DE SUPERSTITIONE, DUB. 11. 257 communiter dacere. DD. quod jejunium promissum indie Domi- iceman ss Nantioto eaipua 1 Lit shptsmever st Jejunare per » mensem, non teneri in die Dominico, nisi es ee® Tem ‘Missa contra rubricam plures formare cruces, plu: dicere Alleluia, dicere Gloria, vel Credo contra rubricas, alias- ‘ezremonias demere , vel addere (etsi fiant ex devotione: i sunt preter Ecclesiz consue- » tudin Hee tamen , ct similia, Sond cotrotione facta, venia~ » lia tantim sunt ordinarié , ut docet Tol. Less. loc. cit. d. 1. + Nao. et Laym. quia est materia levis, et actio ex se non mala, » et mulla excusat simplicitas. Quod si tamen ex se mala esset, * ut si rem furtivam offeras, turpia in Templo canas, ore vel » organo notabiliter lascivam vel ad impuritatem provocantem DUBIUM I. DE, DIVINATIONE. Quid, et quotuplex sit? 5. Quid est Divinatio ? — 6, Alia est cum expressa invocatione demo- ‘nis, alia cam taciti. — 7. An divinare sit semper peccatum mortale ? —8, Resolutio casaum. Quid sentiendum de Vire Divinatorii * —9. An liceat divinare per somnia? — 40+ An sit licita Astrologia, etqualis ?— 44. An liceat adhibere sortem divinatoriam? 8. —« Resp. I. Divinatio est, chm quis opem daemonis tacité » vel expressé invocat, ut noscat res contingentes et liberé futu— “ras, aliterve occultas, et naturaliter incognoscibiles. Que si » sint tales, quas solus Deus scire potest, involyitur tacita Idolo- » latvia, aa dzmoni tribuatur cultus divinus; si verd sint tales, + quas Daemon naturaliter scire potest( nam ex signis, aliisque + modis occultissima quieque cognoscere potest, etiam plurimas » hominam cogitationes, et res futuras,v. Del. 1. 4. c. 2:.q. 2. »Sanch. 2. mor. ¢. 28.); nihilominas illicita est, ed quod com- » mercium habeatar cum Dei jurato hoste, quod importat » quamdam proditionem, et. apostasiam a Deo, ac forté etiam . tat vult, Suar. contra Valent, ) superstitionem. Vid. Laym. + ¢.3. Bon. p. 3. 5.Th. 2. 2. qu. 5. art. 2. 6.— « Resp. 2. Divinatio est daplex : una, in qad est invocatio, » vel pactum expressum cum dzemone, et generali nomine dicitur » Necromantia : ut, cum demon occulla docet per Pythones , * arreplitios, prestigias, per personas mortuorum, vel yivorum * apparentiam.,,aliave signa in aere , aqua, igne , speculis : Alia “est, in qua tantii est invocatio, vel pactum tacitum, sea inter- * pretativam, ut cam ex lineamentis corporis, vocibus, garritu » avium, et similibus, quibus se damon immiscere solet, pen »tur cognitio, ad quam ea sunt improportionata, 5. - «quest. g. Cam verd ulviusque specie: varie rursis sint spe- 1 17938 Lip. 111. TRACT. i, DE PRIMO PRC. DECALOGI. CaP. t. » cies, eas hfc omitto, secundim sententiam commaniorem » in genere moris non differant, nec specialem habeant malitiam, » idedque in Confessione non sit opus explicare, anv. gr. facta = sit divinatio ex speculis, aere, mortuo, etc. Exprimendam » tamen necessarid est, utrum invocatio, sivé pactio expressa, an » tacita intervenerit; quia, sivé hac moraliter inter se_ specie » differant, sivé nom, notabiliter tamen matant judiiam Contes- » sarii. lius , inoocatio expressa spt adjuncta habet » alia peccata, miele bacon adorationem damonis, etc. Cate- » rum probabile est de se non esse obligationem explicandi, wt » Salm. a. C. 11, n. 20 et 30. cum Victor.) ® Vid. Laym. » loc. cit. Sanch, loc. cit. Less. 1. c. disp. 5. Del. §. dis. h. c. 2. » Bonac. g. 5. p. 4.» Divinatio per expressam deemonis invocationem dicitur Ora- culum, si fiat per idola. Necromantia specialiter , si per apparen- tem mortuorum resuscitationem ; nam generaliter Necromantia comprehendit alias etiam species Divinationis. Oniromantia si per somnia. Prastigix, si per fictas figuras. Haruspicina, « si per » signa in extis animalium : Geomantia , si per figuram in terra. » Hydromantia, si per figuram in aqua. Aeromantia, in aere. » Pyromantia, in igne. » Per tacitam vero invocationem dicitur Astrologia, si fit per situs, et motus astrorum. Auspicium, Per signa volucrum. Augu- rium, per animalium : Omea, si fiat per casum, ver. gr. per occursum funeris, etc. Sortilegium, si fiat ex sorte, ver. gr. ex aperitione libri jact taxilorum. fi '«—« Resp. 3. Divinatio, it per actum expressum, et » per quam demon express invocater , excusari non potest 4 » mortali; eam verd, qua fit per actum tantim implictam, ali- » quandd excusari a mortali quidam asserunt; videlicet tunc, » cam vel intercedit simplicitas, et ignorantia non crassa, nequé » affectata : vel fides certa non adhil tur sed tantam tine » quidam, aut suspicio concipitur events futuri. Laym. J. w tract. 18. 6.3. Sanch. Less Suar. Cajet. Bald. tract. 3.1. h. » d.3. n. 2. etc. ed quod tune superstitiosa veré non sit, chm » intentio non sit talis, Vid. Suar. Less. Sanch. Laym. Cajet. » Navarr. Sayr. Valent. et Tanner.d.5. de rel. quaest.7. disp. 1. »n. a1.et dub, a.n, 25. Ex dictis resolvuntur sequentes casus : 8. —« 1, Expressé censetur invocare, seu convenire , et pac- » tum facere cum demone, qui vel verbis demonem invocat: » vel saltem facto aliquid usurpat, per quod scit, aut putat daemo- ™ mem cooperari “ft « a, Is verd tacité paciscitur, qui vanis, et naturaliter iny » portionatis utitur ad aliquid’ cognoscendum vel efficiendam: » mnequé requiritur, ut demon aliquandé pactus sit, se ad talis » vani medii adhibitionem concursurum ; eo enim ipso, quo quis, » vanitatibns iis utitur, damon se immiscet, licet preeter inten-DE DIVINATIONE. DUB. II. adg tionem utentis sit cum inyocare, ut docent Suar. Less. ef. » Sanch. IL, ce. . « 3. Non excusatur a peccato , qui utendo talibus rebus,.quas ™ constat esse naturaliter portionatas, protestatur, se nul- areeniidectax quncicins istanieee, auaceeiea ian! * contra suam protestationem. Cam enim nec ‘Beas, nec Angeli » boni talibus se immisceant, demon implicité iis invocatur, ut = preter citatos docent Laym. , ef Bonac. ll. cc. . «h is excusatur, qui talia media utilia credit propter » guia has demon at, ut Homines paulatim will t, et ad similia usurpanda inducat. Vid, Sanch. 2. mor. »c. 38. (Cum Viva loc. cit. n.3.)® » quid sentiendum de Virgé Bifurcaté vocata Dioina~ foria, cujus conversione aliqui utuntur ad inveniendos thesauros im terra abditos , aquarum, aut metallorum venas , transpositos Tiunites, et preesertim fures, ac homicidas? Usum bujus pes algal Doctores Medici, et etiam Theologi conati sunt naturalem probare et innocentem; sed merit) eum reprobat Contin. Tourn. tom. 2. pag. 268. cum P. Malebr. P. Lebi'um et aliis. Ratio 1. quia, si talis vine naturaliter in manu hominis moyetur ac volvitur, intentio nihil conferre potest ad motum; Virga tamen remansit immota in manibus eorum, qui protestati sunt nolle aliquid superstitiosum, de quo P. Lebrum plura exem- pla refert : moveri contra ccepit in manibus alioram, qui nullam premiserunt protestationem. Ratio 2. Lapis constitutus pro limite agri nihil differt in materia ab alio lapide; ergo impossibile est, at naturaliter Virga moveatur erga primum Gpiiem et non erga secundam. Ratio 3. it physicé, nequit dirigi ab intentione hominis ad agendum yel non, sed positum in ilsdem sircumstantiis, eodem modo agit; At Virga Divinatoria moyetur kale mentem ferentis, ita ut si ille quzerit metalla, non aquam, irga non moveatur cum inyenit aquam, sed tantim si invenit metalla, et sic contra : patet igitar talem motum non posse esse. naturalem. « 5, Siquis ab astris, somniis, similibusve , ita dependeat, pt “ommes pené actiones suas et vilam juxta ea regulare velit, *eum mortaliter peccare docent Less. Suar. Sanch. lnc. cit. » 8( idem Salm. c. 11, n. 64, cum Nao. Trull. ef Pal. )® « 6. Ex talium observatione semel, atque iterm aliquid omit- » tere, ad quod alioqui sub mortali non teneris, veniale tan— » tim esse ensent Galt et Arm, Vid. Somnium ; Uli et subinde »timere leviter, ne i t aut eveniat quod portendunt, ut » eee sup. loc. cit. ( Idem dicunt Salm. dict. ¢. 11. 2, 64. 9. — Quearitur, an diviuare fatura per somnia, semper sit illi- citam? Kespondetur, si somnia sint certo, vel probabilias a Deo, possumus, imé tenemur eis credere, cam Deus promiserit ali- Angad per somnia logai, ut NV. 11. Per somni ir ad illum. Salm. c. 31.2. Ga.cum S. Thom. S.Greg. Niss. ». Less. cic. 17* a6 Lib. II. TRACT. 1. DE PRIMO PRAC. DECALOGI. CAP. I. E converso grave peccatum esset credere somniis diabolicis, ut in cap. Episcopo. 26. qu.5. Salmant. n. 66. cum Laym. Less. el. uanddque tamen potest homo rudis excusari a mortali ratione simplicitatis, vel quid solim tenuiter credit eisdem, ut bené ad- yertunt Anacl. tract. 5. D. 2. n. 22. ef Busemb. moz infra. Quid in dubio, an somnia sint a Deo, vel damone? Resp. si non con- stet certo, vel probabiliter somnia esse a Deo, non licet eis cre- dere. Ita Salm. n. 61. cum Suar. Less. Sanch. Pal. etc. ac Spor. dex. Prac. n. 19. ex comm. Ratio, quia Deus, chm immittt somnia, simul etiam reddit hominem certum, vel feré certam, ab ipso immittantur. Proregula autem discernendi, an som- nia sinta Deo, vel a damone, observandum, an somnium im- pellat ad opus bonum, vel maluni, aut presumptuosum. Item, aa post somnium homo se sentiat perturbatum, et minis: ma ad opera pietatis; vel alacrem, et ee ei tunc enim potest lenter censere somnium esse a Deo. 1ta Bibel. de 1. Praccept. n. Agi. et Anacl. loc. cit. n.23, ex communi. DD. ‘ «7. Communiter, et ut plarimam in similibus, in quibus taci- » tum tantim est pactum, venialiter tantim peccari, docent con- » sequenter Doctores supra citati, et mox citandi : quia commu- » niter feré aliquid istorum intervenit , qu a mortali excusare » dicunt, ut v. gr. quod si fides integra non adhibeatur. Sench. » loc. cit. n. 13- Caj. in summ. Armil, etc. Recté tamen notal » Deirio, esse semper rem valdé periculosam, juxta illa suas ac- » tiones dirigere, etiam non credendo. Vid. Sanch. loc. cit. « 8. Licita est 1. physiognomia, que ex vultu, dispositione , et habitudine corporis, et membrorum : 2. Chyromantia, qaz ex ineis, et partibus manuum considerat temperiem corpor » imé etiam animi propensiones, et affectus probabiliter conjec- » tat. °( Idem Salm. n. 73. et 74, cum Azor. Bonac. Sanch. )* » 3, Item divination, que ex somniis conjectat hominis complexio- » nem, et hinc affectiones animi diurnas. 4. Item alia, qua ex » avium, pisciim, aliorumve animalium voce, motu, aliisve actio- » nibus naturales aliqui effectus pranuntiantur futuri at pluri- » mum, v. g. serenitas, pluvia, etc. 5. Astrologia natu » effectus corporeos ct naturales, ut ventos, eclipsim, fert tem, » salubritatem , morbos, et similia preedicit, que ad medicinam, » vel agriculturam conducunt : imé etiam, cum ex puncto nativi- » talis, sivé horoscopo probabiliter predicit complexionem corpo- » ris, et affectiones animi. Quia hz divinationes omnes naturales t, el mediis proportionatis utuntur. Less. /. 2. c. 43. d, « Alia est Astrologia Naturalis, que conjicit pla ».tempestates, sterililates terre, et similia; et hac non est ill » cita, ut ait hic Busemb. cum Salm. Tract. 21. ¢. 11. 7, quamvis ut plurimum sit inutilis, et incerta. Alia est Judi- ciaria, que ex signis in astris predicit futura contingentia, que pendent ex hominum voluntate; et hc, si fiat de persona Rarticulari illicita est, ut dicunt Salm. d.1. 2. 46. cum Trull, ch. Salm. etc. contra Pal. et alios apud ipsum; Etiamsi, nonDE DIVINATIONE. DUB. 265 ut certo, sed at conjecturaliter seu probabiliter fiat, ex Consti/. Sixti V, Moderator Cali, anni 1586, ubi damnantar etiam qui id non certd affirmare audent, aut protestantur. Licitam au- tem esse censent si fiat in generali, puta si prenuncientur bella, seditiones, etc. Ita Salm. ibid. n. 48. ex S. Thom. Qui p. 1. ge. 115. art. 4. ad 3. sic loquitur : « Plures homines sequuntur » passiones, ad quas cooperari possunt corpora calestia. Pauci » autem sunt sapientes, qui hujusmodi passionibus resistant. » Et ideo Astrologi ut in pluribus, vera possunt preedicere, et » maximé in communi, non autem in speciali. » Quzrritur indé, an licita sit Astrologia, que preedicit ex horos- ropo, et puncto nativitatis inclinationes, temperamenta alicujus? Distingue, si pradicit ut certa, certd illicita est, cum omnia sint incerta. [ta Salm, dict. c. 11. n. 10. cum Sanchez, Trullench. Sua- vez et alii communiter ; putant tamen esse tantim peccatum leve, ut n. 32. cum Layman, Suarez, Sanchee etc. contra Fill. et Trull. Si verd preedicit, ut tantim probabiliter, seu_conjectura— liter, licita est, ut Sam. num 53. cum S. Th, Suar. Pal. Bon. « g- llicite verd sunt omnes pradict# divinationes, si ex iis » aliquid nosci, aut prenuntiari intendatur circa ea, ad que pro- » portionata non sunt, ut circa effectus contingentes, et liberos : » aut qua Deo pendent; ut circa statum anime, dona Gratiz, 1as, honores, fortunam, nuplias, statu vitz et similia, » quorum electio voluntaria est, et a libera hominum voluniate » endet : itemque de rebus occultis, ut furto, thesauro abscon- » dito. Vide Less. . c. et Bonac d. 3. qu. 3. n. 11. Suar, Sanch. loc. cit. Bon. n. 11. » Preedicere futura contingentia libera conjecturaliter tantam ex signis avium etc. dicunt Sa/m. n. 98. in fine cum Less. Pal. San- chez, Fill. etc. non esse illicitum’: quia constellatio, que potest homines commovere ad bellum, potest etiam illa signa causare in avibus. «10. Peccant, qui AEgyptios de fortuna consulunt, et quidem, » si fiat cum firma fide, vel scandalo, etc. mortaliter : si verd » causd curiositatis, vel ritds, ut fit communiter, venialiter tan— »tim. Fill. et Sanch. « 11, Superstitiosa est divinatio, que fit per sortes divinato- + rias, ad futurum, vel occultum ‘aliquod cognoscendum, quasi sortibus vis aliqua divina insit, ut si quis v. g. ex taxilorum pro- . ifctione, et dispositione divinet, quis sit obtenturus victoriam, neficium, etc. Idem feré est de sortibus consultoriis, quibus inguiritur, quid in hac, vel illa re sit agendum, Dixi fer quia » aliquando hz licitz sunt, quandé cause necessitas, et honestas + exigil : aptiorque modus dubium vincendi non apparet : dum- »modd fiant praemissd oratione cum debitd reverentia; et indi- “cium non expectetur, nisi a solo Deo : v. g. si quis haerens in » bivio aliter quoad viam se determinare non possit, vel sidivino “inslinctu , aut jussu fiant: ut 1, Reg. 10. im clectione Se scontigit. Fill. Sanch. Bon. loc. cit.