‫‪ir‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫هﯿﺪروﻟﯿﮏ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬
‫‪ww‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن اﮐﺎن‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ ‪ :‬ﺣﺎﻣﺪ ﻣﺤﻤﺪی‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬
 http://www.bibho.ir

ir
http://www.gnubookshop.ir

ho.
.bib
ww
://w
http

‫ب‬
 ‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮای ﺳﺎل آﺧﺮ دورﻩ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺳﺎل اول دورﻩ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ رﺷﺘﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ‬
‫ﻋﻤﺮان و ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻦ اﻃﻤﯿﻨﺎن دارم ﮐﻪ ﮐﺘﺎب هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن در ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﯿﺰ ﺟﺬاﺑﯿﺖ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻬﻨﺪس ﺣﺮﻓﻪ ای ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ‪ ،‬و هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺪرﯾﺲ ﺗﻌﺪادی دورﻩ هﺎی ﺳﻄﺢ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ارﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺗﻤﺎم وﻗﺖ در آن ﺣﺎﺿﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آن اﺣﺘﯿﺎج دارﻧﺪ آﺷﻨﺎﯾﯽ دارم‪.‬‬

‫‪.bib‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﯾﮏ دروﻩ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﺳﯿﺎﻻت را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ ١‬ﻣﺮوری ﺑﺮ ﺑﺮ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﺳﯿﺎﻻت ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﻣﺠﺎری روﺑﺎز ﮐﺎرﺑﺮد دارد را اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﺻﻮل ﺑﻘﺎ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم و اﻧﺮژی اﺳﺘﻨﺘﺎج ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ ،٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻮل اﻧﺮژی‬
‫و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در ﮐﻨﺎر ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺴﺪاد در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ رﻓﺘﺎر‬
‫هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺠﺎری روﺑﺎز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ ..‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪﻩ‬
‫ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺼﻞ ‪ ٣‬ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل اﺧﺘﺼﺎص دارد‪ .‬ﺷﺮح ﻣﺨﺘﺼﺮی از ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎی ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن اﺑﺘﺪا در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺌﻮری ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‪،‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﭼﻤﻦ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻔﺮش‪ ،‬ﻣﺮﮐﺐ و ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻤﺘﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺼﻞ ‪ ٤‬ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب در ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺳﺮ و ﮐﺎر دارد‪ .‬ﻣﯽ داﻧﻢ اﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در اﺑﺘﺪا ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬
‫ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ی ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻮع ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻓﺼﻞ ‪ ،٤‬ﻣﻦ ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ام‬
‫ﺑﺮ روی اﯾﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﯾﮏ ﺣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ آن را ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻨﺪی ﮐﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﻨﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺣﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﺤﯿﺢ ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻨﺪی ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻞ ﻋﺪدی ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺼﻞ ‪ ٥‬ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫اﻧﻮاع ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز اﺧﺘﺼﺎص دارد‪ .‬ﭼﺎرت هﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﺑﺮای راﺣﺘﯽ ﭘﺮوﺳﻪ هﺎی ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺎ ﺑﺮای‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺼﻞ ‪ ٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﮐﺎﻟﻮرت هﺎ‪ ،‬ﺳﺮرﯾﺰهﺎ‪ ،‬ﺣﻮﺿﭽﻪ‬
‫هﺎی آراﻣﺶ و ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ را ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬ﻓﺼﻞ ‪ ٧‬ﺑﻪ هﯿﺪروﻟﯿﮏ ﭘﻞ هﺎ اﺧﺘﺼﺎص دارد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن در‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺠﺎورت ﻣﻘﺎﻃﻊ ﭘﻞ ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﭘﺪﯾﺪﻩ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ و ﻣﺤﻠﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﻩ ﺷﺪﻩ اس و در ﻧﻬﺎﯾﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺮای ﺗﺨﻤﯿﻦ ﮐﻞ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﭘﻞ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در ﻣﺠﺎری روﺑﺎز ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ درس ﮐﺎﻣﻞ در دورﻩ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ ﮐﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺼﻞ ‪ ٨‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ ای ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ اﻃﻼﻋﺎت در ﺑﺮ‬
‫دارد ﺗﺎ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ﯾﮏ ﻣﺪل اﺧﺘﻼف ﻣﺤﺪود ﺑﺴﺎزد‪ .‬ﺷﻤﺎهﺎی ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ روﻧﺪ ﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ام ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﭘﯿﺶ زﻣﯿﻨﻪ ای ﻣﺤﮑﻢ از اﺻﻮل و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺠﺎری روﺑﺎز اراﺋﻪ‬
‫‪http‬‬

‫دهﻢ‪ .‬در هﺮ ﺣﺎل ﮐﺘﺎب ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﮐﺎر ﺷﺪﻩ زﯾﺎدی اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﺟﺎ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﻠﺖ زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪﻩ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ و اﺻﻮل ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﺑﺨﺶ هﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﭘﺮﺑﺎرﺗﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎور دارم ﮐﻪ ﭘﻨﺞ ﻓﺼﻞ اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن در دورﻩ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ رﺷﺘﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻋﻤﺮان و ﻣﺤﯿﻂ‬
‫زﯾﺴﺖ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ هﺎی ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ از ﻓﺼﻞ ‪ ٦‬ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻓﺼﻞ ‪ ٥‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ هﺮ هﺸﺖ ﻓﺼﻞ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب ﺑﺮای ﯾﮏ درس در دورﻩ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ‬
‫دادﻩ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ زﻣﺎن ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮای ﺳﻪ ﻓﺼﻞ اول ﺑﺎﯾﺪ ﺻﺮف ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب از ﻧﻈﺮ اﺑﻌﺎدی هﻤﮕﻦ هﺴﺘﻨﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ هﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ ﺳﺎزﮔﺎر‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎی ﻣﺨﺼﻮص ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ ﺧﺎص ﺑﻪ ﺻﻮرت روﺷﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ هﺎی ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺘﻌﺪدی در ﮐﺘﺎب آﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮوﺳﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺎدی ﺑﺮ دادﻩ هﺎی آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎهﯽ و‬
‫ﺻﺤﺮاﯾﯽ واﺑﺴﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﻣﺠﺎز ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺧﺎﮐﯽ ﯾﺎ ﺿﺮاﯾﺖ ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺮای ﻣﻌﺎدﻻت ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در‬
‫ﭘﻞ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺑﺎﯾﺪ آﮔﺎهﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻼﺷﻬﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫در ﻣﺠﺎری رو ﺑﺎز ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻃﺮاﺣﯽ واﻗﻌﯽ از ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻩ‬

‫پ‬
 ‫رﺟﻮع ﻧﻤﺎﯾﺪ زﯾﺮا ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﺗﻤﺎم ﺟﺰﺋﯿﺎت‪ ،‬ﻓﺮﺿﯿﺎت و ﻣﺤﺪودﯾﺖ هﺎی ﭘﺮوﺳﻪ هﺎی ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ در دﺳﺘﻨﺎﻣﻪ هﺎی‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ را در اﯾﻨﺠﺎ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ دﺳﺘﻨﺎﻣﻪ هﺎ و آﺋﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪ هﺎی ﻣﺤﻠﯽ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫ت‬
 ‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺬاری‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﻣﻦ از ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﮐﺎهﯿﺖ ﺳﯿﺮای ﮐﻪ ﻣﻦ را ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺬاب هﯿﺪروﻟﯿﮏ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮی دورﻩ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﮑﻨﯿﮑﺎل ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﮐﺮد ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺸﮑﺮم‪ .‬ﻣﻦ در داﻧﺸﮕﺎﻩ اﯾﻠﯿﻨﻮﯾﺰ ﺑﺮای ﺗﺤﺼﯿﻼت ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪم و ﻣﺪرک ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ و دﮐﺘﺮی ﺧﻮد را زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﻦ ﺳﯽ ﯾﻦ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدم‪ ،‬ﮐﻪ از او ﺑﺴﯿﺎر آﻣﻮﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﯾﻦ‪ ،‬ﯾﮏ ﺟﻨﺘﻠﻤﻦ و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دوﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺎد و راهﻨﻤﺎی ﺗﺎ هﻨﮕﺎم درﮔﺬﺷﺖ او در ﺳﺎل‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ ٢٠٠١‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ اﻣﯿﺪ داﺷﺘﻢ او اﺣﺴﺎس اﻓﺘﺨﺎر ﮐﻨﺪ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﺸﺎر اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را ﻣﯽ دﯾﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺪﯾﻮن ون‬
‫ﺗﯽ ﭼﺎو و اف ام هﻨﺪرﺳﻮن ﺑﺮای ﮐﺘﺎﺑﻬﺎی ﭘﯿﺸﯿﻦ آﻧﻬﺎ درﺑﺎرﻩ هﯿﺪروﻟﯿﮏ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داﻧﺸﺠﻮ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﻦ هﻤﭽﻨﺎن از اﯾﻦ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﮑﺮر اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ هﻤﭽﻨﯿﻦ از‬
‫ﮐﺎرهﺎی ﺑﺴﯿﺎری از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن دﯾﮕﺮ و هﻢ داﻧﺸﮑﺪﻩ اﯾﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ام ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان هﻤﻪ را اﯾﻨﺠﺎ ﻟﯿﺴﺖ ﮐﻨﻢ و ﻣﻦ‬
‫از ﺗﻤﺎم آﻧﻬﺎ ﻣﺘﺸﮑﺮم‪ .‬ﻣﺎﯾﻠﻢ از ﺟﺎن ﭘﯿﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮور ﻗﺴﻤﺘﻬﺎﯾﯽ از ﻓﺼﻞ ‪ ٥‬و ﺑﺮای ﭘﯿﺸﻨﻬﺎداﺗﺸﺎن ﺗﺸﮑﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﺎﯾﻠﻢ‬
‫از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎﻧﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادی از ﺧﻄﺎهﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﻧﻮﯾﺲ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﺘﻪ آﻣﻮزﺷﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬اﺷﺎرﻩ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺸﮑﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺎﯾﻠﻢ از داﻧﺸﮕﺎﻩ اوﻟﺪ دوﻣﯿﻨﯿﻮن ﺑﺮای ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﯽ در ﻃﻮل آﻣﺎدﻩ ﺳﺎزی اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‬
‫ﺗﺸﮑﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎﻩ اوﻟﺪ دوﻣﯿﻨﯿﻮن ﻣﮑﺎن هﯿﺠﺎن اﻧﮕﯿﺰ ﺑﺮای ﺗﺤﺼﯿﻞ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن و ﺗﺪرﯾﺲ و ﺗﺤﻘﯿﻖ اﺳﺎﺗﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﯿﺶ از هﻤﻪ ﺑﻪ هﻤﺴﺮم‪ ،‬ﮔﻮزﯾﻦ و ﭘﺴﺮم دوراک ﺑﺮای هﻤﻪ ﺷﺎدی هﺎ‪ ،‬ﻋﺸﻖ‪ ،‬اﻧﮕﯿﺰﻩ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻃﻮل‬
‫اﯾﻦ ﭘﺮوژﻩ ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﻮن هﺴﺘﻢ ‪.‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫ث‬
 http
://w
ww

‫ج‬
.bib
ho.
ir
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫چ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪١‬‬ ‫ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪١‬‬

‫‪١‬‬
‫‪١‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪٦‬‬
‫‪٦‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ ١.١‬ﻋﻨﺎﺻﺮ هﻨﺪﺳﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز ‪. . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ ٢.١‬ﺳﺮﻋﺖ و دﺑﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ ٣.١‬ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ ٤.١‬اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‪ ،‬اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز‬
‫‪ ١.٤.١‬اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ‪. . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٧‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٤.١‬اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ‪. . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٨‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٤.١‬اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژی ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٥.١‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز ‪. . . . . . . .‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪١٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری ‪. . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٦.١‬اﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری ﺟﺮم ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٢‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٦.١‬اﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ‪. . . . . . . . .‬‬
‫‪١٤‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٦.١‬اﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری اﻧﺮژی ‪. . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٨‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.٦.١‬ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ‪. . . . . . . . .‬‬
‫‪١٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٥.٦.١‬ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ‪. . .‬‬
‫‪٢٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٦.٦.١‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ و ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ‪. .‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪٢٣‬‬ ‫اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪٢‬‬

‫‪٢٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٢‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.١.٢‬ﻋﺪد ﻓﺮود ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٤‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.١.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪. . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٧‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ‪. . . . . . .‬‬
‫‪٢٧‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٢.٢‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژی ‪. . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٣٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٢.٢‬دﯾﺎﮔﺮام اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ ‪.‬‬
‫‪٣٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٢.٢‬دﯾﺎﮔﺮام دﺑﯽ ﺑﺮای اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺛﺎﺑﺖ ‪.‬‬
‫‪٤١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.٢.٢‬اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ‪. . .‬‬
‫‪٤٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٥.٢.٢‬اﻧﺴﺪاد ﺟﺮﯾﺎن ‪. . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٤٧‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ‪. . . . .‬‬
‫‪٤٧‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٣.٢‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ‪. . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٤٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٣.٢‬دﯾﺎﮔﺮام ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪٥٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٣.٢‬دﯾﺎﮔﺮام دﺑﯽ ﺑﺮای ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪٥٤‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.٣.٢‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٥٨‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٥.٣.٢‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ‪. .‬‬
‫‪٦١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٦.٣.٢‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ‪. .‬‬
‫‪٦٢‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٧.٣.٢‬اﻧﺴﺪاد و اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ‪. . . . . . . . .‬‬

‫چ‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪٦٥‬‬ ‫‪ ٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫‪٦٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٣‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن ‪. . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٦٦‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.١.٣‬ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی و ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن ‪. . . .‬‬
‫‪٦٨‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.١.٣‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دارﺳﯽ‪-‬وﯾﺴﺒﺎخ ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٦٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.١.٣‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺰی ‪. . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٧٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.١.٣‬ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪٧١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٣‬رواﺑﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ‪. . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٧٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ‪. . . .‬‬
‫‪٧٧‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﭼﻤﻦ ‪. .‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪٨٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٥.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻨﮕﻔﺮش ‪.‬‬
‫‪٨٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٦.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺮﮐﺐ ‪. . . . . . . . . .‬‬
‫‪٨٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٧.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ‪. . . . . . . . .‬‬

‫‪٩٣‬‬ ‫‪ ٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫‪٩٤‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٤‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ‪. . . .‬‬
‫‪٩٥‬‬
‫‪٩٦‬‬
‫‪١٠٠‬‬
‫‪١٠٥‬‬
‫‪١٠٦‬‬
‫‪١٠٩‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ ٢.٤‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ‪. . . . .‬‬
‫‪ ٣.٤‬اهﻤﯿﺖ ﻋﺪد ﻓﺮود در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ‪. .‬‬
‫‪ ٤.٤‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﯿﻔﯽ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ‪.‬‬
‫‪ ٥.٤‬ﻣﺤﺴﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ‪. . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ ١.٥.٤‬روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ‪. . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ ٢.٥.٤‬روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪. . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١١٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١١٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٦.٤‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺤﻞ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪. . . . . . .‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪١١٦‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٦.٤‬ﻣﺴﺎﺋﻞ درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١١٦‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ ‪.‬‬ ‫‪١.٢.٦.٤‬‬
‫‪١٢٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ ‪. .‬‬ ‫‪٢.٢.٦.٤‬‬
‫‪١٢١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٦.٤‬ﻣﺴﺎﺋﻞ دو درﯾﺎﭼﻪ ‪. . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٢٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫دو درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ‬ ‫‪١.٣.٦.٤‬‬
‫‪١٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫دو درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ ‪.‬‬ ‫‪٢.٣.٦.٤‬‬
‫‪١٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.٦.٤‬ﺗﺎﺛﯿﺮ اﻧﺴﺪاد ﺑﺮ روی ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ‪. . . .‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪١٢٧‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫اﻧﺴﺪاد در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﻼﯾﻢ ‪. . .‬‬ ‫‪١.٤.٦.٤‬‬
‫‪١٢٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫اﻧﺴﺪاد در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺗﻨﺪ ‪. . . .‬‬ ‫‪٢.٤.٦.٤‬‬
‫‪١٣١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٧.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ ‪. . . . . . . .‬‬
‫‪١٣٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٨.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ‪. . . . . .‬‬

‫‪١٤٣‬‬ ‫‪ ٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫‪١٤٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٥‬ﻣﻮارد ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٤٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪http‬‬

‫‪١٤٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٢.٥‬روش ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٤٨‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٢.٥‬روش ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٥٦‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٢.٥‬ﻗﻮس در ﮐﺎﻧﺎل ‪. . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٥٨‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٥٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ ‪. . . . . . . . .‬‬
‫‪١٦٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﻓﺎز ‪ :١‬ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﺎﯾﺪاری ‪. . . . . . .‬‬ ‫‪١.١.٣.٥‬‬
‫‪١٦٢‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﻓﺎز ‪ :٢‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ‪.‬‬ ‫‪٢.١.٣.٥‬‬
‫‪١٦٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺳﻨﮕﻔﺮش ‪. . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٧٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٣.٥‬ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮﻗﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٧١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٧٢‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٤.٥‬روش ﻧﻤﻮدار ﺗﺠﺮﺑﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٧٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٤.٥‬روش ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪. . . . . . . . .‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫ح‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪ ٣.٤.٥‬روش ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ هﺰﯾﻨﻪ ﭘﻮﺷﺶ ‪١٧٥ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ‪١٧٧ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٥.٥‬‬

‫‪١٨١‬‬ ‫ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪٦‬‬

‫‪١٨١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٨١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.١.٦‬ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪١٨٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ‪. . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.١.١.٦‬‬
‫‪١٨٤‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺳﺮ رﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ‪ V-‬ﺷﮑﻞ ‪. . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.١.١.٦‬‬
‫‪١٨٧‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺳﺮرﯾﺰهﺎی ﺳﯿﭙﻮﻟﺘﯽ ‪. . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.١.١.٦‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪١٨٨‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.١.٦‬ﺳﺮ رﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﭘﻬﻦ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٩٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.١.٦‬ﻓﻠﻮم هﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٩٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٦‬ﮐﺎﻟﻮرت ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪١٩٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٢.٦‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ورودی ‪. . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٠١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٢.٦‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٠٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮ ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٢.٢.٦‬‬
‫‪٢٠٣‬‬
‫‪٢٠٧‬‬
‫‪٢٠٧‬‬
‫‪٢٠٧‬‬
‫‪٢٠٨‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ ‪. . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.٢.٢.٦‬‬
‫‪ ٣.٢.٦‬ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻟﻮرت ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ ٣.٦‬ﺳﺮرﯾﺰهﺎی روﮔﺬر ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ ١.٣.٦‬ﺷﮑﻞ ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ اوﺟﯽ ﺑﺪون ﮐﻨﺘﺮل ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ ٢.٣.٦‬دﺑﯽ ﺑﺮ روی ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ اوﺟﯽ ﺑﺪون ﮐﻨﺘﺮل ‪. . . . . . . .‬‬
‫‪٢٠٨‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٣.٦‬دﺑﯽ ﺑﺮ روی ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ اوﺟﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪﻩ ﺑﺎ درﯾﭽﻪ ‪. . . .‬‬
‫‪٢٠٨‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.٦‬ﺣﻮﺿﭽﻪ هﺎی آراﻣﺶ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪٢٠٨‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٤.٦‬ﻣﮑﺎن ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢١٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٤.٦‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢١٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٤.٦‬ﻃﺮﺣﻬﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺣﻮﺿﭽﻪ آراﻣﺶ ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢١٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٥.٦‬ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢١٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٥.٦‬ﺗﺒﺪﯾﻞ در ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢١٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫اﻓﺖ اﻧﺮژی در ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ ‪. . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.١.٥.٦‬‬
‫‪٢١١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب در ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ ‪. . . . . . .‬‬ ‫‪٢.١.٥.٦‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪٢١٢‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﺮای ﭼﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪. . . .‬‬ ‫‪٣.١.٥.٦‬‬
‫‪٢١٤‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٥.٦‬ﺗﺒﺪﯾﻞ در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢١٤‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺟﺒﻬﻪ ی ﻣﻮج اﯾﺴﺘﺎدﻩ در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪.‬‬ ‫‪١.٢.٥.٦‬‬
‫‪٢١٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬ ‫‪٢.٢.٥.٦‬‬
‫‪٢١٦‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺑﺎز ﺷﺪﮔﯽ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪.‬‬ ‫‪٣.٢.٥.٦‬‬

‫‪٢١٩‬‬ ‫‪ ٧‬هﯿﺪورﻟﯿﮏ ﭘﻞ‬

‫‪http‬‬

‫‪٢١٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٧‬ﻣﺪل ﺳﺎزی ﻣﻘﺎﻃﻊ ﭘﻞ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢١٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.١.٧‬ﻣﺤﻞ هﺎی ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪. . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢١٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.١.٧‬ﮔﻮﻧﻪ هﺎ ﮐﻢ‪-‬ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺤﻞ ﭘﻞ ‪. . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢١٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.١.٧‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﮐﻢ‪-‬ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺤﻞ ﺳﺪ ‪. . . . . . . . .‬‬
‫‪٢١٩‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫اﻧﺴﺪاد ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﭘﻞ ‪. . . . .‬‬ ‫‪١.٣.١.٧‬‬
‫‪٢٢٠‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫روش اﻧﺮژی ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻢ ‪.‬‬ ‫‪٢.٣.١.٧‬‬
‫‪٢٢١‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫روش ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻢ‬ ‫‪٣.٣.١.٧‬‬
‫‪٢٢٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.١.٧‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺮ‪-‬ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺤﻞ ﺳﺪ ‪. . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٧‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﭘﻞ هﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٢.٧‬ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﻣﺤﻞ اﻧﻘﺒﺎض ‪. . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٢.٧‬ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻣﺤﻠﯽ در ﭘﺎﯾﻪ هﺎ ‪. . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٣‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٢.٧‬ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻣﺤﻠﯽ در ﭘﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫خ‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪ ٨‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ای ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز‬

‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٨‬ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٨‬روﺷﻬﺎی ﺣﻞ ﻋﺪدی ‪. . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٢.٨‬ﺷﻤﺎی اﺧﺘﻼف ﻣﺤﺪود ﺻﺮﯾﺢ ‪. . . . . .‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٢.٨‬ﺷﻤﺎی اﺧﺘﻼف ﻣﺤﺪود ﻏﯿﺮ ﺻﺮﯾﺢ ‪. . . .‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٢.٨‬ﻣﻮارد وﯾﮋﻩ ‪. . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.٢.٨‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ ‪. . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٨‬ﻣﺪﻟﻬﺎی ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ‪. . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٣.٨‬ﻣﺪل ﻣﻮج‪-‬دﻓﯿﻮژن ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫‪ho.‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٣.٨‬ﻣﻌﺎدﻻت اﺧﺘﻼف ﻣﺤﺪود ‪. . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٣.٣.٨‬ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت اﺧﺘﻼف ﻣﺤﺪود ‪. . . . . .‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٤.٨‬روﺷﻬﺎی ﺳﺎدﻩ روﻧﺪﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎﻧﺎل ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ١.٤.٨‬روش ﻣﻮﺳﮑﯿﻨﮕﻮم ‪. . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٢٥‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ ٢.٤.٨‬روش ﻣﻮﺳﮑﯿﻨﮕﻮم‪-‬ﭼﻮﻧﮓ ‪. . . . . . . .‬‬

‫‪٢٢٩‬‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫د‬

 ‫ﻓﺼﻞ ‪١‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫‪.bib‬‬
‫آﺑﺮاهﻪ هﺎی روﺑﺎز ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺘﻘﺎل ﻃﺒﯿﻌﯽ ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ دارای ﺳﻄﺢ آزاد هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ رودﺧﺎﻧﻪ هﺎ‪ ،‬ﭼﺸﻤﻪ هﺎ و ﺧﻮرهﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﻣﻬﻢ ﺟﺮﯾﺎن در اﺑﺮاهﻪ هﺎی آزاد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دارای‬
‫ﺳﻄﺢ آزاد ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن روﺑﺎز هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺠﺎری ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻی ﺑﺴﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﯿﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻟﻮرت هﺎ ﻟﻮﻟﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺮا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺰﺋﯽ ﭘﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺠﺎری ﻓﺎﺿﻼب و‬
‫ﺟﻤﻊ ﺳﯿﻼب ﻣﻌﻤﻮﻻ دارای ﺳﻄﺢ آزاد اﺳﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ هﻨﺪﺳﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز‬ ‫‪١.١‬‬

‫‪ww‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ آﺑﺮو ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺟﻬﺖ اﺻﻠﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ١.١‬ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫هﻨﺪﺳﯽ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل آزاد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪول زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﻋﻤﻮدی از ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫ﻋﻤﻖ آب ‪y‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ ی ﺑﯿﻦ ‪ d‬و ‪ y‬ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ‪d‬‬
‫ﺻﻮرت ‪ d = y cos θ‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ‬
‫‪://w‬‬

‫‪ cos θ ≈ ١٫ ٠‬اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ .y ≈ d‬دو ﮐﻤﯿﺖ ﺑﻪ ﺟﺎی هﻢ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺮض ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ در ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫ﻋﺮض ﺳﻄﺢ آزاد ‪T‬‬
‫ﻃﻮل ﺗﻤﺎس ﺑﯿﻦ آب و ﻣﺮز ﮐﺎﻧﺎل‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺮ ﺷﺪﮔﯽ ‪P‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﻘﻄﺢ ﺟﺮﯾﺎن ‪A‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ ﻋﺮض ﺳﻄﺢ آزاد‪D = A/T ،‬‬ ‫ﻋﻤﻖ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪D‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺮ ﺷﺪﮔﯽ‪R = A/P ،‬‬ ‫ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪R‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﻃﻮﻟﯽ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل‪S٠ = tan θ ≈ sin θ ،‬‬ ‫ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪S٠‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺟﺪول ‪ ١.١‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺟﺪول ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻗﺒﻼ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﭼﺎو) ‪ ((١٩٥٩) Chow‬اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ و دﺑﯽ‬ ‫‪٢.١‬‬

‫در هﺮ ﻧﻘﻄﻪ از آﺑﺮو آزاد‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دارای اﺟﺰاء ﺳﺮﻋﺖ در هﺮ ﺳﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ ﺑﺮای اﻏﻠﺐ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﺟﻬﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺮﯾﺎن در ﺟﻬﺖ اﺻﻠﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ ﺳﺮﻋﺖ در ﺟﻬﺖ اﺻﻠﯽ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ در ﻣﻘﻄﺢ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮزهﺎ و وﺟﻮد‬
‫ﺳﻄﺢ آزاد ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ از واژﻩ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻘﻄﻪ ای ﺑﺮای اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٢.١‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ای از ﻧﺤﻮﻩ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻘﻄﻪ ای‪ v ،‬در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ آب در ﺣﺎل ﮔﺬر از ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن در واﺣﺪ زﻣﺎن‪ ،‬ﻧﺮخ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎ دﺑﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫‪ ،٣.١‬دﺑﯽ ﺟﺰﺋﯽ‪ dQ ،‬از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺰﺋﯽ ‪ dA‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫‪١‬‬
 ‫‪ .٣.١‬ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :١.١‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢.١‬ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﺳﺮﻋﺖ در ﻣﻘﻄﺢ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬

‫‪dQ = vdA‬‬ ‫)‪(١.١‬‬

‫‪://w‬‬

‫ﮐﻪ ‪ v‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻘﻄﻪ ای اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ دﺑﯽ‪،‬‬

‫ˆ‬ ‫ˆ‬
‫=‪Q‬‬ ‫= ‪dQ‬‬ ‫‪vdA‬‬ ‫)‪(٢.١‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬

‫ﮐﻪ ‪ Q‬ﺑﺮاﺑﺮ دﺑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪http‬‬

‫در اﻏﻠﺐ ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد ﻣﺎ از ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺤﻂ ﻣﻘﻄﻊ‪ ،V ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪﻩ‬

‫ˆ‬
‫‪Q‬‬ ‫‪١‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫=‬ ‫‪vdA‬‬ ‫)‪(٣.١‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬

‫ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ‬ ‫‪٣.١‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﯿﺮوهﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎی آب ﺑﺮ روی ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎی دﯾﮕﺮ ﯾﺎ هﺮ ﺳﻄﺢ ﻏﻮﻃﻪ ور وارد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎی ﺗﺸﮑﯿﻞ دهﻨﺪﻩ آب ﻣﺪام در ﺣﺎل ﺣﺮﮐﺖ هﺴﺘﻨﺪ ﺣﺘﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﮐﺮوﺳﮑﻮﭘﯿﮏ ﮐﻞ آب در ﺣﺎل‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪ .٣.١‬ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ‬

‫ﺟﺪول ‪ :١.١‬ﻣﺸﺨﺼﺎت هﻨﺪﺳﯽ اﺟﺰا ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.١‬ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣.١‬ﺗﻌﺮﯾﻒ دﺑﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺳﮑﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﺧﻮرد اﯾﻦ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ و ﺑﺎ ﺳﻄﻮح ﻏﻮﻃﻪ ور ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﻮارﻩ ﻇﺮف ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪﻩ آب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎ ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺣﺎﺻﻞ در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت در ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺳﻄﺢ آب در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎزدر ﻣﻌﺮض ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد در هﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎی ﺟﻮ و ﺳﻄﺢ آب‬
‫ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﻮ ﻣﻘﺪاری ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺳﻄﺢ آب وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺸﺎر ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮﯾﮏ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و‬
‫ﺑﺎ ‪ patm‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎری ﮐﻪ در درون ﺑﺪﻧﻪ آب ﺳﺎﮐﻦ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ ٤.١‬ﯾﮏ ﺳﺘﻮن‬
‫آب ﮐﻪ از ﺳﻄﺢ آب ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ‪ YB‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ اﻓﻘﯽ ﺳﺘﻮن را‬
‫‪ A٠‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺘﻮن آب درﺳﻄﺢ آب ﺑﺎ ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ patm A٠‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ و ﯾﮏ‬
‫ﻧﯿﺮوی رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ‪ (pabs )B A٠‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ آب در ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ وزن ﺳﺘﻮن آب‪،‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﯾﮏ ﻧﯿﺮوی رو ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ W = γYB A٠‬ﮐﻪ ‪ γ‬ﺑﺮاﺑﺮ وزن ﻣﺨﺼﻮص آب اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن وارد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺳﺘﻮن‬
‫آب در ﺣﺎل ﺗﻌﺎدل اﺳﺖ‬

‫‪(pabs )B A٠ = patm A٠ + γYB A٠‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪http‬‬

‫‪(patm )B − patm = γYB‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺒﻨﺎ اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺧﺘﻼف ﺑﯿﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ و ﻓﺸﺎر‬
‫اﺗﻤﺴﻔﺮﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺸﺎر ﮔﯿﺞ ‪ ١‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﺎ از واژﻩ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺟﺎی ﻓﺸﺎر ﮔﯿﺞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﻓﺸﺎر ﮔﯿﺞ ﯾﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ‪ p‬دارﯾﻢ‬

‫‪pB = (pabs )B − patm = γYB‬ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫)‪(٤.١‬‬

‫‪١ gage‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪ .٣.١‬ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٤.١‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻓﺸﺎر هﯿﺪروﻟﺴﺘﺎﺗﯿﮏ در هﺮ ﻧﻘﻄﻪ از آب ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب وزن ﻣﺨﺼﻮص در ﻓﺎﺻﻠﻪ آن ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺎ‬
‫ﺳﻄﺢ آزاد آب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ در ﻋﻤﻖ آب هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٤.١‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺜﻠﺜﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٤.١‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ارﺗﻔﺎع ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬ﺑﺎﻻی ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻣﺒﻨﺎ را ‪ zB‬درﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ی دﯾﮕﺮ‪ ،D ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ zD‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺒﻨﺎ و ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ‪ YD‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﺳﻄﺢ آب ﻗﺮار دارد در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ‪ pD = γYD‬اﺳﺖ ﭘﺲ ‪ .YD = pD /γ‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﺷﮑﻞ ‪ ٤.١‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬

‫‪pB‬‬ ‫‪pD‬‬
‫‪zB +‬‬ ‫‪= zD +‬‬ ‫‪=h‬‬ ‫)‪(٥.١‬‬
‫‪γ‬‬ ‫‪γ‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﮐﻪ ‪ h‬ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ آب ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺒﻨﺎ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺑﻌﺪا ﺧﻮاهﯿﻢ دﯾﺪ‪ z + p/γ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان هﺪ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮی‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥.١‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﺪ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮی در ﺗﻤﺎم‬
‫ﻧﻘﺎط ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﻤﻮدی ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن وﺟﻮد دارد ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﺧﻄﻮط ﺟﺮﯾﺎن‬
‫اﻓﻘﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪون وﺟﻮد ﺷﺘﺎب در ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮدی‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻧﯿﺮوهﺎی ﻋﻤﻮدی ﺑﺮ روی ﯾﮏ ﺳﺘﻮن آب ﺑﺎﯾﺪ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪﻩ در ﺑﻼ ﺑﺮای ﺣﺎﻟﺖ هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن اﻓﻘﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻄﻮط ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻞ وﻟﯽ‬
‫ﻣﻮازی ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺸﺎن دهﯿﻢ‬
‫‪http‬‬

‫‪pB = γYB cos٢ θ‬‬ ‫)‪(٦.١‬‬

‫ﮐﻪ ‪ θ‬زاوﯾﻪ زاوﯾﻪ ﺑﯿﻦ اﻓﻖ و ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﺮﯾﺢ‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺸﺎر هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﻄﻮط ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻞ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ ﺑﺮای اﻏﻠﺐ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ ‪ θ‬ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ و ‪cos θ ≈ ١‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ اﺳﺖ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ‪ θ‬ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ و ﺧﻄﻮط ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮازی‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﯿﺮوهﺎی هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺑﺮ روی ﺳﻄﻮح ﻏﻮﻃﻪ ور ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮد ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﻏﻮﻃﻪ ور ﻣﺎﯾﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٥.١‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻧﻘﻄﻪ ‪ C‬ﻣﺮﮐﺰ ﺳﻄﺢ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺮوی وارد ﺑﺮ ﺟﺰء‬
‫ﺳﻄﺢ ‪ dA‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ dFp = pdA‬ﯾﺎ ‪ .dFp = γY dA‬ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﮐﻞ ﻧﯿﺮوی هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﻣﺎ از ‪dFp‬ﺑﺮ‬
‫روی ﺳﻄﺢ ‪ A‬اﻧﺘﮕﺮال ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﭘﺲ‬

‫‪٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٤.١‬اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‪ ،‬اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٥.١‬ﻧﯿﺮوی ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫= ‪Fp‬‬
‫ˆ‬

‫‪A‬‬
‫‪γY dA‬‬ ‫)‪(٧.١‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ γ‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آوردن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺮﮐﺰ ﺳﻄﺢ )ﻧﻘﻄﻪ ‪ C‬در ﺷﮑﻞ ‪ (٥.١‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ‬
‫‪ww‬‬
‫´‬
‫‪A‬‬
‫‪Y dA‬‬
‫= ‪YC‬‬ ‫)‪(٨.١‬‬
‫‪A‬‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪Fp = γYC A‬‬ ‫)‪(٩.١‬‬

‫‪://w‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﯿﺮوی ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺑﺮ روی ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻏﻮﻃﻪ ور ﻋﻤﻮدی‪ ،‬اﻓﻘﯽ ﯾﺎ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب وزن‬
‫ﻣﺨﺼﻮص آب ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﻤﻮدی از ﺳﻄﺢ آزاد ﺗﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺳﻄﺢ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﯿﺮوی هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ‬
‫ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻏﻮﻃﻪ ور اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ اﺛﺮ ﺑﺮآﯾﻨﺪ ﻧﯿﺮوی هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ) ﻧﻘﻄﻪ ‪CP‬در ﺷﮑﻞ‬
‫‪ .(٥.١‬ﻣﺤﻞ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺸﺎر را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻤﺎن ﻧﯿﺮوی ‪ Fp‬ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﻣﺮﮐﺰ ﺳﻄﺢ ) ﻣﺤﻮر ‪ xx‬در ﺷﮑﻞ ‪ (٥.١‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ اﻧﺘﮕﺮال ‪ dFp‬ﺑﺮ روی ﺳﻄﺢ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‬
‫‪http‬‬

‫‪Ix (sin ϕ)٢‬‬

‫‪YCP = YC +‬‬ ‫)‪(١٠.١‬‬
‫‪AYC‬‬

‫ﮐﻪ ‪ ϕ‬زاوﯾﻪ ﺑﯿﻨﺴﻄﺢ آب و ﺻﻔﺤﻪ ای اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﻏﻮﻃﻪ ور در آن ﻗﺮار دارد‪ ،‬و ‪ Ix‬ﻣﻤﺎن اﯾﻨﺮﺳﯽ ﺳﻄﺢ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﻮر اﻓﻘﯽ ﮔﺬرﻧﺪﻩ از ﻣﺮﮐﺰ ﺳﻄﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‪ ،‬اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز‬ ‫‪٤.١‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‬ ‫‪١.٤.١‬‬
‫ﺟﺮم ﯾﮏ ﺷﺊ ﻣﻘﺪار ﻣﺎدﻩ ﻣﻮﺟﻮد در آن ﺷﺊ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠﻢ آن ﺷﺊ ﻓﻀﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺷﻐﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﺎﻟﯽ‪ ،ρ ،‬ﺟﺮم‬
‫واﺣﺪ ﺣﺠﻢ اﺳﺖ‪ .‬آب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﻠﯽ در هﯿﺪروﻟﯿﮏ آﺑﺮو هﺎی آزاد ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮاﮐﻢ ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و ﭼﮕﺎﻟﯽ در ﺳﯿﺎﻻت‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪ .٤.١‬اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‪ ،‬اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز‬

‫ﺗﺮاﮐﻢ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ﯾﺎ ﻓﻼﮐﺲ ﺟﺮم در ﺟﺮﯾﺎن آﺑﺮو هﺎی آزاد ﻧﺮﺧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮم از ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫آﺑﺮو ﺑﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﯾﺎدآوری اﯾﻨﮑﻪ دﺑﯽ ‪ Q‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪Rate of mass transf er = ρQ‬‬ ‫)‪(١١.١‬‬

‫‪ir‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪٢.٤.١‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﯾﺎ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺧﻄﯽ ﯾﮏ ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﺟﺴﺎم در ﺣﺎل ﺣﺮﮐﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺷﺊ ﺑﺎ ﺟﺮم ‪ M‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫‪ VM‬ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ دارای ﻣﻮﻣﻨﺘﻮﻣﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ M VM‬اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺎب هﺮ ﻧﯿﺮوی ﺧﺎرﺟﯽ وارد ﺑﺮ ﯾﮏ ﺷﺊ در ) ﯾﺎ‬
‫ﺧﻼف ﺟﻬﺖ( ﺣﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺷﺊ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬از زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ ﻣﺎ ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﺗﺮ اﺳﺖ‬
‫اﺟﺴﺎﻣﯽ ﮐﻪ دارای ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﺎ ﺳﻨﮕﯿﻨﺘﺮ هﺴﺘﻨﺪ را از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎزداﺷﺖ ) ﯾﻌﻨﯽ اﺟﺴﺎم ﺑﺎ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﯿﺸﺘﺮ(‪ .‬ﭘﺲ ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم را ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ﻋﺪدی ﮔﺮاﯾﺶ ﺟﺴﻢ ﺑﻪ اداﻣﻪ ﺣﺮﮐﺖ در هﻤﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم در هﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻂ ﺟﺮﯾﺎن در ﯾﮏ ﺟﺰء ﺳﻄﺢ ‪ )dA‬ﻣﺜﻞ ﺷﮑﻞ ‪ (٣.١‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ρdQ = ρvdA‬‬

‫‪Rate of momentum transf er = ρ‬‬

‫‪.bib‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ρv ٢ dA‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺘﮕﺮال ﮔﯿﺮی ﺑﺮ روی ﺳﻄﺢ ‪ ، A‬ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم از‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫ˆ‬
‫‪v ٢ dA‬‬ ‫)‪(١٢.١‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ‪V‬ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫‪Rate of momentum transf er = βρV ٢ A = βρQV‬‬ ‫)‪(١٣.١‬‬

‫ﮐﻪ ‪ β‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ) ﯾﺎ ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم( ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﻮدن ﺳﺮﻋﺖ در ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺳﭙﺲ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎی ‪ ١٢.١‬و ‪ ١٣.١‬دارﯾﻢ‬

‫´‬
‫‪A‬‬
‫‪v ٢ dA‬‬
‫=‪β‬‬ ‫)‪(١٤.١‬‬
‫‪V ٢A‬‬

‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ اﻏﻠﺐ ‪ β‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ١‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﺮﮐﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٦.١‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ای ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺮﮐﺐ ﻣﺜﻞ ﺷﮑﻞ ‪ ٦.١‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ‪β‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد‬
‫‪http‬‬

‫‪V١٢ A١ + V٢٢ A٢ + V٣٢ A٣‬‬

‫=‪β‬‬ ‫)‪(١٥.١‬‬
‫‪V ٢A‬‬

‫ﮐﻪ ‪ A = A١ + A٢ + A٣‬اﺳﺖ و ‪ V‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‬

‫‪V١ A١ + V٢ A٢ + V٣ A٣‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫‪٫٢‬‬ ‫)‪(١٦.١‬‬
‫‪A١ + A٢ + A٣‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﮔﺮ ‪ V١ = V٢ = V٣‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١٥.١‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ ‪.β = ١‬‬

‫‪٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٤.١‬اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم‪ ،‬اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٦.١‬ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺮﮐﺐ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژی‬ ‫‪٣.٤.١‬‬

‫‪.bib‬‬
‫اﻧﺮژی ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺟﺴﻢ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﮐﺎر ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺮژی ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮم هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز‪ ،‬اﻧﺮژی ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‪ ،‬اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ و اﻧﺮژی دروﻧﯽ دارای اهﻤﯿﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻧﺮژی ﮐﻞ‬
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻊ اﯾﻦ ﺳﻪ اﻧﺮژی ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫در ﻣﯿﺪان ﮔﺮاﻧﺸﯽ زﻣﯿﻦ هﺮ ﺟﺴﻤﯽ ﯾﮏ اﻧﺮژی ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ دارد‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﯾﺶ‬
‫)ارﺗﻔﺎﻋﺶ( دارای ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژ ﯾﭙﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﮐﻤﯿﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻮد؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﯾﮏ ﮐﻤﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻣﺒﻨﺎی اﻓﻘﯽ ) ﯾﮏ ارﺗﻔﺎع ﻣﺮﺟﻊ( ‪ ،‬اﻧﺮژی‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﯾﮏ ﺟﺴﻢ ﺑﻪ ﺟﺮم ‪M‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ M gzC‬اﺳﺖ ﮐﻪ ‪g‬ﺷﺘﺎب ﮔﺮاﻧﺶ و ‪ zC‬ارﺗﻔﺎع ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺮم ﺟﺴﻢ ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ ﻣﺒﻨﺎ‬
‫‪ww‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز ‪ Q‬ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺠﻢ و ‪ ρQ‬ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژی‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ از ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪Rate of potential energy transf er = ρQgzC‬‬ ‫)‪(١٧.١‬‬

‫ﮐﻪ ‪zC‬ارﺗﻔﺎع ﻣﺮﮐﺰ ﮔﺮاﻧﺶ ﯾﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺮم ) ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺣﺠﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ‪ ρ‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ( ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺒﻨﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺟﺴﻢ در ﺣﺎل ﺣﺮﮐﺖ دارای ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﮐﺎر ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺮﮐﺖ آن اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ ﻣﻘﺪار اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ ﺟﺴﻢ ‪ M‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ VM‬ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ‪ M (VM )٢ /٢‬اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز ‪،‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺮ روی ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ ﯾﺎ اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ ﮐﻪ در واﺣﺪ زﻣﺎن از ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﻤﺮﮐﺰ دارﯾﻢ‪ .‬ﻧﺮخ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم در هﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل از ﺟﺰء ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ ) dA‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ (٣.١‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ρdQ = ρvdA‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ در واﺣﺪ زﻣﺎن از ﯾﮏ ﺟﺰء ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ρv ٣ dA/٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺘﮕﺮال ﮔﯿﺮی ﺑﺮ روی‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ و ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ‪ρ‬ﺑﺮای ﺳﯿﺎل ﺗﺮاﮐﻢ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﻣﺜﻞ آب ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪http‬‬

‫ˆ‬
‫‪ρ‬‬
‫= ‪Rate of kinetic energy transf er‬‬ ‫‪v ٣ dA‬‬ ‫)‪(١٨.١‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪A‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ اﯾﻨﮑﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ ‪ v‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻘﻄﻪ ای اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ‪ V‬ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪ρ‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪Rate of kinetic energy transf er = α V ٣ A = α QV ٢‬‬ ‫)‪(١٩.١‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪ .٥.١‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز‬

‫ﮐﻪ ‪α‬ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺮژی ) ﯾﺎ ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ( ﺑﺮای در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻮزﯾﻊ ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺳﺮﻋﺖ در ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎی ‪ ١٨.١‬و ‪ ١٩.١‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫´‬
‫‪A‬‬
‫‪v ٣ dA‬‬
‫=‪α‬‬ ‫)‪(٢٠.١‬‬
‫‪V ٣A‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ‪ α‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﺮﮐﺐ‪ ،‬ﻣﺜﻞ رودﺧﺎﻧﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﯿﻼب ﺑﺎ‬
‫ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﯽ و دو ﻗﺴﻤﺖ ﮐﻨﺎر ﺳﯿﻼﺑﯽ‪ α ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ای ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺣﺎﻟﺖ ﺷﮑﻞ‬
‫‪ ٦.١‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٢٠.١‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻘﺮﯾﺐ زدﻩ ﺷﻮد‬

‫‪ho.‬‬
‫‪V١٣ A١ + V٢٣ A٢ + V٣٣ A٣‬‬
‫=‪α‬‬ ‫)‪(٢١.١‬‬
‫‪V ٣A‬‬

‫ﮐﻪ ‪ A = A١ + A٢ + A٣‬و ‪ V‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١٦.١‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪٢١.١‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ‪ V١ = V٢ = V٣‬ﺑﺎﺷﺪ‪α = ١ ،‬را ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫‪.bib‬‬
‫اﻧﺮژی داﺧﻠﯽ از ﺣﺮﮐﺖ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎی ﺗﺸﮑﯿﻞ دهﻨﺪﻩ ﯾﮏ ﺟﺴﻢ و ﺟﺬب دو ﻃﺮﻓﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ اﻧﺮژی داﺧﻠﯽ ﺑﺮ واﺣﺪ ﺟﺮم ﺑﺎ ‪ ،e‬ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژی داﺧﻠﯽ از ﯾﮏ ﺟﺰء ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ‪ )dA‬ﻣﺜﻞ ﺷﮑﻞ ‪ (٣.١‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ ρevdA‬ﺑﺎ اﻧﺘﮕﺮال ﮔﯿﺮی اﯾﻦ ﺑﺮ روی ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ و ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ‪e‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ دارﯾﻢ‬

‫‪Rate of internal energy transf er = ρeV A = ρeQ‬‬ ‫)‪(٢٢.١‬‬

‫‪ww‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز‬ ‫‪٥.١‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن درﮐﺎﻧﺎل هﺎی آزاد ﺑﺎ روﺷﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ در ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﮑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت آن در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬
‫‪://w‬‬

‫ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﺮﯾﻊ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﯾﺎ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺟﺮﯾﺎن در ﺷﮑﻞ ‪ ٧.١‬ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ١‬و ‪ ٢‬و هﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫‪ ٢‬و ‪ ٣‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ اﺳﺖ و ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ٣‬و ‪ ٤‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﺮﯾﻊ اﺳﺖ و ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ٤‬و ‪ ٥‬ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎی ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﻓﺮض ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﯿﺮوهﺎی اﺛﺮ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز ﺑﺮ رﻓﺘﺎر هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪد رﯾﻨﻮﻟﺪز‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫‪http‬‬

‫‪٤V R‬‬
‫= ‪Re‬‬ ‫)‪(٢٣.١‬‬
‫‪ν‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪،‬ﮐﻪ ‪ ν‬ﻟﺰﺟﺖ ﺳﯿﻨﻤﺎﺗﯿﮑﯽ آب اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﯿﺮوهﺎی اﯾﻨﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوهﺎی ﻟﺰﺟﺖ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ روی ﺟﺮﯾﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻋﺪاد رﯾﻨﻮﻟﺪز ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ‪ ،Re < ٥٠٠‬رژﯾﻢ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ آﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻻﯾﻪ هﺎی ﻧﺎزک ﻣﺮﺗﺐ ﺳﯿﺎل هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺗﻄﺎﺑﻖ دارﻧﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻻﯾﻪ ای ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻮهﺮ را ﺑﻪ درون ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻻﯾﻪ ای ﺗﺰرﯾﻖ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺟﻮهﺮ ﺑﺮ روی ﯾﮏ ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ‬
‫ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ هﻢ ﺧﻮردﮔﯽ در ﺟﺮﯾﺎن ﻻﯾﻪ ای‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوهﺎی ﻟﺰﺟﺖ‬
‫ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ‪ ،Re > ١٢٥٠٠‬ﻧﯿﺮوهﺎی ﻟﺰﺟﺖ ﺑﺮای ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺑﻪ هﻢ ﺧﻮردﮔﯽ در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫هﻢ ﺧﻮردﮔﯽ رﯾﺰ هﻤﻮارﻩ در آب ﺟﺎری وﺟﻮد دارد و در اﻋﺪاد رﯾﻨﻮﻟﺪز ﺑﺎﻻ اﯾﻦ ﺑﻪ هﻢ ﺧﻮردﮔﯽ هﺎ رﺷﺪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻩ و در‬
‫ﺗﻤﺎم ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﺮﯾﺎن درهﻢ ‪ ٢‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ذرات آب در ﺟﺮﯾﺎن درهﻢ ﻣﺴﯿﺮهﺎی‬
‫‪٢ turbulent‬‬

‫‪٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٧.١‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺮﯾﺎن‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﮐﻪ اداﻣﻪ دار ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﺑﯿﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻻﯾﻪ ای و درهﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﺳﺎزﯾﻢ ﮐﻪ ﺣﺪ اﺧﺘﻼف اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺘﻬﺎ ﺑﻪ هﯿﭻ وﺟﻪ دﻗﯿﻖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﺷﺮاﯾﻂ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺟﺮﯾﺎن ﻻﯾﻪ‬
‫ای ﺑﺮای ﻋﺪد رﯾﻨﻮﻟﺪز ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ٥٠٠‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ در اﻏﻠﺐ ﺷﺮاﯾﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻋﻤﻠﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی‬
‫ﺑﺎز‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن درهﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻧﯿﺮوهﺎی اﯾﻨﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوهﺎی ﮔﺮاﻧﺸﯿﻌﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮ روی ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺪد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﻓﺮود‪ ، Fr ،‬ﻧﺸﺎن‬
‫دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫‪ww‬‬
‫‪V‬‬
‫√ = ‪Fr‬‬ ‫)‪(٢٤.١‬‬
‫‪gD‬‬

‫ﮐﻪ ‪ g‬ﺷﺘﺎب ﮔﺮاﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ‪Fr = ١٫ ٠‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ در‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ‪ Fr < ١٫ ٠‬و ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ‪Fr > ١٫ ٠‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﯾﺎ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬ ‫‪٦.١‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻘﺎی ﺟﺮم‪ ،‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم و اﻧﺮژی ﻗﻮاﻧﯿﻦ اوﻟﯿﻪ ﻓﯿﺰﯾﮏ هﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ در ﻣﻮرد ﺟﺮﯾﺎن در آﺑﺮو هﺎی آزاد ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﮐﺎﻣﻞ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﻘﺎ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻣﺘﻮن ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺗﺮ ﯾﺎﻓﺖ ) ﻣﺜﻼ ﯾﻦ ‪ .((١٩٧٣) Yen‬ﯾﮏ‬
‫روش ﺳﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﯾﻨﺠﺎ اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری ﺟﺮم‬ ‫‪١.٦.١‬‬

‫‪http‬‬

‫ﯾﮏ ﺟﺰء ﺣﺠﻢ ﺑﺮ روی ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ U‬و ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ D‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٨.١‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻮل ﺣﺰء در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ △x‬اﺳﺖ و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮم آب ﻣﻮﺟﻮد در در ﺟﺰء ﺣﺠﻢ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ρA△x‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ آب از ﻣﻘﻄﻊ ‪ U‬ﺑﺎ ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ‪ ρQU‬وارد ﺟﺰء ﺣﺠﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد )ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫‪ ١١.١‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ( و ﺑﺎ ﻧﺮخ ‪ ρQD‬ﻣﻘﻄﻊ ‪ D‬را ﺗﺮک ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻣﺤﺪود ‪ △t‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫)‪△(ρA△x‬‬
‫= ‪Rate of change of mass of water in the element‬‬
‫‪△t‬‬

‫‪N et rate of mass transf er into element = ρQU − ρQD‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٨.١‬ﺷﮑﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ اﺻﻞ ﺑﻘﺎی ﺟﺮم‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻞ ﺑﻘﺎی ﺟﺮم ﻻزم اﺳﺖ‬
‫‪ww‬‬
‫)‪(Rate of change of mass of water in the element) = (N et rate of mass transf er into the element‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬

‫)‪△(ρA△x‬‬
‫‪= ρQU − ρQD‬‬
‫‪://w‬‬

‫)‪(٢٥.١‬‬
‫‪△t‬‬

‫آب ﯾﮏ ﺳﯿﺎل ﺗﺮاﮐﻢ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ρ‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٢٥.١‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫‪△A QU − QD‬‬
‫‪http‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪=٠‬‬ ‫)‪(٢٦.١‬‬

‫‪△t‬‬ ‫‪△x‬‬

‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ‪ A‬و ‪ Q‬در زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ‪ △x‬و ‪ △y‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ‬
‫ﻣﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٢٦.١‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ در ﻣﯽ آﯾﺪ‬

‫‪∂A ∂Q‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪=٠‬‬ ‫)‪(٢٧.١‬‬
‫‪∂t‬‬ ‫‪∂x‬‬

‫ﮐﻪ ‪ t‬زﻣﺎن و ‪ x‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ در ﺟﻬﺖ اﺻﻠﯽ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٢٧.١‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ‬
‫اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪١١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫اﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪٢.٦.١‬‬

‫ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﯾﮏ ﮐﻤﯿﺖ ﺑﺮداری اﺳﺖ و ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎی ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن در ﺟﻬﺖ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﺟﻬﺘﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در ﺟﻬﺖ اﺻﻠﯽ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﺟﺰء ﺣﺠﻢ ﺑﺮ روی ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪U‬و ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ D‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ‬
‫‪ ٩.١‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ ﺟﺰء دارای ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ،A‬ﺳﺮﻋﺖ ‪ V‬و ﻃﻮل ‪ △x‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫‪ir‬‬
‫درون ﺟﺰء ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ρA△xV‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺎ ﻧﺮخ ‪ βU ρQU VU‬ﺑﻪ درون ﺟﺰء در ﻣﻘﻄﻊ ‪ U‬اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫)ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١٣.١‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ( و ﺑﺎ ﻧﺮخ ‪ βD ρQD VD‬از ﺟﺰء در ﻣﻘﻄﻊ ‪ D‬ﺑﻪ ﺧﺎرج اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﺮوهﺎی ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫وارد ﺑﺮ ﺟﺰء در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻧﯿﺮوی ﻓﺸﺎری در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ) FpU = γYCU AU ،U‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٩.١‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‬

‫‪ho.‬‬
‫و اﻟﻤﺎن وزن ‪ .W sin θ = γA△x sin θ‬ﻧﯿﺮوهﺎی ﺧﺎرﺟﯽ وارد ﺑﺮ ﺟﺰء در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻧﯿﻮری‬
‫ﻓﺸﺎری در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ،FpD = γYCD AD ، D‬ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل‪ ،Ff ،‬و هﺮ ﻧﯿﺮوی ﺧﺎرﺟﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،Fe ،‬در‬
‫ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ) ﻣﺜﻞ ﯾﮏ ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﮐﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻣﺠﺮا وارد ﻣﯽ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫ﻧﺮخ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ درون ﺟﺰء‬

‫‪.bib‬‬
‫‪= △(ρA△xV )/△t = ρ△x(△Q/△t‬‬

‫ﻧﺮخ ﺧﺎﻟﺺ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﻪ درون ﺟﺰء‬

‫‪ww‬‬
‫‪= (βU ρQU VU − βD ρQU VD‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﻧﯿﺮوهﺎی ﺧﺎرﺟﯽ در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن‬

‫‪://w‬‬

‫‪= γYCU AU + γA△x sin θ − γYCD AD − Ff − Fe‬‬

‫ﺑﺮای ﺑﺮﻗﺮاری اﺻﻞ ﺑﻘﺎی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‬

‫)ﻧﺮخ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺟﻤﻊ ﺷﺪ درون ﺟﺰء ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن(‬

‫‪http‬‬

‫=)ﻧﺮخ ﺧﺎﻟﺺ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﻪ درون ﺣﺰء(‬

‫‪ )+‬ﺣﺎﺻﻠﺠﻤﻊ ﻧﯿﺮوهﺎی ﺧﺎرﺟﯽ در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن(‬

‫ﭘﺲ‬

‫) ‪ρ△x(△Q/△x) = (βU ρQU VU − βD ρQD VD ) + (γYCU AU − γYCD AD‬‬

‫‪+γA∆x sin θ − Ff − Fe‬‬ ‫)‪(٢٨.١‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ دو ﻃﺮف ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮ ‪ρ∆x‬و ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ‪ Fe = ٠‬و ﺑﺎ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﮐﺮدن اﯾﻨﮑﻪ ‪ S٠‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﯿﺐ ﻃﻮل‬
‫ﯾﮑﺎﻧﺎل و ﺑﺮاﺑﺮ ‪sin θ‬اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ‪ Sf‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﯾﺎ ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک ﻣﺮزی ﺑﺮ واﺣﺪ وزن آب ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬

‫‪Ff‬‬
‫= ‪Sf‬‬ ‫)‪(٢٩.١‬‬
‫‪γA∆x‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫) ‪∆Q (βU ρQU VU − βD ρQD VD ) g(γYCU AU − γYCD AD‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+ gASf − gAS٠ = ٠‬‬
‫‪∆t‬‬ ‫‪∆x‬‬ ‫‪∆x‬‬
‫)‪(٣٠.١‬‬

‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺗﻤﺎم ﻣﺘﻐﯿﺮ هﺎ در زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﯿﻞ ﮐﺮدن ‪ ∆x‬و ‪∆t‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٠.١‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪∂Q‬‬
‫‪∂t‬‬
‫‪+‬‬
‫∂‬
‫‪∂x‬‬
‫‪(βQV ) + gA‬‬
‫‪∂y‬‬
‫‪∂x‬‬ ‫‪.bib‬‬
‫‪+ gASf − gAS٠‬‬ ‫)‪(٣١.١‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣١.١‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٠.١‬از‬

‫) ‪g(γYCU AU − γYCD AD‬‬ ‫) ‪∂(AYC‬‬ ‫‪∂y‬‬

‫‪ww‬‬
‫‪=g‬‬ ‫‪= gA‬‬ ‫)‪(٣٢.١‬‬
‫‪∆x‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪∂x‬‬

‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ‪ ∆x‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ اﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺴﺎوی واﺿﺢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان آن را ﺑﺎ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻻﯾﺒﻨﯿﺘﺰ در ﺻﻮرﺗﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ اﺛﺒﺎت ﮐﺮد ) ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ ١٥.١‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬ﺗﺤﻠﯿﻞ دﻗﯿﻘﺘﺮی‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎو و هﻤﮑﺎران ) ‪ ( (١٩٨٨) Mays and Chow‬اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽ دهﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٢.١‬ﺣﺘﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ Q = AV‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣١.١‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﮔﺴﺘﺮش دهﯿﻢ‪:‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪∂A‬‬ ‫‪∂V‬‬ ‫‪∂Q‬‬ ‫‪∂β‬‬ ‫‪∂y‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪+A‬‬ ‫‪+ βQ‬‬ ‫‪+ QV‬‬ ‫‪+ gA‬‬ ‫‪+ gASf − gAS٠ = ٠‬‬ ‫)‪(٣٣.١‬‬
‫‪∂t‬‬ ‫‪∂t‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪∂x‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪http‬‬

‫‪∂A‬‬ ‫‪∂Q‬‬ ‫‪∂V‬‬ ‫‪∂V‬‬ ‫‪∂β‬‬ ‫‪∂y‬‬

‫(‪V‬‬ ‫‪+A‬‬ ‫‪)+A‬‬ ‫‪+ βQ‬‬ ‫‪+ QV‬‬ ‫‪+ gA‬‬ ‫)‪+ gaSf − gAS٠ = ٠ (٣٤.١‬‬
‫‪∂t‬‬ ‫‪∂t‬‬ ‫‪∂t‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪∂x‬‬

‫ﺑﺮای ‪ β = ١٫ ٠‬و ‪∂β/∂x ≈ ٠‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٢٧.١‬در ‪ ٣٤.١‬و ﺗﻘﺴﯿﻢ دو ﻃﺮف ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮ ‪ gA‬ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪١ ∂V‬‬ ‫‪V ∂V‬‬ ‫‪∂y‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+ Sf − S٠ = ٠‬‬ ‫)‪(٣٥.١‬‬
‫‪g ∂t‬‬ ‫‪g ∂x‬‬ ‫‪∂x‬‬

‫‪١٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٩.١‬ﺷﮑﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ اﺻﻞ ﺑﻘﺎی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫اﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری اﻧﺮژی‬ ‫‪٣.٦.١‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﯾﮏ ﺟﺰء ﺣﺠﻢ از ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ ‪ U‬در ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﻣﻘﻄﻊ ‪ D‬در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ‬
‫‪ ١٠.١‬را ﺗﺼﻮر ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ ﺟﺰء دارای ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ ،A‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ V‬و ﻃﻮل ‪∆x‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ارﺗﻔﺎع ﻣﺮﮐﺰ ﮔﺮاﻧﺶ ﺟﺰء ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ ﻣﺒﻨﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ zC‬اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻞ اﻧﺮژی ذﺧﯿﺮﻩ ﺷﺪﻩ درون ﺟﺰء ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ [gzC + (V ٢ /٢) + e]ρA∆x‬اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژی در ﻣﻘﻄﻊ ‪ U‬ﺑﺎ ﻧﺮخ ] ‪ ρQU [gzCU + αU (V ٢ /٢) + eU‬ﺑﻪ ﺟﺰء‬
‫وارد ﻣﯽ ﺷﻮد )ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎی ‪١٩.١ ،١٧.١‬و ‪ ٢٣.١‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ( و در ﻣﻘﻄﻊ ‪ D‬ﺑﺎ ﻧﺮخ ] ‪ρQD [gzCD +αD (V ٢ /٢)+eD‬‬
‫ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺮخ ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ) ﯾﺎ ﺗﻮان ( از ﻃﺮف ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮ روی ﺟﺰء ﺣﺠﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ در‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ U‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ FpU VU‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮخ ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ) ﯾﺎ ﺗﻮان( اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ از ﻃﺮف ﺟﺰء ﺣﺠﻢ ﺑﺮروی ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫‪://w‬‬

‫ﻧﯿﺮوی ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﮐﻪ در ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪D‬وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪FpD VD‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٩.١‬و اﯾﻨﮑﻪ ‪ γ = ρg‬دارﯾﻢ ‪ FpU VU = ρgYCU AU VU‬و ‪.FpD VD = ρgYCD AU VD‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﯾﮏ دورﻩ زﻣﺎﻧﯽ ‪ ∆t‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫ﻧﺮخ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻧﺮژی ذﺧﯿﺮﻩ ﺷﺪﻩ در ﺟﺰء ﺣﺠﻢ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﻣﺎن‬

‫‪http‬‬

‫‪= ∆{(gzC + (V ٢ /s) + e)ρA∆x}/∆t‬‬

‫ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژی ﺑﻪ درون ﺟﺰء‬

‫} ‪= ρQU {gzCU + αU (V ٢ /٢) + eU } − ρQD {gzCD + αD (V ٢ /٢) + eD‬‬

‫ﻧﺮخ ﺧﺎﻟﺺ اﻧﺮژی اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺟﺰء ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﯿﻂ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬

‫‪= ρgYCU AU VU − ρgYCD AD VD‬‬

‫در ﻏﯿﺎب اﻧﺮژی اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺮای ارﺿﺎی اﺻﻞ ﺑﻘﺎی اﻧﺮژی ﻻزم اﺳﺖ‬

‫‪ir‬‬
‫ﻧﺮخ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻧﺮژی ﮐﻞ ذﺧﯿﺮﻩ ﺷﺪﻩ در ﺣﺰء ﺣﺠﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن‬

‫= ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژی ﺑﻪ درون ﺟﺰء‬

‫‪ho.‬‬
‫‪ +‬ﻧﺮخ ﺧﺎﻟﺺ اﻧﺮژی اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺎر ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮ روی ﺣﺰء‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬

‫([‬ ‫)‬ ‫]‬ ‫(‬ ‫)‬

‫∆‬ ‫‪V٢‬‬ ‫‪VU٢‬‬
‫‪∆t‬‬
‫‪gzC +‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪+ e ρA∆x‬‬ ‫‪= ρ[QU gzCU + αU‬‬
‫(‬
‫‪−QD gzCD + αU‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪VD٢‬‬
‫‪٢‬‬
‫) ‪ρg(QU YCU − QD YCD‬‬
‫‪+ eU‬‬
‫)‬
‫] ‪+ eD‬‬

‫)‪(٣٦.١‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ دو ﻃﺮف ﺑﺮ ‪ ∆x‬و ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎزی دارﯾﻢ‬

‫‪ww‬‬
‫([‬ ‫] )‬
‫∆‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪gzC +‬‬ ‫‪+ e ρA‬‬
‫‪∆t‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪ρ [QU (gzCU + gYCU‬‬ ‫]) ‪+ αU (VU٢ /٢) + eU ) − QD (gzCD + gYCD + αD (VD٢ /٢) + eD‬‬
‫=‬
‫‪∆x‬‬
‫)‪(٣٧.١‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ‪zb‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ارﺗﻔﺎع ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل از ﺳﻄﺢ ﻣﺒﻨﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﯿﺎد ﺑﯿﺎورﯾﺪ ﮐﻪ ‪ y‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫در در ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ‪ zC + YC = zb + y‬اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬

‫([‬ ‫] )‬
‫∆‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪gzC +‬‬ ‫‪+ e ρA‬‬
‫‪∆t‬‬ ‫‪٢‬‬
‫]) ‪+ gyU + αU (VU٢ /٢) + eU ) − QD (gzbD + gyD + αD (VD٢ /٢) + eD‬‬
‫‪http‬‬

‫‪ρ [QU (gzbU‬‬

‫=‬
‫‪∆x‬‬
‫)‪(٣٨.١‬‬

‫وﻗﺘﯽ ‪ ∆x‬و ‪ ∆t‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٨.١‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫([‬ ‫] )‬ ‫( [‬ ‫])‬
‫∂‬ ‫‪V٢‬‬ ‫∂‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪e+‬‬ ‫‪+ gzC ρA +‬‬ ‫‪ρQ gzb + gy + α‬‬ ‫‪+e‬‬ ‫‪=٠‬‬ ‫)‪(٣٩.١‬‬
‫‪∂t‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری ‪ zC = zb + y − YC‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﮔﺮوﻩ ﻋﺒﺎرت اول در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٩.١‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪١٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫([‬ ‫] )‬
‫∂‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪e+‬‬ ‫‪+ gzC ρA‬‬
‫‪∂t‬‬ ‫‪٢‬‬
‫[‬ ‫]‬ ‫‪[ ٢‬‬ ‫]‬ ‫[‬ ‫]‬
‫) ‪∂(Azb‬‬ ‫)‪∂(Ay‬‬ ‫) ‪∂(AYC‬‬
‫=‬ ‫‪ρ e ∂A‬‬
‫‪∂t‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪∂e‬‬
‫‪∂t‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪V ∂A‬‬
‫‪٢ ∂t‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫‪∂V‬‬
‫‪∂t‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪ρg‬‬ ‫‪∂t‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪∂t‬‬ ‫‪−‬‬ ‫)‪∂t (٤٠.١‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٢.١‬دارﯾﻢ‬

‫‪ho.‬‬
‫) ‪∂(AYC‬‬ ‫‪∂y‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪= −A‬‬ ‫)‪(٤١.١‬‬
‫‪∂t‬‬ ‫‪∂t‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٤١.١‬در ‪ ٤٠.١‬و ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ ∂zb/∂t = ٠‬و ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎزی ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎ دارﯾﻢ‬

‫∂‬
‫‪∂t‬‬
‫([‬
‫‪e+‬‬
‫‪V٢‬‬
‫‪٢‬‬
‫] )‬ ‫(‬
‫‪+ gzC ρA = ρ gzb + gy +‬‬‫‪.bib‬‬
‫‪V٢‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪+e‬‬
‫)‬
‫‪∂A‬‬
‫‪∂t‬‬
‫‪+ ρA‬‬
‫‪∂e‬‬
‫‪∂t‬‬
‫‪+ ρQ‬‬
‫‪∂V‬‬
‫‪∂t‬‬
‫)‪(٤٢.١‬‬

‫ﺑﻪ هﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ دارﯾﻢ‬

‫( [‬ ‫])‬
‫‪ww‬‬
‫∂‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪ρQ gzb + gy + α‬‬ ‫‪+e‬‬
‫‪∂x‬‬ ‫‪٢‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪V٢‬‬ ‫‪∂Q‬‬ ‫∂‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪= ρ gzb + gy + α‬‬ ‫‪+e‬‬ ‫‪+ ρQ‬‬ ‫‪gzb + gy + α‬‬ ‫‪+e‬‬ ‫)‪(٤٣.١‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎی ‪ ٤٢.١‬و ‪ ٤٣.١‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٩.١‬و ﻓﺮض ‪ α = ١‬دارﯾﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫(‬ ‫()‬ ‫)‬

‫‪V٢‬‬ ‫‪∂A ∂Q‬‬
‫‪ρ gzb + gy +‬‬ ‫‪+e‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪∂t‬‬ ‫‪∂x‬‬
‫(‬ ‫‪٢‬‬
‫)‬
‫‪∂e‬‬ ‫‪∂V‬‬ ‫∂‬ ‫‪V‬‬
‫‪+ρA‬‬ ‫‪+ ρQ‬‬ ‫‪+ ρQ‬‬ ‫‪gzb + gy +‬‬ ‫‪+e =٠‬‬ ‫)‪(٤٤.١‬‬
‫‪∂t‬‬ ‫‪∂t‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٢٧.١‬در ‪ ٤٤.١‬و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ ‪ ρQg‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪http‬‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪١ ∂V‬‬ ‫∂‬ ‫‪V٢‬‬ ‫‪١ ١ ∂e‬‬ ‫‪∂e‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪zb + y +‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=٠‬‬ ‫)‪(٤٥.١‬‬
‫‪g ∂t‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪٢g‬‬ ‫‪g V ∂t‬‬ ‫‪∂x‬‬

‫ﺣﺎل ﺷﯿﺐ اﻧﺮژی ‪ Se‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ززﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪١‬‬ ‫‪١ ∂e‬‬ ‫‪∂e‬‬ ‫‪١ de‬‬
‫= ‪Se‬‬ ‫‪+‬‬ ‫=‬ ‫)‪(٤٦.١‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪V ∂t‬‬ ‫‪∂x‬‬ ‫‪g dx‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٤٦.١‬در ‪ ٤٥.١‬و ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ ∂zb/∂x = −S٠‬دارﯾﻢ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٠.١‬ﺷﮑﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ اﺻﻞ ﺑﻘﺎی اﻧﺮژی‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪١ ∂V‬‬ ‫‪V ∂V‬‬ ‫‪∂y‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+ Se − S٠ = ٠‬‬ ‫)‪(٤٧.١‬‬
‫‪g ∂t‬‬ ‫‪g ∂x‬‬ ‫‪∂x‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﯾﺎد ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﮐﻪ ‪ e‬اﻧﺮژی دروﻧﯽ در واﺣﺪ ﺟﺮم آب اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٤٦.١‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺜﺒﺖ ‪Se‬‬
‫ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺮژی دروﻧﯽ در واﺣﺪ وزن آب در واﺣﺪ ﻃﻮل اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﮐﻞ اﻧﺮژی ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﺷﻮد‪،‬‬
‫‪://w‬‬

‫اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ در اﻧﺮژی دروﻧﯽ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﮐﺎهﺶ اﻧﺮژی ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ) ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ و ﺟﻨﺒﺸﯽ ( اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﻧﺮژی ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬اﻧﺮژی‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژی ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ اﻧﺮژی دروﻧﯽ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ آن ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫و ﺷﯿﺐ اﻧﺮژی ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﺖ اﻧﺮژی در واﺣﺪ وزن آب در واﺣﺪ ﻃﻮل ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬رواﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺮای‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژی اﺗﺨﺎذ ﮐﺮدﻩ اﯾﻢ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﻤﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺮژی ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ اﻧﺮژی دروﻧﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬روش دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻧﺘﮕﺮال ﮔﯿﺮی از ﻣﻌﺎدﻻت ﻧﺎوﯾﺮ‪-‬اﺳﺘﻮﮐﺲ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﺮﻟﮑﻮف )‪((١٩٦٩) Strelkoff‬‬
‫و ﯾﻦ )‪ ((١٩٧٣) Yen‬اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت واﺿﺢ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﻓﺖ در اﻧﺮژی ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮐﺎر‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﺗﻨﺶ هﺎی دروﻧﯽ ﺑﺮای ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﮔﺮادﯾﺎن هﺎی ﺳﺮﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﺎدل درهﻢ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎ ﺑﯿﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎی ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻧﯿﺮوهﺎی اﺻﻄﮑﺎک داﺧﻠﯽ ﺑﯿﻦ ﻻﯾﻪ هﺎی ﻣﺠﺎور ﻣﯽ ﺷﻮد زﯾﺮا ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎی ﮐﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ‬
‫ورود ﺑﻪ ﻻﯾﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ درگ ﺑﺮ روی ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎی ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺮژی ﺗﻠﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻧﯿﺮوهﺎی اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ دروﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺮژی ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ‪ ،‬اﻧﺮژی دروﻧﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دهﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎهﺶ در اﻧﺮژی‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٤٧.١‬ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٥.١‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﻣﺘﻔﺎوت هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﯾﮏ‬
‫ﮐﻤﯿﺖ ﺑﺮداری اﺳﺖ و اﻧﺮژی ﯾﮏ ﮐﻤﯿﺖ اﺳﮑﺎﻟﺮ‪ .‬دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺒﯿﻪ هﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ زﯾﺮا هﺮ دو ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮏ ﺳﻮﯾﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل اﺟﺰاء ﺳﺮﻋﺖ در ﺳﻪ ﺟﻬﺖ داﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺳﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺠﺰای ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم داﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫در روش اﻧﺮژی هﻨﻮز ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ داﺷﺘﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ هﻨﮕﺎم ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٥.١‬ﻓﺮض ﮐﺮدﯾﻢ ‪ β = ١‬و هﻨﮕﺎم ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آوردن ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٤٧.١‬ﻓﺮض ﮐﺮدﯾﻢ ‪ α = ١‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دو ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ در واﻗﻊ ﻣﺘﻔﺎوت هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک‬
‫‪Sf ،‬ﮐﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٥.١‬وﺟﻮد دارد ﺑﻪ ﻧﯿﺮوهﺎی اﺻﻄﮑﺎک ﻣﺮزی ) ﺧﺎرﺟﯽ( ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﯿﺐ اﻧﺮژی در‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٤٧.١‬ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوهﺎی اﺻﻄﮑﺎک داﺧﻠﯽ رﺑﻂ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد در اﻏﻠﺐ ﮐﺎرﺑﺮدهﺎ ﻣﺎ ﺗﻔﺎوﺗﯽ‬
‫ﺑﯿﻦ ‪Sf‬و ‪ Se‬ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﯾﻢ و ﻋﺒﺎرت ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک را ﺑﺮای هﺮ دو ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮﯾﻢ‪.‬ﺑﺎﺷﺪ‬

‫‪١٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫‪٤.٦.١‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن را ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﯽ ﻧﺎﻣﯿﻢ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺸﺘﻖ هﺎی ﺟﺰﺋﯽ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ زﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﻌﺎدﻻت ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم و اﻧﺮژی ﺣﺬف ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪ir‬‬
‫‪dQ‬‬
‫‪=٠‬‬ ‫)‪(٤٨.١‬‬
‫‪dx‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪V dV‬‬ ‫‪dy‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+ Sf − S٠ = ٠‬‬ ‫)‪(٤٩.١‬‬
‫‪g dx‬‬ ‫‪dx‬‬

‫و‬

‫‪V dV‬‬
‫‪g dx‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪+‬‬
‫‪dy‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪+ Se − S٠ = ٠‬‬ ‫)‪(٥٠.١‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٤٨.١‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‪ ،‬دﺑﯽ در هﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ‪ ٤٩.١‬و ‪٥٠.١‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫‪ww‬‬
‫‪dy‬‬ ‫‪S٠ − Sf‬‬
‫=‬ ‫)‪(٥١.١‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪١ − Fr٢‬‬

‫‪dy‬‬ ‫‪S٠ − Se‬‬

‫‪://w‬‬

‫=‬ ‫)‪(٥٢.١‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪١ − Fr٢‬‬

‫ﺑﺮای ﺟﺰء ﺣﺠﻢ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ،٩.١‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٢٨.١‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺳﺮاﯾﻂ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد‬

‫(‬ ‫( )‬ ‫)‬
‫‪Q٢‬‬ ‫‪Q٢‬‬ ‫‪Ff Fe‬‬ ‫‪AD + AU‬‬
‫‪http‬‬

‫‪βD D + YCD = βU U + YCU AU −‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+ △xS٠‬‬ ‫)‪(٥٣.١‬‬

‫‪gAD‬‬ ‫‪gAU‬‬ ‫‪γ‬‬ ‫‪γ‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٣.١‬ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪U‬و ‪ D‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﺮﯾﻊ ﯾﺎ ﺗﺪرﯾﺠﯽ اﺳﺖ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺸﺎر در ﻣﻘﻄﻊ ‪ U‬و ‪ D‬هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژی در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر را ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٠.١‬و ﻣﻌﺮﻓﯽ دوﺑﺎرﻩ ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ‬
‫اﻧﺮژی ‪ α‬و ﺗﻌﺮﯾﻒ هﺪ اﻓﺖ ‪ hf‬ﯾﺎ اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﺮ واﺣﺪ ﺣﺠﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ (∆x)Se‬و ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎزی ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﻢ‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪V٢‬‬ ‫‪VD٢‬‬
‫‪zbU‬‬ ‫‪+ yU + αU U‬‬ ‫‪= zbD + yD + αD‬‬ ‫‪+ ∆xSe‬‬ ‫)‪(٥٤.١‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢g‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١١.١‬ﺷﮑﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎﻧﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫‪٥.٦.١‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ورودی )ﯾﺎ ﺧﺮوﺟﯽ( ﮐﻨﺎری وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺷﮑﻞ ‪ ١١.١‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪ww‬‬
‫‪dQ‬‬
‫‪= qL‬‬ ‫)‪(٥٥.١‬‬
‫‪dx‬‬

‫ﮐﻪ ‪ qL‬ﻧﺮخ دﺑﯽ ﮐﻨﺎری ورودی ﺑﺮ واﺣﺪ ﻃﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ اﯾﻨﮑﻪ واﺣﺪ ‪ qL‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪L٢ /T‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﻦ و وﻧﺰل )‪ ((١٩٧٠) Yen‬ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪،‬ﺑﺮای ‪ ،β = ١‬اﻧﺮژی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫‪://w‬‬

‫‪dy‬‬ ‫)‪S٠ − Sf − (qL /gA)(٢V − UL cos ϕ‬‬

‫=‬ ‫)‪(٥٦.١‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪١ − Fr٢‬‬

‫ﮐﻪ ‪ UL‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻨﺎری و ‪ ϕ‬زاوﯾﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﻤﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻨﺎری و ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻨﺎری ﺑﺎ زاوﯾﻪ‬
‫ای ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ آن ﻣﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪد ) ﯾﺎ ﺟﺪا ﻣﯽ ﺷﻮد( ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪http‬‬

‫‪dy‬‬ ‫)‪S٠ − Sf − (٢qL V /gA‬‬

‫=‬ ‫)‪(٥٧.١‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪١ − Fr٢‬‬

‫ﯾﻦ و وﻧﺰل ) ‪ ((١٩٧٠) Yen‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ‪α = ١‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژی ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫‪dy‬‬ ‫)‪S٠ − Se + (qL /V A) ((UL٢ /٢g) − (٣V ٢ /٢g) + hLAT − h‬‬

‫=‬ ‫)‪(٥٨.١‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪١ − Fr٢‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪h = zb + y‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ هﺪ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﯾﮏ در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ و ‪hLAT‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ هﺪ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن‬

‫ورودی اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ‪ h = hLAT‬و ‪ V = UL‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٨.١‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺳﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪١٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٢.١‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪١.١‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪dy‬‬
‫‪dx‬‬
‫=‬
‫‪.bib‬‬
‫)‪S٠ − Se − (qL V /gA‬‬
‫‪١ − Fr٢‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت ﺳﻮم در ﺻﻮرت ﮐﺴﺮ در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٩.١‬ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٧.١‬وﺟﻮد‬
‫دارد ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ ‪ ٢‬ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬اﯾﻦ اﺧﺘﻼف ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﻦ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(٥٩.١‬‬

‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ و ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪٦.٦.١‬‬

‫‪ww‬‬
‫ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎﻣﻼ واﺿﺢ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم و اﻧﺮژی ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ اﺻﻮل ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻓﯿﺰﯾﮏ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ‬
‫اﻧﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک‪ ،Sf ،‬و ﺷﯿﺐ اﻧﺮژی‪ ،Se ،‬ﮐﻪ در اﯾﻦ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ اﺳﺎﺳﺎ ﻣﺘﻔﺎوت هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻘﺪار هﺮ دو ﮐﻤﯿﺖ ‪ Sf‬و ‪ Se‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺻﺮف آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻠﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻞ ﻣﺎ از ﻣﻌﺎدﻻت ﺗﺠﺮﺑﯽ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ‪ Sf‬و ‪ Se‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ Se‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژی ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ‪ Sf‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ اﮔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ‪ α = ١‬و ‪ ،β = ١‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم و اﻧﺮژی ﯾﮑﺴﺎن ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ) ﻣﻌﺎدﻻت ‪ ٣٥.١‬و ‪ ٤٧.١‬ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ‪ ٤٩.١‬و ‪ ٥٠.١‬ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر(‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم و اﻧﺮژی ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ‪ Sf = Se‬و ‪،α = β = ١‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺘﻔﺎوت هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ،٥٦.١‬ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻨﺎری را ﺑﺪاﻧﯿﻢ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻨﺎری ﺑﺎ زاوﯾﻪ ‪ ٩٠‬درﺟﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻏﻠﺐ ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺸﺮ‪ ،‬وارد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٧.١‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻨﺎری در ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژی ﺑﯽ اهﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا اﻧﺮژی ﮐﻤﯿﺘﯽ اﺳﮑﺎﻟﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻨﺎری ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ ﻣﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪد ﻣﻘﺪاری اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺧﺘﻼط ﻣﺤﻠﯽ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺖ‬
‫در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٩.١‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٩.١‬ﻧﺒﺎﯾﺪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ورودی ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮی‬
‫دﯾﮕﺮ در ﺣﺎﺗﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻨﺎری ﺧﺮوﺟﯽ وﺟﻮد دارد ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٩.١‬ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدی ارﺿﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد و اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٩.١‬ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز هﻤﯿﺸﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺮﯾﻊ در ﻣﺘﻐﯿﺮ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫هﺎ و ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ رخ دهﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻻت اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﯾﮏ ﺟﺰء ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٣.١‬و ‪،٥٤.١‬‬
‫ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺸﺎر در ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ U‬و ‪ D‬هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ اﺳﺖ ﻣﻌﺘﺒﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻋﺒﺎرت ‪ Se ∆x‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪٥٤.١‬‬
‫ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ‪ hL‬ﻣﺴﺎوی ﺑﺎ هﺪ اﻓﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻻت ‪٥٣.١‬و ‪ ٥٤.١‬ﺗﻨﻬﺎ اوﻟﯽ دارای ﯾﮏ ﻋﺒﺎرت ﻧﯿﺮوی ﺧﺎرﺟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ در دﺳﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﯾﮏ ﻧﯿﺮوی ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺎﺷﺪ ) ﻣﺜﻞ اﻧﺮژی وارد از درﯾﭽﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن(‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ در ﺟﺎهﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻻ دﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮدن اﺳﺖ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫‪ ١.١‬ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٢٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .١‬ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬ ‫‪ .٦.١‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٣.١‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ ١٠.١‬و ‪١١.١‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪ ٢.١‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ اﻓﻘﯽ‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ ٣.١‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻘﻄﻪ ای در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﻄﺘﯿﻠﯽ ﻋﺮﯾﺾ‬
‫‪ ٤.١‬ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ ﺑﺮای ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬

‫‪ ٥.١‬در ﭼﻪ‬
‫‪ ٦.١‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪٣.١‬‬

‫‪ ٧.١‬ﺑﺮای ﺗﻮزﯾﻊ ﺳﺮﻋﺖ‬

‫‪ww‬‬
‫‪ ٨.١‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬

‫‪ ٩.١‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬

‫‪ ١٠.١‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪://w‬‬

‫‪ ١١.١‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫‪ ١٢.١‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬

‫‪ ١٣.١‬ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻮاﺧﺖ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ‬

‫‪ ١٤.١‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ اﮔﺮ‬

‫‪ ١٥.١‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﺻﻞ ﻻﯾﺒﻨﯿﺰ ﮐﻪ در زﯾﺮ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٣٢.١‬را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫‪٢١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری‬.٦.١ ‫ ﻣﻔﺎهﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد‬.١ ‫ﻓﺼﻞ‬

ir
ho.
.bib
ww
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢٢
 ‫ﻓﺼﻞ ‪٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬ ‫‪١.٢‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﻮع ﺧﺎص از ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز‪ ،‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺨﺼﻮﺻﯽ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻮع ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﺣﻔﻆ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در‬
‫ورودی ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ‪ ،‬در ﺧﺮوﺟﯽ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ و در ﻣﻘﺎﻃﻌﯽ ﮐﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫رخ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﺎهﯿﻢ ﻣﺘﻌﺪدی ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ هﺎی آﯾﻨﺪﻩ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ در داﻧﺴﺘﻦ اهﻤﯿﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﻌﻀﯽ ﺗﺮم هﺎ را ﺗﺎ ﺑﺨﺶ هﺎی آﯾﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﻣﯽ اﻧﺪازﯾﻢ‪ ،‬اﯾﻨﺠﺎ ﻟﯿﺴﺘﯽ از ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ‬
‫‪ww‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ را اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﯿﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪا در ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﻘﺘﻀﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ارﺟﺎع دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪:‬‬

‫• ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﺮاﺑﺮ واﺣﺪ اﺳﺖ‬

‫• ﺑﺮای ﯾﮏ دﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﮐﻤﯿﻨﻪ اﺳﺖ‬

‫• دﺑﯽ ﺑﺮای ﯾﮏ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ اﺳﺖ‬

‫‪://w‬‬

‫• ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﯾﮏ دﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﮐﻤﯿﻨﻪ اﺳﺖ‬

‫• دﺑﯽ ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ اﺳﺖ‬

‫ﻋﺪد ﻓﺮود‬ ‫‪١.١.٢‬‬

‫ﻋﺪد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﻓﺮود ﯾﮏ ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪http‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪Q‬‬

‫√ = ‪Fr‬‬ ‫√=‬ ‫√=‬ ‫)‪(١.٢‬‬
‫‪gD‬‬ ‫) ‪g(A/T‬‬ ‫) ‪g(A٣ /T‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ‪ Q ،‬دﺑﯽ‪ g ،‬ﺷﺘﺎب ﮔﺮاﻧﺶ‪ D ،‬ﻋﻤﻖ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ A ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن و ‪T‬‬ ‫ﮐﻪ در آن ‪ Fr‬ﻋﺪد ﻓﺮود‪√ V ،‬‬
‫ﻋﺮض ﺳﻄﺢ آزاد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺮج‪ gD ،‬ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺳﺮﻋﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﻮج ﮔﺮاﻧﺸﯽ در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ‬
‫ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺘﻬﺎ ﺑﻪ آن ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮج ‪ ١‬ﻣﯽ ﮔﻮﯾﯿﻢ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ‪ Fr < ١٫ ٠‬ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﮔﺮ ‪ Fr = ١٫ ٠‬و ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﮔﺮ ‪ Fr > ١‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ زودی روﺷﻦ ﺧﻮاد ﺷﺪ ﮐﻪ رﻓﺘﺎر هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ دارد ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﯾﺎ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١ wave‬‬ ‫‪celerity‬‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫‪ .١.٢‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬ ‫‪٢.١.٢‬‬

‫ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ yc‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل دادﻩ ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺻﻼ اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اواﯾﻦ ﻗﺪم در ﺣﻞ اﻏﻠﺐ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز اﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ ٤‬ﺧﻮاهﯿﺪ دﯾﺪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺗﻨﺪ و ﻣﻼﯾﻢ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻃﻮﻟﯽ ﺳﻄﺢ آب ﮐﻤﮏ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺪد ﻓﺮود‪ ،‬ﺧﻮد ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺮﯾﺎن در ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﯾﺎ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‬
‫اﮔﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ ‪ .y > yc‬ﺟﺮﯾﺎن در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ‪ y < yc‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ را ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ Q‬دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﺑﯿﺎن ‪ A‬و ‪ T‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١.٢‬ﺑﺮ‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺣﺴﺐ ‪ ) y‬ﺟﺪول ‪ ١.١‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ ،‬و ﻗﺮار دادن ‪ ، Fr = ١٫ ٠‬و ﺣﻞ ﺑﺮای ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﺎ ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ ،b‬ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪Q‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫‪q‬‬

‫√ = ‪Fr‬‬ ‫√=‬ ‫‪=√ ٣‬‬ ‫)‪(٢.٢‬‬
‫) ‪g(A٣ /T‬‬ ‫)‪g(y ٣ b٣ /b‬‬ ‫‪gy‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪ ، q = Q/b‬دﺑﯽ ﺑﺮ واﺣﺪ ﻋﺮض ﺑﺮای ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﺮﻣﻮل ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫= ‪yc‬‬
‫√‬
‫‪٣‬‬
‫‪Q٢‬‬
‫‪gb٢‬‬
‫=‬
‫√‬
‫‪٣‬‬
‫‪q٢‬‬
‫‪g‬‬
‫)‪(٣.٢‬‬

‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺜﻠﺜﯽ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ ‪ ) m‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدی ‪ ١‬و اﻓﻘﯽ ‪ m‬اﺳﺖ ( ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺸﺎن دهﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫‪ww‬‬
‫√‬
‫‪٥‬‬
‫‪٢Q٢‬‬
‫= ‪yc‬‬ ‫)‪(٤.٢‬‬
‫‪gm٢‬‬

‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺎ ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ ‪ ) m‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدی ‪ ١‬و اﻓﻘﯽ ‪ m‬اﺳﺖ ( ‪Fr = Fr٢ = ١٫ ٠‬ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮل زﯾﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪://w‬‬

‫‪(b + ٢myc )Q٢‬‬

‫‪=١‬‬ ‫)‪(٥.٢‬‬
‫‪g(b + myc )٣ yc٣‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥.٢‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﺮﯾﺢ ﺑﺮای ‪ yc‬ﺣﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻤﻖ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ذوزﻧﻘﻪ ای ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎی آن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﺷﮑﻞ ‪ ١.٢‬ﮐﻪ ﯾﮏ ﺣﻞ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥.٢‬در ﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪،‬‬
‫‪http‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل داﯾﺮﻩ ای ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ d٠‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺸﺎن دهﯿﻢ ) هﻨﺪرﺳﻮن‪ (١٩٦٦ ،‬ﮐﻪ‬

‫√‬
‫])‪[θ − (sin θ) (cos θ‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪٠٫٥‬‬ ‫‪٢٫٥‬‬
‫=‬ ‫)‪(٦.٢‬‬
‫‪g d٠‬‬ ‫‪٨‬‬ ‫‪sin θ‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬

‫])‪θ = π − arccos [(yc − d٠ /٢) / (d٠ /٢‬‬ ‫)‪(٧.٢‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٢٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .١.٢‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١.٢‬ﭼﺎرت ﻋﻨﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ذوزﻧﻘﻪ ای‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ١.١‬ﮔﻮﯾﺎی ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ‪ θ‬اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻞ ﺻﺮﯾﺢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٦.٢‬ﺑﺮای ‪ yc‬وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﻣﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫را ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯿﮑﻦ ﯾﮏ ﺣﻞ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢.٢‬ﺑﺮای ﺳﻬﻮﻟﺖ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در‬
‫ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی داﯾﺮﻩ ای ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١.٢‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای دارای ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ b = ٦ f t‬و ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ )‪ m = ٢ (١V : ٢H‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ را در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ دﺑﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ Q = ٢٩٠ cf s‬اﺳﺖ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥.٢‬را ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺣﻞ ﺧﻮاهﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥.٢‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪٢‬‬
‫)‪[ ٦٫ ٠ + (٢) (٢٫ ٠) (١٫ ٠)] (٢٩٠‬‬
‫‪٣‬‬ ‫‪٣ = ٥١٫ ٠‬‬
‫)‪(٣٢٫ ٢) [٦٫ ٠ + (٢٫ ٠) (٢٫ ٠)] (١٫ ٠‬‬
‫‪http‬‬

‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺣﺪس ﻣﺎ در ﻣﻮرد ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻏﻠﻂ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻘﺪار ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺪار ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫‪ ٥.٢‬را ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﺎ دﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ را ﺑﻪ هﻤﺎن ﺻﻮرت اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ در ﺟﺪول زﯾﺮ ﻟﯿﺴﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ‪ yc = ٣ f t‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ روش دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﺷﮑﻞ ‪ ١.٢‬ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ اﺑﺘﺪا ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪٢٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .١.٢‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢.٢‬ﭼﺎرت ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی داﯾﺮﻩ ای‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪١٫٥‬‬
‫‪Qm١٫٥‬‬ ‫)‪(٢٩٠) (٢٫ ٠‬‬
‫=‬ ‫‪٠٫٥‬‬ ‫‪٢٫٥ = ١٫ ٦٤‬‬
‫‪g ٠٫٥ b٢٫٥‬‬ ‫)‪(٣٢٫ ٢) (٦٫ ٠‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪myc /b‬از ﺷﮑﻞ ‪ ١.٢‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ = ‪yc = (١٫ ٠) b/m = (١٫ ٠) (٦٫ ٠) /٢‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪ ٣٫ ٠ f t‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٢.٢‬ﯾﮏ ﻣﺠﺮای ﺟﻤﻊ آوری ﻓﺎﺿﻼب داﯾﺮﻩ ای )‪ (d٠ = ٣٫ ٠ f t‬دﺑﯽ ‪ Q = ٣٠ cf s‬را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‬
‫ﺣﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ را ﺑﺎ ﻣﺤﺴﺒﺎت رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺎ روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٦.٢‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‬
‫‪http‬‬

‫‪Q‬‬ ‫‪٣٠٫ ٠‬‬

‫=‬ ‫‪٠٫٥‬‬ ‫‪٢٫٥ = ٠٫ ٣٤‬‬
‫‪g ٠٫٥ d٢٫٥‬‬
‫‪٠‬‬ ‫)‪(٣٢٫ ٢) (٣٫ ٠‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻘﺪار ﺻﺤﯿﺢ ‪ yc‬ﻣﻘﺪاری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٦.٢‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠٫ ٣٤‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﻣﻘﺪار ‪ yc = ٠٫ ٦ f t‬را‬
‫اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٧.٢‬دارﯾﻢ‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪٠٫ ٦ − ٣٫ ٠/٢‬‬
‫‪θ = ٣٫ ١٤١٦ − arccos‬‬ ‫‪= ٠٫ ٩٢٧ rad = ٥٣٫ ١٠‬‬
‫‪٣٫ ٠/٢‬‬

‫و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ cos θ = ٠٫ ٦‬و ‪ sin θ = ٠٫ ٨‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٦.٢‬ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٢٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫√‬
‫])‪[٠٫ ٩٢٧ − (٠٫ ٨) (٠٫ ٦‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪١‬‬
‫‪= ٠٫ ٠٤٢‬‬
‫‪٨‬‬ ‫‪٠٫ ٨‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺣﺪس زدﻩ ﺷﺪﻩ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ زﯾﺮا ‪ ٠٫ ٠٤٢ ̸= ٠٫ ٣٤‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻣﺘﺤﺎن ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺪول زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺠﺮای ﺟﻤﻊ ﺳﯿﻼب ‪ yc = ١٫ ٧٧ f t‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ Q/(g ٠٫٥ d٢٫٥‬از‬
‫‪٠‬‬ ‫)‬ ‫=‬ ‫‪٠٫‬‬ ‫‪٣٤‬‬ ‫ﺑﺮای‬ ‫ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺑﻪ روش دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﺷﮑﻞ ‪ ٢.٢‬ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٢.٢‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .yc /d٠ = ٠٫ ٥٩‬ﭘﺲ ‪.yc = (٠٫ ٥٩)d٠ = (٠٫ ٥٩)(٣٫ ٠) = ١٫ ٧٧ f t‬‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫‪٢.٢‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژی‬ ‫‪١.٢.٢‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻘﺎی اﻧﺮژی را در ﻓﺼﻞ ‪ ١‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﯾﻢ ) ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٤.١‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺮژی ‪ α = ١٫ ٠‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺎدﮔﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژی را ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ U‬و ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ D‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫(‬ ‫( )‬ ‫)‬
‫‪V٢‬‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪zbU + yU + U = zbD + yD + D + hL‬‬ ‫)‪(٨.٢‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢g‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪zb‬ارﺗﻔﺎع ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ ﻣﺒﻨﺎ‪ y ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ V ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‪g ،‬ﺷﺘﺎب ﮔﺮاﻧﺶ‬
‫‪://w‬‬

‫و ‪ hL‬اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٢‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٨.٢‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت ‪ hL‬ﺷﺎﻣﻞ اﻓﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن ) اﻓﺖ اﺻﻄﮑﺎک( و هﻤﭽﻨﯿﻦ دﯾﮕﺮ اﻓﺖ‬
‫هﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺻﻄﮑﺎک ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ‪hL‬‬
‫در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٨.٢‬را ﺑﺎ ‪ hf‬ﯾﻌﻨﯽ اﻓﺖ اﺻﻄﮑﺎک ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﯽ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺷﯿﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺻﻄﮑﺎک‪ ،Sf ،‬ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ‪ Sf = hf /∆x‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ‪ zb‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان هﺪ ارﺗﻔﺎع‪ y ،‬هﺪ ﻓﺸﺎر‪ V ٢ /٢g ،‬هﺪ ﺳﺮﻋﺖ ارﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺟﻤﻊ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎ هﺪ ﮐﻞ‬
‫اﻧﺮژی ‪ ٢‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ ‪ H‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‬
‫‪http‬‬

‫‪V٢‬‬
‫‪H = zb + y +‬‬ ‫)‪(٩.٢‬‬
‫‪٢g‬‬

‫ﺧﻄﯽ ﮐﻪ هﺪ اﻧﺮژی در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ را در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ هﻢ وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻂ ﺗﺮاز اﻧﺮژی ‪ ٣‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻤﻊ هﺪ ارﺗﻔﺎع و هﺪ ﻓﺸﺎر اﻏﻠﺐ هﺪ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪ ٤‬ﯾﺎ هﺪ ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﯾﮏ ‪ ٥‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ ‪h‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ‬
‫‪٢ totall‬‬
‫‪energy head‬‬
‫‪٣ energy‬‬ ‫‪grade line‬‬
‫‪٤ hydraulic head‬‬
‫‪٥ piezometric head‬‬

‫‪٢٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣.٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪h = zb + y‬‬ ‫)‪(١٠.٢‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺧﻄﯽ ﮐﻪ هﺪ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﻪ هﻢ وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺧﻂ ﺗﺮاز هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪ ٦‬ﯾﺎ ﺧﻂ‬
‫ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮﯾﮏ ‪ ٧‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای اﮐﺜﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ ﻣﺒﻨﺎ ﺑﺎ هﺪ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ و ﺧﻮد ﺳﻄﺢ آب ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﺧﻂ ﺗﺮاز هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺘﻬﺎ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎ ﺗﺮاز ‪ ٨‬اﺷﺎرﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ‪ ٩‬ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ E‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺻﻮرت هﺪ اﻧﺮژی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫‪://w‬‬

‫در هﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل دارﯾﻢ‬

‫‪V٢‬‬
‫‪E =y+‬‬ ‫)‪(١١.٢‬‬
‫‪٢g‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ٤.٢‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺷﻤﺎﺗﯿﮑﯽ از هﺪ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪http‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٣.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ٥.٢‬ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﺎ ﻋﺮض ‪ ١٠‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار هﺪ اﻧﺮژی ﮐﻞ‪ ،‬هﺪ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬
‫و اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص را در ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻘﺪار اﻓﺖ هﺪ ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺳﺮرﯾﺰ را‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ از ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺄﻟﻪ دارﯾﻢ ‪ zb٢ = ٣٫ ٥ f t ،y١ = ٤ f t ،zb١ = ٣ f t ،Q = ١٢٠ cf s ،b = ١٠ f t‬و‬

‫‪ .y٢ = ١٫ ٠ f t‬ﭘﺲ ‪ A١ = (١٠)(٤) = ٤٠ f t٢‬و ‪ .V١ = (١٢٠)/(٤٠) = ٣٫ ٠ f ps‬ﺑﻪ هﻤﯿﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ A٢ = (١٠)(١) = ١٠ f t٢‬و ‪ .V٢ = (١٢٠)/(١٠) = ١٢ f ps‬ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫‪ ١٠.٢ ،٩.٢‬و ‪ ١١.٢‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ دارﯾﻢ‬
‫‪٦ hydraulic‬‬ ‫‪grade line‬‬
‫‪٧ piezometric‬‬ ‫‪line‬‬
‫‪٨ stage‬‬
‫‪٩ specific‬‬ ‫‪energy‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٢٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :٤.٢‬هﺪ ﮐﻞ اﻧﺮژی‪ ،‬هﺪ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٢٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٥.٢‬ﺷﮑﻞ ﺗﻮﺿﯿﺢ دهﻨﺪﻩ ﻣﺜﺎل ‪٣.٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪(٣٫ ٠)٢‬‬
‫‪H١ = ٣٫ ٠ + ٤٫ ٠ +‬‬ ‫‪= ٧٫ ١٤ f t‬‬

‫‪.bib‬‬ ‫)‪٢(٣٢٫ ٢‬‬

‫‪h١ = ٣٫ ٠ + ٤٫ ٠ = ٧٫ ٠ f t‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪(٣٫ ٠)٢‬‬
‫‪E١ = ٤٫ ٠ +‬‬ ‫‪= ٤٫ ١٤ f t‬‬
‫)‪٢(٣٢٫ ٢‬‬

‫ﺑﻪ هﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬

‫‪(١٢٫ ٠)٢‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪H٢ = ٣٫ ٥ + ١٫ ٠ +‬‬ ‫‪= ٦٫ ٧٤ f t‬‬

‫)‪٢(٣٢٫ ٢‬‬

‫‪h٢ = ٣٫ ٥ + ١٫ ٠ = ٤٫ ٥ f t‬‬
‫‪http‬‬

‫‪(١٢٫ ٠)٢‬‬
‫‪E٢ = ١٫ ٠ +‬‬ ‫‪= ٣٫ ٢٤ f t‬‬
‫)‪٢(٣٢٫ ٢‬‬

‫ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٨.٢‬دارﯾﻢ ‪.hL = H١ − H٢ = ٧٫ ١٤ − ٦٫ ٧٤ = ٠٫ ٤٠ f t‬‬

‫دﯾﺎﮔﺮام اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪٢.٢.٢‬‬

‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺻﻮرت هﺪ اﻧﺮژی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺒﺎرت هﺎی ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن و هﺪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١١.٢‬ﺑﯿﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ ،V = Q/A‬ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١١.٢‬را ﺑﺮ اﺳﺎس دﺑﯽ ‪ Q‬و ﻣﺴﺎﺣﺖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ‪ A‬ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٣٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٦.٢‬ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪E=y+‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪Q٢‬‬
‫‪٢gA٢‬‬
‫)‪(١٢.٢‬‬

‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ‪ Q‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ A‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ y‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﯿﺎن ﺷﻮد ) ﺟﺪول هﺎی ‪ ١.١‬و ‪ ١.٢‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮای دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻧﻤﻮدار ‪ y‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ E‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﯿﻔﯽ‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻤﻮداری‪ ،‬ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ‪ ١٠‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﺎز دارد ﮐﻪ ﯾﮏ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﮐﻤﯿﻨﻪ‪ ،Emin ،‬وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ ﻣﺸﺘﻖ ﮔﯿﺮی از راﺑﻄﻪ ‪ ١٢.٢‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫‪ y‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ ) T = dA/dy‬ﺷﮑﻞ ‪ ٧.٢‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ( و ﻣﺴﺎوی ﻗﺮار دادن آن ﺑﺎ ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت رﯾﺎﺿﯽ ﻧﺸﺎن‬
‫دهﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ‬
‫‪://w‬‬

‫‪dE‬‬ ‫)‪Q٢ ٢(dA/dy‬‬ ‫‪Q٢ T‬‬ ‫‪V٢ T‬‬ ‫‪V٢‬‬

‫‪=١−‬‬ ‫=‬ ‫‪١‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪١‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪= ١ − Fr٢ = ٠‬‬
‫‪dy‬‬ ‫‪٢g‬‬ ‫‪A٣‬‬ ‫‪g A٣‬‬ ‫‪g A‬‬ ‫‪gD‬‬

‫ﭘﺲ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﮐﻤﯿﻨﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﺮاﺑﺮ واﺣﺪ اﺳﺖ و ﻋﻤﻖ آب ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ )‬
‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ اﺑﺘﺪا در ﺑﺨﺶ ‪ ١.٢‬ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﺷﺪ(‪ .‬هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٢‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص‬
‫دو ﺷﺎﺧﻪ دارد‪ .‬ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ روی اﯾﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﺧﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ دادﻩ‬
‫‪http‬‬

‫ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﯾﮏ دﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬دو ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮای ﯾﮏ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻌﯿﻦ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻖ هﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ‪y١‬‬
‫و ‪ y٢‬در ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎق ﻣﺘﻨﺎوب ‪ ١١‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ) ﭼﺎو ‪ .( ١٩٥٩‬ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﺑﻌﺪا ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺪام ﯾﮏ از اﯾﻦ دو ﻋﻤﻖ در واﻗﻊ رخ ﺧﻮاهﺪ داد‪.‬‬
‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﮐﻨﻮن ﻣﺸﺘﻖ از دو ﻃﺮف ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١٢.٢‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ x‬ﻣﺸﺘﻖ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ‪ x‬ﻓﺎﺻﻠﻪ د رﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎزی ﻋﺒﺎرت ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪dy‬‬ ‫‪dE/dx‬‬
‫=‬ ‫)‪(١٣.٢‬‬
‫‪dx‬‬ ‫) ‪(١ − Fr٢‬‬

‫‪١٠ specific‬‬ ‫‪energy diagram‬‬

‫‪١١ alternate‬‬ ‫‪depths‬‬

‫‪٣١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺟﺪول ‪ :١.٢‬راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ‪A ، y‬و ‪ YC‬ﺑﺮای ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎﻧﺎل‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٣٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٧.٢‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻋﺮض ﺑﺎﻻ ‪T‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ )‪ ،(Fr < ١٫ ٠‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ )‪ ،(Fr > ١٫ ٠‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﺜﺎل ﺧﻮل ﺗﺰ رﻓﺘﺎر هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﺘﻔﺎوت در دو ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و‬
‫ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٤.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ١.٢‬دارای ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ b = ٦٫ ٠ f t‬و ﺷﯿﺐ دﯾﻮار ‪m = ٢ (١V :‬‬
‫‪ww‬‬
‫)‪ ٢H‬و دﺑﯽ ‪ Q = ٢٩٠ cf s‬را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص را ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ Q = ١٣٥ cf s‬و ‪ Q = ٤٣٥ cf s‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص در ﺟﺪول ‪ ٢.٢‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ y‬در ﺳﺘﻮن ‪ ١‬اﺑﺘﺪا اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ A‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٢‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪ ) ١.١‬ﯾﺎ ‪ (١.٢‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ‪ y = ١٫ ٥ f t‬دارﯾﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫‪A = (b + my)y = [٦٫ ٠ + (٢)(١٫ ٥)](١٫ ٥) = ١٣٫ ٥ f t‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺪار ‪ E‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٣‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٢.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ‪ y = ١٫ ٥ f t‬دارﯾﻢ‬

‫‪Q٢‬‬ ‫‪(٢٩٠)٢‬‬
‫‪E=y+‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪= ١٫ ٥ +‬‬ ‫‪= ٨٫ ٦٧ f t‬‬
‫‪٢gA‬‬ ‫‪٢(٣٢٫ ٢)(١٣٫ ٥)٢‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬رﺳﻢ ‪ E‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ y‬ﺑﺮای ‪ Q = ٢٩٠ cf s‬در ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول‬
‫‪ ٢.٢‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻋﺪاد ﻓﺮود اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٤‬ﻋﺮض ﺳﻄﺢ آزاد ‪ T‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪١.١‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ‪ y = ١٫ ٥ f t‬دارﯾﻢ‬

‫‪T = b + ٢my = ٦٫ ٠ + (٢)(٢)(١٫ ٥) = ١٢٫ ٠ f t‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﻋﺪد ﻓﺮود‪ ،Fr ،‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٥‬ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ‪ ١.٢‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫‪Q‬‬ ‫‪٢٩٠‬‬
‫√ = ‪Fr‬‬ ‫√=‬ ‫‪= ٣٫ ٥٧‬‬
‫) ‪g(A٣ /T‬‬ ‫)‪٣٢٫ ٢(١٣٫ ٥)٣ /(١٢٫ ٠‬‬

‫‪٣٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺟﺪول ‪ :٢.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص و ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﺟﺪول ‪ ٢.٢‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ‪ ٤٫ ٠١ f t‬اﺳﺖ و ﻋﻤﻖ و ﻋﺪد ﻓﺮود ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ ٣‬و ‪ ١‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺪاﻗﻞ در ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ‬
‫اﻓﺘﺪ و ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٣‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای اﻋﻤﺎق ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻤﺘﺮ از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ،‬ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ١‬اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻋﻤﻖ هﺎ ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺷﺎﺧﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ هﺎی ﺷﺎﺧﻪ ی‬
‫ﺑﺎﻻﯾﯽ از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ هﺴﺘﻨﺪ و ﻋﺪد ﻓﺮود ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ دهﻨﺪﻩ داﻣﻨﻪ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدارهﺎی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ Q = ١٣٥ cf s‬و ‪ Q = ٤٣٥ cf s‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻧﺘﯿﺎﯾﺞ در ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺸﺎهﺪات از ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٢‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﯾﮏ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺮای ﻋﺒﻮر دﺑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ در‬
‫ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﯾﺎ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ زﯾﺮا ﺑﺮای ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺛﺎﺑﺖ ) در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ( ﯾﮏ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺮای ﻋﺒﻮر دﺑﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﯿﺎز ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ در ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٢‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻋﺒﻮر دﺑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﯾﮏ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻌﯿﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫در ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ اﻣﺎ در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٥.٢‬ﻣﺠﺮای ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ٢.٢‬دارای ﻗﻄﺮ ‪ d٠ = ٣٦ inches‬و دﺑﯽ ‪ Q = ٣٠ cf s‬را ﻋﺒﻮر‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ Q = ١٠ cf s‬و ‪ Q = ٢٠ cf s‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﺟﺪول ‪ ٣.٢‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ y‬در ﺳﺘﻮن ‪ ١‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٣٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :٨.٢‬ﻣﺜﺎل ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٣٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺟﺪول ‪ :٣.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل داﯾﺮﻩ ای‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ θ‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٢‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪ ١.٢‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی داﯾﺮﻩ ای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ‪ y = ١٫ ٢ f t‬دارﯾﻢ‬
‫‪ww‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪١٫ ٢ − ٣٫ ٠/٢‬‬
‫‪θ = ٣٫ ١٤١٦ − arccos‬‬ ‫‪= ١٫ ٣٦٩ rad.‬‬
‫‪٣٫ ٠/٢‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ A‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٣‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ‪ A‬در ﺟﺪول ‪ ،١.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫‪ y = ١٫ ٢ f t‬و ‪ ٢θ = (٢)(١٫ ٣٦٩) = ٢٫ ٧٣٨ rad‬دارﯾﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫‪١‬‬
‫‪A = [٢٫ ٧٣٨ − sin(٢٫ ٧٣٨)](٣٫ ٠)٢ = ٢٫ ٦٤ f t٢‬‬
‫‪٨‬‬

‫ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ E‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٤‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٢.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ‪ y = ١٫ ٢ f t‬دارﯾﻢ‬

‫‪(٣٠)٢‬‬
‫‪E = ١٫ ٢ +‬‬ ‫‪= ٣٫ ٢٠ f t‬‬
‫‪٢(٣٢٫ ٢)(٢٫ ٦٤)٢‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص در ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٢‬رﺳﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﺷﮑﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﻧﺮژی‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ Q = ٣٠ cf s‬در ‪ yc = ١٫ ٧٧ f t‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎ ﻣﺜﺎل ‪ ٢.٢‬ﺗﻄﺎﺑﻖ دارد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدارهﺎی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ Q = ١٠ cf s‬و ‪ Q = ٢٠ cf s‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ ﺷﺪﻩ‬
‫اﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮار ﮔﯿﺮی ﻧﺴﺒﯽ ﻧﻤﻮدارهﺎی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺑﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫‪ ٨.٢‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٦.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ‪ ١.٢‬و ‪ ٤.٢‬داری ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ b = ٦٫ ٠ f t‬و ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ = ‪m‬‬
‫)‪ ٢ (١V : ٢H‬اﺳﺖ و دﺑﯽ ‪ Q = ٢٩٠ cf s‬را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ اﻓﻘﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎی ﯾﮏ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺻﺎف در ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ١٠.٢‬در ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ‬
‫‪ ∆z = ١٫ ٠ f t‬اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻦ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ‬
‫‪ ٥٫ ٣٣ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﻻی ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٣٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٩.٢‬ﻧﻤﻮدارهﺎی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل داﯾﺮﻩ ای‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺣﻞ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ A = (b + my)y‬و ‪ ،T = b + ٢my‬ﺑﺮای ‪ yA = ٥٫ ٣٣ f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪ww‬‬
‫‪ AA = [٦٫ ٠ + (٢)(٥٫ ٣٣)](٥٫ ٣٣) = ٨٨٫ ٨ f t٢‬و ‪.T = ٦٫ ٠ + ٢(٢٫ ٠)(٥٫ ٣٣) = ٢٧٫ ٣ f t‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٢.٢‬دارﯾﻢ‬

‫‪(٢٩٠)٢‬‬
‫‪EA = ٥٫ ٣٣ +‬‬ ‫‪= ٥٫ ٥ f t‬‬
‫‪٢(٣٢٫ ٢)(٨٨٫ ٨)٢‬‬

‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١.٢‬دارﯾﻢ‬

‫‪://w‬‬

‫‪٢٩٠‬‬
‫√ = ‪FrA‬‬ ‫‪= ٠٫ ٣٢‬‬
‫‪٣٢٫ ٢(٨٨٫ ٨)٣ /٢٧٫ ٣‬‬

‫ﭘﺲ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪A‬زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ ‪ A‬و ‪ B‬ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ .HA = HB‬ﭘﺲ‬
‫‪ .EB = EA − ∆z = ٥٫ ٥ − ١٫ ٠ = ٤٫ ٥ f t‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ ، A = (b + my)y‬اﮐﻨﻮن ﻣﺎ از راﺑﻄﻪ ی‬
‫‪ ١٢.٢‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ‪ yB‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‬
‫‪http‬‬

‫‪(٢٩٠)٢‬‬
‫‪٤٫ ٥ = yB +‬‬
‫‪٢(٣٢٫ ٢){[٦٫ ٠ + (٢٫ ٠)(yB )](yB )}٢‬‬

‫اﯾﻦ راﺑﻄﻪ دارای دو رﯾﺸﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮای ‪ yB‬اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ ٤٫ ١٠ f t‬و ‪ ٢٫ ٣٠ f t‬هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اوﻟﯽ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و‬
‫دوﻣﯽ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﮐﻪ در ﻣﺜﺎل ‪ ٤.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ را ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺷﻮد ﮐﺪاﻣﯿﮏ از ﻋﻤﻖ هﺎ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار دوﺑﺎرﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٢‬رﺳﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ دﺑﯽ و هﻨﺪﺳﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ) و ﻧﻪ ﺗﺮاز ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل(‪ ،‬ﻧﻤﻮدار‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٢‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ هﺮ دو ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬و ‪ B‬و هﺮ ﻣﻘﻄﻊ دﯾﮕﺮی ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٢‬ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬در ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺷﮑﻞ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ EA‬و ‪ EB‬ﻧﺸﺎن دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺮای ‪ ،EB = ٤٫ ٥ f t‬دو ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٢‬ﺑﺎ ﻧﻘﺎط ‪ B‬و‬

‫‪٣٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٠.٢‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ روی ﯾﮏ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﺻﺎف‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ B′‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن از ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬در ﮐﺎﻧﺎل ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ‬
‫روی ﻧﻤﻮدار ﺑﺎﯾﺪ از ‪ A‬ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻧﻘﺎط ‪ B‬ﯾﺎ ‪ B′‬ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﻤﻮدار ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ هﻤﻪ ی ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫‪ww‬‬
‫ﺑﯿﻦ ‪ A‬و ‪ B‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺎط ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﯾﺪ روی ﻧﻤﻮدار ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﻧﻘﻄﻪ ای ﮐﻪ روی ﻧﻤﻮدار‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﯾﮏ دﺑﯽ دﯾﮕﺮ ﻏﯿﺮ از ‪ Q = ٢٩٠ cf s‬ﺗﻌﻠﻖ ﺧﻮاهﺪ داﺳﺖ ) ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٢‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺴﯿﺮهﺎی ﻣﻮﺟﻮد از‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﺑﻪ ‪B‬و از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B′‬ﺑﺮ روی ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﺟﻮد هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﯿﺮ از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﮐﺎهﺶ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در اﻧﺮژی‬
‫ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ .‬ﻣﺴﯿﺮ ﻣﻮﺟﻮد از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ ،B′‬وﻟﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ از ‪C‬ﺑﻪ ‪ B′‬اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﯾﮏ اﻓﺰاﯾﺶ در اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﭼﻨﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ در اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص هﯿﺞ ﺟﺎ در ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪A‬‬
‫‪ B ،‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎﻧﺎل دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ‪ B′‬از ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﯿﺴﺖ و ﺟﻮاب ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ‪ B‬ﺑﺮ روی ﻧﻤﻮدار اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ‪ yB = ٤٫ ١ f t‬و ﺟﺮﯾﺎن در‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ آب در ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ .hB = ١٫ ٠ + ٤٫ ١ = ٥٫ ١ f t‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ‪ ٥٫ ٣٣ f t‬اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آب در واﻗﻊ ﺑﺮ روی ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ )ﺷﮑﻞ‬
‫‪ a١٠.٢‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﻩ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﺎﺧﻪ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص‬
‫دارای ﺷﯿﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺧﻂ ‪ ٤٥٠‬ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ‪∆y > ∆E‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫‪ △E = ∆z‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﺳﺎزﯾﻢ ﮐﻪ در ﻏﯿﺎب اﻓﺖ اﻧﺮژی‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺲ از ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ) ﻧﻘﻄﻪ ‪ D‬در ﺷﮑﻞ ‪(١٠.٢‬‬
‫دارای ﻋﻤﻖ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٧.٢‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ‪ ٦.٢‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٫ ٩٤ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪ A′‬در ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻖ هﺎی ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻘﺎط‬
‫‪ B‬و ‪ B′‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ آﯾﺪ دو ﺟﻮاب ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺤﺜﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺜﺎل ‪ ٦.٢‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫‪ B‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﻘﻄﻪ ‪ A′‬در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ‪ B′‬ﺟﻮاب ﺣﻘﯿﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻤﻖ آب در‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪٢٫ ٣٠ f t‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن در هﺮ دو ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬و ‪ B‬ﻓﻮق‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻤﻖ آب ﺑﺮ روی ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎﻻ ﻣﯽ آﯾﺪ ) ﺷﮑﻞ ‪ a١٠.٢‬را‬
‫ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ هﺎی ﻣﺜﺎل هﺎی ‪ ٦.٢‬و ‪ ٧.٢‬را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺗﻌﻤﯿﻢ دهﯿﻢ ﮐﻪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬زﯾﺮ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬هﻢ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن در‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬هﻢ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٣٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١١.٢‬ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ‪٦.٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫دﯾﺎﮔﺮام دﺑﯽ ﺑﺮای اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪٣.٢.٢‬‬
‫ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﯿﺶ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١٢.٢‬ﺑﺮای دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ ‪ Q‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١٢.٢‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﻮد‬

‫√‬
‫=‪Q‬‬ ‫)‪٢gA٢ (E − y‬‬ ‫)‪(١٤.٢‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﯾﮏ ﺑﯿﺎن ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ از اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ‪ y‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ Q‬ﺑﺮای اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮدار دﺑﯽ ‪ ١٢‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ١٢.٢‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮدار دﺑﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﯿﻔﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ١٢.٢‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬دو ﻋﻤﻖ ﺑﺮای ﯾﮏ دﺑﯽ ﯾﮑﺴﺎن اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺷﮑﻞ اﯾﻦ ﻋﻤﻖ هﺎ ﺑﺎ ‪ ) y١‬زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ( و ‪) y٢‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ( ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﯾﮏ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل دﺑﯽ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ را در ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﯾﺎد ﺑﯿﺎورد ﮐﻪ اﯾﻦ ﯾﮑﯽ‬
‫‪http‬‬

‫از ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﺑﺨﺶ ‪ ١.٢‬ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﻣﺸﺎهﺪﻩ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﯾﮏ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﺛﺎﺑﺖ در ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻋﻤﻖ ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮای ﻋﺒﻮر دﺑﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﯾﮏ اﻧﺮژی‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬دﺑﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻋﻤﻖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺟﺮﯾﺎن را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٨.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ١.٢‬دارای ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ b = ٦f t‬و ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ )‪m = ٢ (١V : ٢H‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮدار دﺑﯽ را ﺑﺮای ‪ E = ٣ f t, ٤ f t, ٥ f t‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮدار دﺑﯽ ﻣﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ y‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ Q‬از راﺑﻄﻪ ‪ ١٤.٢‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮای ‪ E = ٣ f t‬در ﺟﺪول ‪ ٤.٢‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺑﺮای ‪ E = ٤ f t‬و‬
‫‪ E = ٥ f t‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﺷﮑﻞ ‪ ١٣.٢‬ﻧﻤﺎﯾﺶ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٢ discharge‬‬ ‫‪diagram‬‬

‫‪٣٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٢.٢‬ﻧﻤﻮدار دﺑﯽ ﺑﺮای ﯾﮏ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :٤.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻧﻤﻮدار دﺑﯽ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ‪٨.٢‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٤٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٣.٢‬ﻧﻤﻮدار دﺑﯽ ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‬ ‫‪٤.٢.٢‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‪ ،‬راﺣﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻋﺮض واﺣﺪ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﺎر ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ دﺑﯽ ﺑﺮ واﺣﺪ ﻋﺮض ‪،q = Q/b‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ ١٢.٢‬ﺑﺮای ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫‪://w‬‬

‫‪q٢‬‬
‫‪E =y+‬‬ ‫)‪(١٥.٢‬‬
‫‪٢gy ٢‬‬

‫اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﻮد‬

‫√‬
‫=‪q‬‬ ‫)‪٢gy ٢ (E − y‬‬ ‫)‪(١٦.٢‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری راﺑﻄﻪ ‪ ٣.٢‬در راﺑﻄﻪ ‪ ،١٥.٢‬ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎز‪ ،‬ﻣﺎ ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺳﺎدﻩ ﺑﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪،‬‬
‫‪ yc‬و اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ Ec ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪٢‬‬
‫‪yc = Ec‬‬ ‫)‪(١٧.٢‬‬
‫‪٣‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﻤﻮدارهﺎی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص و دﺑﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ را ﺑﺎ هﻤﺎن روﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی‬
‫ذوزﻧﻘﻪ ای در ﺑﺨﺶ هﺎی ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٤.٢‬ﻧﻤﻮدارهﺎی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮای ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ q‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﮑﻞ ‪ ١٥.٢‬ﻧﻤﻮدارهﺎی دﺑﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮای ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ E‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫‪٤١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٤.٢‬ﻧﻤﻮدارهﺎی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٤٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٥.٢‬ﻧﻤﻮدارهﺎی دﺑﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٩.٢‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ اﻓﻘﯽ ﺑﺎ ‪ ١٢‬ﻓﻮت ﻋﺮض‪ ،‬دﺑﯽ ‪ Q = ٦٠ cf s‬را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﺮض‬
‫‪ww‬‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت هﻤﻮار ﺑﻪ ‪ ٦‬ﻓﻮت ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ١٦.٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬اﻟﻒ( ‪ ٢٫ ٥ f t‬و ب( ‪ ٠٤٣ f t‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪-‬اﻟﻒ( اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ و ﭼﻮن ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ اﻓﻘﯽ اﺳﺖ دارﯾﻢ‬
‫‪ HA = HB‬و ‪ .EA = EB‬دﺑﯽ در واﺣﺪ ﻋﺮض در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪qA = ٦٠/١٢ = ٥ cf s/f t‬‬
‫و در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ qB = ٦٠/٦ = ١٠ cf s/f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ‪ yA = ٢٫ ٥ f t‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ‬
‫‪ ٢.٢‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻋﺪد ﻓﺮود را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ FrA = ٥٫ ٠/[٣٢٫ ٢(٢٫ ٥٠)٣ ]١/٢ = ٠٫ ٢٢‬ﮐﻪ‬
‫‪://w‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص در ‪ A‬را ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٥.٢‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‬

‫‪(٥)٢‬‬
‫‪EA = ٢٫ ٥٠ +‬‬ ‫‪= ٢٫ ٥٦ f t‬‬
‫‪٢(٣٢٫ ٢)(٢٫ ٥٠)٢‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ‪ ،EA = EB‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ راﺑﻄﻪ ‪ ١٥.٢‬ﺑﺮای ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬
‫‪http‬‬

‫‪(١٠)٢‬‬
‫‪٢٫ ٥٤ = yB +‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪٢(٣٢٫ ٢)yB‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ در ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮای ‪ yB‬دارد ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ‪ ٢٫ ٢٦ f t‬و ‪ ١٫ ٠ f t‬هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اوﻟﯽ در ﺣﺎﻟﺖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و‬
‫دوﻣﯽ در ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬ﻣﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﺗﺎ ﻧﻤﻮدار هﺎی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ‪ q = ٥ cf s‬و ‪q = ١٠ cf s‬‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ١٧.٢‬را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﺪاﻣﯿﮏ از دو ﻋﻤﻖ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬در ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ EA = EB = ٢٫ ٥٦ f t‬در ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از‬
‫ﻧﻈﺮ رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬ﺑﺮای ‪ E = ٢٫ ٥٦ f t‬دو ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻘﺎط ‪ B‬و ‪ B′‬در ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺟﺮﯾﺎن از ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ‪ B‬در ﮐﺎﻧﺎل ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺟﺮﯾﺎن در ﺷﮑﻞ ﺑﺎﯾﺪ از ‪ A‬ﺑﻪ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻧﻘﺎط ‪ B‬ﯾﺎ ‪ B ′‬ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ A‬و ‪ B‬در ﮐﺎﻧﺎل ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﯿﺮ از ‪A‬‬

‫‪٤٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٦.٢‬ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ‪٩.٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٧.٢‬ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ‪٩.٢‬‬

‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٤٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺑﻪ ‪ B‬ﯾﺎ ‪ B ′‬در ﺷﮑﻞ ‪ ١٧.٢‬در ﻃﻮل ﺧﻂ ﻋﻤﻮدی ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﺎط را ﺑﻪ هﻢ وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ از ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﺑﻪ‬
‫‪ B‬ﺑﺮ روی اﯾﻦ ﺧﻂ ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻤﻮدارهﺎی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص دﯾﮕﺮ ) در ﺷﮑﻞ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﻧﺸﺪﻩ( ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ q‬ﮐﻪ در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﺗﺪرﯾﺠﯽ از ‪ ٥ cf s‬ﺑﻪ ‪ ١٠ cf s‬ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ A‬و ‪ B‬هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬را ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎ ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬از ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺴﯿﺮ از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ ) B ′‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﻦ ‪ B‬و ‪ (B ′‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ q‬در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﯿﻦ ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ١٠ cf s/f t‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ ١٤.٢‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬ﭼﻮن اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ در‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ q‬اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ‪ B ′‬در ﺷﮑﻞ از ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻮاب ﻣﻤﮑﻦ‬

‫‪ir‬‬
‫اﺳﺖ و ‪ yB = ٢٫ ٢٦ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ هﺮ دو ﻋﻤﻖ ‪ yA‬و ‪ yB‬زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺎﻻت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﺗﻌﻤﯿﻢ دادﻩ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ب( در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ‪ yA = ٠٫ ٤٣f t‬ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ‪EA = ٢٫ ٥٦f t‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬در ﮐﺎﻧﺎل در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪ A′‬در ﺷﮑﻞ ‪ ١٧.٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﯿﻦ ﻧﻘﺎط ‪ B‬و ‪ B ′‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ‪ B ′‬از ‪ A′‬در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ‪ yB = ١٫ ٠ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ هﺮ دو ﻋﻤﻖ ‪ yA‬و ‪ yB‬در‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎﻻت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﺗﻌﻤﯿﻢ دادﻩ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪.bib‬‬ ‫اﻧﺴﺪاد ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫‪٥.٢.٢‬‬

‫از ﺑﺨﺶ هﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺎﯾﺪ روﺷﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ دﺑﯽ ﺑﺎ هﺮ ﻣﻘﺪاری را ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ هﺮ‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ ﻋﺒﻮر دهﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ٢‬ﻓﻮت اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﺑﺮای ﻋﺒﻮر ‪ ٢٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ از ﮐﺎﻧﺎل داﯾﺮﻩ‬
‫ای ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٢‬ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﯿﻦ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ ‪ ١٣.٢‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﻄﻊ ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ دﺑﯽ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ٢٩٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ را ﺑﺎ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ‪ ٤‬ﻓﻮت ﻋﺒﻮر دهﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻻزم ﺑﺮای ﻋﺒﻮر از ﻣﻘﻄﻊ را دارا ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص را اﻓﺰاﯾﺶ دهﺪ‪ ،‬دﺑﯽ را ﮐﺎهﺶ دهﺪ ﯾﺎ هﺮ دو ﻣﻮرد ﺑﺎ هﻢ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪﻩ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ‬
‫‪ww‬‬
‫اﻧﺴﺪاد ‪ ١٣‬ﯾﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎهﺶ دﺑﯽ را ﺗﺎ ﻓﺼﻞ ‪ ٤‬ﺑﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﻣﯽ اﻧﺪازﯾﻢ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در اﯾﻨﺠﺎ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ در آن ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺲ ﻣﯽ زﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ ﺗﺎ دﺑﯽ ﺣﻔﻆ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻣﺎ ﻋﻤﺪا ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺴﺪاد در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ را ﺗﺎ ﻓﺼﻞ ‪ ٤‬ﺑﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﻣﯽ اﻧﺪازﯾﻢ‪ .‬هﻨﻮز ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع دادﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١٠.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ٦.٢‬دارای ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ ٢‬ﻓﻮت ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ )‪m = ٢ (١V : ٢H‬‬
‫اﺳﺖ و دﺑﯽ ‪ Q = ٢٩٠ cf s‬را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ اﻓﻘﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎی ﯾﮏ‬
‫ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ هﻤﻮار و ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ١٠.٢‬ﮐﻪ در ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ارﺗﻔﺎع ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪://w‬‬

‫‪ △z = ٢٫ ٢٥ f t‬اﺳﺖ ) ﺑﻪ ﺟﺎی ‪ ١‬در ﻣﺜﺎل ‪ .(٦.٢‬اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻦ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ هﻨﻮز ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ ٦.٢‬ﻋﻤﻖ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٥٫ ٣٣ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﻻی ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ در ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ وﺳﻮﺳﻪ ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ ای ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺗﻨﻬﺎ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺜﺎل ‪ ٦.٢‬را ﺣﻞ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ هﻤﺎن‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﺮوﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ EA = ٥٫ ٥ f t‬و ‪ .EB = ٥٫ ٥ − ٢٫ ٢٥ = ٣٫ ٢٥ f t‬ﺳﭙﺲ‬
‫راﺑﻄﻪ زﯾﺮ را ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‬
‫‪http‬‬

‫‪(٢٩٠)٢‬‬
‫‪٣٫ ٢٥ = yB +‬‬
‫‪٢(٣٢٫ ٢){[٦٫ ٠ + (٢٫ ٠)(yB )]}٢‬‬

‫وﻟﯽ ﺗﻼش ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺮای ‪ yB‬ﺧﺴﺘﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ زﯾﺮا هﯿﭻ ﺟﻮاﺑﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ را از ﺷﮑﻞ ‪ ١٨.٢‬ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ در آن ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬در ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮ روی ﺷﮑﻞ‬
‫‪ EA = ٥٫ ٥ f t‬و ‪ EB = ٣٫ ٢٥ f t‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺧﻂ ﻋﻤﻮد ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ‪ EB = ٣٫ ٢٥ f t‬ﻧﻤﻮدار‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ دﺑﯽ ‪ ٢٩٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺮژی ‪٣٫ ٢٥ f t‬ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻧﺴﺪاد رخ ﻣﯽ دهﺪ و ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﺎز دارد ﺗﻄﺒﯿﻖ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺣﻞ رﯾﺎﺿﯽ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺪون ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ ﻧﻤﻮدار اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ‬
‫اﻧﺴﺪاد رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﻣﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدﻩ اﯾﻢ ﺑﺪون هﯿﭻ ﺗﻐﯿﯿﺮی در ﺟﺮﯾﺎن ‪ EB = ٣٫ ٢٥ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﺑﺎﯾﺪ‬
‫‪١٣ choking‬‬

‫‪٤٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٨.٢‬ﻣﺜﺎل اﻧﺴﺪاد ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻻزم در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬را ﺑﺮای ﻋﺒﻮر ‪ ٢٩٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص در ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬در ﻣﺜﺎل ‪ ١.٢‬ﻣﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل را ‪ycB = ٣٫ ٠ f t‬ﺣﺴﺎب‬
‫ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٢.٢‬دارﯾﻢ‬

‫‪Q٢‬‬ ‫‪(٢٩٠)٢‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪(EB )min = ycB +‬‬ ‫‪٢‬‬

‫‪= ٣٫ ٠ +‬‬ ‫‪= ٤٫ ٠ f t‬‬
‫‪٢gA‬‬ ‫‪٢(٣٢٫ ٢){[(٦٫ ٠) + (٢)(٣٫ ٠)](٣٫ ٠)}٢‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ ،٣٫ ٢٥ f t < ٤٫ ٠ f t‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺪون هﯿﺞ ﺗﻐﯿﯿﺮی ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺮژی‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺪاﻗﻞ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬را دارا ﻧﯿﺴﺖ ‪ -‬ﯾﻌﻨﯽ ‪ .EB < (EB )min‬اﮔﺮ ‪ EB‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ (EB )min‬ﺑﻮد ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺜﺎل ‪ ٦.٢‬ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺴﺪاد رخ ﻣﯽ دهﺪ و ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ آن ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٤ B‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻻزم در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ ‪ .٤٫ ٠ + ٢٫ ٢٥ = ٦٫ ٢٥ f t‬ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺲ ﻣﯽ زﻧﺪ و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص‬
‫‪ (EA )adj = ٦٫ ٢٥ f t‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورد ﮐﻪ در آن زﯾﺮﻧﻮﯾﺲ ‪ adj‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٢.٢‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‬

‫‪(٢٩٠)٢‬‬
‫‪٦٫ ٢٥ = yAadj +‬‬
‫‪٢(٣٢٫ ٢){[٦٫ ٠ + (٢٫ ٠)(yAadj )](yAadj )}٢‬‬

‫ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .yAadj = ٦٫ ١٥ f t‬رﯾﺸﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮای ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١٫ ٧٩ f t‬اﺳﺖ و ﯾﮏ‬
‫ﻋﻤﻖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺎ ‪ ٦٫ ١٥ f t‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﭘﺲ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ دﺑﯽ ‪ ٢٩٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ‪ ٣‬ﻓﻮت ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﻖ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ D‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮏ از ﻋﻤﻖ هﺎی ‪ ٦٫ ١٥ f t‬ﯾﺎ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٤٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫‪ ١٫ ٧٩ f t‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ) هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ ٤‬ﺧﻮاهﯿﻢ دﯾﺪ(‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٨.٢‬ﯾﮏ ﺣﻞ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ‬
‫ﺑﺮای ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١١.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ اﻓﻘﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ٩.٢‬و ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ١٦.٢‬دارای ﻋﺮض ‪ ١٢‬ﻓﻮت اﺳﺖ؛ اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎﻧﺎل دﺑﯽ ‪ ٦٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٢٫ ٥ f t‬اﺳﺖ‪.‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ در‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ‪ ) ٤‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﺜﺎل ‪ ٩.٢‬ﮐﻪ ‪ ٦‬ﻓﻮت ﺑﻮد (ﻓﻮت ﮐﺎهﺶ ﯾﺎﺑﺪ آﯾﺎ اﻧﺴﺪاد در ﻣﻘﻄﻊ ‪B‬‬

‫‪ir‬‬
‫رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ در ﻣﺜﺎل ‪ ٩.٢‬ﺣﺴﺎب ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای ‪ yA = ٢٫ ٥ f t‬ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ‪ EA = ٢٫ ٥٦ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون‬
‫هﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮﺟﻮد در ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٢٫ ٥٦ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ = ‪qB = ٦٠٤‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪ ١٥ cf s/f t‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ycB = [(١٥٫ ٠)٢ /٣٢٫ ٢]١/٣ = ١٫ ٩١ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ اﺳﺖ ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ (EB )min = (٣/٢)ycB = ٢٫ ٨٧ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻣﻘﺪاری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون هﯿﭻ ﺗﻐﯿﯿﺮی در ﺟﺮﯾﺎن وﺟﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﻧﺴﺪاد رخ ﻣﯽ‬
‫دهﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﻮد‪،‬ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ اﯾﻦ‬

‫‪٢٫ ٨٧ = yAadj +‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﻪ هﻤﺎن روش ﻣﺜﺎل ‪ ٩.٢‬ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮﺟﻮد ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺲ‬
‫ﻣﯽ زﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ‪ ٢٫ ٨٧ f t‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪qA = ٦٠/١٢ = ٥ cf s/f t‬‬

‫‪(٥)٢‬‬
‫و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٥.٢‬دارﯾﻢ‬

‫‪٢(٣٢٫ ٢)(yAadj )٢‬‬

‫‪ww‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ yAadj = ٢٫ ٨٢ f t‬را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪ .‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ٠٫ ٤٠ f t‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻋﻤﻖ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٢٫ ٨٢ f t‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻋﻤﻖ ‪ ١٫ ٩١ f t‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﻖ در ‪D‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮑﯽ از ﻋﻤﻘﻬﺎی ‪ ٠٫ ٤٠ f t‬ﯾﺎ ‪ ٢٫ ٨٢ f t‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ ٤‬ﺧﻮاهﯿﻢ دﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ اﯾﻦ ﻣﺜﺎل در ﺷﮑﻞ ‪ ١٩.٢‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫‪٣.٢‬‬

‫‪://w‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪١.٣.٢‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻘﺎی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم را در ﻓﺼﻞ ‪ ١‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﯾﻢ ) ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥٣.١‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺿﺮﯾﺐ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ‪،β = ١٫ ٠‬‬
‫ﺑﺮای ﺳﺎدﮔﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ راﺑﻄﻪ را ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ U‬و ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ D‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪Q٢‬‬ ‫‪Ff‬‬ ‫‪Fe‬‬ ‫‪AD + AU‬‬ ‫‪Q٢‬‬
‫‪http‬‬

‫‪+ YCU AU‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+ ∆xS٠‬‬ ‫=‬ ‫‪+ YCD AD‬‬ ‫)‪(١٨.٢‬‬
‫‪gAU‬‬ ‫‪γ‬‬ ‫‪γ‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪gAD‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ Q‬دﺑﯽ‪ YC ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﺳﻄﺢ آب ﺗﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن‪ A ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن‪ g ،‬ﺷﺘﺎب ﺛﻘﻞ‪Ff ،‬‬
‫ﻧﯿﺮوی ﻣﻘﺎوم اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن‪ Fe ،‬ﺟﻤﻊ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوهﺎی ﺧﺎرﺟﯽ ) ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از ﻧﯿﺮوهﺎی ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ‪ ،‬اﺻﻄﻄﮑﺎک‬
‫و ﮔﺮاﻧﺶ( ﮐﻪ ﻓﺮض ﺷﺪﻩ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن اﺛﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ γ ،‬وزن ﻣﺨﺼﻮص آب‪ ∆x ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ‪ ،‬و ‪S٠‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﻃﻮﻟﯽ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪ γ(∆x)(S٠ )(AD + AU )/٢ ،‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ اﻟﻤﺎن وزن آب ﺑﯿﻦ دو‬
‫ﻣﻘﻄﻊ در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ )‪ (γYC A‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﻧﯿﺮوی ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ و ‪γQ٢ /gA = ρQV‬‬
‫ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٢٠.٢‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ راﺑﻄﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١٢.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ٥.٢‬دارای ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﺎ ﻋﺮض ‪ ١٠‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻧﯿﺮوهﺎی‬
‫اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ و اﻟﻤﺎن وزن در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺎﭼﯿﺰ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار و ﺟﻬﺖ ﻧﯿﺮوی وارد ﺑﺮ ﺳﺮرﯾﺰ از ﻃﺮف ﺟﺮﯾﺎن را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪٤٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٩.٢‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻣﺜﺎل ‪١١.٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٠.٢‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٤٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢١.٢‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫(‬
‫‪Q٢‬‬
‫)‬
‫‪Ff‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ راﺑﻄﻪ ‪ ١٨.٢‬را ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺳﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫(‬
‫‪Q٢‬‬
‫)‬
‫‪-‬‬

‫‪+ YCU AU‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪+ YCD AD‬‬

‫‪gAU‬‬ ‫‪γ‬‬ ‫‪gAD‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﯾﺎ‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪(١٢٠)٢‬‬ ‫‪Ff‬‬ ‫‪(١٢٠)٢‬‬
‫‪+ ٢ × ٤ × ١٠ −‬‬ ‫=‬ ‫‪+ ٠٫ ٥ × ١ × ١٠‬‬
‫‪٣٢٫ ٢ × ٤ × ١٠‬‬ ‫‪٦٢٫ ٤‬‬ ‫‪٣٢٫ ٢ × ١ × ١٠‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮای ‪ Fe‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .Fe = ٢٥٨٧ ib‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺜﺒﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‬
‫‪://w‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﻓﺮض ﺷﺪﻩ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﯿﺮوی وارد ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن از ﻃﺮف ﺳﺮرﯾﺰ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ) ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﻬﺖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن( اﺳﺖ و ﻧﯿﺮوی وارد ﺷﺪﻩ ﺑﺮ ﺳﺮرﯾﺰ از ﻃﺮف ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٢٥٨٧‬ﭘﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﯾﺎﮔﺮام ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪٢.٣.٢‬‬

‫ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪http‬‬

‫‪Q٢‬‬
‫=‪M‬‬ ‫‪+ YC A‬‬ ‫)‪(١٩.٢‬‬
‫‪gA‬‬

‫و رﺳﻢ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﯾﮏ دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ‪ ١٤‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﯿﻔﯽ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢١.٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﯾﮏ ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ‬
‫دﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای دو ﻋﻤﻖ ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻋﻤﻖ ﮐﻪ ﺑﺎ ‪) y١‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ( و‬
‫‪ ) y٢‬زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ( در ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ‪ ،‬اﻋﻤﺎق ﻣﺰدوج ‪ ١٥‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ) هﻨﺪرﺳﻮن ‪ .(١٩٦٦‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻻزم‬
‫ﺑﺮای ﻋﺒﻮر ﯾﮏ دﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ از ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ در ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ رخ ﻣﯽ دهﺪ ) ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﺑﺨﺶ ‪ ١.٢‬را ﺑﯿﻨﯿﺪ(‪.‬‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﻤﻮدار ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﺷﺎﺧﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ دهﻨﺪﻩ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪specific momentum diagram١٤‬‬

‫‪١٥ conjugate‬‬ ‫‪depths‬‬

‫‪٤٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٢.٢‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١٣.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ‪ ٤.٢ ، ١.٢‬و ‪ ٦.٢‬دارای ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ ٦‬ﻓﻮت ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ = ‪m‬‬
‫‪ww‬‬
‫)‪ ٢(١V : ٢H‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و دﺑﯽ ‪ ٢٩٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ را از ﺧﻮدﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص را ﺑﺮای‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص را ﺑﺮای هﻤﯿﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ١٣٥‬و‬
‫‪ ٤٣٥‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ٢٩٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ در ﺟﺪول ‪ ٥.٢‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ y‬در ﺳﺘﻮن ‪ ١‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪ ١.٢‬ﺑﺮای ‪ A‬و ‪ AYC‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺘﻮن هﺎی ‪ ٢‬و ‪ ٣‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﻣﺎ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٩.٢‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺳﺘﻮن ‪ ٤‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮای دﺑﯽ هﺎی‬
‫‪://w‬‬

‫‪ ١٤٥‬و ‪ ٤٣٥‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٢.٢‬رﺳﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﺷﮑﻞ ‪ ٢٢.٢‬ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ٢٩٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٣‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ‪ ٤.٢ ، ١.٢‬و ‪ ٦.٢‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﯾﮏ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫‪ ١١٧٫ ٥٥ f t٣‬ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ )در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ( ﺗﺎ دﺑﯽ ‪ ٢٩٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﻋﺒﻮر ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ ﻧﻤﻮدارهﺎی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ دﺑﯽ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٢.٢‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١٤.٢‬ﻣﺠﺮای داﯾﺮﻩ ای ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ‪ ٢.٢‬و ‪ ٥.٢‬دارای ﻗﻄﺮ ‪ ٣٦‬اﯾﻨﭻ و دﺑﯽ ‪ ٣٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ را‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای دﺑﯽ هﺎی ‪ ١٠‬و ‪ ٢٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ را ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ٣٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ در ﺟﺪول ‪ ٦.٢‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ y‬در ﺳﺘﻮن ‪ ١‬ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ θ‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٢‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪ ١.٢‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از رواﺑﻂ دادﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل داﯾﺮﻩ ای در ﺟﺪول ‪ ١.٢‬ﺑﺮای ‪ A‬و ‪ AYC‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺘﻮن ‪ ٣‬و ‪ ٤‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٩.٢‬ﻣﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺳﺘﻮن ‪ ٥‬ﺑﺮای ‪ M‬را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮای دﺑﯽ هﺎی ‪ ١٠‬و ‪ ٢٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٣.٢‬رﺳﻢ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻧﻤﻮدارهﺎی ﺷﮑﻞ ‪ ٢٣.٢‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ٣٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪١٫ ٧٧ f t‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ‪ ٢.٢‬و ‪ ٥.٢‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ .‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ ٩٫ ٧٥ f t٣‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت‬
‫دﯾﮕﺮ ﯾﮏ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ٩٫ ٧٥ f t٣‬ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ دﺑﯽ ‪ ٣٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ از اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻧﻤﻮدارهﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﺑﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻤﻮدارهﺎی ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٢.٢‬اﺳﺖ‪ .‬روﻧﺪ ﺑﺮای‬
‫هﻤﻪ اﻧﻮاع ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٥٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫‪ir‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :٥.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬

‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٥١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺟﺪول ‪ :٦.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل داﯾﺮﻩ ای‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٣.٢‬ﻧﻤﻮدارهﺎی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل داﯾﺮﻩ ای‬

‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٥٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٤.٢‬ﺣﻞ ﻣﺜﺎل ‪١٥.٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١٥.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ٦.٢‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﻧﯿﺮوی وارد ﺷﺪﻩ از ﻃﺮف ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ روی ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ‬
‫‪ww‬‬
‫ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ A‬و ‪ B‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ای ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﻪ روض رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ روﺷﯽ ﮐﻪ در ﻣﺜﺎل ‪ ١٢.٢‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﭼﻮن‬
‫ﻣﺎ هﻢ اﮐﻨﻮن در ﻣﺜﺎل ‪ ١٣.٢‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮدﻩ اﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺎ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﯿﻢ از روش ﻧﯿﻤﻪ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ٢٩٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ‬
‫دوﺑﺎرﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٤.٢‬رﺳﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ‪ MA ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ yA = ٥٫ ٣٣ f t‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از ﺷﮑﻞ ‪ ٢٤.٢‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ ٢١٦‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﺑﺮای ‪ yB = ٤٫ ١٠ f t‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ MB = ١٤١ f t٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٨.٢‬و ﺑﺎ ﻓﺮض ‪ Ff ≈ ٠‬و ‪ S٠ ≈ ٠‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ‬
‫آورﯾﻢ‬

‫‪Fe‬‬
‫‪٢١٦ −‬‬ ‫‪= ١٤١‬‬
‫‪٦٢٫ ٤‬‬
‫‪http‬‬

‫ﭘﺲ ‪ .Fe = ٦٢٫ ٤(٢١٦ − ١٤١) = ٤٦٨٠ lb‬اﯾﻦ ﻧﯿﺮوﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﺑﺮ روی ﺟﺮﯾﺎن ﺑﯿﻦ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬و ‪ B‬وارد ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺟﻬﺖ آن ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺮوی وارد ﺷﺪﻩ از ﻃﺮف ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار اﺳﺖ وﻟﯽ ﺟﻬﺖ آن در ﺟﻬﺖ ﻣﻮاﻓﻖ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﯾﺎﮔﺮام دﺑﯽ ﺑﺮای ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪٣.٣.٢‬‬

‫ﻧﻤﻮدارهﺎی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ راﺑﻄﻪ ‪ ١٩.٢‬ﺑﺮای ﯾﮏ دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﻤﻮدار هﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻋﻤﻖ ﺑﺎ دﺑﯽ ﺑﺮای ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫و رﺳﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٢٥.٢‬ﻧﻤﻮدارهﺎی دﺑﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺎ ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ ٦‬و ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ ‪ ٢‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدارهﺎی دﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ دﺑﯽ ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻤﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر دهﺪ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ای دارد ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن داراﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٥٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل‬

‫‪٥٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٥.٢‬ﻧﻤﻮدارهﺎی دﺑﯽ ﺑﺮای ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٦.٢‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬

‫ذوزﻧﻘﻪ ای ﮐﻪ ﻋﺮض ﮐﻒ آن ‪ ٦‬ﻓﻮت و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ آن ‪ ٢‬اﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ دﺑﯽ ‪ ١٤٥‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ را هﻤﺎن‬
‫ﻃﻮر ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ٢٥.٢‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﺑﯽ ‪ ١٤٥‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٢‬ﻓﻮت اﺳﺖ‬
‫و ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻨﺪ )ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﺪد ﻓﺮود( ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﯽ‬
‫‪http‬‬

‫ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺣﮑﻢ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص دادﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل دﺑﯽ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ را در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻋﺒﻮر ﻣﯽ‬
‫دهﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪٤.٣.٢‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺣﺎﻟﺖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﮐﺎﻧﺎل ﯾﺎ ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﻣﺮزی ﯾﺎ وﺟﻮد ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻋﻤﻖ از ﺣﺎﻟﺖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫هﻤﻮار از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮش‬
‫هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٢٦.٢‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﺴﯿﺎر درهﻢ و ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن داﺧﻠﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪﻩ و هﻤﺮاﻩ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ اﻓﺖ اﻧﺮژی اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ ،٢٦.٢‬ﺟﺮﯾﺎن در ﻋﻤﻖ ‪ yJ١‬درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﭘﺮش ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ و‬
‫در ﻋﻤﻖ ‪ yJ٢‬درﺳﺖ ﺑﻌﺪ از ﭘﺮش زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻏﻠﺐ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از دو ﻋﻤﻖ ‪ yJ١‬و ‪ ،yJ٢‬ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻧﯿﺎز‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ دﯾﮕﺮی را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ زﯾﺎد و ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم اس‪ ،‬ﻣﺎ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٥٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٧.٢‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و ﻧﻤﻮدارهﺎی اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص) ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﯿﺰ ‪ ٢٠٠١‬ﺑﺎ ﻣﺠﻮز‬
‫ﺟﺎن واﯾﻠﯽ و ﭘﺴﺮان(‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از راﺑﻄﻪ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻋﻤﻖ ﻣﺠﻬﻮل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ ‪ yJ١‬و‬

‫(‬
‫‪Q٢‬‬
‫‪+ YCJ١ AJ١‬‬
‫)‬
‫=‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ yJ٢‬ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ اﮔﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ اﻓﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﻟﻤﺎن وزن در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﺰ ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در ﻏﯿﺎب هﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺮوی ﺧﺎرﺟﯽ دﯾﮕﺮ ) ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از ﻧﯿﻮهﺎی ﻓﺸﺎری(‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ ،١٨.٢‬ﺑﺮای ﺣﺎﻟﺖ ﺷﮑﻞ ‪ ٢٦.٢‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬

‫(‬
‫‪Q٢‬‬
‫‪+ YCJ٢ AJ٢‬‬
‫)‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫)‪(٢٠.٢‬‬
‫‪gAJ١‬‬ ‫‪gAJ٢‬‬
‫‪ww‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺸﺎر در ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ yJ١‬و ‪ yJ٢‬هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﯿﺎد آوردن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص‬
‫) راﺑﻄﻪ ‪ (١٩.٢‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ راﺑﻄﻪ ‪ ٢٠.٢‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺳﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪MJ١ = MJ٢‬‬ ‫)‪(٢١.٢‬‬

‫راﺑﻄﻪ ‪ ٢١.٢‬ﺑﺮای هﺮ ﺷﮑﻞ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻋﻤﻖ ﻣﺠﻬﻮل اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬راﺑﻄﻪ اﻧﺮژی ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻓﺖ هﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٢٧.٢‬راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻋﻤﻖ‬
‫‪://w‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﭘﺮش‪ ،‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص و اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺮش‪ ،‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﺷﮑﻞ‪ hLJ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﻓﺖ هﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﭘﺮش‪ .‬ﺷﮑﻞ هﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﺒﻼ ﺗﻮﺳﻂ هﻨﺪرﺳﻮن )‪ (١٩٦٦‬و ﻣﺎﯾﺰ )‪ (٢٠٠١‬اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﯾﮏ ﺣﻞ ﺻﺮﯾﺢ ﺑﺮای راﺑﻄﻪ ‪ ٢١.٢‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬
‫در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪی آوردﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای اﻏﻠﺐ ﻣﻘﺎﻃﻊ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺣﻞ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﯾﮑﯽ از روﺷﻬﺎی ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻤﻮدارهﺎی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ هﺎی ‪ ٢٩.٢ ،٢٨.٢‬و ‪ ٣٠.٢‬ﺣﻞ هﺎی از ﭘﯿﺶ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎهﺎی ذوزﻧﻘﻪ ای‪ ،‬داﯾﺮﻩ ای‬
‫‪http‬‬

‫و ﻣﺜﻠﺜﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﯾﻦ ﭼﺎت هﺎ ﮐﺎﻣﻼ ﺳﺮ راﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﺷﮑﻞ ‪ ٢٩.٢‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف دﯾﮕﺮ‬
‫اﻧﻮاع ﻣﻘﺎﻃﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ داﯾﺮﻩ ای دارای اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻی ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻣﮑﺎن دارد ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫در ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ دارای ﺳﻄﺢ آزاد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﻓﻮق‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻗﺒﻞ از ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﺟﺮﯾﺎن ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺮ ﺑﻌﺪ از ﭘﺮش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٢٩.٢‬اﻣﮑﺎن رخ‬
‫‪ Q/(g ٠٫٥ d٢٫٥‬و ‪ ،yJ١ /d٠ = ٠٫ ٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از‬
‫دادن اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮای ‪٠ ) = ٠٫ ٢٥‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ ‪ .yJ٢ /d٠ = ٠٫ ٨‬ﭘﺲ ﺟﺮﯾﺎن دارای ﺳﻄﺢ آزاد ﭘﺲ از ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻋﻤﻖ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠٫ ٨‬ﺿﺮﺑﺪر ﻗﻄﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺮای هﻤﺎن دﺑﯽ اﮔﺮ ‪ ،yJ١ /d٠ = ٠٫ ٢‬ﺑﺎزدﯾﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٢٩.٢‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ‬
‫‪ yJ٢ /d٠‬ﺑﯿﺮون از ﭼﺎرت اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﺎﻧﺎل داﯾﺮهﺎی در ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺮ ﺟﺮﯾﺎن دارد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١٦.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﺜﺎل ‪ ١٥.٢‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻗﺒﻞ از ﭘﺮش ﺑﺮاﺑﺮ ‪ yJ١ = ٠٫ ٩ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﭘﺲ از ﭘﺮش را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪٥٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٨.٢‬ﭼﺎرت ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٩.٢‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل داﯾﺮﻩ ای‬

‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٥٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣٠.٢‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺜﻠﺜﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﺎ روﺷﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اوﻟﯿﻦ و دﻗﯿﻖ ﺗﺮﯾﻦ روش رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺎ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬
‫وﯾﮋﻩ‪ ،MJ١ ،‬را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪ ١.٢‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺮای ‪ A‬و ‪ AYC‬در‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ ١٩.٢‬دارﯾﻢ‬

‫‪Q٢‬‬ ‫‪y٢‬‬
‫= ‪MJ١‬‬ ‫)‪+ J١ (٢myJ١ + ٣b‬‬
‫‪g(b + myJ١ )yJ١‬‬ ‫‪٦‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪٢٩٠٢‬‬ ‫‪٠٫ ٩٢‬‬

‫= ‪MJ١‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪(٢ × ٢ × ٠٫ ٩ + ٣ × ٦) = ٣٧٥ f t٣‬‬
‫‪٣٢٫ ٢(٦ + ٢ × ٠٫ ٩) × ٠٫ ٩‬‬ ‫‪٦‬‬

‫ﺣﺎل ﭼﻮن ‪ MJ١ = MJ٢‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪http‬‬

‫‪٢٩٠٢‬‬ ‫‪y٢‬‬
‫= ‪٣٧٥‬‬ ‫)‪+ J٢ (٢ × ٢ × yJ٢ + ٣ × ٦‬‬
‫‪٣٢٫ ٢(٦ + ٢ × yJ٢ ) × yJ٢‬‬ ‫‪٦‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ ﺧﻄﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪.yJ٢ = ٦٫ ٨٥ f t ،‬‬

‫ﺑﻪ روش دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ دﺑﯽ ‪ ٢٩٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ‬
‫ﺛﺎﻧﯿﻪ‪ ،‬ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﻗﺒﻼ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٤.٢‬رﺳﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ‪y = yJ١ = ٠٫ ٩ f t‬‬
‫از ﺷﮑﻞ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .M = MJ١ = ٣٧٥ f t٣‬ﻋﻤﻖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ yJ٢ ،‬ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ از ﺷﮑﻞ در ﺣﺪود‬
‫‪ ٦٫ ٨٥ f t‬ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ از ﺷﮑﻞ ‪ ٢٨.٢‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﺣﻞ ﺳﺮﯾﻊ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪Qm١٫٥‬‬ ‫‪٢٩٠ × ٢١٫٥‬‬

‫=‬ ‫‪= ١٫ ٦٤‬‬
‫‪g ٠٫٥ d٢٫٥‬‬
‫‪٠‬‬ ‫‪٣٢٫ ٢٠٫٥ × ٦٢٫٥‬‬

‫‪٥٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫و‬

‫‪myJ١‬‬ ‫‪٢ × ٠٫ ٩‬‬

‫=‬ ‫‪= ٠٫ ٣‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪٦‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﺳﭙﺲ از ﺷﮑﻞ ‪ ٢٨.٢‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .(myJ٢ /b) = ٢٫ ٣‬ﭘﺲ = )‪yJ٢ = (٢٫ ٣)(٦٫ ٠)/(٢٫ ٠‬‬
‫‪ .٦٫ ٩ f t‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﺰدﯾﮏ و ﮐﻤﯽ ﻣﺘﻔﺎوت از روش رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻄﺎ در ﺧﻮاﻧﺪن اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ دﻗﺖ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﭼﺎرت ﺷﮑﻞ ‪ ٢٨.٢‬و روش رﯾﺎﺿﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ هﻢ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ از ﭼﺎرت اوﻟﯿﻦ ) و ﯾﮏ ﻣﻘﺪار‬
‫ﺧﻮب( ﻋﺪد در ﺣﻞ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‬ ‫‪٥.٣.٢‬‬

‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ راﺑﻄﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ) راﺑﻄﻪ ‪ (١٨.٢‬را ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ﺑﺮای واﺣﺪ ﻋﺮض ﺳﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ‬

‫(‬
‫‪q٢‬‬ ‫‪y٢‬‬
‫‪+ U‬‬
‫)‬
‫‪−‬‬
‫‪Ff‬‬
‫‪−‬‬
‫‪Fe‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮای ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ‪ A = by ،q = Q/b‬و ‪ YC = y/٢‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ دو ﻃﺮف راﺑﻄﻪ ‪ ١٨.٢‬را ﺑﺮ ‪b‬‬

‫‪+ ∆xS٠‬‬
‫‪yD + yU‬‬
‫=‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ و ﭘﺲ از ﺳﺎدﻩ ﺳﺎزی ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‬

‫(‬
‫‪q٢‬‬ ‫‪y٢‬‬
‫‪+ D‬‬
‫)‬
‫)‪(٢٢.٢‬‬
‫‪gyU‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪bγ‬‬ ‫‪bγ‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪gyD‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪ww‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ‪ Mr‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪q٢‬‬ ‫‪y٢‬‬
‫= ‪Mr‬‬ ‫‪+‬‬ ‫)‪(٢٣.٢‬‬
‫‪gy‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﺮای واﺣﺪ ﻋﺮض ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و دارای ﺑﻌﺪ ‪L٢‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ راﺑﻄﻪ ‪ ٢٣.٢‬ﺑﺮای ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ U‬و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ D‬و ﺟﺎﯾﮕﺬاری در راﺑﻄﻪ ‪ ،٢٢.٢‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫‪Ff‬‬ ‫‪Fe‬‬ ‫‪yD + yU‬‬

‫‪MrU −‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+ ∆xS٠‬‬ ‫‪= MrD‬‬ ‫)‪(٢٤.٢‬‬
‫‪bγ‬‬ ‫‪bγ‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮدار هﺎی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﺗﻐﯿﯿﺮ ‪ y‬ﺑﺎ ‪Mr‬ﺑﺮای ‪ q‬ﺛﺎﺑﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮدارهﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ راﺑﻄﻪ ‪ ٢٣.٢‬هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٣١.٢‬ﻧﻤﻮدارهﺎی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ q‬را‬
‫‪http‬‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬روال ﮐﺎر ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﯾﻦ ﻧﻤﻮدارهﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺜﺎل ‪ ١٣.٢‬اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺮای ﯾﮏ ‪ q‬ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ y‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ Mr‬را از راﺑﻄﻪ ‪ ٢٣.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ آﻣﺎدﻩ ﮐﺮدن ﻧﻤﻮدارهﺎی‬
‫دﺑﯽ ﺑﺮای ‪ Mr‬ﺛﺎﺑﺖ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ وﻟﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻤﻮدارهﺎﯾﯽ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺤﺪودی دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اهﻤﯿﺖ دارد ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ رواﺑﻂ ‪ ٢٢.٢‬و ‪ ،٢٤.٢‬ﺗﻨﻬﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ‪ b‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ U‬و‬
‫‪ D‬ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ ) و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ q‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ( ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻋﺮض هﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫رواﺑﻂ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٧.٢‬ﻣﺜﺎل ‪ ١٢.٢‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺳﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ دوﺑﺎرﻩ اﻧﺠﺎم دهﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﭼﻮن ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ‪ ١٠‬ﻓﻮت ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢٢.٢‬در اﯾﻦ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک و اﻟﻤﺎن وزن در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺎﭼﯿﺰ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ = ‪q = Q/b‬‬
‫‪ ١٢٠/١٠ = ١٢ cf s/f t‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ راﺑﻄﻪ ‪ ٢٢.٢‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﻢ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٥٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣١.٢‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای ‪q = ٥, ١٠, ١٥ cf s/f t‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪q٢‬‬ ‫‪y٢‬‬ ‫‪Fe‬‬ ‫‪q٢‬‬ ‫‪y٢‬‬
‫‪+ ١‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪+ ٢‬‬
‫‪gy١‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪bγ‬‬ ‫‪gy٢‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪://w‬‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪١٢٢‬‬ ‫‪٤٢‬‬ ‫‪Fe‬‬ ‫‪١٢٢‬‬ ‫‪١٢‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪+‬‬
‫‪٣٢٫ ٢ × ٤‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪١٠ × ٦٢٫ ٤‬‬ ‫‪٣٢٫ ٢ × ١‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﻞ ﺑﺮای ‪ Fe‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .Fe = ٢٥٨٧ lb‬اﯾﻦ ﻧﯿﺮوی وارد ﺷﺪﻩ از ﺳﺮرﯾﺰ ﺑﺮ روی ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ و در‬
‫ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺮوی وارد ﺷﺪﻩ از ﻃﺮف ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ ﺳﺮرﯾﺰ ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار وﻟﯽ در ﺟﻬﺖ ﻣﻮاﻓﻖ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ از ﻧﻤﻮدار ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺎل ) اﮔﺮ ﻗﺒﻼ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و رﺳﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫‪http‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ (٣١.٢‬ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻤﻮدار ﺑﺎ ‪ ،q = ١٢ cf s/f t‬ﺑﺮای ‪ y١ = ٤ f t‬دارﯾﻢ‬
‫‪ Mr = ٩٫ ١٢ f t‬و ﺑﺮای ‪ y٢ = ١ f t‬دارﯾﻢ ‪ .Mr = ٤٫ ٩٧ f t‬ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﮐﺮدن از ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک و اﻟﻤﺎن ﭘﺰن‬
‫در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ ٢٤.٢‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫‪Fe‬‬
‫‪Mr١ −‬‬ ‫‪= Mr٢‬‬
‫‪bγ‬‬

‫ﯾﺎ‬

‫‪Fe‬‬
‫‪٩٫ ١٢ −‬‬ ‫‪= ٤٫ ٩٧‬‬
‫‪١٠ × ٦٢٫ ٤‬‬

‫‪٥٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺑﺎ ﺣﻞ ﺑﺮای ‪ Fe‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .Fe = ٢٥٩٠ lb‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺧﻄﺎ در ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻘﺎدﯾﺮ از ﻧﻤﻮدار‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٨.٢‬ﮐﺎﻧﻞ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻣﺜﺎل ‪ ٩.٢‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﻣﺜﺎل ﻣﻘﺪار ﻧﯿﺮوی وارد ﺷﺪﻩ از ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺘﯽ از دﯾﻮار ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬و ‪ B‬را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﺣﻞ ﭼﻮن ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢٢.٢‬در اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی آن از راﺑﻄﻪ‬
‫‪ ١٨.٢‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺬف ﻋﺒﺎرت هﺎی ﺷﺎﻣﻞ ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک و اﻟﻤﺎن ﻧﯿﺮوی وزن در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن‪،‬‬

‫‪ho.‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ ١٨.٢‬ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬و ‪ B‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪Q٢‬‬ ‫‪Ff‬‬ ‫‪Q٢‬‬
‫‪+ YCA AA‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪+ YCB AB‬‬
‫‪gAA‬‬ ‫‪γ‬‬ ‫‪gAB‬‬

‫(‬
‫‪٦٠٢‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪٣٢٫ ٢ × ١٢ × ٢٫ ٥‬‬
‫‪+‬‬
‫‪٢٫ ٥‬‬
‫‪٢‬‬
‫)‬
‫‪× ١٢ × ٢٫ ٥ −‬‬
‫‪Fe‬‬
‫‪٦٢٫ ٤‬‬
‫ﯾﺎ‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪٦٠٢‬‬ ‫‪٢٫ ٢٦‬‬
‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫‪× ٦ × ٢٫ ٢٦‬‬
‫‪٣٢٫ ٢ × ٦ × ٢٫ ٢٦‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺑﺎ ﺣﻞ ﺑﺮای ‪ Fe‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .Fe = ١١٠٢ lb‬ﻧﯿﺮو در ﺟﻬﺖ ﺧﻼف ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ از ﻧﻤﻮدارهﺎی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺜﺎل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫‪Fe‬‬
‫‪MA −‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪= MB‬‬
‫‪bγ‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ ،M = bMr‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪Fe‬‬
‫‪bA MrA −‬‬ ‫‪= bB MrB‬‬
‫‪γ‬‬
‫‪http‬‬

‫در اﯾﻨﺠﺎ ‪ bA = ١٢ f t‬و ‪ .bB = ٦ f t‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ qA = ٦٠/١٢ = ٥ cf s/f t ،‬و = ‪qB = ٦٠/٦‬‬
‫‪ ١٠ cf s/f t‬اﺳﺖ‪ .‬از ﺷﮑﻞ ‪ ،٣١.٢‬ﺑﺮای ‪ yA = ٢٫ ٥ f t‬و ‪ q = ٥ cf s/f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ = ‪MrA‬‬
‫‪ .٣٫ ٤٤ f t٢‬ﻧﯿﺰ ﺑﺮای ‪ yB = ٢٫ ٢٦ f t‬و ‪ q = ١٠ cf s/f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .MrB = ٣٫ ٩٣ f t٢‬ﺑﺎ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺬاری اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ دارﯾﻢ‬

‫‪Fe‬‬
‫‪١٢ × ٣٫ ٤٤ −‬‬ ‫‪= ٦ × ٣٫ ٩٣‬‬
‫‪٦٢٫ ٤‬‬

‫ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ ‪ .Fe = ١١٠٤ lb‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻄﺎهﺎی ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻘﺪاری ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٦٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‬ ‫‪٦.٣.٢‬‬

‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻠﯽ ﺷﺮح دادﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ راﺑﻄﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای واﺣﺪ ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ) راﺑﻄﻪ‪ (٢٢.٢‬اﯾﻦ راﺑﻄﻪ در ﻣﻮرد ﯾﮏ ﭘﺮش ﮐﻪ در هﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ رخ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ‬
‫ﮐﺎﻧﻞ اﻓﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ )‪ ،(S٠ = ٠‬ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ )‪ (Ff = ٠‬و هﯿﭻ ﻧﯿﺮوی ﺧﺎرﺟﯽ دﯾﮕﺮی ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻧﯿﺮوی ﻓﺸﺎر ی ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ )‪ ،(Fe = ٠‬راﺑﻄﻪ ‪ ٢٢.٢‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﺳﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪ir‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪q٢‬‬ ‫‪y٢‬‬ ‫‪q٢‬‬ ‫‪y٢‬‬
‫‪+ J١‬‬ ‫=‬ ‫‪+ J٢‬‬ ‫)‪(٢٥.٢‬‬
‫‪gyJ١‬‬ ‫‪gyJ٢‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ J١‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﭘﺮش و ‪ J٢‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮش اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ راﺑﻄﻪ‬
‫‪ ٢٥.٢‬را ﻣﺮﺗﺐ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‬

‫√(‬ ‫)‬
‫‪yJ١‬‬
‫‪yJ٢‬‬ ‫=‬
‫‪٢‬‬

‫√(‬
‫‪٢‬‬

‫‪.bib‬‬
‫‪١ + ٨FrJ١ − ١‬‬

‫)‬
‫)‪(٢٦.٢‬‬

‫و‬

‫‪yJ٢‬‬
‫= ‪yJ١‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪١ + ٨FrJ٢‬‬ ‫‪−١‬‬ ‫)‪(٢٧.٢‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪ww‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ ٢٦.٢‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻤﻖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮش در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ اوﻟﯿﻪ ﭘﺮش ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮش ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻤﻖ ﭘﺮش در ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢٧.٢‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﯾﺎدآوری ﮐﻨﯿﻢ در رواﺑﻂ ‪ ٢٦.٢‬و ‪ Fr ،٢٧.٢‬ﻋﺪد ﻓﺮود اﺳﺖ و ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ‬
‫‪ ٢.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﺑﺎﻻ دﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از راﺑﻄﻪ اﻧﺮژی‬
‫ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻓﺖ هﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺮش ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪q٢‬‬ ‫‪q٢‬‬
‫‪hLJ‬‬ ‫‪= yJ١ +‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪− yJ٢ +‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫)‪(٢٨.٢‬‬
‫‪٢gyJ١‬‬ ‫‪٢gyJ٢‬‬

‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﻮد‬

‫‪http‬‬

‫) ‪(yJ٢ − yJ١‬‬
‫‪٣‬‬
‫= ‪hLJ‬‬ ‫)‪(٢٩.٢‬‬
‫‪٤yJ١ yJ٢‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٩.٢‬ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ٣٢.٢‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ اﻓﻘﯽ اﺳﺖ و دﺑﯽ ‪ q = ١٠ cf s/f t‬را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ‬
‫دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﻻدﺳﺖ درﯾﭽﻪ ‪ ٥‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﭘﺮش در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ درﯾﭽﻪ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫در ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ B‬و ‪ D‬را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ و ﻣﯿﺰان اﻓﺖ هﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﭘﺮش را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ اﺑﺘﺪا ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬را ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ‪ .‬درﯾﭽﻪ ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن وارد در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﯿﺮو ﻣﺠﻬﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از راﺑﻄﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ yB‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ‪ q‬و ‪ yA‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬زﯾﺮا راﺑﻄﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای دو ﻣﺠﻬﻮل ‪ yB‬و ‪ Fe‬ﺣﻞ ﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫درﯾﭽﻪ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﮐﻨﯿﻢ و راﺑﻄﻪ اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪٦١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣٢.٢‬ﻣﺜﺎل ‪١٩.٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫[‬ ‫]‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪ww‬‬
‫‪q٢‬‬ ‫‪١٠٢‬‬ ‫‪q٢‬‬
‫‪yA +‬‬ ‫‪= ٥+‬‬ ‫‪= ٥٫ ٠٦ = yB +‬‬
‫‪٢gyA‬‬‫‪٢‬‬
‫‪٢ × ٣٢٫ ٢ × ٥٢‬‬ ‫‪٢gyB‬‬‫‪٢‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دو ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮای ‪ yB‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ؛ ‪ ٥٫ ٠ f t‬و ‪ .٠٥٩ f t‬اوﻟﯽ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‬
‫و دﯾﮕﺮی ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ ) در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﭘﺮش رخ‬
‫ﻧﻤﯽ داد(‪ .yB = ٠٫ ٥٩ f t ،‬ﺣﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢٦.٢‬ﻋﻤﻖ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ D‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا‬
‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﻋﺪد ﻓﺮود در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢.٢‬ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫‪١٠‬‬
‫√ = ‪FrB‬‬ ‫‪= ٣٫ ٨٩‬‬
‫‪٣٢٫ ٢ × ٠٫ ٥٩٣‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢٦.٢‬ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺑﻪ ﺟﺎی ‪ J١‬و ﻣﻘﻄﻊ ‪ D‬ﺑﻪ ﺟﺎی ‪ ،J٢‬دارﯾﻢ‬

‫√( ‪٠٫ ٥٩‬‬ ‫)‬

‫= ‪yD‬‬ ‫‪١ + ٨ × ٣٫ ٨٩٢ − ١ = ٢٫ ٩٦ f t‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢٩.٢‬دارﯾﻢ‬

‫)‪(٢٫ ٩٦ − ٠٫ ٥٩‬‬
‫‪٣‬‬
‫= ‪hLJ‬‬ ‫‪= ١٫ ٩١ f t‬‬
‫‪٤ × ٠٫ ٥٩ × ٢٫ ٩٦‬‬

‫اﻧﺴﺪاد و اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪٧.٣.٢‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻧﺴﺪاد از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ اﻧﺮژی را ﺑﺨﺶ ‪ ٥.٢.٢‬ﺑﺤﺚ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬اﺳﺎﺳﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن دارای ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻻزم‬
‫ﺑﺮای ﮔﺬراﻧﺪن دﺑﯽ ﻣﻌﯿﻦ از ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﺲ ﺑﺰﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺮژی ﻻزم را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورد‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٦٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬ ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻣﺜﺎل‬
‫‪ ١٠.٢‬ﺷﺮح دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮد را در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دهﺪ ﺗﺎ اﻧﺮژی ﻻزم ﺑﺮای ﮔﺬراﻧﺪن دﺑﯽ از ﻣﻘﻄﻊ‬
‫‪ B‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﻣﺎ از اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻧﺴﺪاد را از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ هﻢ اﮐﻨﻮن در ﺑﺨﺶ ‪ ٢.٣.٢‬دﯾﺪﻩ اﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫ﯾﮏ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻌﯿﻦ ﺑﺮای ﮔﺬراﻧﺪن ﯾﮏ دﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ از ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺸﺨﺺ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﮐﺎﻧﺎل در ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪١٦.٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺮای دﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ycB‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫‪ho.‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪Q٢‬‬
‫= ‪(MB )min‬‬ ‫‪+ YCB AB‬‬ ‫)‪(٣٠.٢‬‬
‫‪gAB‬‬ ‫‪c‬‬

‫ﮐﻪ زﯾﺮﻧﻮﯾﺲ ‪ c‬در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ دارد‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ ٣٠.٢‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫= ‪(MB )min‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪Q٢ bB ٢‬‬
‫‪y‬‬
‫‪gbB ycB ٢ cB‬‬

‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ و ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ،B‬ﻣﯽ ﺗﻮﺗﻨﯿﻢ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ راﺑﻄﻪ ‪ ٣١.٢‬را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‬
‫)‪(٣١.٢‬‬

‫ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬را ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ ﺗﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ آﯾﺎ اﻧﺴﺪاد رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ ١٨.٢‬ﺑﺎ ‪ Ff = ٠‬و ‪ S٠ = ٠‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‬
‫‪ww‬‬
‫‪Fe‬‬
‫‪(MA )min −‬‬ ‫‪= (MB )min‬‬ ‫)‪(٣٢.٢‬‬
‫‪γ‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ Fe‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوهﺎی ﺧﺎرﺟﯽ وارد ﺷﺪﻩ ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن از ﻃﺮف دﯾﻮارﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬و ‪ B‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﯿﺮوی ﺧﺎرﺟﯽ هﻤﯿﺸﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﮐﺮدن ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮان اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم را‬
‫ﺑﺮای ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻧﺴﺪاد ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺎ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ روش ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در ﻓﺼﻞ ‪ ٧‬هﻨﮕﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻧﺴﺪاد در ﺳﺎزﻩ هﺎی ﭘﻞ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫‪ ١.٢‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪ ٢.٢‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪ ٣.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪http‬‬

‫‪ ٤.٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪ ٥.٢‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‬
‫‪ ٦.٢‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‬
‫‪ ٧.٢‬آﯾﺎ ﻣﻘﯿﺎس ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ‬
‫‪ ٨.٢‬در ﻣﺜﺎل ‪٦.٢‬‬
‫‪ ٩.٢‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬
‫‪ ١٠.٢‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‬

‫‪٦٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٢‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٢‬اﺻﻞ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم‬

‫‪ ١١.٢‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﯿﻨﯿﺪ‬

‫‪ ١٢.٢‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪ ١٣.٢‬ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬

‫‪ ١٤.٢‬ﯾﮏ ﻣﺠﺮای ﻓﺎﺿﻼب‬

‫‪ir‬‬
‫‪ ١٥.٢‬ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬

‫‪ ١٦.٢‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬

‫‪ho.‬‬
‫‪ ١٧.٢‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‬

‫‪ ١٨.٢‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‬

‫‪ ١٩.٢‬راﻃﻪ‬

‫‪.bib‬‬ ‫‪ ٢٠.٢‬راﺑﻄﻪ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٦٤‬‬

 ‫ﻓﺼﻞ ‪٣‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫‪١‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن در هﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬
‫ﯾﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ‪ ٢‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺮﯾﺢ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻓﻘﻂ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﻨﺸﻮری ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ و در ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﺎدر اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ در ﻏﯿﺎب ﮐﻨﺘﺮل هﺎ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬
‫ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬رواﺑﻂ اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺣﺘﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻈﻢ در ﻏﯿﺎب ﺳﺎزﻩ هﺎی‬
‫هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﭘﺮوﺳﻪ هﺎی ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز‬
‫ﻧﻘﺶ ﻣﺤﻮری دارد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫‪١.٣‬‬

‫‪ww‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن ‪٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﯿﺮوهﺎی اﺻﻄﮑﺎک داﺧﻠﯽ و ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﯿﺮوهﺎی اﺻﻄﮑﺎک‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﺮزهﺎی ﮐﺎﻧﺎل وﺟﻮد دارﻧﺪ و هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ ١‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ در راﺑﻄﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﻧﯿﺮوهﺎی اﺻﻄﮑﺎک داﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺮادﯾﺎن هﺎی ﺳﺮﻋﺖ درون ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬راﺑﻄﻪ اﻧﺮژی‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ در ﻓﺼﻞ ‪ ١‬ﺷﺎﻣﻞ اﻓﺖ هﺎی اﻧﺮژی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺻﻄﮑﺎک داﺧﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬راﺣﺖ ﺗﺮ و ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن از ﻧﻈﺮ اﺻﻄﮑﺎک ﻣﺮزی ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺑﺨﺶ ‪ ٢.٦.١‬ﻣﺎ ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک ‪ ،Sf ،٤‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺮ واﺣﺪ وزن آب ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫‪://w‬‬

‫ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﻃﻮل ‪ ،∆X‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ A‬و ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺮ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬دارﯾﻢ‬

‫‪Ff‬‬
‫= ‪Sf‬‬ ‫)‪(١.٣‬‬
‫‪A∆Xγ‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ γ‬وزن ﻣﺨﻮص آب و ‪ Ff‬ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺮ روی ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺮ روی ﻣﺴﺎﺣﺖ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ‪ P ∆X‬ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ τ٠‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻨﺶ‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﺮﺷﯽ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ ١.٣‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪τ٠ P ∆X‬‬
‫= ‪Sf‬‬ ‫)‪(٢.٣‬‬
‫‪A∆Xγ‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ R = A/P‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺎن راﺑﻄﻪ ﺑﺮای ‪ Sf‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪τ٠‬‬
‫= ‪Sf‬‬ ‫)‪(٣.٣‬‬
‫‪γR‬‬
‫‪١ uniform‬‬ ‫‪flow‬‬
‫‪٢ normal‬‬ ‫‪flow‬‬
‫‪٣ flow resistance‬‬
‫‪٤ friction slope‬‬

‫‪٦٥‬‬
 ‫‪ .١.٣‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١.٣‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻی ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢.٣‬ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی ﻻﯾﻪ ای و درهﻢ‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬

‫راﺑﻄﻪ ‪ ٣.٣‬در ﻋﻤﻞ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﯿﺴﺖ وﻟﯽ راﺑﻄﻪ هﺎی ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﻧﯿﻤﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪا در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺧﻮاهﯿﻢ دﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی و ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫‪١.١.٣‬‬

‫‪http‬‬

‫ﻣﺮوری ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮای ﻓﻬﻢ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ زﺑﺮی ﻣﺮزی ﺑﺮ روی ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺎل ﺑﺮ روی ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﺪ ﺗﺨﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ذرات ﺳﯿﺎل در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺳﺎﮐﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ذردات ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ دارای ﻣﻘﺪاری ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮازی آن هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﺟﺎﻣﺪ ﯾﮓ ﮔﺮادﯾﺎن ﯾﺮﻋﺖ‬
‫ﻋﺮﺿﯽ ﺑﺮ روی ﺟﺮﯾﺎن اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ١.٣‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﻣﺮزی‪ τw ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﺎ ﮔﺮادﯾﺎن ﺳﺮﻋﺖ در ﺳﻄﺢ ﺻﻔﺤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺮآورد ﺷﻮد‬

‫‪dv‬‬
‫‪τw = µ‬‬ ‫)‪(٤.٣‬‬
‫‪dyw‬‬

‫اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ روی ﺻﻔﺤﻪ درهﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺑﺘﺪا ﻧﺰدﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ آرام ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ زود ﯾﮓ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی درهﻢ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢.٣‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٦٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .١.٣‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن‬

‫ﺿﺨﺎﻣﺖ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ درهﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮی رﺷﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺻﻔﺤﻪ‬
‫در ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی درهﻢ ‪ ،٥‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﮔﺮادﯾﺎن ﺳﺮﻋﺖ در ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﻧﺎزک ﮐﻪ زﯾﺮﻻﯾﻪ ﻟﺰﺟﺖ ‪ ٦‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫دﯾﻮارﻩ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮادﯾﺎن ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻨﺶ هﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ دﯾﻮارﻩ در ﺟﺮﯾﺎن درهﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن آرام ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ آب وارد ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل از ﯾﮏ ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ روی ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺨﺖ‪ ،‬ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺑﺘﺪا آرام ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫در هﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻨﮑﻪ ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی درهﻢ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻖ آب را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‬

‫‪ir‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬هﻨﻮز ﯾﮏ زﯾﺮ ﻻﯾﻪ ﻣﺮزی در ﻣﺠﺎورت ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل وﺟﻮد ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ ) ﭼﺎو ‪.(١٩٥٩‬‬
‫رﻓﺘﺎر هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ زﯾﺮ ﻻﯾﻪ ﻟﺰﺟﺖ و زﺑﺮی ﺳﻄﺢ ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬زﺑﺮی ﺳﻄﺢ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺗﻮﺳﻂ ارﺗﻔﺎع زﺑﺮی ‪ ،ks ،٧‬ﻣﻘﯿﺎس ﻃﻮﻟﯽ زﺑﺮی‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ‪٠٫ ٠٠١ f t ،ks‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺑﺮای ﺳﻄﻮح ﺻﺎف ﭘﻼﺳﺘﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﺳﯿﻤﺎن‪ ٠٫ ٠١ f t ،‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﺎﮐﯽ و ‪ ٠٫ ٠٢ f t‬ﺑﺮای ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻗﻠﻮﻩ‬
‫ﺳﻨﮕﯽ اﺳﺖ )‪ .(ASCE Task Force 1963‬اﯾﻢ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ ks‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ارﺗﻔﺎع واﻗﻌﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ زﺑﺮی ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻗﻄﺮ ﻣﻌﺎدل داﻧﻪ ﻣﺎﺳﻪ ای هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬زﺑﺮی ﺳﻄﺢ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻗﻠﻮﻩ ﺳﻨﮕﯽ ) ‪ ( ٠٫ ٠٢ f t‬ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ‬
‫زﺑﺮی ﺳﻄﺤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ داﻧﻪ هﺎی ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ ٠٫ ٠٢ f t‬ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ هﺎی ﺑﻌﺪ ﺧﻮاهﯿﻢ دﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺣﺎﻟﺖ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻻﯾﻪ ای ﯾﺎ درهﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺟﺮﯾﺎن درهﻢ را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ هﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺻﺎف‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ و ﮐﺎﻣﻼ‬

‫‪.bib‬‬ ‫درهﻢ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ زﺑﺮی ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل درون زﯾﺮﻻﯾﻪ ﻟﺰﺟﺖ دﻓﻦ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺟﺮﯾﺎن از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬
‫ﺻﺎف اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﺪد رﯾﻨﻮﻟﺪز‪ ،‬زﯾﺮﻻﯾﻪ ﻟﺰﺟﺖ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺟﺮﯾﺎن وارد ﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ زﺑﺮی از داﺧﻞ اﯾﻢ زﯾﺮ ﻻﯾﻪ ﺑﯿﺮوﻧﻤﯽ زﻧﻨﺪ‪ .‬در ﻋﺪد رﯾﻨﻮﻟﺪز ﺑﺰرﮔﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﺷﺪن ﺑﯿﺸﺘﺮ زﯾﺮﻻﯾﻪ ﻟﺰﺟﺖ‪،‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ زﺑﺮی ﺑﺮ روی رﻓﺘﺎر ﺟﺮﯾﺎن ﭼﯿﺮﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ هﻨﺪرﺳﻮن )‪ (١٩٦٦‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺻﺎف اﺳﺖ اﮔﺮ‬
‫‪ww‬‬
‫‪V∗ ks‬‬
‫‪<٤‬‬ ‫)‪(٥.٣‬‬
‫‪v‬‬

‫و اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ اﺳﺖ اﮔﺮ‬

‫‪://w‬‬

‫‪V∗ ks‬‬
‫<‪٤‬‬ ‫‪< ١٠٠‬‬ ‫)‪(٦.٣‬‬
‫‪v‬‬

‫و ﮐﺎﻣﻼ درهﻢ اﮔﺮ‬

‫‪V∗ ks‬‬
‫< ‪١٠٠‬‬ ‫)‪(٧.٣‬‬
‫‪http‬‬

‫‪v‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ ν = µ/ρ‬ﻟﺰﺟﺖ ﺳﯿﻨﻤﺎﺗﯿﮑﯽ آب اﺳﺖ و ∗‪ V‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫√‬
‫‪τ٠‬‬ ‫√‬
‫= ∗‪V‬‬ ‫‪= gRSf‬‬ ‫)‪(٨.٣‬‬
‫‪ρ‬‬

‫‪٥ turbulent‬‬
‫‪boundary layer‬‬
‫‪٦ viscous‬‬‫‪sublayer‬‬
‫‪٧ roughness height‬‬

‫‪٦٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .١.٣‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ دارﺳﯽ‪-‬وﯾﺴﺒﺎخ‬ ‫‪٢.١.٣‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ دارﺳﯽ‪-‬وﯾﺴﺒﺎخ در اﺻﻞ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن در ﻟﻮﻟﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ ) ﭼﺎو ‪ .( ١٩٥٩‬اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﺎ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ‪ d٠ ،‬ﺑﺎ ‪ ،٤R‬ﮐﻪ ‪ R‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ) .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻟﻮﻟﻪ‬
‫‪ P = πd٠ ،A = πd٢٠ /٤‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ (R = A/P = d٠ /٤‬راﺑﻄﻪ دارﺳﯽ‪-‬وﯾﺴﺒﺎخ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‬

‫‪ir‬‬
‫‪f V٢‬‬
‫= ‪Sf‬‬ ‫)‪(٩.٣‬‬
‫‪R ٨g‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪ f‬ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎک ‪ ٨‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻻﯾﻪ ای ‪ ،‬درهﻢ و از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺻﺎف‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﯾﺎ ﮐﺎﻣﻼ درهﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﯾﮏ ﭼﺎرت ﮐﻪ دﯾﺎﮔﺮام ﻣﻮدی ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان در ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺘﺎﺑﻬﺎی ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﺳﯿﺎﻻت ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎک ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ دﯾﺎﮔﺮام ﻣﻮدی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﮔﺰارش ﻧﺸﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬رواﺑﻂ ﻧﯿﻤﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎک وﺟﻮد دارد )هﻨﺪرﺳﻮن ‪.(١٩٦٦‬‬

‫‪.bib‬‬ ‫=‪f‬‬
‫‪٦٤‬‬
‫‪Re‬‬
‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن آرام‬

‫)‪(١٠.٣‬‬

‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﺻﺎف از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﺎ ‪Re < ١٠٠٠٠٠‬‬

‫‪٠٫ ٣١٦‬‬
‫‪ww‬‬
‫=‪f‬‬ ‫)‪(١١.٣‬‬
‫‪Re−٫٢٥‬‬

‫در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﺻﺎف از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﺎ ‪Re > ١٠٠٠٠٠‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪١‬‬ ‫‪٢٫ ٥‬‬
‫‪√ = −٢ log‬‬ ‫√‬ ‫)‪(١٢.٣‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪Re f‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪١‬‬ ‫‪ks‬‬ ‫‪٢٫ ٥‬‬
‫‪√ = −٢ log‬‬ ‫‪+‬‬ ‫√‬ ‫)‪(١٣.٣‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪١٢R Re f‬‬

‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻣﻼ درهﻢ‬

‫‪http‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪١‬‬ ‫‪ks‬‬
‫‪√ = −٢ log‬‬ ‫)‪(١٤.٣‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪١٢R‬‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﻓﺮﻣﻮل دارﺳﯽ‪-‬وﯾﺴﺒﺎخ ﺑﻌﻀﯽ اﺻﻮل ﺗﺌﻮرﯾﮏ دارد‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻪ ﻧﺪرت در ﻋﻤﻞ در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﯾﻦ رواﺑﻂ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ‪ f‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ روش ﮐﻮﺷﺶ و‬
‫ﺧﻄﺎ اﺳﺖ) ﻣﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ‪ R‬و ‪ Re‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ f‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ وﻟﯽ م ‪ R‬و ‪ Re‬ﺑﻪ ‪ f‬واﺑﺴﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ(‪ .‬وﻟﯽ اﯾﻦ رواﺑﻂ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت واﺿﺢ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﻟﺰﺟﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺎﮐﻢ در ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺮﯾﺎن در اﻋﺪاد رﯾﻨﻮﻟﺪز ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫زﺑﺮی ﺳﻄﺢ در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻣﻼ درهﻢ ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺮﯾﺎن اﺛﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺘﯽ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻣﻼ درهﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮ در ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﯿﺴﺖ؛ اﯾﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و هﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫زﺑﺮی ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫‪٨ friction‬‬ ‫‪factor‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٦٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .١.٣‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣.٣‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ‪ C‬ﺷﺰی و ‪ n‬ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺎ ‪R/Ks‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺰی‬ ‫‪٣.١.٣‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺷﺰی‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻬﻨﺪس ﻓﺮاﻧﺴﻮی‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮل زﯾﺮ را ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز درهﻢ در ﺳﺎل ‪ ١٧٦٩‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‬

‫√‬
‫‪V =C‬‬ ‫‪RSf‬‬ ‫)‪(١٥.٣‬‬

‫‪١‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪C‬ﺿﺮﯾﺐ ﺷﺰی )هﻨﺪرﺳﻮن‪ (١٩٦٦ ،‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺿﺮﯾﺐ دارای ﺑﻌﺪ ‪ L ٢ /T‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺰی‬
‫‪://w‬‬

‫ﺳﺎدﻩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺤﺪودی دارد زﯾﺮا ﺿﺮﯾﺐ ﺷﺰی ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن و هﻤﭽﻨﯿﻦ زﺑﺮی ﮐﺎﻧﺎل دارد‬
‫و ارزﯾﺎﺑﯽ آن ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﻮﺿﯿﺢ واﺑﺴﺘﮕﯽ ‪ C‬ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ راﺑﻄﻪ ﺷﺰی را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪V٢‬‬
‫= ‪Sf‬‬ ‫)‪(١٦.٣‬‬
‫‪RC ٢‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ راﺑﻄﻪ ‪ ٩.٣‬ﺑﺎ ‪ ١٦.٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﺑﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎک دارﺳﯽ‪-‬وﯾﺴﺒﺎخ‪ ،f ،‬و‬
‫ﺿﺮﯾﺐ ﺷﺰی ‪ C‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ وﺟﻮد دارد‬

‫‪C‬‬ ‫‪١‬‬
‫√= √‬ ‫)‪(١٧.٣‬‬
‫‪٨g‬‬ ‫‪f‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ رواﺑﻂ ‪ ١١.٣‬و ‪ ١٤.٣‬دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ‪ f‬در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ‪ C‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺑﺮای‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻣﻼ درهﻢ‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪C‬‬ ‫‪ks‬‬
‫‪√ = −٢ log‬‬ ‫)‪(١٨.٣‬‬
‫‪٨g‬‬ ‫‪١٢R‬‬

‫‪٦٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .١.٣‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺑﻪ وﺿﻮح‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ ﺷﺰی ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع زﺑﺮی‪ ،ks ،‬و ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪ R‬ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ‪ C‬ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪R/ks‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٣‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬ ‫‪٤.١.٣‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم راﺑﻄﻪ اﺳﺘﺮﯾﮑﻠﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻼﻣﻨﺖ )هﻨﺪرﺳﻮن ‪ (١٩٦٦‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮل در ﻋﻤﻞ ﮐﺎرﺑﺮد وﺳﯿﻌﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻣﻼ درهﻢ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪ho.‬‬
‫‪kn ٢/٣ ١/٢‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫‪R Sf‬‬
‫‪n‬‬

‫ﯾﺎ‬

‫‪.bib‬‬
‫=‪Q‬‬
‫‪kn‬‬
‫‪n‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪١/٢‬‬
‫‪AR /٣ Sf‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ kn = ١٫ ٠ m١/٣ /s = ١٫ ٤٩ f t١/٣ /s‬اﺳﺖ و ‪ n‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻞ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل‬
‫)‪(١٩.٣‬‬

‫دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﻋﺘﺒﺎر اﯾﻦ ﻓﺮض را ﺗﻮﺿﯿﺢ دهﯿﻢ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫‪ww‬‬
‫‪V ٢ n٢‬‬
‫= ‪Sf‬‬ ‫)‪(٢٠.٣‬‬
‫‪kn٢ R٤/٣‬‬

‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻣﻼ درهﻢ‪ ،‬از رواﺑﻂ ‪ ١٤.٣ ،٩.٣‬و ‪ ٢٠.٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‬

‫√‬
‫‪n ٨g‬‬ ‫‪(R/ks )١/٦‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪١/٦‬‬
‫=‬ ‫)‪(٢١.٣‬‬
‫‪kn ks‬‬ ‫)) ‪٢ log(١٢(R/ks‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ‪ kn ،g‬و ‪ks‬ﺛﺎﺑﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻋﺒﺎرت ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ‪ n‬ﻧﯿﺰ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٣‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢١.٣‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺎزدﯾﺪ از ﺷﮑﻞ‬
‫‪ ٣.٣‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ ‪ n‬ﺑﺎ ‪ R/ks‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ±٥٪‬ﺣﻮل ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در داﻣﻨﻪ‬
‫‪ ٤ < (R/ks ) < ٦٠٠‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل دادﻩ ﺷﺪﻩ در اﯾﻦ‬
‫داﻣﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎهﺪات ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﻦ )‪ ،(١٩٩٢‬هﺎﮔﺮ )‪ (٢٠٠١‬و اﺳﺘﻮرم )‪ (٢٠٠١‬ﻗﺒﻼ ﮔﺰارش ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮای‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﺧﺎﮐﯽ )‪(ks = ٠٫ ٠١ f t‬ﺑﺎ ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ ٥‬ﻓﻮت و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ‪ ،٣‬داﻣﻨﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻋﻤﻖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺣﺪود ‪ ٠٫ ٠٤ f t‬ﺗﺎ ‪ ١٦ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻓﺮض اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻣﻼ درهﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ٧.٣‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دهﺪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در واﻗﻊ ﺑﺮای اﻏﻠﺐ ﮐﺎرهﺎی ﻋﻤﻠﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز ﮐﺎﻣﻼ درهﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮﺑﯽ ﺛﺒﺖ و اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺎو )‪ ((١٩٥٩) Chow‬ﺟﺪول وﺳﯿﻌﯽ از ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬
‫‪ n‬ﺣﺪاﻗﻞ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮل و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮای ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺘﻨﻮع اراﺋﻪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول ﭼﺎو هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻧﭻ )‪،(١٩٨٥‬‬
‫اﺳﺘﻮرم )‪ (٢٠٠١‬و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ارﺗﺶ اﻣﺮﯾﮑﺎ )‪ (٢٠٠٢‬ﮔﺰارش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺰرﮔﺮهﻬﺎی ﻓﺪرال )ﭼﻨﻮ ﮐﺎﺗﺎن‪(١٩٨٨ ،‬‬
‫ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ ﺿﺮاﯾﺐ زﺑﺮی ﻟﯿﺴﺖ ﺷﺪﻩ در ﺟﺪول ‪ ١.٣‬اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎو‬
‫)‪ (١٩٥٩‬و هﻨﺪرﺳﻮن )‪ (١٩٦٦‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ در اﯾﻦ ﺟﺪول ﺑﺮای ﻋﻤﻖ هﺎی ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ ٢‬ﻓﻮت ﯾﺎ ‪ ٦٠‬ﺳﺎﻧﺘﯽ‬
‫ﻣﺘﺮ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮏ ‪ n‬ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺮای آﺑﺮاهﻪ هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮐﺎر ﺳﺎدﻩ ای ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ دادﻩ هﺎی ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﺑﺎ ﮐﺎﻟﯿﺒﺮﻩ ﮐﺮدن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﺎو )‪ ،(١٩٥٩‬ﺑﺎرﻧﺰ )‪ (١٩٦٧‬و اﺳﺘﻮرم )‪ (٢٠٠١‬ﻋﮑﺲ هﺎﯾﯽ از آﺑﺮاﻩ هﺎﯾﯽ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٧٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٢.٣‬رواﺑﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺟﺪول ‪ :١.٣‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ n‬ﮐﺎﻟﯿﺒﺮﻩ ﺷﺪﻩ اراﺋﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ٢.٣‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت آﺑﺮاﻩ هﺎی ﻣﻨﺘﺨﺐ ﮐﺎﻟﯿﺒﺮﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎرﻧﺰ )‪ (١٩٦٧‬را ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در آن ‪ d٥٠‬ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺼﺎﻟﺢ آﺑﺮاهﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻮوان )‪ (١٩٥٦‬ﯾﮏ‬
‫روش ﺑﺮای ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺮدن اﺛﺮ ﻧﺎﻣﻨﻈﻤﯽ ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﺷﮑﻞ و اﻧﺪازﻩ‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻊ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ و ﻧﮕﻬﺪاری در اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی‪ ،‬اراﺋﻪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ روش ﺑﻌﺪا ﺗﻮﺳﻂ آرﺳﻤﻨﺖ و اﺷﻨﺎﯾﺪر )‪ (١٩٨٩‬ﻣﺮور ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫رواﺑﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪٢.٣‬‬

‫‪ww‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در آن ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ و ﺳﺮﻋﺖ در هﺮ ﻣﻘﻄﻊ در ﻃﻮل‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬رواﺑﻂ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم و اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در ﻓﺼﻞ ‪ ١‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ ) رواﺑﻂ ‪ ٤٩.١‬و ‪ ٥٠.١‬را‬
‫ﺑﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ و ﻋﻤﻖ در ﻃﻮل ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ رواﺑﻂ ‪ ٤٩.١‬و ‪ ٥٠.١‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫‪Sf = S٠‬‬ ‫)‪(٢٢.٣‬‬

‫‪://w‬‬

‫و‬

‫‪Se = S٠‬‬ ‫)‪(٢٣.٣‬‬

‫ﺳﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در آن ‪ Sf‬ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک و ‪ Se‬ﺷﯿﺐ اﻧﺮژی اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ‪٦.٦.١‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﺤﺚ ﺷﺪ ‪Sf‬و ‪ Se‬ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻋﻤﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﺮدن هﺴﺘﻨﺪ و ﻋﺒﺎرت «ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک» ﺑﻪ هﺮ ﯾﮏ از آﻧﻬﺎ اﺷﺎرﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬در ﺑﺨﺶ ‪ ١.٢.٢‬ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ‪ Sf‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺷﯿﺐ ﺧﻂ ﺗﺮاز اﻧﺮژی اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻂ ﺗﺮاز اﻧﺮژی ﻣﻮازی ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آب ﻧﯿﺰ ﻣﻮازی ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‬
‫زﯾﺮا ﻋﻤﻖ آب و ﺳﺮﻋﺖ هﺮ دو ﺛﺎﺑﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری راﺑﻄﻪ ‪ ٢٢.٣‬در راﺑﻄﻪ ‪ ١.٣‬و ﺳﺎدﻩ ﺳﺎزی ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪Ff = γ (∆X) AS٠‬‬ ‫)‪(٢٤.٣‬‬

‫ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک اﺛﺮ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮ روی ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ از ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ ،∆X‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ A‬و‬
‫ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ S٠‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻤﺖ راﺳﺖ راﺑﻄﻪ اﻟﻤﺎن وزن آب ) ﻧﯿﺮوی ﮔﺮاﻧﺶ( در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬
‫وﻗﺘﯽ رخ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﻟﻤﺎن ﻧﯿﺮوی ﮔﺮاﻧﺶ در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻌﺎدل ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٧١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٣‬رواﺑﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺟﺪول ‪ :٢.٣‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺮای آﺑﺮو هﺎ و رودﺧﺎﻧﻪ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﯾﮏ ﺑﺎزدﯾﺪ ﮐﯿﻔﯽ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢٤.٣‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن هﻤﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ‪) A‬و‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ (y‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ‪ ،Ff‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ زﺑﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮ دارای ﻋﻤﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن هﻤﻪ ﻋﻮاﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ‪) A‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ (y‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ‪ S٠‬ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩ را در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز ﺑﯿﻦ رواﺑﻂ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺮﯾﺎن دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری‬
‫‪://w‬‬

‫راﺑﻄﻪ ‪ ٢٢.٣‬در راﺑﻄﻪ ‪ ،١٩.٣‬ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪kn ٢/٣ ١/٢‬‬

‫= ‪V‬‬ ‫‪R S٠‬‬ ‫)‪(٢٥.٣‬‬
‫‪n‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪http‬‬

‫‪kn‬‬
‫‪AR /٣ S٠/٢‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪١‬‬
‫=‪Q‬‬ ‫)‪(٢٦.٣‬‬
‫‪n‬‬

‫دو ﻧﻮع ﻣﺴﺄﻟﻪ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺮﻋﺖ و دﺑﯽ ﺑﺎ‬
‫داﻧﺴﺘﻦ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﺎدﻩ ﺑﺮای ﺣﻞ ﮐﺮدن اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺎ ‪ A‬و ‪R‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪ ١.١‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ ‪ V‬و ‪ Q‬را از رواﺑﻂ ‪ ٢٥.٣‬و ‪ ٢٦.٣‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﻮع دوم‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ زﯾﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﯾﮏ روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١.٣‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺘﻨﯽ ذوزﻧﻘﻪ ای دارای ﺷﯿﺐ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٠٩‬و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪ n = ٠٫ ٠١٣‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮض‬
‫ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ‪ b = ٢٫ ٥ m‬اﺳﺖ و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ ‪ ٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ و دﺑﯽ را هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎ ﻋﻤﻖ‬
‫‪١٫ ٨ m‬وﺟﻮد دارد را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٧٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٣.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬

‫ﺣﻞ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای از ﺟﺪول ‪ ١.١‬دارﯾﻢ‬

‫‪A = (b + my)y‬‬

‫‪ir‬‬
‫√‬
‫‪P = b + ٢y ١ + m٢‬‬

‫‪ho.‬‬
‫و‬

‫‪(b + my)y‬‬
‫=‪R‬‬ ‫√‬
‫‪b + ٢y ١ + m٢‬‬

‫‪.bib‬‬
‫‪A = [٢٫ ٥ + (٢٫ ٠)(١٫ ٨)](١٫ ٨) = ١٠٫ ٩٨ m٢‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل دادﻩ ﺷﺪﻩ‬

‫√‬
‫‪ww‬‬
‫‪P = ٢٫ ٥ + ٢(١٫ ٨) ١ + (٢٫ ٠)٢ = ١٠٫ ٥٥ m‬‬

‫‪١٠٫ ٩٨‬‬
‫=‪R‬‬ ‫‪= ١٫ ٠٤ m‬‬
‫‪١٠٫ ٥٥‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ در رواﺑﻂ ‪ ٢٥.٣‬و ‪ ٢٦.٣‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ kn = ١٫ ٠‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪١٫ ٠‬‬ ‫‪١/٢‬‬

‫‪(١٫ ٠٤) /٣ (٠٫ ٠٠٠٩) = ٢٫ ٣٧ m/s‬‬
‫‪٢‬‬
‫= ‪V‬‬
‫‪٠٫ ٠١٣‬‬
‫‪http‬‬

‫‪١٫ ٠‬‬ ‫‪١/٢‬‬

‫‪(١٠٫ ٩٨)(١٫ ٠٤) /٣ (٠٫ ٠٠٠٩) = ٢٦٫ ٠٠ m٣ /s‬‬
‫‪٢‬‬
‫=‪Q‬‬
‫‪٠٫ ٠١٣‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬ ‫‪٣.٣‬‬

‫ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ‪ ٩‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رواﺑﻂ ‪ ٢٥.٣‬و ‪ ٢٦.٣‬را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ‪ yn‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ اﻏﻠﺐ ﻧﯿﺎز‬
‫دارﯾﻢ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺎﻧﺎل ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی‬
‫ﻣﻨﺸﻮری ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﮐﺎﻧﺎل هﺎﯾﯽ رواﺑﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ در ﺟﺪول ‪ ١.١‬اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٩ normal‬‬ ‫‪depth‬‬

‫‪٧٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٤.٣‬ﭼﺎرت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ذوزﻧﻘﻪ ای و ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﯾﮏ ﺣﻞ ﺻﺮﯾﺢ ﺑﺮای راﺑﻄﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺜﻠﺜﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺜﻠﺜﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ ﯾﮑﺴﺎن در دو ﻃﺮف ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ رواﺑﻂ ‪ A‬و ‪ ) R‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ (y‬از ﺟﺪول ‪ ١.١‬را در راﺑﻄﻪ ‪ ٢٦.٣‬ﺟﺎﯾﮕﺬاری‬
‫ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‬

‫(‬ ‫√ ( ‪)٣/٨‬‬ ‫‪)١/٤‬‬

‫‪nQ‬‬ ‫‪٢ ١ + m٢‬‬
‫= ‪yn‬‬ ‫‪١/٢‬‬
‫)‪(٢٧.٣‬‬
‫‪kn S٠‬‬ ‫‪m٥/٨‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﺮای اﻏﻠﺐ دﯾﮕﺮ ﺷﮑﻞ هﺎی ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺻﺮﯾﺢ ﺑﺮای ‪ yn‬ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿﺴﺖ و روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﺮای‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ روش رﯾﺎﺿﯽ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬اﺑﺘﺪا راﺑﻄﻪ ‪ ٢٦.٣‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪nQ‬‬
‫= ‪AR /٣‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪١/٢‬‬
‫)‪(٢٨.٣‬‬
‫‪http‬‬

‫‪k n S٠‬‬

‫ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎی ﺳﻤﺖ راﺳﺖ راﺑﻄﻪ ‪ ٢٨.٣‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺳﻤﺖ ﭼﭗ راﺑﻄﻪ ﺳﭙﺲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺠﻬﻮل‪ yn ،‬ﺑﺎ‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪٢‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪ ١.١‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ‪ AR ٣ = A ٣ /P ٣‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای‬
‫ﺑﺎ ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ b‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ‪ m‬دادﻩ ﺷﺪﻩ راﺑﻄﻪ ‪ ٢٨.٣‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪٥/٣‬‬
‫] ‪[(b + myn ) yn‬‬ ‫‪nQ‬‬
‫[‬ ‫√‬ ‫= ‪]٢/٣‬‬ ‫‪١/٢‬‬
‫)‪(٢٩.٣‬‬
‫‪b + ٢yn ١ + m‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪k n S٠‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺠﻬﻮل در راﺑﻄﻪ ‪ yn ٢٩.٣‬اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺮای ‪ yn‬ﺿﻤﻨﯽ اﺳﺖ و ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺣﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎی آن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﺷﮑﻞ ‪ ،٤.٣‬ﮐﻪ ﺣﻞ از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪﻩ راﺑﻄﻪ ‪ ٢٩.٣‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ و‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٧٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٣.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬

‫ذوزﻧﻘﻪ ای را اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻮن روش ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻄﺎی ﺧﻮاﻧﺪن هﺴﺖ‪،‬ﺣﻞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ راﺑﻄﻪ‬
‫‪ ٢٩.٣‬ﺑﻪ روش رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬دﻗﯿﻖ ﺗﺮ از ﺟﻮاب ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ از روش ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ در ﺷﮑﻞ ‪ ٤.٣‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل داﯾﺮﻩ ای ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ d٠‬از ﺟﺪول ‪ ١.١‬دارﯾﻢ‬

‫‪١‬‬
‫=‪A‬‬ ‫‪(٢θ − sin ٢θ) d٢٠‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪٨‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪P = θd٠‬‬

‫و‬

‫(‬ ‫)‬
‫=‪R‬‬
‫‪A‬‬
‫‪P‬‬
‫=‬
‫‪١‬‬
‫‪٤‬‬
‫‪١−‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪sin ٢θ‬‬
‫‪٢θ‬‬
‫‪d٠‬‬

‫‪٢‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ AR ٣ = A ٣ /P ٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ راﺑﻄﻪ ‪ ٢٨.٣‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪٥/٣‬‬
‫])‪[(d٠/٨) (٢θ − sin ٢θ‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪nQ‬‬
‫‪٢/٣‬‬
‫=‬ ‫‪١/٢‬‬
‫)‪(٣٠.٣‬‬
‫‪ww‬‬
‫) ‪(θd٠‬‬ ‫‪k n S٠‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬

‫]‪θ = π − arccos [(yn −d٠/٢)/d٠/٢‬‬ ‫)‪(٣١.٣‬‬

‫‪://w‬‬

‫رواﺑﻂ ‪ ٣٠.٣‬و ‪ ٣١.٣‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﻤﻨﯽ ﺗﺎﺑﻊ ‪ yn‬هﺴﺘﻨﺪ و روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﺮای ﺣﻞ رﯾﺎﺿﯽ اﯾﻦ رواﺑﻂ ﻧﯿﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی آن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭼﺎرت اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ٥.٣‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را از روش ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دﻗﺖ ﻻزم هﺴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش ﺣﻞ رﯾﺎﺿﯽ ‪ ٣٠.٣‬و ‪ ٣١.٣‬ﺗﺮﺟﯿﺢ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٢.٣‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای دارای ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٠١‬و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪ n = ٠٫ ٠١٦‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺮض ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ‪ b = ٥٫ ٠ f t‬اﺳﺖ و ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ ‪ m = ٣‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫‪ Q = ١٣٦ cf s‬ﺑﺎﺷﺪ را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺎ اﺑﺘﺪا هﻤﻪ ی ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻌﻠﻮم را در راﺑﻄﻪ ‪ ٢٩.٣‬ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪٥/٣‬‬
‫] ‪[(٥٫ ٠ + ٣yn ) yn‬‬ ‫)‪(٠٫ ٠١٦) (١٣٦‬‬
‫[‬ ‫√‬ ‫= ‪]٢/٣‬‬ ‫‪١/٢‬‬
‫‪٥٫ ٠ + ٢yn ١ + ٣٢‬‬ ‫)‪(١٫ ٤٩) (٠٫ ٠٠٠١‬‬

‫ﯾﺎ‬

‫‪٥/٣‬‬
‫] ‪[(٥٫ ٠ + ٣yn ) yn‬‬
‫‪٢/٣‬‬
‫‪= ١٤٦‬‬
‫] ‪[٥٫ ٠ + ٦٫ ٣٢yn‬‬

‫‪٧٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٥.٣‬ﭼﺎرت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی داﯾﺮﻩ ای‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﻣﻘﺪار ‪ yn‬را ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٤٦‬ﺷﻮد را ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮای ‪ yn‬را اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ١٤٦‬ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﺟﺪول زﯾﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٤٫ ٤١ f t‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ روش دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ از ﺷﮑﻞ ‪ ٤.٣‬ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اول ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪nQ‬‬ ‫)‪(٠٫ ٠١٦) (١٣٦‬‬

‫=‬ ‫‪= ٢٫ ٠‬‬
‫‪http‬‬

‫‪١/٢ ٨‬‬ ‫‪١/٢‬‬ ‫‪٨/٣‬‬

‫‪k n S٠ b‬‬ ‫‪/٣‬‬ ‫)‪(١٫ ٤٩) (٠٫ ٠٠٠١) (٥٫ ٠‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﯾﻦ ﻣﻘﺪار و از ﺷﮑﻞ ‪ ٤.٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .yn /b = ٠٫ ٨٨‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ = )‪yn = (٠٫ ٨٨)(٥٫ ٠‬‬
‫‪.٤٫ ٤٠ f t‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٣.٣‬ﯾﮏ ﻣﺠﺮای داﯾﺮﻩ ای ﻓﺎﺿﻼب دارای ﻗﻄﺮ ‪ ،d٠ = ١٫ ٠ m‬ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٤‬و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬
‫‪ n = ٠٫ ٠١٣‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ دﺑﯽ ‪ Q = ١٫ ٣٣ m٣ /s‬ﺑﺎﺷﺪ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺎ اﺑﺘﺪا هﻤﻪ ی ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻌﻠﻮم را در راﺑﻄﻪ ‪ ٣٠.٣‬ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫[‬ ‫‪]٥/٣‬‬
‫)‪((١٫ ٠) /٨) (٢θ − sin ٢θ‬‬
‫‪٢‬‬
‫)‪(٠٫ ٠١٣) (١٫ ٣٣‬‬
‫‪٢/٣‬‬
‫=‬ ‫‪١/٢‬‬
‫])‪[θ (١٫ ٠‬‬ ‫)‪(١٫ ٠) (٠٫ ٠٠٤‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٧٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٤.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﭼﻤﻦ‬

‫ﯾﺎ‬

‫‪٥/٣‬‬
‫)‪(٢θ − sin ٢θ‬‬
‫‪= ٨٫ ٧٥‬‬
‫‪θ٢/٣‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری راﺑﻄﻪ ‪ ٣١.٣‬در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺮای ‪ θ‬و ‪ ،d٠ = ١٫ ٠‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪ho.‬‬
‫[ (‬ ‫]‬ ‫[‬ ‫‪])٥/٣‬‬
‫)‪−(١٫٠/٢‬‬ ‫)‪−(١٫٠/٢‬‬
‫)‪٢ π − arccos yn(١٫٠/٢‬‬ ‫)‪− sin ٢ π − arccos yn(١٫٠/٢‬‬
‫(‬ ‫‪)٢/٣‬‬ ‫‪= ٨٫ ٧٥‬‬
‫)‪yn −(١٫٠/٢‬‬
‫)‪π − arccos (١٫٠/٢‬‬

‫ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ‪ yn = ٠٫ ٧٣ m‬در اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﺻﺪق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١/٢‬‬
‫‪kn S٠ d٠‬‬
‫‪٨/٣‬‬
‫=‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺑﻪ روش دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﺷﮑﻞ ‪ ٥.٣‬ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪nQ‬‬ ‫)‪(٠٫ ٠١٣) (١٫ ٣٣‬‬

‫‪١/٢‬‬
‫)‪(١٫ ٠٠) (٠٫ ٠٠٤) (١٫ ٠‬‬
‫‪٨/٣‬‬
‫‪= ٠٫ ٢٧٣‬‬

‫ﺳﭙﺲ از ﺷﮑﻞ ‪ ٥.٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .yn /d٠ = ٠٫ ٧٣‬ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ‪yn = (٠٫ ٧٣)(١٫ ٠) = ٠٫ ٧٣ m‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٤.٣‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺜﻠﺜﯽ دارای ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ ‪ ، m = ٢٫ ٥‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪ n = ٠٫ ٠١٣‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ‬
‫‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل دﺑﯽ ‪ Q = ٩٥ cf s‬را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺻﺮﯾﺢ ) راﺑﻄﻪ ‪ (٢٧.٣‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل درﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺜﻠﺜﯽ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻌﻠﻮم در راﺑﻄﻪ ‪ ٢٧.٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫(‬ ‫√ ( ‪)٣/٨‬‬ ‫‪)١/٤‬‬

‫‪://w‬‬

‫‪nQ‬‬ ‫‪٢ ١ + m٢‬‬

‫‪yn‬‬ ‫=‬ ‫‪١/٢‬‬
‫‪k n S٠‬‬ ‫‪m٥/٨‬‬
‫√ (‬ ‫‪)١/٤‬‬
‫(‬ ‫‪)٣/٨ ٢ ١ + (٢٫ ٥)٢‬‬
‫)‪(٠٫ ٠١٣) (٩٥‬‬
‫=‬ ‫‪١/٢‬‬ ‫‪٥/٨‬‬
‫‪= ٢٫ ٧٥ ft‬‬
‫)‪(١٫ ٤٩) (٠٫ ٠٠٢‬‬ ‫)‪(٢٫ ٥‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﭼﻤﻦ‬ ‫‪٤.٣‬‬

‫ﻓﺮض ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺻﺪق ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ زا ﺟﺮﯾﺎن از ﺑﯿﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ ﺑﺮ روی ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﮐﻤﺘﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﮐﻞ ﺑﺮای ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪاری از ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻪ از ﺑﯿﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس دادﻩ هﺎی آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎهﯽ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﭼﻤﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﺷﻮ )ﭼﻦ وﮐﺎﺗﻦ‪(١٩٨٨ ،‬‬

‫‪١/٦‬‬
‫) ‪(RKv‬‬
‫=‪n‬‬ ‫[‬ ‫‪١٫٤‬‬ ‫]‬ ‫)‪(٣٢.٣‬‬
‫‪Cn + ١٩٫ ٩٧ log (RKv ) S٠٠٫٤‬‬

‫‪٧٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٤.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﭼﻤﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺟﺪول ‪ :٣.٣‬ﭘﭙﭙﭙﭙﭗ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ R‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ Kv ،‬ﺿﺮﯾﺐ ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ هﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ S٠ ،٣٫ ٢٨ m−١ = ١٫ ٠ f t−١‬ﺷﯿﺐ ﮐﻒ‬
‫و ‪ Cn‬ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺎﺧﯿﺮ در ﺟﺪول ‪ ٣.٣‬ﺑﺮای ﭘﻨﺞ ﮔﺮوﻩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﮐﻪ ﮔﻮﻧﻪ هﺎی ﻣﻌﻤﻮل‬
‫ﭼﻤﻦ ﮔﺮوﻩ ﺑﻨﺪی ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﭼﻤﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﭼﻤﻦ‬
‫ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺪول ‪ ٣.٣‬ﮐﻼس ‪ A‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ و ﮐﻼس ‪ E‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ درﺟﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻮﺷﯿﺪﻩ ﺑﺎ ﭼﻤﻦ ﯾﮏ روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪ .١‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ‪ yn‬را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﺪ‬
‫‪ A .٢‬و ‪ R‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪ ١.١‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪ n .٣‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ٣٢.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪ .٤‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ Q ٢٦.٣‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ Q‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ دﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ yn‬ﺣﺪس زدﻩ ﺻﺤﯿﺢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﻣﻘﺪار دﯾﮕﺮی ﺑﺮای ‪ yn‬اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٣‬ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب اوﻟﯿﻦ ﻣﻘﺪار ‪ yn‬روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ای ﺳﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آﮐﺎن و هﺎﮔﺮ )‪ (٢٠٠١‬اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻞ از ﭘﯿﺶ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای رواﺑﻂ ‪ ٢٦.٣‬و‪ ٣٢.٣‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ذوزﻧﻘﻪ ای در ﭘﺎراﻣﺘﺮهﺎی ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٧٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٤.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﭼﻤﻦ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٦.٣‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﭼﻤﻦ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪﻩ از اﯾﻦ ﺷﮑﻞ اﮔﺮ ‪ m = ٣‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺟﻮاب ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ از روش رﯾﺎﺿﯽ ﯾﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎ ﺧﻄﺎ در‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن(‪ .‬ﺷﮑﻞ ﺑﺮای ‪ m > ٣‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را ﮐﻤﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽ زﻧﺪ و ﺑﺮای ‪ m < ٣‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را ﮐﻤﯽ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٣‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ‪ α‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪Kv١٫٤ b١٫٤ S٠٠٤‬‬
‫‪α = Cn + ١٩٫ ٩٧ log‬‬ ‫)‪(٣٣.٣‬‬
‫‪m١٫٤‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٥.٣‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺎ ﭼﻤﻦ ﻗﻄﻊ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﻓﺎﻟﻮ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﺪاری ﺧﻮﺑﯽ دارد‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل داری ﻋﺮض‬
‫ﮐﻒ ‪ ٢‬ﻣﺘﺮ و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎری ‪ m = ٢٫ ٥‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪S٠ = ٠٫ ٠٠١‬اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل دﺑﯽ ‪ Q = ٠٫ ٨٥ m٣ /s‬را‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ اﺑﺘﺪا ﭼﻤﻦ ﻓﻄﻊ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﻓﺎﻟﻮ ﺑﻪ ﮐﻼس ‪ D‬در ﺟﺪول ‪ ٣.٣‬ﺗﻌﻠﻖ دارد و ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ Cn = ٣٤٫ ٦‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ kn = ١٫ ٠ m ٣ /s‬و ‪ Kv = ٣٫ ٢٨ m−١‬در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺘﺮﯾﮏ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻘﺪار ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪١‬‬

‫ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ‪ α‬را از راﺑﻄﻪ ‪ ٣٣.٣‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪http‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪Kv١٫٤ b١٫٤ S٠٠٤‬‬
‫‪α‬‬ ‫‪= Cn + ١٩٫ ٩٧ log‬‬
‫‪m١٫٤‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪١٫٤‬‬ ‫‪١٫٤‬‬ ‫‪٠٫٤‬‬
‫)‪(٣٫ ٢٨) (٢٫ ٠) (٠٫ ٠٠١‬‬
‫‪= ٣٤٫ ٦ + ١٩٫ ٩٧ log‬‬ ‫‪١٫٤‬‬ ‫‪= ٢٢٫ ٣‬‬
‫)‪(٢٫ ٥‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪١/٦‬‬ ‫‪١/٦‬‬ ‫‪٣/٢‬‬

‫‪QKv m٣/٢‬‬ ‫)‪(٠٫ ٨٥) (٣٫ ٢٨) (٢٫ ٥‬‬
‫‪١/٢‬‬
‫=‬ ‫‪١/٢‬‬ ‫‪٥/٢‬‬
‫‪= ٢٢٫ ٩‬‬
‫‪kn S٠ b٥/٢‬‬ ‫)‪(١٫ ٠) (٠٫ ٠٠١) (٢٫ ٠‬‬

‫‪٧٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٥.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻨﮕﻔﺮش‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺳﭙﺲ از ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺲ آورﯾﻢ ‪ myn /b = ٠٫ ٩٣‬و ‪.yn = (٠٫ ٩٣)(٢٫ ٠)/٢٫ ٥ = ٠٫ ٧٤ m‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭼﮏ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪ ١.١‬ﺑﺮای‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای دارﯾﻢ‬

‫‪ir‬‬
‫‪A = (b + my)y = [٢٫ ٠ + (٢٫ ٥)(٠٫ ٧٤)](٠٫ ٧٤) = ٢٫ ٨٥ m٢‬‬

‫√‬ ‫√‬

‫‪ho.‬‬
‫‪P = b + ٢y ١ + m٢ = ٢٫ ٠ + ٢(٠٫ ٧٤) ١ + (٢٫ ٥)٢ = ٥٫ ٩٩ m‬‬

‫ﺳﭙﺲ ‪ .R = A/P = (٢٫ ٨٥)/(٥٫ ٩٩) = ٠٫ ٤٨ m‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻌﻠﻮم در راﺑﻄﻪ ‪ ٣٣.٣‬دارﯾﻢ‬
‫‪١/٦‬‬
‫) ‪(RKv‬‬
‫= ‪n‬‬ ‫[‬ ‫‪١٫٤‬‬ ‫]‬
‫‪Cn + ١٩٫ ٩٧ log (RKv ) S٠٠٫٤‬‬

‫‪.bib‬‬
‫])‪[(٠٫ ٤٨) (٣٫ ٢٨‬‬
‫{‬
‫‪١/٦‬‬

‫‪١٫٤‬‬
‫)‪٣٤٫ ٦ + ١٩٫ ٩٧ log [(٠٫ ٤٨) (٣٫ ٢٨)] (٠٫ ٠٠١‬‬
‫‪٠٫٤ } = ٠٫ ٠٦٧‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢٦.٣‬دارﯾﻢ‬

‫‪kn‬‬ ‫‪١٫ ٠‬‬

‫‪ww‬‬
‫= ‪AR /٣ S٠/٢‬‬ ‫‪(٢٫ ٨٥)(٠٫ ٤٨) /٣ (٠٫ ٠٠١)٠٫٥ = ٠٫ ٨٢ m /s‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪٣‬‬
‫=‪Q‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪٠٫ ٠٦٧‬‬

‫دﺑﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﺘﻔﺎوت و اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ‪Q = ٠٫ ٨٥ m٣ /s‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل دﯾﮕﺮ‬
‫ﮐﻤﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ yn = ٠٫ ٧٤ m‬را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ‪ yn = ٠٫ ٧٥ m‬را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ و روال ﻗﺒﻠﯽ را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﯿﻢ‬
‫آﻧﮕﺎﻩ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ R = ٠٫ ٤٨ m‬و ‪ n = ٠٫ ٠٦٦‬و ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ‬
‫رﻓﺖ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٣‬ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل واﻗﻌﯽ ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻨﮕﻔﺮش‬ ‫‪٥.٣‬‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺘﻌﺪدی در ﻣﺠﻼت درﺑﺎرﻩ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ و اﻧﺪازﻩ ﺳﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ در ﭘﻮﺷﺶ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی‬
‫ﺳﻨﮕﻔﺮش ﮔﺰارش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺳﺎدﻩ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬

‫‪١/٦‬‬
‫) ‪n = Cm (Kv d٥٠‬‬ ‫)‪(٣٤.٣‬‬
‫‪http‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ Cm‬ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ‪ Kv ،‬ﺿﺮﯾﺐ ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ هﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٣٫ ٢٨ m−١ = ١٫ ٠ f t−١‬و ‪ d٥٠‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻨﮓ‪ .‬اﯾﻦ راﺑﻄﻪ اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﺮﯾﮑﻠﺮ ﺑﺎ ‪ Cm = ٠٫ ٠٣٤‬ﺑﺮای آﺑﺮاﻩ هﺎی ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻨﮕﺮﯾﺰﻩ ای‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ هﻨﺪرﺳﻮن ﮔﺰارش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )‪ .(١٩٦٦‬دﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ Cm‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪) ٠٫ ٠٣٩‬هﺎﮔﺮ‪(٢٠٠١،‬‬
‫و ‪) ٠٫ ٠٣٨‬ﻣﯿﻨﻮرد‪ (١٩٩١ ،‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﺎﻓﺘﻪ هﺎی ﺑﻼﺟﺖ و ﻣﮏ ﮐﻮﻧﺎﻏﯽ )‪ ،(١٩٨٥‬ﭼﻦ و ﮐﺎﺗﻦ )‪ (١٩٨٨‬راﺑﻄﻪ زﯾﺮ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‬

‫‪١/٦‬‬
‫)‪(Kv R‬‬
‫=‪n‬‬ ‫)‪(٣٥.٣‬‬
‫) ‪٨٫ ٦٠ + ١٩٫ ٩٨ log (R/d٥٠‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٨٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٥.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻨﮕﻔﺮش‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٧.٣‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺳﻨﮕﻔﺮش‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٧.٣‬ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ از اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ راﺑﻄﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮم راﺑﻄﻪ ‪ ٣٤.٣‬ﺑﺮای ‪ ٥٠٠ > R/d٠ > ٥٠‬ﺑﺎ ‪ Cm = ٠٫ ٠٤٥‬ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ Cm‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪﻩ ﻗﺒﻠﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ راﺑﻄﻪ ‪ ٣٥.٣‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﯾﻦ‬
‫راﺑﻄﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺎ ‪ R/d٠‬ﺑﺮای ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ‪ R/d٠‬را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ راﺑﻄﻪ ‪٣٥.٣‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ‪ R/d٠‬ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ آن‪ ،‬اﯾﻨﺠﺎ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ ٣٤.٣‬ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺮای ﯾﮏ اﻧﺪازﻩ ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‬
‫ﭘﺲ از ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ از راﺑﻄﻪ ‪ ،٣٤.٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از روﺷﻬﺎی ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﺑﺨﺶ ‪ ٣.٣‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻤﻖ‬
‫ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ راﺑﻄﻪ ‪ ٣٥.٣‬ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﯾﮏ روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﻻزم اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ .١‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ‪ yn‬را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﺪ‬

‫‪ A .٢‬و ‪ R‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ﺟﺪول ‪ ١.١‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫‪://w‬‬

‫‪ n .٣‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ٣٥.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫‪ .٤‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ Q ٢٦.٣‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ Q‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ دﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ yn‬ﺣﺪس زدﻩ ﺻﺤﯿﺢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﻣﻘﺪار دﯾﮕﺮی ﺑﺮای ‪ yn‬اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اوﻟﯿﻦ ﻣﻘﺪار اﻣﺘﺤﺎن ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ‪ yn‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ از اﯾﻦ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ واﻗﻌﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٦.٣‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﮐﻪ دارای ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ ٣‬ﻓﻮت و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ‪ ٣‬و ﺷﯿﺐ ﻃﻮﻟﯽ ‪ S٠ = ٠٫ ٠١‬اﺳﺖ دﺑﯽ‬
‫‪ ٤٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺑﺎ ‪ d٥٠ = ٠٫ ٥ f t‬ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ‬
‫ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ kn = ١٫ ٤٩ f t ٣ /s‬و ‪ Kv = ١٫ ٠ f t−١‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ‬
‫‪١‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮهﺎی ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٣‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪b‬‬ ‫‪٣٫ ٠‬‬

‫=‬ ‫‪= ٢٫ ٠‬‬
‫‪md٥٠‬‬ ‫)‪٣ (٠٫ ٥٠‬‬

‫و‬

‫‪٨١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٥.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻨﮕﻔﺮش‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٨.٣‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺳﻨﮕﻔﺮش‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪١/٦‬‬ ‫‪١/٦‬‬ ‫‪٣/٢‬‬
‫‪QKv m٣/٢‬‬ ‫)‪(٤٠٫ ٠) (١٫ ٠) (٣‬‬
‫‪١/٢‬‬
‫=‬ ‫‪١/٢‬‬ ‫‪٥/٢‬‬
‫‪= ٨٩٫ ٥‬‬
‫‪kn S٠ b٥/٢‬‬ ‫)‪(١٫ ٤٩) (٠٫ ٠١) (٣٫ ٠‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ‪ ،‬از ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٣‬ﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .(myn /b) = ١٫ ٩٠‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ = ‪yn‬‬
‫‪.(١٫ ٩٠)(٣٫ ٠)/٣ = ١٫ ٩٠ f t‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﮐﻨﻮن ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ‪ ١.١‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ذوزﻧﻘﻪ ای دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪A = (b + my)y = [٣٫ ٠ + (٣)(١٫ ٩٠)](١٫ ٩٠) = ١٦٫ ٥٣ f t٢‬‬

‫√‬ ‫√‬
‫‪P = b + ٢y ١ + m٢ = ٣٫ ٠ + ٢(١٫ ٩٠) ١ + (٣)٢ = ١٥٫ ٠٢ f t‬‬
‫‪http‬‬

‫و‬

‫‪R = A/P = ١٦٫ ٥٣/١٥٫ ٠٢ = ١٫ ١٠ f t‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪٣٥.٣‬‬

‫‪١/٦‬‬ ‫‪١/٦‬‬
‫)‪(Kv R‬‬ ‫])‪[(١٫ ٠) (١٫ ١٠‬‬
‫=‪n‬‬ ‫=‬ ‫‪= ٠٫ ٠٦٥٨‬‬
‫) ‪٨٫ ٦٠ + ١٩٫ ٩٨ log (R/d٥٠‬‬ ‫)‪٨٫ ٦٠ + ١٩٫ ٩٨ log (١٫ ١٠/٠٫ ٥٠‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٨٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٦.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺮﮐﺐ‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪٢٦.٣‬‬

‫‪kn‬‬ ‫‪١٫ ٤٩‬‬

‫= ‪AR /٣ S٠/٢‬‬ ‫‪(١٦٫ ٥٣)(١٫ ١٠) /٣ (٠٫ ٠١)٠٫٥ = ٣٩٫ ٩ cf s‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٢‬‬
‫=‪Q‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪٠٫ ٠٦٥٨‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ٣٩٫ ٩ cf s‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ ﻣﻘﺪار دادﻩ ﺷﺪﻩ‪ ٤٠٫ ٠ cf s ،‬ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ‪.yn = ١٫ ٩٠ f t‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺮﮐﺐ‬ ‫‪٦.٣‬‬
‫زﺑﺮی ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎی ﻣﺤﯿﻂ ﺧﯿﺲ ﺷﺪﻩ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮای‬
‫ﭘﻮﺷﺶ دﯾﻮارﻩ هﺎ و ﮐﻒ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل زهﮑﺸﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﯾﮏ ﻓﻠﻮم آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎهﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻒ ﻓﻠﺰی‬
‫و دﯾﻮارﻩ ﺷﯿﺸﻪ ای داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎﻧﺎل هﺎﯾﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺮﮐﺐ ‪ ١٠‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺤﯿﻂ‬

‫‪.bib‬‬
‫ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺮﮐﺐ دارای ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﺨﺘﻠﻒ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ در‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺮﮐﺐ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ‪ ،‬در آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺮﮐﺐ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ هﺴﺘﻨﺪ و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﻞ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭼﻨﺪﺟﺰﺋﯽ ‪ ١١‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و در ﺑﺨﺶ ‪ ٧.٣‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ‬
‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﻌﺎدل ‪ ١٢‬ﯾﺎ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺮﮐﺐ ‪ ١٣‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﺮﮐﺐ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎو )‪ (١٩٥٩‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﻌﺎدل‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬دو ﺗﺎ از اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎ اﯾﻨﺠﺎ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﮐﺪام از اﯾﻦ دو ﻓﺮﻣﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎﻧﺎل از ‪ N‬ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺠﺰا ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪ Pi‬ﻃﻮل ﻗﺴﻤﺖ ‪i‬ام و ‪ ni‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻗﺴﻤﺖ ‪i‬ام ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ هﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ هﺮ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺮاﺑﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫( ‪[ ∑N‬‬ ‫) ‪١٫٥‬‬
‫‪]٢/٣‬‬
‫‪i=١ Pi ni‬‬
‫= ‪ne‬‬ ‫‪∑N‬‬ ‫)‪(٣٦.٣‬‬
‫‪i=١ Pi‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ ne‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ‪ .‬راﺑﻄﻪ ‪ ٣٦.٣‬ﺑﻪ هﻮرﺗﻮن ﻧﺴﺒﺖ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﭼﺎو‪ .(١٩٥٩ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎ از‬
‫ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﮐﻞ ﻧﯿﺮو ﻣﻘﺎوم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻤﻊ ﻧﯿﺮوهﺎی ﻣﻘﺎوم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن روی ﻗﺴﻤﺖ‬
‫هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫∑[‬ ‫‪]١/٢‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪٢‬‬
‫) ‪i=١ (Pi ni‬‬
‫= ‪ne‬‬ ‫‪∑N‬‬
‫‪http‬‬

‫)‪(٣٧.٣‬‬
‫‪i=١ Pi‬‬

‫راﺑﻄﻪ ‪ ٣٧.٣‬ﺑﻪ اﯾﻨﺸﺘﯿﻦ و ﺑﻨﮑﺰ ﻧﺴﺒﺖ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﭼﺎو ‪ .(١٩٥٩‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاهﯿﻢ دﺑﯽ ﺑﺮای ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﺑﺘﺪا ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﻌﺎدل از رواﺑﻂ ‪ ٣٦.٣‬و ‪ ٣٧.٣‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺎ از ﻓﺮﻣﻮل‬
‫ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﺑﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ دﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻤﻖ ﻣﺤﻬﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﮏ روش ﮐﻮﺷﺶ و‬
‫ﺧﻄﺎ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٧.٣‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺮﮐﺐ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٣‬دارﯾﻢ‬

‫‪١٠ composite‬‬ ‫‪channel‬‬
‫‪١١ compound‬‬ ‫‪channels‬‬
‫‪١٢ equivalent roughness factor‬‬
‫‪١٣ composite roughness factor‬‬

‫‪٨٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺮﮐﺐ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٩.٣‬ﻣﺜﺎل ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺮﮐﺐ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪b = ٥ f t, B = ٣ f t, G = ٢ f t, n١ = ٠٫ ٠١٦, n٢ = ٠٫ ٠٢٠, n٣ = ٠٫ ٠٢٢, n٤ = ٠٫ ٠١٦‬‬
‫ﮐﺎﻧﺎل دارای ﺷﯿﺐ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٠٤‬اﺳﺖ‪ .‬دﺑﯽ را در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺟﺮﯾﺎن ‪ ٤٫ ٥ f t‬اﺳﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﺣﻞ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ دارﯾﻢ‬

‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪P١ = y = ٤٫ ٥ f t, P٢ = b = ٥ f t, P٣ = (B ٢ + G٢ ) ٢ = (٣٢ + ٢٢ ) ٢ = ٣٫ ٦١ f t‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪P٤ = y − G = ٤٫ ٥ − ٢ = ٢٫ ٥ f t‬‬

‫ﺣﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﻌﺎدل را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ از راﺑﻄﻪ ‪ ٣٧.٣‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺮﮐﺐ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫∑[‬ ‫‪]١/٢‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪٢‬‬
‫) ‪i=١ (Pi ni‬‬
‫‪ne‬‬ ‫=‬ ‫‪∑N‬‬
‫‪i=١ Pi‬‬
‫[‬ ‫‪]١/٢‬‬
‫‪٤٫ ٥(٠٫ ٠١٦)٢ + ٥(٠٫ ٠٢٠)٢ + ٣٫ ٦١(٠٫ ٠٢٢)٢ + ٢٫ ٥(٠٫ ٠١٦)٢‬‬
‫=‬ ‫‪= ٠٫ ٠١٩‬‬
‫‪٤٫ ٥ + ٥٫ ٠ + ٣٫ ٦١ + ٢٫ ٥‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺣﺎﻻ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪A = by + ٠٫ ٥(y + y − G)B = (٤٫ ٥)(٥٫ ٠)+)٫ ٥(٤٫ ٥ + ٢٫ ٥)٣ = ٣٣٫ ٠ f t٢‬‬

‫ﻣﺤﯿﻂ ﮐﻞ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪P = ٤٫ ٥ + ٥٫ ٠ + ٣٫ ٦١ + ٢٫ ٥٠ = ١٥٫ ٦١ f t.‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﮐﻞ ﻣﻘﻄﻊ‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪R = ٣٣٫ ٠/١٥٫ ٦١ = ٢٫ ١١ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ در راﺑﻄﻪ ‪،٢٦.٣‬‬

‫‪kn‬‬ ‫‪١٫ ٤٩‬‬

‫= ‪AR /٣ S٠/٢‬‬ ‫‪(٣٣٫ ٠)(٢٫ ١١) /٣ (٠٫ ٠٠٠٤)٠٫٥ = ٨٥٫ ٢ cf s‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٢‬‬
‫=‪Q‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪٠٫ ٠١٩‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٨٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٧.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :٤.٣‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ‪٨.٣‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٨.٣‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ دﺑﯽ ‪ ١٥٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ در اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﻌﺎدل را ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬زﯾﺮا ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻘﺪار ‪ P١‬و ‪ P٢‬را‬
‫ﺑﺪون داﻧﺴﺘﻦ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﺗﺎ از ﯾﮏ روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﯾﮏ‬
‫ﻣﻘﺪار آزﻣﺎﯾﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از آن ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﻌﺎدل را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ ٧.٣‬دﺑﯽ را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ دﺑﯽ ﮐﻪ از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﯿﺮون ﻣﯽ آﯾﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٥٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﯾﮏ ﻣﻘﺪار دﯾﮕﺮ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫ﺗﺎ دﺑﯽ ‪ ١٥٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ٤.٣‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮای ﻋﻤﻖ هﺎی ﻧﺮﻣﺎل آزﻣﺎﯾﺸﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮای اﯾﻢ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ yn = ٦٫ ٦٠ f t‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ‬ ‫‪٧.٣‬‬

‫‪ww‬‬
‫ﺑﺨﺶ هﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﻨﺸﻮری ﮐﻪ اﻧﺪازﻩ و ﺷﮑﻞ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺛﺎﺑﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷﮑﻞ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﻣﺴﯿﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ آن ﺧﯿﻠﯽ از ﻣﺠﺎری ﻃﺒﯿﻌﯽ ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫اﺻﻠﯽ و ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺳﯿﻼﺑﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ .١٠.٣‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ و ﻗﺴﻤﺖ ﺳﯿﻼﺑﯽ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻔﺎوت در ﻋﻤﻖ و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ اﺧﺘﻼف هﺎ را در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫ﺧﻮد در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﻨﯿﻢ ) راﺑﻄﻪ ‪(١٩.٣‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪١/٢‬‬
‫‪Q = KSf‬‬ ‫)‪(٣٨.٣‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ K‬ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫‪kn‬‬
‫‪AR /٣‬‬
‫‪٢‬‬
‫=‪K‬‬ ‫)‪(٣٩.٣‬‬
‫‪n‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ از ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ) ﻣﺜﻞ ﺑﺨﺶ ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ و دو ﺑﺨﺶ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﻼﺑﯽ ﺷﮑﻞ ‪ (١٠.٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺘﻘﺎل هﺮ ﺑﺨﺶ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪kn‬‬ ‫‪٢/٣‬‬
‫= ‪Ki‬‬ ‫‪Ai Ri‬‬ ‫)‪(٤٠.٣‬‬
‫‪ni‬‬

‫دﺑﯽ ﮐﻞ در ﻣﻘﻄﻊ ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻤﻊ دﺑﯽ هﺎی ﺑﺨﺶ هﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ‪ Sf‬ﺑﺮای هﻤﻪ ﺑﺨﺶ هﺎ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫اﺳﺖ ) ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ هﺪ اﻧﺮژی در ﻃﻮل ﺑﺨﺶ هﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ( ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫∑(‬ ‫‪) ١‬‬

‫‪/٢‬‬
‫=‪Q‬‬ ‫‪Ki Sf‬‬ ‫)‪(٤١.٣‬‬

‫‪٨٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٧.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٠.٣‬ﮐﺎﻧﺎل ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻤﺘﻪ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :١١.٣‬ﻣﺜﺎل ﮐﺎﻧﺎل ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻤﺘﻪ‬

‫‪.bib‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ ٤١.٣‬ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ و هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ راﺑﻄﻪ ‪ ٤١.٣‬را ﺑﺮای‬
‫‪ww‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ Sf = S٠‬ﺳﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫∑(‬ ‫)‬
‫‪Ki S٠/٢‬‬
‫‪١‬‬
‫=‪Q‬‬ ‫)‪(٤٢.٣‬‬

‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮای ﯾﮏ دﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﻋﻤﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٤٢.٣‬را ارﺿﺎء ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﺮﯾﺢ از راﺑﻄﻪ ‪ ٤٢.٣‬دﺑﯽ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ در اﻏﻠﺐ ﮐﺎﺑﺮدهﺎ ﻧﯿﺎز‬
‫‪://w‬‬

‫ﺧﻮاهﯿﻢ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﯾﮏ روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺳﻤﺖ‬
‫راﺳﺖ راﺑﻄﻪ ‪ ٤٢.٣‬را ﺑﺎ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﺮدن ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ دو ﻃﺮف ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻣﺤﺾ ﺑﻌﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ رخ دهﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﺗﻌﺪادی‬
‫از ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﻋﻤﻠﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺤﺪودﺳﺎزی دﺷﺖ ﺳﯿﻼﺑﯽ‪ .‬ﻣﺤﺪود ﺳﺎزی ‪ ) ١٤‬ﯾﺎ ﺑﺎرﯾﮏ ﮐﺮدن‬
‫دﺷﺖ ﺳﯿﻼﺑﯽ( ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻨﺪ ﺑﺮای ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎی ﺳﯿﻞ‪ ،‬ﺧﺎﮐﺮﯾﺰ در در دﺷﺖ ﺳﯿﻼﺑﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻨﺎ هﺎ‪،‬‬
‫رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎرﯾﮏ ﮐﺮدن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن اﺛﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﺳﺎزی ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ای ﻣﺠﺎز‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﯾﮏ ﺳﯿﻞ ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﻄﺢ آﺑﯽ ﮐﻪ در ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ ﻧﺸﻮد )روﺑﺮﺳﻮن‬
‫‪http‬‬

‫و هﻤﮑﺎران‪.(١٩٩٧ ،‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٩.٣‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﯾﮏ آﺑﺮاهﻬﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٣‬ﺗﻘﺮﯾﺐ زدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﯿﺐ ﮐﻒ‬
‫‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٠٩‬اﺳﺖ و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪ n = ٠٫ ٠٢٥‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ و ‪n = ٠٫ ٠٣٥‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺳﯿﻼﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ دﺑﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٥٧٠٠٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ اﺳﺖ ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ از روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻋﻤﻖ ‪ yn = ١٨ f t‬را اﻣﺘﺤﺎن‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮای ﻣﻘﻄﻊ ‪:١‬‬

‫‪A١ = (١٨ − ١٥)٢٠٠ = ٦٠٠ f t٢‬‬

‫‪١٤ encrouchment‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٨٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٧.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ‬

‫‪P١ = (١٨ − ١٥) + ٢٠٠ = ٢٠٣ f t‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪٦٠٠‬‬
‫= ‪R١‬‬ ‫‪= ٢٫ ٩٦ f t‬‬
‫‪٢٠٣‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪١٫ ٤٩‬‬
‫‪٦٠٠(٢٫ ٩٦) /٣ = ٥٢٦٦٠ cf s‬‬
‫‪٢‬‬
‫= ‪K١‬‬
‫‪٠٫ ٠٣٥‬‬

‫)‪A٢ = (١٨٠ + ٢٤٠‬‬

‫‪٢‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﭼﻮن ﻗﺴﻤﺖ ‪ ١‬و ‪ ٣‬ﺷﺒﯿﻪ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ هﻤﭽﻨﯿﻦ دارﯾﻢ ‪ .K٣ = ٥٢٦٦٠ cf s‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺴﻤﺖ ‪،٢‬‬

‫‪١٥‬‬
‫‪+ (٢٤٠)(١٨ − ١٥) = ٣٨٧٠ f t٢‬‬

‫√‬
‫‪ww‬‬
‫‪P٢ = ١٨٠ + ٢ ٣٠٢ + ١٥٢ = ٢٤٧ f t‬‬

‫‪٣٨٧٠‬‬
‫= ‪R٢‬‬ ‫‪= ١٥٫ ٦٧ f t‬‬
‫‪٢٤٧‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪١٫ ٤٩‬‬
‫‪٣٨٧٠(١٥٫ ٦٧) /٣ = ١٤٤٤٤٥٠ cf s‬‬
‫‪٢‬‬
‫= ‪K٢‬‬
‫‪٠٫ ٠٢٥‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﮐﻞ ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪http‬‬

‫∑‬
‫‪Ki = ٥٢٦٦٠ + ١٤٤٤٣٥٠ + ٥٢٦٦٠ = ١٥٤٩٦٧٠ cf s‬‬

‫و دﺑﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪Q = (١٥٤٩٦٧٠)(٠٫ ٠٠٠٩) /٢ = ٤٦٤٩٠ cf s‬‬

‫‪١‬‬

‫ﭼﻮن اﯾﻦ دﺑﯽ ﺑﺎ دﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ ‪ ٥٧٠٠٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﻣﺎ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ دﯾﮕﺮ را اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از هﻤﺎن روش ﻣﺎ ﺑﺮای ﻋﻤﻖ ‪ yn = ٢٢ f t‬دﺑﯽ ‪ ٧٥٠٠٠ cf s‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ و ﺑﺮای ‪yn = ١٩٫ ٥٨ f t‬‬
‫دﺑﯽ ‪ .Q = ٥٧٠٠٠ cf s‬ﭘﺲ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ‪.yn = ١٩٫ ٥٨ f t‬‬

‫‪٨٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٧.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٠.٣‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ‪ β‬و ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺮژی ‪ α‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ٩.٣‬را در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻧﺮﻣﺎل ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ در ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ ﻣﺎ ﺣﺴﺎب ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ‪ .yn = ١٩٫ ٥٨ f t‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ‪ ١‬و ‪ ٣‬دارﯾﻢ‬

‫‪A١ = A٣ = (١٩٫ ٥٨ − ١٥)(٢٠٠) = ٩١٦ f t٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪P١ = P٣ = (١٩٫ ٥٨ − ١٥) + ٢٠٠ = ٢٠٤٫ ٥٨ f t‬‬

‫‪R١ = R٣ = (٩١٦)/(٢٠٤٫ ٥٨) = ٤٫ ٤٨ f t‬‬

‫= ‪K١ = K٣‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪١٫ ٤٩‬‬
‫‪٠٫ ٠٣٥‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪(٩١٦)(٤٫ ٤٨) ٣ = ١٠٥٩٨٠ cf s‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮای ‪،S٠ = ٠٫ ٠٠٠٩‬‬

‫‪ww‬‬
‫‪١‬‬
‫‪Q١ = Q٣ = (١٠٥٩٨٠)(٠٫ ٠٠٠٩) ٢ = ٣١٨٠ cf s‬‬

‫‪V١ = V٣ = (٣١٨٠)/(٩١٦) = ٣٫ ٤٧ f ps‬‬

‫‪://w‬‬

‫ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ ‪ ٢‬دارﯾﻢ‬

‫‪١٥‬‬
‫)‪A٢ = (١٨٠ + ٢٤٠‬‬ ‫‪+ (٢٤٠)(١٩٫ ٥٨ − ١٥٫ ٠٠) = ٤٢٥٠ f t٢‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪http‬‬

‫√‬
‫‪P٢ = ١٨٠ + ٢ (٣٠)٢ + (١٥)٢ = ٢٤٧ f t‬‬

‫‪R٢ = (٤٢٥٠)/(٢٤٧) = ١٧٫ ٢٠ f t‬‬

‫‪١٫ ٤٩‬‬ ‫‪٢‬‬

‫= ‪K٢‬‬ ‫‪(٤٢٥٠)(١٧٫ ٢) ٣ = ١٦٨٧٩٠٠ cf s‬‬
‫‪٠٫ ٠٢٥‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٨٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٧.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ‬

‫‪١‬‬
‫‪Q٢ = (١٦٨٧٩٠٠)(٠٫ ٠٠٠٩) ٢ = ٥٠٦٤٠ cf s‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪V٢ = (٥٠٦٤٠)/(٤٢٥٠) = ١١٫ ٩١ f ps‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪Q = ٢(٣١٨٠)٥٠٦٤٠ = ٥٧٠٠٠ cf s‬‬

‫‪.bib‬‬
‫‪A = ٢(٩١٦) + ٤٢٥٠ = ٦٠٨٢ f t٢‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﻞ ﻣﻘﻄﻊ دارﯾﻢ‬
‫‪ww‬‬
‫‪V = (٥٧٠٠٠)/(٦٠٨٢) = ٩٫ ٣٧ f ps‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪١٥.١‬‬

‫‪V١٢ A١ + V٢٢ A٢ + V٣٢ A٣‬‬ ‫)‪(٣٫ ٤٧)٢ (٩١٦) + (١١٫ ٩١)٢ (٤٢٥٠) + (٣٫ ٤٧)٢ (٩١٦‬‬
‫=‪β‬‬ ‫=‬ ‫‪= ١٫ ١٧‬‬
‫‪V ٢A‬‬ ‫)‪(٩٫ ٣٧)٢ (٦٠٨٢‬‬
‫‪://w‬‬

‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪٢١.١‬‬

‫‪V١٣ A١ + V٢٣ A٢ + V٣٣ A٣‬‬ ‫)‪(٣٫ ٤٧)٣ (٩١٦) + (١١٫ ٩١)٣ (٤٢٥٠) + (٣٫ ٤٧)٣ (٩١٦‬‬
‫=‪α‬‬ ‫=‬ ‫‪= ١٫ ٤٥‬‬
‫‪V ٣A‬‬ ‫)‪(٩٫ ٣٧)٣ (٦٠٨٢‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١١.٣‬ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ٩.٣‬ﮐﺎهﺶ ﺧﻮاهﺪ ﯾﺎﻓﺖ؛ وﻟﯽ اﯾﻦ ﮐﺎهﺶ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯿﺶ از ‪ ١‬ﻓﻮت‬
‫در ارﺗﻔﺎع ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ٥٧٠٠٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺪود ﺳﺎزی ﺑﺮ روی ﯾﮏ ﻣﺴﯿﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﺑﺨﺶ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻩ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﺣﺪاﻗﻞ ﻋﺮض ‪B‬‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ١٢.٣‬را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﻋﻤﻖ ﻣﺠﺎز ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٩٫ ٥٨ + ١٫ ٠ = ٢٠٫ ٥٨ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ١٢.٣‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ‪ ١‬و‪،٣‬‬

‫)‪(B − ٢٤٠‬‬
‫)‪A١ = A٣ = (٢٠٫ ٥٨ − ١٥‬‬ ‫‪= ٢٫ ٧٩B − ٦٦٩٫ ٦‬‬
‫‪٢‬‬

‫‪٨٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٧.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٢.٣‬ﺷﮑﻞ ﻣﺜﺎل ‪١١.٣‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪P١ = P٣ = (٢٠٫ ٥٨ − ١٥) +‬‬
‫‪B − ٢٤٠‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪= ٠٫ ٥B − ١١٤٫ ٤٢‬‬

‫‪٢٫ ٧٩B − ٦٦٩٫ ٦‬‬

‫= ‪R١ = R٣‬‬
‫‪٠٫ ٥B − ١١٤٫ ٤٢‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪١٫ ٤٩ (٢٫ ٧٩B − ٦٦٩٫ ٦) ٣‬‬
‫= ‪K١ = K٣‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪٠٫ ٠٣٥ (٠٫ ٥B − ١١٤٫ ٤٢) ٣‬‬

‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺴﻤﺖ ‪،٢‬‬

‫‪://w‬‬

‫‪١٥‬‬
‫)‪A٢ = (١٨٠ + ٢٤٠‬‬ ‫‪+ (٢٤٠)(٢٠٫ ٥٨ − ١٥٫ ٠٠) = ٤٤٨٩ f t٢‬‬
‫‪٢‬‬

‫√‬
‫‪P٢ = ١٨٠ + ٢ (٣٠)٢ + (١٥)٢ = ٢٤٧ f t‬‬
‫‪http‬‬

‫‪R٢ = (٤٤٨٩)/(٢٤٧) = ١٨٫ ١٧ f t‬‬

‫‪١٫ ٤٩‬‬ ‫‪٢‬‬

‫= ‪K٢‬‬ ‫‪(٤٤٨٩)(١٨٫ ١٧) ٣ = ١٨٤٩٣٠٠ cf s‬‬
‫‪٠٫ ٠٢٥‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮای ﮐﻞ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٩٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪ .٧.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ‬

‫[‬ ‫]‬
‫∑(‬ ‫)‬ ‫‪١‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪١٫ ٤٩ (٢٫ ٧٩B − ٦٦٩٫ ٦) ٣‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪Ki‬‬ ‫)‪S٠ = (٢‬‬
‫‪٢‬‬
‫)‪٢ + ١٨٤٩٣٠٠ (٠٫ ٠٠٠٩‬‬
‫‪٢ = ٥٧٠٠٠‬‬
‫‪٠٫ ٠٣٥ (٠٫ ٥B − ١١٤٫ ٤٢) ٣‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﯾﺎ ﭘﺲ از ﺳﺎدﻩ ﺳﺎزی‬

‫‪٥‬‬
‫‪(٢٫ ٧٩B − ٦٦٩٫ ٦) ٣‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪٢٫ ٥٥٤‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪+ ٥٥٤٧٩ = ٥٧٠٠٠‬‬
‫‪(٠٫ ٥B − ١١٤٫ ٤٢) ٣‬‬

‫ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ‪.B = ٣١٤٫ ٥ f t = ٣١٥ f t‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬

‫‪.bib‬‬ ‫‪١.٣‬‬
‫‪٢.٣‬‬
‫‪٣.٣‬‬
‫‪٤.٣‬‬
‫‪٥.٣‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪٦.٣‬‬
‫‪٧.٣‬‬
‫‪٨.٣‬‬
‫‪٩.٣‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪١٠.٣‬‬
‫‪١١.٣‬‬
‫‪١٢.٣‬‬
‫‪١٣.٣‬‬
‫‪١٤.٣‬‬
‫‪http‬‬

‫‪١٥.٣‬‬
‫‪١٦.٣‬‬
‫‪١٧.٣‬‬
‫‪١٨.٣‬‬
‫‪١٩.٣‬‬
‫‪٢٠.٣‬‬
‫‪٢١.٣‬‬

‫‪٩١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٧.٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٣‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٣.٣‬ﺗﺒﻦ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬ ‫‪٢٢.٣‬‬

‫‪٢٣.٣‬‬

‫‪٢٤.٣‬‬
‫‪٢٥.٣‬‬

‫‪٢٦.٣‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪٢٧.٣‬‬

‫‪٢٨.٣‬‬
‫‪٢٩.٣‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٩٢‬‬

 ‫ﻓﺼﻞ ‪٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫‪.bib‬‬
‫ﯾﮏ ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن هﺮ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﻗﺮاری ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن و دﺑﯽ در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﯾﮏ ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ زﯾﺮ در اﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬
‫ﻣﺘﻌﺪد ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮرﯾﺰهﺎ و درﯾﭽﻪ هﺎ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن را ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺟﺮﯾﺎن دﯾﺪﻩ ﺷﻮد زﯾﺮا ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻣﺜﻞ راﺑﻄﻪ ‪ ٢٦.٣‬ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﻋﻤﻖ‪-‬دﺑﯽ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻏﯿﺎب‬
‫دﯾﮕﺮ ﮐﻨﺘﺮل هﺎ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯿﻞ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ دﯾﮕﺮ ﮐﻨﺘﺮل هﺎ در ﺻﻮرت وﺟﻮد‬
‫ﺟﺮﯾﺎن را از ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﯿﺮون ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﯿﻦ دو ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ‪ ١‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ اﺧﺘﺼﺎص دارد‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن رواﺑﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ ٩.٢‬ﮐﻪ هﺪ ﮐﻞ ‪ H‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﯾﺎد ﺑﯿﺎورﯾﺪ‬

‫‪V٢‬‬
‫‪H = zb + y +‬‬ ‫)‪(١.٤‬‬
‫‪٢g‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ zb‬ﺗﺮاز ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل‪ y ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ V ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ و ‪ g‬ﺷﺘﺎب ﮔﺮاﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ آوردن ﺗﻌﺮﯾﻒ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ دادﻩ ﺷﺪﻩ در راﺑﻄﻪ ‪ ١١.٢‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫‪V٢‬‬
‫‪E =y+‬‬ ‫)‪(٢.٤‬‬
‫‪٢g‬‬

‫راﺑﻄﻪ ّ‪ ١.٤‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﺷﻮد‬

‫‪http‬‬

‫‪H = zb + E‬‬ ‫)‪(٣.٤‬‬

‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ از دو ﻃﺮف راﺑﻄﻪ ‪ ٣.٤‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ x‬ﻣﺸﺘﻖ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‬

‫‪dH‬‬ ‫‪dzb‬‬ ‫‪dE‬‬

‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫)‪(٤.٤‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬

‫‪١ gradually-varied‬‬

‫‪٩٣‬‬
 ‫‪ .١.٤‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ x‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ در ﻃﻮل ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ Sf = −dH/dx ،‬و ‪ .S٠ = −dzb /dx‬ﺑﺎ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺬاری اﯾﻨﻬﺎ در راﺑﻄﻪ ‪ ٤.٤‬و ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎزی ﻣﺎ ﯾﮏ ﻓﺮم از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ‬
‫آورﯾﻢ‬

‫‪dE‬‬
‫‪= S٠ − Sf‬‬ ‫)‪(٥.٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪dx‬‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻓﺮم دﯾﮕﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ را ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‬

‫‪ho.‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪dE‬‬ ‫‪dy‬‬ ‫)‪d (V /٢g‬‬ ‫‪dy‬‬ ‫‪V dV‬‬ ‫‪dy‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪dV dy‬‬
‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫=‬ ‫‪+ +‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪g dx‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪dy dx‬‬
‫‪dy‬‬ ‫)‪V dy d (Q/A‬‬ ‫‪dy‬‬ ‫)‪V dy Qd (١/A‬‬
‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫=‬ ‫‪+‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪g dx dy‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪g dx‬‬ ‫‪dy‬‬

‫‪dy‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪ Q‬ﺑﺮاﺑﺮ دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ و ‪ A‬ﻣﺴﺎﺣﺖ اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﮑﺎری ﺑﯿﺸﺘﺮ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻋﺮض ﺳﻄﺢ آزاد‬
‫‪ ،T = dA/dy‬ﻋﻤﻖ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪ D = A/T‬و ﻋﺪد ﻓﺮود ‪ Fr = V /(gD)٠٫٥‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد ﺑﻪ‬

‫‪dE‬‬ ‫)‪dy Qd (١/A‬‬ ‫‪dy‬‬ ‫)‪V dy Q(dA/dy‬‬

‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪dy‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪g dx‬‬ ‫‪A٢‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪dy‬‬ ‫) ‪V dy Q(T‬‬ ‫‪dy‬‬ ‫‪V٢‬‬ ‫‪dy‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪١−‬‬ ‫) ‪(١ − Fr٢‬‬
‫‪ww‬‬
‫=‬ ‫‪٢‬‬
‫=‬ ‫=‬
‫‪dx‬‬ ‫‪g dx A‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪gD‬‬ ‫‪dx‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬

‫‪dE‬‬ ‫‪dy‬‬
‫=‬ ‫) ‪(١ − Fr٢‬‬ ‫)‪(٦.٤‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری راﺑﻄﻪ ‪ ٦.٤‬در ‪ ٥.٤‬و ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎزی ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪dy‬‬ ‫‪S٠ − Sf‬‬

‫=‬ ‫)‪(٧.٤‬‬
‫‪dx‬‬ ‫) ‪(١ − Fr٢‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪١.٤‬‬

‫ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز در ﺑﺤﺚ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺪرﯾﺠﯽ ﺑﻪ آرام‪ ،‬ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬اﻓﻘﯽ و ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮای ﯾﮏ دﺑﯽ‬
‫دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ ‪ ٢‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل‬
‫از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ ‪ ٣‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ٤‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل و ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﺎﻧﺎل اﻓﻘﯽ ‪ ٥‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ دارای ﺷﯿﺐ ﺑﺮﻋﮑﺲ ‪ ٦‬اﺳﺖ‬
‫اﮔﺮ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪:‬‬
‫‪٢ mild‬‬
‫‪٣ steep‬‬
‫‪٤ critical‬‬
‫‪٥ horizontal‬‬
‫‪٦ adverse‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٩٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٢.٤‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪ yn‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل و ‪ yc‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪٢.٤‬‬
‫ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ‪ ٧‬ﯾﺎ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ‪ ،٨‬ﺧﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﺳﻄﺢ آب اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮوﻓﯿﻞ رﺳﻢ ﻋﻤﻖ آب ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻓﺎﺻﻠﻪ در ﻃﻮل ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻬﻢ ﺧﻤﻮب ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺒﻞ از ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺣﻞ ﻋﺪدی ﺑﺮای ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮐﯿﻔﯽ راﺑﻄﻪ ‪ ٧.٤‬اﯾﻦ هﺪف را ﻣﺤﻘﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل آرام ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ١.٤‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ yn > yc ،‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﺎﺣﯿﻪ‪M ٢ ،M ١ ،‬و ‪ M ) M ٣‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ‪ (mild‬در‬
‫ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮد ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﻮط ﭘﺮ در ﺷﮑﻞ ﺷﮑﻞ ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﻣﻤﮑﻦ در اﯾﻦ ﺳﻪ ﻧﺎﺣﯿﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬واﺿﺢ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪، M ١‬‬
‫ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎﻻی ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ ‪ y > yn‬درﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ Sf < S٠‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫‪ y > yc ،‬اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ‪ Fr < ١٫ ٠‬در ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪ ١‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮج در راﺑﻄﻪ ‪ ٧.٤‬هﺮ دو ﻣﻘﺪاری‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و درﻧﺘﯿﺠﻪ و ‪ (dy/dx) > ٠‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻋﻤﻖ آب در ﻧﺎﺣﯿﻪ ‪ M ١‬ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫‪ww‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎی ‪ M ٢‬و ‪ M ٣‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ در ﻧﺎﺣﯿﻪ‬
‫ی ‪ (dy/dx) < ٠ ،M ٢‬و در ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪ (dy/dx) > ٠ ، M ٣‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫رﻓﺘﺎر ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﻣﺮز ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮد‪ .‬از راﺑﻄﻪ ‪ ٧.٤‬وﻗﺘﯽ ∞ → ‪y‬‬
‫‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ‪ .Fr → ٠‬ﭘﺲ ‪ ،(dy/dx) → S٠‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ∞ → ‪ ، y‬ﺳﻄﺢ آب ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺠﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﯾﮏ ﺧﻂ اﻓﻘﯽ ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ‪ ،y → yn‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ Sf → S٠‬ﭘﺲ‬
‫‪ .(dy/dx) → ٠‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﯾﻦ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ y → yc ،‬و ‪ .Fr → ١٫ ٠‬ﭘﺲ ∞ → )‪ (dy/dx‬و ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎ زاوﯾﻪ ای ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﻤﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻤﻖ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯿﻠﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ∞ → ‪ Sf‬و ∞ → ‪ .Fr‬ﭘﺲ ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎ زاوﯾﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫‪://w‬‬

‫ﮐﻒ ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار اﯾﻦ زاوﯾﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮل اﺻﻄﮑﺎک اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺧﺎص ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﯿﻔﯽ راﺑﻄﻪ ‪ ٧.٤‬ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺮز ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ در ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪M ١‬وﻗﺘﯽ‬
‫‪ ، y → yn‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل و وﻗﺘﯽ ∞ → ‪ y‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﯾﮏ ﺧﻂ اﻓﻘﯽ‬
‫ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻓﺒﻞ ‪ M ٢‬ﻣﺠﺎﻧﺐ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ و اﯾﻦ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﯾﮏ زاوﯾﻪ ی ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﻤﺪ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٣‬ﯾﮏ زاوﯾﻪ ی ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺳﺎزد و ﯾﮏ زاوﯾﻪ ی ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﻤﺪ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺳﻄﺢ آب رﺳﻢ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ١.٤‬اﯾﻦ ﻣﻼﺣﻈﺎت را ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﻧﯿﺴﺖ از ﯾﮏ ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ﻣﺮزی ﺑﻪ دﯾﮕﺮی ﮔﺴﺘﺮش ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺜﺎل ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ ،M ٢‬ﻣﺠﺒﻮر ﻧﯿﺴﺖ ا ز ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺷﺮوع و ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﺘﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬از‬
‫ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺷﺮوع و در ﻧﻘﻄﻪ ای ﺑﺎﻻی ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ .yn → yc‬ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل و ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮐﺎﻧﺎل را در‬
‫ﺟﻬﺖ ﻋﻮدی ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪ S٢ ،S١‬و ‪ S٣‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ) ‪ S‬ﺑﺮای ‪ steep‬اﺳﺖ( هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢.٤‬ﻧﺸﺎن‬
‫دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻗﺒﻞ ﺧﻄﻮط ﭘﺮ در ﺷﮑﻞ ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺳﻄﺢ آب در اﯾﻦ ﺳﻪ ﻧﺎﺣﯿﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮد ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮدش ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺎﺣﯿﻪ ‪ S١‬ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺧﻂ‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ ‪ y → yc‬و ﭘﺲ ‪ .Fr < ١٫ ٠‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ y > yc > yn‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫‪ .Sf < S٠‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮج در راﺑﻄﻪ ‪ ٧.٤‬هﺮ دو ﻣﻘﺪاری ﻣﺜﺒﺖ هﺴﺘﻨﺪ و در ﻧﺎﺣﯿﻪ ‪.(dy/dx) > ٠ ،S١‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎی ‪ S٢‬و ‪ S٣‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫‪٧ gradually-varied‬‬ ‫‪flow profile‬‬
‫‪٨ gradually-varied‬‬ ‫‪water surface profile‬‬

‫‪٩٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٤‬اهﻤﯿﺖ ﻋﺪد ﻓﺮود در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل آرام‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ در ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪ (dy/dx) < ٠ ،S٢‬و در ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪ (dy/dx) > ٠ ،S٣‬ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫رﻓﺘﺎر ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺮز ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎ ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﺷﯿﺐ آرام ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺗﻨﺪ‬
‫ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن راﺑﻄﻪ ی ‪ ٧.٤‬ﺑﺮای هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ و آرام ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S١‬ﯾﮏ‬
‫زواﯾﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﻤﻮد ﺑﺎ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺳﺎزد و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ∞ → ‪ y‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﯾﮏ ﺧﻂ اﻓﻘﯽ ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S٢‬ﯾﮏ زاوﯾﻪ ی ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﻤﻮد ﺑﺎ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺳﺎزد و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل‬
‫ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S٣‬ﯾﮏ زاوﯾﻪ ی ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺳﺎزد و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯿﻞ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻮاع ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﻣﺤﺘﻤﻞ ﮐﻪ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی اﻓﻘﯽ‪ ،‬ﺑﺮﻋﮑﺲ و ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ رخ دهﻨﺪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ای ﭘﺮوﻓﺎﯾﻞ هﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﺳﯽ ﻋﻼﻣﺖ )‪ (dy/dx‬ﺑﺎ ﮐﻤﮏ راﺑﻄﻪ ‪ ٧.٤‬و در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ رﻓﺘﺎر ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺮز‬
‫ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎ رﺳﻢ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی اﻓﻘﯽ و ﺑﺮﻋﮑﺲ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﭘﺲ ‪ yn‬ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ و ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎی ‪ H١‬و ‪ A١‬وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ yn = yc‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪ C٢‬وﺟﻮد‬
‫‪://w‬‬

‫ﻧﺪارد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن در ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎی ‪ A٢ ،H٢ ،S١ ،M ٢ ،M ١‬و ‪ C١‬زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و در ﻧﺎﺣﯿﻪ‬
‫هﺎی ‪ A٣ ،H٣ ،S٣ ،S٢ ،M ٣‬و ‪ C٣‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اهﻤﯿﺖ ﻋﺪد ﻓﺮود در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪٣.٤‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ) راﺑﻄﻪ ‪ ٦.٤‬ﯾﺎ ‪ (٧.٤‬ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺑﺮای ﺣﻞ آن‬
‫‪http‬‬

‫ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪ .‬از ﻧﻈﺮ رﯾﺎﺿﯽ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در هﺮ ﻣﻘﻄﻊ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮای ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺻﺤﯿﺢ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎز ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی در اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﯾﺎ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﺎت زﯾﺮ ﺑﺮای ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻟﯿﻞ آن اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺳﻨﮕﺮﯾﺰﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ در آب آرام ﯾﮏ آﺷﻔﺘﮕﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﯾﺮﻩ هﺎی هﻢ ﻣﺮﮐﺰ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر‬
‫ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ a٤.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬ﺳﺮﻋﺘﯽ ﮐﻪ آﺷﻔﺘﮕﯽ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﺳﺮﻋﺖ ‪) ٩‬ﯾﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﻮج ﮔﺮاﻧﺸﯽ در آب ﮐﻢ ﻋﻤﻖ( ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫√‬
‫=‪c‬‬ ‫‪gD‬‬ ‫)‪(٨.٤‬‬

‫‪٩ celerity‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٩٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٣.٤‬اهﻤﯿﺖ ﻋﺪد ﻓﺮود در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺗﻨﺪ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪ c‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮج ‪ g ،‬ﺷﺘﺎب ﮔﺮاﻧﺶ و ‪ D‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻨﮕﺮﯾﺰﻩ داﺧﻞ آب در ﺣﺎل‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ V‬اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻮج دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﯾﺮﻩ هﺎی هﻢ ﻣﺮﮐﺰ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اوردن‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﺪد ﻓﺮود )راﺑﻄﻪ ‪ ،(٢٤.١‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬
‫√ = ‪Fr‬‬ ‫=‬
‫‪gD‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ Fr < ١ ،‬و ‪ V < c‬ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ Fr > ١،‬و‬
‫‪ V > c‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ V = c‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﺷﻔﺘﮕﯽ‬
‫در ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ) ‪ (c − V‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و در ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ) ‪ (c + V‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ‬
‫ﯾﺎﺑﺪ‪،‬هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ b٤.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻣﻮج ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ ٢c‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺷﮑﻞ ‪ .c٤.٤‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎﻩ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻮج ﻓﻘﻂ در ﺟﻬﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ d٤.٤‬ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫)‪ (V − c‬و )‪ (V + c‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ آﺷﻔﺘﮕﯽ در ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ در‬
‫‪http‬‬

‫هﺮ دو ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻘﻂ در ﺟﻬﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﺟﺮﯾﺎن در ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ d٤.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻄﻮط ﻣﻤﺎس ﺑﺮ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻮج ﺑﺎ زاوﯾﻪ ) ‪β = arcsin(c/V ) = arcsin(١/Fr‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﻂ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن آﺷﻔﺘﮕﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺟﺮﯾﺎن‪،‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺮای ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻻزم‬
‫دارﯾﻢ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﭼﻮن آﺷﻔﺘﮕﯽ در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎﻟﻨﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻗﺮار دارد و ﻣﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﺮای‬
‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ از ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ‬

‫‪٩٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٤‬اهﻤﯿﺖ ﻋﺪد ﻓﺮود در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی اﻓﻘﯽ‪ ،‬ﺑﺮﻋﮑﺲ و ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٩٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٣.٤‬اهﻤﯿﺖ ﻋﺪد ﻓﺮود در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٤.٤‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﺮ ﮔﺴﺘﺮش آﺷﻔﺘﮕﯽ در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل )ﭼﺎو‪(١٩٥٩ ،‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٥.٤‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ درﯾﭽﻪ‬

‫‪http‬‬

‫‪٩٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٤.٤‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﯿﻔﯽ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن از اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ وارد ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد و دﺑﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﻨﯿﻢ ﻋﻤﻖ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‬
‫ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﯾﮏ ﺳﺎزﻩ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻗﺮار دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺜﻞ درﯾﭽﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ،٥.٤‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﺮﯾﺎن را از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﭘﺮش هﻤﭽﻨﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺎزﻩ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻗﺮار‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬وﻟﯽ در ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮش ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻋﻤﻖ هﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺎزﻩ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻗﺮار‬

‫‪ir‬‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﯿﻔﯽ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫‪٤.٤‬‬

‫‪ho.‬‬
‫هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻣﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﯿﻔﯽ اﻧﻮاع ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﮐﻪ رخ ﺧﻮاهﺪ داد را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر اﮔﺮ ﻣﺎ ﭼﻨﺪ اﺻﻞ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ زﯾﺎد ﻣﺸﮑﻞ ﻧﯿﺴﺖ‪:‬‬
‫‪ .١‬ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ اﺳﺖ‬

‫‪.bib‬‬ ‫‪ .٢‬ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﻻ دﺳﺖ اﺳﺖ‬

‫‪ .٣‬در ﻏﯿﺎب) ﯾﺎ در ﺻﻮرت دوری ﺑﺴﯿﺎر( از ﮐﻨﺘﺮل هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﻨﺸﻮری‬
‫ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫‪ .٤‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﮑﻞ هﺎی ﻣﻤﮑﻦ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب رخ دادﻩ در ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ S٢ ،M ١‬و ﻏﯿﺮﻩ‬
‫ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬هﻤﺎن هﺎﯾﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ هﺎی ‪ ٢.٤ ،١.٤‬و ‪ ٣.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‬
‫‪ww‬‬
‫‪ .٥‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل آرام زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و در ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‬
‫‪ .٦‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﻻدﺳﺖ درﯾﭽﻪ زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ آن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‬
‫‪ .٧‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻪ ﺑﻪ آﺑﺸﺎر آزاد ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد وﺟﻮد دارد ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن روی آﺑﺸﺎر‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد )اﯾﻦ ﯾﮏ ﻓﺮض اﺳﺖ‪ ،‬و ﯾﮏ ﻓﺮض ﺧﻮب‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﮐﻮﺗﺎهﯽ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٤yc‬ﺑﺎﻻدﺳﺖ آﺑﺸﺎر اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ(‬
‫‪ .٨‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن از ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﻨﺸﻮری ﻣﻤﮑﻦ‬
‫‪://w‬‬

‫اﺳﺖ‬
‫ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل آرام ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ آﺑﺸﺎر آزاد ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ a٦.٤‬را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ‬
‫ﮔﯿﺮﯾﻢ‪ .‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ دور از آﺑﺸﺎر آزاد ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد )اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﻗﯿﻖ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد را ﻧﻤﯽ داﻧﯿﻢ(‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ و ﻋﻤﻖ در روی ﻟﺒﻪ آﺑﺸﺎر آزاد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺳﻄﺢ آب ﺑﯿﻦ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل و ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ‪ y = yc‬درﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫دﺳﺖ‪،‬اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ و ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ آﺑﺸﺎر آزاد ﻗﺮار ﻧﻤﯽ‬
‫ﮔﯿﺮد)ﺷﮑﻞ ‪.(b٦.٤‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﻣﺮﮐﺐ ﺳﺮ و ﮐﺎر دارﯾﻢ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٧.٤‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ دو ﮐﺎﻧﺎل ﺧﯿﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺸﺎﺑﻪ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء اﯾﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺷﯿﺐ ﻣﺘﻔﺎوت دارﻧﺪ و ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﺷﯿﺐ آرام ﺗﺮی دارد‪ .‬ﭘﺲ ‪ yn١ > yn٢‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ yc‬در اﯾﻦ دو ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺎوی‬
‫اﺳﺖ زﯾﺮا ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﺐ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﻧﺮﻣﺎل را در هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل رﺳﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن از ‪ yn١‬ﺗﺎ ‪ yn٢‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ هﻤﺸﻪ ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪،‬‬
‫و در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ را رﺳﻢ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫آﯾﺎ آﻧﻬﺎ در واﻗﻌﯿﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ رخ دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﭘﺮوﻓﯿﻞ رﺳﻢ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ a٧.٤‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮوﻓﯿﻞ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﯿﺎﯾﺪ زﯾﺮا ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﺷﮑﻞ درﺳﺖ ﻧﺪارد‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪ ١.٤‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺷﮑﻞ‬
‫‪ b٧.٤‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رخ دهﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻣﻤﮑﻦ هﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ c٧.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ M ٢‬ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ‪ y = yn٢‬در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ ‪ yn٢‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‬
‫)ﯾﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس دﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد(‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺑﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٠٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٤.٤‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﯿﻔﯽ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٦.٤‬ﺟﺮﯾﺎن هﺎی زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ آﺑﺸﺎر آزاد ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺘﻌﺪد ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻣﺮﮐﺐ در ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎ ﺷﯿﺐ ﯾﮑﺴﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ a٨.٤‬ﮐﻪ هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل آرام هﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﺷﯿﺐ آرام‬
‫ﺗﺮی دارد ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ M ١‬در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ y = yn٢‬روی ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن در‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ b٨.٤‬هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ هﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ ﺗﺮی دارد‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻧﺮﻣﺎل در هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫‪://w‬‬

‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S٣‬در ﮐﺎﻧﺎل ‪٢‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ y = yn١‬وﺟﻮد ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﻮن ‪ S٣‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ ﯾﮏ ﺷﺮط ﻣﺮزی‬
‫ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ در هﺮ ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻧﺪارد زﯾﺮا ﻣﺎ دﻗﯿﻘﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﯿﻢ در ﭼﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ای ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S٣‬ﺑﻪ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ c٨.٤‬هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ هﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪﺗﺮی دارد‪.‬‬
‫دوﺑﺎرﻩ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ در هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S٢‬در‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ y = yn١‬روی ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ d٨.٤‬ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬آرام ﺑﺎ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل زﯾﺮ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﺗﻨﺪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﺮﯾﺎن از زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﻋﻤﻖ‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ دو ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ هﻢ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ M ٢‬در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﺑﺎ ﺷﺮط ﻣﺮزی‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ y = yc‬روی ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ S٢‬ﺑﺎ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ y = yc‬روی‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ‪ yc‬ﯾﺎ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٤‬ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل ﺧﯿﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﺗﻨﺪ و ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬آرام‪ ،‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ‬
‫ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ و در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﺎز دارد از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﻗﺴﻤﺖ‬
‫‪ a‬و ‪ b‬ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٤‬هﺮ دو ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﯿﻔﯽ ﻣﻤﮑﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺮای ﺑﺮای ﺷﺮاﯾﻂ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ دﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دو ﭘﺮوﻓﯿﻞ روی ﻣﯽ دهﺪ )ﻣﺜﺎل هﺎی ‪ ١.٤‬و ‪ ٢.٤‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ a٩.٤‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬روی ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﭘﺲ از ﭘﺮش در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬از ﻧﻮع ‪ S١‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S١‬ﺷﺮط ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ y = yn٢‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ b٩.٤‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ‪٢‬‬
‫روی ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٣‬ﻗﺒﻞ از ﭘﺮش رخ ﻣﯽ دهﺪ و ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﭘﺲ از ﭘﺮش ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ ، M ٣‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎ ﺷﺮط ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ y = yn١‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٠١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٤.٤‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﯿﻔﯽ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٧.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﻣﺮﮐﺐ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی آرام ﺗﺮ و آرام‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٨.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺮﮐﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٠٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٤.٤‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﯿﻔﯽ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٩.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل آرام ﻣﯽ رﺳﺪ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ اﺣﺘﻤﻼ ﻣﺘﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﻣﺜﺎل هﺎی ﺑﺎﻻ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻖ هﺎی ﻣﺮزی ﯾﺎ ﻣﻌﻠﻮم هﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪون‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ هﻤﯿﺸﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ ١٠.٤‬ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﺧﯿﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﻃﻮل ﻣﺤﺪودی دارد‪ .‬هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل آرام هﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﮐﺎﻧﺎل ‪١‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ ﺗﺮی دارد‪ .‬ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﯿﻔﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﺑﺎ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‬
‫‪ y = yc‬روی ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ yc ،‬ﯾﺎ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﯾﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﺎ اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ دهﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬را ﺷﺮوع ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﻧﯿﺰ از ﻧﻮع ‪ M ٢‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺮط ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺮای اﻧﺘﻬﺎی اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ‪ y = yD‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻘﺪار ‪ yD‬ﮐﻪ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻤﻖ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬هﺴﺖ‪ ،‬از ﻗﺒﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺗﻨﻬﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل‬
‫‪ ٢‬ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١.٤‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ )ﮐﺎﻧﺎل‪ (١‬دارای ﻋﺮض ‪ ١٠‬ﻓﻮت‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ = ‪n‬‬
‫‪ ٠٫ ٠٢٠‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٢‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل دﺑﯽ ‪ ٣٠٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ‬
‫دهﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل دﯾﮕﺮ )ﮐﺎﻧﺎل‪ (٢‬در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٤‬ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺷﺒﯿﻪ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬دارد ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء اﯾﻨﮑﻪ ﺷﯿﺐ آن ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٥‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮع ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ‬
‫‪http‬‬

‫آب ﮐﻪ در اﯾﻦ دو ﮐﺎﻧﺎل رخ ﻣﯽ دهﺪ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﻧﺮﻣﺎل ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ ﯾﺎ ﺗﻨﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در‬
‫هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل ﯾﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ اﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از راﺑﻄﻪ ‪ ٣.٢‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫√‬ ‫√‬
‫‪٣‬‬
‫‪Q٢‬‬ ‫‪٣‬‬ ‫‪(٣٠٠)٢‬‬
‫= ‪yc‬‬ ‫=‬ ‫‪= ٣٫ ٠٣ f t‬‬
‫‪gb٢‬‬ ‫‪(٣٢٫ ٢)(١٠)٢‬‬

‫ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ P = A/R‬ﻣﺎ ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ ٢٦.٣‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﯽ‬
‫ﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪١٠٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٤.٤‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﯿﻔﯽ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٠.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻮﺗﺎﻩ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫=‪Q‬‬
‫‪kn‬‬
‫‪n‬‬
‫‪١‬‬
‫‪.bib‬‬
‫= ‪AR /٣ S٠/٢‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪kn A ٣ ١‬‬
‫‪n P٣‬‬
‫‪٥‬‬

‫= ‪٢ S٠‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪kn (byn١ ) ٣‬‬
‫‪٢ S٠‬‬
‫‪n (b + ٢yn١ ) ٣‬‬
‫‪١‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪٥‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪ww‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪١٫ ٤٩ (١٠yn١ ) ٣‬‬ ‫‪١‬‬
‫= ‪٣٠٠‬‬ ‫)‪٢ (٠٫ ٠٢‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪٠٫ ٠٢ (١٠ + ٢yn١ ) ٣‬‬

‫ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ‪ yn١ = ٢٫ ١٦ f t‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ روش ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﮐﻪ ‪ yn٢ = ٣٫ ٥١ f t‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻋﻤﻖ هﺎی ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﻧﺮﻣﺎل ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ‬
‫‪://w‬‬

‫و ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻞ ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٤‬اﺳﺖ و هﺮ دو ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ آﯾﺎ ﺷﮑﻞ ‪ a٩.٤‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬از ﯾﮏ‬
‫ﻋﻤﻖ ‪ yj١ = yn١‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ‪ yj٢‬ﮐﻪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از ‪ yn٢‬روی ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ‪ yj١ = ٢٫ ١٦ f t‬و دارﯾﻢ‬

‫‪Q‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫‪٣٠٠‬‬

‫= ‪Frj١‬‬ ‫√‬ ‫=‬ ‫√‬ ‫=‬ ‫√‬ ‫‪= ١٫ ٦٧‬‬
‫‪A gD‬‬ ‫‪(byJ١ ) g(byJ١ )/b‬‬ ‫‪(١٠)(٢٫ ١٦) ٣٢٫ ٢(١٠)(٢٫ ١٦)/١٠‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪٢٦.٣‬‬

‫‪١‬‬ ‫√(‬ ‫‪) ١‬‬ ‫√(‬ ‫)‬

‫‪yJ٢ = yJ١‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪١ + ٨Frj١‬‬ ‫)‪− ١ = (٢٫ ١٦‬‬ ‫‪١ + ٨(١٫ ٦٧)٢ − ١ = ٤٫ ١٣ f t‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬

‫‪ yj٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ yn٢‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪،‬زﯾﺮا در ﻃﻮل ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S١‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺑﺎﯾﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ ﻧﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺎهﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﺷﮑﻞ ‪ a٩.٤‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﯿﺴﺖ و ﭘﺮش در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬رخ‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ داد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺪون ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﺳﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﺮش در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪b٩.٤‬‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﯾﮏ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﭘﺮش ﺑﺎﯾﺪ اﺗﻔﺎق ﺑﯿﻔﺘﺪ ﺗﺎ ﺟﺮﯾﺎن از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی را در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ اﺛﺒﺎت ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ از ﻋﻤﻖ ‪yJ١‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ yn١‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ yJ٢ = yn٢‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺮای ‪ yJ٢ = ٣٫ ٥١ f t‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٠٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٥.٤‬ﻣﺤﺴﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫‪Q‬‬ ‫‪٣٠٠‬‬
‫= ‪FrJ٢‬‬ ‫√‬ ‫=‬ ‫√‬ ‫‪= ٠٫ ٨٠‬‬
‫) ‪(byJ٢‬‬ ‫‪g(by‬‬‫‪J٢‬‬ ‫)‬‫‪/b‬‬ ‫‪(١٠)(٣٫ ٥١) ٣٢٫ ٢(١٠)(٣٫ ٥١)/١٠‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪٢٧.٣‬‬

‫‪ir‬‬
‫√(‬ ‫)‬ ‫√(‬ ‫)‬
‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪yJ١‬‬ ‫‪= yJ٢‬‬ ‫)‪١ + ٨FrJ٢ − ١ = (٣٫ ٥١‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪١ + ٨(٠٫ ٨٠)٢ − ١ = ٢٫ ٥٩ f t‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬

‫اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ yn١‬و ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از ‪yc‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٣‬در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﯾﮏ ﭘﺮش‬
‫هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪.b٩.٤‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٢.٤‬در ﻣﺜﺎل ‪ ١.٤‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠١ ٢‬ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﯾﺎ‬

‫‪.bib‬‬ ‫‪ ٢‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﺗﻨﺪ اﺳﺖ ﭼﻮن ‪ yc = ٣٫ ٠٣ f t‬و ‪ yn١ = ٢٫ ١٦ f t‬اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از هﻤﺎن روش ﻣﺜﺎل ‪ ١.٤‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺮای ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠١‬ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ‪ .yn٢ = ٦٫ ٤١ f t‬ﭘﺲ ﮐﺎﻧﺎل ‪٢‬‬
‫ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻧﺎل ‪ (yc = ٣٫ ٠٣ f t ١‬و ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﺎﯾﺪ روی دهﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺟﺮﯾﺎن از ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ ﭘﺮش در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S١‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬در ﻣﺜﺎل ‪ ١.٤‬ﻣﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮدﯾﻢ‬
‫‪ww‬‬
‫ﮐﻪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﭘﺮش در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬رخ دهﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻖ درﺷﺖ ﭘﺲ از ﭘﺮش ﺑﺮاﺑﺮ ‪ yJ٢ = ٤٫ ١٣ f t‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫‪ yn٢ = ٦٫ ٤١ f t‬اﺳﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S١‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮش در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻔﺘﻮت ﺑﯿﻦ ﻣﺜﺎل هﺎی ‪ ١.٤‬و ‪ ٢.٤‬در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢‬در ﻣﺜﺎل ‪ ٢.٤‬ﻣﻼﯾﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎﻋﺚ ‪yn٢‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺮوی ﻓﺸﺎر هﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﻤﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻘﺐ داﺧﻞ‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺴﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪٥.٤‬‬

‫‪://w‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﯾﮑﯽ از رواﺑﻂ ‪ ٥.٤‬ﯾﺎ ‪ ٧.٤‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻋﻤﺎق ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺎ راﺑﻄﻪ ‪ ٥.٤‬را ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﯿﻢ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻗﺒﻼ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ اﺳﺖ؛ ﯾﮏ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﺑﺮای ﺣﻞ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﺷﺮط‬
‫ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥.٤‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ ‪ ،Q‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺮ ﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻗﺮار دارد‪ ،‬و ﯾﮏ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥.٤‬ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ از ﺷﺮط ﻣﺮزی ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﯾﮏ دﺑﯽ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺣﻞ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٥.٤‬ﺑﺮای اﻏﻠﺐ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ آن ﺳﺮ و ﮐﺎر دارﯾﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪،‬‬
‫ﯾﮏ روش اﺧﺘﻼف ﻣﺤﺪود ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ روش ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ‬
‫ﻓﻮاﺻﻞ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت از ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ دﯾﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ دارای ﻃﻮل ‪∆X‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ U‬و ‪ D‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻘﺎﻃﻊ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺟﺮﯾﺎن در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﮐﺎﻧﺎل هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از زﯾﺮﻧﻮﯾﺲ ‪ U‬و ‪ D‬ﺑﺮای ﻧﺸﺎن‬
‫دادن ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ راﺑﻄﻪ ‪ ٥.٤‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪ED − EU‬‬
‫‪= S٠ − Sf m‬‬ ‫)‪(٩.٤‬‬
‫‪∆X‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ Sf m‬ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در ﻓﺎﺻﻠﻪ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻘﺮﯾﺐ زدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪١٠٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٥.٤‬ﻣﺤﺴﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١١.٤‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻨﺪی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪١‬‬
‫) ‪Sf m = (Sf U + Sf D‬‬ ‫)‪(١٠.٤‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ ،‬ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک در ﻣﻘﺎﻃﻪ ‪ U‬و ‪ D‬ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪n٢ VU٢‬‬
‫= ‪Sf U‬‬ ‫‪٤‬‬ ‫)‪(١١.٤‬‬
‫‪kn٢ R ٣‬‬
‫‪U‬‬
‫‪://w‬‬

‫و‬

‫‪n٢ VD٢‬‬
‫= ‪Sf D‬‬ ‫‪٤‬‬ ‫)‪(١٢.٤‬‬
‫‪kn٢ R ٣‬‬
‫‪D‬‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دو روش ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ را دارﻧﺪ‪ ،‬روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ‪ ١٠‬و‬
‫‪http‬‬

‫روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ١١‬هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬ ‫‪١.٥.٤‬‬

‫در روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪،‬ﻣﺎ راﺑﻄﻪ ‪ ٩.٤‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪ED − EU‬‬ ‫)‪(yD + VD٢ /٢g) − (yU + VU٢ /٢g‬‬

‫= ‪∆X‬‬ ‫=‬ ‫)‪(١٣.٤‬‬
‫‪S٠ − Sf m‬‬ ‫‪S٠ − Sf m‬‬

‫‪١٠ direct‬‬ ‫‪step method‬‬

‫‪١١ standard‬‬ ‫‪step method‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٠٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٥.٤‬ﻣﺤﺴﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫در ﯾﮏ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ در ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪ D ،‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ‪VD ،yD ،‬‬
‫و ‪ Sf D‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ‪) yD‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﭘﺮوﻓﯿﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮدﻩ اﯾﻢ( اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ و ‪ Sf U ،VU‬و ‪ Sf m‬ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﯽ از راﺑﻄﻪ ‪ ∆X ١٣.٤‬را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮ ﻋﮑﺲ‬
‫آن هﻨﮕﺎم وﺟﻮد ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ U‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺑﺮای ‪ yD‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻃﻮل رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ارﺗﻔﺎع اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ روش روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻃﻮل ﻓﺎﺻﻠﻪ رﺳﯿﺪن‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻌﺪی ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٣.٤‬ﺑﺪون هﯿﭻ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮای ﻓﻮاﺻﻞ ﺑﻌﺪی‬

‫‪ir‬‬
‫ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺎ از اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و در ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻠﻮ ﻣﯽ روﯾﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اوﻟﯿﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻃﻮل در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ در اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‬

‫‪ho.‬‬
‫اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﻞ ﮐﺎﻧﺎل ﯾﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪ yD ،‬از ﺷﺮط ﻣﺮزی ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از دﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺎ اﺑﺘﺪا ‪ VD‬و ‪ Sf D‬را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻣﺎ ﯾﮏ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺮای ‪ yU‬اﻧﺘﺨﺎب و ‪ VU‬و ‪ Sf U‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ از راﺑﻄﻪ ‪ ،١٣.٤‬ﻃﻮل اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪،‬‬
‫‪ ∆X‬را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﻌﺪی ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻮﺷﺶ دادﻩ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ‪ yU‬ﺑﺮای هﺮ ﻗﺴﻤﺖ ‪ yD‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪی ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ yD‬ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﻪ ﻧﻮع ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﮐﻪ در ﮐﺎﻧﺎل روی ﻣﯽ دهﺪ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ yU ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ‪ yU > yD‬و ‪ yn > yU > yc‬را ارﺿﺎء ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮای ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪،S١‬‬
‫‪ yU < yD‬و ‪ yU > yc > yn‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺎ از اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و در ﺟﻬﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻣﯽ روﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ اول ‪ yU ،‬از ﺷﺮط ﻣﺮزی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺑﺮای ‪ yD‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﻃﻮل‬
‫ﻗﺴﻤﺖ‪ ∆X ،‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ١٣.٤‬ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ روﻧﺪ ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﻌﺪی ﺗﮑﺮار ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﮐﻞ ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻮﺷﺶ دادﻩ ﺷﻮد‪ yD .‬هﺮ ﻗﺴﻤﺖ ‪ yU‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ yD‬ﺑﺎﯾﺪ در اﯾﻦ روﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ‬
‫دﻗﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٣‬دارﯾﻢ ‪ yD > yU‬و ‪ .yD < yc < yn‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﭘﺮوﻓﯿﻞ‬
‫‪ S٢‬دارﯾﻢ ‪ yD < yU‬و ‪.yn < yD < yc‬‬
‫‪ww‬‬
‫در ﺣﺎﻻت ﺧﺎص‪ ،‬اﻋﻤﺎق ﺟﺮﯾﺎن در هﺮ دو اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد و ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ‬
‫ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻞ ﻃﻮل ﭘﺮوﻓﯿﻞ اﻧﺠﺎم دهﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از هﺮ دو ﺳﻮی اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﯾﺎ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻮدن ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺷﺮوع ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﯾﮏ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن‬
‫زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﯾﮏ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ هﻤﯿﺸﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻞ‬
‫ﮐﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ از اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ از اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺷﺮوع‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٣.٤‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ دارای ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠١ ،m = ٢٫ ٠ ،b = ١٨ f t‬و ‪ n = ٠٫ ٠٢٠‬و‬
‫‪://w‬‬

‫دﺑﯽ ‪ Q = ٨٠٠ cf s‬را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل در ﯾﮏ آﺑﺸﺎر آزاد ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﻧﻮع ﭘﺮوﻓﯿﻞ را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ‪ yc‬و ‪ yn‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ و ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﯾﺎ ﺗﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش هﺎی ﺑﺤﺚ ﺳﺪﻩ در ﻓﺼﻞ هﺎی ‪ ٢‬و ‪، ٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ yc = ٣٫ ٤٥ f t‬و ‪ .yn = ٥٫ ١٦ f t‬ﭼﻮن ‪ ،yn > yc‬ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﺑﺴﯿﺎر دور از آﺑﺸﺎر آزاد‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‬
‫‪http‬‬

‫زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬از ﻗﺒﻞ ﻣﯽ داﯾﻨﻢ ﮐﻪ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ آﺑﺸﺎر آزاد ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﻟﺒﻪ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻋﻤﻠﯽ‪ ،‬رض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ‪ yc‬در روی ﻟﺒﻪ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﭘﺲ در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﯾﮏ‬
‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬رخ ﻣﯽ دهﺪ و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﯿﻦ ‪ ٥٫ ١٦ f t‬و ‪ ٣٫ ٤٥ f t‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ١٢.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪوﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪول ‪ ١.٤‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﮐﻪ ورودی هﺎی ﺳﺘﻮن اول ﺷﻤﺎرﻩ ی‬
‫اﯾﺴﺘﮕﺎﻩ هﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت از اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺟﻠﻮ ﻣﯽ رود‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ١٢.٤‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎﻩ ‪ ١‬و ‪ - ٢‬را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺎ ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﮐﻪ ‪ .yD = yc = ٣٫ ٤٥ f t‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار در ﺳﺘﻮن ‪ ٢‬ﺑﺮای اﯾﺴﺘﮕﺎﻩ ‪ ١‬در ﺟﺪول‬
‫‪ ١.٤‬وارد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای در ﺟﺪول ‪ ،١.١‬دارﯾﻢ‬

‫‪AD = (b + myD )yD = [١٨٫ ٠ + (٢٫ ٠)(٣٫ ٤٥)] (٣٫ ٤٥) = ٨٥٫ ٩١ f t٢‬‬

‫‪١٠٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٥.٤‬ﻣﺤﺴﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٢.٤‬ﻣﺜﺎل روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫√‬
‫‪.bib‬‬ ‫√‬
‫‪PD = b + ٢yD ١ + m٢ = ١٨٫ ٠ + ٢(٣٫ ٤٥) ١ + (٢٫ ٠)٢ = ٣٣٫ ٤٣ f t‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪RD = AD /PD = (٨٥٫ ٩٢)/(٣٣٫ ٤٣) = ٢٫ ٥٧ f t‬‬

‫هﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫‪://w‬‬

‫‪VD = Q/AD = (٨٠٠)/(٨٥٫ ٩١) = ٩٫ ٣١٣ f ps‬‬

‫‪n٢ VD٢‬‬ ‫‪(٠٫ ٠٢٠)٢ (٩٫ ٣١٣)٢‬‬

‫= ‪Sf D‬‬ ‫‪٤‬‬ ‫=‬ ‫‪٤‬‬ ‫‪=)٫ ٠٠٤٤٤‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪kn R ٣‬‬ ‫‪(١٫ ٤٩)٢ (٢٫ ٥٧) ٣‬‬
‫‪D‬‬
‫‪http‬‬

‫‪VD٢‬‬ ‫‪(٩٫ ٣١٣)٢‬‬

‫‪ED = yD +‬‬ ‫‪= (٣٫ ٤٥) +‬‬ ‫‪= ٤٫ ٧٩٦٦٦ f t‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫)‪٢(٣٢٫ ٢‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﻣﺎ ﺣﺎﺿﺮﯾﻢ ﺗﺎ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺑﺮای ‪ yU‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﺑﺮای ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ yU > yD ،M ٢‬و‬
‫‪ yn > yU > yc‬اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﻣﻘﺪار ‪ yU = ٣٫ ٥٠ f t‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار در ﺳﺘﻮن ‪ ٢‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻤﻖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن وارد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ هﻤﻪ ی ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪،‬‬
‫درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪AU = ٨٧٫ ٥٠ f t٢ , PU = ٣٣٫ ٦٥ f t, RU = ٢٫ ٦٠ f t‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٠٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٥.٤‬ﻣﺤﺴﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫‪VU = ٩٫ ١٤٣ f ps, (Sf )U = ٠٫ ٠٠٤٢١, AU = ٤٫ ٧٩٨١٠ f t‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﮐﻪ در ﺟﺪول ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪Sf m = (٠٫ ٠٠٤٤٤+٠٫ ٠٠٤٢١)/٢ = ،١٠.٤‬‬
‫‪ ٠٫ ٠٠٤٣٣‬ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﺳﺘﻮن ‪ ١٠‬ﺟﺪول ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ١‬و ‪ ٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای هﻤﯿﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪(S٠ − ،‬‬
‫‪ Sf m ) = ٠٫ ٠٠١ − ٠٫ ٠٠٤٣٣ = −٠٫ ٠٠٣٣٣‬و = ‪∆E = ED − EU = ٤٫ ٧٩٨٠١ − ٤٫ ٧٩٦٦٦‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪ −٠٫ ٠٠١٣٥‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﺳﺘﻮن ‪ ١١‬و ‪ ٨‬ﺟﺪول ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در آﺧﺮ = ) ‪∆X = ∆E/(S٠ − Sf‬‬
‫‪ .(−٠٫ ٠٠١٣٥)/(−٠٫ ٠٠٣٣٣) =)٫ ٤١ f t‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎﻩ ‪) ١‬ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ‪ ٣٫ ٤٥ f t‬اﺳﺖ( ﺑﺎ اﯾﺴﺘﮕﺎﻩ‬
‫‪ ) ٢‬ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ‪ ٣٫ ٥٠ f t‬اﺳﺖ( ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠٫ ٤١ f t‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎﻩ ‪ ٢‬و ‪ ٣‬ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٢‬ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ و‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٣‬ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ،١٢.٤‬ﻋﻤﻖ ‪y = ٣٫ ٥٠ f t‬اﻻن ﻋﻤﻖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ yD ،‬ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد و ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ ED‬و ‪ Sf D‬ﻗﺒﻼ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻣﺎ ﻋﻤﻖ ‪ yU = ٣٫ ٥٥ f t‬را ﺑﺮای ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٣‬اﻧﺘﺨﺎب‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﺑﻪ روش ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ ‪ ،∆X = ١٫ ١٨ f t‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٢‬و ‪ .٣‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ‪ y = ٣٫ ٥٥ f t‬ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ ٠٫ ٤١ + ١٫ ١٨ = ١٫ ٥٩ f t‬از ﻟﺒﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در‬
‫ﺳﺘﻮن ‪ ١٣‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ﺟﺮﯾﺎن وارد ﯾﮏ ﻓﻠﻮم ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ در ﺑﺎﻻدﺳﺖ آن از زﯾﺮ ﯾﮏ درﯾﭽﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻠﻮم دارای ﻋﺮض ‪ ٣‬ﻓﻮت ‪،‬‬
‫‪ n = ٠٫ ٠١٣‬و ‪ S٠ = ٠٫ ٠٢‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ورودی ‪ ١٫ ٣٠ f t‬اﺳﺖ و دﺑﯽ ‪ ٣٠‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ‬
‫ﺛﺎﻧﯿﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش هﺎی ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ﻗﺒﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ yn = ٠٫ ٩١ f t‬و ‪yc = ١٫ ٤٦ f t‬؛‬
‫‪ww‬‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ اﺳﺖ زﯾﺮا ‪ yc > yn‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ‪ ،١٫ ٣٠ f t ،‬ﺑﯿﻦ ‪ yc‬و ‪ yn‬ﻗﺮار دارد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ی دور از ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺷﺪن ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S٢‬رخ‬
‫ﺧﻮاهﺪ داد‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪوﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﺟﺪول ‪ ٢.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﯿﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﭼﺮﯾﺎن ﻓﻮق‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت از اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺷﺮوع و در ﺟﻬﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪١٣.٤‬‬
‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺗﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ١‬و ‪ ٢‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ ١٫ ٣٠ f t‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٢‬ﺑﺮای ﻣﻘﻄﻊ ‪ ١‬ﺑﻪ‬
‫‪://w‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﻋﻤﻖ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﻻدﺳﺖ‪ ،yU ،‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ اول وارد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮐﻨﻮن ﻣﺎ ﻋﻤﻖ ‪ yD = ١٫ ٢٨ f t‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ و اﯾﻦ ﻣﻘﺪار را در ﺳﺘﻮن ‪ ٢‬ﺑﺮای ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٢‬وارد ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ‪ yD‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از ‪ yU‬و‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ yn‬در ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺷﮑﻞ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺜﺎل ‪ ٨.٤‬اﺳﺖ و ‪ ∆X‬از راﺑﻄﻪ ‪ ١٣.٤‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺎ ‪ ٠٫ ٧١ f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ دوم ﻣﯽ روﯾﻢ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٢‬و ‪ ،٣‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ ١٫ ٢٨ f t‬در‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٢‬ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ‪ ،yU ،‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻋﻤﻖ ‪ yD = ١٫ ٢٦ f t‬را ﺑﺮ ﻣﯽ دارﯾﻢ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٢‬و ‪ ٣‬را‬
‫‪ ∆X = ٠٫ ٨٥ f t‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬روﻧﺪ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﻌﺪی ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬
‫ﺳﺘﻮن ‪ ١٣‬در ﺟﺪول ‪ ٢.٤‬ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﻓﺎﺻﻠﻪ از اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫‪٢.٥.٤‬‬

‫در روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻋﻤﻖ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﮑﺎن هﺎی ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪﻩ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن و ﺳﺮﻋﺖ در ﯾﮏ اﻧﺘﻬﺎی ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﺎﻧﺎل را ﻣﯽ داﻧﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺎ ﻃﻮل ﻗﺴﻤﺖ‪ ،∆X ،‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫و ﻋﻤﻖ در اﻧﺘﻬﺎی دﯾﮕﺮ ﻗﺴﻤﺖ را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ در ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‪،‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ ١٣.٤‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎزی ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪VU٢‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪V٢‬‬ ‫‪١‬‬

‫‪yU +‬‬ ‫‪− (∆X) Sf U = yD + D + (∆X) Sf D − (∆X) S٠‬‬ ‫)‪(١٤.٤‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪٢g‬‬ ‫‪٢‬‬

‫‪١٠٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٥.٤‬ﻣﺤﺴﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :١.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١١٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٥.٤‬ﻣﺤﺴﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :٢.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪١١١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٥.٤‬ﻣﺤﺴﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٣.٤‬ﻣﺜﺎل روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺑﺮای ﯾﮏ دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ‪ VU‬و ‪ (Sf )U‬را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ yU‬ﺑﯿﺎن ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺠﻬﻮل در راﺑﻄﻪ ‪،١٤.٤‬‬
‫‪yU‬اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻋﺒﺎرت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ yU‬ﺿﻤﻨﯽ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺗﮑﻨﯿﮏ ﺗﮑﺮار آن را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻃﺒﯿﻌﺖ‬
‫ﺗﮑﺮاری روﻧﺪ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﻪ روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬اﯾﻦ روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دﺳﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ در ﻏﯿﺎب ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ دﻗﺖ ﻣﻘﺪار ﺣﺪس زدﻩ ﺷﺪﻩ ی ‪ yU‬را ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫‪://w‬‬

‫‪(yU )k+١ = (yU )k − ∆yk‬‬ ‫)‪(١٥.٤‬‬

‫ﺑﺎ‬

‫‪(LHS)k − (RHS)k‬‬
‫= ‪∆yk‬‬ ‫)‪(١٦.٤‬‬
‫‪(١ − FrU‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪+ ٣ (∆X) Sf U /٢RU )k‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﻢ ﮐﻪ در آن ‪ (yU )k‬ﻣﻘﺪار ﺣﺪس زدﻩ ﺷﺪﻩ ی ‪ yU‬ﺑﺮای ﮐﻮﺷﺶ ‪k‬ام‪ (LHS)k ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ ١٤.٤‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪ (yU )k‬و ‪ FrU‬ﻋﺪد ﻓﺮود ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ ،yU‬اﺳﺖ )هﻨﺪرﺳﻮن‪.(١٩٦٦ ،‬‬
‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ در ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ راﺑﻂ ‪ ١٤.٤‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺗﮑﺮاری ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪ yD‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺣﺪس ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ‪ yD‬ﺑﺮای هﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ‬
‫ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‬

‫‪(yD )k+١ = (yD )k − ∆yk‬‬ ‫)‪(١٧.٤‬‬

‫ﮐﻪ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١١٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :٣.٤‬ﺗﮑﺮار در روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪(RHS)k − (LHS)k‬‬
‫= ‪∆yk‬‬ ‫)‪(١٨.٤‬‬
‫‪(١ − FrD‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪− ٣ (∆X) Sf D /٢RD )k‬‬

‫ﻋﺒﺎرت هﺎی ‪ RHS‬و ‪ LHS‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ و راﺳﺖ راﺑﻄﻪ ‪ ١٤.٤‬اﺷﺎرﻩ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮاﺑﻌﯽ ﻣﺜﻞ ’‪ ’goal seek‬ﯾﺎ‬

‫‪.bib‬‬
‫ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎی ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﺘﺮدﻩ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻼش زﯾﺎد از ﻃﺮف ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﮑﺮاری‬
‫را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺸﻮری‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻌﻀﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺨﺶ‬
‫‪ ٨.٤‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺸﻮری را ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﺧﯿﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠١ ،m = ٢٫ ٠ ،b = ١٨ f t‬و ‪n = ٠٫ ٠٢٠‬‬
‫دارﯾﻢ ﮐﻪ دﺑﯽ ‪ Q = ٨٠٠ cf s‬را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل در ﯾﮏ آﺑﺸﺎر آزاد ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ‬
‫آب در اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ ﻓﻮاﺻﻞ ‪ ∆X = ١٠ f t‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺣﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روﺷﻬﺎی ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﻓﺼﻮل ‪ ٢‬و ‪ ،٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ yn = ٥٫ ١٦ f t‬و ‪.yc = ٣٫ ٤٥ f t‬‬
‫ﭘﺲ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ و اﻧﺘﻈﺎر ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬را دارﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را از اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫‪ ٣٫ ٤٥ f t‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻤﻖ در ﻟﺒﻪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ٣.٤‬ﺧﻼﺻﻪ روال ﺗﮑﺮار ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ ١٠‬ﻓﻮت ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻟﺒﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﮑﺮار اول‪،‬‬
‫‪ ،k = ١‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺎ ﺣﺪس زدﻩ اﯾﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ ‪ ١٠‬ﻓﻮﺗﯽ )‪ (∆X = ١٠‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ ٣٫ ٦٥ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺎ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻋﻤﻖ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٦.٤‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ ،‬ﮐﻪ در‬
‫ﺳﺘﻮن ‪ ١٢‬ﺟﺪول ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﺮای ﺗﮑﺮار ‪ k = ٢‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪٣٫ ٦٥ − (−٠٫ ٠٥٨) = ٣٫ ٧٠٨ f t‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ روال ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺘﻮن ‪ ١٠‬ﯾﺎ ‪ ١٢‬ﺻﻔﺮ ﺷﻮد )ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ ﺷﻮد(‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ را در ﺳﻪ ﺗﮑﺮار ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺳﻄﺢ آب ﺑﺮای دﯾﮕﺮ ﻗﺴﻤﺖ هﺎی اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل در ﺟﺪول ‪ ،٤.٤‬ﺑﺪون ﮔﺰارش ﺗﮑﺮار هﺎ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﺑﺎرﻩ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ∆X = ١٠‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ )‪ (i = ١‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪٣٫ ٤٥ f t‬‬
‫و ‪ ١٠‬ﻓﻮت ﺑﺎﻻدﺳﺖ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ (i = ٢) ٢‬ﻋﻤﻖ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٣٫ ٧٠ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ LHS ،‬ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ‪ ١٤.٤‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ (i = ١) ١‬و ‪ LHS‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ (i = ٢) ٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪی‪ ،‬ﻣﻘﻄﻊ‬
‫‪ ٢‬ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ و ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٣‬ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ‪ RHS‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٢‬و ‪ LHS‬در‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت در ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ﺑﻌﺪی ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪٦.٤‬‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺤﻞ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪١.٦.٤‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﻓﺼﻞ ‪ ٢‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﮑﺎن ﭘﺮش در ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﺮش را در ﮐﻨﺎر‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻃﻮل ﭘﺮش اﻏﻠﺐ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﮐﺮدن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺮش ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدی رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﯿﻢ‪ .‬ﻋﻤﻖ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ‪yJ١‬‬
‫و ‪ ،yJ٢‬ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ و ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﭘﺮش ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﺮش را ارﺿﺎء ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﭘﺮش وﺟﻮد‬
‫دارد‪ yJ١ ،‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺎﻻدﺳﺖ را ارﺿﺎء ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﺰ اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‬
‫ﭘﺮش وﺟﻮد دارد‪ yJ٢ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ را ارﺿﺎء ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١١٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :٤.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٦.٤‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬در ﻣﺜﺎل ‪ ٢.٤‬را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺎ ﻗﺒﻼ در ﻣﺜﺎل ‪ ٢.٤‬ﺣﺴﺎب ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ‪ ١‬و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S١‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ‬
‫‪ a٩.٤‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪yJ٢ = ٤٫ ١٣ f t ،‬‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S١‬از ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ ٤٫ ١٣ f t‬از ﻣﺤﻞ ﭘﺮش ﺗﺎ ﻋﻤﻘﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ‪ ٦٫ ٤١ f t‬در اﻧﺘﻬﺎی‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﻣﮑﺎن ﭘﺮش‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺎ ﺷﺮوع از ﻋﻤﻖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ ٦٫ ٤١ f t‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽ‬
‫دهﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ ٤٫ ١٣ f t‬ﺑﺮﺳﯿﻢ‪ .‬ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ از روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت در ﺟﺪول ‪ ٥.٤‬آوردﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮور ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﺪ داد ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺘﻬﺎی ﮐﺎﻧﺎل‬
‫‪ ١‬ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﭘﺮش ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٩٨٫ ٧٣ f t‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٧.٤‬ﺟﺮﯾﺎن وارد ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ از زﯾﺮ ﯾﮏ درﯾﭽﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ،١٤.٤‬ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ‪ ١٫ ٧٥ f t‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل‬
‫دارای ﻋﺮض ‪ ،b = ٤ f t‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪ n = ٠٫ ٠١٣‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠١‬اﺳﺖ‪ .‬دﺑﯽ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ Q = ١٣٣ cf s‬اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢٠٠‬ﻓﻮت اﺳﺖ و در اﻧﺘﻬﺎ ﯾﮏ آﺑﺮﯾﺰ دارد‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب را ﺣﺴﺎب‬
‫ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روﻧﺪ هﺎی ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﺑﺨﺶ هﺎی ﻗﺒﻠﯽ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ yn = ٦٫ ٨٧ f t‬و = ‪yc‬‬
‫‪ .٣٫ ٢٥ f t‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ وارد ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ‬
‫‪ M ٣‬ﺑﺎﯾﺪ درﺳﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ درﯾﭽﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮد‪ .‬دو ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﻣﻤﮑﻦ در اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل در ﺷﮑﻞ ‪١٤.٤‬‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ a‬ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬هﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺮای ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ ،M ٣‬ﻋﻤﻖ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ در‬
‫ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ‪ a‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٤.٤‬رخ‬
‫دهﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮای ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ٣‬ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻣﺮزی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ ١٫ ٧٥ f t‬و اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﻋﻤﻖ ‪ ٠٫ ١٠ f t‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﯿﻢ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮای اﺧﺘﺼﺎر ﺣﺬف ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ‪ ١٥٨‬ﻓﻮت از درﯾﭽﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ yc = ٣٫ ٢٥ f t ،‬ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٥٨‬ﻓﻮت ﺑﻮد ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٢٠٠‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١١٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :٥.٤‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺜﺎل ‪٦.٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٤.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ‪٧.٤‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﭘﺲ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ از از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮی ﺗﻨﻬﺎ از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﻗﺴﻤﺖ ‪ b‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٤.٤‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ‪ M ٣‬و ‪ M ٢‬را ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش هﺎی ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﯾﺎ ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺣﺴﺎب‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﻣﮑﺎن ﭘﺮش ﻣﻘﺪاری ﮐﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﺳﺎزﯾﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﭘﺮش‪ ،yJ١ ،‬روی ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ٣‬ﻗﺮار دارد و ﻋﻤﻖ درﺳﺖ ﺑﻌﺪ از ﭘﺮش‪ ،yJ٢ ،‬روی ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ٢‬ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ آن دو ﻋﻤﻖ ‪ yJ١‬و ‪ yJ٢‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ را ارﺿﺎء ﮐﻨﻨﺪ )راﺑﻄﻪ ‪ ٢٦.٢‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ(‪ .‬ﺑﺎ‬
‫‪http‬‬

‫داﻧﺴﺘﻦ ﻋﻤﻖ در ‪ A‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٣‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ ﻃﻮل ﮔﺎم ﻣﺜﻼ ‪∆X = ١٠ f t‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮای هﺮ ﺑﺮای هﺮ ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ ،M ٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻋﻤﻖ ﻣﺰدوج آن‪ yJ٢ ،‬را ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﺮش ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﺳﻪ ﺳﺘﻮن اول ﺟﺪول ‪ ٦.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت روش‬
‫ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺣﺬف ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ‪XA = ٢٠ f t‬‬
‫رخ داد‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن درﺳﺖ ‪ fhghnsj‬ﭘﺮش ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٫ ٨٦ f t‬و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن درﺳﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮش ﺑﺮاﺑﺮ ‪٥٫ ٢٢ f t‬‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮوع از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ‪ ،B‬ﻣﺎ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪ ∆X = ١٠ f t‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ در دو ﺳﺘﻮن آﺧﺮ ﺟﺪول ‪ ٦.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ی ‪ M ٣‬و ‪ M ٢‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻋﻤﻖ هﺎی ﻣﺰدوج ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ١٥.٤‬رﺳﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ای ﮐﻪ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻣﺰدوج ﺑﺎ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬ﺗﻼﻗﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ yJ٢ ،‬را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﻋﻤﻖ هﺮ دو‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬را ﺑﺎﯾﺪ ارﺿﺎء ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺎ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﭘﺮش ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدی‬
‫رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ی ﺗﻼﻗﯽ ﻣﮑﺎن ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ را ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ از‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ١٥.٤‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ‪ ١١٣‬ﻓﻮت از درﯾﭽﻪ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن از ﻋﻤﻖ‬

‫‪١١٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :٦.٤‬ﻣﺜﺎل ‪٧.٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ٢٫ ٥٠ f t‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ٤٫ ١٤ f t‬ﻣﯽ ﭘﺮد‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن از ‪ ١٫ ٧٥ f t‬ﺗﺎ ‪ ٢٫ ٥ f t‬ﺑﯿﻦ درﯾﭽﻪ و ﭘﺮش‬
‫هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮش ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﮐﻪ در ﻃﻮل آن ﻋﻤﻖ از ‪ ٤٫ ١٤ f t‬ﺑﻪ‬
‫‪ ٣٫ ٢٥ f t‬ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل‬ ‫‪٢.٦.٤‬‬

‫‪://w‬‬

‫دﺑﯽ‪Q ،‬در ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﺣﺎﻟﺖ هﺎی هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﺑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ دﺑﯽ و ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب در ﯾﮏ‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺣﻞ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ ﯾﺎ ﺗﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ دﺑﯽ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﺗﺎ‬
‫دﻗﯿﻘﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺗﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪون داﺷﺘﻦ دﺑﯽ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻤﺘﺮ از ‪ ٠٫ ٠٠١‬ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪،‬اﻣﺎ در اﻧﺘﻬﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض درﺳﺖ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪﺗﺮ از ‪ ٠٫ ٠٢‬ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﺑﺘﺪا ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬و‬
‫در اﻧﺘﻬﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﺷﯿﺐ هﺎی ﺑﯿﻦ ‪ ٠٫ ٠٠١‬و ‪ ٠٫ ٠٢‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﯿﻢ هﺮ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ را ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫‪http‬‬

‫ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ‬ ‫‪١.٢.٦.٤‬‬

‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ از ﯾﮏ درﯾﺎﭼﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ ‪ a‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٦.٤‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‬
‫و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻨﯿﻢ آﯾﺎ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل رخ دهﺪ‪ .‬ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎﻻی ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ ﻗﺮار دارد‪ .‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﺧﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﺳﻄﺢ آب در درﯾﺎﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ زﯾﺮا ﺳﻄﺢ آب درﯾﺎﭼﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ هﺪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﭘﺲ در ﻃﻮل هﺮ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ آب ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺗﺪرﯾﺠﯽ از ﻧﺰدﯾﮏ ﺗﺮاز آب در درﯾﺎﭼﻪ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ .‬از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮوﻓﯿﻠﯽ در‬
‫ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪ M ١‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در آن ﻋﻤﻖ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رخ دهﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ در اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل در ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ‪ ،‬هﺮ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل و اﻧﺮژی ﺑﺎﯾﺪ ارﺿﺎء ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١١٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٥.٤‬ﻣﮑﺎن ﭘﺮش در ﻣﺜﺎل ‪٧.٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪kn An٣ ١‬‬
‫=‪Q‬‬ ‫‪٢ S‬‬
‫‪٢‬‬ ‫)‪(١٩.٤‬‬
‫‪n Pn٣ ٠‬‬

‫و‬
‫‪://w‬‬

‫‪Q٢‬‬
‫‪EU P = yn +‬‬ ‫)‪(٢٠.٤‬‬
‫‪A٢n ٢g‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ EU P‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﻤﻮدی ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺢ آب درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﻒ ورودی ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻞ اﯾﻦ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫هﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ‪ Q‬و ‪ yn‬را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺜﻞ ﻗﺴﻤﺖ ‪ b‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٦.٤‬ﺑﺎ ﯾﮏ آﺑﺸﺎر ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺷﮑﻞ دادن ﻣﻨﺤﻨﯽ‬
‫‪http‬‬

‫‪ ،M ٢‬در ﻟﺒﻪ آﺑﺸﺎر ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ٢‬ﻗﺒﻞ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ درﯾﺎﭼﻪ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ و درﯾﺎﭼﻪ ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ هﻨﻮز رواﺑﻂ ‪ ١٩.٤‬و ‪ ٢٠.٤‬ﻣﻌﺘﺒﺮ هﺴﺘﻨﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ Q‬و ‪ yn‬ﺣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎﻧﺎﻟﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ‪ ١٢‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﮐﺎﻧﺎل از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ٢‬ﺑﺎﻋﻤﻘﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻗﺴﻤﺖ ‪ c‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٦.٤‬ﺑﻪ‬
‫درﯾﺎﭼﻪ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از رواﺑﻂ ‪ ١٩.٤‬و ‪ ٢٠.٤‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ و ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﯾﮏ روش ﮐﻮﺷﺶ‬
‫و ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮﯾﻦ راﻩ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫• ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺑﺮای ‪ yc‬ﻓﺮض ﮐﻨﺒﺪ و دﺑﯽ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫• ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮوع از ﻟﺒﻪ آﺑﺸﺎر ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻮی دﯾﺎﭼﻪ؛ ‪ yL‬و ‪VL‬را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻋﻤﻖ و‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ در اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮار دهﺪی‬
‫‪١٢ hydraulically‬‬ ‫‪long‬‬

‫‪١١٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٦.٤‬ﻣﺴﺄﻟﻪ درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١١٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫• ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ آﯾﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژی ارﺿﺎء ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪VL٢‬‬
‫‪EU P = yL +‬‬ ‫)‪(٢١.٤‬‬
‫‪٢g‬‬

‫‪ir‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ارﺿﺎء ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺣﺪس زدﻩ ﺷﺪﻩ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﯾﮏ ‪ yc‬دﯾﮕﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ و‬
‫روال را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٨.٤‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﮐﻪ از درﯾﺎﭼﻪ ﺳﺮ ﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮض ﮐﻒ آن ‪b = ١٠ f t‬‬

‫‪ho.‬‬
‫و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ آن ‪ m = ٢٫ ٠n‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ آن ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٠٤‬و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪n = ٠٫ ٠١٣‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺳﻄﺢ آب درﯾﺎﭼﻪ ‪ ٥٫ ٤٥ f t‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ورودی ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬دﺑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﺮﯾﺎن در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و رواﺑﻂ‬
‫‪ ١٩.٤‬و ‪ ٢٠.٤‬ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ ‪ A‬و ‪ P‬از ﺟﺪول ‪ ،١.١‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ‬
‫ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫=‪Q‬‬
‫‪kn [(b + myn ) yn ] ٣‬‬
‫(‬ ‫√‬
‫‪n b + ٢y ١ + m٢ ٣‬‬
‫‪n‬‬
‫)‬
‫‪٥‬‬
‫‪١‬‬
‫= ‪٢ S٠‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪.bib‬‬
‫‪١٫ ٤٩ [(١٠ + ٢yn ) yn ] ٣‬‬
‫‪٠٫ ٠١٣ (١٠ + ٢y √١ + ٢٢ ) ٣‬‬
‫‪n‬‬
‫‪٥‬‬

‫)‪٢ (٠٫ ٠٠٠٤‬‬

‫‪١‬‬
‫‪٢‬‬

‫و‬

‫‪Q٢‬‬
‫‪EU P = ٥٫ ٤٥ = yn +‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪٢‬‬
‫)‪[(b + ٢yn ) yn ] ٢(٣٢٫ ٢‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﻞ هﻤﺰﻣﺎن اﯾﻦ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ ‪ Q = ٥٠٠ cf s‬و ‪ .yn = ٥٫ ٠٨ f t‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .yc = ٣٫ ٣٨ f t‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻋﻤﻖ هﺎی ﻧﺮﻣﺎل و ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻓﺮض ﺷﺪﻩ ﺑﻮد در واﻗﻊ ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٩.٤‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ٢٠٠٠٠ ٨.٤‬ﻓﻮت ﻃﻮل دارد و ﺑﺎ ﯾﮏ آﺑﺸﺎر آزاد ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﺑﯽ و‬
‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﺎﻧﺎل از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از ‪ Q = ٥٠٠ cf s‬و ‪ yc = ٣٫ ٣٨ f t‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ )هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﻣﺜﺎل ‪ ٨.٤‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﯾﻢ(‪ .‬روش‬
‫ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ‪ ∆y = ٠٫ ٠٥ f t‬ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﺪ داد ﮐﻪ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ ٥٫ ٠٧ f t‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫‪ ١١٥٠٠ f t‬از ﻟﺒﻪ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ) .‬ﭼﻮن ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ٢‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ ﺟﺎی دﻗﯿﻘﺎ ﺧﻮد ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ دﻟﯿﻞ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪٥٫ ٠٧ f t‬ﺑﻪ ﺟﺎی ‪ ٥٫ ٠٨ f t‬در اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ (.‬ﺟﺮﯾﺎن در اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ‬
‫ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و رواﺑﻂ ‪ ١٩.٤‬و ‪ ٢٠.٤‬هﻨﻮز ﻣﻌﺘﺒﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ دﺑﯽ ﻣﺜﻞ آﻧﭽﻪ در ﻣﺜﺎل ‪ ٨.٤‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ Q = ٥٠٠ cf s‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٠.٤‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ٨٠٠ f t ٩.٤‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺑﯽ و ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب را در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺜﺎل ‪ ٩.٤‬اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ اﺳﺖ زﯾﺮا ﻃﻮل ‪ ٨٠٠‬ﻓﻮت ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺮ از‬
‫‪ ١١٥٠٠‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ رواﺑﻂ ‪ ١٩.٤‬و ‪ ٢٠.٤‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎی آن ﻣﺎ از ﯾﮏ روال ﮐﻮﺷﺶ‬
‫و ﺧﻄﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺗﮑﺮار ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ﮐﻪ ‪ yc = ٣٫ ٧٤ f t‬و دﺑﯽ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ Q = ٥٩٦٫ ٥ cf s‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪M ٢‬ای ﺷﮑﻞ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٢١.٤‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ ٨٠٠‬ﻓﻮت ﺑﺎﻻدﺳﺖ‬
‫آﺑﺸﺎر آزاد را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ Q = ٥٩٦٫ ٥ cf s‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫‪ .yn = ٥٫ ٥٥ f t‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ی ﻋﻤﻖ هﺎی ﻧﺮﻣﺎل و ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮض ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١١٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :٧.٤‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺜﺎل ‪١٠.٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ‬ ‫‪٢.٢.٦.٤‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ S٢‬از ﯾﮏ درﯾﺎﭼﻪ وارد ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ١٧.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﯿﻔﯽ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ )راﺑﻄﻪ ‪(٧.٤‬‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﻮد‬
‫‪://w‬‬

‫‪dy‬‬ ‫‪S٠ − Sf‬‬

‫=‬
‫‪dx‬‬ ‫) ‪(١ − Fr٢‬‬

‫ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫( ‪dy‬‬ ‫)‬
‫‪http‬‬

‫‪١ − Fr٢ = S٠ − Sf‬‬ ‫)‪(٢٢.٤‬‬

‫‪dx‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‪ Sf ،‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ اﻓﺖ اﺻﻄﮑﺎک در واﺣﺪ ﻃﻮل ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ اﻓﺖ اﺻﻄﮑﺎک در ورودی‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﮐﺮدن اﺳﺖ ‪ -‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ ‪ .Sf = ٠‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‪ S٠ = −dz/dx ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ١٧.٤‬ﻣﯽ ﺗﻮان دﯾﺪ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل در ﯾﮏ ﻣﺎﮐﺴﯿﻤﻢ ﻣﺤﻠﯽ در ورودی ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ در آﻧﺠﺎ‬
‫‪ .−dz/dx = ٠‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮای ارﺿﺎء ﺷﺪن راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٢.٤‬در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ‪ dy/dx‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻋﺪد ﻓﺮود‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬ﺑﺎﺷﺪ زﯾﺮا ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺤﻞ دارد ﺷﺘﺎب ﻣﯽ ﮔﯿﺮد )‪ .(dy/dx ̸= ٠‬ﭘﺲ ‪ Fr = ١٫ ٠‬و ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل هﺮ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ و اﻧﺮژی ﺑﺎﯾﺪ ارﺿﺎء ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ‬

‫‪Q٢‬‬ ‫‪Q٢ Tc‬‬

‫= ‪Fr٢‬‬ ‫=‬ ‫‪=١‬‬ ‫)‪(٢٣.٤‬‬
‫‪A٢c gDc‬‬ ‫‪gA٣c‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٢٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫و‬

‫‪Q٢‬‬
‫‪EU P = yc +‬‬ ‫)‪(٢٤.٤‬‬
‫‪A٢c ٢g‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﮐﻪ زﯾﺮﻧﻮﯾﺲ ‪ c‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S٢‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﻗﺴﻤﺖ � ﺷﮑﻞ ‪ ١٧.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺜﻼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ ‪ b‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٧.٤‬ﺑﺎ ﯾﮏ آﺑﺸﺎر آزاد ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ S٢‬ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد و رواﺑﻂ ‪ ٢٣.٤‬و ‪ ٢٤.٤‬هﻤﭽﻨﺎن ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺜﻞ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫‪ c‬ﺷﮑﻞ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪S٢‬ﻧﺰدﯾﮏ درﯾﺎﭼﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد و دﺑﯽ هﻤﭽﻨﯿﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ رواﺑﻂ ‪ ٢٣.٤‬و ‪ ٢٤.٤‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺮش ﮐﺎﻣﻼ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺤﻞ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ درﯾﺎﭼﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﮑﺎن ﭘﺮش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ روﺷﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺜﺎل ‪ ٧.٤‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١١.٤‬ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﺜﺎل ‪ ٨.٤‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ آب از ورودی ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٥٫ ٤٥ f t‬اﺳﺖ‪ .‬دﺑﯽ و ﻋﻤﻖ‬
‫ﻧﺮﻣﺎل را در اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٢‬ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ‪ ٢٣.٤‬و ‪،٢٤.٤‬‬

‫‪Q٢ Tc‬‬ ‫) ‪Q٢ (b + ٢myc‬‬ ‫]‪Q٢ [١٠ + ٢(٢)yc‬‬

‫=‬ ‫‪٣‬‬ ‫=‬ ‫‪٣ =١‬‬
‫‪gA٣c‬‬ ‫] ‪g [(b + myc ) yc‬‬ ‫] ‪٣٢٫ ٢ [(١٠ + ٢yc ) yc‬‬
‫‪ww‬‬
‫و‬

‫‪Q٢‬‬ ‫‪Q٢‬‬ ‫‪Q٢‬‬

‫‪EU P = yc +‬‬ ‫‪= yc +‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪= yc +‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪= ٥٫ ٤٥‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪Ac ٢g‬‬ ‫‪[(b + myc ) yc ] ٢g‬‬ ‫)‪[(b + myc ) yc ] ٢(٣٢٫ ٢‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﻞ هﻤﺰﻣﺎن اﯾﻦ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ yc = ٤٫ ٠٥ f t‬و ‪ .Q = ٦٩٦ cf s‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪://w‬‬

‫‪ yn = ٢٫ ١٩ f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ی ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل و ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺮض اوﻟﯿﻪ ﻣﺎ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ اﺳﺖ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﺷﺪﻩ در ﻣﺜﺎل هﺎی ‪ ٨.٤‬و ‪ ١١.٤‬ﻣﺸﺎﺑﻪ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﮐﻪ در ﻣﺜﺎل ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٠٤ ٨.٤‬و در ﻣﺜﺎل ‪ S٠ = ٠٫ ٠٢ ١١.٤‬ﺑﻮد‪ .‬دﺑﯽ در ﻣﺜﺎل ‪ ٨.٤‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ Q = ٥٠٠ cf s‬و در‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ ١١.٤‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ Q = ٦٩٥ cf s‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ .‬دﺑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ١١.٤‬ﭼﯿﺰی ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر آن را داﺷﺘﯿﻢ زﯾﺮا‬
‫از ﻓﺼﻞ ‪ ٢‬ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﯽ آورﯾﻢ ﮐﻪ ﮐﻪ دﺑﯽ از ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﺛﺎﺑﺖ در ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ورودی ﮐﺎﻧﺎل‬
‫اﻧﺮژی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮای هﺮ دو ﻣﺜﺎل ‪ ٥٫ ٤٥ f t‬اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺜﺎل‪ ١١.٤‬ﺑﺮﺣﺎﻧﯽ اﺳﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ دﺑﯽ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ دو درﯾﺎﭼﻪ‬ ‫‪٣.٦.٤‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل دو درﯾﺎﭼﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ١٨.٤‬را ﺑﻪ هﻢ وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬دﺑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬
‫ﺗﺮاز آب در دو درﯾﺎﭼﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬رﺳﻢ ﻣﻘﺎدﯾﺮ دﺑﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺮاز هﺎی آب ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﺪﻩ ‪ ١٣‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺤﺚ اراﺋﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ در اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ اﻓﺖ هﺪ در ورودی ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻄﺢ آب ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ﻣﻘﺪاری ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ هﺪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن وارد ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪،‬‬

‫‪Q٢‬‬
‫‪EU P = yU P +‬‬ ‫)‪(٢٥.٤‬‬
‫‪A٢U P ٢g‬‬

‫‪١٢١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٧.٤‬ﻣﺴﺄﻟﻪ درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٨.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ دو درﯾﺎﭼﻪ را ﺑﻪ هﻢ وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٢٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ EU p‬ﻋﻤﻖ آب در درﯾﺎﭼﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ورودی ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل‪ yU P ،‬ﻋﻤﻖ آب در اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ‬
‫ﮐﺎﻧﺎل و ‪ AU P‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن در اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ درﯾﺎﭼﻪ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آب در ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آب‬
‫درﯾﺎﭼﻪ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آب درﯾﺎﭼﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪،‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪yDW N = EDW N‬‬ ‫)‪(٢٦.٤‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ EDW N‬ﻋﻤﻖ آب در درﯾﺎﭼﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل و ‪ yDW N‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در اﻧﺘﻬﺎی‬

‫‪ho.‬‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﺗﺮاز آب در درﯾﺎﭼﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎﻩ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل رخ ﻣﯽ دهﺪ )ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ آﺑﺸﺎر آزاد(‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ ‪yDW N = yc‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫دو درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ‬ ‫‪١.٣.٦.٤‬‬

‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ ﺧﯿﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ دو درﯾﺎﭼﻪ را ﺑﻪ هﻢ وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ‪ EU P‬ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪.bib‬‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪﯾﻢ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ دﺑﯽ‪ ،Q ،‬ﺑﺎ ‪ EDW N‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٨.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ‪ EDW N = yn‬ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و دﺑﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ‪١٩.٤‬‬
‫و ‪ ٢٠.٤‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ دﺑﯽ را ﺑﺎ ‪ Qn‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ‪،EDW N = yc‬‬
‫ﭘﺲ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻗﺒﻞ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ درﯾﺎﭼﻪ ی ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻣﯽ رﺳﺪ )ﭼﻮن‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ(‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ رواﺑﻂ ‪ ١٩.٤‬و ‪ ٢٠.٤‬هﻨﻮز ﻣﻌﺘﺒﺮ هﺴﺘﻨﺪ و دﺑﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ Qn‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫‪ EDwN < yc‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺣﺎﻟﺖ ‪ ١‬در ﺷﮑﻞ ‪ ،١٨.٤‬ﻣﺎ ﺧﻮاهﯿﻢ داﺷﺖ ‪ yDW N = yc‬و دﺑﯽ ﻣﺜﻞ ﻗﺒﻞ ﺑﺮاﺑﺮ ‪Qn‬‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ‪ yn > EDW N > yc‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺣﺎﻟﺖ ‪ ٢‬در ﺷﮑﻞ ‪ ،١٨.٤‬ﺑﺎز ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻗﺒﻞ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ درﯾﺎﭼﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻼﻗﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )ﭼﻮن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ( و‬
‫دﺑﯽ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ Qn‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ‪ EDW N > yn‬ﺑﺎﺷﺪ آﻧﮕﺎﻩ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ١‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﺮوﻓﯿﻞ‬
‫‪ M ١‬ﺑﻪ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻗﺒﻞ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ درﯾﺎﭼﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺣﺎﻟﺖ ‪ ٣‬در ﺷﮑﻞ ‪ ،١٨.٤‬رواﺑﻂ ‪ ١٩.٤‬و ‪٢٠.٤‬‬
‫هﻤﭽﻨﺎن ﻣﻌﺘﺒﺮ هﺴﺘﻨﺪ و دﺑﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ Qn‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ١‬ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ از ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﺷﺪ ـ ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺑﻪ درﯾﺎﭼﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ‪ ٤‬در ﺷﮑﻞ ‪ - ١٨.٤‬دﺑﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٢٥.٤‬را‬
‫ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﮐﻤﺘﺮ از ‪ Qn‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٩.٤‬راﺑﻄﻪ ی ﺑﯿﻦ دﺑﯽ‪ ،Q ،‬و ﻋﻤﻖ آب در درﯾﺎﭼﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ‪EDW N ،‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﻃﻮل ‪ ١٢٠٠٠‬ﻓﻮت و ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٠٤ ،n = ٠٫ ٠١٣ ،b = ١٠ f t‬و ‪ m = ٢‬را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ آب در درﯾﺎﭼﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻓﺮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ در ارﺗﻔﺎع ‪ EU P = ٥٫ ٤٥ f t‬ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ‬
‫‪://w‬‬

‫ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ‪ Q = ٥٠٠ cf s‬اﺳﺖ و اﯾﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار دﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رخ‬
‫دهﺪ‪.‬ﻧﺎﺣﯿﻪ هﺎی ﺷﻤﺎرﻩ ﮔﺬاری ﺷﺪﻩ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ هﺎی ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ١٨.٤‬ﺑﺎ ﺷﻤﺎرﻩ ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ رواﺑﻂ ﻧﻤﻮدار ‪ Q‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ EDW N‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪،١٩.٤‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺷﺮوع از اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬روش ﯾﮏ ﺣﻞ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ دﺑﯽ ﺑﺮای ‪ EDW N‬دادﻩ ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﻻزم دارد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺑﺮای ‪ ،EDW N‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ Q‬را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ راﺑﻄﻪ ‪ ٢٥.٤‬در‬
‫ﻣﺤﻞ درﯾﺎﭼﻪ ارﺿﺎء ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎ ﺷﺮوع ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت از اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ از اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ‬
‫‪http‬‬

‫اﺟﺘﻨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺑﺮای ‪ Q‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ yU P ٢٥.٤‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫)ﺑﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻘﺪار زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﯿﻦ دو رﯾﺸﻪ ی ﻣﺜﺒﺖ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ(‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬
‫را ﺑﺎ ﺷﺮوع از اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﯿﻢ‪ .‬هﻤﻖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ در اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل ‪ EDW N‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ ﮐﻮﺗﺎﻩ دو درﯾﺎﭼﻪ را ﺑﻪ هﻢ وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی ‪ M ١‬و ‪ M ٢‬ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ از‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎ ﻗﺒﻞ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ درﯾﺎﭼﻪ ی ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ Qn = ٥٠٠ cf s ،‬ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ ‪ EDW N = ٥٫ ٠٨ f t = yn‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻏﯿﺮ‬
‫اﯾﻨﺼﻮرت‪ ،‬دﺑﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ‪ Qn‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٠.٤‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺷﮑﻞ ‪١٩.٤‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء اﯾﻨﮑﻪ ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻘﻂ ‪ ٨٠٠‬ﻓﻮت اﺳﺖ‪ .‬دﺑﯽ ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪ yc = EDW N = ٣٫ ٧٤ f t‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت از ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺷﺮوع ﺷﺪﻩ‬
‫اﻧﺪ ﺗﺎ از ﺣﻞ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﺪﻩ‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪١٣ delivery‬‬ ‫‪curve‬‬

‫‪١٢٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١٩.٤‬ﻣﻨﺤﻨﯽ آورد ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﻼﯾﻢ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٠.٤‬ﻣﻨﺤﻨﯽ آورد ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎ ‪ EU P‬ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٢٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢١.٤‬ﻣﻨﺤﻨﯽ آورد ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻮﺗﺎﻩ ﻣﻼﯾﻢ ﺑﺮای ‪ EDW N‬ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٢١.٤‬ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﺪﻩ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ‪ EDW N = ٤٫ ٠ f t‬ﺛﺎﺑﺖ و ‪ EU P‬ﻣﺘﻐﯿﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﻞ ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ‪ ٨٠٠‬ﻓﻮت و ﺑﺎ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٠٤ ،n = ٠٫ ٠١٣ ،b = ١٠ f t‬و ‪.m = ٢‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ ‪ yn = EDW N = ٤٫ ٠ f t‬ﺑﺎﺷﺪ و دﺑﯽ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ ٣١٠ cf s‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﺑﯽ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ‪ ،٦٨٠ cf s ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ‪ yDW N = yc = EDW N = ٤٫ ٠ f t‬ﺑﺎﺷﺪ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ EU P .‬ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٢‬و ﻋﻤﻖ ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ ٤٫ ٠ f t‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٥٫ ٨١ f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺮاز آب در درﯾﺎﭼﻪ ی ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ ٥٫ ٨١ f t‬ﺑﺮود‪ ،‬دﺑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ٦٨٠ cf s‬ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬وﻟﯽ راﺑﻄﻪ ی‬
‫‪ ٢٦.٤‬دﯾﮕﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﻻی ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ‪ ٦٨٠ cf s‬ﻗﺮار ﻣﯽ‬
‫‪://w‬‬

‫ﮔﯿﺮد و در ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ EDW N = ٤٫ ٠ f t‬ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٢٢.٤‬دو ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺮای ‪ (EU P = ٥٫ ٨١ f t) Q = ٦٨٠ cf s‬و ‪ (EU P = ٦٫ ٤٥ f t) Q = ٨٤٨ cf s‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ‬
‫‪ ٤٫ ٥ f t‬در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺑﺎﻻﯾﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮای ‪ Q = ٨٤٨ cf s‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫دو درﯾﺎﭼﻪ و ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ‬ ‫‪٢.٣.٦.٤‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ دو درﯾﺎﭼﻪ را ﺑﻪ هﻢ وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮاز آب در درﯾﺎﭼﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ دﺑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل را در ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل رخ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ رواﺑﻂ ‪ ٢٣.٤‬و ‪ ٢٤.٤‬را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ‬
‫‪http‬‬

‫‪ S٢‬رخ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺗﺮاز آب در درﯾﺎﭼﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل را ﻣﺠﺒﻮر ﮐﻨﺪ از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ی ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٣.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ دﺑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﻤﭽﻨﺎن هﻤﺎن ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ و ورودی را ﻣﺴﺘﻐﺮق ﮐﻨﺪ‪ .‬در آن ﺻﻮرت‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و دﺑﯽ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ S١‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪Q‬اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ دو‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٢٥.٤‬و ‪ ٢٦.٤‬را ارﺿﺎء ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺛﯿﺮ اﻧﺴﺪاد ﺑﺮ روی ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب‬ ‫‪٤.٦.٤‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻧﺴﺪاد را در ﻓﺼﻞ ‪ ٢‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬اﻧﺴﺪاد وﻗﺘﯽ روی ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﺧﻮد را ﺗﻐﯿﯿﺮ دهﺪ ﺗﺎ‬
‫اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮای ﮔﺬر از ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻘﻄﻌﯽ ﮐﻪ ﻋﺮض ﮐﺎهﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﯾﺎ ﮐﻒ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ ﯾﺎ هﺮدو‪ ،‬را ﺑﯿﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺼﻞ ‪ ٢‬ﻣﺎ ﺑﻪ اﻧﺴﺪاد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪﻩ ی ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺴﺪاد ﺑﺮ روی‬

‫‪١٢٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٢.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ‪EU P‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٣.٤‬دو درﯾﺎﭼﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ ﺑﻪ هﻢ وﺻﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‬

‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٢٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٤.٤‬اﻧﺴﺪاد در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ ﻃﻮﻻﻧﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ و ﺑﺎﻻدﺳﺖ اﺛﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫اﻧﺴﺪاد در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﻼﯾﻢ‬ ‫‪١.٤.٦.٤‬‬
‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻧﺴﺪاد رخ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن از ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﻘﻄﻊ اﻧﺴﺪاد‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻋﻤﻘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل‬
‫ﭘﺲ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ .٢٤.٤‬اﮔﺮ ﻃﻮل ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺮ از ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬ﺑﺎ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻼﻗﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ -‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﺎﻧﺎل ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫دﺑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬ﺑﺎ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻼﻗﯽ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻮﻗﺖ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻮﺗﺎﻩ اﺳﺖ‬
‫‪://w‬‬

‫و دﺑﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ اﻧﺴﺪاد ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ‬
‫‪ M ٣‬و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٢.٤‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎ ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ ١٢‬ﻓﻮت‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪ n = ٠٫ ٠١٣‬و ﺷﯿﺐ‬
‫ﻃﻮﻟﯽ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٠٩‬دارﯾﻢ‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل دﺑﯽ ‪ Q = ٢٤٠ cf s‬را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت هﻤﻮار‬
‫ﺗﺎ ‪ ٨‬ﻓﻮت در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﺗﻨﮓ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ .٢٤.٤‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﭘﺮوﻓﯿﻞ هﺎی‬
‫ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ‪ yn = ٣٫ ٤٥ f t‬و ‪ yc = ٢٫ ٣٢ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻋﻤﻖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٣٫ ٤٥ f t‬در هﻤﻪ ﺟﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﻄﻪ ی ‪ A‬در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٤.٤‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫‪٢‬‬
‫‪Q٢‬‬ ‫)‪(٢٤٠‬‬
‫‪En = yn +‬‬ ‫‪= ٣٫ ٤٥ +‬‬ ‫‪٢ = ٣٫ ٩٧ f t‬‬
‫‪٢gA٢n‬‬ ‫])‪٢(٣٢٫ ٢) [(١٢) (٣٫ ٤٥‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﺑﺮای ﻋﺒﻮر ‪ ٢٤٠ cf s‬از ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻻزم در ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ،B‬ﺑﺮای ‪ ، b = ٨ f t‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪yc = ٣٫ ٠٫ ٣‬اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬

‫‪١٢٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫‪٢‬‬
‫‪Q٢‬‬ ‫)‪(٢٤٠‬‬
‫‪(EB )min = ycB +‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪= ٣٫ ٠٣ +‬‬ ‫‪٢ = ٤٫ ٥٥ f t‬‬
‫‪٢gAcB‬‬ ‫])‪٢(٣٢٫ ٢) [(٨) (٣٫ ٠٣‬‬

‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﻮدن اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬و ‪ ،B‬ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ‪٤٫ ٥٥ f t‬‬

‫‪ir‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ‪ ٣٫ ٩٧ f t‬ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻓﺼﻞ ‪ ٢‬ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫ﮐﻪ اﻧﺴﺪاد رخ ﻣﯽ دهﺪ و ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺲ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی زﯾﺮ را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬

‫‪ho.‬‬
‫‪٢‬‬
‫)‪(٢٤٠‬‬
‫‪٤٫ ٥٥ = yAadj +‬‬ ‫‪٢‬‬
‫]) ‪٢(٣٢٫ ٢) [(١٢) (yAadj‬‬

‫ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﻋﻤﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ yAadj = ٤٫ ٢٠ f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ١‬ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﻘﻄﻊ اﻧﺴﺪاد ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ١‬را ﺑﻪ‬

‫‪.bib‬‬
‫روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﯾﺎ ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ y = ٤٫ ٢٠ f t‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﻋﻤﻖ ‪ ،△y = ٠٫ ٠٥ f t‬روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﺪ داد ﮐﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ‪ ٣٠٠٠‬ﻓﻮت از‬
‫ﻣﻘﻄﻊ اﻧﺴﺪاد ﺑﺎ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻼﻗﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮ اﻧﺴﺪاد ﺗﺎ ‪ ٣٠٠٠‬ﻓﻮت ﺑﺎﻻدﺳﺖ اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا‬

‫در ﻓﺼﻞ ‪ ٢‬و هﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ اﻧﺮژی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮای ﻋﺒﻮر از ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻩ دارد‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدﯾﻢ ﺟﺮﯾﺎن اﯾﻦ اﻧﺮژی را ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن درﺳﺖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻩ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ آورد‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺎ هﻨﻮز ﻣﻨﺒﻊ اﯾﻦ اﻧﺮژی را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﺪادﻩ اﯾﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﯾﻦ اﻧﺮژی اﺿﺎﻓﯽ از ﮐﺠﺎ ﻣﯽ آﯾﺪ؟ ﺑﺮای‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن در ﻃﻮل ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ١‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪ww‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ .(٢٤.٤‬ﭘﺲ ﺑﺮای دﺑﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ هﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل هﺴﺘﻨﺪ و اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺎ‬
‫ﻧﺮخ ﮐﻤﺘﺮی اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد )ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک ‪ ،Sf‬ﻣﻼﯾﻢ ﺗﺮ از ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ S٠‬اﺳﺖ(‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻧﺮﻣﺎل‪ ،‬اﻧﺮژی ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻠﻒ ﺷﺪﻩ و اﻧﺮژی ﺑﯿﺸﺘﺮی در ﻃﻮل ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺴﺪاد ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬ﭘﺲ زدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار اﻧﺮژی ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﺷﺪﻩ در در ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﺮای‬
‫ﻋﺒﻮر دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ از ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻩ ﻓﺮاهﻢ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻩ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬و‬
‫‪ D‬ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ‪ D‬ﺑﺎﯾﺪ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ را ارﺿﺎء ﮐﻨﺪ‬
‫‪://w‬‬

‫‪٢‬‬
‫)‪(٢٤٠‬‬
‫‪٤٫ ٥٥ = yD +‬‬ ‫‪٢‬‬
‫]) ‪٢(٣٢٫ ٢) [(١٢) (yD‬‬

‫دو رﯾﺸﻪ ی ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﯿﺪا ﮐﺮد؛ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ) ٤٫ ٢٠ f t‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪ (yAadj‬و ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫‪ .١٫ ٤٠ f t‬اوﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل و در ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪ M ١‬اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ١‬ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎهﺶ ﻋﻤﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل )‪(yn = ٣٫ ٤٥ f t‬‬
‫ﺑﺮود‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪M ١‬ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ D‬ﻋﻤﻖ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ yD = ١٫ ٤٠ f t‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٣‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻤﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ‬
‫ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﭘﺲ از ﭘﺮش ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ yJ٢ = ٣٫ ٤٥ f t‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻋﻤﻖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،yJ٢ ،‬درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﭘﺮش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ )راﺑﻄﻪ ی ‪(٢٧.٢‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻋﺪد ﻓﺮود‪ FrJ٢ ،‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١.٢‬ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪Q‬‬ ‫‪٢٤٠‬‬
‫‪FrJ٢ = √ ٣‬‬ ‫√=‬ ‫‪= ٠٫ ٥٥‬‬
‫‪gAJ٢ /TJ٢‬‬ ‫‪٣‬‬
‫)‪٣٢٫ ٢ [(١٢٫ ٠) (٣٫ ٤٥)] / (١٢‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪٢٧.٢‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٢٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫[‬ ‫]‬
‫√ ‪yJ٢‬‬ ‫√[ ‪٣٫ ٤٥‬‬ ‫]‬
‫= ‪yJ١‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪١ + ٨FJ٢‬‬ ‫= ‪−١‬‬ ‫‪١ + ٨(٠٫ ٥٥)٢ − ١ = ١٫ ٤٧ f t‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ٣‬ﺑﺎ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪١٫ ٤ f t‬‬

‫‪ir‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ‪ ٠٫ ٠١ f t‬ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﺪ داد ﮐﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ٣‬ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ‪ ٢٠‬ﻓﻮت ﭘﺲ‬
‫از ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ ١٫ ٤٧ f t‬ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﺳﺎزﯾﻢ در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ‪ yD = ١٫ ٤٠ f t‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﮐﻤﺘﺮ از ‪yJ٢ = ١٫ ٤٧ f t‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن از ‪ ١٫ ٤٠ f t‬ﺗﺎ ‪١٫ ٤٧ f t‬ﺑﺎ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ٣‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫هﻤﯿﺸﻪ روی ﻧﺪهﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ‪ yJ١‬ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪yD‬اﺳﺖ ﺑﺸﻮد‪ .‬در آﻧﺼﻮرت‪،‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ رخ دهﺪ و ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮرا در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١٣.٤‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻣﺜﺎل ‪ ١٢.٤‬ﺟﺮﯾﺎن را از ﯾﮏ درﯾﺎﭼﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ‪ ١٠٨٠‬ﻓﻮﺗﯽ از ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻨﮓ‬
‫ﺷﺪﮔﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮاز آب در درﯾﺎﭼﻪ را ‪ ٣٫ ٧٤ f t‬ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﯿﻢ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﺑﺮ‬
‫روی دﺑﯽ و ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪.‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﺣﻞ ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﺎﻧﺎل از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺸﺎن دهﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای ‪،b = ١٢ f t‬‬
‫‪ n = ٠٫ ٠١٣‬و ‪ ،S٠ = ٠٫ ٠٠٠٩‬ﯾﮏ دﺑﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ‪ Q = ٢٤٠ cf s‬و ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ‪yn = ٣٫ ٤٥ f t‬‬
‫رواﺑﻂ ‪ ١٩.٤‬و ‪ ٢٠.٤‬را ﺑﺎ ‪ EU P = ٣٫ ٩٧ f t‬ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﺜﺎل ‪ ١٢.٤‬ﺟﻠﻮ ﺑﺮوﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ycB = ٣٫ ٠٣ f t‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬روی ﺧﻮاهﺪ داد‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ‬
‫‪ A‬ﺑﻪ ‪ ٤٫ ٢٠ f t‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاهﺪ ﯾﺎﻓﺖ و ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ١‬در ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺷﮑﻞ ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺜﺎل‬
‫‪ ١٢.٤‬از روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ١‬را ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﺮط ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ‪ ٤٫ ٢٠ f t‬و اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﻋﻤﻖ ‪ ،∆y = ٠٫ ٠٥ f t‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ y = ١٫ ٨٠ f t‬و ﯾﮏ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ‪ E = ٤٫ ٢٣ f t‬در‬
‫‪ww‬‬
‫ﻣﺤﻞ درﯾﺎﭼﻪ را ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ )‪ ١٠٨٠‬ﻓﻮت ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﻘﻄﻊ اﻧﺴﺪاد(‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﺟﺪول ‪ ٨.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای داﺷﺘﻦ دﺑﯽ ‪ ،Q = ٢٤٠ cf s‬ﺗﺮاز آب در درﯾﺎﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ‪٤٢٣ f t‬‬
‫ﺑﺎﻻی ورودی ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺳﻄﺢ درﯾﺎﭼﻪ دادﻩ ﺷﺪﻩ در اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ ٣٫ ٩٧ f t‬ﺑﺎﻻی ورودی ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪،‬‬
‫دﺑﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٢٤٠ cf s‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن دﺑﯽ در اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ روﻧﺪ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎی ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ دﺑﯽ ‪ Q = ٢٢٠ cf s‬را اﻣﺘﺤﺎن‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای ‪ yc = ٢٫ ١٩ f t ،Q = ٢٢٠ cf s‬و ‪ yn = ٣٫ ٢٥ f t‬اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ‬
‫ﺑﺮای ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ‪ En = ٣٫ ٧٤ f t‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻧﺮژی‬
‫‪://w‬‬

‫وﯾﮋﻩ درﺳﺖ ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٣٫ ٧٤ f t‬ﺑﻮد‪ .‬اﻻن ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮای ﻋﺒﻮر دﺑﯽ ‪ ٢٢٠ cf s‬از‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ )‪ (b = ٨ f t‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٢٫ ٨٦ f t‬و اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ ٤٫ ٢٩ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻻزم درﺳﺖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ‬
‫ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ هﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٤٫ ٢٩ f t‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ،٣٫ ٧٤ f t‬اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺴﺪاد‬
‫رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رول هﺎی ﻣﺜﺎل ‪ ،١٢.٤‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﻪ ‪ ٣٫ ٩٦ f t‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﺗﺎ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻻزم ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ ٤٫ ٢٩ f t‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورد‪ .‬ﺣﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ١‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻋﻤﻖ ‪ ٣٫ ٩٦ f t‬و اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ‪ ،∆y = ٠٫ ٠٥ f t‬اﻧﺠﺎم دهﯿﻢ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫‪http‬‬

‫در ﺟﺪول ‪ ٨.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ در ‪ ١٠٨٠‬ﻓﻮت ﺑﺎﻻ دﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٣٫ ٥٦ f t‬و اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ‬
‫‪) ٣٫ ٩٧ f t‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ آب در درﯾﺎﭼﻪ( ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ دﺑﯽ ‪Q = ٢٢٠ cf s‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻣﺘﻔﺎوت از ‪ ٣٫ ٩٧ f t‬در ﻣﺤﻞ درﯾﺎﭼﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻩ ﺑﻮدﯾﻢ‪،‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻘﺪار دﯾﮕﺮ ﺑﺮای دﺑﯽ ﺟﺮﯾﺎن اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ و رول ﻗﺒﻠﯽ را ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ دﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از روال ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺜﺎل ‪ ١٢.٤‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﭘﺮوﻓﯿﻞ در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻖ درﺳﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ١٫ ٣٣ f t‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﺎ‬
‫‪ M ٣‬ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ٣‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ ١٫ ٣٨ f t‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ‪ ١٤ f t‬از ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻣﯽ رﺳﺪ و ﺳﭙﺲ ﯾﮏ‬
‫ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ از ﻋﻤﻖ ‪ ١٫ ٣٨ f t‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ ٣٫ ٢٥ f t‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮش‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﻧﺴﺪاد در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺗﻨﺪ‬ ‫‪٢.٤.٦.٤‬‬

‫ﺑﺤﺚ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻧﺴﺪاد در ﻓﺼﻞ ‪ ٢‬ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﺎ آﻣﺎدﻩ هﺴﺘﯿﻢ ﺗﺎ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺴﺪاد ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ را ﻧﯿﺰ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽ داﻧﯿﻢ اﻧﺴﺪاد وﻗﺘﯽ رخ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻻزم ﺑﺮای ﻋﺒﻮر از ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ‬

‫‪١٢٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٦.٤‬ﮐﺎرﺑﺮدهﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :٨.٤‬ﺗﺎﺛﯿﺮ اﻧﺴﺪاد ﺑﺮ دﺑﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ اﻓﻘﯽ ﯾﺎ ﮐﻒ ﺑﺮآﻣﺪﻩ را ﻧﺪارد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺴﺪاد ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮد را ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﯽ دهﺪ ﺗﺎ اﻧﺮژی‬
‫ﻣﺨﺼﻮص اﺿﺎﻓﯽ ﻻزم را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورد‪ .‬هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ از ﺷﮑﻞ هﺎی ‪ ٩.٢ ،٨.٢‬و ‪ ١٤.٢‬ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﯽ آورﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮای دﺑﯽ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬ﯾﮏ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮای دﺑﯽ ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬ﯾﮏ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻋﻤﻖ ﮐﻤﺘﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫اﻧﺴﺪاد ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ اوردن اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮐﺎهﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺟﺮﯾﺎن از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‬
‫‪ww‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ و ﻋﻤﻖ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ آﻧﭽﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻨﻬﺎ اﻣﮑﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن از ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٢٥.٤‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺮوﻓﯿﻞ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ S١‬ﺑﯿﻦ ﭘﺮش و ﻣﻘﻄﻊ اﻧﺴﺪاد ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در راﺳﺘﺎی ﺟﻬﺖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن روی ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‪ ،‬اﻓﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺻﻄﮑﺎک ﮐﻤﺘﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ دهﺪ اﻧﺮژی ﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﺑﺮای اﻓﺖ اﻧﺮژی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن از ﻣﻘﻄﻊ اﻧﺴﺪاد‪ ،‬ﮐﺴﺐ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﭘﺮش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻃﻮل ﭘﺮوﻓﯿﻞ‬
‫‪ S١‬اﺳﺖ‪ ،‬دﺑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ اﻧﺴﺪاد ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١٤.٤‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﮐﻪ دﺑﯽ ‪ Q = ٣٠٠ cf s‬را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ دارای ‪،m = ٢ ،b = ٥ f t‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪ n = ٠٫ ٠١٣‬و ‪S٠ = ٠٫ ٠٠٨‬اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﺻﺎف ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ‪ ١٫ ٥ f t‬در ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل وﺟﻮد دارد‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ .٢٥.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب را در اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﺣﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ‪ yn = ٢٫ ٣٤ f t‬و ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ yc = ٣٫ ٢٢ f t‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺪ اﺳﺖ و ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون اﻧﺴﺪاد ﺟﺮﯾﺎن در ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺎ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪http‬‬

‫‪Q٢‬‬ ‫‪(٣٠٠)٢‬‬
‫‪En = yn +‬‬ ‫=‬ ‫‪٢٫‬‬ ‫‪٣٤‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪٢ = ٥٫ ٠٦ f t‬‬
‫‪٢gA٢n‬‬ ‫})‪٢(٣٢٫ ٢) {[(٥٫ ٠) + (٢)(٢٫ ٣٤)] (٢٫ ٣٤‬‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﺮﯾﺎن از ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن در ﻗﺴﻤﺖ ‪ B‬ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی‬
‫وﯾﮋﻩ را دارﯾﻢ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ycB = ٣٫ ٢٢ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دارﯾﻢ‬

‫‪Q٢‬‬ ‫‪(٣٠٠)٢‬‬
‫‪(EB )min = ycB +‬‬ ‫‪= ٣٫ ٢٢+‬‬ ‫‪٢ = ٤٫ ٢٥ f t‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪٢gAcB‬‬ ‫})‪٢(٣٢٫ ٢) {[(٥٫ ٠) + (٢)(٣٫ ٢٢)] (٣٫ ٢٢٤‬‬

‫ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ‪ ١٫ ٥ f t‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﻣﻘﻄﻊ ‪ B‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺣﺪاﻗﻞ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﯿﺎز در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٤٫ ٢٥ + ١٫ ٥ = ٥٫ ٧٥ f t‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻤﺘﺮ از اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ﻧﺮﻣﺎل ‪ ٥٫ ٠٨ f t‬اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٣٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٧.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٥.٤‬اﻧﺴﺪاد ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮد را ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﯽ دهﺪ ﺗﺎ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ی ‪٥٫ ٧٥ f t‬‬
‫را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻄﺒﯿﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ،A‬ﻣﺎ راﺑﻄﻪ ی زﯾﺮ را ﺣﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪Q٢‬‬ ‫‪(٣٠٠)٢‬‬
‫‪(EA )min = yAadj +‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪٢gAAadj‬‬
‫‪= yAadj +‬‬
‫‪.bib‬‬
‫} ‪٢(٣٢٫ ٢) {[(٥٫ ٠) + (٢)yAadj ] yAadj‬‬
‫‪٢‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دو رﯾﺸﻪ ی ﻣﺜﺒﺖ دارد؛ ‪) ٢٫ ١٢ f t‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ( و ‪) ٥٫ ٥٨ f t‬زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ(‪ .‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل )‪ (٢٫ ٣٤ f t‬ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻘﯽ در ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪ S٣‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در‬
‫آن ﻋﻤﻖ ﻓﻘﻂ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ )ﻧﻪ اﯾﻨﮑﻪ از ‪ ٢٫ ٣٤ f t‬ﺑﻪ ‪ ٢٫ ١٢ f t‬ﮐﺎهﺶ ﯾﺎﺑﺪ(‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ آن اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻻﯾﻞ ﻣﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﻋﻤﻘﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪٢٫ ١٢ f t‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ رخ دهﺪ و ﻋﻤﻖ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٥٫ ٥٨ f t‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬
‫‪ww‬‬
‫ﺑﻪ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٥.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻖ درﺳﺖ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﭘﺮش‪ ،yJ١ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل‪ ٢٫ ٣٤ f t ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﭘﺲ از‬
‫ﭘﺮش‪ ،yJ٢ ،‬را اﻧﺠﺎم دهﯿﻢ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای )ﻧﻪ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ( اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از راﺑﻄﻪ ی ‪٢٦.٢‬‬
‫ﯾﺎ ‪ ٢٧.٢‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﯾﮑﯽ از روﻧﺪ هﺎی اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ در ﺑﺨﺶ ‪ ٤.٣.٢‬و در ﻣﺜﺎل ‪ ،١٦.٢‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ ‪ .yJ٢ = ٤٫ ٢٥ f t‬ﺣﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﮑﺎن ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫دهﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻋﻤﻖ ‪ ٥٫ ٥٨ f t‬و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻋﻤﻖ در هﺮ ﮔﺎم ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی‬
‫‪ ،٠٫ ٠٥ f t‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ ‪ ٤٫ ٢٥ f t‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ‪ ١٤١‬ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬روی ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ‪ D‬را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﻮدن اﻓﺖ اﻧﺮژی روی ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ‪ ،‬اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ در ‪D‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ ی ‪ A‬ﺑﺎﺷﺪ )‪ (٥٫ ٥٧ f t‬ﺑﺎ ﻋﻤﻖ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ ٢٫ ١٢ f t‬ﯾﺎ ‪ .٥٫ ٥٨ f t‬ﻋﻤﻖ ‪ ٥٫ ٥٨ f t‬در‬
‫ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ‪ S١‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در آن ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﯽ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در ‪ ٢٫ ٣٤ f t‬ﻣﯿﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ‪ ٥٫ ٥٨ f t‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ D‬ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ yD = ٢٫ ١٢ f t‬و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ S٣‬ﺧﻮاهﯿﻢ داﺷﺖ‪ .‬روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮط ﻣﺮزی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ ٢٫ ١٢ f t‬و اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ‪ ٠٫ ٠٥ f t‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﭘﺮوﻓﯿﻞ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ‪ ٧٤٤‬ﻓﻮت از ﻣﻘﻄﻊ‬
‫‪ D‬ﺑﻪ ﺧﻂ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ‬ ‫‪٧.٤‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﯾﮏ ﻧﻤﺎی ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ‬
‫از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎل هﺎ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٦.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن در ﺳﯿﺴﺘﻢ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎ اﺑﺘﺪا ﭘﺮوﻓﯿﻞ در‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ‪ D‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ )ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل( و در ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮای هﺮ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﭘﺮوﻓﯿﻞ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ‪ E‬و ‪ F‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ )ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺗﺮی ﮐﺎﻧﺎل هﺎ( و در ﺟﻬﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ در ﺗﻘﺎﻃﻊ ﮐﺎﻧﺎل هﺎ‪ ،‬ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ‬
‫هﻢ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮ هﻤﮑﻨﺶ ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﺑﺎﯾﺪ ارﺿﺎء ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ هﻤﯿﺸﻪ ارﺿﺎء ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در ﺷﮑﻞ ‪ ،٢٦.٤‬ﺑﺎﯾﺪ ‪ .QD = QA + QB‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫‪.QB = QG + QH‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎی اﻧﺮژی ﯾﺎ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺗﻘﺎﻃﻊ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی اﻧﺮژی اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٢٧.٤‬ﯾﮏ ﻧﻤﺎی ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ از ﯾﮏ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﮐﻪ ﺳﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ هﻢ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‬

‫‪١٣١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٧.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٦.٤‬ﯾﮏ ﻧﻤﺎی ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎل‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٣‬ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ‪ D‬ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٢‬و ‪ ٣‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‬

‫‪zb١ + y١ +‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ‪ ١‬و‬

‫‪V١٢‬‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪= zb٣ + y٣ + ٣ + hj‬‬
‫‪ ٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫)‪(٢٧.٤‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢g‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪ hj‬ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺖ هﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻘﺎﻃﻊ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺖ هﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی زﯾﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪V١٢‬‬ ‫‪V٢‬‬
‫| ‪hj = kj‬‬ ‫|‪− ٣‬‬ ‫)‪(٢٨.٤‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢g‬‬

‫ﺿﺮﯾﺐ اﻓﺖ ﺗﻘﺎﻃﻊ‪ ،kj ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻘﺪاری ﺑﯿﻦ ‪ ٠‬و ‪ ١‬دارد‪ .‬ﺑﺮای ﺳﺎدﮔﯽ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ‪ ،kj = ٠‬ﭘﺲ راﺑﻄﻪ ی‬
‫‪ ٢٨.٤‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪://w‬‬

‫‪V١٢‬‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪zb١ + y١ +‬‬ ‫‪= zb٣ + y٣ + ٣‬‬ ‫)‪(٢٩.٤‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢g‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٢٩.٤‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺧﻂ ﺗﺮاز اﻧﺮژی در ﺗﻘﺎﻃﻊ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺮاز ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ١‬و ‪٣‬‬
‫ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،zb١ = zb٢ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ٢٩.٤‬ﺑﺎز هﻢ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺸﻮد ‪ E١ = E٢‬ﮐﻪ ‪ E‬اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ‬
‫‪http‬‬

‫دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ‪ kj = ١‬ﻗﺮار دهﯿﻢ آﻧﮕﺎﻩ راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٧.٤‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪zb١ + y١ = zb٣ + y٣‬‬ ‫)‪(٣٠.٤‬‬

‫راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٠.٤‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آب ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺮاز ﮐﻒ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ١‬و ‪ ٣‬ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪،zb١ = zb٣ ،‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣٠.٤‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ‪ y١ = y٣‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮل زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ y٣ ،‬و ‪ V٣‬از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ‪ A‬ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ﺗﻘﺎﻃﻊ )ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﺎدﻻت ‪ ٢٩.٤ ،٢٧.٤‬ﯾﺎ ‪ (٣٠.٤‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﻋﻤﻖ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ١‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺮط ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ‪ A‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ‬
‫‪ ٢‬ﮐﺎﻧﺎل ‪ B‬ﺑﺎ روش ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﺳﺎزﻩ دراپ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ .٢٨.٤‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٢٧.٤‬ﺗﻨﻬﺎ در‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٣٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٧.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٧.٤‬ﻧﻤﺎی ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ی ﺗﻘﺎﻃﻊ‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪١٣٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٧.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٨.٤‬آﺑﺸﺎر در ﯾﮏ ﺗﻘﺎﻃﻊ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪zb١ + t١c < zb٣ + y٣‬‬ ‫)‪(٣١.٤‬‬
‫‪ww‬‬
‫در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت‪ y١ = y١c ،‬ﮐﻪ ‪ y١c‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ١‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎل ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٧.٤‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ١‬و ‪ ٢‬از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ‪ A‬و ‪ B‬ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ‪ ،y٣ ،‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ‪ D‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ از ﻧﯿﺮوهﺎی اﺻﻄﮑﺎک در ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ هﻤﭽﻨﯿﻦ از‬
‫ﻧﯿﺮوی وزن آب درون ﺗﻘﺎﻃﻊ در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﻌﺎدل ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﺗﻘﺎﻃﻊ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ‬
‫ﻧﻮﺷﻪ ﺷﻮد‬
‫‪://w‬‬

‫‪M١ cos θ١ + M٢ cos θ٢ = M٣‬‬ ‫)‪(٣٢.٤‬‬

‫ﮐﻪ ‪ M‬اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم وﯾﮋﻩ دارد )ﺑﺨﺶ ‪ ٢.٣.٢‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ( و ‪ θ١‬و ‪ θ٢‬در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٧.٤‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺬاری راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٩.٢‬در راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٢.٤‬ﺑﺮای هﺮ ﺳﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﺧﻮاهﯿﻢ داﺷﺖ‬

‫(‬ ‫)‬ ‫‪( ٢‬‬ ‫)‬ ‫‪( ٢‬‬ ‫)‬

‫‪http‬‬

‫‪Q٢١‬‬ ‫‪Q٢‬‬ ‫‪Q٣‬‬

‫‪+ YC١ A١ cos θ١ +‬‬ ‫= ‪+ YC٢ A٢ cos θ٢‬‬ ‫‪+ YC٣ A٣‬‬ ‫)‪(٣٣.٤‬‬
‫‪gA١‬‬ ‫‪gA٢‬‬ ‫‪gA٣‬‬

‫هﻤﻪ ﭼﯿﺰ در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣٣.٤‬از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ی ‪ ١‬و ‪ ٢‬ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاهﻨﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ y٣‬ﺑﯿﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣٣.٤‬را ﺑﺮای ‪ y٣‬ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ و از اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺷﺮط ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ‪ D‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٥.٤‬ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﺣﻮل ﯾﮏ ﺟﺰﯾﺮﻩ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢٩.٤‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ‬
‫دﺑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﻘﻄﻊ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٣٠ m٣ /s‬و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ در ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪١٫ ٩٨ m‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺷﺎﺧﻪ ی ‪ ١‬را ﺑﺎ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ذوزﻧﻘﻪ ای ﮐﻪ ﻃﻮل آن ‪ ١٠٠٠‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ و ﻋﺮض ﮐﻒ آن ‪ ٢‬ﻣﺘﺮ و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎر آن ‪ ٢‬و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ آن‬
‫‪n١ = ٠٫ ٠١٦‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ آن ‪ ، S٠١ = ٠٫ ٠٠٠٣٦‬ﺗﻘﺮﯾﺐ ﺑﺰﻧﯿﻢ‪ .‬ﺷﺎﺧﻪ ی ‪ ٢‬ﻧﯿﺰ ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺎ ﻋﺮض ﮐﻒ ‪٣‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٣٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٨.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢٩.٤‬ﻣﺜﺎل ﺟﺮﯾﺎن ﺣﻮل ﯾﮏ ﺟﺰﯾﺮﻩ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﻣﺘﺮ و ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ ‪ ٢‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎﺧﻪ ‪ ٩٠٠‬ﻣﺘﺮ ﻃﻮل دارد و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ آن ‪ n٢ = ٠٫ ٠١٣‬و ﺷﯿﺐ‬
‫ﻃﻮﻟﯽ آن ‪ S٠٢ = ٠٫ ٠٠٠٤‬اﺳﺖ‪ .‬دﺑﯽ در هﺮ ﺷﺎﺧﻪ را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺧﻂ ﺗﺮاز اﻧﺮژی در ‪ A‬و ‪B‬‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﮐﻞ دﺑﯽ ‪ ٣٠‬ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﯿﻦ دو ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ،B‬از هﺮ ﮐﺪام‬

‫‪.bib‬‬
‫از ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﮐﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را اﻧﺠﺎم دهﯿﻢ‪ ،‬ﯾﮑﺴﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺴﯿﻢ دﺑﯽ‬
‫را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﺎﺧﻪ ی ‪ ٢‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ‪ ،‬ﺻﺎﻓﺘﺮ و ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬دﺑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪ ی ‪ ١‬از ﺧﻮد‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫اﺑﺘﺪا ‪ Q١ = ١٠ m٣ /s‬و ‪ Q٢ = ٢٠ m٣ /s‬را اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ی ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل و ﺑﺤﺮاﻧﯽ در اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ‬
‫‪ww‬‬
‫‪yn١ = ١٫ ٦٦ m, yc١ = ٠٫ ٩٩ m, yn٢ = ١٫ ٨٤ m, yc٢ = ١٫ ٢٥ m‬‬

‫و ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ هﺮ دو ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺷﺎﺧﻪ ی ‪ ١‬ﺑﺎ‬
‫‪ ،y١A‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫‪(١٠٫ ٠)٢‬‬
‫‪y١A +‬‬ ‫‪٢ ٢ = ١٫ ٩٨‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪٢(٩٫ ٨١) [٢٫ ٠ + ٢ (y١A )] y١A‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﻞ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .y١A = ١٫ ٩٤ m‬اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ yn١ = ١٫ ٦٦ m‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬در ﺷﺎﺧﻪ ی ‪ ١‬اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺎ ﺷﺮط ﻣﺮزی ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫دﺳﺖ ﻋﻤﻖ ‪ ١٫ ٩٤‬ﻣﺘﺮ اﻧﺠﺎم دهﯿﻢ‪ .‬روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ‪ ٠٫ ٠٠٥ m‬اﻧﺮژی وﯾﮋﻩ ‪E١B = ١٫ ٨٣٩ m‬‬
‫در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ١٠٠٠) B‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ‪ (A‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮای ‪ ،Q٢ ٢٠ m٣ /s‬ﻣﺎ ﺑﺮای ﺷﺎﺧﻪ ی ‪٢‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪ .y٢A = ١٫ ٨٥ m ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪ M ١‬در اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ‪ E٢B = ١٫ ٩٧٦ m‬را در ﻣﻘﻄﻊ ‪B‬‬
‫‪http‬‬

‫)‪ ٩٠٠‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ‪ (A‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﭼﻮن ‪ E٢B‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ E١B‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ دﯾﮕﺮی از‬
‫‪ Q١‬و ‪ Q٢‬را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ٩.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪﻩ از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮐﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ی ‪ Q١‬و ‪ Q٢‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ‬
‫دهﺪ و ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ ‪ Q١ = ١٢ m٣ /s‬و ‪ Q٢ = ١٨ m٣ /s‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ‬ ‫‪٨.٤‬‬

‫ﺑﺨﺶ هﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﻨﺸﻮری ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺛﺎﺑﺖ داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷﮑﻞ هﺎی ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ دارﻧﺪ ﮐﻬﺪر ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ زﯾﺮا ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ آن هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ ٧.٣‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ دارای ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﯽ و ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﻧﺎﺣﯿﻪ ی ﺳﯿﻼﺑﯽ هﺴﺘﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ ١٠.٣‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺮﯾﺎن در ﺑﺨﺶ اﺻﻠﯽ و ﺳﯿﻼﺑﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺧﺘﻼف در ﻋﻤﻖ و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ای ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٣٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٨.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :٩.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺜﺎل ‪١٥.٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﻣﺎ روﺷﻬﺎی ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ را در ﺑﺨﺶ هﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ی ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی‬
‫ﻣﻨﺸﻮری ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬در روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎ اﺑﺘﺪا ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺑﺮ ﻣﯽ دارﯾﻢ و ﺳﭙﺲ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬هﺪ‬
‫اﻧﺮژی و ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺖ ﻋﻤﻖ را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﻻزم ﺑﺮای‬
‫روی دادن اﯾﻦ ﻋﻤﻖ را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬در روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در اﺑﺘﺪا ﻣﺎ ﻣﮑﺎن ﻋﻤﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ را‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﯿﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎز ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬هﺪ اﻧﺮژی و ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک را در اﯾﻦ ﻣﮑﺎن ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪.bib‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺮض ﮐﻒ و ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﺎ‬
‫داﺷﺘﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ در ﮐﺠﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻖ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ در آن ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺸﻮری ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در روش ﮔﺎم‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺎ اﺑﺘﺪا ﻣﮑﺎن )ﯾﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ( در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ را ﺑﺎ داﺷﺘﻦ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداری ﺷﺪﻩ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ روش ﮔﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮا ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻌﻀﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺮای در‬
‫‪ww‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺸﻮری‪ ،‬ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺮاز ﮐﻒ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداری ﺷﺪﻩ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ ﺗﺎ ﺷﯿﺐ ﮐﻒ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺸﻮری‬
‫ﺳﺮﻋﺖ در ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص اﮔﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ‬
‫اﻧﺮژی ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﻓﺼﻞ ‪ ١‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﯾﻦ در ﮐﻨﺎر اﻓﺖ اﺻﻄﮑﺎک‪ ،‬در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻏﯿﺮ‬
‫ﻣﻨﺸﻮری اﻓﺖ اﻧﺮژی اﺿﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺷﮑﻞ ﺷﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ و اﻧﺪازﻩ در ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ اﻓﺖ هﺎی‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ از اﻧﺒﺴﺎط و اﻧﻘﺒﺎض ﺟﺮﯾﺎن را اﻓﺖ ادی ‪ ١٤‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ،١١.٤‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪VU٢ ١‬‬ ‫‪V٢ ١‬‬

‫‪zbU + yU + αU‬‬ ‫)‪− (∆X) Sf U − he = zbD + yD + αD D + (∆X) Sf D (٣٤.٤‬‬
‫‪٢g ٢‬‬ ‫‪٢g ٢‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ he‬اﻓﺖ ادی اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ،١٠.٣‬ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ی ‪ ٤١.٣‬ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎ‬
‫‪http‬‬

‫ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫(‬ ‫‪)٢‬‬
‫‪Q‬‬
‫= ‪Sf‬‬ ‫∑‬ ‫)‪(٣٥.٤‬‬
‫‪Ki‬‬

‫ﮐﻪ ‪ K‬ﺿﺮﯾﺐ هﺪاﯾﺖ اﺳﺖ )ﯾﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٩.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد(‬

‫‪٥‬‬
‫‪kn‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪kn Ai٣‬‬
‫= ‪Ki‬‬ ‫= ‪Ai Ri٣‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫)‪(٣٦.٤‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪n P٣‬‬
‫‪i‬‬
‫‪١٤ eddy‬‬ ‫‪losses‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٣٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٨.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ‬

‫دﺑﯽ ﻗﺴﻤﺖ ‪i‬ام ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫‪١‬‬
‫‪Qi = Ki Sf٢‬‬ ‫)‪(٣٧.٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺮژی ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٠.١‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫‪∑ ٣‬‬ ‫∑‬

‫‪( Ai ) ∑ Ki٣‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪Vi Ai‬‬
‫∑ =‪α‬‬ ‫∑ =‬ ‫‪٣‬‬ ‫)‪(٣٨.٤‬‬
‫‪Ai‬‬ ‫) ‪( Ki‬‬ ‫‪A٢i‬‬

‫اﻓﺖ ادی ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪VU٢‬‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪he = ke |αU‬‬ ‫| ‪− αD D‬‬
‫‪٢g‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪٢g‬‬

‫ﮐﻪ ‪ ke‬ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن هﺎی هﻤﮕﺮا و واﮔﺮا ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻘﺪار ی ﺑﯿﻦ ‪ ٠‬و ‪ ٠٫ ٥‬ﺑﺮای ‪ ke‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ‬

‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮای هﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداری ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪ ،yD ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاهﺪ‬
‫)‪(٣٩.٤‬‬

‫ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻋﻤﻖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ‪αD ،VD‬و ‪ Sf D‬را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺎ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺑﺮای ‪ yU‬ﺣﺪس ﻣﯽ زﻧﯿﻢ و‬
‫‪ Sf U ،αU ،VU‬و ‪ he‬را ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣٤.٤‬را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎﻩ ﻣﻘﺪار‬
‫‪ww‬‬
‫ﺣﺪس زدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ‪ yU‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ‪ yU‬دﯾﮕﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی‬
‫‪ ٣٤.٤‬ارﺿﺎء ﺷﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٦.٤‬هﻤﭽﻨﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺑﻬﺘﺮ ﮐﺮدن ﻣﻘﺎدﯾﺮ آزﻣﺎﯾﺸﯽ ‪ yU‬در هﺮ ﮐﻮﺷﺶ ﺑﻪ ﮐﺎر رود‬
‫)هﻨﺪرﺳﻮن‪.(١٩٦٦ ،‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻦ از ﻣﻌﺎدﻟﻬﯽ ‪ ٣٤.٤‬ﺑﺮای ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎ از اﻧﺘﻬﺎی‬
‫ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را در ﺟﻬﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ ﺑﺮﯾﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﯿﻦ‬
‫دو ﻣﻘﻄﻊ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداری ﺷﺪﻩ‪ yU ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ‪ yD‬ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٨.٤‬هﻤﭽﻨﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﮐﺮدن ﻣﻘﺎدﯾﺮ آزﻣﺎﯾﺸﯽ ‪ yD‬در هﺮ ﮐﻮﺷﺶ ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﻘﺎﻃﻊ آﺑﺮو هﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روال هﺎی ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ‪ ٧.٤‬ﻣﺪل ﺳﺎزی ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺮای آﺑﺮاﻩ هﺎی‬
‫‪://w‬‬

‫ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺿﺮاﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ اﻧﺮژی و ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در ﻣﻌﺎدﻻت وارد ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻋﻼو ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﯾﮏ ﺗﻘﺎﻃﻊ آﺑﺮو ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ زﯾﺎدی در ﺑﺮ ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس رواﺑﻂ ‪ ٢٧.٤‬و ‪ ٢٨.٤‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫‪V١٢‬‬ ‫‪V٢‬‬ ‫‪Sf ١ + Sf ٢‬‬

‫‪zb١ + y١ + α١‬‬ ‫‪= zb٣ + y٣ + α٣ ٣ + hj + L١−٣‬‬ ‫)‪(٤٠.٤‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢g‬‬ ‫‪٢‬‬

‫و‬
‫‪http‬‬

‫‪V١٢‬‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪hj = kj |α١‬‬ ‫| ‪− α٣ ٣‬‬ ‫)‪(٤١.٤‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢g‬‬

‫ﮐﻪ ‪L١−٣‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ١‬و ‪ ٣‬از درون ﺗﻘﺎﻃﻊ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٣.٤‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ دادﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪Q٢١‬‬ ‫‪Q٢٢‬‬
‫‪β١‬‬ ‫‪+ YC١ A١ cos θ١ + β٢‬‬ ‫‪+ YC٢ A٢ cos θ٢ − Ff j + Wj‬‬ ‫)‪(٤٢.٤‬‬
‫‪gA١‬‬ ‫‪gA٢‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪Q٢٣‬‬
‫=‬ ‫)‪+ YC٣(٤٣.٤‬‬
‫‪A٣‬‬
‫‪gA٣‬‬

‫‪١٣٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٨.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣٠.٤‬ﻧﻤﺎی ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﻃﻮﻟﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺜﺎل ‪١٦.٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣١.٤‬ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ‪١٦.٤‬‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ Ff j‬ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک ﺑﺮ روی ﺟﺮﯾﺎن در ﺗﻘﺎﻃﻊ و ‪ Wj‬اﻟﻤﺎن وزن آب ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﻘﺎﻃﻊ در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض هﺎی ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ‪ Ff j‬و ‪Wj‬ﺑﺎﯾﺪ ﺻﻮرت ﺑﮕﯿﺮد ‪(US Army Corps of Engineers,‬‬
‫‪://w‬‬

‫)‪.2002‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دﺳﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬روﺷﻬﺎی ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻣﺘﻌﺪدی ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اذرا‪ ،‬ﮔﺮﯾﻢ و اﺳﮑﻮﻓﺎﯾﺮ ‪Chow,‬‬
‫)‪ .1959; Henderson, 1966‬وﻟﯽ اﯾﻦ روش هﺎ دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻧﺪارﻧﺪ زﯾﺮا ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﺒﺮ‬
‫ﺗﺪرﯾﺠﯽ را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﯾﺎﻧﻪ هﺎی ﺷﺨﺼﯽ اﻧﺠﺎم دهﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪(US Army HEC-RAS‬‬
‫)‪ Corps of Engineers, 2002‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﭘﯿﺸﺮو در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮﻣﯽ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٦.٤‬ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ در ﺷﮑﻞ ‪ ٣٠.٤‬را ﻣﯽ ﺧﻮاهﯿﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫‪http‬‬

‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ و ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﺎ ‪ ٦٠٠ ٣٠.٤‬ﻣﺘﺮ از هﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎرﻩ ی ﻣﻘﺎﻃﻊ‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ ٣٠.٤‬ﻓﻘﻂ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ هﺴﺘﻨﺪ و اﻋﺘﺒﺎر دﯾﮕﺮی ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺸﺎن‬
‫دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ٣١.٤‬ﺗﻘﺮﯾﺐ زدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﮓ ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﯽ ‪ ٠٫ ٠٢٥‬و ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺳﯿﻼﺑﯽ ﭼﭗ و راﺳﺖ ‪٠٫ ٠٥‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮاز ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ‪ ،zb ،‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٠٫ ٧‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٦٤‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل ارای ﺷﯿﺐ‬
‫ﻃﻮﻟﯽ ﻣﺸﺨﺺ ‪ ٠٫ ٠٠٠٥‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺮاز ﮐﻒ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٠٫ ٨‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪٦٤ + (٠٫ ٠٠٠٥)(٦٠٠) = ٦٤٫ ٣ m‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺮاز ﮐﻒ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ٤ ،١‬و ‪ ٤٫ ٣‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٦٤٫ ٩ m ،٦٤٫ ٦ m‬و ‪ ٦٥٫ ٢ m‬اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ‬
‫اﻓﺖ ادی‪ ke ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠٫ ١‬ﺑﺮای ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ و ‪ ٠٫ ٣‬ﺑﺮای ﮔﺸﺎد ﺷﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای دﺑﯽ ‪،Q = ٢٥٠ m٣ /s‬‬
‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب را در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﺮاز آب در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٠٫ ٧‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٦٦٫ ٣ m‬ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ ،٠٫ ٠٠٠٥‬ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ و ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ )اﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﺪا ﺑﺎ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ اﻋﺪاد ﻓﺮود ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺷﻮ(‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٠٫ ٧‬ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻣﯽ رود‪ .‬ﺑﺎ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٣٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٨.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ‬

‫داﺷﺘﻦ ﺗﺮاز آب در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ،٠٫ ٧‬ﻣﺎ اﺑﺘﺪا ﺗﺮاز ﺳﻄﺢ آب در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٠٫ ٨‬را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻮاهﯿﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻬﯽ ‪٣٤.٤‬‬
‫را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ ٤ ،١‬و ‪٤٫ ٣‬ﻣﯽ روﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٠٫ ٧‬را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮور ﺷﮑﻞ ‪ ٣١.٤‬ﺑﺎ ‪ zb = ٦٤٫ ٠ m‬در ﻣﻘﻄﻊ‬
‫‪ ،٠٫ ٧‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﺗﺮاز ﺳﻄﺢ آب ‪ ٦٦٫ ٣ m‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻖ آب ‪ ٢٫ ٣ m‬در ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ و ‪ ٠٫ ٣ m‬در ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺳﯿﻼﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ‪ A = (٥٠)(٢٫ ٣) = ١١٥ m٢ ،‬و ‪ P = ٥٠ + ٢ + ٢ = ٥٣ m‬ﻣﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ ﺳﯿﻼﺑﯽ ﭼﭗ‪ A = (١٧٠)(٠٫ ٣) = ٥١ m٢ ،‬و ‪ P = ١٧٠ + ٠٫ ٣ = ١٧٠٫ ٣ m‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ ﺳﯿﻼﺑﯽ راﺳﺖ‪ A = (١٨٠)(٠٫ ٣) = ٥٤ m٢ ،‬و ‪ P = ١٨٠ + ٠٫ ٣ = ١٨٠٫ ٣ m‬ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ho.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ و ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ﺳﯿﻼﺑﯽ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٦.٤‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ ﺑﺎ ‪ kn = ١٫ ٠‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ ﻣﺘﺮﯾﮏ دارﯾﻢ‬

‫‪٥‬‬ ‫‪٥‬‬
‫‪kn Ai٣‬‬ ‫‪١٫ ٠ (١١٥٫ ٠) ٣‬‬
‫= ‪Ki‬‬ ‫= ‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪= ٧٦١٤٫ ٣ m٣ /s‬‬
‫‪ni P ٣‬‬ ‫‪٠٫ ٠٢٥ (٥٤٫ ٠) ٣‬‬
‫‪i‬‬

‫(‬
‫‪Q‬‬
‫‪)٢‬‬ ‫(‬
‫‪٢٥٠‬‬
‫‪.bib‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ هﺎی ﺳﯿﻼﺑﯽ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪ K = ٤٥٦٫ ٦ m٣ /s ،‬و‬
‫‪ .٤٨٣٫ ٤ m٣ /s‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٥.٤‬دارﯾﻢ‬

‫‪)٢‬‬
‫= ‪Sf‬‬ ‫∑‬ ‫=‬ ‫‪= ٠٫ ٠٠٠٨٥٤‬‬
‫‪Ki‬‬ ‫‪٤٥٦٫ ٦ + ٧٦١٤٫ ٣ + ٤٨٣٫ ٥‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ اﻧﺮژی را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٨.٤‬ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‬

‫∑‬
‫‪( Ai ) ∑ Ki٣‬‬
‫‪٢‬‬
‫∑ =‪α‬‬ ‫‪٣‬‬ ‫=‬
‫) ‪( Ki‬‬ ‫‪A٢i‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪٢‬‬ ‫(‬ ‫)‬

‫)‪(٤٥٦٫ ٦ + ٧٦١٤٫ ٣ + ٤٨٣٫ ٥‬‬ ‫‪٤٥٦٫ ٦٣‬‬ ‫‪٧٦١٤٫ ٣٣‬‬ ‫‪٤٨٣٫ ٥٣‬‬
‫‪٣‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬
‫)‪(٥١٫ ٠ + ١١٥٫ ٠ + ٥٤٫ ٠‬‬ ‫‪٥١٫ ٠٢‬‬ ‫‪١١٥٫ ٠٢‬‬ ‫‪٥٤٫ ٠٢‬‬

‫‪= ٢٫ ٥٩‬‬
‫‪http‬‬

‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫‪Q‬‬ ‫‪٢٥٠‬‬
‫∑= ‪V‬‬ ‫=‬ ‫‪= ١٫ ١٤ m/s‬‬
‫‪Ai‬‬ ‫)‪(٥١٫ ٠ + ١١٥٫ ٠ + ٥٤٫ ٠‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺎ در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﺪارﯾﻢ وﻟﯽ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ دﺑﯽ و ﺳﺮﻋﺖ را ﺑﺮای ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫‪١‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٧.٤‬دارﯾﻢ = ‪Q = (٧٦١٤٫ ٣)(٠٫ ٠٠٠٨٥٤) ٢‬‬
‫‪ ٢٢٢٫ ٥ m٣ /s‬اﺳﺖ‪ .‬و ﺳﺮﻋﺖ در ﮐﺎﻧﺎل اﺻﻠﯽ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ .(٢٢٢٫ ٥)/(١١٥٫ ٠) = ١٫ ٩٣ m/s‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﯿﻼﺑﯽ ﭼﭗ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ دﺑﯽ ‪ ١٣٫ ٨ m٣ /s‬و ﺳﺮﻋﺖ ‪ ٠٫ ٢٦ m/s‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺳﯿﻼﺑﯽ راﺳﺖ‪ ،‬دﺑﯽ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٤٫ ١٤ m٣ /s‬و ‪ ٠٫ ٢٦ m/s‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٣٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٨.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :١٠.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﺗﮑﺮار ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ‪١٦.٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣٤.٤‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪VD٢‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪zbD + yD + αD‬‬ ‫‪+ (∆X) Sf D‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢‬‬

‫‪= ٦٤٫ ٠ + ٢٫ ٣ + ٢٫ ٥٩‬‬ ‫‪.bib‬‬

‫‪١٫ ١٤٢‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪+ (٦٠٠)(٠٫ ٠٠٠٨٥٤) = ٦٦٫ ٧٣ m‬‬
‫‪٢(٩٫ ٨١) ٢‬‬

‫ﺣﺎل ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺮاز ﺳﻄﺢ آﺑﯽ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣٤.٤‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٠٫ ٨‬را ارﺿﺎء ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮏ روﻧﺪ ﮐﻮﺷﺶ‬
‫و ﺧﻄﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﻋﻤﻖ ‪ yU = ٢٫ ٣٥ m‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٠٫ ٨‬را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪ αU = ٢٫ ٧٢ ،Sf U = ٠٫ ٠٠٠٧٥٤‬و ‪ .VU = ١٫ ٠٤ m/s‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ را‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ TU = ٤٠٠ m ،RU = ٠٫ ٥٩ m ،PU = ٤٠٤٫ ٧ m ،AU = ٢٤٠ m٢‬و‬
‫‪ww‬‬
‫‪ .FrU = ٠٫ ٤٣‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ zb = ٦٤٫ ٣ m‬در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٠٫ ٨‬اﺳﺖ‪ ،‬و ‪ ke = ٠٫ ١‬ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻨﮓ ﺷﻮﻧﺪﻩ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣٤.٤‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪VU٢‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪zbU + yU + αU‬‬ ‫‪− (∆X) Sf U − he‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪١٫ ٠٤٢‬‬
‫‪= ٦٤٫ ٣ + ٢٫ ٣٥ + ٢٫ ٧٢‬‬
‫)‪٢(٩٫ ٨١‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪٢‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪١٫ ٠٤‬‬ ‫‪١٫ ١٤٢‬‬
‫‪− (٦٠٠)(٠٫ ٠٠٠٧٥٤) − (٠٫ ٠١)|٢٫ ٧٢‬‬ ‫‪− ٢٫ ٥٩‬‬ ‫|‬
‫‪٢‬‬ ‫)‪٢(٩٫ ٨١‬‬ ‫)‪٢(٩٫ ٨١‬‬
‫‪= ٦٦٫ ٥٧ m‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﻘﺪار ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ ﺑﺮای ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﺘﻔﺎوت از ﺳﻤﺖ راﺳﺖ اﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار دﯾﮕﺮ ﺑﺮای ‪ yU‬اﻣﺘﺤﺎن‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٦.٤‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪس دوم اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻌﻠﻮم در راﺑﻄﻪ ی ‪١٦.٤‬‬
‫‪http‬‬

‫دارﯾﻢ‬

‫‪(LHS)k − (RHS)k‬‬
‫‪∆yk‬‬ ‫=‬
‫‪(١ − FrU‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪+ ٣ (∆X) Sf U /٢RU )k‬‬
‫)‪(٦٦٫ ٥٧) − (٦٦٫ ٧٢‬‬
‫=‬ ‫‪= −٠٫ ٠٨‬‬
‫))‪(١ − (٠٫ ٤٣)٢ + ٣(٦٠٠)(٠٫ ٠٠٠٧٥٤)/٢(٠٫ ٥٩‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺗﮑﺮار ﺑﻌﺪ از ‪yU = ٢٫ ٣٥ − (−٠٫ ٠٨) = ٢٫ ٤٣ m‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭼﺮﺧﻪ هﺎی ﺗﮑﺮار‬
‫ﺑﻌﺪی در ﺟﺪول ‪ ١٠.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ در ﻣﻘﻄﻊ ‪ ٠٫ ٨‬در ﺗﮑﺮار ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٢٫ ٤٩ m‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺗﺎ اﻻن ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮاﻓﻖ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دﺳﺘﯽ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻏﻠﺐ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٤٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬ ‫‪ .٨.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :١١.٤‬ﺧﻼﺻﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺜﺎل ‪١٦.٤‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪١٤١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٨.٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٤‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ‪ HEC-RAS‬ﺑﺮای ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮدن اﯾﻦ ﻣﺜﺎل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﺟﺪول ‪ ١١.٤‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬

‫‪ir‬‬
‫ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ذوزﻧﻘﻪ ای ﻟﯿﺴﺖ ﺷﺪﻩ در زﯾﺮ‬ ‫‪١.٤‬‬
‫ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ذوزﻧﻘﻪ ای ﻟﯿﺴﺖ ﺷﺪﻩ در زﯾﺮ را‬ ‫‪٢.٤‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﯾﮏ‬ ‫‪٣.٤‬‬
‫ﯾﮏ‬ ‫‪٤.٤‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪٥.٤‬‬
‫ﯾﮏ‬ ‫‪٦.٤‬‬

‫‪.bib‬‬ ‫ﯾﮏ‬
‫ﯾﮏ‬

‫ﯾﮏ‬
‫‪٧.٤‬‬
‫‪٨.٤‬‬

‫‪٩.٤‬‬
‫ﯾﮏ‬ ‫‪١٠.٤‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪١١.٤‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﯾﮏ‬ ‫‪١٢.٤‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪١٣.٤‬‬
‫ﯾﮏ‬ ‫‪١٤.٤‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪١٥.٤‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪١٦.٤‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪١٧.٤‬‬
‫ﯾﮏ‬ ‫‪١٨.٤‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪١٩.٤‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪٢٠.٤‬‬
‫‪http‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪٢١.٤‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪٢٢.٤‬‬
‫ﯾﮏ‬ ‫‪٢٣.٤‬‬

‫ﯾﮏ‬ ‫‪٢٤.٤‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٤٢‬‬

 ‫ﻓﺼﻞ ‪٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫‪.bib‬‬
‫ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز ﺑﺮای ﻋﺒﻮر دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ در ﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ اﯾﻤﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﮐﻨﺘﺮل ﺳﯿﻞ دﺑﯽ‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ی ﺣﺪاﮐﺜﺮ دﺑﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر از ﯾﮏ واﻗﻌﻪ ﺳﯿﻼب ﺑﺎ دورﻩ ی ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪﻩ‪،‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻌﻤﻮل دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ از ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت هﯿﺪروﻟﻮژی ﺣﻮزﻩ ی آﺑﺨﯿﺰ ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫آب‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی آﺑﯿﺎری و ﺗﺎﻣﯿﻦ آب‪ ،‬دﺑﯽ ﻃﺮح ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﯿﺎز ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز ﻣﻌﻤﻮﻻ‬
‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ‪ ١‬ﯾﺎ ﻧﺮﻣﺎل ‪ ٢‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل روﺑﺎز ﺷﺎﻣﻞ وﺿﻌﯿﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮی‪،‬اﻧﺪازﻩ و ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﺷﯿﺐ ﻃﻮﻟﯽ و ﻧﻮع ﻣﻮاد ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭼﻨﺪ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺗﻮﺟﯿﻪ دارﻧﺪ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ و آﻧﻬﺎ را از ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ ﺑﻮدن ﺑﺎ هﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺮ روی ﻣﻼﺣﻈﺎت هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﺎﮐﯿﺪ دارد ﺗﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻗﺘﺼﺎدی ﮔﺰﯾﻨﻪ هﺎی ﻣﻮﺟﻮد‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﻣﻮارد ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫‪١.٥‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب وﺿﻌﯿﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮی ﮔﺎم اول در ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل روﺑﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻋﺮض ﻣﻮﺟﻮد از‬
‫ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺳﺎزﻩ هﺎی ﻣﻮﺟﻮد و ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای آﯾﻨﺪﻩ ﻣﺠﺎور و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ وﺿﻌﯿﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮی ﮐﺎﻧﺎل را‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ هﻤﭽﻨﯿﻦ ارﺗﻔﺎع ورودی آﺑﮕﯿﺮ و ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺳﻄﺤﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺸﺮ از ﻧﻈﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ذوزﻧﻘﻪ ای هﺴﺘﻦ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ هﺎ‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺜﻠﺜﯽ‪ ،‬ﺳﻬﻤﯽ ﮔﻮن و ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اوﻟﯿﻦ دﻏﺪﻏﻪ در اﻧﺘﺨﺎب ﺷﮑﻞ و اﻧﺪازﻩ ی ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ‬
‫هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺮای ﻋﺒﻮر دادن دﺑﯽ ﻃﺮح اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻓﺎﮐﺘﻮر هﺎی دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻی اﯾﺴﺘﺎﺑﯽ در ﺧﺎک ﯾﺎ ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﻋﺮض زﯾﺎد ﮐﺎﻧﺎل و ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ ی ﮐﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ هﺰﯾﻨﻪ زﯾﺎد در ﺧﺮﯾﺪ زﻣﯿﻦ هﺎی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز و هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺎزﻩ‬
‫هﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ﭘﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﻋﺮض ﮐﻢ از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ دﺷﻮاری در ﺳﺎﺧﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﯿﺐ‬
‫دﯾﻮارﻩ ﺗﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺸﮑﻼت ﭘﺎﯾﺪاری ﺷﯿﺐ ﺷﻮﻧﺪ و هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ زﯾﺎد در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی‬
‫ﺧﺎﮐﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﯿﺐ هﺎی ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺎﻧﺎل در ﺟﺪول ‪ ١.٥‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺪوا‬
‫‪http‬‬

‫از اﻃﻼﻋﺎت دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎو )‪ ،(١٩٥٩‬ﭼﺎدری )‪ (١٩٩٣‬و ﺑﻨﮑﺴﺘﻮن و ﺑﯿﮑﺮ )‪ (١٩٩٥‬اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺪول ‪ m ،١.٥‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ی ﺷﯿﺐ دﯾﻮارﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ‪ m = ٣‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ ‪ ٣‬واﺣﺪ اﻓﻘﯽ ﺑﺮ روی ﯾﮏ‬
‫واﺣﺪ ﻋﻤﻮدی‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺼﺎﻟﺢ دﯾﻮارﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ m = ٣ ،‬ﯾﺎ ﻣﻼﯾﻢ ﺗﺮ )‪ (m > ٣‬ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮای اﻏﻠﺐ ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اهﻤﯿﺖ دارد ﮐﻪ ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ‬
‫ی ﮐﺎﻓﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﻋﺪد ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﻃﺮح ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ دﺑﯽ ﻃﺮح ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺐ زدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ دﺑﯽ واﻗﻌﯽ ﮐﻪ در ﮐﺎﻧﺎل رخ ﻣﯽ دهﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از دﺑﯽ ﻃﺮح ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ‬
‫ﻋﺪد ﻓﺮود ﻃﺮح ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪ ١‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﮑﺎن دارد دﺑﯽ واﻗﻌﯽ ﺑﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻧﻮﺳﺎن ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮﺳﺎن‬
‫ﯾﮏ وﺿﻌﯿﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﯽ ﺛﺒﺎت اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ از آن ﭘﺮهﯿﺰ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺎﻧﺎل هﺎ اﻏﻠﺐ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ و ﮐﻒ از ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻨﺶ هﺎی ﺑﺮﺷﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دو ﮔﺮوﻩ وﺳﯿﻊ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮد‪ :‬ﺳﺨﺖ و اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‪ .‬ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫‪١ uniform‬‬
‫‪٢ normal‬‬

‫‪١٤٣‬‬
 ‫‪ .١.٥‬ﻣﻮارد ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﺟﺪول ‪ :١.٥‬ﺗﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎری ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ ‪ ٣‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺘﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺘﻦ آﺳﻔﺎﻟﺘﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﺳﻨﮏ ﺑﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺳﯿﻤﺎن ﺧﺎﮐﯽ و ﺳﻨﮕﻔﺮش دوﻏﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻮﺷﺶ هﺎی ﺳﺨﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﺑﺎﻻ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ و ﻇﺮﻓﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺎ اﻧﺪازﻩ ﺳﻄﺢ‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ و ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل ﯾﮑﺴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از زﻣﯿﻦ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ هﻤﭽﻨﯿﻦ هﺮز آب از ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺸﺖ را ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ‬
‫دهﺪ‪ .‬وﻟﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﺎزﻩ ای ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﯾﺦ زدﮔﯽ‪ ،‬ﺗﻮرم و ﻓﺸﺎر اﺿﺎﻓﯽ ﺧﺎک ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ هﻮازدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﮑﻪ هﺎی ﺑﺰرگ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﺪا ﺷﺪﻩ و ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺸﮑﻼت‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮج ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ و ﺷﮑﺴﺖ ﺳﺎزﻩ ای و ﺷﯿﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻮﺷﺶ هﺎ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ‪ ٤‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ دو ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮﻗﺖ و داﺋﻤﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬
‫داﺋﻤﯽ ‪ ٥‬ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﮕﻔﺮش‪ ،‬ﺳﻨﮕﻔﺮش در ﺗﻮر ﺳﯿﻤﯽ )اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﯿﻢ زﻧﮓ ﺑﺰﻧﺪ و ﭘﺎرﻩ ﺷﻮد(‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ‬
‫و ﺷﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮﻗﺖ ‪ ٦‬ﺑﺮای ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ رﺷﺪ ﮐﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮﻗﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻮﺷﺎل ﺑﺎ ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬ﺣﺼﯿﺮ ﭼﻮب ﻓﺮ دادﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪ ﮐﻨﻔﯽ‪ ،‬ﺣﺼﯿﺮ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ از اﻟﯿﺎف ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ و‬
‫رووﯾﻨﮓ ﻓﺎﯾﺒﺮﮔﻼس هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻮﺷﺶ هﺎی اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﻣﺰﯾﺖ هﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻮﺷﺶ هﺎی ﺳﺨﺖ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﺎزﻩ ای ﺣﺴﺎس هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ وﻓﻖ دهﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﺟﺎزﻩ ی ن‪.‬ﻓﺬ و‬
‫ﺧﺮوج آب را ﻣﯽ دهﻨﺪ و اﻣﮑﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﮔﯿﺎهﺎن و ﺟﺎﻧﺪاران ﻣﺤﻠﯽ را ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ آورﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ اﺷﮑﺎل ﭘﻮﺷﺶ هﺎی اﻧﻌﻄﺎف‬
‫ﭘﺬﯾﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﯿﺮو هﺎی ﻓﺮﺳﺎﯾﺸﯽ ﻣﺤﺪودی را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺟﺎ دادن اﯾﻤﻦ ﯾﮏ دﺑﯽ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ارزان ﺗﺮ از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ هﺰﯾﻨﻪ ی ﺳﺎﺧﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ارﺗﻔﺎع آزاد ‪ ٧‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﻋﻤﻮدی ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻻی ﮐﺎﻧﺎل و ﺳﻄﺢ آب ﮐﻪ در ﺣﺎﻟﺖ دﺑﯽ ﻃﺮح ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮج ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎد‪ ،‬دﺑﯽ ﺑﯿﺶ از دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ و ﻏﯿﺮﻩ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﮏ روش ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ارﺗﻔﺎع آزاد وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﻋﻤﻞ اﻧﺘﺨﺎب ارﺗﻔﺎع آزاد ﯾﮏ ﻗﻀﺎوت ﺷﺨﺺ ﯾﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﺮاﺣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ادارﻩ ﻋﻤﺮان آﻣﺮﯾﮑﺎ )‪ (Chow, 1959‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ارﺗﻔﺎع آزاد ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺷﻮد‬

‫√‬
‫‪http‬‬

‫= ‪F‬‬ ‫‪Cy‬‬ ‫)‪(١.٥‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ F‬ارﺗﻔﺎع آزاد‪ y ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن و ‪ C‬ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ‪ C‬از ‪ ١٫ ٥ f t‬ﺑﺮای دﺑﯽ‬
‫‪ ٢٠ cf s‬ﺗﺎ ‪ ٢٫ ٥ f t‬ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ٣٠٠٠ cf s‬ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اگ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺘﺮﯾﮏ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ C ،‬از ‪٠٫ ٥ m‬‬
‫ﺑﺮای دﺑﯽ ﺟﺮﯾﺎن ‪ ٠٫ ٦ m٣ /s‬ﺗﺎ ‪ ٠٫ ٧٦ m‬ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ٨٥ m٣ /s‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬دروﻧﯿﺎﺑﯽ ﺧﻄﯽ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﯽ ‪ C‬ﻣﻘﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ﻧﻤﻮدار هﺎی ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ١.٥‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺗﺨﻤﯿﻦ‬
‫‪٣ Rigid‬‬‫‪lining‬‬
‫‪٤ Flexible‬‬ ‫‪lining‬‬
‫‪٥ Permanent flexible lining‬‬
‫‪٦ Temporary lining‬‬
‫‪٧ Freeboard‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٤٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١.٥‬ارﺗﻔﺎع ﭘﻮﺷﺶ و ﻟﺒﻪ از ﺳﻄﺢ آب ) ﻣﻨﺒﻊ ‪ Chow, 1959‬ﺑﺎ ﻣﺠﻮز از ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ون ﺗﯽ ﭼﺎو(‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ارﺗﻔﺎع ﮐﻨﺎرﻩ ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ آب و هﻤﭽﻨﯿﻦ ارﺗﻔﺎع ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮑﻞ از ﺗﻮﺻﯿﻪ‬
‫هﺎی ادارﻩ ﻋﻤﺮان آﻣﺮﯾﮑﺎ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺷﺒﯿﻪ ﺷﮑﻞ هﺎی اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎو )‪ (١٩٥٩‬و ﻓﺮﻧﭻ )‪ (١٩٨٥‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬ ‫‪٢.٥‬‬

‫‪://w‬‬

‫دﯾﻮارﻩ و ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺧﺎﮐﯽ هﺮ دو ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ اﺻﻠﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺧﺎﮐﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﺤﺖ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬دو روش ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻓﺮﺳﺎﯾﺸﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬روش ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز و روش ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ‪ .‬هﺮ دو روش در ﺑﺨﺶ هﺎی ﺑﻌﺪی ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫روش ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز‬ ‫‪١.٢.٥‬‬

‫اﯾﻦ روش ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻓﺮض اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ از ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز ‪ ٨‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ‬
‫در ﮐﺎﻧﺎل رخ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻋﺖ در ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫‪http‬‬

‫ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﺼﺎﻟﺤﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل در آن ﺣﻔﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫و ﻧﺤﻮﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮی ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ در ﺟﺪول ‪ ٢.٥‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ارﺗﺶ اﻣﺮﯾﮑﺎ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )‪ . (١٩٩١‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺎ ‪ ٣‬ﻓﻮت ﯾﺎ ‪ ١‬ﻣﺘﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﭘﯿﺮوی از ﻟﯿﻨﺰ )‪ ،(١٩٩٥‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻘﺎدﯾﺮ دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺟﺪول ‪ ٢.٥‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺎرﭘﯿﭻ ﮐﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ‪ ١٣٪‬و ﺑﺮای‬
‫ﻣﺎرﭘﯿﭻ زﯾﺎد ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ‪ ٢٢٪‬ﮐﺎهﺶ داد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﻋﻤﻖ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ٣‬ﻓﻮت ﯾﺎ ‪ ١‬ﻣﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز را ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ‪ ٠٫ ٥ f ps‬ﯾﺎ ‪ ٠٫ ١٥ m/s‬اﻓﺰاﯾﺶ داد‪.‬‬
‫در ﯾﮏ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﺪازﻩ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل‪ ،S٠ ،‬دﺑﯽ ﻃﺮح‪ ،Q ،‬و ﻧﻮع ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﺪازﻩ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ از ﮔﺎم هﺎی زﯾﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .١‬ﺑﺮای ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ n ،‬را از ﺟﺪول ‪ ، ١.٣‬ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ‪ m‬را از ﺟﺪول ‪١.٥‬‬
‫و ﺳﺮع ﻣﺠﺎز ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ VM AX‬را از ﺟﺪول ‪ ٢.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪٨ maximum‬‬ ‫‪permissible velocity‬‬

‫‪١٤٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﺟﺪول ‪ :٢.٥‬ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﻣﺠﺎز ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز ﮐﺎﻧﺎل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ )ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ‪US Army Corps of Engi-‬‬
‫‪(neers, 1991‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪ .٢‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را از ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‬
‫(‬ ‫‪)٣/٢‬‬
‫‪nVM AX‬‬
‫=‪R‬‬ ‫√‬ ‫)‪(٢.٥‬‬
‫‪k n S٠‬‬

‫‪ .٣‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ A = Q/VM AX‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪://w‬‬

‫‪ .٤‬ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺮ ﺷﺪﻩ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ P = A/R‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٥‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ‪ A‬و ‪ P‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ‪ A‬و ‪ P‬در ﺟﺪول ‪ ،١.١‬ﺑﻪ ﻃﻮر هﻤﺰﻣﺎن ﻣﻘﺪار ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ y‬و ﻋﺮض‬
‫ﮐﻒ ‪ b‬را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٦‬ﻋﺪد ﻓﺮود را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪http‬‬

‫‪ .٧‬ارﺗﻔﺎع آزاد را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ را ﺑﺮای ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻮدن ﺗﻐﯿﯿﺮ دهﯿﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎم )‪ (٥‬در اﯾﻦ روال ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺣﻞ هﻤﺰﻣﺎن دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ زﯾﺮ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Q‬‬
‫= ‪W‬‬ ‫√‬ ‫)‪(٣.٥‬‬
‫‪R٢ VM AX (٢‬‬ ‫)‪١ + m٢ − m‬‬

‫(‬ ‫√‬ ‫)‬

‫‪RW‬‬ ‫‪٤‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪١−‬‬ ‫‪١−‬‬ ‫)‪(٤.٥‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪W‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٤٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬

‫‪Q‬‬ ‫√‬
‫=‪b‬‬ ‫‪− ٢y ١ + m٢‬‬ ‫)‪(٥.٥‬‬
‫‪RVM AX‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪ W‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١.٥‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ در رس ﺳﻔﺖ ﺣﻔﺮ ﺷﻮد‪ ،‬دﺑﯽ ‪ Q = ١٣٫ ١٥ m٣ /s‬روی ﺷﯿﺐ‬
‫‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٢‬را ﻋﺒﻮر ﺧﻮاهﺪ داد‪ .‬اﻧﺪازﻩ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ روش ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﺪول ‪ ١.٥‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راهﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺎ ‪ m = ١٫ ٥‬را ﺑﺮای رس ﺳﻔﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ )ﻣﻼﯾﻢ ﺗﺮ از ﺗﻨﺪ ﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﯿﺐ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ( و از ﺟﺪول ‪ ١.٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .n = ٠٫ ٠٢٠‬از ﺟﺪول ‪ ٢.٥‬دارﯾﻢ ‪.VM AX = ١٫ ٨ m/s‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢.٥‬ﺑﺎ ‪ kn = ١٫ ٠‬دارﯾﻢ‬

‫[‬ ‫‪] ٣٢‬‬

‫)‪٠٫ ٠٢٠(١٫ ٨‬‬
‫=‪R‬‬ ‫√‬
‫‪١٫ ٠ ٠٫ ٠٠٢‬‬
‫‪.bib‬‬
‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ .A = Q/VM AX = ١٣٫ ١٥/١٫ ٨ = ٧٫ ٣٢ m٢‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ = ‪P = A/R = ٧٫ ٣٢/٠٫ ٧٢‬‬
‫‪ .١٠٫ ١٧ m‬ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺟﺪول ‪ ١.١‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪m = ١٫ ٥‬‬

‫‪A = (b + my)y = (b + ١٫ ٥y)y = ٧٫ ٣٢ m٢‬‬

‫‪ww‬‬
‫و‬

‫√‬
‫‪P = b + ٢y ١ + m٢ = b + ٣٫ ٦١y = ١٠٫ ١٧ m‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﻣﺎ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎ دو ﻣﺠﻬﻮل‪ y ،‬و ‪ ،b‬دارﯾﻢ‪ .‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی اول دارﯾﻢ ‪ .b = ١٠٫ ١٧ − ٣٫ ٦١y‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری‬
‫‪://w‬‬

‫اﯾﻦ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ اول و ﺳﺎدﻩ ﺳﺎزی دارﯾﻢ‬

‫‪٢٫ ١١y ٢ − ١٠٫ ١٧y + ٧٫ ٣٢ = ٠‬‬

‫‪b‬‬ ‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دو رﯾﺸﻪ دارد‪ y = ٠٫ ٨٨ m :‬و ‪ .٣٫ ٩٤ m‬رﯾﺸﻪ ی اول ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﻋﺮض ‪= ١٠٫ ١٧ −‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪ ٣٫ ٦١(٠٫ ٨٨) = ٧٫ ٠٠ m‬را ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ؛ رﯾﺸﻪ ی دوم ﻋﺮض ﮐﻒ = )‪= ١٠٫ ١٧ − ٣٫ ٦١(٣٫ ٩٤‬‬
‫‪http‬‬

‫‪y‬‬ ‫‪ −٤٫ ٠٥ m‬را ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﻋﺮض ﻣﻨﻔﯽ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻧﺪارد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪= ٠٫ ٨٨ m‬‬
‫‪y‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ‪ VM AX‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ از ﺟﺪول ‪ ٢.٥‬ﻧﯿﺴﺖ زﯾﺮا < ‪= ٠٫ ٨٨ m‬‬
‫‪ ١٫ ٠m‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ روش دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ از رواﺑﻂ ‪ ٣.٥‬ﺗﺎ ‪ ٥.٥‬ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ‪ y‬و ‪ b‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪١٣٫ ١٥‬‬
‫= ‪W‬‬ ‫√‬ ‫‪= ٦٫ ٧٠‬‬
‫)‪(٠٫ ٧٢)٢ (١٫ ٨)(٢ ١ + ١٫ ٥٢ − ١٫ ٥‬‬

‫(‬ ‫√‬ ‫)‬

‫)‪(٠٫ ٧٢)(٦٫ ٦٠‬‬ ‫‪٤‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪١− ١−‬‬ ‫‪= ٠٫ ٨٨ m‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٦٫ ٧٠‬‬

‫‪١٤٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٢.٥‬ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ در ﻣﺜﺎل ‪١.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪١٣٫ ١٥‬‬ ‫√‬
‫=‪b‬‬ ‫‪− ٢(٠٫ ٨٨) ١ + ١٫ ٥٢ = ٧٫ ٠٠ m‬‬
‫)‪(٠٫ ٧٢)(١٫ ٨‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١‬ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای‬
‫ﻋﺮض آزاد ‪ T‬در ﺟﺪول ‪ ١.١‬دارﯾﻢ‬

‫‪T = b + ٢my = ٧٫ ٠ + ٢(١٫ ٥)٠٫ ٨٨ = ٩٫ ٦٤ m‬‬

‫‪ww‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻋﻤﻖ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ D = A/T = ٧٫ ٣٢/٩٫ ٦٤ = ٠٫ ٧٦ m‬و‬

‫‪V‬‬ ‫‪١٫ ٨‬‬

‫√ = ‪Fr‬‬ ‫√=‬ ‫‪= ٠٫ ٦٦‬‬
‫‪gD‬‬ ‫)‪٩٫ ٨١(٠٫ ٧٦‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ ارﺗﻔﺎع آزاد را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ‪ C‬از ‪ ٠٫ ٥ m‬ﺑﺮای دﺑﯽ ‪٠٫ ٦ m٣ /s‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺗﺎ ‪ ٠٫ ٧٦ m‬ﺑﺮای دﺑﯽ ‪ ٨٥ m٣ /s‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺧﻄﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای دﺑﯽ ‪Q = ١٣٫ ١٥ m٣ /s‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ C‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از دروﻧﯿﺎﺑﯽ ‪ ٠٫ ٥٤ m‬ﺑﺮآورد ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬

‫√‬
‫= ‪F‬‬ ‫‪٠٫ ٥٤(٠٫ ٨٨) = ٠٫ ٦٩ m‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻋﻤﻖ ﮐﻞ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ (٠٫ ٨٨+٠٫ ٦٩) = ١٫ ٥٧ m‬اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل در ارﺗﻔﺎع آزاد ﺑﺮاﺑﺮ ‪b+٢m(y +‬‬
‫‪ F ) = ٧٫ ٠٠ + ٢(١٫ ٥)(١٫ ٥٧) = ١١٫ ٧٠ m‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﻃﺮاﺣﯽ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢.٥‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫روش ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ‬ ‫‪٢.٢.٥‬‬

‫ﻧﯿﺮوهﺎی ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮ روی ذرات ﺧﺎک ﺗﺸﮑﯿﻞ دهﻨﺪﻩ ی ﮐﻒ و دﯾﻮارﻩ ﮐﺎﻧﺎل در اﯾﻦ روش ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﯿﺮوهﺎی ﮐﺸﺸﯽ )ﯾﺎ ﺑﺮﺷﯽ( ﺑﺮ روی ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و از ﻧﻈﺮ اﻧﺪازﻩ ﺑﺮاﺑﺮ وﻟﯽ از ﻧﻈﺮ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﻧﯿﺮوی اﺻﻄﮑﺎک وارد ﺷﺪﻩ از ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺮ روی ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺮو هﺎی ﮐﺸﺸﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ذرات روی ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫را در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺮﮐﺖ دهﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺮو هﺎی ﮐﺸﺸﯽ ﺑﺮ ﻧﯿﺮو هﺎی ﻣﻘﺎوم ﺣﺮﮐﺖ ذرات ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫رخ ﺧﻮاهﺪ داد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﺎ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺧﺎﮐﯽ را ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ را ﻃﻮری اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫ذرات در ﺷﺮاﯾﻂ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻣﺴﻄﺢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺮو هﺎی ﮐﺸﺸﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﯿﺮوهﺎی هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ذرات ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮ روی ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل دارﻧﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﯿﺮوهﺎی ﮐﺸﺸﯽ ﺑﺮ روی ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﻧﯿﺰ وارد‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٤٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٣.٥‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﺑﺮ روی ﮐﻒ و دﯾﻮارﻩ ی ﮐﺎﻧﺎل‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوﻩ ذرات ﺑﺮ روی ﮐﻨﺎرﻩ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺗﺤﺖ روی ﺷﯿﺐ اﺛﺮ ﻧﯿﺮوی ﮔﺮاﻧﺶ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﯿﺮوهﺎی‬
‫ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ذرات روی ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮآﯾﻨﺪ ﻧﯿﺮوهﺎی ﮐﺸﺸﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﺮﯾﺎن و ﻧﯿﺮو هﺎی ﮔﺮاﻧﺸﯽ‬
‫‪://w‬‬

‫ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮ روی ذرات ﺧﺎک هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺮای ﺧﺎک هﺎی ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻧﯿﺮوهﺎی ﮔﺮاﻧﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﯿﺮوهﺎی ﭼﺴﭙﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﮐﻪ ذرات ﺧﺎک را در ﮐﻨﺎر هﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺮوهﺎی وارد ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﮐﻒ و ﮐﻨﺎرﻩ ی ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﻧﻪ ﻧﯿﺮوهﺎی‬
‫وارد ﺑﺮ ذرات ﺧﺎک‪ .‬ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل‪ ،‬ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ‪ ،٩‬ﯾﺎ ﻧﯿﺮوی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﺸﺸﯽ ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ γRS٠‬ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‪ ،‬وزن ﻣﺨﺼﻮص = ‪ ،γ‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ = ‪ ،R‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل = ‪ S٠‬اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﺑﺮ روی ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﺑﺮ روی ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ‪ ،τb‬و ‪τs٠‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﺑﺮ روی ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﭘﯿﺮوی از ﻟﯿﻦ )‪ ،(١٩٥٥‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ا ‪ τb‬و ‪ τs٠‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬
‫‪http‬‬

‫‪τb = Kb γyS٠‬‬ ‫)‪(٦.٥‬‬

‫و‬

‫‪τs٠ = Ks γyS٠‬‬ ‫)‪(٧.٥‬‬

‫‪٩ unit‬‬ ‫‪tractive force‬‬

‫‪١٤٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :٤.٥‬زاوﯾﻪ ی‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺿﺮاﯾﺐ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ‪ Kb‬و ‪ Ks‬ﺑﻪ ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ‪ ،m ،‬و ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺮض ﮐﻒ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ‪ ،b/y ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ Kb‬ﻧﺰدﯾﮏ وﻟﯽ ﮐﻤﺘﺮ از واﺣﺪ هﺴﺘﻨﺪ )ﭼﺎدری‪ .(١٩٩٣ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮای ﺳﺎدﮔﯽ از ‪ Kb = ١٫ ٠‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ ی ‪ Ks‬ﺑﺮای ‪ ١ < (b/y) < ٦‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ‪ ،m ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ‬
‫دهﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﯿﻦ )‪ (١٩٥٥‬و اﻧﺪرﺳﻮن و هﻤﮑﺎران )‪ (١٩٧٠‬در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ ی ‪ ٧.٥‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ روی ﮐﻨﺎرﻩ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ‬
‫‪://w‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ذرات ﺧﺎک روی ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ در اﺛﺮ ﻧﯿﺮوی ﮔﺮاﻧﺶ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺷﯿﺐ ﺑﻠﻐﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﯿﺮو واﺣﺪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ )ﻧﯿﺮو ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ( ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ذرات ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﺮﯾﺎن و‬
‫ﻧﯿﺮوهﺎی ﮔﺮاﻧﺸﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ τs = τs٠ /K‬ﺑﯿﺎن ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ‬

‫‪Ks γyS٠‬‬
‫= ‪τs‬‬ ‫)‪(٨.٥‬‬
‫‪K‬‬
‫‪http‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ τs‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوی واﺣﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ذرات را ﺟﺎﺑﺠﺎ ﮐﻨﺪ و ‪ K‬ﻧﺴﺒﺖ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮐﻨﻨﺪﻩ ی ﺗﻤﺎﯾﻞ ذرات ﺧﺎک ﺑﺮای ﻟﻐﺰش ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎری در اﺛﺮ ﮔﺮاﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﺧﺎک هﺎی ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ ‪ K = ١٫ ٠‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ اﺛﺮ ﻧﯿﺮوهﺎی ﮔﺮاﻧﺸﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺧﺎک هﺎی ﻏﯿﺮ ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ دارﯾﻢ‬

‫√‬
‫‪١‬‬
‫‪K = ١−‬‬ ‫)‪(٩.٥‬‬
‫‪(١ +‬‬ ‫‪m٢ ) sin٢‬‬ ‫‪αR‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ m‬ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ﮐﺎﻧﺎل و ‪ αR‬زاوﯾﻪ ی ﻗﺮار ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻏﯿﺮ ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺤﻮﻩ ی ﺑﺪﺳﺖ آوردن راﺑﻄﻪ‬
‫ی ‪ ٩.٥‬را ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﺪ در هﺮ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ )ﭼﺎو‪ (١٩٥٩ ،‬و در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺮای اﺧﺘﺼﺎر ﺣﺬف ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٤.٥‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ زاوﯾﻪ ﻗﺮار ﺧﺎﮐﻬﺎی ﻏﯿﺮ ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٥٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:٥.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬

‫آﻟﺒﺮﺗﺴﻮن )‪ (١٩٦٠‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﯿﺎط ﻣﻮرد‬
‫‪://w‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ زﯾﺮا آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﺤﺮاف ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رخ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﻣﺠﺎز واﺣﺪ ‪ ،τp ،١٠‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ) ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻧﯿﺮوی ﺑﺮﺷﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﺮﯾﺎن و‬
‫ﻧﯿﺮوهﺎی ﮔﺮاﻧﺸﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮ روی ذرات ﺧﺎک( اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﯿﺮو ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺮﮐﺖ ذرات ﺧﺎک ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ‪ τb‬از ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﻣﺠﺎز‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ اﮔﺮ ‪ τs‬از ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﺠﺎز ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺷﻮد ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺧﺎﮐﻬﺎی ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ‬
‫واﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٥‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﺧﺎﮐﻬﺎی ﻏﯿﺮ ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ‪ ،‬هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﯿﺒﻮدﺋﻮﮐﺲ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪http‬‬

‫)ﭼﻦ و ﮐﺎﺗﻦ‪ ،(١٩٨٨ ،‬ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﻣﺠﺎز ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻄﺮ ذرات ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪٧.٥‬‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪﻩ ی ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﻣﺠﺎز از ﺷﮑﻠﻬﺎی ‪ ٥.٥‬ﺗﺎ ‪ ٧.٥‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻣﺎرﭘﯿﭻ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﯾﺪ در ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ ﮐﺎهﺶ‪ Cp ،‬ﺿﺮب ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪول ‪ ٣.٥‬ﺿﺮاﯾﺐ ﮐﺎهﺶ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻟﯿﻦ )‪ (١٩٥٥‬را ﻟﯿﺴﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در روش ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﻃﻮری اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ هﯿﭽﮑﺪام از ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل و ﮐﻨﺎرﻩ در ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺧﺎﮐﻬﺎی ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺧﺎﮐﻬﺎی ﻏﯿﺮ ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻃﺮح ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ از ﺷﮑﻞ هﺎی ‪ ٦.٥ ،٥.٥‬ﯾﺎ ‪ ٧.٥‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ ،τp‬ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎ ﺧﺎک‬
‫ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪ τb ≤ Cp τp‬ﻃﺮح ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‬

‫‪١٠ permissible‬‬ ‫‪unit tractive force‬‬

‫‪١٥١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫ ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬.٢.٥ ‫ ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬.٥ ‫ﻓﺼﻞ‬

:٦.٥ ‫ﺷﮑﻞ‬

ir
ho.
.bib
ww

:٧.٥ ‫ﺷﮑﻞ‬
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ١٥٢

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬

‫ﺟﺪول ‪:٣.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪Kb γyS٠ ≤ Cp τp‬‬ ‫)‪(١٠.٥‬‬

‫= ‪yLIM‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪Cp τp‬‬
‫‪Kb γS٠‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫)‪(١١.٥‬‬

‫ﺑﺮای ﺧﺎﮐﻬﺎی ﻏﯿﺮ ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ τs ≤ Cp τp‬اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ‬

‫‪ww‬‬
‫‪Ks γyS٠‬‬
‫‪≤ Cp τp‬‬ ‫)‪(١٢.٥‬‬
‫‪K‬‬

‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫‪KCp τp‬‬
‫= ‪yLIM‬‬ ‫)‪(١٣.٥‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪Ks γS٠‬‬

‫روال ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﺪازﻩ ﻣﻘﻄﻊ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﺧﺎک ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ از ﮔﺎم هﺎی زﯾﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ‬
‫ﮐﻪ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،Q ،‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ‪ S٠ ،‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ .١‬ﺑﺮای ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ ،n ،‬از ﺟﺪول ‪ ١.٣‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ؛ ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ‪ m ،‬از‬
‫ﺟﺪول ‪١.٥‬؛ و ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﻣﺠﺎز‪ ،τp ،‬از ﺷﮑﻠﻬﺎی ‪ ٥.٥‬ﯾﺎ ‪ .٦.٥‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ‪ Cp‬از ﺟﺪول ‪ ٣.٥‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫‪http‬‬

‫وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺎرﭘﯿﭽﯽ ﮐﺎﻧﺎل اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،yLIM ،‬از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١١.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﻋﻤﻖ‪ ،y ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫‪ yLIM‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٣‬ﻋﺮض ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٤.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪:‬‬

‫√‬ ‫√‬ ‫‪٥/٣‬‬
‫‪kn S٠ A٥/٣‬‬ ‫]‪kn S٠ [(b + my) y‬‬
‫‪n (b + ٢y √١ + m٢ )٢/٣‬‬
‫=‪Q‬‬ ‫=‬ ‫)‪(١٤.٥‬‬
‫‪n P ٢/٣‬‬

‫وﻟﯽ ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﻤﻨﯽ ﺗﺎﺑﻊ ‪ b‬اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٤.٥‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار از ﻧﻈﺮ رﯾﺎﺿﯽ دﻗﯿﻖ ﺑﺮای ‪ b‬ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮارد اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﺎ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻘﺪار را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دهﯿﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٥.٥‬ﯾﺎ ﺷﮑﻞ ‪) ٨.٥‬اﮐﺎن‪ (٢٠٠١ ،‬ﺑﺮای ﺑﻪ‬

‫‪١٥٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:٨.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫دﺳﺖ آوردن ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ از ‪ b‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ آن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ دهﯿﻢ )آن را‬
‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﻋﺪد رﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ دهﯿﻢ(‪.‬‬
‫[‬ ‫‪]٠٫٩٥٥‬‬
‫‪nQ‬‬ ‫‪m٥/٣‬‬
‫‪b = ١٫ ١٨٦y‬‬ ‫‪١/٢‬‬
‫√ (‪−‬‬ ‫‪)٢/٣‬‬ ‫)‪(١٥.٥‬‬
‫‪kn S٠ y ٨/٣‬‬ ‫‪٢ ١ + m٢‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪ .٤‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮای ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل اﺟﺮاﯾﯽ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻋﺪد ﻓﺮود را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ Ks .٥‬را از ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ و ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪ (Ks γyS٠ ) < Cp τp‬ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﻒ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪ (Kb γyS٠ ) < Cp τp‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫‪ .٦‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ آزاد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻏﯿﺮ ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ روال ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء اﯾﻨﮑﻪ ﻧﯿﺮوهﺎی روی ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،Q ،‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ‪ S٠ ،‬دادﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺟﻠﻮ ﺑﺮوﯾﻢ‪:‬‬

‫‪ .١‬ﺑﺮای ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ ،n ،‬از ﺟﺪول ‪ ١.٣‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ؛ ﯾﮏ زاوﯾﻪ ﻗﺮار‪ ،αR ،‬از‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٤.٥‬؛ ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ‪ m ،‬از ﺟﺪول ‪١.٥‬؛ ‪Ks‬از ﺷﮑﻞ ‪٣.٥‬؛ و ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﻣﺠﺎز‪ ،τp ،‬از ﺷﮑﻞ ‪. ٧.٥‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ‪ Cp‬از ﺟﺪول ‪ ٣.٥‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺎرﭘﯿﭽﯽ ﮐﺎﻧﺎل اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،yLIM ،‬از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٣.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﻋﻤﻖ‪ ،y ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫‪ yLIM‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٣‬ﯾﮏ ﻋﺮض ﮐﻒ ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ‪ ،b ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٥.٥‬ﯾﺎ ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻋﺮض ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ‬
‫را ﺗﺎ ﯾﮏ ﻋﺪد رﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ دهﯿﺪ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٥٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬

‫‪ .٤‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮای ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل اﺟﺮاﯾﯽ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻋﺪد ﻓﺮود را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .٥‬ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪ (Ks γyS٠ )/K < Cp τp‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﻒ‬
‫را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪ (Kb γyS٠ ) < Cp τp‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ .٦‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ آزاد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٢.٥‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﻣﺎرﭘﯿﭻ ﻣﻼﯾﻤﺪر ﯾﮏ رس ﺳﺨﺖ ﺑﺎ ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪ ٠٫ ٣‬ﺣﻔﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎﻧﺎل دارای ﺷﯿﺐ ﮐﻒ‬
‫‪S٠ = ٠٫ ٠٠١٦‬اﺳﺖ و دﺑﯽ ‪ Q = ٩٫ ٥ m٣ /s‬را ﻋﺒﻮرﺧﻮاهﺪ داد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺣﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﺪول هﺎی ‪ ١.٣‬و ‪ ١.٥‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راهﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺎ ‪ n = ٠٫ ٠٢٠‬و ‪) m = ١٫ ٥‬ﻣﻼﯾﻢ ﺗﺮ از ﺗﻨﺪ ﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﯿﺐ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ( را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ٥.٥‬ﺑﺮای ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪ ،٠٫ ٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ‬
‫آورﯾﻢ ‪ .τp = ٢٠ N/m٢‬ﭼﻮن ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺎرﭘﯿﭻ ﻣﻼﯾﻢ اﺳﺖ از ﺟﺪول ‪ ٣.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪Cp = ٠٫ ٧٤‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١١.٥‬ﺑﺎ ‪ Kb = ١٫ ٠‬دارﯾﻢ‬

‫= ‪yLIM‬‬
‫‪Cp τp‬‬
‫‪Kb γS٠‬‬
‫=‬
‫‪.bib‬‬
‫)‪(٠٫ ٧٥)(٢٠‬‬
‫)‪(١)(٩٨٠٠)(٠٫ ٠٠١٦‬‬
‫‪= ٠٫ ٩٦ m‬‬

‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ‪ y = ٠٫ ٩٦ m‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ و از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٥.٥‬ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ‪ b‬ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫[‬ ‫‪٥‬‬
‫‪]٠٫٩٥٥‬‬
‫)‪(٠٫ ٠٢٠)(٩٫ ٥‬‬ ‫‪١٫ ٥ ٣‬‬
‫)‪b = ١٫ ١٨٦(٠٫ ٩٦‬‬ ‫‪١‬‬ ‫√ ( ‪٨ −‬‬ ‫‪)٢‬‬ ‫‪= ٤٫ ٧٥ m‬‬
‫)‪(١٫ ٠)(٠٫ ٠٠١٦) (٠٫ ٩٦‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٣‬‬
‫‪٢ ١ + ١٫ ٥٢ ٣‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﯾﮏ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪.‬اﺑﺘﺪا ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﺐ آورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪nQ‬‬ ‫)‪(٠٫ ٠٢)(٩٫ ٥‬‬

‫‪١/٢‬‬
‫=‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٨ = ٥٫ ٣٠‬‬
‫‪k n S٠ y‬‬ ‫‪٨/٣‬‬
‫‪(١٫ ٠)(٠٫ ٠٠١٦) ٢ (٠٫ ٩٦) ٣‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار و ‪ ،m = ١٫ ٥‬از ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .b/y = ٤٫ ٩٥‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ = )‪b = (٠٫ ٩٦)(٤٫ ٩٥‬‬
‫‪ .٤٫ ٧٥ m‬ﺑﺮای اﺟﺮاﯾﯽ ﺑﻮدن ‪ b = ٥٫ ٠ m‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش هﺎی ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﻓﺼﻞ ‪،٣‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﮐﻪ ‪ ٠٫ ٩٣ m‬ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ‪ b = ٥٫ ٠ m ،y = ٠٫ ٩٣ m‬و ‪ ،m = ١٫ ٥‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد = ‪A = (b + my)y‬‬
‫‪ [٥٫ ٠+١٫ ٥(٠٫ ٩٣)]٠٫ ٩٣ = ٥٫ ٩٥ m٢‬و ﻋﺮض آزاد ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ = ‪T = b+٢my = ٥٫ ٠+٢(١٫ ٥)٠٫ ٩٣‬‬
‫√ ‪D = A/T = ٥٫ ٩٥/٧٫ ٧٩ = ٠٫ ٧٦ m ، V = Q/A‬‬ ‫√= ‪= ٩٫ ٥/٥٫ ٩٥‬‬ ‫‪ .٧٫ ٧٩ m‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪١٫ ٦٠ m/s‬‬
‫‪http‬‬

‫و ‪ .Fr = V / gD = ١٫ ٦٠/ (٩٫ ٨١)(٠٫ ٧٦) = ٠٫ ٥٩‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪١‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل از ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥b‬ﺑﺮای ‪ m = ١٫ ٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .Ks = ٠٫ ٧٧‬ﭘﺲ‬
‫‪τs = Ks γyS٠ /K = ٠٫ ٧٧(٩٨٠٠)(٠٫ ٩٣)(٠٫ ٠٠١٦)/١٫ ٠ = ١١٫ ٢٢ N/m٢‬ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز‬
‫‪ Cp τp = (٠٫ ٧٥)(٢٠) = ١٥ N/m٢‬اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل‪،‬‬
‫‪ ،Kb γyS٠ = ١٫ ٠(٩٨٠٠)(٠٫ ٩٣)(٠٫ ٠٠١٦) = ١٤٫ ٥٨ N/m٢‬ﮐﻪ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٥ N/m٢‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫√‬ ‫ﭘﺲ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﯿﺰ ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ،١.٥‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﯿﺎﻧﯿﺎﺑﯽ ﺷﺪﻩ ی ‪ ،C = ٠٫ ٥٣ m‬ﻋﻤﻖ آزاد ﺑﻪ ﺻﻮرت = )‪F = ٠٫ ٥٣(٠٫ ٩٣‬‬
‫‪ ٠٫ ٧٠ m‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٣.٥‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در زﻣﯿﻦ ﺧﺎﮐﯽ ﻏﯿﺮ ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ دارای ﺷﻦ رﯾﺰ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺪازﻩ ذرات ‪ ٠٫ ٣‬اﯾﻨﭻ ﻗﺮار اﺳﺖ‬
‫ﺣﻔﺮ ﺷﻮد‪ .‬ذرات ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮد ﮔﻮﺷﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ ٠٫ ٠٠٠٩‬و دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ‪ ١٢٠ f t٣ /s‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از ‪ n = ٠٫ ٠٢٠‬و ‪ ،m = ٣٫ ٠‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫‪١٥٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﺣﻞ ﺧﺎک ﻏﯿﺮ ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ ﻃﺮاﺣﯽ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬از ﺷﮑﻞ ‪ αR = ٣١٠ ٤.٥‬و از ﺷﮑﻞ‬
‫‪ τp = ٠٫ ١٤ lb/f t٢ ٧.٥‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ از ‪ Cp = ١٫ ٠‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬ﺑﺎ ‪ m = ٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .Ks = ٠٫ ٨٥‬از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٩.٥‬دارﯾﻢ‬

‫√‬ ‫√‬
‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪K = ١−‬‬ ‫=‬ ‫‪١−‬‬ ‫‪= ٠٫ ٧٩‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪(١ + m٢ ) sin٢ α‬‬ ‫‪(١ +‬‬ ‫‪٣٢ ) sin٢‬‬ ‫‪٣١o‬‬

‫ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،yLIM ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٣.٥‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‬

‫‪ho.‬‬
‫‪KCp τp‬‬ ‫)‪(٠٫ ٧٩)(١٫ ٠)(٠٫ ١٤‬‬
‫= ‪yLIM‬‬ ‫=‬ ‫‪= ٢٫ ٣٢ f t‬‬
‫‪Ks γS٠‬‬ ‫)‪(٠٫ ٨٥)(٦٢٫ ٤)(٠٫ ٠٠٠٩‬‬

‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ‪ y = ٢٫ ٣٠ f t‬را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ و از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٥.٥‬ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ‪ b‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫)‪b = ١٫ ١٨٦(٢٫ ٣٠‬‬

‫[‬
‫)‪(٠٫ ٠٢٠)(١٢٠‬‬
‫‪١‬‬
‫‪.bib‬‬
‫√ ( ‪٨ −‬‬
‫‪(١٫ ٤٩)(٠٫ ٠٠٠٩) ٢ (٢٫ ٣٢) ٣‬‬
‫‪٣٫ ٠ ٣‬‬
‫‪)٢‬‬
‫‪٢ ١ + ٣٫ ٠٢ ٣‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪]٠٫٩٥٥‬‬
‫‪= ١٠٫ ٢٥ f t‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﺎی آن ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ از ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٥‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪b‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ‬
‫آورﯾﻢ‪:‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪nQ‬‬ ‫)‪(٠٫ ٠٢)(١٢٠‬‬
‫‪١/٢‬‬
‫=‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٨ = ٥٫ ٨٢‬‬
‫‪kn S٠ y‬‬ ‫‪٨/٣‬‬
‫‪(١٫ ٤٩)(٠٫ ٠٠٠٩) ٢ (٢٫ ٣٠) ٣‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار و ‪ ،m = ٣‬از ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٥‬ﻩ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .b/y = ٤٫ ٤٥‬ﭘﺲ = )‪b = ٤٫ ٤٥(٢٫ ٣٠‬‬
‫‪ .١٠٫ ٢٤ f t‬ﺑﺮای ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺟﺮاﯾﯽ ‪ b = ١٠٫ ٥٠ f t‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش هﺎی ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﻓﺼﻞ‬
‫‪ ،٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ‪ y = ٢٫ ٢٨ f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ‪ b = ١٠٫ ٥٠ f t ،y = ٢٫ ٢٨ f t‬و ‪ ،m = ٣‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد = ‪A = (b + my)y‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪ [١٠٫ ٥٠ + ٣(٢٫ ٢٨)]٢٫ ٢٨ = ٣٩٫ ٥٣ f t٢‬و ﻋﺮض آزاد ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪T = b + ٢my = ١٠٫ ٥٠ +‬‬
‫‪D = A/T = ، V =√Q/A = ١٢٠/٣٩٫‬‬ ‫‪ .٢(٣)٢٫ ٢٨ = ٢٤٫ ١٨ f t‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪√ ٥٣ = ٣٫ ٠٤ f t/s‬‬
‫‪ ٣٩٫ ٥٣/٢٤٫ ١٨ = ١٫ ٦٤ f t‬و ‪ .Fr = V / gD = ٣٫ ٠٤/ (٣٢٫ ٢)(١٫ ٦٤) = ٠٫ ٤٢‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﺎ ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﻣﺠﺎز واﺣﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ = )‪Cp τp = ١٫ ٠(٠٫ ١٤‬‬
‫‪ ٠٫ ١٤ lb/f t٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﺑﺮ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ = ‪τb = Kb γyS٠ = (١٫ ٠)(٦٢٫ ٤)(٢٫ ٢٨)٠٫ ٠٠٠٩‬‬
‫‪ ٠٫ ١٣ lb/f t٢‬اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ = ‪Ks γyS٠‬‬
‫‪ (١٫ ٠)(٦٢٫ ٤)(٢٫ ٢٨)(٠٫ ٠٠٠٩)/٠٫ ٧٩ = ٠٫ ١٤ lb/f t٢‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ ﻧﯿﺰ‬
‫‪http‬‬

‫ﭘﺎﯾﺪار هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١.٥‬ﺑﺎ ‪ ،C = ١٫ ٥٣ f t‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ آزاد ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ‪ F = ١٫ ٨٧ f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ‬
‫آورﯾﻢ‪.‬‬

‫ﻗﻮس در ﮐﺎﻧﺎل‬ ‫‪٣.٢.٥‬‬

‫ﻧﯿﺮوهﺎی ﮔﺮﯾﺰ از ﻣﺮﮐﺰ در ﺟﺎهﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل روﺑﺎز از ﯾﮏ ﻗﻮس ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﯾﮏ اﻓﺰاﯾﺶ در ﺳﻄﺢ آب‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ در ﺳﻤﺖ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻗﻮس رخ ﻣﯽ دهﺪ ﻧﻪ ﺳﻤﺖ دروﻧﯽ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ زﯾﺮ ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪V ٢T‬‬
‫= ‪∆y‬‬ ‫)‪(١٦.٥‬‬
‫‪gRc‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٥٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٢.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:٩.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪ △y‬اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ آب در ﺑﯿﺮون ﻗﻮس ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻗﻮس‪ V ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‪،‬‬
‫‪ T‬ﻋﺮض ﺟﺮﯾﺎن در ﺳﻄﺢ آب‪ g ،‬ﺷﺘﺎب ﮔﺮاﻧﺶ و ‪ Rc‬زاوﯾﻪ ﻗﻮس اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٥‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ آزاد در ﻗﻮس ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ارﺗﻔﺎع آب ﺑﺎﻻ آﻣﺪﻩ را در ﺧﻮد ﺟﺎی دهﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﯾﮏ ﻗﻮس هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻨﺶ هﺎ ﺑﺮﺷﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ روی ﺑﺴﺘﺮ و ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن هﺎی‬
‫ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ‪ ،Cp ،‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ‪٢.٢.٥‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺎرﭘﯿﭻ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ ﻟﺤﺎظ ﮐﺮد‪ .‬وﻟﯽ ﺧﯿﻠﯽ از ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ هﺴﺘﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﻗﻮس دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﯿﻢ از ‪ Cp = ١٫ ٠‬ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ ﮐﺎﻧﺎل هﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ و ﻗﻮس و ﻓﺎﺻﻠﻪ ای در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ را ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻃﻮل ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪﻩ‪ ،Lp ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻗﻮس ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٥‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ ی زﯾﺮ ﺗﻘﺮﯾﺐ‬
‫زدﻩ ﺷﻮد‬

‫‪٧‬‬
‫‪R٦‬‬
‫‪Lp = Kp‬‬ ‫)‪(١٧.٥‬‬
‫‪nb‬‬
‫‪http‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ R‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ ،nb ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ در ﻗﻮس و ‪ Kp‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ هﺎی اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ ٠٫ ٦٠٤ f t− ٦‬و ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺘﺮﯾﮏ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠٫ ٧٣٦ m− ٦‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬

‫ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ ی زﯾﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد‬

‫‪τbs = Kbend τs‬‬ ‫)‪(١٨.٥‬‬

‫و‬

‫‪τbb = Kbend τb‬‬ ‫)‪(١٩.٥‬‬

‫‪١٥٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ τbs‬ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﮐﻨﺎرﻩ در ﻗﻮس‪ τbb ،‬ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ در ﺑﺴﺘﺮ در ﻗﻮس‪ τs ،‬و ‪ τb‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ‬
‫در ﮐﻨﺎرﻩ و ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻌﺎدل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ‪ Kbend‬ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬در‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﯾﺪ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺮد ﮐﻪ ‪ τp > τbs‬و ‪ τp > τbb‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ‪ τp‬ﻧﯿﺮوی واﺣﺪ‬
‫ﮐﺸﺸﯽ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻨﺶ هﺎی ﺑﺮﺷﯽ در ﻗﻮس از ﻧﯿﺮوی واﺣﺪ ﮐﺸﺸﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻮس و ﻃﻮل ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪﻩ‪،Lp ،‬‬
‫در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ از ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺟﻠﻮ ﮔﯿﺮی ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٤.٥‬ﮐﺎﻧﺎل ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ در ﻣﺜﺎل ‪ ٣.٥‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﻣﺴﯿﺮ اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل ﯾﮏ ﻗﻮس ﺑﺎ ﺷﻌﺎع ‪Rc = ٥٠ f t‬‬
‫ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻗﻮس ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺣﻞ از ﻣﺜﺎل ‪،A = ٣٩٫ ٥٣ f t٢ ،y = ٢٫ ٢٨ f t ،m = ٣ ،b = ١٠٫ ٥٠ f t ،Q = ١٢٠ f t٣ /s ،٣.٥‬‬
‫‪T = ٢٤٫ ١٨ f t ،V = ٣٫ ٠٤ f ps ،τb = ٠٫ ١٣ lb/f t٢ ،τs = ٠٫ ١٤ lb/f t٢ ،τp ٠٫ ١٤ lb/f t٢‬‬
‫و ‪ F = ١٫ ٨٧ f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺮ ﺷﺪﻩ‪ ،P ،‬در ﺟﺪول ‪ ١.١‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫√‬ ‫√‬
‫‪P = b + ٢y ١ + m٢ = ١٠٫ ٥٠ + ٢(٢٫ ٢٨) ١ + ٣٣ = ٢٤٫ ٩٢ f t‬‬

‫= ‪∆y‬‬
‫‪V ٢T‬‬
‫‪gRc‬‬
‫=‬
‫‪.bib‬‬
‫و ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .R = A/p = ٣٩٫ ٥٣/٢٤٫ ٩٢ = ١٫ ٥٩ f t‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺣﺎﻻ اﻓﺰاﯾﺶ ارﺗﻔﺎع ﺑﻪ‬
‫دﻟﯿﻞ ﻗﻮس را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٩.٥‬دارﯾﻢ‬

‫)‪(٣٫ ٠٤)٢ (٢٤٫ ١٨‬‬

‫)‪(٣٢٫ ٢)(٥٠‬‬
‫‪= ٠٫ ١٤ f t‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻣﻼ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﻋﻤﻖ آزاد ‪ F = ١٫ ٨٧ f t‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪﻩ در ﻣﺜﺎل ‪ ٣.٥‬اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫‪ww‬‬
‫ﻋﻤﻖ آزاد ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﻮس ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺮای ‪b = ١٠٫ ٥٠ f t ،Rc = ٥٠ f t‬‬
‫دارﯾﻢ ‪Rc /b = ٤٫ ٧٦‬؛ و از ﺷﮑﻞ ‪ .Kbend = ١٫ ٥٨ ،٩.٥‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ از رواﺑﻂ ‪ ١٨.٥‬و ‪ ١٩.٥‬دارﯾﻢ‬

‫‪τbs = Kbend τs = (١٫ ٥٨)(٠٫ ١٣) = ٠٫ ٢١ lb/f t٢‬‬

‫و‬
‫‪://w‬‬

‫‪τbb = Kbend τb = (١٫ ٥٨)(٠٫ ١٣) = ٠٫ ٢١ lb/f t٢‬‬

‫هﺮ دو ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ در ﮐﻨﺎرﻩ و ﺑﺴﺘﺮ از ﻧﯿﺮوی واﺣﺪ ﮐﺸﺸﯽ ﻣﺠﺎز‪ τp = ٠٫ ١٤ lb/f t٢ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﻮﺷﺶ در ﻗﻮس و ﻃﻮل ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪﻩ در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺘﻦ ﺑﺎ‬
‫‪ nb = ٠٫ ٠١٦‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٧.٥‬ﺑﺎ ‪ Kp = ٠٫ ٦٠٤ f t− ٦‬دارﯾﻢ‬
‫‪١‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٧‬‬ ‫‪٧‬‬
‫‪R٦‬‬ ‫‪(١٫ ٥٩) ٦‬‬
‫‪Lp = Kp‬‬ ‫‪= ٠٫ ٦٠٤‬‬ ‫‪= ٦٤٫ ٨٥ f t‬‬
‫‪nb‬‬ ‫‪٠٫ ٠١٦‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫‪٣.٥‬‬

‫اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ اﻏﻠﺐ ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫روال ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص در ﻋﻤﻞ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﭼﻤﻦ‪ ،‬ﮐﻪ در آن ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ و‬
‫ﺳﺮاﯾﻂ ﭘﻮﺷﺶ ﭼﻤﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﺮ دو روش ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز و ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار‬
‫ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ روش ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ اﺳﺖ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﻮس هﺎ ﺑﻪ‬
‫هﻤﺎن روش ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٥٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬

‫ﺟﺪول ‪:٤.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ‬ ‫‪١.٣.٥‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوهﺎی ﺑﺮﺷﯽ از ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭘﻮﺷﺶ‬

‫‪.bib‬‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺮوی ﺑﺮﺷﯽ ﺑﺮ روی ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﺮ از ﻧﯿﺮوی ﺑﺮﺷﯽ ﺑﺮ روی ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺮوی ﺑﺮﺷﯽ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٦.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ آوردﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫‪τb = Kb γyS٠‬‬ ‫)‪(٢٠.٥‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ τb ،Kb = ١٫ ٠‬ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﺮﯾﺎن‪ γ ،‬وزن ﻣﺨﺼﻮص آب‪ y ،‬ﻋﻤﻖ آب و ‪ S٠‬ﺷﯿﺐ ﮐﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ‪ τb ≤ Cp τp‬ﺷﻮد ﮐﻪ ‪ τp‬ﻧﯿﺮوی واﺣﺪ ﮐﺸﺸﯽ ﻣﺠﺎز ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫و ‪ Cp‬ﺿﺮﯾﺐ ﮐﺎهﺶ ﺑﺮای ﻣﺎرﭘﯿﭻ ﺑﻮدن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮﺷﺶ هﺎی ﭼﻤﻦ )ﯾﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ( در ﭘﻨﺞ ﮐﻼس ) ‪ ( A, B, C, D, E‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ درﺟﻪ ی آﺷﻔﺘﮕﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫آﻧﭽﻪ در ﺟﺪول ‪ ٣.٣‬در ﻓﺼﻞ ‪ ٣‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﯿﺮوی واﺣﺪ ﮐﺸﺸﯽ ﻣﺠﺎز‪ ،τp ،‬ﺑﻪ ﮐﻼس‬
‫آﺷﻔﺘﮕﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ τp‬ﺑﺮای ﮐﻼس هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺟﺪول ‪ ٤.٥‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﮐﻼس آﺷﻔﺘﮕﯽ‪ ،‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪ R‬و ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻧﺎل ‪ S٠‬ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬هﻤﺎن‬
‫ﻃﻮر ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻦ و ﮐﺎﺗﻦ )‪ (١٩٨٨‬ﮔﺰارش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ ،n ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﺷﻮد‬
‫‪://w‬‬

‫‪١‬‬
‫‪(RKv ) ٦‬‬
‫=‪n‬‬ ‫[‬ ‫‪١٫٤‬‬ ‫]‬ ‫)‪(٢١.٥‬‬
‫‪Cn + ١٩٫ ٩٧ log (RKv ) S٠٠٫٤‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ Kv = ٣٫ ٢٨ m−١ = ١٫ ٠ f t−١‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ Cn‬ﺑﻪ ﮐﻼس آﺷﻔﺘﮕﯽ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول‬
‫‪ ٣.٣‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫از ﺟﺪول ‪ ٣.٣‬ﺑﺎﯾﺪ روﺷﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺎص از ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﻼس هﺎی آﺷﻔﺘﮕﯽ‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻓﺼﻞ ﺳﺎل و ارﺗﻔﺎع ﺑﺮش ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﭼﻤﻦ ﺑﺮﻣﻮدا ﺑﻪ ﮐﻼس آﺷﻔﺘﮕﯽ ‪ B‬ﺗﻌﻠﻖ دارد‬
‫و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ارﺗﻔﺎع آن ‪ ١٢‬اﯾﻨﭻ ﺑﺎ اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ ﺧﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد دارای آﺷﻔﺘﮕﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺎﻻﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ هﻤﯿﻦ ﻧﻮع ﭼﻤﻦ‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ‪ ٢/٥‬اﯾﻨﭻ ﺑﺮش دادﻩ ﺷﻮد ﺑﻪ ﮐﻼس ‪ E‬ﺑﺎ آﺷﻔﺘﮕﯽ ﮐﻢ ﺗﻌﻠﻖ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮای ﺗﻤﺎم ﮐﻼس هﺎی آﺷﻔﺘﮕﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ آن ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﺳﺎزﯾﻢ ﮐﻪ ﮐﻼس هﺎی آﺷﻔﺘﮕﯽ ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ D‬و ‪ ،E‬از ﻧﻈﺮ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺤﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از‬
‫ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﮐﻼس هﺎی ﺑﺎ آﺷﻔﺘﮕﯽ زﯾﺎد‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺤﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ در دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﻼس آﺷﻔﺘﮕﯽ ﺑﺮای‬
‫ﭼﻤﻦ ﺑﺮﻣﻮدا ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ E‬و ‪ B‬هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺎز اول ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﺮای ﭘﺎﯾﺪاری اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪ -‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ اﻧﺪازﻩ هﺎی ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻨﺶ وﻗﺘﯽ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ از ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز‬
‫ﮐﻼس ‪ E‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺸﻮد‪ .‬در ﻓﺎز دوم ﻣﺎ ﻃﺮاﺣﯽ را ﺑﺮای ﻇﺮﻓﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دهﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﮐﻼس آﺷﻔﺘﮕﯽ‬
‫‪ ،B‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ آﺷﻔﺘﮕﯽ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺎ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻧﺎل را اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاهﯿﻢ داد‪.‬‬

‫‪١٥٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﻓﺎز ‪ :١‬ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﺎﯾﺪاری‬ ‫‪١.١.٣.٥‬‬

‫در اﯾﻦ ﻓﺎز ﻣﺎ از ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﻼس آﺷﻔﺘﮕﯽ ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ‪،Q ،‬‬
‫و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ‪ ،S٠ ،‬روال ﮐﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ .١‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﯿﺮوی واﺣﺪ ﮐﺸﺸﯽ ﻣﺠﺎز‪ τp ،‬را از ﺟﺪول ‪ ٤.٥‬و ﺿﺮﯾﺐ ﮐﺎهﺸﯿﻤﺎرﭘﯿﭻ ‪ Cp ،‬از ﺟﺪول ‪ ٣.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ‬

‫‪ir‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﺪول ‪ ١.٥‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راهﻨﻤﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪﻩ‪ yLIM ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١١.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫‪ yLIM‬را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪ .٣‬ﻣﻘﺪار ﻋﺮض ﮐﻒ‪ b ،‬را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫√‬
‫‪ .٤‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪ R = A/P‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ‪ A = (b + my)y‬و ‪P = b + ٢y ١ + m٢‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .٥‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢١.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ .٦‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ‪ n ،R ،A‬و ‪ S٠‬دﺑﯽ ‪ Q‬را از ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ ) راﺑﻄﻪ ی ‪ .( ١٤.٥‬اﮔﺮ دﺑﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺎم )‪ (٧‬ﺑﺮوﯾﺪ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﺑﻪ ﮔﺎم )‪ (٣‬ﺑﺮﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ .٧‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ﮐﺎﻓﯽ از ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١/٠‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد ﮔﺎم هﺎی )‪ (٣‬ﺗﺎ )‪ (٦‬از اﯾﻦ روال ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺣﻞ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪١٠.٥‬‬
‫ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻘﺪاری ﺑﺮای ‪ b‬رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﻞ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ای ﺳﺎدﻩ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ .‬در ای ﺷﮑﻞ‪:‬‬
‫‪ww‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪β = Cn + ١٩٫ ٩٧ log Kv١٫٤ S٠٠٫٤ y ١٫٤‬‬ ‫)‪(٢٢.٥‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ١٠.٥‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ آﮐﺎن و هﺎﮔﺮ )‪ (٢٠٠١‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ‪m = ٣‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻣﻘﺎدﯾﺮ دﻗﯿﻖ ﻣﯽ دهﺪ و در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ‪ m > ٣‬ﻣﻘﺪار دﺳﺖ ﺑﺎﻻ و در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ‪ m < ٣‬ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪار‬
‫دﺳﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽ زﻧﺪ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٥.٥‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ )‪ (Cp = ١٫ ٠‬ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﭼﻤﻦ ﺑﺮﻣﻮدا ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺪازﻩ آن اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ دﺑﯽ ‪ Q = ٨٠ cf s‬را ﻋﺒﻮر دهﺪ‪ .‬ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٢‬اﺳﺖ و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ‪ m = ٣‬اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮض ﮐﻒ‪ b ،‬را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ آﺷﻔﺘﮕﯽ ﭼﻤﻦ ﺑﺮﻣﻮدا ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ‬
‫رخ ﻧﺪهﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ از ﺟﺪول ‪ ٣.٣‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﻼس آﺷﻔﺘﮕﯽ ﺑﺮای ﭼﻤﻦ ﺑﺮﻣﻮدا ‪ E‬اﺳﺖ؛ از ﺟﺪول ‪ τp = ٠٫ ٣٥ lb/f t٢ ،٤.٥‬ﺑﺮای‬
‫ﮐﻼس ‪ E‬اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ) Cn = ٣٧٫ ٧ ،‬از ﺟﺪول ‪ ( ٣.٣‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١١.٥‬ﺑﺎ ‪Kb = ١٫ ٠‬‬
‫دارﯾﻢ‬
‫‪http‬‬

‫‪Cp τp‬‬ ‫)‪(١٫ ٠)(٠٫ ٣٥‬‬

‫= ‪yLIM‬‬ ‫=‬ ‫‪= ٢٫ ٨٠ f t‬‬
‫‪Kb γS٠‬‬ ‫)‪(١٫ ٠)(٦٢٫ ٤)(٠٫ ٠٠٢‬‬

‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺎ ‪ y = ٢٫ ٧٥ f t‬را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺣﺎل ﻣﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ b‬را اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮل‬
‫ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ دﺑﯽ ‪ Q = ٨٠ cf s‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺪهﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﯾﺪ از ﺷﮑﻞ ‪ ١٠.٥‬ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻘﺪار ‪ b‬اوﻟﯿﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪،٢٢.٥‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪β‬‬ ‫‪= Cn + ١٩٫ ٩٧ log Kv١٫٤ S٠٠٫٤ y ١٫٤‬‬
‫[‬ ‫‪١٫٤‬‬ ‫‪٠٫٤‬‬ ‫] ‪١٫٤‬‬
‫)‪= ٣٧٫ ٧ + ١٩٫ ٩٧ log (١٫ ٠) (٠٫ ٠٠٢) (٢٫ ٧٥‬‬ ‫‪= ٢٨٫ ٤‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٦٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:١٠.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﮐﻨﻮن ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪QKv٦‬‬ ‫‪٨٠(١٫ ٠) ٦‬‬
‫‪١‬‬ ‫=‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪= ٣١٫ ٩‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪kn S٠ y ٢ m‬‬
‫‪٢‬‬ ‫)‪(١٫ ٤٩)(٠٫ ٠٠٢) ٢ (٢٫ ٧٥) ٢ (٣٫ ٠‬‬

‫ﺳﭙﺲ از ﺷﮑﻞ ‪ ١٠.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ b/my = ٠٫ ٨٠‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ b = ٠٫ ٨٠(٣)(٢٫ ٧٥) = ٦٫ ٦ f t‬ﻣﯽ‬
‫‪://w‬‬

‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ آﯾﺎ ‪ b = ٦, ٦ f t‬ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ارﺿﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫√‬ ‫√‬
‫‪P = b + ٢y ١ + m٢ = ٦٫ ٦ + ٢(٢٫ ٧٥) ١ + ٣٢ = ٢٤٫ ٠ f t‬‬
‫‪http‬‬

‫‪A = (b + my)y = [٦٫ ٦ + ٣(٢٫ ٧٥)](٢٫ ٧٥) = ٤٠٫ ٨ f t٢‬‬

‫‪٤٠٫ ٨‬‬
‫= ‪R = A/P‬‬ ‫‪= ١٫ ٧٠ f t‬‬
‫‪٢٤٫ ٠‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪ Kv = ١٫ ٠ f t−١‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ هﺎی اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ‪ Cn = ٣٧٫ ٧‬ﺑﺮای ﮐﻼس ‪ E‬از‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ ٢١.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫‪١٦١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫‪١‬‬
‫‪(RKv ) ٦‬‬
‫= ‪n‬‬ ‫[‬ ‫‪١٫٤‬‬ ‫]‬
‫‪Cn + ١٩٫ ٩٧ log (RKv ) S٠٠٫٤‬‬
‫‪١‬‬
‫‪[(١٫ ٧٠) (١٫ ٠)] ٦‬‬
‫=‬ ‫{‬ ‫‪٠٫٤ } = ٠٫ ٠٤٨٤‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪١٫٤‬‬
‫)‪٣٧٫ ٧ + ١٩٫ ٩٧ log [(١٫ ٧٠) (١٫ ٠)] (٠٫ ٠٠٢‬‬

‫ﺳﭙﺲ از ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪،‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪١٫ ٤٩‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪١‬‬
‫=‪Q‬‬ ‫‪(٤٠٫ ٨)(١٫ ٧٠) ٣ (٠٫ ٠٠٢) ٢ = ٨٠ cf s‬‬
‫‪٠٫ ٠٤٨٤‬‬

‫دﺑﯽ ‪ Q‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮاﺑﺮ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ‪ ٨٠ cf s‬اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ b = ٦٫ ٦ f t‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻋﺪد‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻓﺮود ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ‪ ٠٫ ٢٦‬ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺪاری ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺎز ‪ :٢‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬

‫در اﯾﻦ ﻓﺎز از ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﮐﻼس آﺷﻔﺘﮕﯽ ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎهﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ ﻃﺮح‪ Q ،‬و ﺷﯿﺐ‬
‫ﮐﻒ‪ S٠ ،‬و ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ ﻋﺮض ﮐﻒ‪ b ،‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎری ‪ m‬از ﻓﺎز اول‪ ،‬روال ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪٢.١.٣.٥‬‬

‫‪ .١‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ ،y‬را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ww‬‬
‫‪ .٢‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪ R = A/P‬را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .٣‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را از راﺑﻄﻪ ‪ ٢١.٥‬ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .٤‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ‪ n ،R ،A‬و ‪ S٠‬دﺑﯽ ‪ Q‬را از ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ ) راﺑﻄﻪ ی ‪ .( ١٤.٥‬اﮔﺮ دﺑﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺎم )‪ (٥‬ﺑﺮوﯾﺪ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﺑﻪ ﮔﺎم )‪ (١‬ﺑﺮﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .٥‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ آزاد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ اﯾﻦ روال ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ) ٦.٣‬ﻓﺼﻞ ‪ ( ٣‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اوﻟﯿﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار آزﻣﺎﯾﺸﯽ ‪ y‬راﺣﺖ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﮑﻞ‪،‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪Kv١٫٤ b١٫٤ S٠٠٫٤‬‬
‫‪α = Cn + ١٩٫ ٩٧ log‬‬ ‫)‪(٢٣.٥‬‬
‫‪m١٫٤‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٦.٥‬اﻧﺪازﻩ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ در ﻣﺜﺎل ‪ ٥.٥‬را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﺗﻐﯿﯿﺮ دهﯿﺪ ﺗﺎ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ‪ ٨٠ cf s‬هﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ آﺷﻔﺘﮕﯽ ﭼﻤﻦ ﺑﺮﻣﻮدا ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺳﺖ را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر دهﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ از ﻣﺜﺎل ‪ ٥.٥‬دارﯾﻢ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٢ ،m = ٣ ،b = ٦٫ ٦ f t‬و ‪ .Q = ٨٠ cf s‬از ﺟﺪول ‪ ٣.٣‬ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﮐﻼس‬
‫آﺷﻔﺘﮕﯽ ﭼﻤﻦ ﺑﺮﻣﻮدا ‪ B‬اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ Cn = ٢٣٫ ٠‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ از ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٣‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اوﻟﯿﻦ ﻣﻘﺪار آزﻣﺎﯾﺸﯽ‬
‫‪ y‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ ) ‪ yn‬در اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﺎ ‪ y‬در اﯾﻨﺠﺎ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رﻟﺒﻄﻪ ی ‪٢٣.٥‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪Kv١٫٤ b١٫٤ S٠٠٫٤‬‬
‫‪α‬‬ ‫‪= Cn + ١٩٫ ٩٧ log‬‬
‫‪m١٫٤‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫)‪(١٫ ٠)١٫٤ (٦٫ ٦)١٫٤ (٠٫ ٠٠٢‬‬ ‫‪٠٫٤‬‬
‫‪= ٢٣٫ ٠ + ١٩٫ ٩٧ log‬‬ ‫‪= ١١٫ ٠‬‬
‫‪٣١٫٤‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٦٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬

‫اﮐﻨﻮن ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‬

‫‪١‬‬ ‫‪٣‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٣‬‬

‫‪QKv٦ m ٢‬‬ ‫‪(٨٠٫ ٠)(١٫ ٠) ٦ (٣٫ ٠) ٢‬‬
‫‪١‬‬ ‫=‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٥ = ٥٥٫ ٧‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪(١٫ ٤٩)(٠٫ ٠٠٢) ٢ (٦٫ ٦) ٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪kn S٠٢ b ٢‬‬

‫از ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٣‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ my/b = ١٫ ٧٦‬ﯾﺎ ‪ .y = (١٫ ٧٦)(٦٫ ٦)/٣٫ ٠ = ٣٫ ٨٧ f t‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﮐﻨﻮن‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اول ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫√‬ ‫√‬
‫‪P = b + ٢y ١ + m٢ = ٦٫ ٦ + ٢(٣٫ ٨٧) ١ + ٢٢ = ٣١٫ ١ f t‬‬

‫‪.bib‬‬
‫‪A = (b + my)y = [٦٫ ٦ + ٢(٣٫ ٨٧)](٣٫ ٨٧) = ٧٠٫ ٥ f t٢‬‬

‫‪R = A/P = ٧٠٫ ٥/٣١٫ ١ = ٢٫ ٢٧ f t‬‬

‫‪ww‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢١.٥‬ﺑﺎ ‪ Kv = ١٫ ٠ f t−١‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ‪ Cn = ٢٣٫ ٠‬ﺑﺮای‬
‫ﮐﻼس آﺷﻔﺘﮕﯽ ‪،B‬‬

‫‪١‬‬
‫‪(RKv ) ٦‬‬
‫= ‪n‬‬ ‫[‬ ‫‪١٫٤‬‬ ‫]‬
‫‪Cn + ١٩٫ ٩٧ log (RKv ) S٠٠٫٤‬‬
‫‪١‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪[(٢٫ ٢٧) (١٫ ٠)] ٦‬‬

‫=‬ ‫{‬ ‫‪١٫٤‬‬ ‫‪٠٫٤ } = ٠٫ ١٠١‬‬
‫)‪٢٣٫ ٠ + ١٩٫ ٩٧ log [(٢٫ ٢٧) (١٫ ٠)] (٠٫ ٠٠٢‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪،‬‬

‫‪١٫ ٤٩‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪١‬‬

‫=‪Q‬‬ ‫‪(٧٠٫ ٥)(٢٫ ٢٧) ٣ (٠٫ ٠٠٢) ٢ = ٨٠٫ ٣ cf s‬‬
‫‪٠٫ ١٠١‬‬
‫‪http‬‬

‫دﺑﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ ‪ ٨٠ cf s‬ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺎ ‪ y = ٣٫ ٨٧ f t‬را ﻗﺒﻮل ﺧﻮاهﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻋﺪد ﻓﺮود ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ ٠٫ ١٣‬ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﻗﯿﻮل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺳﻨﮕﻔﺮش‬ ‫‪٢.٣.٥‬‬

‫ﺷﺮط اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺳﻨﮕﻔﺮش اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‪ ،‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ‬
‫)ﯾﺎ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ( ﺑﺮ روی ﮐﻒ و دﯾﻮارﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺠﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺪرﺳﻮن و‬
‫هﻤﮑﺎران )‪ (١٩٧٠‬ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﺮای ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﻨﮕﻔﺮش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬

‫‪τp = Cr d٥٠‬‬ ‫)‪(٢٤.٥‬‬

‫‪١٦٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ‪ d٥٠‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺪازﻩ ﺳﻨﮕﻔﺮش و ‪ Cr = ٤٫ ٠ lb/f t٣ = ٦٢٨٫ ٥ N/m٣‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﺑﺮ روی ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل را ﻣﯽ ﺗﻮان از راﺑﻄﻪ ‪ ٦.٥‬ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آورد‬

‫‪ir‬‬
‫‪τb = Kb γyS٠‬‬ ‫)‪(٢٥.٥‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﺑﺮ روی ﮐﻨﺎرﻩ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ‪ ٨.٥‬و ‪ ٩.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫در اﯾﻨﺠﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫‪Ks γyS٠‬‬
‫= ‪τs‬‬ ‫)‪(٢٦.٥‬‬
‫‪K‬‬

‫√‬
‫‪K = ١−‬‬
‫‪.bib‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪(١ + m٢ ) sin٢ αR‬‬
‫و‬

‫)‪(٢٧.٥‬‬

‫هﻤﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﻞ‪ Ks ،‬را ﻣﯽ ﺗﻮان از ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﻨﮕﻔﺮش‪ ،‬از ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٥‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آوردن زاوﯾﻪ ی ﻗﺮار‪ αR ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺪرﺳﻮن و هﻤﮑﺎران‬
‫‪ww‬‬
‫)‪ (١٩٧٠‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ و هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺳﻨﮕﻔﺮش اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ ٣‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺳﻨﮕﻔﺮش را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ‬
‫ی ‪ ٣٤.٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫‪١‬‬
‫‪n = Cm (Kv d٥٠ ) ٦‬‬ ‫)‪(٢٨.٥‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ Cm‬ﺿﺮﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ‪ Kv ،‬ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺒﺪﯾﻞ واﺣﺪ ‪ = ٣٫ ٢٨ m−١ = ١٫ ٠ f t−١‬و ‪ d٥٠‬ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﺮﯾﮑﻠﺮ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪ )هﻨﺪرﺳﻮن ‪ ،(١٩٦٦‬ﺑﺎ ‪ Cm = ٠٫ ٠٣٤‬ﺑﺮای آﺑﺮاهﻪ هﺎی ﺑﺎ‬
‫ﮐﻒ ﺳﻨﮕﺮﯾﺰﻩ‪ .‬دﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﺑﺮای ‪ Cm‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪ ) ٠٫ ٠٣٩‬هﺎﮔﺮ‪ (٢٠٠١ ،‬و ‪) ٠٫ ٠٣٨‬ﻣﯿﻨﻮرد‪.(١٩٩١ ،‬‬
‫وﻟﯽ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﮐﻢ ﻋﻤﻖ ﮐﻪ دﺑﯽ ﮐﻤﯽ را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ R/d٥٠‬ﺑﺴﺘﮕﯽ‬
‫دارد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﺎﻓﺘﻪ هﺎی ﺑﻠﻮدﺟﺖ و ﻣﮏ ﮐﻮﻧﺎﻏﯽ )‪ ،(١٩٨٥‬ﭼﻦ و ﮐﺎﺗﻦ )‪ (١٩٨٨‬راﺑﻄﻪ زﯾﺮ را ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‬

‫‪١‬‬
‫‪(Kv R) ٦‬‬
‫‪http‬‬

‫=‪n‬‬ ‫)‪(٢٩.٥‬‬
‫) ‪٨٫ ٦٠ + ١٩٫ ٩٨ log (R/d٥٠‬‬

‫ﺑﺮای )‪.Q < ٥٠ cf s (١٫ ٤ m٣ /s‬‬

‫اﮔﺮ راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٨.٥‬ﺑﺮای ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬روال ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﻪ آن ﭼﯿﺰی‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪﻩ ﻏﯿﺮ ﭼﺴﭙﻨﺪﻩ در ﺑﺨﺶ ‪ ٢.٢.٥‬اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٤.٥‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎی ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪ τp‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد و ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٥‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪ αR‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺎص‪ ،‬روال‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﯾﺖ‪:‬‬
‫‪ .١‬ﺑﺮای اﻧﺪازﻩ ی ﺳﻨﮕﻔﺮش اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ n ،‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ‪ ٢٨.٥‬و ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ‬
‫واﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ τp ،‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٤.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ .‬زاوﯾﻪ ی ﻗﺮار‪ αR ،‬و ﺷﯿﺐ‬
‫ﮐﻨﺎرﻩ‪ ،m ،‬از ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٥‬و ‪ Ks‬را از ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪ K .‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٧.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ‪ Cp‬را از ﺟﺪول ‪ ٣.٥‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎرﭘﯿﭻ ﺑﻮدن ﮐﺎﻧﺎل اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٦٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:١١.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪ .٢‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪﻩ ‪ yLIM‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٣.٥‬ﮐﻪ اﯾﻨﺠﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫‪KCp τp‬‬
‫= ‪yLIM‬‬ ‫)‪(٣٠.٥‬‬
‫‪Ks γS٠‬‬

‫‪ .٣‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،y ،‬ﻣﺴﺎوی ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ yLIM‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪://w‬‬

‫‪ .٤‬ﻋﺮض ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل‪ b ،‬را ﺑﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣١.٥‬ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫√‬ ‫√‬ ‫‪٥/٣‬‬
‫‪kn S٠ A٥/٣‬‬ ‫]‪kn S٠ [(b + my) y‬‬
‫‪n (b + ٢y √١ + m٢ )٢/٣‬‬
‫=‪Q‬‬ ‫=‬ ‫)‪(٣١.٥‬‬
‫‪n P ٢/٣‬‬
‫‪http‬‬

‫وﻟﯽ ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﻤﻨﯽ ﺗﺎﺑﻊ ‪ b‬اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬از آﻧﺠﺎ‬
‫ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣١.٥‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار رﯾﺎﺿﯽ دﻗﯿﻖ ﺑﺮای ‪ b‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار را ﺟﻬﺖ ﺳﻬﻮﻟﺖ‬
‫ﮐﺎر در ﻋﻤﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دهﯿﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٢.٥‬ﯾﺎ ﺷﮑﻞ ‪ ) ٨.٥‬آﮐﺎن‪ (٢٠٠١ ،‬ﺑﺮای‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺑﺮای ‪ b‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار را ﺟﻬﺖ ﺳﻬﻮﻟﺖ اﺟﺮا ﺗﻐﯿﯿﺮ دهﯿﻢ‬
‫)اﻓﺰاﯾﺶ آن ﺗﺎ ﯾﮏ ﻋﺪد رﻧﺪ(‪:‬‬
‫[‬ ‫‪]٠٫٩٥٥‬‬
‫‪nQ‬‬ ‫‪m٥/٣‬‬
‫‪b = ١٫ ١٨٦y‬‬ ‫‪١/٢‬‬
‫√ (‪−‬‬ ‫‪)٢/٣‬‬ ‫)‪(٣٢.٥‬‬
‫‪kn S٠ y ٨/٣‬‬ ‫‪٢ ١ + m٢‬‬

‫‪ .٥‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﻋﻤﻠﯽ‪ ،b ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻋﺪد ﻓﺮود را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﺪد ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١٫ ٠‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٦٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫‪ .٦‬از ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻨﮑﻪ ‪ (Kb γyS٠ ) < Cp τp‬و ﮐﻨﺎرﻩ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ‪(Ks γyS٠ ) < Cp τp‬‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ .٧‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ آزاد ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ و در ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز اﻧﺪازﻩ ی ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻬﻮﻟﺖ اﺟﺮا ﺗﻐﯿﯿﺮ دهﯿﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٩.٥‬ﺑﺮای ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد روال ﮐﻤﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﺑﻪ ﻋﻤﻖ‬

‫‪ir‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن و ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪:‬‬

‫‪ .١‬ﺑﺮای اﻧﺪازﻩ ی ﺳﻨﮕﻔﺮش اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ τp ،‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ‬
‫ی ‪ ٢٤.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ .‬زاوﯾﻪ ی ﻗﺮار‪ αR ،‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ‪ ،m ،‬از ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٥‬و ‪ Ks‬را از ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ‬

‫‪ho.‬‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ K .‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٧.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﯾﮏ ‪ Cp‬را از ﺟﺪول ‪ ٣.٥‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎرﭘﯿﭻ ﺑﻮدن ﮐﺎﻧﺎل‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪﻩ ‪ yLIM‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٠.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٣‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،y ،‬ﻣﺴﺎوی ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ yLIM‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫=‪R‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ .٤‬ﯾﮏ ﻋﺮض ﮐﻒ‪ ،b ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫‪(b + my)y‬‬
‫√‬
‫‪b + ٢y ١ + m٢‬‬
‫)‪(٣٣.٥‬‬

‫و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٩.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٥‬دﺑﯽ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣١.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﺑﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‪،‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﻋﺮض ﮐﻒ‪ b ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ در ﮔﺎم ﻗﺒﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﯾﮏ ‪ b‬دﯾﮕﺮ را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫روال ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎی ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ١٢.٥‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب اوﻟﯿﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﯽ ‪،b‬آﺳﺎن ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .٦‬ﻋﺪد ﻓﺮود را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﺪد ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١٫ ٠‬ﻧﺰدﯾﮏ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .٧‬ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪن از اﯾﻨﮑﻪ ‪ (Kb γyS٠ ) < Cp τp‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٨‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ آزاد اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ و در ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز اﺑﻌﺎد ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﺮای ﺳﻬﻮﻟﺖ اﺟﺮا ﺗﻐﯿﯿﺮ دهﯿﺪ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫اهﻤﯿﺖ دارد ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﺳﺎزﯾﻢ ﮐﻪ داﻧﻪ ﺑﻨﺪی ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮزﯾﻊ اﻧﺪازﻩ هﺎی ﺻﺎف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد ﭘﺮ ﺷﺪن ﻓﺎﺻﻠﻪ هﺎی اﯾﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﯿﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎی ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻨﮕﻬﺎی ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ در ﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻔﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ هﻢ‬
‫ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎی زاوﯾﻪ دار ارﺟﺤﯿﺖ دارد‪ .‬ﺳﻨﮕﻬﺎی ﮔﺮد ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ‬
‫ﺑﺮ روی ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ﺗﻨﺪ ﺗﺮ از ‪ ،٣H : ١V‬ﯾﻌﻨﯽ ‪ m = ٣‬ﻗﺮار ﻧﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﻻﯾﻪ زﯾﺮﯾﻦ ﻓﯿﻠﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ از ﻓﺎﺑﺮﯾﮏ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﯾﺎ ﭘﺘﻮی ﮔﺮاﻧﻮل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ هﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺳﻨﮕﻔﺮش ﻗﺮار دادﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻄﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺳﻨﮓ در داﻧﻪ ﺑﻨﺪی ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺑﯿﺸﺘﺮ داﻧﻪ ﺑﻨﺪی هﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﯿﻦ ‪ ١٫ ٥‬ﺗﺎ ‪ ٣‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪http‬‬

‫ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد )ﭼﻦ و ﮐﺎﺗﻦ‪.(١٩٨٨ ،‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٧.٥‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل دﺑﯽ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ١٠٠٠ cf s‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻗﺮارﮔﯿﺮی ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ‪S٠ = ٠٫ ٠٠٤‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪازﻩ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﺳﻨﮕﻔﺮش اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﺑﺴﯿﺎر زاوﯾﻪ دار ﺑﺎ ‪ d٥٠ = ٠٫ ٤ f t‬ﺑﺎﺷﺪ را‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٨.٥‬ﺑﺎ ‪ Cm = ٠٫ ٠٣٩‬و ‪،Kv = ١٫ ٠/f t‬‬

‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪n = Cm (Kv d٥٠ ) ٦ = ٠٫ ٠٣٩[(١٫ ٠)(٠٫ ٤)] ٦ = ٠٫ ٠٣٣٥‬‬

‫و از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٤.٥‬ﺑﺎ ‪Cr = ٤٫ ٠ lb/f t٣‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٦٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:١٢.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬

‫‪τp = Cr d٥٠ = (٤٫ ٠)(٠٫ ٤) = ١٫ ٦ lb/f t٢‬‬

‫هﻤﭽﻨﯿﻦ از ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ◦‪ αR = ٤١٫ ٢‬و ‪ m = ٢٫ ٥‬و از ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫‪ .Ks = ٠٫ ٨٣‬ﭼﻮن ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ‪ Cp = ١٫ ٠ ،‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ‪ ٢٧.٥‬و ‪،٣٠.٥‬‬

‫√‬ ‫√‬
‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫=‪K‬‬ ‫‪١−‬‬ ‫=‬ ‫‪١−‬‬ ‫‪= ٠٫ ٨٣‬‬
‫‪(١ + m٢ ) sin٢ αR‬‬ ‫‪(١ + ٢٫ ٥٢ sin٢ ٤١٫ ٢‬‬
‫‪http‬‬

‫‪KCp τp‬‬ ‫)‪(٠٫ ٨٣)(١٫ ٠)(١٫ ٦‬‬

‫= ‪yLIM‬‬ ‫=‬ ‫‪= ٦٫ ٤١ f t‬‬
‫‪Ks γS٠‬‬ ‫)‪(٠٫ ٨٣)(٦٢٫ ٤)(٠٫ ٠٠٤‬‬

‫هﺮ ﻋﻤﻖ ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٦٫ ٤١ f t‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺎ ‪ y = ٦٫ ٠٠ f t‬را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮐﻨﻮن‬
‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ از ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٥‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪ b‬ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪nQ‬‬ ‫)‪(٠٫ ٠٣٣٥)(١٠٠٠‬‬

‫‪١‬‬ ‫=‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٨ = ٣٫ ٠٠‬‬
‫‪kn S٠ y‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪٨‬‬
‫‪٣‬‬ ‫‪(١٫ ٤٩)(٠٫ ٠٠٤) ٢ (٦٫ ٠٠) ٣‬‬

‫ﺳﭙﺲ از ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٥‬ﺑﺎ ‪ ،m = ٢٫ ٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ b/y = ١٫ ٧٣‬ﯾﺎ ‪.b = (١٫ ٧٣)(٦٫ ٠٠) = ١٠٫ ٤٠ f t‬‬
‫ﺑﮕﺬارﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار را ﺑﻪ ‪ b = ١١٫ ٠ f t‬ﺑﺮای ﺳﻬﻮﻟﺖ اﺟﺮا ﺗﻐﯿﯿﺮ دهﯿﻢ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روﺷﻬﺎی ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﻩ ﺷﺪﻩ‬

‫‪١٦٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﺟﺪول ‪:٥.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫در ﻓﺼﻞ ‪ ،٣‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮای اﯾﻦ ﻋﺮض ﮐﻒ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﮐﻪ ‪ y = ٥٫ ٩ f t‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﺪد ﻓﺮود‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ Fr = ٠٫ ٥٩‬ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺪاری ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ‪ ،Kb = ١٫ ٠‬ﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪τb = (Kb γyS٠ ) = (١٫ ٠)(٦٢٫ ٤)(٥٫ ٩١)(٠٫ ٠٠٤) = ١٫ ٤٨ lb/f t٢‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز ‪ Cp τp = (١٫ ٠)(١٫ ٦) = ١٫ ٦ lb/f t٢‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﻒ ﭘﺎﯾﺪار ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮای‬

‫‪.bib‬‬
‫‪(Ks γyS٠ /K) = (٠٫ ٨٣)(٦٢٫ ٤)(٥٫ ٩١)(٠٫ ٠٠٤)/٠٫ ٨٣ = ١٫ ٤٨ lb/f t٢ < ١٫ ٦ lb/f t٢‬‬
‫ﮐﻨﺎرﻩ ﮐﺎﻧﺎل‪،‬‬

‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﮐﻨﺎرﻩ هﻢ ﭘﺎﯾﺪار ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٨.٥‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮐﻪ دﺑﯽ ‪ ٨٠٠ cf s‬را اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ دهﺪ دارای ﺷﯿﺐ ‪ ،S٠ = ٠٫ ٠٠٥‬ﻋﺮض ﮐﻒ = ‪b‬‬
‫‪ ٨٫ ٠ f t‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ‪ m = ٣‬اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺑﺴﯿﺎر زاوﯾﻪ دار ﺗﯿﺰ ﮔﻮﺷﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺎ از روال ﻃﺮاﺣﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬زﯾﺮا در اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺎ ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل را ﻣﯽ داﻧﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی آن ﻣﺎ‬
‫‪ww‬‬
‫اﻧﺪازﻩ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻨﮕﻔﺮش را اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ٥.٥‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺘﻮن ‪ ١‬اﻧﺪازﻩ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻨﮓ آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﺪﻩ ﻟﯿﺴﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ در ﺳﺘﻮن ‪ ٢‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٨.٥‬ﺑﺎ ‪ Cm = ٠٫ ٠٣٩‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ اﺳﺖ و ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﻣﺠﺎز در ﺳﺘﻮن ‪ ٣‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ‬
‫ی ‪ ٢٤.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل در ﺳﺘﻮن ‪ ٤‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ ٣‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬زاوﯾﻪ ی ﻗﺮار در ﺳﺘﻮن ‪ ٥‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ،١١.٥‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ K‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٦‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ‬
‫‪://w‬‬

‫ی ‪ ٢٧.٥‬ﺣﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ و ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ Ks‬در ﺳﺘﻮن ‪ ٧‬از ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪﻩ در ﺳﺘﻮن ‪ ٨‬ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٠.٥‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪ Cp = ١‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺪول ‪ ،٥.٥‬ﺑﺮای اﻧﺪازﻩ هﺎی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻨﮓ ‪ ٠٫ ٢٥ f t‬و ‪ yn > yLIM ٠٫ ٣٣ f t‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ‬
‫اﻧﺪازﻩ هﺎی ﺳﻨﮓ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ زﯾﺮا ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل رخ ﺧﻮاهﺪ داد‪ .‬اﻧﺪازﻩ هﺎی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻨﮓ‬
‫‪ ٠٫ ٥ f t‬ﯾﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﭘﺎﯾﺪار ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ‪d٥٠ = ٠٫ ٥ f t‬اﺣﺘﻤﺎﻻ اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﺮﯾﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ‪ m = ٢٫ ٥‬ﺑﺮای ‪ d٥٠ = ٠٫ ٥ f t‬در ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٥‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ی ﻣﻮﺟﻮد‪ m = ٣ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﻣﻼﯾﻢ ﺗﺮ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٩.٥‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻨﺎر ﺟﺎدﻩ ای ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل ‪ ٤٥ cf s‬ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻔﺮش از ﺳﻨﮕﻬﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﺗﯿﺰ ﮔﻮﺷﻪ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻧﺪازﻩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻨﮓ ‪ ٢٫ ٠ in = ٠٫ ١٦٧ f t‬اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪازﻩ هﺎی ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ را در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٥‬ﺑﺎﺷﺪ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ‪ Q < ٥٠ cf s‬اﺳﺖ ﻣﺎ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٩.٥‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و از‬
‫روال اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬از ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ◦‪ αR = ٤٠‬و ‪m = ٢٫ ٥‬‬
‫و از ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .Ks = ٠٫ ٨٣‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪،٢٧.٥‬‬

‫√‬ ‫√‬
‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫=‪K‬‬ ‫‪١−‬‬ ‫=‬ ‫‪١−‬‬ ‫‪= ٠٫ ٨٢‬‬
‫‪(١ + m٢ ) sin٢ αR‬‬ ‫‪(١ + ٢٫ ٥٢ sin٢ ٤٠‬‬

‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪،٢٤.٥‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٦٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬

‫‪τp = (٤٫ ٠)(٢٫ ٠/١٢٫ ٠) = ٠٫ ٦٦ lb/f t٢‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٠.٥‬ﺑﺎ ‪ Cp = ١٫ ٠‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪،‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪KCp τp‬‬ ‫)‪(٠٫ ٨٢)(١٫ ٠)(٠٫ ٦٦‬‬
‫= ‪yLIM‬‬ ‫=‬ ‫‪= ٢٫ ٠٩ f t‬‬
‫‪Ks γS٠‬‬ ‫)‪(٠٫ ٨٣)(٦٢٫ ٤)(٠٫ ٠٠٥‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺑﮕﺬارﯾﺪ ‪ y = ٢٫ ٠ f t‬را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬از ﺷﮑﻞ ‪ ١٢.٥‬ﺑﺮای ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺣﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺧﻮاهﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻋﺒﺎرت زﯾﺮ‬
‫را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪QKv٦‬‬ ‫)‪(١٫ ٠) ٦ (٤٥٫ ٠‬‬
‫‪١‬‬ ‫=‬ ‫√‬ ‫‪٥ = ٣٠٫ ٢‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪(١٫ ٤٩) ٠٫ ٠٠٥(٢٫ ٥)(٢٫ ٠) ٢‬‬
‫‪kn S٠٢ y ٢ m‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ‪ ،(y/d٥٠ ) = (٢٫ ٠)/(٠٫ ١٦٧) = ١٢٫ ٠‬ﺷﮑﻞ ‪ ١٢.٥‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ ‪ .b/(my) = ٠٫ ٥٥‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫‪.b = (٠٫ ٥٥)(٢٫ ٥)(٢٫ ٠) = ٢٫ ٧٥ f t‬‬
‫ﺑﮕﺬارﯾﺪ اﮐﻨﻮن ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ اﯾﻦ ﻃﺮح ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ارﺿﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪A = (b + my)y = [٢٫ ٧٥ + ٢٫ ٥(٢٫ ٠)](٢٫ ٠) = ١٥٫ ٥ f t٢‬‬

‫‪ww‬‬
‫√‬ ‫√‬
‫‪P = b + ٢y ١ + m٢ = ٢٫ ٧٥ + ٢(٢) ١ + ٢٥٢ = ٣١٫ ١ f t‬‬

‫‪R = A/P = ١٥٫ ٥/١٣٫ ٥ = ١٫ ١٥ f t‬‬

‫‪://w‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪،٢٩.٥‬‬

‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪(Kv R) ٦‬‬ ‫‪[(١٫ ٠) (١٫ ١٥)] ٦‬‬
‫=‪n‬‬ ‫=‬ ‫‪= ٠٫ ٠٤٠‬‬
‫) ‪٨٫ ٦٠ + ١٩٫ ٩٨ log (R/d٥٠‬‬ ‫)‪٨٫ ٦٠ + ١٩٫ ٩٨ log (١٫ ١٥/٠٫ ١٦٧‬‬
‫‪http‬‬

‫ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری در ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪،‬‬

‫‪١٫ ٤٩‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١٫ ٤٩‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪١‬‬

‫=‪Q‬‬ ‫= ‪AR ٣ S٠٢‬‬ ‫‪(١٥٫ ٥)(١٫ ١٥) ٣ (٠٫ ٠٠٥) ٢ = ٤٤٫ ٨ cf s‬‬
‫‪kn‬‬ ‫‪٠٫ ٠٤‬‬

‫اﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،Q = ٤٥ cf s ،‬ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺪازﻩ هﺎی ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ ﻣﻘﺒﻮل هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ‪ ،Kb = ١٫ ٠‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪.τb = (Kb γyS٠ ) = (١٫ ٠)(٦٢٫ ٤)(٢٫ ٠٠)(٠٫ ٠٠٥) = ٠٫ ٦٢ lb/f t٢‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز ‪ Cp τp = (١٫ ٠)(٠٫ ٦٦) = ٠٫ ٦٦ lb/f t٢‬اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﭘﺎﯾﺪار ﺧﻮاهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺸﺎن دهﯿﻢ ‪ Fr = ٠٫ ٤٦‬ﮐﻪ ﻣﻘﺪاری ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻋﺮض ﮐﻒ را ﺑﻪ ‪ b = ٣٫ ٠ f t‬ﺑﺮای‬
‫ﺳﻬﻮﻟﺖ اﺟﺮا اﻓﺰاﯾﺶ دهﯿﻢ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،y ،‬ﮐﺎهﺶ ﺧﻮاهﺪ ﯾﺎﻓﺖ و ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل و ﮐﻒ ﭘﺎﯾﺪار‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٦٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٣.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﺟﺪول ‪:٦.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬ ‫ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮﻗﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮﻗﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺒﮑﻪ ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪ ﮐﻨﻒ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻓﺎﯾﺒﺮ ﮔﻼس‪ ،‬ﺣﺼﯿﺮ ﭼﻮب ﻓﺮ دادﻩ‬
‫‪٣.٣.٥‬‬

‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺣﺼﯿﺮ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ و ﺷﺒﮑﻪ ﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻮﻗﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ‬
‫دهﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﮕﯿﺎهﯽ در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﻣﻮﻗﺖ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺼﺎﻟﺤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دارای ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوی واﺣﺪ ﮐﺸﺸﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﺮ‬
‫روی ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ﮐﻒ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﯿﺮوی واﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﮐﺸﺸﯽ ﺑﺮای اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻮﺷﺶ در ﺟﺪول ‪ ٦.٥‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ در هﻤﯿﻦ ﺟﺪول‬
‫‪ww‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺑﺮای داﻣﻨﻪ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻖ آوردﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﻧﺪازﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل و دﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬روال‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .١‬ﯾﮏ ﭘﻮﺷﺶ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ و داﻣﻨﻪ ی ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن را ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺰﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ n .٢‬را از ﺟﺪول ‪ ٦.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .٣‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،y ،‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ )راﺑﻄﻪ ی ‪ ،(١٤.٥‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﯾﮑﯽ از روﺷﻬﺎی ﻓﺼﻞ ‪ ٣‬ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪ .٤‬اﮔﺮ ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﯿﻦ داﻣﻨﻪ ﻓﺮض ﺷﺪﻩ در ﮔﺎم )‪ (١‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺎم ﺑﻌﺪ ﺑﺮوﯾﺪ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﺑﻪ ﮔﺎم )‪(١‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ τp .٥‬را از ﺟﺬول ‪ ٦.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ و ‪ τb‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٠.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ τp > τb‬ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﺑﻪ ﮔﺎم )‪ (١‬ﺑﺮﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﻮس هﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﮐﻒ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٩.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫‪http‬‬

‫‪τbb = Kbend τb‬‬ ‫)‪(٣٤.٥‬‬

‫ﮐﻪ ‪ Kbend‬ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ‪،‬‬
‫ﻗﻮس هﺎ در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺸﯽ ﻗﻮﯾﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ هﺎی ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١٠.٥‬ﯾﮏ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ‪ m = ٣ ،b = ٤٫ ٠ f t‬و ‪S٠ = ٠٫ ٠١‬‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬دﺑﯽ ﻃﺮح ‪ ٤٥ cf s‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﮐﻨﻒ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ‪ ١١‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ اوﻟﯿﻪ ﭘﻮﺷﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض داﻣﻨﻪ ﻋﻤﻖ ‪ ٠٫ ٥ f t‬ﺗﺎ‬
‫‪ ،٢٫ ٠ f t‬از ﺟﺪول ‪ ٦.٥‬دارﯾﻢ ‪ .n = ٠٫ ٠٢٢‬راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٤.٥‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫‪١١ jute‬‬ ‫‪net‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٧٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٤.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ‬

‫√‬ ‫‪٥‬‬
‫‪١٫ ٤٩ ٠٫ ٠١‬‬ ‫‪[(٤٫ ٠ + ٣y) y] ٣‬‬
‫= ‪٤٥‬‬
‫‪٠٫ ٠٢٢ [(٤٫ ٠ + ٢y √١ + ٣٢ )] ٣‬‬
‫‪٢‬‬

‫و ﺑﺎ ﺣﻞ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ .y = ١٫ ١٢ f t‬اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﯿﻦ داﻣﻨﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺿﺮﯾﺐ‬

‫‪ir‬‬
‫زﺑﺮی اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﯿﻮل اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﺪول ‪ ٦.٥‬ﺑﺮای ﮐﻨﻒ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ دارﯾﻢ ‪ .τp = ٠٫ ٤٥ lb/f t٢‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٠.٥‬دارﯾﻢ ‪ .τb = (١٫ ٠)٦٢٫ ٤(١٫ ١٢)٠٫ ٠١ = ٠٫ ٧٠ lb/f t٢‬ﭼﻮن ‪ ،τb > τp‬ﮐﻨﻒ ﺑﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﮐﻮﺷﺶ دوم ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺸﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ‬
‫‪ τp‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ τb‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ در ﮐﻮﺷﺶ ﻗﺒﻠﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ اﯾﻦ ﺑﺎر از ‪double fiberglass‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪ roving‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ دارای ‪ τp = ٠٫ ٨٥ lb/f t٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺼﺎﻟﺢ‪ n = ٠٫ ٠٢١ ،‬ﺑﺮای داﻣﻨﻪ ﻋﻤﻖ‬
‫‪ ٠٫ ٥ f t‬ﺗﺎ ‪ ٢٫ ٠ f t‬از ﺟﺪول ‪ ٦.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری در راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٤.٥‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ‪y = ١٫ ١٠ f t‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﻪ در داﻣﻨﻪ ی ‪ ٠٫ ٥ f t‬ﺗﺎ ‪ ٢٫ ٠ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٢٠.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪ .τb = ٠٫ ٦٩ lb/f t٢‬ﭼﻮن ‪ double fiberglass roving ،τp > τb‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١١.٥‬ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺜﺎل ‪ ١٠.٥‬ﯾﮏ ﻗﻮس ◦‪ ٤٥‬ﺑﺎ ﺷﻌﺎع ﻣﺮﮐﺰ ‪ Rc = ٢٠٫ ٠ f t‬دارد‪ .‬ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮرد‬

‫‪.bib‬‬ ‫ﻧﯿﺎز در ﻗﻮس را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ در ﻣﺜﺎل ‪ ،١٠.٥‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ‪ double fiberglass roving‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺘﻬﺎی ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ‬
‫ﻧﺮﻣﺎل ﺟﺮﯾﺎن ‪ ١٫ ١٠ f t‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬از ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٥‬ﺑﺎ ‪ ،Rc /b = ٢٠/٤ = ٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ = ‪Kbend‬‬
‫‪ .١٫ ٥٦‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ τbb = Kbend τb = ١٫ ٥٩(٠٫ ٦٩) = ١٫ ٠٧ lb/f t٢ ٣٤.٥‬ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ واﺣﺪ ﻣﺠﺎز‪ τp = ٠٫ ٨٩ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪double fiberglass‬‬
‫‪ roving‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻗﻮﯾﺘﺮ ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ ﻗﻮس ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ‪straw with‬‬
‫‪ net‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ در ﻗﻮس اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺼﺎﻟﺢ‪ τp = ١٫ ٤٥ lb/f t٢ ،‬اﺳﺖ )ﺟﺪول‬
‫‪ww‬‬
‫‪ .(٦.٥‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺑﯿﻦ ‪ ٠٫ ٥ f t‬ﺗﺎ ‪ ،٢٫ ٠ f t‬از ﺟﺪول ‪ ٦.٥‬دارﯾﻢ ‪ .n = ٠٫ ٠٣٣‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻘﺮﯾﺐ زدن‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﻗﻮس ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل و اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٤.٥‬ﺑﺮای ﺣﻞ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺑﺮای ‪ ،y‬ﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ‬
‫آورﯾﻢ ‪ .y = ١٫ ٣٧ f t‬اﯾﻦ در داﻣﻨﻪ ی ﻓﺮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻣﻘﺪار ‪ n‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٤.٥‬دارﯾﻢ‬

‫‪τbb = Kbend τb = Kbend Kb γyS٠ = ١٫ ٥٦(١٫ ٠) × (٦٢٫ ٤)١٫ ٣٧(٠٫ ٠١) = ١٫ ٣٣ lb/f t٢‬‬
‫ﭼﻮن ‪ τbb < τp‬اﺳﺖ ‪ straw with net‬ﯾﮏ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ در ﻗﻮس اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ straw with net‬در ﻃﻮل ﻗﻮس و ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ی‪ Lp ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫‪://w‬‬

‫راﺑﻄﻪ ی ‪ ١٧.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ اﺑﺘﺪا ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ داﺳﺘﻦ اﯾﻨﮑﻪ‬

‫‪A = (b + my)y = [٤٫ ٠ + (٣)(١٫ ٣٧)] (١٫ ٣٧) = ١١٫ ١ f t‬‬

‫و‬
‫‪http‬‬

‫√‬ ‫√‬
‫‪P = b + ٢y ١ + m٢ = ٤٫ ٠ + ٢(١٫ ٣٧) ١ + ٣٢ = ١٫ ٢٧ f t‬‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .R = A/P = ١١٫ ١/١٢٫ ٧ = ٠٫ ٨٧ f t‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ‪ ،R = ٠٫ ٨٧ f t‬ﺿﺮﯾﺐ‬

‫زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ در ﻗﻮس= ‪ nb = ٠٫ ٠٣٣‬و ‪ Kp = ٠٫ ٦٠٤‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ هﺎی اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪.Lp = ٠٫ ٦٠٤(٠, ٨٧)٧/٦ /٠٫ ٠٣٣ = ١٥٫ ٥ f t‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ‬ ‫‪٤.٥‬‬

‫ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺤﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺘﻦ آﺳﻔﺎﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺳﯿﻤﺎن ﺧﺎﮐﯽ و ﺳﻨﮕﻔﺮش دوﻏﺎب دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻻی ﺑﺮﺷﯽ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﻏﯿﺮ ﻓﺮﺳﺎﯾﺸﯽ‬

‫‪١٧١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٤.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ از ﻧﻈﺮ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﯾﺎ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ از ﻧﻈﺮ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮ ﻋﮑﺲ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﺮﻋﺖ در ﯾﮏ ﺣﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮاز ﯾﮏ ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد ﮐﻪ در آن رﺳﻮب ﮔﺬاری رخ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺠﺎز در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺪود ‪ ،٢٫ ٠ f ps = ٠٫ ٦٠ m/s‬در ﺷﺮاﯾﻂ دﺑﯽ ﻃﺮح اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص در ﮐﺎﻧﺎل‬
‫هﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﺑﯽ ﻃﺮح ﻣﮑﺮرا اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻩ ﯾﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪﻩ ﯾﺎ ﺧﺮاب ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﻏﻠﺐ ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺘﻬﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﯽ‬

‫‪ir‬‬
‫آورد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ ﺳﺨﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﻗﺖ اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻨﻬﺎ در ﺟﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪ روش ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﺪازﻩ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ روﺷﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ در‬
‫روش اﻧﺘﺨﺎب ﻋﺮض ﮐﻒ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬در روش اول‪ ،‬ﻋﺮض ﮐﻒ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻨﺤﻨﯽ هﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در‬

‫‪ho.‬‬
‫روش دوم‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎل اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﻇﺮﻓﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺛﺎﺑﺖ را ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در روش ﺳﻮم‬
‫هﺰﯾﻨﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫روش ﻧﻤﻮدار ﺗﺠﺮﺑﯽ‬ ‫‪١.٤.٥‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ﺗﺠﺮﺑﯽ دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﺷﮑﻞ ‪ ١٣.٥‬راﺑﻄﻪ ی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﯿﻦ ﻋﺮض ﮐﻒ و ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﻘﻄﻊ ذوزﻧﻘﻪ‬

‫‪.bib‬‬
‫ای ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ دﻓﺘﺮ ﻋﻤﺮان اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ از ﻗﺒﻞ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎو )‪ (١٩٥٩‬اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راهﻨﻤﺎ ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب ﻋﺮض ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای دﺑﯽ ﻃﺮح دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ﻃﻮﻟﯽ ‪ ،S٠‬اﻧﺪازﻩ هﺎی ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ روال زﯾﺮ ﻣﺸﺨﺺ‬

‫‪ .١‬ﯾﮏ ‪m‬اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﺮای ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ ‪ n‬را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ .٢‬ﯾﮏ ﻋﺮض ﮐﻒ‪ ،b ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ١٣.٥‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راهﻨﻤﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪ .٣‬ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻌﻠﻮم را در ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﮑﺮار‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫√‬ ‫√‬ ‫‪٥/٣‬‬
‫‪kn S٠ A٥/٣‬‬ ‫]‪kn S٠ [(b + my) y‬‬
‫‪n (b + ٢y √١ + m٢ )٢/٣‬‬
‫=‪Q‬‬ ‫=‬ ‫)‪(٣٥.٥‬‬
‫‪n P ٢/٣‬‬

‫و ﺑﺮای ‪ y‬ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪://w‬‬

‫‪ .٤‬ﻋﺪد ﻓﺮود را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١٫ ٠‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .٥‬ارﺗﻔﺎع ﭘﻮﺷﺶ و ﻋﻤﻖ آزاد را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ١.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٢.٥‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ذوزﻧﻘﻪ ای ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ای ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ دﺑﯽ ﻃﺮح ‪ ٣٥٠ cf s‬را ﻋﺒﻮر‬
‫دهﺪ‪ .‬ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ آﺳﻔﺎﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﯿﺐ ﻃﻮﻟﯽ ﮐﺎﻧﺎل ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠١٦‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ‪ m = ٢٫ ٠‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺮای آﺳﻔﺎﻟﺖ از ﺟﺪول ‪ ١.٣‬دارﯾﻢ ‪ .n = ٠٫ ٠١٧‬از ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ‪ ،١٣.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ‬
‫‪ .b = ٨٫ ٠ f t‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪ kn = ١٫ ٤٩‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ﺟﺎﯾﮕﺬاری ‪،Q = ٣٥٠ cf s‬‬
‫‪ m = ٢٫ ٠ ،S٠ = ٠٫ ٠٠١٦‬و ‪ ،n = ٠٫ ٠١٧‬راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٥.٥‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫√‬ ‫‪٥‬‬
‫‪١٫ ٤٩ ٠٫ ٠٠١٦‬‬ ‫‪[٨y + ٢y ٢ ] ٣‬‬
‫= ‪٣٥٠‬‬ ‫([‬ ‫√‬ ‫‪)] ٢‬‬
‫‪٠٫ ٠١٧‬‬ ‫‪٨ + ٢y ١ + ٢٢ ٣‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺮای ‪ y‬ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .y = ٣٫ ٧٠ f t‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻋﻤﻖ‪،‬‬

‫‪A = (b + my)y = [٨ + ٢(٣٫ ٧٠)]٣٫ ٧٠ = ٥٧٫ ٠٧ f t٢‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٧٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٤.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:١٣.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪T = b + ٢my = ٨ + ٢(٢)٣٫ ٧٠ = ٢٢٫ ٠ f t‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪D = A/T = ٥٧٫ ٠٧/٢٢٫ ٨٠ = ٢٫ ٥٠ f t‬‬

‫‪V = Q/A = ٣٥٠/٥٧٫ ٠٧ = ٦٫ ١٣ f ps‬‬

‫‪http‬‬

‫√‬ ‫√‬
‫‪Fr = V /‬‬ ‫‪gD = ٦٫ ١٣/ (٣٢٫ ٢)(٢٫ ٥٠) = ٠٫ ٦٨‬‬

‫ﻋﺪد ﻓﺮود ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ﮐﺎﻓﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١٫ ٠‬اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮح ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ١.٥‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﻤﻮدی از ﺳﻄﺢ آزاد ﺗﺎ ﺑﺎﻻی ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺎﯾﺪ ‪١٫ ١ f t‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻤﻖ آزاد از ﺳﻄﺢ آزاد ﺗﺎ ﺑﺎﻻی ﮐﻨﺎرﻩ ﺑﺎﯾﺪ ‪ ٢٫ ٧٠ f t‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫روش ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪٢.٤.٥‬‬

‫ﺑﺎ ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ی ‪ ،٣٥.٥‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن هﻤﻪ ی ﻣﻮارد دﯾﮕﺮ‪ ،‬دﺑﯽ ﻋﺒﻮر دادﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎ ﮐﺎهﺶ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺮ ﺷﺪﻩ ‪ P‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺲ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺮﯾﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ ﯾﮏ‬

‫‪١٧٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٤.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل دارای ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻃﻮل ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻇﺮﻓﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل را دارد‪ .‬ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻘﻄﻌﯽ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ‪ ١٢‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺿﺮورﺗﺎ اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﺪازﻩ ی ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ راهﻨﻤﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ .‬هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎو )‪ (١٩٥٩‬ﻧﺸﺎن‬
‫دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ﺛﺎﺑﺖ ‪ m‬دارای ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻋﺮض ﮐﻒ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ‬
‫اﺳﺖ‬

‫‪ir‬‬
‫‪b‬‬ ‫√(‬ ‫)‬
‫‪=٢‬‬ ‫‪١ + m٢ − m‬‬ ‫)‪(٣٦.٥‬‬
‫‪y‬‬

‫‪ho.‬‬
‫روال ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﺪازﻩ ﻣﻘﻄﻊ ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺎ روش ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ m .١‬را اﻧﺘﺨﺎب و ‪ n‬ﺑﺮای ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .٢‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ b/y‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٦.٥‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .٣‬ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫=‪y‬‬
‫[‬ ‫√‬
‫‪.bib‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪[(b/y) + m] ٨‬‬
‫( ‪]١‬‬
‫‪(b/y) + ٢ ١ + m٢ ٤‬‬ ‫‪Qn‬‬
‫√‬
‫‪k n S٠‬‬
‫‪) ٣٨‬‬

‫و ﺑﺮای ‪ y‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﺮﯾﺢ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎرت هﺎی ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺣﻞ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ‪ b‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ‬
‫)‪(٣٧.٥‬‬

‫ی ‪ ٣٦.٥‬ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪ b .‬را ﺟﻬﺖ ﺳﻬﻮﻟﺖ اﺟﺮا در ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز ﺗﻐﯿﯿﺮ دهﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٤‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ﮐﺎﻓﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١٫ ٠‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪ .٥‬ارﺗﻔﺎع ﭘﻮﺷﺶ و ﻋﻤﻖ آزاد را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﮑﻞ ‪ ١.٥‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٣.٥‬اﻧﺪازﻩ هﺎی ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺎ روش ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ،S٠ = ٠٫ ٠٠١٦‬ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ‪ m = ٢٫ ٠‬و دﺑﯽ ﻃﺮح ‪ Q = ١٥ m٣ /s‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ آﺳﻔﺎﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪازﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ از ﺟﺪول ‪ ١.٣‬ﺑﺮای آﺳﻔﺎﻟﺖ ‪ n = ٠٫ ٠١٧‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری ‪ m = ٢٫ ٠‬در راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٦.٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫‪b‬‬ ‫√(‬ ‫)‬

‫‪=٢‬‬ ‫‪١ + ٢٢ − ٢ = ٠٫ ٤٧‬‬
‫‪y‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٧.٥‬ﺑﺎ ‪ kn = ١٫ ٠‬ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺘﺮﯾﮏ‪،‬‬

‫[‬ ‫√‬ ‫‪]١‬‬

‫‪(٠٫ ٤٧) + ٢ ١ + ٢٢ ٤‬‬
‫‪http‬‬

‫=‪y‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪= ١٫ ٧٠ m‬‬

‫‪[(٠٫ ٤٧) + ٢] ٨‬‬

‫ﭘﺲ ‪ .b = ٠٤٧(١٫ ٧٠) = ٠٫ ٨٠ m‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ‪،‬‬

‫‪A = (b + my)y = [٠٫ ٨ + ٢(١٫ ٧٠)]١٫ ٧٠ = ٧٫ ١١ m٢‬‬

‫‪T = b + ٢my = ٠٫ ٨ + ٢(٢)١٫ ٧٠ = ٧٫ ٦٠ m‬‬

‫‪١٢ best‬‬ ‫‪hydraulic section‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٧٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٤.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ‬

‫‪D = A/T = ٧٫ ١١/٧٫ ٦٠ = ٠٫ ٩٤ m‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪V = Q/A = ١٥/٧٫ ١١ = ٢٫ ١١ m/s‬‬

‫‪ho.‬‬
‫√‬ ‫√‬
‫‪Fr = V /‬‬ ‫‪gD = ٢٫ ١١/ (٩٫ ٨١)(٠٫ ٩٤) = ٠٫ ٦٩‬‬

‫اﯾﻦ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١٫ ٠‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ از ﺷﮑﻞ ‪ ١.٥‬ارﺗﻔﺎع ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ آزاد ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠٫ ٣٧ m‬اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻤﻖ آزاد ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ آزاد ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫روش ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ هﺰﯾﻨﻪ ﭘﻮﺷﺶ‬

‫‪ ٠٫ ٩ m‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٣.٤.٥‬‬
‫روش ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ هﺰﯾﻨﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ذوزﻧﻘﻪ ای ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮوت )‪ (١٩٨٢‬ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻩ ﺷﺪ و ﻗﺒﻼ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻧﭻ )‪ (١٩٨٥‬اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دﺑﯽ ﻃﺮح‪ ،‬ﺷﯿﺐ ﻃﻮﻟﯽ ﮐﺎﻧﺎل و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ‪ ،‬اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ هﺰﯾﻨﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﯾﻦ روش‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ هﺰﯾﻨﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﮐﻒ و‬
‫‪ww‬‬
‫ﮐﻨﺎرﻩ ﺑﺮ ﺣﺴﺖ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ و هﺰﯾﻨﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮔﻮﺷﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ واﺣﺪ ﻃﻮل ﭼﻘﺪر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬

‫[‬ ‫(‬ ‫])‬

‫(‬ ‫)‬ ‫‪UB‬‬ ‫√‬
‫‪K١ = ٢٠ m٢ + ١ − ١ + ٤‬‬ ‫‪٤m m٢ + ١‬‬ ‫)‪(٣٨.٥‬‬
‫‪US‬‬
‫‪://w‬‬

‫و‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪UB √ ٢‬‬ ‫‪UB‬‬
‫‪K٢ = ٦ ١ −‬‬ ‫‪m + ١ − ١٠m‬‬ ‫)‪(٣٩.٥‬‬
‫‪US‬‬ ‫‪US‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ Ub‬هﺰﯾﻨﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ ﮐﻒ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﺸﺨﺺ و ‪ Us‬هﺰﯾﻨﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﮐﻨﺎرﻩ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ b/y‬ﮐﻪ هﺰﯾﻨﻪ ﭘﻮﺷﺶ را ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‬
‫‪http‬‬

‫‪b‬‬ ‫‪٢K١‬‬
‫=‬ ‫‪١‬‬ ‫)‪(٤٠.٥‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪−K٢ + [K٢ + ٢٠(UB /US )K١ ] ٢‬‬
‫‪٢‬‬

‫روال ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ هﺰﯾﻨﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ آن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد‬
‫روش ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ اﺧﺘﻼف اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ی ‪ ٤٠.٥‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﺎی راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٧.٥‬ﺑﺮای‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻧﺴﺒﺖ ‪ b/y‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﯾﻨﮑﻪ ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺪازﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪ‪ ،‬هﺰﯾﻨﻪ ﮐﻞ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ازای واﺣﺪ ﻃﻮل ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫√‬
‫‪U = CB + CS = bUB + UC + ٢US (y + F ) m٢ + ١‬‬ ‫)‪(٤١.٥‬‬

‫‪١٧٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٤.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺨﺖ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ U‬هﺰﯾﻨﻪ ﮐﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ازای واﺣﺪ ﻃﻮل‪ CB ،‬هﺰﯾﻨﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺮای ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ازای واﺣﺪ ﻃﻮل‪،‬‬
‫‪ CS‬هﺰﯾﻨﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺮای ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ ﺑﻪ ازای واﺣﺪ ﻃﻮل‪ b ،‬ﻋﺮض ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل‪ UC ،‬هﺰﯾﻨﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮔﻮﺷﻪ ﺑﻪ‬
‫ازای واﺣﺪ ﻃﻮل‪ y ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ F ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺢ آب ﺗﺎ ﺑﺎﻻی ﭘﻮﺷﺶ و ‪ m‬ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ دو ﻃﺮف ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﺳﺎزﯾﻢ ﮐﻪ هﺰﯾﻨﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮑﯽ از اﺟﺰاء هﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ هﺰﯾﻨﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ دﯾﮕﺮ‬
‫اﺟﺰاء ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺰﯾﻨﻪ زﻣﯿﻦ‪ ،‬هﺰﯾﻨﻪ ﺧﺎﮐﺒﺮداری و ﺳﺎﺧﺖ و هﺰﯾﻨﻪ ﻣﺠﻮزهﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١٤.٥‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ذوزﻧﻘﻪ ای ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺑﻪ روش ﺣﺪاﻗﻞ هﺰﯾﻨﻪ ی ﭘﻮﺷﺶ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ دﺑﯽ ‪ ١٥ m٣ /s‬را‬
‫ﻋﺒﻮر دهﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل‪ n = ٠٫ ٠١٥ ،S٠ = ٠٫ ٠٠١٦ ،‬و ‪ m = ١٫ ٠‬اﺳﺖ‪ .‬هﺰﯾﻨﻪ واﺣﺪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﺷﺶ‬

‫‪ho.‬‬
‫ﮐﻒ ‪ $٥٠‬ﺑﻪ ازای ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و ﺑﺮای ﮐﻨﺎرﻩ هﺎ ‪ $٤٠‬ﺑﻪ ازای ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﯿﻤﺖ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ هﺰﯾﻨﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮔﻮﺷﻪ‬
‫‪ $١٠‬دﻻر ﺑﻪ ازای ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪازﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل را ﺗﻌﯿﯿﻦ و هﺰﯾﻨﻪ ﮐﻞ ﭘﻮﺷﺶ را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ از دادﻩ هﺎی ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ UB = ٥٠ ،‬و ‪ US = ٤٠‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﺑﻂ ‪ ٣٨.٥‬و ‪،٣٩.٥‬‬

‫(‬ ‫[ )‬ ‫]) ‪( ٥٠‬‬ ‫√‬

‫‪K١ = ٢٠ ١٢ + ١ − ١ + ٤‬‬ ‫‪٤(١) ١٢ + ١ = ٦٫ ٠٫ ٦‬‬

‫(‬
‫‪K٢ = ٦ ١ −‬‬
‫‪٤٠‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪٥٠ ) √ ٢‬‬
‫‪٤٠‬‬

‫)‪١ + ١ − ١٠(١‬‬
‫) ‪( ٥٠‬‬
‫‪٤٠‬‬
‫‪= −١٤٫ ٦٢‬‬

‫ﺳﭙﺲ از راﺑﻄﻪ ی ‪،٤٠.٥‬‬

‫‪ww‬‬
‫‪y‬‬ ‫)‪٢(٦٫ ٠٦‬‬
‫=‬ ‫[‬ ‫‪] ١ = ٠٫ ٣٦‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪−(١١٤٫ ٦٢) + (−١٤٫ ٦٢) + ٢٠(٥٠/٤٠)(٦٫ ٠٦) ٢‬‬
‫‪٢‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪،٣٧.٥‬‬

‫‪://w‬‬

‫(‬ ‫√‬ ‫[ ‪)١‬‬ ‫‪]٣‬‬

‫‪٠٫ ٣٦ + ٢ ١ + ١٢ ٤‬‬ ‫‪١٥(٠٫ ٠١٥) ٨‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫√‬
‫‪(٠٫ ٣٦ + ١) ٨‬‬ ‫‪١٫ ٠ ٠٫ ٠٠١٦‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ .b = ٠٫ ٣٦(٢٫ ١١) = ٠٫ ٧٦ m‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‪،‬‬

‫‪http‬‬

‫‪A = (b + my)y = [٠٫ ٧٦ + ٢(٢٫ ١١)]٢٫ ١١ = ٦٫ ٠٦ m٢‬‬

‫‪T = b + ٢my = ٠٫ ٧٦ + ٢(٢)٢٫ ١١ = ٤٫ ٩٨ m‬‬

‫‪D = A/T = ٦٫ ٠٦/٤٫ ٩٨ = ١٫ ٢٢ m‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٧٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٥.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬

‫‪V = Q/A = ١٥/٦٫ ٠٦ = ٢٫ ٤٨ m/s‬‬

‫‪ir‬‬
‫√‬ ‫√‬
‫‪Fr = V /‬‬ ‫‪gD = ٢٫ ٤٨/ (٩٫ ٨١)(١٫ ٢٢) = ٠٫ ٧٢‬‬

‫‪ho.‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ ١٫ ٠‬اﺳﺖ و ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن از ﺷﮑﻞ ‪ ،١.٥‬ارﺗﻔﺎع ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺎﻻی ﺳﻄﺢ آب ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠٫ ٣٧ m‬اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ از ﺷﮑﻞ ‪ ١.٥‬ﻋﻤﻖ آزاد از ﺳﻄﺢ آب ﺗﺎ ﺑﺎﻻی ﮐﻨﺎرﻩ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ ٠٫ ٨٩ m‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ هﺰﯾﻨﻪ هﺎی واﺣﺪ‪ ،‬ﻋﺮض ﮐﻒ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل‪ ،‬ﻋﻤﻖ آزاد و ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ‪ ،‬هﺰﯾﻨﻪ ﮐﻞ ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از راﺑﻄﻪ ی ‪ ٤١.٥‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫√‬

‫‪.bib‬‬
‫‪U = ٠٫ ٧٦(٥٠) + ١٠ + ٢(٤٠)(٢٫ ١١ + ٠٫ ٨٩) ١٢ + ١ = $٣٨٧٫ ٧٥/m‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬ ‫‪٥.٥‬‬

‫ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮای ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و روش هﺎی اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ هﻤﮕﯽ ﺑﺮ‬
‫‪ww‬‬
‫اﺳﺎس ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻃﺮاﺣﯽ در ﺟﺎهﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن از ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺧﺎﮐﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ را ﺣﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ آﺑﺸﺎر‬
‫آزاد ﺧﺘﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻋﺖ و ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﺷﯿﺐ اﺻﻄﮑﺎک‪ ،Sf ،‬ﺑﻪ ﺟﺎی ﺷﯿﺐ ﮐﻒ‪ ،S٠ ،‬در رواﺑﻂ ‪ ٦.٥‬و ‪ ٨.٥‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﯿﺮوی واﺣﺪ ﮐﺸﺸﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‪:‬‬

‫‪τb = Kb γySf‬‬ ‫)‪(٤٢.٥‬‬

‫‪://w‬‬

‫و‬

‫‪Ks γySf‬‬
‫= ‪τs‬‬ ‫)‪(٤٣.٥‬‬
‫‪K‬‬
‫‪http‬‬

‫هﻤﭽﻨﯿﻦ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎل هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ دو ﻃﺮﻓﻪ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ هﻢ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن در ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﺎﻧﺎل هﺎ را از ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﯿﺮون ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ M ١‬در ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻼﯾﻢ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﻤﻖ هﺎی ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮرﯾﺰ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺪون ﻋﻤﻖ آزاد ﮐﺎﻓﯽ ﻃﺮح ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی‬
‫از رخ دادن ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺮای ﮐﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺲ از اﯾﻨﮑﻪ هﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت اﻧﻔﺮادی ﻃﺮح ﺷﺪ را اﻧﺠﺎم دهﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ١٥.٥‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻄﺮح در ﺷﮑﻞ ‪ ١٤.٥‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬هﻤﻪ ی ﮐﺎﻧﺎل هﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺑﺘﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺗﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﺟﺪول ‪ ٧.٥‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺪول ارﺗﻔﺎع ﭘﻮﺷﺶ از ﺗﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻧﺎل از ﺗﻪ ﺗﺎ ﺑﺎﻻی ﺷﺎﻧﻪ ﮐﻨﺎری دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻃﺮح ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺢ آب ﺗﺎ ﺑﺎﻻی ﭘﻮﺷﺶ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ٠٫ ٥ f t‬ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﺳﻄﺢ آب ﺗﺎ ﺷﺎﻧﻪ ﮐﻨﺎرﻩ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ١٫ ٠ f t‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٧٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٥.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:١٤.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺟﺪول ‪:٧.٥‬‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪ .١‬هﺮ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ آﯾﺎ ﮐﺎﻧﺎل هﺎ اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل در هﺮ ﮐﺎﻧﺎل رخ‬
‫دهﺪ ﮐﺎﻓﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻨﯿﺪ آﯾﺎ ﺷﺮط ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ارﺿﺎء ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﻞ آﻧﺎﻟﯿﺰ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد آﯾﺎ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ﮐﺎﻓﯽ ﻃﺮح ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل ‪ C‬ﺑﻪ ﯾﮏ آﺑﺸﺎر آزاد ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ‪ ٠٫ ١ f t‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫‪://w‬‬

‫ﺗﺪرﯾﺠﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫در ﻗﺴﻤﺖ )‪ (١‬اﯾﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻋﻤﻖ هﺎی ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روﺷﻬﺎی ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﻩ ﺷﺪﻩ در ﻓﺼﻞ ‪ ٣‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﺟﺪول ‪ ٨.٥‬در ﮐﻨﺎر ﺣﺪاﻗﻞ ارﺗﻔﺎع ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز و ارﺗﻔﺎع ﮐﺎﻧﺎل اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻃﺮح ﺷﺪﻩ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻗﺴﻤﺖ )‪ ،(٢‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از روش ﮔﺎم ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﻓﺼﻞ ‪ ٤‬را‬
‫ﺑﺒﯿﯿﻨﯿﺪ( ﺑﺎ ﯾﮏ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ‪ .△y = ٠٫ ١٠ f t‬ﻣﺎ اﺑﺘﺪا ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب در ﮐﺎﻧﺎل ‪ C‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ‬
‫در ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬راﺑﻄﻪ ی ‪ ٣٠.٤‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ﺗﻘﺎﻃﻊ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺮض‬
‫‪http‬‬

‫ﺷﺪﻩ ﺳﻄﺢ آب در ﺗﻘﺎﻃﻊ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ(‪ .‬ﻋﻤﻖ هﺎی آب ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ در اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ و ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل هﺎ در‬
‫ﺟﺪول ‪ ٨.٥‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻋﻤﻖ هﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺪاﻗﻞ ارﺗﻔﺎع ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﯿﺎز در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮوری ﺑﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺟﺪول ‪ ٨.٥‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ ﺑﺮای ﺗﻤﺎم ﮐﺎﻧﺎل‬
‫هﺎ ﮐﺎﻓﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ارﺗﻔﺎع ﭘﻮﺷﺶ در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ‪ D ،A‬و ‪ E‬ﺑﺎﯾﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫• ﯾﮏ‬

‫• ﯾﮏ‬

‫• ﯾﮏ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٧٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬ ‫‪ .٥.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪:٨.٥‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪١٧٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .٥.٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٥‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز‬

‫• ﯾﮏ‬

‫• ﯾﮏ‬
‫• ﯾﮏ‬

‫• ﻗﺮارﮔﯿﺮی‬

‫‪ir‬‬
‫• ﻗﺮارﮔﯿﺮی‬

‫‪ho.‬‬
‫• ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮐﻨﺎر ﺟﺎدﻩ ای‬
‫• ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮐﻨﺎر ﺟﺎدﻩ ای‬

‫• ﯾﮏ ﺑﺨﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺎرﭘﯿﭻ‬

‫• ﯾﮏ‬

‫‪.bib‬‬ ‫• ﯾﮏ‬
‫• ﯾﮏ‬

‫• ﯾﮏ‬

‫• ﯾﮏ‬
‫• ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪ww‬‬
‫• ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٨٠‬‬

 ‫ﻓﺼﻞ ‪٦‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬

‫‪.bib‬‬
‫ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﺮﯾﺎن آب در ﺳﯿﺴﺘﻢ هﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮرﯾﺰهﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻟﻮرت هﺎ و ﺳﺎزﻩ هﺎی ﮐﻨﺘﺮل ﺳﯿﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﺪهﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﮔﻮﻧﻪ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل روﺑﺎز را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽ دهﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫‪١.٦‬‬

‫‪ww‬‬
‫اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی روﺑﺎز ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود آب ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی هﺎی دﻗﯿﻖ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ آب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﯿﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎهﺎی رﻗﯿﺐ ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﻮد و اﺗﻼف ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻣﺎزاد را ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن درون ﮐﺎﻧﺎل ﻗﺮار دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ دﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ‬ ‫‪١.١.٦‬‬

‫ﯾﮏ ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ﯾﮏ ﺳﺎزﻩ ﺟﺮﯾﺎن روﮔﺬر ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩ از ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎزک ﻋﻤﻮدی ﺑﺎ ﯾﮏ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ﮐﻪ در ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮد‬
‫‪://w‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ١.٦‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮرﯾﺰ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺷﺘﺎب ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ اﻓﺘﺎدن ﺳﻄﺢ آب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬آب ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ ی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺳﺮرﯾﺰ ﺗﻤﺎس ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ آن ﻧﻤﯽ ﭼﺴﭙﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺎﺻﻠﻪ دار ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺻﻔﺤﻪ آﺑﺸﺎر آب ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ از روی ﺳﺮرﯾﺰ ‪ nappe‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺶ‬
‫ﺑﺮﯾﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻟﺒﻪ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﯿﺰ ‪ weir notch‬ﯾﺎ ﺑﺨﺶ ﺳﺮرﯾﺰ ‪ ١‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﻋﻤﻖ در ﺟﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آب ﭘﺎﯾﯿﻦ اﻓﺘﺎدﮔﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ ‪ approach section‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺣﺪود‬
‫دو ﯾﺎ ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ هﺪ روی ﺳﺮرﯾﺰ از ﺳﺮرﯾﺰ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد‪.‬‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن آزاد ‪ ٢‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺮرﯾﺰ اﺟﺎزﻩ دﺳﺘﺮﺳﯽ آزاد ﺑﻪ هﻮای زﯾﺮ ‪ nappe‬را ﻣﯽ‬
‫دهﺪ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﮔﺮ آب ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﻟﺒﻪ ﺳﺮرﯾﺰ ﯾﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ از آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮرﯾﺰ ﻣﺴﺘﻐﺮق ‪ ٣‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺪازﻩ‬
‫‪http‬‬

‫ﮔﯿﺮی دﻗﯿﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬از ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎﯾﺪ اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮرﯾﺰ هﺎی ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﮑﻞ ﺗﯿﻐﻪ ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٢.٦‬ﺳﺮرﯾﺰهﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‪،‬‬
‫ذوزﻧﻘﻪ ای و ﻣﺜﻠﺜﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺳﺮرﯾﺰ ﻣﺜﻠﺜﯽ هﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ V-notch‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﺑﺨﺶ ﺳﺮرﯾﺰ‬
‫در ﺻﻔﺤﻪ ی ﻋﻤﻮدی ﺗﺎج ‪ ٤‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻟﺒﻪ هﺎی ﮐﻨﺎری )ﮐﻪ ﻋﻤﻮدی ﯾﺎ ﺑﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺷﯿﺐ دارﻧﺪ( ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی‬
‫ﺳﺮرﯾﺰ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮرﯾﺰ ‪ V-notch‬ﻧﻘﻄﻪ ی ﻣﺜﻠﺚ ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺳﺮرﯾﺰ ﻣﺎﻧﻊ ‪ ٥‬ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‪،‬‬
‫دﯾﻮارﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﺳﺮرﯾﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن هﻨﮕﺎم ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ی ﺳﺮرﯾﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ و ﭘﺎﯾﯿﻦ اﻓﺘﺎدﮔﯽ ﺳﻄﺢ آب‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدی ﻣﻨﻘﺒﺾ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺳﺮرﯾﺰهﺎی‬
‫‪١ overflow‬‬ ‫‪section‬‬
‫‪٢ free‬‬‫‪flow‬‬
‫‪٣ submerged‬‬
‫‪٤ crest‬‬
‫‪٥ suppressed‬‬

‫‪١٨١‬‬
 ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬.١.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

:١.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬

ir
ho.
.bib
ww
:٢.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ١٨٢

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .١.٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬

‫ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﺷﺪن ﻋﻤﻮدی و هﻤﭽﻨﯿﻦ اﻓﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻘﻄﻊ ﺳﺮرﯾﺰ از ﮐﺎﻧﺎل ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻨﮓ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ و دﯾﻮارﻩ هﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ﮐﺎﻓﯽ از ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮزهﺎی ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮ روی اﻧﻘﺒﺎض‬
‫‪ nappe‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮرﯾﺰ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ ‪ ٦‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‬ ‫‪١.١.١.٦‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن راﺑﻄﻪ ی ﺑﯿﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ و دﺑﯽ روی ﺳﺮرﯾﺰ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ١.٦‬و ‪ :a٢.٦‬ﺑﺎ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮدن از اﻓﺖ هﺪ ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ‬
‫و ﺳﺮرﯾﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺸﺎر در زﯾﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﺮرﯾﺰ اﺗﻤﺴﻔﺮﯾﮏ اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ از ﭘﺎﯾﯿﻦ اﻓﺘﺎدﮔﯽ‪ ،‬ﺑﺮای ﺳﺮرﯾﺰ ﻣﺎﻧﻊ‬

‫‪ho.‬‬
‫ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ) اﺳﺘﻮرم‪ ،(٢٠٠١ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫([‬ ‫‪) ٣٢‬‬ ‫(‬ ‫] ‪) ٣٢‬‬

‫√ ‪٢‬‬ ‫‪V٢‬‬ ‫‪V٠٢‬‬ ‫‪٣‬‬
‫‪Q = Lw ٢g‬‬ ‫‪١+ ٠‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪h٠٢‬‬ ‫)‪(١.٦‬‬
‫‪٣‬‬ ‫‪٢gh٠‬‬ ‫‪٢gh٠‬‬

‫=‪Q‬‬
‫√‪٢‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪.bib‬‬
‫وﻟﯽ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد هﻤﻪ ی ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی آن ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﺑﻪ ﻓﺮم‬

‫‪٣‬‬
‫‪٢gCd Lw h٠٢‬‬ ‫)‪(٢.٦‬‬

‫اﻏﻠﺐ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﮐﻪ ‪ Cd‬ﺿﺮﯾﺐ دﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺛﺮ هﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ‪ ،‬اﻓﺖ هﺪ و ﺗﺎﺛﯿﺮ‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ اﻓﺘﺎدﮔﯽ )ﯾﺎ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻋﻤﻮدی( را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺿﺮﯾﺐ ﺑﺎ آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ‬
‫‪ww‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٢.٦‬را ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ‪ kw = (٢/٣)Cd‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ دﺑﯽ ﺳﺮرﯾﺰ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫ی ‪ ٢.٦‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫√‬ ‫‪٣‬‬
‫‪Q = kw ٢gLew h٠٢‬‬ ‫)‪(٣.٦‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎهﯽ ﮐﺎﯾﻨﺪﺳﻮاﺗﺮ و ﮐﺎرﺗﺮ )‪ ،(١٩٥٧‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣.٦‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﻠﯽ ﺗﺮ ﺑﺮای‬
‫‪://w‬‬

‫هﻤﻪ ی اﻧﻮاع ﺳﺮرﯾﺰ هﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬

‫√‬ ‫‪٣‬‬
‫‪Q = kw ٢gLew he٠‬‬
‫‪٢‬‬
‫)‪(٤.٦‬‬

‫ﮐﻪ ‪ he٠‬هﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ روی ﺗﺎج و ‪ Lew‬ﻃﻮل ﻣﺆﺛﺮ ﺗﺎج اﺳﺖ‪ .‬هﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪http‬‬

‫‪he٠ = h٠ + hk‬‬ ‫)‪(٥.٦‬‬

‫ﮐﻪ ‪ hk = ٠٫ ٠٠١ m = ٠٫ ٠٠٣ f t‬اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻮل ﻣﺆﺛﺮ ﺗﺎج ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪Lew = Lw + Lk‬‬ ‫)‪(٦.٦‬‬

‫ﮐﻪ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻃﻮل‪ ،Lk ،‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺗﺎج ﺑﻪ ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل‪ ،(Lw /B) ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪٣.٦‬‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ دﺑﯽ ﺳﺮرﯾﺰ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ )‪ (Lw /B‬و هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ )‪ (h٠ /p‬ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد هﻤﺎن ﻃﻮر‬
‫‪٦ fully‬‬ ‫‪contracted‬‬

‫‪١٨٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .١.٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬

‫ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٤.٦‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ دو ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٦‬و ‪ ٤.٦‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﺎﻓﺘﻪ هﺎی ﮐﺎﯾﻨﺪﺳﻮاﺗﺮ و ﮐﺎرﺗﺮ )‪ (١٩٥٧‬ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ p ٤.٦‬ﺑﺮاﺑﺮ ارﺗﻔﺎع ﺗﺎج ﺑﺎﻻی ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٢.٦‬ﻧﺸﺎن‬
‫دادﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ B‬در ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٦‬و ‪ ٤.٦‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ی ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫دﯾﮕﺮ اﺷﮑﺎل ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻋﺮض ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﺑﺎﯾﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻤﺮان اﻣﺮﯾﮑﺎ )‪ (٢٠٠١‬ﺣﺪود زﯾﺮ از ﻧﻈﺮ اﻧﺪازﻩ ی ﺳﺮرﯾﺰ را ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﻃﻮل ﺗﺎج‪ ،Lw ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫)‪ ٠٫ ٥ f t (٠٫ ١٥ m‬ﺑﺎﺷﺪ؛ ارﺗﻔﺎع ﺗﺎج‪ ،p ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ )‪ ٤ in (٠٫ ١٠ m‬ﺑﺎﺷﺪ؛ هﺪ اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺷﺪﻩ در ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺰدﯾﮏ‬

‫‪ir‬‬
‫ﺷﻮﻧﺪﻩ‪ ،h٠ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ )‪ ٠٫ ٢٠ f t (٠٫ ٠٦ m‬ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﺴﺒﺖ )‪ (h٠ /p‬ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٢٫ ٤‬ﺑﺎﺷﺪ؛ و ﺗﺮاز آب ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ )‪ ٢ in (٠٫ ٠٥ m‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺎج ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ١.٦‬ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل آﺑﯿﺎری ذوزﻧﻘﻪ ای دارای ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ ،b = ١٫ ٢ m‬ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ی ) ‪. m = ٢ (٢H : ١V‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﻃﻮﻟﯽ ﮐﻒ ‪ S٠ = ٠٫ ٠٠٠٥‬اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻗﺮار دادﻩ ﺷﺪﻩ در اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺎل دارای‬
‫ارﺗﻔﺎع ﺗﺎج ‪ p = ٠٫ ٧٠ m‬و ﻋﺮض ﺗﺎج ‪ Lw = ٠٫ ٨٠ m‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮاز ﺳﻄﺢ آب در ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ h٠ = ٠٫ ٧٧ m‬ﺑﺎﻻی ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ اﺳﺖ‪ .‬دﺑﯽ ﮐﺎﻧﺎل را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ y = ٠٫ ٧٠ + ٠٫ ٧٧ = ١٫ ٤٧ m‬اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮض ﺑﺎﻻی ﺟﺮﯾﺎن در اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ T = b + ٢my = ١٫ ٢ + ٢(٢٫ ٠)(١٫ ٤٧) = ٧٫ ٠٨ m‬اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﺮض ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﮐﺎﻧﺎل‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .B = (b + T )/٢ = (١٫ ٢٠ + ٧٫ ٠٨)/٢ = ٤٫ ١٤ m‬ﻣﺎ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٤.٦‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫دﺑﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺧﻮاهﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ ‪ LW /B = ٠٫ ٨٠/٤٫ ١٤ = ٠٫ ١٩‬و ‪،h٠ /p = ٠٫ ٧٧/٠٫ ٧٠ = ١٫ ١‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ﺷﮑﻞ ‪ ٣.٦‬و ‪ ٤.٦‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ Lk = ٠٫ ٠٠٢٤ m‬و ‪ .kw = ٠٫ ٣٩٢‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ هﺪ ‪ hk = ٠٫ ٠٠١ m‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎی ‪ ٦.٦‬و ‪ ٥.٦‬دارﯾﻢ = ‪Lew‬‬
‫‪ ٠٫ ٨٠ + ٠٫ ٠٠٢٥ = ٠٫ ٨٠٢٤ m‬و ‪ .he٠ = ٠٫ ٧٧ + ٠٫ ٠٠١ = ٠٫ ٧٧١ m‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری در ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫ی ‪ ٤.٦‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬

‫√‬ ‫‪٣‬‬ ‫√‬

‫‪ww‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪Q = kw ٢gLew he٠‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪= ٠٫ ٣٩٢ ٢(٩٫ ٨١)(٠٫ ٨٠٢٤)(٠٫ ٧٧١) ٢ = ٠٫ ٩٤ m/s٣‬‬

‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺑﺮ روی ﻃﻮل ﺗﺎج و هﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ از آﻧﻬﺎ ﭼﺸﻢ‬
‫ﭘﻮﺷﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪ n = ٠٫ ٠٢٠‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮔﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎ روﺷﻬﺎی‬
‫ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﻓﺼﻞ ‪ ٣‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل را ‪ ٠٫ ٦٤ m‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﺮرﯾﺰ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ارﺗﻔﺎع ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﻻی ﻋﻤﻖ‬
‫ﻧﺮﻣﺎل در ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ‪) M ١‬ﻓﺼﻞ ‪ ٤‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ( ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺮ رﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ‪ V-‬ﺷﮑﻞ‬ ‫‪٢.١.١.٦‬‬

‫‪://w‬‬

‫ﺑﺮای ﯾﮏ ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ ‪-V‬ﺷﮑﻞ ﯾﺎ ﻣﺜﻠﺜﯽ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ی دﺑﯽ‪-‬هﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﺷﻮد )ﺑﺎس‪(١٩٨٩ ،‬‬

‫√‪٨‬‬ ‫‪θ ٥٢‬‬

‫‪Q = Ce‬‬ ‫‪٢g tan he٠‬‬ ‫)‪(٧.٦‬‬
‫‪١٥‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ θ‬زاوﯾﻪ ی ﻣﺜﻠﺚ )ﺷﮑﻞ ‪ ٢.٦‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ Ce ،‬ﺿﺮﯾﺐ دﺑﯽ و ‪ he٠‬هﺪ ﻣﻮﺛﺮ ﮐﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٥.٦‬ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫‪http‬‬

‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ را ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ kw = (٨/١)Ce‬آﺳﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ‪ kw‬ﺿﺮﯾﺐ دﺑﯽ ﺳﺮرﯾﺰ ﺑﺮای ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ‬
‫ﺗﯿﺰ ﻣﺜﻠﺜﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ‪ kw‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٧.٦‬ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫√‬ ‫‪θ ٥٢‬‬

‫‪Q = kw ٢g tan he٠‬‬ ‫)‪(٨.٦‬‬
‫‪٢‬‬

‫ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ ‪ hk‬ﺑﺮای هﺪ در ﺷﮑﻞ ‪ ٥.٦‬ﺑﺮای ﺳﺮرﯾﺰهﺎی ﻣﺜﻠﺜﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ و ﺿﺮﯾﺐ دﺑﯽ ﺳﺮرﯾﺰ‪ kw ،‬در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٦.٦‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬هﺮ دو ﺷﮑﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻃﻼﻋﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻮﻟﯿﻦ و ﮐﻮﻣﭙﺘﻮن )‪ (١٩٧٥‬و ادارﻩ ﻋﻤﺮان‬
‫اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ )‪ (٢٠٠١‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎس )‪ (١٩٨٩‬ﮔﺰارش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺮرﯾﺰ ﻣﺜﻠﺜﯽ در‬
‫ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﻧﺴﺒﺖ )‪ (h٠ /p‬ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﺎ ﻣﺴﺎوی ‪ ٠٫ ٤‬و ﻧﺴﺒﺖ )‪ (h٠ /B‬ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﺎ ﻣﺴﺎوی ‪ ٠٫ ٢‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﻄﺢ آب ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺳﺮرﯾﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ )‪ ٠٫ ٢ f t (٠٫ ٠٦ m‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎﺷﺪ و ‪ h٠‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫)‪ ٠٫ ٢ f t (٠٫ ٠٦ m‬و ﮐﻤﺘﺮ از )‪ ١٫ ٢٥ f t (٠٫ ٣٨ m‬ﺑﺎﺷﺪ )ادارﻩ ﻋﻤﺮان اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ‪.(٢٠٠١ ،‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٨٤‬‬

‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬.١.٦

:٣.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬

ir
ho.
.bib
ww
://w
http

١٨٥ http://www.gnubookshop.ir http://www.bibho.ir

 ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬.١.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

:٤.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬

ir
ho.
.bib
ww
:٥.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ١٨٦

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .١.٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:٦.٦‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٢.٦‬ﯾﮏ ﺳﺮ رﯾﺰ ‪ -V‬ﺷﮑﻞ ◦‪ ٤٥‬در ﯾﮏ ﻓﻠﻮم آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎهﯽ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﺮض ‪ ٢ f t‬ﻧﺼﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺗﺎج‬
‫‪ ١ f t‬اﺳﺖ و ﺗﺮاز ﺳﻄﺢ آب در ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ‪ ٠٫ ٣٨ f t‬ﺑﺎﻻی ﺗﺎج اﺳﺖ‪ .‬دﺑﯽ در ﻓﻠﻮم را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺣﻞ از ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ دارﯾﻢ ‪ θ = ٤٥◦ ،p = ١٫ ٠ f t ،B = ٢٫ ٠ f t‬و ‪ .h٠ = ٠٫ ٣٨ f t‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪ h٠ /p = ٠٫ ٣٨/١٫ ٠ = ٠٫ ٣٨ < ٠٫ ٤٠‬و ‪ h٠ /B = ٠٫ ٣٨/٢٫ ٠ = ٠٫ ١٩ < ٠٫ ٢٠‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﺮرﯾﺰ ‪-V‬ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ◦‪ θ = ٤٥‬از ﺷﮑﻞ هﺎی ‪ ٥.٦‬و ‪ ٦.٦‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ دارﯾﻢ‬
‫‪ hk = ٠٫ ٠٠٥ f t‬و ‪ .kw = ٠٫ ٣٠٩‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪،٨.٦‬‬

‫√‬ ‫‪θ ٥٢‬‬ ‫√‬ ‫◦‪٤٥‬‬ ‫‪٥‬‬

‫‪Q = kw ٢g tan he٠‬‬ ‫‪= (٠٫ ٣٠٩)( ٢(٣٢٫ ٢)(tan‬‬ ‫‪)(٠٫ ٣٨ + ٠٫ ٠٠٥) ٢ = ٠٫ ٠٩٥ cf s‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺳﺮرﯾﺰهﺎی ﺳﯿﭙﻮﻟﺘﯽ‬ ‫‪٣.١.١.٦‬‬

‫ﯾﮏ ﺳﺮرﯾﺰ ﺳﯿﭙﻮﻟﺘﯽ ‪ ٧‬از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻞ ذوزﻧﻘﻪ ای‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﮐﻨﺎرﻩ ی ‪ ١‬اﻓﻘﯽ ﺑﺮ روی ‪ ٤‬ﻋﻤﻮدی اﺳﺖ ) ‪ .(١H : ٤V‬راﺑﻄﻪ‬
‫ی دﺑﯽ‪-‬هﺪ ﺑﺮای ﯾﮏ ﺳﺮرﯾﺰ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ ﺳﯿﭙﻮﻟﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﺷﻮد‬
‫‪http‬‬

‫√‬ ‫‪٣‬‬
‫‪Q = kw ٢gLw h٠٢‬‬ ‫)‪(٩.٦‬‬

‫ﮐﻪ ‪ kw = ٠٫ ٤٢‬اﮔﺮ هﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎس )‪ (١٩٨٩‬ﮔﺰارش‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﺳﺮرﯾﺰ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ ﺳﯿﭙﻮﻟﺘﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ هﯿﭽﮑﺪام از ﻧﺴﺒﺘﻬﺎی )‪ (h٠ /p‬و )‪ (h٠ /B‬از ‪ ٠٫ ٥‬ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ‪ ،p ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ )‪ ١٫ ٠ f t (٠٫ ٣ m‬ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی ﺳﺮرﯾﺰ ذوزﻧﻘﻪ ای ﺗﺎ ﮐﻨﺎرﻩ هﺎی‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ٢ × h٠‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻗﻞ )‪ ١٫ ٠ f t (٠٫ ٣ m‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﺪ اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺷﺪﻩ‪ ،h٠ ،‬ﺑﺮ روی ﺗﺎج ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﻦ‬
‫)‪ ٠٫ ٢٠ f t (٠٫ ٠٦ m‬و )‪ ٢٫ ٠ f t (٠٫ ٦ m‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﯾﺎب ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ )‪ ٠٫ ٢٠ f t (٠٫ ٠٦ m‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٧ Cipoletti‬‬

‫‪١٨٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .١.٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:٧.٦‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺳﺮ رﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﭘﻬﻦ‬ ‫‪٢.١.٦‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﭘﻬﻦ دارای ﺗﺎج اﻓﻘﯽ ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﺤﺪود هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ .٧.٦‬ﯾﮏ ﺳﺮرﯾﺰ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ > ‪١٢٫ ٥‬‬
‫‪ (Lb /h٠ ) > ٣٫ ٠‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﭘﻬﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﺷﻮد )اﺳﺘﻮرم‪ .(٢٠٠١ ،‬ﺧﻄﻮط ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ روی‬
‫ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﭘﻬﻦ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻣﻮازی ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺮ روی ﺗﺎج رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺳﻬﻤﯽ ﮔﻮن و ﻣﺜﻠﺜﯽ ﺑﺮای ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﭘﻬﻦ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺎ ﺑﺤﺚ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺮرﯾﺰهﺎی ﻟﺒﻪ ﭘﻬﻦ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‬
‫ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی اﻧﺮژی ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ و ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬
‫‪ww‬‬
‫‪V٠٢‬‬ ‫‪V٢‬‬
‫‪E٠ − hL = h٠ +‬‬ ‫‪− hL = yc + c‬‬ ‫)‪(١٠.٦‬‬
‫‪٢g‬‬ ‫‪٢g‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ hL‬اﻓﺖ هﺪ‪ yc ،‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ‪ Vc‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬از ﻓﺼﻞ ‪ ٢‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ آورﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫‪١‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ‪ Vc = q/yc‬و ‪ ،yc = (q ٢ /g) ٣‬ﮐﻪ ‪ q‬دﺑﯽ ﺑﺮ واﺣﺪ ﻋﺮض اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری اﯾﻨﻬﺎ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی‬
‫‪ ،١٠.٦‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ q = Q/Lw‬و ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎزی ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫(‬ ‫‪) ٣٢‬‬

‫‪٢ (٢ )٢‬‬
‫‪١‬‬
‫‪V٠٢‬‬
‫=‪Q‬‬ ‫‪g Lw h٠ +‬‬ ‫‪− hL‬‬ ‫)‪(١١.٦‬‬
‫‪٣ ٣‬‬ ‫‪٢g‬‬

‫در آزﻣﺎﯾﺶ ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻣﺎ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ h٠ ،‬را اﻧﺪازﻩ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﻪ ‪ Q‬را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ h٠‬ﺑﯿﺎن‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﺎرﺑﺮدی اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺘﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ١١.٦‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺳﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد )ﺑﺎس‪(١٩٨٩ ،‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٢ (٢ )٢‬‬
‫‪١‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪Q = Cd Cv‬‬ ‫‪g Lw h٠٢‬‬ ‫)‪(١٢.٦‬‬
‫‪٣ ٣‬‬

‫ﺿﺮﯾﺐ ‪ Cd‬اﻓﺖ هﺪ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫‪E٠‬‬
‫‪Cd = ٠٫ ٩٣ + ٠٫ ١٠‬‬ ‫)‪(١٣.٦‬‬
‫‪Lb‬‬

‫ﺿﺮﯾﺐ ‪ Cv‬هﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٨٨‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .١.٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬

‫(‬ ‫‪) ٣٢‬‬

‫‪E٠‬‬
‫= ‪Cv‬‬ ‫)‪(١٤.٦‬‬
‫‪h٠‬‬

‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﺑﺎز ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ١٢.٦‬را ﺑﻪ ﻓﺮم زﯾﺮ ﺳﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪ir‬‬
‫√‬ ‫‪٣‬‬
‫‪Q = kw ٢gLw h٠٢‬‬ ‫)‪(١٥.٦‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﮐﻪ ‪ kw‬ﺿﺮﯾﺐ دﺑﯽ ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﭘﻬﻦ ﺑﯿﺎن ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‬

‫‪kw = kd Cv‬‬ ‫)‪(١٦.٦‬‬

‫‪kd = ٠٫ ٣٥٨ + ٠٫ ٠٣٨‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﺑﺎ ‪ .kd = (٢/٣)(١/٣) ٢ Cd‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ١٣.٦‬ﺑﺮای ‪،Cd‬‬

‫‪E٠‬‬
‫‪Lb‬‬
‫‪١‬‬

‫)‪(١٧.٦‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎی ‪ ١٤.٦‬ﺗﺎ ‪ ١٧.٦‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ دﺑﯽ ﺑﺮ روی ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﭘﻬﻦ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ‪ E٠‬اﻧﺪازﻩ‬
‫‪ww‬‬
‫ﮔﯿﺮی ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﮏ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﮑﺮاری ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٣.٦‬ﯾﮏ ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﭘﻬﻦ دارای ﻃﻮل ﺗﺎج ‪ ،Lb = ٠٫ ٧٥ m‬ﻋﺮض ﺗﺎج ‪ Lw = ١٫ ٠ m‬و ارﺗﻔﺎع ﺗﺎج = ‪p‬‬
‫‪ ٠٫ ٣٠ m‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻄﺢ آب در ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ‪ ٠٫ ٢٠ m‬ﺑﺎﻻی ﺗﺎج اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ ‪h٠ = ٠٫ ٢٠ m‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دﺑﯽ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ اﺑﺘﺪا ﻣﺎ از هﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪ -‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪ E٠ = h٠‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض از‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ Cv = ١٫ ٠ ،١٤.٦‬ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪١٧.٦‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪٠٫ ٢٠‬‬
‫‪kd = ٠٫ ٣٥٨ + ٠٫ ٠٣٨‬‬ ‫‪= ٠٫ ٣٦٨‬‬
‫‪٠٫ ٧٥‬‬

‫ﺳﭙﺲ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ١٦.٦‬دارﯾﻢ ‪ .kw = (٠٫ ٣٦٨)(١٫ ٠) = ٠٫ ٣٦٨‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری اﯾﻦ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪،١٥.٦‬‬

‫√‬ ‫‪٣‬‬ ‫√‬ ‫‪٣‬‬

‫‪Q = kw ٢gLw h٠٢ = (٠٫ ٣٦٨) ٢(٩٫ ٨١)(١٫ ٠)(٠٫ ٢٠) ٢ = ٠٫ ١٤٦ m/s٣‬‬
‫‪http‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﻣﺎ ﺣﻞ را ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ هﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﺑﺮ اﺳﺎس دﺑﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽ ﺑﺨﺸﯿﻢ‪ .‬ﻋﻤﻖ‬
‫ﮐﻞ در ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠٫ ٣٠ + ٠٫ ٢٠ = ٠٫ ٥٠ m‬اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ = ])‪V٠ = ٠٫ ١٤٦/[(٠٫ ٥٠)(١٫ ٠‬‬
‫‪ .٠٫ ٢٩٢ m/s‬هﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .V٠٢ /٢g = (٠٫ ٢٩٢)٢ /[٢(٩٫ ٨١)] = ٠٫ ٠٠٤ m‬ﭘﺲ دارﯾﻢ‬
‫‪ .E٠ = ٠٫ ٢٠ + ٠٫ ٠٠٤ = ٠٫ ٢٠٤ m‬اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ دوﺑﺎرﻩ ‪ Cv‬و ‪ kw‬را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی‬
‫‪ ١٤.٦‬و ‪ ١٧.٦‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‬

‫(‬ ‫‪) ٢٣‬‬ ‫(‬ ‫‪) ٣٢‬‬

‫‪E٠‬‬ ‫‪٠٫ ٢٠٤‬‬
‫= ‪Cv‬‬ ‫=‬ ‫‪= ١٫ ٠٣‬‬
‫‪h٠‬‬ ‫‪٠٫ ٢٠‬‬

‫‪١٨٩‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .١.٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:٨.٦‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫و‬

‫‪E٠‬‬ ‫‪٠٫ ٢٠٤‬‬

‫‪kd = ٠٫ ٣٥٨ + ٠٫ ٠٣٨‬‬ ‫‪= ٠٫ ٣٥٨ + ٠٫ ٣٨‬‬ ‫‪= ٠٫ ٣٦٨‬‬
‫‪Lb‬‬ ‫‪٠٫ ٧٥‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ .kw = (٠٣٦٨)(١٫ ٠٣) = ٠٫ ٣٧٩ ،١٦.٦‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ١٥.٦‬ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .Q = ٠٫ ١٥ m٣ /s‬اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ دوﺑﺎرﻩ هﺪ ﺳﺮﻋﺖ را ﺑﻪ روز ﮐﻨﯿﻢ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﺳﺮی ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ‪ Q = ٠٫ ١٥ m٣ /s‬را ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﮑﺮار ﻗﺒﻠﯽ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ی ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻠﻮم هﺎ‬ ‫‪٣.١.٦‬‬

‫ﻓﻠﻮم هﺎ ﺑﺨﺸﻬﺎﯾﯽ از ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻧﺎل روﺑﺎز هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ دﯾﻮارﻩ هﺎی ﺗﻨﮓ ﺷﺪﻩ ﯾﺎ ارﺗﻔﺎع ﮐﻒ ﺑﺎﻻ آﻣﺪﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﮔﻮﻧﻪ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻠﻮم هﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ادارﻩ ﻋﻤﺮان اﯾﺎﻻت‬
‫‪http‬‬

‫ﻣﺘﺤﺪﻩ )‪ ،(٢٠٠١‬ﭘﺎرﺷﺎل ﻓﻠﻮم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺗﺮی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﯾﮏ ﻧﻤﺎی ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ از ﭘﺎرﺷﺎل ﻓﻠﻮم‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ ٨.٦‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ و اﻧﺪازﻩ هﺎ در ﺟﺪول ‪ ١.٦‬آوردﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻠﻮم هﺎی ﺑﺎ ﻋﺮض ﮔﻠﻮی ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٨ f t‬دارای‬
‫ورودی ﮔﺮدﮔﻮﺷﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ ٢٥٪‬هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ از ﻣﻘﻄﻊ ﮔﻠﻮ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﻢ ﻋﻤﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺟﺮﯾﺎن آزاد ‪ ٨‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای هﺮ دﺑﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن آزاد ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد و ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﯾﮏ ﻋﻤﻖ‪ ،h٠ ،‬اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺷﻮد ﺗﺎ دﺑﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﻋﻤﻖ هﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﻋﻤﻖ دوم‪ ،hT ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ دﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪ .‬درﺻﺪ ﻣﺴﺘﻐﺮق‬
‫ﺑﻮدن ﺑﺮای ﭘﺎرﺷﺎل ﻓﻠﻮم هﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ) ‪ ١٠٠(hT /h٠‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻓﻠﻮم هﺎی ﺑﺎ ﻋﺮض ﮔﻠﻮی ‪١ − ٨ f t‬‬
‫ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺷﺪن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ‪ ٧٠٪‬ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮ روی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی دﺑﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﺑﺮای ﻓﻠﻮم هﺎی ﺑﺎ ﻋﺮض ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬آﺳﺘﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺷﺪن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ‪ ٨٠٪‬ﺑﺎﺷﺪ )ﮐﯿﻠﭙﺎﺗﺮﯾﮏ و اﺷﻨﺎﯾﺪر‪.(١٩٨٣ ،‬‬
‫راﺑﻄﻪ ی ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ هﺪ‪-‬دﺑﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن آزاد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﺷﻮد )دﯾﻮﯾﺲ‪،(١٩٦٣ ،‬‬
‫‪٨ free‬‬ ‫‪flow‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٩٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .١.٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬

‫ﺟﺪول ‪:١.٦‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪Q٢٠‬‬
‫‪Y٠ +‬‬ ‫‪= ١٫ ٣٥١Q٠٫٦٤٥‬‬
‫‪٠‬‬ ‫)‪(١٨.٦‬‬
‫‪٢Y٠٢ (١ + ٠٫ ٤X٠ )٢‬‬

‫ﮐﻪ‬
‫‪://w‬‬

‫‪h٠‬‬
‫= ‪Y٠‬‬ ‫)‪(١٩.٦‬‬
‫‪WT‬‬

‫‪L‬‬
‫= ‪X٠‬‬ ‫)‪(٢٠.٦‬‬
‫‪WT‬‬
‫‪http‬‬

‫‪Qf‬‬
‫= ‪Q٠‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪١‬‬
‫)‪(٢١.٦‬‬
‫‪WT٢ g ٢‬‬

‫و ‪ Qf‬دﺑﯽ ﺟﺮﯾﺎن آزاد اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ روش ﮐﻮﺷﺶ و ﺧﻄﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻓﻠﻮم هﺎی ﺑﺎ ﻋﺮض ﮔﻠﻮﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ ٦ f t‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ١٨.٦‬را ﺑﺎ ﺑﯿﺎن ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﻨﯿﻢ )داج‪:(١٩٦٣ ،‬‬

‫‪Y٠١٫٥٥٠٤‬‬
‫= ‪Q٠‬‬ ‫)‪(٢٢.٦‬‬
‫‪١٫ ٣٠٩٦X٠٠٫٠٧٦٦‬‬

‫‪١٩١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫‪ .١.٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی اﻧﺪازﻩ ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:٩.٦‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﺑﺮای ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺴﺘﻐﺮق‪ ،‬دﺑﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪Qs = Qf − ks Qc‬‬ ‫)‪(٢٣.٦‬‬

‫ﮐﻪ ‪ Qs‬دﺑﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺴﺘﻐﺮق‪ ks ،‬ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺼﺤﯿﺢ دﺑﯽ و ‪ Qc‬ﺗﺼﺤﯿﺢ دﺑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮای اﻧﺪازﻩ ی ﻓﻠﻮم اﺳﺖ‬
‫‪ww‬‬
‫)ﮐﯿﻠﭙﺎﺗﺮﯾﮏ و اﺷﻨﺎﯾﺪر‪ .(١٩٨٣ ،‬ﺷﮑﻞ هﺎی ‪ ٩.٦‬و ‪ ١٠.٦‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪ ks‬و ‪ Qc‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ی ﮔﻠﻮ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﮑﻠﻬﺎ‪ ،‬درﺻﺪ اﺳﺘﻐﺮاق ﺑﺮاﺑﺮ ‪١٠٠ hT /h٠‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٤.٦‬ﯾﮏ ﭘﺎرﺷﺎل ﻓﻠﻮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد دارای ﻋﺮض ﮔﻠﻮی ‪ WT = ٤٫ ٠ f t‬اﺳﺖ‪ .‬دﺑﯽ ﺟﺮﯾﺎن آزاد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ = ‪h٠‬‬
‫‪ ٢٫ ٤ f t‬را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﺑﺮای ‪ WT = ٤٫ ٠ f t‬از ﺟﺪول ‪ ١.٦‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .L = ٤٫ ٠ f t‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎی ‪،١٩.٦‬‬
‫‪ ٢٠.٦‬و ‪ ٢٢.٦‬دارﯾﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫‪h٠‬‬ ‫‪٢٫ ٤‬‬

‫= ‪Y٠‬‬ ‫=‬ ‫‪= ٠٫ ٦‬‬
‫‪WT‬‬ ‫‪٤٫ ٠‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪٤٫ ٠‬‬

‫= ‪X٠‬‬ ‫=‬ ‫‪= ١٫ ٠‬‬
‫‪WT‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٤٫ ٠‬‬

‫‪Y٠١٫٥٥٠٤‬‬ ‫‪(٠٫ ٦)١٫٥٥٠٤‬‬

‫= ‪Q٠‬‬ ‫‪٠٫٠٧٦٦‬‬
‫=‬ ‫‪= ٠٫ ٣٤٥٩‬‬
‫‪١٫ ٣٠٩٦X٠‬‬ ‫‪١٫ ٣٠٩٦(١٫ ٠)٠٫٠٧٦٦‬‬

‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎزی ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٢١.٦‬و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ی ‪،Qf‬‬

‫‪٥‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪١‬‬

‫‪Qf = Q٠ WT٢ g ٢ = (٠٫ ٣٤٥٩)(٤٫ ٠) ٢ (٣٢٫ ٢) ٢ = ٦٢٫ ٨ cf s‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٩٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .٢.٦‬ﮐﺎﻟﻮرت‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:١٠.٦‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٥.٦‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ hT = ١٫ ٨٢ f t‬در ﭘﺎرﺷﺎل ﻓﻠﻮم ﻣﺜﺎل ‪ ٤.٦‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺑﯽ را ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪ww‬‬
‫ﺣﻞ درﺻﺪ اﺳﺘﻐﺮاق ﺑﺮاﺑﺮ ‪١٠٠(١٫ ٨٢/٢٫ ٤) = ٧٦٪‬اﺳﺖ‪ .‬از ﺷﮑﻞ ‪ ٩.٦‬ﺑﺎ ‪ h٠ = ٢٫ ٤ f t‬و ‪ ،WT = ٤٫ ٠ f t‬ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ Qc = ١٫ ١٥ cf s‬و ‪ .ks = ٣٫ ١‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪،٢٣.٦‬‬

‫‪Qs = Qf − ks Qc = ٦٢٫ ٨ − (٣٫ ١)(١٫ ١٥) = ٥٩٫ ٢ cf s‬‬

‫‪://w‬‬

‫ﮐﺎﻟﻮرت‬ ‫‪٢.٦‬‬
‫ﮐﺎﻟﻮرت هﺎ ﻣﺠﺎری زهﮑﺸﯽ ﮐﻮﺗﺎهﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﻼب را از زﯾﺮ ﺧﺎﮐﺮﯾﺰهﺎی ﺟﺎدﻩ هﺎ و ﺧﻄﻮط راﻩ آهﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﺳﺎزﻩ هﺎی ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺮای ﺣﻮﺿﭽﻪ هﺎی آراﻣﺶ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺎﻟﻮرت هﺎ ﻣﻘﻄﻊ داﯾﺮﻩ ای‪،‬‬
‫ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ )ﺑﺎﮐﺲ( ﯾﺎ ﺑﯿﻀﯽ ﮔﻮن دارﻧﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﻌﻤﻮﻟﮑﺎﻟﻮرت هﺎی ﻃﺎﻗﯽ ﺷﮑﻞ و ﻟﻮﻟﻪ‪-‬ﻃﺎﻗﯽ ﺷﮑﻞ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ‬
‫ﮐﺎﻟﻮرت هﺎ از ﺑﺘﻦ‪ ،‬آﻟﻮﯾﻨﯿﻮم ﻣﻮﺟﺪار ﯾﺎ ﻓﻮﻻد ﻣﻮﺟﺪار ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﻟﻮرت هﺎی ﺑﺘﻨﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﻠﺢ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﺎﻟﻮرت هﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻮاد دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺳﻔﺎﻟﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ از ﺧﻮردﮔﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺷﻮد و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪http‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎهﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ورودی ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﻋﻤﻠﮑﺮد هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﮐﺎﻟﻮرت هﺎ ﺑﺎزی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ورودی هﺎی ﭘﯿﺶ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺖ در ﻣﺤﻞ ﻣﻌﻤﻮل هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻟﻮرت ﺑﺸﮑﻪ ای‪ ،‬دﯾﻮارﻩ ی ﺑﺘﻨﯽ‪ ،‬ﻣﻘﻄﻊ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ و ﮐﺎﻟﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ اﻧﺘﻬﺎی آن ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺧﺎﮐﺮﯾﺰ ﺗﻨﺎﺳﺐ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ١١.٦‬اﻧﻮاع ﮐﻮﻧﺎﮔﻮن ورودی‬
‫هﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ از ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ورودی و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺠﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ رخ‬
‫دهﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﮐﺎﻟﻮرت ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺮ ﺟﺮﯾﺎن در آن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ ﺑﺎﺷﺪ )در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﯾﺎ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ( ﯾﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از هﺮ دو ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ ﻣﻤﮑﻦ از زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﯾﺎ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮای هﺮ ﮐﺎﻟﻮرت در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ )ﺑﻮدهﯿﻦ‪ (١٩٧٦ ،‬و ادارﻩ راﻩ هﺎی ﻓﺪرال )ﻧﻮرﻣﻦ و هﻤﮑﺎران‪ (١٩٨٥ ،‬درﺑﺎرﻩ ی هﯿﺪروﻟﯿﮏ ﮐﺎﻟﻮرت وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬روال هﺎی ادارﻩ راﻩ هﺎی ﻓﺪرال )ﻧﻮرﻣﻦ و هﻤﮑﺎران‪ (١٩٨٥ ،‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺮای اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ هﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪١٩٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫ ﮐﺎﻟﻮرت‬.٢.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

ir
ho.
:١١.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬

.bib
ww
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ١٩٤

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .٢.٦‬ﮐﺎﻟﻮرت‬

‫ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻟﻮرت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ورودی )ﺑﺎﻻدﺳﺖ( ﯾﺎ ﺧﺮوﺟﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮد‪ .‬ﮐﻨﺘﺮل ورودی وﻗﺘﯽ رخ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻟﻮﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪاری اﺳﺖ ﮐﻪ ورودی ﻗﺒﻮل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽ رخ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﺎ هﯿﺪروﻟﯿﮏ ﮐﻨﺘﺮل ورودی و ﺧﺮوﺟﯽ در ﺑﺨﺶ هﺎی ﭘﯿﺶ رو ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ورودی‬ ‫‪١.٢.٦‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ورودی ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ در ﮐﺎﻟﻮرﺗﻬﺎی ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ و ﺻﺎف اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﮐﺎﻟﻮرت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ در‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ a١٢.٦‬و ‪ c١٢.٦‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ اﻧﺘﻬﺎی‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رخ دهﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﮐﺎﻟﻮرت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ b١٢.٦‬ﺑﻪ‬

‫‪ho.‬‬
‫ﺻﻮرت ﭘﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮاهﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫رﻓﺘﺎر هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ورودی اﮔﺮ ورودی ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺮرﯾﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ورودی ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎﺷﺪ ورودی ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ روزﺗﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ‪) FHWA‬ﻧﻮرﻣﻦ و هﻤﮑﺎران‪ ،(١٩٨٥ ،‬ورودی ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق اﺳﺖ اﮔﺮ‬

‫‪Q‬‬
‫‪≤ ٠٫ ٦٢‬‬
‫‪AD٠٫٥ g ٠٫٥‬‬
‫‪.bib‬‬
‫ﮐﻪ ‪Q‬دﺑﯽ‪ A ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻟﻮرت‪ D ،‬ارﺗﻔﺎع ورودی ﮐﺎﻟﻮرت و ‪ g‬ﺷﺘﺎب ﮔﺮاﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬دو ﻓﺮم ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫ﺑﺮای ورودی هﺎی ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻓﺮم ‪ I‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‬
‫)‪(٢٤.٦‬‬

‫(‬ ‫‪) MI‬‬

‫‪HW‬‬ ‫‪yc‬‬ ‫‪V٢‬‬ ‫‪Q‬‬
‫=‬ ‫‪+ c + KI‬‬ ‫‪+ ks Sl‬‬ ‫)‪(٢٥.٦‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪٢gD‬‬ ‫‪AD٠٫٥ g ٠٫٥‬‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ HW‬ﻋﻤﻖ ﺳﺮآب ﺑﺎﻻی ﮐﻒ ورودی ﮐﺎﻟﻮرت‪ yc ،‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ Vc ،‬ﺳﺮﻋﺖ در ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ks ،‬ﺑﺮای‬
‫ورودی هﺎی ﺷﯿﺐ دار ﺷﺪﻩ ‪ ٠٫ ٧‬و ﺑﺮای ورودی هﺎ ﺷﯿﺐ دار ﻧﺸﺪﻩ ‪ S ،−٠٫ ٥‬ﺷﯿﺐ ﻟﻮﻟﻪ ی ﮐﺎﻟﻮرت و ‪ KI‬و ‪MI‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ هﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ KI‬و ‪ MI‬در ﺟﺪول ‪ ٢.٦‬ﺑﺮای وﺿﻌﯿﺖ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ورودی آوردﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎﻟﻮرت هﺎی داﯾﺮﻩ ای‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٦.٢‬ﯾﺎ ﺷﮑﻞ ‪ ٢.٢‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫از هﻨﺪﺳﻪ ﻟﻮﻟﻪ ی داﯾﺮﻩ ای‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ Ac = (٢θ − sin ٢θ)D٢ /٨‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ )ﺟﺪول ‪١.١‬‬
‫‪://w‬‬

‫را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ( و ﺳﺮﻋﺖ‪ Vc ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﺣﺴﺎب ﺷﻮد‬

‫‪٨Q‬‬
‫= ‪Vc‬‬ ‫)‪(٢٦.٦‬‬
‫‪(٢θ − sin θ)D٢‬‬

‫ﮐﻪ ‪) θ‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ رادﯾﺎن( ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪http‬‬

‫‪( ٢y‬‬ ‫)‬

‫‪c‬‬
‫‪θ = π − arccos‬‬ ‫‪−١‬‬ ‫)‪(٢٧.٦‬‬
‫‪D‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﻓﺼﻞ ‪ ٢‬ﺑﻪ ﯾﺎد دارﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮای ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﯾﺎ ﮐﺎﻟﻮرت هﺎی ﺑﺎﮐﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬

‫(‬ ‫‪) ١٣‬‬

‫‪Q٢‬‬
‫= ‪yc‬‬ ‫)‪(٢٨.٦‬‬
‫‪gb٢‬‬

‫ﮐﻪ ‪ b‬ﻋﺮض ﮐﺎﻟﻮرت ﺑﺎﮐﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ .Vc٢ /٢g = ٠٫ ٥yc‬ﭘﺲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٢٥.٦‬ﺑﺮای ﮐﺎﻟﻮرت ﺑﺎﮐﺲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﺷﻮد‬

‫‪١٩٥‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫ ﮐﺎﻟﻮرت‬.٢.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

ir
:١٢.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬

ho.
.bib
ww
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ١٩٦

‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬ ‫ ﮐﺎﻟﻮرت‬.٢.٦

ir
:٢.٦ ‫ﺟﺪول‬

ho.
.bib
ww
://w
http

١٩٧ http://www.gnubookshop.ir http://www.bibho.ir

 ‫‪ .٢.٦‬ﮐﺎﻟﻮرت‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬

‫(‬ ‫‪) ١٣‬‬ ‫(‬ ‫‪)MI‬‬

‫‪HW‬‬ ‫‪٣‬‬ ‫‪Q٢‬‬ ‫‪Q‬‬
‫=‬ ‫‪+ KI‬‬ ‫‪+ ks S‬‬ ‫)‪(٢٩.٦‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪٢D‬‬ ‫‪gb٢‬‬ ‫‪AD٠٫٥ g ٠٥‬‬

‫ﻓﺮم ‪ II‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮای ورودی ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‬

‫‪ir‬‬
‫(‬ ‫‪)MII‬‬
‫‪HW‬‬ ‫‪Q‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪= KII‬‬ ‫)‪(٣٠.٦‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪AD٠٫٥ g ٠٫٥‬‬

‫ﮐﻪ ‪ KII‬و ‪ MII‬ﺛﺎﺑﺖ هﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ ٢.٦‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﺮ دو ﻓﺮم ‪ I‬و ‪ II‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ از ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﯽ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل هﺴﺘﻨﺪ و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺿﺮاﯾﺐ ﺗﺠﺮﺑﯽ )ﺟﺪول ‪ (٢.٦‬ﺑﺮای ﻧﻮع ﮐﺎﻟﻮرت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ دارد‪.‬‬
‫ورودی ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ‬

‫‪.bib‬‬‫‪Q‬‬
‫‪AD٠٫٥ g ٠٫٥‬‬
‫‪≥ ٠٫ ٧٠‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮای ورودی هﺎی ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‬

‫)‪(٣١.٦‬‬

‫(‬ ‫‪)٢‬‬
‫‪HW‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪=c‬‬ ‫‪+ Y + ks S‬‬ ‫)‪(٣٢.٦‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪AD٠٫٥ g ٠٫٥‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﮐﻪ ‪ S‬ﺷﯿﺐ و ‪ c‬و ‪ Y‬ﺛﺎﺑﺖ هﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ ٢.٦‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و‬

‫‪ks‬‬ ‫)‪(٣٣.٦‬ﺑﺮای ورودی ﺷﯿﺐ دار ﺷﺪﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﮐﺮﯾﺰ ‪= ٠٫ ٧‬‬

‫ﺑﺮای ﺧﺎﮐﺮﯾﺰهﺎی ﺷﯿﺐ دار ﻧﺸﺪﻩ ‪ks = −٠٫ ٥‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﯾﮏ اﻧﺘﻘﺎل از ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺮای ‪ ٠٫ ٦٢ < (Q/AD٠٫٥ g ٠٫٥ ) < ٠٫ ٧٠‬رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﯾﮏ‬
‫دروﻧﯿﺎﺑﯽ ﺧﻄﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ورودی ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق و ﻣﺴﺘﻐﺮق ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﻧﺎﺣﯿﻪ ی اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﮔﺮاﻓﻬﺎی ﻣﺘﻌﺪدی وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪) FHWA‬ﻧﻮرﻣﻦ و هﻤﮑﺎران‪ (١٩٨٥ ،‬ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ی ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫ﺳﺮﯾﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻟﻮرت ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ هﺎی ‪ ١٣.٦‬و ‪ ١٤.٦‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ای ﺑﺮای ﮐﺎﻟﻮرت هﺎی ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ای و ﺑﺎﮐﺲ ﺷﮑﻞ آوردﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٦.٦‬ﯾﮏ ﮐﺎﻟﻮرت ﺑﺘﻨﯽ داﯾﺮﻩ ای دارای ﻗﻄﺮ ‪ ،D = ٣ f y‬ﺷﯿﺐ ‪ S = ٠٫ ٠٢٥‬و ورودی ﻣﺮﺑﻌﯽ ﺑﺎ ﺗﺎج اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺷﯿﺐ ورودی ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺧﺎﮐﺮﯾﺰ هﻤﺎهﻨﮓ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺳﺮآب‪ ،HW ،‬وﻗﺘﯽ دﺑﯽ ‪ Q = ٣٠ cf s‬ﺗﺤﺖ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﺘﺮل ورودی اﺳﺖ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ ورودی ﻣﺴﺘﻐﺮق اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫‪Q‬‬ ‫‪٣٠‬‬
‫=‬ ‫‪= ٠٫ ٤٣ < ٠٫ ٦٢‬‬
‫‪AD٠٫٥ g ٠٫٥‬‬ ‫‪(π(٣)٢ /٤)(٣)٠٫٥ (٣٢٫ ٢)٠٫٥‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ورودی ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻐﺮق اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ٢.٦‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ KI = ٠٫ ٣١٥٥‬و ‪ MI = ٢٫ ٠‬را ﻟﯿﺴﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ورودی هﯿﭻ ﻣﻘﺪار ‪ KII‬و ‪ MII‬اراﺋﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ﻓﺮم ‪) I‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪(٢٥.٦‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﻋﻤﻖ ﺳﺮآب اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،yc ،‬را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫‪ ٢.٢‬و ﻧﺸﺎن دادن ﻗﻄﺮ ﮐﺎﻟﻮرت ﺑﺎ ‪،D‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪١٩٨‬‬

‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬ ‫ ﮐﺎﻟﻮرت‬.٢.٦

:١٣.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬

ir
ho.
.bib
ww
://w
http

١٩٩ http://www.gnubookshop.ir http://www.bibho.ir

 ‫ ﮐﺎﻟﻮرت‬.٢.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

ir
:١٤.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬

ho.
.bib
ww
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢٠٠

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .٢.٦‬ﮐﺎﻟﻮرت‬

‫‪Q‬‬ ‫‪٣٠‬‬
‫=‬ ‫‪= ٠٫ ٣٤‬‬
‫‪g ٠٫٥ D٢٫٥‬‬ ‫‪٣٢٫ ٢٠٫٥ ٣٫ ٠٠٫٥‬‬

‫ﺳﭙﺲ از ﺷﮑﻞ ‪ .yc /D = ٠٫ ٥٩ ،٢.٢‬ﺳﭙﺲ ‪ .yc = ٠٫ ٥٩(٣٫ ٠) = ١٫ ٧٧ f t‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬

‫‪ir‬‬
‫ی ‪،٢٧.٦‬‬

‫[‬ ‫]‬

‫‪ho.‬‬
‫)‪٢(١٫ ٧٧‬‬
‫‪θ = (٣٫ ١٤) − arccos‬‬ ‫◦‪− ١ = ١٫ ٧٥ rad = ١٠٠‬‬
‫‪٣٫ ٠‬‬

‫ﺑﺎ ‪ ،٢θ = ٢(١٫ ٧٥) = ٣٫ ٥٠ rad‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪،٢٦.٦‬‬

‫= ‪Vc‬‬
‫)‪٨(٣٠‬‬

‫‪.bib‬‬
‫‪(٣٫ ٥٠ − sin ٣٫ ٥)(٣)٢‬‬
‫‪= ٦٫ ٩٢ f ps‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٢٥.٦‬ﺑﺎ ‪ ks = ٠٫ ٧‬ﺑﺮای ورودی ﺷﯿﺐ دار ﺷﺪﻩ‪،‬‬

‫‪HW‬‬ ‫‪١٫ ٧٧‬‬ ‫‪٦٫ ٩٢٢‬‬

‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+ ٠٫ ٣١٥٥(٠٫ ٤٣)٢٫٠ + (٠٫ ٧)(٠٫ ٠٢٥) = ٠٫ ٩١‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪٣٫ ٠‬‬ ‫)‪٢(٣٢٫ ٢)(٣٫ ٠‬‬
‫‪ww‬‬
‫و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪.HW = ٠٫ ٩١(٣٫ ٠) = ٢٫ ٧٣ f t‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٧.٦‬ﯾﮏ ﮐﺎﻟﻮرت داﯾﺮﻩ ای ﺑﺎ ﻃﻮل ‪ ١٠٠ f t‬دارای ﻗﻄﺮ ‪ D = ٤ f t‬و ﺷﯿﺐ ﮐﻒ ‪ S = ٠٫ ٠٢‬اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻟﻮرت‬
‫دارای ورودی ﻣﺨﺮوﻃﯽ ﺻﺎف اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺧﺎﮐﺮﯾﺰ ﯾﮑﺴﺎن ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺳﺮآب وﻗﺘﯽ ﮐﺎﻟﻮرت ‪١٢٠ cf s‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﺘﺮل ورودی ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ ورودی ﻣﺴﺘﻐﺮق اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﻪ اﺑﺘﺪا ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫‪://w‬‬

‫‪Q‬‬ ‫‪١٢٠‬‬
‫=‬ ‫‪= ٠٫ ٨٤ > ٠٫ ٧٠‬‬
‫‪AD٠٫٥ g ٠٫٥‬‬ ‫‪(π(٤)٢ /٤)(٤)٠٫٥ (٣٢٫ ٢)٠٫٥‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ورودی ﻣﺴﺘﻐﺮق اﺳﺖ و ﻣﺎ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣٢.٦‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻟﻮرت داﯾﺮﻩ ای ﺑﺎ ﮔﻠﻮی‬
‫ورودی ﻣﺨﺮوﻃﯽ ﺻﺎف ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ c = ٠٫ ٦٣١١‬و ‪ .Y = ٠٫ ٨٩‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ ks = −٠٫ ٥‬اﺳﺖ زﯾﺮا ورودی‬
‫‪http‬‬

‫ﺷﯿﺒﺪار ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ )ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ .(٣٣.٦‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪،٣٢.٦‬‬

‫‪HW‬‬
‫‪= ٠٫ ٦٣١١(٠٫ ٨٤)٢ + ٠٫ ٨٩ − ٠٫ ٥(٠٫ ٠٢) = ١٫ ٣٣‬‬
‫‪D‬‬

‫و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪.HW = (١٫ ٣٣)(٤٫ ٠) = ٥٫ ٣٢ f t‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽ‬ ‫‪٢.٢.٦‬‬

‫ﯾﮏ ﮐﺎﻟﻮرت ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺮ ﯾﺎ ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽ ﺟﺮﯾﺎن را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر دهﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎم ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻟﻮرت ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽ زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻧﻪ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽ در ﺷﮑﻞ ‪١٥.٦‬‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ‪ d ،a‬و ‪ e‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ در اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺮﯾﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٠١‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫ ﮐﺎﻟﻮرت‬.٢.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

ir
:١٥.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬

ho.
.bib
ww
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢٠٢

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .٢.٦‬ﮐﺎﻟﻮرت‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮ‬ ‫‪١.٢.٢.٦‬‬

‫ﺑﺎ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از اﺧﺘﻼف ﺑﯿﻦ هﺪ هﺎی ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﮐﺎﻟﻮرت و آﻧﭽﻪ در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻟﻮرت اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی اﻧﺮژی ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻟﻮرت ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺮ ﺟﺮﯾﺎن را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪٢gn٢ L‬‬ ‫‪Q٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪HW = T W − SL + ١ + ke +‬‬ ‫‪٤‬‬ ‫)‪(٣٤.٦‬‬
‫‪kn٢ R ٣ ٢gA٢‬‬

‫ﮐﻪ ‪ T W‬ﻋﻤﻖ ﭘﺎﯾﺎب از ﮐﻒ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺎﻟﻮرت‪ S ،‬ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻟﻮرت‪ L ،‬ﻃﻮل ﮐﺎﻟﻮرت‪ g ،‬ﺷﺘﺎب ﮔﺮاﻧﺶ‪ n ،‬ﺿﺮﯾﺐ‬

‫‪ho.‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫زﺑﺮی ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ R ،‬ﺷﻌﺎع هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ A ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‪ kn = ١٫ ٠ m ٣ /s = ١٫ ٤٩ f t ٣ /s ،‬و ‪ ke‬ﺿﺮﯾﺐ‬
‫اﻓﺖ ورودی ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ ٣.٦‬دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮرﻣﻦ و هﻤﮑﺎران ﮔﺰارش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )‪.(١٩٨٥‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣٤.٦‬ﺷﺎﻣﻞ اﻓﺖ اﺻﻄﮑﺎک و هﻤﭽﻨﯿﻦ اﻓﺖ هﺎی ورودی و ﺧﺮوﺟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ هﺎی ‪ ١٦.٦‬و ‪١٧.٦‬‬
‫ﻧﻤﻮﮔﺮاف هﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﺎﻟﻮرت هﺎی ﺑﺘﻨﯽ داﯾﺮﻩ ای و ﮐﺎﻟﻮرت هﺎی ﺑﺘﻨﯽ ﺑﺎﮐﺲ ﺷﮑﻞ اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﮔﺮاف‬
‫هﺎی ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮ ﺑﺮای دﯾﮕﺮ اﻧﻮاع ﮐﺎﻟﻮرت در ﻣﺠﻼت ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ )ﻧﻮرﻣﻦ و هﻤﮑﺎران‪.(١٩٨٥ ،‬‬

‫‪.bib‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ٨.٦‬ﯾﮏ ﮐﺎﻟﻮرت ﺑﺎﮐﺲ ﺷﮑﻞ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﺘﻦ ﻣﺴﻠﺢ دارای ﻣﺸﺨﺎت زﯾﺮ اﺳﺖ‪،b = ١٫ ٠ m ،D = ١٫ ٠ m :‬‬
‫‪ n = ٠٫ ٠١٢ ،L = ٤٠ m‬و ‪ .S = ٠٫ ٠٠٢‬ورودی ﭼﻬﺎرﮔﻮﺷﻪ اﺳﺖ و در ﺳﻪ ﻟﺒﻪ ﯾﮏ دﯾﻮارﻩ ی ﻣﻮازی‬
‫ﺧﺎﮐﺮﯾﺰ دارد و ﺧﺮوﺟﯽ ﻣﺴﺘﻐﺮق اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ .T W = ١٫ ٣ m‬ﻋﻤﻖ ﺳﺮآب را وﻗﺘﯽ ﮐﺎﻟﻮرت ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ دﺑﯽ‬
‫‪ Q = ٣٫ ٠ m٣ /s‬را ﻋﺒﻮر ﻣﯽ دهﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ از ﺟﺪول ‪ ٣.٦‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪ .ke = ٠٫ ٥‬هﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﮐﻠﻮرت ﺑﺎﮐﺲ ﺷﮑﻞ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮ‬
‫‪ A = bD = (١٫ ٠)(١٫ ٠) = ١٫ ٠ m٢‬و ‪R = bD/(٢b + ٢D) = (١٫ ٠)(١٫ ٠)/[٢(١٫ ٠) +‬‬
‫‪ .٢(١٫ ٠)] = ٠٫ ٢٥ m‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪،٣٤.٦‬‬
‫‪ww‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫)‪٢(٩٫ ٨١)(٠٫ ٠١٢)٢ (٤٠‬‬ ‫‪(٣٫ ٠)٢‬‬
‫‪HW = ١٫ ٣−(٠٫ ٠٠٢)(٤٠)+ ١ + ٠٫ ٥ +‬‬ ‫‪٤‬‬ ‫‪= ٢٫ ٢٤ m‬‬
‫‪(١٫ ٠)٢ (٠٫ ٢٥) ٣‬‬ ‫‪٢(٩٫ ٨١)(١٫ ٠)٢‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ‬ ‫‪٢.٢.٢.٦‬‬

‫ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ در ﮐﺎﻟﻮرت هﺎی ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽ‪ ،‬ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ی دﻗﯿﻖ ﺑﯿﻦ دﺑﯽ و ﺗﺮاز ﺳﺮآب ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫‪://w‬‬

‫از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﻓﺼﻞ ‪ ٤‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺪار ﭘﺎﯾﺎب ) ‪ (T W‬ﯾﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ) ‪ (yc‬هﺮ ﮐﺪام ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻗﺮار دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎ ﺑﺎﻻی‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮ ﺑﯿﻦ آن ﻧﻘﻄﻪ و اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻟﻮرت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬اﻓﺖ هﺪ‬
‫) ‪ (hLf‬ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪٢gn٢ Lf‬‬ ‫‪Q٢‬‬
‫= ‪hLf‬‬ ‫‪١ + ke +‬‬ ‫‪٤‬‬ ‫)‪(٣٥.٦‬‬
‫‪kn٢ R ٣‬‬ ‫‪٢gA٢‬‬
‫‪http‬‬

‫ﮐﻪ ‪ Lf‬ﻃﻮل ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮای اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺧﺴﺘﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ی ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ‪) FHWA ،‬ﻧﻮرﻣﻦ و هﻤﮑﺎران‪ (١٩٨٥ ،‬ﯾﮏ‬
‫روش ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽ ﮐﺎﻟﻮرت ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ روش‪ ،‬ﺗﺮاز ﺳﺮآب ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪٢gn٢ L‬‬ ‫‪Q٢‬‬
‫‪HW = HD − SL + ١ + ke +‬‬ ‫‪٤‬‬ ‫)‪(٣٦.٦‬‬
‫‪kn٢ R ٣ ٢gA٢‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در آن ‪ R‬و ‪ A‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﯿﻦ‪ HD ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻤﻖ ﭘﺎﯾﺎب‪،‬‬
‫‪ ،T W‬اﺳﺖ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ‪ T W > (yc + D) /٢‬ﮐﻪ ‪yc‬ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ‪ D‬ارﺗﻔﺎع داﺧﻠﯽ ﮐﺎﻟﻮرت اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺮ‬
‫اﯾﻨﺼﻮرت ‪.HD = (yc + D) /٢‬‬

‫‪٢٠٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫ ﮐﺎﻟﻮرت‬.٢.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

ir
:٣.٦ ‫ﺟﺪول‬

ho.
.bib
ww
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢٠٤

‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬ ‫ ﮐﺎﻟﻮرت‬.٢.٦

ir
:١٦.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬

ho.
.bib
ww
://w
http

٢٠٥ http://www.gnubookshop.ir http://www.bibho.ir

 ‫ ﮐﺎﻟﻮرت‬.٢.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

ir
:١٧.٦ ‫ﺷﮑﻞ‬

ho.
.bib
ww
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢٠٦

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪ .٣.٦‬ﺳﺮرﯾﺰهﺎی روﮔﺬر‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٣٦.٦‬راﺿﯽ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻟﻮرت در ﺣﺪاﻗﻞ ﻃﻮﻟﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪،‬‬
‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ d١٥.٦‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬روش ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ وﻗﺘﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﻄﺢ آزاد در ﮐﻞ ﻃﻮل ﮐﺎﻟﻮرت اﺗﻔﺎق‬
‫ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻤﺘﺮ دﻗﯿﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ )‪ HW > (٠٫ ٧٥D‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺳﺮآب ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ٩.٦‬ﺑﺮای ﮐﺎﻟﻮرت ﻣﺜﺎل ‪ ٨.٦‬اﮔﺮ ﭘﺎﯾﺎب ‪ ٠٫ ٦ m‬و دﺑﯽ ‪ Q = ٢٫ ٠ m٣ /s‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮاز ﺳﺮآب را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﺣﻞ اﺑﺘﺪا ﻣﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪ ٢٨.٦‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪،‬‬

‫‪ho.‬‬
‫[‬ ‫‪] ١٣‬‬
‫‪٢٫ ٠٢‬‬
‫= ‪yc‬‬ ‫‪= ٠٫ ٧٤ m‬‬
‫‪(٩٫ ٨١)(١٫ ٠)٢‬‬

‫ﺳﭙﺲ ‪ .(yc + D) /٢ = (٠٫ ٧٤ + ١٫ ٠)/٢ = ٠٫ ٨٧ m‬اﯾﻦ از ‪ T W = ٠٫ ٦ m‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬

‫‪ .HD = ٠٫ ٨٧ m‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ‪،٣٦.٦‬‬

‫[‬
‫‪+ ١ + ٠٫ ٥ +‬‬
‫‪٢‬‬
‫)‪(٢)(٩٫ ٨١)(٠٫ ٠١٢) (٤٠‬‬
‫‪٤‬‬
‫‪(١)٢ (٠٫ ٢٥) ٣‬‬
‫]‬
‫‪٢٫ ٠‬‬
‫‪٢(٩٫ ٨١)(١٫ ٠)٢‬‬
‫‪.bib‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪= ١٫ ٢٤ m‬‬
‫‪HW‬‬ ‫)‪= ٠٫ ٨٧ − (٠٫ ٠٠٢)(٤٠‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ‪ ،١٫ ٢٤ m > (٠٫ ٧٥)(١٫ ٠) m‬ﭘﺲ ﻧﺘﯿﺠﻪ ی ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻟﻮرت‬ ‫‪٣.٢.٦‬‬
‫هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺑﺨﺸﻬﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﻨﺪﻩ ی ﺟﺮﯾﺎن در ﯾﮏ ﮐﺎﻟﻮرت ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺮﯾﺎن )ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ورودی ﯾﺎ ﺧﺮوﺟﯽ( و ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺟﺮﯾﺎن )ﭘﺮ ﯾﺎ ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺮ( ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻟﻮرت ﻣﻼﯾﻢ ﺑﺎﺷﺪ در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻟﻮرت ﺗﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺮﯾﺎن اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ورودی اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ اﺳﺘﺜﻨﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮ اﺗﻔﺎق ﺑﯿﻔﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ‪ T W > D‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻟﻮرت هﺎی زهﮑﺸﯽ ﺳﯿﻼب ﻗﺮار دادﻩ ﺷﺪﻩ در زﯾﺮ ﺧﺎﮐﺮﯾﺰ ﺟﺎدﻩ هﺎ و راﻩ آهﻦ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ای اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫‪://w‬‬

‫دﺑﯽ ﻃﺮح را ﺑﺪون ﺳﺮرﯾﺰ از روی ﺧﺎﮐﺮﯾﺰ از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر دهﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص دﺑﯽ ﻃﺮح و ﻋﻤﻖ ﭘﺎﯾﺎب ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‬
‫و اﻧﺪازﻩ ی ﮐﺎﻟﻮرت ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺮاز ﺳﺮآب از ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪) FHWA .‬ﻧﻮرﻣﻦ و هﻤﮑﺎران‪،‬‬
‫‪ (١٩٨٥‬ﯾﮏ روش ﻣﻘﺪار«ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﺎراﯾﯽ» ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﺪازﻩ ی ﮐﺎﻟﻮرت هﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺎزﻩ هﺎی زهﮑﺸﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ روش‪ ،‬ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن ورودی ﯾﺎ ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺎ دﺑﯽ ﻃﺮح رخ ﻣﯽ‬
‫دهﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد؛ ﺑﻪ ﺟﺎی آن هﺮ دو ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻧﺘﯿﺠﻪ ای ﮐﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎراﻧﻪ ﺗﺮ اﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اﻧﺪازﻩ ﯾﮏ ﮐﺎﻟﻮرت ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ هﺮ ﮐﺪام از ﮐﻨﺘﺮل ورودی ﯾﺎ ﺧﺮوﺟﯽ رخ‬
‫دهﺪ‪ ،‬ﺗﺮاز ﺳﺮآب از ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﺠﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪http‬‬

‫ﺳﺮرﯾﺰهﺎی روﮔﺬر‬ ‫‪٣.٦‬‬

‫ﺳﺮرﯾﺰهﺎ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺳﺪهﺎی ﻣﺨﺰﻧﯽ و ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺑﺮای آزاد ﮐﺮدن آب ﻣﺎزاد ﯾﺎ آب ﺳﯿﻼب از‬
‫ﻣﺨﺰن و هﺪاﯾﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﯾﺎ ﮐﺎﻧﺎل ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ اوﺟﯽ ﺑﺪون ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫‪١.٣.٦‬‬

‫(‬ ‫‪)n‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪= −K‬‬ ‫)‪(٣٧.٦‬‬
‫‪H٠‬‬ ‫‪H٠‬‬

‫‪٢٠٧‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫ ﺣﻮﺿﭽﻪ هﺎی آراﻣﺶ‬.٤.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫دﺑﯽ ﺑﺮ روی ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ اوﺟﯽ ﺑﺪون ﮐﻨﺘﺮل‬ ٢.٣.٦

√ ٣
Q = kw٠ ٢gLe H٠٢ (٣٨.٦)

ir
√ ٣
Q = kw ٢gLe He٢ (٣٩.٦)

ho.
Le = L − ٢(N Kp + Ka )He (٤٠.٦)

Le = √
Q
٣ =
kw ٢gH٠٢
.bib √
٣٠٠٠
٣
(٠٫ ٤٩) ٢(٣٢٫ ٢)(٥٫ ٠) ٢
= ٦٨٫ ٢ f t

L = Le + ٢(N Kp + Ka )H٠ = ٦٨٫ ٢ + ٢[٣(٠٫ ٠١) + ٠٫ ١٠](٥٫ ٠) = ٦٩٫ ٥ f t

ww
‫دﺑﯽ ﺑﺮ روی ﺗﺎج ﺳﺮرﯾﺰ اوﺟﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪﻩ ﺑﺎ درﯾﭽﻪ‬ ٣.٣.٦
√
Q = kG GBG ٢gH (٤١.٦)
://w

√ √
Q = kG GBG ٢gH = (٠٫ ٦٧٦)(٣٫ ٩٦)(٠٫ ٤٢) ٢(٣٢٫ ٢)(١٠) = ٢٨٥٣ cf s

‫ﺣﻮﺿﭽﻪ هﺎی آراﻣﺶ‬ ٤.٦

http

‫ﻣﮑﺎن ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ١.٤.٦

V١٢
Zu + P + He = y١ + (٤٢.٦)
٢g

Q
Zu + P + He = y١ + (٤٣.٦)
٢gy١٢ b٢B

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢٠٨

‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬ ‫ ﺣﻮﺿﭽﻪ هﺎی آراﻣﺶ‬.٤.٦

y١ (√ )
y٢ = ٢
١ + ٨Fr١ −١ (٤٤.٦)
٢

ir
V Q
Fr = √ = √ (٤٥.٦)
gy bB gy ٣

ho.
(√ )
yT
y١T = ٢
١ + ٨FrT −١ (٤٦.٦)
٢

√ ٣ √
.bib ٣
Q = kw٠ ٢gH٠٢ = (٠٫ ٤٩١) ٢(٣٢٫ ٢)(٢٠٫ ٠)(١٢٫ ٠) ٢ = ٣٢٧٦ cf s

(٣٢٧٦)٢
١٫ ٠ + ٣٠٫ ٠ + ١٢٫ ٠ = y١ +
٢٩٣٢٫ ٢)y١٢ (٢٠٫ ٠)٢
ww
Q ٣٢٧٦
Fr١ = √ = √ = ٤٫ ٩٦
bB gy١٣ (٢٠٫ ٠) ٣٢٫ ٢(٣٫ ٢٤)٣
://w

y ١ (√ ) ٣٫ ٢٤ (√ )
y٢ = ٢
١ + ٨Fr١ −١ = ١ + ٨(٤٫ ٩٦)٢ − ١ = ٢١٫ ١٣ f t
٢ ٢

( ) ٢٣
kn kn (b + my)y
√
٢ ١
Q= AR ٣ S٠١/٢ = (b + my)y S٠٢
n n b + ٢y ١ + m٢
http

( ) ٢٣
١٫ ٤٩ (٢٠٫ ٠ + ١٫ ٥yR )yR
√
١
٣٢٧٦ = (٢٠٫ ٠ + ١٫ ٥yR )yR S٠٢
٠٫ ٠٢٢ ٢٠٫ ٠ + ٢yR ١ + (١٫ ٥)٢

Q ٣٢٧٦
FrT = √ ٣ = √ = ٠٫ ٣٢٦
bB gyT (٢٠) ٣٢٫ ٢(١٩٫ ٨٧)٣

٢٠٩ http://www.gnubookshop.ir http://www.bibho.ir

 ‫‪ .٥.٦‬ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٦‬ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬

‫√(‬ ‫)‬
‫‪yT‬‬ ‫√( ‪١٩٫ ٨٧‬‬ ‫)‬
‫= ‪y١T‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪١ + ٨FrT‬‬ ‫= ‪−١‬‬ ‫‪١ + ٨(٠٫ ٣٢٦)٢ − ١ = ٣٫ ٥٨ f t‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪n٢ V ٢‬‬
‫= ‪Sf‬‬ ‫‪٤‬‬
‫‪kn٢ R ٣‬‬

‫‪ho.‬‬
‫‪(٠٫ ٠١٦)٢‬‬ ‫‪(٥٠٫ ٦)٢‬‬
‫= ‪Sf ١‬‬ ‫‪٤ = ٠٫ ٠٨٩٧‬‬
‫‪(١٫ ٤٩) {(٢٠)(٣٫ ٢٤)/[٢٠ + ٢(٣٫ ٢٤)]} ٣‬‬
‫‪٢‬‬

‫‪∆x‬‬ ‫=‬
‫‪(y١T + (V١T‬‬‫‪٢‬‬

‫‪S٠ − Sf m‬‬
‫‪.bib‬‬
‫))‪/٢g)) − (y١ + (V١٢ /٢g‬‬

‫)))‪(٣٫ ٥٨ + ((٤٥٫ ٨)٢ /٢(٣٢٫ ٢)) − (٣٫ ٢٤ + ((٥٠٫ ٦)٢ /٢(٣٢٫ ٢‬‬
‫=‬ ‫‪= ٨٧٫ ٦ f t‬‬
‫‪٠٫ ٠ − ٠٫ ٠٧٨١‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﺮش هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬ ‫‪٢.٤.٦‬‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺣﻮﺿﭽﻪ آراﻣﺶ‬ ‫‪٣.٤.٦‬‬
‫‪://w‬‬

‫‪Q٢‬‬
‫‪Eup = Z + Zu + P + He = y١ +‬‬ ‫)‪(٤٧.٦‬‬
‫‪٢gy١٢ b٢B‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬ ‫‪٥.٦‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ در ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬ ‫‪١.٥.٦‬‬
‫‪http‬‬

‫اﻓﺖ اﻧﺮژی در ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬ ‫‪١.١.٥.٦‬‬

‫‪hT = Cc ∆hv‬‬ ‫)‪(٤٨.٦‬‬

‫‪hT = Ce ∆hv‬‬ ‫)‪(٤٩.٦‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٢١٠‬‬

‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬ ‫ ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬.٥.٦

‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب در ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬ ٢.١.٥.٦

VD٢ V٢
ZD + yD + − (hT )DE = ZE + yE + E (٥٠.٦)
٢g ٢g

ir
( )
VE٢ V٢
(hT )DE = Cc − D (٥١.٦)
٢g ٢g

ho.
( )
VD٢ V٢
(hT )DE = Ce − E (٥٢.٦)
٢g ٢g

yD + (١ + Ce )
VD٢
٢g
.bib V٢
= (ZE − ZD ) + yE + (١ + Cc ) E
٢g
(٥٣.٦)

VD٢ V٢
yD + (١ − Ce ) = (ZE − ZD ) + yE + (١ − Ce ) E (٥٤.٦)
ww
٢g ٢g

VA٢ V٢
yA + (١ + Cc ) = (ZE − ZA ) + yE + (١ + Cc ) E (٥٥.٦)
٢g ٢g
://w

VA٢ V٢
yA + (١ − Ce ) = (ZE − ZA ) + yE + (١ − Ce ) E (٥٦.٦)
٢g ٢g

VC٢ V٢
yC + (١ + Cc ) = (ZD − ZC ) + yD + (١ + Cc ) D (٥٧.٦)
http

٢g ٢g

VD٢ V٢
yD + (١ + Cc ) + yC + (١ + Cc ) C = (ZE − ZD ) + yE
٢g ٢g
VE٢ V٢
+ (١ + Cc ) + (ZD − ZC ) + yD + (١ + Cc ) D
٢g ٢g

VC٢ V٢
yC + (١ + Cc ) = (ZE − ZC ) + yE + (١ + Cc ) E (٥٨.٦)
٢g ٢g

٢١١ http://www.gnubookshop.ir http://www.bibho.ir

 ‫ ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬.٥.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

( )٢ ( )٢
VD٢ ١ Q ١ ١٢٠ ٥٫ ٧٢
= = = ٢
٢g ٢g bD yD ٢(٣٢٫ ٢) ٦٫ ٢٥yD yD

ir
٥٫ ٧٢
yD + (١ + ٠٫ ٣٠) = −٠٫ ٣٠ + ٤٫ ٠ + (١ + ٠٫ ٣٠)(٠٫ ٥٦)

ho.
٢
yD

‫ﯾﺎ‬

٧٫ ٤٤
yD + ٢ = ٤٫ ٤٣
yD

VC٢
٢g
=
.bib
١
٢(٣٢٫ ٢)
(
١٢٠
٧٫ ٥yC
)٢
=
٣٫ ٩٨
yC٢
ww
٣٫ ٩٨
yC + (١ + ٠٫ ٣٠) ٢ = −٠٫ ٦٠ + ٤٫ ٠ + (١ + ٠٫ ٣٠)(٠٫ ٥٦)
yC

‫ﯾﺎ‬

٥٫ ١٧
yC + ٢ = ٤٫ ١٣
://w

yC

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﺮای ﭼﺮﯾﺎن زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬ ٣.١.٥.٦

∆T
θ = arctan (٥٩.٦)
٢LT
http

LT = ٢٫ ٣٥∆b + ١٫ ٦mC yC (٦٠.٦)

( )١
x ٢
mX = mC − mC ١ − (٦١.٦)
LT

‫و‬

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢١٢

‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬ ‫ ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬.٥.٦

[( )e ]
x x
bx = bF + (bC − bF ) ١− (٦٢.٦)
LT LT

ir
VF٢ V٢
yF + (١ − Ce ) = (ZC − ZF ) + yC + (١ − Ce ) C (٦٣.٦)
٢g ٢g

ho.
VX٢ V٢
yX + (١ − Ce ) = (ZC − ZX ) + yC + (١ − Ce ) C (٦٤.٦)
٢g ٢g

yC + (١ + Cc )
VC٢
٢g
.bib V٢
= (ZF − ZC ) + yF + (١ + Cc ) F
٢g
(٦٥.٦)

VX٢ V٢
ww
yX + (١ + Cc ) = (ZC − ZX ) + yC + (١ + Cc ) C (٦٦.٦)
٢g ٢g

AC = (bC + mC yC ) yC = [١٠٫ ٠ + ٢(٣٫ ٥)](٣٫ ٥) = ٥٩٫ ٥ f t٢

://w

Q ١٢٠
VC = = = ٢٫ ٠٢ f ps
AC ٥٩٫ ٥

VC٢ (٢٫ ٠٢)٢

http

= = ٠٫ ٠٦٣ f t.
٢g ٢(٣٢٫ ٢)

٣٫ ٥ + (١ − ٠٫ ٢)(٠٫ ٥٦٢) = (٥٠٫ ٠ − ZF ) + ٣٫ ٥ + (١ − ٠٫ ٢)(٠٫ ٠٦٣)

LT = ٢٫ ٣٥∆b + ١٫ ٦٥mC yC = ٢٫ ٣٥(١٠٫ ٠ − ٥٫ ٧) + ١٫ ٦٥(٢)(٣٫ ٥) = ٢١٫ ٦٥ f t

٢١٣ http://www.gnubookshop.ir http://www.bibho.ir

 ‫ ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬.٥.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬ ٢.٥.٦

‫ﺟﺒﻬﻪ ی ﻣﻮج اﯾﺴﺘﺎدﻩ در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬ ١.٢.٥.٦
√
c gD ١
sin β = = = (٦٧.٦)
V V Fr

ir
y١ V١ sin β١ = y٢ V٢ sin (β١ − θ)

ho.
(٦٨.٦)

y٢ V٢٢ [sin (β١ − θ)]

٢ ٢
y١٢ y١ V١٢ (sin β١ ) y٢
+ = ٢ + (٦٩.٦)
٢ g ٢ g

.bib
V١ cos β١ = V٢ cos (β١ − θ) (٧٠.٦)

y٢ tan β١
ww
= (٧١.٦)
y١ tan (β١ − θ)

[ ( )] ١٢
١ y٢ y٢
sin β١ = +١ (٧٢.٦)
Fr١ ٢y١ y١
://w

‫ﯾﺎ‬

[√ ]
y٢ ١
١ + ٨Fr١ (sin β١ ) − ١
٢ ٢
= (٧٣.٦)
y١ ٢
http

[ ( )] ١٢
١ tan β١ tan β١
sin β١ = +١ (٧٤.٦)
Fr١ ٢ tan (β١ − θ) tan (β١ − θ)

( ) ٣٢
Fr٢ sin β١ y١
= (٧٥.٦)
Fr١ sin (β١ − θ) y٢

V١ ٩٫ ١٢
Fr١ = √ =√ = ٥٫ ٥
gy١ (٩٫ ٨١)(٠٫ ٢٨)

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢١٤

‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬ ‫ ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬.٥.٦

tan β١ tan ٣٥◦

y٢ = y١ = ٠٫ ٢٨ = ١٫ ١١ m
tan (β١ − θ) tan (٣٥◦ − ٢٥◦ )

ir
( ) ٣٢ ( ) ٣٢
sin β١ y١ sin ٣٥◦ ٠٫ ٢٨
Fr٢ = Fr١ = ٥٫ ٥ = ٢٫ ٣٠

ho.
sin (β١ − θ) y٢ sin (٣٥◦ − ٢٥◦ ) ١٫ ١١

√ √
V٢ = Fr٢ gy٢ = ٢٫ ٣٠ (٩٫ ٨١)(١٫ ١١) = ٧٫ ٥٩ m/s

θ = arctan
.bib
‫ﺗﻨﮓ ﺷﺪﮔﯽ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬

b١ − b٢
٢L
٢.٢.٥.٦

(٧٦.٦)
ww
[ ( )] ٢١
١ tan β٢ tan β٢
sin β٢ = +١ (٧٧.٦)
Fr٢ ٢ tan (β٢ − θ) tan (β٢ − θ)

y٣ tan β٢
= (٧٨.٦)
y٢ tan (β٢ − θ)
://w

( ) ٣٢
Fr٣ sin β٢ y٢
= (٧٩.٦)
Fr٢ sin (β٢ − θ) y٣
http

b١ b٣
L = L١ + L٢ = + (٨٠.٦)
٢ tan β١ ٢ tan (β٢ − θ)

V١ ١١٫ ٤٣
Fr١ = √ =√ = ٣٫ ٤٠
gy١ (٣٢٫ ٢)(٠٫ ٣٥)

b١ − b٣ ١٠٫ ٠ − ٥٫ ٠
θ = arctan = arctan = ١٧٫ ٣٥◦
٢L ٢(٨٫ ٠)

٢١٥ http://www.gnubookshop.ir http://www.bibho.ir

 ‫ ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬.٥.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

tan β١ tan ٣٤٫ ١٤◦

y٢ = y١ = ٠٫ ٣٥ = ٠٫ ٧٩ f t
tan (β١ − θ) tan (٣٤٫ ١٤◦ − ١٧٫ ٣٥◦ )

ir
( ) ٣٢ ( ) ٣٢
sin β١ y١ sin ٣٤٫ ١٤◦ ٠٫ ٣٥
Fr٢ = Fr١ = ٣٫ ٤٠ = ١٫ ٩٦

ho.
sin (β١ − θ) y٢ sin (٣٤٫ ١٤◦ − ١٧٫ ٣٥◦ ) ٠٫ ٧٩

b١ b٣ ١٠٫ ٠ ٥٫ ٠
L= + = + = ١٠٫ ٥ f t
٢ tan β١ ٢ tan (β٢ − θ) ٢ tan (٣٤٫ ١٤◦ ) ٢ tan (٥٥٫ ٨٧◦ − ١٧٫ ٣٥◦ )

.bib x∗ =
‫ﺑﺎز ﺷﺪﮔﯽ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‬

x
b١ Fr١
٣.٢.٥.٦

(٨١.٦)
ww
b
b∗ = (٨٢.٦)
b١

b٢
r= (٨٣.٦)
b١
://w

[ ٢٢ ] ٢٣
x∗P RC = (r − ١) (٨٤.٦)
١٥
http

١١ ١٩
b∗P RC = r+ (٨٥.٦)
٣٠ ٣٠

١ ∗ ٣٢
b∗ = (x ) + ١ (٨٦.٦)
٤

١٣ ٩
x∗P T = r− (٨٧.٦)
٤ ٤

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢١٦

‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬ ‫ ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬.٥.٦

b∗ = r − ٢s (x∗P T − x∗ )
t
(٨٨.٦)

(x∗P T − x∗P RC ) ٣ ∗

ir
١
t= (x )٢ (٨٩.٦)
r − b∗P RC ٨ P RC

ho.
r − b∗P RC
s= (٩٠.٦)
٢ (x∗P T − x∗P RC )
t

V١ ١١٫ ٣٦
Fr١ = √ =√ = ١٫ ٩٠٩

x∗P RC =
gy١

[ ٢٢
١٥
(٣٢٫ ٢)(١٫ ١٠)

(r − ١)
] ٢٣
=
.bib
[ ٢٢
١٥
(٢٫ ٥ − ١)
] ٢٣
= ١٫ ٦٩٢
ww
١٣ ٩ ١٣ ٩
x∗P T = r − = (٢٫ ٥) − = ٥٫ ٨٧٥
٤ ٤ ٤ ٤

١١ ١٩ ١١ ١٩
b∗P RC = r+ = (٢٫ ٥) + = ١٫ ٥٥
٣٠ ٣٠ ٣٠ ٣٠
://w

١ ∗ ٣٢ ١
b∗ =
٣
(x ) + ١ = (٠٫ ٥٢٤) ٢ + ١ = ١٫ ٠٩٥
٤ ٤

(x∗P T − x∗P RC ) ٣ ∗ ١ ٢٫ ٥ − ١٫ ٥٥
t= ∗ (xP RC ) ٢ = = ٠٫ ٠٢٢
r − bP RC ٨ ٢(٥٫ ٨٧٥ − ١٫ ٦٩٢)٢٫١٤٨
http

b∗ = r − ٢s (x∗P T − x∗ ) = ٢٫ ٥ − ٢(٠٫ ٠٢٢)(٥٫ ٨٧٥ − ٣٫ ٩٢٨)٢٫١٨٤ = ٢٫ ٣١٦

t

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﯾﮏ‬ ١.٦

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

٢١٧ http://www.gnubookshop.ir http://www.bibho.ir

 ‫ ﺗﺒﺪﯾﻞ هﺎ‬.٥.٦ ‫ ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬.٦ ‫ﻓﺼﻞ‬

ir
ho.
.bib
ww
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢١٨

 ٧ ‫ﻓﺼﻞ‬

ir
ho.
‫هﯿﺪورﻟﯿﮏ ﭘﻞ‬

‫ﻣﺪل ﺳﺎزی ﻣﻘﺎﻃﻊ ﭘﻞ‬ ١.٧

.bib ‫ﻣﺤﻞ هﺎی ﻣﻘﺎﻃﻊ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺤﻞ ﭘﻞ‬-‫ﮔﻮﻧﻪ هﺎ ﮐﻢ‬
١.١.٧
٢.١.٧
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺤﻞ ﺳﺪ‬-‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﮐﻢ‬ ٣.١.٧
‫اﻧﺴﺪاد ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﭘﻞ‬ ١.٣.١.٧
ww
V٣٢ V٢
zb٣ + y٣ + α٣ − ∆HBR٢ = zb٢ + y٢ + α٢ ٢ (١.٧)
٢g ٢g

V٢٢
zbBR + EbBR − ∆HBR٢ = zb٢ + y٢ + α (٢.٧)
٢g
://w

zbBR + EbBR > zbBR + Ecrit (٣.٧)

http

V٣٢
zb٣ + y٣ + α٣ − ∆H٣BR > zbBR + Ecrit (٤.٧)
٢g

‫ﯾﺎ‬

V٢٢
zb٢ + y٢ + α٢ + ∆HBR٢ > zbBR + Ecrit (٥.٧)
٢g

V٢٢
zb٢ + y٢ + α٢ > zbBR + Ecrit (٦.٧)
٢g

٢١٩
 ‫ ﻣﺪل ﺳﺎزی ﻣﻘﺎﻃﻊ ﭘﻞ‬.١.٧ ‫ هﯿﺪورﻟﯿﮏ ﭘﻞ‬.٧ ‫ﻓﺼﻞ‬

MBR > Mcrit (٧.٧)

ir
Ff Fp Wx
MBR − − + > Mcrit (٨.٧)
γ γ γ

ho.
Ff Fp Wx
M٢ + + − > Mcrit (٩.٧)
γ γ γ

.bib
M٢ > Mcrit (١٠.٧)

‫روش اﻧﺮژی ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻢ‬ ٢.٣.١.٧

ww
VU٢ ١ V٢ ١
zbU + yU + αU − (∆X) Sf U = zbD + yD αD D + (∆X) Sf D + he (١١.٧)
٢g ٢ ٢g ٢

( )٢
Q
Sf = ∑ (١٢.٧)
Ki
://w

٥
kn ٢ kn Ai٣
Ki = Ai Ri٣ = ٢ (١٣.٧)
ni ni P ٣
i
http

١
Qi = Ki Sf٢ (١٤.٧)

∑ ∑ ٢
Vi٣ Ai ( Vi ) ∑ Ki٣
α= ٣∑ = ∑ ٣ (١٥.٧)
V Ai ( Ki ) A٢i

 
 VU٢ VD٢ 

he = ke αU − αD
٢g 
(١٦.٧)
٢g

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢٢٠

‫ هﯿﺪورﻟﯿﮏ ﭘﻞ‬.٧ ‫ﻓﺼﻞ‬ ‫ ﻣﺪل ﺳﺎزی ﻣﻘﺎﻃﻊ ﭘﻞ‬.١.٧

VU٢ ١
zbU + yU + αU − (∆X) Sf U
٢g ٢
١٫ ٩٠٢ ١

ir
= ٦٤٫ ٧٧ + ٢٫ ٥١ + ١٫ ٠٧ − (٣٣٠)(٠٫ ٠٠٠٧٩١) = ٦٧٫ ٣٥ m
٢(٩٫ ٨١) ٢

ho.
VD٢ ١
zbD + yD + αD + (∆X) Sf D + he
٢g ٢
٠٫ ٨٣٢ ١
= ٦٤٫ ٦٠ + ٢٫ ٥١ + ٢٫ ٩٧ + (٣٣٠)(٠٫ ٠٠٠٥١٢)
٢(٩٫ ٨١) ٢
 
 ١٫ ٩٠٢ ٠٫ ٨٣٢ 
+(٠٫ ٥) ١٫ ٠٧

√
q٢
√
.bib
(٥٫ ٣٢)٢
٢(٩٫ ٨١)
− ٢٫ ٩٧
٢(٩٫ ٨١) 
= ٦٧٫ ٣٥ m

٣ ٣
yc = = = ١٫ ٤٢ m
g ٩٫ ٨١
ww
٢٥٠٫ ٠٢ ١
Ecrit = ١٫ ٤٢ + ١٫ ٠٠ ٢ = ٢٫ ١٤ m
(٦٦٫ ٧٤) ٢(٩٫ ٨١)
://w

V٢٢ ١٫ ٩٠٢
zb٢ + y٢ + α٢ = ٦٤٫ ٧٧ + ٢٫ ٥١ + ١٫ ٠٧ = ٦٧٫ ٤٨ m
٢g ٢(٩٫ ٨١)

‫روش ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻢ‬ ٣.٣.١.٧

Q٢ Q٢ FbBD Ff Wx
http

ABD YBD + βBD = A ٢ Y٢ + β٢ − + − (١٧.٧)

gABD gA٢ γ γ γ

FbBD
= (Ap Yp )BD = (Aplob Yplob + Apmc Ypmc + Aprob Yprob )BD (١٨.٧)
γ

Ff ∆X
= (ABD Sf BD + A٢ Sf ٢ ) (١٩.٧)
γ ٢

٢٢١ http://www.gnubookshop.ir http://www.bibho.ir

 ‫ ﻣﺪل ﺳﺎزی ﻣﻘﺎﻃﻊ ﭘﻞ‬.١.٧ ‫ هﯿﺪورﻟﯿﮏ ﭘﻞ‬.٧ ‫ﻓﺼﻞ‬

Wx (∆X) S٠
= (ABD + A٢ ) (٢٠.٧)
γ ٢

ir
٢ ∆X(Sf BD −S٠ )ABD
ABD YBD + βBD gAQBD + ApBD YpBD − ٢

ho.
Q ٢ ∆X(Sf ٢ −S٠ )A٢
= A٢ Y٢ + β٢ gA٢
+ ٢ (٢١.٧)

‫ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‬BD ‫ و‬BU ‫هﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ی ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻄﻊ هﺎی‬

.bib
ABU YBU + βBU gAQBU −
= ABD YBD + βBD gAQBD +
٢

٢
∆X(Sf BU −S٠ )ABU
٢
∆X(Sf BD −S٠ )ABD
٢ (٢٢.٧)

٢ ∆X(Sf ٣ −S٠ )A٣ CD Apier Q

٢
Q
A٣ Y٣ + β٣ gA − ٢ − ٢ gA٢٣
ww
٣
٢ ∆X(Sf BU −S٠ )ABU
= ABU YBU + βBU gAQBU + (Ap Yp )BU + ٢ (٢٣.٧)

٢ ٢ ٢
Vlob Alob + Vmc Amc + Vrob Arob
β= ٢
(٢٤.٧)
V A
://w

Ylob Alob + Ymc Amc + Yrob Arob

Y = (٢٥.٧)
Alob + Amc + Arob
http

Q٢
M =β +YA
gA

Ylob Alob + Ymc Amc + Yrob Arob

Y =
Alob + Amc + Arob
(٠٫ ٥١/٢)(٣٫ ٠٦) + (٢٫ ٥١/٢)(١٢٥٫ ٥١) + (٠٫ ٥١/٢)(٣٫ ٠٦)
= = ١٫ ٢١ m
٣٫ ٠٦ + ١٢٥٫ ٥١ + ٣٫ ٠٦

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢٢٢

‫ﻓﺼﻞ ‪ .٧‬هﯿﺪورﻟﯿﮏ ﭘﻞ‬ ‫‪ .٢.٧‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﭘﻞ هﺎ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺮ‪-‬ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﺤﻞ ﺳﺪ‬ ‫‪٤.١.٧‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﭘﻞ هﺎ‬ ‫‪٢.٧‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﻣﺤﻞ اﻧﻘﺒﺎض‬ ‫‪١.٢.٧‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻣﺤﻠﯽ در ﭘﺎﯾﻪ هﺎ‬ ‫‪٢.٢.٧‬‬

‫‪ir‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻣﺤﻠﯽ در ﭘﯽ‬ ‫‪٣.٢.٧‬‬

‫‪ho.‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٢٢٣‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪http://www.bibho.ir‬‬

 ‫ ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﭘﻞ هﺎ‬.٢.٧ ‫ هﯿﺪورﻟﯿﮏ ﭘﻞ‬.٧ ‫ﻓﺼﻞ‬

ir
ho.
.bib
ww
://w
http

http://www.bibho.ir http://www.gnubookshop.ir ٢٢٤

 ‫ﻓﺼﻞ ‪٨‬‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ای ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در ﮐﺎﻧﺎل‬
‫هﺎی ﺑﺎز‬
‫‪.bib‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫روﺷﻬﺎی ﺣﻞ ﻋﺪدی‬
‫‪١.٨‬‬
‫‪٢.٨‬‬
‫ﺷﻤﺎی اﺧﺘﻼف ﻣﺤﺪود ﺻﺮﯾﺢ‬ ‫‪١.٢.٨‬‬
‫‪ww‬‬
‫ﺷﻤﺎی اﺧﺘﻼف ﻣﺤﺪود ﻏﯿﺮ ﺻﺮﯾﺢ‬ ‫‪٢.٢.٨‬‬
‫ﻣﻮارد وﯾﮋﻩ‬ ‫‪٣.٢.٨‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ‬ ‫‪٤.٢.٨‬‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎی ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫‪٣.٨‬‬
‫‪://w‬‬

‫ﻣﺪل ﻣﻮج‪-‬دﻓﯿﻮژن ﺑﺮای ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫‪١.٣.٨‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻻت اﺧﺘﻼف ﻣﺤﺪود‬ ‫‪٢.٣.٨‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت اﺧﺘﻼف ﻣﺤﺪود‬ ‫‪٣.٣.٨‬‬
‫روﺷﻬﺎی ﺳﺎدﻩ روﻧﺪﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎﻧﺎل‬ ‫‪٤.٨‬‬
‫‪http‬‬

‫روش ﻣﻮﺳﮑﯿﻨﮕﻮم‬ ‫‪١.٤.٨‬‬

‫روش ﻣﻮﺳﮑﯿﻨﮕﻮم‪-‬ﭼﻮﻧﮓ‬ ‫‪٢.٤.٨‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫‪٢٢٥‬‬
 ‫‪ .٤.٨‬روﺷﻬﺎی ﺳﺎدﻩ روﻧﺪﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎﻧﺎل‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٨‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ای ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٢٢٦‬‬

 ‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

ir
ho.
Maidment R. M. Chow، V. T. and L. W. Mays. Applied Hydrology. Mc، .١٩٨٨

V. T. Chow. Open-Channel Hydraulics. McGraw-Hill Co.، New York، NY، .١٩٥٩

T. Strelkoff. One-dimensional equations of open-channel flow. Journal of Hydraulics Division، ASCE،
٩٥(HY٣):،٨٧٦�٨٦١ .١٩٦٩
.bib
B. C. Yen. Open-channel flow equations revisited. Journal of Engineering Mechanics Division،
ASCE، ٩٩(EM٥):،١٠٠٩�٩٧٩ .١٩٧٣

B. C. H. G Jr. Yen، B. C. Yen. Dynamic equations for steady spatially varied flow. Journal of
Hydraulics Division، ASCE، ٩٦(HY٣):،٨١٤�٨٠١ .١٩٧٠
ww
://w
http

٢٢٧
 ‫‪ .٤.٨‬روﺷﻬﺎی ﺳﺎدﻩ روﻧﺪﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎﻧﺎل‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ .٨‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ای ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در ﮐﺎﻧﺎل هﺎی ﺑﺎز‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪http://www.bibho.ir‬‬ ‫‪http://www.gnubookshop.ir‬‬ ‫‪٢٢٨‬‬

 ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬

‫‪ir‬‬
‫‪ho.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن‪٢٢٥ ،‬‬
‫ﺳﺎزﻩ هﺎی هﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪١٨١ ،‬‬
‫ﺳﺮرﯾﺰ ﻟﺒﻪ ﺗﯿﺰ‪١٨١ ،‬‬

‫ﮐﺎﻟﻮرت‪١٩٣ ،‬‬

‫‪.bib‬‬
‫‪ww‬‬
‫‪://w‬‬
‫‪http‬‬

‫‪٢٢٩‬‬