Gặp gỡ Toán học khối 10 năm 2021

MỘT SỐ BÀI TOÁN ĐẾM CƠ BẢN

(nguyên lý cộng, nhân, bù trừ, chia kẹo)
Tổ hợp Olympic THPT: bài toán đếm, chứng minh & cực trị tổ hợp.
Về bài toán đếm:
+ Cơ bản nhất là nguyên lý cộng (chia thành các trường hợp) / nhân (chia thành
các bước, các công đoạn rời nhau).
+ Nếu đếm trực tiếp khó  đếm phần bù (phủ định yêu cầu cần đếm rồi lấy tổng
trừ ra), hoặc thậm chí dùng công thức bù trừ:
|A hợp B| = |A|+|B| - |A giao B|,
|A hợp B hợp C| = |A|+|B|+|C|-|A giao B|-|B giao C|-|C giao A| + |A giao B giao C|.
Các đối tượng tổ hợp cơ bản:
+ Sắp xếp: hoán vị, n phần tử phân biệt lên đường thẳng  n! = 1.2.3...n.
n!
+ Chọn: tổ hợp, n phần tử & chọn ra k phần tử  Cnk = .
k !(n  k )!

+ Chọn & sắp: chỉnh hợp, n phần tử & chọn ra k phần tử nhưng có sự sắp xếp
n!
 Ank  k !Cnk  .
(n  k )!

+ Hoán vị có lặp. VD: hoán vị (a,a,a,b,b,c)  6! nhưng cần chia bớt đi 3! (do
các số a,a,a khi hoán vị sẽ không phát sinh trạng thái mới) và tương tự chia
cho 2! (do các số b,b); số cách vị sẽ là 6! /(3!2!) = 120.
+ Chỉnh hợp có lặp. VD: lớp có 40 học sinh, chọn ra 3 bạn để làm lớp trưởng,
thủ quỹ, bí thư  A403 (bấm máy: 40 shift  3  40P3 = 40.39.38); nhưng
nếu cho phép kiêm nhiệm  40^3.
+ Tổ hợp có lặp.
Bài toán chia kẹo Euler: hỏi có mấy cách chia 10 viên kẹo giống nhau cho 3 em bé?
oooo|ooooo|o
+ Nếu em nào cũng có kẹo: Cnk11 = C92 (giữa 10 viên thì có 9 khoảng  chọn
ra 2 khoảng thì sẽ có 9C2 ~ bấm máy: 9 shift  2 = 36).
+ Nếu có thể có em không có kẹo: Cnkk11  C122 .
Gặp gỡ Toán học khối 10 năm 2021

Bài 1. Một CLB học thuật có 20 thành viên. Sắp tới lễ 20/11, trường có tổ chức các hoạt
động chuyên đề: Toán, Lý, Hóa. Hỏi các thành viên của CLB có bao nhiêu cách đăng ký nếu
(2 câu hỏi độc lập):
a) Thành viên nào cũng phải có đăng ký?
b) Hoạt động nào cũng có người đăng ký?
Bài 2. Cho tập hợp A = {1,2,3,4,5,6}.
a) Hỏi có bao nhiêu số tự nhiên có 5 chữ số (không nhất thiết phân biệt) lấy từ A sao cho
số đó chia hết cho 3?
b) Hỏi có bao nhiêu số tự nhiên có 10 chữ số lấy từ A sao cho không có số nào xuất hiện
3 lần trở lên?
Bài 3. Có mười học sinh tuổi từ 9, 10, …, 18 và mười túi kẹo số lượng từ 11, 12, …, 20. Hỏi
có bao nhiêu cách phát kẹo cho học sinh, mỗi người một túi sao cho:
a) Số kẹo của mỗi người cùng tính chẵn lẻ với số tuổi?
b) Số kẹo nhận được của mỗi người không ít hơn số tuổi?
Bài 4. Cho bảng ô vuông 6 6 , mỗi ô vuông của bảng được điền số 1 hoặc 1 . Hỏi có bao
nhiêu cách điền nếu:
a) Tất cả các số trên hai đường chéo đều là 1 ?
b) Tích các số trên mỗi hàng và trên mỗi cột đều dương?
c) Tổng các số trong các bảng ô vuông 2 2 đều bằng 0?
Bài 5. Cho đa giác đều 36 đỉnh. Hỏi có bao nhiêu cách lấy ra 3 đỉnh trong đó để có:
a) Tam giác không cân?
b) Tam giác có ba cạnh không là cạnh của đa giác đã cho?
c) Tam giác nhọn?
Bài 6. Có bao nhiêu cách sắp xếp 20 số nguyên dương đầu tiên thành một hàng sao cho
mỗi số trừ cho số liền trước của nó thì không vượt quá 1?
Bài 7. Hỏi có bao nhiêu hoán vị ( a1 , a2 , , a164 ) của 164 số nguyên dương đầu tiên sao cho
ai i với mọi i 1, 2, ,164 và ai i (mod 41) ?

Bài 8. Có bao nhiêu cặp số nguyên dương ( a; b) không nhất thiết phân biệt, có xét thứ tự
sao cho: a , b đều là ước của 2107 và a , b có cùng tập ước nguyên tố?
Bài 9.

a) Tính số tập con của tập hợp 1, 2,3,..., 2n sao cho trong đó không có chứa hai phần tử
a, b và a  b  n .

b) Tính số tập con của tập hợp 1, 2,3,..., 2n sao cho trong đó không có chứa hai phần tử
a, b và a  b  2n  1.

Bài 10. Trong dịp lễ tổng kết, cô giáo tặng thưởng 229 quyển vở giống nhau cho 10 em
học sinh, sao cho em nào cũng có nhận được vở.
Gặp gỡ Toán học khối 10 năm 2021

a) Đếm số cách tặng vở sao cho không có em nào có số lượng vở chia hết cho 3.
b) Chứng minh rằng với mọi cách tặng vở tùy ý (không xét ràng buộc ở câu a) thì:
i) Luôn có 2 em có số vở là 2 số có chữ số tận cùng giống nhau.
ii) Luôn có 4 em mà tổng số vở của 3 em bất kỳ trong đó thì lớn hơn số vở của em
còn lại.
Bài 11. Trên bảng có 2021 ô vuông tạo thành một dãy, đánh số từ 1  2021 và mỗi ô được
tô bởi một trong các màu: xanh, đỏ, vàng sao cho hai ô kề nhau thì khác màu. Biết rằng ô
có số thứ tự chẵn thì được tô màu tùy ý, còn ô có số thứ tự lẻ chỉ tô xanh hoặc đỏ.
a) Gọi a là số lượng các ô được tô màu vàng. Tìm tất cả các giá trị có thể có của a.
b) Tính số lượng các cách tô màu khác nhau thỏa mãn đề bài.
Bài 12. Cho là họ các đa thức bậc ba, monic có đúng 3 nghiệm thực (không nhất thiết
phân biệt) thuộc tập hợp {1, 2, , 6}. Xác định số cặp đa thức khác nhau, không tính thứ tự,
lấy từ sao cho:
a) Có hai số a b cùng là nghiệm của cặp đa thức đó.
b) x 3 là nghiệm chung của đạo hàm cấp hai của hai đa thức đó.
c*) Cặp đa thức không có nghiệm chung.
Bài 13*. Cho tập hợp A {1, 2, , n} . Hỏi có bao nhiêu bộ ba ( X , Y , Z ) có tính thứ tự và:

i) X , Y , Z A;
ii) X ((Y Z ) ( A \ Y )), Y (( Z X) ( A \ Z )), Z (X Y ) ( A \ X )) ?