1. ATRIUM - najczęściej niezadaszone pomieszczenie wewnętrzne.

2. DAGEROTYPIA - proces fotograficzny, w wyniku, którego na metalowej płytce otrzymywany jest unikatowy
(bez możliwości jego powielenia) obraz, zwany dagerotypem

3. KONSTRUKTYWIZM - kierunek w sztuce abstrakcyjnej powstały w 1913 roku w Rosji, nieco później w
Holandii i wreszcie w całej Europie, do USA dotarł po I wojnie światowej.

Podstawowym wyróżnikiem konstruktywizmu w stosunku do innych ruchów awangardowych było stosowanie

dyscypliny formalnej ograniczonej do prostych elementów geometrycznych: koła, trójkąta i linii prostej.

4. DYWIZJONIZM - metoda malarska zapoczątkowana przez twórców impresjonizmu, rozwinięta przez

neoimpresjonistów w tzw. pointylizm. Powstanie metody dywizjonizmu wiąże się z artystycznymi
poszukiwaniami Claude’a Moneta.

Dywizjonizm polega na ograniczeniu palety barw widma słonecznego. Farby nakładane są plamami „czystych”
kolorów, które, obserwowane z pewnej odległości, łączą się w siatkówce oka widza, tworząc kolory
uzupełniające. Uzyskuje się w ten sposób efekt wibracji i świetlistości, niemożliwy do osiągnięcia przy
mieszaniu kolorów.

5. ARCHITRAW - główny (najniższy) poziomy człon belkowania antycznego, który podtrzymywał belki stropu.
Spoczywał on bezpośrednio na głowicach kolumn, nad nim położony był fryz i gzyms.

6. ENTAZIS - lekka wypukłość, wybrzuszenie trzonu kolumny w porządku doryckim, występujące mniej więcej
na jednej trzeciej jej wysokości.

7. FASETA - pojęcie wieloznaczne, używane w budownictwie i jubilerstwie. Inaczej faza – ukos, ucios, skośne
ścięcie narożnika lub graniastej krawędzi, w celu ochrony przed uszkodzeniem od przypadkowego uderzenia.

W budownictwie faseta (faska):

o wklęsły narożnik między prostopadłymi ścianami,

o wyokrąglone albo skośnie ścięte naroże lub też ozdobny gzyms na połączeniu ściany i sufitu
lub ściany i posadzki

8. CHIAROSCURO - termin stosowany czasem wymiennie ze "światłocieniem", ale kładący bardziej nacisk na
różnice w natężeniu światła, podczas gdy "światłocień" oznacza ogólny rozkład świateł i cieni w dziele
(malarskim, graficznym, rysunkowym), dzięki którym uzyskuje się wrażenie trójwymiarowości.

Nazwą tą określa się również ostre kontrasty światłocieniowe, charakterystyczne m.in. dla Caravaggia.

9. SZTUKA FIGURATYWNA - czasami określana jako figuratywizm, to dzieła sztuki (szczególnie malarstwo i
rzeźba), które ukazują przedmioty istniejące w rzeczywistości, a zatem będące z definicji reprezentatywne.

10. FLAMBOYANT - kierunek w schyłkowym okresie architektury późnego gotyku, nazywany płomienistym.
Występował przede wszystkim na terenie Francji w XV i XVI wieku. Cechowała go drobiazgowość i nadmiar
detali, rzeźby. Łuki stały się ostrzejsze, przegięte w formie "oślego grzbietu"

11. BAZYLIKA - współcześnie tą nazwą najczęściej określa się chrześcijańską świątynię wielonawową
(niezależnie od pełnionych funkcji kanonicznych) z nawą główną wyższą od naw bocznych, posiadającą okna
ponad dachami naw bocznych
12. FOTOMONTAŻ - obraz fotograficzny powstały z zestawienia, kombinacji i połączenia kilku (lub kilkunastu)
fotografii

13. IKONOGRAFIA - dziedzina badań historii sztuki, której zadaniem jest opis i interpretacja elementów
treściowych i symbolicznych w dziełach sztuki. Termin użyty w piśmiennictwie greckim jako eikonographia ma
oznaczenie przedstawienia obrazowego.

14. CYBORIUM - w starożytności niewielkie naczynie używane do picia (kubek) albo jako pojemnik do
przechowywania żywności[

15. IMPAST - technika stosowana w malarstwie olejnym lub akrylowym (rzadziej temperowym), polegająca na
nakładaniu farby grubą, wypukłą warstwą przy pomocy pędzla lub szpachli

16. AKROPOL - wzgórze świątynne w Grecji, Atenach

17. FRYZ - pośredni, poziomy człon belkowania z reguły położony między architrawem i gzymsem; ogólnie –
każdy poziomy pas dekoracyjny

18. INTARSJA - technika zdobnicza polegająca na tworzeniu obrazu przez wykładanie powierzchni
przedmiotów drewnianych (zwłaszcza mebli) innymi gatunkami drewna, czasem podbarwianymi,
bejcowanymi lub podpalanymi.

19. EMALIA - sproszkowane szkło: mieszanina minerałów (piasek, kreda, glina) oraz topników (boraks) z
dodatkiem pigmentów, które naniesione na metalowe podłoże i stopione w temperaturze ok. 800–900 °C
tworzy szklistą powłokę, także technika artystyczna zdobienia wyrobów metalowych, najczęściej złotych lub
miedzianych

20. KALOTYPIA - pierwsza fotograficzna technika negatywowa, opatentowana przez jej wynalazcę, Williama
Foxa Talbota, w 1841 roku. Stosowana była w latach 40. i 50. XIX wieku.

21. PORZĄDKI ARCHITEKTONICZNE - określone kierunki stylistyczne, według których konstruuje się budowle.
Określają one podstawowe wymogi i założenia dotyczące kształtu i dekoracji poszczególnych elementów
budowli.

22. EKLEKTYZM - łączenie w jedną całość zróżnicowanych elementów, teorii, pojęć, które zostały zapożyczone
z różnych stylów, doktryn, epok .

23. FRESK - technika malarstwa ściennego polegająca na malowaniu na mokrym tynku farbami odpornymi na
alkaliczne działanie zawartego w zaprawie wapna.

24. FOWIZM -

25. SZTUKA KONCEPTUALNA - nurt sztuki XX-wiecznej, zasadzający się na eksponowaniu samego procesu
twórczego - najważniejszy w dziele sztuki jest koncept, idea.

26. KIBLA - kierunek, w którym muzułmanie powinni zwracać się podczas modlitwy

27. APSYDA - kościelne pomieszczenie zamykające prezbiterium lub nawę

28. ACTION PAINTING - malarstwo gestu – technika malarska i nurt wewnątrz ekspresjonizmu
abstrakcyjnego, polegający na wykorzystaniu spontanicznego, nieskrępowanego regułami malarskimi gestu
bezpośredniego rozlewania (chlapania) farby na płótno.

29. PYLONY - wieża o prostokątnej podstawie, wznoszona parami i zwężająca się ku górze (trapezoidalna).
W starożytnym Egipcie w czasach Nowego Państwa pomiędzy wieżami pylonu znajdowało się wejście na
dziedziniec świątyń.

30. PRZEDSTAWIENIE ZOOMORFICZNE - w sztuce plastycznej przedstawianie w kształcie zwierząt (realnych

lub fantastycznych) bóstw, pojęć abstrakcyjnych, zjawisk przyrody itp. Starożytni Egipcjanie przedstawiali
swoich bogów jako pół ludzi, pół zwierzęta (ciało człowieka i głowa zwierzęcia) lub stosowano atrybuty
zwierzęce.

31. IKONOKLAZM - uch religijny szerzący się w łonie chrześcijaństwa w VIII–IX wieku w Bizancjum i państwie
Franków oraz w Niderlandach w XVI w., sprzeciwiający się kultowi obrazów i wizerunków.

32. PROPYLEJE - w architekturze starożytnej Grecji, monumentalna budowla, budynek bramy na planie
prostokąta z kolumnami, prowadzący zwykle do wielkich świątyń, np. do temenosu – świętego
miejsca.Zapewne najsłynniejsze propyleje znajdują się przy wejściu na Akropol ateński

33. LASERUNEK - przezroczysta lub półprzezroczysta warstwa farby, zmieniająca ton lub barwę niższych
warstw obrazu, zwłaszcza olejnego. Pochodzenie nazwy nie jest jasne, być może wywodzi się z określenia lasur
w językach romańskich, tj. lazur, oznaczające błękit, ale także przejrzyste, jasne barwy.

34. ABSTRAKCJA LIRYCZNA - stan umysłu, pragnienie, które stara się przekazać koncepcje, myśli, idee i
emocje w abstrakcyjny sposób. Wykracza poza odkrywanie artystycznych zasad kompozycji, tonu, wartości,
linii, faktur itp.

35. LITOGRAFIA - technika graficzna zaliczana do druku płaskiego, gdzie rysunek przeznaczony do powielania
wykonuje się na kamieniu litograficznym, także odbitki wykonane tą techniką.

36. RELIKWIARZ - naczynie kultu religijnego w kształcie krzyża, monstrancji, puszki lub skrzynki do
przechowywania doczesnych szczątków – relikwii.

37. BUHAUS - uczelnia artystyczno-rzemieślnicza powstała w Weimarze z połączenia Akademii Sztuk Pięknych i
Szkoły Rzemiosł Artystycznych w 1919 r., później od 1925 r. działająca w Dessau (dziś Dessau-Roßlau) i w latach
1932–1933 w Berlinie. Została utworzona przez Waltera Gropiusa. Bauhaus dokonał radykalnego
przewartościowania poglądów na różne rodzaje sztuki. Oprócz funkcjonalizmu, który stał się trwałym wkładem
w dziedzinę wszelkiego projektowania przestrzeni i przedmiotów, architekci i inni artyści Bauhausu wnieśli
różne osobiste koncepcje, często odbiegające od powszechnego poziomu akceptacji.

38. MASTABA - rodzaj grobowca spotykanego w starożytnym Egipcie, mającego kształt ściętego ostrosłupa na
prostokątnym planie.

Mastaba składa się z murowanej części nadziemnej oraz podziemnej komory grobowej, połączonych
pionowym szybem, który po pogrzebie zasypywano i maskowano.

39. DADAIZM - awangardowy ruch artystyczny i literacki rozwijający się w latach 1916-23 w Europie i Ameryce,
będący anarchiczną negacją dziedzictwa kulturalnego Europy. Jednym z bardziej znanych przedstawicieli tego
ruchu jest M.Duchampi jego ‘Fontanna’. Słowo dada jest nawiącaniem do mowy dziecięcej

40. PENDENTYW - element narożny w postaci sklepienia o kształcie trójkąta sferycznego.

41. RETABULUM - dekoracja ołtarza we wnętrzu kościoła w formie malowidła, płaskorzeźby lub rzeźby, także
nadbudowa umieszczona w tylnej części ołtarza ustawiana bezpośrednio na mensie, łącząca się z nią za
pośrednictwem predelii lub na osobnym postumencie za mensą.

42. PROPYLEJE - w architekturze starożytnej Grecji, monumentalna budowla, budynek bramy na planie
prostokąta z kolumnami, prowadzący zwykle do wielkich świątyń, np. do temenosu – świętego miejsca.
Zapewne najsłynniejsze propyleje znajdują się przy wejściu na Akropol ateński

43. TROMPE L’OEIL - tzw. Malarstwo iluzjnistyczne, sposób malowania wywołujący złudzenie, iż ukazane na
dwuwymiarowej powierzchni przedstawienie jest trójwymiarowe; malarstwo dające iluzję rzeczywistości.

44. PIETA - w sztukach plastycznych przedstawienie Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwego Jezusa
Chrystusa.

45. MODERNIZM - ogólne określenie prądów w architekturze światowej rozwijających się w latach ok. 1910–
1980, zakładających całkowite odejście nie tylko od stylów historycznych, ale również od wszelkiej stylizacji [1].
Architektura modernistyczna opierała się w założeniu na nowej metodzie twórczej, wywodzącej formę, funkcję
i konstrukcję budynku niemal wyłącznie z istniejących uwarunkowań materialnych.

46. AKANT – rodzaj rośliny, często używany jako motyw ornamentów

47. MEGARON - charakterystyczny typ budowli w starożytnej kulturze egejskiej, składowa, reprezentacyjna
część pałaców mykeńskich i jednocześnie prototyp podstawowej formy starożytnych świątyń greckich. Służył
celom reprezentacyjnym oraz kultowym.

48. RELIEF - kompozycja rzeźbiarska wykonana na płycie kamiennej, metalowej lub drewnianej z
pozostawieniem na niej tła. Dzieło uzyskuje się poprzez rzeźbienie, kucie lub odlewanie. Pomimo że
płaskorzeźby powstawały jako dekoracja architektoniczna, to często stanowią odrębne, pełnowartościowe
dzieło sztuki.

49. WESTWERK - rozbudowana, umieszczona poprzecznie do nawy, zachodnia część bazyliki charakterystyczna
dla architektury przedromańskiej.

50. TAOTIE - nazwa mitologicznego potwora i motywu ornamentacyjnego, charakterystycznego dla chińskich
naczyń z brązu z epok Shang i Zhou.