MOBILE LEARNING: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ:

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
MOBILE LEARNING: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ

ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΤΖΟΥΜΕΡΚΙΩΤΗΣ Χ. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ
Επιβλέπων: Χρήστος Παναγιωτακόπουλος,

Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών
Πάτρα, Ιανουάριος 2016

2
ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ:
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
MOBILE LEARNING: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ

ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΤΖΟΥΜΕΡΚΙΩΤΗΣ Χ. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ
Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή την … Ιανουαρίου 2016

Χ. Παναγιωτακόπουλος Β. Κόμης Ο. Ράγγος
Καθηγητής Καθηγητής Επίκουρος Καθηγητής
Πανεπιστημίου Πατρών Πανεπιστημίου Πατρών Πανεπιστημίου Πατρών
Πάτρα, Ιανουάριος 2016
3
Copyright © Τζουμερκιώτης Ειρηναίος, 2016.
Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved.
Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή της παρούσας εργασίας, εξ ολοκλήρου ή
τμήματος αυτής, για εμπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση, αποθήκευση και διανομή για
σκοπό µη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή ερευνητικής φύσης, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται η
πηγή προέλευσης και να διατηρείται το παρόν μήνυμα. Ερωτήματα που αφορούν τη χρήση της
εργασίας για κερδοσκοπικό σκοπό πρέπει να απευθύνονται προς την συγγραφέα.
Οι απόψεις και τα συμπεράσματα που περιέχονται σε αυτό το έγγραφο εκφράζουν τον συγγραφέα
και δεν πρέπει να ερμηνευτεί ότι εκφράζουν τις επίσημες θέσεις του Πανεπιστημίου Πατρών.
4
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
Ολοκληρώνοντας τη διπλωματική μου εργασία αισθάνομαι την υποχρέωση να ευχαριστήσω τους
ανθρώπους που ο καθένας µε το δικό του τρόπο µε στήριξαν κατά τη περίοδο των σπουδών µου.
Καταρχάς, θέλω να εκφράσω τις θερμές µου ευχαριστίες στον επιβλέποντα µου κ.
Παναγιωτακόπουλο Χρήστο, Καθηγητή του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του
Πανεπιστημίου Πατρών. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της διπλωματικής μου εργασίας, η ουσιαστική
καθοδήγησή του και οι υποδείξεις του στην αντιμετώπιση των δυσκολιών που συνάντησα ήταν
καταλυτική. Οι πολύτιμες συμβουλές του, η εμπιστοσύνη που µου έδειξε και κυρίως η υπομονή του
µε βοήθησαν τα µμέγιστα για την ολοκλήρωση της εργασίας µου. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω
τα άλλα δύο μέλη της τριμελούς επιτροπής , τον κύριο Κόμη Βασίλειο, Καθηγητή του Τμήματος
Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Πατρών και τον κύριο Ράγγο
Όμηρο, Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Πατρών για τις
εύστοχες παρατηρήσεις τους.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τους συναδέλφους συμφοιτητές µου και τους φίλους µου τόσο
για την συμβολή τους στην περάτωση των υποχρεώσεων, όσο και για την υπομονή και την στήριξη
που έδειξαν καθ΄ όλη τη διάρκεια των σπουδών µου.
Τέλος, θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη µου στους γονείς µου Χρήστο και Μαύρα για τη
συμπαράσταση και την υπομονή τους όλα αυτά τα χρόνια των σπουδών µου στο τμήμα
Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Πατρών.
5
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στην σύγχρονη εκπαίδευση πέραν των κλασσικών μεθόδων διδασκαλίας έχουν αναπτυχθεί και
συνεχώς εξελίσσονται νέες με σκοπό την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής
διαδικασίας και της μέγιστης αξιοποίησης όλων των μέσων που παρέχονται στον διδάσκοντα και
τους διδασκόμενους.
Το Mobile Learning (Μάθηση μέσω κινητών συσκευών) αναφέρεται σε οποιαδήποτε μορφή
μάθησης που λαμβάνει χώρα μέσα και εκτός του κλασσικού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος μέσω
ασύρματων συσκευών. Μέσω των συσκευών δίνεται η δυνατότητα στον χρήστη (διδάσκοντα-
διδασκόμενο) να συμμετέχει οπουδήποτε, οσοδήποτε και οποτεδήποτε επιθυμεί. Θεωρείται εξέλιξη
του Ε-Learning που είναι υποκατηγορία της εξ αποστάσεως μάθησης (Distance Learning). Τα
τελευταία χρόνια η πανεπιστημιακή κοινότητα έχει αναπτύξει διάφορες μεθόδους-μοντέλα
περαιτέρω αξιοποίησης του M-Learning, για να επεκτείνει τη σύνδεση εκπαιδευτικού-
μαθητευόμενου αλλά και να χρησιμοποιήσει όλα τα τεχνολογικά επιτεύγματα στον μέγιστο δυνατό
βαθμό.
Παρόλο πού είναι νέα προσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας υπάρχουν λίγες έρευνες ως προς
την αξιοποίηση και αξιολόγηση των μοντέλων που θα διέπουν μία τέτοια διαδικασία. Κύρια
ερωτήματα της αφομοίωσης και ενεργοποίησης των μεθόδων του αποτελούν η ετοιμότητα των
χρηστών, η αποδοχή που θα έχει από την ακαδημαϊκή κοινότητα (φοιτητές-καθηγητές) και ή
βιωσιμότητα ενός τέτοιου συστήματος.
Σκοπός της εργασίας είναι να διερευνήσει την ετοιμότητα των φοιτητών να χρησιμοποιήσουν το M-
Learning, αφού τα τελευταία χρόνια η χρήση φορητών συσκευών στην καθημερινότητα έχει αυξηθεί
κατακόρυφα και έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι δουλειάς, διασκέδασης και επικοινωνίας.
Επιπρόσθετα να διερευνηθούν οι παράγοντες αποδοχής της χρήσης του, μέσω μιας ανάλυσης της
υπάρχουσας βιβλιογραφίας για το M-Learning, βασισμένοι σε υπάρχοντα μοντέλα αξιολόγησης
εκπαιδευτικών μοντέλων.
Η έρευνα διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο Πατρών, σε όλες τις σχολές ( Πολυτεχνική, Θετικών
Επιστημών, Επιστημών Υγείας, Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Οργάνωσης και
Διοίκησης Επιχειρήσεων.
Το αποτέλεσμα αυτής της έρευνας έδειξαν σαφή χαρακτηριστικά για την ετοιμότητα των φοιτητών,
λόγω χρήσης εφαρμογών και δυνατοτήτων των φορητών συσκευών, αλλά και εξοικείωσης με την
νέα τεχνολογία. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την αποδοχή του M-Learning από τους φοιτητές
όλων των βαθμίδων έχουν να κάνουν με γνωστικά κριτήρια, μαθησιακά ενδιαφέροντα, την επιρροή
των καθηγητών τους και δεν φαίνεται να υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ των διάφορων σχολών.
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ
Mobile Learning, Μάθηση μέσω κινητών συσκευών , Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
6
ABSTRACT
In modern education beyond the conventional methods of teaching, new methods have been
developed and constantly evolved so that the maximum efficiency of educational procedure and the
maximum utilization of all the means provided to the teacher and the student are achieved.
Mobile learning (M-Learning) refers to any kind of learning via mobile devices which takes place in
or out the classical educational environment. Through such devices, users (both teacher and student)
are given the potential to participate in any session, whatsoever and whenever they wish to. Mobile
learning is considered to be the evolution of e-learning, which is a subcategory of Distance Learning.
Lately, the university community has developed various methods/models not only for further
utilization of M-Learning in order to expand the connection between teacher and learner, but also for
he utmost usage of all the technological achievements.
Despite the fact that it is a new procedure in teaching, there are only a few researches on the
utilization and the evaluation of this procedure. Main queries of the assimilation and the activation of
these methods consist of the users’ readiness, the acceptance by the academic community (both
candidates and teachers) and the viability of such a system.
The aim of the project is to examine the students’ readiness to use M-learning, since, recently, the
usage of wireless devices in our everyday life has rapidly increased and has become an integral part
of employment, entertainment and communication. Additionally, the factors of the acceptance of its
usage should be examined through an analysis of the existing bibliography about M-learning, based
on the existing models of assessment of educational models.
The research was conducted in the University of Patras, in all departments (Polytechnic, Science,
Medicine, Human and Social Sciences and Business Administration). The results of this research
showed perspicuous and clear features for the candidates’ readiness, due to the usage of applications
and the potential of the mobile devices, as well as their familiarity with the new technology. The
factors which influence the acceptance of M-learning by the candidates of all grades are related to
the gnostic criteria, learning interests, the teachers’ influence, regardless of the differentiation among
the various departments.
7
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................ 13

1.1 Περίληψη............................................................................................................................... 13
1.2 Υπόβαθρο της Έρευνας ........................................................................................................ 13
1.3 Φύση του Προβλήματος ........................................................................................................ 15
1.4 Σκοπός της Έρευνας .............................................................................................................. 16
1.5 Σημαντικότητα της έρευνας .................................................................................................. 16
1.6 Ερευνητική Προσέγγιση ....................................................................................................... 17
1.7 Περιγραφή της Εργασίας ...................................................................................................... 17
2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Θεωρητικό Υπόβαθρο ........................................................................................ 19
2.1 Εισαγωγή ............................................................................................................................... 19
2.2 Ηλεκτρονική Μάθηση: E-Learning ...................................................................................... 19
2.2.1 Πλεονεκτήματα του E-Learning ................................................................................ 20
2.3 Ορισμός του M-Learning ...................................................................................................... 21
2.4 Σύγκριση E-Learning με M-Learning ................................................................................... 21
2.5 Κίνητρα και Ευκαιρίες με τη χρήση M-Learning ................................................................. 26
2.6 Κέρδη από τη χρήση του M-Learning .................................................................................. 27
2.7 Περιορισμοί και Προκλήσεις του M-Learning ..................................................................... 28
2.8 To Μ-Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ..................................................................... 29
2.8.1 Έρευνες και Project,για το M-Learning στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση ................. 30
2.8.2 Ετοιμότητα των Φοιτητών για το M-Learning .......................................................... 32
2.9 Αποδοχή των Φοιτητών για το M-Learning ......................................................................... 33
2.9.1 Ενοποιημένη Θεωρία Αποδοχής και Χρήσης Τεχνολογίας (UTAUT) ...................... 33
2.9.2 Έρευνες στην αποδοχή του M-Learning .................................................................... 36
2.10 Θεωρητικά Μοντέλα M-Learning ..................................................................................... 36
2.10.1 Ένα μοντέλο για την διαμόρφωση του M-Learning (Koole) ................................ 37
2.10.2 Μοντέλο για την βιωσιμότητα του Mobile-Learning στα σχολεία ( Ng and
Nicholas, 2012) ......................................................................................................................... 38
2.10.3 Ένα θεωρητικό μοντέλο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (Abu-Al-Aish,2014) . 40
2.11 Σύνοψη .............................................................................................................................. 41
3 Μεθοδολογία της Έρευνας ....................................................................................................... 42
3.1 Εισαγωγή ............................................................................................................................... 42
3.2 Ερευνητική Στρατηγική ........................................................................................................ 42
3.3 Ερευνητικό Πλαίσιο .............................................................................................................. 43
8
3.4 Ερευνητική Μέθοδος ............................................................................................................ 44
3.4.1 Ερευνητική Μεθοδολογία για την ετοιμότητα των φοιτητών για τη χρήση του M-
Learning (1η Έρευνα) ............................................................................................................... 44
3.4.2 Ερευνητική Μεθοδολογία για τους παράγοντες αποδοχής της χρήσης M-Learning
συστημάτων από τους φοιτητές (2η Έρευνα) ............................................................................ 46
3.5 Σύνοψη .................................................................................................................................. 49
4 Κεφάλαιο: Ετοιμότητα Φοιτητών για τη Χρήση Μ-Learning .................................................. 50
4.1 Εισαγωγή ............................................................................................................................... 50
4.2 Αποτελέσματα Πιλοτικής Έρευνας ....................................................................................... 50
4.3 Μεθοδολογία Έρευνας .......................................................................................................... 50
4.3.1 Συμμετέχοντες ............................................................................................................ 50
4.3.2 Ερευνητικό Εργαλείο ................................................................................................. 51
4.3.3 ........................................................................................................................................... 52
4.4 Αποτελέσματα ....................................................................................................................... 52
4.4.1 Αποτελέσματα από τις ερωτήσεις κλίμακας Likert ................................................... 52
4.4.2 Αποτελέσματα κλειστού τύπου Ερωτήσεων .............................................................. 55
4.4.3 Προτιμήσεις των φοιτητών για τις υπηρεσίες του M-Learning ................................. 58
4.4.4 Σύγκριση Διαφορών μεταξύ φοιτητών διαφορετικών Σχολών .................................. 59
4.5 Συζήτηση ............................................................................................................................... 68
4.6 Σύνοψη .................................................................................................................................. 70
5 Κεφάλαιο: Παράγοντες Αποδοχής της Χρήσης Μ-Learning συστημάτων από τους φοιτητές 72
5.1 Εισαγωγή ............................................................................................................................... 72
5.2 Ερευνητικό Μοντέλο............................................................................................................. 72
5.3 Ερευνητικές Διαστάσεις και Υποθέσεις ................................................................................ 73
5.3.1 Προσδοκία Απόδοσης (Performance Expectancy, PE) .............................................. 73
5.3.2 Προσδοκία Προσπάθειας (Effort Expectancy, EE) ................................................... 74
5.3.3 Επιρροή Καθηγητών (Lecturers’ Influence, LI) ........................................................ 75
5.3.4 Ποιότητα Υπηρεσιών ................................................................................................. 75
5.3.5 Προσωπική Καινοτομία ............................................................................................. 76
5.4 Πιλοτική έρευνα .................................................................................................................... 76
5.5 Ερευνητική Μεθοδολογία ..................................................................................................... 78
5.5.1 Συμμετέχοντες ............................................................................................................ 78
5.5.2 Ερευνητικό Εργαλείο ................................................................................................. 79
5.5.3 Διαδικασία .................................................................................................................. 79
5.6 Ανάλυση Δεδομένων και Αποτελέσματα.............................................................................. 80
9
5.6.1 Αξιοπιστία, Σχέση μεταξύ Προσδοκίας Απόδοσης-Πρόθεσης Συμπεριφοράς.......... 81
5.6.2 Αξιοπιστία, Συσχέτιση Προσδοκίας Προσπάθειας-Πρόθεσης Συμπεριφοράς .......... 86
5.6.3 Αξιοπιστία, Σχέση Επιρροής Καθηγητών-Πρόθεσης Συμπεριφοράς ........................ 90
5.6.4 Αξιοπιστία, Συσχέτιση Ποιότητας Υπηρεσιών- Πρόθεσης Συμπεριφοράς ............... 94
5.6.5 Αξιοπιστία, Σχέση Προσωπικής Καινοτομίας-Πρόθεσης Συμπεριφοράς ................. 99
5.7 Συζήτηση ............................................................................................................................. 102
5.8 Σύνοψη ................................................................................................................................ 104
6 Κεφάλαιο: Σύνοψη-Συμπεράσματα ........................................................................................ 106
6.1 Εισαγωγή ............................................................................................................................. 106
6.2 Ερευνητικοί στόχοι ............................................................................................................. 106
6.3 Ευρήματα ............................................................................................................................ 107
6.4 Συμβολή της Έρευνας ......................................................................................................... 110
6.5 Περιορισμοί της Έρευνας.................................................................................................... 111
6.6 Προτάσεις και Μελλοντικές Εργασίες ................................................................................ 111
7 Βιβλιογραφία ........................................................................................................................... 113
8 Παράρτημα .............................................................................................................................. 117
8.1 Ερωτηματολόγιο 1 .............................................................................................................. 117
8.2 Παράρτημα 2 ....................................................................................................................... 120
8.3 Παράρτημα 3 ....................................................................................................................... 126
10
ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ
 Πίνακας 2.1 , Σύγκριση E-Learning/M-Learning ……………………………….............25
 Πίνακας 2.2, Θεωρητικό Μοντέλο για την Ανώτατη Εκπαίδευση………………………40
 Πίνακας 3.1, Κλίμακα Likert………………………………………………………….....43
 Πίνακας 3.2: Λειτουργικότητα των Μεταβλητών και τις Προτιμήσεις………….……....47
 Πίνακας 4.1: Δημογραφικά Αποτελέσματα…………………………………...…………51
 Πίνακας 4.2: Μέσος και Τυπική Απόκλιση για κάθε στοιχείο…………………………..52
 Πίνακας 4.3: Χρησιμότητα Υπηρεσιών Φορητών Συσκευών………………...…………59
 Πίνακας 5.1: Δημογραφικά Δεδομένα για την Πιλοτική Έρευνα……………………….77
 Πίνακας 5.2: Αξιοπιστία Πιλοτικής Έρευνας……………………………………………78
 Πίνακας 5.3: Χαρακτηριστικά Συμμετεχόντων………………………………….............78
 Πίνακας 5.4: Αξιοπιστία Προσδοκίας Απόδοσης………………………………………..81
 Πίνακας 5.5: Προσδοκία Απόδοσης, ερώτηση 7………………………………………...82
 Πίνακας 5.8: Προσδοκία Απόδοσης, ερώτηση 10……………………………………….83
 Πίνακας 5.9: Προσδοκία Απόδοσης, ερώτηση 11……………………………………….84
 Πίνακας 5.10: Αξιοπιστία Προσδοκίας Προσπάθειας…………………………………...86
 Πίνακας 5.11: Προσδοκία Προσπάθειας, ερώτηση 12…………………………………..86
 Πίνακας 5.15: Αξιοπιστία Επιρροής Καθηγητών………………………………………..90
 Πίνακας 5.16: Επιρροή Καθηγητών, ερώτηση 16……………………………………….90
 Πίνακας 5.19: Αξιοπιστία Ποιότητας Υπηρεσιών……………………………………….94
 Πίνακας 5.20: Ποιότητα Υπηρεσιών, ερώτηση 19………………………………………94
 Πίνακας 5.26: Αξιοπιστία Προσωπικής Καινοτομίας……………………………………99
 Πίνακας 5.27: Προσωπική Καινοτομία, ερώτηση 25……………………………………99
 Πίνακας 5.28: Προσωπική Καινοτομία, ερώτηση 26……………………………..……100
11
ΛΙΣΤΑ ΕΙΚΟΝΩΝ
 Εικόνα 1, Περίγραμμα της Έρευνας…………………………………………………..…18
 Εικόνα 2.1, Georgiev (2004)……………………………………………………………..22
 Εικόνα 2.2, διάγραμμα Brown (2003)……………………………………………………23
 Εικόνα 2.3, Peter (2007)………………………………………………………………….24
 Εικόνα 2.4, Μοντέλο Μικτής Μάθησης Lanham (2007)………………………………...30
 Εικόνα 2.5, Μοντέλο Μικτής Mobile Learning , Khaddage, Lanham, Zhow
(2009)…………………………………………………………………………….............31
 Εικόνα 2.6, Μοντέλο UTAUT, Vankatesh (2003)……………………………………….35
 Εικόνα 2.7, FRAME Koole (2006)………………………………………………………37
 Εικόνα 2.8, Revised FRAME Koole (2009)……………………………………………..38
 Εικόνα 3.1, Ερευνητικό Πλαίσιο………………………………………………………...44
 Εικόνα 4.1, Φορητές Συσκευές Φοιτητών……………………………………….............55
 Εικόνα 4.2, Φορητές Συσκευές Φοιτητών (2)…………………………………………....55
 Εικόνα 4.3, Συχνότητα Χρήσης Internet…………………………………………………56
 Εικόνα 4.4, Τιμή Σύνδεσης στο Internet…………………………………………………56
 Εικόνα 4.5, Χρήση Πλατφόρμας Ε-Learning……………………………………………57
 Εικόνα 4.6, Χρήση Πλατφόρμων E-Learning…………………………………………...57
 Εικόνα 4.7, Χρήση E-Learning, γνώμη για το M-Learning …………………….............58
 Εικόνα 4.8, Σύγκριση Σχολών, ερώτ.11…………………………………………………60
 Εικόνα 4.9, Σύγκριση Σχολών, ερώτ.12…………………………………………………60
 Εικόνα 4.10, Σύγκριση Σχολών, ερώτ.13………………………………………………..61
 Εικόνα 4.11, Σύγκριση Σχολών, ερώτηση Ετοιμότητας_4………………………………61
 Εικόνα 4.15, Σύγκριση Σχολών, ερώτηση Ετοιμότητας_10……………………………..64
 Εικόνα 4.16, Σύγκριση Σχολών, Υπηρ_φορ_Συσκευών_1………………………………65
 Εικόνα 5.1, Ερευνητικό Μοντέλο………………………………………....……………...73
 Εικόνα 5.2 Συσχετίσεις παραγόντων PE………………………………………………….84
 Εικόνα 5.3 Συσχέτιση Παραγόντων PE--> BI….. ……………………………………….85
 Εικόνα 5.4, Συσχέτιση Παραγόντων ΕΕ….………………………………………………88
 Εικόνα 5.5, Συσχέτιση παραγόντων ΕΕ-->ΒΙ…………………………………………… 89
 Εικόνα 5.6, Συσχέτιση Παραγόντων LI…………………………………………………..92
 Εικόνα 5.7, Συσχέτιση Παραγόντων LI-->BI…………………………………………….93
 Εικόνα 5.8, Συσχετίσεις Κατασκευών QoS ……………………………………………...97
 Εικόνα 5.9, Συσχέτιση παραγόντων QoS-->Bi………………………………………….. 98
 Εικόνα 5.10, Συσχέτιση Παραγόντων PInn…. ………………………………………….100
 Εικόνα 5.11, Συσχέτιση Παραγόντων PInn -->BI……………………………………….101
 Εικόνα 7.1, Ερευνητικό Μοντέλο ……………………………………………………….107
12
1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1 Περίληψη
Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει μια αρχική περιγραφή του ερευνητικού υποβάθρου , της φύσης του
προβλήματος και των ερευνητικών ερωτημάτων της εργασίας . Θα γίνει αναφορά στην
σημαντικότητα της εργασίας ειδικά για τον φορέα στον οποίο θα πραγματοποιηθεί.
1.2 Υπόβαθρο της Έρευνας

Τα τελευταία χρόνια στο εκπαιδευτικό σύστημα έχουμε μια εισαγωγή όλων και περισσότερων
τεχνολογικών επιτευγμάτων. Η τεχνολογία έχει άμεσο αντίκτυπο και ρόλο στην μαθησιακή και
εκπαιδευτική διαδικασία είτε σαν κύριο μέσο , είτε σαν υποστηρικτικό. Τα τελευταία χρόνια πολλές
έρευνες διεξάγονται με σκοπό η εκπαιδευτική τεχνολογία να γίνει ένα ακόμα πιο σημαντικό κομμάτι
ειδικότερα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, κυρίως λόγω της ταχύτατης εξέλιξης των γεγονότων-
γνώσης, της διάδοσης του internet και της χρήσης PC ή φορητών υπολογιστών. Πλέον, οι
υπολογιστές είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης και αποτελούν ένα εκπαιδευτικό
εργαλείο, τόσο για τον φοιτητή-μαθητή όσο και για τον εκπαιδευτικό. Πολλά πανεπιστήμια
παγκοσμίως έχουν εγκαταστήσει και χρησιμοποιούν online συστήματα διαχείρισης γνώσης
(Learning Management Systems, LMS) όπως το Blackboard, το Moodle και το e-class. Μέσω των
συστημάτων αυτών γίνεται ευκολότερη η επικοινωνία , η διαχείριση της πληροφορίας-υλικού και
προάγεται η συνεργασία τόσο μεταξύ φοιτητών, όσο και φοιτητών-καθηγητών.
Τα τελευταία χρόνια οι ασύρματες συσκευές έχουν γίνει μια καθημερινή εικόνα στους
πανεπιστημιακούς χώρους (Motiwalla, 2007) . Αυτές οι συσκευές έχοντας γίνει πιο φθηνές, πιο
αποτελεσματικές και πιο εύκολες στη χρήση (Nassuora, 2012) , δίνουν τη δυνατότητα στους
κατόχους να τις χρησιμοποιούν όπου θέλουν, όποτε θέλουν και για όσο χρόνο θέλουν , κάτι που τις
καθιστά σημαντικό εργαλείο (Trifonova, Ronchetti,2007).
To M-Learning αποτελεί το νέο βήμα στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και στην χρήση υπολογιστών
στην εκπαιδευτική διαδικασία (Georgieva, Trifonova, Georgiev, 2006). Είναι πλέον η 4η γενιά του
ηλεκτρονικού μαθησιακού περιβάλλοντος. Οι φορητές συσκευές , τα ασύρματα δίκτυα και οι
παροχές τους αποτελούν μια επέκταση του E-Learning και των πλεονεκτημάτων των συστημάτων
του. Mέσω του M-Learning, παρέχουν στους φοιτητές την δυνατότητα εισόδου σε εκπαιδευτικό
υλικό, να μάθουν σε ένα συνεργατικό περιβάλλον (Nassuora, 2012) και να καταφέρουν να
επικοινωνήσουν καλύτερα τόσο με τους συμφοιτητές τους όσο και με τους διδάσκοντες (Khaddage,
2009). Η χρήση τους γίνεται οπουδήποτε, ακόμα και στο δρόμο για το πανεπιστήμιο (Virvou and
Alepis, 2005). Δίνεται η δυνατότητα της δίχως όρια εκπαίδευσης, αφού ο φοιτητής δεν είναι
13
αναγκαίο να παρίσταται στη διαδικασία είτε τοπικά, είτε χρονικά και ο διδάσκων μπορεί να παρέχει
οποτεδήποτε ,οσοδήποτε και οπουδήποτε το εκπαιδευτικό υλικό μέσω αυτής της ασύρματης
επικοινωνίας (Dye, Solstad, K’Odingo, 2003).
Παρόλο που το M-Learning μέσω των φορητών συσκευών και των ασύρματων δικτύων μπορεί να
αποτελέσει ένα ισχυρό εκπαιδευτικό εργαλείο, δεν θα αντικατασταθεί ποτέ η κλασσική τάξη-
διδασκαλία, αλλά σε συνδυασμό με την ιδανική προσαρμογή της μικτής μάθησης (blended
learning),θα αποτελέσει υποστηρικτικό θεμέλιο λίθο της μάθησης (Motiwalla, 2007). Σε συνδυασμό
με τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συμφοιτητών ή των φοιτητών-εκπαιδευτικών, μέσω του M-
Learning , προβάλλεται η ευκαιρία αυτό-μάθησης, αφού παρέχεται η δυνατότητα ανάγνωσης υλικού
ή πραγματοποίησης εργασιών με στιγμιαία αποτελέσματα, εντός ή εκτός του πανεπιστημιακού
χώρου.
Οι δυνατότητες και τα όρια του M-Learning έχουν προκαλέσει πολλούς επιστήμονες τα τελευταία
χρόνια να διαπιστώσουν κατά πόσο είναι δυνατή η μέγιστη αξιοποίηση του στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση. Τόσο εκπαιδευτικοί ,όσο και ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα πλεονεκτήματα του M-
Learning , που είναι ευελιξία, φορητότητα και διαθεσιμότητα, αποτελούν ισχυρό μαθησιακό
εργαλείο στην σύγχρονη και απαιτητική μαθησιακή διαδικασία (Triantafillou, Georgiadou,
Economides, 2006). Επιπρόσθετα διάφορες έρευνες έχουν καταδείξει ότι το M-Learning , δεν έχει
φτάσει στα τελικά όρια αξιοποίησης τους, γιατί υπάρχει διαφορά προσφοράς και ζήτησης, λόγω
κάποιων λειτουργικών θεμάτων (Liu k Han , 2010). Οι Wu, Wang k Haag (2009), Park (2011),
Vavoula (2004), σημείωσαν κάποια από αυτά τα θέματα στην αξιοποίηση-εφαρμογή:
Συνδεσιμότητα συσκευών
Μικρές οθόνες
Ανεπαρκής μνήμη
Χαμηλές ταχύτητες δικτύου
Αποδοχή και διάθεση για χρήση από τους φοιτητές
Γνώση χρήσης από φοιτητές και εκπαιδευτικούς
Παιδαγωγικοί λόγοι, όπως διακοπή προσοχής κατά την εκπαιδευτική διαδικασία στην τάξη
Τεχνικοί λόγοι, όπως ανεπάρκεια των δικτύων του πανεπιστημίου να υποστηρίξουν τον όγκο
δεδομένων
Προσωπικοί λόγοι των εκάστοτε εκπαιδευτικών να χρησιμοποιήσουν τo M-Learning σαν
εργαλείο
14
Η χρήση του M-Learning παρόλες τις δυσκολίες έχει παρουσιάσει τεράστια αύξηση ειδικά μετά το
2007 (Ng & Nicholas, 2012) και είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός εννοιολογικού πλαισίου για να
σχεδιαστούν μοντέλα που θα προάγουν δημιουργικότητα, συνεργασία, επικοινωνία και κριτική
σκέψη, τόσο σε φοιτητές, όσο και σε εκπαιδευτικούς (Cobroft,2006).
Οι Vavoula, Shaples (2009) διερεύνησαν και αποφάνθηκαν ότι υπάρχουν συγκεκριμένες προκλήσεις
στην δημιουργία M-Learning εργαλείων:
Συγκέντρωση και ανάλυση μαθησιακών δεδομένων

Εκτίμηση των λειτουργιών του M-Learning και των αποτελεσμάτων τους
Εκτίμηση της χρησιμότητας και χρηστικότητας της φορητής τεχνολογίας
Αξιολόγηση των οργανωτικών και ηθικών πλαισίων του M-L
Ταυτοποίηση των δυνατοτήτων του M-Learning σε καταστάσεις επίσημης και ανεπίσημης
μάθησης.
Για όλα τα προαναφερθέντα γίνεται εύκολα κατανοητό ότι είναι απαραίτητο, να τεκμηριωθεί ένα
πλαίσιο για την ανάπτυξη ενός βιώσιμου και αποτελεσματικού M-Learning συστήματος, με σκοπό
να είναι χρήσιμο, εύκολο στη χρήση και ελκυστικό στους χρήστες ώστε να μπορεί να αποτελεί ένα
επιτυχές εκπαιδευτικό-μαθησιακό εργαλείο.
1.3 Φύση του Προβλήματος

Λόγω της φύσης του M-Learning και της γρήγορης εξάπλωσης του στην εκπαιδευτική κοινότητα
δεν υπάρχουν επαρκείς έρευνες που να δίνουν σαφείς παράγοντες για την ένταξη και επέκταση του
στην μαθησιακή διαδικασία. Επιπρόσθετα, είναι ακόμα πρώιμες οι συνθήκες ανάπτυξης μεθόδων για
την ένταξη και ομαλή υποστήριξη του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Cherian and Williams, 2008).
Η ραγδαία εξέλιξη των φορητών συσκευών και η ανάπτυξη των ασύρματων δικτύων δεν σημαίνει
αυτόματα και την επιτυχή αξιοποίηση και βιωσιμότητα των M-Learning συστημάτων. Κρίνεται
ιδιαίτερα σημαντικό να διερευνηθούν οι παράγοντες που θα επηρεάσουν την αρμονική ένταξη και
εγκατάσταση των M-Learning μεθόδων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σε αυτό το πλαίσιο είναι
δυνατό να γίνουν επαναπροσδιορισμοί των στρατηγικών που ακολουθούν τα πανεπιστήμια, σε
συνδυασμό με τα θέλω τόσο του εκπαιδευτικού προσωπικού όσο και των φοιτητών, έτσι ώστε να
επιτευχθεί μέγιστη εναρμόνιση με το νέο αντικείμενο-εργαλείο. Ένα από τα σημαντικότερα
προβλήματα έως τώρα κρίνεται ή έλλειψη θεωρητικού υποβάθρου για την ομαλή ανάπτυξη
στρατηγικής μοντέλων M-Learning.
15
Παραδείγματα τέτοιων μοντέλων που μπορούν να χρησιμεύσουν σαν αρχικό βήμα για την
δημιουργία, ανάπτυξη και ένταξη βιώσιμων συστημάτων M-Learning (αναλύονται σε επόμενο
κεφάλαιο ) είναι τα παρακάτω:
 Model for Framing (FRAME) , (Koole, 2006)

 A framework for sustainable Mobile Learning in Schools (Ng, Nicholas, 2012)
 Toward a sustainable deployment of M-Learning , a conceptual model in Higher Education
(Abu-Al-Aish, 2014)
Όλα τα παραπάνω μοντέλα είναι περιορισμένα ως προς την πρακτική εφαρμογή τους. Κανένα δεν
έχει σαφείς οδηγίες και στάδια για την ανάπτυξη ενός M-Learning συστήματος. Μόνο το τελευταίο
μοντέλο έχει πιο πολλές διακριτές φάσεις και στάδια που υποδεικνύουν ότι μέσω συνεχούς
αξιολόγησης μπορεί να γίνε αποδεκτό και να είναι ίσως βιώσιμο ένα τέτοιο σύστημα.
1.4 Σκοπός της Έρευνας

Η συγκεκριμένη εργασία έχει σκοπό να διερευνήσει/απαντήσει τις ακόλουθες ερωτήσεις:
 Ποιο είναι το επίπεδο ετοιμότητας των φοιτητών για ένα Μ-Learning σύστημα?
 Ποιες είναι οι προσδοκίες των φοιτητών για τη χρήση φορητών συσκευών για
εκπαιδευτικούς σκοπούς και τι προκλήσεις εκπαιδευτικές-παιδαγωγικές-πρακτικές περιέχει η
ανάπτυξη τους?
 Ποιοι είναι οι παράγοντες αποδοχής από τους φοιτητές ενός τέτοιου συστήματος στην
τριτοβάθμια εκπαίδευση?
Σε άμεση συσχέτιση με τα ερευνητικά ερωτήματα είναι σημαντικό να αναλυθούν οι παράγοντες που

οδηγούν στην ομαλή ένταξη ενός τέτοιου συστήματος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
1.5 Σημαντικότητα της έρευνας

Μέσα σε ένα ραγδαίως εξελισσόμενο εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι πολύ σημαντικό να αποκτηθεί
η γνώση και να τεθεί η βάση για την εγκατάσταση και ανάπτυξη M-Learning συστημάτων. Τα
αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας θα έχουν τεράστιο ενδιαφέρον αφού το πλαίσιο στο οποίο
αναφέρονται είναι σε πρώιμο στάδιο στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θα οριοθετήσουν
κάποιες αρχικές σκέψεις φοιτητών και εκπαιδευτικών για την ικανότητα αποδοχής και τον βαθμό
ετοιμότητας για την χρήση τέτοιων εκπαιδευτικών μοντέλων. Επιπρόσθετα, τόσο οι εκπαιδευτικοί
όσο και οι αρμόδιοι των πανεπιστημιακών διοικήσεων θα λάβουν γνώση για τις μελλοντικές
στρατηγικές που θα επιλέξουν να ακολουθήσουν με σκοπό την ομαλότερη σχεδίαση και οριστική
16
υλοποίηση της ένταξης M-Learning συστημάτων στους οδηγούς και στα προγράμματα σπουδών
τόσο των προπτυχιακών, όσο και των μεταπτυχιακών φοιτητών και ερευνητών των ιδρυμάτων.
1.6 Ερευνητική Προσέγγιση

Η παρούσα έρευνα είναι χωρισμένη σε δύο διακριτά μέρη:
 Διερεύνηση της ετοιμότητας των φοιτητών να χρησιμοποιήσουν M-Learning συστήματα

 Διερεύνηση και ανάλυση των παραγόντων αποδοχής από τους φοιτητές της χρήσης των M-
Learning συστημάτων
Για τo πρώτο μέρος, έχει δημιουργηθεί ένα ερωτηματολόγιο για να διερευνηθούν, η ετοιμότητα των
φοιτητών, οι προσδοκίες χρήσης και οι σκέψεις τους πάνω στη χρήση και τις δυσκολίες του M-
Learning
Για το δεύτερο μέρος, ένα ερωτηματολόγιο δημιουργήθηκε για να αναλυθούν οι απαντήσεις και σε
συνδυασμό με ένα μοντέλο (Abu-Al-Aish,2014) στηριγμένο στο UTAUT (Unified Theory of
Acceptance and Use of Technology) (Vankatesh,2003) να διερευνηθούν τα αποτελέσματα.
1.7 Περιγραφή της Εργασίας

Η εργασία αποτελείται από έξι επιμέρους κεφάλαια:
Το πρώτο κεφάλαιο είναι μια εισαγωγή στην έρευνα και το θέμα της, παρουσιάζοντας το
θεωρητικό υπόβαθρο, τον σκοπό και τα αντικείμενα της καθώς την σημαντικότητα και
προσέγγιση της.
Το δεύτερο κεφάλαιο περιέχει: την υπάρχουσα θεωρία για το M-Learning. Περιγράφεται η
σχέση μεταξύ E-Learning και Μ-Learning με διαφορές και συγκρίσεις. Αναφέρονται
πλεονεκτήματα χρήσης Μ-L στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με τα όρια και τις προκλήσεις
που περιέχει. Υπογραμμίζεται μέσω ερευνών η αποδοχή και η ετοιμότητα χρήσης M-L βάσει
παραγόντων που βοηθούν στην ένταξη. Γίνεται μικρή ανάλυση των τριών θεωρητικών
μοντέλων που προαναφέρθηκαν.
Στο τρίτο κεφάλαιο περιγράφονται λεπτομέρειες της μεθοδολογίας που θα χρησιμοποιηθεί
στην έρευνα. Αναλύονται στρατηγικές , πλαίσιο και μέθοδοι που χρησιμοποιούνται. Για κάθε
ερευνητική μέθοδο δίνεται περιγραφή εργαλείων, συμμετεχόντων, διαδικασιών, ηθικών
περιορισμών και ανάλυσης δεδομένων.
Στο τέταρτο κεφάλαιο περιγράφεται η έρευνα για την ετοιμότητα των φοιτητών για τη χρήση
το M-Learning, τις σκέψεις και τις προσδοκίες τους. Γίνεται πλήρης αναφορά σε μέθοδο,
17
συμμετέχοντες, εργαλεία συλλογής δεδομένων και ανάλυση τους. Τα αποτελέσματα της
πιλοτικής και της βασικής έρευνας αναφέρονται και αναλύονται
Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται περιγραφή της έρευνας για τον δείκτη αποδοχής του M-
Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και ποιοι παράγοντες το επηρεάζουν. Γίνεται
αναφορά στο μοντέλο, τη διάσταση και την υπόθεση. Η ανάλυση δεδομένων και το προφίλ
των συμμετεχόντων τεστάρονται για αξιοπιστία και εγκυρότητα. Γίνεται ανάλυση των
αποτελεσμάτων της έρευνας.
Τέλος, στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζονται συνοπτικά στοιχεία της έρευνας, αναφερόμενα
στα αποτελέσματα των κεφ.4-5. Γίνεται αναφορά στην συμβολή της παρούσας εργασίας
στην γνώση του αντικειμένου του Μ-Learning και παρατηρούνται τα όρια που μπορούν να
ξεπεραστούν από κάποια μελλοντική έρευνα.
18
2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Θεωρητικό Υπόβαθρο
2.1 Εισαγωγή
Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο αναλύεται το θεωρητικό υπόβαθρο της έρευνας αυτής της εργασίας.
Αρχικά, γίνεται αναφορά στο E-Learning , τις δυνατότητες και τα πλεονεκτήματα του, δίνεται ο
ορισμός του M-Learning και συγκρίνονται τα δύο μοντέλα εκπαίδευσης.
Στην συνέχεια, υπάρχει εκτενής αναφορά των πλεονεκτημάτων και των ορίων της χρήσης και των
δυνατοτήτων του M-Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση βάσει των υπαρχουσών ερευνών.
Επιπρόσθετα, σχολιάζονται τα δεδομένα της ένταξης και ανάπτυξης M-Learning συστημάτων, βάσει
ερευνών και project τα οποία καταδεικνύουν την ετοιμότητα των φοιτητών για τη χρήση του.
Δίνονται παραδείγματα θεωρητικών μοντέλων ομαλής ένταξης και αξιοποίησης των M-Learning
συστημάτων και σχολιάζονται κάποιες έρευνες πάνω στην αποδοχή των φοιτητών. Τέλος,
αναλύονται και σχολιάζονται τα θεωρητικά μοντέλα που αναφέρθηκαν στο κεφ.1 .
2.2 Ηλεκτρονική Μάθηση: E-Learning

Τα τελευταία χρόνια γίνεται συνεχώς λόγω για εξ αποστάσεως εκπαίδευση και ηλεκτρονική μάθηση.
Το Ε-Learning έχει αρχίσει να γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε
πολλά πανεπιστήμια παγκοσμίως. Η online μάθηση έγινε ουσιαστικό εργαλείο της διαδικασίας λόγω
των πολλών πλεονεκτημάτων της. Βασικό χαρακτηριστικό του αποτελεί πως μπορεί να λειτουργήσει
σαν ανεξάρτητο εκπαιδευτικό εργαλείο , αλλά και σαν μέρος μικτής μάθησης (blended learning)
(Matheos, Daniel, McCalla, 2005). Αυτό δίνει τη δυνατότητα στα πανεπιστήμια να προσφέρουν εξ
αποστάσεως προγράμματα σπουδών.
Στην υπάρχουσα βιβλιογραφία υπάρχουν διαφορετικοί ορισμοί του E-Learning. To Ε-Learning είναι
τεχνολογικά ενισχυμένη μάθηση (Trifonova, Ronchetti, 2003). To E-Learning είναι ένας τύπος
μάθησης υποστηριγμένος από την τεχνολογία πληροφορίας και υπολογιστών (ICT) και βελτιώνει
την ποιότητα διδασκαλίας και μάθησης (Begicevic, Divjak, 2006). O Rosenberg (2001), το όρισε
σαν τη χρήση τεχνολογιών του internet για να μεταφερθεί μια ομάδα λύσεων που θα ενισχύουν τη
γνώση. Αυτοί οι διαφορετικοί ορισμοί μας δίνουν το εύρος της χρήσης των E-Learning συστημάτων,
τα οποία εκτός από επικοινωνιακά εργαλεία είναι και συστήματα διαχείρισης μάθησης, με πιο
γνωστά τα Blackboard, Moodle, eclass. O Χατζηαθανασίου (2009), τόνισε ότι το E-Learning, μπορεί
να υπάρξει-λειτουργήσει παντού, από τους χώρους του πανεπιστημίου, το σπίτι, τη δουλειά, δεν
υπάρχει περιορισμός σε σταθερή τοποθεσία.
19
2.2.1 Πλεονεκτήματα του E-Learning
Όλο και περισσότερα πανεπιστήμια έχουν εντάξει τα τελευταία χρόνια στα προγράμματα σπουδών
τους το E-Learning, με κύριο γνώμονα την ευελιξία που παρέχει όσον αφορά την είσοδο του χρήστη
σε χρόνο και μέρος που είναι βολικό για αυτόν. Ο Nyvang (2006) αναφέρει ότι βελτιώνεται η
ποιότητα και η ευελιξία της μάθησης μέσω Ε-L και ο Willems (2005) θεωρεί πως ο σκοπός της εξ
αποστάσεως εκπαίδευσης κατοχυρώνεται. Εκτός από εργαλείο στην αμιγώς εκπαιδευτική διαδικασία
το E-Learning παρέχει τη δυνατότητα σε φοιτητές, καθηγητές και τη διοίκηση των πανεπιστημίων
να έχουν άμεση πρόσβαση εκτός του εκπαιδευτικού υλικού , στο προσωπικό προφίλ των χρηστών,
το υπόβαθρο τους, τους βαθμούς και τη διαχείριση που κάνουν μέσου του συστήματος.
Ένα από τα σημαντικά πλεονεκτήματα του είναι η δυνατότητα να γίνει διαχείριση υλικού,
κατάργηση αρχείων, εγγραφή-διαγραφή χρηστών, τα οποία αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά των
συστημάτων διαχείρισης μάθησης (LMS) (Caladine ,2008) .Οι O’Neill και Singh (2004) προσθέτουν
ότι το E-Learning είναι το μοναδικό εργαλείο για να γίνει εφικτή μια διαδικασία δια βίου μάθησης,
εκπαίδευσης φοιτητών από διάφορες χώρες και φοιτητών με ειδικές ανάγκες.
Ο Harriman(2007) μέσω της έρευνας του όρισε τα βασικά πλεονεκτήματα:
 Συνύπαρξη διαφορετικών στυλ μάθησης

 Προσφορά προσωποποιημένων οδηγιών
 Δυνατότητα διαχείρισης ρυθμού μάθησης
 Επιλογή-δυνατότητα συνεργατικής μάθησης
 Ενεργή συμμετοχή χρηστών
 Δυνατότητα αποθήκευσης αποτελεσμάτων-εργασιών (μνήμη)
 Πολύ καλή συνοχή
 Μείωση χρόνου μάθησης
Παρόλο που ο ρόλος των συστημάτων E-Learning είναι σημαντικός και αυξημένος τα τελευταία
χρόνια σε πολλά πανεπιστήμια, υπάρχουν ακόμα όρια τα οποία καλούνται να ξεπεραστούν και
αφορούν τη συνδεσιμότητα και την φορητότητα. Τα συστήματα αυτά ανταποκρίνονται σε ένα PC
συνδεδεμένο με το Internet, κάτι που τα περιορίζει ως προς την φορητότητα, για αυτό οι ερευνητές
έψαξαν να βρουν μέσα για να αυξηθεί η δυνατότητα εισόδου και η προσβασιμότητα σε τέτοια E-
Learning συστήματα και υπηρεσίες.
20
2.3 Ορισμός του M-Learning
Η ανάγκη να υπάρξει μια ασύρματη τεχνολογία κατάλληλη για την εκπαίδευση, οδήγησε σχολεία,
πανεπιστήμια και εκπαιδευτικά ινστιτούτα να ψάχνουν τρόπους χρήσης νέων μέσων και
συστημάτων. Όλα αυτά σε συνάρτηση με τη δυνατότητα νέων μεθόδων μάθησης, με τη χρήση
φορητών συσκευών και με την ανάπτυξη των ασύρματων τεχνολογιών έχουν δημιουργήσει ένα νέο
μαθησιακό περιβάλλον (Vavoula ,2005 ; Sharples, Taylor, 2005). Όλα αυτά έχουν δώσει τη
δυνατότητα επικοινωνία και αλληλεπίδρασης φοιτητών-καθηγητών και εκτός χώρων του
πανεπιστημίου (Lam, 2011) .
Έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί για το M-Learning βασισμένοι στη φορητότητα, τις δυνατότητες των
χρηστών, τις εφαρμογές και τη σχέση μεταξύ του E-Learning με το Μ-Learning. Παρουσιάζονται
κάποιοι:
Το Μ-Learning εξαρτάται από τη χρήση φορητών συσκευών που βοηθούν στην μάθηση
οπουδήποτε και οποτεδήποτε (Georgieva, Smrikarov, Georgiev, 2005).
Είναι η μάθηση μέσω φορητών συσκευών όπως smartphone, iPod, tablet, φορητούς υπολογιστές
ακόμα και ψηφιακή κάμερα που χρησιμοποιούνται στη εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία.
(Naismith et al, 2004).
To M-Learning είναι υποκατηγορία του E-Learning που χρησιμοποιούνται φορητές συσκευές
που είναι μικρές και αυτόνομες για καθημερινή συνεχή χρήση (Trifonova, Ronchetti, 2003).
Σαν επέκταση του E-Learning επιμένουν ότι είναι και οι Pinkwart (2003), Tolkov, Doneva,
Nikolaj (2006).
Οι Kambourakis, Kontoni, Sapounas (2004) συνιστούν ότι είναι η τεχνολογία που δίνει τη
δυνατότητα μάθησης και διδασκαλίας οπουδήποτε και οποτεδήποτε.
Οι Liu, Han (2010), προτείνουν το M-Learning , να γίνει το νέο εκπαιδευτικό εργαλείο της
πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, έτσι ώστε οι φοιτητές να αποκτούν γνώση με τη βοήθεια της
τεχνολογίας, υποστηριγμένης από φορητές συσκευές.
2.4 Σύγκριση E-Learning με M-Learning

Υπάρχουν πολλές θεωρήσεις για την σχέση μεταξύ των μοντέλων μάθησης, που καταδεικνύουν τις
ομοιότητες και διαφορές τόσο στην πρόσβαση, όσο και στην συνδεσιμότητα.
Πολλοί ερευνητές έχουν συνδέσει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση (D-Learning), με την ηλεκτρονική
(E-Learning) και την μάθηση μέσω φορητών συσκευών (M-Learning).
Ο Georgiev (2004), τονίζει ότι το M-Learning είναι υποκατηγορία του E-Learning και αυτό με τη
σειρά του είναι υποκατηγορία του Distance Learning (D-Learning).
21
O Brown (2003), υποστήριξε πώς όλες οι εκδοχές της εξ αποστάσεως μάθησης μπορούν να
ενσωματωθούν σε αυτό που ονομάζουμε ευέλικτη μάθηση και με ένα διάγραμμα, έδωσε τη σχέση
μεταξύ των (D-L, E-Learning, M-Learning, online Learning). Υποστηρίζει ότι το M-Learning με τα
online Learning δεν έχουν σχέση, απλά είναι ασύνδετα μέρη του E-Learning.
22
Ο Khaddage (2011), διατύπωσε ότι παρόλο που η υπόθεση του Brown ήταν σωστή, πλέον τα
συστήματα μέσω της ασύρματης σύνδεσης δίνουν τη δυνατότητα εισόδου οποτεδήποτε και
οπουδήποτε . Ο Martin (2011) εξήγησε ότι αυτό το διάγραμμα απέκλειε πιθανότητα μικτής μάθησης,
δηλαδή οι φοιτητές να χρησιμοποιούν φορητές συσκευές παρόλο που έχουν επαφή από κοντά
(contact learning).
23
O Peter (2007) κατέληξε στην άποψη ότι το M-Learning, είναι υποκατηγορία του Ε-Learning.
Πρότεινε το μοντέλο ευέλικτης μάθησης «αρκετά απλά, πάνω στην ώρα, μόνο για μένα» (just
enough, just in time, just for me). Πέραν όλων αυτών θεωρεί πως παρότι το M-Learning είναι
υποκατηγορία του E-L, ωστόσο υπάρχει ένα κομμάτι του που δεν ανήκει στα όρια του E-L, χωρίς
ωστόσο να ξεκαθαρίζεται ποιο.
Μετά από την αναφορά σε διάφορους ορισμούς και θεωρήσεις για τη φύση του M-Learning , είναι
σημαντικό να δούμε τις διαφορές και τις ομοιότητες που παρουσιάζει με το E-Learning όπως αυτές
έχουν προκύψει από έρευνες που έχουν διενεργηθεί (Laouris, Etokleous,2005; Traxler,2007).
Παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα:
24
Πίνακας 2.1 , Σύγκριση E-Learning/M-Learning
Χαρακτηριστικό E-Learning M-Learning
Δίκτυο Ενσύρματο Ασύρματο
Κινητό τηλέφωνο, Smartphone,

Συσκευές PC, Laptop
iPod, Tablet PC
Οπουδήποτε,
Προσβασιμότητα Οπουδήποτε
Οποτεδήποτε
Internet,
Συνδεσιμότητα Κινητά δίκτυα, WiFi
intranet δίκτυα
Μέτριο (εξαρτάται τη
Κόστος Μεγάλο
συσκευή)
Συνεργατική
Διαπροσωπική-προσωπική
Εξ Αποστάσεως
Μάθηση Ανεπίσημη
Τυπική-Επίσημη
Μέσω αντικειμένων
Μέσω multimedia
Με καθυστέρηση-Ασύγχρονη Ταυτόχρονη
Επικοινωνία
Αργή Απόκριση Άμεση απόκριση
καθηγητή-μαθητή
Προγραμματισμένη Αυθόρμητη
Τετ-α-τετ
Ευέλικτη
Περιορισμένη από χρόνο-τόπο
Επικοινωνία Οπουδήποτε, Οποτεδήποτε
Αργή επικοινωνία
μαθητή-μαθητή Γρήγορη-Άμεση Επικοινωνία
Φτωχή λόγω ομαδικής
Πλούσια, λόγω αμεσότητας
συναίσθησης
25
2.5 Κίνητρα και Ευκαιρίες με τη χρήση M-Learning
Είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι φορητές συσκευές έχουν χαρακτηριστικά που μπορούν να
αποτελέσουν κατάλληλα και χρήσιμα εργαλεία στην σύγχρονη εκπαίδευση τόσο σε συνθήκες απλής
μάθησης, όσο και στη διανομή, αναζήτηση και διαμοιρασμό της γνώσης. Χαρακτηριστικά τέτοια
μπορεί να είναι η φορητότητα, η λειτουργικότητα, η συνδεσιμότητα, η χρησιμότητα (Pachler,
Bachmair, Cook, 2010).
Οι φορητές συσκευές λόγω του μικρού τους μεγέθους δίνουν τη δυνατότητα στους φοιτητές να τις
μεταφέρουν στις τσέπες ή στην τσάντα τους ,εύκολα και χωρίς κόπο, παρέχοντας επικοινωνία χωρίς
τοπικό ή χρονικό περιορισμό. Σε συνδυασμό με την τιμή τους που είναι πιο προσιτή από ένα PC,
γίνονται προτιμότερες για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Εκτός της αποθήκευσης πλέον μεγάλου μεγέθους αρχείων παρέχουν τη δυνατότητα άλλων μεθόδων
μάθησης και διδασκαλίας, μέσω μηνυμάτων, εκπαιδευτικών παιχνιδιών, εισόδου στο Internet και
αναπαραγωγής multimedia (Khaddage, 2009).
Σε έρευνα τους οι Kloper, Squire, Jenkins (2002), διατύπωσαν πέντε μοναδικά χαρακτηριστικά των
φορητών συσκευών:
 Φορητότητα, δυνατότητα μεταφοράς παντού

 Κοινωνική αλληλεπίδραση, βοήθεια στην επικοινωνία μεταξύ των χρηστών
 Αμεσότητα, δίνεται η δυνατότητα για πραγματικά δεδομένα όσον αφορά τη τοποθεσία, το
περιβάλλον την ώρα σύνδεσης του χρήστη
 Συνδεσιμότητα, μπορούν να συνδεθούν είτε με κοινό δίκτυο ,είτε μεταξύ τους
 Ατομικότητα, δυνατότητα εξατομικευμένης μάθησης
Οι δυνατότητες και οι επιλογές που παρέχουν πλέον οι φορητές συσκευές, σε συνδυασμό με μέγεθος
και τιμή, έρχονται σε ανοιχτή σύγκριση με τα αντίστοιχα των PC (Khaddage, Lanham, Zhow,2009).
Τα επόμενα χρόνια η μάθηση μέσω φορητών συσκευών θα γίνεται σε μεγαλύτερο βαθμό επειδή
όλες (tablet PC, smartphone, iPod) είναι πιο ελκυστικές στους φοιτητές-φοιτητές για διάφορους
λόγους, τόσο της τιμής, όσο του μεγέθους και των πολλών εφαρμογών για διαφορετικές
δραστηριότητες, κάτι που τις καθιστά πιο χρήσιμα και ευχάριστα εργαλεία.
Ο Laurillard (2007) τόνισε ότι το M-Learning σαν δραστηριότητα κινητοποιεί τους φοιτητές-
φοιτητές γιατί παρέχει:
 Διαδραστικότητα στην καθημερινή ζωή, ενθαρρύνοντας την επικοινωνία, τη διασκέδαση και την
συνεργασία
26
 Έλεγχο των μαθησιακών στόχων
 Συνεχή εξέλιξη της μάθησης
Το M-Learning έχει τη δυνατότητα να μετατρέπει τα στοιχεία της καθημερινής ζωής σε μαθησιακά

δεδομένα και να τα διανέμει μέσω των ασύρματων δικτύων.
2.6 Κέρδη από τη χρήση του M-Learning

Πολλές εμπειρικές έρευνες έχουν καταδείξει τη σημαντικότητα και τα οφέλη της χρήσης ασύρματων
και φορητών συσκευών στην μαθησιακή διαδικασία και στο εκπαιδευτικό περιβάλλον (Naismith,
2004). Ειδικότερα ο Samuels (2007), τόνισε κάποιους λόγους αποτυχίας των προπτυχιακών
φοιτητών στα Μαθηματικά ( κακό μαθηματικό υπόβαθρο, διαφορά επιπέδου φοιτητών στην τάξη,
έλλειψη-αποτυχία να βοηθήσουν τους φοιτητές να εφαρμόσουν νέες τεχνολογίες). Έτσι, κατέληξε
στο σημείο πως οι νέες τεχνολογίες θα βοηθήσουν την διδασκαλία πχ των μαθηματικών γιατί η νέα
γενιά (ειδικά γεννηθέντες μετά το 1990), είναι άριστα εξοικειωμένοι με τις ασύρματες συσκευές σε
ένα ευέλικτο και συνεχώς εξελισσόμενο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Όλα αυτά σε συνάρτηση με την
χρήση νέων τεχνολογιών δίνουν την δυνατότητα για παροχή φθηνότερων τρόπων διδασκαλίας,
μάθησης και μαθησιακών μοντέλων.
Παρόλα τα προβλήματα και τα όρια που είναι ακόμα διακριτά για το M-Learning ,τα πλεονεκτήματα
του είναι ξεκάθαρα, αφού είναι ένα μέσο που χρησιμοποιεί τελευταία τεχνολογία και προάγει την
αλληλεπίδραση, την ενίσχυση του υποβάθρου τόσο για φοιτητές όσο και για καθηγητές.
Οι φοιτητές είναι σε θέση να συγκεντρωθούν περισσότερο στα πιο αδύνατα σημεία τους, αφού μέσω
του M-Learning προάγεται η προσωποποιημένη μάθηση και ελαχιστοποιείται η μη-κατανόηση. Από
την άλλη οι καθηγητές μπορούν να δημιουργήσουν υλικό τέτοιο ώστε να διαγνώσουν ευκολότερα
τις αδυναμίες των φοιτητών να ενθαρρύνουν τις όποιες ιδιαιτερότητες και να ενισχύσουν το προφίλ
τόσο των δυνατών όσο και των πιο αδύναμων φοιτητών. Οι Wang και Ryu (2009), τονίζουν ότι το
μεγαλύτερο πλεονέκτημα του M-Learning είναι η δυνατότητα επικοινωνίας ανά πάσα ώρα και
στιγμή, των φοιτητών με τους καθηγητές τόσο εντός, αλλά πλέον και εκτός τάξης, ακόμα και
πανεπιστημιακού χώρου. Η κινητικότητα και η φορητότητα των συσκευών, δίνει νέες επιλογές και
εφαρμογές που βοηθούν την εκπαιδευτική διαδικασία, ενισχύοντας την μάθηση (Naismith, 2004).
Τα πλεονεκτήματα του M-Learning , σαν υποκατηγορία του E-Learning, έχουν ίδια χαρακτηριστικά
(Jacob, Issac,2008):
 Ευκολία εισόδου-πρόσβασης (ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, video, πολυμέσα)
27
 Δυνατότητες ατομικού διαβάσματος
 Προαγωγή της αυτοαξιολόγησης και εκτίμησης δυνατοτήτων
 Δυνατότητα ομαδικών εργασιών και εικονικές μαθησιακών κοινοτήτων
 Προαγωγή της εργασίας του φοιτητή
 Δυνατότητα ασύγχρονου ανεβάσματος αρχείων, εργασιών και υλικού
Η διάδοση του M-Learning σε πανεπιστήμια παγκοσμίως γίνεται με ταχύτατο ρυθμό και είναι
σίγουρο πως θα αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση του μέλλοντος
(Cronje, 2010).
2.7 Περιορισμοί και Προκλήσεις του M-Learning

Η ανάπτυξη μοντέλων και συστημάτων M-Learning εκτός από τα σημαντικά πλεονεκτήματα, σαν
νέα τεχνολογία έχει και περιορισμούς που χρειάζεται να τονιστούν έτσι ώστε, να γίνει καλύτερη
αξιοποίηση και ένταξη τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση:
Τεχνικοί περιορισμοί των φορητών συσκευών: πολλές έρευνες έχουν καταδείξει ότι οι φορητές
συσκευές έχουν περιορισμούς λόγω της μικρής οθόνης, του μεγέθους της μνήμης, του αργού
δικτύου, τη διάρκεια της μπαταρίας και του περιορισμένου πληκτρολογίου. Επιπρόσθετα,
τέτοιες συσκευές δεν δίνουν τον ίδιο σχεδιασμό εφαρμογών όπως οι αντίστοιχες στο PC και
έχουν λιγότερες επιλογές εισόδου και εξόδου δεδομένων (Wang, Wu, Wang,2009; Park, 2011;
Barker, 2005; Corlett, 2005).
Ψυχολογικοί περιορισμοί των χρηστών: Οι Wang, Wu (2009), με έρευνες τους τόνισαν ότι οι
περισσότεροι χρήστες προτιμούν να χαλαρώνουν και να διασκεδάζουν με τις φορητές
συσκευές, βλέποντας video, ακούγοντας μουσική ή στέλνοντας μηνύματα σε φίλους τους σε
social media, παρά να ασχοληθούν με εκπαιδευτικό υλικό.
Θέματα ασφαλείας: οι φορητές συσκευές είναι εύκολο να χάσουν δεδομένα, να πάθουν κάποια
μικροζημιά και είναι πιθανότερο να κλαπούν . Τέτοια θέματα δυσκολεύουν τους χρήστες από
ασθενέστερα οικονομικά στρώματα να ακολουθήσουν τους ρυθμούς του εκπαιδευτικού
περιβάλλοντος (Barker, 2005).
Παιδαγωγική προσέγγιση: είναι πολύ πιθανό να υπάρχει αποπροσανατολισμός και έλλειψη
προσοχής στην τάξη, αν οι φοιτητές δεν ελέγχονται για την χρήση των συσκευών τους.
Εγκατάσταση-λειτουργία: η εγκατάσταση, λειτουργία και συντήρηση τέτοιων συστημάτων είναι
ακόμα ακριβές, σε συνδυασμό με τα ασύρματα δίκτυα που θα χρειάζονται δυνατό σήμα, καθώς
28
και τις τιμές των συσκευών που θα επιβαρύνουν φοιτητές, καθηγητές για να υπάρχει πλήρης
αξιοποίηση (Barker, 2004; Naismith, 2005).
O Naismith (2004) σημείωσε κάποιες σημαντικές προκλήσεις που πρέπει να συζητηθούν πριν
εγκατασταθούν M-Learning συστήματα:
 Συνείδησης: τα συστήματα, θα έχουν πλήρη εικόνα του προφίλ του χρήστη, των
δραστηριοτήτων και της χρήσης, κάτι που ίσως εγείρει θέματα παραβίασης προσωπικών
δεδομένων.
 Κινητικότητα: μέσω της χρήσης σε οποιοδήποτε μέρος και οποιαδήποτε στιγμή, μπορεί να
υπάρξουν φαινόμενα εγκατάλειψης των τάξεων ή μη παρακολούθησης του προγράμματος
σπουδών.
 Δια βίου μάθησης: τα αποτελεσματικά φορητά συστήματα μάθησης πρέπει να οργανώσουν και
να καλύπτουν τους όρους της συνεχούς και δια βίου μάθησης.
 Παρατυπίες: τα M-Learning συστήματα παρέχουν ανεπίσημη μάθηση, κάτι που μπορεί να
εκμεταλλευτούν κάποιοι χρήστες και να τα χρησιμοποιούν για μη-διδακτικές δραστηριότητες
(πχ social media).
 Κυριότητας: οι χρήστες θέλουν πάντα να έχουν τον έλεγχο των συσκευών και των εφαρμογών
τους, εκεί θα πρέπει να βρεθεί μια κοινή τομή, ώστε τα πανεπιστήμια να μπορούν να ελέγχουν
για άσκοπη χρήση.
Μετά από έρευνα τα τρία πιο σημαντικά προβλήματα της εγκατάστασης των M-Learning
συστημάτων είναι (Yordanova, 2007):
 Αποδοχή χρήσης τους από τους φοιτητές, γιατί παρόλο που λατρεύουν και είναι εξοικειωμένοι
με τις φορητές συσκευές, τις χρησιμοποιούν για διασκέδαση, χαλάρωση και επικοινωνία έως
τώρα.
 Συγκεκριμένοι τομείς της φορητής τεχνολογίας, όπως εφαρμογές που πρέπει να γίνουν πιο
φιλικές και με δυνατότερο εκπαιδευτικό υλικό και υπόβαθρο για τους χρήστες.
 Περιορισμένο ακτίνα χρήσης των φορητών συσκευών, σε συνδυασμό με προσωπικά δεδομένα
που έχουν οι χρήστες.
2.8 To Μ-Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

Τα τελευταία χρόνια η ένταξη M-Learning συστημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε
συνδυασμό με την εξέλιξη των φορητών συσκευών και την αναβάθμιση των ασύρματων δικτύων
έχουν δημιουργήσει ένα πρόσφορο έδαφος για την μεγαλύτερη αξιοποίηση του συνδυασμού τους.
Οι φορητές συσκευές όντας ελκυστικές στους φοιτητές, ειδικότερα τα smartphone και τα tablet PC,
29
δίνουν τη δυνατότητα στα πανεπιστήμια να δημιουργήσουν ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον
συνεργατικής μάθησης, με βασικές αρχές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης παρούσες σε προσθήκη
των πλεονεκτημάτων του M-Learning, προσφέροντας συνεργασία, επικοινωνία, ευελιξία και
μεγαλύτερες ευκαιρίες γνώσης στους φοιτητές, όσο και διδασκαλίας στους καθηγητές.
2.8.1 Έρευνες και Project,για το M-Learning στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Υπάρχουν έρευνες που προσπάθησαν να δώσουν τους παράγοντες της ομαλής ένταξης και
αξιοποίησης των M-Learning συστημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και τη διαφοροποίηση των
εκπαιδευτικών μεθόδων.
Ο Liu (2003) χάραξε το δρόμο για την δημιουργία ασύρματης τεχνολογίας που θα μπορεί να
χρησιμοποιηθεί στη τάξη (WiTEC) με τη χρήση ασύρματου δικτύου (LAN), ασύρματων συσκευών,
ηλεκτρονικού πίνακα και servers μέσα στην αίθουσα. Η έρευνα κατέδειξε πώς οι φοιτητές και οι
καθηγητές χρησιμοποιούν τα εργαλεία στο WiTEC για να εφαρμόσουν μάθηση μέσου έργου.
Αποδείχτηκε ότι το WiTEC έχει τα παραπάνω χαρακτηριστικά:
 Οι καθηγητές χρησιμοποιούν τη τεχνολογία για να ελαχιστοποιήσουν το χρόνο μάθησης σε

σύγκριση με την συμβατική τάξη.
 Οι φοιτητές συμμετέχουν πιο ενεργά και δείχνουν περισσότερο ενδιαφέρον για τις μαθησιακές
δραστηριότητες ειδικότερα σε ομαδικό πλαίσιο με συνεργατική μάθηση.
 Οι καθηγητές μπορούν να επιβλέπουν/παρατηρούν τους φοιτητές τους.
 Έχει φιλική διεπιφάνεια εργασίας προς τους χρήστες και για μάθηση και για διδασκαλία.
30
Οι Khaddage, Lanham, Zhow (2009) μετά από μελέτες για την χρήση του M-Learning στην
τριτοβάθμια εκπαίδευση πρότεινα ένα μοντέλο βασισμένο στον συνδυασμό της μικτής μάθησης και
του M-Learning εναρμονισμένο πλήρως στο σύγχρονο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Η μικτή μάθηση
έχει όλα τα χαρακτηριστικά και τις μεθόδους τόσο από την διαπροσωπική όσο και από την online
μάθηση (Lanham,2007) (Εικόνα 2.4) . Προέκυψε ένα ανανεωμένο μοντέλο σύμφωνα με το οποίο το
M-Learning προστίθεται στις μεθόδους που συνδυάζουν την online μάθηση με τη συμβατική τάξη.
Έτσι ισχυροποιείται το αρχικό μοντέλο του Lanham και προκύπτουν περισσότερα οφέλη τόσο σε
φοιτητές, όσο και καθηγητές (Εικόνα 2.5).
Ο συνδυασμός μικτής-online μάθησης είναι αποτελεσματικός, δομημένος σε ένα επαρκές

συνεργατικό μαθησιακό περιβάλλον με την δυνατότητα μάθησης και διδασκαλίας οπουδήποτε,
οποτεδήποτε με επιλογές ηλεκτρονικών αρχείων, εργασιών και άμεσης επικοινωνίας όλων των
συμμετεχόντων (καθηγητών, φοιτητών).
Οι Cavus & Ibrahim (2009) διερεύνησα την χρήση ασύρματων τεχνολογιών (κινητά τηλέφωνα) στην
διδασκαλία νέων αγγλικών όρων σε πρωτοετείς προπτυχιακούς φοιτητές. Το project βασίστηκε σε
ένα πρόγραμμα των Windows αποκαλούμενο Mobile Learning Tool (MOLT), σχεδιασμένο για το
PC. Το πρόγραμμα έστελνε γραπτά μηνύματα στο κινητό τηλέφωνο μέσω τεχνολογίας Bluetooth.
Ένα pre-test και ένα post-test διενεργήθηκαν για την αξιολόγηση της μαθησιακής αξίας. Τα
αποτελέσματα έδειξαν ότι οι φοιτητές είχαν τεράστιο ενδιαφέρον για το μάθημα γιατί η χρήση των
κινητών τους τηλεφώνων το έκανε πιο ελκυστικό, πιο εύκολη την κατανόηση και την γνώση των
νέων εννοιών. Ζήτησαν μάλιστα την εγκατάσταση και χρήση του συστήματος και σε άλλα
μαθήματα.
31
2.8.2 Ετοιμότητα των Φοιτητών για το M-Learning
Για να διαπιστωθεί κατά πόσο μια καινοτομία έχει επιτυχία στην εγκατάσταση και χρήση, είναι
σημαντικό να ελέγξεις την ετοιμότητα των χρηστών στην αφομοίωση της (Lam,2011) . Οι μαθητές
της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι πιθανόν να είναι λιγότερο έτοιμοι από
τους φοιτητές στην αφομοίωση της τεχνολογίας του M-Learning λόγω της εξοικείωσης με τα E-
Learning συστήματα. Ωστόσο υπάρχουν ακόμα πολλές προκλήσεις να ξεπεράσει για να γίνει ένα
χρήσιμο και αναπόσπαστο εργαλείο επειδή βρίσκεται στα πρώτα στάδια ανάπτυξης τους
(Motiwalla,2007; Park,2011; Corbeil and Valdes-Corbeil,2007).
Οι Trifonova, Georgieva, Ronchetti (2006) ερεύνησαν την χρήση του M-Learning σε δύο
ευρωπαϊκά πανεπιστήμια (Πανεπιστήμιο του Τρέντο, Ιταλία, Πανεπιστήμιο του Ρούσε,
Βουλγαρία) . Οι φοιτητές ρωτήθηκαν για την διαθεσιμότητα των φορητών συσκευών, την γνώμη
τους για το εκπαιδευτικό σύστημα και τις πτυχές που μπορεί να ενισχύσουν οι συσκευές. Τα
αποτελέσματα, έδειξαν πως οι απαντήσεις κυμάνθηκαν ανάλογα με τη χρήση από τους φοιτητές
των E-Learning συστημάτων. Οι φοιτητές επεδίωκαν τα M-Learning συστήματα να ενισχύσουν
την μάθηση, να κάνουν πιο ελκυστικό το μάθημα και να επιλύσουν μειονεκτήματα του E-
Learning. Σε σύγκριση φύλων, οι άνδρες έδειξαν πιο μεγάλο ενδιαφέρον σε σχέση με τις
γυναίκες, ενώ όλοι κατέδειξαν ότι το κόστος των συσκευών θα παίξει μεγάλο ρόλο στην
περαιτέρω αξιοποίηση του M-Learning.
Σε μία αντίστοιχη έρευνα οι Corbeil & Valdes-Corbeil (2007) διερεύνησαν κατά πόσο εξ
αποστάσεως φοιτητές και διδακτικό προσωπικό ήταν έτοιμοι για την μετάβαση από E-Learning
σε Μ-Learning συστήματα μάθησης. Μια ανεπίσημη έρευνα έγινε για να διακρίνει τη χρήση των
φορητών συσκευών από φοιτητές και καθηγητές, στην οποία τα αποτελέσματα ότι και οι δύο
πλευρές δεν είχαν πλήρη ένταξη στην μαθησιακή και εκπαιδευτική διαδικασία των φορητών
τεχνολογιών μάθησης. Όλοι χρησιμοποιούσαν τις συσκευές για χαλάρωση και διασκέδαση, ενώ
στο μεγαλύτερο βαθμό για επικοινωνία και ανταλλαγή πολυμέσων.
Οι Jacob & Isaac (2008) ερεύνησαν τα χαρακτηριστικά στης χρήσης συσκευών φορητής
μάθησης για καθαρά εκπαιδευτικούς σκοπούς σε πανεπιστήμιο της Μαλαισίας. Τα
αποτελέσματα τους εξέπληξαν αφού οι φοιτητές ήταν απόλυτα έτοιμοι για την χρήση του M-
Learning και ανέμεναν να είναι ένα σημαντικό και αναπόσπαστο εργαλείο σε ορίζοντα 3-5 ετών.
Σημείωσαν ότι όλοι έβρισκαν την μάθηση με τα νέα μέσα πιο ενδιαφέρουσα, ελκυστική και
ευχάριστη.
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες έρευνες-προσεγγίσεις έγινε από τους Economides &
Grousopoulou (2009). Προσπάθησαν να διερευνήσουν τα την στάση και τις αντιλήψεις για το
32
M-Learning τόσο για άντρες, όσο και για γυναίκες. Θεώρησαν σημαντικό να διαπιστώσουν πόσα
χρήματα θα χάλαγαν παραπάνω για την αγορά τέτοιων συσκευών αν έβλεπαν ότι είναι
σημαντικές οι υπηρεσίες τους. Τα αποτελέσματα, έδειξαν ότι και τα δύο φύλα, θα ξόδευαν
παραπάνω χρήματα για την προμήθεια τέτοιων συσκευών, παρόλα αυτά οι γυναίκες θεωρούσαν
ότι οι τιμές θα έπρεπε να είναι πιο μικρές από ότι θεωρούσαν οι άντρες χρήστες.
Ο Al-Fahad (2009) με τη σειρά του διερεύνησε στάση και αντιλήψεις γύρω από την
αποτελεσματικότητα του M-Learning. H έρευνα είχε 186 συμμετέχοντες, από διάφορα κολλέγια,
οι οποίοι χρησιμοποιούσαν φορητές τεχνολογίες στα μαθησιακά τους περιβάλλοντα. Τα
αποτελέσματα έδειξαν εμφανώς πως το M-Learning είναι ευρέως αποδεκτό στην φοιτητική
κοινότητα. Οι φοιτητές συμφωνούσαν πως τα ασύρματα δίκτυα θα αυξήσουν τη ευελιξία
εισόδου στις εκπαιδευτικές εφαρμογές. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον ήταν στο γεγονός πώς οι
φοιτητές επιθυμούσαν να εκμεταλλευτούν όλο το εύρος των φορητών συσκευών όπως PDA
(personal distance assistant), iPod, tablet PC, smartphones, θεωρώντας πως οι φοιτητές θα γίνουν
πιο ενεργοί συμμετέχοντες σε περισσότερα στάδια στης μαθησιακής και εκπαιδευτικής
διαδικασίας από ότι στην συμβατική τάξη.
2.9 Αποδοχή των Φοιτητών για το M-Learning

Οι αντιλήψεις και η στάση στο κομμάτι της εισαγωγής και αξιοποίησης των M-Learning
συστημάτων πρέπει να διερευνηθούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι σημαντικό να διεξαχθούν
έρευνες που να δείχνουν ποιοι παράγοντες παίζουν ρόλο και τι θεωρούν οι φοιτητές σημαντικό για
την αποδοχή τέτοιων συστημάτων.
2.9.1 Ενοποιημένη Θεωρία Αποδοχής και Χρήσης Τεχνολογίας (UTAUT)

Ένα από τα πιο διαδεδομένα και σύγχρονα μοντέλα στη πληροφορική για την αποδοχή της
τεχνολογίας είναι το UTAUT (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology) και
καταφέρνει να ενσωματώνει στοιχεία από οκτώ διαφορετικά μοντέλα:
Θεωρία της Δικαιολογημένης Δράσης (Theory of Reasoned Action, TRA)

Ξεκίνησε από την κοινωνική ψυχολογία και είναι μια θεμελιώδης και σημαντική θεωρία της
ανθρώπινης συμπεριφοράς. Χρησιμοποιείται για να προβλέψει την προσωπική αποδοχή της
τεχνολογίας και εξηγεί μεγάλη διασπορά της . Πυρήνας της είναι η στάση βάσει συμπεριφοράς
και η υποκειμενική νόρμα. (Fishbein, Ajzen, 1975).
Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, TAM)
33
Σχεδιάστηκε για την πρόβλεψη αποδοχής της τεχνολογίας της πληροφορίας (ΙΤ) και της χρήσης
στην εργασία. Έχει εφαρμοστεί σε αρκετές τεχνολογίες και το 2000 οι Vankatesh k Davis,
πρότειναν την ΤΑΜ2 που εμπεριέχει και τον υπολογισμό της υποκειμενικής νόρμας. Στηρίζεται
στην αντιληπτή χρησιμότητα και την αντιληπτή ευκολία χρήσης (Davis, 1989).
Μοντέλο Κινήτρου (Motivational Model, MM).
Ξεκίνησε από την ψυχολογία ώσπου οι Davis, Bagozzi, Warshaw (1992) το χρησιμοποίησαν για
να κατανοήσουν την αποδοχή και χρήση νέας τεχνολογίας. Στηρίζεται στην εξωγενές και
ενδογενές κίνητρο.
Θεωρία Σχεδιασμένης Συμπεριφοράς (Theory of Planned Behavior, TPB). Αποτελεί επέκταση
του TRA και στηρίζεται στον αντιληπτό έλεγχο συμπεριφοράς με σκοπό την κατανόηση
προσωπική αποδοχής χρήσης της εκάστοτε τεχνολογίας
Συνδυασμένη TAM-TPB (Combined-TAM-TPB.)
Είναι ένα υβριδικό μοντέλο που συνδυάζει το μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας και τη Θεωρία
Σχεδιασμένης Συμπεριφοράς χρησιμοποιώντας εκτιμητές της ΤΑΜ και αντιληπτές χρήσεις της
TPB.
Μοντέλο Χρήσης PC (MPCU)
Το συγκεκριμένο έχει προέλθει από την επιστήμη της ανθρώπινης συμπεριφοράς , Triandis
(1977). Οι Thompson, Higgins και Howell (1991) το πρότειναν για τη πρόβλεψη της χρήσης
υπολογιστή.
Θεωρία Διάχυσης της Τεχνολογίας (Innovation Diffusion Theory, IDT)
Οι Moore και Benbasat (1991), υιοθέτησαν τις αρχές της καινοτομίας και ο Rogers (1995)
δημιούργησε ένα σύνολο παραγόντων, για να γίνεται διερεύνηση της αποδοχής της τεχνολογίας
από έναν χρήστη. Στηρίζεται στην ευκολία χρήσης, την συμβατότητα, την δυνατότητα απόδειξης
αποτελεσμάτων και στο εθελοντικό της χρήσης
Κοινωνική Γνωστική Θεωρία (Social Cognitive Theory, SCT)
Οι Compeau k Higgins (1995) χρησιμοποίησαν και επέκτειναν το SCT στη χρήση του
υπολογιστή. Αποτελεί μια από τις πιο ισχυρές θεωρίες ανθρώπινης συμπεριφοράς. Στηρίζεται
βασικά στα αποτελέσματα, στην προσδοκία απόδοσης, στην προσωπική προσδοκία, στην αυτό-
αποτελεσματικότητα και σε δείκτες άγχους.
Ο Vankatesh (2003) συνδύασε τα παραπάνω μοντέλα και δημιούργησε μέσω μιας εμπειρικής
έρευνας την UTAUT η οποία συνδυάζει χαρακτηριστικά του συστήματος (ευκολία χρήσης πχ) με
χαρακτηριστικά του χρήστη (αντίληψη, κοινωνική επιρροή, συνθήκες εργασίας) με σκοπό την
πρόβλεψη της αποδοχής του χρήστη.
34
Το UTAUT περιέχει 4 καθοριστικούς παράγοντες (προσδοκία απόδοσης, προσδοκία αποτελέσματος,
κοινωνική επιρροή και συνθήκες διευκόλυνσης) της συμπεριφοράς του χρήστη και 4 συντονιστές (
ηλικία, φύλο, εμπειρία και εθελοντική χρήση) για να μετριάζουν το αποτέλεσμα των παραγόντων.
O Vankatesh πρότεινε ότι το UTAUT θα μπορούσε να προσφέρει στους οργανωτικούς διαχειριστές

των πανεπιστημίων ένα χρήσιμο εργαλείο για το πώς θα εισάγουν και θα εντάξουν ομαλά την νέα
τεχνολογία βασισμένοι στις αντιλήψεις και τις τάσεις των χρηστών. Αυτό θα έδινε την δυνατότητα
να σχεδιαστούν μέτρα αποφυγής απόρριψης των καινοτόμων τεχνολογιών και να προβλεφθούν
μέτρα αντιμετώπισης χρηστών με αρνητική στάση.
35
2.9.2 Έρευνες στην αποδοχή του M-Learning
Οι Wang, Wu, Wang (2009) χρησιμοποιώντας το UTAUT διεξήγαγαν μία έρευνα για να βρουν τους
καθοριστικούς παράγοντες αποδοχής των M-Learning συστημάτων και να διακρίνουν αν η ηλικία ή
το φύλο παίζουν σημαντικό ρόλο στην αποδοχή. Πρόσθεσαν δικά τους στοιχεία για να μπορέσουν
να εφαρμόσουν διεξοδικά τη θεωρία τους: αντιληπτή δυνατότητα παιχνιδιού και αυτοδιαχείριση
μάθησης. Διαπίστωσαν ότι η προσδοκία απόδοσης, η προσδοκία αποτελέσματος , η κοινωνική
επιρροή, η αντιληπτή δυνατότητα παιχνιδιού και η αυτοδιαχείριση μάθησης ήταν καθοριστικότατοι
τελικά παράγοντες της πρόθεσης συμπεριφοράς για την αποδοχή των M-Learning συστημάτων. Τα
αποτελέσματα έδειξαν ότι η ηλικία διαφοροποιεί την προσδοκία αποτελέσματος και την κοινωνική
επιρροή, ενώ το φύλλο την συμπεριφορά χρήσης και την αυτοδιαχείριση μάθησης.
Οι Iqbal & Qureshi (2012) χρησιμοποίησαν το UTAUT για να διαπιστώσουν την τάση που έχουν οι
φοιτητές για την ένταξη του M-Learning στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πρόσθεσαν στους
παράγοντες του UTAUT την αντιληπτή δυνατότητα παιχνιδιού. Τα αποτελέσματα τους
καταδείκνυαν ότι η αντιληπτή δυνατότητα χρήσης, η ευκολία χρήσης και οι συνθήκες διευκόλυνσης
επηρεάζουν την τάση τους να αποδεχτούν-υιοθετήσουν το M-Learning ,ενώ η δυνατότητα
παιχνιδιού έχει λιγότερη επιρροή. Δεν φάνηκε η κοινωνική επιρροή να έχει αρνητική επιρροή στην
αποδοχή.
Ο Lownthal (2010) με τη χρήση UTAUT εξέτασε τους παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά
των φοιτητών να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία του M-Learning . Οι παράγοντες περιείχαν
προσδοκία απόδοσης, προσδοκία αποτελέσματος και αυτοδιαχείριση μάθησης και οι μεταβλητές
συσχέτισης ήταν ηλικία και φύλο. Τα αποτελέσματα του έδειξαν ότι η προσδοκίες απόδοσης και
αποτελέσματος επηρέαζαν σημαντική, σε αντίθεση με την αυτοδιαχείριση μάθησης. Η ηλικία και το
φύλο αποδείχτηκε ότι δεν είχα τόσο ενεργή επιρροή πάνω στα αποτελέσματα.
2.10 Θεωρητικά Μοντέλα M-Learning

Παρόλο που η αξιοποίηση, η ένταξη και η πλήρης χρήση των M-Learning συστημάτων είναι ακόμα
σε πρώιμο στάδιο, ωστόσο έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο τα τελευταία χρόνια. Έχουν διατυπωθεί
κάποιες βασικές αρχές πάνω στους παράγοντες που θα χρησιμεύσουν στην ουσιαστικότερη
εφαρμογή τους και θα οδηγήσουν στη νέα γενιά εκπαίδευσης που θα έχει περισσότερα οφέλη για
φοιτητές και καθηγητές. Θα αναφερθούν και θα αναλυθούν τρία θεωρητικά μοντέλα για περαιτέρω
επεξήγηση τέτοιων παραγόντων.
36
2.10.1 Ένα μοντέλο για την διαμόρφωση του M-Learning (Koole)
Ένα σημαντικό θεωρητικό μοντέλο που αναπτύχθηκε είναι το Framework for the Rational Analysis
of Mobile Education (FRAME), που αναπτύχθηκε αρχικά από τον Koole (2006) για να κατανοηθεί η
διαδικασία του M-Learning. Στόχοι του μοντέλου ήταν:
 Να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να κατανοήσουν την αποτελεσματικότητα των διάφορων

φορητών συσκευών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
 Να δώσει κατευθύνσεις για την ανάπτυξη μελλοντικών φορητών συσκευών.
 Να βοηθήσει την ανάπτυξη μαθησιακού-εκπαιδευτικού υλικό σχεδιασμένων για το M-Learning.
 Να προσδιορίσει στρατηγικές μάθησης και διδασκαλίας για το M-Learning.
Αποτέλεσε το πρώτο θεωρητικό μοντέλο που περιέγραψε τη μάθηση μέσω φορητών συσκευών σαν
μια διαδικασία σύγκλισης των φορητών τεχνολογιών, με τις ανθρώπινες δυνατότητες μάθησης και
την κοινωνική αλληλεπίδραση. Η βασική απεικόνιση του μοντέλου γίνεται με ένα διάγραμμα Venn
με τρία στοιχεία:
1. Device Usability Aspect: χαρακτηριστικά της φορητής συσκευής

2. Learner Aspect: χαρακτηριστικά του μαθητή (μνήμη, ευκολία μάθησης
3. Social Aspect: κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και συνεργασία φοιτητών
Μετά από έρευνα ο Koole (2009) εξέλιξε το μοντέλο του, αντικαθιστώντας την Device Usability
Aspect με τη Device Aspect και το Context Learning με το Device Usability. Πλέον είχε προκύψει
το ιδανικό μοντέλο για το M-Learning , τέτοιο ώστε οι σχεδιαστές να επιτύχουν μέγιστο βαθμό
αφομοίωσης και ένταξης.
37
2.10.2 Μοντέλο για την βιωσιμότητα του Mobile-Learning στα σχολεία ( Ng and
Nicholas, 2012)
Οι Ng and Nicholas (2012) , παρουσίασαν ένα πολύ ενδιαφέρον μοντέλο που ήταν αποτέλεσμα μιας
τριετούς έρευνας για την διάδοση του M-Learning σε ένα γυμνάσιο της Αυστραλίας. Το μοντέλο
είναι προσωποκεντρικό και περιλαμβάνει όλους τους συμμετέχοντες ( διοίκηση σχολείου,
καθηγητές, φοιτητές τεχνικούς, κοινότητα). Στόχο είχε να διερευνήσει τις επιδράσεις στη
βιωσιμότητα του M-Learning προγράμματος με την χρήση PDAs. Διενεργήθηκε μια 5μηνη
προετοιμασία των καθηγητών για την χρήση των φορητών συσκευών με σκοπό να χτιστεί
εμπιστοσύνη απέναντι σε όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Τα δεδομένα συγκεντρώνονταν στην
εκκίνηση του προγράμματος και 12 μήνες κατά τη διάρκεια του, για να καταδειχθούν οι παράγοντες
βιωσιμότητας του M-Learning προγράμματος. Χρησιμοποιήθηκε μικτή μέθοδος (ποσοτικής-
ποιοτικής προσέγγισης).
Υπάρχουν πέντε σημαντικοί παράγοντες για την βιωσιμότητα ενός προγράμματος στην τεχνολογία
και την πληροφορική:
 Οικονομική βιωσιμότητα: δυνατότητα των πανεπιστημίων να χρηματοδοτούν συνεχώς το

πρόγραμμα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
 Κοινωνική βιωσιμότητα: αποδοχή από την ευρύτερη κοινότητα, γονείς, πολιτικούς ηγέτες,
εταιρείες κινητής τηλεφωνίας.
 Πολιτική βιωσιμότητα: αφορά τις ηγεσίες των πανεπιστημίων και την πολιτική τους αν θέλουν
να εγκαταστήσουν, συντηρήσουν και χρησιμοποιήσουν για αρκετό διάστημα τα συστήματα.
38
 Τεχνολογική βιωσιμότητα: αν υπάρχουν τα κατάλληλα τεχνολογικά εργαλεία, για τη συνεχή
συντήρηση και αναβάθμιση του συστήματος τόσο σε υλικό, σε υποδομές, σε δίκτυα.
 Παιδαγωγική βιωσιμότητα: καθορίζεται από τους ρόλους των διδασκόντων και των φοιτητών,
ανάλογα την μαθησιακή και εκπαιδευτική δράση, τις σχέσεις μεταξύ τους , τους διακριτούς
ρόλους έτσι ώστε να γίνει ομαλή χρήση των φορητών συσκευών.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το σχολείο είχε πλήρη υποστήριξη τόσο σε υλικό όσο και στο
οικονομικό πλαίσιο του προγράμματος. Ωστόσο, το μοντέλο είχε πολύ μικρή συμμετοχή για να
τρέξει το πρόγραμμα του M-Learning . Οι παράγοντες αναλύθηκαν ως εξής:
 Στην κοινωνική βιωσιμότητα, όλη η κοινότητα στήριξε το πρόγραμμα γιατί θεωρήθηκε

εποικοδομητικό για τα παιδιά.
 Στην πολιτική βιωσιμότητα, τόσο η διοίκηση του σχολείου, οι καθηγητές και ο συντονιστής του
προγράμματος είχαν εξαιρετική σχέση, που οδήγησε σε ομαλή και επιτυχημένη διεξαγωγή του.
 Στην τεχνολογική βιωσιμότητα, υπήρξαν προβλήματα υποστήριξης λογισμικού, πρόσβασης στο
Internet και παροχής τεχνικής υποστήριξης από ανεξάρτητη ομάδα τεχνικών.
 Στην παιδαγωγική βιωσιμότητα, οι καθηγητές θεώρησαν ότι με τις συσκευές αυτές το μάθημα
γινόταν ναι μεν ενδιαφέρον, αλλά υπήρχε ο φόβος να μην έχουν επιτυχή μάθηση και
συγκέντρωση των φοιτητών στον στόχο του εκάστοτε μαθήματος. Δεν υπήρξαν ενδείξεις
πλήρους ικανοποίησης των καθηγητών, κυρίως στην εκμετάλλευση των δυνατοτήτων (εργασίες
σπίτι, προφίλ φοιτητών, υπόβαθρο).
Οι ίδιοι ερευνητές ανέδειξαν τρείς σημαντικούς ανθρώπινους παράγοντες για την βιωσιμότητα του
M-Learning στα σχολεία:
 Ανάπτυξη θετικής γνώμης για την χρήση των προγραμμάτων σε φοιτητές και καθηγητές με
κατάλληλες υποστηρικτικές δράσεις, έτσι ώστε να προβληθούν οι φορητές συσκευές σαν
μαθησιακό και διδακτικό εργαλείο, κάμπτοντας τους φόβους που υπάρχουν για μη-ορθή χρήση
τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.
 Να δημιουργηθούν σαφή και προσεγμένα επικοινωνιακά κανάλια, για την αποφυγή
παρεξηγήσεων και άγχους, κατά την χρήση του προγράμματος με σκοπό την δημιουργία ενός
θεμιτού και ισχυρού ψυχολογικού υποβάθρου.
 Ενίσχυση της εμπιστοσύνης μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων πλευρών, καθηγητών, φοιτητών,
διοίκησης, γονέων, κοινότητας.
39
2.10.3 Ένα θεωρητικό μοντέλο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (Abu-Al-Aish,2014)
Το συγκεκριμένο μοντέλο δημιουργήθηκε βάσει της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και θεωρητικού
υποβάθρου με σκοπό να δείξει τους παράγοντες που επηρεάζουν την αποδοχή της χρήσης του M-
Learning και τον βαθμό ετοιμότητας των φοιτητών. Αποτελεί έναν οδηγό για την μελλοντική
ένταξη τέτοιων συστημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αποτελείται από δύο στάδια, ένα pre-
test και ένα post-test, χωρίς την πλήρη εφαρμογή μοντέλου. Το μοντέλο κάνει χρήση του M-
Learning ,σαν μέρος ενός E-Learning συστήματος (Πίνακας, 2.2).
Θεωρητικό Μοντέλο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
Pre- Διαχείριση Εισαγωγή στις νέες έννοιες, κατάλληλο υλικό. Υποστήριξη

Test Πρωτοβουλίας και καθηγητών και φοιτητών, καλά σχεδιασμένο πλαίσιο υλοποίησης
Υποστήριξη (Naismith,2006)
Ευαισθητοποίηση Ενημέρωση καθηγητών/φοιτητών για τα οφέλη της χρήσης του,
Κινητοποίηση κινητοποίηση εισαγωγής νέων πλαισίων/μεθόδων στην
εκπαιδευτική διαδικασία
Συνεχής Τεχνική Παροχή τεχνικής υποστήριξης, αναβαθμίσεις, συντηρήσεις,
Υποστήριξη βοήθεια σε όλους τους χρήστες
Χρηστικότητα Πρέπει να είναι χρήσιμο, εύκολο στη χρήση, εύκολο να

κατανοηθούν οι μέθοδοι του, ευχάριστο, χωρίς λάθη
(Nielsen,1993)
Συνεχής Εξέλιξη Παροχή συνεχών αναβαθμίσεων σε ένα ραγδαία εξελισσόμενο
M-Learning εκπαιδευτικό-τεχνικό περιβάλλον. Δυνατότητα επέκτασης,
αλλαγής συσκευών, μνήμης, διεπιφάνειας εργασίας
Post- Ποιότητα Υπηρεσίας Ικανοποίηση τεχνικών και παιδαγωγικών κανόνων
Test Ελέγχου Φορητότητα, αξιοπιστία, συνδεσιμότητα, ταχύτητα δικτύου,
συμβατότητα με διαφορετικές πλατφόρμες
Εμπιστοσύνη και Εμπιστοσύνη μεταξύ των χρηστών, καλύτερη επικοινωνία,
Εκτίμηση δυνατότητα ανταλλαγής ιδεών, ανάληψη ευθυνών-
δραστηριοτήτων
Διαθεσιμότητα και Επιλογή υλικού βάσει προγράμματος σπουδών, ανανεωμένο
Καταλληλότητα βάσει των νέων αναγκών, συνεχής προσθήκη εργασιών,
υλικού δραστηριοτήτων, βαθμολογίες, υπόβαθρο
Συνεργατική Με τη χρήση M-Learning έχουμε αποφυγή αδυναμιών
Μάθηση επικοινωνίας, οργανωτικότητας, διαπραγμάτευσης,
αλληλεπίδρασης, κινητικότητας και συντονισμού, σημαντικοί
παράγοντες επιτυχούς εκπαιδευτικής μάθησης (Barker, 2005)
Αποτελέσματα και Αποτελούν κλειδί της βιωσιμότητας, γιατί προβάλουν τα κόστη
Αξιολόγηση και τα οφέλη της χρήσης του M-LEARNING και συμβάλλουν
στην εξέλιξη, αναβάθμιση και βελτίωση όλων των εμπλεκόμενων
συστημάτων, πλευρών, παιδαγωγικών μοντέλων
40
Στην έρευνα υπήρχαν δύο γκρουπ φοιτητές του Brunel University και καθηγητές που εργάζονται και
χρησιμοποιούν το M-Learning . Τα ερωτηματολόγια σχεδιάστηκαν για να διασαφηνιστούν οι
παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση και την αποδοχή του M-Learning. Αποδείχτηκε ότι οι
υποδομές, η δομή και η σχεδίαση του μοντέλου παίζουν ρόλο στη βιωσιμότητα του. Φοιτητές και
καθηγητές συμφώνησαν ότι οι παράγοντες που περιλαμβάνονται στο μοντέλο είναι σημαντικοί για
την περαιτέρω αξιοποίηση των M-Learning συστημάτων. Παρόλα αυτά, μέσω των ανοικτών
ερωτήσεων, ο ερευνητής κατάφερε να καταγράψει προβληματισμούς και απορίες των
εμπλεκόμενων:
 Το κόστος αγοράς, χρήσης και συντήρησης των συσκευών και των συστημάτων , καθώς και του
δικτύου που θα καλύπτει το M-Learning.
 Διαθεσιμότητα κατάλληλων συσκευών για τη χρήση, με επαρκή μνήμη, καλό επεξεργαστή,
ισχυρή σύνδεση και προσβασιμότητα στα δίκτυα.
 Δημιουργία κατάλληλων εφαρμογών για τις συσκευές, για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών
λογισμικών.
 Κάλυψη αναγκών των χρηστών, ισχυρή παιδαγωγική αξία, εναρμόνιση με τα διαφορετικά
εκπαιδευτική και ηθικά υπόβαθρα, τόσο καθηγητών, όσο και φοιτητών.
 Δυσκολία καθηγητών να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, αμφιβολίες σχετικά με τα οφέλη,
φόβοι διαταραχής προσοχής στη τάξη, εναρμόνιση διδασκαλίας σε μοντέλα μικτής μάθησης.
2.11 Σύνοψη
Σε αυτό το κεφάλαιο αναλύθηκαν δεδομένα της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και αναφέρθηκαν
έρευνες για να γίνουν πιο κατανοητά τα δεδομένα γύρω από την ύπαρξη του M-Learning . Έγινε
περιγραφή της σχέσης του E-Learning με το M-Learning , πλεονεκτήματα της νέας αυτής μεθόδου
σε σχέση με το Ε-L, ορισμός της, καθώς και όρια και προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Στην συνέχεια αναλύθηκαν έρευνες πάνω στην ετοιμότητα και την αποδοχή των φοιτητών για τη
χρήση συστημάτων M-Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επιπρόσθετα δόθηκε το παράδειγμα
τριών θεωρητικών μοντέλων για την καλύτερη ένταξη, αξιοποίηση και συντήρηση τέτοιων
συστημάτων. Οι μέχρι τώρα έρευνες καταδεικνύουν το σημαντικό ρόλο που θα πρέπει να έχουν οι
τεχνολογικές εξελίξεις στην αναβάθμιση των συστημάτων, με σκοπό την εξυπηρέτηση σε μόνιμο
βαθμό μεγάλου πλήθους φοιτητών, χωρίς τεχνικά, παιδαγωγικά και κοινωνικά προβλήματα.
Η αποδοχή και η ετοιμότητα των φοιτητών ,για μια τέτοια συνεχή μάθηση μέσω φορητών
συσκευών, έχει συγκεκριμένους παράγοντες για την επιτυχή ένταξη στα προγράμματα σπουδών των
πανεπιστημίων, έτσι ώστε να αποτελέσει στο μέλλον το κατ’ εξοχήν αναγκαίο εκπαιδευτικό
εργαλείο σε μία σύγχρονη εκδοχή της μικτής μάθησης. Οι υπηρεσίες που παρέχονται, μπορούν να
γίνουν καλύτερες και πιο ελκυστικές, έτσι ώστε να υπερκαλύψουν τις προσδοκίες όλων, καθηγητών,
φοιτητών, ερευνητών.
41
3 Μεθοδολογία της Έρευνας
Σε αυτό το κεφάλαιο θα γίνει περιγραφή του ερευνητικού πλαισίου και της μεθοδολογίας της
έρευνας. Θα υπάρχει λεπτομερής ανάλυση της μεθοδολογίας, των ερευνητικών στρατηγικών, του
πλαισίου και των ερευνητικών μεθόδων που θα χρησιμοποιηθούν. Θα αναλύονται τα εργαλεία, οι
συμμετέχοντες, οι διαδικασίες, οι ηθικές προεκτάσεις και η ανάλυση δεδομένων.
3.2 Ερευνητική Στρατηγική

Για την μελέτη των ερωτημάτων δημιουργήθηκε μια ποσοτική έρευνα, με στόχο να γίνει συλλογή
και εκτενής ανάλυση των δεδομένων. Τα κύρια χαρακτηριστικά μιας έρευνας είναι:
 Περιγραφή του ερευνητικού προβλήματος, με επεξήγηση των ερευνητικών τάσεων και τη σχέση
μεταξύ των μεταβλητών.
 Διευκρίνιση του ρόλου της βιβλιογραφίας-υποβάθρου με ξεκάθαρες ερωτήσεις που διερευνούν
το πρόβλημα-ερώτημα.
 Σχεδιασμός δηλώσεων σκοπού, ερωτήσεων και υποθέσεων.
 Συλλογή αριθμητικών δεδομένων από μεγάλο δείγμα με τη χρήση εργαλείων συλλογής
δεδομένων.
 Ανάλυση δεδομένων, σύγκριση ομάδων, έλεγχος υποθέσεων με στατιστική ανάλυση.
 Συγγραφή της ερευνητικής αναφοράς.
Στη δεδομένη εργασία η συλλογή των απαντήσεων στα ερευνητικά ερωτήματα θα γίνει με τη
μέθοδο συλλογής δεδομένων μέσω ερωτηματολογίων. Τα ερωτηματολόγια αποτελούν μέθοδο
συλλογής ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, συνήθως σχεδιασμένων για συγκεκριμένες έρευνες ,
στοχεύοντας σε απόψεις, τάσεις και αντιλήψεις ατόμων για τα δοσμένα ερωτήματα. Αποτελούν ένα
ευέλικτο εργαλείο, οικονομικό και εύκολο στη διαχείριση, δίνοντας την δυνατότητα συλλογής
μεγάλου αριθμού δεδομένων σε λίγο χρόνο.
Ο Walliman (2011) έθεσε τους κανόνες δημιουργίας ερωτηματολογίου:
 Δημιουργία μεταβλητών και σαφής επεξήγηση για το πως αυτές θα μετρηθούν.

 Η γλώσσα του ερωτήματος πρέπει να είναι σαφής και με ξεκάθαρη ερμηνεία.
42
 Τα ερωτήματα πρέπει να είναι γραμμένα με απλό τρόπο και συνήθως σύντομο-περιεκτικό, έτσι
θα αυξηθεί ο δείκτης αληθών απαντήσεων και θα μειωθεί η πιθανότητα απαντήσεων στην τύχη.
 Υπολογισμός της μέτρησης και ανάλυσης των δεδομένων, ειδική μνεία στις ερωτήσεις ανοικτού
τύπου.
 Στην παρούσα έρευνα δημιουργήθηκαν δύο είδη ερωτηματολογίου. Το πρώτο για να
εξακριβωθούν οι τάσεις των φοιτητών και η ετοιμότητα τους στην χρήση των M-Learning
συστημάτων. Το δεύτερο για να εξαχθούν συμπεράσματα για τους παράγοντες αποδοχής των M-
Learning συστημάτων. Σε κάθε ερωτηματολόγιο υπάρχουν δύο τύποι ερωτήσεων: κλειστού
τύπου (κλίμακα Likert πέντε βαθμών).
Οι κλειστού τύπο ερωτήσεις έχουν διάφορες μορφές, είτε απαντήσεις ναι ή όχι, σε σαφείς ερωτήσεις
με ξεκάθαρη απάντηση ή ερωτήσεις πολλών απαντήσεων (κλίμακα Likert, πάρα πολύ, πολύ, μέτρια,
λίγο ,πολύ λίγο). Οι πιο αποτελεσματικές κλίμακες Liker,είναι με 1-5 ή 1-7 σημεία, από ισχυρά
θετική- ισχυρά αρνητική γνώμη. (Dix, 2003). Στην παρούσα έρευνα η κλίμακα Likert είναι της
μορφής: (Πίνακας 3.1, κλίμακα Likert).
Συμφωνώ Πολύ Συμφωνώ Ούτε Διαφωνώ Διαφωνώ Πολύ

Συμφωνώ/Ούτε
διαφωνώ
1 2 3 4 5
Οι ανοικτού τύπου ερωτήσεις είναι για να απαντήσουν οι συμμετέχοντες, όσο το δυνατόν πιο σαφώς
στο ερώτημα, δίνοντας τη δυνατότητα απάντησης κατά βούληση εκτός πλαισίων στημένων
απαντήσεων ερώτησης. Αν απαντηθούν ειλικρινά, δίνουν σημαντικά στοιχεία για την έρευνα που
διεξάγεται κάθε φορά, εκτός του συμφωνώ/διαφωνώ.
3.3 Ερευνητικό Πλαίσιο

Ο σκοπός της έρευνας είναι να διευκρινίσει τους παράγοντες που επηρεάζουν την ένταξη του M-
Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση καθώς και το βαθμό ετοιμότητας και αποδοχής των
φοιτητών τέτοιων συστημάτων. Σκοπό έχει να εξακριβώσει τάσεις, αντιλήψεις, γεγονότα και
προσδοκίες γύρω από την έννοια της μάθησης με φορητές συσκευές. Οι δύο διαφορετικές έρευνες
που πραγματοποιήθηκαν, παρουσιάζονται:
43
3.4 Ερευνητική Μέθοδος
Στη παρούσα ενότητα υπάρχουν τα δύο μέρη στα οποία χωρίστηκε εργασία:
1. Έρευνα για την ετοιμότητα των φοιτητών για τη χρήση του M-Learning.
2. Έρευνα για τους παράγοντες αποδοχής της χρήστης των συστημάτων M-Learning.
3.4.1 Ερευνητική Μεθοδολογία για την ετοιμότητα των φοιτητών για τη χρήση του M-
Learning (1η Έρευνα)
Σε αυτήν την υποενότητα θα αναφερθούν τα εργαλεία συλλογής δεδομένων, οι συμμετέχοντες, η
διαδικασία και η τεχνικές ανάλυσης δεδομένων του 1ου μέρους της εργασίας
44
3.4.1.1Εργαλεία Συλλογής Δεδομένων
Δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο για να αξιολογήσει την ετοιμότητα των φοιτητών για την
χρήση του Mobile-Learning (Παράρτημα 1 ). Οι Hsieh, Huang (2008) διατύπωσαν πως το
ερωτηματολόγιο είναι ένας εύκολος, φθηνός και αποτελεσματικός τρόπος να συλλέξεις δεδομένα για
επιστημονικές έρευνες. Ο σκοπός της έρευνας είναι να διερευνήσει την ετοιμότητα των φοιτητών
του Πανεπιστημίου Πατρών για τη χρήση M-Learning συστημάτων στις σπουδές τους και να
ορίσουν τους παράγοντες που επηρεάζουν την ετοιμότητα τους. Επιπρόσθετα στην έρευνα σκοπός
είναι να διευκρινιστούν οι προσδοκίες των φοιτητών για τη χρήση των τεχνολογιών αυτών και οι
προκλήσεις που θα επιφέρουν στην εκπαίδευση. Το συγκεκριμένο εργαλείο υιοθετήθηκε από την
έρευνα των Trifonova, Georgieva, Ronchetti (2006). Οι φοιτητές κλήθηκαν να απαντήσουν ένα
ερωτηματολόγιο χωρισμένο σε 4 μέρη:
Στο πρώτο μέρος συλλέγονται δεδομένα (γενικές πληροφορίες) για τα δημογραφικά στοιχεία των
φοιτητών-χρηστών, περιέχοντας ερωτήσεις για το φύλο, την ηλικία, τη σχολή και το
εκπαιδευτικό επίπεδο τους.
Το δεύτερο μέρος περιέχει κλειστού τύπου ερωτήσεις (13 ερωτήσεις), οι οποίες περιέχουν
πολλαπλές απαντήσεις για να διευκρινιστεί η διαθεσιμότητα των κινητών συσκευών, η
χρηστικότητα του Internet, το κόστος της χρήσης Internet και η γνώση και κατανόηση των
εμπειριών των χρηστών στην χρήση κινητών συσκευών. (πχ, Τι είδους φορητές συσκευές έχετε?
). Προηγούμενες έρευνες έχουν χρησιμοποιήσει αυτού του τύπου ερωτήσεις. (Switzer, Csapo,
2005; Trifonova, Georgieva, Ronchetti (2006); Lam, 2011)
Το τρίτο μέρος περιέχει 11 προτάσεις σε κλίμακα Likert (5 βαθμών), για να διαπιστωθούν οι
δυνατότητες των φοιτητών στη χρήση των M-Learning συστημάτων (πχ, Θεωρώ ότι η ένταξη
του M-Learning θα βελτιώσει τους βαθμούς μου). Η κλίμακα του Likert έχει ευρεία χρήση σε
παρόμοιες έρευνες για να διερευνηθούν οι δυνατότητες και η αντίληψη των ερωτηθέντων-
φοιτητών για το M-Learning . (Trifonova, Georgieva, Ronchetti (2006); Corbeil and Valdes-
Corbeil, 2007)
Στο τέταρτο μέρος, στους φοιτητές δίνεται μια λίστα από υπηρεσίες του M-Learning και
καλούνται να ξεκαθαρίσουν τη χρησιμότητα τους στην μάθηση (πχ, Πρόσβαση σε εκπαιδευτικό
υλικό offline). Η κλίμακα που διαμορφώθηκε είναι: 1-Χρήσιμο, 2-Ουδέτερο, 3-Μη Χρήσιμο.
Τέτοια προσέγγιση έχει χρησιμοποιηθεί σε άλλη μία έρευνα στο συγκεκριμένο ερευνητικό πεδίο
από τους (Trifonova, Georgieva, Ronchetti (2006); Corbeil and Valdes-Corbeil, 2007).
45
3.4.1.2Συμμετέχοντες
Η έρευνα διενεργήθηκε στο Πανεπιστήμιο Πατρών , Σεπτέμβρη-Οκτώβρη 2015. Φοιτητές όλων των
τομέων του Πανεπιστημίου ( Πολυτεχνική, Θετικών Επιστημών, Επιστημών Υγείας,
Ανθρωπιστικών Σπουδών, Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων) και όλων των εκπαιδευτικών
επιπέδων (προπτυχιακό, μεταπτυχιακό, διδακτορικό) κλήθηκαν να απαντήσουν τα ερωτηματολόγια
που τους μοιράστηκαν.
3.4.1.3Διαδικασίες και Ηθικές Προεκτάσεις

Δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο, το οποίο δόθηκε στους φοιτητές τους μήνες Σεπτέμβρη-
Οκτώβρη του χειμερινού εξαμήνου του ακαδημαϊκού έτους 2015-2016 για τη συλλογή των
ερευνητικών δεδομένων. Διενεργήθηκε μια πιλοτική έρευνα με τυχαίο δείγμα φοιτητών από όλο το
εύρος (5 τομείς) του Πανεπιστημίου. Ο συνολικός αριθμός των φοιτητών ήταν 15, όλων των
εκπαιδευτικών επιπέδων. Ο σκοπός της πιλοτικής έρευνας ήταν για να δοκιμαστεί η αξιοπιστία και η
εγκυρότητα του ερωτηματολογίου (Έγινε ξεχωριστό ερωτηματολόγιο για κάθε έρευνα, βλέπε κεφ.4,
κεφ.5).
Το ερωτηματολόγιο μοιράστηκε σε έντυπη μορφή μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας και ο

αναμενόμενος χρόνος για την ολοκλήρωση της έρευνας ήταν 10 λεπτά. Οι φοιτητές ενημερώθηκαν
ότι όλα τα δεδομένα και οι λεπτομέρειες των απαντήσεων θα παραμείνουν ανώνυμα, καθώς και ότι
μπορούν να αποχωρήσουν από την έρευνα οποιαδήποτε στιγμή. Οποιαδήποτε διευκρίνιση ζητήθηκε
για το ύφος των ερωτήσεων απαντήθηκε προφορικά. Η Διεύθυνση Εκπαίδευσης και Έρευνας του
Πανεπιστημίου Πατρών χορήγησε σχετικά στατιστικά στοιχεία και άδεια για την διεξαγωγή της
έρευνας (Παράρτημα 3).
3.4.1.4Ανάλυση Δεδομένων
Χρησιμοποιήθηκε Περιγραφική Στατιστική στην πρώτη μελέτη για να δώσει την απλή περιγραφή
των δεδομένων που λήφθηκαν από το ερωτηματολόγια. Η περιγραφική στατιστική δίνει τη
δυνατότητα στους ερευνητές να παρουσιάσουν πολύ μεγάλο όγκο δεδομένων με εύκολο τρόπο
(Research Methods Knowledge Base, 2013). Οι αριθμητικοί μέσοι και οι τυπικές αποκλίσεις
υπολογίστηκαν για όλες τις απαντήσεις.
3.4.2 Ερευνητική Μεθοδολογία για τους παράγοντες αποδοχής της χρήσης M-

Learning συστημάτων από τους φοιτητές (2η Έρευνα)
Σε αυτήν την υποενότητα θα αναφερθούν τα εργαλεία συλλογής δεδομένων, οι συμμετέχοντες, η
διαδικασία και η τεχνικές ανάλυσης δεδομένων του 2ου μέρους της έρευνας.
46
3.4.2.1 Εργαλεία Συλλογής Δεδομένων
Ένα ερωτηματολόγιο δημιουργήθηκε για να διερευνήσει τους παράγοντες που επηρεάζουν την
αποδοχή της μάθησης μέσω φορητών συσκευών από τους φοιτητές και να ανακαλύψει την
οποιαδήποτε εμπειρία που είχαν στο M-Learning που θα επηρέαζε την αποδοχή του.
Το πρώτο μέρος (γενικές πληροφορίες) συλλέγει δεδομένα για τα δημογραφικά στοιχεία των
φοιτητών-χρηστών, περιέχοντας ερωτήσεις για το φύλο, την ηλικία, τη σχολή και το
εκπαιδευτικό επίπεδο τους.
Το δεύτερο μέρος περιέχει ερωτήσεις για: την εμπειρία με E-Learning συστήματα, την εμπειρία
χρήσης φορητών συσκευών, συχνότητα χρήσης τους, χρηστικότητα του M-Learning στην
μάθηση και γνώση για αυτό. Οι ερωτήσεις αυτές έχουν χρησιμοποιηθεί και σε προηγούμενες
έρευνες (Liu, Li and Carlsson,2010; Park,Nam and Cha, 2011).
Το τρίτο μέρος αποτελείται από 6 υπο-μέρη τα οποία περιέχουν : την προσδοκία απόδοσης
(performance expectancy), την προσδοκία προσπάθειας (effort expectancy), την επιρροή των
καθηγητών (lecturers’ influence), την ποιότητα υπηρεσιών (quality of services), την προσωπική
καινοτομία (personal innovativeness) και την πρόθεση συμπεριφοράς (behavioral intention). Μια
κλίμακα (5-βαθμών) Likert (1-Διαφωνώ Πολύ- 5-Συμφωνώ Πολύ) χρησιμοποιήθηκε και
ζητήθηκε από τους φοιτητές να απαντήσουν βάσει της σημαντικότητας που θεωρούν ότι έχει για
το M-Learning σύστημα μάθησης. Το ερωτηματολόγιο είχε 26 μεταβλητές που προήλθαν από
διάφορες ερευνητικές περιοχές αναφερόμενες στο M-Learning. Ο Πίνακας 3.2 δείχνει τα
στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν και την βιβλιογραφία από όπου προήλθαν.
Πίνακας 3.2: Λειτουργικότητα των Μεταβλητών και τις Προτιμήσεις

Κλίμακες Αριθμός Στοιχείων Έρευνα
Προσδοκία Απόδοσης Davis (1989)
5
(Performance Expectancy, PE) Vankatesh et al. (2003)
Προσδοκία Προσπάθειας Davis (1989)
4
(Effort Expectancy, EE) Vankatesh et al. (2003)
Igbaria, Schiffman and
Επιρροή Καθηγητών Wieckowski (1994)
3
(Lecturers’ Influence, LI) Karahanna and Straub (1999)
Kuan, Vathanophas and Bock
Ποιότητα Υπηρεσιών
6 (2003)
(Quality of Services, QoS)
Wang,Lin and Luarn (2006)
Προσωπική Καινοτομία Lu, Yao and Yu (2005)
3
(Personal Innovativeness, PInn) Kuo and Yen (2009)
Πρόθεση Συμπεριφοράς Moon and Kim (2011)
5
(Behavioral Intention, BI) Yoon and Kim (2007)
47
Η προσδοκία απόδοσης και η προσδοκία προσπάθειας είναι το κριτήριο για να φανεί κατά πόσο ένα
άτομο που χρησιμοποιεί ένα πληροφοριακό σύστημα ,θεωρεί ότι τον βοηθάει ή ωφελείται από τους
όρους της δουλειάς και σε ποιο βαθμό ευκολίας θα μπορεί να το χρησιμοποιεί με τις υπάρχουσες
γνώσεις του. Οι ερωτήσεις για αυτό το σκέλος έχουν παρθεί από προηγούμενες έρευνες (Davis
(1989);Vankatesh et al. 2003), με τροποποίηση για να ταιριάζουν στο M-Learning στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση.
Η επιρροή των καθηγητών αναφέρεται στον βαθμό στο οποίο οι καθηγητές και το εκπαιδευτικό
προσωπικό γενικότερα ενθαρρύνουν και δίνουν κίνητρο στους φοιτητές να χρησιμοποιήσουν τα M-
Learning συστήματα-υπηρεσίες (Igbaria, Schiffman and Wieckowski (1994); Karahanna and Straub
1999). Οι ερωτήσεις δομήθηκαν για να δείχνουν το ουσιαστικό αποτέλεσμα της επιρροής πάνω στην
αποδοχή των φοιτητών.
Η κατασκευαστική ποιότητα των M-Learning συστημάτων-υπηρεσιών είναι συνδυασμός στοιχείων

βασισμένα τόσο στην αξιοπιστία και την απόκριση, όσο και στην ασφάλεια και ποιότητα
περιεχομένου. Οι ερωτήσεις λήφθηκαν από έρευνες (Kuan, Vathanophas and Bock (2003);
Wang,Lin and Luarn 2006), με τροποποίηση για να είναι κατανοητές και συμβατές με το M-
Learning.
Η προσωπική καινοτομία αφορά διερεύνηση της θέλησης των φοιτητών να δοκιμάσουν νέες
τεχνολογίες. Οι ερωτήσεις είναι από προηγούμενες μελέτες των (Lu, Yao and Yu, 2005) και (Yoon
and Kim, 2007).
Η πρόθεση συμπεριφοράς περιέχει ερωτήσεις που αποσκοπούν στην συμπεριφοριστική τάση των
φοιτητών για τη χρήση του M-Learning και έχουν προέλθει από έρευνες των (Moon and Kim, 2001)
και (Yoon and Kim, 2007) με ξεκάθαρο προσανατολισμό το M-Learning στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση.
3.4.2.2Συμμετέχοντες
Λεπτομερής επεξήγηση γίνεται σε προηγούμενη υποενότητα (βλέπε 3.4.1.2)
3.4.2.3Διαδικασίες και Ηθικές Προεκτάσεις

Αναλυτικά περιγράφονται σε προηγούμενη υποενότητα (βλέπε 3.4.2.2)
3.4.2.4Ανάλυση Δεδομένων
Η παρούσα έρευνα χρησιμοποίησε δύο στατιστικά εργαλεία για την ανάλυση των δεδομένων που
πάρθηκαν. Πρωτίστως χρησιμοποιήθηκε περιγραφική στατιστική μέσω του SPSS 22 για να βρεθούν
48
συχνότητες, ποσοστά και αθροιστικά ποσοστά, καθώς και εξέταση αξιοπιστίας του δείγματος. Στην
συνέχεια έγινε χρήση επαγωγικής στατιστικής για τον έλεγχο υποθέσεων. Η επαγωγική στατιστική
βοηθάει στην γενίκευση από τα δεδομένα του δείγματος στον υπό εξέταση πληθυσμό. Επίσης,
γίνεται έλεγχος διαφορών μεταξύ των διαφορετικών μεταβλητών αν είναι εξαρτημένες ή
ανεξάρτητες (Research Methods Knowledge Base, 2013). Τελικά, εξετάστηκαν οι παρακάτω
υποθέσεις:
Η1: Η προσδοκία απόδοσης έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς χρήσης M-
Learning.
Η2: Η προσδοκία προσπάθειας έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς χρήσης M-
Learning.
Η3: Η επιρροή των καθηγητών έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς χρήσης M-
Learning.
Η4: Η ποιότητα υπηρεσιών έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς της χρήσης M-
Learning.
H5: Η προσωπική καινοτομία έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς της χρήσης M-
Learning.
3.5 Σύνοψη
Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο δόθηκαν οι λεπτομέρειες για την μεθοδολογία της έρευνας, τα πρότυπα
των ερευνητικών εργαλείων και η στατιστική ανάλυση που χρησιμοποιήθηκε. Το κεφάλαιο ξεκινά
με τη ερευνητική στρατηγική και τελειώνει με την επεξήγηση των ποσοτικών προσεγγίσεων που
επιτυγχάνουν τους ερευνητικούς σκοπούς. Το ερευνητικό μοντέλο της έρευνας παρουσιάστηκε και
περιλαμβάνει δύο έρευνες για την ετοιμότητα των φοιτητών για το M-Learning και την αποδοχή της
χρήσης του M-Learning. Σε κάθε έρευνα έγινε αναφορά στο ερευνητικό εργαλείο, τους
συμμετέχοντες, τις διαδικασίες και την ανάλυση δεδομένων. Η ανάλυση περιέχει την ευρεία
περιγραφή των δεδομένων, τεχνικές τεστ και ανάλυση των ελέγχων υποθέσεων.
49
4 Κεφάλαιο: Ετοιμότητα Φοιτητών για τη Χρήση Μ-Learning
Το κεφάλαιο παρουσιάζει τα αποτελέσματα του πρώτου μέρους της έρευνας της εργασίας. Ο σκοπός
αυτής της έρευνας είναι να διευκρινίσει την ετοιμότητα των φοιτητών του Πανεπιστημίου Πατρών
για την χρήση M-Learning στις σπουδές τους και να οριοθετήσει τους παράγοντες που επηρεάζουν
την στάση αυτή. Επιπρόσθετα, σκοπός είναι να αποσαφηνιστούν οι προσδοκίες των φοιτητών για τις
M-Learning υπηρεσίες και τις προκλήσεις που θα επιφέρει η εφαρμογή τέτοιων μεθόδων στην
μαθησιακή διαδικασία. Στο κεφάλαιο περιέχονται τα αποτελέσματα της πιλοτικής έρευνας,
αποτελέσματα από την κύρια έρευνα και συζήτηση-σύνοψη των αποτελεσμάτων.
4.2 Αποτελέσματα Πιλοτικής Έρευνας

Η πιλοτική έρευνα έγινε με τυχαία επιλογή 15 φοιτητών όλων βαθμίδων από όλες τις σχολές του
Πανεπιστημίου. Ο σκοπός της πιλοτικής έρευνας είναι να εξεταστεί η αξιοπιστία και η εγκυρότητα
του ερωτηματολογίου. Η αξιοπιστία είναι ο βαθμός στον οποίο οι μετρήσεις απέχουν από το λάθος
και τελικά αντανακλούν στα αποτελέσματα. Το α μετρά ουσιαστικά την εσωτερική συνοχή της
κλίμακας και προκύπτει με την reliability analysis (Cronbach, 1984). Ένα α μικρότερο του 0.60
θεωρείται κακό ή μη αποδεκτό, ένα 0.60-0.65 θεωρείται ανεπιθύμητο, ένα 0.65-0.70 μερικώς
αποδεκτό, ένα 0.70-0.80 σεβαστό και ένα 0.80-0.90 πολύ καλό (DeVellis,2003; Sekaram,2000). Η
ανάλυση αξιοπιστίας στην πιλοτική έρευνα έβγαλε ένα Cronbach’s alpha 0.705 . Μια τιμή που είναι
αποδεκτή, για την αξιοπιστία και την συνέχεια της έρευνας στο κύριο μέρος.
4.3 Μεθοδολογία Έρευνας

Η υποενότητα αυτή περιγράφει την μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα και επεξηγεί
για τους συμμετέχοντες, τα εργαλεία και την διαδικασία.
4.3.1 Συμμετέχοντες
Η έρευνα αφορούσε όλο το εύρος του Πανεπιστημίου Πατρών, σε όλες τις σχολές (Πολυτεχνική,
Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών, Θετικών Επιστημών, Επιστημών Υγείας , Οργάνωσης
και Διοίκησης Επιχειρήσεων) και διεξήχθη Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 2015. Οι φοιτητές ήταν όλων
των εκπαιδευτικών βαθμίδων (προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί, υποψήφιοι διδάκτορες).
50
Πίνακας 4.1 : Δημογραφικά Αποτελέσματα
Ν=1234
Αντικείμενο
Συχνότητα Ποσοστό
Φύλο
Άνδρας 570 46,2
Γυναίκα 664 53,8
Ηλικία
18-23 782 63,3
24-26 290 23,5
26-30 192 13,2
Σχολή
Πολυτεχνική 408 33,1
Ανθρωπιστικών και
182 14,7
Κοινωνικών
Επιστημών Υγείας 130 10,5
Θετικών Επιστημών 352 28,5
Οργάνωσης και Διοίκησης
162 13,1
Επιχειρήσεων
Επίπεδο Σπουδών
Προπτυχιακό 922 74,7
Μεταπτυχιακό 364 21,4
Διδακτορικό 48 3,9
4.3.2 Ερευνητικό Εργαλείο

Ένα ερωτηματολόγιο δημιουργήθηκε για να αξιολογήσει την ετοιμότητα των φοιτητών για την
χρήση του M-Learning . Οι φοιτητές κλήθηκαν να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο που είχε
διαφορετικούς τύπους ερωτήσεων.
Πρωτίστως, χρησιμοποιήθηκε μια κλίμα του Likert (5-βαθμών) από 11 θέσεις για να διαπιστωθεί η
στάση των φοιτητών για το M-Learning (πχ Χρειάζομαι εξάσκηση για να χρησιμοποιήσω μια
καινούργια κινητή συσκευή). Η κλίμα Likert είναι μια συνήθης μέθοδος για παρόμοιες έρευνες για
να καταγραφούν η στάση και οι αντιλήψεις των ερωτηθέντων για το M-Learning ( Jacob & Isaac,
2008b). Στην συνέχεια υπάρχουν 13 κλειστού τύπου ερωτήσεις οι οποίες περιέχουν πολλαπλές
απαντήσεις (πχ Τι είδους κινητές συσκευές έχετε?) . Προηγούμενες έρευνες έχουν χρησιμοποιήσει
τέτοιου τύπου ερωτήσεις για να βρουν την διαθεσιμότητα φορητών συσκευών, την χρηστικότητα
του Internet και της τιμή χρήσης Internet (Switzer and Csapo, 2005; Trifonova,Georgieva and
Ronchetti, 2006; Lam,P. , Wong, K., Cheng R., Ho,E. And Yuen, S., 2011). Στη συνέχεια τους
δόθηκε μια λίστα από υπηρεσίες του M-Learning και τους ζητήθηκε να απαντήσουν για την
χρησιμότητα τους ,μια προσέγγιση που έχει χρησιμοποιηθεί και σε παρόμοιες έρευνες στην ίδια
θεματική περιοχή. (Trifonova,Georgieva and Ronchetti, 2006; Corbeil and Valdes-Corbeil, 2007).
51
4.3.3 Διαδικασία
Ένα ερωτηματολόγιο δημιουργήθηκε και δόθηκε στους φοιτητές τους μήνες Σεπτέμβρη-Οκτώβρη
του χειμερινού εξαμήνου του ακαδημαϊκού έτους 2015-2016. Διενεργήθηκε μια πιλοτική έρευνα με
τυχαίο δείγμα φοιτητών από όλο το εύρος (5 τομείς) του Πανεπιστημίου. Ο συνολικός αριθμός των
φοιτητών ήταν 15, όλων των εκπαιδευτικών επιπέδων. Ο σκοπός της πιλοτικής έρευνας ήταν για να
δοκιμαστεί η αξιοπιστία και η εγκυρότητα του ερωτηματολογίου. Με βάση τα αποτελέσματα
διαμορφώθηκε η τελική μορφή του ερωτηματολογίου.
Το ερωτηματολόγιο μοιράστηκε σε έντυπη μορφή μέσα στις αίθουσες διδασκαλία και ο

αναμενόμενος χρόνος για την ολοκλήρωση της έρευνας ήταν 10 λεπτά. Οι φοιτητές ενημερώθηκαν
ότι όλα τα δεδομένα και οι λεπτομέρειες των απαντήσεων θα παραμείνουν ανώνυμα, καθώς και ότι
μπορούν να αποχωρήσουν από την έρευνα οποιαδήποτε στιγμή. Οποιαδήποτε διευκρίνιση ζητήθηκε
για το ύφος των ερωτήσεων απαντήθηκε προφορικά.
4.4 Αποτελέσματα
Τα αποτελέσματα κωδικοποιήθηκαν και αναλύθηκαν με το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 22
(Statistical Package for Social Sciences).
4.4.1 Αποτελέσματα από τις ερωτήσεις κλίμακας Likert

Ο πίνακας 4.2 αποτυπώνει τις απαντήσεις των φοιτητών στις 11 ερωτήσεις κλίμακας Likert (5-
βαθμών) 1-Διαφωνώ Πολύ/5-Συμφωνώ Πολύ.
Πίνακας 4.2: Μέσος και Τυπική Απόκλιση για κάθε στοιχείο
Τυπική
Πρόταση Μέσος ΠΟΛ ΑΝΘΡ ΕΠ.Υ ΘΕΤ Ο.Δ.Ε
Απόκλιση
1.Δεν νιώθω ικανός να
χρησιμοποιήσω εφαρμογές 1,58 1,46 1,53 1,52 1,65 1,59 0,821
φορητής τεχνολογίας
2.Χρειάζομαι καθοδήγηση
για την χρήση μιας
2,15 2,00 2,30 1,89 2,26 2,31 1,145
εφαρμογής φορητής
τεχνολογίας
3.Πιστεύω ότι η χρήση
εφαρμογών για την
μάθηση Μαθηματικών θα 3,94 3,84 4,07 4,01 4,10 3,78 0,878
ενισχύσει την
εκπαιδευτική διαδικασία
52
4.Η ένταξη του M-
Learning στη διδασκαλία
των μαθηματικών θα κάνει 3,76 3,56 3,91 3,83 3,73 3,54 1,818
πιο εύκολη και πιο
κατανοητή τη διαδικασία
5.Θεωρώ ότι η χρήση του
M-Learning θα βελτιώσει 3,23 3,18 3,36 3,37 3,20 3,13 0,877
τους βαθμούς μου
6.Η ένταξη του M-
Learning θα βελτιώσει
3,54 3,46 3,89 3,69 3,60 3,35 1,001
την επικοινωνία φοιτητών-
καθηγητών
7.Η χρήση του M-
Learning θα κάνει πιο 3,61 2,79 3,82 3,60 3,61 3,40 0,869
εύκολο το διάβασμα μου
8.Ενταξη και χρήση του
M-Learning θα κάνει πιο
3,74 3,65 3,95 4,00 3,75 3,53 0,879
ενδιαφέρον το πρόγραμμα
σπουδών
9.Δεν είναι εύκολη η
εύρεση hot spot,για
2,65 2,66 2,40 2,42 2,82 2,70 1,064
σύνδεση σε δωρεάν δίκτυο
μέσω φορητής συσκευής
10.Πιστεύω ότι δεν
υπάρχει επαρκές τεχνικό
3,45 3,23 3,45 3,71 3,58 3,41 1,024
υπόβαθρο για την πλήρη
ένταξη του M-Learning
11.Πιστεύω ότι η ένταξη
του M-Learning είναι 2,71 2,72 2,62 3,57 2,65 2,52 0,922
περίεργη διαδικασία
ΑΝΘΡ : Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Σχολές
ΕΠ.Υ : Επιστημών Υγείας
ΠΟΛ: Πολυτεχνική Σχολή
ΘΕΤ : Θετικών Επιστημών
Ο.Δ.Ε : Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων
Οι πρώτες δύο ερωτήσεις αποσκοπούν στην διερεύνηση της δεξιότητας των φοιτητών να
χρησιμοποιήσουν τις φορητές τεχνολογίες.
Η πρώτη ερώτηση ρωτάει τους φοιτητές εάν δεν νιώθουν ικανοί για τη χρήση εφαρμογών της
φορητής τεχνολογίας. Ο μέσος των απαντήσεων είναι 1.58 που κυμαίνεται στη περιοχή των
Διαφωνώ Πολύ-Διαφωνώ. Η δεύτερη ερώτηση αναφέρεται στη καθοδήγηση που χρειάζονται για τη
53
χρήση μιας φορητής συσκευής, όπου ο μέσος των απαντήσεων είναι 2.15 υποδηλώνοντας Διαφωνία.
Τα αποτελέσματα από αυτά τα δύο ερωτήματα δείχνουν ότι οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να
χρησιμοποιούν τα κινητά εφαρμογές στη μελέτη τους.
Οι επόμενες 3 ερωτήσεις (3-8) έχουν σχεδιαστεί για να μετρήσουν την στάση των φοιτητών για τα
πλεονεκτήματα της χρήσης M-Learning για την μαθησιακή διαδικασία. Η τρίτη ερώτηση
αναφέρεται εάν η χρήση του M-Learning θα ενισχύσει την εκπαιδευτική διαδικασία. Ο μέσος είναι
3,94 που είναι στη περιοχή του Συμφωνώ. Στην συνέχεια ερωτήθηκαν αν η ένταξη του M-Learning
στη διδασκαλία των μαθηματικών θα κάνει πιο εύκολη και κατανοητή τη διαδικασία, με μέσο 3,76
που κυμαίνεται κοντά στη περιοχή του Δεν Συμφωνώ/Δεν Διαφωνώ και του Συμφωνώ. Στην πέμπτη
ερωτήθηκαν αν το M-Learning θα βελτίωνε τους βαθμούς τους, με μέσο όρο 3,23 που βρίσκεται
στην περιοχή της ουδετερότητας, Δεν Συμφωνώ/Δεν Διαφωνώ.
Η 6η ερώτηση είχε στόχο να διερευνήσει εάν το M-Learning θα βελτιώσει την επικοινωνία

φοιτητών-καθηγητών. Ο μέσος είναι 3,54 που βρίσκεται μεταξύ της περιοχής ουδετερότητας και του
Συμφωνώ, μια απόκριση που δείχνει θετική διάθεση για τα πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει το M-
Learning σε αυτό το τομέα. Η έβδομη ερώτηση, είχε να κάνει με το αν η χρήση του M-Learning θα
έκανε πιο εύκολο το διάβασμα, με μέσο 3,61 το οποίο είναι κοντά στο Συμφωνώ. Στην επόμενη
ερώτηση οι φοιτητές κλήθηκαν να απαντήσουν αν θεωρούσαν ότι με το M-Learning θα γινόταν πιο
ενδιαφέρον το πρόγραμμα σπουδών, με μέσο το 3,74 που δείχνει θετική στάση που κλίνει στο
Συμφωνώ.
Στο τελευταίο μέρος του ερωτηματολογίου σχηματίστηκαν ερωτήσεις για να συγκεντρωθούν

πληροφορίες για τις αντιλήψεις των φοιτητών για τις δυσκολίες της ένταξης του M-Learning. Η 9η
ερώτηση, είχε να κάνει με το ότι δεν ήταν εύκολη η εύρεση hot spot,για σύνδεση σε δωρεάν δίκτυα,
με το μέσο να είναι 2,65 που δείχνει ότι υπάρχει η άποψη πώς δεν είναι δύσκολο να συνδεθούν σε
ασύρματα δίκτυα με τη φορητή τους συσκευή. Ο μέσος της επόμενης ερώτησης (Πιστεύω ότι δεν
υπάρχει επαρκές τεχνικό υπόβαθρο για την πλήρη ένταξη του M-Learning ) είναι 3,45 ,έτσι
συμπεραίνουμε ότι υπάρχουν ανάμικτες απόψεις για τη ύπαρξη επαρκούς τεχνικού υποβάθρου. Η
τελευταία ερώτηση ήταν για να διαπιστωθεί η γνώμη των φοιτητών, για την ένταξη του M-Learning.
Με μέσο στο 2,71 διακρίνουμε την τάση, να διαφωνήσουν με την πρόταση, θεωρώντας πως η
ένταξη του M-Learning δεν είναι περίεργη διαδικασία.
Ο Πίνακας 4.2 δείχνει την τυπική απόκλιση των δεδομένων που παρατέθηκαν. Η τυπική απόκλιση
είναι ένα σημαντικό μέτρο στη στατιστική γιατί δίνει πληροφορίες σχετικά με το πόσο απλωμένα
είναι τα δεδομένα γύρω από τον αριθμητικό μέσο. Μια μεγάλη τυπική απόκλιση δηλώνει ότι
54
υπάρχει μεγάλη ποικιλία απαντήσεων. Σε αντίθεση, μία μικρή τυπική απόκλιση σημαίνει ότι υπάρχει
μικρή εξάπλωση των τιμών των δεδομένων. Τυπική απόκλιση ίση με το μηδέν, σημαίνει ότι όλες οι
απαντήσεις είναι ίδιες (Fielding and Gilbert,2006). Οι τυπικές αποκλίσεις από τις ερωτήσεις του
πίνακα κυμαίνονται από 0,869 μέχρι 1,818 , δείχνοντας ότι οι απαντήσεις το φοιτητών είναι
παραπλήσιες.
4.4.2 Αποτελέσματα κλειστού τύπου Ερωτήσεων

Οι εικόνες 4.1, 4.2 δείχνουν τα αποτελέσματα στην ερώτηση τι είδους φορητές συσκευές είχαν. Το
75,9% είχε smartphone με εφαρμογές (Internet, κάμερα,video), το 17,7% κινητό για κλήσεις και
μηνύματα, μόλις το 4,2% Tablet PC και το 2,3% iPod.
55
Η έρευνα διερεύνησε επίσης πόσο συχνά χρησιμοποιούν οι φοιτητές το Internet και που, με σκοπό
να εξακριβωθεί κατά πόσο θα τους επηρέαζε η εφαρμογή και εγκατάσταση των M-Learning
συστημάτων. Η συντριπτική πλειοψηφία τους ( 94% ) είχε συνεχή χρήση του Internet, με το 87,7%
να το κάνει σε καθημερινή βάση και το 6,3% σε εβδομαδιαία. Μόλις το 0,3% συνδέεται μηνιαία,
ενώ το 5,7% σπάνια (εικόνα 4.3).
Οι φοιτητές σε ποσοστό 77,3% κάνουν χρήση δημόσιων και δωρεάν δικτύων και εκτός
πανεπιστημίου (καφέ, δήμος, βιβλιοθήκες), ενώ το 53,2% χρησιμοποιεί το δίκτυο του πανεπιστημίου
για να συνδεθεί στο Internet.
Τα αποτελέσματα μας έδειξαν ότι το 72,3% των φοιτητών πληρώνει σύνδεση Internet για τη φορητή
του συσκευή, με αποτέλεσμα όπως φαίνεται στην εικόνα 4.4 , ένας στους τέσσερις να θεωρεί υψηλή
την τιμή, ένα στους πέντε χαμηλή, ενώ το 53,8% μέτρια για μία τέτοια σύνδεση.
Ενδιαφέροντα αποτελέσματα έχουμε και για την χρήση των φορητών συσκευών όπου 58,7% έχει
κάνει, με τους φοιτητές να αναφέρουν το MATLAB, το SPSS, το Moodle σαν παραδείγματα. Οι
περισσότεροι φοιτητές χρησιμοποιούν τις φορητές τους συσκευές, για να συνδεθούν στο Internet και
να σερφάρουν σε links που αφορούν τις σχολές τους, είτε αυτό αφορά εκπαιδευτικό υλικό, είτε
56
ανακοινώσεις και νέα. Πολλοί ανέφεραν, ότι έχουν εφαρμογές ,όπως online learning , Wolfram
Alpha και επιστημονικό calculator.
Παρότι μόνο το 34% των φοιτητών έχει κάνει χρήση φορητής συσκευής για την μάθηση των
μαθηματικών, το 84,1% θα θεωρούσε χρήσιμο να μπορεί να δει online υλικό (ασκήσεις, θεωρία) για
τα Μαθηματικά, καθώς πολλοί ανέφεραν ότι έχουν σερφάρει στο Internet και σε μηχανές
αναζήτησης (Google, Yahoo, Bing), για την εύρεση λύσεων ή μαθηματικών εξισώσεων και
τυπολογίων. Στην εικόνα 4.5 φαίνεται ότι 55,6% των φοιτητών χρησιμοποιεί κάποια πλατφόρμα E-
Learning για να διαβάσει Μαθηματικά, ενώ στην εικόνα 4.6 φαίνονται οι χρήσεις τους.
Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι το 48,5% των φοιτητών είχε ξανακούσει για το M-Learning ή
ήξερε τι ακριβώς είναι. Αυτό έρχεται σε άμεση συνάφεια με το γεγονός ότι το 81,8% των φοιτητών
το βρίσκει ενδιαφέρουσα ιδέα, με το 70,7% να θεωρεί πως θα ήθελε να το χρησιμοποιήσει ,ενώ το
11,1% δεν θα το επιθυμούσε. Μόλις 2,3% των φοιτητών θεωρεί πως τα M-Learning συστήματα δεν
είναι ενδιαφέρουσα ιδέα, ενώ υπάρχει και ένα 15,9% που το θεωρεί αδιάφορο.
57
Επιπρόσθετα, από την έρευνα προέκυψε ότι οι φοιτητές που έκαναν χρήση του E-Learning, είχαν
θετικότερη άποψη για την εγκατάσταση M-Learning συστημάτων στην εκπαίδευση, όπως φαίνεται
στο διάγραμμα που ακολουθεί.
4.4.3 Προτιμήσεις των φοιτητών για τις υπηρεσίες του M-Learning

Για να διερευνηθεί η προτίμηση των φοιτητών για τις φορητές υπηρεσίες, τους δόθηκε μια λίστα και
τους ζητήθηκε να αξιολογήσουν την χρησιμότητα τους. Ο πίνακας 4.3, δείχνει ότι ένα πολύ υψηλό
ποσοστό θεωρεί χρήσιμη τη πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό, τόσο online 95,3% , όσο και offline
84,8%. H συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών θεώρησε ότι η πρόσβαση σε υποστηρικτικό υλικό
και υποστήριξη μέσω Internet, είναι χρήσιμη με ποσοστό 93,2%. Πάνω από τους μισούς φοιτητές
(58,2%) θεωρούν χρήσιμη την υποστήριξη μέσω SMS/MMS/Email, ενώ ένας στους τρείς το έκρινε
ουδέτερο. Στις δύο τελευταίες υπηρεσίες πάνω από το 85% έκρινε χρήσιμη την συνεργασία με
άλλους φοιτητές και καθηγητές αντίστοιχα, κάτι που δείχνει τη πίστη των φοιτητών στην βελτίωση
της μέσω των M-Learning συστημάτων.
58
Πίνακας 4.3: Χρησιμότητα Υπηρεσιών Φορητών Συσκευών
Υπηρεσίες Φορητών Συσκευών Χρήσιμο % Ουδέτερο % Μη-Χρήσιμο %
1.Πρόσβαση σε εκπαιδευτικό online

υλικό
95,3 4,7 0
2.Πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό

offline
84,8 14,6 0,6
3.Πρόσβαση σε υποστηρικτικό υλικό

(τύπους, παραδείγματα) στο Internet
93,2 6,5 0,3
4.Δυνατότητα εκπαιδευτικής
υποστήριξης μέσω SMS/MMS/Email
58,2 34,7 7,1
5.Συνεργασία με άλλους φοιτητές

86,9 12,8 0,3
6.Συνεργασία με καθηγητές
89 10,4 0,6
4.4.4 Σύγκριση Διαφορών μεταξύ φοιτητών διαφορετικών Σχολών

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα για την σύγκριση των απαντήσεων που
λήφθηκαν από τους φοιτητές διαφορετικών σχολών. Το επιστημονικό υπόβαθρο δείχνει να παίζει
ρόλο στην γνώση και την ετοιμότητα των φοιτητών για το M-Learning, καθώς παρουσιάζει
διαφορετικές απόψεις μεταξύ των φοιτητών. Οι παρακάτω πίνακες δείχνουν τις διαφορετικές
προσεγγίσεις ανάλογα την σχολή των φοιτητών (εικ.4.8, εικ.4.9, εικ.4.10).
59
Τα αποτελέσματα στην συγκεκριμένη ερώτηση καταδεικνύουν πώς δύο στους τρείς φοιτητές
Θετικών Επιστημών και η πλειοψηφία των φοιτητών Πολυτεχνικής χρησιμοποιούν πλατφόρμες E-
Learning, σε αντίθεση με τις άλλες σχολές που οι απαντήσεις είναι μοιρασμένες. Συμπερασματικά,
γίνεται κατανοητό πώς οι φοιτητές με εμπειρία στο E-Learning, είναι περισσότεροι από αυτούς που
δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία με τέτοιου είδους πλατφόρμες.
Με τα αποτελέσματα της ερώτησης 12, γίνεται εμφανές ότι πάνω από τους μισούς φοιτητές δεν
έχουν ξανακούσει για το M-Learning. Σε αντίθεση με την γενική εκτίμηση, οι φοιτητές Επιστημών
Υγείας και Θετικών Επιστημών δηλώνουν ότι έχουν προηγούμενη γνώση για την νέα τεχνολογία,
καθώς έξι στους δέκα, απάντησαν καταφατικά. Σε συνδυασμό με την προηγούμενη ερώτηση,
εντύπωση προκαλεί ότι οι φοιτητές της Πολυτεχνικής δεν είναι γνώστες της επέκτασης της
πλατφόρμας E-Learning στις φορητές συσκευές.
60
Παρατηρώντας και αναλύοντας τα αποτελέσματα της ερώτησης 13, προκύπτει ότι η συντριπτική
πλειοψηφία των φοιτητών (82%), θεωρεί πως το M-Learning είναι ενδιαφέρουσα ιδέα, με το
μεγαλύτερο ποσοστό (71%) να πιστεύει ότι είναι ενδιαφέρουσα ιδέα και θα ήθελε να το
χρησιμοποιήσει. Στις Επιστήμες Υγείας σχεδόν εννιά στους δέκα φοιτητές το θεωρεί ενδιαφέρον, με
τα ποσοστά στις υπόλοιπες σχολές να είναι περίπου στο 80%. Συμπερασματικά, μπορεί να γίνει
κατανοητό ότι η μεγαλύτερη πλειοψηφία του φοιτητικού κόσμου έχει θετική γνώμη για την νέα
τεχνολογία και θεωρεί πώς είναι κάτι που θα ήθελε να εισαχθεί στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση.
4.4.4.1Σύγκριση μεταξύ Σχολών-Ετοιμότητα Φοιτητών

Μετά την παρουσίαση και ανάλυση των δεδομένων για τις γενικές ιδέες των φοιτητών πάνω στην
νέα τεχνολογία, είναι σημαντικό να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα που αφορούν την ετοιμότητα
τους για το M-Learning, όπως φαίνεται στους παρακάτω πίνακες (εικ.4.11, εικ.4.12, εικ.4.13,
εικ.4.14, εικ.4.15).
61
Οι φοιτητές στην ερώτηση αν θεωρούν πώς η ένταξη της νέας τεχνολογίας στη διδασκαλία των
μαθηματικών θα κάνει πιο εύκολη και κατανοητή τη διαδικασία, έδωσαν απαντήσεις που θα πρέπει
να αποτελέσουν κίνητρο για την περαιτέρω αξιοποίηση της και ένταξης της στην σύγχρονη
εκπαιδευτική διαδικασία. Αναλυτικά, έξι στους δέκα φοιτητές είχαν θετική απόκριση (συμφωνώ-
συμφωνώ πολύ) για αυτή τη δήλωση, ενώ ένας στους τρείς κρατούσε ουδέτερη στάση, κάτι που
δείχνει ότι οι φοιτητές δεν έχουν γνώση και ενημέρωση για την νέα τεχνολογία. Οι φοιτητές των
Ανθρωπιστικών, των Θετικών και των Επιστημών Υγείας, με ποσοστά μεγαλύτερα του 65%
αποδέχονταν τη συγκεκριμένη δήλωση, σε αντίθεση με τους φοιτητές Πολυτεχνικής και
Οργάνωσης-Διοίκησης Επιχειρήσεων που είναι λίγο παραπάνω από τους μισούς (55-57%).
Οι φοιτητές στην ερώτηση αν θεωρούν πως η χρήση του M-Learning θα βελτιώσει τους βαθμούς
τους, οι απαντήσεις κινήθηκαν σε αποτελέσματα που δείχνουν ότι οι γνώσεις τους και οι απόψεις
τους για αυτό, είναι ουδέτερες με μια τάση προς τη θετική πλευρά, καθώς ένας στους δύο είχε
ουδέτερη απάντηση, ενώ ένας στους τρείς είχε θετική άποψη για αυτή τη δήλωση. Στις Επιστήμες
Υγείας παρατηρείται η αξιοσημείωτη μέτρηση, όπου ένας στους δύο έχε θετική γνώμη, ενώ τέσσερις
στους δέκα ουδέτερη. Όλες οι άλλες σχολές κινούνται κοντά στα νούμερα της γενικής μέτρησης, πχ
Πολυτεχνική 35% θετική γνώμη, 45% ουδέτερη, ενώ στις Θετικές Επιστήμες, 30% θετική-55%
ουδέτερη.
62
Η βελτίωση της επικοινωνίας φοιτητών-καθηγητών, είναι ένα ζήτημα το οποίο καλείται να
προωθήσει η ένταξη του M-Learning στην εκπαιδευτική διαδικασία. Οι φοιτητές κλήθηκαν να
καταθέσουν τη γνώμη τους, για αυτή τη δήλωση και τα δεδομένα είναι πολύ ενδιαφέροντα. Οι μισοί
φοιτητές έχουν θετική στάση προς αυτή τη δήλωση, ενώ σχεδόν ένας στους τέσσερις κρατάει
ουδέτερη. Ιδιαίτερα οι φοιτητές Ανθρωπιστικών και Επιστημών Υγείας, με ποσοστά σχεδόν 65%
έχουν θετική γνώμη για τη βελτίωση της επικοινωνίας, ενώ 25% διατηρούν ουδέτερη στάση. Στην
Πολυτεχνική και στις Θετικές Επιστήμες, με ποσοστά λίγο πάνω από 50% , οι φοιτητές δείχνουν την
θετική άποψη που έχουν για την βελτίωση, μέσω της ένταξης της νέας τεχνολογίας. Σημαντική
διαφορά παρατηρείται στη Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, όπου ένας στους τρείς
φοιτητές μόνο έχει θετική γνώμη, ενώ 2 στους 5 , διατηρούν ουδέτερη στάση απέναντι στο M-
Learning και τη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ καθηγητών-φοιτητών.
63
Οι φοιτητές με τις απαντήσεις τους στην ερώτηση οκτώ, θεωρούν σε ποσοστό 65% ότι η ένταξη και
η χρήση του M-Learning, θα κάνει πιο ενδιαφέρον το πρόγραμμα σπουδών. Μόλις ένας στους
τέσσερις διατηρεί ουδέτερη στάση σε αυτή τη δήλωση. Στις Ανθρωπιστικές, στις Θετικές και στις
Επιστήμες Υγείας, τα αποτελέσματα είναι ακόμα πιο διακριτά, όπου με ποσοστά άνω του 70%
κρίνουν θετικά την ένταξη και χρήση τέτοιων συστημάτων, με ένας στους τέσσερις να διατηρεί
ουδέτερη στάση. Από την άλλη, στην Πολυτεχνική και στη Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης
Επιχειρήσεων, λίγο πάνω από τους μισούς έχουν θετική στάση, ενώ σχεδόν ένας στους τρείς έχει
μια ουδέτερη στάση για αυτή την αλλαγή στο πρόγραμμα σπουδών.
Το τεχνικό υπόβαθρο για την πλήρη ένταξη του M-Learning, είναι η επόμενη έννοια που κλήθηκαν
να διαπραγματευτούν οι φοιτητές και να απαντήσουν. Περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές
(54%) θεωρεί πώς δεν υπάρχει επαρκές τεχνικό υπόβαθρο για την πλήρη ένταξη του M-Learning, με
έναν στους τρεις να δηλώνει ουδέτερη στάση σε αυτό το ζήτημα. Μεγαλύτερα ποσοστά συμφωνίας
με την απουσία επαρκούς τεχνικού υποβάθρου παρουσιάζονται στους φοιτητές Επιστημών Υγείας
και Θετικών Επιστημών (68-60% αντίστοιχα), ενώ στις υπόλοιπες σχολές είναι οι μισοί φοιτητές
που το υποστηρίζουν. Σε όλες τις σχολές με μικρές αποκλίσεις μεταξύ τους, ένας στους τρεις
φοιτητές έχει μια στάση ουδετερότητας στη δήλωση αυτή.
64
4.4.4.2Σύγκριση Σχολών-Υπηρεσίες Φορητών Συσκευών
Ένας σημαντικός άξονας για την ετοιμότητα των φοιτητών για την νέα τεχνολογία του M-Learning
είναι η γνώμη που έχουν για την χρησιμότητα των φορητών συσκευών. Στους παρακάτω πίνακες
(εικ.4.16, ειλ.4.17, εικ.4.18, εικ.4.19, εικ.4.20, εικ.4.21) δίνονται τα αποτελέσματα στις ερωτήσεις
για τη χρησιμότητα και τις απόψεις των φοιτητών.
Η συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών όλων των σχολών (<95%) θεωρεί πώς το M-Learning θα
είναι χρήσιμο για τη πρόσβαση σε εκπαιδευτικό online. Σχεδόν όλοι οι φοιτητές των
Ανθρωπιστικών, των Θετικών Σπουδών και της Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων (<97%)
θεωρούν χρήσιμη την νέα τεχνολογία, ενώ μόνο στη Πολυτεχνική σχολή, υπάρχει μια μειοψηφία
(περίπου 5%) που έχει ουδέτερη στάση.
Η πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό offline αποδεικνύεται για την πλειοψηφία των φοιτητών , οκτώ
στους δέκα, χρήσιμη, ενώ μόλις δύο στους δέκα διατηρούν ουδέτερη στάση για αυτή την
δυνατότητα του M-Learning. Σε όλες τις σχολές, εννέα στους δέκα φοιτητές, θεωρούν χρήσιμη μια
τέτοια πρόσβαση, ενώ στην Οργάνωση και Διοίκηση επιχειρήσεων, υπάρχει ένα 20% των φοιτητών
που θεωρεί ουδέτερη μια τέτοια παροχή της νέα τεχνολογίας.
65
Η πρόσβαση σε υποστηρικτικό υλικό στο ίντερνετ είναι για την πλειοψηφία των φοιτητών του
Πανεπιστημίου Πατρών μία ιδιαίτερα χρήσιμη προσθήκη του M-Learning στην εκπαιδευτική και
μαθησιακή διαδικασία . Σε όλες τις σχολές, εκτός της Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων
(80%), μία τέτοια δυνατότητα παρουσιάζει σχεδόν καθολική αποδοχή από το σύνολο των φοιτητών
για την χρησιμότητα της (<95%).
Οι φοιτητές ενώ θεωρούν χρήσιμες υπηρεσίες φορητών συσκευών για διαφορετικούς τρόπους
πρόσβασης στο εκπαιδευτικό υλικό, έχουν μια διαφορετική στάση απέναντι στην δυνατότητα
εκπαιδευτικής υποστήριξης μέσω SMS, MMS, email. Μία τέτοια υπηρεσία θεωρήθηκε χρήσιμη από
το 60% των φοιτητών, ενώ αντιθέτως ένας στους τρείς είχε ουδέτερη στάση για τα οφέλη μίας
τέτοιας καινοτομίας. Σημαντικό κρίνεται ότι στην Πολυτεχνική σχολή και στις Θετικές Επιστήμες,
αυτά τα ποσοστά είναι πιο χαμηλά, όπου ένας στους δύο τη θεωρεί χρήσιμη, ενώ τέσσερις στους
δέκα έχουν ουδέτερη άποψη.
66
Μία από τις σημαντικότερες υπηρεσίες που παρέχει το M-Learning είναι η συνεργασία με των
φοιτητών μεταξύ τους, αλλά και με τους καθηγητές τους. Σε μία τέτοια υπηρεσία οι απαντήσεις των
ερωτηθέντων έδειξαν ότι σχεδόν εννέα στους δέκα θεωρούν χρήσιμη την συνεργασία τόσο με τους
φοιτητές (87%), όσο και με τους καθηγητές (88%), κάτι που δείχνει την ετοιμότητα των φοιτητών
για την ένταξη και λειτουργία των M-Learning συστημάτων στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Στον
αντίποδα, ένας στους δέκα φοιτητές διατηρεί ουδέτερη στάση για την χρησιμότητα τέτοιων
υπηρεσιών, κάτι που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη από τους κατασκευαστές των προγραμμάτων, τη
διοίκηση του Πανεπιστημίου και τους εκπαιδευτικούς, ώστε να γίνει περαιτέρω ενημέρωση και
εξοικείωση με την νέα μορφή μικτής μάθησης.
67
4.5 Συζήτηση
Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας έδειξαν ότι η μεγάλη πλειοψηφία (76%) των φοιτητών είχαν
smartphone , λίγοι είχαν Tablet PC και iPod, ενώ οι υπόλοιποι είχαν απλό κινητό τηλέφωνο. Οι
φοιτητές συνδέονται συχνά στο Internet μέσω της φορητής τους συσκευής τόσο μέσα στο χώρο του
πανεπιστημίου όσο και έξω, σε δημόσια δίκτυα. Οι σκέψεις τους αναφορικά με την τιμή σύνδεσης
κατέδειξαν ότι δεν είναι τόσο ακριβή για τέτοιου είδους υπηρεσίες.
Τα αποτελέσματα επίσης καταδείκνυαν ότι οι φοιτητές που χρησιμοποιούν το E-Learning είναι

περισσότερο θετικοί ως προς την προοπτική χρήσης και εγκατάστασης M-Learning συστημάτων
στην μαθησιακή και εκπαιδευτική διαδικασία, τονίζοντας την σημαντικότητα μια τέτοιας εξέλιξης.
Επιπρόσθετα, όσοι είχαν έντονο ενδιαφέρον για τις νέες τεχνολογίες θεωρούν ουσιαστικά και
πολλαπλά τα οφέλη προσθήκης στην κλασσική εκπαιδευτική διαδικασία του M-Learning .
Είναι ευρέως γνωστό ότι οι φορητές συσκευές, όπως τα smartphones, επιτρέπουν την χρήση
μαθηματικών εφαρμογών για μεγάλο εύρος, αριθμητικής (ολοκλήρωση-παραγώγιση), άλγεβρας (
γραμμικές εξισώσεις) ,ενώ παρέχουν μια διαδραστική μάθηση στους φοιτητές.
Επιπλέον, οι φοιτητές αναζητούν στο M-Learning την συμπληρωματική στήριξη στην παραδοσιακή
διάλεξη. Περίμεναν το M-Learning να τους προσφέρει επιπλέον υλικό διδασκαλίας που μπορεί να
φορτωθεί σε κινητές συσκευές για να μπορέσουν να διαβάσουν, ενώ ταξιδεύουν, μετακινούνται και
γενικά βρίσκονται μακριά από το πανεπιστήμιο. Θεωρούν το M-Learning να είναι μια μέθοδος για
την εξοικονόμηση χρόνου, παρέχοντας εύκολη πρόσβαση στο υλικό του μαθήματος και οι διαλέξεις
αποκτούν μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Mερικοί συμμετέχοντες πίστευαν το αντίθετο, λόγω του σχεδιασμού και των τεχνικών ζητημάτων,
όπως το μικρό μέγεθος της οθόνης των κινητών συσκευών, του μεγάλου χρονικού διαστήματος που
μπορεί να χρειαστούν για να κατεβάσουν την εφαρμογή και τη σύνδεση με το διαδίκτυο. Μερικοί
νομίζουν ότι δεν θα είναι σε θέση να χρησιμοποιούν το M-Learning, επειδή δεν έχουν τις
κατάλληλες συσκευές. Τα θέματα αυτά πρέπει να εξεταστούν από τους προγραμματιστές, έτσι ώστε
να λυθούν τα τεχνικά ζητήματα και το M-Learning ,να γίνει αξιοποιήσιμο εργαλείο στα χέρια όλων.
Συγκεντρωτικά, τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας μπορούν να συνοψιστούν και να αξιολογηθούν

και με βάσει παλαιότερες έρευνες:
1. Οι πιο δημοφιλείς φορητές συσκευές που χρησιμοποιούν οι φοιτητές είναι smartphones με

προηγμένες εφαρμογές και δυνατότητα σύνδεσης με το διαδίκτυο. Οι πιο δημοφιλείς
δραστηριότητες μάθησης με τη χρήση αυτών των συσκευών είναι η πρόσβαση στο πρόγραμμα
68
του πανεπιστημίου, το eclass, η χρήση εφαρμογών για τις δύσκολες μαθηματικές ερωτήσεις (πχ
Wolfram Calculus Course Assistant, Wolfram Alpha) και το κατέβασμα επιστημονικών
αριθμομηχανών.
2. H χρήση του E-Learning επηρεάζει τους φοιτητές για μελλοντική προοπτική του Μ-learning. Οι
φοιτητές που χρησιμοποιούν Ε-Learning πλατφόρμες στη μελέτη τους είναι πιο πρόθυμοι για την
εφαρμογή M-Learning και έχουν μια θετική στάση προς τις υπηρεσίες του. Το αποτέλεσμα αυτό
συμφωνεί με προηγούμενες μελέτες (Georgieva,Trifonova and Georgiev, 2006; Trifonova,
Georgieva και Ronchetti, 2006).
3. Οι φοιτητές θα πρέπει να ενημερωθούν για τα οφέλη του Μ-Learning, όμως ένα υψηλό ποσοστό
από αυτούς δεν γνωρίζουν τι σημαίνει και πώς λειτουργεί. Θα πρέπει να οργανωθούν δράσεις
ενημέρωσης των φοιτητών για να γίνει πιο ελκυστικό το M-Learning. Αυτό απηχεί σε μια
πρόταση που συνίσταται από τον Lam et al. (2011).
4. Η πλειοψηφία των φοιτητών που προβλέπουν ότι το M-Learning θα είναι ένα συμπληρωματικό
σύστημα για την παραδοσιακή εκπαιδευτική διαδικασία με την παροχή επιπλέον υποστηρικτικού
υλικού, και δεν θα αντικαταστήσει απλά την παραδοσιακή διαδικασία. Η ανάδραση αυτή είναι
σύμφωνη με Motiwalla (2007) και Ally (2009).
5. Οι φοιτητές αισθάνονται ότι είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες του Μ-Learning
και στο μέτρο αυτό μπορεί να μην χρειάζονται εκπαίδευση για να χρησιμοποιήσουν εφαρμογές
του. Ένα παρόμοιο αποτέλεσμα βρέθηκε από τους Jacob and Isaac (2008a).
6. Ένα υψηλό ποσοστό των φοιτητών συμφωνούν ότι το M-Learning θα καταστήσει τη διαδικασία
της μάθησης ενδιαφέρουσα και ευέλικτη. Επιπλέον θα εξοικονομήσει χρόνο στους φοιτητές.
Σημαντικό είναι ότι θα βελτιώσει την επικοινωνία μεταξύ των φοιτητών και των καθηγητών
τους. Τα αποτελέσματα αυτά είναι σύμφωνα με τον Jacob and Isaac (2008a), Ismail et al. (2010)
και Al-Fahad (2009).
7. Οι φοιτητές περιμένουν το πανεπιστήμιό τους να δώσει επιπλέον προσοχή όσον αφορά την
τεχνική υποστήριξη και προετοιμασία των υποδομών για να εξασφαλίσει την επιτυχή υλοποίηση
του Μ-learning. Αυτό το αποτέλεσμα είναι παρόμοιο με αυτό που βρέθηκε από τον Lam et al.
(2011) και τους Οικονομίδη και Γρουσοπούλου (2009).
8. Οι φοιτητές προτείνουν να γίνει ουσιαστική μελέτη για το M-Learning πριν από την εφαρμογή
του ως νέα μέθοδος μάθησης. Αυτό θα καθορίσει την αποτελεσματικότητα αυτής της νέας
τεχνολογίας στη μαθησιακή διαδικασία. Η στάση , επίσης, των καθηγητών απέναντι στο M-
Learning και η έλλειψη τεχνικής υποστήριξης θα μπορούσε να επηρεάσει την εφαρμογή του. Οι
παράμετροι αυτές είναι πολύ σημαντικές, στο σχεδιασμό της υλοποίησης του Μ-learning
(Corbeil και Valdes-Corbeil, 2007; Lam κ.ά., 2011).
69
4.6 Σύνοψη
Ο σκοπός αυτής της μελέτης ήταν να διαμορφώσει μια συνολική άποψη για την ετοιμότητα των
φοιτητών ως προς τη χρησιμοποίηση του M-Learning στις σπουδές τους. Προσπάθησε επίσης να
εντοπίσει τους παράγοντες που επηρεάζουν την εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας στη μάθηση και τη
διδασκαλία σε πανεπιστημιακό επίπεδο.
Σε συνδυασμό και με παλαιότερες έρευνες διαπιστώθηκε ότι η χρήση του M-Learning διευκολύνει
τη συνεργασία μεταξύ των φοιτητών και τους επιτρέπει να συμμετέχουν σε δραστηριότητες
μάθησης. Επιπλέον, βελτιώνει την προσβασιμότητα στο υλικό εκμάθησης, προσφέροντας ένα
ευέλικτο περιβάλλον για να μάθουν οποιαδήποτε στιγμή, οπουδήποτε. Η ευελιξία αυτή θα μπορούσε
να μειώσει τον μη παραγωγικό χρόνο και να τους ενθαρρύνει να αλληλεπιδρούν περισσότερο με
τους καθηγητές και τους συμφοιτητές. Οι συμμετέχοντες έδειξαν μια θετική στάση απέναντι στα
οφέλη του Μ-Learning. Εξέφρασαν την πεποίθηση ότι το M-Learning δεν είναι μια περίπλοκη
διαδικασία, και αναμένουν ότι θα τους προσφέρει ουσιαστικές υπηρεσίες για να τους βοηθήσει στη
μελέτη τους.
Προηγούμενες μελέτες ήταν επιφυλακτικές με τη διαθεσιμότητα των κινητών συσκευών και την
τιμή τους. Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για να εξασφαλιστεί η επιτυχία του συστήματος M-
Learning θα είναι η επιλογή της συσκευής που χρησιμοποιείται από τους φοιτητές. Διαπιστώθηκε
ότι ένα μεγάλο ποσοστό των συμμετεχόντων έχουν ήδη εξελιγμένες κινητές συσκευές. Ωστόσο,
κάποιοι θεωρούν ότι αυτές οι συσκευές μπορεί να μην είναι κατάλληλες για να αξιοποιηθεί το εύρος
των υπηρεσιών του M-Learning , όπως επίσης ότι χρειάζεται τεχνολογία για τη μετατροπή του
εκπαιδευτικού υλικού για τα ειδικά συστήματα των κινητών συσκευών.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι φοιτητές δεν είναι πλήρως έτοιμοι να εφαρμόσουν το Μ-Learning
στις σπουδές τους, αλλά ήταν πρόθυμοι να το χρησιμοποιήσουν. Επιπλέον, η στάση των καθηγητών
απέναντι M-Learning επηρεάζει την αποδοχή τους, καθώς στους καθηγητές μπορεί να μην αρέσει η
ένταξη του Μ-Learning στις μεθόδους διδασκαλίας τους. Ωστόσο, οι φοιτητές και καθηγητές θα
μπορούσαν να επωφεληθούν από το M-Learning στο εγγύς μέλλον, αν τα πανεπιστήμια αναπτύξουν
επιτυχημένες στρατηγικές που αυξάνουν τους συνειδητοποιημένους και ενημερωμένους για το M-
Learning φοιτητές και καταφέρουν να ξεπεράσουν τις προκλήσεις που προσδιορίστηκαν νωρίτερα.
Όλα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη για περισσότερη προσπάθεια για την προσαρμογή αυτής της
τεχνολογίας στις μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης. Προτείνεται καλύτερη τεχνική υποδομή στους
χώρους του πανεπιστημίου για να βοηθήσει τους φοιτητές να μάθουν μέσω των κινητών συσκευών
τους. Θα ήταν επίσης σκόπιμο να παρέχονται στους φοιτητές και καθηγητές περισσότερες
70
πληροφορίες σχετικά με τα οφέλη του Μ-Learning με τη διεξαγωγή θεματικών ημερίδων και
σεμιναρίων. Επιπλέον, θα πρέπει να οργανωθεί μια σειρά μαθημάτων κατάρτισης για τους
διδάσκοντες, προκειμένου να εντάξουν στην διδασκαλία τους. Ο μελλοντικός δρόμος είναι να
αναπτυχθεί και να αξιολογηθεί ένα μοντέλο που θα λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες και τα θέματα
που τέθηκαν από τους φοιτητές σε αυτή τη μελέτη.
71
5 Κεφάλαιο: Παράγοντες Αποδοχής της Χρήσης Μ-Learning
συστημάτων από τους φοιτητές
Τα αποτελέσματα τα οποία αναλύθηκαν στο κεφάλαιο 4, αποδεικνύουν ότι ένα υψηλό ποσοστό των
φοιτητών δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι και εξοικειωμένοι με την έννοια του M-Learning , άρα
λιγότερο έτοιμοι για την ένταξη του στην εκπαιδευτική διαδικασία. Παρόλα αυτά, δεν θεωρούν
δύσκολη διαδικασία τη χρήση του και επιθυμούν την ενεργοποίηση-ένταξη του στην σύγχρονη
μάθηση, αφού τους προσφέρει πολλές υπηρεσίες. Για αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντικό να
διερευνηθεί η αποδοχή τους για το νέο εκπαιδευτικό μοντέλο και να βρεθούν οι παράγοντες που
αυξάνουν μια τέτοια αποδοχή. Ο σκοπός της έρευνας που παρουσιάζεται σε αυτό το κεφάλαιο είναι
να γίνει ανάλυση και διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν την αποδοχή των φοιτητών για
το M-Learning , σκεπτόμενοι αν κάποια πρότερη εμπειρία με φορητές συσκευές, επηρεάζει την
γνώμη τους. Σε αυτό το κεφάλαιο, γίνεται συζήτηση για τις μεθόδους και το μοντέλο που
χρησιμοποιήθηκε, γίνεται ανάλυση των δεδομένων, συζήτηση τους και σύνοψη.
5.2 Ερευνητικό Μοντέλο

Ο Venkatesh et al. (2003) τόνισε ότι η χρήση της Τεχνολογίας της Πληροφορικής είναι ορθά
επεξηγημένη μέσω του UTAUT και ότι είναι πιθανό να πλησιάσει τα όρια στην δυνατότητα να
εξηγήσει την αποδοχή των χρηστών για την νέα τεχνολογία. Πρότεινε ότι οι μελλοντικές έρευνες θα
μπορούσαν να εξετάσουν το μοντέλο, βρίσκοντας νέες βάσεις μελέτης, για να προστεθούν στην
επεξήγηση της προσδοκίας χρήσης και συμπεριφοράς. Το M-Learning μπορεί να θεωρηθεί
φαινόμενο στην Τεχνολογία της Πληροφορικής, αφού δίνει την δυνατότητα στους μαθητευόμενους
να διευρύνουν τις δυνατότητες τους μέσω των μαθησιακών δραστηριοτήτων, κάτι που μπορεί να
διερευνηθεί μέσω μοντέλων τεχνολογικής αποδοχής (Wang, Wu and Wang,2009).
Μετά από επισταμένη μελέτη των παραγόντων που επηρεάζουν την αποδοχή των χρηστών για το M-
Learning , όπως φαίνονται στην βιβλιογραφία και στο θεωρητικό υπόβαθρο, δύο νέες βάσεις
προστέθηκαν στο UTAUT για να εξερευνηθούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την αποδοχή του M-
LEARNING από τους φοιτητές του πανεπιστημίου και είναι: η ποιότητα υπηρεσιών και η
προσωπική καινοτομία. Επιπρόσθετα, η κοινωνική επιρροή προσανατολίστηκε μέσω του UTAUT,να
διερευνήσει την επιρροή των καθηγητών στην πρόθεση συμπεριφοράς.
72
Από την στιγμή που το M-Learning είναι σε πρώιμο στάδιο και δεν υπάρχει ένταξη του σε καμία
βαθμίδα και σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών, τα αποτελέσματα των παραπάνω διερευνήθηκαν
πάνω στο κομμάτι της πρόθεσης συμπεριφοράς. Το ερευνητικό μοντέλο που αξιοποιήθηκε φαίνεται
στην εικόνα 5.1 . Σε αυτό το μοντέλο υποθέσαμε ότι η προσδοκία απόδοσης (performance
expectancy, PE), η προσδοκία προσπάθειας (effort expectancy, EE), η προσωπική καινοτομία
(personal innovativeness, PI) , η ποιότητα υπηρεσιών (quality of services, QoS) και η επιρροή των
καθηγητών (lecturers’ influence, LE) μπορεί να είναι παράγοντες της πρόθεσης συμπεριφοράς
(behavioral intention, BI) στην χρήση του M-Learning . Επίσης, εξετάστηκε αν η εμπειρία χρήσης
φορητών συσκευών άλλαζε την επιρροή αυτών των παραγόντων.
5.3 Ερευνητικές Διαστάσεις και Υποθέσεις
5.3.1 Προσδοκία Απόδοσης (Performance Expectancy, PE)

O Venkatesh et al. (2003) ορίζει την προσδοκία απόδοσης ως τον βαθμό στον οποίο ένα άτομο
πιστεύει ότι η χρήση ενός συστήματος πληροφοριών θα τον βοηθήσει να επωφεληθεί από την άποψη
της απόδοσης στην εργασία. Όρισαν επίσης πέντε παράγοντες από τα προηγούμενα μοντέλα που
αφορούν το προσδόκιμο απόδοσης: αντιληπτή χρησιμότητα (TAM / TAM2 και C-TAM-TPB),
εξωγενή κίνητρα (ΜΜ), τη job-fit (MPCU),το σχετικό πλεονέκτημα (IDT) και το αποτέλεσμα των
73
προσδοκιών (SCT). Επιπλέον, ανέφερε ότι το προσδόκιμο απόδοσης σε κάθε προηγούμενο μοντέλο
είναι ο ισχυρότερος προγνωστικός δείκτης της συμπεριφοράς πρόθεσης να το χρησιμοποιήσει. Ο
Davis (1989) έδειξε ότι αντιλαμβάνεται τη χρησιμότητα να είναι ο συχνότερος παράγοντας που
χρησιμοποιείται για να αποφασίσει ένα υψηλότερο ή χαμηλότερο ρυθμό υιοθέτησης. Εφαρμόζοντας
το προσδόκιμο απόδοσης σε ένα πλαίσιο Μ-Learning προτείνει ότι οι φοιτητές θα το βρουν χρήσιμο,
επειδή μαθαίνουν με την ησυχία τους και γρήγορα. Θα βελτιώσει επίσης την παραγωγικότητα των
σπουδών τους (Wang , Wu και Wang, 2009). Αυτή η έρευνα επιχείρησε να μελετήσει ποιες
προσδοκίες απόδοσης του Μ-L θα επηρεάσουν την συμπεριφορά πρόθεσης του φοιτητή να το
χρησιμοποιήσει. Αυτό οδήγησε σε δοκιμή την ακόλουθη υπόθεση:
Η1: Η προσδοκία απόδοσης έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς χρήσης M-
Learning.
5.3.2 Προσδοκία Προσπάθειας (Effort Expectancy, EE)

Ο Venkatesh et al. (2003) ορίζει την προσδοκία προσπάθειας, ως ο βαθμός ευκολίας που ένα άτομο
θα έχει κατά τη χρήση ενός συστήματος πληροφοριών. Οι τρείς παράγοντες από τα προηγούμενα
μοντέλα που σχετίζονται με την έννοια της προσδοκίας προσπάθειας είναι: η αντιληπτή ευκολία
χρήσης (TAM / TAM2), η πολυπλοκότητα (MPCU), και η ευκολία χρήσης (IDT). Αυτό σημαίνει ότι
η ευκολία της χρήσης ενός συστήματος πληροφόρησης είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες
της αποδοχής της τεχνολογίας των πληροφοριών (Wu, Tao και Yang, 2008). Προηγούμενες έρευνες
δείχνουν ότι η προσδοκία χρήσης του συστήματος από τα άτομα θα μπορούσε να είναι διαφορετική
λόγω του φύλου, της ηλικίας και της εμπειρίας. Υποστηρίζουν την ιδέα ότι έννοιες που σχετίζονται
με την προσδοκία προσπάθειας θα είναι ισχυρότερη με καθοριστικούς παράγοντες της ατομικής
πρόθεση για τις γυναίκες (Venkatesh και Morris, 2000; Venkatesh, Morris και Ackerman, 2000;
Vankatesh et al 2003), ιδίως εκείνων που είναι μεγαλύτερης ηλικίας (Morris και Vankatesh , 2000)
και οι οποίες έχουν μικρή εμπειρία με το σύστημα (Venkatesh κ.ά.. 2003). Με βάση το UTAUT,
ήταν αναμενόμενο ότι η αποδοχή ,των φοιτητών, του συστήματος M-Learning θα εξαρτηθεί από το
αν είναι ή δεν είναι εύκολο στη χρήση. Ως εκ τούτου, είναι η υπόθεση ότι:
Η2: Η προσδοκία προσπάθειας έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς χρήσης M-
Learning .
74
5.3.3 Επιρροή Καθηγητών (Lecturers’ Influence, LI)
Η επιρροή των καθηγητών προέρχεται από την κοινωνική επιρροή, η οποία ορίζεται ως ο βαθμός
στον οποίο ένα άτομο αντιλαμβάνεται ότι είναι σημαντικό το γεγονός ότι άλλοι πιστεύουν ότι αυτός
ή αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιούν το νέο σύστημα πληροφοριών (Venkatesh et al., 2003).Η
κοινωνική επιρροή αναπαρίσταται ως υποκειμενική νόρμα (TRA, TAM2, TPB και C-TAM-TPB),
που σχετίζεται με κοινωνικούς παράγοντες (MPCU) και εικόνας (IDT) (Venkatesh et al., 2003).
Προηγούμενες μελέτες δείχνουν ότι η κοινωνική επιρροή είναι ένα άμεσο αίτιο της ατομικής
πρόθεσης συμπεριφοράς να χρησιμοποιήσει τη νέα τεχνολογία (Mathieson, 1991; Moore and
Benbasat, 1991; Thompson, Higgins and Howell, 1991; Harrison, Mykytyn, and Riemenschneider,
1997; Venkatesh and Davis, 2000).Η κοινωνική επιρροή χωρίστηκε σε δύο διαστάσεις: την επιρροή
μεγαλύτερων και την επιρροή των συνομηλίκων (Igbaria, Schiffman και Wieckowski, 1994). Η
μελέτη αυτή περιλαμβάνει μία κρίσιμη πτυχή της (ανώτερης) κοινωνικής επιρροής και εξετάζει την
επίδρασή της στους φοιτητική αποδοχή του M-Learning. Σε αυτή τη μελέτη, η ανώτερη επιρροή
αναφέρεται ως η επιρροή των καθηγητών, η οποία ορίζεται ως ο βαθμός στον οποίο τα μέλη ΔΕΠ ή
οι εκπαιδευτές ενθαρρύνουν ή παρακινούν τους φοιτητές τους να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες M-
Learning. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι οι εποπτικές αρχές επηρεάζουν την ατομική αποδοχή, τόσο
από την άποψη της χρήσης (Igbaria, Schiffman και Wieckowski, 1994; Karahanna και Straub 1999),
όσο και από την άποψη της επικοινωνίας (Leonard-Barton και Deschamps, 1988). Η επιρροή των
καθηγητών είναι μια σημαντική δομή για να ενθαρρύνει τους φοιτητές να προσαρμοστούν στις νέες
τεχνολογίες στην μάθησης τους. Αυτό οδήγησε σε δοκιμή την ακόλουθη υπόθεση:
Η3: Η επιρροή των καθηγητών έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς χρήσης M-
Learning.
5.3.4 Ποιότητα Υπηρεσιών

Πολλές έρευνες σε στην αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή (Nielson, 1993; Kuan, Vathanophas
και Bock, 2003) και της χρηστικότητας της έρευνας (DeLone & McLean, 1992; Rai, Lang &
Welker, 2002) ορίζουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών όσον αφορά την αξιοπιστία και
την αντίδραση, την ποιότητα του περιεχομένου και της ασφάλειας. Η πλειοψηφία των ορισμών της
ποιότητας των υπηρεσιών έχουν επικεντρωθεί στην αντίληψη των πελατών και την ικανοποίησή
τους από τις υπηρεσίες που προσφέρονται (Parasuraman, Zeithaml και Berry ,1988) ορίζεται ως η
προσδοκία των καταναλωτών για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, όπως και το τι
σκέφτονται οι πάροχοι υπηρεσιών, τι θα προσφέρουν και όχι. Ο Zeithaml (1988) ορίζει την ποιότητα
των παρεχόμενων υπηρεσιών, καθώς οι χρήστες έχουν πρόθεση συμπεριφοράς. Το πολύ καλό
επίπεδο υπηρεσιών μπορεί να επηρεάσει το επίπεδο της αποδοχής των νέων τεχνολογιών (Xin,
75
2004). Ο Lee (2010) έδειξε ότι η αντίληψη των φοιτητών της ηλεκτρονικής υποστήριξης της
ποιότητας των υπηρεσιών θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένας βασικός παράγοντας που επηρεάζει την
πρόθεσή της συμπεριφοράς τους προς την αποδοχή της ηλεκτρονικής μάθησης. Έτσι, αυτή η μελέτη
εξέτασε την ακόλουθη υπόθεση:
Η4: Η ποιότητα υπηρεσιών έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς της χρήσης M-
Learning.
5.3.5 Προσωπική Καινοτομία

Η προσωπική καινοτομία προέρχεται από το IDT (Integrated Device Technology) και είναι
προσαρμοσμένη στον τομέα της πληροφορικής (Agarwal και Prasad, 1998). Οι Agarwal και Prasad
(1998) ορίζουν ως τα ατομική προθυμία να δοκιμάσουν νέα τεχνολογία των πληροφοριών. Το IDT
δείχνει ότι τα άτομα με υψηλό επίπεδο της καινοτομίας είναι πιο πρόθυμοι να υιοθετήσουν θετικές
ιδέες και αλλαγές στο συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον της πληροφορικής και έχουν
περισσότερες δυνατότητες αντιμετώπισης της αβεβαιότητας σε σχέση με τα άτομα με χαμηλότερο
επίπεδο (Lu, Yao και Yu, 2005). Αν τα άτομα είναι πιο πιθανό να δοκιμάσουν νέα τεχνολογία, τότε
μπορούν να λειτουργήσουν ως παράγοντες αλλαγής και διαμορφωτές της κοινής γνώμης για νέα
εφαρμογή πληροφορικής σε οργανωτικές ρυθμίσεις (Agarwal και Prasad, 1998). Αρκετές μελέτες
ερεύνησαν την επίδραση των προσωπικών καινοτομιών σε πρόθεση συμπεριφοράς σε νέα
τεχνολογία της πληροφορίας (Hung και Chang, 2005; Lu, Yao και Yu, 2005; Thompson, Compeau
και Higgins, 2006? Lian και Lin, 2008; Fang, Shao και Lan, 2009). Για την έκδοση της κινητής
τεχνολογίας σε ένα πλαίσιο μάθησης, οι περισσότεροι σπουδαστές δεν έχουν μεγάλη εμπειρία ή
γνώση για να τους βοηθήσει να σχηματίσουν μια σαφή αντίληψη . Ήταν αναμενόμενο ότι οι
φοιτητές με υψηλή προσωπική καινοτομία θα έχουν ανάληψη περισσότερων κινδύνων και μια πιο
θετική πρόθεση να χρησιμοποιήσουν Μ-Learning στη μελέτη τους. Ως εκ τούτου ελέγχθηκε η
ακόλουθη υπόθεση:
Η5: Η προσωπική καινοτομία έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς χρήσης του M-
Learning.
5.4 Πιλοτική έρευνα

Το ερωτηματολόγιο δοκιμάστηκε πιλοτικά να αξιολογήσει την εγκυρότητα και την αξιοπιστία. Η
αξιοπιστία είναι ο βαθμός στον οποίο οι μεταβλητές είναι απαλλαγμένες από σφάλματα και
αντικατοπτρίζουν τα αποτελέσματα με συνέπεια. Το ερωτηματολόγιο δοκιμάστηκε πιλοτικά σε 15
φοιτητές όλων των σχολών και εκπαιδευτικών βαθμίδων. Η αξιοπιστία των δεδομένων από πιλοτική
μελέτη αξιολογήθηκε χρησιμοποιώντας Cronbach’s alpha. Με βάση τα αποτελέσματα που
76
προέκυψαν ορισμένα στοιχεία αποσαφηνίστηκαν και προσαρμόστηκαν. Τα δημογραφικά στοιχεία
των συμμετεχόντων φαίνονται στον Πίνακα 5.1.
Πίνακας 5.1: Δημογραφικά Δεδομένα για την πιλοτική έρευνα
Μεταβλητή Συχνότητα Ποσοστό %

Άνδρας 7 46,7
Φύλο
Γυναίκα 8 53,3
Ναι 12 80,0
Χρήση E-Learning
Όχι 3 20,0
Πολύ Κακή 1 6,7
Κακή 0 0,0
Γνώση E-Learning Μέτρια 4 26,7
Καλή 7 46,7
Πολύ Καλή 3 20,0
Κινητό τηλέφωνο 1 6.7
Smartphone 13 86.6
Φορητή Συσκευή
PDA 0 0
Tablet Pc 1 6.7
Ναι 7 46,7
Χρήση Μ-Learning
Όχι 8 53,3
Πολύ Κακή 1 6.7
Κακή 3 20.0
Γνώση M-Learning Μέτρια 3 20.0
Καλή 7 46.7
Πολύ Καλή 1 6.7
Εμπειρία Χρήσης Φορητών Συσκευών
Συσκευή Καθόλου <1 χρόνο 1-3χρόνια Πάνω από 3χρ
Κινητό Τηλέφωνο 1 0 0 14
Smartphone 1 0 3 11
PDA 10 2 2 1
Tablet Pc 4 3 4 4
Συχνότητα Χρήσης Φορητής Συσκευής (ανά ημέρα)
Καθόλου 1-5 φορές 5-10 φορές Πάνω από 10
Ανταλλαγή
0 5 4 6
Μηνυμάτων
Σερφάρισμα Ιντερνετ 0 2 3 10
Παιχνίδια/ Μουσική 1 7 3 4
Διάβασμα/Εκπαίδευση 2 6 5 2
Το Cronbach’s alpha χρησιμοποιήθηκε για να ελεγχθεί η εσωτερική συνοχή της κλίμακας των
παραγόντων. Η κωδικοποίηση για τα ερωτήματα ήταν από το 1 (Διαφωνώ Πολύ) έως το 5
(Συμφωνώ Πολύ. Η αξιοπιστία άλφα φαίνεται στον Πίνακα 5.2.
77
Πίνακας 5.2: Αξιοπιστία της Πιλοτικής Έρευνας
Παράγοντες Πλήθος Αντικειμένων Cronbach’s Alpha
Προσδοκία Απόδοσης 5 0,834
Προσδοκία Προσπάθειας 4 0,962
Επιρροή καθηγητών 3 0,710
Ποιότητα Υπηρεσιών 6 0,802
Προσωπική Καινοτομία 3 0,862
Πρόθεση Συμπεριφοράς 5 0,853
Όλα 26 0,925
Όπως φαίνεται στον Πίνακα 5.2, τα Cronbach’s Alpha υπερβαίνουν το 0,70 για όλους τους
παράγοντες, το οποίο δείχνει τη συνοχή μεταξύ των πολλαπλών μετρήσεων του κάθε παράγοντα
(DeVellis, 2003; Sekaran , 2000; Hair et al., 2010). Τα αποτελέσματα της πιλοτικής μελέτης μας
επέτρεψαν ώστε η έρευνα να προχωρήσει στην κύρια μελέτη.
5.5 Ερευνητική Μεθοδολογία

Σε αυτό το κομμάτι θα αναλύσουμε την μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα. Θα γίνει
λεπτομερής αναφορά σε συμμετέχοντες, εργαλεία και διαδικασίες που χρησιμοποιήθηκαν.
5.5.1 Συμμετέχοντες
Η έρευνα διενεργήθηκε στο Πανεπιστήμιο Πατρών, σε όλες τις σχολές (Πολυτεχνική,
Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών, Θετικών Επιστημών, Επιστημών Υγείας , Οργάνωσης
και Διοίκησης Επιχειρήσεων), Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 2015. Οι φοιτητές ήταν όλων των
εκπαιδευτικών βαθμίδων (προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί, υποψήφιοι διδάκτορες).
Ένα σύνολο από 1.234 άτομα απάντησαν στο ερωτηματολόγιο. Στον πίνακα 5.3 φαίνονται κάποια
χαρακτηριστικά που αναλύθηκαν μέσω των δεδομένων.
Πίνακας 5.3: Χαρακτηριστικά των Συμμετεχόντων
Χαρακτηριστικό Συχνότητα Ποσοστό % Αθρ. Ποσοστό %

Φύλο
Άνδρας 570 46,2 46,2
Γυναίκα 664 53,8 100,0
Σχολή
Πολυτεχνική 408 33,1 33,1
Ανθρωπιστικών 184 14,9 48,0
Επιστημών Υγείας 130 10,5 58,5
Θετικών Επιστημών 352 28,5 87,0
Οργάνωσης/Διοίκησης 160 13,0 100,0
Γνώση E-Learning
Πολύ Κακή 24 1,9 1,9
Κακή 10 0,8 2,8
78
Μέτρια 258 20,9 23,7
Καλή 738 59,8 83,5
Πολύ Καλή 204 16,5 100,0
Χρήση Κινητού
Τηλεφώνου
Καθόλου 34 2,8 2,8
<1 χρόνο 18 1,5 4,3
1-3 χρόνια 12 1,0 5,3
>3 χρόνια 1170 94,8 100,0
Χρήση Smartphone
Καθόλου 66 5,3 5,3
<1 χρόνο 26 2,1 7,5
1-3 χρόνια 292 23,7 31,1
>3 χρόνια 850 68,9 100,0
Χρήση Μ-Learning
Ναι 582 47,2 47,2
Όχι 652 52,8 100,0
Γνώση M-Learning
Πολύ Κακή 100 8,1 8,1
Κακή 172 13,9 22,0
Μέτρια 470 38,1 60,1
Καλή 408 33,1 93,2
Πολύ Καλή 84 6,8 100,0
5.5.2 Ερευνητικό Εργαλείο

Ένα ερωτηματολόγιο δημιουργήθηκε για να αξιολογήσει η αποδοχή των φοιτητών για την χρήση
του M-Learning. Οι φοιτητές κλήθηκαν να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο που είχε
διαφορετικούς τύπους ερωτήσεων.
Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος ζητούνται από τους συμμετέχοντες
δημογραφικά στοιχεία (φύλο, ηλικία, σχολή, εκπαιδευτική βαθμίδα). Στο δεύτερο μέρος ζητείται η
γνώση τους για το E-Learning, η εμπειρία σε αυτό, η εμπειρία με φορητές συσκευές, η συχνότητα
χρήσης φορητών συσκευών και η γνώση για το M-Learning. Στο τελευταίο μέρος είναι ένα γκρουπ
ερωτήσεων της κλίμακας Likert (5-σημείων) (1-Διαφωνώ Πολύ—5-Συμφωνώ Πολύ), διερευνώντας
τις: προσδοκία απόδοσης, προσδοκίας προσπάθειας, επιρροή καθηγητών, ποιότητα υπηρεσιών,
προσωπική καινοτομία, πρόθεση συμπεριφοράς στην αποδοχή του M-Learning.
5.5.3 Διαδικασία
Το τελικό ερωτηματολόγιο αποτελείται από 26 σημεία μέτρησης έξι παραγόντων. Τα στοιχεία
προέρχονται από διάφορους τομείς έρευνας και προσαρμόστηκαν για να είναι προσανατολισμένα σε
ένα πλαίσιο Μ-learning. Αυτή η μελέτη χρησιμοποίησε μια εύκολη τεχνική δειγματοληψίας για τη
συλλογή των δεδομένων (Creswell, 2012). Φοιτητές από διαφορετικές σχολές και εκπαιδευτικές
79
βαθμίδες κλήθηκαν να συμμετάσχουν και να συμπληρώσουν τα ερωτηματολόγια. Μια σύντομη
περιγραφή για τους στόχους της έρευνας και τον ορισμό του Μ-learning δόθηκαν από τον ερευνητή
πριν οι φοιτητές συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο. Επιπλέον, ενημερώθηκαν ότι σε όλα τα
δεδομένα και τα στοιχεία των συμμετεχόντων θα τηρηθεί η ανωνυμία, και ότι θα μπορούσαν να
αποχωρήσουν ανά πάσα στιγμή από τη μελέτη.
5.6 Ανάλυση Δεδομένων και Αποτελέσματα

Αυτή η ενότητα εξηγεί τις στατιστικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση των
δεδομένων που συλλέγονται. Επιπλέον, το τμήμα παρουσιάζει τα αποτελέσματα που ελήφθησαν.
Ο Πίνακας 5.4 παρουσιάζει την μέση τιμή, τυπική απόκλιση, την ασυμμετρία και την κύρτωση για
κάθε στοιχείο στο ερωτηματολόγιο. (Για τα στοιχεία του ερωτηματολογίου, βλέπε Παράρτημα 2).
Τα ανώτατα αποδεκτά όρια των τιμών παρακολούθησης έως ± 1 για την ασυμμετρία και έως ± 3 για
την κύρτωση χρησιμοποιήθηκαν (Hair et al., 2006). Τα στατιστικά στοιχεία ασυμμετρίας και
κύρτωσης βρέθηκαν μεταξύ του αποδεκτού εύρους, η οποία έδειξε ότι δεν υπάρχει απόκλιση από το
φυσιολογικό δεδομένων.
Τυπική
Μεταβλητή Μέσος Ασυμμετρία Κύρτωση
Απόκλιση
Προσδοκία Απόδοσης
PE1 3,76 0,821 -0,611 1,034
PE2 3,61 0,848 -0,377 0,229
PE3 3,47 0,848 -0,291 0,257
PE4 3,62 0,921 -0,568 0,232
PE5 3,45 0,834 -0,337 0,555
Προσδοκία Προσπάθειας
EE1 3,64 0,743 -0,536 1,056
EE2 3,51 0,718 0,774 0,496
EE3 3,59 0,774 -0,270 0,251
EE4 3,79 0,743 -0,595 1,017
Επιρροή Καθηγητών
LI1 3,89 0,807 -0,797 1,146
LI2 4,05 0,825 -0,817 0,921
LI3 3,71 0,879 -0,188 0,227
Ποιότητα Υπηρεσιών
QoS1 3,91 0,729 -0,519 0,796
QoS1 4,12 0,832 -0,965 1,326
QoS3 4,34 0,729 -0,987 1,595
80
QoS4 4,44 0,725 -0,912 1,424
QoS5 3,87 0,820 -0,532 0,713
QoS6 4,35 0,710 -0,931 1,609
Προσωπική Καινοτομία
PInn1 4,00 0,872 -0,717 0,370
PInn2 4,02 0,878 -0,599 -0,242
PInn3 3,15 0,991 -0,12 -0,449
Πρόθεση Συμπεριφοράς
BI1 3,51 0,826 -0,349 0,233
BI2 3,90 0,745 -0,727 0,139
BI3 3,63 0,781 0,003 -0,463
BI4 3,63 0,801 -0,170 0,254
BI5 3,78 0,803 -0,206 -0,176
5.6.1 Αξιοπιστία, Σχέση μεταξύ Προσδοκίας Απόδοσης-Πρόθεσης Συμπεριφοράς

Γνωρίζοντας την προσδοκία απόδοσης ως τον βαθμό στον οποίο ένα άτομο πιστεύει ότι η χρήση
ενός συστήματος πληροφοριών θα τον βοηθήσει να επωφεληθεί από την άποψη της απόδοσης στην
εργασία και ότι το προσδόκιμο απόδοσης σε κάθε προηγούμενο μοντέλο είναι ο ισχυρότερος
προγνωστικός δείκτης της συμπεριφοράς πρόθεσης να το χρησιμοποιήσει, κρίνεται ιδιαίτερα
σημαντικό να ελεγχθεί η αξιοπιστία της προσδοκίας απόδοσης (Πίνακας 5.4) και στην συνέχεια να
ελεγχθεί η υπόθεση Η1.
5.6.1.1Σύγκριση Σχολών
Ο Πίνακας 5.4 δείχνει ότι η αξιοπιστία της Προσδοκίας απόδοσης είναι με πολύ υψηλό Cronbach’s
Alpha, που μας δίνει τη δυνατότητα να δεχθούμε στατιστικά τα αποτελέσματα των ερωτήσεων.
Οι διαφορές μεταξύ των σχολών στις επιμέρους ερωτήσεις της ενότητας Προσδοκίας Απόδοσης
παρουσιάζονται (πίνακες: 5.5, 5.6, 5.7,5.8, 5.9)
Πίνακας 5.4: Αξιοπιστία Προσδοκίας Απόδοσης
Παράγοντας Cronbach’s Alpha

PE1
PE2
PE3 0,834
PE4
PE5
81
Πίνακας 5.5: Προσδοκία Απόδοσης , ερώτηση 7
Οι περισσότεροι φοιτητές του Πανεπιστημίου Πατρών (65%) θεωρούν ότι το M-Learning θα είναι
χρήσιμο στις σπουδές τους, ενώ το 25% διατηρεί ουδέτερη στάση. Η μεγαλύτερη αποδοχή αυτής της
στάσης είναι στην σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών (74%), ενώ η μικρότερη στην
Πολυτεχνική με ποσοστό 63%.
Η πλειοψηφία των φοιτητών (58%) θεωρεί ότι με τη χρήση του M-Learning θα μαθαίνει πιο
γρήγορα το υλικό που θα έχει, ενώ ένας στους τέσσερις έχει μία ουδέτερη άποψη για τη
συγκεκριμένη στάση. Τα υψηλότερα ποσοστά αποδοχής παρουσιάζονται στους φοιτητές των
Επιστημών Υγείας και των Ανθρωπιστικών-Κοινωνικών Επιστημών (64%), σε αντίθεση με τα
χαμηλότερα ποσοστά των φοιτητών Θετικών Επιστημών (54%).
82
Πίνακας 5.7: Προσδοκία Απόδοσης, ερώτηση 9
Οι μισοί φοιτητές (49%) θεωρούν πώς με την χρήση του M-Learning στο διάβασμα θα πετύχουν
μεγαλύτερη παραγωγικότητα, ενώ τέσσερις στους δέκα (41%) διατηρεί επιφυλάξεις για τα
πλεονεκτήματα-μειονεκτήματα της χρήσης. Οι φοιτητές των Ανθρωπιστικών, των Επιστημών
Υγείας και της Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά αποδοχής
αυτής της στάσης (56-58%), σε αντίθεση με τους αντίστοιχους των Πολυτεχνείων και των Θετικών
Επιστημών, που η αποδοχή βρίσκεται σε χαμηλότερα ποσοστά (45%).
Οι περισσότεροι φοιτητές (60%) θεωρούν πώς το M-Learning θα ενισχύσει τη συνεργασία με τους

συμφοιτητές τους, ενώ ένας στους τρείς δεν εκφράζεται θετικά ή αρνητικά για αυτή τη δυνατότητα.
Οι Επιστήμες Υγείας παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά αποδοχής (68%), σε αντίθεση με τις
Πολυτεχνικές και τις Θετικές Επιστήμες που παρουσιάζουν αισθητά χαμηλότερα ποσοστά (58%).
83
Πίνακας 5.9: Προσδοκία Απόδοσης, ερώτηση 11
Στην ερώτηση ,αν θεωρούν πως με τη χρήση M-Learning θα βελτιωθούν οι σπουδές τους, οι
φοιτητές είχαν ανάμικτες αντιδράσεις. Σε ποσοστό 47% είχαμε στάση αποδοχής για την
συγκεκριμένη πρόταση, σε αντίθεση με το 44% που διατηρεί μια στάση ουδετερότητας. Οι
Επιστήμες Υγείας παρουσιάζουν υψηλό ποσοστό αποδοχής 58%, ενώ οι Θετικές επιστήμες αρκετά
χαμηλότερο 41%.
5.6.1.2Έλεγχος Υπόθεση Η1
Στους παρακάτω πίνακες (εικ.5.2, εικ. 5.3) παρουσιάζονται τα δεδομένα για τον έλεγχο της
υπόθεσης Η1
84
Είναι εύκολα αντιληπτό ότι όλοι οι παράγοντες της προσδοκίας απόδοσης έχουν μια θετική
συσχέτιση μεταξύ τους, κάτι που μας επιβεβαιώνει ότι οι συμμετέχοντες έχουν μια συγκεκριμένη
τάση για το ουσιαστικό παράγοντα επηρεασμού της αποδοχής του M-Learning. Είναι σημαντικό να
εξετάσουμε την συσχέτιση που έχουν οι παράγοντες της Προσδοκίας Απόδοσης με τους παράγοντες
της Πρόθεσης συμπεριφοράς, για να κάνουμε έλεγχο της υπόθεσης Η1.
Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει μια θετική συσχέτιση μεταξύ των παραγόντων της
προσδοκίας απόδοσης και της πρόθεσης συμπεριφοράς, με τουλάχιστον μέτρια θετική συσχέτιση
μεταξύ τους, με βάρος στην εμπειρία χρήσης φορητών συσκευών, ειδικότερα κινητού τηλεφώνου
και smartphone, που είναι και τα χρησιμοποιούμενα από 1 χρόνο και πάνω. Κάτι που επιβεβαιώνει
τις προηγούμενες έρευνες, δίνοντας μας την δυνατότητα να αποδεχθούμε την H1: Η προσδοκία
απόδοσης έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς χρήσης M-Learning.
Οι φοιτητές με τις απαντήσεις τους καταδεικνύουν ότι ο παράγοντας της προσδοκίας απόδοσης
,είναι ένα σημαντικό κλειδί στην συμπεριφορά της αποδοχής χρήσης του M-Learning, καθώς
επηρεάζει σε μέτριο-ισχυρό βαθμό τις απόψεις τους.
85
5.6.2 Αξιοπιστία, Συσχέτιση Προσδοκίας Προσπάθειας-Πρόθεσης Συμπεριφοράς
Με την γνώση ότι ορίζουμε την προσδοκία προσπάθειας, ως τον βαθμό ευκολίας που ένα άτομο
σκέφτεται ότι θα έχει κατά τη χρήση ενός συστήματος πληροφοριών συμπεραίνουμε ότι η ευκολία
της χρήσης ενός συστήματος πληροφόρησης είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες της αποδοχής
της τεχνολογίας των πληροφοριών. Η εμπειρία χρήσης, καθώς και το φύλο ή η ηλικία, είναι εξίσου
σημαντικές παράμετροι. Ουσιαστικό είναι να εξετάσουμε την αξιοπιστία της προσδοκίας
προσπάθειας, που όπως φαίνεται στον Πίνακα 5.10, είναι σε αποδεκτά όρια. Στην συνέχεια
μπορούμε να ελέγξουμε την υπόθεση Η2,για την συσχέτιση των EE και BI.
Ο συντελεστής Cronbach’s Alpha είναι σε υψηλά-αποδεκτά όρια οπότε η αξιοπιστία των ερωτήσεων
της Προσδοκίας Προσπάθειας κρίνεται στατιστικά σημαντική.
Η σύγκριση των σχολών στις απαντήσεις για την Προσδοκία Προσπάθειας παρουσιάζεται στους
παρακάτω πίνακες (πίνακες: 5.11, 5.12, 5.13, 514 ).
Πίνακας 5.10: Αξιοπιστία Προσδοκίας Προσπάθειας

EE1
EE2
0,962
EE3
EE4
Πίνακας 5.11: Προσδοκία Προσπάθειας, ερώτηση 12
Οι περισσότεροι φοιτητές (60%) βρίσκουν το M-Learning εύκολο και κατανοητό στη χρήση, ενώ
ένας στους τρείς διατηρεί επιφυλάξεις για τη συγκεκριμένη στάση. Τα υψηλότερα ποσοστά
αποδοχής τα παρουσιάζονται στην σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων (67,5%), ενώ τα
χαμηλότερα στις Επιστήμες Υγείας (55%).
86
Περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές (54%) έχουν την άποψη ότι η χρήση ενός M-Learning
συστήματος δεν χρειάζεται πολύ προσπάθεια, ενώ ένας στους τέσσερις (39%) διατηρεί ουδέτερη
στάση για τη συγκεκριμένη θέση. Τα υψηλότερα ποσοστά αποδοχής παρουσιάζονται στους φοιτητές
Θετικών Επιστημών, σε αντίθεση με τους φοιτητές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων που
παρουσιάζουν παραπλήσια ποσοστά αποδοχής (47,5%) και ουδετερότητας (48,5%).
Οι περισσότεροι φοιτητές (56%) θεωρούν την αλληλεπίδραση με ένα σύστημα M-Learning

ξεκάθαρη και κατανοητή, όταν ένας στους τρεις (35%) δεν διαφωνεί-δεν συμφωνεί με την
συγκεκριμένη θέση. Στις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες παρατηρούνται τα υψηλότερα
ποσοστά αποδοχής (61%), σε αντίθεση με τις Πολυτεχνικές που έχουν αισθητά χαμηλότερη
αποδοχή (54%) και υψηλότερη του μέσου όρου ουδετερότητα (42%). Αντίστοιχη αποδοχή (54,2%)
και υψηλότερη ουδετερότητα (43,5%) παρατηρείται επίσης από τους φοιτητές Οργάνωσης και
Διοίκησης Επιχειρήσεων.
87
Η μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών (70%) θεωρεί ότι είναι εύκολη η εξοικείωση και η απόκτηση
δυνατοτήτων στη χρήση ενός M-Learning συστήματος, ενώ ένας στους τέσσερις φοιτητές διατηρεί
μια στάση ουδετερότητας για τη θέση αυτή. Το υψηλότερο ποσοστό αποδοχής παρουσιάζεται στις
Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες (88,5%), σε αντίθεση με τους φοιτητές Οργάνωσης και
Διοίκησης Επιχειρήσεων που έχουν πολύ χαμηλότερη ποσοστά αποδοχής (65%).
5.6.2.2Έλεγχος Υπόθεσης Η2
Στους παρακάτω πίνακες (εικ.5.4, εικ.5.5) παρουσιάζονται τα δεδομένα για τον έλεγχο της υπόθεσης
Η2
88
Όλοι οι παράγοντες της προσδοκίας προσπάθειας όπως φαίνεται από την εικόνα 5.4, έχουν θετική
συσχέτιση μεταξύ τους, ένα στοιχείο που μας δείχνει ότι ερωτηθέντες έχουν μια συγκεκριμένη
στάση και άποψη για τον δοσμένο παράγοντα επηρεασμού της αποδοχής χρήσης του M-Learning.
Μας δίνεται η δυνατότητα να ελέγξουμε τώρα, τη συσχέτιση των δύο γενικών παραγόντων
(Προσδοκία Προσπάθειας- Πρόθεση Συμπεριφοράς), για τον έλεγχο της υπόθεσης Η2.
Μελετώντας τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει μια θετική συσχέτιση όλων των παραγόντων της
προσδοκίας προσπάθειας με την πρόθεση συμπεριφοράς. Είναι ένα αποτέλεσμα που επιβεβαιώνει
παλαιότερες έρευνες, δίνοντας μια ουσιαστική προσθήκη παράγοντα στην αποδοχή που έχουν οι
φοιτητές για την χρήση του M-Learning, δίνοντας μας να καταλάβουμε πώς οι απόψεις τους
επηρεάζονται σε μέτριο βαθμό βάσει της υπάρχουσας συσχέτισης, με βάρος την εμπειρία χρήσης
που έχουν. Εύκολα γίνεται κατανοητό πως γίνεται δεκτή η υπόθεση H2: Η προσδοκία προσπάθειας
έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς χρήσης M-Learning.
89
5.6.3 Αξιοπιστία, Σχέση Επιρροής Καθηγητών-Πρόθεσης Συμπεριφοράς
Η επιρροή των καθηγητών προέρχεται από την κοινωνική επιρροή, η οποία ορίζεται ως ο βαθμός
στον οποίο ένα άτομο αντιλαμβάνεται ότι είναι σημαντικό το γεγονός ότι άλλοι πιστεύουν ότι αυτός
ή αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιούν το νέο σύστημα πληροφοριών. Προηγούμενες μελέτες δείχνουν
ότι η κοινωνική επιρροή είναι ένα άμεσο αίτιο της ατομικής πρόθεσης συμπεριφοράς να
χρησιμοποιήσει τη νέα τεχνολογία. Με βάση τη σημαντικότητα της δομής αυτής, εξετάζουμε την
αξιοπιστία της (πίνακας 5.6) και στη συνέχεια ελέγχουμε τις συσχετίσεις, αφού τα αποτελέσματα της
αξιοπιστίας μας το επιτρέπουν.
της Επιρροής Καθηγητών κρίνεται στατιστικά σημαντική.
παρακάτω πίνακες (πίνακες: 5.16, 5.17, 5.18).
Πίνακας 5.15: Αξιοπιστία Επιρροής Καθηγητών

LI1
LI2 0.710
LI3
Πίνακας 5.16: Επιρροή Καθηγητών , ερώτηση 16
Τρείς στους τέσσερις φοιτητές δήλωσαν πώς θα χρησιμοποιούσαν το M-Learning αν το πρότειναν οι

καθηγητές τους, ενώ μόλις ένας στους πέντε έχει ουδέτερη στάση. Στη σύγκριση μεταξύ των σχολών
δεν προκύπτουν ουσιαστικές διαφορές, αφού τα ποσοστά αποδοχής κυμαίνονται σε τιμές κοντά στο
μέσο όσο (73-79%) κάτι που δείχνει μια ομοιομορφία στη τάση των φοιτητών σε όλο το εύρος του
Πανεπιστημίου.
90
Πίνακας 5.17: Επιρροή Καθηγητών, ερώτηση 17
Η συντριπτική πλειοψηφία (79%) των φοιτητών του Πανεπιστημίου Πατρών θα χρησιμοποιούσε το

M-Learning αν οι καθηγητές τους υποστήριζαν τη χρήση του. Στις επιμέρους σχολές δεν υπάρχουν
μεγάλες αποκλίσεις από το μέσο όρο στην αποδοχή της θέσης αυτής, ενώ ειδικότερα στις
Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες ,αλλά και στην Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων η
αποδοχή είναι λίγο μεγαλύτερη (85%).Η ουδετερότητα στην συγκεκριμένη θέση παρουσιάζει
χαμηλά ποσοστά (17%).
Πίνακας 5.18: Επιρροή Καθηγητών, ερώτηση 18
Οι μισοί φοιτητές του Πανεπιστημίου θεωρούν πώς οι καθηγητές του Τμήματος τους δεν βοηθούν
στη χρήση των M-Learning συστημάτων, ενώ ένας στους τρείς διατηρεί ουδέτερη στάση στη
συγκεκριμένη θέση. Η μεγαλύτερη αποδοχή παρουσιάζεται στις Επιστήμες Υγείας (72%) , όπου
εφτά στους δέκα φοιτητές συμφωνούν με τη θέση, ενώ η μικρότερη αποδοχή στις Θετικές Επιστήμες
(50%), όπου σχεδόν οι μισοί φοιτητές έχουν ουδέτερη στάση (47%).
91
Η3
Λαμβάνοντας υπόψη την θετική συσχέτιση που έχουν οι παράγοντες της Επιρροής των καθηγητών,
μπορούμε να συμπεράνουμε πώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και επηρεάζουν σε γενικές γραμμές με
παρόμοια βαρύτητα την γνώμη των φοιτητών για την αποδοχή της χρήσης του M-Learning. Έτσι,
μπορούμε να προχωρήσουμε στον έλεγχο της υπόθεσης Η3.
92
Με βάση τα αποτελέσματα που εξήχθησαν, είναι εμφανής η θετική συσχέτιση η οποία προκύπτει
μεταξύ των παραγόντων της επιρροής των καθηγητών και της πρόθεσης συμπεριφοράς. Μας δίνεται
η δυνατότητα, να συμπεράνουμε ότι οι φοιτητές, λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους την γενικότερη
επιρροή των διδασκόντων όσο αφορά το θέμα της συμπεριφορικής πρόθεσης για την χρήση νέων
τεχνολογιών ,όπως είναι το M-Learning. Επιβεβαιώνονται προγενέστερες έρευνες , βάζοντας άμεσο
αίτιο μια νέας χρήσης την κοινωνική επιρροή με ουσιαστικό βάρος την προηγούμενη εμπειρία των
χρηστών-ερωτηθέντων. Έτσι, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η επιρροή καθηγητών αποτελεί
σημαίνοντα παράγοντα.
93
5.6.4 Αξιοπιστία, Συσχέτιση Ποιότητας Υπηρεσιών- Πρόθεσης Συμπεριφοράς
Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες μιας νέας τεχνολογίας, αφού είναι εκείνος ο
οποίος καθορίζει εν πολλοίς το γενικότερο πλαίσιο και τις απόψεις των χρηστών της, σχετικά με όλο
το εύρος των δυνατοτήτων της.. Η πλειοψηφία των ορισμών της ποιότητας των υπηρεσιών έχουν
επικεντρωθεί στην αντίληψη των πελατών και την ικανοποίησή τους από τις υπηρεσίες που
προσφέρονται ορίζεται ως η προσδοκία των καταναλωτών για την ποιότητα των παρεχόμενων
υπηρεσιών, όπως και το τι σκέφτονται οι πάροχοι υπηρεσιών, τι θα προσφέρουν και όχι. Κρίνεται
ιδιαιτέρως σημαντικό να εξεταστεί η αξιοπιστία της (πίνακας 5.24) και στη συνέχεια να ελεγχθούν
οι διάφορες επιμέρους συσχετίσεις.
της Αξιοπιστίας Ποιότητας Υπηρεσιών κρίνεται στατιστικά σημαντική.
παρακάτω πίνακες (πίνακες: 5.20, 5.21, 5.22, 5.23,5.24,5.25 )
Πίνακας 5.19: Αξιοπιστία Ποιότητας Υπηρεσιών
QoS1
QoS2
QoS3
0.802
QoS4
QoS5
QoS6
Πίνακας 5.20: Αξιοπιστία Ποιότητας Υπηρεσιών, ερώτηση 19
94
Είναι πολύ ουσιαστικό ότι τρείς στους τέσσερις φοιτητές (76%) θεωρούν σημαντικό τα M-Learning
να αναβαθμίσουν την ποιότητα σπουδών, ενώ μόλις ένας στους πέντε έχει ουδέτερη στάση στη
συγκεκριμένη θέση. Στις επιμέρους σχολές δεν παρουσιάζονται σημαντικές διαφορές στα ποσοστά
αποδοχής, αφού όλα κυμαίνονται κοντά στο μέσο όρο (73-78%).
Η συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών (84%) προτιμάει οι υπηρεσίες του M-Learning να είναι
ακριβείς και αξιόπιστες. Οι διαφορές στις επιμέρους σχολές του Πανεπιστημίου δεν παρουσιάζουν
στατιστική σημαντικότητα, αφού κυμαίνονται πολύ κοντά στο μέσο όρο (81-88%). Η σύγκριση αυτή
δείχνει μεγάλη ομοιομορφία στις προτιμήσεις των φοιτητών όλων των σχολών.
Πίνακας 5.22, Αξιοπιστία Ποιότητας Υπηρεσιών, ερώτηση 21
Οι φοιτητές όλων των σχολών διατηρούν πολύ υψηλά ποσοστά αποδοχής (89%) για την
σημαντικότητα της ασφάλειας χρήσης των Μ-Learning υπηρεσιών, με τις διαφορές μεταξύ των
σχολών να κρίνονται αμελητέες αφού βρίσκονται σε παραπλήσια ποσοστά με τον μέσο όρο του
δείγματος.
95
Οι περισσότεροι φοιτητές (88,5%) θεωρούν σημαντικό τα M-Learning συστήματα να είναι γρήγορα,

σε σύνδεση και προσβασιμότητα. Οι διαφορές μεταξύ των σχολών κρίνονται αμελητέες αφού
κυμαίνονται σε πολύ κοντινά ποσοστά από τον μέσο όρο (85-91%).
Η μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών (69%) πιστεύει ότι με τη χρήση των M-Learning η επικοινωνία
και η υποστήριξη φοιτητών-καθηγητών θα είναι πιο εύκολη,ενώ ένας στους τρεις διατηρεί ουδέτερη
στάση. Ενώ σε όλες τις άλλες σχολές η αποδοχή αυτής της θέσης παρουσιάζει ποσοστά παραπλήσια
στο μέσο όρο (68-72%), στις Επιστήμες Υγείας, έχουμε πολύ μικρότερη αποδοχή (55%) και
μεγαλύτερη κατά πολύ του μ.ο ουδετερότητα (43%).
96
Η συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών (89,5%) θεωρεί πως είναι σημαντικό οι υπηρεσίες M-
Learning να είναι εύκολες σε πλοήγηση και κατέβασμα. Οι επιμέρους σχολές δεν παρουσιάζουν
διαφορές στα ποσοστά αποδοχής , καθώς όλα κυμαίνονται στατιστικά κοντά στο μέσο όρο του
δείγματος (88-92%).
5.6.4.2Έλεγχος Υπόθεση Η4
Η4.
97
Οι θετικές συσχετίσεις μεταξύ των βασικών παραγόντων της ποιότητας υπηρεσιών μας επιτρέπουν
να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι οι φοιτητές με τις απαντήσεις, έδωσαν την δυνατότητα να
επικεντρωθούμε στην τελική συσχέτιση η οποία μπορεί να παρουσιάζει η ποιότητα των
παρεχόμενων υπηρεσιών, η ακρίβεια, η αξιοπιστία τους και η υποστήριξη διαπροσωπικών σχέσεων
σε συνδυασμό με την τελική πρόθεση συμπεριφοράς την οποία θα έχουν για την χρήση της νέας
τεχνολογίας του M-Learning . Πλέον προχωράμε στην εξέταση της υπόθεσης Η4.
Με εμφανή την θετική συσχέτιση μεταξύ των επιμέρους παραγόντων της ποιότητας υπηρεσιών και
της συμπεριφορικής πρόθεσης, γίνεται αντιληπτό, ότι οι παρεχόμενες υπηρεσίες, επηρεάζουν σε
μεγάλο βαθμό την πρόθεση των φοιτητών να χρησιμοποιήσουν και να εντάξουν στην μαθησιακή και
εκπαιδευτική διαδικασία της νέας τεχνολογίας του M-Learning. Με τα παραπάνω δεδομένα γίνεται
εύκολη η αποδοχή της υπόθεσης Η4: Η ποιότητα υπηρεσιών έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση
συμπεριφοράς της χρήσης M-Learning.
98
5.6.5 Αξιοπιστία, Σχέση Προσωπικής Καινοτομίας-Πρόθεσης Συμπεριφοράς
Ορίζεται ως η ατομική προθυμία να δοκιμάσουν νέα τεχνολογία των πληροφοριών. Το IDT δείχνει
ότι τα άτομα με υψηλό επίπεδο της καινοτομίας είναι πιο πρόθυμοι να υιοθετήσουν θετικές ιδέες και
αλλαγές στο συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον της πληροφορικής και έχουν περισσότερες
δυνατότητες αντιμετώπισης της αβεβαιότητας σε σχέση με τα άτομα με χαμηλότερο επίπεδο. Αν τα
άτομα είναι πιο πιθανό να δοκιμάσουν νέα, τότε μπορούν να λειτουργήσουν ως παράγοντες αλλαγής
και διαμορφωτές της κοινής γνώμης για νέα εφαρμογή πληροφορικής σε οργανωτικές ρυθμίσεις. Με
συνάρτηση τα παραπάνω ως πίνακας 5.26 μας δείχνει το αποτέλεσμα του ελέγχου αξιοπιστίας των
παραγόντων.
της Αξιοπιστίας Προσωπικής Καινοτομίας κρίνεται στατιστικά σημαντική.
παρακάτω πίνακες (πίνακες: 5.27, 5.28).
Πίνακας 5.26: Αξιοπιστία Προσωπικής Καινοτομίας

PInn1
PInn2 0.862
PInn3
Πίνακας 5.27: Αξιοπιστία Προσωπικής Καινοτομίας, ερώτηση 25
Η μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών (75%) δείχνει θετική στάση στην εξερεύνηση νέων
τεχνολογιών πληροφορικής. Ενώ οι άλλες σχολές κυμαίνονται σε ποσοστά αποδοχής κοντά στο
μέσο όρο, η Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων έχει αρκετά μεγαλύτερα ποσοστά αποδοχής
(82%), ενώ οι Επιστήμες υγείας αρκετά μικρότερα (66,5%) από τον μέσο όρο του δείγματος.
99
Πίνακας 5.28: Αξιοπιστία Προσωπικής Καινοτομίας, ερώτηση 26
Οι περισσότεροι φοιτητές (74%) δηλώνουν πώς τους αρέσει να μάθουν για νέες τεχνολογίες όταν
ακούν για αυτές. Δεν υπάρχουν εμφανείς διαφορές μεταξύ των επιμέρους σχολών ,αφού τα ποσοστά
αποδοχής σε αυτές κυμαίνονται αρκετά κοντά στον μέσο όρο του δείγματος (72-76%).
Στους παρακάτω πίνακες (εικ.5.10, εικ.5.11) παρουσιάζονται τα δεδομένα για τον έλεγχο της
υπόθεσης Η5.
100
Παρατηρώντας την θετική συσχέτιση που έχουν οι επιμέρους παράγοντες της προσωπικής
καινοτομίας, κρίνεται ιδιαίτερα ικανοποιητικό το γεγονός ότι τα άτομα έχουν συγκεκριμένη στάση
απέναντι στην δοκιμή νέων τεχνολογιών, ειδικότερα στο προσωπικό κομμάτι. Κρίνεται πλέον
απαραίτητο, να εξετάσουμε τη συσχέτιση μεταξύ προσωπικής καινοτομίας και συμπεριφορικής
πρόθεσης, για να κάνουμε τον έλεγχο της υπόθεσης Η5.
Τα παραπάνω αποτελέσματα, έρχονται να επιβεβαιώσουν προγενέστερες έρευνες που τονίζουν ότι

στο συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον της τεχνολογίας της πληροφορικής, η προσωπική
καινοτομία αποτελεί σημαίνον παράγοντα για την συμπεριφορική πρόθεση των ατόμων για την
χρήση νέων τεχνολογιών. Αποδείχθηκε το αναμενόμενο, ότι οι φοιτητές με υψηλή προσωπική
καινοτομία θα έχουν ανάληψη περισσότερων κινδύνων και μια πιο θετική πρόθεση να
χρησιμοποιήσουν Μ-Learning στη μελέτη τους, οπότε κρίνουμε ότι ισχύει και η υπόθεση Η5: Η
προσωπική καινοτομία έχει θετικό αντίκτυπο στην πρόθεση συμπεριφοράς χρήσης του M-Learning.
101
5.7 Συζήτηση
Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν την πρόθεση
συμπεριφοράς των φοιτητών προς την υιοθέτηση της M-Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Με
βάση το UTAUT και σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες, η μελέτη αυτή επεκτείνει τη χρήση του
UTAUT στην αποδοχή του πλαισίου Μ-learning με την προσθήκη δύο κατασκευασμάτων στο
αρχικό πρότυπο: την ποιότητα της υπηρεσίας και την προσωπική καινοτομία, και να διερευνήσει εάν
η προηγούμενη εμπειρία των φορητών συσκευών έχει διαφορές επιρροές για την αποδοχή αυτής της
νέας τεχνολογίας.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το προτεινόμενο μοντέλο εξηγεί επαρκώς και έχει τη δυνατότητα να
προβλέψει την πρόθεση συμπεριφοράς των φοιτητών να υιοθετήσουν το Μ-Learning. Η προσδοκία
απόδοσης, η προσδοκία προσπάθειας, η επιρροή των καθηγητών, η ποιότητα των υπηρεσιών και η
προσωπική καινοτομία ήταν όλοι σημαντικοί προσδιοριστικοί παράγοντες της συμπεριφορικής
πρόθεσης των φοιτητών να προσαρμοστούν στο Μ-learning.
Συνεπής με προηγούμενες έρευνες στον τομέα της τεχνολογικής αποδοχής, η προσδοκία απόδοσης
και το προσδόκιμο προσπάθειας έχουν μια σημαντική, θετική επιρροή στη συμπεριφορά της την
πρόθεση να χρησιμοποιήσει M-Learning (Vankatesh et al, 2003; Wang, Wu και Wang, 2009). Η
προσδοκία απόδοσης φάνηκε να επηρεάζει σημαντικά την πρόθεση συμπεριφοράς να
χρησιμοποιήσει το Μ-Learning (Wang, Wu και Wang, 2009; Chong et al, 2011). Φαίνεται ότι οι
φοιτητές με υψηλή προσδοκία απόδοσης (που πιστεύουν ότι η χρήση ενός συστήματος M-Learning
θα είναι επωφελής για τις σπουδές τους) έχουν την τάση να αποδέχονται to M-Learning και όχι οι
φοιτητές με χαμηλή προσδοκία απόδοσης. Η προσδοκία προσπάθειας αποδείχθηκε ότι είναι μια
σημαντική επιρροή στην πρόθεση των φοιτητών να χρησιμοποιούν το M-Learning (Wang, Wu και
Wang 2009; Liu, Li και Carlsson, 2010; Chong et al, 2011). Οι διαφορές μεταξύ των σχολών στον
συγκεκριμένο παράγοντα, είναι μικρές. Οι απαντήσεις παρουσιάζουν μια ομοιομορφία ως προς την
προσδοκώμενη απόδοση και δείχνουν μια θετική πρόθεση να χρησιμοποιήσουν την νέα τεχνολογία.
Οι φοιτητές, ανεξαρτήτου σχολής, με τις απαντήσεις τους καταδεικνύουν ότι ο παράγοντας της
προσδοκίας απόδοσης ,είναι ένα σημαντικό κλειδί στην συμπεριφορά της αποδοχής χρήσης του M-
Learning , καθώς επηρεάζει σε μέτριο-ισχυρό βαθμό τις απόψεις τους.
Η επιρροή των καθηγητών, η οποία προέρχεται από την κοινωνική επιρροή, βρέθηκε να έχει
σημαντική επίδραση στη πρόθεση συμπεριφοράς του φοιτητή να χρησιμοποιήσει Μ-Learning.
Καθώς η μελέτη διερευνά την αποδοχή του M-Learning στα πανεπιστήμια, η επίδραση της
κοινωνικής επιρροής από την προοπτική των καθηγητών ερευνήθηκε. Η αποδοχή των καθηγητών
για το M-Learning, έχει σημαντική επιρροή στις ιδέες των φοιτητών σχετικά με αυτή τη νέα
102
τεχνολογία και θα τους δώσει κίνητρο να το υιοθετήσουν ή όχι. Επιπλέον, οι καθηγητές μπορούν να
εισαγάγουν M-Learning εφαρμογές σε αυτούς που θέλουν να βελτιώσουν την προσωπική τους
καινοτομία στον τομέα της πληροφορικής περισσότερο από τους άλλους (Agarwal και Prasad,
1998). Αυτό είναι σε συμφωνία με τα αποτελέσματα προηγούμενης έρευνας (Igbaria, Schiffman και
Wieckowski 1994; Karahanna και Straub, 1999). Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι μελέτες που
υποδηλώνουν τη στρατηγική αυτή είναι σχετικά παλιές και ήρθαν πριν από την ευρεία διάδοση και
χρήση του Διαδικτύου από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και μετά, οπότε μπορεί να υποτεθεί ότι η
συντριπτική πλειοψηφία των σημερινών φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε όλο τον κόσμο
έχουν ήδη προχωρημένες δεξιότητες και ετοιμότητα στην πληροφορική. Σημαντικά αποτελέσματα
προέκυψαν ,καθώς η πλειοψηφία των φοιτητών, ανεξάρτητα από την σχολή φοίτησης, θεωρεί
σημαντική τη προώθηση τέτοιων μεθόδων και συστημάτων από τους καθηγητές τους, σε αντίθεση
με την ελλιπή γνώση και χρήση τους την δεδομένη χρονική περίοδο. Σημειώνεται γενική
ομοιομορφία στο γεγονός πώς οι φοιτητές δηλώνουν έτοιμοι να το υιοθετήσουν αν προαχθεί η
χρήση τους από τους καθηγητές τους, κάτι που καταδεικνύει ευρύτητα της ανάγκης αυτής.
Η ποιότητα των υπηρεσιών βρέθηκε επίσης να έχει μια σημαντική επιρροή στη πρόθεση της
συμπεριφοράς των φοιτητών να υιοθετήσουν το M-Learning, όπως το οι είναι πρόθυμοι να
υιοθετήσουν ένα σύστημα M-Learning, όταν η ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας γίνεται
αντιληπτή ως καλή και ωφέλιμη για τις σπουδές τους. Επιπλέον, εκπαιδευτικά ινστιτούτα και
σχεδιαστές Μ-learning εφαρμογών πρέπει να εξετάσουν την ποιότητα των υπηρεσιών, ενώ στο
σχεδιασμό εκπαιδευτικού υλικού, συμπεριλαμβανομένων του σχεδιασμού διεπαφής, την αξιοπιστία,
την προσβασιμότητα και την διαδραστικότητα του συστήματος. Η συνολική ποιότητα των
υπηρεσιών θα αυξήσει την ικανοποίηση των φοιτητών, όταν η τελευταία έχει θετική επίδραση στη
πρόθεση της συμπεριφοράς να χρησιμοποιήσει Μ-Learning. Αυτό υποστηρίζει τα ευρήματα
προηγούμενων μελετών (Al-Mushasha και Hassan, 2009; Chong et al, 2011; Park, Nam και Cha,
2011). Οι φοιτητές των διαφορετικών σχολών, έδειξαν ότι δεν επηρεάζονται από το υπόβαθρο των
σπουδών τους, αλλά δείχνουν ενιαία στάση στην ποιότητα των υπηρεσιών που ζητούν για την
υιοθέτηση των νέων συστημάτων. Αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα και αποτελεί αντικείμενο
αναφοράς, για την εξέλιξη των συστημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση , η στάση των φοιτητών,
καθώς δείχνει ότι τα νέα συστήματα, πρέπει να τηρούν κάποιες προϋποθέσεις για να γίνουν
αποδεκτά.
Η προσωπική καινοτομία, η οποία αναφέρεται στην ατομική προθυμία να υιοθετηθούν νέες

τεχνολογίες, βρέθηκε επίσης να έχει σημαντική επίδραση στη πρόθεση συμπεριφοράς να
χρησιμοποιήσει η φοιτητική κοινότητα το Μ-learning. Αυτό υποδηλώνει ότι μία αποτελεσματική
103
στρατηγική πρέπει να σχεδιαστεί για να παρακινήσει τους φοιτητές στα πρώιμα στάδια της ένταξης
του Μ-Learning, η οποία προτάθηκε επίσης από προηγούμενες μελέτες (Liu, Li και Carlsson, 2010;
Zampou κ.ά., 2012). Στον συγκεκριμένο παράγοντα , δεν υπήρξαν ουσιαστικές στατιστικές διαφορές
μεταξύ των φοιτητών των διαφορετικών σχολών, καθώς η πλειοψηφία απάντησε πώς άτομα με
ατομική προθυμία, έχουν την δυνατότητα να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες ανεξαρτήτου θεωρητικού
υποβάθρου και σχολής.
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές όσον αφορά την
επίδραση των αποτελεσμάτων των κατασκευασμάτων επί της συμπεριφορικής πρόθεσης. Η εμπειρία
των φοιτητών στη χρήση φορητών συσκευών μετριάζει τις επιπτώσεις της προσδοκίας προσπάθειας,
την επιρροή των καθηγητών, την ποιότητα των υπηρεσιών και την προσωπική καινοτομίας στην
συμπεριφορική πρόθεση. Τα αποτελέσματα που βρέθηκαν, επίσης, ότι η προσδοκία προσπάθειας, η
επιρροή των καθηγητών και η προσωπική καινοτομία είναι ισχυρότεροι προγνωστικοί παράγοντες
της αποδοχής του M-Learning με βαρύτητα την εμπειρία χρήσης φορητών συσκευών. Αυτό είναι σε
συμφωνία με τον Vankatesh et al. (2003), ο οποίος διαπίστωσε ότι η προσδοκία προσπάθειας και η
κοινωνική επιρροή θα επηρεάσουν τη συμπεριφορική πρόθεση για τη χρήση της πληροφορικής
περισσότερο σε πρώιμο στάδιο της εμπειρίας.
5.8 Σύνοψη
Στην παρούσα μελέτη διερευνήθηκαν οι παράγοντες που επηρεάζουν τους φοιτητές στην πρόθεση
χρήσης M-Learning και έδειξε πώς η εμπειρία χρήσης των φορητών συσκευών έχει βαρύνουσα
σημασία. Όλοι οι παράγοντες στο προτεινόμενο μοντέλο (η προσδοκία απόδοσης, η προσδοκία
προσπάθειας, η επιρροή των καθηγητών, η ποιότητα των υπηρεσιών και η προσωπική καινοτομία)
βρέθηκαν να έχουν σημαντική επίδραση στη πρόθεση συμπεριφοράς του φοιτητή να χρησιμοποιήσει
το Μ-Learning. Η μελέτη έδειξε επίσης τη δυνατότητα εφαρμογής των UTAUT εξηγώντας την
αποδοχή των φοιτητών για το M-L. Επίσης, επεκτείνει το UTAUT στο πλαίσιο του M-Learning ,
προσθέτοντας την ποιότητα των υπηρεσιών και την προσωπική καινοτομία στη δομή του UTAUT.
Όμως επειδή το Μ-Learning είναι ακόμη σε σχετικά πρώιμο στάδιο της υλοποίησης, είναι
σημαντικό για τους επαγγελματίες και τους εκπαιδευτικούς να κατανοήσουν ποιοι παράγοντες
κάνουν τον φοιτητή να αποδεχθεί ή να αντιτίθενται σε αυτήν την νέα τεχνολογία. Όπως και με κάθε
τεχνολογία, το Μ-learning θα πρέπει να είναι εύκολο στη χρήση και πρόσβαση, και αυτό πρέπει να
ενισχύσει την προσδοκία απόδοσης των φοιτητών. Οι φοιτητές του Πανεπιστημίου μπορεί να
δεχτούν το M-Learning, αν νομίζουν ότι αυτή η τεχνολογία θα τους βοηθήσει στη μελλοντική
απασχόληση τους . Ως εκ τούτου, τα πανεπιστήμια πρέπει να παρακινήσουν τους φοιτητές (ιδιαίτερα
104
όσους είναι εξοικειωμένοι με τις φορητές συσκευές) για ομαλή ένταξη του M-Learning στις
πανεπιστημιακές σπουδές.
Διδάσκοντες και μέλη ΔΕΠ έχουν σημαντική επίδραση στην αποδοχή του Μ-learning από τους
φοιτητές. Ως εκ τούτου, υπάρχει η ανάγκη να δοθούν κίνητρα στους καθηγητές πανεπιστημίου, με
αύξηση της ευαισθητοποίησης και να τους παρασχεθεί επαρκής κατάρτιση. Επιπλέον, η προσωπική
καινοτομία έχει βρεθεί να είναι ένας ισχυρός παράγοντας που επηρεάζει την συμπεριφορική
πρόθεση να χρησιμοποιήσει κάποιος το M-Learning, όπως “καινοτόμοι” φοιτητές έχουν συνήθως
θετικές πεποιθήσεις προς τη χρήση της νέας τεχνολογίας. Επιπλέον, η ποιότητα των υπηρεσιών που
προσφέρονται ,είναι από τις ανάγκες του συστήματος M-Learning να είναι φιλικό προς τον χρήστη,
προκειμένου να προσελκύσει περισσότερους φοιτητές να χρησιμοποιούν το M-Learning .
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να

αναπτύξουν στρατηγικά σχέδια και να παρέχουν τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την
φοιτητική αποδοχή, προκειμένου να συμπεριλάβουν όλους τους κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας για
τη βιώσιμη ανάπτυξη του M-Learning. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης μπορεί να παράσχουν
πληροφορίες σχετικά με το ποιοι παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη για το σχεδιασμό ενός
συστήματος M-Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
105
6 Κεφάλαιο: Σύνοψη-Συμπεράσματα
Αυτό το κεφάλαιο συνοψίζει τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξάγεται για την επίτευξη των
στόχων της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Οι στόχοι της έρευνας και οι ερωτήσεις
παρουσιάζονται και ακολουθούν οι συνεισφορές της έρευνας. Διεξάγεται συζήτηση για τους
περιορισμούς και επεξήγηση για μελλοντικές έρευνες.
6.2 Ερευνητικοί στόχοι

Ο κύριος στόχος αυτής της ερευνητικής εργασίας είναι να μελετήσει και να αναλύσει τους
παράγοντες που επηρεάζουν την υιοθέτηση και εφαρμογή του M-Learning στο περιβάλλον της
τριτοβάθμιας εκπαίδευσης προκειμένου να αναπτυχθεί ένα βιώσιμο μοντέλο M-Learning με
επιτυχία. Συγκεκριμένα, ο πρώτος στόχος της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση της ετοιμότητας
των φοιτητών του Πανεπιστημίου Πατρών προς τη χρήση του M-Learning στις σπουδές τους και να
καθορίσει ποια είναι τα στοιχεία που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ετοιμότητά τους. Ο
δεύτερος στόχος είναι να προσδιοριστούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την αποδοχή χρήσης από
τους φοιτητές του M-Learning σε περιβάλλον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Ξανακοιτάζοντας το ερευνητικό αντικείμενο, η μελέτη αυτή έγινε προκειμένου να αναζητηθούν

απαντήσεις στις ακόλουθες ερωτήσεις :
Ε1: Ποιο είναι το επίπεδο της ετοιμότητας των φοιτητών για το σύστημα M-Learning ;
Ε2: Ποιες είναι οι προσδοκίες των φοιτητών ως προς τις υπηρεσίες φορητής μάθησης και τις
προκλήσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την εφαρμογή αυτής της νέας τεχνολογίας;
Ε3: Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την αποδοχή των φοιτητών προς τη χρήση του
Μ-Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;
Ε4: Ποια είναι τα βασικά θέματα και κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας που είναι απαραίτητοι για
να εξασφαλιστεί η επιτυχής ανάπτυξη της M-Learning;
106
6.3 Ευρήματα
Με σκοπό την καλύτερη ανταπόκριση στα ερευνητικά ερωτήματα , εξετάστηκε η βιβλιογραφία και
προηγούμενες έρευνες σε θέματα M-Learning. Από τη βιβλιογραφία, υπάρχουν ενδείξεις ότι το
σύστημα Ε-Learning έχει πολλά πλεονεκτήματα στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και έχει
χρησιμοποιηθεί με επιτυχία ως πλατφόρμα ζωτικής σημασίας της εκμάθησης των μέσων
ενημέρωσης στην τάξη και στην εξ- αποστάσεως εκπαίδευση. Με την εξάπλωση του Mobile Internet
και της ασύρματης τεχνολογίας, τα εργαλεία αυτά θα μπορούσαν να προσθέσουν αξία στο σύστημα
Ε-Learning με την επέκταση της ικανότητας του E-Learning να παρέχει ένα ευέλικτο, φορητό και
ανεξάρτητο περιβάλλον μάθησης.To M-Learning μπορεί να λειτουργήσει εντός και εκτός του
πανεπιστημίου, και η μάθηση των φοιτητών να γίνεται τόσο εντός όσο και εκτός του πανεπιστημίου.
Η προηγούμενη βιβλιογραφία καταδεικνύει σαφώς ότι το M-Learning ενισχύει την διδασκαλία και
την εκμάθηση στα πανεπιστημίων και θα παίξει σημαντικό ρόλο στο μέλλον στο περιβάλλον της
τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, παραμένει ένα νέο σύστημα τεχνολογίας. Η υιοθέτηση και η
εφαρμογή του M-Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να διερευνηθεί προσεκτικά, όσον
αφορά την ικανότητα των πανεπιστημίων, καθώς και τις αντιλήψεις και την αποδοχή των χρηστών.
Η έρευνα αυτή αποσκοπεί να δώσει εικόνα στην περιοχή της Μ-learning υιοθέτηση και εφαρμογή
στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Για να δοθεί απάντηση στα πρώτα ερωτήματα (Ε1, Ε2), χρησιμοποιήθηκε μία έρευνα στο τέταρτο
κεφάλαιο για να ερευνηθεί η ετοιμότητα των φοιτητών για Μ-Learning, οι προσδοκίες τους για τις
M-Learning υπηρεσίες και οι προκλήσεις που θεωρούν ότι θα αντιμετωπίσουν στην εφαρμογή αυτής
της τεχνολογίας. Σε συνδυασμό και με παλαιότερες έρευνες διαπιστώθηκε ότι η χρήση του M-
Learning διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των φοιτητών και τους επιτρέπει να συμμετέχουν σε
δραστηριότητες μάθησης. Επιπλέον, βελτιώνει την προσβασιμότητα στο υλικό εκμάθησης,
προσφέροντας ένα ευέλικτο περιβάλλον για να μάθουν οτιδήποτε, οποιαδήποτε στιγμή, οπουδήποτε.
Η ευελιξία αυτή θα μπορούσε να μειώσει τον μη παραγωγικό χρόνο και να τους ενθαρρύνει να
αλληλεπιδρούν περισσότερο με τους καθηγητές και τους συμφοιτητές τους. Οι συμμετέχοντες
έδειξαν μια θετική στάση απέναντι στα οφέλη του Μ-Learning. Εξέφρασαν την πεποίθηση ότι το M-
Learning δεν είναι μια περίπλοκη διαδικασία και αναμένουν ότι θα τους προσφέρει ουσιαστικές
υπηρεσίες για τη μελέτη τους.
Προηγούμενες έρευνες ήταν επιφυλακτικές με τη διαθεσιμότητα των κινητών συσκευών και την
τιμή τους. Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για να εξασφαλιστεί η επιτυχία του συστήματος M-
Learning θα είναι η επιλογή της συσκευής που χρησιμοποιείται από τους φοιτητές. Διαπιστώθηκε
ότι ένα μεγάλο ποσοστό των συμμετεχόντων έχουν ήδη εξελιγμένες κινητές συσκευές. Ωστόσο,
107
κάποιοι θεωρούν ότι αυτές οι συσκευές μπορεί να μην είναι κατάλληλες για να αξιοποιηθεί το εύρος
των υπηρεσιών του M-Learning , όπως επίσης ότι χρειάζεται τεχνολογία για τη μετατροπή του
εκπαιδευτικού υλικού για τα ειδικά συστήματα των κινητών συσκευών.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι φοιτητές δεν είναι πλήρως έτοιμοι να εφαρμόσουν το Μ-Learning
στις σπουδές τους, αλλά ήταν πρόθυμοι να το χρησιμοποιήσουν. Επιπλέον, η στάση των καθηγητών
απέναντι στο M-Learning επηρεάζει την αποδοχή τους, καθώς στους καθηγητές μπορεί να μην
αρέσει η ένταξη του Μ-Learning στις μεθόδους διδασκαλίας τους. Ωστόσο, οι φοιτητές και
καθηγητές θα μπορούσαν να επωφεληθούν από το M-Learning στο εγγύς μέλλον, αν τα
πανεπιστήμια αναπτύξουν επιτυχημένες στρατηγικές που αυξάνουν τους συνειδητοποιημένους και
ενημερωμένους για το M-Learning φοιτητές και καταφέρουν να ξεπεράσουν τις προκλήσεις που
προσδιορίστηκαν νωρίτερα.
Όλα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη για περισσότερη προσπάθεια για την προσαρμογή αυτής της
τεχνολογίας στις μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης. Προτείνεται καλύτερη τεχνική υποδομή στους
χώρους του πανεπιστημίου για να βοηθήσει τους φοιτητές να μάθουν μέσω των κινητών συσκευών
τους. Θα ήταν επίσης σκόπιμο να παρέχονται στους φοιτητές και καθηγητές περισσότερες
πληροφορίες σχετικά με τα οφέλη του Μ-Learning με τη διεξαγωγή θεματικών ημερίδων και
σεμιναρίων. Επιπλέον, θα πρέπει να οργανωθεί μια σειρά μαθημάτων κατάρτισης για τους
διδάσκοντες, προκειμένου να το εντάξουν στην διδασκαλία τους. Στο μέλλον πρέπει να αναπτυχθεί
και να αξιολογηθεί ένα μοντέλο που θα λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες και τα θέματα που τέθηκαν
από τους φοιτητές σε αυτή τη μελέτη.
Για να απαντηθούν οι επόμενες ερωτήσεις (Ε3, Ε4), ένα υποθετικό μοντέλο, βασισμένο στο
UTAUT, εξετάστηκε στο πέμπτο κεφάλαιο με τη χρήση στατιστικής ανάλυσης. Τα αποτελέσματα
δείχνουν ότι το προτεινόμενο μοντέλο εξηγεί επαρκώς και έχει τη δυνατότητα να προβλέψει την
πρόθεση συμπεριφοράς των φοιτητών να υιοθετήσουν το Μ-Learning. Η προσδοκία απόδοσης, η
προσδοκία προσπάθειας, η επιρροή των καθηγητών, η ποιότητα των υπηρεσιών και η προσωπική
καινοτομία ήταν όλοι σημαντικοί προσδιοριστικοί παράγοντες της συμπεριφορικής πρόθεσης των
φοιτητών να προσαρμοστούν στο Μ-learning (βλέπε εικόνα 7.1).
108
Η προσδοκία απόδοσης φάνηκε να επηρεάζει σημαντικά την πρόθεση συμπεριφοράς ενός φοιτητή
να χρησιμοποιήσει το Μ-Learning (Wang, Wu και Wang 2009; Chong et al, 2011). Φαίνεται ότι οι
φοιτητές με υψηλή προσδοκία απόδοσης (που πιστεύουν ότι η χρήση ενός συστήματος M-Learning
θα είναι επωφελής για τις σπουδές τους) έχουν την τάση να αποδέχονται τo M-Learning και όχι οι
φοιτητές με χαμηλή προσδοκία απόδοσης. Η προσδοκία προσπάθειας αποδείχθηκε ότι είναι μια
σημαντική επιρροή στην πρόθεση των φοιτητών να χρησιμοποιούν το M-Learning (Wang, Wu και
Wang 2009; Liu, Li και Carlsson, 2010; Chong et al, 2011). Οι διαφορές μεταξύ των σχολών στον
συγκεκριμένο παράγοντα, είναι μικρές. Οι απαντήσεις παρουσιάζουν μια ομοιομορφία ως προς την
προσδοκώμενη απόδοση και δείχνουν μια θετική πρόθεση να χρησιμοποιήσουν την νέα τεχνολογία.
Οι σχεδιαστές συστημάτων Μ-learning, προκειμένου να προωθήσουν την αποδοχή των φοιτητών

του Μ-Learning, θα πρέπει να δώσουν προσοχή στην ανάπτυξη εφαρμογών και περιεχομένου των
μαθημάτων για τo M-Learning , που πρέπει να είναι εύκολα στη χρήση, με εύκολη πρόσβαση για να
ενισχυθεί η προσδοκία απόδοσης των φοιτητών.
Επιπλέον, η ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται χρειάζεται να είναι φιλικές προς τον
χρήστη, να πληρούν όλες τις ανάγκες των φοιτητών και να είναι συνεχώς αναβαθμιζόμενες καθώς
109
αυτό θα προσελκύσει περισσότερους φοιτητές να χρησιμοποιούν το M-Learning . Επιπλέον, η
προσωπική καινοτομία έχει βρεθεί να είναι ένας ισχυρός παράγοντας που επηρεάζει την
συμπεριφορική πρόθεση να χρησιμοποιήσει ένας φοιτητής το M-Learning , ενώ “καινοτόμοι”
φοιτητές έχουν συνήθως πιο θετικές πεποιθήσεις σχετικά με τη χρήση της νέας τεχνολογίας. Κάποιοι
φοιτητές μπορεί να χρειαστούν κίνητρα για να υιοθετήσουν το Μ-Learning.
Οι καθηγητές και τα μέλη ΔΕΠ παίζουν σημαντικό ρόλο στην αποδοχή του M-Learning,
προκειμένου να γίνει ομαλή μετάβαση από την παραδοσιακή διδασκαλία, στην μικτή μάθηση. Οι
φοιτητές είναι πιθανότερο να αποδεχτούν την νέα τεχνολογία, αν αποτελεί σημαντικό εργαλείο στην
εκπαιδευτική διαδικασία. Η ετοιμότητα και η εξοικείωση των διδασκόντων αποτελεί πρωταρχικό
κανόνα εφαρμογής τέτοιων καινοτόμων μεθόδων. Σημαντικό κρίνεται ότι η πλειοψηφία των
φοιτητών, ανεξάρτητα από την σχολή φοίτησης, θεωρεί σημαντική τη προώθηση τέτοιων μεθόδων
και συστημάτων από τους καθηγητές τους, σε αντίθεση με την ελλιπή γνώση και χρήση τους την
δεδομένη χρονική περίοδο. Σημειώνεται γενική ομοιομορφία στο γεγονός πώς οι φοιτητές δηλώνουν
έτοιμοι να το υιοθετήσουν αν προαχθεί η χρήση τους από τους καθηγητές τους, κάτι που
καταδεικνύει ευρύτητα της ανάγκης αυτής.
Η προσωπική καινοτομία, η οποία αναφέρεται στην ατομική προθυμία να υιοθετηθούν νέες

τεχνολογίες, βρέθηκε επίσης να έχει σημαντική επίδραση στη πρόθεση συμπεριφοράς να
χρησιμοποιήσει η φοιτητική κοινότητα το Μ-Learning. Αυτό υποδηλώνει ότι μία αποτελεσματική
στρατηγική πρέπει να σχεδιαστεί για να παρακινήσει τους φοιτητές στα πρώιμα στάδια της ένταξης
του Μ-Learning, η οποία προτάθηκε επίσης από προηγούμενες μελέτες (Liu, Li και Carlsson, 2010;
Zampou κ.ά., 2012). Στον συγκεκριμένο παράγοντα , δεν υπήρξαν ουσιαστικές στατιστικές διαφορές
μεταξύ των φοιτητών των διαφορετικών σχολών, καθώς η πλειοψηφία απάντησε πώς άτομα με
ατομική προθυμία, έχουν την δυνατότητα να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες ανεξαρτήτου θεωρητικού
υποβάθρου και σχολής.
6.4 Συμβολή της Έρευνας

Η έρευνα και τα πορίσματά της έχουν κάποιες συνεισφορές και σημαντικές επιπτώσεις στην περιοχή
της ετοιμότητας και της αποδοχής των φοιτητών για την εγκατάσταση του M-Learning.
Τα αποτελέσματα της έρευνας συμβάλλουν στην ήδη υπάρχουσα βιβλιογραφία για την αξιολόγηση
της ετοιμότητας και της αποδοχής των φοιτητών απέναντι στο Μ-learning. Από την οπτική των
φοιτητών, τα αποτελέσματα αποκάλυψαν τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι φοιτητές
στην αξιοποίηση του Μ-Learning στην εκπαίδευση τους. Τα αποτελέσματα αποσαφήνισαν τις
110
προσδοκίες των φοιτητών για το μέλλον των υπηρεσιών M-Learning . Αυτό κατευθύνει τους
μελετητές του M-Learning να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για την προσαρμογή αυτής της
τεχνολογίας στις υφιστάμενες μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης.
Τα ευρήματα αυτής της έρευνας μπορεί να παρακινήσουν άλλους ερευνητές να διεξάγουν περαιτέρω
μελέτες για να διερευνήσουν και να εξερευνήσουν άλλους παράγοντες που θα μπορούσαν να
επηρεάσουν την επιτυχή ανάπτυξη του M-Learning στο περιβάλλον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Επιπλέον, οι μελλοντικοί ερευνητές πρέπει να δώσουν προσοχή στην ανάπτυξη λύσεων για να
εκλείψουν όλα τα εμπόδια που αντιμετωπίζει η ανάπτυξη αυτής της νέας τεχνολογίας.
6.5 Περιορισμοί της Έρευνας

Οι συμμετέχοντες της έρευνας αυτής ελήφθησαν από ένα μόνο δημόσιο ίδρυμα τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης (Πανεπιστήμιο Πατρών, Ελλάδα). Έτσι, τα αποτελέσματα δεν μπορούν να γενικευτούν
σε όλα τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικών και των
ανοικτής εκπαίδευσης.
Οι συμμετέχοντες ήταν φοιτητές από όλες τις σχολές και όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες του
Παν. Πατρών. Θα μπορούσε να υποτεθεί ότι οι φοιτητές και τα μέλη ΔΕΠ σε τεχνολογικό
ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα μπορούσε να είναι περισσότερο/λιγότερο εξοικειωμένοι με
τις φορητές συσκευές και την εκμάθηση τεχνολογιών .
Η έρευνα έχει γίνει σε ένα Πανεπιστήμιο που δεν εφαρμόζουν σύστημα M-Learning στη
διδασκαλία. Αυτό το θέμα έχει επηρεάσει τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής. Οι φοιτητές
χρησιμοποιούν τις βασικές γνώσεις τους πάνω στο αντικείμενο για να απαντήσουν τα ερωτήματα
Δεδομένου ότι ένα τέτοιο σύστημα δεν υλοποιείται στο Πανεπιστήμιο Πατρών, η μελέτη αυτή
δεν μπορεί να διερευνήσει την πραγματική χρήση του Μ-Learning, αλλά την πρόβλεψη της
χρήσης.
Οι ερωτήσεις στο 2ο μέρος της έρευνας προήλθαν από την προηγούμενη ανασκόπηση της
βιβλιογραφίας στην αποδοχή του M-Learning.
6.6 Προτάσεις και Μελλοντικές Εργασίες

Συνολικά, οι συμμετέχοντες ήταν πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν το Μ-Learning. Αυτό αναγκάζει
τους ερευνητές στο πεδίο αυτό να προσπαθήσουν να προσαρμόσουν την τεχνολογία αυτή στις
μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης. Θα ήταν ουσιαστικό να δημιουργηθούν καλύτερες τεχνικές
υποδομές στις πανεπιστημιουπόλεις, για να ενισχυθεί η δυνατότητα πλήρους ένταξης του M-
111
Learning. Θα ήταν επίσης σκόπιμο να παρέχονται στους φοιτητές και τους καθηγητές περισσότερες
πληροφορίες σχετικά με τα οφέλη του M-Learning , με ημερίδες και σεμινάρια. Επιπλέον, θα πρέπει
να οργανωθεί μια σειρά μαθημάτων κατάρτισης για τους διδάσκοντες, προκειμένου να εξοικειωθούν
και να το ενσωματώσουν στην διδασκαλία τους. Τα παρακάτω είναι μερικές προτάσεις για
μελλοντική έρευνα σχετικά με την επέκταση της εφαρμογής του Μ-Learning στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση:
Δεδομένου ότι η έρευνα αυτή περιορίζεται στη μελέτη, την υιοθέτηση και εφαρμογή του Μ-
Learning στο Πανεπιστήμιο Πατρών, καλό θα ήταν να επεκταθεί η έρευνα , έτσι ώστε να
συμμετάσχουν φοιτητές και καθηγητές από διάφορα πανεπιστήμια (ιδιωτικά και ανοικτών
πανεπιστημίων). Αυτό θα μπορούσε να προσθέσει σημαντική αξία στη δυνατότητα γενίκευσης
της έρευνας.
Περαιτέρω έρευνα είναι απαραίτητη για τη διερεύνηση των ζητημάτων που σχετίζονται με τις
διαφορές μεταξύ των φύλων ( δηλαδή η επίδραση του φύλου στην αποδοχή και την ανάπτυξη
της M-Learning ).
Η έρευνα εξέτασε την ετοιμότητα των φοιτητών την αποδοχή τους προς το σύστημα Μ-
Learning. Θα ήταν χρήσιμο να διερευνηθεί η ετοιμότητα των καθηγητών και η αποδοχή για το
M-Learning. Αυτή η έρευνα είναι απαραίτητη για την επίτευξη του στόχου ώστε να
καταλάβουμε όλο το μέρος της εξίσωσης M-Learning καλύτερα.
Η μελλοντική εργασία μπορεί να χρησιμοποιήσει άλλες θεωρίες τεχνολογικής αποδοχής για να
κατανοήσουμε τις ανάγκες των φοιτητών και τους παράγοντες που επηρεάζουν την αποδοχή
τους.
Η μελλοντική έρευνα θα μπορούσε να επεκτείνει την ένταξη των M-Learning μοντέλων και να
τα συγκρίνει με άλλα μοντέλα εκπαιδευτικής τεχνολογίας (π.χ. ηλεκτρονική μάθηση και εξ
αποστάσεως μάθηση) για να γίνει μια ευρύτερη ανάλυση που θα επιτρέψει στους ερευνητές να
αναπτύξουν νέες στρατηγικές Μ-Learning ένταξης, εφαρμογής και ανάπτυξης.
112
7 Βιβλιογραφία
Abu-Al-Aish, A. L. (2012). Mathematics Students' Readiness for Mobile Learning. International
Journal of Mobile and Blending Learning,4(4), 1-20.
Abu-Al-Aish, A. L. (2013). Factors influencing Students Acceptance for M-Learning: An
Investigation in Higher Education.
Aijzen, I. (1991). The Theory of planned Behavior. Organizational Behavior and Human Decision
processes,2(3), 179-211.
Al-Fahad, F. (2009). Students' Attitudes and perception Towards Effectiveness of Mobile learning in
King Saud University, Saudi Arabia. The Turkish journal of Educational Technology,8(2),
111-119.
Atewell, J. (2005). Technologies and Learning: A Technology Update and m-Learning Project
Summary.
Bagozzi, R. Y. (1988). on the Evaluation of Structural Equation Models. Journal of the Academy of
Marketing Science,16(1), 74-94.
Barker, A. K. (2005). A Proposed Theoretical Model for M-Learning Adoption in Developing
Countries. 4th Wordl Conference onmLearning,mLearn, (σσ. 1-10). Cape Town,South
Africa.
Bates, A. (2005). Technology, E-Learningand Distance Education. New York: Routledge.
Brown, T. (2003). The Role of M-Learning in the Future of E-Learningin Africa? 21st ICDE World
Conference, (σσ. 1-12). Hong Kong.
Caladine, R. (2008). Enhancing E-Learning with Media-Rich Content and Iteractions. New York:
Information Science publishing.
Cavus, N. (2011). Investigating Mobile Devices and LMS Integration in Higher Education:Student
Perspectives. Procedia Computer Science,3, 1469-1474.
Cavus, N. a. (2009). M-Learning:An experiment using SMS to support new English language words.
British journal of Educational Technology,40(1), 78-91.
Cheon, J. a. (2012). An Investigation of Mobile Learning Readiness in Higher Education Based on
the Theory of Planned Behaviour. Computer and Education,59(3), 1054-1064.
Clark, R. a. (2003). E-Learning and the Science of Instruction. San Fransisco: Jossey-Bas.
Cobroft, R. T. (2006). Mobile Learning in Review: Opportunities and challenges for
learners,teachers and institutions. Online Learning and Teaching Conference, (σσ. 21-30).
Queensland University of Technology,Brisbane.
Compeau, D. a. (1995). Computer Sele-Efficacy: Development of a measure and initial test. MIS
Quarterly,19(2), 189-211.
Corbeil, J. a.-C. (2007). Are You Ready for Mobile Learning? Educause Quarterly,30(2), 51-58.
Crawford, V. M. (2007). Creating a Powerful Learning Environment with networked Mobile
Learning Devices. Educational technology Magazine, 47-50.
113
Davis, F. ,. (1992). Extrinsic and Intrinsic Motivation to use Computres in the Workplace. Journal of
Applied Social Psychologym22(14), 1111-1132.
Davis, F. (1989). Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use and User Acceptance of information
Technology. MIS Quarterly,13(3), 313-340.
Davis, F. a. (1996). A critical Assessment of Potential Measurement Biases in the Technology
Acceptance Model: Tree Ecperiments. International journal of human-Computer
Sciences,45(1), 19-45.
Doneva, R. N. (2006). Towards Mobile University Campuses. International Conference on
Computer Systems and Technologies.
Economides, A. A. (2009). Thoughts About importance and Costs of their Mobile Devices' Features
and Services. Telematics and Informatics,26(1), 57-84.
Fishbein, M. a. (1975). Beliefs, Attitudes, Intentions and Behavior: An introduction tyo theory and
research. Reading: Addison-Wesley.
Georgiev, T. G. (2004). M-Learning: A new stage of e-learning. International Conference on
Computer Learning Systems. Rousse, Bulgaria.
Georgieva, E. S. (2005). A General Classification of Mobile Learning Systems. International
Conference on Computer Systems and Technology. Varna,Bulgaria.
Georgieva, E. T. (2006). The Influence of the Usage of E-Learning on the Students' Expectations
About M-Learning. E-Learning Conference. Coimbra,Portugal.
Hadjiathanasiou, P. (2009). The E-Learning Readiness of Cyprus primary teachers ahead of Dias
system integration into Cyprus schools. European Journal of Open Distance and E-Learning.
Harriman, G. (2007). E-Learning Resources. Ανάκτηση από www.grayharriman.com/e-
learning_advantages.html
Jacob, S. a. (2008a). Mobile technologies and its Impact-An Analysis in higher education context.
International Journal of Interactive Mobile technologies,2(1), 10-18.
Jacob, S. a. (2008b). The Mobile Devices and its Mobile learning Usage Analysis. International
MultiConference of Engineers and Computer Scientits. Hong Kong.
Joon, C., & Kim, S. (n.d.). Convenience and TAM in a Ubiquitous Computing Environment: The
Case of Wireless LAN. Electroninc Commerce Research and Applications, 6, 102-112.
Kambourakis, G. D.-P. (2004). Introducing Attribute Certificates to Secure Distributed E-Learning
or m-learning Services. IASTED International Conference. Innsbruck, Austria.
Khaddage, F. L. (2009). A Mobile Learning Model for Universitites: Re-blending the current
learning environment. International Journal of Interactive Mobile technologies,3(1), 18-23.
Koole. (2006). The Framework ofr the Rational Analysis of Mobile Education (FRAME) Model: An
evaluation of mobile devices for distance education. Athabasca,Canada: Athabasca
university.
Koole. (2009). A Model for Framming Mobile Learning. Athabasca University press, 25-47.
114
Lanham, E. (2007). Supporting Blended learning in E-Learning Environment. Deakin,Australia:
Deakin University.
Laouris, Y. a. (2005). We need an Educationally Relevant Definition of Mobile Learning. 4th World
Conference on mlearning. Cape Town, South Africa.
Liu, Y. L. (2010). Factors Driving the Adoption of m-Learning: An empirical study. Computers and
Education,55(3), 1211-1219.
Lownthal, J. (2010). Using Mobile Learning: Determintants impacting behavioural Intention.
American Journal of Distance Education,24(4), 195-206.
Lu, J. Y. (2005). Personal Innovativeness, Social Influences and Adoption of Wireless Internet
Services via Mobile Technology. Journal of Strategic Information Systems,14(3), 245-268.
Matheos, K. D. (2005). Dimensions for Blended Learning Technology: Learners' perspectives.
Journal of Learning Design,1(1), 56-76.
Moon, L., & Kim, Y. (n.d.). Extending the TAM for World-Wide-Web Context. Information &
Management 38(4), 217-230.
Motiwalla, L. (2007). Mobile Learning: A frameworkand evaluation. Computers and
Education,49(3), 581-596.
Naismith, L. a. (2006). Reflections on Success: A retrospective of the mLearn conference series
2002-2005. 5th World Conference on m-Learning.
Naismith, L. l. (2004). Literature Review in Mobile Technologies and learning. Birmingham:
University of Birmingham.
Nassuora, A. (2012). Stedent's acceptance of mobile learning for higher education in Saudi Arabia.
American Academic and Scholarly Research Journal, 4(2).
Ng, & Nicholas. (2012). A Framework for Sustainable Mobile in Schools. British Journal of
Education Technology.
Nyvang, T. (2006). Implementation of ICT in Higher Eductaion: A case study of teachers
implementing ICT into their teaching practice. Networked Learning Conference, (σσ. 1-8).
Park, Y. (2011). A Pedagogical Framework for Mobile Learning: Categorizing educational
applications of mobile technologies into four types. International Review of Research in
Open and Distance learning,12(2), 78-102.
Sharples, M. T. (2005). Towards a Theory of Mobile Learning. The 4th World Conference on Mobile
Learning ,mLearn 2005. Cape Town, South Africa.
Thompson, R. H. (1991). Personal Computing: Toward a conceptual model of utilization. MIS
Quarterly,15(1), 124-143.
Triandis. (1977). Interpersonal Behavior. Monterey,Canada: Brooke/Cole.
Triantafillou, E. G. (2006). Computer Adaptive Test on Mobile Devices. IV Conference on
Multimedia and ICTs in Education. Seville,Spain.
115
Trifonova, A. a. (2003). A General Architecture for M-Learning. Trento, Italy: University of
Trento,Department of Information and Communication Technology.
Trifonova, A. a. (2007). Mobile Learning: Is Anytime+Anywhere=Always Online? 6th IEEE
International Conference on Advanced learning Technology. Kerkrade, Netherlands.
Trifonova, A. G. (2006). Determining Students' Readiness for Mobile learning. 5th WSES
international conference on E-ACTIVITIES. Venice,Italy.
Vavoula, G. a. (2009). Meeting the Challenges in Evaluating Mobile Learning: A 3-level evaluation
framework. International Journal of Mobile and Blended learning,1(2), 54-75.
Venkatesh, V. ,. (2003). User Acceptance Information Technology,27(3). MIS Quarterly, 33-60.
Venkatesh, V. a. (2000). A Theoretical Extension of the Technology Acceptance Model: Four
longitunidal field staudies. Management Science,45(2), 186-204.
Virvou, M. a. (2005). Mobile Educational Features in Authoring Tools for Personalized Tutoring.
Computers and Education,44, 53-68.
Wang, S. a. (2006). Limitations of Mobile Phone Learning. The JALT CALL Journal,2(1), 3-14.
Wang, Y. W. (2009). Investigating the Determinants and Age and Gender Differences in the
Acceptance of Mobile Learning. Britisth Journal of Educational Technology,40(1), 92-118.
Wu, Y. T. (2008). The Use of UTAUT to Confer the Behavioral Model of 3G Mobile
Telecommunication Users. Journal of Statistics and Management Systems, 11(5), 919-949.
Yordanova, K. (2007). Mobile Learning and Integration of Advanced technologies in Education.
International Conference on Computer Systems and Technologies. Bulgaria.
Zarmpou, T. S. (2012). Modelling Users' Acceptance of Mobile Services. Electronic Commerce
Research,12, 225-248.
116
8 Παράρτημα
8.1 Ερωτηματολόγιο 1
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΤΟΥ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
ΓΙΑ ΤΟ MOBILE LEARNING
Παρακαλώ δώστε όσο το δυνατόν πιο ακριβείς απαντήσεις

Θα χρειαστείτε περίπου 10 λεπτά για να απαντήσετε
Προσωπικές Πληροφορίες
Φύλο:……………………………..
Ηλικία:…………………………….
Σχολή:
□ Πολυτεχνική
□ Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών
□ Επιστημών Υγείας
□ Θετικών Επιστημών
□ Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων
Επίπεδο Σπουδών:
□ Προπτυχιακό
□ Μεταπτυχιακό
□ Διδακτορικό
1. Ερώτηση: Τι είδους φορητές συσκευές έχετε?

□ Κινητό τηλέφωνο για κλήσεις και μηνύματα
□ Smartphone με εφαρμογές (Internet, video, camera)
□ Tablet PC
□ iPod
□ Άλλες συσκευές:……………………………………………………….
2. Ερώτηση: Έχετε συνεχή σύνδεση στο Internet (κινητό) ?
□ Ναι
□ Όχι
117
3. Ερώτηση: Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε το Internet από τη φορητή σας συσκευή?
□ Κάθε μέρα
□ Κάθε εβδομάδα
□ Μηνιαία
□ Σπάνια
4. Ερώτηση: Χρησιμοποιείτε για να συνδεθείτε στο Internet το δίκτυο του πανεπιστημίου?
□ Ναι
□ Όχι
5. Ερώτηση: Χρησιμοποιείτε για να συνδεθείτε στο Internet δημόσια και δωρεάν δίκτυα (καφέ,
βιβλιοθήκες, δήμου)
□ Ναι
□ Όχι
6. Ερώτηση: Έχετε σύνδεση Internet (συνδρομητής) στη φορητή σας συσκευή?
□ Ναι
□ Όχι
7. Ερώτηση: Ποια είναι η γνώμη σας, για την τιμή σύνδεσης στο Internet μέσω της φορητής σας
συσκευής?
□ Υψηλή Τιμή
□ Μέτρια Τιμή
□ Χαμηλή Τιμή
8. Ερώτηση: Έχετε χρησιμοποιήσει εκπαιδευτική εφαρμογή στη φορητή συσκευή?

□ Ναι
□ Όχι
Αν ναι, εξηγήστε……………………………………………………………………………..
9. Ερώτηση: Εάν ναι, έχετε χρησιμοποιήσει φορητές συσκευές για να μάθετε Μαθηματικά?
□ Ναι
□ Όχι
10. Ερώτηση: Θεωρείτε χρήσιμο να μπορείτε να δείτε το υλικό (ασκήσεις, θεωρία) των
Μαθηματικών online μέσω της φορητής σας συσκευής?
□ Ναι
□ Όχι
11. Ερώτηση: Χρησιμοποιείτε κάποια πλατφόρμα Ε-Learning (eclass, Moodle, Blackboard ) για να
διαβάσετε/μάθετε Μαθηματικά?
□ Ναι
□ Όχι
Εάν ναι, εξηγήστε………………………………………………………………………..
12. Ερώτηση: Έχετε ξανακούσει για το Mobile-Learning?
□ Ναι
□ Όχι
13. Ερώτηση: Ποια είναι η γνώμη σας για το M-Learning ?
□ Ενδιαφέρουσα ιδέα, θα ήθελα να το χρησιμοποιήσω
□ Ενδιαφέρουσα ιδέα, δεν θα ήθελα όμως να το χρησιμοποιήσω
□ Δεν νομίζω ότι είναι καλή ιδέα
□ Αδιάφορο
118
Διευκρίνιση (1): E-Learning: μάθηση μέσω υπολογιστή, Internet, DVD, δορυφορικών εφαρμογών,
με τη χρήση πολυμέσων, video, εικόνων
Διευκρίνιση (2): M-Learning : μάθηση μέσω φορητών συσκευών, smartphone, tablet PC, PDAs,
οπουδήποτε, οποτεδήποτε
 Σε μία κλίμακα 1 μέχρι 5, σημειώστε Χ στο πόσο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την κάθε
πρόταση.
Δεν
Διαφωνώ Συμφωνώ/ Συμφωνώ
Διαφωνώ Συμφωνώ
Πολύ Δεν Πολύ
Διαφωνώ
1.Δεν νιώθω ικανός να
χρησιμοποιήσω εφαρμογές
φορητής τεχνολογίας
2.Χρειάζομαι καθοδήγηση
για την χρήση μιας
εφαρμογής φορητής
τεχνολογίας
3.Πιστεύω ότι η χρήση
εφαρμογών για την μάθηση
Μαθηματικών θα ενισχύσει
την εκπαιδευτική
διαδικασία
4.Η ένταξη του M-Learning
στη διδασκαλία των
μαθηματικών θα κάνει πιο
εύκολη και πιο κατανοητή
τη διαδικασία
5.Θεωρώ ότι η χρήση του
M-Learning θα βελτιώσει
τους βαθμούς μου
6.Η ένταξη του M-Learning

θα βελτιώσει την
επικοινωνία φοιτητών-
καθηγητών
7.Η χρήση του M-Learning
θα κάνει πιο εύκολο το
διάβασμα μου
8.Ενταξη και χρήση του M-

Learning θα κάνει πιο
ενδιαφέρον το πρόγραμμα
σπουδών
9.Δεν είναι εύκολη η εύρεση
hot spot,για σύνδεση σε
δωρεάν δίκτυο μέσω
φορητής συσκευής
119
10.Πιστεύω ότι δεν υπάρχει
επαρκές τεχνικό υπόβαθρο
για την πλήρη ένταξη του
M-Learning
11.Πιστεύω ότι η ένταξη
του M-Learning είναι
περίεργη διαδικασία
Υπηρεσίες Φορητών Συσκευών Χρήσιμο Ουδέτερο Μη-Χρήσιμο
1.Πρόσβαση σε εκπαιδευτικό online

υλικό
2.Πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό

offline
3.Πρόσβαση σε υποστηρικτικό υλικό

(τύπους, παραδείγματα) στο Internet
4.Δυνατότητα εκπαιδευτικής
υποστήριξης μέσω SMS/MMS/Email
5.Συνεργασία με άλλους φοιτητές
6.Συνεργασία με καθηγητές
Ευχαριστώ Πολύ.
8.2 Παράρτημα 2
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
120
ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ MOBILE LEARNING
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΟΥ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
Παρακαλώ δώστε όσο το δυνατόν πιο ακριβείς απαντήσεις

Θα χρειαστείτε περίπου 10 λεπτά για να απαντήσετε
Προσωπικές Πληροφορίες
Φύλο:……………………………..
Ηλικία:…………………………….
Σχολή:
□ Πολυτεχνική
□ Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών
□ Επιστημών Υγείας
□ Θετικών Επιστημών
□ Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων
Επίπεδο Σπουδών:
□ Προπτυχιακό
□ Μεταπτυχιακό
□ Διδακτορικό
121
1. Ερώτηση: Χρησιμοποιείτε E-Learning συστήματα ( ηλεκτρονική μάθηση και διδασκαλία μέσω
Web και PC) ?
□ Ναι
□ Όχι
2. Ερώτηση: Πώς θα περιγράφατε γενικά τη μάθηση μέσω υπολογιστή ή Internet?

□ Πολύ κακή
□ Κακή
□ Μέτρια
□ Καλή
□ Πολύ καλή
3. Ερώτηση: Εμπειρία χρήσης Φορητών Συσκευών

Λιγότερο από 1 Πάνω από 3
Καθόλου 1-3 χρόνια
χρόνο χρόνια
Κινητό
Τηλέφωνο
Smartphone
Personal Distant
Assistant (PDA)
Tablet PC
4. Ερώτηση: Συχνότητα χρήσης Φορητών Συσκευών (ανά ημέρα)
Καθόλου 1-5 φορές 5-10 φορές Πάνω από 10
Ανταλλαγή
Μηνυμάτων
Σερφάρισμα Internet
Παιχνίδια/Μουσική
Διάβασμα/
Εκπαίδευση
5. Ερώτηση: Χρησιμοποιείτε συστήματα M-Learning στις σπουδές σας?
□ Ναι
□ Όχι
Εάν ναι, εξηγήστε…………………………………………………………………………..........
122
6. Ερώτηση: Πως θα περιγράφατε τη γνώση σας για το M-Learning ?
□ Πολύ κακή
□ Κακή
□ Μέτρια
□ Καλή
□ Πολύ καλή
 Σε μία κλίμακα 1 μέχρι 5, σημειώστε Χ στο πόσο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την κάθε
πρόταση.
Ούτε
Συμφωνώ
Διαφωνώ Πολύ Διαφωνώ Συμφωνώ/Ούτε Συμφωνώ
Πολύ
διαφωνώ
1 2 3 4 5
Προσδοκία Απόδοσης (Performance Expectancy, PE)
7.Θεωρώ το Μ-Learning χρήσιμο για τις

1 2 3 4 5
σπουδές μου
8.Με τη χρήση M-Learning θα καταφέρνω να

1 2 3 4 5
μαθαίνω πιο γρήγορα το υλικό που έχω
9.Με τη χρήση M-Learning στο διάβασμα, θα

1 2 3 4 5
επιτύχω μεγαλύτερη παραγωγικότητα
10.Το M-Learning θα ενισχύσει την

1 2 3 4 5
συνεργασία με τους συμφοιτητές μου
11.Με τη χρήση M-Learning θα βελτιώσω την

1 2 3 4 5
απόδοση στις σπουδές μου
123
Προσδοκία Προσπάθειας (Effort Expectancy, EE)
12.Βρίσκω το M-Learning εύκολο και

1 2 3 4 5
κατανοητό στη χρήση
13.Η χρήση ενός M-Learning συστήματος δεν

1 2 3 4 5
χρειάζεται πολύ προσπάθεια
14.Η αλληλεπίδραση με ένα M-Learning

1 2 3 4 5
σύστημα είναι ξεκάθαρη και κατανοητή
15.Είναι εύκολο, να εξοικειωθώ και να
αποκτήσω δυνατότητες στη χρήση ενός M- 1 2 3 4 5
Learning συστήματος
Επιρροή Καθηγητών (Lecturers’ influence, LI )
16.Θα χρησιμοποιούσα το M-Learning αν το

1 2 3 4 5
πρότειναν οι καθηγητές μου
17.Θα χρησιμοποιούσα το M-Learning αν οι

1 2 3 4 5
καθηγητές μου υποστήριζαν τη χρήση του
18.Οι καθηγητές στο Τμήμα μου δεν βοηθούν

1 2 3 4 5
στην χρήση των M-Learning συστημάτων
Ποιότητα Υπηρεσιών (Quality of Services, QoS)
19.Είναι σημαντικό τα M-Learning να

1 2 3 4 5
αναβαθμίσουν την ποιότητα σπουδών
20.Προτιμώ οι M-Learning υπηρεσίες να είναι

1 2 3 4 5
ακριβείς και αξιόπιστες
21.Είναι σημαντικό οι M-Learning υπηρεσίες

1 2 3 4 5
να είναι ασφαλείς στη χρήση
22.Είναι σημαντικό τα M-Learning συστήματα
να είναι γρήγορα, σε σύνδεση και 1 2 3 4 5
προσβασιμότητα
23.Με τη χρήση των M-Learning η
επικοινωνία και η υποστήριξη φοιτητών- 1 2 3 4 5
καθηγητών θα είναι πιο εύκολη
24.Είναι σημαντικό οι M-Learning υπηρεσίες
1 2 3 4 5
να είναι εύκολες σε πλοήγηση και κατέβασμα
124
Προσωπική Καινοτομία (Personal Innovativeness, PInn)
25.Μου αρέσει η εξερεύνηση νέων τεχνολογιών

1 2 3 4 5
πληροφορικής
26.Οταν ακούω για νέες τεχνολογίες μου αρέσει

1 2 3 4 5
να μαθαίνω για αυτές
27.Ανάμεσα στους συμφοιτητές μαθαίνω από

1 2 3 4 5
τους πρώτους για νέες τεχνολογίες
Πρόθεση Συμπεριφοράς (Behavioural intention, BI )
28.Σχεδιάζω να χρησιμοποιήσω το M-Learning

1 2 3 4 5
στις σπουδές μου
29.Υποθέτω ότι θα χρησιμοποιήσω το M-

1 2 3 4 5
Learning στο μέλλον
30.Σκοπεύω να αυξήσω τη χρήση M-Learning

1 2 3 4 5
στο μέλλον
31.Με ευχαριστεί να χρησιμοποιώ το M-L 1 2 3 4 5
32.Θα πρότεινα σε άλλους να χρησιμοποιήσουν

1 2 3 4 5
το M-Learning
Ευχαριστώ Πολύ.
125
8.3 Παράρτημα 3
126
127
128

MOBILE LEARNING: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

MOBILE LEARNING: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ:

MOBILE LEARNING: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Επιβλέπων: Χρήστος Παναγιωτακόπουλος,

Πάτρα, Ιανουάριος 2016

MOBILE LEARNING: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή την … Ιανουαρίου 2016

Πάτρα, Ιανουάριος 2016

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................ 13

1.2 Υπόβαθρο της Έρευνας

Συγκέντρωση και ανάλυση μαθησιακών δεδομένων

1.3 Φύση του Προβλήματος

 Model for Framing (FRAME) , (Koole, 2006)

1.4 Σκοπός της Έρευνας

Σε άμεση συσχέτιση με τα ερευνητικά ερωτήματα είναι σημαντικό να αναλυθούν οι παράγοντες που

1.5 Σημαντικότητα της έρευνας

1.6 Ερευνητική Προσέγγιση

 Διερεύνηση της ετοιμότητας των φοιτητών να χρησιμοποιήσουν M-Learning συστήματα

1.7 Περιγραφή της Εργασίας

2.2 Ηλεκτρονική Μάθηση: E-Learning

Ο Harriman(2007) μέσω της έρευνας του όρισε τα βασικά πλεονεκτήματα:

 Συνύπαρξη διαφορετικών στυλ μάθησης

2.4 Σύγκριση E-Learning με M-Learning

Χαρακτηριστικό E-Learning M-Learning

Δίκτυο Ενσύρματο Ασύρματο

Κινητό τηλέφωνο, Smartphone,

 Φορητότητα, δυνατότητα μεταφοράς παντού

Το M-Learning έχει τη δυνατότητα να μετατρέπει τα στοιχεία της καθημερινής ζωής σε μαθησιακά

2.6 Κέρδη από τη χρήση του M-Learning

 Ευκολία εισόδου-πρόσβασης (ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, video, πολυμέσα)

2.7 Περιορισμοί και Προκλήσεις του M-Learning

2.8 To Μ-Learning στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

2.8.1 Έρευνες και Project,για το M-Learning στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

 Οι καθηγητές χρησιμοποιούν τη τεχνολογία για να ελαχιστοποιήσουν το χρόνο μάθησης σε

Ο συνδυασμός μικτής-online μάθησης είναι αποτελεσματικός, δομημένος σε ένα επαρκές

2.9 Αποδοχή των Φοιτητών για το M-Learning

2.9.1 Ενοποιημένη Θεωρία Αποδοχής και Χρήσης Τεχνολογίας (UTAUT)

Θεωρία της Δικαιολογημένης Δράσης (Theory of Reasoned Action, TRA)

O Vankatesh πρότεινε ότι το UTAUT θα μπορούσε να προσφέρει στους οργανωτικούς διαχειριστές

2.10 Θεωρητικά Μοντέλα M-Learning

 Να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να κατανοήσουν την αποτελεσματικότητα των διάφορων

1. Device Usability Aspect: χαρακτηριστικά της φορητής συσκευής

 Οικονομική βιωσιμότητα: δυνατότητα των πανεπιστημίων να χρηματοδοτούν συνεχώς το

 Στην κοινωνική βιωσιμότητα, όλη η κοινότητα στήριξε το πρόγραμμα γιατί θεωρήθηκε

Θεωρητικό Μοντέλο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Pre- Διαχείριση Εισαγωγή στις νέες έννοιες, κατάλληλο υλικό. Υποστήριξη

Χρηστικότητα Πρέπει να είναι χρήσιμο, εύκολο στη χρήση, εύκολο να

3.2 Ερευνητική Στρατηγική

Ο Walliman (2011) έθεσε τους κανόνες δημιουργίας ερωτηματολογίου:

 Δημιουργία μεταβλητών και σαφής επεξήγηση για το πως αυτές θα μετρηθούν.

Συμφωνώ Πολύ Συμφωνώ Ούτε Διαφωνώ Διαφωνώ Πολύ

3.3 Ερευνητικό Πλαίσιο

3.4.1.3Διαδικασίες και Ηθικές Προεκτάσεις

Το ερωτηματολόγιο μοιράστηκε σε έντυπη μορφή μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας και ο

3.4.2 Ερευνητική Μεθοδολογία για τους παράγοντες αποδοχής της χρήσης M-

Πίνακας 3.2: Λειτουργικότητα των Μεταβλητών και τις Προτιμήσεις

Η κατασκευαστική ποιότητα των M-Learning συστημάτων-υπηρεσιών είναι συνδυασμός στοιχείων

3.4.2.3Διαδικασίες και Ηθικές Προεκτάσεις

4.2 Αποτελέσματα Πιλοτικής Έρευνας

4.3 Μεθοδολογία Έρευνας

4.3.2 Ερευνητικό Εργαλείο

Το ερωτηματολόγιο μοιράστηκε σε έντυπη μορφή μέσα στις αίθουσες διδασκαλία και ο