TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR

ÜÇ BOYUTLU YAZICI İLE ÜRETİLEN PLA ESASLI BİR PLAĞIN SERBEST TİTREŞİM
ANALİZİ: SAYISAL SİMÜLASYON VE DENEYSEL DOĞRULAMA
Ahmet YILDIZ1, Hande GÜLER ÖZGÜL1
1
Bursa Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Otomotiv Mühendisliği Bölümü,
Bursa / Türkiye

Öz: Plak titreşimleri özellikle otomotiv sektöründe detaylıca analiz edilmesi ve doğal frekansların be-
lirlenmesi fevkalade önemlidir. Klasik plaklarda hal böyleyken kompozit plaklar için de bu durum ge-
çerlidir. Kompozit plaklarda kullanılan çoğu yapısal eleman, düzensiz şekilli, karmaşık yapılarda ola-
bilmekte ve buda doğal frekansları ciddi şekilde etkilemektedir. Öte yandan üç boyutlu (3D) baskı olarak
da bilinen katmanlı üretim yöntemi, 3 boyutlu bir model oluşturmak için malzemelerin birbiri üzerine
katman olarak örülmesi ilkesine dayanmaktadır. Bu teknolojinin kullanımı, özellikle hızlı gerçekleşti-
rildiği için son yıllarda büyük bir artış göstermiştir. Bu yöntemle, karmaşık şekillere sahip parçalar üre-
tilebilir ve bu nedenle makineden otomotive, havacılıktan robotiğe kadar birçok bilimsel araştırma ve
teknoloji alanında kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu makalede, üç boyutlu yazıcı ile üretilen PLA esaslı bir
plağın serbest titreşim frekanslarının sayısal simülasyon ve deneysel testlerle bulunması ve karşılaştır-
ması incelenmiştir. İlk olarak, sonlu elemanlar (FE) analizinde kullanılmak üzere 190x190 mm boyut-
larında PLA ile bir 3D yazıcı ile üretilen numunenin çekme testleri gerçekleştirilmiş ve elastisitemodülü,
gerilme-uzama eğrileri hesaplanmıştır. Daha sonra plağın titreşim davranışını karakterize etmek için,
doğal frekanslar ve modal şekiller sonlu elemanlar (FE) yöntemlerinden elde edilmiştir. Elde edilen
değerler titreşim frekanslarının ölçüldüğü bir deney düzeneğinde modal sarsıcı ile test edilmiştir. Yapı-
lan karşılaştırmada sonlu eleman analizleri ile deneysel sonuçların birbirine yakın olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: PLA Plak, Serbest Titreşim, Dikdörtgen Kesit, 3D Baskılı, Kompozit Plaklar

GİRİŞ

Üç boyutlu baskı ya da katmanlı üretim yöntemiyle ilgili literatür araştırması gerçekleştirildiğinde, pek
çok alanda farklı çalışmalara rastlanmıştır. Bu çalışmaların bir kısmı biyomedikal ve tıp alanıyla [1-4],
önemli bir kısmı ise otomotiv, makine ve imalat sektörü ile ilgilidir [5-8].

Çalışmamızda, 3 boyutlu baskı yöntemiyle üretilen PLA plağın sayısal ve deneysel olarak titreşim dav-
ranışının, alüminyum ve titanyum metal plaklarla karşılaştırılması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Litera-
türde 3 boyutlu baskı yöntemiyle üretilen plakların titreşim davranışlarıyla ilgili çeşitli çalışmalar bu-
lunmakta iken [9-13], bu plakların otomotiv, havacılık ve makine sektörlerinde sürekli kullanılan bazı
metal malzemelerle karşılaştırılması ile ilgili çalışmaya rastlanmamıştır. Tezel ve ark. [9] farklı yaz-
dırma açısı ve farklı doluluk oranı kullanılarak üretilen PLA kirişlerin titreşim analizlerini deneysel ola-
rak gerçekleştirmişler ve doğal frekansın doluluk oranı azaldıkça azaldığı ve yazdırma açısı değişimiyle
de değiştiğini belirtmişlerdir. Zhang ve ark. [10] tarafından, üç boyutlu yazıcı ile üretilen ankastre ve
basit mesnetli kirişlerin doğal frekans ve mod şekillerinin analizleri sonlu elemanlar yöntemiyle gerçek-
leştirilip, titreşim testleri yapılmıştır. Çalışmada optimize edilen titreşim karakterleri, yazıcının mekanik
yapısını iyileştirmek amacıyla kullanılmıştır. Kannan ve Ramamoorthy [11] nun yaptığı çalışmada; üç
boyutlu yazıcıda ABS, PC ve PC-ABS malzemeler kullanılarak üretilen numunelerin mekanik özellik-
leri çekme deneyleriyle belirlenmiş, kırılma şekilleri elektron mikroskobuyla araştırılmış ve üretilen ki-
riş numunelerin serbest titreşim deneyleri uygulanmıştır. Sonuç olarak, PC– ABS malzemenin daha iyi

111
 TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR

mekanik özelliklere ve daha yüksek doğal frekans değerine sahip olduğu tespit edilmiştir. PLA malzeme
kullanılarak gerçekleştirilen bir diğer çalışmada [12], farklı baskı yönlerinin dinamik karakterizasyon
ve serbest titreşim üzerine etkileri deneysel ve sayısal olarak incelenmiş ve çalışmadaki baskı yönlerinin
önemli etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Łagoda ve Gabor [13] farklı üreticilere ait ABS malzemele-
rin modal analiz değerleri ve mekanik özellikler üzerine etkisi olduğunu göstermişlerdir.

Literatürde son yirmi yılda kompozit plak malzemelerine yönelik birçok çalışma gerçekleştirilmiştir.
Titreşimin analizi için malzeme modellemesi, sonlu eleman analizi için eleman önerme, mukavemet
analizleri için model ve test korelasyonları, termal etkiler altında malzeme davranışı, darbeli yüklere
tepki gibi onlarca konu kompozit malzemeler ve plaklar ile ilgili çalışmalarda göze çarpmaktadır [14-
17]. Yildiz ve Kopmaz [18] basit mesnetli ve yük altındaki bir alüminyum levhanın doğal frekanslarını
sonlu elemanlar yöntemi, teorik model ve deneysel olarak belirlemiş ve karşılaştırmışlardır. Modal ana-
liz sonucunda teorik, deneysel ve FE sonuçlarının birbirine oldukça yakın olduğu görülmüştür.

Bu çalışmada, 190 mm x 190 mm boyutundaki üç boyutlu yazıcı ile üretilen PLA plağın deneysel ve
sayısal olarak titreşim analizleri gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ilk kısmında eğilme testleri yapılıp bu-
radan Elastisite modülü elde edilmiş ve daha sonra sonlu elemanlar analizinde bu değer kullanılmıştır.
Gerçekleştirilen sonlu elemanlar analizine ek olarak titreşim deneyleri de yapılıp, deneysel ve sayısal
analizler karşılaştırılmıştır.

PLA ESASLI PLAK ÜRETİMİ ve FE ANALİZLERİ

PLA malzemesi ile üç boyutlu yazıcıda üretilen ızgara şeklinde bir içyapıya sahip plak numunesi Şekil
1’de görülmektedir. Bu plağın sonlu elemanlarda analiz edilebilmesi için öncelikle eğilme testleri ya-
pılmış ve böylece elastisite modülü belirlenmiştir. ASTM D790’a göre hazırlanan eğilme numunelerinin
boyutları Şekil 2'de gösterilmektedir. Eğilme testleri 2 mm/dk hızla gerçekleştirilmiştir. Gerilme-uzama
eğrileri, deneylerden elde edilmiş ve doğrusal kısmın eğiminden elastisite modülü hesaplanmıştır. Eğim-
lere göre ızgara kesiti için 1665 MPa elastisite modülü elde edilmiştir.

a) b)

Şekil 1. PLA Esaslı Izgara Şeklinde İçyapıya Sahip Plak Numunesi (A) ve Sonlu Elemanlar Mo-
deli (B)

112
 TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR

Şekil 2. Deney Düzeneğinin Şematik Gösterimi ve Numunenin Boyutları (Mm)

Tablo 1. Malzeme ve Tasarıma Ait Değerleri

Plak boyutları Malzeme özellikleri

Uzunluk 190 mm Elastisite Modülü 1665 Mpa

Genişlik 190 mm Poison oranı 0,254

Kalınlık 3 mm Yoğunluk 1,06 gr/cm3

Düğüm Sayısı 511573 Eleman Sayısı 331440

TİTREŞİM TESTLERİNİN GERÇEKLEŞTİRİLDİĞİ DENEY DÜZENEĞİ

Titreşim testlerinin gerçekleştirildiği deney düzeneğinin genel görünümü Şekil 3'de gösterilmektedir.
Şekil 1'de gösterilen PLA esaslı dikdörtgen plağın serbest titreşimlerini bulmak üzere şekildeki gibi
basitçe desteklenmiştir. Plak, maksimum kuvvet kapasitesi 100 N olan modal bir sarsıcı ile uyarılır ve
tepkisi ivmeölçer ile ölçülerek doğal frekanslar tespit edilir.

İvme Öl-

PLA Plak

Modal Sar-

DA

Kontrol Üni-
Şekil 3. Titreşim Testlerinin Gerçekleştirildiği Deney Düzeneğinin Genel Görünümü

113
 TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR

Doğal frekansların tespiti için modal sarsıcı tarafından 0-300 Hz aralığında bir sinüs taraması gerçek-
leştirilir. Modal analiz özel bir yazılım kullanılarak plaka üzerinden 30 farklı ölçüm noktasından topla-
nan verilere dayanarak gerçekleştirilmiş ve sonuçlar bir sonraki bölümde sunulmuştur.

BULGULAR

PLA esaslı plak için serbest titreşim analizinin deneysel ve FE sonuçları burada sunulmuştur. Bunun
için 30 farklı deney yapılmış ve bunlara ait frekans cevap fonksiyonları Matlab’da aşağıdaki gibi üst
üste çizdirilmiştir. Ayrıca deney sonuçları Tablo 2’de sunulmuştur. Sonlu elemanlar analizinden bulu-
nan ilk beş frekans da yine aynı tabloda verilmiş ve bunlara ait modal şekiller de Şekil 5’de gösterilmiş-
tir. Tablo 2'den görüldüğü üzere deneysel testlerden ve sonlu elemanlar yönteminden elde edilen frekans
değerleri birbirine yakındır.

6
x 10
5

3
Genlik [dB]

-1
0 100 200 300
Frekans [Hz]

Şekil 4. PLA Plak Titreşim Test Sonuçları: Frekansa Karşı Db Cinsinden İvme

Mod 1 Mod 2 Mod 3

Mod 4 Mod 5

Şekil 5: PLA Plağın Mod Şekilleri

114
 TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR

Tablo 2. 3D PLA Plağın İlk Beş Doğal Frekansının Numerik ve Deneysel Sonuçları

Doğal Frekanslar Deneysel [Hz] FE Analizi [Hz] Hata (%)

ω1 92,11 89,169 -3,19

ω2 133,5 128,18 -3,98

ω3 170,25 154,45 -9,28

ω4 235,9 227,47 -3,57

ω5 236,1 227,55 -3,62

SONUÇ

Bu makalede 3D yazıcı ile üretilen PLA tabanlı bir plakanın serbest titreşim frekanslarının sayısal si-
mülasyon ve deneysel testlerle bulunmuş ve bu sonuçlar karşılaştırılmıştır. 3 boyutlu yazıcı ile üretilen
190x190 mm kalınlığındaki PLA numunesinin eğilme testleri yapılarak elastisite modülü hesaplanmış
ve titreşim frekanslarını belirlemek için sonlu elemanlar (FE) analizleri yapılmıştır. Elde edilen değerler,
titreşim frekanslarının ölçüldüğü deneysel bir düzenekte modal bir sarsıcı ile test edilip sonlu eleman
analizi karşılaştırılmıştır. Buna göre, deneysel ve nümerik sonuçlar karşılaştırıldığında, maksimum %
9,28 lik bir hata oranı oluşurken, minimum %3,19 elde edilmiştir ve nümerik ve deneysel sonuçların
birbirine yakın olduğu görüldüğünden doğal frekans sonuçları doğrulanmıştır.

KAYNAKÇA

Saniei, H., Mousavi, S., (2020). Surface modification of PLA 3D-printed implants by electrospinning
with enhanced bioactivity and cell affinity. Polymer, 196 (122467).

Wu, D., Spanou, A., Diez-Escudero, A., Persson, C., (2020). 3D-printed PLA/HA composite structures
as synthetic trabecular bone: A feasibility study using fused deposition modeling. Journal of the
Mechanical Behavior of Biomedical Materials, 103 (103608).

Martin, V., Ribeiro, I. A., Alves, M. M., Gonçalves, L., Claudio, R. A., Grenho, L., Fernandes, M. H.,
Gomes, P., Santos, C. F., Bettencourt, A. F., (2019). A multifunctional 3D-printed PLA colla-
gen-minocyclinenano Hydroxyapatite scaffold with combined antimicrobial and osteogenic ef-
fects for bone regeneration. Materials Science & Engineering C, 101 15–26.

Gendviliene, I., Simoliunas, E., Rekstyte, S., Malinauskas, M., Zaleckas, L., Jegelevicius, D., Bukels-
kiene, V., Rutkunas, V., (2020). Assessment of the morphology and dimensional accuracy of
3D printed PLA and PLA/HAp scaffolds journal of the mechanical behavior of biomedical.
Materials, 104 (103616).

Santos, F.A., Rebelo, H., Coutinho, M., Sutherland, L.S., Cismasiu, C., Farina, I., Fraternali, F., (2021).
Low velocity impact response of 3D printed structures formed by cellular metamaterials and
stiffening plates: PLA vs. PETg. Composite Structures, 256 (113128).

115
 TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR

Guo, Y., Yang, H., Lin, G., Jin, H., Shen, X., He, J., Miao, J., (in Press). Thermal performance of a 3D
printed lattice-structure heat sink packaging phase change material. Chinese Journal of Aero-
nautics,

Dong, J., Huang, X., Muley, P., Wu, T., Barekati-Goudarzi, M., Tang, Z., Li, M., Lee, S., Boldor, D.,
Wu, Q., (2020). Carbonized cellulose nanofibers as dielectric heat sources for microwave an-
nealing 3D printed PLA composite. Composites Part B, 184 (107640).

Zhang, H., Dickson, A. N., Sheng, Y., McGrail, T., Dowling, D. P., Wang, C., Neville, A., Yang, D.,
(2020). Failure analysis of 3D printed woven composite plates with holes under tensile and shear
loading. Composites Part B, 186 (107835).

Tezel, T., Atlıhan, G., Kovan, V., Topal, E. S., (2019). 3B Yazıcı ile PLA Malzemeden Üretilmiş İnce
Kirişlerin Yazdırma Yönelim Açısının Doğal Frekansa Etkisi. Fırat Üniversitesi Müh. Bil.Der-
gisi, 31(1), 123-128,

Zhang, D., Li, Z., Qin, S., Han, S., (2019). Optimization of Vibration Characteristics of Fused Deposi-
tion Modeling Color 3D Printer Based on Modal and Power Spectrum Method. Appl. Sci., 9,
(4154).

Kannan, S., Ramamoorthy, M., (2020). Mechanical characterization and experimental modal analysis
of 3D Printed ABS, PC and PC-ABS materials. Mater. Res. Express, 7 (015341).

Singh, K. V., Khan, F., Veta, J., Singh, A. K., (2017). Influence Of Printing Orientation On The Dynamic
Characteristics And Vibration Behavior Of 3d Printed Structures, Proceedings of the ASME
2017 International Design Engineering Technical Conferences and Computers and Information
in Engineering Conference IDETC/CIE, USA.

Łagoda, A., Gabor, R., (2018). Strength parameters of the ABS materials used in 3D printing. AIP Con-
ference Proceedings, 2029 (020036)

Kim, Y., Park, J., (2020). A theory for the free vibration of a laminated composite rectangular plate with
holes in aerospace applications. Composite Structures, 251:1-14.

Imran, M., Khan, R., Badshah, S., (2019). A Review on the Vibration Analysis of Laminated Composite
Plate. Pakistan Journal of Scientific and Industrial Research, 62A(2):124-134.

Ma, T., Song, X. J., Lu, S. F., (2020). Nonlinear Dynamics Modeling and Subharmonic Resonances
Analysis of a Laminated Composite Plate. Shock and Vibration.

Guo, Y., Jiang, Y., Huang, B., Wang, J., (2020). Transverse Vibration Analysis of Composite Plates
with Multiple Distributed Composite Patches. Shock and Vibration.

Yildiz, A., Kopmaz, O., (2018). Experimental and computational validation of an analytical model of
free vibration of a rectangular plate carrying a distributed mass. International Journal of Ad-
vances in Engineering & Technology, 10 (2): 233-242.

116