Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı

Açısından Radye Temellerin

Geotekniği
İnşaat Mühendisleri Odası
Ankara 07.11.2019

Doç.Dr. Mustafa Tolga Yılmaz

Orta Doğu Teknik Üniversitesi
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Çöken Binalar
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Çöken Binalar
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Çöken Binalar
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Aşırı Temel
Deplasmanları
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Aşırı Temel
Deplasmanları
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Aşırı Temel
Deplasmanları
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Aşırı Temel
Deplasmanları
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Aşırı Temel
Deplasmanları
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Aşırı Temel
Deplasmanları
Giriş Katı Görüntüsü
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Aşırı Temel
Deplasmanları
Giriş Katı Görüntüsü
1999 Kocaeli Depreminden Sonra Adapazarı – Aşırı
Temel Deplasmanları
 Sıvılaşma Potansiyeli Gösteren Kuyular ve Yumuşak
Kohezyonlu Zeminlerin (N8) Yerleri ile Çöken Binaların
Konumlarının Karşılaştırması (Bakır vd., 2004)
 LSD (Sınır Durum Tasarım) Prensipleri

Knappet ve Çevresel yükler • SLS: hizmet verebilirlik

Craig, 2012) (örn., kar) sınırlandırması
• ULS: taşıma gücü
Sabit
sınırlandırması
Canlı yükler
yükler • Tasarımda genel olarak:
Normal (beklenen) yükler altında
SLS-deplasman tetkiki önemlidir.
Temel yükü Aşırı (düşük olasılıklı) yükler altında
ULS-göçme tetkiki önemlidir:
Yük
TBDY (2018)
Taşıma gücü (ULS)

Emniyetli temel yüklerinde, veya

Çalışma temel taşıma gücünde hesap
(normal) yük Yük altında temel formülünün hangi duruma uygun
davranışı
seviyesi
olduğunu bilmek gerekir.
Oturma
Sınırı
(SLS)

Gerçekleşen Oturma
oturma
Kum Zeminlerde Meyerhof Yöntemi -I

B • qemn=qnet + ·Df
qemn • qnet izin verilebilir oturmaya (Semn)
sebep olan net temel yüküdür.
Df • Nort temel alt kotunun +0.5·B ve -2·B
aralığında ortalama düzeltilmiş SPT
değeridir.
• Temel alanında birden fazla kuyu var
ise, ayrı ayrı hesap yapılması önerilir.
• 2B altındaki kumlarda düşük SPT
~2B Kum değerleri var ise, alt sınır 3B alınabilir.
Nort • Formül esas olarak 2.5 cm oturma için
ifade edilmiştir.
• Hesap göçme yükü (bkz. ULS) ile ilişkili
değildir. Hizmet verebilirlik sınırı (bkz.
SLS) ile ilişkilidir. Ayrıca GF
uygulanmaz.
 Kum Zeminlerde Meyerhof Yöntemi -II

(Meyerhof, 1956, 1965)

Radye temel için kabuller: Df<<B, Semn = 5 cm
qnet=11.98·Nort·(Semn/2.5cm) ·Cw (kN/m2)
Cw =0.5 + 0.5·Dw/ (Df+B) ≤ 1.0
Dw : YASS derinliği
Bowles (1996), Craig (1997), ve Das (1999) ‘ye göre, YAS etkisi SPT
deneyine yansır, ve efektif jeolojik basınca göre düzeltilmiş SPT
kullanıldığında ayrıca Cw düzeltmesine gerek yoktur.

Özetle, kalın (>2B) kum zeminler üzerinde yer alan radye temellerde,
olağan (hizmet) yükler altında 5 cm oturma kabul edilebilir ise

qnet24·Nort (kN/m2)
qemn=qnet + ·Df
 Kum Zeminlerde Meyerhof Yöntemi -III

• Sığ çok sert zemin ve formasyonlar

B sebebiyle oturma azalır. Bu
qemn durumda Meyerhof yöntemi
muhafazakar kalır.
Df • 5 cm oturma için qnet hesaplanması
tutarlı olur:
Kum – Schmertman ve Hartman
<2B (1978) yöntemi
Nort
– Burland ve Burbidge (1985)
yöntemi
Çok sert/ çok sıkı zeminler, kaya
• Meyerhof yöntemi ile elde edilen
qemn yeterli ise, yukarıdaki
yöntemler kullanılmadan
muhafazakar değer tasarımda kabul
edilebilir.
• Çakıl ve bloklar SPT sonuçlarını
yükselterek qemn değerinin yapay
olarak yüksek çıkmasına debep
olabilirler.
 Kum için Diğer Yöntemler
Schmertman and Hartman (1978): Burland and Burbidge (1985)
• Yöntem TS 1997 Ek D.4 ile de
açıklanmaktadır.
• Ortama SPT hesabında etki
derinliği (zI), jeolojik basınç, temel
boyutları (L/B), kum katmanların
kalınlığı (H) ve zaman dikkate
𝑧2
𝐼𝑍 alınır.
𝑆𝑒 = 𝐶1 𝐶2 ∆𝑧
𝐸𝑆
0

C1 : temel derinliğine bağlı faktör

C2 : zamana bağlı faktör
ES : kum için elastik modülü
 Killerde Oturma
Toplam Oturma = Ani oturma + konsolidasyon oturması

Ani oturma, Sa (Eu, u = 0.5, B, q, Df)

Konsolidasyon oturması, Sc-od (mv , B, qnet)

Sc-od = [(mv)i  (v)i  zi] (Alternatif: ED=1/mv, d )

(mv)i gerilme seviyesine bağlı olduğundan, odometre deneyi

ile belirlenen Cs, Cc, e0, (v)i , pc parametreleri ile daha kesin
konsolidasyon oturması hesapları yapılabilir.
 Skempton-Bjerrum Düzeltmesi

Odometre kabulü Sahada

Ani oturma yok Ani oturma var

Alternatif:
Sc =   Sc-od ED=1/mv, d ile
elastisite teoremine teorik
veya sayısal analiz yöntemleri
 Sonlu Elemanlar ile Analiz

Temel Elemanları
 Genel Göçme Tetkiki (ULS)

Zemin
parametreleri:
c, , 

𝑞𝑢 − 𝑞
𝑞𝑒𝑚𝑛 = +𝑞
𝐺𝐹
• Genel göçme yükü denklemi:
qu=cNcFcsFcdFci+qNqFqsFqdFqi+0.5BNFsFdFi
• Eğer temel altında B’den az derinlikte sert/çok sıkı formasyonlar var ise formül muhafazakar sonuç
verir.
• Doygun olmayan zeminlerde doğal birim ağırlık (= n), doygun zeminlerde (YASS altında) suda
birim ağırlık (= doygun- su) hesapta kullanılmalıdır. Ayrıca YASS düzeltmesi yapılmaz.
• Bodrumlu binalarda temel alt kotu üzerindeki zeminin kesme dayanımının ihmal edilmesi
muhafazakar bir yaklaşımdır.
• Deprem durumunda, doygun zeminlerin drenjsız dayanımı dikkate alınır (Su-dinamik)
• Katmanlı zeminler mevcutsa, limit denge analizi (Bowles, 1996), veya sonlu elemanlar analizleri
(Yılmaz ve Bakır, 2009) kullanılabilir.
 Sonlu Elemanlar ile Analiz

Temel Elemanları
 Drenajlı, Kohezyonsuz Zemin (Φ  0, c = 0) Analizleri
(Yılmaz ve Bakır, 2009)
1.8
H   2  M y 
3
1 
 1   1  (Paolucci and Pecker, 1997)
FS  0.85  V   VB 

0.5

0.4

0.3
My / VB

0.2 h/B=3.0
h/B=2.0
0.1 FS: sadece V altında güvenlik faktörü h/B=1.0
h= M/H h/B=0.5
0.0
0 10 20 30 40 50 60

FS
 Drenajsız, Kohezyonlu Zemin (Φ = 0, c  0) Analizleri
(Yılmaz ve Bakır, 2009)

0.5
n
1  My 

0.4  1  2
FS  VB 

0.3
My / VB

0.2
h/B = 2.0
0.1 h/B = 1.0
h/B = 0.5
0.0
0 1 2 3 4 5 6
FS
CU- Konsolide drenajsız yükleme (Φ  0, c = 0,  =0 )
Analizleri (Yılmaz ve Bakır, 2009)

n
1  My 

 1  2
FS  VB 

drenajlı
 Farklı Zemin Davranışları İçin Karşılaştırma (H=0)

0.5

0.4

0.3
My / VB

0.2

UU Cohesive
Purely
0.1 CD
Drained (Cohesionless)
Consolidated-Undrained
CU
0.0
0 5 10 15 20

FS
 Genel Göçme Tetkiki Faktörleri
(Das, 1999, tarafından derlenmiştir)
• Nq=tan2(45+ /2)exp(tan) : sürşarj (ek yük: bodrumlu yapılar) faktörü
• Nc=(Nq-1)cot : kohezyon faktörü
• N=2(Nq+1)tan : kütle faktörü, farklı çözümler mevcuttur
(örneğin Hansen, 1970)
• Fcs=1+(B/L)(Nq/Nc) : Temel şeklinin kohezyon faktörüne etkisi (L>B)
• Fqs=1+(B/L) tan : Temel şeklinin sürşarj faktörüne etkisi (L>B)
• F s=1-0.2(B/L) : Temel şeklinin kütle faktörüne etkisi (L>B)
• Fcd=1+0.4(Df/B) : Derinliğin kohezyon faktörüne etkisi (Df<B)
• Fqd=1+2tan(1- sin )2(Df/B) : Derinliğin sürşarj faktörüne etkisi (Df<B)
• F d=1 : Derinliğin kütle faktörüne etkisi (Df<B)
• Fci= Fqi =(1-/90)2 : Temel kesme (yatay) yükünün kohezyon ve
sürşarj faktörlerine etkisi ( = atan(H/V), toplam
yatay yük, V toplam düşey yük)
• F i= (1-/)2 : Temel kesme yükünün kütle faktörüne etkisi

• Deprem sırasında temel üzerine etkiyen devrilme momentinin etkisi önemlidir. Hesapta, etkin temel genişliği
B’=B-2M/V (M: devrilme momenti) ile hesaplanır ve genel göçme formülünde B yerine kullanılır. Bu durumda
hesapta (qu)ort=quB’/B ile GF hesaplanabilir (bkz. sonraki sayfa)
• Depremde 2 yönde yatay yükleme (M ve H) söz konusu olabilir. Bu durumda L’=L-2ML/V hesaba alınabilir. L>>B
durumunda bu etki ihmal edilebilir olmaktadır.
 TBDY 2018: Temel Tasarımı
• Depremde aşırı boşluk suyu basıncı artışı meydana gelebilecek
zeminlerde, toplam gerilme analizlerinde drenajsız kayma
dayanımı üzerinde olası etkiler, efektif gerilme analizlerinde ise
boşluk suyu basıncı dikkate alınmalıdır.

• Tasarıma esas eksenel kuvvet ve eğilme momenti, temel

tabanında düşey doğrultudaki temel taşıma gücü ile
karşılanacaktır.

• Yatay kesme kuvveti, zemin ile temel tabanı arası sürtünme

direnci ile birlikte temel yan yüzünde oluşan pasif toprak
basıncının en çok %30’u dikkate alınarak karşılanacaktır. (%30 x
Rpt = %30 Rpk / 1.4 = 0.214 x Rpk)
 TBDY 2018: Yüzeysel Temellerin Taşıma Gücü

Statik ve deprem etkisini içeren yükleme durumlarının her

birinde aşağıdaki eşitsizlik sağlanacaktır

qo : düşey yük, kesme ve moment etkilerinin oluşturduğu

temel taban basıncıdır.
qt : tasarım dayanımı Rt ’nin temel taşıma gücüne ilişkin
karşılığıdır
TBDY 2018: Yüzeysel Temellerin Taşıma Gücünün
Karakteristik Dayanımı
Etkin temel genişliği

sc , sq , sγ : temel şekli katsayıları

dc , dq , dγ : temel derinlik katsayıları
ic , iq , iγ : yükleme eğikliği katsayıları
gc , gq , gγ : temel zemini eğimi katsayıları
bc , bq , bγ : temel taban eğimi katsayıları
Deprem Sırasında Temel Basınçlarının Gelişimi

Lokal olarak qu değerine ulaşmak temelin

tamamen göçmesi anlamına gelmez.

Bir uygulama örneği:

Seismic Evaluation and Retrofit of Concrete

Buildings
Applied Technology Council (1996),
California Seismic Safety Commission
Report No. ATC-40

Şekil 10.4: Teorik elasto-plastik temel

davranışı
 Not: Radye Temellerde qemn Kullanımı
Seismic Design of Reinforced Concrete Mat Foundations
Klemencic, McFarlane, Hawkins, Nikolaou (2012). National Institute of Standards and
Technology, the U.S.
http://www.nehrp.gov/pdf/nistgcr12-917-22.pdf

Kısım 3.3.1 :
Yerel yönetmeliklerin verdiği sınırlar içinde kalmak şartıyla, statik yükler için tanımlanan
qemn deprem analizinde, sismik yüklerin kısa süreli olması sebebi ile, en az 2 ile çarpılarak
arttırılabilir. (TBDY, 2018 izin vermemektedir, nitekim qemn yerine qt kullanılmaktadır)

Kısım 7.2:
Radye temel analizi sonucunda, temel altında gerilmelerin dağılımı, kabul edilebilir
sınırlarda olduğunun doğrulanması için geoteknik mühendisi ile paylaşılmalıdır. Bu
gerilmelerin çoğunlukla emniyet değerinin altında kalması şartıyla, başta belirlenen değer
lokal olarak aşılabilir. (TBDY, 2018 tarafından verilen temelin toplam taşıma gücünün
sağlanması sınır durum alınmalıdır: B’ )
 TBDY 2018: Yüzeysel Temellerin Yatayda Kayması

0.214 x Rpk
Vth : temel tabanında etkiyen tasarım yatay
kuvveti
Rth : tasarım sürtünme direnci
Rpt : tasarım pasif direnci
Ptv : tasarım düşey basınç kuvvetini
δ : temel tabanı/zemin arasındaki sürtünme
açısını

Drenajlı durumda Kohezyonlu zeminlerde Tasarım pasif direnci

(drenajsız durumda)
Temelin Dinamik İmpedansı

Kütlesiz ve rijit temel kabulü ile

Mylonakis, Nikolaou, Gazetas (2006)

Değişken Temel Şekillerine Göre Basitleştirilmiş
İmpedans Hesapları

Gazetas (1991)
Basitleştirilmiş Zemin-Yapı Etkileşimi (ZYE) Analizi

uh uθ u s

Periyot uzaması:
θ m TS = 2  ( m / ks )0.5
Th = 2  ( m / kh )0.5
ks
h Tθ = 2  ( m  h2 / k θ )0.5

kh (TZYE)2 = (TZYE)2 + (Th)2 + (Tθ)2

kθ

ug
TBDY 2018: Standart Tasarım Spektrumu
TBDY 2018: Zemin Sınıfları
TBDY 2018: Zemin Spektral Faktörleri
ZYE: Periyot Uzamasının Spektral Sonucu
2.5

T>Ta için ankastre temel kabulü

2.0 muhafazakar SA vermektedir
ZE
ZD
1.5
ZC
SA(g)

1.0

0.5

0.0
0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0
T(s)
 Aşırı Koşullar: Mexico-City Vakası
SCT Kaydı (19 Eylül, 1985)

1.2
DB
EW
0.9 KG
NS
SA (g)

0.6

0.3
T
0.0
0 1 Ts 2 3 4 5
T(s)(s)
Period ZF sınıfı zeminler için
özel analiz
 Radyelerin Yatak Modülü (Katsayısı) Yöntemi
ile Yapısal Tasarımı

(Köseoğlu, 1986)
5k

Elasti k temel üzerinde kiriş teorisi :

Winkler modeli
Temel Üzerindeki Zemin Reaksiyonlarının
Basitleştirilmiş Modeli
NIST (2012)

Üç sertbeslik için toplam

impedansın doğru
modellenmesi için yayılı
yayların (zemin yatak
katsayılarının) farklılıklar
göstermesi gerekir
 Radye için Yatak Katsayısı Hesabı (Bowles, 1996)

• Aşağıdaki tablo şerit temel ve tekil • Radye temeller için:

sömeller için önerilmektedir
ks=qemn/S
• (B0.3-1.0m):

S: qemn altında (toplam) temel

oturması

Bazı yapısal sistemler zeminin daha

rijit davranmasına hassasiyet
gösterebilirler. Bu sebeple ks
değerinin arttırılarak etkisinin
denenmesi önerilir (ACI committee
336 2R - 88):
Örn., 2 x ks, 4 x ks
Temellerin kenar bölgelerinde ks
arttırılmalıdır (Bowles, 1996).
Radye için Yatak Katsayısı Hesabı: sorunlu
uygulama (Bowles, 1996)
Bowles (1996):
qemn=qu/GF olarak alınır ve bu değer oturma hesabı ile s=2.5 cm oturmaya
karşılık gelir ise

ks = qu/s=GFqemn / 0.025 m = 40  GF qemn

Bu formül sadece yukarıdaki kabuller için geçerlidir. qu/GF yükü 2.5

cm’den farklı oturmalara yol açar ise faktör değiştirilmelidir:

s(cm) 0.5 1.0 2.5 5.0 7.5 10

faktör 200 100 40 20 13 10
 Yatak k
Depremden önce radye tam statik oturmalarını geliştirmiş ve en düşük yatak
katsayılarına ulaşmış olabilir (ani oturma+konsolidasyon)

Deprem sırasında (sıvılaşma sonrası konsolidasyon hariç) ani yer değiştirmeleri

söz konusudur. Bu durumda, deprem sırasında daha yüksek yatak katsayıları söz
konusu olacaktır (kd > ks)

Depremden önce konsolidasyon oturması olmayacağı kabul edilirse ani

yerdeğiştirmeler için geçerli yatak katsayısı geçerli olacaktır (kd  ks)

Çözüm olarak, UU ce CD kabullerinin geçerli olması durumunda kd  ks ; CU

kabullerinin geçerli olması durumunda
a) Statik yük ve deprem tesirlerinin ayrı ayrı ele alınıp bindirilmesi
b) Her iki yay katsayısı için (kd ve ks ) de değerlendirme yapılması ve tesirlerinin
zarfının belirlenerek donatının imal edilmesi
 Radye için Yatak Katsayısı Hesabı
– Statik vs. Deprem?
Depremden önce radye tam statik oturmalarını geliştirmiş ve en düşük yatak
katsayılarına ulaşmış olabilir (ani oturma+konsolidasyon)

Deprem sırasında (sıvılaşma sonrası konsolidasyon hariç) ani yer değiştirmeleri

söz konusudur. Bu durumda, deprem sırasında daha yüksek yatak katsayıları söz
konusu olacaktır (kd > ks)

Depremden önce konsolidasyon oturması olmayacağı kabul edilirse ani

yerdeğiştirmeler için geçerli yatak katsayısı geçerli olacaktır (kd  ks)

Çözüm olarak, UU ce CD kabullerinin geçerli olması durumunda kd  ks ; CU

kabullerinin geçerli olması durumunda
a) Statik yük ve deprem tesirlerinin ayrı ayrı ele alınıp bindirilmesi
b) Her iki yay katsayısı için (kd ve ks ) de değerlendirme yapılması ve tesirlerinin
zarfının belirlenerek donatının imal edilmesi
Diğer Temel Göçme Şekilleri

Genel göçme (yetersiz kesme

dayanımı)

Lokal göçme (yetersiz kesme

dayanımı ve sığ sıkışabilir zeminler)

Zımbalama göçmesi (derin

seviyelerde sıkışabilir zeminler)
Zımbalama için Tetkik: Derin seviyelerde yumuşak,
sıvılaşabilir zemin tabakası
• Zeminler için drenajsız malzeme kabul edilerek (Meyerhof ve Hanna, 1978;
bkz. Das, 1999)
qu=(1+0.2B/L)5.14c2 + (1+B/L) (2caH/B)+1Df
qu  (1+0.2B/L)5.14c1 + 1Df

Sert
drenajsız 𝑐𝑎
zemin, 𝑐1
1, c1

Yumuşak 𝑐2
drenajsız zemin,
𝑐1
2, c2
Das, 1999
 Sıvılaşma Potansiyeli var ise? -I

International Code Council (2009), IBC: International Building Code, ICC, the
U.S.A.
1803.5.12. Nolu maddenin (3) ve (4) No’lu bendi şöyle demektedir:

....Kısım 1803.5.11 tarafından istenilen geoteknik araştırma aşağıdaki konuları

gerektirmektedir:
....
(3) Farklı oturmalar, yatay hareket, temel üzerinde yatay yükler, temel göçme
yükünde azalma, istinat duvarlarında yatay yük artışı ve gömülü yapıların
yüzmesi tahminlerini içeren sıvılaşma ve zemin mukavemetinden kaynaklanan
potansiyel sonuçlar değerlendirilmelidir.
(4) Zemin iyileştirmesi, uygun tip ve derinlikte temel seçimi, oluşacak deplasman
ve kuvvetlere dayanabilecek yapısal sistem seçimi gibi farklı iyileştirme önlemleri
tartışılmalıdır. Önlemler bu yöntemlerle kısıtlı değildir ve yapı tasarımında
bunların hangisinin veya kombinasyonlarının kullanılması gerektiği
tartışılmalıdır.
 Sıvılaşma Potansiyeli var ise? -II

EERI Earthquake Engineering Research Institute:

https://eeri.org/wp-content/uploads/store/Free%20PDF%20Downloads/LIQ1.pdf
Sayfa 5:

(Sıvılaşma için) iyileştirme seçenekleri nelerdir?

Potansiyel sıvılaşma tehlikesinin giderilmesi için birçok yöntem vardır:
(1) (Eğer küçükse) hesaplanan zemin hareketine dayanacak şekilde yapıları
güçlendirmek
(2) Zemin hareketlerinin yapıyı olumsuz şekilde etkilemesini engelleyecek şekilde
uygun temel tipi ve derinliği seçmek (örneğin, rijit radye temeller, sıvılaşan
katmanların altına yük aktaran kazık temeller). Mevcut yapıların temellerinin
güçlendirilmesi de bu konuya dahildir.
(3) Sıvılaşma potansiyelini ortadan kaldırma veya sonuçlarını kontrol etmek
amacıyla zemini islah etmek (örneğin, zeminlerin yer değiştirmesi, enjeksiyon ile
iyileştirme, sıkıştırma, sudan kurtulma, veya yatay yayılmanın payanda ile
engellenmesi)
 Sıvılaşma Potansiyeli var ise? -III

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (2018)

16.6.10 – Belirlenen sıvılaşma sonrası yerdeğiştirmelerin üstyapı/altyapı

davranışına etkileri değerlendirilerek ihtiyaç duyulması halinde üstyapı ve/veya
zemin iyileştirmeleri uygulanacaktır.
 Sıvılaşan Zeminin Kalıntı Mukavemeti

Vaka ve laboratuvar çalışmaları, sıvılaşan zeminlerin kesme mukavemetinin sıfır

olmadığını göstermektedir. Sıvılaşma sonrası rezidüel (kalıcı) drenajsız
mukavemet aşağıdaki formül ile tahmin edilebilir (Stark ve Mesri, 1992):

Sr = 0.0055 x σv’ x (N60)1-cs

Formülde (N60)1-cs düzeltilmiş temiz kum eşdeğer SPT değeridir. Bu değer

sıvılaşma potensiyelinin belirlenmesinde hesaplanmaktadır.
 Sıvılaşma Sonrası Konsolidasyon
(Ishihara ve Yoshimine, 1992)
Temiz Kum
• Yöntem temiz kum için verilmiştir.
Bu sebeple, sıvılaşma potansiyeli
hesabında kullanılan düzeltilmiş
GFL
temiz-kum SPT değeri (N1=N60-cs)
kullanılabilir.
• hi kalınlığındaki kum katmanda
sıvılaşma sonrası konsolidasyon
oturması
di = ε V x hi
• Sıvılaşma sonrası toplam
konsolidasyon oturması
Dc = di
Sıvılaşma Sonrası Konsolidasyon ile Hasar Dağılımı
İlişkisi (Ishihara, 1996)

Tahmini Hasar Dağılımı

oturma (cm)
0-10 Hasar yok veya çok kısıtlı
10-30 Orta seviyede temel hasarı, zeminde
çatlaklar
30- Ağır seviyede temel hasarı (aşırı
oturmalar), kum fışkırmaları, zeminlerde
yarıklar, zeminde belirgin yatay hareket

Sıvılaşma sonrası oturmaların 10 cm mertebesini çok aşması durumunda

yapısal güvenliğin detaylı analizi gerekli olacaktır
Şev Yenilmesi (Gölcük, 1999)
Şev Stabilitesinin Analizini Gerektiren Durumlar

•Şev stabilitesinde (uzun vade) drenajlı

kesme dayanımı parametreleri çok kritik
önemdedir.

•Sismik yüklerin analizi için TBDY (2018)

uygun hesap yöntemlerini açıklamaktadır.
 Kayan Blok Analizi Sonuçları
(Ambraseys and Menu, 1988)

Ortalama
Ortalama±st.sp.
Kalıcı Deplasman
 Diri Faylara Yakınlık

diri fayın yüzey izi

güvenli

güvensiz

güvenli
mesafe ?
Fay yakınında tasarım yaklaşımları
(Gazetas ve diğ., 2008)
Ne kadar

ağır?

Ne kadar

yumuşak?
Sonlu Elemanlar ve Teorik Analizler

Yılmaz ve Paolucci, 2007 (drenajsız)

Paolucci ve Yılmaz, 2008 (drenajlı)
 Sonuçlar
• Radye temele yapıdan aktarılan kuvvetlerin hesabında,
temel ankastre kabul edilebilir.
• Statik durumda toplam oturmayı dikkate arak belirlenen
yatak katsayısı, deprem durumunda farklılık
gösterebilmektedir.
• Yatak katsayısı yaklaşımı zemin-yapı etkileşimini çok
basitleştirmektedir. Belirsizlikler sebebiyle yatak katsayısını
olabilir üst ve alt sınırlarda değerlendirmek gerekir (ani
oturma, konsolidasyon, ve deprem durumları dikkate
alınarak)
• Katmanlı zeminlerde teorik çözümler mevcuttur, ancak
sonlu elemanlar analizlerinden pratik olarak yararlanılabilir.
 Yararlanılan Kaynaklar
• Das BM (1999) Principles of Foundation Engineering , 4th ed., Brooks/Cole
Publishing, CA
• Bowles JE (1996) Foundation Analysis and Design, 5th ed., McGraw Hill, NY.
• Gazetas G (1991). “Formulas and Charts for impedances of surface and embedded
foundations,” Journal of Geotechnical Engineering, ASCE, 117: 1363-1381.
• Ishihara K (1996) Soil Behavior in Earthquake Geotechnics, Ozford Science
Publications, UK.
• International Code Council (2009) IBC-International Building Code, the US.
• Knappett J., and Craig R.F. (2012). Craig’s Soil Mechanics, 8th ed. CRC Press, NY.
• Kramer SL (1996). Geotechnical Earthquake Engineering, Pearson.
• Mylonakis G, Nikolaou S, Gezatas G (2005). “Footings under seismic loading:
Analysis and design issues on bridge foundations,” Soil Dynamics and Earthquake
Engineering, 26: 824-853.
• Tomlinson MJ (2001). Foundation Design and Construction, Prentice Hall.
• API, American Petroleum Institute (2000). Recommended Practice, Designing and
Constructing Fixed Offshore Platforms – Working Stress Design, RP 2A-WSD,
Washington DC.
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM