocho confiteri peccata primi
bimeſtris , & alteri Parocho peccata ſecundi,quod
eſt contra inſtitutionem huius Sacramenti, atque
ideò in hac foro non attenditur tempus,vellocus
delicti commiſli , ſed confeſſionis: vnde,quiho-
die fit Religioſus, poteft iam peccata in ſæculo
commiſſa apud ſuum Prælatum confiteri , qui
nunc eſt eius Parochus .
10 .
Tertium , & difficilius dubium eſt ,an propter
Quid, fifitp *- ignorantiam proprij Parochi poſſit ſubditus eli
yochus
gere fibi alienum Sacerdotem in Confeffariuin .
ignatu?
Afirmat communis ſententia , quam ſequitur
etiam Vaſquez quaft. 93. art. 2. dub. 3. propter
textum in cap. Placuit. 9. quaft. 2.6 de pænit.
dift. 6. cuius verba funt hæc : Placuit, vt dein-
ceps nulli Sacerdoti liceat quemlibet commiſſum al-
teri Sacerdoti recipere ad pænitentiam fine conſen-
Sus eius , cui ſeprius commiſit , nifiper ignorantiam
illius , cui peccans priùs confeſſus eft. Dicunt ta-
men non ſufficerequamlibet ignorantiam Con-
fellarij, ſed debere eſſe in co gradu, quo con-
fellionem redderet irritam . Addunt, non pof-
ſe cligi alienum , quando eſſent alij Confeitarij
apri , qui ſaltem ex commiſſione iuriſdictionem
liaberent : quod tamen alij limitant, ſi habeant
commiſſionem à Parocho, vel Epiſcopo , ſecùs li
à Papa : quia, ficut paenitens non tenetur recur-
rcrc ad Papam ,ita necad eius Commiſſarios.Item
alij dicunt, non poffe eligi alienum, quando effet
aditus ad Epiſcopum . Alij addunt , debere fal-
tem peri facultatem ab ipſo Parocho ; quod ca-
P. Joan de Lugo de Paenit.
Sect. I. 449
men alij reiiciunt. Alij extendunt hanc faculta
tein ad alios caſusſimiles, vt ſi Parochus ſoleat
reuelare confeflionem ,vel prouocare ad malum:
imò Gabriel extendit ad calum , quo Parochus
eſſet excommunicatus,aut ſuſpenſus. Alij , cum
quibus Vaſquez , volunt ſolùm habere locum in
caſu ignorantiæ . Quas ſententias, & earum pro
babilitatem examinat latè Suarez difp. 27. fect.2.
à num .12.
Alij, quibus magis aſſentior , dicunt , tex
tum illum non concedere talem facultatem . Ita
Suarez loco citato ,num.2 1.Coninch diſput.8.dub.
2. num . 14. dub.9.num.64.cum Sancto Thoma
diſtin &t. 17. quaft. 3.art.3.quaft.4. ad 5. Cano s .
parte rele£ t. de pænit. & Sot. in 4.dift.18.quaft. 4.
art. 2. Et quidem , ſi textus intelligendus eſſet
de facultate eligendi Sacerdotem alienum in
Confeſſarium , non probaret , nec concederet
facultatem illam vniuerſaliter , & ad omnes ca
ſus ; fed folùm , quando iam pænitens in ipfa
confeſione actuali expertus eller ignorantiam
proprij Sacerdotis,vtconſtat ex illis verbis : Pro
pterignorantiam illius ,cui priùs confeſus eft. Au
ctores autem contrariæ fententiæ nullo modo
exigunt talem condicionem. Non ergo loquitur
ibi textus de eligendo aliopræter proprium Pa
rochum ; fed de recurſu ad fecundum Sacerdo
tem pro moderanda penitentia publica à priori
impolita ,cuiſe pænitens commiſerat , hoc eſt,ad
quem venerat , & cui ſe tradiderat, vt pæniten
tiam ab ipſo acciperet pro aliquo publico deli
cto. Nam , vt benè expendit Suarez , illa verba :
Cui ſepriùs commifit.ſignificant, ipſum pæniten
tem ex fe voluiſſe recurreread alium : parochiani
autem non dicuntur fe committere fuo Parotho;
ſed committi ab Epiſcopo , qui conſtituit Paro
chum .Sermo ergo eſt de illo, qui ſe ſponte ſub í
iecit,& pofteà, quia duriorem expertus fuerat,vo
lebat alium tentare.
Confirmatur primò hæc interpretatio : quia,ſı
‫ܝܐܐ‬
de delictis fecretis ſermo effet, & de pænitéria ſe
creta, difficilè poſſet vnquam probari ignorantia
prioris Confeſſarij,provt probari debuillet,vt po
ſterior pænam in co textu impolitam euadere
poſſet. Quæ tamen ignorantia in delicto &
pænitentia publica facilè poſſet comprobari ,
cùm poſſet Prælatus , & ſecundus Sacerdos
ex regulis pænitentialibus clarè cognoſcere
errorem priini in aſignanda pænitentia pu
blica maiori. Non ergo agitur ibi de recur
ſu ad alium ſolùm pro confeflione eiuſdem pec
cati.
Confirmatur fecundò, quia, îi facultas illa ef
ſet eligendi Confeſſarium propter ignorantiam
proprij Parochi , fruftrà exigeretur , quòd pani
tens iam confeflus effet Parocho ignoranti. Ad
quid enim id deferuiret , niſi ad faciendam COn
feffionem facrilegam , li iain aliundecomperta
crat pænitenti ignorantia Parochi , vel ex eius
reſponſis,vel ex relatione aliorum pænitentium ,
qui etiam in confeflione ignorantiam ipſius ex
perti eſſent.
Confirmatur tertiò : quia, ſi ſolùm in caſu ta Ij .
lis ignorantiæ Parochi, quæ confeflionem red
derer nullam , daretur ibi facultas pænitenti cli
gendi Confeffarium ; eller ferè inutilis illa deci
lio : vix eniin vnquain talis ignorantia in Paro
cho reperitur : quare prouifum folùm fuifler ne
ceffitati pænitentis in cafu quodam metaphyſi
co,non prouidendo ad cafus alios morales magis
Рp 3 frequentcs,
 450 De Sacramento Pænitentiæ .
frequentes , in quibus non poteſt Confeflarium
eligere.
Confirmatur quartò, quia vel pænitens ille,
cui prouidetur ibide remedio , ſupponitur do-
Etus, vel ignorans. Si primum,non indigebat alio
Confeflario : quia ipſe poflet ſupplere Parochi
ſcientiam ,explicando illi benègrauitatem ,& fpe- . nam Rcligioli habent poteſtatem delegatam à
cies ſuorum peccatorum ,quod fufficeret,vtParo-
chus exiſtimaretur pofle lufficienter audire illam
confeſſionem : de facto enim aliqui approban-
tur ad audiendam confeffionem Sacerdotis do-
cti , verbi gratia , folius Parochi , qui non iudi-
cantur apti ad audiendas confeſsiones ruſtico-
rum. Si verò pænitens ille efle ignarus , iam nec
ipfe poflet iudicare de ignorantia Parochi , &
de gradu illius ad hoc , vt propter illam elige-
ret ſibi alium Confellarium : quare facultas il-
la fuiffet omninò inutilis, & fine effectu.
Denique ex ipſo contextu colligi videtur , fer-
monem eſſe de pænitente, qui peccatum,quod
iam confeſſus fuerat, volebat poſteà alteri con-
fiteri : alioquin , quorſum mentio fieret de con-
feffione priùs facta ? Certum eſt autem , nun-
quam fuiſſe prohibitum iterum alteri, etiam alic-
no , confiteri eadem peccata , quæ iam pænitens
proprio Parocho ſemel confeflus fuerat ; neque
hoc prohibuit Pontifex' in illo textu : non eft
ergo fermo de co, qui ſolùm volebat vtcumque
alteri confiteri ; ſed de eo , qui volebat pæni-
tentiam pro delicto publico libi impoſitam ab
alio diminui : quod quidem non parum dero-
gabat auctoritati prioris Sacerdotis, & enerua-
bat rigorem diſciplinæ , cùm finguli eo rimore,
ne recurrerctur ad alium pro moderatione pe-
nitentiæ à fe impofitæ ,inclinarent ad conſentien-
dum facilè pa nitentibus, & minuendas debi-
tas pænitenrias. Non ergo eſt lermo de pro-
prio, & alieno ; ſed de duobus Sacerdotibus ex-
pofitis à Prælato ad recipiendos pænitentes, &
taxandas pænitentias publicas , pro deli&tis pu
blicis , provt olim fic bat. Nec neceſſe eſt illum
textum aliter intelligere ſine vllo fructu : cùm
iam illa facultas , etiamfi vera fuiſſet contraria
ſententia , ad nihil deſeruiret : ſiquidem nullus
erit Sacerdos alienus , quem pænitens propter
eius doctrinam velit eligere , qui non habeat au-
ctoritatem , quam habet Parochus,vel à Pontifi-
ce,fi fit regularis; velab Epiſcopo, li fit Sacerdos
ſæcularis.
Poterat vltimò dubitari in hoc loco de Noui-
tiis religioſis, quis habeat poteſtatem ordinauiain
in ordine ad eorum confefliones. De hoc tamen
apriùs dicetur infrà ; agendu de abſolutione à re-
ſeruatis.
SECTIO I I.
De Ministro delegato ad confeſsiones
audiendas.
Oſſunt delegare iuriſdictionem in hoc foro
15. Poomnes,qui
m eam habent ordinariam.Vnde Pa
pa,Epiſcopus,&: Parochus poſſunt cam delegare;
Papapro omnibus Chriſtianis,Epiſcopus& Paro-
chus finguli pro ſuis ouibus : requiritur autem in
co,cui delegatur iuriſdictio ,capacitas,hoceft,non
eſſe impeditum per aliquam cenſuram , & poft
Tridentinum requiritur approbatio facta ab Or-
dinario. Similiter delegare poffunt Vicarius Epi-
Scopi,Summus Penitenciarius & alij fimiles.
Difficultas eſt primò,àn qui haber iuriſdi& io- Delegatus
nem delegatam poſſit camalteri fubdelegare:de delegere
an poßitfub
quo larè Thomas Sanchez lib . 3. de marrim. difp.
1. vbiaffert multos affirmantes , delegatum ad
vniuerfitatem caularum poſle ſubdelegare; quod
camen li ; ve fonat, accipiatur ,durillimum erit:
Summo Pontifice , & quidem ad vniuerfitatem
caularum ,nempe,ad abloluendum omnes pæni
tentes ab omnibus peccatis , & c.& tamen nemo
dicet, cos pofle hanc iuriſdictionem aliis Presby
teris fæcularibus delegare. Credo itaque torum
hoc ex circunftantiis iudicandum elle : nam in
delegante, quandohabet poreſtarem ordinariam,
non dceft facultas delegandi cum poteftate lub
delegandi : an verò velit ita dare , ex verbis , &
circunftanuis delegationis coniicienduin eſt:nam
Parochus, qui conducir Capellanum ,cuius ope
ra vtatur , etiam in apdiendis confeſſionibus ſuo
rum fubditorum , non vult illi dare facultatem
lubdelegandi : quia folùm vult eius operam , &
exercitium actuale; non-vero vult illi dare offi.
cium Parochi etiam partiale per modum officij, 18
vt cum aliis notar Sanchez vbi fuprà , numero 3 .
Qua ratione viderur ſe habere Pontifex , dum
Religioſis dat poteſtatem abſoluendi : vul enim
folùm eorum operam perſonalem, & idcòdi
cir , ſe dare illis facultatem audiendi confel
Siones qui certè eſt actus maximè perſo
nalis .
Econtrà verò , quando alicui communicator 16.
officiuni, ſeu ſubſtituitur in officio , etiam ad bre
uc tcmpus , videtur dari cum facultare ſubddle
gandi. Vnde Sacerdos relictus à Parocho abfente
per quindecim dies loco lui , vel fubrogarus.b
Epilcopo loco Parochi per annum , vellemian
num , poteft ipſe lubdelegare adaliquas cauſas,
vel actiones ípeciales; non verò ad totum cti
cium ſuum.idem dicerem, quando datur facultas
vniuerſalis alicui ,non attenta perfona,ſed officio,
ita vtperſeueret in luccelloribus officij: li , v.g.
Abbas,vel Prælatus regularis alicuius domus,ha
bens Gibi ſubordinatanr aliam domum ,vel villam
eiuſdem Conuentus, committat Vicario , quem
in illa villa habet , ablolutionem à cafibus fibi
rcferuaris : forerunt ij Vicarij coirmittere aliis
Religioſis ablolutionen in caſu particulari , non
generalem , qualem ipfi habent : quia delegatus
non poteft fubdelegare, nifi ad caulas particu
lares. Quando vcrò Epiſcopus dat alicui
Prælato regulari facultarcin abſoluendi ſæcu
lares à calìbus fibi referuatis , an poflit ipſe,
occurrente neceffitate , illam facultarem com
municare ſuis ſubditis : affirmar Diana 1. to
mo , trocła11: 3. miſcellaneo , refolutione 5 3. dum
non concedatur, niſi ad illum caſum . Quod
admitti fortafle poffet , li facultas cflet concel
la Superiori in genere , & onnibus fucceffo
ribus : fecus verò , quando dara eſt huic per
fonæ illam perenti: intelligitur cnim perſonalis,
niſi ex verbis conceſſionis aliud colligeretur.Ver
bi gratia , fi diceret Epiſcopus : Subſtituote,
vel, Communico ribi meam omnem poteſtatem
in ordine ad cafus referuatos ; vel quid ſi
mile .
17 .
Secundò quæripoteft , an ille , cui iuriſdictio An fine no
delegatur'; debeat notitiam habere huius delega siria acqui.
tionis , ita vt aliter abſolutio irrita fit. Adir ra tur jumla
matiuè reſponder Coninch diſputatione 8. du- didior
bio 5.147.33 . quod videtur vt cerrum ſupponere
Thonias
 itentiæ.
rimò,àn qui haber iuriſdictionin
offit cam alteri ſubdelegated
Bunchez lib. z . demarrim ding
fos affirmantes , delegatumie
brum poſſe ſubdelegate
, accpipoiatur , duvilimuni;caqutee
pent teftatem delegari
dumvnomiuneershipaass
da&blqouliudeenmad
peccatis, & c. & tamen der
hic iuriſdictionem aliisPresbos
clegar Cre itaq
e. do uerecen
iis iudicandum effe : namin
habet poteſtatem ordinarian,
delegandi cum poteftate bis
b velit ita dare , ex verbis,à
ationis coniiciendum eftra
ucie Capellanum ,cuius ore
co
Indiendis nfeffionibus is
non vult illi dare facultas
folùm vuli eius operam,&
non verò vult illi dare et
partiale per modum officin
anchez vbi fuprà ramena,
I fe habere Pontifex ,dum >
atem abloluendi : vult enim
mfacuperfonalem , &ideòdi.
ltatem audiendi confe
eſt actus maximèperlo
jando alicui communicardo
pitur in officio, etiam ad bre
Hari cum facultate ſubdcc
sreli& us à Parocho abſunte
oco lui , vel ſubrogatus.
per annum , vellemjan
Helegarc adaliquas cauſas
ron verò ad corum chi
m , quando datur facultas
tinta perſona,ſedofficio,
Toribus officij: li,v.5
ularis alicuius domus,ha
aliam domum ,vel villam
mmittat Vicario , quem
'utionem à calibus fibi
l'icarij committere alijs
in cafu particulari ,non
1. bent : quia delegatus
nifi ad caulas partico
Epiſcopus dat alicui
fat in abloluendi face
cruatis , an poflit iple,
illam facultatem com
afirmar Diana 1. to
20, re'clatione 53.dum
illum cafum . Quod
li facultas ellet concel
& onibus ſucceſſo
ndo dara eſt huic per
gitur cnim perſonali,s
aliud colligeretur. Ver
copus : Subffituo re,
m omnem poteſtatem
Matos ;
vel quid lih
In ille, cui iuriſdictio
habere huius delega META HT
tio irrita fit. Afir
difputatione 8. dx- ditu
ft certum fupponere
Thomas
Diſp .XIX .
Thomas Sanchez libr.de Matrim.difp.z6.num.8.
vbi dicit, ignbrantem , fe habere iuriſdictionem ,
non operari validè , licèt illam habeat. Contra
hoc tamen eſſe viderur; quia fequeretur,Religio-
ſum abſoluentem ab aliquo caſu reſeruato ,à quo
ipſe quidem abſoluere poteſt propter ſui Ordinis
priuilegia, inualidè abloluere, li ille neſciebat il-
lud priuilegium ; abſoluit tamen, quia ignorauit
etiam , vel non aduertit, quòd eflet caſus reſerua
tus. Conſequens autem duruin eſt : quot eniin
Confeffarij regulares ignorant multas cenſuras
eſſe reſeruatas ; & ignorant ctiam facultates ſui
Ordinis ? Item, ſi Confeffarius habebat facultatem
ex aliquo viuæ vocis oraculo Papæ ; pofteà verò
reuocatis eiufmodi viuz vocis oraculis , proſe-
quitur abſoluens,non aduertés ad reuocationem ;
& pofteà,errore cognito , inuenit ſe habuiſſe eam-
dem facultatem , eciam per Bullam antiquam ,vel
per communicationem cum alia Religione
quam Ballam priùs ignorauerat ; durum erit di-
cere,quod interim inualidè abloluerit ,dum igno-
rabar illam Bulla,qua data fibi fuerat iuriſdictio.
18. Ego quidem exiſtimo, doctrinam illam Tho-
me Sanchez, formaliter loquendo , veram eſſe:
hoc eſt,fi aliquis putat, ſe non habere iuriſdictio-
nem ,actum non eſſe validum : quia non videtur
habere intentionem validè abfoluendi ; v.g. qui
putat,ſe non poſle validè abloluere. Cæterùm ,fi
ipſe putat,ſe habere iuriſdictionem , licèt errer in
titulo , quo illam habet,& aliunde habet verè illú
titulum , credo validam eſſe abſolutionem , vel
quemlibet alium actum . Quod probari poteſt
exemplo morali : nam , fi dones domuintuam
Petro, quam putabas te poſſidere titulo emptio-
nis ; & pofteà inuenias, titulum ipſum fuifle fal-
fum , & venditionem fuiffe inualidam : ſed tamen
aliunde inuenis pertinuiſe ad te titulo legati ,qué
titulum priùs ignoraueras; reuerà donatio tua va-
lida fuit; quia habuiſti animum donandi ,& tranſ-
ferendi totum ius quod habebas. Similiter ergo
Confeflarius, qui habet animum abſoluendi , in
quantum poteſt, & meliori modo,quo poſſit, va-
lidè abfoluit, licèt ipſe ignorerverum titulum ſuæ
poteſtatis; fi tamen reuerà habet illam ex aliquo
vero titulo : omnis aurem Sacerdos,de facto,quá-
do abſoluit, putat,ſe poſſe abſoluere,alioquin non
abſolueret,nec tentaret id , quod æltimat iinpoſſi-
bile : ergo, fiverè poteſt, & intendit facere a &tum
validum , quantuin poteſt , efficiet proculdubio
validum .
Dices,fupponi fillum , dum dicimus , eum ha-
193
bere poteſtatem , licèt ignoret , ſe illam habere:
quomodo enim potuit acquirere iuriſdictionem ,
aut priuilegiuin, li ignorauit conceſſionem : De-
buit ergo conceſſio ipſa venire priùs ad eius no-
ritiam , vt ei acquireretur: eſt eniin priuilegium,
quaſi donatio quædam , quæ non dat ius donata-
rio,antequàm ad eiusnotitiam perueniat pernun-
cium à donante tranſmiſlum . Reſpondeo , ad-
mittendo requiri regulariter ad valorem priuile-
gij notitiam , & acceptationein illius , cui confer-
tur,vtprobat Sanchez dicta diſputat.36.Dico ta-
men,in noſtro calu dari talem notitiam , & acce-
ptationem : quando enim priuilegium , vel facul-
tas cóceditur communitati,non eft neceffe ,quòd
ſinguli, qui funt in illa communitate , ſciant , &
acceptét; ſed ſufficit, quod Generalis,vel alij no-
mine communitatis , vel Religionis acceptaue-
rint : & tunc iam communitas verè habet illud
priuilegium , & per conſequens finguli illud ha-
Sect. II. 451
bent; licèt non venerit ad ſingulorum notitiam.
Quamuis ergo iſte particularis illud ignorarer,
iam habebat illud priuilegium , & facultatem ab
ſoluendi ab illo peccato: imò fæpè,quamuisom
nes Religioſi eius Ordinis illud priuilegium , ſeu
illam Bullam ignorauerint,iam illud habebant;
quia acceptando priuilegium ,ſcu facultatem có
municandi,& participandi gratiam, & priuilegia
aliorum Ordinum , tunc acceptarunt insplicitè
omnia priuilegia illis conceſla,laltem vſque ad il
lam diem, quæcumque illa eſſent; quæ accepta
tio ſufficit ,vt iam omnes haberent illud priuile
gium , licèt illud in ſpecie ignorarent.
Conftat ergo ex dictis,doctrinam illam com 20 .
munem intelligendam efle, vt Confeflarius de
beat habere notitiam iuriſdictionis , & facultatis
ſibi concellæ ; hoc eſt,debeat exiſtimare, ſe habe
re facultatem , & rurfus debeat habere notitiam
conceflionis fibi fa&tæ , quandoipfe eſt, cui priui
legium ,vel facultas conceſſa eſt: ſecuis , quando
Ordini fuit concefla: tunc enim , licèt Confella
rius id ignoret ,iam eam habet,atque idcò volens
abſoluere,in quantumpoteſt,validè abſoluit,cùm
verè habeat iam poteſtatem abloluendi.
Terciò quæri lolet,an iuriſdictio delegata ha 21 .
beatur fufficienter per voluntatem præſumpram Anfufficiat
voluntas
ſuperioris delegancis. Aliqui enim ſignificant, prafumpta..
fufficere futuram ratihabitionem ſuperioris nunc 1
probabiliter præſumpram , quos affert Suarez
diſput.26.fe t. 1.num .13. Alij, ſufficere volunta
tatem præſumptam ,quamuis non fit actu exhibi
ta ,nec declarata , quos affert idem Suarez difput.
27. feet 4. num.1s. Communis fententia docet,
non ſufficere ratihabitionem in primis de futu
ro,quam doceridem Suarez di&ta fe&t...Vaſquez
quaft.93.art.z.dub.2. & alij ferè omnes : & qui
dem li ſermo fit de propria ratihabitionc, quæ ex
ſe eſt voluntas conſequens, ac ſupponens actum
factum ; non poteſt efledubium ; cum Sacra
mentum non poßit efle luſpenſum , & dependens
à conſenſu fuiuro ſuperioris: nain , ſi à principio
non fuitvalidum ; nec fier etiam validuin poſteà,
licèt ſuperior ratum habeat. Si verò fuic validum,
non indigetratihabitione : nam validum erit , li
cèt poſteà cacum non habeat ſuperior.Neque hîd
locum habet regula iuris : Rarihabitionem retro
trabi, e mandato non eft dubiurn comparari. Illa
enim intelligitur ad ſummum de ratihabitione in
ordine ad ačtus, qui licèt à principio non fuerint
validi poſſunt camca pofteå validi fieri, & eorum
valor per iuris fictionem retrotrahi , quales non
ſunt actiones ſacramentales,vt conſtat guæ live
rè ab initio non valent , non poffunt pofteà acci
pere valorem,quando iam non funt : vnde in illis
magis habet locum illa alia juris regula: Q110d ab
initio non valet, tractu ten pores non conuale cit .
Magis dubitari poteſt,loquendo de ratihabi
22 .
tioneminuspropria ,fo'u voluntate præfenti Præ
lati non explicata,fed folùm præſumpra ; in quo
ſenſu aliqui intelligunt Doctores primæ fenten
tiz. Diſtinguendum tamen eſt: vel enim volun
tas præſumpta ſuperioris eſt merè conditionata ,
quatenus iudico ,quòd ſi ſciret ſuperior,velſipe
teretur facultas,illam daret ; & hæc cerrè nó luf
ficit: quia iuriſdictio deber abfolutèdari , & per
conſcquens per volunt.item abſolutam , & actu
exiſtentem ,non quæ cílet :nam , quod non eſt,nó
operatur . Neque hîc locum habet ,quod dici ſo
let in tractatu dc luftitia,non efle furtum , quan
do ego accipio id ,quod ſcio dominuin mihi da
Pp 4 turuin ,
 452 De Sacramento Pænitentiæ .
turum ,li peterem : eft enim diuerla ratio.Nam ad confeſsione Fratribus priuilegiatis facta , vbi dici
furtum requiritur, quòd dominus fit inuitus po tur: Volumus autem, quid y, qui Fratribus confite
fitiuè; hoceft,quòd habeat voluntatem retinendi barur, eifdem fuis parochialıbus Sacerdotibusſemel
ſuum ius aduersùsme,quam voluntatemnon ha- ſaltem in anno confiteri, prout generale Concilium
bet dominus in illo caſu ; & ideò non ſum fur, ſtatuit, nihilominus teneantur; quódque iidem Fra
quia dominus non eſt inuitus , licèt non habeat tres eos ad hoc diligenter , & efficaciter fecundum
voluntatem dandi. At verò ad valorem facra- ' datam eis à Domino gratiam exhortentur. Altero
menti non ſufficit, quòd ſuperior non fit inuitus; Sixti IV.in Extrauaganti,Vices,detregua,e pace,
ſed requiritur , quod pofitiuè velit dare iuriſdi- vbi præcipit , quod ipfi Mendicantes deſiſtant
& tionem,ficut ad valorem confecrationis, & alio- prædicare, quodparochiani nonſint obligati,fal
rum Sacramentorum requiritur etiam voluntas tem in Paſchare,proprio confiteri Sacerdoti:quia
polítiua, quæ fit, vel fuerit , & virtualiter perfc- de iure tenetur parochianus , faltem in Paſchate,
ueret . proprio confireri Sacerdoti. Per hoc tamen ( in
23 . Si verò voluntas præſumpta ſit voluntas in ſu- quii) pſi Fratres Mendicantes non cenſeantur ex
periore quidem exiſtens, fed non ſufficienter ex- clufi, quominus ſecundàmiuris communis, & priui
plicata; rurſus diſtinguendum eſt: nam , fi fit me- legiorum eiſdem concefforum difpofitionem , confef
rè interna , & nullo externo ſigno prodita ; nihil fiones audire,o panitentias iniungere valeant.
operatur: tum , quia iuriſdictio humano modo nó In hoc puncto non oporter iam immorari:quia 26.
datur,niſi per ſigna humana: tum etiam , quiahoc loquendo de poſſibili,res eſt certa , Pontificem
Sacramentum debet efle ſignum ſenſibile;in quo Summum poſle dare facultatem confitendi aliis,
ficut forma deber eſſe ſenlibilis ; ita & poteftas præter Parochum , cùm ipfe fit omnium Paro
miniſtri: non eft autem fenfibilis, Gi folùm funde- chus ,& Paſtor. Et id definitum fuit à loan.XXII.
tur in voluntate interna ſuperioris nullo ſigno in Extrauaganti,Vas electionis.de bareticis, contra
ſenſibili manifeſtata. Denique , fi illa voluntas quemdam Ioannem de Poliaco, quamuis, vt no
præſumpta manifeſtecur aliquo ſigno externo , li- tat Vaſquez num . 2. neque ipſe negauerit talem
cèt non omninò explicito ; tunc ſufficier ad valo- poteſtatem ; ſed ſolùm dixerit, ſtáte decreto Con
rem abſolutionis : qualia autem debeant effe illa cilij Lateranenſ. in cap. Omnis zırıufque fexus.de
figna; pendet ex circumſtantiis, & iudicio prudé- pænitent.co remiſsione , non poſle tolli à Papa il
tis. Addit Suarez illa ſectione 1.num . 17. etiamſi lam obligationem confitendi l'arocho , nifi illi
talia figna faciant probabilem exiſtimationem de decreto derogetur. Hoc autem ipſum damna
præſenti conſenſu delegantis; non efle tali iurif- tum etiam eſt, & meritò : quia decretum illud io
dictione vtendum, niſi vbinon eftopportunitas lùm præcipit,confeſſionem fieri proprio,velalte
clariùs , & expreſſiùs cognoſcendi voluntatem ri de licentiaproprij: quiautem confitetur Reli
ſuperioris, & aliunde eſt ſufficiens cauſa admini gioſo habenti facultatem Papæ ,iam confitetur il
ſtrandi Sacramentum . Hoc tamen aduerfatur co- li de licentia proprij; cùm Sacerdos proprius non
muni ſententiæ , quam defendit ipſe Suarez infrà folùm fit Parochus; ſed etiam Epiſcopus, & Papa:
difputat. 26.ſect.6. quòd liceat cum iuriſdictio- alioquin neque ille , qui confiteretu: Epiſcopo;
ne , & poteſtate probabili miniſtrare hoc Sacra- obferuaret illud decretum , cùm non confiteretur
mentum , de quo ſtarim dicemus . Parocho, nec de licentia Parochi : quod tamen
24 . Quartò quæri poteſt,an ille , qui habens iuriſ- abſurdiſſimum eſſet.
Caufa inn dictionem delegatam cæpit audire confeffioncm , Hoc itaque circa poſsibilitatem ſtatuto ,certum ‫ܐ‬27.
cepta , an poſlit illam finire,etiamfi interim expiret delega- etiam eft , de facto iam nunc fideles fatisfacere
dires iuriſ tio. Aliquidicunt,non poſſe, velfákem id eſle
dictio.
præcepro confeffionis annuæ , confitendoReli
ſaris probabile.Petrusde Ledeſma in Surnma,cap. giofis habétibusà Summo Pontifice facultatem ;
12.de facramento Pænitentiæ , poft quintam conciu- nec debere iterum eadem,aut alia peccata confi
fionem . Zambrano de caſibus in articulo mortis, teri Parocho : nam priuilegia Regularium , præ
cap.4 dub.5.num.4 . Alij tamen abſolutè docent, ſertim moderna,clariflimèloquuntur , & fidelium
poſſe, quos refert , & fequitur Sanchez lıbr.2.in omnium vſus ita obſeruat : & Clemens VIII. ſpe
Decalog.cap.13.num.15. & in fimili indicat libr. ciali Breui ira declarauit 22.Decébris, anno 1592 .
4.Cap 54.num . 34. Villalobos in Summa, tractar. vt refert Coninch in praſenti diffut.8.dub 9. De
27. clauf.4. num . 2. Acoſta in expofitione Bulle illa verò limitatione Martini V & Sixti IV.diccn
Cruciata,quaft. 36. Rodriguez ibidem , $.5.1.2 . dum videtur cum loanne Medina, quem ſequitur
Diana 1.som . tract.de Bulla Cruciare , reſolut.94. Vaſquez num.18 . illos non voluifle quidem ob
quæ ſententia valdè probabilis eſt : quia res non ligare pænitentem ad confitenda eadem peccata
eſt integra , c.Gratum. & c.Relatum.de officio de- iterum Parocho : id enim abfurdum elle dixit
legati. Vnde ille,qui per Bullam Cruciatæ habet Benedi&us XI.ın Extrauaganti,Inter cunétas.de
poteſtatcm abſoluendi,liconfeſſio cæpta eſt, po- priuilegiis. ſed ſolum , vt ficut nunc pofluntapud
terit tam profequi, etiamſi interim finiatur tem- Religioſos Euchariſtiam ſumere, excepta Com
pus Bulle , quod idem de fimilibus facultatibus munionc paſchali, quam debent à Parocho reci.
dicendum eſt. pere : fic tunc,licèt per totum annum poſsint co
25 . Quintò diſputari ſolet in hoc loco de eo, qui fiteri Religiofis , paſchali tamen tempore, quan
do pro Communione annua ſuſcipienda debc
Kui confite confiterur Regularibus , habentibus facultatemà
ribus,an de. Papa audiendi confeffionem ; an teneatur confi bant confiteri,eam confeſsionem apud Parochum
beat sonte teri cadem peccata ſuo Parocho ,vel cum co face- facerent,velapud alium de eius licétia. Vnde ,qui
Parosho. re confeffionem annuam : quod latè,& optimè tunc non haberet materiain neceffariam confcf
tractat Vafqucz guaft.93.art.i.dub.6. Et tota fe- fionis ,non debebat Parocho conficeri: & hoc pro
tè difficultas eft in explicando duplici decreto : al- tunc in vſu fuit, vt hoc ſalrem actu Parochumre
rero Martini V.quod referunt loan. Maior diſtin- cognoſcerent : poftcà tamen hoc etiam ſublatum
ctione 17. Henricus quodlib.10.queſt.1. Adria- fuit, & reliða fóla Conmuniopaſchalisapud Pa
n ! ' s quaff, s . de conflione , & Medina quafi.de rochum ex obligatione facienda.
$ .1.An
 tentiæ.
fus priuilegiaris facta, vbidici
mPa,roquchudialiy,quiSaFrceaurdribus contra
bus otibusfemel
treri, prout generale Conculan
s teneantur; quodque iidem fit
gerter , & efficaciter ſecuritate
0 grariam exhortentus. Alize
agartu,Vicesgele tregua, gan
d ipfi Mendicantes debite
hrochiani non ſint obliga
oprio confiteri Sacerdoti
:cha
fochianus , faltem in Paſcbar
bacerdoti
Me . Per hoc tamen
ndicantes non cenſeaniwa
aridum iuris communis, o pre
nie forum difpofitionem coming
nutentias iniungere valeant.
on oportetiam immora ri:qua
ibi cer Pontific
li,res eſt ta , em
re facultatem confitendide,s
cùm ipfe fit omnium Pay
d definitum fuit à loan.XXII
is electionis.de berenica, conta
ha de Poliaco , quamuis, vtna
nequeiple negauerit talen
Im dixerit,ſtare decreto Cor
ſap. Omnis utriufque fexu.4
pre, non poffe tolli à Papai
tonfitendi l'arocho , nifi 18
Hoc autem ipſum danun
rito: quia decretum illudio
fionem fieri proprio,velalt
quiautem confitetur R
rem Papæ ,iam confireturi
cùm Sacerdos proprius ne
d etiam Epiſcopus, & Papi
qui conhtereru: Epiſcop
um , cum non confitereich
tia Parochi: quod rames
sibilitatem ftatuto,certon
in nunc fideles fatisfacere
annux , confitendoReli
Emo Portifice facultatem;
< m,aut :lia peccata conf.
uilegia Regularium,p12
mè loquuntur,& fidelium
bat: & Clemens VII.fpe
t 22.Decébris,anno 1592
palensi difput.8.dub 9.De
artini V & Sixti IV.dicit
he Medipa, quem fequitur
non voluifle quidem ob
onfirenda eadem peccata
nim abfurdum effe dixit
,Inter cunctas,de
auaganti
t ficut nunc poflunt apud
nfumere, excepta Com
m dibent à Parocho red
orum annum pofsine co
i tamen tempore, quan
onua tuſcipienda debe
sionem apud Parochum
de eius licétia. Vnde,cui
um neceſſariam confel
ho confiteri : & ho c pro
unise
rem actu Paroch
In hoc etiam fublatum
niopaſchalis apud Pa
anda. 3.1.Ar
Diſp. XIX.
S. 1. An ſufficiat iuriſdictio delegata , dubia,
&
vel probabilis,ad miniftrandum hoc Sacra-
menium .
28 . Eftat duplex dubium circa iuriſdictionem
R delegatam : primum , de iuriſdictione incer-
ta : quod poteſt dupliciter contingere. Primò,ita
ve fit merum dubium negatiuum . Secundò, ita
ve fit dubium ,quod vocari ſolet poſitiuum ;quá-
do,fcilicet,probabile eſt,ſed non certum, dari iu-
riſdictionem . Et quod attinet ad primum , dixi-
musdifput.8
principio, non. poſſe
deSacramentis in genere,fe£t.7
licirè Miniſtrum .in
veimateria,
vel forma dubia , niſi in caſu neceſitatis, vt fub-
ueniatproximo eo inodo,quo poteſt. Vnde a for-
ciori idem dicenduin eric de poteftate dubia, qua
nemo poterit vci,niſi in caſu neceſſitatis, quando
aliud remedium magis ſecurum exhiberi non
poffet. Quo caſu abfolutio deber dari ſub con-
ditione. Qualis autem,& quanta debcar elle ne-
tellitas,vtabfolutio poffit dari cum poteſtate du-
bia,tractar Suarez difput.26.fe &t.6.n.3.
29 . Difficultas tota eft, quando eſt ſub opinione,
an Confeſſarius habeat iuriſdictionem , quibuſ- telligi debet cum inoderatione dicta extra mor
que affirmantibus,inquibuſdam
damprobabiliter: negátibus,&vtrif-
quo caſu P.Suarez ris articulum , in quo non ſemper licebit ita ab
difp. 26. " folucre.
feet.G.num.6.com fequentibus, dicit , fecurius eſſe,
quærere Confeſſarium habenté certam potefta-
tem : concludit tamen ,licitum eſſe, tam ex parte
Confeffarij,quàm ex parte pænitentis , miniſtra-
re,& recipere hoc Sacramentum cum iuriſdictio-
ne probabili:tum , quia ficut,quando adeſt com-
munis error , Eccleſia dat iuriſdictionem propter
' publicam vtilitatem ; ita quando adeſt opinio
probabilis Doctorum affirmantium ,dari potefta-
tem ,tunc etiam propter communem vtilitatem
fidelium ,qui iuxta illam probabilem ſententianı
operantur, Eccleſia dat iuriſdictionem , etiamſi
fententia illa fit re ipſa falſa : tum etiam,quia pe-
nitens communiter confitetur ſimul aliqua pec-
cata venialia , ſuper quæ quilibet Sacerdos habet
directam iuriſdictionem ,atque adeò ab iis,ſaltem
directè,abſoluet, & faciet Sacramétum validum,
quo indirectè faltem remittantur alia grauiora,
fuper quæ habebat iuriſdictionem directam .
Quem modum dicendi ſequati poſteà ſunt Tho-
mas Sanchez libr.i.in Decalog.cap.9 .num.35. &
alij,quos refert, & fequitur Diana 1.com. tract. de
opinione probabili,reſolut.2. quibus adde Bonaci-
nain diſput.2.de peccatis,quaft.4.punct.9.num.19.
Granadum 1.2.controuerf.2.tract.2 2.diſp.4.fe£t.4.
Caſtrum Palaum tom.i.difp.2.punkt.s. n.9 . Tur- militer ergo in articulo mortis valida crit confef
riinum in ſelectisdifputat.par.1.difput.21.dub.2 . fio quoad alia peccata , licèt reuerà Confeſſarius
Ioannem Sancium in ſelečtis diſp.44. numer.24. non poflet abſoluere directè ab illo peccato re
Leſlium lib.2.cap.29.dub.8 .num.68. Malderum ſeruato, atque ideò nulli periculo ſuæ falutis ex
1.2.quest.19.art.s.difp.86 .
De ſoliditate huius fundamenti adhuc dubi-
tat Salas in 1.2.quaft.2 1.tract.8.diſput.vnica ,fect.
10.num.101. & fe&t.27. num . 286. a 287. quia
vtrumque illud caput non eft certum , ſed ſub
opinionum diuerfitate : ergo femper relinquetur
dubius valor Sacramenti , & per conſequens pe-
nitens periculo exponitur damnationis, fi fortè
opiniones illæ non fint veræ.
Ego exiſtimo in primis, fi ſermo fit de ordina-
ria confeſlione extra mortis periculum , fenten-
tiam illam tutiſsimam elle : quia proximus nulli,
vel certè exiguo periculo exponitur: tum propter
vtramque rationem à Suario adductam : tum et-
Sect.II. 453
iam,quia moraliter non eſt periculum, quod non
poſsititerum ante mortem confiteri alteri Sacer
doti , à quo,faltem indirectè , abſoluerur ab his
peccatis , & iuſtificabitur. Et quamuis poſsit re
pentè mori; hoc tamen non cenſetur morale pe
riculum hîc, & nunc : & ficut ipfe pænitens,quá
do fcit,ſe efle in peccato,non tenetur ſub morta
liad confeſsionem , vel contritionem ftatim po
nendam ratione illius periculi, vt vidimus diſpu
tat.7.fe£t.11. fic multò minùs cenſeturrelinque
re illum in moralipericulo damnationis Confef
ſarius,quicum abſoluit ,non folùm cum opinione
probabili,fed cum fundamentisferè certisde va
lore Sacramenti. Denique, licèt vtilius effet pa
nitenti,Sacramentum recipere abſque illo quali
cumque periculo ; non tamen tenerur etiam ex
charitate Miniſter dare Sacramentum cum omni
vtilitate,& ſecuritate poſsibili , vt notauit Petrus
Lorca in 1.2.diſp.38.membr.2. vnde dicit , quòd
non peccaret mortaliter Sacerdos, qui petenti
Communionem ,darct Hoſtiam probabiliter co
ſecratam ,fi non frequenter; ſed ſem.el;vel iterum
id faceret,quod idem admittit de abſolutione da
ta iuxta opinionem probabilem : quod tamen in
Hinc ſecundò addo, li confeſsio fiat in mortis j !.
periculo, & dubiuin ſit de poteſtate Confeflarij quid in
circa aliquod peccatum referuatum , fine cenfura, culo arss.
mortisliscai
licite poſter Confeffarius amplecti opinioné pro
babilem dantem illi iuriſdictionem circa illud
peccatum : quia nec tunc videtur exponere pe
nitentem vllipericulo. Nam ,licèt illa opinio el
fet falla ; adhuc Confeflarius abfoluit directè ab
illis peccatis mortalibus non referuatis , quæ pee
nitens confitetur, & facit Sacramentum validuin ,
quo pænitens iuftificatur: illud autem peccatum
referuatum habebit ſe, ſicut illa , quorum pæni
tens inculpabiliter eſt oblitus : idem enim eſt, nó
recordari alicuius peccati, vel ignorare obligatio
nem confitendi illud alteri Confeflario ; quam
obligationem tunc pænitens inculpabiliter igno
rat. Vnde,li per multos annos oblitus effet illius
peccati ,vel ignoraffet cius referuationem , nemo
vmquam obligat illum ad repetendas confeſsio .
nes, & confitenda iterum omnia peccata,quæ to
to illo tempore confeffus eſt ſuo ordinario Con
fellario ; fed folùm ad confitenduin illud pecca
tum referuatum . Et hæceſt praxis omnium fide
tiuin , & totius Eccleſiæ . Supponunt ergo ,confef
fiones illas fuifle validas quoad alia peccata. Si
ponitur ex hac parte pænitens à Confeffario.
Dixi , quando peccatum referuatum non habet
32
cenſuram . quando enim illam haberet, eller ma
ius dubium : quia multi , vt fuprà vidimus , ſen
tiunt,excommunicatum ,duranre excommunica
tione , non pofle recipere validum facramen .
tum pænitentiæ ; & hoc , etiamfi inuincibiliter
ignorer ſuam excommunicationem.Siergo Con
feffarius non poteft verè auferre illam excommu
nicationem ,non facier iuxta illam fententiain Sa
crainentú validuny. Atque eadem ,velſimilis diffi
culras efle poffet,quando in eodé mortis periculo
Confeſſarius non folùm dubitaret de poteftate
ſua in ordine ad aliquod peccatum reſeruatum ;
ſed
 454 De Sacramento Pænitentiæ .
fed fimpliciter , & abſolutè, de poteſtate abſolué-
diàmortalibas,eò quòd dubitaret , an effec ap-
probatus,vel an accepiſſet iuriſdictioné a potente
dare: tuncenim non-eſt ita certum , quod poflit
Sacerdos ſimplex abſoluere directè à venialibus
eum , qui haber ſimul peccata mortalia. Vnde ipſo
Suarez infrà difpur. 31.fe &t. 3. num . 10. is .
non ita certam putat ſemper illam abſolutionem
à venialibus, ficur illam aliam à mortalibus non
reſeruatis. Videretur ergo Sacerdos in illo arti-
culo alicuipericulo exponere pænitentem ,quan-
do abſolueret cum opinione folùm probabili de
ſua poteſtate in ordine ad mortalia.
33 .
Hæc quidem vrgent ita, vt li per principia in-
trinfeca iudicandum effet , non videatur licitum ,
infirmum in iis caſibus abſoluere cum ſola pro-
babilitate iuriſdictionis. Per principia tamen ex-
trinſeca non videtur condemnandus , qui ita ab-
folueret. Nam Auctores illius ſententiæ vniuer-
faliter loquuntur de abſolutione cum iuriſdictio-
ne dubia ,non diſtinguendo inter abſolutionem à
peccatis,vel à cenſuris. Deinde, quod attinet ad
ſecundum caſum ,de habente probabilitatem tan-
tum circa totam poteſtatem abſoluendi à morta-
libus ; ita videtur loqui expreſsè Thomas San-
chez libr.z.in Decalog.cap.13.num .15. vbi dicit,
omninò validam , & certam efle abſolutionem
fimplicis Sacerdotis à venialibus in eo, qui habet
mortalia , quæ tunc indirectè remittentur. Item
P.Suarez dicta diſput. 31. fe &t. 3.num . 1o .dicit,eſle
fallum , & improbabilc,quòd confeffio facta ſim-
plici Sacerdoti de venialibus ab eo , qui habet
mortale, cuius non recordarur,non ſit valida , nec
afferat gratiam ſanctificantem homini aliàs bene
diſpoſito. Quare prædictam doctrinam ij pro-
culdubio intelligunt etiam, quando infirmus ab-
ſoluitur ab aliquo habente folùm iuriſdictionem
probabilem circa mortalia: & praxis,ac vſus com-
munis,quo inaximè mouetur Suarez difp.praſen-
ti,id confirmat:nec diſtinguuntdearticulo mor-
eis, & confeſſione ordinaria ; ſed in vtroque caſu
abſoluunt cum iuriſdictione probabili. Credo
tamen, quòd id non concederent caſu , quo pro-
babilitas non eflet de iuriſdictione , ſed de porc-
ſtate Ordinis,anSacerdos eller legitimè,& validè
ordinatus: tunc enim non procederent illæ ratio-
nes, cùm neque Eccleſia poſſet ſupplere , & dare
iuriſdictionem ,cuius ille non eſſer capax, fi reue-
rà non eflet Sacerdos iieque etiam per abſolutio-
nem directam à venialibus remitterentur cætera;
cùm nequeà venialibus poffet abſoluere, fi reuc-
rà non effet Sacerdos.
34 . Denique in primo etiam calu , de habente ca-
ſum reſeruatum cum cenſura, in quo videtur eſſe
maior difficultas,adhuc credo, Auctores illos idē
ſentire. Primò,quia generaliter loquuntur, vt
dixi,quod non debuiflent facere, cùm probabili-
tas iuriſdictionis frequentiùs contingatcirca pec-
cata reſeruata , quæ magna ex parte
ratione cenſuræ . Secundò , quia vſus, & praxis
communis , quæ potiſſimuın mouet Suarium ad
illam fententiam defendendam , magis apertè co-
ſtat in hoc caſu. Nam, ſi ratioin contrarium ad
ducta probaret; deberemus quidem non folùm
in periculo mortis , ſed etiam extra illud non ab-
foluere ab excommunicatione vlla cuin iurifdi-
ctione probabili, vel certè deberemus adınonere
pænitentein , vc faceret fe abfolui ante mortem
ab alio habente iuriſdictionein cerram circa illain
cenſuram : quia,fi abſolutio fuit irrita , & vera eſt
fententia dicens , excommunicatum numquam
recipere Sacramentum pænitentiæ validum, nifi
priùs validè abſoluatur ab excoinmunicatione;
conſequens erit,quòd ille pænités numquam iu
ſtificabitur ante mortem in hoc Sacraméto. Idem
ergo periculum erit abſoluendi illum ab excom
municatione cum iuriſdictione folùm probabili
extra mortis periculum , cùm eo ipſo remancar
iam inhabilis ad abfolutionem facramentalem
vnquain recipiendam . Er tamen vſus omnium
planè Confeflariorum hoc habet,vt amplectan
tur ſententias probabiles circa abſolutioné à cen
[uris virtute Bullæ Cruciatæ,vel lubiici, vel alte
rius facultatis; & ita abloluant, non imponentes,
quòd ante mortem faciant, ſe iterum ablolui ab
alio ,qui habeat certam poteftatem . Facendum er
go eſt,vel excommunicationem non impedire ef
fectum abfolutionis facramentalis, vr communis
fententia docet; vel certè Ecclefiam tunc confer
rc iuriſdictionem ad abfoluendum verè à cenſu
ra : quia in hoc caſu non folùın interuenit error
opinionis probabilis , qui certè non eſt commu
nis omnium ; ſed eorum,qui tenent illam opinio
nem :( & tamen propter illum dicitur communi
ter Ecclefia dare iuriſdictionem : ) ſed interuenit
error communis omnium : omnes enim Confel
farij hodie habent hunc vſum abfoluendi, faltem
extra mortis periculum , cum probabilitate circa
poteſtatem abſoluendi à cenſura, & caſu referua
to. Cùm ergo ex hoc vſu communi omnium le
quatur manifeſtum periculum omnium pæni
tentium , qui exiſtimantes ſe iain abſolutos, non
curant ampliùs de abſolutione ab illa cenſura, &
reinanerent incapaces abſolutionis ſacramenta
lis; farendum eſt , Ecclefiam propter hunc erro
rem coinmunem ad impedienda illa damna con
ferre iuriſdictionem , vel certè fententias illas , in
quibus illud periculum fundatur, non elle veras.
Poftremò, quia,licèt aliqui Doctores tenue 35.
rint ,abſolutionem à peccatis non eſſe validam,
niſi priùs tollarur excommunicatio ; non ideò fit,
quòd in hoc cafu non ſit valida : ad hoc enim de
bent eſſe veræ tres ſententiæ . Prima illa, quæ di
cit, non pofTe excommunicatum validè abſolui à
peccatis. Secunda illa alia, quæ dicit, Ecclefiam
non dare iuriſdictionem propter opinioné pro
babilem . Tertiadenique illa,quæ dicit , fimpli
cem Sacerdotem non poſſe validè abſoluere in
articulo mortis , præſente proprio Parocho , aut
data opportunitate illum vocandi. Nam quæ
cumque ex his tribus ſententiis Gt falla, iam in
firmus valide abſoluetur , & non exponetur vlli
periculo. Propter hæcego credo , illos Auctores
ita vniuerſaliter fuiſſe loquutos ; ſed præcipuè
propter vſum , & praxim communem omnium
Confeſſariorum , quam neceſſe effet omninò
condemnare , fi non poffet abſolui in articulo
mortis aliquis cuin iuriſdictione probabili à cen
ſura reſeruata, vt fuprà oſtenſum eſt.
9.2. An iuriſdictio delegata ad confeßiones
audiendas expiret morte concedentis.
Oc eſt alterum , quod dubitari Colec circa 36 .
Horice
iuriſdictionem delcgatamn , de quo larè , &
optimè Thom.Sanchez lib.8.de marrim . diſp.28.
num.71.6 ſequentibus, vbi affert duas ſententias.
Prima affirmat expirare , quam tenent Paluda
nus , Antoninus, Nauarrus , Philiarchus , & alij,
quos refert ibi,c num.74. qui tamen ferè omnes
non
 hitentiæ.
excommun
icatum numquam
ntum pænitexencotimmæunvalidum, i
bluatur ab ic
azione
p n
æ
puòd ille nités umquamis
hortem in hoc Sacraméto.Item
it abſoluendi illumab Cut
iuriſdiction folù probat
e m i
culum , cum eo ipſore
abfolution facramentarken
ma
em le
Ham . Er ramen vſus omnica
tum hoc habet , vr ampleta.
37.
abiles circa abſolutioné ice
Cruciata , vel lubilci, vela
ta abfoluant, non imponers
m faciant , ſe iterum abſolnia,
tam poteſtatem . Fatendume
punicationem non impedir :
is facramentalis, vt communi
I certè Eccleſiam tunc conte:
d abſoluendumverè à ceals
Lu non folùm inrerueniterre
is , qui certè non eft commu
prum , qui tenent illam opinia
38 .
ppter illum dicitur communi
dictioncm : ) fed interest
mnium : omnes enim Conica
punc vlum abſoluendi,falten
um , cum probabilitate circa
hdi à cenfura ,& calu refera:
oc vſu communi omnium
periculum omnium per
mintes le ian abſolutos,no
bſolutione ab illa cenſura, &
es abſolutionis facraments
Ecclefiampropter hunc ento
mpedienda illa damna.com
vel certè fententias illas,a
mfundatur,non efle vers
cèt aliqui Doctores tenir
peccatis non efle validan,
bmmunicatio; non ideo fir,
lic valida: ad hoc enim de
rentiæ. Prima illa,quedie
hunicarum validè abfolur à
alia, quæ dicit, Ecclefia
cm propter opinioné pro
que illa,quædicit, fimpli
polle validè abfoluere in
ente proprio l'arocho, au
lum vocandi . Nam quiz.
ententiis fit falla, iam in
ur , & non exponeturvil!
ego credo, illos Auctores
loquutos ; fed præcipad
xim communem omnium
m neceſſe eller omninò
poffet abſolui in articulo 39 .
di tione probabili à cens
bftenfum eft.
Heleguta ad confeßsiones
morte concedenti .
uod dubitari ſolet circa
gatam , de quo larè, &
16.S.de matrim . difp.28.
bi affert duas fententias
quam tenent Paluda
s foro externo datur appellatio ad delegantem ab
s, Philiarchu , & ali,
qui tamen ferè omnes
non
Diſp. XIX.
non loquuntur de iuriſdictione concella à Sum
mo Pontifice,in quo propter ſupremam poteſta-
tem concedunt iurildictionein ab eo delegatam
ad audiendas confeffiones in genere non expira-
re eius morte,ſed durare: quod videtur colligi ex
cap.S. ſuper gratis.de officio delegati,in 6. & c. Si
cui neella. de prabendis , in 6. quam fententiam
ipfe etiamSanchez probabilem iudicar.
Secunda ſententia probabilior negat , expirare
poteſtatem illain morte concedentis :quodidem
eſt, quando ille,qui conceſlit, amouetur ab offi-
cio, vel ſuſpenditur , aut alio quocumque modo
amittit poteſtatem , quam habebat. Hanc tenet
Suarez in præfenti,difputat.28.fe&t.3. Henriquez
libr.6.cap.6.num.7.6 libr.7.de Indulgentiis,c.21.
num.6. Sayro,Graffius,& alij , quosaffert, & ſe-
quiruridem Sanchez ibi,num .72.675. qui ta-
men num.73. explicat, id intelligendum , quando
licentia non conceditur ad audiendani confeflio
nem pænitentis determinati in pænitentis fauo-
rem : tunc enim , quoad confeflionem nondum
cæptam , expirat morte concedentis.
Probatur: quia hæc eſt differentia inter iuriſ-
dictionem contentiofam , ſeu ad lices, & inter iu-
riſdictionem fori gratiofi,vt hæcpertineat adgra-
tiam,illa ad iuſtitiam ; atque ideò iura, quæ dicúr,
juriſdictionem delegatam perire morte conce-
dentis; loquuntur de contentiofa, non de gratui-
ta : hæc enim elt gratia , quæ fic non tam peni
tentibus, quàm Confeffario , cui ſtatim acquiri.
tur,& in quo radicatur , poſtquàm ab ipſo acce-
pratur , & in illo perfeuerat. Nec quoad hoc vi-
detur effe differentia inter licentiain conceſlam
ab Epiſcopo ,vel à Papa,cììm vrerque poffir dele-
gare,licètnon ita generaliter Epiſcopus , ſed cum
maiori limitatione quoad locum , & quoad pec-
cata. Imò idem dicendam cum proportione de
Parocho, licèt ſubdubitet Suarez num.1 2.Sed ea-
dem eft ratio ,vtfatetur Sanchez num.27 . cùmip-
ſe eciam habeat poteſtatem ordinariam . Quando
verò datur licentia Confeffario in gratiam pani
tentis determinati, gratia non fit Confeſſario, ſed
pænitenti : & ideò re integra expirat ; quia gratia
nondum cenſetur perfecta , ſed exequenda per
ConfefTarium ,atquc adeò magis videtur efle gra.
tia facienda, quàm facta. Aliud autem efferde
licentia conceſla ipſipænitenti eligendi Confef-
farium : hæcenim ,fiue concedatur ab Epiſcopo,
fiue ab alio Prælato ,vel etiam à Parocho, non ex-
pirat morte concedentis, vt cum multis docet ip-
fe Sanchez ibi, num.75 . quia tunc gratia , ſeu li-
centia conceditur directè pænitenti, quo acce-
ptante, iain gratia perfecta eft , & facta, non fa-
cienda , ſicut erat in priori caſu , in quo Confef-
ſario committitur gratia facienda , nondum verò
eſt alicui facta.
Contra hanc ſententiam aliqua ſolent obiici.
Primò, quia Vicarius Epifcopi ,licèt eius iuriſdi-
Etio fit ordinacia ,expirat mørte Epiſcopi,cò quòd
fit ab illo participara: ergo à fortiori cellabit iu-
riſdictiodelegata ab Epiſcopo. Reſpondeo, ne-
gando conſequentiam : náin Vicariusfacit vnum ,
& idem Tribunal cum Epiſcopo : vnde re etiam
non integra expirat poteſtas Vicarij ; cùın tamen
ccrtum lit , poteftatem delegatam ad audiendas
confefliones non cellare,quando confeflio capta
eſt, criamſi moriatur Epifcopus : delegatus enim
non facit vnum Tribunal cum delegante;vnde in
eius delegato.
Sect. I I. 455
Sccundò obiiciunt : quia eiuſmodi licentiam 40.
concedere pro tempore futuro , præiudicat ſuc
ceſſori, ad quem pertinet prouidere ouibus fuo
tempore: prædeceſſor enim ſolùm poterat paſce
re oues,& illas iudicare , dum viueret. Reſpon
deo: Hoc argumentum probaret , nec Summum
Pontificem poſſe dare talen licentiam , quæ non
pereat eius inorte : quia etiam ipfe præiudicaret
ſucceſſori: quod tamen eft apertè fallum , & con
tra communem praxim Eccleſiæ . Sicut ergo ad
Pontificem ſpectar nunc paſcere oues,non ſolum
per ſe iplum , ſed ctiam per alios: & licèt nó ſpe
etet ad iplum paſcere illas poſteà; ad eum tamen
nunc ſpectat prouidere hunc modum, quo poſt
cà benè pafcantur : & ideò nunc poteſt commu
nicare ſuam poteſtatem aliis ad eum finem , & hoc
ſine præiudicio ſucceſſoris ; quia ſucceſſor pore
ritreliocare,vel moderari illas facultates:ita cum
proporcione Epiſcopus nunc poteſt non ſolùm
palcere per fe ipfum ,fed per alios,& nunc proui
deremodum ,quo pofteà per alios benè paſcan
tur fine præiudicioſuccefloris,qui poteft reuoca
re, vel moderari illas facultates proſuo libito. >
Sed contrà vrgebit aliquis tertiò: quia, fi Præ 41 .
latus nunc potelt dare mihi licentiam , qua ego An Prals ,
vtar proteinpore , quo ipſe iam non erit Præla. tus poffu fili
dare licentia
tus: ergo poterit etiam nunc libi ipli dare talem pro tempore
facultatein , qua vrarur poſteà , quando non erit futuro.
iam Prælatus: Vnde Prælatus regularis poterit
paulò ante finem fuæ prælaturæ concedere ſibi
omnes facultates , & licentias , quibus veriſimili
ter credit, quòd pofteà indigebit; atque ita faciet
ſe quaſi exemptum à ſuccellore pro tempore le
quenti;quod cercè neque videtur effe in vſu, ne
que pofle admitti fine magno præiudicio diſci
plinæ regularis. Non poteft ergo Prælatus dare 7
nunc ſubdito facultatem ,qua vtatur eo tempore,
quo iam non erit eius ſubditus , fed lui ſucceſſo
ris : alioquin poſſec eas liceorias ſibi ſumere, cùin
non minùs poflit ſibi concedere , quàım ſuis ſub
ditis .
Reſpondco, ncgando ſequelam fimpliciter, & 42 .
abſolutè. Pro cuius explicatione aduerto ,facul
tates, quas Prælatus concedit, pofle efle diuerſas:
alix enim ſunt , quæ nunc quidem mandantur
xequutioni,licèt earum effectus perſcucret poft
ea; aliæ verò ſunt,quarú & effectus,& exequutio
ipſa pofteà
Ĉtatco tio da
ponen
mmuta atio inmvoto
diſpenlpriore
,veleft.Ad
claffe m ſc
, quæſpe
mcl excquutioni mandata, habet tamen ſuum ef
festum ſucceſſiuè tempore etiam ſubſequenti.
Item , quando Prælatus dat licentiam mihi acci
piendi veſtem , aut Breuiarium ab amico ; nunc
enim exequutioni mandarur illa licentia, & nunc
accipio veſtein,v.g.quam pofteà retinerepoflunte
abſque noua licentia ſucceſſoris. Et quidem his,
& ſimilibus poterit Prælatus finita prælatura frui,
quando ca exequutioni mandauittempore , quo
poterat eiuſmodi facultates circaſe , & circa alios
exercere. Quare, fi fibi accipit ab amico veftem ,
vel Breuiarium , poterit retinere poſteà, ſicut pof
ſent alij ſubditi , quibus ipſe dediffetfimilem li
centiam. Ratio eft: quia, cùin ipfe effet tunc ad
miniſtrator rerum communium , ad eum pertine
bat diuidere,& applicare ſingulis, quæ prudenter
judicaret illis applicanda. Sicutcrgo poterat aliis
applicare veſtem , aut Breuiarium ad eorú víum :
fic poterat libi,qui erat vnus ex illis,quidebebant
participare bona communia;ſecuata tamen pru .
denti,& rationabili diſtributione,vt non applica
ICH
.
456 De Sacramento Paenitentiæ .
tet fibi plufquam aliis cum eorum præiudicio;
hoc tamen eriam ſeruandum erat in applicationc,
& licentia reſpectu aliorum ſubditorum . lam er-
go erat illa veſtis ei legitimè applicata ab eo, qui
habebat munus applicandi, & diſtribuendi bona
communia .
43 . Ad poſteriorem claſſem pertinet faculras, v.g.
accipiendi aliquid ,veldonandi, aue vendendi an-
no ſequenti ; item facultas daca alicui , vt poſteà
vel abſoluat, vel abſoluatur à peccatis referuatis,
hx enim ,& fimiles facultates non habent præſen-
tem effectum , nec exequutionem , ſed futuram
tempore fequenti; & has facultates dicimus non
poſle Prælatum dare ſibi nunc pro tempore fe
quenti, quo iain non erit Prælatus. Poteſt itaque
nunc accipere veſté quia hoc iam nunc mádatur
excquutioni : poteſt item nunc accipere pecuniá
ab amico,& retinere, & in virtute huius legitime
acceptionis , qua accepit illam ad vſus non com-
munes, ſed ſuos , poteſt etiam finica prelatura eas
retinere, vel apud fe,vel faltem apud illum, apud
quem alijſubditi deponunt id, quod cum licentia
accipiunt ad vſus ſuos: non tamé porerit eas poft-
eà expendere ſine licentia ſuccefloris : quia , li-
cèt potuerit eas pecunias licitè accipere ; non ta-
inen dare libilicentiam ad eas expendendas tem-
pore ſequenti,quando iam ipſe eller ſubditus. Si-
militer non poterat,quando crat Prælatus dare fi-
bi facultatem abſoluendi alios Religioſos à reſer-
watis,quando iain non effet eorum Prælatus, nec
etiam vt ipſe ab eis abſolueretur : quia illa licen-
tia mandanda eller exequutioni tcmpore fequen
ti,quo iam ipfe non poſſeteam concedere.
44. Rcſtat tamen reddendaratio , cur magis poflic
Praelatus concedere aliis licentias pofterioris ge-
neris,etiamſi mandandæ ſint exequutioni tempo-
re ſequenti,quando ipfe non erit Prælatus, & non
pollit ſibi ipli eas coinmunicare pro tempore le-
quenti. Cur,v.g. poflit aliis dare facultatem ab-
foluendi à reſeruatis,etiain tempore ſequéti ,ſub-
ditos huius Conuentus , vel Prouinciæ , cui ipſe
nunc præcſt; & non poſſit ſibi dare nunc eam fa-
cultatem ad tempus ſequens. Ratio autein vide-
tur hæc cſſe: quia ipſe nunc non eſt capax acci-
pienditalein commiſſioné: poreſt enim ipſe nunc
abſoluere , vel per ſe, vel per alios, quibus com-
mittat illud officium : non poteft tamen commir
tere illud, niſi iis , qui ſint capaces talis commil-
fionis accipiendæ . Vnde non poffet nunc dare
eam facultatem homini non baptizato , vel non gante,non expirat poteftas in delegato :ergo mul
Clerico, qui futurus effetClericus tempore , quo tò minùs expirabit ex eo , quòd delcgantis pote
iam ipſe non effer Prælatus : nunc autein ipſe ſtas ſit aliquantulum diminura.
Prælatus non eſt capax accipiendi delegationem , Reſpondeo,dupliciter pofle Pontificem aufer
vel commiſſionem à ſe ipſo : quia inter delegan- re illam facultatem. Primo, reuocando omnes
tem ,ſeu committentem , & delegatum, ſeucoin- . facultates,feu ,quod idem eſt,reſeruandoſibi, vel
miffarium , debet dari diſtinctio : quarc ipſe non
poteſt tunc accipere illam facultatem ;poſteà ve-
rò non poteſt etiam ,quia iam expirauit poteſtasin
dante. Ergo,licètaliis pollit communicare eiuſ-
modi facultatem , non ſequitur, quòd poflit eam
communicare ſibi ad tempus futurum , quo non
erit Prælatus.
‫کرد‬. Poffet tamen id fortaffe fieri , fi non daretur
facultas libi immediatè , fed mediatè. Poftet au-
cem ciuſmodi mediatio dupliciter poni. Primò, li
Prælatus daret alij facultatein abloluendi à refer-
uatis.v.g.cum poteftate ſubdelegandi:tunc eniin,
ficut ille poffet aliis ſubdelegare eam faculratem ;
fic poffetipſe,quidederat, finita prælatura. Secu-
dù,poflet mediare aliqua perſona fita, ſeu com-
munitas,fi Prælatus prouincialis, v.g.dårer facul
tatem abloluendi omnibus Religioſis talis Do
mus , vel Conuentus , quicumque eſſent: tunc
enim , li ipſe, finito Prouincialatu,fierethabitator
illius Domus, poſſet frui eâdem facultate , ficut
alij. Vterque autem caſus colligi poteſt ex di&tis,
applicando argumentum , quod vſurpauimusex
facultate commiſſa à Pontifice , & eius duratione
poſt mortem concedentis.Similiter enim ,fi Pon
tifex Suminus alicui daret facultatem abſoluendi
cum potcftare etiam ſubdelegandi; non eſt du
bium , quin Pontifex ipſe renunciato Pontificatu
poſſet accipere facultatem ab illo , cui ipſe cam
dederat, ſicut poſſent accipere alij omnes Sacer
dotes. Item , fi Pontifex dediſſer facultatem ab
ſoluendi omnibus Religiofis talis Ordinis, nó eft
dubium , quin renunciato Pótificaru ,lifieret Re
ligioſus in illo Ordine,poſſetfrui eâdem faculta
tc, quam ipſe priùs toti Ordini conceſſerat. Hinc
autem colligitur, idem dicendum de Epiſcopo,
qui fimiliter, ſi dediſet facultatem abſoluendi à
calibus epiſcopalibus Religioſis talis Conuentus,
poſlet ipſe frui poiteà hac facultate, fi relicto Epi
ſcopatu fieret Religioſus in illo Conuentu .
Ratio autem in vtroque caſu eft , quòd tunc 46.
Prælatus non dat facultatem ſibi, ſed alteri capa
ci,ſcilicet ,vel illi delegato , cui dac etiam faculca
tem ſubdelegandi ; vel toti communitati talis
Conuentus: hiautem poſſunt runc accipere , &
acceptare illam facultatem , quæ , cùm femel ſit
penes ipſos , poterit pofteà eidem Prælato facto
fubdito communicari. Ceffat ergoin vtroque ca
ſu ratio, ob quam non poterat Prælarus dare fibi
ipſi immediatè eiuſmodi facultatem ,eò quòd nó
inueniretur fubicctum capax illam recipiendi
tunc,quando ipſepoterat cam concedere.
Obiicies vltimò , ex his ſequi, quòd delegatus 47.
aliquando habebit majorem auctoritatem , quàm
habeatipſedelegans. Si, v.g. Summus Pæniten
tiarius Pontificis potensabſoluere , veldiſpenſare
in tali calu , & potens delegare illam facultatem,
communicet , vel deleget Titio eam facultatem
generalem abſoluendi,vel diſpenſandi in illo ca
ſu : & pofteà Pontifex limitet poteftatem Pæni
tentiarij, & auferat ei poteſt- cem illain ad talem
cafum : tunc Titius, cui Pænitentiarius illain fa
cultatem dederat , rctinebit adhuc illam , quam
iam ipſe Panitentiarius non habet. Probaj ur fe
quela : quia,li mortuo ,vel amoto ab officio dele.
48.
alicui Tribunali deterininato illam facultatem ab
ſoluendi,vel diſpenſandi: & tunc non eftdubiú,
quin delegatus ille amitteret ſuam facultatem
per reſeruationem de nouo factam . Secundò,
poſlet Pontifex ſoli Pænitentiario , v. g. auferre
illam facultatem , quain priùs Pænitentiarij ha
bebant : & tunc non video , cur delegatus, qui
iam anteà acceperat illam facultatem à potente
eam communicare ,debeat illam perdere. De fa
cto enim in Bullario Regularium plures faculta
tes, & priuilegia inueniuntur concefla Regulari
bus à Suminis Pænitentiariis , qui ea concedere
poterant; quæ certè non amitterentur, licèt Pon
tifex nunc extinguerct omninò officium Summi
Pænitentiarij . Ergo à fortiori non amitterentur,
licèr

hitentiæ.
ptus prouincialis,v.3.datefor
di omnibus ReligiofisralisDis
entus , quicumque eſſentitu
ito Prouincialatu,fiererhabizi
biler frui eâdem facultate,burk
tem caſus colligi poteftexdi&is
mentum , quod vfurpauimusic
Ta à Pontifice , & cius duration
hcedentis.Similiterenim,apa
cui daret facultatem abſolum
iam ſubdelegandi; non etde
tifex ipſe renunciato Pontifice
acultatem ab illo, cui iple ea
ll acci om
Ponetnt pere alij nes Sexe
ifexdedilſc facultatea de
e
is Religioſisralis Ordinis, tóc
nunciato Pótificatu, fi fiere
dine,poſſetfrui eadem facile
is toti Ordini concellerat. His
id dicend
em um de Epicopa
dilet facultatem abfoluendii
bus Religioſis talis Conuen.
teà hac facultate, fi relictoEs
igiolus in illo Conuentu.
vtroltat
facu queem cafu eft,quòdtax
fibi, fedalteri caps
elegato, cuidat ctiam faces
; vel toti communitati til
tem poſſuntrunc accipere, &
culratem , quæ cumfemeli
rit pofteà eidem Prælato fato
cari. Cellat ergo in vtroquea
non poterat Prælatus darefin
Imodifacultatem ,eò quodni
tum capax illam recipica
oterat cam concedere.
ex his ſequi, quèd delegats
bajorem auctoritatem , quis
Si, v.g. Summus Pæniten
ens abſoluere , vel diſpenlar:
s delegare illam facultater
eleget Titio eam facultater
i,veldiſpenſandi in illo c:
x limitet porcſtatem Pani
poteſterem illam ad calcem
lui Penitentiarius illan fa
incbit adhuc illam , quam
us non habet. Proba,urle
,velamoto ab officio del
cltas in delegato :ergo mul.
eo, quod delegantis pote
diminuta .
ter poſłe Pontificem aufer
Primo, reuocando omnes
em eft, releruando lbi, vel
minato illam facultatem ab.
di: & tunc non eft dubit,
mitterer fuam facultatem
nouo fa& am . Secundo
enitentiario , v. g. auferre
in prius Pænitentiarij ha
ideo , cur delegatus ,qui
am facultatem à potente
car illam perdere . Defz
gularium plures faculta
inrur conceſa Regulari.
faciis , qui ea concedere
amitterentur, licèt Pon
mninò officium Summi
rtiori non amitterentur,
licet
LE
Diſp . XX . v . Sect. I. 457
officium illud limitaretur ; vel quoad aliquid ninò neceffarium eſt, ad quam conabimur non
diminueretur. Advalorem enimillius faculta-: ; folùm regulascommunes aſsignare ; led indica
tis non debet attendit , qualem poteftatein ha.re etiam earum applicationem ad caſus particu . :
beat nunc , qui illam concellit"; ſed qualem : lares magis dubios.
habebat cunc , quando illam concellic aw Si er 1
go poterat eam concedere , & conceflît abſque *** ISE CTIO
3
I.
limitatione, & in perpetuum ; non mifum , 09
quòd delegatus , cui Pontifex nihil aufert,ma quorum peccata poßint,
near quoad illum caſum cum maiori poteſtates .
' qui ,
quàmis, à quo illam accepit . referuare.
:: ‫نوره‬
wwitjese'l 1741 Ertum eſt de fide , eſſe in Ecclefia poter 1.
,
ad exteriusiudicium , & politiam ; fed etiam
quo
1
DISPVTATIO XX. apud Deum ; ita vt, facta reſeruatione , ablolu . ‫ه‬.
tio data ab, inferiore non Gt valida coram Deo.. 1
De Miniſtro confeſſionis in or- Quod contra Wiclephum latè probat Wala
denſ, 2. torno de Sacramentis, cap: 149. & contra
dine ad peccata reſeruata ... Hæreticos noſtri temporis definitum eftexpreſs
sè in Tridentino. Seffione1.4. cap.7 . vbi ex na :
SECTIO“ I. Qui, exquorum peccata tua, & conditione iudicij, quæ huic Sacra
mento-competit', & ex Ecclefiæ vſu id proba- ,
: . tur , & definitur, extra mortis articulum Sacer---
poſsint reſeruare. dores alios in cafibus reſeruatis nihil pofle, &
SECTIO II. Que peccata poſsint re releruationem ,non tantum in cxtcrna policia,
feruari. ſed etiam coram Deo vim habere : quod idem .
An poſsit Epiſcopus poftca,canone 11. repetitup, Ratio autem eft
Sectio III.
non folùmOrdinis poteftas, fed etiam iuril
pro libito reſeruare,cafius , abſquelegii dictio
tima cauſa... com
, quæ inferioribus à Superioribus
municari debet ; conſequens
m eſt , y Superior .
SECTIO IV. An , & quomodo Pre- poflit hanc iuriſdictione magis,vel minùs li
lati regulares-poffint referuare pec-; perſonas
mitare, ;dandoillam ad plures, vel pauciores
ad plurcs , vel pauciores cauſas,pro- ?
1
cata .
vt ipfi viſum fuerit : quod eſt releruare fibi ab
SECTIO V. De co,qui poteftate or- ſolutionem corum , quas inferiori non con- ,
cedit.
dinaria abſoluerepoteſt à referuatis. 2.
SECTIO VI. Vtrùm Superior poſſit proHinc conſtat primò , Summum Pontificem
ſuprema, & vniuerſali poteſtate poſle fibi
audire fola reſeruata, & abſoluere pæ- reſeruare aliqua peccata pro tota Ecclefia : Epi-.
nitentem ab illis. fcopos item , per fe loquendo , poſle(uapro luo .
Epiſcopatu: Parochuin denique pro
paro
Sectio VII. - Vtrùm faéta femel.con- chia ; ita tamen , vt referuantc Pontifice, nemo
feffione cum potente abſoluere à refer- poflit abſoluere, nifi delicentia iplius Pontifi
cis : reſeruante Epiſcopo , poſlint abſoluere alij
uatis,cenſeatur ablata reſeruario pro de licentia SummiPontificis. Denique, li Pa
omnibus, quæpænitens propter obli- rochus referuaret, pollentalijabfoluere de li
uionem omifit. centia Papæ , vel Epiſcopi . Et ideò non fo-"
lent Parochi ſeſeruare : quia eflct ferè inutilis
SECTIO VIII . De Miniſtro , qui ex illa referuatio . Poflunt item Prælati regula
res , etiam locales , referuare fibi aliqua pec
poteſtate delegata potest à referuatis cata,nili prohibeantur à Superioribus ,prove pro
abfoluere. hibiti ſunt de facto à Clemente VIll. reſerua.
SECTIO IX. Vtrùm Regulares pole se,nificerta peccata expreſſa, de quo poſteàdi
cemus .
...fint virtute Bulle Cruciatæ abfolui Difficultas eſſe poteſt , quomodo poſſit Epi ;
cafibus ſuisPrælatis reſeruatis,abfque fcopusreferuare
Parochi abſoluerelibialiquos
non poſſiat.calus
Nam,àquibus
Parochi,
eorum licentia.
SECTIO X. bentipſo,iuriſdiction
An pofſit aliquando ab- co quòd ſunt Parochi, ſunt Paftores, & ha
em ordinariam infuasouess
-Jolui directèfubditusàreſeruatis, fine quam
bere abjuriſdiction
Epiſcopo em nonvexidenturomninòba
; fed inſtitutione Summi
recurfu ad Superiorem . Pontificis, à quo procedit parochiarum diui
fio . Et licèt aliqui Parochi accipiant bcncfi
1x1m.vs de poteſtate iuriſdictio- cium ab Epiſcopo , & dependcant ab illo in fie
.nis requiſicà ad abſoluendum ; nunc ri; non tamen vidzntur dependere in conicra
D magis in particulari agendum de fa- uari : cùın beneficium ſeinel collatum non pof
cultare , & iuriſdictione requiſita
requiſita ad
abſoluendum à reſeruatis, quod ad praxim
ad fị Epifcopus auferrç,ſine grauiflima caula in
om- penam delicti ; quomodo ergo poteft, Epiſco
P.loan de Lugo de Pænit. Q9 pus
 458 . De Sacramento Pænitentiæ .
pus facere , quòd Parochus manens Parochus
non habeat iuriſdictionem in ſuas oues ; & non
poffit cas abloluere ?
Pacer Suarez in preſenti, difputat.29. ſectione
1. numer. 6. & Pater Vaſquez queſtione91. ar-
ticul. 3. dub. 1. numer. 10. cum Nauarro in Sum-
ma, cap.27. numer. 263. dicunt, Epiſcopos ha-
bere ex concelsione & commiſsione Pontifi-
cis , reſeruare poſle peccata , & Patochorum
poreſtatem quoad hanc partem limitare. Hæc
tamen reſponſio non videtur mihi ſatis iuxta
mentem Tridentini di£to cap. 7. li eius verba
attentè conſiderentur : fic enim ait Conciliuin :
Concil. Neque dubitandum eft , quando omnia ; que à
Tridenr.
Deo funt , ordinata funt , quin hoc idem ( ſcili-
cet , reſeruare fibipeccara ) Epiſcopis omnibus in
Sua cuique diæcefi ; in edificationem tamen , non
in deftruétionemliceat , pro illis in ſubditos tra-
dita ſupra reliquos inferiores Sacerdores anttori-
tate, prefertim quoad illa , quibus excommunica-
rionas cenfura annexa eft. Vbi Concilium vide-
tur banc poteſtarem in iure potiùs fundare di-
uino , vt conftat ex illis verbis : Que à Deo
ſunt , ordinata ſunt. & ex illis : Pro data il-
lis in fubditos auctoritate. Sicut ergo Chriſtus
voluit , Epiſcopum habere auctoritatem ma-
jorem in ſubditos , quàm alios Sacerdores ;lic
voluit , quòd poſſent ſibi aliqua peccata reſer-
uare , à quibus alij Sacerdotes abfoluere non
poffent.
s. Poſſumus fortaffe vtrumque dicendi mo-
dum conciliare, fi diſtinguamus conceſſionem
directam , & indirectam ; & dicamus , directe
fundari hanc Epiſcopi poteſtatem in iure di-
uino ; indirectè verò in voluntare Pontificis :
ex inſtitutione enim diuina eſt , vt ſint Epi-
ſcopi , qui poteſtatem habeant in ſuos fubdi-
tos, & qui cos debeant paſcere per ſe, vel per
alios ; quibus id munus poffunt committere
plus , vel minùs , prove viſum fuerit Vnde po-
terunt reſeruarc fibi aliquam partem iuriſdi-
Etionis , quam nollent communicare inferiori-
bus. Quia tamen Summus Pontifex , vt Su-
premus Paſtor , debebat etiam Epiſcopos diri-
gere , & eorum ouibus prouidere ; ideò ipſe
inſtituit Parochiarum diuifiones ; & voluit il-
los perpetuò durare in ſuo munere , & curam
habere immediatam de ſuis parochianis, & ha
bere poteſtatem in illos , ſicut haberent ij ,
quibus Epiſcopi id committerent . Vnde non
eſt dubiuin , quin , li Pontifex dediffet hanc
poteſtatem Parochis abſolutam , & indepen-
dentem ab Epiſcopis ; ficut eam dat Religio-
lis ; quòd Epiſcopi non poffent eam limitare
per caſuum referuationem ; ficut neque Reli-
gioſis poterant ante decretum Clementis Vill .
quo ablara fuit facultas Religiofis abſoluendi
à reſeruatis Epiſcopo intra Italiam . Cæterùm ,
quia Pontifex noluit ita eximere Parochos à
ſubordinatione Epiſcopis debita ; 'reliquit eos,
ſicut eſſent , fi fuiſſent meri Vicarij ab Epiſco- lam , & inualidam : quem benè impugnat Sua
po conſtiruri; ita vt , licèt plures Parochi acci-
piant beneficia ſua ab ipſo Papa , & ij, qui ac-
cipiunt ab Epiſcopo , non fint amouibiles ab:
ipſo; adhuc voluerit Papa , qnod ſubeſſent Epi-
ſcopo , ficut fi ab ipfo pro libito poflent au-
ferri.
6. Neque ex hoc ſequitur"; quòd Epiſcopus
poffit pro libito auferre , vel extinguere Paro .
chi munus. Nam in primis exemplum eſt:cla
rum in iplis Epiſcopis , quorum inſtitutio, quo
ad graduin , eſt de iure diuino. Er licèt Pon
tifex non poſſic, ſaltem licitè , extinguere , aur
tollere omninò Epiſcoporum iuriſdictionem ;
poreſt tamen limitare coram poreſtatem , re
feruando ſibi plura peccata , à quibus Epiſco
pi non poſſint abſoluere : ira eniin expediebat
ad debitum ordinem in Ecclefia feruandum . PE
Ergo codem modo , licèr Epiſcopus non pof ple
MC
fit omninò tollere iuriſdictionem , & poteſta
tem Parochorum ; poterit eam limitare, reſer
uando ſibi aliqua peccata. Ad hoc ipſum eſt
optimum exemplum in Prælatis regularibus ,
in quibus licèt Generalis non poffit extinguere,
aut tollere poteſtatem inferiorum Prælatorum,
poteft tamen libi aliqua reſeruare , & poflet
plura, niſi fuiſſet, prohibicusper decretum Cle
mencis VII 1. vt dixi. Seat ergo benè, quòd
Epiſcopus poſſit reſeruare aliqua peccata , & li
mitare poteſtatem Parochi , licèt hæc non ſit
auferibilis ab ipſo Epiſcopo.
Confirmatur ex eiſdem exemplis : quia , li- 7.
cèc Papa non poffit licitè extinguere officium
Epiſcoporum ; poteft camen eximereplures ab
eorum poteftate , & facere fibi immediatos,
prove de facto eximit omnesRegulares, & alios
fæculares , quos conſtituit ſub cura alicuius
Abbatis exempti. Item , Generalis Religionis
poteſt eximere aliquem ſubditum à poteſtate
Prælati localis , vel eriam prouincialis , licèt
non pollit auferre poteſtatem , & gradum alio
rum Prælatorum . Denique , ipſe Epiſcopus,
licèt non poflit auferre officium Parochi , po
teſt aliquem parochianum eximere ab eius cu
ra , & facere libi immediatum : ergo poteric
etiam eximere aliqua peccata à Parochi iuriſ
dictione : plus enim videtur eximere aliquam
perſonım totaliter ab eius iuriſdictione, quàm
aliquorum peccatorum abſolutionem . Sicut
ergo propter ſubordinationem debitam elt in
Epiſcopo poteſtas eximendi aliquam perſonam :
fic potuit , & debuir manere , & conſeruari
poteſtas eximendi , ſeu reſeruandi aliqua pec
cata ; quæ meritò dicetur manere directè pro
pter Chriſti inſtitutionem qui inſtituit mu
nus epiſcopale , cui committerentur oues ; in
directe verò ex conceffione Pontificis non tam
politiua , quàm negatiua , qua noluit exime
re Parochos ab bac ſubordinatione ; fed reli
quit cos , prove eflent , li ab ipſo Epiſcopo, ve
meri Vicarij ſui conſtituerentur amouibiliter ad
libitum .
Hinc infertur , eum , qui reſeruare poteſt, 8. 1
poſſe referuare abfolutionem ſibi ; vel poſle
etiam referuare eain alteri , in quo fine cauſa Sa
hæſit Sotus in quarta , diftin &tione 18. questione
2. articul.s . dicens, fi Epiſcopus referuet vnum
caſum abſoluendum à Decano , alium ab Ara
chidiacono , & c. reſeruationem effe ridicu
rez dicta fe&tione 1. numero 8. quia , ficut po
terat Epiſcopus reſeruare ſibi foli ca peccata,
& pofteà ynuin committere Decano , & aliud
Archidiacono ; car non poterit anteà ita re
ſeruare , cum hoc nihil aliud fit, quàm ex
nunc committere abfolutionem talibus perſo
nis ? Addo tamen , id intelligi debere, quan
do peccata illa effent in diuerlis perfonis : nam ,
a client
 itentia.
m in primis exemplumelit dit
copis, quorum inſtitutio,quas
de iure diuino. Er licèt hier
altem licitè , extinguere,a
Epiſcoporum iuriſdictionen
picare coram porektatem ,1
pecc quib Ep
brlao ata , à us la
luere : ira enim expediska
inem in Eccleſia feruandur
Ho , licèr Epiſcopus non pa
e iuriſdi&tionem , & pores
; poterit eam limitare ,reis
ua peccata
plum in Pr.ælatAdis horegculaiplribum :s
Generalis non poffit extingu,
ftatem inferiorum Prælaire,
bi aliqua reſeruare , & price
prohibitus per decretum C:
kot dixi. Sea crgobenè,qui
referuare aliqua peccata,&ta
m Parochi , licèt hæc noni
Epiſcopo.
x eiſdem exemplis : quia,4
lic licitè extinguere officia
oteſt camen eximere plures à
. & facere fibi immediata,
imit omnes Regulares,&ali
conſtituit fub cura alions
Item , Generalis Religion
liquem ſubditum à porelia
vel etiam prouincialis , lec
poreſtarem , & gradum alv
· Denique, ipſe Epiſcopus
buferre officium Parochi,
chianum eximere ab eius a
i immediatum : ergo pola
qua peccata à Parochii
im videtur eximere aliqua
ab eius iuriſdictione, ce
bruin abſolutionem . Sic
brdinationem debitam eiti
eximendi aliquam perſoner
buit mancre , & conſeruz
feu reſeruandi aliqua poi
dicetur manere directè pro
tionem , qui inſtituie mus
li committerentur Ques;
ncellione Pontificis non tam
gatiua , qua noluit exime
në ſubordinatione ; led res
fent, fi ab ipſo Epiſcopo,T
bftitucrentur amouibiliter at
eum , qui referuare pocela
Colutionem libi ; vel pole
In alteri , in quo ng cau
ene
-1.2, diſtreti s 18. questi
li Epiſconopu referuetvous
à Deca , alium ab Ar
reieruationem etle ridica
quem benè impugnae Su
numero 8. quia, licut po
ruare elibi ſoli ca pecca ?
pomitter Decano , & aliud
non poterit antcà ita sia
nihil aliud fit , quàm et
olurionem ralibus pori.com
id intelligi debere, qua?,
in diuerfis perfonisGe:na m
llon
Diſp .XX .
fi cffent in eadem, cùm confeſſio non poffee tiam ipſc Sanchez exiſtimat probabilem , licèt
diuidi inter plures Confeffarios ;oporteret, quòd contrariam teneat vt probabiliorem . Cæte- ,
ille , cui grauiuspeccatum reſeruatum eft, ha-
berer facultatem ad alia , vel certè recurren-
dum effet ad ipſum reſeruantem , atque adeò
perinde eſſet, ac fi ſoli fibi reſeruaſſet abſolu- i vnuſquiſque infacti occurrentia pofſit cam do
tionem in eo caſu .
9. Quoad ſecundam partem : Quorum peccata
Puerorum referuentur. Regula generalis eſt, eorum pec
peccaia an
cata poſſe reſeruari , quiſubditi ſunt reſeruanti
referuari
poffint. in hoc foro facramentali ; nifi aliqua ſpecialis
prohibitio Prælati ſuperioris obſtet. Dubium
et de aliquibus perfonis in particulari. Et in
primis dubitari poteſt de pueris , an eorum
peccata intelligantur reſeruata . Negant aliqui
apud Dianain 1.tom.traétat.15.miſcellan. refolum
tione 1. vbi pro ea ſententia affert Paludanum ,
Graffium , & Bellochium . Affert item ex illis
rationem : quia,'ficut minor ætas in foro exter-
no excuſat à pena ordinaria ; ita & in animæ
iudicio. Hæc tamen ratio ad ſummum probat
de referuatione , quæ ftatuitur, vt pona ; non
de ea , quæ non eft , vt pena ; fed vt medi-
cina. Quare ratio illa non probat de caſu ibi
propoſito ; quando , ſcilicet , peccatum ſodo-
miæ cft reſeruatum in aliquo Epiſcopatu : nam
reſeruatio illa non eſt pæna ; fed eſt lex deter-
minans caſus , in quibus pro meliori remedio
applicando debet recurri ad Prælatum pro ab-
ſolutione : ſi autem effet pæna , non incurrere-
tur ab ignorantibus referuationem , vt ftatim
videbimus , & docet idem Diana cum aliis 2.
tom . traétat.s. miſcellan. reſolutione 12. Ó 13.
Certum aurem elt , illam reſeruationem affice-
re cam ignorantes, vt conſtat ex praxi omniuin
Religionum , in quibus ignorantia reſeruatio-
nis non tribuit facultatem abſoluendi peniten-
tem,qui reſeruationem ignorauit.
IO ,
Loquendo ergo de reſeruatione , quæ non
fit pæna , non video fundamentum illius exce-
ptionis , vt peccatum mortale comıniſſum à
puero non ſit reſeruatum : quod meritò affir-
mane Homobonus de caſibus reſeruatis , parte
1. cap. 3. Lazarius tractat. de blafphemia , que-
ftione 9. numer. 42. & Floronus de caſibus re-
ſeruatis, part.1. cap.3. numer.3. Quando verò
reſeruatio eſſet pæna, iudicandum erit de illa
iuxta diuerſas fententias circa illam quæſtio-
nem , an , & qua ætate pueri incurrant panas
eccleſiaſticas à iure ſtaturas : de qua videri po-
teſt Sanchez libr.1.in Decalog..cap.12. numer.7 .
& 8. vbi alios refert , & Diana 2.tom. tractat.6 .
miſcellan. refolut.88.
11 . Secundò dubitari poteſt de ignorantibus re-
De eo , qui ſeruationem pænalem , an illam incurrant : de
ignorat re
quo latè Thomas Sanchez lib . 9. de matrimonio ,
feruationem
difputatione 32. à numer. 15. vbi refere plures
dicentes, ad incurrendam pænam eccleſiaſticam quidemreferuari corumabſolutionem vali
non requiri ſcientiam prohibitionis iuris poſi- dè , cùm illam etiam poteſtatem dixerimus
tiui. Alij dicunt , eam ſcientian requiri : quam : procedere ab Eccleſia ; non tamen expedire,
ſententiam ipſe ſequitur : & numer . 18. dicit in cùm eſſet æquè inutilis talis reſeruatio.
terminis , reſeruationem , qux imponitur in pee-
nam deli& ti, quod prohibetur aliqua Bulla pon- rè internis , de quibus certum eſt , loquendo Peccata izm
tificia , non incurri ab ignorante inuincibiliter
illam Eccleſiæ prohibitionen. Denique alij di-
cunt, requiri non folùm fcientiam prohibitio-
nis ; fed etiam talis pænæ impofitæ : quare
ignorans inuincibiliter reſeruationem peccati
impolitam , non illam incurret : quam ſenten-
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect.II. 459
rùın , quia quæſtio hæc generalis eſt ad omnes
penas ecclefiafticas , fufficiat indicaffe ſenten
tias probabiles , quæ in hoc puncto ſunt , ve
Ecinam probabilem ad praxim applicare.
SECTIO II.
Que peccata poßint reſeruari.
Rimò dubitatur de peccatis venialibus , an 12 .
Porno
poſſint reſeruari . Quæ quidem quæſtio De venia -
pendet omninò ab illa alia , an juriſdictio ad libus.
abſoluendum à veniali derur à ſolo. Chriſto ,
an ab Ecclefia. Qui enim dicunt , dari à fo
lo Chriſto , conſequenter debent dicere , non
poſſe reſeruari ea peccata ,
pollit auferre poteſtatem à Chrifto in ipfa or
dinatione Sacerdoti datam : atque ita conſe
quenter docet P. Vaſquez quaſtione 91. arti
cul.3. dub.2.Iuxta aliam verò ſententiam , quam
fuprà amplexi ſumus , dicentem , cam iuriſ
dictionem dari ab Eccleſia , & non à ſolo
Chriſto , Vaſquez ibi dicit , adhuc non poſſe
reſeruari ea peccata : quia reſeruare , non ſo
lùm eſt auferre iuriſdi tionem ad aliquod ve
niale foluendum , verbi gratia , mendacium ;
ſed eſt reſeruare ſibi iudicium , obligando pee .
nitentem ex inſtitutione huius Sacramenti ad
confitendum , & ſubiiciendum tale peccatum
coram releruante. Sed hæc erit quæſtio de no
mine : , nam referuatio à multis non furnitur in
co ſenſu rigoroſo ; ſed ſolùm prove ſignificat
reſeruationem poteſtatis apud le , auferendo
eain omnibus aliis . Sicut eciam Papa dicicur
reſeruaffe fibi conceſſionem indulgentiæ ple
nariæ , quando eam facultatem abftulit aliis
Epiſcopis : nam , licèt non obliget fideles ad
petendam illam indulgentiam , neque ea fit il
lis neceſſaria ſimpliciter ad expiandum debi
tum pænæ , cùm poflint aliis remediis iuua
ri ; dicitur tamen reſeruaffe fibi eam concel
fionem , quatenus noluit alium , prærer iplum ,
poſſe cam indulgentiam concedere . Sic er
go poffet reſeruare abſolutionem à venialibus,
li auferret aliis poteftatem abſoluendi. Quo
ad hoc tamen eft quæftio de vocibus : de re
autem dicendum eſt , poffe validè referuari à
Summo Pontifice , rcuocando , quoad aliqua
venialia , facultatem , quam dedit : non tamen :
expedire , quia eſſet ferè inutilis omnino talis
referuatio .
Secundò , idem à fortiori dici poteft de pec
catis mortalibus , quæ iam iterum in confcl
fione ſunt clauibus legitimè ſubiecta ; poſle }
Tertiò dubitatur de peccatis mortalibus me- 13 .
de poſſibili , poſſe reſeruari, vt cum aliis tra- terna.
dune Suarez , & Vaſquez locis fuprà citatis :
quia non minùs requiritur iuriſdictio in Con
feffario ad hæc peccata abſoluenda, quàm ad ex
terna.Si ergo Superiorneget bác facultatem ,noir
remaneriuriſdictio in inferiori. Nec facir ad rem ,
R 9 2 quod
 400 De Sacramento Penitentiæ.
quod Eccleſia non habcat facultatem ad pręci- rentur omnia peccata externa habcova mali.
picndos , vel prohibendos actus merè internosa riam. mortalem ex iplamet materia , & actio
quia in præfenti poteſtas non eſt: ad peccata , ne externa , vt ſunt factus impudici ; & limi
led ad conceſſionem iuriſdictionis in ordine ", les, Addit verò ſtatim : Dixiautem , ex ipfa- Suarez
ad ablolutionem ; quæ abfolutio eſt actus ex- , met malitia , & actione exteriori : quia , fi ma
ternus. Sicut etiam Pontifex reſeruat fibi diſ- , teria exterior reuerà fit leuis ;‫ ز‬quamuis ex pras
penſationem votimeri interni circa aliquas mas ; nitate intentionis fiat aftio exterior peccaium
terias. mortale ; non erit referuatum ex vi horum ver
14 Loquendo autem de facto , licèt apud Re- borum : quia reuerà dici non potest opere conſum
ligioſos aliquando referuata fuerint peccata et matum.
jam interna : Pontifex cainen numquam ca ſi- . Quartò dubitari poteſt de peccato morta 16.
bi reſeruat : neque etiam Epiſcopi communi- li dubio , an poflit releruari. Et quidem , lo- bia,
Peccata d *.
ter conſueueruntea reſeruare: Si aliquis autem quendo de poflibili,.certum videtur , poffe Su
Epiſcopus aliquod peccatum internum propter periorem id facere : quia , cùm ad ea peccata
cius fpecialem grauitatem reſeruaret , v.g. hæ- requiratur etiam iuriſdictio ; poteft illain Su
reſim internamn , provt aliquis dicitur referualperior negare : quo caſu inferior, defe & u po
fe ; valida erit referuatio . Sotus tamen dicta teſtacis , inualidè abſohier. Difficulcas elTe pos
diſtinctione 18. queſtione 2. articulis. reprehen- teft , an quando de facto fimpliciter , & ab
die acriter talem reſeruationem . Et quidem ra- ſolutè referuatur aliquod peccatum , poflit ab
rò expediet , maximè fi non folùm Confeffa- ſolui ab inferiori pænitens, quidubitat , an in
riis delegatis, fed etiam habentibus iuriſdictio- illum caſum inciderit. Diſtinguendum autem
nem . ordinariam immediatam negetur poreſtas rurlus eft de dubio proprio , ſeu negatiuo , &
abſoluendi : Reſeruatio eniin exigit , ad hoc, de dubio improprio , feu politiuo ,quando
veprúdenter.fiat, necellitatem coërcendi , aut ytrimque ſunt rationes probabiles . Nam in
adhibendi remedium ſpeciale : quæ ad pec- hoc fecundo caſu , ſicut poteſt Cenfellarius
cata merè interna communiter non reperitur : amplecti opinionem probabilem circa iuriſdi
quia, ſi peccator reuerà non corrigitur, & emen- & tionem ; lic poterit ample&ti iudicium pro
darur , citò progredietur ad actum exterouin ,. babile circa exiſtentiam peccati referuati, & iu
ratione cuius referuari poterit. dicare practicè , quòd peccatum non fuit re
- Aduertendum autem eſt , aliquando reſer- feruatum .
Qualis actio uari aliquod peccatum externum , quando eſt
externa re .
Quando dubium eſt negatiuum , & pro
quiratur. conſummatuin : & tunc non eft dubium , quin prium ; multi dicunt, effe referuatum , nec pof
non ſufficiat quæcumque actio externa, niſi ha- , le inferiorein abloluere . Ita tenent Armilla
beat vlrimain conſummationem : vt referuato verbo , Cafus , numer. 13. Frias tractat.de modo
homicidio , vel fornicatione , non fufficit per- audiendi confeffiones, part. 2. cap.8. caf. 2. &
cuflio ex ani ao occidendi , nec tentare fornis dubitat Corduba in regul. Diui Franciſci , cap .
cationem , & fic de cætetis . Aliquando verò 7. queſtione 4.puncto 1. cafis. Alij diſtingirunt:
reſeruatur peccatum circa caſtitatem , quoties : nam , ſi in illo dubio præſumptio Iter in foro
in actum externum prodit : tunc autem requi- externo pro veritate delicti admilli ; dubet ha
ritur etiam , quòd ipla actio externa ſecundùın beri proreferuato : quia ftante hac præſum
ſe habeat grauitatem : nam , fi aliquis ex in- ptione , pofleflio eft pro certitudine delicti ;
tentione inortali , & graui contra caftitatem di- & illi præſumptioni ftandum cít in vtroque
cat alteri aliquod verbum turpe ex ſe leue , vel foro dum non probatur contrarium . Verbi
>

cxerceat aliquam aliam actionem externam ex gratia , ſi dubium fit , an , quando protu
ſe leucin ; licèt hæc actio denominetur morta- liſti hæreſim externam , cam etiain interiùs
lis ab intentione grauiter mala , à qua proce- credideris ; vel , an protuleris animo eam al
dit ; non erit reſeruata : quia, ficut fola volun- ſerendi : quod totum requiritur , vt fit de fa
tas interna non referuatur ; ita nec quando non cto peccatum reſeruatum : cenfebitur refer
procedie in actum externum , habentem ex fe uata , quia præfumptio eſt contra te, cum ver dia
grauein malitiam , & indecentiam . Ve fi re- ba fint figna concepruum , & nemo præſuma
ſeruarentur peccata mortalia contra iuſtitiam , tur dicere , niſi id , quod interiùs lentit , &
aut contra charitatem , quoties in actuin ex- animo allerendi ; atque ideò iudicaretur ille
ternum prodeunt , non eller referuatum pec- homo hæreticus in foro externo : ergo etiain
catum , quando aliquis ex intentione mala, & in foro interno. Ita docet Thomas Sanchez li
grauiſſimo odio leuiter percutit , aut lædit bro 1. in Decalog. cap. 1o. numer. 74. quem
proximum in corpore , fama , vel fortunis . fequitur Alphonfusde Leone de poteſtate Con
Quam doctrinain immeritò cenſurauit Pater ' feſar. par.1 . recolle&t.15. num.25 .
IS .
Luyfius Turrianus in ſelectis diſputationibus , Alij tamen abſolutè , & abſque diſtinctio
Parte 2. difputatione 31. dub.71 . vr improbabi- ne dicunt , in dubio non cenferi peccatum re
lem , & non tutam : quia illa eſt doctrina gra- feruatum . Ita Suarez tom.s. de cenſuris , diſpu
u.illimorum Doctorum , quam amplecti viden- tat. 40.fect.6. numer. 5. & tom. 2. de religione,
tur Henriquez libr.6 . cap. 14. num.6 . Granado libr.4. cap s . num . 15. Henriquez libr.6. de pre
2.2.contr.1. tratt.15.difp. 13.n.14 . Eámque la- nitentia, cap.26. numer.7. Filliucius tom. 2. tra
tis inſinuat P Suarez tom. 4 de Religione,trait. Etat.21. cap. 4. numer. 172. Gaſpar Hurtado
8. libr.2. cap. 18. numer. 12. vbi dicit , in ca- de Sacramento pænitentia , difficultat.11. dub.6.
ſu reſeruato peccati , contra votum religioſum verbo , Cafus referuati , numer. s . Ochagauia,
caftitatis opere conſummati, per illa verba non Homobonus , Laurcitius Portel , & Thomas
intelligi omnia peccata , quæ non fiftunt in Merolla , quos refert Diana tom .3. tractat. 3. de
conſenſu interno : quia in co ſenſu include- conſcientia dubin , refolutione 4. Et quidem Pa
ter
ntiæ .
externa habcntia miali
het materia , & allic
itus impudici , & in
Dixi autem , ex ipl. in
exteriori : qua, je to
leuis ; quam ex pra
astio exterior peccatum
atum ex v horum 7
non poteit opere conſuz
brest de
peccato mora
ruari . Et quidem ,lo-la
ftrum videtur , poffeS.
uia , cùm ad ea peccna
ctio ; poteſt illam Su
a inferior, defetu pa
et. Difficulcas eſſe po
to fimpliciter , &ab
peccatum , pollirab
ens , quidubitat, an in
Diltinguendum auter
prio , feu negatiuo,
lcu politiuo , quando
probabiles . Nam in
ut poteſt Confeflarius
bbabilem circa iurildi
mple &ti iudicium pro
peccati referuati, & in
peccatum non fuit ic
I negatiuum , & pro
le referuarum, nec pol
. Ita tenent Armilla
Frias trattar.de modo
rt. 2. cap. 8. cal.2. &
HL. Diui Franciſci , cap.
fal.s. Alij diltinguun
rriumptio fter in foro
eti admilli ; dubet ha
tante hac prælum
b certitudine delidi;
dum cſt in vtroque
lir contrarium . Vabi
an , quando protu
eam criain interius
tuleris animo eam ale
quiritur , vt lit de la
m : cenfebitur rele
it contra re, cum ver
m , & nemo prxſuma
bd interiùs lentit , &
ideò iudicaretur ille
erinin
externo : ergo
et Thomas Sanchezli
10. numer . 74. quem
cone de poteſtate Con
cum.25.
& abfque diſtincioa
In cenferi peccatum re
1.5 . de cenſuris, di/f*
& tom .2. de religion,e
riquez libr.6. de ou
Filliucius tom . 2. 174
72. Gaſpar Hurrado
difficultat.11.dub.6.
Ochagauia
uPomertr.el5., & Thomas
a tom. 3. tractat. z. de
ne 4. Et quidem Pa
ter
==
Diſp. XX.
ter Thoinas Sanchez videtur vel difceflicte à
fententia illa,vel certè non proceſiffe conſequen-
ter :nam lib.4 . in Decalog.c.44.n.3. & 0.40.n.26 .
tandem concludit , licèt præſumptio ſter pro
voto caſtitatis emiſſo , quia verba prolata fue-
runt talia ; in dubio tamen de intentione , li-
cèt votumn obliget propter illam præſumptio-
nem ; non tamen eſte reſeruatum : quia reſer-
uatio eſt odiofa , & reſtringi debet ad caſus
certos , non ad dubios : atque ideò reſeruato
voro caſtitatis intelligi debet votum certum ,
quod folum eſt votum caſtitatis ſimpliciter &
abſolutè . Non video autem , quomodo pofſit
hoc cohærere cum ſuperiori doctrina : tam odio-
fa enim eſt referuatio abſolutionis , quàm re-
ſeruatio voti , & fortaffe magis . Si ergo reſer-
watio voti inrelligitur de voco certo , non de du
bio , & hoc licèt adhuc votum dubium obli-
get propter præſumptionem , quæ ſtat pro il-
lius valore ; idem dici debet de referuatione
peccati, vt reſeruata hæreſi,v.g. intelligatur de
peccato certo hærefis , non de dubio , licèt præ-
ſumptio ftet pro veritate delicti. Quare hæc
ſententia verior mihi videtur abſque vlla diſtin-
ctione : quod tamen non procedit , quando in
iure extenditur pæna ad cafum dubium , ve irre-
gularitas ad homicidium dubium .
ig . Nec obftat argumentum illud deſumptum
à foro externo , in quo reputaretur , & punire-
tur, vt hæreticus , propter præſumptionem fun-
datam in verbis : eſt enim clara differentia : nam
in foro externo verba externa probant hære-
fim internam ; & hæc probatio non infirmatur
ſufficienter, cùm nihil afferatur , quod in foro
externo probet contrarium : atque ideò reputa
retur hæreticus ſimpliciter , & abſolutė. At ve-
rò in foro interno contra præſuinptionem fun-
datam verbis affertur aliquid eius vim infir
mans, nempe, confcientia , & teſtimonium pe-
nitentis dicentis, ſe dubitare de conſenſu inter-
no : quod quidem , licèr in foro cxterno non
crederetur ; creditur tamen in foro confcientiæ ,
in quo ſtari debet dicto pænitentis : quare cre-
ditur , quòd verè dubitet de conſenſu ad hereſım
requiſito .
20 . Peres , fi propter dubium illud inferior ab-
Quid, fipoft foluit ab hæreſi , v. g. vel alio peccato reſerua-
abfolutio to , & pofteà pænitens re melius examinara, de-
dubinem . ponat dubium , & recordetur certò peccati com-
miſli , quod erat celeruatum , an cenſeatur iam
legitimè abſolutus ; an verò debeat recurrere -- tudine cenſuraincurla : non cnim fuit data
ad Superiorem pro abſolucione. Videtur dicen- fub conditione de futuro ; fcilicet , fi pofteà non
dum , ablatam effe iam referuationem , fi iux-
ta id , quod diximus fuprà ,diſputatione 16.ſect.
2. probabile eſſet, quòd quiconfeſſus eſt pec-
catum dubium , licèt poſteà recorderur fuiſſe
certum , non teneatur illud iterum , vt certum ,
confiteri : quia iam fuit ab illo directè abſolu-
tus ſub conditione , ſi fuerat commiffum : fi-
militer enim in cafu præfenti remnanet directe
abſolutus : quia ille , qui in dubio abſoluit ab
hæreſis peccato , ad hoc maximè abſoluit , vt
fi verè fuit peccatum , remittatur : ergo, ſi poſt-
ei conſtat fuiffe verè peccatum , conſtat etiam
fuifle abſolutum directè : ergo non remanet ob-
ligatio illud iterum Superiori confitendi.
21 . Aliunde tamen obftare poſſet , quòd , licèt
id in peccatis non habentibus cenſuram por-
ſet dici , non videtur tamen habere locuin in
P.loan.de Lugo de Pænit.
1
4
Sect. II. 461
iis , quæ reſeruantur ratione cenſuræ referuatæ , IH
qualis eſt hæreſis : nam , ſi reuerà commiſſuin
fuit tale peccatum , quamuis pænitens fic poſt
cà dubius ; incurrit tamen re ipfa excommuni
cationem , & quidem excommunicationem re
ſeruatain : non eſt enim alia excommunicatio
pro tali peccato ; vel fi fit alia , loqui poffi:
o non habente niſi vnicam ex
catnem
mus de pectio
communica m
referuata : ab hac autem
excommunicatione non potuit abſoluere infe
rior : ergo ſemper remanet obligațio recurren
di ad Superiorem pro abſolutione illius excom
municationis reſeruatæ , quando conſtat poſteà
certò fuifle incurſam .
Adhuc tamen exiſtimo abſolutè ſacis proba- 22.
bile, non effe recurrendum ad Superiorem post- Quid de
eà pro abſolutione peccati , aut excommuni- voto dubio.
cationis. Ad quod eſt optima doctrina eiuſdem
Sanchij dicto cap. 44. numer. 10. vbi proponit
caſum ſimilemn de illo , qui dubius de voto ca
ſtitatis emiſſo , petiit diſpenſationem ab Epi
ſcopo , vel ab alio potente diſpenſare in votis
non referuatis ; qui ratione dubij diſpenſauit,
eò quòd votum caftitatis dubium non fit re
ſeruatum , etiam eo caſu , quo propter præſum
ptionem obliget votum : pofteà verò comper
ta veritate , & certitudine voti quærit Sanchez , '
an debear recurrere ad Papam pro eius difpen
ſarione : & reſpondet negatiuè : quia recta Ec
clefiæ gubernatio hoc exigit : & quia cùm ra
tione dubij tunc votum non eſſet reſerua
tum , potuit tunc in illo inferior diſpenſare ,
qui legitimè vſus eſt poteftate , quam habebar
diſpenſandi in votis dubiis . Quod quidem mi
hi veriſſimum videtur : quia alioquin diſpen
fatio fuillet vana : non enim diſpenſatur ſub
conditione , fi non fuit votum ; ſed potiùs ſub
conditione , fi fuit verè votum : nam , ſi non
fuit votum , non eft diſpenſabile : ergo, li Epi
fcopus poteſt tunc diſpenſare, poteſt tollere ob
ligationem caſu , quo fuerit.
Ex hoc exemplo arguere poffumus ad ca 23 .
ſum noſtrum : quia , ficut votum in dubio non
eſt reſeruatum ; fic nec peccatum , vél excon
municatio illa , vt ſupponimus ex citatis Aucto
tibus : ergo , ſicut in dubio voti ·Epiſcopus ,
v.g. diſpenſat , & diſpenſatio manet valida, li
cèt pofteà conſtet de voti certitudine ; ſic ab.
ſoluens ab hæreſi dubia , validè abloluit , & ab
ſolutio valebit , licèt pofteà conſtet de certi
conftarer de veritare : quia non eſt in vſu Ec
clelix talis modus abfoluendi ab excommuni
catione : ergo , ſi in dubio tollitur reſeruatio ,
& datur poreſtas abſoluendi à cenſura ;‫ ܪ‬ablo
lutio valida eſt, quidquid poſteà conſequatur:
fi autem ſemel valida fuit , non poteft pofteà
excommunicatio redire ſine noua culpa : non
enim data fuit abfolutio ad reincidentiam , nec
dari potuit , niſi in caſibus expreſſis in iure,
qualis non eft iſte : ergo manet pænitens ab
folutus ab excommunicacione. Porrò validam
fuifle ab initio abſolutionein durante dubio,
negari non poteft: quia alioquin ille ſic ablo..
lutus non eflet capax ſuffragiorum , aut benchi
ciorum , imò nec licitè Sacramentorum , niſi per
accidens propter ignorantiam :quæ omnia ablur
da funt. Denique, li { emel ablaca eſt cenſura, co
R93 ipſo
1
462 De Sacramento Pænitentiæ .
ipſo ceſlauit reſeruatio peccati ,quod referuarum illius peccati reſeruaci : quia , licèt voluntas oc
crat ratione cenſucæ ,nec poteſt redire releruatio , cidendi , v.g. Clericum , non ſit reſeruata fecun
nonredeunte ipla cenſura . dùm ſe ; quando tamen coniungitur cum effe
Hinc conſtat iam reſponſio ad rationem dubi- &u, & ſublequitur actus externus , totum eft re
tandifuprà poſitam : dicimus enim,Sacerdotem ſeruacum , quoad externum , & quoad internum ;
inferiorem abſoluere quidem ab excommunica- &neutrum poteft directè abſolui à Confeflario
tione,quam hæreticus,v.g.incurrerat,& quæ re- . inferiori.
feruaraerat fecundùm fe ; fed ceffauit reſeruatio Vlcimò circa hæc quæri poteft , an Superior 28.
propter dubium adueniens,in quo dubio ſuſpen- poſfic ita releruarepeccatum aliquod ,vc non Anreferus.
ditur reſeruatio : ita tamen , vt li durante illo du- ſolùm non poffit ab inferiori tolli directè , fed "ipoßirpese
(Alum ,etia
bio,non abſoluatur pænitens,poſteà ceſſancedu- nequc etiam indirectè , abloluendo directè ab quosd abs
bio redeat reſeruatio , & iam non poffit abſolui aliis peccatis. Diſtinguendum eſt: nam , li ſer- lurionen en
ab inferiore: nam releruatio non eft ficut excom- mo fic de Summo Pontifice , negari non debet directam.
municatio , quæ non redit ſine noua culpa; ſed eſt in co talis poteſtas : cùm enim ab ipſoprocedat
ablatio poteſtatis , quæ poteſtas dari poteſt pro tota iuriſdictio in alios, ipfo illam ſuſpendente
aliquo tempore,velcircumſtantia, & auferri poſt- totaliter in aliquo caſu , non poſſet inferior va
cà,vt fic tempore Jubilei,quo cellat reſeruatio , & lidé abſoluereab vllo peccato. Loquendo au
tranſa&to illo tempore redit pro iis,qui noluerunt tein de aliis Prælatis inferioribus , ipfi non poſ
lucrari lubileum . Sic item aufertur,quamdiu du- ſent id facere: quia ad minus inferior retineret
rat dubium ,atque ideò tunc cenſura, & peccatum facultatem abſoluendi à venialibus, à quibus , a
pollunt auferri ab inferiori : ceflante autem du- in cafu neceflitatis extra mortis articulum dire
bio , redit referuatio , fi non fuit data abfolutio ctè abſolueret,conſequenter abſolueret indirectè
tempore præcedenti, pænitentem diſpoſitum ab omnibus aliis : non
25 . Quintò quæri ſolet , an de facto reſeruentur poteft enim Prælatus inferior auferre iuriſdictio
Peccata fine peccata Cola,quibuseſt annexa excommunicatio. nem ad venialia, cùm hanc non ab ipſo , ſed à
cenſuraan Dubium autem effe poteſt folùm de iis , quæ Summo Rontifice Sacerdotes omnes accipiant.
referueniur. Pontifex libi reſeruat : nam de aliis Prælatis in- An verò pofler, ſaltem Prælatus inferior , au 29.
ferioribus non eft dubium , cùm Epiſcopi , & feree Confeffario facultatem abſoluendi directe
Prælati regulares plura peccata fine cenſura ſo- ab omni alio mortali eum , qui haberet tale
leant reſeruare. De Summo Pontifice commu- peccatum reſeruatum ; rurſus diſtinguendum
niter dici folet,non reſeruare de facto peccatum, eſt : nam reſpectu habentis folùm iuriſdictio
nifi fimul cuin excommunicatione : hoc tamen nem ab ipſo delegaram , valida eſſet proculdu
non ita eſſe vniuerfaliter veram , vt aliquando biò talisreferuatio : reſpectu verò habentium
non reſeruauerit fibi peccata abſque excom- iuriſdi& ionem ordinariam , quales ſunt Parochi,
municatione , conftat ex Bulla Sixti V. contra & alij ſimiles ; pendec ab illa quæſtione , an ni
malè promotos,, quam refert Sanchez in preſen- mia, & excelliua caſuum reſeruatio valida fit, de
ti, diſputat. 29. fe&t.2. num.s. in qua peccatum qua nunc dicendum erit.
illud abſque aliqua cxcommunicatione fibi rc
ſeruar, SECTIO III .
26. Dubium eſt, an in iis caſibus pontificiis reſer
uatio cadar immediatè ſupra ſolain cenſuram, & An poßit Epiſcopus pro libito referuare cafus,
ratione illius referuetur peccatum conſequen abſque legitima cauſa.
ter, quatenus non poteft aliquis à peccato abſol
, mo- Vppono
dum dicendi indicare videntur Durandus , & de reſeruare poſſe omnes caſus , licèt illicitè
Caietanus apud Suarez ibi numer.7 . Ipfe tamen id faceret , quando nimia referuatio eflet potiùs
Suarez numer.8. & Vaſquez queſtione 91. ar- in deſtructionem , quàm in ædificationem Ec
tic.3.dub. 1.num.15 . cum aliis meritò docent, re- cleſiæ : reſeruatio camnen valeret ; quia juriſdi
ſeruationem cadere immediatè ſuper vtrumque, ctio omnium inferiorum dependet , ve ſuppo
quod nos etiam diximus diſputat. 14. de Eucha- no , à Summo Pontifice : quare , licèr ipſe pec
riſtia , fe &t. 5. quia alioquin in caſu neceſitatis caret , non relinquendo ordinein debitum , &
adcommunicandum ,vel celebrandum ,poffet,& poteſtatem necellariam in inferioribus ; validè
deberet aliquis confiteri inferiori peccatum il- tamen id faceret. Videatur Suarez in preſenti,
lud :& licèt ab excommunicatione abnon poflet diſp.29.feft.4.
abſolui ; abſolueretur tamen directè illo pec Suppono ſecundò , Epiſcopum non poffe li.
cato , quod ſecundùm ſe non eſſet reſeruatum , citè referuare caſus, ita vt reſeruatio eller magis
atque ideò pro abſolutione peccati non deberet rum
in damnum , quàm in bonum ſubditorum , quo
faluti confulere debet non folùm ex chari
ampliùs recurrere ad'ſuperiorem
abfolutione cenſura.
, fed folùm pro
à tate , ſed ex obligatione etiam ſui officij , atque
27. Vnde obiter aduerte id , quod in codem lo- adcò ex iuſtitia : effet autem in damnum ſubdi
co diximus : quando reſeruatur peccatum ex- torum , quando propter nimiam , & frequen
ternum , non folùm referuari actum externum; tem referuationem quamplures ob abſolutionis
ſed etiam ipſum actum internum , prove con- difficultatem diu iacerent in ftatu peccati; & Sa
diſtinguitur ab externo : atque ideò eum , qui cramentoruin remediis non vrerentur . Difficul
non habet copiam Superioris , quo abfolua- tas eſt , an eo caſu refcruatio non folùm eflet illi
tur à peccaro reſeruato , licèt in caſu necellita- cita, fed etiam inualida .
tis ad communicandum extra mortis articulum Prima fententia affirmat fore in ualidam . Hanc 31 .
debeat alia peccata non reſeruata confiteri infe- tenent Soto , & Ricardus , quos refert, & fequitur
riori Confeſario , qui ab illis directè abſoluit ; Vaſquez quaft.91.art. 3.dub.4 .& alij, quos refert,
non tamen debere confiteri illi actum internum & ſequitur etiam Henriquez lib.6.cap. 14.num.3.
littera
entiæ,
ci: quia ,licèt voluntasos
um , non fit referuata feci
men coniungitur cum ef
itus externus , totum eft :
frum , & quoad internet,
rectè abſolui à Confclana
quæri poteft, an Suptor
peccatum aliquod , viber
inferiori tolli directè , le
32 .
ete , abſoluendo directoa
hguendum eft: nam , Isa
Pontifice, negari non debes
cùm enim ab iplo proceso
alios, ipfo illam fufpendere
alu , non poſſet inferiore
llo peccato. Loquendo a
s inferioribus, ipfi non po:
ad minus inferior retinere
di à venialibus, à quibus,it
extra mortis articulum dit
quenter abſolueret indireta
tum ab omnibus aliis ; na
s inferior auferre iurifdi
um hancnon ab ipſo, fech
acerdotes omnes accipian
cm Prælatus inferior, 2 )
pleatem abſoluendi directe
li eum , qui haberet tal!
; rurfus diſtinguendes
abentis folùm juriſdiction 33
m , valida eſſet proculdi
refpectu verò habentina
priam , qualesſuntParocki
et ab illa quzſtione ,and
um releruatio valida fit, do
erit.
to III .
Po libito reſeruare cafea
itima cauſa.
ammum Pontificem vali :
omnes cafus , licèt illic
mia reſeruatio efice poris
im in ædificationem Ec
nen valeret ; quia juridi
um dependet , vt ſuppo
ce : quare, licèt ipfe peco
llo ordinem debicum , &
m in inferioribus ; valide
lcatur Suarez in preferiti
Epiſcopum non pofíe 1
ta vt reſeruatio eflet magis 34..
bonum ſubditorum ,quo
Icber non folùm ex chari
he ctiam fui officij , arque
autem in damnum fubdis
pter nimiam , & frequen
mplures ob abſolutions
ne in ſtaru petuccr ari; & S1t
non vteren . Difficul
patio non lolim ellir ili
at fore in ualidam . Hanc ;
quos refert, & ſequiru
ub.4 . & alij, quos refert,
.4
uez lib.6.cap.14.9li48tteria.
Diſp .XX .
littera P. Nam in Concilio Tridentino sejl. 14.
cap.7. dicitur , Epiſcopos reſeruarepoffe, non in
deſtructionem , ſed in ædificationem . Secunda
ſententia dicit,peccare quidem Epiſcopum ;ceſer
uationem tamen fore validam. Hanc tencnt Syl
ueſter, & Henricus,quos refert, & ſequitur Suarez
diétafeft. 4. & alij,quos refert Henriquez dicto
kum.3.
In hoc puncto controuerſia inordine ad pra-
xim parum poteſt deſeruire:nam ,licèt cum prima
ſententia dicas,reſeruacionem efle inualidam ; in
praxi tamen non poteft moraliter occurrere caſus,
in quo de referuatione hîc,& nunc facta iudicari
poffet efleinualidam . Si enim comparemuspec- plura peccata : quia totajuriſdićtio illorum Con
cata , & caſus, quorum abſolutionem libi referua-
uarunt Summi Pontifices, fiue in corpore iuris,fi-
ue in Conciliis,fiue in Bullis particularibus ; abl-
que proportione excedunt numerum peccato-
rum ,quæ Epiſcopi libi vnquam reſeruarunt. Et
tamen maius damnum rimeri poffet in genere lo-
quendo , & ex natura cei ex reſeruatione facta
Summo Pontifici propter maiorem eius diſtan-
tiam , & propter difficilioré mulcò abfolutionem ,
quàm ex reſeruationeepiſcopali, cùm Epiſcopus
faciliùs adiri poffet à pocnitente,velperfe ipſum ,
vel per Confeffarium . Si ergo illa non ælti-
matur nimia reſeruatio refpectu SummiPontifi-
cis,non apparet, quomodo poflit practicè iudica-
ri exceſſiua reſeruatio aliquorum peccatorum ,
quæ Epiſcopus ſibi referuet.
Fateor tamen ,exceffum referuationis non tam
ex inultitudine caſuum referuatorum , quàm ex
corum qualitate penſandum effe. Vnde vt reſer-
uatio Epiſcopi cenſeatur nimia , non requiritur,
quòd plures ſpecies peccatorum referuet, quàm 7.lolùm dixit : Quod Epifcopis omnibus in fua cui
Papa:ſed attendendum eſt ad eorum qualitatem.
Nam caſus Sumino Pontifici referuati,communi-
ter loquendo , funt rarò contingentes , & vix in
mille panitentibus inuenies vnum ,qui in eiuf-
modi peccata inciderit. Vnde, li Epiſcopus reſer-
uarer duo,vel tria genera peccatoruin, v.g. actus,
& verba lafciua, omiſlionem Millæ in die feſto,
furtum rei grauis ; multò grauior eſſet hæc reſer
uatio, quàm tota reſeruatio pontificia : quia pro-
pter maiorem frequentiam horum peccatorum ,
inultò difficilius redderetur ſubditis Sacramen-
tumn Pænitentiæ. Sed neque ex referuatione ali-
cuius peccati frequentis poffet ftatim iudicari ex-
ceſſiua reſeruatio Epiſcopi, cum vidcamus, reſer-
utatam Pontifici quamlibet percuſſionem , velma-
num violentam in Religioſum , aut Clericum
quemliber iniectam , quod peccatum frequentif-
ſimum eſt.Quare in praxivix potcſt moraliter oc-
currere caſus,quo iudicari poßit inualida reſerua-
tio Epiſcopi propter caſuum multitudinem , aut
frequentiam .
Aduertendum etiameſt, Auctores primæ fen-
tentiæ non loqui de reſeruatione Epiſcopi in or-
dine ad Confeſſarios,qui ſolùm ex mera eius de-
legatione iuriſdictionem haberent. Nam iis ficut
poteſt nullam dare iuriſdictionem , ſic poteſt
eam pro libito limitare, vel omninò auferre. Sed
loquuntur in ordine ad Parochos,qui,licèt bene-
ficium ab Epiſcopoaccipiant;non tamenpoflunt
pro libito Epifcopi ſua poteſtate , & iuriſdictione
priuari:quia factadiuiſioneparochiarum ,non po-
teſt Epiſcopus ſine auctoritate Summi Pontificis
Parochos amouere , & omnem corum iuriſdi-
Etionem ad fe aduocare. Vnde eodem modo di-
cendum videtur in ordine ad Regulares, quos fi
Sect. III. 463
Epiſcopus approbet', iam ij non dependent ab
iuriſdictionem , quam
Epiſcopo, quoadunt ce
perſua
priuilegia accipi o
à Summ Pontifi : quare
non magis poteſt Epiſcopus cam per nimiam re
ſeruationem caſuum limitare , quàm iuriſdictio
nem Parochorun ,etiam vbi ex decretis Clemen
tis VII .Regulares non poffunt abſolucre à ca
libus Epiſcopo reſeruatis.
Vnde idem cum proportione dicendum eſt de 35 .
reſeruatione facta à Prælatis regularibus : nam ij,
ſecluſa prohibitione Clementis VIII. potuiſſent
proculdubio limitare validè iuriſdictionem Có
feffariis fuorum fubditorum , & referuare fibi
fellariorum erat merè delegata, & dependens ab
iplis Prælatis.Non tamen poffet Generalis , v.g.
vel Prouincialis,reſeruare ſibi plura,& plura pec
cara ,limitando facultatem Prælatorum localium : 0
quia hi,licèt eligantur à Prælatis ſuperioribus; ſe
mel tamen electi ſune Parochi fuorum fubdito
ruin , & non poffunt Prælati ſuperiores auferre il
lum ordinem per Religionis conſtitutionem ſta
bilitum.Cæterùm , de facto Clemens VIII . de
terminauit , quæ , & qualia peccata poflint Præ
lati regulares reſeruare ad vitandum excellum
omnem ,qui in eo genere timeri poffer.
36 .
His ſuppoſitis,ad dubium propoſicum reſpon
dere polluinus, amplectendo primain ſenten
tiam , fi cum aliqua limitatione explicetur. Puto
cnim , non omnem referuationem, quz propter
exceffum illicitè ab Epiſcopo fiat,elle co ipfo in
ualidaın, licèr de aliquaidconcedi poſſit. Prima
pars probatur : quia nullibi inuenio talem irrita
tionem referuationis. Tridentinum ctiam d.cap.
que diæcefi,in adificationem tamen , non in deſtru
{tionem , referuatio licet. quæ verba non indicant
invaliditatem referuationis illicitæ , cilin eadem
prorſus verba de Summo Pontifice dici poflent.
Secunda verò pars,quòd ,ſcilicet, aliqua rcfer
uatio poſſet eſſe inualida , probari poteft ex dictis:
quia Epiſcopus non poteft pro libito amouere
Parochum á luo officio;fed folùm ex cauſa , pro
pter ineptitudinem ,vel in pænam : ergo nec po
teſt pro libito ſuo auferre illi iuriſdictionem ne
ceffariam ad exercendum ſuum officium.Quare,
ſicut ablatio Parochi fine cauſa , non folùm efter
illicita ,fed inualida ; ita dicendum erit de ablatio.
ne iuriſdictionis neceffariæ ad exercendum fuum
officium :nam auferre talem iuriſdictionem , per
inde videtur ſe habere , ac fi auferretur officium ,
cùm auferatur id , quod neceſſarium eſt ad Paro
chi officium exercendum : quando ergo reſerua
tio caſuum tanta eſſet,ve,moraliter loquendo,vi
deretur non manere ille Parochus fimpliciter,
quia propter notabilem dimninutionem , & limita
tionem poteſtatis non videretur iam moraliter
idem officium ; cùin officium Parochi conſtitua
tur per poteſtatem ad tales, & tales actus exercen
dos; conſequens eft, vt facta mutatione notabili
in eiuſinodi poteftate , cenferetur facta moralis
mutatio in ipſo officio :quare, ficut Epiſcopus non
poteſt pro libito auferre illud officium ; ſic nec
poterit fine cauſa illud ita mucare , aurdiminue
re,vt iam non cenfeatur moraliter perſeuerare il
lud officium ,fed aliud diuerſum.
Obiicit Suarez num.7.quia propter reſeruatio
nem caſuum de nouo, ex quibus fir iam nimia,&
exceſſiua reſeruatio , non redderetur inualida re
feruatio caſuum præcedentium ,quiiam anteà re
ferua :i
Q. 4
 464 De Sacramento Pænitentiæ.
ſetuati fuerant. Sed nec fit inualida reſeruatio ca- fect.z.num.11.non obligans ad illos reſeruandos,
ſuum ſequentium , cùm non fit maior ratio de fed permittens Prælatis illos reſeruare. Deinde
his, quàm de illis ; nec poflit deſignari numerus addit : Si quod aliud peccatum graue pro religionis Clem.VIII.
caſuuin ,quí validèreferuari poſſunt.Reſpondeo, conſeruatione, aut pro conſcientia puritatereſer
non reddi quidem inualidam referuationem an- uandum videbitur,id non aliter fiat,quàm Genera
teà legitimè factam :quia vtile per inutile non lis Capituli in toto Ordine, aut Prouincialis inpro
vitiatur . Sicut, ſi aliquis pofſit commutare decem uincia,matura diſcuſſione, & confenfu. Tertiò pre
vota,& iis commutatis,vellet iterum commutare cipit,ne liceat Superioribus Regularium ,confeffiones
alia decem , priorum commutatio non redderetur fübditorum audire,niſi quando peccatum aliquod re
inualida per inualidam con mutationem poſtc- Seruatum admiſerint, aut ipfimer fubditi ſponte,aut
riorem . Secùs effet,fifimul commutarer viginti: proprio motu id ab eis perierint. Quartò addit
tunc enim tota commutatio efle inualida , cùm Superiores in fingulis Domibus deputent duos, tres,
excederet facultatem , & non eflet maior ratio de vel quatuor Confeſarios pro ſubditorum numero
his votis, quàm de illis, vt manerent validè cómu- maiori , vel minori : iique fiatdocti , prudentes, o
tata. Quod idem dici poffet,fi vnica reſeruatione charitate prediri,qui a non referuatus cos abſoluant,
Epiſcopus vellet plura peccata reſeruare vltra e quibus etiam referuatorum abſolutio committa
menſuram ſuæ poteftatis:tunc enim tota reſerua- tur,quando caſus occurrerit ,in quo eam debere com
tio eflet irrita , cum non ellermaior ratio de his mitti ipſe inprimis Confeffarius iudicauerit. Quin
peccatis , quàm de illis , vt referuata manerent. tò declarat,licere quidem Superioribu.determinare
Quòd verò ille numerus , qui validèreſeruari pænitentias graues quibuſdam peccatis etiam nor
poreſt,non poflit à nobis certò deſignari ; parum reſeruatis à Confeſſariis imponendas , que ſubditos
refert: quia nec poffumus certò deſignare quan- ab huiufmodi perpetrandis cobiberepoſſint.Addidit
titatem pecuniæ,vel tritici, v. g. cuius furtum ſit poſteà, & declarauit, quòd fi Superior, inſtante
peccatum mortale. Sufficit ergo, poſle ſcire in Confeſſario ordinario , negauerit facultatem ab
confuſo aliquem terminum , ad quem non poſſit foluendi à caſu reſeruato, ſi Confeflarius iudicat
debere concedi,poſſit pro ea vice abſoluere pe
licitè ,aut validè perueniri,licèt non poſſimus me-
taplıyficè delignare terminum , ad quem poſſit nitentem regularem , etiamſi à Superiore licen
perueniri , & vltra quem non poſſit progredi. tiam non habeat.Ira habetur in tom.4. Bullary, in
Quoad hoc autem eadem ferè eſt difficultas,licèt Bulla 26. ſub Vrbano VIII.
41 .
dicas,illam reſeruationem elle validam ,fed illici Hinc infertur primò , ſine fundamento dixiſſe
cam :nam eadem interrogatio poteritfieri,anprio- P.Fagundez lib. z. de 3. Ecclefiæ præcepto,cap. 9.
res referuationes reddantur illicitæ per poſterio- num.17.ante medium , Clementem prohibuiffe,ne
* Tes , & an quando fimul fierent, deſignari poſſet Superior vnquam audiat confeſſionem ſubditi,
numerus caſuum, qui licitè poffent referuari , & etiam lrabentis caſum reſeruatum.Quod quidem
qui non poffent. expreſsè eſt contra verba decreti ſuprà rclata, vbi
excipitur : Nifi quando peccatum aliquod reſerua
SECTIO IV. tum admiſerint , aut ipfiinet ſubditi ſponte id perie
rint. Quibus verbis duæ exceptiones continentur
An , & quomodo Prelati regulares poßint diſtinctæ :altera, quando ſubditus ſponte vult:al
reſeruare peccata. tera,quando haber peccatum reſeruarum , in qua
non petitur, quòd fponte velit; alioquin fufficeret
39 . Væſtio procedit de facto, & de iure nouo, vnica exceptio , nenipe , quando fubditus (ponte
Q.iuxta Conſtitutionem Clementis VIII.da- vellet . Non eſt ergo negandum , quòd poflit Su
tàm 26. Maij, 1594. qui moderatus fuit potefta- perior aliquando , iuftisde caufis , negare faculta
tem generalem , quæ eadein erat quoad hoc in tem , & cogere ſubditum , vt veniat ad ipſum Su
Prætis regularibus , ac in aliis omnibus ; imò periorem ,de quo infrà.
42 .
quoad aliquid multò maior : nam Epiſcopi, ve Infero fecundò , non poſſe Prælatum regula
vidimus, licèt quoad Confeſſarios, quiab ipſis rem referuare aliqu. d peccatum præter illa , quæ
habene delegatain iuriſdictionem , poſlint pro Pontifex ibi enumerauit, aut quæ à Capitulo ge
libito refcruare caſus , & limitare coruin Sacer nerali,vel prouinciali determinata fuerint. Vnde,
dotum poteſtatem ; quoad Parochos tanien , qui nec reſeruationem à Capitulo factam porerit ipſe
habent iuriſdictionem ordinariamı , non pof magis reſtringere: v.g.li in Capitulo referuatum
funt prolibito , & fine cauſa eorum iuriſdictio- fuillet peccatum aliquod mortale , quando eſſer
nem limitare. At verò Prælati regulares, ſi de lo certum ,& manifeſtum mortale , non poflet Pre
calibus fermo ſit , non habent ſub le Parochum , larus ctiain generalis poſtcà referuare abſolutio
qui ex officio habeat iuriſdictionem ordinariam nem illius peccati,non folùm quando effet mani
ad abſoluendos Religioſos ; ſed dant iuriſdictio- feftè mortale; ſed etiam in dubio : quia, licèt non
nem delegatam Confeffariis ordinariis totius effet aliud peccatum ab eo, quod Capitulum re
Conuentus, quæ cùin ſit merè delegata , poflet à fcruauit; eflet tamen noua reſeruatio ,in caſu , quo
Prælato limitari , prove vellet . Cæterùm , Prælati Capitulum noluit reſeruare,ſcilicet,in cafu dubij.
prouinciales , aut ipfe Generalis non poflent pro Pontifex aurem voluit, vt non fiat reſeruatio fine
libito reſeruare ſibi caſus , à quibus Prælatiloca- diſcuſſione & confenfa Capituli:cùm ergo Capi
les , qui funt quali Parochi ſuoruin ſubditorum, tulum iudicauerir , non effe referuandum illud
non pofient abſoluere;ſed quoad hoc haberent peccatum ,quando eſſer dubium,non poterit Prę
ſc , ficut Epiſcopi in ordine ad Parochos. lacus propria auctoritate illam nouam reſeruatio
40 . Veruim , quia poffer eſſe periculum ,ne Prælati nem inducere : imò neque illa cadern peccara,
locales exccderent in reſeruandis caſibus ; pru- quæ Pontifex nominauit , & in quibus dedit fa
denter prædictus Pontifex limitauit hanc pote- cultatem Prælatis reſeruandi illa,non poterit Præ
ftatem defignando vndecim caſus, quos Prælati latus propria auctoritate reſeruare illa , etiam in
pollent fibi referuare,quos rcfert Suarez difp. 19. cafu dubio : quia Pontifex folùm dedit faculta
tein
tentiæ.
bligans ad illos reſeruandes
huis illos reſeruare. Deinde
peccatum grauepro reliquos:
ro conſcientia puritate relig
pon aliter fiat,quam Genti
dine, aut Prouincialis i
pne , conſenſw Te $ 18 pre
ribus Regularium. ,cortnfiopez
ij:e
E quando peccatum aliquet
aut ipſimet fubdit ſporte,e
* petierint . Quartò addi,a
Domibus deputent duos me
Larios pro fubditorum
i que fint docti , prudente di
a non reſeruata cos abſolute
Eruatorem abſolutio commits
arrerit in quo eam debere os
forfeiT arisesindicauerit.Qus
dem Superioribus determine
mbuſdam peccatis etiam in
rizs imponendas , que fubas
andis cohibere poffint.Addiči
it, quòd li Superior, inſte
0 , negauerit facultatem :
tato , fi Confeflarius iudic
s pro cavice abſoluere pe
etiamıſı à Superiorelice
habetur in tom.4. Bullary,
VIII.
hò , fine fundamento disc
* 3. Ecclefie pracepto,cap. .
Clementem prohibuifle,se
Lidiat confeffionem ſubdie
h referuarum.Quod quide
erba decreti ſuprà rclata, o
lopeccatum aliquodrerum
Bainet ſubditiſponte id pois
exceptiones continente
do fubditus ſponte vulta
catum refcruatum , in quo
hte velit ;alioquin fufficeret
e , quando lubditus fponte
gandum , quòd poflit 51
is de cauſis , negare faculta
im, ve veniat ad ipfum Sy
. prouinciale , v.g.referuare aliquod peccatum pro
on poſſe Prælatum reguks.
peccatum præter illa, 92
æ à Capitulo go
ui t, rmauint qu
dete ata fuerint. Vnde,
Capitulo factam poterit iple
5.11 in Capitulo referuarum
1.0d mortale , quando ele
mortale, non poller Piz
pofteà referuare abloluzio
h folùm quando eller mani
min dubio : quia,licèt non
ab eo,quod Capitulum re
houa referuatio,in cafu,quo
fruare,ſcilicet,incalu dubiy
1, vt non fiat referuatio fine
:Capituli:cùm erdugom Cape
on eſte reſeruan illud
dubium ,non poterit Pre
te illam nouam referuatio
peque illa cadem peccata,
uit , & in quibus dedit fa
pandi illa ,neon poterit Prix
te referuar illa , etiam in
fcs Colim dedit faculta
tem
Diſp. XX .
tem illa reſeruandi.Diximus autemſuprà,quando
Pontifex referuat aliquod peccatum , non intelli-
gi de peccato dubio : ergo,nec quando concedit
facultatein reſeruandi tale peccatum , intelligitur
de peccato illo in dubio ,fed certo , cum fit eadem
fatio .
Similiter , a Capitulum generale reſeruaffet
aliquod peccatum nouum præter aflignata à Cle-
mente , ita vt à Prælatis etiam localibus abſolui
poſler ; non poflet Prælatus prouincialis , vel
etiam generalis propria auctoritate adimere Pre-
latiš localibus facultacem abſoluendi , vel com-
mittendi abſolutionem illius peccati,quibus vel-
lent, etiam in tali calu, vel intalibus circumſtan-
tiis : quia iam hoc eſſer limitare iuriſdictionem
ordinarian Prælati inferioris , quam habet in or
dine ad abſolutionem talis peccati, quam iuriſdi-.
& tionem illis liberam reliquicCapitulum genera-
le, quando liberam eis reliquit ablolucionein talis
peccati ; atque adeò hoc eller ex parte reſeruare
de nouo, ſeu reſtringere magis reſeruationem ta-
lis peccati:tantò enim magis eſt reſeruatum pec
catum , quantòminorem habent facultatem alij
inferiores circa illud.Si ergo Capitulum generale
folùm referuauit hoc peccatum Prælato locali ,
aur habenti ab eo licentiam ; magis referuatum
erit , quando nec abſoluere poſſit habens licen-
tiam à Superiore locali : non poteſt ergo propria
auctoritate Prælarus prouincialis, vel generalis
adimere Prælato locali auctoritatem committen- ſenſu. in quibusde peccato particulari fermo eft,
di abſolutionein illius peccati,cui voluerit.
44. Infero tertiò , poffe Capitulum generale ( &
idem eſt de Capitulo prouinciali in ordine ad
Prouinciam ) reſeruare aliquod peccatum graue,
folùm pro vna Domo,vel pro aliquibus, & non
pro toto Ordine,fi id ita iudicetur expedire.Nam
verba illa Clemencis : Id non aliter fiat,quàm gene-
ralis Capiroli in toto Ordine , aut prouincialıs in
Prouincia matura diſcuſſione , et conſenſu . non in-
ducunt neceffitatem referuandi collcctiuè in to-
co Ordine,vel Prouincia; ſed neceffitatem non re-
ſeruandi in toto Ordine , hoceſt , in aliqua cius
parte fine conſenſu Capituli generalis ; neque in
Prouincia,ſine conſenſu Capituli prouincialis , vt
notauit eciam Suarez ditta.ſect. 3. num.2 . Quod
rurlus confirmari poteſt : quia poffet Capitulum
cota provincia , & pofteà idem Capitulum , vel
Prælacus prouincialis concedere facultatem ab-
foluendi in hac, & illa, & illa Domo;& fic in om-
nibus,præter vnam : ſicut de facto poreſt conce-
1
dere facultatem huic , & illi , & illi perſonæ , &
poſſet pluribus,& pluribus,relinquendo reſerua-
tionem pro aliis. Ergo poterit ab initio reſeruari
pro vna fola Domo,vel duabus:nam idem omni-
nò eſt reſeryare pro toto Prouincia,& concedere
facultatem aliis Domibus,præter vnam, ad abfo-
lutionem , ac fi reſeruetur ab initio pro vna fola
Domo , cùm per conceſſionem facultatis re ipſa
ablara ſit reſeruatio pro illis , quibus conceditur
talis facultas.
45 . Dubitat Pater Suarez num. 13. an non obſtan-
An poffit re- te prædicto decreto Clementis, poſſint adhuc re-
feruari ven. gulares Prælati præcipere aliquii ſub excommu-
fisra à Pre nicatione,cuiuscenfuræ abfolutionem fibi refer-
Tato regula
ri. uenr:hoc eniin perinde effe videtur , ac reſeruare
illud peccatum,cùm , per ſe loquendo, non pollit
pænitens abſoluià peccato, nili priùs abfoluatur
ab excommunicatione illi adnexa ; à qua tamen
ſolus Superior,velalius ex cius commiſſione pof-
Sect. IV . 465
ſet abſoluere. Reſpondet Suarez , noneſſe abla
tam hanc poteſtatem Prælatis , quæ eſt quaſi in
trinſeca eorum officio; tum , quia verba Clemen
tis folùm ſunt de abſolutione à peccato : Nemo,
inquit,ex Regularium Superioribus peccatorum ab
Solutionemfibi referuet , exceptis iis,& c. Non ergo
prohibetur seſeruatio abſolutionis à cenſura:quia
hæc diuerſa eſt ab abſolutione peccati:cum etiam ,
quia negari non poteſt , pofle Prælatos aliquid
ſub excoinmunicatione præcipere , cùın Prælati
ſint:eo autem ipfo excommunicationis abſolutio
pertinet ad ludicem proferentem cenſuram , cùın
ſit ab homine:maxiniè fi ludex id exprimat. Ad
dit tamen ,mclius fore,fi Prælati id non faciant ſi
ne confenfu Capituli prouincialis , vt omne du
bium tollatur.
Ego quideinremedium illud petendi conſen 46 .
ſum à Capitulo prouinciali parum conducere
credo : quia ; licèt Pontifex permiſerit Capitulo
poteſtatem reſeruandi aliquod aliud peccatum ;
non credo tamen ,quòd pollet Capitulum conce
dere Prælatis facultatem generalem referuandi,
quæ ipſi vellent:hoc enim efietapertè contra in
tentionem Pontificis , cùm ftatim redirent res ad
ftatum antiquuin ; & idcircò folùm conceffit Ca
pitulo poreſtarein reſeruandi peccatuni in parti
culari,vt colligitur ex illis verbis : Si aliquod aliud
peccatum graue reſeruandum videbitur, id n2011 ali
ter fiat , quàm Capituli matara diſcuſſione con
circa quod deſideratur diſcuſio , & examen ab
ipſo Capitulo faciendum : non crgo poteft com
mittere Capitulum hanc poteſtatem gencralem
Prælatis ad omnes caſus , quos ipfi voluerint ; &
per conſequens, fi Prælatus non poteſt præcipe:
re ſub excommunicatione referuata , non poterit
ex generali conceſſione Capituli id facere.
Adhuctamen cum P.Suarez exiſtimabam,non 47 :
effe fublatam Prælatis poreftatem ferendiexcom
municationein ipfis releruatam : per accidens au
tem erit, quòd obiter ſubditus non poflit ablolui
à tali peccato propter cenſuram : n.1 ad ,
per accidens, & indirectè fieri poffunt,non ita de
bet attendi, cùm rariùs contingant. Vnde nemo
negabit , quòd non obſtante decreto Clementis
pollit Capitulum generale releruare omne pec
catum mortale inobedientiæ , contra præceptum
obedientiæ à Prælatis impofitum : qua rcferuia
tione facta,ſequipoffent eadein inconuenicntia :
quia iam Prælatus pollet antecedenter prohibere
præcepto obcdientiæ omnia peccata ,quæ vellet
libi referuare. Cæterùm ,hoc per accidens feque
retur : & quia, quæ per accidens fequuntur, rarò
fequuntur; non oportuit hunc etiain indirectum
modum impedire, cum poſſit adhiberi remediú,
quando neceſſitas vrgeat , per aliud pontificium
decretum . Sic ergo dicendum erit circa poteſta
tem ferendi excommunicationem , ex qua indire
Atè , & per accidens , atque idcò nonniſi rarò le
qui poffunt cadem inconucnientia. Quare hanc
ſententiam tenent ctiam Villalobos , Tamburi
>
nus,Coriolanus ,& Fagundez , quos affert Diana
tom. 2.tract.2.de dubiis regular.refol.49. Contra
riam tamen ſententiam amplectitur Thomas San
chez lib.6.de ſtatu Relig.cap.i.num.16.Molfefius,
Megala, Peyrinus,& alij, quosrefert , & fegnitur
idein Diana ibi: quam partem ego eriam ample
ctor, propter auctoritatem facræ Congregationis
Cardinalium , quæ reſpondit hoc Decreto: Cima
nonnullis Regularibus disbitaretur , an in decreto
felicus
 466 De Sacramento Pænitentiæ .
folic.record. Clementis Papa VIII. anno 1593 .
16. May,Super qualitate caſuum ab eorumdem Re-
gulariumSuperioribus reſeruandorum edito,cenſura
criam comprehenderétur , ita vt iiſdem Superioribus
abſqueCapituligeneralis, autprouincialsóconſenſu,
aliquibus peccatis in Decreto huiuſmodi non conten-
tis excommunicationem annectere,eiufdémque abfo-
lutionem fibi reſeruare liceat ? Sacra Congregatio
Cardinalium negotiis Regularium Prepoſitorum ,ll- mortale:ſed,an fit peccatum mortale inobedien
luftrifſimo Bandino referente, cenſuras in ſupradictoriæ;quodvidetur
ſeruatione.
Decreto comprehendi cenſuit. Roma , 7.Iuly, 1617.
A. MAR. Epiſcopus Aſtienlis , Cardin . Gallus.
V. Theat . Secret.
§. 1. Verùm , quando in Religione referuatur temptum grauem ,quod ex circumſtantiis penſan
dum erit.Probatur autem hocin primis
peccatum inobedientia expreffe, qua quis
dicit , ſenolle parere , requiratur præceplum
obedientia ad incurrendam referuationem .
48. roc dubium propono propter doctrinam
quamdam , quam habet P. Thomas San-
chez lib.6. in Decalog.cap.4 .num.72.vbi fic ait:
Sanchez,
Quando in aliqua Religione reſeruaturpeccatum
inobedientia ,aut peccatum contra votum obedientia,
non cenfeturreſeruata inobedientia,qua non eft mor-
talis contra virtutem obedientia , aut contra votum,
que reſpiciunt preceptum Superioris obligantis ad
mortale , vtquando precipit in virtute obedientia,
vel aliofimili modo : quòd fi effet peccatum mortale
per accidens , nempe ,proptercontemptum, vel pro-
pter aliam circunſtantiam extrinſecam mali finis,
non cenfereturpeccatum illud comprehenfum in re-
feruatione ; quia non eſt inobedientia, nec directère-
pugnat voto ubedientia. Ex qua doctrina inrule-
runt aliquiprimò,non incurri caſum reſeruatum ,
quando ſubditus,dum aliquid ei præcipitur;non
tamen ſub præcepto ' obedientiæ ; diceret clarè:
Nolo parere. quia tunc non eſſet peccatum mor-
tale contra obedientiam , cùm non præcederet
præceprum obedientiæ . Secundò ,minus incurri
poſſe illam reſeruationem , quando ſubditus non
ipſi Prælato , ſed eius Vicario, aut Subpriori , vel
Miniſtro, qui non poffit fubpræcepto obedientiæ
obligare, reſponderet eodem modo : Nolo parere.
quia , cùm præcipiens non poflet obligare ſub
mortali , inobedientia non poſſer efle mortalis
contra virtutem obedientiæ. Tertiò, pofita reſer-
uatione ,qua in Capitulo generali referuata eller
inobedientia , qua aliquis expreſsè dicat : Nolo
parere.non potuille Prælatum aliquem ,etiam ge-
neralem , extendere illam referuationem ad ca-
fum , quo ſubditus, Vicario , vel Miniſtro , præ-
dictis præcipientibus ita reſponderet ; nec etiam
potuiſte declarare, quòd in illa prima reſeruatio .
ne hic caſus includeretur.
49 . Ego in primis exiſtimo, in illa prima reſeruatio-
ne incluſum fuiſſe peccatum dicentis,ſe nolle pa-
rere , etiamſi ſub obedientix præcepto non præ-
ciperetur.Pro quo fuppono, (id , quod à nemine
negatur,) illa verba : Nolo parere. poſle elle pec-
catum mortale , etiam non ſtante præcepto obe-
dientiæ , cùin contineant grauiſliinum contem-
prum , & irreuerentiain contra Superiorem , vt
Superior eſt; & per conſequens contra cius digni
tatem . Vnde,licèt Doctores dubitent,in qui vio-
lae ordinationem Superioris cum contemptu ,
peccet ſemper mortaliter;quibuſdam dicentibus,
dari pofle aliquando leuitatem materiæ in ipſo
contemptu ; quibuſdam verò id negantibus;om
nes tamen conueniunt in hoc , quòd fæpiùs , vel
regulariter fit peccatum mortale ; etiamſi non
præcedatpræceprum obligans ſub peccato graui;
de quo vltra alios videri poteſt P.Suarez lib.3.de
legibus,cap.28. num.2. qui fatetur,hanc eſſe con- .
muncm omnium doctrinam . Difficultas ergo
non eſt , an illud fit peccatum mortale ; certum
enim eft , non eſſe reſeruatum , quando non eſt
requiri, vt concincatur in illa re
Dico itaque , illud peccatum nomine inobc so.
dientiæ intelligi, quoties de ſe habet grauitatem Quid figniſ.
ſufficientem ad peccatum mortale propter con- cecurnomina
inobedientia
Al
ex modo
communi loquendi Theologorum , & Patrum,
qui peccatum illud inobedientiam mortalem vo
cant,etiam quando non datur præceptum Prelati
obligans ſub mortali. Bernardus lib. de precepto, D.Bernard
ó difpenfatione , cap. 14. optimèhoc explicar:
poftquàm enim dixit , violationem mandati le
uioris eſſe quandoque crimen graue propter con
temptum : Quia elatio contemnentis in minimis
quoque mandatis culpam facit non minimam , con
sertit in crimen grauis rebellionis nauum faris le
uem fimplicistranſgreffionis. ftatim addit,hoceffe
crimen inobedientiæ propriiſlımæ: quod ex Scri
ptura ſacra probat his verbis : Denique,in quo ino
bedientia crimen abſque dubiofit , apud Samuelem
aduerte. Quafi,inquit,peccatum hariolandi eft, re
pugnare; quaſi ſcelusidololatria, nolle acquieſce
re.Non ait,nonacquieſcere ; ſed , no!le acquiefcere:
vt non iufſionis ipſa tranſgreſſio fimplex ſ, ed volun
tatis ſuperba contemptio fcelusidololatriæ repute
tur.Non eft enim id ipſum nolle obedire , nonobe
dire.Hoc quippe interdum erroris eft, nonnumquam
& infirmitatis :illud verò,aut odioſa pertinacia , aut
contumaciæ non ferenda. Quod & ipfum repugnare
eft, reſiſtere Spiritui ſancio: fiad mortem vf
queperduranerit,blafphemia eſt non remittenda.fi
ne in hocſeculo, ſiue in futuro.Non ergo qualiſcum
que mandari preteritio criminalem facitinobedien
tiam ; ſed repugnare; ſed nolie obedire. Hæc Ber.
nardus , quibus non potuit clariùs cafum noſtrum
proponere, & explicare,quomodo aliquando non
obedire non fit peccatum graue ; & tamen nolle
obedireſit graue, & inobedientia criminalis. Vbi
formaliſfimè loquitur de peccato inobedientiæ:
hoc enim explicandum fuſceperat , vt conftat ex
illis verbis præcedentibus : Denique in quo inobe
dientiæ crimen fit , aduerte. Ergo apud Sanctum
Bernardum non prærequiritur præceptum obc
dientiæ , ve dari poffit peccatum inobedientiæ,
propriè loquendo.
Hunc loquendi modum obſeruarunt commu sl .
niter Theologi Scholaſtici,quando agunt depec
cato mortali inobedientiæ : dicunt eniin ,commit
ti contra præceptum graue , vel etiam fine illo,
quando adeft contemptus.Ita loquitur Caietanus
in Summa , verbo, Inobedientia. Syluefter ibidem ,
vbi diftinguit interpræceptā , & mandatum , quod
appellat conſilium reuerentiæ ; & addit , contra
mandatum etiam committi peccatum grauiſſi
mum inobedientiæ propter contemptum. Anto
ninus 2.parte,tit.4.cap.2.9.2. dicit , rcfiftere Su
periori,ctiain, non itante præcepto obedientiæ , fi
sic cum contemptu,elle propriiffimum peccatum
inokedientis , & mortale grauiflimum.Eodem mo
do loquuntur reccntiores Theologi. Pater Salas
de
tentiæ.
line in hoc , quod fæpiùs ,ni
catum mortale ; etiamli con
m obliganſs ub peccato gari
ideri poteſt P.Suarez li.b ,4
do2.ctqurii fatetuDif
2.
nam .
r, hanc elle cose
ficultas erg
tFrpeccatum mortale ;
eſeruatum , quandononci
peccatum mortale inobedica.
quiri,vt contineatur inilar
ud peccatum nomine inch
uoties de ſe habet grauicze.
Ecatum mortale proprecos.
quod ex circumſtantis peniti
autem hocin primis exmodi
Hi Theologorum , & Patrie,
inobedientiam mortalem
non datur præceptum Preis
kli. Bernardus lib. de pracea
cap. 14. optimè hoc explica
xit, violationem mandati z
que crimen graue propter cos
clario contemnentis in mine
pam facitnon minimam ,ón
quis rebellionis nouum fatish
retionis. ſtatim addit,hocek
e propriiſſimæ:quodex Sa
is verbis : Denique,in ques
que dubiofit , apud Samuel's
t, pectarum bariolardieh, a
Lus idololatria, nolle acques
Lieſcere;ſed,nolleacque.com
ranfgreffio fimpiex,fedvolis
prio fcelus idololatris repas
lumns no le obedire, nors
dum erroris eſt, nonnun.ph
però,autodiofa pertinacia, as
Jia. Quod te ipſum repugu
ui ſancto:o ſiad mortes
Chernia eſt non remittenda
a fururo.Non ergo qual, a
o criminalem facitinoetan
fed neke obedire. HacBa
poruit clariùs cafum noftrua
re,quomodo aliquando ma
& tamen peil
acum graue ;
15obedientia criminals.VG
ur de peccato inobedientit:
um fuſceperat , vr contar a
ibus : Denique inour brukt
Ergo apudsanctum
duerte. tu
r rum
erequiriccatuprm æcepediencobaia
pe inob ,
fit
odum obſeruarunt commu
laftici ,quando agunt deper
entiæ :dicunt eniin ,communit
graue , vel etiam fine ille
nptus.Ita loquitur Caietanus
bedicntia. Syluefter ibider,
recepti i,&z mandarum ,quad
puercnt ; & addit, CONUS
pmmitti peccarum gravid
loprer contemptum . Anco
2.2.9.2 . dicit , refiftere Su
percepto obedience,
propriiflimmum peccauen
srauitlinu .Eodem mo
r
es Theologi. Pate Sales
Diſp . XX.
de legibus, difp.io.fect.8.num.45. illam appellat parere. diđa Prælato , ſeu Rectori iubenti fine
inobedientiam.Pater Reginalduslib.17. num.23 1 .
lib.18. num . 391.efje inobedientiam mortalem .
Emmanuel Rodriguez tom.3. quast.regul.quaft.
19.art.3. & alij communicer.
Ratione item probatur:quia non minus OPPO
nicur vircuci obcdicntiæ , qui eomodo reſpondet
Superiori, etiam non imperanti ſub præcepto,
quàm qui reipſa violat præceptum :nam , veob-
ſeruauit benè ad hoc propofitum Alphonſus de
Caſtro lib. 1. de lege pænali , cap.s. documento 6.
lex,etiam quandonon obligat ſub culpa ad rem
præceptain;‫ ܪ‬obligat tamen grauiter , ne contem -
natur : & pofteà concluſione 1. explicans, quis ſit
iſte contemptus, quem ſemper prohibet,& quan-
Alphonſi à do erit mortalis, reſpondet , Pralarum ,quatenus
Caltro ,
Prelatum , non poffe finepeccato mortali contemni;
fiue fitminùs illum ,quàm oportet, appreciando ;fiue
illi indignando,aut conuitia inferendo, &c. Oppo
nitur ergo directè debito obedientiæ , qui hanc priori reſeruatione. Mulcò autem certior erit re
ſubiectionem , & reuerentiam , quam Prælato , vt ſeruatio illius peccati,fi
Prælato,debet,contemnit : nam , ſicut obedientia
amat illam ſubiectionem ; ira iſte odit eamdem
ſubiectionem , & deftruit illam. Quare Theologi
dicunt , hanc elle magis formalem , & propriam
inobedientiam ,quàm violare præceptum . Quan-
do ergo reſeruatur peccatuin mortale inobedien-
tiæ ,debuit hæc etiain comprehendi, quæ à Patri
bus , & Theologis appellatur grauiflima inobe-
dientia ; quorum loquendi modum intelligere
debemus fuiſſe vſurpatum à Capituloreſeruante.
Nequc obftat, quòd in Regulis, & Conſtitucio
nibus aliquando dicatur , non obligari ſubditum
ſub mortali , niſi interueniat præceptum : ſenſus
enim eſt, non obligari ſubditum ſub mortali ad
faciendum , quod iubctur:certum tamen eſt,obliç
gari etiam fine eiuſinodi præcepto ſub mortali ,
adnon
adaptain contemnendum
obcdicntiam . grauiter Superiorem,vel Reguboentraliseficielles
, quicafum
ab illo abfoluere : nam
53 . Adde , licèt ſub appellatione generica inobe
dientia non veniret ita propriè illa, de qua loqui
mur ; in referuatione tamen ſuprà polica videri
omninò comprehenſam : non enim dicitur refer-
uari inobedientiam mortalem ; ſed inobedientiam il-
lam ,qua aliquis dicit ,fe nolle parere: quaſi diceret,
illam , quæconftituitur in ratione inobedientiæ. ſunt
ipſosSacerdotes:&
exercere non hi
per pertinaciam,& contemptum , quo qais dicit,
ſe nolle parere : ergo , licèc illa non cflet inobe-
dientia propria, ( quod vidiinus elle falſum ,) ad-
huc intelligeretur in prædictis referuationis ver-
bis comprehenſa.
54. Hinc vlteriùs dicendam puto,ex vi illius reſer-
uationis fuiſſe referuatum illum alium caſum ,
quo ſubditus non principali Prælato ;fed eius Vi-
cario , Superiori,velMiniſtro dicit : Nolo parere.
Pro quo aduerto , eiuſmodi Vicarium ,ſeu Mini-
ſtrum , licèt in noſtra Religione ( & idem fortaſſe
erit in aliis , non poſſit præcipere ſub præcepto
obedientiæ ; elſe ramen Superiorem quaſi Vica-
rium , & delegatum Prælati principalis,àquo non
accipit æqualem auctoritatem ;accipit tamen,
quam Prælatus principalis , ſeu Præpofitus, aut
Rector habet , quando ordinat , vel iubet fine
pæcepto obedientiæ Quare eamdem vim habet
iulio Vicarij, feu Miniſtri; quam haberet iufſio
Prælati,vel Præpofiti, aut Reitoris,iubentis fine
præcepro obcdientie:fundatur enim in voluntate
ciuſdem Prælati, vel Rectoris volentis,ve obedia-
tur Vicario , ſeu Miniſtro , ſicur ſibi iubenti fine
præcepto obedientiz . Vnde,ſicutilla verba: Nolo
Sect.V. 467
præcepro, ſunt inobedientiamortalis,vtvidimus,
ratione contemptus; & reſeruantur ex vi illius'rer
ſeruationis; codé inodo iudicandum eft de cilde
verbis dictis Vicario, feu Miniſtro , cùm eadem fic
ratio cum proporcionc. Dico, cum proportionc:ná,
qui admittunt , pofle dari paruitatem materiæ in
illo contempru , faciliùsadmittent, poffe contin
gere reſpectu Vicarij,ſeuMiniſtri,quàm reſpectu
Prælati principalis , vel prouincialis, qui grauiùs
videbitur contemni per illa verba , quàm Vica
rius,vel Miniſter. Hoc tamen eſt per accidens, &
non tollit, quòd, per fe loquendo, & regulariter,
ea verba dicta etiam Vicarío , vel Miniſtro, pol
ſint elle peccatum graue inobedientiæ propter
contemptum grauem .
Denique ex his conſtat , poruiſſe Prælatum,
præfertim generalem ,non quidem extendere ,ſed
declarare calum illum fuifle comprehenſuin ſub
declaratio illa approbata,
& confirmata fuit pofteà per aliud Capitulum
generale :cùm enim penestale Capitulum lit po
teſtas reſeruandi peccatum mortale de nouo, eo
ipſo ,quòd approbiuerit talem declarationem ,&
eam confirmauerit , videtur velle ſupplere defe
&um , ſi quis eſſet , & comprehendere illum ca.
fum in referuatione facta , extendendo , li opus
fucrit , referuationem ad talem caſum . Quare ,ca
declaratione , & confirmatione ſuppoſita, non vi
detur ampliùs dubitandum de hoc puncto.
SECTIO V.
De eo , qui poteftate ordinaria abſoluend
potest à referuaris.
tefice,
reſeruatio
eft fubtractio iuriſdictionis : habet ergo ille, qui
reſeruar,iuriſdictionein in ſe ſufficientem addao .
dain ,& tollendam aliis,ac per conſequens ad ab
foluendum ,dummodo non defit illi poreſtas Or
dinis : aliqui enim habent iuriſdi& ionem , quam
aliis poſſunt communicare ; quam tamen per ſe
poſſunt
, abloluendo, quianon
quidem reſeruare poſſunt,
abſoluere non poflunt per ſe ipfos; ſed per alios,
quibus iuriſdictionem concedant.
Hoc ſuppofito , dubitatur primò, an Superior 57 .
non ſolum poſſit alios abſoluere; ſed etiain dare Prelaius an
facultatem alteri,qui ipſum Prælatum abfoluat à àpoc Totabfolus
referuatu
reſeruato ,in quem incidir.Et quidem ,fi ipſe Præ fibi.
latus fit, qui peccatum reſeruauit, eius peccatum
non eſt reſeruacum :quia ipſe non poteſt ſe ipſum
ligare , ne pollit confiteri, cui voluerit. Si verò
peccatum fuit reſeruatum ipli Prælato,ſed ab alio
Superiore , vc à Summo Pontifice, vel alia pote
ſtateſuperiore ipfi Prælato , tunc loquendo de
Epiſcopis,omnescommuniter dicunt,poffe ipſos
abfolui à ſuo Confeſſario ab iis, à quibus Epiſco
pi poffunt alios abloluere:quod ex cap.fin.de pa
nit.d remiſſion.colligi videtur,& probat Thomas
Sanchez lib.8.de matrim.difp.3. num .3. & exten
die ad caſus illos,qui in Tridentino ſell.24.de re
formarione , cap. 6. Epiſcopo comnitruntur, licet
ſintreſeruacil'apx . Videatur etiam ipfe Sanchez
lib.z.in Decalog.cap.1 1.num.11.Suarez in præfen
si,diſpus. 30. lect.2.num.is. tom.s. de cenſuris,
difput. 41. feit.2. num.10. 12. Quis autem ibi
intelligatur
 468 De Sacramento Pænitentiæ .
intelligatur ſub nomine Epiſcopi,tractat latè Sua- ciales,non niſi à Confeſſario,quem ipſis Genera.
rez in præfenti,dicta feft.2. lis aflignat, ſi indigerent abſolutione à reſeruatis:
58. . Secundò dubitari poteſtde Vicario Epiſcopi, quia ita declararunt Præpofiti generales circa ca
Quid de Vi . an poflit facere ſe abſoluere à reſeruatis , ficut po- ſus referuaros. Dificile autem videtur , quomodo
cario Epifco- teft dare facultatein pro aliis. Negant aliqui,laco- poflint Prælati ſuperiores auferre inferioribus
bus de Graffis in Append.ad decif.aur.lib.3.cap. Prælatis facultatem iplis de iure communi con
8.num. 2 2. vbi id multis argumentis probare co- cellam ab ipfo Summo Pontifice in di&to cap.vlt.
natur, quæ refert Diana tom.2 . tract.4. de Sacra- de poenit. remiſſ. vbi Pontifex concedit omni
mentis , reſol.147. quæ omnia reducuntur ad vo- bus eiuſinodi Prælatis facultatem ' cligendi libi
luntatem delegantis , qui non præſumitur vellé Confellariuni, ne propter pænitentiæ dilationem
ipſum Vicarium comprehendere in facultate illi periculum fit ſalutis animarum .
conceffa. Pater Suarez in preſenti, difp.27. fe t.2.n.10. 61 .
Contrariam tamen ſententiam docent Vgoli ſenſit proculdubiò' hanc difficultatem , & voluit
nus,& Floronus,quos refert, & fequitur ipſe Dia- camn præoccupare : atque idcò , poftquàm dixit,
na ibi, & mihi etiam verior videtur.Et videormi- Prælatos regulares intelligi etiam nomine Præla
hi illam colligere ex doctrina Thomæ Sanchez corum in dicto cap. vlti de pænit.& frui poffe illo
dicto lib . 8. de matrim .difp.3. num. 10. vbi dicit, indulto ,addit,hoc eſſe intelligendum cum aliquali Suarez.
delegatum ad diſpenſandum pro aliqua commu- mitatione,& moderamine; ſcilicet ,niſi iuxtaſpecia
nitate,poſle idem circa ſe ipſum , quod poreſt cir-lia priuilegia , vel inſtitutionemà Pontificibus ap
ca alios,cùm ipfe lit pars eiuſdem cominunitatis probatamPrelatus inferior Religionis habeat Con
ergo Vicarius,qui accepit eam facultatem ,vtſup- fefforem defignatum à fuo Pralato ſuperiore,quiiam
pono , pro tota diæceſi, poterit eadenr facultate eſt veluti ordinarius Iudex, Ó" Paſtor eius inhoc fo
vri circa le ipſum . Quod rurſus à fimili probari ro : quia tunc nec ratio huius textus locum baber;
poteſt : quia ex facultate , quam Vicarius habet neque eſt veriſimile , per hoc generale ius derogari
conſtiruendi Confeſſarios ordinarios cum pote- ſpecialia iura ſpectantia ad conuenientem Ordi
ftare ad cafus non reſeruatos , poteſt conſtituere nem Religionis,argumento cap.2.de pænit.e remiff.
Confeffarium , cui ipſemet poſteà cófiteatur pec- in 6. Quod multocertius erit ,jîpriuilegia Religio
cata non referuata :ergo ex poteſtate, quam habet nispoft illud commune ius conceſſa , velcor firmata
conftituendi Confeflarios , quiabſoluant à reſer- fint. Quoties verò contigerit , Pralarum Religionis
natis ,poteſt conſtituere Confeflarium , cui iple- non habere à Superiore Confeſſorem defignatum ;fo
met pofteà confiteatur peccata reſeruata : eodem ne, quia id non eft in more Religionis ; fiue , quiai de
cnim modo habet vtramque poteſtatein pro tota faéto contingit , vt non habeat: tunc vri poterit hac
diæceſi:ergo,fi prior non excluditipſuminet Vi- facultate, in quo etiamſeruare debet, vt alia etiam
carium ,necpoſterior excluder.Poneenim , quòd iura , ſeu priislegia Religionis cuftodiat , eligendo
apptobauerit aliquem Confeffarium , & conceffe- Confesſorem intra ipfam Religionem, & non exrra,
rit eitotam facultatem ad referuata, & non reſer- propter eafdem rationes. Hæc Suarez ,quæ eò ten
uata ,pro tota diæceſi, cui omnes poflunt iam dunt, vitacitè refponderer ad obiectionem , quæ
confiteri quælibet peccata, cur non poterit Vica- fieri poterat ex illo textu contra vſum noſtrę Re
rius eidcin confiteri referuata , cum cedem no- ligionis , & alterius , fi fortè fic , quæ cundem
do concefferit facultatem vniuerfalem ad omnia ? vſuin habeat,
59 . Tertiò dubitaripoteft dePrælatis Regularium , Cæterùm ex his omnibus , quæ indicat præ 62 .
Quid dePra- an poſſint ipfi abſolui à fuo Confeflavio à pecca dictus Auctor , non videtur euacuari difficultas.
vi. kegula- to reſeruato quod non iple Prælatus,ſed Genera-
laro Primò,quia víus,fi quid probat,probat eriam có
lis, vel Capitulum generale reſeruauit. Pars affir- tra id,quod Suarez concedit,dum fatetur, quod fi
mans ex dictis videtur apertè loqui: quias fi Epi- Prælatus inferior non habeat Confeitarium tibi
ſcopus poteft circa ſe , quæ poteſt circa alios , & defignatum à Prælato ſuperiori , tunc poterit vti
hoceriam in calibus l'apæ referuatis:irem , ſi vi- facultate illa Prælatis concefla. Hoc, inquam , eſt
carius Epiſcopi poteft mediatè fibi conſulere per contra vfum : nam , licèt Generalis folcat defi
facultatem , quam ab Epifcopo acccpic pro tota gnare Confeflarium Prouinciali,quicuin poflit à
diæcefi : à fortiori id poterit Prælatus regularis , reſeruatis abſolucre, li fortè indigeret; Prouincia
quinon habet poreſtarer vicariam ,fed propriam les tamen non folent talem Confeffacium deli
ex ſuo munere , & qui non minùs viderurcom gnare Superiori locali,qui euin poflit à reſeruatis
prehenſus in facultate concella Prælatis in illo abloluere : & tamen Superior localis non habet
c.fin. de pænit. a remiff. cùm ibi non fic fermo ius eligendi libi talem Confeffarium ,qui eum ab
de ſolis Epiſcopis,fed de Prælatis exemptis , qui- ſoluat à reſeruato ; fed deber per fe,vel per alium
bus conſulit Pontifex,dando eorum Confeflariis facultatem à Prouinciali poſtulate .
facultatein ,quam ipfi circa fubditos habent. Secundò, quia,quamuisnoſtræ Conſtitutiones 63 .
60 , Contra hoc tamen ſtare videtur vlus , &
pra- à Summo Pontifice approbatæ ſint; non eft ta
xis aliquarum Religionum , ve Prælatus inferior men vlla conſtitutio,in qua explicitè,vel implici
non poſſit ablolui à peccato reſeruato,niſi à Præ- tè aliquid contineatur,contra facultatem illam in
lato luo,vt de ſua Religione Clericorum regula- iure communi Prælatis conceſlam . Imò neque in
riuin reſtatựr Peregrinus in Comment.ad fuas Con- vllo decreto alicuius Congregationis generalis
ftitut. part.i.cap.9.litt.C,8.1. & in addit.p.3.9.1. quidquam de hoc puncto dictum fuit : nam tota
non pofle Prælatum eligere fibi Confeflarium referuatio caſuum facta fuit in ordine ad Supe
extra ſuam Religionem : quam tamen prohibitio- riorem ſolùm localem , à quoabſolui poßint , vel
nem negat Diana, ciuſdein Religionis alumnus, ab alio dc eius licentia,nulla facta inentionc altc
v Prælatus, 2.torn . tract.2 . de dubiis regular. & z. rius Prælari Superioris , ad quem pro alicuius ab
tom.tract.4.mifcell. dub.s. In noſtra aurem Socie- folutione recurrendum cflcc. Solùın in quadam
rate certim viderir, quod Superiores locales ah. inſtructione Præpofiti generalis notatur,quod
Colui non pollent, niſi à Prouinciali ; & Prouin- Superiores locales debent recurrere ad Prouin
cialem ,
 tentiæ.
onfeſario,quem ipfis Gener
crent abfolutione à relenu
Præpoſiti generales cica de
hule autem videtur,quomodo
periores auferre infericite
bi ipſis de iure communi ca.
umo Pontifice in dicto capri
vbi Pontifex concedit one
latis facultatem eligendii
propter pænitentiæ dilatice
is animarumn .
praſenti, difp.27. ſec.2.2.1.
hanc difficultatem , & role
: atque ideò , poftquàm dit
intelligi etiam nominePreis
vlt. de pænit .& frui poſlei
Te intelligendum cum aliquali
erine ; fcilicet piſisuxtafperis
in bucutionem à Pontificibus
inferior Religionis habeatC:
e & fuo Prelato ſuperiore,quia
Tudex, o Paſtor eius in bert
ratio buius textus locum betra
, per hoc generale ius derort
artia ad conuenientem O
mento cap.2.de pænit.c rem
prius erit ,fi priuilegia Release
re ius conceſſa , vel corfirmas
burigerit, Prelatum Religios
fe Confeſſorem deſignarum,
more Religionis ;five, guide
bon habeat:tuncuripoterit ka
am(eruare debet, vt alia eris
Religionis cuftodiat , eliyorum
am Religionem ,tº non era
ses. Hæc Suarez,qux cote
nderer ad obiectionem.c:
extu contravſum noſtrer:
$ , fi fortè lit , quæ cunde?
æ dicate mprz:
omnibus , qu inindicat a
videtur euacuari difficult
luid probar,probat crumtóc
oncedit, dum farerur,quodi
pn babeat Confeitarium liði
to ſuperiori , tunc poterit ve
s concella . Hoc, inquam,ed
licèt Generalis foletdel
Prouinciali ,qui cum porked
li forte indigeret , Prouincia
ht talem Confeffarium dili.
hli ,qui curm poflit areferues
Superio localis non habe
honfellarium ,qui eum ab
ddleber per ſe, vel peralium
i ulate
abimaluisponoſtſter .Conſtitution
approbatæ fint; non elit ta.
in qua explicitè,vel implici
ir,contra facultatem illam in
tis concelam . Imò neque ia
s
s Congregationi generals
nito dictum fuit: nam od
er fuit in ordine ad Supe
1,àquo ablolui poflninee,vel
a. nulla facta mentio alte
, ad quem pro alicuius ab
. Solùm in quadam
mielgelneetralis notatur,quod
e
bent recurrer ad l'rouin
cirken ,
.
Diſp .XX . Sect. V. 469
cialem , & Prouincialis ad Confeſſarium , quem Vnde ſuniliter dicendum erit , in iis Ordinibus,
ad hoc fibi Generalis ſubſtituerit. Cum autem in quibus Capitulum generale reſeruans ali
Generales non poſſint reſeruare caſus , aut iragis quod peccatum committit eiuſdein abſolutio
reſeruationem reſtringere , quàin ſit reſtricta à nein Prælatis localibus , vel de cius licentia,
Congregatione , vel Capitulo gencrali ; videtur non excludendo ipſos Prælatos ab eo beneficio;
difficile, quomodo derogatum fuerit illi indulto intelligi facultatem etiam extendi ad ipſum Præ
iuris communis,cui in nulla Congregatione ge- ' latum , quando indigebit abſolui à tali pecca
nerali derogarum fuit. to: in noſtro tamen Ordine, in quo conſtat , ab
64 . Proprer hæc ego , ſaluo meliori iudicio, aliter folutionem Prælati localis referuari Prælato ſu
dicerein nullo modo eſſe derogatum indulto iu- periori , non poteſt id præſumi. Et quamuis
ris communis Prælatis concello : illud tamen non habeatur in Conſtitutionibus, vel in Decre
indultum non fuille directe ad abfolutionem à tis Congregationum generalium excluſio ipfius
cafibus reſeruatis; ſed ſolùm , ve Prælati eligere Prælati à facultate ſibiconceſſa ad abſoluendos
ſibi poſſent Confeffarium , per quem à non re- alios: colligitur tamen apertè illa mens Congre
ſeraatis abſolui poſſent. Ratio, quæ memouct, gationis generalis V. vbi hæc reſeruatio facta
hæc eft: quia Epiſcopiin primis, de quibus po- fuit ex perpetuo vſu , ab cotempore vſque ad
tiffimùm ibi ſermo erat , non habebant caſusre- hunc diem, deſignandi Confeſſarium , qui pro
ſeruatos , niſi ſoli Summo Pontifici : nam alij uincialem poſsit abſoluere , & aliorum Superio
omnes reſeruabantur ipli Epiſcopo, qui poterat rum localium , qui ſemper putarunt , ſe debere
facilè tollere reſeruationem , quæ ab ipfo pende- omninò recurrere ad Prouincialem , & fortè in
bat , nec habebat aliuin Superiorem in hoc foro, digerent aliqua abſolutione: quæ praxis eft opti
niſi Summum Pontificem , vt fuprà vidimus. ma interpreslegis,& intentionis, quam reſeruan
Certum eſt aurem ,quòd pec'illud indulcum non tes habuerunt :præſertim , cùm ipfe Generalis,
fuit dataabſolueret
illis facultasomni
eligendi Confeſſarium , qui poteſtatem habet à Pontifice interpretandi
qui cos ab cenſura,& peccato dubia circa Conſtitutiones , & Decreta , fic de
reſeruato Sedi apoſtolicæ : nam , licèt aliqui poſt clarauerir.
66.
Tridentinum concedant , poffe Epiſcopum ab- Per hoc autem , vt dixi , non fuit necefle de
folui à delictis occultis reſeruatis Papæ ; anteà rogare vllo modo præfato indulto Prælatis con
tamen non poterant , nec pofTunt etiam nunc à celto in ditto cap.vltimo , de poenitent. ó remiſ.
delictis non occultis. Non fuit ergo indultum quia ibi non agebatur de abſolutione à reſerua
illud pro abſolutione à referuaris ; fcd pro con- tis,neque eam dixit vllus fuiſſe de iure communi
feſsione ordinaria de aliis peccatis . Quod etiam conceſlam , vt Epiſcopi poſsint abſolui ab omni
argumentum procedit in aliis inferioribus Pre- bus caſibus pontificiis,etiam publicis : ſed fermo
idunt in caſus reſeruatos ab
latis . Nam , ſi ipſi incori erat de eligendo Confeſſario communi ad pec
aliis Prælatis fuperi bus ; non magis poſſunt a m
cata non reſeruat . Et in ordine ad electione
abſolui ab illis fine licentia reſeruantis , quàm à talis Confeffarij, non video etiam in noſtro Or
calibus pontificiis fine licentia Pontificis : ergo , dine ablatain clic Prælatis localibus talem facul
ſicut indultum prædi &um non dut illis poſſe tatem . Nam , licèt Regula dicat , curar.dum efle,
eligere Confeſſarium , per quem à caſibus Bullæ vt fit vnus Confeffarius li fieri poſsit omnium ,
Cænæ abfoluantur : fic nec dabit eligere Con- qui in eâdé Domoſunt , à Superiore deſignarus:
feffariuin ,per quem abfoluantur à calibus refer- Regula tamen non adimit facultatem validè de
uatis per Superiorem Prælarum ; fed tota illa fa- ſignandi Confeſſarium ſubditis:quam Conſtiru
cultas debct intelligi ſine præiudicio debitæ ſub- tionem ei tribuunt, & Regulæ agnoſcunt. Mo
ordinationis ad reſeruantem in ordine ad pecca- nent tamen , vt licèt ipſe poſsit Confeffarios ſuis
ta reſeruata . Perrinet enim ad reſeruantem dare ſubditis deſignare, non conftituat Confeflarium
eam licentiam , cuivoluerit , & co modo , quo noftrorum ordinariuin abſque Prouincialis ap
volucrit .
probatione.Pec hoc verò non tollitur,quòd pol
65 . Ad quod facit textus in c.Si Epiſcopus.de poe- ſit ſemel , & iterum alicui dare licentiam confi
nit. remiſſ. in 6. cx quo Suarez dičta difp.30. tendi alteri ; quam licentiam conſequenter pote
felt.5.1.4 .cum aliisfatetur,data licentia eligendi rit Gibi aſſumere,cùm nuſquam ipli prohibeatur.
67 .
Confellarium , non intelligi datam ad calus re- Hinc oritur quartum dubium : an Prælatus
ſeruatos : ergo licentia data Epiſcopis , & aliis regularis poffit conficeri Sacerdoti alterius Ors Prælatuslie
Prælatis exemptis, eligendi Confeſſarium , non
gularis, ax
dinis, vel dare ſubdito talem facultatem , non ſo- liga: com
luin in cafu neceſitatis ; ſed etiam extra illam. f:ffarium ,
fuit vllo modo ad cafus referuatos. Fateor , de
facto in Tridentino concedente Epiſcopis licen Hoc tamen facilè ex dictis definitur : nam , lo
tiam abfoluendi ſubditos à caſibus occultis , in- quendo de iure communi,non videtur negandú,
telligieriam datam licentiam , vt poſsit ipfe ab- quòd,finon fit aliquod ſtatutum ſpeciale id pro
folui ab eiſdem , iuxta declarationem Eminentif- hibens in ſua Religione , vtrumque poſlint face
fimoruin Cardinalium , quam refert Suarez in re,vetradunt Miranda, Villalobos,Graffius,&
praſenti,illa difp.30.di&ta ſect.2.7.15.quia,nimi- alij, quos affert, & fequitur Diana tom.2.trait.2.
rum , referuáns, & concedens pofteá Prælato in- dedubiis regul.refolut.2. Ó tom. 3. tract. 4. miſcel
feriori vniuerfaliter abſolutionem talis peccati, lan.refolur.1.c 2. Quod intelligendum eit,iuxta
cenfetur auferre referuationem pro tota illa fuprà dicta, vt non poſſit ipſe Prælatusabfolui
communitate , dum ad talcm Prælatum recur- å caſibus referuatis per Confeffarium externum ,
fant : cùm autem ipfePrælatus fit pars illius quando voluntasPrælatorum Superiorum , vel
communitatis, non cenſetur ipfe exclufus ab il- Capituli refcruantis ,non fuit, vt ipie podit nbi
lo remedio communi, dum aliunde non conſter eligere Confeflarium ad peccata reſeruata. Ra
de contraria intentione Superioris , à cuius ſola tio autem conclufionis eſt clara : quia , cùın ipſe
voluntate pender totaliter quoad ſubſtantiain , habeat poteſtatem ordinariam in ordine ad ſuos
& quoad extenfionem ablatio reſeruationis. ſubditos; porcſt delegare , quos voluerit pro
P. Ioan . de Lugo de Pænit. RE coruin
 470 De Sacramento Pænitentiæ
corum confeflionibus. Aliunde , cùm eamdem
poteſtatem habeat ad eligendum fibi Confefla-
rium ex dicto cap.fin.de pænit.ó remil poterit
codem modo eligere, quem voluerit.
68 .
Quintò dubitari folet , an peregrinus veniens
Peregrinus ad alium Epifcopatum bona fide, pofſit ibi con-
an forabfol. fiteri , & abfolui à peccatis releruatis , & à quo
uendus à re
fernalis debeat abſolui. Diſtinguendum eſt : nam calus
multipliciter contingere poteſt. Primò , li Con-
feffarius habear facultatem abloluendi à reſer-
uatis ibi , vbi audit confeflionem . Secundò , fi
eam non habeat , fed foluin ad non referuata.
Tertiò , fi peccatum fit referuatum in vtroque
Epiſcopatu . Quartò , fi folùm fit reſeruatum
in loco , vnde venit pænitens. Quintò , ſi lit
reſeruatum in loco folùm , vbi contitetur. Sup-
ponimus autem , pænitentem non veniſſe ani-
mo inutandi domicilium ; alioquin iam non eſt
regendus legibus loci , vnde profectus eſt.
69 , His ſuppoſitis, li peccatum fit in vtroque
Epiſcopatu referuarum , dicunt omnes non
pofle ablolui à Confeſſario non habente pore-
Itatem circa caſus reſeruatos. Deinde , li Con-
fellarius habeat poteſtatem circa reſeruata , con-
cedunt pofle abloluere à peccato , quod refer-
uatuin eſt, in Epiſcopatu pænitentis ; in quo ta-
men non omnes fortaſſe conſequenter loquun-
tur ad ſuam ſententiam . Plures enim negant,
poffe abſoluere Sacerdotem non habentem au-
itoritatein ad caſus reſeruatos,pænitentes, licèt
illud peccatum non fit reſeruatum in hoc Epi-
fcopatu, vbi confeſſio auditur. Sotus , Graffius,
& Vega , quos refert , & fequitur Fagundez
lib.3.de 2. Ecclefie precepta ,cap.8.num.20. qui-
bus adde Paulum Comitolum , Hunnum , &
Megalam , quos affert Diana 1.com. tract. 3. mi-
ſeell. refolut.16 . & Vgolinum , Bellochium , Flo-
ronum , & Chapeuillam , quos affert ipſe Diana
2.tom. tract.4.de Sacram . refolut. 103. quorum
aliqui id probant ex Bonifacio VIII. cap. ſi
Epifcopus,depænitent. Ő remiff. lib.6. vbi dici.
cur , Epiſcopum ſuo ſubdito concedentem fa-
cultatem eligendi fibi Confeffarium idoncum ,
non intelligi conceflille facultatem , ve abſolue
retur à calibus rcleruatis. Addit Fagundez ,
præſumi illum pænitentem in fraudem ſe aliò
contuliffe , vt fugeret reſeruationem peccati
coinmifli .
7o . Hrc argumenta facilè foluuntur. Ad pri-
mum enim refpondeo , pænitentem in noſtro
cafu non habere facultatem 16 Epiſcopo eligen-
di Confeflarium : fedhabere facultatem conſue
tudine , & approbatione Prælatorum introdu-
ctam , quam Eugenius Papa IV. approbauit, ` à quo non dependet; ideò refpectu illius Paro
qua poteſt,duin in alieno Epifcopatu bona fide chi non eſt reſcruatum tale peccatum ſui lubdi
verfatur , gerere ſe in ordine ad confeflionem ,
ficut alij , qui ſunt incolæ illius loci. Bonifacius
autem loquitur de ſubdito manente in ſuo Epi-
fcopatu , cui Epiſcopus non intelligitur dedille
facultatem pro referuatis . Ad ſecundum relpon-
deo , in forointerno cellure omnes præfumptio-
nes: quare, ſi poenitens certò ſcit, ſe non eo ani
mo diſcellille ab alio loco, neque in fraudem ;
ſed propter alia negotia , quomodo poteſt habere
locum præſumptio illa ?
71 . Contraria ergo ſententia verior elt ,quòd pof
ſit abſolui à Confeflario non habente poteſta
tem ad referuata ; fi tamen illud peccatum in
loco confeſsionis non fit referuatum . Hanc te
nent Caietanus in Summa , verbo , Abſolutio, 2.
Paludanus , & Antoninus, quos affert, & ſequi.
tur Suarez in preſenti, diſput: 30.fect.1.n.4. Hen
riquez lib.6.cap.14.n.8. Littera Q.Reginaldus
in praxi,tom.1.lib.8.cap.s.fe£t.3.n.69. Homobo
nus de caſibus referuatis , p. 1.6.2 . Villalobos in
Summa, tom.I. tract.9.difficult.59.n.4.Diana lo
cis ſuprà citatis, & alij. Et quidem aliqui ex ad.
uerfariis , vt dixi,non videntur confequenter lo
qui : fi enim idcò non poteſt abſolui; quia eius
Epifcopus iter agentibus folùm præſumitur con
cedere facultatem eligendi Confeflarium pro
non reſeruatis, non pro referuatis ; non poterit
abſolui à Confeſſário alterius Epiſcopatus ;
etiamfi ibi habeat facultatem ad abloluendum
à referuatis: nam ſuppono, non efle eadem re
feruata , fed diuerſa ; imò , licèr eſſent eadem , li
Epiſcopus pænitentis non dedit licentiam pro
referuatis, licentia alterius Epifcopi per accidens
fe habcbit ad illam abſolutionem ; & tamen ipli
concedunt , pofle abſolui ab habente poteitatem
ad referuara in loco confeſsionis.
Meliùs ergodicitur cum Suarez , & aliis,pe- 72.
regrinos , & aduenasex recepta conſuctudine
æltimandos efle in ordine ad confeſsionem , ficut
cos , qui funt incolæ eiuſdein loci : neque enim
Confeflarij huius Ciuitatis debent , aut poflunt
interrogare fingulos pænitentes de patria,vel an
fint peregrini , & multò minùs de calibus reſer
uatis in ſua patria ; quos certè nec Confeflarius
huius Ciuitatis,nec ipſe pænitens peregrinus (ci
re pollunt. Dcbuit ergo conſuetudo, ve veiliseſ
ſetad praxim , ita introduci , ve ſolum ſit atren
dendain ad locum , in quo fit confeſsio. Vnde,
fi pænitens confiteaturaliquod peccatum , quod
in loco ,à quo diſceſsit , non crat referuatum ; in
loco tamen confeſsionis fit referuatum ; Con
fellarius, qui in hoc loco non habet facultatem
ad rcferuata, non poteft eum abſoluere , vt fate
tur Suarez , licèt in hoc ctiam diftcntiat Fa
gundez.
Dices : Si Parochus proprius fimul veniret 73 .
cum hoc peregrino ſuo fubdito , poiler hîc il
lum abloluere line licentia ad releruata ab illo
peccato , quod in eius dicccfi non cft referua
tum , licèthíc fit reſeruatum : ergo etiam Paro
chus huius loci potcft eum abfoluere . tanquain
à non referuno . Refpondeo , negando conte
quentiam . Ratio differentiæ eſt: quia l'arochus
ille prior non habet lunin iuriiditionem ab hoc
Epiſcopo ; ſed ab Epiſcopo proprio , vel dopen
denter ab illo . Quare cius folus Epifcopus po
tuit per referuationem auferre , vel limitare eius
iuriſdictionem ; non vcrò iſte alius Epiſcopus,
ti. At verò hic alius Parochus habet fuam po
teſtatem dependentem ab Epiſcopo huius loci,
qui potuit illam per referuationem limitare,
prout de facto limitauit : non habet ergo pote
ſtatem ad abſoluentlum à tali peccato : ideò re
fpectu illius, & omnium , qui dependent in fua
poteftate ab hoc Epiſcopo , manec referuarum
illud peccatum ; idcircò non poflunt ab illo ab
foluere peregrinum , cùm ad illam etiam ablo.
lutionem vti debeant fotcitate se pendenti ab
hoc Epifcopo.
SECTIO
 itentiæ
fonin qu affe
us, os rt
pitu , difput.3o.ſeck..,& feq.
n.4.His
4.7.8. Littera Q.Reginald
$ .cap.s.fe£t.3.4.69.Horul
2. Villaloby,
7.94.2.di015fic, p.ult1..596..n. 4.Diana's
alij.Et quidem aliqui ered
bn videntur conſequenteri
non poreſt abſolui; quiae
hribus ſolùm præſumiturca
cligendi Confeflarium su
n pro referuatis; non prati
Mario alterius Epiſcopatus
t facultatem ad abloluendes
fuppono , non effe cader.
12; imò, licèteſſenteaden,i
niis non dedie licentiam :
alterius Epiſcopiperaccide
ablolutioncm ; & tament
blolui ab habente portalas
o confeſsionis.
citur cum Suarez , & alis, o
nas ex recepca confuctuda
hordine ad confeſsionem ,ia
e eiuſdem loci : neque er
Ciuitaris debent , aut polis
s pænitentes de patria,vels
hultò minùs de calibus reke
quos certè nec Confilium
iple pænitens peregrinus
ergo confuetudo, ve veiduse
introduci , vt folum fit amet
, in quo fit confeſsio. V
eatur aliquod peccatum ,qu:
Elsit, non crat referuatur 1
ionis fit referuatum ; C01
cloco non habet faculte
oteft eum abfolucre, vt fiers
in hoc ctiam dicotia
Pchus proprius fimul venit
ſuo fubdito , poilera hici
licentia ad releruat abia
cius dicecchi non eltreice.
cfcruatum :ergo criam F10
cft eum abſoluere . tanque
Refpondeo ,negando con
ifferentix eſt : quia l'arch
tlum iuuidictionem abia
pilcopo proprio ,vel deren
pare cius foelus Epileopus po
cm auferr , vel limitare cis
9 abſoluere , vel audire confeſſionem integram .
on vcrò iſte alius Epiſcopus
ft; ideòrapeitu illius Parco
fum tale peccarum luifubd
us Parochus habet fuam po
rem ab Epilcopo huius loa,
per referuationem limitare,
cruit :non haber ergo port
Hum à rali peccato :ideó
or'um , qui dependentinin
piſcopo , manet reſeruatun
inco non pollunt ab illosbe
ciim ad illam eriam abi.
of Forcliare slependenti ai
9
O . ab excommunicatione , qua ſublata aufereba-
SECTI
Diſp. XX .
SECTIO VI .
Verùm Superiorpoſsit audireſola reſervata, em
abſolwere ab illis pænitentem .
74
DVpliciterpoteft
mò , quòd pænitecontingere hiccafus
ns adeat priùs .Pri
Confef fa_
rium inferiorem , qui non poteſt abſoluere à re-
ſeruatis : & tunc certum eſt , non poſſe inferio
rem abſoluere ab aliis , niſi quando pænitens eſt
in neceſitate confitendi , vel fumendi Euchari-
ſtiam : tunc autem , an poflit, & debeat confiteri
inferiori, & an debeat confiteri etiam reſeruata ,an
verò ſola non reſeruata , & an id locum habeat
etiam , quando peccatum reſeruacum habet ex-
communicationem referuaram : diximus laté
difp. 14. de Eucharistia , fect , s . vbi probabile
dixi ,quòd poffet , & deberet confiteri inferiori
ante Communionem , & fola non referuata ; &
hoc, licèr haberet excommunicationem referua
tam , quæ omnia non oportet iterum in hoc loco
repetere .
75 . Secundò ergo poteft contingere, quòd pæni-
tens priùs adeat Superiorem ; ipſe verò nolit au-
dire confeſſionem integram ; ſed ſola reſeruata,
& abloluere ab illis, & remittere pænitentem ad
inferiorem pro complenda confeſſione: in quo
caſu multi , & graues Auctores dicunt , poſle id
facere Prælatum , cui propter Prælatorum occu
pationem non vacat audireconfeſſiones integras
ſubditorum, quæ eſt cauſa ſufficiens ad diuiden-
dam confeflionem . Ita Caietan . verbo , Confeſſio,
conditione 10. docens , elle conſuetudinem Ro-
manam , quam non licet reprobare . Antoninus,
Paludan . Henricus , Nauarrus,vterqueSoco,quos
affert Suarez in preſenti,diſp.31. fe&t.i. Dicunt
tamen, pænitentempoſteà
deberereferua inferiori con
fiteri eadem ra fimul cum aliis peccatis.
Addit Nauarrus , ex vtraque abſolutione Supe-
rioris ,& inferioris , fierivnuin integrum Sacra-
mentuin , quod habet ſuum effectum , quando
inferior abſoluit. Eandem probabilein dicit Le-
derma in Summa, tom. 1.de Sacramento Pæniten-
tie , c.20.concluf. 3. dub.4. & illam ex parte fequi-
tur loannes de la Cruz in direct.confcientia, p.2 .
de Sacramentopænitentia , 9.3.dub.s.concl.3. dicit
tamen , in prima abſolutione fieri Sacramentum
validum , & dari gratiam , necefle obligationem
confitendi inferiori eadem peccata reſeruata , à
quibus iam fuit pænitens directè abſolutus.
76 . Contraria fententia docet,per ſe loquendo , id
non pofle fieri; ſed debere Superiorem , vel non
Hanc tenent Adrian . Syluefter, Victoria, Cano,
Viguerius , quos affert, & fequitur idem Suarez
loco citato:Vazquez 9.91.art.3.dub.10 . & alij re-
centiores communiter.Quæ ſententia verior eſt. priuilegio poteft abſoluere à referuatis, non ha
El fundamentum contrariæ ſententiæ , quod ex
praxi Romanæ Curiæ deſumebatur,folidum non
eſt,priimò:quia Sylueſter ,qui Pænitentiarius fuit
in Baſilica Petri, oppoſitum teſtatur effe in praxi.
' Secundò, quia nunc non eſt veſtigium calis con-
fuetudinis. Tertiò , quia reſeruata ,pro quibus
ad Romanam Curiam venitur , ſunt reſeruata
Pontifici : hæc autem referuantur ratione ex-
communicationis , qua ſublata, tollitur referua-
rio. Ad quid ergo oportebat abſoluere facra-
mentaliter à peccato , cùm fufficeret abſoluere
tur reſeruatio peccati ? Quare fulpicor, hano
P.loan.de Lugo de Pænit.
Sect. VI. 471
fuiſſe conſuetudinem illam , quam Caietanus
teſtatur ,nempe , abſoluendi ab excommunica
tione referuata , & remittendi ad inferiorem
pro confeſſione, & abſolutione facramentali;
& ideò oportebat inferioriconfiteri omnia pec
cata , vt ab iis omnibus facramentaliter abfol
ueret. Vnde etiam potuit Nauarrus dicere , ex
varâque abſolutione conflari vnam abſolutio
nem integram : loquendo de abſolutione, prout
includir abſolutionem à cenſuris , & à peccatis:
quæ, quia vtraque folet de facto dari limul in
confeflione , & tunc diuidebatur ; poterat dici
integrari aliquo modo abſolutionem , & confel
fionem ex vtraque parte:
Loquendo ergo deabſolutione ſacramentali, 77 .
duo dicenda videntur. Primum, eam non pof
ſe diuidi , aut dimidiari , ſicut neque ipſam con
feflionem ſine neceſſitate , & caula vrgente ,
cììm confeſionis integritas ſit de iure diuino.
Vnde addit Suarez contra loan . Medinam
etiamſi Superior vellet, audita tota confeſſione,
abfoluere directè à ſolis reſeruatis , non pofle
id validè facere ; fed vel abfoluere ab omnibus
peccatis auditis , vel à nullo : quia Chriſtus non
dedit talem poteftatem . Hoc tamen difficultate
non caret , nec facilè probabitur, non poſſe va
lidè ( quamuis non licitè) Sacerdotem velle ab
ſoluere ab his , & non applicare directè abſolu
tionem ad alia ; fed habere fe , ficut fi ea non
audiuiſſet. Quidquid tamen ſit de hoc , ſecun
dò dicendum videtur , ad non audiendam con
fefſionem integram requiri cauſam , & necellita
tem grauem ,qualis non reperitur , per ſe lo
quendo, in omnibus Prælatis : poſſunt enim vel
audire totam confeſſionem ; vel li non vacat,
committere cauſam alicui Sacerdoti , cui pof
ſint fidere , & taxare , ſi velint, penitentiam ,
& præſcribere alia remedia adhibenda.
Non tamen negamus , poſle dari cauſam ra 78 .
tionabilem , id aliquando faciendi , & abfol- Ex
fieri cauf a .id
poffen
uendi facramentaliter à folis referuatis : verbi
gratia, fi pænitens dicat , ſe indigere abſolutio
ne Superioris , vel eius licentia ad confitendum
alteri , nec vellet dicere , niſi in confeflione ſa
cramentaliſpeciemn peccati , quia non vult duo
bus manifeſtare idem peccatum : & aliunde
Superior non poffet ipſum audire, nec pænitens
pollet ampliùs expectare propter neceſſitatem
vrgentem ad communicandum , vel quid fimi
le : ac denique Superior iudicaret neceſſarium
perſonaliter audire reſeruatum : quia propter
aliquam circumftantiam ita validè expediret :
tunc poffet dari cauſa audiendi , & abſoluen
di dimidiata confeflione ; qui tamen caſus rariſ
fimus eſt.
Adde , illum , qui non eſt ſuperior , ſed ex 79 .
bere ex vno capite tantam cauſam dimidiandi
confeſſionem : quia, li eſſet vtile,& neceflarium
panitenti , quòd ille Confeffarius audirct tale
peccatum, vt daret illi conſilium, & medicinam
opportunam , & Confeflarius non poſſet audice
confeſſionem integrain ; tunc poflet pænitens,
cum eius interfit,cidicere extra confellioné ſub
ſecreto naturali caſum ;vel certè incipere confef
fionem cum ipfo perficiendam pofteà , cùm erit
opportunitas : fi autem pænitens nollet hoc fa
cere,Cófeſſarius,cùm non fit eius Paſtor,nec de
beat procurare notitiâ
peccati ad adhibendú re
medium ,non videtur habere æqualem rationem
RE 2 ad
 472 De Sacramento Penitentiæ .
ad audiendam confeßionem dimidiatam .Aliun- linione , vel ex cauſa vrgente dimidiat confejſio
de tamen videtur effe maior cauſa in huiuſinodi nem ; nemo dubitat, fuiffc pænitentem abſolutum
priuilegiato , quàm in Prælato : quia Prælatus ſacramentaliter ab omnibuspeccatis , etiam ab ob
poſſet committere alteri confeflionem , & dare litis, 6 ex caufa omiſſis: directè quidem àconfef
illi iuriſdi& ionem , quod priuilegiacus non poteft fis : indireétè verò ab omilis , ſens oblitis : & folum
facere. Vnde , ſi pænitens indiget ſtacim ablolu- pænitenti manfit obligatio confitendi postea ea,qua
tione, & Confellarius non poteft totam audire, Scienter , ( ex grauiſſimacauſa omifit ; vel, quo
ncc remittere ad alium priuilegiatum , aut ad tum fuit oblitus : di verò in caſu prafenti valdè
Superiorem , qui pollit ; faciliùs dabitur in eo probabilis eft fententia , que docet, abfolutionem
ratio ad abſoluendum à ſolo reſeruato, & remit- Superioris ſoliem effe ablationem quandam ipſius
tendum pro aliis adalium Confeffarium.Sed nc- referuationis ,acproinde non tollere ipſamculpam;
que hoc poterit nifi rariſſimè contingere. ſed tollere reſeruationem , vel excommunicationem ,
80 .
Hinc infertur primò. Quoties Prælatus ab- : fi fortè eft annexa, quamtenent multi Doctores.
Per ſingulas ſoluit facramentaliter à ſolis reſeruatis, niſi adlitHæc Fagundez,in quibusnon poteft non dil. 83.
abfolutiones mala fides,vel obex ex parte pænitentis, fieri ve- plicere in primis modus ille loquendi de opri
cum diner. rum Sacramentum , & conferri gratiain : quia, mo , ac planè legitimo diſcurſu Suarij . Secundd
fum . cùm adline materia , & forma, & aliunde defe- diſplicet ,quod ,vc illum impugnaret , videtut
étus integritatis confeſſionis non fit culpabilis, fibi in câdem pagina contradicere : impugnat
vt ſuppono ; nihil poteft deeſſe ad veritatem , & etenim,cò quòd probabile fit,abſolutionem Su
effectum Sacramenti ; ſicut nec quando ob in- perioris in noſtro calu eſſe ſolùm ablationem re
culpabilem obliuionem , vel obaliam iuſtam ſeruationis , vel excommunicationis ; nec tolle
cauſam omittit pænitens aliqua peccata , ob- re ipſam culpam: in aliis verò caſibus remitti
ftat defectus integritatis valori , & effectui Sa- peccata omnia , aliqua directè , & aliqua indire
cramenti . atè, atque adeò non manere obligationem con
81 .
Infertur fecundò , non fieri vnum Sacramen- fitendi ea , à quibus directè fuit abſolutus. Ex
tum , nec vnam abſolutionem ex abſolutione quibus verbis videtur apertè colligi à contrario
Superioris , & abſolutione inferioris ; ſed eſſe ſenſu , quòd fi in caſu noſtro abſolurio Superio
duplex Sacramentum diuerſum , ita vt ſingularis non fuifletſolùm ablatio excommunicatio
conſtent ex materia , & forma diuerfis ; nempe, nis , vel referuationis; ſed abſolutio ſacramenta
ex confeſſione, & abſolutione diuerſa , atque lis conferens gratiam , ratio Suarij benè conclu
adeò cauſare duplicem effectum gratiæ ſanctifi- deret , & de facto concludere debet apud eum,
cantis:quia, polito Sacramento valido,non eſt, quihæcconcedit. Cùm ergo ipſemet Fagundez
cur differatur eius effcctus in ſubiecto diſpoſito, poſteà num . 11. hæc omnia expreſsè concedat ex
qualis eft, &pænitens
dolorem propoſitum circaſupponimus
,quem habere
omnia peccata. propriaſententia ; conſequens eft, vt apudipſum
concludere deberet diſcurſus ille , vel propter
82 . Inferturtertiò , pænitentem abſolutum à ſuo eius inefficaciam reiicere deberet Suarij ſenten
Non elee Superiori ſacramentaliter à ſolis reſeruatis , non tiam ,vtminus probabilem . Quomodo enim po
receſſe repe- habere obligationem ca iterum confitendi infe- teft exiſtiinari ininus probabilis concluſio , cò
tere peccata. riori cum non referuatis. Hoc probat Suarez quòd fundetur in principiis , quæ non folùm ve
1.10 . quia , quoties pænitens materialiter dimi- probabiliora ; ſed ,vt omninòvera amplectitur
diat confeflionem , vel propter obliuionem , vel ipſemet , qui conclufionem inpugnauit proprer
debilitatem principiorum
propter aliam rationabilem cauſam , fiue ex par- ?
te pænitentis ortam , fiue ex parte Miniſtri, non Tertiò denique debuiſſetaduertere ,argumen
tenetur ampliùs confiteri peccata , quæ illo mo- cuin illud folùm adduci à Suario , ſuppoſita ſua
do confeflus eſt , & à quibus fuit iam abſolutus: doctrina, nempe,quòd abſolutio illa efiet facra
ergo idem erit in hoc caſu, in quo iam illa pec- mentalis:ſi enim non eflet facramentalis, fed ab
cara Ecclefiæ clauibus fubiccta fucrunt , & ab- latio reſeruationis, vel céluræ ; hoc magis eſt pro
ſoluta. Quod enim dicit Caietanus , integrain ſententia Suarij , qui contendit, non debere elle
confeffionem faciendam cffe Confeflario , non ſacramentalem ; addit tamen , & meritò, li facra
Confeſſariis ; & ideò debere omnia peccata dici mentalis fuiſſet,debuille conferre gratiam , & per
eidem Confeflario : hoc , inquam ,probaret, conſequens remittere aliqua peccata directè , &
idein eſſe dicendun , quoties propter obliuio- reliqua indirectè : quod quidem ipfe Fagundez
nem, vel aliam caulam rationabilem aliqua pec- pofteà faretur:dicit enim ,perficiex priori confel
Cata tacentur in prima confeflione , atque ideò fione , & abfolutione verum Sacramentum , &
debere poſteà repeti totam confeſſionem præce- formaliter integrum verè conferens gratiam . Si
dentem, vt confeſſio fiat integra Confellario, autem gratiam confert : ergo omnia alia peccata
non Confeſſariis : conſequens autem eſt omni- mortalia tolluntur indirecte , cùm non poſline
nò fallum. Farendum crgo eſt,confeflionem de- cum gratiamanere: & peccata reſeruata tolluntur
bere fieri integram vni Confeffario , per fe lo- directè,cùm tollantur ex vi abſolutionis, quæ ad Es
quendo ; per accidens tamen , poſle fieri pluri- illa ſola directè terminatur.
bus , quando propter cauſam iuſtamnon potue- Infero vltimò, licèt Superior non abfoluat ſa- 84.
runt dici omnia peccata primo Confeſſario. cramentaliter ; fed folùm auferat referuationen ,
Hæc ratio placuit Recentioribus , Patri Co- & abfoluat ab excommunicatione , ac mitrat
ninch difp.7.n.9.n.80. loanni de la Cruz Domi panitentem ad inferiorem pro abfolutione ſa
nicano, loco fuprà citaro,&aliis.Sed non placuit cramentali obtinenda ;adhuc Superiorem de
Patri Fagundez lib. 8. de fccundo Ecclefia prace- bere obſeruare totam illam notitiam fub figillo
pro, c.3.n.8. vbi Suarij doctrinam minùs proba- confeſſionis: ſicut,quando Confeſſarius ob indil
Fagund. bilem dicit ; & ipſum non videri in album collie poſitionem pænitentis eum non abſoluit, debet
mare, neque eius rationem conuincere : quia in om- obſeruare ſub figillo , quæ audiuit. Et ratio elt:
nibus alis caſibus , in quibus pænitens , vel ex ob- quia iam torum illud ſpectabat, & ordinabatur ad
facramentum ,
 itentiæ.
aufs vrgente dimidiat content
it , fuijfe pænitentem alb ſolicies
omremboss peccatis , etiarnal*
millis : dire tè quidem a corta
ab omiſis , ſer oblitas :C
bligatio confitendi postea cazut
ruiffima cauſa omifit ; vel
ai verò in caſu preſenti,decaldia
tiaab, laqua docet, abſolutena
Ve tionem quandana
Poinde non tollere spſam culpas
onem , vel excommunicat
ion
quam tenent multi Doctores
in quibusnon poteft none
modusille loquendi de ori
timo diſcurſu Suarij
Sec
vi illum impugnaret., vidundeoso
co
gina ntradicere : impura
probabile fit, abſolutionem
calu elle ſolùm ablationcm
xcommunicati
onis ; nectola
in aliis verò calibus rent
iqua directè , & aliqua indir
bn manere obligationem o
us directè fuit abſolutus. It
etur apertè colligià contes
palu noſtro abſolutio Superi
lim ablatio excommunicatie
nis ; fed abfolutio factament
am , ratio Suarij benè concis
concludere debet apud eua
Cùm ergo ipfemctFagunde
ec omnia expreſsè concedare
conſequens eft,vt apudipas
et diſcurſus ille, vel proper
cicere deberet Suarij team
babilem Quomodo cnim
us probabilis concluſio,o
principiis , quæ non folume
vt omninò veraample itra
lufionem impugnauit proper
piorum ?
debuifletaduertere,argumes
dduci à Suario , ſuppoſita lu
hód abſolutio illa eller facta
nellit facramentalis, fed:
vel céſuræ ; hoc magis elpa
ui contendit , non debere che
dit tamen , & merito, lifac
buille conferre gratiam ,& po
ere aliqua peccata dire tè,&
quod quidem ipſe Fagundes
enim ,perficiexpriori confort
ne verum Sacramentum , &
n verè conferens gratiam . Si
fert : ergo omnia alia peccari
indirecte , cùm non polis
&peccati releruata tolluntur
ur ex viabſolutionis, quead
hinatur .
cer Superiornon abloluatha
olum auferat referuationen,
ommunicatione , ac miti
criorem pro ablolutione to
Ha ; adhùc Superiorem de
pillain notitiam lub ligillo
ando Confeffarius ob indi
is eum non abloluit, debet
quæ audiuit. Et ratio el:t
pectabat,&'ordipabavad
m P. Ioan. de Lugo, de Pænit .
lacramentu ,
Diſp.XX.
Sacramentum , vt cum Cano obſeruant Vaſquez
dicto dub.10 . num .5. Suarez dicta fe&t.1. num.8.
& alij recentiores.
SECTIO VII.
Vtrùm facta ſemel confeßione cum potente ab
ſoluere à referuatis, cenſeatur ablata refer-
uatio pro,omnibus, quæ pænitens propter
obliuionem omifit.
85 : Ommunis
CGabr.Adrianus,Syluefter,Angelus,Roſella,
Nauarrus,Couarruuias, Cano, & Ledelina apud? ſeu (quod idem eſt) eft , velle , quòd pænitens
Suarez diſput.31. fe&t.4.num.12. Eamdem tenet non ſatisfaciat præcepto diuino , confitendi pec
Coninch in prafenti, diſput.8. dub.12.numer.98. Cata proprio Sacerdoti , niſi peccatum illud Supe
Nunnus in addit.quest.9.art.2.par.2.dub.4. Re-
ginaldus in praxi, tom. 1. libr.8. cap.7. numer.99.
Henriquez libr.6.cap.16. num.5. & alij. Addunt
aliqui horum Auctorum , id verum efle, fi abſol-
uens intendebat abfoluere , & liberare ab omni-
bus peccatis, & cenfuris. Ita Gabr. Angelus, Syl-
ueſter, & Roſella apud Vaſquez quast.92. art. 3 .
dub. 5.num.s.
Hæc ſententia difficilis viſa eſt suario, & Val-
quio locis citatis, atqueidcò vterque eain vel ne-
gauic , vel ex parte limitauit. Nam Pater Suarez
diſtinguit deſubdito recurrente ad Superiorem, remillum eidein Sacerdoti , cui priùs confiten
vt ab eo abſoluatur à reſeruatis, fi quæ habet, &
hoc ei ſignificante: & tunc dicit,Superiorem vel-
le auferre reſeruationem pro aliis, quæ pænitens
oblitus eſt inculpabiliter. Si verò ſubditus id non
ſignificer, ſed recurrat tamquam pro.confeſſione
ordinaria , & confiteatur alia peccata non reſer-
uata , non præſumitur Superior velle auferre re-
ſeruationem pro aliis , niſi id fufficienter ſignifi-
cet. Abſurdum enim videtur, quòd per quamli-
bet confeffionem quacunique occaſione factam
cum Superiore , nulla mentione facta de refer-
uacis,fed accuſando le de verbis otiolis , eo ipſo
pænitens maneat iam liber ab omni referuatione
pro omnibus oblitis ; cùm tamen fini , & inten-
tioni referuationis nullo modo ſatisfactum fit ,
quæ erat , quòd Superior peccati notitiam habe-
ret , vt medicinam , & ſatisfactionem congruam
imponeret. Addit camen Suarcz num : 20.quan-
do facultas abfoluendi à referuatis concella eſt
alicui in fauorem pænitentis, vt quando per u-
bileum conceditur facultas eligendi Confella-
rium , qui abſoluat à referuatis ; tunc licèt pani-
tens oblicus fuerit pecc.ti reſcruaci , necmentio-
nem de reſeruatis faciat ; adhuc intelligi ablatam
reſeruationem : quia per conceſionemtali facul-
taris intelligitur Superior,vel Pontifex abſtuliſle
reſeruationem , a ſubditus tali lubileo vui voluiſ-
fer. Hanc ſententiam Suarij refert , & fequitur
Thomas Sanchez libr.8.dematrim.diſp.15.1.17 .
87 . Parer Vaſquez num.18.6m 21.dicit,ſiue pani-
Excommu . tens aliqua reſeruata confeflus fuerit , ſiue non ;
nicario non adhuc illa, quæ oblitus eſt, manere reſeruata: ad-
manifeftatu dit, excommunicationem etiam referuatam au-
an aufera- ferri à Superiore,veleius delegato per abfolutio-
nem generalem à cenſuris, quam præmittit ; per
hoc tamen non auferri referuationem ab ipſo
peccato oblito : fed in hoc cafu fallere regulam
illam communem , quòd', ablata excommunica-
tione reſeruata , iam peccatum cum ipla conne-
xum , non manct ampliùs reſeruatum . Item nu-
mer. 32. fatetur,quandoſubditus fatetur reſeruata,
colli reſeruationem illorum, fi ca integrè confef-. Omiſlum .
Sect. VII 473
fus fuerit ; licèt confeflio , & abfolutio aliunde
inualida fit , dum tamen Confeſſarius poffet ab
iis abſoluere : quod idem concedit Suarez nu
mer.9. Denique concedit Vaſquez num.38.idem ,
quod dixerat Suarez de ſubdito , in cuius fauo
rem data fuerat facultas , vr in Iubileo ; auferri,
ſcilicet, referuationem , licèt in confeflione non
meminerit reſeruatorum .
Probat vterque ſuam ſententiam , ſeu limita
tionem illam fententiæ communis , eodem ferè
argumento: quia,ſcilicet ,referuatio peccati nihil
aliud eft, niſi ablatio iuriſdictionis Sacerdoti in
feriori, ne poſſit directè abſoluere à tali peccato,
riori confiteatur. Hac autem referuatione ſuppo
fita, licèt per confeſſionem de aliis peccatis re
mittatur indirectè peccatun reſeruatum oblitú ,
adhuc non eft circa illud ſatisfactum præcepto
diuino confitendi illud proprio Sacerdoti : ergo
maner obligatio confitendi illud Superiori, qui
per reſeruationem deſignatus fuit , vt proprius
Sacerdos , cui illud peccatum confitendum fit .
Confirmatur , & explicatur : quia per abſolutio
nem,& remiſlionem indirectam non tollitur vllo
modo obligatio confitendi pofteà peccatum fic
dum erat , vt conftat in Parocho abfoluente ſub
ditum indirectè à mortalibus oblitis ; quæ cimen
non ideò eximerentur ab obligatione confitendi
ea eidem Parocho, vel alteri æquali:neque enim
porerit ab eis iam abſoluere directè fimplex Sa
cerdos , eò quòd indirectè abſoluta fuerint : er
go nec referuata per illam abſolutionem indire
ctam eximunturab eo Sacerdote, ad qué anteà
pertinebant. Ratio autem efle poteſt: quia in
directa abfolutio fit proprer connexionem necel
ſariain , quam habet ablatio , & remillio huius
peccati cum remiſlione illius , quod directè ab
Toluitur: nullam aurem neceffariain conexionein
habct ablatio referuationis cum remiflione pec
cati ; poteft enim remitti peccatum oblitum ma
nente obligatione confitendi illud Superiori,
ficut de facto remittuntur peccata non rcíerua
ta oblita , manente obligatione confitendi ca
proprio Sacerdoti. Ergo , quòd abſolutio indi
recta detur à Superiore, per accidens ſe haber ad
tollendam reſeruationem ; quæ quidem non in
directè,fed directè , & ex intentionc directa au
ferri debet, fi auferenda eft.
89.
Hec fententia ingeniosè excogitata eſt; & ar
gumenca habet latis ſolida: non tamen cogunt,
ve diſcedamus à ſententia communi : quam , fi
poflumus ſuſtinere , non oportet cam deferere;
tum , quia communis eſt ; tum , quia magis fa
uorabilis. Suppono autem , in ca fententia non
ftatim ablata reſeruatione peccati obliti , poffe
illud à quocumque Sacerdote fimplici ablolui;
ſed confitendum eſſe illi , qui pofle ab co ab
ſoluere ab initio , ſi reſeruatum non eller : quia
ablatio reſeruationis non facit, quòd illud pecca
tuin fit mclioris conditionis , quàm alia peccata
mortalia non re eruata ; quæ tamen , fili per obli
uionem omiffa fuerint, debent pofteà abſol
ui directè ab co , ad quem anica pertinebant.
Suppono item , in coto hoc caſu fermonem ef
ſe de peccato , cuius obliuio , & omiflio incul
pabilis fuit ; non de illo , quod fuit culpabiliter
RI 3 His
 474 De Sacramento Pænitentiæ .
90 . His ſuppoſitis, vtcommunem ſententiam de-
fendamus, aduerto , loquendo de poſſibili, nega-
ri non poffe, quòdper ſolam abſolutionem indi-
rectam peccati poſſit directè auferri eius reſer-
uatio . Quod Auctores contrariæ ſententiæ non
negabunt, cùm ipfimet fateantur , vt vidimus,
poſſe aliquando per abſolutionem omninò inua-
lidam auferri validè , & directè reſeruationem :
minùs enimeſt abſolutio inualida , quàm ablo- prorſus vinculo, quantùm poteft ,& per conſe
lucio indirecta.Si ergo abfoluensinualidè à pec-
cato , poteſt abſoluere validè à reſeruatione;me-
liùs poſſet abſoluens indirectè & validè , velle
abfoluere directe à referuatione . Ratio autem
cft: quia peccatum , & reſeruatio peccati ſunt vin-
cula diuerfa : poteſt crgo Superior directè velle
auferre vinculum reſeruationis, etiam quando in-
directè folùm aufertpeccatum. Non ergo debet
hoc fundari in fola vi indirectæ abſolutionis; hoc
enim benè impugnat P. Vaſquez: fed in poteſta-
te Superioris, qui poteft directè auferre reſerua-
tionem corum , quæ indirectè abſoluit.
91 . Tora ergo difficultas præſens non eſt, nec eſſe
debet circa poſſibilitatem ;ſed circa factum , ſeu
voluntatem ,an de facto velit Superior tollere di-
rectè reſeruationem pro oblitis, quoties abfoluit
ſubditum . Et quoadhoc dicimus, probabiliter
præſumi à communi fententia voluntatem illam
in Superiori. Quod poffumus aliquibus argu-
métis, & coniecturis comprobare. Et primò pro-
baripoteſt ex his,quæ admittit P.Vaſquez,aufer-
ri,ſcilicet, à Superiore omnem excommunicatio-
nem etiam fibi referuatam oblicam per abſolu
tionem à cenſuris generalem , quam præmittit.
Vnde argucre poſſumus , quia in peccatis reſer-
uacis cum excommunicatione omnes fatentur,
ablata excommunicatione , ſeu eius reſeruatione,
co ipſo auferri reſeruationem peccati : ergo per
illam abfolutioné tollitur reſeruatio eorum pec-
catorum , quæ communiter grauiora funt, quàm
illa, quæ fine cenſura reſeruantur: atque ideò nó
eſt credibile , quòd Superiorvelit auferre reſer-
uationem peccati grauioris oblici, non verò le-
uioris, vt arguit benè P.Suarez numer.16 . Ergo
ficut vult abfoluere directe à vinculo excommu-
nicationis reſeruatæ ; fic etiam præſumitur velle
tollere vinculum reſeruationis peccati.
92 . Nec ſatisfacit reſponſio Patris Vaſquez numer .
25. quòd Superiorintendit tollere excommuni-
cationem , & eius reſeruationem , ne impediat
abſolutionem peccatorum , quæ confeſſus eſt
penitens;'non verò intendit tollere reſeruationé
ipfius peccati obliti : contra hoc enim in primis
eſt communis omnium regula, qui dicunr, in ca-
libus pontificiis, & fimilibus, ablata cenſura, au-
ferri peccati reſeruationem , quam comipunem
regulam coactus tandem eft ex parte negare
P.Vaſquez num.31. Secundò reiicitur : quia,li-
cèt ablatio cxcommunicationis neceſſaria fit ad
validam ',vel licitam abſolutionem peccatorum ;
Superior tamen non tenebatur in rigore abſol-
uere à cenſuris reſeruatis,dum ipſi non manifc-
ftantur: quia non tenetur in primis Confeffarius
ad ponenda omnia, quæ magis certum , & fecu-
rum poffuntredderevalorem abſolutionis; alio
quin teneretur ad procurandam , quando com
modè poffet , & cam non habet,facultatem abſol-
uendi , cenfuris reſeruatis , vt hocmodo magis
certum redderet valorem abfolutionis , fi fortè
oblitus eft alicuius excommunicationis reſerua-
tæ, quam habet . Sufficit ergo , ſi ipſe non ſcias,
ex parte pænitentisdari cenſuram , autimpedi
mencum ad cius valorem ; atquc ideò,dumfub
ditus dicic , ſe non habere cenſuram rcferua
tam , pofſet Superior ci credere , & non abfol.
uere eum à cenſura reſeruata . Si ergo de facto
cum abſoluit ab excommunicatione reſeruata,
hoc ideò facit , quia vult liberare , & ſoluere
pænitentem , qui bona fide accedit , ab omni
quens vulc etiam liberare å vinculo reſeruatio
nis peccati, cim poſſit, ſicut liberat à reſerua
tione cenſuræ .
Pater Suarez numer . 19. ſen fic hanc difficul- 93.
tatem , & tentar varias ſoluciones adhibere. Pri
mò, non extendi illam abſolutionem generalem
ad excommunicationem referuacam . Secundò,
extendi quidem , ſed eſſe folùm ad reinciden
tiam , ita vtpoft abſolutione m à peccatis , ad
huc remaneat excommunicatus. Quæ cùm mi
nùs illi placerent, tandem inclinat ad illam aliam
reſponſionem , quòd auferatur cunc cenſura,
ſednon reſeruatio peccati. Hoc tamen videtur
non parum eneruare vim argumenti , quo ipſe
met vfus fuerat numer.16. ad probandum , quod
quando ſubditus confitetur referuata , & adhuc
finem exonerandi omninò conſcientiam recur
rit ad Superiorem ; tunc Superior aufert reſer
uationem , etiam pro oblitis : quod probat ex
eo , quòd per abſolutionem à cenſuris abſoluit
à cenfuris reſeruatis oblitis : ergo aufert reſer
uationem peccati obliti , cui annexa erat cenſu
ra : ergo codem modo intendit auferre referua
tionem obliti non habentis cenſuram annexam ,
Hoc autem argumentum poſſet codem modo
.
cludi ; ſicut iple poſteà eludit noftrum : poſſet
enim reſponderi , quod Superior cunc aufert
cenſuram referuatam oblitam ; non tamen re
feruationempeccati oblici , pro quo vult , quòd
recurratur ad fe , vt poflit remedium , & pæni
tentiam congruam adhibere. Vel argumentum
crgo in neutro cafu probat,velin vtroque.
Vnde fecundò argumentari poffumus ad ho- 94.
minem contra eumdem P. Suarez : quia non vi
detur eſſe maius fundamentum , vtpræſumatur
Superior velle auferre reſeruationem pro oblitis,
quádo ſubditus confitetur aliqua rcleruata,quàm
quando illa non confitetur : pone enim vnum
ſubdicum , qui confitetur vnum folùm referuatú,
& oblitus eſt alia quatuor grauiora , & ſpecie di
uerſa ; & alium ſubditum q, ui confitetur decem
mortalia non reſeruata , & relinquit aliud reſer
uatum fortafle leuius propter obliuionem : non
ne hic poſterior magis patefecit Superiori ſtatum
ſuæ conſcientiæ, quàm illeprior ? Cur ergo ma
gis huic retinebit reſeruationé oblitorum , quàm
illi priori ? Anne, vt quando recorderur, poflic
accipere medicinam à Prælato ? Sed certè magis
indiget noua Prælati cura, & medicina ille prior,
qui plura , & grauiora oblitus eſt, quàm hic, qui
grauiora faffus eft, & oblitus elt vnum leuius.
Cùm ergo Pater Suarez concedat , illi priori au
ferre Prælatum omnem releruationcm ; non' eft,
cur huic alteri camdem Prælati indulgentiam
negemus , qui ſuam conſcientiam meliùs , &
clariùs Prælato patefecit. ‫و‬.
Tertiò , hinc reddi poteft ratio vniuerſalis:
quia,quot ies ſubd
tate cófitetur Supeitus
bonafide, & cumfimp cor
riori ,& detegirei latebraslici
dis ſui; iam facit,quantùm eſt ex fe , vt Superior
adhibeat eius conſcientiæ remedia neceffaria; nó
est
 itentiæ.
is dari cenſuram , aut imped
valorem ; atque ideo,dum le
on habere cenſuram release
tior ci credere , & non able
ura reſeruata. Si ergo defica
e xcommuni
cation releren
e
quia vult liberare , & folie
bona fide accedit, ab ore
uantùm poteft , &per ceis
liberare å vinculo referuar
poſlit, ficut liberatàrelate
umer. 19. ſenſit hanc dificil
arias ſolutiones adhibere. Bi
illam abſolutionem genealo
tionem reſeruatam . Seconds
fed elle folùm ad reincide
abſolutionem à peccatis,at
bmmunicatus. Quæ cùm ni
tandem inclinat ad illamalia
quòd auferatur tunc cenían
peccati, Hoc tamen videu
are vim argumenti, quo in
mer.16 . ad probandum ,qua
confitetur releruata , & adh
omninò conſcientiam recu
; tunc Superior aufertrele
pro oblitis : quod probar
blutionem à cenfuris ablo
is oblitis : ergo aufert rele
bblici, cui annexa erat cenfo
hodo intendit auferre refers
habentis cenſuram annetan.
mentum poſſet codem modo
ofteà eludir noſtrum : poft
quod Superior cunc aut
m oblicam ; non tamen is
oblici , pro quo vult , quid
poſſit remedium , & perni
adhibere. Vel argumentum
probat,vel in vtroque.
rgumentari pofluinus ad bon !
Hem P. Suarez : quia non vi
ndamentum , ve prælumaru
te referuationempro oblicis
htetur aliqua releruata,quam
nfiretur : pone enim vnum
cetur vnum ſolùm referuari,
atuor grauiora, & fpecie di
licum , qui conficetur decen
ata , & relinquit aliemud rele
propter obliuion : nór
is patefecit Superiori ſtarum
im iltileonpreior ? coCurur mergo m »
erua obli ,quàn
quando recordetur,polis
à Prælato ? Sed certè magis
cura, & medicina ille prior,
a oblicus eſt, quàm hic, qui
& oblitus eft vnum leuius.
erez concedat ,neillm ipriori ay
em releruatio ; nonch,
lem Prælati indulgentias
h conſcientiam meliùs, & >
cit.
di poreſt ratio vniuerſalis
bona fide, & cum fimplici
1,& detegit ei latebras cor
cum eſt ex ſe, ve Superior
tia remedia neceſſaria; né
el
Di ſp .X X .
eft ergo,cur non ſit contentusSuperior ciuſmo-
di manifeftatione , & collat reſeruationem , ficut
collit, quando manifeſtat vnum referuatum , ctiá
reſpectu oblitorum , provt fatetur P.Suarez:Val-
quez verò, vt conſequenter loquatur , id etiam
negat . Sed certè non eſt credibile , quòd fi ſub-
ditus fecit confeſſionem generalem totius vitæ
cum Superiore,velit adhuc Superior obligare il
lum , vtquoties ci aliquid occurrerit circa illam
confeſſionem addendum , v.g. circa aliquam cir-
cunftantiam non ſatis explicatam , vel quid fimi-
lc ; toties redeat ad ipſuni. Quid enim , fi cum
Pontifice Summo , vel eius Summo Penitentia-
rio facta effet confeffio ? Numquid hi etiain vo-
lunt,vt redeat Pænitens ad ipſos, quoties oritur
aliquod dubium circa ca , quæ explicari debe-
bant ?
96 . Confirmatur : quia, ſi ſubditus explicitè dice-
ret,ſe deſiderare abſolui ab omni vinculo , quan-
rùm fieri poffet; iam Superior præſumeretur vel .
Je auferre reſeruationem , vt fatetur Suarez . Sed
quoties confitetur Prælato ,deſiderat, & petit im-
plicitè abſolutionem , & remiflionem maiorem ,
quàm habere poſſit : ad hoc enim venit omnis
pænitens ad Confeſſarium ,vtfoluatur, quantùm
folui poſſit. Ergo præſumetur etiam Superior peccatum eidem Sacerdoti , cui priùs confeffus
velle ſoluere, quantum poteſt , iuxta deſiderium fuerat; ſed poſſe illud cuilibet confiteri habenti
pænitentis. Cur enim non præſumemus eum
velle facere id , quod facerer abſque illa difficul-
tate, quotics à pænitente explicitè pereretur ?
Certum eſt autem ,quod fi ſubditus dicat: Pa-
ter, ego non fum mibi confcius alicuius cafus refer-
Kati;ſed tamen ad cantelam defidero folui à vincu-
lo reſeruationis. Superior numquam hocilli in
confeſſione negaret : ergo cum magno funda-
mento præſumimus, ita velle abſoluere ſemper,
ve ſoluat,quantum poteſt.
97 Vltimòarguere poffumus contra P.Vaſquez:
quia ipſe numer 2 3. concedit , fi Sacerdos habens
facultatem abſoluendi à reſeruatis, & audiens pæ-
nitentem confitentem duo,vel cria referuata ,ha-
berer intentionem abſoluendi ipſum , & conce-
dendi ei facultatem liberam confitendi alia obli-
tacuicumque Sacerdoti habenti iuriſdictionem
ad non reſeruata: tunc,inquam ,non effe dubium ,
quinpoſſet ab aliis oblitis abſolui per comunem
Confeflarium : quia ablata eſſet reſeruatio . Hanc
autem intentionem videntur de facto habere ad
minus omnes Religioſi , qui ex priuilegio abſol-
uere poffunt à reſeruatis: no minùs enim liberali-
ter,quantum ex parte ſua eſt ,extendunt intentio-
nem ,quando abloluunt à peccatis,quàm quando
abſoluunt abexcommunicatione : ſed in vcrâque
abſolutione volunt vti cota ſua poteſtate : ergo
volunt collere reſeruationem oblicorum , li pol-
ſunt. Si autem Religiofi abſoluentes ex priuile-
gio hoc faciunt, negari non debet , quòd Præla-
tus ipfe, quando abſoluit , id intendat: non eſt
enimcredibile, quòd fit magis fauorabilis de fa-
cto abſolutio data à delegato,quàm data ab ipſo
delegante. Vnde , fi alicui neganda eſſet illa"fa-
cultas, potiùsdenegari deberet abſoluenti ex po-
teſtare delegata : quia ille actus auferendi reſer-
uationem , videtur effequædam fubdelegatio iu- dam talem obligationem .
riſdictionis, ad quam ille Religiofus nonvidetur Circa oblita verò,an mancant poſteà reſerua.
habere poteſtatem , de quo ſtatim dicam . ta,affirmat Vaſquez ditto dub.s.num.4o . Proba
98 . Ex his crgo infertur primò , fi Superior ha- biliùs tamen negant Suarez in prafenti,di&tafe t.
bens poteftatem delegatam abſoluat ab vna lo-
lùm excommunicatione reſeruata , non manere
pænitentem abſolutum ab aliis , quas fortè in-
Sect. VII.
475
currerat , nec ablatam effe referuationem pro il
lis : quia abſolutionis verba cunc ſolùm termi
nantur ad illam excommunicationem , nec vllo
modo indicant ſolutionem ab aliis, aut ab earum
reſeruatione. Quandoation
veròe generaliter abſoluit
ab omni excom munic , in quantum po
teſt,iam tuncverba diriguntur ad omnes. Item,
quando abſoluit generaliter à peccatis, iam cunc
oftendit, ſe velle eorum vincula ſoluere , quan .
rùm poreſt : quare, cùm vnum vinculum ex il
lis ſit reſeruatio , à qua poteſt Superior directe
foluere ; credi debet hoc etiam vinculum foluere
per illa verba generalia.
Infero ſecundò à fortiori , quando facultas 99 .
abſoluendi data eft in fauorem pænitentis , cui Quid sipore
per Iubileum , vel Bullam, aut aliter datur facula Iubilei.
tas eligendi Confeſſarium , qui eum à reſeruatis
poſſit abſoluere; tunc, inquam , per illam ablo
lutionem cenferi ablatam referuationé pro obli
tis ; ita vt finito etiam tempore lubilei , vel Bul.
læ , poffit ab iis abſolui per communem Con
feſſarium . Quod concefferunt etiam in hoc ca
ſu Suarez ditta fe£tione 4. num . 20. & Vaſquez
dieto dub.s. num 38. & aduertit Suarez num.21 .
non eſſe obligationem confitendi poftcà illud
iuriſdictionem communem ad mortalia . Quare
neſcio, quo fundamento P.Diana'tom. 2.tračt.de
Bulla Cruciate , refolutione 19. citauerit Patrem
Suarez , & Vaſquez pro ſententia contraria, quòd
non poſſit abſolui pofteà ab oblitis, fi nullá men
tionem priùs feciflet in confeſſione de reſerua
tis : ipli enim contrarium expreſsè dicunt in il
lo calu, ficut & Bonacina de Sacrament.diſput.s.
quaft.7.punet.s.s.s.num.8.quem Diana pro con
traria etiam fententia ibi citat : nam, licèr ij Au
'ctores in confeſſione facta Superiori contrarium
ſentiant: quando ramen confelio fit à pæniten
te habente facultatem virtute lubilei , vel Bullæ,
dicunt auferri omninò referuationem pro oblitis.
Difficultas eſt , fi pænitens confeflus fit tem 100 .
pore lubilei cum intentione lucrandi lubileum , Quid, fi non
& pofteà non lucretur, quia non facit cæterare- lucratur
bileum
Iss
quiſita ; an tunc mancar ablata reſeruatio pro
oblitis. Et quidem quoad ea peccata reſeruara,
quæ confeffus eft , communiter conceditur non
eſſe obligationem ca iterum confitendi: quia iam
fuerunt ſemel directè ablata per abſolutionem ,
quæ non fuit data ſub conditione de futuro ; ſed
omninò abſolutè. Ita Vaſquez diēto articulo
3.
dub.6.num.6. Suarez dicta ſe£t.4.numer.s. Tho
mas Sanchez libr.4. in Decalog.cap.54. num.42 .
quod idem de abſolutione à cenſuris probat con
tra aliquos ibi relatos, qui dixerunt, reſeruationé
cenſurarum redire . An verò peccet pænitens
non obſeruando reliqua requiſita ad Iubileum
lucrandum ,poftquàm virtute illiusabſolutionem
obtinuit ; affirmar Suarez peccare grauiter num.s.
a tom.2.de Relig. libr.6.de voto, cap.16.num.il.
Negat tamen probabiliùs Sanchez numer. 54. &
Henriquez libr.6.cap.16. numer.6 . quia nullum
ſufficiens fundamentum inuenitur ad inducen
101 .
4.num.24. Sanchez loco citato, num.45. quia,vbi
abſolutio aliqua abſolutè confertur, nó debemus
interpretari illam eſſe dependentem à conditio
R E 4 nc
 476 De Sacramento Pænitentiæ .
ne futura : cum crgo Confularius runc abfoluat leo requiſita, acquirit tale ius ad abſolutionem &
abiolurè à peccatis , quantum potcſt , ficut & à reſeruatis: & licèt addat , hoc ius acquiri ratio
TE
centurii , atoque à cenfuris non abloluat depen- ne lubilei lucrati, poſſer intelligi de lubileo, non
denier ab cueneu futuro ; idem dicendum cit de prove includit reinillionem poenæ temporalis ;
tot abiolucione à peccatis, in qua includitur, vc ſed provt dicit conceſſionem talium facultatum ,
diximus, ablatio vinculi referuationis pro obli- quas Pontifex concedit omnibus facientibus ta
tis , atque adco illud etiain vinculum abfo lia , vel calia opera .
lucè aufert . Si autem folùm fub conditione Infero tertiò, quid dicendum ſit ,quando pe 104.
futura auferre volebat , debuiſlet id explicare , nitens confeffus eft non ipſi Superiori , ſed ha- Quid dede
ficut frequenter id explicatur in diſpenſatione benti facultatem delegatam ex priuilegio , qua- legaris?:
voti , vel abfolutione à cenfura ad reinciden- les ſunt multi Regulares; an tunc etiam cenſea
tiam . tur ablata referuatio pro inculpabiliter oblitis.
102 .
Mijor difficultas cſt , an , ſitempore Iubilei Ratio dubitandi eft : quia delegatus ille non po
Quid,finon nullam confeſſionem fecit, poflit pofteà abſol- teft auferre rcfcruationem , niſi ſacramentaliter
eft confesjus. ui à referuatis, quæ habebat. Poteit autem hoc abſoluendo , vt aduertit Suarez illa ſectione 4 .
multipliciter contingere . Primò, ſi confeßio- num.3. & Vafquez illodub.s.num.34 .nec poteſt
' nein non fecit : quia, facto examine , non inue- eam facultatem alteri delegare , ficut poteſt Su
nit peccatum mortale, quod deberet confiteri. perior : quare , licèt Superior abſoluendo ſubdi
Secundò , quia non habuit copiam Confeſla- tum , cenfeatur auferrereſeruationem pro obli
rij. Tertiò , quòd non ídùm Confeflarius non tis; id dicendum non eſt de delegato : nam au
fuerit; ſed nec expleverit pofteà opera requiſi-. ferre reſeruationem pro oblitis, non eſt abſolue
ta ad Iubileum , licèt ab initio inceperit ca face- re ab illis; fed dare facultatem inferiori abfoluen
re cum animo illud lucrandi. Ec quidem in pri- di ab iis; delegatus autem non poteft dare, aut de
mo calu proponit hoc dubium Diana tom . 2 . legare talein facultatein ; ergo non poterit aufer
tractat.4.de S.:cramentis , reſolutione 150. & pro re reſeruationem pro oblitis.
fententia negate citat Thomam Sanchez lib.s.. Adhuc tamen exiſtimo , idem dicendum ef IOS :
de matrim . difput.is. r.um .21. & Suarez in pre- fc, quando bona fide confeſſus eft pænitens ha
ſenti, diftsſectione 4. numer.9. ( 24. Sed neu- benti auctoritatem delegatam : tum ,quia Docto
ter id dicit : nam Sanchez loquitur in alio caſu: res indifferenter loquuntur de Confeſſario ha
quando, ſcilicet, non poluit alia opera ad Ju- bente facultatem : tuin etiam , quia ipſi Aucto
bileum requiſita ,in quo etiam caſu loquitur Sua- res contrarir ſententiæ non videntur, quoad hoc,
rez numer. 20. nam in illis aliis locis nihil di- agnofcere differentiam : nam Suarcz, qui conce
cit. Quando verò pænitens fecit omnia alia re- dit ſubdito confitenti aliqua referuata, ſeu dicen
quiſita ad Iubileum , iple Sanchez illa diſputa- ti, ſe deſiderare abſolutionem à reſeruatis, fi quæ
tione is . numer. 19. & dicto cap. 54. numer. 416 habec , cenferi iam ablatam rcferuationem pro
dicit , retenta opinione probabili , quòd ad lu- oblitis ; concedit num . 17. id locum habere, liue
bileum non requiratur neceffariò confeflio , ' confentio fiat Prælato , fiue habenti iuriſdictio
quando quis non inuenit apud fe materiam ne- nem delegatam . Er Vaſquez dub.s. num.34. To
coffuriam confeflionis, dicendum efle , quòd il- 35. dicit,ficut per confeffionem , & ablolutionem
le talis potlit pofteà virtute lubilei præteriti ab- inualidain factam Prælato tollitur referuatio il
folui à referuatis oblitis,quod contra Henriquez lorum peccatorum , quæ ſubditus confeflus eſt;
benè probat : quia ipfium Iubileum lucraium ſic tolli per confeflionem inualidam factam de
fine intcruentu Confeflarij tollentis reſeruatio- legato. Vterque autem refpondet ad rationem
nm dit ius illud lucrinti , vt poflit abſolui à dubitandi à nobis propoſitam , quòd licèt dele
referuatis oblitis : quod quiłem verius eſt , li gatus non poflit delegare illain iurisdictionem ;
illa ſententia ſit vera , quod confeflio ſacramen- in hoc tamen calu Superiorem ipſuin , qui illam
talis non requiratur ad lucrandum lubileum , de poteſtatem delegauit, auferre reſeruationem : quia
quo diccmus inferius, diput10.2 " }e£t.- qur,ſal- iam eius intentioni videtur fubditus ſatisfecille,
tem eit probibilis: & idcò probabile eft,potle il- dum fe vel Superiori , vel certè cius delegato
/ lum pofteà abfoluiab oblitis. præfentauit , & manifeftauit conſcientiam ſuam .
103. Dices, ripurnire, quòd virture lubilei lucrati Eodem ergo modo dicere polumus in noftro
acquiſierit pænitens talc ius: quomodo enim po- calu , per confeflionem factam cum delegato,
tuie lucrari lubileum , quihaber peccata moitalia etiam non facta mentione de reſeruaris , auferri
referuata,quorum erat oblitus:aut quomodo exi- reſeruationem pro oblicis : quia , ficut per fimi
lens in treu peccati pocuit Iubileum obtinere? lem confeflionem factam Prælato , ipſe Prælatus
Refpondeo potuiile id fieri primò fi habuit actú auferre cenſetur iuriſdictionem , ei quòd iam
contritionis Secund ), fi ante illud tempus con- fubditus fe illi bona fide aperuit , & manifeftauit
feflusium fuerat ; fed oblius illorum referuaro- in illo foro ; lic ceníerur auferre reſeruationem ,
rum : quare ab illis crat antcà indirecte abſolu- quando lubditus (e ſuo delegato bona fide ma
tus:fed remansbrt referuatio , & obligatio con- nifeftauit in illo foro : nec tunc delegarus au
fi:endi Superiori,à quo directè abfolucrctur: à fert referuarionem , delegando propriè iuriſdi
qui obligatione liberatus eſt comparando lubi- itionein ; fcd auferendo vinculum , quod Præ
leum . Tertiò, dubitari poflet , an eſto , coram v latus impofuerat ; & deftruendo moraliter vo
Deo lucratus non fuerit Indu'genriai propter luntatem Prælati fufpenfuani, ſtatim ablato im
ſtacum peccati ; fufficiat tamen feciffe bona fi- pedincato , oritur iuriſdictio ex prima volunta
de onni, operuad !ubileum inium :ta, vracqui- . te , autpoteftate data Confeſſariis, quæ impedi
Gisrit alia iura , x facultates , quæ volenti lucra- ta fucrat per voluntatem contrariam : non eſt
ri Iubileum dabuntur. Num Sanchez dicto cap. eniin necelïuium , quòd Epiſcopus det poſitiuè
$ 4.7490.41. & di&ta difputatione 15.nuin.19. ro- juriſdictionem Parocho; ſed, quòd eam non au
lùm dicit , quòd fi fecit alia omnia opera in lubi- fciat, aut limiter.
Infero
 tentix.
ic cale ius ad abſolutionem à
adat, hoc ius acquiriratio
klee intelligi de ſubilco,non
ulionem pænæ temporalis
liionem talium facultatum
dit omnibus facientibus et,
dicendum ſit,quando pa
non ipli Superiori , fedears
egatam ex priuilegio
ares; an tunc etiam ,que
cenſez se
pro inculpabiliter oblitis
quia delegatusille nonpo
onem , ſac
nili ramentalitet
tertit Suarez illa ſection 4
llo dib.s.num.34. nec poret
i delegare , ficut porcit su
Superior abſoluendo fubdi
tre releruationem pro oóli
n eft de delegato : nam au
pro oblitis, non eſt abſolue
Cuitatem inferiori abſolusa
utem non poteft dare, aur des
fen; ergo non poteric aufer
b oblitis.
limo, idem dicendume
confellus eft pænitens ha
legatam : tum ,quia Docto
Lluntur de Confeffario ha
in etiam , quia ipſi Aucto
z non videntur , quoad hos
m : nam Suarez,quiconce
i aliqua referuara , ſeu dicen
utionem à reſeruaris, fique
ablatam rcferuarionem pro
2.17 . id locum habere, in
, fiue habenti iuriſdictio
Vaſquez dub.5 . mum.34.0
afellionem , & ab!olutionen
zlato tollitur reſeruatio i.
que fubditus confefluselt,
nem inualidam factam de
em refponder ad rationem
pofitam , quòd licèt dele
gure illam iurifdictionem
periorem ipſum , quim illam
aufcrre reſeruatione :qua
idetur fubdirus ſatisfecille
i, vel certe cis delegato
flauit conſcientiam luan
dicere polumus in nokio
ca fatim cum delegato
tione de reſerueris, auferri
bliris : quia, ficut perlimi
tam Prelato , iple Prelarus
fictionem , ei quod iam
Heaperuir , & manifeftauit
pour auferre reſeruationen,
10 delegato bona fide maa
: ncc tunc delegatus au
lilegundo propriè iurild:i
po vinculdouim , quod Prz.
deftruen moraliter vo
Priem , ſtarim ablato in
actio ex prima volunta
tellarii,s quæ imped
teonm contrariam : non eli
od Epiſcopus det polriae
0; led, quòd cam non av
Infero
Diſp. XX .
106. Infero quartò , doctrinam traditam locum ha-
Quid ficon . berc,quando confeſſio facta Prælato ,vel habenti
feffiofuit in
walida.
poteſtatem delegatam , fuit inualida : dum tamen
non fuerit defectus integritatis culpabilis , vel
etiam defc tus poteſtatis in abſoluente. Id quod
concedunt etiam Suarez di ta ſečt. 4. num . 9. &
Vaſquez dub.s.num.33.c ſequentibus. Addo, li-
cèt defectus fuerit in integritate ;non tamen circa
ipſum peccatum reſeruatuin , ſed circa alia; adhac
releruationem tolli , faltem circa referuata dicta:
quod videtur effe iuxta mentem illorum Docto-
rum:& ita videntur loqui.An verò tollatur etiam
circa oblica , magis dubitari poteſt: quia tuncille
fubdicus non ſe manifeſtauic ſyncerè , & cum
fimplicitate ſuo Superiori : quare non præſumi-
cur Superior magis tunc velle reſeruationis vin-
culum tollere pro oblitis,quàm liſcienter, & cul-
pabiliter ſubditus reſeruata taceret. Si defectus
autem valoris proueniat ex defectu doloris , vel
propoſiti ; tunc dicendum erit in noſtra ſenten
tia auferri reſeruationem pro oblitis , licèt nulla
mentioreſecuatorum facta fuerit, ficut Suarez , &
Vaſquez id concedunt, quando ſubditus fe accu-
fauit de aliquo reſeruato, vel oftendit,ſe ob euin
fineın venire ad confeffionem .
107 . Addit P.Vaſquez num.36.debere pænitentem
admonere Confeflarium ,cui poſteà validè confi-
tetur illa peccata reſeruata, à quibus inualidè Su-
perior cum abſoluit , quam pænitentiam pro eis
impofuerit ; vt quia illa confeſſio inualida fuir,
licèt reſeruationem abſtulerit, ) eamdem iterum
Sacerdos inferior imponat : quia cum hoc onere
videtur Superior reſeruationem abftalife , vt ta-
lem pænitentiam pænitens ageret. Nec ſufficit,
quòd pænitens cam propria ſponte aſſumar :quia
fi non imponitur à Sacerdote in Sacramento va-
lido , non erit fatisfactio ſacramentalis eleuata
virture clauium , qualem voluit efle Superior,
quando eam impoſuit. Hoc autem vltimuin non
æftimat neceſſarium R.Suarez num . 2. quia, licèt
Superior non potuerit ſine Sacramento cam ſa-
tisfactionem eleuare,vt habeat effectum ex opere
operato ; poterit tamen obligare ad illam pceni-
rentiam excquendam , ficut potuit obligare ipſum
penitentem ad eam manifeftandam Confeitario
inferiori. Quod certè difficile eft, cùmn tota obli-
gatio debeat procedere à Confeflario , vt ludice,
in hoc Sacramento .
108 . Difficultaseft,an quod diximus,per abſolutio-
nem, & confeßionem inualidam auferri referua-
tionem ; procedat etiam , quando tempore lubi-
lei confeffio fit inualida . Multi eniin excipiunt
illuin cafum Iubilei cum Thoma Sanchez dicto
lib.4.in Decalog.cap.54. num .45. & di£to lib.8.de
matrim diſput.is .num.2. qui in vtroque loco exi-
git,quòd confeßio, & ablolutio fuerit valida, &
ſacramentalis. Idem docet Petrus Ochagauia de
Sacramentis,tra£t.2.de confesſ.Sacramentali,quaft.
2 2.num.8 .& alij , quos refert, & approbare vide-
tut Diana 1. tom . tract.de Bulla Cruciata , refolut.
18. tom. 3. tract. 4. mniſcellan. refolutione 24.
quia, cùm tunc abſolutio à reſeruatis concedatur
per ordinem ad iuſtificationem animarum , & ad
lucrandam indulgentiam : quam tamen non lu
cratur,qui inualidè confitetur; non videtur cunc
Superior concedere talem facultatem . &Quod vi
detur etiam docere Suarez cum
num . 22. co
Bonacina loco fuprà citato ,num.9.
109 .
Alij ramen indifferenter loquuntur de omni
confellione facta ingalidè ei , qui habebat pote
Sect. VII. 477
ftatem abſoluendi. Ita loquitur Pater Vaſquez
dub.s. num .33. 37. in ordine ad peccata , quæ
pænitens confeffus eft ; & Paulus Comitolus in
refponf.moral. lib. 1.queft. 30. num.2 . vbi alios ad
ducit. Ego diſtinguendum puto : & in primis, fi
ſermo,ſit de faculrate per Bullam Cruciatæ con
ceffa ,exiftimo,licèt confeffio fuerit ficta ,vel nul
la,nihil referre : quia facultas,vel ablatio reſerua
tionis non ponitur à Confeſſario abſoluente ; ſed
ab ipſo Pontifice, poſita illa vnica conditione ſua
mendi Bullam , & dandi eleemoſynam . Cùm er
go conditio pofita fit , iam pænitens acquiſiuit
ius , & priuilegium eligendiConfeffarium , qui
eum abloluat ab omnibus referuatis tunc incur
fis : quod ius remanet in eo ratione conditionis
policæ.Si verò fermo ſit defacultate,quæ conce
ditur per Iubileum ; rurſus diſtinguendum eſt.
Nam , velpænitens aduertit defectum ſuæ con
feſſionis,vel non aduertit . Si aduertit , non vide
tur acquirere vllum ius ad tollenda referuata:
quia non eſt intentio Pontificis dare facultatem ,
& priuilegium illud ,niſi habehti intentionem lu
crandi Iubileum ,& poncndi, quępetuntur: vnum
autem ex iis,quæ petuntur,eft confeſſio, & abſo
lutio ſacramentalis , quam ille non vult ponere,
ſed confeſſionem fietam :ergo non obrinet vllam
facultatem : atque ideò nec commutatio votorum
in eo,quitalem intentionem haberet, eſt valida ,
& multò minùs abſolutio à cenſuris : quia hæc
omnia dari poſſunt iis folùm , qui habent inten
tionem ponendi requiſita ;quam intentionein il
le non habet.
Si autem pænitens non aduerterit defectum 110.
confeflionis ;tunc probabile exiſtiino, quòd aufe
ratar referuatio ; ſalcem ,fi pofteà cætera requiſita
ponat : quia probabile eſt, vt vidimus , non peti
neceſſariò confeflionein in eiuſmodi lubileis , fi
pænitens, facto exainine ,iudicat,non efle libine
ceffariam ;quia non inuenit peccatum graue non
confeffum . Sed facta illa confeſſione inualida,
iam pænitens, facto examine, non inuenitpecca
tum graue , quod debeat confiteri: crgo, fiponac
alia omnia requiſita,facit,quod exigitur ad obti
nendam facultatem , & priuilegia, quæ in lubilco
conceduntur.
Dixi, faltem , fi pofteà cætera requiſita pona III .
quia poffet aliquis opinari , virtute illius ablolu
tionis inualidæ ablatam efle iam reſeruationem,
licèt alia requiſita pofteà non ponantur : nam, li
cèr Pontifex nolit dare facultatem Confeffario
tollendi reſeruationem à peccatis extra Sacramé.
tum ; non poffet enim Confeſiarius ſeorſim vel
le auferre folam referuationem ; videtur tamen
poffe , quoties bona fide vult abſoluere à pecca
tis , tollere reſeruationem , licèt ob indiſpoſitio
nem pænitentis,ipli pænitenti ignotam ,non pof
ſet abſoluere à peccatis : ſicut etiam Religioſus,
qui ex priuilegio abſoluere poteſtà reſeruatis,au
fert reſeruationem ; licèt abſolutio à peccatis ſit
inualida ob indiſpoſitionem pænitentis.
Confirmatur:quia,faltem quoad cenſuras,non 11‫ܐ‬.
apparet, cur non effervalida tunc abfolutio , cùm
virtute Iubilei poſſit aliquis abſolui ab excom
municatione, etiam extra Sacramentum :indiſpo
ſitio ergo ad iuſtificationem non impedit abſo
lutionem ab excommunicatione. Hinc autem ar
gui poteſt ad ablationem referuationis ; quia , fi
validè abloluitur ab excommunicationc : ergo ad
minus aufertur reſeruatio peccati habentis ex
comniunicationem referuată , iuxta communeiri
Theologorum
 47.8 De Sacramento Pænitentiæ .
Theologorum Yententiam .' Deinde, ficut poteft
Confeflarius tollere validè vinculuin excominu-
nicationis virtute lubilei ei , qui confitetur inua-
lidè ; cur non poterit eadem virtute ſoluere vin
culum releruationis peccati, non obſtante inuali
ditate confeffionis ?
113 . Addo , etiamſi pænitens aduertat defectum
confeſſionis ; aliquando tamen poffe habere in
tentionem lucrandi lubileum, & ponendiomnia
valdemanteniend enbebatomado confum videtur Fqui peccatareferuante,vel qui habentording. Selain
validè ablolui ab excommunicatione, & cenſuris riam poteſtatem ad eorum abſolutionem :poffunt tem abſoluć.
reſeruatis in illa confeſſionc inualida : quia abſo-
lutio à cenſuris priùs datur , quàm ablolutio à
peccatis ;& eius valor non dependerà valore fu-
turæ abſolutionis,præfertim cùm dari pollitextra
Sacramentum :cum ergo ille habeat intentionem
lucrandi lubileum , iam videtur efle diſpoſitus ad
obtinendam abfolurionem à cenſuris , licèt non
fit diſpoſicus ad abſolutionem à peccatis. De ab-
latione autem referuationis peccatorum magis
dubitari poſſet : fcd certè probabile mihi vide-
tur , quoties defectus non fit in integritate circa
ipſa reſeruata,tollipoſſe reſeruationem virtute il-
lius abſolutionis, li pænitenshabeat animnuin lu-
crandi lubiicum , & confitendi pofteà validè ,ac
ponendi omnia alia requiſita.Quia,ſicut Confef-
Tarius ex priuilegio, & delegatione abſoluens va-
lidè, tollit referuationem peccati, licèt confeflio
fit inualida ob defectum etiam pænitenti cogni- ſitipſemet,qui petit;ita vevirtuteillius liccntiz pol. ro to3.
tum ;dumtamen non fit circa integritatem dcbi-
tam in reſeruatis;non video,cur non poſſit etiam
virtute lubilei Confeflarius foluere vinculum re
ſeruationis peccati in paribus circumſtantiis,licèt
non abſoluatabipfopeccato propter indiſpoſi-
tionem pænitentis .
114. , Infero quintò , ipſam etiam abſolutionein ab
exconimunicatione aliquando irritam reddi pro-
pterindiſpoſitionem pénitentis,vt cùm parti no
fatisfecit,cùm poflit : quo caſu Confeitarius , vel
inualidè, vel certè illicitè abſoluerer : quare,licèt
vtatur verbis generalibus,in quantum poſſum , á
indiges; non comprehendit illum caſum , in quo
non poteſt , ſaltein licitè, abſoluere, vt obſeruar
Aula decenſuris,p.2 . cap.7. difp.3.dub.9.concluf
2.in fine.Coninch in preſenti,diſp.8. dub.12.n.97.
Quod idein dicendum eft , quando pænitens
fponte, & fiue iuſta cauſa reticet exconinunica-
tionem ,quain haber.
IS. Petes,quid, fi aliquam manifeſtet excommuni
Queid,jipæ: cationein ;ſed taceat ſcienter, & culpabiliter pec-
nitens tacet catum ,cui annexa eft ; cúncne abfoluetur ab ex-
peccaium . cõinunicatione ?Si enim ab illa abſoluitur validè,
iam eo ipſo ablata eſt reſeruatio peccati ; cùm ta-
men ( cienter illud tacuerit. Refpondeo , calum
repugnare : quia non poteſt explicari excommu.
nicatio in ſpecie, quin dicatur etiam peccatum ,
ob quod contracta eſt : li autein pænitens ſolùm
explicat in genere excommunicationem referua
tain,& malitiosè racet cauſas; perinde erit , ac ſi
taceret etiam excommunicationem .
116. Vltimò infero , quæ dicta ſunt de ablatione
Quid,fe iuftè reſeruationis circa peccatum oblitum inculpabi-
lacer.
liter , locum etiain habere circa peccatum refer-
uatum non oblitum ; quod tamen parvitens ob
juſtan cauſam cacuit , v.g vư vitaret graue dannú
fui , vel alterius , quod ex confeffionetalis peccati
prudenter timebat : tunc enim codein inodo di
cendum eſt de collatione referuationis illius pec-
cati, ficut dictuin eſt de cellatione releruationis
circa peccatum oblitum ,vt obſeruauit Homobo
nus in exam.ecclefiaft.par.1. tract.s. cap.6. quaft.
38.& alij.
SECTIO VIII.
De Miniſtro, qui ex poteſtate delegata poteft
à referuatis abſoluere.
referua.
autem eam delegare eodem modo, quo diſputa ditis à deleg en
tione præcedenti diximus , iuriſdictionem ad alia
peccata poſle, vel intelligi delegari. Hoc pacto
habent iuriſdictionem delegatain ad multa reſer
uata Religioli,præfertim Mendicantes : item ille,
qui eligitur à pænitente potente virtute Bullz,
aut Iubilei eligere Confeilarium , qui cum abſol
uat à reſeruatis. Quiautem , & quantam iuriſdi
ctionem delegatam habeant ad reſeruata:pendet
ex priuilegiis,quæ ſinguli habent,vel pro ſua per
fona, vel pro ſua communitate , quorum notitia
ad fingulos pertinet. Nunc ergo aliqua magis
dubia explicabimus , quæ circa huiuſinodi dele
gationem poflunt occurrere.
Primò ergo dubitari poteſt,ao , quando aliquis 118.
DI
petit à Prælato eius auctoritatem pro vno ſubdi- Facultas at
to ſuo , pro vna vice ; in hac petitione includatur decur eriam
ipfe ablolui.Affirmatiuèreſpondet Alphonſus
de Leone de offic . & poteft.Confeſſ. tom 2.recolleft.
6.num. 131.Alijdiſtinguunt:nam , li petens dicat:
Eſt quædam perſona , que indiget veſtra auctorita
te ; placétne vobis , illam mihi dare ? cunc videtur
ipſe petens incluſus in illa generalitate, argumento
legis,Paulusreſpondit. §. fin.ff.de pignoribus. vbi,
quando ſeruus ex conſenſu dominiin aliquo có
tractu obligat omnia domini bona , comprehen
ditur in illis bonis obligatis ipfemet feruus. Si
verò petens illam facultatem dicat:Rogo te, vt des
mihi fuam facultatem pro vna perſona.non pofler
illa pro ſe ipſo vti. Hanc ſententiam tenet Diana
2.tom . tract.4.de Sacramentis, refolut.142. & pro
ea citat Floronum de calib.reſeru.par:1.cap.3.6.1.
· In hoc tamen non poteft dari vna regula ge 119.
neralis : quia pender omninò ex intentione , &
conſuerudine, quam concedentes talemn faculta
tem habenr. Vnde in noftra Societate Superior
numquam per fimilem forinulan intcndit com
prehendere petentem :quia femperconcedere fo
let facultatem , determinando perfonam , cui ab
ſolutionem committit : quare , quando concedit
facultatem petenti, concedit illi colifacultatein
abſoluendi ; nec poſle virtute illius facultatis
alius abfoluere,etiamâ ille morcrerur : cùm ergo
ipſe non poflit abſoluere fe ipfum , non intelligi
tur ipſe incluſus in tali facultate. Quando autem
licentia peteretur pro aliquo ſubdito , vtpoffet
ipſe eligere Confeffarium pro vna vice,dicendo,
v.g.Vnus ſubdirus indiget facultatevestra pro vna
vice , vtfaciat ſe abfoluere ab aliquo Confeffario.
tunc non videretur excluſus ipſe peteus , niſi ex
aliis circumſtantiis fignificaretur exclulio. Vnde,
quando Superior non ſoler determinare perſo
nam ,cui dat iuriſdictionein ;ſed dar pænitenti fa
cultatem eligendi , non videretur excluſus ipſe
petens,fi verba non ſignificanteius excluſionem.
Atque ita credo , quòd qui à lacra Penitenciaria
petcret pro vno indigente facultatem ad facien
dum
 2
tentia
itum,vt obſeruauit Homols
bit.par.1 . trait.5.cap.6.quel
Diſp. XX . Sect. VIII. 479
dum ſe abſoluere pro vna vicé,ex vi horum ver- petit licentiamabſoluendi quemdam ſubditum à
borum non effet excluſus ipſe petens. Similiter quodam peccato,in quod lapſus eſt,quam peten
TIO VIII. de ſuo Ordine teſtatur Villalobos in Summa,tom. ti Superior concedit : cùm autem licentia intelli
1.tract.9.difficult.64.num.4.quando Prælatus ali- genda fit iuxta verbapetentis, &ille petat ad ab
cui concedit,abſquereſtrictione,ſuam auctorita- - lolacndum à peccato commillo ; non videtur
ex poteſtate delegatapa tem;intelligi deactiua, & palliua:quia hiceſt ſty- poſſe extendi ad nondum commiſſum , cùm talis
Yuatis abſoluere. lus , & hæc eſt mens Prælati , dum aliud non licentia petita non fit. Fateor, quòd poflet Supe
dicit . rior licentiá magis amplam concedere ,quàm pe
.

delegare poffunt ij onze 120 .

fruant, vel qui habentordia
eorum abſolutionem:pofier
te eodem modo, quo ad fpeci:z
imus iuridictionem ad
intelligi delegati Ho
em delegata ad.multarcpaco
in
Crtim Mendicantes:item '
tente potent virtute Bula
Confeilariume,qui cum abic
autem , & quantam iurik
habeant ad reſeruata:pends
hguli habent,velpro fuapas
mmunicate , quorum notis
Nunc ergo aliqua ma
quæ circa huiuſinodi des
ccurrere .
ari poteſt, 20,quando aliyes
uctoritatem pro vno fubdi
in hac peritione include:
pe virtute illiuslicentia pa
patiuè reſpondet Alphon's
poteft.Confeff.tom 2.recole
guunt :nam, lipetens dica
que indiget veſtra auttomus
m mihi dare ? tuncvidere
illa generalitate, argumes
$. fin.ff.depignoribu.ro
enlu dominiin aliquoc
Homini bona , compreho
ligatis ipfemet feruus.Si
tatem dicat:Rogotendas
ro una perſona, non pelle
clcntcntiam
с tenet D :
mentus, refolut.142. Sipro
lib.reſeru.par.I.cap.z.lib.
borett dari vna regulage
mninò ex intentione, &
foncedentes talem faculta
noftra Societate Superior
formulam intenditcom
quia leniper concederelo
inando perfonam, cuiab
quare , quando concedit
ncedit illi foli facultatem
i virtute illius facultatis
ille morcrerur : cùm ergo
e fe ipfum , non intelligi
facultate. Quando autem
aliquo ſubdito , vepollet
im pro voa vice ,dicendo,
tfacultate vestra prot'ia
Ire ab aliquo Confeflari.s
ulus iple petens , nilies
icarctur exclufio. Vnde,
biet determinare perlo
em:fed dat pænitenti fa.
videretur excluſus iple
ficant eius exclulionem .
Lui à lacra Penitenciaria
e facultatem ad facien
dum
Sccundò dubitatur,an facultas, quæ petitur, & tatur : vt, fi perenti ad abfoluendum ab vno pec
Quid,Si dif- datur pro hac vice,extendatur ad peccatuin etiam cato dicat: Ego concedo tibi totam mea facultatem ,
feratur vfus commiſſum poſt petitam , & obtentanı faculta- . vt poffis illum andire , abfoluere ab omnibus. Et
facultatsies tem ,antequàmfiatconfeſſio:v.g.li in illo tempo
pofted fiant re intermedio ſubditus lapſus lit in alia duo , vel
alia peccalas.
tria peccata reſeruata. Aliqui fimpliciter negant:
ea quia eiuſinodi cóceſio daret anſam liberiùs pec.
candi.Ita Azor 1. part.lib.5.cap.23. quast.2. Alij
fimpliciter affirmant:quia,vbi conceſſio eft ablo-
luta,& illimitata , non deber à nobis fine cauſa li
mitari.Pro hac affertur P.Salas de legibus,di/p.17.
feet.8. num.51.Sed ille loqui videtur de facultate
conceſſa in Bulla Cruciatæ , dequa eſt multò di.
uerfa ratio , cùm fit facultas pro toto anno, & ad
omnes confeſſiones, quæ durante illo anno oc-
currere poſſunt.Eam tamen ſententiam tenere vi
.
decur Bonacina de legibus,difp.i.quast. 3.punkte 7.
g . 1. num . 11. & loannes Præpofitas in præfenti,
guast.9.de referuatione caſuwn ,dub.3.num.22. vbi
Præpofit.. ſic ait:Si Parocho petenti per literas potestatem ab-
ſoluendi aliquem à cafibus referuatis , in quos inci-
derat ; eafacultas concedatur ; & pænitens rurfus
incidat in fimilem caſum , antequàm confiteatur,vi-
detur etiam poffe ab illo abfolui:gaia petitio, con-
ceiſio tacitè'intelliguntur de fimilibus caſibus , qui
poft illam concefſionem , classibus bona fide fubiicien-
tur.Quod etiam videtur verum , licèt Parochus fcri-
Pfiffet,non effe periculum relapſus : quia , eo non ob-
Stante,conceſſió est abſolutè fáéta ,& independenter
ab eo,quòd non relaberetur:neque id adiiciendo Pa-
rochus bona fidedecepit Epiſcopu ?n.Hec ille,quem
pro hac ſententia affert, & fequitur Diana 3. tom .
tract.4. miſcellan.refolutione 109.Sed reuerà non
eſt omninò idem cafus,quando Confellarius pe-
tit licentiain abſoluendi aliquem ,ac quando pe-
nitenti darur licentia eligendi Confeflarium pro
hac vice .
121 ,
Alij eniin diſtinguunt inter hos duos calus , &
dicunt , in priori cafu poffe ablolui, à commiſſis
poſt datam licentiam ;in poſteriori non pofle. Ita
V golinus de poteſtate Epiſcopi.cap.36.5.5. quem
allegat & ſequitur Barboſa de poteftate Epiſcopi,
allegatione 52. num.9. & in hoc ſenſu videtur lo-
qui Azor loco citato. Ratio autem eft : quia in ſe-
cundo cafu daretur occafio peccandi , atque ideò
illa extenfio cflct illicita , inxial. Si vnus , S. Illud
nulla.ff.de paétis.
Alij diſtinguunt aliter de peccatis commiſis
poſt datam licentiam ', antequàm accepterur à
pænitente , quæ poſſunt abſolui ; & de peccatis
commiſlis poſt acceptationem , quæ dicunt non
poſſe abſolui. Alij denique dicunt,pofle abſolui
peccata poſteà commiſla, non tamen ſi com-
mitterentur ca occaſione ,& propter licentiam
datam .
T22 . Ego aliter diſtinguerem : nam aliquando licen-
tia datur ad abfolutionem pro tali peccato , pro
quo peritur:aliquando verò datur fimpliciter fa-
cultas eligendi Confeſſarium pro hac vice , qui
poſit abfoluere. Priori modo folent illam licen-
tiam concedere Superiores in noſtra Societate:
Confeflarius enim ili fortè neceſitas occurrat)
tunc videretur etiam incluſum peccaruin com
miſlum poft hanc conceſſionem ante confeflio
nem. Cæterùın , quando Superiorpræcisè con
cedit id, quod petitur; non vidctur facultas fe cx
tendere vitra id,quod fignificat verba petitionis,
ſcilicet, ad abfolucnduin à peccato coinmiſſo.
Confirmatur : quia Superior hoc modo licen
tiam concedens porętt , & folet aliquando deter
minare pænitentiam imponcndam pænitenti,vt
fatentur Doctores:non ergo intendit dare facul
tatem pro committendis : quomodo enim poflet
pro illis nunc determinare pænitentiam , cum
ignoret, quot,& quàm grauia futura fint? Solùm
ergo iudicat de coinmillis, ad quæ tribuit fuam
poteſtatem : quia de illis habet iain fufficientein
notitiam . Pone enim , hodie peti licentian pro
vno lapſu carnis ;& cras,ante confeffionem ,com
inirti io.vel 1 2. fimilia, vel grauiora peccata ;quis
dicat, intentionem Superioris illa comprehendil
ſe, quibus cognitis fortafle licentiam negaflet, vel
grauiora remedia adhibuifler ?
Hinc infero ,quando eiuſinodi licentiæ in Pe 123
nitentiaria ſacra conceduntur cum illa formula ,
ſuper premifſis, vel , à præmiffis ; videri ex tenore
verborum reſtringi licentiam ad enarrata : atque
ideò, li petita fuit abſolutio pro determinatis pec
catis coinmiſlis, & licentia dctur abſoluédià pre
miſſis ; non videtur extendi ad committendi, niſi
aliqua clauſula adiungatur, qua fignificetur am
pliatio licentiæ ad calus etiam non petitos .
Quando verò facultas conceditur pofteriori 124.
modo,nempe, vt pænitens eligar Confeffarium ,
qui pro hac vice cum poflit à reſeruatis abſolue
re;vel Confeflario datur liccntia audiendi illum ,
& abfoluendi liac vice à referuatis: tunc fiue fa
cultas concedatur Confeflario, ſiue ipli pæniten
ti ;admitterem , poffe abſolui à commiflis finili
bus poſt licétiam conceſlam ,atque etiam à com
miſſis poſt habitam notitiam facultatis conceſſä:
in quo caſu placet ſententia Bonacinæ , & loannis
Præpoſiti;quia conceſionis verba non ſignificant
limitationem :& licèt inde per accidens fequi pof
fit occafio peccandi , id non facit illiciram talem
conceſſionein , vt volebant Azor , & Vgolinus:
alioquin illicita eflet concellio Bullæ Cruciatæ ,
in qua datur facultas pænitenti eligendi Confel
farium , qui abfoluat à referuatis committendis
pro toto anno. Irem , illicita eller conceflio lubi
lei , in quo Papa concedit fimilem licentiam pro
duabus hebdomadis , cùm poflit pænitens tunc
differre confeſſionem vſque ad finem fecundæ
hebdomadæ. Denique idem inconueniens effet,
licèt licentia non concederetur pænitenti , ſcd
Confeſſario : quia pa: nitens poflet,habita noticia
illius facultatis , liberiùs peccare antc confilio
nem ,atque ideò illicita cciain effet facultas, quam .
à Pontifice habent Regulares abſoluendi facu
lares à releruatis ,vel quam alij habent ab Epiſco
po abſoluendi à l'eſeruatis ipſi Epiſcopo : liqui
dem
 480 De Sacramento Pænitentiæ .
dem hæ omnes licentie poſſent dare occaſio-
nem pænitentibus liberiùspeccandi. Omnes er-
go debemus fateri,illud malum , fi quod eſt,ſequi
omninò per accidens , & præter intentionem Su-
perioris,qui prudenter iudicat, maius bonum el-
ſc, quòd ſubdicus hac occalione liberari omninò
pollit à luis peccatis,& non incidat in barathrum
deſperationis, quàm quòd impediatur illaqualif-
cumque occaſio liberiùs peccandi ad breue tem-
pus.Quare hoc modo interpretandæ videntur fa
cultates , quas aliqui Prælati regulares conccdcre
folent ſuis fubditis obtinendi abfolutionem ab
omnibus referuatis in certis Feftiuitatibus . Si
enim illas non limitent ad peccata iam anteà có-
miſſa,extendi videntur ad peccata committenda,
etiam poit datam licentiam ; dum tamen fit ante
licentiæ vſum ,qui ad talem diem,vel feſtivitatem
alligatur.
125
Peres, quid , fi ille pænitens differatvſum fa-
cultatis , quam haber , eligendi Confeſſarium ,
pro hac vice ; & interim committat alia peccata
fimilia ? Si enim conccdamus , poſle differri vlte-
rius, & vlteriùs,& femper manere eamdem facul-
tatem ad abſolutionem pro omnibus commiflis,
vſque ad diem , qua penitens vtitur facultate ;ſe-
quitur,poflc ail Cinem vſque vitæ differri,vt in fe-
nectute faciat fe abfoluere ſemel, & funulab om-
nibus peccatis totius vitæ: quod videtur effe con-
tra meneem ſacræ Pænitentiariæ concedentis il
lain facultatem, pro hac vice.
126. Rcfpondeo, illa verba , pro hac vice, coarctare
proculdubiò facultatem ;non tamen ita, vt à pec-
catis folùm ante conceſſionem commiſſis poflit
abfolui; ſed à commillis, vel committendis ante
abfolutionem intra certum tempus,quod fufficiat
ad verificanda moraliter illa verba , pro hac vi-
ce. Aliunde tamen viderur ex hoc fieri, quòd,
etiamſi nulla peccata noua commififfet poſt con-
cellionem ; non poſſer tamen vti illa facultate
ad abſolutionem pro peccatis anteà commiſ-
ſis , li elapfum fuiffet iam illud tempus , quod
requiritur ad verificanda verba illa , pro hac
vice : quod etiain nimis duruni , & fcrupulo
fum mihi videtur. Cur enim non poflet poſt
annum , vel bienniuin vei facultate illa in ordi-
ne ad peccata ſola , quæ anteà commiſerat , fi
nondum illo priuilegio vſus fuerat ? Dici pol-
ſet, illa verba , pro hac vice , verificari poſſe vtro-
que modo ; & alterum exillis ſufficcre ad eorum
veritatem .Quando enim tempus eſſet præſens,ita
vt nondum cenferetur tanta diftantia remporis,
quz fufficeret moraliter ad falſificandam illam
loquutionem ; tunc , eriamſi alia fimilia peccata
noua commififfet ; pofler eligere Confeffarium ;
quia adhuc diceretur hac folùm vice abſolui.
Quantum autem temporis poflit illis verbis co-
prehendi , pendet ex iudicio prudentis , & ex cir-
cumſtantiis : nam ,quando ca licentia conceditur
occaſione alicuius Feſtiuitatis, vel neceſſitaris oc-
currentis,in qua oporter confiteri; minus rempus preſlic,noluit cam ponere ; & meritò,quia fuiflet
videtur includi:quando verò aliquis petit à ſa-
cra Pænitentiaria facultatem ſemel eligendi
Confeffariuin in ordine ad reſervata, & concedi-
tur pro buc vice ; videtur ad maius tempus ex-
tendi.
127 . Quando verò nulla alia peccata noua pot li-
centiam concellam commilla fuiflent ; vide-
tur , quòd , etiamſi duo , vel tres anni, aut plu-
res elapfi eflent , poſſet adhuc pænitens vti il-
lo priuilegio : tunc enim verificarentur illa ver-
ba,pro hac vice ,ratione materiæ , quæ eſſet eadem.
Itaque ad verificanda illa verba alterum videtur
fufficere; quòd, fcilicet, abſolutio lit de his pec
catis narratis , & non aliis nouis ; vel , quòd fiat
hoc tempore , moraliter loquendo , & non alio
longè diſtanti. De
128. fis
Aduerto denique, quando Superior concedit
licentiam ,prove petitur, & in ordine ad illud pec.
catum , quod narratur commiſſum ; non ſolumnó
extendi ad peccata commiſſa poſt conceſſionem
licentiæ ,fed neque ad commiſſapoſt petitionem.
Vnde , li prenitens heri confeſſus eſt duo peccata
referuata, & Confetlarius dixit,ſe velle petere fa
cultatem ; & hodie petiça, & obtenta facultate,in
uenit pænitentem heri,vel nocte præcedéti poſt
confeilionem lapſuin fuiſſe in alia duo reſeruata;
licèt illa commiffa fuerint ante conceflionem li
centiæ ;non videtur tamé licentia ad illa extendi:
quia Superior dedit licentiam ad illa peccata ab
foluenda,quæ Confeffarius ei dixit,& pro quibus
Confeffarius perebat :hic autem non petebat , niſi
pro iis , quæ ſcicbat coinmiſla ; nec alia propoſuit
Superiori , niſi illa : ergo nec Superioris licentia
extenditur ad alia,cùm non ſe extendat magis fa
cultas,quàm intentio concedentis.Vnde pruden
ter faciet Confeffarius , fi in fimili caſu petat ad
cautelam licentia pro omnibus commiſlis vſque
ad illud tempus, vel etiam pro omnibus , quæ
tempore confeſſionis inuenerit; & non reſtringit
petitionem ad peccata , quæ ſcit iam efie com
milli.
129.
Hac occaſione foler tertiò dubitari , an virtu
te lubilei, vel fimilis facultatis delegatæ , pof- Bull
quida, veldi
fint abfolui referuata commiſla ob confidentiam lubuleo..
talis facultatis, aut priuilegij concefli , vel conce
dendi. Negare videntur Couarruu . lib . 2. varia
rum ,c.2.num.26. & alij, quos refert Acoſta in ex
plisarione Bulle Cruciatæ,quaft.33.Etprobari pof
ſet ex eo ,quòd per Bullam compofitionis pro de
bitis incertis,quæ conceditur ab eadem Cruciata,
non poteſt fieri compofitio pro debitis illis , quæ
aliquis contraxit ob ipem compofitionis facien
dæ
per dictam Bullam , vt in cadem Bulla expri
mitur.
Contraria tamen fententia veriſſima eft, quam 130.
V:
docent communiter omnes : Thomas Sanchez
lib.4.in Decalog.cap. 54. num. 1 8. Villalobos in
Summa , tom . 1.tractatu 27. clauf. 9. 9. 2. num.
19. Ledelima in Summa , 101n . 1. tract . de pani
tentia , cap. 13. dub . 10. Filliucius rom... tract.
8.cap. 10. num . 262. Sanctarellus de Iubil. cap.8.
dıb. 10. & alij communiter. Quia . vbi lex non
diſtinguit, nos non debemus diſtinguere.Si ergo
in Bulla , lubileo , vel quavis alia facultate datur
licentia abſoluendi ab omnibus peccatis,non de
ber reſtringi ad illa ſola , quæ non ſunt facta ob
confidentiam priuilegij. Quando enim Ponti
fex voluit illain reſtrictionem ponere in Bulla
compoſitionis,eam expreffit : ergo, vbi non ex
occafiomille dubiorum , & magnæ perplexitatis:
nemo enim ferè eft,qui,quando peccat,non red
datur facilior ad peccandum propter fpem ,quam
habet , quòd per confeffionem poterit à peccato
iuſtificari arguicidcò implicitè apprehenderet fe
rè lemper facilitatem ipſius confeflionis per Bul.
lam ,aut priuilegia.Quamuis ergo facilitas,& fpes
remiflionis afferat illud periculum maioris facili
tatis ad peccandum ; non tamen idcò deber rolli
facilitas remedij, ficut ncc Chriſtus defiit inſti
tucre
næ effet cade,
teerum vidar
Diſp. XX . Sect .VIII. 481
cuere Sacramenta in remedium peccatorum ; li- bilei , poffit Confeſſarius abſoluere tunc à reſer
lie dehiper cèt præuideret , eorum occaſione multos homi- uatis commiſſis , etiam poft finitum Iubilei tem
vel, quod ca nes faciliùs peccaturos , propter facilitatem ve- pus. Affirmat Bartholomæus de Sancto Fauſto
0 , & non es niæ , quam per Sacramenta ſperant. tra&t. de Iubileo , lib.4.quast. 133. & probabile
131 . Quartò fimiliter dubitarur , an virtute lubilei videntur iudicare Sanctarellus de Iubileo , cap. 8 .
perior cerca De commif- poſſitpænitens aliquando abſolui à peccatis re- dub. 7. Alphonſus de Leone de Iubileo, parte 2 .
na ad illud fis pofttem-
pus Iubilej. feruatis commiſſis poft finituin Iubilci tempus, 9.16.n.189. Diana tom .2.tra£t.4.de Sacramentis,
enonto
n v. g. ſi aliquis illo ſabbatho vltimo acceſſit ad refolut.147
concch
e confeffionem faciendam ; & quia longa eft , & Contraria fententia vera mihi videtur , quam 134
olt petit multa oporter extricare ante abſolutionem , non tenent Sanctarellus, & Alphonſus de Leone lo
it duo praca poteſt perfici ; ſed Confeſſarius differt abſolu- cis citatis, & indicat Sanchez dikto num.17. dum
selle per:: tionem vſque ad ſequentem hebdomadam : an , li dicit , in prædito caſu pænitentem acquirere
a faculares pofteà inueniat,pænitentem commiſille de nouo ius , vt abfoluatur ab oinnibus referuatis, in
præcedéti fa peccatum reſeruatum , poſlic cum abillo etiam quibuſdam ſecum difpenfetur ; á vt commuten I
duo referung peccato abſoluere. Supponimus,potuifle abſolu- tur ei vota vſque ad Iubilei tempus emifa.Quibus 2
enceſlionen: tionem differri , & retineri facultatem ad abſol- verbis excludere videtur ea, quæ poft Iubilei té
dilla ennen uendum à reſeruatis præteritis ; quia cauſa cæ- pus emiſiſſet :quod idem de abſolutione à refer
Ila peccata
pta fucrat, quando Confeſſarias habebat iuriſdi- uatis dicendum eft , cùm eadem fit de illis ratio.
& tionem : quod tradunt Henriquez , & Sà, quos Ratio eft : quia, licèt propter cauſam iam in
,& pro qube refert , & ex parte ſequitur Thomas Sanchez ceptam prorogetur iuriſdictio ; non tamen pro
n pereba,r ti lib.8.dematrimonio, diſp.15.1 .17.nam,licèt illud rogatur alia iuriſdi &tio ; ſed illa ſola , quæ priùs
alia propos
erioris licet non admittat quoad commutationem votorum ; concella fuerat, & ad eadein facienda : prior au
admittit tamen quoad abſolutionem à peccatis: tem iuriſdictio fuerat ad abfoluendum à pecca
dat magi quia,licèt delegata fuerit iuriſdictio tempore de- tis , & cenſuris contractis intra tale tempus , &
nde prudi terminato ; potuit tamen ex partium conſenſu non ad aliud : ergo , ſi maner eadem iuriſdictio ,
Calu peta
millis vig:
cauſa ipſa incepta prorogari ex c. Decaufis.de of- manet ad idem obiectum ,nempe , ad eadem pec
ficio delegati. Quare deberet tunc Confellarius cata , & cenfuras : nam , ſi effet ad alia,eflet alia
nibus , incepta confeſſione commutare vota , abſoluere iuriſdictio de nouo acquiſita , non eadem pro
non reftring à cenſuris , & auferre reſeruationem pro pecca- rogata.
um elle cos 135.
tis,& reliquam confeſſionis partem cum abſolu- Confirınatur, & explicatur : quia, cauſam eſſe
tione remittere ad hebdomadain ſequentem . incepram ,non facit,quòd propter connexionem ,
ari, an vir 132.
Et quidem faciliùs poſſet hoc ipſum iuxta & vnionemconfeſsionis poſsit Confeſſarius ab
cgara , pois formulam Iubilei, quæ priùs erat in vſu , in qua ſoluere ab aliis peccatis diuerſis , cò quòd non
Confidentia dabatur facultas Confeflario prorogandi in tein- poſsic abſoluere ab illis prioribus fine iftis nouis;
, vel.com pus proximum ea , quæ tunc pænitens facere led ſolùm dat ius ad perficiendam eandem fo
Lib . 2. c non poterat : quare, cùm tunc non poflet confi- lùm cauſam , quæ cæpta fuerat , & circa idem.
Acostars teri , & communicare ; potuillet Confeſſarius Confeſsio autem cæpta fuerat circa peccata iam
probarini prorogare ipſam confeſſionem ad ſequentein commiſſa,nec potuit incipere confeſsio ,aut iudi
ionis proces hebdomadam , ſicut ieiunia , vel alia opera , vel cium circa nondum commiſſa :ergo ab illis fo
cm Cruces certè ea in alia opera pia commutare. Nunc ta- lùm prioribus poteft abſoluere,ratione cauſz in
tisillis.cz mcn ca facultas prorogandi , vel commutandi ceptæ. Pone enim , pofteà commiſille peccatum
ionis face non videtur extendi ad confeflionem : nam in hærefis , ad cuius abfolutionem non dabatur fa
Bulla extra hoc vltimo lubileo , quod Sanctiſſimus Domi- cultas in Iubileo : poteritne abſolui poftcà ab
nus Noſter Vrbanus VIII. hoc anno 1636. am- hoc peccato , quia confeſsio circa alia cæpta fue
ma eß, qiza pliſfimè conceſſit , clauſula illa habetur cum re- rac? Neino id conceder : ergo, neque ab aliis re
as Sanchez V : b. VHI. ftriétione , his verbis : Quocumque impedimento ſeruatis commiſsis poſt tempus lubilei abſolui
Fillalobos 10 detentis , qui fuprà expreſſa , ſcilicet , ieiunium, porerit : tam enim reſeruata ſunt hæc peccita ,
3. $.2. MHE.
eleemofynam , Eccleſiaque, ſeu Ecclefiarum vifita- ſicut hæreſis, cum Pontifex folùm abſtulerit re
tionem , ac interuentum in proceſſione , oratio- ſeruationem eorum , quæ committerentur intra
hom . 1.trial
nem , vel eorum aliqua prestare nequiuerint,vt illa tale tempus: ergo , ſicur non abſtulit etiam con
Confeffarius , quem , vt infrà,elegerint , eis in alia comitanter referuationem hæreſis proprer con
1962.cap..8 opera pietaris commutare , vel in aliud proximum
bi lex non nexionem cum aliis , aut proprei confeſsionem
tempus prorogare poffit , atque iniungere , qua ipfi inceptam ; ſic nec abſtulit releruationein eorum,
Jere.Siergo pænitentes efficere poterunt ; pariter concedimus. quæ tempore ſequenti committerentur.
Liliarc daru 136 .
tis,non de Vbi alia opera præter confeſionem , & Commu- Concedo tamen, li poſt ceptam confeſsionem
ut facta ob nionem commutari , vel prorogari poffc conce- pænitens commiſit alia reſeruata intra tempus
1.1 Ponci ditur. Quam clauſulam ,& conceſſionem priores Îubilei,ab illis pofteà poffeabſolui:quia,licèt co
in Bulls Bullæ habebant line tali exceptione , his verbis: non fuerit cæpta ; per lubileum
feſsio circa illa non
Quibuſcumque quocumque impedimento detentis, tamen acquiſiuit priuilegium , & ius, vt abſolue
bi non ex gui ſuprà expreſſa , vel eorum aliqua prestare ne- retur ab omnibus commiſsis intra illud tempus;
quia fuillet
quiuerint, vi Confeſſarius, quem ,vt infrà,elegerint, ficut poſtcà poffent commutari vota ,quæ de10
Eplexintatisd predi&ta omnia,o ſingula ,vel eorum aliquain alia uo fecit intra illud tempus poſt conimutata alia,
no re
pietatis opera commutare , vel in aliud proximum & poſt factain ,ac finitam confeſsionem.Admitto
cm ,quam tempus prorogare poſſit ; pariter concedimus. Hæc etiam id , quod ſuprà ex Auctoribus citatis lup
pcccato
derette
ſunc verba Bullæ eiuſdem Vrbani VIII. in poſui , poſleConfeſſarium cæpram confeſsione,
alio fimili lubileo , concello anno 1628. quæ quam tuncperficere non potelt; relinquere per
Per Bul. verba mutata fuerunt in hac vltima Bulla , vt ficiendain ad hebdomadain fequentem :per hoc
15, & tres conſtar. tamen non poterit acquirere iuriſdictionem no
ris facili
ber rolli
133 ' Hoc ergo ſuppoſito , dubitatur, an , quando uain ,aut eam extendere ad id ,ad quod priùs non
liicinitio
confeflio perficitur poſt tranſactum tempus lu- extendebatur,
P. Ioan. de Lugo de Panit. Ss Dices :
 482 De Sacramento Pænitentiæ .
137 . Dices : Vel Confellarius cune prorogat ipſum fieri, quòdaliquis non potens ieiunare, faciat ex pofisin 19
rempus iubilei , velnon prorogat .Si prorogat: conſenlu Confetarij, loco ieiuniorum , alia pia ai.sme.
ergo abloluere poterit à peccatispofteà commif- opera , quæ omnia expleuit feria quinta, atque
ſis ; quia illa etiam fiuntintra tempus lubilei . Si adeò iam tunc lucratus eft lubileum. Dicendum
non prorogat : ergo nec poterit abfoluere pofteà ergo eſt , in prædicto cafu non poffe abſolui ite
à commiſlis anteà : quia pænitens non potuit ruin feria ſexta à referuatis de nouo commillis:
acquirere ius ad eorum abſolutionem , niſi fa- quia, cùın ea facultas detur in ordine ad lucran
ciendo , quæ requirebantur ad lubileuin lucran- dum lubileum , quod in eâdem faltem hebdo
dum : ſed hebdomada precedenti ea non fecit, mada bis lucrandum non eſt; ſequitur expiraſle
cum non poſuerit confeffionem , & Communio- iam facultatem pro illo, qui compleuit priùs, &
nem , quæ erant ex requiſitis :ergo non acquiſi- lucratus eſt lubileum . Sicut è contra, & aliquis
uit ius,& priuilegium ad obtinendam abſolutio- Communionem diftulit ad ſequentem Domini
nem,& cætera,quæ concedebanrur. cam ; poterit ante Communionem adbuc iterum
138 . Propter hoc dixifuprà , faciliùs poſſe illam abſolui à nouis referuatis ,licèt diebus præceden
ſententiam fuftineri iuxta formulam antiquam , tibus confeflus , & abfolutus iam fuerit ab aliis:
qua ipſa etiam confeſſio , & Communio pote- quia,nimirum , facultas illa durat, donec lucratus
rant in neceſſitare. commurari , vel prorogari ar- fit lubileum, vt obferuauit in vtroque cafu Tho
bitrio Confeflarij. Cæterum ,adhuc iuxta nouam mas Sanchez lib.4.in Decalog.c.54.8.28. Quare
formulam poffumus reſpondere , pænitentem prudenter faciet Confeſſarius,commutando pre
acquirere ius illud , & priuilegium etiam , ante- dicta opera in aliquid faciendum ipſo die Sab
quàm faciat omnia opera requiſica:ſufficit enim , bathi, ve longiùs duret facultas pro referuatis, &
ſi cum intentione , & aniino ea faciendi accedar pro votis .
ad confeflionein , & ipſam incipiat : nam , ſicut Septimò dubitatur, an tempore lubilei , quo
ipſa ablolutio, & alia dantur ei , antequam faciat Regulares etiam poffunt abſolui à reſeruatis,pof- Regulares
opera ſequentia ; ita videtur acquirere ius ad illa ſint eligere Confeffarium non approbatum ab eligere
2. pijat
non
habenda ſolùın per hoc , quod cum animo lu- Epiſcopo, fed à fuo Prælato. Communis ſenten approbatio
crandi lubileum eligat Confeflarium : pofita cia negat,quam tenent Suarez inpreſenti,difp.28. aš Epilapa
eniin talielectione,ſtatim Pontifex dat ei facul- . ſect.6.n.11. Reginald. in praxi,tom.i.lib.1.c.15.
catem abſoluendi,commutandi,& c. vr ex Bullæ . ſect.2.1.175. Vega in Summa, tom.2.c.7.caſo32,
verbis colligi videtur , vbi omnibus volentibus Molfefius in Summa, tom. 1. traft.7.c.16.9.18.
lucrari Iubileuin , conceditur facultas eligendi 27. Homobonus de cafibus referuara ,por.cap.s.
Confeflarium , qui ſtatim pollit abſoluere , com- Naldus in Sumina ,verbo, Indulgentia,n.9. Probae
mutare, &c. Per ipſam ergo electionem Confef- Suarez n . 6. ex reſponſione Cardinalium in hrc
farij factam cum talianimo,ConfefTarius acqui- verba : Sanétiffimus Dominus Noster declarauit, Suarez.
rit iuriſdictionem : quare , cùm incipiat audire tempore Iubilei poſſe omnes Regulares confiteripec
confeſſionem , durante tali animo in pænitente, cala fila Sacerdotibus approbatis ab Ordinario ad
& per conſequens durante iuriſdictione in Con- audiendas confeffiones : in Bulla enim non fit men
feffario , poterit pofteà cadem iurifdi&tio conti- tio , niſi de Ordinario eorum , qui audituri ſunt con
nuarirationecaulæ inceptæ,& non integræ,licèt feffiones; non autem de Ordinario pænitentium.
pænitens videat, ſe non poffeperficere ea , quæ Sed hæc verbaparum vrgent : quia ibi non dici
exigunrur illa hebdomada ad lucrandú (ubileú. tur ; debere ; fed,poſſe Regulares eligere approba
139. Quintòdubitari poteſt obiter circa hoc ipsú, tuinab Epiſcopo. Meliùs probaripoteftexverbis
id, la fine ſi aliquis fine animo lucrandi lubileum tranf- lubilei : nam , licèt nomine Ordinariy aliquando
animolegeritvtramque hebdomadam , & die ipſo Sab- poſſet intelligi Prælatus regularis ipfius peniten
crandi lubia
leur abf2 bachi in fine ſecundæ hcbdomadæ ,inurato ani- tis, qui eſt iplius Ordinarius ; in Bulla tamen lu
Kulur. ino , velit illud lucrari ; an poſlīt abloluitunc à bilei dicitur expreſsè, quòd poļſit eligere Con
releruatis virtute ubilei. Negatiuam ſententiam fellarium approbatum ab Ordinariis locorum :
tribuit Lucæ Pinello de Indulgentiis ,cap. 23. & quo nomine non intelligitur Prælatus regularis,
Thomæ Sanchez lib.4. in Decalogum , c.54.n.28. ſed Epiſcopus , vel eius Vicarius . Vnde videtur
Antonius Sanctarellus de Imbileo ,6,7. dub.1. ipfe necellariò exigi , quòd Confeflarius electus ſit
tamen probabiliùs affrinat cum Lauorio de 14 approbatus ab Epiſcopo ad audiendas confef
bileo part 1. cap.21.4.53. quos fequitur Diana 2 . fiones; alioquin non eſt eligibilis ad effectum
tom.tra &t.4. de Sacramentis refolut.152. Sed illi lubilei.
duo Auctores, quos pro contraria fententia affe- Contra hoctamé opinatus eſt Bonacina difp.5. 1420
runt,nihil ibi rale dicunt. Cæterùm , pars affir de Sucran.9.7.punt.4.5.1.n.25.cui durum vide
mans probatur : quia , cùm poflit Confeffarius tur,quòd Religiofus non poffit confiteritunc ad
commutare pænitenti ea opera , que ipſe qua- effectum Iubilei luo Prælato,vel alteri Religioſo
cumque ex cauſa implere non poteſt; porerit de licentia ſui Prælati , etiainfi neuter ſit ab Epi
tunc ei commutare ieiunia , quæ iam obferuare fcopo approbatus :cum enim ante lubileum Re
non poteſt ; poterit etiam commutare viſitatio- ligioſus poſſet , & deberet illis confiteri ſine alia
nem Ecclefiæ , fi fortè nec hoc facere iam poſlit; Epiſcopiapprobatione; illa verba lubilei, quod
& tunc pænitens faciendo ipſa die Sabbathi ea Regularespoflint eligere Confeitarium ab Ordi
opera ſubrogata , & câdem die confitendo , ac nario approbatum ,non debentintelligi priuatiuè,
tandem ſuſcepta Euchariſtia dic ſequenti,porerit ita vt Pontifex priuare velit pænitentein iure fuo
lucrari lubileum : ac per conſequens potuit vir- confitendi Sacerdoti approbato ſolùm à fuo
tute illius abſolui die præcedenti à reſeruatis , & Prælato ; ſed potiùs intelligenda ſuntaccumula
cenfuris. tiuè , & ampliaciuè in fauorem pænitentis ; ve,
Sextò dubitatur , an pofſit feria ſexta, v.g. ab- ſcilicet, non folùm poflit confiteri (ua Præla
Anlucrat, ſolui à reſeruatis nouis ille , qui feria quinta ablo . to , aut alteri de eius licencia , ficut poterat
iam jubileo lutus fuit, & lucratus eft lubileum : poteſt enim antcà ; fed etiam poſſit eligere quemlibet alium
approbatumn
 mare,
rum ,
Diſp. XX . Sect . VIII. 483
quinta,alegia
approbatum ab Ordinario , quem ante lubi- Cruciate, refolutione 100. Filliucius tra &t.8.c.10.
n. Diese 1
leum eligere non poterat. Quod rurſus con- Benzonius lib.4. de Iubileo, cap.8. dub.3. fs. Et
Tre abioluit: firmatur : quia multa ſunt Regularium Mona- quidem ſtando in verbis Bullæ Gregorij Xill.
ſteria , in quibus nullus fortaſſe Sacerdos repe- quam refert Nauarrus in $ . In Leuitico. notabili
U COMME ritur ab Ordinario approbatus , eò quòd non at- 33. non eft dubium , cùm ibi ſolùm reuocentur
ine ad lucas tendunt ad confeffionem fæcularium , vr Patres eiuſmodi facultates Indulgentiarum caufa con
ſaleem hele Carthufiani, & Capuccini: quare illiReligioli, cellæ . Vnde idem Nauarrus ibi teftatur , ſe de
uitur expires vel fraudarentur fructu lubilei, vel deberent ex- hoc dubio Datarium Papæ conſuluiſſe , qui re
leuit prius, tra ſuum Conuentum Confeffarium quærere; fpondit , intentionem Pontificis fuiſſe reuocare
Era,li ales quod non videtur iuxta intentionem "Summi ſola Indulta fimilia abſoluendi , &c. conceſſa ad
tem Domic Pontificis. lucrandas Indulgentias. Magis dubitari poterat,
i adhucieri 143 . Cæterùm non videtur in hoc recedendum à attenta Bulla Clementis VIII . anno ſancto
Dus prxccles communi fententia , pro qua ftat expreffus ver- 1600. in qua illa verba , Indulgentiarum cauſa,
fuerit abeis borum ſenſus,quibus dicitur, pænitentem ſæcu omilli fuerant. Sed idem Pontifex interrogatus
Honechives larem ,velregularem poſſe eligere Confeſſarium , dixit , eamdem fuifle intentionem ſuam : & ad
que calults qui eum abſoluat à reſeruatis; dum tamen ille tollendum dubium edita fuit iterum eadem Bul
.. 2 Qu fît à locorum Ordinariis approbatus : quæ verba la,additis ciſdein verbis . Denique anno 1625. in
mut.an8.do e line manifeſta violentia non poffunt aliter expli Bulla SanctiflimiDominiNoftri Vrbani Vill.
iplo dela cari. Aliunde verò , ſi Regulares poflent ſibi eli- i omilla fuerunt cadein verba ; fortè, quia ex Bulla
referunt gere Confeffarium non approbatum ab Epiſco- prima Clem .VIII. tranſcripta fuit illa clauſu
po , ſequeretur, quòd poffent validè libi eligere la. Quare , cùm iterum de hoc dubitaretur ; ego
lubile , Sacerdotem ,etiam ſæcularem (implicem non ap- dixi , non fuifle reuocatam Regularium faculta
feruatis : probarum, neque idoneum. Quia in primis Præ- tem ,primò,quia Vrbanusibi dicit,ſe ſequi exem
probacus latus ipſe regularis extra lubileum poteſt illi plum Prædecefforum in illa reuocatione : cùm
coufiteri, vtfuprà vidimus ; & poreſt etiam cui- ergo Prædeceffores non reuocaflent omnes fa
unis fer
liber ſubdito licentiam dare illi confitendi:quod cultates,ſed conceſſas cauſa Indulgentiarum ; de
Centi,dija tamen videtur effe contra Pontificis intentio- iis ſolis intelligendum eſt. Secundò , quia pofteà
- I.lib.1.01 nem , qui noluit hanc poteſtatem abſoluendi à non imponit præceptum , nec excommunicatio
2.0.7.0
-.c.16.7.8: caſibus pontificiis dare cuilibet Sacerdoti ; & nein , niſi contra publicantes alias Indulgentiasa
meritò : quia res tanti momenti , & in qua gra- ergo de illis ſolis agebat. Tertiò , quia non erat
ta ' , Pol.com uiſſimè errari poterat , non crat committenda credibile , quòd Religiofi Prælati eo anno non
1,9.9.Pre niſi iis , qui ſaltem Epiſcopi iudicio doctrinam poſſent abſoluere ſuosſubditos ab vlla excom
alium ic be habcrent ſufficientem ad audiendas confeffio- municatione reſeruata Papæ ; quod camen con
er decoratie nes . Quamuis ergo Prælatus regularis poſſit cedendum eſſet, fi verba in ea generalitate acci
scofitere ſuam auctoritatem ſupra ſubdituin committere perentur . Denique pofteà idemmet Sanctiſſimus
Or Sacerdoti ſimplici :Pontifex tamen Summusnon interrogatus hoc ipſum reſpondit, & dixit, hanc
20% hyme iudicat committendam auctoritatem pontificiain folam fuiffe fuam intentionein : quare de hoc
SIMTITATS ad caſus Pontifici referuatos cuilibet Sacerdoti , non fuit ampliùs dubitatum .
Patent niſi præcedente faltem Epiſcopi approbatione Quod verò attinet ad Bullam Cruciatæ , ali 146.
ibi nondis de cius idoneitate. Nec per hoc grauatur nouo qui dixerunt, reuocari ibi facultatem Regula
Беrе арада
grauamine pænitens regularis , ſed potiùs ſuble- rium in ordine ad ſeculares abfoluendos . Ita
Dreft ex verts uatur : namn vel indiget facultate lubilei ad ca- Nauarrus , Ludouic . Lopez, & Rodriguez ,quos
roj aliquando ſum referuatum Pontifici , vel non indiget. Si affert Sanchez vbifuprà,n.61.Idem docet Acoſta
ius pcenter
non indiget , poterit abſolui de licentia fui Præ in explicatione Bulle Cruciata, 9. 105. Contraria
lla tamen is lari à quolibet, ficut anteà Si verò indiger, ſicut fententia communis iam eſt , & verior , quam ,
anteà debebat recurrere extra Conuentuin ad mutata ſententia,tener idem Rodriguez , & Hen
eligere Co.
eru lorona Epiſcopum , vel ad Nuncium , vel ad Paniten- riquez , quos referr , & ſequitur Sanchez diéto
tuis regularis
tiarios ; nunc faciliùs poterit recurrere ad quem- num.62 . Ledeſma, Graffius loannes de la Cruz,
"ndivider libet approbatum ab Ordinario ; præſertim ,cùm & ſequitur Diana dicta reſolut.100.
quos refert ,
os elecus li non ſit credibile , quòd in toto Conuentu non Er probaripoteſt : quia in Bulla Cruciatæ non
ndas corte? ſit aliquis ab Ordinario approbatus ad excipien- reuocantur facultates concelle Ordinibus; fed
ad elfedhur das confeſſiones ſæculariuin domeſticorum , vel concellæ Ecclefiis , Monaſteriis , Holpitalibus ,
alicuius pænitentis extraordinarij , vel Sacerdo- locis piis, Vniuerſitatibus, Confraternitatibus , &
acinadiß, tuin ſæcularium ,quos aliquando continget velle perſonis particularibus ; in quibus omnibus non
Hurun vide in eorum Eccleſia celebrare , & volunt priùs re- videntur comprehendi facultates concellæ Or
teritune ad conciliari, dini religioſo in communi. Quare,cùm illa re
iReligiola 144 . Octauò dubitatur, an facultates, quas Regu- uocatio fit odiofa , videtur ſtrictè interpretanda,
fit ab Ep An facultas lares habere folent per ſua priuilegia ad ablol. prove praxis communis , quæ optima legum in
Regularium uendum à reſeruatis,reuocari cenſeantur per lu terpres eſt, cain interpretata eſt :omnes enim Re
bileum Re fufpendatur bileum
ceriline ali per Bullam ,
anni fancti , vel per Bullam Cruciaræ , in gulares eodem modo vtuntur ſuis facultatibus ad
pilci, quod
ud anno quibus ſolec fieri rcuocatio generalis ſimilium abfoluendum , & commutindum , ſcientibus, &
m ab Ord
Secto. facultatum . Et quidem per Bullam Iubilei anni videntibus Commiffariis Bullæ Cruciatæ ,& non
fancti reuocari eiuſmodi facultates dixit Em- reclamantibus , nec contradicentibus. Hanc au
priuile man . Rodriguez in Bulla Cruciata ,§.12.in addit. tem reſolutionem , quoad verumque punctum ,
in jure
urn i iะ dub.6 . verba eniin reuocatoria generalia ſunt. tain circa Bullain Cruciatæ , quàm circa Iubileum
Contraria tamen ſententia communior, & ve- anni fancti, docuit eriain P. Ioannes de Salas in
accumula 145
tcntis: 14 rior eft, quam docet Sanchez lib.4. in Decalog. expoſitione Bulle Cruciare , que non eſt typis
edita .
Ivo Pezir 6.54.n.62.Henriquez
31.num . 3.in Gloſa,
lib.7.cap.28.num .7. cap:
littera R. Villalobos, & alij, Dubitatur nonò,quando Superior iniuſtè ne 147
urporcrat
bet alium quos affert , & fequitur Diana tom. 1.trac de Bulla gat licentiam abſoluendi ſubditum ab aliquo
P.Ioan.de Lugo de Pænit. SS 2
Proburun peccaco
 484 De Sacramento Penitentiæ.
Quid, je Ston peccato reſeruato : quia ſubdicus, v. g. non po-
periormale
negat licen .
teſt abſque graui damno ſuo adire ipſum Supe-
siam . riorem ; an tunc pollit perita ,& non obtenta fa-
culrate, abſolui directe ab alio Confeſſario . Af-
firinant aliqui,quos fequitur, & refere Henriquez
lib.6.6.13.n.4. quorum ſententiam probabilem
æftimat Diana tom.2.tract.4.de Sacramentis refo-
butione 29
148 . Contraria fencentia eſt communis , quam te
nent Alenſis, Soro, Medina, Philiarcus,Nauarra,
Llamas, Suarez , & alij , quos refert, & ſequitur
Layinan lib.s.tract.6.c.13.n.3. vbi latè eain pro-
bat. Et quidem , qui conſiderat verba Tridentini
Sel.14.c.7.parum poteft de hoc dubitare , cum
vniuerfaliter dicatur ,extra mortis articulum Sa-
cerdotes inferiores nihil poſle in caſibus relerua-
tis. Vnde non ſatisfacit, fi aliquis dicar, Triden-
tinum folùm docere , Sacerdotem infcriorem
& ad quod non poteft dare iuriſdictionem
Inutilis ergo , & vana eſſet talis reſeruatio ; nifi
fortèfingeretur , quòdEpiſcopus reſeruat fub
conditione , fcilicet , reſeruat ex nunc pro tem
pore , quo cellabit reſeruatio Papæ ; vel è con
tra , quòd Papa vellet tollere fuain referuatio
nem , non dando iuriſdictionem ad abfoluen
dum ; ſed præcisè non auferendo illam ; qui ca
ſus ficti ſunt , & moraliter non deſeruiunt ad
praxim . Denique , quando peccatum reſeruatur
cum excommunicatione , fi reſeruationes fins
pluries factæ ,fed omnes tendant ad eamdem ex
communicationem ; femel ablata excommuni
catione , nulla manet referuatio : fecùs verò,
quando & reſeruationes,& excommunicationes
ſunt plures : vna enim ablata , poreſt remanere
alia.Hæc latè ibi Suarez .
Quibus addo, quando Prælatus inferior, v.g. 150.

nihil poſſe circa referuata line auctoritate Supe- Epiſcopus prohiberer denuò ſub excominunica
rioris ;quod verillinum eſt : in cafu autem pro- tione ſibi reſeruata peccatum iam prohibitum à
poſito adeffe licentiam Superioris , fcilicet, me- Prælato ſuperiori, v.g. Papa, ſub excommunica
diati,vt dixit Henriquez loco citato ; nempe, Epi- cione libi referuata ;tunc , licèr obrenta abſolu .
ſcopi , quando Parochus iniuſtè negat licentiam tione ab excommunicatione pontificia , adhuc
confitendi alteri ; vel Prouincialis , aut Genera . non auferatur excomınunicatio Epiſcopi; fuiſſe
lis, vel ipfius Pontificis , quando Prælatus regu- tamen ablatam referuationem peccati: quia,cùm
faris negat ſubdito iniuſtètalem licentiam . Hoc, Epiſcopus non potuerit referuare ſibi peccatum ,
inquam, non ſatisficit : quia,quando Concilium quod Papa libireſeruauerat; confequens eſt,vt
dicit , extra articulum mortis nihilpoſle circa re- folùm referuauerit excommunicationem à fela
feruara inferiorem , idem eft, ac fi dicat,non elle tam : quare ablara excommunicatione Pontifi
talem licentiam generalem , niſi pro illo caſu. cis, qui fibi referuauerat peccatum, aufertur tota
Alioquin nec articulum mortis debuiſſet exci- reſeruatio peccati . Per accidens tamen non po
pere : nam in illo articulo Sacerdotes non abſol terit abſolui à peccato propter excommunica
uunt à reſeruatis abſque facultate Superioris ; tionem Epiſcopi, quz maner. Cæterùm, in ve
fed cum facultate Summi Pontificis : ergo , vt riori fententia dicente , quòd excommunicatus
illa exceptio non fit omninò extrapropoſitum , validè abſoluitur à peccatis , porerit contingere,
regula generalis non erat, quòd abſque omni fa quod aliquando pænitens ille abſoluatur validè,
culcate Superioris nihil poffent; ſed etiam ,quòd & directè ab illo peccato , manente excommu
talis facultas generalis pro nullo caſu dara eſfer nicatione Epiſcopi ; & quidem licitè; fiue, quia
præter articulum mortis. Videatur Layman, qui ignorata fuit inuincibiliter illa perſeucrantia ex
lacè probat hanc concluſionem. Er nota, nos hîc communicationis ; fiue , quia non erat copia Su
loqui,quantùm eſt ex natura rei,& vniuerſalitcrperioris , & vrgebat neceflitas celebrandi , vel
loquendo , vt omittamusdeclarationem quam- communicandi : quo caſu diximus , pofle licitè
dam , quæ circumfertur Clementis VIII. quòd excommunicatum confiteri peccata non reſer
Confeffarius ordinarius Regularium , petita fa- yata alicui inferiori ; & tunc non eller obligatio
cultate à Prælaco ad abfoluendam ſubdicuin ; ſi confitendi iterum tale peccatum pofteà, cum
tamen Superior eam neget contra id, quod Con- iam directè fuiflet abſolutum ; ſed ſolùm ob-'
feflarius iudicat fieri dcbere ;poflit pro ea vice . tinendi abſolutionem ab excommunications
abſoluere ; qui cafus particularis erit, & pro par- epiſcopali 191 .
çicularibus perſonis, vt conftat. Addo denique , quod dictum eft, non poffe
149 , Dubitatur vltimò,an poſſit idem peccatú elſe validè Epiſcopum releruare fibi peccatum, quod
De multi- referuatum inultiplici referuatione; & an tunc Summus Pontifex ſibi iain reſcruauerat , ( quod
plici refer- ablata vna , poffit remanere alia reſeruatio . De
waliane.
idem eſt de quocumque Prælato inferiori reſpe
hoc agit Suarez diſput. 31.fe £t.4.n.25. & diſtin- etu Prælati ſuperioris ; ) locum habcre, quando
guit de peccato reſeruato cum cenſura , vel fine etiam Epiſcopus, vel Prælarus inferior reſeruauit
illa : item de reſeruationibus factis ab codem libi prius aliquod peccarum :ſieniin poſteà Papa,
Superiore , vel à pluribus . Nam ,fi reſeruatio lit vel Prælatus ſuperior illud idem peccatum ſibi
ſine cenſura, & fiat fæpiùs ab eodem ,fiue ab eius rcferuet ; co iplo ceffat reſeruatio Epifcopi,vel
fucceflore in eodem munere ; referuatio elt vna , Prælati inferioris:quia cunc etiam per referuatio
& per vnam facultatem abſoluendi aufertur. Si nem Papæ aufertur Epifcopo facultas abſoluendi
autem reſeruetur à diuerſis Superioribus, ve à ab illo peccato ; atque ideò non poteft illud ſibi
Pontifice Summo, & ab Epiſcopo;facultas ſolius reſeruare de nouo,nec continuare referuationem
Epiſcopi non ſufficit ad abſoluenduin , vt con priùs factam quoad culpam ; licèt quoad cenſu
ftat : è contra verò ablata referuatione papali , an ram poflit. Denique, Sacra Congregatio Cardi
auferatur epiſcopalis; Nauarrus in Summa, cap. nalium de mandaco Clem.VIILin ſuo Decreto ,
27.affirmat:ipfeverò Suarczputat , ſuppolició, edito anno 1602. circa caliw reſeruatos,prohibuir,
nem moraliter repugnare. Nam co ipfo , quòd ne de cætero Epiſcopi rcferuarent ſibi cafus legi
Pontifex referuaret libi peccatum abfque cenſu- folitos in Bulla Cænæ , nec alios Sedi apoſtolicæ
ra , iain Epiſcopus non poſſet ab illo abloluere: ſpecialiter referuatos.
quomodo ergo poſlet Epiſcopus referuare libi
SECTIO
illud peccatum,à quo iple nonpoteft abſoluere,
nema Diſp. XX ..
har lub SECTIO IX .
teni
+ CÓA : Ptrùm Regulares poſsint virtute Bulle Crucia
oilet
ia abſolui à caſibus ſuis Prælatis referuatis,
abfque eorum licentia.
aquica.
une ad Es hæc maiori fortaſſe contentione con- ;
152. Recolectarea fuit , quàm oporteret , propter
auctoritatem magis extrinſecam grauiſſimorum
Virorum , quàm propter fundamenta intrinſe-
muni
ca , vt conftabit . Fuit ergo prima ſententia
Yerd plurium Doctoruin affirmans fimpliciter, & ab-
tiones folutè , pofle Religioſos frui illa facultate Bul-
annete læ etiam repugnantibus , & contradicentibus
Prælatis regularibus : quia verba conceſſionis
generalia ſunt pro omnibus fidelibus ; & quia
Unca in ipfa Bulla rcuocantur omnia priuilegia con-
cumà traria. Quare iple Commiſſarius Cruciatæ , ad
nica quem pertinet Bullæ fenſum declarare , fæpè
blolu. de hoc interrogatus ita refpondit. Alijid con-
uchu cedunt , ſaltem quando Bulla accepta fuit à
Religioſo , cum licentia Prælati : tunc enim
dicunt , non pofle Prælatum pofteà reſtringe.
atum , re eius facultatem : fecùs, quando abſque Præ-
lati licentia accepta fuit. Auctores huius pri-
telao mæ ſententiæ ſunt aliqui Doctores , & Magi-
ftri , quos fuppreſſo nomine refert Suarez io-
Er tota
mo 4.de Religione, tractat. 9. libr. 2. cap. 16.
apo
numer. 2. Item Ioannes Valerus in differentiis
ca. vtriuſque fori, different. I. concluſiones . quem
affert Diana I.tomo , tractat. de Bulla Cruciate,
n ve
catus
refolutione 14. & Ægidius Trullench in expo- fuse , aut Sedis apostolicæ , vt perſone Societatis,
fitione Bulle Cruciate , libr.1. 9. 7. cap.r. dub. abfque expreſſa Superiorum eiuſdem Societatis li
9. vbi illam fententiam latè confirmat. Eamı-
aidi
dem etiam , falcein probabilem , iudicat loan-
nes de la Cruz de ftatu Religionis , libr. 1. cap.6 .
112
à 08
dub.12. Ioannes Sancius in ſelectis , diſputatione
44. numer.10. 13. Bafilius Pontius de matri-
S.
monio, libr.s. c.p.20 . numer.7 . & libr.8.cap.19.
$ . 2. numer. 13. 14. & alij multi Doctores
te
Theologi ,& luciltæ Salmanticenſes eam proba-
elets bilem dixerunt de hoc conſulti : & illam latè
Eatio probat Seraphinus de Freitas , ex Ordine San-
& tæ Mariæ de Mercede redemptionis captiuo-
00 rum Doctor, & Iuriſprudentiæ Profeffor in Vni-
verſitate Valliſolemne in Memoriali peculiari de
hoc punéto impreſſo; imò & Commiſſarius Cru-
ciare in Regno Luſitaniæ die 7. Martij , 1630 .
od publico Edicto declarauit o :ines Religiofos fi-
od ne Prælati licentia poffc Bullam accipere , &
neo eius facultate vti ad eligendum Confeflarium ,
co & obtinendam abſolutionem à reſeruatis : ipsif-
uit que Prælatis regularibus ſub grauiſſimis cen- gregatio generalis decreto s . grauiflimè prohi- Congreg.
Dag furis , & pænis prohibuit , ne lubditis talem
Ebi vſum prohiberent, non obftantibus ſuorum Or-
el dinum Conſtitutionibus.
IS . Contraria fententia , ſcilicet, Religiofos, ſal-
tem Mendicantes , non poſſe abſque Prælato-
rum facultate eligere Confeſſarium , qui eos
virtuta. Cruciatæ å reſeruatis abſoluat; commu-
nis eſt apud onines ferè Theologos , propter
expreffam , & fæpiffimè repetitam declaratio-
nem Summorum Pontificum , qui contrariam
doctrinam , vt omninò fallam , reprobarunt.
>
Hanc docent Corduba , Ledeſina , Garzia , Paf-
ſarellus , quos affert, & fequitur Suarez tom .4. litteris ad hoc expeditis in forma Breuis , concef. Clem . YIII.
de religione , loco fuprà citaro , Llamas , Corio- fionem fan &tæ Cruciata, & aliorum Indultorumn par
lanus ; Vecchius , Portel
Portel ,, Acoſta
Acofta ,, Miranda,
Mizanda, ticularium , quantum ad prædiétum articulum , eli
. Ss 3
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect. IX . 485
Reginaldus , quos affert , & fequitur Diana
tom.1. diéta refolutione 14. & tom . 3. tractaru 4 .
miſcellaneo , refolut. 43. vbi alios affert. Eain
dem docuit Henriquez libr.6. cap. 16.9.7. &
latiùs libr.7. cap.22. vbi affert quamplures Do
ctores Salmanticenſes ,qui viſis Pontificum de
clarationibus idem affirmarunt. Idem docuit
Emmanuel Rodriguez in explicatione Bulla ,
6.9 . dub.7. numer. 24. 25. Etlicèt num.6.
diéto 6. addat , quòd ſententia contraria habeat
aliquam probabilitatem ; id tamen intelligit de
Religionibus , in quibus. Prælati id tacitè per
inittunt, vt conſtat ex contextu , & ex rationi
bus, quas affert.
Potiſſimum fundamentum irrefragabile huius 154
ſententiæ defumitur ex declaratione Pontifi
cum, qui ſemper declararunt , non eſſe ſuam
mentem , per Bullæ verba talem facultatem Re
ligioſis concedere
concedere.. Et,
Et , vt omittam Decreta an
tiquiora Alexandri VI. pro Ordine Ciſtercienſi,
quod habetur in Compendio priuilegiorum ciuſ
dem Ordinis, verbo, Bulla Cruciate ,5.1. & Inno
centij VIII.'pro Auguſtinianis , quod refertur in
Compendio Mendicantium, verbo,Confeſsiones,como
Confeſſores,5.6 . & aliud eiuſdem Innocent.VIII.
pro Fratribus Minoribus , quod ctiam refertur in
eodem Compendio Mendicantium , verbo, Abſo
lutio quoad Fratres, 9.12 . Sunt alia modernorum
Pontificum , quæ omne dubium auferre viden
tur. Nam Gregorius XIII . die 3.Maij,ann.157s .
in Bulla , quæ incipit , Decet Romanum Pontifi– Greg. XIII.
cem . declarauit, non effe, nec fore vnquam mentis
1
centia, vtantur facultatibus , quæ in Iubileis, Bul
lis Craciată, confeſſionalibus , aut aliis quibuslibet
apoftolicis Indultis , five Communitatibus, fiue
priuaris perſonis,fiue piis locis , aut quomodocum
que hactenus conceffa ſunt , aut in posterum con
cedentur ; etiamfi in illis exprefsè indulgeatur, vt
omnes Regulares, etiam Mendicantes , huiufmodi
facultatibus vti poſsint. Hoc ipſum confirmauit,
& decreuit Clemens VIII. litteris ſuis expedi
tis die 14.Iunij,anno 1595. vbi decernit , nulli Clem .VIII.
Religioforum Societatis licere facultatibus Crucia
tein quacunquemundi parte publicate , vel pu
blicande, quoad eligendum Confeſſarium , ó obti
nendam abſolutionem à cafibus reſeruatis vti ; nec
eis , quoad hanc eligendi Confeſarium , é obti
nendi abſolutionem , predictam faceliatem Cru
ciatæ huiufmodi fuffragari : Sublata omnibus Or
dinariis; 6 delegatis aliter iudicandi, Ġ interpre
tandi facultate. Vnde -mericò ſexta noſtra Con
buit , ne vllus noftrorum anderet , vel docere , vel vi. Societ.
in praxi contrariam fententiam tenere ; nec Sa
cerdotes abſoluere quemquam ad ſe cum referua.
tis cafibus accedentem , præfumerent vi Bulle Cru
ciate ; nec , qui accedunt , tutos ſe vllo modo in
conſcientia , quaſi ritè abſolutos , arbitrentur. Si
quem verò conftaret , illam doctrinam docere , vel
aliis perſuadere tamquam probabilern , eum Pro
uinciales tamquam Societati maximè noxium coër
ceant.
Hocipſum pro omnibus vtriufque fexusMen ISS .
dicantibus regularibus declarauit Clemens VIII.
gendi
>
 486 De Sacramento Pænitentiæ .
gendi Confeſſarium , ó abſoluendi à cafibus refer- & libr.7. cap.22.5.2. Conſtat etiam ex verbis 159 .
uaris, cum Fraribus,ở Sororibus Monialibus, gho- clariſſimis Gregorij X111. fuprà adductis , qui
rumcumque Ordinum , ac Congregationum cuiuf dixit, non elle , nec fore vmquam mentis fuæ,
cumque Instituto Mendicantium , tam Prouincia vel Seclis apostolica , per eiuſinodi conceſſionem
Hifpanie , quam extra eam vbilibet , locum mini- Cruciate concedere noſtris Religioſis ralem fa
me habere, neque cerſeri , fed fua intentioms furf- cultatem ; & Clemens VIIl.in illo Breui ſuprà ci
ſe, quod idem Fratres, Moniales, quantum ad tato declarauit hoc ipſum contra nonnullos, qui
Suramentum pænitentia ,ſeu Confeſsionis admini- exiſtimant , inquit , exclauſulis Luterarum dista
ſtratiorem , difpofitioni fuorum Pralatorum ſub- Cruciare,cuicumque ipſius Societatis priuilegio de
iefti effent. Iifdem tarnen Prælats , vt in vfu bu- rogari ; o proptereà ipfis Religioſis hujuſmodifa.
iufmodi potestatis fe cum ſubditis faciles , be- cultatibus vri licitum effe. Quam explicationem
nignos exhiberent, precepit. Quas Clementis Lit- omninò tollit declarando facultatibus huiuſmo
teras retulit Paulus V in alio Breui dato 24.De- di Cruciara publicate ,vel publicanda, ( eccelo
cembris , anno 1608. vbi eas , & earum præce- quitur de Bulla publicanda cum eiſdem clau
prum , ac decretum , & declarationem perpetuò (ulis, ) non licere eiufmodi Religiofis obtinere ab
confirmauit, & approbauit , illiſque perpetux, folutionem , &c.
& inuiolabilis apoſtolicæ firmitatis robur adie- Hoc ipſum ſtrictiſimis verbis declarauit Gre
cit, & ad omnes Religioſos , etiam non Mendi- gorius XV.in ſuis Litteris datis 26.Februatij, an
cantes extendit . no 1622. ibi contra eoſdem , qui dicebant , ex
I56. Ad has Pontificum declaraciones reſpondent clusuſielis Litterarum Cruciate cuicumque Societatis
aduerfarij : primò,illam declarationem Gregon priuilegio derogari , motu proprio, & ex certa fcien
rij XIII . non efle vniuerfalem , fcd folùm pro ria ( inquit) meráque deliberatione nostra , ac de
Societate imò nec pro tora Societate , fed folùm apostolica poteſtatis plenitudine hac nostra per
pro Profeſlis profeſſione folemni quatuor voto- petuò vslitura Conſtitutione fancimus , nulli Reli
rum , qui pauci funr. Ita reſpondet Seraphinus gioſorum eiuſdem Societatis licere facultatibusCru
de Freitas in illo Menoriali,num .2 3. Sed nelcio, ciaie huiuſmodi publicate , vel publicanda, quoad
ex quo verbo Bullæ potuit colligere hanc limi- eligendum Confeffarium , o ebtinendam abſolu
tationem ad folos Profeflos quatuor votorum , tionem , prædictamfacultatem Cruciate buciuſmodi
cùm Pontifex exprefsè dicat , id intelligi de per- fuffragari, minusque preſentes Litteras fub.qui
Sonis Societatis, & Clemens Vill . dicat , nulli buſcumque eiufdern Cruciate conceſsion:bus, extez
Religioforum Societatis id licere ; vt conftat ex co- fionibus, prorogationibus, & confirmationibus fa
y

ruin verbis fiuprà relacis. Certum autem eft,
omnes , quiNouitiaru expleto in Societate vora
ſua emiſerunt, etiam fimplicia , elle verè,& pro-,
priè Religiofos, & de corpore eiuſdem Socie- interpretandifacultate, iudicari,
taris , vt definiuit Gregorius XIII. in Bulla, quæ
incipit . A cendente Domino , anno 1584. decla
rans contrariam doctrinam fallam , & temera
riam elle.
157 .
Secundò, & magis vniuerſaliter reſpondent,
prædicta Priuilegia, & Indulta , quæcumque il-
la fint , reuocari poftcàper ſequentem Bullam ,
in qua generaliter reuocantur omnia contraria.
Quare non folùm declarationes factæ pro aliis
Religionibus: fed etiam illæ , quæ verbis ftrictif-
fimis factæ funt pro noſtra societate, fulpen-
duntur à Commillario , & reuocantur à Pontifi-
се per reuocationem contentam in Bulla Cru-
ciatæ poſteriori.
158 . Hæc rcſponſio multipliciter impugnari po-
teſt, & fimul probari noftra fertenria argumen-
tis adeò claris , vt in te morali faciant demon
ftrationcin . Primò , quia non poflunt per illa
verba Bullæ Cruciatæ derogari prædicta Indul-
ta , & Decreta Pontificum , niſi Pontifex habeat
apimum illa derogandi: hunc aurem animum
nullus Pontifex hibet, vel bibuit: ergo per il-
la verba non derogantur. Conſequentia eſt cla-
ra . Minor , de qua Colùın poiler dubitari,probx-
tur : quia ipfi Pontifices fæpiùs interrogati , &
non interrogati dixerunt ſemper , le nunquam
Etis, pro tempore quomodolibet faciendis com
prehendı: sicque perquofcumque íudices ordina
rios, delegaros ſublata eis aliter ix.dicaidi, so
diffiniri de
bere ; ac irritum, dominare , fi fecùs ſuper his à
quoquam quauis auctoritate fcienter , vel igno
ranter contigerit attentari , decernimus. Vidcant
nunc Aduerfarij, cui in hac re magis credendum
fit circa ſenſum verboruin Bulle , an cuilibet al
teri , an ipfiſmet Pontificibus , qui declarant,;
ſenſum illorum verborum non eile , nec fuille,
niec fore talem , vt concedatur facultas prædictis
Religioſis,vel reuocetur hæc exceptio. 160 .
Secundò impugnatur illa reſponfio ex dictis:
quia Pontifices , qui ita vniuerfaliter declara
runt non comprehendi eiuſmodi Religioſos in
concellionc Cruciatæ publicandæ , nec eam fo
re vnquam Sedis apoſtolicæ mentem ; fciebant
vtique , Cruciatam in posterum publicandam
cum illis clauſulis derogatoriis ; & tamen de
clararunt, non reuocari, nec comprehendi hanc
cxceptionem per illas clauſulas futuras: quomo
do ergo poteſt ſine manifeſta iniuria ipſorum
Pontificum dicere aliquis Auctor priuatus,quòd
per illam clauſulam communem Cruciatæ reuo
carur id rotum : hoc enim manifeftè effet dice
re , erralle Pontifices, dum dixerunt , per Cru
ciatam publicandam poſteà cum illis claulu
lis , non fore reuocandam prædictam exceptio
nem .

intendiffe , iis verbis comprchendere eiuſinodi
Religioſos exceptos , vt conftat ex Decretis lu-
lij II. Leonis X. Sixti V. innocentii VII. Ale
xandri VI . Cleinentis VII . & Pij V. que videri
poffunt apud Emmanuel Rodriguez tom.2.quaft.
regular.questione 62. artic.4 . & loannem de la
Cruz in EpitomeReligionum , libr.1 . cap.6 . dub.
12. Henriquez libr.6.cap.16 .in Gloffa, littera P ,
Tertiò probatur , & confirmatur hoc ipſum 161 .
exemplo fatis fimili : nam , licèr in Bulla Coe
næ, quæ fingulis annis de nouo publicatur , rc
uocentur omnes facultates abfoluendi ab illis
calibus ; non cenſetur tamen reuocata facultas,
quæ ad hoc conceditur in Bulla Cruciatæ : quia,
nimirum , licèt Bulla Cænæ pofteà publico
tur ; non cenfetur Pontifex illam Cruciatæ fa
culcatem
ex verts
Diſp . XX .
cultatem reuocare , quam paulò antè conceſ-
ris laz ſerat ſciens, & præuiderts, Bullam Cænæ cum
Tionem,
tali clauſula generali publicandam . A fortiori
IcmBis ergo in noſtro caſu , cùm Pontifex fciens, pu-
blicandam efle Cruciatam anno fequenti cum
os,qui clauſula generali , ex nunc dicit , & explicat,
In dites non comprehendi in eageneralitate Religiofos :
non cenfetur pofteà velle eos comprehendere,
dum veitur clauſula generali, quam antè præui-
Ationt. derat. Hoc ipſum argumentum fieri poteſt de
Alu2017 Bulla lubilei pro anno ſancto , in qua ſuſpen-
Ecce lo duntur pro eo anno omnes faculcares abſol-
clag. uendi , &c. & tamen non intelligitur ſuſpendi
pro eo anno facultas in Cruciata conceſſa : quia
Pontifex præuidens futurum annam ſanctum in
ir Gree illo ſexennio ; conceſſic tamen prius Cruciatain
pro illis fex annis fequentibus, atque ideò cen-
nt , la
fetur non velle comprehendere Cruciatam in re-
uocatione generali ſubſequenti , quæ fic pro an
no ſancto .
fcien 162 . Quartò probatur , & confirmatur hoc ipſum
, af de
ex alio exemplo : quia declarationes ſuprà po-
fitæ prædictorum Pontificum , iiſdem verbis, &
eodem tenore factæ ſunt , ficur illa alia decla
ratio , qua idem Gregorius XIII. in quodam
proprio Motu , quem ad litteram affert Emma-
nuel Rodriguez in additione ad Bullam , 9.9. nu-
mer. 65. declarauit , quòd non intelligebatur
‫ܕ‬ conceſſa ablolutio ab hzreli , etiamfi in Bulla
Cruciatæ , vel aliis ſimilibus concederetur fa-
cultas abſoluendi à caſibus contentis in Bulla
Cænæ. Et tamen propter hanc Gregorij decla-
adina- rationem omnes fatentur , ſemper debere in-
dinc telligi exceptionem illam , , & id certiffimum
cfle fatetur cum communi Thomas Sanchez li
his bro 2.in Decalog: cap.12. numer.1o . Ergo pro-
pter finilem declarationcm fæpiffimè à tot Pon-
tificibus repeticam , idem omninò dicendum eft1
aduced in cafu noftro.
ciale 163 . Quintò impugnatur apertifſimè illa reſpon-
tant, fio ex nouiſſimo Decreto Santiſſimi D. Noſtri
bilen Vrbani VIII. qui, vr de cætero omnem cir-
Eilis ca hoc punctum dubitationem , vel apparen-
tem cualionem tolleret, die 19.Iunij,anno 1630.
motu proprio , & ex certa ſcientia, déque apo-
ftolicæ poteſtatis plenitudine , Decretum illud perpetuò confirmamus , $ approbamus , illiſque
os in Clementis pro omnibus Regularibus à Paulo , perpetua , o apoſtolica firmitatis robur adiici
fo V. relatum innouauit , atque ampliauit ; & in-
Dani ſuper declarauit , conceffionem ſanète Cruciata,
quantum ad prædi&tum articulum eligendi Con-
de feſſarium , abfoluendi á caſibus reſeruatis cum
Enc
Regularibus quorumcumque Ordinum , á Con-
CO
gregationum , Societatiſque, á Inſtituti Mendi
caniiwan , non Mendicantinin vrriuſque fexus,
öd locum minimè habuiſſe , ( nota verbum de pre-
COM terito ,) neque habere , nec illis vllo modo ſuffra-
garipotuiſſe , neque poſje : & quòd iidem Fratres,
C
C. Moniales , quantum ad Sacramenti Pæniten-
tie , ſeu Confeſsionis adminiftrationem , ordinaria
u
De
diſpoſitioni ſuorum Pralatorum , có Sedi apofto-
lica , quoad ſibi reſeruata , ſubiečti ſint. Ablata
nible deinde facultate Nunciis apoſtolicis , ac Cru-
ciatæ Commiſſariis facultatem aliter interpre-
tandi , vt latiùs conftat ex tenore eiuſdein Bul-
læ . Ex qua videtur iam omninò corrucre eua-
$
ſio illa : declarat enim Summus Pontifex, quòd
confeflioncs factæ ante hanc Bullam ſuam , vir-
tute Cruciatæ validæ non fucrunt , nec potuil-
le virtute Cruciatæ fieri : quod cſt dicere , de-
Sect IX. 487
cepiſſe pænitentem eos , qui dicebant , poſle
ipfos validè abſolui à reſeruatis virtute Cru .
ciatæ , licèt eflent Regulares : alioquin afler
tiones contradictoriæ effent veræ , {cilicet , il
los non poruiffe temporetoto præcedenti vali
dè abſolui , quod Pontifex docet ; & potuif
ſe valid . abfolui , quod illi Doctores aflere
bant : ſciebat enim benè Pontifex, Bullam Cru
ciatæ , annis præcedentibus , conceffam fuiſſe
cum illis clauſulis generalibus : & tamen adhuc
declarat , carum clauſularum virtute non po
tuille Religioſos validè abſolui : ergo declarat,
falfam efle affertionem eorum , qui in poſte.
runr dixerint , poſle validè abſolui propter li
milem clauſulam in futuris Bullis apponendain.
Vnde reiicitur etiam reſponſio alioruin , qui 164.
adfuprà poſitam Pontificum declarationem di
cebant , poruiſſe quidem Pontifices declarare
mentein ſuam ; non tamen fuorum fucceflo
rum : quare fatebantur , viuente Gregorio , ver
bi gratia , non potuifle Religioſos abſolui per
Bullam Cruciatæ ſubſequentem ab eoden Gie
gorio conceſſam : quia iam ipfe Gregorius ex
plienuerat ſuam mentem , & intentionem non
comprehendi eiuſmodi Religioſos in illa gene
rali concellione. Mortuo ramen Gregorio , po
tuille abſolui per Bullam Cruciatæ ab eius fuc
cellore concellam , cuius non potuit prædecef
for manus ligare , nec mentem explicare , vt per
verba generalia non intelligeretur omnes com
prehendere . Quam limitationem nonnulli ex
illis Auctoribus amplexi fuerunt.
Ex dictis tamen hæc etiam limitatio , vel 16с .
reſponſio facilè reiicitur. Primò, quia Grego
rius XIII. in Bulla ſuprà adducta , non ſolùnı
de ſe ; fed de ſuccefloribus loquitur, dum di
cit , non effe, nec fore vmquam rnentis noftre, aut
Sedis apostolice, &c. nam verbum illud , Sedis
apoſtolice , facit, quòd Decretum non expiret
morte Pontificis , vt cum communi Doctorum
tradit Thomas Sanchez libr. 8. de matrimonio,
diſputatione 23. numer.49. Secundò conſtat ex
verbis Cleinentis VIII . & Pauli V. in ſuis
Decretis fuprà adductis , vbi dicitur : Prædistas
Litteras apoſtolica anétoritaie , tenore prafentium ,
mus. Quod idem fignificauit Gregorius XV.
dum dixit : Hac noftra perpetuo valitura Con
ftitutione fancimus. Tertiò probatur hoc ipſum
ex verbis Clementis VIII. quibus dicit, le il
lud declarare : quia Religioſi ( inquit ) nonnul
li , iis facultatibus vri præſumebant , e illo
rum prætextu eligebairt Confesſorem . Nam ver
bum illud , praſumebant , indicat apertè, quòd
illud ſine ſufficienti fundamento fiebat : quod
etiam indicatur illa voce , pratextu , quæ figni
ficar rationem non folidam , fed folùm appa
rentem . Cùm ergo illi Religioſi haberent pro
ſe , quòd mortuus iam erat prædeceffor ,
qui
mentem ſuam explicauerat ; & tamen Clemens
illam appellat preſumptionem , & prætextum ;
apertè fignificat inutilitatem illius fundamenti.
Quartò probari poteſt hoc ipſum ex ratio 166 .
ne illa , qua Gregorius XV . in luo Decreto , &
alij Pontifices vſi ſunt his verbis : Cim ratio
doceat , o experimento compertum fit , Religioni
bus valdè perniciofum existere , vt eorum Religio
fris licitumfit Confeffarium ſibi eligere. Non de
Ss 4 bet
 488 De Sacramento Pænitentiæ .
bet enim credi , quòd ſucceffores velint ita gra- damentum huius fententiæ , quod ex declara
uitcr nocere diſciplinæ religiofx , cui ex confel- tionibus , & verbis Summorum Pontificum de .
fione ipforum Summorum Pontificum valde ſumitur. Poreſt tamen vlteriùs probari ex ipſis
perniciofam conſtat efle talem concellionem . verbis Bulla Cruciaræ , cuius prætextu aduer
Ad quam intentionem fucceflorum indagan- ſarij prætendunt talem facultatem . Nam ver
dam multum confert inductio fuprà facta om- ba, quibus Commiffarius auctoritate apoftoli
nium Pontificum , qui interrogati de ſua inten- ca ſuſpendit omnes facultates , & priuilegia
tione, negarunt, fe babuille intentionem conce- contraria , videntur excipere facultates fuprà
dendicalem facultatem pro Religioſis . pofitas , quibus Prælatis regularibus conſerua
167 . Quintò , applicari poteſt argumentum fuprà tur ius integrum ad confeſiones ſuorum ſub
factum ex Bulla Cænæ , & lubileo anni fancti. ditorum : verba cnim ex Hiſpano ſermone La
Nain in iis, etiamſi poſtquàm Pontifex , qui vl- tina reddita hæc funt: Et Nos prædictusCommiſ
timò Bullam Cruciatæ concellit , mortuus eſt, farius Generalis apoftolicus ſancta Cruciata , in
ſucceffor publicet Bullam Cænæ , vel Iubileum fauorem ſanctæ Bulla , eta auétoritate apoftolica
anni fancti, ( prove plerumque cótingere poteſt;) nobis conceſſa , e ne tam ſan &tum opus impe
non tamen cenſetur reuocare per verba illa ge- diatur , nec ceſſet propter alias Indulgentias,ſuf
neralia facultates, quas prædeceffor concellit per pendimus,
dicatio
durante annopublicationis , pre
Bullam Cruciatæ : quia omnes ſupponunt, fuc ' nis huius Bulla , omnes , o ſingulas gra
cefforem habere eamdem intentionem præde- tias , Indulgentias , & facultates fimiles, vel di
ceſſoris, & velle excipere cas facultates, quæ uerſas conceffus à Summo Pontifice , vel eius pre
conceflie fuerant ; taliter , vt per clauſulam ge- decefforibus, vel ab apoſtolica Sede , vel eius au
neralem Bullæ Cænæ , aut lubilei anni (ancti &toritate in omnibus Regnis , dominiis Catho
non reuocarentur': ergo eodem modo in caſu lici Regis , omnibus, quibuſlibet Ecclefiis, Mo
noftro fucceffor non habet intentionem reuo- naſteriis , Hospitalibus , vel aliis piis Locis, Vni
candi exceptionem , quam prædeceffores fece- uerſitatibus , Confraternitatibus , & fingularibus
runt in ordine ad Bullain Cruciatæ futuram , perſonis , etiamfi pradiéta gratie , facultates
propter grauiſſimam religioſi ſtatus perniciem , conceſſe ſont in fauorem fabrica Sancti Petri in
vt ipli fatentur. Semper enim ſucceſſor in iis vrbe Romana , vel alterius fimilis Cruciatæ : &
conceſſionibus , vel Decretis communibus ſo- licèt omnes , vel aliqua illarum loabeant clauſulas
let concipere rem illam , provt à prædeceffori- huic ſuſpenſioni contrarias , ita vt durante anno
bus fieri folebat , neque habet aliam peculia- publicationis huius Bull& , nemo poſſit lucrari,val
rem intentionem , ſed voluntatein continuandi frui aliis gratiis , fndulgentiis , o facultatibus,
in câdem intentione, qua res illa ſolita eſt pro- nec poffint publicari , exceptis, que conceffe ſunt
mulgari. Superioribus Ordixum Mendicantium quoad eo
163.
Sextò , & vltimò conſtar hoc ipſum aper- rum Fratres. Ex quibus vltimis verbis colligi 170.
tè ex prædicto Decreto Sanctiſſimi Domini No- videtur , non ſuſpendi , aut reuocari per Bul
ſtri Vrbani VIII. quide iis Religioſis,qui præ- lam 'Cruciatæ facultates , quas Pontifices foe
textu Cruciatæ ſe abſolui fecerant , apertè di piùs concellerunt OrdinibusMendicantium ,vt
cit , eos malè , & inualidè id fecifle ; & ideo coruin Prælati poſſent ſuos Fratres in diſcipli
addir , ſe , non fine animi moleftia id audille : & na regulari continere per reſeruationem gra
denique declarat , cos omnes nullo modo id uiorum criminum , ad quod præſertim atten
potuifle facere. Ex qua declaratione faris aper dille Pontifices in illis verbis , quæ eorum iuf
rè conſtat , mortuo Pontifice , non incipere ſu adduntur in Bulla Cruciatæ , & illa exce
Bullam ſucceſſoris prodeffe Rcligiofis : nam , ſi ptione quoad Mendicantes ; colligi videtur ex
hoc ellet , potuiflent vtique Religiofi vti ciul- co , quòd tempore Pij IV . in Bulla Cruciatæ
modi facultare mortuo Paulo V. qui fuain in- conc:debatur exprefsè facultas Regularibus ſu
tentioncın pro omnibus Religioſis declarauerat: mendi Bullam , eriam fine Prælati licentia ; &
Gregorius eniin X V. & ipfe SanctiflimusDo. eligendi ConfefTarium , his verbis : Concedit fua
minus Nofter Vrbanus VIII . nullam adhuc Sanétit.is , ut omnes aly , etiamfi fint Religiofi,
fecerant talem declarationem pro omnibus Re- eña Mendicantes , fine licentia ſuorum Prælato
ligiolis : & tamen Pontifex declarat , omnes rum poſſint accipere hanc Bullam , & fruantur
confefliones illo prætextu factas, & omnes ab- predicto Inbileo plenifſimè, eligere poſsint Con
folutiones obtentas,fuiſſe inualidas. Ergo aper- feffarium ſecularem , vel regularem , qui audita
tè fupponit, non expiralle morte prædecello- confesſione polit cos abfoluere à peccatis , quan
ris intentionem illain excludendi Religioſos; tumlibet gra:ubues, é enormibus, &c. Et infrà:
fed perſeveralle in ſuccefloribus , etiam ante- Et vult fua San £titas, vt quoties hanc Brullam
quàin quidquam de nouo declarent : alioquin acceperint , fruantur de nouo omnibus aliis , quas
1
non debuiflent declarari inualidæ ab!olutiones prius acceperant ; & specialiter hac facultate eli
preteritæ , prove ab Vrbano declarantur. Qua gendi Confefarium , à quo plenè abfoluantur ,
3 declaratione pofita, non video , quo modo ian eti.190 i fint , vt predi&tum eſt, Religioſi , vel
opinio illa polit ampliùs fine grauioris cenſura Religioſae , e licét fint Mendicantesfine licen 171 .
nota ſuſtineri : cùm iam non agatur de veritate tia fuorum Prælatorum . Hæ clauſulæ ,quæ tunc
ficti, an , ſcilicet , Papa habeat , vel non habear crant in Bulla Crociate , ablatæ fuerunt tem
talem intentionem ; fed de veritate doctrinz, pore Pii V. qui Pontifex anno 1571. in quo
an, ſcilicet,ſie vera doctrina , quam Pontifexſua dam Breui , vt refertur apud Emmanuelem Ro
Conſtitutione declarauit fuille fallam , & Reli- driguez in explicatione Bulle , $ .9. num.2 4. &
gioſos pænitentes deceptos fuifle ab iis , qui ta- Paſtarellum in compendio priuilegiorum Mini
lis doctrinæ prætextu cos abſoluebant. morum, abſtulit illam facultatem ſuis Religioſis,
165. Hoc itaque eſt primum , & potiſſimum fun- his verbis : Talem conceſſionem ſanète Cruciare, co
aliorum
 declara
Diſp .XX .
facunde
aliorum Indultorumparticularium ,quantum ad pre-
si er ho dictum articulum eligendi Confeſſorem ,ó abfoluen-
cru aduc di à cafibusreferuatis cum Fratribus , Sororibus
Nama Monialibus torius Ordinis predi&ti, (ſcilicet, Præ-
:
dicatorum ,) tam Prouincia Hiſpania, quàm extra
e apolol:
priuilegio cam ubilibet, locum minimè habere,nec cenſeri ; ſed
ates 1 nostra intentionis exiftere, quod iidem Fratres , et
conleu Moniales , quantùm ad Sacramentum Pænitentie ,
rumah ſeu confeſsionis adminiſtrationem , difpofitioni ſuo-
morze L rum Prælatorumſubiecti fint, apoſtolica auctorita
te tenoreprafentium ,perpetuòdeclaramus.Cùm er-
"H142,
go tempore Pii V. illæ priores clauſulæ ablatz
fuerint ex Cruciata , & appoſita fit illa, qua exci
piuntur à reuocatione facultates conceſæ Præ-
Jatis Mendicantium quoad ſuosFratrcs ;credibile
eft , Pontificem attendiſſe potiſſimùm in iis ver-
TE bis ad facultatem , quam ipſe nuper concefferat
iis Prælatis gubernandi plenè ſuos ſubditos in or-
, tel die dine ad Sacramentum Pænitentiæ, quod Indul.
tum noluit reuocari ,vel ſuſpendi per conceſſio-
-el einsar nem Bullæ Cruciatæ. Fecit aurem Pontifex men-
His Cats tionem Ordinum Mendicantium : quia Mendi-
fis, M. cantes ſpecialiter inftabant apud ipſum pro hu-
cis, iuſmodi declararione , præfertim Prædicatores,
egularika Minores, & noftra Societas.
facultat 172 . Ad hoc fundamentum reſpondent, per illam
Patos .
exceptionem non intelligi học Indulcuin Ordi-
num Mendicantium , ne eorum Religioſi poſlint
clamore eligere Confeffarium virtuce Cruciaræ ; ſed alia
Indulta in ordinc ad Indulgentias , & facultates,
quas habent Prælati diſpenſandi, & abfoluendi
luos ſubditos. Ita reſponder cum aliis Seraphinus
de Freitasloco citato,num.30 . qui id probat ex eo,
quòd tempore Pij IV. erat etiam in Bulla illa ex-
is como ceprio facultatum conceffarum OrdinibusMen-
Per Ball dicantium : & tamen tunc expreſsè concedebatur
ofices
in ipla Bulla facultas Religioſis Mendicantibus
eligendi Confeflarium virtute Cruciatæ,ve vidi
untium,e
mus. Ergo per verba illius exceptionis non exci-
diciple pitur eiulinodi Indulcum : quam rationem dicit
bem ga
in atten
elſe claram. Sed ncſcio, vnde acceperit id,quod
in argumento ſupponit;nempe,tempore Pij IV .
rum iu:i fuille etiam in Bulla illam exceptionem . Egoma-
lla en ce gis credo P. Henriquez , & Emmanueli Rodri-
derur es guez,quorum ille lib.7. cap. 32. §.2 . hic verò in
Cruciare
expofitione Bullæ , 5.12 . Ánteprimum dubium , ex-
1 preſsè teſtantur , illam exceptionem fuifle prima
vicc additam à Pio V. ad inftantiam Ordinum
Mendicantium : vnde corruit totumn fundamen-
tum illius argumenti. Aliunde verò non eft fun-
damentum dicendi , quòd illa exceptio non ex-
tendatur ad omnia genera ſuprà pofita in reuoca-
int Cor tionc ; ſed ad quamdam ſpeciem facultatum , vt
: เริ่ม เล่น benè obſeruat Henriquez loco citato : exceprio
, quare cnim femper debet intelligi cum vniuerſalita-
c info : tepræcedenti : v.g.li dicas: Reuocanturomnes fa-
cultates difpenfandi , exceptis, quas habent Re-
ligiofi.ineptè id diceres , fi plures etiam ex facul-
ate elit tatibus Regularium ad difpenfandum reuoca-
rentur .
E , tid! 173 Secundò ergo alij ceſpondene , hocIndultum
- licer non comprehendi illa exceptione : quia ibi exci-
TUNC piuntur gratiæ, Indulgentiæ ,& facultates concel-
tem ſæ Superioribus Mendicantium, quoad ſuos Fra-
7 cuo" tres : hoc autem Indultum , quo prohibentur eli.
m Ro gere Confeſſariuin , non eſt gratia, vel facultas,
quoad Fratres ; ſed odium, & prohibitio : ergo
4. &
non comprehenditur in illa exceprione. Quam
Fions,
etiam reſponfionem amplectitur idem Freitas
14,6 numer . 34
gruan
Sect. IX . 489
Hanc tamen reſponſionem alij impugnant.
Primò, quia hoc Indultum ad minus eſt in fauo
rem Prælatorum , & iplius Ordinis,ad cuius ob
feruantiam , & integritatem ordinatur : ergo eſt
verè gratia conceffa Prælatis in ordine ad ſuos
Fratres. Secundò,quia in rigore etiam eſt gratia
pro ſubditis, ad quorum ſpirituale bonum ordi
natur, vt fatentur SummiPontifices inſuprà ad
ductis declarationibus. Ad quod facit doctrina
Thomæ Sanchez lib.1.dematrimonio, diſp.1.1.4 .
vbi probar, legem illam debere effe fauorabilem
alicui,cuius præcipuus finis non eſt eius punitio;
fed eius bonum , & vtilitas.
Ego tamen libentiùs abſtineo pro nunc ab ea 174
quæltione , & aliter retorqueo argumentum con
tra aduerſarios : peto enim , an hoc Indultum fit
gratia,& facultas,vel non. Si concedant:ergo có
prehenditur in illa exceptione,qua excipiuntur à
reuocationeomnes gratiæ , & facultates Ordinum
Mendicantium,quoad Fratres. Si verò negent eſ
ſe gratiam : ergo non comprehenditur in reuoca
tione illa generali:nam ibifolùm reuocantur, vel
fufpenduntur à Commiſſario gratiæ , & faculta
tes: hæcautem per te non eſt gratia,nec facultas;
ſed prohibitio , & ablatio facultatis : ergo non
comprehenditur ſub ſuſpenſione facultatum , &
gratiarum.
Dices,hanc eſſe gratiam quidem reſpectu Præ 175 .
latorum, quoruin iuriſdictio in foro pænitentiali
retinetur ; non tamen eſſe gratiam in ordine ad
ſubditos; fed potiùs eſt prohibitio , & negatio fa
cultatis. Quare, quatenus eft gratia, & facultas in
ordine ad Prælatos , ſuſpenditur à Commiſlario
per clauſulam præcedentem ſuſpenſiuam gratia
rum , & facultatum ; non tamen excipitur pofteà
in clauſula ſequenti: quia ibi ſolùm excipiuntur
illæ , quæ ſunt facultates, & gratiæ in ordine ad
Fratres.
Sed contra hoc eſt : quia in primis, ſi hoc In
dulcum eſt vera gratia concellaPrælatis ; iam co
ipſo videtur comprchendi in exceptione,& clau
ſula ſequenti , in qua excipiuntur omnes gratiæ
concefiæ Prælatis Mendicantium , in ordine ad
fuos fubditos:illa autem eſt verè gratia concella
Prelato,& in ordine ad fubditos:nam verba illa,
inordine ad ſubditos,non ſignificant,quod debeat
effe gratia etiam iplis ſubditis ; fed quòd illæ gra
tiæ non ſuſpenduntur, quatenus reſpiciunt ſubdi
tos. Deinde ex hac reſponſione ad minus habe 176 .
tur , quòd Prælatus retinet illam gratiam , fiipſe
Prælatus accipiat Bullam : quod quidem ex ipfis
verbis reuocationis apertè colligitur.Nam omnes
gratiæ , & facultates,quæ ibi ſuſpenduntur, ſtatini
abſque vlla liinitatione abeodem Coinmiſſario
reualidantur pro iis, qui Bullas Cruciatæ accepe
rint. Si ergo hæc erat gratia pro ſolo Prælato, &
non pro ſubditis ; & idcò intelligitur ſuſpenſa å
Commiſſario : ergo propter eamdem rationem
debet intelligi reualidata ab eodem Coimiſia
rio in verbis fequentibus,quibusreualidac omnes
gratias, & facultates, quas priùs ſuſpenderat; po
lita ſolùm hac conditione,quòd accipiat Bullam
is , qui eiuſinodi facultates , & gratias habebat.
Debent ergo concedere Aduerſarij , non poſſe
Religioſos ſubditos chigere Confeffarium virtute
Cruciatæ , ſi corum Prælatus accipit ſibi Bullain :
conſcquens autem non concedent:hoc enim mo
do facilè fruſtrarentur ſubditi illa licentia, quam
defiderant ; ncc Prælati difficile obſeruabunt il /
lam conditionein accipiendi ſibi vnam Builam ,
 490 De Sacramento Pænitentiæ .
vt pomine ſubditos omnes continere in ſuo offi- dicet , hunc fubditum poffe pofteà reputare ſe
cio, & conferuare debitain corum ſubordinatio. comprehenſum ; quia Prælatus pofteà generali
nem in Sacramento Pænitentiæ . ter concedit illam facultatem Nemo certid
177 . Obiicit contra hanc claufulam idem Freitas probabiliter credet. Sicut , ſi è contra Prælatus
num.35 .quia ex illis verbis,quoad Fratres tantùm, præceptum impoſiturus omnibus,dicat priùs ali
colligitur, ſermonem ibi efle de illis ſolis graciis, cui : Nolo te comprehendere in hoc pracepto. certè
& facultatibus , qux ex ſe erant indifferentes, vt ſubditus ille non æſtimabit ſe comprehenſum ob
Prælati regulares poſſent illas exercere in ordine vniuerſalitatem verborum . Cùm ergo Pontifex
ad ſubditos, & in ordine etiam ad fæculares:nam , priùs moncat, ſe non comprehendere Religioſos
fi ex le non erant pro omnibus , ſed ſolùm pro fub vniuerſalitate verborum , quibus Bulla con
ſubditis , quorſum in hac exceptione limitarentur cedenda elt anno ſequenti;quomodo poteſt præ
in ordine ad ſolos ſubditos ? Hæc autem facultas textu illius vniuerſalitatis exiſtimare Religioſus,
deſignandi Confeſarios, cui fubditi debeant ne- ſe fuille comprchenſum ?
ceflariò confiteri, non competit Prælatis illis in Quartò denique non obſtat illa verborum vni- 186.
ordine ad ſaculares,quos prohibere non poſſunt, uerſalitas : quia illa conceſſio ordinatur ad eos,
ne aliis confiteantur, vt conſtat:ergo hæc non eſt qui capaces funt, non ad incapaces,niſi id explice
ex facultatibus illa exceptione comprehenſis. tur:cùm ergoReligioſi redditi fuerint incapaces
179. Reſpondeo facilè,ad verificandam illam clau- huius conceſſionis per Cóftitutiones pontificias;
ſulam non requiri, quòd facultas quælibet eſſet non eſt mirum , quòd ab eius participatione ex
indifferens , vt poſſet ea Prælatus regularis vti in cludantur. Exempluin eſt optimum in excom
ordine ad ſæculares : quod manifeftis exemplis municato, qui, licèt Pontifex concedat omnibus
conſtare poteſt. Nam ,li Prælati Mendicantesha- ſuis famulis, v.g.ſingulis beneficium aliquodec .
berent facultatem concedendi Indulgentiam cleſiaſticum ;ille tamen ,quiexcommunicatus eít,
plenariam ſuis Fratribus ſolis in articulo mortis, non poterit illud recipere validè,niſi priùs abfol
v.g.vel in viſitatione ordinaria ; certum eft,quòd uatur ad hunc effectum , vel ipſe Pontifex dif
hæcfacultas intelligeretur excepta in illa clauſula penſer in eo impedimento : quia, niinirum , con
Bullæ, ficut facultas etiam , quam habent ad dif- celio illa generalis ordinabatur ad capaces; non
penſandum cum ſuis ſubditis in aliquibus irregu- ad eos,quiab Eccleſia , vel à Pontifice prædecef
laritatibus , non eſt vllo modo ad diſpenſandum fore redditi fuerant incapaces per excommuni
cum ſæcularibus : & tamen intelligitur excepta in cationem ,vel aliam cenſuram . Similiter ergo có
illa clauſula , vt ipſemet Freitas cum aliis confef- cellio illa generalis, quæ fit in Bulla Cruciarx,
ſus fueratnum .3o. imò ad haspotiffimùm facul- dirigitur ad omnes capaces ; non ad eos , qui ab
tates conſeruandas appoſita fuit illa exceptio: er- Ecclefia, vel Pontifice redditi ſunt prius incapa
go, quamuis facultas,de qua loquimur, depuran- ces illius conceſſionis participandæ , provt redditi
di Confeflarios , & obligandi ſubditos , ne aliis ſunt Regulares per Conſtitutiones pontificias.
confitcantur, non fit in ordine ad fæculares; non Secundum argumentum contrariæ fententiæ 182 .

idcò non debet comprehendi in illa exceptione. deſumitur ex derogatione, vel ſuſpenſione facul
Nam ſenſus illorum verborum , quoad ſuos Fra- tarum , & priuilegioruin contrariorum , quæ ha
tres tantum ; non eſt, quòd illæ facultates fint ta- bentur in fine Bullæ,quæ cùm fit poſterior, vide
les , vt extendantur etiam de fe ad alios ; fed fo tur per illam derogari oninibus illis Decretis
lùm ſignificatur , quòd , ſi ad alios extendantur, pontificiis anterioribus contrariis.Refpondeo,re
non intelligantur exceptæ , niſi prout pertinent gulam illam , quod posteriori priuilegio derogatur .

ad ſuos Fratres, quieſt planus,& neceſſàrius ſen- priori;intelligi,quando cætera ſuntparia,vel aliú
fus illorum verborum .
179 Reftat nunc reſpondere ad argumentum con-
trariæ fententiæ . Primum defumitur cx concef-
fione generali , qua Pontifex in Bulla Cruciatæ
omnibus fidelibus abſque vlla exceptione con-
cedit facultatem eligendi Confeitarium , &c.
Cuin ergo Religioſi ſint fideles,comprehendun-
tur in illa generali conceſſione. Ad hoc facilè re-
fpondetur, fub illa vniuerſalitate verboruin non
comprehendi Regulares , faltem Mendicantes.
Priniò, quia Pontifex non haber intentionem eos
comprehendendi , vt confta ex declaratione, &
atteftatione tot Pontificum , qui ſemper declara-
runt ,ſe non habuiſſc talem intentionem . Sccun-
dò, quia in ipla Bulla implicitè excluſ ſunt, dum
dicitur, non reuocari in ipſa facultates concellas ſpecialiter illi clauſulæ derogatoriæ, quæ eft in
eorum Prælatis,ex quibus vna eft,quòd non pof-
ſint vti hac Bulla ad eligendum Confeflarium
ſine eorum licentia. Tertiò ,quia per alia Decreta
pontificia funt iam excluſi expreſsè ab hac vni-
180 . uerſalitate. Finge crgo, Prælarum ,qui aliqua Fe-
ftiuitatis dic folet omnibus fubditis concedere li
centiam pro calibus referuatis , vocare priùs ali-
quem ,eique dicere : Ego bodie concedam omnibus
haircfacultatem : fed obpeculiarcs rationes 1100 ha-
beo intentionem tibi cam concedendi, ideóque te pre-
moneo , vt fcias, te non effe ibi comprchenfoin. Quis
de non conſtat de contraria voluntate conce
dentis , prove in caſu noſtro conſtat , Pontificein
illa ſua derogatione in Bulla Cruciatæ non velle
derogare Decretis ſuis anterioribus fuprà ad
ductis.
Hoc autem conſtat primò ex verbis Bullæ, 183,
quibus excipiuntur ab illa derogatione faculta
tes concefiæ Prælatis Mendicantium ,vtvidimus.
Secundò,quia ipfimetPontifices ita declararunt,
fc non habuille talein intentionem reuocandi
per illam derogationcın generalem Decreta ſua
circa Religioſos : & nouilliinè Sanctiffimus Do
minus Nofter Vrbanus VII1 . declarauit irri
tum ,quod prætextu talis derogationis factum el
fer. Tertiò ,quia in Bulla Cruciatæ non derogatur
Bulla : dicitur enim ,quòd per qualcumque clau
Tulas, quæ funt in Bulla , non conceditur talis fa
cultas Religioſis , nec derogatur illis Decretis.
Imò Gregorius XII I. addidit, quòd , licèt in
Bulla Cruciatæ dicatur, quod omncs Mendican
tes eligere poſſint Confellarium ; adhuc non in
telligetur hiblata prohibitio pro Religioſis na
Brie Societatis : certum eft autcm ,quòd ſpecialis
derogatio præualet generali. Vnde quarto poteſt
hoc iplum probari ex eadem Bulla Cruciaræ ,cu
ius conceſſioni nó derogatur per Bullam Cænæ
pofteriorem :
--
Diſp. XX.
poſteriorem : quia,nimirum ,in eadem Bulla Cru-
ciatæ fit mentio Bullæ Cænæ , & non è contra .
Quintò, quia, li Decreta illa luſpenderentur per
illam clauſulam generalem in Bulla Cruciatæ ,le-
queretur , quòd per clauſulam ſequentem reuali-
darentur , li Prælatus regularis accipiat Bullam
pro ſe:quia,vtſuprà arguebamus, omnes faculta-
tes, quæ ibi rcuocantur, & ſuſpenduntur ; reuali-
un dantur abſque vlla limitatione poſteà ab eodem
-
Commiſſario pro eo,qui accipit Bullam .
184. Poflumus addere ad maiorem abundantiam,
alias duas folutiones ex fententiis multorum Do-
ctorum . Prima eft , quòd in illa clauſula Bullæ
non ſuſpenduntur facultates conceffæ toti Ordi-
1
ni;ſed concellæ Eccleſiis, Monaſteriis, piis Locis, ſoluendi in certis tunc expreſſis cafibus ita Romano
&c. vt conftat ex iis verbis ; & docet cum aliis
Thomas Sanchez lib . 4. in Decalogum , cap.44:
num.62. Quare ,cùm facultas,de qua agimus,non
fit concefla alicuiMonaſterio , led toti Ordini,
non cenſetur ibi reuocata. Secunda eſt , quòd
odos multi Viri docti cenſentsibi non ſuſpendi omnes
facultates, vtcumque, (alioquin Indultum etiam
Ei ad teftandam , vel ad non recitandum Officium ,
ü aut non reſidendum ,ſuſpenderetur : ) ſed Indul-
003 gentias, & facultates,quæ in ordine ad Indulgen-,
rias conceffæ funt:ſicut de ſimili reuocatione , &
Suſpenſione contenta in Bulla Iubilei anni fancti
dici ſolet cum Nauarro in $ . fn Leuitico. notabili
isini 33. num.2. & aliis multis. Quod in ſuſpenſione
. per Bullam Cruciatæ docuit.etiam P.Salas in eius tio,aut expreſſio habenda, vel quavis alia exquiſit
explicatione, cum aliis Viris doctis. Quare, cùm forma ad hoc ſeruandaforet;illorum tenores praſen
facultas, de qua agimus, non lit Indulgentia,nec tibus pro fufficienter expreſſis,acformam eorumtra
11 concella intuitu Indulgentiæ ; non cenſebitur
comprehenſa
cationem.
in illa ſuſpenſione iuxta hanc expli-
185 Tertium argumentum contrarie ſententiæ de-
ſuinitur ex declaracione Commiſſarij.Cruciatæ ,
qui liepè declarauit , Religioſis Mendicantibus
a.
prodeſſe Bullam Cruciatæ ad illum effectum eli-
gendi Confeflarium , & obtinendi abſolutionem
19
à reſeruatis: & nouiſliinè Commiſſarius Lufitanię
Edicto publico id promulgauit anno 1630. Re:
fpondeo,vltimam declarationem factam fuifle à
Commiflario Luſitaniæ die 7. Martij,anno 1630,
eodem autem anno,die 19.Iunij , ob eam fortalte
cauſam Sanctiffimum Dominum Noſtrum Vr-
banum VIII , Conſtitucione edita declaraſſe irri-
tam confeßionem prætextu illius facultatis fa-
ctam ,ablara Commiſſario licentia aliter interpre-
11 tandi , & declarandi. Qurmuis in aliquo etiam
ſenſu ſuſtineri quidem potuiflet Commiſſarij de-
claratio:illa eniin non loquitur de Religioſis ha-
bentibus ſpecialem prohibitionem Sedis apoſto-
:? licæ ; ſed de iure communi ſolùm : in quoſenſu
23 declarat, poffe eos virtuce Cruciatæ abſolui , non
obſtantibus quibuflibet Conſtitutionibus earum-
el- dem Religionum ; quod quidem ſuſtineri poſlec:
TLT non tamen declarat id procedere,ftantibus decla-
: rationibus Sedis apoſtolicæ, qua redduntur inca-
paces illius facultatis, propter quas Pontifex de-
clarauit irritas illas ablolutiones præteritas.
186 , Quartum argumentum ſumitur ex Bulla , qua
concedere folent Pontifices lubileum extraordi-
1
narium ,cum facultate eligendi Confeſſarium, &
1 obtinendi abfolutionem å reſeruatis:quam facul-
tatem proculdubiò habentetiam tunc Religioſi,
licèt in Bulla Iubilei non derogentur magis (pe-
1 cialiter coruin facultates,aut priuilegia , quàin in
Bulla Cruciacæ : quod idem dicendum cît de fa-
culcate , quæ conceditur in Bulla Cruciatæ. Re-
Sect. IX. 491
( pondeo,magnum eſſe diſcrimen inter vnumca
ſum ,& alium . Primò, quia in Bulla Cruciatæ ex
cipiuntur exprefsè,vt vidimus, facultates concel
fæ Prælatis Mendicantium in ordine ad ſuos ſub
.
ditos,à ſuſpenſione illa generali;quæ exceptio in
Bulla lubilei non habetur. Secundò, quia valde
diuerſaelt formula reuocationis in vtraque Bul
la : nam in Bulla Iubilei reuocantur expreſsè pro .
illa vice,Statuta;& Indulta etiażn illa, quibus ſta-
tutuin eſt à Sede apoſtolica,vt per Bullas,aut lu
bileum non poflit dari abſolutio fine ſpeciali
mentione illius prohibitionis. Verba Iubilei ſunt
hæc :Non obftantibus Constitutionibus,et Ordina ,
tionibus apoftolicis, præfertim quibusfacultas ab
Pontifici pro tempore existenti referuatur ,VI NEG
etiam fimiles,vel difimiles Jubilei, Indulgentiarum
facultatum huiuſmodi conceſſiones, nifi de illis
expreſſa mentio,aut ſpecialis derogatiofiat,cuiquam
Suffragari queant, ac quorumcumque. Ordinum , et
Congregationum , fen Institutorum regularium ix
ramento, confirmatione apostolica ,velaliaquavis
firmitate roboratis Statutis, & conſuetudinibus,pria
uilegiis quoque , Indultis, o Literás apostolicis,eift
dem OrdinibusCongregationibus, ci Inſtitutis quo
modolibet conceffis,approbatis, innouatis.Quibu
omnibus, fingulis, etiamfi de illis eorúmque toris
tenoribus, ſpecialis,ſpecifica, c indiuidua,non au
tem per clauſulas generales idem importantes men
ditamproferuata habentes , hac vice ſpecialiter, ů
nominatim ,& expreſsè ad effe&tum prafentium de 187 .
rogamus. Conferantur nunc hæc verba cum ver
bis Cruciaræ, quæ ſolùm ſunt hæc : Suſpendimus
hocanno omnes, ( quaſlibet gratias , Indulgentias,
G facultatesfimiles , vel diverſas conceſſas quibuf
libet Ecclefiis,Monasteriis,Hoſpitalibus , aliis
Locis piis, Vniuerſitatibsss, Confraternitatibus, o
fingularibus perfonis,licèt qualibet earum habeant
clauſulas contrarias huic ſuſpenſioni.Hoc eſt, licèt
habeant claufulam , quod ſuſpendi non poflint:
non tamen dicitur,licèt habeant clauſulain ,quòd
per hanc ſuſpenſionem generalem apponi Toli
tam in Cruciata non ſuſpendantur, provthabent
illæ Conſticuciones Pontificiæ, vtfuprà vidimus:
Pontifex enim præuidic clauſulain Cruciatæ , &
contra eam appoſuit illam aliam : at verò concef
Gio lubilei eſt poſterior, non folùm rempore, fed
etiam intentione ; & ideò derogatio fit cum refle
xione ſuper omnes clauſulas anteriores, etiam ha
bentes quaflibet reflexiones.
Ratio autem , cur magis Pontifex in Iubilco 188 .
ſuſpendat prohibitiones illas Regularium, quàm
in Cruciata , redditur optimè à Suario loco fuprà
citato, qui num.7 .aduertit, numquam ſolere à'Sc
de apoſtolica concedi facultatem perpetuain ,qua
Regulares abſolui poflint à reſeruatis , licèt con
cedatur aliquando tranſeunter. Iinò in Tridenti
no ( eff.zs.cap.io.de Regularibus,licèt præcipiatur
Prælatis, quòd offerantMonialibus bis,aut ter in
anno Confeflarium extraordinarium : voluit ta
men Concilium ,quòd ille ctiam nó à pænitenti
bus ,fed à Prælato deſignetur.Cum ergo concel
fio Cruciatæ (it permanens, & perpetua ; mctitd
Pontifices noluerunt illam extendere ad Regu
lares ; licèt in Iubileo tranfeunte, & extraordina
rio id non reputent inconueniens pro vna vice
concedere .
Denique
 492 De Sacramento Pænitentiæ .
189. Denique hæc differentia inter conceſſionem
Iubilei,& Cruciatæ, conftat apertè ex declaratio-
ne ipſorum Pontificum , qui meliùs , quàm alij
omnes, potuerunr ſuam intentionem ſcire:qui in
lubileo declararunt, ſe velle comprehendere
quoſcuinque Regulares , quando illis clauſulis
vtuntur :è contra verò circa clauſulas Bulla Cru-
ciatæ interrogati, ſemper reſponderunt, & decla- fortaſſe, re non ſatis examinata,nec fundamentis
rarunt,ſe noluiſſe reuocare prohibitiones, quibuscontrariis vifis,iudicarunt : iam tamen accedente
Regulares ab vſu illius facultatis prohibiti fue-
runt. Quod quidem argumentum irrefragabile
eft ad oſtendendam differentiam inter illos duos
caſus.
190. Quintum argumentum contrariæ fententiæ
eſt, quòd Cruciata concefla eft Regi : non ſolent
autem Pontifices,nec intendunt, derogare priui-
legiis,quæ Regibus,vel ad corum inſtantiain co
cella ſunt,niſiid exprimant,arg.textus, in cap.fin.
de officio delegari,lib.6.cap. Ne aliqui.de priuileg.
lib.6 .Trident.feff.28.cap.9.dereformatione.Ita ar-
guit Freitas num . 1 1.loco citato, vbi alia adducit in
confirmationem huius doctrinæ . Reſpondeo fa-
cilè,primò: licèt eiuſinodi expreſſio requireretur ,
ſatis id expreflife Pontifices in Conſtitutionibus
fuprà adductis, in quibus expreſsè dicunt , nolle
ſe Religiofis concedere facultatem eligendi Có-
feffariuin virtute Cruciatæ , quæ in Hiſpania pu-
blicatur. Cùm enim Cruciata illa conceffa fuerit
Regibus ; eo ipſo, quòd illam nominat, explicat
Pontifex,ſe derogare illi facultati conceſſæ ad in-
ftantiam Regum. Secundò, ſupponit fallum ille
Auctor, quòd,fcilicet,hoc fitpriuilegiumRegi-
bus iam conceflum : nam Cruciata concella fuit
pro tempore determinato , quo finito conceditur
de nouo pro ſex annis , ita vt ſingulisſexenniis fit
conceſſio noui priuilegij. Poreſt ergo Pontifex,li-
cèt non deroget priuilegio iam concello ; nolle
tanien illud de nouo conccdere ita amplum , nec
nouum ,hoceſt , in ipſa Cruciata, cùm Pius V.ad-
diderit de nouo illam exceptionem faculcatuin
Mendicantium,quæ anteà non erat.
191 . Sextum argumentuin ſimile eſt ,quòd concef-
fio Cruciaræ eſt quaſi contractus oneroſus, ſeu
conceſſio remuneratoria : obligat enim ſe mutuò
Rex ad foluenda multa aurcoruin millia pro fa .
brica Sancti Petri : ciuſmodi autem priuilegia ex
contractu oneroſo non cenſentur reuocari per
poſteriores Conſtituciones , & per alia Indulta,
præſertim gratuita, ve reſoluunt Iuriſtæ commu-
niter,quosad hoc affert idem Freitas num . 1 3.loco
Suprà citato.
192 . Refpondeo primò,licètpriuilegium ex pacto
oneroſo non ſoleat reuocari;poteſt tamen Ponti-
fex declarare pofteà, qualem intentionem habue-
rit in concellione : de facto autem declararunt
Pontifices, ſe non intendiſle illam facultatem
Religioſis concedere. Reſpondeo ſecundò, licèt
conceſſio prima fuiſſet ex pacto oneroſo, & idco
cadem non potuerit
mitari : cæterùm , veldebuerit
, quando reuocari,wellia
poft ſexennium Soorum Prelatorum
fit alia tate,tenore
noua concellio, ficut Pontifex poteſt non conce-
dere ampliùs Cruciaram ; ſic poteft eam non con-
cedere,nifi cum nouis liinitationibus , provt eam
limitauit PiusV.pactum enim oneroſum præter-
ituin iam habuit totum ſuum effectum : tranfacto .
autem tempore conceſſionis, ceffat concellio, &
eius etiam onus , & fit noua conceſſio cum nouo
onere ; quæ, fi non æſtimetur vtilis, poterit Rex · funt,aut inpoſterumconcedentur,& c. apoſtolica au
cam nonadmittere, nec obligare ſe ad onus ſub- Etoritate , perpetuò declaramus. Vbi vtramque fa
eundum . cultatem apercè comprehendit , cùm vtraquein
Vltimò arguunt, quia negari non poteſt, con 193
trariam ſententiam ,quæ tot Auctores pro ſe ha
bet , probabilem effe ; atque adeò polle pæni C.
tentem , vel Confeffarium fe illi conformare,
camque practicè fequi, quo caſu racione proba
bilitatis dabitur iurifdi& io.Reſpondeo, quidquid
fit de corum auctoritate , qui id afferuerunt, qui
declaratione Sedis apoſtolicæ, quæ , vt vidimus,
confeffiones illas irritas fuille dcclarauit , ceffare
omninò quamlibet probabilitatis ſpeciem , quæ
reuerà fit probabilitas:ignorantia enim, vel perti
nacia alicuius,qui fine lufficienti fundamento te
neat, vel dicat, id efle probabile , quod probabile
non eſt; non fufficit ad acquirendam iuriſdi
ctionem .
Reftat pro complemento breue dubium ; an 194.
Religioſiper Conſtitutionesfuprà adductaspro- An Religioſ
hibiti ſolùın lint eligere Confeſſarium virtute TePr Tint eligero
Cruciatæ ad abſolutionem à peccatis reſeruatis; riuConfeſs
m in ef
non verò in ordine ad peccata mortalia non re- dine adpec
feruata. Ratio dubitandi oritur ex verbis Pontifi- cata non to
cum, qui folùm videntur loqui de abſolutione à feruaian
reſeruatis.Nam in primis Clemens VIII. in dicto
Breui , expedito pro Religioſis Societatis, anno
1595. videtur folùm abſolutionem à rcferuatis
prohibere. Sancimus,inquit,nulli Religioſorü einf- Clem. VIIL.
dem Societatis licere , facultatibus Cruciata huiuf
modi publicate , vel publicande , quoad eligendum
Confeſſarium , obtinendam abſolutionem à cafibus
reſeruatis,uri:neceis,quoad hanc eligendi Confeſſa
rium , ó obtinendiabſolutionem ,prædiétam faculta
tem ,Cruciatam huiuſmodifuffragari. Eadem om
ninò verba habet Gregorius X V. in ſuo Breui,
expedito anno 1622. pro eiſdem Religioſis So
cietatis.Denique,codem modo videturloqui Sá
ctiflimus Dominus Nolter Vrbanus VIII. in di- Vrbas.YIIL
Eta ſua Conſtitutione,vbi dicit:Conceſſionem ſancte
Cruciate, aliorúmque Indultorum huiufmodi,quan
tùm ad predictum articulum eligendi Confeffarium ,
Ó abfoluendi àpredictis caſibusreſeruatis,etiam in
Bulla Cane Domini contentis , cum Fratribus ,
Monialibuspredictis,quorurncumque Ordinum ,& c.
locum minimè habuifle, neque habere , nec illis vllo
modo fuffragariporwijfe,neque poſſe. In quibus ver
bis folùın videtur prohiberi facultas eligendi
Confeflarium ad calus referuatos.
Cæterùm dicendum videtur, intentioné Pon 19 ‫ر‬.
tificum fuiffe , non folùm abfolutionem à reſer
uatis ; ſed omnem prorſus Cruciatæ vſum Reli
gioſis prohibere in ordine ad Sacramentum Pe
nitentiæ. Quod videtur colligi ex ipſorum ver
bis. Nam in primis Pius V.in prædicto Breui,
anno 1571. vtitur verbis generalibus,dum dicit:
Sed noſtre intentionis exiſtere , quòd iidem Fratres, Pius V.
Moniales , quantùm ad Sacramentum Pæniten
tia, feu Confeffionis adminiſtrationem , difpofitioni
ſubiectiferit,apoftolicaautori
præfentium , perpetuò declaramus. Se
cundò idein conſtare videtur ex verbis Gregorij
XIII . in Bulla fupràadducta , pro Religioſis So- Greg XIII.
cietaris , vbi lic ait : Non effe,nec fore unquam men
tis noftra ,aut Sedis apoftolica,vtperſone Socieratis,
abſque expreſſa Superiorum eiuſdem Societatis li
centia , vtantur facultatibus, que in Iubileis,Bullis
Cruciat& , Confeſſionalibus, & c.hactenus conceffe
Vi
Bulla
 Diſp. XX . Sect. IX . 493
Bulla Cruciatæ concedatur ; ſcilicet , & eligendi caſibus reſeruatis, etiam in Bulla Cæne Domia
Confeffarium , & obtinendi abſolutionem à re- ni contentis , &c. in Religiofis locum minimè ha
Clem. VIIL ſeruatis. Tertiò , idem colligitur ex verbis Cle- buiſe. Quæ verba , ſi intelligenda eſſent in ſen
i
mentisVIII.in illo proprio Motu ,edito pro omni- ſu folùın copulatiuo , ſequeretur , quòd fi Reli.
bus Religioſis,quem ſuprà retulimus,in quo de- giofus non fuit abſolutus à calu referuato , etiain
clarauit etiam , que intentionis fuiffe , quòd sidem in Bulla Cænæ ;fed à releruato extra Bullam Cæ
Fratres , ac Moniales , quantum ad Sacramentum næ , non fuiſſet inualida abſolutio ‫ ;ز‬quod tamen
Pænitentiæ,feu Confeſſionis administrationem , dif- eller manifeftè contra mentem Pontificis : ergo
pofitioni fuorum Prelatorum ſubiecti eſſent. Quæ verba illa non ſunt intelligenda in ſenſu copula
etiam verba generalia lunt. Quartò denique hæc tiuo,ſed etiam in diſtributiuo. Ratio denique eſt,
Vrb. VIll. eadem videtur efle mens.Vrbani VIII . quia in quòd fi Religiofisrelinqueretur facultas eligendi
.

sh
predicta ſua Conſtitutione expreſsè confirmat , & Confeffarium pro peccatis mortalibus non reſer
innouat toram Clementis declarationem , cuius uatis,magna ex parte deficeret obſeruácia , & per
verbis relatis ſubdit : Prafate Clementis prædecef- fectio regularis,quam Pontifices in predictis De
foris declarationi inherentes , illámque tenore pre- cretis tueri , & conſeruare intendunr. Oportet
fentium innonantes,ac quatenus opusfit ampliantes. enim ſummopere, vt Religiofus habeat Confef
196. Ex his ergo generalibus verbis,quibus vtraque ſarium prudenté,& ſpiritualem , qualem Prælatus
LE
facultasaufertur,indagarepoſſumus ſenſum alio- ei deſignare procurat; & quòd non confiteatur li-,
cum verborum , quibus de ſola abſolutione à re- berè cuilibet locio iuueni, & inexperto , quęocca
ſeruatis videbantur loqui. Nam in iis etiam de fio eller multorum defectuuin ,ve conſtat.
8
vtraque loquuntur : non enim negant copulati- Solùm obiici poffunt verba quædain ,quæ ſub 19 .
uè folùm facultatem eligendi Confeſſarium , & iicit idem Sanctifimus D.Nolter Vrbanus , qui Vrb. VIII..
obtinendi abfolurionem à referuatis ; fed etiam ita concludit : Sed noftræ intentionis fuiffe, effe,
diuiſim quamlibet,illarum duarum facultatum . quod iidem Fratres,c Moniales, quantum ad Sa
Qui lenlus non gratis , ſed cum neceflario fun- cramenti Pænitentia , ſeu Confeffionis administra
damento aſſignatur. Primò , quia iidem Pontifi- tionem , ordinaria diſpoſitioni(vorm Prælatorum ,
ces Clemens VIII. & Gregorius XV. qui illa e Sedi apostolicæ , quoadſibi reſeruata , ſubiecti
verba habent, præmittunt pro rationeillius De- fint. In quibus verbis aliqui myſterium inuene
creti hæc verba: Sanè, cùm ratio doceat , e expe- runt;quaſi voluerit Pontifex, quoad hoc,limitare
rientia compertum fit,Religionibus valdè pernicio- Decretum Clementis, in quo non inueniuntur il
Sum exiftere , vt earum Religioſis licitum fit, Con- la verba, quoad fibi reſeruata ; & declarare,totam
feffariumfibi eligere. nondixerunt , ad releruata: banc prohibitionem folùm eſſe in ordine ad ab
ſed in vniuerſum , Confeſſarium fibi eligere. er folutionem à reſeruatis.
go totam illain facultatem pernicioſam eligen- Reſpondeo, alium diuerſum eſſe ſenſum illo 199.
di Confeffarium , voluerunt auferre. Secun- rum verborum ,quoad fibi referuata:non enim re
Soy dò , quia idem Clemens , vt vidimus, in alio feruntur ad Prælatos, ſed ad Sedem apoſtolicam ,
ܶ‫ܐܳܐ‬ Decreto voluit , quòd omnes Religioſi Mendi- cui immediatè apponuntur;ita vt ſenlus ſit,Reli
- cantes,quoad Sacramentum pænitentiæ , ſubditi gioſos ſubiici debere diſpoſitioni ſuorum Præla
effent ſuis Prælatis , non obftante Cruciata : er- torum ,atque etiam Sedisapoſtolicæ ,quoad reter
go non habuit in illo alio Decreto intentionein uata eidem Sedi apoftolicæ. Voluit autem Ponti
fubiiciendiReligioſos Societatis Prælatis , folùm fex addere illa verba,quoad fibi referuata; non ve
quoad caſus reſeruatos. Tertiò , quia idem Cle- limitaret Decretum Clementis ; ſed ne daretur
mens, & Gregorius XV. in illo Breui ſuprà addu- cauſa errandi. Addidit eniin ctiam illa verba ,
Eto, pro parte contraria referunt Bullam Gregorij Sedi apoſtolicæ ; quæ non erant in Decreto Cle
XIII. qua, ve vidimus, cota facultas ablaca fue- mentis, ne fortaflc ,dum dicebatur abfolutè, Re
rat : quare contra illos, qui dicebant , per Bullam ligioſos pendere omninò à ſuis Prælatis quoad
rd
1:
Cruciatæ derogari Decreto Gregorij XIII, illud abfolutionem facramentalem , cogitaret aliquis,
de nouo declarant: ergo idem omninò voluerunt eos ita plenè pendere à ſuis Prælatis, vt ſicut line
1 declarare, quod Gregorius XIII . decreuerat:alio- illorú licencia à nullo peccato mortali poſſunt ab
197. quin non conceßiflent id ,quod petebatur.Quar- ſolui ita de eorumdem licencia pollent ab omni
tò , quia idem Vrbanus , cuius ctiain verba pro bus peccatis abſolui; quod cùm de iure com
contraria parte afferebantur , in eadem ſua Conſti- muni falſum ſit, propter peccata aliqua Summo
Tutione innouat,vt vidimus,Decretum Clementis Pontifici reſeruata, à quibus line ſpeciali licentia
VIll. quod vniuerſaliter ſubiecerat Religioſos Pontificis non pofluntà Prælatis abſolui ; ideò
Prælatis,quoad Sacramentum Pænitentix : crgo addita ſunt ad hanc errandi occafionem tollen
non potuit velle limitare illam ſubiectionem lo- dam ,verbailla,á Sedi apoſtolica, quoad ſibireſer
lum quoad caſus reſeruatos ; alioquin videretur nata : quoad reliqua enim dependent à ſola Præ
23 ſibi contradicere , dum dicit, fe innouare,& am- latorum diſpoſitione. Quem ſenſum , quia non
pliare Decretum Clementis , ſi ex alio capite il- ita exprimebant verba Clementis, ideò prudéter
lud magna ex parte reuocaret , & limitaret ; ſci- S. D. N. Vrbanus voluir ad maiorem claritarem
licet , quoad omnia peccata mortalia non reſer- adiungi. Voluiautem ad maiorem certitudineni
. uata : oportet ergo fateri, quòd illa verba , fa- immediatè conſulere, de verò illorum verborum
cultatemeligendi Confeſſarium , ó abſoluendi à ca- ſenſu , Illuftriſ.D.M.A.Maraldum ,à quo ex man
fibus reſeruatis , non collectiuè ftant , ſed diſtri- dato Summi Pontificis Bulla illa ſubſcripta,con
butiuè ; vt , ſcilicet , illæ facultates , & carum ſtructa , & facta fuerat, & qui verba illa aſpolue
quælibet non habeat locum pro Religioſis. Qui rat: qui ftatim in hoc ipfo ſenſu ea mihi explicuit ,
ſenſus rurſus confirmari poteſt ex verbis eiul- & vehementer miratus eft , quòd in illo alio fen
Vrb. VIII. dem Vrbani : declarat cnim , conceſſionem illam ſu potuerint ab aliquo accipi , cùm in câdem
Cruciate , quatenus ad prædictum articulum eli- Bulla totum Decrerú Clementis innouetur. Cum
3 gendi Confeſſarium , & abſolwendi à prædiétis autem nemo poflit mclius verba interpretari,
TC quan
2 P.Ioan.de Lugo de Pænit.
 494 De Sacramento Pænitentiæ.
quàm qui eoruin fuit auctor ; non video , quæ
pollit
elle.
in hoc puncto occaſio dubitandi ſuper-
SECTIO X.
Anpoßit aliquando abfolui direétè fubditus
à referuatis., fine recurfu ad suo
periorem .
200, On dico,finefacultate, quiahoc numquam ftione 3.puncto 3. num . 1 1. aduertit autem bene
Nico
fieri poteſt, cùm omnis iuriſdictio necella-
m
ria ad validè abſoluendu debeat promanare ab
aliquo Superiori:ſed dico,finerecurſu, quod fieri
poteſt, eò quòd vel ipſe reſeruans , vel alius eius
Superior antecedenter dederit facultatem ad ab-
foluendum in calibus , vel talibus circumſtan-
tiis. Non eſt autem fermo de iis cafibus , in qui-
bus propter vrgentem neceſſitatem , non ha bira
copia Superioris , poreſt ſubditus confiteri infe-
riori, & abſolui indirectè à peccatis reſeruatis, de
quo fuprà , & in tract.de Euchariſtia , dictum eſt:
ſed nunc agimus de abſolutione directa , & tali,
vt non fit necefle iterum ab illo peccato diretè
abſolui. Tres autem ſunt potiſſimæ exceptiones.
Prima eſt pro articulo mortis. Secunda, pro caſi
bus pontificiis,à quibus poteſt inferior aliquando
abſoluere, quando non poteft recurri ad Pontifi-
cem . Tertia eſt de Religioſis iter agentibus,qui-
bus Prælati ſui folent dare facultatem cum ali-
quibus limitationibus, de quibus omnibus ſigil.
latim dicendum eft.
$. 1. Defacultate abfoluendi à referuatis
in mortis articulo.
201 , Vod attinet ad abſolutionem à peccato,
Q non eſt dubium , quin lit talis facultas,
cùm Tridentinum fupponat,pro co articulo om-
nes Sacerdotes pofle abſoluere ab omnibus pec
catis : quæ quidem abfolutio directa eft ,cùm litex
poteſtate, & iuriſdictione,quæ ab Eccleſia pro co
articulo confertur.Certum eſt etiam ,poſſe quem-
libet Sacerdotem tunc abfoluere directè à quali-
but excommunicatione, etiam Pontifici referuata,
vt conftat ex eodem Tridentino ibidem.Ircin ,cer-
tuin eft,eos,qui in prædicto articulo abſoluuntur
ab excommunicationc referuata,debere tranfacto
illo periculo , quamprimumpoflint,recurrere ad
eum ,cuiexcommunicatio referuara erat,alioquin
in caindem cenſuram reincidunt, ve decernit Bo-
nifacius VIII. in cap.Eos,qui.de ſententia excom-
municationis , lib . 6. Ab hoc autem onere liber
erit , qui abfoluitur virtute lubilei , aut Bullæ
conccdentis talem abfolurionem in articulo
mortis , vt conceditur in Bulla Cruciatæ abſolu
tionis facultas , ſemiel in vita, & femel in articu-
lo mortis , excepto caſu hærefis : nam priuile-
gium non eft, veabſoluatur cum onere compa-
rendi in articulo mortis ; ad hoc enim non erat
necefTarium priuilegium : fcd conceditur , poſle
ablului ab que vlla alia obligatione , per quam
non tollitur obligatio ſatisfaciendi partilx'x , &
cautioncin præſtandi . Idem dicendum eſt , G
ille , qui in inortis articulo abfoluius fuit cum
onere comparendi, elapio periculo , recurrat ad
habentem facultatem abloluram abfoluendi ab
illa cenfura , & ab illo abfoluatur , vel faciat ſe
abfolui virtute Bulle , aut lubilei : tunc enim
aufertur obligatio rclicta comparcndi, cùm iam
compareat coram habente facultatem à Summo
Pontifice,& abſoluatur ab illo. Quid autem no
mine articuli mortis intelligi debeat, diximus ſa
pra diſp.18. ſect.2.
Aduerte primò, in co cafu , fi pænitens ſit ſui 202 ..
compos , Sacerdotem debere ei explicare hoc
onus , quod ei remanet, & petendum elle iura
mentum de obſeruatione, Talcem à pænitente
non puero , vt cum communi Doctorum , quos
affert,probat Bonacina de cenſuris , diſput. 1.que
Thomas Sanchez lib.2. in Decalog. cap.13.num .
30.cum Sylueftro , & aliis,cùm illud iuramentum
folùm exigi debeat à non habente impedimen
tum perpetuum ,ſed temporale ,rccurrendi ad Su
periorem,vt colligitur ex cap.Quarnuis.de ſenten
tia excommunicationis , fi ab aliquo habente im
pedimentum perpetuum , exactum fuiffet iura
mentum prædictum , non teneri, etiamlı per mi
raculum pofteà impedimentum ceffaffet : quia,
ſtante illo impedimento , non tenebatur iurare;
& non ſe intendit obligare , niſi iuxca intentio
nem Confeflarij ; nec Confeflarius intendit exi
gere, niſi quatenus ex iure debet obligaci.
Aduerte ſecundò ,quando Tridentinum dicit, 203.
poſle in illo articulo abſolui ab omnibus cenſuris,
verba illa intelligi iuxta materiam ſubiectam de
cenſuris, quæ Sacramentis ab agro recipiendis
obſtant: vnde non poterit abſolui à ſuſpenſione
ab Ordine,vel ab officio , & beneficio , vt conſtat
cx ratione à Tridentino reddita , ne hac occaſione
aliquis pereat, de quo dixi dicta diſput.18.ſect.2.
vbi etiam dixi,præſente Confeffario priuilegiato,
qui ex priuilegio haber facultatem abſoluendi à
referuatis, non poffe etiam in mortis articulo ab
ſolui infirmum ab eo , qui non poteſt à reſeruatis
abfoluere. Dixi item ,non teneri infirmum ad pe
tendam tunc facultatem per litteras, vel núcium ,
nec ad accipiendam Bullain Cruciatæ ; ſed poſle
Se
gerere tamquàmnonhabentem copiam Con
fetlarij, & abſolui ab inferiori.
Aduerre tertiò,cum eodem Sanchez ibi,num . 204.
17. 6 fequentibus , duplicem cautionem peten 4
dam elle ab co , quilic abſoluitur à reſeruatis
ob neceflitatem : alteram de ſtando mandatis
Ecclefiæ : altcram de fatisfaciendo . Prima cau
tio dcbet exigi ſub iuramento , falcem in cri
minibus magnis, vt de incendiariis & mani
feftis Clericorum percufloribus , traditur in iu
re , quod iuramentum exigirur à fæminis etiam ,
( non tamen ab impubere ; ) & etiamſi pæni
tens parti ſatisfecerit : per quod tamen iuramen
tum non contrahitur noua obligatio feruandi
omnia Eccleſiæ præcepta ; fed tantùm id ,
quod iniunctum fuerit ea occafione ab Eccle
ſia , velab ipfo abfoluente. Secunda verò cautio
de fatisfaciendo non petitur , quando , vel non
debetur alicui ſatisfactio , vel ſatisfactum iam eft:
debet autem efle cautio pignoratitia ; vel, fi hæc
non poffir,fideiufforia;aut,fi neque poflit,iurato
ria : imò, li ipſa realis ſatisfactio præmitti poteſt,
præmittenda omninò eſt.
Aduerte quartò cum codem numero 24. fe 2015
qkentibus , vltra banc duplicem cautionem in
iungendum efle onus fe prætentandi,vtdiximus,
ei , cuiexcommunicatio referuata erat, cum pri
mùin commodè poffit :quod fi non obferuauerit,
reincider in camdem excommunicationem :quod
onus videtur etiam fub iuramento imponédum ,
vt colligitur ex c.Quamuis. & exc.Ea noſcitur.de
Sententia
 Diſp. XX.
fententia excommunicationis.Debet autem ſe præ-
ſentare ; non quidem , vt ab excommunicatione
abſoluatur,à qua iam erat directè abſolutus; ſed,
vt Superior conuenientem medicinam adhibeat,
& ſatisfactionem imponat.
206 .
Aduerte quintò cum eodem 1.34.6 35.quá- reſeruatis,quamuis eis non fit annexa excommu
do infirmusnullam cautionem præſtare valet,
quia iam vſum ſenfuum amiſit , polle, & debere
ſine cautionibus abfolui: imò, licèt Confeflarius
ob ignorantiam non impoſuerit tale onus ſe
præſentandi , adhuc abſolutionem validam elle:
ſicur, licèt omiſeritaliasduas priores cautiones:
quia nullum eſt verbum in iure , ex quo colliga-
tur irritatio abſolutionis aliter exhibitæ.
$ 207. Aduerto tamen ſexto : licèt Confeffarius illud
im
onus comparendi non impoſuerit, non ideò mi-
nùs obligari poſteà pænitentem ad comparen-
dum ſub câdem pæna reincidentiæ in caindem
cenſuram . Pontifex enim in dicto c. Eos qui . de
1 fententia excommunicationis , lib.6 . abſolute dicit,
eos omnes , qui à qualibet ſententia canonis , vel
hominis in inortis periculo ,vel propter aliud im-
3
pedimentum abloluuntur ab alio præter illum , poſteà elapſo periculo ,fi potuerit . Et quidem , ſi
ad quem de iure ſpectabat , reincidere in eam-
02
dem ſententiam ,fi cellante periculo ,velimpedi-
mento , quàm citò commodè poterunt , non ſe
*
præſentabunt Superiori.Vbinullam mentionem
ant
facit de iniuncto priùs onere illo à Confeſſario .
le In ſecunda autem parte illius textus mentio fit
de iniuncto priùs onere: quando,fcilicet ,aliquis n.32.licèt probabile exiſtimet,fieri non poſſe,ad
à Sede apoſtolica ,vel eius Legatis abſolutionem huc inclinare videtur in partem contrariam , lo
.
confequitur , iniuncto onere, vi ſe Ordinarij ſui, quendo de poſſibili ; fatetur tamen malè factu
vel alicuius alterius , pænitentiam ab co ſuſce- rum Prælatum Sumino Pontifice inferiorem ,
pturus,conſpectui repræſentet; qui, fi, cum pria qui id facere tentaret .
mum commodè poterit , id non fecerit , in cam-
dem ſententiam incidit . Tunc autem requiritur
talis iniunctio præcedens , quæ ibi expreſsè poni-
tur. Quare ,cùm in priori textus parte omiffa fue-
rit , non requiritur ad hoc , vt mancar illa obli-
ve gatio .
208 . His ſuppoſitis, reſtant aliqua dubia: Primum,
An obliga- an bæc obligatio comparendi ſit in omnibus, qui
tio comparé. abſoluunturin co periculo à peccatis referuatis;
di fit folum an ſolùm in iis, qui abſoluuntur à cenſura reſer-
pro cenfuris.
uata. Affirmantaliqui idem procedere , quando
21.
peccata non habent annexam cenſuram. Vaz-
quez in preſenti,9.91.art.3.dub.8.num.7. Gaſpar
Hurtado de Sacramento pænitentia,diſput.11.dif-
ficult.13.
Contraria ſententia eſt communis , & verior,
quam tenentSuarez in praſenti,difp. 30. ſect. 3.
01
1.6. Thomas Sanchez loco fuprà citato, num . 24. · licitè,aut validè illud onusapponere , etiam pro
‫ال‬ Coninch inpreſenti, diſp. 8.dub.2. Henriquez
id,
lib.6.c.14.1.3.Reginald.lib.1.n.62.6 lib.8.n.14.
Corduba in Summa, 9.18.punct.2.di&to 2. Zam-
brano cumaliis , quosaffert de cafibus articuli
mortis,c.4.dub.4.n.21. & ipſe tandem Vazquez,
Of re meliùs conſiderata, priori ſententia rclicta,
f
27
huic adhæſitq.93.art. 1.dub.6.num.is. Ratio eſt:
quia tale onus comparendi non ſequitur ex na-
TO
tura rei,niſi imponatur à Superiore , quando da-
tur talis licentia abſoluendi ; & quidquid ſit , an
imponi poſſit femel abſoluto directè à peccato,
fo ve iterum illud confiteatur , vel compareat , de
quo dixi diſp. 15. fe &t.6 . non conſtat tamen im-
poſitum de facto eſſe in abſolutione peccati fa-
ata in articulo mortis ; nec iura citata agunt de
abſolutione à peccato , ſed à cenſura canonis , vel
d non redire eamdem cenſuram ſed aliam fimilem
homini s : ergo non eft talis obligatio line fun
damento affirmanda.
P.Ioan.de Lugo de Pænit.
Sect.X. 495
1
Obiiciunt : quia facultas in iure conceſſa ad 20 )
abſoluenduin à reſeruatis , quibus excommuni
catio annexa eſt, in articulo mortis , autalio legi j
timno impedimento exiſtente ; exrenſa eſt à Do
ctoribusad abſoluendum à quibuſcumque aliis
nicatio : ergo extendenda etiam eft cum eodem
onere,cum quo in iure conceffa eft ad abſoluen
dum ab illis, quibus annexa eſt excommunica
tio. Ita arguit Hurtado loco citato. Reſpondeo
tamen , facultatem abfoluendi in articulo mortis
à referuatis,fine excommunicatione, non debere
colligi excendendo facultatem illam iure concel
lam abfoluendi à cenfuris in eo articulo ; fed
haberi expreſlam in Concilio Trident. Seff. 14.
c.7.abſque vllo onere, vel limitatione. An verò
extra illum articulum pollit dari abfolutia dire
cta ab eiuſmodi referuatis , videbimus inferiùs,
hac eadem fect.
Dubicatur ſecundò , an aliquis Prælatus infe 210 .
rior poſſit referuare peccața , ita yự,in articulo An pofſitin
mortis debeat abſolai cum onere comparendi ferior refero
sare cum
onere com
peccatum habeat annexam cenſuram , non eſt parendi,
dubium ,cùm de facto in iis omnibus cuicumque
Superiori rekruatis remaneat talis obligatio co
parendi pofteà,vt conftat ex dicto c. Eos,qui. Du
bium ergo eſt circa peccata non habentia cenſu
ram annexam , de quibus Suarez difp.30. feft. s .
1
211 .
Ego exiſtimo,ncc licitè, nec valide poſſe Pre
latum Summo Pontifice inferiorem talem reſer
uationem facere : quia poteſtas facta omnibus
Sacerdotibus in inorris articulo , abſoluendi ab
omnibus reſeruatis , procedit ab Eccleſia vniuer
ſali, & eius Capite , SammoPontifice : poteſtas
autem , & iuriſdictio data à Pontifice ad abfol
uendum à rcferuatis,non poteft licitė, aut' valide
limitari à Prælato inferiori : nullus ergo Præla
tusinferior poteft fua reſeruatione limitare illain
facultatem , quam omnes Sacerdotes habent abe
ſoluendi pro mortis articulo, qux independenter
ab ipſis data ſupponiturà poteſtate ſuperiori. Vn
de infero, li ipſemet Pontifex non appoſuiſſet
illud onus comparendi,quando abfoluitur po
excommunicatione
nitens in illo articulo ab re
feruata,neque etiam potuifle inferiores Prælatos
abſolutionc à cenſura : cùmenim vtraque facul
tas abſoluendi,nempe,& à peccatis, & à cenſuris,
in eo articulo procedat ab Eccleſia vniuerſali, ve
indicat Tridentinum di&ta fel. 14.6.7 . non po
tuifler Prælatus inferior illam facoltatein limira
fe,aut grauare etiam in ordine ad cenſuras. So
lusergo Pontifex Summus potuit illud onus im
ponere pro mortis articulo: extra illum tamen
caſuin , faciliùs poffunt aliquando Prælati infe
riores aliqua oncra imponere , vt inferiùs vide
bimus.
Dubitari tertiò poteſt, quomodo dicatur re 212 .
incidere in camdécenſuram ille , qui elapſo pe- An non co
riculo mortis non obſeruar , quod promiſit; ncc Larens rein
præſentat ſe Superiori , cùm poſſit. P. Suarcz dem cenju
tom.s.de cenſuris, difp.22. Sect. 1. num.62 . dicit, ram .
excommunicationem maiorem , & cum eâdem
T 2 reſeruatione,
 496 De Sacramento Pænitentiæ .
reſeruatione , quæ non eft omninò propter eam-
dem cauſam : quia hîc noua contumacia , no-
uúſque contemptus intercedit. Eodem modo
loquitur P.Sanchez n.28.Bonacina etiá de cenſu-
ris,difp.1.9.3.pun &t.3.propofit.4.n.26.quidicit,nó
effe eamdemnumero, ſed aliam eiuſdem ſpeciei,
quæ incurritur , non ob folam primam cauſam ,
fed etiam ob inobedientiam nouam à pænitente for,qui nulla poflit tergiuerfatione celari.Vnde,
commiflam .
213 . Ego exiſtimo, eo modo , quo non cſt eadem
nuniero , neque eriam efle poſte eiuſdem ſpeciei cerit ; videndum est,an fit etiam notoria ſecunda
mosalis : nam ſpecies moralis cenſuræ deber de-
ſumiex obiecto , feu criinine , propter quod fer-
tur ; alioquin omnes excommunicationes reſer-
uatæ Papæ eflent eiuſdem ſpeciei moralis , nec
oporteret eas explicare ampliùs in ordine ad ab-
folutionem ; fed ſufficeret dicere : Ego contraxi
excommunicationem quamdan nou referuatam,
vel , Contraxi quandam reſeruatam . Sed pecca
tum ,ob quod contrahitur talis excommunicatio,
non eft idem omninò, ſed diuerſum ſpecie;cùm
non fit fola percuſſio Clerici præterita , v . g. ſed
etiam contumacia, & inobedientia præſens, qua
noluit comparere : ergo , li ob eam caufam dif-
fert numero differt etiam fpecie. Dicendum er-
go videtur , eſſe quidem , phyſicè loquendo,
aliam ; moraliter tamen , feu per iuris fictionem
effe camdem fpecie, & numero. Nam , phyficè
loquendo , ſicur darur nouum motiuum ad pus
niendum hunc hominem , à quo legiſlator mo-
uetur ; fic datur etiam noua voluntas eiiciendi
eum extra Ecclefiam , poftquàm receptus fuerat.
214 . Cæterùm fi &tione iuris eft eadem excommu-
nicatio rediens : vult enim legiſlator, ve perinde
ſit,ac fi non fuiffet abſolutus ab illa alia; & ficut,
ſi excommunicatus eſſet propter ſolum deli-
& tum præreritum ,v.g. propter Clerici percuſſio-
nem. Vnde retinet eamdem referuationem , &
camdein etiam auferibilitatem , vt ita dicam :
nam , qui haberet ſolùm facultatem abſoluendi
ab excommunicatione ob percuſſionem Clerici,
poffer proculdubiò abſoluere ab iſta : crgo mo-
raliter hæc non eſt excommunicatio proprer in-
obedientiam in comparendo , ſed ſolum propter
percuſſionem Clerici : alioquin non poflet au-
ferri ab eo , qui foluin poteft abfoluere ab ex-
communicatione ob Clerici percuſſionem. Re-
dit ergo moraliter eadem fpecie,& numero : quia
per fictionem iuris cenſetur eadem omninò re-
diiſſe, vel perfeuerafſc; quamuis phyficè fit alia,
& propter aliud motiuum .
115 . Hinc dubitari poteſt quartò , an ſi ante abſo-
An incidar
in cenſuram lutionem erat excoinmunicatus vitandus,pofteà
vilandam . quando recidic in excommunicationem , quia
non comparuit, fit etiam vitandus, ficur erat an
teà . De hoc dubio agit Bonacina vbi fuprà ,n.18.
& refpondetaffirmatiuè. Primò , quia, li poſt ab-
folutionem mortuus fuifTet panitens , non po-
tuiſſet in loco ſacro ſepeliri, antequàm Superiori
conftaret de abſolutione ei data : ergo multò
minus poterit ad participationem fidelium ad-
mitti poft reincidentiam in eamdem fpecie cen-
ſuram , & cum eâdem reſeruatione.Secundò, quia
ratio, quam afferttextusin diét.c. Eos,qui.vrlige-
tur de nouo cenſura , qui elapſo periculo non
comparent, eſt, ne illudatur Ecclefiæ cenſuris: fi
autem ille pofteà non eflet vitandus, ficut prius ;
jam ex parte illudererur cenſuris : commutafler
enim cenſuram in aliam leuiorem . Tertiò deni-
que , quia Pontifex ibi non folùm dixit, debere
incidere in eamdem cenſuram ; ſed in camdem
fententiam : cùm ergo anteà per ſententiam ful
fet excommunicatus , & denunciarus ; debet re
dire eadem ſententia quoad vtrumque effectú.
Diſtinguendum puto : nam excoinmunicatus 216,
vitandus hodie debet efle , vel nominatim denú
ciacus,velmanifeſtus, & notorius Clerici percul
ſi talis notorius percuilor Clerici abſoluatur in
mortis articulo, & pofteà ſuo debito nonfacisfe
culpa non comparendi, vel non ſatisfaciendi , ita
vt nulla poſlittergiuerſacione celari : nam id to.
tum requiritur ad hoc , vt fideles eum vitare te
neantur. Similiter , fi ob aliam cauſam erat priùs
excommunicatus , denunciatus , & ablolutus in
mortis periculo, poſteà ſuo debito non ſatisfacir,
debebit vitari de nouo , fi coniler manifeftè de
hac ſecunda culpa. Ratio eſt : quia ille omnis
excommunicatus vitandus eſt , qui vel excom
municatus eſt ob publicam percußionem Cleri
ci ita notoriè , vt nulla poſsit tergiucrfatione ce
lari ; vel , ſi excommunicatus eft ob alium deli
ctum ,conftat, quòd fir nominatim denunciatus.
Sed co ipſo , quòd iſte non fatisfacit ſuo debito
poſt abſolutionem , recidit in excommunicatio .
nem ,quæ moraliter fir eadem cum priori , vt vi.
dimus : ergo ,ſiconſtat, illum culpabiliter non
ſatisfeciſſe, ita vt nulla poſsit tergiuerfatione ce
lari ; iam conſtat , quòd fit excommunicatus ob
percuſsionem Clerici ſufficienter ad obliga.io
nem cum vitandi. Similiter , li conftat luficien
ter, quòd culpabiliter omiſic debitum coirparon
di , & fatisfaciendi , & c. atque adeò recidille in
excommunicationem eamdem , ob quam erat de
nunciatus nominatim ; iam conſtat,cum clic ex
communicatum excommunicatione denuncia
ta, quod ſufficit, vt dclicar vitari.
Quando verò , licèt reuerà reciderit in eam 217.
dem excommunicationem ; dc hoc tamcn non
conſtat , prout conſtare debet ad obligationem
enn vitandi ; non eft excommunicatus viendus.
Necmirum eſt, quòd in hoc caſu aliquid lucra
tus ſit , & meliorem ftatum habeat quoad hoc,
quàm ante abſolutionem : hoc enim eft per ac
cidens propterdefectum notitiæ requiſits Fate
mur ergo , ipſum incurrifle in camdem icntcn
tiam ,& eile excommunicatum vitandum , qu.in
tùm eſt ex fe : dum tamen hoc ipfum aliis on
conſat,quanrum de iure conftare debet, vt eum
vitare tencantur, excuſantur per accidens alij fi
deles ab eo vitando. Sicut ctiam ante Conciliuin
Conſtantienſe Iepè contingere poterat , quid
aliquis recidiffet in priorem excommunicationé
propter hanc culpain non comparendi; & tamen
alij fideles non tenerentur ad eum virandu : quia
non conſtabat cis fufficienter,an culpabiliter non
comparuiflet. Vnde conſtat reſponſio ad fecun
dum ,& tertium argumentum Bonacinæ . Adpri
mum verò facile reſpondetur,certum efle, quid
non poſsint alij fideles cum eo communicare,niſi
priùs cófter eis de abſolutione in mortis articulo
data.Dicimus tamen,poſſe cos poſteà communi
care cum ipſo,etiamfireueràreciderit in priorem
excommunicationem , quamdiu cis d :hac ipſa
reincidentia non conftat :qux notitia ad vitandú
Clerici percufforé debet elle multò maior ; talis,
ſcilicet,vtnulla poſsit tergiuerſatione celari : hanc
eniin notitiam exigie ius nouum Concilij Con
ftantienſis.
3.2 . De
 litentiæ.
m cenſuram ; ſed in eamden
go anteà per ſententiam iu.
us , & denunciatus ; deberia
cia quoad vtrumquc effects
puto : nam excommunicato
bet eſie , vel nominatim denie
15, & notorius Clcriciperai
tergiuerſatione celari.Vedi
frcuilor Clerici abłoluaca
pofteà fuo debitononlait
it,an lit etiam notorifeord
endi , vel non fatisfacinli
kiucrſazione celari: nami.co
hoc , vt fideles eum vine
, fi ob aliam cluſam eraman
denunciatus , & ablolumna
poftcàſuo debito non latif.com
nouo, li coniermanifcheda
a. Ratio eſt : quia ille osa
vitandus eſt, quivel excom
publicam percuflionem Ck
nulla poſsit tergiuclatione :
municatus eftob alium de
od lir nominatim denuncia
d iſte non lirisfacir ſuo ditu
m , reciditin excommunice
her lireadem cum priori, V.S.
mitur , illum culpabiliter te
palla poſsir tergiucrfationc
quid fit excommunicaturi
Frici fufficienter ad obligus
Similiter , fi conftat lunce
ter omifit debitum compra
1, &c . atque adeò recido
em eamdem ,ob quamers'
im ; iam conftat, cumd .
kcommunicatione con
del cat vitari.
licet reuerà reciderit in casa !
acionem ; de hoc cancias
tare debet ad obligation:
it excommunicatus viciados
hid in hoc caſu aliquid doo
m facum habeat quoad his
tionem : hoc enim eltota
bitum notitiæ requifico
incurrile in camdem na
municarum vitandum, quas
n tamen hoc ipsum. 22.00
ic iure contre debet,ea
xcuſantur per accidens alikia
Sicut ctiam ante Concil
è contingere poterat,ioquinéd
priorem excommunicat
in non comparendi: & rums
frentur adcuin viranda . quia
beficienter, an culpabilazna
le conftatmreſponfio adlocuz
umento Bonucinæ. Adem
rondetur. certum eſie,cand
les ?meo communicare,ni
bolurione in mortis ar 90
3.pelle cos poltei communi
lireuera reciderit in prima
m) , quamdiu eis dobacina
ar : our notitia ad viceni
beretle multo maior , tals
ne
crergiuerlatio celarih 106
jus nouum Concilij CO2
JUD .
Diſp.XX.
9.2. Defacultate adabſoluendum à reſerua-
tis Pontificiin neceſſitate extra mortis ar
riculum .
218 .
Hipecifis dificultats
. Pregula enim gencetat, fcopum,cum , quoties
lis eft , vt qui legitimo impedimento perpetuo Pontifice
vel temporali prohibetur , ne poſlic Roma- ab habente ex priuilegio facultatem abſoluendi
num Pontificem adire pro abſolutione excom- directè; & quem faciliùs adire poteſt, quàm Epi
municationis Sedi apoftolicæ reſeruatr , poffit ſcopuin.
ab Epiſcopo proprio ablolui ; ita tamen , vt cel
ſante temporali impedimento , debeat ſe Ro-
mano Pontifici , vel cius delegato præſentare ,
alioquin in caindem excomınunicationem re-
caſurum . Ita colligitur ex c. Mulicres. c. No-
ſcitur.c. Quamuis. c. De satero. de ſententia ex-
communicationis. c . Eos, qui. codem titulo , libr.
6. in quibus tamen locis ſermo eſt de excom-
municatione ob percuſſionem Clerici contra-
cta. Eam tamen regulam Doctores commu-
niter extendunt ad omnes excommunicationes
reſeruatas Summo Pontifici , cùm cadem oin-
nium fit ratio : & materialiter fe habuerit
quòd calus circa illam materiam contingeret :
cùm enim illa fuerit antiquiſſima referuatio
Summo Pontifici , ad cius imitationem reliquæ
omnes factæ videntur . Vnde immeritò Syl-
uefter verbo , Excommunicatio , 8. numer.8 . ex-
cipit ab hac regula excommunicationes conten-
tas in Bulla Cænæ , quam exceptioné impugnat
benè Suarez in preſenti, diſputat.30.fe&t.3. nu-
mer.9. nam verba illa Bullæ , quòd nemo pof
fit ab illis, nifi in arciculo mortis, abſoluere ; co-
dem modo habentur in aliis cenſuris Papæ re-
ſeruatis extra Bullam Cænæ : non ergo habent
ibi maioreni vim verba illa ; ſed debent ſemper
accipi iuxta interpretationem ipfius Legislato
ris , qui ſæpè explicauit mentem ſuam de non
coinprehendendo caſu neceſſitatis , & impo-
tentix .
219 . Hinc abſolui poffunt ab Epiſcopo mulie-
res , impuberes , valetudinarij , pauperes , qui
ob paupertatem non poffunt iter agere ;& de-
nique quicumque legitimo impedimento pro-
hibentur: ita tamen , vt fi impedimentuin non
fit perpetuum , (excepto impedimento pueri-
tiæ,) debeant fub iuramento obligari ad com-
parendum , ceſſante impedimento , provt fuprà
dictum eſt.
120 . illa : vt, quoties ſubdirus non poteft adire Supe alius Praia
Difficultas eft primò,an poflit ab Epiſcopo riorem
An poffit abſolui, qui,licèt non poſſit adire Pontificem ,po-
abſolui ab teſt tamen adire Nuncium ,vel Legacum Pontifi-
Epifcopo,qui
poteft adire cis , pocentcm abſoluerc. Affirmant Henriquez
Nuncium.
lib.6.cap.9.n .7. Auila de cenſuris, 2.parte,cap: 7.
par.i.dub.6. Alij dicunt,non poſſe tunc ablolui
ab Epiſcopo. Nauarrus in Summa,c.27. num.90.
Coninch difputat.14.dub.16. numer.242. Cor-
duba quest. 18. Bonacina de cenfuris , diſputa
tione 1.quaſt.3.punct.2.num.4 .Addit tamen Co-
ninch , pofle abſolui ab Epiſcopo, ctiamſi ad-
ſit copia alterius Confeffarij habentis, v . g . ex
priuilegio facultatem abſoluendi ab iis caſibus :
quia indicto c. Quamuis. de ſententia excommu-
nicationis , requiritur , quòd adeatur Legatus ,
quando potcft : de aliis tamen priuilegiatis non
fit mentio .
Mihi fententia Nauarri magis placer iuxta ca,
221 .
quæ in fimili dixi de abſolutione in articulo mor-
tis; nec inuenio diſcrimen incer Legatum , & ha-
P.Ioan.de Lugo de Pæniz.
Sect. X. 497
bentem facultatem abſoluendi, cùm ille etiam fic
delegatus àPapa quoad illam cauſam ,& ratio fit 1
eadein in vcroque: quia, ſcilicet,iam poreſt adiri
ille, cui ex voluntate Papæ commiſſa eſt illa cau
fa. Et quidem in praxi non eſt periculum , quòd
comparendi
onerepoterit line co
pofteàcoram
onere abſolui
1
Secundò eſt difficultas grauior , an prædicta 222 .
regula locum habeat in peccatis , etiam reſeruatis An illare
Pontifici,fine excommunicatione.Pater Vaſquez gula proce
dat in re
quaft.93.art, 1.dub.6.n.14.dicit,onus comparendi
port abſolutionem ſemel habitam , & facultatem fer uatio fine
cenſura.
dari , niſi pro caſi
abſoluendicum co oncre nonationem
bus habentibus excommunic annexam :
vnde videtur ſupponere,facultatem illamEpiſco
po datam ,cùm data fit cum co onere , ſolùin ex
tendi ad calus , qui habent excommunicationem
Pontifici referuatam .
P.Suarez in preſenii,dićta ſect.3.num . 11. dicit, 223
> certum eſſe , quòd fi Pontifex reſeruat aliquod
peccatum fineexcommunicatione,prove referua
uit aliquando Sixtus V. procedere in eius abſo
lutione eamdem regulam, & facultatem ; quod
mihi etiam probabilius videtur : quia ratio vide
tur ferè cadem; nempe, difficultas adeundi l'on
rificeın : & quia incredibile videtur,quod volue
rit Pontifex eam facultatem abfoluendi dare pro
peccatis grauioribus, qualia ſolent elle illa , qui
bus annectitur excommunicatio , & negare pro
peccatis leuioribus : ſuppono enim , iuxta com
munem doctrinam , ablata excommunicatione ,
auferri etiam reſeruationem , quoad ipſum pee
catum Papæ releruatum . Addo ramen , in eius
peccati abſolutione , quod non habet excom
1 municationem , non fore iniungendum pæni
tenti onus comparendi , & adeundi Pontificem :
quia illud onusin iure non imponitur,niſi quan
do abſoluitur à cenſura ; & quia imponitur ſub
pana recidendi in eamdein cenſuram , quod
in abſolutione à peccaro fieri non poteſt , cùm
non poſſit Papa facere , quin rcuocer idem рес
carum phyficè , vel moraliter, quod ſemcl abla
tum eft.
Maior eſt tertia difficulcas , an prædicta regula 224•
locum habeat in peccatis , etiam reſeruatis aliis quid de re
Prælatis,ſiue cumexcómunicatione , fiue abſque feruaris ab
, poflit etiam extra mortis periculum ab ****
inferiori abſolui directè cum onere etiam com
parendi , cùm poterit , fi peccatum habebat
excommunicationem annexam . P. Suarez dio
Eta ſectione 3. numer. 11. rationes pro vtraque
parte affert ; & ipſe tandem in partem negan
tem magis inclinat , ne in re adeò graui abfque
ſufficienti fundamento tanta facultas tribuarur.
Affere autem rationem diſcriminis , cur ma
gis expediens , & neceffaria fuerit illa facultas
pro calibus pontificiis , quàm pro aliis. Primò ,
quia difficilior eſt aditus ad Pontificem Sum
inum , quàm ad alios Prælatos ; ideò opor
tuit prouidere huic frequenti neceſſitati. 'Sc
cundò , quia caſus reſeruati Pontifici commu
niter habent excommunicationem , à qua de
bet pænitens priùs abſolui, vt abſoluutur à pec
catis :quando verò peccata rcferuantur aliis Præ
latis abſque cenſura , porerit pænitens in necef
Tt 3 ficate
 498 De Sacramento Penitentiæ .
ſitate confiteri alia peccata nonreſeruata, à qui- quenter ad ſuam doctrinam videtur debuiſſe
busabfoluaturdire&tè & indire&è à seſeruatis. concedere , regulam efſe generalem pro pecca
Sed tamen Gaſpar Hurtado de Sacramento peeni- eis, quæ reſeruantur etiam inferioribus Prælatis.
tentia, difput.11. difficult. 13. ſupponit,ab oinni- Nam numer.9.in fine ,explicans, quomodo Papa
bus admitti communiter cam extenlionem ad reſeruans aliquem caſum de nouo, à quo nemo
calus referuatos aliis Prælatis . abſoluat, niſi in mortis articulo ; adhuc non ex
225
Ego quidem in hoc puncto nullum inuenio cludat calum illam neceſſitatis, etiam extra mor
fundamentum ſufficiens dubitandi : & commu- tis articulum : reſpondic, id eſſe ; quia exce
nis ſententia talem extenſionem non admittit, vt prio ipla mortis articuli videtur includere illam
fatetur Suarez numer. 11. vbi affert Durandum, neceſſitatem diuturnæ morz , etiam extra infir
& Adrianum cam negantes. Ratio autem vide- mitatem , quatenus in diuturno tempore morali
tur id conuincere : nam videtur clarè fatis con- ter imminere potest periculum mortis. Si hæc au
ſtare , intentionem Summi Pontificis non fuiſſe, tem ratio eft bona, probare debet de calibus
dare regulam generalem pro omnibuscaſibus, epiſcopalibus, vel aliorum Prælatorum , quan
qui reſeruati ellent, vel Epiſcopis, vel aliis Præ- do diu expectandum eflet : quia tunc etiam in
referuatis Pontifici. Regu- diuturno tempore moraliter imminerer pericu
la enim ab ipſo tradita eſt, quòd in caſu necelli- lú mortis : vel ratio ergo illa non latis probat, vel
tatis recurratur ad Epiſcopum , cui commilit certè de omnibus reſeruatis cuicumque Prælato
tunc abſolutionem : noluit enim prouidere ne- deberet cuin proportione probare, quòd in calu
ceſſitati corum , qui non poffent recurrere ad neceſſitatis poffet inferior ab eis directè abſolue
Epiſcopum , alioquin debuiſſet addere , etiam re; quod tamen ipſe Suarez non vult concedere.
in ipfis caſibus pontificiis , vt fi non effet adi-Solùm videntur pofle noſtre doctrinr ob- 239.
tus ad Epiſcopum , abſolueretur à Parocho ; ftare verba Pontificis in dicto c . Eos, qui. de fen
quod tamen numquam dixit ; ſed ſemper voluit, tentia excommunicationis , libr.6 . vbi generaliter
quòd abſolutio peteretur ab Epiſcopo: quia, ni- dicit, eos,qui à ſententia canonis, vel hominis, ( cum
mirum , ſuppoluit, rarò contingere , ve extra ad illum , à quo aliàs de jure fuerant abſoluendi,
mortis periculum non poſſit ad Epiſcopum re- nequeunt propter imminentis mortispericulum , aut
curri ; & ideò ſatis prouiſum cenſuit communi aliud impedimentumlegitimum , pro abſolutionis
226.
r
necellitati , ſi concederetu recurſus ad Epiſco- beneficio habere recurſum ,) ab alio abſoluuntur; re
pum . Non ergo voluit prouidere pro calibus cidere in eamdem ſententiam , fi poftcà non
reſeruatis ipfi Epiſcopo : debuiflet enim deli comparcant. In quibus verbis ſupponi videtur,
gnáre , ad quem tunceſſet recurrendum; an ad quòd etiam à ſententia aliorum Prælatorum ali
folum Parochum ; an ad omnes Confeſſarios quando poffint ablolui propter mortis pericu-..
potentes abſoluere à non reſeruatis ; ficut pro lum , vel propter aliud legitinium impedimen
caſibus pontificiis deſignauit ſolum Epiſcopum , nam textus ille generaliter loquitur de
ad quem deberet recurrere : quia ,nimirum , non cenfuris referuatis cuilibet Przlato.
æftimauit neceſſarium prouidere de remedio Reſpondeo tamen illa verba non cogere.
pro neceſſitate illius , qui non poteſt recurrere Primò , quia non cſt neceſle, quòd vtraque il
ad Epiſcopum : alioquin etiam pro calibus pon la ratio abſoluendi mortis periculi , & alterius
tificiis debuiſſet prouidere de codem remedio, impedimenti legitimi, verificetur de fingulis
quando non poreſt recurri ad Epiſcopum . membris excommunicationis à iure, vel ab ho
127 . Ratio autem fuit, tum raritas illius neceflita- mine ſuprà propoſitis : nam , licèt ab éxcom
tis, vtdixi;tum etiam , quod ad Papam ſolum municatione inferioris Prælati reſeruata nuni
ſpectabat immediatè prouidere de reinedio pro quam abſolui poſſit ſubditus directè per infe
cafibus fibi referuatis, vt benè notauit Suarez : riorem , niſi in mortis periculo ;verùm adhuc
pro aliis verò reſeruatis prouidere de reinedio, eſt , loquendo de vtrifque fimul , cos , qui a
ſpectat immediatè ad inferiores Prælatos reſer- ' cenſura Pontificis,vel Epiſcopi, v.g.aboluun
uantes , qui , fi in hoc negligentes fucrint , & eo- tur per inferiorem , ablolui propter mortis peri
rum negligentia afferat periculuın animarum ; culum , vel propter aliud impedimentum ; ni
tunc pertineret ad Supremum Paſtorem corri- mirum , qui à cenfuris referuatis Epiſcopo ab
gere corum negligentiam , & prouidere de re- ſoluuntur propter periculum , ſaltem mortis;
medio , prove læpè fecit , communicando aliis qui verò à pontificiis, vel propter illud, vel pro
facultatem abſoluendi à referuatis Epiſcopo ; & pter aliud impedimentum . Voluit ergo Ponci
prouidendo etiam aliquando Regularibus , licèt fex vtrofque comprehendere ſub illa difunctio
his minùs fit periculi, cùm habcant ſemper ad ne, ve legem ,quam de nouo condebat , comniu
manuin ſuum Prælatum : quòd fi aliquando ab- nem vtriſque faceret.
ſentes ſint ipfi Prælati , eis ſufficienter prouident Secundò poffumus aliter diccre , ibi , ſub len- 231 .
de remedio . tentia lata ab homine , non folum comprehen
228 .
Vnde obiter noto primò, non benè retuliſſe di ccnſuram Epiſcopi , v. g. ſed etiam Pontiſi
hanc iuris regulam Patrem Suarez in preſenti, cum , quæ non feratur per legem , fed ab ho
Suarez.
dicta feftione 3.numer.80. dicendo, generalem mine : quare de vtroquemeinbro cenſurr,nem
regulam iuris effe pro cafibus pontificiis , quoties pe, & canonis , & hominis,verificatur, quòd ab
non patet aditus ad Summum Pontificem , vel Le- foluatur ab alio inferiori aliquando propter peri
garum, aut delegatum eius , niſi cum magna diffi- culum mortis , aliquando propter aliud legiti
cultate, os mora, poſle peccatorem abfolui ab infe- mum impedimentum ,licèr id non competar cm
riori Sacerdote cum onere comparendi coramPon nibus cenſuris contenris ſub illomembro ;fed ali
tifice. Hæc regula cum ea generalitate falla eft, quibus ab homine, ſcilicet , pontificiis, & aliqui .
neque habetur in iure; ſed, quòd poflit tunc ab- bus etiam à iure,nempe, folis pontificiis:quia cen :
Colui pænitens ab Epiſcopo cum illo onere. furæ , etiam à iure Epiſcopo reſeruatæ,non tol
229 . Noro ſecundò ,contra eumdem , qui conſe- luntur ab inferiori,niſi in inortis periculo.
§.;.Do
 itentiæ
doctrinam videtu debut:
r
am elſe generalam pro pecca
ar etiam inferioribus Pizza
ne, explicans, quomodoPaz
cafum de nouo , à quo Deze
portis articulo ; adhuc none.
h neceſſitatis, etiam extrane
pondit, id eſſe ; quia eus
ticuli videtur includere ila
urna morz , etiam extra inte
Luis in diuturno tempore moves
periculum mortis. Si baca
2, probare deber de calibre
I aliorum Prælatorum , quae
Humn effet : quia cunc etiam in
e moraliter immineret peric
o crgo illa non fatis probar
referuatis cuicumque Pi,c. zza
portione probare, quod ina
inferior ab eis directe abielus
ble Suarez non vult conceda
ur poſle noſtre doctrina di
ficis in dicto c. Eos, qui. de la
fations , lubr.6. vbi generaz
tentia canonis, vel hominis
,ce
cas de sure fuerant abfoluxe.
nminentis mortis periculum,a
m legitimum , pro abſoluta
vrſum ,) ab alio abſoluuritur,
h ſententiam , li poſtcà mes
uibus verbis ſupponi videtu
entia aliorum Prælatorum 21;
blolui pr
opter mortis perioda
aliud legitimum impedimos
ille generaliter loquica e
Guilibet relato,
men illa verba non coger
lt ncceſie, quòd vtraque é
mortis periculi, & alterius
ni, verificetur de linge
linicationis à iure, vel abbo
itis : nam , licèt ab ércom
oris Prælati reſeruata nas.
it ſubditus direétè per inte
reis periculo ; verùmadla
verifque fimul, cos , quia
vel Epiſcopi , v.g.ab:oluur.
| ablolui propter morisp
er aliud impedimentum ini
furis refcruatis Epilcopo ab
periculum , faltem mortis;
is,vel propter illud, velprou
entum . Voluit ergo Pondis
chendere lub illa difiunétio.
de nouo condobar, comniu
It .
hus aliter dicere , ibi , lub fer
ine, non folùm comprehen
ppi , v.g. ſed etiam Ponti
carur perlegern , fed ab ho
oque menbro cenſura,no
minis , verificatur , quòdub
riori aliquando propter perit
uando propter aliud lepit
id non competar cm
wa,licet
lub bro
heis illo mem : lalali
licer, pontificiis, & aliqui
pe,folispontificiise:quiacon
pilcopo reſeruar , non tok
i in mortis periculo.
Diſp .XX. Sect. X. 499
S.3. De facultate ,qua Religioſis iter agentibus facultatem concedere propterfubditipericulum
concedi ſolet,viabfoluipoßint à peccatis re vitandum, vt docer S. ThomasOpaſc.g.cõrra ima
ſeruatis. pugnantes Religionem , & in 4. dift. 17.9.3. art.3.
questiunc.4.ad 6.dicens, peccare Prælatum , qui
232 . E hoc dicendum hîcelet: ſed,quia de hoc : difficilem fepræbet in danda licentia: multi enim
puncto diximus fatis fuprà,diſputatione 15 . ſuntadeò infirmi , quòd potiùs fine confeſſione
fe£t.6. non oportet cadem in præſenci repetere: morientur , quàm cale peccatum cali Sacerdoti
ibi enim diximus , quomodo non præcipiatur conficeantur. Vnde illi (inquit) quifunt nimisfol
ſubdito duplex confeßio facramentalis ciuſdem liciti, ut conſcientiam ſubditorum per confeffiones
peccati ; & vndeoriri poflit obligatio illa com- fciant ; multis laqueum damnationis iniiciunt , de
parendi, quando iam ſemel ſubditus abſolutus: per confequensfibiipfis. Certum tamen eſt,etiam
fuit dircctè à peccato non habente annexam ali- aliquando polle, & debere Prælatum facultatem
quam cenſur ain.
negare, quando id videt neceflarium ad graue
damnumpænitentis, veletiam aliorum vitandú.
S. 4. An Superior teneatur dare facultatem Pertinet ergo ad Prælati prudentiam , vtriuſque
fubdito perſe,velper alium campetenti, vt partis rationes ponderare,ve videat, ad quam de
beat inclinare in illo cafu . Hoc tamen præ oculis
abſoluatur à referuatis.
habendo, in dubiis ſemperin benigniorem parté
233 Vplex videtur eſſc ſententia in re fortaffe inclinandam , ad quam Decrera Pontificum , prę
non dillidens,ſed in modo proponendi. Ali ſertim Clementis VIII . hac de re edita inclinare,
qui enim vehementiùs proponuntSuperioris po- & ducere videntur: quare , niſi conſter de graui
teftatem , & ſubditi obligationem ; atque ideò di- pænitentis,aut aliorum damno,videturconcedé
cunt,ſubditum deberecedere, cùm Superior ne- da cotnmuniter facultas: nó tamen cuilibet Con
gansvtatur iure ſuo. Pro qua parte afferri pof- feffario;ſed prudenti, & probo,quivtiliter,& pro
luar Victoria in Summa ,cap.4.num.147.de confef- bè poſsit animæpænitentis conſulere. Si autem
fione, & Nauarrus in Summa , cap.7. num.8 . & in talis eller ille,per quem faculcas peritur,nó debet
C. Placuit.de Pænitentia , diſtinct.s.artic.249. ei negari,ne cogatur iam pænitens duobus ſuum
150. Alij vehementiùs exaggerant obligatio peccatū confiteri:quod förrallealiquádo non erit:
nem Prælati ad conſulendum ſubdito , qui-in-. minusdifficile,quàm ad Prælatum ipsú recurrere:
diget tali condeſcendentia , & facilitate , ne in Addit Suarez num.7.6 8. quando ex licentia : 237.
grauiora labatur. Ita Soto, Ledeſma, Sylueſter, negata timetur graue ſubditi detrimentú , & rui
Angelus,Armilla, & alij apud Suarez in præfenti, na,licèt id torú cxpænitentis fragilitate, & duri
difput.3o.ſect.4.num.3. 臺 tic oriatur;peccarequidem Prælarum ,fi facultaté
234 Ponendum primò,Prælatum poſſe non folùm neget, contra charitatem ,vel debitú ſui muneris;
per ſe ,fed per alios abſoluere validè ſubditum à non tamen contra iuſtitia .Quod mihi difficile eft:
reſeruatis; imò loquendo de Prælaco , & fubdito ná, licèt priuatus folùm ex charitate tencatur ad :
Regulari, poteſt Prælatus committere id munus impediendú graue damnum proximi,cùm cómo
Sacerdoti ſimplicinon approbato ab Ordinario depoteſt: Prælatus tamen in ordine ad ſubditos
loci : quia eiufmodi approbationem Concilium videtur ex iuſtitia obligari ratione officij, quod
Tridentinum ſolùm exigit in Confeffario ad au- cum eo onereſuſcepit:nam , ſicut ratione offkij
diendas confeſsiones ſæcularium : quare non vi- tenetur ex iuſtitia iinpedire, & præcauere detri
deo , quo fundamento id negauerit Alexander
mentum graue circa fortunas, & bona téporalia;
Peregrinus,Clericus Regularis, in Addit.ad com- multò magis videtur ex codem officio teneri ad
ment. Conftitut.ſuiOrdinis, tom . 3.tract.4. miſcel- impediendum graue detrimentum circa ſalurein ,
lan.refolut. 3. Nec in hoc videtur elle polle du- & bona ſpiritualia ſubditorum ,in ordine ad quæ
bium, loquendo de poſsibili : nam de facto ali- præcipuè factus eſt Prælatus, & Paſtor. Sic eniin
qui Prælati concedunt facultatem cum aliqua Medicus ex officio , & iuſtitiatenetur adhibere re 1
limitatione : vt, fi adſit Sacerdos eiuſdem Ordi- media opportuna,ne pereat ægrotus: multò ergo
nis,hic pręferatur externis;& ex ipſis externis ap magis Medicus ſpiritualis debct ex officio , & iu
probatus non approbato. ftitia procurare,ne perçat eius fubditus, cuius ob
235 . Ponendum ſecundò,quoties ſubditus pruden- infirmitatem propriam ſalus periclitatur.
ter timer ſibi damnum graue , & Sacramento ex- Ex hoc tamen oritur dubium,quomodo Prçla- 238 .
trinſecum , hoc eſt , præter famæ diminutionem tus debeat condeſcendere, & dare licentiam ſub
apud Prælatum , quæ intrinſeca eſt inſtitutioni dito, qui obfirmato animo non vult Superiorem '
Sacramenti, v.g.timet confeſſionis reuclationem, adire:tunc enim licentia illa nó videtur vtilis ſub
ſcandalum , odium , vel quòd ea notitia vtetur ad dito , qui certè nõ eſt diſpoſitus ad Confeſsionis
alia extra illud forum in eius damnum; pænitens . Sacramentum ,dum habet propofitú non adeun
ius habet petendi alium Confeffarium , & Præla- diSuperiorem, quem adire deberet , vr impleret
tus ex iuſtitia tenetur illuin dare: & in hoc omnes Chriſti præceptum , præmittendi Confeſsionein
conueniunt. Difficulcas eſt,quando ſubditus fo- ante ſuſceptionem Euchariſtiæ : ſuppono enim ,
lùm timet ruborem , & verecundiam ex ſuo cri- non adefTe caufam iuftam extiinore alicuius mali*
mine patefacto Prælato, atque adeò ex infirmita- extrinſeci,obquam pofsit peccatum illudnó con
te ſua inſtat pro facultate conficendi alceri . fiteri. Non ergo fubuenitur fubdito conceffa fa- '
236 . In hocpuncto non poteſt vna regula indiuiſi- cultate , cùm non detur illi debita diſpoſitio ad
bilis conſtitui; cùm omninò dependeat à circum- Sacramentum , quæ illi deerat , cùm non habeat
ftantiis, & in prudentia Prælati, quidebet attentè propofitum feruandi illud præceptum Chriſti,ca----
eas omnes conſiderare,ne vel nimia facilitatc, vel fu ,quo Superior licentiam negafler.
nimia ſeueritate peccet : in vtroque enim facilè Reſpondeo,hoc argumentum nimiùm prob?- 239.
poteft peccare; fed faciliùs in ſeucritate,& rigore. re: reprobaret enim praxim Prælatorum, & ipſius
Certum quippe eſt, aliquando debere Prælatum Summi Pontificis,qui ad fubueniendú ciuſmodi
It 4 infirmitati
 500 De Sacramento Pænitentiæ.
infirmitati ſubditorum , qui nolunt proprio Sa- ciſdem circumſtantiis contingere , quòd non fit
cerdoti integrè confiteri , & ea de cauſa confef- obligatio concedendi,vel negandi,ſaltem grauis;
fionem facrilegam ſæpè faciunt, & in ſtaru pecca- ſed poſſit alcerutrum fieri: in quibus omnibus
ti per longum tempus miſerè iacent , mittere ſo- calibus prudens Prælatus inclinare magis debet
leitt aliquando Confeſfarios extraordinarios cum ad concedendum , quàm ad negandum ,vc ſe luo
plena poteſtate abſoluendi; vel per Iubileum,aut rum Superiorum intentioni magis conformet.
Bullam, vel alio modo ſubditis facultatem con
cedunt eligendi Confeffarium ,cum poteſtate ab
foluendi à reſeruatis, in quibus procedit eadem DISPVTATIO XXI.
difficultas : nam illi ſubditi non videntur pofle
tunc facere confeſlionem validam exvi talis fa- De approbatione probitate , &
cultatis, cùm eis deſit diſpoſitio debica , nempe, ſcientia in Confeſſario requiſitis.
propofitum ſeruandi illud Chriſti præceptum ,
quod de facto non feruarunt,nec ſeruaſſent, niſi SECT . I. Qui, dy ad quorum confeßionem ,
hanc facultatem habuiſſent.
240 . Debemus ergo reſpondere , facultatem illam
indigeant approbatione.
multùm poffe prodeſſe ſubdito. Primò , quia Sect . II. A quo Ordinario debeat effe ap
plerumque nondum decreuit Chriſti prçceptum probatus Confeſſarius.
violare;fed
‫ز‬ ob difficultatem vacillat, & inftat Sect. III. Verùm approbatio poßit negari,
iterum , atque iterum pro licentia obtinenda : & vel certè limitari , cùm datur ; vel fe
tunc eius Paſtor debet manuni vacillanti porri mel conceſſa reuocari.
gere , & præcauere ruinam, cuius periculum vi
det,concedendolicentiam, nc Chriſtipræceptú Sect.IV. Deprobitate, & doctrina in Con
violer, Sccundò, licèt iam fubditus decreuerit feſſario requiſita.
obfirmato animo Superiori non conficeri; adhuc Ræter poteftatem Ordinis , & iuriſdi
prodeſt facultas conceffa: quia ſublata difficul & ionis, de quibus iam di&tum eſt ; ſunt
tate, animo quieto, & tranquillo , facilius conci alia , quæ requiruntur in Confeffario :
pitur pofteà dolor , & propoſitum neceffarium imò approbatio ita requiritur,vt ſine illa non de
ad valorem Sacramenti : faciliùs enim proponit poteſtas iuriſdictionis completa, propter in
pænitens propoſito in genere , & circa difficul cur
capacitatem ſubiecti, de quibus in hac Diſpura
tatem non præſentem , nec explicitè propoſitam ; tionebreuiter dicendum erit : nam multa , quz
quàm diftin &tècirca obiectum præſens, arduum, priùs diſputari ſolebant, magna ex parteceſſa:
& difficile. Fateor tamen ,periculumplecamque sunt pernouas Bullas , aur declarationes Summi
eſſe, ne pænitens careat diſpoſitione debita , qui Pontificis.
proximè anteà nolebat obferuare Chriſti præce SECTIO I.
pruin de confeſſione præmittenda, & data licen P

tia confiteturalteri : quare accuratè , & fuauiter Qui, & ad quorum confeßiones, indigeant
diſponendus eflet priùs à Confeſſario ad veruin approbatione.
dolorern ,& propofitum
conc ipie ndum : negro Poder nini
, eſt Decretum Concilij Tri
Sali23.cap 1.
be
se enim non poflumus,deeſle illi debitam diſpo .15.de reformatione,cuius
ſitionem , nili ex animo doleat efficaciter, quòd hæc ſunt verba: Decernit ſancta Synodus,nullum ,
Chriſti præceptum ſpreuerit , & confeffus non etiam Regularem , porre Confeſiones ſecularium
fuerit , provt ex præcepto debebat. Sufficier ta- eriam Sacerdotum audire ; nec ad id idoneum repu
men, ve dixi , dolor gencralis ( fi verus dolor ſit)
tari,niſi ant parochiale beneficium ,aut ab Epifcopis
de omnibus peccatis commiſſis. perexamen ,fi illis videbitur effe neceſſarium , aut
241 . Addo vltimò, hanc Prælati obligationem non aliàs idoncus indicetur; ó approbationem ,qua gra
ita conſiſtere in indiuiſibili, vt femper vel re- tis deiur, obtineat,priuilegiis, ó conſuetudine qua
neatur concedere licentiam petitam ob virandú Cumque etiam immemorabili, non obftantibus. Vbi
damnum ſubditi , vel teneatur eam negare ob Conciliuin duos modos diſtinguit , quibus Sa
damnum eiuſdem ſubditi, vel aliorum ; quod ex cerdos cenſeatur idoneus : primus eſt , fi habeat
conceſſione ſequeretur. Poteſt enim aliquando beneficium parochiale : ſecundus, fi ab Epiſcopo
dari ſtarus medius, in quo , nec fit obligatio fal- fit approbatus ad id munus audiendi confeſio
tein grauis concedendi , nec ctiain negandi li- nes : quoruin alter neceffarius eft non folùm ex
centiam. Quia fieri poreſt , quòd non timeatur præcepto, ſed ex neceſitare Sacramenti : quia ,li
graue damnum pænitentis , vel aliorum ex co, cèt ad eius valorem ſolùm requiratur in Miniſtro
quòd concedatur,velnegetur. Et licèt aliquádo poteftas Ordinis , & iurifdictionis ; Eccleſia ta
ſuſpicio ,vel timor aliquis dc illo elle pollit i non inen in prædictis verbis reddit incapacem iuriſ
tamen talis,vt obligetur Superior ad remedium ; dictionis accipiendæ , ( ſcilicet, ad peccata mor
non enim obligatur ad omne malum poflibile talia non priùs confefla,) illum ,quineutrum ha
præcauendú ;ſed, quod prudenter, & probabiliter buerit ex his duobus , atque ideò defectu iurif
futurum timetur. Denique,licètæſtimetur vtilius dictionis abſolutio non erit valida. Nec adnit
fortaſſe pænitenti , ad eius bonum fore negare , tenda eft exceptio eorum , qui publicum teſti
quàm concedere licentiam ; non tamen tenetur monium habcnt ab Academia, fuæ doctrinæ , &
Prælatus adeò ſtrictè ad procurandum maius bo- ſcientiæ : nam Concilium omnes illos , qui nec
num ſubditi, ficur tenetur ad impediendum eius Parochi ſunt, nec ab Epiſcopo approbati , exclu
graue damnum ; præſertim , quando id non po- dit à munere audiendi confeſiones. Vnde , nec
reſt abſque nota ſeueritatis , quam vitare aliun- Epiſcopi conſecrati , qui iuriſdictionem nullain
de,eſt ſatis vtile. Quæ omnia contingere ctiam habent; nec etiam Cardinales, fi nullam aniina
poflunt circa illud aliud punctum de danda licé- rum curam haberent, apti effent, cùin Decre
cia huic determinato Confeffario : poteſt enim in tum vniuerſaliter loquatur.
Ex
 Diſp. XXI.
2
.
Ex prædictis verbis Decreti infertur primò, in
eis nihil innouari circa confeſſiones pænitentis
regularis, ſiue is fit vir, fiue fæmina , cùın folùm
id requiratur à Concilio ad audiendas confeflio-
nes ſæcularium : quare poterit Religioſus ex li-
ccntia fui Prælati confiteri cuilibet Sacerdoti
ſimplici,etiam fæculari, dummodo peculiari ſui
Ordinis ſtacuto id non prohibcatur. Secùs dicen-
dum eſt de confeſſione Sacerdotis ſæcularis : is . per Tridentinum .
enim confiteri non poteſt niſi Sacerdoti habenti
X alterum exillis duobus requiſitis .
Infertur ſecundò, Prælatos& Epiſcopos fæcu-
lare, co Decreto comprehendi, ita vtlicet à iure
habeant facultatem eligendi Confeflarium ido-
neum ,non pollint eligere;niſi vel Parochum , vel
approbatum ab Ordinario : quia omnes alij decla-
Iantur ab Ecclelia non idonei. Ica Suarez in pre-
Senti , difputatione 28. ſectione 4. num. 7. qui dia
Farm cit , ita declararle Gregorium XIll.cuius verba
refert infrà , fect.6. num . 7. Coninch in preſenti,
diſput.8.dub.7.num.so.& alij communiter ; non,
quia auferatur priuilegium , aut faculras , quam
Prælati habebant eligendi Confeflarium ido-
neum‫ ;ܪܐ‬ſed , quia declaratur à Concilio, quis fit,
& quis non fit de cætero Confeffarius idoncus.
110
4. Infero tertiò,pofle Epiſcopuin aliquein appro- . periori reſpectu Epiſcoporuin.
bare ad audiendas confeffiones; & tamen nullam
TO
illi conferre iuriſdictionem ; fed folùm reddit il-
beneficium , ſed iam non habet ; indigere appro- litto
den
Jum capacem , cui poflit iurifdictio conferri:qua-
re, fi ille aliunde haberer priuilegium generale
112
ſui Ordinis , vel ſpeciale audiendi confeffiones;
022
pofita approbatione Epiſcopi poflet confelliones
11
audire per iuriſdictionein à Papa cócellim ; item
poſſer à Parocho accipere iuriſdictionem ad au-
diendas confefliones fuorum fubditorum .
‫ک‬. Dubitatum eſt , an poſt Tridentinum pollic
Parochus an adhuc Parochus iuriſdictionem ſuam delegare. tibus corum Parochis ; ſed neque etiam in alia
polletdelega
re facultatě
Sacerdori non approbato ab Epiſcopo , ſicut po- diæceſi : quia Concilium omnes habentes tale
non appro
terar ante Concilium :hoc enim ius Parochorum
Trio non videtur eſſe à Concilio ſublatum , in quo
bato .
folùm dicitur, non obstantibus priuilegiis, & quit-
cumque confuetudine: hoc autem ius non compe-
tebat Parochis ex priuilegio , aut mera conſuetu-
* dine ; ſed ex officio , & porestate ſua. Quare hanc
are ſententiam tenuerunt multi ex Patribus Domi-
nicanis, quos refert, & ſequitur Petrus de Leder-
4 ma in Summa, tom . 1. de Sacramento Pænitentia ,
cap. 1 2.concluf.5 . & Ludouicus de Sancto loanne
Thi in Summade Pænitentia, quæft. 7. art.2 . diffic.12.
Sobe & probabilem dicit loannes de la Cruz in direct .
4
conſcientia,part.2.deSacramento Pænitentiæ ,q.5.
dub.6.concluf.2.
TO
6. 2
Contraria fententia communis eft, & omnino
vera , quam cum aliis docet Suarez dičta fect.4.
li nüm.12.Villalobos in Summa ,tom . I.tract.9.diffic.
ero 49.num.9. Fagundez de ſecundo precepto Eccle-
13 Jie,lib.7.cap.2.num.42. & alij, quos refert, & ſe-
til quicur Diana tom 2. tract.4 .deSacramentis, refo-
OL lut. 46. quam partem declarauit Congregatio
1. Cardinalium Concilij Tridentini; quam decla-
rationem affert , & amplectitur Petrus Fay Do-
ite minicanus in praſenti,quaft.8.art.s.diſp... Ratio
to autem videtur clara: quia in Tridentino vniuer-
% faliter dicitur, nullum efle aprum , vel poſle con-
@C fefliones ſæcularium audire de cætero , niſi vel
1 Parochum ,velapprobatum ab Epiſcopo : & hoc
‫م‬ potiſlimùm fuitinductum ad tollendum Paio-
th chorum abuſum , qui ineptis ſuas oues commit-
tebant. Ergo non debuit manere eadem faculmas,
ficut anteà , in Parochis; ad quid enim Concilij
X
Sect. I. 501
decretum deferuiret : Certum quippe eft ,ncquc,
etiam anteà potuifle Sacerdotem fimplicem au
dire confeffiones fæcularium , nifi ex cominiffio
ne Parochi , vel Epiſcopi, velPontificis : ſi ergo
nunc etiam poſſunt ex commiſſione Parochicas
audire , poterunt à fortiori ex commiſſione Epi
ſcopi, ac Papæ, qui eſt magis verus Paſtor earum
ouium ; & per conſequens nihil innouatum erit
Nec obftat ratio in contrarium adducta : fare . 7.
mur enim , Tridentinam priuare voluiſſe Paro
chos illa libertate , quam habebant, committen
di ſuas oues ineptis;& ideò licèt cis reliquerit po
teſtatem , ficut anteà ; fecit tainen aliquos incapa
ces ,quibus delegaretur. Nec ad hoc facere opor
tuit fpecialem mentionem de Parochis:nam red
dira inhabili perſonaad recipiendam iuriſdictio
nem , iam indirecte Parochus non poteſt ei dete
gare. Oportuit tamen de privilegiis contrariismé
tionem facere : quia , cùm hæc effcnt à Summo
Pontifice;videri poterat,quòd iuriſdictio ab ipſo
collata non effet dependens ab Epiſcopi appro
batione,qui Pontifice inferior eſt :& ideò etiam
conſuetudines, quoad illam partem ,reuocantur:
quia illæ etiam poterant videri eſſe in gradu ſu
Infertur quartò, illum , qui habuit parochiale 8 .
Parochus
re
beneficio
batione Epiſcopi ad audiendas confefliones: quia indi
get apo
Concilium folum ab illa neceſſitate approbatio- probati one.
nis excepit illum , qui actu haber parochiale be,
neficium : qui autem habuit,non habet,vt cóftat.
E contrà verò, qui tale beneficium habet,non in
diget Epiſcopi approbatione, non ſolùm , ve av
diat confeffiones aliorum extra fuain Parochjam
1
in eadem Diæceli,conſentientibus, & demandan
beneficium reliquit,ficut anteà ;nec impofuit eis
nouum onus approbationis. Cùm ergo anteà
pofler eligi in alia etiain diæcefi , & vocari ab
alio Parocho , ve eum iuuaret ; fic etiam poterit
poft Concilium , quod contra loann .Gutierrez
lib. 1.canon. quæft.cap. 27. num. 21. probat latè
Suarez diētaſect.4. num. 16. Vaſquez in preſenti;
quaft. 93. art . 3.dub. 4.num . 2. Henriquez,& alij,
quos refert , & ſequitur Fagundez vbifuprà ,
mero 36.
Dubitatur primò , an Prælatos regularis poſſit 2.
abſque Epiſcopi approbatione audire confeſio- Quid de
nes fæcularium .Ratio dubitandi eft : quia ille cſt gulari
Pralatore
.
Parochus ſuorum ſubditorum :ergo, ſicur alij Pa
rochi,fic nec ipſe indigebit approbatione Epiſco
pi.Vnde non deſunt, qui id concedant. Henriquez
lib.z. de Indulgentiis,cap.12.01.m .3.in Glojalitic
ra K refert Martium ,Gallum ,Medinam , & Ban
nes in ea fuifle fententia quam tenet etiam loan
nes Valerus in differentiis vtriuſque fori , verb .
Nullitas,diffis .num.3.
Contraria tamen ſententia communis eft , & 10 .
vera , quam docet Suarez vbifuprà,num :21. Ro
driguez in explicatione Bulle , 9.dub.1 . num.4.
Diana tom .1. tra&t.2.miſcell.refolut.46 . & alij co
muniter : quia talis prælatura non eſt propriè be
neficium parochiale , nec id erat iuxta mentem
Concilij : quod clarè voluit in hoc lubiicerc Epi
fcopisConfeſſariosregulares quoad examen , &
approbationem , non obſtantibus eorum priuile
giis.Et quidem quando eligitur Prælatusregula
eius do
ris , non multùm attenditurſemper ad ctri nain ,
 502 De Sacramento Pænitentiæ .
Otrinam , vr ideò approbatus cenſendus fit ad au- '
diendas Confeſſiones ſæcularium .
11 . Dubitatur ylterius ſecundò , an Parochus di-
Parock an cendus fit fimpliciter approbatus ab Ordinario,
for cligibilis. & idcò eligibilis fit ab co , qui per Bullam Cru- cadem q.8.art.s.d
per Bulam
ciatæ, vel per lubileumpoteſt eligere libi Con- & alij ,quos affert Thomas Sanchez lib.8. de ma
feffarium approbatum ab Ordinario.Ratio dubi- trimonio , difp. 34. num . 16.qui eam ſententiam
tandi eft : quia Tridentinum in prædictis verbis probabilem effe dicit : loquuntur autem , quan
condiſtinguir Sacerdotem habentem beneficium
parochiale ab illis, qui approbantur ab Ordina-
rio. Cùm ergoferma elt de approbatis ab Ordi-
nario , non intelligitur Parochus , niſi ipſe etiam
approbatus fuerit ab Ordinario , & iurifdi& io-
nem ab eo acceperit ad abſoluendum in toto
Epiſcopatu , prout multi accipere folent. Idcò
hanc ſententiam tenent Gutierrez in queſto ca-
non.lib.1.c. 27.n.21 . & Nuñus in preſenti, q.8 .
addit.art.s.dub.9.in fine.
1 2. Contrariam tamen ſententiam credo in praxi
eſſe receptam , vtper approbatum ab Ordinario
intelligatur parochiale beneficium habens Multi
tamen Auctores pro ea afferuntur à Diana 1 .
tom.tract. de Bulla Cruciata, refolut.8. qui reuerà
folùm dicunt , Parochum ſine alia approbatione
poſle vbique eligi ab habente licentiam eligendi
Confeffarium . Poreſt tamen eſſe ſpecialis diffi-
cultas in noſtro caſu propter verba Bullæ peren-
tis ,quod Confeſſarius ſit approbatus ab Ordina-
tio : & in lubileis modernis additur, quòd fit ab
Ordinariis locorum approbatus, vt tollatur omnis
æquiuocatio. Cæterum ,adhuc loquendo de Bul-
la Cruciarz, vel lubileo,cam ſententiam tradunt
mulci.Henriquez lib.6.c.6.n.7. Bonacina difp.s.
depænitentia,9.7.punct.4.6.1.n. 23. Fagundez probatus autem iuxta Tridentinum non eft ad ex
dicto lib.7.c.2.n.35 . & alij,quosaffert, & fequitur
Diana 1.com.tra &t.de Bulla Cruciate reſol.8 .
13. Ratione probare poffumus hanc ſententiam ,
& communem praxim , ſimúlque reſpondere ad
rationem dubicandi : quia Parochus ille eo ipſo,
quod beneficium parochiale accipiat , approba-
rur ad audiendas confefliones , & approbatur
quidem ab Ordinario : nam vel accipit benefi-
cium à ſuo Epiſcopo , vel à Summo Pontifice,
velab eius Legatis , aurNuncio, vel à Capitulo,
Sede vacante :& hi omnes nomine Ordinari
comprehenduntur. Nec enim dubiuin eft, quòd
li Papa , vel eius Legatus approbaret aliquem ad
audiendas confefliones in tali Epiſcopatu , ille
poſſet eligi ab habente priuilegiuin , & facultatem
eligendi ex approbatis ab Ordinario : nam ij
omnes ſunt Ordinarij illius loci , vt probat cum
aliis Thomas Sanchez lib.3.de matrimonio , difp.
28.non poteſt ergo repeririParochus,qui non ſit
approbatus ab Ordinario .
14 . Dices , eſſe approbatum ad audiendas ſolùm
confefliones ſuorum ſubditorum , quorum Paro-
chus eſt conftiturus. Sed contrà : quiaeo ipſo,
quòd fiat Parochus , poteft audire confeſſiones
in aliis Parochiis ex voluntate aliorum Parocho-
rum : ergoeo ipſo,quòd fiat Parochus,approba- pro
tur ab Ordinario ad audiendas confeffiones in
quibus non eſſet
dicendum videtur
toio epiſcopatu. Credo tamen , quòd virtute ta-
lis Iubilei non poſſit eligi in alia diarceſi: quia
in fubileo non videtur dari facultas eligendi, niſi
Confeflarium approbatum ab Ordinario loci , id
eſt, illius loci ,in quo fit confeflio , vr infrà vide-
bimus fectione 2 .
Dubitatur tertiò , vtrùm ille , qui approbatus
Quid de ap- fuit ab Ordinario ad audiendas confefliones vi-
probaro cum
Limilatione. rorum,vel puerorum,vel ruſticoruin ; poflit vir-
tute lubilei , aut Bullæ cligi ab omnibus. Afir
mant Henriquez dsēto lib.6.cap.6.num.8. Fagun.
dez dićto lib.7.cap.2. num.45 .Petrus Fay in pre
ſenti,q.8.addir
.art.s.difp.3 .concluf.s.ad 4.Nuñus
ub.s.Bonacina,vbi fuprà,n.22.
do limitatio non fuit ex defectu doctrinxe , led
propter ætatem ,v.g.quòd iuuenis fit.
Alijè contrà dicunt,illum non poffe per Bul 16.
lam , aut lubileum eligi , etiam ab iis,pro quibus
approbatus eft : quia per illa priuilegia folùm
poteft eligi ,qui ſinpliciter eftapprobatus ab Ot
dinario : ille autem non eſt ſimpliciterapproba
tus, ſed ſecundùm quid, ſcilicet, pro talibus per
ſonis. Ita aliqui , quos refert Ledelina in Summa,
depænitentia ,cap. i 3.dub.8.
Prima ſententia probabilis eſt, ſaltem propter
auctoritatem : verior tamen mulcò videtur tertia
ſententia negans,talem poſle eligi ab iis,pro qui,
bus non fuit approbatus. Hanc tenent Suarez
dicta difp.28. ſect.7.num.3. Rodriguez in Sum
ma, 1.tom.in 2.editione,cap.60.num.4 . concluf. 4.
loan.de la Cruz in director.part.2. tract.de pæni
tentia ,q.s.dub.8.concluf-3. Villalobos in Summa,
tom . I.tract.27.clauf 9.9.1 .num.3. Homobonus
de caſibus referuatis,p.1.c.s . & alij.
Probatur primò : quia, quandoin dictis priui- 17.
legiis exigitur ex parte Confeflarij eligendi,
quod fit approbatus ab Ordinario, proculdubio
intelligitur, quòd fit approbatus iuxta formulam
Tridentini , ad quain alludunt illa verba : Ap
'diendam confeſſionem , qui fuit approbatus pro alia
confeſione, reprobatus pro ista : nam approbatio
eft reſpectiua ad id ,ad quod approbatur. Rcquiri
tur ergo, quòd fit approbatus non approbatione
diſparata ;fed approbatus pro hac confeffione:
arque idcò , qui pro hac Confeflione reprobatus
fuit , non eſt approbatus iuxta Tridentinum ap
probatione requiſita ad audiendam hanc con
feffionem : duo enim requiruntur, ſcilicet, iuril
di&tio, & approbatio , line qua non eſt capax iu
riſdictionis : quod quidem intelligitur de ap
probatione relpectiuè , ita vt fine approbatione
pro tali perſona non fit capax iuriſdictionis ad
audiendam eius confeffionem . Ergo, cùm Pon
tifex nolit dare per illa priuilegia iurifdictionem ,
niſi ſubiecto capaci , diidonco per approbatio
nem ; intelligi debet de approbatione, quæ red
dat ſubiectum capax iuriſdictionis ad talem ,
confeſſionem ,hoc cit ,de approbatione ad talem
confeflionem .
18 .
Probatur ſecundò , quia ipſi aduerfarij faten
tur,quòd ſi ob defectum do& trinæ fuiflet liini
tata approbatio ad tale genus pænitentium ,quo
rum confefliones faciliores ſunt , non pofler eligi
per hæc priuilegia Sacerdos ad alias cófefliones,
approbatus. Idem autem
, licet limitatio ex alio capite
proceflerit : nam Epiſcopiapprobationon folùm
terminatur ad doctrinam , fed etiam ad mores, &
ad alia , quæ impedire poffunt decentem mini
ftrationem Sacramenti: vnde fatentur commu
niter Doctores, pofle approbationem ſemel da
tam rcuocari, ob mutationem in moribus. Sicut
ergo approbatus cum limitatione , ob defectum
doctrinæ ,non eſt eligibilis per priuilegia ad con
feſsiones,pro quibus eſt reprobatus ; fic nec po
terit,
 Diſp. XXI.
terit, qui approbatuseſt limitatè ob alium defe
ctum ; quia nonminùs eft ille reprobatus ad ta-
le genus confeflionum .
19 . Probatur tertiò , quia , ſi ille poſſet eligi per
Bullam ,vel lubileum abſque limitatione , poflet
etiam eligià Parocho ad confeſſiones illas ſuo-
rum ſubditorum , pro quibus non eſſet approba-
.
tus ; atque adcò illa limitatio inutilis omnino
fuiſſet. Probatur ſequela : quia Concilium nihil
aliud exigit, vt Parochus poſſit alicui committe-
re-confeffionem ſui fubditi,nili, quòd ille Sacer-
dos ſit approbatus ab Ordinario : hoc autem
Orie ipſum eiſdem verbis pecit Pontifex in Bulla , vel
Jubileo , veille Sacerdos poſſit eligi. Si ergo po-
Pit
teſt eligi per Bullam ille, quinon eſt approbatus
ad hanc confeffionem ,fed ad alias , quia iam ille
eſtapprobatus ab Ordinario ; poterit etiam eligi
à Parocho ad dandam illi iuriſdictionem ,cùm ex
Concilio nihil aliud ad hoc requiratur,niſi quòd
ſit Sacerdos approbatus ab Ordinario .
20 .
Obiiciunt primò : quia,fi requireretur ap-
probatio vniuerſalis, ad nihil deſeruiret facultas
Bullæ, vel lubilei , cùm jam haberet iuriſdictio- . difp.3.concl.4.ad 4.Ledeſmadiet.c.13.dub.9 .
LES
nem ab Epiſcopo in ordine ad omnes ſubdicos.
Reſpondeo clarè , idem argumentum poſſe for-
tius ficri , vt Parochus illi poffet committere iu-
19
riſdictionem : nam , li prærequireretur approba-
tio vniuerſalis ,ad quid deſeruirec iuriſdictio data
à Parocho,cum iam haberet illam abEpiſcopo?
Reſponderur ergo,ad multum deſeruire. Primò ,
quia approbatio fecundùm ſe non affert iuriſdi.
&tionem : & potuit Epiſcopus approbare , non : ad illas alias : ad quam limitationem potuit Epi
dando iuriſdictionem ; ſed permittendo,vt à Pa-
rochis , vel aliis pofler eam accipere , prout ple-
1
rumque faciunt approbando , vt poſſit adire
confefliones de conſenſu Parochi. Secundò,
quia , licèt Epiſcopus det iuriſdictionem ; non
- tamen ad calus fibireſeruatos,ad quos datur re- familia perſonarum honeftarú ,& c.Requiritur er
gulariter per Bullam ,aut lubileum . Terciò, quia
mulcò minùs Epiſcopus dat facultatem ad cafus
reſeruatos Pontifici , ad quorum plures, vel ferè
omnes datur per Bullam ,aut lubileum .
Secundò arguunt,quia ex noſtra ſententia fe-
queretur , non poſſe tempore lubilei eligi Paro-
chum alterius parochiæ : quia hic non eſt ap
probatus ab Epiſcopo , niſi pro tali parochia de-
terminata.Ita arguit Bonacina loco citato. Sed re-
torqueri poteſt clarè contra ipſum : nam ipſe
non negabit,poſſe Parochum committere alteri
Parocho confeflionem ſuorum fubditorum ; &
redo tamen non concedet , extra lubileum, poffe Pa- cur requiri,nempe,iudicari idoneum,& approba
rochum confeffiones fæminarum committere ri: ergo, ſicutnon fufficerer iudicari ab Epiſcopo
ei Sacerdoti ſæculari , qui folùm eſt approbatus : idoneum , niſi eum approbet ; neque etiam fufi
ad confeſſiones virorum. Non ergo arguitur be-
CA
nè à Parocho ad alios : quia , vt ſupra vidimus,
Parochus eo ipſo approbatur vniuerfaliter ad
T
quo oinnes confeffiones excipiendas,fi ei detur iuril-
dictio ab iis,ad quos pertinet: nam
osy parochiale poniturà Tridentino pro beneficium
approbatio-
: num.7 .
Contrarium
ten ne vniuerſali : ij autem , qui non ſunt Parochi,
pendent ab Epiſcopo , quipoteſtcos vniuerſali-
ter , vel partialiter approbare , prout ipfe iudica-
uerit .
s, &
22 .
Tertiò arguit idem Auctor : quia approba-
tio diſtinguitur à iuriſdictione , neque in Con-
dood feſſario eligendo per talia priuilegia prærequiri-
tur iuriſdictio ab Epiſcopo data;hanc enim con-
fert Pontifex : fed folùm , quòd fit approbatus.
ON Hoc etiam argumentum retorquetur : quia ,nec
in illo, cui Parochus cornmittit confeſſionesſuo.
Cull
Sect. I. 503
rum ſubditorum, prærequiritur iurifdi&tio;hanc
enim confert ipſeParochus : ſed folùm ,quòd fit
approbatus abEpiſcopo : & tamen non conce
det , quòd poflit Parochus committere confef
fiones fæminarumei, quem Epiſcopus reproba
uit ad tales confefliones. Certum itaque eft, ap
probationem diſtingui à iuriſdictione : ſed ta
men Papa non vule dare iuriſdictionem , niſi illi ,
qui ab Epiſcopo iudicatus eſt aptus , & approba
tus ad talem confeffionem .
23 .
Hinc conſtat,quid dicendum ſit ad ſimile du Item , fi apo
bium , an , qui approbatus eſt ab Epiſcopo pro probatus sos !
.
vno ſolùm oppido , poffit per Bullam , aur Iubi- ad certum
leum eligi in toto cpiſcopatu. Prima ſententia locum .
affirmat,quam probabilem dicit Fagundez di&to A
C. 2. num . 22. & eam tener Fernandez in exam .
Theolog.moy.part.3 . num.6. Henriquez
lib.6.cap.6. num.7..cap.9
quam.5.8
aliqui limitant, dum
modo non ſit limitata approbatio defectu ſcien
tiæ neceffariæ : quam liinitationem adhibet Ro
driguez in explicatione Bulle Cruciare , dub. s .
Acoſta ibidem ,quaft.39.Petrus Fay di&ta quæft.8.
Contrariam ſententiam tenent Nuñus in ado
dit.ad 3.part.quajt,8.dub.9.ad
3.part.quaft ,8.dub.9.ad 9.argum . Filliucius
tom . I.tra &t.7.cap.9.num.62. Alphonſus de Lco
ne de Iubileo,part.2.quaſt.9.num.20. & alij. Quæ
nobis omninò amplectenda eft propter eadein
argumentaſuprà pofita,quæ pariter inhoc cafu
milicant , cum verè ille Sacerdos non fit appro
batus ab Ordinario ad hanc confeſsionem , fed
ſcopus optimamrationem habere , eò quòdin
tali oppido propter incolarum conditionem
confeſsiones faciliores effent;vel quia alibi,& in
confeſsione aliarum perſonarum haberetfortaſſe
periculum , quod non ſubeſt in tali loco, vel tali
go approbatio,vel vniuerſalis, vel certè reſpecti
ua ad talem confefsionem , vt ad illam pofsit eli
gi per Bullam ,aut lubileum.
Dubitatur quartò ,vtrùm , fi aliquis af probe- 24
tur ab Epiſcopo; ſed tamen interiùs Epifcopus Anin appro
non iudicet cum idoneum ad illud munus, pol. bante requin
ratur iudi.
fit valide audire confeſsiones, & abfoluere . Ra cium inie
tio dubitandi eft : quia Tridentinum vtrumque rius de ſuf
viderur requirere ad valorem , & ve quis validè ficiencia.
abſoluar, duin dicir , neminem poſſe,niſi vel Pa
rochus fit,aut aliàs idoneus iudicetur, & approba
tionem , que gratis detur,obtineat. Vbi duo viden
ciet approbare , niſi eum iudicet idoneum. Pro
pter hoc Bonacina dičta q . 7. pun£t.4. 5.1.1.29 .
dicit , illum non pofle validé abſoluere : quam
ſententiam non improbat Suarez difp.28.feet.s.
tamen affirmat idem Suarez ibi, 25 .
& videtur omninò veruin , & iuxta métem Con
cilij ,in quo planè non agitur de iudicio interno;
ſed de externo, quod per approbationem profer
tur : nam ludex , licèt fortaſſe aliquando contra
conſcientiam ,verè tamen exercet iudicium , cùm
iudicet in fauorem alterius ex litigantibus , & in
omni rigore iudicar cauſain applicandam eſla
huic: alioquin numquam pollet iniuftè iudica-
re,vel contra confcientiam , quod eſt contra on
nes Thcologos , & Iuriſtas. Iudicium ergo folùm
fignificat prolationem fententiæ , quæ certè ſen
tentia
 504 De Sacramento Paenitentiæ .
tentia eſt,& actus iuridicus, licèt fiat contra con-
ſcientiam : quare Epiſcopus approbans Confef-
farium eo iplo profert fententiam , & iudicat il-
lum habendum elle pro idoneo. Vnde à fortiori
fit , illum omninò validè abſoluere , qui reuerà poteft approbare ; ficut poteſt etiam cætera,quæ
idoneus eſt , & approbatus ab Epiſcopo , licèt ' non ad ordinem , ſed ad meram iuriſdictionem
Epiſcopus putaret,eum non eſſe idoneum . pertinent. Idem dicendum eft de Capitulo,Sede
Addo , licèt requireretur iudicium internum vacante , ob eamdem rationem ; ac denique de
Epiſcopi vltra approbationem externam , non ef-
ſet idem dicendum de examinatore : nam , licèt
hic interiùs non iudicaret idoneum , quem con-
tra conſcientiam approbat ; adhuc accedente
Epiſcopi approbatione,ille haberet totum ,quod
à Concilio requiritur : nam Concilium non pe
tit, quòd iudicetur idoneus ab aliis , ſed ab Epi-
ſcopo : tunc autem Epiſcopus ita iudicaret,
etiam interiùs , licèt deceptus ab examinatore;
èrgo haberet torum , quod Concilium requirit,
vt validè abfoluar.
26. Dubitari poteſt quintò circa eadem verba
An , quòd Concilij, an lit validè approbatus , quinon gra-' Bullam, aut Iubileum à porente eligere Confel
approbatio tis,ſed accepto pretio approbatur: Tridentinum ſarium
fat gratis. enim id etiam videtur exigere. Reſpondetur ta-
cilium folùm perit , quòd fit eftapprobatus
men cum Suarez ibi, id exigi ex præcepto ; non
tamen eſſentialiter ad valorem , quod indicat ille
loquendi modus, qua gratis detur, quæ verba fi-
gnificant præceptum n; eque ad finem Concilij
id neceſſarium erat : itaque ex vi Concilij illud
pretium non reddit inualidam approbationcm .
Dico, ex vi Concily : quia aliundepoflet fortafle
reddi inualida :fi,v.g.pretio accepto approbare-
tạr aliquis ad beneficium accipiendum : iam
enim ipfamet collatio beneficij videretur eſſe li-
moniaca, & per conſequens inualida, atque adeò
non conferretur iuriſdictio : fimiliter , ſi appro-
batio obtineretur à Vicario Pontificis Summi in
Curia , vbi omnia , quæ à Sede apoftolica obti- ' praſenti,difp.28.fect.6. & acriter Vaſquez 9.93.
nentur pro pretio , redduntur inualida ex Bulla
Gregorij XIII . de datis, & acceptis. Cæterùm ,
dum illud vitium eflct occultum ,adhuc valide
ellent abſolutiones propter communem erro-
rem, & titulum coloratuin beneficij, vel appro-
bationis acceptæ : quo caſu Eccleſia confert iu-
rifdictionem propter communem errorem , vc
ſuppono , quod in Parocho fimoniaco omnes
communiter admittunt. Et idem dicendum effet
propter camdem rationem in illo , qui approba-
tionem à Vicario Pontificis fimoniacè obtine-
ret : liquidein non minus iſte haberet titulum
coloratum. Denique multò minùs requiritur,
quòd approbatio fiat in ſcriptis,cùm id à Conci-
Jio nullo modo exigatur ; ſicut neque id requi-
ritur ad facultatem , quæ concedi folct in ordine
ad caſus reſeruatos. Non loquimur tamen de il-
lis ,quæ conceffæ fuerant à Sede apoſtolica ante
Decretum Sanctiflimi Domini Noſtri Vrbani
VIII . quociuſmodi gratias per viuæ vocis ora-
cula conceſſas reuocauic.
SECTIO II .
A q10 Ordinario debeat eſſe approbatus
Confeffarius.
27 . Væſtio hæc difficilis eſt, & perplexa pro
Q pter varia refponfa Congregationis , quæ
circumferuntur. Supponamus priùs, quæ facilio.
ra ſunt.Certum ergo eſt , Epiſcopum folùm ele-
Etum , & nondum confirmatum , non poffe ap-
probare : quia nondum iuriſdictionem habet.
Idem dicendum eſt de Epiſcopo conſecrato, ſed
iuriſdictionem non habente : quia renunciauit
Epiſcopatum . E contra verò Epiſcopus confir
matus à Pontifice, licèt nondum fic conſecratus,
Abbatibus , vel Prioribus exemptis diæceſim
habentibus , & epiſcopalem iuriſdictionem in il
la : alioquin non effet vllus, qui pro ea diæceli
poflet approbare, niſi Papa.
Difficultas tota eſt in affignando Epiſcopo, 28.
vel Ordinario, ad quem ſingulorum approbatio
fpectat, & decernendo,cuius Epiſcopi approba
tio requiratur : in quo variæ ſunt Doctorum
ſententiæ . Prima dicit , cuiuſcumque Epifcopi
approbationem ſufficere, vt Sacerdos poflievbi
! que confeſſiones audire, ſi ei iuriſdictio confera
tur à potente eam conferre , fiue eligatur per
ex approbatis.Ratio
: tum ,quiaabCon
Epi
ſcopis; nec dicit,ab hoc , aut illo determinatè;
quare , cùm lex ipſa lit odioſa, non debet magis
reſtringi, quàm verba ſonant : tum etiam , quia
non poteft cum fundamento affignari , cuius
Epiſcopi approbatio determinatè exigatur pro
pter difficultates, quæ contra fingulas ſententias
id determinantes inſurgunt, vt videbimus . Hanc
tenent Henriquez lib.7. de Indulg. cap.12.1.4.6
lib.6.de pænit.c.6.num.7. in gloffa, Litt. A. &
multis adductis Dian. I. tom. tract. de Bulla Cru
ciata , refol.7.Ó tom.2 . tra £t.4.de Sacrament.re
folut.fo.
Hanc ſententiam impugnat latè Suarez in 29. Со
Со
reducit approbationem requifi
art.3.dub.4.quia
tam à Concilio ad meran cæremoniam , fi fuffi
ciat pro toto mundo approbatio vnius Epiſcopi,
quicumque ille fit ; & quilibet Epiſcopus pof
fet omnes Sacerdotes totius mundi approbare.
Cæterùm , quidquid fit de huius fententiæ pro
babilitate tempore præterito ; nunc iam non vi
detur poſſe vllum habere locum poſt Decretum
Sanctiſſimi Domini Noftri VrbaniVIII. edis
tum anno 1628.quo reuocauit omnia priuilegia,
& licentias audiendi confeffiones fine approba
E
tione ab Epiſcopis diæceſanis , & abique exami
g
ne facto ab Ordinario : & fi quæ erantpriuilegia
contraria cuiuflibet Ordinis , vel Congregatio
nis , omninò abſtulit : quia aliqui fortafle præ
tendebant per communicationem ſe habere tale
priuilegium , vt femel approbati in vrbe à Vica
rio Papæ , cenſerentur approbati in toto orbe
abſque nouo examine. Quod quidem priuile
gium ego numquam apud aliquem Ordinem
inueni : apud Congregationem verò Oratorij de
vrbe,de qua rumor ſparſus fuerat, inueni Bullam
Sixti V. quam refert ad litteram Antonius Nal
dus,Clericus Regularis, in Summa,verbo,Confef
fio ,num.39. in qua inter alia priuilegia , pro quo
rum perpetua confirmatione inſtabat Sanctus
Philippus Nerius, erat hoc,vtapprobati in vrbe,
non indigerent alia approbatione extra vrbem :
quod quidem concellit Sixtus V. ſed talibus
verbis, quibusgratia redditur ferè inutilis, nem
pe, vtfemel, præuio examine, in vrbe approbati
poſsint abſque alio examine audire vbique cort
feſsiones deconſenſu Ordinariorum .Noitra eciam
Societas
 Diſp. XXI. " !!
Sociotas facultaté habuit,ve ſemel approbaripof-
fent audire confefliones in itinere , & tranſitu in
iis locis,in quibusnon adeffet Epiſcopus,nec eius quodConciliú requirit,vevbique pofliteidemá
Vicacius:quæ non erat facultasilla,ad quáPonri- dari iuriſdi& io in foro ſacramétali; quod latè ex
fex alludere videtur in illo Decreto audiendi con
feffiones liberè vbique, abſque noua approbatio-
ne. Ex illo autem Decreto arguitur iam efficaci
ter, & à fortiori,fietiam ex priuilegio non licet id
facere,quantò minus de rigore iuris ſufficiet vni-
caapprobatio pro toto orbe iis , qui nullo priui-
legio potiuntur ?
30
.
Sccunda ſentencia docet,requiri approbationé
Epifcopi loci , in quo fit confeſſio:quá tenet Gu-
101.
1
tierrez lib.1. can.g.c.27.n.6 .& feqq. quia ad Epi-
ſcopú loci pertinet prouidere Confeſſarios ido-
neos comorantibus in eo loco. Hanc ſententiam
impugnat Suarez d .fe &t.6.n.4 .quia , fi ciuis Ro-
manus, v.g.exiſtens Tuſculi,inueniaribi Confef-
ſariú Roma approbatum , & habenté licentia, &
iuriſdictioné à Vicario vrbis , poterit ibi ei confi-
teri , ſicut poffet etiam ibi confiteri ſuo Parocho
Romano, li ibi eum inueniret , & ficur quilibet
poteſt confiteri ſuo Epiſcopo , etiam extra ſuam
diceceſim : non ergo requiriturapprobatio ſem-
per Epiſcopi loci,in quo fit confeffio.
37 . Ideò alij tertiò dicunt,requiri approbationem
Epiſcopi non locimaterialis,ſed penitétis,cuius
cófeflio auditur. Magis enim pertinet ad Epiſco-
pú cura de lubditis , quàm de loco ; atque ideò
oportuie dare illi auctoritaté approbádi,& repro-
bandi Confeſſarios proſuis ouibus. Pro hacſen-
tentia affert Suarez n.s.Auctores, & argumenta
Coro multa; & oftendit ſe in illa valdè propenſum , niſi
ab ea ipſum deterrerent aliqua reſponſa Congre
gationis ,quæ illi videntur aduerſari, & quæ ibi af-
2 Congreg. fert n.6. 7. quorum primum tale eſt :Sanctiſ.
Concil.
.
D.Nofter declarauit, tépore Iubileipoffe omnes Re-
gulares confiteripeccataſuaSacerdoribus approba-
tis ab Ordinario ad andiendas confeſiones: in Bulla
enim non fit mentio, niſi de Ordinario corã ,qui au-
dituriſunt confeſſiones , now antē de Ordinario pe-
nitentium . Vbi Pontifex videtur declarare, quòd ' habet , negotij cauſa comorerur Neapoli per iné
13. verba illa, approbatus ab Ordinario, vbicúque in- ſem , nó poffit ab Archiepiſcopo Neapolitano ap
ueniantur,intelligidebent de Ordinario,non po-
nitentis, fed Confeffarij : nam eadé verba funt in
Concilio, & in Bulla lubilei : crgo,ſi in Bulla lu-
bilei debent ita intelligi , cúdem ſenſum habebúr
in aliis locis. Secundum reſponſum Congregatio-
Ead. Con- nis eſt in hæc verba:Sanctil.D : N . andita relatio-
greg. neCongregationis declarauit, Epiſopūvigore pri-
silegy, de quo in c.fin.de pænit.c remiſſ. non poſſe
12
fibieligere Sacerdotēſibinon ſubditū ,quià proprio
1
Ordinario nonfueritadhuc adformā huius Decreti
admiffus , feu approbatus ad audiendas confeſiones,
The
Ex quibus verbis à fortiori argui videtur,femper
requiri approbationé Ordinarij ipfius Cófeffarij:
ile
em ná, li Epiſcopus ipſe nonpoteſt confiteri ei,qui à
de proprio Ordinario non eſt approbatus,minus po-
1m
terunc id facere alij inferiores. Si autem ſufficeret
AL approbatio Ordinarij pænitentis , poſſet Epiſco-
pusillu Sacerdotem priùsapprobarepro tota ſua probatum ab Ordinario.Quæ verba Emman. Ro
diæcefi, & cunc confiteri illi, cùm ipſe lit vnus de
10
diæcefi, pro qua eft iam approbatus.
32 . Propter hæc ipſe Suarez quartò opinatur , à
17:
Concilio exigi approbationé Epiſcopi,qui ſicOr-
us
dinarius Confeffarij : quod hæc Romana reſpõſa
cóuincere videntur. Addit tamen nomine Ordi-
-
narij non intelligi Prouincialé,aut Prælatú ipſius
ti
Religioſi; ſed Epiſcopos,quibus Conciliú ſúbdi-
111
dit quoad hoc ipſos etiã Regulares:ille auté dici-
25
tur Regularium Epiſcopus,in cuius Diceceli Re-
P.Joan deLugo de Pænit.
Sečt. II. 505
gulares habent ſuú domiciliú. Hincinfert, Sacer
dotéapprobatum àſuo Ordinario habere totú ,
plicat f«Et.7.quod tamen intelligitsquandiu ma
net fubditus illius Ordinarij: na, fi mutato domi
cilio ,iã non eſſer ſub illo Ordinario ,ſed ſub alio,
à quo noneſſet approbatus ; iã non diceretur ap
probatus ab Ordinario,vtdocetn.8 . Vnde Reli
gioſusdomiciliú
etiã approbatus ab Ordinatio,lub quoha
domiciliú mutet, iam non po
bebat ,fi
teft audire confeſſiones fine approbatione illius
Ordinarij,ſub quo domiciliú forritus eft : fi verò 1
domiciliú no muter,licèt contingat;quòdin alie
na diæceſi reperiatur , poterit ibi,abfque alia ap
probatione, eligi perBullam ,vel Iubileum ; quia
verè eſt approbatusà ſuo Ordinario : non tamen
poterit ex vi præciſa priuilegij, quo Regulares
poſſunt audire confeſſiones fæculariú ; hoc enim
priuilegiú conceſſerunt Pontifices cú limitatione;
népe, ſi approbati ſint in illa diceceſi, in qua au
diúr confefliones, quod dixitſe.7.7.n.14.propter
priuilegium , quod Greg. Xtil.conceffit noftræ
Societati, vt fuprà diximus, audiendi Confeflio
ñes,dum iter agunt , abſque noua approbatione
in illo epiſcopatu : ergo, ſecluſo hoc priuilegio,
id fieri non poffet.
Hæceſt ſententia Suarij,qué malè citat Bonac. 33
difp.s.de Secram.9.7.punc7.4.8.1.n.21.pro prima
ſententia;cùin Suarez ea non teneat , ſed aliam di
uerſam . Dicit enim,non ſufficere approbationem
àquocúque Epiſcopo ; fed à proprio Epiſcopo
Confeſſarij,eámquetandiu ſolùm durare,quádiu
Sacerdos manet fubditus illius Epiſcopi : quæ
omnia Auctores priínæ ſententiæ non requirút;
ſed dicunt, ſufficere approbationé Epifcopi,ſiue,
qui fit Epiſcopus Confeffarij, ſiue pænitentis.
Quare hæc ſententia,licèt ex vno capite videatur
elle benigna,& ampla;ex altero tamen eſt ſtricta:
nã ex ea videtur ſequi, quòd fi Sacerdos ſæcula
ris, vel etiã regularis, qui domiciliu ſuum Romæ
probari, & licentia accipere,vtibi audiar cófellion
nes ſuorú ſubditorum , ſaltem îi priùs non fuerat'
Romæ approbatus à ſuo Ordinario:quia Conci
lium exigit approbationé ab Ordinario Cófeſla
rij,qui ( vt vult Suarez )non intelligitur eſſe Ordi
narius loci , in quo auditur Confeſsio. Conſequés
auté eſt incredibile, & contra praxim.Ná Epiſco
pi , vt dent licentiá audiendi confeſsiones, etiam
Sacerdotibus exteris, & hofpitibus, nó attendút,
nec quærunt,an fint priùs approbati,vel an vene
rint cum animo permanendi,vel reuertendi; fed
folùm ,an fint,vel non ſint ſufficientes.
Secundò affertur concra eamdem fententiam 34 .
aliud reſponsú Congregationis , conſulente Ar
chiepiſcopo Valentino in hæc verba : Congregatio Congreg.
Concily reſpondet,approbarü ab alio,quàm à Valē- Concil.
tino Epiſcopo,in Diæceſi Valentina,non cenſeriap
drig.in expoſitione Bulle Cruciara, s.s.teftatur, ſe
legiſſe in epiftola miſſa ad prædictum Archiepi
ſcopum , & Patriarcham.Propter quam reſponſio
nem Bonacina,vbi fuprà, cenet, requiri approba.
cionem Ordinarijloci, in quo fit Confeſsio : fed
non refpondet ad difficultatesfuprà pofitas con
tra illam fententiam .
Ego exiſtimo,omnia hæc vera effe, & requiri 35
approbationé Ordinarijipfius Confeſſarij, cám
que approbationem folùm durare , quandiu ma
Vv net
 506 De Sacramento Pænitentiæ .
net ſab illoOrdinario; atque adeò,li domicilium
mutet rcquiri nouam approbationem noui Ordi,
narij ; imò,etiamfi,vt hofpes,ibiperegrinetur,nó fit audire confeſſiones ; cum hoc tamen difcri
poffecligiper Bullam , aut Iubileumlinc appro- mine,quodapprobando ſuum ſubdicum ,ille iam
bationeOrdinarij illius loci, nec quoad hocdif-
ferentiam elle imterregularesabfoluentes virtute
Iubilei,autvirtute fuorum priuilegiocum ,vt con
cendebat Suarcz: neque his aduerſari aliquod co-
ſponſum Congregationis,fi eiusyerba benè ,& in
ſenſu formali,veita dicam ,veliuridico intelligá- teſt fuos fubditos abſoluere abſqucapprobatione
cur. Debec itaque intelligi Ordinarius, iuxta lub-
iectam materiam, non ille, cuiratione domicilij,
aut originis Sacerdos ſubeſt ; ſed , cui ſubeſt in
ordine ad hoc miniſteriú audiendi Confefliones
calium perfonarum :plerumque enim peregrini,& iam audir eas confeſsiones approbacus à ſuo Oc
hoſpites ſubdunturIudiciordinario territorij, in
quo verſantur, & eius legibus,vtlatè probat cum
communi ipſe Suarez com.1. de relig.lib.2.c.14 .
n.9.Et licèt alijdicant,peregrinosnon ligarilegi-
bus loci,in quo verſantur; quod ſequitur Thom .
Sanch.lib.1, in Decalog.c.12.n.38.ipſe tamé n.36.
& 1.38.in refponfione adſeptimum argumentum ,fa-
tetur, cos ligarilegibusillis, quarum tranſgreſſio Sacerdos ille Romæ commoratur,non eft fubdi
cederet in peculiare damnuin illius loci , in quo
verſantur, & quoad hoc eſſe ſubditosludicis,vel
Prælati illius loci. Quare,cùm mulcum interſit,
quòd oues huius Epiſcopi habeant Confeflarios
idoneos,pertinet ad iplum iudicarc, & prohibere
in hac materia pro bono ſuigregis; & in hacma-
teria peregrini etiam Sacerdotes poflunt illi ſub-
iici, atque ideò ſubduntur illi, tamquàm ordina-
rio,ad qué pertinet iudicium de ſufficiencia Con.
feffarij pro ſuo grege deſtinandi. Vnde, licèt sa
cerdos peregrinus approbarus fit ab Ordinario ſui
domicilij ; non tamen eſt approbatusà ſuo Ordi- lum pro ſuo Ordinario in ordine ad illud mini
nario,li non approbatur abOrdinario huius loci: ſterium .
quia Ordinarius fuus in ordine ad confefliones.
huius dicecelis audiendas eft folus ille, cui in or-
dine ad hoc munus ſubditur ; & à quo , ſi in hac
materia deliquerit, poterit puniri,tamquàm à ſuo
ludice, & Ordinario in hac ferie caufarum . Me-
sitòergo reſponſum fuit à Congregatione , non
poſſe audire confeſſiones in epiſcopatu Valenti-
no eum , qui ab Epiſcopo Valentino approbatus
non eſt : quia ille non est approbatus ab Ordina-
rio ,id eſt, ab illo,quiin ordine ad cale miniſteriú
eft eius ludex ordinarius. Nunc iam videamus ,
quomodo iuxta hæc principia benècohæreant, &
concilientur omnia , quæ videbantur difficulta-
tem ingerere .
36 . Hinc ergo infero primò,Epiſcopú Oſtienſem ,,
Epifcopus, v.g.poſſe conficeri Sacerdoti Romano,dum eſt in
dum eft in fuo epiſcopatu:quia poteſt eum ibi approbarepro
ſuo epiſcopa
14 , porest toto luo epifcopatu : quare, ſicut eſtaprus ad ac-
confiteri Sa- cipiendam iuriſdictionem fupra omnes alios ibi
serdori alte cómorantes ; ſic poterit eligi ab ipſo Epiſcopo in
rius epifco- fuum Confeffarium . Nec huic doctrinæ aduerſa
Pretoria.
quomodo.
tur illa reſponſio ſuprà adducta ; ná ibi ſolùm di-
3
citur,non poffe Epiſcopum cligere Sacerdoté libi
non ſubditum in Confeflarium ſuum , qui à pro-
prio Ordinario non fuerit approbatus:quod qui-
dem vcriflimum eſt. Sed in caſu propoſito , non
eligeret non ſubditum ; ſed lubditum :quia, dum
cſtin ſuo epiſcopatu , eſt ſuusſubditus in ordine
ad audiendas confeffiones; atque ideò non eligit
eum , qui non fit approbatus ab Ordinario, cùm
ipſe fit eius Ordinarius tunc in ordine ad audien-
das confefliones in illa diæcefi.
37 Rcfponfio ergo illa habet locum ; vel,quando
Epiſcopus non habet territoriuin; vel,quandoeſt
extra illud in territorio alieno : tunc enim , licèt
poffitapprobare fuos fubditos,imòctiá non ſub
dicos in ordine ad ſuam diæcelim , & vt in ea pol
chapprobatus ab Ordinarioſuo; atque ita &ibi
inueniat aliquos fubditos lui Epiſcopi , poretic
ctiam ibi cotum confeflioncs audire, abſque alia
approbatione Ordinarij illius loci, in quoeſt:quia,
ficut Epiſcopus ipſe extra ſuum cpiſcopacum po
alterius ; ſic ſubditus Epiſcopi poteſt ex eiuscón
miſlionc, & approbatione,coldem abloluere:quia
in ordine adeorú confeſsiones Epiſcopus Oſtie?
ſis eſt ordinarius , atque idcò Sacerdos Oſtienſis C
dinario, ſcilicet,ab eo , qui eſtſuus Ordinarius in pe
ordine ad illas confeſsiones. Quando verò Epi
( copus Oſtienſis approbaret.Romæ Sacerdotem
Romanum proſuo territorio Oſtienſi; ille Sacer AL
dos pollet quidem in Oſtienfi epiſcopatu audire PP
confeſsiones; non tamen poffet Roina audire
confeſsiones ciuis Oftien lis,qui ibi effet: quia ,dú
tus vllo modo Epiſcopi Oſtienſis , nec poteft ab
illo puniri , vel iudicari ; ſed ſolùm , dum eft in
Oftienfi epiſcopatu:non eft ergo túc approbatus
à fuo Ordinario ad illas Confesiones, nifi lit ap
probatus abOrdinario Romano:ſed ,quando ve
niet ad cpiſcopatum Oſtienſem , tunc incipict
eſſe approbatus à luo Ordinario, ex vi appro
bationis prætericæ Romæ fa &tæ ab Epifcopo
Oſtienſi , & adhuc virtualirer manenris : quia
tunc incipit eſſe ſubdicus illius , & ſubiacere
cius foro , & correctioni , atque adeò habere il
Vnde infero fecundò , neque ipſum Epiſcopú 38.
Oſtieniem, dum eit Neapoli, poſle confiteri Sa- Epifcopus
cerdoti non fubdito ,niſ lic approbatus à ſuo Or- epifc
exiraopatu
fuums
dinario : quia, ſicut non dat illi approbationé pro non poteft
tempore præfenti proſuis ouibus; ſed pro tépore, confilarisa
quofuerit in luo epiſcopatu ; ſic necpoteft dare cerdotifibi
pro ſe ad hoc tépus, cùm nunc ille Sacerdos non non fubdito,
lit approbatus ab vllo ſuo Ordinario; ſcilicet,nc- prob
nifiatur
fit apo
à
que à Neapolitano,vt fupponitur; nec ab Oltieli, juo Ordina
quia ille nunc non eft vllo modo ſuus Ordina- rio
rius. Poſiet ramen Epifcopus O ſienlis Neapoli
confiteri Sacerdoti Tufculano ibi ad breue tépus
commoranti,licèt non eflet approbatus ab Ordi
nario Neapolitano ; lcd ſolum ab Epiſcopo Tu
fculano:quia ille verè eller approbatus à ſuo Or
dinario , cùm non definat effe fubditus Epiſcopi
Tuſculani ex eo,quòd ad breue tempus Neapoli
cõmoretur: Epiſcopus autem Oſtienſis vigore fa
culcatis, quæ Epiſcopis coccditur in d.c.fin.depæ
nir.“ remiſ poteſt libi eligere Confeffarium ido
neum , qualis eft ,qui eſt approbatus à ſuo Ordi
nario ; cum aliunde non lic alius Ordinarius ,
ad
quem pertineat prouidere Epiſcopo Oſtien
fi de Sacerdote idoneo, cùm Epiſcopus Oſtien
fis non fit quoad hoc ſubdicus Epiſcopi Neapo
litani.
39.
Infero tertiò , idé dicendú eſſe, licèt Epiſcopus
Oſtienſis approbafler Sacerdotem Romanum , erlicèt:
as in deine
fuo
dum erat in ſuo epiſcopatu : nam Sacerdos egreſ epifcopatы,,
fus, & rcuerſus Romā,nó poffet Romæ abſoluere approbaffet
ciuem Oſtienfem ibi commoranté ,fine approba- Sacerdarem
tione Ordinarij Romani;ncque etiamipfum Epi- ſcalteriusepi
opatu . .
ſcopum Oſtienſem Romæ pofteà cómorantem:
quia eo ipfo , quòd Sacerdos Romanus fit extra
territorium Oſtienſe , iam non eft fubdicus vllo
modo
 etia
desti
ny
m Diſp. XXI . Sect. II. 507
c tamen tu
modo Epiſcopi Oſtienfis :ergo iam non eſt ap- dinario ,debet feruari cadem omninò proportio.
probacus à fuo Ordinario , quatenus approbatus Infero fextò , Confeſſarium regularem codem 42.
fuit ab illo : quia iam ille non eſt ipſius Ordina- etiam modo,ſicut fæcularein , indigere approba- Quis debeat
atqueitalih rius. Idem dicendum eft de Sacerdote Oſtienſi tione illius Epiſcopi,in cuius territorio vule audi- approbare
iſcopi,oprema approbato ab Ordinario Oſtienſi, qui, fi mutet teconfeſsiones:quarc,liipſe domiciliú fuum ha- Regulares.
ire, abans bitationis habeat in illo cpiſcopatu, poreſt appro .
domiciliú , & trásferat ſe Tuſculú , iam nó eſt ap-
quoeke
piinlcopatunng probatus àſuo Ordinario,niſi approbetur ab Epi- bari,ſicut Clerici ſçcularesſubditi illius Epiſcopi:
ſcopo Tuſculano;atqueadeò neque ciué Oſtien- & pofteà, dum illud domicilium retinet, poterit
e appropriate ſein Tuſculi comorantem poffet audire: quia,ne- , etiam excra epiſcopacú abſoluere ſubditos illius
telt es eius
abſoluere quein ordine ad illú habet approbationem à ſuo Epiſcopi: quia in ordine ad illos eſt approbatus à
n Ordinario, cú OrdinariusOſtienſis per mutatio- fuo Ordinario , cùm adhuc retineat domicilium
piſcopusok né domicilij iam nó fit ampliùs eius Ordinarius. ſub illo Ordinario.Si verò mutet domicilium , in
cerdos Oliv:a 40 . Infero quartò, Sacerdotem Oſtienſem approba- diget noua approbatione illius , ad quem vadit:
Datus alto : Confeſſarius cum ab Epiſcopo Oſtienſi,fi Tuſculi comoretur, quia, cùm ille priordeſinar elle fuus Ordinarius,
Ordinati: vnius epi non folùm non poffe ibi audire ciues Tuſculanos non manebit virtute prioris approbationis appro
fcopatus non
Lindo vero la poteftaudire line approbatione Epiſcopi Tuſculani;ſed neque batus à luo Ordinario. Denique,li ſolùm obiter,
nx Sacerdotis pænitentes Albanéſes ſine eâdéapprobatione Epiſcopi Tul- & ve hofpes tranſit per alium epiſcopatum ,adhuc
enfi ; ille Saint alterius cu-
jufcumque culani: & hoc, etiáfi virtute Iubilei,velperBullá indiget approbatione nouailliusEpiſcopi, vt ibi
ſcoparu a abſque ap poſlene eligere ſibi Sacerdoréapprobatú ab Or- poſsit audire cófeſsiones. Quia,licèt fit approba
Roma probatione dinario. Ratio eft :quia, licèt illeSacerdos poflet ius à luo Ordinario,hoceft,ab Epiſcopo ſuidomi
ni eller:qui Ordinarij. Tuſculi audire ciucm Oſtienſem ,eòquòd eft ap- cililinó eſttamé approbatus abOrdinario,cui núc
ononelting probarus à ſuo Ordinario ; id tamé idcò eſt,quia ſubeſt ,& ad qué pertinet approbare in ordinc ad
nec potri manet adhuc ſubditus Ordinarij Oſtieſis, ad qué ſuum gregein :quare pro hoc loco non eſt appro
m , dum et pertinet iure ſuo approbare ſuos ſubditos in or- barus å ſuo Ordinario , qui eſt ſolusEpiſcopus
tic approx. dine ad confeſſiones ſuorú ſubditorum , qualiseſt huius loci. : nde meritò reſponſuni fuit à Con
mes, nilikua ille ciuis Oſtienſis. Atverò in ordine ad cófeſſio- gregatione,nó pofle in epiſcopatu Valentino au
ed, quandoe nes ciuis Albanenſis , Ordinarius eſt,vel Epiſco- dire confeſsioneseuin,qui non eſt approbatusab
- TUNC IOCH pus Albanenſis,quieſt proprius Paſtor ; vel Epi- Epiſcopo Valérino:quia non eſt approbatus à ſuo
ſcopus Tuſculanus , dum ipſi Tulculi verſantur, Ordinario ,quein ,ſcilicer,haber veOrdioarium ,& ,
, ex vino fiuc ex delegatione racita proprij Paftoris , que cui ſubditur nuncin ordine ad tale miniſterium .
- ab Epicer ex conſuetudine approbata à Prælatis. Ille autem Hoc tamen reſponſum intelligi debet iuxta inté
an entis : 0 Sacerdos, neque eft approbatusab Epiſcopo Al- tionem interrogantis, quæ erat ad confeſsiones il
& lubis
deo haber
banenfi, ve ſuppono ;imò,etiáfi fuiſſet ab co ap- lorum,qui fubduntur Epiſcopo Valentino:quare
probatus ,iain nihil prodeſſet,quia egreſſus ex Al- non eſt contra id,quod diximus, quòd, ſcilicet,fi
ud illudes
banen ſiterritorio,eo ipſo deſinit eſſe ſubditus il- Religioſus manens adhuc ſubditus ' Epiſcopi
lius,vt dictum eſt:neque etiam eft approbatus ab Oſtienſis,commoretur Tuſculi,vt hofpes,poterit
um Edge Epiſcopo Tuſculano: ergo in ordine ad hanc co- ibi abſoluere ſubditos Epiſcopi Ofiéfis, à quo eſt
e confiteriso
atusalos
fellionem nóabeſtEpiſcopo
approbetur approbatus à ſuo Ordinario,niſi
Tuſculano,ad qué nunc approbatus abſquealiaapprobatione Tuſculana:
de quo caſu
peculiari ibi non agebatur ; fed de
robatione ere ſpectar cura huius peregrini in defectum proprij audiendis confeſsionibus vniuerſaliter in epiſco
-d prolépe Paſtoris prouidentis illi Confeſſarium idoncuin : patu Valétino , quæ ferè omnes erant de iis, quo
acpoteit der lubileum aucem , vel Bulla dar ſolùm facultatem rum cura pertinet ad Epiſcopum Valentinum,vel
Sacerdosnary pænitenti eligendi ſibi Confeffarium approbatú ad alios Epiſcopos,à quibus non eſt approbacus,
2); fcilicet ab Ordinario Confeſſarij, fcilicet, cuiusfubditus vel certè quibus non manet adhuc ſubditus ille
nec ab Oiled ſit ConfefTarius, & ad quem fpectar cura de illo Religioſus Confeffarius.
uus Ort fubdito in ordine ad confeſsionem . Infero ſeptimò , cur fueritneceſſarium priuile 43 :
chis Nens Infero quintò ,idem cum proportione dicendú giú illud Greg.XIII.vt Sacerdotes noſtræ Socie . S cieraris
breuerék Quid ad eſſe de approbationé requiſita ad audiendas co- tatis poffent in itinere audire confeſsioncs cú illis Ieſu
dotes Sacer
cur
utus ab Ord confeffiones fefsionesRegularium ,quandoipfi ex lubileo,aut limitationibus:quia ,fcilicet,eo ipſo,quòd ingrelli pollintiniti.
Regularič. facultate à luis Prælatis concella,poflunt ſibi eli- ellent territorium altcrius Epiſcopi , incipiebant nere " audire
pilcopo It
us à luo Of gere Cófeſſarium approbatum ab Ordinario :de- effe illius ſubditi, & habere illú proſuo Ordina- confeſſiones.
tus Erica bent enim conſiderari , perinde ac ſieſent fæcu- rio in ordine ad audiedas confeſliones illius gre
pus Namai lares : & licèr ipli fint exépti ab Epiſcopis; in or- gis :quare de rigorc iuris , & ſecluſo priuilegio
dis vigoreti dine ramen ad hoc ille debet reputari Ordinarius fpeciali,indigerentnoua approbationc,vtpoflent
.C.friinum.dide poar ad approbáduin talem Confeflarium ,quieſet ,fi ibicenſeri approbati ab Ordinario ſuo,cùin reue
Ga pænités eſſet ſæcularis.Quaread audiendawcó- rà iam haberent alium Ordinarium ,à quo in hoc
à luo Ordi feſsionem Religioſi, qui domicilium ſuum habet puncto iudicari deberent..
Tuſculi,requiritur approbatio Epiſcopi Tuſcula- Infero octauò Relig appro
Ordinarios, ni:vel certè,ſiReligi olus ille effet Romæ ,vt ho. aliquo Epiſcopo , ,dú in eiusiofum
epiſcopatubatum
ab 44 .
verſatur, Religious
po Ofics
pus Olticg {pes,per aliquot dies; poſſetabſolui,vel ab iis,qui fiue ve hoſpes,ſiue cum domicilio ; licèt,mutato approbarus
ſunt Romæ approbati , vel ab iis, qui ſuntſub- domicilio ,velteuerſus ad ſuum domiciliú , fi ho- lo aliò abear,
орі Угаз» diti Epiſcopi Tuſculani , & ab ipſo appro- ſpes erat, iã non maneat fubditus illius, & percó. ubi nonfit
Epilcopes bari,ficutdictum eſt de ſæculari.Nam ,quemad- ſequens non poſlic in virtute illius approbationis approbatus,
Romanum, modun Regularis,qui ſubdere ſe vult Epiſcopo, aliqué abſoluere; ſi tamen pofteà redear ad cúde mecipoPoco
veabfoluatur ab co,vel diſpenſerur in iis caſibus, epilcopatum ,recuperare approbationé, (niſi forsá feffernes ; so
dosegrado in quibus Epiſcopipoffunt abſoluere,vel diſpen- , interim fuillent reuocatæ licentiæ ,& approbatio- redeat, apa
cabloluere :
fare cum ſuis ſubditis , debet adire eum Epiſco- nes in co epilcopatu ,)& in virtute illius,abſq;no- probationem
capproba sua pum , quem adiret, fi effet ſæcularis : fic in ordine ua approbationc, potſe audire confeſiones :quia recupéras.
plum Epis ad approbandum pro eius confeſsione , quando iterú fit ſubditus eiuſdem Epiſcopi,à quo ,vel ab
morantem :
us lie extra poteſt eligerc Confeffarium approbatum ab Or- eius prædeceflore fuit priùs approbatus ; atque
P. Joan. de Lugo dePænit. Vv 2 ideò
dicus illo
modo
 508 De Sacramento Pænitentiæ .
ideò eſt iam approbatus ibi à ſuo Ordinario. violatione dam num regno,vel eiusincolisſeque
Huic doctrinæ noftræ obiici adhuc pofſe vi- retur. Sic Sacerdos ille,quádiu eſt Tufculi, habet
detur declaratio illa Congregationis fuprà ad- duos Superiores, quibus obedire tenetur, vnicai
ducta ,qua dicitur , pofle tempore Iubilci Regu- ' que in propriamateria.Vnde,fi eflct lcx pontifi-.
lares confiteri approbatis ab Ordinario : quia in cia, & vniucrlalis prohibens , vc vllus Dux mili
Bulla non fit mentio,nıſi de Ordinario eorum ,qui tiæ poffet cogere aliquem ad militandum ine li
auditureſunt confeffiones ; non autem de Ordina- centia ſui Regis ; tunc Dux ille Hiſpanus, dum
rio pænitentium . Quibus verbis fignificatur , tranſit per Bohemiam , poſſet de licentia Regis
quando Concilium petit in Confeffario,quòd fit Hispani cogere ſuos milites Hiſpanos : milies
approbatus ab Ordinario, non efle ſermonem de verò Bohemos non potlet fine licentia Regis Bo
Qrdinario pænitentis.Nosautem magna ex par- hemi,ad quem pertinet conſulere ſuis ſubditis, &
te recurrere videmur ad Ordinarium pænitentis: cui ſoli fubditur cunc Dux Hiſpanus in ordine
diximus enim ,Confeſſarium aliquando poſle au- ad cogendos , & regendos milites Bohemos. Sic
dire hos pænitentes , & non illos ; quia eftap- ergo lex ecclefiaſtica prohibens,ne aliquis audiat
probatus ab Epiſcopo horum , & non ab Epiſco- confeſsiones ſine approbatione Ordin.xij,intelli
po illorum : malè ergo negatur, Concilium age- gitur de Ordinario Cofetarij; qui li habeat plu
re de Ordinario pænitentis. res,cò quòd commoretur in alieno territorio; de
46.
Confeffarius
Reſpondetur, veriſſimè ita reſponſum fuiſſe: bet intelligi de illo Ordinario, qui cft cius fupe
debetelle quia Bulla lubilei , & Concilium non loquuntur rios in illo actu , & ad quem pertinet gubernare,
appribaisus immediatè de Ordinario pænitentis , fed Con- quod expediat circa talein actionem: qualis cit
atOrdinario feſſarij, quando petunt approbationem Ordina- Epiſcopus Tuſculanus circa Tufculanos, & vter NE
fuo,non pce- rij.Cum
Bisentis. hoc tamen ſtar,quòd ex diuerſitate pæ- que Epiſcopus,Oſtienſis,& Tuſculanus circa ci
nitentium oriarur, tamquàm ex radice, quòd hic ues Oitienies Tuſculi commorante s,
potiùs , quàm ille dicendus fit Ordinarius Con- Hinc infero vltimò, quid dicendum fit, quádo 48.
fellarij ad talem actum.Regula tamc: immedia- Confeflarius haberet domiciliú per æquales anni Quid do
ta ad valorem confcflionis non cft Ordinarius partes in duplici epiícopatu ,v.g.Religiolushabi Confeſſario
commorante
cui Confeflarius
Ordinarius , miniſterium
pænitentis ; ſedordine tans hyemein vno ; æſtate verò in altero epiſco- per equales
Tubordinatur in tale
ad . Pru- patu ; vel alius alio modo haberet duos Epiſco- anni partes
denter autem, & meritò dictum eſt, non fieri ibi pos,quibus ſubeſſet: tunc enim ſi approbatus ef- in duplici
mentionemdeOrdinario pænitentis:quialæpè fetab vno, &inco loco haberet iurisdictionéab <p ſcopata.
pænitentes nullum habent Ordinarium poten- Epiicopo ; non ideò poffet in alio audire confef
tein approbare , quales funt pænitentes regula- foncs, niſieorum , quiperti.. rent ad primú epi
res, &exempti. Aliquando habent Ordinariuin, ſcopatum ; ab aliis verò non poflet eligi virtute
non propriè,fed æquiualenter, vt pænitentes pe- Bullæ, vellubilei : quia , licèt eller approbatus à
regrini, quorum proprius Ordinarius abeft , & ſuo Ordinario , non tamen à fuo Ordinario , cui
fubrogatur eius loco Epiſcopus illius loci. Non fubditur in ordine ad illud miniſterium cxercen
poterat ergo per illa verba ſignificari proprie dum in tali territorio.Ex quo exemplo confirmari
Ordinariuspænitentis :maxiinè cum aliquando poteſt,quod dicebamusde Sacerdotc hoſpite,qui
eius approbatio non fufficeret, ve vidimus, quan- licèt fit approbatus à fuo Ordinario ; indiget ta
do Regularis approbatus ab Epiſcopo Otienſi, men approbatione Ordinarij loci , in quo nunc
cuius iam non eſt ſubditus , vult , & non poteſt cft: quia,ficut ille alius habens duos Ordinarios
audire confeflionem ciuis Oltien Gs Tufculi, vbi debet efle approbatus non folùm ab Ordinario,
non eft approbatus ab Epiſcopo Tuſculano. Me- fed à tali Ordinario ſuo,cui ſubeſt in tali genere
liùs ergo fuit loqui de folo Ordinario Confeffa- cauſarum : fic hofpes,qui habct etiam duos Ordi [,
rij , qui ſemper habet proprium Ordinarium , cui narios,deberefic approbatus à tali Ordinario ſuo,
propriè fubditur in ordine ad talem confeffio- ad talem confeſsione! n ; ita vt Ordinarius , cuius
nem audiendam , tanquàm proprio Iudici , & approbatio requiritur, debeat quidem elle Ordi
gubernatori in deſignandis Confulariis pro ſuis narius ConfeMarij; non tamen quicumque, fed
ouibus. ille , cui Confeflarius- lubeſt reſpectiuè in ordine
47 . Dices adhuc : Verba Bull.e , vel lubileiſolùm ad talcm caufam .
exigunt, quòd fit approbatus à ſuo Ordinario il
le,quieligendus eft : fed Regularis,vel Sacerdos SE CTIO III .
Oſtienſis , qui adhuc manet fubditus Oſtienſi
Epiſcopo,verèeſt approbatus à ſuoOrdinario,fi virim approbatio pofsit negari, velcerté limi
approbatus eſt ab Epifcopo Oſtienſi, cui adhuc tari,cùm datur; vel femelconceſa
eſt ſubditus : ergo poterit cligi Tuſculi à ciue TC10cart.
Tuſculano virtute lubilei abſque alia approba
49.
tione , cùm habeat totum , quod Bulla requitit. Voad primum punctum , certum videtur Approbatio
Reſpondetur ex dictis, illuin in cafu pofito , ha ex iuſta cauſa negarepofle nem exiuſta
bere duos Ordinarios , quibus ſubeſt; nempe, approbationem , fi dcfectus fit ex parte perfonæ, cauſa negara
Oſtienſem , cuius ſubditus eft ratione domicilij; ſiue in doctrina , ſiue in moribus , ſiue in aliquo poreſt Eps
& Tuſculanum , cui ſubeſt , tamquàm ſuoSupe- alio: approbatio enim non debet limitari folùm fcopus.
riori, quandiu commorat Tuſc in ordi ad
ur uli ne ad doctrinam , cùm poſsit aliquis habens doctri
omnia, quæ concernunt bonum Tufculanorum , nam, adhuc non effe idoneus ad audiendas con
atque ideò in ordine ad audiendas corum Con- feſsiones propter ſcandalum , vel propter alia
feſsiones. Sicut miles Hiſpinus, quádo tranſit per pericula , quæ ex tali perſona timcri poflunt.
Bohemiam ,habet duos Superiores;nempe,Regé Secundò certum eſt , licèt Epiſcopus poſsit pro
Hiſpaniæ, cui tenetur obedire ; & Regein Bohc- libito dare , vel non dare luam iuriſdictioncin
mix , à quo puniri potcſt propter delicta ibi com- iis , quibus volucrit ; non tamen poffe pro folo
milfa ,& cuius leges obſeruare tenetur,ex quarum libito negare approbationem perfonæ dignæ
can
 Con . Diſp . XXI. Sect. III . 509
VDictio
n
eam perenti: in hocenimnon videtur procedere &pofteà: Non obftantibus quibuſcumque priuile
per viam gratiæ ; ſed magis vt Iudex, & per iufti- giis. alioquin nunc liceret adhuc Regularibus
tiam . Nam ,ficut habensbeneficium ,vel electus audire confeſiones, licèt Epiſcopusex juſta cau
ID
Cineli ad ipſum habet ius,vt approbetur ab Epiſcopo,li fa approbationem negaret, cùm in illo priuilegio
eſt ſufficiens ; nec poteſt ei approbatiolicitè de- folum requiratur , quòd le Epiſcopo præſentent:
negari: fic omnes alij Sacerdotes, quiex ipfo Sa- quod tamen nemo concedit. Vnde hanc com
Ross cerdotio eligibiles ſunt ad audiendas confeflio- munem fententiam tenent Suarez in preſenti,
nes à Parochis, & per lubileum , aut Bullam ha- diſput.28.feet.s.num .13. Vaſquez quaft. 93.art.
SSB bent iurifdi& ionem à SummoPontiñce ,fi ap : 3.dub.3. Coninch difpur.8.dnb.7.num.58. Filliu.
cdis , probentur ab Epiſcopo , videntur habere ius ad cius 1.tom.tra £t.7.cap.9. num.257. & alij multi,
{
orders petendam approbationem . Quod multò magis quos refert Diana loco citato.
locum habet in Religioſis,qui ex priuilegiis Pon- Ad illud ergo antiquum priuilegium reſpon- 53 .
Sauria tificum habent iuriſdictionem ,fi approbentur:at- dét Suarez , & alij, reuocatum efle in Tridentino :
que,ideò,ficut Parochus ex ipſa electione ad be- quia , cùm Decretum etiam Tridentini fit lex
neficium habet ius ad approbationem ; ſic Reli- conciliaris, & pontificia,quæ vim habet corrigen
I!0; C8 gioli, qui cx priuilegiis Sedis apoſtolicæ ſunt qua- di ſuperiorem legem ,etiamſi in iure contineatur;
stupe ti Parochi delegati,habent ius ad illam approba- & licèt non fiat ſpecialismentio illius , quando
email tionem petendain ,ncc poteft hæc iuftè line ſuffi- verba poſterioris legis hoc requirunt , vtconſtat
alisch cicnti caufa eis negari. ex c.1. 6 2. de Conſtitut. lib.6 . & in noſtro calu,
Beveci So. Hinc oritur primum dubium , an ſi iniuſtè ne- lex illa Tridentini nullius eflet momenti pro Re
circac Negatio in- getur,negatio non ſolùm fit iniuſta,ſed etiam in- gularibus, niſi reuocatum eflet antiquum priuile
injuan. ſie
valida nalida; ita vt perinde ſe habeat, ac ſi fuiffet con- gium . Faciliùs fortafle reſponderi poteſt cuin
quib . ceſla. Ratio dubitandi eft : quia ſententia iniuſta Vaſquez ,& aliis,non fuiffe neceffarium , quòd il
-C $ 12 . non aufertin foro conſcientiæ ius , quod vnuſ- lud priuilegium antiquum reuocaterur : quia il
ashabiki quiſque haberad rem fuam : crgo reprobatio in- lud Colùın erat in ordine ad iuriſdictionem , ad
iufta non habebit effectum coram Deo ,atque id quam obtinendam ab Epiſcopo, ipli præfentabá
cò non reddet inualidas abſolutiones. Cæterum , tur Rcligioſi, quibus li Epiſcopus nolebat iuriſ
Epilor loquendo de Sacerdotibus ſæcularibus , omnes dictionem concedere , Suinmus Pontifex illam
us :
Eoné:5 fatentur,approbatione:n poſitiuè, & re ipſa habi- concedebat : hoc autem non eft reuocatum ; quia
worth
tam,elle requiſitam eſſentialiter ad valorem Sa- Pontifex iam illam concedit, & concellir multis
Tue cramenti:quia abſqueilla , ncc Pontifex intendit Religionibus independenter ab eo, quod conce
Virtue dare iuriſdictionem , nec alius inferior eam dare datur ab Epiſcopis : Tridentinum verò addidit
barcs à validè poteſt; cùm Concilium abſolutè, & gene- conditionem requiſitam ex parte Sacerdotis , vt
raliter decernat, ſine tali approbatione non poſle ci iuriſdictio concedi inrelligatur ; ſeu , vt fit ido
tio,cu confeffiones audiri, aut ad hoc iudicari idoneum neus ad hoc,vt ei,fiue à Papa, ſiue ab aliquo alio
Karte
ha Miniſtrum . Vnde, licèt ſententia fit iniufta , & iuriſdictio delegetur,nempe, approbatio Epiſco
non auferat ius ,id non ſufficit ; quia necefle erat pi, quæ fi non præcedat , Papa proteſtatur , le ex
mite cu
Ecto dare Sacerdoti ius aliquod , quod ipſe nondum indiſpoſicione ſubiecti non concedere ei juriſdi
COC
habebat, vt pofler audire confefliones , quod ius ctioncm : quæ conditio introducta fuit de nouo
per tententiam iniuſtam non acquiſiuit, licèt per à Concilio Tridentino , & circa eam non habent
nanos illam nullum ius perdiderit . Religioſi eiuſmodi priuilegia .
inario, si . · De Religioſis verò Mendicantibus, & iis, qui Aducrtu tamen primò , fi Epiſcopus abfque 54
senere Quidine- eorum priuilegiis fruuntur, eſt ſpecialis difficul- cauſa ſuficienci ciulinodi Regularcs non appro
getur Reli .
tas propter quædam priuilegia eis concella à Bo- bet,vel nolit ad eximen admittere,iniuftè proce
Torto, givjis.
nifacio Vilj. in Extrauagant), Super cathedram . dere contra ius , quod prædicti Religioli habent
CUMS
Oidi
deſepulturis ; vbi conceditur, quod , poftquàm adaudiendasconfefliones : quod inneritò nc
Generalis , vel Prouinciales peterent facultatem gaſſe videtur Fagundez libr. 7. de ſecundo prace
6,61 ab Epiſcopo ad eligendos Confellarios, & clectos pro Ecclefia, cap.2.num.14. & expreſsè conccdit
ordic Epilcopo præſentarent ; fi tamen Epiſcopus eos Vaſquez difteart. 3.dub.s.um.s. vbi addit, non
nollet adınittere,haberentur pro admiſſis, Ponti- effe caufam ſuficientem ad negandain approba
fice cos ex tunc admittente : quod Clemens V. in tionem , ſuperfluitatem , fi aliàs Religious eflet
Concilio Viennenſ ,relato in Clement. Dudum . de idoncus. Et poteſt à pofteriori probari : quia non
Jepulturis,de nouo confirmauit , ablata quadam ſolùm regularis,ſed ſæcularis etiam , quem Epi
Time magis ampla conceſſione Benedicti XI. quæ ha- ſcopus fine cauſa nollet approbare, pollet ad nie
betur in Extrauaganti,Inter cunétas.de priuilegiis. tropolitanuin appellare, iuxta regulam genera
Quare Nauarrusin Summa, cap.27. num.264.ee lem , quòd negligente Epiſcopo , iuriſdictio dc
265. exiſtinat , etiam poſt Tridentinum durare uoluitur ad Archiepiſcopuin , quam cum aliis la
Herui tè probat Thomas Sanchezlibr.3.de matrim. diſ
hoc priuilegium , & fufficere licentiain petitam ,
olle etiamſi negetur : quia illud priuilegium concel-furat.10.num.20.6 ſegg.. diſp.28. riunum.3
m.3.. 4 .
onx, ſuni in duobus Conciliis generalibus, & conten- quod in Religioſis,vt dixi,magis ſtrictè procedit,
iquo magis tum in corpore iuris , nondum videtur fufficien- qui per ſua priuilegia ſunt quaſi Parochi delegati
lim ter reuocatum . Quam ſententiam ſequuntur alij à Sumino Pontifice ad audiendas confefliones.
chri non pauci moderni ,quos refert Diana tom.2 .tra- Quare ,ſicut Parochus electus poller appellare ab
COD Etar.2.de dub.regul.reſolut.24. Epiſcopo nolente eum approbare ablque cauſa
alia 12 . Hæc Nauarri ſententia coinmuniter reficitur, fufficienti;ſicReligioſi ob eamdem rationem pof
uc
& meritò : quia eſt contra ſenſum fidelium , & ſent ab Epiſcopo ad Archiepiſcopum appellare.
pro
contra praxim Ecclefiæ ,& mentem Concilij Tri- Aducrto fecundò , fententiam illam Nauarri, 5
KINI dentini , in quo proculdubio intentio fuit rcfor- & aliorum fuprà relatam , ctiamſi probabilis el
olo mandi has Regularium facultates ; & ideò diétú ſet, ad praxiin tamen parum ,aut nihil poffe con
11.1
fuit : Nullus Sacerdos facularis , vel regularis,& c. ducere : quia facultas illa Prælatis regularibus
P.loan.de Lugo,dePænit. Vvs concella
 S10 De Sacramento Penitentiæ ..
concella exponendi ad confeſſiones eos , quos poſibili, poteſt aliquis idoncus eſſe ad audiendos
præſentatos Epiſcopusnollecacceptare ; concella viros,& non fæminas propter minorem grauita
quidem fuit cum multis limitationibus , quæ ha- tem,aut propter iuuenilem aſpectum ,autpropter
bentur in diéta Clementina, Dudum.de ſepulturis; aliquam luſpicionem de ipſo cóceptam : ergopo
præfertim , quòd renuente Epiſcopo aliquem ex teft iudicari aptus ad illas confeſiones, & non ad
libi præſentatis admittere, Prælarus regularis aliú iltas; ergo non eſt idem approbare ad aliquas, ac
illius loco debeatſubrogare. Item ,quòd no plu- approbare ad omnes.ltem,poteft aliquis aprus el
res præſententur Epiſcopo, quàin ſintneceſſarij; fe ad confefliones puerorum,vel ruſticorú,& non
Sed numerus,inquit,perſonarum aſſumendarum ad ad confeffiones mercatorum , vel ludicum , qui
buiuſmodi officium exercendum ,effedeber,provtuni- difficiliores caſus habent: non ergo conſiſtic ita in
La
uerfitas Cleri, populi, ac multitudo, velparcitas indiuifibili iudicium approbationis, vt non poſſit
exigit eorumdem. Quæ limitatio,licètſolùm pro- diuidi,& approbari aliquis ad vnáfamiliam,velad
vnú
cedat quoad priuilegium ibi conceſſum , & non genus perſonarú,quin approbeturad omnes.
de facto , quia de facto Religioſus idoneus ius Magis difficile hoc eſſe videtur in limitatione 18.
habet,vtapprobetur, licèt non fit neceflarius, vt ad certum tempus: quomodo enim poteſt eſſe, vt
fupra vidimus;quitamen volunt vti priuilegio il- ille,quihodic aprus eſt, cras non fit aprus ad au
lius Clemencinæ, deberent illo vticum illa limi- diendas confeffiones ? Cæterùm , neque hoc re
tatione ibipofica. Poteft autemEpiſcopus ſem- pugnat,loquendo faltem de poſſibili.Primò,quia
per,aut ferè ſemper dicere, fe nolle approbare il- fieri poteſt,vt propter neceſſitatem ,&concurſum
los Regulares; quia pro numero pænitentium il- pænitentium iudicetur idoneus pro hac hcbdo
lius locinon ſunt neceffarij plures pro nunc: cuius mada aliquis,cui propter morú leuitatem ,autaliú
contrarium in praxi probare difficillimum erit,at- vitæ defectum ,nó poflet prudenterEpiſcopus fi
que adeò in praxi nó video, quomodo poflit vti- dere longiori tépore:ſicenim Eccleſia pro mortis
lis eſſe illa ſententia,cuius affertio aliunde nó de- periculo prudenter cófidit omnibus Sacerdotibus
ſeruit,nifi ad irritandos, & exacerbandos Epiſco- abſoluendi facultatem ,quibusſine illa neceſſitate
porú animos contra perſonas regulares, quæ quò nő fideret.Secundò ,quia poteft effe perſona talis,
magis excutere à ſe volunt iugum Epiſcoporum de qua prudéter timeatur,quòd habita ſemelap
hac in parte; eò magis ab ipfis Epiſcopis adſtrin- probatione,non amplius curabit de ſtudio necel
gunrur experiri eorum poteftatem : è contra ve- Tario ad illud miniſterium , vnde poft aliquod té
rò,quò magis ſe Epiſcopis hac in parte fubiiciunt, pusobliuione,& aliis curisobruerur illa doctrina,
& oſtendunt fe ab illis dependere , eò experiun- & notitia, quam nunc habet,& redibit ad priſtina
tur illos magis benignos,& maiori cum libertate, ignorantiam: non poteſt ergo ille prudenter núc
& pace ſua miniſteria poffunt cum maiori proxi- iudicariaptus ad audiendas confeſiones per torá
moruin fructu ac ædificatione exercere. vitam ;fed pro hoc anno, quandiu non perdit do
Etrinam moralem,quam nunc habet in prompru:
3.1.An poßitapprobari Confeſſarius cum limi neque hiccaſus metaphyſicus eſt,ſed quein expe
tatione adrempus,adperſonas,& c. rientia ipſa frequentius probat , quàin oporteret.
Tertiò,quia poteft etiam contingere, quòd Epi
56.
7.Portel in dubiis reg.verb .Confeffor ,8.1 3.&
; ſcopus habeat notitia de probitate , & idoneitate
alicuius fufficientem quidem ad probandum , &
probabile dicit Villalobos in Summa,tom .1. tract. ad experiendum illum ;non tamen ſufficiétem ad
9. diffic.5 3. 7.2. qui omnes loquuntur deRegu- approbandum in perpetuu.Certum enim eft,nii
laribus , quos dicunt , non poſſe cum limitatione nùs requiri ad primum , quàm ad ſecundum : mi
approbari , nec pofle communiter dari cauſam iu- nùs enim requiritur,vr aliquem in famulum reci
ſtam talis limitationis ; quia vbique eligitur in Pa- pias, qué,ſinon placeat,poliispofteà eiicere,quàm
rochum Sacerdos fæcularis vigeſimoquinto æta- ve in coniagem , quein lemel acceptú relinquere
ris anno, & conſequenter approbatur fine limita- non poflis.Minor etiã notitia ſufficit ad recipien
tione ad confcfliones virorum ,& fæminarum ,& dum Nouitium ,quàm ad dadam ei profeſsioné.
pro tota vita: cur ergo Sacerdos regularis non erit Sic minor noritia lufficit ad probandum Confef
idoneus ad audiendas faminas ante quadragefi ſarium per aliquod tépus, quàm ad confirmandú
mum ætatis annum . illú in perpetuum :non ergo repugnat,loquédo de
97 Contraria ſententia cómunis eft , quam praxis poſsibili,talis modus approbádi ad tépuslimitatú.
59 .
Epiſcoporum approbat, & fequuntur Suarez difp. Hinc infcro primò, non debere damnari appro Approb atio
28.fe&t.7.n.19.Vaſquezqueft 93.art.3.dub.5.9.4. bationem cum eiuſinodi limitationibus ab Epi- iam ab
Nauarrus in Summa,c.4.n .10.0 11. Fagundez fcopis datam ,tamquàm iniuſtam ,etiam refpectu Epiſcipis tä
dicto c.2.n.1. Dianatom.2. tract.2.dedubiis regul. Regularium :poſſunt enim defacto interuenire, limitazioni
reſol.25.Et quidem ,ſuppoſitis iis,quæ dicta ſunt, velomnes,vel aliqua ex rationibus adductis, vel bus, non
certum videtur,limitationemillam ,ſiueiuftè,fiue aliæ fimiles,quibusprudentermoucaturEpiſco- damnanda
iniuftè apponatur,validam eſſe,ita vt,qui appro- pus ad non approbanduin abſolutè, & vniuerſali
batus eſtpro hoc ſolùm anno , v.g trálacto anno , ter;fed cum aliqua liinitatione. Nec obftat exem
non poſſit validè audire confeſſiones fine noua plú illud de Parocho, qui vigeſimoquinto ætatis
approbatione. Ratio eſt: quia approbatio requiri- apno approbatur abfque vlla limitatione.Refpó
tur effentialiter ,vt vidimus ,ad valorem Sacrame deri eniin poteſt,maius examen proculdubio de
ti : hic autem non eſt verè approbatus anno fe- bere pręcedere, per fe loquendo, circa probitaté,
quenti,cum Epiſcopus ſolùm iudicaueriteú ido- & mores Parochi, vr illi committatur aninarum
ncum pro hoc anno, & non pro ſequenti. Idé cít, cura, & beneficium parochiale; quàm regulariter
quando approbatus fuit ad confeflionesvirorú , præcedat ad approbandum Confeflarium . Vnde
& non fæminarum . Porrò,non efleidem appro- , non mirú, quod Parochusapproberur ad omniú,
etiam fæminarum ,confeſsiones , & nó Religioſus
bare pre hoc anno,velad confeffiones virorů , ac
approbare ſimpliciter,probatur:quia,loquédo de iuuenis,quem Epiſcopus non cognoſcit. Sic etiá
Epiſcopus
 Diſp . XXI . Sect. III . SIT
tem gratis Epiſcopus eligitur trigeſimo ætatis anno ,atque eo probario illa non procedit immediatè ab Epiſco- poffit ab 6
galue protein
ipſo approbatur ad abſolutiones, &diſpělationes, pojſed ab Ecclefia,quæ polita conditione benefi- auferri.
grauiflimas, quas Pontifex, & Concilia nó poſſent cij parochialis , ſtatim confert ei approbationem
es,&more prudenter confidere omnibus Religioſis, ctiam vniuerſalem , ve vbique pofſit audire cófeſſiones,
A aliqua Iexagenariis: quia ,nimirum ,Epiſcopi electionem ſi ei iuriſdictio conferatur : ergo, dum non pri
puis
cora.822
præcedit magnum examen circa doctrinam ,pru- uatur officio Parochi,vel ſuſpenditur ab ipſo, de
adicum.ch
dentiam ,probitatem ,& mores ipſius; qualem no- bet perſ uerare approbatio .
titiam Pontifex non habet de omnibus Religio- Secundò dicendum videcar, ſi approbatio datà Approbatio
online
60 .
lis, etiam fenibus. fuit ad beneplacitú ,poffe reuocari licitè ex cauſa, ad beneplan
cirum an
Vt non po Limitario
Infero ſecundò ,quando in particulari circa ali- & validè etiá ablq cauſa ,non folùm ſæcularibus, poffis liceras
niliam,vel nes non vi quam perfonam ,maximè religioſam ,non proce- fed etiá Regularibus . Ratio eſt: quia approbationvalide
uradome denrur appo. derent prædictæ rationes; ſed Epiſcopus haberet data cum limitationc, & ad certú tépus tranſacto reuocari.
ni ab que noticiam ſufficientein , vteam abſque limitatione illo tépore cellat,vtdiximus: & poteft aliquando
lociter iufta caufa. approbaret;non videntur pofle abſque alia iuſta approbatio cum tali limitatione conferri ex cauſa
aprus to
cauſa apponieiuſmodilimitationes. Nam ille ha- iulta. Quando auté approbatio datur ad benepla
eque boca bet ius,vtpetat approbationem fimpliciter, & ab- citú,eſt approbatio limitata ad certú tépus vagum
Prima.cu ſolutá præuio examine,cui le offert:ergo ſuppoſi determinandú pro arbitrio approbantis : ergo ali
concurs ta plena notitia ,quæde ipſo habetur,nonporeſt quádo licitè dabitur cum illa clauſula, quádo,ſci
hac beba Epiſcopus pro ſolo libito negare approbationem licet, ſunt cauſæfuprà adductæ ad dandá appro
tem ,au ... ſimpliciter, & dare ſolùm ſemiapprobationé:alio- bationé cum limitatione: ſemper auté valida erit
quin liceret illi prolibito dareapprobationé pro limitatio ; ita vt ceffante beneplacito approban
-piſcopu: vna hebdomada,ve! pro cenrú perſonis;quæ on- tis,approbatio eo ipfo intelligaturcellare.
? promoc nia eſsét in fraudempriuilegiorum Regularium , Dicendum tertiò,fine iuſta cauſa nó poſſe pro 64 .
2cerdos vt conftar.Quando autem ſit de facto iuſta cauſa ſolo arbitrio , & libito Epiſcopi reuocari licitè ap. Anfinsiufta
i neceiis
erfonat
ad apponédas eiuſmodilimitaciones,hocarbitrio, probationé ſemel collatam .Hocconſtarà fortiori cauſa, a pro
& conſcientiæ Epiſcopi relinquimus : dicimus au- ex ſuprà di& is : quia, ſi non poteft iuftè , & licitè ſolo arbitrio,
ta ſemela tem ,ſiue iuſtè,fiue iniuftè apponantur,obſeruan- negari approbatio fine cauſa lufficiéti; inultò mi dan libico
tudio nega Epiſcopi.
das omninò effe:quia ille Sacerdos reuerà nó cft nus auferri poterit,poſtquam ſemel collata eſt, &
aliquod: approbatus ab Epiſcopo pro tali tempore, vel ad ius acquiſitú Cófeffario. Vnde ſatis probabile eſt,
la doctrica tales confefliones qux approbatio neceſſaria om- reuocationem talem fine cauſa approbationis iam
tad pritsi ninò eft ad valoré abſolutionis poft Conc.Trid. priùs ſine limitatione collatæ , non eſle validam:
udencies quia, cùm fit ſententią ludicisiniufta,non videtur
nes pertot 9.2. An approbatio femel data poßit ab Epi- poſlere ipſa auferre ius, quod iam Confeffarius
perdita ſcopo validè, de licitè reuocari. habebar ex approbatione priùs poſita; & per con
en protez ſequens reuocatio nullum fortictur effectum .
quemer 61 . E hoc variæ ſunt negat, Dicendum quarrò,ex cauſa iulta& rationabili 65 .
7 opomene Dereuocari:quiaappróbaibriosergangene abſq
policia e ligjoresdetocar approbatione polius Religionis
facultas; ſed ſententia iuridica,quæ ſemel prolata
ue limitatione conceffum :quod quidé quan care pored
eriam revi .

quides
idoneita do Calté rationabiliffima cauta interccdir, nó po- approbatio
tranſit in rem iudicatá , & reuocari non poteſt. So
Dandum,i cunda ſententia affirmat,poſſe ad libiru reuocari. tuit negare P. Vaſquez: erit auté cõtroucrſia parui abquelimi,
ficiétema Tertia diſtinguit , & dicit ,poffe reuocari reſpectu momenti,an cauſa debeatelſe rationabilis, vel ra- tatione quă
ob caufam .
nimellom ſęcularium Sacerdotum :quia hiaccipiunt iuriſdi.. tionabi
tionabiliſfima:
liſſima: nam
nam ,,ſi caufa rationabilis eft fuffi
ndum : I dionem ab Epiſcopo,quam ipfepoteft pro libito ciens est li enim ſufficiens nó eft ,erit inſufficiens,
reuocare.non poteſt verò reſpectu Regulariú ,qui & per cóſequens irrationabilis.Porrò poſſe inter
ulum rog
cere,quia iuriſdictionem accipiunt à Summo Pontifice. ita cedere cauſam ſufficienté reuocandi approbatio
relinquet P Vaſquez di&to dub.s.qui tamen addit,polie ali- nem,non videtur poſle negari; ſiquidé poteſt in
quando Epiſcopú ex rationabiliſſima caula appro- tercedere caufa fufficiens auferendi beneficiú fe
Precipic bitioné Religioſi rcuocare . Quam do & riname- mel ritè,& abfolutè collatum ,quod multò magis
ofessioné.
Costo: ritò impugnat P.Suarcz dieta diſp.28.ſect.8.n.1. radicacú ius confert ,quàm approbacio, quæ cùın
firmandé quia nunc non agimus de cóceflione iuriſdictio- fit ſententia teftimonium perhibens de idoneitate
quédo de nis. ſed de mera approbatione,quæ ctiam reſpectu alicuius,non apparet, cur mutato obiecto nó pof
slimitares Sacerdotisſçcularis diſtinguuntur,&poteſt abla- fit licitè , & iuridicè reuocari . Nam , ſicut ille,qui
ariapps
ta iuriſdictione ab Epiſcopo conceſla, retinere hodie idoneus eſt,poreſt pofteà corruptis mori
approbationem , qua per lubileum, aur Bullam, bus,velobliuione doctrinæ fieri ineptus; ita, qui
os ab Ep capax fic iuriſdictionis ad abſoluendum . cum hodie declarat idoneum , poterit poſteà eú
refpectos
tuenire . Alij ergo dicunt,Religioſi approbationem nó declarare ineptum , & retractarereuocationé pro
poſſe reuocari ab eodem Epiſcopo,necetiá à Ca- tempore ſequenti. Et certè , fi Epiſcopi hoc non
étis, vei poſſent facere,non poffent ſatis conſulere ſuo gre
pitulo ,Sede vacante: poſſe tamé ab eius fucceflo-
Epilco re propter Motum proprium Pij V.in quo id de- gi, cùm non poffent prohibere illi Confeflarium
iueriali
al eren creuit.Alijaddút,etiamſi Epiſcopus approbauerit ineptum ſemel approbarum ,etiainſi clarè conſta
TO X2305
ad beneplacitūfuum ; non pofle reuocare ad libitú ret de eius ineptitudine.
66.
Regis approbationé,fine iuſta cauſa. Ita Peirinus, ſisper Aduerto tamen , cxemplum Parochi, quoad
bio de
priuilegia Minim.tom . 1.conftit. 2. Sixti IV 9.2.n. aliquid,efleæquale,licèt quoad aliquid aliud nó Reuocatio
obia ...
44. Deniq; P.Suarez illa feét.8.dicit,reuocaripof- fit æquale. Non enim requiriturtam grauis cau- approbation
ſe ex cauſa iuſta approbationé etiá pro Regulari- ſa ad reuocandam approbationem , ſicut ad pri- uato benefi
bus; ſine cauſa nô pofle licitè ,neq etiá fortaffe va uandum beneficio femel collato : tum , quia be- cij, in quo
ularitet
lidè . Quod etiá tenet Coninch diſp.8.dub.7.n.59. neficium nonordinatur ſolùm ad bonumgregis; font, velron
63 . In hoc puncto in primis dicendú videtur, ap- ſed etiam ad bonum beneficiarij, cuidat ius ad fint equales.
27 s, Approbatio probationem Parochi non poffe ab eo auferri,niſi redditus , quibus fine grauiori cauſa priuari non
gnon Parochi,an, vel priuetur,velſuſpendatur ab officio : quia apo
venia o quomodo debet ; cum etiam , quia damnum , quod infert
Vv 4 reuocatio
OPUS
 512 De Sacramento Pænitentiæ .
reuocatio approbationiseſt facilè reparabilc, cùm ſia debeat ſubuenire.Sed cotú hoc depender ex il
Itatim per nouum examen poſſit iterum appro la queſtione, an collatio beneficij facta indigno lit
bari ; fi autem non eſt aptusad examen ,noneft ipfo facto irrita, anfolùm irritáda,de quo agitur
aptus ad illud miniſterium . Vnde meritò dixi, in materia de beneficiis. Ad noftrum auré propo
exemplum illud elle æquale quoad aliquid: quia fitú parú refert: quia,fi ſupponatur electio irrita,
minor criam cauſa requiritur ad ſuſpendendum defc & us valoris Sacramentinon proueniet tunc
Parochum , i.e audiar confeſiones, donec iterum cx defectu probitatis immediatè, ſed ex defectu
examinetur ; quàm ad auferendum illi ſuum be- iuriſdictionis requiſiræ , vt paulò antè dicebamus.
neficium : ad illud enim priinum ſufficiet, quòd Probitas neceflariò requiſita ad licitè miniſtrá 69.
fic rumor , & timor prudens de cius inſufficientia, dum hoc Sacramétum eft ftaros gratiæ ,quideber que allici.
minä
vt poflit Epiſcopus prohibere, ne audiar confef- priùs procurarià Miniftro , vel per confeſſionem dam . .
fiones,donec examinetur : quod tamen non luf. ad
proprij
An veròpeccati,
ftatus vel ſaltem
gratiæ per concricionédeillo.
requiratur coto tépore, quo
ficeret ad priuandum beneficio.Siniliter ergo Per
reuocandam approbationé ſufficiet,quòd prudé- ConfefTarius audit confeflionem ;an ſolùm ,quá
ter timeaturdeinſufficientia illius:nam reuocatio do profert formá abſolutionis:P. Valquez in pre
illa nihil aliud eft,quàm quædam quali lulpelio, ſenti,difp.28.fect.1.4.3.affirmatrequiri,antequàm fine
donec iterum examinetur. Cur ergo non fufficiet incipiat audire peccata. Contrariam tamenfen
ad hoc id,quod fufficit ad ſuſpendendum , ſeu ad tentiam tenui, & probaui lacè difp.8.deSacram.in
prohibendum Parochum, donec examinetur ? genere, fect.9. vbi etiam num.151.dixi, poſle ali
67. Difficultas ergo tota eſt ,an in particulari, quá- quando ob neceſſitatem infirmi,ne moriatur fine
An polfis
Epis -pus do Epiſcopus reuocat licentias, & approbationes abſolucione, ſi Confeſſarius prius velit conari ad
habendam contritionem ob temporis anguftias,
reuocare
concellas,intercedat de facto cauſa ſufficiens. In
omnes licen- quo dubio id folùm dicere poſſumus,præſumen excuſari à præmittendacótritioneante abſolucio
fias. dum in dubio eſſe pro Prælato , qui multa nouit, né:in quo ſcrupulosè loquitur Suarez diēto n.3 .
quæ latent ſubditos,propter quæ necefle fit Con- Quod attinet ad doctrinam , & ſcientiam in 70 .
feffarios iterum ad examen vocare. Sicut autem Miniſtro neceffariam , videri poffunt Dominicus De doctrina.
Prælatis conſulendum eft, ne propter vnius , vel Soto in 4.diftin &t.18.9.4.art.z.in fine. Petrus So
alterius inſufficientiam onus commune omnibus to le &t. 6.de Confell.Nauarrus de pænit.dift.6.c.1 .
imponant , præfertim cùm facilè poſſint illi , de S.Caueat.n.21. & in Summa ,c.4.n.8.6 9.Suarez
quorum inſufficientia ſuſpicio eft, fiue tanto ru- in preſenti,difp.28.ſet.2 .Vaſquez quaft.93.art.3.
more examinari ,& probari: lic ſubditis, &maxi- dub.i. qui, & alij, quosafferunt, conueniunt ferè
mè Religioſis,vtfupràdixi,honeftiſſimum , & có- in omnibus: quòd,ſcilicet, aliquarequiratur ſcié
fultißimum eft Prælatorum intentioni ſe prom- ria,ficut ad omnia alia miniſteria grauiadebito
pros,& faciles exhibere;alioquin ſuſpicionem da- modo exercéda;alioquin exponet fe ConfefTarius
binus æmulis noſtris, quòd non tam ob zelum periculo grauitererrandi. Hæc tamen ſcientia nó
tuendi noſtra priuilegia ,quàm ob alias cauſas debet efle tanta,vtde omnibus,quæ pænitens di
obedientiam Prælatis adhibere nolimus. cit,polfic diſcernere,an fint mortalia,vel venialia:
SE CTIO IV.
ſæpè enim id nec doctiſfimi poflunt;partim ,quia
non poſſunt ſcire perfectè ipſum factum ,an con
Deprobitate,& doctrina in Confeſſario : ſenſerit pænitens cu plena deliberatione,velnon:
partim,quia nec ipſum eriam ius in omnibus ſciri
requiſita. poteit. Satis ergo eft,fi fciat in iis,quæ cómuniter
68: Delideiniceurodanadh leichteabrolPendum ,de habeantrezcoinmunicacionem annexa:quæpec
944 probi LE
sas requi a. conferendum hoc Sacramentum . De probitate cata ſint reſeruara : in quo melioris conditionis 11
sur adva. ergo ad valorem Sacramenti requiſita, certum ſunt , qui habent facultatem abſoluendi à reſerua
Lorem Sacra- cit,nec ftarum gratiæ ,ncc fidem requiri,perſe lo- tis per Bullam ,velaliud priuilegium . Item ,nó cft
menii . 0

quendo,& ex inftitutione Sacramenti:dum enim necelle,quod in dubiis,quæ occurrunt,poflitipſe

Miniſter habeat intentionem , & applicetformá, omnia reloluere: fatis eft, li communia fciat, & de
precedente confeffione, & difpofitione pæniten- difficilioribus ſciat ſaltem dubitare,aur libros,vel
tis; Sacramentum eric validum ,finihil aliud delit: peritiores conſular. Deber etiá ſcire,qualis diſpo
poreſt enim contingere,quòd aliud deſit,eò quòd litio in pænitéte exigator,vepoflir ablolui. Vnde
defectus fidei, v.g. affcrat excommunicationé ta- apparet,ſcientiam ,quæ in Confeffario requiritur,
Jem ,ratione cuiusMiniſterfuerit priuatus iuriſdi- non efle eamdem pro omnibus : aliquibus enim
ctionerequiſica , qui defectus ſit publicus : vel, minor fufficit ad audiendas cófeſſiones puerorú,
quòd itatus peccati attulerit etiain ſecum talem vel ruſticorum; in aliis maior requiritur ad audie
cenſuram ,quæ iuriſdictioné abſtulerit: in quibus dosmercatores,ludices,& c.qui caſushabér diff.
calibus Sacramenrum erit inualidum immcdiatè ciliores. Ad cófeſsiones verò hominisdocti inul
ex defectu iuriſdictionis,non ex defectu probita- tò minor requiritur , quidquid Nauarrus dubitet:
tis.Solùm poflet dubitari,quando defectus pro- quia poteſt Confeflarius inftrui ab ipſo pænité
bitatis eflce publicus,& talis, vt reddcret miniſtrú te, de grauitate peccati , & de aliis circumſtantiis
indignum beneficio: nam tunc collatio beneficij neccllariis: nam,ſicur poffet homodoctus confi
redditur nulla,cò quòd fiat indigno ; & per con- teri Sacerdoti,quem ipſe priùs inftruxiſſet, & do
fequens ille non accipit iuriſdictionem , & pote- cuillet Theologiam moralem , qua doctrina in 71 .
ftatem ,atque ideò Sacramentum erit inualidum : ſtructus poſteà audireius confeſsionem ; cur hoc Quod imelise
ncque enim Eccleſia confert cunciuriſdictionem in iplamer confeſsione fieri non porerit? Chum requi
propter tituluin colorarum : nam ad hoc require- Hinc infero priinò,nó requiri,quòd Confeffa- rasurdegran
retur, quòd vitium effer occultú: in co auté calu rius deomnibus, quæ audit àpænitente, iudicer, leuitate
witate.comper
defectus probitaris fupponitur elle publicus, & per an fint peccata grauia,vel leuia; imò , neque an Colorum pl
cófequens no intercediterror publicus,cui Eccle. funt , vel non lint peccata , fed de comınunibus; nirensis.
reliqua
 Diſp. XXII .
reliqua verò audiat , & intelligat,ac pofteà abfol
uat cum debita intentione. Quando verò dan
dum eſt conſilium in futurum , vel imponenda
reſtitutio , aut prohibendus contractus dubius,
vel quid limile;li ipſe Confeſſarius non poteſt fe
ipſoid reſoluere , erit bonuin confilium petere
àpænitente,an fit paratus ad conſulendos homi
nes peritos , & ftandum illorum iudicio circa il
lud dubium : quòd li pænitens promittit , ab
foluat , dicendo illi obligationem , quam ha
bec conf ulendi aliquem , vel aliquos de illo
dubio .
72 . Infero ſecundò, peccare grauiter eum , qui fine
Peccas gra- ſcientia reſpectiuè requiſita exponitſe ad audien
uiterauales
confeſiones
das confefliones : in quo non eft differentia inter
fine fcientia Confeſſarium regularem, & læcularem ,formali
requiſita. ter loquendo , cùm vterque obligetur præcepto
naturali : porerit tamen eſſe differentiamateria
1 RÆTer poteſtatem Ordinis,iu
lis,quatenus Religiofus, qui dubitat de fua apti
tudine,& ſufficientia ad illud miniſterium ; faci
fiùs poterit deponere illud dubium ,quando Prę
latus , qui eum benè nouit,iudicat illum aptum,
& imponit ei tale munys. Similiter peccat , qui
ineptum eligit ad hoc officium , & non folùm
Prælatus ; fed etiam poenitens, qui habet faculta. : nunc breuiter dicendum eft. Poflunt autem liæc
tem eligendiConfeflarium ,& fcit,hunc non effe
Som idoneum , licèt fit approbatus , peccat eum eli
2! gendo , niſi talis fit pænitens , qui ſua doctri-
na poſſit ſupplere inſcitiam Confeflarij, vt di- tatem , & diſpoſitionem pænitentis inucftigan
etuin eſt .
73 . Excipitur caſus neceſſitatis ,vt in articulo mor-
Quid incaſu tis,in quo licètSacerdos fit ignarus, & indoctus,
neceſitaris. debet audire confeſſionem , & abſoluere : quia funt.
ſcientia Confeliarij requiricur ad integriratçın
confeſſionis: cùm autein in illo periculo non re
quiratur materialis integritas ; ſed ſufficiat perci
perealiquod peccatum v, eletiam peccatum in Quis, & quando teneatur Confeßiones audire.
genere ; non obftabit Confeffarij inſcitia in eo :
Caſu. idem erit , quando Chri-
ſtiani ſeruitute detinentur,
non habent,niſivnum Sacerdotem ignarum , &
indoctum ,vt docet Suarez num.6.quia illa ctiam
reputatur neceſitas moraliter extrema.
74 . Addo , ex hoc capite excufari fæpè Prælatos,
QuiddePr& qui in aliquibus oppidis exiguis, & remotis præ
latis preficič- ficiunt Parochos indoctos, & rudes : hoc enim
chos indoétos plerumque faciunt , quia propter exiguum ſti-
oppidis exi. pendium , & penuriam rerum, ac pauperiem in-
guise colarum , non inuenitur homo doctus, qui velic :
curam illam ſuſcipere. Vnde , cùm aliter non
poſſit illis ouibus fubueniri,vt ſuppono ;me-
lius eſt , quòd habeant Confeſſarium indoctum
in tali neceſſitate , quàm quòd omni remedio
prorſus deftituantur. Deberet camen Prælatus
. admonere Parochum de defectu ſcientiæ , quem
patitur; & de obligatione, quam habet,compa- , Diana 1 .tom.tra&t.z. miſceli azeo,refol.2.Addit ta
randi , fi poflit, doctrinam neceſſariam ad ſuum
miniſterium obeundum . Hanc enim obligatio
nem ſemper habet Parochus, & Confeffarius,li-
cèt Prælatus ob neceſſitatem ouium excuſetur
aliquando mitrendo miniſtrum minùs ſufficien
tem .Reſtabat dicere,an ex ignorantia Confeſſa-
rijpoſſit reddi irrita confeſſio , & haberi obli-
gario eam repetendi . De hoc tamen
dictum eſt ſuprà, diſp. 16,
feétione*15.
*
tatement
Sect. I. 513
DISPVTATIO XXII.
De aliis obligationibus Con
fellarij.
Sect. I. Quis, & quando teneatur Confef
fiones audire.
Sect . II. Deobligatione interrogandi, do
cendi, corrigendi, & diſponendi pe
nitentem ,
Sect. III. Quomodo debeat Confeffarius
Suppleve defectus in Confeßione com
miffos.
riſdictionem , approbationein , & :
ſcientiam , quæ oninia prerequi.
runtur in Miniſtro huius Sacra
menti,ſuntaliæ obligationes,qua
li concomitantes , vel conſequentes , de quibus
ad cria capita reduci. Primum , quis, & quando
teneatur confeffiones audire . Secundum , quamı
obligationem habcat Confeflarius circa integri
dam , & procurandam . Tertium denique,quam,
& qualem obligationem habcat poftcà ſupplen .
di defectus, fi qui in ipſo Sacramentocommiſli
SECTIO I.
Bligatio hæc poteft effe vel ex obedientia;
vel ex officio ,ſeu ; vel ex charitate. Obligatio
Ex obedientia obligantur ij ,qui ſub obedientia
viuunt, & quibus id à Prælato imponitur,de qui
bus nihil peculiare occurrit, cùm fit cadem ratio
de hoc, & de aliis, quæ per obedientiam præci
piuntur.
De iis , qui ex officio tenentur , cft quæftio Ex officio.:
communis , an Parochus teneatur audire confel
fiones fubditorum , quoties ipli volunt confiteri. ,
Prima ſentencia negat, & dicit , folùm obliga- ,
ri ad hoc,quando ipli tenentur confiteri,nempe ,
ſemel in anno, & in mortis periculo. Ira loannesi
Medina C.de confeß. quaft. 37. Richard. in 4.difto
18.art.2.quaſt.2.Syluefter verb.Confeffor, 1. num .
14. Armillaverbo, Abfolutio, num .28. Reginald.
tom. 1. lib. 1. cap. 8. num .31. & probabile,putar
men Reginaldus,teneri etiam , quando confcflio
eflet neceſſarium remcdium pænitenti ad ali
quod peccatum inortale vitandum .
Ratio communis horum Auctorum cft: quia
-
non tenetur ex charitate,alioquin teneretur etiam
ad audiendas confeſiones aliorum , qui non funt
ſubditi : ſed neque tenctur ratione officij; quia
officio fatisfacit , fi qux fibi à iure,velà Prælatis
impoſita ſunt, præſtet : folùm autem illi impoſi
tum eſt, vt neceſſitatibus ſubditorum prouideat:
ergo tempore folius neceſſitatis obligatur ex of
ficio : quamuis enim fit conſtitutus Parep ſpi
ritualis ſubdirorum ; carnalis tamen pater in ci
gore fatisfacit,fi filiis neceffaria prouideat.
Secunda
 514 De Sacramento Pænitentiæ .
2. Secunda ſententia communis , & verior affir-
mat, teneri Parochum frequentiùs audire ſubdi-
rum , fi iple confiteri velit.Hanc tenent Adrianus,
Soto, Nauarrus , quos refert , & ſequitur Suarez
dičta difp.28. ſect. 1.num.3 .qui primam ſenten-
tiam acriter reprehédunt, tamquam parum piam.
Eamdem tenent Azor . 1.part.lib.2.cap. 17.9.10 .
Vaſquez quaft.93. art.3.dub.6. num .3.Coninch
difput.8. dub. 17.num.129. Molfefiusin Summa,
tom . I.tract.7.cap.2 2. num . 36. Bonacina in pre-
ſenti, difp.s.quaft.7. pun£t.4.9.2.num.23.& alij
communiter .
Probatur retorquendo argumentum : pater
enim non folùm tenetur filiisprouidere in necef-
fitate extrema,ne moriantur ; fed etiam circa alia
commoda , quæ neceſaria ſunt ad viuendum
cum decore , & honeſtate competenti : fimiliter
ergo Parochus non debet ſolùin prouidere ſub-
ditis in neceſſitate extrema , in qua quilibet alius
teneretur; ſed etiain debet prouidere de iis, quæ
neceffaria exiſtimantur ad piè, & Chriſtianè vi-
uendum , inter quæ vnum, & valdè neceſſarium
cſt frequentiùs confireri : cùm difficillimum fit,
cos, qui femel folùm in anno confitentur, profc-
ctum aliquem facere in Chriſtiana pietate. Imò,
cììm experientia conftet, eos , qui annuam ſolùm
confeſlionem faciunt , labi communiter in plura
peccata , non poteſt Parochus ſubdito hoc me-
dium negare , quod tantam haber connexioncin
cum animæ ſalute, & fuga peccatorum.Denique,
ſi cætera omnia deeſſent , ipſa perſeuerantia in
peccato mortali habituali grauiſſimum malum
eſt: cùm ergo Parochus conſtitutus ſit ſpiritualis
Medicus fubditorum ; conſequens eft ,vt ficut
Medicus corporalis , qui ſtipendium à Commu-
nitate accipit,debet curare omnes grauiter ægro-
tantes, quicurari volunt : ſic Parochus debeat Sa-
cramenti medicinam adhibere omnibus grauiter
ægrotantibus,ne vulnera putreſcant,ſi in illo pe-
riculoſo ſtaru mortalis peccari diu infordelcere
finantur ; præſertim , cùm ipſemet ſtatus afferat
fecum carentiam gratiæ , iacturam meritorum ,
periculum damnationis æternæ , & alia fimilia .
3. Limitant hanc doctrinam eius Auctores. Pri-
Quid fi pro- mò , vt non teneatur Parochus ad audiendum
sideat Paro- ſubditum , quando illi prouidet de alio bono, &
chus alium
bonum ,do 4.apro,cui poſſit confiteri;nifi fortè aliquaſpecialis
ptum. ſubditi neceſitas exigat , vt ab ipfo Parocho au-
diatut.Ita Suarez num.s. Vaſquez num . 3. Bona-
cina num . 23. Vnde immeritò loannes Baptiſta prem , vel octo vicibus , dum tamen id fiat cum
Poſſeuinus de offic. Curati, cap.5.queft.7. quem moderatione, quando Parochus non eft aliis gra
affert Diana loco citato , diſtinguit de confeſſione uioribus negotiis impeditus. Ica dixit P.Ioans
in Paſchate, aut in morcis articulo , quam dicit de Salas in lui manuſcriptis.
Parochum debere per ſe ipſum audire ; & de có-
feſſione ex deuotione , quam dicit poſſe alteri lam aſignari; ſed attendendum effe admultitu
committere : quam diſtinctionem probabilem
putat idem Diana.Sed quoad hoc non video ali-
quod fundamentum probabile ad fic diftinguen-
dum : nam, ſicut exrra illos caſus prouidet ſuffi-
cienter ſubdito , dando illi alium probum Con-
feffarium ; ſic in Paſchare , vel in mortis articulo
cenfebitur fufficienter prouidere.
Secundò liinitant,ve id habeat locum , quan-
quis ,jiex- do tanta confeſſionis frequentia expediret laluci,
pedirer folum & profectui ſpirituali iplius fubditi:aliquando
* Birisuali enimidnon expedit ; quia & confeflionis virtus
feldies
. contemnitur ; imò & aliquando expedit con-
fcientiæ fubditi ceffare à confeffione propter
ſcrupuloruin pertubationem . Ita P.Vaſquez loco
Tertiò limitant , & dicunt Suarez num.5. & Quid, file.
Nunus in prafenti,quast.8.art.4.dub.3. non fem- mel, auttie.
us coPa
per peccare grauiter Parochum, li femel,aur ite- túrochmeget me
rum neget, vel differat confeſſionem ; dummodo felisnem.
non lic dilatio nimia , vel niſi grauis caula vege
ret ,vt fi ellet tempus lubilei, vel longum iter ag
grederetur pænitens,vel graui tentatione vrgere
tur. Hanc tamen limitationem impugnat Bona
cina loco citato: quia,ſi omiſlio vnius confeſſionis
effet materia leuis, ſequeretur, eum,qui femel in
anno confeflionem prætermittit, quam debet ex f
præceptoEccleſiæ ,vel quam exvoto ,aut ex pee 8
nitentia debebat fingulis menſibus facere , non
peccare mortaliter:quod conſtat eſſe abſurdum .
Ad hoc tamen facilè reſpondetur ex doctrina
communi in materia de legibus, quam cum aliis
obſeruat Thom.Sanchez lib.i.in Decalog.cap.4.
num.6.nempe ,eamdem materiam poſle elle gra
uem relpectu vnius præcepti , ſeu vnius ſubie
&tionis , quæ fit materia leuis reſpectu alterius,
v.g. auditio vnius Millæ eſt materia grauis reſpe
etu præcepti eccleſiaſtici de audienda Milla ; &
eadem eller materia leuis, ſi in ſæculari Republi
ca , & litteraria Vniuerſitate idem præciperetur:
quia in ordine ad bonam ciuitatis , vel Collegij
gubernationem , quam illa policia fæcularis in
tendit,non eft res magni momenti, omiſlio vnius
Miſſæ . Similiter ergo dici poteft,in ordine ad fi
nem , & obligationem Parochi de prouidendo
neceſſitatibus ſpiritualibusſubditoruin,non elle
materiam grauem ,dilationem vnius confeſſionis:
quia non ideò ſubditus cogitur grauc detrimen
tum pati ; licèt confeflio illa in ordine ad aliud
præceptum , & ad finem procurandi perfectio .'
nem , & puritatem , poflet grauis materia cíle,
quod in aliis multis exemplis facilè inuenietur.
Reſtat tamen difficultas,an tencatur Parochus
toties , quoties ſubditus vult conficeri ; an verò Quorieste
pluries quidem, quàin temel in anno;non tamen neaturaudi
Pari
abſque vllo limite : tunc autem difficile erit.Pa
allıd Te fuldt
gnare regulam ,vel numerum determinatum
ter Suarez num.s. dicit,li fubditus importunè , &
niinis frequenter confitcri velit , non teneri Paro
chum ad audiendum illum : oportet enim babe
re etiam rationem aliarum occupationum , ſeu
obligationuin iplius Parochi;prętërtim ,quia non
tenetur fummam diligentiam adhibere,vel labo
rem ; fed moderatam ,& prudentem ſollicitudi- '
nein . Alij dicunt, debere cum audire in anno ſe
Exiſtimo,non poſſe vnam indiuiſibilem regu 6.
dinem pænitentium , ad emolumentum , & fi
pendium Parochi,& potiffimùm ad neceſſitarem
illius,qui confeßionem perit. Nam , li ille fitin
ſtatu peccati, & deliderat remedium confeflionis
ad fuam iuſtificationem ; puto , regulariter de
bere Parochum illum audire , di non habet
alium , cui eius confeſſionem poſſit committere.
Quia eiufinodi pænitentes , quilapſi in pecca
tai morrale , remedium confeflionis itation
quærant , pauci ſunt: qui enim facilè in morta
lia labuntur , non folent eſſe moleſti niiniùm
Confeffario , nec adeò folliciti in procuranda
breuiter confeflione; quare ex hoc capite,& ho
rum occaſione non cogetur Parochus graue
onus ſubire. Aliunde vero cum Medicus fic fuo
ruin
 1

CZ nám., Diſp .XXII. .. Sect . I: 515

5.3.non le tum ſubditorum , videtur teneri ad curationem municate ; tenetur tamen ex officio , ad quod
emel, corum , qui graui vulnere percuſieius operam non conducitur pretio,vel ſtipendio;ſed eligitur,
implorant,ficutMedicuscorporalisad hoc ipſum vtcotus ad bonum ſubditorum atrendat, & inui
is caulio officiuin'ftipendio ſtatuto electus, non poſſet nc- gilet ; & ideò affumitur homo ab eadem Com
ngumiesto gare luain operam infirmis grauiter ægrotanti- munitate accipiens 'omnia neceffaria , vt ad alia
azione proposta bus , etiam cum aliquo incommodo , & labore negotia non diftra& us , plena cura; & diligentia
ſuo. procuret bonum ſubditorum .Quare,dum ex par
Pugnal Beli
as corte.de 7. Si verò pænitens non veniatpropter ftatum te ſubditi non fit exceffus ita , vt timeatur irreue
n,quienes Quid,fo
prer pro
deuotion peccati mortalis denuò commiſſi,in quo fit ; ſed rentia,vel nocumentum aliquod propter nimiain
quam debuter riem , aut Fe proprer deuotionem ,aut Feftum ,in quo confiteri frequentiam , maximèfi ſcrupulosè fiat ; non vi
otu,aut este Aum confte Tolet; tunc attendendæ videntur illæ aliæ cir derur neganda confeffio frcquens fubdito reli
s facere og si velit pee. cumſtancia : nam ,fi in oppido magno vnicus
mitens.
gioſo, etiam quotidiana, & mulcò minùs Sacer
feabiusta Parochus , exiguo ſtipendio accepro,deberetſe- doci,quiquotidie folet celebrare.
i ex doctors
prem ,vel odto vicibus in anno audire mille ſub
uam cum
ditos; grauiffimum onus haberet , & impropor- S. 1. Qui teneanturex charitate audire
Decalog.ce. tionatum illi exiguo ſtipendio , quod ex benefi confeßiones.
cio habet. E contra verò,li in oppido paruo, vel
polecik
Vniusin
etiam in magno paucieffent illi, quiconfeffionis Reatte
Eſtat dequa fupponenda nobis ſuntex princi- roer uenen 10 .

De cu alte frequentiam peterent, & reddicus beneficij pin

gues eſſent; non folùm octo , ſed pluribus qui. pia magis recepta in materiade charitate , quæ rurnöſolüm
grauisreis dem vicibus teneretur audire pænitentes : quia hoc loco non funt examinanda : quibus ſuppoſi= ex charitate,
ada M.
hoc onusnon eſt conſiderandum ſeorſim refpe- tis , dubium commune in præfenti eſt, ancum fed ex officio;
lari Rea tu fingulorum ;ſed refpectu totius Communita- periculo propriæ vitæ teneaturaliquandoSacer- & quando.
prxcipere tis, à qua tota accipit ſtipendium ad inſeruien- dos audire confeffionem pænitentis.Ecquidem ,
vel Colk dum Communitati : quare debet conſiderari ti- li ſermo ſit de proprio Paſtore, quales funt Epi
Leculars pendium,quod accipit, non à fingulis,fed à Có- ſcopi,Parochi,& fimiles;ij non folùm ex charita
milioni munitate ; & obſequium , quod præſtat,non ſin. te ,fed ex officio tenentur audire ſubditum con
ordine gulis,ſed tori Communicati.Vnde,ſi eſſent mul. ftitutum ,non folùm in extrema,ſed etiam in gra
- prouidere ti,qui frequenter vellent confiteri abſque neceſ- ui neceſſitate confirendi:appellatur autem necel
um , none fitate,& peccato mortali,vt di&tum eſt, & ſtipen- firas extrema, à qua non poreſt homo ſuis viri
confelica dium tenue ; reputaretur illud onus grauius: fi bus , line meo adiutorio ,le liberare : grauis verò
ue derrime verò in Communicare ſint pauci,qui itafrequen- eſt, à qua poteſt , ſed cum magna difficultate ſe
line adial ter confiteantur , non eſt graue onus, necſuperat liberare. Vtraque poteſt contingere circa confef
Hi perfeito 8. obligationem . Sicut in exemplo adducto Medici fionem :nam ,fi aliquis morti proximus fit in pec
matrac corporalis conducti à Communitate ſtipendio cato mortali, & putet , non eſſe libi remedium
nueniera communi , & determinato,quod quidem fi pin- aliudpræter confeſſionein : quia nihil vnquam de
Cur Parock: gue effer, maiorem operam deberet exhibere, & contritionis remedio audiuit,nec venit illi in mé
eri ; an ice inuiſere frequenter fingulos infirmos, licèt ijef- tem,quomodo habenda fit contritio :hic videtur
;non tamen fent multi : ſi verò ſtipendium cflet tenue,& in cfle in neceflitate extrema confitendi , cùm non
Gcileerit zi firmi eſſent pauci,adhuc cos deberet frequenter ſuppetat ei hîc,& nunc remedium aliud ad obti
inatum .Po
inuiſere ; quia illud totum obſequium Commu- nendam falutem . Ille autem , qui in ſimili pericu
mportune, &
nitati exhibitum non ſuperat ftipédium à Com- lo conſtitutus , poteft quidem habere contritio
teneri Pas
munitate datum.Denique,ſiſtipendium effer te- nem ; fed cum magna difficultate; dicitur effe in
enim habe nue , & infirmi multi, non teneretur ad exquifi- neceſſitate graui. Et in verâque proprius Paftor
tanı diligentiam adhibendam, frequentiùs inui- debet cumpericulo vitæ ſuo lubdito ſuccurrere:
tionum ,
im quase
ſendo, & aſſiſtendo : quia obſequium Commu- quia bonus Paſtor animam ſuam pro ouibus ſuis
cre,
nicati prxſticum ſuperaret nimis ſtipendium ac- ponit,& magis obligatur Paſtor,quàm alij.Ergo,
ceptum ; & quia tenuitas ſtipendij ſupponit Me- li alij tenentur omnes in neceffitate extrema,te
folio dicum alia via,negotiationc,velagricultura pro- nebitur Paſtor etiam in neceſſitate graui. Vi
in anno deantur Valentia 3. tom. difp.3. quaft.4. pun£t.3 .
curaturum fibi reliqua ad victum necellaria : fic
Gia La: eriam de Parocho, & Medico ſpirituali cum pro- post quartam aſſertionem . Reginald.lib.4.cap.45.
eit aliis cry portione iudicandum videtur, in quo etiam te- num . 336.5 348.6 357. Bonacina difput. 3. de
P.Io nuitas ſtipendij ſupponere videtur , quòd debet primo precepto Decalogi,quaft.4. pun£t.4.1.5 .
ſibireſeruare tempus ad procuranda, quæ fibi ad Dealiis verò , qui non ſunt proprij Paſtores, 11 .
Silem regia vicam neceſſaria funt, non neglecta ſalute ſubdi- ſuppono cum communi, & veriori fententia,te- lji, qui non
ad multitu torum in neceſſariis , & adhibitá mediocri dili- neri cos in neceſitate extrema ſpirituali ſubueni- ſunt proprij
um , & fic gentia, & alliſtencia ad iis inſeruiendum . re proximo , etiam cum periculo vitæ propriæ, nentur in ne
< ccilitarein Demuin duo obferuanda (unt.Primum eft,li- v.g. baptizare puerum morientem iam fine Ba- celfitare ex
9.
li ille finit Confeffariü cèt Parochus requiſitus à ſubdito nolit eum au- prilmo:de quovideripoffunt Valencia loco cita- tema.
onfellion sibi eligere dire , etiam quando tenebatur ; non idcò ſubdi- to,Lorca 2.2. fe&t.3.difp. 28.num . 32. Suarcz de
lariter de pænitensnon
non haben poteft, Paro . cum poffe pro libito eligere fibi, quem voluerit, charit.difp.9 . ſect.2 num.3. Tanner. 2. 2.difput.ż.
cho eum au Confeſſarium : nam illa non eſt commiſlio iuriſ- quaft. 3.dub.4.num.6 ..Coninch de fide,diſput.25.
ommittere
dire nolense,dictionis,fed negatioactus debiti,vt notat benè dub.7.num.88. & alij,quosaffert Lorca loco cita
i in perinte Pater Vaſquez di&to dub.6. num.4. Secundò ob- to. Quare occurrente ſimili necellitare extrema
mis litering
in morta
Quod magis feruandum eſt,quædictaſunt de Parochi obliga- circa Sacramentum Pænitentiæ , codem modo
procedit in tione ad audiendum ſubditum ,magis habere lo- tenerentur alij , qui Paſtores non ſunt, cum peri
fubdito re
ci cindir
gulari, reſpe cum in Prælato regulari , qui multò magis renc- culo propriæ vitæ. 12 :
Tocu Au Pralari, tur audire per ſe,vel per alios idoneos fuum ſub- Difficultas eft , quando non cſt neceſſitas ex
ne sho quid inne
ditum volentem frequenterconfiteri. Nam ,licètrema,ſed grauis :quia aliquis in mortis articulo, ceffitate gore
US Grauc non accipiat proprium ftipendium à ſua Com- propter difficultatem , quátimer ad contritionem ni.
L's boldo habendam ,
1
 o
516 De Sacrament Pænitentiæ
habendam , petit confeßionem ; an teneatur Sau
cerdos,qui non eft eius Paſtor, exponere ſe peri- cap. Quod quidam.depænit. O remif. præcipitur
culo vitæ ,vt eum audiat . Affirinant Valentia , &
Lorca locis citatis : Suarez etiam loco citato , in
praſenti,difp-32. fe&t.i.num.1.
Alij tamen probabiliter id negant. Nauarrus
in Summa ,cap.24.num.9.quemi atfert, & fequitur
Coninch dičta difp.25.num.89. qui limitat obli-
gationem ad cafum,quo moribundus exiſtens in
peccato mortali ignorar omninò fibi neceflariam
eſſe contritionem , aut quid fit contritio , & quo-
modo debeat fe ad illain excitare ; & idcò non
cogitat de illa habenda : quam ſententiam fequi-
tur crian Bonacina loco fuprà citato ,num.4. Mal-
derus 2.2.quaft.26.art.s . & à fortiori eam tenét
Soto de tegendo ſecreto , membr.2 .quaft.2. poft 6.
concluf. & Emmanuel Sà verbo,Charitas , num.4 .
Ratio eft: quia , dum proximus abſolutè poteft
ſe ipſum à periculo liberare ; non ita meo auxilio
indiget , vt debeam ego cum tam ingenti meo
damno ei ſuccurrere, quicum minori expenſa
potuiſſet libi ſubuenire .
13 . Ab hac regula excipi ſolet indigentia , & ne-
Necefferas ceflitas grauis totius Communitatis , quæ , licèt
grauis Como
munitaris non fit extrema; quia tamen communis eſt,debet
preferida eft præferri damno priuato.Ratio autem elle poteſt:
damnopri. quia in neceſitate graui Communitatis vix fieri
wato.
poteft, quòd non lic necellicas extrema reſpectu
aliquorum . Vnde, quando,peſte graſſante,ob ca-
rentiam Sacerdotis morerentur communiter
abfque confeſſione , non videtur excuſandus ab
obligatione graui ob periculum vitæ Sacerdos
priuatus, licèt non eflet Paſtor, ſi alij non ſubue-
nirent:quia, neceſitas communis grauillima eſt;
& vix fieri poteft, vt reſpectu aliquorum non lit
extrema. Quod ad alios caſus fimiles ob cam-
dem rationein extendi debet.
. SECTIO I I.
De obligatione interrogandi , docendi, corri-
gendi,da diſponendipenitentem .
Æ ſunt præcipuæ obligationes Confeſſarij
14.
Qualiter de. in ipfo a&tu confeffionis, de quibus, par-
beai pænurës tim in fuperioribus dictum eſt , partim in præ-
interrogarie lenti dicenius. Et in primis aduertendum eſt,
apud Summiſtas inueniriplures interrogationes,
quas debet Confeffarius præmittere ante confet-
fionem peccatorum in particulari, v.g.an fecerit . peccati prouenit ex defectu diligentis examinis,
examen diligenter ab vltima confeffione; an im-
pleucrit pænitentiam ſibi impofitam ; an affcrat
dolorem , & propohtumn requifitum ; an debcat
teſticucionem pecuniæ ,honoris,velfamæ,an ha-
beat cafus referuatos , an excommunicationem
aliquain ,& qualem .Navarrus tamen c.10.dicit, fupra , rum.4. Rurfus , quando Confeftatiusad
hoc libioliin placuifle ;fed iam diíplicere : quia
non et obligandus pænitens dicere peccata ſua
extra, velante confeßionem : quod etiam dicere
videtur Medina in Summu, lib.1. cap 18. Scd illa
ratio parum vrget : certum enim eſt , illaomnia
cidere ſub figillo confeßionis, vt farctur idem
Madinalib.i.cap.7 .Melius tamen probari poteſt:
tum , quia,ve in plurimum , erunt inutiles illæ in-
terrogationes; cum , quia ex ipfa confeſsione co-
gnoſci illa poſſunt, & aliundefæpè erit vtile con-
feſsionem audire,licèr poſteà non ſequatur abſo-
lutio : quia ipſamer confeflione emollietur cor
pænitentis, & concipiet dolorem ,ac propofitum ,
quo carebat,præſertim ſuperat iam illa difficul
tate,& labore confeſſionis. Vnde hac de cauſa in
recipiconfellió horum ,licèt adabſolutionem nó
lint difpofiti. Illud tamen iudico vtiliffimum ,
.quòd pænitens ignotus communiter interroge
cur inicio de tempore elapſo ab vltima confef
fione : nam id multùm iuuat ad numerum pec
cacorum poſteà meliùs percipiendum .
Quòd verò aliqui monent , ne Confeflarius 18
pænitentem interrumpat interrogationibus;ſed, Prentensin
ſi quid interrogandum , reprehendendum , vel terrog
bus anationi.
inlet
monendum fit,referuetur in finem ,ne terreatur, Tlinpead
at.
vel-tubetur ab iis dicendis , quæ præmeditatus
fuerat ; hoc in vniuerſuni non probo :quia plura
memoria Confçfarij excident , præfertim fi con
feffio breuis non fit. Quare , li aduertatur obli
gatio reftituendi , fi ignorantia culpabilis , atque
etiam conſcientia erronea circa aliqua , vel quid
fimile; latius erit fùauiter eum ſucceſljuè adiųua
re : quod idem magis expedit circa numerum ,
ſpecies , circumſtantias peccatorum , quæ dicit:
quæ omnia, fi in finem referuentur ,confufionem ,
& obliuionem plerumque affcrunt Confeffario.
Difficultas eſt, an Confeflarius obligationem *16.
habeat interrogandi pænitentem circa alia pec- An Confef.
cata, quæ non dicit;an verò poflit contentus elle (ariusobli
iis, quæ dicit ex ſe, non quærendo de aliis. Ioan- beatinteresa
nes Medina C. de confe ). quæft. de confeff. dimi- gandi fen
diat, iterand. docet, quando Confeffarius videt, teniem.
panitentem diligenter examinafle conſcientiam ;
ſed tamen videt , illum oblitum vnius peccati,
quod fecit; non teneri illud in memoriam reuo
care , nifi peccatum efTet in dumnum proxini:
quia confilio illius peccati , neque cft tunc ne
ceilaria ad integritatem ,cùm confeflio lie for!na
liter integra , & præccilerit diligens examen , ve
fuppono;neque cit neceffaria propter veniam il
liuspeccati , cùin illud Gmul curu aliis indirecte
reinittatur in illa confeffione. Quam fententiam
non facilè poſle falfitatis couinci, dicit Vaſquez
quaf.93.art.3.dub.7.1m.2. & videtur eam pro
babilem æſtimare ,cùm contrariam folùın proba
biliorem effe dicat.
17.
Eam tamen ſententiam reiiciunt alij Theolo
gi cum Magiſtr. in 4.dift.19. & Sancto Thoma
ibi , in fine littere , Syluefter, Antonin. Angelus,
Nauarrus,Cano , quos affert, & ſequitur Suarcz in
preſenti, difp.32. ſect.3. num.7. Ec in primis con
ueniunt omnes , quòd quando omillio alicuius
debet Confeffarius illud in memoriu reduce
re ; fiue negligentia examinis fuerit culpabilis; ſi
uc etiam inculpabilis, & orta ex ignorantia , &
tarditate pornitentis . qui non ſcit meliùs le exa
minare, provt oporteret, vt fatetur Vafqucz zbi
uertit, poenitentem ſcire, & poffe ex fe adhibere
debitam diligentiam in cxamine , & de facto ad
hibuiffe , non deber Confellarius aliam interro
gationem addere,fi nefciat , aliquid per obligio
nem effe omillum.
18.
Ex quibus probari poteſt , debere etiam Con
feſtarium interrogare eum , quidiligenter ſe exa
minauit , fi peccatum oblitus illud prætermiteit:
quia , ſinon eller interrogandus , qui ſatisfecit
obligationi examinandi diligéter fuam conſcien
tiam ;neque etiam eſſet interrogandus ruſticus,
qui multa omittit ob ruditatem, & ignorantiam;
nam hic etiam diligenter ſe examinanit : quòd
autein peccata taceantur propter obliuionem ,
vel
 cc de caulas
Diſp . XXII. Sect. II. 517
vel propter ignorantiam , parum refert , cùm in In hoc non poteſt eſſe controuerſia , nec Sua- 22,
l1u.tipiozonipeera iure obliuio , & ignorantia inculpabiles ſem rez , & alij negant, quòd quando dubitat Confel
m
vtiliflimen per æquiparentur , & cum illa ignorantia po- ſarius,an pænitens licitè neget,ſaltem iuxta ſuam
er interest tuit ſtare diligens examen iuxta capacitatem exiſtimationem ,peccatum , quod commiſit;poſlit
ſuam : & tamen omnes fatentur, ruſticum inter- illum abſoluere.Suarez enim expreſsè dicit,non
merumpoti rogandum : ergo & ille alius interrogandus erit, poſſe ablolui , quando euidenseft Confeſſario,
m.
cum eadem fitratio de vtroque . pænitentem inentiri contra integritatem confef
Confeil 19 . Ratio autem à priori deſumividetur ex officio Lionis: in prædicto autem caſu non mentiretur,
tionibus Confeffarij , qui ludex eſt proferens ſententiam , nec faceret contra integritatem confeſſionis; cùm
Terdum , non folùm circa illa peccata, quæ audit, ſed circa poſſet vti æquiuocatione licita , & non violaret
ne tctech
perſonam : quam dum ſacramentaliter abſoluit, præceptum integritatis , cùm haberet legitimam
Oramedia
iudicat , illam debere reconciliari cum Deo , & caufam excufantem , faltem iuxta ſuam exiſtima
quantùm ex ſe eſt, reconciliat : ad hoc autem tionem. Omnes ergo debent conuenire , quod fi
bo:quianie oportet, quòd cognoſcat plenè totum ftarum Sacerdos ( ciat euidenter , pænitentem ſacrilege
Terrim icons
conſcienciæ pænitentis, ad videndum, an fit ali- negare peccatum , non poteſt eum abſoluere;
Utrtatures
abilis at: quid ,quod obſter eiuſmodi reconciliationi.Qua- poffe verò,fi hoc non ſciat.
re , quoties videt , non plenè manifeſtari ab ipſo Petes,quid ,fi Confeſſarius ex aliorum confef.
qua Vi : pænitente , debet ille ex officio inquirere : alio- fione euidenter ſciar , Petrum commiſiſſe tale
fiue adica quin , ſi non haberet hanc obligationem inqui- peccatum ,quod ipſe poſteà in confeſſionenegat?
ca numero rendi , & interrogandi , non ſolùın non deberet, Reſpondetur, repugnare , quod ex aliorum con
7 , qux di ſed nec poller interrogare de aliis peccatis , ſed feffione id euidenter ſciat , cum tota illa notitia
Confationen ſolùm deberet proferre fententiamiuxta ea, quæ reſoluatur in teſtimonium alterius pænitentis:
Confeffio audit , nihil aliud interrogando. Certum eſt au- quare magis debet credere ipfi Petroin ſua cau
obligatie tem ,poſſe Confeſſarium ;quia iudex eſt, interro fa,quàm aliis.
sca ali gare , imò debet id facere , vr conſtat ex c. Omnis
ontcatus vtriuſque ſexus.de pænitent. & remif. vbi dicitur: S. 1. An debeat Confeſarius pænitentem corrie
e aliis. las Sit Sacerdos diſcretus , ó cautus, mere perite Me gere,& ei auferre ignorantiam circa
dici, diligenter inquirens peccatorum circumstan
Tarius vic: tias, & c. Et poteſt, non folùm circa illa peccata, peccata, quafacit.
confcims ſed de aliis intcrrogare, vt plenè informerur, an
enius pelicia es de corrigerepænitentem ,cuiuseftMe
tequàmproferat pienam abſolutionem perſones HorOceſt do 23 .
2011am ergo debet ita facere ; quia iudicium prudens
un proje ſemper præ : equirit plenam informationem , & dicus,& Doctor.Dequo,vltra alios,latè, & opti
cft cunca
examen teſtium circa ca , quæ pertinent ad ſen- mè agit Thom . Sanch.lib.2 .de matr . difp.38. per
lickisformu tentiam proferendam . totam . Aliqui enim diſtinguunt de ignorantia iu.
$ CXam..To
20. Circa hoc tamen debitum interrogandi ob- ris naturalis & diuini,quam dicunt ſemper debc
er verum :
ſeruat prudenter Vaſquez num.s. licèt ruſtici in- re auferri à Confeffario . Alij diſtinguunt deigno
Liis india ueniantur negligenter examinati , non eſſe com- rantia circa ea, quæ omnesſcire tenentur ; vel de
muniter dimittendos,vtfe examinent,& redeant: iis , quæ non omnes ſcire tenentur : quas diſtin
n lenrenna
licit l'aco quia de iis præſumitur,licèt nullies ſe examinent, Ciones benè impugnat Suarez in preſents, diſp.
non fore inagis apros , quàm li ab ipſo Confeſſa- 32.fe£t.4. Videri etiam poteit Vaſquez quaft.93.
tur campi rio breuiter interrogentur , & examinentur; id, art.3.dub.9.
blùm proc? quod nos fuprà norauiinus diſp.16.feft. i4.9.893 . Dicendum ergo breuiter eſt,quoties ignorátia Ignorantis
ex conſciering
alij Ther's vbi etiam latè probauimus, hoc examen, & inter- eſt contra ipſum pænitentem , qui ex conſcientia erronea de
acto Toon
rogationem Confeſſarij debere fieriiuxta regu- erronea putat elle peccatum id , quod reverà non ber Confef
lam prudentiæ , & non metaphyficè, ſed morali- eft peccatum ,debere omninò Confeffarium eiuf- farius à pee
in. Ang las ter, ac humano modo , ita vt Sacramentum non modi ignorantiam auferre, quæ maximum detri niente as
cu: Suarcze
fiat oneroſum , fed fit facile remedium iuxta de- métuin poenitenti affert. Similiter, quoties igno ferre.
primis con bilem hominum conditionem , provt à Chriſto rantia eſt vincibilis , & culpabilis, debet ea aufer
ilioalic fuit inftitutum .
21 .
re:quia, dum perſeuerat, pænitēs eſt indiſpofitus
is Cuirl's Dubitari ſolet , quid facere debeat Confeſſa- ad abſolutionem , & non vitat,fed cauſat peccatú,
um recit Quid ,neaso rius , qui ſcit , pænitentem commiliſſe aliquod & eius perſeuerantiam . Dcbet autem prudenter
pænitens
tilp coulike gai pecca peccatum , quod neque ex ſe, neque etiam inter- examinare ſtarum ,& qualitatem ignorantiæ,an fit
10! 2007.4 tum. rogatus confitetur. Doctores communiter dicút, culpabilis ; ita tamen vt ipfo examine,ac interro
Avis quando Confeſſarius id euidenter ſciret, & ſciret gatione non der occaſionem dubitandi pænitéti,
algeczek etiam cuidenter , quòd non fuerit priùs alteri & inferat ei malam fidem ,quam anteà non habe.
Eclinius odio peccatum illud confeſſus, non poſſe illum abſol- bat : quare ſolùm in cómuni ,& quaſialiud agens
se adhibere uere , cùm conſtet de defectu integritatis forma- debet interrogare, an habeat conſcientiæ remor
efabond lis . Ita Suarez di£ta ſect.3. n.9. Henriquez lib.6. ſum circa aliquam materiam grauem .
am inteiro 6.20.n.6.Fagundez lib.6. de ſecundoprecepto Ec- Quando ergo ignorantia eſt inuincibilis, que 24 .
Ker oblici clefia ,c.4. n.38 . & alij communiter. Contrariam fit fačti,ſiue iuris humani, ſiue diuini,vel natura An debent
auferre
tainen ſententiam tenere videtur Megala 1.part. lis,debet cautè procedere:nam ,fipræuidet ignorantiamigno
in
eciam Come ! lib.1.c.2.1.1 2.quia fæpè contingere poteft, quòd rantiam ablatam redundare debere in nouum nincibilerm
itcr ecza penitens habeat cauſain rationabilein , faltem inpeccatum pænitentis,qui proſequeturfaciens cú
Xtern ſua apprehenſione, tacendi illud peccatum ad vi- peccato , quod priùs licitè faciebat ;debet potiùs
Ji Gaestecit tandum , v.g.damnum fuum ,vel alterius : poterit diſſimulare, dum non interrogatur. V.g. li videt 3
o
concin ergo fæpè Confeffarius exiſtimare,quòd pænités poenitentē eſſe in coniugio cú impedimento irri
is tuits ex rationabilicauſa id neget , ſaltem exiſtimata; táti facto, nó debet illud aperire,ſi ex hoc ſcáda
поrѕitia , atque adeò non effe defectum formalem , fed co- luin fequetur, & maius damnum pænitéris, cuius
vt quid lùm materialem integritatis requiſitæ . maius bonú procurare debet. Quod locú habet,i
liuionen, P.Ioan.deLugo,depænit. Xx ctiamf
rel
 o
518 De Sacrament Pænitentiæ
ctiamfi aliquando pænitens dubitauerit:ſi camen Hinc infcrtur , idem dicendum effe, quando quid,fiper
poſteà, propter aliorum conſilium , vel proprer pænitens fub peccato mortali tenetur ad aliquid nitens topur
non credat
aliam cauſam ,dubium depoluerit,& iam nunc in adcò difficile, vt non credatur tunc æquo animo monits equo
bona fide inuincibiliter reperiatur.Item ,licèt pæ- recepturus , & alia vice meliùs ſuſcepturus iudi animo tecer
nitens confiteatur peccatum commiſſum in ipſo cetur : poterit enim tunc relinqui in ſua bona purus,prou
coniugio,v.g.contrahendo cum tali impedimen- fide, quæ à peccato exculat, & admonitio pterdificula
to ; ſi tamen non putet eſſe inualidum , non de- feruari in meliorem opportunitatem , ne deter- tatem .
bet nullitatem aperire ; ſed abloluere à peccato ritus abſtincat à confeſſione, & maius detrimen
commiffo. Denique idem contingere poreſt , tum pariatur.
ignorantia ſit circa matrimonium nondum con- Addunt aliqui ſecundò, quando Confeffarius 28.
tractum , ſed iam contrahendum : quod totum veriſimiliter credit , ipfo tacente , alium non ita Suauiter
permittere poteft Confellarius, quando ex mani- cautum rem manifeſtacurum ,qui imprudentiùs admonendus
feſtatione veritatis timet, quòd proſequetur cum medebitur illi malo ; tunc meliùs facturum Có panitens,
mala fide ad faciendum id ,quod abſque peccato feffarium fuauiter nunc admonendo , niſi reme- alium Core
nunc facit. dium ſit intolerabile . Ita Cano rele&t. de pænit. feſſarium rë
Dubium eſt,quid facere debcat Confeffarius, part.s.s. Id verò intelligendum eft. Quæ tamen li. manifefa
turum .
quando coniux, cuius inatrimonium eſt nullum, mitatio non placer Thomæ Sanchez num. 13.
non vulc reddere debituin viro, putans effe vali- quia caſus non continget moraliter : & licèt mo
dum .Nam Soro in 4.dift.18.9.2.Art.4.ad 2.dicit, ralis effet,Confeſſarius faceret, quod in fe eſt ta
non poſſe Confeffarium dicere vxori abſolutè, cendo : culpæ autem alterius Confeflarij impru
quòd reddat debitum,cùm id fic conſulere forni- dentis imputabitur poſteà admonitio malè facta.
cationem ; ſed debere dicere in genere,quòd có. Cæterùm ,adhuc exiſtimo veram Cani limitatio
iuges tenenturreddere debitum .Hanc tamen di- nem : quia, cùm tota hæc adinonitio , vcl cius
ſtinctionem impugnat Sanchez ibi n.8 cum aliis: omiſlio ordinaridebeat ad bonum penitentis ;
quia illa verba in iis circumſtantiis eamdem vim conſequens eſt , ve quando attentis omnibus cir 6:

habent,ac fi diceret : Redde debitum Poterit ergo cumftantiis iudicatur vtilior admonitio , quàm fi
abſolutè dicere:Tu teneris reddere debitum. quod lentium ,fieri debeat. Sic autem iudicaretur in
veriſſimum eft:quia in eo ſtatu, & cum tali bona illo caſu : quia inter circumſtantias debet ctiam
23 .
fide , tenetur ſub peccato reddere debitum . attendi ad periculum illud maioris mali ex fe
Limitant aliqui primò fuprà dictam doctri- quensi admonitione imprudenti : ergo melius
Ignorantia
redundans nam, vc Confeſſarius teneatur docere pænitenté, ſarisfaciei muneri luo primus Confoliarius ad
in detrimë. quando eius ignorantia redundat in detrimentu monendo, quàm tacendo.
tum proximi proximni: v.g.libona fide poßideat hæreditatem, Quid verò , fi pænitens interroget Confella 29.
auferri
ber
de- quam Confeffarius nouitad alium pertinere: li rium , vel Doctorem de re illa ? Reſpondetur, Quid,quádo
exerceat contractum vſurarium ,quem inuincibi- tunc debere veritatem aperiri : quia iain illa ca- interagam
Cöfe[arimi?
liter ignorat eſſe talem . Sed Sanchez, & alijme- citurnitas efle erroris approbatio, quod núquam
liùs dicunt,etiam in hoc caſu debere tacere, quá- licet.Ita Soto, Ledelma, Corduba, Angles , Hen
do non ſperat profectum ,cùm eadem ſit ratio,& riquez, Aragon ,Medina,& alij,quos refert, & ſe
nihilprofuturum ſit creditori,quòd Confeffarius quitur Sanchez n. 14. Idem docet Suarez dicta
aperiat veritatem . ject.4.9.2. Addit verò Sanchez cum aliquibus:
Addit Sanchez n. 10. hæc omnia procedere, quando pænitens non cum dubio , fed ex ſcru
Quid, fiin- ctiamſi Confeßarius (peret pænitentem libenter pulo interrogaret, pofle Confeflarium cacere, vel
famia noin monitionem ſuſcepturum ; ſed tamen video , re- reſpondere,quòddeponat ſcrupulum : quia ſcru
bilis,doo[că
dalum fen medium efle difficillimum , vt fi ſcandalum , & pulus non impedit bonam fidem , nec ignoran
44ature. infamia notabilis ſequacur. Quod etiam vide- tiam inuincibilem ,quæ illum excufat.Hoc tamen
tur ſentire Suarez diēta ſect.4. num.3. exemplum non videtur fatis conſequenter dici : quia,etiamfi
afferens de detrimento, quod filiis aduenire po- pænitens ex ſcrupulo interroget,non poteft Có
teſt ex ſeparatione,v.g.matrimonij. Ratio autem feflarius affirmare licitum ,quod eft illicitum : er
eſſe poteſt: quia officium docendi , quod Con- gonec poterittacere : quia filentium Confeffarij,
feffario competit, ſicut non obligat cum grauiſſi, propoſita interrogatione ,pænitensinterpretatur
mo detrimento proprio ; ſic nec cum tali detri- affirmationem & per conſequens Confellarij au
mento alieno , quando res ipſa propter ignoran- & toritate faceret, quod priùs ex ignorantia facie
tiam inuincibilemfit fine pcccato. Cùin enim bat. Vnde alij meritò etiam in caſu ſcrupulolæ
doctrina ipſa ordinetur ad bonum pænitentis; interrogationis idem dicunt, Soto, Angles, Bar
conſiderare oportet, & ponderare vtrumque ma- tholom . à Ledeſma , Ludouic. Lopez apud San
lum , nempe , illud malum violationis legis Dei chez diēto num . 14. Poflet quidem Confeffarius
materialis,& abſque peccato;& illud aliud malú , in illo caſu fingere,ſe non audiille,vel non atten
ac detrimentum temporale , quod incurretur ex diſle , vel oblitum fuiſſe reſpondere ,vt ſic re
monitione , & ex ablationc ignorantiæ : poreſt maneat pænitens in câdem bona fide , quam
enim hoc aliquando illi præponderare ; & tunc priùs habebat ; non tamen ipfius auctoritate con
omittenda erit admonitio. Excra hos verò caſus, firmata.
quando fperatur profurura admonitio ſine ſcan- Limitarietiam ſolet tertiò , quando illa igno 30 .
dalo, & detrimento graui ,debet Confeffarius pæ- rantia non redundat in malum contra bonum ignoQu id , f
răria fit
nitentem docere, fiue ignorantia ſit facti, fiue iu- commune : quia bonum publicum præponderat contra com

ris diuini, vel humani,vel naturalis : quia Con- bono priuatopænitentis. Exempla ſunt,quando mune boni.
feffarius, vel eft Paſtor ex officio, vel tunc ſaltem Parochus inuincibiliter habet opiniones erro
tener locum proprij Paftoris ex cius delegatio- neas,quas ſubditis ingerit circa mores.Idem eſſet,
ne : ad Paſtorem autem pertinet docere fubdi- fi aliquis bona fide putat,le eſſe Sacerdotem ,cùnı
tos, quæ neceſſaria funt ad ſeruandam legen non fit , cuius ignorantia redundar in damnum
Pei . cómune corú , qui ab co Sacramenta irrita ſuſci
piunr.

1
 Diſp .XXII.
piunt.Item ,ſi eſſet publica fama, & ſcandalum de
nulliçate matrimonij ; coniux autein ipſe cam
ignoraret.
Vel contra
Hoc ipſum dicendum videtur , quoties ex ci-
fidem . lentio Confeflarij pænitens inferret aliquod do-
gmafalſum contra fidem , vel mores, ve , ſi inde
colligeret , poflideri pofle licitè pluca beneficia
curata;vel poffe fine iufta cauſa non relideri cum
fax: diſpenſatione ; vel licere fornicationem , aut de-
bellare infideles fine alio titulo legitimo:quæ magis ſecura ex alia, quam ex codem Vaſquez
omnia, ſi ſemel haberentur ex tacita approbatio . refert, & fequitur idem Turrianus dicta diſp. 66.
C
ne Confeſſarij, iam redundaret illud Glentium in
damnum commune, cùm omnibus nocere poſſet
illa opinio ,fi paulatim ſpargeretur.
Quid,fifcão Limitatur quartò , quando ſcandalum pæni-
dalum bre tentis , quod timetur , breue , & momentaneum
nitensis per
wefit.
ſit ; & fpes fit , quòd licèr tunc non habeat effe-
cum ; breui tamen admonitionis fructus habe- irregularitas impoſita.Ex qua doctrina,quæ pro
bitur.Sic Adrianus, loan. Medina, Cano,& Cor-
duba,quos refert , & fequitur Sanchez n.16.quo-
rum aliqui addunt, melius eſſe admonere peni-
tentem poſt abſolutionem ,ne impediatur fructus
Sacramenti.
31 . Reftat difficultas , quando Confeffarius , nec
Quid en du. ſcit profuturam adımnonitionem , nec etiam ſcit relinquere in bona fide. Certum mihi eſt,debere
bro de profe obfuturain , an in dubio debeat docere pæniten-
iu .
tem :de quo nihil inuenio apud prædictos Au cralla ,vel vincibili proccdit ,& abfoluit, quem li
cores.Et quidem ,fi dubitat de profectu,ſed non
timet damnum ; certum eſt , quòd teneatur ad-
monere,tam ex charitate, quàm ex officio Magi-
Itri, & Paſtoris ,vt in fimili docet lacobus Grana-
do 2.2.controu.3.tract.12.diſp.1.num.6.de co,qui
dubitat,an correctio fraterna (it profutura. Quá- nitens habebit magnam difficultatem in profe-.
do verò dubium eſſet, an profutura,vel obfutura
1
ſit adınonitio ; tunc videtur bona illa regula,quá ius malum pænitentis , vel ſcandala, aut pertur
circa eamdem correctionem fraternam adhibet
Filliucius cum aliis tom .2. tract . 28.0.0 . %. 135.00
comparetur vtilitas , & damnum ; & gradus cimo-
ris,ac fpei ; ac omnibus penſatis illud eligatur,
ves quod præponderare iudicatur. Cùm enim finis
admonitionis, vel filentij, fit bonum pænitentis,
re, vel eriam bonum publicum , quando illud inter-
uenit ; in illam partem debemus inclinare , quæ
fecundùm præſentem ſtatum eligibilior eſt:quod
tamen non cſt metaphyficè conſiderandum , ita
camd
The
ve , ſi paruus fit ex altera parte exceſſus, ſit culpa
Cá. grauis oppofitum facere. !
32 . Ad hanc eandem obligationem docendi pc-
7:41
Lars
An Confef nitentem pertinet aliud comune dubium , quan-
Sarim ,motu do pænitens,cùm fit ludex, non fatisfacit debito
sis debeat nö ſuo condemnandireum pæna capitis , an debeat
docere pæni- Confeffarius illú docere , & hortari ad id facien-
ch Tentem.
dum ; an verò propter irregularitatem debcat ta-
Bar
5 cere. Aliqui enim dicunt,effe irregularé, li in caſu
aliquo particulari dicat,debere occidi aliqué reú,
Saini
1.105
vel id pænitenti conſulat;ſed debet tunc reſpon-
dere,viconſulat Iureconſultos , & videat,quid le-
ten ges præcipiant. Ita Henriq.lib.14 . de irregi:1.0.16.
Cle
1.4 .Auila de cenſur.p.7.difp.s .ſect. 2.dub.6.concl.
20.2
2. Alij dicunt, Confeſſorem poſle dicere,quid di-
ctent leges in communi, nihil aliud præcipiédo,
aut confulendo in particulari , nec dicendo,quid
ipſe ſentiat. Ita Molina de iuftitia , fom.4.tra £t.3.
70.7
diſp.74.num.4. Ivan.de la Cruz in direct.conſciê-
tia,part.2.de irregularit.dub.s. concluf.4. Bonaci-
nadom
na cum aliis,quos refert difput.7. de cenſuris, 9.4. ignorat etiamfi fciat, profuturam admonitionem .:
71 punct.i.n.7. quibus conſentit Suarez de cenſuris,
diſp.47.ſet.2.n.8.
33 . Hoc tamen difficile eſt : quia reuerà illa ver-
ba generalia in illis circumftantiis, & præfertim
o P.loan. de Lw90,de Panit.
VW
Sect.II. 519
in actu confeffionis æquiualent confilio ,vel præ
cepto occidendi hunc reum : quare probabile
mihi videtur , quod alij dicunr,non incurri irre
gularitatem à Confeffario propter tale conſi
liam , vel præceprum : quam ſententiam tenuit
Pater Vaſquez , ve refert Luilius Turrianus de
cenſuris,lib.9.diſp.66.dub. 4. qui eamdem ibi fe
quitur : & 2.2.tom.i.difp.93. dub.2. & Diana 2 .
tom.tract.s.miſcell.refol.8o. Quæ opinio redditur
dub.3.quæ dicit,irregularitatem ex defectú leni
tatis non incurri à perſonis priuatis ; ſed a ſolis
iis, qui ſpectant ad iudicium , & Miniſtris iuſtitiæ ,
vt ludice, tabellione, Aduocato ,Procuratore, ac
cuſatore,reſte, & c.nó verò ab aliis, qui funt extra
iudiciú : quia in iure non inuenitur pro illis talis
babiliseft,ceſſar omninòſcrupulus in caſu noſtro.
Sed runc redit difficultas, an , fi Confeffarius 34 .
vidcat
videat ,, Iudicem non peccare
peccare ;; ſed bona fide , & dicem
Anpfit I've.
relin
cum inuincibili ignorantia velle abſoluere reum, in be
quem damnare debet ad mortem , debeat illum na fide.
adınoncre de fuo debito ; an verò poflit illum
eum corrigere , fi fcienter , velcum ignorantia
citènon poteft abfoluere:quia iam non eflet dif
policus ludex ille ad abłolutionem facramenta
lein . Quando verò procedit bona fide , & cum
ignorantia, vel inaduertentia inculpabili ;rurſum
diſtinguendum eft iuxta fuprà dicta. Nam fi pre
renda ſententia capitali , atque adeò timeatur ma
bationes, & c. diſſimulare debet Confeffarius. St
verò è contra ex ignorantia illa ludicis , & omil
fione iuſte ſententiæ fequitur damnum publicii,
v.g abſolutio talis delinquentis, qui multùm no
cebit ; opulo , velſcandalum publicum de con
temptu juſtitiæ ; debetmoneripa nitens , quid
quid ex monitione conſequatur. Denique , fi cx
illa ignorantia , & omillione iuftæ ſententiæ non
conlequitur aliud damnum ; dubitari poteſt, an
Confetlarius dcbeat judicem admonere de ſua
obligatione, quam inuincibiliter non aduertit , ai
credit.euin admonitionem benè accepturum ,&
facilè obtemperaturum.Nam ex vno capite vide
tur ſemper ex monitione fequi damnum alicu
ius , nempe, ipſius puniendi : quare, Gicut propter
damnum liberorum dicunt aliquipole Confef
ſarium tacere pænitenti impedimentú , & nullita
tem matrimonij;cur propter damnú rci puniendi
non poterit cacere iniuſtitia ſententiæ , quá ludex
cum ignorantia inuincibilivult proferre ? Ex alio
tamencapite vrget regula generalis, quòd Con
feffarius debet corrigere pænitenté in iis, in qui S
bus per ignorantiain peccat , faltem materialiter.
Damnú autem quod inde reſultat delinquenti,nó
videtur excuſare:quia illud ipſum eſt bonú reipu
blicæ, cui multú expedit:quòd delinquentes pu
niantur, & iuftæ leges obſeruentur. Neque enim
quodcüque damnum alicuius excuſat ; alioquin
numquain Confeffarius deberet moncre pænité
tem de obligatione reſtituendi quá inuincibiliter
quia,niinirum , inde conſequitur damnum ipſius
pænitentis in iis , quæ bona fide poflider : quod .
tamen nemo concedit. Ergo fimiliter in caſu no
ftro dicendum eſt.
Xx 2
Ego
 520 De Sacramento Poe ntiiææ .
iteent
Pænnit
34 . Ego quidem exiſtimo , caſum illum vltimum
moraliter non contingere : nam, vel res eſt clara,
& certa, quòd debcat reus puniri ; & cunc ludice
non ſatisfaciente ſuo debito , ſcandalum publi-
cum oritur , ratione cuius Confeflarius deberet
admonere pænitentem de ſua obligatione pro-
prer bonum commune. Si verò res non fit cla-
ra,&certa, non pertinet ad Confeffarium partes
accuſatoris ſuſcipere,vtagar contra reum ; fed de-
ber feriò admonere ludicem , vt conſulat bene
Doctores, & leges ; nec facilè procedat ad abſol-
uendum intuituclementix , nili fundamenta ha
beat ad probabiliter faltem iudicandum , quòd
poſlīt ablolui. Si denique fingamus, certam eſſe
obligationem condemnandi reum , eamque late-
re ludicem , & alios præter Confeſſarium ; tunc
ſeruanda eſlet regula generalis de inftruendo
pænitente in iis , quæ ob ignorantiam delinquit.
Sed meo iudicio prudentiùs ageret Confella-
rius, ſi, dum ab illo non interrogatur, aliquantu-
lùm differrer confeflionem , quælico aliquo præ-
textu , vel cercè fugeret occaſionem audiendi pro
túc ludicem , donec reus eller abſolutus, ne ſulci-
peret odioſum illud munus adınonendi , & in-
ſtruendi ludicem contra reum ,quem volebat ab-
ſoluere: neque enim extra confeſſionem obliga-
ret præceptum meræ fraternæ correctionis ad
corrigendum iudicem in eamateria , in qua ob
ignorantiam inculpabilem ipſe non peccabat , &
}
cuin tanto danno delinquentis capite dam-
nandi .
36. Hinc infero obiter primò , codem ferè modo
Quid de
loquendum elle de Confeffario , qui reo confu-
Confeffario lit,vcfatcatur crimen , quod licité non poteſt ne
rei.
gare,licèt ea de cauſa interficiendus lir; vel,quòd
non appellet à ſententia capitali , à qua licitè non
poteſt appellare . De quo dicendum fimiliter eſt,
non incurrere ea de caula irregularitateni , licèt
pænitens ob eius conſilium moriatur, vtobſer- S.2.Anpoßit,vel debeat Confeſſariusfequiopi.
uat Cornejo in 3. part. S.Toome,tra&t.de irregul.
diſp.11.dub.1.9.4 . Deber etiam diſſimulare cum
pænitente, quando videt illum in bona fide,qua
putat, le non teneri ad confitendum crimen , nec
imponere illi tale onus,dum non interrogatur ab
ipſo, ſi præuider , eum difficilè reducendum ad
confitendum crimen , provtregulariter prælumni
poteſt : præſertim cum lit multoruin fententia
negans talem obligationem crimen confitendi
cum periculo vitr , vel inucilationis membro-
rum , de qua in tract.de iustit.c iure. Denique,
quando Confeſſarius iudicaret, reum obligari ad
confitendum crimen ; prudenter ageret,li, dum
ab illo non interrogatur, pro tunc confeſsionem
differret, & relinqueret eum in ſua bona fide;do-
nec,negato crimine, & tranſacta iam illa occaſio-
ne adeò vehementi, potſer illum audire abſque
obligatione docendi eum , qui ,vt ſuppono , non
eflet iam ampliùs à Iudice examinandus.
37 . Infero ſecundò, quid dicendum ſit de obliga-
Quid de tione, quani habent Confeflarij Prælatoru, Prin
Confeffarys cipum ,Gubernatorum ,& fimilium, quando vi-
Principum . dent,aurſciuneipſos non ſatisfacere reuerà ſuo
debito circa collationem beneficiorum , electio-
neni miniſtrorum , ſubditorun gubernationem,
circa elecmofynas ex fuperfluis faciendas de red-
ditibus eccleſiaſticis ; & alia fimilia : de quibus
illud notandum eſt, rarò contingere, quòd igno-
rantia fit inuincibilis , & inculpabilis : item ,rarò
contingere , quòd ignorantia illa non afferat ſe-
cum ſcandalum in ſubditis , qui facilè putant
licita, qur à Prælatis, & Principibus fieri vident;
vel certè non afferac damoum commune : quare
regulariter Confeffarius tenetur admonere pe
nitentem , quicumque ille fit,de ſua obligatione;
nec fatisfacit fuo muneri, abſoluendo à peccatis,
quæ pænitens dicit ; ſed potiùs imponit luis hu
meris peccata cætera, & errores, quos in peniten ,
te diſsimulat , & cæco cæcum ducente, ambo in
æternam foueam cadent.Si formidat ergo poren
tis faciem ,non affumat Gbi Paſtoris officium ; ſed
modeitè ſe excuſet, tamquàm minùs aptus ad il
lud onus portandum. Hæc autem dida ſunt de
Confellario ,qui ſcit, pænitenrem non ſatisfacere
reuerà ſuo debito. Si autem hoc non ſcit, ſed ha
bet rationem dubitandi, interroget pænitentem ,
qualiter ſe gerat in his : fi verò dubium Confel
farij fic circa ipſum ius , & obligationem pæni
tentis , confulat Auctores., atque etiain homines
doctos, & pios, ſaluo tamen ligillo confeſsionis;
& tunc, ſi errorem panitentis inueniat,modeftè
moneat rationemin promptu habens fuæmoni
tionis. Denique,fi viderit,ignorantiam pæniten.
tis elle inuincibilem , ncque ex illa ſequi ſcanda
luin , aut damnum commune ;è contra verò ada
monitionem futuram in maius malum pæniten
tis,aut allaturam ſcandala , vel incommoda fuprà
enumerata ; poteric diſsimulare iuxta regulas ſu
prà traditas.
Reitat, circa hanc ipfam obligationem corri
gendi pænitentem ,aliud vulgare dubium ,an de
beat ConfefTarius ſequi opinionem pænitentis,
qui dicit , libi licere aliquid , quod Confeffarius
illicitum opinatur. Continget enim fæpè , quòd
Confeſſarius pænitentem moneat ; hic verò ſe
cxcuſet, dicendo, ſe conſuluiſſe alios,qui dicunt,
id elle licituin,ſub quorum auctoritate ipſe ſecu
rè operatur..
nionempænitentis contra propriam
ſententiam .
Lures fuerunt fententiæ antiquiores de hoc 38.
Papune
puncto. Prima , & ſatis communis diſtinguic
de Sacerdote proprio, & delegato :hunc dicit,non
debere fequi fententiam pænitentis contra pro
priam ;illum verò dicit debere . Hanc tenent Con
radus, Antoninus,Angelus,Syluclter, quos affert
Thom.Sanch. lib. 1.in Decalig.c.9.n.27.qui ferè
omnes addunt, neque etiam poſle delegatum ſe
conformare opinioni pænitentis.
Secunda fententia eit loannis Medina Cod. de
confefſ. quaft. de confeſſione dimidiata iteranda,
verſ. Sequitur iam. qui dicit , quando agitur de
damno tertij , obſeruandam efle illain diſtinctio
nem de Confeffario proprio, vel delegato:quan
do verò non agitur de damno tertij, vtrumque
debere ſe conformare opinioni probabili peni
centis.
Tertia fententia coinmunis iam , & vera eft, 39.
vtrumque Confeffarium poſſc, & debere femper
fequi opinionem probabilem pænitentis. Hanc
tenent Suarez in praſenti,difp.32. fe&t. s . Vaſq.
in 1.2 . diſp.62.c.7.n.39.6 40. Salas ibid.tract.8.
diſp.vnica fect.9.a n.82 . Victoria, Sotus, Nauar
rus , Ledeſma, Henriquez, Azor,Rodriguez, Sa 1
lon. Valentia, & alij,quos afferunt, & fequuntur
Sanchez ,vbifuprà,n.28. & Diana tom.i.tract. de
opin.probab.refél.11. Et quidem ,quòd poſsit,non
vidctur
02,
Diſp. XXII . Sect. II. 521
FC
videtur dubium , cùm vnuſquiſque poflit in ſua rius credere: fi autem id credit,iam poterit, & de
cauſa ſequi opinionem probabilem , quantò ma- bebit abſoluere eum , quem legitimè diſpoſitum
gis in cauſa aliena poteric permittere,illum alium inuenit ad abſolutionem recipiendam .
cam ſequi ? Quòd aurem debeat ſe conformare, Videntur auté afferri poffe pro hac patte, quæ 42 .
be
probatur: quia,licèt Confeſſarius delegatus pof- Doctores obiter dicunt in hoc puncto: nam Pa
ſer non audire confeffionem ; ea tamen audita ,nó latius diſtinct. 17. defp.penult.prope finem ,indicat,
poteft non proferre ſententiam ,fi pænitens eſt le- quòd ſi Confeflarius non poteftconuincere pa
gitimè diſpoſicus ad abſolutionem : eſt autem nitentein ,nec perſuadere illi ſuá fententiam ,alio
diſpoſitus pænitens , qui iuxta opinionem pro- quin ſibicertam ; cunc Parochus tenetureum ab
die babilem operatur ; cùm nemo teneatur in ope- ſoluere: delegatus autem cunc ſolùm , quando no
made rando ſequi opiniones probabiliores; ſed pof- eft in præiudicium tertij. Mercado de contra£t.
ſit ſequi probabiles ,regulariter loquendo : er- c.1 5.dicit, fi opinio pænitentis fit error , non de
go non poteſt Confeſſarius negare ei abſolutio- bere Confeffarium fe illi conformare : quare vi
nem . detur in aliis caſibus fupponere , quòd poflit ſe
40. Obiiciunt aliqui : Iudex non poteſt proferre conformare. Soto diſtinct.18.9.2. artic.s.ad s .
.
ſententiam fecundùm opinionem probabilem re- & Valent. 7.com.difp.s.quaft.7.pun t. vlt.in fine,
13
1
licta probabiliori: ſed Confeffarius eſt ludex : er- quos refert, & fequitur Sanchez vbi fuprà, n.30.
1
go non poteft iudicare ſecundùm opinioné pro- dicunt cótra Emman.Rodriguez , quamuisCon
babilem pænitentis;relicta ſua probabiliori. Re- feflarius putet falſam opinionem pænitentis , fi
fpondetur, cóceffa maiori de ludice in humanis, probabilisreputetur incer Doctores probatæ au
de qua dixi in tra &t.de iuftit. & conceſſa minori &toritaris,debere ſe illi conformare: quia tunc ea
nda negando conſequentiam :quia Iudex in humanis tenus dicítur Confeflarius fe illi opinioni cõfor
habet illam obligationem , eò quòd à Republica, mare , quatenus illam permittit pænitenci ; non
vel à Principe fic cóftitutusad diligenter inueſti- autem quaſi ſequatur eam. In qua ratione vide
gandam veritatem in litibus occurrentibus, cui tur Sanchez fupponere, quòd Confeſſarius non
debito non fatisfacit, fi relicta fecuriori via inuc- poffer ipſc fequiillam opinionem , fed folùm al
niendi veritatem , eligit minùs ſecuram . At verò teri permittere,atqueadeò quòd Confellarius nó
Confeflarius non conſtituitur ad inueftigandam exiſtimer illam verè probabilem : alioquin poſ
veritatem circa ius,ſed circa factum ; an , ſcilicet, ſet ipſe etiam illam ſequi.
ipſe pænitens peccauerit , & ad abſoluendum , In contrarium verò eſt,quod communiter te.
quem inuenit rectè diſpoſitum ; quare debet il- nét Doctores, qui,quando dicunt Confeffarium Opinio non
folsem fuffi
lumn abſoluere,quem inuenit habere dolorem , & poffe , & debere conformare ſe cum opinione sit, quod foc
01
propoſitum ſeruandi omnia mandata Dei como- pænitentis ; addere ſolent : dummodoilla proba. pænitenti
do,qui ſufficit ad non peccandum,ad quod luffi- bilis fit. Sic addit Sanchez paulò antè allegarus, probabilis;
cit operari iuxta opinionem probabilem . dicens,debcre ſe conformare , licèt falfam exifti- fed debes ef
1
41 .
Contra hæc tamen videtur efle difficultas non met illam ſententiam :Siprobabilis reputerurin- Se ralis.
Quid.Jiopi- leuis: quia,li Confeſſariustenetur ſequi opinioné ter Doctores probataauctoritatis. Quam limitatio
mio non pro- probabilem pænitentis,eò quòd pænitenscúcelt nein ex aliis Auctoribus refert, & approbar Dia
babilis efti- diſpofitus ſufficienter ad abſolutionem : ergo de- na di& to tractat de opinione probabile,refol.1.1. Eo
metur
babilis.
pro- bebit Confeſſarius pænitentis opinionem fequi, dem modo loquitur Suarez dicta fect.s. num.3 .
quam pænitensęſtimat efle probabilé ,licèt Cou- proponens quæſtionem ſolùm ,quando pænitens
feffarius ſciat , vel iudicet, non cfle probabilem : adhæret opinioni probabili : & Victoria in Sum
quia tunc etiam pænitens eſt ſufficienter dilpoli- ma,vbide confeſione , num.177 . ( in alia editio
tus ad abſolutionem ; paum enim refert , quòd nc num.164 .) dixit, fi opinio pænitentis eſt im
opinio in ſe non ſit probabilis ;fitamen in exiſti- probabilis,non debere abſoluià Confeffario.Ra
matione pænitentis fit probabilis ; nec iple obli- tio etiam videtur clara : quia fi ſufficeret , quòd
0
gatur ad ſequendas opiniones re ipſa probabiles; pænitenti appareret probabilis ſua fententia,licèt
ſcd quas iple exiſtimat eſſe probabiles : fi ergo Confeffarius ſciret elle improbabilem ; ad hoc ,vt
vult feruare legem Dei iuxta ſententiam , quam poſser pænitéti eam permittere,ſequeretur,quòd
putar eſſe probabilem ,nonpeccat ; & per conſe- poffet etiam eam permittere , licèt Confeffàrius
quens erit ſufficiéter diſpoſitus ad abſolutionein . Iciret efle erroneam , quando non poteft pæni
Poreſt autem hic calus frequenter occurrere:imò tentem conuincere ; atque adcò deberet eriain
hic eſt caſus, qui in ordine ad praxiin difficulca- eum abſoluere: quia poſſet etiá contingere, quòd
tem haber: nunquain enim Confeffarius pæni- pænitens ab aliquo,quem ipſe æftimatmagisdo
tenti difſentit ,eò quòd pænitens velit ſequiopi- & tum , quàm Confeflarium , acceperit ſuam opi
nionem probabilem ; fed, quia Confeffarius con- nionem , atque ideò non teneatur magis credere
3 tendit,nó effe probabilem ,nec tutam , quam pe- Confeſſario, quàm illi alteri , ac per conſequens
1 nitens è contra contendit eſſe probabilem , & fe- non carebit difpofitione debita ad abſolutionem .
curam . Contingit autem fæpè , quòd Confeffa- Pone ergo,pa nitentem in co eſſe errore inculpa
rius dicat,aliquid non poffe abſque peccato fieri, biliter , quòd vſura fit licita , quia id audiuit, aut
debere reſtitui abſtinendum à rali contractu vlu- credidit, ſe audiific ab homine docto, cuius au
1 ratio, vel alia fimilia; pænitens autem reſponder: ' ctoritati non præponderat auctoritas Confef
Ego fcio,quid debeam in hocagere:conſuluiho farij, tunc pænitens non tenetur credere magis
mines doctos, 8c fcio, me poſle licitè hoc facere. Confeſſario: ergo,licèt non proponat vitare vſu
Tunc ergo videtur eſſe perplexitas pro Confef- ram, babet diſpoſitionem debitam ad abſolutio
ſario : quia debet crederein eoforo pænitenti pro nem : quod idem dicendum eller , ſi crederet
ſc, & contra ſe:cùm ergo pænitens affirmer, ſe fe- licitam fimplicem fornicationem , vel alia fimi
ciſſe ,quantum debebat,vr obſeruaret legem Dei, lia. Conſequens autem videtur manifeftè abfur.
& habere iudicium prudenter probabile , quod dum: ergo non ſufficit, quòd pænitenti fit pro
licitè faciat id, quod facit ; deber hoc Confeſſa- babilis opinio ; fed requiritur
X
, quòd verètalis
fit
P.loan.de Lugo, de Penit. X 3
 to Penitentiæ .
522 De Sacramen
talis propter auctoritatem , aut rationes, quas pro
ſe habet, ve æſtimetur communiter probabilis.
Confirmatur : quia,quando Doctores dicunt, fuprà poſitam circa obligationem auferédiigno
cum , qui abſoluit iuxta opinionem probabilem,
validè abſoluere, licèt opinio falſa eſlet, Eccleſia
concedente tunc iuriſdictionem , & ſupplente de-
fectum ; non hoc intelligunt de abſoluente iux-
ta opinionem, quam Confeffarius propter ſuam
ignorantiam exiſtimabat probabilem , cùin re- lare, niſi in caſibus fuprà exceptis, in quibus , &
uerà probabilis non fit ; ſed de abſoluente iuxta
opinionem ,quæ verè fit probabilis , & talis de-
beat exiſtimari: alioquin omnes ferè , qui ab-
ſoluunt, putantes falso , ſe habere iuriſdictionem ,
illam acciperent ab. Eccleſia ; quia ferè omnes
exiſtimant, quantùm ex ſe eſt , probabiliter , imò
& aliquando firmiter credunt , le habere iuriſdi-
ctionem : crgo fimiliter,quando dicunt Confef-
farium debere le conformare ſententiæ probabi-
li pænitentis ; intelligunt de ſententia , quæ verè
probabilis fit , non quæ probabilis appareat , po-
nitenti propter ſuam ignorantiam ,cùm probabi-
lis non fit,
45 • In hoc diſtinguendum in primis eſt de opi-
nione , quæ verfatur circa ipſum Sacramentum
Pænitentiæ conficiendum , vel quæ verſatur cir-
ca alias obligationes pænitentis : nam , li verſe-
tur circa hoc ipſum Sacrainentum , certuin eſt,
quòd quantumcumque pænitens iudicet , vel
opinetur poſſe fieri Sacramentum ; fi Confefla-
pænitentis opinioné,& apud fe, & apud alios effe
omninò improbabilem , debet feruare regulam
rantiam pænitentis . Si enim videt, effe ignoran
tiam culpabilem ; debet omninò docere pæni
tentem , & repugnantem non abſoluere. Si verò
fic ignorantia inculpabilis,& videat ex eius abla
tione maius malum ſequuturum ; debet diflimu
in aliis , quibus deber auferre ignorantiam in
uincibilem à pænitente , debet etiam eum doce
re de improbabilitate illius opinionis : quem fi
viderit adhuc repugnare , & nolle Confeffario
credere , led retinere ſuam ſententiam ; Confef
ſarius non debet conniuere ; quia hoc eſſet cum
in ſuo errore poſitiuè fouere :fed debet vrgere,
vt conſular homines doctos, & pios, & proponat
Confeflarij mociua , vt iudicent: & li hoc admi
ſerit, & propofuerit ſtare eorum iudicio , poterit
cum abfoluere : ſin minùs , Victoria locofuprà ci
tato dicit , nullo modo efle abſoluendum: quia
iam illa eft ignorantia vincibilis , & culpabilis,
imò videtur effe affectata , & ad minùs præluna
ptio videtur eſſe contra pænitentem , qui reme
dium ita facile non vult acceptare : quid enim
facilius, quàin conſulere homines doctos , præ
ſertiin ſi ipſe Confeffarius ſeſe offerat ad eos
conſulendos ? Meritò ergo poterit , & debebit
iam tunc Confeflarius præſumere pænitentem 1

rius non putet ſaltem probabilem effe talem opi- , non eſſe legitimè diſpoſitum, & negare abſolu
nionem ,non poterit ſe conformare opinioni po- tionein . Per quod patet reſponſio ad ea , quæ
nitentis : v.g. fi Confeflarius iudicat , pæniten- pro contraria parte adducta ſunt: nam in hoc ca
tem non habere fufficientem diſpoſitionem , vel ſu pænitens non præſumitur diſpoſitus ad Sacra
non fecifle fufficiens examen , vel ſe non habere mentú ,cùm ignorantia illa cum tanta obitinatio
iurifdictionem ; non poterit abſoluere, licèt pe- ne retenta non poſſit regulariter efle inuincibilis.
nitens contrarium opinetur , niſi Confeffarius Duo reſtant circa hoc punctum breuiter ad- 48 .
ſaltem exiſtimet, opinionem pænitentis eſſe pro- uertenda. Primum , hanc elle differentiam inter Parchus,o
Confefari
babilem. Ratio eſt clara : quia tunc non folùm Parochum , & Confeflarium non proprium ,quod in quo difes
agitur de permittenda pænitenti ſua opinione ; ille debet pænitentem ab oluere , & conforma- rant.
ſed de amplectenda illa in operatione propria , re ſe cum eius probabili opinione toties , quoties
vt confeffarius operetur iuxta illam : quod non ad illum recurrerit: hic vero ,licèt hac vice ,audi
poteſt facere , niſi iudicet , illam eſſe proba- ta confeſſione,debeat eum abſoluere , & confor 6
bilen . mare ſe cum eius opinione probabili i poreſt ta
46. Deinde , quando agitur de corrigendo pe- men eum monere , nte redeat ad ipſuin iterum ,
nirente , qui vult retinere remn alienam , vel plu- niſi eam opinionem velit relinquere : in hoc enim
ralitatem beneficiorum ,vel quidquam aliud age. Confeflarius vtitur iure fuo, cùm nullam habeat
re iuxta opinionem , quam putat eſte probabi- obligationem audiendi eius confeflionem . Se- Sacerdos ano
lem; debet prudenter aduertere Confeflarius, ne cundum aduertédum eſt, aliquos allerere, quòd, fub proprius
morali
fine maruro examine, & debito conſilio, iudicer licèt Sacerdos non proprius pollit, & debeat co obligetur ad
improbabilem ſententiam , quam ipfe non tenet. formare ſe cum opinione probabili panitentis; ſe conformā.
Rurſus contingit aliquando , quòd vir doctus, non tamen eſt adcò grauis hæc obligatio, vt obli- dum opi;
qui vim argumenti attento ſtudio magis penc- get ad mortale : quod etiam docet Montelinus nioni probao
bili pæni
trauir , videat , quòd fundamenta contrariæ fen- in 1.2.tom . 1.difput.62.c.7.9.40 . Contrarium ta- rentis.
tentiæ ex æquiuocatione procedunt , 'velex falſo men docet Suarez dicta fe &t.5.n.2 .Sanchez n.29.
fundamento ; & ideò apud fe illam iudicet im- & alij , quos affert , & fequitur Diana diéta reſol.
probabilem , & fine fundamento : non tamen 11. quod verius videtur : quia eſt materia grauis
ideò debet pænitentem obligare ad eam dele- contra ius,quod pænitens confeſſione acquifiuit,
rendam : quia, licèr illa ſententia apud ipſum fit vt abfoluatur , fi inueniatur legitimè diſpoſitus ad
improbabilis ; apud alios tamen multos, & doctos, abfolutionem . Quamuis, vt notant idem Suarez ,
qui rein ita accuratè non penetrarunt , exiſtima- & Sanchez , poilet aliquando ex leuirate materiæ
tur adhuc vera , & per confequens eft verè pro- efle culpa venialis , vt fi confeſſio fuiffet de ſolis
babilis : quare pænitens illam fequendo , ample- venialibus ; aut ita breuis , & de tali materia , vt
ctitur opinionem verè probabilem . Et in hoc cius repetitio apud alium Confeſsarium nõ cen
fenfu intelligo , quod ex Thoma Sanchez , & ſeatur graue onus, & ſufficiens ad iniuriá inortalé .
& aliis retulimus ſuprà, num.42. pro parte con
traria : loquuntur enim de opinione , quæ verè S. 3. De obligatione diſponendi pænitentem
cſt probabilis apud multos, & doctos , licèt apud ad abfolutionem .
ipſum Confeflarium , nec veritatem , nec proba
bilitarein habeat. Oc eft tertium ,quod propoſuimus pręſtan 49 .
Denique, quando clarè ( circt Confellarius,illā H.dum à Confeſsario in ipſo actu confeſſio
nis :
 Diſp.XXII.
nis: de quo nihil ſpeciale notandum occurrit' : in
cine genereautem certum eſt,Confeſſarium non pof-
ma
fe abſoluere , quem iudicat, non eſſe ſufficienter
diſpoſicum : diſpoſitio autem cófiſtic potiflimùm
te. Sie in dolore de peccatis, & propoſito non peccandi:
præſumitur veròdolor,& propoſitum ,quando in
confeſſione ipla ſigna doloris apparent: frequen-
ter tamen rudiores excitādi ſunt à Confeffario ad
hanc diſpoſitionem ; quia non ſatis aduertunt ad
eius neceſſitatem . Difficultas eft, quando ſunt
motiua ad præſumendum eius defectú,v.g.quòd
fæpiùsadmonituspenitens no reſtituit,cùm pof-
Care fet; vel non reliquit occafionem proximam pec-
cati, quam poterat relinquere. Tunc autem eric
optimumconſilium , & aliquando neceſſariú dif-
ferre abſolutionem ,donec reſtitutio priùs fiat,vel
hoC 100 occaſio relinquaturzſi fieri poteſt, de quoSuarez
difp.32.ſet.2 .Quando verò occaſio proxima de-
co po beat,vel non debeat relinqui , & quando ex rein-
um : cidentia arguatur defectus propoſiti requiſici, di-
ximusfuprà ,difp.14.fect.10.quod non oporter in
præſenti repetere.
spraus
SECTIO III.
tos, Quomodo debeat Confeſſariusſupplere de-
Leader fectus in confeßione commiffos.
dicht
5o . D tres claſſes poffunt eiuſmodi de-
DICE
Defe &tuum fectus. In prima ſuntdefectus,quipertinenc
e album confeffionis ad fubftantiam , & valoré Sacramenti, vt fi ablol-
tres ſpecies.
201
uat fine iuriſdictione, vel fine diſpoſitione requi-
O EGO fira ex parte pænitentis ,fiue intentione, & c.In le-
addis cunda defectus in damnum certij , vel ipfius pe-
nitentis, ve ſi non obligauit ad reſtitutionein de-
Eins bitam ,velobligauit ad indebitam . In tertia deni-
que poſſunt efle defectus fine alterius præiudi-
TAN
cio ,fed folùm contra integritatem confeflionis ,ve
jm.com fi non interrogauit circumſtancias,vel numerum;
vel non examinauit circa alia præ'cepra , quando
, qug oportebat examinare.
‫بانها و‬ ‫اک‬. Circa primam claffem defectuum circa valoré
conde Dedefectu Sacraméri, priina-ſententia dicit, Confeſſariú , qui intentionem ,quam habuit,recipiendi ſemel vali
circa valo .
rem . fine iurifdi& ione abſoluit ,debere poſteà obtenta dam abfolutionem ab hoc Confeffario.
facultare,abſoluere eum in abſentia,fi præſentem Melius ergo reiicitur illa ſententia : quia tem•
Oert non poteſt, expectando tempus, quando credat, . pore ſequenti Confeffarius non poterit prudérer
pænitentem eſſe diſpolirum , & in ſtaru gratiæ. proferre forman abſolutionis ſuper confeflione
Em ܶ‫ܐܳܟ݂ܶܙ‬ Priùs tainen deberet, fi line ſcandalo, & dano po
Com telt ,eum monere de defectu commiſſo, vt iteruin
confiteatur: quando verò id fieri non poteſt, de-
IK bet abſoluere,vel præſentem ,vel etiam abſentem
views co modo, quo dictum eſt. Ita docer Antoninus
:|:: 3.part. tit.17.6.12. Syluefter verbo,Confeſſor,3.in
principio. Nauarrus in Summa,c.26.num.14.Hanc
27.29
fententiam , quod attinet ad abſolutionem ab ex-
are al communicatione,approbant Suarez diſp.32.fe£t.
6.Vaſquez quaft.9 3.art.3. dub.8.n.6 . & alij re-
gr20
here
centiores communiter. Quoad abſolationem ve-
Tubad rò à peccatis,omnes reiiciunt abſolutionem in ab-
Wirez
fentia ,cùm conſtet eam dari non poſſe .Quinimò,
iter ?
neque in præſentia debere iterum abſolui, niſi
priùs moneatur,probant Suarez , & Vaſquez locis
citatis : quia abſolutio non eſt valida ſine inten-
tioneex parte pænitentis : debet ergo adınoneri,
vt habeat talem intentionem de nouo.
$2. Hoc argumentum non videtur mihi fatis effi-
23
cax: quia,quando pænitens confeſſus eſt, habuit
intentionem recipiendiſemel abſolutionem vali-
dam à Confeſſario ; quam cùin nondum accepe-
rit, & illa voluntas non fit retractata , non appa
rer, cur non poffet pofteà illam recipere. Dicunt
Sect. III. 523
prædicti Doctores, intentionem pænitentis ter
minatam fuifle ad primam abſolutionem , non ad
hanc poſterioré,de qua nihil cogitauit. Sed con
trà: quia,li Sacerdos prima vice abſoluatline de
bita intentione, & ftatim aniinaduerſo errore, re
petat abſolutè, vel ſub conditione formam abſo
lutionis ; nemo dicet , hanc ſecundam non eſſe
validam ex defectu intentionis in pænitente :
ergo intentio penitencis non terminabatur ad
prioreın prolationem materialem illorum verbo
rum, ſed ad abſolutionem formalem , & validam,
quam cùm nondum acceperit, non eft , cur non
perſeucret.
Dicit Pater Vaſquez , non perſeuerare : quia, 53 .
cùm pænitens puret, ſe iam abſolutum , non ex
pectat nouam abſolutionem. Sed contrà : quia
etiam in primo caſu pænitens, qui aŭdjuit ſemel
proferri verba abſolutionis, purat ſe abſolutum ;
imò, licèt prolata ſint cum aliquo errore circa
ipſa verba, pænitens,qui errorem non aduertit,
putat ſe abſolutum ; & tamen Sacerdos, animad
uerſo defectu intentionis ſuæ , vel errore , poteft
incontinenti abſoluere : ergo , quòd pænitens
puter ſe abſolutum ,nou retractat priorem inten
tionem; ſed eſt error priuatus, à quo non pender
intentio. Sicur ſi Sacerdos, quando ordinatur, pu
ter characterem imprimni in aliqua actione ante
cedenti , & non in porrectione calicis, & Hoſtiæ ,
atque ideò iam tunc putaret , ſe efle ordinatum;
adhuc validè ordinaretur, & recipereț characteré
ſuo tempore ; quia ille error priuatus non deftruit
intentionem ,quam habuit,recipiendi Ordinatio
nem , quando ei daretur. Similiter pænitens , si
puter ſe abſolui,quando dicuntur illa verba: Do
minus Iefus Chriſtus te abfoluat , &c . non verò
perverba fubſequentia,acque ideò putaret,ſeiam
abfolutum non ideò effet inualida forma abfolu
tionis ſubſequens: quia error priuatus nó deſtruit
intentionem , quain habuit recipiendi abſolutio .
nem validam :ergo etiam in caſu noltro , quòd
pænitens puter iam ſe abſolutuin , non deſtruit
54.
præterita , hoc ipſum ignorante pænitente , qui
fortafle nouum peccatum commiſit , vel non eft
diſpoſitus iam ad effectum Sacramenti. Addit
Suarez ,& benè, ſi in Confeſſario defuit priùs iu
riſdictio , repetendam eſſe confeſſionem , cum
confeſſio prior fuerit inualida , vtpote facta non
iudici : non poteft ergo conferri abſolutio , niſi
monito pænitente, vt ſe breuiter accuſet de om
nibus ,quæ dixit in prioti confeſſione, cujus con
fulam memoriá adhuc habet Confeffarius. Qua
re , fi pænitens ipſe de ſe veniat ad confitendum
iterum , expediet, eum interrogare , an doleat de
omnibus,etiá anteà confelis in precedenti con
fellione; & an ſe iterum de illis accuſet; & túc ab
ſolucio directè terminabitur ad illa omnia: quod
remedium placet cómuniter recentioribus , quos
congerit Diana 1.1om.tract.1.nniſcell. refol.6o.
Secunda ergo ſententia eft aliorum, qui dicút,
in tali caſu nihil faciendum eſſe à Confeffario ;
ſed dolendum de culpa præterita , & relinquendu
pænitentem in bona ħde; quia illa peccata per ſe
quentem abſolutionem in alia confeflione indi
re &tè remittentur : & aliunde Confeffarius non
poteſt line graui honoris , & famæ dertimento
Xx 4 penitentem
 524 De Sacramento Pænitentiæ.
pænitentemmonere .Pro hac opinione citantur
Antonin.Sylueft. & Nauarr.apud Suarez , ubi ſu
pràxn.s.quibus adde loanneValerum indifferent.
vtriufque fori, verbo, Pænitent.differ.9.n.2.in fine.
56 . Hanc ſententiam impugnar loannes de Medi-
1 na Cod.de confefione, quaft.39.de alieno,fine licen-
i tsa propriy ,quemquam abfoluente: quia illa caren-
tiagratiæ, quam afferret vera abſolutio eorú pec- 'reſtituendam rem ipſam , fi exſtat apud ſe; alio
catorum ,eſt graue damnum penitentis,cuius ia-
eturæ Sacerdos erit cauſa , ſi illum non moneat,
vr iterum abfoluatur . Hoc tamen argumentum
Iciiciunt alij , & meritò : quia illud damnum , &
ja &tura gratiæ non tanti eit ,cùm pollic mille aliis
modis reparari,nec pænitens ipſe cenſetur graui-
rer inuituscirca illud,cùm poflit fæpiùs, & lępiùs
cadem peccata confiteri. Vnde, quando confel-
fio fuitde ſolis venialibus à poenitentc frequen-
ter confiteri ſolito , putarem facilè excuſari Con-
feffarium à fupplendo defectu, li fortè ex aliqua
cauſa inualide abſoluit : quia pænitens commu-
niter non erit grauiter inuitus ; ſed potiùs prælu-
mi poteſt,quòd ratum habcbit manere proilla die
cum abſolutione non valida , vr liberet ſuum
Confeſſarium ab illa moleſtia , & rubore in ma-
nifeftando defectu commiſfo.
57. Cæterùin , adhuc ſententia illa vniuerfaliter
defendi non poteſt : quia, vt benè arguit Medi-
na loco citato, qui caula eſt alteri violădi aliquod
præceprum graue propter ignorantiam , quam in
illo cauſauit, debet auferre illi ignorantiam , vt
!
poſſit ſeruare legem Dei: v.g. li dixiſti alicui,non
eſſe obligationem audiendi Milſam , vel forni-
1 Cationemeffe licitam ; debes hæc retractare , ne
ſis proximo cauſa violandi illa præcepta : ſed
Confeſlarius malè , & inualidè abſoluendo eſt
cauſa , quòd pænitens non obſeruer legem diui-
nam confitendo iterum illa peccata , à quibus
non eſt validè abſolutus, provt reverà , & ſeclu-
ſa ignorantia reneretur: ergo debet illum admo-
nere, ne Confeſſario imputetur illa violatio diui-
næ legis.
Propter hæc ipſe Medina docet,obligari Con-
felſarium ad pænitentemde defectu admonen-
dum: quod etiam docent Soto, & Corduba apud
Valquez dito dubio 8.num .i . quod Cordubali- , abſolutionis ; led circa obligaciones pænitentis, nitensis.
mitat, li pollit fine ſcandalo adinonere: cum qua
ferè limitatione idem dicunt Suarez , Vaſquez,
& alij Recentiores communiter, hoc eſt, quando
Gnc graui nocumento proprio ,vel alterius, id fic-
ri poteſt.
58. Ego tam pro hoc puncto,quàm pro aliis,quæ
in haclectione dicenda reſtant, diſtinguendum
puto : nam , licèt Pater Suarez num . 6. dicat, nul.
Iam efle differentiam ; ego magnum diſcrimen
agnofco inter eum , qui inculpabiliter , & cum ,
qui ſcienter , vel culpabiliter errorem commi-
fit, & multò maiorem credo efle huius ,quàm
illius obligationem. Quod quidem in aliisma-
teriis manifeftum eſt, præſertim in materia iu-
ftitiæ : nam , 6 culpabilirer aliquem infamaſti,
debes etiam cum incommodo tuo illius famam
13
reſarcire: ſi verò inculpabiliter , quia, v.g. crede-
bas publicum, quod erat ſecretum ; vel credebas
1
Verum crimen , quod audieras à fide dignis , cùm
eſſet falſum '; cunc teneris quidem , fi abſque in-
commodo potes', reuocare , quod dixeras ; non
tamen cum incommodo tuo graui , vtcum aliis
docetLelliuslibr.2. de iuftitia ,cap.u.dubitat.22.
numer.116. quod idem eſt de quocumque , qui
damoum inculpabiliter intulit. Idern crgo di-
cendum videtur in materia præſenti, cùm procco
dat cadem ratio in ipſa, quæ in aliis. Nani,ficur 19.
iure ipſo naturæ multò ftri &tiùs obligatur aliquis
ad reſtituendum ex iniufta acceptione , quàm
ex iuſta , & inculpabili , cùm ille prior teneatur
ad reſarcienda omnia damna , etiam cum gravi
damno proprio ; hic autem pofterior ſolùm ad
quin ad id ſolùm , in quo factus eſt locupletior :
lic, qui cauſa fuit iniuſta, vel iniqua irritandi ab
ſolutionem , debet multò ftri &tiùs reparare illud
daninum ,quod intulic pænitenti , &quod quali
intulit præcepto diuino,quod, ve violarecur,ma
terialiter ſaltem ,à pænitente, non confitendo il
la peccata, occaſionem culpabilem dedit , & id
eò violatio ipfi imputatur :qui verò inculpabili
ter id fecit, non videtur eſſe caufa moralis illius
damni ; & idcò multò minùs ſtrictè tenetur ad
reparationem illius. Vnde exiltimo , licèt hic fe
cundus non teneatur cum graui detrimento ſuo,
vel alterius admonere , nili fortè , quando fub
eflet periculum damnationis infirmi, qui mori
tur cum illa inualida abſolutione , vel in cafu f .
mili; illum tamen primum , nempe,qui cum cul
pa graui, & mortali, fiue ſcienter , liueignoran
ter ignorantia grauiter culpabili illum errorem
commiſit, debere etiam cum graui ſuo damno
illum corrigere. Quod tamen intelligo cum pro
portione debita : nam , ficut in matcria iuſtitia
non tenetur aliquis reſtituere bona inferioris or
dinis cum detrimento maiori bonorum ordinis
ſuperioris, v.g. famam alienamcum periculo vi
tæ ; fic in præſenti non eſſer obligandus Confel
farius ad reparandum illud damnum , quod cul
pabiliter cauſauit, & admonendum pænitentem ,
quando deberet id fieri cum damno ſuo ,vel alie
no,quod in morali æſtimatione non ſit compara
bilecum damno, quod ſequitur ex eo, quòd Sa
cramentum irritum perſeueret , & peccata illa
non nifi indirectè remittantur per ſubſequentem
confeffionem .
Vnde facilior erit iam reſolutio fecundi puncti 6o.
Suprà propoſiti; quando,fcilicet, Confeflarius có. Dedifeftus
miſit errorem ,non circaſubſtantiam , &valorem circa obligan
lionem pa .
quem ,v.g.non obligauit ad reſtituendum , quo
debebat; velobligauit ad foluendum , quod non
debebat. De quomultidicunt,Confeflarium nó
folum teneri ad corrigendum errorem , fed etiam
ad reftituendum , quod pænitens reſtituere de
bebat, li eum non poteft admonere. Et idein di
cendum eft ,fi admoner tempore ,quo iam nó po
teſt reſtituere,cum priùs potuiflet. Ita Sylucfter,
Gabr Nauarr.Angel. Roſella , quos affert Suarez
difta fect.6.1.3. Nuñus, Zanard . Syluius, & alij,
quos affertDiana L.tom. tralt,2.micellaneo , refón
lur.r. Quorum aliqui diſtinguunt inter Sacerdo
tem proprium ex officio ,vt Parochum . & delega
tum , qui voluntariè fe immiſcet : & dicunr,Paro
chum teneriex culpa graui, vel lata ; delegatum
verò etiam ex leuiſlima; quia iple fine neceflitate
ſe immiſcuit: quam diſtinctionem reiiciunt meri
tò Suarez ,& alij.
61 .
Diſtinguendum in primis eſt : nam ,vel Con
feflarius cauſar illam ignorantiam in poenitente
politiuè, quiz,v.g. dixit illi : Debes, vel , non de
bes reſtituere. vel folùm omiffiuè, quia non præ
cepitillireſtitutioné, fed tacuit. In primo cafurur
ſus diftinguendum eft iuxta fupra dictade errore
culpabiliter, vel inculpabiliret commillo. Quo
luppofito
 tiei,cum from
Diſp. XXII. Sect. III . 525
Acs. No ſuppoſito, dicendum in primis eſt, quando Con- biliter accendit ædes alienas , quæ valeant cen
obligatur ale feffarius poſitiuè dixit, non reſtituendum contra tum mille aureos, non excuſabitur ab extinguen
reption , que ius alterius, & id ex culpa graui, hoc eſt , mortali do incendio , fipoflit vno aureo vocare ſibi fo
e
le prior tenta contra iuſtitiam ; debet admonere pænitentem cios, quiillud extinguant : commodè enim po
etiam cum fra de errore ,vt reftituat : alioquin ,fi non admonet; teſt illud cxtinguere reſpectiuè ad damnum , de
Aterior ſolat vel,ſi admonitusiam non poflic reſtituere , cùm quo agitur. 64 .
at apud priùs pofſet; ipſe Confeffarius debet reſtituere,fi Denique aduerte circa hanc obligationem
s eftlocuplease pænitens alioquin reſtituiſſet. Ratio elt clara: Confeflarij, ſiue culpabiliter,fiue inculpabiliter
qua ITE::: quia conſulens furtum , fi ex malitia , vel culpa errorem commiſerit, ſatisfacere pofteà fuæ obli
iùs reparat graui id faciat, cooperatur furi, & tenetur ad re- gationi, fi pænitentem potenteni adhuc reſtitue
i , & cuotas ftitutionem , fure non reſtituente: ergo , qui ſuo re,doceat, quid debeat facere ; nec ad aliquid te
It violare.se conſilio iniuſto impediuit reftitutionem rei alie- neri, licèt ille non reftituat. Nam , licèt in aliis
næ, non minùs tenebitur : nam dominus rei ha- materiis dici foleat ,conſulenrem , etiam reuocato
on confitende
em dedit,& bet iuscontra me , ne impediam furem à reſtitu- confilio,manere obligatum ad damna,& contra
verò incu'nubi tione facienda. Idem eſt, fi culpabiliter pæniten- here poſſe irregularitatem ; in hac tamen mate
ula merais ti reſtitutionem præcepit, quando reſtituere non ria id locum non habet : nain , quando ca obli
triđe tenetes debebat : quia iam ſua actione iniuſta cauſa fuit gatio perſeuerat reuocato confilio, ideò eft; quia
mo , licitati
illius damni decipiendo pænitentem. Denique moțiua , quæ attulit conſiliarius , perſeuerant in
detrimentos idem eft , fi culpabiliter ci aliquam opinionem mente alterius,qui conſilium accepir, atque ided
falſam perſuaſit,ex qua, vel ipſe, vel alius derri- confilium præteritum influit , quantumcumque
tè , quando mentuin pati poſſit , vel cuius occaſione violabit reuocetur. In noſtro autem caſu hoc non proce
firmi, qumes
pænitens præcepta Dei,vel Eccleſiæ, &c . dit : quia, cùm ex errore daruin fuerit confilium ,
le , vel in aksi 62 . Quando verò confilium illud non reſtituendi folùm influebat propter auctoritatein Confeſla 1
ipe,quicumd debitum , vel reftituendi non debitum , vel ali- rij , quæ omninò aufertur , reuocato confilio , &
er , fiue ign quod aliud eiuſmodi, dedit abſque graui culpa; facta proteſtatione de veritate contraria : quare
li illum tunc iuxta regulam fuprà pofitam dicenduin elt, non poteſt iain influere amplius error prior in
raui fuo dare debere, fi commodè poßit, admonere pæniten- negationem reſtitutionis. Solùm pofletdubita
telligo sumpa tem de errore , alioquin incipiet iam illi imputari ri caſu, quo pænitens habuiſlct verè intentionem
matcriacultura ignorantia pænitentis : fi verò non poteſt com- reſtituendi tunc, quando confeffus eft, & poftcà
ona inferioris a modè , excuſabitur , nec tenebitur ad damna re- mutato animo in peius nollet , quo caſu videtur
lonorum artis ſarcienda. Ratio prioris partis eft : quia vnuſ- Confeffarius, qui malitiosè , & culpabiliterdif
cum periculos quiſquetenetur ex iuſtiria , non folùm ad non ſuaſit reſtitutionem , manere obligatus pofteà,
inferendum directè , & ex induſtria malum pro- non folum ad reuocandum confilium ; fed ad
gandus Coat
um , quoda ximo ; ſed etiam ad procurandum , quantùm reſtituendum , cùm ſua culpa fuerit cauſa,ne fie
ini pænitectes commodè poffit , ne ex ſua actione proueniat ret reſtitutio, quæ iain facta fuiſſet, & modò non
no fuo,velas proximo damnuin contra ius illius : v.g. liin- fiet. Hoc tamen commune eſt ad omnes conſi
on lit comput aduertenter accendiſti domum alienam , teneris, liarios , vel impedientes , an eo caſu ſatisfaciant,
cùm primùm aduertis , ex iuſtitia extinguere auferendo impedimentum à ſe poſitum , de quo
ex co, questo ignem , fi commodè potes ; licèr alius , qui non in tra &tatu de iuftitia , inre.
& peccani accendit ignem , non teneatur ex iuſtitia , ſed ex Nunciam dicendum eft de fecundo membro ) ‫ك‬.
fubfequimica charitate illum extinguere. Nam , licèt actio principali diſtinctionis, quando non politiuè,fed quib,quan
illa fuerit inculpabilis; fuit tamen tua , & te omilíuèerrauit Confeflarius, non præcipiendo, tive fed omiſ
Cecundipure neris procurare , ne ex tua actione patiatur ali- v.g. pænitenti reſtitutioné :quo ctiam caſu redit finie mauit
onfellanics.com
am , & .ca quod detrimentum proximus in rebus fuis , li diſtinctio ſuprà poſita de culpabiliter , vel incul- Confefariis ,
commodè poflis: minor enim eſt hrc obligatio , pabiliter omittéte monitionédebitam .De vtroq ;
mes pænke quàm illa alia non lædendi poſitiuè ; & ideò ad auté credo,teneri poftcà admonere pænitentem ,
uuendum, qu: hoc non teneris , nifi cùm commodè poilis im-
dum.quod not
quando pænitens ex illa omiſſione , & filentio
Infanci pedire . Similiter,fi bona fide infamaſti aliquem , Confeflarij moueri poteft ad credendum lici
putans,eſſe verum crimen , quod audieras de il- tum , & faciendum id , quod eft illicitum , & in
orem.cd ctia
- reftituere de
lo ; debes poftcà, ſi commodè potes, cognito er- damnum rercij : ſecùs verò , fi pænitens ex illo
c. Etider rore, reparare illius famam , & extinguere incen- Confeflacij filentio non mouctur. Io neutro
dium famæ, quod inculpabiliter accenderas. Sic autem calú credo , teneri Confeflarium ex iufti
uojamno ergo ConfefTarius , licèt bona fide conſuluerit tia,nec obligari ad reſtituendum . Porrò ex vtro
Ina Syluett retentionem rei alienæ , debet cognito errore re-
us affert Suret
que cafu obligariad pænitentem admonendum ,.
uocare , quod dixit , & manifeſtare pænitenti probari poteſt : quia vnuſquiſque tenetur pro
vlulus, &als obligationem , quam haber . curare ,neex ſua actione , vel etiam ex ſua omil
cel'arxo, seine 63 : Ratio poſterioris partis eft : quia , cùm hæc fione ſcandalum accipiant alij , hoc eſt, incita
nter Sacerdon obligatio non oriatur ex iniuſta læſione , vel mentum ad peccandum : quare non ſolùm pec
um . & delega actione; minor eft, vt diximus; & ideò non obli cat , qui ſcandalum præbet , comedendo carnes,
dicunt,Para gat, niſi cùm commodè poteſt reparari, & im- quæ eſt actio poſitiua ; fed etiam ,qui ſcandaium
R ; delega.com pediri illud damnum . Cæterùm , in hoc calu præbet,non audicndo Miſlam , quæ eft omiſio::
ne neccilitar commodum ,& incommodum Confeſſarijde- nam cx hac etiam omiſſione moueri poteſt pro
Piſciunt meri.
bene accipireſpectiuèad damnum , quod exillo ximus ad peccandum . Imò non foluin eſt obli
m , vel con
errore conſequi poteft : nam, fi inculpabiliter gatio procurandi,ne ex noftris actionibus , vel
dixit,non effe obligationem reftituendi regnum , omiſfionibus alij moueantur ad peccandum ;fed
7 pirnicent cum reuerà effet ;non excuſabitur à monendo etiam ne inoueantur ad violandum materialiter
vel, pænitente , eò quòd debeat expendere decem mandara Dei, vel Ecclefia. Quare debeo pro
uia non pre nummos aureos , & tres, vel quatuor dies in iti- curare , nc cx mea omniſfione Millæ alijmoucan
no caluru nere : quia reſpectiuè ad rem,de qua agitur , ſatis tur ad non audiendain Miffam , putantes, non
Tir de errore commodè poteſt adınonere : ſicut, qui inculpa- eſſe feftum ; quia ego non audio Miſſam : ſicut
To 40 dcbeo
fupponics
 526 De Sacramento Pænitentiæ .
debeo procurare,nc ex mea comeſtione carniun
alij comedant carnes, putantes,non eſſe prohibi-
tionem . Quando ergo ex illo filentio Confella-
rij pænitensmoueturad non reſtituendum , cò
quòd Confellarius nihil illi dixerit , debet Con-
feffarius procurare , ne ex illa ſua omiſſione oria-
tur tale ſcandalum , & occafio violandi faltein
materialitcr præcepta diuinæ legis.
66..
Cærerùm , ficut ex iuſtitia magis obligatur
homo ad impediendum damnuin , quod confe-
quitur ex ſua actioneiniuſta , quàm quod conſe-
quitur ex actione ſua inaduertenter facta ; ſic ex
charitate etiam magis ſtrictè obligatur ad procu
randum ,ne ex ſua actione , vel omiſſione culpa-
bili ſequitur ſcandalum , & violatio etiam mate-
rialis legis Dei, quàm ne fequatur ex actione, vel
omiſſione inculpabili, & inaduertenter facta:
quare cum maiori incommodo tenebitur Con-
feſſarius impedire ignorantiam , & occafionem
errandi,quam dedit pænitenti per omiſioné cul-
pabilem ; quàm illam , quam dedit per omillio-
nem inculpabilem : in hoc tamen calu tenebitur
aliquando cum aliquo incommodo , quando re-
ſpectu illius dainni, quod conſequitur , non re-
putaretur moraliter incommodum,vt dicebamus
de illo, qui inculpabiliter conſuluit non reſtitue-
re regnum , quod debebat reſtitui. Idem cum
proportione dici poteſt de co , qui per inaduer-
tentiam non dixit,reſtituidebere regnum , quan-
do dcbebar dicere : tenebitur enim cum aliquo
incommodo procurare, ne ex hac eius omiſſione
pænitens ſcandalum patiatur , & accipiat occaſio-
nem retinendi regnum alienum .
67 . Quòd autem hæc non fit obligatio ex iuſtitia,
Non eft oblio eſt communis iam ſententia,quam tenent Suarez
gati ex iu dicta feft. 6. Coninch in preſenti,diſp .8. dub.17.
di defectum num . 144.Rebellus, Milderus, Filliucius,Bona-
incutiabili cina, & alij , quos referunt ipfe , & Diana dieta
Per caujaiv. refol. 1. Et ratio eſt : quia ConfeíTarius non ha-
bet ex officio fuo procurare vtilitatem aliorum , tiam , qui medicinain opportunam non dedit illi,
& quod ius fuum vnicuique feruetur , ficut lu- incidit in amentiam , & furioſus aliquem occidit;
dex temporalis ; fed folum intendit bonum ſui Medicus non tencrur reftituere : quia ipſe non ſe
pænitentis, contra quod formaliter peccat , non obligaucrat aliis,ſed ſoli infirmo, cuius folius bo
contra alios , quando omituit facere , quod debe- num debebat procurare : & licèt omiſerit id,
bat:: quare oinittens monitionem de reftitutio
ne,non omittit aliquid , quod creditoribus pæni-
tentis deberet; fed , quod debebat ſuo pæniten-
ti ad bonum ſuæ aniinæ .
68 . Obiiciunt aliqui ex aduerſariis : quia Confef-
farius tenetur ex officio docere pænitentein : er-
go,cùm non docet , omittit id , quod ex officio
debét : qui autem tacet , quando ex officio tene-
batur loqui, virtualiterdicit , non effe obligatio-
nem reſtituendi : ergo eſt cauſamoralis, quòd Reſtat iam tertiuin punctum ', quando Con 71 .
pænitens non reſtituat , & per confequens tenc-, fellarius crrauit , non in damnum tertij , ſed ſo . De defe &u
1 bitur iple ad reſtitutionem . Reſponderur, Con-
feffarium tcneri ex officio ad monendum ; non
ex officio in ordine ad creditores , fed folùın in
ordine ad panitentem , cui ſoli, & non aliis obli-
gaur ex officio : tunc autcm negatur , omnes,
qui cx officio quocumque modo tenentur mo-
ncre , & tacent , virtualiter docere contrariuin;
poflunt enim tacerc ex obliuione , ex metu , ex
verecundia: non ergo eit caufà moralis Confel-
farius illius retentionis, niſi valdè impropriè.
69 . Dices : Si non docet poftcà , cùm poflit , pec-
car , quia dat ſcandalum pænitenti : fed dare
fcandalum , et elle cauſam peccandi altcri : ergo ,
fi non adınonet , cauſat verè retentionein pecu-
nix aliena', & per conſequens tcncbitur ad reſti-
+
tutioncm . Refpondetur, eum , qui dat ſcandu
lum , non intendendo , nec volendo directě rui
nam proximi,non cfle cauſam peccati alieni; nili
impropriè ,quatenus , qui non impedit , cùm de
beret, dicitur cauſa. Fateor , aliquando hoc fuf
ficere,vt obligetur ad reftitutionem : nam guber
nator,qui non impedit furta , provt ex officio de
bebat, peccat contra iuſtitiam , & tenetur ad reſti
tutionem : id tainen , ve dixi , folùm procedit,
quando tenebatur impedire ex officio reſpiciente
bonum illorum , qui damnum patiuntur , quale
elt officium gubernatoris , quod refpicit pacem,
& ſecuritatein ciuium : tunc enim gubernator
peccat contra ius ', quod ciues habent aduersus
illum ; & ideò tenetur ad reftitutionem , & dici
tur cauſa imputatiuè : quia propter obligatio
nem iuſtitiæ , quam habet, cenſetur, perinde ac li
politiuè cauſaliet illud damnum.
Vrgebis : Prælatus non impediens ſubdituin 70.
dctrahentem famæ alienæ , peccat contra iuſti
tiam, & tcnetur ad reftitutionem , licèt eius ofi
cium reſpiciat ſolùm bonun ſubditorum : crgo,
licèt officium Confeſſarij reſpiciat ſolum bonum
pænitentis , peccabit contra iuſtiriam , non impe
diens retentionem alicni . Reſpondetur , quid
quid ſit de antecedenti , quod aliqui negant, ne
gando conſequentiam . Et ratio diſcriminis eít,
quòd Prælatus eſt etiam capuc politicum ſuorum
ſubditorum : quare tenetur eos gubernare in or
dine ad bonum commune aliorum ciuiuin , Gicut
dominus tenetur gubernare ſuos feruos , & pro
curare, ne inferant damna aliis ciuibus : illienim ,
quị caput eft politicum, tribuuntur, & impulan
tur damna à fubditis illata : Confeflarius autem
non eft caput politicum pænitentium ; ſed ſo
lùm Medicus ſpiritualis iplius , nihil aliud refpi
ciens , nili bonum ſolius pænitentis ſine ordine
ad alios , quibus ipfe nihil debet , ſed ſoli pæni
tenci . Sicut , li infirmus , ob Medici negligen
quod ex officio debebat ; non tamen ex officio
reſpiciente alios przter infirmum. Aliud eſſet, ſi
dediller pofitiuè, & culpabiliter medicinam con
trariam , quæ furorem , & infaniam attulit : tunc
enim , li prruiſum fuiſfechomicidium , fortalte
teneretur Medicus ad reftitutionem . Sic ergo
dicendum eſt cuin proportione de Confeffario,
qui eſt Medicusſpiritualis, & Paſtor ſolùm in or
dine ad bonum pænitentis.
lùm contra integritatem confeflionis,non exami- circaintegri
1giem .
nando, vel non interrogando fufficienter nume
rum ,vel ſpecies , aut alias circumſtantias neceſſa
riò explicandas. 'Affirmant aliqui , debere Con
feflarium poft :à pænitentem admonere de illo
defectu , ſi abſque ſcandalo , & graui detriinento
fieri poflit. Ita ſentit Antonius Fernandez in
cxam . Theolog .moral.part. 3.6.S.D. 11.num . 3.
Er videtur efle fententia Ioannis Medinx Cod. de
confeffione, loco fuprà citato : nam eiusratio vni
uerſaliter probat etiam in hoc caſu : quia , ſcili
cet,Confeflarius eſt cauſa, quòd pænitens violet
præceptum confitendi illas circumitantias, vel il
la peccata , quæ ex diuinopræcepto deberet con
fiteri: ergo debet certiorcin facere pænitentem ,
nc
 itelli
te
Diſp. XXII. Sect. III . 527
dicenti ne ainpliùs tranſgrediatur illud præceptum . vt excuſeris ab audienda Milla , vel à ieiunio .
e Quam rationem approbare videtur Vaſquez di- Sicut etiam in materia iuftitiæ , minor cauſare
s time etodub .8. num . 2.8 7. Vnde ibi num . 6. vide- quiritur, vt excuſeris ab admonendo aliquo , cui
dober
tur eamdem ſententiam docere in præſenti caſu. bona fide dixiſti, licitum effe talem contractum,
72 . Contrariam tamen fententiam docet Suarez vel à reſtituenda fama alterius , quam inculpabi
di&ta fe&t.6.num . 8. vbi vniuerfaliterdicit, quan- liter læſiſti ,quàm vt poflis retinere alienum, vel
un do ex errore,etiam fcienter commiffo , non pen- lædere ſcienter alienam famam . Maius enim
relate der damnnum tertiæ perſonæ , & abſolutio non ius habet proximus aduersùs me , ne lædam di
d fuit nulla , regulariter ad nihil teneri Confefla- rectè illum ,quàm vt procurem , ne ex mea actio
l1 , ‫ܘ‬ rium , niſi ad pænitentiam agendam. Dicit au- ne,bona fide poſita , ſequatureius læſio . Quare H

cem ,regulariter : quia , li decepit pænitentem in rarò tenereturfortaſſe Confeſſarius , qui bona fi
re aliqua pertinente ad ſalutem eius animæ , ex de decepit pænitentem circa integritatem con
qua,v .g . pendet , vtmaneat in occaſione proxi- fellionis, ad illum pofteà extra con feflionem ad
ma peccandi, tenebitur illum admonere iuxta re- monendum : quia regulariter abſque incommo
gulam charitatis , & prudentiæ vitando ſcanda- do,& detrimento ſuo id non poteft facere.
75 .
erinde lum , quoad fieri poffit. Eamdem ſententiam te- Quando verò negatiuè , feu purè omiliuè,
net Filliucius tom . 1. tra &t. 3. cap. 12. quaft. 7. commiſiller Confeffarius illum defectum , fiue quid , ji ne
num. 374. & ibidemin inftruétionepro confeſsioni- culpabiliter, fiuc inculpabiliteridfecerit,credo, garine, meel 1

bus excipiendis, cap.4. Nuñus item, & Reginald. poſteà non teneriextra confeſſionem admonere deliquiſet
quos affert , & fequicur Diana 1. tom. tract. 1 . pænitentem : quia præceptum integritatis non confefjarins.
mifcel. refol.7. obligar directè Confeſſarium , ſed pænitentem :
Embone 73 . Diſtinguendum etiam in hoc punctovidetur: Confeffarius autem renetur interrogare , & exa
nonic nam vel Confeſſarius poſitiuè fuit cauſa, quòd minare: quia eft Iudex, & non poteſt licitè pro
-11, penitens non confiteretur integrè, dicendo,v.g. ferre fententiam , nili priùs plenè informetur de
non oportere explicari aliter numerum , nec alias toro ſtatu caulæ , & perſone , quam debct ab
Egan ,1 ſpecies, vel circumſtantias ; vel ita omittendo in. foluere. Vnde, poftquàm ſententiam protulit, &
image
in lume
terrogationes, vt perinde eflet, ac fi diceret, non functus eſt officio fuo, non obligatur ampliùs il
elle neceſſarium alia , vel magis explicare , ita vt lo præcepto interrogandi, & examinandi.Aliun
are nu
penitens eius auctoritate motus , non curet am- de verò ipſe non eſt cauſa,quòd pænitens poftcà
ium, ka plius de confitendis iis , quæ relicta ſunt ; vel ſo- non confiteatur illa peccata , vt ſuppono : quia,
lùm purè omilliuè le habuit non interrogando, nec ipfe id dixit forınaliter, nec virtualiter , itavt
quæ interrogari deberent. In primo caſu , ſiue pænitens ab eius auctoritate moueatur ad illa
infc2 culpabiliter , fiue inculpabiliter id fecerit Con- non confitenda ; ſed à ſua obliuione , vel impe
feflarius, videtur poſteà deberę admonerepe ritia : & licèt debuerit ex officio eum docere in
nitentem , fi abſque ſcandalo , vel graui detri- actu confeſſionis; non tamen pofteà: imò , licèt
indre mento poſſit: ita tamen , vtmagis ſtrictè ad id eflet Parochus eius, & magiſter exofficio ; id ta
10 010. teneatur, quando præcellit culpa grauis Confef- men munus non eft ad docendum ex notitia con
ſarij;minùs, quando non præceſſit. Ratio au- fefſionis extra illud iudiciam : nam extra confel .
neglio tem ſumitur ex fuprà dictis: quia ille , qui cauſa fionem non debetpaſcere, nec gubernare ſubdi
dedizin cſt alteri violandi præceptum graue , violatione tos ex notitia confeflionis ; fed ficut , fi eorum
E occidit etiam materiali ; debet, li commodè poteft , ad peccata non audiffet.
olenoni monere de errore , vt ille præceptum non tranſ- Dices : Quilibet debet docere proxiinum , 76.
cliuibon grediatur,vtſup rà vidimus : ſi ergo Confellarius que m videt propter ignorantiam violare aliquod
diuinumຕາ .
te
lua auctorita cauſa eſt , quòd pænitens non præceptuin , li commodè poffit : cum
exch confiteatur illa peccata, quæ ex Chriſtipræcepto ergo Confeſſarius ſciat , pænitentein propter
doleri confiteri debet,obligationem habet auferendi il- ignorantiam violaturum præceptum diuinum
211 :01 lum errorem à ſe poſitum , vt pænitens non vio- circa integritatem confeſſionis,deberet eum mo
let diuinum præceptum . nere. Reſpondetur , illam obligationem eflete
for 74. Cæterùm,quia præceptum de integritate con- nuiſſimam circa aliqua præcepta , quando fine
Szego Excuſacur feſſionis tale eft , vt folum obliget, quando fine peccato violantur :quare illud incommodum,&
fchalio, ezzo. quod grauidetrimento obſeruaripoteft ; conſequen- tædium, quod ſecum affert loquicum pænitente
fufficeret ad ter dicendum eſt , illud fufficere ad excuſandum poſt confeffionem de rebus confeſſionis , & ad
um 19 ore
excuſandum Confeffarium , ne admoneat poſtcà pænitentem monere de defectu commiſſo, videtur ſufficiens
GC pænitentem deillo defectu, quod fufficeret ad excuſandum adexcufandum in hoc caſu ab ca obligatione , fi
lodio. in hécomme miedo ipfum pænitentemab integritate confeffionis, quæ eft, cùm aliundenihildetrimentipatiatur
eral
nis, cùnt non habeat maiorem obligationem Con- pænitens ex illo defectu , & illa peccata remiſla
Dime.
feſſarius, quàm pænitens , ad feruanduin illud iam fint indirectè per abſolutionem directam ab
præceptum. Et hoc intelligo , quando defe & us aliis .
necella
e Con procedit ex culpa graui Confeflarij. Quando Petes, quid,fi pofteà redeat idem pænitensite 77 .
verò non procedit ex eius culpa graui ; multò rum ad confeffionem ; debétne illum in confef- Pænitens eft
de illo admonendus
minor cauſa fufficit ad excuſandum Confefla fione admonere Confeſſarius de défectu coni
men:0
tium : quia ipfe pofteànon adſtringitur præcepto millo in confeflione præcedenti ? Reſpondetur de defe& u ,co
redeas.
dezit
integritatis ; ſed alio præcepro procurandi, ne ex affirmatiuè : quia iamtunc eſt ludex iterum ; &
1 ſua actione pænitens moueatur ad violandum ad proferendam ſententiam legitimè , debetin
Coda præceptum integritatis ; quæ obligatio minor eft, terrogare de iis , quæ vider à poenitente per obli
o 11 quàm obligatioad integritatem. Quod in aliis uionem , vel ignorantiam omitti. Cùm ergo
violet præceptis manifeſtum eſt. Nam , ſi inculpabili. ſciat omicti ea , de quibus in præcedenti confel
velil
ter dixiſti alicui, non efle obligationem audiendi fione debebat interrogare ; conſequens eſt , vt
Millam , vel ieiunandi tali die ;minor cauſa fuffi- nunc debear inquirere deillis , non tam ad lup
1000
ntеш,,
cit,vtexcuſeris ab illo poſteà adınonendo, quàm plendum defectum confeſſionis præcedentis,
quàin
 528 De Sacramento Pænitentiæ .
quàm ad procurandam integritatem huius con-
felionis præſentis, & præmittendum examen re-
quiſicumante abſolutionem .
ܵ‫ܐ‬
DISPVTATIO XXIII .
De ſigillo confeffionis
SECT. I. An , & quale fie præceptum de ſigillo in corpore. Alij eam impugnant,alij defendunt:
confeßionis.
Sect . II. Quas perſonas obliget hoc ſigil-
lum .
SECT. III . Quæ fitmateria huiusfigilli.
Sect . IV. Quomodo loqui debeat Confeſſa
rius ad vitandam reuelationem .
Sect. V. Quomodo poßit confeſſarius vri
ſcientia habita ex confeßione.
lximvs de obligationibus Confef-
farij in ipſo actu confeſſionis:nunc
deilla , quæ conſequitur poſt con-
feſſionem de ſeruando ſecreto ; de
qua plura , & vtiliſſima dubia exa-
minanda occurrunt hoc ordine. Primò , de ipſo
præcepto , & obligatione. Secundò , de perſo-
nis, quas obligar. Tertiò, de materia , quæ cadit
1
ſub ligillo. Quartò, quibus modis violetur, vel
non violetur.
SECTIO 1.
An, & quale ſit præceptum deſigillo
confeßionis.
I. Onftat apud omnes , Sacerdotem debere
Confeſſarius Cena
ſeruare ſub ſecreto , quæ in confeffione au-
obligatur ad dit, ita vt neque Hæretici hoc vnquam negaue-
fecretum rinr, & ideò non fuerit neceſſaria peculiarisdefi-
nicio Tridentini in hoc articulo. Colligitur au-
tem ex vſu, & traditione perpetua Eccleſiæ , & ex
Gregorio Papa in c. Sacerdos, depænitētia,dift.6.
vbi ait , propter nullum fcandalum vitandum
frangendum eſſe hoc ſigillum , & ex cap. Omnis
vtriufquejexus . de pænit.O remifſ.
Qua Ji ra :
dex buns
Controuerfia eft circa rationem , & radicem
obligationis. huius obligationis. Aliqui primò dicunt , ratio.
nem efle : quia , fi Sacerdos reuelaret confeflio-
nein , mentirctur : iple enim non ſcit vt homo; ferè abiit in deſuetudinem propter malitiam Sa
ſed ve gerens vicem Dei . quæ pofteà , vt homo cerdotum , qui ſigillum religiosè non obſeruabát.
manifeſtat. Hæc ratio reiicitur communiter , &
meritò . Primò, quia, licèt id (ciat , vt gerens vi-
cem Dei ; ipſe tamen id ſcit. Secundò , quia , fi
diceret ſaltem , ſe illud ſcire ve gerentem vicem
Dei non mentiretur.Tertiò,quia, li eaeſſet ratio,
nec de licentia pænitentis poſſet illa reuelare fi-
ne mendacio Quartò, quia non reuelata perſon
na, poteft aliquando reuelare peccatum auditum
abſque peccato : ergo non mentitur, dicendo il
lud,quod folùm (citex confeſſione. Quintò pof
fumus addere, quia, ſi malitia mendacij effct ra .
dix huius tain ffrictæ obligationis , illa non re-
funderet, malitiain grauen in hoc peccatum :
nam dicere,fe fcire, quod non fcit ; non eft ex fe
mendacium graue. Siautem dicas deſumi mali-
tiam grauem ex damno graui,quod infertur poe-
nitenti ,vel Sacramento; iain de hoc ipfo redden-
da cft alia ratio ,cur,ſcilicet,femper ſie tale,& tain
graue damnum , vt non poſſit compenſati ali
quando ex vtilitate reuelationis.
Alij ( ecundò dicunt , rationem eſſe : quia re 2.
uelatio opponeretur ſignificationt ipſius Sacra
'menti: nam Deus in hoc Sacramento tegit pec
cata pænitentis,iuxta illud : Beati, quorum remif
Se funt iniquitates , & quorum tecta ſuntpeccata.
&hoc ipſum ſignificatur per ſecretum ,quod Sa
cerdoti imponitur. Quam rationem indicauit
S. Thom. in 4.diſt.23.quaft.3. art.1. queſtiunc.i.
ſed eſt mera congruentia moralis : alioquin, nc.
que ex licentia pænitentispoflet reuclari con
feſſio , ſi hoc effet contra ſignificationem Sacra
menti . Nec vllo modo probatur , talem ſignifi
cationem effe ellentialem huic Sacramento, cùm
verba formæ ſolùm fignificent abſolutionem , &
remiſlionem ; & aliunde non fit contra ſubſtan
tiam huius Sacramenti,quòd confeflio ſir publi
ca, vt fuo loco viſum eſt.
Alij ergo hoc deducunt ex obligatione iuris 1.
naturæ ad feruádum fecretum in rebus fubfecre
to cómiſlis. Sed hæc ratio, licèt probet obligatio
nein ſecreti ; non tamen talem ,ac tancam,quæ fic
quali ſuperomnia,& in nullo caſu relaxari pollit,
cùm fecrerum naturale in aliis materiis non obli
get cum táto rigore. Alij dicunt,ſcientiam ex có
feffione habitam efle lacrá ,& fuperioris ordinis,
quæ ad folam ſaluté pænitentis ordinatur; atque
ideò nó pofle licitè ordinari ad alios fines extrin
ſecos, & inferioris ordinis.Sed córra hoc eſt,quòd
non eſt intrinfecè malum , rem ſuperioris ordinis
ordinare ad res alioquin bonas, & honeſtas infe
rioris ordinis ,maximè vt ad finem inadæquatum
& ſecundarić, ſicut Euchariſtia , & Milla ordinan
tur ad impetrandum remedium neceffitatis tem.
poralis. Denique , quia iam liceret reuelare con
fcMioncm aliquando, faltem propter bonum ſu
perioris, vel æqualis ordinis , v . g. propter con
uerfionem alicuius regni , aut propter eius con
feruationem in fide catholica .
Rario ergo præcipua , & magis communis eft, 4
quæ delumitur ex reuerentia debita Sacraméto ,
cui fieret iniuria reuelando confeſſionem : nam ,fi
homines ſcirent, Confeffarium pofle confeffioné 23
reuelare ,retraherentur ab illa : conftat enim ,de fa . S
ito excuſari pænitentem à confeflione lui pecca 8
ti, quando prudenter timet,Confeffariú non ob
feruaturum figillum;& memini me legille, quòd
apud Abiſſinos,velÆthiopes hoc Sacramentum
Quare,cùm Chriſtus voluerit obligare omnes fi
deles ad manifeſtandā integrè fuam conſciétiam
apud Sacerdotem , nihil ei celando ; oportebat,vt
ex parte Sacerdotis effet obligatio talis,quæ om
ninò adimeret pænitenti merum publicationis,
& reuelationis , ne ab huius Sacramenti vſu adeò
neceſſario retraherentur.
Hinc oritur difficultas , an hæc obligatiooria
tur exjure naturç,ſuppoſita inſtitutione,& obliga. reArpefifittine
ex in
,
tione huius Sacraméti,an verò ex pręcepto Chri vel ex matte
fti poſitiuo fuperaddito. Supponimus ,nó oriri ex valo
ſolo præcepto humano:alioquin Papa porel dil
penſare in hac obligatione, & pænitétes forinida
re poffent, an hic Confeſſarius haberet tale priui
legiú quod tamen neque vnquam factúeft, nec
aliquisCatholicuscõcedet fieri pofle. Dubiú er
go eft an,ſicutex inſtitutione Euchariſtiæ oritur
iure naturæ obligatio non ſumendi eá in peccato,
ne
 pealazi Diſp. XXIII .
ne Sacrainentum fraudetur ſuo effectu;ſic ex in-
ſtitutione Sacramenti pænitentiæ oriatur obliga-
plussize tio figilli, ne homines meritò retrahantur ab hoc
JOTHI
Sacramento : an verò , ſicut obligatio confitendi
D
ante Communionemnon oriturex ipſa inſtitu-
tione vtriuſque Sacramenti ; ſed ex alio poſitiuo
1m , diuinopræcepto ſuperaddito ; ſic hæc obligatio
figilli adeò ſtricta oriatur ex nouo Chriſti præce-
pro ſuperaddito , & non ex fola inſtitutione Sa-
diferentes cramenti Paenitentiæ .
6.
licorum Pater Vaſquez 9.93.art.4.dub.i.n.10.dicit,ne-
celulela ceflarium fuille præceptú fuperadditum Chriſti
nd
ad talem obligationem inducenda :cui conſentit
Pater Coninch in preſenti, diſp.9.dub.2.qui n.34 .
men affert pro ſe Henriq. lib.6.c.19.n.3 . Sed immeri-
UTORA co :quia ipſe contraria ſententiam ibi tradit , vt vi-
debimus. Probant:quia ex inftitutione Sacraméci
He as Pænitentiæ ſolùm oriebatur obligatio feruandi ' matrimonium clandeſtinum abſque vlla prorſus
ſecretú in gratiam pænitentis,quádo ipfe dignus
effet, quòdſeruaretur ; & hocproprerreuerentia
music
Sacramenti:quòd autem non ſeruaretur, quando
cton
ipſe pænitens non eſſet dignus,v.g. quia nó vulc
iamca
deſiſtere à proditione reipublicæ , quam machi-
natur ; non effet contra reuerentiam Sacramenti :
laxare
iismer
nec enim de hac poſſent pænitentes rationabili-
ter conqueri , aut ea de cauſa retrahi ab hoc Sa-
70130 : cramento ,
oris ords Contrariam ſententiam ſupponunt Theologi
TATUE, IL antiquiores, qui idcò varias raciones conátur ad-
finese ducere ad fundandum hoc naturale præceptum .
cocekci Eamdein tuetur Pater Suarez illa fect.i.n.io. &
iorises Pater Henriq.loco fuprà citato camdein ſupponit :
Oneita dicir cnim præceptum hoc elle, ficut præceptum
adecimento non inentiendi , vel non fornicandi , quæ propter
nullum metum mortis , aut aliud dánum deſinút
obligare,eò quod mnendacium , & fornicatio non
ſuntmedia ex fe ordinara ad caucnda illa dána :
boru fic etiam violatio figilli nunquam licet ; quia ex
ropters ſe non eſt ordinara ad cauenda dina , quæ fequi
er eo u poſſunt. Er licèt appeller illud præceptum poli-
tiyum Chriſti; ideò id dicit , quia ipſa ratio Sa-
omucis cramenti eſt ex pofitiua Chriſti inſtitutione , vt ex alio pofitiuo præcepto ,quod certè non cóftat,
ipſe explicat in principio illones 6.3 . collegille videtur hanc obligationem .Ratio auté
8.
emoze r Pro explicatione huius fententiæ , quă verio- effe poteft cadem , quæ reperitur in aliis materiis:
cenfels Obligatio rem exiſtimo , ſupponendum eſt, loquendo in ge-
enim.21 ſemper obli- nere,ol ligationem naturalem circa aliquá mate-
Coupe
gar . riam aliquádo effe talem , vt non femper obliget,
nicero ſed exceptiones aliquas in certis cafibus admittat:
$1.2,qui
talis eſt obligatio non accipiendi alienum , quæ
Timents no obligat in neceſitate extrema. Similiter obli-
gatio non occidendi non obligat in cafu defen-
biruali lionis neceflariæ : & eodemmodo obligatio na-
compete
turalis feruandi ſecretum commiffum non obli-
nicétias gar , quando reuelatio neceffaria eſt ad tuendum
orsebar,
innocentem , vel rempublicam ab iniuria illius,
QUE CHE
qui ſecretú cómiſit. Aliquádo verò obligationa-
turalis talis eft, vt in nullo caſu exceptioné paria-
lications
ivisade
tur: talis eſt prohibitio pollutionis volútariæ, for-
nicationis,médacij, & alia eiuſmodi, quæ in nullo
ucio och
caſu, etiá neceſſitatisextremæ , vel propter bonú
totius reipublicæ, vel vniuerſi , licita fünt . Ratio
& ob's autem differentiæ à priori deſumitur ex ipſama-
roleuemm teria præcepri , quæ aliquando talis eſt, vt in ali-
óomn quibus cafibus non afferat præcepti obferuatio
Oreld
maius bonum ,quàm ceſſatio obligationis:maius
for cnim bonum eſt humano generi, quòd in neceſ-
ale pris fitate extrema vnuſquiſque fruatur bonis aliorú,
e. quàm quòd etiã in illo cafu feruerur illæſuin ius
publics dominiin res ſuas;& fic de aliis exéplis adductis:
1r ou
è contra verò in aliis materiis magis expedic pati
paum , P.loan deLugo,de Pænit.
Sect .I. 529
aliqua incommoda in caſu particulari , quàm ex
ceptionem aliquá admittere in præcepto ; v.g. in
fornicatione, maius bonum eſt,quòd numquam
liceat, quá illa,quæ aliquando in particularicaſu
fequipoffent ex licito illius vſu . Grauiora enim
mala lequerentur, ſi ſemel adınitteretur cxceptio
huius obligationis , eò quòd homines ad ſenſua
litatem proni facilè fibifingerent, vel procurarét
eas circumſtantias , quod in magnum prolis de
trimentum cederet:cui damno comuni non præ
põderat illud, quod in aliquo raro, & particulari
calu ſequi poteit alicui priuatæ perſonæ ex eo,
quòd nó fit licita fornicatio. Quod idem de pol
lucione,mendacio, & fimilibus dicendum eft. Sic
etiam legiſlator humanus propter rei grauitatem,
& neceffitatem aliquando prohibet, abſque vlla
prorſus exceptione provein Concilio Tridentino
exceptione prohibitum ,& irritacum fuit: quia,li
cèt in aliquo peculiari caſu vtilius fortaffe fuifler
ad vitandum aliquod grauiflimum malum, quòd
fieri poſſec matrimoniú validè abſque Parocho;
in genere tamen magis expedit, quod numquam
poflit fieri ; quia ex vna exceptione illius præce
pri ,& prohibitionis,grauiora fequerenturmala in
aliis caſibus. Quod ergo legiſlator humanus fa
cere poteſt, poterit etia aliquando faccre lex ipſa
naturalis, & de facto facit in multis materiis :& in
hac ipla materia Sacramentorú , aliqua ſunt talia
præcepta , quæ ſuppoſita eorum inſtitutione,iure
ipſo naturæ oriuntur : v.g.non ſuſcipiendiSacra
mentum Baptifmi fine diſpoſitione debita , ne
frauderur fuo effectu : non dandi Sacramentum
Euchariſtiæ peccatori publico , & fimilia.Difficul
tas ergo eft,an obligatio ſigilli cum tota illa vni
uerſalitate, & rigore potuerit prouenire ex ipſa
inſtitutione huius Sacramenti abſque alio præce
pro nouo fuperaddito.
Dicimus itaque , potuiſſe, prove Theologi vi 9.
dentur communiter fupponerc , & Eccleſiæ vfus
ex ipſa rei dignitate, & neceſsit ite potiùs , quàm
nam ,ſicut pollutio voluntaria,v.g nullo vnquam
calu licita eft , etiam cum propriæ mortis peri
culo , etiam cum diſpendio , & ruina regni , cu
ius falus depender ex vita huius hominis , qui
tali remedio indiget : & hoc totum ideò credi
tur , quia bonum prolis maioris momenti elt,
cui maxiinè aduerſaretur licentia poſsibilis ad
pollutionem voluntariam , etiam pro aliquo raro
calu :quia homines fingerent libi, vel procurarent
illü caſum . Et quidé, cììm caſus ille rariſsimus ſit,
ſatius eft , quod ille particularis patiatur aliquod
detrimentum , quàm quòd bonum comune pro
lis humanæ patiatur in aliis caſibus detrimentum
ex poſsibilitate illius licentiæ . Similiter fornica
tio in nullo vmquam caſu licita eſt : quia, quam
uis in aliquo raio caſu certum eſſe poſſet, pro
lem non paſſuram vllum detrimentú in educa
tione ,vel rebus neceffariis,maximè li iam hæredi
tas opulenta relicta fuillet, & educatores deſtinati
pro filio , qui ex tali concubitu naſceretur :
oportuit tamen in re tanti momenti præcaue
re radicitus damna illa , quæ poterant proue:
nire , nulla prorſus ſpe relicta licentiæ pro ali YO.
quo caſu . Cur non lic
Hoc ergo ipsū in noſtro caſu reperiri videtur: ciat cõfeſſio
nam,fi femel,vel in aliquo caro calu liceret con- nëreuelare.
feſsione
Yy. m
 530 De Sacramento Pænitentiæ .
fellionem reuelare,daretur occaſio dubitandi ſa-
pius , an interueniret ratio fufficiens ad reuelan-
dum,& pænitentes formidarent,ne Confeflarius
apprehenderet, licere in hoc cafu : & quò grauio-
ra eflent crimina, eò magis timerent propter ma
jorem neceſſitatem ,quæ poſſet efle illa reuelandi
ad bonum reipublicæ , vel ad tuendum innocen-
Confeffarius,vel paſsiope,vel zelo, vel ignorácia
ductus iudicaret reuclandum ,quádo poterat fua
uiori modo remedium aliud adhiberi,vel quádo
neceſsitas non exigebat tá extraordinariuin reme
dium:in fecundo autem calu ,cùm non poſsit fine
ipfius pænitentis confenfu reuelatio fieri, non eft
vlla ratio timendi à confefsione;quia adhuc reti Cс

tem , vel ad alia grauillima damna impedienda: net in ſe poteſtatem examinandi obligationein, ET
quo timore deterrerentur à confeſsione adco in- & cogitandi,an pofsit faciliori via prouidere fine PE
tegra, & lincera ſuorum criminum : ncc poterat manifeſtatione ſui peccati. gh
hoc aliter impediri , nifi reftringendo obligatio- Vnde conſtat etiã reſponſio ad fundamentum 13 .
da

nem ſecreti naturalis , ita vt omnis prorſustimor fuprà adductum pro ſentencia contraria, quæ có 2
licentiæ , vel reuelationis licitæ poſsibilis auferre- tendebat ,non reddi odioſam confeflionem , licèt
tur : fi enim hæc obligatio relinqueretur , ficut in illo caſu, quo pænités nó eller dignus,cui fer
obligatio ſecreti naturalis , & cuin eiſdem exce- uaretur ſecretuin , cò quòd nollet deliftere à ma
ptionibus,vix vllus auderet crimina grauiora con- chináda reipublicæ euerfione, Cófeffarius pollet
fireri : quis enim vir prudens audet crimen gra- illá reuelare : hoc enim ipſum retorqueri poteſt:
ue ſuum manifeſtare, niſi confidentiſsimo for- ſiquidem in fauorem confeſsionis defacto Chri
taſſe amico pro remedio neceſario poftulando? ſtusprohibuit, ne illo etiá caſu reuelarctur: ergo
Quomodo ergo auderent crimina grauiora coin- verèilla facultas reueládi pro eo caſu redderet cá
milla manifeſtare homini, nec amico,nec aliquá- aliquo modo odiosa, & per conſequcns eſſet con
do noto, niſi intercederet auctoritas diuina clau- tra eius reuerentia, li in illo etiam caſu abſq; pæ
dens omninò Sacerdotis os abſque illis exce- nitentis conſenſu reuelaretur:quia,licèt ipfe defe
ptionibus , quas ſecretum naturale permittit? non eller dignus,quòd feruaretur fecrctum :reuc
Oportebat ergo, iure iplo naturæ ,ſuppoſita inſti- rentia tamen Sacramenti exigit , quòd ctiá indi
tutione, & obligatione huius Sacramenti , multò gno feruerur ſecretum , ne vllus eriá indignus co
magis reſtringere huius figilli obligationé,quàm cimore arcearur à cófeſsione, & ne cæteri timeát,
in ſecreto naturali ;ſuppolita autem neceſsitate quòd Sacerdos eam licentia extendat , vel zelo,
maioris reſtrictionis , non poterat moraliter aſsi- vel paſsione ductus: nó eſt enim facile diſcernere 8
gnarieius terminus, niſi per totalem prohibitio- casů veræ neceſsitaris à calu apparentis , faciliúſq;
nem reuelationis , vr omnia inconuenientia vita- Confeflarij omnes ſcire poflunt prohibitionem
.

rentur: fumma enim neceſsitas huius Sacramenti, reueládi vniuerfalé pro omni cafu , quàm diſcer
in quo potiſsimè ſalus fidelium confiftit, exige- nere vnum caſum ab alio. Quare , vt ille metus
bat non minorem prohibitionem eius reuelatio- auferretur à pænitentibus , oportuit totaliter re
nis, quæ confeſsionem maxima ex parte impedi- uelationem prohiberi.
rer,quàm ſit in pollutione,fornicatione, & men- Dicet aliquis : lure naturæ obligamur ad feruá 14
dacio , propter damnum , quod afferunt contra dum fecretuin naturale; & tamen in aliquibusca
prolem , aut humanum commercium . libus poilumus illud reuelare , licèr ex hoc timi
II , diores reddarur homines ad conferendas res ſuas
Obiicir Pater Coninch vbi fuprà,num ,; 3.quia,
licètConfeflarius poffetreuelare peccatum ,quá- ſecrevò:ergo,ſtádo præcisè in iure naturæ,nifiac
do id neceſſarium eft ad impediendam reipubli- cedat nouum præceptum pofitiuum ſuperadditú,
cæ euerſionem ; non ideò confeſsio redderetur non obligaretur Confeflarius ad ſecretum adcò
odioſa,nec homines ab ea deterrerentur: quia in ſtrictum , & vniuerfale, licèt homines rcdderétur
tali caſu pænitens, vel non debet abſolui , vel ea de cauſa timidiores ad manifeftáda ſua peccata
debet permittere,quòd Cófeſſarius reueler,quod Confeflario. Refpondetur,negando conſequen
!
neceffarium eſt ad impediendum illud damnum : tiá. Ratio diſcriminis eſt clara q: uia in ſecreto na
ergo ex timore reuelationis licitæ non pofl'et ma- turali dánum ,quod fequitur ex cius reuelationc,
gis tunc à confeſsione abſtinere, quàm nunc : fi- eſt, quòd aliquis priuctur iure, quod adquifierat
quidem nunc etiam fcit,fi confiteatur , obligan- ad illud fecretum :huic autem dáno præponderat
dum eſſe à Confeſſario ad permittendam reue- bonum publicum ,vel ius innocentis,ad cuius de
lationem peccati ob bonum reipublicæ ;& tamé, fenfioné reuelatur ſecretum :ficut etiá ob bonum
hoc non obſtante,vult confiteri: ergo,licèt ſciret publicum priuatur aliquis domo, vel funda lvo,
à Confeſſario reuelandum , non ideò magis fu- non obſtante iure, quod ad illa bona habcbat. Ac
geret Confeſsionem , quàm nunc cam fugere verò in reuelatione confeſsionis,dánum ,quod ſe
debear. quitur,non eft quòd pænitens priuetur iure luo;
‫ܘܐܐ‬ fed,quod Ecclelia carcat vtilitate huius Sacramé
Hoc tamen argumentum retorqueri poteſt
contra ipſos:quia,linon redderetur magis odiola ti;quod quidé eſt maius dānú, quàm illud, quod
confeſsio,nec magis eam fugerent pænitentes, li moraliter coníequi poteit ex retentione figilli.Ná
Confeffarius ipſe poffet eo cafu reuelare , quàm minus malum eſt, quòd aliqua Reſpublica , vel
nunc ex eo, quòd poſsit pænitentem obligare ad regnum euertaturobconferuationein ſigilli,etiáſi
reuelandum ,vel permittendum reuelare:cur ergo caſus euenirct, qui tamen numquá euenit, quàm
Chriſtus de facto in fauorem Sacramenti prohi- quòd ab initio data fuiflèt faculras Confeflario
buit Confeffario , eo etiam caſu, reuclare ? Certè m
reuclandi confeſsione in grauiſsima neceſsita
hæc prohibitio etiam pro eo cafu facta apertè te : quia ex illa licencia ab initio data , Ec
oſtendit, multò magis odioſam reddi confeſsio- cleſia magna ex parte caruiflet fructu , &
nein ex facultate, quam Confeflarius haberet ad vtilitate huius Sacramenti , quod fuillet grade
reuclandum propria auctoritate , quàm ex eo, uius malum , quàm euerfio vnius regni , etiam
quòd poſsit nó abſoluere pænitentein, niſi reue- fi cafus accideret : ficut minus malum eft ,
let, vel permittat reuelari . Ratio autem eſt clara: quòd regnum aliquod cuertatur ex eo , quòd
quia in prima caſu pænitens poflet timere , ne non liceat in aliquo caſu fornicatio , quàm
quod
 ligamen
t
Diſp . XXI . Sec . I.
Okhi
ve
I I
quòd ab initio fuiſſet licita in aliqua necel-
fitate grauiflima : nam ex illa licentia ſequuta
fuiſſent grauiſlima mala contra prolem : quod
Iposta idem clariùs conftat in exemplo fuprà adducto
pollutionis voluntariæ .
200.22 IS . Addi poteſt ratio congruentiæ : quia Chriſtus
Chriſtus in- voluit hoc Sacramentum inſtituere, quaſi quod-
Wh fitwit SA
o
cramentum
dain tribunal viſibile ipfius Dei , in quo per
Pænitentia, ſuos Miniſtros iudicaret ca , quæ per ſemec-
quaſi quod ipſum iudicaturus erat. Oportebat ergo, vt ho-
dam tribi- ino accederet , tamquam ad tribunal ipſius Dei,
Dei. le apudquem quando in lege veteri , vel naturæ
mal viabi
chiera,com
homines confitebantur ſua peccata , & depreca-
bantur veniain , effundebant cum ſecuritate cor
ſuum abíquc periculo inanifeſtationis. Cùm er-
goloco illius tribunalis inuifibilis' Deus volucrit
curi
ſubrogare tribunal hoc viſibile in terris , expe-
Ich
diebat , vt cum cádem ſecuritate ad ipſum pollet
TER,
pænicens accedere , ſicut fi accederet ad ipſum
Deum ; atque adeò , quòd fcientia Confeffarij
intermedij perinde omninò fit ,ac fi non eſſet;fed
Tatiana
res tota maneat inter Deum , & pænitentem , per-
inde ſe habence omninò Confellario , ac fi nihil
(circr.
16. Ex dictis infertur primò, peccatum hoc vio-
Do Non eft fem . ( ationis figilli femper habere malitiam contra
ITIL per contra religionem , quatenus eft contra reuerentiam,
millation for & bonum Sacramenti, vt dictum eft:frequen- letexConcilio Moguntino cap.1o. o 21.vbi
ter etiam , ſed non ſemper,habere malitiam siwn gnificatur,oliin fuiflc in vſu , ve quxdam peccatai
bitcoin grauem contra iuſtitiam , quatcnus eſt contra ius
biomimo naturale ſecreti, quod violatur , & quod etiam
làmica ſecluſa ratione Sacramenti obligaret Confeffa-
De rium . Porrò , non ſemper contrahere hanc ma-
liciam contra iuſtitiam , probat Pater Vaſquez
num.14.quia aliquando continget , quòd ſecluſa
ratione Sacramenti , Confeffarius non teneretur
ſeruare ſecretum naturale pænitenti , cò quòd
redundat in damnum innocentis , quem pæni-
Hosen tens iniuftè lædit : quo caſu violatio ſigilli erit
quidem contra religionem ; non tamen contra
iuftitiam : quia pænitens non eſt dignus , quòd
image ipfi feruetur fecrctum . Quod videtur ctiam ap-
‫ای‬ probare Pater Suarez dicta ſect. 1. num.14. Me
liùs camen iple Suarez addit ,probabile eſſe, ( &
meo iudicio probabilius, ) etiam eo caſu peccari
100 contra iuftitiain : quia ille , qui rem accipit ſub
ſecreto , obligat ſe ad illam non rcuelandain,
with
quandiu non fuerit necelle , ſcu quandiu ne-
sporta cetlitas non obligat ad revelandum : ſcd Con-
Cuisd feflarium nulla necellitas obligat , cùm ratione
b bone Sacramentinon folùm lit liber à reuclando ; fed
ncoming etiam fit obligatus ad non reuelanduin : ergo
tenetur ration pacti impliciti, quod fuit vniuer-
ſalenon renelandi, quandiu potuerit non rcue-
larc. Quod maximè videtur habere locum in
Sacrame hoc Sacramento , in quo pornitens videtur to-
d. car tum illud fecrctum à Confellatio exigere , quod fundandum hoc figillum , vt conftabit diſcurren
à Chrifto Domino in hoc Sacramento inſtitu do per ſingulas perſonas in particulari. Primò
tum eſt. ergo dubitatur de interprete, quo vtitur aliquan- De interpre
lica, od Cætcrùm , licèt ex hoc capite non deſit mali- do pænitensad confitendum ; de quo Caict. & re.
17 .
Sigilli viola tia iniuſtitiæ ; poteft tamen aliquando contrahi Sotus apud Suarez ibi,num.4 . negant obligaci ſi
I q19 tione cótra. malicia grauis facrilegij in hoc peccato ſine ma- gillo,fed ſecreto arctiſsimo , quod fatetur Sotus,
bitxerali litia graui iniuftitiæ :quando, v.g. id ,quodreue
liria grauis latur,cft res parui momenti; nempe, aliquod pec-
facrilegi, fino catum veniale , cuius reuelatio paruum , vel nul-
me maliin luin nocumentum pænitenti affert , atque ideò
w [11 graui iniu .
Atitia. parum inuitus in ea reuelatione eft : quare non
ameti
eſt materia fufficiens ad culpam mortalem con-
tra iuſtitiain ; eſt tamen fufficicns ad culpain gra-
$28 uem contra reuerentiam Sacramenti, cui grauiter
cuin
P.Joan, de Lugo,de Pænit.
t 531
opponitur reuelare etiam peccata venialia pæni,
tentis, vt videbimus ; atque ideo habebit pecca
tum illud malitiam grauem facrilegij,abſque ma
litia graui iniuſtitiæ .
Vnde infero fecundo , debere in confeffionc 18.
explicari, quando interuenit malitia grauis con- Maligiagra
tra iuſtitiam , & quando non interuenit in hoc ftitiam
uis cótrainiu
(s .
peccato : cùm enim poffit reperiri reuelatio fa gilli viola
crilega iniuſta grauiter, & non iniufta grauiter ; zione inter
neque ex ipla confeſſione reuelationis ſigilli col- ueniens in
ligi poffit malitia grauis contra iuſtitiam ; debet explicanda.
cöfeffione eft
explicari , quando reperitur: imò etiam, quando
non reperitur, ne fortè Confeſſarius intelligat
fuiſſe fractionem ſigilli in materia graui contra
iuſtitiam : præſertim cùm poſſit aliquando con
tingere , quòd reuelatio vnius certi peccati ve
nialis fit etiam grauis contra iuſticiam : magis
enim aliquando diſplicet pænitenti, quòd publi
cetur aliquod peccatum veniale , quàm aliquod
aliud mortale,de cuius publicatione non ita cu
raret .
Obiici folet ex Concilio Carthagin .VII.c.5 . 19 .
relato in c.Placuit.9. quaft. 2. vbi Epiſcopus ſup- Epifcopics
ponitur, poſſe aliquando dicere, quod in confél- poteft dicere,
fione audiuit.Sed ibi non eſt fermode confeffio . feffione
quod in con
asso
ne ſacramentali; fed de alia externa facta ad diuie, es ir
Epiſcopi interrogationem . Similiter opponi lo- qua.
in confefsione audita tacerentur , alia in publi
cum proferrentur. Reſpondetur , illam publica
tionem fieri ſolitam aliquando ex conſenſu iplius
pænitentis , qui volebat agere prenitentiam pu
blicam propter illa peccata. Alias obie &tiones
affert Suarez dicta (e£t.1. n.16.6 . feqq. Sed'illä
continent varios caſus,de quibus infrà videndum
eſt , an in eis poſsit licitè reuelari peccatum in
confeſsione auditum.
SECTIO 11.
Quas perſonas obliger hocfigillum .
20 .
pro ipfo præcipuè latum ſit hoc præceptuin
ſigilli. De pænitente etiam certum videtur , non
obligari ſigillo,cùm in cius fauorem impoficum
fit, & ab co poſsit dari licentia reuclandi : tene
birur tamen ad ſecretum , ficuc in aliis marcuis,
circa ea,quæ ConfeíTarius illi ſub ſecreto dicit;
non tamen tenebitur ſigillo facramentali , quid
quid dixerit Nauarrus cum aliis, quos affert Sua
rez difp.33.fect. 4.9.2 .
Circa alias perſonas eſt magna opinionum va
rietas apud Theologos , quæ oritur præcipueex
diuerſicare fundamenti , quo finguli vruntur ad
in nullo caſu licere reuelare.
Contraria fententia eſt communis , quam te 21 .
nene Nauarrus,loannesMedina, Gabriel , Petrus
de Soto, Syluefter, Richard . Palud. Adrian. Vi
gnerius, Victoria, Ledeſma cum aliis, quos affe
runt , & fequuntur Suarez vbi fuprà, & Vaſquez
9.93.art.4.dub.2.n. 1. cum S. Thom.in 4.dift.21.
queft.3.ert.i.quastiunc. 3. Erprobaripoteft primò
Yy 2d
 532 De Sacramento Pænitentiæ .
ad hominem : quia aduerfarij fatentur , obligari
ſecreto Itrictiſſimo, quod numquam liceat reue-
lare:ad hoc autem non poteſt obligari folùm ra-
tione ſecrcti naturalis, quod in multis cafibus re-
uelari licitè poteſt: ergo obligatur intuitu Sacra-
menti,atque adeò peccat nonfolùm contra iufti-
tiam , ſed etiam contra religionem . Alioquin,
quando nullum , vel exiguum nocumentum af-
ferret pænitenti , liceret , faltem abſque peccaro
graui,reuelare confeflionem , vt fuprà dicebamus :
quod tamen aduerſarij non concedunt: ergo fa-
zendum eſt, eſſe obligationem ex virtute religio-
nis : ergo erit obligatio, ligilli,vel certè erit quæ-
ſtio de vocibus : hanc eniin appellamus obliga-
tionem figilli , quæ oritur ex reuerentia Sacra-
menti , & obligat ita ftrictè , vt nullo vm : quam
cafu liceat reuelari.
22 .
Ratio à priori, tam pro interprete , quàm pro
aliis,defumenda eſt ex fundamento proprio hu-
ius ſigilli, quod quidem, ve vidimus ,imponitur
propter reuerentiam Sacramenti , & ne Sacra-
mentum confeffionis reddatur onerofum , & in-
vtile : ideò quæcumque manifeſtatio peccati,
quæ fit ad finein ſeruandi præceptum , vel certè
faciendi eam confeffioncm , quam Chriſtus in-
ftituit , affert lecum illud ligilluin adeò firmum,
& priuilegiatum ,vtomnes perinde ſe habeant,ac
fi nihil ſciuiflent, vel audiflènt. Cùm ergo inter-
pres non habeat aliam notitiam , niſi quam acce-
pit,vt organum medium , per quod pænitens lo-
quutus eft, & per quod Confeflarius audiit ; non
porerit vti illa noticia,quæ tota ſacramentalis elt :
ſicut, fi iplæ aures Confeflarij, vel pænitentis
lingua haberent facultatem intelligendi, & liber-
tatem ad dicendum aliis ,quod per illasaudituin,
vel dictum eſt, independenter à voluntate peni-
tentis,non liceret eis id facere : quia tota illa fue-
rat notitia facramentalis.
23 . Dicet aliquis:Chriſtus non obligauit ad con-
Nin minus fitendum per interpretem : ergo confeflio illa,&
Obrat * notitia , quæ interpreti datur , non eſt ad ſeruan-
con- dumpræceptum Chriſti; &
figillumpecca
feljeo per conſequens non
10rum ve debuit datifigillum pro illa notitia,quænecefla-
nialium , ria non cft ad præceptum confeſſionis obſeruan-
Balium. mor- dum . Sed contrà : quia neque etiam Chriſt
quàm us
præcepit confeßionem peccatorum venialium :
& tamen corum confeſſio non ininus obligat ad
figillum , quàm confeffio mortalium . Ratio au-
tem eſt : quia ſigilli obligatio , vt diximus , poni-
tur, ne Sacramentum à Chriſto inſtiturum , & re-
medium tanti ponderis reddatur inutilc ,& odio-
fum propter periculuin reuelationis : ad hoc au-
tem neceſſe eſt,vt tota notitia,quæ necellaria eſt,
non ſolùm ad implendum præceptum , fcd etiam
ad ſuſcipiendum illud remedium , habeat eiuf-
modi indemnitatem ,& fecuritatem ſecreti inuio-
labilis . Viide confeſſio etiam fecunda eorumdem
peccatorum , quæ certè neceflaria non eft ,nec ad
iuftificatio,non
nem , minùs
nec adaffert
præcep tum Chriſtfigil-
i ob
feruandum obligationem
li, quàm priina confeflio, per quain Chriſti præ
ceptum obſeruatur. Quod di& um eft de inter-
prete , dicendum eller de internuncio , fi per in
ternuncium confeßio fieri poflet , vt notat Sua-
rius diéta fect. 4 num . 5. quia eadein eft ratio de
illo, & locum habere poreſt in nuncio, per quem
petitur facultas à Superiore ad abfolutionein à
24
peccato reſeruato, ve infra videbimus .
De conſilia Secundò dubitarur de conſiliario , qué Con-
feffàrius conſulit ad ſciendum , quid debeat cum
pænitente faccre in aliquo caſu. Ioan. Medin.
Cod.de confel.quaft. de his, qui confeffionem celare
tenentur, in fine , abſolutè negat , teneri ad figil
lumn , fiue Confellarius ex licentia penitentis,
ſiue iniuftè illum conſuluerit : Vaſquez verò di
{to dub.2 . num.1o . negat calu , quo ex confenfu
pænitentis, vel iuſtè notitiam acceperit: ſub qua
diſtinctione in eam fententiam valdè inclinar
Coninch in preſenti,diſp.9 .dub.3.à num.40. vbi
pro ea affert etiam P. Henriquez lib. 6. cap. 20.
num . 3. Scd Henriquez, & iple Coninch num.go.
fatentur, Conſiliarium ,licèt non teneatur ſigillo;
teneri tamen ad feruandum ſecretum frictifi
mum , quod nullo prorſus caſu reuelandum, lir :
quare videtur iam reduci controuerfia ad quæ
ſtionein de nomine , vt fuprà noraui. Denique
eandem fentcntiam defendit Diana L.tom .tract.
1.miſcellaneo , refol. 14. vbi pro ea affert Nurum ,
Onuphrium , & Megalam .
Contrariam fententiain affirmantem , teneri 25.
ſigillo,vt omninò certam tradit Suarez dicta fect.
4.num.6.vbiaffert Paludanum , Nauarrum , Adria
num ,Petruin de Soto, Ledeſmam ,& Viguerium.
Eamdem tenent Filliucius , Bonacina , Syluius,
Pitighianus, & alij, quos affert Diana loco citato,&
communem effe ferè omnium fatetur Coninch
dicto num. so . Quæ nobis etiam amplectenda
omninò eſt. Probar primò Nauarrus in Summa,
enSan& in c Sacerdos.de pænitentia ,dift.6.quiares,
ad quemcuinque tranſeat, cum fuo oneretrantit,
c. Ex litteris. de pignoribus , vt fi res crat pignora-,
ta, velhypothecata ,femper tranſit cum codem
oncre : res autem in confeflione manifestata ha
ber hoc onus , vt taceri debeat, quod onuspriùs
afficit rem ipfam , & deinde perſonam :ergo icin
per tranſit cum eodem oncre. Hanc rationem
larè impugnac Vaſquez numer. 12. probans ,
hanc obligationem ligilli , cùm fit obligatio ex
præcepto ,priùsafficere perionam , cui imponitur
præceptum : quare non eit , ſicur in pignorc,vel
hypotheca. Aliunde etiam impugnari poteft:
quia res fub naturali ſecreto manifeſtata alicui
non tranſit ſemper cuin illo onere : nam , ſi ille
iniuftè eam deferat ad ludicem , Iudex proce
dit ad inquirenduin iudicialicer : ergo nec in
confeflione debcret rcs tranfire ad alios cum eo
dem onere.
Secundò probant Suarez , & alij: quia conſi 26.
liarius ille habet le ex parte Confeſarij complens
cum illo , quod Confulario dccrat , quoad cla
ucm ſcientiæ : quare videtur participare eandem
figilli obligationem , quaſi complementum Mi
niltri. Hæc eriam ratio non videtur efficax :
quia con Gliarius verè non haber claues ad Sa
cramentum , cùm poflit eſſe mcrus laïcus ; fed
hibet ſcientiam , quia inftruit Confetarium , vt
ipfe habeat claucm ſcientiæ fufficientem :ex eo
aurem , quod aliquis ſit Magiſter Confeffarij,
nullo modo elt Confeflarius , aut participat eius
claucs.
Meliùs probatur tertiò ab abſurdo : quia ,fi
cenſiliarius , cui ex licentia pænitentis manife
ftatur peccatum , non tenetur figillo; ſequitur,
Sacerdotem , poftquàm illud conſiliario rcuela
uit , non tcncri ſigillo, cùm ſciat iam illud pecca
tum tali notitia liberiori , qualem conſiliario de
dit. Ad hoc argumentum refpondet Pater Co
ninchius num. 49. negando fequelam : quia Sa
cerdos narrans illud peccatum cófiliario, id facit,
vt merum inftrumentum pænitentis : quare
non
 Diſp. XXIII .
non poteſt excedere intentionem ipfius , atque enim illam dare co meliori modo, quo poflit re
adeò non poteft per illam narrationem vlli , nec tinere obligationem ſigilli, quantùmfieri poffit.
libimetipli dare nouam illius peccati cognitio- Hinc infero, quando aliquis conſultus eft circa Confuli us à
nem , niſi quatenus hoc ei pænitens concellit, idem peccatú à duobus Confeffariis quibus
qui nullo modo intendit Sacerdoti dare nouam
cognitionem .
27 . Sed contra hanc refponfionem vrgeri poteſt
illud argumcntum : nam , ſi conſiliarius iple ex
voluntate pænitentis accipit cognitionem om-
ninò libera per te à figillo, ipſe conſiliarius pollet
rem illam , quam iam lcit,narrare de nouo Con-
feſſario abſq; ſigillo: vnde iam Confeflarius,non
quidem à penitente , ſed à conſiliario habcret
nouam notitiam illius peccati liberam ab obliga-
tione ſigilli : nam , ficut conſiliarius poder licitè, Confeffario virum doctú conſulendi, perinde eft,
vel illicitè illud peccatum aliis narrare abſque ac fi ipfe pænitens conſuleret virum doctú ; facit
violatione ſigilli, nec illi etiam ſigillo tenerentur; enim per Confeffarium ,quafi per internuncium ,
fic poffet codemmodo narrare ipli Confeſſario,
vt eum à ſigilli obligatione liberaret.
28 . Quartò ,& à priori probatur: quia tora notitia,
quamConfeffarius habet, eſt ex confeſſione; &
ideò ſubordinatur voluntati pænitentis omninò,
vt non niſi ex eius conſenſu pofſit communicari;
& à fortiori, vt non niſi cum tali, vel tali limita-
tionc communicerur: qui enim poteſt cócedere,
& negare vſum illius notitix , poterit à fortiori
eum limitare . Porrò notitiam illam , non folum
quoad fe iplam , ſed ſuos effectus , ſubordinari
voluntati penitentis,conſtat : quia etiam aduer-
farij fatentur, ſi caſu aliquis iniuſtè à Sacerdote
accepitlet notitiam peccati, obligari ſigillo, & nó
polle vti illa notitia, niſi de conſenſu pænitentis .
Pollet ergo pænitens tunc ei concedere , quòd
vreretur ea notitia , & loqueretur cum duobus,
vel tribus de re illa :quia ,nimirum , notitia illa
habebatur folùm ex notitia, quam per confeſſio-
nem habuerat Confeſſarius ; & ideò omnis alia
notitia ex illa orta femper manet ſub poteſtate
pænitentis . Sed poteft pænitens,non data Con
fetlario alia notitia (ui peccati, concedere illi , vt
det notitiam confiliario: ergo notitia illa , quam
habebit con Gliarius in eo cafu , manebit fubor-
dinata pænitenti, cùm fit notitia folùın habita ex
notitia per confeſſionem data.
29 . Reípondebit aliquis ex doctrina Patris Co-
ninch num.4s . eo ipſo , quòd pænitens det licé-
tiam Confeſſario conſulendi alium virum doctú ,
dare illi aliam notitiam ſui peccati extra confel-
fionem , quam poflit communicare conſiliario:
quare notitia conſiliarij non habetur etiain me-
diatè ex cognitioneſacramentali.Sed contrà pri-
mò : quia,li hoc ellet, iam Confeflarius ex vi il-
lius notitiæ , extra confeſſionem datæ , poflet lo-
qui ſine obligationefigilli , etiam cum aliis , &
multò magis cum ipſo pænitente pro libito :con-
fequens autem eſt falſum ; quia præter actú con-
fulendi illum Doctorem , manet ligatus figillo,
ficut anteà. Contrà ſecundò : quia poreſt peni-
tens illi , qui iniuftè accipit notitiam ſui pecca-
ti à Confellatio , nulla alia notitia ei data,permit
tere, quòd vtatur illa in ordine ad talem , vel ta-
lem effectum ſolùm : ergo poterit etiá ipſi Con-
feſſario permittere , vt vtatur notitia confeſſionis
in ordine folùm ad talein , vel talem effectú con-
ſulendi Doctorem ; & hoc nulla alia data ei nori .
tia peccati: tunc autem notitia conſiliarij,erit me-
diatè ex ſola notitia confeſſionis : ergo manebit
ſubcodem figillo ,ſicut quælibet alia,quæ pendet
à fola noritia confeſſionis; hæc autem eft dc facto
intentio pænitentis dantis illam licentiam : vult
P.loan.de L:go, de Pænit.
Sect. II. 533
30 .
, pe- duobus Con
nitens fçorlim confeflus eſt,debere cum ſingulis feffariis cire
loqui , ac fi alia via illud non ſciret:nec poſle vnica idem ,
dicere aliquam aliam circumftantiam diuerfam , quomodoſe
quamabaltero didicit;ſedſingulisreſpondere elemente de
debet iuxta ea ,quæ finguli narrant. Poterit tamen
dicere ſubconditione:Si res nonefſet hocmodo,fed
alio diuerfo cum tali circumftantiaaliter dicendum
effet. Hoc verò iplum debet cautè facere, & faluo
figillo.
Obiiciunt primò,quando pænitens dat licentia 311
quod faceret perſeipſum :fiautem per ſeipsu im
mediatè conſuleret, non obligaret conſiliariú ad
figillum , cùm loquereturomninò extra cõfeflio
nem : ergo cóſulendo etiam per Confeflarium nó
obligat ad ligillum. Rcfpondetur,negãdomaio
rem :nam in primo caſu notitia conſiliarij nullo
modo penderet ex confeſſione, ſicut pēder in ſe
cundo caſu : & ideò no per re, ſed per Confellariu
vult pænitens cöſulere Doctorem ,vt tota illa no
titia habeatur ,& mancat ſub eodem figillo. Qur
cautela adhiberi etiamſolet reſpectu ipſius Con
feflarij:quando enim aliquis vult aliqué frequen
ter conſulere de aliqua materia ,cófiretur priùs il
li , & dicit ei ſub ſigillo rem ipſam , & pofteàdat
illi licentiam , vt faluo ſigillopoffit cum ipſo ſolo
loqui de re illa extra confeffionem Eccetunc ex
tra confeffionem conſulit fæpiùs, & confert cum
Confeſſario de reilla:& tamen,quia non vult da
re ei aliam notitiam ,niſi dependenter à prima,
quam habuit ex confeffione,fempermanet lub fi
gillo: quod non effet,fi ipſum abſque præceden
te confeflione confuleret.
Obiiciunt fecundò , quia Chriſtus imponens 32 .
obligationem figilli, folùm voluit profpicere ei
peccatorú narrationi, quæ neceffaria eft ad obti
nendanı ſacramentalem abſolutionem , quá inſti
tuerat: ad hunc autem finca nó eft neceflarium ,
quòd Confeflariuis aliú confulat, præſertim ita ve
perſona pænitentis cognoſcatur: eiuſmodi eniin
cõſultatio fieri ſolet;quia Confeffarius dubitat de
aliqua obligatione pænitétis, v.g. adieſtituendú ,
vel ad relinquendam occafionem ,velabſtinendú
à contractu,vel àmatrimonio ,& fimilibus: quæ
quidem non -ſunt neceſaria ad abſolutionem : ad
hanc enim fufficit confiteri peccata, & proponere
in futurú facere id, quod viri docti licitú iudica
bant : quare conſultatio illa tam eflet neceflària;
etiamfi non fuifler inſtiruruin Sacramentum pe
nitentiæ , cùm folùm requiratur ad hoc,vt pæni
tens obſeruet legem Dei, & viret peccata in futu
rum : crgo obligatio figilli non eft impoſita ad il
Jam confultationem , cum neceſitas conſultatio
nis nec oriatur ex inſtitutione Sacramenti , nec fit
ad obtinendam abfolutionem facramentalem ,
qui fuit finis adequatus illius figilli. Ita arguit.
Coninch rim :43:
Reſponderur in primis aliquando conſultatio 33 .
nem efle neceffariam de abſolutionem obtinen
dam :quia dubirar Confeffarius de lufficieria dir
pofitionis,veldefacultae fua ad abſoluendú.Sed
quidquid fit de hoc,admittimus, ſigilliobligatio
nem pofitam elle ad illum fipem , & nő ad finen
conſultationis . Cæterùnı, quia ad finem ablolu
Yy 3 tionis
 534 De Sacramento Pænitentiæ .
tionis obtinendæ , manet ſub ligillo confeflio, &
omnis notitia,quæ ab ipſa dependet; manet etiam
notitia conſultoris, quando datur dependenter à
notitia confeſſionis, vt diximus. Oportuit enim
ad ſecuritatem pænitentis, quòd cófeſſio ita ma-
neret ſub ſigillo , vc omnis notitia , quæ ab ipſa
confeflione penderet, maneret etiam (ub eodem
ſigillo;atque adeò,quòd ſolus pænités pollit da
re licentiam communicandi illam notitiam aliis.
Si pænitens autem poteft negare , & concedere
communicationem illius notitiæ ,poterit etiam li-
mitare illam communicationem ; quia ad eú per-
tinet limitare licentiam , ad quem pertinet eam
concedere,vel negare.Poteft ergo pænitenscon-
cedere Confeſſario licentiam cominunicandi illá
notitiam ,fed limitatam ; id eft,manentem ſub eo-
dem figillo : quod torum non fuit inductum ad
finem conſultationis,ſed ad finem confeflionis,vt
magis ſecurè confiteretur,fciens,totam illam no-
titiam confeffionis , & omnem aliam ex illa deri-
uatam manere ſub figillo , cuius clauem haberet
ipſe ſolus pænitens, & quòd pollet , vel totali-
ter , vel folùm ex parte aliquaaperire pro ſuo li-
bito.
34 . Tertiò principaliter dubitatur de Prælato, ſeu
De Pialato. Superiore,à quo petitur licentia ad abſolutionem
à peccato referuato , de quo Coninch vbi fuprà,
n.47.docet, idem dicendum effe ,quod de conſi-
liario, quando extra Sacramentum peritur illa li-
centia ; fecùs quando petitur à Confeſſario ex li-
centia pænitentis,quifolùm ex confeflione nouit
illud peccatumn. Henriquez dicto c.20. n.3 . dicit,
proximè accedere illam obligationem ad ſigillú
Sacramenti , atque adeò in nullo caſu poffe vio-
lari, licèt ſecretum naturale poſſet. Pater Suarez
diéta (17.4.n.3. dicit, Superiorem teneri câdem
obligatione ſigilli , ficut Confeffarium ; & affert
pro ſe Victoriam in Summa,n. 190.de confef. Er · ſufficit , vt debeat illud accipere fub eodem fi
hoc dicendum planè eft abſque diſtinctione: quia
notitia illa,quam Prælatus accipit à Confeſſario,
femper oritur ex notitia,quam ipſe in confeffione
inchoata accepit à pænitente : quare iuxta regu-
lain fuprà politain tranſit cum eâdem obligatio-
ne ex intentione penitentis.
32 . Magis poffet dubitari,quando non per Confef-
Quid fi re- farium , ſed perfeiplum recurrit ſubditus ad Præ-
curratfub laruin ,& petit ab co licentiain,ve abſoluatur à re-
diius per fe. ſeruato : quia ille recurſus non videtur elle con-
feffio facramentalis , cùm non fit in ordine ad ab-
ſolutionein ab eo obtinendain, ſed petitio licétix
confirendi . Adhuc tamen in eo calu videtur effe
obligatio ſigilli: quia Auctores citati fatentur,túc
etiam Prælatum teneri ad ſecretum arctiſſimum ,
nullo vinquam caſu violabili: hæc auté tam ſtri-
cta obligatio non poteft efle ſolùm ex iuſtitia ,aut
ſecreto naturali , ve vidiinus ;ſed debet elle ex vir-
tute religionis propter reuerentiam Sacramenti,
arque adeò non differt à Gigillo , niſi in vocibus,
quatenus non oritur ex cófeffione immediatè, fed
per ordinem ad confeſſionem . Ratio autem eſt:
quia hoc etiam neceſſarium eſt ad finem Sacra-
menti,cùm à peccatis referuatis non poſsit obti-
neti abſolutio directa fine conſenſu Superioris.
36 . Sed obiicit Coninch num . 44.non cfle hoc ne-
cellarium ad finem Sacramenti, cùm poſsit ſub-
ditus confiteri eidem Prælato immediatè : non
ergo fuit necellarium imponere obligationem &-
gilli , etiam quando recurritur pro licentia . Sed
contra hoc cit in priinis , aliquando non polle
fubdituin Superiori confiteri: quando , v.g. Supe
rior non eſt Sacerdos, nec poteſt abſolutio obti
neri ,niſi perita ab eo licentia , vt alius abſoluat.
Vnde,quamuis id petat per Confeſſarium , per
inde eft, ac fi peteret per ſeipſum ; & in vtroque
cafu retinet ius ad figillum ,cùm in vtroque caſu
comparcat coram Superiore ad obferuandum
Chriſti præceptum ,& obcinendam abſolutionem
facramentalem . Et licèt poffit aliquando petere
per Confeflarium facultatem , non nominando
perſonam ; hoc taméeſt per accidens:poteſt enim
Confeffarius nolleid onus aſſumere; & Superior
etiam poteſt validè nolledare licentiam ,niſi com
pareat,vel nominetur ſubditus. Quare,Gi ſubdiras
le vult manifeſtare Superiori , habet ius ad ligil
lum,faciendo id, quod per ſe requiritur ad finem
Sacramenti .
Dices: Quando ſubditus recurrit ad inferioré, 37
& inferior petit licentiam à Prælato , non interue
nit vlla notitia ex confeſsione : quia illa notizia
data Confeffario inferiori, non poruit eſſe cófel
ſio ſacramentalis ,cum non fuerit coram legitimo
ludice,quippe qui nondum habebat iuriſdictio
nem : ergo notitia , quam pofteà inferior dat Su.
periori, non proccdit ex notitia confeſsionis ; ſed
ex notitia data extra confeſsionem . Refpondetur,
neminem dubitare , quòd Confeflarius inferior
accipiat tunc ſub ligillo illam primá notitiam , vt
norat Suarez fe&t.2.num.4 . quia, licèt illa non ſit
confeſsio legitima; eft tamen inchoata confeſsio,
& in ordine ad abſolutionem ſacramentalem ab
eodem obtinendam : quia, licèt non habeat pro
nunc iuriſdictionein completam ad hoc peccatú;
habet tamen illam inchoatam , quatenus habet à
Chrifto claues per poteſtarem Ordinis, & eſt lu
dex,ad quem ſpectar iudicare, an hîc, & nunc lie
reſeruatum hoc peccatum , & an ſit cauſa abfol De
uendi ab illo ſine recurſu ad Superiorem , quod lefic
gillo .
Adde, adeffe bonam fidem ex parte pæniten
tis,qui putat,illum efle legitimum Iudicem , atq;
ideò ex parte ipfius fuit confeſsio facramentalis ;
quod lufficit ad inducendum ſigillum , vt infrà
videbimus: vel certè , fi pænitens fciebat , illum
non habere iuriſdictionem ,ad minus volebat per
illum petere facultatcm à Superiore : ſicut autem
nuncius ad Confeffarium , vel interpres obligan
tur ſigillo , vt fuprà vidimus ; fic etiam nuncius,
quo quis adit Prælaruin ,viderur obligari ſigillo,
ficut ipſe Prælarus, & per conſequens ex hoc ſal
tem titulo obligaretur tunc Confeffarius.
Quartò dubitatur de illo,cui Confeffarius ini 38. ht
què manifeftauit peccatum auditum in confef- cuiQuid,fi alia
Confef.
fione . De quo omnes , præter loann.Medinam , farius iniquid
fuprà allegatum ,fatentur,obligari eodem ſigillo . reuelauis.
Ec conſtat ex dictis : quia tota illa notitia non
aliunde habetur ,niſi ex fola confeſsione :quare to
ta debet manere ſub poteſtate , & figillo pæniten
tis. Ita Suarez dieta ſect.4.num.8 .Vaſquez dub.2.
num.10. & alij ,quos afferunt .
Quintò dubitaturde illo, qui caſu , vel ex in 39 .
duſtria audit pænitentem , dum confitetur : de aud
Deco, quii
it pan
quo fimiliter concedunt omnes , præter Sorum , tentem .
obligari codein figillo : Sotus enim diſtinxit in
ter malignè , vel licitè audientem ; & non agno .
uit ſecretum ſigilli , ſed aliud inferius. Alij verò
dicunt , obligari ſigillo : quia tota illa notitia ha
betur ex confeſsione, cum pænitens nulli loqua
tur, niſi Confeffario, cui peccata manifeſtat. Vi
deatur idem Suarez ibi, num.7. & Vaſquez n.3 .
Non
 Diſp.XXIII .
Non eſt autem eadem ratio, quando aliquis vult
adeſſe aliquos præſentes ad ſui confufionem , in
quorum præſentia confiteatur Sacerdoti : nam il-
linon obligarentur ſigillo , vt benè notauit Co-
ninch num.46.quia iſti non noruntex confeſſio-
ne,ſed ex manifeſtatione, qua ipſis etiam pænités
peccata manifeſtat: illa enim loquutio eſt vircute
multiplex ; & prove dirigitur ad folum Confella-
rium , eſt confeſsio ſacramentalis; provt verò di
rigitur ex intentione pænitentis ad circumſtan-
tes, non eſt confeffio facramentalis , ſed narratio
ad confufionem , & humilitatem propriam. Vn
de poſſet etiain tunc Confeſſarius loqui de illis
peccatis abſque violatione ſigilli, non vtendo
ſcientia, provt ex manifeſtatione ſibi facta,ſed ex
manifeſtatione facta aliis, quam ipfe etiam audi
uit. Si verò ex intentione pænitentis loquutio
non dirigitur ad illos , ſed ad folum Confeſſa-
rium ; tenebuntur ligillo,vtcontingit, quando in
naufragio , vel incendio aliquis alta voce confi-
cetur; tunc enim circumſtantes obligantur ad fi-
gillum : quia norunt illa peccata ex fola confel-
fione , qua pænitens foli Confeffario vult illa
manifeſtare , & præter eius intentionem ab aliis
1, auditur. Vnde, licèt in foro confeſſus quis eſſet,
a & præter eius intentionem ab omnibus audire-
tur; idem dicendum effet, omnes obligari ſub fi
gillo, nec poſſe ad inuicem inter ſe loqui de pec
catis, quæ audierunt . Sicut, ſi aliquisidem pec
catum confeffus effet ſucceſsiuè omnibus, & fin-
gulis Confeſſariis Romæ exiſtentibus , & hoc
ipſum omnibus in confeſſione dixiſſet ; non poſ
fent tamen illi inter ſeipſos de illo peccato lo
qui: quia omnes, & finguli ex ſola confeſsione ſa-
cramentali illud nouerant.
40. Sextò dubitatur de eo, qui ſe Sacerdotem fin
De Sacerdo- git, & audit confeflionem , an obligetur ad ſigil-
tofixo. lam ſacramentale : de quo etiam eft ratio dubi
tandi , cùm illa non fit confeflio facramentalis, ex
qua ſola ſigillum oritur : quare Sorus apud Val-
quez num. 3.non videtur illam appellare obliga-
tionem ſigilli, ſed alterius rationis . Communiter
tamen oinnes agnoſcunt eamdem obligationem ,
Vaſquez ibi,Suarez ſect.2. num. 3. vbiaffert Ga-
brielem, Paludanum , & Adrianum . Ratio autem
eſt: quia ex intentione , ſaltem pænitentis, fuit
confeſsio facramentalis , cùm ipſe ea intentione
confeflus fit, vt obtineat abfolutionem à Chriſto
inftitutam .
41 . Ex hoc oricur ſeptimum dubium de eo , qui
Quid,quádo ſcienter confitetur laico, vel deuotionis,& humi- ' teri,& velit eum obligare ; non poterit ſigilli ob
Aliquis con- litatis caufa,velex ignorantia, quia putat eſſe va-
! foreiur laïco. lidam confeffione
m laïco factam ; an confeffio
illa afferat ſigilli obligationem . Aliqui,quos af-
fert Suarez fe&t.2.num.2.putant, oriri ſigilli obli-
gacionem : ipfe tamen cum communi negar', &
Vaſqucz dub.2.num.7.Er quidem ,quando folùm
deuotionis, vel humilitatis cauſa fit , non eſt du-
bium , cum illa non fit confeffio facramentalis à
Chriſto inſtituta , etiam in exiſtimatione pæni-
tentis. Difficultas eſt,quando pænitens putat,ef-
ſe validam, & ſacramentalem illam cófeſsionem ,
faltem in ncceffitate : nam , quando Sacerdos ca-
ret iuriſdictione , fiue ex culpa, fiue ex ignorantia
Sacerdotis id faciat, & confefsio non ſit valida ;
adhuc oritur ſigilli obligatio , quia pænitens pu
tabat , eſie validam ; & idem diximus , quando
putabat effe Sacerdorem , & non erat : ergo idem
dicendum erit , quando putabat , laïcuin poſſe
validè abfolucre ,cum tunc etiá confiteaturex in-
Sect. II. 535
tentione abfolutionis valida à Chriſto inſtitutæ .
Reſpondent Suarez, & Valqucz , locis citatis, 42 .
differentiam effe,quòd in primo calu eſtdeceptio
ex errore , & ignorantia facti; in ſecundo autem
eſt deceprio in iure,quod ignoratur. Oportet ta
men addere rationem, cur magis ignorantia cir
ca ius tollat ſigillum , quàin error circa factum ,
cùm in vtroque caſu pænitens intenderit ablolu
tionein ſacramentalem . Ratio ergo reddipoteſt
hæc , quòd in primo caſu pænitens apprchendit
confeſſionem , & abfolutionem veram , quam
Chriſtus inſtituir , ſcilicet, confeffionem factam
Sacerdoti habenti poteſtatem , & iuriſdictionem
legitima; licèt erret putans, eſle Sacerdotem , vel
habere iuriſdictionem , qui vel Sacerdos non eſt,
vel caret iuriſdictione. In fecundo autem caſu
non intendit, nec apprehendit verum Sacramen
tum , & abfolutioncm à Chriſto inftitutam ; fed
aliam fictam , quam ipfe ex ſuo errore fibi fin
git : Chriſtus enim inſtituit confeſſionem factam
Sacerdoti ; ipfe autem intendit confeſsionem
factam laïco , quam Chriſtus non inſtituit: qua
re non mirum , fi non oriatur ſigillum ; hoc enim
Chriſtus impoſuit in fauorem Sacramenti à le
inſtituti, vt ex illius intentione nemo incurreret
periculum infamiæ : iis verò, qui non intendunt
tale Sacramentum , fed aliud fictum omninò di
ucrſum , non eft annexum priuilegium ſigilli.
Sicut , fi aliquis ex errore putaret, confeſsionem
factam coram imagine Crucifixi effe facramen
talem , ille, qui eum auſcultaret, non teneretur ad
ſigillum , cum illa nullo modo fit confeſsio fa
cramentalis à Chriſto inſtituta.
Hinc infertur , quando pænitens confitetur 43 .
ſine vlla intentione abſolutionis obtinendæ , non Confeflio -
ne intenzione
oriri ſigilli obligationem : quia illa non eftetiam abfolutionis.
in apprehenfione confeſsio facramentalis,quam
Chriltus inſtituit. Vnde , licèt ipſe pænitenspro
teftetur, fe loqui fub figillo , nihil refert, fi verè
conſtat, non accedere ad finem obtinendi abfo
lutionem ; quod , vel ex ipfius dictis conſtare
poteſt,vel ex factis, ſi appareat, accesille folùm
animo inducendi Confeffarium ad aliquod pec
catum : è contra verò ,li pænitens confiterurani
mo obtincndi abfolutionem , Sacerdos verò non
habcat aniinum abfoluendi; oritur figilluin , ad
quod ſufficit , & requiritur intentio pænitentis.
Addit ramen Suarez illa fe £tione 2. num.5 . quòd
ſi Sacerdos proteſtetur à principio , ſe nolle audi
re confeſsionem , licèt pænitens conetar confi
ligationem inducere : quia non poteit inuituin
cogere,ve ſacramentaliter audiat.
Hoc tamen non videtur omninò in rigore 44.
verum , nec ſatis conſequenter dictum : quia Ad confef
ipfe eodem numero 5. paulò antè dixerat, non re- diedamnon
quiri intentionem abfoluendi in Sacerdote,dum prerequiri
audit confeſsionem ; ſed poſſe eſſe confeſsionem tur cöfenfus
validam , licèt dum audiit , habuiſſet intentio- Confeſary.
nem non abſoluendi , nec perficiendi Sacra
mentum : poteft enim pofteà mutata intentio
ne abſoluere abfque noua confeſsione. Et cer
tè ita eft , quòd ad audiendam confeſsionein
non prærequiritur conſenſus Confeſſarij: nam,
fi ipſo nihil tale cogicante , aliquis moribun
dus occurrat ei,& dicat : Pater, ego me accuſo de
tali peccato : abfolue me. illa certè erit confeſsio
ſacramentalis, & poterit eum abſoluere ; quia
in ludice , ad iudicandum , non prærequiritur
intentio audiendi accuſationem ; fed fufficit eam ,
Yy 4 &
5
 536 De Sacramento Pænitentiæ .
& legitimas probationes audiffe , eciam abſque
intentione, vt poflit proferre ſentériam , ad quam
requiritur intentio. Quamuis ergo Sacerdos di-
cat , ſe nolle audire confeffionem ; fi tamen earn
etiam inuitus audit; illa confeflio ſufficiet ad ab-
foluendum intentione mutata ,abſque nouacon-
feſſione: ergo illa confeſſio , quantùm eft de fe,
ſufficit ad Sacramentum conficiendum ,atque ad-
cò afferret obligationem ſigilli; licèt fortafle non
afferat obligationem illam fecretinaturalis , quæ
oritur ex pacto explicito, vcl implicito, cùm non
potuerit inuitus, & reluctans obligari aliquo mo-
do ex pacto etiam implicito.
45 . Aduertendum ctiam cſt,cùm dicimus, requiri
ex parte pænitentis intentionem confirendi facra
mentaliter , in ordine ad abfolutionem obtinen-
i
dam ; intelligendum hoc effe cum aliqua latitudi-
ne. Nam , licèt pænitens videat, ſe non efle fuffi-
cienter diſpoſitum ad abſolutionem habendam ;
poterit illa confeflio inducere obligationem figil-
li. Vnde in c. Quod quidem. de pænit.cġ remiſſ.di-
citur,admittendas circ, & audiendas confeffiones
merctricum , & aliorum finilium , licèt non fit
danda eis abſolutio . Requiritur ergo, quòd pe-
nitens non folùm confilij petendi gratia veniat,
ficut pofler venire ad Diaconum , vel ad laicum ;
ſed tamquàm ad ludicem in illo foro , veiudicet
de illius diſpoſitione,& dirigat eum in ordine ad
id,quod dcelle iudicat , vt poflit abſolutioné ali-
quando obtinere : quare oportet, quòd ex parte
confeſſionis velit aliquo modo facere id , quod
Chriſtus præcepit. Quæ intentio à poſteriori col-
ligitur : nam , li in illa qualicumque confeſione
grauiter mentiretur, putaret ſe committere ſacri-
legium contra veritatem ,& fidelitatem ,accontra
integritatem confeſſioni debitam : apprehendit
ergo eam tamquam confeßionem à Chriſto in-
ftitutam, & ex parte ſua ſacramentalem , licèr ob
indiſpoſitionem non poflit compleri per forman
Sacramenti,
46 . Addo vlrcriùs , non videri mihi neceflarium
ad inducendam obligationem figilli,quòd pæni- poſt absolutionem aliquis inuenillet eam in co
tens in ipſa confellionc habeat propofitum firmú
recipiendi abſolutionem , ſi Confolarius iudica-
uerit eum diſpoſitum : poſter enim fortafle pace-
nitens vclle confeflionem ex fc fufficicntcm in-
choare in ordine ad abfolutionem ,referuando fi-
bi poteſtatem , fi vellet , pofteà non exigendi ab-
ſolutioncm ,fed differendi cam ad aliam occafio-
nem magis opportunam . Non tamen approbo,
quod aliqui faciunt, qui vt Sacerdotem ad ligil- vltimi peccati; & aliquis tunc adueniens illa au .
lum obligent, dicunt,fe velle confiteri ; & poft- diret: vidi enim ego locum,in quo polt Symbo
quàm rem , quam volebant, quaſi in confeflione
narrarunt,dicunt : Pro nunc non curo de abſolutio-
ne: volo enim illam ad aliud tempus differre. Hoc,
inquain ,non approbo: quia hi ab ipfo initio ac-
cedere videntur abfque vllo animo abſolutionis
exigendæ; fed folùm in fraudem , & vr priuilegiú
ſigilli lucrentur,fingunt , ſe animo ablolutionis
obtinendæ confiteri, cum reucrà habcant animú
omninò contrarium . Adinducendam
ſigilli obligationem , oportet bona fidecrgo hanc
accedere
cum animo non impediendi abſolutioncm , fi
Confeffarius abloluendum iudicat, vel cerrè abl.-
que animo contrario . Alioquin , quoties aliquis
cun Sacerdote loquitur,pofletdicere, fc loquiin
confcllionc , & cuin animo abfolucioncm fuo
47 tempore exigendi.
Deen , qui
inuenit Octauò dubitatur de illo ,qui nuenit chartam ,
charian . in qua pænitens ſua peccata lcriplit ad confeflio-
nem faciendam . De quo aliqui dicuntobligati
ad figillum confeflionis , Rodriquez, Malderus,
Fagudez , Graffius,Vega,Viualdus,Nauarra,Del
rius, Homobonus,Zanardus,& alij , quos affert,&
ſequiturDiana 2.tom.tract.4.de Sacram.refol.112.
quia illa charta eſt quali internuncia , & confef
fio inchoata .
Alij id negant,Suarez di&ta ſeEt.4.n.5.Coninch
n.so.Layman,Henriquez ,Megala,Onuphrius,&
alij apud eumdem Dianam loco citato. Quæſen
tentia, regulariter loquendo, videtur verior: quia
figillum ,vtdiximus , oritur ex confeſsione: illa
autem ſcriptura non eſt confeßio ; ſed materia
confeſsionis præparata , vt faciliùs fiat confeſsio..
Sicut ergo , li pænitens, dum facit apud femet.
ipſum examen ad confeſsionem ,loquercturvoce
intelligibili; ille,qui audiret, non obligaretur ad Po
figillum ; quia non audiuit confeſsionem ,fed prę
parationein ad confeſsionem : fic fcriptura illa 21.
nihil eft aliud , nili præparatio ad confeſsionem ,
quam pro ſua memoria facitpæniten »: ergo no
titia ex illa fcriprura non oritur ex confeſsione;
ſed ex præparationepænitentisapud femetipfum
ad confeſsionem . Fateor,illos,qui olim dicebát,
fieri poſſe confeſsionem per litreras,debuiffe có
fequenter dicere , litteras illas ad Confeffarium
mill'is,fi ab aliquo interciperentur ,& lcgerentur,
obligare ad figillum ; quia illa epiſtola erat vera
confeſsio: hoc tamen iam non habet locum, cùm
confefsio per litteras non fit vmquam facramen
talis confeſsio .
Dixi tamcn , regulariter , eſſe veram hanc fen 48 .
tentiam : quia adbuc in vno, vel altero caſu pol- Quid.fxxa
fuinus admittere contrariam habere locum . i'ri- tuscomics.
tur perille
mò, fi aliquis mutus confitcatur per fcripruram teva Cone.
ConfeíTario præfenti ; & hanc fcripturam aliquis famione
caſu legeret', maximè dum in ipfo actu confef- fenii.
fionis eft in inanu Confefarij, teneretur vtique
ad ligillum :quia illa fcriptura tunc eſt loquutio,
& confeſsio propria , cùm non aliter confiteatur
mutus ille , niſi per illam fcripruram . Imò , licèt
felrionali, probabile videtur , quòd teneretur ad
figillum : quia illa videtur effe ipla confeffio ma
nens. Quod in caſu aliquo metaphyſico contin
gere poflet in ipfis vocibus : fi aliquis,v.g.confi
teretur per voces in loco,vbi poft moram lógiuf
culam ab echo,per reflexionein reuertuntur eadé
verba: poflet tunc contingere.quòd data interim
breuiter abfolutione, pofleà reuerterentur verba
lum ferè recitatum reuertebatur: tunc ille pro
culdubio teneretur ad figillum ; quia accepitno
titiam ab eadem confeflione perſeuerante in aere
per conum illud tempus. Sic ergo fcriprura illa
videtur elle cadem confeſsio , & eadem loquu
tio pænitentis permanens in chura, etiam quan
do iam actu non confitctur.
Secundo, poreſt locum habere illa ſententia, 49 .
quando aliquis per litreras pereret à Prælato li Quid de los
centiam ad hoc, vt abfolueretur à tali cafu refer- gente litte
uaro: cùm enim dixerimus ſaprà cum communi vasparentsa
fententia,Prælatum ,à quo petitur licentia , mane abſoluai st
re obligatum ad figillenin, conſequens eft,vt ille, caſie refer
qui cafu iudicet fubditum petentem illam licen- uato.
tiam ,tenererur ad ligillum ,ficut, qui audit pæni
tentem conficentem ,tenetur, ficut ipfe Confeſſa F
rius. Idein autem viderur elle de illo, qui legit
litecras , quibus fubditus pecit talem licentiam :
pain
 Diſp. XXIII .
nam per illas loquitur formaliſimè cum Præla
to , atque ideò notitia ex iis litteris habita, habe
retur omninò ex petitione, qua ſubditus recurrit
ad Prælatum,& petit ab eo licentiam pro ſuo pec-
cato reſeruato . In his ergo,& fimilibus caſibus, fi
qui ellent , admittenda videtur priina ſententia:
in aliis verò , in quibus ſcriptura ſolùm deſeruit
pro ipſo pænitente, & eius memoria , prior ſen-
tentia videtur præferenda. Sed licèt non fit obli-
gatio ſigilli ; erit tamen obligatio grauiſſima fe- ' poteſt ; quia tunc non eft materia abſolutionis:
Creti naturalis, & humani.
SECTIO II I.
Quæ fit maleria huiusfigilli.
so . Rimò certum eſt , peccata omnia mortalia,
Peccata oma PRimòE & venialia eſſe materiam ſigilli:cum hoc
nia, etiä veo tamen diſcrimine , quòd mortalia non folùm in
mialia ,
{pecie , ſed etiam ingenere; venialia verò in ſpe-
cie, non in genere : poteſt enim dicere Confef-
ſarius : Iſte mihi confeffus eft fua peccata venialia .
Nam eo ipfo , quod confeffus eft , ſupponitur
confeſſus venialia : quare , ſicut poteft dicere,
confeffum efle ; ita poteſt dicere confeſſum effe
venialia , & pro illis pænitentiam accepifle. De
mortalibus verò non poteſt dicere,confellum el-
ſe mortalia , etiam in genere : quare videtur nec
poſle dicere , confeflum eſſe peccata venialia
grauiuſcula, vel plurima: quia horum confeffio
non arguitur ex mera confeffione. Vnde infe-
runt communiter Doctores, cauendum etiam ef-
ſe,ne poft duorum , vel trium confeſſiones audi.
tas , dicat Confeffarius de ſolo vno : Hic mihi con-
feffus eft fola venialia. dar enim occaſionem illa
Sect. III . 537
teatur, fe petiiſſe debitum ab vxore,licèt haberet
vorum caftitatis ; non poteſt fine violatione fi
gilli dici, quòd illa habeat votum caſtitatis. Hinc Sigillimate
autem oritur primadifficultas,an peccatum com- ria anforpec
mittendum lit etiammateria ſigilli:v.g. fialiquis mitterdum .
fateatur , fe habere propofitum occidendi inimi
cum . Aliqui diſtinguunt : ſi enim pænitens ha
bet propoſitum adhuc illud peccatum commit
tendi , poteft reuelari ei , qui pænitenti prodeſſe
fiverò non habet iam tale propoſitum , non po
teſt. Quam diſtinctionem Vaſquez num.4 . cum
S.Thom.in 4. dift.21. quaft.3.f.i. quaft.1 . ad
primum , dicit , eſſe erroneam : nam , licèt illud
non fit materia abſolutionis ſine propoſito abſti
nendi; eſt tamen materia confeſſionis: alioquin
quoties pænitens non abſoluitur propter indiſ
poſitionem , poffent reuelari omnia eius peccata.
Alij aliter diſtinguunt: ſi enim pænitens ha- 13 .
bet merum propoſitum , quod nondum excquu
tus eſt,non eſt inateria figilli: fi verò iam ex par
te exequutus eſt, erit materia Gigilli : vt ſi propo
fitum habet fornicandi cum ea , cuin qua iam le
melfornicatus eſt. Ita Alex. quajt. 19. membr. 2 .
art.2.quem fequitur Syluefter , Angelus, Pa
norm . & alij apud Vaſquez nim. 6. Sed caree
fundamnento : quia in vtroque caíu peccatum fu
turum habet connexionem cuin propofico præ
fenti, quod eft materia confeflionis . Limitatur
tamen meritò hæc doctrina, quando confeſſio il
lius propoſiti non fit verè animo confitendi , fed
inducendi Confeflarium ad illud peccatum :vt ſi
Hæreticus animo peruertendi Confeflarium
confireacur illi tentationes , quas habet ad defe
rendá fidem , & mo