PENYAKIT TANGAN,

KAKI & MULUT (HFMD)

Hand, Foot & Mouth Disease
PEJABAT KESIHATAN DAERAH LEMBAH PANTAI
 OUTLINE & OBJEKTIF

• SITUASI SEMASA WABAK HFMD

• PENGENALAN KEPADA HFMD
• LANGKAH-LANGKAH
PENGURUSAN KES HFMD
• CARA PELAPORAN KES KE PKD
LEMBAH PANTAI
SITUASI SEMASA
HFMD
BILANGAN KES HFMD MENGIKUT UMUR
 PENGENALAN
KEPADA HFMD
 APAKAH HFMD?
• Sejenis penyakit jangkitan virus:
– Enterovirus (Family Picornaviridae) - EV70, EV71 etc
– Coxsackie virus - A16, A5, A9,A10, B2, B5

• HFMD boleh menjangkiti semua peringkat umur,

termasuk orang dewasa.
– Bayi dan kanak-kanak berumur <5 tahun lebih mudah
dijangkiti dan lebih tinggi risiko mendapat komplikasi.

• Boleh mendapat beberapa kali jangkitan sepanjang hidup.

• Jangkitan mudah berlaku berlaku disebabkan:

– Tidak mengamalkan kebersihan diri yang baik
– Berada di tempat atau persekitaran yang sesak
8
 CARA JANGKITAN
• Merebak dari pesakit kepada orang/ kanak-kanak sihat
(person to person)

• Melalui sentuhan (direct contact) dengan cecair

pesakit HFMD:
• Air liur (oral route)
• Lelehan hidung
• Lepuh (blisters) pada kulit pesakit HFMD
• Najis pesakit HFMD (faecal-oral route)

• Mudah berjangkit kepada kanak-kanak (highly

contagious) 9
 INCUBATION PERIOD
• Simptom seperti demam, kurang/ hilang selera makan, selesema,
batuk, sakit kepala dan sakit tekak boleh muncul selepas 3-5 hari
pendedahan (tempoh pengeraman)
• Ruam/ lepuh pada tangan, kaki dan mulut biasanya timbul selepas
1-2 hari gejala di atas.

• Penyakit HFMD boleh berjangkit APABILA gejala

ruam dan ulser muncul, iaitu apabila terdapat cecair
pada ruam/ lepuh yang timbul.
• Kebanyakan kanak–kanak akan pulih sepenuhnya dalam masa 5-
10 hari.

10
 TEMPOH MASA ISOLASI

Pesakit HFMD perlu berada di

rumah / diisolasi sehingga
SEMUA ruam/ lepuh kering.
Biasanya antara 5-10 hari selepas gejala timbul.
ADAKAH IBUBAPA/ PENJAGA PESAKIT DISAHKAN
HFMD BOLEH MENDAPAT KEMUDAHAN CUTI ANAK
YANG DIKUARANTIN?
• BOLEH*
Ibubapa/ penjaga kepada kanak-kanak yang disahkan
HFMD oleh doktor layak mendapat cuti kuarantin
menjaga anak selama 5 hari.

Namun, ia hanya diguna pakai untuk pekerja di sektor

kerajaan sahaja.

Kelayakan di sektor swasta bergantung kepada polisi syarikat.

GEJALA-GEJALA
HFMD
14
 KOMPLIKASI HFMD

JANTUNG

HFMD SARAF

OTAK
 TANDA-TANDA AMARAN
(WARNING SIGN)
• Sakit kepala, pening, tegang
leher,
• Letih, lesu, mengantuk dan PERLU
keliru DIBAWA KE
• Sawan (fit) & pergerakan PUSAT
abnormal RAWATAN
• Pernafasan cepat atau (KECEMASAN
menjadi pucat HOSPITAL)
DENGAN
• Gejala dehidrasi (tidak
SEGERA
boleh makan/minum,
kurang air kencing/air
kencing pekat, tiada air
mata semasa menangis)////
 RAWATAN?

• Sehingga kini, tidak ada ubat atau vaksin

khas untuk mencegah dan merawat HFMD.

• Rawatan bagi penyakit ini adalah simptomatik,

iaitu berdasarkan tanda dan gejala yang
dihidapi oleh pesakit.

17
KAWALAN DAN
PENCEGAHAN
 UNTUK PENGUSAHA / GURU-GURU
1) Membuat saringan “gatekeeping” di pintu
masuk bagi memastikan kanak-kanak
tiada tanda-tanda jangkitan HFMD.
• Kanak-kanak bergejala dinasihatkan untuk tidak hadir
ke sekolah

2) Sentiasa memastikan kebersihan premis terutama

peralatan yang digunakan oleh kanak-kanak:
• Membersihkan dan menyahkuman meja, kerusi serta
alatan mainan kanak-kanak tersebut.
• Dilakukan sekurang-kurangnya dua kali sehari, sebelum
dan selepas sesi harian
• Membersihkan dan memastikan kebersihan tandas
19
 UNTUK PENGUSAHA / GURU-GURU
3) Sentiasa mengamalkan kebersihan diri
• Mencuci tangan selepas menguruskan seorang kanak-kanak
sebelum mengendalikan kanak-kanak lain

4) Sediakan bilik sakit/ruang isolasi:

• Untuk menempatkan kanak-kanak sehingga dibawa pulang oleh
ibu bapa
• Pastikan hanya seorang sahaja guru/pengasuh yang
mengendalikan mereka yang sakit
• Pastikan guru / pengasuh mencuci tangan sebelum
masuk/keluar daripada bilik sakit

5) Melaporkan kluster HFMD kepada pejabat kesihatan

daerah berhampiran untuk tindakan kawalan dan
pencegahan 20
http://www.myhealth.gov.my/penyakit-tangan-kaki-dan-mulut-hfmd/
21
 22
http://www.myhealth.gov.my/penyakit-tangan-kaki-dan-mulut-hfmd/
 GATEKEEPING
DITANYA DIPERIKSA (JIKA BOLEH)
DEMAM SUHU > 37.5c
SELSEMA HIDUNG BERHINGUS
BATUK SESAK NAFAS
RUAM/LEPUH/KUDIS RUAM/LEPUH/KUDIS
(KHUSUSNYA DI TAPAK
TANGAN/TAPAK KAKI)
SAKIT MATA MATA MERAH/,ATA BERTAHI

ULSER MULUT ULSER PADA LIDAH, BIBIR,

LELANGIT
CIRIT-BIRIT - 23
http://www.myhealth.gov.my/penyakit-tangan-kaki-dan-mulut-hfmd/
http://www.myhealth.gov.my/peny
akit-tangan-kaki-dan-mulut-hfmd/

25
 BAHAN DISINFEKSI
Paras sodium
Larutan yang
Bahan Tujuan hypocholorite dalam
disarankan
larutan

Larutan Membersihkan Campurkan satu 0.05% atau 500 ppm

sodium rembesan air liur, bahagian sodium
hypochlorite nanah dan lain-lain hypochlorite dengan
(contoh: di permukaan dan 99 bahagian air paip
Chlorox) lantai

Campuran kepada Campurkan satu 0.01% atau 100 ppm

pakaian yang bahagian sodium
tercemar. Merendam hypochlorite dengan
mainan atau 500 bahagian air
peralatan lain paip

Sumber: www.myhealth.gov.my 26
WAJIB Melaporkan kes kanak-
kanak di premis yang
disyaki/disahkan dijangkiti
penyakit berjangkit

Akta Pencegahan dan Pengawalan Penyakit Berjangkit 1988 28

• JANGAN menghantar anak
ke sekolah, pra-sekolah atau
nurseri sekiranya mereka
mempunyai tanda-tanda
jangkitan.
• JANGAN bawa anak-anak
ke tempat awam yang sesak
(seperti sekolah, pra sekolah,
tempat mainan, pasar dan
pengangkutan awam)
sekiranya mereka
mempunyai tanda-tanda
jangkitan
• JANGAN membawa anak
yang disahkan ada HFMD ke
tempat awam.
 JAGA KEBERSIHAN DIRI
• Amalkan mencuci tangan secara konsisten menggunakan
air bersih dan sabun sebelum :
1. menyediakan makanan
2. selepas keluar tandas
3. selepas menukar lampin dan mencuci najis

• Menutup mulut dan hidung bila batuk dan bersin

• Tidak berkongsi pakaian, tuala, perkakas makanan dan
minuman serta mainan.
• Ibu bapa/ penjaga hendaklah memastikan diri mereka
bersih terlebih dahulu sebelum menguruskan anak atau
bayi mereka.
• Buang tisu dan lampin pakai buang dalam tong sampah
bertutup 30
 APAKAH LANGKAH SETERUSNYA SELEPAS
MELAPORKAN KEPADA PKD?

Team HFMD akan membuat siasatan dari talian

dan lapangan.

Kelas terkesan / Premis terkesan mungkin akan

ditutup sementara
• Mengurangkan kontak kes dengan kanak-kanak sihat yang
lain
• Memudahkan aktiviti pembersihan dan disinfeksi premis
• Memudahkan kerja-kerja penambahbaikan premis
mengikut nasihat pihak berkuasa
 HUBUNGI PEJABAT KESIHATAN
SEKIRANYA BERLAKU WABAK DI
PREMIS ANDA

PEJABAT KESIHATAN LEMBAH PANTAI

– BLOK MELATI, JALAN CENDERASARI, 50590,
KUALA LUMPUR
– NO TELEFON: 03-26923203/ 03-22765379
– EMEL: cdcpkdlp@gmail.com
 CADANGAN TEMPLAT EMEL
• NAMA TADIKA/SEKOLAH
• NAMA PIC
• NO TELEFON PIC
• SENARAI NAMA PELAJAR YANG DIJANGKITI
• TARIKH DIAGNOSA
• TARIKH TERAKHIR KES DATANG KE PREMIS
• TINDAKAN YANG SUDAH DIBUAT SEKOLAH
(SEBAGAI CONTOH: PENUTUPAN KELAS SECARA SUKARELA)
TERIMA
KASIH