Shoqata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale Komunale

www.shkpkk.org

SHKPKK

Kurora e Gjelbr
mali t nm (t mallkon)
nga Rexhep NDREU Shoqata Kombtare e PKK, Tiran

Kurora e Gjelbr

Gazet e Shoqats Kombtare t Pyjeve dhe Kullotave Komunale, Tiran (Viti i trembdhjet i botimit) Nr. 97, prill 2010

mimi 20 lek

Takim i bordit t SHKPKK

takimin e fundit t Bordit t Shoqats Kombtare t Pyjeve e Kullotave Komunale, u diskutuan dy shtje: (i) Ndjekja e aktiviteteve t programuara pr katrmujorin e par t ktij viti dhe (ii) Mendime pr dokumentin e hartuar pr aplikim pran ILC n lidhje me konferencn ndrkombtare t ksaj organizate, q do t mbahet vitin e ardhshm. Kryetari i Shoqats, Rexhep Ndreu paraqiti t prmbledhura aktivitetet e realizuara nga Shoqata Kombtare dhe parashtroi propozimet e tij pr shtjet q duhen ndjekur gjat muajve n vazhdim. Lidhur me shtjen e dyt ai theksoi se prpjekjet e kryesis s Shoqats pr t trhequr n Tiran mbajtjen e Konferencs Ndrkombtare t Toks, jan konkretizuar me hartimin e nj dokumenti aplikativ, i cili do t drgohet pran ILC-s pr tu miratuar. Takimi i bordit doli me disa rekomandime pr t ardhmen, ndrmjet t cilave: - T filloj nj debat i gjer publik pr Strategjin e Biodiversitetit, n kudr t debatit q zhvillohet n "Unionin Europian", me mesazh "t reduktojm 30 % informalitetin n pyjet e kullotat komunale" dhe "t sigurojm mbshtetje e mirkuptim nga t gjitha palt, q t ndalojm vrasjen e kafshve dhe shpendve t egra pr tre vjet". - T ndihmojm n rritjen dhe fuqizimin e kapaciteteve t shoqatave e federatave dhe t japim sa m shum shrbime pr pyjet e fermerve, mbrojtjen nga dmtimet, zjarret, gjuetia e paligjshme dhe dmtimi i bimve mjeksore. - T koordinojm idet n mnyr q t kemi sa m shum informacion pr problematika t ndryshme ...

Fq. 2
N shum zona t Shqipris thon se mali t NM (t MALLKON) po ta trajtosh keq. Dhe fakt sht q shum toka jan kthyer n djerrina, pa uj e me erozion, lumenjt e pjerrt rrmbejn si pa t keq do gj q u del prpara, duke zhavorizuar toka buke, duke marr shtpi e bagti (fatkeqsisht edhe njerz) e duke varfruar gjithnj e me tepr banort e ktyre zonave ...

Fq. 3

RRSHQITJET E TOKS, SHKAQET DHE EFEKTET

nga Luan AHMETAJ, President i "Bioplant", Tiran

Promovim i praktikave t mira n pyjet komunale

Qendra Rajonale e Mjedisit (REC), Shqipri, n vazhdim t shkmbimit t informacionit pr sektorin e pyjeve dhe kullotave, organizoi nj vizit n terren me nj grup gazetarsh t mediave t shkruara, n komunn Ulz t Matit. Vizita kishte si qllim njohjen nga afr t gazetarve me praktikat pozitive t menaxhimit t pyjeve komunal, pasi kjo komun sht nj nga shembujt m t mir n kt drejtim. Organizuar n formn e nj takimi pune me kryetarin e Komuns, Pal Coku, specialistin e pyjeve Kleanthi Lleshi dhe inxhinierin e urbanistiks Arben Dogu, gazetart patn mundsi t marrin informacion t hollsishm mbi gjendjen e pyjeve dhe zhvillimin aktual t zons. Komuna e Ulzs ka qen ndr m t dmtuarat n pyje, ku jan prer dhe drur 200 vjear, por kjo gjendje ka ndryshuar plotsisht me kalimin e pyjeve n prdorim t komuns. Pes mij ha pyje tashm jan n prdorim t komuns dhe punohet pr fillimin e projektit t sekuestrimit t karbonit; si hap i par jan mbjell 70 mij rrnj pisha e 15 mij akacie. Vlen t theksohet se banoret e zons kujdesen shum pr mbrojtjen dhe mbarshtimin e pyjeve, ndrkoh q nuk lejohet shitja e druve dhe shum firma private q shfrytzonin pyllin pa kriter jan uar pr ndjekje penale. Gazetart patn mundsi t vizitojn disa zona t pyllzuara dhe pan konkretisht punn e br n terren. Ky aktivitet u mundsua nga Projekti i Zhvillimit t Burimeve Natyrore, nprmjet procesit t ndrgjegjsimit t komunitetit, n kuadr edhe t "Dits s toks".

sht rrshqitja e toks? Cilt jan faktort q shkaktojn rrshqitjet? Si mund t ulen efektet e rrshqitjeve t toks?

Fq. 3

50 vjetori i Shkolls Pyjore, Shkodr Takim brezash

Inxh. Gjon FIERZA, ish-nxns n vitet 1972-1976
N prkujtim t vitit jubilar, n mjediset e ksaj shkolle n Shkodr u kremtua 50 vjetori i hapjes s saj. Morn pjes ish-nxns, pedagog e drejtues t saj, pedagog t Fakultetit t Shkencave Pyjore, drejtues e specialist nga Shrbimi Pyjor Shqiptar e t ftuar t tjer. Fq. 6

Fjalorth i termave teknike

Inxh. V. SHQAHU
www.shkpkk.org

Fq. 7

Kurora e Gjelbr

nga Rexhep NDREU Shoqata Kombtare e PKK, Tiran

mali t nm (t mallkon)
te marre pjese si partner ne te tilla projekte me rendsi pr te frenuar degradimin e toks e filluar rehabilitimin e saj, duke sensibilizuar e aktivizuar banoret kudo ne vend. Familjet pronare te pyjeve njohin rendesine e menaxhimit te qndrueshm dhe me shpirtin e kursimit e detyrimit pr te ruajtur mallin qe ju lan te paret, ndonjher pa reklame e fjale te mdha respektojn nevojn pr te balancuar aspektet ekonomike, sociale, ekologjike e kulturore te pylltaris. Kombinimi i pyllit te familjes me pyllin e prbashkt te pjess qe nuk kane trashguar dhe organizimi i prdoruesve ne shoqata promovon ekzistencn, zhvillimin dhe avantazhet e pyllit te familjes apo grupit dhe lobon pr politika ne favor te zhvillimit te pylltaris private, duke siguruar nj forum pr te shkmbyer eksperienca, ide dhe informacione, si dhe duke rritur njohurit pr pyjet si burim natyror i rinovueshem e i riciklueshem me kontribut pr mjedisin dhe cilesine e jets. Nevojat e popullsis rurale pr produkte pyjore, punsim e zbutje te varfris dhe pjesmarrja e saj ne projekte duhet te jene kritere baze kur prpilohen e zbatohen projekte. Kto koordinohen me nevojat e pyllit pr shrbime, mbjellje, kujdesim pr rrugt pyjore e kafsht e gjahut, si dhe rritje te vlerave te pyllit, gj qe shpesh gjate ktyre viteve ka pasur probleme nga te gjith aktoret, pr shkak te mosprcaktimit si duhet ne ligje e rregulla t roleve e pergjegjesive, por edhe te neglizhencs. Aktualisht komuna ka n dor nj vendim te qeveris pr pyllin, por asgj tjetr. Ky boshllk ligjor dhe institucional mund t kontribuoje n dm t pyllit t brisht q mezi po tenton t marr veten. Nprmjet Rezolutave nr. 4 e 5 ne vitet 2007 e 2008 i krkuam ish-ministrit te Mjedisit te vazhdoje reformn nprmjet prmirsimit te kuadrit ligjor ne kushtet e transferimit te pronave tek NjQV, por kjo nuk ndodhi. I

jysmn e dyt t shekullit t kaluar, banort e zonave malore u detyruan t shkulnin edhe rrnjt e dushqeve e t shkurreve, por dhe te ahut, pr t hapur toka t reja. Pr shume vite, spatat, sharrat, makinat e vaporet pren e transportuan miliona m3 lend e dru zjarri pr te ndrtuar. E kshtu vazhdoi masakrimi i shume pyjeve ne afrsi te fshatrave pr te siguruar drut e zjarrit pr furrat e buks, pr minierat, pr ngrohje e gatim dhe shteti ishte unik ne qndrimin e tij se pylli sht i shtetit dhe vetm ai bnte sikur e menaxhonte mire me strukturat qe kishte ne te gjith vendin. Aktualisht, nga 2 milion m3 q priten n vit, shteti shet m pak se 200 mij m3, e gjith pjesa tjetr pritet ilegalisht, q do t thot se shteti kontrollon m pak se 10 % t prerjeve. Akoma te gjith vazhdojm tia hedhim fajin njeri tjetrit dhe secili pret pr llogari te vet e askush nuk jep llogari. Askush nuk e din sa sht rritja vjetore ne vetvete e publikuar ne Shqipri pa menduar pastaj pr programe e veprime konkrete qe kjo rritje te shtohet ne te ardhmen. Po te pyessh zyrat e kadastrs ne rrethe, por edhe ne Ministri, ka mese 5 vjet qe asnjeri ska dhn nj shifr qe i prgjigjet asaj qe ndodh ne fakt. Te gjitha strukturat punojn me urdhra e nen trysni, akuza reciproke ndaj njeri-tjetrit. Defektet e sistemit prcillen tek organizatat shtetrore e personeli pyjor, i cili heziton te raportoje realitetin, pasi behet prgjegjs para ligjit. Kjo situate duhej te kishte dhn alarmin pr te pare ne trsi politikat pyjore, duke ndare pjesn sociale te ngrohjes se zonave rurale me pjesn e prodhimit pr qllime biznesi, pr prpunimin e drurit me kohe dhe te mos vazhdojm do vit te gnjejm veten. Zgjidhja realizohet nse studiohet e pranohet realiteti, te prllogariten nevojat e te gjendet mnyra me e thjeshte e prerjes dhe shprndarjes se mbi 1.5 milion m3 dru zjarri, qe u duhen pr tu ngrohur familjeve ne fshat. Nse vihet ne rrugn e zgjidhjes normale kjo, zgjidhet pjesa sociale e problemit. Nse banoret ne Maqellare ose ne Librazhd marrin dru zjarri duke prere pa kriter pyjet e dushkut e te ahut ato mundet te punsohen pr te prodhuar dru zjarri me prerje te planifikuara pr nevojat e fshatit

e te komuns ne mnyr te organizuar. Ne disa rajone, pr shkak te rezervave te pakta mundet qe te mendohet edhe pr alternativa te tjera pr ngrohje, por te gjitha kto duhet t jene objekt i puns s eksperteve pr ti ngritur ne nivelin e vendimmarrjes e jo te flasim kur ndodhin katastrofa. Ne prgjithsi ne vendin ton po dhe ne te gjith Ballkanin, shoqria vendoset ne ann e kundrt, si dmtuese e pyllit, dhe ligji sht i hartuar me prdorimin, ndalimin e kontrollin dhe jo bashkpunim e ndihme reciproke. Operacionet e menaxhimit te pyllit ne afat te gjate mirmbajn e zgjerojn mirqenien sociale dhe at ekonomike te puntorve te pylltaris, si dhe te komuniteteve lokale. Kjo krkon prshtatje te kuadrit ligjor, pr ta imponuar nga komuniteti qe te organizohet duke mundsuar edhe pr trajnim pjesmarrje ne prgatitje plani menaxhimi dhe zgjidhje te konflikteve. Pra, shoqria apo komuniteti ne ligjin e ri te adoptuar te mos shihet si dmtues potencial i pyllit, por te marre pergjegjesine dhe te asistohet nga ekspertet pr te menaxhuar sa me mire pyllin. Kjo i sjell se bashku ne nj plan prodhimin pyjor, ekologjin dhe faktort sociale. Ne duhet ti shohim me nga afr mnyrn se si planifikojm pr te mundsuar promovimin e vlerave te shumfishta t pyllit. Rrshqitjet masive po dshmojn se pylli sht lodhur dhe nuk po e kryen funksionin e mbrojts se toks, aq i rendesishem pr Shqiprin. I gjith vendi po rrshqet. sht urgjente qe ne marrveshje me shoqatat te fillojne skemat e pagesave pr ruajtjen e pyjeve apo rehabilitimit te toks. Ministria duhet tu krkoj mbshtetje donatoreve pr kto projekte aq shume te vlersuara ne kushtet e ndryshimeve te dukshme klimatike e te rrshqitjeve masive. Shoqata Kombtare e Pyjeve dh Kullotave Komunale sht e gatshme

krkuam disa here atij te transferonte pyjet, duke bashkpunuar me NJQV dhe komunitetet lokale. Ne fakt ai veproi me urdhra pr te gjitha DSHP, duke e copzuar kadastrn ne mnyrn me te gabuar dhe sot jo vetm nuk vazhdon te legalizohet transferimi e regjistrimi por jan shume komuna qe kane kontestuar procesin dhe akoma pronat skan zot e rregulla pr tu administruar. Ne shume zona te Shqipris thon se mali t NM (t MALLKON) po ta trajtosh keq e kshtu shume toka u kthyen ne djerrina, pa uj e me erozion, ku lumenjt e pjerrt rrmbejn si pa te keq do gj qe u del prpara, duke zhavorizuar toka buke, duke marre shtpi e bagti dhe fatkeqsisht edhe njerz e duke varfruar gjithnj e me tepr banoret e ktyre zonave. Reforma e ndrmarr nga qeveria pr kalimin e pyjeve dhe kullotave ne pronsi te njsive te qeverisjes vendore sht nj hap drejt njohjes se pronsis se tyre ne nivel prdoruesish individuale, duke i hapur ne kt mnyr rrugn njohjes te se drejts se pronsis mbi to. Nj realitet i tille krkon nj sere transformimesh me karakter ligjor, si edhe ve-

ndosjen e rregullave te reja ndrmjet aktoreve te ndryshm institucional te prfshir ne kt proces. Rruga pr administrim t qndrueshm sht t mbshteten komunitetet q jetojn tradicionalisht me t ardhurat nga pylli. N kt sfid t rndsishme t transformimit t pyllit nga pron e askujt n pron t atyre q historikisht e kan prdorur, e kan pr detyr s pari institucionet shtetrore, ministrit, q pyllit ti japin rritjen q ia kan dhn klima e toka, por nuk ia ka lejuar padija njerzore dhe ti japin fund historis s gjat q nga koha e Bizantit, t prdorimit informal t burimeve tona natyrore. Jemi optimiste pr nj fakt te ri, qe dgjuam nga ministri Fatmir Mediu, i cili ne programin e puns jo vetm ka objektiva te qarta, por po tregohet mjaft aktiv e bashkpunues pr te thelluar reformat e siguruar menaxhim te qndrueshm. Ne sht shprehur Ai - do ta afrojm pyllin te komuniteti, sepse pylli sht pasuri kombtare. N kt kontekst komunite pa pyll nuk mund dhe nuk do t ket. Le te shpresojm se do t vazhdohet kjo reform aq e rndsishme pr t ardhmen e pyjeve dhe pr t zbutur varfrin e zhvilluar zonat rurale.

28 prill 2010 u mblodh n nj takim bordi i Shoqats Kombtare t Pyjeve e Kullotave Komunale. N t u diskutuan dy shtje: (i) Ndjekja e aktiviteteve t programuara pr katrmujorin e par t ktij viti dhe (ii) Mendime pr dokumentin e hartuar pr aplikim pran ILC n lidhje me konferencn ndrkombtare t ksaj organizate, q do t mbahet vitin e ardhshm. N kontekstin e ksaj prmbajtjeje, z. Rexhep Ndreu bri nj prshkrim t prmbledhur t t gjitha aktiviteteve t realizuara nga Shoqata Kombtare dhe n vijim parashtroi propozimet e tij pr shtjet q duhen ndjekur gjat muajve n vazhdim. Pika kryesore q u citua n kuadrin e detyrave pr muajin pasardhs ishte evidentimi i problemeve specifike t dala

gjat procesit t transferimit t pyjeve e kullotave n komuna e bashki pr do federat rajonale. N diskutimin e ksaj shtjeje antart e bordit ndan mendimin e prbashkt pr t krkuar reflektimin e institucioneve qeveritare n drejtim t plotsimit e prmirsimit t menjhershm t procesit t transferimit dhe pr vnien e tij mbi baza t shndosha e t qndrueshme. N vazhdim t diskutimit rreth shtjes s dyt, z. Ndreu theksoi se prpjekjet e kryesis s Shoqats Kombtare pr t trhequr n Tiran mbajtjen e Konferencs Ndrkombtare t Toks, jan konkretizuar me hartimin e nj dokumenti aplikativ, i cili do t drgohet pran ILC-s pr tu miratuar. Pr kt qllim - theksoi ai - fillimisht duhet t biem dakord pr tekstin e aplikimit dhe, nse do ta fitojm kon-

Kurora e Gjelbr 3 Nga aktivitetet e Shoqats Kombtare

Takim i bordit t SHKPKK

kursin, do t rimblidhemi pr t hartuar nj plan masash dhe pr t ndar me detaje detyrat tona si Bord. Pas diskutimeve q u bn n lidhje me kt dokument, nga antart e bordit u dhan mendime e sugjerime pr plotsimin e tij dhe u ra dakord pr ndjekjen e detyrave t prcaktuara nga kryesia. N mbyllje t takimit, z. Ndreu iu drejtua prfaqsuesit t ftuar t SNVs, z. Janaq Male dhe, n emr t Bordit t Shoqats, i shprehu mirnjohjen pr mbshtetjen e dhn nga SNV-ja holandeze n drejtim t asistencs teknike, e cila ka br t mundur

lehtsimin e aktiviteteve dhe ecurin normale t puns s ksaj Shoqate.

Korresp. i Kurors

RRSHQITJET E TOKS, SHKAQET DHE EFEKTET

itet e fundit rrshqitjet e toks jan br mjaft shqetsuese dhe kan shkaktuar dme serioze edhe ne vendin ton. Mijra hektar tok pyjore apo bujqsor, jan dmtuar, qindra shtpi banimi apo objekte t tjera jan shmbur ose kane psuar dme, dhjetra akse rrugore jan dmtuar ose bllokuar. Kt vit ksaj dukurie nuk i ka shptuar as Muzeu Antik i Apolonis. Harta e rrshqitjeve sht zgjeruar thuajse n t gjith vendin. Dmet e shkaktuara nga rrshqitjet e toks jan materiale, mjedisore e sociale; pra n fund t fundit jan dme financiare. Fatmirsisht, tek ne nuk ka patur humbje te jetve njerzore. Rrshqitja e toks sht nj dukuri natyrore q shfaqet me prmasa akoma m t mdha n disa rajone e shtete t bots. do vit n shkall botrore dmet e shkaktuara prej saj vlersohen n miliarda dollar, prve qindra jet njerzish. Kshtu, n SHBA dmi i shkaktuar do vit kap shifrn 3.5 miliard dollar dhe humbjet n jet njerzore arrin mesatarisht 30-50 vet. sht pr tu prmendur fakti q rrshqitjet e shkaktuara ditt e para te ktij muaji n Rio de Zhaniero t Brazilit, prve dmeve t mdha financiare, shkaktuan vdekjen e afro 200 njerzve, ndrsa n Peru humbn jetn 30 njerz dhe 50 t tjer t humbur.

veuar ose ato mund t ndodhin t shoqruara e n mnyr m komplekse. Tipet e ndryshme t rrshqitjes mund t diferencohen nga lloji i materialeve t prfshira n t dhe nga mnyra e lvizjes s tyre. Autor t ndryshm kan dhn klasifikime t ndryshme t tipeve t rrshqitjes s toks, por mjaft i njohur sht klasifikimi i propozuar nga Varnes m 1984 e i modifikuar nga Cruden e Varnes m 1996.

Cilt jan faktort q shkaktojn rrshqitjet?

Kta faktor mund t prmblidhen n tri kategori kryesore: Gjeologjik: Material tokformues i dobt ose sensiti, material i lidhur dobt ose q shprbhet leht, materiale t ndrprera e t orientuara n mnyr t rregullt, etj. Morfologjik: Shprthime vull kanike ose tektonike, alternim i t nxehtit dhe akullnajave gjat tokformimit, erozioni fluvial apo akullnor, erozioni nntoksor, grumbullim i depozitimeve n pjerrsi apo kreshta, dmtimi i bimsis, etj. Njerzor: Grryerja me mjete mekanike prgjat pjerrsis pr prfitime ekonomike, mbushjet ose hedhje e dherave n toka t pjerrta, grmimet pr rezervuar, shpyllzimet, ujitjet e pakontrolluara, hapja e minierave, vibracionet artificiale, etj. Rrshqitjet dhe uji. Uji lubrifikon siprfaqen mes toks dhe shkmbit amnor dhe lehtson rrshqitjen. Uji, kombinuar me gravitacionin, prbn nj forc t fuqishme pr shkputjen dhe lvizjen e mass s toks. Tejngopja e tokave t pjerrta me uj sht shkaku kryesor i rrshqitjeve.

sht rrshqitja e toks?

Rrshqitja e toks sht nj dukuri gjeologjike, q prfshin rnien e shkmbinjve e t gurve, arjen e shkputjen e thell t toks dhe lvizjen siprfaqsore t mass s dherave e baltrave prgjat pjerrsis, t cilat mund t ndodhin n terrene kodrinore e malore, si dhe prgjat zonave bregdetare. Termi rrshqitje prfshin nj larmi procesesh, q ojn n spostimin e mass s toks nn ose mbi nivelin natyror t siprfaqes s saj, t materialeve tokformuese, shkmbinjve, dherave, mass bimore, mbushjeve artificiale ose nj kombinim i ktyre elementeve. Kto materiale mund te lvizin prmes rnies, shkputjes, spostimit, rrjedhjes apo shprndarjes, ku njra prej dukurive t msiprme mund t ndodh e

Kjo mund t ndodh prej reshjeve intensive, shkrirjes s bors, ndryshimit t nivelit t ujrave nntoksore apo ndryshimit t nivelit t ujit prgjat vijs bregdetare, digave, pritave t rezervuarve ose liqeneve, kanaleve kullues ose ujits dhe prgjat lumenjve. Rrshqitjet dhe prmbytjet jan ngushtsisht t lidhura, pasi shkaktohen prej reshjeve me intensitet dhe tejngopjes s toks me uj. Rrjedhat siprfaqsore t dherave apo baltrave fillojn t ndodhin n vijat apo kanalet ekzistuese dhe ndodhin n t njjtn zon si dhe prmbytjet. Rrshqitjet mund te shkaktojn prmbytje prmes mbushjes se kanaleve apo drenave q shrbejn pr largimin e ujrave, me an te prurjeve t forta q bllokojn lvizjen e ujrave prgjat tyre ose mbushin me sendimente kanalet dhe rezervuart. Rrshqitjet dhe aktiviteti sizmik. Zakonisht pas trmeteve ka rrshqitje dhe shprngulje dherash, shkmbinjsh e gursh, q shkaktojn dme mjaft t mdha. Llava vullkanike mund te shrbej pr shkrirjen e shpejt t bors, e cila mund t shkaktoj dhe shkputjen e mass s dheut, shkmbinjve apo gurve dhe lvizjen e ujrave e t baltrave n gjurmt e vijave t formuara q prshkojn distance t mdha t spostimit t dherave, baltrave apo materialeve t tjera. Shkmbi amnor dhe tipi i toks. Rrshqitjet jan te lidhura me relievin kodrinor e malor, si dhe me brigjet e deteve dhe grykat e lumenjve. Rrshqitjet ndodhin m shpesh ne zonat ku klima dhe reshjet, shkmbi amnor dhe kushtet toksore, e favorizojn dhe tokat e pjerrta rrezikojn t fundosen e spostohen. Kjo dukuri rrezikon t prsritet n t njjtat zona ku ka ndodhur m par. Tokat deltinore (argjilore) jan m t qndrueshme, pr shkak t aftsis lidhse q kane grimcat e argjils me ujin. Ndrsa tokat ranore jan m t rrezikuara t rrshqasin pr shkak t lidhjes s dobt t grimcave t rrs me molekuln e ujit. Shkmbi poroz ose i formuar nga shk-

mbinjt vullkanik bn q toka t kulloj m mir, ndrsa shkmbinjt e paprshkueshm, si jan granitet, e mbajn ujin n tok, duke br q uji i teprt ti bashkohet pasqyrs ujore dhe t krijoj depozita pr ujin, i cili mund t shfrytzohet m pas prej bimve. Tipi i shkmbit amnor mund te prcaktoj edhe potencialin e rrshqitjes s toks. Pjerrsia e toks dhe vegjetacioni. Rrnjt e bimve e mbajn t lidhur tokn dhe barrat shumvjeare e shkurret jan faktor i rendesishem pr qendrueshmerine e toks, duke e lidhur at m mir me sistemin e tyre rrnjor. Ndrsa pjerrsia e toks ndikon n shpejtsin e lvizjes s ujit dhe masn e erozionit t toks. Nse lvizja e ujit sht siprfaqsore dhe toka sht e pjerrt, ka me tepr mundsi t lviz e spostohet toka sebashku me materiale t tjera, si shkmbinj, gur e material bimor; kjo sht n progresion t drejt me pjerrsin. Kshtu q vegjetacioni pengon largimin e toks dhe e mban at t lidhur me sistemin rrnjor dhe toka e veshur me bimsi absorbon sasi t mdha uji. Po ashtu, bimt zbusin forcn e rnies s pikave t shiut dhe thithin sasi t mdha uji q shrben pr rritjen e tyre. Mnyra e prdorimit t toks. Prdorimi i tokave pr hapjen e minierave, prerja e pyjeve dhe e bimve, si dhe ndrhyrjet pr t ndrtuar objekte, hapja e akseve t reja rrugore, bn me te mundshme shfaqjen e rrshqitjes s tokave.

nga Luan AHMETAJ President i Bioplant, Tiran

Si mund t ulen efektet e rrshqitjeve t toks?

Mundsia pr t ndodhur rrshqitja e toks sht funksion i vendndodhjes, llojit t aktivitetit njerzor, prdorimit t toks dhe frekuencs s ndodhjes s rrshqitjeve. Qeveria dhe organet e pushtetit vendor mund t marrin masa pr uljen e efekteve negative q sjellin rrshqitjet, prmes hartimit t politikave e planeve pr menaxhimin e rehabilitimin e tyre dhe hartimit e zbatimit t rregullave t prdorimit te toks. Po ashtu, pr menaxhimin dhe uljen e efekteve t rrshqitjeve sht e nevojshme: T kryhen studime gjeologjike, gjeomorfologjike, hidrologjike e

klimatike pr zona t caktuara e territorin n prgjithsi dhe t ndrtohen hartat q prcaktojn zonat m t ndjeshme. Vlersimi i rrezikut t rrshqitjeve, prllogaritja e dmeve q mund t shkaktohen n jet njerzore, n ndrtesa, infrastruktur, etj. dhe t caktohen fonde pr dmshprblim e rehabilitim. Trajtimi i riskut me opsionet dhe planet e detajuara pr do zon e do rast. Implementimi i planit antirreshqitje. Monitorimi i vazhdueshm dhe grumbullimi i t dhnave gjeologjike, toksore e klimatike. Rishikimi i planeve t menaxhimit n koh e zona t caktuara, n varsi t ndryshimeve klimatike dhe ndryshimit t prdorimit t toks. Rrshqitjet mund t reduktohen edhe prmes shmangies s ndrtimeve n zona e territore t rrezikshme dhe prmes stabilizimit t tokave t pjerrta. N rastin e ndrtimeve t pakontrolluara dhe pa studime gjeologjike e inxhinierike q kan ndodhur n gjith territorin e vendit ton lypset t kryhen kto studime prmes agjencive apo studiove inxhinierike, krahas procesit te legalizimit t ndrtimeve pa leje. Po ashtu, largimi i drejtuar i ujrave siprfaqsore prej vendit t rrshqitjes, drenazhimi dhe largimi i ujrave nntoksore prej ktyre zonave, reduktimi i ujitjes n kto toka, si dhe mbjellja e pemve jan disa prej masave me efektive pr reduktimin e mundsis se ndodhjes se rrshqitjeve.

Kurora e Gjelbr

Pylltaria n Kosov
nga Haki KOLA

Pranver n malin q ushqen tre dete

ndrroj pr 50 dele, q t ikja prej shtetit e ti shrbeja m mir prons s familjes, thot Sknderi; e un nuk jam i vetmi, shum t tjer duan t shtojn blegtorin, vreshtat apo pyllin, por ndihma q t hedhim hapat e para na mungon. Provat e dy viteve t fundit, q po bn Agjencia e Pyjeve, kan pr objekt tu shrbejn m mir pyjeve t reja t ahut si dhe banoreve; banort jan lejuar ti shrbejn pyllit, duke e rralluar e prftuar prej tij rreth 50 m3 pr do hektar. Kto dy vjet, thot Sknderi, ndrsa na tregon pyllin e selitur e t ringjallur, kemi prmirsuar 44 ha pyll e u kemi shprndar banorve mbi 2000 m 3 dru zjarri, duke siguruar nevojat vjetore t mbi 200 familjeve. Nse do rregullohej kuadri ligjor e institucional, kujdesi e ruajtja e pyjeve do t shtohej, duke e ndar kt prgjegjsi midis rojave e banorve q e kan pyllin n territorin e tyre. Por edhe punsimi mund t shtohej e pylli t ndrronte pamje. Mbi 50 mije m3 dru zjarri prdoren n 41 fshatrat e Suhareks pr tu ngrohur gjat dimrit. Kthyer n gjuhn e mimeve t ktij malli n treg, pr do vit xhirohen mbi 2 milion euro. Para disa ditsh kt eksperiment t Sknderit e vizituan prfaqsues t qeverive t Suedis e Finlands, bashk me organizatn holandeze pr zhvillim. Peter Kampen, drejtor pr pylltarin n SNV, e pati pyetur Sknderin se far objektivi ka pr pyllin q ka rralluar e selitur. Sknderi iu prgjigj me kujdes se pr objektivat do t kshillohet edhe me t tjer, por nse duhet thjesht mendimi i tij, ai e mendon kt pyll q n moshn 35 vjeare t ket rreth 99 drur pr ha dhe ata t kene arritur diametrin rreth 45 cm e kurorn t prshtatshme pr t prodhuar far. Pra, duhen hequr edhe rreth 1000 drur pr do hektar n 15 vitet q vijn e kjo bhet sikur rrallon arn e misrit. Bujqit e mir e shohin me t njjtin sy, vazhdon Sknderi, si arn e misrit edhe pyllin, pasi e kan mbjell, ata ngrihen do dit t merakosur q t shohin mbirjen e, kur shohin q filizat po shtohen e jeshilojn vendin, fillon meraku tjetr, q ata t mos i marrin ushqimin e diellin njri-tjetrit, bujku fillon dhe i heq e i heq, dhe prkujdeset pr ato q mbeten, edhe kur kashta ka arritur tre metra, bujku prap hyn n ar dhe heq, sidomos

heranda shtrihet mes Prishtins e Prizrenit. Sllavt e kan thirrur at Suha reka, apo thn shqip Lumi i that, emr zyrtar q komuna vazhdon ta mbaj. Kur e viziton dhe sheh se Theranda u jep uj tre deteve, ky emr t vjen si nj nga udit ballkanike t radhs. Nj dit me shi nuk duket shpresdhnse pr t par bukuri natyrore. Merakun e kisha pr Miftarin, q vinte nga Peja e Isufin nga Kuksi, t cilt shpresonin ta kishin mbyllur kt sezonin e pafund te shirave q smbahej mend kur kishin filluar e nuk dihej edhe sa her do ta mbysnin Shkodrn, duke dal prej liqenet mbushur me dhera nga erozioni i maleve. Donim majn e ahut, por ishim n kmb t malit, n fshatin Vranic, ku priste Sknderi, miku yn, prgjegjs pr agjencin komunale t pyjeve, q do na printe duke na shpjeguar punn e tij t dy viteve t fundit, pr te provuar mundsin e pajtimit t interesave t pyjeve t ahut, me nevojat e banorve. Ai na priu drejt qafs se malit, ku u ndalm e na tregoi se ishim n vendin ku ujrat ndaheshin drejt tre deteve. Nse pika zgjedh perndimin ajo prfundon n rrjedhn lumore t Toplluhes, e cila e on n Drinin e Bardh, e nse nuk vonohet n Fierz apo nuk ujit n Fushat e Shkodrs, arrin n Detin Adriatik. Piklat q zgjedhin veriun lshohen n rrjedhn lumore t Crralevs, e cila nprmjet Sitnics e Ibrit i merr pr ti derdhur n Detin e Zi. Piklat e shiut q zgjedhin drejtimin e jugut, i bashkohen lumit t Nerodimes, pjell e malit prball, e deg e lumit t Lepencit, i cili nprmjet Vardarit e prcjell ujin n detin Egje. Nga majmali, prve ujrave, humbiste edhe shikimi, tek rrokej e tr hapsira e Kosovs. N an, tregon Ferizajn, e ndrsa prpiqet t na orientoj vshtrimin n rrugn drejt Jezercs, Sknderi on gishtin tregues tek lumi, q zbret vrullshm nga Nerodimja prball, e tek shkumzon n fush, u ndan ujin e tij dy lumenjve q derdhen m pas n dy dete. Ky bigzim i lumit quhet Bifurkacion dhe ai, me krenari, e shpjegon at si dukuri natyrore pothuaj unikale, shum t rrall. Jan vetm dy raste t tilla n globin ton, e nse konsiderojm t parin kt q kemi para sysh dhe ai

drejton gishtin atje ku lumi Nerodime ndahet n dy deg, e njrn ia bashkon lumit Lepenc, i cili i bashkohet me pas Vardarit, pr n detin Egje, nga krahu tjetr sht dega q i prcjell ujrat n Sitnice, prej nga ndalen n detin e Zi. sht edhe nj tjetr rast si ky, kur lumi shkon n dy dete, thot Sknderi, ai i ndodh lumit Orinoko, n Brazil. Peizazhi i Suhareks duket shum i kndshm, n gjelbrimin e pranvers, q po i vesh do dit e m tepr kodrinat e saj e nxiton t zbukuroj pyjet q po ringjallen me drurt e rinj e t dendur, q garojn t rriten kush e kush m shpejt, e t shrojn plagt e asaj lufte, q rrafshoi barbarisht shtpi, pyje e gj t gjall. Natyra e veant u jep banoreve nj varg sfidash e mundsish, q duhen gjetur duke menaxhuar me shum kujdes q nga ultsirat plotsisht t hapura e pjellore deri te malet e larta dhe pjest e ripyllzuara, pa harruar shpatet diellore t prshtatshme pr kultivimin e rrushit e t shum pemve te tjera. N territorin prej 360 km2, dendsia shkon 225 banor pr km2, ndr m t lartat n Kosov e m tutje, kur e krahason me viset rurale t Evrops duket si m e larta prej tyre. Kjo trysni njerzor e lart e n rritje krkon menaxhim shum t kujdesshm pr t pajtuar aktivitetet njerzore me burimet natyrore, q u ofron hapsira e tyre. Mundsia dhe potenciali ktu qndrojn krah m krah me krcnimin. Shumllojshmria, si veori e ekosistemit t Therands, sht realisht thesar, apo prparsi, por menaxhimi i paprshtatshm e kthen kt mundsi n krcnim t shumanshm. Kryetari i Grupit t puns, ngritur pr decentralizimin e menaxhimit t pyjeve, na shpjegon se jo t gjith territorin e administron Komuna. Rreth 15 mij ha, q sht mal dhe 12 mij ha kullota ose me fjal t tjera, mbi 75 % t territorit, e administron qeveria qendrore, e cila duke u prpjekur t kursej malin, planifikon pr t vjel prej tij pr do vit, m pak se nj t dhjetn e asaj q mali ofron. Barra e toks s buks dhe malit rritet m tepr pasi kullota ka vite q nuk shfrytzohet, pasi e kemi shum t vshtir t gjejm kredi q t blejm e t ringjallim blegtorin q u shkatrrua nga lufta.

kur e ka pr kalli e jo pr silazh. Kshtu ai bn edhe me pyllin, sapo filizat rriten, ai duhet q vazhdimisht ti mbaj nn kujdes, t heq, t heq e t heq, e ato q mbeten t prodhojn jo vetm sasi por edhe cilsi, si dhe t jen t zot t len pasardhs. Ligji i pyjeve pengon n kt drejtim, ndrhyn Miftari, pasi lejon q t hiqen vetm trungjet e damkosur nga AKP, edhe ato me licenc, duket se kjo burokraci ia heq t drejtn bujkut q t kujdeset pr pyllin. Fatoni, nj inxhinier i ri, q prgatit master pr pyjet n Montana t Ameriks, thot se prioritet n politikat pyjore duhet t jet plotsimi i nevojave, por edhe edukimi i komunitetit pr t mirmenaxhuar tokn e tij, veanrisht me kto ndryshime q po bn klima. Un, ndrhyn Sknderi, them se damka duhet pr drurt e vjetr, q u vjen mosha e prerjes, aty po, duhet vn me kujdes, q t mos hiqet klloka pa elur zogjt. Edhe shteti sht n hall, trmbet nga hajnat apo t

paditurit e digjet i njomi me t thatin bashk, ndoshta zgjidhja m e mir do t ishte q ata t mos i bllokojm me ligj, por ti msojm t kujdesen e ta zhvillojn kt pasuri t tyre. Duket, ndrhyn Fatoni, se ligji pr vetqeverisjen lokale, si dhe amendimi i ligjit t pyjeve, i ka hapur rrug delegimit t kompetencave t menaxhimit t pyllit n komune. Theranda, s bashku me Istogun e Artann, jan tri komuna q po studiojn mundsin q komuna e komuniteti t marrin prgjegjsi pr administrimin e territorit t tyre. Jan 6 grupe pune t ngritura nga Komunat e Ministria, me prkrahjen e SNV-s dhe Sida-s, thot Bedriu. Grupi qendror po prgatitet pr t shkuar nj hap m tej duke siguruar pjesmarrjen e prfaqsuesve t 41 fshatrave t saj n procesin e vlersim-planifikimit. Modeli i prgatitur pr rehabilitimin e pyjeve t ahut mund t shtrihet n rreth 15 mij hektar pyje. Sfidat, vazhdon ai, qndrojn si n vlersimin e potencialit t

Kurora e Gjelbr

Menaxhimi financiar
Lindita MANGA Kshilltare pran SNV

Preventivat e punimeve n pyje e kullota t hartohen sipas ligjeve t shtetit

Zef KREPI - Kryetari i Federats s Pyjeve e Kullotave t Qarkut Lezh
Deri sot n udhzime t veanta t Ministris nga varet sektori i pyjeve preventivat e punimeve n pyje e kullota jan hartuar duke futur mbas shums s par edhe 21.7 % sigurime shoqrore dhe, pas ksaj shume, shpenzimet administrative (3 %); pra, gjithsej 24.7 %. Me kt shum mbyllet vlera e preventivit, q do ti likuidohet Shoqats n llogarin e saj. Sipas ligjit 9920, dt. 19.05.2008 Pr procedurat tatimore n Republikn e Shqipris, udhzimit t Ministris s Financave nr. 24 dt. 02.09.2008 dhe ligjeve e udhzimeve t tjera t ksaj Ministrie, mbas muajit tetor 2006 sht krkuar e krkohet q sigurime shoqrore e shndetsore t paguhen 27.9 %, si dhe 10 % tatim mbi t ardhurat nga punsimi, pa prfshir tatimin prej 10 % q paguan projekti, pra tatimin n burim. Kshtu, pra, i takon q shoqata t paguaj 37.9 % t vlers s preventivit pr sigurimet shoqrore e shndetsore, plus t ardhurat nga punsimi. Kjo shifr krkohet me kmbngulje nga Tatim - taksat e do rrethi apo qarku. Prve ksaj, ata, bazuar n ligj, krkojn q kryetari i shoqats apo nj i autorizuar prej tij t 137 paguhet me pag reference 35 mij lek dhe, do muaj, prve borderos s puntoreve q punojn n pyje e kullota, t paguhen sipas pags s msiprme t referencs edhe 13.250 lek sigurime shoqrore e shndetsore plus pr kt person. Pra, shoqata paguan 37.9 % t preventivit, ndrkoh q merr 24.7 %. Domethn ka nj diferenc prej 13.2 % + 13.250 lek do muaj, tatime e sigurime pr kryetarin e shoqats ose t autorizuarin prej tij. Ky sht shqetsim pr shoqatat tona, prandaj edhe e kemi trajtuar disa her n media dhe organet e shtetit. Dhe nuk sht vetm i shoqatave t pyjeve t qarkut t Lezhs po i t gjitha shoqatave t pyjeve e kullotave n shkall vendi. Sipas ligjeve t cituara m lart, shteti njeh vetm borderon q kalon nprmjet Tatim - taksave, si dhe dokumentet pr blerjen e bazs materiale. Ather, logjika shtron dy rrug: Shoqata t paguaj nj punonjs me pag minimale do muaj, gj q bie n kundrshtim me ligjet financiare ose preventivat t hartohen sipas ligjeve financiare. Prandaj, meq jemi n prag t hartimit t projekteve e preventivave t punimeve n pyje e kullota, lypset q ato t hartohen pr t gjitha proceset me 37.9 %, duke prjashtuar vetm bazn materiale.

N kuadr t programit t Zhvillimit t Burimeve Natyrore, gjat vitit 2009, me mbshtetjen e SNV-s, u realizua trajnimi mbi menaxhimin financiar pr antart e Federats s Pyjeve dhe Kullotave t Qarkut Dibr, n rrethet Bulqiz e Dibr. Ky trajnim kishte pr qllim rritjen e aftsive t antarve t Federats pr menaxhimin efektiv t financave t shoqats s tyre. Objektivat e ktij trajnimi ishin pr shoqatat: T kuptojn rndsin e menaxhimit financiar T fitojn aftsi praktike mbi sistemet kontabl T fitojn aftsi praktike pr menaxhimin e burimeve financiare te shoqats T rriten aftsit mbi planifikimin / buxhetimin T rriten njohurit mbi pasqyrat kryesore financiare Trajnimi u realizua n dy seksione t veanta, n Peshkopi e Bulqiz dhe morn pjes 15 drejtues t shoqatave n nivel komune, prfaqsues t Federats Dibr dhe kshilltart e SNV-s. pyllit t do fshati edhe n prllogaritjen e nevojave t familjeve apo biznesit vendor pr lend druri e t pyllit pr tu ringritur. Nse marrim n konsiderat at q bm n Budakov dhe bjm t njjtn gj pr do vit n nj t dhjetn e siprfaqes pyjore, q i bie 1500 ha, ne pothuaj mund t sigurojm nevojat e komuns, q n gjuhen ekonomike prkthehet t mbeten n komun 2-3 milion euro e t punsohet nj pjes e mir e tyre. Pyjet q kan zot jan mbajtur m mire thot Xhavit Sadikaj, kryetar i shoqats s sapoorganizuar t familjeve pronare t pyjeve. Ne duhet tu msojm pronarve, vazhdon m tutje Xhaviti, se si ti konvertojn pyjet e ulta t dushkut n pyje t lart, teksa ndalemi n pyllin e nj familjeje buz rrugs, ku lisat e vjetr, q akoma nuk i kan besuar pranvers e t nxjerrin gjethe e jeshilohen, u ngjajn kllokave gjigande t uditshme pa pupla, q mbajn nn vete mijra zogj t rinj t gjelbr, q kan nxjerr kryet mbi shtrojn e ngroht e t trash t gjetheve t vjetra, filiza t sapombir apo q jan duke dal prej lndeve ashtu si zogu kur thyen lvozhgen e vezs. Pamja t bn t shpresosh q gjenerata e re e dushkajave nuk do t jet me filiza t dal nga cungjet, por lisat e gjat, q u kndonte dikur Naim

Informacioni financiar sht i rndsishm dhe prdoret nga aktor t ndryshm, si jan: Kryetari dhe antart e shoqats, donatort, shteti dhe t tjer prdorues. Pjesmarrsit u njohn edhe me disa ndryshime t fundit n ligjin pr detyrimet financiare t shoqatave, si pr shembull pagesat e tatimeve, tatimi n burim, prgatitja e bilancit pr shoqatat dhe afatet kohore. N vazhdim t ktij aktiviteti, n fund t vitit u organizua trajnimi pr trajner mbi kt shtje pr t gjitha Federatat e Pyjeve. N kt trajnim dyditor morn pjes prfaqsues nga Shoqata Kombtare DHE Federata e Tirans, Dibrs, Kuksit, Lezhs e Shkodrs. Pjesmarrsit n kt trajnim do t jen n gjendje t trajnojn antart e tjer t federatave t tyre. Manuali i Menaxhimit Financiar dhe Guida pr trajnert u shprndan pr te gjith pjesmarrsit, shoqruar edhe me anekse e formate q mund t prdoren nga antart e shoqats, prgjegjs pr administrimin financiar. Trajnimi u vlersua nga pjesmarrsit dhe nse nevojitet me shume informacion mbi shtjet q u trajtuan gjat trajnimit atyre iu krkua t kontaktojn me Federatat dhe SNV-n.

Frashri. Ka mbi 100 vjet q rrafshin e Kosovs e mbisundojn cungishtet e lisit, t trashguara nga mbikullotjet e prerjet intensive. Pr do gjenerat filizat dalin mbi rrnj q mplaken e mplaken dhe nuk kan aftsi pr t rritur lisa t gjat e t fuqishm, ashtu si i takon ksaj toke. Avdi Palushi, pronar pylli n Budakov, thot se do punoj me t afrmit e tij, q lndet e sapombira t marrin m shum drit e kujdes, t rrethohen ashtu si vathojm qngjat pr ti ruajtur nga grabitqaret. Nse u shtojm dritn e i ruajm, atyre u mbetet t rriten sa m shpejt. N pjesn fundore t pyllit do tu heqim edhe disa qershi q po i konkurrojn s teprmi, qershit ti afrojm afr oborreve t shtpive e dushkun ta lem t lir pr tu rritur. Sikur t vendosnit nj pllak te rruga q niset drejt malit t tre deteve, i them Sknderit, ndrsa po marrim secili drejtimet pr n Pej, Prishtin, Kuks e Vranic. Kam merak se mos krijohet keqkuptim, thot Sknderi, e u mbetet hatri komshinjve, pasi bifurkacioni q pam nga mali i takon Ferizajt, e mali yn, ashtu si edhe t tjert, vetm se u jep ujin. Bedriu, sikur do t na kujtoj para ndarjes, angazhimet e grupit t punues, e nuk mund t mos na prsris se Theranda sht e bukur, por

delikate dhe tepr e dmtuar. Ai thot se pr t arritur menaxhim t qndrueshm, lypset q nevojat e njerzve e t pyllit, ti pajtojm; po t bjm nj diagnoz t mir t pyjeve, ne mbushim edhe shportn e projekteve q do zbatojm pr do grumbull pyjor e fshat. Kjo krkon t gjejm mekanizimin financiar, por edhe at ligjor, q t pajtojm e t bashkojm energjit e qeveris qendrore me at lokale. Theranda ka pak pylltar, ata duhet ti prdorin dijet e tyre pr t menaxhuar pyllin e jo pr tu br thjesht roje. Imagjinoni bujqit nse do t rrinin roje t arave t misrit. Me siguri do mbeteshin pa prodhim. Vranici e paguan fshate rojn e pyllit, ai sht nj prej banorve, ndoshta edhe pa shkoll, por mjafton q atij ti shpjegohet se far nuk duhet br. E lm Therandn t mbushur plot me njerz, ujra, pyje, kullota, t rinj e shkolla. Duket si sfid e gjat procesi i pajtimit dhe harmonizimit t t gjitha palve, q t kontribuojn pr zhvillimin e integruar t ksaj parajse t dhuruar nga natyra.

Vzhgim
nga Inxh. Lutfi Miftari

Pyllzimet e reja dhe fidanishtet pyjore!

T pyllzosh nj siprfaqe pyjore, t rigjenerosh siprfaqe t degraduara, pa dyshim sht tepr e nevojshme, sht nj frymmarrje m shum dhe nj ekosistem m i prsosur. Pr kt jan shkruar artikuj e jan botuar broshura apo dhe libra, por n kto pak radh po ndalemi aty ku na duket m shqetsuese. Pr t br pyllzime, lypsen projekte, q n fakt nuk kan munguar, si pr do punim tjetr pyjor, por t hartosh nj projekt t till e m keq, t prpiqesh ta zbatosh at pa siguruar lendn e par sht e papranueshme, deri n absurditet. Specialistt me prvoj pune e din fare mir si planifikohet e madj edhe si mund te zbatohet nj projekt i till pr t qen sa m rezultativ. Para dy dekadash smund t kishte projekte pyllzimi pa nj mas paraprake, shum t rndsishme, si sht krijimi i fidanishteve pyjore, pikrisht n at territor apo ekonomi pyjore. E themi kt pr t gjitha pyllzimet, po sidomos pr ato me fidan pishe t zez (Pinus nigra). Sot bie n sy se n territorin ku shtrihet ky lloj, nuk gjen asnj fidanishte pyjore. Athere, si do t zbatohen projektet e pyllzimit, ku do t gjenden fidant? Mjafton tu hidhet nj sy projekteve e preventivave t hartuar pr kt qllim, hartuar nga Shrbimi Pyjor i zons verilindore dhe do t bindeni pr kt shqetsim q nuk sht vetm yni. Nuk gjen hollsi se si do t sigurohet nj fidan, n ciln fidanishte pyjore t liensuar t drejtohemi pr t siguruar fidan pishe. Jepet vetm sasia e nevojshme pr pyllzim, mimi e ndonjher thuhet fidant t merren n fidanishte. Po fidanishte ska. Ather, si do t realizohet projekti i pyllzimit?! Po tu hedhesh nj vshtrim vendeve fqinje, qoft edhe Kosovs apo Maqedonis, vren se kjo dukuri sht zgjidhur n prshtatje me kushtet e tyre, madj shpesh bhen edhe furnizuesit tan. Por kjo nuk sht zgjidhje, pasi ata fidan prodhohen n kushte t tjera nga tonat, pa prmendur pastaj koston, q shkon sa dyfishi i planifikimit t br nga projektuesit tan.

Kurora e Gjelbr

50 vjetori i Shkolls Pyjore, Shkodr

Inxh. Gjon FIERZA ish-nxns ne vitet 1972-1976

rsimi i mesm pyjor dhe institucionet e tij zn vend t rendesishm n historikun e pylltaris shqiptare. Ai e ka fillesn n ish-Teknikumin Bujqsor t Kamzs (m pas n Golem t Kavajs), q brenda tij kishte edhe degn e Pyjeve, me program msimor katrvjear, ku prgatiteshin teknik t mesm pyjesh. M pas, m 1959-1960, kjo deg (por me afat dyvjear), pr t prgatitur teknik t ult pyjesh), transferohet n Shkodr, si shkoll e veant. Pra, elet Teknikumi Pyjor. N vitin 1963, me VKM ngrihet Shkolla e Mesme Pyjore me profil pyjor n dy deg: Silvikultur dhe Shfrytzim pyjesh. Sot, Shkolla Teknike Pyjore Kol Margjini, me afat studimesh 2 + 2 vjear, prgatit teknik pyjesh dhe teknik pr prpunim druri. Si shkoll e vetme n vend, ajo frekuentohet me nxns nga gjith Shqipria. Jan me mijra teknik pyjesh t arsimuar n kt shkoll, kryesish n nivelin katrvjear. sht ky personel i mesm pyjor, q prreth 50 vjet ka mbajtur e vazhdon t mbaj peshn kryesore n administrimin e mbarshtimin e pyjeve. N prkujtim t vitit jubilar para disa ditsh n mjediset e ksaj shkolle n Shkodr u kremtua 50 vjetori i hapjes s saj. N kt prvjetor morn pjes ish-nxns, pedagog e drejtues t saj, pedagog t Fakultetit t Shkencave Pyjore, drejtues e specialist nga Shrbimi Pyjor Shqiptar e t ftuar t tjer. Drejtorja e ksaj shkolle, Zhuljeta Fresku, solli para t pranishmve rrugn 50 vjeare t ktij institucioni arsimor, duke vlersuar rezultatet e arritura. Ajo u ndal tek objektivat dhe prmirsimet qe parashikohet t bhen n programet msimore, n prshtatje me krkesat e kohs. U ndal gjithashtu n nevojn pr mbshtetje m t madhe q i duhet dhn shkolls sidomos nga institucionet q kan nevoj dhe punsojn personelin pyjor. N vazhdim, solln kujtimet e tyre, ish-drejtues e pedagog: Fejzi Ceka, Gazmend Llazani, Veneranda Koja, Adem Bala, Farruk Kalleshi, etj. N emr t profesoratit t Fakultetit t Shkencave Pyjore, prshndeti dekani, Prof. ass. Vath Tabaku, i cili vlersoi punn dhe nivelin e mir q ka arritur kjo shkoll. Kan vazhduar studimet e larta n Fakultetin e Pyjeve nj numr i madh nxnsish t ksaj shkolle, - nnvizoi ai - dhe ata jan dalluar jo vetm pr rezultate t larta si student, por edhe si inxhinier me kontribut t madh n zhvillimin e pylltaris son. Fakulteti i Shkencave

Takim brezash Shkolla

Pyjore n 50 vjetorin e saj
Zhuljeta FRESKU drejtore e shkolls
vitin shkollor 1959-1960, gjysm shekulli m par, kurseve dhe shkollave profesionale n Shkodr iu shtua edhe shkolla pyjore, me 51 nxns dhe me nj kohzgjatje dyvjeare. Por, pasuria e madhe pyjore e kullosore dhe kushtet e prshtatshme klimatike, ekologjike e mjedisore t krkonin nj trajtim shkencor, q ti paraprinte prvojs s pylltarve t vendit ton. T gjitha kto imponuan q shkolla pyjore, n vitin 1963-64 t emrtohej Teknikum pyjor dhe t kalonte n sistemin 4-vjear, duke krijuar profilin e nj shkolle serioze, me dy deg: Silvikultur dhe Shfrytzim pyjor. Kalimi i teknikumit pyjor n kt kohzgjatje u shoqrua vit pas viti e dekad pas dekade edhe me prmirsimin e programeve msimore dhe hapjen e degve t reja. Kshtu, n vitet 1970-71 u hap dega e Frutikulturs, me 1976-77 ajo Bujqsore (1979-80 e agronomis), me 1984-85 dega e Perime-luleve, etj. N vitin shkollor 1991-92 shkolla pyjore kaloi n sistemin 5-vjear. Ndrtimi i Shkolls Pyjore dhe pajisja me laborator e kabinete t ngritura nga vet msuesit, por edhe prball saj i nj konvikti sipas krkesave t kohs, bn t mundur q n bankat e shkolls gjats 50 viteve t ulen 5396 nxns, prfshir edhe 635 me korrespondenc, ose mbi 100 nxns n vit, pjesa m e madhe e t cilve punojn pran drejtorive t Shrbimit Pyjor, nga Vermoshi deri n Konispoli, si teknik, por edhe si inxhinier, pasi kjo shkoll pr disa dekada ka qen furnizuesja kryesore e Fakultetit t Pyjeve. N rrjedh t viteve shkolla her e sht zgjeruar me deg t reja e her sht ngushtuar, por prirje ka qen zgjerimi i saj. Kshtu, u krijua dega e Perime-luleve e deri tek ajo e arsimit t prgjithshm (1992-1996), pr t ardhur n ditt tona, ku prej vitesh i sht atashuar edhe nj deg e re n specialitetin marangoz, me nivel shkollimi 3vjear dhe teknik t prpunim-drurit me nivel 3+2 vjear, duke prgatitur kshtu puntor t kualifikuar t nivelit t par n fushn e prpunim drurit dhe n nivel t dyt e t tret, si specialist dhe teknik. Trajnimet n 50 % t stafit pedagogjik t shkolls pyjore n shkollat perndimore analoge, veanrisht n Itali, Gjermani, Greqi e Danimark, por dhe ato brenda vendit, hapn horizonte t reja, bn t mundur q msuesit t prthithnin shum nga metodat m t avancuara t msimdhnies, duke i harmonizuar ato me programet e tekstet q prgatitn si dhe ti aplikonin n tr procesin msimoredukativ. Rikonstruksioni i plot i shkolls, realizuar n vitin 2007, n nj vler prej afro 20 milion leksh, paralelisht edhe i konviktit, n nj vler prej mbi 29 milion, t dyja me financimet e Ministris s Arsimit, sht nj tjetr shprehje e interesit n rritje t qeveris pr shkollat profesionale e aq m shum pr shkolln ton, si e vetmja e ktij lloji, madje duke e muar edhe si shkoll me status kombtar dhe vitet e fundit marrin bursa t plota mbi 90 % e nxnsve konviktor. Kontributi i CARDS-it me makineri t prpunimit t drurit dhe i GTZ-s e MASH-it pr kabinetin e informatiks me kompjutera, skanera, printera e fotokopje dhe plotsimi i kabineteve me mjete msimore, ia kan shndrruar trsisht fytyrn shkolls, duke e afruar at do vit shkollor me krkesat n rritje t kohs e t tregut t puns. Harmonizimi i teoris me praktikn n kt shkoll ka qen n qendr t veprimtaris msimore. Praktika msimore ka zn dhe z vendin q i takon. N dy degt aktuale, at pyjore e t prpunimit t drurit, ajo sht br e mirpritur dhe e preferuar nga nxnsit. Me autobusin e shkolls, n nj rreze prej 35 km, q nga Velipoja e deri rrz Alpeve, nxnsve u jepet mundsia q, sipas programit msimor, t shohin, vizitojn e studiojn t gjitha zonat fitoklimatike t shtrirjes s bimsis pyjore, flors dhe fauns. Po shtu, nxnsit e degs s prpunim-drurit n bazn prodhuese me makineri nga m modernet, i kan t gjitha mundsit t bhen mjeshtr marangoz, apo m tej, edhe teknik t prpunim-drurit, duke msuar t realizojn t gjitha proceset praktikisht. Pjesmarrja npr panaire me disa nga prodhimet e drurit t nxjerra nga duart e vet nxnsve tan, ka trhequr vmendjen e vizitorve dhe ka marr vlersimet e organizatorve. Pra, tashm kjo shkoll ka grumbulluar prvoj t gjat dhe ecn n rrug t drejt sidomos n kushtet e reja t ekonomis s tregut.

Pyjore, sot e n t ardhm do t jet i hapur pr bashkpunim shumplansh me kt shkoll, theksoi ai. Nga stafi i sotm i shkolls prshndeten e solln kujtimet e tyre Elsa Bushati, Islam Lai, etj. Ndrsa nga ish-nxns t saj n vite u solln mjaft kujtime, u vlersua puna dhe prkushtimi i pedagogve. Me nderim e respekt t veant u kujtuan ata q tashm kan dal n pension, por edhe ata q nuk jan m midis nesh. Pjesmarrsit pan laboratort dhe kabinetet e shkolls, t pajisura n nivelin e krkesave t kohs. Nj kotej i organizuar n mjediset e shkolls e mbylli kt takim t shum brezave. U bn shum foto e u solln mjaft kujtime. Ishnxns e pedagog, e ndjenin dhe

veojm
1. Kan studiuar 5396 nxns 2. Profesionet: Teknik t ult pyjesh Teknik t mesm pyjesh Agronom frutikulture Agronom t prgjithshm Agronom pr perime e lule Teknik prpunim-druri 3. Kane dhn msim 139 pedagog. 4. Kan drejtuar shkolln 7 drejtor.

e shprehn se aty, tek ajo shkoll, kishin marr, po edhe kishin ln dika, nga nj copz t jets s tyre. T gjith u nisn prej aty me bindjen se jan krenar pr emrin e mir t Shkolls s Mesme Pyjore t Shkodrs, si dhe me urimin q t takohen n prvjetor t tjer.

Kurora e Gjelbr

iku n kufirin midis qershorit e korrikut, Pylli i Gshtenjave, i jep edhe ngjyrat, aromn ajrin e freskin qendrs s qytetit Bajram Curri n Tropoj. T mrekulluar, duke lvizur nga njra pem tek tjetra, duke inventarizuar gjendjen shndetsore t tyre, n vitin 1986, ishim familjarizuar steprmi dhe debatet e ndrsjella me gshtenjat, debate q m erdhn n mndje kur SNV m besoi t prgatisja nj udhzues modest pr fermert q dshirojn t prmirsojn e kultivojn gshtenjishtat e tyre. Ditt e gjata t lvizjes s paprer n pyll shoqroheshin si n nj bot prrallash, me mbrmjet e mrekullueshme t qytetit, nj folez e strukur n mes alpeve, ku ndodheshin me qndrim t prkohshm Dritro Agolli, Kongoli e t tjer intelektual, qe i jepnin hije restorantit t qytetit, apo me miq koleg t shumt, gjimnazist t mrekullueshm, q ndrsa m ndihmonin n aventurn e t numruarit, matjeve e regjistrimit, thurnin ndrrat pr tu br universitar, pa e besuar se n vitet 9091 do t bheshin protagonist t ndryshimeve politike. Diku afr shtpia e autorit t par t librit pr gshtenjn, Beqir Elezi, n ann tjetr, rrz pyllit, shtpit e t tjer miqve inxhinier pyjesh, q ajri i gshtenjs u kishte kthjelluar trurin, duke u mundsuar t kontribuonin si profesor pr studentt e pyjeve e si zyrtar t lart pr t administruar pyjet e Shqipris. Vjeshta erdhi shpejt, shtitjet dhe plazhi buz Valbons n kohn e lir ia lan vendin pjekjes s gshtenjave, duke i futur kokrrat e freskta n zjarre flakshum e fuqi pak, me fier, q, si thot Ahmet Osja, e kishte shpikur zoti q ti piqte sa m mir e t mos i digjte gshtenjat e freskta, t cilat pr shije ua kalonin m t mirave gshtenja t Evrops. E na duhet pamja e marones italiane, para shijes s mrekullueshme q me siguri tons ia jep klima e toka e veant, shtonin me krenari vendalinjt. Duke mbajtur shpatet me drejtim nga Lindja e Verilindja, gshtenja i linte n ato me drejtim perndimor vendin bungs, fqinjsi e natyrshme, ku gshtenja shihte gjithmon nga lart bungn e prer her pas her pr gjeth pr dhit, apo dru pr furrat e buks, pr faktin se ishte e pazonja t bnte fruta si t simotrs, dmth t ngrnshme pr njerzit, ashtu si filluan t bhen me kalimin e kohs tregimet e gshtenjave te mome pr veten e marrdhniet me njerzit. Pjes t atyre prsiatjeve sikur m vinin t shkputura e m detyronin ti ribja pyetjet e t rikujtoja prgjigjet.

Zoti ishte n dit t mira, kur na krijoi

"Intervist" me Gshtenjn
Pyetje: Thon se origjina juaj sht nga Kina e Japonia, e ktu ju kan sjell romakt, keni ndonj gjyshe apo strgjyshe, q i kujton romakt apo q e dshmon prejardhjen tuaj?
Prgjigje: Gjyshet e strgjyshet tona mund t kujtojn Sknderbeun, ndoshta edhe m hert, por q t shkojm deri tek romaket e lashte, kjo ju mbetet ju njerzve, nse jeni t interesuar, t bni analiza t sofistikuara, duke kryer grmime e marr mostra. Sigurisht q ashtu si rapsodt tuaj kalojn me knge t pashkruara nga brezi n brez ngjarjet, edhe t part tan na kan sjell goj pas goje legjenda pr romakt si kultivuesit tan t par, bil thuhet se ata na gjeten n gjendje te egr diku n Lindje t Mesme, jan t shumt q e fiksojn sikur te ken qen prezent kur thon se rreth 37 vjet para lindjes s Krishtit, romaket kishin filluar t na kultivonin n mas t gjer, kishin krijuar pyje t ter me drur t zhvilluar me kurora robuste. Frutat e bollshme qe ne u dhuronim si shprblim ata i prdornin pr t prodhuar miell te cilin e przienin me grurin pr t prodhuar buk. Nga pyjet masive me gshtenj filluan t prfitojn edhe popujt e Greqis e Turqis, q trashguan n territorin e tyre pyje t tra. Pikrisht nga Kastanumi, q tani ndodhet n pjesn aziatike t Turqis, ne kemi prejardhjen dhe morm edhe emrin, q e kemi, pothuaj t prbashkt si n Spanj, Itali e Franc. Tani po nisemi me shpejtsi edhe pr Amerik e Australi. Por prsri shohim e kemi dshir te jemi te prziera me kushrirn tone te lashte kineze, q duket se e duron me mir smundjen e keqe q nuk po na ndahet. Ajo q na ka habitur sht harresa q na ka br shteti, dhe nse gabimisht juve shkoni e pyesni n Tropoj, shrbimin bujqsor, at pyjor, apo fermert, asnjri nuk din t thot se kush sht kujdestari e na ka neve n regjistr. Napoloni vite m pare kishte me etikete e numr do dru t sojit ton n Franc. t Tirans, n Rrmenj e Zervask t Pogradecit, n Lefterohor, Muzin, Dhrovjan e Leshnic t Delvins, e secili duke u krenuar pr shijen e veant e pamjen e bukur t drurit, luleve e kokrrs apo mjaltin kurativ.

Pyetje: Pr disa vjet, sikur ju harruan, u duk se po u zhdukej fara, por tani duket se jo vetm n Shqipri e Kosove, por edhe ne Evrop po ju krkojn?
Prgjigje: Nse i hidhni nj sy historis, do t shihni se sa t rndsishme kemi qen. Edhe n kohn e Napolonit gjenden dokumente pr taksa q paguanin n qeveri fermert italian e francez, si pr tregtimin edhe pr t ardhurat q siguronin nga ne. sht e vrtet q koht moderne sikur na kan ln mnjan, ndoshta edhe smundja e keqe apo kanceri, si e quani ju, na sht vardisur steprmi e diku edhe na ka dmtuar, por duket se mbas vardisjeve pas moderneve, njerzit po na kthehen prsri. N qytetin ton sht krijuar nj qendr prpunimi, e cila kto dy vjetet e fundit nuk ngopet me gshtenja q pasi prpunohen nisen pr jasht shtetit, tek fqinjt tan t vjetr. Ju do t bni si t doni. Por duhet ta dini q zoti na ka krijuar n dit t mira dhe, krahas ullirit, ka ln hapsira t gjera edhe pr ne. Ne ju mbrojm tokn, ju japim lnd ndrtimi e dru zjarri, q i keni aq me pakic, ju japim t ardhura m shume se kulturat bujqsore, mjafton t na trajtoni atje ku kemi vite q luftojm t mbijetojm, por kemi shprthyer mbi 15 mij lastar pr do hektar, ju mund t na shihni me kujdes t zgjidhni m t mirt, t na ndihmoni pak q t kaprcejm smundjen e t bjm kuror, e neve q dy vitet e para pas ksaj ju shprblejm me punsim e me te ardhura. Nuk themi te mbyteni. Mendohuni. Merrni lapsin e letrn dhe bni nj plan biznesi. Provn e tregut e kemi kaluar. Evropa na do. Disa prova i keni br n Pogradec. Po ashtu n Shkoder, Mat e Dibr. N Shnmri e Petkaj keni vite q na e shihni hairin. Jeta sht br llogari. Ne jemi t sigurta q llogaria punon n favorin ton ...

Pyetje: Me gjith vlern tuaj t madhe, nse e kujtoni, n kohn e tij Sknderbeu sikur flet m shum pr ullinjt se sa pr juve, mos ju nnvleftsonte nga q n at koh ishte n luft me turqit?
Prgjigje: Un nuk besoj se vllait tim i ka mbetur hatri kur Napoloni ne na kishte regjistruar nj pr nj. Un besoj se e dini fjaln e urt Ullirin e gzoni nga gjyshi, Gshtenjn nga babai dhe vetm Manin mund t arrini ta keni tuajin. Sknderbeu e dha porosin pr zonn e ngrohet t Shqipris s Mesme dhe, ndrsa ulliri jepte yndyrn e mrekullueshme e t domosdoshme, ne nuk binim m posht, duke kontribuar pr miellin, si n koh t mir edhe n t keqe, si kur binte shi n koh t mbjelljeve edhe kur nuk binte, si kur njerzit e kalonin tr kohn n luft, ashtu edhe kur qndronin e zbaviteshin n hijen ton. Kt nuk e bn dot misri e gruri; ata krkojn t zotin, gjate gjith kohs te koka, ata krkojn kanalin e ujin, krkojn mjete pr mbjellje, korrje e shirje. dokush me mjete rrethanore mund t na pjek e bj miell, pr grurin e misrin duhet t ndrtohet mulliri, por edhe t pressh t vij uji apo radha e bluarjes. Vrtet njeriu duhet t pres rreth 15 vjet q t bhemi gati t prodhojm, por me pak kujdes kt e shprblejm m pas pr dhjetra vjet. T part tuaj n kan respektuar e na kan mbjell, n Gruemir, Mes, Shllak, Shosh t Shkodrs e Re t Mbishkodrs, Kastriotit e Maqellars s Dibrs, n Dukagjin, n Derjan e Rremull t Matit, n Gracen t Elbasanit e Zall Shupal

"Intervistoi" H. Kola

Fjalorth i termave teknike

Prgatiti: Inxh. Vasil SHQAHU, "Mjeshtr i Madh"
H
HOMOGJEN mb. - Q sht i s njjts natyre. HORMONE m. - Lnd q prodhohet nga gjndra me sekrecion t brendshm dhe q ndikon dukshm n proceset e ndryshme t organizmit. HORTIKLTUR f. - (Kopshtari). Nj deg e bujqsis. Merret me fruta, perime e bimsi zbukuruese, shkurre, lule, etj. HUMUS m. - Lnd e zez, e shkrift, q formohet gjat zbrthimit t mbeturinave bimore, sidomos t gjetheve. sht me rndsi pr mbirjen dhe rritjen e filizave. IRRITANT - Q acaron.

J
JET E FJETUR OSE N GJUM mb. - Gjendje e nj qenieje q nuk shfaq asnj jet t dukshme, por megjithat sht n gjendje n disa kushte t rimarr jet aktive, psh. farrat n lodhje (n gjendje qetsie), qeporet, zhardhokt etj.

K
KACAVARS mb. - Q i ngjitet nj druri, shkurreje a nj bime tjetr me krcell t fort, duke iu prdredhur rreth e rrotull. KACAVJERRSE f. - Bim me krcell t prkulshm e t gjat, q ka nevoj t qndroj duke vn mbshtetje n drur t tjer. KAK f. - Arr gung, kaka t krimbura, nj thes me kaka. KAUB f. - Shkurre pa trung, me deg t holla e t dendura, q dalin tuf drejtprdrejt nga nj rrnj, gmush. KADASTR f. - Regjistr ku shnohen t dhna pr siprfaqen e toks me pyje, kullota, etj. si dhe ndryshimet q bhen n to pas regjistrimit fillestar. KAFEIN f. - Lnd e veant, q gjendet n kokrrat e kafes e bim t tjera.

I
IND m. - Indet ose fibrat jan celula t zgjatura, me mure pak a shum t trash. Indet drusor prbjn lndn kryesore t drurit. INFEKSION m. - Smundje e shkaktuar nga mikrobet. INFLORESHENCE f. - Renditje q marrin lulet e nj bime n krcell e n deg, si jan kalliri, gathi, vija, korimbi, panikla, cima, kaptinza dhe ombrela. INSEKTEVRASES mb. - (Insekticide). Preparat q vret insektet.

KALBJE f. - Shprbrje e nj lnde organike nn efektin e mikrobeve ose krpudhave. KALCIFUGE f. - Bim glqerore larguese, q mund t rriten ose q mugullojn keq n tok glqerore, si psh. gshtenja, shqopa etj. KAMBIUM m. - Inde qelizore krijues t formuar nga nj ose m shum shtresa qelizore t reja aktive, vendosur ndrmjet drurit dhe liberit. KAPSUL f. - Frute me nj ose shum t ndara prbrenda dhe me nj kapak prsipr, i cili pas pjekjes s farave bie. KAPTINZ f. - Renditje lulesh n trajt t nj kokze. KAREN f. - Gungza ose nesa q dalin mbi siprfaqen e organeve t ndryshme t nj bime. KARBONIK m. - (Thartir) Gaz n form CO2, q del nga djegia e plot e karbonit. KARIOLOGJI f. - Shkenc e brthams qelizore. KARIE f. - Smundje krpudhore e farave t lashtave. KAROTIN f. - Pigment i kuq q prmban karota, i shkrishm n yndyra, por jo n uj. KASHNJET m. - Pyll me drur gshtenjash. KMBYERA mb. - (Alternuara) Vendosja e organeve t ngjitura vemas mbi nj aks psh. gjethet e lisit etj. KRCELL m. - Organ kryesor i nj bime, mbi t cilin dalin deg, gjethe, lule e fruta. Krcelli sht i drusuar, gjysm i drusuar, i pingult, i shtrir, rrshqanas. KRPUDHVRASS mb. - Preparat q vret krpudhat (Fungicid). KLOROFIL f. - Lnd jeshile, q gjendet n celulat e bimve e sidomos te gjethet e halat. KLOROZ f. - Smundje nga e cila bimt zverdhen pr munges klorofili.

Kurora e Gjelbr
The reofm undertaken from the goverbment for the transfer of the forests and pastures under the property of local government is a step toward the recognition of their property in individual users level, by opening in this way the road toward property recognition. A similar reality requires a number of transformations with legal character, and the settlement of new rules between institutional actors involved in thsi process. The road for stable admisnitration is the support of the communities that live with revenues from the forest. In this important challenge of the forest transformation from property of no one in property of those that have historically used it, it is a duty of the state institutions, ministries, to grant the forest the growth that climate and land has

E N G L I S H

Mountain curses
from Rexhep NDREU, National Association ofPKK, Tiran

The meeting of National Association of Communal Forests and Pastures

In a meeting of the board of National Association of Communal Forests and Pastureswere discussed two issed: (i) the follow-up of the activities planned for the first quarter of the year and (ii) the document drafted for application at ILC as regard the international conference of thsi organisation, to be held next year. Mr. Rexhep Ndreu, head of the Association, made a prescription of all the activities realsied and brought through proposals on the issues to be atteneded in the following months.The main point that was cited in the framework of the duties was the evidencing of the specific problems emerged during the transfer process of forets and pastures in communes and municipalities for every regional federation. In the discussion of this issue the members of the board shared the common opinion to demand the reflection of the governmental institutions in the direction of the improvement of the transfer and for its settlement on stable basis. Mr. Ndreu stressed that the attempts of the headship of National Association to bring in Tirana the the Interanational Land Conference, have been made concrete in the drafting of a applicativ document, which shall be submitted at ILC for approval. In conclusion, Mr. Ndreu addrssed the invited representative of SNV, Mr. Janaq Male and on behalf of the Board of the Association, expressed the gratitude for the support granted from DutchSNVas regards technical assistance, which has make possible the facilitation of the activities and the facilitation of normal work process of this Association. Page 3

granted, but human ignorance has not allowed and to give and end to the long history of informal use of natural resources. Lets hope that this reform for the

future of the forests shall be furtheres in order to curb poverty in rurual areas.

Page 2

50 anniversary of Forestry School, Shkodr

In memory of the jubilar year a few days ago in the facilities of this school was celebrated the 50 anniversary of its opening. In thsi anniversary were present former students, petagogs and heads, lectures of the Faculty of Forestry Sciences, heads and specialists from the Albanian Forestry Service and other particiapants. The director of this school, Zhuljeta Fresku, brought bofeore the participants the 50 year road of this education institution, by appreciating the reached results. She stressed the

Generation meeting
Eng. Gjon FIERZA Former student in years 1972-1976

objectives and the improvements that shall be done in the education programs, in compliance with time requiremnets. She also insisted in the need for support to be given to the school especially form the institutions that hire forestry personnel.
participation of 15 leaders of association in commune level, representatives of Diber federation and advisers ofSNV. The representatives were introduced to some latest changes for the financial obligations of the association, and the payment of duties, tax on source, the preparation of the balance for the associations and the due times.

Page 6
In follow uo of this activity it was organised the training of trainers In thsi two-day training were preset reperesentatives from National Association, Federation of Tiran, Dibr, Kuks, Lezh and Shkodr. The participants in this training shall train the new members of their federations.

Financial management
In the framework of National resources Development Program, during the year 2009, with the support ofSNV was realsied the training on the financial manegement for the members of the federation of Forests and Pastures of Diber county, in the districts Bulqiz and Dibr. Thsi training aimed the ability growing of members of the Federation on effective mangement of their association. The training was realsied in the separate sessions, in Peshkopi and Bulqiz with the

Lindita MANGA Adviser of SNV

Page 5

Gazet e Shoqats Kombtare t Pyjeve e Kullotave Komunale, Tiran

KURORA E GJELBR

Botimi i ksaj gazete mundsohet nga: N kuadr t http://albania.rec.org

www.shkpkk.org

Kshilli Botues: N. ollaku, Th. Lako, M. Kotro, J. Male, F. Memeli, A. Diku.

Kryeredaktor: AHMET OSJA Zv.kryeredaktor: FERDIN LIAJ

Redaksia: V. Muharremaj, H. Kola, Gj. Fierza, Z. Ymeraj. Redaktor prgjegjs: V. Hoxha

www.nrdp-al.org

Adresa: Rruga "Sami Frashri", Nr. 4, Tiran

Mobile: 068 23 23 360; 069 21 11 333; 068 21 42 098 e-mail: velihoxha@yahoo.com ; kurora_gjelber@yahoo.com

Mbshtets t vazhdueshm t gazets jan: