‫فرق (امتحان‪ ،‬ارزیابی و ارزشیابی) چیست ؟‬

‫مفهوم امتحان داراى نقش و اهمیتى باال میباشد و مفهوم امتحان با ارزشیابى یکى است؛ زیرا هر دو به اندازه‌گیرى آموخته‌هاى‬
‫شاگردان مربوط هستند اما فرق امتحان با ارزیابی و ارزشیابی در چیست ؟‬
‫فرق امتحان ‪ ،‬ارزیابی و ارزشیابی چیست ؟‬

‫امتحان ‪ ،‬ارزیابی و ارزشیابی‪  ‬هر سه واژگانی آشنا و پرکاربرد هستند‪ .‬احتماال همگی شما بر این باورید که هر سه یک معنی را‬
‫‪ .‬میدهند‪ .‬اما اینطور نیست و امتحان ‪ ،‬ارزیابی و ارزشیابی دارای تفاوت هایی میباشد که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد‬

‫امتحان چیست؟‬

‫در روش‌هاى سنتى آموزش و پرورش‪ ،‬امتحان‪  ‬به عملى گفته مى‌شود که در پایان هر یک از سه ماهه یا نیم‌سال تحصیلى براى‬
‫اندازه‌گیرى میزان آموخته‌هاى شاگردان و تعیین قبول‌شدگان و مردودان به منظور ارتقاى شاگردان از کالسى به کالس دیگر یا از‬
‫واحدى به واحد دیگر انجام مى‌گرفت‪ .‬در روش‌هاى جدید آموزشی‪ ،‬مفهوم امتحان داراى نقش و اهمیتى بمراتب باالتر از مفاهیم‬
‫‪.‬فوق است و براى هدف‌هاى مهم‌تر و گسترد‌ە‌ترى بکار مى‌رود‬

‫زیرا هر دو به اندازه‌گیرى آموخته‌هاى شاگردان مربوط هستند؛ بنابراین‪،‬‬
‫اطالعات از طریق اندازه‌گیرى به دست مى‌آید و اندازه‌گیرى هر چیزى‬
‫از خط‌کش و براى اندازه‌گیرى وزن از ترازو استفاده مى‌شود‪ .‬بنابراین‪،‬‬
‫است و )‪ (measurement‬ممکن است پرسیده شود که اندازه‌گیرى‬
‫‪.‬با چه وسایلى سنجیده مى‌شود‬
‫فرق ارزیابی و ارزشیابی‬
‫در اصطالح جدید‪ ،‬مفهوم امتحان با ارزشیابى‪  ‬یکى است؛‬
‫امتحان نیز همچون ارزشیابى احتیاج به اطالعات دارد‪.‬‬
‫احتیاج به یک وسیله دارد؛ مثال ً براى اندازه‌گیرى طول‬
‫در فرایند آموزش بویژه در پیشرفت تحصیلى شاگردان چگونه‬

‫ارزیابی چیست ؟‬

‫معنی کلمه “ارزیابی کردن”‪  ‬این است که در مورد چیزی یا شخصی قضاوت کنیم تا در مورد توانایی ها یا مهارت ها یا‬
‫گرفته شده است که معنی آن “خیلی قوی ‪ ،‬ارزشمند بودن ”‪ “valere‬خصوصیات آنها بیاموزیم‪ .‬کلمه ارزیابی از کلمه التین‬
‫‪ ”.‬است‬

‫خروجی فرآیند ارزیابی نتیجه است‪ .‬در امتحان ‪ ،‬توانایی فرد در به کارگیری دانش خود ارزیابی می شود و براساس خروجی‪.‬‬
‫‪.‬نتیجه گیری می شود‬

‫فرایند ارزیابی‪  ‬برای مقایسه مهارتها و کیفیتهای دو یا چند نفر انجام می شود‪ .‬شخصی که مورد ارزیابی قرار می گیرد باید‬
‫معیارهای تعیین شده توسط ارزیاب را رعایت کند‪ .‬بر خالف ارزشیابی ‪ ،‬نتیجه بازخورد سازنده ایجاد نمی کند ‪ ،‬اما منظور قبول‬
‫‪.‬شدن قضاوت است‬

‫این اصطالح می تواند برای سنجش اثربخشی یک سیستم آموزشی ‪ ،‬یک دوره ‪ ،‬برنامه درسی ‪ ،‬معلم و غیره مورد استفاده قرار‬
‫گیرد‪ .‬ارزیابی یک فرایند کامل برای دستیابی به عملکرد شخص یا چیزی است که می تواند تفاوت بین نتایج واقعی و مورد نظر‬
‫‪.‬را تعیین کند‬

‫اندازه‌گیرى چیست؟‬

‫وسیله آزمونى به کمیت تبدیل کند و آنها را بصورت اعداد نشان‬

‫ٔ‬ ‫اگر معلمى توانایى یا یکى دیگر از ویژگى‌هاى شاگردان را به‬
‫دهد‪ ،‬گفته مى‌شود که عمل اندازه‌گیرى انجام داده است؛ به عبارت دیگر‪ ،‬اندازه‌گیرى در آموزش و پرورش‪ ‬عبارت است از به‬
‫دست آوردن اندازه‌ها و اطالعات مربوط به یک رفتار یا ویژگى خاص بصورت کمیت‪ .‬در واقع‪ ،‬اندازه‌گیرى نشان مى‌دهد که چه‬
‫‪.‬مقدار از یک صفت در یک شیء یا شخص مورد نظر وجود دارد‬

‫فرق بین امتحان و ارزیابی چیست ؟‬

‫آزمون چیست و چه فرقى با اندازه‌گیرى دارد؟‬

‫آزمون یکى از وسایل اندازه‌گیرى فعالیت‌هاى آموزشى و پیشرفت تحصیلى شاگردان است‪ .‬اگر چه آزمون یکى از وسایل اندازه‌گیرى‬
‫آموخته‌هاى شاگردان در جریان فعالیت‌هاى آموزشى است‪ ،‬نمى‌توان مفهوم آن را کامال ً با مفهوم اندازه‌گیرى یکى دانست؛ زیرا‬
‫آزمون ویژگى یا صفتى را مستقیما ً اندازه‌گیرى نمى‌کند‪ ،‬بلکه فقط نمونه‌اى از تغییرات بالفعل را اندازه مى‌گیرد؛ بنابراین‪ ،‬مفهوم‬
‫آزمون از مفهوم اندازه‌گیرى محدودتر است و معموال ً به سؤاالتى اطالق مى‌شود که در اختیار شاگردان قرار مى‌گیرد تا بدان پاسخ‬
‫‪.‬گویند‬

‫ارزشیابى چیست ؟‬
‫اگر معلمى پس از اندازه‌گیرى و به دست آوردن اطالعات‪ ،‬کیفیت نتایج یا اطالعات به دست آمده را مورد توجه قرار دهد و به‬
‫تحلیل آن بپردازد‪ ،‬گفته مى‌شود که او عمل‪ ‬ارزشیابى‪ ‬انجام داده است؛ مثال ً هر گاه به توانایى کسى نمره بدهیم و این نمره را‬
‫یادداشت کنیم‪ ،‬توانایى وى را اندازه‌گیرى کرده‌ایم‪ ،‬ولى هرگاه این نمرات را تفسیر کنیم‪ ،‬یعنى آنها را با معیارهاى ویژه یا ضوابط‬
‫‪.‬معینى مقایسه کنیم‪ ،‬دیگر تنها عمل اندازه‌گیرى انجام نداده‌ایم‪ ،‬بلکه توانایى پیشرفت شاگردان را ارزشیابى کرده‌ایم‬

‫تفاوتهای ارزشیابی و ارزیابی‬

‫منظور از ارزشیابی ‪ ،‬مرور داده های مربوط به چیزی یا شخصی از منابع )‪ (Evaluation‬ارزیابی)‪ (Assessment‬ارزشیابی‬
‫مختلف به منظور بهبود عملکرد فعلی است‪.‬معنای ارزیابی ‪ ،‬قضاوت در مورد عملکرد چیزی یا شخصی با اندازه گیری عملکرد بر‬
‫اساس استانداردهای موجود است‪.‬ارزشیابی یک فرایند مداوم است‪.‬ارزیابی باعث بسته شدن روند موجود می شود‪.‬هدف از‬
‫ارزشیابی ‪ ،‬افزایش کیفیت عملکرد است‪.‬هدف از ارزیابی ‪ ،‬قضاوت عملکرد است‪.‬ارزشیابی یک فرآیند جداگانه است و براساس‬
‫استانداردهای از قبل تعیین شده انجام نمی شود‪.‬ارزیابی براساس استانداردهای تعیین شده اعمال می شود‪.‬ارزشیابی ‪ ،‬فرآیند‬
‫محور است ‪.‬ارزیابی ‪ ،‬فرآیند محصول محور است‪.‬نتیجه ارزشیابی بازخورد سازنده است‪.‬نتیجه ارزیابی نشان دادن کاستی ها‬
‫است‪.‬ارزشیابی درجه بندی شده است‪.‬ارزیابی درجه بندی نشده است‪.‬ارزشیابی بازتابی از یک رابطه دو طرف دارد‪.‬ارزیابی‬
‫دیدگاهی یک طرفه است‪.‬معیارهای ارزشیابی با درک متقابل هر دو طرف درگیر در روند تصمیم گیری ایجاد می گردد‪.‬معیارهای‬
‫ارزیابی فقط توسط ارزیاب تصمیم گیری می شود‪.‬به عنوان مثال ‪ ،‬معلم ارزشیبای عملکرد دانش آموزان را انجام می دهد و‬
‫بازخورد سازنده ای را ارائه می دهد‪.‬به عنوان مثال ‪ ،‬ارزیابی مهارتهای یک نامزد قبل از استخدام وی برای کار انجام می شود‬

‫ارزشیابی و ارزیابی هر دو برای بررسی عملکرد یک فرد مورد استفاده قرار می گیرند‪ .‬اما این دو اصطالح در یک شرایط کامال ً‬
‫‪.‬متفاوت استفاده می شوند‬

‫ارزشیابی برای ارائه بازخورد سازنده و انگیزه ارزشیابی برای بهبود انجام می شود ‪ ،‬در حالی که ‪ ،‬ارزیابی برای داوری توانایی‬
‫‪.‬فرد یا سیستم برای قضاوت انجام می شود‬

‫فرق امتحان با ارزیابی‬

‫هر نوع آزمایش و امتحانی را بدان جهت به کار می بردند که تعیین کنند به چه کسانی می توان حق ارتقا به مرتبه باالتر را‬
‫داد‪ .‬در این جا امتحان یا هر نوع ارزشیابی دیگر‪ ،‬به منظور اتخاذ تصمیم های مهم و غالباغیر قابل تغییر در مورد وضع آینده‬
‫هر یک از دانش آموزان در دستگاه آموزش و پرورش به کار برده می شد‪ .‬نتیجه حاصل از اجرای این نظام‪ ،‬اثر نامطلوب آن بر‬
‫‪.‬امر آموزش و بر رفاه دانش آموزان بود‬

‫وقتی ارزیابی ای که برای کمک به فرآیند یاد دادن و یاد گرفتن انجام می شود در طول آموزش صورت بگیرد به آن ارزیابی‬
‫سازنده می گویند و وقتی برای دادن گزارش نهایی ای است که در زمان خاص هر دانش آموزی به چه سطحی از یادگیری رسیده‬
‫‪.‬است به آن ارزیابی جامع می گویند‪ .‬در کاری که ما خواهیم کرد‪ ،‬هر دوی این ارزیابی ها جایی دارد‬