14 TCN 123 - 2002

Nhãm §

Tiªu chuÈn ngμnh 14 TCN 123 - 2002

§Êt x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi - ph©n lo¹i

Soil classification for hydraulic engineering

1. Quy ®Þnh chung

1.1. Tiªu chuÈn nμy quy ®Þnh viÖc ph©n lo¹i c¸c ®Êt gÆp phæ biÕn trong tù nhiªn ®−îc sö
dông trong x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi. Tiªu chuÈn nμy kh«ng ®Ò cËp ®Õn viÖc ph©n
lo¹i ®¸ trong x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi.
1.2. Tiªu chuÈn nμy ¸p dông trong kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, thi c«ng, nghiªn cøu ®Þa chÊt c«ng tr×nh
phôc vô cho quy ho¹ch, thiÕt kÕ, x©y dùng míi, c¶i t¹o söa ch÷a hoÆc n©ng cÊp c¸c c«ng
tr×nh thñy lîi.
1.3. C¸c tiªu chuÈn cã liªn quan:
- 14 TCN 125-2002: §Êt x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi - Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®é Èm
cña ®Êt trong phßng thÝ nghiÖm;
- 14 TCN 126-2002: §Êt x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi - Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh khèi
l−îng thÓ tÝch cña ®Êt trong phßng thÝ nghiÖm;
- 14 TCN 127-2002: §Êt x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi - Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh khèi
l−îng riªng cña ®Êt trong phßng thÝ nghiÖm;
- 14 TCN 128-2002: §Êt x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi - Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh giíi h¹n
ch¶y vμ giíi h¹n dÎo cña ®Êt trong phßng thÝ nghiÖm;
- 14 TCN 129-2002: §Êt x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi - Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thμnh
phÇn h¹t cña ®Êt trong phßng thÝ nghiÖm.

2. Nguyªn t¾c ph©n lo¹i ®Êt

2.1. ViÖc ph©n lo¹i ®Êt dùa vμo thμnh phÇn vËt liÖu r¾n t¹o ®Êt, ®Æc tr−ng cÊp phèi h¹t, tÝnh
dÎo cña ®Êt, ®Æc tr−ng phô trî cña thμnh phÇn thø yÕu t¹o ®Êt, tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña ®Êt
v.v... trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶ c¸c thÝ nghiÖm mÉu ®Êt ë trong phßng thÝ nghiÖm.
2.2. Ph©n lo¹i ®Êt ë 14 TCN 123 - 2002 ®i tõ tæng qu¸t ®Õn chi tiÕt dÇn, theo s¬ ®å hÖ thèng:
Chñng lo¹i - nhãm - phô nhãm - c¸c lo¹i ®Êt vμ biÕn thÓ cña chóng.

3. Ph©n lo¹i ®Êt (Classification of soils)

3.1. Ph©n lo¹i h¹t ®Êt: Quy ®Þnh ë b¶ng 3.1; c¸c h¹t r¾n t¹o ®Êt ®−îc ph©n thμnh c¸c nhãm
h¹t theo kÝch th−íc ®−êng kÝnh h¹t quy ®æi:

5
14 TCN 123 - 2002

- Nhãm ®¸ t¶ng (Boulder), ký hiÖu b»ng ch÷ B: KÝch th−íc lín h¬n 200 mm;
- Nhãm cuéi (hoÆc d¨m) (Cobble), ký hiÖu b»ng ch÷ Cb: KÝch th−íc tõ 60 ®Õn 200mm;
- Nhãm sái (hoÆc s¹n) (Gravel), ký hiÖu b»ng ch÷ G: KÝch th−íc tõ 2 ®Õn 60mm;
- Nhãm h¹t c¸t (Sand), ký hiÖu b»ng ch÷ S: KÝch th−íc tõ 0,05 ®Õn 2mm;
- Nhãm h¹t bôi (Silt), ký hiÖu b»ng ch÷ M: KÝch th−íc tõ 0,005 ®Õn 0,050mm;
- Nhãm h¹t sÐt (Clay), ký hiÖu b»ng ch÷ C: KÝch th−íc nhá h¬n 0,005mm, trong ®ã: SÐt
h¹t th«: Tõ 0,005 ®Õn 0,002mm; sÐt h¹t nhá: Nhá h¬n 0,002mm;
Ghi chó
1. Tõ d¨m, s¹n ®Ó trong ngoÆc ®¬n dïng ®Ó thay thÕ cho cì h¹t cã cïng kÝch th−íc nh−ng cã
h×nh d¹ng gãc c¹nh.
2. C¸c cì h¹t lín h¬n 0,1mm ®−îc xÕp vμo tæ h¹t th« (Coarse grains); C¸c cì h¹t nhá h¬n
0,1mm ®−îc xÕp vμo tæ h¹t mÞn (Fine grains), ký hiÖu b»ng ch÷ F;
(T¸ch biÖt h¹t th« víi h¹t mÞn cña ®Êt b»ng c¸ch lμm ph©n t¸n ®Êt råi sμng ®Êt qua sμng cì
m¾t sμng 0,1mm hoÆc sμng sè N0 170 cña Mü - lç sμng 0,09mm)
B¶ng 3.1. B¶ng ph©n lo¹i h¹t ®Êt theo kÝch th−íc
§−êng kÝnh 0,005 0,050 2 60 200
h¹t (mm) 0,002 0,01 0,02 0,10 0,25 0,50 5 20 100

Ph©n lo¹i h¹t

Trung M2

Trung G2
Trung S3

Nhá Cb1
MÞn M1

Th« M3

To Cb2
Nhá G1
Nhá S2
MÞn S1

Th« S4

To G3
®Êt
MÞn

Th«

Cuéi (hoÆc

Boulder B
§¸ t¶ng
H¹t sÐt H¹t bôi H¹t C¸t Sái (hoÆc s¹n) d¨m)
(Clay) C (Silt, Mo) M (Sand) S (Gravel) G Cobble Cb

0,10
Tæ h¹t mÞn (Fine grains) Tæ h¹t th« (Coarse grains)

Ghi chó: §−êng kÝnh h¹t theo b¶ng 3.1. ®−îc quy −íc theo ®−êng kÝnh lç sμng thÝ nghiÖm.

3.2. Ph©n lo¹i ®Êt tæng qu¸t

Dùa vμo hμm l−îng chÊt h÷u c¬ cã trong thμnh phÇn vËt chÊt t¹o ®Êt, ®Êt cã trong tù
nhiªn ®−îc ph©n thμnh hai chñng lo¹i:
3.2.1. §Êt v« c¬ (Inorganic soils): NÕu cã hμm l−îng h÷u c¬ Ýt h¬n 3% khèi l−îng kh« - ®èi
víi ®Êt h¹t th«, hoÆt Ýt h¬n 5% - ®èi víi ®Êt h¹t mÞn.
Dùa vμo hμm l−îng cña h¹t nhá h¬n 0,1mm, ®Êt v« c¬ ®−îc ph©n thμnh hai nhãm ®Êt
chÝnh:
a) Nhãm ®Êt h¹t th« (Coarse soils): Gåm c¸c ®Êt cã hμm l−îng cña cì h¹t nhá h¬n
0,1mm Ýt h¬n 50% khèi l−îng kh«;
b) Nhãm ®Êt h¹t mÞn (Fine soils): Gåm c¸c ®Êt cã hμm l−îng cña cì h¹t nhá h¬n 0,1mm
b»ng hoÆc nhiÒu h¬n 50% khèi l−îng kh«.
Ghi chó: C¸c ®Êt h¹t th« cã hμm l−îng h÷u c¬ tõ 3% ®Õn d−íi 10% ®−îc cho lμ nhiÔm h÷u c¬;
C¸c ®Êt h¹t mÞn cã hμm l−îng h÷u c¬ tõ 5% ®Õn d−íi 10% ®−îc cho lμ nhiÔm h÷u c¬.
6
 14 TCN 123 - 2002

3.2.2. §Êt chøa h÷u c¬ (Organic soils): NÕu cã hμm l−îng h÷u c¬ b»ng hoÆc h¬n 10% khèi
l−îng kh«.
Dùa vμo hμm l−îng cña h÷u c¬, ®Êt chøa h÷u c¬ ®−îc ph©n thμnh hai nhãm ®Êt chÝnh:
a) Nhãm ®Êt h÷u c¬ (cßn gäi lμ ®Êt bÞ than bïn hãa hoÆc ®Êt than bïn): Gåm c¸c ®Êt cã
hμm l−îng h÷u c¬ tõ 10% ®Õn d−íi 50% khèi l−îng kh«;
b) Nhãm than bïn (Peat): Gåm c¸c ®Êt cã hμm l−îng h÷u c¬ b»ng hoÆc nhiÒu h¬n 50%
khèi l−îng kh«.
3.3. Ph©n lo¹i ®Êt chi tiÕt
3.3.1. Ph©n lo¹i ®Êt v« c¬ (Classification of inorganic soils)
3.3.1.1. Ph©n lo¹i nhãm ®Êt h¹t th«: Theo b¶ng 3.3.
1. Dùa vμo hμm l−îng lo¹i h¹t th« trong thμnh phÇn t¹o ®Êt, ®Êt h¹t th« ®−îc ph©n thμnh
4 phô nhãm:
a) Phô nhãm ®Êt ®¸ t¶ng: §Êt h¹t th« cã hμm l−îng vËt liÖu cì lín h¬n 200mm (®¸
t¶ng) chiÕm b»ng hoÆc h¬n 50% khèi l−îng kh«.
Dùa vμo cÊp phèi h¹t, thμnh phÇn h¹t mÞn vμ giíi h¹n ch¶y cña vËt liÖu lÊp nhÐt
(VLLN), phô nhãm ®Êt ®¸ t¶ng ®−îc ph©n nhá thμnh c¸c lo¹i ®Êt sau ®©y:
- §Êt ®¸ t¶ng s¹ch, cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu): §Êt ®¸ t¶ng cã Ýt h¬n 5% vËt liÖu h¹t mÞn
(h¹t nhá h¬n 0,1mm) vμ cã cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu) theo ®iÓm 1 ghi chó ë b¶ng 3.3;
- §Êt ®¸ t¶ng lÉn mét Ýt h¹t mÞn, cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu), VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp
(hoÆc trung b×nh, cao, rÊt cao): §Êt ®¸ t¶ng cã 5% ®Õn 15% vËt liÖu h¹t mÞn, cã cÊp phèi
tèt (hoÆc xÊu) vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao, rÊt cao) theo ®iÓm
2 ghi chó ë b¶ng 3.3;
- §Êt ®¸ t¶ng chøa nhiÒu bôi, lÉn sÐt, VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao,
rÊt cao): §Êt ®¸ t¶ng cã h¬n 15% vËt liÖu h¹t mÞn mμ trong ®ã hμm l−îng cña h¹t bôi
nhiÒu h¬n cña h¹t sÐt, vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao, rÊt cao);
- §Êt ®¸ t¶ng chøa nhiÒu sÐt, lÉn bôi, VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao,
rÊt cao): §Êt ®¸ t¶ng cã h¬n 15% vËt liÖu h¹t mÞn mμ trong ®ã hμm l−îng cña h¹t sÐt
nhiÒu h¬n cña h¹t bôi, vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao, rÊt cao).
b) Phô nhãm ®Êt cuéi (hoÆc d¨m): §Êt h¹t th« cã hμm l−îng vËt liÖu cì tõ 60 ®Õn
200mm (cuéi, d¨m) chiÕm b»ng hoÆc h¬n 50% khèi l−îng kh«.
Theo ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i ®Êt nh− ®èi víi phô nhãm ®Êt ®¸ t¶ng, phô nhãm ®Êt cuéi
(hoÆc d¨m) ®−îc ph©n nhá thμnh c¸c lo¹i ®Êt cuéi (d¨m) t−¬ng øng:
- §Êt cuéi (hoÆc d¨m) s¹ch, cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu): §Êt cuéi (d¨m) cã Ýt h¬n 5% vËt
liÖu h¹t mÞn (h¹t nhá h¬n 0,1mm) vμ cã cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu) theo ®iÓm 1 ghi chó ë
b¶ng 3.3;
- §Êt cuéi (hoÆc d¨m) lÉn mét Ýt h¹t mÞn, cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu), VLLN cã giíi h¹n
ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao, rÊt cao): §Êt cuéi (d¨m) cã 5% ®Õn 15% vËt liÖu h¹t
mÞn, cã cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu) vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao,
rÊt cao) theo ®iÓm 2 ghi chó ë b¶ng 3.3;
- §Êt cuéi (hoÆc d¨m) chøa nhiÒu bôi, lÉn sÐt, VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp, (hoÆc trung
b×nh, cao, rÊt cao): §Êt cuéi (d¨m) cã h¬n 15% vËt liÖu h¹t mÞn mμ trong ®ã hμm l−îng
7
14 TCN 123 - 2002

cña h¹t bôi nhiÒu h¬n cña h¹t sÐt, vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao,
rÊt cao);
- §Êt cuéi (hoÆc d¨m) chøa nhiÒu sÐt, lÉn bôi, VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung
b×nh, cao, rÊt cao): §Êt cuéi (d¨m) cã h¬n 15% vËt liÖu h¹t mÞn mμ trong ®ã hμm l−îng
cña h¹t sÐt nhiÒu h¬n cña h¹t bôi, vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao,
rÊt cao).
c) Phô nhãm ®Êt sái (hoÆc s¹n): §Êt h¹t th« cã hμm l−îng vËt liÖu cì tõ 2 ®Õn 60mm
(sái, s¹n) chiÕm b»ng hoÆc h¬n 50% khèi l−îng kh«.
Theo ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i ®Êt nh− ®èi víi phô nhãm ®Êt ®¸ t¶ng, phô nhãm ®Êt sái
(hoÆc s¹n) ®−îc ph©n nhá thμnh c¸c lo¹i ®Êt sái (hoÆc s¹n) t−¬ng øng:
- §Êt sái (hoÆc s¹n) s¹ch, cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu): §Êt sái (hoÆc s¹n) cã Ýt h¬n 5% vËt
liÖu h¹t mÞn (h¹t nhá h¬n 0,1mm) vμ cã cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu) theo ®iÓm 1 ghi chó ë
b¶ng 3.3;
- §Êt sái (hoÆc s¹n) lÉn mét Ýt h¹n mÞn, cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu), VLLN cã giíi h¹n ch¶y
thÊp (hoÆc trung b×nh, cao, rÊt cao): §Êt sái (hoÆc s¹n) cã 5% ®Õn 15% vËt liÖu h¹t mÞn,
cã cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu) vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao, rÊt
cao) theo ®iÓm 2 ghi chó ë b¶ng 3.3;
- §Êt sái (hoÆc s¹n) chøa nhiÒu bôi, lÉn sÐt, VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung
b×nh, cao, rÊt cao): §Êt sái (hoÆc s¹n) cã h¬n 15% vËt liÖu h¹t mÞn mμ trong ®ã hμm
l−îng cña h¹t bôi nhiÒu h¬n cña h¹t sÐt, vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung
b×nh, cao, rÊt cao);
- §Êt sái (hoÆc s¹n) chøa nhiÒu sÐt, lÉn bôi, VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung
b×nh, cao, rÊt cao): §Êt sái (hoÆc s¹n) cã h¬n 15% vËt liÖu h¹t mÞn mμ trong ®ã hμm
l−îng cña h¹t sÐt nhiÒu h¬n cña h¹t bôi, vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung
b×nh, cao, rÊt cao).
Ghi chó: C¸c phô nhãm cã thÓ ®−îc ph©n lo¹i râ thªm dùa vμo mét sè ®Æc tr−ng sau ®©y:
1. Theo thang ®é lín cña sái (hoÆc s¹n) ë b¶ng 3.1 vμ theo hμm l−îng céng dån cña sái (hoÆc
s¹n) tõ cì to nhÊt ®Õn c¸c cì nhá h¬n, ®Êt sái (hoÆc s¹n) c¸c lo¹i ®−îc xÕp lo¹i râ thªm vÒ
®é lín cña thμnh phÇn cÊu t¹o nh− sau:
- §Êt sái (hoÆc s¹n) h¹t to: §Êt sái (hoÆc s¹n) cã hμm l−îng h¹t lín h¬n 20mm chiÕm h¬n
50% khèi l−îng kh«;
- §Êt sái (hoÆc s¹n) h¹t trung: §Êt sái (hoÆc s¹n) cã hμm l−îng h¹t lín h¬n 5mm chiÕm
h¬n 50% khèi l−îng kh«;
- §Êt sái (hoÆc s¹n) h¹t nhá: §Êt sái (hoÆc s¹n) cã hμm l−îng h¹t lín h¬n 2mm chiÕm h¬n
50% khèi l−îng kh«;
2. §èi víi c¸c vËt liÖu sái (hoÆc s¹n), cuéi (hoÆc d¨m) vμ ®¸ t¶ng, cÇn ®−îc chØ ra hoÆc m«
t¶ vÒ thμnh phÇn th¹ch häc vμ c¸c ®Æc ®iÓm vÒ h×nh d¹ng, bÒ mÆt, cÊu tróc vμ ®é cøng
ch¾c hoÆc møc ®é phong hãa cña chóng;
3. §Êt ®¸ t¶ng, ®Êt cuéi (hoÆc d¨m) vμ ®Êt sái (hoÆc s¹n) ®−îc xÕp lo¹i lμ nhiÔm muèi hßa
tan, nÕu cã tæng hμm l−îng c¸c muèi hßa tan võa vμ dÔ hßa tan (Pm% theo khèi l−îng, ë
phô lôc A) quy ®Þnh nh− sau:
- Pm ≥ 2% - ®èi víi ®Êt cã vËt liÖu lÊp nhÐt lμ c¸t chiÕm hμm l−îng Ýt h¬n 40% hoÆc lμ bôi
vμ sÐt chiÕm hμm l−îng Ýt h¬n 30%;
- Pm ≥ 0,5% - ®èi víi ®Êt cã vËt liÖu lÊp nhÐt lμ c¸t chiÕm hμm l−îng 40% hoÆc h¬n;
8
 14 TCN 123 - 2002

- Pm ≥ 5% - ®èi víi ®Êt cã vËt liÖu lÊp nhÐt lμ bôi vμ sÐt chiÕm hμm l−îng 30% hoÆc h¬n;
4. C¸c ®Êt ®¸ t¶ng, ®Êt cuéi (d¨m) vμ ®Êt sái (s¹n), ®Êt c¸t vμ ®Êt bôi, ®Êt sÐt c¸c lo¹i, ®−îc
xÕp lo¹i vÒ møc ®é Èm dùa vμo hÖ sè b·o hßa n−íc (Sr , theo phô lôc A) nh− sau:
- §Êt Ýt Èm : 0 < Sr ≤ 0,50;
- §Êt Èm võa : 0,50 < Sr ≤ 0,85;
- §Êt b·o hßa n−íc: 0,85 < Sr ≤ 1.
d) Phô nhãm ®Êt c¸t: §Êt h¹t th« cã hμm l−îng vËt liÖu cì tõ 0,05 ®Õn 2mm chiÕm b»ng
hoÆc h¬n 50% khèi l−îng kh«.
Theo ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i nh− ®èi víi phô nhãm ®Êt ®¸ t¶ng, phô nhãm ®Êt c¸t ®−îc
ph©n nhá thμnh c¸c lo¹i ®Êt c¸t t−¬ng øng:
- §Êt c¸t s¹ch, cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu): §Êt c¸t cã Ýt h¬n 5% vËt liÖu h¹t mÞn (h¹t nhá
h¬n 0,1mm) vμ cã cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu) theo ®iÓm 1 ghi chó ë b¶ng 3.3;
- §Êt c¸t lÉn mét Ýt h¹t mÞn, cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu), vËt liÖu h¹t nhá h¬n 0,5mm cã giíi
h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao, rÊt cao): §Êt c¸t cã 5% ®Õn 15% vËt liÖu h¹t mÞn,
cã cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu) vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao, rÊt
cao) theo ®iÓm 2 ghi chó ë b¶ng 3.3;
- §Êt c¸t chøa nhiÒu bôi, lÉn sÐt, vËt liÖu h¹t nhá h¬n 0,5mm cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc
trung b×nh, cao, rÊt cao): §Êt c¸t cã h¬n 15% vËt liÖu h¹t mÞn mμ trong ®ã hμm l−îng
cña h¹t bôi nhiÒu h¬n cña h¹t sÐt, vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh,
cao, rÊt cao);
- §Êt c¸t chøa nhiÒu sÐt, lÉn bôi, vËt liÖu h¹t nhá h¬n 0,5mm cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc
trung b×nh, cao, rÊt cao): §Êt c¸t cã h¬n 15% vËt liÖu h¹t mÞn mμ trong ®ã hμm l−îng
cña h¹t sÐt nhiÒu h¬n cña h¹t bôi, vμ VLLN cã giíi h¹n ch¶y thÊp (hoÆc trung b×nh, cao,
rÊt cao).
Ghi chó: Phô nhãm ®Êt c¸t cã thÓ ®−îc ph©n lo¹i râ thªm dùa vμo mét sè ®Æc tr−ng sau ®©y:
1. Theo thang ®é lín cña c¸t ë b¶ng 3.1 vμ theo hμm l−îng céng dån cña c¸t tõ cì lín nhÊt
®Õn c¸c cì nhá h¬n, ®Êt c¸t c¸c lo¹i ®−îc xÕp lo¹i râ thªm vÒ ®é lín cña thμnh phÇn cÊu t¹o
nh− sau:
- §Êt c¸t sái: §Êt c¸t cã hμm l−îng h¹t lín h¬n 2mm chiÕm h¬n 25% khèi l−îng kh«;
- §Êt c¸t h¹t th«: §Êt c¸t cã hμm l−îng h¹t lín h¬n 0,5mm chiÕm h¬n 50% khèi l−îng kh«;
- §Êt c¸t h¹t trung: §Êt c¸t cã hμm l−îng h¹t lín h¬n 0,25mm chiÕm h¬n 50% khèi l−îng
kh«;
- §Êt c¸t h¹t nhá: §Êt c¸t cã hμm l−îng h¹t lín h¬n 0,1mm chiÕm h¬n 75% khèi l−îng kh«;
- §Êt c¸t h¹n mÞn: §Êt c¸t cã hμm l−îng h¹t lín h¬n 0,1mm chiÕm Ýt h¬n 75% khèi l−îng
kh«;
2. §Êt c¸t c¸c lo¹i ®−îc cho lμ nhiÔm muèi hßa tan (phô lôc A), nÕu cã tæng hμm l−îng c¸c
muèi hßa tan võa vμ dÔ tan chiÕm b»ng hoÆc l¬n h¬n 0,5%;
3. Theo hÖ sè rçng (e), ®Êt c¸t c¸c lo¹i ®−îc xÕp lo¹i vÒ ®é chÆt nh− sau:
- §èi víi ®Êt c¸t sái, ®Êt c¸t h¹t th« vμ ®Êt c¸t h¹t trung:
+ ChÆt: e ≤ 0,55
+ ChÆt võa: 0,55 < e ≤ 0,70
+ KÐm chÆt: e > 0,70
- §èi víi ®Êt c¸t h¹t nhá:
+ ChÆt: e ≤ 0,60
9
14 TCN 123 - 2002

+ ChÆt võa: 0,60 < e ≤ 0,75

+ KÐm chÆt: e > 0,75
- §èi víi ®Êt c¸t h¹t mÞn:
+ ChÆt: e ≤ 0,60
+ ChÆt võa: 0,60 < e ≤ 0,80
+ KÐm chÆt: e > 0,80
4. §Êt ®−îc xÕp lo¹i lμ bïn ®Êt c¸t, ®èi víi ®Êt c¸t chøa nhiÒu bôi lÉn sÐt vμ ®Êt c¸t chøa nhiÒu
sÐt lÉn bôi cã chØ sè ch¶y IL > 1 vμ hÖ sè rçng e > 0,9 (phô lôc A).
2. §Ó ký hiÖu tªn ®Êt, sö dông côm c¸c ch÷ c¸i viÕt hoa tiÕng Anh viÕt t¾t (b¶ng 3.2)
theo thø tù sau:
- Ch÷ c¸i ®Çu tiªn, ký hiÖu tªn ®Êt;
- Ch÷ c¸i thø hai viÕt kÒ liÒn sau ch÷ c¸i thø nhÊt, ký hiÖu cÊp phèi h¹t hoÆc cÊp cña giíi
h¹n ch¶y;
- Ch÷ c¸i thø ba viÕt kÒ liÒn sau ch÷ c¸i thø hai, ký hiÖu thμnh phÇn phô cã nhiÒu (pha);
- Ch÷ c¸i thø t− viÕt sau dÊu g¹ch ngang (-) sau ch÷ c¸i thø ba, ký hiÖu thμnh phÇn thø
yÕu cã Ýt nh−ng ®¸ng kÓ (lÉn).
VÝ dô: G2W - F : §Êt sái h¹t trung cÊp phèi tèt, lÉn Ýt h¹t mÞn.
S1H C - M: §Êt c¸t h¹t mÞn chøa nhiÒu sÐt (pha sÐt), lÉn bôi, giíi h¹n ch¶y cao;
S4L M - C: §Êt c¸t h¹t th«, pha bôi, lÉn sÐt giíi h¹n ch¶y thÊp v.v...
3.3.1.2. Ph©n lo¹i nhãm ®Êt h¹t mÞn: Theo b¶ng 3.4.
1. Dùa vμo hμm l−îng h¹t sÐt cã trong ®Êt, nhãm ®Êt h¹t mÞn ®−îc ph©n thμnh hai phô
nhãm sau:
a) Phô nhãm ®Êt bôi: Gåm c¸c ®Êt h¹t mÞn cã hμm l−îng h¹t sÐt Ýt h¬n 30%, ®−îc ph©n
thμnh ®Êt bôi b×nh th−êng vμ ®Êt bôi nÆng dùa vμo hμm l−îng cña h¹t sÐt vμ hμm l−îng
cña h¹t th«:
- §Êt bôi b×nh th−êng: §Êt bôi cã hμm l−îng h¹t sÐt Ýt h¬n 15% vμ hμm l−îng h¹t th«
(h¹t lín h¬n 0,1mm) b»ng hoÆc lín h¬n 30%;
- §Êt bôi nÆng: §Êt bôi cã hμm l−îng h¹t sÐt tõ 15 ®Õn d−íi 30% vμ hμm l−îng h¹t th« Ýt
h¬n 30%.
b) Phô nhãm ®Êt sÐt: Gåm c¸c ®Êt h¹t mÞn cã hμm l−îng h¹t sÐt b»ng hoÆc lín h¬n 30%,
®−îc ph©n thμnh ®Êt sÐt b×nh th−êng vμ ®Êt sÐt nÆng dùa vμo hμm l−îng cña h¹t sÐt vμ
hμm l−îng cña h¹t th«:
- §Êt sÐt b×nh th−êng: §Êt sÐt cã hμm l−îng h¹t sÐt tõ 30 ®Õn 60%, hμm l−îng h¹t th«
b»ng hoÆc lín h¬n 30%;
- §Êt sÐt nÆng: §Êt sÐt cã hμm l−îng h¹t sÐt b»ng hoÆc lín h¬n 60% vμ hμm l−îng h¹t
th« Ýt h¬n 30%.

10
 14 TCN 123 - 2002

B¶ng 3.2. Danh tõ vμ c¸c ch÷ c¸i dïng ®Ó ký hiÖu nhãm ®Êt,
cÊp phèi vμ c¸c ®Æc tr−ng vÒ tÝnh dÎo

TiÕng ViÖt TiÕng Anh Ký TiÕng ViÖt TiÕng Anh Ký

hiÖu hiÖu

H¹t ®Êt A grain of soil - §Êt v« c¬ Inorganic -

H¹t th« Coarse grain - §Êt h÷u c¬ Organic soils O

§¸ t¶ng Boulder B Than bïn Peat Pt

Cuéi (d¨m) Cobble Cb Bïn Muddly soils Mu

Sái (s¹n) Gravel G §Êt h¹t th« Coarse-grained soils -

C¸t Sand S §Êt h¹t mÞn Fine-grained soils F

H¹t mÞn Fine grain F §Êt ®¸ t¶ng Boulder soils B

H¹t bôi Silt, Mo M §Êt cuéi (d¨m) Cobble soils Cb

H¹t sÐt Clay C §Êt sái (s¹n) Gravele soils G

Giíi h¹n dÎo Plasticity limit Wp §Êt c¸t Sand soils S

Giíi h¹n ch¶y Liquid limit WL §Êt bôi Silt soils M

ThÊp Low L §Êt sÐt Clay soils C

Võa Intermediate I §Êt nhiÒu ®¸ Stony (rocky) soils -

Cao High H §Êt nhiÒu (pha) sái Gravelly soils -

RÊt cao Very high V §Êt pha c¸t Sandy soils -

ChØ sè dÎo Plasticity index Ip §Êt pha bôi Silty soils -

§é sÖt (chØ sè ch¶y) Consistency IL §Êt pha sÐt Clayey soils -

CÊp phèi h¹t Graded - §Êt tr−¬ng në Expansive soils -

CÊp phèi tèt Well graded W §Êt lón −ít Collapsible soils -

CÊp phèi xÊu Poorly graded P §Êt nhiÔm muèi Salty soils -

11
14 TCN 123 - 2002

B¶ng 3.3. Ph©n lo¹i ®Êt v« c¬, nhãm ®Êt h¹t th«
(Ýt h¬n 50% vËt liÖu cì nhá h¬n 0,10mm)
C¸c phô nhãm vμ ®Æc tr−ng nhËn biÕt
CÊp Thμnh phÇn h¹t nhá
Nhãm Giíi h¹n
phèi h¬n 0,10mm Tªn ®Êt Ký hiÖu quy −íc
®Êt ch¶y
Phô nhãm (xem (h¹t mÞn)
(xem ghi
ghi chó
1) % T−¬ng quan chó 2)
cã xÐt <5 - - §Êt ®¸ t¶ng s¹ch, cÊp BW
h¬n 200mm chiÕm 50% hoÆc
hμm l−îng m¶nh vôn cì lín

phèi tèt (hoÆc xÊu) (hoÆc BP)

Hμm l−îng h¹t cì nhá h¬n 0,10mm chiÕm Ýt h¬n 50% (tøc lμ hμm l−îng h¹t cì lín h¬n 0,10mm chiÕm 50% hoÆc h¬n)

cã xÐt 5 ÷ 15 - cã xÐt §Êt ®¸ t¶ng, lÉn Ýt h¹t BW-F

§Êt ®¸ t¶ng

mÞn, cÊp phèi tèt (hoÆc (hoÆc BP - F)

xÊu)
h¬n

- > 15 % bôi > % cã xÐt §Êt ®¸ t¶ng, chøa nhiÒu BLM-C (hoÆc
sÐt bôi, lÉn sÐt dÎo thÊp BIM-C; BHM-
(hoÆc võa; cao; rÊt cao) C; BVM-C)
- > 15 % sÐt > % cã xÐt §Êt ®¸ t¶ng, chøa nhiÒu BLC-M (hoÆc
bôi sÐt, lÉn bôi dÎo thÊp BIC-M; BHC-
(hoÆc võa; cao; rÊt cao) M; BVC-M)
cã xÐt <5 - - §Êt cuéi (d¨m) s¹ch, cÊp C bW
200mm chiÕm 50% hoÆc h¬n
hμm l−îng h¹t cì tõ 60 ®Õn

phèi cèt (hoÆc xÊu) (hoÆc CbP)

§Êt ®¸ cuéi (d¨m)

cã xÐt 5 ÷ 15 - cã xÐt §Êt cuéi (d¨m) lÉn Ýt h¹t CbW-F

mÞn, cÊp phèi tèt (hoÆc (hoÆc CbP-F)
xÊu)
- > 15 % bôi > % cã xÐt §Êt cuéi (d¨m) chøa CbLM-C (hoÆc
sÐt nhiÒu bôi, lÉn sÐt dÎo thÊp CbIM-C; CbHM-
(hoÆc võa; cao, rÊt cao) C; CbVM-C)
§Êt h¹t th«

- > 15 % sÐt > % cã xÐt §Êt cuéi (d¨m) chøa CbLC-M (hoÆc
bôi nhiÒu sÐt, lÉn bôi dÎo thÊp CbIC-M; CbHC-
(hoÆc võa; cao, rÊt cao) M; CbVC-M)
cã xÐt <5 - - §Êt sái (s¹n) s¹ch, cÊp GW
60mm chiÕm 50% hoÆc h¬n

phèi tèt (hoÆc xÊu)

hμm l−îng h¹t cì tõ 2 ®Õn

(hoÆc GP)
cã xÐt 5 ÷ 15 - cã xÐt §Êt sái (s¹n) lÉn Ýt h¹t GW - F
§Êt sái (s¹n)

mÞn, cÊp phèi tèt (hoÆc (hoÆc GP-F)

xÊu)
- > 15 % bôi > % cã xÐt §Êt sái (s¹n) chøa nhiÒu GLM-C (hoÆc
sÐt bôi, lÉn sÐt dÎo thÊp GIM-C; GHM-
(hoÆc võa; cao, rÊt cao) C; GVM-C)
- > 15 % sÐt > % cã xÐt §Êt sái (s¹n) chøa nhiÒu GLC-M (hoÆc
bôi sÐt, lÉn bôi dÎo thÊp GIC-M; GHC-
(hoÆc võa; cao, rÊt cao) M; GVC-M)
cã xÐt <5 - - §Êt c¸t s¹ch, cÊp phèi SW
hμm l−îng h¹t cì tõ 0,05
®Õn 2,00mm chiÕm 50%

tèt (hoÆc xÊu) (hoÆc SP)

cã xÐt 5 ÷ 15 - cã xÐt §Êt c¸t lÉn Ýt h¹t mÞn, SW-F
cÊp phèi tèt (hoÆc xÊu)
§Êt c¸t

(hoÆc SP-F)
hoÆc h¬n

- > 15 % bôi > % cã xÐt §Êt c¸t chøa nhiÒu bôi SLM-C (hoÆc
sÐt (pha bôi), lÉn sÐt dÎo thÊp SIM-C; SHM-C;
(hoÆc võa; cao, rÊt cao) SVM-C)
- > 15 % sÐt > % cã xÐt §Êt c¸t chøa nhiÒu sÐt SLC-M (hoÆc
bôi (pha sÐt), lÉn bôi dÎo thÊp SIC-M; SHC-M;
(hoÆc võa; cao, rÊt cao) SVC-M)

12
 14 TCN 123 - 2002

Ghi chó:
1. Cuéi, sái cã cÊp phèi tèt: HÖ sè kh«ng ®ång nhÊt Cu > 4 vμ hÖ sè ®−êng cong ph©n bè thμnh
phÇn h¹t: 1 < CC < 3;
- Cuéi, sái cã cÊp phèi xÊu: Cu hoÆc Cc kh«ng tháa m·n ®iÒu kiÖn trªn;
- C¸t cã cÊp phèi tèt: HÖ sè kh«ng ®ång nhÊt Cu > 6 vμ hÖ sè ®−êng cong ph©n bè thμnh
phÇn h¹t: 1 < CC < 3;
- C¸t cã cÊp phèi xÊu: Cu hoÆc Cc kh«ng tháa m·n ®iÒu kiÖn trªn;
2. Thang ®é lín giíi h¹n ch¶y (WL) cña vËt liÖu lÊp nhÐt h¹t nhá h¬n 0,5mm (VLLN) vμ tÝnh
dÎo t−¬ng øng:
- DÎo thÊp : WL < 35%, ký hiÖu b»ng ch÷ L;
- DÎo trung b×nh : WL = 35 ÷ 50 ; ký hiÖu b»ng ch÷ I;
- DÎo cao : WL = 50 ÷ 70% ; ký hiÖu b»ng ch÷ H;
- DÎo rÊt cao : WL > 70% ; ký hiÖu b»ng ch÷ V.
2. C¸c ®Êt bôi b×nh th−êng, ®Êt bôi nÆng, ®Êt sÐt b×nh th−êng, ®Êt sÐt nÆng, ®−îc ph©n nhá
thªm dùa vμo t−¬ng quan gi÷a hμm l−îng cña sái (hoÆc s¹n) vμ cña c¸t ë trong ®Êt theo
quy ®Þnh sau:
a) §Êt bôi b×nh th−êng vμ ®Êt sÐt b×nh th−êng ®−îc xÕp lo¹i lμ pha sái, lÉn c¸t: NÕu
trong sè h¬n 30% h¹t th« th× hμm l−îng cña sái (hoÆc s¹n) nhiÒu h¬n cña c¸t; vμ ng−îc
l¹i, lμ pha c¸t, lÉn sái (hoÆc s¹n);
b) §Êt bôi nÆng vμ ®Êt sÐt nÆng ®−îc xÕp lo¹i lμ lÉn sái (hoÆc s¹n): NÕu trong sè 15%
®Õn d−íi 30% h¹t th« th× hμm l−îng cña sái (hoÆc s¹n) nhiÒu h¬n cña c¸t; vμ ng−îc l¹i,
lμ lÉn c¸t; Vμ lμ ®Êt bôi nÆng hoÆc ®Êt sÐt nÆng thuÇn tóy, nÕu ®Êt ®ã cã hμm l−îng h¹t
th« Ýt h¬n 15%.
3. Cã thÓ sö dông gi¸ trÞ cña chØ sè dÎo IP ®Ó nhËn biÕt c¸c lo¹i ®Êt cña ®Êt h¹n mÞn vμ ®Êt
c¸t pha sÐt khi ch−a cã tμi liÖu ph©n tÝch riªng thμnh phÇn h¹t mÞn (h¹t < 0,1mm) cña ®Êt
nh− sau:
- §Êt c¸t pha sÐt : 6 ≤ IP < 10;
- §Êt bôi b×nh th−êng : 10 ≤ IP ≤ 15;
- §Êt bôi nÆng : 15 < IP ≤ 20;
- §Êt sÐt b×nh th−êng : 20 < IP ≤ 25;
- §Êt sÐt nÆng : IP > 25.
4. §Êt bôi c¸c lo¹i ®−îc xÕp lo¹i lμ bïn ®Êt bôi: NÕu cã ®é sÖt IL>1 vμ hÖ sè rçng e > 1
(phô lôc A);
§Êt sÐt c¸c lo¹i ®−îc xÕp lo¹i lμ bïn ®Êt sÐt: NÕu cã ®é sÖt IL>1 vμ hÖ sè rçng e > 1,5
(phô lôc A)
Ghi chó:
1. XÕp lo¹i vÒ tr¹ng th¸i cña ®Êt bôi vμ ®Êt sÐt, dùa vμo ®é sÖt (IL) cña ®Êt nh− sau:
- §Êt tr¹ng th¸i cøng : IL < 0 ;
- §Êt tr¹ng th¸i nöa cøng : 0 ≤ IL ≤ 0,25;
- §Êt tr¹ng th¸i dÎo cøng : 0,25 < IL ≤ 0,50;
- §Êt tr¹ng th¸i dÎo mÒm : 0,50 < IL ≤ 0,75;

13
14 TCN 123 - 2002

- §Êt tr¹ng th¸i dÎo ch¶y : 0,75 < IL ≤ 1;

- §Êt tr¹ng th¸i ch¶y : IL > 1.
2. §Êt bôi vμ ®Êt sÐt c¸c lo¹i, ®−îc xÕp lo¹i lμ nhiÔm muèi: NÕu cã tæng hμm l−îng c¸c muèi
hßa tan võa vμ dÔ tan Pm b»ng hoÆc lín h¬n 5% (phô lôc A);
3. §Êt bôi nÆng vμ ®Êt sÐt nÆng c¸c lo¹i, ®−îc xÕp lo¹i vÒ tÝnh tr−¬ng në dùa vμo ®é tr−¬ng në
t−¬ng ®èi Dtr.n (phô lôc A) nh− sau:
- §Êt kh«ng cã tÝnh tr−¬ng në : Dtr.n ≤ 0,04;
- §Êt cã tÝnh tr−¬ng në yÕu : 0,04 < Dtr.n ≤ 0,08;
- §Êt cã tÝnh tr−¬ng në trung b×nh: 0,08 < Dtr.n ≤ 0,12;
- §Êt cã tÝnh tr−¬ng në m¹nh : Dtr.n > 0,12.
4. §Êt bôi vμ ®Êt sÐt c¸c lo¹i, ®−îc xÕp lo¹i vÒ t×nh lón −ít dùa vμo hÖ sè lón −ít t−¬ng ®èi am
(phô lôc A), nh− sau:
- §Êt kh«ng cã tÝnh lón −ít : am < 0,01;
- §Êt cã tÝnh lón −ít : am ≥ 0,01.
5. §Ó ký hiÖu tªn ®Êt, sö dông côm c¸c ch÷ c¸i viÕt hoa cña tiÕng Anh viÕt t¾t (b¶ng 3.2) theo
môc 2 §iÒu 3.3.1.1.

14
 14 TCN 123 - 2002

B¶ng 3.4. B¶ng ph©n lo¹i nhãm ®Êt h¹t mÞn

(§Êt cã h¬n 50% vËt liÖu h¹t nhá h¬n 0,10mm)

Phô nhãm, lo¹i vμ c¸c ®Æc Thμnh phÇn h¹t th« (h¹t >
Nhãm tr−ng 0,10mm) vμ ®Æc tr−ng phô trî
Tªn ®Êt Ký hiÖu
®Êt Phô Lo¹i ChØ sè
% T−¬ng quan
nhãm dÎo IP
% sái > % c¸t §Êt bôi b×nh th−êng,
hμm l−îng h¹t sÐt
§Êt bôi b×nh
hμm l−îng h¹t sÐt (h¹t < 0,005mm) Ýt h¬n

pha sái (s¹n) lÉn c¸t, M1LG-S

10 ≤ IP ≤ 15
Ýt h¬n 15%
th−êng

dÎo thÊp (hoÆc trung (hoÆc ...)

b×nh, cao, rÊt cao)

≥ 30
% c¸t > % sái §Êt bôi b×nh th−êng,
pha c¸t, lÉn sái (s¹n), M1LS-G
dÎo thÊp (hoÆc trung (hoÆc ...)
§Êt bôi

b×nh, cao, rÊt cao)

(h¬n 50% vËt liÖu cì h¹t nhá h¬n 0,10mm - h¹t mÞn)

30%

% sái > % c¸t §Êt bôi nÆng lÉn sái

hμm l−îng h¹t sÐt tõ

(s¹n), dÎo thÊp (hoÆc M2L-G

§Êt bôi nÆng

15 ®Õn d−íi 30%

trung b×nh, cao, rÊt (hoÆc ...)

15 < IP ≤ 20

< 30

cao)
% c¸t > % sái §Êt bôi nÆng lÉn c¸t, M2L-S
dÎo thÊp (hoÆc trung (hoÆc ...)
§Êt h¹t mÞn

b×nh, cao, rÊt cao)

_ §Êt bôi nÆng M2
<15

% sái > % c¸t §Êt sÐt b×nh th−êng,

h¹t sÐt tõ
§Êt sÐt b×nh

pha sái (s¹n) lÉn c¸t, C1LG-S

30 ®Õn 60%

20 < IP ≤ 25
th−êng
hμm l−îng h¹t sÐt tõ 30 ®Õn 100%

dÎo võa (hoÆc cao, (hoÆc ...)

rÊt cao)
≥ 30
l−îng

% c¸t > % sái §Êt sÐt b×nh th−êng,

pha c¸t, lÉn sái (s¹n), C1LS-G
hμm

dÎo võa (hoÆc trung (hoÆc ...)

§Êt sÐt

b×nh, cao, rÊt cao)

% sái > % c¸t §Êt sÐt nÆng, lÉn sái
hμm l−îng h¹t sÐt h¬n

C2L-G
§Êt sÐt nÆng

(s¹n), dÎo thÊp (hoÆc

(hoÆc ...)
cao, rÊt cao)
< 30
IP > 25

% c¸t > % sái §Êt sÐt nÆng, lÉn c¸t,

60%

dÎo võa (hoÆc cao, C2L-S

rÊt cao) (hoÆc ...)
§Êt sÐt nÆng C2
<15

Ghi chó:
1. ChØ sè dÎo, IP, ®−îc tÝnh to¸n tõ giíi h¹n ch¶y (WL) vμ giíi h¹n dÎo ®−îc x¸c ®Þnh theo 14
TCN128 - 2002;
2. Thang ®é lín cña giíi h¹n ch¶y WL vμ tÝnh dÎo t−¬ng øng cña ®Êt:

WL , % 35 50 70

TÝnh dÎo cña ®Êt dÎo thÊp dÎo trung b×nh dÎo cao rÊt dÎo
(L) (I) (H) (V)

15
14 TCN 123 - 2002

3. Ký hiÖu quy −íc: M1 - ®Êt bôi b×nh th−êng ; M2 - ®Êt bôi nÆng;
C1 - ®Êt sÐt b×nh th−êng; C2 - ®Êt sÐt nÆng.

3.3.2. Ph©n lo¹i ®Êt chøa h÷u c¬ (Classification of organic soils)

Theo hμm l−îng h÷u c¬ cã trong ®Êt, ®Êt chøa h÷u c¬ ®−îc ph©n thμnh hai nhãm chÝnh
sau:
3.3.2.1. Nhãm ®Êt h÷u c¬ (cßn ®−îc gäi lμ ®Êt bÞ than bïn hãa, hoÆc ®Êt than bïn): Gåm
nh÷ng ®Êt h¹t mÞn vμ ®Êt c¸t pha sÐt cã chøa tõ 10% ®Õn d−íi 50% h÷u c¬.
Dùa vμo hμm l−îng cña chÊt h÷u c¬, nhãm ®Êt h÷u c¬ ®−îc ph©n thμnh 3 phô nhãm:
- §Êt cã hμm l−îng h÷u c¬ thÊp: Hμm l−îng h÷u c¬ tõ 10% ®Õn 25%;
- §Êt cã hμm l−îng h÷u c¬ trung b×nh: Hμm l−îng h÷u c¬ tõ h¬n 25% ®Õn 40%;
- §Êt cã hμm l−îng h÷u c¬ cao: Hμm l−îng h÷u c¬ tõ h¬n 40% ®Õn d−íi 50%.
3.3.2.2. Nhãm than bïn (Peat): Gåm c¸c ®Êt cã hμm l−îng h÷u c¬ b»ng hoÆc lín h¬n 50%.
Dùa vμo ®é ph©n hñy cña vËt chÊt h÷u c¬ Dhc (phô lôc A), than bïn ®−îc ph©n nhá thμnh
c¸c lo¹i (phô nhãm) sau:
- Than bïn cã vËt chÊt h÷u c¬ ph©n hñy thÊp : Dhc ≤ 20%;
- Than bïn cã vËt chÊt h÷u c¬ ph©n hñy trung b×nh : 20 < Dhc ≤ 45%;
- Than bïn cã vËt chÊt h÷u c¬ ph©n hñy cao : Dhc > 45%.
Ghi chó:
1. §Êt chøa h÷u c¬, nãi chung lμ nh÷ng trÇm tÝch hå, hå - ®Çm lÇy, ®Çm lÇy, chñ yÕu lμ c¸c ®Êt
h¹t mÞn hoÆc ®Êt c¸t pha sÐt cã chøa di tÝch thùc - ®éng vËt ®· bÞ ph©n hñy ë møc ®é kh¸c nhau.
C¸c di tÝch thùc vËt vμ c¸c vi - sinh vËt yÕm khÝ ®· bÞ ph©n hñy hoμn toμn lμm cho ®Êt cã ®Æc
tr−ng rÊt dÔ nhËn biÕt, ®ã lμ: §Êt khi Èm th× cã mïi h«i vμ cã mμu x¸m n©u ®en, x¸m xanh ®en,
x¸m ®en; c¸c di tÝch thùc vËt ch−a bÞ ph©n hñy hoμn toμn th× cã cÊu tróc d¹ng sîi hoÆc x¬ xèp;
2. C¸c ®Êt h÷u c¬ cßn ®−îc ph©n lo¹i theo thμnh phÇn h¹t sau khi ®· lo¹i trõ h÷u c¬ ra theo
§iÒu 3.3.1.1, tïy theo thμnh phÇn h¹t t−¬ng øng; Tªn ®Êt kÌm theo côm tõ "chøa ..... % h÷u
c¬", ký hiÖu tªn ®Êt cã ch÷ O vμo sau; VÝ dô: §Êt sÐt pha c¸t, giíi h¹n ch¶y cao, chøa 18% h÷u
c¬ - CHOS; §Êt bôi pha c¸t, giíi h¹n ch¶y thÊp, chøa 26% h÷u c¬ - MLOS v.v....;
3. C¸c ®Êt h÷u c¬ ®−îc xÕp lo¹i lμ bïn h÷u c¬: NÕu ®é sÖt IL lín vμ hÖ sè rçng (e) lín, theo
§iÒu 3.3.1.2, tïy theo lo¹i ®Êt.

KT. Bé tr−ëng Bé N«ng nghiÖp vμ PTNT

Thø tr−ëng
§· ký: Bïi B¸ Bæng

16
 14 TCN 123 - 2002

Phô lôc A
Mét sè thuËt ng÷ th−êng dïng

1. §Êt (soils): Lμ vËt thÓ mÒm rêi, ®−îc t¹o thμnh bëi c¸c phÇn tö h¹t r¾n (v« c¬) vμ cã thÓ
cã Ýt ®Õn nhiÒu vËt chÊt h÷u c¬, tïy thuéc vμo nguån gèc vμ ®iÒu kiÖn thμnh t¹o cña ®Êt,
gi÷a c¸c h¹t ®¬n lÎ kh«ng cã liªn kÕt cøng (liªn kÕt kÕt tinh).
2. KÕt cÊu cña ®Êt: Lμ ®Æc tr−ng ph¶n ¶nh vÒ ba ®Æc ®iÓm cña ®Êt:
- §é lín, h×nh d¹ng vμ ®Æc ®iÓm mÆt ngoμi cña c¸c h¹t; r¾n, ®Æc biÖt lμ c¸c h¹t th«;
- Sù s¾p xÕp vμ quan hÖ lÉn nhau gi÷a c¸c h¹t r¾n, nghÜa lμ: Møc ®é ph¸ huû cÊu t¹o cña
®Êt, møc ®é nÐn chÆt vμ ®é Èm tù nhiªn cña ®Êt.
- Møc ®é liªn kÕt vμ tÝnh chÊt cña sù liªn kÕt gi÷a c¸c h¹t r¾n.
3. CÊu t¹o cña ®Êt: Lμ ®Æc tr−ng ph¶n ¸nh sù s¾p xÕp trong kh«ng gian gi÷a c¸c h¹t r¾n
t¹o ®Êt, ®Æc ®iÓm vμ chiÒu dÇy ph©n bè cña líp ®Êt ë trong kh«ng gian.
4. §Êt rêi (non - cohesive soils): Lμ nh÷ng ®Êt mμ khi Èm −ít kh«ng xuÊt hiÖn sù dÝnh
b¸m gi÷a c¸c h¹t r¾n ®¬n lÎ vμ bÞ rêi r¹c khi kh«; Cßn gäi lμ ®Êt kh«ng dÝnh.
5. §Êt dÝnh (cohesive soils): Lμ nh÷ng ®Êt khi Èm −ít th× xuÊt hiÖn sù dÝnh b¸m gi÷a c¸c
h¹t r¾n ®¬n lÎ, cã thÓ nhåi nÆn ®−îc thμnh c¸c h×nh d¹ng tïy ý, khi kh« th× gi÷ nguyªn
®−îc h×nh thÓ ®· cã vμ cã ®é cøng ch¾c nhÊt ®Þnh. §−îc hiÓu theo nghÜa réng, ®Êt dÝnh
lμ tÊt c¶ c¸c ®Êt bôi, ®Êt sÐt vμ c¸c ®Êt h¹t th« cã chøa hμm l−îng h¹t bôi vμ h¹t sÐt b»ng
10% hoÆc h¬n.
6. §Êt bïn (Mud): Gåm c¸c ®Êt sÐt, ®Êt bôi, ®Êt c¸t pha sÐt kh«ng chøa hoÆc cã chøa h÷u
c¬, thuéc c¸c trÇm tÝch trÎ trong m«i tr−êng ngËp n−íc, sù cè kÕt tù nhiªn rÊt khã kh¨n.
§Æc tr−ng cña bïn lμ cã hÖ sè rçng lín vμ chØ sè ch¶y lín, mÒm nh·o, søc chÞu t¶i kh«ng
®¸ng kÓ.
7. VËt chÊt h÷u c¬: Cã trong ®Êt bao gåm c¸c di tÝch thùc - ®éng vËt ®· bÞ ph©n hñy hoμn
toμn hoÆc ch−a hoμn toμn. VËt chÊt h÷u c¬ ®· bÞ ph©n hñy hoμn toμn th× t¹o thμnh mïn
vμ c¸c hîp chÊt cã kiÕn tróc vi - Èn tinh; VËt chÊt h÷u c¬ ch−a ph©n hñy hoμn toμn cã
d¹ng sîi, d¹ng x¬ xèp. VËt chÊt h÷u c¬ cã Ýt hoÆc nhiÒu trong ®Êt thæ nh−ìng vμ trong
c¸c ®Êt cã nguån gèc trÇm tÝch hå, hå - ®Çm lÇy, ®Çm lÇy.
Khi ph©n lo¹i ®Êt, cÇn xÐt vÒ hai th«ng sè quan träng cña vËt chÊt h÷u c¬, ®ã lμ hμm
l−îng h÷u c¬ vμ ®é ph©n hñy cña vËt chÊt h÷u c¬.
- Hμm l−îng h÷u c¬, ký hiÖu PHC , lμ tû sè gi÷a khèi l−îng cña vËt chÊt h÷u c¬ cã trong
®Êt vμ khèi l−îng kh« cña mÉu ®Êt ®ã;
- §é ph©n hñy cña vËt chÊt h÷u c¬, Dhc , lμ tû sè gi÷a khèi l−îng cña vËt chÊt h÷u c¬ ®·
bÞ ph©n hñy hoμn toμn thμnh mïn vμ tæng khèi l−îng cña vËt chÊt h÷u c¬.
8. C¸c muèi hßa tan võa vμ dÔ hßa tan hay gÆp trong ®Êt: C¸c sunphat canxi vμ c¸c
clorua, sunph¸t, cacbonat natri, kali, canxi, magiª (CaSO4. 2H2O, anhydrit - CaSO4, halit
- NaCI, KCl, CaCl2, MgCl2, MgSO4, Na2SO4, Na2CO3 v.v...).
Tæng hμm l−îng c¸c muèi hßa tan võa vμ dÔ hoμ tan, Pm , tÝnh b»ng % so víi tæng khèi
l−îng cña mÉu ®Êt sÊy kh« ë nhiÖt ®é 1050C ± 50C.
9. Hμm l−îng h¹t: Cña cì h¹t nμo ®ã lμ sè % khèi l−îng kh« cña nã so víi tæng khèi
l−îng kh« cña mÉu ®Êt.
10. KÝch thÝch h¹t: Theo nghÜa t−¬ng ®èi lμ "®−êng kÝnh quy ®æi" cña h¹t, tÝnh b»ng mm.
17
14 TCN 123 - 2002

11. HÖ sè kh«ng ®ång nhÊt, Cu: Lμ ®¹i l−îng chØ møc ®é kh«ng ®ång ®Òu cña thμnh phÇn
h¹t; Cu = D60/D10, trong ®ã: D10 - ®−êng kÝnh h¹t mμ l−îng chøa c¸c h¹t nhá h¬n nã
chiÕm 10% khèi l−îng kh« cña ®Êt, cßn gäi lμ ®−êng kÝnh cã hiÖu hoÆc ®−êng kÝnh t¸c
dông; D60- ®−êng kÝnh h¹t mμ l−îng chøa c¸c h¹t nhá h¬n nã chiÕm 60% khèi l−îng
kh« cña ®Êt, cßn gäi lμ ®−êng kÝnh kiÓm tra.
12. HÖ sè ®−êng cong ph©n bè thμnh phÇn h¹t: Lμ ®¹i l−îng ®Æc tr−ng cho d¹ng ®−êng
cong ph©n bè thμnh phÇn h¹t cña ®Êt, ®−îc ký hiÖu lμ CC :
CC = ( D30 ) 2 / ( D60 x D10 ), trong ®ã: D30 - ®−êng kÝnh h¹t mμ l−îng chøa c¸c h¹t nhá
h¬n nã chiÕm 30% khèi l−îng cña ®Êt; D10 vμ D60 nh− trªn.
13. CÊp phèi h¹t (Graded): §¹i l−îng ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng cã thÓ s¾p xÕp tèt hay xÊu (chÆt
chÏ hay xèp) gi÷a c¸c h¹t cña ®Êt h¹t th«, ®−îc quyÕt ®Þnh ®ång thêi bëi hÖ sè kh«ng
®ång nhÊt (Cu) vμ hÖ sè ®−êng cong ph©n bè thμnh phÇn h¹t (CC).
14. TÝnh tr−¬ng në cña ®Êt (expansive): Cña ®Êt lo¹i sÐt ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng ®é tr−¬ng në
t−¬ng ®èi. §é tr−¬ng në t−¬ng ®èi cña ®Êt, Dtr.n , lμ tû sè gi÷a thÓ tÝch t¨ng thªm do
tr−¬ng në mét h−íng cña mÉu ®Êt ®−îc thÝ nghiÖm trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã në h«ng vμ
kh«ng cã t¶i träng t¸c dông, víi thÓ tÝch ban ®Çu cña mÉu ®Êt. Dtr.n = Δh/h , trong ®ã Δh -
chiÒu cao t¨ng thªm do në cña mÉu ®Êt, h - chiÒu cao ban ®Çu cña mÉu ®Êt.
15. TÝnh lón −ít (Collapsipble): Cña ®Êt dÝnh ®−îc ®¸nh gi¸ theo hÖ sè lón −ít t−¬ng ®èi,
am . HÖ sè lón −ít t−¬ng ®èi lμ tû sè gi÷a l−îng lón t¨ng thªm cña mÉu ®Êt thÝ nghiÖm ®·
æn ®Þnh lón d−íi t¶i träng do ®Êt bÞ n−íc lμm −ít còng d−íi t¶i träng ®ang xÐt ®ã vμ
chiÒu cao ban ®Çu cña mÉu ®Êt. am = Δh/h, trong ®ã Δh - l−îng lón t¨ng thªm cña mÉu
®Êt d−íi t¶i träng ®ang xÐt, do ®Êt bÞ n−íc lμm −ít, h - chiÒu cao ban ®Çu cña mÉu ®Êt.
16. §é Èm cña ®Êt: Th−êng ®−îc tÝnh theo % khèi l−îng, ký hiÖu W, lμ tû sè gi÷a khèi
l−îng cña n−íc chøa trong ®Êt vμ khèi l−îng kh« cña ®Êt.
- §é Èm b·o hßa, cßn gäi lμ ®é Èm toμn phÇn, Wbh, lμ ®é Èm cña ®Êt øng víi khi n−íc
lÊp ®Çy tÊt c¶ c¸c lç rçng cña ®Êt, ®−îc tÝnh to¸n theo c«ng thøc:
1 1
Wbh = − ,%
γ c ρs
Trong ®ã: γc - khèi l−îng thÓ tÝch kh« cña ®Êt;
ρs - khèi l−îng riªng cña ®Êt.
17. §é b·o hßa n−íc, Sr (cßn ®−îc ký hiÖu lμ G): Cña ®Êt cÊu tróc tù nhiªn hoÆc nh©n t¹o
W
lμ tû sè gi÷a ®é Èm hiÖn cã vμ ®é Èm b·o hßa cña ®Êt ®ã: Sr =
Wbh
18. Giíi h¹n dÎo cña ®Êt, WP : Lμ ®é Èm giíi h¹n d−íi cña tr¹ng th¸i dÎo cña ®Êt dÝnh.
19. Giíi h¹n ch¶y cña ®Êt, WL: Lμ ®é Èm giíi h¹n trªn cña tr¹ng th¸i dÎo cña ®Êt dÝnh.
20. ChØ sè dÎo, IP: Lμ kho¶ng ®é Èm cña ®Êt dÝnh thÓ hiÖn tÝnh dÎo. IP = WL - WP . ChØ sè
dÎo ®−îc sö dông ®Ó xÕp lo¹i c¸c ®Êt c¸t pha sÐt vμ c¸c ®Êt h¹t mÞn khi ch−a cã tμi liÖu
ph©n tÝch riªng thμnh phÇn cña cì h¹t nhá h¬n 0,1mm cña ®Êt.
21. §é sÖt cña ®Êt (chØ sè ch¶y), IL(cßn ®−îc ký hiÖu lμ B): Lμ ®¹i l−îng ®Æc tr−ng vÒ tr¹ng
th¸i vËt lý cña ®Êt dÝnh hoÆc cña vËt liÖu cã tÝnh dÝnh lμm chÊt lÊp nhÐt trong c¸c lç
hæng cña ®Êt c¸t, ®Êt sái (s¹n) hoÆc ®Êt cuéi (d¨m), tÝnh theo c«ng thøc:

18
 14 TCN 123 - 2002

Wa − Wp Wa − Wp
IL = =
WL − Wp Ip
Trong ®ã: Wa - ®é Èm "t−¬ng ®−¬ng" cña c¸c h¹t nhá h¬n 0,5mm ë trong ®Êt.
22. HÖ sè rçng cña ®Êt, (e): Lμ tû sè gi÷a thÓ tÝch lç rçng (n) vμ thÓ tÝch h¹t r¾n (m) trong
n ρ −γ
mét ®¬n vÞ thÓ tÝch ®Êt: e = hay tÝnh theo c«ng thøc e = s c ;
m γc
Trong ®ã: ρs - khèi l−îng riªng cña ®Êt, γc - khèi l−îng thÓ tÝch kh« cña ®Êt.

19