Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 248

"}

22\ -19
:

01 1126 3539 UB AMSTERDAM


‫‪33‬د‪،‬ل‬ ‫‪0Duck‬‬
‫‪)3.106‬‬
‫‪las‬‬
‫‪;.taiec‬‬
‫‪8rr‬‬ ‫‪h .‬‬
‫ملته‬ ‫سربتمم‪،‬اههیتر(این‬
JAN VÆ LINGVARVM
RESER ATÆ AVR E Æ

VESTIBV L V M ,.
Que
Primus Tirunculis aditus
Ad

LATINAM , BELGIĆ AM ,
GERMANICAM & GALLICAM,
Linguam paraturi
Autore

JOHAN -Amoso COMENIO,

AMS T E LOD A MI.


Apud Ioh : & IODOCVMIANSSONIOS,
Anno Æris Chriſt. MDCXLII.
сүм PRI V ILG i 0 ,
(11 )
2
.
LECTORIBV S S.
T Domus omnis Ianuam , fic Ianua quæ
vis Veſtibulum ſuum habet : ubi ingreſſo
licitum eft ſubſiſtere , domûs exteriora
contemplari, per oſtia atrium infpe&tare,
& dum à domeſticis exceptus introducatur , præſto
lari. Non abs re igitur fit,quod nobis exſtructæ nu
per Linguarum Ianua,Veſtibulum nunc præſtruere in
mentem venit : cujus rei tę , Lector prudens, con
ftituimus judicem .
Conteſtatus eram in Ianuæ illius meæ præfatio
ne, eam Latinitatis tironibus parari : atquefic etiam
publicè excepta eſt. Verumenimverò metuendum
exiſtimo , nein tantam rerum & verborum ſylvam
Tirones ex improviſo immitti, nimium ſit. Tutius
fuerit in veſtibulo detineri,generaliaque totius ſtru
&uræ ( id eſt ; ſummosRerum & Verborum cardi.
nes) priùs monftrari , quàm ad particularia luſtrạnda
intromittantur. Hoc confilio præſens opuſculum
conſcriptum eſt , ut primis tironibus Declinationes
& Conjugationes(ſaltem analogas)exercendi prima
ſit materia , & ad Ianuam ipſam acceffus.
Hælitabam equidem , annon foret ſatius, collo
quia aliquot puerilia pueris proponi, ad faciliùs eis
Latina familiaria reddenda : fed retinui IANY
formam , ut præparatio fit verè ad Ianuam, i.c. Res
propriè exprimendi artificium . In Latinitate enim
diſcendâ,non primò enitendum eſt, ut Latinegarri.
re puericonſueſcant( quemadmodum adhuc præpo
ferè fa & itatum fuit)ſed ut proprio ſignificatu intel
(*) 2 ligere
PR FATI

ligere diſcant unumquodque. Atmajore ſic atten


tione opus,inquies. Éſto , conſueſcantigitur atten
tione in libris verfari.Et quid feſtinationeopus?Pue
ri ſunt, lentè ducendi : lentè,inquam , fed prudenter.
Dicam igitur, quid hîc a&um ſit.
Selegivocabula uſitariora fupra mille : & redegi
in ſententiolas breviſſimas , pleraſque duarum di
ctionum . In primo quidem capite Nomina cum Ada
nominibus,live(ut vocant) Subſtantiva cum Adjectivis:
in ſecundo capite, Nomina cumVerbis : In tertio par
tiçulasindeclinabiles, Adverbia,Præpoſisiones,& Nu
meralia,digeſſi:Conjunctiones, & Interjelliones ufitatio
res , paſſim fparfæ funt. Reliqua ,de rebus, quæ in
Schola, in Domo, in Vrbe, funt & fiunt, quantum
quidem eorum primo guftu propinari poffe viſum
fuit)capitibus IV. V. VI. locata funt :tandemquede
Virtutibus præceptiunculæ quædam capite VII.
Omnia verò uſurpatafunt propriè , nihil tropice.
Ordo vocum hîc plerumq; naturalis eft (ut Nomen
præcedat,Adnomen,velVerbum fequatur:) alicubi
tamen in germanicæ linguæ gratiam , (quo parallele
vox voci refpondet) tranfpofitio levis facta eſt. Ex
Gr. Diſcite Latinam linguam : pro Linguam Latinam .
Subſtantiva enim naturâ fuâ præcedunt:ſedGerma
norum uſu Adjectiva. Latinis autem , & Polonis ,quia
æquè commodè ſequuntur, ut præcedunt ,dandum
aliquid exiſtimaviGermanorum confuetudini, quæ
mutari feęgrè patitur.Scd & hoc:Ellipſes Latinas vi
tavi,ne pueris offendiculo fint.Ex.Gr. im Frühling
in Vere pofui, quamvis præpoſitio Latina jucundiùs
diſſimuletur. Sic, Vineruat,pro neruar.Puțayienim
omni
PR Æ FATI O.
omni ratione infirmitati ferviendum , & cum balbu.
tientibus eouſquc balbutiendum . Nec aliter decuit.
Quidquid enim incipit, informe eft ,omniin re : cur
hic aliter velimus ?
lam de Veſtibuli hujus ufu monendum aliquid.
I. Poterút inde primi Latinitatis tirones promptè
legere,& legitimèpronúciare,doceri;prelešto nimi
rùm ,femel & iterùm,per certa demenſa,toto libello.
II. Et ut vocum ſignificationes paulatim innote
ſcant,præmittantſemper vernaculam leâionem.Ex
Gr. Koint her Kinder: Venire pueri&c. Ita enim du
plo faciliùs Latina hærebunt , fi vernaculis fubjun
gantur ubique.
111. Percurſo ita bis libello , accedatur ad memo
riæ exercitationcm : Addiſcant proinde fingulis ho
ris binas , velternas ſententiolas , & fub horæ finem
memoriâ reddant.
IV. Adjungatur verò fimul declinandi exerci
tium : cujus materiam caput primum ſuppeditabit,
modò obfervetur modus facilis:nempe,ut
1. Subſtantivum folum ſumatur.
12. Cum adjectivo ſimul declinetur,ac primò qui
1

dem Declinationis ejuſdem ab initio primæ :(ut La


tina Linguapulchra, Terra infima ,Nebulapropinqua,
Area lata, & c.)deinde fecundæ : (Devis æternus, Mun
dus temporarins, Cælum fupremum &c. ) tùm tertiæ :
(Homomortalis, Pondus grave, c. fequentur poſt
modum declinationes mixtæ :( Lingua elegans, Caſa
humilis,Vallisprofunda , Turris excelsa, Medium facile,
Tempus opportunum,Spiritus inviſibilis,Fructus maturus,
Res neceſsaria,óc.)quęà principio diſſimulandę funt.
( *) 2 3. Der
P R E FATI O.
Declinent autem non memoriter mandando, fant E
fed ufu . Cui fini terminationes , in quas declinatio unt,
num Caſus exeunt , in tabellâ ſubjunximus; quæ atura
Grammaticæ vicem interim abundè ſupplebit. V.
4. Vt autem ,quid hîc fiat,meliùs intelligant, non leantu
cafus nominentur ( Nominativus, Genitivus,& c.)ſed quoq
præmittantur quæſtiunculæ . I. Quid eſt hoc? Reſp. matic
Lingua latina. Cujus Linguę vox eſt, Venite?Reſp. dionu
Lingua Latina.z.Cuirei dabis tempus :Reſp.Lingua nunt
Latina.4 .Quid diſcis?Reſp.Linguam Latinam.5 . Vo quos
ca eam .Refp .ô Lingua Latina.6. Quâ linguâ cupis diffic
loqui ? Reſp.Lingua Latina. Supis
Hąc,inquam ,lic à principio :(Caſus enim nomina terit
re,uſu eorum nunc ita faciliùs percepto ,è Gramma nacu

ticâ pòft diſcent. ) Generalior auctm formula, quæ erit


omnibus Nominibusdeclinandis ſerviat, in utroque lanu
numero , & citra quæſtiones ,talis fit: V
1. Ecce , Tabula nigra ! num
2. Pars Tabula nigræ ,
3. Addo partem Tabula nigra, ขน m -
4. Video Tabuland nigram . feres
5. O tu Tabula nigra !
6. Video aliquid in Tabula nigra. Gra
Pluraliter: V
1. ' Ecce duz Tabula nigr& ! den
Partes uarum Tabularum nigrarum ,
3. Addam aliquid duabus Tabulis nigris. uta
4. Video duas Tabulas nigras. TA
S. o duæ Tabula nigra !
6. Video aliquid in duabus Tabulis nigris.
5. Bonum autem erit , non folùm ita voce vivå ab
declinari (tabellas declinationum inſpiciendo ) ſin eru
gula, ſed & fcribi. SCH
Mandatis ergò memoriæ primâhorâ ſentențiolis ML
aliquot,ſequentimox in libellos, ad id paratos, ſcri la
bant
PR Æ É A TI O.

bant exercitia ſua ; nempe eorundem , quæ didice


runt,eo,quo di&um eſt,modo,declinationes ; quod
futurorum ftyli exercitiorum præludium erit.
V. Eodemmodo in cap. II. & fequentibus) exer
ceantur Verborum Conjugationes ; quarum tabella
quoqueadjicitur ad Veſtibuli calcem ,nealio Gram
maticæ compendio interim fit opus. Sed Conjuga
tionum duntaxat primæ formæ terminationes po
nuntur: fufficit enim , has tirones primos didiciſſe,
quos ftudio celare debemus, fi quid infpe& u primo
difficultatem minari poſſit.Atqueeâdem intentione
Supina quoque & Gerundia,imò & Infinitivos præ
teriti & futuri temnoris,diflimulavimus: quia à ver
nacula conſuetudi recedunt. Illis addiſcendis fat
erit temporis,occanverò longè opportunior, cùm
Ianuam fuerint ingreffi,
VI. Ita paulatim ( & quaſi aliud agendo ) Nomia
num,Adnominum,Verbornni, Adverbiorum ,Præpoſitio
num,& Conjunctionum ,diſcrimina, flexionuifque dif
ferentiæ generales, innotefcent, particularibus ad
Grammaticam reſervatis.
VII. Abſolutum hoc modo Veſtibulum percurrant
denuò,vel integras jam pagellasautfolia recitando,
ut ad unguem teneant : & tum demum fecurè ad
IAN VAM poterunt admitti.
Faxit autem Devs, ne à Cæli Ianuâ , Chriſto,
aberrcmus, quicunque Calo natos De 1 filiolos
erudiendos ſuſcipimus. Quòd potiffimùm agite, ô
Scholarum Moderatores,perveſtram & Vobis com
miſforum falutem obteftor: Valete , Dabam 4.
Ianuar . Anni. 1633 .
Ianux
Januæ Latinitatis
VESTIBV L V M.
Den inganck van de Deure det
Latijnſche Spraecke.
Preloquium . Poopereden .
Alvete pueri , Pit ghegroet Hins
r Tyrunculi , S Vtompt ghp Lecer
SveVenite
Diſcite Latinam
deren.

lingen .
linguam , Leert de latijnſche ſpraeck.
Pulchram& elegante. Schopende iwt-nettupde.
Comprehendite eam , Bego de felvigije/
Pro veftro captu . Daer . Derſtandt.
Et varias res, n crfchepde fiechten /
Sapientiæ femina. DRijfhept faeden .
Deus vos juvabit. Godt ſal n helpen . (minne.
Præceptores amabunt. De meeſters ſullen (u) bez
Alii laudabunt. Andete ſullen ( u) plöſen .
Ipli gaudebitis. Ghyliedé ſelfs ſuit bly zpna
Si principium difficile, at het beginſel.mope
licht (valt.)
Medium erit facile. Detmidden (al lichtzyn .
Finis jucundus. | Bet cimde glenueglijck .
CAP v T I.
De Accidentibus Pande 23r-vallen der
rerum . Dinghen.
Eus æternus , & ceuwighe Godt/
sæternus,
DEuVous eft in effétia, Is een in 1Defen /
Trinus in Perfonis. Dip vuldigh in Perſonen :
DC
Der Vorhoff zur Lateiniſchen
Sprach- Thür.
LE PORCHE DE LA
Langue Latine.
Eine Vorrede . Preface.
Enet gegråffet ihr Ieu vous ' garde en
Anaben .
D 'Venez apprentis ,
fans.
SH Romet her jhr Schů.
terlein.
Lernet dieLateiniſche ſprache , Apprennez la langue Lati
Die [chon ond hibish-(ift; ) Belle & elegante ; (ne
Begreiffer dieſelbige Comprenez - la
Nach ewrem -Verſtande: Selon voſtre capacité ,(por:
Dnd allerlen fachen . Et diverſes choſes, ( tée .)
Der Weifheit Saamen , Semences de ſageſſe.
Gott wird euch helffen . Dieu vous aidera ,
DicLehrmeiſter werden (euch ) Les maiſtres vous aime
lieben . ront,
Andere loben . Les autres vous loucront,
Chr ſelbſt werdet euch frewer. Vous vous en resjouïrez.
So der anfangſchwer:(iſt :) Si le commencement et
So wird das mittel leicht difficile,
fenn . Lemilieu ſera aiſé,
Fasende lüſtig La fin plaiſante:
Ć APVT I.

Von Zufällen der Des accidens des do


Dinge. fes.
er ewige Gott. leu eternes
Iſt ennig im weſeoa DIM.unique en effence;;
Drenfalrig in Perſonen : Triple en perſonnes .
Le
Dec
2 V E s T 1 B V 'L y m
Pater, Creator, De Dader(is )deSchepper .
Filius, Redemptor, Dc Soon de Verloſſer .
Spiritus Sanctus , fan- De Heplige Geeſt/ de Hep
Etificator. lichmaker.
Mundustemporarius, De Weereldt (is ) tptelijck / Å
Angelus immortalis, Den Enghel onſterffclöck
Homo mortalis, De menſch ſterffelijck ,
Corpus viſibile, Het Lichaem ſienelijck /
Spiritus inviſibilis, Den Geeft onſieneljjcky
Anima itidem . De Ziel des gelijckr.
Calum eft fupremum , Den Hemelis de hooghſte.
Aërmedius, De Locht de middelſte .
Terra infima. Dc Herde de laeghſte. (gen .
Nubes eſt remota , De Wolcke is berre gheles
Den Hevel naer bp ghele:
Nebula propinqua. chen.
Locus eft magnus, aut de plaets is groot of
parvus. Klepn.
Tempus longum , aut De Cpdtlangh ofkožt.
breve.
Area lata vel anguſta. De plaetſe bzeet ofnauw .
Domus ampla, vel ar- Het Hups wijdt of engh.
Montes ſunt alti. (&a. De Berghen zijn hoogh.
Valles profundæ , De Valepen diep.
Colles elevati, De Heuvelen verheven .
Cafa eſthumilis, De Dutte is laegh.
Turris excella. DcToozen is hoogh .
Den Denne boom ſeer
Abies procera. hoogh opghefchaoten .
Fluvius brevis aut pro- De Hevier on - dicp ofte
fundus, (le, diep.
Filum eft tenue ( ſubti- Dedzaetis dun (ſubtijl).
Funis craffus, De touwe dick .
Aruna Det
LATIN IT A TI S. 3
Der Vatter /der Schöpffer Le Pere ;eft le createur.
Der Sohnı der Erldſer/ Le Fils, le Redempteur,
Der heilige Geiſt, der heilig . Le Saint Eſprit, le Sanctifi
macher . catcur.

Die Welt jeitlich Le monde eſt temporel;


Der Engel unſterblicht Vn Ange immortel,
Der Menſch ſterblich L'hommc mortel,
Der Leib fichcbari Le corps eſt viſible ,
!

Der Geiſt unſichtbar/ L'eſprit inviſible,


DieSeele dergleichen. Et l'amc ailli.
Der Himmel iſt der höchſte. Le ciel eſt le plus haut,
Die Lufft die mittelfte. L'air eſt au milieu,
Die Erde die niedrigſter (on- La terre eſt la plus bafic.
terfte.)
Die Wólcke iſt abgelegen . La nuće eſt éloignée,
Der Nebel nahe gelegen. Le brouillard proche:
Der Ort iſt groß / odar kleiß. Le licu eſt grand ou pes
tit,
Die Zeitlang, oder turs .
Lc temps long ou court.
Der Platz iſt brett i Odev La place vuide, eſt large Ok
rahmahl. eftroite ,
Das Haus weit oder enig. La maiſon; ample (spacieu
se ) ou eſtroite . ( tes,
Die Berge ſind hoch. Les montagnes ſont hau
Die Thåler tieff Les vallées profondes ,
Die Nügel erhaben. Los collines élevécs.
Die Håtte iſt niedrig . Vnc cabanc eft balle ,
Der Thurn hoch . ( fen . Vnc tour, haute.
Die Thanne hoch auffgefchon yn fapin eft haut,
Der Waſſerfluß ſeicht / oder La riviere, balle aa profon
treff de.
Der Faden iſt dann ( ſubtiel.) Le fil eſt délić ( fin )
Der ſtrict did Vnc corde eſt eſpaiſſe ,
( role)
Das B 2 vo
4 VESTIBV L V M
Arundo eft cava. bet Hiet is hol.
Lignum folidum . Det Hout dicht (vaſt .)
Foramen eſt vacuum Een Gat is Icegh (pdel.)
inane.) De Schooz ſteen vol
Caminus plenus fumi. Hoockr .
Linea eft recta, velcur- De Linie is recht oft
ya . kirom .
Superficies afpera, vel Het bovenſte black / rouw
lævis. oft glat.
Pondus grave aut leve. Het ghewicht ſwaer oft
licht.
Numerus par aut im- Het ghetal even of one
par. ven.
Globus eſt rotundus. Den Bol is ront.
Columna teres , De Pilacr langh -rondt.
De Tafel vierkantigh .
Menſa quadrata. De x heeft een fozm ban't
Xhabet crucisformam . Irups .
Pavo eft formofus. De Pauw is ſchoon .
Simia deformis. De Sinime Icelick .
COLORES. DeDerwen / ( Couleuren .)
Color eſt multiplex . De Colour is veelderlep,
Creta alba . bet Crijt is wit.
Tabula nigra. De planck wert.
Cinnabaris rubra. Het Vermilliaen root. i
Sulphur luteum . Het Bolpher geel.
Gramen viride. (leum . Het Glas groen .
Firmamentum cærư_ Het firmamentblauw .
Pfittacus verſicolor. De Papegap van diverſche
coleuren .
Vitrum eft pellucidum . Het Glas is dooz-ſchi
nende / (hlaer . )
Aſſer opacus . Een Bart dupſter.
Aqua Het
LA TINITATI S. 5
Das Rohr iſt holt. Le roſe au eſt creu x ,
Das Noliz dichte. Lebois eft folide ( ferme)
Das Loch iſt leer/ (ledig.) Vn trou eft vuide.
Der Camin iſt voller La cheminée eſt pleine de
Rauch. fumće.
Die Linie (der Strich ) iſt La ligne eſt droite ou cour
gerade/ oder krum. be tortue)
Dte aufwendige breite rauh La ſurface eſt raboteuſe ou
oder glat. (leicht. unie, ( polie )
Das Sewichte ſchwer7 oder Le poids eſt peſant ou leger,
Die Zahl gerade i oder ons Le nombre eſt pair ou im
gerade. pair,
Die Rugel iſt rund. Laboule eſt ronde,
Die Säul långlich -rund. La colomnc , ronde & longue
Der Tiſch viereckicht . Vne table, quarrée
Das x . hat des Creutzes X a la forme d'une croix .
form .
Der Pfaw iſt wolgeſtalt. Vnpaon eſt beau ,
Der Affvngeſtalt. Vn ſinge eſt laid .
Die Farben . Les Couleurs.

Die Farbe iſt mancherley. Il y a de diverſes fortes de


couleurs,
Die Rrende weis . 1 La croye eft blanche,
Die Taffel ſchwarz. Vne planche eſt noire,
Der Sinnober roth. Le cinnabre ( permillon ) eft
rouge,
Der Schwefel gelbe. Le ſoufre eſt jaune,
Das Gras grüne. (blaw . L'herbe eſt verde
Die fefte des Himmels Le firmament eſt bleu .
der Papagey bund / (manch Vn perroquet eſt de diverſes
farbig . ) couleurs,
Das Glaß iſt durchſichtig . 1.c verre eſt transparent,
Das Bret vndurchſichtig. « Vn aix eſt obſcur.
Das!: B 3 L'eau
6 VE S T I BV L V M
Aqua turbida , vel cla-Het Water troubel oſt
ra . klacr .

S A P O R E S. De (maeken .
Mel eft dulce , Den boenich is goet/
.

Sicut & Saccarum . Ghelých ook het Supcker .


Fel amarum. De Callebitter.
Acetum acidum . Den #zijn zuur .
Sal falſum . Het Sout.ſiltich .
De Pepet ſcherp .
Piper acre.
Immaturum pomum Een onrijpen Appel am
acerbum , vel aufterű. per ofthert.
ODO R. De Beuck .
Odor eft fuavis. De reuck is foet/
Fætor teter . De ftanck vumi.

Alie Qualitates, Andere hoedanigheden .


Lutum eft humidum, Het flick is vochtigh ?
Pulvis ficcus, Het ſtof droogh .
Ofla dura, @cbeenderen hart /
Caro mollis , Het leerch facht/
Medulla poroſa , Wet Merch locijcrigh .
Glacies lubrica , Het Ys glat/
Pruna eft calida,& con- De kable is Heet ende gla
dens: pende.
Carbo frigidus & ater, De doodekoolc is kout en
de art.
Nos incedimus veſtiti, map gaen ghekleedt /
Indi & Æthiopes qui- Sommighe Indianen en
dam nudi, Joojen naeckt.
Vnicornis eſt ferum & - Den Eenhozen is een wilt
nimal, Dier /
Vacca De
LA T1 N 1 Τ Α Τ Ι s: 7
Das Wafer tråb oder L'caụ eſt trouble ou clai
tlar. re .

Gerdymáce. Les Saveurs,


Lemicl eſt doux,
Der Honig iſt faß .
Wie auch der Zucker. Comme auſſi le fucre,
Die Galle bitter . Le fieleſt amer ,
De Elig farver Le vinaigre eſt aigre,
Das Salz falzig. Le fel cſt falé ,
Der Pfeffer ſcharff Le poivre cft acre,
Kin vnzeitiger Apffel berb Vne pommeverde( qui n'est
oder d . pasmieure ) eſt aſpre rude.)
Geruch . L'odeur.
L'Odeur eſt agreable,
Der Geruch ift lieblich!
De Geſtanck grewlich. La puanteur deſagreable.

Andere beſchaffen . Les autres qualitez,


heiten . La bouë eft humide,
Der toth iſt feucht/
Der ſtaub trucken La pouffiere (poudre) ſeiche.
Die Beine harti Les os ſont dụrs,
Das Fleiſch weich , La chair molle ,
DasMarct locker / La mouëlle poreuſes
Das Lyß ſchlipfferig : La glace gliſſante.
Die glüende tohle iſt heißl Le charbon vif eſt chaud &
ond
Die glinzend
gelöſchte . talt / ond Le rouge
tohle
,
charbon mort etfroid &
noir.
ſchwartz. (det 1
Wir gehen einher beklet. Nous allons veſtus,
Die Indianer vnd etliche Les Indiens & quelques E
Moren nacker. thiopiens vont nús.
Das Linhorn iſt cin wildes La licorne eſt un animal fa
rouſche,
Thier . Die
La
8 VES I I B V I M
Vacca manſuetum ( ci-, Dekoe tam /
Leo fævum , (cur De Lecum wreet .
Ovis mite, Het Schaep fachtmoedich ,
Afinus laflum , Den Efel tracch/
Caper Jaſcivum , Den Bock ghepl/
Capra gracile, & maci Dc Geit ranck en mager .
lentum ,
Infans eft innocens, Det hindt is onſchuldich /
Puella petulans , onnooſel.
Anus fuperftitiofa , EenMepfitenpipch/ Destel
Een out- ofoverghclop
Conviva eſt hilaris , vigh .
Con Gaft is volñclt/
Captivus triſtis, Een gefangljen droevich .
Mendicus audax ,& im-en Bedelaer ſtout en ons
pudens, beſchaemt/
Locus amanus,
De plaets Iuſtich /
Meridies ferenus, Den Diddach klaer ,
Concio divina , De predicatie Goddelijck /
Amicitia jucunda. De vzicntſchap Heughe
lijcli.
Nuncium lætum, ( eft. De binde boodſchap /
Gratum atq;acceptum Is lief en aengheriaem /
Locus eſt commodus, De plaets is ghclegen of
vel incommodus. ongelegen
Tempus opportunum, Den Tijdt is van pas of
vel importunum. on - pas.
Conſuetudo bona, aut De ghewoonte is goet of
perverſa. quaet.
Inſtrumentum aptum , Het Gcrectſchap gelijck of
velineptum . ongelick .
Chirurgus įdoneus,vel Den Glencer - mceſter /
inidoneus. ( Chirurgijn ) bequaem
of onbequaem .
Rcs De
L Α Τ Ι Ν Ι Τ Α Τ Ι 8. 9
Die Ruhe zahmi La vache,unprivé,
Ein Low grimmig / Le lion , un cruel,
Lin Schafſanfftmåthig / La brebis, un doux,
Pin Eſel laß/ (tråge) L’aſme, un las (tardif)
Ein Bock geyl 1 Le bouc,un lafcif,
Die Ziegehager (geſchlang) La chevre , un graile & mai
ond mager. gre.
Lin Kindlein iſt onſchul- Vn enfanteſt innocent,
dig:
Ein Mågblein vorwitzige Vne fille , inſolente
Pin altes Weib aberglaus V ne vieille , fuperftitieuſe.
biſch . Celuy qui eſt convié à un
Ein Gaſt iſt frolich banquet eſt joyeux , ( alui.
gre)
Ein Gefangener trawrig. Vn captif ( priſonnier ) eft
Ein Betler kühn vnd onder Vntriſte,
mendiant ( queux ) eft
(chambt. hardi & impudent.
Der ort luſtig 1 Vn lieu plaiſant,
Der Mittag helle (heiter ) Vn midi ſerein ( clair,
Die predigtGottlich: Vn preſche divin ,
Die Freundſchaft lieblich . Vnc amitié plaiſante.
Din froliche Botſchafft! Vne nouvelle joyeuſe,
Die iſt lieb und ange nehm . Eft agreable & bien reccuë .
Der ort iſt bequem /oder vn. I.e licu eſt commode ou in
bequein . commode,
Die Zeitgelegen /oder vnges Le temps, opportun ou mal
legen. convenable ,
Die Gewonheit gut oder La couſtume eſt bonne ou
verkehrt. perverſe.
Der Werckzeug tůchtig i Vn inſtrument el propre ou
oder vntůchtig. mal propre,
Der Wundárizt geſchickt, Vn chirurgier eſt habile ou
oder ongeſchickt. mal habile .
Die BS Vinic
10 VEST I B V L V M
Res eft neceffaria , vel, De facck is noodigh of an
fupervacanea. noodigh .
Opini o vera, vel falla. Demepringhewaer ofon
waer .
Rei uſus utilis,aut no- Wet gebzupck bande faeck
xius. profptelijck oft ſchaedes
lijch .
Res reiſimilis, aut dil. Een faeckt deſacck ghelijck
ſimilis. of anghelijck.
Sylvaeft denfa vel rara. Het Boſch is dicht of dun.
Ager fecundus , aut Het Landt vuucht-baer of
Iterilis, Onvruchtbaer.
Moţus eſt celer , aut De Beweginghe is ſnel of
tardus. lanckaem .
Curſor alacer , aut pi- De Looper wacker of
ger. traegh ,
Operarius gnarus, aut Een Werck -man merſtight
ignavus. of lup .
Securis elt acuta , vel De Bpl is ſcherp of bot.
ſtupida, (hebes.)
Cibus crudus, vel co - Dc Spijfe rauw of ghe
&tus. koockt.
Ferina ſapida, vel in G. HetWilt-bzaetſmaliclijck
pida. ofon -ſinakelijck .
Sermo jocoſus, vel fc- De Meeden boertigh oft
rius. ernſt.
Hiſtoria certa, aut du- De Hiſtorie reecker oftwijs
bia . felachtici.
Teltimonium verum , De Ghetupgljenifle waer
autfalſum . achtigh of onwaerach
tigh.
COMPARA TIVA .
Primus eft do & us. De eerſte is ghelcert.
Se
LA TINI TAT i s . 11

Die Sache ( das ding ) iſt, Vnc chofe eft necellaire ou


notig oder vnnotig. ſuperflue ,
Die Meynung wahr oder Vnc opinion,vrayeou fauſſe.
falſch . L'uſage d'une choſe eſt utile
Der Sachen Gebrauch ( profitable ) ou nuiſible
nårlichoder ſchädlich . ( dommageable)
Ein Ding iſt dem andern Vnie choſe eft ſemblable ou
ähnlich oder vnáhnlich . diffemblable (differente) à
un autre choſe ,
Der Wald iſt dick oder Vne foreſt eſt espaiſle ou
düny . claire ,
Der Acker fruchtbar / oder Vn champ eft fertile ou ſte.
unfruchtbar. rile .
Die Bewegung iſt ſchnell / Le mouvement eſt viſte ou
oder langſam . tardif (lent)
Der Läuffer hurtig oder Vn coureur, alaigre, (agile )
faul. ou pareſſeux,
Der Arbeiter friſch / oder Vn ouvrier diligent ou pa
tråg. reſſeux, ( lafche)
Die Art iſt ſcherff / oder Vne coignée (hache) eſt ou
aigue ou rebouſchéc .
ſtumpff.
die Speiſe roh / oder ge. La viande eſt cruë ou cuite,
Eocht.
Das Wildbret (chmachaf. La venaiſon eſt ou ſavourcu
tig/ oder ongeſchmack. ftou inſipide (ſans faveur)
Die Rede ſcherzlich oder Vn propos cſt dit par raille
ernſthafftig. ric ou ſericuſement,
die Geſchichte gewiß / oder Vne hiſtoire eſt certaine ou
įweiffelhafftig. douteurc (incertaine
Das Zeugnis wahr / oder Vn teſmoignage ou
faux.
falſch .
Les Comparatifs.
Der Prſteiſt gelehrt. Le premier et docte , ( fa
Der mont ).
Lc
12 V E S T I B V. L v M
Secundus do & ior. De twecde gheleerder .
Tertius doctiſſimus. 1 De derde alder - gheleerſt.
Anomala Comparatio.
Taurus eft magnus. De Sticr is groot.
Camelus major. De Hemel grooter .
De Olpphant de alder's
Elephasmaximus. grootſte .
Paffer eſt parvus, De Duſcheis klepn /
Parus minor, De Deere Klepnder/
Trochilus minimus, Het Honingſken alder.
Cereviſia eft bona , klepnft.
Bet bier is goet /
Mulfum ac muftum De Medeen moſtis beter:
melius,
Vinum optimum , De Wijn alderbeſt.
Lacerta eſt mala, De Cechdiſſe is quaet /
Vipera pejor, De Aduer erger /
Afpis peffima, Het Serpent alderquaetft.
Quartus quinto, ſextus De vierde gait voor de
feptimo prior, vijfde/de feſte voor de fe
Nonus octavo, undeci Deveniſte.
neghende komt nae de
mus decimo poftc- achſte / de elfſte nae de
rior. tiende.

Denominativa.
Ducatus eſt aureus , De Ducact is van gout/
Talerus argenteus , De Daelder van ſilver /
Cantharus ſtanneus , De Hanne van tin /.
Malleus ferreus ,
De Hamer van Yſer/
Lychnuchus orichal
orichal. De Handelaer van Co
CCUS,
per /
Sellal
L A T I N I T A TI S. 13
Der ander Gelehrter. Le ſecond eſt plus docte ,
Der dritte der Gelehrteſte. Le troificmc eft tres.doctc.
La comparaiſon irreguliere.
Der Stier iſt groß. Le taureau eſt grand,
das Eameelgroffes.. Le chamcau eſt plus grand,
der Elephant dergroßfeſte. L'elephant eſt tres grad .(tit,
Der Sperling iſt klein , Le paſſercau (moineauJeftpe
Die Meiſt kleiner : La mcfange eſtmoindre ,
der Zaunkönig der allerklei. Le roitelet eft tres petit.
neſte.
das Bier iſt gut: Labiere eſt bonne,
der Meet vnd der Moſt L'hydromel & le vin doux
beller : elt meilleur,
der Wein der beſte. Lc vin eft tresbon .
Die ender iſt böß / Le laiſard eft mcſchant,
Die Natter åtger 1 La vipere eſt pire,
Die Otter die årgſté. L'aſpic eft tres-mcfckant.
Der vierdte iſt eher als der Le quatrieme precede le cin
fånffte/der ſechſterals der quieme, & le ſixieme lc
fiebende. ſeptieme.
Der neundte iſt nach den Le neufieme ſuit le huitie.
achten / der enlffte nach mc, & l'onzieme le dixi
dem zchenden . nach eme .

Les Denominatifs.
Der Ducat iſt gülden / Vn ducat eſt d'or,
Der Thaler Filbern Vn taler d'argent,
Die Ranne zinners Vnpot eſt d'eſtain ,
Der Hammer cyſern / .. Yn marteau eſt de fer,
Der Lcuchter meſſingen , Va ch andelier de laiton.
Der Vne.
14 Ve S T I B V LVM
Sella & fcamnum li- De Stoel en de Banck bain
gneum , hout /
Murus lapideus. De muer van ſteen .
CAP v T I 1.
De Rerum actionibus & paßionibus.
Dan het Werckenen lydender Dinghen.
Creatoris in honorem , er eeren vanden Schep
Faciunt omnes creatu- Doen alle ſchepſelen (per /
Suum officium . (ræ , Haer bedieninghe.
Cæleftium actiones. Der Hemelſcher Werckins
gen .
Angeli celebrant , & de Enghelen papſen en
adorant eum , dienen hem .
Diaboli his adverfatur, De Duppelen zpn hier tc
Sol lucet , OcSonne lichti ( ghena
Luna ſplendet, De Måen ſchijnt/
Stellæ micant , De Sterren glinſteren .
Mane incipit dies , Smozgens begint de dagb
Vefperi nox . des vondts de Dacht:
Elementorum . Der Elementen .
Elementa alunt nos. de Elementen boeden ons .
Ignis arder. Het Dier bzandt. ( roockt.
Flámaflagrat& fumat. De vianme flackert en
Scintilla glifcit in cine- de Donck glimt in de Aſ
re . ſche.
Tonitru tonat. de Donder dondert.
Fulgur fulgurat. den Blirem bliremt.
Ventus flat. den PindtWaepet.
Pluvial De
' L A T 1 N I T A Ti 1 S 15
De Stucl und die Band | Vn felle ( chaire ) & un banc
holtzern. font de bois,
Die Mawer ſteigern. Vnc muraille eſt de pierre.
CH A P I TRE I I.
Von der Sachen Wirkungen und Leyden,
Des actions depaßious deschoſes.
Dem Schöpffer ju ebreo / A l'honneur du Crcateur,
Than alle Geſchöpffer. Toutes les crcatures font
Shre pflicht. Leur devoir .
Wirdlungen der Simli. Les actions des celeftes.
ſchen .
Die Engel prenſen vnd beten Les Anges le celebrá ( lowört )
ihn an . & l'adorent,
Die Teuffel Rind dieſen zu Les Diables leur font con =.
wider, traires.
Die Sonne leuchtet: Le Soleil luit,
Der Mond ſcheinet / La Lune reſplendit.
Die Stern ſchimmern. Les eftoilesbrillent.
Des Morgens schet der Lc jour commence ag má
Tag an. tin ,
DesAbends dio Nadt. La nuict au ſoir.

Der Elementen Des Elemens


Die Klemente nehrso ons. Les clemens nous nourrir .
Das Sewer brennct. Lc feu brulle, ( font.
Die Flamwe lodert / bnd La flamme flambc & fume,
raucht.
Der Functeglimmet in der L’clincelle s'accroiſt ca la
Alichen . cendre.
Der Donner dopnere. Lç tonnerre tonnc (gronde)
Der Blig wetterleuchtet. L'efclair eſclaire,
Der Wino.wsbet Lc vert foutis,
Der ! IR
16 VE S T I B v L v M
Pluvia pluir. De Beghen reghent.
Imber ' labitur cum DeBlach - reghen valtmct
impetu . ghewelt.
Den Sncuw ſncuwt.
Nix ningit. Den Haghel beſchadicht
Grando nocet ariftis. de Hoozen -aeren .
Aqua in plano fluit. DetvlacWater
k.
vloept op'i
Ex vaſe mapat. Det ſtoat upt het Dat.
E fonte ſalit. het ſpringht upt de Fon
E putco hauritur. teyn ( Put.
Gutta diſtillat. Detwozt gheput it den
De Doppel druppt af.
Ex vapore eft ros , & Dpt den Damp is den
pruina Dauw ende rijm .
Plantaruni.
Der Planten .
Herba creſcit , & dc- Het Crupdt waft en neemt
creſcit. af.
Folium viret. bet Bladt groenet.
Flos floret. De Blomme bloept.
Fru&us arboris matu- Dc Dzucht van den Boom
refcit. woztrijp.
Quem utcarpas, Den welcken op dat ghp
Fleete ramum . mooght pluckeni
Bupght
Sive fint baccæ , fivepy : Det dan dack.
zijn den Befien /oft
ra,pruna,ceraſa,mel- Peeren / Puupmen/ Her
pila,mora,amygdalę, ſen / Diſpelen / Moerbe.
ficus,caftaneæ , & c. ſien / Amandelen /Vija
Nux(ut juglans&avel- ghen / Caftanien/ &c.
lana ) continet nu De Note ( als een ker
cleum. noot enHafel-noot ) hout
in een keerne.
Abſinthium ,cepa & al- rem / Ajupn /en Loock )
lium olent graviter. riecken ſtarck.
Rofa c
LAI INÍ TA Í i So 17
Der Regen regnet . La pluye pleut,
Der Platzregen fällt mit on- La groſſe pluye tombe avec
geſtůmb. impetuolité ,
Der Schnee ſchneyet. La neige neige ,
Der Nagel (chadet den åh. La grele nuit auxcfpics.
ren . (ebenen .
Das Waſſer fleuſt auf dem L'eau coule en un lieu plain ,
Es rinnet aus dem Faſſe. Elle s'enfuit d'un vaiſſeau ,
Es ſpringet aus dem ſpring, Bouillonne en une fontainei
brunnen.
Es wird aufm Zichebrun. On la puiſe d'un puits.
nen geſchöpffet.
Der Tropff tråuffelt. Vne goutte diſtille ( degout
Aus dem dunſtiſt der tham De lavapeur blan
procede la roſec
vnd der Reiff & la gelée che ( bruine,
frimas.
Der Erdgewächſe. Des Plantes.
:: Das Rraut wächſet / vnd L'herbe croiſt & decroiſt,
nimbt ab.
Das Blat grånet. La feuille verdoye ,
Die Blume bluhet. La fleur fleurits
Die Frucht des Baumes Le fruit de l'arbre fc meus
reiffet . ( cheſt. rit
Welche daß du ſie abbre. Afin de le cueillir
So beuge den Aſt. Ployez la branche :
Es ſeyen Beeren /oder Birni Soit que ce ſoyent des bayes,
Pflaumen Rirſchen , ou des poires , prunes , cea
Mifplen 1 Maulbeer / riſes , neffles , meures , da
Mandeln , Seigen / Ea, mandes , figues , chaſtais
ſtanien / 2c. gnes , & c.
Die Nuß (als die Welſche La noix & la noiſette a
Nugi und Naſel-Nuß ) welaine ) contiennent un
helt denRern in ſich. noyau .
Die Wärmuth d, ie Zwie. L'abſinthe , l'oignon & l'ail
bel / und der Knoblauch
riechen ſtarck. ont uneodeur forte,
Diel
18 V E S T I B V L V M
Roſa ſuaviter. De Hooſe ſoeteljjck .
Quemadmodú & Ca- Ghelijck oock de Dagel
ryophyllus, Roſma bloom /den kooſemarijn /
ende Lelpe.
rinus,atque lilium.
Ex quibus ſerta (coro- Dan dewelcke kranſſen
recto pleno worden gevlochten .
Canna)ple&
legemin flisna untur
inodora .
eft. Het Biet is ongeurich .
Vrtica urit. de Petel brant.
Carduus pungit. De diſtel ftceclit.
Olitor culinæ ferit o- De Hovenier zaeyet Moer
lera. krupden voor de koken .
Artemiſiam , Braſli. Bpvoet / kool/ Latuwer
cam, Lactucam , Pe- Pieterſelie/ Kupte Sa
troſelinum , rutam , lie.
& ſalviam .
Cucurbitas quoq;, cu- Oock Cauwoerden / Cons
cumeres, fraga , len comimers / Herdbeſien
tes, milium ,orizam , Vitſen /Geers/Rijs /ka
pen ende Moſtaert.
rapas,& finapi.
Tandem cannabim & Cen leften Hennip en Hop
pe.
lupulum .
ANIMAL IV M. Der Ghedierten .
DeSteen light.
Lapis jacet.
Stirps ſtat. de Stam ſtaet.
Animal ſe movet. Cen Dier beroert ſich .
Aves volant alis, & pen- de Dogch vlieghen met
nis. vleugelen ende veeren .
Rapaces funt, Accipi- Glijpendezin/denHavicki
ter ,Aquila,Corvus, Arent/ Havel Sparwer /
Gier / & c.
Niſus,Vultur, & c.
Nidos! Om
LA ΤΙ Ν Ι Τ Α Τ Ι 5 . 19
Die Roſe lieblich . La role a une ſoüefue odcuri
Gleich wie auch die Någlein Comme auſſi l'Ocillet,le rol
die Roſmarie , und die marin & le lis .
Lilye.
Aus welchen trånre geroun. Deſquelles on fait des bou
den werden . quets ( couronnes, guirlan
des.)
der Schilff reucht nicht: La canne eſt fans odeur .
die Neffel brennet. L'ortic brule ,
der Diftel ſticht. Le chardon picque (poind .)
Der Rohigartner fået für Le jardinier ſeme des her
die Rüche Rohlträuter. 1 bes pour la cuiſine,
Benfußi Rohl, Salat, Pe- De l'armoiſe, des chous, des
terfilter Rauter und Sal. laictues , du perſil, de la
ber . rue, & de la ſauge.
Auch Růrble i Gurcken , Des citrouilles (courges) auſti
Erdbeer", Linſen , Hiers des concombres d, es frai
des lentilles , du mil
scher Reiß 1 Nåben vnd ſes,
(miller) du ris, des navets;
Senff (naveaux ) & de la mou
Itarde .
Endlich Nanffi vnd Kopffe: En fin de la chanyre & du
boublon .
Det Thiere. Des animaux .
Der Stein lieget. Vne pierre eſt couchée ,
der Stamm ſtehet. Vne plante ſe tient debout,
das Thier beweget fich . Vn animal ſe meut (remue')
die Vögel fliegen mit den Les oiſeaux volent avec des
Flügeln , ondFedera. ailes & des plumes,
Råuberiſche (Stoßvögel ) Les oiſeaux de proye font,
find 7 der Nabicht / der l'autour wiercelet) l'aigle,
Adler , der Raab i der le corbeau , l'eſprevier, le
Sperber/der Genernic. vautour & c .
Die C2 La
20 V E S T I B V L v M
Nidos in celſo ponunt, Inde Hooghte ncſtelen
cornix & grus . kraepen en Itracnen .
Alauda, Acanthis, Car. De Leuwerick / het Cöf
ken / Diftelvinclt / dc
duelis , Fringilla, Li Pinck / de Dias-vinck/
naria , Luſcinia , can de Nachtegael / ſinghen
tillant in cavca . in de koepe.
Cycnus, & Ciconia ra- De Swaen ende den Ope
nis , atque anguibus : vaer eeten Hick -V02
Pica ; Hirundo , & fchen / ende Slaghen :
Rubecula vermibus: de Erſter /Swaluwe/en
Het Hoot -bariken Wor
Coturnices granis men :de Quackels Glac
tritici , fecalis, atque nen van Carwe/ fiogge/
hordei veſcuntur. cnde Garſt.
Motacilla caudam mo- Dc Quieſteert roert den
rat , ſteert.
Piſces natant pinnis . De Biſſchenſwemmen met
vinnen .
Quadrupes graditur. Het vier-voetigh dier gaet.
Serpens ſerpit. Het Serpent/ ( kruppende.
dier ) cruppt.
Vermisrepit. den Worm fiecpt.
Cervus currit . Het Hert loopt.
Equus hinnit . Het Peert brieſcht.
Bos mugit. den Osbult.
Agnus balat, bet Lam bleedt.
Porcus (ſus) grunnit. het Vercken / Sogh)knoft.
Vrfus murmurat . de Beer grommelt.
de Wolfhupit.
Lupus ululat. de Hontbaft.
Canis latrat . de fam ſtoot met de Hoods
Aries arietat. nen .
Beftia laniat. de Becſte verſcheurt.
Aper ſpumat. hetwildtvercken ſchupmt.
de Haſe vlucht,
Lepus fugit. Vul Den
L A TI NI TA'T I S. 21
Die Krahe vnd der Wrans La corneille & la grue met
nich / ſetzen die Neſter in tent (baſtiſſent) leurs nids
die höhe. fort haut,
Die Lercher der Zeiſing , die L'alouëtte, le ſecin , le char .
1
Stieglitz der Fincke / der donneret, le pinſon , la li .
Nånffling /die Nachtigall note, le romignol chantent
fingen im Vogelbawer . en la cage.
Der Schwahn / vnd der Le cygne & la cicogne vivent
Storch eſſen froſche und
Schlangen : die ålſteri de grenouilles & de fer
die Schwalbe / und das pens: la pie, l'arondelle, &
Rothahlichen Würmer: la gorge rouge de vers: les
die Wachteln Weitzen / cailles de grains de fro
Rocken i oder Herſten , ment, de ſeigle & d'orge ,
körner .
die Bachſteltze beweget offi La guigne- queuë remue la
den Schwanz. queuë.
die Fiſche ſchwimmenmit Les poiſſons nagent avec des
den Floßfedern. nageoires.
das vierfaſſige Dieh gehet. Vnc beſte à quatre pieds mar:
che ,
die Schlange ſchleicht. Vn ſerpent fe traine,
der Wurm kreucht. Vn ver rampe,
der Hirſch låufft. Vn cerf court.
das Pferd wihelt/(wichert .) Vn cheval lennit,
der Ochſe brållet ( blöcket.) Vn beuf mugit,
das Lam bläcker. Vn agneau beele,
das Schwein / (die Saw ) Vn.pourceau groigne ,
grunzet.
der Beer brummet. Vn ours grommele ,
der Wolff heulet. Vn loup heurle,
der Hund bellet. Vnchien abbaye ,
der Widder ſtoffet. Vn belier heurte des cornes,
das grimmige wilde Thier Vne beſte farouche deſchi- .
Zerreiffet. (met. re ,
das wilde Schwein ( chaus Vn ſanglier eſcume,
der Naſe fleucht. Vn licyre s'enfuit,
Der с 3 yn
22 VE S T I B v L v M
Vulpes mutat pilos. Den Boſch verandert het
Catus( Felis) capit mu dehapa
Hatte vanght Mupſen .
res.
Gallina parit ova . de Henneleght Eperen .
Gallus & anſer avenâ de Haen en de Ganſe wo2
ſaginantur. den ghemeft met haver.
Tinex rodunt libros, deMotten knagen de boec.
blattæ veftes. ken /deSchieters de klee .
deren .
Termides adipem , & de Maeden bedcrven het
lardum corrumpunt, Smeer ende Speck.
Pediculi mordent cutē. de Limſen bijten het vel.
Vt & pulices , culices , Gclijck ooch deDlopen /de
atque ćimices. mugghen / ende Weeck
lupfen .
Formica eft laborioſa . de Miere is arbeptſaem .
Aranea artificioſa . - deSpinne-kop kunſtich .
Apes pungunt aculeo. de
deBpen
B ſteeckten met den
Angel.
Quidquid vivit,viget. alkracht
dat leeft/ Hecft fün
.
HOMINIS . Des Menſchen .
Nos agimus varia, pdoen verſchepde dingen
Corpore & animo. duct dirlsgen cntt dolce
moet .
Caput repletur cere- Het Hooft is ghevult met
bro . Brepn .
Quod fternutando pur- t'Welck met nieſen wort
gatur, gheluvert.
Tegitur capillis. s bedcclit mct Hap?.
Excepto vultu . Pt-genomen het Henſicht.
Quandoque tamen cal. Bp -wielen nochtans is het
yum eft. kael
Nul Geen
L'AIINIT A T I S. 23
Der Fuchs verändert die Vn renard change de poil.
r.
dieNaa
Rarze fånget Mauſe . Vn chat prend des ſouris.
Vnc poule pond des @ufs.
die s2enne leget Encein
der Hahn vñ die Ganß wer- On engraiſſe avec de l'ayeine
den mit Haber gemäſtet. les cogs & les oyes .
die Schaben nagen die Bů. Les teignes rongent les livres,
cher /die Motren dieRleje &les gerſes les habits.
der .
Die Maden verderben das Les vers corrompent ( 84
Schmeer vnd den Spect. ftent ) la graiflc & le lard.
die Leuſe beiſen die Naut. Les poux mordent la peau ,
Wie auch die Floh /Micken Comme auſſi les puces, les
und Wangen. moucherons & les punai
ſes .
die Amieß iſt arbeidſam . La formi eſt laborieuſe ,
die Spinne kunſtreich. L'aragne artificieuſe (indu
ftrieuſe)
die Bienen ſtechen mit dem Les mouſches à miellabeilles )
Stachel. poignent avecvit
leuraiguilló.
Alles was da lebet/dashat Tout ce qui a de la
ſeine Rrafft. vigueur .
Des Menſchen. De l'homme.
23ir thun allerlei Nous faiſons diverſes choſes,
Mit dem Leibe und Gemů. Du corps & de l'eſprit.
the.
das Şaupt wird erfüllet mit La teſte eſt remplie de la cer
Gehirn . velle ( cerveau )
Welches durch nieſſen ge- Qui eſt purgée en cfternuant,
et wiretd .
rdnigbed
Wirei eck mit Haaren . Eft couverte de cheveux,
Auſgenommen das Untliz.Excepté le viſage (laface)
Biſweilen iſt es doch fahl. Par fois toutesfois elle eft
chauye .
Rein CA Nul
24 V E S T I B y L V M
Nullum membrum Geen Lidtmaet is te vers,
fruftra datum eft. geefs ghegeven .
Nam oculis cernimus. Want met de Ooghen ſien
wp .
Per naſum excernimus. ( En ſuveren ( ons ) doo2
den Deus . ( len .
Frons habet rugas. het V002-hooft Heeft rimpe
Malæ erubeſcunt. de Wangen worden root,
Aures audiunt. de Oozen Goojen .
Nares olfaciunt; de Neur-gaten riecken1 ;
Niligravedo ças occu- ' t en zp datſe verſtopt zyn .
pet,
Bucca ſcreat. De Mondt ſpouwct.
Guttur ſtertit. de heelc ronckt.
Lingua guſtat, de Longe proeft ?
Quomodo res fapiat. Hoc een dingh (maeckt.
Dentibus mandimus. Met de anden knaureu
wp.
Edentuligingiva, De Tande -looſe met het
Tandt-vlepfch .
Stomachus concoquit . de Maeghe verteert.
Inteftina egerunt , dc Dermen looſen .
Hepar conficit fangui- De Lever maeckt Het
nem , Bloet /
Et dimittit per venas . Ende reyndt dat door de
Aderen.
Cor palpitat. Het Verte klopt.
Pulmo reſpirat. de Longhe acffemt.
Labia ſunt circa os. de Lippen zijn ontrent de
Mondt.
Barba ornat mentum . Ide Baertvereiert dc kinne.
Huic collum eft proxi- Naeſt deſe is de hals .
mum .
Fæminæ funt imber - De Drouwen zpn fonder
5aert .
bes. Hu . meet
LAI INI IA I IS 25
Rein Glieb iſt vmbſonſt ge. Nul membre n'a eſté donné
geben. en vain,
Dennmit den Augen ſehen Car nous voyons des
yeux ,
wir.
durch die Naſe werffenwir Et nous purgeons par le
aus . nez .
.
Die Stirn hat runkeln . Le front a des rides,
die Backen werden roth. Les jouës rougiſſent,
die Ohren hören . Les oreilles oyent,
die Naſenlöcher riechen , Les narines flairent,
Wo nicht der Schnuppen Sielles ne ſont bouſchées
dieſelben einnimbt. par
un catarre,
das Maul råuſpert ſich. La bouche crache,
die Råhle ſchnarchet. Le goſier ronfle,
Die Zunge koſtet. La langue gouſte
Wie ein Ding ſchmecket. Quelle fayeur a une chofc.
Mit den Zähnen kåten Nous maſchons avec les
wir. dents.
Die keine Zähne haben/(die Ceux qui n'ont point de
Zahnloſen )mit dem Zahn , dents avec les gencives.
der magen verdaivet.( fleiſch . L'eſtomach digere,
die Eingewende führen aus. Les boyaux yuident hors .
die Leber macht Blut . Lefoye fait le ſang.
Dnd ſchicket es durch die 2. Et l'envoye par les veincs,
dern .
das Herz klopffet. Le cæur bat,
die Lungeholet Athem . Le poulmon reſpire,
die Leffizen rennd vmb das Les levres ſont autour de la
Maul. bouche
Der Bart zieret das Rinn. La barbe ornc le menton,
dieſem iſt der Kals am nech . Proche d'iceluy, eft le col.
ften .
femmes n'ont point de
die Weiber ſind ohne Bart. Lesbarbc
.
Aufl. CS Nous
26 VE S. T I B v L v M
Humcris ac dorſo ba- Met de Schouderen ende
hugghe dzaeghen wp .
julamus. Met de Armen omhelfen
Brachiis ample&imur. wp.
Manibus laboramus, & met de handen arbepden
frangimus. ende breechen wm .(vaſt.
Siniftra tenet. De Slincker - Handt houd
rechter -handt volbzengt
Dextra peragit opus. de het Merch .
1 Met de Palm van de handt
Palma palpamus. taſten wp.
Pugno percutimus. Met de Pupft flaen wp.
met het black van de hand
Vola prehendimus. grijpen wp .
Digitis & pollice con- met devingheren en dupin
Itringimus. dwinghen wpt'ſamen.
Et necimus nados. Ende vlechten de knoopen .
Vnguibus ſcabimus, & met de Nagelen krauwen
ſcalpimus. ende krabben wp. "
Sub pe & ore venter eft. Onder de Bozfiis de
Bupck . (Zijden
Infra axillas latera .' Onder de Orelen ( ijm ) de
Sub his coſta . Onder dere de Ribben .
Tergum habet ſuperne Den Kugghe heeft van bo
ſcapulas. ven de Schouderbladen .
Inferne lumbos. Dan onderen de Lendenen
Natibusſedemus, met de Billen ſitten wp .
Genua fle & imus, De knpen bupghen wp.
Pedibus ambulamus. Met de. Doeten Wandelen
wp.
MEN TIS. Des Ohemoets .
Mens cogitat ſemper Det Ghemoet denckt altijt
aliquid mat.
Etiam Qock
LA I IN IT AT IS, 27
Auff den Achſeln , vnd auff| Nous portons des eſpaules &
dem Rücken tragen wir . du dos ,
Mitden Armen ombfahen Nous embraſſons avec les
wir. bras ,
Mit den Händen Arbeiten, Nous travaillons & rompons
und gerbrechen wir. avec les mains.
Die Lincke helt. La gauche tient ,
Die Rechte verrichtet das La droite parachcvc l'ou
Werce. vrage.
Mit der flachenhand fühlen Nous taſtons avec la paul
( ſtreicheln ) wir. mę ,
Mit der Fauſt ſchlagen wir. Nous frappons du poing,
Mit der hohlen and fallen Nous empoignons avec le
wir . dedans de la main ,
Mit den Fingern und dem Nous ferrons avec les doigts
Daumen drucken (siehen ) & lę pouce ,
wir zuſammen .
Vnd knüpffen Anoten . Et noüons des nocuds,
Mit den Fingernägeln fra. Nous nous gallons & grat
wen/ vnd kraßen wir. tons avec les ongles,
Vnter der Bruſt iſt der Le ventre eſt ſousla poitrine,
Bauch. ( ten. Les coſtez (Aancs) au deſſous
Dnter den Achſeln die Seis des aiſſelles,
Dnter dieſen die Ribben. Sous iceux ſont les coſtes.
Der Rücken hat oberhalb die Le dos a cnhaut les eſpau
Schulderbldtter. les ,
Dnten die Lenden. En bas les reins.
AuffdenKinderback
wir.
en fizen Nous ſommes aſſis ſur les
feffes ,
Die Rnte beugen wir. Nous ployons les genouils,
Mit den Farfen gehen wir. Nous marchons avec les
pieds.
Des Gemüths. Del'esprit.
das Gemüth gedencket jms L'eſprit penſe tousjours à
mer etwas . quelque choſe,
Auch Melmes
28 V E S T IBV L V M
Etiam in fomno fom - Oock in den Slaep droomt
niar. [ſomnia.) het.
Vnde ſunt fomnia (in- Van waer de dzoomen zijn
Intelle &tus intelligit . Det(onVerſtantverſtaet
: ſtaende.)
.
Ratio ratiocinatur , & DeHeden redekavelt/ ende
excogitat bedenckt.
Memoria meminit, De gedachteniſſe hought.
Et fi quid oblita,recor- End' Heeft fy pets verges
datur. (bonum. ten/ zy herdenckt het.
Voluntas vult ( cupit) Den Wille wilt (begheert)
het goet.
Declinat malum , Sp wijckt van't quaet.
Sed fæpe fallitur, maer fp wert dickmaels
bedrooghen . (dzoeft.
Gauder & triftatur. Sp is verblödt / ende be
Securus curat nihil. Dc geruſten väeght ner :
gens naer.
Tutus timet nihil. de verſeeckerden vzceſt niet.
Vegetus laborat. Dewelvarenden arbcpot.
Die gerontis gewozdenſis
Qui convaluit, exultat. blijde.
Feſſus dormiturit. De vermoede is ſlaeperig .
Poft obdormit& quie. Daer
ruſt .
naerſlaept hp ende
fcit.
Want de wakinghe en be
Vigilia enim,atq; cura kommeringhe vermopen
fatigant. ons .
Sopor recreat. De flaep verquickt.
Cum feptem horas als ghp reven uppen hebt
dormiviſti. geſlapen
Er evigilas, vigila, fur- Ende Wacker woydt
ge, & cxcita alios. Waeckt / ſtaet op / endc
wecht de andere.

MOR Der
LA TI NI'T A TI S. 29
Auch im Schlaff träumet | Meſmes durant le ſommeil il
es . ſonge,
Daher ſind dic Träume. D'où procedent les ſonges.
Der Verſtand verſtehet. L'entendement entend,
Die Vernunfft ſchleuſt ben La raiſon raiſonne & inyen
ſich, und dencket aus. te ,
das gedåchtnis iſt eingedeckt Lamemoire ſe convient,
Vnd wo es etwas vergeſſen: Et ſi elle a oublié quelque
choſe, elle s'en reſſouvient.
erinnert es ſich.
volonté veut ( defire)le
derWille wil( begehret)das Labien
gute. ,
Wendet ſich vom bofen . Se deſtourne du mal .
Mais elle eſt ſouvent trom
Wird aber offt betrogen. pées
Erfrewet und betråbet ſich. Serejouït & s'attriſte.
Der ſichere forget nichts. L'affeuré ne ſe ſoucie derien,
der Wolverwahrte fürchtet Celuy qui eſt en ſeureté ne +
nichts . craint rien.
Der friſche arbeitet. Vn qui eſt vigoureux travail
le.
Wer wieder geſund iſt wor- Celuy qui eſt gueri ſe rejouït,
den, frolocket. Vn qui eſt laſſé a envie de
Den uden ſchlaffert. dormir,
Darnach entſchlåfft / und Puis apres il s'endort & ferc.
ruhet er. poſe ,
Denn das wachen und die Car les veilles & le foin fati
forge machen måde, guent (laſſene)
Der ſchlaff erfriſchet. Le dormir recrée.
Wann du ſieben Stunden Quand tu as dormi ſept heus 1
gefehlaffen haft! res ,
und erwacheſt i ro wacher Et tu te reſveilles, veille, leve
ſtehe auff / vnd wecke an. toy, & cfyeille auſſi lesiau.
bere auff tres .
Der Der
30 V ÉS Í BVL V M
MORBIDORVM . Der Dieck -ſuchtigheni.
lejunus appetit alimen- Ben nuchteren begheert
tum . voetfel.
Satur faſtidit efcas. Die ſät is wälgtvan ſpöſca
Delicatus deligit . Den Leckeren kieſt upt.
Sanus benè valet. De geſonde is wel te paſſe.
Agrotus ægrotat. De Siecke is ſicck .
Cui dolet, is queritur. DiePijn hecft/dieklaeght.
Morbi fine dolore , & Deſieckten ſonder ſmerter
ende met kuchen /
cum anhelitu , Sin perickcleusi (forghe
Sunt periculofi. Irick )
Et eventu plærumque Ende in de uptkomſte mees
lethales ; ſtendeel doodclick .
Febris redit per vices, Deloitſe komtwederom
met beurten .
Tam cum fiti, quá cum So wel met dozft als met
frigore interno, inwendighe Violide.
Raro cum fame, Delden met Hongher.
Apoplexia ,& venenum De Popelepe / ende ſterck
vehemens , enecant Venin dooden haeſte
cito, lijclt.
Scabies facit pruritům, Betfel.Schorft maeckt jeuck
tubi Vlcus ſcatet tabo , Een Sweer is vol Etters .
Recens vulnus Tanatur . een verſche wonde wozt
ghenicfen .
Quicquid putret, ſor- wat verrot / vuplt als
det ur fimus, & ca- meft ende een doodt Li
daver, chaem .
Robuſtus poteft mul- Een ſtercke kan veel džae
tum ferre, lhei.
Tener parum ſufferre, Een teere wepnigh verdja .:
gljen .
Cæ. De
LA TINII A T I's 37
Der fråncklichen. Des maladifs.
Ein nüchterner iſt begierig Celuy qui eft à jeun deſire de
der Nahrung. la nourriture ,
Ein ſatter verwirfft dieſpei. Celuy qui eſt ſoul dedaigne
ren (eckelt für den Speie les viandes ,
ſen .)
Ein Zärtling tehlet aus . Le delicat les choiſit.
Lin geſunder iſt wol auff . Celuy qui cſt ſain ſe portebić.
Ein Rrancker krancket ( ift Vn malade eſt malade,
vnpaß .) ( klaget ſich
Wem es ſchmerzet / der bes Celuy quifent de la douleur,
Die tranckheiten ohne ſchmer , fe plaind.
izen/ vnd mit keuchen . Les maladies fans douleur , &
Sind gefährlich . ayec difficulté de reſpirer
Sont dangereuſes,
Ond im Außgang mehren . Et er lcur iſſuë font pour la
theils tódlich . plus part mortelles.
Das Fieber kompt mit ab- La ficvre retournc par inter
wechſelung wieder. valles ,
Sowol mit Durſt, als mit Tant avec ſoif qu'avec froid
jnnerlichem Froſt/ (tålte.) interieur,
Selten mit hunger. Rarement avec faim .
Der Schlag / vnd der heffs L'apoplexie & un fort pot
tige Sifft / tobten ges fon ( venin ) tuent toft.
ſchwind .
La galle cauſe la demangcai:
Die kråre machet jacken . fon .
Das Seſchwår fleuſt mit Vn ulcere eſt plein de lang
Enter. corrompu ,
Eine friſche wunde wird geo Vne playe nouvelle fe gue.
heilet. rit ,
Was faulet / das frindket Tour ce qui ſe pourrit eft falc,
als der Miſt / vnd das (puant ) comme dufumier,
Aaf . & un corps mort( charögne)
Ein Starcker" kan viel tra- Vne perſonne robuſte peue
gen. beaucoup porter,
Linzarter wenig ertragen. Celuyqui est tendec( delicar)
einl Couſtient peu . Vo
32 VESTIBV L V M
Cæcus non videt. De blindc fiet niet.
Surdus non audit, De doobe hoozt niet.
Mutus non loquitur, De Stommeſpiceclit niet.
Taču caret nemo, Niemand ontbcert het ghe
voelen
Niſi paralyticus, Als een gheracchte.
Claudus claudicat, De mancke gaet manck .
Mutilo deelt aliquid. den verminkten ontbżecclit
pets .
OPI FIC V M. Der Handt -Werckieren .
Agricola arat aratro , De Achter -man ploegt met
den ploegh.
In vere ſeminat, Inde Lenten znept tp.
In æftate metit , In den Somer maevt mi.
In autumno vindemiat, In den herfſt pluckt hy de
Hyemetriturat in hor Indrupve nt.
den Winter dozft hp inº'
reo , de Schuere .
Hortulanus plantat De Hovenier beplant den
hortum, Tupn.
Circummunit Poma- hp om-Hepiit den Boom
rium ,aut Viridarium grert / of groenen Hof /
folla, velplancis,velmet een gracht/of planc
ken / oft It uer.
macerie ,
Molitor molit in mola De Molenaer mielt in dc
frumentum , molen Coozen .
Piftor è farina depſit De Backer van 't Meel
maffam , kineedt deegh .
Poſtea pinſit in furno Daer naer baclkt hp in den
pancm . Ovent B200t /
Spiras & placentas,prę- braeckelinghenende Ptocc
ter obelias , & tega ken / behalven Oblpen /
nitas , ende panne -koecken .
Pastor !!!
L. A T I N L T Á Tis 33
Xin Blinder fihet nicht! Vn aveugle ne void point,
Ein Tauber höret nicht. Vn ſourd n'oit point,
Ein Stummer redet nicht. Vn muet ne parle point,
1
Das fühlen mangelt nie. Nul n'eſt privé ( deftitué)d'at:
mand . tou
(ſchlag gerühret . chement,
Als nur dem i welchen der Sinon un paralytique.
Lin Lahmer hincket. Vn boiteux boite ( cloche)
Linem berſtümmelten ge. Quelque choſe manque à un
bricht (fehlet ) etwas. cſtropić.
Der Sandwercker . Des artiſans.
Der Ackermann ackert Le laboureur labour e avec
( pflåget) mit dem pfluge. une charruë ,
Im Frühling fået er. Il ſeme au printemps,
Im Sommer erndtet er. Moiſſonne en eſté,
Im Nerbſt lieſet erWeilt. Vendange en automnc,
Im Winter driſchet er in En hyver il bat en la
der Scheune. gran
Der Gärtner pflanzet den Legesjardinier plante le jär
Garten / din ,
den Obſtgarten ( Baumgar. Il environ nc (enferme) le jara
.
ten ) oder Luftgarten bes din à fruits ; ou le verger;
jvahret er ömb vnd ombi planches,
foſſé, oumurdeail
d'und'u
mit einem Graben / oder ou ne le ſei .
mit Plancken /oder mit ei, che,
ner Leimwand.
Der Müller malet in der Le muſniermout le froment'
Mühlen das Getrende. au moulin .
Der Becker knatet ausmeeli Le boulanger peftrit avec de
den Teig . la farine unc maſſe de
Darnach båcket er im Back- s apr,es ilforme
Puipaſte le pain aụ
ofen Brod7
Preizeln ( Kringel ) und Desfour,
cſchaudets & gaſtcaux,
Ruchen /ohn ( auferhalb )
die Spießkücher / vnd outre les oublies & bi
Pfankuchen , gnets
Der .; D Le
: VESTIBYL V M
34
Paſtor pafcit gregem De Herder wepdt de kudde
in pafcuo, inde werde .
Secat fecula , aut falce, hp ſrijt afmet een Zickelt
fænum & chordum , jen / of Zeiſſen het hop en
6
Laet-hop inde Beemd.
in prato ,
Pabulum & ftramen bet Voeder ende ſtroo ver
congerit in acervos, gadert hp op hoopen .
Pargatfurca ſtabulum , hp ſupvert met de Doxk
den Stal. ( laeren .
Format è lade cafeos, bp maeckt van 't Melek
Lanio mactat pecudes,leen Vleyf-houw er (lachs
n
tet Beeſte .
Yenator venatur fe Pe Jagher jaeght wilde
ras , dieren .
Auceps capit volucres, Be Voghelaer vanght vo
ghelen .
Pifcator piſcatur reti in De Viſſcher viſcht met
piſcina, Het Net in den Vijver.
Coquus fuper foco pa- De Kock berept de ſpöſen
fat cibos, op den heert .
Elixat in aheno cupreo , Hp Fiedt in een kooperen
Alburnos, Anguillas, keetel Blepen / Palin
Barbos,Cácros, Cy- ghen/ Barbeeten , kreef=
ten / Carpers/ Elritfen /
prinos, Foxinos,Fun G ?ondelinghen / Back
dulos, (Gobios) Per- fen / Salmen .
cas, Salmones , &c.
Alios cum , alios fine andere met / andere fonder
ſquamis. fchobben ,
In olla offas , haleces , Ineen Pot/ Soppen / Ha
petaſones,tomacula, ringhen / Hammen / Les
ver -wozſten / Bloet-beu
apexabones , aliaque linghen en andere Woz .
farcimina. ſteri.
Carncs' Ins -ghea
LA TINITAT I S.
35
Der Hirtwerdet die Herde Le berger ( paſteur ) paiſt le
auff der Wende. troupeau au paſturage
Er hewet mit der Senſe'l 04 (paſquis)
der Sichell das Hår vnd Il coupe avec une faucille où
Grummet auffder wieſe. avec une faulx le foin & le
regain au pré,
Das Futter /ondStroh trå. enta
get er zuſammen in hauf fourfle
11 en monceaux lę
fen . rage & la paille ,
Er reiniget mit der Gabel Nettoye. l'eſtable avec une
den Stall. (Råſe. fourche ,
Er macht aus der Milch Forme de laict des fourma
Der Fleiſcher ſchlachtet das ges.
Pieh . Le boucher tue le beftail.
Der Jäger jaget das Wild. Le chaſſeur chaſſe aux beſtes
ſauvages,
Der Vogelſteller fånget L'oiſeleur prend des oi
Vögel. feaux ,
Der Fiſcher fiſchet mit dem Le peſcheur peſche ayec un
Nerze im Teich. filé au vivier .
Der Roch bereitetuber dem Lecuiſinier appreſte les vian
herd die Speiſen . des ſur le foyer.
Refiedet im kåpffernen Ref 11 bouillit en un chauderon
rel die Weißfiſche / Aale de cuivre des ables , des
Barmen / Krebſei Rar- anguilles, des barbeaux ,
pfen E, lrire/ Gründlinger des ccreviffes , des carpes,
Berſche. Láchſel zc. des vengirons , des gou
jons, des perches, des fau
Etliche mit/ etliche ohne ſchu- Lesmon
unss ave
,
c des eſcailles, les
pen .
autres ſans eſcailles ,
Im Topffe Suppen Ne, En un pot du potage , des
ringe/ Schincken / Lebir harens, des jambons , des
würſte Schweißwurſtel fauciſſes , des boudins &
und andere Würſte. autres farces,

D &B D 2 Et
V E S T I B V L V M
36
Carnes item clixas & Inf-ghelijcks gheſobeit
Dleeſch ende met gaus
jurulentas, overgoten .
Afiat in verubus Ana- bp bzaedt aen Bpaed -ſpez
tes,Capos,Perdices, ten / i # ntvoghels / Ca
& Turdos . poenen , Patrijſen /ende
Liſters
Et quæ ſunt affarum , enwat voo2andere ſoo :s
affaturarumque ge- ten van gebzacdt / ende
nera alia . bzaeperien daer zijn.
Quibus la &tucæ , & En- Bp de welcke Latuwen /
bāmata, Beta rubra , ende Sauſſen /Roode-be
te / Cappers / &c. in de
Cappares & c.in Scu Schotelen bp -ghevorgt
tellis adjunguntur, wozden. +

Frigit in Butyro , vel Hp fruptinde Boter oft in


Oleo. Olie.
Torret lucanicas in cra- Up byaedt de Beulingheri
ticula . op den Hoofter .
Fercula Cinnamomo, De Gherechten maecken
wp ſmacchelijcltmet ha
Croco,Zingibere,& neel / Saffracn / Geng
fimilibus in morta bar / ende dierghelijckte
rio contufis aroma fpecerpen geſtopten in de
tibus condimus. moztier.
Potum condimus in Den Dancli bergljen wp
cellâ , in dekelder .
Ex Vvis fit vinum. Dan de Djupven wordt
ghemaeckt den Wijn .
Fæ cibusſubſidentibus. DeMoer onderſinckende.
Cereviſia promitur è Het Bier wozdtgetapt upt
dolio . het Dat.
In lagenas , & ampho- In Fleſſchen ende krupc
Iteni.
ras .
Dc Waghenaer ſpant de
Auriga jungit cquos. paerden te ſamen,
Et ndc
L.AT I N IT AT IS.
37
Deßgleichen gekocht/ vnd in Et de la chair bouillie , qui
der Brühe liegendes trempe dans ſon bouillon .
Fleiſch .
er bråtet an den Bratſpier 11 roftit en des broches les
ſen / Enten - Raphåne 1 canards, chapons , perdrix
Rábhaner und Ziemer. & grives,
Pnd was für andere Arten Et les autres ſortes de roſtis
des Hebratens / und der & roftifferies,
Braten ſeyn.
Zuwelchen Salat/ond Tut. Auxquelles on adjoufte en
ſchen / rothe Rüben/ Cap- des plats des laictues , &
pern/ vnd dergleichen / in des ſauces, des betes raves,
Commentichen gelezet des cappres, &c . .
werden .
Er båcket ( pregelt) in der 11 frit ( fricaſſe) en du beurre
Butter oder im ohl, ou en de l'huile,
Er röſtet die Bratwürſte Il roſtit les fauciſſes ſur le
auff dem Roſt. gril.
Die Gerichte würzen wir Nous afraiſonnons les mers
mit Zimmetrinden /Saf avec de la canelle , du faf.
fran / Ingber/vnd dergleie fran,gingembre, & ſembla
chen im Mörſel geſtoltes bles efpiccriçs pilées en un
mortier .
nen Würtzen .
Den Tranck verwahren wir Nousferrons
la cave .
te bruyage en
im Reller.
Aus den Trauben wird der Des raiſins ſe fait le vin.
Wein :
Wenn die Häfen ſich ſetzen . La lie s'affaiffant(demenrano
Das Bier wird gezapfft onautirela
fond) biere du tonneau ,
aufm Faſe 1
In die Flaſchen / vnd £ 19. En des boạteilles & cru
mer. ches.
Der Fuhrmann ſpannet die Le charretier attelle les che
Pferde aul vaux,
Ind D3 Er
38 V E S T 1 B v L v M
ungit rotas. Onde Ip ſmeert de Hadcii.
Et
Et proficiſcitur ſubito . Endehy repft haeſtelijck .
In cænoautem hæret. Maer in 't flijck blijft hp
fteecken .
Quum vehit onera , als hp packen voert /
Curru,aut traha. Met den Wagen oft met de
fleede.
Nauta navigat navi. de Schippervacrt teſcheep .
Nauclerus gubernat. DeStierman ftiert.
Remigesremigant. De Kocpers roepen .
Perfluvios yadamus. D002 de Dlieten waden
wp. ( jens .
Aututimur ſcaphis: ofm gebrupcken ſchupt
Aut Aruimus pontes , of wp leggen Brugghen
&ponticulus. endevondcis .
Viator egreditur cum De Hepfende-man gact
viatico, upt met repr- gelt.
It Gne faltu per ſemi Hy gaet ſonder ſprongh
tam . over denwegh.
Et cavet ambages atq ; Ende hy hoct ſich vooz
omme-wcglen en moo
paludes. zaffen .
Ne erret , aut cadat in Op dat lp niet en doole/oft
foveam . in een liiwl on palle .
Cedit retrò ,ubi porrò up wjjckt achterwacrts
nequit pergere . als hp niet verder voozts
Itan .
Mercatot tractat mer Den Coop-man handelt
cesa met waaren.
Metuit damnum . bp bzeeft ſchacde .
Quærit lucrum . Op ſoccht Winfte.
Moneta geftatur in DeMuntewoztghedzagen
crumena(marſupio.) in den NefTack / Bozfe.
Quoniam pecuniâ Wantmet gelt
Quæ debemus(debita) Betalen vip dat wpſchul
folvimus.
Emi- digt zijn (de fchulden .)
IDP
L. Α - ΤΙ Ν 1 Τ Α Τ 1 S. 39
Ond ſchmieret die Räder . Et oind les rouës ,
Vnd fahret geſchwinde. Et part ſoudainement,
Jm Roth aber ſtecket er. Mais il demeure arreſté en la
Weñer die Laſtwagen füh. Quãdbouë ( fange)
ret / charrie
il fardeau
des x,
Auff dem Wagen(Schiff
Schlitten .
oder. Avec une charrette ou avec
(navire,
e
un trainea . u
Der Schiffman (chiffet im Le marinier navige dans un
Der Stewerman ſtewret. Le parfon (maiſtre pilote)gou
i verne.
Die Ruderknechte rudern . Les rameurs rament.
Durch die Waſſerflaſie wa
ten wir: Cchen .) Nous pallons les rivieres
Oder brauchen Rähne(Nas a gué, ( teaux,
Oder bawen (machen ) Brů. Ou nous nousſervonsde bat
cen, und ſtege. Ou nous bafiſſons des ponts,
Der Wanderßmann gehet & des planches.
aus mit einē Zehrpfennig. Le voyageur ſortfourni d'ar
gentſans
Ergehet ohne Sprung den 11 va pourfauter
faire par
ſes deſpens,
le ſerr
Fußſteig. tier,
Vnd hůtet fich får Vmb- Et ſe donne garde des deſtours
ſchweiffen und Pfühlen . & des marefts,
Daß er nichtirrer oder in ei. De peur defe fourvoyer(eſga
ne grube falle. rer ) ou de tõber en la foſſe,
Er weicht zu rücke / wo er 1l recule quand il ne peut paf
nicht fort kan . ſer plus outre.
Der Rauffmann handelt Le marchand manie la mar
mit Wahren . chandiſe,
Fürchtet ſchaden (verluſt .) Craind le dommage,
Suchet gewinn, Cerchele profit.
Die Münzewird getragen On porte la monnoye (l'ar.
1 im Beutel. gent) en une bourſe,
Weil mit dem Gelde Pource qu'avec de l'argent
Wir bejahlē was wir ſchul- Nous payons ce que nous
dig ſeyn Coie Schulden .) deyons (nos dettes)
Pir ! DA Ache
4° V E S T I Bv. L V M
Emimus & vendimus, Wp ſtoopen en vercoopen .
Carè aut vili (magno Dier ofte goedekoop (voog
aut vili precio .) Googen ofteleegen prijs .)
Nummi, groffi, & flo- Penninglen / Grooten , en
reni ſunt diverſi, Guldens zijn verſcljep
den.
Quiſque ſuo valore. Elck naer fijn weerde.
Netrix ad colum net è De Spinſter fpint aen den
lino, Spin -roclt van't Dlas .
Textor tesit linteum De Wever weeft het Lins
nen (webben /
(telam ,) De Lalten -wever van de
Pannifex è lana pannos. Wolle Lakenen .
Sartor conficit veftes De Snper maeckt kleeren
асці , met de naelt/
Menfuratq; ulna mani- Ende gip meet met de Elle
cas, & periſcelides. mouwen ende hoſenban
ten .
Sutor ſuit calceos , & DeSchoen -maecker nacpt
ocreas ex corio , & Schocnen / ende Leerſen
aluta, van Leer / ende holdes
waen/
Pellio è pellibus pelli- De Bont - Wercker van
cea . Dellen bondt-Wercki.
Reſtio torquet reſtes, De Lijn -dzaeper diacpt
atque laqueos. touwen ende ſtricltcn .
Figulus fingit fidclias DePotte - backer maeckt
Aeroc -kruvchien van
ex argilla. Pot-aerde (Lecm.)
Scriniarius glutine fua De Schrijn -wercker met
glutinat , (congluti- fin Löin lijmpt (lijmt
nat.) t'ſamen .)
Faber fuper incude DeSinidt ſineedt op den
cudit ferrum , atque Xenbeelt uſer ende ſrael .
chalybem .
Auri ! De
LATINITATIS 41
Wir kauffen und verkauffen / |Achetons & vendons ,
Thewer/ oder wolfeil. Cherement ou à bon mara
ché.
Die Pfennige i Groſchen Les deniers.les ſols & les flo
und Gülden ſind unters rins ( francs,livres) ſont di
ſchiedlich vers ,

Ein jeder in ſeinem werth. Chacun ſelon la valeur.


Die Spinnerin am Rocken La filereſſe file du lin à une
ſpinnet aus den Flacht: quenouillo
Der Weber webet Leins Le tiſſerand fait de la soi
wandi 1 le ,
Der Tuchmacher aus der Le drapier des draps avec
Wolle Tücher. de la laine,
Der Schneider machet mit Le tailleur fait des habits
der nadel kleider. avec une aiguille,
Wnd miſſetmit der Elle die Et meſure avec une aulpie
Ermel / ond Rniebånder. les manches & lesjarretie
res .
Der Schuſter nehet ſchuhe Le cordonnier coud des fou
und ſtieffeln / aus Leder, liers & des bottes, de cuir
vnd Corduan . & de balanc ,

Der Rürſchner aus fellen Lepeletier avec des peaux de


Pelizwercke. la peleteric ,
Der Seiler drehet ſeile vnd Le cordier tord des cordes &
ſtrice. des laqs ( licols)
Der Topffer machet kacheln le potier de terre fait des
aus Thon . pots avec de l'argille,
Der Tiſchler (der Schrei: Le menuiſier colle fes ou
ner) leimet das ſeine mit vrages avec de la colle ;
leim ( leimet zuſamnien .)
Der Schmied ſchmiedet auff Le forgeron bat lefer & l'a
dem Amboß das eiſen cier ſur l'enclume,
vid Stahl.
Der ! DS L'ORO
7

42 VE'S'T IBV L v M
Aurifaber ex auro & De Gout- ſmit van Gont
ende Silver / niet van
argento,non exære, Lattoen oft Cooper /
aut cupro , facit an maeckt Binghen .
nulos.
Lignator ferrâ fecat, & Beinet
Hout Houwer / zaeght
de zaegh / en met de
Securi findit ligna. Bil Itloofthp het hout.
Lignarius aſciat aſcia.' De Cimmer -nian klooft
met de Bil.
Vtiturque dolabra & Ende hp gebzupcktſcharf
terebra . ende3002.
Murarius ponit funda- De metſelaer ( metſer.)
mentum ædificii. leght het foudament van
't bebouw .
Erigit parietes. Hp rechtde Mueren op .
Operiţtecto. up over-decktſe met het
Dack .
Atqueita ædificat, Ende alſoo bouwt lip .
Vitriarius,& vietor et- De Glaeſe - marecher ende
iam exercent Opifi- kupper deffenen cock
cium in officinis ſuis. haer bandt - wercli in
hacre Winckelen .
Debile nó eft firmum,DatſWack is /is niet vaft /
nec perfectum . noch volmacckt.
Fulcitur fulcris, bet wozt onderretmet ftut
ſelen / (ſehraghen )
Vt ne ruat. Op dat het niet en valle /
(omverre valle.)
VERBA IMPERSONALIA.
Sitibi libet , licet. Boo het u bclieft /'t is ghe
oorloft.
Site piget laboris, auti So u des arbeyts of wels
beneficii, pudeat te. daets
wat.
verdriet/ſchaemtu
Decet te pænitere pec- petbetäcmt u Icetweſen
cati te
LATIN IT A T I S. 43
Der Goldſchmied machet|L'orfevre fait des anncaux
aus Gold und Silber / d'or & d'argent,non point
nicht aus Ertz/ oder Ru d'airin ou de cuiyre .
pfferi Ringe:
Der Solzhacker fåget mit Le boucheron ſcic le bois
der Såge/vnd ſpaltet mit avec une ſcie , & le fend
: der Artdas Noltz. avec une coignée ,
Der Zimmerman Zimmert Le charpentier l'esbauche
mit dem Beile (der Zim. ayec la hache,
merart.)
nd brauchet den hobel/ond Et fe fert de doloire & de ta
böhrer. ricre .
Der Naturer - leget den Le maçon poſe le fondement
grund des Bawes. du baſtiment.
Richtet die Wände auff. Il elleve les murailles,
Bedeckts mit dem Dache. Les couyre d’un toict,
Pnd alſo bawet er . Et ainſi baftit.
Der Glaſer / und Bötticher Le vitrier ( verrier) & le ton
vben auch dashantwerck / nelier exercent auſli leur
in jhren Werckſtädten. mcîtier en leurs ouvroirs.
Das ſchwache iſt nicht feſt, ce qui eft debile n'eſt pas fer
noch vollkommen. me ni parfait,
Wird geſtåget mit ſtürzen. On l'appuye avec des appuiš
( eſtançonne avec des eſtan ,
Daß es nicht umbfalle (ein- fons)
falle.) Afin qu'il ne tombe.
LES VERBES IMPERSONNELS .

Wo dirs geliebt 1 ſtehts S'il te plaiſt,il eſt permis,


frer.
Wodich die Arbeit /oder die Si tu es farché du travail ou
Wolthat verdrauſti ſo du bienfait , ayes en hon
te .
ſchåme dich .
Ls rol dich gereiven der Il est conyenable que tu rete
Sindell
44 12 V E S T IBV L V.M
cati , atque diſcor-1
diſcor te Hebben van sonde cita
de twecdzacht.
• dia.
Adolefcentem decet fi Cenen Jonghelinclt be
tacmt ſtil-ſwijgenthept /
lentium , non vero macr gheen baldadig
pertinacia. Hent.
Si te feflionis tædet,o- I dat u verdziet het fit
ten / loo mioetmen wande:
portet fpatiari. len ( ſpaciereli.)
Invitati eſt comparere. Diegheno
meni
ot is moet Itas
.

CAP v T III,
DE RERVM CIRCUMSTANTIIS,
Dande omſtandigheden der Dingyeni.
I. A D V E R B I A.

Vis voca ma
lerocpt mpi
Q Tune estme?ego. ckt.
? quis eft heSijt ghp dat : wie is
daer Pauwels
is
igiturillic ? Paulus. dan .
Agcdum , expe& emus, Welaen dan / Yaet ons
donec veniat. wacfften/tot dat hp comi.
Benè : adventus tuus cl : ule komſte is ons
nobisgratus eft. acnghenaem .
Salve. Ago gratias. Zijt ghegroet. Hcl fegghe
dancle .
Vt vales adhuc ? fic me- Hoc vaert ghy noch : ſag
diocriter. wat heenen .
Vbifuiſti? Vnde redis: Waer lebt ghp geweeſt !
tan uner tut typ ?
Ex oppido : ex vici. Van de Stadt:uptde Ges
nia. bapate
Qua macr
LATINITAT I $. 45
Sünde /ond der Vneinig, difcorde.
repentes du péché & de la
keit.
Linem Jüngling ſtehet das Le ſilenceeſt bien ſeant à un
ſtillſchweigen wol an / jeune hommc, & non point
nicht aber dieRalfſtarrig , l'opiniaftreté.
keit.
Wo du des fizens oberdråp. Si tu esennuyé d'oltre allis,il
ſig biſt / muſtú ſpazieren . te faut pourmener.
Einem ingeladenen geziemet c'eſt à faire à celuy qui et
fuerſcheinen ( ſich eingu , convié ( invité ) de compa .
ſtellan .) roiftre.

CH A P I T ŘE III .
DES CIRCONSTANCES DES CHOSES .

Von den ºmbſtänden der Dinge.


I. Les Adverbes,
Lrruffet mich ? Sch . Vi ;
Wer iſt Eſt- ce toi? qui eſt done
denn dort : Paul. la ? Paul.
Wolan ! laſt ons warten ? Or ſus,attendons juſqu'a cc
biſz cr kömpt. qu'il vienne.
Wohl : Sen ons willkom . Bien : ton arrivée nous eft
men ( deine Ankunft iſt agreable,
uns lieb .)
Sen gegrüſſet. Ich fage Dieu te gard. Ie te remesy
Dance . cie .
Wie gehets dir noch ? So Comment te portes tu main
mäſſig tenant ! mcdiocrement
bien .
Wo biſtu geweſen ? Wo Où as tu eſté ? D'où retour
kompſtu her? nes- tu ?
Außm Stadlein : aus der De la yills : du voiſinage.
Nachbarſchaffe
POP! Par
V
40 V É $ TIB L V M
Quaivifti ? per porti- Daerland sitamatte
cum .
gaen : dooz de Galerpe.
Quorſum vis? domum. Waer wilt ghy heenen
naer Hups.
Et quò inde ? nul- en waer na toe van daer :
quam . nergens .
Quando in horto fu- Wameer zijt gim in den
ifti ? Hof ghewccft
Heri, hodie,modò, nu . Giſteren / Icden / terſtont/
per, dudum . onlanckr /overlange.
Quoties? ſemel. Doe dickniaclscens ...
Quando me viſes ? (in- Wanncer ſult ghp my bes
viſes?) focclten :
Mox , cras, perendiè , Flus/moghen / overmog
aliquando. ( nem ? ghen / cens.
Sciſnememoriâ le &tio . Viont gip u.Lefſe van bup
ten 3
Sic fatis. Ego minimè, Vaft gherioecht. Ick gecn
(neutiquam .) fins.
Quæ eft caufa ? num Opt wat 002faeckt ? hebt
dedidiciſti , aut es ghpre ont - lecrt 1 of
oblitus ferè . hebt ghyſe vergheten
plans .
Cur non repetis ? Wacrom verlaelt gürſe
niet !
Mihi nunc non vacat. : Het en komptmy nu niette
paſje.
Quare ? Miffus fum in Wacrom ? ick ben gleſon
villain , ad Bibliopo- den naer de D002-ſtadt
lam . tot den Boeckvercooper
Profe &to ? ibo unà. Seecker ! Ick fal mcde
Nequaquam . gaen . gheenſins .
Quamobrem ? repete- Waerom toch ! wp fullcu
mus in itinere. onder -weyhen overleſen.
Id Tat
LA TI NI TAT I s . 47
Wodurch biſtu gegangen ? Par où es tu allé ? Par la ga
durch die Läuben. lerie
.
Wohin wiltus anheim (nach Oů veux-tu aller à la mais
Hauſe.) fon ,
Dnd wohin von dannen Etqù de là 3 nulle part.
nirgends hin.
Wenn biſtu im Garten ge-Quand
din3
as tu efté au jar
wefen ?
Geſtern, heut/ erſt, newlich/ Hier aujourd'huy,tcut main.
vorlängſt. tenant,nagueres,il y a long
temps ,
Wie offt einmahl. Combien de fois ? une fois .
Wenn wilt du mich befu . Quand me viendras tu yoir
chens
Tout incontinent , demain,
Bald/ morgen /vbermorgen ,
etwan, (dermal eins.) apres demain , quelque
jour.
Ranſtu außwendig die Les sçais-tu par cæur la leçon ?
ction ?
Gut gnug. Ich gar nicht. affez bien. Ie ne la ſçai pas.
Was iſt die Prſach3 haftu Qui en eſt la cauſe : l'as tu
es verlernet, oder vergeſ, defappriſe , ou l'as tu 04
ſen 3 fafti ( ſchiert bei bliéez preſque ( quaſi)
nahe .)
Warumb wiederholeſtu ſie Pourquoy ne la repetes tu
nichts point ?
Ich habe jerzt nicht die weile . le n'ay pas maintenant le loi.
fir .
Wie ſo: Ich bin gefand nach Pourquoy 3 je fuis envoyé
dem Meyrhofe ( Fuhr- en la metairie vers le li
werck ) zum Buchfährer. braire.
Gewißlich ? Ich wil mit ge. Certes ? j'iray avec toy. Nul
hen. Mit nichten. lement.
Warumb doch ? wir wollen Pourquoys nous repeterons
repetiren vyter Peges. en chemin .
pas Cala
48 V E TI B V LVM
Id præftat, quam gar- Dat is beter als te klapis
rire. peni.
Omninò. Redibimus. Ja voorwacr. Sullen wpi
né mature ? Haeſt wedcr -leeren ?
Fortaſſe ; fed vix. Eho Mogheijck ; mäernauwe
Ijjcks . ép lieve twijf
dubitas ? - felt ghp:
Procul elt. Propera- Het is verre. Wp fullen
· bimus. haeſtelijck voortgaen .
Ccu futores ? Quid als Schocn -lappers ! wat
tum ? dani
Noftram ætatem decet Onſen ouder voecht die
agilitas, gauwigheyt /
Sic ajunt. Imò fic eft. Soo ſeghtmen . Ja foo iſt.
Ne clama. Atqui fu- Koept niet. Wp zijn jm :
musſoli, miers allcen /
Quomodo ludemus ? Hoe fullen wup ſpelen met
Pilâ , Myindâ, alca. den Bal/ het Blind-ſpel/
met den Dobbel-ſteen.
Quamdiu ? Hoc langhe ?
Totum diem. Hui ni- Den hcélon dagh. Ap dat
mium eft. is te vect.
Atqui funt feriæ , Hetis doch oozlofdagh .
Vtinam abſtineremus Och ofwp afſtandt dcdi
à malitia ! van booſhept !
1
PR Æ P O SI TI O N E Si
Pergamus,, rogo te. Lact ons voortgaen/icki
bidde ut
Nunc tibi parvas vocu- Ick fal u nu de klepne
las exponam : Woodclienis uptleggen :
Ad nos admittimus, & Dp laten tot ons komeii
trahimus, on trecken tot olis .
Tot
L Α Τ Ι Ν Ι Τ Α Τ Ι S. 49
Das iſt beſſer , als ſchwarzen Cela vaut mieux que babil
(waſchen .) ler .
Freylich. Werden wir auch Vrayement. Retournerons
zeitlich wieder kommen ? nous de bonne heure ?
Dielleicht: doch kaum . en Paraventure: mais à peine.
lieber zweiffelſtu ho ! en doutes tu 3

Les iſt weit. Wir wollen C'eſt loin. Nous nous haſte
eylen . rons .

Wie die Schuſter 3 Was Comme les cordonniers. Et


ifts mehr bien 3

Unſerm Alterſtehet die hur. L'agilité eſt convenable à


tigkeit an. noſ tre aage.
So ſagt man . Ya alſo iſts . On le dit. mais pluſtoft il
Schrene nicht. Seynd wir eſt ainſi.
doch allein . Ne cric point.mais nous ſom
mes ſeuls.
Wie wollenwir ſpielen ?mit Comment jouërons nous? A
dem Ball die blindeRuh la boule , à cligne-muſſet,
auff dem Bretſpiele.Wie aux dez . Combien de
lang3
temps 3
Dengantzen Tag. Hun/das Toutle jour. Ha c'eſt trop.
iſt zu viel.
Es iſt doch Fenertag . Mais c'eſt un jour de congé.
Wolte Sott daß wir unsPleuft à Dieu que nous nous
abhielten von der Bob abſtinſſions de malice .
heit.
LES PREPOSITIONS.
Laſt vns fortfahren /ich bit. Porſuivons je te prie,
te dich.
Yezt wil ich dir die kleinen Ie t'expoſerai maintenant les
Wortlein erklären : petits mots :
Zu uns laffen und siehen Nous recevons & tirons à
wir , nous..
zu E Nous
go V E S T I BV L V M
Ad alios accedimus. Cot andere gaen wp naer
toe .
A nobis abjicimus, ac
trudimus. Dan ons verwerpen en ſta
ten wy .Boomſmpten
Dearbore nuces decu- Dan den wp
timus, Noten af.
Cum nobis ducimus, Met ons lepden wp.
Ante nos pellimus, Door ons dypven wp .
Pone nos raptamus , Dan achteren ſlepen W.
Sècundum flumen facile Met den ftroom iſt licht te
eſt natare , wemmen .
Adverfus illud , impoffi- Daer teghen iſt ommages
bile. ( cerdos , löck .
Apud altare (aram ) ſa- DePrieſter by den Hutaerr
Habet Penes ſe Diaco- Deeft nevens hem een Di
num . aken .
De temerario nota : Let op den reukclooſen /
Quòd Intra ædes non Dat hp binnens hips niet
maneat. en blijft.
Supra culmen fcandat. OpHlau
den top van 't Hups
tert .
Infra limen reptet. Onder den dzempel cruppt.
Fatere Coram nobis , Bekent het vooz ons/
Quid feciſti Clam no- Wat hebt glip ghedaen int
bis ? Hepinelijclt
Quia eft Palam , Want hetis openbaer.
Contra præceptum feci. Ich heb ghedaen teglen
Het Ghebodt.
Erga præceptorem val egiten demeeſter heb ick
deingratusfui. feer ondankbaer geweeſt.
.
Quidam ob ſua facino- Eener om fön miſdaden /
ra ,
Dut den Dupre vluchtig
E domo profugus, Als hp neffens den wegh
Dum Iuxta viam cucur
heeftgheloopen .
rit , Citral Op
L A T I N IT AT IS 51
Su andern gehen ( treten )/ Nous allons trouver les au
wir , Cfen wir . tres ,
Pon vns werffen / vnd ſtor- Nous rejettons & pouffons
arrier de nous
e ,
Von dem Baume ichlagen Nous abbatons des noix de
wir die Naſſe ab. l'arbre ,
Mit uns führen wir . Nous menons avec nous,
Por ons treiben wir. Nous pouffons devant nous,
Ninter uns ſchleppen wir. Nous trainons apres nous .
Dem Stromenach iſt leicht 11 eft aiſé de nager ſuivant le
ſchwimmen . cours de la riviere,
Wider jha/iſts unmöglich . Mais contreil eſt impoflible .
Der Prieſter Beym Altarı LePreſtre pres de l'autely
Sat ben (neben ) fich den Ca. A avec ſoiun Diacre.
pellan .
Don dem fürwitzigen (onbe. Pren garde au temeraire ,
ſonnenai) mercke:
Daß er im hauſe nicht blei- Qu'il ne demeure point dans
be. la maiſon ,
Nuffden Gipffel ſteige. Qu'il grimpe deſſus le toidt,
Onter die Schwelle krieche. Se traine dellous le ſueil.
Betenne für uns / Confeſſe devant nous ,
Was haſt du gethan heim . Qu'as tu fait en cachette de
lich für uns 3 nous ?
ch
Denn es iſt offentli . Car il eſt deſcouvert .
Wider das Gebot habe ich l’ay fait contre le comman
gethan. dement,
Gegen dem Lehrmeiſter bin l'ay eſté fort ingrat envers le
ich ſehr undanckbar geweſt. maiſtre .
Einer wegen ſeiner Thaten. Quelcun pour les mesfaits,
Num Nanſe flachtig / Fugitif de la maiſon ,
In demer neben dem Weg Ayant couru aupres du che
gelauffen . min ,
ſt E 2 S'est
52 V E S T I B V L v M
Citra (Cis ] Stagnum Op deſe zijdevande mer
conſtitit , heeft hp ſtil -gheſtaen /
Deindè vlıra ſtagnum Daer naer over het Mepr
ghegaen zijnde /
progreſſus, Is gheltomen inde wilder
Venit In defertum , nifle / ( fen /
Obibat Circa paludes, Ginck ontrent de Moeraſ
Oberrabat Inter nemo- Doolde onder de Boſſcha
ra , fien /
Navigabat Trans mare, Voer over de Deer
Uſque ad extremas in- Cat de upterſte Ylanden /
ſulas,
Prope orbis terminos, Naer bp het upterfte des
Werelts / ( wevender
Extra patriam vagans, Bupten het Vaderlandt
Pro quo intercedunt Dooz den welcken vele bid
multi, den /
Verùm Propter exem- Maer om ' t exempel van
andere /
plum cæterorum,
Non poteſt recipi , nec Enmach hp nietontfangert
abfolvi, noch ontſlaghen worden .
Hem , quantum infor- Och hoe g200ten onghe
tunium ! luck !
Wee den Goddelooſen .
Væimpiis . Gheluckich is hp bupten
Felix Pre talibus ,
ſulcke /
Quiramconſci entiam pu- Dieeen
cuſtodit. waert.
rem Ghewiſſe boca
N v M E RA L I A.
Scis numerare ? Vtiq;; Hont ghp tellen : voorſeec
kers /
Tenta igitur:quot ſuntDerfoechtdan :Hoe veeť din
res ? ghen zinder 3
Vnus ! Daer
LA TI N IT A TI S. 53
Iſt er diſſeit des Sees ſte- , s'eſt arreſté au deça de l'e
hen blieben / ſtang ,
Darnach jenſeit des Sees Puis eſtant paſſé au delà de
fortgefahren 1 l'eſtang,
Iſt er in die Wüſten komenı Eft venu en un deſert,
Rr gieng vmb die Simpffe 11 alloit autour des ma
herumb / reſts,
Er jezete zwiſchen den Wål- S’eſgaroit (Se fourvoyoit) en
derni tre les bois ,
Er ſchiffete vbers Meer/ Navigeoit outre la mer,
Biß zu den eufſerften In- luſques aux dernieres ifles,
ſelny
Nahe an der Welt ende/ Pres des bouts du monde ,
Auſſerhalb des Vaterlands Errant hors de ſon pays,
ombſtreichende.
Für welchen ſich viel einle- Pour lequel pluſieurs inter
cedent .
gen / ( vorbitte thun. )
Aber wegen Benſpiels an- Mais pour l'exemple des
derer/ autres ,
Ran er nicht angenommen , Il ne peut eſtre receu, ni ab
noch loß geſprochen wer : fous.
den.
Schaw / welch ein unglück Helas quel grand malheur !
Wche den Gottloſen . Malheur aux meſchans !
Glückſelig iſts für ſolcheni Lienheureux eſt au regard de
telles gens ,
Der das Gewiſſen rein be. Celuy qui conſerve la conſci
wahret. ence pure :

LES NVMERAVX.
Ranſtu gehlen ? freylich . Sais tu conter ? ouy .
Perſuchs derhalben : wie Eflaye- le donc : combien y a
viel ſeynd dinge ? il de choſes ?
E3 11
1

54 V E S T I BV L V M
Vnus eft codex Biblio- Daer is een oeck des
rum , Bpbels /
Duo ſunt teſtamenta , Daer zyn twee Teſtamen
Vetus & Novum : ten / het oude ende het
nieuwe
Tres perſonæ ſanctæ Drp perſoonen der Heplige
Trinitatis, Dryvuldighept/
Quatuor Euangeliſtæ , Vier Euangeliften /
Quinque ſenſus, Ppf Sinnen /
Sex profefti dies, Ses Werckdaeghen /
Septem petitiones in Seven beden in't Gebedt
Oratione Domini- des Heeren / ( in't Vader
câ , onſe)
Otto dies comparan - Acht Daeghen wozden bp
tur feptimana, een Weeck gheleken /
Ter tria funt novem , Dip mael dip is neghen /
Decem præcepta Dei, Chien Gheboden Godts /
Vndecim Apoftoli , Elf Apoſtelen /Hudas upt.
dempto luda , ghenomen /
Duodecim fidei arti- waelf artikelen des Ghe
culi , loofs /
Triginta dies ſunt Daer zijn dertich daeghen
Menfis, vande macnt /
Centum anni ſunt fæ- Handert jaeren zin een ,
culum , eeuwc /
Satanas eſt mille frau . De Satan is een dupſent
dum artifex . kunſtenaer .

СА
1
L A T I N I T A T I S. 55
Ls iſt ein Bibelbuch. 11 y a un livre de la Bible ,
Ls reón jwen Teſtament, il y a deux teſtamens, le vieil
das Alte und das Neme. & le nouveau ,
Dren Perſonen der heiligen Trois perſonnes de la Saincte
Drenfaltigkeit. Trinité,
Dier Euangeliſten . Quatre Euangeliſtes,
Fanff Sinne. Cinq ſens,
Sechs Werckeltage. Six jours ouvriers ,
Steben Bitten im Gebet Sept demandes , en l'oraiſon
des Skrin ( im Pater dominicale,
bnſer .
Acht Tagewerden einer wo- Huic jours ſont comparez à
chen verglichen , une ſemaine,
Dren mahl dren iſt neun , Trois fois trois fontneuf,
Zehen Gebot Gottes/ Il y a dix commandemens de
u, Die
Enlff Apoſtel / außgenom- Onze ApoftresIudas en eſtant
men Juda . ofté ,
Zwift Glaubens Arti: :Douze articles de foy,
deli
Drenſfig Tageſind einMo. Trente jours font un mois,
nati
Hundert jahr ſind ein Man . Cent ans font un fiecle,
nes Alter.
Der Teuffel iſt ein Tauſent. Satan eſt'un ouvrier de mille
künſtler. fraudes.

E 4 CA .
56 V E S T I B V L V M
С А рут I V.
DE REBVS IN SCHOLA
Vande ſaecken in de School,
Scholaſticus fponte De Schoolier gaet gerne
frequentat ſcholam , ter Schoolel
Quò in artibus erudia- Op dat Hp in de Honften
mach onderwefen wer
tur, den /
Initium eſt à literis, men begint van de Lette 1
ren /
Ex ſyllabis voces com - Van defyllaben worden de 1

ponuntur , woozden ghemaeckt/


E di&ionibus fermo, Dan de woozden /een reden /
Ex libro legimus taci- Ppt het Boeck leſen wp al
tè , ſtil
Aut recitamus clarè , Oft fegghen op overlupt /
Involvimus eum mem- Wp vouwen het in Perke:
brana , ment /
Ende legghen het op den
Et ponimus in pulpito, leffenaeri
Atramentum eſt in a- Inct is in de Hoker /
tramentario ,
Calami [ Pennæ fcri- De Permen zpn in de pens
ptoriæ ] in Calama- 11 € -koker /
rio,
Quibus ſcribimus in metdewelckewpſchappen
chartâ , in het papier /
In utrâquepagina, Op alle bepde ſpen /
Interdum in ſchedâ, & Somtydts op een Bricfkten
palimpſeſto, en Schalie/
Si perperam , delemus, Is het qualijck / wp wiſ
fchen het ipt/
Et Én
L A.T. I N IT AT IS 57
C'H A P I T. I V...
DES CHOSES DE L'ESCOLE .
Von den Sachen in der Sdul.
Ein Schüler gehet gerne Vn eſcolier va volontiers à
( willig ) in die Schule/ l'eſcole ,
Damit er in Xünſten vnter . A fin qu'il ſoit inftruit és
wieſen werde. arts ,
Der Anfang iſt von Buch- On commence par les let
ſtaben tres ,
Aus den Sylben werden die Les mots ſont compoſez de
Wörter zuſammen geſetzt. ſyllabes,
Aluß den wörtern die Redel Le diſcours l'eft de mots,
Außm Buche leren wir Nous liſons tout bas en un
ſtill! livre ,
Oder ſagen auff lauter Ou bien nous prononçons
hau voi
Wir wickeln es ein in Per- Nous tel'envex,loppons en un
gamenti parchemin ,
Dnd legens auffs Pult. Etle mettons ſur un poupi-.
, tre
Die Dinte iſt im Dinten- L'encre eſt dans l'encrier,
faßt
Die Schreibefedern im fe- Les plumes fontdans l;eſcri
derzeug (im Pennali ) toire,

Mit welchen wir ſchreiben Avec leſquelles nous eſcri


auffs Pappier / yons ſur du papier,
Auff benden ſentent Des deux coſtez :
Bißweilen auff einen Zettel/ Par fois en un brouillard &
oder Efelshaut 7 ſur une peau d'afne ou ar,
doiſe.
Wo es vbel / löſchen wir es
aus/ S'il eſt mal , nous l'effaçons,
Ond) : Es Ec
58 V E S T I B V L V M
Et fignamus denuò re- En tepkenet: Het wederom
ate , recht,
Vel in margine, Oft aen de kant.
Do&or proponit do- De Leeraer ſtelt voor de
& trinam , leeringhci
Omittit fabulas, bp flaet over fabulen /
Docet proverbia, & e- up leert de Spreucken en
loquentiam , Welſpzeltenthepd /
Et accipit dida & rum , Ende hp neemt het leer :
geldt 7
Diſcipulus diſcit non De Diſcipel leert niet alle
omnia fimul, dinghen treffens /
Sed per partes , Maer bp ſtucken /
Præceptor præcipit fa- De meeſter ghebiet wat
cienda , men doenfal
Rector regit Acade- DeHectorregheert de hoo
miam , ghe School/
Pædagogus advertit , & De Pedagoge merckt op
urget, eni dupft aen /
Cuſtos monet , horta. De Opſiender vermaent/
tur, & conſignat, pozret / en tepktent aen
Magiſter inſtituit uni- De Meeſter onderwpft fe
verſos, alteſamen /
Singuli attendunt, Een pghelijck hoogt toel
Ille emendat mendas, Hp verbetert de fautent /
Colloquia latina & De Latijnſche t'ſamenſpze
examina non funt kinghen en onderſoekin
ghen moeten niet afghc
abroganda , Tchaft wozden /
Diligens proficit fine De neerftigeneemt toe fon
impedimento. der bcletſel/ (
Negligens vapulat, De onachfame wozt geſla
Etenim ferula eft præ- Want de plack is bp der
fto . Non ! Handt. Sp
L A TI NI TATI S. 59
Pnd zeichnen es recht wie. Et le marquons derechef
der auffs newe1 bien,
D6 auch ſchon auff dem Ou à la marge.
Rande /
Der Lehrer tregt die lehre Le docteur propoſe la do
vor : Etrine,
Låſſet die Mährlein auſſenr Omet les fables,
Er lehret die Sprichwörter ? Enſeigne des proverbes &
und die Beredtſamkeit / l'elequence ,
Pnd nimpt das Lchrgeld , Er reçoit un ſalaire,
Der Jünger (Schüler)lera Le diſciple n’apprend pas
net nicht alles zugleich toutes choſes à la fois,
Sondern Stückweiß / Mais par parties ( parcelles )
Der Lehrmeiſter gebeut 1 Le maiſtre commande ce qu'il
was man thun ſol 7 faut faire ,
Der Rector regiert die hohe Le demie,
Recteur gouverne l'Aca
Schuld
Der Rinderführer ( der Le pedagogue prend garde
Zuchtmeiſter ) mercket & prelle ,
auff/ vnd treibet an:
Der Håter erzinnert/verma. L'obſervateur advertit, cx
net/vnd feichnetauffi horte, & marque .
Der Meiſter unterweiſet ſie Le maiſtre les inſtruit tous
alleſampt / enſemble,
Ein jedermercketauff Chacun eſt attentif,
.
Er verbeſſert die Fehler.Il corrige les fautes,
Die Lateiniſchen Geſprå- Il ne faut point abolir les
che /ond Nachforſchungen devis Latins & les exa..
ſollen nicht abgebracht mens.
werden ,
Lin fleiſſiger nimpt fu ohn Celuy qui eſt diligent profite
hindernůß / ſans empechement,
Ein fauler wird geſchlagen, Le negligent ( pareſſeux ) eſt
Denn die Ruthe iſt fürhan Carbattu,
la ferulc eft toute preſte.
den ,
Siel Ils
60 V E S T I B V L V M
Non verberant bacu- 1 Sp en flaen niet met ſtoc
lis, & fuftibus, ken en kluppelen /
Sed cædunt virgis. Maer fp flaen met roedert.
Abſque veniâ ne exeas, Gaet niet upt ſonder oog
lof/ ( derom
Poſtmoram redeas , Naer een wple homt we
Quod agere debes , Dat ghp doen moet doe
dat /
age, De linie wozt ghemaeckt
Linea fit regulâ, met het liniael (paſſer /
Circulus circino , ten kring ( circul) met den
Grāmaticus loquitur, de Letterküftenaer ſpreekt/
Diale & icus diſputat, Dekedekaveler diſputeert/
Veraà fallis diſcernit, Vponde rſchept dewaere
dinghenvan de balſche/
Rhetor ornatè loqui- De Kederijker ſpzeeckt cies
tur , relijck /
Muſicus cantat, De muſieck [angher ſingt:
Poëta carmina fingit, De Poet dicht verſſen /
Pi& or effigiem , veli- De Schilder ſchildert eelja
maginem pingit , affetfeld
Hiſtoricus res geſtas De Hiſtori-ſchañver vertelt
narrat, de geſchiedeniſſen /
Aſtronomus defcribit DeSterremeter beſchäft
aſtra , Het Gefterntei
Phyſicus naturam ſcru . De Naturaliſt onderſoeckt
tatur , de naturel ( die naer /
Medicus eam imitatur, DeMedicijn -meeſter volgd
Ethicus tradit mores, ee Zede -meeſter onder
wijft de manieren /
Qui Studiofum deco- Dewelcke eenen Student
rant, bercieren /
naer
Verùm de iis paulò in- Hier daerveneenwepnich
frà, naer .
CA
LA TI N I T AT I, s. 61.
Sie ſchlagen nicht mit Ster Ils ne battentpoint avec des
houſſines
cfen und Rnütteln / baſtons & ,
Sondernſtreichen mit Ru . Mais frappent ayec des ver
then / ges,
Ohn erlaubnús gehe nicht No lors point ſans congé,
hinauß / (apres,
Pber eine weile kom wieder. Retourne. un peu de
temps
Was du thun ſoltidas thue. Fai ce que tu as à faire,
Die Linie (der Strich )wird Vne ligne ſe fait avec une rei
gemachtnach dem Liniall gle,
Der Arenf mit dem Circkell Vn cercle avec un compas,
Der Grammaticus redet/ Le Grammairien parle ;
Der Dialecticus diſpatiret? LeDialecticien diſpute,
Er unterſcheidet das wahreDiſcerne le yray d'avec le
von dem falſchen / faux ,
Der Redner redet jierlich Le Rhetoricien parle elegam
ment,
Der Sånger finget i LeMuſicien chante ,
Der Poet dichtet Derbi Le poëte fait( copoſe des vers,
Der Mahler mahlet ein Le peintre peind (repreſente )
Bild /oder Bildnus/ une effigie ou image,
Der Geſchichtſchreiber er- L'hiſtorien raconte les choſes
fehlet die Geſchichter qui ont eſté faites,
Der Sternſeher beſchreibet L'Aſtronome deſcrit les
die Geſtirn . ſtres,
Der Naturkändiger ergrån . Le Phyſicien recerche la na
I
det ( erforſcher) die Na. ture ,

DerUrgt thuts (folget oder Le Medecin l'imite,


ahmet) derſelben nach
Der Sittenmeiſter lehret L'Ethicien enſeigne les
die Sitten meurs,
Welche einen Studenten Quiornentl'eſtudiant,
gieren .
Aber von denen ein wenig Mais il en ſera parlé cy der
drunten . ſous.
CHA
62 VE S T I B V LVM

CAPVT V.
DE RE B V S DO M I.
Pande Dinghen in Hups.
PVlfa fores,fi claufæ K LoptaendeDozeſan fps
Quùm aperitur, tranſi Als de Doze word open ge
oſtium , daen / ghaet daer doozi
Et intra in atrium , En gaetin 't Voorhoff
Clavis claudit ſeram , De Sleutel flupt het Slot)
Iterumque recludit, En onſlupt het wederom /
Clavus figitur, De Daghel wozt ingefla
Pavimentum calcamus, Dethet
bloer/ betreden wp
Laquear nobis impen- De Solder hanght over
det, ons /
Feneftræ funt vitrex , De venſters zijn van glas /
Hypocauſtum (vapo- De ſtove door het Forups
rarium) per forna- warm - ghemaeckt / is
cé calefactum calet, Heet/
Cameræ frigent, De kamers zijn koud/
In ciſtis,& arcis abſcon- In biften en Woffers ver :
dimusres, berghen wp de dinghen /
In corbibus portamus, In koven dzaeghen wp/
Succus non fervatur in Sap (vochtighepd )en word
ſacco ,nec in fundâ, niet bewaert in een lack
noch in een borrel
In cubiculo ſunt le &ti, In de Slaepkanier zijn de
Bedden /
Culcitris, pulvinari- met bulſters / dozkuffens
bus, & lodicibusftra ende Slaeplakens bes
ti, deckt?
Cer-1 Het
LA TINITATIS 63
CHAPITRI V.

1
DES CHOSES DE LA MAISON .

Von den Sadjen im Sauß.


Lopff
Kendo
ſie andieThir/ 400HEurteſtezàfermée,
zu iſt/
la porte ſi elle

Wenn auffgemacht wird Quand on l'ouyre paſſcz y,


gehe durch die Thuri
und gehe insDorhauß Et entrez dans le porche de
dedans ,
Der Schlüſſel ſchleuſt das La clef ferme la ſerrure,
Schlos /
Dnd ſchleuſts wider auff Er derechef l'ouvre ,
Der Nagel wird eingeſchla- On fiche le clou,
gen ,
Das Eſtrich treten wir 1 Nous marchons ſur le pavé,
Die decke henget uber unsi Lc planché pend ſur nous,
Die Fenſter ſind gläſern/ Les feneſtres ſont devere,
Die durch den Ofen einge- Le poile cſtant eſchauffé par
heizte Stuberiſt warm / Te fourncau eſtchaud,
Die Rammern find kalt, Les chambres ſont froides.
In Riſten o Sruhen ver . Nous cachons les choſes en
Bergen wii fachen / des quaiſſes & cn des cof
fres, ( beilles,
In Rørben tra ,kn wir/
Nous portons en des cor
Lin Safft wird nicht im On ne garde point le ſuc en
Sacke/noch im Schiebſa . un ſac, ni en une fonde ,
de behalten / ( bourſe)
Schlafkammer find Enla chambre il y a des lies.
In derBett
die en /
Mit Polſtern, Rüſſen, und Qui font garnis de licts de
Bettüchern bereitet ( ges , plume (matelas)de traver
decket!) ſins, & de lodiers ( couver ..
Das tures) Nous
64 es
VE SI I B v L v M
Cervical fubdimus Het Hooftkuſſen legghen
cervici, wp onder ' t Hoofti
Tegeribus nos integi- met de Dekensdecken wp
mus, ons /
Cubantes ſupini, vel Ligghende op derugghe of
proni , op de bick /
De Water voor de
Matula eft pro urinâ , piſſel -pot is
Et feceffus(cloaca) pro En het ghemack ( rpole) om
alvo levanda, den Bupck te loſſen (ſpn
gevoech te doen )
Excrementa fatent, Den afganck ſtinckt/
Thure & ſuccino ſuffi- Met Wieroock en Amber
mus, (tidiè, beroochen wp /
Faciem lavamus quo Det Aengheſicht waſſchen
Manuſque abluimus li- Enwpdedaghelfer
handen/ waſſehen
xivio ,& fapone, wp afmetlooch en ſeep /
Super pelvi,aut adgut- Over een Becken oft aen
turnium , een Handt-vat/
In Balnco ſudamus, In de Badtſtove ſweeten
wp /
Mantili & ſudario ter- Det de Handtdoeck en
gimus nos , Sweetdoeck vaghen wp
ons af/
Tonſor tondet crines, de barbier ſcheert het hapz/
Pectit comam pectine, uy kempt Het Hap, met de
kam,
Maculæ abfterguntur Devlecken worden afghe
ſpongia, wift met de fpongier
Quiſquiliæ verruntur Devuplnis wozt uptghe
• fcopis, veeght met befems.
Indufium & tunicam, Het Hemde en den Kock /
Thoracem , femoralia het Mambaps / de Boeck
(braccas) & tibialia; en kouſens/
Indui. recs
LATINIATI & 65
Das Haupttåffen thun wir | Nous mettons un oreiller
unter den Nacken ( das fous noftre teſte,
Genick)
Mit den Decken decken wir Nous nous couvrons avec
vns gul des couvertures ,
Liegend rücklich oder auffm Eftans couchez ou ſurle dos
Baucht (den Narn / ou ſur le ventre, ( l'urinez
Der Nachtſcherbel iſt für Le pot de chambre eft
Und das heimlich Geinach ,Et le retrait (privé) pourpour
des
(der Abtritt) den Bauch charger le ventre ,
zu erleichtern /
DerDnflath (der Menſchen Les excremcns puent,
Miſt) ſtincket/
Mit Wenrauch und Ag. Nous parfumons avec de
ſtein räuchern wir / l'encens & de l’ambre,
Das Angeſicht waſchen wir Nous nous layons tous les
tåglich ! jours la façe,
nddieHände waſchen wir Et nettoyons nos mains avec
ab mitLauge und Seiffer de la lexive & du ſavon ,
Vber dem Becken / oder ben Deſſus un baſſin ou à un la
dem Wandfa / vemain,
Im Bade ſchwitzen wir / Nous ſuons au bain ( estuves )
Mit der Sandquele/vnd den Nous nous eſſuyons avec une
Schweißtüchern trocknen ſerviette & mouchoir,
wir uns/
Der Balbierer nimbt die Le barbier ( chirurgien ) tond
Naar ab/ les cheveux ,
Ler kämmet das Saar mit 11 peigne les cheveux avec un
dem Ramme / peigne,
Die Flecken werden abges On ofte les taches avec une
wiſcht mit dem ſchwaiñei eſponge,
Das außkehrig wird gekeh- On balie les ordures avec un
ret (außgefeget) mit Bes balay.
femen.
Das Sembde und den Kock , La chemiſe & camiſole,
Das Wammes /Nofen/vnd Le pourpoint , le haut de
Stråmpffe 1 chaufles & le bas,
Siehen ! F Nous
66 VEST I BV L V M
Induimus & "exuimus, Crecken wp aen en doett
wp upt /
Atque ſcopulä.everri- en met een Hicer-bosſtel
mus, ken kepzen wpſe af
Quoties opus eſt, Soo dickmaels als 't van
noode is /
Pallium & togam ami- De Mantel en Cabbart
cimus , doen wp aen /
Pilei & collaria, De Hoeden en kraeghen /
Chirothecæ , & ſanda- De Handtſchoenen en Pan
lia , toffelmi
Sunt honeſtatis ergò, Zin cerbaerhepts halven.
Cingulo nos cingi- Met den Hiem gozden wp
ons /
mus,
Ligulis adftringimus, met Neſtelen binden wp
vaſt /
Mappå& tapeteſterni- met het Caffel-laecken en
Cappt
mus menſam , decken wp.de a
fel /
Adjuſculum & pulmé- Lot dimneSopen Bup/tot
tum , ad intritam , & gleblockt en gleſtrempt
- jus gelatum eft co nat beſight-men den Les
chlear, pel/
Edulia alia ſcinduntur De andere Spiſen ſchnit
cultro, men met het mes .
Muſcas,veſpas,& cra- de Vlieghen / Weſpen , en
brones abige muſca- ght
Hozſelen verjae men
inet de vliegh -lap.
* rio ,
Tolle patinas,orbes,fa- Neempt wech de Schote:
linum , fruſta panis, len / Tailioozen ,hetfout
cruftas, & micas, våt/de ſtucken -Broots /de
ko? ften en b ?ockelingheny
Tandemque bellaria. En ten leſten let Bankct.
Infunde in poculum , Schenckt in den kroes /
Et ! En
L'A : T Í NIT Á t i si 67
Ziehen wir an vnd aus / Nous les veſtons: & e' deves
ftons,
Dnd kehren ſie aus mit der Et les eſpouſſetons avec des
Rehrbürſten / vergettes ,
So offt es von nothen iſt! Toutes les fois qu'il en eftde.
beſoin ,
Den Mantel und langen Nous nous affublons d'un
Rock legen wir an/ manteau & d'une longue
Die Hüthe vnd Rragen , robbe ,
( Hälſichen ) Les chapeaux & les collets,
Die Handſchuch vnd pan- Les gans & les pantoufles
toffeln (mules)
Sind zur Brbarkeit. Sont pour l'honnefteté.
Mit dein Gürtelgürten wir Nous nous ceignonsavec une
ons / ceinture ,
Mit Neſteln.Jichen wir zu- Nous attachons avec des ef
fammen guillettes,
Mit dem Tiſchtuch vnd dem Nous couvrons la table avec.
Teppich decken wir den une nappe& un tapit,
Tiſch
Zu der Suppe vnd dem On ſe fert de cueiller pour
Brey / zur Mährte / vnd prendre du bouillon,de la
Galerte iſt der Löffel bouillie, du hachis ,& de la
gelée.
Andere Speiſen ſchneidet Les autres viandesſe coupent
man mit dem Meſſer. avec un couſteau.
Die Eltegen / Weſpen / vnd Chaſſe avec un eſmouſchoir
Horniſſen treib weg mic les mouſches , gueſpes &
dem Fliegenwädel. frelons.

Nim die Schaffeln /die Tel- Ofte lesplats, les aſſiettes, la


lerydas Salzfaß/ die ſtů . ſalicrc , les n orceaux de
ofen Brod , Rinden ond pain , les croi ſtes & les
Broſamen hinweg! miettes ,
Et finalement le deſſert.
Pnd endlichdas friſche obſt.
Verſe en une coupe (taffe,go
Schencke ein in den Bechers belet,verre )
Pnd F 2 Et
68 y E S T I B v v v M
Et propina hofpitibus, &n bzenght het de Gaſten /
Accende cereum , Onſteeckt de waſche keers /
Vel candelam è febo Oft de heerſevan ſmeer ges
fa &tam , mneckt/
Inde candelabro, Sedtſe in den Handclacr /
Emunge ellychnium Drupt de Lemmet af met
emunctorio , den ſimupter 7
Sed ut ne extinguas, Maer dat ghyre niet upt en
doet /
Laterna , fomes , cri. Een Lanterne /tonder /ſoef
brum , colum , cos, doorflach , een Wetſteen /
een ſchael/cen Mupreval /
libra , & decipula ſu is noodigh Hupſraed /
pellex neceſſaria eft,
Vir & mulier , amore man en Dou / dooz licfde
jun&i , ſunt conju t'ſamen ghevoecht / zijn
echt.genooten )
ges,
Viduu s ducit interdum De Weverlaer trout rom
töjts en Maecht/
virginem
Sponfo nubit, ſponfa, met den Baupdegom trout
dc Bupti
Poſt nuptias Maritus Naer de bzuploft worden ſy
& Marita vocantur, ghenaemt" con ghetrout
Man /en getroude Vrou.
Puerpera peperit pue- De Itracm -vzouheefteen
rum , kint ghebaert /
Quem baptizatum o- Het welck ghedoopt zijnde
ſculatur nutrix, de minne-mocr kuſt
Fovetq ; in gremio, en liouffert op den ſchoot/
Ne algea , aut ſing ¡Op dat het gheen koude en
t ul-
tiat, Ijebbc/ofte hicke/
Filius eſt hæres, Dc Soon is erfglcnaem /
De pochter ontfanght Het
Filia accipit dotem, houwelijcr goct/
Pa -1 De
L A TI NI TAT I S. 69
nd trind den Gäſten zur Et boit aux hoftes,
Zünde die Wachskerze ani Allume un cierge,
Oder ein Inſchlet Liechtı Ou une chandelle faite de
fuif ,
Stecke es auff den Leuch : Mets la au chandelier,
tcr/
Pure (ſchneuse ) den Dacht Mouche la meiche avec des
mit der Liechtputzen , mouchettes ,
Aber daß du es nicht außlo. Mais en telle forte que tu ne
ſcheſti l'eſteignes pas ,
DieLatern /der Zunder /das Vne lanterne,del'amorce ,un
Sieb / der Durchſchlag / crible (bluteau ,ſas)une cou
der Werzſtein ,die Wage! loire,une queu ou pierre à
und die Mäuſefall iſt eſguiſer,des balances &une
nothwendiger Baußrathi ſouriciere ſont des utenſia
Mann und Weib, aus Lie. les necellaires ,
be zuſammen geſellt ſind L'homme & la femme joints
heleut par amour ſont mariez,
Lin Wittwer nimbt unters Vn vef eſpouſe par fois une
1

weilen eine Jungfrawy vierge ( pucelle)


Die Braut freyhet den L'eſpouſc ſe marie avec l'ef
Bräutigami poux;
Nach derHochzeitwerdenſie Apres les nopces on les ap
Eheman vnd Cheweib gespellemari & femme,
nennet.
Die Rindbetterin (Sechs. L'accouchée a enfanté un
wóchnerin) hat ein Rind garçon,
geborn /
Welches / wenn es getaufft Que la nourrice baiſe apres
iſtykåſſet die Ammel qu'il a cſté baptiſé,
Und helt es warm in dem Et eſchauffe en longiron,
Ốches/
Daß es nicht erfriere / oder De peur qu'il n'ait froid , ou
ſchlucker n'ait le hocquet,
DerSohn iſt ein réel Le fils eſt heritier,
Die Tochter nimbt den La fille reçoit un mariage.
Brautſcharz (morgengab )
Diel F 3 LC
70 V E S T I B V LVM
Parentes educant fo- De Ouders voeden -op de
bolem, kinderen /
Suadent,ac perſuadent Sy raeden endeaen -raeden
honeta , eerelijcke (ſaccken )
Diffuadent turpia, Sy ontraeden ſchandcliche
( ſaecken )
Hortantur ad virtu - Sp vermaenen
tem,
- Spowerniaenen tot
tot de
de
Dehortantur à vitiò , En raeden af van de on
deught/
Vitricus , & noverca De Stief-bacder en Stief
cogunt privignos, moeder dwinghen de
Stief -kinderen /
Liberi funt liberi, De Vinderen zijn vap /
Servi ferviunt , De knechten dienen /
Miniſtri miniſtrant , De Dienaren dienen /
( famuli famulantur) De Dienſt -maeglden die
Ancillæ ancillantur, nen /
Patruus , & Amita , Oom en 11 oepe Van Daca
ders weghen
Sunt patris frater, & Zyn Vaeders Broeder en
foror, Suſter /
Ayunculus , & Mater- Oom en Moepe van Moe
tera, matris, ders weghen /
Avi habent nepotes , De Groot -vaeders hebben
neben /(kindts -kinderen )
Cognati, affines. DeBloed -vrienden Swae
gers ,

CA.
L A TI NI TATI'S . penye
Die Eltern ziehen die Rin . Le pere & la mere efleyent
der auffi leurs enfans,
Rathen / vnd vberreden was Leur conſeillent & perſua
11
erbar iſti dent des choſes honne
ftes,
Widerrahter was ſchånd . Diſſuadent ( deſconſeillent) les
lich iſt / deshonneſtes ,
Permahnen zur Tugend: Les exhortent à la vertu ,

Nahnen ab vom laſter/ Deſtournent du vice.


Der Stief-batter und die Le beau pere & la belle mere
Stief-mutter zwingen die contraignent leurs beaux
Stief- kinder / fils .
Die Rinder ſind frey / Les enfans ſont libres,
Die Rnechte dienen / Les ſerviteurs ferrent,
Die Diener dienen / Les valets ſeryent,

Die Mägde leiſten Måg. Les ſervantes fervent,


de dienſte
Der Petter/ond die Baſel L'oncle paternel & la tante
paternelle,
Sind des Vatern Bruder , Sont le frere & la four du
und Schweſter 1 pere,
Der Oheim /ond die Muhm L'oncle & la tante matera
der Mutter/ nels , de la mere,
Die Grofvåter haben en- Les grands peres ont des nc
del yeux ( petits fils)
Die Verwandten Schwå. Les parens, des allicz .
ger.

F4 Сн А.
72 V E S T I B V L V M
CAP v T VI.
DE REBUS IN VRBE ET
2
REGIONE .

Van de Daecken in de Stadt /endein't Landt.


Rbs muniturmæ - 9 96 Stadt word ghos
VRbs nibus , ſterckt met veſten /
Nec non vallo,& foſsa. En oock met een wal ende
gracht / ( Deuren /
Porta habet valvas , De Poorte heeft dubbele
Abhinc eunt platex, Van hier afghaen dcſtrats
ten/
In foro folent effe ci- Op demarckt pleghen Hc
ſternæ , genbachten te zijn /
Ædificiafunt publịca, Ghebouwenzijn gliemepi
aut privata , oft beſonder/
Nam quod non uni Want dat niet epghen is an
poffeffori proprium cen beſitter / dat is ghe
eſt, eſt commune, mepni
Cives, & incolæ inco- De Borghers on Inwoon
lunt civitatem, ders bewoonen de ſtadt/
Ruſtici habitant in pa- De Boeren woonen op de
gis, Doppeli/
Vicini incodem vico, De Gheburen in de ſelfde
Wijck/
In curià congregatur In Hot Haedlups verga
Senatus , dert de Haed / (V001
Conſul præcedit, De 5ozglcmecfter gaet
Senatorcseum ſequun- De Haedsljeeren volghen /
tur,
ludcx [Prætor] judicat De Kechter ( de Seljout)
litcs, oozdeelt de pzoceflen /
Adori Den
L A T I NI TATI S. 73
CH A P. VI.
DES CHOSES DE LA VILLE ET
DO PAIS

Von den Saden in der Stadt und Lande.


Se Stadt wird mit ſtadta ne ville eſt munic de
mawren verwahret / V. murailles ,
Vnd auch mit einem Wall vnd Et auſſi de remparts ( box
Graben/ levarts) & de foné,
Das Chor hat Thorflagell La porte a des batans,
Don Danuen gehen die Gaſ. Apres çela font les ruës,
rent
Auff dem Marckt ( Ringe) Les ciſternes ont accouſtu
pflegen zu ſeyn Ciſterne(tar mé d'eſtre au marché ,
ferfånger oder Röhrkaſten ) baſtimens(edifices) ſont
Die Gebåwe ſind gerneyn/oder Lespublicsou particuliers,
beſonder /
Dannwas nicht einem Beſi- Car ce qui n'eit paspropre
Ezer engen iſt das iſt ge. à un ſeul poſſeſſeur , eſt
meyni commun,
Les bourgeois & les habi.
Die Bürger und Einwohner tans demeurent en la
bevohuen die Stadt/ ville ,
Die Bawren wohnen auff dem Les payſans demeurent
Dorff (habitent). és champs ,
Die Nachbaren in einer Sal. Les voifins en une meſme
fen / ruc .

Auffm Rathhauſ berſamblet Le Senat (confeit) s'aſſem


ſich der Rathi ble en l'hoftel de ville
( maiſon de ville )
Der Bürgermeiſter gehet vor , Le Conſul (bourgmaiſtre)
Die Rathsherin folgen jhm/ va devant,
Der Richter ( der Schulze ) Les conſeillers le ſuivent,
richtet die Streitigkeiten Le juge ( baillf) juge les
(ſtreithändel) procez,
Der IS
74 -V E ST I'B V L VAM
Actor accuſat, Den anklager befchuldichti
Reus ſe excuſat, De ſchuldige onſchuldicht
ſichi
Teſtis jurat, & teſta- De Ghetugheſweertende
tur, tupght /
Lictor ligat ſontem , De Stadts -knecht bindt
den Miſdadighen /
Et ducit in carcerem, Enlcpdt hem in deSterker /
Carnifex occidit , de - De Beul doodt/onthalſt/en
collat, & ſuſpendit, hanght hem /
Tabellarius fert lite- De Bode djaegljt de Bzies
ven /
ras, [epiltolam ,]
Cerâ & figillo obſigna- Met Was en Seghel ver
tas, ſegelt
Nuncius nunciat ore- De Bode boodtfchapt met
- tenus, den Mondet
Templum eſt facer lo- De Werck is een bepliglje
CUS,
plaets /
Caupona profanus , ut Het Weertshims onhep
ligh/ghelijck oock de bras
& Popina, & Diver derp en herberghe /
forium ,
Ædituus pulſat campa- Deken
koſter
/
fupdt de klacs
nas,
Populus coit in æde, HetindeVolck kompt t'ſamen
Herckt/
Exercet Rcligionem , Oeffent de Kdigie/
Incætu canuntur Pfal- Inde vergaederinge ſingt:
mi & Hymni , men Pſalmen en Loffan
gheni
Dei verbum prædica- Hetwoozt Godts wortge:
tur, predicht/
Sacramenta admini - De Sacramenten worden
ſtrantur, bedient/
Preces! De
LAT: IN- T TA TI S.
75
Der Klåger klaget an ( Le demandeur accuſe ,
Der Beſchuldigte (Beklagte) Le defendeur s'excuſe ,
entſchuldigt ſich
Der Zeuge ſchweret/ vnd zeu . Les teſmoin jure & tec
geti moigne ,
1 DerSåſcher (Scherge/Stadt- Le ſergeant lie le crimi
knecht) bindet den Schuldi- nel ,
gen
Und führet ins Gefängnuß! Et lemeine en priſon,
Der Hencker tödtet/kopffet ond Le bourreau le fait mou
henckti rir, luy trenche la teſte
& le pend.
Der Bothe trågt Briefel Le meſſager porte des let
," tres
Mit Wachs vnd Siegel ver- Cachetées avec de la cire
petſchieret (mit einem peto & un cachet,
ſchaft verſiegelt )
Der Mund. Both verkündiget Le meſſager fait un mella
mündlich ge de bouche ,
Die Rirch iſt ein heiliger ort, Lc temple eſt un lieu
ſainet,
Die Schencke vnheilig ! wie La taverne un profane,
auch die Garkücher vnd Hers comme auſſi un cabaret
berget & hoftelerie ,
Der SWckner (der Råſter ) Le marguillier ( concierge
låutet die Glocken / du temple ) ſomme les
cloches
Das Volck kömpt zuſammen Le peuple s’allemble au
in der Rirche temple (Egliſe)
Vber die Religioni Exerce la religion,
In der Perſamblung ſinget En l'aſſemblée on chante
man Pſalmen und Lobges des Pleaumes & Hym
fånge1 nes ,
Gottes Wort wird gepredis La parole de Dieu eſt pref
geti chéc,
Die Sacramentewerden dar. Les Sacremens ſont admi
gereicheti niftrcz ,
Das On
76 V E S T I BV LVM
Preces peraguntur de- De ghebeden worden ment
vote, dachtichlick volbracht/
Feſta celebrantur fefti- De Feeſtdaeglen wozden
vè, feeſtclijck gheviert/
Ethnici ſunt extra Ec- Hepdens zijn bupten de
cleſiam , ( farius, Berke
Magiſtratus eſt necef- De Magiſtraet is noodich,
Vt rex ſceptrú teneat, Op dat de Coninck deri
Bccpter behoude/
Et in Regno regnet ,
ende in het fiijck regeere/
Dominus domi domi- De heer 't hups heer (che/
netur,
Quiimperant,fint cle- Die ghebieden moeten ghes
nadich in /
mentes , (tes, Die gehoozſamen ondcrda
Qui parent,obſequen- nich
Etad vectigalia, atque en totden tol/ en ſchattin
cenſum promti, It icetics/
Vtrique conſtantes, Bepde ftandtvaſtigh
Heras probus proba- Een deghelick heerſchap
tur, wozt ghepzcſeny
Fidus fubditus non Ecghetrouw onderfret en
· prematur, nec puni moet niet verdruckt / oft
atur,
gheſtraftworden /
Princeps eft minor at- De Prince is minder als
que Dux , een Hertoch
Ambo Cæſare inferio . Sepde zijnſe laegher als de
resſunt, kepſer /
Comcs major , quàm een Graef is meerder als
Baro , en Baron /
Nobilis,donatus
eques inſigni- Een Edelman / een Ridder
bus , niet Wapenen begaeft/
Heros vincit omnes , Een Veit overwintſe al /
Pax We
L A TI N IT A TI s . 77
Das Gebet wird andächtig , On fait deyotement les
verrichtet i pricres,
Die Feſttage werden feyerlich On celebre gayement les
feſtes,
begangen
Die Henden find auffer der Les Payens font hors de
Chriſtlichen Gemeiner l'Eglife,
Die Obrigkeit iſt nothwendig/ Le magiſtrat eſtneceſſaire,
Damit der Rønig denScepter Afin que le Roy conſerve
habel fon ſceptre,
Vnd im Rönigreich regiere, Et
regne en ſon royaume,
Der Nert tm Spauſe (daheim ) Le maiſtre maitriſe (domi
herrſche 1 ne) en fa maiſon ,
Dieda gebieten / rollen gnädig Quc ceux qui commandent
fenn : Toyent clemens,
Die Vnterthanen / ſeyen gchor . Ceux qui obeyſſent, ſub
famb jets,
Dnd zum Zoll/ vnd Zinſe wil. Et prompts à payer les im
ligi poſts & tailles ,
Bende beſtåndig (ſtandhafftig) Les uns & les autres con
ſtans,
Ein guter Kerr wird gelobeti Le bon maitre eft approu
vé,
ein tremer Unterthan ſolnicht Qu'un fidele ſujet ne ſoit
gedruckt/noch geſtrafft wer : point foulé Copprime )
den . ni puni,
Lin Fürſt iſt weniger (gerin . Vn prince eſt moindre
ger) denn ein Herzog . qu’un Duc.
Bende ſind niedriger i als der Tous deux ſont inferieurs
Reyſer / à l'Empereur.
Ein Graff iſt mehr / denn ein Vn Comte eſt plus grand
Freyheral qu'un baron ,
Lin Edelman / iſt ein Ritter Qu'un noble , & chevalier
mit Wapen begabeti à qui on a donné des are
moiries .
Der Seld oberwindit alle. Vn Heros les ſurmonte
tous,
Der La
28 V E S T ( B v 1 v M

Pax eft prorſus optan-| Devzeede is ganſchelijckte


da , wenſchen /
Bellum eſt pernicio- De krjgh is ſchåedelijck /
fum , ( verderfelijck )
Niſi quùm hoſtis ar- en zy als deBpantglc
cendus eft, weert moet worden /
Milites merent ſtipen- De Soldaten verdienen
dia , gagic /
Clypeis,haftis,atq; cla- Sp vechten ( ftrijden )met
vis pugnant, ac præ Schilden / Spietſen en
liantur, hnodſen /
Tubæ & cornua in ca- Derompettenen hoojens
ftris clangunt , klincken in 't legher /
Tympanafonant, De trommelen geven ghe
lupt / ( gerechy
Vexilla eriguntur , De Daendelen werden op ý
Bombardas diſplodāt, DeGheſchutten
los /
ſchieten ſp
Ex arcubus jaciunt fa- Dpt deBoghen ſchieten fp
gittas, Pijlen
Gladiis vaginâ ereptis Sp vechten met Sweerden
dimicant , upt de Schee ghetogen /
Armis ſe defendunt, 5p weeren hacr met de :
waepenen /
Tormentis arces expu- met Gheſchut veroveren
gnant , fp de kaſteelen /
Revertuntur cum præ- Sp komen wederom met
dâ, atque victoria , den roof, en victorie.

CA
L: Α Τ Ι Ν Ι Τ Α Τ 1 S 79
DerFriede iſt ganzlich zu wün-| La paix eſt entierement à
ſcheni ſouhaitter ,
Der Krieg iſt ſchädlich (ver. La guerre eſt pernicicule
derblich /) (dommageable)
Ohne wen der Feind abzuhal- Sinon quand il faut re
ten iſti pouſſer l'ennemi.
Die Kriegsleut dienen vmb Les ſoldats mcritent la
Sold/ folde,
Sie ſtreiten und kämpffen mit Ils combattent avec des
Schilden 1 Spieffen vnd boucliers , des picques
Reulen / & des maſſes.

Die Trommeten und Körner Les trompettes & les cor


12 im Låger klingen nets retentiſſent au

camp,
Die paucken erſchallen , Les tambours ſonnent,
Die Fahnen werden auffge. On dreſſe les enſeignes
ſteckt 1 (drappeaux )
Die Bachſen (chiefſen ficloß! Ils tirent l'artillerie,
Von den Bogenſchieffen ſie die Ils jettent des flelches ayce
Pfeiler des arcs ,
Mit den aus der Scheide ger Ils combattent ayant tiré
zogenen Schwerdtern ſtret leurs cfpées du four
ten ( fechten ) fie. reau,
Mit den Waffen wehren fiel Sc defendent avec des ar
fich mes,
Mit den Stücken erobern fie prennent des chafteaux ,
Schloſſeri ( forterelles) avec du ca
non ,
Sie kommen wieder mit Raub s'en retournent avec du
(Beuthe) vnd Sieg. butin & la victoire .

CHA .
80 VE S T. Í B.V. L V M
CAP v T VII.
DE VIRTV TIBV S.
Van de Deughden .
Írtutes fe& are, USchouddet de ondeugh :
Vlete
Vita vitia, quæ lex den die de Wet verbicot /
vetat ,
Patrans flagitia, Bie fchelmſtucken begaet/
Ef ſccleſtus nequam , Is een ſchelmſe booſwicht/
Intereà, ut prudens fis, Ondertuſſchen op dat ghp
voozſichtigh spt /
Profpice finem , Doozſiet het epnde/
Aſpice media, Siet an de middelen /
Attende occaſioni, Let op de gelegenthept/
Præterea occipe nil te- Daer -cn-boven begintniet
lichtveerdichlijck /
merè , Bedenckt u langhel
Delibera diu ,
Daeft u lanchfaemiſick /
Feltina lentè, Ghelooft niet 't ghemeyn
Rúmori ne crede , gheſchrep /
Arcanum né vulga, De geheimnis maeckt nict
belicnt /
Quod ignoras,ne affir- Dat ghyniet en weet/ daci
$ magaut nega , en fegt noch ja noch ncen
toe.
Interroga potiùs, Dzaeght het liever /
Eſto TEMPERANS, Zpr maetich /
Quùm efuris, cde, Als ghp longher hebt / ceti
Quum litis, bibe , Mis ghp dozftlebt/dzinclit/
Præfertim in convivio, Doornaemeutlijclt int gaſt
Heluones crapulantur, mael/
Slempers / flempen /
vorant, & potant , Deflocken / en deinclien/
Pran Lact
L Α Τ Ι Ν 1 Τ Α Τ 1 S. 81
CH A P I T. VI I.
DES VERTU S.

Von Tugenden.

1 Pige den. Tugenden nach ADonne toy à la ver


i Fleuch dieLaſter, die das Ge. Fuy les vices que la loy
ſeiz verbeuti het detend ,
Der Vbelthat berübet (beges Celuy qui commet des
Iſt ein ſchåndlicher Bube ( Boa Eftmerchan
un mer
cetés,
cha nt, vautrien,
ſervicht )
Unter des damit du vorſichs Cependant afin que tu ſois
tig / (tlug eneſti prudent,
Sihe zuvorauffs endei Prevoi la fin ,
Sihe die mittel ani Regarde aux moyens,
Gib acht auff die gelegenheit! Sois attentif à l'occaſion,
• Pber diß fang nichts ohn ge- Davantage ne commence
fehr an , rien temerairement ,
Bedencke dich lange/ Delibere long temps,
Eyle mit weiler Haſte toi lentement,
3
Dem Seſchrer glaube nicht! Ne croi point au bruit,
Heimligkeit bringe nicht aus/ Ne divulgue point le fe
cret,
que tu ne fais point, ne
Was du nicht weiſt / bejahe cel'aff
oder verneine nicht / erme ni ncle nie,

Frage lieber ) Demande le plus toſt,


Sen måſlig/ Sois temperant ( Sobre)
Wenn dich hungert/iſ / Quand tu as faim , mange ,
Wenn dich dürſtet/trinck / Quand tu as ſoif, boy,
Bevorauß in einer Gaſteroni Principalement en un ban
quet,
Die Schlemmer ſchlemmen / Les gourmands s'enyurēt,
freſſen und lauffen / devorent & boiyent,
Das Que
S2 V E S T 1 BV L V M
Prandium , & cena ti- Laet u noen en avontmael
bi ſufficiant, ghenoegh zin /
Ientaculum , & meren . Denonbijt en naemiddach
dam ne cura , macl en acht niet /
lejunare aliquando ex- Het is nut ſomtidts te va
ften .
pedit. De nuchteren en is niet
Sobriusnon eſt ebrius, dzonchen /
Efto Castys : gere te Zptkupſch / daeght uſup
verlijck /
pudicè , (procax,
Efto MODESTVS,non Zpt gheredich / niet onbes
fchoft / (achtich/
Taciturnus ,nó loquax , Stillwijghende/ nietklap
Vos juvenes, colite ſe- Ghp onghelingen /cert de
nes, Oudelupden / (telt /
Manifeſta narra , De openbaere dinghenbers
Secreta ſuſurra , De ſecrete dinghen (pzeeckt
int hepmelijck /
Occulta cela , De verbozgen dingen houd
bedeckt/ (dert u/
Ignota mirare , Over onbekende verwon
Quùm quis loquitur , Als pmandfpzeeckt/ſwigt
tace ghp /
Nóinterpella alterum, Envalt niet in eens anders
reden,
Quùm tibi quid dicit, Mishyu pets ſept/lupſtert
auſculta, (tempera, toe /
Quùm quid jubet, ob- Als hp pets beveelt/zijt gee
hoogſam /
Noli te jactare, Wilt u niet beroemen /
Ne fis arrogans, aut fu- Zpt niet vermetenoft Hoa
perbus, veerdich /
Bona fama, eſt ingens Een goede naem en faem is
gloria, een groote gloup /
Et appendix felicitatis, Endeeen anhaeng des ghe
lucks /
Hancl Dere
L A TI NI TAT I S. 83
Das Mittag-ond Abendeſſen Que le diſner & le ſouper
rol dir gnug reynt te ſuffiſent,
Das Frühſtück / vnd Veſper- Ne te ſoucie ni du desju
Brod achte nicht. ner, ni du gouſter ( collie
tion )
Faſten iſt biſweilen nůz. Il eſt utile de juſner par
fois ,
Ein nüchterner iſt nicht trun- Le ſobre n'eſt point yvre.
ceni
Ser keuſch : halt dich zůch - Sois chaſte, comporte toy
tigt pudiquement,
Senbeſchenden ( zůchtig) nicht Soiseffmodeſt
ronté,
e , non point
frech
Silt nicht ſchwårig / Taciturne, non babillard ,
jeunes gens,honorez
Ihr Jungen / ehret die Al. Vous viel
ten . lard
les s.
Das öffentliche erzehler Raconte les choſes qui font
manifeſtes,
Das heimliche ziſcher Di à l'oreille les ſecrettes,
Das verborgene verhele : Cele les cachées,
Pber unbekante Dinge ver- Admire les incognuës,
wundere dich ,
Wenn einer redet/fo ſchweig Quand quelcun parle , tai
toi,
Falle einem andern nicht in die N’interromps point un au
Reder tre,
Wenn er dir etwas ſageti ho- Quand il te dit quelque
re zur choſe, eſcoute -le,
Wenn er was befihlet / gehor . Quand il te commande
che. quelque choſe, obey luy,
Wolſt dich nicht rühmen . Ne te vante point ,
Sey auch nicht vermeſſen /oder Ne fois point arrogant ou
ſtolz ? ſuperbe,
Lin gut gerücht iſt groſſeszerz. La bonne renommée eſt
ligkeiti une grande gloire,
Dnd ein Anhang der Glüctſe.Et une ſuite de bon heur,
ligkeit:
Dieſel G 11
84 V E S T IBV L V M
Hanc amare , eft fas ; Deſete beminnen is billick
fpernere,nefas; te verſmaeden onbillick /
Omnibus eftocomis, Zijt beleeft teghens een p
gelick / plupmſtrijc(del
Nemini blandus , Niemant ken
Adulator eft odiofus, Een viper is hatelöck /
gheoozloft fomtädts te
Licet interdum jocari , 't is
gecken /
Sed urbane , Maer beleefdelijck ( met
Ridere etiam licet, goede glatie )
Lachen is oock ghcoorloft/
Sed non cachinnari, Maer niet dat het ſchatert/
Vexamus joco , Wp quellen om't jocks /
Taxamus feriò , Wp beriſpen met ernſt/
Increpamus quomo- Wp ſtraffen op watmanie
docunque , re het zp /
FRVGALIS contentus Een fupnigh menſch is te
eſt paucis, bieden met wepnigh /
Avarus eft parcus , De gHirigaert is vreck /
Liberalis largus, De groetgeefs is mildt/
Dives fatuusfidit Deo De rijcke dwaes betrout
in copia, Godt in overvloet /
Diffidit in inopia , en mistrout in ghebzeck /
DEI Adjutoris auxilio Des behulpſamen Gods
abutitur, bpſtandt misbrupckt ljp /
Ivstys appetit nihil Dc rechtveerdighe en be
alieni, geert niet vreemds /
Furari turpe eſt, Te ſtelen is ſchandelijck /
Quod quis petit , mu- Wat pmand epſcht / dat
leent hem /
tuo da , (redde,
hebt ont
fanghghp te leenweder
Dat
Quodmutuo accepiſti, en/ geeft om /
Quod promiſſti, præ- Dat ghp hebt belooft / dat
ita , houdt
Quum ! Als
L Α Τ Ι Ν Ι Τ Α Τ Ι S. 85
Dieſe lieben , iſt billich, verach . Il eſt licite de l'aimer, illi
ten / vnbillicht cite de la meſpriſer,
Sen allen holdſelig ! Sois courtois à tous ,
Niemand ſchmeichelhafftig ! N'amadouë perſonne,
in Schmeichler ( Fuchs- Vn flatteur eit odieux,
ſchwånizer) iſt verhafſet i
Man mag unterweilen ſcher- 11 eſt permis de fe railler
Bent par fois ,
Aber höflich Mais courtoiſement ,
Lachen iſt auch frer ( vergon- il eſt auſſi permis derire,
nett ) ( tire
Aber nicht überlaut lachen ! Mais non pas d'eſclatter de
Wir veriren im ſcherzCſcheriz- Nous harcelons par jeu,
weiſer)
Wir tadeln mit ernſts Nous taxons à bon eſcient
Wir ſtraffen wie es ſich trifft Nous tançons en quelque
forte que ce ſoit,
Ein ſparſamer begnüget fich Le bon melnager fe con
mit wenigem tente de peu ,
1 Lin geiziger iſt karg / L'avaricieux eſt chiche,
Rin Freygebiger mild/ Le liberal donne large
ment,
Ein reicher Narz trauit Gott Le riche fou fe fie en Dicu
in der Menger en l'abondance,
Mißtrawet in mangell S'en deffie en la difette,
Er mißbrauchet der Sü !ffe 11 abuſe du ſecours de
Gottes desHelffers/ Dieu qui lui eſt en aide,
Der Gerechte begehret nichts Le jufte ne deſire rien de
frembdes / l'autrui ,
Stehlen iſt ſchåndlich / C'eſt une choſe vilaine que
de derrobber,
Was einer bittet/lenhe jhm/ Ce que quelcyn te deman
(wieder/ de, preſte-le lay;
Was du entlehnet haft / gieb Ren ce qu'on t'a preſté,
Was du jugeſaget 7 das hal. Tien ce que tu as pro
mis,
Wann G 3 Quand
86 V E S T I B V L V M
Quùm eges, ne pigeat|Mis ghp ghebreck hebt/laet
unietverdrieten te epſcher
e, , ne pu-Als
pofcerdatur
Quùm men u geeft/ ſchaemt u
deat ſumere, niet te ontfanghen /
Als ghp't verkregen hebt/
Onùm impetrâfti , age bedanckt/
gratias, Dc Dief betaele den dief
Fur pendat furtum , ftal/
Autpendeatin patibu- of hanghe aen de Ga !gye/
lo,
Pænâ ſanè dignus eſt, Deſtraffe is hp voozwaer
weerdich/ ( gheden /
Donum gratis datur, Een gavewozt omniet ge
Præmium pro officio , Pups vooz dienſt/
Merces pro merito , Loon vooz verdienſt /
Puſillanimis non eft De Klepnhertighe is niet
FORTIS , ſterck /
In profperis effertur, In voo2ſpoedighe dinghen
verleft hp hem/
In adverſis trepidat, ac Integenſpoedighedinghen
tremit, zittert en becft hp /
Tu eſto ad operas ala- Weeſt ghp viptich inden
cris, arbept /
Otia linque ignavis, Beveelt de ledighept den
luparts /
Si quid vis conari , Wilt ghp pets beſtacn /
Debes priùscontari, Soo moet ghp eerſt onder
viaghen /
Et tunc rem aggredi , endan de faeck angaen /
Nec ampliùs cun & ari. En niet meer dialen .
Fortunaeft inconſtans, Defortuyn (het gheluck )is.
ongheftadich /
Adfert miſeros cafus, Sp bạenght bp ellendighe
Quos PATIENS pati- gheballen /
tur, Dewelcke den verduldigen
Ipdt /
· Etiamfil: Al
L Α Τ Ι Ν Ι Τ Α Τ Ι S. 87
Wann du bedarffeſtſey vnder. Quand tu as beſoin qu'il
droſſen zu forderni ne te faſche point de de :
mander ,
Wann (dir) gegeben wird , so Quand on te donne , n'aye
ſchäme dich nicht zu nehmen , point de honte de pren .
dre,
Wenn du eserlanget haſtıſage Quand tu as obtenu , ren.
danckt graces ( remercie) ( cin ,
Ein Dieb zahle den Diebſtali Que le larion paye le larre
Oder hånge am Galgen / Ou qu'il ſoit pēdu au gibet,
Der ſtraffe iſt er frenlich Certes il eſt digne de puni-,
( traun ) werthi tion ,
Die Gabe wird omſonſt ge- Vn don preſent) ſe donne
geben , gratuitement(pour neant)
Dieverehrung für einen dienſt Le prix pour ſervice, (rite,
Der Lohn umb verdienſt , Le loger (Salaire)pourme
Ein kleinmühtiger iſt nicht be. L'homme de petit courage
hertzt (mannhafftig /tapfferi) n'eſt pas vaillant,
Inwolfahrt( bey gutem glück )| 11 s'eſleve en proſperité,
erhebt er ſich
In widerwertigkeit zagt er/und Eft effrayé & tremble en
gittert/ adverlité,
Sey du gur arbeit hurtig / Sois alaigre (prompt ]au tra
vail ,
Den maſliggang laz den Laiffe l'oiſiveté aux parel
Faulenszern feux , ( choſe ,
Wiltu dich etwas verſuchen Si tu veux eſſayer quelque
Soltu erſtlich erforſchen (nach . Tu dois premierement
fragen) t'enquerir, ( faire,
Vnd denn die ſache angreiffen , Et alors entreprendre l'af
Vnd nicht mehr ſåumen . Et ne dilayer plus.
Das Glück iſt vnbeſtändig! La fortune eſt inconſtante,
Es bringet elende zufäller Elle apporte des miſerables
accidens ,
Welche ein gedåltiger len- Que le patient ſouffre [eras
detz dure ]
06 64 Con ;
88 V E S T I B v L v M
iſtt7dathy ſucht/weent/
Etiamſi [ etſi] gemat,falkrp
fleat, ploret,
Cohibeiram , Bedwinght de gramſchap,
Derfchoont den misdaedi
Delinquenti parce, gtcn /
Deprecanti ignofce, Vergeeft den ſmeeckende,
Lælit te quis c, ondona Geeftupmandmiſdaen /ber
ei culpam, gheeft hem de ſchuldt/
Offendiſti tu aliquem, Debt ghp pmand aenſfoot
gegheveri / ſtelt hem te
paca, & placa illum , vreden / en verſoent hem /
Exora,ut definat iraſci, Erbidt Hem / dat hp laet
gram te zijn ;
Injurias tolerare fatius Onrecht te Ipden is beter
eſt, quàm ulciſci, als te vzeken /
Malignus maledicit, DeBooſwicht vermaledyt/
Stolidus minatur , Een dwaes dzepght/
Superioribus eſto obe- Den Overſten zpt ghchoos
diens , nem /
Æqualibus officiofus, Den gleljeken gedienſtig /
Inferioribus affabilis, Den minder gheſpzaekſam /
Et eris amabilis, En ghy ſultliefgetal weſen /
Et placebis omnibus, En ghp fult een pderbehae
ghen
Quicunq; HVMANVS Een pder die beleeft is!
Obvios ſalutat, ( eſt, Giget die hem te ghemoet
lioinen / (wederom/
Salutantes reſalutat,
Die hem gzoeten / groet hp
Interrogantibus reſpó- Diehem viaege/ mtwodyt
det, hp/ (upt /
Poſtulantibus porrigit, Den epfchende repckt hp
Egenis atque pauperi- De behoeftigle en arme
bus opitulatur, helpt hp /
Meſtos folatur ( con- De bedroefde trooſt hp/
folatur)
Ignarus De
L Α Τ Ι Ν Ι Τ Α Τ Ι και 89
Ob er ſchon Cob er gleich )(euff- Combien qu'il gemiffe ,
Bet, weinet, greinet/ crie, pleure.
Nalt den Zorn zu růck / Reprime ton courroux,
Desider etwas verſiehet/ ſcho. Eſpargne celuy qui peche,
ne :
Demider (dirs) abbittet, halte Pardonne, à celuy qui te
es zu guti ſupplie,
Wat dich jemandverletzetiſchen- Si quelcun t'aoffenſé, par
cke [ erlaſſe] jhm die ſchuld / donne luy fa faute ,
Haſłu jemand beleidiget/befries As tu offenſé quelcun, ſa
dige[ſtille] vnd verſõbne jhui tisfai lui & l'appaiſe,
Erbitte jhn/ daß er auffhöre zu Prie le qu'il celle de ſe cour
jůrnen . roucer .

Dnrecht dulden, iſt beſſer 7 als Ilyaut mieuxſupporterles


rechen , injures que de s'en yen
ger,
Ein Boßhafftiger fluchet: Le malin meſdit ,
Ein Thor drawet . Lefot menace,
Den Nöbern ( en gehorſam / Sois obeyſfant à tes ſupe
Denen diedeines gleichen findl Ofirieu
ciers,
uxenvers tes eſgaux,
dienſthafftig /
Affable à l'endroit de tes
Den Niedern geſprächig : - inferieurs,
So wirftu lieb feyn / Et tu ſeras aimable
Vnd allen gefallen , Etplairas à tous.
Wer leutſelig iſti Quiconqué eſt humain
(neni T courtois ]
Der gråſſet die r ſo jhm begeg. Saluë ceuxqu'il rencontre,
Den gråſſenden dancket er i .
Reſaluë ceux qui le falu
ent , ( rogent,
Den Fragenden antwortet er / Reſpond à ceux qui l'inter
Den Begehrenden langet er Donne à ceux qui lui'de.
dari mandent,
Den Nothlendenden und Ar. Subvient aux nccelliteux
men hilfft eri & povres,
Die Betrübten trøſtet er, Conſole les triſtes,
Ine
Diel GS
V E S T I BV L V M
90
Ignaros informat , De onwetende onderwijft
hy /
Confilii indigis conſu- De raedtsbehoeftige raedt
lit, hp
Invidet nemini , favet Hymiſgumtniemand /hpis
omnibus, jenftigh an een pgelijck /
VERAX ftudet veri- De waerachtighe betracht
tati, de waerhept/
Mendax mentitur, De Loghenaer lieght /
Amicus diligit, inimi- De vziendt bemint / de
cus odit, vpandt haet /
Dolofus fufpicatur, & De Bedriegher Heeft ach:
terdencken / en bedzieght /
decipit,ſincerus non de rechtſinnige bedrieght
fallit , niet / (helpt/
Socius adftat, & juvat, De Medegheſel ftaet by en
Sodalis colludit, Demedegefel ſpeelt mede /
Comes comitatur . De Weghgherel gelepdet.
CONCLVSIO .

Het Bedlupt.
Vltáne ſuperſunt? Under noch vele dingen
Pauca admo- overich: ſeer wepnigh /
dum , puto , mepnie ick /
Ecce ult imu s titu ! Sie daer den leften titel /
lus t
Nam học veſtibulum Pant deſen inganch is
eft tantú exordium ,! maer een beginſel /
Cui non prolixo eſſe Het welck niet en betaemt
convenit , lanckte zpn /
Venimus ergò ad clau- Wp komen dan tot het be
ſulam , ſlupt /
Vita tranſit, velut um- Het leven vergaet als een
bra, ſchaduwel
& Quic-) AL
LATINITAT I S. 90 '
Die vnwiſſenden unterweiſet Inſtruit les ignorans,
er /
Den Rathsbedürfftigen rah- Conſeille ceux qui ont be
tet er / ſoin de conſeil,
Er mißgonnet niemand, iſt je. N'envie à perſonne, favo
derman günſtig riſe un chacun ,
Lin Warhafftiger befleiſſiget Le veritable s'eſtudie à la
fich der Warheit/ verité,
Ein lügner leuget/ Le menteur ment ,
Ein Freund lieber / ein Feind L'ami aime, l'ennemi haït,
haſſeti
Ein Betrüglicher iſt argwoh- Le frauduleux ſoupçonne
niſch und betreuget ein & deçoit , le ſincere ne
Muffrichtiger teuſchetnicht. trompe point.
Ein Mitgenoß ſtehet ben/ vnd Le compagnon affifte &
aide ;
hilffti (ble,
! Lin Sefelt ſpielet miti Le camarade jouë enſem
Ein Seferte gehet mit [beglei- Le compagnon de voyage
tt . accompagne.
LA CONCLVSION
Der Beſchluß.
JSStnoch, viel
Ewenig menne ich . choſesbeaucoup de
vbrig? Scht R Esteil
comme penſe, je
Sihe da , der lerste titel/ Voici le dernier titre,
Denn dieſer Vorhof iſt nur ein Car ce porche (avant-por
Unfang tail ) eſt ſeulement le
commancement,
Welchem nicht weitläufftig zu Auquel il ne convient
feyn gebühret / point d'eſtre long,
Darumb , kommen wir zum Nous ſommes donc yenus
Beſchluß à la concluſion .
Das Leben vergehet wie ein La vie parte comme une
Schatten ombre,
Pas! Tout
92 V E S T I BV ' V M
Quicquid natum eſt , Ml dat ghebozen is /ſterft/
moritur,
Omnia ſunt vana, Alle dinghen zijn pdel/
O peccator ! mors te O ghy fondaer !de Doot zal
devorabit, u verſlinden
Tandem ibis in ſepul- Cen leſten fult ghp gaen in
chrum, 'tg?aff
Eluce in tenebras, DptHetLicht in de dupſter
niſler
derhalven wie ghy
Tu proinde, quiſquis Ohr
es , 3pt /
Formida infernum Vzeeft de Belle /
Delidera cælum , Penſcht om den Hemel/
Peccarenoli,nepereas, wilt niet ſondighen /opdat
ghp niet verloozen gaet/
Hîc fubfiftimus , nec Hier bippen wp ftil-ſtaen/
addimus plus : noch en doen niet meer bp :
Acquieſce lector, Ghenoeght u Leſer/
Reliqua reperies ordi- Wet overighe fult ghp vins
ne , den op fijn plaets
Ianuam ingreffus, Inde doze inghegaen jön
de /
Antequamabeas , Cer ghp wech gact /
Ora nunc ita : Bidt nu alfoo :
Miſerere noftri, Ontferint u onſer /
Benigne Salvator, goedertieren Salichmaker ,
Iefu Chriſte , Jeſu Chriſte
Da ſcientiam , Geeft Wetenſchap /
Da pietatem Geeft Godtvzucijtighept /
Da beatitudinem , Geeft Salichept /
Benedicte in fæcula fe-1 Ghelooft in alle eewichept/
culorum , Amen .
Amen !
IN
L A TI NI TAT I S. 93
Was gebohren iſt / das ſtir. Tout ce quieft nay ,meurt.
bet /
Alle ding find entel. Tout eſt vanité,
O du Sünder ! der Todt wird O pecheur ! la mort t’en
dich freſſen : gloutira,
Zuletzt wirſta gehen ins Finalement tu iras au fe
Srabi pulcre,
Außdem Liecht in dieFinſter. De la lumiere és tene
niß / bres,
Du derhalben / wer du auch Pourtant quiconque tu
feneſt / fois,
Lrſchrecke für der Hellen / Crain (apprehende, redoute)
l'enfer,
Sehne dich nach dem Simmell Deſire le ciel,
Sündige nicht, daß du nicht Ne veuilles point pecher,
vmbkommeſt / de peur que tu ne periſſes,
Athie ſtehen wir ſtilt/ond thun Nous nous arreſtons ici,&
nichts mehr darzu/ n'adjouftons rien dayan
tage,
Begnüge dich Leſery Contente toi lecteur,
Das übrige wirſt du finden Tu trouveras le reſte par
nach der Ordnung / ordre ,
Wann du zur Thür eingegan. Eſtant entré en la Porte,
gen /
the dann du weg geheſt/ Devant que tu t'en ail
les,
Bete jezt alſo : Prie maintenant ainſi :
Erbarm dich vnſer/ Aye pitié de nous
Sütiger Benlandı Benin Sauveur,
Jeſu Chriſte 1 Icſus Chriſt ,
Gib Wiſſenſchafft! Donne la ſcience ,
Gib Gottſeligkeit / Donne la picté,
Gib die Seligkeit Donnela beatitude,
Du Gelobter in alle ewigkeiti Toy qui es benit és ficcles
Amen. desſiecles,
Amen.
IN
INDEX VERBORVM . .

Hegiſter der Woozden .


A.
Præpol. cum Abl . Dan/
A ,Ab præp.s..Abl .
Abco
van/
ich gae wech .
, ivi, itum 4.
abhinc,Adverb . van hicraft
abies, ētis, 3.f. een Denneboom /
abigo, cgi, actum , 3 . ick jaeghe wech.
abjicio , eci,ectum 3 . ich werpe wech /
abluo, ui utum , 3 . ick waſche af
abrogo ,avi,atum , i . ick doe te niet/ doe af.
abfcondo , idi, itum 3 . ick verberge1
abſinthium 2. N. Miſem/
abſolvo , vi, utum 3 . ick ontflac /
abſque ,Præp.c.Abl. fonder /
abftergo,ſi, ſum 3 . ick wiſſche af
abftineo ,ui,entum 2 , ick onthouwe/
abutor, uſus ſum 3 . ick miſbzupcke/
AcConjunct. Capul. cnde /
academia 1. F. de Hooghe School/
accedo ,effi,eſſum 3 . ich gae bp.
accendo , di, fum 3 . ick ontſteker
acceptus, a , um . aenghenaem /
accidens 3N. een byval /
accipio, epi , eptum 3 . ick neme /
accipiter,itris 3.M. een bavick /
accuſo, avi, atum I. ick beſchuldighei
acer , acris, e, fcherp / jur/
acerbus, a,um biðts /vinnich /
aceryus 2.M. eenen hoop / tas.
açetum 2. N. afin / edicht.
acidus , a , um , fuur . (noeger
acquieſco , evi,etum 3 . ick ben te vreden / ick ghes
actio 3.F. een daet / werck ,
Actor ! den
INDICE DES MOTS.
Regiſter der Wörter.
Won De.
pon. de
ich gehe hinweg. lje m'en vay.
bon dannen . d'icy, apres cela.
die Thanne. un ſapin.
ich treibe weg . je chaflehors.
ich werffe weg . je jette hors.
ich waſche ab . je lave, je nettoye.
ich bringe ab / hebe auff j'aboli.
ich verberge. je cache.
Wermuth . abfinthe.
ich ſpreche loft j'abſouls, j'acheve.
ohn . fans.
ich wiſche ab. peffuye, j'ofte en effuyant.
ich enthalte /halte ab. je m'abſtien .
ich mißbrauche. j'abuſe.
und
die hohe Schul. Academie, univerſité.
ich trete hinzu. i'approche, je vay trouver .
ich zünde an. j'alume.
angenehm agreable, bien recens.
Zufall. accident.
ich nehmer je pren.
der Habicht. un autour , un tiercelet.
ich klage an. j'accufe.
ſcharff ſawer . acre.
herbe. aſpre, rude.
der hauffe. un tas, un monceau .
der Eſſig . vinaigre ,
Fawer. aigre.
ich begnüge mich i'acquieſce, je fuis content.
die Wirckung, das Thun . action .
Der ! Acil
I Ν D Ε Χ.
Actor 3.M. Een Henklagher .
aculeus 2.M. cen anghel.
acuo ,ui, utum 3 . fippen / ſcherp maken .
acus 4. F. een paelde.
acutus , a, um . ſcherp.
ad Præp . c.Accur. tot/aen /na toe/ bp .
addo ,idi, ituni 3 . icli doe bp.
adeps, ipis 3.C. vet / fmcer .
adfero , attuli,allatum ,Anom .iclt bzenghe bp .
adhuc Adverb . noch/ tot nu toe.
adjungo,nxi,n & um 3 . iclt voeghe-bp .
adjutor 3.M. een Helper.
adminiſtro , avi, atum 1 . ickt diere.
admitto , ſi , ſſum 3 . lick laete toe.
admodùm Adverb. fecr .
adoleſcens 3.C. een jonghelingh.
adoro, avi, atum i. ick aenbidde .
adſpicio.cxi,ectum 3 . ick aen - fie.
adſto ,iti,itum & atum 1 . ick ſtac -bp.
adftringo , inxi, ictum 3 . ick verbinde.
adyentus, 4. M. toekomſte.
adverſor,atus ſum , 1. ick bevechte.
adverſus, a, um. tegengheſtelt.
adverſus, Præp.cum Acc. teghen .
adverto, ti,ſum ,3. ick aenmercke.
adulator , 3. M, eenvleper /plupınſtrijker .
ædes 3.F.S. de Hercke.
ædes 3.F. P. de Buſen .
ædificium 2.N. cen Bouwſel .
ædifico , avi, atum ,i. ick bouwe.
ædituus, 2.M. de Hoſter.
ægroto , avi , atum , r . ick ben ſieck .
ægrotus,a, um. franck / ſiccli .
æqualis, e, ghelijckt.
æquus , a, um . billick /recht.
aër, ëris 3. M. de locht.
æs, æris 3 , N. Vtoper / metael.
æſtas De
IN DI E.
Der Rlåger. Accufateur, demandeur.
der Stachel. un aiguillon .
ich ſchårffe. j'aiguiſe.
die Nadel aigwille.
charff. aigu, pointu .
fu. vers .
ich thue hingur j'adjoufte.
Schmaltz. graille.
ich bringe . j'apporte.
noch . encore.
ich ſetze hingu . j'adjoufte, j'adjoin.
der Belffer. aide.
ich reiche dar . je fers, je diſtribue.
ich laſle gu. laiſſer, permettre.
rehr. fort.
Yüngling. adoleſcent, jeune hommc.
ich bete an. j'adore.
ich ſehe an . je regurde.
ich ſtehe ben. je ſuis preſent,
ich ziehe zuſammen. je lie, j'attache.
die Zukunfft. arrivée, advenement.
ich bin zuwider.
widerwertig .
oppose.
je ſuis contraire, je m'oppoſe.
contraire, oppoſé.
wider . contre, à l'encontre
ich mercke auff jeprengarde.
der Schmeichler, un flatteur.
die Rirche. un temple.
das Hauſ maiſon .
das Gebåw . edifice, baſtiment.
ich bawe 1 edifier, baſtir.
der Růſter. concierge, marguillier.
ich trance. jeſuis malads ,
Eranc . un malade.
gleich. egal.
billich. droit, raiſonnable.
die Lufft) l'air.
das Ers. chipre, airina
Der H Chaleur
I N D X.
æſtas 3. F. Ide Somer .
æftus 4. M. Hitte.
ætas 3.F. oilderdom /bejaerthept.
æternus, a ,um . eewigh .
æthiops, opis 3.C. een Moog/ Il.oozinne.
affabilis, c . gheſpraeckſaem .
affinis, 3. C. Swaegheri Swaegerin
affirmo, avi,atum , 1. iclt beveſtighe. ( ne .
agedum . wel-aen.
ager 2 , M. een acker .
aggredior ,effus fum 3 . ick gae aen / ick vatte acii.
agilitas 2. F. flocrhept:
agnus 2. M. een Lam /
ago, egi, actum , 3 . ick doe.
ago gratias, liclt bedancke
agricola 1. M. een Ackerman .
ahenum 2. N. een ketel.
ajo , Anomal . ick ſegghe.
ala 1. F. cen Vleughel.
alacer, cris, e. vlptich .
alauda 1. F. ceni Leuwericlt.
alburnus z . M. een Blepe/Witvis.
albus , a, um . wit.
alea 1. F. een Dobbelſteen .
algeo, alſı,ſum 2 . ick bevrieſe / ick hebbe
alienus, a, um, bleempt / (koude.
alimentum 2. N. voetſel.
aliquando Adverb. cens / bp -wple .
aliquis , a, od . cenen /cene/ een .
aliquis . jemand.
aliquid . wat / pets .
alius, a, ud. een ander.
allium 2. N. Panoop-loock.
alo ,ui, altum 3 . iclt boedc - op .
altare 3. N. een Autaer .
alter, a, um , een ander.
altus, a, um: hooch.
Aluta Seem /
I N D I c E.
Der Sommer. I lefté .
die Hitze. chaleur.
das Älter. aage.
ewig. eternel.
der Mohr/ die Mohrin. Ethiopien ,More.
geſprächig. affable , courtois.
der Schwager / die Schwås allié.
ich bejahe. (gerin . D'affirme, j'alleure .
wolan . bien donc, orfus.
der Acker . un champ.
ich gehe an /greiffe ani . j'attaque, j'entrepren .
die hurtigkeit. agilité.
das Lamb. agneau .
ich thue. je fai .
ich ſage dance. je remercie.
der Ackerman . laboureur.
der Reffel. un chauderon .
ich ſage. je dis.
der Flügel. une aiſle.
hurtig . alaigre, agile.
die Lerche . alouëtte .
der Weißfiſch . able .
weiß blanc .
das Bretſpiel: jeu de dés.
ich erfriere. j'ay fortfroid.
frembde . eſtranger.
die nahrung. aliment, nourriture.
etwan / bißweilen . quelque jour, quelque fois.
einer/ eine/ eines . quelque un .
jemand . quelcun.
etwas. quelque choſe.
ein ander. un autre .
der Knoblauch. un ail.
ich nehre . je nourri.
der Altar. autel.
der/die/ das andere. un autre .
hoch . haut.
Corduan/ l . H 2 Bafane
IN D E X.
Aluta 1.F. Seem / fachtleder.
alvus 2. F. den buvck.
amabilis, e. licf /liefgletal.
amarus, a, um. bittcr/
ambages 3. F. een twyfelachtighereden .
ambo , æ, o. alle - bende.
ambulo , avi, atum , 1 . ich wandelen
amen, Xinen / Ta .
amicio, xi & ivi, ictum 4 . ick bekleede.
amicitia 1. F. vriendtſchap .
amicus 2., M. een vriendt.
amita 1.F. Doepe van Daders wc
amo, avi,atum 1 . ick bemime. ( gen.
amænus , a, um . luſtigh / plapſant.
amor 3. M. liefde.
amphora 1. F. cen Emmer .
amplector, xus fum 3 . ick omhelfe.
ampliùs, Adverb . inecr .
amplus, a, um. wpot.
amygdala 1. F. & amygdafum een Amandel.
anas ātis 3. F. (2.N. Entvoghel.
ancilla 1. F. Een Dienſtmaeght.
ancillor, atus ſum 1 . ick doc dienſt -macghden
dienſt/ ich diene:
angelus 2.M. een Enghel.
angiportus 4.M. angiportum een enghe ſtract.
anguilla 1. F. ( 2. N. een Ael.
anguis 3. M. Een Slanghe.
anguſtus ,a,um . ſmal/ engh
anhelitus 4. M, den aerem .
anima 1. F. de fiel.
animal 3. N. cen dier .
animus 2. M. het ghemoet.
annulus 2.M. een rinck .
annus 2. M. een jaer .
anſer 3. M. een gans.
' ante Præp. s .Accuſ. Voo2
Antequam er
I N D I CE . '
Corduan / Såmiſch Leder. Bafane.
der Bauch le pentre ,
lieb/ lieblich . aimable.
bitter. amer.

der vmbſchweiff. deſtour.


bende . ' tous deux .
ich gehe. je me pourmene .
men / Ya. Amen.
ich lege an. je veſts, j'habille.
die Freundſchafft. amitié,
Freund. ami.
die Baaſe. tante paternelle.
11 ich liebe . j'aime .
luſtig. plaiſant, agreable,delectable.
die liebe. amour .
der Lymer . une cruche.
ich vmbfahe. j'embraſſe.
mehr. d'avantage.
weit . ample.
die Mandelkern. une amande,
die Endte. un canard .
die Magd . une ſervante , chambriere.
em
ich leiſteMågdedienſt / ich je fers.
diene.
der Engel. un ange:
das enge Gåßlein. ruelle ,rue effroitte.
der Aal. une anguille.
die Schlange. un ſerpent.
ſchmaal/ enge. leſtrojte.
das Reichen . difficulté de reſpirer.
die Scele. l'ame.
das Thier . animal, befte.
das Gemüth. courage.
der Ring. une bague, un anneau .
das Yahr. un an.
die Gans , un oye .
bor, auparavent.
Ehe H3 Devant
I N D E X.

Antequam Adyerb . Eer als .


anus 4 , F. een oudt Wif.
aper 2. M. cen wilt Derken .
aperio, ui, rtum 4 . ick doe open.
apexabo, onis 3. M. een bloedtbeulinck .
apoplexia 1. F. ghcraechthept.
apoſtolus 2. M. cen Npoſtel.
appendix 3.F. bpval /acnhanck .
appeto, ivi , itum 3 . icli begeere.
aptus, a ,um . bequaem .
apud Præp.c. Accur. muter - by.
aqua 1. F. Det Daeter.
aquila 1. F. cen Xrerit.
ara 1. F. cen alutaer.
aranea 1 . F. een Spineliop.
áratrum 2 , N. cen ploegh.
arbor 3. F. cen boom.
arca 1. F. een kiſt.
arcanus, a, um , Hevineljjclt/ verholen .
arceo, ui, 2 . ich houde -af.
arctus, a, um. cuigi.
arcus 4. M. eeir boogh .
ardeo ,fi,fum , 2 . icli bande .
area 1. F , onbetimmerde plaets.
argenteus, a, um . van filocr.
argentum 2.N. ſilver.
argilla 1. F. potacrdc.
aries , ētis 3. M. cen ram.
arieto, avi, atum I. icli ftoote met loomnen .
ariſta ) .F . een kom-aere.
arma, orum 2 , N.P. wacpenen.
aro , avi , atum 1 . ich ploeghe.
aroma 3. N. ſpecerpe.
arrogans 3. 0 . beroemich .
ars 3. F. een lionfte.
artemiſia 1. F.
articulus 2 . M. byvoet.
een artikel
Artifex Een
INDICE .
Ehe . Devant que.
das alte Weib . une vieille femme.
das wilde Schwein . un ſunglier.
ich mache auff j'ouvre,
die Schweißwurſt. un houdin .
der ſchlag. apoplexie.
der Apoſtel apoſtre.
der Anhang. une fuitte, appendice.
ich gelüſter begehre. je deſire fort.
tůchtig. propre.
ben . chez:
das Waſſer. eau .

der Adler . aigle.


der Altar. aytel.
die Spinne . araigne,araignée.
der Pflug . charrue.
der Baum . un arbre.
die Truhe / Lade. un coffre.
heimlich . ſecret,caché.
ich halte ab. je repouſſe, j'empefche d'appro
enge. eftroit. (cher.
un art .
der Boges
ich brenne. je brufe.
der platz la cour, place vuide.
filbern . d'argent.
das ſilber. argent.
der thon. argille.
der Widder. un belier.
ich ſtorle. je heurte en belier.
die åhr. un eſpic de bled .
die Waffen . armes.

ich ackere. je laboure .


die Würsze. efpicerie.
vermeſſen. arrogant, bouffi d'orgueil.
die kunſt . art.
der Benfuſ . armoiſe.
das Gelence/der Artictcl. article.
Der ! H4 Artiſan
Ι Ν D Ε Χ.
Artifex 3.M. en konſtenaer .
artificioſus, a, um. konſtich.
arundo 3. F. een riet.
arx 3.F. een Bozcht/ Caſteel.
arcia 1.F. een Bple.
aſcio , avi, atum I. ick klieue met de bpb
aſinus 2. M. een rel.
aſper, a, um , ſcherp .
aſpis 3. F. een Slanghe.
alla I.F. ghebzaden Dleeſch.
affatura 1. F. biapcrpe.
aſſer, čris 3. M. een berdt.
aſſo , avi, atum I. ick braede.
aſtrum 2. N. een' óhefternte .
ater, a, um . ifwart.
atque, Conjunct. ende/ als .
atramentum 2. N. inc..
atramentarium 2. N. een inck -pot.
atrium 2. N. het voorhoff
attendo, di, tum 3 . lick merck - aeni .
ayarus, a, um. lahierich.
auceps, ūpis 3. M. een Doghelaer,
audax 3 . 0. ftout.
audio, ivi , itum 4 . fick hooze.
ave .
3pt ghegroet.
avellana 1. F. een haſenoot.
avena 1. F. haver.
ayis 3. F. een Voghel.
aureus , a , um . van gout.
aurifaber 2. M. cen Goutímidt.
auriga 1.M. een wagenaer/Doerman.
auris 3. F. een Ooi.
aurum 2. N. gout.
auſculto , ayi , atum 1 . iclt hooze toe.
aufterus , a, um . ftraff
aut, Conj . Disjunct. oft.
autem ,Conj. Adyerſ. mger .
autumnus Den
I N D I c E.
Der Rünſtler, Artiſan ,ouvrier.
kunſtreich. artificieux.
das Rohr. un roſeau.
das Schloß . une fortereſſe, un chaſteay.
die Zimmerart . une hache
ich zimmere. j'esbauche je coupe avec une ha
derEſel. un afne. (che.
rauhe. aſpre, raboteux.
die Otter. un aſpic.
das Gebratens. roſti,
der Braten . rotiſſerie.
das Bret. un aix .
ich brate . je rotis .
das Geſtirn . un aftre.
Tchwarz . noir.
ondi als .
die Dinte . encre .

Das Dintenfa. encrier .


der Vorhoff. leporche.
ich mercke auffigebe achtung. je prengarde, je ſuis attentif.
'geitzig. avare, avaricieux .
der Dogelſteller. oiſeleur .
tühne. hardi,
ich höre. joy.
ſen gegråſſet. je vousfalye.
die Naſelnuß. Hoiſette.
der Haber. avene, avoine,
der Vogel. oyſeau .
gülden. d'or .
der Goldſchmidt. orfedre.
der Fuhrman: un charretier .
das Ohr. l'oreille.
das Gold. or .
ich höre ju. j'eſcoute.
rå . auſtere, rude,
oder . ou.
aber. mais , or .
Der ; HS l'Automne
I N D E X.
Autumnus 2. M. Den Herfſt.
avunculus 2. M. Oom van Joeders wes
ayus 2. M. Grootvaeder . (glen,
auxilium 2 , N. hulpe.
axilla I.F. den Orel.
B.
Bacca 1. F. Een Beſie .
baculus 2.M. een ſtock/ een kluppel.
bajulo , avi, atum 1 . ickt dzaeghe.
balo, avi, atum I. ickt bleete .
balneum 2. N. een Badftove .
baptizo,avi, atum, 1 . ick doope .
barba 1.F. een Baert.
barbus 2. M. een barbeel.
baro 3. M. cen Baron .
beatitudo 3.F. falichept.
bellaria,orum 2. N. P. het lefte Gherecht.
bellum 2. N. de krich .
benè Adverb. wel.
benedictus, a, um. ghelovet .
beneficium 2. N. een weldaet .
benè valeo, ich ben wel te pajic .
benignus,a , um . goedertieren /beleeft.
beftia 1. F. cen beeſte .
beta rubra . roode Beedt. 4

Biblia ,orum 2. N.P. den Bpbel.


bibliopola 1.M. een Boecli-verkooper .
bibo, i ,itum 3 . ick deincle.
blandus , a, um . denlocltcnde .
blatta 1. F. cen Schieter / Notte.
bombarda 1.F. een grof-gheſchut.
bonus, a, um . goet .
bos , ovis 3. C. een Os.
bracca I.F. een broeck.
brachium 2 . N. een arm.
braſſica 1. F kool.
brevis , e. 3 . kozt.
bucca De
I. N D I Ć E.
Der Herbſt. l'automne
der Oheimh . oncle maternel.
der Großvatter. grand pere.
die hülffe. aide,fecours ,ſupport.
die Uchſel. aiſelle.

Die Beer. Baye.


der Stecken /der Znůttel . un bufton . ,
ich trage. je porte.
ich blåcke. je beele,
das Bad . bain, eſtuve .
ich tåuffe. je baptize.
der Bart. barbe.
die Barbel. un barbeau .
der Frenherz . Baron.
die feligkeit. beatitude, falut.
das friſche Obſt. le deſſert.
der Rrieg. guerre .
wol. bien .
gelobet. beni.
die wolthat. benefice, bien fait.
ich bin wol auff je meportebien.
gåtig . benin .
das vnvernünfftige Thier, beſte.
die rothe Růbe . betes raves .
die Bibel . la Bible.
der Buchführer. libraire.
ich trincke. je boi.
fchmeichelhafftig. agreable ,amiable,doux,
die Motte . gerſe, teigne.
die Büchſe. arme ou baſton à feu .
gut . bon .
das Kind. |bœuf.
die Noren . un haut de chauffe.
der Arm . bras .
der Rohl. un chou .
kuri /ſeichte. court .

Das LA
I N D E X.

bucca 1. F. De Mupi.
butyrum 2. N. boter .
с
Cachinnor, atus ſum I. Ick lache overlupt.
cadaver 3. N. een doode lichaem .
cado , cecidi, caſum 3 . ick valle.
cæcus , a, um . blind.
cado, cecīdi, cæſum . ick flae / ick donde.
Cæſar 3. M. de kepſer.
cæterus, a, um. d'ander.
calamarium 2.N. de Penne-koker ,
calamus 2. M. een Penne.
calceus 2.M. een ſchoen .
calco, avi, atum 1 . ich trede met voeten .
caleo , ui, itum 2 . ick ben warm.
calefacio ,eci, actum 3 . ick maecke warni.
calidus, a, um. warm heet.
calvus, a. um. . kael .
camelus 2. M. een Hemel.
camera 1. F. een kamer ,
caminus 2.M. een ſckoo2ſteen / ſchou.
campana 1. F. een klocke,
cancer 2 . M. een krceft.
candela 1. F. een keerffe.
candelabrum 2. N. een kandclaer.
candco, ui, 2. ick gloeie.
candens 3.0. glociende.
canis 3. M. een hond .
cannabis 3. F. kennep /hennep.
cano, cecini, cantum 3 . ick ſinghe.
cantillo, avi , atum I. ick ſinghe hermelijck .
canto, avi, atum I. ickt ſinghe.
cantharus 2. M. een kanne .
caper 2.M. een gheſneden Bock .
capillus 2.M. een hapr vant hooft.
capio, cepi, captum 3. ick banghe
capparis 3. F. kappers .
capral en
I N D I CE.
Das Maul. La bouche,le muffle.
die Butter. beurre.
$

Ich lache uberlaut. le m'eſclatte de rire.


das Maß. corps mort .
ich falle. je tombe .
blind . un aveugle.
ich ſtreiche, hawe. je tue .
der Rånſer. empereur ,
ander . un autre .
das pennal/ oder die Feder eſcritoire.
die Schreibfeder. (Ichachtel. plume.
der Schuch. un ſoulier.
ich trete. je foule auxpieds
ich bin warm. j'ay chaud.
ich heiße ein. i'eſchaufe.
chaud.
warm /heiß
tahl. chauve.
das Cameel. un chameau .
die Rammer . une chambre .
die Fewrmawr. une cheminée,
die Glocke. une cloche .
der Krebs . une eſcreviſſe.
das Liecht. une chandelle.
der Leuchter. un chandelier.
ich glüe. je ſuis rouge de chaleur.
glinzend /glänzend /glúend. frouge endechal
.
un chi
eur.
der Wund.
der Sanff. chanvre.
ich finge. je chante.
ich finge heimlich je chante.
ich finge . je chantea
die Xanne. un pot .
der Ziegenbock un bouc.
das Håupthaar. cheveu .
ich fange. je pren .
Capern. cappre.
Die !
IN DE X.,
Capra 1. F. Een Ghept .
captivus, a, um. cen ghefangheni.
captus 4. M. verſtand / begeijp .
capus , & 0,2 . & 3. M , een Capoen .
capulus, & um 2.M. N. een hecht.
.caput, itis 3. N. Het Hooft .
carbo,onis, 3.M. een doove kole .
carcer, čris 3.M. de gevangheniffe.
carduelis 3. F. een Diftelbincli .
carduus 2.M. ecn dijſtel.
careo, ui, itum, 2 . ich derve.
carmen 3. N. een veers / ghedicht.
carnifex, icis 3.M. de bcul.
caro , carnis 3. F. vleeſolt.
carpo, ſi, ptum 3 . ick plucke.
carus, a , um . dier .
caryophyllum 2. N. een krupd-naghel.
caſa 1. F. ccn hutte.
cafeus 2. M. liacs .
caftanea 1. F. een liaftanie.
caſtra, orum 2. N. P. delegher.
caſtus, a , um. rem liupicli.
caſus 4. M. ceii gheval.
catus 2.M. een katte.
cauda 1. F. een ftecrt.
cavea I.F. een vogel-lope.
cayeo, vi , cautum 2 . ich wachte mp .
caupona 1 .. F. cen tapeerne.
cauſa 1. F. 002 faeclt .
cavus, a , um . Nol.
cedo, ceſſi, fſum 3. iclt wöcke.
celebro,avi, atum 1 . ick maeke prijſelijck / ver,
celer, čris, c. fuel. (maert .
cella 1. F. de kelder .
celo, avi, atum 1 . ick bedecke.
celſus,a, um Hooch.
cenſus 4.M. ſchattinghc/inkomſte.
Centum , Hondert
I NDICE.
Die Ziege. Vne chevre,
gefangen. un captif, un priſonnier.
der Verſtand, der Begriff. capacité.
der Raphahn.. ( ſarck. un chapon .
das Gefäß / der griff / der le manche, la garde.
das Haupt / der Ropff. tela ſtė.
die gelöſchte tohle. un charbon .
dasgefängnis. une priſon.
die Stieglitz. un chardonneret.
die Diſtel. un chardon .
ich mangeler ich habe nicht. je manque, j'ayfaute.
Perfe. un poëme, des pers .
der Hencker bourreau.
Fleiſch. chair .
ich breche ab. je cueille .
therver . cher .
die Xramernelcke. villet.
die Nütte. une cabane.
der Raſe. fourmage.
die Caftanie. chaftaigne.
das Lager . le camp..
feuſch. chafte.
der zufall . un cars .

die Rarze. un chat ,


der ſchwantz. queue.
der Vogelbawer . une cage.
ich ſehe mich vor. je pren garde.
die Schencke. cabaret, taverne.
die vrſach. cauſe. )
hohl. creux .
ich weiche. je cede, je recule.
ich preiſe. Item: ich begche . je celebre, je loüe.
ſchnelligeſchwinde. vifte.
der Reller . une cave .
ich verhöle/verberge. je cele, je cache, je diſsimule.:
hoch .. baut .
der zini, impoft, tribut, revenu .
Sundert . Ceni,
I N D E X.

Centum, Adject.indecl. Hondert.


cepa 3. F. niupn .
cera 1. F. was / Wachs .
ceraſum 2. N. een ſtriccke.
cerebrum 2. N. bzeyn/ herſenen .
cereviſia 1. F. bier.
cereus 2 . M. Was- licht/ Waſſekeers.
cerno,crevi, crêtum z . ick ſie.
certus , a, um. reker / ghewpis .
cervical 3 . N. een oozlufſen .
cervix 3.F. de néck .
cervus 2 . M. een hert.
ceu, Adverb . ghelijck als.
chalybs 3. M. ftael.
charta 1. F. Papier .
chirotheca 1. F. een bandſchoen .
chirurgus 2. M. een Chirurgijn .
chordum 2. N. laet -hop.
Chriſtus 2 . M. de Beer Chriſtus.
cibus 2. M. fpöle.
ciconia 1. F. een Opevaer.
cicur, úris 3.0. tam.
cimex, icis 3.M. cen Weech -lups.
cingo, nxi, nctum 3 . ick omringhe.
cingulum 2. N. een gozdel.
cinis, čris 3 . M. arch .
cinnabaris 3. F. Vermilioen .
cinnamomum 2.N. Haneel.
circa, Præp.c.Accuſ. ontrent/ bp .
circinus 2. M. een paſſer .
circulus 2. M. een circlel.
circummunio,ivi
circumſtantia 1. F.
rontom beſchermen.
, itum 4: omſtandichept.
cis, Præp. c. Accuf. op defe fpde.
ciſtáI.F. een lifte.
ciſterna 1. F. een reghenback .
cito, Adyerb . haeſtelijck .
Citra, Her's
IN DICE
Hundert. Cent.
die Zwiebel. un oignon .
das Wachs. de lacire.
die Rirſche. une ceriſe.
das Gehirn . Cerivelle ,
das Bier. ( kerne. biere.
das wachsliecht/ die wachs- shandelle de cire.
ich ſeher item : ich ficbe. je voy. it: jepaffe au tamiy.
gewiß . certain ;aſſeuré ,
das Hauptküſſen. un oreiller .
der Nacker das Senicke. le col.
der Kirſch . un cerf.
wie. de meſme que,enten
der Stahl. acier .
das pappier. papier.
der Handſchuch . unngant.
der Wundarizt . chirurgien.
das Grummet. regain.
der grr Chriſtus. Chriſt.
die ſpeiſe i das eſſen . viande.
der Storch . une cigoine,
zahm . privé.
die Wanize. punaiſe.
ich gårte. je ceins. !
das Gürtel. une ceinture,
die Aſche. cendre.
der Zinnober . cinnabre, permilton ,
die Zimmetrinde. Canelle.
vmb. environ, aupres.
der Circkel. un compas.
der Rrenf . cercle.
ich verwahre om ond omb. je muvi tout autour.
der ombſtand . circumſtance.
diſſeits . en deça.
der Kaſte. un coffre, une caille
Ciſtern : cifterne.
geſchwinde. viftement.
Diſfeits I Outros
I N DE X.

Citra, Præp.c. Accuf. Herwaerts op deſeſpde.


civis 3.C. een borgher.
civitas 3. F. cen ſtadt.
clàm , Adverb . int ipmeljjck .
clamo,avi, atum i . ick ſchreuwe/rocpe.
clare, Adverb . klacrelijck .
clarus, a, um , klaer.
claudico , avi, atum 1 . ick hincke /ick gae mank ,
claudo, fi,ſum 3 : ick flipte - toc.
claudus, a, um, manek.
clavis 3. F. een fieutel.
clauſula 1. F. een beflupt.
clauſus, a, um , inghefloten .
clayus 2.M. een naghel/ ſpeicker .
clemens 3.0. ſachtſinnigh ghenadich .
cloaca 1.F. ghemack
pziv
/ aet.
clypeus 2.M. een ſchild .
cochlear 3. N. een Lepel.
coctus, a, um, ghekoockt.
codex 3 . M. een boeck .
cæcus, a, um, blind .
cæleſtis, e , Hemelſch .
cælum 2.N. den bemel .
cæna 1. F. het avontmael.
cænum 2 . N. fipck /modder .
coëo, ivi, itum 4 . iclt kome bp een .
catus 4.M. een vergaderinghe.
cogito, avi, atum 1 . icht bedencke .
cognatus, a , um, vriendt/ maghe.
cogo, egi,actum 3 . ick dwinghe.
cohibeo, ui, itum 2 . iclt houde teghen .
collare 3. N. een kraeghe.
collis 3. M. een heuvel .
colloquium 2. N. een tſaeme- fpraeck .
colludo, ſi, ſum 3 . ick ſpele -met.
collum 2. N. den hals ,
colo, wi, cultum 3 . ick eere .
Color Perwe.
I N D I c E.
Diffeits / Outre, fans, en deça ,
der Bürger, die Bürgerin / un bourgeois citoyen .
die Stadt une ville.
heimlich en cachette, au deſceu .
ich ſchrenei je crie.
laut i clairement, à haute voix .
klar / clair, evident.
ich hince, je cloche, je boite .
ich ſchlieffer je ferme,je clos .
lahmi boiteux .
fchlafell une clef.
der Beſchlußi concluſion , claufs.
zugeſchloſſen close fermé.
der Nagel aiz clou .
gnadig ! clement, doux.
das heimliche gemacht un privé.
der Schildi bowclier, rondache.
der Löffel une cueiller.
gekocht! cuit.
das Buch un livre ,
blindi aveugle.
himliſch) celefte.
der Simmel / le ciel.
das Abendmahlı le ſouper .
der Rothi boue.
ich gehe zuſammen , je m'aſſemble, jemetrouve avec
dieverſamblung: aſſemblée. (les autres.
ich gedencke. je penſe.
verwandt / parent, couſin .
ich zwinge .. je contrain .
ich haltezurüd . j'empeſche, je reprime.
der Krager / das Hålfichent collet, rabat.
der hügel ? colline.
das geſpräch devis, colloque.
ich ſpiele mit je jovë avec.
der alßi le col.
ich ehre, j'honore, je reſpecte.
Diel 12 Couleur.
IN DE
Color 3.M. Derwe.
colum 2.N een ſägevat / teemſt.
columba 1. F. een Dupve .
columna I.F. emn pilacr /colomne.
colus 2. 4. C. een ſpinrock .
coma 1. F. den krans van't hapr.
comes, itis 3. C. een Graef, een weghghes
ſel.
comis , es heuffelijck / vriendelijck .
comitor, atus ſum 1. ick ghelyde /ick gae mct.
commodus, a, um, bequaem .
communis ,c, ghemepn .
comparo, avi, atum 1 . ich verghelijcke.
comparco.ui, itum 2 . ick verſchijne.
compono , ſui, itum ' 3 . ick voeghe t'famen .
comprehendo, di, ſum 3 . ick begrijpe.
concio 3. F. een predicatic.
concoquo, xi, ctum 3. ick verdortwe.
condio, ivi, itum 4. ſmaeck gheven /confijten .
condo, idi, itum 3 . ick timmcre.
condono, avi, atum I. ick fchelle quijt.
conficio, ĉci, cctum 3. ich niaecke.
congero , fli, ftum 3 . ich vergadere .
conglutino, avi, atum 1 . ick lijme.
congrego, avi, atum 1 . ick vergadere.
Conjux, úgis 3.C. Ghemael.
conor, atus ſum i . ick pooghe.
conſcientia 1. F. Ghewiſſe .
configno , avi, atam 1 . ick ſeghele .
confilium 2. N. raedt /raedtflagh .
conſiſto, ſtiti, itum 3 . ick ftae-vaſt. (vertrooſt .
conſolor, atus ſum 1 . ick vertrooſte / ich wozde
conſtans 3.0. ſtandt- vaſtigh .
conſtringo, nxi, ctum 3 . t'lamen linoopen .
confuetudo, inis 3. F. ghemoonte.
conſul 3. M. Borghemeeſter.
coolulo , uis ultum 3 . ick racde.
Conti
Ack
I N D I. C , E. I
Die Farbe. Couleur.
der Durchſchlag. une couloire.
die Taube . une colombe , un pigeon.
die Seule . Ipilier, colomne.
der Rocken . une quenouille.
Haar. chevelure.
der Graf, item: der Gefährs Comte, compagnon de chemin ,
teldie Gefährtin .
holdſelig /freundlich . courtois .
ich begleiter gehe mit. j'accompaigne.
bequám . commode.
gemein . communi .

ich vergleiche/halte gegen ein , je compare.


tch erſcheine. Cander. je comparoi.
ich reise zuſammen. j'affemble, je compoſe.
ich begreiffe. je compren .
die Predigt. un preſche, unepredication ,un
ich berdawe. je digere. (Sermon.
17 ich würze. j'affaiſonne,
ich verwahrer hebe auff je bafi, je ferre.
ich ſchencke/ bergenhe. je pardonne, je quitte .
ich mache. je fai .
ich tragezuſammen . j'allemble,
ich leime zuſammen . je cole.
ich verſamle. j' aſſemble.
der Ehegatt. mari ou femme,mariés.
ich verſuche je taſche, j'eſſaye.
das Gewiſſen. la conſcience.
ich jeichne an / oder auff jemarque , je cachette .
der Rath . conseil.
ich bleibe ſtehen. je m'arreſte.
ich tröſte. je conſole.
beſtåndig. conftant.
ich brutke zuſammen . je ferre,je noue enſemble.
die Gewohnheit . couſtume.
der Bürgermeiſter. conſul, bourgmaiſtre.
ich rathe. je conſeille.
Ich I 3 -lе соn
I N D E X.
contineo, ui, ntum 2 . ick houde- in .
contentus, a , um . ghenoeght/te vzeden.
contor, átus ſum 1 . ick onderſoecke .
contra, Præp.c.Accuſ. teghen .
contundo, udi, uſum ,3. in ſtucken ſtooten .
convaleſco, alui 2. ick wozde wederom ghes
convenit, Verb. Imperf. het betaemt. ( font.
conviva 1. M. een gaft /een ghenoode.
convivium 2.N. een gaſt -mael ,
copia 1. F. overvloet.
coquus 2. M. een Vioclt .
cor,cordis 3. N. het Berte.
coram , Præp.c. Ablat. in teghenwoojdichept.
corbis 3. F. een koeff
corium 2 .N. leer .
cornix, 3 . F. een krape.
cornu, 4. N. een hoger .
corona 1.F. een kroonie .
corpus 3. N. een lichaem .
corrumpo, upi,üptum 3 . ickverderve.
corvus 2 : M. een have.
cos, õtis 3. F. een Wet - ſteen
coſta 1.F. een Hibbe.
coturnix 3. F. een Quackel.
crabro, õnis 3.M. een hozrele/ Weſpe.
crapulor, atus ſum 1 . ick vulle mp op met eten
cras, Adverb . mozghen . ( en dzincken .
craſſus, a, um. dick / vet .
craticula 1 F. een Rooſter .
creator 3. M. een Schepper.
creatura 1.F. een ſchepſel/ creatur .
credo, idi, itum 3 . ick gheloove.
creſco , evi , ctum 3 . ick Waſſe/ gzope.
creta 1. F. krijt.
cribrum 2. N. een Zifte.
crinis 3. M. hapa .
crocus, & um 2. M.N. ſafferaen .
: Crudus Hauw .
I N D I CE ,
Ich behalter begreiffe. le contiens.
begnüget. content.

ich frageioder forſche nach. je m'enqueſte, je m'enquiers.


wider. contre .

ich zerſtolle. je pile.


ich werde wieder geſund. je commence à me bien porter.
es gebühret fich il convient.
derGaſt. celuy qui est convié, on invité à
die Gaſteren. banquet. (un banquet.
die menge. abondance.
der Roch. cuiſinier.
das Herz. le caur .
für. devant, en preſence.
der Morb . une corbeille..
das Leder . cuir .
die Rrahe. Corneille.
das Norn . une corne , un cornet.
die Rrone, couronnc .

der Leib. le corps.


ich verderbe. je corromps.
der Rabe . un corbeau .
der Werzſtein . une queux, ou pierreà eſguiſer.
die Ribbe. une coſte.
die Wachtel. une caille,
die Norniſſe. frelon .
ich ſchlemme / ſchwelge. je m'enyore.
morgen. demain .
dicke. gros, eſpais.
der Roſt. un gril.
der Schöpffer . createur .

das Geſchöpffi dieCreatur. creature .


ich gläube. je croi.
ich wachſe je croi, j'augmente.
die Xrende. craye.
das Sieb. un crible,bluteau , fas .
das Haar. cheveu.
der Saffran . Saffran.
Rohe. IA Cru ,
IN DE X,

. crudus, a, um, Hau .


crumena 1 ..F . cen bozſe /aeſſack .
crufta 1. F. een kogft.
crux 3. F. een krups.
cubiculum 2.N. een ſlacpkamer.

‫ܨ‬r
:
ܶ‫ܐܘܚܗܙܗ‬
*
cubo , ui , itum 1 . ick ligghe.
cucumis , & mer , čris 3. M. een komkommer .
cucurbita 1.F. een Hawocrde.
cudo, di, ſum 3 . ich ſmede.
culcitra 1. F. cen kulkt/matraffe.
culex, icis 3. C. een mugghe.
culina 1. F. de koken .
culmen 3. N. het top van t'hups .
culpa 1. F. ſchult.
culter 2. M. een Mes.
cum , Præp...Ablar. met .
cùm , als / wanneer .
cunctor, atus ſum 1. ick dzalc / vcrlenghe.
cupio , ivi , itum 3. ich wil/ ick begcere.
cupreus, a, um . van koper.
cuprum 2, N. hoper.
cur, waerom .
cura 1. F. forghe.
curia 1. F. het haedthums.
curo, avi, atum 1 . ick forghel achte
curro, cucurri, curſum 3 . ich loope.
currus 4. M. een Waegheni.
curſor 3. M. een looper ,
curvus, a, um . krom .
cuſtodio, ivi, itum 4. iclt bcwaere.
cuſtos, õdis 3. C. con bewaerder .
cutis 3. F. het vel / de hupt.
cygnus 2.M. een Swaen .
cyprinus 2. M. een Viarper.
D
Damno , avi, atum i : Ick verdomme
damnum 2.. N. ſchaede,
Dc, Dani
INDICE,
Rohe. |Cru .
der Beutel. bourſe.
dieRinde,oder der Ranfft. croute.
das Ereuz. une croix .
die Schlafftammer . une chambre.
ich liege. lje couche.
die Gurcke. concombre.
der Rürbs. une citrouille .
Ich ſchmiede. (je forge.
das Polſter. matelas.
der Gloch. mouſcheron.
die Rüche. cuiſine.
der Gipffcl le faiſte du logis.
die Schuld . faute, coulpe.
das Meſſer. Couſtean.
mit. avec .

wenn. quand lorsque


ich ſåume. j'ufe de remiſes, je dilaye je dif
1. ich will begehre. je defire. ( fere.
tåpffern . de cuivre.
Kupffer. cuivre.
warumb. pourquoy .
die Sorge. Coin .
das Rathhauß. maiſon de ville,hoftel de ville.
ich ſorgel achte, j'ay foir .
ich lauffe. je cours.
der Wagen . charriot.
coureur.
der läuffer.
frumb. tortu, courbe.
ich bewahre. je garde, je conferyc,
der Nuter. gardien .
die Naut. la peau .
der Schwahn. un cygnea
der Karpffe. une carpe.

Ich verdamme. je condamne.


der Schade. dommage.
Poni 1 3 Da
I N D 6. Exi
Dc,Præp.c.Abl. Dan/ aengaende .
debeo, ui, itum 2 . ick moet/ick bé ſchuldich /
debilis e. fwackmachteloos.
debitum 2. N. ſchuld .
decem ,nom.inded . tien .
decet, uit, Verb. imperf. Het betaemt.
decimus, a, um, de tiende .
decipio, epi , eptum 3 . ick bedzieghe.
decipula 1. F. een Meupſe -valle.
declino, avi, atum 1 . ich wijcke af.
decoro , avi, atum I. ick verciere .
decreſco , evi , etum z . ick neme af.
decutio, ſfi,fſum 3 : ick wozpe af/doe vallen .
dediſco , dedidici 3 . ick ontleere.(verdedighe.
defendo , di, ſum 3 . ick verweere/ beſchudde /
deformis , e, miſmaeckt/leelick .
dehortor,atus ſum 1 . lick ontrade.
deinde. dacrnaer .
delecto, avi, atum 1 . ick verheughe.
deleo , evi, etum 2 , ick wiſſche-upt.
delibero, avi, atum I. lick bedencke mp / beraed
delicatus 2. M. een teer menſch. ( flaghe:
delicatus , a, um. lecker /teer .
deligo , egi, ectum 3. ick kiefe - upt.
delinquo, iqui, ictum 3 . ick miſdoe .
demo,empfi,emptum 3 . ick neme af.
dens 3. M. een tandt.
denſus, a, um . dick.
denuò , Adverb . wederom op een nieuw .
deprecor,atus ſum 1 . ick bidde fecr .
depro, fui, itum 3 . ick kncde.
deſcribo , pſi, ptum 3 . lick beſcherjve.
defertum 2. N. de Woeſtijn /wildernis .
deſidero , avi, atum I. ick begeere/ verlanghe.
deſtillo , avi, atum I. ick dzuppe -af.
deſum , defui,Anomal. ick ontbreecke.
Defino , Ick
I N D I CE.
Poni De, touchant.
ich ſoll ich bin ſchuldig, je doi je ſuis redevable.
ſchwach debile, foible.
die ſchuld debte .
dix.
geheni
esgefiemet /es ſtehet an, il convient, il est bien feant.
der zehender le dixieme.
ich betrieger jetrompe.
die Mauſefalle! Souriciere.
ich wende ab / je deſtourne.
ich ziere/ j'orne, je pare.j'embelli.
ich nehme ab/ je decroi.
ich ſchlage ab/ j'abbats.
ich verlerne, j'oublie, je desappren.
ich wehre / beſchůze/ berthen - je deffen .
vngeſtalt (diger laid, difforme.
ich mahne ab / je deſtourne, je diſſuade.
darnacht apres cela , enapres.
ich belåſtiger je donne plaiſir .
ich vertilge / löſche auß/ j'efface,j'extermine.
ich bedencke mich /bezathſchla- je delibere.
der Zärtling ( gel douillet.
järtlich delicat, tendre.
ichwohle aus/ je choiſi.
ich verſehe es / je peche, jemesfai.
ich nehme weg /aus /oder dar-li ofte, j'excepte.
der Zahnı (von , une dent.
dicke / eſpais.
auffs newer von newen / derechef.de nouveau .
ich bitte ab 1 je ſupplie .
ich Engte / je peſtri.
ich beſchreiber je defcri.
die Wüſten / un defert.
ich ſehne mich nach etwas /ich je deſire.
begehrer habe verlangen/
ich tråuffele/ je diſtille.
ich gebrechermangeler je manques
de
Ich
I NDX.
Deſino, ii, itum 3 . clt houde -af:
devoro, avi , atum 1 . ich verſlinde .
devotè, Adverb. aendachtclick .
Deus 2. M. Godt.
dextera, & dextra 1. F. de rechte -hand.
diabolus 2. M. dc Duppel.
Diaconus 2. M. een Diaken / Capelaen .
dialceticus 2.M. een diſputeer-kimſtenaer.
dico, xi, &tum 3. ick fegghe.
di &tio 3.F. een Woort.
didactrum 2. N. leergelt.
dies s . C. den dagh ,
dies profeftus, werckedagh .
difficilis, e. waer / moepelijck .
diffido , iſus ſum 3 . ich miſtrouwe
digitus 2. M. devingher .
dignus, a, um. weerdich.
diligens 3.0. ncerſtich / vlyticht.
dimico, avi & ui , atum 1 . ick ſtryde/ vechte.
dimitto, iſi, ſum 3 . ick laet gaen / laetaf.
diſcerno, evi, etum 3 . ich onderſchepde.
diſcipulus 2. M. ſcholier /ſeerjonghen .
diſco ,didici,diſcitum 3 . ich leere.
diſcordia 1. F. tweedjacht.
diſplodo, ſi, ſüm 3 . .
ick ſchiete - los.
diſputo, avi, atum I. licit diſputere / ick hebbe
diſſimilis, e. onghelijck . ( iwiſt.
diſſuadeo,ſi,ſum 2 . lick ontracde.
diu , Adverb. llanghe.
diyesſorium 2. N. een herberghe.
diverſus, a, um. verſchepden .
dives, itis 3.0. rijck.
divinus, a, um. Goddelijck .
do,dedi, datum 1. ich gheve.
doceo, ui, &tum 2 . ick leerc/ onderwöſe.
doctor 3. M. cen Lceraer .
doctrina 1. F. leeringije.
Do &us, Gheleert.
I N D I CE .
Ich höre auff le celje.
ich freffe verſchlinge. je depore.
andåchtiglich . devetement, religienfement.
der Gott. Dieu .
die rechte ano. la main droilte.
der Teuffel. le diable.
der Caplan . \diacre.
der Difputirtůnſtler. dialecticien .
ich reder ſage. lje di.
das Wort. un mot.
das Lehrgeld . le ſalaire d'un maiſtra
der Tag. jour.
der Werckeltag. jour ouvrier,
ſchwehr. difficile.
ich mitrauwe. lje me deffie.
der Finger. doit.
werth würdig . digne.
fleiſſig. diligent,ſoigneux.
ich ſtreite/ fechte. lje combats.
ich ſchicke durchlich laſſe weg. je laiſſe aller.
ich unterſcheide. je diſcerne, je ſepare.
der Schüler. diſciple.
ich lerne. i appren .
der Zwietracht. diſcorde.
id) (chiefTe lof. je tire, je deſcharge.
ich diſputire i oder unterzede je diſpute.
ongleich. (mich. diſſemblable, different.
ich wiederzahte. je diſſuade.
lange. lordu temps.
die Nerberge. une hoſtellerie.
unterſchieden . divers.
reich . riche,opulent.
Göttlich dipin .
ich gebe. lje donne.
ich lehre. Penſeigne.
der Lehrer. docteur, celuy qui en feigre.
die Lehre , doctrine enseignement.
Gelehrt.1 Doctes
IN DE X.
doctus, a, um, Gheleert.
dolabra 1.F. een Dieffel.
doleo,ui, itum 2 . ick ben dioevich /ick hebbe
dolium 2. N. een vat. (pijn .
dolor 3.M. pijne /doefhept.
doloſus, a, um . bedzieghelijckt.
dominor, atus ſum I. icli Heerſche.
dominus 2. M. een beer .
domus 2. & 4. F. een hups.
domi, inHups /
domum, naer bus. 1

donec,Adyerb . foo langheals .


dono, avi, atum I. ick ſchencke/begifftc.
donatus, a, um. begaeft.
donum 2. N. een gave/gheſchenck .
dormio , ivi, itam 4. ick fiaepe.
dormiturio , ivi, ītum 4. ick ben flaeperich / ick
dorſum 2 . N. de ruggle. ( flaepe.
dos, otis 3.F. houwelijckr -goet.
dubito , avi, atum i . ick twrfele.
dubius, a, um . twijfelachtich .
ducatus 2.M. een Ducaet.
duco ,xi, ctum 3 . ick Ipde .
dudum, Adverb . over langhe.
dulcis, e . foet .
dum, Conjuncts als /te wplen dat.
duo,æ , o . twee .
duodecim ,Adject,indecl. twaelff.
durus, a ,um . Hart. (ne .
Dux 3.C. een Hertoogh / hertoogin
E
E ,Præpoſ. c. Ablar, Dpt/ wt.
ebrius, a, um. dzoncken .
ecce, Adverb. fiet daer .
Eccleſia 1. F. deWercke Chriftenghe
edentulus, a, um. tandeloos. (meente .
edo, cdi, cſum 3 . ick ete.
Educo , ck
IN D I C E.
Gelehrt. Docbe, ſavant.
der Nobel. une doloire.
ich ſchmerze. je ſuisfafché, jeſens de la dou
das fa. un tonneau .
(leur.
der ſchmere. douleur, peine.
betrieglich. frauduleux, trompeur.
ich herzſche. je domine.
der Verr . maiſtre, Seigneur. +

das Nauß/ maiſons


im Nauß / oder daheim/ en la maiſon ,
nach Hauß/oder anheim vers la maiſon .
biß. juſques à ce que .
ich ſchencke/begabe. je donne .
begabet . doué à qui on a donné.
dieGaber das Geſchenck. don , preſent.
ich ſchlaffe. je dors.
michſchläffert. j'ay envie de dormir.
der Rücke, le dos.
der Brautſcharz / die Mordot, doñaire.
ich zweiffele. (gengah. 'je donte,
zweiffelhafftig . douteux, incertaio ,
der Ducat. un ducat,
ich führe . je mene.
vorlängſt. il y a long temps.
füſſe. doux .
in dem. lor que, cependant que.
Zween / fw0/ jwey. deux .
zwolffe. douze.
hart. dur.
der Herzog /ber Führer. Duc,ducheffe.
Plus. Hors, dehors,
trunden . gore.
fihe voila, voiez:
die Kircher Chriſtliche Ges Eglife.
zahnloß . (mein . qui n'a point de dents.
ich eſte: je mange.
schl le
I N D E
Educo, avi, atum 1 . Ick voede -op .
edulium 2. N. Gherecht/ al datmen eet .
effero , extuli, clatum ,Anom .ſickverheffe.
effigies s.F. een Beeldt/ conterfeptſel.
cgenus , a ,um . behoeftich.
cgco , ui 2. ick hebbe glebzeck .
egero ,ſli, ſtum 3 . ick djage-upt.
cgo. ich .
egredior,eſſus ſum 3 . ick gae upt.
cho,Interjea . ep lieve.
elegans 3.0 . ſchoon /frap .
Elementum 2. N. een Element.
Elephas, antis 3.M. een Oliphant.
elevo, avi, atum 1 . ick heffe-op .
elevatus , a, um. opgheleven .
elixo , avi,atum I. ich ſiede/ koke.
elixus, a ,um . gheroden .
ellychnium 2.N. 't lemmet van dekeerſe.
cloquentia 1.F. welſprekenthept.
embamma 3. N. fauffe .
cmendo ,avi, atum I. ick verbetere .
emo,emi,emptum 3 . ich koope.
cmunctorium 2. N. een ſnupter.
cmungo ,nxi, actum 3 . fnupten .
cneco, avi, atum 1 . ick doode .
cnim ,Conjun & . want.
co ,ivi,itum . Anom . ich gae.
eo unà, ich gae te famen .
cpiftola 1. F. een Brief.
eques, itis 3. M. een hupter / Ridder .
cquus 2. M. een Paerdt.
crga, Præpor. teghen.
ergo, Conjunct. fao dan .
erigo, exi,ectum 3 ich rechte-op .
eripio, ui, eptum 3• ick onttrecke.
erro , avi, atum 1. ich dwacle .
crubeſco , crubui. ich wozde root /beſchaemt
Erudio 7ck
be
I. N D I C. E.
Ich erziehe/fiehe auff lje nourri, j'eſleve.
die Speiſe. viande.
ich erhebe. j'efleve.
das Bildnus . effigie, image.
dürfftig / nothlendend. neceßiteux.
ich bedarff. j'ay faute.
ich führe aus/ werffe aus. je jette dehors, je pouffe debors,
ich . moglie
ich gehe herauß . je forts, je me mets en chemin ,
en lieber . hé ! je vous prie.
ſchön , hübſch . elegant.
das Element. element.
der Plephant. un Elephant.
ich erheber hebe auff . j'enleve.
erhaben . efevé.
ich fiede/ koche. je faibouillir.
gerotten . bouilli.
der Dacht. meiche.
die Beredtſamkeit. eloquence.
die Tütſche. uneſauce.
ich verbeſſere. je corrige.
ich fåuffe. j'achete.
die Liechtputze. mouchettes.
ich puze . je mouche.
ich todte. je tue.
denn. car.

ich gehe. je vay.


ich gehe mit. je vay enſemble.
der Brieff lettre.
der Reiter/ Ritter. chevallier.
Das Pferd. cheval,
gegen / ju. enver's .
darumb. donc,pour.
ich richte auff je drejle.
Ich reiffe ausziehe aus. j'arache, jote.
ich jrze. (mich.j'erre,je mesgaresje mefourvoje
ich werde roth / ich ſchäme je rongi.
к. l'ene
Ich
I ;NDX.

Erudiosivi, itum 4 .: ck onderwijſen


cſca 1. F. voetrel / aes .
effentia 1. F. het weſen .
cſurio , ivi , itum 4. ick hebbe longer,
& , Conjunct. ende.
ctenim , Conjunc . om dat /want.
Ethicus 2.M. cen Zeden -meeſter.
Ethnicus 2. M. Depden .
etli, Conjunct . alhoewel.
Euangelium 2. N. Het Euangelie /een goede
oft vzolyke boodtſchap .
cventus 4. M. gheſchiedeniffe.
everro,ri, ſum 3 . ick here upt.
evigilo , avi, atum 1 . ich ontwake.
ex ,Præp... Abl. upt /wt.
examen 3. N. onderſoeckinghe.
excelſus, a, um . hooch .
cxcerno, crevi, etum 3 . iclt onderſchepde .
excipio, cepi , cptum 3 . licki neme- wt.
excito, avi, atum I. iclt wecke-op .
excogito , avi, atum I. ick vinde/ verſiere.
excrementum 2.N. afganck
excuſo ,avi, atum 1 . ik ontſchuldige.
exemplum 2. N. een erempel/voorbeeld.
exeo, ivi , itum 4 . lickt gae -upt.
exerceo, ui , itum 2 . ich beffene.
exordium 2. N. cen beginſel.
exoro , avi , aturn I. ich verbidde.
expedit . Het is inut .
expono ,olui, itum s . ick legghe -upt.
expungo, unxi,ctum 1. icli ſchabbe-upt.
cxfpecto, avi , atum 1 . ickt verwachte.
exſtiaguo,nxi, nctum 3 , icli blufſche -upt.
extra, Præp. c. Accuſe bumten .
extremus , a , um. de wterfte.
Sexuo,u ,utum 3 ; icli trecke-upt.
cxulto , avi, atum .. icli fpzinghe op van blys
Fabal fiyap. Ecn
IN DI CE .
Ich vnderiveiſe. l'enſeigne.
die Speiſe . viande, amorcea
das Weſen. eſſence.
mich hungere. j'ay faim .
ond . .
denn. car .
der Sittenmeiſter. Philoſophe moral.
der Wende. Gentil, payen .
obwol /obywar. combien que.
das Euangelium / die gute Evangile,
vnd fröliche Bothſchafft.
der Außgang. evenement:
ich kehre aus. je balye,j'eſponſjete.
ich wache auff ich erwache. je resveille.
aus . hors,dehors.
die erforſchungr nachfor- examen ,recerche.
hoch . (ſchung. haut.
ich werffe aus . jeſepare, jepurge.
ich nehme aus. j'excepte.
ich wecke auff j'excite.
ich dencke aus / ich erdende. j'invente.
der vnfiat. excrement .
ich entſchuldige. j'excuſe.
das Erempeli das Beyſpiel. exemple.
ich gehe hinaus. je forts.
ich übe. j'exerce.
der Anfang, exorde, commencement.
ich erbitte. jefupplie, j'obtienpar priere.
es iſt nårze. il est expedient.
ich erkläre. j'expoſe.
ich erobere. j'efface.
ich warte. j'attens.
ich löſche aus. j'eſtens.
auferhalb. debors, hors.
euſſerſt. lle dernier, extreme.
ich jiehe auf je deveſie,
ich frolocke je faute de joyes
Die K ‫ܐ‬
INDEE **..

F.
Faba 1.F. Cen 500n .
faber 2.M. , een Smidt.
fabula 1. F. een fabel/ kluchte.
facies s . F. het aenſicht.
facilis, e. licht om doen .
facilè, Adverb. lichtelijck.
facinus, oris 3. N. een daet / fept.
facio, eci , actum 3 . ick doe.
fallo , fefelli, falſum 3 . ick bedzieghe.
falſus, a, um . valſely onwaerachtich .
talx 3. F. een ſepn / een ſickel.
fama I. F. facm /mare,
fames 3. F. Hongher .
famulor, atus ſum 1 . iclt diene. .

famulus 2.M. een Dienaer .


farcimen 3. N. een Porft . 1
farina 1. F. leer.
fas, nom . indeclin. billich .
faſtidio , ivi, itum 4 . ick walghe.
fateor, faſſus fum 2 . ick bekenne .
fatigo, avi, atum 1 . ich maecke moede.
+
fatuus, a, um . fatt /mal.
fatuus 2. M. Een Gecli.
faveo , avi, autum 2 . icli ben gunſticht. 3
fax 3. F. een Fackel,
febris 3. F. de liooats .
fel, fellis 3. N. de Galle.
felicitas 3. F. gljeluclichept.
felis 3. C. een liat.
felix 3.0 . gheluchtich .
femorale 3. N. een broeck.
feneftra 1. F. cen vcnifter .
fera 1. F. een milt-dier.
ferculum 2. N.
cen Gherechte .
ferè , Adverb . bankans .
feria 1. F. P.
Fecſt-dagben .
Ferinad Wildt
INDICE

Die Bohne. Vne feve,


der Schmied . forgeron ,
das Mährlein. une fable.
das Angeſicht. la face,le viſage.
leicht. facile, aife.
leichtlich facilement.
die That. \fait,action , mefchanceté.
ich thue. je fai.
ich betriegen je trompe.
falſch. faulx.
die Sichel. une faux .
das Geſchren . bruit, renommée .
der Nunger. faim ,
ich diene, je fers.
der Diener. ferviteur .
die Wurſt. faucille,farce.
das Mehl. \farine.
billich . licite .
ich echele. je dedaigne.
ich betenne. je confeſſe, j'advoüen
ich mache můde. je laſe, je fatigue.
närriſch . Sot,folaftre.
der Narz . unfol.
ich bin günſtig. je favoriſe.
die Fackel. un flambeau.
das fieber. fievre.
die Gall. fiel.
die Glückſeligkeit. felicité , bonbeur.
die Rarze. un char .
glückſelig. heureux .
die More un haut de chauffe.
das Fenſter. une feneſtre.
das wilde Thier . befte fauvage.
das Serichte. on mets .

faſt. preſque.
Feyertage. feries, jours de congé.
Das K3 Venai
I'N DEE '.
Ferina I.F. Wildbzaet.
fero ,tuli, latum , Anomal. ick diacghe.
ferreus, a, uin . van Ver.
ferrum 2.N. Pfer.
ferula 1.F. een rocde .
ferus, a, um . wild .
felus, a,um . mocde.
feſtino, avi, atum 1 . ick haefte my .
feſtivè, Adverb . plapſantelijck .
feftum 2. N. eenFeeſtdagls.
ficus 2. & 4. F. een Dyghe.
fidelia I F. een aerde ljupckc.
fides s . F. het gheloof.
fido, iſus ſum 3 . ich betrouwe.
fidus, a, um . trouw .
igo ,xi, xum, 3 , ich hechte .
figulus 2. M. een Pot - backer .
filia 1. F. cen Dochter.
filius 2.M. een Soon .
filum 2.N. een draet.
fimus 2. M. meſt / dzcclt.
findo, idi, iſſum 3 . ick lilieve.
fingo, nxi, Atum 3 . ickt makevan Pot-aerde.
finis 3.C. het enude.
fio , factus ſum , Anom. ickt wozde .
firmamentum 2. N. het firmament/vaſticheyt
firmus, a, um . vaſt.
flagitium 2.N. fchelmerpe.
flagro, avi,atam r . iclt brande.
flamma 1. F. de vlaniine
flecto, xi, xum 3 . ich bupghe .
fleo, evi, etum 2 . ick Weene.
flo , avi, atum 1 . icli blaere .
florenus 2.M. een guldcit.
floreo ,ui 2. icki blocpe.
flos, õris 3. M. een bloem.
flumen 3 , N. een Hivier .
fluo, Jck
INDICE
Das Wildbret. Venaiſon .
ich trage. je porte
enſern . defer.
das Enſen . fer.
dieRuthe. ferule.
wilde. farouche, cruel .
müde. laffe, travaillé.
ich eyle . je me hofte.
frolich. plaiſement , gayement, joyeuſe
der Feſttag . feste. (ment.
die Senge. une figue.
die Rachel. pot de terre.
der Glauber die Trewe. foy , fidelité.
ich trawe. je me fie, je m'aſſeure.
trew. fidele, loyal.
ich ſchlage ein . je fiche.
der Töpffer . potier de terre.
die Tochter . une fille,
der Sohn. un fils.
der Faden . un fil.
der Miſt. fumier,
ich ſpalte. je fends.
ich mache, tichte. je forme, jefeints.
das ende . la fin , le bout.
tch werde/ ich geſchehe. je ſuisfait, je devien .
die Feſte des Himmels . le firmament.
feſte. ferme .
die Vbelthat. meſchanceté.
ich lodere. je brufe, je flambe.
die Flammer die Lohe. la flumme.
ich beuge. je courbe, je ploye.
ich weine. je pleure .
ich wehe/ blaſe. je ſouffle.
der Gülden . un franc,une livre.
ich blühe. je fleuri.
die Blume / die Blåt. une fleur.
der Strom .
Ich !fleuvesriviere. - le
-
IN DE x !
Fluo, xi, xum 3 . Ick vloepe.
fluvius 2.M. ploet / water - loop.
focus 2. M. den heezt.
fodio , di, ffum 3 . ick graeve.
fæcundus, a,um. vruchtbaer .
fæmina 1. F. en Wif, Vrouwe.
fænum z.N. hop .
fæteo, uj 2 . ick ſtincke.
fætor 3. M. ſtanlt.
folium 2. N. cen blat.
fons 3. M. een fontepn.
foramen 3.N. een gat.
foris, S . & fores Pl . 3.F. een deur.
forma 1.F. een forme/ fatſoen .
formica 1. F. cen Jiere.
formido ,avi, atum i . ick vzeeſe.
formo, avi , atum 1 . ick formere/ fatfonnere.
formoſus. a, um . ſchoon .
fornax 3. F. cen foncps / bern -oven .
fortaſſe, Adverb. miſſchien .
fortis, e . Afterck / dapper.

fortuna 1. F. gheluck / fostupn .


foſſa 1. F. een glacht.
fovea 1. F. cen gave/fol.
foreo, ovi, otum 2 . lick voede.
foxinus 2.M. cen Elrits .
frænum 2. N. een toom .
fragum 2. N. ech acrotberic .
icli bzeecke.
frango, egi, acum 3 .
frater 3. M. cen 320cdcr.
fraus, dis 3. F. bedrogh.
frequento , avi, atum 1. iclt befoeclic Dickmacl.

frequento ſcholam . iclt gae ter ſchool.


frigeo, ui & xi 2 , ich hebbe koude ,
frigidus, a ,um . hout.
Frigo, Ark
I NDICE.
le coule .
Ich flieſſe. riviere,
der Fluß /Waſſerfluß.
der Nerdt. le foyer.
ich grabe. je foui.
Ifertile.
fruchtbar.
das Weib. une femme.
das Hem . foin .
ich ſtincke. je puë, je ſentsmauvais.
der Geſtanck . puanteur, puenteur,
das Blat. une feuille.
der Springbrunn. une fontaine.
das Loch. un trou ,pertuis.
die Thür . la porte.
die Geſtalt. forme, façon .
die Amers. une fourmi.
ich fürchter erſchrecke får et je crain, je redoute.
ich mache , bilde. (was je forme, je façonne.
wolgeſtalt. beay .
der Ofen. fourneau.
vieleicht. peut eftre, par adventure.
behersti tapffer /ſtarck /man- fort, vaillant.
hafftig.
das Glück. la fortune, l'heur.
der Graben . un folle .
die Grube. unefoffe.
ich hetzſchele. j'entretien, je nourri, j'eſchauf
die Elritz vengeron . ( fe.
der Zaum . frein .
die Erdbeer . fraife.
ich breche . je romps.
der Bruder [ frere .
der Betrug (oft. fraude..
ich beſuche ficiſfig / gebrauche jefrequente.
ich gehe fleiſſig in die je vay diligement à l'eſcole.
Schule.
ich binkalt/ mich frieret. ay froid .
kalt . [ froid .
Ich ! KS le
I NODE x ,
Frigo , xi,xum , & ictum 3 . Ick frpte/ roofte.
fringilla 1. F. een vinclia
frigus, oris 3. N. houde.
frons, dis 3. F. een groen - Blaederighe
frons, tis 3.F. bet Doorhooft. ( tack .
fructus 4. M. een vrucht.
frugalis, e. fpaerſam / ſpaericht.
frumentum 2. N. Koom / gzcpnen .
fruoritus, & fructus ſum 3. c . licht ghebzupke/gheniete.
fruftrà Adv. (Abl . te vergeefs .
fruſtum 2. N. een ſtuckt/ bzocke.
fugio, fugi, itum 3. ick bluchte .
fulcio , fi,tum 4 . Jick onderſette.
fulcrum 2. N. een fchraege.
fulgur 3.N. bliremi/weerlicht.
fumo, avi, atum 1 . ick roocke .
fumus 2.M. den roock .
funda 1. F. een flingher .
fundamentum 2. N. de grondt/ fondament.
fundulus 2. M, een Gondclingh .
funis 3.M. cen koozde/ feel.
fur 3. M. cen Dief. 3
furca I.F. een Gaffel/vodke.
furnus 2.M. een oven .
furor, atus ſum I. ick ſtele .
furtun 2. N. dieverp.
fuſtis 3. M. een ſtock /kluppel.
Gallina 1. F. Een benne.
gallus 2. M. een Laen .
garrio, ivi , itum 4 . ick klappe, ſnappc.
gaudeo, gaviſus ſum 2 . lick ben blpde .
gemo, ui, ïtum 3 . ick fuchte .
genu 4. N. een knie .
gero ,gelli,ftum 3 ick dzacghje.
gefto, avi, atum , I. ick djacghe.
geſtum 2, N. yel res gefta. een paet / een fcyt.
Gingival Det
I N D I ĆE.
Ich prägele/brate/oder backe lefri, je fricaſſe.
1
der Fincke. (in Butter . un pinfon .
die Rålte. le froid .
das Laub/der grüne Zweig. Iune fueille.
die Stirn. le front.
die Frucht. \ fruict.
(parfaть. bon mefnager.
das Getreide. \ froment,grain .
ich gebrauche. je mefers.
vmbronſt, vergebens. en vain .
das ſtůce. un morceau .

ich fliehe. je fuis.


ich ſtüre. je ſouſtien , j'appuye.
die Stürze. appui, eftanson ,
der Blitz. un efclair.
ich rauche. Vjefume.
der Rauch . lfumée.
die Schleider/ Der ſchiebfack. une fonde.
der Grund. fondement,
der Gründling. goujon.
das Seil. une corde,
der Dieb. un larron.
die Gabel. unefourche.
der Ofen ,der Backofen . un four.
ich ſtehle. je defrobbe.
der Diebſtal . un lurrecin ,
der Ruütel. un baſton.
Die Henne/das Kuhn . Vne poule.
Der Hahn. un coq:
ich ſchwarzer plaudere. je cauſe, je balille.
ich frewe mich . je me resjoüi.
ich feuffise. je gemis, je foupire.
das Rnie. le genožil.
ich trage. lje porte,
ich trage. je porte.
das geſchicht un fait,une action .
Das Gencive.
I N DE X
Gingiva 1. F. Het Candvleps .
glacies s . F. Ps.
gladius 2.M. cen (Weerd.
gliſco 3 . ick waſſe /ick begeere ( cer
globus 2.M. een bol,
gloria 1. F. glozie, lof.
gluten 3. N. lepm .
glutino ,avi,atum 1 . ich lepme.
gnavus , a, um. neerſlich / vlijticht.
gobius 2.M. een gouie /gzondclingh .
gracilis, e. ranck/ dun.
gradior, grefusſum 3 . ich gac .
gramen 3.N. 92.3 .
Grammaticus , a,um, Grammatiſt.
grando, inis 3. F. den Vaghel.
granum 2. N. ko2n / graeni.
gratia 1. F. gratie/weldaet / genade.
gratis ,Adverb . oni niet.
gratitudo, inis 3. F. danckbarhept.
gratus , a, um. lief/ aenghenaem .
gravedo, inis, 3. F. Vooft-vloer.
gravis , e . fwaer .
gremium 2. N. de ſchoot.
grex ,čgis 3. M. een kudde.
grunnio , ivi, ītum 4. ick rucchele ghelijck de
grus, uis 3. C. een kraene. (verkens .
guberno , avi, atum 1 . ick regcre/ ſticre.
guſto, avi,atum 1 . icli ſmaecke.
gutta 1. F. een droppel.
guttur 3. N. de licel/dc verkeerde ktecl.
gutturnium 2. N. een Hand-vat.
H
Habeo , ui, itum 2 . Eck Icbbe.
habito ,avi, atum i . ich woone .
hæreo, ſi, ſuin 2 . ick bipoe aenhanghen .
hæres, ēdis 3. C. een Erfghenaem .
halex 3.F. cen Haring :
Hafta E tin Een
I N D I CA.
Das Zahnfleiſch Gencive,
Das Liß. glace.
das Schwerd. espée.
ich glimme. je m'accrois.
die Rugel. une boule, un globe.
die Nerrligkeit. gloire.
der Leim. colle .
ich leime. je colle .
friſch / hurtig. diligent.
der Gründling un goujon .
hager, geſchlang. graile, delié, mince .
ich gehe. je marche.
das Graf berbe .
grammairien .
der Sagel. la gresle.
das Horn. un grain .
der Dance /die Gnade. grace, bienfait.
vmbſonſt. pour rien ,gratuitement.
die Dancbarkeit. gratitude, récognoiſſance.
lieb, angenehm . agreable.
Der Schnupffe. catarre, mal de teſte.
ſchwehr. grave, pefant.
der School legiron .
die Heerde. un troupeatio
ich grunrze. jegroigne.
der Rranich . une grue .
ich regiere/ ſterre. je gouverne.
ich ſchmecke. je gouſte , je ſens.
der Tropff: une goutte .
. die Råble . la gorge,le gofier.
das Nandfaf . Lavemain .

Ich habe. l'ay :


ich wohne. j'habite, je demeure.
ich ſtecke. je demeure arrefté ,on Court .
der Erbe. heritier.
der Nering, . un haren .
en Decl. The
I N D
Hafta 1. F. Een ſpiere .
haurio , ſi, ftum 4. ick ſcheppe.
hebes, ētis 3.0 . plomp.
heluo 3. M. een flochaert/ flemper .
hem, Interject . Hep !wat !ach !
de Lever .
hepar, štis 3. N.
herba 1. F.. krupd.
heri , Adverb . gifteren .
heros,õis 3. M. cen beld .
hic , hæc, hoc. die / defe / dit.
hyems, čmis 3,F. de Winter .
hilaris, e. vrolijck.
hinnio ,ivi, itum 4 . ich briefche ghelijck een
hirundo, inis, 3. F. een Swaluwe . Dcert.
hiſtoria 1. F. Hiſtozie/ vertellinghe.
hiſtoricus 2.M. Hiſtozi- ſchzöver.
hodiè, Adverb. heden .
homo, inis 3. M. een Menſch .
honeftas, atis 3. F. eerbarhept.
cere .
honor,is 3. M.
hora 1.F. een up ?.
hordeum 2. N. Gerft.
horreum 2 . N. een Schure.
ick bermaene. -
hortor, atus ſum i .
hortus 2. M. een Chup .
hortulanus 2.M. cen bovenier .
hoſpes, itis 3. C. een Gaſt.
hoftis 3. C. een Dyand.
hui, Interject. wat ! hey ! ba !
humanus,a , um . beleeft.
humerus 2 . M. de fchouler.
humidus, a ,um . vochtich.
humilis, e. niederich /dotiroedich.
hymnus 2.M. een Loffangh .
hypocauftum 2.N. Bad- ſtove.
I
laceo, ui, itum 2 . Ich ligahe.
lacio, Zelt
I N D I e E.
Der Spiel. Vne picque.
ich ſchöpffe. je puiſe.
ſtumpff esmouſſé , sanseſprits
der Schlemmer. gourmand.
fihe. ab ! helas.
die Leber . ile foge.
das Rraut . herbe.
geſtern. hier .
der Weld. Heros, demi Dieu .
dieſer /dieſer dieſes celuycy, celle la , ceci,
derWinter. byver.
frolich. joyeux .
ich wiegere. je henni.
1
die Schwalbe. arondelle.
ein Geſchicht. hiſtoire .
der Geſchichtſchreiber. hiſtorier.
bente. aujour d'huy.
der Menſch. un homme.
die Lrbarkeit honnoſteté.
die Ehre. honneur.
die Stunde. heure .
die Gerſte. orge .
die Scheune. grenier,
ich vermahne. j'exhorte.
der Sarte . jardin.
der Gärtner , jardinier.
der Gaſt. hoste .
der Feind. ennemi.
hun . helas !
leutſelig , freundlich . humain, courtois.
die Achſel /Schulter. epaule.
1
feucht. humide.
niedrig. humble, bus.
der Lobgefang. loymne,
die Stube. 112
12 poile .

Ich lige. Tefuis couché, jefais eſtendi. Is


Ich
I N D E X.

Jacio, eci, actum 3 . Ickwerpe/ſchiete.


jacto , avi, atum 1. ick roeme.
janua 1. F. de Deure .
ibi, Adverb. daer .
idem , eadem, idem . den felfden / de felfdc / het
idoneus , a, um. beguaem .
icli vaſte.
felfarebet
jejuno, avi, atum i .
jejunus, a , um . nuchteren.
jentaculum 2. N. den onbept.
Ieſus, Anomal. 4. M. Jeſus/ falichmaker .
igitur, Conjunct. foo dan /daerom /dan .
ignarus, a, um. onwetend .
ignayus , a, um. traech .
ignis 3.M. het vur.
ignoro, avi , atum 1 . ich weet niet.
ignoſco , ovi, otum 3 . ick vergeve.
ignotus, a, um. onbclient .
ille, a, ud . die/dat.
illic, Adverb . daer.
imago, inis 3.F. cen Beeldt.
imber, bris 3. M. cen flach - reghen .
imberbis, e. Baerdcloos .
imitor, atus ſum 1 . icli doe-nac /ick volge-1lit.
immaturus, a, um . onrijp .
immortalis, e. onſterffeljjck .
imò, Adverb . jac /maer dat meer is ,
impar 3.0. onpacr.
impedimentum 2.N. hinderniſſe.
impendeo, di , fum 2. icli helle.
impero, avi, atum 1 . ick ghebiede.
impetro, avi, atum 1 . ick verkrijgle.
impetus 4.M. ghewelt /aenval.
importunus, a, um. onghetpdich .
impius , a, um. goddcloos .
impoffibilis, e. onmogelijck .
impudens 3.0. onbeſchaemt.
in, Præp. c. Accuſ & Abl.
Inanis , Idel.
IN D I C .: E.
Ich werffel ſchieſſe. le jette, je tire.
ich růhme. je vante.
die Thür. Wla porte.
da. là .
eben einer/eben einer eben eis le meſme, la mefmes
geſchickt/bequám . (nes, propre, habile.
ich faſte. je jeune.
nüchtern . qui est à jeuna :
das Frühſtück . le des jeuner .
Jeſus/ der Senland . Iefu .
denn , derhalberi, derwegen . done,partants
bnwiſſend . ignorant.
tråget faul. pareſſeux .
das fewer. feu.
ich weis nicht. l'ignore.
ich verzeihenhalte zu gut. je pardonnes
vnbekant . incognu.
der/die/das/ jener jenerjenes luyselle.
dort. là.
das Bild . image.
der Platzregen une groſſe pluges
ohne Bart . fans barbe
ich thue nach ich ahme nach. 'imite..
onzeitig verd, qui n'est pas meut .
vnſterblich. immortel.
ja, frenlich . owy, mais qui plus est .
ungerade. impair, qui n'est pas pareil.
das Verhindernub. empefchement.
ich hange / oder ſchwebe über je pends deſſus.
ich gebiete. (bem Sauſe. je commande.
ich erfange. s'obtien .
die ongeſtämmigkeit. impetuoſité . ( commode.
ongelegen. importan, mal convenable yleinen
gottlo . impie,meſchant.
önmüglich. impoßible.
onderſchämbt. impudent, efronté.
in /auff, ju . eno dedans.
Leerr ! L wide,
::
IN DE X.
Inanis , e. ' Pdel/ leech .
incedo, fi,fum 3 . ick gac.
incipio, epi, cptum 3 . ick beginnc.
incola 1.M. een Anwoonder .
incolo, ui, ultum 3 . ich bewoone.
incommodus , a, um. onbequaem.
inconftans 3. 0 . ongheftadich .
increpomі 1: & ui, itum ſick beriſpe.
incus,ūdis 3. F. een acmbeeld .
inde, Adverb. van daer.
indignus,a, um . onweerdich .
induo, ui, utum 3 . ick trecke aen .
Indus 2.M. een Indiaen .
induſium 2.N. een Hemde.
incptus, a, um. onbequaem .
inferior,us 3 . lacgher.
infernc,Adverb . van beneden .
infernus 2 . M. de helle .
infimus, a, um. de laechſte.
informo, avi, atum I. ick onderwijfe /fatſoerere
infortunium 2. N. een ongheluck .
infra ,Præp.c.Accuſi onder /laegher dan .
infrà, Ady. beneden .
infundo , udi , uſum 3 . ick giete in / ick ſchencke
ingens 3. 0. reer g ?oot. ( in .
ingratus,a, um . ondanckbaer / nanghes
ingredior, effus fum 3 . ick gae ine. ( nacm ,
inimicus 2.M. cen vpand.
initium 2. N. 6
een beginſel.
injuria 1. F. onrecht.
innocens 3.0. onnoorel.
inodorus, a, um ... ongeurich .
jnopia 1. F. ghcbrcckt
inſidior, atus ſum I. ick legghe lagjen .
inſigne 3. N. cen Waepen .
inſipidus,a,um. onſmaeckelijck .
inſomnium 2.N een droom ,
Inftituo.... Ick
INDICE .
Leer/ ledig . Vwide, pain .
ich gehe herein / oder einber. je vay, je marche.
ich fange an, gehe an . je commence .
der Linwohner . habitant.
ich bewohne. j'habite, je demeure.
onbequem . incommode.
onbeſtändig. inconftant.
ich ſchelte , ſtraffe. lje tance.
der Ambon une enclume.
von dannen . delà.
bedürfftig. indigne,
ich ziehe an. je vefts .
der Indianer. Indien,
das Nemode. chemiſe.
ontůchtig. mal propre.
niedriger . inferieur, moindre,plus bas.
onten. par basi
die Belle. l'enfer.
unterſt. le plus b.us.
ich unterweiſe. j'informe, j'en feigne, j'inftrui.
das ongluct infortune, desaſtre, malheur.
unter. au b.rs, la b.is, en bas,
drunten. sous.
ich gieſſe ein, ich ſchencke ein. je verſe dedans.
groß . fortgrand.
undanckbar /onangenehm . ingrat, mefcognoiſſants
ich gehe ein. j'entren
der Feind. opnemi.
der Anfang commencement.
das vnrecht. injure, tort .
.

unſchuldig. innocent.
ohn Geruch . fans odeur.
der Mangel povreté, dijette, neceßité.
ich ſtelle nach je dreſſe des embufches.
das Wapen . armoirie.
vnſchmackhafftig. infipide,fansfaveur.
der Traum. Tonge.
Ich1 2 l'ens
I N D E X.
Inſtituo , ui, irum 3 . Ick onderwörr.
inftrunientum 2.N. inftrument/ghereetſchap .
inſula IaF . een Epland .
intego, xi , etum 3 . ick bedecke.
inter Præp. C. Acc . tuſſchen. (ſchen bepden .
intercedo, ſli, ſſum g . ich middele /ick kome tufs
interdum , Adverb. bpwplen / fomtpdts .
intereà Adverb. ondertuſſchen .
internus, a, um. inwendich .
interpello , avi, atum 1. ick breek de reden / ick be
interrogo, avi, atum 1 . ick vzaeghe. ( lette ,
inteftinum 2. N. het inghewant.
intra Præp.c.Accu in / binnen .
intro, avi , atum 1 . ich gae bimen .
intrita 1. F. een dink dat klein gemogs
invideo, di, ſum 2 . ick miſgunne. (felt is .
inviſibilis, e. onſichtbaer .
inviſo, ſi, ſum 3 . iclt beroecke.
invito , avi, atum 1 . iclt noode .
involvo, vi,utum 3 . icli winde in / ick berber :
jocor, atus ſum i . ick jocke. ( c.
jocoſus, a , um. boetſachtich .
jocus 2.M. ſpel/boetſe.
ipſe, a, um . hp ſerve.
ira I.F. gzamſchap.
is, ea, id . die / dat.
ita, Adyerb . ja /alloo.
iter, itineris 3. N. den wegh / de repre.
in itinere. onderweghen : 1
iterùm , Adverb . Wederom.
itidem , Adv. derghelijlis .
jubeo, jufti, ffum 2 . icli bevcle .
jucundus,a, um. genoeglijclt.
judex, icis 3. C. cen Rechter .
juglans 3. F. een Ocker -note.
jungo, nxi, nctum 3 . ick voege- by.
juro, avi, atum 1 . ickt weere .
luru: met
I N D I CE .
Ich unterweiſe. l'enſeigne, je dreffe.
der Werckzeug. inſtrument,
die Inſel. ifle.
ich bedecke. je couvre .
fwiſchen entre.
ich legemich dreinrich thu eis imtercede.
biſweilen . (ne Vorbitt. parfois quelquefois.
vnterdeſſen . cependant,
junerlich. interne,interieur.
ich falle in die Rede. j'interromps.
ich frage. j'interroge.
das Eingewende . inteſtin ,boyas.
in/ drinnen. dedans,dans.
ich gehe hinein . j'entre.
die Mährte. hachis.
ich mißgonne. je porte envie.
unſichtbar. inviſible.
ich beſuche. je vay voir, je viſite.
ich beruffe, lade ein . j'invite, je convie.
ich wickle ein. j'enveloppe.
ich ſcherze. je raille, je me ris.
ſcherzlich, ſcherzhafftig. facetieux, plaiſant.
der (cheriz. jeu ,raillerie.
ſelbſt. luy meſme.
der Zorn . ire,colere.
er/ſie/es / der/ die /das. celuy , celle.
ja, alſo . ouy, ainſi.
der Weg , die Reiſe. le chemin.
vnterwegs . en chemin ,
wieder/ wiederumb. derecbef.
dergleichen . de meſme.
ich befehle . je commande.
lieblich , luſtig. plaiſant.
der Richter. un juge.
Welſchenuß. 120ix .
ich ſpanne an. je join .
ich ſchwore . je jure.
Omit L3 Convert
$
I N D E

lurulentus, a, um. Met ſpn pop ghekoockt,


juſculum 2. N. een ſuppen .
jus gelatum . gheftremt lov .
juftus a, um ) . rechtvaerdich .
juvenis, 3.C. een Jonghelinck /een jons
Juvo, ju vi, jutum 1 . tck helpe. (ge Dochter .
juxta , Præp.c.Accuſ. benevens .
L.
Labium 2. N. Een Lippe.
labor 3. M arbent.
labor, lapſus ſum 3 . ick balle .
laboro, avi, atum 1 . ick arbepde.
laborioſus a, um . arbept- facm ,
lac, actis 3. N. Melck.
lacerta 1.F. een Eechdiſte.
lacryma 1. F. een traene .
lactuca 1. F. Salaed.
lædo, ſi,ſum 3 . ick quetfe.
lætus, a,um . blpde.
lævis, e. glat.
Jagena r.F. een flerche ,
lana 1. F. molle.
lanio, avi , atum i . ick houwe/ hacke.
lanio z . & lanius 2. M. cen vler-houwer.
lapis, idis 3.M. cen ſteen .
lapideus, a,um. fteenich/ van ſteen .
laquear 3.N. de folder van't hups .
laqueus 2. M, ecn ſtrickt.
lardum 2. N. Spelt.
largus, a, um . mild.
laſcivus , a, um . weeldich .
lafſus, a, um . macdc.
laterna 1. F. cen Lantern
Latinus , a, um . Latijnſch .
latro, avi , atum 1. ich baffe.
latus , ěris 3. N. de fepde.
latus , a, um , breet .
Laudo,! Icli
INDIC .
Mit Brühe /oder Suppe. Couvert de bouillon , 1

die Suppe / oder das Süp- potage, bouillon.


die Gallerte. ( lein . jus figé, gelée .
gerecht. ljuste,
der Zungeſell / die Jung - jeune, jeun homme,ou jeune fille
ich helffe. ( fraw , j'aide.
neben. aupres, ſelona
Die Leffise /die Lippe . Levre.
die Arbeit. travail.
ich falle. jetombe.
ich arbeite. je travaille ,
arbeitſam . laborieux,quitravaille-fort.
die Milch laict.
die £nder. un laiſard.
die Thrdnet. larme.
der Salat. laittuë.
ichverletze/beleidige. je bleffe.
frdlich . joyeux.
glatt . uni,poli.
die Flaſche . une bouteille ,
die Wolle . Laine.
ichzerreiſſe/ferfleiſche je defpieçe.
der Fleiſcher , un boucher.
der Steins:. pierre. civi
ſteinern. qui eſt de pierre.
die Decke eines Gemachs le planché.
der Striek. ( oder Zitñers . un licol,laqs.
der Speck, llard .
milde. large,liberal.
geil. lafcif.
måde. Las laffe .
die Laterit, lanterne. 1.

Lateiniſch. 131 latin .


ich belle. i'aboye..
die Seite, costé .
breit, large .
Ich LA le loné.
INDEX
Laudo, avi, atum I. 9ck love.
lavo, lavi, autum , otum , ava- ich waſſche/bacde .
lebes, étis 3.M. (tum. een koperen -pot.
lectio 3.F. een lefe.
lcctor 3. M , een Lerer .
lectus 2. M. een Bedde.
lego,legi, ctum 31 ick lefe.
lens, tis 3. F. Linſe / Vitſe.
lentè, Ady. lanckſaem ,
leo, onis 3.M. cen Leeuw ,
lepus, oris 3. F. een Waes.
lethalis, c . doodelijck .
levis,e. licht.
levo, avi, atum I. ick Heffe -op .
lex.cgis 3. F. een wet.
liber 2. M. cen Boeck.
liber,ra, rum. vip .
liberi , orum 2. M. P. Kinderen ;
liberalis; c . liberael/ mild.
libet, uit, 2.Imperf. Het luſt/ het behaecht.
libra 1.F. een Wage / balance .
licet, uit 2. Imperle Het is gheoozloft.
lictor 3.M. Stadts -knecht/ Seul,
lignarius 2 M , een Cimmerman .
lignator 3.M. ecn die hout gaet halen ,
ligneus, a, um, van hout.
lignum 2. N. hout.
ligo, ayi, atum le ich binde .
ligula 1. F. een ncſtel.
lilium 2. N. cen Lelie.
limen 3. N. den dospel van de deuze .
linaria , 1.F. cen Dlar- vinclt.
linca L. F. cen linie / reghet.
lingua 1. F. de Tonghe/een bpraeck ,
linquo, iqui, ictum 3 . ick verlate.
linteum 2. N. ipnwaet/linne.
linum 2.N, vlas .
lis , hpvagic /
I N D I c E.
Ich lobe. le loue,
ich waſche/bade. je leve.
der Tigel. un chauderon .
die Lection. lleçon.
der Leſer . lecteur .
das Bette. un licz .
ich leſe. je lis .
die Linſe . lentille.
langſam /mit weile. lentement.
der Lowe. lion .
der Sare. lievre.
tödtlich . mortel.
leicht. leger.
ich erleichtere. i cjevo,je ſoulage jedeſcharge.
das Geſerz loy.
das Buch livre.
fren. libre.
Rinder . enfans.
frengebig. liberal.
es beliebet. il plaint.
die Wage. une balance.
es ſtehet fren / es iſt vergon- il eſt permis.
der Wäſcher /Båttel. ( niet. Vergeant,
der Zimmermann . charpentier.
der Solzhacer . bucheron .
holtzern de bois.
das Voliz. bois.
ich binde. je lie.
der Senckel. une eſguillette.
die Lilie. lis .
die Schwelle: le fueil.
der Nänfiling. une linote,
die Liny/der Strich . ligne.
die Zungerdie Sprache. la langue,
ich lale. je delaiſe.
die Leinivad , toile.
der Flachs. Ilin.
Der ! I s Proceso
INDI .
Lis, itis 3.F. kpvagie/proces .
litera 1. F. een letter .
literæ 1. F.P. een Bzief
lixivium 2. N. looge.
locus 2 . M. een plaets . 1

lodix, icis 3.F. een faerdſie.


longus, a, um, langh.
loquax 3. O. een dieveel klaps heeft.
loquor, utus ſum ; . ickſpreecke.
lubricus , a, um . flibberich .
lucanica 1.F. een beulingh .
luceo , xi , 2 . ick lichte .
lucrum 2. N. winſte.
ludo , li,ſum 3. ick ſpcele.
lumbus 2.M. de Lende.
luna 1. F. de naen .
lupulus 2. M. Hoppe. 1

Juſcinia 1.F. eenNachtegael.


Juteus, a, um. geel.
lutum 2.N. fipcht.
lux 3. F. Het licht.
lychnus 2. M. een Heerfelicht.
lychnuchus 2. M. een Handelacr .
M
Maceries 5.F. Een opgheloopt onglies
macilentus , a, um. magher . (metſte mupr.
macto , avi , atum I. ick ſlae -doot.
macula 1. F. een bleckc .
magis, Adverb . mccr .
Magiſter 2.M. cen Weefter .
Magiſtratus, 4.M. Magiſtraet /Overhept.
magnus, a, um. g200t.
major , us . g ?ooter.
mala 1. F. dePanghe/Htaccke.
maledico , xi, tum 3. ich vloeche /laſtere.
malignus,a , um quact / arch.
malitia 1. F. booſhcpt.
Malleus, Ecn
I N D I CE.
Der Zand . Proces.
der Buchſtabe, lettres.
der Brieff. une lettresou epiftre.
dic Lauge. lexive.
der Orth. la place.
1 das Bettuch. un lodier,
lang. long.
schwarig. babillardscaufeur.
ich rede. jeparle.
Ychlipfferig . sliffant.
die Bratwurſt, une faufiffe.
Ich leuchte. je lui.
der Gewinſt. profit,gain,
ich ſpiele, je joue,
die Lende. les reins.
der Mond. la lune,
der Nopffe. houblon.
die Nachtigal. un roſsignol
gelb. jaune.
Roth. Ibonë.
das Liecht. lumiere.
das Liecht. chandelle .
der Leuchter. un chandelier.
die Leimwandt. Muraille feiche .
mager. maigre.
ich ſchlachte. je tue .
der Fleck. une tache.
mehr. davantage,plus,
der Meiſter. maiſtre.
die Obrigkeit, magifirat.
gro . grand.
groffer. plusgrand.
die Backe. la loué.
ich fluche. je maudi, je medi.
boſhafftig. malin . 1

die Bofheit , malice.


Der
IN DE X.

Malleus 2. M. Een Hamer .


malus,a, um boos .
mando, di , ſum 3 . ich knauwe.
manè, Adverb. mozgens .
manco, ſi, ſum 2 . ich blpve.
manica 1. F. een mouwe van 't kleedt .
manifeſtus, a, um . openbaer .
mano , avi, atum 1 . ich vloepe.
manſuetus. fachtmoedich .
mantile 3. N. een ferviette .
manus 4. F. een Handt.
mappa 1.F. cen Tafel-laecken .
mare 3. N. de See .
margo , inis 3.F. een boozt / kant.
marita 1. F. een ghetroude Drouw .
maritus 2. M. een ghetroude II.an.
marſupium 2.N. een acr -ſack / bozre.
maſſa 1. F. deech / ghellot dinck .
mater 3. F. moedcr .
matertera 1. F. Moepe van moeders
matula 1. F. een Piſ -pot. (weghen .
maturus, a, um. ryp .
medicus 2.M. een ledecijn.
mediocriter Adverb . middelmatichlick .
medium 2. N. het midden .
medius , a, um . de middelfte .
medulla 1. F. het March .
mel, mellis 3. N. bonich.
membrana 1. F. , parkement.
membrum 2.N. cen Lid . (dachtich .
memini , Verb. Defect . ich ghedencke/ick ben in
memoria 1. F. memozie /ghedachtenis.
menda 1. F. cen faute / fael.
mendax 3.0 . Icugenachtich .
mendicus 2.M. een Bedelacr.
mens 3.F. het Ghemoet .
menſa 1. F. cen Tafel.
Menſis Een
IN DICE.
Der Hammer. un marteau .
boh. meſchant,mauvais,
ich tåme. jemafche.
morgens . matin .
ich bleibe. lje demeure.
der Ermel. une manche.
offenbahr. manifeſte,clair,
ich rinne. je coule,je m'eſcowle,je m'm fois
fahm . apprivoiſé,privé,doux.
die Nandqucle. uneſerviette.
die Nand. la main ,
das Tiſchtuch . nappe.
das Meer . la mer .
der Randt . marge.
das Eheweib. femme mariée.
der Ehemann . mari.
der Beutel. bourſe gibeciere.
der Teig . paſte, malle.
die Mutter . mere ,

die Muhme . ( Becken. tantematernelle .


der Rammerſcherbel / oder pot de chambre.
reiff meur .
der Arzt . medecin .
mittelmäſſig mediocrement .
das Mittel. le milieu .
mittelſt. qui eſt au milieu , qui eſt entre
das Marck /die Rrume. mouelle . (deux.
der Honig. miel.
das Pergament . parchemin
das Glied. membre.
ich gedencke / bin eingedenck. je me ſouvien .
das Gedächtniß . memoire.
der Fehler. une faute .
lägenhafftig. menteur.
der Bettler. un mendiant, un guenk.
das Semůth. entendement,eſpris.
der Tiſch une table :
Der ]
INDEX .
Menſis 3. M. Een Macnt.
menſuro , avi,atum 1 . ich mete .
mentior , itus ſum 4. ick lieghe.
mentum 2. N. Ide ktirme
mercator 3. M. cen Coopman .
merces, édis 3.F. den Loon
merenda 1. F. achterncen -eteni
mereo, ui , itum 2, ich verdiene.
mereor, itus ſum 2 . ick verdiene .
meridiès, s . M. de middach .
meritum 2. N. verdienſte.
merx 3.F. Hoopmanſchap.
meſpilum 2. N. een Diſpel.
meto, meſſui, meſſum 3 . ick maepe .
metuo , ui , 3 . iclt vzcele .
mica I. een bzocksken .
mico, ui, atum 1 . ick ſchöne.
miles, itis 3. C. een Vrygſman .
milium 2. N. greers .
mille, 3.0. dimſerit .
minimè , Adverb. neen / geenſins.
miniſter, 2.M. een Dienaer .
miniſtro , avi, atum I. iclt diene.
minor, us. klepnder / minder .
minor , atus ſum I. ich dzepghe.
miror, atus ſum I. ich verwondere mp .
miſer, a, um . ellendich .
miſercor, ertus ſumn 2 . ick ontfernie .
mitis , e . rachtſinnich .
mitto, ſi, fſuin 3 . iclt repnde.
modeſtus, a, um. fcdich .
modò , Adverb . mw / terſtont.
mænia 3. N. P. de vcften .
mæltus, a, um, dioevich / treurich .
mola 1. F. con meulen .
molitor 3. Ma een mculenaer .
mollis, c. wceclt / facit.
Molorf ck
I N D I C : E.
Der Monat. In mais.
ich meſſe. je meſure.
ich låge. ljements.
das Rinn . le montas .
der Rauffmanni. marchant.
der Lohn . falaire.
das Abendbrodt. Legoufter.
ich verdiene. jemerite,jegaigne.
ich verdiene. je merite.
der Mittag. midi.
der Verdienſt. merite.
Wahre. marchandiſe
die Miſpel. neffle.
ich erndte . je moiſonne.
ich fürchte. je crain .
die Broſam . miette.
ich ſchimmere . je brille.
der Rriegsmanu . Soldat.
die Nirfe. mil ,milet.
tauſend. mille.
gar nicht. non nullement.
der Diener. miniſtre,ferviteur,
ich diene. jefers.
kleiner/ weniger. moindre,pluspetit.
ich bedrowe. je menace .
ich verwundere mich. je m'eſmerveille.
elend . miſerable.
ich erbarme mich. j'aipitié ou compaßion.
ſanfftmåhtig. doux.
Ich ſende. j'envoye,je laiſſe aller.
beſcheiden /jůchtig. modeſte.
erſt/newlich. maintenant,incontinent.
die Stadtmawer. murailles,rempart.
betrůbet/ trawrig . trifte.
die Mühle . moulin .
der Müller , mufnier.
weich. molseffeminé.
Ich IC
I N D E X.
Molo,ui,itum 3 . Uck maele .
monco ,ui, itum 2. ick vermane .
moneta 1.F. de Munte.
mons 3. M. een berch .
morbus 2.M. fiechte .
mordeo, momordi,morsű 2. ick bepte.
mores 3.M.PI. manieren,
morior, mortuus ſum 3 . ich ſterbe.
mors 3 . de Toot.
mortalis,c . ſterfelijck .
mortarium 2.N. een moztier .
.
morum 2.N. cen moerbeſie .
Motacilla, 1. F. een quickſteert.
moto,avi,atum 1. ick beweghe feer.
motus 4.M. beroerte/beweginge.
moveo,vi,otum 2 . tck beweghe.
mox, Ady. terſtont/daer nae.
muccinium 2.N. een neur-doeck .
mucro ,onis 3.M. het punt van eenig ſcherp
mugio,ivi,itum 4. ick bzulle/locpe. (dingh .
mulier 3.F. een Drouw .
mullum 2.N. mede.
multiplex,icis,3.0 . veelderly .
multus, a,um . vcel.
mundus 2.M. de Moreld .
munio,ivi,itum 4 . ick bewaere / beveſtiglje.
murarius 2.M. metfler .
murus 2.M. 1
de muur.
mus,uris 3.M. een mupre.
muſca 1.F. cen vlieghe.
muſcarium 2.N. een kleerberem /vlieg- lap.
muſicus 2.M. een muſick . ſangher .
muſtum 2.N. moft.
mutilus,a,um. verminckt.
muto,avi ,atum I. ich verandere .
mutuò accipio , ich borghe/ontleene.
mutuò do. ich leene.
Mutus, Stom .
:
.

IN DI CE .
Ich mahle. le mouts .
1 ich erinnerevermahne. j'adverti.
die Müntze. monnoge.
der Berg montagne.
die Rranckheit: maladie.
ich beiſſe. je mords.
die Sittert : les moeurs,couſtumes.
ich ſterbe. je meurs .
der Todt. la mort .
ſterblich . mortel.
der Mosfel. un mortier.
die Maulbeer . une meure .

die Bachſteltze. une guignequenë.


ich bewege offt. je remue fort.
die bewegung . mouvement, efmotions
ich bewege. jeremuë.
bald. incontinant,apres.
das Schnuptuch . moucheoir.
die ſpitze. pointe.
ich brülle/blocke. je mugis.
das Weib . une femme.
der Meet. hydromel.
vielerler . diversde diverſes fortes
viel . beaucoup.
die Welt. le monde,
ich verwahre/befeſtige. je munie, je fortifies
der Mawrer . un maçon .
die Mawer . mur ,muraille.
die Maus. une fouris.
die Fliege. une mouſche.
der Fliegenwedel. esmouſihoir.
der Sånger . muficien.
der Moſt. win doux .
verſtůmmelt eftropié.
ich verändere. je change.
ich borgerentlehne. j'emprunte.
ich leihe, jepreſte,
Stum . M Muët.
::
I N D E X.
Mutus,a ,um . Stom . ( oomhen .
mynda 1.F. het blinde- ſpel / rupcker
N.
Nam ,Conjunct. Want.
naris 3.F. hetneur-gat.
narro,avi,atum 1 . ich vertelle.
ncor ,natus fum , 3 . ich werde ghebogen .
naſus 2.M. de Neus .
nates 3.F.P. de Billen .
nato, avi,atum I. ick ſwemme.
natura 1.F. de natuur .
nauclerus 2.M. con ftierman .
navigo,avi,atum i . iclt varc.
navis 3.F. een ſchip .
nauta 1.M. een ſchipper.
ne, Adv. niet.
ne ,Conjunct , op dat niet.
nebula 1.F. cen Nevel/miſt .
nec,Conjunct. noch /noch ooch.
nec non . ende/ende oock.
neceſſarius,a ,um . noodich / nood -wendigh .
necto,xui & xixum 3 . icht knoope.
nefas,nom.indecl . onbillich.
negligens 3.0. onachfaen .
nego,avi,atum 1. ich loochene.
nemo, inis 3.C. niemand .
neo,evi,etum 2 . iclt ſpinne .
nepos ,otis 3.M. een Nevc.
nequam ,nom.Adject.o . Sub- boeſachtigh /
ftantive uſurpatum . een doogh -niet.
nequaquam, Ady. gccn -ſins.
nequco, ivi,itum 4. ich lan nict.
netrix 3.F. een ſpinſter.
neutiquam ,Ady. green -fins.
nidus 2.M. cen Neft.
niger,gra,grum . wart.
nihil,noın.indecl. niet.
Nil, Hict.
IN DICE
Stum . Müet.
die Blindekuh . cligne-muffets
dann. Car .
das Narenloch. narine.
ich erzehle, je raconte.
ich werde gebohreis. je nais, je vien au monde.
die Naſe . lene :
die Arfbacken . les fesſes .
ich ſchwimme. je nage.
die Natur . la nature .
der Steurmann . patron, maiſtrepilote.
Ich ſchiffe. je navige.
das Schiff navire .
der Schiffer /Schiffmann. marinier.
ob /nicht. ne, non .
daß nicht auffdas nicht. affin que ne.
der Nebel. browillard ,neble,
noch auch nicht. ny.
und/vnd auch . e außi.
nohtig/ nothwendig . neceſſaire.
ich knüpffe. je nouë.
onbillich . ce qui n'eſt pas permis injuſtice.
vufleiſſig /nachlaffig. negligent.
ich verneine. je nie.
niemand. perſonne.
ich ſpinne. lie file.
der Enckel nepreu,petit fils.
bubiſch . mefchamment.
der Schalck / Bube. pus -rien ,pendart.
mit nichten . nullement.
ich kan nicht. je ne peux .
die Spinnerin. fluire.
gar nicht. nullement.
das Neft. un nid ,
ſchwarz. noir.
nichts, Trieno
Nichts. M 2 Rien .
INDEX.
nil,nom.indecl. niet.
nimius, a ,um . obcrbloedich /te veel.
ningo, nxi 3 . ick ſneeuwe.
niſi,Conjunct. ten ſp .
nix ,ivis 3.F. Incuw .
nobilis,e. edel.
nobilis , c . een edelman /edele vzouw .
noceo , ui,itum 2. ick beſchadighe.
nodus 2.M. ecri Ginoop .
nolo ,ui,Anomal. ich mil - niet .
non, Adverb. ncen /niet.
nonus,a,um. de negenfte.
noſter ,a ,um . onre .
noto ,avi,atum 1 . ich merckie.
novem ,Adject.indecl. negen.
noverca 1. F. een Stief-moeder.
novus ,a,um . nieuw .
nox,ctis 3.F. de nacht.
noxius , a, um . fchacdelijcit.
nubes 3. F. cen nolche .
nubo,pli,ptum 3 . icht trouwe.
nucleus 2.M. de Itern .
nudus,a,um . bloot /naecht.
nullus, a,um. geen /niemand.
nom , Adv. of
numero ,avi,atum 1 . ick telle .
numerus 1.M. ghetar.
nummus 2.M. een penninck .
nunc,Adv. nil.
nuncio ,avi, atum . ick verkundighe.
nuncium 2 N. een boodſchap.
nuncius 2.M. een bode .
nundinæ ,1.F.PI. jaer -marckt.
nuper,Adv. onlanclır.
nuptiæ 1.F.PI. bruploff.
nuſquam , Adverb . nergens.
jutrix 3.F. cen voefter / minne-mocr .
Nux Een
I N D ICE,
Nichts : Rien ,
vberflüſſigifu viell trop ,
ich ſchnenber je neige,
wo nicht/es rey dann/ Vinon,
der Schnect neige,
Udelich ! noble,
der Edelman / die Edelfraw , Gentil-homme,femme noble,
ich fchade! je nuis,
der Knoter un neud,
ich wil nicht je ne veux pas ,
nicht/nein , non,
neundter le neufieme.
ponſer/ noftre.
ich mercker jeremarque,
neuner neuf,
dieStiefmutteri belle mere,marafire,
newi neuf,nouveau,
die Nacht la nuiet,
ſchädlich nuiſible,dommageable,
die Wolcker unenuée,
ich frenhet je me narie,je pren à mari,
der Kern, le noyeah ,
bloßinackett nud,
kein/ nul,perſonne,
ob/ Scavoir mon.ſi,
ich jehler je conte,je nombre,
die Zahlı nombre ,
Der Pfenning! un denier,
jet/nun / maintenant,
ich verkündiger j'apporte nouvelles,j'advertis,
die Botſchafft nouvelle,
der Mundbotel meſager,
der Yahrmarkt foire,
newlich /vnlångſt ! nagueres,
die Hochzeiti nopces,
nirgends / en aucun lieu nulle párt,
die Ammei nourrice,
Diel M 3 Noix.
I N - DE X.
Nux 3. F. & cn Note .
0.
Ob,Præp.c.Acc. Om / ter ſaken ban .
obdormio ,ivi,itum I. ich flape.
obelia I.M. ſpier-koecht.
obco ,ivi,itum 4. ick volbzenghe.
oberro ,avi,atum 1 . icli dole ront-om. : 1

obcdio,ui,itum 4. ick ben ghehoofſaem .


obcdiens 3.0. ghehoorſaem .
obliviſcor,itus ſum 3: ich vergete .
obfcurus, a,um . duyſter.
obſequens 3.0 . ghehoo2ſam .
obfigno,avi,atum 1 . ich ſcgele /verregele.
obtempero,avi,atum I. ick ben ghehoozlaem .
obvius,a,um. een die te gemoct kampt.
occafio 3.F. ghelegenthejjt.
occido ,idi,iſum 3 .. ich doode .
occipio ,epi,eptum 3 . ich beginnc.
occultus, a,um . verborghen .
occupo ,avi,atum 1. ich nemic - in / ick verovere.
ocrea 1.F. een Icerſe .
octo ,Adject.indecl. acht.
octavus,a ,um . de achfte.
oculus 2.M. een ooge.
odi,Verb.Defect. icli haete .
odioſus,a,um . ghehaet.
odor 3.M. den reuck /gheur.
odoror,atus ſum 1 . ich rieclie .
offa I.F. cenfoppe / vleeſch -foppe.
offendo , di, ſum 3 . ich miſdoe.
officina 1.F. een Iverch -luïs.
officium 2.N. de plicht/ampt /dienſt.
officiofus, a ,um . ghedienſtich .
olco ,ui,itum 2. ick riecke i ick ghevc een
reuclt van my .
oleum 2.N. olie.
olfacio.cci,actum 3 . icli ricclic .
Olitor @cn
IN DI
" C.
Die-Nuſ. Noix .

Wegen мA cauſe,
ich ſchlaffe ein je m'endors,
der Spifkuchel une oublie,
ich vmbgchei j'acheve,je meurs,je vay autour
ich jrre/ich ſchweiffe herumb je vay errant, je m'efgare,
ich gehorcher j'obei,
gehorſam / obeiſſant,
ich vergeler j'oublie,
dunckel/ obſcur.
gehorſami obeiſant.
ich ſiegele/verſiegelei je cachette,je feele ,
ich gehorcher j'obei,
begegnend / entgegen kom- qui vient à la rencontre,
gelegenheit! (mendi occaſion,
ich tódtel je tue ,
ich fange and je commence ,
verborgen caché,
ich nehme ein / eroberer j'occupe, je m'empare,
der Stieffell une botte ,
achter huilt,
der/ die/das achter huiftieſme.
das Augel l'ail,
ich haſer je hay ,
verhallet haï,
der Geruch , odeur,
ich riechel je faire,je feni's ,
die ſuppe / ſuppe mit Fleiſch potage.
ich beleidige j'offence, je rencontre ,
die Werckſtadt boutique,ouvroir,
die Pflicht, das Ampt / der office,devoir,
dienſthafftig! ( Dienſt / officieux,
ich riecherich gebe einen Ges je fen ,je donne odeur,
ruch von mir/
das Dell buile,
ich riecher je flaire,
Der ) M.4 Vezo
1 Ν, DEX.

Olitor 3.M. Een Warmoer-man .


olla 1.F. ten koperen pot.
2
olus , eris 3.N. moer-krupt.
omitto,fi, ffum 3, liclt verlate.
omninò,Ady. ganſchelijck / in allema
omnis ,e. alle . ( nieren .
onus, cris 3.N. ecnlaſt/beſwareniffc.
opacus ,a ,um . fahaduwachtich .
opera 1.F. arbept /werck .
operarius 2.M. een arbepder.
operio,ui,ertum 4. iclt bedecke.
opifex ,icis 3.M. een handtwercher :
opificium 2.N. een landtwercl .
opinio 3.F. meninghe.
opitulorzatus fum 1 . ich helpc.
oportet,uit,2 Imperſ, Het is van noode.
oppidum 2.N. een ſtadt.
opportunus,a,um, bequaemi.
opto ,avi ,atum . ick wenſche.
opus, eris 3.N. een werck .
opus,nom.defectiv. Het is van noode .
oratio 3.F. een ghebedt.
orbis 3.M. de Werelt /een talicos.
ordo,inis 3.Me orden .
oretenus , mondelingh.
orichalccus, a ,um , van koper .
ornatè, Adv. cierlijck .
orno,avi,atum !! ich berciere.
oro,avi, atum , ich bidde .
Oryza 1,F , rijs.
os ,oris 3 ,N. cen nont .
os, offis 3 ,N. een beeii.
oſculor.atus ſum I, ich kuſie.
oftium 2 ,N. de dozc.
otium 2, N . Icdichtept.
ovis 3 , F. een fehacp
Ovum 2 , N. een ep.
P. Pa- i 介 3 Docder
I N D I с E.
Der Rohlgärtner. Vendeurd'herbes, jardinier.
der Topff un pot.
das Rohlkraut/Speiſekraut berbe à manger.
ich laſſe auffen. je laifle.
frenlich in alle wege. du tout ,en toutes ſortes.
alle. tout .
die Laſt /die Laſtwahre . charge.
yndurchſichtig . obſcur.
die arbeit/derfleif . travail.
der Arbeiter /Taglöhner. ouvrier .
ich bedecke . je couvre .
der Handwercksmann . ouvrier ,artiſan .
das Handwerd . ouvrage,meſtier.
die Mennung der Wahn. opinion.
ich helffe, j'aide,je ſubvien .
es mun ilfaut.
das Stadtlein , une ville.
gelegen. opportun ,commode,
ich wûndſche. je deſire,je souhaite.
das Werck . ouvrage .
von udhten . il est de beſoin.
das Gebet . priere.
die Welt/der Teller. lemondeuneafiette.
die ordning. Cordre ,
mündlich. de bouche.
Meſſingen /von Meſſing. dy lairon .
zierlich. avec ornement jelegamment.
ich ziere. je pare,je orne,
ich bitte . je prie.
Iduris.
Maul Ibouche.
das Bein , 1472 os .

ich kúſe. liebaise.


die Thür. la porte.
der Mariggang, loiſir,oiſiveté.
Das Schaaff brebis.
das Ey . un auf
Das Ms. Four
INDEX. !

P.
Pabulum 2 ,N. Doeder .
paco , avi,atum , iclt ſtelle te bieden .
pædagogus 2 ,M. cen Pedagoge/Mcefter .
pagina 1, F. een fpde vant blat.
pagus 2 ,M . een dorp .
palàm ,Adv. openbaerlijck .
palımpſeſtus 2,M . een lepe / ſchalie .
pallium 2,N. een mantel.
palma 1 ,F. de palm van de Handt.
palpito ,avi,atum I. ick zittere.
palpo ,avi,atum 1 . ich taſtc / handele foetes
palus ,udis3 ,F . broecklandt. lich,
palus 2 ,M . een pael.
panis 3 ,M. b2000.
pannifex,icis 3 ,M . cen laccheni-maecher .
pannus 2, M . laechen .
par 3 , O. cen paer .
paralyticus ,a,um. lani/beroert.
parco , peperci, & parſi,parci 1

tum & parſum 3. icl fpaere .


parcus,a,um . gheſpaerich .
parens 3 ,C. Daeder /offocdcr .
Duners,
parentes.
parco ,ui,itum 2. ick ben gheloojfaelni.
paries,etis 3 ,M. een wand /muur .
pario ,peperi,partum 3 . ich baere.
paro, avi,atum I. icli berepde.
pars 3 , F. ecii dcel. .

per partes. ſtucky-wijſc.


parùm,Ads. vepnich .
parus 2, M . ceni Meeſe.
parvus ,a ,um . lileon .
paſco,pavi,paftur 3 . iclt wcpdc /vocde .
paſcuum 2,N. cen wende.
paſſer 3 ,M. ccn inoffc.
paffio 3 . Het lcpdcil.
Paſtor cn
N2.DI C E.

Das Futter . Fourrage.


ich befriedige. j'appaiſe.
der Rinderführer. pedagogue,maiſtre.
die feite des Blats. une page.
das Dorff. un village.
öffentlich. ouvertement .

die Eſelshaut. ardoiſe à eſcrire.


der Mantel. un manteau ,

die flache Handt. la paulme de la main.


ich klopffe. je tremble .
ich ſtreicherfåle mit greiffen. je taſte,je manie.
der Sumpff. marefcage, mareſ .
der Pfahl. un piew .
das Brodt. pain.
der Tuch macher. drapier.
das Tuch . drap.
gerade. une paire,convenable.
vom Schlag gerühret. paralytique,
ich ſchone. i'epargne,je pardonne.
karg. chiche.
Pater oder Mutter , pere ou mere .
die Eltern. peres a meres .
ich gehorche /bin vnterthan. iobei.
die Wand. paroy,muraille.
ich gebahre. i'enfante,
ich bereite. i'appreſte.
der theil. une partie.
en2
ſtůchweiß partie.
wenig. pen ,
die Meiſe. une mefange.
klein . petit.
ich weide . je pais.
die Weide . paſturage.
der Sperling. un paſſereau ,nn moinea ,
das Leidenr. paßion.
Der Berger,
14
IN D 1 X

Paftor 3 ,M. Een herder .


pater 3.M. Lader.
patibulum 2, N. de galge.
patina 1 , F. de ſchotel.
patior,palius ſum . ich lijde .
patiens 3,0. verduldicht.
patria 1 ,F . Het Daderland.
patro ,avi,atum 1 . ick bedrijve:
patruus 2,M. Oom van Daders -wege
paucus,a,um . wepnich .
pavimentum 2 , N . Het plavepſelt
paulò ,Adv. een wepnich.
pavo onis 3 ; M . een pauw .
pauper 3,0 . arm .
pax 3 ,F. vrede .
peccator 3 , M . een ſondaer .
peccatum 2 , N . fonde.
pecco,avi,atum 2. ich ſondighc.
pecten ,inis 3 . een hanı.
pccto,xuisk xi,pexum & pe- | ith atming.
pectus,oris,3 ,N . (&titum z . dc bozft.
pecunia 1 ,F . gelt.
pecus,udis 4,F. oris 3.N. Het Dee / eeſte.
pediculus 2 ,M . een lups.
pelliceus,a,um . van vellen .
pellio 3 ,M. een bond -wercker .
pellis 3 ,F . Het tel.
pello,pepuli,pulſumz: ich verjaghe .
pellucidus,a ,um . Mulaer /daermen door fiet.
pelvis 3 ,F. cen beckeni.
pendco ,pependi,penlum 2. ich Hanghe.
pendo,pependi,penſum 3 . ick betale.
penes ,Præp.c.Acc. aen /in /by .
penna 1 ,F. een vcder .
per.Prap.c.Acc. door/laugs .
perago.cgi, actum 3 . iclt volbaenghe
perca 1.F. cen Vacrſci .
Per Ick
I N D I .CE
Der Hirte. Bergier,paſteur.
der Water. pere.
der Galgen . potance gibete
die Schüffel. un plat.
ich leide. j'endure,
gedültig. patient.
das Vatterlande. patrie.
ich verůbe. Je commets.
der Vetter. oncle paterne.
wenig. peu .
das Eſtrich le pavé,
eig wenig . un peu .
der Pfaw . un paon..
arm . povre.
der Friede . paix .
der Sünder. pecheur.
die Sünde. peche.
ich fündige. je peche.
der Ram . un peigne.
ich tåname. jepeigne.
die Bruſt . la poitrine.
das Geldt. argent.
das Vieh . beftail.
die Laus . un poulx .
pelzern / auß pelgwerck ge- qui est depealtı
der Rårſchner. (macht. pelletier.
das Fell. peau .
ich treibe . je pouſſe, je chaſſe,
Durchſichtig . tranſparant.
das Becken . un baſin.
ich hange. jepends.
ich zahle. je paie.
ber. chés,aupres.
die Fedet. plume.
durch . par ,durant.
ich verrichte. j'scheve je fais,
der Berſe. une perche.
Te
Ich
1 NDE X.
Percutio,,ſſum 3 . ick ſlae.
perdix 3 ,F. een patrns.
perendiè,Adv. over -mo ? gett.
perco,ii,itum 4 . ich vergae.
perfectus,a,um . volmaekt.
pergo,perrexi,perreftum j . ick gae -voozt.
periculoſus,a ,um . perijckeloos.
periculum 2,N. perjjckel.
periſcelis,idis 3 , F. een hoſe- band.
pernicioſus,a ,um . ſchadclijck .
perperàm ,Adv. onrccltelijclt.
perſona 1 ,F. cen perſoon .
perſuadeo ,fi,fum 2. ick doe ghelooven ,
pertinacia 1 ,F . ferdneckichept .
perverſus,a ,um . quaet /berdozven .
pes, edis 3 ,M. een voet.
petalo ,onis 3,M . een ham.
petitio 3 , F . een bedinghe.
peto, ivi,itum 3 . icli beghere/bidde.
petroſelinum 2 , N . Piterſelie.
petulans 3,0. dertel/pijlicht.
phyſicus 2,M. naturalift.
pica 1,F. 4 cen acrſter .
pictor 3, M. cen ſchilder .
pictas 3.F. god -vzuchtichept.
piger,a ,um. lup .
piget,uit 2 Imperſ. Het ver Sziet.
pila 1 ,F. con bal.
pilcus 2,4 . cen hoet.
s 2, M. m
pilugo con hapr.
pin ,nxi, ctu 3 . liclt ſchildere.
pinna 1 ,F. een vinne.
pinfo ,ui,pinſitum , pinſum & ick backe.
piper 3 , N, ( piſtum 3. peper .
pi'cator 3.M. een viſcher .
piſcis 3,1 ccn virch .
piſcina , F. cen vijucr .
Piſcor, ick
INDICE .
ich ſchlage. le frappe.
das Rebhun.
une perdris.
vbermorgen . apres demain .
ich komme vmb. { je peri.
vollkommen .
parfait.
ich fahre fort. je pour fui,jepaſſe outre.
1
gefährlich. perileux dangereux .
die Gefahr. peril,danger.
das Noren- oder Rnieband . jarretie re .
ſchädlich. pernitieux nuiſible.
ůbel. mal à propos.
die perſon . une perſonne.
ich berede/bberrede. je perſuade.
Valsſtarrigkeit. opiniaſtreté.
berkehrt. pervers,meſchant.mauvais.
der Fuß. le pied .
der Schincke. un jambou.
die Bitte. demande.
ich bitte. je demande.
die Peterſilien . perſil.
vorwitzig / muthwillig. infolent.
der Naturkündiger . Philofophe ,naturel, plıyficien.
die Alſter. une pie,
der Mahler un peintre.
die Gottesfurcht: Pieté ,
faul. pareſſeux.faineant.
es verdreuſt. je furs marri,il m'ennuye:
der Ball . wie bale.
[ der ut . un chapeau .
das Haar. un poil.
ich mahle. je peins.
die Floßfeder. nageoire,
ich backe. je formele pain.
der Pfeffer . poivre.
der Fiſcher. peſchear.
der Fiſch . poiſjon .
der Teich . Vivier ,

Ich
I N D E X.
Pifcor, atus ſum 1 . Ick viſche.
piftor 3 ,M . cen bacher
pix 3 ,F . peck .
placenta 1 , F. cen taertc .
placeo ,ui,itum 2 . ich behaeghe.
placo , avi,atum I. ickt verfoene.
plærique,æque,aque. vele /het meeſte dcel.
plærumque. recr dickmacls .
plancæ 1.F.P. planciten .
planta 1 ,F. een plante / fole des voets
planto,avi,atum 1. icki plante.
planus,a,um, effen .
platea 1 , F. een ſtraete.
plenus,a,um. vol.
ploro, avi ,atum r . ick weene/kzijte.
pluo,ui & uvi,uitum 3 . icli regene.
pluvia 1 , F . den regen .
poculum 2 ,N . een dzinck - pot.
pæna I ,F . de ſtraffe.
pænitet,uit,2 ,Imperf. het berout.
Poëta 1 ,M. cen poet.
pollex,icis 3,M . den dupm .
pomarium 2, N . een boom -gaert.
pomum 2, N. een appel/ 00ft .
pondus,cris 3 ,N. ghewicht.
ponc,Præp.c.dcc. van achter .
pono,fui,litum 3. ich ſette /legge.
pons 3, M . cen bzugge.
ponticulus 2,M. een vondel.
popina 1 , F. de kokene.
populus 2 , M . Het volcli.
porcus 2 ,M . een vercken .
poroſus,a ,um . locht / ſweetgaet -achtig .
porrigosexi,ectum 3. ich lange / ick repckeacn .
porro,Ady. noorder .
porta 1 , F. cen poozt /een doze.
porticus 4,F. een galdercye.
Porto , Icli
IN D ICE.
Ich fiſche. je peſche.
der Becke / oder Becker . boulanger.
das Pech . poix .
der Ruche. une tarte,un gafteau.
ich gefalle. je plai.
ich berföhne. j'appaiſe.
die meiſten. plusjeurs la pluspart.
meiſtentheils. rovuent.
die plancke. planche.
das Erdgewachs. plante.
ich pflanze. je plante.
eben. unilieu plain .
die Gaſſe. une rue .

poll. plein .
ich greine. je pleure. i
ich regne. je pleus.
der Regen. la pluye.
der Becher. coupe.goblet,verre taffe,
die Straffe. peine,fupplice.
es gerewet . je me repens.
der poet. # 11 poëte .
der Daume . le pouce.
der Baum oder Obſtgarte. jardin à fruits.
der Apffel. fruit,pomme.
das Gewicht: poids,pefantear.
hinter derriere.
ich ſetzellege. je mets.
die Brücke. un pont .
das Brůcklein derSteg. ponton,petit pont.
die Gartůche. une tavernesun cabaret:
das Volck . le peuple.
das Schwein . pore,cochon .
locker. poreux,qui a desporcs.
ich lange darsich reiche dar. j'ettands,je tends.
fort. en outre ,
das Thor. porte.
der Schuppe/die Liube. galerie.
Schl N Ic
INDEX
Porto,avi, atum I. Ick daeghe.
poſco , popoſci 3. ich beghere .
poffum ,potui,Anomal. ich kan/ick mach .
poſſeſſor,3;M . beſitter.
poft,Præp.c.Acc. naer .
poftulo,avi,atum I. iclt cpfche.
potiùs,Adv. veel liever .
poto,avi,atum 1 . iclt drincle.
potus 4.M. dzanck.
præPræp.c.Abl. Voor.
præcedo,ffi,fum 3 . ick gae V002 .
præceptor 3 , M . een Icer -meefter.
præceptum 2 ,N. cen ghebod .
præcipio ,epi,eptum 3 . ick ghebiede.
præda 1,F. een roof.
prædico ,avi,atum 1 . icki preyſe/ ick predike.
præmium 2,N. een prijs /loon .
præſertim ,Adv. vooznamentlick :
præſto ,iti,itum & atum 1, iclt thoone /ick maecke.
præftat, 1, Imperſon , t'is beter.
præſtò,Ady. poochanderi
præter,Præp.c.Acc. behalven.
prætereà,Adverb. daer - en -boven .
Prætor 3 ,M . cen Rechter /Schout.
prandium 2,N. hetmiddach -mael.
pratum 2 , N . een beemd .
preces, um 3 , F.R. Ict ghcbet.
precium 2,N . den prijs /Wecrde.
prehendo ,di,ſam 3 . ic ! grijpc/vatte.
premo,ſli,llum 3 . ich dzucke/perſc.
primus, a ,um . den eerſten .
Princeps,ipis 3 ,C. cen Doiſt.
principium 2 ,N. cen beginfel.
privatus,a,um . berooft .
privignus 2,M . een ſtief - roon .
priùs,Adverb. cerſt / te voozen .
pro,Præp.cum Abl. vooz/ in plaets van.
Probo , Ick
I N D ICE .
Ichtrage: je porte.
ich fordere je demande.
ich kan. je peux.
der Beſitzer. polejeur.
nach . apres.
ich begehre, fordere. je requiers je demande.
viel mehr/viel lieber . pluftoft.
ich fauffe. je boi.
der Tranck / das Setråncke. brurage.
für. an regard dedevant.
ich gehe vor. jeprecede,je vay devant..
der Lehrmeiſter. un maiſtre.
das Gebott. Commandement,precepte.
ich gebiete . je commande,
der Raub. proye,butin .
ich prenſerich predige. je louéjepreſche.
die Verehrung. prix ,recompenſe,
bevorauß. principalement.
ich halte, leiſte. je far ,j'execute, j'accompli.
es iſt beſſer. il vaut mieux.
fürhanden. toutprest,en main .
ohn /auſſer. outre.

bber dieſes en outre ,


der Richter /Schultheiſ. juge ,baillif,
das Mittagsmahl. le diſner.
die Wieſe. unpré.
das Gebet. priere.
Prenß /oder Werth prix ,valeur.
ich faſſe. j'empoigne,jepreno
ich drücke. je prele.
der /die/das erſte. le premier.
der Fürſt/die Fürſtin . prince, princeſſe .
der anfang. unprincipe , un commencements
fonder. privé.
Der StiefTohr . beau fils.
erſtlich /zuvor. auparavant devant que.
für /nach. pontuan lieu de.
Ich ! N2 l'apa
IN DE X.
Probo,avi,atum 1. ſick love/pzöſe /ick houw
probus,a ,um . goet /bzoom . (boom goet *
procax 3,0 . dertel/ſpijtich .
procerus,a,um. hooch -op -ghefchooten .
procul,Præp.cum Abl. verre af.
profanus ,a ,um . ongepligh .
profectò,Adverb . voozwaer .
profeftus dies. wercken-dach.
proficio ,eci,ectum 3. ick boo2dere .
proficiſcor, fectus ſum 3 . ick repſe .
profugus,asum . vluchtich .
profundus,a,um. diep
progredior,effus fum 3 . ickgae -voozt.
proinde,Conjunct. daer -om .
prolixus ,a,um . lanck /bjeed.
promitto, ſi,ffüm 3 . icli belobc
pronus , a, um . voogwaerts - Hellende.
rope,Præp.cum Acc. naer /bp.
propeto ,avi,atum i . ich hacfte te gaeli.
propino,avi,atum 1. ick brenghe een donck .
propinquus ,a,um . cen ghebuur /mage.
propono ,ſui,itum 3 . ich ſtelle voo2
proprius ,a , um , epghen .
propter,Præp.c.Acc. van weglen .
prorsùm , & prorsùs,Adv. ganſchelijckt.
proſper,a,um. gheluckigh.
proſpicio ,exi,ectum 3 . icli vooz-ſie.
proverbium 2 ,N . een ſpreuck -woozt.
proximus,a,um . de naeſte.
prudens 3,0 voozſichtigh /Wös.
pruina 1,F. den rijp .
pruna 1 , F . cen gloiende ſtole.
prunum 2N een pzupm .
pruritus 4 ,M . jeuchfel.
Pfalmus 2 , M . een Pfalm .
pſittacus 2 ,M. een Papegap.
publicus,a,um. openbaer .
Pudet, Det
/

INDICE
Ich lobe/billige, l'approuve,je trouve bor.
gut/fromb, bon.
frech . effronté.
hoch auffgeſchoſſen . haut.
ferne von /ohn . loin .
vnheilig. profane.
gewißlich fürwar. certes .
der Werckeltag. jour ouvrier.
ich nehme ju . jeprofite ,j'advance.
ich renſe. je parts.
flüchtig. fugitif
tieff profond.
ichfahre fort. j'advance , je vay en aveni,je
derhalben . pourtant. (pale au delà.
weitleufftig. prolixe,long,
ich rage zu. je promets,
gelegt/auffden Bauch. panché vers terre,
nahe. Jaupres.
ich enle. je me hafte d'aller,
ich trincke zu. je boi à la ſanté.
nahe gelegen. proche.
ich tragevorigebe auff jepropoſe.
eigen . propre.
wegen . à cauſe.
gånrzlich. du tout.
glückſelig. heureux.
ich vorſeher ſeheguvor. lje prevoy.
das Sprichwort. proverbe.
nechſt. prochain leplus proche,
vorſichtig /klug. prudent.
der Reiff. bruine frimas.
die glimmende Rohle , charbon vif charbon allumé.
die Pflaume. une prune .
das jucken . demungeaiſon .
der Pſalm . Pleaume.
der Papegen. un perroquet .
gemein . public.
Er Ns l'ang
IN DE ' x .
Pudet,uit 2,Imperr. het ſchaemta
pudicè,Ady . cerlijck /ſchamelijcka
puella 1 , F. een mephen .
puer 2 , M . een jonghen /een kint.
pugil 3 ,M. een vechter.
pugno ,avi,atumi. ich vechte / ſtrijde.
pugnus 2,1. een vupſt .
pulcher,a,um . ſchoon / frap.
pulex,icis 3 ,M. een vlop.
pulmentum 2,N. pap /bzen ,
pulmo ,onis 3.M. de Longije .
pulpitum 2.N. een leffenaer.
pulfo ,avi,atum 1 . ich kloppe
pulvinar 3 ,N. eenkuſſen /002kuſſen.
pulvis eris 3 ,C . ſtoff.
pungo,pupugi,punctum 3. icliſteke.
punio ,ivi,itum 4 . ick ſtraffe .
purgo,avi,atum I. ich reprighe.
purus,a,um , repn /ſupber.
pus, uris 3 ,N. etter.
puſillanimis,e. kleprumoedigh ,
puteus 2,M . cen put.
puto ,avi, atumı ick mepne.
putreo,ui 2 . ickt verrotte .
pirum 2,N. cen peere.
Q ..
Quâ,Adv. waer - lancr .
quadratus, a,um, vierkantigh .
quadrupes,edis 3,0. bier -voetigh .
Quadrupes,edis 3,0 . Vier - voctigh dier of beeſt.
Ethoc ufurpatur vel in F. vel in Ni fubintellecto fub
ftantivo,beftia,velanimal. It: Het Paerdt/ o effer.
tur in M.fmbintelle&to ſubſtantivo,equus.
quæro,quæſivi,quæſitum 3. fick ſoecke.
qualitas 3 , F. Hocdanichept.
quàm, Ms.
I : N DICE:
Br ſchåmet ſich l'ay honte.
jůchtiglich. pudiquement,chaftement,
Das Mägdlein. une fille.
der Rnaberdas Rind, un enfant.
der fechter. un athlete ,un luitteur .
ich kämpfferſtreite, je combuts.
die Fauſt. le poing
fchon. beau.
die Floh. pulce.
der Bren/das Muf. bouillie.
die Lunge. le poulmon .
das pult. un poulpitre.
ich klopffe an /ich leute. je poufeje frappe.
das polſter. traverſin .
der Staub. poudre.
ich ſteche. je picque.
ich ſtraffe. je puni.
ich reinige. je purge, je nettoge.
rein . pur , ilet.
der Eiter. bouë d'une playe.
Kleinmütig . hommedepeu de courage ,pol
der Ztehebrunn . unpuits. ( tron .
ich meine . je penſe.
ich faule, je pourri,
die Birne. une poire.
odurch. Par ou de quel cofté .
viereckicht. quarré.
vierfüffig. là quatre pieds.
Lin vierfäſſig Thier oder Vieh. Beſte à quatre
pieds : « lorsce mot de Quadrupes eſt Femin. Neu
ire . It. Das Pferdtiun cheval : Olors il est Mafcu .
lin .

ich ſuche. je cercle.


die Beſchaffenheit. qualité.
Als , N4 Dise
IN D Ex.
Quàm ,Conjunct. als .
quamdiu ,Adv. Hoc langhe.
quamobrem Ady. waerom.
quando,Ady. wanneer .
quandoque ,Adv. fomtits .
quantus,a ,um . Hoe groot:
quare. waerom .
quartus,a,um . de vicrde.
quatuor ,adject, indecl. vier.
que,Conjunct. cnde.
quemadmodum , Adverb. ghelijck /als .
queror,queftus fum 3 . ick klaege i ick beklaege
qui, quæ,quod. wie /welche/wat. (mp.
quia,Conjunct. om dat .
quicunque , quæcunq ;, quod- pder die / elck die / cickt
cunque. ( & quiddam . dat.
quidam , quædam ,quoddam , eenen /eene/een.
quinque ,adject.indecl. vijf.
quintus,a,um. de vöfde.
quieſco ,evi,etum 3 liclt rufte .
quis, quæ ,quid. wie /welcke /wat.
quiſque. cen pder.
quiſquis. een yder /wie dat is .
quiſquiliæ 1,F.Pl. upt-keerſels van dé Hupfe
quò,Adverb . waer na toe.
quomodo,Ady . hoe.
quomodocunque,Ady. op wat maniere dat t 3p .
quoniam ,Conjunct. want.
quorsùm ,Adverb . waer lauicr.
quot, adject.indecl. hoe veel.
quotidiè ,Adverb. daghelper
quotics ,Adverb . hoe dickmacis .
quùm ,Adv. als .
R.
Ramus 2 ,M. Ecn tackt.
rana 1 ,F. cen pocht.
rapa 1.F. een raep /knolle.
Rapto , Ick
I N DI C L.
Als. 1 Que.
wie lang. ſi long temps que.
warumb . pourquoy.
wenn. quand.
bißweilen. quelque fois.
welch ein/ wie groß. combien grand,quel.
wie fo /warumb. pourquoi.
der/die/das vierdte. le quatrieme.
vier . quatre .
ond .
gleich wie. de meſme que,
ich klagerich beklage mich. jemeplain . 了1

welcher /welche/welches. Iqui .


weil/weiln . par ce que.
jeder der/jede die jede das. un chacun ,une chacune.
einer/ eine/eines. quelcun .
fünffe. Icing .
fünffte. cinquieme.
ich ruhe. je merepoſe.. :
wer /welcher was. lequel,laquelle,
ein jeder. un chacun .
ein jeder /wer es auch . qui que ce ſoit .
das Außkerricht. ordures,balieurres..
wohin . ow , afin que.
wie . comment.
wie es ſich trifft. de quelque façon que ce ſoit.
weil dieweil. car ,parce que .
wohin . 0w ,de quel cufte.
wie viel, Icombien .
täglich . tous les joursa
jie offt. combien de fois . $ toutes les fois
wenn . quand ,lors que. (que.

der Xt. une branche.


der Froſch une raine,unegrenouille .
die Rübe. un navet .
NS Is
I N D E X,
Rapto,avi,atum 1 . ich roove.
rarus ,a ,um . ſeldſaem /dun.
rarò ,Adverb . relden . 1

ratio 3 ,F. een reden .


ratiocinor,atus ſum I. ich beſlupte met redene.
recens 3,0 . verſch.
recipio,epi,eptum 3 . ick ontfanghe.
recito ,avi ,atum I. ick ſegge -op.
recludo ,fi ,ufum 3. ick ontſlupte.
recordor ,atus ſum 1 . ick ben gedachtich .
recreo, avi,atum : ich vermaecke.
recte, Adv. rechtelijck /wel.
Rector 3 ,M. een Hectoor /regeerder .
rectus,a ,um . recht.
reddo,idi, itum 3 . ich ghevewederom .
Redemptor 3 ,M. een verloſſer.
redeo,ii,itum 4. icli kome wcderom .
regio 3 , F. ecn Landt- ſchap.
regno ,avi,atum 1 . ick regecre.
regnum 2,N. een koningrijckt.
rego , xi,£tum 3 . iclt regeere.
regula 1 , F. een reghel.
Religio 3 ,F. cen religie/gods -dienſt.
reliquus,a,um . dat over - ghebleven is .
remexigis 3 ,M . ceni rocper . 1

remigo,avi,atum I. ick roepe.


remotus ,a,um . weg -ghedaen .
reperio,ri,ertum 4 . liclt vinde.
repeto ,ivi,itum 3 . ich epfche wederom .
repleo ,evi,etum 2 . icli vullc.
repo, pfi,cum 3 . licht laruppe.
repto,avi,atum I. ick Kruppc.
res S,F. een facck /cen dinclt.
reſaluto ,avi,atum I. ick groete wederoin .
reſpiro ,avi,atum 1 . iclacſieme.
refpondco ,fifum 2. ick antwoozde•. -
reftio 3 ,M . lepn -dpaper.
Reftis cn
IND'I G'E.
Ich ſchlepper je ravis, je traine,
dünn. rare ,clair.
ſelten. raremente
Vernunfft. raifon.
ich ſchlieſe ber mir . je raiſonne,
friſch . nouveau.

ich nehme an. je reçoy .


ich fage aufferychle. je recite.
ich ſchlieſſe auff j'ouvre,
ich erinnere mich je me reſouvien.
ich erfriſche. je resjoni.
recht. bien ,droitement.
der Rector. Recteur,gouverneur.
recht/gerade. droit.
ich gebe wieder. je rends.
der Erlöſer . Redempteur.
ich komme svieder, je retourne .
das Landt. region ,pays.
ich regiere. je reigne.
das Rönigreich Royaume.
ich regiere. jegouverne.
das Linial. une ligne reigle.
die Religion / der Gottes- religion.
vbrig. ( dienft. qui demeurede reſte.
rumeur .
der Ruderknecht.
ich rudere. je rame,
abgelegen efloigné.
ich finde. je trouve.
ich widerhole. je redemande.
ich erfülle. i'empli.
ich krieche. je rampe .
ich krieche. Je me traine.
die Sache /das Ding. une chose.
ich grüſſewider /ich dancke. je reſalue.
ich hole them . je reſpire.
ich antworte. je reſpons.
der Seiler . un cordier.
Der Corde.
INDEX.
Reſtis 3 , F. een ſeei/coorder :
rete 3 ,N. leen net /
reyertor ,ſus,ſum 3 . lick heere wederom / ick
konime wederom /
reus,a,um . beſchuldicht/ miſdadieh /
Rex,egis 3.M. een koninck /
Rhetor 3 , M. die de rhetozijcke leert /
rideo , ſi,ſum 2. ick lacche/
robuftus,a ,um . ſterck /vzoom /
rodo ,ſi,ſum 3 . ick knaegher
rogo,avi,atum 1, ich bidder
ros,oris 3 , M. ten dauw /
roſa 1 , F . een rooſe /
roſmarinus 2 , M . rooſemarijn /
rota 1 , F . een radt/
rotundus,a,um . rondt/
rubecula 1.F. een rootbariken /
ruber ,a ,um . root /
ruga 1, F. een rimpel/
rumor 3,M . rumoer /mare /
ruo ,ui,ruitum 3 . ick falle af
ruſticus 2 , M . een boer/
ruta 1 ,F. rupte.
S.
Saccharum 2,N. Supcker/
ſacer ,a ,um . hepligh/
facerdos 3,C. een pzicſter /prieſterin /
Sacramentum 2,N . een facrament /
fæculum 2 ,N . een euwel 1

fæpè,adverb . dichmacls /
fævus, a ,um . vreedt/
fagitta I.F. een pepl/
falinum 2 ,N . een fout-vati
fal 3 ,M.N . ſout /
falio , ivi,faltum - Jicht ſpringhc.
falino,onis 3 ,M , een ſalm
(alſus,a ,uin . gleſouten /
Saltus ) Con
I N р I с E.

Der Strick /Strang. Corde.


das Netz. un rets,un filé .
ich tehre vmb / oder zu růd :
ich komme vider. je retourne.
beſchuldigter . coxlpable,defendant.
der Rånig. Roy.
der Redner. Rhetoricien.
ich lache. je ris.
ſtarck robufte,fors.
ich nage. je ronge.
ich bitte. je demande ,
der Thaw. rofée.
die Roſe. une roje.
die Roſmarin, roſmarin ,
das Radt. une roue

rundt. rond.
das Rothtåhlicheit. gorge rouge,
roth . rouge .
die Runzel. ride,
das Geſchren . brwit.
ich falle ein/oder omb. je tombe.
der Bawr. paiſant,villageois.
die Raute. de la rue.

Der Zucker . Succre .


heilig Sainét,facré.
Der Prieſter/ die Prieſterin. preſtre,preftreffe.
das Sacrament. Sacrement.
die Ewigkeit. fiecle.
Offt. ſouventſouventefois.
grimmig. cruel .
der Pfeil. une fleiche.
die Salzmeſte. ſalierre.
Saliz. fel.
ich ſpringe . je bouillonne,je faste.
der Lachs . Saumon.
geſaltzen. Salé ,
Deri
IN D E X.

Saltus 4,M. Een ſprongh .


Salvator 3 , M. een Hepland/Saliclimac.
ſalve, Verb.defect . zijt ghegroet. (ker.
ſalvia 1 ,F. ſalie .
faluto ,avi,atum I. ick groete.
Sanctificator 3.M. Hcplichmalter .
Sanctus, a,um . Hepligh.
ſandalium 2,N. een pantoffel.
ſanè,adverb. voozwaer .
ſangais,inis 3 M. bloet.
ſano,avi,atum I. ick maecke gefant.
fanus, a,um , geront.
fapientia 1 ,F . weprhept.
fapio.fapui з. ich ſchmaccke .
ſapo ,onis 3 ,M . Scep .
fapor 3 ,M. dc ſchmaeckt.
fartor 3 ,M . een ſneper /Kleermaelter.
fatanas 1 ,M. de dupvel .
fatis,adverb . ghenoech .
fatius,adverb . beter .
ſatur ,ura,urum . ſat/ val.
ſcabies 5,F. fchurft.
ſcabo,bi 3 . ich firauwe.
ſcalpo ,pſi,ptüm 3 . ich krauwe/ gravere.
ſcamnum 2 ,N . cen banck.
ſcando,di,fum 3 . ick Kiliinnie.
Scapha 1 ,F . een boot.
ſcapula 1 ,F. een ſchouder -blat.
[cateo,ui 2 . iclt Vloie -uit.
fceleftus, a,um . boos / quaet.
ſceptrum 2 , N . een ſcepter.
Scheda 1 ,F. een blat papiers
ſchola 1 ,F . ecn fchole.
fcholafticus, 3.M. een fcholier :
fcientia 1 , F. wetenſchap .
ſcindo , idiſſim 3. icki ſnyde.
fcintilla 1 , F . een voncke.
Scio,
IN DIC
E.
Der Sprung. Vnfault.
der Henlandt. Sauveur.
ſen gegrüſſet. Dieu vousgarde.
Salben . Sange.
ich grüſſe. je ſalue.
Heiligmacher. 1 Sanétificateur.
heilig. Sainet.
der Pantoffel. pantofle,mule.
traun ! frenlich ! certes,voyrement.
das Blut. Sanz.
ich heyle. jegueris.
geſundt. Saino
die Weißheit. Sapience.
ich ſchmecke. je ſavoure.
die Seiffe. paron .
Geſchmack. Saveur.
der Schneider tailleur cowfturier .
der Teuffel. Satan .
gnug . alfés.
beſſer. alles bien .
fatt. Yaoul.
die Rrårze. galle.
ich krawe. je galle.
ich kratze. je gratte .
die Banck . un banc.
ich ſteige. je monte, jegrimpe.
der Rahn . un bateau .
das Schulderblat. eſpaule.
ich quell /flieſſe herauß. je fourmille, je ſuisplein .
ſchåndlich. meſchant,fcelerat.
der Scepter. fceptre.
der Zetteloder Zedel. un brouillard.
die Schule. vfcole.
der Schüler. eſcolier.
Wiffenſchafft. ſcience .
ich ſchneide. je coupe,je fends.
die Sunde. une eftincelle.
Ich le
I N D E X.

Scio ,ivi,itum 4 . cltwete.


fcio memoria , ick kan van bupten .
fcopæ 1.F.Pl. een eſem .
ſcopula 1.F. een klepn beſemken .
fcrco ,avi, atum I. ick ſpouwe upt.
ick ſchrijve.
ſcribo pſi,tum 3 . een ſchrijn -Werker .
fcriniarius 2.M.
ſcrutor , atus ſum 1 . ich onderſoecke.
ſcutella 1.F.
een kommeken / een ſcho
ſebum 2.N. ruct / ſmeer . ( telken .
fecale 3.N. hoozen/fogge.
ſeceſſus 4. M. af-ganck .
ſeco ,ui,ctum 1 . icli Klieve/ ſaghe.
ſecretus, a ,um . fecrcet/afgheſondert.
ſector, atus ſum . iclt volghe dickmaels .
ſecula 1.F. : een ſickeltjen .
fecundum ,Præp.c.Acc. naby /na .
ſecundus ,a ,um . den tweeden .
ſecuris 3. F. een bepl .
ſecurus, a ,um . gheruſt.
maer.
ſed ,Conjunct .
fedeo,dj,llum 2 . icli fitte.
ſella 1 F. cen ſtoel.
femel,Adverb . een -mael/ cens.
femen 3.N. facd .
femino ,avi, atum 1 . ich faepe.
ſeinita I.F. een voet-padt.
ſemper, Adv. altöjt.
Senator 3.M. een Haets -heer.
Senatus 4.M. den haet.
fenex is 3.0. cen outJan.
fenfus 4.M. den Sin .
ſepelio ,ivi,ultum 4. iclt begrave.
fepes 3. F. eenen tum .
feptem ,adject.indecl. fecven .
ſeptimana 1 .F. cen Weclte .
feptimus ,a,um . den ſevenden . Cet
Sepul- |
IN DE 1 : ĈE.
Ichweiß . le fcaia
ich fan aufwendig . je foay par c®HT.
der Berem . un balay.
die Rehrbürſte vergette .
ich reuſpere mich. je crache
ich ſchreibe. lj'efcri.
der Tiſcher /oder Tiſchler. menuifier.
ich ergrånde/erforſche. je recerche.
das Čamentlein /das Schüß une eſcuelle.
das Inſchlet. ( Telchen . Swif
das Rorn /der Rocken . Seigle .
das heimliche Gemach . leprivé.
ich hawe. je fore,je fends.
heimlich geheim . Secret .
ich beficiſſige michthuenach je fui.
die Senſe. (hange an. une faucille.
nach . selon ,aupres,
der/die/das ander . le ſecond ,le deuxieme.
die ArtidasBeil. hache,coignée.
ficher. aſſeuré.
aber /ſondern. mais .
ich fine. je ſieds, je fais aßign
derStuel. felle, chaire
einmahl. une fois.
der Samen. Semence.
ich fåhe. je feme.
der Fußſteig. Sentier.
immer /allejeit. tousjours.
der Rahtshers. Senateur.
der Raht. Senat,conſeils
alt . wiel.
der Sinn . le sens.
ich begrabe. j'enſeveli.
der Zaun. une hage.
fichen Sept.
die Woche. uneſemaine.
der /die /das ficbende, le ſeptieme.
Das ) Sepul
I ND EX 1
Sepulchrum 2.N. Een gåaf.
ſequor,utus fum go ich bolghe.
fera 1.F. ten flot.
ſercnus, a ,um . klaer /fonder wolcken .
ſeriò ,Ady. ernſtlijck .
ſerius, a ,um . err.ſtigh ..
ſermo onis g.M. ten reden .
ſcro ,cvi, atum 3 . ick faeie.
ſerpens 3.C. een Slanghe.
ferpospli,ptum 3 . ick ſleepeſkruppe.
ferra 1.F. ten ſaeghe.
ſertum 2.N. een krans van bloemen .
fervio ,ivi,itum 4. ickt diene.
ſervo,avisatum si ich bewaere .
fervus 2 . M. een knecht.
ſellio 3. F. een fit - ftede.
ſex ,adject.indecl. res .
ſextus,a ,umt. den feſtent
ſi,Conjuncto indien .
ric, adverb , foo /alſoo .
ficcus,a ,um , ozooch .
Sicut,adverbo ghelijck als .
Sigillum 2. N. een reghel.
figno, avi,atum r. ich tepckene.
filcntium 2. N. ſtil-rwijginghe.
ſimia 1.F. Teen Aep /ſimme.
fimilis, c. gljelijck .
fimul,advcrb . te ghelijck .
ſinapi N. inoſtaert.
ſinccrus,a ,um . anvervalft.
finc,Præp. c.Abl. ronder.
finguliæ,a. elckt alleen
fingultio, ivi, itum 4. ick hickc.
ſiniſtra 1.F. die flincke hand ,
ſitio ,ivi 4. ick hebbe doiſt.
fitis 3.F. dozft.
fiye,Conjunct . oft/ 't3p .
Sobo Cen
INDICE.
Das Grab. Sepulchre, tombeau ,
Ich folge. je fui,
das Schloß6. ferrure.
helle. Serain ,clair,
ernſtlich . à bon eſcient;
ernſthafftig . ferieux,
die Rede. un propossun diſcours,
Ich låhe. je feme,
die Schlange. Serpent,
ich ſchleichertrieche. je me gliſſe,jeme traine,
die Såge. une ſcie,
der Rranz un bouquet,
Ich diene. je fers,
ich behalte. jegarde,
der Anecht. ferf.ferviteur,
das fitzen . le temps qu'on eft afisen
feßion,
ſechs. fix ,
der /die/das fechſte. le fisjeme,
fo /to.
ſoralſo. ainſi,
trocken . [ ſec,
wiergleich wie. comme,de meſme que,
das Sigel. feuw.cachet,
ich zeichne. lje marque,
das ſtillſchweigen . filence,
der Uffe. un finge,
gleich . ſemblable,
jugleich enſemble,
der Senff mouſtarde,
auffrichtig/rein/ vnverfälſchtfincere,
ohn . fans.
jede. un chacun ,
ich ſchlucke. je fanglotte,j'ayle hocquet,
die lincke Handt. la main gauche.
mich dårſtet: j'aySoif
der Durit. Soif,
68 ſen gleich entweder/ oder. Soit,om.
Das! O 2 Ligner,
I. N D E

Soboles 3. F. Een kind / Stam


fobrius, a.um. rober /matich.
focius 2.M. een mede- gherel.
rodalis 3.M. Een ghefel.
Sol 3.M. de Sonne .
ſolco ,itus ſum z . ick pleghe.
folidus,a, um . vaſt /gheheel.
folor,atusſum 1 . ick trooſte.
folvo ,vi,utum 3. ick betaele.
folus, a, um . alleen .
ſomnio ,avi,atum 1 . ich dzoome.
romnium 2.N. cen doom.
fomnus 2.M. de flaep .
fono,ui,itum 1 . ick gheve ghelupt.
fons 3.0 . Ichuldigh .
fopor 3.M. den flaep .
fordeo ,ui 2 . ick ben vupi.
foror 3.F. een Suſter .
ſpatior,atus ſum I. ich wandele/ſpaciere,
fpeculum 2.N. cen ſpieghel.
fperno,fprevi,etum 3 . iclt verachte.
ſpira 1.F .. een krakelingh .
fpiritus 4.M. een gheeft.
ſplendeo ,ui 2 . ickt ſchijnc.
fpongia 1.F. cen ſpongie.
fponfa 1.F. een Brupt.
fponfus 2.M. een Baupdegom .
fpontè. vrywillichlijclt.
ſpumo,avigatum 1 . icki fchupme.
ſquama 1.F. cen ſchubbe.
Itabulum 2.N. een ſtal.
ſtagnum 2.N. een ſtaendewater .
ftanheus,a ,um . van tin.
Atella 1.F. een Sterre.
ſterilis,e . onvruchtbaer .
ſterno,ſtravi,atum 3 . ick decke / iclt (prepe.
flerno menfam . ick decke de tafel.
Ster. Eck
I N D I. C E.

Das Xindi Lignée,enfansa


nüchtern / fobre,
der Geſell/ Geſellſchaffter/ Camera
compagnon ,
der Geſell! de,
die Sonnet le Soleil,
ich pfleger j'ay de confiume,
dichter folide,ferme,
Ich trøſter je conſole,
ich loſe, ich bezahler je deſlie, je payet
alleini seul ,
mich träumeti je fonge,
der Traumi Songe,
sommeil,
der Schlaffy
ich erſchallerſchatte je fonne,
ſchuldig / criminel,
der Schlaff Sommeil,
ich ſtincter lje fois ſale,
die Schweſteri Saur,
ich ſpazzirel je me pourmenes
der Spiegels miroir,
ich verachter jemepriſe,
die Prezelíder Rrengell son eſcandé,
der Geiſti eſprit,
ich ſcheiner je reſplendi,
der Schwami une eſponge,
die Brauti , eſpouſe,
der Bräutigami eſpoux ,
freywillig de plein gré,volontairement,
ich ſchäumer j'eſcume,
die Schuppel une eſcaille,
der Stall, une eſtable,
die Seel #neftang,
Jinnern dejtain ,
die Stern / une eſtoile,
unfruchtbar/ Iſterile ,
ich beſtrewe/bedeckel j'eftend je courre,
Ich decke den Tiſch je couvre la table , je mets la
Ich! O 3 j'after
IN D E * .
Sternuto ,avi,atum 1. Itk nieſe .
ſterto ,ui, & i 3 . lick flaepe/rancke.
ftipendium 2.N. Loon /Soldp .
ſtirps 3.C. een Stam .
fto, fteti,atum I. lick ftae .
ſtolidus,a ,um . fot /narrich .
ftomachus 1.M. de Maeghe.
ſtramen 3.N. ſtrop .
ftruo ,xi,&tum si licht bouwe.
ſtudco ,ui 2. ick ſtudere /ben neerftig ..
Studioſus 2.M. een student.
ſtupidus,a ,um . bodt/plomp.
fuadeo ,fi,fum 2 . ick raede.
fuavis, e. liefelijck foet.
fuaviter,Adverb . foetelijck .
fub, Præp.c.Acc. & Abl. onder .
fubditus 2.M. onderfaet.
ſubdo ,idi,itum 3 . ich ſtelle onder .
ſubitò ,Ady . Haeftelijck .
ſubſido,edi, ſſum 3. ich finche neer .
fubfifto ,ftiti,itum 3 . ick ſtae ftil.
fubtilis,c. fubtiel,
fuccinum 2.N. Barn - ſteenumber.
fuccus 2.M. het ſap .
fudo,avi,atum I. ick Weete.
ſudarium 2.N. ren (wect - doeck / neur
ſuffero,ftuli,blatum ,Anomali ick verdzaghe. (doeck ,
fufficit 3.Imperfon. Het is ghenoch .
ſuffio ,ivi,itum 4. ick beroocke.
ſulphur 3.N. rwavel/folver.
fum ,fui Anomal. ich ben .
ſumo,ſumpſi,ptum 3 . iclt neme.
fuo,fui,lutum 3 . ick naie .
fuppellex,dtilis 3.F. hupfract.
ſuper,Præp.c.Acc. & Abl. op /boben
ſuperbus,a,um . Hoovterdich ,
Super Act
IN DIC
ich nicfe. li'efternue ,
ich ſchnarcher je ronfle ,
der Sold ) loier.gagefolde,
der Stammi une plante,tige
ich ſteher je ſuisdebout,
närriſch. fol.foto !
der Magen eftomach
Das Streht paille,
ich bampe/macher je baſti,
ich befleiſſige mich ! j'eſtudie,je taſche,
der Studenti eftudiant,diligent,
ſtumpffitólpiſch rebouſche,
ich rahtet je conſeille,
lieblich / agreable ,douan
lieblich doucement,
interi Jous,deſous,
der Vnterthay / Sujet , *}

ich thue bnter / je mets deflows,


geſchwinder ſubitement ,viftement,hatine
ich ſetze mich je vay anfond , (ment.
Ich ſtehe ſtili je m'arreſte court,
ſubtiel ſubril,delié fin ,mince,
der Agtſtcial ambro,
der Safft! Jucajus,
Ich ſchwitzer je que,
das Schmeißtuch ! Bade- un mouſchoita
ich ertraget (tuch! je fupparte,
es iſt guugi il fuffit,
Ich reucherer je parfumes
der Schwefeld ( foulfre,
ich bin / je fuis,
ich nehmer je prens
ich neher je couds
der Nauffrahti meubles,
bbery fur, deſus,
ſtoli Superbe,
Die 03 S ***
1 ND EX
Superficies 3. F. Hetbovenſte blackeenig
dings.
ſuperior.us. Hooger.
ſupernèA
, dv. van boven . 1
Superſtitioſus,a,um . ſuperſtitieus.
ſuperſum ,fui,Anomal. ick ben overich.
ſupervacaneus,a ,um , omoodigh.
ſupinus,a,um . met den búpckopwaerts
fupra.Præp.c,Acc. boven /over . ( liggende.
fupremus,a,um . den hoochſten .
furdus,a ,um , doof
furgo ,furrexi, ctum 3, ick ſtae op .
fus,luis 3.C. een verckeri /ſogh .
ſuſpendo ,di,fum 3 . ick hanghe op .
ſuſpicor,atus fum 1 . ick vermoede. ( in de ooz.
ſuſurro ,avi,atum I ick ſpreke inthepmelijcky
Sutor 3.M. ren ſchoenmaecker.
fuus ,a ,um . frine.
fyllaba F. een ſpllabe.
T.
Tabellarius 2.M. een bade
tabula 1.F. een planche.
tabi,o,defc& iv. etter .
taceo , ui itumz. ick [ wijghe.
tacitèrb. ſtil-ſwighens.
taciturnus ,a ,um .
ftil-ſwijghend .
tactus 4.M. het ghevoelen ,
tædetuit,Imperf. het verdriet .
talerus 2.M. een dacier ,
talis,c. fulch - een .
tàm, Conjunct: foa reer .
tamen,Conjunct, nochtans
tandem ,Conjunc . ten leften .
tantùm ,Adverb . alleen / foo beel.
tapes, etis 3.M. een tappt .
gardus,a,um .
aprus 2.M. langſaem /traegh.
een Stier / Bul.
Таҳо , 83 Ich
INDICE.
Die obere flachen oder auß- Surface Superficie,
wendige breite eines dings.
hther. fuperieur,plus hauto
oberhalb . d'enhaut.
abergläubiſch. ſuperſtitieux .
ich bin übrig . je fuis de refte.
ønnohtig. Superfly.
berzücklich . couché ſur ſon dos.
bber /auff for,deſſus.
hochſt. le plus haut.
taub . rourd.
ich ſtehe auff je me leve.
die Saw une truge.
ich hencke auff. je ſuſpend .
ich binargwöhniſch. ie foupçonne.
ich ziſche. je dis à l'oreilles
der Schuſter . an cordonier .
fenn . fon ,fa.
die Sylbe. une Syllabe.
Der Bote Vn meſſuger.
die Taffel. uneplanche.
Liter. Sang corrompud'une playe,bowe
ich ſchweige. je me tais.
ſtiliſchweigend . tout bas.
ſtilt/verſchwiegen . qui ne dit mot,taciturn .
das fühlen . attouchement.
ich binverdrüffig. je m'ennuye.
der Thaler , un taler,
ſolcher/ſolcherſolches tel.
ſo wol. V ,tant.
doch jedoch toutesfois.
endlich . en fin ,finalement,
nur . tant ſeulement.
der Teppicht. un tapit, tapiſſerie .
langſam . tardif,lent.
der Stier , un taureau .
Ich OS le
IN E X.
Taxo ,avi,atum Ick begrijpe/beriſpe.
tectum 2.N. het Dack .
teganites I.M. een panne -kouck .
teges etis 3.F. een decrfel.
tego ,xi, ctum . 3. ick decke.
tela 1.F. een mebbe
temerè ,adverb . lichtveerdclöck .
temerarius,a,um . lichtveerdicy.
temperàns 3.0. matich .
templum z.N. een herck .
temporarius ,a ,um . tpdelijck .
tempus oris 3.N. de töit.
tenebræ 1.F.PI. dupfterniffer
tenco,ui,tentum 2, ick houde .
tener , a ,um . teer.
tento ,avi,atum i . ic tentere /verfoeke.
tenuis ,c, bun .
ter ,adverb . Dupmaet.
terebra 1.F. een booz.
teres,etis 3.0. rond ende lanck .
tergo,fi,fum . it wiſſcheaf.
teigum 2. N. de rugge .
termeszitis z. M. ten Maede.
terminus 2.M. iams een epnde / ten merck .
terra 1.F. de Herde . (ſteen
tertius , a ,um . den derden .
teftamentum 2.N. ' cen teftament.
teftimonium 2.N , eenghetunghenis.
teſtis 3.C. een ghetuyghe
teſtor,atus ſum . ic ghetüpgle.
teter , a ,um . grouwelijck .
texo, ui,xtum 3 . ic webe.
textor 3.M. cen Weber .
thorax ,acis 3.M. een Wambaps.
thus, uris 3.M. Wieroock.
tibiale 3.N. CCM Kouffe.
timeo,ui 2. ic breeſe .
२ Tingo, act
IN D ICE .
Ich tadele . le taxe je repren .
das Tach . le toilt.
der Pfantuche. un bignet.
die Decte , couverture .
ich bedecke. je couvre .
die Leinwat/das Gewebe. toile.
ungefehr. temerairement,
borwißig leichtſinnig . temeraire.

mållig. temperant.
die Rirche. temple.
feitlich. temporel.
die zeit. le temps.
die Sinſternis tenebres.
ich halte. je tiens.
fart. tendre,delicat.
ich verſuche je tante,j'efaye,j'eſprouve.
dünne. fin, mince, delić.
drenmahl. troisfois.
der Böhr . une tariere.
länglich rundt. rondo-long
ich wiſche abitrockne ab . j'eſſuye.
le dos.
der Rücte.
die Made. ver .
das Lande. terme, bout.
die Erde . la terre .
dritte . le troisjeme.
das Teſtament. teftament.
das Zeugniſ . un teſmoignage
der Zeuge: temoin .
ich feuge/bezeuge. je teſmoigne.
grewlico deſagreable.
ich webe. je tiffe .
der Weber . un tifferans,
das Wammes un pourpoint.
encens .
der Wenrauch ,
der Strumpft. chauffe.
Ich fürchte. je crain .
ta
ch
1 N D'E '. X.
Tingo,nxi,nctum 3. / Ick verwe.
tinea 1.F. een otte.
tirunculus 2.M. een jonghe fcholier.
titulus 2.M. een titel.
toga 1.F, een langhe rock /tabbart.
tolero,avi,atum 1 . ic Herdjaeghe.
tollo,fuftuli, ſublatum 3, A. ic neme wegh.
tomaculum 2.N. (nomal. een lever-wo2ft.
tondeo ,totondi,tonſum 2. ic fchere,
tono,ui,itum 1 . ic dondere.
tonitru 4.N. den donder ,
tonſor 3.M. een barbier .
tormentum 2.N. grof-ghefchut.
tornator 3.M. een draier.
torqueo ,torſi, tortum ,& tor . ic pijnighe.
torrco ,ui,coſtum 2 . (fum . ic roofte.
totus,a,um. ganſch /gheheel,
tracto ,avi,atum i . ic handele .
trado ,idi,itum 3 . ic levere.
traha 1.F. een flede.
traho ,xi, ctum 3 . ic trecke.
trans,Præp.c.Acc . over /door .
tranſeo , ivi,itum 4 ic paſſere .
tremo,ui 3 . ic beve.
trepido,avi,atum 1. ic beve/zittere.
tres,C.tria,N.P . dup.
triginta,adject.indecl. dertigh .
Trinitas 3.F. Opvuldichept.
trinus,a,um . dypvoudich .
triſtis, e. droebich .
triſtoratus ſum . T. " ic ben dzaevich .
triticum 2.N. tarwe.
trituro ,avi, atum I. ic dozſche.
trochilus 2.M. een konincrken / vogelt
trudo, fifum 3 . ic ſtoote . (jen.
tu, Pronom . ghp .
çuba 1.F, een trompet.
Tunc, Dan
IND I C. E.
Ich tuncke. le teins.
die Schabe. tigne.
das junge Schülerlein. un apprenti.
der Titel. titre,
der langeRoct, une robbe.
ich dulde. jefupporte.
ich nehme weg . i'ofte.
die Leberwurſt. hachis,fauciſſe .
ich ſchere. je tonds.
ich donnere. je tonne.
der Donner. le tonnerre .
der Balbierer. un barbier .
das grobe Geſchütz . Canon .
un tourneur.
der Drechsler .
ich drehe . je tors,je tourmente.
ich roſte. je rofti.
tout entier.
gant .
ich handele . je traicte,je manie.
ich lehre /vbergebe. je livre je mets en mairs.
der Schlitten, die Schleiffe. un traineau.
ich ziehe. je traine.
uber. outre ,au delà .
ich gehe durchlich vergehe. je paſſe.
ich jittere. je tremble .
ich fage. je tremble de peur ,
Oren. trois.
trente.
drenſlig.
die Dreyfaltigkeit. Trinité.
dreifaltig triple.
trawrig . triſte,melancolique .
ich betrübe mich i ich bin je m'attriste, je ſuistriſte.
der Weizen. (trawrig. froment.
ich dreſche. je bas le bledo
Der Zaunkönig . un roitelet .
ich ſtoſſe. je pouſſe.
du . ( toy .
Die Trommete. une trompette.
Albol Lors.
INDEX
Tunc,adv. Jan.
tunica 1.F. een Hock
turbidus,a, um , troebelachtigh .
turdus z.M. een Lpſter.
turpis,e. Ice'vjek .
turris 3.F. een toren .
tutus, a ,uni. ſeker en bip.
tuus,a,um . uwe.
tympanum 2.N. een trominel.
V.
Vacat mihi. Det geeft mp pas .
vacca ) .F. een Hoe
vacuus,a ,um , pdel/ledigh .
vado,avi, atum I. ick doozwadde / doorbare
væ ,Interject. wee.
vagor,atus ſum I. iclt Weebe.
vagina 1.F. een ſcheede.
valde,Adv. reer
valedico ,xi, & um 3 . ick ſegge adieu .
valco,ui,itum 2. ich boere mel / ick ben
vallis 3 , F. cen dai/vallepe. ( gcfond
vallum 2.N. een War.
valorz.M . weerde.
.

valyæ I.F.PI. een bal- poozte.


vanus,a,um . pdel.
vapor 3.M. Damp.
vaporarium 2.N. een ftove.
vapulo ,avi,atum , ich werde gheflaggen .
varius ,a,um. berſchepden .
vas,fis 3.N. een bat.
ubi,Ady. Waer .
vectigal 3.N. tol.
vegetus,a , um . frifch /Wacker /gefond .
vehemens 3.0. Heftigh /gheweldigh .
veho , xi, ctum 3 . ick voere.
vel,Conjunct. ofte.
velut, Ady. ghelijck / ghelijck als .
Vena Een
INDICE
Allfdenn. Lors .
Der Rock . une camiſole,
trůbe . trouble.
der Ztemer . une grire.
ſchåndlich . vilain, laid ,
der Thurn une tour.
wol verwahret/ficher.. Seur .
dein. ton ,tien .
die pacte. un tambour.

ich habe weile/oder feita j'ay le loiſir, j'ay le temps


die Ruhe. une vache.
leer/ ledig . puide.
ich waate/durchwate. jepaſſe àgué.
wehe. malheur .
ich vmbſtreich ,ich ſchweiffe j'erre.
die Scheide ( herumb. gaine, fourreais.
fehr. fort, tres,
ich geſegne. je dis à Dieu .
ich bin wol auff ich bin ges je meporte bien.
der Thal. ( ſund. Vallée.
der Wall. un rempart.
der Werth. valeur.
die Thorflügel/Thürflügel, batans de la porte,
eitel/vergeblich, vain .
der Dunſt . vapeur,exhalaifon.
die Stube. une estuv ?, un peile
ich werde geſchlagen . je ſuis battu .
mancherlen allerlen . divers.
das faß/ Gefab. vaje, vaiſeau.
wo. છે.
foll . tribut, peage,gabelle.
friſch. vigoureux.
hefftig . vehement, impetueux
ich fahre. je charrie,
entweder/oder. 01 .

wiergleich mic. comme, de meſme gus,


User meine
1 Ν 5 Ε Χ.
Vena 1,5. Een Aber
venator 3 ,M . een jagher .
yendo ,idi, itum 3 Ick verkoope.
venenum 2,N. venijn .
venia 1, F . oozloff.
venio, ni,ventum 4. licht kome.
venor ,atus ſum 1 . ich jaeghe.
venter 3 , M. den bupck .
ventus 2 , M. de wind .
ver 3 , N . de Lente /D002-ſomer.
verax 3,0. wacrachtigh .
verbero ,avi,acum I. ick flac .
verbum 2,N. een woozt .
veritas 3 ,F. waerhept .
vermis 3 ,M . een Worm .
verò,Conjund . maer /doch
vcrro ,ri,ſum 3. ich kcere/ veege.
verſicolor 3,0 . bont / van divcrſche cours
vcru 4,N. een fpit . (leuren . 1

verùm ,Conjunct . maer /nochtans.


verus, a , um . waer /waerachtigb.
veſcor, c.Abl. ich ete .
veſpa 1 ,F. cen weſpe.
veſpcri,adverb. t'ſavonts.
vefter, a ,um . ulc/uwer lieden .
veſtibulum 2 ,N. den inganck vant Hips !
veſtio , ivi,itum 4 . ich Mileede. ( 1002-hof.
veſtis 3 , F. een kleed .
veftitus ,a ,um . ghclileed.
veto ,ui itum 1 . icli verbiede .
vetus ,cris 3,0 out.
vexo , avi,atum I. ick quelle.
vexillum 2,N. een vnendel.
via 1 , F . den Wegh .
viaticum 2 , N . een tecr.pand op den weg
viator 3 ,M. cen repſ-man .
Vicis, Een
IN D I GE .
Die Alder I reine.
der Jäger . chaffeur.
ich vertauffe: je vends.
das Gifft. penin .
das Erlaubnis . pardon ,congé.
ich tomme. je viens.
ich jage. je chaſe.
der Bauch . le ventre .
der Wind . le rent .
der fråling , der Leng: le printemps.
warhafftig . veritable.
ich ſchlage. je frappe,je bats.
das Wort. une parole, un mot.
die Warheit la verité,
der Wurm . uri yer .
aber : mais .
ich kehre. je balaye.
bunt. de diverſes couleurs.
der Bratſpieß : une broche,
aber . mais, toutesfois.
wahr . vray .
ich eſſe. lje vis.
( die Weſpei une guefpe.
abends. au foir .
ewer . poftre.
der Dorhoff le porcher
ich bekleide . 'habille, je veſts.
das Rleid . veftement,habit :
bekleidet. (vestu .
Ich verbiete: je defen .
alt. viel .
ich verire. je tourmente, je harcelle.
die Fahne. drapeau, enſeigne.
der Weg. , chemin .
der Zehrpfenning. argentpourvoyager
der Wandersmann, voyageur.

bie ! P À tosti
IN DE X.
Vicis,i, em, c, Nom. defect.in Een beurte.
S.fed integrum in pl.
vicinus 2 , M . een ghebir.
vicus 2 ,M . een dogp /vleck .
vicinia 1 ,F. ghebuurte.
victoria 1 ,F. victorie/ overwinninghe.
video ,di,fum 2 .
viduus 2,M. een Weduwenaer .
victor 3 , M . een Wupper,
vigco ,ui 2 . ick ben friſch /ſterck .
vigilia 1,F. wakinghe.
vigilo ,avi,atum 1 . ic Waecke .
vilis,e. verwozpen .
villa 1 ,F. een hoeve/0002 -ſtad .
vinco,ici, ctum 3 . ich winne.
vindemia 1 ,F. den tijt van de wijn -plure
vinum 2,N . Wijn . ( kinghe.
vipera 1, F . een Ader - flanghe.
vir 2 ,M . een IDan .
vireo ,ui2 . licli grocne .
Virga I , F. een Rocde.
virgojnis 3 ,F . een Nacght.
viridarium 2,N. een boomgacrt/ groenen
viridis, é. groen . (Hof/luft-hof.
virtus 3 , F . de deucht.
vis,vim , vi, F.defcet. gcwelt.
vifibilis, c. fichtbacr .
viſo ,ſi,ſum 3 . ich beroechte.
vita 1 , F. net Hcbcn .
vitium 2,N. faute /ondcuclit.
vito ,avi, atum 1 . ich ſchouwe.
vitrarius 2 , M . een glaſe-maeclter.
vitreus , l,um . van glas.
vitricus 2 , M . cen Stief-vaeder .
vitrum 2 , N .
vivo , xi,ctum 3 . icltleuc .
vix ,Ady. naniaclijcr .
Vlciſcor, Idli
I N D I c E.
Die Abwecffelung, Peren , à tour, intervalle.
derung
der Nachbar. voyfin .
die Gaſperdas Dorff. un village,
die Nachbarſchafft. le voiſinage.
der Sieg. victoire.
ich ſehe , je voy .
der Witwer. un vef.
der Böttcher . un tonnelier.
ich habe Xrafft. jeſuisfrais ew bien diſpos.
das Wachen . peille.
ich wache. je veille.
Wolfeil/gering. vil.
der Meyrhoff das Fuhr- metayrie.
ich vberwinde . (werck. je ſurmonte.
das Weinleſen , die Wein- vendange.
der Wein . (erndte. du vin .
die Natter. une vipere.
der Mann. un homme.
ich grüne. je verdoye.
die Ruthe. verge.
die Jungfraw . vierge,
der Luſtgarte. perger.
grün. verd .
die Tugend . verty.
die Gewalt . force.
fichtbar. viſible.
ich beſuche. je viſite, je vay voir.
das Leben . la vie .
das Laſter. pice ,
ich meider fliehe. j'evite.
der Glaſer. verrier ,vitrier.
gläſern. de verre .
derStieffvater. Ibeau pere .
das Glas verre .

ich lebe . je vis.


taum . à peine.
ichal P 2 je
I. N D E X,
Vlciſcor,ultus fum 3 . Ick wzeecke.
ulcus,eris 3.N. een gherweer .
ulna 1.F. een elle .
ultimus ,a,um . de leftes
ultra Præp.c.Acc. over .
ululo ,avi,atum 1 . ick huple.
umbra 1. F. een ſchaduwe.
umbraculum 2.N. een over-ſchaduwinghe,
unà, Adverb . t'famen .
undc,Adv. van waer .
undecim ,adject.indecl. elf.
undecimus,a,um . de cifte .
ungo ,unxi,unctum . 3 . ich falbe.
unguis 3.M. een nagcl van de binger .
unicornis 3.M. cen Een -hozen .
univerſus,a,um al/fonder uptghenomen .
unus,a,um . een
voco,avi,atum . ick roepe.
vocula I.F. een ſtemmekten .
volà 1.F. depalm van de tand.
volo ,avi,atum . ick vlicghe.
volo,ui,Anomalo ick wille .
volucris 3.F. cenvoghel.
voluntas 3.F. de Wille .
voro,avi ,atum I. ick flocke ſonderkauwers
vox,ocis 3.F. een ſtemme/woozt.
urbanè,Adv . beleefdelijck .
urbs,urbis 3.1. cen ſtadt.
urgco ,fi,2. ich dainghe.
Urina 1.F. piffe . 1

uro ,ufli,uſtum 3 . ick bzande.


urſus 2.M. con Beir .
urtica I.F. een Netel.
uſque,adverb. al tot.
ufus 4.M. ' t ghebzupck .
ut,Conjunct. op dat .
ut, Adverb, & ut, ghelijch als .
Vter Alle
I
1 N
NDE ,
ich råche. je venge.
das Geſchwür. ulcere.
die eile. une anlne.
der legte. le dernier. 1
jenſeit . outré,au delà .
ich beule . Vje heurle,
det Schatte. ombre .
der Lichtſchirmt. ombrage.
mit/fugleich. en ſemble
woher . d'ou.
eilffe. onze
eilffte. le on Zieme.
ich Falberſchmiere. j'oings.
der Nagel am Finger, un ongle.
das Einhorn . une licorne.
allgefampt. un chacun ,tout entierement.
ein. un, une.
ich ruffernenne. i'appelle.
das Wörtlein . une petite voix ,unpetit mot.
die hohle Wand. le dedans de la main, la paulme
ich fliege. lje vole. (de la main.
ich wil . je veux!
der Vogel. un oyſeau .
der Wille. volonté.
ich freſſe. je devore, j'avale fans maſcher.
das Wort/die Stimme, la voix , une parole.
hofflich. courtoiſement humainement.
die Stadt. une ville.
ich treibe. je preſſe.
der Narn . Isrine,pirat.
ich brenne. je bruſle.
der Båhr. un ours .
die Neffel. une ortie,
biß. juſques à .
der Gebrauch der Nutz. usage.
daßidamit /auff daß. afin quea (außi.
wier als. wie auch. comme, de mefmeque : comme
Bende ! P 3 l'un
Ι Ν D Ε Χ.
Vterque,utraquc, utrumque, Alle-bepde.
utilis,e. profijtich .
utinam , adverb . ochof Godt gave.
utique ,ady. ſekerlijck .
utor,uſus ſumz.c.Abl. ick ghebzupcke.
uya 1.F. een djupve.
vulgo ,avi,atum I. ick maeckeopenbaer .
vulnuscris 3.N. een wonde.
vulpes 3.F. een Das.
vultur 3.M. een Gier .
vultus 4.M. het Nengeſicht.
Z.
"Zingiber 3.N. Bember .

FINI S.

Soli Deo gloria.

TYPVS
I N DE X.

Beyde. l'un en l'autre.


nůzei nützlich. profitable.
wolte Gott/ach daf . pleut à Dievo
freylich . buy, certes .
ich gebrauche. jeme fers.
dieWeintraube, un rasſin .
ich bringe aus. je divulge,
die Wunde. playe.
der Fuchs. un renard.
der Heyer. un vaultour ,
das Antlitz. le viſage.

Der Ingber. gingembre.

F I NI S,

A Dieu ſeulfoitgloire,

DIE

TYPVS.
ionuusm.
DeclinatTyp
I. II. III. IV. V.
Sing
Sing
Plural.
Plur.
Plural
Singul
us
,,,ra;".x&1
es
c.
um.i
us
a
2 US, es,.
CS
1
.

li.2,
arū is.,
orum umûs
ci..,,
uum
erum
2
.

is,
æ. is, .i ibuuis,. ebus
ei.,
ibus.
0
m.

os,a.im,..;,a
es,
;
us,
um
am
um em
e
as
i cse,.
.
4

a. c
.
es
um.i
us
es
CS
us ar,e.,x1
,,,&
*no

â..,i.:
is
is.le
Jo ibus
..u ibuse. cbus.
Typus.
Typus Conjugationum,
FORMÆ PRIM A.

Infinitivus. Doen .
1.-āre,
** 2.- ére,
3.- čre ,
4.-rc.
Indicativi prefens.
Ick doe / ghp doet.
1.0,as,at : āmus,ātis,ant.
2.co,cs,et : ēmus, étis, enţ,
3. o, is ,it : imus ,itis,unt,
4.io,is.it : imus,ītis,iunt.
Prateritum Imperfectum .
Ick dede.
- abam.)
2- čbam . ( bas,bat : bámus,bātis,bant,
3- čbam .
4 -ičbam .
Preteritum Perfectum .
Ick hebbe ghedaen .
1 -avi
2 -ui vel evi, iſti,it: îmus ,iſtis, crunt,vel čre
3-
4 -ivi.
Preteritum Pluſquamperfectum .
Jck hadde ghedaen.
i - avėram
2 -učram yel cyèram
3 -čram
cras ,crat : crāmus, crātis,eranr. 7
4-iyčram.

Futurum .
Futurum .
Ick ſal doen .
jābo
ēbo Sbis ,bit : bimus,bitis,bunt.
3 - am
es,ct: émus , étis,ent.
4 -iam
Imperativi Prafens.
I. a ,ct , emus ,ate ,ent.
2. e , cat,camus, ēte , cant.
3. cyat, amus, ite, ant.
4. i,iat,iamus,īte,iant.
Futurum .

v.ato ,ato ,cmus, atote, anto ."


2. éto, eto,camus,etote,ento.
3. ito ,ito amus,itote ,unto.
4. ito,ito,iamus,itotc ,iunto .
Conjunctivi prefens.
Datick doe.
I -cm,es,et : cmus,etis,ent.
Vt 2.eam,cas,eat : camus,cãtis,cant.
3 - am ,as,at : ámus,ātis,ant.
4 -jam ,ias,iat : jāmus,iātis,iant.
Preteritum Imperfectum .
Datick dede.
1 - ārem
2. rem
3 - ěrem Sres,ret :
rēmus,rētis,rent.
( 4- irem.
Pretes
a

Preteritumperfectum .
Dat ick gedaen hebbe.
quòd, črim ,ěris, rit: érimus, čritis,crint.
Preteritum Pluſquamperfectum .
Dat ick ghedaen hadde.
quòd,iſem ,iſſes,iſſet : ilsēmus,iſsétis ,iſsent.
Futurum .
Indien ick ſal ghedaen hebben .
Si,ěro ,ěrisyrit : érimus, critis ,erint.

Rcliqua alibi.
Les Conjugaiſons Françoiſes.
Il y a deux Verbes qui ſervent à conjuguer les autres, Avoir
& Efire, leſquels il faut apprendre premierement.
La Conjugaiſon du Verbe Avoir, qui ſertà conjuguer
les verbes actifs .
Lamaniere Indicative. Le temps preſent.
Habeo. Ick hebbe.
Sing, l'ay, tu as, il a.
Plur. Nous avons, vous avęz, ils ont.
Lepreterit imparfait.
Habeban , 7ch hadde.
S.I'avoy ,ou j'avois, tu avois,il'avoit.
P. Nous avions,vous aviez, ils avoyent.
Le preterit parfait Simple.
Habui, ck hadde/of ick hebbe gehat.
S. l'eu, tu cus, il cut.
P. Nous culmes, vous cuftes,ils curent.
Le preterit parfait Compoſé.
Habui, Ick hebbe gehat.
S. l’ay cu, tu as cu, il a cu.
P. Nous avous eu, vous avez eu, ils ont eu,
Le preteritplus queparfait.
Habueram , Eck hadde gehat.
S. l'ayois cu, tu avois eu, il avoit eu .
B. Nous avions eu, vous aviez eu, ils avoyent cu.
Autre plus queparfait.
Habueram , Ich hadde gehat.
S. I'cus eu, tu eus eu, il eut eu .
P. Nous euſmes cu, vous cuſtes çu, ils curent eu .
Le Futur
Lefutur.
1
Habebo, Jck ſal Hebben .
3. l'aurai , tu auras, il aura.
P. Nous aurons, yous aurez, ils auront.
l'Imperatif.
Habe, Heb ghp :
S. Ayes toy, quil ait, ou qu'il aye.
P. Ayonsayez, qu'ils ayent.
Le Subjunctif. Temps preſent.
Habeam , Ich hebbe.
S. l'aye, tu ayes, il ait ou aye.
S. Nous ayons, vous ayez, ils ayent.
Preterit imparfait.
Haberem , Ick ſoude hebben / ofick hadde.
5. l'aurois, tu aurois, il auroit.
P. Nous aurions vousauriés;ils auroyent.
Autre preterit imparfait.
Haberem , Ick ſoude hebben / of ick hadde.
S. l'euffe, tu euffes, ileuſt, ou cuſſe.
P. Nous euſſious, vous cuffież ,ils euſſent.
Preterie parfait.
Habuerim , Ick gehat hebbe.
S. I'aye cu, tu ayes cu, il ait eu, ou aye eu.
P. Nous ayons cu , vous ayez eu, ils ayent eu.
Plus que parfait.
Habuiſſem ,Ick roude hebben gehat/of icgehat hadde,
S. l'aurois eu, tu aurois eu, il auroit cü.
P. Nous aurions eu,vousauriez eu,ils auroyent eu.
Autre plus queparfait.
Habuiffem , Ick ſoude hebben gehat /of ic gehathadde.
S. l'eufſe cu ,tu eulles eu, il euſt eu,ou eufle cu .
P. Nous cullions cu, yous euſſiez ils euſſent ou .
Ifwtur.
Le futur.
Habuero, Ick fal hebben gehat/ofick hebben ſal. :
S. l'auray eu, tu auras eu, il aura eu.
P. Nous aurons cu, vous aurez eu , ils auront eu.
L'infinitif. Tempsprefent.
Habere , Hebben .
Avoir,
Tempspaljé.
Habuiffe , Gehat hebben .
Avoir cu.
Participe preſent.
Habens , Hcbbende.
Ayant.
Participe paſſe.
Qui habuit , Dieheeft gehat.
Eu.

La conjugaiſon du verbe Eſtre; qui ſert à


conjuguer les verbes paſſifs.
L'indicatif. Le tempspreſent.
Sum , Ickben.
S. Icſuis, tu es, il eſt.
P. Nous ſommes, vous eſtes,ils font.
L'imparfait.
Eram , Ick was .
S. l'eſtois, tu eſtois, il eſtoit .
P. Nous eſtions, vous cſtiez , ils eſtoyent.
Le preteritparfait Simple.
Fui, Icli was /ofich hebbc geweeſt,
S. le fus, tu fus, il fut.
P. Nous fulmes, vous fuſtes, ils furent,
Le preterit
Le preterit parfait compoſé.
Fui , ck hebbe gheweeſt.
S. l'ay efté, tu as cfté, il a eſté.
P. Nous avons eſté,vous ayez eſté, ils ont eſté.
Le preterit plusque parfait.
Fueram , Ich hadde geweeſt.
? S. I'avois eſté,tu avois eſté, il avoit eſté.
P. Nous avions eſté,vousaviez eſté ,ils avoyent eſté .
Autre preterit plus queparfait.
Fueram , Ick hadde geweeſt.
S. l'eus eſté, tu eus eſté, il eut eſté.
P. Nous cuſincs eſté, vous euſtes eſté,ils eurent efté.
Le futur.
Ero, Ick ſal zijn / ofweſen ,
S. Ie ſeray, tu ſeras,il ſera .
P. Nous ſerons, vous ſerez, ils ſeront.
L'imperatif.
Sis, Zöt/ofweeft ghy.
S. Sois toy,qu'il ſoit.
P. Soyons, ſoyez, qu'ils ſoyent.
Le Subjunctif. Temps preſent.
Sim . Ick zp .
S. le ſois, tu ſois, il ſoit.
P. Nous ſoyons, vous ſoyez, ils foyent.
Preterit imparfait.
Efem , Ick ſoude zijn/ of ick wure.
S. Ie ferois, tu ſerois,il ſeroit.
P. Nous ſerions, vous ſericz ,ils ſeroyent.
Autrepreterit imparfait.
Elem , Ich ſoude zijn / of ick ware.
S. le fuſſe ,tu fuſſcs, il fuſt, ou il fuſſe.
P. Nous fullions,vous fufliez,ils fuflent.
Preterit
Preterit parfait.
Fuerim ; Ick geweeſt hebbe /ofbert.
S. I'aye eſté,tu ayes eſté, il ait efté ,ou aye efté.
P. Nous ayons eſté,vousayez eſté ,ils ayent eſté.
Preterit plus que parfait.
Fuiſſem , Icloudehebben gewerſt/ofic geweeſt Hadde.
S. l'aurois eſté, tu aurois elté, il auoit eſté.
.
P. Nous aurions eſté,vous auriezelté,ils auroyent eſté.
Autre preterit plus que parfait.
Fuiffem ,Icroude hebben geweeſt /oficgeweeſt hadde:
S. l'euffe efté, tu euſſes efté, il euft efté, ou euffe efté .
P. Nous euſſions eſté, vous euſſiez eſté, ils euſſent eſté.
Futur.

Fuero, Jck ſal hebben gewceſt/ofick zijn ſal.


S. l’auray eſté, tu auras efté, il aura eſte.
P. Nous aurons eſté,vous aurez eſté, ils auront elté.
l'infinitif. Temps preſent.
Ef , Zijn /ofweſen .
Eſtre.
Temps paſſé .
Fuiffe , Geweeſt hebben / ofzijne 1
1

Avoir eſte: 1

Participe preſent.
Qui est, Zijndc/ ofweſende.
Eſtant.
Participe paſſé.
Qui fuit, Dic is geweefi.
Eſté.
Il yaquatre conjugaiſon's des verbes . La premiere a ſon in
finitifen er, comme dimer, parler. La ſeconde en ir, ou ire,
comme baſtır, finir, dire, lire. La troiſieme en oir, ou oire,
comme devoir, croire.La quatrieme en re avec une conſo
nante deyant, comme rendre, mettre.
Exemples
Exemples de ces quatre conjugaiſons.
L'indicatif. Tempspreſents
1. I'aime, tu aimes, il aime.
Nous aimons,vousaimez, ils aiment.
2. Ic fini,tu finis , il finit.
Nous finiffons,vousfiniſſez, ils finiffent.
3. Ie doi, tu dois,ildoit,
Nous devons, vous devez, ils doivent.
4. Ic ren, tu rens, il rend.
Nous rendons,vous rendez,ils rendent.
Preterit imparfait.
I l'ajmois, tu aimois , il aimoit.
Nous aimions, vous aimicz, ils aimoyerit,
2. Ie finiſfoy, tu finiffois,il finilloit.
Nous finillions, vous finiſſiez ,ils finiſſoyent.
3. lc devois,tu devois,ildevoit,
Nous devionis,vousdeviez,ils devoyent.
4. le rendoy, tu rendois,il rendoit,
Nous rendions, vous rendiez , ils rendoyent.
Preterit parfait fimple.
1. l'aimai,tu aimas, il aima.
Nous aimaſmes, vous aimaſtes,ils aimerent,
2. Ie fini, tu finis, il finit,
Nous finiſmes, vous finiſtes, ils finirent.
3. le deu, tu deus, il deut.
Nous deuſies , vous deuſtes, ils deurent.
4. Ic rendi, tu rendis, il rendit,
Nous rendirmes,vous rendiſtes,ils rendirent.
Preterit parfait compoſé.
1. l'ay aimé, tu as aimé,il a aimé.
Nous avons aimé, vous avez aimé, ils ont aimé.
2. I'ai fini, tu as fini, ila fini.
Nous avons fini,vous avez fini,ils ont fini.
3. l’ay deu, tu as deu, il a deu .
Nous avons deu, vous avez deu,ils ont deu .
4. l’ay rendu,tu as rendu , il a rendu ,
Nous avons rendu, vous avez rendu,ils ontrendu.
Q Preten
Preteritplus que parfait.
1. l'avois aimé,tu avois aimé, il avoit aimé,
Nous avions aimé, vous aviez aimé, ils avoyent aimć.
2. l'avoy fini, tu avois fini, il avoit fini,
Nous avions fini, vous aviez fini,ils avoyent fini.
3. l'avois deu, tu avois deu ,il avoit deu,
Nous avions deu, vous aviez deu ,ils avoyent deu.
4, l'avoy rendu, tu avois rendu, il avoit rendu.
Nousavions rendu,vousaviez rendu,ils voyent rendus
Autre preterit plus que parfait.
1. l'eus aimé, tu eus aimé,il eut aimé,
1
Nous cuſmes aimé, vous cuſtes aimé, ils curent aimé.
2. l'eu fini, tu eus fini, il eut fini,
Nous euſmes fini, vous èultes fini, ils eurent fini.
3. l'eus deu, tu eus deu, il eut deu,
Nous euſmes deu , vous euſtes deu, ils curent deu.
4. l'eu rendu,tu eus rendu, il eut rendu.
Nous euſmes rendu,vous euſtes rendu,ils eurentrendu.
Futur.
i l'aimerai,tu aimeras, il aimera.
Nous aimeron's, vous aimerez, ils ajmeront.
2. Ic finiray, tu finiras,il finira.
Nous finirons, vous finirez ,ils finiront.
3. Ie devrai,tu deyras, il devra,
Nous devrons,vous devrez ils devront.
4. le rendrai, tu rendras,il rendra .
Nous rendrons,vous rendrez,ils rendront.
L'imperatif
1. Aimetoy,qu'il aime,
Aimons,aimez, qu'ils aiment.
2. Fini toy, qu'il finiffe,
Finiſſons,finiſſez, qu'ils finiffent.
3. Dois toi , qu'il doive,
Devons ,devez, qu'ils doivent .
4. Ren toi , qu'il rende.
Rendons, rendez ,qu'ils rendenti
Le Sut .
Le Subjunctif. Temps preſent.
1. l'aime tu aimes,il aime,
Nous aimions,vous aimiez,ils aiment.
2. Ic finiffe, tu finiſſes,il finille,
Nous finiſſions, vous finilliez,ils finiffent.
3. ledoive, tu doives, il doive,
1
Nous devions,vousdevicz, ils doivent.
4. Ié rende, tu rendes, il rende,
Nous rendions,vous rendiez,ils rendent.
Preterit imparfait.
1. I'aimeroy, tu aimerois ,il aimeroit,
Nous aimerions,vous aimeriez, ils aimeroyent.
2. le finirois ,tu finirois,ilfiniroit,
Nous finirions,vousfiniriez, ils finiroyent.
3. Ic devroy, tu devrois, il devroit,
Nous devrions, vous devriez,ils devroyent.
4. le rendrois,tu rendrois,ilrendroit.
Nous rendrions, vous rendriez, ils rendroyent,
Autre preterit imparfait,
1. l'aimaſſe, tu aimafles,il aimaft ,ou aimaſſe.
Nous aimaſſions, ou ajmiſſions, vous aimaſſicz , ou aimif
fiez, ils aimaſſent.
2. Ie finiffe,tu finiffes,il finift,ou finiffs,
Nous finillions,vousfinitiez, ils finiffent.
3. le deuſſe , tu deuſſes,il deuſt,
Nous deuflions, vous deuſlicz, ils deuſfent.
4. Ie rendiffe,tu rendiſſes,ilrendiſt.
9. Nous rendiſſions,vous rendiſliez ,ils rendiffent.
I
Preteritparfait.
1. l'aye aimé, tu ayes aimé,il ait aimé,ou aye aimć.
!
Nous ayons aimé, vous ayez aimé, ils ayent aimé.
2. l'ayefini, tu ayes fini, il aſe fini,
Nous ayons fini, vous ayez fini,ils ayent fini.
3. l'aye deu, tu ayệs deu,il ait deu,
Nous ayons deu; vous ayez deu,ils ayent deu .
4. l'aye rendu,tu ayes rendu ,il ait rendu,
Nous ayons rendu, vous ayez rendu, ils ayeut rendu.
Q: Preterit
Preteritplus que parfait.
8. l'aurois aimé,tu aurois aimé, il auroit aimé,
Nous aurions aimé, vous auriez aimé , ils auroyent aimé.
2. I'auroy fini,tu aurois fini,il auroit finj.
Nous aurions fini, vous auriez fini, ils auroyent fini.
3. l'auroy deu,tu aurois deu, il auroit deu,
Nous aurions deu, vous auricz deu, ils auroyent deu.
4. l'aurois rendu, tu aurois rendu,il auroit rendu,
Nous aurions rendu,vous auriez rendu,ils auroyent rendu .
Autre preterit plus que parfait.
I. l'eufle aimé,tu cuſſes aimé, ils euſt aimé, ou cuſle aimé.
Nous euſſions aimé,vous euſſiez aimé,ils euſſent aimé.
2. l'eufc fini,tu eufles fini, il euſt fini.
Nous cuſſions fini,vous cuſſiez fini, ils euſſent fini.
3. l'euffe deu, tu eufles deu, il cuffe deu ,
Nous cuſſions deu , vous cuffiez deu,ils enfrent deu.
4. l'euſſerendu, tu cuſſes rendu,il cuft rendu,
Nous eullions rendu, vous euflicz rendu,ils euſſent rendu .
Futur.
1. l'auray aimé, tu auras aimé, il aura aimć,
Nous aurons aimé, vous aurez aimé, ils auront aimée
2. l'auray fini,tu auras fini, il aura fini.
Nous aurons fini, vous aurez fini, ils auront fini.
3. l'auray deu, tu auras deu, il aura deu,
Nout aurons deu, vous aurez deu, ils auront deu.
4. l'aurai rendu,tu auras rendu, il aura rendu,
Nous aurons rendu, vous aurez rendu, ils auront rendu.
L'infinitif. Temps preſent.
Aimer, finir, devoir, rendre. 1

Tempsparlé.
Avoir aimé, avoir fini,avoir deu, avoir rendu .
Participe preſent.
Aimant, finiſſant, devant, rendant.
Participe paſſé.
Aimé, fini, deu, rendu.
La conju
La conjugaiſon du verbe paſſif.
L'infinitif. Temps preſent,
S. Te ſuis aimé, tu es aimé, il eſt aimé.
P. Nous ſommes aimez, vous cſtes aimez, ils ſont aimez.
"Preterit imparfait.
l'eſtois aimć &e. ...
Preterit parfait.
I'ay eſté aimé &c.
Preterit plusqueparfait.
l'avois cfté aimé. Et, l’eu eſté aimé &c.
Futur,
le ferai aimé& e.
Imperatif1 21
Sois aimé & c .

Le Subjunctif. Temps preſent.


le fois aimé &c. ‫این لین‬
Preterit imparfait.
Ic ſerois aimé. Et, le fulle aimć& c.
Preteritparfait.
l'aye çſté aimé &c.
Preteritplus queparfait.
l'aurois eſté. Et, l'eufſc eſté aimć &c.
Futur .
l'auray cfté aimé & c.
L'infinitif. Temps prefent,
Eftrc aimć.
Temps paffe,
Avoir cfté aimé .

Des
Des Verbes reciproquez.
On appelle Verbes reciproquez ceux eſquels les pronoms
font redoublez, comme, Ic me repen, tu te repens, il ſe re
pent , nous nous repentons , vous vous repentès', ils ſc
repentent,
La conjugaiſon du verbe anamal Aller,Gam .
L'indicatif. Tempspreſent.
S. Ic yai, tu vas, il ya.
P. Nous allons, vous allez, ils vont.
Preterit imparfait.
S. l'alloy, tu allois, ilalloit.
P. Nous allions,vousallicz ,ils alloyent.
Preterit parfaitfimple,
S. I'allay ,tu allas, il alla.
P. Nous allaſmes, vous allaites, ils allerent.
Preteritparfait compoſé,
S. Ie ſuis allé, tués allé,ileſt allé.
P. Nous ſommes allez, vous eſtes allez, ils font allez.
Preterit plus que parfait.
S. l'eſtois allé, tu eftois allé, il eſtoit allé..
P. Nous eſtions allez, vous eſticz allez, ils cftoyent allez.
Autre preterit plusque parfait.
S.Ie fu allé, tu fus allé,ilfutallé.
P. Nous fuſmęs allez, vous fuſtes allczails furent allez.
Futur.
6. l'iray, tu iras, il ira..
P. Nous irons,vous irez ,ils iront.
L'imperatif
S. Va toy qu'il aille.
P. Allons, allez, qu'ils aillent.
Le Subjunctif. Tempspreſent,
S. l'aille, tu ailles, il aille.
P. Nous allions,vouz allicz ,ils aillent.
Preterit
Preterit imparfaita
5. l'iroy, tu irois, il iroit.
P. Nous irions, yous iriez , ils iroyent.
Autre preterit imparfait.
S.l'allaſſe, tu allales,il allaſt.
P. Nous allallions,vous allafliez,ils allaffent.
Preterit parfait.
S. Ic fois allé ,tu ſois allé,il ſoit allé.
P. Nous ſoyonsallez, vous ſoyez allez,ils ſoyent allei.
Preteritplusque parfait.
9. Ie ferois allé, tu ſerois allé, il ſeroitallé
P. Nous ſerions allez vous fericz allez ,ils feroyent allez,
Autre preterit plus que parfait.
S. Ic fuffe allé, tu fulles allé,ilfuft allé .
B. Nous fuſſions alléssyous fuffiez allés ils fuſſent allés.
Futur .
S. le feray allé, tu ſeras allé, il ſera allé.
P.Nous ſerons allez, vous ſerez allez, ils ſeront allez.
L'infinitif. Temps preſenti
Aller.
Temps paſſé.
Eftre allé .
Participe preſenta
Allant.
Participe pafé
Allé.
Ön fe fert auſſi de quelques temps du verbe Eftre, pour Aller;
comme, l'ay eſté ou je fus hier chez vous, au lieu de dire,
fe fuis allé hier chez vous. Ainſi , l'euffe eſté juſqu'a Paris,
pour, je fuffe allé juſqu'a Paris, & c.

F IN
Oct

0
‫‪):‬‬

‫ܙ‬

‫‪-‬‬

‫܀‬

You might also like