^f^^ ?^:<t;!??

>;'i:]
 Digitized by tiie Internet Archive
• in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.arGhive.org/details/omniaquaeextantj19john
 COLLECTIO
SELECTA

SS. ECCLESItE patrlim

LXXXVIII.

PATRES QUINTl ECCLESIAE SAECULI.

S. JOANJSES CHRYSOSTOMUS,

XIX.
 PROSTAT INSUPER VENALE

MONTIS PESSVLANi:

ApUD VinEIUQUC, «IBMOPOLAU,

PARISIIS ,

AruD BUiMOrOLAlV» , cl-i nomen gallice :

SOCI±T± VOVR 1.A PDBI.1CATIOW DES BON8 I.IVRi:8.

Rue des Saints-Peres , 16.

PARISIIS. — E TYPOGRAPHEO I50URG0GNE ET AiARTIKCT

VIA VIXGO DICTA JACOn, N° 3o.
 COLLECTIO
S ELECTA

SS. ECCLESItE patruih,

COr.IPLECTENS

EXQUISITISSIMA OPERA
TUMDOGMATICA ET MORALIA, TUM APOLOGETICA ET ORATORIA:
ACCUBAMIBUS

D. A. B. CAILLAU,
CiXONICO UONOniniO CBSOMiSK.VSI ET CIDOBCEXSI,

NONNULLISQUE CLERI GALLICANI PP.ESUYTERIS,

lijyA CUM
D. M. N. S. GUILLON,
EPISCOPO MAROCHIEKSI, IN FACDLTATE THE0L0G1« PAaiSIERSI KLOQUENTI*
SACKM PROFESSORE, AUCTOBE LIBEX CUI TITDLDS GALLIC^:

BlBllOTHEQVE CHOISIE VES PERES GRECS ET LATINS.

OPUS REGI DICATUM.

TOMLS OCTOGESIMLS-OGTAVLS.

PARISIIS,
APUD PAIIENT-DESBARRES, EDITOREM,
VIA VULGO DICTA DE S2INE , 48.

M. DCCC. XXXVII.
m 3 1937

5729
S. P. N. JOANNIS
CIIRYSOSTOMI
ARCHIEPISCOPI CONSTANTINOPOLITANI

OPERUM
PARS I.

HOMIUiE IM SCRIPTURAM.

CLASSIS II.

HOMILI^ IN NOVUM TESTAMENTUM.

IN DIVERSA LOCA EPISTOLARUM SANCTI PAULl.

PARS II.

MISCELLANEA
«YNOPSIS SCRIPTURJE SACR/E.
DE INCOMPREHiiNSlBILI DJil KATURA UOMILJJJ V.

LXXXVIII. i
 S. JOANNIS CHRYSOSTOMI
CONSTANTINOPOLITANI
ARCHIEPISCOPI

HOMILLE IN DIVERSA LOCA SANCTI PAULI.

W\ VVVVVV^ V\ VVV VVV\VVVVV iV\ VVVV^^» VVVVVV VVV\^^^\ VVVVV\ VVV VVV VV\ VVV v\\ VVV fcVV vvv w

HOMILIA.

In dlctum iiliid ApostoU : Scimiis autcm quoniam dill-

genlibus Deum omnia cooperantur in bonum, et de
patlcntta , et quantum lucrum ex trlbutationibus
oriatur.

I. Quasi longo veniam ad vos intervallo, sic affectum

hodierno die me sentio. Qnanquamenim domoconclusus
propter corporis infirmitatem manebam tamen perinde :

quasi alicubi procnl a vestra cbaritate translalusdegercm,

sic animo afficiebar. Qui enim sinceredibgere novit, cum
in congressum venire non datur ejus quem dib'glt, quam-
vis eamdem urbcm incolat, non aliter afficilur ac si in

aliena regione versarctur. Hoc norunt qui vere dib'gunt.

Ignoscilc igitur nobis, qnnrjso : r.on enim ex negligentia
nostra separalio ista orlum habuit, sed silcnlii causam
infirmitas corporis altulit. Ac vos quidcm gaudere nunc
omnes quod wgritudinem deposuerrmus eiiH> vero
scio, :

gaudco non modo quod asgriiudincm dcposuorim , sed

quod optatos vultus vestros rursus intneri possim, et cha-
ritale vestra secundum Deum obleclari. Et quemadmo-

dum plurimi homines, cum emorbo fuerint recreati, phia-

I.

N. 19
4 S. JO. CnRVSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

las rl pocula, gclidosqiic laliccs qiucrnnl: ila mihi ];clit[a

qiifivi^ jiicundior exlilit congicssus vcslcr, ct lioc Diilii

sanilalis iiialcria ruit,ct occasiogaudii. Agcij;itur quando-

quidcni Dci bcncllcio nos inviccni rccuj)craviinus, chjiri-
lalis \ohis d(>hiluni ])crsolvamus, si quidcni nllo lcnjpore
possit ilhid persolvi. Jloc enini soluoi dchilum finem nes-
cit : scd quanlo magis dissolvilur, lanlo magis dcl)ilum
i»ngcliir:ct qucmadmodnni in rc pcciiniaria, laudamus
cos qui nihil dchcnl. ila hiccos, qui multa dehent, Lealos
prnpdicamns. Idclrco magislcr orhis tcnarum Pauhisscri-
hcns dicchat :« Nemini quidquam dchcalis, nisi ut invicem

«diligalis*, quod nimiruin velit nos hoc dchitum et semper

solvere, ct scmpcr dchcre, ncc unquam hoc xs alicnimi
solvere, doncc vitam prajscnlcm ahsolverimus. Lt igilnr

pccunias dcherc, gravc ac moleslum dchilum hoc

est, ita

non sempcr dchcre, criminl cst ohnoxium. Alque ut hoc

ila esse cognoscas, audi mirahilis islius Docloris sapien-
tiam, quo pacto cohortalionem induxerit. Cum cnim anlc
dixissct,«iNemini quidquam dchcalis,» tum adjnnxit, «iMsi

» inviccm diligalis, » quasi hoc vclit, ut omnc hic dchilnni

dispungau)us, el hoc scs alicnuin pcrpcluum, ac nunquam
dissoluhile pcrseveret. lloc cnimest praecipue quod vitam
noslram continct, ct conslringit. Quando igilur, quanta
cx hoc dchilo manct ulilitas, scimus, ct diim persolvitur,
inagis illud augeri, age nos quoque dehitum, quod nonex
incrtia qunpiam, vcl improhilalc ac fraudc aliqiia, scd ex
cvenlu morhi conlraxlmus, hodlc, quanlum in nohis si-
tum erit, redderc sludeamus, et paucis vestram charita-
tem alloqucntcs argnmcntum scrmonis ah hoc ipso orbls
terrarum doctore ducamus: et qiia; ad Uomanos hodie
scrihens dicchat, hacc in mcdium adducta expendamus,ac
Jongointervallo spirilualcra charilali vestrae mensam ins-

> Bom. XIII, 8.

 IN ILLUD : DILIiiENTIBUS DEU.M , ETC. 5

truamus. Quae vero lecta slnt, operac-prctium fuerit indi-

care, ut tlc iis qunc dicta simt admoniti facilius, qnie a

nobis dicentur, pcrciporc valealis. « Scimus, incpiit, qno-

*niam diligcnlibus Dcum omnia coopcrantur in bonum*.»
Quid sibi vult hoc exordium enim temere aut ? ]\ihil

fruslra loquitur beata hocc anima, scd convenientia scm-

per objectis a?grltudinibus spiritualia medlcamenla solet
adhibere. Quid igitur est hoc quod alt? quandoquidcm
muhne undiquc tentationes eos circumsidcbant, qui lum
accedebant ad fidem, et frcqucntcs ab hoste machina; ad-
movcbantur, et conliuuse tendebanlur insidioe , neque
pracdicalionis Evangelii adversarii quiesccbant, scd alios
in carcerem conjiciebant, alios in cxilium millebant, allos
in alia priccipilia Irahebant. Proplerea quemadmodum
oplimus impcralor, cum hoslem videl acrem iracundiam
spiranlem, circumicns suos excitat nndique, corroborat,
instruit, audaciorcs reddit, alacriores edicit, ut manus
conlra advcrsarium altollant, nec illius incursioncs rcfor-
mident, sed animo forti sc illi opponant, ipsum cjus vul-
lum, si possint , vulnercnt, ncc illi rcsislcrc pertimcscant:
iMtn allter Bcatus iste, ho^c anima ad ccehmi usque subli-
iuis, fidelium volens aninios cxcllare, et humi jaccnlem,
ut ita dlcam, illorum cogilationem erlgerc sludcns ila di-
cere occcepit«Scimus autem quoniam dillgentibus Deum
:

nomnia cooperantur in bonum. » Vides prudenliam apos-

tolicam? Non dixit, Sclo, sed , « Scimus, » ut ipsos ad
assensum praibendum oratloni pclliceret quod diligenll- ,

Lus Deum omnia cooperenlnr in bonum. Animadverlc,

quam accurate, loqualur jVpostolus. Non dixit Qui Deum :

(diligunt, cvitant mala , libcranlur a lentalionibus ; scd,

« Scimus, » inquit, Jioc cst, persuasnm nobls cst, ccr-
liores facti sumus, ipsa rerum experienlia edocti deroons-
' Rom. VIII, 28.
6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

irationes accepiinus: « Scimnsquoniam diligentibus Deum

«omnia cooporantur in bonnm. »
Qnanlam hnicbrevi diclioni vim incsse arbitramini ?
II.

« Omnia inqnit cooperanlur in bonum. » Noli cnira

, ,

milii hujnsvilit commoda commemorare, neque jucundi-

tatem tantum aut securitalem animo volvas, sed ctiam

contraria , carceres , tribuhuionos , insidias, qnotidianos

incursus, ac tum dictionis viin accurale cognosces. Ac

ne forlc ad longe pelenda exemphi charitatem vcstrani
abducam, pancula qua^dam , si lubet , ex iis quae Boato
isti accidcrunt, iu niedium proferamus, et vim istius verbi
cognoscclis. Nam cum regiones omncscircumiens, piela-
tij> verbum spargcns , splnas ovellcns, verilatom in singu-
lorum animis planlare conlendens, ad urbcm quamdam
appulisset Macedoniae, quemadmodum bealus Lucas, is

Actorum composuit, nobis enarravit, ancillam

qui librnm
quamdam, quae malignum habebat spiritum, neque ta-
cere poterat, sed clrcuibat, et ubiquc iilos d;emonisopera
patefacere volebat , multa cum auctoritate, solo verbo ac
jussu tanquam verhoronem qucmdam abigcns illam a ,

pravo diomone liborasset cum illius nrbis incolas opor :

tuisset tanquam-benefactores suos ac salutis suve vindices

deinceps Apostolos intueri , alque omni eos olficiorum ge-
nerc proscqucnles, tantum beneficiuin rcmunerari , illi

plane conlraria rcpcndunt. Atque audi quo pacto illos re-

munr>renlur. « Videntes , inquit, domini ejus, qula exivit
»spcs qua:slus eorum, approhendontes Paulum et Silam,
» pordnxerunt in forum ad principos, ct ofTcrentes cos ma-
Dgistratibus, cum multas eis plagas imposuissent, mise-
»runt eos in carcerem ,
praeciplenles cuslodi , ul dillgen-

» lcr cos custodiret -. » Videlis summam illius urbis inco-

larum improbitatem? videtls Apostolorum patientiam ac
' Act. xTi, 19-23.
 IN ILLCD : DILIGENTIBTJS BEUM , ETC. j
tolerantiam ? expectate paullsper , et Dei videbitis benig;ni-
tatem. Cnm enim sopiens sit ac solers , non in principio

nec in cxordiis mala tollit, sed cum incrementnm acce-

perint adversariorum molimina, el rebus ipsis athlelarum
probata palientia fucrit, et innotuerit, tum subsidium
saum praebet, nc dicere possit ullus, illos idcirco sponte
periculis se objicere, quod se nihil moleslum passuros
esse confidant. Hanc nimirum ob cansam quosdam etiam
inefTabili quadam sapienlia in mahs derclinquit quosdam ,

cripit, nt ex omnibus discas summam ejus benignitalem,

ipsumque majora illis praemia praeparantem mala fve- ,

quenler angeri permittere. Ita hoc eliam loco fecit. Post

tantum miraculum, ac beneficium, qnod impudente illo
diemone ejecLo contulerant, virgis illos caedi permisit, et
in carcerem mitti. liinc enim maxime Dei virtus etiam
elucebat. Quapropter et Bealus hic dicebat: « Libentis-
Dsime gloriabor in infirmitatibns mcis , ut inhabilet ia
nme virtus Christi; » et rnrsus, « Cum infirmor, tunc
npotens sum '
, » infirmitatem continuas tenlaliones ap-
pellans. Sed qnaeret forlasse quispiam hoc loco, cujus rei
gratia daemonem expnlerint nihil ipsis contradicentem
sed potius illos patefacientem. Spatio quippe multorum
dierum clamabal dicens : « Isli homines servi Dei excelsi
»sunt,qui annuntiant nobis viam salutis. «Nemireris, cha-
rissime : nam et hoc prudentiae fuit apostolicae ac bene-
ficii Spiritus sancli. Licet enim contrarium illis diceret
nihil, ne tamen inde fidem sibi dacnion aliqnam concilia-
ret, et in aliis simpliciores subdole posset altrahcre, prop-
terea cum illi os obturasset, ejecit, ncqne sivit ea prolo-
qui, quae dignitatem et captum ejus excedcbant. IIoc
autem praestilit, ut domini sui vestigiis insisteret : nam ad
illum etiam accedenles dicebant : a Scimus te ,
quis sis

• a Cor. XII, 10.

$ S. JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

nsanctns Dei * , » ct tamcn ha?c dicentes eo» cjiciebat. Id

vcro fichat in accnsationem impndcntinm Jndrcorum ,

cjnod illi qnideni rairacnla qnolidie ccrnentes ct innumera

prodigia fieri, non crederent dacmones autem agnocerent,
:

enmqno Dei Filinm falercnlnr.

III. Scd ad seiiem insliluli scrmonis rcdeamns. Utigi-
tnr discatis quo pacto diligentibns Deum omnia coope-
renlnr in bonum , totam vobis historiam opcrnc-prctium
fncrit rccitari , ut inde cognoscatis qiio pacto post verbera,
post carcerem , omnia Dei gratia in bonum mntarit. Sed
videamus, qua ratione beatns id Lucas indicct diccns
« Cnm antem tale pncceptum accepisset, misit eos in in-
«leriorem carcerem, et pedcs eornm strinxit ligno *. »

Animadvertc quo pacto augeantur mala, ut Aposlolorum

etlam palienlia fiat illnslrior, et immensa Dei virlus om-
nibns manifesla rcddatnr. Andi vero quid scqualur : addit
enim, « Media antem noctc Paulus etSilas oranles lauda-
»bart. Deum. » Vide animnm cxcitatum vide vigilcm ,

mcntem: ne temere praetereamns qncc dicta sunl, dilec-

tissimi. Non enim sine cansa tcmpns ipsum designa-

vitdicens, oMedia aulem nocte, » sed qnod vellel oslen-

dere id gestum esse eo tempore, qno cscteris omnibus
dulcis advenit somnus, ct palpcbras consopit, et qno ii

praecipne qui mnllis doloribns ac molestiis snnt obscssi,

somno corripi solent; tum igilnr, inquit, cum nndique
somiii vis doniinarctur et vigeret, tnnc illi Deum
orantes
landabant, et hoc suac in illum charitatis maximnm indi-
cinm edebant. Nam quemadmodnm uos qnoties doloribns
corporis divexamnr, propiuqnorum congrcssnm requiri-
mns, nt intentionem doloris illorum alloqnio mitigemus :

sic etiam 1h Sancli amore in Dominum inflammali, ac sa-

cros hymnos orferenlcs , ne sensum quidem illarum molcs-

'
Luc IV, 54. — ' Act. XVI, 2'\.
 IN ILLUD : DILIGENTIBVS DEUM , ETC. 9
tiarnm capiebant, scd toll In oralionem inciimbcbant , et
mirabiiem illum hyninoriim canlnm ofiercbant, ac dcin-
ccps carccr Ecclcsia fiebat , ct illorum Sanctoriim canlu

totits ille locus sanclificabalur. Ac vidcre crat res miras

(Ct inusilalas, homincs ligno alligalos, nequc lamen quo -

aninns hymnoscanerent quidquam impediri. \igilcm enim

«t attenlum, et aideuti in Deuin amore correptum nihil
'unquam polctit acolloqnio cum Domino prohibere. « Deus
Mcnim, inquit appropinquans cgo sum et non Deus de
, ,

»longe * et alibi rursus, « Adhuc loquente te dlcam:

: ))

dEocc adsum ^. » Lbi siquidem vlgilans aniinus fuerit,

excilalur ralio, et propemodum corporls vinculis libera-
tur, et evolat ad euni quem diligit, terram despicit et ,

«qnne sunt oculis subjecla exsuperans ad illum festinat :

quod ullque sanclis ctiam islis conligit. Yide namque ce-

lercm et efficacem hymnorum vim , et quo pacto cum in
carcere versarenlur, et alligali ligno essent, alque impos-
loribus et captivis admixti, non modo nihil passi sint de-
Irimentl, sed ct hac ratlone splendidiores evascrint, et
omnes, qui carcerem incolcbant, virtulis suae radiis col-

lustrarint. Quippe Illa sacrorum vox hymnorum cum In

animam uniuscujusque captivorum penetrasset, transmu-

lavit illam propemodum, ac relbrmavll. « Subito enim
• Inquit, terrse molus factus est magnus, Ita ut moveren-

»lur fundamcnla carceris, et statim aperla sunt omnia

>oslia,et universorum vincula soluta sunt'. » Vides hym-
norum, Deo canunlur virtutem ? non
qui , IIII modo , qui
obtulerunt hymnos, solatium percepcrunt , sed etiam ef-

fecerunl, ut omnlum vincula solverentur : ut factis ipsis

innotesceret, quo pacto Detmi dillgentlbus omnia coope-
rentur In bonum. Eccc namque verbera , carcer,compe
des, et cum carulficibus couversatlo, et tamen haec om-
' Jeretn. xmii, 23. — » Isai. lviii, r. . — » Ac!. xvij i^i.
lO S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPlSCOPl C. P.

nia bonorum maleria fucrunt cl occasio gloriae, non ipsis

tantnm, nec illis qr.i carcercm incolebant caplivis, sed ct
ipsi ciislodi carccri?. « Expcrgeraclns cuim, inquit, cuslos
Bcarceris, et vidtns januas apcrlas carccris, cvaginato
»gladio volcbat se inlerficere, aeslimans fugisse vinclos.
Tu mibi boc loco Dci benignilalem considcra ,
quam
nulUi expriniere potost Cur enim media noctc
oratio.

fiunt bacc omnia? nullam aliam ob caiisam, nisi ut provi-

dcalur , ul sine turbis et Iranquille ros succedat, et saluti
custodis carccris consulatur. Cum enim tcrrnc motus acci-
disset , et reseralce fores essent, omnium qui erant ibi
sobita sunt vincula, nec ulti permissum est , ut inde dis-
cedcrct. Aliam quoque Dci sapicntiam bic contcmplarc.
Nam alia quidem evcnerunt terraj motus inquam et , , ,

reseratio januarum, ut rebus ipsis omncs intelligercut,

qualcs illi essent, qui tunc carcercm habitabant, ncque
vulgarcs homincs esse : porro nemini contiglt ut cxirct,
ne quod inde periculum cuslodi carccris crearelar. Atque
ut hoc verum esse inlelligas , audi qno pacto, cum id ac-

cidisse suspicarclur cuslos carceris , el aufugisse quosdam

putaret,etiam vitam suam contempscrit. «Evaginato enim,
«inquit, gladio, volebat sc interficcre : » sed qui vigil ubi-
que aKjue cxpcrgcfaclus erat bcatus Paulus , ex benuae
faucibus sua vocc agnum eripuit. Clamavit cnim voce
magna dicens, t Nibil tibi mali foceris; univcrsi cnim bic
j)sumus. » O non clalus esl in
inci^cdibilem humilitalcml
superbiam ob ea quaj acciderant, non in custodem car-
ccris insurrcxit, nullum arrogans dictum illi excidit, scd
cum vinctis, cum lictoribus, cum makficis sc ipsum nu-
mcrabat, diccns : « Univcrsi bic sumus. » Vidcs insignis
eum bumilitatis exemplum edcrc, nec sibi plus quam ma-
leficis caeteris, qui illic crant, tribuere? Vide jam quo
pacto carceris etiam custos non tanquam ad unum ex aliis
 ly ILLUD : DILIGENTIBtS DEUM , ETC. 1

ad illnm accedat : confidentior enim factus, « Peliioque

«Jumine inlrogrcssus est, et tremeraclus procldit Paulo et
» Silae , et producens eos foras ait : Domini, quid me opor-
» tct facere, ut salvus flam? «Yidetis quo paclo diligenli-
bus Deum omnia cooperentur in bonum? Videtis diaboli
machina quo pacto fuerit dissolula ? quo pacto in nihilum
machinaliones ejiis reciderint ? Nara cum da^monem eje-
cissent , ut in carcerem conjiccrentur eflecit , ratus se hoc
pacto pracdicationis cursui obiccm oppositurum. Sed ecce
carcer etiam qurestus illis maleriam spiritualis objecit.

IV. Ergo possumus nos quoque, si sapimus ac vigiles

sumus,'non modo cum ressecundte sunt, sed cum afili- et

gimur hicrum acquirere

, , ac lum etiam magis quam cum ,

sccundis rebus fruimur. Inertiores enim plerumque nos

rcddnnl secundaj res : afllictiones anleiin dum vigilcs nos
redduut, auxilium nobis coeleste concihant, ac tum prae-
cipue , cum propter spem in Deum patientiam , et in om-
nibus, quae inferuntur, affliclionibus lolerantiam exhibe-
mus. Ne igilur doleamus, si quando tribulemur , sed potius
gaudeamus. Id enim nobis in occasionem gloriae vertit.
Propterea Paulus ctiam dicebat a Scimus autem quo- ,
,

»niam diligenlibus Deum omnia cooperantur in bouum. »

SedardenlemSanctorum istorum animum videamus. Cum
igitur custodera carceris dicentem audissent: « Quid me
»oportet facere , ut salvus fiam ? » num distulerunt? num
cunctali sunt ? num calechismo lUum imbuere neglexe-
ruut?nullo modo : sed quid ad eum ? o Crede in Dominum
» Jesum Christum, et salvus eris tu, et tota domus tua. »

Yide sollicitudinem apostolicam. Ilhus salute contenti non

sunt et omnes ejus domesticos in causa religionis acqui-
,

rere Deo volunt, et letalem diabolo plagam infligere.

« Et baptizatus est ipse, et domus ejus continuo, et lae-

» tatus est eum omni domo sua credens Deo. » Hinc doce-
 4I|
13 S. JO. CnnYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

mur in spirilualibus nc lanlillum quideni unfjuam differre

sedidonoum censcre rjuodvis lempus ,quod occurrcril. Si
cnim miilla nocle nolchiml hi sancli difrcrre, qu.x nobis
vcnla dari polerit, si alio lemjiore spiriluole lucrum oniit-
tamus? Yidcs carcercui in Ecclesiam esse conversum?
Vides liclorum divcrsoriuni derepcnle douium oralionis
essc factum , ct illic sacram inilialioncm cclebralam ?

Tanla res est vigilcm esse, nec unquam spirilualia Incra

uegligere , sed idoneum quodvis tcmpiis ad ejusmodi qu.TS-
tum arbilrari. Rectc iloqiie Bcalus hic dixit scrihcns ,

« Quoniam diligenlibus Deum omnia cooperanlur iu ho-

»nnm. » Ilanc scntcnllam, qua?so nos omncs menti nos- ,

Irac insculptam habcnlcs nunquam indigncmur, sl quando

in casus aliquos adversos incurrcrimus, dum in hac vila

versamur aut , in calamltates , aut in corporls aegrlludlnes,
aut in res alias molcstas , sed mullan) cxhibenlcs mode-
rationem animi ac phllosophiam , cuivls lcnlationi rcsista-
mus,- cum nobis exploratum sit omni cx partc nosposse
Incrum reporfarc, si vlgllcs et altenli fucrimus, alque ex
tcnlationlbus potlus quam ex rcbus secundls : nec unquam
anlmo concidamus , cogitanles quanlura sit palienliae lu-
crum , scd ncc illis sinuis infensi, qui lenlaiionlbus nos
divexant. Licet enim illi etlam suum cx- , ut consilium
pleant, id agant : communls tamen Dominus hoc permit-'
tit ,
quod nos vellt hac rallone splrltualcm huncquaeslum
facere, ac palientlae mcrcedem obllnere. Si ergo quac ia-
ferunlur mala cum gratiarum actlone perferre possimus
non jcxlguam dellclorum nostrorum parlem delebimus.
Si enim thesaurum hunc et orbis lerrarum doclorem ,

quolidie periculis objici cum vidcret Dominus, permit-

tebat, non quod athletam suum despiccret , sed quod
longius illius virtuti stadium sterneret, ut splcndidiores
illi coronas redderet ; quid nos dicemus qui peccatis sca-
 IN ILLUD : SI ESURIERIT INIMICUS , ETC. l3
temns ianumeris, et idcirco frequentertentalionibus con-

lliclamur, ut cum eorum causa poenas dedcrimus, saltem

all(|uam misericordiac parlem exiguam impetrcmus, et in
illo die Iremendo bonis illis inelTabilibus perfruamur?
Haec autem cum animis noslris repulanles , adversus om-
nia constanler palienterque r('si>lamus, ut et lolerantiae
mercedem a brnigno Domino recipiamus, et peccalorum

noslrorum mulliludinem imminuere possimus, et sctcrna

bona conscqui, gratia et benignitale Domini noslri Jesu
Christi, cum quo Patri simulque Spiritui sancto gloria,
imperium, et honor, ^unc et semper, et in saccula saecu-
lorum. Amen.

HOMILIA.

Adversus eos ,
qtii ad coUec.tam ?ion occurrerunt , et in
dictum illud ApostoU :Si esurierit inimicus tuus, ciba

illum , et de inimiciliarum memoria.

I. Nihil, ut videlur, nobis profuit, quod sermonem

bene longum nuper habuerimus , ut veslrum ad collectas
veniendi sludium excilaremus. Rursus enim nobis filiis suis
Ecclesia dcslitula cst quo fit ut rursus cliam gravis ac
:

molestus videri cogar, sive dum procsenles casligo, sive

dum absenles reprehendo : qnod pigritiam

illos quidcm ,

non excusserint, vos vcro quod salulem fratrum non cu-

rctis. Gravis ac molestus videri cogor, non niea vcl mearum
posscssionum, scd vcstra salulisquc veslra) causa, qua mihi
nihil cst anliquius. /Egrc ferat, qui volet, importunum
et impudenlem appcllet; cgo vero semper hac de causa
molestiam cxhibere non desinam, nihil cnim hac irapu-
l4 S. 30. CIinYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

dcnlia mihi frucluosius csso potest. Forlassc namquo , for •

lasse, si luinus allcrius rei , sallcai hujus vos pudcbit, ut

ne scnipcr canidem ob causam molcslia vobis exhibcalur,
et curam iVatrcs vestros juvandi suscipiclis. Quid cnim
mihi laudcs prosunt, cum vos in virtule facere progrcssus
non vidcain? Quod vero mihi damnum oritur ex silenlio
auditorum, cum vestram augcri conspiciam pictatcm?
Laus (piippe dicentis non applausus, sed auditorum
est,

in pielale zelus ac sludium; non tumultus excitatus, quo

tempore sermo auditur, scd studlum ac diligenlia, quoe

omni lcmpore exhibelur applausift cx ore simul egredi-
:

tur, et in aerem dilfusus interit; quod aulem mcliores

fiant audilores incorruplani et immorlalcm cum dicenli
,

tum obtemperanlibus mcrcedem affert. Clamoris vcstri

commendatio illuslriorem oratorem hic reddit: at animaj
veslrre pietas mullam apud tribunal Christi doctori fidu
ciam acquirit. Ilaque si quis eos qui sermonem habent
dihgal, non applausus , scd utlhtatem dihgat auditorum.
Non mcdiocrc malum est fratriun curam non gercre, sed
exlrenium sui^plicium esl, ct inevitabihs pocna quod ipsum
:

is qui talcnlum dcfoderat indicavit. Sanc nihil ei vilio ver-

tebatur, quod in vita peccasset, neque male quidquam in

depositi custodia commiserat integrum cnim illud resti-

:

tuit scd lamcn in deposili ncgolialionc malc se gesserat.

:

Non enim id quod creditum fuerat duplicarat quam ob ;

causam ctiam pcenas dabal. Unde manilestum cvadit, hcet

stucliosi simus et inslrucli, hcet ad sacram audiendam

Scripturam muUa cuj)iclitale exardcscamus, id lamen ad

noslram sahilcm noii sufliccre. Duphcandum namque de-
posilum cst:porro dupluiii fit, quaiido cum sahilc noslra ,

curam aliorum quoque suscipimus : Nam et ipse dixit,

« Ecce salvum habes, quod tuuni est » scd hoc ad excu- ,

sationem ilU satis non fuit. «Oporluit enim, inquit, le

 2N ILLTJD : SI ESTJRIERIT INIMICUS , ETC. |5

wcommittere nummulariis, quod libi commissum cst'. »

At tu mihi, quam levia sint Domini mandata considera.
Homincs enim eos, qui pecunias heriles dant fcenori, eliam
repelitioni redduut obnoxios. Tu commislsti, tu, inquit,
repete : nulkim mihi cum eo qui recepit , negotium est
Deus Tero non ita, sed commitlere jubet tantum, at non
item repetitioni nos reddit obnoxios. Quippe in polestate
non ut persuadeat. Quapropter
oratoris est, ut consulat,
ad committendum solum le obbgo non item ad repeten- ,

dum. Quid hoc levius est? attamen durum appellabat tam,

mitem ac benignum dominum servus. Ea quippe impro-
Lorum et inertium est consuetudo scrvorum peccalorum ;

suorum culpam scmper in dominos suos rejiciunt. Idcirco

cruciatus et compedibus vinctus ille In tenebras exteriores
ejiciebatur.Quod ne nobis cliam accidat, doctrinam fra-
tribus commiltamus, sive pcrsuadcantur, sive non per-
suadeanlur. Si cnim persuasi fuerint, et de se ipsis et de
nobis bene merebuntur si non fuerint persuasi, suppHo
;

cium sibi accersent incvitabile, nobis autem ne tantlllum

quidem nocere potcrunt, Quod enim nostri muneris fuit
praestitimus , cum consillum dederimus : quod si persuasi
non fuerint, nihil inde possumus capere dctrlmenti. Siqui-
dem crimen est, non si minirac persuaseris, sed si minimG
consilium dederis ubi vcro cohorlatione
: , consiUcque con-
tinuo frequentique perfuncli fuerlmus , non jam a nobis ,

sed ab illis ralionera Deus exiget. V eliera equidera eviden-

ter nosse vos illos assidue coliortando perseverare, et num
in eadem semper illi negligentia persistant , nec iraquam
vobis molestiam exhiberem : jaravero liineo ne inertiae
incuriseque vestraj vitio maneaat incorrecli. Neque enim
fieri potest, ut qui cohortationc doctrinaque frequenter
fruatur , melior studiosiorque non fiat. Ac vulgarc quidem
' Matlh. XXV, a5.
i6 s. .'0. cirmsosTOMi AnciUKPiscopi c. p.

csl illud provcrbinm , qiiod diclurus sutn , venmilamen

hoc ipsum lcslalur : Slillnia cnim , inquit, mollis af|nfe
saxum assiduo cavat iclu. Tamelsi quid aqua moUius? quid
saxo dnrlns? allamen assiJuilas naluram vincit. Quod si

naturam vincit assiduilas , mullo magis volunlalem polc-

rit superarc. INon ludus cst christianismus , dilecti, ncc
res supcrvacanca. Conlinuc ista dicimus , et nihil profi-
cimus.
II. Quantum mihi censetis dolorem inuri, cum rccor-'
dor feslis quidem dicbus vasta maris icquora coUectaruraf
turbas imitari, jamvero nc quotamvis quidem parlcni hic
illius multiludinls congregari? Lbi nunc sunt» qul nobls-
in solemnilatlbus molestiam cxhibent? illos requiro, efc

illorum causa lugeo , dum mihi venit in mentcm , quantai

pereat eorum multiludo , qul salvi erant , quantam laciam'
Iratrum jacturam, quam exiguum in numerum redigan-
tur, qui salutem adipiscuntur , ut major pars corporis
EcclesicD mortuo et immobili corpori assimlletur. Quid il-

lud ad nos attinet , dicet aliquis ? Ad vos quidem certo

maximc altinet, qui non eos curalis, non adhortamini,
non consilio juvatis, ad vos qui ncccssilalem non impo~
nilis , neque vi pcrtrahilis , ct ab illa summa negh'gentia
revocatis. Non enim tantnm nobis prodesse nos debere,
sed ct mullis, ostendit Chrislus, cum salem nos, ac fer-

mcntum , et lucem vocavit. Haec enim ahis utilia sunt eC

commoda. Nam hicerna non sibi kicct, at illis qui s«den6
in lenebris et lu hicerna cs , non ut hmiine solus fruaris ,
:

sed ut iMum erranlcm reducas. Quid namque prodest lu-

cerna, quando in tenebris sedcnti non hicct? quoe porro
quando neminem hicratur nec ad vir-
utilitas Christiani, ,

tutem non se ipsum abslringitsaltantum*,

reduciti' llursus

eedet corpora quae corrumpunlur cohibet, ncque diniuera

.» MaUb. V, i3.
 IN ILLUD : SI ESURIERIT INIMICUS , RTC. I7

ac perire permittit. Sic lii quoqne, qnandoquidem spiri-

lualeuj te salem Deus ciTecit, membra conupla , lioc est

desides fralres , et qui mechaDicas exercent arles adstringe

et collii^a, desidiaqiic tanquam ulcere quopiam pulrido

liberatum cum reliquo Ecclesioe corpore copulato. Prop-
terea lefermentum appellavit ^
: si quidem fermentum etiam
Don se ipsum fcrmculat, sed rcliquam massam iniientem
licet et immensam ipsum parvum cum sit et brevc. Sic
,

nimirnm vos quoque quanquam numero pauci estis, ,

multi tamen ac potcntes estole flde ac sludio erga cultum

Dei. Lt igitur lermentum propter exiguitatcm imbccille
non est, sed propter insitum a natura calorem ac virtu-
tem qualilatis exuperat : sic vos nimirum multo plurespo-
lerilis ad eumdem fervorem ac studium reducere si velitis.

Quod si oestaleui obtendant; siquidem hoc quoque i]los

audio diceules ; Vehemens nunc aestus est, atque intole-

randi calores : non possumus coarctari et in tanla lurba
comprimi , undique sudore diflluentes, aestu gravati et in
angustias redacli : pudet me illornm , mihi credite; sunt
enim muliebres isti praetextus vel polius ne illis quidem ,

ad oblinendam veniam excusationes ist?e sufficerent qui- ,

bus molliora sunt corpora et imbecillior natura. Quan-

quam autem ejusmodi defcnsionem responsione diluere
turpe videbilur, necessariiim est lamen. Si enim illi has
oblendere excusationes non erubescunt, multo magis nos
pudere non debet haec refellere. Quid ergo hacc obtenden-
libus opponemus? Trium puerorum illis memoriam volo
refricare, qui cum in fornace, ac mediis flammis versa-
rentur^, cum undiquc se cernercnl ignibus obsideri, qui
in os, in cculos, in anhelitum ipsum incurrerent, sacrum
illum et mysticum hymnum cum crealuris Deo canere
non cessarunt, sed alacrius, quam si in pralo versati fuis-

.' Malth. xiii, 55 1. — » Dan. vi, 24.

LXXXVIII. 2
l8 S. iO. CHRYSOSTOMr ARCniEPISCOPI C. P.

sent, tum in oiedio rogo stanlcs communi Domino nni-

vcrsonim laiulcs offereljaiit : ct cum trihus his puciis lco-
num in Bah^lono , Dauielis ct lacus. Ncquc vcro lantum
hujus, scd cl allcrius lacus, ac Prophelas, lutique quo ,

ad collum usquc suITocahalur Jcremias , ut recordentur,

illos ohsccro. El ex hicuhus islis asccndcns, in carccr ni
iutroducerc istos volo , qui calores ohtendunt, Paulumque
monslrare ac Sihun compedihus illic pra*poditos, vesti-

giis vcrherum plcnos, quihus lotum corpus vuhieribus qla-

garumquefucratmulliludinclaceratum, media nocteDoi.m
laiidanlcs ct sacras iUas vigilias ceicbrantes. An non enim
ahsurdimi est sanci.os quidcm illos, cum in fornace , et
ignc, et lacu, et helluis, el luto, carcere , et compcdi-
bus, ct pUigis, et ergastulis , et intolcrandis vcrsarenlur

malis, nihil unquam horum cnlparc, sed multa cum animi

conlenlionc cl ardorc pcrpcluo precibus et hymnis sacris
operaiia dare; nos qui non ullam exiguam, non magnam
ex quK enumcrala; sunt passionibus tolcravimus ob
illis ,

acstum et calorcm modicum ac sudorem noslrae ipsorum

salulis curam dcponere, ac rcliclis col]ectis foris vagari,

nosquc coclihus depravandos imnn*scere, in quihus nihil

non viliosum est et corruptum ? Tanlus socrorum clo-
quiorum estros, et aestum ohjicis?« Aqua, quam ego dabo
» ei , » ait Ghrislus , « Fiet in eu fons aqna) salicnlis in vitam
» alernam : » ct rursus , « Qui credit in uic, sicut dixit Scrip-

»tura, Ilumina dc vcnlre ejus fluent aqua? vivic*. »An tu,

quseso, cum inlus fontes habeas ct flumina spiritualia,

sensilem calorcm times? at in foro , qua;so, ubi tantus est

slrepilus, lot angusli;c, ac mullus aistus , qui fit ut calo-

res cl solis ardorem nonoblendas? Non enim, opinor, id

dicere polcs, illic frigidiorc liccre aeris aura frui , hic vero

tolum nobis coUectum calorem saevire quin potius con- :

• ]oan. IV, i4» et vu, 58.

 IN ILLUD : SI ESURIERIT INIMICUS, ETC. 19
trarium penitus, hic quidem ubi crustis lapideis solum
conslratum est, et ob reliquam aedis sacrae fabricam ; si-

quidem in immensam assurgit allitudinem, levior et fri-

gidior est acr : at iliic multus undique sol irradiat, mullae

angustiae, furaus, pulvis, et alia plura, quae majorem istis

molesliam exhlbent. Ex quo intelligilur inerliae et molli-

tiei animi, qui Spiritus sancti ilamma sit deslilntus, has

incptas cxcusationes esse tribucndas.
III. Iliec non tam ad illos a me dlcta dirlgunlur, quam
ad vos, qui non illos pertrahitis, qui non ab Inertia revo-
catiset ad salularem hanc mensam
, adducllis. Ac servi
quidem cum commune ministerlum obituri sunt, advo-
cant suos conservos : vos vero a quibus hoc spiriluarc ob-
sequium exhibendum est, conservos slnilis vcstros hoc
quccslu privari. Quid si nolint ipsi , dicet aliquls ? effice
assldud insfando , ut vellnt. Si enim urgentes nos viderint,
omnino volcnt. At enlm prajtcxtus hffic sunt et fictae ex-
cusaliones. Quam multi namque hic sunt palres, qui se-
cum stanles non habent fillos? num etlam liberos huc per-
trahere non poteras? ex quo apparet caeteros qnoque non
ob inertiam tanlnm suam , sed et ob veslram incurlam
foris manore. At llcet non prius , nunc saltem excitamini ,,

et cum membro suo quisquc in Ecclesiam ingrcdiatur, et

paler filium, et gcnitorem filius, et vlri uxores, et vlros
uxores, et servum herus ct frater fralrem , , et amicus ami-
cum cxcltct, et ad hunc convcntum frequentandum insti-

get:imovero non amicos tantum , sed inimicos etlam ad

communem hunc bonorum thesaurum invilemus. Si cu-
ram viderit tuam ininiicus, odium plane dcponet. Dic illi
non verecundaris nec erubescls Judajos qui tanla cum
, ,

dillgenlia sabbalum custodiunt, atque ab ipsa jam vespera

ab omni opere abslinent? quod si die Parasceves solem
vidoaQtadoccasn m vergentem, et pacta rescindunt, et

s.
20 S. JO. CIIRYSOSTOMI AnCIIIEPISCOPI C. P.

cmptiones inlerrnnipunt. Quod si qnis cnm anlc vespcrani

einissel, vespcrc vcnicns ])rcliuin iiflerat, non snslinent
accipere , nec pecnnifini adinillunt. Quid dico prctinni re-
runi venalium, ct pacta? quamvis lliesaurum accipcrc li-

cerct, Incrum illud mallcnt amittcre, quam logem vio-

lare. Erjjone Judrci, tamelsi legem inlcmpcslive cuslodiant,
ita sunU,accnralc diligcntcs, ct ila studiosi sunt obsorva-
lionis , qu.c nihil cis prodcsl , imo cliam nocet : lu qui jam
umbra supcrior es, cui solcm jnslitiaj videre concessum
csl, qui jam adccclorum nuinicipatum pertincs, necamdcm
quidcm cum iis, qui vilio intcmpcslive adhanrcnt, soUicilu-
dincm ac studium exhibes, tu cui veritas ipsa csl credita:
scd ad niodicam dici partcm huc vocalus, ne eam quidcm
bacrorum eloquiorum audilioni di^^naris impendere quam ,

tandem veniam qua.so mereri queas ? quam vero pole-

, ,

ris lcgitimam cl justam excusationcm afTerre? Non polcst

ficri , planc non potcst, ut qui lam neglij^cns sit ac piger
unquam vcnia dignns hal;calur, licct millics sapcnlarium
negoliorum occupationcs oblcndat. Nescis, si huc vcniens
Dcum adoraveris, et convenlus islius particej)S fucris, ea
quoe pric manibnssunt ncgolia lacilia libi ctexpcdita rcddi?
Siccularibus curis premeris? earuin igilur cansa huc ven-
lila, nt cum tibi D(!i bcncvolcntiam conciliaveris, quod
hic versalus iueiis , ila cum securilate discedas; ul ilkim
habcas adjuloreni, ut ccelcstis manus auxilio septus daLmo-
nil)us lias inviclns. Si palernis prccibns fruaris, si com-
munis oralionis pailiceps fias, si eloquia sacra audiveris,
si Dci tibi auxilium comparaveris, si his armis communitus
e"Tessus fueris, nc dlabolus quidem ipse conlra te dein-
ccps oculos audcbit allollere, nedum homines improbi,
quibus sludio essc solct , ut contumeliis cacleros ct ca-

lumniis pcrsequantur. Quod si ex icdibus in forum egrcs-

sus cjusmodi nudalus armis offendaris, omnium qui te oon-

 IN ILLUD : SI ESURIERIT INIMICCS , ETC. 21
twmeliis infeslabunt facile vincendus patebis incnrslbns.
Idcirco et in privalis et in publicis noslris negoliis ncqua-
quam ex aniuii seotenlia nobis mulla succedunt fjuod , spi-
rilnalia non prius sludiose accuraverimus ac deinde , sae-

culoria, sed ordinem inverlerimus. Idcirco negotiorum

quoque series ac rectus ordo inverliiur, et omnia plane
lurbantur. Quanlum mihi dolorem ac raolestiam inuri pu-
talls, cum cogllo, venienle quidem festo ac solemnitate,

licet nullus slt qui vocet, totam concurrere civitatem: ubi

vero festum solemniiasque trausierit, toto licet die perse-
veremus nos disrumpenles et vos advocantes, nullum la-

men essc qui altcndat ? Hacc enim saepenumero cum mente

versarein, gravller ingemui, et haec apud me verba fa-

ciebam Quid cohorlatlone vcl consillo est opus cum vos

: ,

consuetudine tantum cuncta facialls nec ullius nostras ,

doctrinae opera promptiores reddamioi? Cum enim festis

quidem diebus nostra cohoriatione nihil indlgeatis, post-

quam autem illi praeterierlnt , nullam ex doctrina utilita-

tem percipiatls nonne quantum quidem in vobis situm

,

est, inutilem ac supervacaneam orationem noslram red-

ditis?

IV. Forte niulli, qui hrcc audlunt, dolent. Scd nogli-

gentcs ila non scnliunt : alioquiu incuriam suam deponc-
rcnt, ut nos qui quoliJic dc rcbus veslris soliicili sumus.
Quod saccuiaribus hicrum colilgls,
tantuui cx negolils
quantum daranum acccrsis? ficri ncquit, ut cx alio
tlbi

congrcssu conventuvc lanltun lucrum rcporles, quanlum

ex co quod hic vcrseris sivc judicialc Ibrum conimcmo-
:

res, sive curlam slve Ijisam rcgiam. INon

cnim genlium
urbiumquc rcglmcn ncqne ducalum cxerclluum his qui
,

huc ingrcdiunlur couiuiillimus, scd abum princlpalum

augusliorcm ipso rcguo : vcl potius non commilllmus nos,
sedSpiritusgralia. Quisnamigiturcstreglapoteslaleaugus-
33 ». iO, CnnYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

tior principalus, qucm adipiscunlur, qui liuc ingrcdiun-

tur? Doccnlur absurdis passionibus iniperare, pravas li-

bidincs ioj^ctc, iraminoderari, invidiani subigcrc, inancm

gloriam in servilutem redigcre. Non perinde vencratione
dignns est impcrator in rcglo considcns solio ct diade-
maic rcdimilus, atquchomo, qui ralioncm in solium do
minatus scrvilium passionum subvehit, et imperio, quod
in illas tanquam splendido quodam rcvinclura
excrcet,
caput habet diadematc. Quid enim, quocso, prodest pur-
pura, aurcic vcstcs, ct corona gcmmala, qnando passio-
Duin captivafucrit anima ? quod ex ista extcrna libcrtate

lucrnm obvenit, qnando id quod ig nobis polissimum cst,

turpi ac miscrabili subjacet servituliPNam quemadmodum
cum febris ad interiora pcnetrat , et visccra omnia incen-
dit, nihil nobis prodcst, si snperior corporis suporficics
jiihil lalc patiatur : ila dum nobis anima intcrioribus dis-
trahitur passionibus, nihil extcrnus principatus juvat, ne
jpsun* quidem regium sohum , cum animus violonto ad-
modum impctu a passionibus de throno regio dcvolvalur
et ultro so submiltat, earnnique rcboUcs insultus pcrti-
jnescat? Quod nc fiat , undique Prophetoe concurrunt et
Aposloli, passiones noslras reprimunt, onincm appclitus
ralionis expcrlis ferilatom a uobis amandant, ct multo
augusliorcm regno principatum nobis committurit. Ilac de
causa dicebam eos qui hac solllcitudine sc privant, le-
,

tale svbi vulnus infligcre, ac lanlum capere dctrimentum,

qnantum uUa alia ex parle capcre nequeunt quandoqui- :

demetqui huc ingressifucrint, ejusmodi quacslumfaciunt,

qualem aliundc facerc nullo modo possent quod et ipsa :

sermonisscriesdcmonslravit. «Non apparebis in conspcclu

• Domini vacuus* ^jaiebatLex hoc est, absque sacrificlis:

non introeas. Quod si absque sacrificiis in domum Dci

* Exod. xxw, i5.
 IN ILLUD ; SI ESrRIERIT IMMICUS, ETC. 23

non est ingrediendam, multo magis ad collectas cnm fra-

tribus non est intrandum : quippe sacriflcium istud illo

uiclius est , et ol)lalio, cum animum tecum accipieus in-

grcssus fucris. Non
columbas qun2 instructnc fue-
vidctis ,

rnnt quo pacto reliquas egressae pclliciant et Tenentur ?

,

hoc nos quoque faciamns. Qunenam enim tandem cxcu-

salio reliqua crit , cum ralionis cxpertes animantes alias

ejusdem gencris vcnari possiut, nos autem ratione tan-

taque sapientia cxornali talem capturam negllgamus. Su-
periori conclone vos in hrcc vcrba cohorlatus sum , unus-
quisque vcslrum ad proximi domum pcrgite, exeuntcs
prrestolamini, prehenditc, atque ad communem matrem
adducite ; illosque qui in spectacula iheatrorum insaniunt
imilamini , qui summo studio quasi composllo inter sc ag-
mine, cum prima luce ad nefarium illud spectaculum
conlucndum cxpcclant. At nihil iila noslra cohortatione
promovimus; idcirco rursus dico, neque diccre desinam ,
doncc persuascro Nihil prodest auscuUatio, nisi illam
:

actio comitetur. Imovero graviorem nobis poenam accersit,

cnm eadem frequenler audienles, nihil eorum prjcstamns,

quae dicuntur. Et vero inajus supphcium imminere, audi
quo pacto Christus indicet «Si non venisscm, et locutus :

»fuissem eis, peccatum non haberent nunc autem excn- :

«sationeui non habcnt de peccalo suo'.»Et Apostouis

paritcr «Non enim audilorcs legis jusli sunt apnd Deum,
:

»sed faclores legis justificabuntur^. » Atquc ad auditores

quidem ista dicuntur : volens aulem concionatorem ipsum
docere ne quidem ullam ex doctrina, quam commn-
ipsi

nicat, utihtatem esse obventuram, si conversationem

cum doclrina non habeat copulatam, et vitam convcnicn-
tcm oralioni audi quo pacto Apostohis et Propheta in
,

iUum invehantur. Nam hic quideai sic ail dPeccatori :

> Joan, XV, aa. — » Rom, ii, i3.

fl4 S. JO. CUnVSOSTOMI AUCaiEPISCOPI C. P.

9 autem dixit Deus : Quare tu enarras justilias meas, et

» assumis Tcslamenlum meum per os tuum : tu vcro odisti

» disciplinam' ? » Apostolus autem cum in cosdem is-

tos rursus invehilur, qui ob doctrinimi magnifice dc se

sentiunt, ita loquitur : «Confidis le ipsum essc duccmcae
»cornm lumen eorum, qui
, in tcnebris sunt, eruditorem
» ifjsipientium magislrum infunlium. Qui ergo alium
,

wdoces te ipsum non doces^ ?»Quando igitur neque mihi

qui dico ,
prodcsse potest, quod verba faciam, nisi pa-
rcam iis quaj dicunlur, sed et me condemnat magis : nc
sola auditione tenus sludium exhibeamus, scd operibus
etiam ea quae dicuntur observcmus, Bonum quidem cst

assiduam sacrorum eloquiorum audilioni operam dare

scd ct hoc bonum inulile redditnr, si conjunctam utilita-

tem non habeat , quae ex obedienlia nascitur, Ne igilur

hic frustra convenialis, omni sludio, quod a vobis pre-

cibus sa;pe contendi , nequc conlenderc desinam, fratres

nobis adducitc, cohortamini errantes, consilium date non

verbo tautum, sed eliam opere. Major cst ista doctrina
qux moribus, qure conversatione proferlur. Elsi niliil di-

cas, si tantum exeas e coliecta, et externa specie, aspectu,

voce, inccssu , et tola rcliqua modcsla corporis composi-
tionc lucrum, quod hinc rgrcssus lccum rcluiisli, oslen-
das hominibus qui coUectai non interfucrunt, ad cohor-
,

lationein ct consilium id sufllcit. Sic cnim cgredi nos hinc

oporlet, quasi cx sacris adylis, quasi de cojlo delapsos,
modcsliorcs rcddilos, philosophanles , modcrale ac tem-
perate cuncta facicntcs ac dicenlcs : ct uxor marilum a
collecta rccedenlem videns, cl filium palcr, el palrem fi-

lius, et dominum servus, ct amicum amicus , et inimicum

inimicus, omnes ulilitalis sensum cnpiant, quam ex hoc
convcnlu reporlavimus : capient autem si mitiores, si
,

' Psal. tux. 17. — » Rom. i', tp.

 !> ILLUD : SI ESCRIERIT INIMICUS , ETC. 20

patientiores, si religiosiores vos factos animadvcrtanl. Co-

gita qnibus mysteriis interesse tibi datumslt, qui initialus

es , cum quibns mysllcum illum cantum oflL-ras, cum

quibus ter sanctnm hymnum pronunties. Doce profanos
te cum Seraphim choreas agitasse , le ad ccelestem popu-
lum pertinere: te in chorum xVngclorum ascriptum esse,
le cum Domino collocuLum esse, te cum Christo esse
congressum. Si nos ita composucrimus, nihil oratione

opus erit erga illos ,

qui non interfuerunt , sed cx profectu
noslro jacluram suam animadvertent, et confestim ac-
current, ut lisdem commodis perfruanlur. Cum enlm
auima; vestraB pulchrltudlncm ex Ipsis senslbus vidcrint
rahiccntem , licet omnium sint stupldlssiml , ad cupidita-
lcm cximii vestri decoris exardescent. Si enim forma cor-
poris excilat lutuentes, multo magis anlmac pulchritudo
speclatorem potest commovere, atque ad similem zelum
homlnem nostrum cxornemus
horlari. Intcriorem Igilur ,

et eorum quoe hic dlcta fucrint forls recordemur Illic :

cnlm ut maxinie memores slmus tempus exigit, et quem-

admodum alhlcta, quae In palcestra didlcerit, eorum in
certaminibus specimen edit; slc nos eliam quc-e hic audi-
mus, in exlcrnis negoliis oporlet ostendcro.

V. Momor igltur corum esto quae hic dicuntur, ut cum

cgressus fucrls, et te diabolus vcl per iram , vel per ina-
nem glorlam , velperaliam aliquam passionem invascrit,
cjns doctrlnac memor, qua hic imbutus es, facile possls
mali laqucos ct nexus cvadere. ^onne vidclis lu stadiis
poedotrlbas ac palaeslrae magistros, qui cum post mille
cerlamina vacationcm dcinccps a luctis bencficio oelatis

acccperint, exlra stadium non longe ab ipso pulverc se-

dentcs lis qui sunt intus ac dccertant clamando suggerere,
ut mauum prehendant, ut crus attrahant, ut dorsum in-

vadant, ct alia multa eiusmodi monentes, si hoc vel iUud

fi6 8. JO. CIIRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

fecerls, advcrsarinm facile in tcrram cxlcndes : hac ra-

mnximopcrc prodcssc? Tii qnoque paedo-
tione discipiilis
Iribam tuum bealnm Paulnm inlucrc,qui post coronas
inninneras, exlra stadinm nunc considens, hoc est, ex
hac vila ej^rcssns certanlibus nol)is clamando snggcrit,
et |)cr epistolas suas vocifcralur, cuni correptos ab ira vl-
dcril, ab injnriarum memoria, alqu3 a pnssionibus opprcs-
sos, «Si csiu"icrit inimicus luus , cibailhim'. «Etquemad-
modum dicit paloestrae magislcr, si hoc vel ilhid feceris
advcrsarinmsuperabis, itasubjicit hic quoquc : «Iloccnim
»faciens, carbones ignis congeres super caput cjus. » Ve-
rum dum legem pcrcurro, qurcslio nobis occurrit, qune
ex ipsa nasci videlnr, ct mullis adversns PauUim repre-
hensionis ansam suppcdilat, quam hodicrno die stalui
vobis in medium aflerro. Quid ergo landcm est, quodmen-
tes eorum terret, qui dihgentcr omnia nohmt exculerc?
Cura. ab ira revocaret Panlus, inquit, et ut mansucti es-
sent, ac modesti crga proximos, suadcret, illos amplius
exaspcravil et iracundia inflammavit. Quod enim dixit

« Si esuricril inimicus tuus, ciba ilhim; si sitlt, potum

»dailH,» pracclarum mandatum cst , et philosophifc plc-

num , ac tum
tum palicnti p( rutilc quod vcro
agcnti, :

dcinde sequilur, multam habet diflicnltalem minimeque ,

videtur cnm ejus, qui priora dixit , scntcnlia convcnire.

Quidnam vcro ilud est, qiiod dical, IIoc autom faciens,
» carboiies ignis congercs supcr caput cjus. » Ilis enim ver-

bis, et eum qui agit, ct cum qni pntitnr aflicit injuria,

cura istlus caput exurat , el ignisquod carbones imponat :

enim tanlum bonum obveniat ex eo quod cibelur et po-

,

lelm', quantum niahjm ex accumulalione carbonum? Ita-

quc ilhun qni beneficio aflicilur inquit, hoc paclo aflicit,

injuria, cum in majus suppllcium illum conjiciat, eum

' Rom. XII, 20.

 ly ILLtJD : SI ESrRIERlT INIMICTTS , ETC. Hj

vero qui beneficium conlulit, alio rursus modo lacdil.

Qnid cnim rcferre kicri polest ex eo, quod dc iaiuiicis

benc mcrcalur, cum illud spe supplicii faciat? Nam quid
idcircocibatvel potat inimicum, ut ia caput cjus carbones
conKcrat, non bcniiinus et clcmens, sed crudelis et im-
milis qui per exiguum beneficium supplicium immcnsum
infcrat. Quid enim asperius ficri potesteo, qui proptcrea
nulriat, ut in caput cjus qui nutrilur, congerat carbones
ignis? Haec igilur est objeclio : jamvero solutio est ad-

denda, ut ex iisipsis, qua; verba legis videntur carperc,

omnem legislaloris snpienliam cccurate cognoscas. Quoe-
nam igilur est solulio? Noverat hoc probe magnus ac ge-
nerosus illerem gravem ac molestam esse celeriler
vir

cum inimico rcconciliari gravem et moleslam non ex

:

sua natura, sed ob noslram ignaviam at ipse non rccon- :

ciliari lantnm jussit, sed etiam alere, quod priori multo

gravius fult. Si enim conspeclis tantum illis, qui se mo-

leslia affeccrint, elleranlur nonnulli,quo paclo adduce-
renlur, ut alerent esurientes? Quid dico , conspectis? si

quis mcntioncm illorum fccerit, et soliim eorum nomen

in mcdium protulcrit, menlisnobis vulnus renovat, et in-

flammallonem anget. Hacc igitur omnia cum inlelllgeret

Paulus, ct hoc emendatu difliclle et arduum vellet facile

reddere et cxpedilum , et illi persnadcre, qui nc intueri

quidcm inimicum dlgnatur, ut ad bene de illo merendum

se promptum ostcnderet, carbones ignis posuit, ut sup-

plicii spe commotus ad beneficium in illum couferendum

accurrat, a quo damno fuisset aflectu?. Et sicut piscator

hamum illccebra contegit undlque, tumque piscibus obji-
cit, ut ad consuelum cibum occurrentes , illo facile ca-
piantur ac dclineantur nimirum et Paulus, cum af-
: sic

fectum injuria vellet ad beneficium conferendum incitare,

in illum qui injuriam intulerat non nudum philosophiae ,
28 S. JO. CnnYSOSTOMI AHCniEPISCOPI C. P.

objiclt hamum, sed tanquara illcccbra quadam carboni-

bus igiiis oblcclum, ct columeliam passum spe supplicii
ad bcneficium in cum confercndum, qui laesit , invilat :

mox autem ut venerit, deinde relinet, neque resilire si-

nit, cum ab ipsa rei nalura cum inimico jungalur, atque

his propeuiodum verbis ilhmi allalur ^on vis pielalis
:

causa cibare ilhim qui te lacsil? saUem ob spem uhionis

ciba. Scit cnim fore, ut si bencficium in ilhim conferre

aggrediatur jam lum inilium fiat, ac via slcrnalur recon-

,

cihationis. Ncmo enim ncmo unquam poterit a sc nutri-

,

liini hominem ac potalum iuleslum haberc, licct inilio

spc ultionis id fecerit. Temporis cnim progressu ir;e con-
lcnlio rerailtitur. Lt igilur piscator sl nudura hamuraobji-
ceret, plscera ncquaquara aUiccrot ,
jamvero poslquara
illum obtexit , clam in os animalis accedentis hamura im-
mitllt. SIc etiara Paulus, nisi pcence expectalioncra obje-

cisset, affectis injurla non persuasisset, ut ad bene me-

rendum de illls a quibus laesi fulssent, anlmum gppellerent.

Quod igltur illos rcfugientes , a?gre fcrenlcs, et vel ctlam

inimicos intueridetrectantes flectcre vellet, atque ad illos

maxlmis beneficiis cumulandos incilare, carbonum ignls

fecll mcntlonom, non ul In suppllclum incvllabllc ilios

conjicerot, sed ut cum illis qui fucrant Injiiria KtsI , pcr-

suasissct cxpeclando supplicium bcne mcreri de Inlmicls,

landcm progressu temporiscllam persuaderetiliis, ut irara

omnem deponcrent.
VI. Alquc illum qnidcm qui passus iiijnrlam fuerat,
sic miligavit; vide autem quo pacto illum eliam qui inju-
riara intulerat, cura lacso reconciliet. Primura quidem
ipso gcnerc beneficli : nnllus enim tam miser et slupidus

est, qui potalus ac clbo rcfcctus, nolit cjus ficri servus

ct amicus, a quo in illum isla collata sunt : dcinde vero

supphcii raetu, Nam videtur quidem insectari cum qui
 IN ILLUD : SI EStJRIERIT INIMICUS , ETC. Ip
cibat, dum ait : «Hoc enini faciens carbones ignis conge-
»res super caput ejus;»sed eum qui loesit perslringit
maxime, uthujuspcenae liinore perculsus pcrpcluas inimi-

minime fovcat, sed inlclligens fore, ut raaximo af-

cilias

delrimento, quod cibatus ac potatus fuerit, si

ficiatur

sempcr inimicilias exerceat, iram dcponat. Sic namque

polerit igniscarbones exiingueie. Itaque pcena et suppli-
cium proposilum tum eum qui affectus est injuria ad be-
neficium conferendum invilat in eum qui lassit tum eum ,

qui irritavit terret et excitat, atque ad reconcilialionem

cum eo qui cibo refecit ac potavit, impellit. Duplici ergo
vinculo ambos inler se copulavit altero beneficii , allero
supplicii. Difiicile quippe est incipere, atque aditum in-

veiiire reconciliationi : ubi vero aperta hsec quoquo modo

fuerit, quse soquunlur facilia cuncta erunt et expcdlla.
Quamvis enim inilio spe supplicii, qui laesus est alal ini-
micum tamen dum alet, amicus evadet, et poena^ cupi-
,

dilalem poterit ex animo pellcre. Cum enim amicus red-

dilus fuerit non jam lali cum expectatione poterit sccum
,

reconciliatum nulrirc. Rursus is quioffcndit, cum viderit

eum qui affcclus fuerat injuria, ipsum alere ac potare
dlgnari sallem ob hoc ipsum et ob mctum parali sup-
, ,

pliciiodium omne deponet, quantumvis ferreus, inhu-

manus et adamas fuerit, quod et humanitatem revereatur
ejus a quo nulrilur ct quod sibi paratum supplicium re-
,

formidct, si post alimenla percepta inimicus esse non de-

sinat. Idcirco neque huc usqne tantum cohortationem
provexit, sed poslquam ulriusque iram miligavil, deinccps
animi scntenliam corrigit diccns : « Noli vinci a malo*. »

Si enim acceptoe injuriie mcmoriam conservavcris, et ul-

cisci volueris, vincere quidem inimicum videris, sed a
malo vinceris, hoc est, ab ira. Itaque si vincerc cupis,
1 Bom. XII, 21.
3o S. JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPl C. P.

roconciliare, nec ulcipcere. Hacc enim ost procclara vic-

toria, qnando in bono , hoc est, pntienlia nialnni vincis,

abjccla prorsns iracundia ol injnriarum memoria. Vcrum

baec vcrha non lulisset a principio, qni lacsus fucrat , et

ira lumohat. Propterca cum primum ejns furorem cxsalu-

ravit, lum ad oplimam illum rcconcilialionis causam tra-
dnxit, nciiue prava supplicii spc delincri pcrmisit. Vides
sapientiam legishUoris? Alqne ut inlelligas proplcr infir*
mitatem corum , qui aUtcr inter se non polerant copulari,
legcm hanc ah illo fnisse invcctam , audi qno pacto Chris-
tus hoc ipsnm pr.-ccipions, non lioc ipsum pr;emium pro-
posuerit : sed cum dixisset : «Dihgilc! iniuiicos vcslros ,

» hencfiicile his qni oderunt vos' , » hoc csl , cihale ac po-

tum dale; non adjccerit : IIoc cniin facienlcs carl^ones
ignis congerelis super capila illorum; sed quidi'«ljl sinii-
))les fialisPalri voslro ,
qni in ccelis esl. »l\k'rito. Polrnm
cnim, Jacohum et Joanncm ac rcliqnnm Aposlolorum
coDlum alloqnchatur, propterea prcTcmium iUud proposuit.
Quod si dicas hac quoqnc ralionc grave es;o i^racceplum,
majorem tu quidem nohis suppeditas dcfcnsioncm pro
Paulo , te vero prorsus omni vcnia privas. Quid ilapquod
nimirum hoc quod esse grave videtur, in Vcleri Testa-
mento lihi oslendam cssc pcrfectum, quo tcmporo non-
dum tanlne philosophiic specimcn cdiliun fueral. Proplcrea

namque Paulus etiam non suis verhis legcm introduxit

sed iisdem ipsis verhis u^us cst , quihus ille , qui a prin-
cipio ipsam a sc lalam invexit, ul nullus venia; locnsrelin-
qneretur iis, qui i o;i iham obscrvassent. Ilhid enim, « Si

«esurierit inimicus tuus, ciha ilhmi : si silit , polum da

))illiS»non Pauli primum cst diclum , sod Salomonis.
Proplerea verba posuit, ul audilori persuaderet, lurpissi-
mum esse velerem legem, et quam antiqui freqacnlcr

• Maltb, V, 44. — • ProY. xxv, aa.

 IN ILLtJD : SI ESURIERIT INIMICUS , ETC. 3l

aditnpleverunt , qnie nunc ad lanlam evecta est philoso-

phiam, gravem et moleslam pnlari. Et quis illam ex anti-

qnis adimplevit, dicet aliquis? Multi sane alii , sed David

prccserlim majorcm in modum. Non enim cibavit inimi-
cum neque polum dedit ei lantum, scd ctiam pcriclltan-
,

tem sacpius a morte liberavit, et cum posset ipsum occi-

dere, scmel et bis et saepius pcpcrcit. Ac Saiil qnidcm
sic cnm oderat et aversabatur post innumcra beneficia
post tropaea prreclara , et partam adversus Goliath populo
sakilcm, ut ne nominis qnidem ipsius mentionem fieri

sustiueret, sed ipsum a patrc desigiKiret. Gum enim so-

iemnilas advenisset, quoniam cnm dolos tcxuisset aliquos

et graves insidias in eum stmxissct, ilUim venisse non vi-
debat,« Lbi est, inquit, filius Jesse'? n IlUim quidem a
patrc designabat, simul quidem non suslincns ejus nomi-
nis prae odio nimio memlnisse , slmul vero exlstimans
ignobililate patris posse jusli chuitatem obscurari, quoe
opinlo miscra plane fult et inlellx; pr.Tsertim cum nlhil

hoc deberet nocere Davidi ,

quumvis aliquod parenli cri-
men objici posset. Rerum enim a se geslarum ratloncm
reddere debet unusquisque , atque ex iliis vel laudem, vel
vituperium mcretur. Jamvero cum nulium scelus posset
objicere, generis ignobllilalem in mcdlum protulit : et
hac rallonc spcravit se posse clarilalem ejus obscurare
quod extremae fuit demeutlac. Quod enlm crimen est ex
vilibus ethumilibus ortum esse parcntibus ? At ille tantam
philosophiam non callcbat. Saiil igltur eum Jesse filium
vocabat; David autcm cum illum inlus in spclunca dor-
mienlem ofrendisscl, non eum filium Gis, sed dlgnitatis
nomine vocavit :aNon enlm injlciam manum meam, In-
jquit, in Ghristum Domini". »SIc ab ira mundus crat et
ab injuriarum omni memoria : Chrislum Domiai vocat
» 1 Reg. XX, 37. — » Id. xxTi, 10.
32 S. JO. CHRY.SOSTOMl AHCUlJ-lMSCol'! C. !».

eum, a quo lot alleclus cral injuriis, qui sanguinem ejus

siliebjil , et post innuniora bcneficla niullolics illum
aggressus csl interinierc. Non ciiiui speclabal, (luid ille

pali commcruissel, sed spectabat quid ipsum faccrc vel

dicerc convcnirct, qui supreu)us limes est philosophiae.

Quodnam illud landem lanquam

? in carcere lenens
inimicum duplici vinclum compede vel triplici polius,

et angiistiis loci, et auxilialorum inopia , et somni ne-

cessitale, non exigis ab illo pcenas nec supplicium? Ne-
quaquaxu, inquit, Non enim quid ille patri mereatur nunc
considero; sed quid lecisse me decuerat. Non rcspiciebal

caudis facilitatem, sed convenientis sibi philosophiae sanc-

tilalem respiciebat. Tamclsi quid eorum quaj lunc aderant
non idoneumerat ad ilhim ad ca^dcm impellendum? Quod
vinctus ei tradiluserat inimicus? Scitis enim hoc nimirum,
nos ad ca exequcnda promplius advolare, quce facililatis

plena sunt, et prosperi spcs successus rem eflicit, ut ad

agendam majori cupiditale exardescamus, quod et in illo
lum accidit. Numquid tum cxercilus dux consulebat et
incilabat? numquid pra?lerilarum rerum memoria? sed
nihil ad ca?dcm illum impulit : imo ipsa caedis facihtas

avocavit. Veniebat enim illi in mentem idcirco Deum

illum tradidisse, ut majorcm illi philosophine matcriam
ct occasionem praeberet. Ac vos quidem illum fortasse
miramini, quod nuUius ex praeleritis malis recordatus sit

ego vero propler aliud mullo niajus ipsum obstupesco.

Quid illud rci est? quod nec fulurorum quidem melus
eum ad inimicum necandum impulerit. Quippe qui probe
novcrat cum semel ex ipslus manibus elapsum, rursus
illi struclurum insidias : scd mahiit adversarium liberum
diniiltcrc ac periculum subire, quamut sahilis suae secu-
ritali consuleret, hostcm uecarc. Quid cum magno illo
 IN ILLUD : SI ESURIERIT INIMICCS, ETC. 33
gcnerosoque anlmo confcrri possit, qni cumoculiim efTodi
Icx pro oculo jubcat, et dcnlem pro denle* ac par pari ,

rcCerri , non modo id non fecit sed ct mullo majorcm

,

philosophiam prae se lulll? quanquam si lum Saiilem ne-

cassct, sic quoquc illi philosophiae laus illa?sa mansissct
non modo quod ultus esset, cum nec ipse prior percuf-
sisset, vcrumetlam quod diclum ilhid, « Ocuhun pro
»ocuIo, «longe majori modcslia enim pro vicisset. i\on
una cxdc unam rcpendlssct, scd pro mullis morlibus ,

quas illc inlulerat, dum non semcl, non bis , sed mullo-
lies Ipsum occiderc conalus erat, unam illalurus morlem
fuisset : imovero non idcirco tanlum, sed etiara quod
melu futurl adaclus ad ultlonem progrederctur, hoc quo-
que prajter ea, quaj dicla sunt, inlegram illi lolcranliae
coronam acquirlt. Qui enim propler ea quae accidcrant,
in eum iralus esset ac pcenas exegisset, toleranllae laudem
consequi minlme posset : eum vcro qui praclcrita niulla
eaque gravia praelermillens melu imniincnlium pcrlculo-
rum saluli suae prospicere, alquc idcirco ad uliionem
progredi cogerclur, nemo posset modesllae corona privare.
Yll. Verunilameu David ne hoc quidcm fecit, sed no-
Yum quoddam ct insolllum phllosophiae genus adinvenlt,
el nequc memoria praclerllorum, nequc futurorum meius,
nequc ducis exercllus cohortallo, ncc sollludo loci, non
non aliud quidqtumi ad homicidlum illum
facilllas ca:dls,

impulit, fcd lanquam allcui dc se benc merllo, cuique ma-

gna beneficia lulisset acccpla, sic inimico homini , a quo
fucrat aflectus iujurils, pcpercit. Quamnam igitur vcniam
mcrebimur nos, qui praelerilorum delictorum memores
sumus, et cos ulciscimur, qui nos heserint, cum innocens
ille tot mala passus, quique plura et gra\iora sibi, si hos-
lem servaret, expeclabat evenlura, sic pepcrcisse videa-
* Deut. S.IX, at.

uxxviii. 3
34 S. JO. CnRYSOSTOMI AnCHIEPlSCOPI c. t>.

lur, ut pericnlnm ipse subire maluorit, atque in melu ac

tremore viverc ,
quam eum quem sibi innumeras molitu-
rura insidias sciebat, jiire occidere? Ejus ilaqne philoso-
phiam ex his cernere licet, quod non modo tanta immi-
nente neccssilale non interemerit, scd neqne maledicum
in ^im verbuui uHum protulerit, licet is quem Isesurns

fuisset, minimc audiissct. Alqui nos etiam amicos sa^penu-

mero absentes conviciis incessimus, at ille ne inimicnm
(juidem, a quo tot iuerat airectus injnriis. Ac philosophiam
quidem ex his licet cognoscere benijinitatem antem ac :

reUqnam sollicitudincm ex iis, quaG postea praestilit. Quod

cnim fimbriani veslis abscideiit', qnod aqunesciphum snb-
iraxerit, quod longe secedens et stans clamarit, atqnc a

«e servato incolumi hrec significarit, non ad ostenlalionem

et ambilionem id fecit, verum iit operibns ipsis ei persua-
deret, se iQmierito ac sinc causa tanquam hostem illi
fuisse suspectum, et liac ratione studuit ilhim ad amici-
tiam provocare. Vcrumtamen cum ne sic quidcm illnm
flcclere potnisset, atqne e medio possct toUcre, rursus pa-
tria carere maluit, et pcrcgrc vivere, alqne in malis qno-

tidie versari, dum neccssarium sibi victum compararet,

quam domi manendo insidialcrem sunm bedcre. Quid il-

lius anima lenins repcriri possil? Merito sane dicebat,

« Memenlo DoniineDavid, etomnls mansnetndinisejns^.»
llnnc imileuiur nos quoqne, ac ncqne dicamus, neque fa-
ciamus iniiuicis quidqnain mali, sed et pro viribns de ilHs

bene mereamur siqnidem de nobis ipsis potlus, qnam de

:

illis bene merebimur. «Sienim, inquit.dimiscrilis inimicis

Bvestris, dimittelur vobis * »: dimitte servilia peccala, ut

veniam herilcin obtineas peccalornm : quod si magnam

intnlerit injuriam , qnanto majora dimiseris, tanto niiijo-

rem veniam herilem obtineas. Proplerea namqu6 dicere

> 1 Reg. XXIV, 5. — > Psal, cxxxi, i. — * Matth.vi, i4-
utvxxxi
 15 ILLUD : SI ESURIERIT IMMICUS , ETC. 35
edocti sumus, « Dimlttc nobis, sicut et nos dimittimus*, >

ut discatuus remissionis modum initium a nobis accipere.

Itaqne quanto graviora mala intulerit inimicus, tanto ma-
joribus alficit beneficiis. Properemus igilur, et cum iis qui
nos lacserint, reconciliari leslineraus, sive jure, sive inju-
ria sint irali. enim hic fueris leconciliatus, ilbc a ju-
Si
dicio iiberaberissin autem inlerim dum inimicitife per-
:

severant, mors interveniens odium e medio toUat, illic

deinceps jiidiciura constiluatur necesse est. Ut igilur ho-
mines mdlti qui inter se controtersantur, quidem exlr&si

forum amice litem inter se componant, damno, meitl,

pericuhsque muUis se liberant, dum ex aniini sententia li-

tis eis lerminatio succedit : ^uod si judici negotioni suum

permiltant, nihil aliud inde praeter pecunlEe jacturam et
poenam persaepe, atque immortalium inimicitiarum cori-
tinualionem reportabunt ita hic quoque, si dum in hac :

vita versamdr, lites componamus, omni nos supplicio 11-

berabimus : sin autem in odio perseverantes, ad tremen-

dum illiid judicium abeamus, illius judicis calculo dam-
nati, extremo plane supplicio plectemur, et tilriquepcenas
inevitabiles sustinebimus,unus quidem injuste iratus,
propterea quod injuste, alter autem juste iratus, quod
juste memoriam injnriae conservarit. Licet enim injuste
quidplam mali passi fuerimus , veniam dari par est iis, a
quibus injuria laesi fuerimus. Ac vide quo pacto eos, qui
preeter jus fasque molestiam intulerunt, impellat et urgeat
ad reconciliationem cuni iilis quos laeserint. « Si ofTeras

j munus tuum ad altare , et ibi recordatus fueris, quia

sfrater tuus habet aliquid adversum te : vade, prius re-

»conciIiarc fratrituo^. » Non dixit,« Collige, sacrificium
Bofler, sed, reconciliare, ac deinde offer. » Sine ibi jaceat,

ixiquit, ut oblationis nccessitas etiam mvitum reconciiiari

• Malth. Yi^ la. — > Id. v, »4.

3.
36 S. 30. CHRYSOSTOMI AHCnrEPISCOPI C. P.

cogat eum, qiil jusle fiicrli iraltis. ^ idc fino paclo nirpn»

hprloliir ul ad ciiin (|iil nos ofleiHlil, vcniauius, diccns :

« Diraillilc dcbiloribus vctilrls, ul cl Palcr \csler dinullat

» delicla veslra '. Non onim exi<;uain uicifcd» m pr<.|)(isuit,

scd cam ellam (jnac boui opcris niagiilludinen) longc cx-
codcrct. llocc ij^ilur omnia nobis cb oculos poncules, ac
rcmuncralioncm liac de causa nobis proposlinnj nicnlc
vcrsantcs, qnamqiie non magni sit liiboris aul sliidii pec-
cala dclcro, his aquibiis lasi luinius, Acni;m dcnius. Quod
enim alii ji junio. phinclibus, prccibiis, sacco, cineic, ac
milllcs rcpclila conrcssione vix prrficinnl, ut nunlruni sua
pcccala dcbanl, lioc nobls slne sacco cl cincre ac ji junlo
facilc llccl j.r.Tslarc, si niodo cx animo ir^m dclcanuis,
eisquc qui nos injnria laesorlnl, sincrre dlmillanjus. Dciis
aulem pacis ct charit;ilis oinncm furorcm, ct aceibllalcm,
cl irain cx anima noslra cxtcrminans i;obIs Jarj:ialur, ut
iuxla nicmbrorum ordlncn) inlcr nos ncxuque firmilcr
copuiali , uiuniniilcr, uno orc , uiiaque aninia pcrpcluo
grallarum aclioiiis hyiimos ipsi debilos ofloraiiius, qiio-
niam ipsi gloria et impcrium, in saccula sacculorum. Ameu.

HOMILIA I.

tnillud, Salutale PriscillamctAquilam, ctqucesequunlur.

I. Mullos arbilror ex vobls mirari Icclionis apostolicte

locum islum, vcl polius niiniis ncccssarKim ac supcrvaca-

Deam duccre parlcm islam EpIslcl.T, quod salulaliones

tanlum fre([ucutcs habcal ac sibi iDviccm succedculcs.

• Marc. XI, aS.

 IN ILIUD : SALtJTATE PniSCILLAM , ETC. HOM. I. Zj
Qnam ob causain ct ipse liollcrno die ciirsuni orationis
aiio fleclens, ab illo dij^ressiis argtiiiienlo ad hoc diverlcro
suni paralus, ut in sacris Scripturis nihil siipcrvacanoum
essc inlcUig.ilis ct non nccessariuin, sive uniun iota sit,
sivc apcx unus, iino ctiain simplcx sahilalio niagnnni no-
bis peliigus aps^rit senlenliaruui. Quld dico, siuiplcx sahi-

latioPsaepe veUilter.u unius accessio inlegrum agaian sen-

tenliaruin invexlt. At'|ue hoc in no;nini^ Abrahe vidoro
liccl. Annon enini absnrduni cst cinn quldem, (jmI opis-
-lolam accepcrit ab amico, n )n corpus tanlum cpisloL-B
lecjorc , st!d etiam in fiiie posilam salulalioncm , alrjtio

inde maxiiuo scri|)torIs aHecluin conjicere : cuin vero

scribat Pauius, vcl potius non Paulus, sed Spiritus gratie
dictct cpislolam adintcgramcivilalcm ac taiilum j)opihun,
et pcr iilos orbi terraruui unlverso, supervacatieum ali-
quid coriim, qu;c in ea sunt, arbilraii, caqiic perrunctorie
pcrcurrcro, nequc cogilarc hanc ob cansatu nmnia susquc-
deque vcrli i* lloc enim cst, hoc planc. quod magnam ne-
gligenliam nobis ac torporetn injjoneral, quod non om-
ues Scripturas legamiis, sed ea qti;c censcmus dilucidiora
seligamus , cnetororiim nultain rationcin habeamus. IIoc
etiain h;ercses ititrodnxit quod lolum corpus nolimus
,

perlegcrc, quodquc sui^erfluum aliquld cssc minusque ne-

ccssarium arbilremiir. Proplcrca nos in alla quidem omnia
sludium omnc conlbrimus, uon in supcrflua lanlum, sed
et iu ca quaj inulilia sunt et noxia : Scriplurarum autem
perilia negligitur ac dospicilur. Atque illi quidcm qiii cer-
tamiuis cquoriim spcctaciila ad stiiporem usque miranlur,
etnomen ct gregom et genus et patriam ct cducalioncm
equorum diligcnlissime possunt rcferre, alqne annos vila;,
cursusque vehemenliam, ct quis cum qno si fuerit copu-
lalus, victorlam reporlabit, ct quis equus cx his vel illis

emissus carceribus, et a quo si agitator regatur vincet in

38 s. ;o. cnnYsosToMi AncHiEViscopi c. p.

cursu, et adversarliim aiiteccdol. Illl eliani qui saltalioni-

bus vacant , iiilulo uijnprcui quaui isli , sed el majorem
^rga illos qui in thealris indecore ee gernnt, insaniam prae
se ferunt, mimos dico et sallalriculas, duui el genus ip-
sarura et palriam et cducationom et alia cuncla comuie-
moran^ : nos autem si inlerrogemur, quot et quae Pauli
sint Epislolae, numerum qnidcm scimus exprirpere.
ne
Quodsi sint nonuulli quinumcrum noverint, quaenam ta-
men urbes Epislolas acceperint, »i interrogentur, quid sit

respoudendum ignorant. Alque honio quidem eunuchus et

harbarus iunumeris curij^*, negoliisque dislractus innu-
mcris, ita |il>ris ailixus erat, ut ne itineris quidcm lempore
interquiescerct, sed in curr,^ sedcns diligcntem lectioni
Scripturae operam daret nos autem quine minimaquidem
:

parte illius occupaliopum urgemur, vel ipsis nominibus

epislolarum terremur, idque cuui singulis dicbus domi-
nicishuc conveniaums et sacris lcclionibus audiendis
,

vacemus. Yerupfienimyero nc in solam reprehensionem

sepmonem inipendamus, age salutalionem ipsao), qn?e su-
peryacauea vidclur essc alque imporluua, mcdium ad-
in

ducamus. Si cnim cxplicclur, et uliiitas oslendatur, quam

parit iis , qui diligenlcr allendcriiit , tum majus eorum
crimep apparebit et culpa, qui tantos conteninunt the<
sauros, et spirituales e mfinibus opes abjiciunt. Quae-
nam igilur est salutalio ? « Salutate, inquil, Priscillam et
»Aquilam adjutores uieos in Domino^ » Monne videtur
nuda quicdam esse salulalio neque quidquam magnum ,

aut eximium nobis indicare? age igitur in eam solam to-

t^B^ h^f^ sermocinationepi impendamus, Imovcro ne ho-

die quidem poterimus vobis involulas exiguis istis vocibus
explicare seutcnlias, sed iu allcrum diem rcservare vobis
necesse est conlemplalionum copiam, quae ex hujus exi-
'^ifAifni, »7. — • Rom.»vi. 3. .
jp B iO ,«odi'm-|B'> 8D88ifff
 IN ILIU» : SALUtATE rBISCIt.LAM , BTC. HOM. I. S^
gaae saliitationis consideralione nascentnr. Neque enim
totam illam enarrare statui, sed partem ejus et initium at-

que exordium tantnm. « Salutale Priscillam et Aquilam. »

Primo quidem Pauli virtutem admiremur oportet

II.

quod cora illi totius orbis terrarum esset cura commissa ;

et terram,mare, cunctasqne civitates qune sub coelo sunt,
et barbaros et Graecos, et tot populos secum circumferret,
adeo de viro uno deque una mnliere soUicilus esset. Se-

cundo hoc ilem mirandum quam vigilanli ac sollicito es-

,

set auioio pnedilus, qui non omninm simul tantum sed ,

et privatim singulorum ex probis et exiiuiis recordarelur.

Jam enim prsesules Ecclesiarum id agere nihil sane rai-

rum cum , et tumultus ilii sedati sint, et unius civitali»
tantum curam susceperint: tum vero non periculornm
tantum magnitudo, sed et itineris intercapedo, et multi-
tudo curarum, et continui fluctus quodque non semper ,

apud omnes assidue moraretur, atque alia plura poterant

etiamvalde charos e memorla excutere. Verumtamen hos
non excusserunt. Quotandem pacto non excussi suntPOb
Pauli magnanimitatom ac fervidam sinceramque ipsius
charitatem. Sic enira menti ejus inhaerebant, ut et in lit-

teris crebram eorum fecerit menlionem. Sed videamus

quinam illi qualesque tandem essent, qui Paulum adeo
sibi manciparant et ad amorem suum pellexerant. Num
,

fortasse consules aliqui vel magistrimililum eranl et prae-

fecti, vel in ahqua illuslri dignitale conslituti, vel opibus
circumfluentes, quique civitatem regerent? nihil tale po-
test aflerri , sed plane contrarium , pauperes et egeni , qui-
que opere manuum victum quaererenl. Erant enim , in-
quil, scenofactoriie artis '
: nequePaulum pudebat, neque
auguslissimae civitati populoque magnifice de se senlienti
probro esse ducebat, si opilices iilos salj^tari juberet,
' Acl. xviii, 5.
40 S. iO. CIinVSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

neqne ignoininiam illis conn;iri cx siia in illos amicitia

putabai:sic omncs tum (cuiporis crudieral, ut dc so mo-
desle modcralcrjuc srnlircnl. Alqui nos saepe si propin-
quos paulo lcnuioris forlunae habeamus, ab illornm fami-
liarilale abliorremus.nobisqucprobro ducimus, si quando
illorum propinqui doprchcndamur. Paulus vcro non ila,
scd ca re quoqnc glorialur, ncc hominibus tanlum illius
cclalis, sed ctiam omnibus posleris curavit ut innolescerct,
inlcr ipsius amicos illos labcrnaculorum opifices primos
fuissc. Ncque mihi quisquam dical, Quid vero uiaginim
njirumvc, si ipsum ,
qui Ciundcm arlem raclilaret, cjus-
dcm opificii consortium non pudcret? Quid ais? hoc enim
ipsum plurimi faciondum est ct admiralione dignum.
ISon cnim cos qui clarilalcm possunl commeniorare ma-
jorum acquc pudct inferiorum alquc illos qui in cadem ,

olim vulgi f.ecc jacucrint, ct ad illuslrcm ac nobilcm su-

bilo fuerint dignilatem cvocli. Porro nihil fuisse illuslrius
Paulo vel nobilius : sed ipsis eumre^ibus fuisseclariorem,
cuivis.sat scio , inanifcslum est. Nam qui daimonibus
impcrabal, qui morluos suscilabat, qui solo jussu cxcac-
carc [)Olcrat ct caecos sanare , cujus vcslcs morborum ge-
nus omno dcpcllcbant, haud dubium, quin nonjam homo,
scd Angolus dc cnelo dolapsus ccnscrclur. Vcrumlamen
licel iu cxislimationc lanla esscl , el ubique admiralioni
et in quascumquc sc oras confcrrct, omnes ad sc convcr-

terel , tabernaculorum opificcm non erubcsccbat , ncc

honorcm eorum imminui ccnsebat, qui in dignitatibus
lanliscrant ac magislralibusconsliluli. Vcrisimile namque
cst mullos in Ecclcsia fuisse Piomanorum illustres, quos
cogebat paupcres illos salularc. Novcrat quippe, noverat
probe non opum splcndorcm neque pecuniarum allluen-
,

liam, scd morum inodcstiam parcre nobililatcm solere.

Ilaque illi qui hac privati sunt, sed raajorum claritate 8U-
 IN ItLOD : SALUTATE l»niSCII.LAM , ETC. HOM. I. 4l

pcrbiiint, nomlnc poliiis nobililalls nndo , non relpsa glo-

rianinr: Itno Ipsiuu nomen plcrumque sublrahllur, sl quis

od anliqiilores nobilium islorum majores asceuderit. Nam
eum qiii cliirus ct illuslris cst, ac nobilom commeraorare
naircm et avum polcst , sl accurdlius examines , vileui

q*u'inpwim el obsciirum proavum habulsse persaepe com-

pcries : quemadmodum et corum qui tenues esse videntur
si totum genus paiilalim sursum versus ascendendo per-
vcsligeuius, pnLrecloset magislros militum Sixpe habulsse
majores invenleuius, qui laudcm in equlsones et subulcos
conversl fuerinl. Quoc cnm cxplorata Paulo essentomnia,
»on magnam horiun ralionem habcbat, sed aiilmne nobi-
Jllalt^m (pucrcbat, ac ca.'lcros, ul hanc phiriml facerent,
inslruebat. llinc Igiliir non mediocrcm interlm fruclum
pcrcl|)i i.us, ut vllioris forlunae hominum nos mlnlme pu-

dcat, ut animiX' virlulcm dlsquiramus, ut exlcrna omnia

quibiis ditamur, supcrfliia et luiililia censeamus.
III. Allud quoqiie lucrnm possumus hoc nlhilominus
doccrpere, quod
lilnc sl rile pcraclum a nobls fucrlt, vi-
lam maximc uoslram iuelur, Quodnam illud landem est?
ut ne conjuglum vlliiporcmus , ncquenobls obstaculum et
impodimcnlum cssc arbilrcmur iu via, quce ad vlrlulem
deducit, uxorem habere, filios educare, domui praeesse,
arlem factitare. Ecce hlc qiioque vir crat ct mulier, ct
ofliciiiis pr.Tcerant, et arlem factilabaut, et perfecliorem
miiho probitatem morum cxhibcbant, quam qul In mo-
nasieriis dcgunt. IJude id conslal ? cx iis vcrbls quibus cos
Paulus £lloquilur , vcl polius nou ex iis quibus eos est
allocutus, sed cliam ex lis, quibus cos posiea iestimoiiiis
commcndavit. Cum euim dixissct, « Saluiale Priscillam
»ct Aqullam, » iliorum eilam dignitalcm adjccit. Quam
vero tandem? Non dlxit divitcs et iliusircs ct nobiies: sed
quid? « Adjulores meos in Domino. » Mihil autem cura
4» 8. JO. CnHYSOSTOMI archiepiscopi c. p.

hoc conferri polest , qiiod ad virtulis commendalionem

allinet : nec tantum ex hoc , sed et ex eo quod apud ipsos
manseril non unum ct dnos et Ires dies , sed duos annos
integros, virtuteni illorum s|)ectarepossunius. Namquem-
admodum saccularos mag stratus apud viles el abjectos
hominos non dignantur diverlere, sed magnificas iihislrium
quorumdam virorum domos qnaerunt, ne dignilalis suoe
magnitudo eorum a quibus excipiuntur vilitate laedatur
ita quoque faciebant Apostoli non apud obvios quosvis ,

hospitabantur sedut ; illi magnificenliamicdiun),sicanimae

virtutem isli requirebant , el diligenter qiKTsitis sibi fami-
haribus, apud eos divertebant. INam et a Christo lata lex

erat quae hoc jubebat. « In quauicumque enim , inquit,,

»)civitatem aut domum intraverilis, ioterrogale , quis in ca
T> dignus sit , et ibi manele *. » Igilur Paulo digni erant isti

quodsiPauIo, Angelis erant digni. Ego vero domunculam

illam.et coelum et Ecclesiam audacter appellarim. Lbi
enim Paulus erat, ibi etiam Christus erat: An experi-
«

»mentum, inquit, qnajritis ejus, qui in me loquitur ,

» Christi ^ : » ubi autem Chrislus erat , iiluc eliam frequon-

ter Angeli ventilabant. Porro qui se ipsos antea Pauli
cullu ac niinislerio dignos prajbuerant, cogila quales eva-
serant, dum annis duobus cum illo degerent, et habitum
ejus, et incessum et aspeclum, et vestium modum et in-
gressus et egressus et alia cuncta observarent. Siquidem
in sanctis non verba tantum , neque doctrina et cohorta-
tiones, scd et reliqua omnis vil.-e convcrsalio ad eos in
philosophia suflicit erudiendos, qui fucrint altentiores.
Veniat libi in mcnlem quale esset Pauhim ccrnere, et
prandium sumentem , el rcprchendcnlem et cohorlanlem
etorantem, et lacrymasfundentem, exeunleui et introeun-
tem. Si enim cum qualuordeciin tantum nobis reslent
• Luc.^ix, 4» — • 2 Cor. XIII, 3.
 IN ILIUD : 9ALUTATE PRISClLLAM, ETC. HOM. I. 4^
Epistolae , quoquoversum per orbem terrarum illas cir-

cumferimus : qui fontem habebanl Epistolarum , qui Vm~

guam orbis terrarnm qui Inmen Ecclesiarum, qui fidei
,

fundamentum qui colnmnam et firmamentum verilatis,

,

quales non evadere possent , dum cum hoc Angelo vive-

rent ? Nam si vestes ejus daemonibus erant formidabiles *,

tanlamque vim oblincbant, habitationem cum illo quan-

tam non Spiritus gratiam conciliare potuisse credendum
est? Cura enim Pauli cubUe cernerent, cum stragulum,
cum calceamenta , nonne hoc illis suiriciens fuit ac perpe-
tuum ad compunclionem incilamentum? Si enim dsemo-
|ies ipsius vestimenta perhorrescebant, multo magis fide-
les, et qui cum ipso dogebant, cum ea cernerenl , com'
pungebantur. Est eliam illud operae-pretium scrutari ,

quam ob causam, cum eos salutaret, Priscillam marito

anleposuerit. Non enim dixit, Salutate Aquilam et Pris-
cillam, sed Priscillam et Aquilara : nec sine causa id fe-
cit, sed quod majori eam sciret , qnam virum , praeditam
fuisse plelate. Atque hoc non esse conjecturam, quod a
me diclum est , ex Actis licet cognoscere. Siquidem ApoIIo
virum eloquentem et in Scripturis potentem, quique Joan-
uis tantiim baptisma sciebat ^, h-ec cum assumpsisset, ex-
posult illi viam Dei, et perfectum magistrum reddidit.
ISon enim illis, quse Aposlulorum aetale vivebant, mulie-
ribus ecant curae quae nunc sunt istis, nt splendidis vesti-
bus amiciantur, ef pigmenlls ac fucis faciem suam conde-
corent, quse viros suos vexant ac premunt , coguntque
veslem pretiosiorem vicinee veste sibi coemere mulos , al •

bos, et frena deaurata mag- , obsequium ennuchorum ,

num ancillaruui gregem et reliquam omnem ponipam

ridiculam sedhis onmibus amandalis, et excusso mun-
:

dano fastu unum illud solum quaerebant, ut consortes fie

» Act. XIX, 13. — • Id. xviii, 25. -f

'^'''^'
44 S. 30, CBnTSOSTOMI AnCniEPISCOPI C. P.

rcnl Aposloloniin, clcjusJiMn cmn illis praed.c parlicipcs.

Qiio fil iit non hncc soliiin lalis csset. vcrumeliain omncs
rrliqiiac iSain ct Jo Persidc! qtiaduin dicit,« Qnae miilliim
laboravit ciga nos ' , » clMiiriam ac Tr yplincnam ob ejns-
modi labores Inndat, qnod cum Aposloiis laborarcnt, ct
ad c;idjin snbcniida ccrlamina sc accingercnt. Sed qiil

fit, nt ad Tiinolhcnin scribcns dicat, « Mulicri anlcin do-

j»ccre non peraiillo nc«|ne (lominari , in virnm^ ?» Qnando
pins cst vir, et oamdein rclijijioncni profilclnr, cl cjusdem
parliceps csl sapienliic: (piando aulcm infidclis est cl cr-

rat, ipsain doccndi anflt.rilalc non pri\at. Ccrlc cum ad

Gorinlhios scriborct ait : « Et si qna mnlier habct virnm
»infidclcm, non dimillat iiliim. Lndc onim scis , mnlicr,
Dsi virnm snlvnm fiicics * .'*
» Qno vcro paclo ficri potvst,
ut mnlicr fidelis virnm iiifidelem .<ia]vnQ) raciat.*^ inslrnens
nimirnm illiimct docens al(pic ad fidcm addncens siciil et

isla Priscilla Apollo. Alioqiiin, cum dicil, «Mnlieri ditc(^re

» non pcrmillo , » de insli.ulione qiiac fil c snggesiu loqtii'

lur, dc serinonc qiii habctnr ad popnlnm, cl ul facrrdo-

libns cx ofTicio incnmbit : privaliin anlcm cohorlari et

consilinm dare non prohibuil. Ne^pic cniin, si hoc prohi-
bitnm rnissct, hanc qu.^c id pr.xslileral collandassct.
IV. Andiaiil \iri, andiant ct i^la mnlicres : illrc qni-
dem, iiteiim imilenlnr, (pi.T scxns cjnsdcm csl, otnalnraj
cognalionc conjuncla : hi vero ne inuliere inibecilliorcs
apparcaiil. Quain cniin cxcnsalioncm habcbimns? qnam
vcniiim ini|)clriib:inns, si cnm laiilum animi studinm,
lanlamqne pliiloso|)hiam mnliercs cxhibucrint, nos scm-
pcr iniindi aflivi ncgoliis h.Treannis? H.-ec discant et ma-
gislralnscl privali,et Sciccrdolcs. clqni in ordlne laicorum
vcrsanlnr, iit illi ([niJem diviles lanli non faciant, neiue
illuslres domos persequanlur, sed virtulem cum pauper-
» Rom. XVI, ij. — • » Tim. ii, jj. — » i Cor. n, t5.
 IN ILLUD : SALCTATE PRISCILLAM , ETC. HOM. I. 45
tnle di.<<jiiiianl, ncquc paiiperioriim fnilnim iilos pudL'at,

neque labernacuUjrum opiliccm, cl coriarium, cl piirpiirze

insiilorem, et .Tiariiim omillrnlrs, eos qni nigi^lriiliis

gerunt colani: qui vero privali sunl, nc se iniprdirl jm-
tent, quominiis sanclos exci|)iant, scd nirmores vidnse ,

quac Eliam siiscepil, cum ilii farira" pugillus solum sup-

peleret' et islorum qui Paulum ad duos ai!nos li(isj)ilem
alucrunt , domos cgenis aperianl, cl omnia liospitil>i:s
communia esse veliut, qu.'e possidenl. Noii enim lioc
mihi diccrc, lamulos libi nulloscssc, qui insersianl. Licct

enim habere iiiniimcros, j)r.Tcipil Deiis, iil pcr le ipj>elios-

pilalilalis friiclum dccerpas. Proplcrra Paulus ciim mu-

liereinviduam allo(|uerclurS camque liospitalem csso ja-
bcret, non per alias, scd pcr soipsam ul id ajieret impera-
vll. Ciim enim dixis.>ct, « Si hospilio recepii, adjecit, si

Dsanclorum pcdes hivil. » Non dixil, Si pecunias expendil,

neque, si famulis ut id agercnt, impcravit, sed, • Si pcr
>se ipsaui hoc prsc.-lilil. » Pro|)lcrea ct Abri.ham , cui
treccnli cl oclodecim erant vernaciili, ad gregem ipse
pcrrexit, et vilulum geslavit, ct alia ciincla minisleria
obiil, alque uxurem in consorlium friicluum hospitalila-
lis ascivit. Propterea quoqiie Dominusnoslcr Jesus Chris-
tus et in pracscpio nascitur, et in domo nalus educalur,
neque adullus habuit ubi caput siium reclinaret, ut his
omnibus te doccrct, ut res istius vitae splcndidas ad stupo-
rem ne mirvris, sed vilioris condilionis amalor ubiquesis,
ac pauperlatis studiosus, opum abundantiam eviics, ct
intus ornari cures. o Omnisqnippe gloria filicT rcgis ab in-
»liis*,» inquit Scriptura. Si proposito aiiinii lui hospita-
lilalisamans sis, omncm hospitalilatis tliecam habcs, licct
obolum tanlum j)0ssideas : sin aulcm inhr.manus sis, ct
hospitus oderis, liccl inuumeris rebus circumfluas, uimis

' 3 Beg. XTii, la, — » 1 Tim. v, lo. — ^ Psal. ii.it, i5.

46 9. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

angnsta est pro pcrrgrinis domus tua. Non habebat Ista

leclos argenlo ornalos, sed summam habebat cjlstiialem:

non habebal slraguUun, scd animi proposilo eral man-
suelo el hospilali non cohimnas habebat fulgenles, sed
:

aniui.-cpulchritudinem hahebat eu)icantem t nonmarmore

conveslilos habcbat parictes, non gemrnis distinclum pa-
vintentum, sed ipsa spiritus erat tcmphim. Uxc laudavit
Paulus, h.-ec adamavit; propter hwc cum in aedibus ad.
duos annoscommoratusesset, inde non recejisit prbpterea :

meminitsemperipsorum,eorum(jue hiudalionem eximiara

illiscontexitelmiriHcam^non ut clariores illos reddat, sed

ut CTteros ad eumdem zelumaccendat,eisque persuadeat,

ut bcalos praidicent, non cos qui diviles sunt, ncquequi
"•eruntmagistratus,sedquihospitales et misericordes sunt,
etbenigiu.quiquemultainergasanctosexhibentcomitatem.
V. Hicc io-itur cum nos quoque ex hac salutalione di-
dicerimus, operibus ipsis specimcn eorum edamus, neque
divites temere beatos praedicemus, ncque pauperes vili-

peudamns, neque nos pudeat artium, nec opificium pro-

brum esse ducamus sed otium, et nulli occupationi
,

vacarc. Si enim prohrum csset operari, non excrcuisset

artem ejusmodi Paulus, neque ea de causa magis gloria-
tus esset, ita diceos « Si enim evangelizavero,
: non est
»mihi gloria. Quje est ergo raerces mea? ut Evangelium
»pra?dicans sine sumptu ponam Evangelium Christi*.»
Quod siprobrum esset ars, noquaquameos q»ii non opera-
rentur, ctiam mauducarc vctuissct. Solum enim peccatum
est probrum : at illud ex otio nasci solet, nec unum aut
duo tantum sed omnis simul improbitas. Propte-
vel tria
rea sapiens etiam quidara ostcndens omneoi maliliara
docuisse olium el verba fatiens de servis ait « Mitte :

«illum ia operationem, ne vacct^ » Quod euim est

^i"* •
•
^Cor. ij,_i8,— « Eccli. wxui, 23. .Si .^j"''
 IN ILLUD : SA.LUTATE PRISCILLAM , ETC.^^HOM. I. \n
ireonm equo, id est, opus naturae nostrae. Si bonumquid
esset otium,omnia sine semente et agricultura terra pro-
duceret. Atqui nihil tale praestat. Olira igilur lerram ina-
ralam lerre cuncta proecepit Deus : jamvero nou ila fecit,

sed etboves jungere, et vomerem traliere, et suicum du-

cere, et semen jacere, atque aliis multis modis colere et
vitem el arbores et semina hominibus imperavit, ut ope-
rationis occupalio raentem eorum, qui se opcrihus exer-

cerent, ab omni improbitate revocaret. Principio quidem

ut polentiam suam ostenderet, effecit ut omnia sine nos-
tris laborihus provenirent, « Germinet eniui terra herhara
«loeni',» inquit, et statim cuncta vernabant. Poslea vero
non ita, sed et noslrorum laborum opera jussit iila e terra
prodnci, ut discas ob ulililatem ct commodum nostrum
laborem esse inveclum. Ac videtur quidem poena et sup-
plicium esse cum audis « In sudore vultus tui vesceris:

ipane tuo*: » re autem vera qucedam est odmonitio et

casligatio, et vulnerum, quai pcccatum inflixit, medela.
Quam ob causam et Paulus operabatur perpctuo, non in-
terdiu tantum, sed eliam ipsa nocte : quod et ipse cla-
man» testalur: « Nocte enim et die operanles, ne quem
» vestrum gravaremus*. » Neque vero temere delectationis,
aut recreandi animi causa opus Iractahat, sicut mulli
fratres, sed tanto se labore exerccbat, ut et cseleris sub-
sidio csse possct. « Ad ea enim quae mihi opus erant, et
»iis qui mecum sunl, ministraverunt manus ista^'. nHomo
qui daemonibus imperahat, qui doctor erat orbisterrarum,
cuiomnium, qui terram incolunt, fuerat cura commissa,
qui cunctas sub soleposilas Ecclesias, et populoset natio-
nes, et urhcs summa sollicitudine curabat, nocle et dle
opcrahalur, ac ne tantilliim quidem ab illis hiboribus
respirabat. INos vero quibus ne millesiraa quidem iUius

' Gen. I, n, — • Id. iii, ig. — ' i Tbejs. ii, 8. — < Act. xx, 54'
48 8. 30. CHnYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

curarnm jiars incnnibit, vcl polins fjiii nc n.cnlc qnidcm

eas capcro possunms, in olio pc-rpcUio vilaui tlncimus.
Qna vcro (li{|;ni cxcusolionc, vcl qiia landfm vcnia ccnsc-
Limur? Inde cuncla in ^^cnus lininanum uialo dimnnarunt,
quod mulli in co nK>ximiuii decus essc posilum ai bilrcn-

tur, ul suas artcs mininic traclcnt, ct sun)mo sibicrimini

ducant, si carum pcriliam pr;c sc rerant. Ac Piiuliim qui-

dcm non pudct siniul cl scalj)rum manii Iraclare, pclles

consucre, ct viros alloqui in digiiilale consliiutos scd ct
re illa pjloriabatiir, cum ad cum viri clari cl illnslrcs ven-
titarcnt. Ncque tanlum hacc illum c-igcrc non pudcbnt, sed
etiani in Epistolis suis lanqutim in aTco cippo, qiiam pro-
fiterelur arlcm, divulgabot. Qnod i^ilnr ab initio didl-
ccrat, illnd ct postca Iraclaliat, idqne poslqnam fucrat
lcrliunnaptnsiuca'lum, poslqiiam tran>latns rnciat in pa-

radisnm, postquam Dcus arcana vcrba communicave-

illi

rat: hos vcro, qui ne calccamentorum quidcm cjns prclio

;cslimandi suinns, nobisca probro ducimns, qiiibusscille
jactabat. Et singulis quidcm diebns dum delinqnimus,
non convcrtlmur, neqnc probrum cssccciiscmns cxjustis :

aulcm laboribus vivcre, tanqnom lurpc ac ridiculum cvi-

lamus. Qurc tjndcm igitur, quicso, nobis salulis spes rcli-
qua cril? Qucm cnim pudet, oporlct pcccati pndcrc, ac
Deum offcndisse, alquc aliqnid corum qua; ogenda non
sunt agere, scd artibus ct opificiis gloriari. Sic cnim fiet,
utct pravas cogiialioncs opcrnm occnpntlonibns cx mcnte
iacile dcpcllamus, et egenis snbsidio siuius, ct aliorum
januis molcsli non simns, ct Chiisli iegcm adimpleamus,
qui dixit: oBcatiuscst darc, quam accij)crc*. » IVoptcrea
namque nobis dat;c sunt manus, nt nos i|)sos jnvcinns. ct

iis qui corporc inutilali snnt, cx rcbns nostris, quaj ncccs-

saria sunt, omnia pro nostru facuitalc suj)pedilcmus quod :

• Act. XX, 35.

 IN ILLUD SALUTATF. PRISCILLAM ETC. HOM.
: , I. 4^
si qnis in otio perseveret, sit licet sanns, iis qui febri la~
borant, est miserior. Siquidem illi propter a?griludincm
corporis vcniam mcrenliir, et fiiclle qui misercalur ipso-
rum invenient: hi vero qui bonam corporis habiludinem
probro afficiunt, meritoab omnibus odio habentur, ut qui
cl Dei leges violent, et mensam infirmorum Jaedant, et
suam auimam dcleriorcmefficiant. Neque enim hoc soluin
est mah*, quod cum suo sibi labore victum quarcre debe-
renl, aliorum adibus sint importuni, sed quod ipsi omni-
bus pejores evadant. INihil enim est, nihil plane iu rebus
humanis, quod non olio perdatur. Nam et aqua si stet,
corrumpitur, si vero currat, cum ubique vagetur, suam
virtulem coiiservat et ferrum quidem si in otio maneat,
:

molhus ac delerius fit, et rubigine consumitur: quod au-

lem adopificialransferlur, multo utilius lit, et elegantius,
nihiloque minus quam argcntum quodvis effulget. Ac
lerram quidemoliosam cerniiuus nihil fructuosum produ-
cere, sed mala gramina et spinas, et tribulos, et infru"-i-
feras arbores : eam vero quae muUo labore cohtur, sativis
frugibus abundare. Singulag dcnique rcs, ut uno verbo di-
cam, ab otio corrumpuntur, a propria vcro operatione
utiliorcs roddnnlur. Hooc igitur oainla cum sciamus, et
quantum ab otio incommodum affi^ralur quantum ab ,

opere lucrum invehatur, iUud fugiamus, hoc sectemur, ut

et vilam pra^sentem honeste traducamus, et egenis de
noslris facultatibus subsldio simus, et animam noslram
niehorem rcddentes aetcrna bona consequamur : quac nos
omnes utinam assequi contiiigat gratia et benignitate Do-
mini nostri Jesu Christi, cum quo patri simulque Spiritu
sancto gloria, ct irapcrium, nunc et semper, et in saecula
saeculorum. Amen.

LXXXVIII.
5o 8. JO. GHRYS08T0MI ARCHIBPISCOPI C. P.

HOMTLIA II.

In tocum Pauli, Salutate Priscillam et Aquilam, et de co-

lendis Dei saccrdolibus.

I. Nonne docti estis, nihil in sacrisLilteris inter snper-

vacanea habendnm? Nonne didicistis et inscriptiones, et

noraina, merasque sahitationcsdiligenter in Scripturis ex-

cutienda* ? Ego sane studiosos arbitror ne laturos quidem
ut verbuhim ahqriod in sacrls Lihris contcmptum pracle-
reatur.etiamsi tantum nomina reccnscanlur, vcl tempus
numerelur, vel nuda sit quorumdamsahilatio. Altamen ut
adhuc ccrtior haecmonitio fiat : age hodie ad ea quae nu-
per in sahitatione Priscillaj et Aquila^ rehcla sunt, acceda-
mus tamctsinon parum
: nobis profucrit illud prooemium.
Docuit cnim nos, quantum bonum slt opus, et quantum
malum, otium, et quahs anima Pauh, quam vlgil, quam
solhcita, quae non tantum civitatum et populorum, et gen-
tium, sed et singulorum fidehum magnam curam gereret
ostenditque quomodo hospitahlas ncc inopia praepedia-
tur, ct quod virtutc ac pia voluntate ubique opus sit,

non divitiis et facultatibns, et quod charissimi omnium

sunt, qui Del tlmorem liabcnl, eliamsi in extrcmam sint

paupcrlatem delapsi. LndcPriscUlacl Aquila tentoriorum

opihces, paupcrem agenlcs vitam, prac regibus omnibus
beati pr.x'dicantur : et cum ahi dignilalibus, et potenlia

inilati, siienlio priElcreanlur, tcnloriorum ille opifex una

cum uxorc loto orbe dccantalur. Quod si tanla eorum
ia prajsenti vita est gloria, cogita quantis illo die digna-
buntur retributionibus et coronis, qui ante illum diem
> i Gor, XTi, et Act, xrnii
 IN ILLUD : SALUTATE PRISCILLAM, ETC. HOM. II. 01

non parvam voluptatem, ulilitiitem, etgloriam acceperunt,

quibus tanll tcmporis consuetudo cuni Paiilo fuit? Enim
vero quod prius diccbam ct nunc dico, nec dlccrc desinam,
non solum doclriua, et admonilio, et consih'um, sed et
ipse sanctorum aspectus, atque veslium amiclus, et cal-

ceorum modus, mnltum habet utilitatis ac voluptatis.

Elenim inde non exigua vita3 nostrt-e commodilas accedit,
cum discimus, quatcnus hi necessariis usi fuerint. Non
enim solum ulendi modum non sunt transgressi, sed aJi-
quando nc quidcm necessariis fruebanlnr quin et in :

fame, et in siti et nuditate versati sunt. EtPaulus quidem

imperabat discipuiis, dicens « Habentes autem alimenta :

»et teguraenla, his contenti erimus'. » Etdese ipso dicit

« l sqne in hanc horam et esurimus, et sitimus, et nudi

Dsumus, ct colapbis caedimur^ » Operoe-pretium hicfuerit

in medium aliquid afferre, quod ante dicebara, et Ln scr-

monem incidit, de quo frcquens est qusestio. Et quidnam

hoc^ Dicebam modum aposlohcarum vestium multum
nobis conferrc utihlalis. Sed cum hoc dico, incidil mihi
lex quam Ghristus posuit, dicens;
aurum, «Non possidole
» neque argentum iieque a^s nequc calccos,
, in zonis vestris,

»neque virgamin via'. «ManifestumautemestPetrum ha-

buisse sandalia. Lnde cnm Angelus eum dormientem ex-
citaret, et e carcere educeret, ait : « Calcea te sandaliis
» tuis, et circumda tibi veslimentum tuum, et sequere
wme^oEt Paukis Timotheo scribit : « Penulam qnam
/)rehqui Troade apud Carpum, cum venics airer,,et libros,

»praBsertim.membranas\ Quid dicisP.Christusjubet non

»

habere calceos, tu autem penulam habes, et alius sanda-

lia? Quod si hi tenues quidam essent, magistro non per
omnia obtemperantes, nulla erat hic facienda quaslio

1 Tim. V, 20. — . 1 Cur.iv, 11. — J-MaUh. x, y. — 4 Act. xii, 8,

— * a Tim. jv, i3.

4«
52 S. JO. CnHYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

sed cum ipsi prrrcipiil slnl, ac primates Aposlolornm, et

animas snas inij^endercnt, Christoqnc ])cr omnia obcdi-
rcnt, ct Panliis lum stilnm Impcrala lccerit, scd cl snpra
scammala saltuvcril* : cnmfjnc proccipcrct cx Evangclio
Tivcndum, viclnm ipsc manibns snis fjnocsivcrit, jilus,

qnam impcralnm cral, lacicns: idcirco dignnin cst, ut

quicramus, qnarc qui in onmlbns Chrislo jiarcbanl^, hic
legcm ejus vldcanlur Iransjiredi ? At non reij)sa transgre-
diunlur. llic scrmo non in hocsohim ulIHs crlt, ut excu -

scntnr sancli ilh, scd ut ct Gcnlillum obstruanlur ora.

Quandoquldcm mulii Aldnarum domos snl)verlcntcs, or-

phanos nudanlcs, ipsique omnlbns ahcnis abundantes, ct

lupis niliilo niehorcs, ex alicnisqu'? laboril us vivcnlcs,
cum vident interdum fidchnm ahquos ])luribus ob apgrl-
ludinem vestiri amiculls, conlinuo nobis lcgcm Christi ob-
jiciunt, et dicnnl: Nonnc prcTCcjjit vobis Christns, nc ha-
beatis duas tunicas, vcl calceamenta* Pquomodo ergo vos
legcm illam pnevarlcamlnl? Et post h;ec, cum abunde

fratrem riserint, et subsannariiit, ct probris afrcccrint,

discedunt. Igltiu' nc talia fiant, oge ct illorum obtnrcmus
impudentiam. El posscmus quidem ab cis faciic llbcrari,si

hoc unum eis diccrcmns. Qnulc hoc ? Si Chrlstmn ut lide

dignumj)robas,mcritohjcc objicis,eta nobis quaeris:sin ei

non crcdis, quare lcgcmcjnsopjionls? Alquando accusare

nosvis, dighustibi vldetnr fidcleglsIalorChristns: quando
autcm enm admirari oj)orlet et adorare, nullius est aj)ud
lemomenti totius orbis dominus?
II. Verum ne hacc inopia dcrcnsionls diccre nos pu-
tent , ad solulionem cjus, qiiod qurcrcbatnr, vcnianius.
Qua?nam crgo cril solulio? Vidcndnm est in hnjusinodi,

qnibns, el (juando et quarc ca Chrislns impcravlt. Non

anim oblter, ct nude inquirenda sunt ha:c : sed operae-

^ i Cor. IV. — f Act. XX. — * Luc. ix, 4«

 IN ILLUD ; SALUTATE PRISCILLAM , ETC. DOM. II. S3
pretium faerit simnl et personain , et lempus, et causam
et omiila hixc diligcntcr perscrulari. His enim diligenter
consideralis, iavenicimis, qnod
omnibus im- ipsa non sint

perala, sed soiis Apostolis cl ncque illis in omne, sed ad

:

pracscriptum et delerminatum lempus. Et unde hoc ina-

nirestum ? Ex diclis ipsis etenim « \ ocalis duodecim Dis-
: ,

«cipulis, dixit eis In viam Genlium ne ahieritis, ct ia

:

» civitatem Samaritanorum ne intraveritis. Ile potius ad

» domus Israel quae perierunt infirmos curate, lepro-
oves :

»sos mundate, daemonia ejicite:gratis accepislis, gratis

date ne possideatis aurum vel argentum vel aes in zonis
: ,

«veslris*. »Attende quanta Magistri sapientia. Quomodo

leve hoc proeceplum fecerit. Nam cum prius dixisset : « In-
» firmos curate, leprosos mundate, d;cmones ejicile , »

magnamque eis gratiam liberaiiler dedisset, tunc landem

hajc imperavil, nimirum paupertatem signorum poleslate
levem et faciiem rcddens neque ex liis solum, sed ex
:

multis aiiis manifestum est, solis Discipulis esse impera-

tum. Nam et virgines, quia oleum iu lampadibus suis non
habebant, punivit el alios qiioque arguit et increpat, qnia
;

esurientcm ipsum viderunt, et non pavcrunt, etsitientem

non potarunl. Porro is cui non est ses neque calccamen-
tum, sed una tanlum vestis, qnomodo alium pasccre,
quomodo nudum vcslire, quoniodo iiospilem in domum
inducere poterit? Sed ad haec et aiiunde clarum csse po
terat. Nam accedcntc, et dicenlc quodam « Magister quid :

»faciendo vilam a^lernam possidebo ? «Cum recensila es-

sent omnia, quae in Icge praecepta, et iile curlosius per
contaretur, et diccrel : « Haec omnia servavi ab adoics-
«centia mea, quid adhuc mihi deest? dicit ad ipsmn, Si
»vis perfectus esse, vade, vende qna3 habes, ct da pau-
operibus, et veni, sequere me *. »Hic si praxipere voluis-
' MaUh. X, 6, et seqq. — » Ibid. — s Matlh. xix, i6 et 21.
54 S. JO. CnRYSOSTOMI AHCHIEPISCOPI C. P,

set , Oj)orle])at hoc principio tlicere , el legom in ordine

pracceptornn» poncre , et non lanquam consilium et exhor-
tationein narrorc. Eiiimvero cnm dicit,* MoHlo possidcre
vaurum, vel argenluui * : » imperando dicit. Cum vero di
cit,«Si vis pcrroctus esse : » consulondo et admonendo
dicit. ISon cst autem idcm , consulere, ct legeui ponere.
Nain qui legem statuit , modis omnibus fieri vult quod
prrccipit, i)u'\ voro consulit ct adhortatur, sentcnlia) et
arhitrio anditoris pcrniitliL, ut ex dictis quod vohieril eli-
gat , sicque faciendorum dominum auditorem relinquit.
Proptcrea non simphcilcr dixil,« Vade, vende qune ha-
» bcs, » ne id legcni esse putares : sed quomodo ? « Si vis per-

»fectus esse, vade, vende quae habes' : » ut discas in ar-

bitrio audienlium res esse. Apostoiis solis ergo tiapc fuisse

praecepta palam cst. Verum quaeslio nondum sohita est.

Nam si praecepta sunt h.nec solis Apostohs, cur jnssi non
habere calccos , vel geminas vestes, inventi sunt alius ha-

bere sandaha , ahus vcro pcniilam ? Quid igitur ad haec

dicemus? Chrislus neque Aj)ostolos semper hujus legis

neccssitate obstringi vohiit, seJ eos absolvit ab hac lege,

cum jam ad sahitarem crucctn iturus csset. Et undo hoc
liquet? Ex Sahatoris sermonihu':. Nam passionem aggres-
surus, Tocalis illis dixit,« Cum vos mitlerem dine marsu-
»pio ct pcra, aliqiiid-nu dcerat? At hi rcpondei\tes dixe-
»runt Nihil. Ipse autom dicebat eis Sed nunc qui habet
: :

«marsupium, lollat et peram:et qui non habet, vendat

• vestem suam, et mercetur gladinm*. »Jam fortc dicet

aliquis Apostolos quidcm his dictis a crimine absolutos

,
:

sed uilra quicritar, quare Christus contraria praeceperit;

nam iuterdum dicit, Ne possideatis peram inlerdum au-
:

tem qui habct marsupiura ,• tollat et peram. Quare hoc

fecit? Sane haec admodum digne fecit sua sapientia , cu-
• Mallh. X, 9 — ' li\. XIX, 3 1. — » Luc. xxn, 35.
 IN ILLtJD : SALWTATE PRISCILLAM, ETC. HOM. II. 55

raqne, qaam pro Discipulis gerebat. Ab initio enim hoc

imperavit, ut operc et experimenlo potcntiae snao docn-
mentnm acciperent, ac deinde cum fiducia per tolnm or-
bem terrarum peragrarent. Verum, ubi jam polenliam
ipsius agnoverunt , optavit ut et ipsi ex se virtulis speci-
men prieberent, neque ipsos ad finem usque gestare volnit;
sed ipsos saepe exposuit pcrmisitque suas ferre tentationes
ne scilicet perpetuo otiosi residerent : el quemadmodum
qui arlem natandi docent , principio suppositis manibns
multa dib*gentia discipulos gestantj post unum antem et
alternm et tertium diem subtracta dextera illis praecipinnt,
ut se ipsos juvent , nonnunquam illos parnmper mergi
et

sinunt, ita ut et multum salsuginis sorbeant:ita sane et

cum Discipulis suis Christus faciebat. Nam initio nihil eos
pati sinebat , vel parvum vel magnnm , sed ubique adcrat
muniens, et circumvallans eos, faciensqne ut omnia nber-
tim eis aflhierent : cum vero tempus esset, ut virihtatem
suam ipsi declararent, snbtraxit modicum gratiae, praeci-
pieos eis , ut etiam per se ipsos multa porficerent. Alque
hanc ob causam , cum non habebant calceos , vel zonam ,

vel baculum, vel aes , nihil eis deerat. Dicit enim, « Num
» aliqnid vobis defnit ? Et respondenles dixernnt : INihil *. »

Quo tempore autem permisit eis , ut marsupium haberent

et peram et calceos , inveniebanlur et esurientes, et si-

tientes , et nudi incedentes. Lnde liquidnm ,

qnod passim
eos periclitari et aflligi sineret; nempe, ut mercedem ali-

qnam haberent. Sic vldehcet aves puUos suos foventes,

tandiu in nido sedent , 3onec illorum plumac increscant
quas dum increvisse viderint, illosque aerem secare posse ,

eos primum circa nidum volitare docent, postca paulo lon-

gius:initio eos sequuntur el supportant , dein adminiculo
suo totos destituunt. Ita faciebat et Christus. InPalaestina

> Luc. XXII, ?5.

56 S. .10. CIinYSOSTOMI arciiiepiscopi c. p.

eniin ,
quasi in nido nulricabat Discipulos ; et postqnam
eos volare docuil pr.csens, cl gcslans, laiidcm diinisit eos
ut volarent in totum orbem , dato eis mandato , ut sese
idcnlidcm juvarent. Et quod hoc verum sit, quodquc idco
eos omuibus nudalos, et una tantum vestc amictos mise-
rit, ct absque calceis aml)ulare jusscrit, ut suam virtu-
lem et potcntiam cognosccrent claro sciemus, , si illud
dictum audiamus. Non cnim simplicitcr dixit cis , « ToUite
Bmarsnjjiumetpcram;,» sed priorum mcmoriam refricando
sic diccbat,«Gum milterein vos sinc marsupio ct pera ,

» ? » hoc cst, nonne omiiia ubcrtim vobis

aliqnid-ne deerat
alllucbant, mullaquc largitatc fruebamini? sed nunc volo
vos per vos ipsos cortare , et paupertatem experiri , ct ea
proplcr legc priori obslrictos nolo ; sed pcrmitto , ut ct
niarsnpium ct pcram habcatis, ut ne quasl per inanima
instrumcnta pcr vos oj)crari existimcr. Scd et vos vestram
philosoj)hiam exhibere oportet.
III. Quod si adhuc dicis : Annon major visa fuisset
gratia si semper ita versali csscnt? Vcrum non ita pro-
bati fuissent : si enim nuUam vel alllictionem, vel inopiam,

vcl perseculioncm, man-

vel angustiam cxjicrti esscnt ,

sissent ignavi et j)igri. Nunc aulcm, non solum graliam

Chrisli rclucere, sed et subditorum probationem exhiberi
volcbat; ne poslea quidam diccre posscnt, eos nihil a se
scd facta esse omnia
ipsis attulisse , auxilio Dei. Poterut

enim Deus eos usque ad finem in ea facililate custodirc :

sod noluit ob varias, neccssaria^que causas , quas sacpe

charitati veslrae diximus. Una quidem haec est quain dixi-

nius. Alia autcm hac non minor, ut modesliae assucfierenl.

Tertia vero ut ne raajor illis, quam hominibus debetur,
,

honor exhiberetur. Itaque proptcr hacc, et his mnlto plura,

cum pcrmissurus essct eis multa inexpectata accidere no- ,

luit priorem lcgem lam arctain manere, sed ejus philoso-

 IN ILLUD : SALUTATE PRISCILLAM, liTC. UOM. H. 67
phiae severitatem nonnihil relaxavit ; ut et ila non esset
eis gravis et intolerabilis vita, si saepc derelinquerentur
et simulduram illam legem servare cogerentur. Quoniam
antcm oportcbat obscure propositum clarius docere, id-
circo postqupm dixit « Qui habet marsiipium tollat et
, ,

«peram »subjicit, « Et qui non habet vendat vestem

: ,

• suam, et emat gladiiim'. «Quidnam hoc? Armat-neDis-

«cipulosqui dicit : « Si quis tepercusscril in dexteram maxil-

»iam, vetle ei et alteram^ ? «Qui praecepit, ut benedica-
mns iis, qui nos conviciis lacessunt , feramus liTdenlcs ,

oremus pro persequentibus, nunc armat? armatque uno

tanlum gladio? Et quomodo ha;c rationi consona sunt?
Nam si omnino armis opus erat, non solo gladio, sed et
scuto , et galea , et cruralibus armare oportebat. Et pro-
fectosi humano morc haec dispensare, et agere vohiisset,

apud vos ridicuhim noii erat hoc praeceptum ? Quando-

quidem hcet sexcenta id genus arma posscdissent adversus
lot insidias, et impetus populorum, tyrannorum , civita-
tum, genlium, quomodo iis potentiores fuissent undecim ?

Num potuissent audirc vocein hinnientium equorum? an-

non vel ad sohim exercitus aspectum conterriti essent
viri nonnisi in stagnis et fluminibus et lembis versati ?
Quarc ergo hoc dicit? Juda^orum insidias Jndicare vole-
bat, illosque ipsum comprehensuros esse, idque manifeste
dicere nolebat ,~
sed per aenigmata , ne itcruui conturba-
rcnlur. Ilaquesicut cumaudisChristum diccutcm « Quod :

» audistis in aurem, praediculc super tecta et quod audislis :

»in lenebris, dicite in luce" «non intelligis, quasi pricci ,*

piat relictis foris et triviis , eos super tecta debere praedi-

care ; neque enim id fecftrunt Discipuli : sed cum dicit
« Super tecta , et in luce , » fiduciam et libertatem publice

Lnc. x\n, :-,6.-— » Matlh. v, Sy, et Luc. vi. — ' L). \, 37, et
Lu<'. sii,
58 S. JO. CimYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

pradicandi insiniiat; rum vero dicil : « In aiirem et in te-

anebiis; «signincat , ul ubique lerrarum narrcnt, quod
in parva niundi parle , et in uno PalKStinoe loco audierant.
Neque enim in lenebris ct in aurem eis loquebalur, sed
ssepo in allis monlibus, et in syuagogis. Ita et hic intcUige.

Nara sicut ibi audientes tecta ," alio modo inlellcximus

ila et hic cnm gladios audimus, ne putemus eum jussisse

habcrl gladios scd per gladios insinuasse immincre insi-

:

dias , ct passurum sc a Judaeis quae ct passus est : atque

hoc ex sequcnlibus maniiestum est. Mam ut dixit emen-
dum gladium, mox adjccit « Quia oportet adimplcri ea :

squae de me sunt scripla , Quod cum iniquis rcpulatus

BSumV autcm diccntibus, « Hic sunt duo gla-

wDiscipulis
9 dii » ct non intelligenlibus
: id quod dictum fucrat ait, , ,

« Satis est ^. «Tamctsi non satis erat: ncquc enim suffecis-

sent vel duo , vel tres , vel ccntum , humano auxilio eos
si

uti vohiisset. Quod si noluit eos humano proesidio uti

sunt ulique et hi duo superflui. Proinde hic aenigma non
exposuit, id quod saepe facerc deprehenditur, ut quoties
dicta minus inlelligunt Discipuli, eventui rerum dictorum
intclligenliam cxplanaudam relinquens, proetereat. Ita et
alibi facit. Do resurreclionc cnim disscrens sic dicebat ,

« Solvite lemphim hoc, et in tribus diebus excitabo il-

»lud' »et non inlciligebant Discipuli
: quid diccret, sicut

et Evangchsta lcslatur, dicens « Quando aulem surrexit :

» Jesus, credidcrunt verbo cjas , et Scripturie \ » Et ite-

rum ahbi : « Nondumenimsciebant, quod oportebat ipsum

»e mortuis rcsurgcre*. »

Scd quKstio salis solula est. Nos nunc ad reliquam

IV.
salutationis partem sermonem fleclamus. Quidnam ergo

est, quod dictura est, el unde istuc digrcssi sumus? Pris-

» Luc. XXII, 3;. Hesa. lih. — « Ibid. 8, — ' Joan. ii, 19. — < Ibid. aa.
« Id. XX, 9.
 IN ILLUD : SALUTATE PRISCILLAM, ETC. HOM. II. 5g
cillam et Aquilam beatos diximus, qnod cum Panlo habi-
tarent, diH»;enlcr addifccnles morem habitus et calcea-
mentorum, alquc omnia quic agebat. Hinc nobis enata est
quscstio : cujus gratia Christo prohibente aliquid praeler
unam vestem haberi, visi sunt hi habcre sandalia et penn-
lam ? et sermone demon^lratnm est Apostolos his utendo
legem non transgressos esse , sed diligenler observasse.
Haec autom dicebamus, non ut vos ad coacervandas divi-
tias exhorlaremur, et provocaremus ut phis quam neces-
sitas promplu sint, quae
postulat, possidealis, sed ut in
infidelibus nostra ridentibus respondeatis. Elenim Chris-
tus superiorem legem solvens non jussit nos habere do- ,

mos servos leclos vasa argentea vel quidpiam horum

, , , , :

sed nos a prius dictorum necessitate liberos esse vohiit.

Unde et Pauhis sic admonebat, dicens « Habentes vic- :

»tum et tegumenta, his contenti sumus*. » Tribuendum

enim egenlibus, si quid usui nostro superest. Id quod
Priscilla et Aqnila perquam sludiose faciebant. Et idcirco
eos laudat et a.lmiratur Apostolus, insigne illorum prae-
conlum apponens; nam ut dixit, « Sahitale Priscillam et
«Aquilam cooperarios meos in Domino^,» etiam causam
ponit tantse charitatis, Qualem ? « Qui pro mea, ait, anima
» ccrvicem snam supposuere. » Igitur, dicet forlasse ali-
quis , hac de causa eos diligis et amas ? Maxime. Quia et
si unum egissent, vel hinc laude digni erant. Qui cnim
id
ducem exercitus salvum fecit, et milites fecit salvos qui :

medicum liberavit periculis et laboranles Imorbis ad sa- ,

nitatem reduxit : qni gnbernatorem fluctibus eripuit, na-

vem totam ex undis liberavit : sic utique qui magistrura
orbis salvarunt, et pro illius salute sanguinem suum effu-
derunt, orbis quoque totius fnerunt benefactores, utpote
qui sua erga praeceptorem providentia discipulos omnes
' 1 Titn. VI, 8, — « Rocn. xvi.
6o S. JO. CnRYSOSTOMl ARCniEPISCOPI C. P.

servaverinf. IJt autcm discas eos non soliiin erga magis-

truni lalcs luisse, sed el IValribus cauideni curain impeu-
disse, audi scqucnlia. Naui cum dixissct, «Pro auiina mca
scervicein supposuerunt , adjecit : Quibus non c^o solus
«gralias ago, scd et omncs Ecclcsiac genlium. BQuid ais?
tentoriorum opificibus, pauperibus, arliricibus, (piibus
iiibil ])roeler victuni nccessarium suppctebat, omncs Ec-
clesinc genlium gratias aginit ? cl quid lanlum duo illi pro-
dcssc poluerunt tot Ecclesiis? Qua opum al)undantia ,
qua
polcntiae magnitudine, quo apud principes favore clarue-
runl? Opum quidem abundaulia, et potcntia , el gratia

apud imperanlcs nibil valucrunt, sed erat cis, qui omni-

Lus major est, animus ad pcricula admodum promptus.
Uinc est quod dc multis bene merucrunt, mullosque ser-
.varunl. INeque enim Ecclcsiis tam prodesse valent divitcs
illi faslosi , ut pauperes magnanimi. Nemo dictum boc
mirelur : vcrum cnim cst, quod dicimus , idque rcbus
ipsis comprobalur nam mullae
: sunt divilis molesliac et
pericula. Timet pro domo pro , famulis, pro agris, pro
opibus, ne quis aliquid ex iis auferal. Et qui multorum
est dominus, ideai mullorum servus esse cogitur. Pauper
aulem his expeditus, et curis omnibus careos, leo est,
ignem spirat, generoso et forli est animo, de omnlbus scse
cxpedit, facile omnia agit, quae prodesse possunt Ecclc-
siis, sive opus sit ul arguanlur aliqui, sive ut incrcpenlur,
sivc scxcenla proptcr Cbristum opcra subeunda sint : ac
quoniam semel vitaui despcxit praesenlem, niagua faciUtate

couficit omuia. Quid cniin timeret, dic obsccro? i\uni-ne

opes ejus auferantur? Hoc nemo dicere poteril. Num-ne

pellatur c patria ? sed universus orbis terrarurn ei civitas
est. ^um-ne quis imminuat ei deliciaset satcllitium ? sed
his omnibus valere jussis in ccelo habitat, et ad futuram
festinat vitam. Non deprecabitur item, si anima ipsa tra-
 IN ILLfD : SALtTATE PRISCILLAM , ETC. now. II. Cl
denda sit, et cfi'iindendus sanguis. Ilinc esl, cjuod talis
eliaui ct lyrannis, et rcgibus, et populis, ct omnibus
polcnlior est ac ditior. Et ut discas , quod vere h;ec , ct
non adulanter sint dicta, et cjuod qui nihil possident, hi

oinnium liberriuH sint ad loquendum : quot divilcs erant

tcnipore llcrodis, quot potcnles ? ct quis in medium pro-
ruj^ili^quis tyrannuai incrcpavit? quis contemplas lco-es
Dei ullus est? Divitum quidcm nulhis, sed paupcr ille et
inops, qui neque lectum, ncque raensam , neque teclura
habebat : i!le , inquam soliludinis inquilinns Joannes,
,

ille solus et prinius omni libcrlale lyrannum arguit et ,

adullerinas nuptias detexit, et praesentibus omuibus ac

audienlibus pronunliata senlcnlia eum condemnavit. Et
antc hunc maj^nus quoque EHas, qui nihil praeter melotcn
possidcbat impium et praevaricatorem illum Achab, solus
,

virililer corripuit. JNihii enini loquendi libertatem , et in

rcrum discrimine fiduciam ila pr.-cbct, nihil homincs adco
munitos el fortes efficit , ut nihil possidere, ct nullis s;ccu-
laribus circumvolvi negotiis. Atque adeo, si qnis virlutem
mullam possidere cupit, paupcrtatem amplexetur, prae-
scntem vitam despiciat, morlem. Ilicnon nihil esse putet
solum plusquam divitesct principes, sed et plusquam re-
ges ipsi Ecclesiis prodcsse poterit. Nam rcgnantcs illi et
abundantesquaecumque faciuut, id opibus faciunt : hic au-
tem nuigna plerumque operatur per pericula ct mortem
ipsam. Quanlo autem auro omni pretiosior est sanguis,
lanlo paupertas quam abundantia mclior.
V. Tales quidam erant illi Pauli hospites Priscilla et
Aquila, qui opum carebant abundanlia, et omnibus divi-
liis locuj)letiorem animum possidcbant, mortem expec-
tantes quotidie , in caede et sanguine viventes , alque
perpeluo martyrium patienles. Ideo rcs nostrae illis tem-
poribus florebaut, quia sic discipuli magistris, et magistri
62 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

discipulis coUigati crant. Nam Paulus hoc non solum de

his, setl et dc innllis aliis lcstatur; nam Ilebracis, ct Thcs
saloniceiisibus, ct Galatis scriLens, asserit omnes niuitis

jtentatiouii}usalilictos.Etiudicat in Epistolissuisipsos pelli,

patria cxcidcro, subslaulias perdere, el ad sanguinem us-

que periclilari. Tota eorum vila in gravibus cerlamiui-

bu8 erat, el ipsis mulilari membris pro pracccptoribus noa

detreclabant. Lude Galalis scribens, dicit : « Testor enim,
» quod si possibile fuissct, oculos vcstros cffossos mihi de-
»dis5elis'. » EtEpapbram qui Golossis erat, eadem de re
laudat bis verbis : « /Egrotavit usque ad raortem, et Deus
»e]us misertus est non solum aulcm ejus, sed el mei, ne
:

ntristiliam supcr tristilium haberem^. » Lbi clare demon-

strat se jure habiturum fuisse didorem de morte discipuli.

Cujus virtulem alicubi omnibus iterum dctcgit dicens

« Accessit usque ad inortem, ncglecla anima sua, ut im-

«pleret, quod in vobis erga me deerat ministerlum \» Quid

illis fucril bcalius, quid autcm nobis miserius? Quando-

quidcm ilii sanguincm, ct animam pro prxceptoribus pro-

fuudebaut , nos aulcm neque verbum pro communibus
palribus emillere audcmus : sed cum audiamus eis male-
dici, et conviciis eos dehoneslari , et a suis, et ab alicuis,

malcdiccnlcs neque compescimus, nequc rcprebendimus,

neque prohibemus. Utinam ne ipsi primi malcdicorum
simus. Sane non tanla ab infidelibiis convicia et probra,
quanla in principcs ab iis, qui nobis jimcli religionc et
fidcles vidcntur, proferri videmus. Lilra hic quaerimus,
unde tanta ignavia, et unde bic pietalis contemplus evenit,
quod sic hostililer erga palres nostros sinuis affecti? Nihil
profecto est quod Ecclesiam Dei ita dcsliluere et dissol- ,

vere; nihil quod ila racllo pessunidare possit ut quando ,

discipuU magislris, ct palribus filii, et princ pibus subditi,

» Galat. IV, »5, — » Philip, ii, 27. — * Ibid. 00.

 IN ILLUD : SALUTATE PRISCILLA.M, ETC. HOM. II, 63

non magno studio cohaercnt. Si qnis fratrum cuipiam ma-

ledicit, asacrarum Scripturarum lectione excludilur. « Lt
» quid enim assumis, ait Deus, teslamentum meum per os
atuum* ? » et causa posita dicil : « Sedens contra fratrem
»tuum,loqucbaris ^» Patrem vero spiritalem accusans, te
dignum reputas, qui ad divina vestibula accedas? Quo-
modo hoc congruet? Nam si maledicenles patri vei malri
morle moriuntur secundum legem', quali judicio dignus
erit, qui maledicere audetei, qui parenlibus illis magis

necessarius est, el raelior ? Annon timet ne aperiat se

terra ipsum absorbeat vel iiihnen superne decidens
, et ,

maledicam illam lingnam comburat? Non audisti quid

passa sitMosis soror, principi maledicensi' Quomodo facta
sit immunda , incidcrit in iepram , summam suslinuerit
ignominiam, fratre Deum orante, veniam non obtinuerit
lametsi iila ipsa esset, qua? Sanctum illum exposuerat, et
pro ejus educatlone id eifecerat, ut ejus mater in nulri-
cem assumeretur, et ne puelius in barbarico sinu enulri-
retur. Deinde vero fceminarum exercitus dux fuit sicut
Moses virorum omnesque cum illo lulit aerumnas, vere
;

soror Mosis existens. \erunitamcn cum maledixit, nihii ei

profuerunt iiaec omnia ad eflugiendam Iram I)ei sed nec :

Moses, qui tantum popuium, post ingentem iliam impie-

talem precibus expiaverat , pro sorore supplicans , et ve-
niam petens, placarc Deum potuit, sed ab eo valde iila

increpalur : quo discamus et uos , quanlum malum sit

principibus maledlcere, et de aliorum judlcare vita. Ete-

uim in die illo, non soium dc iis quae nos peccavlmus, sed
et de iis ob quae io aiios sentcnliam tulinuis, omnino judi-
cabit nos Deus. Et quod sape natura ieve peccatum est,
lioc grave et non ignoscibiic fit, diun peccans de aiio ju-

dicat. Forle non salis claret quod diximus, igilur clarius

.' Fsal, XLix, i6, — * Ibid. 20. — > } £xud. xxi, i^i
64 S. •!(»• CIIRYSO^TOMI AHCFULPISCOPI C. P,

dicemus. Pcccavit aliquis, ct aliimi idcm commillenlcm

peccalum condcninavil is in die illo valde amaro non :

eam pccnam luel, (jiiam peccati nalura cxposcit, sed ma-

jorem quam dupliceni, el tripliccm non enim quod ipse :

peccaverit, sed quod in alium simililer lapsiim lam gra-

Tcm calcnlum tulcrit, supplicium ilii dcstinabit Deus. Et
hoc verum esse, ex iis qunc jam iacla sunt, et contigerimt,

clarius, ulpromisi, demonstrabo. Nam Pharisaeus, quam-

vis ipse nihil peccaverat ', scd el juste vlxerat , et multa
de se bona procdicare polerat : quia tamen publicanum
raptorem, avarum , et iniquissimum condemnavit, lantas
dedil pcunas, ut ad supplicium majus, quam publicano
dcbebatur, reservalus sil. Quod si is ,
qui nihil peccavit,
et peccanlem aliimj, qui maniiestus erat omnibus, levi
verbo condemnavit, tantum sibi altraxit suppHcinm qui :

mnltum quolidie peccamns, aliorumque vilam condem-

namus, etiam aliis ignolorum cogila quanlam susline- ,

bimuspoenam, quomodo omni venia excidcmus. « In quo

»enim judicio judicalis, iuquit, et vos judicabimini *. »
VI. Propter haec utique ct supplicio , prccor , et exhor-
lor, ut ab hac mala cousuetudine desislatis. Niliil cnim
nocebimus saccrdotibus, quibus maledicimus, sive emen-
tila , sive vera sint ,
quae de eis dicimus : Quoniam ct Pha-
risaeus Publicano nihii nocuit , sed ct ipsi proluit , licet

vera de eo diceret. Cseterum nobis ipsis mala extrema

ipsi accersimus , sicut et Pharisicus in se ipsum gladium
impullt, et lclali accepla plaga abiit. It igitur ne et nos
idem patiamur, imperemus indomitoe linguae. Nam si is,
qui Publicano maledixit, prenam non efTugit, nos qui pa-
Iribus nostris malcdicimus, qua nos apologia luebimur?
SiMaria, quod iValri semel malcdixerit% tantam dedit
pcenam : cujus nobis salutis spcs, cum nos quotidie prin-
» Luc. iviii. — • MaUh. vii , 2.
 IN ILLVD : SALUTATE PRISCILLAM, ETC. HOM. II. 05
cipes infinilisconviciisaflicimus? Ne mihihoc quis dixerit,
lile Moses crat. Potero cnim et ego dicere, IUa Maria
erat. Gaeterum, ut et alia ratione hoc manifeste cognoscas,
quod nec si criminum rci sint sacerdotes , de illorum libi

vita judicare las sit, audi quid dicat de principibus Judaeo-

rum Christus : «Super cathedram Mosis sederunt Scribae
» et Pharisa^i : omnia igitur quiccumque dixerint vobis ut ,

sfacialis, facile : juxla opcra autem eorum ne facialis *.

Jam , quid illis pejus fiicrit, quorum zelus fuluris disci-

pulis noxius erat? Attamen neque sic eos deposuit a dig-

nitate, neque subditis despicabiles fccit, idque jure me-
rito. Nam si semel hanc polestatem arripuerint subditi,
statim magistratu privatos principes de dignitate detur-
bari videbimus. Eapropler Paulus cum principem sacer-
dotum Judaeorum conlumeha afTocissetS ac dixisset :

aPcrcutiet le Deus, paries dcalbate : et tu judicans me

«sedcs^ ? «Postquam autem quosdam audivit se increpan-
tes, ct diccntes : « Pontificem Dei conviciis incessis? »

jmonstrare volens , quantum oportet sacerdotibus Dei

exhibere honorem, et reverentiam, quid dicit?« Nescie-
»bam quod pontifex Dei esset. »Propterea et David, cum
Saiilem apprehendisset prievaricatorem , et spiranfem ho-
micidium, multisqucpcenis dignum non solum ejus vilae :

pepercit, sed neque ut verbum asperum in eum jaceretur,

suslinuit, causamqueponensdicit «ChristusDomini : est".»
Neque hinc solum, sed et aliunde vidcre licet copiose,
quomodo subditum procul a sacerdotum correplione ab-
esse oportet. Nam cum allqnando arca reduccretur , et
subditorum aliqui ad lapsum declinanlem videntes erige-
rent , eo ipso in loco pcenam dcderunt , et a Domino per-
cussi, morlui manserunt % tametsi nlhil agerent absur-

» Matlh. xxiii . ?. — • Act. x%iu , 3. — ' Ibid.— < a Reg. x\iv, 7.

' Id. VI
f» , 7.

wxxviii, : a
66 6. jo. cnnvsosTOMi AncnrEPiscopi c. p.

dum. Non eniin subverlebanl, scd lapsurani crigcbant.

Et ut ex abundanti saccrdolum dlgnilatcm discas, et
quomodo non sit fas subditum , ct in ordine laicorum
cxistcntem talia corrigcrc : illos in nicdia mullitudinc oc-
cidit, caeleros omnes hoc prodigio admodum terrcns, et
persua^dcns eis , ne ad adyta sacordolii acccdant. Si enim
singuli oblentu male acta corrigcndi in sacerdotii dignila-
tem se inferant, nunquam deerit corrigendi occasio, et
confiisis inler sc omnibus , inlcr principem el subdilum
non discernemus. Nemo haec mc dicerc opinetur, quasi
ad sacerdotes accusandos : pcr Dei namquc gratiam in
omnibus, ut et vos scitis, magnam cxhibtnl probilalem,
et nemini unquam crlminandi ansam dedcrunl; sed ut
discatis etiauisi improbos haberelis palres, ct mok^stos
magislros, neque sic eis malcdicere, vobis sccurum et
absquegravi pcriculo fore. I\am si de corporahbus paren-
tibus Sapiens quidam dicit:((Si scnsu deficiat, veniam
j>da* : »quid enim ilHs dabis, quale ipsi libi ? mullo ma-
gis in spiritualibus haec lex observanda : ac uniuscujusque
ofllcium est, ut suam ipsius vilam diHgcnter considerct,

etexcutiat , ne videlicet audiamus in die illo : a Hypocrita,

» quid vidcs fcstucam in oculo fralris lui, in tuo aulcm
Doculo trabem non consideras^ ?»Etenim hypocritarum
opus est, publice quidcra el omnibus vidcntibus osculari
manus sacerdolum , genua tangerc, supphcare ut pro se

orent , et baptismo indlgentcs ad illorum januas currerc :

domi aulem el in foro lantorum bonorum nobis auctores

et ministros multis afficerc probris, vel convicialoribus
conscntirc. Quod quomodo fide
si verc mahis est patcr,
dignum pulas tam tcrribilium sacramcnlorum minislrum?
Si autem fide dignus tibi minister esse videtur, quare fcrs
alios ei maledicentes, et non obluras eorum ora, neque

» Eccli. lu, i5. — • MaUh. vii, 3,

 IN ILLTJD : SALPTATF. PRISCILLAM, ETC. HOM. li. 67
sloinacharis, neque aegre fers, nt et multam accipias a
Deo mercedem , et laudem ab ipsis maledicis ? Nam licet

sexcenta convicia proferant, omnino tamen te laudabunt

et amplexabuntur ob egrcgiam in palres curam ; contra
vero si hoc non faciamus, omnes nos condemnabunt,
etiam ilH ipsi qui maledicunt. Ad haec accedlt ilkid multo
gravius, quod exlremam illic diibimus pcenam. Quia nihil
perinde sic Ecclesias hibefactat atque morbus ille : et sicut
corpus ncrvorum debita habitudine carens, multasgignit
gegrltudines, el vitam fucit molestam : ila Ecclesla noa
circumdala forti illa et infracla charitatls catena , plurlma
parturit bella, iram Dei auget,et multarum tentationum
estoccaslo. Ne igitur haec contingant, ncve Deum exacer-
bemus, neu nostra augeamus mala pcenam ccrtam , et

indecUnabilemque compareiuus vilamque hanc multis ,

molestiis repleamus nostram ad bene loquendum lin-

;

guam transfcrentes , noslram ipsorum vitam singuhs die-

bus diiigenter scrulemur ahorum autem vilam ejus qui
:
,

etiam incognita accurate novit, judicio rehnquentes, ipsi

nostra peccata damncmus. Ita nobis gehennne ignem hce-

bit effugere. Nam slcut il, qui in alienis curiosius explo-
randis maUs occupati sunt, suorum peccatorum nullam
habent ralionem : ita qui ab aliena vita discutienda ab-
horrent, magnam suorum dchctorum habebunt soHicIlu-
dinem : et quisua consld^rant mahi, iJlaque quotidie dis-
cutiunt , a se ipsis exposcentes prenas , milem tunc
habituri sunt judicern. Id quodPauhis declarans dicebat:
«Nam si nos ipsos judicaremus, non utique judicaremur
«aDomino*. «Ltautem illam sententiara cfFugiamus, re-
liclis omnibus ahis magno studio vilam nostram exami-
,

nemus, corrigamus cogilationes ad peccandum inducen-

tes conscicntiam ad compunclionem Ileclamus actorum
, ,

> 1 Cor. XI, 3i.

6.
68 S. JO. CURYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. I».

iiostronimralioncin rcpetamiis. Sic cnim poterlmus facilo

peccaiornm exonerari sarcina, miilla venia frui, prncsen-
temqtu; siniul vilani cnm voliiptale Iransmillcrc , et assc-
<[ui bona rulura. gralia el misericordia Domini nostri Jcsu
Christi, pcr quem ct <!um quo Palri simul et Spirilui
sanclo sit gloria, in snccula saeculorum. Amcn.

HOMJLIA.

Dc verbis illts ApostoU : Proplcr fornicaliones aulem

unusquisqne suam uxorem habcat*.

I. A(l mellis fontes etiam hodie slatui vos deducere

mellis quod fastidium nunquam parit. Ejusmodi namque
Pauli verboriun cst nalura : cl veio quicumque sua corda
lalicibus ex his fontibus hauslis replent , per Spiritum
sancluui loquunlur : imovero mellis virtutem etiam om-
nem cxsupcrat sacrorum Eloquiorum voluplas. Atque hoc
ut indicaret Prophcla diccbat : « Quam dulcia faucibus
» meis cloquia lua, super nicl ori meo^. » Nequc vero
melle dulcior tanlum , sed ct auro ac lajjillo quovis pre-
tiosior, et art^cnlo purior est vohiptas Eloquiorum sacro-
rum. « Eloquia quippc Domini , cloquia casta , argcn-
»tum cxaminatum, probalum terrae, purgatum
igne
p sepluplum\»Proptcrea quoque dicebat et Sapiens qui-

dnm « Comcdcrc mel muhum non bonum honorare

: :

yi autem oporlcl scrmones gloriosos'' : » nam cxillo c[nidem

morbus, quo caremus, sa'pc gignitur, horum aulem

opera , et corporis acgritudinem ,
qua tencmur , deponere

• i Cor. VM. 3. — « P5al. cxvDi , loa, — * Id. xi . 7. — < Pror.

 IN ILLUD : PROPTER FORNrC ATIONES AUTliM, ETC. 6o
possumus : et mel quideni in coiicoctione corrumpitur,

sacra Tero eloquia cuni luerint concocta, tum jucundiora

fiunt et uliliora cuin iilis, qui ca possidcnt, tum aliis
mullis. Ac mcnsa quideui sensibus sutijccta dum aHaliui
quispiam fruitur, si dcinde illinc saluralus ructet, inju-
cundus fit ci, qui illum convivio cxccpit : si vero spirituali
doclrina explelus eructet, mullum suavem odorcm dif-
fundit in proximum. David quidem ccrte cum his dapibus
sc frequenter expleret, dicebat : « Eruclavit cor meum
Dvcrbum bonum *. » Nam et malum verbum possumus
eructarc, Et quemadmodum in hac scnsili mensa pro
condilione cibariorum quahtalem eorum , quae eructan-
tur, cernimus apparcre : sic nimirum ct in virtule vcrbo-
rum, qualibus pascuntur, talia plerique homines eliam
eruclant. Excmpli causa , si in iheatrum ascendcris , et
merelricias canlilenas audiveris, lalia plane verba in pro-
ximum eliam eructabis : quod si ad Ecclesiam venicns
spiritualis parliceps fueris lectionis, ejusmodi erunt ctiam,
qua3 cructabis. Proplerea quoque dicebat Prophela , o Eruc-
»tavit cor meum verbum bonum,» ut mensa3 dapcs, qua
fruebatur semper, nobis oslcnderet. Hoc etiam incitatus,
nos cohortabatur his verbis utens Paulus « Omnis sermo :

»malus ex ore vestro non procedat , scd si quis bonus".

Et quis est malus, dicet aliquis? si bonum didiceris
tum etiara malum scies , nam ad hunc dislinctionem iilius

posuit. Quis ergo non erit opus ut ex me discas

bonus sit , :

ipse quipiie nobis ejus naturam declaravit. Gum enim

dixisset, «Si quis bonus, adjccit : ad a^dificalionem Ec-
» clesiac, » bonum eum esse oslcndens, qui a?dificat pro-
ximum. Ut igitur is qui aedificat, bonus est : ita qui des-
truit, malus et pravus est. Et tu igitur , dilectissimc , si

quidem tale quid prorerre possis, quod meliorem reddere

• Psal. iLiT, I. — » Ephes. iv, 29.
yO» 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

possil auditorcm , ne rclincas vcrbtim in tempore salutis :

quod si niiiil talc suppctal, sed prava tantum ct corrnpta

verba, tacc , no proximum accuses. Ilic enim mahis cst
sermo, ncc aidifical audienlcni, scd snbvertil. Sive cnim
illi curac sit virtus, in supcrbiam sacpius clTerlur : sive sit
ignavns , npj^li-jcntior evadit. Si tnrpe prolaturus sis vcr-

bum acridiculum, tacc. ^am ct iiic malns est sermo, quo

et is qui dicit , et is qui audit lasciviorcs redduntur, el in
unoquoque pravaj libidines inflainmantur. L't igitur ignis

alimentum ligna sunl et sarmenta, ila piava; cogitaliones

verbis aluntur. Idcirco uon omnia quae mente versamus,
omnino eloqui nos oporlct : scd cx ipsa niente pravas
cupiditalcs onmemque IVcdam cocilationeiii oliuiinare
studcndum cst : quod si quando nobis ncc opinantibus
turpes irrepserint raliocinationes, nunquam eas lingua
effcramus, sed silentio suffoccmus. Nam et belluoe ac
serpentes si quando in lossam inciderint, et exitum quem-
dam sursum invenerint , ascendentes , ferociores evadunt
quod si dcorsum conclus,'e porpclno manscrlnt , omni
modo pcrdtnitur lacilo alqtte cxltTuiinaiilur ; sic nimirum
et pravae cogltallones , si quidcm aliquom pcr os nostrum
exiluin nanciscanlur, inlorlorcm nammam acccndunt :

sin aulem eas pcr sllenliiim concluseris, imbecilliorcs

fiunt, et tanquam fame confectac per silentium, celerlter
in menie moriuntur. Itaque si qua tc cogilalio turpis
invadat, ncque lurpe vcrbum eloquaris, eliam cupidita-
tem exlina:ues. i\on cst tibi mens munda? salicm niuiidum
slt os neque Ititinu foras cjicias ne ct alium ct te ipsum
, ,

offendas. Non cnim illi lanlum qtii diciml scd eliam illi ,

qui audiimt, mtiltas conlraliunt s nrdcs , dimi alii turpia

loquuntur. Proplerea cohorlari ct consulcre non dcsino,
ut non soliun ab cjusniodi vcrhis cffi-rendis, scd etlam ,

dum ab aliis efferuntur , audiendis abslineamus , et divinae

 IN ILLUD : PROPTER FORNICITIONES AUTEM, ETC. 'Jl

legi semper addicti simns. Qui cniui ejusmodi fuerit,

heatus a Proplicta pricdicatur : « Beatus vir , qui non abiit
»in consilio impiorum, et in via peccatorum non stetit,

«el in calhedra pestileutiae non sedit : sed in lege Domini

Dvoluntasejus, etin lege ejus meditabiturdie ac nocte'. »

II. Atque in profanis quidera convenlibus, etsi aliquid

fortasse boni aliquando dicilur, vix tamen inter multa
prava unum quidpiam probum plerique loquuntur dum :

antem sacroclegunlur Scripturae, plane contrarium evenit

nullum sermonem pravum audies , omnes salutis ac phi-
losophise modestiaeque plenos, cujusmodi sunt, quac ho-
dierno die sunt lecta. Quaenam illa porroPaDe quibns
» aulem scripsistis mihi , inquit, bonum est homini mu-

«herem non tangere propler fornicaliones aulem unus-:

«quisque suam uxorem habeat, et unaquaBque suum

»virum^»De nuptiis I(^ges sancit Pauhis, nequc eum
pudet, nec erubescit, ac merilo sane. Si enim nuptiis
honorcm detulit Dominus ejus, nec illarum eum puduit,
sed et piicsentia sua rem exornavit, et munere siquidcm :

Diunera contulit omnium inaxima cum aquae naturam ,

mnlavit iu vinum, qui poluisset pudere servum leges de

nuptiis ferre? Non enim res mala sunt nupliae, sed mala
res adullerium, mala rcs fornicalio : nuplircvero praesens
sunt adversus lornicalionem remedium. i^e igilur diabo-
licis eas pompis dehonestemus : sed quod factum est a
civibus Canae GalibTie, fiat et ab iis qui nunc ducunt uxc-
res, Christum habeant in medio seJentem. Quo vero
paclo id fluri polest, inquil? per ipsos saccrdoles. « Qui
»enim, inqiiit , recipit vos, me recip:t\ » Si ergo diabo-
lum abegeris , si meretricias cantilenas , et molJes cantus,
immodestas clioreas, vcrba turpia, diab<>; • ,iin pompam
tumullum , risum effusum, et rehquam lurpitudiuem
' Psal, I, i, a. — » 1 Gor. vu, i, — J Mattli. x, 4o.
 ^9 S. JO. CnRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

nmandaris, sanclos autem Christi servos introduxcris

Christus |)cr ipsos plane aderit cuni malre sua et fratri-
bus. « QuicuuKiuc enim fecerit, inquit , volunlalem pa-
«trismei, ipse mcus frater, el soror et mater cst*. «Scio
cquidcni gravem quibusdam ct molesluui videri me, dum
ad hrcc vos horlor, ct antiquam rescco consuetudincm,
nihil tamen istud curo. Ncque cnim iam gratia veslra
quam utilitate indigco, non applausibus ct luudibus, scd
lucro et pliilosophia. Ncque mihi quisquam dicat, Con-
sucludo esl : ubi peccatum commillilur , noli consuetu-
dinis menlionem faccre ; sed si quidcm mala sint quac
gcrunlur, Jicet antiqua sit consueludo, tollc illam : si

mala non sint, licct consueludo non sit, introduc illam

et iuvche. Cneterum anilquam non fuisse consuetudincm ,

ut tam lurpcs res ficrent, sed invectam quamdam fuisse

novilalem cognosces si rccorderis
, quo paclo duxerit
, ,

uxorem Picbcccam Isaac, quo pacto Jacob Rachelem.

Nam et nuptiarum meminit illarum Scriptura et quo ,

pacto fuerint in aedes sponsorum hx sponsae dcductae

narrat, ncquc tale quidquam commcmorat; sed convi-
vium quidcm el prandium solito lautius instruxerunt et ,

propinquos ad nuptias invitarunt : libioe vero ac fistulac

cymbala , ct tcmulenla3 sallalioncs , ac rcliqua omnishujus

temporis turpiludo procul aberat. At noslrae aetalis ho-
niines et hymnos inVencrcm saltando canunt ct adulteria
mulla , et nuptiarum violaliones , et illcgilimos amores ,

illicilosque coilus , et alia plurima plena impielalis et

isnominiae canlica illo die canunt, ct post ebrietalem ac
tantam turpitudincm cura verbis obscoenis publice spon-
sam deducunt. Quo igitur pacto castitalem ab ilia exigis,
qua^so cum jam a primo die ad tantam impudentiam
,

illam erudias, et in ejus conspectu ea fieri ac dici cures,

>
MaUhJxii, 5o.
 IN ILLUD : PROPTER FORNrCATIONES AUTEM, ETC. ^3
qUcB neque fas sit a probis mancipiis aiidiri ? Tam diulurno
temporc laboravit paler, dum virgincm cum malrc ser-
varet , ut ncque diccret , neque dicentcm alium quoddam
tale verbum audirct, et conclavia, et gynaecea , et cus-
todes, ct januas, et vectcs, et vcsperlinos progressus , et
ut nemini, ne propinquorum quidcm ulli se spectandam
offerret,et alia mulla, et his plura diligenter accurabat,
et tuvcniens cuncta iila uno dieeffudisli, ac per inhones-
tam illam pompam cffecisti, ut in)pudens fierct , ct vcrba
dcpravata in sponsae animam inludistl? Nonne inde qua)
sequuntur mala proveniunt? non inde adulteria et zelo-
typice ? IVonne indc filiorum orbifatcs , viduitates et im-
maluri parcntum obitus? Cum enim daemones cantibus
illis cum per obscoena verba cupiditatem illorum
invites,

explcas,cum mimos et cffoeminatos in ccdcs inlroducas et

totum tliealrum, cum meretricibns domum complcas et ,

efficias, ut totus illic daemonum Cfctus lasciviat, quid

sani ,
quaeso, dcinccps potes expectare? qua vero de
causa ct sacerdotes introducis, cum postero die talia sis

perpelraturus ? Vis magnificcntiam fructuosam ostenlare?

voca pauperum choros : sed vcrecundarls ct erubescis :

et quid hac absurdilale pejus, cum in jcdcs dinbolum pel-

liciens , nihil turpe le agere censcas, cum vero Christum
inducturas sis, erubescas? Ut enim introeuntibus paupe-
ribns advenit Chrislus, ila cum molles ac mimi chorcas

illic ducunt, medio illorum diabolus. Atque ex

lascivit in

illis quidem expensis nullum lucrum sed et multum oritur ,

damnum ex his autem sumptibus multam cito merce-

:

dem reportabis. Atqui nullus eorum qui in urbe sunt

hoc prastitit. Tu vero incipe , et praeclarae istius con-
suetudinis auctor esse contende, ut eam tibi posteri
acceptam ferant. Quod si aemulctur aliquis , et imitelur

hanc consuetudinem , ad eos qui inlerrogabunt , dicere

y4 S JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

potcnint nepotes, ac nepoluni (llii, illnm talem hanc

opllniam lcgcm primum invexisse. Si enim cxlerius in
ccrlaminiluis, dum convivia instruuntur, qui inutilia isla

muncra publica uiajorem ad magnificentiam provexerint,

a vulgo cdcbrantur multo magis in hoc puhlico munere
:

spiritall huulahunt omnes,ct gratiain hahehunt ei, qui

principlum islud praeclarum inlroduxerit, cique laudem

lihcrahtatis hoc ct ullhtatcm acqulret. Nam si et hoc ah
ahis pcractum fucrit, tihi qui primus scmina jecisti fruc-
tuum iUorum mercedem proferet hoc et
, : le cito paren-
tem cfficiet, hcc et hheris auxilio erit, eiricietque ut
sponsus cum sponsa consenescat. Lt cnim peccantihus
frequenlcr Dcus comminatur dlcens : « Erunt fihi vestri

»pupini, et uxores vestrae viduoe* : » Sic ilhs qui in omni-

busipsiobediunt et senectulem beatam , etomnia cum ea
se daturum bona poUicctur.
III.- Et vcro Pauhim possumus hoc dicenlem audire,
SKpe imuioluras morles a muUItudinc peccalorum allalas

esse. Ideo cuim, inquil, inter vos multi inhrmi, el im-

Bhcciiles, ct dormiunl multi^.» Pauperes autem, si nu-
triantur, nihll evcnlrc taic pcrmittcrc, sed quamvis ino-
pinalum quld incidat, rcmcdium illos adiiibcre prasscn-
tissimum, ex ea pucila cognosce quae in Joppe morabatur *.
Niun et hanc morluam jacenlem circumstanlcs pauperes
qui ab ea nulriebantur, ct piorantcs excitarunt, et ad vi-

tam revocarunt. Tonto viduarum ct pauperum oralio risu

et chorea omni est ulilior. liic uno die durat delcclatio,

illic pcrcnnls csl (|ua'.sliis. Coglla quaulumillud slt tot bc-

ncdiclioiiibus onustani spousam sponsi don)um introire.

Quihus corouis spiendidiora non sunl isla? quibus non

divitils utiiiora? Ciun conlra hic mos liodicrnus extremac
sit demcntia^ Quamvis cnim nec pcena, ncc supphcium,
« Exod. xxn, 34t — *J Cor. xi, 3o. — ' Act. ix, 55.
 IN ILLUD : PROPTER FORNIfiATIONES AUTEM, ETC. ^5

iis qni tam honeste scgerunt, inimineret, coglta qnantum

supplicium sit , tanlis maledictis proscindi , populo
speclante, cunclis audienlibus, ab hominibus ebriis et
inente depravatis. Nam pauperes quidem, ubi quid acce-
perint, bencdicunt, infinila bonaprecanlur : illi vero post
ebriclalcm, post voracilalem, omnes dictcriorum sordes
in eonini capita elTundunt, qoi matrimonium contrahunt,
et diobolicum certamen inlerse quoddam inslituunt: et
quasiesscnl iuimici, quiconvoninnt, sic illorum propinqui
certant inter se uter plura dc iliis qui conjugio copulan-
tur, fanda et nefanda probra efTutiet; et adversarios imi-
lantur : alque haec iliorum inter se contenlio efficit, ut
cum sponsa sponsus summo pudore suflundatur. An
igitur aliam, quaeso, demonstrationem requiremus, ut haec
omnia ab illis ficri dicique daemonum impulsu conslet ?
Quis ergo deinceps ambiget, quinhicc omnia fiant ab illis

ac dicantur, daemonibus animas eorum impellentibus ?

Nemo plane: siquidcm ejusmodi sunt diaboli remuncra-

tioncs, caviilationes, ebrlctates, ctanimae delirium. Quod
si quls co, quod liorum loco panperes introducuntur,
omine deterrcalur, et calamilalis hoc indicium esse di-
cat, is hoc eliamnon paupcres, ac viduas ali, sed
discat,
molles ac mcrelrices, omnis molcstlae, atque innumero-
rum essc malorum indiclum et portenlum. Saepe namque
mcrelrlx jam ab illo ipso dic ex amicis sponsura captivuni
abripicns dlsccssit, amorem erga sponsam exllnxit, bene
volcntlam subdole averllt, dilectionem, aatequam accen-
derctur, dissolvit ct adulterii scmen injecit. Usec perti-
mescere patres oporluit, ct si nihii allud esset, ac mimos
et saltalorcs nupliarum ingressu prohlbeie. Sunt enim
institulaj nuptiie nou ut iasciviamus, iiec ut scortemur,
sed ut casli simus. Audi sane Paulum dicentem: « Propter
» Ibrnicaliones autem unusquisque suam uxorem habeat.
 76 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCUIEPISCOI'1 C. P.

»et iiiKiquneque sunin virnni habeat'.» Hacc cnim duo

sunl quoriini causa nnpli.-c snnt inslilnUc, nt casle viva-
nins el ut palrcs llanius, honnn aulcm dudruin antcce-
dcns caslilalis cst occasio. Poslquam enim in«i;rcssa est

libido, conjtigium quoquc ingressnni cst, ui imniodera-

tum usum rcsccarcl, et pcrsuadcrct, ut una mnlicre con-
tenli esscmns. Non enim omnino conjuginm efllcit, ul li-

beros suscipiamus, scd illud Dci veibum, quod dicit:

«Crcscite et niulliplicaniini, et rcplctc lcrram^. » Testes
sunt quicumquc conjngiosunt usi, scd liberos minime ge-
nuerunt. Itaquo antecedens cst hacc causa castilalis
atqnc hoc prfcclpue tcmporc, cum gencre hnmano lotus
orbis lcrrarum replclus est. Nam a principio quidcm ex-
pclcnda res erat habcre hbcros, ut monumentum ac re-
liquias vilxsuae quisque relinqueret. Quoniam cnim resnr-
rcclionis spes nondum erat, scd morsdominabatur, seque
post himc vitam perire censebant, qui moriebantur,
solatium istud ex susccptionc liberorum largitus cst Deus,
ul animataj defunctorum imaglnes rcmanerenl, genusqnc
noslrum conscrvarctnr , et morlcm obituris, eorumque
piopinquis maximam consolationcm idpareret, quod pos-
teros haberent supcrslitcs. Atque ut inlelligas idcirco li-

bcros expetendos fuisse, andi quo pacto apud Jobum

queratur ac lamentctnr post mullas plagas uxor: t Ecce,
«inqnit, mcmoriale tnum periit de terra, et ftlii tui, et

»filia3 tuac'. » Et rursus ad Davidem Saiil: « Jura mihi in

sDomino, quia non exterminabis semen meum, ct nomen

• mciini posl me''. » Poslqnam aulem in foribns est rc-
surrcclio, neque mortis jam ulla ralio habctur, sed ad
aliam pcrgimus vitam hac multo mehorem, supervaca-
ncum studium cst ejusmodi. Si enim liberorum desiderio
' 1 Cor. VM, a. — • Gcn. i, a8. — ' Job. xvm , i8. — < i Reg.
x\iv, aa.
 IN ILLUD : PROPTER FORNICATIONES AUTEM , ETC. 77
teneris, mullo meliorcs atque uliliores acquirerc polcris,

nnnc cum spiritalis cjuKflam pariendi ratio introducta cst,

meliorquepartus,ct utiliorcs seneclulisallores. Itaquc una
quacdam est occasio conjugii, ut non scorlemur, etidcirco
rcmcdium hoc inveclum est. Quod si post conjugium
scorlalioni])us tc inquinalurus sis, supcrvacanee, frustra
et incassum ad conjugium venisti : imovero non frustra et
incassum tantum, sed etiam cum damno. JXon enim par
ralio est, si quis uxorem non habens scortelur et si quis
matrimonio conlraclo rursus idipsum Neque enim agat.

jam illud scorlatio est, sed adullcrium. Quamvis enim

mirum ct insolens sit quod diximus, est tamcn verum.
IV. Ncn ignoramus pUirimos adulterium arbitrari lan-
tum, cum quis marilo junctam mulierem corrumpit: ego
vero sive cum vulgari scorto, sive cum ancilla, sive cum
aha quapiam mulicre non maritata, illegitimo lascivoque
congressu jungatur, cum uxorem habeat, adulterium hoc
esse contendo. iSon enim ex eorum tantum qui conlume-
liam paliunlur, scd ex eoruui eliam, qui contumeliam in-
ferunt, condilionc hoc crimen adullerii melimur. ]\oli

enim mihi leges externas objiccre, qua? mulieres quidem

adulterium committentes in judicium pertrahunt, et poe-
nas ab eis repelunt : a viris vcro ancillas vitiantibus non
item : at ego lcgem tibi Dei recitabo, quae pari ratione in
mulicrem virum cxcandescit, et rem adulterium
ct in

appellat. Cum
enim dixisscl,«Et unaquacquc suum virum
nhabcat, adjecit Lxori vir debitam benevolentiam red-
:

» dal'.Quid tandem innuere volens hoc dixit? num ut ei

»

pecunine redilus conservaret? ut dotem illaesam? ut ve^tes

sumpluosas suppedilaret ? ut lauliorem mensam ? ut
splcndidos sumptus? ut mullum scrvorum obsequium ?

quid ais? quodnam benevolentiae genus exigis? Nam el

• 1 Cor. VII , 3.
yS 9, JO CnnYSOSTOM! ARCniEPISCOPI C. P.

hacc oninia suiit henevoleiiliic. Nihil talc commemoro,

in(ii;it,sccl Ciislilalcui ac pndiciliam. ^ iri corpiis non am-
pUus est viri, scd uxoris. Siiain igilnr possessionem illcC-

sam illi scrvcl, ncqnciinniinnat, nec corrumpat; siqnidcni

inler rainulos ilic henevolns dicitnr, qui hcrilihns acccplis
pccuniis, nihil ex ipsis intcrverlerit. Quando igilur uxoris

posscssio csl viri corpus, hencvohim vir erga dcposilum

suum se prachcal. Lt cnim scias hoc eum innucre, cum
ait, « Bcncvolenliam rcddat, adjccit: Mulicr sui corporis

» poteslalem non hahct, sed vir: similiter et vir sni corpo-

»ris polestatcm non hahet, scd mnlicr'.» Ciim crgo me-
relriccin alliciculcin vidcris, insidiantcm, corpus adaman-
tem, dic iili : Nou cst meum cornus, uxoris est meac : illo

ahuli non audeo, ncqnc alleri mnlieri id exponcrc. Hoc

et faciat mulicr. Magna qnippe hic est honoris t-cqnalittis;
tamelsi multam incactcris Irihuit exceilcnliam el juris
prperogal'vam Pauhis «Yernmtamen ct vos ila dicens:
«singuli, ut nnusquisqne suam uxorcm ila diligat, ul

«seipsnm uxor anlcm ut limeat virum suum^ et, caput

: :

»muiieris'Cst vir^, ct dehct muliervirocsse snhjccla\ »Et

rursns in Vetcri Tcstamenlo: « Ad virum convcrsio tua, ct

»ipse lui dominabilur^. » Qnomodo igilur hoc loco fuqua-

lem reinuneralionem servilulis et dominalus induxil?
Cum enim dixerit, « Muhcr sui corporis polcstateTn non
»hahct, sed vir: siinihler ct vir sui corporis polcstalcm
»non hahct, sed niulicr, » magnam ajquahlatem consli-
tuit. Et qucmadmcdum ilic corporis cjus cst dominus, sic
et ista corporis illius cj^t domina. Cur igilur tantamacqua-
litatcm honoris inlroduxil ? quod nimirum hic necessaria
sit eminenlia : ubi vero caslitulis tenipus est et pndicitine,
nihil amplius habet vir, qiiam mulier, sed pari ralioue

> 1 Cor. vir, 4. — » Ephes. v, 53, — » j Cor, xi, 3. — < Ephes. y, aa.
— ' Gen. jii, 16,
 IN ILttJ» ; PROPTER PORNICATIONES AtTEM, ETC." 79
Ciim illa pleclllur, si leges conjugil vlolavcrit, ac merlto
gane. Non enim ad le mulicr idclrco venlt, et palrem et

matren) totamque domum dereliquit, ul a te contumellis

afficeretur, ct vilem ancilliilam Ipsi superinducercs , ut
innumeias pugnas excilares, comilem et soclam vilae, II-

bcram et honore parcm accepistl. Annon enlm absurdum

est, ut cum dotcm acceperis, omnem exhlbcas benevolen-
tlam, nihilque ex illa iniminuas: quod aulem quavls dote
pretloslus cst, caslllalem el pudicitiam, tuumque corpus,
quod illlus est possessio, corrumpas et polluas? Sidotem
imminueris , socero ralioncm reddes: si castitalem im-
minuerls, Deus a te pcenas exigct, qui nuplias Inlroduxit,
et uxorem tibi Iradldit. Alque hoc vcrum esse coHIges ex
ils, quae de adulleris alt Paulus: « Qui enlm spernit, non
«hominem spernit, sed Deum, qui dedit Spiritum suum
»sanctum in vobls*. » Vides quam multls vcrbis ostensum
ex Scrlplura slt adulterium esse, non solum si marito
junctam mulierem, sed eliam si, quamvis merelrlcem
corrumpat is qui slt junclus uxori? Nam quemadmodura
adulterlo pollui mullerem dlcimus, sive cum servo, sive
cum alio quocumquc peccet : sic etlam virum adulterium
commiltere diclmus, slve cum ancillula, sive cum quo-
cumque vulgari scorto uxorem habens libidinera expleat.
Ne Igitur salutem noslram negligamus, ueve nostram ani-
mam per hoc peccatum dlabolo exponamus. Hinc enlm
innumerae famillarum oriuntur everslones, ct bella innu-
mera : hinc fit, ut charitas dilabalur, ct benevolenlla
subtrahalur. Nam ut fieri ncquit, ut homo castus uxo-
rem negligat tinquara ac despicial ; sic nequc fierl potest,
ut homo iutemperans et lascivus uxorera suam diligat,

sit hcet omnlum^rormosisslma. Naraex casiilatc charitas

oritur, ex charitale bona innuniera. Fac igitur lapidea»

• i Thiess. IV, 8,
8o s. jo. cnnYsosTOMi AnciiiKPiscopi c. p.

muliercs rcliqiias arlHlrrrls, cuin iiilclligas. si lascivis

oculis alicnam muliercm inlucaris sive publicam sive

junclani viro, te adnllororum criniini oljiioxlum cssc fac-
lum. IKtc llbi ipsi qtiolidic vcrba occine : quod si allc-
rius uxoris in lc scnlias cupidllalcm exardesccre, ac
deindc minus idcirco tuam uxorcm placcrc, ingressus
llbi

conclavc, librum hunc cvolvc, Paulumque adhibens in-

terventorem, ac tibi haec verba frequcnler occinens flam-
mam cxlingue. Sic fict ul et gralior tibl rursum fulura sit

uxor, cum nulla cupidllas luam erga illam bcncvolcnllam

labcfactct: neque lanlum gralior orit uxor, sed tu quoque
honeslior ac vcnusllor csso vidcbcrls. INihil enim cst,

nihii plane turpius homino, qui contraclo matrimonlo

scortalur. Non cnim coram socoro lantum, ct amicis, ct

obviis, sed etiam coram servis ipsis erubescit. Nequc so -

lum est hoc malum, sed etiam, quod ipsius domus aspcc-
lus injucundior crit, quam carccris cujusvis, cum amicam

ante oculospositam habeat, ac mcretricis semper imagi-

nem mente versct?
Y. Yis lu probe intolligcre,quantum sit hoc malum?
coglta qualcm ducant vitam, qui suas uxores suspectas
habcnt, quo pacto injucundae illls sint cscae, injucundi
potus. Vcnenis mensavldetur scatcre, et lanquamexlllura
domum fuglunt malis innumcris rcdundanlcm. Non iilis

somnus, non nox esl placida, non amicorum congrcssus,

non ipsi radil solarcs : scd ab ipso lumine se olTcndi pu-
tant, non tum solum cum aduUcrio pollui uxorem vide-
rint, scd cliam cum in qualcmcumque suspicionem illius
culpae vonerint. Idem acciderc et uxori pula, cum a quoli-
bet id audlverit, vcl ctlam fuerlt suspicala, te mulleri
merctrlci tc i])sum addixisse. Ha3c apud, te cogitans non
adullcria lantum fugc.scd etiam susplciones : quodsi im-
merito suspicclur, placa illam et verbis flecte. Noq enim
 IN ILLVD : PR01>Tj;i\ FORNICATIOMiS A.UTEM, liTC. Hl

ocllo vcl fastu inipulsa, sed pra3 nlrnia tui cnra Id faclt,

quodquc desuapossesslone valde timeat. Possessio quippe

luum et possessio rerum
ipsius cst, ut aplc dlxi, corpus
omnlum preliosissluia. Noli ergo in ro niaxima illam \x-
dere, ncque lelalc illl vulnus infligas. Quamvis enim illam
contemnas, Deum tamen dcbes tlmere ejusmodi crimlnum
vindicem, ct qni tallbus delictis intolerabile suppllclum
comminatur. Eorum enim, qui talla perpetrare sint ausi,
inqult, Vermlsnon morietur, et Ignis non extinguetur*.
«

Quod si non admodum pungunt le futura, terrcant te

sallem pncsentia. Multl quidcm certe iilorum, qui mere-
tricibus adbrerent, in hac etiam vita malimale perierunt,
curlosis meretricum insidiis oppressi. Dum enlm illae
contcndunt a legilima uxore ac matrlmonio juncta illum
alienare, suoque amore penitus iilum devinclum tcnere,
pncstlglls et incantationibus uluntur, amatorla parant
vencficia, ct mullr.s fascinalionum fallacias lexunt : sic
dcinde cura illnmingravem morbum conjecerint, dlra lue
correptum, longa tabe consumptum et innumeris obru
lum malis, hujus hicis usuraprivant. Si forLcgchennam
non reformidas, mi homo, prcestlgias illarum reformida.
cum enim per luxuriam istam dlvino prsesidio le privave-

ris, et ccelcsti auxUIo spohaveris, tum audacler invadens

te meretiix, suosquc dicmonesadvocans laminis et amule-
tis adhibitis, suisque structis insidiis facillime salutem
luam expugnal, tequc ])robris obnoxium ac ridendum om-
nibus, qui civitalem incohmt, propinat, ut nec ilh cala-

mitatls unquam tuae miseralione moveantur. « Quis enim

» mlserebltur, Inquit, incantatori a serpente percusso, ct
«omnibus qui appropinquant bcstiis^ ?» PraEtereo jactu-
ram pecuniarum, et quotidianas suspiciones, fastnm, ar-
rogantlam, contumelias, quibus stultos vexant meretri-
• Marc. IX, 45. — " Eccli. xii, 17.

LXXXVIU. 6
8a 8. JO. CHRYSOSTOMI AnCHIEPISGOPI C. P.

ces, qnae mullo siinl acerbiora , quam si millies fuerit

mors oppetcnda. Atque uxorcm quidem sacponumcro, nc
si vcrbum quidcm molestum dixcrlt, fcrre polcs, ac me-

relricem eliam alapis te caedcnlcm adoras. Non te pudet,

ncc crubescis, nec oplas ut tibi dehiscat tcrra? qul po-
teris ad Ecclcsiam vcnirc, alque in crelum manus exlcn'
dere? quo tandem ore Deum invocabis, quo meretricem
osculaius cs ? Non tu, quaeso, times, nec perhorrescis, ne
quando tuum caput impudens de cado delapsum fulmen
exural? Quamvis uxorem tuam, quam aflicis injuria, ce-
lcs, at insomnem ilkun ocuhmi nunquam cclabis quan- :

doquidcmaduUero iUi,qui dicebat, «Tcnebnc circumdant

»me, et parietcs, quid vereor? » conlradixit Sapiens iUe
gic dicen.s « Ocuh Domini miUics lucidiores sunt sole,
:

» inspicienles opcra hominum^ » Propler hsec omnia ni-

niirum dicebat Pauhis « Lnusquisque suam uxorem ha-

:

wbeat, et unaquaeque virum suum habeat uxori vir :

» debilam bcnevolentiam reddat; similiter et uxor viro*.

»Mel dislillat a labiis muUeris mcrelricis', quaj ad tempus
impinguat fauces tuas : postea vero eam amariorem feUe
invenies, et acutam magis gladio ancipiti. Vencnum habet
oscuhim merolricis, venenum latens et absconditum.
Cur igilur damnandam pcrsequeris voluptatcm, quae exi-
lium paril, quae plagam infert immcdicabilem, cum oblec-
tari possis, et nuUum mahmi incurrcre? Cum Ubera et

honcsta muUcre simul vohiptas est et securitas, et delcc-

tatio et honor, et ornatus et bona conscientia : iUic autem
accrbilas muUa, damnum muUum, accusatio perpetua.
Quamvis enim nuUus iiominum vidcrit, nunquam tamen
accusare tc desinet conscicntia : sed quocumque perrexe-
ris, tescquetur accusans, et magna voce te persequens ac-
cusator iste. Itaque si quis voluptatem sectetur, is con-
» Eccli. xxiu, a6. — • i Cor, yn, a. — ' Prov. t, 5,
 IN ILLUD : PROPTER FORNICATIONES AUTEM , ETC. 83
gressum cura meretricibus fugiat maxime. Nihil enim illa

consueludine injucundius, nihil illo congressu molestius,

nihil moribus illarum scelestius. « Cervus amicitiae, et
npuUus graliarum tuarum confabuletur tecum fons :

» aquae tu« sit tibi fons » Cum sit tibi fons purus, cur ad
* .

lacum lulo plenum curris, gehennam olentem et suppli-

cium incfTabile? qua excusatione, qua venia dignus pole-
ris enim qui ante contractum matrimonium
videri? Si
scortanlur, panas sustinent, et suppllcio plectuntur, sicut
ille qui sordidis erat vestimentis indulus, multo magis qui
malrimonio contracto. Duplex enim inde ac triplex cri-
men oritur, tum quia cum deliciis fruerentur, ad lasci-
viam illam prosilierunt, tum quia non modo scortatio res
illa, sed eliam adullerium censetur, quod peccato quovis
est gravius. Haec igitur et nobis et mulieribus inculcare
non desinamus quam etiam ob causam his verbis oratio-
:

nem conckidam « Propter fbrnicationem unusquisque

:

• suamuxorem habeat, et unaqusequesuum virum habeat,

» Uxori vir debitam benevolentiam reddat; uxor similiter

»viro. Mulier sui corporis potestalem non habet, sed vir.

» Similiter autem et vir sui corporis potestatem non habet,

«sedmulier^. » Hxc verba studiose memoria tenentes, et
in foro, et in aedibus, et interdiu, et vesperi, et ad men
sam, et in lecto, et ublque locorum, cum ipsi ea medite-
mur, tum mulleres nobis dicere atque a nobis audire
doceamus, ul cnm hanc vltcm caste traduxerimus, cce-
lorum ctiani regnum consequamur, gratia et benlgnltate
Domini noslrlJesu Christi, per quem et cum qno Patrl,
una cum Spiritu sancto gloria'in scecula saeculorum.
Amen.
' 1 Prov. V. 19, et i5. — • 1 Cor. tii, 2-4«

G.
84 S. JO. CHItYSOSTOMl A RCIIIFPISCOPI C. P,

IIOMILIA.

In illum locum , Muller allij^ata esl legi quanlo tempore

vixcrit vir ejus : si aulem doruriierit, libera est cui vo-
luerit nuberc, tanlum in Douiino. Beatior aulem est

si sic manseril'. »

I. Nuper nobis bealus Paulus de coujuglo , conjugiiqiie

juribus legem lulit, Corinlhis sic scribens ac diccns : « De
«quibus autem scripsistis mihi, Bonum esse homini mu-
«lierem nou langere suam "
: propter fornicalionem autem,
» quisque uxorem habeat, suum quacque virum habeat. » et

Eapropler et nos totum sermoncm in hoc insumpsimus.

Itaque ncccsse est hodie dc eodcm argumento ilcrum vo-
biscum disserere quandoquidcm dc codem ctiam Ipse
,

Paulus hodic disscrit. Audi> islis cnim ilhim clamantcm

ac dicentem : « Mnlicr alligala csl legi qunnlo lcmpore vixc-
e rit vir illius : si aulcm obdormicrlt vir ilJius, hbera est
» cui vohierit nubeie, autem
l;intuui in Domino :beatior
»est si sic manscrit sccundum mcum consihum oplnor
, :

»autcm quod et cgo splritum Dei habeam. » Scquamur igi-

tur iUum cl hodlc ct de hac colloquamur materia. Se-
, ,

quentcs enim Piiulum pcr cum ct Chrislurn ipsum seque- ,

mur, eo quod illc non scmetipsum, scd Christum per omnia

scquens scripsit. Enimvero non cst vulgaris rcs conju- ,

glum bcne constitutum slcut cliam iis qui illo , non ut :

oportct, utuntur, innumerorum malorum fit materia. Nam

sicut muhcr adjuliix est , ita saspc ct insidiatrix. Et sicut
portus cst conjugium , jta et socpe naufraglum parit ; non
' I Cor. VII, 09, 4» — ' ll>if1. »
 K\ ILLID : MlLlJiR ALLlliATA liST , tTC. 8.>

nalura siia, sed animo eoram ,

qui illo niale ulunlur. Ele-

nim qul secundum congruas legcs iilud observat, domum

et uxorem suam, ut malornm omnium quffi vel in foro ,

vel alicubi obveniunt, consolatrlcem ac libcratricem re-

peril. Qui aulem tcmcre et vulgariler hanc rem aggredi-
lur, eliamsi malta in foro et alibi tranquillitate fruatur,
ingressus domum , scopulos et petras videbit. llaque quo-
niara non dc rcbus vulgaribus nobls est periculum , opera3-
pretium fuerit cum dibgentia diclis atlendere, et uxorem
ducturum juxta Pauli imo juxta Christi leges agere.
,
,

Sane scimus quod multis novum et inexpectatum vide-

,

bitur quod dicimus at propterea non silebo sed primuoi

: ,

legem vobis legam, et dein legem , qure contraria vide-

tur, solvere lentabo. Igitur quoenam est lex illa , quam no-
bis Paulus posuit? « Mulier , inquit, alligata est h gi : »

oportet igitup utminime separetur, vivcnte viro neque ,

ahum supcrinducat maritum neque secundas nuplias ,

adeat. Et vide quanta cum dihgentia verbornm usus sit

proprietate. Non enim dixit Cohabitet viro, quoad vixe- :

rit; sed « Muher alhgata est legi quanlo tempore vixerit

,

» vir ilhus : » atque adeo etiamsi Ubehum repudii det, etiamsi

domum rehnquat, etiamsi ad alium abeat , legi astricta

adnlteraque est. Quando igitur vir ejicere vult uxorem ,

et uxor rehnqucre virum , hujus memor sit dicti , et Pau-

lum putet esse praesentem, et persequi se clamando et
dicendo : « Mnher astricta est legi. »Nam quemadmodum
servi fugitivi, etiamsi domum herilem relinquant, cale^
nam secum trahunt : ita et muheres eliamsi viros rehn-
quant, legem habent pro catena, se persequentem et adul-
terii accusantem, accusantcm etiam eum ,
qui dnxerit
ac dicentem : Adhuc supcrest maritus, et facinus hoc adul
lcrium cst. « Muhcr cnim astrlcta est lcgi , quoad vixerit

nmaritus ilhus. Et omnis qui dimissara duxerit, racecha

BS i, 10, CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOM C. P.

»tiir. »Quando igllur liccbit illi secundas nuptias contra-

here? Quando? tunc ubi a catena liberata fuerit, quando
vir morietur. Hoc igilur declarans non addidit, Quod si
mortuus {'uerit vir illius, libera est cui voluerit nubere
sed,«Si autem dormierit vir illius, «quasi consolans vi-
duam, et persuadens manere apud priorem , et non ad-
jungere secundum maritum. Non mortuus est, inquit, vir
luus, sed obdormivit. Quis dormientcm non praestolatur?
Proptcrea dixit,«Si autem dormicrit, libera est cui vo-
sluerit nubere. »NDn dixit, Nubat, ut ne videatur vim
facere et cogere : neque prohibuit volentem sccundas nup-
tias contrahere neque nolentem adhortatus est
: , sed le-
gem legit, dicens : « Libera est cui voluerit nubere. »Li-
beram autem illam post viri mortem esse faclam dicens,
ostendit servam eam antea adhuc vivente marito fuisse.
Quae autem serva est, ac subdila legi, etiamsi millies li-

bellum repudii accipiat, adulterii ligabitur lege. Nam ser-

visquidem licet mutare dominos viventes , uxori autem

non licebit viros commulare , vivenle suo : nam id adul-
terium esset. Ne mihi leges ab exteris conditas legas , prae-
cipientes dari libellum rcpudii , et divelli. Neque enim
juxta illas judicalurus est le Deus in die illa, sed secun-
dum eas ,
quas ipse statuil. Etiam externfe leges non sim-
pliciter, nec absolulc hoc posuorunt nani : et ipsae puniunt
factum , et hinc liquet, eas peccalum valde aegre tulisse.

Unde eam quae auctor fuerit repudli, nudam et spoliatam

facultatibus ejiciunt, et eum a quo dala fuerit dissolulionis

occasio , etiam facullatum jaclura puniunt, et sane hoc

facientes, fiictum ilhid non commcndabant.
IL Quid igilur? Et Moses aiunt, hoc fccit
, : et ille prop-

ter eamdem ipsam causam. Tu vero audl Christum diccn-

tem, «Nisi abundaverit justilia veslra plus quam Scriba-

' Maf.h. V, 5*.

 IN ILLUD : MULIER ALLIGATA EST , ETC. 87
» rnmetrharisacorum, noninlrabitisinrcgnnmca>lorura'.»
Audi illum rursus dicentem : « Qui dimiserit uxorem suam,
nexcepta caiisa adultcrii, facit illam adallcram fieri:et
»qui dimissam in uxorem duxerit , aduUer fit^. »Propter
hoc venit unigenilus Fihus Dei, propter hoc servi formam
assumpsit, proplcr hoc sanguinem cffudit pretiosum, mor-
tem destruxit, peccalum extinxit, largiorem Spirilus gra-

liam dedit , ut ad majus te sapientiae sludium induceret.

Alias etiam Rioyses non ita simpliciter legem hanc tulit
sed cum cogcretur sese attemperare eorum quibus legem
dabat, infirmitati. Nara quoniam ad ca:?des prompti erant,
el domos cognato replebant sanguine, el neque suis, ne-
que alienis parcebant, ne inlus occiderent uxores, quae
ingratae erant, pr^cepit foras mitlendas, quo gravius ma-
lum , ncmpe homicidiorum facilitas tollerelur. Sane quod
homicidfe fuerint, audi Prophetas dicentes :« .iulificanles

»Sion in sanguine, et Jerusalem in injustitiis^ «Et ite-

rum : « Sanguinem sanguini miscent '. » Et ilerum : « Manus

» vestras sanguine plenae \ » Et quod non solum contra alie-

nos , sed etiam contra suos saevierinl , ila manifestans Pro-

phela dicebat : « Immolaverunt filios suos ct filias suas
«daemoniis". »Qui aulem non parcebant libcris , utique
nec uxoribus pepercissent. Lt ne ilaquc hoc accideret,
illud permisit. Quapropter et Christus Judaeis rogantibus ,

et dicentibus : « Quomodo igilur Moses pcrniislt dare li-

«bellnm repudii ? «oslcndens quod non conlrariam suae
legem ferens ila scripserit , dixit : « Moses juxla duritiam
«cordis vestri locutus est, ab initio autem non crat sic
«sedqui fecit ab initio, masculum et fceminam focit illos^. »

Si hoc bonum fuisset, inquit, non unum virum ct unam

mulierem fecisset, sed uno Adam condilo duas fecisset
Matlh. V, 20. — • Ibid. 32. — ^ Mich. in, 10. — * Osee. iv, a. — * Isai.

1 , i5. — 6 pgal. GY, 37. .— r Matlh. xix, 7, 8.

88 S. JO. ClinVSOSTOAII ARCUltPlSCOPI C. P.

niulicrcs, si cjiiidein voluissel uuain tjuideiu ejici , alteram

veio induci. Nunc vcro ipso roruialionis modo legem in-
diixil , (juaiu c^o unnc scribo. Et qiuTnam est illa? Ilaec

uti(|ue, Eam sibi quisquc uxoreni servet semjjcr, quam

iuilio soriitus cst. Ilaec lex auliquior, quam illa de libeilo

iej)udii, et tanto , quanto Adam ipso Mose. Et idcirco

uuuc nihil novum scclor ncquc pcrcgrina aflero decrela , ,

sed Mose auliquiora ct pricra. Opcraj auleni prclium lucrit

ct Mosis legem illam, quam de hac re posuit, audire « Si :

»quis, inquit, acccpcrit- uxorem , et habitavcrit cmn illa;

i>ct crit, si non invcuci-it graliam coram illo, quia inve-

» nit iu illa turpitudinis rem , scribet illi libellum repudii,
ct dabil in manus cjus^ »Vide, uon dixit, Scribilo ct
dalo , sed quid ? « Scribct illi libcllum repudii, et dabil in
«inanus cjus. «Magnum autem inler hoc et illud discri-
mcn npm : diccre , Scribal libellum rcpudii , ct det in ma-
nus cjus ,
jubeutis ac imperanlis csl. Diccre aulem , « Scri-
»bet libcUum repudii, et dabit in manus ejus,»annun-
lianlis ractuui, ct non propriam legem inlroducenlis esl.

Igitur, « Si quis , ait, cjiciat uxorem, el dimiltat illam cx

» domo sua : et cum abicrit, si luerit alleri viro, et odio

» illam habuerit ctiam vir poslerior , ct scripserit illi libel-

»lum repudii, et dcderit in mauus cjus, ct cmillat illam

» cx domo sua : si morluus lucrit illius vir ,
qui acccpil sibi
') iiiam uxorcm, nou poterit vir prior ,
qui diiniserat illam ,

» rcducere, et acciperc cam sibi in uxorcm. » Deinde mons-

traus, se non laudare iactuui ncquc conjugium esse pu-
,

larc, scd iniirmilati corum sese attcmperare postquam ,

dixit:aNon potcrit vir prior acciperc illam sibi in uxo-

»rcm, addiJit , poslquam pollula cst : » dcclarans per hu-
jus verbi niodum , quod secundre nupli» , vivcnle priore
^iro, pollutio niagis siut quam conjugium : propter hoc
'
Dcul. .\x!\, .
 IM ULID : MlLIliR ALLltiATA EST , ETC. 89
non dixit, Postquam illani in uxorem duxerit. Vides quara
consona cuni C.hrislo loqualur? Deinde et causam appo-
suit, « Quod abominalio sit corani Deo. »Et Moses quidem
sic. Propheta autem Mahichlas multo manifeslius , quam
Moses , hoc demonstrat; imo potius non ^lalachias, sed
Dens per Malachiam his verbis, ««Sumquid digniim rcspi-
» cerc ad sacrlficium vestrum ? vel recipere acceplabile de
)>nianibus vcslris' ? »Et cnm hrec dixissei ?« Quarc dere-
uxorem adolescenliro tuoc?»Postea ut os-
jhqnisti, ail,
tendat quanlum sit malum, et quam indignus sit omni
venia is qui hoc Tecit, in sequentibus accusalionem auget
sic dicens : « Et ista socia tua, ct uxor pacli tui, et reli-
• quiae spiiilus tui , et non alius fecit. »\idequanla appo-
nit jura; primum ailatem , dicens : Uxcr adolescentia^
«

wluae; » deinde societatem vitai, dicens « Et ista socia

:

» lua; «postea modum formalionis, diccns : « Keliquiae spi-

» ritus tui \ » [i\on enim de terra formata est sicut Adam ,

sed de formati e terra latere, et hoc est quod dlcit eyxaTa-

hiix^a, « Et reliquiaj spiritus tui\ »]
III. Adquod omnibus illis majus fuerit,
hoec oninia ,

accedit condiloris dignitas. Hoc enlm slgnificat iilud

« Non alius focit. » Non potes, inquit, dicere, quod te
quidcm Deus fecit, illam vero uon Deus, sed alius qui-
dam ilio infcrior; scd unus et idem utrosque ut essent pro-
duxit:et ita quamvis nihil aliud, hoc saltem reveritus,
cb.aritatem erga illam cuslodi. Nam si saepe hoc servis li-

ligantibus mutua3 dilectionis causa fuit , quia ambo uni et

eidem domino serviunt multo magis nobis hoc : fieri con-
venit,quando eumdem et conditorem , et opificem utri-
que habemus. \idlsti quomodo etlam In vetcrl initia et

procemiafere acceperint novffi phllosophiie praBcepta? iSam

ubi multo tempore in lege versati essent , et ad perfectiora

' Mnl.ich. 11, i^. — • Itii ]. a. — ^Greeiiis non luibet qnoil in uncinisligilur.
go 6. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

mandata translrc dcbcrent, janique propcrarct ipsorum

polilia , opporliino tcmpore ad cjnsmodi sapienliani illos

Prophela indacit. Pareamus igiliir huic bonie legi, ct nos

ab omni conrusione libcromus , neque noslras ejiciamus,
nequc ob aliis ejcclas rccipiamus. Nam qua facie virum
iixoris aspicics? quibus oculis amicos illius et famulos?
Nam si is qni morlui conjugis, cujus uxorcm accepit, ima-
ginem recumbentem vidcrit , afficituraliquo modo, et gra-

viter ferl, ac si vivenlem marilum videat ejus qucC sibi

cohabilat, qualcm vilam agct ? quo pacto ingredielur do-

mum ? quo animo qnibus oculis videbit illius uxorcm
,

suam? imo ncque illius, ncquc suam justc quis talem ap-
pellet adultera enim nullius est uxor. Fefellit pacta quae
:

cum illo habuit et ad le cum honeslis lcgibus non venit.

,

Quanl.TB igitur dcmentiae fueril, rem tot malis plenam in

domum inducere? iNum est fceminarum penuria? Qnare
cuni mull.Te sint , quas licet pura conscientia , ct permit
tenlibus legibus duccre, ad prohibitas currcnlcs , domos
subvertimus, bclla civilia excitamus, ac undique iniraici

tias nobis concilianlos, innumeris accusatoribus ora ape-

rienfes, nostram vilam deJecoramus , et quod omnium
gravissimum est, inevitabilesupplicium in die judicii nobis
accumulamus? Quid enim dicemus ei qui dc nobis judica-
turus est, quando lcgem in medium illatam logerit diccns:
Jussi repudialam uxorem non ducere* dicens id adulte- ,

rium esse? Quomodo igilur ausus cs ad prohibitas nuptias

accedore? Quid dicemus, quid respondebimus? Nunquam
enim illic fas <>xlernas legcs prc-clexcre, scd necessarium
est tacentes et ligatos in gehennae ignem immitti cum adul-
teris et alionuM torum injuria aflicientibus. Nam et qui
dimiscrit absque causa stupri , ct qui cjoclam vivente viro
duxerit, cum cjecta illa punientur. Propter quod oro
' Malth. T.
 IN ILLTJD : MTJLIER ALLIGATA EST, ETC. 9I

obsecro et snppHco, ne virl raulicres eilciant , nequc mu-

lieres viros relinqnant, sed audiant Paulum dlcentera:
«Mulier astricta esl legi ,
quanto tempore vixerit vir
j autem dormierit vir libera erit cui volet nubcre,
ejus. Si ,

stantnm in Domino*. »Qualem enim habebunt veniam,

qui Paulo eliam secundas permlttente nuptias post mor-
tem conjngis, et tantam concedente copiam ante mortem ,

audent talia facere? Quam assequentur defenslonem, vel

illi qul vivcntibus viris uxores accipiunt, vel hi qui ad pu-
blica scorta accedunt ? Etenim et illud est adulterii ahud
genus, habere donii uxorem, et foris scortis jnngi. Nam
quemadmodum mulier habens virum , ctlamsi famulo vel
libero culpiam uxorem non habentl se exponat, adulterii
legibus impllcatur : sic et vir llcet ad vulgare scortum , vel
ad mulierem aHam ,
quamvis uon habentem virum, ipse
uxorcm habens accesserit , adulterii reus censebitur. Fu-
giamus igilur et hunc adulteril modum. Quid enira pote-
rimus dicere, quld item praelexere, qui talia audemus?
quam honestam excusationem adhibebimus ? Naturae con-
cupiscenllam ? sed adest quidem uxor , quae nobls obtlgit,
hac nos excusatlone privans. Idcirco nnptiae InvectaB sunt,
ut ne scorteris; imo non uxor sola, sed et mulli alii, qui
eamdem, quam nos habcnt naturam, hac nos privant ,

venia. Quando enim conservus tuus Idem habens corpus ,

eanidemque concupisccntlam, eadem necessltate exll-

mnlatus , nuUam aham videt muHerem , sed manet sua
sola contentus, qnalem tu habcbis excnsatlonem , concu-
piscenliam praetexcus ? Et quid dico habentes uxores ? Co-
gita mihi eos, qui semper in virglnltate vixerunt, et con-

temptlsnupliismagnamprse se tuleruntcontlnentlam. Cum

igltur alii absque nupliis contlnentes slnt ,
quam tu asse
queris veniam post nuptias scorlans? IJaec et viri et mu-
• » Cor. »11, 59.
92 S. JO. tllUVSOSTOMI AUCIIIEPISCOPI C. P.

lieres aiidiant, et vidua; ct niiploe : omnibus cnim Paulus

loquilur,ellex iliadicens : « Mulicradslricta estlegiquanto
Dtempore vixcrit vir illius:si Rulcrn dorinicrit, libcra cst

))Cui vult nubcrc , tantuni in Domino. «Et habenlibus vi-

ros, et non habcntibus, ct viduis, et secundo nubcntibus
marilo, ct ouinibus simplicilcr scrmo ille utilis esl. Nam
qune habct virum , non volct vivcntc illo quaGrere alium,
audiens se vivcnlc illo aslriclam cssc. Quoe vcro est libera ,

siquideai volucrit sccundo nubcrc, non simpliciter neque

tcnierc hoc facit, scd cum legibus , quae sunt a Paulo po-
sil.TD. Dicit enim : « Libera est cui vult nubcrc, tanlum in
«Domino : «hoc cst, cum contincnlia et honestate. Sin
voluerit cum dcluncto servare fcedcra , audiet repositas
sibi coronas , majorcmque alacritalem capiet. « Beatior
ncnim est , inquit, si sic manserit.
IV. Vides quo pacto omnibus scrmo illc utilis, et so
ad illarum infirmilatem dcmillit , et istas suis laudibus

non dclVaudat? Elcnim quod de nupliis et virginitatc fecit,

boc et dc prioribus et secundis nuptiis quemadmodum :

cnim illic non cxclusit nuptias ut ne gravet infirmiores , ,

ncquc ncccssitalcm imposuit, ut ne volentcs in virgi-

nilalc dcgere, propositis coronis spoliaret : sed demons-

Iruvit quidcin bonas csse nu])lias, dcclaravit aulem me-
liorem csse virginitatcm; ita ct hic quoque alios gradus
ponit nobis , majorem scilicct ct sublimiorcm altero alte-

rum, ncmpe viduitatcm : altcrum vero inferiorem, nempe

secundas nuptias. Et forliores quidcm ac transilire nolen-
tes ad ccrlamcn praeparat, ct infirmiorcs cadere non per-
mitlit. Dicens enim : « Bcalior enim cst si sic manserit,»
ut nc pulcs humanam esse legem , audiens, « Juxta meum
n consilium , )) subdil : « Opinor autem quod et ego spiritum
nDci habeain, » Non igitur humanum consilium cst vel
prjeceptum , sed gratijc spiritus sententia ac divina lcx.
 Ilt II.LUD : MULIKR ALLIGATA EST , KTC. ^3
Idcirconeputcmiis esse Pauli qui hnec dicit, Sed Spirilus
sancli, qui hanc nobis legcm condil. Quod vero dicit,
aOpinor* »non quasi nesciens dicit, sed modcstc agens
,

et se ipsum humilians. Quod aulem bealior sit dixitqui ,

dem, sed non adjecit Quomodo beatior; sufficicnti dc-

,

monstratione data nempe hanc se a Spiritu afferre sen-

,

tentiam quod si volcs etiam ralionibus exquirerc

:
,

magnam demonstrationum copiam invenies et vidcbis ,

beatiorem esse viduam non sohim in futuro saeculo sed

, ,

etiam in paaBscnte vita. Et istnc ipsum maxime noverat

Paulus, id quod de virginibus insinuavit. Admonens enim
et consulens eh*gendam csse virginitatcui, sic dicebat :

« Opinor quod bonum sit homini sic esse propter instan-

5> tem necessitalem ^. » Et ilcrum : « Eliamsi nupscrit virgo,
» non peccavit. » Virginem hic dicens non eam quie renun-
tiavit, sed qutc nondum conjugium ex-
eam dimtaxat
perla est, et non lactam obnoxiam perpetua^ virginitalis
promissione. « Tribuhitionem autem in carnc habebuut
»qui tales sint^ Ego autem vobis parco. » Uno enim ct
:

brevi hoc verbo rehquit cordalo auditori , ut omnla col-

hgal etcxpendat, dolorcs partus , educationcs puercrum,
curam, infirmitates, mortes intempeslivas, inimicitias ,

contentiones, innumeris servire scnlenliis, alienis malis

obnoxiam ficri, innumeras Irislilias in una sua anima re-
ciperc. Ab omnibus iUis malls hberatur, qu.c continen-
tiam amplexalur, et cum libcralione a tot injucundis
eliam in futura vila magnam repositam liabct mercedcm.
Hoec igitur omnia scicntcs, studeamus quidem primis
nuptiis esse conlenli. Si autem et ad secundas aspiramus,

fiat hoc dccenli modo et habilu, ct sccnndum divinas le-

ges. Proptcr hoc enim dixit : «Libera cst cui vult nubere :»

et subdidit, «Tantum in Domino : isimul et licentiam

» 1 Cor. vni, 96, — » Ibid. — ' Ihid.
94 6- JO. CHRYSOSTOMI ARCHIliPISCOPI C. P.

daus , etlicentiam confirnians, ct potestatem concedens,

et polcslati illi uncli(|ne leges ac tcrminos ponens : vide-
licct nc polliilos et corrnptos viros in domum introdncat
mulier, et stuprura sectantes, sed cum honestate ct mo-
deslia , ac pletale, ut omnia in gloriam Dei cedant. Quo-
niamenim s;cpius mult.c mulicres prioribus viris defunc-
tis, adullcrio priiis commisso alios introduxcrunt, et alias

pessimas viasexcogitarunt : propter hoc adjecit, eTantum

»in Doniino,»ut nihil hornm sccundaj nuptiac liabeant :

sic eniin a criniinibus hberae esse polcrunt. Optimum

enim omnium foretexpectare defunctum, et servare leges

cum illo initas, contincntiamquc cligcrcct manere cum ,

rcUclis pueris, majorem Dei bencvoleiltiam sic conci-

hando. Et si qua secundo nubere maritovolet, cum mo-
dcstia ac honeslate , et deccntissimis lcgibus hoc faciat

nam et hoc permiltilur : fornicalio autem sola et adulle»

rium prohibentur. Hanc igilur fugiamus et conjuges et

ctclibes, ne dedecoremus vitam nostram nc vitam aga- ,

mus ridiculam , neque poUuamus corpus, neque malam

conscienliam in menlem inducamus. Quomodo enim post
consuetudinem cum scortis in Ecclesiam vcnire poteris?
quomodo manus, quibus scortiim conlreclasti , in ccehim
exlendere audebis? quomodo Hnguam moverc, et ore iilo

invocare, quo scortum osculatus es? Quibus oculis intue-

beris amicos honcstiores? Et quid dico amicos ? eliamsi
nuUus conscius sit, tu te ipsum cogcris maximc omnium
rubore ac confusione perfundere, ct maxime omnium
corpus proprium abominari. Nam si hoc non esset, quare
ad bahieum post peccatum ilhid curris? nonne quia omni
luto immundiorcm te ipsum esse censcs? Quam igilur

majorem immunditiae tuae probationem quoeris, vel quam

Deum expectas sententiam daturum , quando tu ipse ,
qui

deliquisti, talein de faclis tuis seiUentiam tenes? Igitur

 IN ILLUD : MULIER ALLIGATA EST , ETC. gS

quod impnros se esse censent , valde lando et approbo.

Quod autem non rectum purificandi modumhabcant im- ,

probo, et propterea reprehendo. Nam si corporalis ma-

cula esset, jure balueorum purificationibus corpus ipsum

abhieres , animam autem cum coinquinaris et irapuram
feceris, talcm quare purificalionem , qune lilius macnlani
abluere poterit. Quod autem est ilhus maculae balnenm?
Cahdi lacrymarum fonles, gemitus e profundo cordis as-
cendenles, compunctio perpelua, preces contlnuas , elee-
mosynae, et eleemosyn^ne largre , non uUra haec opera at-
tentare, condcmnare quod factum est. Ita peccati natura
abhiitur, ita expurgatur animae macuhi. Atque adeo si haec
non fecerimus, etiamsi in omnes fluminum fontes descen-
derimus, neque parvam illius peccati partem depellere
poterimus. Imo quod melins ne attentemns hoc abomi-
,

nabile peccatum. Si quis autem ahquando supplanlatus

fuerit, haec subjiciat remedia, prius prbmittens non ultra
se in haec prolapsurum. Certe si peccantes condemnaveri-
mus quidem ea, quoe jam fccimus, iterum autem eadem
altentemus, nulla erit purificationis ulihtas. Qui enim
abhiilur, eteodemluto ilerum inquinatur, et qui demo-
lilurilerum quod aedificavit, et qui aedificat iterum, ut
destruat, nihil aliud inde lucri facit, quam quod fruslra
laborat, et serumnosus est. Igitur el nos nc in vanum et
fruslra vitam insumamus, priora pcccala expurgcmus, et
quod reliquum est vilae in continenlia et honestate caete-

risque virtulibus agamus, ut et Dcum nn'sericordem ha-

bcntes regnumccelorum asscquamur, gralia et benignitate
Domini nostri Jesu Christi , cui sit gloria in soecula sae-
culorum. Amen.
06 .«, 30. r.HRYSdSTOMI ARCIIII.PISCOPI C. V.

W\ VVV V\A \ VV iVV VVV VVV\\A \\^ v\x \\\ \^a V vv VVi vvv v\^^ \^ \ «A^ VXVVVV V\\ VV\ VV\ VV\ V\'. VVV VV\ VV\ VV\ iV\

HOMILIA.

In apostoliciun dictum : Nolo vos ignorare, fralres, quod

palres nostri omnes suh nube fucrunl, et oranes pcr
marc transieriint *. »

I. Nautce eam niaris parlcm libentius frequcntant, quae

mullis porlubiis insulisquc inslrucla est. Pclagus euim

portubus clestilutum, etiom tranquillo tcmporc, multnin

incutit navigantibus tremorem: ubi aulcm porlus et lit-

tora undccumquepalcnt cum niogna sccurilatc navigant.

,

Etiamsi cnim marc aliquantum s;cvire vitlcant cum in ,

proximo rcfugium habcant, promple facileque possunt ab

instanlibus pcriculis liberari. Eapropter non modo cum
prope porlumsunt; scd cliamsi procul sint, a soloporlus

aspcclu magnam consolationcm accipuiut. Non cnim pa-

rnm illos recrearc solent montium cacumina proculvisa,
fumus cxilicns , et ovium grcgcs ad littus pascentes. Ve-
rum ubi ad portus ingrcssum deveucrunt , plcnas ruuntur
laelitia. Tunc enimet remum deponunt, et corpora salsu-

gine confccla potabilibus obleclant aquis : et ad lillus

cgressi, iu lerraque nudis corporibus aliquantum vcrsan-

les, nauticum omne tsedium dcponunt. Quemadmodum
igilur illi cam maris partem libcntius amplexantur, ob

frcqucnlcs illas ct assiduas recrealiones; ita ct cgo hanc

anui lempcslalem maxime diligo non quia libcrati sumus :

hyeme, necquodaestalefruamur zephyrosuavilerafllante;

sed quia adsunt spirilualcs portus qui non frcquentcr ex- ,

cipiuul, fcsli nempe sanclorum Marlyrum dics ; nonenim

• i Cor. X, 1.
 IN niCTTJAf PAULI : NOLO VOS IGNORARE, KTC. 97

portus perindc iinnlas, otque cHes lesll sancloruni horum

{idclcs recrearc solenl; illos qiiippe a fluctuum impclu et
diiilurna rcmi;;alior.e porlus libcrant; hos autcm ad Mar-
tyrum solcmnitalem accedenles a violenta per malignos ,

impurosque spiritus perque absnrdas cogitalioucs in

,

animo cxcitala tempeslale sanctorum mea^oria cripit.

,

Sive quis ex publicis , sive ex prlvatis negotiis moeroro

contracto huc ingrcdiatur, illo prorsus deposito reverii-
tur, alque expeditior leviorque abit, non posiloremo,
nec relictis gubcrnaculis, sed excnssa illa oncrosa varia-
que sa3cularis trislilia; sarcina , multaque replelus animi
laetitia. Ilorum omnium vos fesles estis, qui in certamini-
bus beali Barlaam heri obleciali, et cum magna tranquil-
litale in ejus porlnra festinantes , sa^culariura curarum
salsuginem abluistis, atque auditis de illo scrmonibus,

leves et expcdili domum recessislis. At eccc alia Marty-

rum accedit feslivilas : donec igitur ad illorum portum
appellamus , age nautas imitemur : et sicut ilH navigantes

in pclago cantant, cantu laborera sedantes ; ita et nos, do-

nec ad iilorum portum appcUamus , spiriluales quosdam
inler nos conferamus sermones, beato Paulo hujus pul-
chrl colloquii ducc constitulo, ut eum qua jusserit ille ,

via, sequamur. Quanam porro sequi via jubet? Per deser-

ium et per miracula
quie illic contigerunt. Etenim audis-
,

tisillum hodle sic clamanlem «Nolo vos ignorare,fratres,

:

»quod palres nostri omnes sub nube fuerunt, et omnes

))per mare transierunt, elomnes inMoysem baplizati sunt,
))et omnes eamdem escam spirilualem comederunt, et

))omnes eumdem potum spiritualem biberunt. Bibebanl

«enim de sequenle petra
spiriiuali pelra autem erat :

))Christus. Sed non in plurlbus eorum beneplacilum fuit

»Deo: prostrali enim sunt in deserto. Haec autem fin-ura)
)>nostri fuere ut non simus concupiscentes malorum
,

LXXXVIII. /7
gS 6. JO. CHRYSOSTOMI ARCDIEPISCOPI C. P.

» sicut el illi concupivernnt; ncque idololalrae sinius, sicut

wquidani ilioruin , sicul scriplnm csl: Scdlt populus man-
» ducarc ol bibcre ct surrexernnl ludere , Nequc lorni- *.

»cemur, sicut quidam illorum fornicali sunt, et cccide-

» runt uno dic viginli Iria millia. Ncque lentemus Chrislum,

u sicut quidam illorum tcnlaverunt, et a serpcntibus pc-

wrierunt. Nequc murmuremus, sicutquidam illorum mur-

wmuraverunt, et perierunt ab exterminatore ^. » Yidentur
quidem haec manilcsta esse; sed diligenler advertenlibus
dubitalioncm afferunt non vulgarcm. Etenim primo quae-
ritur, cur veteres memoret hislorias : et qua consoquen-
lia , cum de iis dispulasset, quac idolis sunl immolala, in
hanc medium, quae
inciderit narrationem, ea alTerens in

in deserto coniigerunt. Neque enim tcmere vel forluito

casu Sanctus ille loquiUir, sed cum mogna consequentia ,

el accuralam semper servat dictorum consonantiam. Cur

ergo et unde in hanc incidit historiam? Incrcpabat eos,
qui teniere et sine examine ad idola ingrediebantur, de-
que polhila mensa deguslabant, alque idololliyta conlin-

gebant: et cum ostendisset ipsos hinc duplici daiiino af-

fici, cum et infirmis ofiendiculo essent , et ipsi d;emonum

participes essent: et cum per predicta salis illorum ani-

mos coercuisset , docuissetque , oporlere fidclem non sua

tantum respicere , sed ellam ea ,
quffi aliornm nmltorum
sunt, volens ipsis timorem addere , veteres historias com-
mcmorat. Qnia enim ilH altum sapiebaat, utpole fideles,
et ab errore liberali, atque scicnliam
assecuti , ct incfTa-

bilium mvslcriorum parlicipes eflecli , ad regnumque cce-

lorum vocali; dechirare volens eorum nullam esse utilita-

tem , nisi adesset vita tanlae gratiag consona, ex veteri

historia ipsos crudit.

II. At hoc ipsuin multas complectilur qusestiones. Cur

I Exod. xxxu. — • » Cor. x, i, etseqq.
 IN DICTUM PA.ULI : NOLO VOS IGNORARE, ETC. QQ
non ex verbis Chrlstl In Evangello posltls cum Ipsis dispu-
tet? Cur Bon gehennam memoret, non tcnebras cxterio-
res, non veneuatum vermem non vincula perpelua, non ,

ignem paratum dlabolo et angelis ejus, non stridorem

dentium,etalia inenarrabiliasuppIIcIaPSi enimterrere vo-
lult, a gravioribus id faciendum oportuit, non aulem ab
iis, quae in deserlo contlgerunt. enim etiamsi plexi Illi

sint, at mitiore et temporanea pcena, alque una tanlum

die; hiautem immorlali ac graviori sunt supplicio plec-
tendi.Cur ergo illos non ex hisce" terruit, neque Christi
dlctacommemoravit? Poterat enim illis dicere Nolo vos ,

ignorare, fratres , quas leges Chrlstus posuerit lis, qui

cum fidem habcant, vltam tamen optlmam non exhibent.
Etenini eos etiam qui miracula patrabant , et prophetiae
dono fulgcbant exclusit a regno ccelorum dicens : « Mulli
» dlcent mihi In dlc illa : Domine, Domine
nonne in no- ,

»mine tuo doemonia ejecimus, et in nomine luo prophe-

«tavimus, el nirtules multas fecimus?Et tunc confitebor
neis: Recedite a me, non novi vos qui operamini iniqui- ,

nlalem'. » Et 'virgines quoque non dc fide et dogmatibus

arguens, sed de perversa vita, et inhumanitate et crude-
litate exclusit e thalamo nupliall. Illum vero qui sordidis
,

indutus erat vestibus ideo vinctum ejecil: non quod doo--

,

mata recta non leneret, sed quod vitam sordidani et ini-

puram egisset. Illos item , quos abduci
jussit in ignem
paratum diabolo et angelis ejus non propterea illo misit,
,

quod a fide excidissent , sed quod nullius unquam mlscrti

essent. Hajc omnia et similia commemorare poterat ac ,

dicere : Nolo vos ignorare , fratres, hosomnes baptismum

esse conseculos et mysteriorum participes effectos, mul-
tam exhibuisse fidem scienllam habuisse perfectam; sed
,

quia vitam fidei consonam non instituerunt , a regno ex-

' Mattb. VII, aa.
lOO S. JO. CIinVSOSTOMl AHCllIl.riSCOPl C. P.

clusos, et igni tradilos ruissc. Ciir ergo h.Tec non dixil

sed his missis oinnibns , i-ic locnlns ost : « Nolo aulcm vos
«ignorarc, iraircs, (iiiod jialrcs noslri omncs sub nube
«luernnt , » et ea commcmorans ,
qucX' ad Moysem specla-
banl, qu.T ad gr;iliani perllncbant tacuit? Nonlcmerenec
sinc causa sic agit , niulla quippc sapienlia plcnns crat.

Sed cur , ct proplcr quid? Duabus lilscc dc causis ; ul vi-

delicct illos taugcrct, slinnlquc oslcridcret, magnam csse

cognationem Velus intcr ct Novuin Tcstamcnlum. Quo-
niamenim mulli sunt, qui nec gehennam nec supplicium
esse pulant; sed aulumant Dcum simplicller, nl nictum
el temperanllain inducerct, h.TC comminatum essc, vcr-

meni iminortalcin igncm inexlinguibilcm, tencbras cx-

,

tcriores, sed non possunt praeleritis fidem ncgare. Nam

qunc fticla sunl , quo pacto quis dicerc possit non facla

esse? iis quippe qnae noii visa, iiec in opus cducta sunl
multi non crcdunt ; iis aulcm qua; facta sunt , et ad finem
deducta ,
quanUun\is pcrvcrsus ct improbus quis fncrit

ne quidem si vclit ,
polcrit ndcm negarc. Ab iis crgo, (|uae

in confcsso apud omnes sunt, utpote fjicta ,

quorumeliam
reliquiae inancnt, vult cos dc recto Dci judicio fleri ccr-

tiores; ac sidiccrct, Si non pulas csse gehcnnam, ncque

pcenam, ncque suppllcium, sed Dcum frustra commina-
lum esse, pr.Ttcrlla repclcns fulurlsctiam crede. Si eniin ,

is ipsc cst Dcus qui ct pia?tcrita et pricscntia dispensal

,

itemque ea quic snb vclcri lcge , et ca quae in statu gra-

liic ; sicul rcvcra idcin cl ipsc cst : qna ratione illos qui-

dem peccaulcs casligavit ct pccnis subjccit, nos vero qui

paria, inio multo graviora admislmus, inullos dimltlct.

Qurero igitur, annon Jud.Ti rornicati sunt et plcxl sunl?

annon murmuravcrunl, ct supplicio sunt airecti? Id con-

litcri necesse cst. Quomodo crgo qui illos an'ecit pcena, tc

paria ausum pr.Tteribit? Td «anc noncst ralioni consoi)um.
 I> DlCTUM PAULl : ^OLO VOS IG^OftABE, ETC. 101

At hic noii dedisti poenas? Ideo maxime credc gehennam

esse atqiic siippliciiun ,
qaia hic non dcdisti pcenas. IVisi

enim poslhac aliqaod supplicium lulurum esset, ncqua-

quam cadeai quae illi priores ausus, inallus mansisses. Tu
ergo quempiam deprchenderis moUem dissoUitum
si , ,

mullamque lasciviam exhibenlcm qui dicat libi liacc , ,

sunt labuhe; supphcium, ncque gehenna, sed

non est

Deus comminalus cst, responde

haec iVustra terrendi causa
iili: Ilomo, non credis laluris quia non apparent, nequo ,

in medio vcl sub oculis sunt constituta, num potes fidem

negare iis, quae facta finemque sortita suut? Cogita Sodo-
mam etGomorram. Regio illa nulla alia de causa lantas
dedit pcenas quam quod incoLe ejus illicitos coitus in-
,

duxerunt, illegitimosque amores, ac naturae leges radici-

tus subvertcrunt. Qua igltar ratione fieri possit ut Deus
idem ipse nunc qui tunc crat, illos peccanles sine venia
punierit, te vero qui post illos peccasti et majore dignus
esultione, quia graliam sortitus es , neque illorum sup-
phcio cmendatus, inultum sinat.

III. Ideoque Paulus, nihildum de gehennalocutus, quia

futura a multis non creduntur , ab iis quie jam conlige-
rant, et quibus illi fidem habcbant, ipsos erudire vult.

Etiamsi enim futura tcrribiliora sint, popularibus lamen

praeterita sunt credibiliora , et hsec plus quam illa lerrori
sunt ipsis. Idcirco ex iis argumentum nnilualur, quibus
ne impudentiores quidem fidem negarc possunt : simul
autem et Marcioni cL Manichaeo et iis qui pari morbo la-
Lorabant, lelalem infligit plagam. Si enim non est idem
Veteris qui Novi Tcstamcnti Deus , qui et illa monuit, et

hanc lormam Iraditurus erat, fruslra mihi hoc dicis, o

Paule, et nullum audiloribus timorera incutis. Nam po-

tcst is qui audit dicere : Si alius ille, Deus cstalius hic

hic cerle non tccundiim illius scnlcntiam judicabit, ncque

 lOa £. JO. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

iisdcm obtemperabit leglbus. Quid enim si Deo veterls

Legls visum est omnes punirc : quas larvas profers, quid
terresP Alium habeo Dominum , qui me jndicaturus est.

Ilaque si allus fuissct veterls, alius novaj Legls , Paubis

contra, quam volcbat, fecissct : non modo cnlm non ter-
ruisset audllorem, sed etiam ab omni angustla et metu
liberasset, quod nomo quantivis prclii eliani insiplens fe-
ccrit nedum Paulus tanla plenus sapientia. Lnde palam
,

est eumdcm esse Dcum, qui ct Judaeos in eremo proslra-

vit, et dc nobis eos ullilrus est, qui peccaverint. Neque
enim, nisl unus essct, Id ilerum dlco, pcr ea quae ollm a
se gesta sunt, de futuris cllam nos tcrrcret. Qula autcm
idem ipse est, supplicll expeclationcm, cui conlradlci ne-
quit, ipsls induxlt, ostcndcns mcluendum formldandum-
que esse. Qul enim patrcs noslros peccanles ultus est,
non utlque nobis parcet parla peccantlbus. Jam operae-
pretlum fuerit prlnciplum narralionls repetere, et dicta
singula cum omni accuratione examlnare. « Nolo autem
»vos Ignorarc, fralres. oDIscipulos vocat fratres; non dlg-
nitatis, scd charltalis nomine ipsos compellans. Sciebat
eolm, apprime ulique sclcbat, huic appcllationi aequale
nihll esse, et maxlmam digiiilatis spcciem, speclem esse
charitatis. Hoc autcm prlus et nos Imitemur. Eliamsi qui-
dam nostrum valdc infcriorcs sint, ipsos minisleril no-
mine compellemi.s, non solum libcros, sed cliam servos;
non solum divltes, sed etiam pauperes; quandoquidem et
Paulus non solum Corinthiorum dlvltes, Ilberos et cons-
plcuos etnobiles, sed etiam privatos ct douiesticos, et
omncs indiscrlmluatlm hac appcllatione honoravlt. Nam
neque scrvus neque
in Christo Jesu libcr, non Barbarus
non Scytha', non saplcns, nequc Iusipiens, sed omnis
saecularls dignltatls inaequalltas sublala est. Ecquld mi-
. > Galat. iif, 38,
 IN DICTUM PAULI : ^OLO VOS IGNORARE, ETC. lo3

rum si Paulus conservos sic appcllaverit, quando et Do-

minus ejus naluram noslram sic vocavit , his verbis :

« JNarrabo nomen luum Tratribus meis, in medio Ecclesiae

«laudabo tc ^
? » Neque tantum nos fratres vocavit, sed et

ipse fralcr esse noster voluit, et verc fuit cum carnem

nostram induit, et naturae nostrse consors factus est. Quod

ipsum admirans Paulus dicebat : « Non enim Angelos ap-

»prchendit Deus, scd semen Abrahaj apprehendit ; unde
» dcl)uit peromniafralribusassimilari. »Et rnrsum : « Quo-
» niam vero pueri parlicipaverunt carni et sanguini, simi-
» liler et ipse parlicipavit iisdera ipsis ^. » Haec porro omnia
audienles, arroganliam , fasluni et superbiam quamlibet
ex animis nostris ehmincmus : id summo studio curemus,
ut obsequii ct honoris nominibus proximos nostros cbm-
pellemus. Llcet enim hoc officium parvi momenti csse
videatur, magna tamen parit bona : quemadmodum et op-
positum multas inimicitias , lites et contenliones plerum-
que peperit. Neque hoc solummodo diclum , sed etiam
quod scquitur, magna accuratione exculiamus ne-
ilhid :

que euim illud sine caiisa posuit. Cum enim dixisset,

«Nolovosignorare, fralres; «adjecit, « Quod patres nostri
» omnos : » non dixit, quod Judaei, neque ii, qui ex /Egyplo
egressi fuerant; sed quid?«Palres noslri omnes;» simul
suam cxhibens humililalem, ciim eorum co""u;itionem non
ct si tantum superior virlute; ct
dcdignatus est, impu-
deulem eorum linguam coercens qui veterem legcm , cri-

minantur. Neque enim si odisset illam , honorabilioribus

illam nominibus commemorasset, cum illi omnes qui tunc

vixerant criminationi essent obnoxii. « Omncs. » Nex[ue il-

lud temere posuit ,«Omnes, » neque suporvacanee, sed
magna cum sapienlia. Neque cum semel dixisset, id pos-
tea tacuit; sed el bis et ter et saepe pronuntiavit; ut edis-^

• Psal; XXI, 35. — Hebr. u, li-i^.

 104 S« JO- CnRVSOSTOMl ARCniEPISCOPI C. P.

cas illuui non pRrrunclorio hoc protiills^c. Gnni dixisset

enini , « Qnod
palres noslri omnes sub nuhc fncrunt, » ad-
jccit, «Et omncs per mare Rubrnm transierunt, et omnes
))in :\loyb.em baplizati sunl, ct omnes eanidem cscam spi-
» rilualcui comcdcirunt , et omnes eunidem |)otnin spiri-
» lualeiM bibin>uut. » Audisli quomodo sacpe ilUid « Omncs,»
|josucril? Quod nccjuaquam iecisset, nisiinagnum quid et

mlrabile mysterium snbindicare volulsset, Si enlm sim-

pliciler posuisset, satis erat id semel dictuin postea iacere,
et sic dicere. Quod
omnes sub nube fuerunt,
patres nostri
ct per marc Iransicrunt, et in ]\Iovscm baptizati sunt, et
eamdcm cscam spiritualem comedcrunt, ct eumdem po-
lum splritualen biberunt. Nunc autem non ita dixit, sed
ad singula i^esla illud « Omnes, » adjlciens, non parvam
,

noLis senle!itiae suie januam apcruit, ul cjus sapicntiam

consideremus. Cur ergo hanc vocem frequenter repetil?
Ut oslendat magnam csse Legls vctcris cun) nova cogna-
lioncm , el ilhi fuisse horum liguram, ct futurorum um-
bram. Atque primum hinc consonantiam ostendit. Yole-
bat enim demonslrare quod, quemadniodum in Ecclesia
non cst discrimen inlcr servum et hberum , neque intcr
pere[;rinum et civcm, senein et juvencin, sapientem et in-
sipienlem-, privalum ct principcm , mulierem et virum ,

scd omnis fflas el dignilas, atqne uterque sexus simililer

in eamdcm iHam aijuarum j^isciuam dcscendunt, ac sive
rex, sive mcndicus eadem expiatione fruunlur, id quod
est maximuu) nostrne nobilitalis argumenlum, quod simili
niodo mendicnu) ac purpura vestitum ad myslcria admit-
lamns , alque in mysteriorum rationc nihil hic phis illo

liabeat : sic et in vctcri Lege iliud, « Omncs, » frequentcr

posuit. INequeenim dicere potes Moyscm pcr aridam ,

Judaccs vcro per mare transivisse; ncque opulentos per

hanc viam, pauperes per aham, nequemuHcres sub aere.
 I2V DICTUM PAULI : NOLO VOS IGNORAKE, JiTC. lo5

viros siibnube; sed omnes per mare sub nube omncs, ,

et in Moysfim omncs. Quoniam cnim transilus ille futuri

baplismalis typus erat; hoc primum per liguram exprimi
oporluit, nempe omneseorumdem consortes fuisse, cpiem-
admodum et hic omnes eauem oequah'ter participant.

Et qiiomodo polcst, inquies, ilhid praesentium esse tj pus ?

iSi prius didlceris quid sit lypus ,

quid veritas, tunc tibi

hujusce rei rationem reddam.

IV. Quid igitur est uinbra, et quid veritas? Age, sermo-
nem ad imagines transferamus ,
quas piclores delineant.
\idisti saepe imperatoriam imaginem caeruleo tinctam
colore; dcindc vero pictorem albas hncas ducentem, et

imperatorcm depingentem , et sohura imperatorium , el

cquos astantes , et sateUites et vinctos hostes atque snb-

actos. Attamcn cum vides haec dehneata etadumbrata,
neque lotuni scis neque totunx ignoras sed hominem
, :

pingl et cquum obscure cognoscis : quahs vero sit impe-

rator et quahs hoslis , non Ita perspicue cognoscis, donec
accedcns colorum vcritas visum certiorem faciat. Sicut
igilur in illa imagine non exigls totum anle colorum
veritalem : sed si obscuram quamdam rei cognltionem
perclpias, satls absolulam dehncalionem esse arbitraris;
sic et de Veteri et de Novo Testamenlo sentias: neque
omnimodam in typo vcrilatis accuralionem a me reqai-
ras; lumque potcro tc docere , quo pacto quamdam affi-

nilatem liabuerit Velus cum Novo, et ille transitus cum

baplisnio nostro. Ilhc aqua ct hic aqua : hic piscina , ilhc

pclagus liic omnes in aquam ingrediuntur, ihic itcm ora-

:

nes secundum hoc affinitas. Vis demum discere colorum

:

vcrilalcm? lUic ab .i^lgyplo per mare llberabantur, hic ab

idoloh\tria. lUic Pharao demergebalur, hic dlabohis : iUic

i^Egyptii praefocabantur, hic vetus homo peccatis onustus

dcfodilur. Et vide cognationem figurne cum veritate, ac
106 6. JO. CHRYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

verilatis proc typo exccllf ntiam. Neqiie enim omnino alie-

num oportel csse lypiim a verilate, aliocjuin enim typus
Don essct : nccjue rursum parest exicquari typnm verilali;
alioquin typus ipsa vcrilas esset : sed in suo modo maneat
oporlet, neque omnia habcat ,
qn.TC vcrilas habcl, neque
a toto excidal. Si cnim tolum haberet, ipsa veritas esset;
si a toto cxcidcret , non posset esse typus. Scd oporlet ut
parlem habcat, parlcm verilati rcscrvet. Ne igilnr iu Ve-
leri totum a me rcquiras : sed si qna parva et obscura ac-
ceperis aenigmata , tecum bene actum esse puta. Ubi ila-
queest cognalio lypi cum veritate ?in eo quod illic omnes,
hic item omnes : illic pcr aquam, hic eliani pcr aquam :

illi a scrvitule liberuli sunt, et nos item a servilute libc-

rali, sed non ab eadcm nam illi aservitute /Egypliorum,

:

nos a scrvilute dacmonum illi a servilnte Barbarorum,

:

nos a servitule peccali. Ad libertalem reducti sunt illi, et

nos etiam; sed non ad eamdem, scd ad multo splendi-

I
diorem. Quod si majora suis nosira et exccllentiora ne ,

stupcas. Hoc enim maxime veritalis est, quod sit typo

longe cxcellenlior, neque tamen illi adversaria sit, et cum
illo pugnet. Qnid auicm cst, « Omnes in Moyscm baptizati

Bsunt?» Forle clarum est quod dicitur; sed clarlus effi-

cere conabor. Mare lunc erat dilTusum antc ocnlos eorum,
et jubcbantur transire per extraneam quamdam et admi-
rabilcm viam. Nemo unquam sic Iransicrat. Cunctabanlur
et recusabant, atque rngre ferebanl. Transivit Moyscs pri-
mus, utomnes facile sequerentur eflecit.
et IIoc sibi vult
illud,«In Movsem baplizali sunt; »"cum ilii crcdidissent,
lunc in aqnas illo duce, ipsique fldcnlcs ingredi ausi sunt.
Hoc ct in Cln-Islo accidil : cum ciiim nos rcduxisset ab
errore, et ab idolortiui cullu llberasset, el in regnum nos
manu duccrct, ipse primus viam aperuit, primus in calos
ascendit, Quemadmodum igitur illi Moysi fidenles, iler
 IX DICTUM PAULI : NOLO VOS IGNORARE, ETC. IO7

suscipere sunt ausi ; ita et nos Christo fidcnles , hanc pe-

regrinalionem fidenler suscipimus. Quod autcm id sibi
velit ilkid, Moysem baplizali sunt, »ex historia palam
« In
est. Non enim in nomen Moysis baptizati sunt. Si porro

nos, non modo Jesum ducem ac principem habcmus, sed

etiam in nomcn ejus baplizamur, licct illi non baplizentur
in nomen Moysis, ne ideo lurbcris dixi namque oportere :

ut vcrltas aliquam ingcntem et inefFabilem excellcntiam

habeat supra figuram. Vidisti-ne in baptismo qui sit lypus,
quac verilas? Agc, ostendam tibi et mcnsam et mysterio-
rum participalionem illic adumbratam fuisse; si non to-
tum rursus a me petas; sed sic ea qua3 gesta sunt exa-
mines, ut par cst umbras ct figuras. Nam cuill dixisset de
mari, de nube, deque Moyse, subjiinxit : oEt omnes eam-
»dem cscam spiritualem comederunt. » Quemadmodum
lu, inqult , ex piscina aquarum ascendens, ad racnsam
curris; sic et illi ex mari ascendentes, ad mensara novam
et mlrabllem venerunt, de manna loquor. Ac rursum si-

cul tu mirabilem potum habes, sanguinem Servatoris; slc

et illi mirabllem habuere potus naturam non iuvenerunt :

fontcs, non fluvios, sed ex petra dura et inaquosa raagnam

fluentorum copiam acceperunt. Idco potum illum spiri- ,

lualem vocavit; non quod natura tulis esset, sed quod ex

modo quo suppcditabatur, talls fieret. INeque enim se-
,

cundum natnrae ratlonemlpsis dabalur, sedsecundum Dei,

ipsos ducenlis, operatlonem. Quod ille ad rectum sensura
deducens diceb.at : cum enim dixisset, « Et omnes eum-
»dem potum spirltualcm bibcrunt;» aqua aulem erat qute
bibebatur; ut ostenderet se ideo spiritualcm dixisse, non
ob naturam aquae , sed ob modum, quo suppeditabatur
adjecit : « Bibebant enim de spirituali conscqucnte eos
«petra ; petra aulcm erat Chrislus. » Non inqult , nalura
lapidis , sed operantis Dei virtus fontes illos emittebat.
lo8 S. JO, CUU\SOSrO,MI ARCllIlil-ISCOlM C. P.

V. Et hic Pauli Saniosalcni haeresim radiciliis evellit. Si

enim Chrislus illa oinnia operabatur ,
quoinodo ipsum
hinc ca-pisse dicuat, cuai Maria ipsum genuit? cumeniui
ea quoe in dcscrlo gesta sunt, antc Mariam lacla siut, et
Chrislus secundum PauH vocem illa omuiarecerit , neccsso
est ilhim et antc parlura ct anle parturilionem fuisse :

neqne enim qui non cxlilisset, tam mirabilia atquc in-

crcdibiha oj)ora patrassct. Sicut aulem cum dixit, omnes
pcr mare transivisse , Ecclcsiaj nobiUtatem diu ante typis
cxpressam dcclaravit
dixit omncs camdem
, sic cum
escam spiritualem comcdisse, idipsum ilerum subindica-
vil. Qucmadmodum cnim in Ecclesia, non aUud corpus

dives, ahud paupcr, nec alium sanguincm hic, ahum ille

accij)It sic ct ilio tcmporc nou aliud dives manna acccpit,
;

aliud paupcr; nec alterius ille fonlis, alterius hic ct indi-

genlioris particeps fuit : sed sicut nunc eadcm ipsa mensa ,

idipsum pocuhim, idem cibus omnibus huc ingredicu-

ita et lunc idipsum manna
tibus oflcrlur; idem fons ,

omnibus proponebatur. Quodque slupcndum admiran-

duuKjuc Cst , tenlavere quidam illo tempore plus, quam
opus erat, colligerc, nihilquc profuit ilHs avarilia. Ve-
rum doncc aequahtatcm servabant, manna manebat
mauua; ubi vero plus accipcrestudcbant, avarilia luanna
in vcrmes mulabat :quamvis hoc nou cum dctrimenlo
aliorum faciebant : non enim proximi cscam rapicndo phis
coiiigcbant : attamcn quia plus concupiscebant, damnali
sunl. Licet eniiu proximum non laedcrcnl; sibi lamen
maximum damnum aficrebr.nt, cum hoc coUigcndi modo
avarilioe assuesccrcnt. Itaquc idipsum simul ct esca crat et

Dci cognitionis doclrina : simul corpora nulricbat, et eru-

dicbat animum. Nequc nulricbal tantum sed etiam a ,

labore eximebat. iNcque enim opus erat jungcre boves

aralrum trahere , vel terraui sulcare , vel per annum
 IN DICTUM P.WI.I : NOLO VOS IGNORARE , KTC. 100

expectarc ; sed snbilo apposilam hahcbant uicnsani

reccnlem, novam et quolidianam : rehusqiie ipsls dlsc(;-

bant evangelicum inud priTCcplum , non dehc;c qucm-

piam solliciium esse in crasllnum' : nuJla quippe iitillias

cx hacsolliciludine consequchalur. Quod enim plus quis-

piam colllgehat , corrumpehatnr et perihat , alque argu-
mentum solum manehat. Deinde ne putarcnt
avariliae

imhrem illum ex naturae consuctudine manare, in dlc

sahhati nihil hujusmodi fiehat, Deo haec lUraquc ipsos
docentc; quod sclllcet ipsc pracleritis dichus hanc mira-
hilem phiviam operatus esset, et quod illo die pluviam
ideo cohlheret, ut vellnviti discerentillo die feriari. Neque
cx ciho tantum , sed etlam ex vestimentis et calccamentis
ct ex aliis omnihus, viderc erat
tradlta Aposlolls mandala

reipsa completa. Neque enlm domum hahehant, non

mensam, non Icclum non vestem mulatoriam neque , ,

calccos, Deo sic dlspensanle. Vide quanla sil Veieris Tes-

tamentl cum Novo airinitas. Qucmadmodum enlmChristus
Aposlolos demum ad ca quae nccessaria eranl informavit;
slc et illls vllae modtis adaptalus est, et omnis creatura
ad minlsterium eorum piVTparata erat. Et cur, inquics,
hoec facta sunt? Ipsos in unum orhis locum conclusnrus
erat, et mandaturus eis nt sihl perpetuo illlc mlnlstra-
rent, ac neque tempkmi vel altare allhi per orhem cons-
trucrent; scd ohlalioncs et sacriflcia sua illnc afferrent,
festa celebrarent , lcgcrent Legem, el omnes alios sanctlfi-
cationis illlus ritus pcrficerent. Ne igilur cx definllo mi-
nlsterli rltu , providentiam suain illic concludi pularent,
seque Deura particularem illius loci credcrcnt, prius vlr-
tulem suam in alicna tcrra exhihuit, in Egyplo, In de-
serto , uhi nemo qni se coleret , ncmo erat qui so adorarct
ct conlrariis rehus crealura serviehal, operlhus suls vel
' Malih. 1. 34.
110 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

incrediilis suadcns, ut crealionem ab inillo ab illo faclam

agnosccrcnl. Elcnini mare alios suflocavit, alios servavit;
aer nuncgrandinem, quoBarbaros pcrJeret ,nunc manna,
ut Jucheos alcret, cmillebat. Rursum tcrra , nunc scini-
phcs ad ulciscenJos hostes, nunc coturnicem aJ sahitem
suorum cflerebat. Illis iuterJiu tenebrcTB, his noctu lux
aJerat. /Egyptii inlcrfluentem habentes Nilum , siti et

siccitate pcribant; hi auteiii in deserto ariJo et sicco cas-

Iramelantes, multa fruebantur aquarum copia : et illos

quiJem ranse oppugnabant , hos autem ne gigantes quiJera

capere poterant.
VI. SeJ cur haec nobis commemorat beatus Pau-
lus? obeamcausam, quam inilio vobis Jixi ; ut Jiscas

neque baptismum neque , peccalorum remissionem

non scicntiam non mystcriorum participationem, non
,

mensam sacram non corporis fruitionem, non sangninis

,

participalionem, nec aliuJ quiJpiam proJesse nobis, nisi

vitam r(;clam, mirabilcm, ct omni peccato liberam Juca-
raus. QuoJ cnim hncc iJeo commemoraverit oslenJit,
cum postqnam rccensuerat formam baplismi permare et
per nubem; mysteriorumque typnm per manna et per
pclram in veteri Legc praefiguratum Jescripserat ac Jixe- ,

rat, Omnes eamJem escam

« spirilualem comeJerunt, et
»eumJem potum spirilualcm biberunt, » AJjccit Jicens :

« Sc J non eorum bcneplacitum est Deo. » Post

in pluribus

tot tantaque miracula inquit, non Jilcxit eos Dcus. SeJ

,

quiJ? « Prostrati sunt in Jeserto. » Cur itaque haec nobis

Paule, narras? « Ilsec autcm in figura facta sunt nobis,
» ut non simus concupisccnlcs malorum slcut el illi con- ,

scupierunt: neque iJololalraj efllciamur, sicut quiJam ex

»ipsis; qucmaJmoJum scriptum cst : SeJit populus man-
pjucare et bibere, et surrexcrunt luJere*. » ViJe Pauli

' Exod. xxxii, 6.

 IN DICTUM PAULI : NOLO VOS IGNORARE, ETC. III

prudentiam : dlxlt peccatnm, dlxlt causam peccati , dlxit

poenam propler peccalum ianictam : his nos erudicns, nt
neillos imltemur. Causa peccatifult gula : « Sedit populus
«manducarc et Libere : » Peccatum , ipse hisus. Deinde
poena, « Proslrati sunt in dcserlo. o Iterumvero, « Ne for-
«niccmur, slcutquidam eorum fornicati sunt. » Hic causam
fornicationls non posult, sed pcenam : quam vero illam ?

Ceciderunt una dic viglnti tria mitlla. » Cur autem oc-

casionem non dixit, ex qua fornicatio orta est? Studiosis
reliquit, ut historiam adircnt, et radicem mali discerent.
Hic est medicinae modus , dicere ncmpe unde nascantur
morbi , et remedla adhibere vuUieribus. Propterea dicit :

« Htec autem omnia in figura contingebant illis, scripta

»sunt aiitem ad corrcplionem noslram. » Ilaque qui fecit
illa , et improbos uhus est, is ipse nunc nos admonet, non
verbis tantum, sed rebus ipsis ; qui maxlmus est admoni-
tionis modus. \idisti-ne quomodo ils qui in gratia sunt,
eum, qui in Vcterl hoc fecerat, maglstrum insllluerlt
oslendens eumdem ipsnm esse qui ct iUa fecerat, et haec
pcr ipsum loquebatur? Nam si ahenus fulsset, nequaquam
illa horum figuram , ncc ad correptlonem nostram ea
scripla fuisse dixlsset, neque maglstrum nobls Instlluisset,

quem non putasset esse Deum : neque ab iis, quse tunc

facla fucrant , manus deven-
nos terrulsset, quasi In ilhus

turos. Nunc autem ostcndens nos in ilhus manus iterum

delapsuros esse atque utrumque popuhmi illum nempe
: ,

ethodlernum, iUIus gubernari leglb.s, omnia iha com-

memoravlt, ac dlxlt, « Ad nostram correptloncm-scripta

»sunt. » Uxc igitur cum seiamus, et pra^terltls et futurls

credamus. Si vero qulplam sint, qui futuris non credant,
a praeterllis eos ad virtulis studium deducamus, illa nar-
ranles quae Sodomitis acciderunt, quae In diluvio item,
quae in /Egypto commemorantes ; ut aliorum poenis ad
112 S. JO. CnUYSOSTOMl MlCIIIi: flSCOP) C. V.

meliorem friigom rcducli , ^ilauiquo agcnlcs opliinaui,

doctrinam dciimm de gclienna ct dc rcsnrreclione admit-
tant. Quandoquidcm cl nunc qui judiclum non crcdunt,
nonnisi a corrupta vita ct prava conscientla sic aircctl

snnt. Itaquc si pcccata cluamus , ct mctu procterilorum

nos crudiamus, cliam doctrinaiii dc futurls admillere
suadebimus. Quemadmodum enim prava dogmala vitam
impuram induccre solcnt; s'c ct corrupta vila prava
dogmata plorumquc pepcrit. Quod nc contingat ct nol)is
ipsis, ct aliis; h;cc vocifcranlcs vcrba ct rcctam fidcm
servcmns, et vitaeinstitutura optimum cxhibeamus, quan-
doquidcm a nobis ex omni parlc dcnionslratuin cst, sine
proba vita nuUam fore rcclorum dogmatum utilitalcm.
Fiat autem prccibus sanctorum, et proesulum omnium,
ut ct rccla dogmata, quLX' a majoribus ohm acccpimus,
iHira scrvcmus ; ct vitam ipsis congruenlcm adjiciamus,
ut promissa l)ona conscquamur, gratia ct bcnignilalc Do-
raini noslri Jesu Christi, cui cum Patrc simulquc sanclo

Spirltu, gloria, imperium , honor, nunc et scmpcr, et in

sjecula saeculorum. Amen.

HOMILIA.

In diclum itlud Apostoll : Oportct et ha^rcses esse in vo-

*.
bis, ut qui probatl sunt, manifesli Ilant

I. nupcr hoc spirituale theatrum incaluit^ cum

Salis

Jerosolymam oraliono vobis inducorem et ploranlcm et ,

proprias calamilales annuntianlcm. \ idi enim oculos

ves-

llumina parturire: vidi cx aflcctu veslro

iros lacrvmarum
sin^^ulorum animos gcmilibus oppletos , atque turbalos.

,
, Cor. X,, ,q, — • Vide D. Oiilllon, toni. xin, p. 200-204.
 IN ILLUD : OPORTET U/ERESES ESSE. 11

Idco stalim alque id animadvcrti, tragcediam illam scdavi,

scrmoncm de medio Iransluli, flelnmque illuDi ex singu-
lorum cordibus crupturum coercui. Anima quippc luctu
occupata, nihil sanum vel dicere vel audire valet. At cur
hoc nunc vobis in memoriam revocaviPQuia ea, quie sum
hodlc dicturus, illis quae tunc locutus sum admodum sunt
aflinia. Qucmadmodum enim ilJa vilas dcsidiam in nobis

reprimebant scgniliemque in agendo nostram corrige-

,

bani; slc ca qnce nunc dicturi sumus circa diligenlcm

dogmatum observalioncm, securiores nos rcdderc pote-
runt; ita ut undequaque perfecli futuri simus, « In virum
»pcrfectum, in mensuram aclatls * » pervenicnles secun-
dum divinum Aposlohim. Tunc corpus veslrum curavimus,
nunc capili mcdicinam afferimus; tunc Jcremioc verbis,
nunc Pauli scrmonibus. Quapnam sunt illa Pauli verba,
qr.ac nunc nobis cxplananda proponunlur? « Oportct, in-

»quit. et hicreses esse in vobis, ut et qui probali sunt,

»manircsti fiant in vobis ^. » Non n)ininuun cst quod quae-

rilur. Nam si consulcnlis more Pauhis Icquilur, et vere

oporlet hacrcses esse, inculpali sunt haercsiarchoc. Alqui
non ila cst , non ila res se habet: non enlm consulenlis,
scd fu[ura prrcdicenlls hoc dictum cst. Qucmadmodum
enlm medlcus cum vidct acgrum crapulas et vino aliisque
prohibilis dedilum lali intcmperanlia, inquit, febrim gi-
,

gni oportet, non logcm ponens non consulcns, sed ex ,

pr.Tscntlbus futura conjectans ac pracdicens , italoquitur;

simlliterque agricola aut gubcrnator vidcns concursum
nubium et tonilrua cum fulguribus erumpentia, dicit,
Oporlet hasce nubes pluviamparcre, et imbrem vehemen-
tissimum, non cohortando hacc dicit, sed quod futurum
est pricnunllat; sic et Paulus illa voce , « Oportet, » usus
est. Et nos saepenumero cum vidcmus homines acriter

i » Ephes. IV, i3, — « i Cor, xi, 19.

LXXXVIII. 8
Il4 •• '0. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

discsptantes , ac sesc muluo gravibus contumeliis afficien-

tes, dicimus, Oporlet hosce homines in aliquam pugnam

erumperc, ct custodiendi sunt ; non cohortantcs , ncque
consulenles ita loquimur : qui enim id ficri possit? sedex
praesenli futurum conjoctanles. Ila ct Paulus non consu^
lens ita loquitur, « Oporlct ha:rcses in vobis esse , » sed
praediccns ct prophelicc praenuntians id quod fulurum cst.

Quod enim non consulat haircses essc , ipse declarat di-

cens : «Etiamsi Angclus vobis evangelizat praeter id, quod

» accepistis , anathema sit '. » Ipsc cstqui circumcisioncm,
quia intempestivc obscrvabatur, et pricdicalionis purila-
tem labefactabat, rejecit ac dixit : « Si circumcidamini,
» Chrislus vobis nihil proderlt'^. » Quomodo igitur, in([nlcs,

causam adjecit, dlcens : « Lt qul probali sunt, manlfcsli

sfiaut? »llla vox, plcrumque non cau-
« Lt, » in Scripluris

sam rerum evcnlum. Exempli causa, venit

significat, sed

Christus, et cjeco visum rcddidlt ille vero ipsum ado- ^

:

ravit Judaei contra hoc in sanitatem restitulo, nihil non

:

agebant ut miraculum obscurarcnt alque Christum cx- ;

pellebant. Tunc igitur ait ille : « In judicium ego veni in

» mundum hunc ut qui non vidcnt videant ct qui vident,
, ,

jocaeci fiant »Ergo-ne ea de cau&a vcnit, ut illi cacci fie-

''.

rent? Non certe ideo venit: sed illud accidit, et eventum

rei illc ceu causam exlulit. Piursum lex dala est ut pecca-

torum. eursumjCoerccrct , ut modcratiores efficerct eos,

qui ipsam acciperent: Scd ob illorum ignaviam , conlra-
rium accidit: peccata enim auxerunt; dicilque Paulus :

« Lex autem subintravit, ut abundarek delictum^ wcum ;

tamen non ideo subintraverit, scd ul mlnueret dclictum.

Illud autem cvenit propler improbilatem eorum, qui il-
lapa acceperunt. Sic et hoc loco, o Lt, non causam iodi- >>

* Galat. 1, 8. — • Id. y, a. — • ^ Malth> xx, et Marc. n,— 4 Joau. ix, dg>

— f Rom, , ao.
 IN ILLUD : OPORTET H^RESES ESSE. Il5
cat, sed eventum. Quod enim alia sit hjEresinm causa
quo' df[ue non ideo hcereses fuerinl, ut qui probati essent,
ma nifesli fierent, sed ahundc occasiones acceperint, audi
Chiristum nobis declaranlem : « Simile factum est , inquit,
»» egnuraccelorumhominiseminanti bonum semen in agro
» suo; et duni dormircnt homines, venit inimicus homo,
» -et seminavit zizania *. » \ides-ne ideo hasreses fuisse
quod dormirent homines quoniam segnes erant quoniam
, :

diclis non diligenter atlendebant ? Ne ilaque quispiam

dixerit, Cur hoc permisit Christus? dicit PauUis haec :

permissio nihil te laedit : si probatus fueris, clarior appare-

bis. Non enim par resest, nemine supplantare, nemine de-
cipere conante, iu recta stare fide , atque innumeris erum-
pentibus procellis, inconcussum et immobilem manere.
Quemadmodum enim arbores, ventorum undique irruen-
tium impetu firmiores redduntur, si quidem recte et ac-
curate radicem posuerint; sic et animas in fundamento
rectce fidei defixas, quaehbet irrumpentes haereses non
subvertunt, sed foetiores reddunt. Quid igitur dicamus
de infirmis, qui facile corruuut et supplantantur? Ne illi

quidem per hajreseos impelum , sed per propriam infir-

mitatcm hoc patiuntur. Infirmitatem vero non naturalem
dico sed , eam , quae est ex proposito volunlatis, quae digna
reprehensione, pccna alque snppiicio quam emendare ,

penes nos est. Quaproptcr cum emendamus laudamur ,

cum non emendamus , casligamur.

II. Atque ut discas els , qui vigilant , nihil nocere posse,
aliunde etiam id demonslrare satagam. Quid diabolo ma-
lignius, quld sceleratius? Attamen hic malignus, scclera-
tusque, qui multa vi pollet, cum omnibus machlnis suis
Job adortus, lotaquc pharetra sua in domum et in corpus
jusli viri evacuata, non modo ipsum non subvertit, sed et
* MaUb, xiii, 34.

8.
1 \6 8. JO. CnnYSOSTOMI archiepiscopi c. p.

clariorem fecit. Et lUe quidcm a dlabolo noci^menti nihil

accepit; Judas vero, qiioniam ncgligcns segnisque crat
nihil ex Christi consortio lucratus est , sed post tot il las

adhortatioiies atque consilia proditor mansit. Causa a\i-

lem est , quia nenjinem invitum cogit vel vi adducit Deus ,

ut nec ilhim coegit. Eodem modo si nos vigilemus, nihM

nocumenti nobis aHbrre polerit diabohis; sin non vigile-
mus, sed segniter agamus , ne quidem ab iis, quoe pro-
desse possent , hicri quidpiam accipiemus; sed delrimen-
tum nobis erit cxtremum , tantum malum est segnities.
Judseis ergo non modo nihil profuit Chrisli adventns, sed
etiam nocuit. jNon Christus illis in causa fuit , sed sua ip-
sorum segnlties ct improbilas. Id vero Christum ipsum
audi dicenlem ; « Nisi venissem , inquit , et locutus fuissem
»eis,peccatum nou haberent: nunc autem excusatloncm
»non habent de peccato suo '. » Vides-ne adventum ejus
et venia ipsos privasse , et omncm defcnsionis modum abs-
tuhsse? Tantum est malum non attendere sibi, neque sua,
ut par est, curare. lloc^et in corporibus videre est: eum
enim qui ocuhs laborat ipsc sol cahgine offundere solct, ,

sanum vero ne tenebrae qnidem licdcrc possunt. Non sine

causa diutius hunc sermonem produco sed quia multi :

cum scgnitiem suani culpare , ac improbitatem stuporem-

que suum corrigere deberent, hac missa cura circumeunt
frigidas cxcusaliones quaercntes atque diccntes : Nisi dia-
bolus essct, non periremus; nisi lex essct, non peccare-
mus; nlsi hcTereses csscnt , non supplantaremur. Haec sunt
oblcntus et prnetcxtus, mi homo: vigilanti enim nihilno-
cct unquam , sicut dormienti, pigrilanli ct salulem suam
prodcuti , nlhil prodest. Idipsum cnim ct Paulus subindi-
cans dicebat : « Ut qui probali sunt , manifesti fiant in
»vobis'; » hoc est, ne turberaini, nequc anxii estote
' Joaij. XV, aa. — .
» i Cor. xi, »9.
 IN ILLUD : OPORTET H.ERESES ESSE. Hj
nihil vos nocero possunt haereses. Quod itaque elianisi de
hiBresibns sermo sit, praedicta quaeslio non sichabeat,
hinc palam est : Prophelia namque est, non consilium
praediciio non admonitio: et illa vox, « Ut, » cventum
,

non causam, significat. Quod autem non de dogmatibus

jam ilH scrmo sit sed de pauperibus et divitibus de cibo,
; ,

et de abslinenlia a cibo de opulenlorum lascivia et cra-

,

pula,etde pauperum contemptu qui penes ipsos erat; ,

ferte paulisper id superius narrantem. Neque enim alio

modo id vobis palam osse polest. Quoniam enim Apostoli
cceperant verbum pietatis seminarc accesserunl statim ,

Iria millia, et rursum quinque millia el illorum omnium

erat cor unura et anima uua. Concordiae outem causa et

, ,

charilalis eorum vinculum quod tot animas in unum ,

congregabat,pecuniarum contemptus erat. « Nullus enim,

sinquit, quidpiam sibi proprium esse dicebat, sed erant
»ilh*s omnia communia *. » Quia enim radix malorum su-

Llata fuerat avaritia nempe omnia advenerant bona ac

, , :

deinde mutuo cohajrebant, a nulla re divulsi. Illud enim

« Meum et tuum, » frigidum illud verbum innumera bella ,

in orbem inducens, ex sancta illa Ecclesia eliminatum

erat, et in terra perinde habitabant, atque Angeli in ccelo.

Non divilibus pauperes invidebant, cum nulli essent di-
vites ; ncc pauperes a divilibus contemnebantur, cum
pauperes non essent; sed omnia essent communia. Ac
nemo quidpiam ex iis quae habebat, suum esse dicebat.
Neque enim ut hodie, sic tunc se res habebant. Nunc
enim sua habenles, erogant pauperibus tunc vero non :

sic; sed a propriarum pecuniarum dominio absistentes,

et in medio eas deponentes alque commiscentes, ne qui-

dem internosci poterant qui nuper divites fuerant ; ita ul
si quis ex pecuuiarum despectu fastus oriri possct , iile

' Act. IT, 32.

Il8 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

eliam funditiis tolleretnr ,

qnandoquiclcm omnia scqualia
erant, omnesque pecunice commixloe fuerant. Neque indc
solum, sed eliam cx modo dcponcndi pccunias, illorum
pielatem videre crat. Quolquol cnim agios aut domos pos-
sidebant, illas vendentes prctium aflereJbant , et poncbant
ad pedes Aposlolorum '. » Non dixit, In nianus injicie-
bant,scd ad podes corum ponebant, Y>"dorem revcren- ,

liam, timorem quo crga Apostolos

,
at'diciebantur, his de-

clarantes : non enim dare magis ,, quam accipere se

putabant. Et hoc maxime cst pcc/unias despicere, hoc

vere Christum nulrire; si non cijim arroganlia et fastu

hocfacias; si ita largiaris , si ila praebeas , ac si magis in

te ,
quam in accipienlem , bsncficium conferas. Si enim
non sic afleclus sis , ne dederis. "iNisi tc pules magis acci-
pere , quam dare , ne praebucrif,. Idipsum et aliis rursum
testificatus est Paulus his verbi.s : « Notam autem facio vo-

• bis , fratres , gratiam Dei , qi:iae Ma-

dala est in Ecclesiis
» cedoniae , quoniam altissima pauperlas eorum nbundavit
niindivitias simphcilatis eorum : quia secundum virtulem
ftestimonium illis reddo , vl supra viiiutem voluntarii

• fuerunt, cum multa cxhorlationc obsccrantes nos gra-

^tiam et communicalionem uiiiiislerii, quod in sanctos
«implcvcrunt ^ » Vidcs-Die quod idco plus illos admire-
tur, quod gratiam scientes ct obsccranles et hortanlcs, ,

sic pecuniarum copiam 'oxhibucrunl?

III. Ideo Abrahamum miraniur, non tantum quod vi-
tulum mactavcrit, non quod farinam miscucril; sod quod
eum muUa voluptate c,t humilitatc hospites excepcril, ac-
currens, minislrans, dominos vocans, thesaurum innu-
merorum boiiorum «c rcpcrisse jiulans , si quando tran-
scuntem hospitcm vidcret. Sic enim duplex cst eleemo-
syna cum damus, et cum alacritate damus. « Hilarem
• Act. IV, 54« — j€^»r. 111,1.
 IV ILLtJD : OPORTET HiEIlESES ESSE. ll^
senim» inquit , datorem dlligit Deus '. » Quandoquidem
si ciim arroganlia , fastii et vana gloria innumera effuderis
talenta , omnia perdidisti; quemadmodum ille Pharisaeus,
qui bonorum suorum decimam dabat, quia altum sapiebat
et superbia lumebat, omnibus amissis, discessit e tetn-

plo ^. Apostolorum vero tempore non sic sc res habebat

sed gaudentes, exultantes, magno sibi esse lucro putan-
(cs, sic pccunias afTerebant; et bene secum acium esse
existimabant, si eas Apostoli dignarenlur accipere. At
quemadmodum quidam ad supremos magistratus vocati
et in praecipnis imperii urbibus sempcr habitaturi subs- ,

tantia tota in pecuniam conversa sic solent eo se trans- ,

ferre; sic tunc faciebant homines illi ad ctelum vocati ,

ad supernam metropolim et cceleste regnum. Quia enim

sciebant illam esse vere palriam suam subslanliam suam ,

in pecunias convertenles, eas per apostOlicas manus eo

praemittebant. Etenlm extremae est insipienliae quidpiam
ex rebiis- iiostris hic relinqucre , cum.nos post tantilliim
temporis liinc emlgraturi simus. Quod eniin relinquitur,
in damnum cedit. Omnia igltur illo pra^miltantiir, ubi et

nos deinceps semper versaturi sumus. Haec secum repu-

tantes ipsi, omnem substantiam deponebant: duplexque
officium praestabalur : nam et egenorum pauperlalem
sublcvabant, et ampliorcm securloremque sibi subslan-
tiam parabant ; in coelo thesauros suos doponenles. Ab
hac Icge el consucludine , mos quidam mlrabilis in Ecclc-
siam tunc inductus est: coacti namque simul fideles om-
ncs post audilam doclrinam, post orationcs , post myste-
riorumparlicipalioncm, soluta synaxi,non stalim domum
COncedebant: scd dlvitcs ct opulenliores, alimenta et fer-

cula e domibus suis aflercnlcs , paupcres advocabant

communique simul mensa fruebanlur, communibus epu-
' a Cor. IX, 7. — » Luc. xvin, jo.
120 S. 30. CnnYSOSTOMl AHCUIEPISCOPI C. P.

lis atque conviviis in ipsa Ecclcsia; ita iit ct a consortio

mcnsrc, et a loci revercntia, undequaquc charitas cons-
Iringcrclur , cuin mulla voluplale siuiul alque ulililate.

Paupcrcs cnim consolalionc non parva; divilcs vero be-

nevolcntia frucbanlur, lum eorum quos p.asccbant , tum
Dci, cujus causa hoc faclcbant : sicque magnain assccuti
graliam, domumsccedobant. Innumera hinc soqucbanlur
bona: quodquc caput bonornm est, per singulas synaxes
amor magis magisquc acccndcbatur, cum et ii qui benefi-
cia confcrebant , et ii qui accipicbant, lanta cum bene-
volentia contubcrnales essont. Ilunc morcm Corinthii
proccssu temporis labefactarunt, cuin opulcnliores seor-
sim cibum sumenlcs , cgenos despiccrcnt, ncc cxpcctarent
tardlus acccdenlcs , cl necessilalibus vilac dctcntos utpau-
peres solcnt, atque moras tralientcs. Undc contingcbat
eos, dcnuim advenicnles, cum pudore jaui subhita mcnsa
recedere; illis pracoccupanlibus , his voro lardanlibus.
Videns ilaque Paulus inde multa suboriri mala , tum quae
jam acciderant, tuni quae futura cranl : nam a divilibus

paupercs conlcmnebanlur, ac sopcrbe tractabantur, hinc-

que pauperibus moeror odiumque in diviles, ahaque suc-
cedcbant mala ex hujusmodi rebus oriri solila; hancpra-
vam accrl)amquc consucludincm corrlglt. Et vlde cum
quonla prudcnlla ct modcratlone correctioncm aggredia-
tur. Incipicns enim sic ait : <i lloc autem proccipiens, non
«laudo, quod non in melius, scd in detcrius convenilis'.»
Quld slbi vull ilhid, « Non in mellus? » Majores, inquit,
et patres veslri , substantlas suas vcndebant ct praedia et
possessiones , atque omnia habcbant communla , mullam-
que mutuo charitatem : vos aulem, quos par esset illos
imitari, non modo nihil simile fecistis ; sed etiam id,
quod solam habebatis , amisistis ; nempe convivia in col-
'
1 Cor. XI, 17.
 ,

iN illi;d : oportet u.^reses esse. 121

lectis fieri sollta. Iclcoqne ait : « Noii in melius, sed in de-

»terius convenitis. quidem possessiones omnes in
» Et illi

usum pauperum conccdebant vos vero mensa etiam illis :

concessa privatis. « Prinnim enim convenientibus vobis in

«Ecclcslam, audio scissuras essc inter vos, ct ex parte
» crcdo *. »

IV. Vidc quomodo rursum prudenter correctionem

adhlbeat. Non dixIt,Credo, vel, Non credo, sed medio
vcrbo usus cst, Ex parte credo;» non omnlno credo nec
a
,

omnino fidcm neyo; ut vero hoc vel illud, in vestra pe-

nitus potestato est. Si resipiscalis, noncredojsin ita per-
severelis, credo. Itaque non accusavit et accusavit. Non
accusavit penitus , ut emendationis spem et inducias ad
poenilenliam daret : non crlmlne liberos dlmisit, ne in
eadem scgnitle manerent. Nondum omulno credidi , in-
qult; idipsum cnim
«Ex parte credo. »Idvero
est diccrc,

dicebat cohortans ut sese emendarent ac corrigerent, ip-

sumquc abduccrcnt ne rem hujusmodi vel ex parte cre-
derct. « Oportet enim hacrescs essc ut qui probali sunt ,

«manifesti fiant in vobls. »DIc igltur quaenam hoereses?

HIc animum adhlbete qnonlam non de dogmatibus di-
:

citur illud, «Oporlet hxreses in vobis esse : » sed de dis-

sentione circa mcnsara. Cum enlm dlxisset , « Oporlet au-
»tem ct esse,»modum haereseon adjunxit
haereses :

«Convenientlbusenim vobis in unum, non est dominicam

» cceuam manducare. » Quidest, « Dominicam coenam man-

Bducare? Dominicam ccenam, inquit, non est mandu-

»care:»illam vocans coenam, qnam ultlma nocte tradidit
Christus, quia Discipuli cum iilo omnes erant. In illa
quippe coena et Dominus et servi omnes simul recumbe-
bant : vos vcro , qui conservi estis, inter vos tamen dissi-
detis ac dividimiui. Ille nec proditorem expulit : nam et
• i Cor. XI, 17.
 »

122 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

Judas ciim illis tunc crat : lu vero fratrem depellis. Ideo

dicit,«Non dominicam canam manducare. «Domini-
esl
cam cffinam vocans cam r|uac concordissime omnibus
convocatis sumilur. « Lnusquisque enim suam canam su-
»niit ad manducandum, et alius quidcm esurit, alius au-

»tem ebrius est.sNon dixit, Alius csurit, alius comcdit;

sed cbriclalis nominc ma^is illos langil. Ethicct illic.ait,

nullus est modus. Tu lc crapula disrumpis, dum ille

fame contabescit. Tu plura, quam opus sit, surais, ille

vero ne quidem necessariis fruilur. Duplcx hoc corruplae

aequalilatis mahmi, h.trcses vocat, quia contentiose invi-
cera agebant ct dissidebant, ct alio esurienle , alius ine-
briabalur. Ac bcnedixit, «Convenienlibusvobis iu unum.
Cur convenilis, inquit? quid sibi vult illc conventus? Ad
quid ilie communis coetus, quando mensa non cst com-
munis? Dominicae sunt facullatcs, quas accepimus proin- ,

deque communes conservis nostris proponanlur. «Num-

»quid domos non habctis ad manducandum et bibendum?
»aut Ecclesiam Dei conlemnitis, inquit, ct confunditis
«eosqui non habcnl* ?))Tu qdidcm pnlas, inquit, fralrem
tantum le contumclia afficcre, redundal aulem contume-
lia cliam in locum : Ecclesiam quippe lolam contemnis.
Ecclesia cnim ideo dicitur, quia conmiunilcr omnes acci-

pit. Cur ergo domus luae vihlalem iu Ecclcsiam inducis?

Si enim conlcmnis fratrem, rcverere locum : etenimEccle-
sia contumolia Ncque dixil, Eosprivalis, qui noa
afficitur.

habcnt aut, non miscremiuieorum qui non habcnt. Sed

; ,

quid «Confundilis ccs quinon habcnt: x Vcliemenlissimo

:

lani^cndi modo corum hixum rcpracscnlaf. Non tam curat

pauper, iuquit, cibum, quam cont>unrliam. Aide quam
honcslc hoc excuset, ct quam vehcmcnter illos tangat.

«Quid dicam vobis? laudo vos? in hoc non laudo. »Quid

'
I Cor. XI, 17.
 IN ILLfD : OPORTET H^RESES ESSE. Il3

hocestPPost demonstratam absurdltatcm, lenlor sequitur

increpatioet jure quidem merito
, ne impudentiores eva- ,

derent. Priusquam enim rem absurdam cssedemonstraret,

perfcctam sentcnliam exlulit dicens,«Hoc autem pracci-
»piens non laudo; «Postquam autem accurale demonstra-
vit illos esse complurium criminum reos, leniore ulitur
crlminatione, in jam dictorum apparatu et demonstra-
lione accusationis vehcmenliam positam relinquens.
Deinde mysticam mensam sermoncm transfcrt, ut eis
in

plus timoris incuterct. «Ego enim, inquit accepi a Do- ,

»mino, quod et tradidi vobis. «Qualis haec consequentia ?

de communi prandio loqueris et horrenda mystcria com- ,

memorasPEtiam ,inquit. Si enim tremenda illa mensaom-

nibus communis proponilur et diviti et paupcri, neque
illa fruilur uberius dives, et parcius pauper ; sed unus ho-
nor, et unus acccssus : ac donec omnes communicaverint,
et participes fuerint hujiis spiritualis el sacrae mcnsae,
non relrahunlur; sedstant sacerdotcs
quae proposita sunt
omnes,vel omnium pauperrimum ct vilissimum expec-
tantes multo magis in hac scnsili mensa id agcndum.
;

Ideo illam dominicam cffinam memoravi. «Ego enim ac-

» ccpi a Domino quod , et Iradidi vobis , quoniam Dominus
» Jcsus, in qua nocle tradcbatur, acccpit pancm , et gra-
»lias agens fregit, et dixit : Hoc est corpus uieum, quod
»pTo multis frangitur, in remissionem peccatorum. Hoc
«facilcin meam commemorationera. Similiter el colicem
npostquam ccenavit, diccns : Hic calixNovum Tcstamen-
«tum est in meo sanguine' .''»

V. Deinde mulla locutus circa cos , qui indigne mys-

teria participant, ubi illos vehementcr tetigit et coarguit,
docuitque eos, qui SJtnguinem et corpus Christi temere ac
perfanctorie accipiunt, eamdem subituros esse pcenam,
' i Cor. Ai, 17.

,
 124 8- 30. cnaYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

quomii qui Chrislum occiderunl; rursus ad propositumar-

gumcnluin sermoncm rcfcrt, dicens « Itaquc, iValres, cum :

»convcnilis ad munducandum inviccm cxpcctatc. Si quis

» autem csurit , domi manducct, ut non in judicium con-
» vcnialis quomodo lalcntcr etiam voracilatem eo-
*
. » \ idc
rum damnet Non dixit, Si esuritis; sed, Si quis esurit,
:

ut quisque metu et pudore ductus, nc reus hoc in negotio

vidcatur sese emendare praROCCupet. Atque a mctu sup-
,

pUcii sermonem concludit dicens « Ut non in judicium :

«conveniatis; »id cst, in condemnationem et in oppro-

hrium. Non est enim cibus inquit, neque mensa quae ,

cum pudore fratris , cum dcspeclu Ecclcsioe , ct cum tanta

voracitate vcl intcrapcrantia conjuncta est. Ha'C non sunt
laJtilia, sed supplicium et pcena. Magnam enim vohis at-

trahilis ullioneui dum fratres conlumelia aflicilis, Eccle-

siam conlemnitis sanctumque illum locum propriam
,

domum facitis, quando cihum scorsum sumitis. llis et vos

auditis, fratrcs ,obturale ora eorum qui apostolico dicto ,

doctrinaque tcmere utunlur. Corripite eos, qui in suum

aliornmque damnum Scripturis utuntur. Nostis enim de
quanam re hoc dicat :«Oporlet autcm ct hacreses esse in
ncmpe de dissidio circa mcnsam ohoriri solito.
>;Yohis ,»
Quandoquidem « Alius quidem esurit, alius vero ebrius
»est »Ac cum rccla fide vitae rationem cum dogmatibus
:

congruentem exhibeamus; multam erga pauperes bcnc-

volenliam, mullam egenorum curam suscipiamus, ncgo-
liationem spiritualem exerceamus, nihil plus inquiramus,
quam ncccssitas postulet. Ilac suntdiviliae, haec negotialio,
hic thesaurus indcficiens, si omnia nostra in ctDlum
transferamus, et circa depositi cuslodiam metu soluti fi-

daraus. Duplex naraquc ex eleemosyna nohis lucrum ac-

cedel : quod scilicet non uUra timeamus circa depositas
' i Cor. XI, 33.

i
 IN ILLCD : HABENTES ElJMDEM SPIRITUM I. 125

pecunias, ne furcs aut murorum efiossores, aut nequis-

simi servi ipsas pessumdent ; ct quod sic depositc-e non lc-

mere defossie sine fructu jaceant; sed qucmadmoduni

radix in pingui solo plantata annuos tcmpestivopquefruc
tus profert; sic et argentum in pauperum manibus insi-

tura , non annuos solum , scdetiam quotidianos spirituales

nobis referat fructus; fiduciam erga Deum peccatorum

,

veniam, cum Angelis prcpinquitatem, conscienliam bo-

nam, laeliliam spiritualis exultationis, spem pudore va-
cuam, mirabifia bona quae prieparavit Deus limenlibus
,

se, iisque qui ferventi ardentique animo requirunt miscri-

cordiarn adventus ejus. Quam nos omnes, hac vita secun-
dum placilum ejus transacla , assequi conlingat, nccnon
aelernum eoruni qul salutem conscquuntur gaudium,
gralia et miserationibus veri Dei et Sulvaloris nostri Jesu
Chrisli, cui gloria et imperium cum Palre ejusque sanc-
tissimo Spiritu in saecula sasculorum. Amen.

HOMILIA I.

De verbis /4 posloli .'Uahtntes autem eumdem spiriium fi-

dei, sicut scrlptum est*. llenidc liis vcrbis, Credidi,

propter quod locutus sum^, et de elcmosyna.

I. Sapienlissimi medici ubl vident ulcus cgere ferro %

admovent quidem sectionem, sed hoc faciunt non sine af-
fectu, et commiseratione, verum ct mcerent ct gaudent
non minus quam ipsi qni sccantur moerent quidem :

proptcr dolorem quem sccando inferunt, gaudent autem

propter sanilalem, quae hoc modo comparatur. Idem et

' a Cor. iT, i3, — » Psal. cxv, i, — ^ ViJe D, Guillon , lom, xr,

p. 73- 8a.
126 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPl C. P.

Pauliis fecil, sapiens ille onimarum medicns. Corlnlhios,

enim, cumacriori objiirgulione oj)us baherent, incrcpans^
laclalus est siuuil et Irislalus Iristabalur (piod dolorem
:

infcrret, lacliibatur quod prodesset. Et ulrnmcjuo lioc

significans diccjbat: « Quare eliamsi conlrislavi vos per
«priorem Epislolaa), non me pcenitet, lamctsi poeiiilue-

»rat'. » Cur pccnilueral? et cur non pCDnilclPPceniluerat,

quia acrius objurgavi, non pcenitot, quia crralum correxi<
Et ut scias hanc esse causani, audi quid sequatnr «Video :

»namque quodEpistoIa illa, tamelsi ad tempus contrlstati

«fuerilisjScdquodcoulrislalisilisadpcenllentiam. » Eliamsi
adtempus vos contristavi,molcstia illamoincntanea fuil, in
quit: ulili(as autem ejus perpelua. Permittile nunc raihi
quoquchisvcrbisapud dlloclionemvcstramuli: quareeliam-
si contristavi vos per priorem admonilionem, nonracpceni-
tet, tametsi pcenituerat : vldeo enim admonitlonem illam
et consillum tamelsl ad tcmpus vos conlristavil, mihl ta-
raen magnam laetillam atlulisse, nonquod contrislali fue-

ritis, sed quod contristati sltls Ecceenlm

ad pcenllenliam.
hoclpsuni quod conlrislall eslls secundum Dcum, quantum
in vobls excllavit alacrilalis? luculentior est hodlc nosler
conventus, fesllvlus noslrum ihcatrum, numcrosior fra-
trum chorus, haec ipsa alacritas, trlstitiae illlus est fruc~
tus. Ideo quantum tunc indolui, tantum nunc gandeo,
videns spiritualem hanc noslram vlneam fructibus relcr-
lam. Si cnlm in vulgaribus istis convivlis honorem quem-
dam et hllaritatem convlvatori aficrt convivarum fre-

quentia , quanto magis in spiritualibus his conviviis

idcm fieri convenltj quamvis illic invllatorum mullltudo

mao^Is absumat ca, quac ai)ponunlur, majorlquc sit sump-
tul aulcm contra, ncdura absumat mcnsas vocato-
: hic
rum muitiludo, abundanliam quoque parit; quod si illic
» 1 Cor. vn, 8,
 IN ILLUD : HABENTES EUMDEM SPIRITUM. nOM. I. I27

sumptus voluplatcm aflert, qnanto magis hlc idem facict

accessio ct rcdilus? Hacc est enim spirilualium rerum na-

tura, quo pluribus distribuunlur, hoc amplius crescunt.
Quoniam igitur video refertam convivis mensam, expecto
eliam spiritusgratiam menti nosirae insonaturam. Quando
eoim mullos adesse videt, lunc copiosiores epulas appo-
nerc solet; non quodpaucos faslidiat, sed quod multorum
salutem desideret. Ilac de causaPanlum quoquc prater-
currcntem cseleras urhes apud Corinthum commorari
,

Christus per visionem jussit diccns : « Noli timcre, sed lo-

• quereetne taccas, quoniam popuhis cst mihi multus in

»hac civitate'. » Si cnim proptcr unam oviculam montes

et nemora et inacccssa loca pervagatus est pastor, qul
fieri polest ut non longe majorem curam adhibeat, quo-

ties mullae ovcs a socordia ct errore sunt revocandac?

quod enim ne paucas quidein contemnat, audi ipsum di-
centem « Non est voluutas Pairis mci, ut pereat vel unus
:

» ex istis parvulis^ » Ncque paucitas, inquit, neque vilitas

inducit euni, ut negligat salutem nostram.

II. Quando igilur tantam habct parvulorum ac pauco-

rum curam, tanlam ctiam multorum, toti ab cjus favore

pendentes, ad Pauli vcrba qune hodie lccta sunt, sermo-
nem flectamus; aScimas, inquit, quod si tcrrenum nos-
» Irum domiciHumhujus tabernaculi destrucium fuerit^.»
Imovero allius ct ad ipsum cxordium hujus sententiae rc
deamus. Quemadmodum enim qui fontem pervestigant,
invcnto rlguo loco non iUIc solum fodiunt, scd humorem
eum, et venam sequcntes interius scrulantur, doncc ad
caput ipsum et inilium fluentoram pcrvcnlant, sic et nos
faciamus. Postcaquam invenimus spiritualcm fontcm e
Paulina sapientia manantem, verba hKC lanquam venam
quampiam sequendo ad caput ipsum sentenliae ascenJa-

> Act. xviit, 9. — • Maith. xTin, i4. ~ ' ? Cor. t, 1.

I5j8 5. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

mus. Quod est igllur illud fonlis capul? « Ilabcntes igi-

»lur eum spirilnm fidci , sicjit scriplum csl, Crcdidi

j)propler quod locutussum* et nos credimus, quapropler :

«et loquimur^. » Quid ais? INisi crcdidcris, non loqucris,

sed mulus perslas ? Eliam, inqnit, ncque diducere os
possum sine fide, neque movcre linguam, ncque aperire
labia, ralione pracditus cum sim, mutus pcrslo nisi fides
loquime doceat. Sicut cnlm planta absque radlcefructiim
nonprofcrt,ilaabsqucfitlci fundamcnto non provcnitscrmo
doclrlnae, quapropterelallbi iiKjuil: «Cordccrcdllurad ju-

» sllliam, oreoutcm confcsslofit adsahilem'. » Quidhulcar-

bori velpr.xferrivel confcrri polcst, cujusquldcm nonrami
solum, sed radlx quoque ipsa fort fruclum, haec Justillam,
illi salulcm? Idco dlcit: « Credimiis, quaproptcr el loqui-
»mur. «Slcutcnlm mcmbra trcmula,clsencclulelanguida,
baculo tulodccluccnle, hibietcadcrc non pcrmltlnntur:sic
etianianimamnoslraminfirmisraliocinationibus circumac-
lamac jactatam, fidesquovis baculolutius suslcntans, sua-
que vi reficlcns, summoperefu'mat,nccsInItsubverti,infir-
mas cogitationes corrigcns pracslanlia suae virlutis, etca-
ligincm illam dlspellcns : animaque vclut in domlcilio

tcnebroso intcr tumultuantcs cogllalloncs sedcnteni, suo

lumine illuslrans. Ilinc fit, ut qui illa carent, nihllo po-
liorc sint condilione, quam qui in tenebiis vilam degunl:
scd sicut illi ct ad parleles etin obvla quaeque inipingunt,
cl in foveas ac prcccipitia prolabuntur, ncc ullum usum
oculorum habcnt ul quibus nlhll procluceat : sic cliam
quolquot fide carcnt, el inlerse alii iu alios incursant, ct

in Ipsos parlctcs, et poslrenio in barathrum aliquod exi-

tiale ultro se ipsi pr.xclpilant.

III. Tcstes mlhi sunt illi qui profanrm 5<"])icnliamjac-

tant, qui multum sibi promissa barba, tritoquc pallio ac
> Psal. c\v, I. — »1 Cor. iv, o. — 3 Rom. x, lo.
 IN ILllD : BABENTES EtJMDEM SPIRITCM. nOM. I. 1 09
baculoplacent. Post longas enim ac saepe repelitas disser-
taliones, lapides proc oculis sitos non vident : si cn m i l

lapidcs eos cernerent, liequaqiuim eos deos esse putarent.

Quin ipsi quoqueinalios alii ferunlur, alque interse colli-
duntur, ut in ipsum impielalis profundissimum praecipi-

lium devolvantiir, non aliam ob rem, quam quod ratioci-

nalionibus suis omnia sua permittunt. Id vcro Paulus
significans dicit « Evanuerunt in cogitationibus suis,
: el
T)obtcnebratum est insipiens cor eorum cum se crede- :

wrentesse sapientes, stulti facti sunt'. » Declarans deinde

quam obcnecati et slulti essent, addit hsec verba : «Mn-
» taveruntque gloriam incorruptibiiis Dei in similitudinem
B imaginis corruptibiiis hominis, ct volatilium, ct quadru-
npedum et rcptilium". » Sed has tenebras fides adventu
suo in universumdiscutit in anima, quie se hospitio dignata
fuerit: et quemadmodum navem vcntorum impetu jacta-
tam, ct iluctuum assulta inundalam, demissa ancora om-
nino slabilit : et vel in medio pelago radicat : ita etiam
mentem uoslram exlraneis cogitationibus jactalam, ad-
ventu suo fides tutius qnam ancora ex immiuenti nau-
fragio liberat, tanquam in tranquillum portum, in con-
scientire certitudinem deducens. Quod et ipsum Paulus
significans dicit Deus Aposlolos ad
: « Proplerea dedit
» consummationem sanclorum, donec occurramus omnes
»in unilatem fideiet agnilionis Filii Dei, ut ne amplius si-

»mus parvuii fluctuanlcs, et quovisvcnto huc atque illuc

Bjactati^» ^ides fidei facinus praeclarum, quod ceu an-
cora quaspiam tutissima, a fluctuationc liberat : sicut
idem rursusadHebraeosscribit, hoc modo defideloquens :

« Quam velut ancoram tenemusauimje tutam llrmamque,

»et introeuntem usque ad ea quae sunt intra veium\ » Ne

Rom. I, 21, 22,— > Ibiii. j3. — J
Ephes. iv, 11-14.— 4 Hebr.
VI, 19.

LXXXTIH. Q
 ,

l3o S. JO. CnRYSOSTOMI AnCHIEPlSCOPI C. P.

cnicn audita ancora pnles deorsucn lo trahendum, osten-

dit novum esse qnoddam ancorae genus, qu;u non depri-
mat, sed snrsum raenlein elcvct, ad colum usque subla-
tam , ct intra vclum ceu manu dpductam. Velum enim
hoc loco , crelum vocavit; cur, aut quam ob causam?
Quia sicut velum ab extcriore parle tabernaculi dirime-
bat sancta sanclorum : ila coelum istud tanquam vehim
medium inter croaturam objectum, ab cxteriore taberna-
culo, hoc est, mundo hoc quera videmus, dirimit sancta
sanclorum , videlicet ea quae supra se sunt, quo praecur-
sor pro nobis introgressus cst Cliristus.
IV. Quod aulem dicit, sic intelligendum est. IUuc, in-
qnit, animam noslrani sublimem allollit fides, non sinens
ullis praeseniibus malis deprinii , sed spe ("uturorum labo-
res allevans. Qui enim lutura speclat, ccDlestia sperans

et raenlis oculos illo dirigens, ne senlit quidem praesen-

tium malorum molesliam , quemadmodum neque Pauhis
senliebat, el hujus philosophiaj causam docebat dicens :

« Nam momentanea levitas allHclionis nostrse mire supra ,

^modum aetcrnum pondus gloriae parit nobis'. wQuomodo

et qua rationc? «Dum non spectamus ea quae videntur,
»sed ea quee non videntur, » nimirum ocuhs lidei. Sicut
enim corporls oculi nihil vident inteliigible, ita ocuh fidei

rihil vident sensible. Sed de qua fide hic loquitur Paulus?

nam fidei vocabuhmi duphcem habet significalioncm. Ete-
nim fides dicilur, per quam prodigia tunc faciebanlApos-
toh, dc qna Chrislus dicebat : « Si habueritis fidem sicut
Dgranum sinapis, dicetis montihuic:Migra, et migrabit^ »

Et rursum non posscnt hmaticum hberare

cum Discipuli
a dKmone, causamquo sciscitarentur, hanc eis subindica-
vit, quod fides eos deficeret, dicens, « Propter incredu-

«htatem veslram. » El Paulus de cadem dicebat : « Si ha-

• a Cor. »T, 16. — » MaUb, xvii, 19.

 IN ILLUD ; HA.BENTES EUMDEM SPIRITUM. HOM. I. iSl

«buero fidem Ila ut montes transferam *. »Et Petrus cum

periclilaretiir ne mergeretur pedibus per mare incedens,
eamdem increpationem audivit a Christo, Modicje fidei, <r

»quare dubitasti ^? »Itaque fides dicitur qua miracula et

prodigia patranlur : dicilur ilem fides quae nos ad agni-
tionemDei jterducit, obquam quisque nostrum fidelisest:
sicut ad Romanos « Gratias ago Deo meo
scribens dicit :

» per Jesum Christum quod fides vestra annuntiatur in ,

» toto mundo \ » Ac rursum ad Thessalonicenses i A vobis :

»enim personuit sermo Domini, non solum in Macedonia

»etAchaia, verumetiam io omni loco fides vestra, quae
»est inDeum dimanavit\ » Qualem igitur subindicat ia
,

hoc loco fidem? Dubio procul fidem cognitionis id quod :

ex sequentibus patet. « Credimus, inquit, quapropter et lo-

»quimur. »Quid credlmus? Quod« Qui resuscitavit Chris-

» tum , etiam nos resuscilabit per virtutem suam, » Sed
quare eam vocat spiritum fidei, et in donationum ordinem
annumerat? Nam si donum est fides, et sohus spiritus do
num non noslrum meritum, neque
, increduli punientur,
ncque eredentes laudem promerebuntur. Talis enim est
donationum natura non sunt coronoe neque prremia. Do-
,

num enlm non est accipientls meritum; sed largitoris 11-

Hanc ob rem etiam Discipulos jussit

beraUtatis gralificatio.
non gaudere eo quod doemonas ejicerent Et eos qui in :

nomine suo prophelaverant, et virtules multas lecerant,

expuHt e regno ccelorum quoDlam ex suis meritis nullam :

habebant fiduciam , sed ob solas donationes salvi fieri

volebant.
V. Si igitur etiam -fides tale quiddam est, et nihil ex
noslro conlulimus, sed totum est gratiae spiritus, et ipsa
ultro se in animas nostras ingessit, et nuUam pro ea re-
cepturi sumus mercedem, quomodo igltur dicit : « Corde
» 1 Cor. xni, a. — • MaUh. xiv, 3i. — J Rom, 1,8. - 4 iThess. 1,8.

9-
 t^a 8. JO. CIIRYSOSTOUI ABCniEPISCOPI C. P.

»enim crcditiir ad jnslitiam, orc iiutcin confcssio fil ad

»salulcni '
? »
Quoniam cl ejiis, f[ni crcdidit, virlntis me-
ritiim est fidcs. Qno anlem raodo alibi id rnrsum snbin-
dicat diccus : « Ei vcro qni non ojjcralur, sed crcdit in
))eum qni juslificat impium , impntalnr fides sna ad jnsti-

» tiam \ » si Qul enim cliam

totnm est gratiae spirilus ?

palriarcham Ahraham phirinns rcdimivil landnm coronis?

Eo qnod conlcmplls rcbtis pracscntibns prreler spcm in ,

spcm crcdidit. Qnam ob rem igitnr spiritum fidci vocat

eam ? lUud nimirnm oslcndcre volens, qnod initio cre-
dere, ct parcre vocanti, nostroe esl bonac mcntis : at post-

qnam jacta rucrinl fidci rnndamcnta, jam opus est anxifio

spirilus, ul in nobis perpetuo maneat inconcussa et inex-

pngnabilis. Neqne enim Dens, ncqne Spiritus gratia nos-
irum prcTCvenit propositum sed tamctsi vocet, expectat :

lamen nt sponte et propria volnntate accedamus, ac

,

tnm dcmnm cnm accessimus nobis snnm totum exhibct

auxilinm. Qnoniam cnim diabohis, posteaquam ad fidcm
acccssimns, continuo subrepit volens egregiam hanc ra-
dicem evellcrc, et zizania j)roperans interserere, gcrma-
nuDiqne ac purum scmcn Ja^dcrc, opns tnm habcmns
auxiho spiritns, utquemadmodum strcnuns agricola animaj
nostra) insidcns muha cura et providentia novellam fidei
,

plantam nndequaque mnniat. Ideo Thessalonicensibus

qnoqne scribebat dicens : « Spirilum nc exlingnatis \ »

Ut ostendat, accedente Sph-itns gratia incxjnignabiles ,

uos malo dncnioni atquc omnibnscjns insidiis hituros esse.

Nam si nemo polesl diccrc Dominum Jesnm nisi in Sj)i-

rilu sancto, mnlto magis fidcm tutam ct radicatam non

potcril haherc nisi in Spiritu sancto.
VI. At qnomodo poterimus allicere auxilium Spiritus,

eiqne pcrsnadere ut apud nos manere velit? Per opera

' Rom. X. 10. — » 1(1. iT, 5. — ' i Tlie»s. v, 19
 :

IN ILLt/D : HABENTES EUMDEM SPIRITUM. IIOM. I. l33

bona et optimam vivendi rationem. Sicut enim InccrnaB

liimen oleo relinetur, ct consumpto eo ipsum quoquc una
consumptum evanescit itaetiam Spiritus gratia,dum ha- :

bemus opera bona et crebris eleemosynis animam riga-

,

mus, manet non aliter quain flamma oleo retenta quoe :

si non adsint, recedit a nobis et abit quod etiam quin- :

que illis virginibus accidit. Etenim Wlod post multos labo-

res ac sudores , cum nullum haberent cx sua benignitate
prresidium, non poluerunt apud se retinere Spiritus gra-
tiam : atque ideo sunt a thalamo repulsa^, vocemque illani

lerribilem audierunt : « Discedite, non novi vos * : » quac

vel gehenna fuit gravior; propter hoc etiam stultu; sunt
appellatae ; etmerito : quoniamcum impotentlores cupidi-
tates vicissent, a minus valida sunt victae. Vide quacso :

uaturce violentiam superaverunt, rabidam insaniam frena-

verunt, cupidinum lluctus sedaverunt, in terra degentes
angelicam vitam vixerunt, corporc vestitoe incorporeas
virtutes aemulatae sunt, et post tantos labores, pecuniarum
cupidilatem non superaverunt, slultoe rcvera et insensataj
quapropter ne venia quidem digoae sunt habitoe. Lapsus
enim earnm socordias fuit solius quae enim in tanta flamma :

fornaccm potuerant cupidinum extinguerc et ultra septa ,

trausilierant , et phira quam jussae erant prieslilcrant :

nullaenim lex virginitatem praecipit, liberae hoc voluntati

auditorum relinquitur post hac omnia victa sunt a pe-;

cunia quo quid essc raiserabilius potest, si propter pa«-

:

lulum argenti coronam c capilc projiciantPHaec dico non

quod manus virginum dissolvam, neque quod virginilalem
extinguere velim, sed ne inutililcr currant, ne post plu-
riraos sudores corona privala} et pudore plenae ex arena
discedant. Bona rcs est virginilas, et raajus quam pro na-
turae viribus merilum : sed bona hafc rcs et magna ct na-
" Maitb. XXV, 12.
 ]34 S. 30. CHRYSOSTOMI AIICHIEPI6C0PI C. P.

turam superaos, nisi benignitatem habeat adjunctaoi, db

in vestibulum quidem ihalami ingrcdi potcrit. Atque hic
mihi considera benignitalis vim et cleemosyn.e potentiam.
Virginitas sine eleemosyna ne in vestibulum quidem tha-
lami perduccre potuit; eleemosyna vero vel sine virgini-
tate alumnos suos cum magna laude in regnum ante con-
ditum orbem praeparatum manu deducit. Hac siquidem
quoniam largam eleemosynam non exhibuerant , audie-
runt : « Abite, non novi vos : » illi vero qui siticntem
potaverunt, et esurienlem aluerunl Christum, tametsi vir-

ginitatem non proferrent iu medium, audicrunt « Venile, :

»benedicli Patris mei ,

possidele regnum paralum vobis a
» conslitutione mundi*. » Et merito : qui enim virginita-

tem servat, et jejunat , sibi ipsi ulilis est : qui vero mise-
'retur, communis est naufragorum portus, proximorum
pauperlalem sublevans, et ahenis necessitatibus succur-

rens. Caeterum ex benefactis quaecnmque ad aliorum uti-

litatem fiunt, ea potissimum laudem promereri solent.
VII. Et ut scias talia praecepta proe cajteris Deo curaj
esse, de jejunio et virginilale disserens regni coelorum
meminit : ubi vero de elecmosyna et liberalitate agit, et
ut nos misericordcs exhibcanms ,
praicipit, longe amplius

quam reginuu coilorum prtemium proponit : « Ijt fiatis,

»inquit, similes Patris vestri,qui in coelis est*. «Illae enim

potissinium lcgcs hominem siniilcm Deo rcddunt , qua-
tenus Dco similem ficri homineni licet, quai ad publicam
utilitatcni laciunt. Et hoc signilicans Christus dicit : quia
« Solcm suum oriri facit sujjer bonos ac malos , et pluit

ssupcr juslos ac injustos^ » Ila vos quoque pro sua quis-

que virilifacultatibus vestris in communem Iratrum utili-

latem ulendo , imiiamini eum qui bona sua proponit ex

aequo omnibus. Ingcns est virginitalis dignilas , ideoque
• Mallli. XXV, 54. — > Id. V, 45. — J Ibid.
 IN ILLD» ; HABENTES EUMDEM 8PIRITUM. HOM, F. ]35

illam admodum coli et celebrari cupio. Est eaim dignitas

\nrginitatis , non solum abstinere a nuptiis , verumeliam
benignum esse, et fralrum amantem , et pronum ad com-
miserationem. Quae enim cst utilitas virgiuitatis cum cru-
delitate? quid lucri ex temperantia cum inhumanitate
conjuncta? Noa es capta corporum concupisccnlia , sed
cflpta es cupiditalepecuniarum : non es admirala hominis
faciem, sed admirata es auri pulchritudinem. Mojorem ad-
versarium vicisti , sed minori et imbecilliori succubuisti.
Atque ideo turpius victa es , ideo ne venia quidem digna
es, videlicet qutTe tantam vim sustinuisti , et adversus
ipsam naturam pugnasti, ab avaritia vcro expugnata es,
qnam et mancipia siepenumero , et barbari homines mi-
nirao negotio superare potuerunt.
VIII. Hjcc igilur omnia scienlcs, dilccti, sive in conju-
gio, sive in virginitale degentes magna dihgentia elecmo-
,

synam exerceamus j quandoquidem nuUa alia ralionelicet

ad regnum coelorum pervenire.Nam si virginitas absque
elcemosyna ad regnum non vaUiit perducere, quodnam
aliiid benefactum hoc efficere sine hac poterit ? profecto
nullum. Tolo igitur anirao, totisque viribus olcum affun-
damus lampadibus, idque largiter ac indesincnter ut ,

hiiare ac largnm lumen permaneat. Nec pauperem respi-

picias accipienlem, sed Deum redditurum non eum qni :

stipem accipit , sed enm qui se tibi dobilorem obligat.

Nam ideo aliiis accipit, alius rcddit, ut accipientis pau-
pertas et calamitas ad misericordiam te flectant ac com-
miserationem ; divitia) vero Dei rcddituri, fidcjubenlis
eliam cum auctario solutionem futuram , niajorem tibi

de fructu et usura fiduciam indant , ct ad largiorcm

eleemosynam provoccnt. Quis cnim , rogo, cenluplum
rccepturus, et de rccipiendo securus , non omnia sua
libens eroget? Ne igitur parcamus pccunia), imovero
 l36 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISGOPI G. P.

parcamus pecunias. Nam qui facultatibus suis parcit, in

j)aiipcruui manus eas dcponit in thesaurum sacrosanc- ,

limi ,
quo nec latroncs, nec servi nec sycophantce male- ,

llci, nec ullae mortalium iusidios penetrare valeant. Quod

si eliain his auditis piget tec bonis tuis nonnihil crogare,

et no jue centuphim recipicndum, ncque pauperis cala-

mitas, neque aliud quidquam Ilectere tc potest ; reputa
quam multa peccaveris, ingredere in conscientiam delic-
lorum, excute omnem actam vitam , accurate errata tua
cogiosce, et sis Ucet hominum omnium inlmmanissimus ,

cerlc pavore paccatorum omai tempore compulsus, et

rcmissionem propter eleemosynam sperans, vel corpus
tuuiu iasuperimpcndos, nedum pecuniam. Si enim saucii,

et morhos corporales depellere cupieotes, nuUis faculta-

tibus paiximiis etiamsi inchimentum ipsum divendendum
,

sit, ut ab iiilirmitale illa libercmur : multo magis animae

inrirmiralem et gravissima peccatorum vulnera curaturi
per eleemosynam , cum summa alacritale cam cxcrcebi-
mus. Atqui quoties a^grolas, uon slatim numerata pecunia
liberaris a morbo, sed saepenuniero et sectione opus est
et ustione , et amaris pharmacis, ct famc, et frigore, et
aliis gravioribus mandatis : liic autem non sic, sed satis

est dare nummos in manus pauperum , et statim ablueris

omnia peccata sine ullo vel dolore vel labore. Medicus

,

enim qui animam curat non opus iiabet arte, non ins- ,

truuientis artis, non ferro aut igne sed solus nutus ,

sunicit, ac moxomniapeccataab animaauferuntur et eva-

nescunt.
IX. Non vidos monacbos istos qui sohtariam vitam am-
phxtuntur , et in vertices moutium secedunt quam duram ,

vivendi rationem perlerant? elenim cinerem sibi subster-

nenlcs , et saccum induenles , ct catenis ferreis totuni

corpus degravanles, et in casa se ipsos coucludentes as-

 ' ,,

IN ILLUD : HABENTES UDMDE.VI SPIRITUM. HOM. I. iSj

sidue cum fame luctantur, in fletu vivunt et viglliis ioto-

lerabilibus, ut partem aliquam peccatorum abluant : tihi

vero licet sine omni illo duro victu expedltam hanc et

facilem pietatis viam ingredi. Qualis eoim, rogo , labor
cst, his qu.e adsunt frui , et qnod superest in egenos
insumere ? JXam etiamsi nulla merces esset proposita ,

eliamsi non tam ampla retributio praefinita esset annon ,

vel ipsa rei natura quantumvis inhumanis persuadere po-

terat, ut eo quod ipsis superest ad egenorum solamen
ulerentur? Nunc cum tantum coronarum, tantum retri-
bulionum tanta peccatorum oblivio per eleemosynam
,

parelur, quam rogo, excusationem habebunt, qui pecu-

,

nite parcunt et animam suam in prolundum peccatorum

,

demerguut?NamctIamsinihiIaliad te moveatet excitet ad

condolendum et ad dandam eleemosynam , saltem reputa
quam incerius sit vilce finis, et cogita quod etiamsi pau-
peribus non des, morte lamen superveniente, velis nolis,
luas res aliis es cessurus. Ergo dispensato divitias tuas , et
dum licet , humanus esto. Extremoc enim vesaniae fuerit
ea quibus vel invilus aliis cessurus es , nolle indigentibus
communicare ullro, idque cum tanta bona exhac benig-
nitate tibi sint proventura. « Ut vestra, inquit , copia
«succurrat illorum inopiae*. » Quid est autem quod dicit ?

Majora accipis , quam das. Das sensibilia accipis intelli- ,

gibilia et spiritualia. Das pecuniam, accipis remissionem

peccalorum. Liberas pauperem a fame, ille te liberat ab
ira divina. Retributionis hoc genus est et negotiationis
quod majorem ac utiliorem reditumhabet quamsumptum.
]\am sumptus, pecuniarum est reditusverononpecunias :

ailert tantum sed etiam reraissionem peccalorum si-

, ,

mulque fiduciam erga Deum et regnum ccelorum et , ,

bona illa « Quae neque oculus vidit nec auris audivit nec , ,

' 2 Cor. vni, 14.

 :

l38 S. 30, CHRYSOSTOMI ARCHIEPI8C0PI C. P.

» Id cor hoininis ascenderunt* , » Annon igitur absurdum ,

quod ncgolialores nulli rei parcant, idquc cum non sin-

gularia qunedam , sed paria fcre paribus permutare soleant
no8 vcro, cuni non corruplibilia et momentanca , scd
incorruptibilia et sempiterna liceat pro nostris corrupti-
bilibus ac momcntaneis commulare, non eamdem quam
illi adliibeamus? Non ita Iratres, non ita
diligonliam ,

nostric saluti male consulamus sed moti exemplo virgi- ,

num et corum qui ducunlur in ignem paralum diabolo

,

et angclis cjus, eo quod non ahicrint , neque potaverint

Christum, retineamus sancti Spiritus ignem per largam
bcnignilalem et profusas eleemosynas, ne circa fidcm
naufragium faciamus. enim opus habet auxiho Fides
Spiritus ac perseverantia, ut inconcussa permaneat auxi- :

lium autem Spiritus vitae puritate moribusque probatis

rctineri. Quare si cupimus fidem radicatam
apud nos solet.

habere, vivendi ratione pura nobis opus est quac spiri- ,

tum relineat a quo totam fidei vim depcndere constat.

,

Impossibilo enini est, impossibile profecto, si vitara im-

puram habeas , in fide non vacillare.

X. Certe qui de fato nuganlur et sahitari de resurrec- ,

ijone scrmoni non credunt, ob malam conscientiam et

mores dcpravatos in hoc increduhtalis barathrum seipsos
praccipilant. Et quemadmodum febre laborantes, dum
vohmt ffistualionem depcllere, saepe in frigidam aquam
sese projiciunt, ct paulisper mitigato malo, graviorem
sibi ardorcm accendunt : ita qui mala conscicntia pre-
muntur, et consolalionem ahquam quacrunt, nec tamen
volunt pcr prenilenliam pcccala abhierc , ad fali tyran-
nidcm , et resurrcctionis confugiuot abnegationem : atque
hoc pacto dum se Ln hac vila frigidis rationibus pauhsper
consolantur, majorem gehennje (lammam sibi accendunt;
> 1 Cor. 11, 9. .
 :

IN ILLOD : HABENTES EUMDEM SPIRITUM. UOM. I. iS^

quandoquidem segniores hic facti , postquam illuc deve-
nerint, videbunt pro suis qucmque peccatls debita sup-
plicia persolvere. Et ut hoc verum esse sciatis, fidei nempe
robur mala opera vehementer impedire , audite quid
Paulus dical ad Timotheum scribens : « Utmilites, inquit,
» egregiam miiitiam , habens fidem ac bonam conscien-
» tiam'. » Bona autem conscientia ex vita etoperibus bonis
contingere solet; « Quam quidam, inquit, repellentes,
» circa fidem naufragium fecerunt. » Pairsum ahbi
« Piadix omniiira malorum cst avaritia, per cujus cupidi-

wtatem quidam a fide aberraverunt^. » Vides tum illos

propterea naufragium fecisse, tum istos ob hoc ipsum

aberravisse : quoniamilli bonam conscientiamrepulerunt,
isti vero avaritiae adhaeserunt? Qua quidem omnia cogi-
tantes magnam curam habeamiis viloe quam optime insti-

tuendae , ut duplex nobis merces contingat, una ex ope-

rum retributlone, altera ex fidei robore. Sicut enim se
habet esca ad corpus , ita recta vita ad fidem. Et sicut
carnis noslrse natura sinC alimento diirare non potest , ila

neque fides sine bonis operibus. « Fides enim sine ope-

»ribus mortua est'. » Unum superest dicendum. Quid est,

« Eumdem?))Non enimsimpliciterdixit,Habenlesspiritum
fidei sed quid? « Habentes eumdem spirilum fidei. » Et
:

volebam quidem cnarrare hoc quoque sed qudniam vidco :

mulla scntentiarum fliimina ex nuda hac vocula prorum-

penlia, vereorne multitudiuc eorum, quae dicendaessent,
inundem omnia, atqae ita haec doctrina nimia prolixitate
detrimenli aliquid accipial. Quaproplcr hic fuiem faciens
loquendi , oro et obteslor, ut et quae audivistis, de ho-
neste vivendo , de fide , de virginilale, de benignitale , de
eleemosyna, dih"genter observetis : et haec bene in me-
moria retinentes, ad ea quse supersunt audienda pra;slo
' 1 Tim. I, 18. — • Id. VI, 10, — ' Jacob. u, 20.

i
 ,,

l4o S. JO. CURYSOSTOMI AnCIlIEPlSCOPI C. P.

sitis. Sic enim nobis solidnm erit ac inconcussum doc-

Irinae nostraj aediricium, si j)riorihns in mcnlo vestra bene
fundatis , ca quaj scquunlur superstruxerimus. Deusautem
qui nobis dedit hxc dicere , ct vohis cum alacrilate aii-
dire, dignos nos faciat, nt et per opera frnclum aliquem
proferamus , gratia, ct henignitale Domini nostri Jesu
Christi ,
quoniam ipsi gloria in saecula s.uculorum. Amen.

HOMILIA II.

De eisdem 'verbts Aposloli : Ilabentes autcm eumdem spi-

rilum fidei; Et adversus Mani-
sicut scriptum est* :

cliiEOx, etomnesqui f^elusTeslamcntumcalumnianlur,

tt a Novo separare conantar, et de eleemosyna.

I. Apostolici vohis sermonis expositioncm dehco jam

diu , sed hoc dehitum vos fortassis estis ohliti oh temporis
longiludinem,egovero non sum oblitus ob meum erga vos
afieclum. Sic se hahet charilas, vigilans est ac sollicila ,

ncc adamatos solum in animo circumferunt ii qui amant

scd quae promiserunt magis meminerunt quam ipsi, qui
promissa sunt recepturi. Eodem modo mater amantissima
poslquam mcnsjc reliquias pueris suis reposuit, etiamsi
illi forle ohliviscanlur, ipsa lamen memiuit, easque dili-

genter asservatas depromit, et famelicos cis pascit. Quod

si matres erga liheros tam indulgcnles sunt, lanto majori
cura et sludio vcstra charitas nohis est prosequeuda
quanlo major vis est spiritualis partus, quam naturalis.

Qu.xnam igitur fuit illa mensa , cujus reliquias vohis ser-

vavimus? Verha erant Apostoli, ex quibus luuc non pa-
' 2 Cor. IV, i5.
 ,

IN ILLUD : nABENTES EUMDEM SPIRITUV. HOM. 11. 1^1

rum nutrimenli spirilualis percepiinus, cujus

parlem ves-
mentibus indidimus, parlerain hodiernum distulimus,
tris

ne mullitudine sernionum memoriam vestrani obruere-

mus. Quainam igitur siint illa verba? « Ilabenles auteui
»eumdem spiritum fidei, sicut scriptum cst : Credidi
» propler quod loculus sum etiam nos crediuuis qna- :

«propler et loquimur*. » De qua igitur fide sit sermo,

ulrum de ea per quam patrantur prodigia, de qna Chris-
tus dicit, « Si habuerilis fidem sicut granum sinapis, di-
» cetis monli huic : Migra , et migrabit^ : » an de ea , quae
cognitionem in nobis gignit, secuudum quam omnes su-
mus fideles : tum qua de causa spiritus fidei sit dictus, et
quaenam sit hacc hdes. Ht-ec omnia pro viribus apud ves-
tram disseruimusCharitateni, atque interim etiam de elee-
raosyna verba fecimus. Cum vero superesset disquiren-
dimi , cur dictum sit, « Eumdem spiritum fidci » ct pr.ne ,

mullitudine eorum qure jam dixcram, non liceret etiam

ha3C verba diligenler enarrare, ideo in praesentem diem

ea reposuimus , ct nunc illud debitum vobis reddituri ve-

nimus. Cur igitur dixlt, « Eumdem ? » Magaam cognatio-
nem Novi Testamenli et Veteris vult ostendere : ideo Pro-
phetae etiam verba nobis commemorat dicens : « Ilabenles
oautem eumdcm spiritum; » et adjicicns « Sicut scrip- :

» lum cst Credidi, propler quod locutus sum^. » Hoc

:

autem jamdudum et ante mullas aetales David dixeraf,

quod nunc Pauliis adduxit, indicans eamdem spiritus gra-
tiam et tunc in illo ct nunc in nobis, fidei radices po-
, ,

suisse : ac si diceret, Idera est lidei spiritus, qui in illo

locutus est , et in nobis operalus.

II. iJbi nunc sunt qui \elus Testamentum criminantur,
qui corpus Scripturae dilacerant, qui alium Novo, alium
Veteri Testamento Deum attribuunt? Audiant Paulum
2 Gor. IV, i3, — » Malth. xyh, ao, — ^ JPsal, cxy, »•

,
 ,

jI^I S. :0. CnRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

iiupia ora obtnraiitem , impugnatrices Dei linguas cohi-

bentem et hoc dicto ostcndentcui eumdcm esse spiritum
,

tam Novi quam \ eteris Testamenli. Nam et ipsa nomina

magnam nobis Teslamentorum consonanliam significant.
Novum ciiim ad diirerenliam Voteris dicitur , et Vetus ad
diflercnliain Novi , sicut et Paulus, inquit : o Dicendo no-
»vum, anliquavit ilhul prius* : b nisi vero ejusdem essent
Don)ini, nequo hoc Novum, neque ilhid Velus appellari
posset. Itaque hoc ipsum nominura discrimen cognatio-
nem utriusque indicat : et differentia hasc non est in eo-

rum essentia , sed in mutatione lemporum solo enim :

tempore Novum a Veteri distat. Cwterum temporum diffe-

renlia nuUam dominii mutationem affert, neque diminu-

lionem : id quod et Chrislus indicavit dicens : « Propterea
» dico vobis : omnis scriba doctus in regno coelorum simi-
»Hs esE homini patriramifias ,
qui profert de thesauro sao
»nova et vetcra^. » Vides diversas quidem possessiones
idem vero dominiuni ? Quemadmodnm igitur ilie potest
dcpromere nova et vetera, cum sit unus et idem paler-
familias ita hic quoque nihil vetat ejusdem essc Dei tnm
:

Novum, tum VetusTestamentum:hocipsumenimmaxime

divilias et ahundantiam
indicat ejus quod non solum ,

nova possideat, verumeliam abundantiam in veleribus

prae se ferat.Itaquenomine tantum inter se differunl Tes-

tamenta, at non pugnant, ncque sunt contraria. Vetus
enim cx Novo fit vetus; hoc autcm non pugna; est neque
contrarietatis, sed differcntioe nominis tanlummodo. Ego
autem addo, quod etiamsi contrariae essent leges Veleris
legibus Novi asseverarem ne sic quidera alium Deuin
,

ftiisse suporinducendnm. Si enim eodem tempore, eisdem

homiuibus in eisdem rebus versanlibus, eadem munia

obeuntibus, contrarias leges statuisset, rationcm lortassis
« Hebr. viii, i3. — » MaUli. xiii, 5a.
 IN ILtUD : HABENTES EtJMDEM SPIRITUM. HOM. II. 1^3

aliquam habere potuisset commentura ipsoruin. Qnod si

aliis illae, allis hae scriptae sunt, alio tempore illis, alio his,

aliler se hahentibusillishominibus, aliter his, quid neccsse

est propler lcgum diJDferentiam duos contrarios legishitores
inducere? Equidem nullam necessilatem video, ipsi pro-
ferant, si habent quod dicant : Sod nihil habere possunt.
iNamque et medicussaepenumero multa contraria facit, sed
non imo eadem et conveniente. Etenim
contraria ralione,
mit et non urit secat et non secat unum et idem corpus
, :

nunc amara, uunc dulciapharmaca ad bibendum ofTert ct :

facit quidem contraria sed ratione simili atque eadem.

,

Lnum enim finem spectat, nimirum ajgri sanilatem. Annon

igitur absurdum est medicum quidem non incusare, quod
multa contraria faciat circa unius corporis naturam ,

Deum aulem quod diverso tempore, diversis

criminari
homiuibus, diversa mandata dederit.
III. Demoustratum est igitur non fuisse incusandum,

etiamsi leges inter se fuissent conlrarioe ut autem sciamus :

non esse contrarias, sed diversas tantum, age, ipsas leges

iu medium producamus. «Audistis, inquit, quod dictum

» sit antiquis Non occides. » Haec lex est vetus videainus

, ,

nuncnovam, «Ego autem dico vobis, quicnmque irascitur

«fratri suo temere, reiis est gehenna; ignis*. » llaeccine
sunt, obsecro, contraria mandata ? Et quishoc diceretmor-
taliura, modo rationis compos? Si enim priore lege ve-
tante occidere, posterior juberet, fortassc aliquis in bis
verbislegum pugnam esse diceret nunc cum illa jubente :

uon occidere, haec jubet ne irasci quidem, augetur prius

mandatum, non affertur contrarium illa enira fructum :

malitiae resecat, videlicetcffidem : haec veroeliamradicem

ipsam evellit, nimirum iracundiam : illa rivum toUit vitii,

hgec fontem ipsum exsiccat. Fons enim et radix caedis est

' MaUh. V, 2j, 2»,

 :

l44 S. JO. CnRYSOSTOMI AKCtTIEPrSCOPl C. P.

riiror cliraciindia. illa lcx nalnram noslrain postcriori pa-

ratioreui rccldidil, Ii.tc siipervcnicns qnod desiderabalnr
supplcvit. Quanam hrcc cst conlrarielas, dum una fincm
uialoruin, altcra vcro ctiam jirincipium exliipat?illa ma-
num puram facit a sanguine , liaec nientem eliam servat a
mala cogitalionc. llac aulcm conscnlicnlium simt legum,
non puguantium, sicut veritalis inimici astrucre conantur,
non animadvcrtenlcs quanta hinc scgniliae ac negligentiae
nascatur occasio iis, qui Novi Testanicnli Dcum substituunt
comperietur enim Deus, (quae quidem blasphemia in ca-

p ulilJorum vcilal, qui nobis liac loqucndi ncccssitalem

imponunt,) intempestive res nostras dispensavisse. Quae
autcm dico sic vobis clariora faciam. Lactis aliracnlo
,

similis est Veteris Tcstamcnli cducatio , solido vero

cibo Movi Tcstamcnti philosophia : at nemo anle ali-

moniam solidum cibimi adliibct : quod quidcm Novi

Testamenti Deus fccit, si non idem est qui eliam Yetus

prodidit : prius enim quam lacle nutrirct, hoc est lcgis

disciplina, ad solidum nos cibum adduxit. Mon hujus an-
lcm solum, sed majoris etiam criminis eum renm faciunt,
quandoquidem post quinquies mille demum annos, aut
plures, providentiam nostri gencris susccpit. Sienim non
idcm erat, qui pcr Prophctas et Patriarchas ct juslos ho-
mincs res noslras dispensabat, sed altcr quispiam praeter
hunc, sero admodum et tarde videbitur nostri providen-
liam aggressus, quasi j»er anteactorum pcenilcntiam ad se
rcvcrsus : quod quidcm tanlum abest a Deo, ul ncc in
unum quemvis vulgo hominem competat tanto tempore ,

tam mullls perire pcrmissis, incxlremis demum SiTculis ad

j)aucoriun quorumdam providentiam ac curam accedere.
IV. Vides-ue quanlis blasphcmiis Deum faciaut ob-
noxium isti ,
qui alium Novi Testamcnli legislatorem di-
cunt, alium
I
Veleris? quoe sane omnes evanescunl, si
 IN ILLTJD : HABENTES ECMDEM SPIBITUM. HOM. II. l^S

unum utriusque Testamcnti cssenliamur esse Deum. Sic

enim apparebit, eum ordine et Lona rolione res ncstras
dispcnsare, tunc quidcm per lcgtm, nunc outcm per gra-
tiam :et non rccens, neque nuper, sed jam inde aL inilio

et a prima usque die nostra omnia guhcrnare. Quo autcm

mogis eorum ora obstruamus, age jam testimonia tum
Prophetarum lum Apostolorun:i adducamus, claman-
,

liiim urivm es?eutriusque Teslamenti legiblatorem. Pro-

cedat igilur in mcdium Jereniias in ulcio sjinctificalus,el
prolel hoc manifcsle unum esse eumdemque Deum lum
Novi Testitmenti, tum Veleris. Quid igitur hic dicit ex
persona legislaloris clamans? « Testabor vobis Testamen-
»lum Novum, non sicut Testamcntum quod lestatus sum
»-patribus veslris'. » Ilaque qui Novum Teslamentum de-
dit , idcmestDeus, qui olim \etus eliam illud dederat.
Hic sane Pauli quoquc Samosatenis sectatoribus ora sunt
occlusa, qui ncgant ante saccula fuisse Lnigenitum Dei.
Si enim antc Marias partum, et antequam in carne se vi-
dcndum prabcret, non erat, quomodo legem ferebatcum
non esset? Quomodo autem diccbat « Tcstabor vobis :

» Testamentum Novum non sicut Teslamentum quod

, ,

»testatus sum patribus vestris? » quomodo enim Testa-

menlum dabat patribus eorum, cum nondum esset, ut i]Ji
quificm afTirmanl? Sed contra Judasos quidem, eodem-
que mcrbo laborantes Paulianos, idoneum est quod 0[»*
ponatur Prophclae hujus testimonium ut aulcm cliam :

Manichaeorum ora cohibeamus, ex Novo Testamenlo ad-

ducamus testimonium quandoquidem Vctus nihili pen-
,

dunt imovcro etiam Novum, cui quamvis honorem ha-

:

bere vlderi velint, non minorem tamen huic quam illi al-

teri injuriam inferunt. Uno quidem modo quod dum illud

a Veteri excindunt, hujus quoque auctoritatem labcfac-
' Jerem. xxxi, 3i.
L7KXVIH. 1
 ,:

146 a. JO. CnBYSOSTOMI iBCHIEPISCOPI C. P.

1
tant. Non pariira cnira vcritalem cjus Vcteris Testamenti
Prophetarum prxconia, quos isti avcrsando non intelli-

giiQt majorc Apostolos quam Prophetas contumelia se

afficere unam, inquam, Novo Tcslamento injuriam fa-
:

ciunt istam. Alio vcro modo ilerum quod bonam , ex eo

partem rcsccent : allamcn tanta est eorum, quae in illo

cdnlinentur, vis, ut vel cx ipsis rcliquiis facile maleficium

istorum deprehcndatur. Resecta enim membra clamnt
et pristinum cum suis membris consensum indesinenter
requirunt.
V. Quomodo igitur demonstrabimus Vcteris et Novi Tes-
tamenli unum esse legislatorcm? Ex ipsis apostolicis ver-
Lis ,
quae apud ipsos etiam relicta sunt : quae tamctsi prima
fVontcideantur Vctus illud accusare, non mediocrilcr ta-

men id commendant, et divinis oraculis coclilus prodilum

esse iudicaol. Et hoc sancti Spiritus sapieotia factum est,
lit accusalorcsLegls, allecli prima facle vcrborum, impru-
dentes et inviti ascriplam ejus dclensionem receperint
ut si vellent ad veriim respicerc, haberent scrmonem quem
sequerentur : quod si in incrcdulilate pcrmanerent, nul-
lam sibi in pojterum vcnlnc spem rcliquam faccrcnt ut :

qui eliam illis qunc alias recipcre videntur, fidem iu suara

ipsorum perniciem abrogarcnt. Lbi Novum Tesla- igilur

mentum suarumac velerum legum eumdem auclorem csse

lestalur? Et alibi quidem non uno loco:nos tamen dala
opera eam textus parlem adduccmus, quae vel in Mani-
chacorum codicibus haclcnus mansit incolumis. Quncnam
haec ? a Dicite mihi , inqult , qui sub lege vullis esse , lcgem
»non audlstls ? quod Abraham duos filios habuit : unum
»ex ancilla, altcrum e llbera '
? » Audivcrunt haerelicl

unum habulsse ex ancilla , ct confesllm accurrerunt : rati

enim his verbisLegis accusationem coiilineri,reseclis con-

• Galatt iT, 21«
 IN ILLUD : HABENTES EUMDEM SPIRITUM. HOM. II. 1
^J
sequenlibus lllum accusatlonem retinent sibi patrocinan-
lcm. Age igiliir ex lioc ipso loco ostendamus cumdem esse
legislalorem. « Abraham duos filios habuit , unura ex an-
«cilla, alterum ex libera. IIocc autem sunt, inquit, per
«allegoriam dicla. » Quid est,«Pcr allegoriam dicta? »

Figurje eorum ,
qure sub gratia gcrerentur, erant quae-
cumque sub legc fiebant. Sicut enim illic duae mulieres,
ita duo Teslamenla. Primum in hoc apparet cognatio
hic
INovi cum Vetcri, quod illa horum fignrfe erant. Figura

enim vcritati non conlrarla cst, sed cognata. Quod si Ve-

teris illius DeusNovi hnjus Deo contrarius esset, haudqua-
quam per illas mulicresNovi pnecellenliam pncfignrasset.
()uod si illc pr.T^figuravit, par crat Paiilum non abuti hac

figura. Sin autemdicant, quod ad judaicam infirmitatemi

se demitlcns hoc facicbat , oporlcbat cum etiam Groecis
praedicanlcm figuras Gra;corum adhibere, ct rerum apud
Graccos gestarum historias commemorare. Sed hocnus-
quam fccit , ct merilo. llla enim nihil cum vcritalccom-
mune habcbant , hnec autem Dci leges erant, ct oracula:
quaproplcr magna cognalioveleribus illis cum Novo Tes-
ianiento intcrcedit.
VI. Priinum igitar argumenlum hoc est, Velus Testa-
mentum modis omnibus cum Novo consonare : secundum
autcm illo non minus, cxipsa historia sumilur. Quemad-
modiim ciiiin liinc diirc miilicres crant unius viri ita :

nunc duoTcslamonta unius lcgislatoris. Si cnim alius esset

Novi, alius Veteris, supervacaneum erat hanc hisloriam
adducere. Neque enim alium habebat Sara virum aJium ,

Agar; sed ulraque unum et eumdcm. Itaque dicendo,

llacc onim sunt duoTcslamenta, » nihil aliud dicit quam

quod euradom habeant lcgislatorcm sicut illae unum vl- ,

rum Abraham. Sed allcra quidcm eratserva, altcra vero

libera. Quid tumPhactenus euim quserebatur, an unu«
i48 s. jo. cnnYsosTOMi ARcniEPiscopi c. p.

Tilriusqne sit lcgislalor. Recipiantigiliir priiis hoc ac Inm ,

tlemum acl illud allerum eis respondebimus. Si enim eos.

hoc ut aduiillant, ac nobis asscnlianlur coogcris, uni- ,

versuui illorum dogma corrncl. Compcrlo cniu) clianiVc-

lcris Teslamcnli eumdcm lcgii^Lilcrdn csse, sicut rcvcra

esl, fincm babcbil omnis illorum nobiscum contro^crsia.

Atlamcn ne vc] hinc turbcmini, advcrtamus diiigcnicr boec
verba. Non cnim dixit, l na quidem scr\'a, una vcro li-

Lera : sed, (lUna quidcmin servilnlcm gigncns : » necslatim

fcna cs1,quae in servilulem gignit: et hoc ipsum ad ser-

vilulcm natum esse, non malris est crimen, sed parvulo-

rum qui nascunlur. Quonicm cnim sua malilia se ipfos
]iberlale privavcrunt, ct a jnre irgcnuilalis cxgidciunt,
non secus quam ingratos servos traclavit eos Deus, terrore
ac minis casligans : quin et hodic multi patres liberos suos
non ul fdios, scd ut servos melu cocrccnt, quae culpa
non parcnlum est, scd filiorum qui causa lucrunt parcn- ,

tibus, ut scrvilcm in modum ab eis educarenlur. Eunidem

ad modiim eliam Dcus ejus tcniporis populum lorroribus
ac poenis crudicbal, non aliler quam nullius frugis jcr-
vum ucc tamcn
, haec Dei culpa fuit, aut Lcgis, scd Jn-
daeorum rcspuenlium rrcnum,etduriori frcno opushabcn-
tium. Siquidcm in ipso^ etcri Teslamenlo mullos rcpcrire
non ad canidem sint tracti disciplinam, ut Abel,
licct, qui

Noe, Abraham, Isaac, Jacob, Joseph, Moyses Elias, Eli. ,

seus et omnes qui Novi Tcslamenti instituta sunt aemu-

,

lali non cnim tcrrorc ac pcenis, nec minis ac mulctis

: ,

sed amore Dci ct fcrvcnti crga illum aflectione tales erga

,

Denm sunl icddili qualcs fucrunt. Non enim opus habe-

,

bant mandatis, ncqno pracscriplis ct lcgibus, ut viriutem

seclarentur ac vilia fugerent : sed ut ingenui et liberali in-
sjenio filii , agnoscentcs suam condilionem, absque metu
ullo aut casligatione in virtutis caslra se coululcrunt : re-
 ,:

IN ILLUD : HABENTES EUMDEM SPIRITUM. UOM. 11. l^g

liquum vero vulgus Judaioruna, quoniam ad malitiam de-

fcccraiit, legis freno necessario coercendi fuerunt. Ideoque

postquam vitulum finxcrunt, et scnlplilc adoravernnt,

tum demum audierunt, « Dominus Deus tuus Dominus
»unus est*. » Posteaquam caides patraverunl et uxores
proximi stupraverunt, tunc audiverunt, « Non occides
»]\on mnechaberis ; »et simili modo reliqua omnia.
YII. Itaque non est viluperium legis quod puniat et
mulctct , et servos velut improbos emcndet ac castiget
sed prajconium insigne, nec vulgaris laus, quod eos qui
ad extremam maliliam prolapsi fuerant, potuerit severi-
tate sua liberarc a viliis, mollireque ct obscquentcs gra-
tiai facere, alque ad novam hanc philosophiam ceu viam
quamdam sternere. Idemenlm spiritus tum in VetcriTes-
tamento, tum in Novo dispensabat omnia , licet diverso

raodo. Propterea Paulus dicebat : « Habentes autem eum-

»dem spiritum fidei, sicut scriptum est : Gredidi, propter
» Nec solum proptcr hoc dixit, « Eum-
quod locutus sum. »

» dem spiritum, »sed et ob aliam non levlorem causam,

quam volebam quidem nunc afferre; sed veritus ne plu-

jam dictorum obiivlscamini in aliam dlem
ribus gravati ,

vobis eum sermonem servabo, intcrim hortatus, ut prse-

sentem tolum In memoriam recondatls , atquo diligenter
retineatis, utque virtutes chrlstianas cum dogmatum pu-
rltale conjungalis, ut sic fiat Inleger homo Dei ad omne
opus bonum pricparatus : quandoquidera nihll nobis pro-
fucrlt recte sentlre, sl vita interira fuerlt malis raoribus

viliala : querandraodura contra nihil prodest vita Incor-

rupta, nisi accedat fidei quoque slncerilas. Ut igllur Inte-
gram utllitatem consequamur, utrinque nobis provldea-
mus , fructus etlam generosos in alils proferentes : et cum
primis eleemosynam, de qua etiam nuper ad vos verba
Deut. VI, 4.
'l5o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

feci, magna cum largilale alque alacritate illam excrcen-

tes. « Qui enim parce seminat,

aic Scriptiira , parce et

» metet ct qui seminat in benedictionibns, de bcnedictio-

:

»Dibus et mctet*. »Quid est«In bencdictionibns? »cum

magna largitafc. Hic quidem in rebus saecularibus tam
messis quam sementis corumdem est seminum nam qui :

serit trilicum , aut hordeum scminat, aut aliquid simile;

et qui metit, idipsum melit. At ia elecmosyna non idem
«su venit : sed spargis argentum , ct colligis fiduciam erga
Deum das pecuniam : , et accipis remissionem peccalo-
rum praebes panem ac
; vestcm , et pro his rcgnum ccelo-
rum tibi paratur, bonaque illa infinila, quae ncc ocuhis
vidit, nec auris audivit, ncc in cor hominis asccnderunt:
et quod est omnium bonorum summa , similis efliceris

Dco, quatcnus id homini est possibile. Nam cum do elee-

mosyna et benignitate disseruisset Christus subjunxit : « Ut

sefliclamini similes Palri vcslro ccDlesti , qui solem suum
»oriri jubet super malos ac bonos, et pluit super jnstos
»ac injustos^. »Tu non poles oriri jubere solem * neque
imbres immittere , neque benericus esse in orbem terra-
rum tam longe lateque patentem ; utcre facuilalibus tujs
ad bencficientiam, et faclus es similis ei qui solem suum
oriri jubet, in quanlum hominem Deo similem fieri licet.

VIII. Animadverlltc diligenler quae dico ; « Super bonos

»ac malos, »inquit. Ergo tu quoque quolies elcemosynam
facis, ne vitam examines, neque morum rationem repos-
cas. Eleemosyna enim hoc est miscratio, ideo dicilur, ,

ut ctiam indignis praebcamus qui cnim miseratur, non :

recle viventem, scd peccantem misoratur: nara qui recte

vivit, laude est dignus et corona; qui vero peccat, venia
et mlsericordia. Quapropter hac quoque parte Deum imi-
tabimur, si etiam malis benignitatem nostram non sub-
'
a Cor. IX. — • Matth. t, 45.
 ,:

IN llItJD i HABENTES ETJMOEM SPIRITUM. HOM. M. 15x

diicamus. Considera enim quam mnlti orbem lerrarum

omnibns vi-
habhtent blaspheaii, scelerali, praestigialores,
tiis referti, aUamen hos quoque per singnlos dies euutrit

Deus, dpcens nos ut universos houiines beneficcnlia com-

pleclamur. ^os vero omnia contrario modo facimus non :

solum enipi raalos et improbos homines aver»amur vc- ,

runicliam cum sanus quispiam nos adit, aut, propter pro-

biialem , aut propter libcrlalem , forte eliam pro.pter pi-

griliam, ut et hoc addam, in paupertate vivens probra, ,

contumelias, ctinnumers iq eum jaculati dicteria, vacuis

ipsum manibus remillimus valetudinem cxprobrantcs,
otium objicicntcs , poenas reposcentes. Hoccine jussus es,
homo, objurgaretantum ac increpare egenos ? Miserari
ac sublevare paupertatem eorum jussit Dcus, non ratio-
nem rcposcere ac conviciari. Sed vis illius mores corri-
gere, et hominem inertem a segnitie sua rovocatum ad
opus aliquod apphcarePDa prius , ac tum deroum increpa,
ut non crudelitalis suspeclus fias, sed benignitatis laudem
reporles. Eum enim qui nihil dans tantum opprobrat, aver-
satur pauper, et inique fert, ac ne aspicere quidem sus-
tinet , et merito. Putat enim non quod bene sibi velit, sed
quod dare nolit, objurgatorem eum esse, ila ut revera
est qui vero posteaquam dedit objurgat, facit ut libenti
:

animo objurgaliosua recipialur eoquod non propter inhu- :

manitatem,.sedpropterbcnevolentiam increpationem adhi-

iere videatur. Sic etiam Paulusfecit, cum enim dixisset

«Qui non vultoperari, ne edat' » adjungitexhorlalionem :

dicens « Vos autem bonum facientes ne deficiatis^ » At-

:

qui haec praecepta contraria esse videntur. Si enim otiosos

non oportet cibum capere, quomodo jubes bene talibus
faccre? Sed non sunt contraria absit. Ideo euim hoc dixi :

inquit.d Qui non vult operari, ne edat, »non ut eos qui

' a Thess. iii, lo. — » Ibid. i5.
 l52 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

alio:|ui largituri erant, avcrteroin a danda eleemosyna ,

sed ut in otio viventes a segnitie sua revocarcra. Itaque

cuin dicit , « Ne edat, uillos cxtiinulat ad laborem, cooi-
minatione hac territos rcum vero dicit, « Bonum facientes
» ne d;3riciatis , » hos cxcitat ad bQnePiccntiam , utlli exhor-
talione impulsos. Ne cnim quidam rctrahcrent manus au-
dilo qiia illi comminauione fcrianlur , ad benePicentiam
his vcrbis illos provocat : « Bonurn facicndo ne deficiatis. »

Itaque etiamsi otioso dcs , bonum lecisti.

IX. Idet in sequenti contjxtu manifestum fecil. Cum

cnim dixisset:non auJit sermones nostros pcr
« Si quis

«epistolam, hunc indicatc, et ne commlsccamini illi' » :

atque hoc modo homincm cjecissct ex Ecclesia, rursum

alio modo eun reconciliat, rcdncens in gratiam cum eis

a q libus ejectus fuerat : quapropter h;ec vcrba subdit,

«Non ut inimlcumexistimate, sed ut fratrcm*. » Quem-
admodum igltur cum dlxisset, « non vult laborare,
Si qui?

»ne cdatS » illos cerle, qui possunt, curam corum habere

jussit: ita etiam hic posteaquam dixit, «Necommisceamini
» iUi, » non alienavit ab ejus cura auditorcs, sed jubel di-

ligenter eum suscipcre dicens : « Non ut inimicum cxisti-

»mate, sed ut fratrem : » reliqulsti ejus consuetudinem,

sed ne rclinquas de co soUicitudincm : exclusisti cum a

conventu, ne cxcludas a charitatc. Etenim hoc ipsum af-

fectu charitatis mandavi, ut hac separationc factus melior,

ad reliquum corpus revcrteretur : quandoquidcm etiam
patres domo sua illios cxpellunt, non ut perpeluo foris
maneant, sed ut quod doino cxciderint, modestiores facti,
domum postliminio rcvertantur. Atquc hajc sufliciant ad
illos, qui pigritiam aliis objiccrc soient. Vcrum quoniam
mulli aliiis utunLur vcrbis quibus se excusent, quoe plena
crudelitatis ac iuhumanitatis sunt, necesse est ut illa quo-
'
2 Thess. III, i4. — • Ibid. i5. — > Ibid. lo.
 IN ILLUD : HIBENTES EUMDEM SPIRITaw. UOM. 11. id3

que redarguam, aoa ul excusatioaem eis adimam, sed

quo persuadeam ut, omissa vaaa et iautili, ad veram et
apud Ghristi tribunal profuturam defcasioaem operibus
ipsis sc exerceaQt. Quae est igitur illa vulgarium homi-
num friglda ac inutilis defeasio? Aleadi suat, iaquit, li-

uxorem alo, aecessa-

beri, rei famlliaris gercada est cura,
riossumptus multos sustiaeo quimobrem aoa suppetit,
:

imdc obvios sublovare possim. Quid ais ? filios alis, et ideo

aoa cst uade vealcates ad te sublevcs ? Imo propter hoc
ipsum sublevandi sunt egeui, ut exigua pecunia Domlaum
qui eos tibl dcdit, propitics, ut etiam post mortem tuam
patronum illis reliaquas, ut eis magnum favorem caelitus

coacilies, dum illa pecuaia sumptus Deo gratos facies.

Aanoavides, a multis homlnes proepotentes ac opulentos,

nlhil alioqui ad suum geaus attinentes, in testaniento suo
iascrtos fuisse, et liberis suis cohaeredes factos, nihil ob
aliudquam ut securitatem filiis modlca pecunia pararcnt?
idque cum incerlum esset quonam affectu post obitum
ipsorum filios illos cohoeredes essent prosccuturi. Tu vero
cum sclas humanltatem, bonitatem et aequitatem tui Do-
mini, expertem eum tul testamenll facies ? non facies cum
cohseredism Hberorum tuorum? Hoccine est amaatissimi
patris dQlcIum? Nam si profis tuae curam gcris, refinque
ilhscharlulam scriptara, ia qua Deuai debitorem habeas.
H:ec maxima haereditas, hoc decus est, haec securitas.
Induc eum in lerrenani hanc hajreditalem, utte una cum
tuis llberis in coelestem illam haereditatem inducat. Hic
haeres uobilis est, humanus, boaus, poteas, divcs; quare
nihil est cur ejus societatem suspcctam habeas. Ideo
eliam semeatis vocatur eleemosyaa; quiares haec aoa tam
sumptus est, quam reditus. Tu autem quando semiaaa-
dum est, aoamagui facis quod evacues fructuum veterum
prompluaria, sed ad messls futurae fructum spectas, idque
 ,

l54 8. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

cnin evcntum ncscias : nam et rubigo, et calamllas, et

locusla, ct ocris inlcniperies ac mulla spcs noslras frus-
traulur : cum vcro in coDlum est semcn jaciendum, ubi
nulla aeris inlemperies, nullus dolor, nuUie insidine, tcrgi-
versaris ac procraslinas? Et (pi;un spcras veniani qui in
lcrran:) seminando confidenler et alacriler id facis; cum
vcro in manuni Dci scmlnandum est, ccssas et ncgligis?

Mam si lcrra reddlt cpiod sibi est crcdilum, mullo magis

Dei manus, quaecumque acceperit, magnocum fcenoreest
redditura.
X. Ilaec igitur scicntcs non rcspiclamus sumplum
quando elecmosynam facimus, sed eum qui inde speratur
provenlum, imo etiam pracsens lucrum non solum enim :

regnum ccelorum elccmosyna procurat, scd in prresenli

cliam vila sccnritatem alfert et abundunliam. Quis haec
pollicelur? Ipsc qui praestare potest Dominus. Dicit enino :

« Qui ^ua paupcribus largilur, centuplum accipiet in hoc

»soeculo, et viUne aclcrnoc hKreditatcm habebit*. » Vides
retributionem in utraque vila cum magno foenore reci-
picndam? Ne igltur ccssemus, nequc procrastinemus, sed
per singulos dies elccmosynaj fructum percipiamus, ut et
in praesenli saeculo rebus secundis fruamur, et futuram
vitam consequamur: qua^ nobis omnibus conlingat gratia
et bcnignllale Domini noslri Jesu Chrisll, cum quo Patri

una cum Spirllu sanclo gloria, honor imperium in specula

saeculorum. Amen.
• MaUl). XIX, 29.
 iN iiiPi) : habentes etjmdem smiTrM. bom. ni. i55

yi/VV^VVWV^t/WV^^VWVWVVVt^WVWVWWVlA^WVUW W^ W\ WV VWVWVWWWWVWVWVW VVI w%vw

HOMILIA III.

Deelsdem verbis: Habenlcsantem enmdemspirltum fidei,

sicut scriplum est*,cf ^«a dc causa rebus bonis onnies
ex cequo fruantur, et de cleemosjna.

I. Gum priore convcntu el qui illnm prajcesserat, unum

Apostoli dictum susceperimus cxponendum, inejus enar-
ratione totum sermonem consumpsimus, ct hodic quoque
in eodem versari proposuimus; lioc autem dala opera fa-
cimus, ad vcstram ulilitalem, non ad nostrara ostcntatio-
nem non enimut fcecundum me etmulliscijlmoslendam,
:

sed uttumPauli sapientiam vobis aperiam, tum vestram

alacritatem excilem, ita eumdem verso sermonem : nam
et illius infeJligenticc profunditas magis elucebit, si exuno
dicto tanta nobis senlenliarum fluenta proferat, et vos,
cum dldiceritis ex*uno Apostoli verbo inefFabiles sapien-
tiiE divitias depromi posse, non. oscitantes percurretis
ejus Epistolas, sed hac spe inducti singulas earum senten-
tias exquislta cura ac diligeniia perscrutablmlni. Si cnim
unum dictum triduo nohis disscrcndi materiam praebuit,
quanlum pulatis thesaurum nobls profunderet una quae-
piam pars dillgenler tractata ac considerata? ne igitur
delassemur priusquam totum quod superest decerpseri-
mus. Si enim metallorum auri fossores, licet quantumvis
divillarum inde exhauserint, non prius tamen inde absis-
tunt, quam lotam aurum auferant multo majorem nos ;

alacritatem ac diligentiam in perscrutandis divinis eloquiis

adhibere convenit. Nam et nos aurum efTodimus, non
• a Cor. iT, 1 3.
io6 S. JO. CUliysOSTOMI archiepiscopi c. p.

sensibile, sed enim spirituale, nonenim in metallis terrae,

sed in spiritus mctallis operaraur. Paulina) enim epistolae

melallasunt spiritus et fonles mctalla quidem, quia quo-
:

vis auro pretiosiores nobis prujbent divitias: fonles vero,

quia nunquam deficiant, sed quantum libet cxhaurias,
tanlumdem ac mullo amplius rursum aflUiit et hoc evi- :

denlcr dcclararc potest totum tcmpus quod praeteriit. Si-

quidem ex quo Paulus vlxit, quingcntl jam olapsi sunt
anni, totoque hoc tcmporc muUi tum commenlatorcs ,

tum doctoresac interpretes multa saepe inde exhauserunt,

mc tamen repositas inibi divitias evacuare valuerunl.
Non estenim sensibilis hic thcsaurus,et idcirco non con-
sumilur a multis cirodientiam manlbus, sed augelur et
mulliplicatur. Et quid dico dc illis qui ante nos fucrunt P

quam multi post nos dicturi sunt, ac rursus post illos

alii, neetamen deficientfontisln raodum scatentes divitiaj,

nequc mstallorum hoc genus exhaurictur? Spiritualia

cnim natura nunquam omnino absum
sunt, et suapte i

possunt. Quod cst igitur illud diclum apostolicum ?« Ha-

»bcntes autemeumdem spiritum fidci, sicut scriptum est,
» Credidi, quapropter locutus sum » .

II. Nuper igitur quaesivimus quanam de causa dixcrit,

« Eumdem spiritum fidei,» ct unam hactcnus causam
attulimus, erat autem hiec : ut ostenderel consonantiam
Yeleris ac Novi Testamenti. Cum enim invcnitur idem
fidci spiritus linguam movisse, diccnlem;
et Davidis
« Credidi, propter quod locutus sum, » cl i'n Pauli anima

operatus esse, satis apparct magnara esse Prophctarum

cum Apostolis cognationem, atquc ita necessario sequitur
magnam esse Veteris et Novi Testamenti consonantiam.
Sed ne iterum eadem repetentcs raolesti vobis simus, age
causam proferamus, ob quam dixit, «Eumdera.»
et alteram

Psal. cxT, i.
 IN ILLtD : HABENTES ErMDEM SPiniTTJM. HOM. III. 167

Jam tum enim alteram hiijus dicli causam promiseramus.

Sed opus est ut excilemini : profundus enim cst sensus
quem Charitali Vestrrc sum dicturus, et pcrjpicaci aninio
opus habet, ingenioque peracuto : quapropter oblestorut
summa attentione quoc dicenda sunt auscultetis : vestrum
est lucrum noster vcro labor
, imo graliae spiritus ,

sancti donum, quo revelanle secreta, neque qui dicit, ne-

que qui audit defatigalur: revelalionem enim magna faci-
lilas sequilur. Altendamus igitur cum dillgentia licet :

enim majorem parlem auribus persequamini, si vel mi-

nimum dormitaveritis, inlerrupto semel contextu totum
ignorabilis. Et quemadmodum iis, qui viam ignorant, et
ductore opus habent, diu hcet iilum secuti, si per negli-
gcnliam vel paululum ex oculis eum amittant, nihil pro-
dest haclenus secutos csse, sed consistunt ignari (|nanam
sit progrediendum : ita etiam qui dicentem prosequuntur
animo, etiam si altcnte doctrinam ejus hanserint, si pau-
lisper tantum oscitanter audiant, tota serie amissa, non
possunt amplius ad sententiarum finem pervenire: nc igi-

tur idem vobis accldat, omnibusquae dicturi sumus pari

tenore intendite, doncc ad finem perveniamus.
III. Dicturi igiturqua de causa dicat, « Habentes autem
»eumdcm spirltum udei, ) volcns ostcndereeamdcm esse
utrlusque Tostamenli fidem omnium bonorum nialrcm,
paulo allius sermoncm repetamus. SIc cnlm nobis causa
evklentius appareblt.Quacnnm igltur est haec causa?
Magnum bellum circumstelerat fidcles dum haec diceban-
tur; bellum, inquam, grave et absque ullis Induciis : nam
et civitates integrae et populi undlqne in eos insurrexerant,

ettyranni omnes insidiabantur, et regcs contraeos bellum

parabant; arma movebautur, gladii acuebantur, exercitus
adornabanlur, et omnia genera pcenarum ac suppliciorum
excogitabantur : inde facuUatum rapinae et confiscationes,
 i58 8. jo. cnnYsosTOMi archiepiscopi c. p.

et carceres ac mortcs quolidlanoc, tormcnta, vincnla,

ignis, rerruni, besliuj, palihula, rolac, Laralbra, priccipilia,

etquidquid in perniciem fiJclium excogilari polcrat ac :

ne inlra hos quidem liues beiluui se conlinuit. Non solum

enim ah iuimicis cxcilahatur, sed ipsaeliam natura contra
so ipsam irritahatur. Etcuiui libcris insidiahantur patres.
et liliie exosas malres hahebant, et amici amicos aversa-
bantur, et in cognationcs ac familias hcllum hoc latenter
magnusquc tumultus erat per universum
sese insinuabat,
orbem hahitabilem. El sicut navis undis insurgeutibus,
nuhlhus concurrenlihus, clisis tonitrihus, caliginc undique
scapham cingenle, luarirureule, belluis soevicnlihus, pira-

l4S oppugnanlibus, ipsis vectorihus inter se dissidenlihus,

haudquacpiamevadere polest, nisi ccclestis dextera magna
illa ac polens discusso periculo ct sedala lempeslatc, in
IranquiUitatem rcducat navigantes : ila etiam tunc inter
initia praedicalionis accidit. JNon soluni enim externa tem-
pestale pulsabanlur, sod iutus etiam plcrumque seditione
laborahaut. Quis hoc dicit? Paulus ipse sic scribeus:
cForis pugna;, intus limores*. » El quod hoc verum sit,

quodque doclores parilcr ac discipuli innumcris scpti

fuerint omnes ex aquo bellum hoc fuerit
malis, et per
grassatum, eumdem Paulum ilerum tcstem adduco. Ves-
tree autem parles sunt meminisse omnium horum quae

dico, ut cognitis periculis ac lentationihiis, omnihnsque

adversitatibus, quas ejus temporis fideles perferehant,
lanto majores gralius agalis Deo, qui omnihus illis cala-

mitalihus fincm imposuil, et averruncato hcUo, Iranquil-

lissiuiam pacem nohis confecit: ut ncmo vel socordioB

pcEuaui effugiat, vel oh vilara recte aclam extollatur.

IV. Neque cnim pcriude esl, si undiquaque iuipugna-
lus etinnumeris adversilatibus obrulusgenerose subsistas,

' a Cor. YJi» 6«

 »

IN ILLUD : HABENTE3 EUMDEM SPIRITUM. HOM. III. 1

5p
ac s\ in portu nunc sedens , et in summa securilate eum-
deriianimum prae te feras. Illorum enim conditio nihilo
mclior erat, quameorumqui turbato mari jactantur nos :

vero securius agimus quam qui in portum devecti incolu-

mes jam per otium se reficiunt. Quapropler neque prop-
ter bonam viveudi rationem extollamur, neque tentatio-
nibus cedamus, neque sectiritale Ecclesije noslram ad
segnitiem abutamur, quin potius sobrii simus ac vigile-
mus. Nam nobis quoque est lucta adversus innatas con-
cupiscentias non insurgunt contra nos homines sed in-
:
,

surgunt carnales voluptates, non impugnant nos reges

atque tyranni, sed impugnat ira, vanae glorioe cupido, in-
vidia, semulalio, atque id genus alii affectus innumerl.
Quando igitur illas tentationes evasimus, ne ab his vinca-
niur operam demus. Ideo enim vobis in memoriam revo-
cavi ilh'us tcmporis calamilales, ut nunc et qui afHigitur,
idoneam inde consequatur consolationem, et qui in secu-

ritate agit , utpote non exercitatus acre contra absurdas

cogllaliones cCrtamen suscipiat. Propter nostram enim
admonitioncm et consolationcm ac tolerantiam illa omnia

sunt scripta : qune qaidem necesse habemus nunc apud

vos cloqui, et doccre quantis adversitatibus ejus lempo-
ris fideles obsessl fuerint, non doctores solum, verume-
tlam disclpuli. Audi igitur quid dicat Paulus ad Hcbracos
scribens : « Memores estote priorum diernm, in quibus
«illuminati mullum ccrlamcn alllictionum sustinuistis*.
Non enim per breve tcmpus, scd mox ab ipso exordio
prajdicalionis et doclrinre insurrexerunt adversus eos ten-
tationes, et mox a suscepto baptismo pcriculis erant ob-
noxii : At quomodo audi : «Opprobriis et tribulationibus
«speclaculum facli. «Omncs enim despucbant eos, con-
tumeliis afficiebant, deridebunt, vituperabant, fatuos vo-

• Hebr, x, 3a.
l6o S. .10. CHHYSOSTOMI AHCniEPISCOPI C. P.

cabanl ac inscnsatos. cjuod dcscrtn patila vivcndi formiila,

nova placita snsccpisscnt. Qiuc cjuidcm non parunn valcnt
ad conimovendamanimam , ni fidcsprofundc sitradicala :

nihil enim a-quc anlmam mordcl, ac Improperium; nihil

acque tahelacit mcnlem, ac dicterla el convicia : nam

mulli viri per convicia sunt saepc suLvcrsi. Ua-c autcm
loquor nunc, ut cum fiducia fidcm leneamus. Sienimilli

totius orLIs conviclc non sunt suLvcrsi , multo magis nos-

Ira aclatc fides miTgDa confidcnlla retlncnda cst, quando
lolus 01 LIs ad noslras partcs accc sslt. Qucd autcm illi non

intra calumnias tantum ct opproLrla conviciaque palien-

llam retlnuerlnt, sed Illa cum gaudlo tolcraverlnt, aiidi

quae sequunlur. «Nam el dircplioncm , inquit, facultatum

))vestrarum cum gaudlo pertulistls'. »Mdcs quod et Lona
eorum confiscaLanlur olim, ct omnlLus In pracdam erant,
qui eos la^dcre cuperent. Atque hac quidcm ad IlcLra^os

scrlLIt;

V. De ThessaloniccnsILus vero rursum aliud quiddam

lalc lcstatur. « Yos cnlm inquit imllatorcs lacti estis
, ,

«Domlni ac noslri, qui susccpislls scrmoncm hunc in Iri-

»Lu]aticne magna^. »Mdc eliam lios aflllgi, ncque idsim-
plicitcr, sed afllictione magna. ^cLcmcns lentatio, con-

tinuum pericuhim, i.cc minimam quidcm resplrandi

facultalem conccdcLat cis, qui tnnc lemporis In certa-
minc erant. Altamen cum La^c tolerarent , non inique
fercLant, neque anlmum despondeLant, imo gaudeLant
eliam. Lndehoc apparelPEx vcrLIs ipsIusPauli. LLienira
dixit : « In IrlLulationc magna » addidit, « Cum gaudio ,

»Spiritus sancli. wScilicct lcnlalio paricLat ainictionem,

gaudcLant lamen reputantes quare lentarcntur. Idonea
enim erat consohTlio , quod conscii essent propler Chris-
tum se hacc pali. Quapropler non tam demiror quod illo

' Hebr. x, 34. — » i Thess. i, 6.

 1

IN ILLUD ; HABENTES EUMDEM SPIRITUM. HOM. III. l6l

tempore affligerentnr quam quod aflllgi se propter Deum ,

enim generosae ac Deura amantis animae

loetarentur. IIoc
oiBcium est, nimirum alllictiones et adversitates ferre.

Caeterum generose tolerare tentationem, atque insuper

gratias agere ei, qui se tentari permiltit, id demum sum-
mse fortitudinis est , animaeque vigilantis , et quas omnibus
humanis aflectibus sit superior. Nec hic tantum , sed et
alibi docens quanta mala paterentur ejus temporis fideles
a familiarlbus ac propinquis, hoc enim erat gravisslmum,
in hunc modum loquitur, « Vos imilatores fuistis Eccle-
» siarum , quje sunt id Judaea. » Qua in re imitatores?
• Quoniam et vos eadem estis perpessi a proprils contri-
«bulibus, slcut et Ifli a Judoels* :»Ecce bellum, sed bel-
lum civile , quod majorem facit indignationem. «Si enim
» inimicus exprobrasset mlhi, inquit, sustinuissem utique.
»Tu vero homo unanimis , dux meus et notus meus';»id
quod tum Quapropter multa opus
in figura contingebat.

habebant consolalione, Quod quidem Paulus cum videret,

eosque qui ad suam curara pertlnebant laborare ac sudare
animadverteret, quod^magnls calamitatibus gravarentur,
et allas super alias plagas aegre sustlnerent, vide quam
varils modis animos eorum excitet, nunc quidem his ver-
bis. « Si quidem justum est apud Deum retribuere tribu-
»lantibus vos trlbulationem , et vobis qui tribulamini, re-
» quiem nobiscum' : » nunc vero hls «Dominus prope est,
:

«nihil solllcili estis*.»Ac rursum, «Nolite amittere con-

» fideutiam vestram : nam patientia opus habetls , ut Dei
» voluntatemfaclentes, reportetls promlsslonem^ » Deinde
ad patlentlara eos confirmans submfert : « Adhuc enim
»modicum aliquantulum qui venturus est veniet, et non
» tardabit. » Sicut puerulum plorantem , moleste ferentem,

' 1 Thess. II, 14. — • Psal. UT, i3, 14. — i a Thess. i, 6. — < Hebr.
;t, 35.— » Philip. iT, 5.

LXXXTIII. 1
 162 S. JO. CHRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

matremque suam rcquirentem , assidens aliquis sic con-

solatur : Paulisper adliuc cxpecta, et omuino tua mater
aderit : ita eliam Paulus, videns acgre ferenles, coqque-
rentes , adventum Chrisli rcquirenles ejus temporis fideles
propter iutolerabilem malorum vim, consolalurus illos
dicit : « Adhuc modicum aliquantulum qui vcnturus est
» et non tardabit, »
veniet ,

YL, Itaquo quod Dlscipuli alUigerentur, et phirima

maU paterentur et sicut agni in mcdio luporum undique
,

pcrsecutionem sustincrent, per haec satis apparet. Ut au-

lem scialis, etiam doctores non minora, imovero multo
graviora i^uslinuisse : nam quo magis inimicos veritatis
Qonlrislabaut, eo magls hoc et a pluribus infeslabantur,

quoque ab eodem qui superlora nos docuit, audiemus.

,

Corinlhiis enlm scribens loquitur « Ncmini dantes ullam :

»occasidnem, ut non vitupcretur minislerium nostrum :

» sed in omnibus exhibentes nosmetipsos , sicut Dei minis-

»tros, in mulla patientia , in alUictionibus , in necessilati-

»bus, in angustiis, in plagis, in carccribus, in seditioui-

»bus, in laboribus, in viglliis, in jcjunlis*. » Vidisti-ne
quot cerlamina enumcraverlt , quam crcbras tentatloncs?
riursmii eisdem scribens, «Minislri Christi sunt, inquit,
»at minus: sapiens dlco , plus ego^ «Deinde volcns noLis
persuadere , multo prrestanlius esse propter Cliristum af-

Jligl quam prodigia facere , et probationem affcrens aj)0s-

tolatus, oslendensque se praBfercndum esse ahisi, non

aposlolis, sed pseudo-apostohs ; non a miraculis per se
editis argumeutatur, sed a conlinuis pericuUs in qulbus
versabatuFiin hunc modum scrlbens : «In laboribus co-
» piosius , in verberibus supra modum , in carceribus
»abundantius, in morlibus frequentcr : a Judaels quin-

• quies qurdragenas una minus accepi, ter virgis caesus

; » Gor. VI» 5-5. -- i Gor. xi, g,i.

 IN ILLUD : HABENTES EUMDEM SPIRITUM. HOM. III. l63
Dsum, semel lapidatns sum , ter naufragium feci, nocte
»ac die in profundo egi : in ilinerlbus saepe, in periculis

»flumiaum , periculis latronum, periculis ex genere, perl-

»culis ex gentibus, periculis in civitate, periculis in de-
» serlo , perlculis in mari , periculis in falsis fratribus : in
» labore et moleslia , in vlgilils saepe , in fame et siti , ia
»frIgore etnuditate, praeter illa quae extrlnsecus sunt*. »

Hi sunt veri apostolatus characteres. Prodigia siquidem et

alii saepefecerunt, nec eis fecisse profuit, sed post omnia
illa audiverunt, oRecedlte, non novi vos qui operamini
»iniriuitatem ^ » Nemo vero eorum qui eadem quae Paulus
commemorare possunt, vocem illam unquam est auditu-
rus verum cum magna fiducia ccelum conscendet bonis-
: ,

que crelestibus perfruetur universis. hi «

\II. Fortasse sermo nosler.

prolixior visus est vobis
Sed ne non sum oblitus proniissionis, sed
sitls solliciti,

statimad illam revertar. Haec auteai non temere longiori

oratlone prosecuti sumus , sed ut prolixiori verborum ap-
paratu certius ac clarlus doctrlnam nostram approbare-
mus, simulque afflictorum animas consolaremur , utquot-
quot in perlculis versanturct tentationibus, idoneam nacti
consolationem discedant, sclentes quod socii Pauli per
has afflictlones efficlantur Imovero ipslus Chrlsti Ange-
,

lorura Domini. Qui autem affllctionum ejus particeps est

in hoc saeculo , in illo partlceps erlt etiam gloriae , ait

enlm : « Si quidem compatimur, ut et conglorificemur';»

«c rursum : « SI sustinemus , ut simul etlam regnemus''. »

Omnino enlm necesse est , ut fidellum genus afflictlonibus

prematur. « Omnes enim qui volunt ple in Christo vivere,
» persecutionem patientur^ ; » ac rursum : «Fili, dum ac-
»cedis ad serviendum Domino, praepara anlmara tuam
« I Cor. XI, 23-28, — » Malth. vii, a3. — » Rom. tiii, 17. — * 2Tiin«|

II, lai— 'Id. iu, la.

 l64 S. JO. CIinYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

))ad lentationein. Reclc fac , ct pcrsevera*. «Bclloe pro-

niissionejs, slalim ab exordio in ienlalioncs incidere?
Egregia vero cxhorlalio et insignis consolatio ejus servi-
tutis ,
pericula confestim dcguslarc? Planc cgregia simul
et admli-anda, ct maximum lucrum affcrens. Quodnam
illud ? Audi qua3 scqiiunlur : «Sicut enim in igne probatur
»aurum, sic homincs acccpti in fornace tcnlalionis^.
Qucd autem dicit, sic accipe. Sicut aurum igne examina-
tum purius rcddilur, paii modo etiam anima, quae inter
anilctiones vcrsatur ac pericula , liilarlor ac splendidior
per ilia omnemquc pcccatorum maculam abster-
evadit,
git. Hinc quod ad divitem illum dicebat Abraham
est :

«Lazarus recepit mala sua bic autem consolationem re- :

i)cipit\')Ac Paulus Corintbiis scribens dicit : «Propler

»hoc inter vos multi imbecilles ct invalidi, et dormiunt
.)» multi, Elenim si iios ipsos dijudlcaremus, non ulique
j) judicaremur. At cum jndlcamur a Domino corripimnr,
» ne cum hoc mundo damnemar *. » Quin et fornicatorcm

illum hac de causa Iradidit in intcrilum carnis, utsplritus

salvus fiercl, ostciidcns pra3senll tcntatione salutcm per-
fici, ct pericula iis, qni cnm gratlarum aclione subcnnt
illa, animae piirgalloncin csse inaxlmam, Ilaqisc qnod af-
ilictioncs pertulcrint fidclcs , ct innumcras calamilates
lam discipuli quam doctores, ac ne minimum quidcm
rcsplravcrlnt , varlls omnlnm gcnerum bellis undiquc cir-

oumdali, salis hic noslcr sermo declaravit, et plura ctiam

de hoc e sacrls Lltteris studiosi colligcre possunt.
Vin. Superest ut hicc ad proposilum noslrum addu-
ramus. Quld autcm proposueramus dicerc ? Qua de causa
Pauhis dixcrit« Habcntcs cumdem spiritum fidei. » Cur
,

Jgltur dixit ? Turbabat hoc discipulos , quod gravla quidem

*"• Eocli. 11, i. — • Tbid. 5. — J Luc. \vi, aS. — < i Cor. v, 5, et

 IN ILLtJD : HABENTES EUMDEM SPIRITUM. HOM. 111. l65

in re praBsenti experiebantur, bona vero spe solum conci-

piebanl, et illa quidem jara aderant, haec ionge dista-
baut : illa jam conlingebant, hfec adhuc sperabanlur.
Quid mirum si iuitio praedicationis quibusdam hoc usu-
veniebat, quandoquidem nunc post tantum temporis spa-
tium, post praedicationem toto orbe propagalam, post lot
cerla promissionum argumenla, idem muilis adiiTuc usu-
venire solet? INec hoc soium illos perterrebat, sed et
aiiud quiddam, idque non minus. Quodnain hoc ? Cogi-
tabant apud se, in Veteri Teslamenlo non ad eum modum
res homiuum dispensalas fuisse , sed virlutis praemia con-
festim accepisse, quicumque justam ac temperatam vi-
vendi ralionem prretuiissent. Non enim post corporum
resurreclionem , neque in futura vita, sed iiic in pr^esenti

vita omnes eis promissiones implebantur, ait enim ; « Si

» Dominum Deumtuum, bene tibi erit, et mul-
dilexcris
» liplicabit Deus armenta boum luorum, et greges peco-

»rum tuorum, non erit apud te infcecundum, neque ste-

»rile : non erit apud te languor neque aegritudo^ Emiltet
«Deus benedictionem in promptuaria cellarum tuarum :

saperiet coelum, et dabit libi pluviam matulinam et sero-

«linam. Excipiet area vindcmiam, et vindemia scmen-
»tcm^. » Aliaque multa simili modo eis promisit, quae qui-
dem omuia in praesenti vila eis reddidlt. Si quis cst
acutior, jam praevidct soiutionem. Quandoquidem igitur
corporis sanitas agrorum fclicilas, liberorum bonilas at-
,

que copia , fausta seneclus, anni parlium temperies op-

tima, annonai bonitas, imbrium opportunitas, armento-
rum gregum abundantia, omnia denique bona illls in
et

hac reprssentabcmtur, nihllque post hanc vitam et in

vita

futurum saeculum sperandum proponebatur hajc repu- :

tantes fideles, majoribus quidem suis omnia bona proe

Deut. VII, i5. — » Levit. xxvi, 4-

'l66 S. JO. CHRTSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

pcdibus fuisse sila, slbi vero In fuluram vitam praemla et

coronas reposila esse, et ex fido Ipsornm promissionei
pendere : delassabanlur ac dcficiebant, nt quibus universa
vita intcr tentationes necessario esset exigenda. II;cc igi-
tur considerans Paulus , et malorum qaae eis impende-
bant magnitudinem , et quod his quidem post obitum la-

borum mercedem Deus esset pollicitus, palribus autem

prsesentem retributionem prsestitisset : perspiclensquo
magnam in illis segnitiem c tallbus cogitalionibus subo-
riri, ct voiens oosexcilare ac docere patrum quOque tem-
poribus eamdem fuisse rerum dispensationem , multosque
mercedem percepisse, non re, prophelicum illis dic-
fide
tum in memorlam revocat dicens « Habentes etimdem :

»spiritum fidei , slcut scrlptum est : Gredidi, propter

»quod locutus sum : » tantum non dicens quod magnus
etiam ille David, egregius et admirandus Propheta , fide

relributlonem perceperit, non experlmento, alioqui nisi

res ita se haberet , non dixlssct : « Credldi ,

propler quod
»locutus sum*. » Fldes enim ad ea quae speranlur refertur,
non ad ea quaD vldentur : qnod enim videl quis plane non ,

sperat. Si igitur credidit, illis nimirum credidit, qnae spe-

rabat. Quod si eis quac sperabat ct^edldit, quaj vero spe-

rantur, non videntur, consequilur eum non Pecepisse ea
qua3 crpdidvat, propterea dicit, «Ilabenles eumdem spi-

«rltum fidei. » Hoc est, eamdem fidem , quae fuit in Ye-

teri Testamento, etiam nos habemus. Quapropter et allbi

de ejus teniporls sanctls ad hunc modnni loquitur : « Cir-

«culerunt in melotls.in pellibus caprinis, egentes, aftlicli,

» angustiatl ,
quibus dlgnus non erat mundus ^. » Deinde do-
cens eoscalamitalesquidem pcrtulissc, mercedem vero non-
dum rcceplsse, subdit verba hnec : «In fide mortui sunt om-
»nes hijnecpromlssionesreceperunt, »sed a longe tantum
^» Psal. civ, i, — • Hebr. ir, 7)j.
 ,

IN ILITJ» : HABENTES EUMDEM SPIRITUM. HOM. 111. 1^7

aspcctas salutavcrunt. Et quomodo videruiit eas, quaeso ^

qudc rtondum erant prcescntes ? Fidei nimiriTm oculis, qui

coelum penetrant , et quoe in eo sunt universa contem-
plantur.
IX. Tu vero considera mihi Dei sapientiam, quomodo
illis prsemia e longinqno ostenderit , quae ideo suis non
slatim' dedit, quo niajor esset eormn patientia : ostendit
aufcm e longinquo idco, ut hac spe refecti, nc sensum
quidem pr.xsenliumlaborum percipiant. Sed lorsan aliquis
ex his qui acrius altendunt, inter se pngtiahtia nos dicere
putabit . Dicet enim.: Si neque priscis illis statim oblata
sunt bbna et prasmia, qiiid ita longum habuisti* sermonem,
enumerando anni partium tempcriem,'corporis sanitatem,
liberorum bonitalem ac copiam, annonaBfacilitatem, fruc-
tuum abundanliam, armenta, greges, et omnem vivendi
? Quid igitur ad hoc cst rcspondendum ? Aliter
felicifatem
cum vulgo et imbeciniore populo , aliter cutn geiierosis

hominibus , et eam, qune est Novi Testamenti, philoso-

phiam jam tum meditantibus, se gessisse Deum ilfo tem-
pore. Mnltitudini enim quoe humi rcpel)at", nec iiiagnum
aliqtiid vidercpoterat,neque spum suam ad futurorum bo-

norum fruitionem extendere, prresentia bona exhibuit

imbecillitatem animae eorum consolando," et per hoc ad
virtutem exeircendam ipsos deducendo, atquc ad'rerum
honestarum desiderium. Eliam aulem ct Eliseumi et Je-
remiam, et Esaiam et in summa nniversos Prophelas ,^et
quotquiot ad magnornm et sanctorum hominum chorum
pertinebant, ad ccelos vocabat, ad eaque bona qnae clcclis
sunt illic praeparata. Quamobrem etiam Pauhis non om-
nes sittinl enumcravit, sed amictos ovillis ac caprinis pel-
libus, in fornaccm conjcclos , vinculis conslrictos, dis-
tentos, saxis lapidatos, famc et inopia laboranles, in
solitudinibus, speluncis ct cavernis tcrrae drgenles', innu-
 i68 s jo. cnnvsosTOMi AncmEPiscopi c. p.

meraque mala susllnentes. At tum dcmum dixit omnes

hos in spe mortuos , ncc adhuc proraisslonem recepisse :

subindicans nobis non vulgus judaicum, sed homines ad

Elioe similitudineni accedentes. Quod si quis dicat hi au- :

tem ipsi quamobrcm ne nunc quidem dcbitas sibi coronas

perceperunt: causam hujus rei discat a Paulo. Cumenim
dixisset : « Fide sunt mortui omnes hi non acceptis pro -

» missionibus, » subjunxit; « Deo pro nobis melius aliquid

«providente, ut non sine nobisconsummarentur^ Com- »

munis enim est celebritas haec, quandoquidem

inquit ,

major etiam est voluptas , dum omnes eadem opera coro-

namur. Idem fitet in olympiacis certaminibus : luctator,
pugil, pancratiasta, diversisquidem temporibus certamen
subeunt, sed uno temporis momento omnes a praecone
victores pronuntiantur. Idem fit et in conviviis. Quoties

enim convivarum alii venerunt maturius alii adhuc ,

cunctantur, convivatores in honorem absentium jubent

prajsentes paulisper manere, donec ilU quoque veniant.
Idem etiam Deus feclt quonlam enim ex toto orbe diver-
:

sis temporibus electos ad communc et spirituale convi-

vium invitavit, jubet eos qui priores ivcrunt, expectare

eos qui posteriores sunt venturi, ut hoc pacto omnibus
una praesentlbus, unus omnibus conlingat honor ct una
voluptas.
X. Cogita enim quanta sit honoris accessio, Paulum
et sui temporls homincs, Abrahamum itcm atque ejus
aelalis viros, ac rursum alios qui lot sacculis ante illum

certaveruntetvlcerunt, sedercnunc expectaulcs donecnos

quoque probati simus. Quod enim Pauhis nondum coro-
nam receperit, neque eorum quisquam qui unquam ab
initio Deo placuerunt, Imo ne recepluri quldem slnt do-

ncc omnes qui coronandi sunt convenerlnt, audi ipsum

< Hebr. xi, i5 et 4o.
 IN IILUD : HABENTES EUMDEM SPIRITUM. HOM. III. l6g

Paulum dicentem « Bonum certamen : certavi , cursum

» consummavi fidem servavi in reliquo
, : reposita est raihi
Dcorona justitiac, quam reddet mihi justus judex. »

Quando? « In illa die. Non solum autem mihi, sed et om-

«nibusqui diligunt adventum ejus*. » Etrursum alibi in-

dicans bona illa universi slmul ad fruendum concedenda

esse, Thessalonicensibus sic scribit « Siquidem justum
:

» apud Deum ut reddatur aflligentibus vos alllictio, vo-

est

»bis autem qui aflligimini relaxatio una nobiscum* :>

Ac rursum « Quoniam nos qui vivimus, qui relinquimur
:

»in adventum Domini, non proeveniemus eos qui dormie-

» runt ' : » per hoec omnia docens oportere nos simul om-
nes et in commune coelestis honoris possessionem ac
fructum accipere. Hoc ipsum etiam illis qui nos praeces-
serunt magnam quod una cum propriis
affert voluptatem ,

membris sint ineffabilibus illis bonis perfruituri. Etenim

paler mensam habens splendidam ac opiparam,.tum de-
mum majore cum voluptate ea fruetur, quando liberi sunt
ejus voluptatis ac hilaritatis parlicipes. Sic etiam Paulus
ejusque similcs , ita demum ampliorem seulient animi vo-
luptatem, quando una cum propriis membris illa per-
fruentur : neque enim patribus tantus est erga liberos
affectus, quantam illi sollicitudinem gerunt de eis qui
eamdem virtutis viam sunt ingressi. Lt igitur etiam nos
in eorum qui tunc honorabuntur numero simus, demus
opcram ut sanclos illos assequamur. Et quomodo assequi
potcrimus, inquies ? quis nobis viam , quae ad illos ducit,
indicabit ? Ipse sanctorum illornm Dominus , qui non
solum quomodo illos assequamur docct , verumetiam
quomodo illorum omnium conlubernalcs ac sodales ficri
possimus ; ait enim : « Facite vobis amicos de mammona
» iniquitatis , ut cum defeceritis, recipiant vos in aelerna

a Tim. IV, 7, 8. — • i Thess. i, C. — ' i Thess. iv, i5.

 170 8. 30. CHRYSOSTOAfl ARCniEPISCOPI C. P,

»sua tabernacnla *. in hoc

«Iiccle dixit,a .Elerna. »Nam
s.TCiilo ctiamsi splcndldam domiim
omnino ve- liabcas,
tustalc est pcrltnra imo prins qnam illa percat mors
: ,

irriicns ejiciet te ex magnifico isto domicilio non raro :

quldem vcl ante obltnm infansta negotia, calnmnialorum

impotns ac inde ejiciaris. Illic autem
insidia} racinnt, nt

quod tale quidqnam verearis non corroptioncm,

jion est r

non mortem, non rninam non damnnm a calumniatori- ,

bns, non alind qnidqnam; scd immoblle et immortale est

domicilinm. Qnaproptcr aeternum illud appellavit. «Facite
Bvobisamicos, inquit, demammona iniqnitatis. »

XI. Vide qnanta Domini benignitas quanta bonitas

slt ,

ac Ecquitas; nequecnlm temere hoc adjunxit, scd qnoniam

plerique divites ex rapinis ac fraude divilias sibi compa-
ravernnt male inqnit
; factum nec oportebat te ita
, , ,

pecnnias colligere. Vernmlamen qnandoqnidem jam col-

iegisti , desisle a rapina et frande , et ulere pecnnia ad
ea, qnibns opns habes. Non jnbeo te esse ex rapto miseri-
cordem, sed a fraude temperantcm, divitiis ad bcnlgni-
tatehi et eleeraosynam nti. Nisi enim a rapina deslstas ,

ne elcemosyna quidem erit : scdcliamsi innnmcras pecn-

nias des in manus cgenornm a frandc ct rapina intcrim ,

rtbn abstinens in homicidarum numcro a Deo computa-

,

beris. Qnapropter oporlet a fraude absistere', ac tum de-

ranm in egenos miscricotdem essc. Magna enim est elcc-
mosynac vis, in priore conventu apnd vos
de qua etlam
dissernimns nnnc qnoqne dissercmus. Sed nemo
, ac
vestrum itacogltct, hanc admoncndi assidnitalem ad au-
dllorum tcndcrc accnsatlonem. Nam et in ccrtaminibus
illi ])0tlsslmnm a speclatoribns exci^antur, qni ad metam
propins accedunt , et ccrliorem victorine spem habere
videntur. Ergo quia raagna alacritate vidco vos dc elee-
. , 1 inr-mn i;

« Luc. XVI, 9.
 IN ILIUD : HABENTES EtJMDEM SPIMTUM. HOM. III. I71

mosyna sermOnem exclpere, eo magls libet islam exiior-

tationem continuare. Medici animarum nostrarum sunt
pauperes, benefaclores et protectores neque enim tan- :

lom das quantum accipis das pecuniam et accipis

, ; ,

regnum ccelornm sublevas egestatem el reconcilias libi

; ,

Dominum. \ ides imparem esse retributionem haec sunt :

terrena , illa coelestia : hoec peritura , illa permanentia ,

haec corrumpunlur, illa sunt extra corruptionis periculum.

Hac de causa majores nostri pro foribus Ecclesiarum pau-
peres conslituerunt, ut vel inhumanissiraum et segnissi-
mum quemque aspectus ipse egenorum ad eleemosynam
excitet. Lbi enim stat chorus senum incurvorum , panno-
sorum , squaHidorum , sordidatorum , baculos tenentium,
atque his aegre se sustentantium , nonnunquam oculis
orbalorum , totoque corpore male mulctatorum , quis
tam saxeus est , quis tam adamantinus, qui ad eorum
grandasvitatem , imbecillitatem , caecitatem' , egestatem ,

habitus vilitalem , totque alia ad condolendum moventia,

obdurare se et inflexibilis qucat permanere? Hac de causa
pro foribus noslris stant ,
'et ippo aspeclu , magis quam
uUis verbis possunt, ad beneficentiam provocant eos qui
introgrediunlur. Queniadmodum enim solemne est ut
fontes prtesto sint ante oratoria, ut adoratiiri Deum ma-
nus prius lotas intev precaodum atlollant ita pauperes :

fonlium vice ante fores collocaverunt niajores nostri ut :

quemaduiodum nianus abtuiinus aqua, sic prius per bcne-

ficentiam abslersa anima , tnm demum preces nostras
offeramus.
XH. Non cnim tam apta est aqua ad abluendas corporis
maculas,quam eleemosyna ad abolehdas sordcs animau.
Quemadmodum igilur non audes illotis manibus ad pre-
candum intrare , quamvis levius sit hoc crimen , ita nec
absque eleemosyua ad precaudum unquam atccedas. Atqui
 :'. : nij,'

lya S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

noQ raro etiam cum puras manus habeamus non tendimus ,

ad Deum nisi prius lotas tanlum valel consuetudo. Idlp-

:

sum igitiir in elcemosyna cst faciendum ct licct nullius ,

magiii pcccati nobis siuius conscii, tamen eleemosyna

data conscientiam nostram abstergere oportet. Mulla in
foro tibiconlraxisti mala : inimicus irritavit, judex aliquid
parum decorum facere compulit verba saepe effulivisli ,

non bona nc amicum oflendcres peccatum aliquod admi-

,

sisti alias non paucas maculas contraxisli

: ut solcnt ,

homines qui in foro versantur, judicum consessui inter-

sunl, rera populi administrant : pro his omnibus accedis

Deum exoraturus , et veniam petiturus. Ergo da pccuniam
in manus pauperum , et absterge illas maculas ut cum ,

fiducia invoces rogans iUum qui potest haec tibi peccata

remittere. Si te assuefeceris uunquam sine eleemosyna
sacra haec vestibuia intrare , nec sponte , nec invilus un-
quam ab hoc bono opere abstinebis : tantum valet cou-

suetndo. Et sicut quomodocumque se res liabeat, nunquam

sustines illotis manibus precari , posteaquam semel con-
suetudinem hanc usurpasti , ita etiam in eleemosyna si

hanc legem tibi projfixeris, volcns nolcns quolidie illam

iniplebis, ipsa ccnsueludine ad boc pertractus. Ignis est

precatio , praecipue cum a vigilantc et sobria menle pro-

ficiscilur : sed ignis iste opus habct oleo , ut ad ipsa cceli
convexa perveniat. Ca^terum oleum , quoignis hic fovetur,
non aUud est quam eleemosyna. Aflunile igltur oleum
hoc largiter, ut exhilaralus lioc tuo bono opere, cum
majore alacrilale precationem tuam absolvas. Sicut enim
qui nuUius bonae rei sibi sunt conscii , nuUa cum fiducia

prccari possunt : ita qui bene aliquid egerunt , et post ista

oj)cra ad precandum se conferunt , laeti recordalione bene

gestorum., majore cum alacritate suppUcationem suam
oflerunt. Utigitur hacquoque parle efficaciores sint preces
 ,

DE VERBIS APOST. UTINAM, ETC. 1^3

nostrae nimirum mente pcr bcneficentiae memoriam

,

excitata, cum eleemosyna ad precandum accedamus, ct

diligenter omnia quae dicla sunt in memoria retineamus,
et ante omnia illam pauperum imaginem qua eos dixi ,

pro forihus oratorii consistere, idipsum in animae usum

quod in corporis usum fons exhibet. Si enim
prsestantes,
horum memores conlinue mentem abkierimus, poteriaius
et puras preces ad Dominum allegare multam apud ,

Deum fiduciam obtinere et coeleste regnum consequi

gratia et benignllale Domini nostri Jesu Christi, cui gloria
et imperiuni in Sinecula saeculornm. Amen.

HOMILIA.

In hoc Apostoll dictum , Ltinam sustineritis modicum

qnid insipientiae meas.

I. Omnes equldem maxime vero beatum

arao sanctos,
Pauhmi vas clectionis tubam coelsstem Chrlsti pronu-
, , ,

bum. Id vero dixi menmque erga ilhim amorem in me-

,

dinm proluli ut ejusdcm vos participes efficerem. Nam

,

qui corporum amorc flagrant, id, et jure quidem, cru-

bescunt profiieri , utpolequlsic et sIbipudorem,et ca;teris
daranum inferanl : qui vero spirituali ardent amore , id
faterl nnnquam cesscnt : etenira et sibi et audiloribus suis
hac pulchra confessione proderunt. Illenamque amor cri-
men est, hlc vcro landis argumentum ille ut morbus :

animai malcaudit, hlc animl latitla est, exultatlo et or-

natns oplimus. Ille bellum in amantium mcntem inducit,
hic si quod sit bellum eliminat, in magnaque pace consti-
' » Cor. XI, I.
 ;

17,^ S. JO. CpRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

tult amatores. Hinc nulla provenit utilitas, sed multa

pecuniarum jactura sumplus insani vilae subversio, do-
, ,

morinn exlrema pernicics; hinc ingcntcs bonornm ope-

runi divitia; virtulis mogna copia. Ad hicc vero formosorum
,

corporum amatores, qui ad decoras facies inhiant, si

turpes ipsi sint ac deformes, nihil ex earum cupidine ad
deformitatem suam commutandam lucrantur ; sed ex
comparatione turpiores deformioresque esse videntur;
contra vero accidit in hoc amore : nam qui sanctam
formosam, splendidam et decorain diligit animam,etsi
dcformis illc sit, etsi omnium mortalium turpissimus,
in sanctorum amore pcrsevferans cito talis erit, qualis is ,

qui amatur. Id enim est dlvinre benignltalls opus, quod

corpus deforme et mutilum nequeatemendari, anima vero
turpls ac dcforniis, splendida decoraque possit eflici. Ex
pulchritudine enim illlns nihll lucri provenit; ex pnlchrilu-

dinc autem anlmae tot possunt excerpi bona ,

quot par cst
obilnerc eum ,
qui Deum amalorem habeat. De hac pul-
chritudine David in Psalmis cariens ait : * Audi fdia , et

» vlde , et inclina aurem luam , populum

et obllviscere

» tuum , et domum patris tui : et concupiscet rex dccorcm

ptuum* : uDecoremhlc animae dicit, qui virtute pietateque
consllluilur.
II. Cum ergo tanlum slt lucrum iis ,
qul cum sanctis

communione junguntur, amorls mei participes eslote :

hunc sanctum summo cum aftcctu diligamus. Nam si hic

amor In animum ingredlatur noslrum splendidamque ,

flammam excllct; si quld splnosum sl quid saxosum vel ,

asperum , vel stupidum in cogltallnnibus noslris offendat,

tum id absumcnsjtum illud emolllcns , anlmam noslram

ceu pingue arvum divinae scmenti aplum efficiet. Nec mihi
dicas, Paulus nec adestnunc; nec ocuiis couspicitur nos-

' Psal, Htir, la»

 ,,

DE VERBIS APOST. UTINAM, ETC. 1^5

lrj&, quoinodo possit amari is, quem non videmus? nihil

enim huic amori est impedimento eteuim et absenlem :

amare, et noQConspectum diligere possumus, cum maxime

tot et talia quolidie virtutis iliius monumenta videamus
uempe Ecclesias, ubiqtie terrarum stabililas , impietatis
eversionem, improbie vitae in melius mutalionem, errOris
expulsicnem , dirutas aras , occlusa templa , doemonum
silentium. H.^ec quippe"omnia Pauli efficax lingua divina ,

inspirante gratia, deslruxit, ac splendidam ubique pieta-

tatis flammam accendit. Cuni tot tantisque gestls ejus,

adsunt quoque sacroe illius Epislola) , quae beatne ejus

animae formam acciurat&nobis depingant. Ac si 0rgn cura
ipso Paulo jam praesente et nobiscum vcrsante disserere-
mus sic ejus scriptis studiose obtemperenms inlima et
; ,

profundaexplicemus, discamus quid illud sit quod hodie

vociferabatur dicens « Ltinam sustineretis modicum quid
:

sinsijiienliae meae; sed et supportale me aemulor enim :

» vos Dei aemulatione *. » Quid ais Paule? qui jubes dis- ,

cipulos in sapienlia ambulare erga extraneos,,.qui dlcis,

« Sermo vester semper in gralia sale sit conditus, ut scia
»tis quomodo oporteat vos unicuique respondere ^ ; » qui
apprecaris omnibus, ut saplentia repleantur spirituali
ipse dicis, e Utinam sustinerelis modicum quid insipienliae
«mete^ » Non salis erat tlbi aliquod insipientiae verbum
emisisse, sed et discipulis illud effers ; nec modo efTers
discipulis , scd in omnibus post fuluris hominibus per
Epistolam notuni facis? Animadvertite quam non oporleat
dicta temcrc praelercurrere , sed unum quodque accurate
scrutari ? Illud enim si simpliciter lcgatur eircum emitti-
tur auditoribus : sin vero examinetur, magnam ostendit
Pauli sapientiam , magnam prudentiam , ineiOrabilem cu-
ram.
» a Cor. XI, », — » Coloss, it, 5, 6, — J Id, i, 9, j
 :

1^6 S. JO. CnRYSOSTOAII ARCHIKPISCOPI C. P.

Quid landom illud esl quod dicilur? Pseudo-apos-

III.

toli mulli eront opud Corinlhios, qui ipsos corrumperent

ac Paulum accusaicnl, cjusfamam, qua aj ud discipulos

suos valebat, subdole laedentes , dictoriis illum subsan-
nanles, ut anogantcm insimulantes : hos plerumque in

Epistola sua impeterc deprchenditur:qucmadmodum cum

dicit, « ]\on sumus sicut caeteri adulteranles verbum ,

»Dei* ; » ac rursus cum dicit, « Sine onere me vobis ser-

»vavi'' : » ac pollicltus se hanc legem semper immotam
servaturum esse : « Est enim, inquit , vcritas Ghristi in
» me : quoniam haec glorialio mea non infringetur in re-
»gionibus Achainc '. » cum deinde causam subjunxit sce-
leratos illos subindicat dicens : « Quare? Quia non diligo

» vos ? Deus scit. Quod autem facio et faciam : ut ampu-

»tem occasionem corum ,
qui vohmt occasionem'. » Et
ante haec discipulos cohortatur, ne ipsum inducant in
necessitatem suam ipsis potcstatem exhibendi, ita dicens
Rogo autem vos nc praesens audeam per eam confi-
« ,

» dentiom qua existimor audere, in quosdam qui arbi-

«trantur nos tanquam secundum carnem ambulemus^ »

Hi cnim ipsi, de quibus hocc ait, per ironiam ipsum
incxisantes hwc dicebant Epistolas PauH magnum prae :

se ferre tumorem et vcrborum arrogantiam, ipsum vero

nihili esse, vilcm et abjectum. Posteaquam autem huc

advenerit, aiebant, nullus prctii dignus videbitur quod :

ipsum declarans diccbat « Ut autem non existimer tan- :

»quam terrere vos per Epistolas quoniam quidem Epis- :

«tolre, inqulunt, graves sunt el fortes : prajsentia autem

» corporis infirma , et scrmo contemptibilis *. » Deinde
Corlnthlos ipsos, qui persuasi fuerant accusansait, « Num-
» quid peccatum feci, me ipsum humllians, ut vos exalle-

a Cor. II, 16. 17. — • Id. xi, 9, — ^ Ibid. 10. — < Ibid. 11, 12. —
« Id. X, 3. — * Ibid. 9,10.
 ,

DK VERBIS APOST. «TINAM, BTC I77

» mini' ? /Et hoc crimen clilucns ait iterum, « Quia quales
Dsumus verho pcr cpislolas absentes, tales et prajsenlcs
))in facto ^. » Quia igilur multi apud illos erant pseudo-
aposloli, quos et operarios dolosos nominat , sic dixit :

« Nam cjusmodi pseudo-apostoli operarii subdoli sunt

» Iransfiguranlcs sc in aposlolos Chrisli. Et non mirum :

» ipse cnim Satanas Iransligurat se in Angehim lucis uon :

» cst ergo magnum si mlnistri ejus transfigurentur velut

» minislri juslllioc ^ » Cum igitur hi, innumeris cxcogitalis
conlra cuin cakimniis, discipulis nocerent, minus cou-
gruentem doctoris existimationem inducentes, cogltur ille
dcmum in propriaram laudum commemorationem inci-

dcrc, neque enim ultra sllcre tutum erat. Quia igitur sua
nobis cerlamina enarraturus est, necnoneas, quas vidit,
revclationes, laborcsque quos sirbiit ; ut ostendat omnibus
se ocgre et invitura id agcrc; ac Hcet id nccessarium esse
videat, insipicnliam lamcn id vocat, sic loquens, « tti-
/)nam sustinerclis modicum quid insipienliae meae. nRem
sluham, inquit, aggressurus sum, ut me ipsum laudem
et celebrem. At nou ego in causa sum , sed ii polius, qui
me hanc necessitatein impulerunt. Quare rogo
in me sus-
tinealis, illlsque eam causam imputetls.

IV. At vide mihi Pauli prudenliam cum : dixisset, « Utl-

snam sustlneretis modicum quid insipientiae meae, sed et
» supporlate mc asmulor enim vos Dei aemulatione » non
: ,

statim ad laudum narralionem venit, sed interpositis ver-

bis , sic infcrt : « Itcrum dico, nc quis me putet insipien-
»tem esse alioquln vchit insipientem accipite me \ » Ne-
:

que tamen sic ad enarratlonem venit, sediterum subjungit

ac dicit : « Quod loquor non , loquor secundum Dominum,
»sed quasi in insipientla, in hac substantia gloriae; «nec
• a Cor. XI, 7. — « Id. X, 11, — J Id, xi, i3-i5, — 4 Ibid. 16, et

LXXXVIIl, J2
 ,

1^8 8. 30. CnRYSOSTOMI ARdniEPISCOPI C. P.

etiam post haec audet ingredi sed rem dlfTerl ac dicit

,

« Quoniam multi gloriantursecundum carnem, et ego glo-

«riabor. Libenter cnim sufFertis insipienlcs, cum sitis ipsi
»sapicnlcs. » Quinetiam postea refugit et cunctatur, ac
quibusdam interjectis rursum infert : « In quo quis audet,
»in insipientia dico, audeo et ego. Ac tunc demum post »

lot praemissas excusationcs, laudum commemorationem

vix audet aggrcdi. Ac quemadmodum equus pr,TCcipilium

ct prajruptum transilire parans , conatum intendit ut tran-

scat , ut vero profunditatem intuetur , obstupescit contra-
hiturque hinc ubi videt equitem acrius instare, rursus
:

tentat , idipsumque quod^ antea ,

patitur , necessitatem
. vimque sibi illatam ostendens , stat diu hinniens ad oram
praerupti, ut sibi animos faciens demum Iransilire audeat:
sic et beatus Pauhis , tanquam quoddam
in praecipitium

scse mox demissurus, nempe in propriarum laudum com-

memorationcm, semel, iterum et tertio, imo phiries re-
trocedit sic diccns , « Ltinam sustineritis modicum quid
» insipienlia3 meae;»et iterum , « Ne quis me putet insi-
• pientcm esse : ahoquin vclut insipicntem accipitc me ; et,
»Quod loquor, non loquor secundum Dominum, scd
nquasi in insipientia, in hac substantia glorioe; » ac rur-
sum,«Quoniam multi gloriantur secund^im carnem , et
»ego gloriabor. Libcnter enim suffertis insipientes, cum
»sitis ipsi sapicntcs; quo quis audet, in
»ilerumque, « In
• insipientia dico, audco et cgo. «Ac postqnam sexccnties

se slullum et insipicntem appellavit, vix tandcm audet in

proprias laudes descendere : « Ilebroei sunt? et ego Israe- :

flita; sunt? et ego : Scmen Abrahse sunt? et cgo :ministri

» Christi sunt ? et ego. » At neque hic obhtus est sui sed ,

rursum correctionem apponit sic addcns « Ut minus sa- ,

» piens dico , plus ego. » Neque hic gradum sistit sed post- ,

quam omnes laudes suas enarravcrat, sic loquilur : « Factws

 BE VERBIS APOST. VTINAM, ETC. tyg

»siim insipiens gloriando , vos mc coegistis*. o Ac si di-

ceret : Eos ego nihili ducebam , si res vestrae bene se ba-

berent , nisi eversi fuissetis , nisi vacillassetis. Nam etsi

semper illi nie maledictis impetiissent, nihil exeorum ma-

ledictis mihi detrimenti accedebat. Quia vero gregem vidi
pessnmdari , discipnlos resilientes , rem gravem et one-
rosam despexi , et insipiens fieri coactus sum dum , lau-
des meas proptcr vos vcstramque salutem decanto.
V. Hic enim mos sanctorum est:si quid mali fecerint,
illud evulgant , qiiotidic deplorant, omnibusque palam fa-
ciunt,' si vero quid magni ac generosi , occultant et obli-
vioni tradunt. Hic itaque Sanctus peccata nemine cogenle
ft'equenter versabat et evulgabat , modo dicens , « Chrislus
» Jesus venit in mundum , ut peccatores salvaret , quorum
» primus sum ego : » modo autem , « Gratias ago ei , qui me
«confortavit, Christo, quia fidelem me existimavit, po-
» nens in ministerio , qui prius blasphemus fui , et pers©-
«cutor et contumeliosus : sed misericordiam conseculus
»sum , quia ignorans fcci in incredulitate^ ; » ac rursnm,
<t Novissime autem omnium tanquam abortivo visus est et
«mihi. Ego enim sum mlnimus Apostolorum, qui non sum
» sum Ec-
dignus vocari Apostolus, quoniam persecutus
» clesiam Dei omnium sanctorum
' : » ac rursum , « Mihi
» minimo data est h«c gratia. » Vides ne quomodo non

Aposlolorum modo, sed etiam simpliciter fidelium om-

iiium se minimum vocet « Mihi minimo omnium sancto- ,

»rum, inquit, data est gralia hcec'^. »Ila neque saluto,

quam cum enim
conseculus cst, sc dignum esse dicit :

dixerit , « raundum, ut peccatores

Christus Jesus vcnit in
«salvaret, quorum primus ego sum »audi qua de causa ,

id dicat « Sed ideo misericordiam consecutus sum, ut in

:

•aCor. xii, 11.—.. 1 Tiin, I, iS-ij. — s 1 Cor. XV, 8.— < Ephes.
iii, 8.

la.
 ,

i8o s. jo. cnni^sosTOMi ARcmEiprscoM c. p.

)>me primo ostendcret Christns Jcsiis omnem palientiam

» nd inlbrmalionem corum, qni crediliirl sunt illi in vilam
»a;lcrnan). i-llorum aulcm scnsus
Non ob condignom cst ,

vilae mutationem misericordiam conseculns sum, cavc

id cxistimcs scd ut nemo corum rjui in nef|uilia vixcrunt,

, ,

ctiamsi Cliristo bcUum feccrit , despcraret , dum exlre-

mum omnium quo nuUus unquam
, infestior Christo fiiit,
salulcm consecutiim videret. Siquidem Christus dicit
« Quoniam vas clectionis est mibi, ul portct nomen meum
» coram gcnlibus ct regibus'. »IIic vcro tot laudibus non
intumescens, post tantam fiduciam, se miserum prcTdicare
pcrgit, se primum peccatorum vocans, atquc ideo mise-
ricordiam consecutum dicens, iit nemo vel eorum qui ad

cxtremum ncquitiae devencrint , de propria sahite dcspe-

raret, dum se sibiquc collatum beneficium respicerct.
, nuUa coactus nccessitate quo-
VI. Peccala itaque sua
tidie evulgat inomnibus EpistoHs suis illaque traducit ct ;

dcclarat non illius temporis hominibus tantum sed eliam ,

omnibus posl futuris laudcs vero etiam instante nccessi-

; ,

tate, narrare cunctatur et refngit. Id saue vel ex eo palam

est,quod idsexcenlies insipientiam vocet, palam itcm cst
ex tanlo temporc, qno mirabilcm illam ct divinam reve-
laliouem lacuit non enini tunc, vel anle duos tresve aut
:

decem annos, sed anle multo plures illam viderat. Quam-

obrem ipsum tempus assignat hls vcrbis : « Scio hominem
»antc annos quatuordecim raptum ad lertium coch^.m^. »

Ut te disceres , ne lunc quidera ita locuturum fuisse , nisi I

magna urgentc necessitale. namque voluisset laudes
Si

suas recenscre, slatim alque vidlsset eam, declarasset,

vel saltem primo, vel secundo aut tertio anno : at illc

quatuordecim annis in silentio persevcravit , et nemini

dixit, nisi Corinthiis tantura. Quanclonajn ? Cum pseudo-

• Acl, IX, j5. — • 1 Cor. XII, a.

 D£ VERBIS AFOST. UTINAM, ETC. l8l

apostolos vidlt msiirgenles , declarans sc ne tunc ([uldem

dlcturum fuissc, nisi tantam vidisset corruplioncm disci-
nulos invadere. iVt nos non itera : sed prorsus conlrarium
facimus. Peccatorum ne uno quldem dlc rccordauiur;

sed si quospiam ea comraemorare audlamus, indlgnamur,

gegrc ferimus, contumellam id essc pulamus, innumeris
illosmaledictis incessimus. Si quid autem boni prseslemus,
in ore frequenter versamus, id commemorantlbus gra-
tiam habemus, illosque nobis amicos exlstlmamus : llcet

Christus contrarium praeceperit, ut recle factorum qui-

dem obliviscamur, peccatorura vcro recordemur. Quod
nobis declaravit dum sic dlscipulos cohortarelur : « Cum
Bomnia feceritis dicite : Quoniam servi inuliles sumus*, »

et in parabola Phariscei , cui Pubhcanum praeposuit.

Queraadmodum enlm hunc peccatorum commemoratlo
justlficavit , sic et illum recte factorum memoria pcrdidlt.
Judaeis quoque Deus eadem monlta tradlt, hls verbis :

« Ego sum ipse , qui deleo peccata tua, et non recorda-

»bor, tu vero rccordare^. »

mos erat Apostolorum, hlc Prophetarum et

VII. Hic
justorum omnlum. David enim peccati sui juglter recor-
dabatur \ bonorum operum nusquam, nlsi fortc cogentc
necessitate. Cum ergo barbaricum illud bellum Juda^am
vexabat, omniaque pericuHs pienaerant; cum ille juvenis
adhuc esset et bclli imperitus, rehctis ovibus in aciem
descendit , cumquc omnes cxterrilos , formldantes ac
tremcntes cerneret , nihll humanum passus est , nequc
caeteros abjectos videns formidolosus fuit, sedfide omnia,
quge conspicicbantur transcendens , ad regnum ccclorum
respiciens , multam animo alacrilatem conceplt, ct ad
milites fratresque suos accessit , polUcens se ab instanti
periculo ipsos liberatarum. Cum autem dictum inidcrcnt
> Luc. XVII, 10, — j Isai, xnu, 3-5, — ^ i Rcg. xvu.
l82 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI G. P.

fralrescjas, neque enim videbant Dcum intus illum con-

citanlem, neque noverant animum illum generosum ad ,

Cffilum usquc perlingentem, magnaque fiducia plcnum ;

illis reliclis, alios adiit. Ubi autem illum adduxissent ad

regcm, quera timore cmortuum reperit : primo is illius

animum erigit, his vcrbis, « Ne concidat cor domini mei

• super ipso, quia servus tuus pugnabit cum hoc
ibit et

» alienigena. » Cum autem non fidem haberet ac dice-

ille

ret,« Non poleris ire; tu pucr cs, ille aulem vir bellator
»a juventute sua*, » in ancipiti conslitutus David cogitur
proprias efferre laudes. Quod enim id nollet, ex prioribus
arguitur, quandoquldcm nec fralribus suis de rebus a se
fortiter gestis quidpiam dixerat, ut neque militibus, imo
ne ipsi regi , doncc vidit eum non credere, contendere ,

ct congressum suum conlra adversarium impcdire. Quid

tunc faciendum restabat ? an tacendae laudes erant ? At
non sivisset egredi, ct ab imminenti pcriculo liberare.
Ideo cura tacuisset quando tacere oporlebat , nbi vidit
temporis rationcra id postulare ut loqucretur, non ultra
tacuit, sed sic eum allocutus est : « Pascens cram servus
» tuus gregem palris mei , et cum veniret leo aut ursus ,

»et acciperet ovcm de grege, egrcdicbar post eum , et

» perculiebam eum , et exlrahebam ab ore cjus , et appre-

whendebam gultur ejus, ct occidebam eum : ac leonem

»ct ursura pcrcussit servus tuus : et erit alicnigena hic et

» iucircuuicisus sicut unus cx eis ^. » Vides quomodo de-

claravit qua de causa ab se fortiter gcsta commcmoravcrit.
Tum scilicetrcx, assumpta fiducia, jussitabire.Abiitporro,

pugnavit ct vicit. At nlsi laudes suas enarrasset , ncqua-

quain rex illi monomachiam ejusmodi conccssissct; si

non credidisset, non sivisset eura in aciem descendere;

si nou sivissct victoriam impedivisset
, impedita autem ;

' I Reg. xTii, 3a, 35, — » Ibid. 34-36.

 DE TEBBIS APOST. tJTINAM, ETC. l83

victoria, neque Deus tunc glorificatus , neque civitas ab

urgentibns malis llberata essct. I\e igitur tot absnrda con-
tingcrent , ncque tantac dispensationis opus prfepedirelur,
coactus est David proprias recensere victorias. Ut enim
lacerc sciunt, ubi nulla cst loquendi necessitas, ita et lo-

qui norunt , vi instante atque imminente.

VIII. Neque in hoc tanlum, sed ctiam in Samueleidip-
sum contigisse quis videat. Etenim ille cum tot annis ju-

daico populo prfcfuisset, idque ad Dei placitum , nec

quidpiam magni de seunquam locutus fuisset, multa licet

haberet dicenda, si voluisset, suam a primaeva aetate edu-

cationem , in tcmplo commorationem ,
prophetiae donum
ab incunabulis , post hrec bella , victcrias , quas non ar-
mis , sed ex benevolentia Dei aciem instruens reportavit:
horum tamen nihil superiori tempore dixerat. At ubi
principatum abdicaturus , alterique imperium traditurus
erat, lunc coactus est proprias laudes reccnsere, idque
admodum parce. Evocatoque universo populo , praesente
Saiile , ita locutus cst: « Ecce audivi vocem vestram, et
«constitui vobis rejrem : et ego ecce conversatus sum ia
nconspectu vestro a juventule mea , et usque ad diem
»hanc, et senui. Respondete contra me in conspectu Do-
»mini, et in conspectu Chrisli-ejus; cnjus veslrum vitu-
«lumaccepi? aut cujus asinum accepi? aut qucm vcstrum
» oppressi?aut cui vestrum vimfcci? aut ex cujus vcstrum

smanuacccpi placatlonem autcalceum, et abscondi ocu-

«losmeosin iilo ?Dicitecontra me, etrcstituam vobis*.»
Ecqua nccessitas haec dicendi, inquies? Multa magnaque.
Quoniam enim principem inducturusillis erat Saiilem ut ,

in sui ipsius defensione doceret eum qno pacto praeesse ,

oporleret, et cnram gerere snbditornra, ipsos subditos

philosophioe suae testes adducit. Nec illud egit imperii sui

» 1 Reg. xn, »-5.

 ,,

l84 8. 30, CHRYSOSTOMI AncniEPISCOPI C. P.

tempore, ne quis dicerct illos pra ipsius metu ac formi-

dine quae non erant tcstificatos csse. Vcrum jam soluta
sua administratione, cum in alium praefcctura trauslata

esset, nullumque accusanti periculum instaret, tunccum

illis Quanquara si alius fuisset, Judceis iafcnsus
disceptat.
fulurus erat nec voluisset principem successorem suum
,

«quum moderatumque esse idque non solum exinjurise ,

acccptae memoria , sed ut et ipsc majorera consequerelur

laudem.
IX. Illud enim morbi principum animis insldet , ut
successores suos improbos sceleralosque esse peroptent.
Nam si strenui gcnerosiquc fuerint , illustriorcs se exisli-

maudos esse pulant, si ii , non

qui impcrium excipiunt,
sui similcs sint: autcm perversi corruptique sint, suc-
si

cessorum nequitiam apologiam sibi fore putant. Sed non

ialis crat beatus ille vir optabat quippe votisque omnibus
;

cupiebat, utlonge meliori imperio fruerentur, tanto sci-

licet amore tenebatur usque adeo , livoris expers erat , et

a vana gloria alienus. Siquidem unum lantum expetebat

nempc hominum salutem. Idco in defensione sua principis
oflicia depingebat. Quia enim si regem compeliasset ac
dixlsset, Esto ajquus , mansuelus, muncribus impervius,
nemini vim inferas , neminem lacdas , vel defraudes, grave
illud molestumquc fuisset audienti si tacuisset item ;

illud erat populum prodere: defensionis spccie utrique

rcmedlum adliibuit illum quippe docuit quem oporterel
:

esseregem, talisque doclrinaD molestiaui elTugit. Et qui-

dem videtur illc pro suis tantum rebus disceptare, docet-
quc intcrim illum quo modo quavc ralione subditorum
curam gcrere oporleat. Tu vero mihi perpcnde quomodo
sc diligenter omni muncrc purum esse demonstret. Non
enim dixit , Num agros cujuspiam vestrum absluli? nuni
aurum ? sed quod oninium vilis^imum eral. Num calceupi,

I
 :,

DE VERBIS APOST. UTINAM, ETC. l85

inquit? Delnde aliameamque magnam virtulem suam pa-
tefecit. Quia enim multi principes, dum furantur, man-
sueli sunt et moderali, non suaple nalura, sed cogente
conscienlia quod scllicet Illls admissum furtum fiduciam
,

toUat contra vero qui muncra aversantur molesti onero-

:

sique sunt ncc ipsl suapte nalura, sed ex quadam vana

,

gloria, et quod munerlbus vacul sint ulraque autem mala :

in uno concurrere non faclle vldeas cum ostendere vellet :

vlr ille sanclus , se et muneribus et Ira superiorem fuisse,

ubi dlxisset, « Num vitulum cujusdam vestrum accepl ? »

non lacult, sed subjunxit, « Aut oppressi quempiam ves-

» trum ? aut depressl , » id est ,contrlvi ? Hujus porro dicti
sensus est. Nemo illud dicere possit, quodnon acceperim
quidem , scd quia non acceperam , Ideo gravls , molestus,
crudells et immanis fuerim : proptcrea dicebat : o Num op-
spressl quemplam vestrum ? » Quid Igitur Non op-
illi ? «

spresslsti nos, neque vexastl, ncc acceplsti ex manu nos-

» Ira quidpiam '. » Et ut discas IUum ut regem erudlret

hacc dixisse, subjunxlt: « Testis Dominus, et testis Chris-

»tus ejus. »lIoc autem ostendcns atque declarans, nempe
testimonium non fuissc ad graliam datum, ipsnm advoca-
vlt testem, qui mentis arcana novit, quod estsignumpurac

conscientise. Nemo quippe, nemo , nisi mente captus ac

furlosus sit , conscientiae succ testem advocaverit Deum
nisl admodum slbi Ipsi fidai. Cum itaque illi dicta ipsius
suo testimonlo confirmarent, afiam ipse vlrtutem suam
prcedicat : ac commeraoratis antlquis Illis omnibus , qui
in /Egypto fuerunt, necnon Dei patroclnio , bellisque quoc
postea contigerunt, refertpugnam se duce commlssam et
vlctoriam inopinatam : ac cum dixisset quomodo saspe ob
peccala sua inimicis traditos , ipso precante Deus ab hos-
tibus liberaverit , veteribus recentia adjungens , sic infert

' 1 Reg. XII, 4.

l86 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOl»! C. P.

a Misit Dcus Jcrobaal, Ccdcon, Barac, Jcphlhe, et Sa-

» muclcni ,cl cripuil vos in circuitu de manu inimicorum

«veslrorum, ct habitalis conlidenlcr. »

X. Vides - ne quomodo in moro sit sanclis non prac-

elara sua gcsta narrare nisi urgcnlc ncccssitate ? Idco

Pauhis ad hos respicicns , el accurate institulus, moles-

tum onerosuraque cssc , si quis de se ipso aliquid profcr-

rct, dicebat, Ulinam sustinerclis modicum quid insi-

«

non magnum sed« Modicum quid. »Ne-

«piontiac mea3; ,

que enim cogentc necessilale copiosam laudum suarum

narrationem cfTunderc paralus crat, scd paucis illas 'pcr-

currit: et hoc ipsum proplcr cos eorumque sahitem.

Quemaduiodum enim sine ahqua necessitale sua recensere
praeclara gesta cxlremac demcntiae est; sic instantc ncces-
sitalc et vi compellente, proditio esset illa tacere quae
probe Attamcn Patilus ctiam cum urgeret neces-
fccerit.

silas,Cuuctabatur, remque illam insipientiam vocabat, ut

discas ejus prudentiam et sapientiam magnamque cau-
,

tioncm. Nam cum dixisset, «Quodloquor, non loquor

»secundu'n Dominum, » adjccit, « In hac substantia glo-
»riationis. «Ncputcs, inquit, me gencratim hoc diccrc.
Itaque ideo maxime virum laudo, admiror ot sapientissi-

muui voco, quod rem insipientem esse pularet se ipsum

laudarc ct celebrare. Quodsiillc, licct neccssitalcm ins-
larc vidcrct, hoc stullitiam vocabat, qua venia, qua ex-
cusatione digni erunt ii , qui nulla necessitate de se ipsis
magna jaclant, aut alios jactare cogunt? Ilaec cum com-
perla habcauius, ne illa , quae dicta sunt, laudcmus tan-
tum, sed eliam imilemur el acmulomur et recte faclerum ,

obliti peccata scmper commcmoremus, ut et moderate

agerc possimus , et ad ea qu^e ante nos sunt centendentes,

bravium supernai vocationis accipiamus ,

gralia et bcnig-

« 1 Reg. XII, 11. — » 2_Cor. xi, i. — ' Ibid. 16,

 IR ILLUD : SrVE PER OCCASIONEM ETC. 1
,
8^
nltate Domini nostri Jcsu Christi, cui cum Patre, una
cum sancto Spiriln, gloria, impcrium, honor, nunc et
semper et in saecula sacculorum. Amen.

HOMILIA. ^
IgtAirf
In eos qui malc uiuntur hoc Apostoll dlcto : Sivepet
casionem, sive perveritatem Ghristus annuntiatur * ; et
dc Immilitate.

I. Cum nuper Pharisrei et Publicani mcnlionem face-

remus, ac duos currus ex virtule et ex vilio jungeremus,
Titrumque ostcndimus, qnantum sit in hnmililate lucri,

ct quantnm in arrogantia dumni. Hncc quippe etiam cnm

justitia , et cnm jcjuniis, atque decimarum solutione con-
juncta , defecit tamcn : illa vero eliam cum peccato co-
pulata , Pharisaeum improbnm anrigamproBVcrtit, ctsi

nacta. Quid enim pejus PubhcanoPAttamen quia animam

suam conlrivit, et se peccatorem declaravit, ut revcra
crat , Pharisa^um superavit , jejunia et declmarum solu*-

lionem profcrre potcrat, eratquc ab omni nequilia libcr.

Cur, et qna de causa ? Quia etsi ab avaritia st a rapina

csset alienns, omnium malorum malrem vanam gloriam
et arrogantiam habnit in animo radicatam. Idco Pauhis
hortatur et dicit : « Opus suum probet unusquisque : et
» slc in scmetipso gloriam habebit, et non in allero *. »

Ille aulera tolius orbls accusator in medium prorupit , se-

queomnibus hominibus meliorem dixit. Atqul sl denls, si

quinis, imo si uni sc ipsum praelullssct, ne id

si binis,
quidem ferendum erat, jamvero non se tantum toti orbi
« PbiUp. I, i8.— » Galat. vi, 4.
 ,

l88 S. JO. CHRYSOSTOMI AHCniEPISCOPI C. V,

anteposuit, sed etiain omnes accusavit, Ideo in cursu de-

fccit: et ceunavis, quaj innumeros fluclus pcrtransiit, et

tfliBjlfi^tatcs mullas effugil, ac deindc in ipso porlus ostio

^fvOWI a!ftiiHJ\j;i,^s^puIum impegit, omnem in se repositum
""^hcsauruiii^^aririitlit ,• ila ct hic Pharisaeus, post jcjunii cai-
"•'YeVammque onipium virtutum labores, quia linguam non
cofnbuit^^>n ip^ portu naufragium fecit. Ex precibus
^ffiJ^^^ndCrfJli^crum erat spcrandum , cum tanlo abire
tJwBrntfTftthil aliud crat, quam in portunaufragiumfaccre.
II. Ilajc cum sciamus, dilccli, eliamsi in ipsum virtu-
tis fasligium pervenerimus, nos omnium postremos existi-

mcQius : cum didicerimus arrogantiam cx ipso cffilo posse

eum, qui non sibi attendit dejicere et humihlalem eum
, ,

qui in peccatorum abyssum dcmersus sit, in altum redu-

cerc, si modestc agat. Haec enim Pharis(eo Publicanum
prrcposuit; illa vero, nlmirum arroganlla et superbla ,

ipsius diaboli incorporei vim superavit. Humilitas et pro-

priorura peccatorum agnitio latronem aute Aposto los in
paradisum induxit. Si autem ii, qui sua confitentur pec-
cala, tantamsibi fiduciam conciliant : ii qui sibi bonorum
multorum conscli animam tamen suam humillant, quan-
tas non coronas assequcntur? Quando enlm peccatum

cura hurailitalc jugantur, tam expedlte currll, ut justiliam

cum arrogantia junctam superet atque prcTevertat. Si ergo
illara cum justltia junxeris, quo non perveniet ? quot coe-
losnon perlransibll? Slablt plane fiducla raagna inter
Angelos anle ipsum Dei ihronum. Contra si arrogantia
cum justilia coptilala nequltux sua^ molc ac pondcre ejus
,

flduciam detrahcre poluit : si cum peccato jungatur, in

quam gehennam non praeclpitabit eum, qui illa delentussit ?
Haec dlco non ul justitiam ncgligaraus , sed ut fugiamus
arrogantlam; non ut peccemus, sed ut modeste agamus.
Philosophicc quippc noslra? fuudamentum est humilitas.
 II? itiTJtt : siVe PEft cccasioneM, etc. 189
Etsi innumera sursum nedifices , etsi eleemosynam , pre-
ces, jejunium , omnesque virtutcs congeras, nisi eam pro
fundamen'to posueris , oninia frustra et incassum ocdifi-
casti, citoque corruent, perinde alque a^dificium ilkid
super arenam cxlructum. iNullum quippe opus bonum non
illa eget, nnllum sine Sed etiamsi conli-
illa slare poterit.
nenti»m dixeris, etiamsi virginitatem etiamsipecuniarum ,

contemptum, etinmsi quidvis aliud, omnia immunda,

cxecranda at abominanda absente humilitate sunt. Ubique
igitur iilam in verbis, in operibus, in cogitationibus as-
sumamus, cum illa haec aedificemus.
et

III. Verum dehumihtale haec salis sunto, nonprodig-

nitaterci; nemo quippe illam condigne celebrare possit;

sedadintenigenliamVestraj Gharitati dandam. Noviquippe
vos ex paucis iUis, quae praefati sumus , illam multo studio
suscepisse. Quia vero necesse est apostohcum dictum ho-
diernag lectionis, qnod multis videtur segnitiei occasionem
proebere, planum facere, ut ne quidam inde frigida
sumpta excusalione sakUcm suam neghgant age illo ser- ;

monem transferamus, Quodnam est dictum illud?«Sive

»per occasionem, inquit, sive per veritatem Chrislus an-
» nuntiatur* » Hoc mulli simplltcr et temere circumferunt,
.

qui nec prlora, nec sequentia legerunt; sed resectareli-

quorum membrorum serie , in aniniarum suarum perni-
ciem haec segnioribus proponunt. Nam dum tentant
eos a sana fide abducerc : delndeque vident eos for-
midolosos ac tremulos quasi id non vacet periculo, ut
,

timorem eorum solvant, hoc apostolicum proferunt di-

centes, Paulus hoc concesslt, inquiens, «Sive per occa-
nsionem, sivc pcr vcritalem Christus annuntietur. » Scd

haec non ita se habent, non ita utique. Nam primo non
dixit, Annuntietur, sed> «Aununtiatur, »quod paullura
Philipp. 1, 18,
 ;

jgo s. jo. cnRYsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

dilTert ab illo. Etenira dicere, «Anniintlctur,»legemdan-

tis estj «Annuntiatur» vcro dicere , id quod conlingit nar-
rantis est. Quod vero Paulus non lef^cm fcral ul sint
haercses , scd abducat omnes qui ipsi attendcrenl, audi
quid dixerit : «Si quis vobis evangelizat prajter id quod ac-
Bcepistis, analhemasit, etsi ego , etsi Angelus de coe-

»lis*. »Non autcm Angelum anathematizasset s\

et se et ,

rem sinc periculo esse scivisset. Ac rursum « /Emulor :

» enim vos Dei a^mulatione despondi enim vos uni viro :

svirgincm castam. Timco anlcm nc sicut serpens Evam

» dccepit aslutia sua , sic corrumpantur sensus veslri a ,

»simplicitate qurc cst in Chrislum^ »Ecce et simplicita-

tem posuit, etveniam non dodit. Mam si vcnia esset, ccrte
pcriculum non crat. Si pcriculum non erat, non utique
timuisset Paulus neque Christus zizania comburi jussis-
;

sct, si res indifferens erat huic, illi vel alii attendere,

omnibusque simpliciter.
IV. Quid sibi vult illud quod dictum est? Paulo allius
vobls totam historiam repctam sciendum quippe est quo
:

in statu Paulus esset cum haec scriberet. Quo in slatu

igitur cratl* In carcere, ct catenis, ingentibusque pericu-

lis. Undenam id liquet? Ex ea ipsa Epistola : nam antea

dixerat : «Scire autem vos volo , fralres, quod ea, qua;
«circa me sunt, magis ad profectum venerunt Evangehi
» ita ut vincula mea manifcsta fierent in Christo in toto
»prajtorio et cffilcris omnibus; et plures e fratribus in Do-
»mino coufidcntcs vinculis meis, abundantius audcrcnt
usine timore verbum Dei loqui'. »Nero erat, qui illum
in carcerem conjecerat. Quemadmodum enim pr.nedo qui-

dam cunclis dormienlibus domuni ingrcssus, dum omnia

abripit, si quem videat lucernam accendere, lumen ex-
tinguit, et illum interimit, ut omnia libere possit auferre

,' Galat I, 9. — * 2 Gor. xi, a, ex Gen. iii. — ' Fhilip. i, ia-i4.

 m IILUD : SIVE PER OCCASIONEM", ETC. igi

et abripere; sic et tiinc Nero CiTesar, ceu quidam prc-edo

ct compilator, dormientibus omnibus, prolundoque sum-

no obruiis, omnium bona abripiebat, uuptias invadebat,
domos subvcrtebat, omne genus nequitiaj exhibebat cum- :

quePauIum orbem accendere,

videret lucei:nam per totum
nempe doctrinoe verbum, cjusque nequitiam redarguere,
praedicationem exlingucre et doctorem occidere conatus
est, ut omnia cum potestate sibi facere liceret : vinctum-
que sanclum illuui conjccit in carcerem. Tunc igitur hrec
bealus Paulus scripsit. Quis non stupeat? Quis non admi-
retur? imo quis, ut par est , slupeat et admiretur genero-
sum illum et ad ccelos perlingentem animum , qui Pioma)
vincluset incarceralus , ex tantointervallo Philippensibus
scriberet? Scitis quantum spatium Macedoniam inler et
Pvomam. Sed neque itineris longitudo , neque diuturnitas
lemporis, neque rerum tumultus neque pericula et fre- ,

qucntia mala, neque aliud quidpiam charilatcm memo-

riamque discipulorum dejiciebat; sed omnes ille in mente
servabat neque ita calenis manus ligabanlur, ut anima
:

cjus amore discipulorum devincta affixaque erat quod :

ipsum inilio Epistolae declarabat :«Eo quod habeam vos

»in corde in vinculis meis , et in defensione et confirma-
«tione Evangelii'. »Et sicut rex mane in solium conscen-
dcns, in regahbus aulis scdcns, innumeras slatim undique
recipit epislolas ; sic et ille quemadmodum in regiis aulis
jn carcere sedcns, multo plures accipicbat, atque mittc-
bat cpistolas , geulibus undiquc ncgolia sua omnia ad ejus
sapientiam referentibus ; tantoque plura ille negotia,
quam ipse imperator, gerebat, quanto majus sibi com-
missum imperiumhabebat. Neque enim romanam tantum
ditionem, sed eliam Barbaros omnes , tcrram et mare in
manus ejus tradiderat Deus. Idque Romanis declarans
• Philip. 1, 7,
 ,

192 S. JO. cirnYsosToui arciiiepiscopi c. p.

diccbal :«INolo aulcm vos ignorarc, Iralres , qnia sajpe

» proposui venire ad vos , et prohibilus sum usquc 6dliuc;
»ut aliquem fruclum liabeam ct in vobis, sicut et in cae-

»lcris gcntibus : Grnccis ct Barbaris, sapientibus et insi-

picnlibus dcbilor sum *. » Quolidic ergo soUicitus erat,

quid Corinlliii , quomodo Plii-
quid Macedones agcrent :

lippcnscs quomodo Cappadoccs, quomodo Galatne, quo-

,

modo Alhenienses, quomodo Pontum incolcntes, quo-

modoomncshomincsse haberent. Attamen,cumuniversus
orbis ipsi concrcditus esset, non lantum de gentibus om-
nibus crat sollicltus, sed cliam de uno quopiam homine.
Et nunc proptcr Oncsimum epislolam mitlebat, nunc
proptcr cum, qui apud Corinlhios rornicatus erat. Nequc
cnimhoc considcrabal, quod unuscsset is qui pcccaverat,
ct patrociniocgeret, sed quodhomo esset homo, inquam, :

preliosissimum Deo animal et propter quem Pater Filio ,

suo non pepercit.

V. Ne mihi dixeris quod illc fugitivus, quod latro ,

quod fur, et innumcris onustus vitiis ; vel quod mendi-

cus, abjectus, vilis ct nuUius pretii : sed coglta pro illo

Christum morluum esse, idquc tibi satis est ad omnem

suscipiendam curam. Cogila quem esse oporteat eum
quem Christus sic honoraverit , ut neque sanguini suo pe-
pcrccrit. Neque cnim si rcx pro aliquo sese immolare
vellet, aliud quoereremus argumentum, quod magnus ille

esset, rcgique charissimus, utego quidem existimo mors :

quippc satis csset ad declarandum cjus qui mortem sus-

ciperet crga illum aflcctum. Jamvero non homo , non
Angelus, non Archangelus, scd ipse coelorum Dominus,
ipse l nigcnitus Filius Dci , carne indutus se ipsum tradi-
dit pro nobis. Annon igitur omnia faciemus, omnia ten-

tabimus, ut homincs tajnto affecti honore nostra fruanlur

I Rom, I, t3, i4>
 IN ILLUD : SIVE PEU OCCASIONEM, ETC. ig$
cura et sollicitudine ? Ecqnam habebimus excusationem ?
quam veniam ? IIoc ipsum Paulus indicans dicebat :«Ne
» cibo tno illum perdas, propter quem Christus mortuus
»cst'. » Eos cnim qni tanquam infir- fratrcs speruunt et
jnos dcspiciunt ut pudefaciat, et ad proximi
curam slu-
diumque iuducat, vice onmium mortem Domini posuit.
Ex tanto igitur inlervalio in carccre sedens Philippensibus
scripsit. Talis quippe est charitas erga Deum; nullis rebus
impeditur humanis, utpote quae in ccelis radicem habeat
et remunerationem. Et quid dicit? « Scire vos volo, fra-
»tres ^. » curam erga discipulos ? Vidisli-ne
Vidisti-ne
jnagistri sollicitudinera ? Audi et affectum discipulorum
erga magislrum , ut scias ideo illos fortes invictosque
fuisse, quod mutuo amore devincti essent. Nam si« Frater
j) qui adjuvatur afratre, quasi civitas firma \ » mullo magis
lot hominescharitatis vinculis constricti, omnes depellant
Ei^h"gni da?monis insidias. Certe quod Paulus devinctus
esset discipulis, non opus est demonstrare vel dicere,
<|uando etiam vinculis constrictus illorum soUicitudinem
gerebat, et quotidie pro illis moriebatur, incensus amore.
VI. Quod vero discipuIiPaulo esscnt omni studio devincti,
nonvirisoIum,sedetiammuheres,audiquiddicatdcPhcebe:
«Commendo vobis Phcebensororem. quae inministerioest
» Ecclesiae, quai est in Cenchreis, ut eam suscipiatis ia
sDomino dignc sanclis, et assistatis et in quocumque ne-
»gotio vestri indiguerit , quoe astitlt multis et mihi
»ipsi''. » Verum hic circa patrocinium tantum ipsius
studio testimonium dedit. Priscilla vero et Aquila usque
ad mortem Pauli gratia processerunt. De illis autem hoc
modo scribit : « Salutant vos Aquila et Priscilla, qui pro
»anima mea cervicem suam supposuerunt, » ad mortem

• Rqid. xi\, i5, — ? Philip. i, 12. — ', Prov, xvm, 19. — < Rom,
avi,i-3.

ixxxvm, 1 3
194 S' '<>• CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOP! C. P.

vidclicet*. Dc alio qiioqne sic ad illos scribit ; t Usqne ad

nmorteui acccssil, Iradens animnm suam, iit implerct id,

nquod ex vobis tleerat erga me obscquium''. » Vides-ne

quomodo magistrum diligcrent, quomodo prius, quam
anim.TC suic, ejus tranquillitali prospiccrent? quamobrem
nemo tunc illos superabat. Haec porro dico, non ut audia-
mus tantum, sed etiam ut imitemur neque subditis tan- :

tum loquor, sedctiam magistratibus ul discipulimullam :

erga magistros curam exhibeant, utque magistri eumdcm

quem Paulus crga subditos affectum habeant; nec solum
pracscnles, sed etiam procul positos. Siquidem Paulus ac
si in tolo orbe ccu una in domo habitarct, sic de omnium
salute sollicitus erat, missisque vinculis suis, acrumnis,
plagis, angustiis, considerabat et sciscitabalur quotidie,
quomodo se haberent ea, qua; ad discipulos spectabanl:
s£Epeque illa solum de causa mittebat, nimc Timotheum,
nunc Tychicum nam dc hoc quidcm ait « Ut sciat quas
: :

» ad vos spectant, et consoletur corda vcstra

* » de Timo- :

theo autem «Misi eum ad vosnon ampllus suslinens, ne

:

»forte tentaverit vos is qui tcntat'^.» Alibi vero Titum,

alibi alium. Quia enim ipse uno dctentus in loco illis

adesse non polerat, qui viscera cjus erant, per discipulos

suos ipsos conveniebat.
YII. Tunc ergo in vincuh's cum essst, Philippensibus

scripsit : «Scire aulem vos volo, fratres^ » Discipulos vo-

cat fratres: taliS quippe charitas est; inaequalitalem om-
uem abjicit, praeemiDcntiam et dfgnitatem non novit; sed
etiamsi quis sit omnibus sublimior, ad omnium humilli-
znnm descendit, quod et Paulus faciebat. Sed audiamus
quid illos scire velit: « Quia quae circa me sunt magis ad

profectum venerunt Evangehi". » Dic mihi, quomodo et

• Rom. XVI, 3.— » Philip. ii, 3o. — ' Ephes. vi, 22.— ^ i Thess. iii, 5.

— « Philip. I, 12. — eibid.

 IN ItLUD : SIVE PER OCCASIONEM , ETC. igS

qua ratione?Nnm a vinculis liberalus es? num catenam

deposuisli, et cum libertate in urbe prsedlcas? Num in
Ecclesiam ingressus longos multosque texuisti sermones
circa fidem mr.ltosque adeptus discipulos abcessisti?nuin
mortuos suscilasli, et admiralioni fuisti? Num leprosos
mundasti, ctomnes stupefactisunt^Numdaeniones fugasti,
et sublimis inde factus es? Nihil horum, inquit. Quomodo
igitnr profectus Evangclii fuit, dic quaeso: a Ita ut, inquit,

xvincula mea manifesta fierent in tolo praetorio, et in cae-

» teris omnibus*. » Quid dlcis ? Hiccine profectus? haec

accesslo ? hoc augmentum prtedicationlsi quod omnes di-
dicerint te vinctum esse? Etlam, inquit. Audi Igitur ea,
quae sequuntur, ut discas, vincula non modo impedimen-
tum non fuisse, sed etiam argunientum majoris fiduciae.
« Ita utplures e fratribus in Domino, confidentes vinculis
»meis, abundantius auderent sine timore verbum loqui^»
Quid dicls, Paule ? Vincula non anxietatem, sed iiduciani
indidere? non tlmorcm, sed amorem? Non habent haee
dicta consequentiam. Scio et ego. Non enim secundum
humanarum rerum morem haec contlgerunt, inquit:sed
supranatnramsunt illa, et divinae gratlae gesta. Ideo quod
aliis anxietatem parit, id apud Illum fiduciam praebebat.
Etenlm si quis capto constrictoque duce id evulget, to-
tum exercitum in fugam conjlcit: et si quis pastorem ex
oviri abduxerit, abigeddl gregis liberlatem praebet. Ve-
rum non sic in Paulo^ sed contrarium eveniebat. Nam
dux alligabatur, et alacrlores mlTItes erant majorlque ,

animo adversarios adoriebantur pastor constrictus erat, :

ct oves non consumebantur, nec dispergebantur.

VIII. Quis vidlt? quis audivlt maglstrorum aerumnis

in

plus solalii capere discipulos?Quomodo non tlmuerunt?

Qut fieri poturt, ut Paulo non dicerent « Medice, cura :

.» Philip. I, i3. — . Ibid, i4.

13.
ig6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIRPISCOPI C. P.

» lc Ipsuin*. T> crue tc ipsum ab iis, quibus constrlngeris,

inalis,et tunc nobis innumera bona
Cur hoc conciliabis.
non dixerunt? c|uam ob rcm? Quoniam edocti erant a
gratia Spiritus, hoec non ex infirmitate, scd ex per-
missione Christi fieri, ut veritas magis clTidgeret, per vin-
cula, per carceres et aerumnas, angustiasque aucta, et

majorem in modum evecla : sic virtus Chrisli ininfirmitale

perficitur^. Si enim vincula Pauhim supplantassent, et ti-

midiorem reddissent, sive illum, sive eos, qui ipsi hnere-

bant, lunc formidandum erat; sin majorem fiduciam in-
diderunt, et ad amphorem gloriam evexerunt, obstupes-
cere ac mirari oportet, quomodo per rem ignominia
plenam gloria discipulo conciliaretur: perque rem quae
metum incutere debebat, fiducia et consolalio ilhs omni-
bus parcrelur. Quis enim non tum obstupescebat, virum
cernens catena constrictum? Tunc maxime daemones fu-
giebant, cum viderent eum in carcere degcnlem. Ncque
enim diadema regium caput perinde conspicuum facit,
alque catenae manus iUius, non quidem suaptc natura,
sed per graliam in ipsis elllorescentera. Hinc magna con-
solatio discipulis. Videbant enim corpus vinctum,hnguam

vero rainime hgatam ; manushgatas, sed verbum sohilum,

quod velocius quam solaris radius, totum mundum per-
curreret. Eratque id iUis consolationi, cum per opera
nuUam rerura pracsentium esse gravem. Ani-
ediscerent,
ma quippe, cnm amore desiderioque divino vere corripi-
tur, ad nullom rerum proesentium sese converlit; sed
quemadmodt.m furiosi et igncm et ferrum, et fcras et
marc et omnia adire nihil dubitant; sic et hi pulcher-
rimoquodam et spirituah furore correpli, fnrore, inquam,
quia temperantiaproficiscilur, visibihaomnia deridebant,
Quapropter cum magistrum cernerent vinctum, piagis
t Lue. tr, a3, — » 1 Cor. xn, 9.
 JN ILLVD : SIVE PER OCCASIONEM, ETC. IpJ

exultabant et gaudebant, per ipsa opera adversarlis de-

clarantes, seundique invictos insuperabilesque essc.

IX. Tunc igitur, cum res ita se haborent, quidani Pauli

inimici, cum vellent acrius bcllum movere, et tyrannum

admajoremadversusilluminimicitiam inflammare, seprae-
dicare simulabant, et revera praedicabant rectam sanam~
que lidem, ut doctrina augerelur. lllud vero faciebant,
non ut fides disseminaretur sed ut hoc comperto Nero, :

quod nem])e prredicatio cresceret, et doctrina invalesce-

rct, citius Pauhim in baralhrum conjiceret. Duo itaque

magisteria erant, Pauli nempe discipulorum, ejusdemque

inimicorum, ilh's ex veritate, his ex contenlione et odio
Pauh prsedicantibus. Ha3C porro declarans dicebat illc :

a Quidam propter invidiam et contenlionem Christum

»pra3dicant', » proprios indicans adversariosj « Quidam
«proplcr bonam voluntatem, » de suis loquens discipuhs.
Deinde rursum de ilhs, « Ahi quidem ex contenlione, »
inimici nempe, non caste, non sincere, sed « Existimantes
«sepressuram suscitare vincuhs meis; ahi vero ex cha-
• ritate^; » rursus hoc dicit de discipuhs suis; « Scientes
»quoniam in defcnsionem Evangehi positus sum. Quid
» enim ? Dum omni modo, sive per occasioncm, sive per ve-

sritalem Ghristusannuntietur^» Itaquefrustraet incassum

hoc dictum de hceresibus accipitur. Nam qui tuncpraedica-
bant, non corruptam doctrinamannuntiabant, sed fidem
sanam etrectam. Etenim si corruptam doctrinam praedicas-
sent, ctaha, quamPaukis docuissent, neuliquam iUis acci-
dissetid quod volebant.Quid autem volebant ? Ut aucta fide,
mullisque additis Paulo discipuhs, ad majus inferendum
beUum Neronem excitarent. Si autem aha dogmala prae-
dicassent , non multos fccissent Pauh discipulos. Si non
feclssent, non exasperassent tyrannum. Non iliud itaque
• Philip. I, i5. — » Ibid. 16. — 3 Ibid. xS.
 198 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

dicit, quodcorrupta dogmata inducerent sedqnod causa :

proplerquam pra3cIicaLant, viliosa csset. Alind quippe cst

praedicationis causam dicere, ct aliud dicere prredicatio-
nem non sanam esse. Tunc enim doctrina non est sana,
cum dogmata crrore plena sunt. Occasio autcm non est
sana, cum doctrina quidem sana est, qui vero praedicant,
non propterDeum procdicant, sed autpropter inimicitiam,
vel ad aliorum gratiam.
X. Non ilaque dicit eos haGreses induxissc, sed non
recta occasione, nec pietatis causa id pr.xdicasse, quod
praedicabaul, Id quippe non ideo agebant, ut Evangelium
augerent, scd ut ilhid impugnarent, et iu gravius pericu-
. lum conjicerenl. Ideo illos incusat. Etvide quamaccurate
illud proferat: «Existimant.es, inquit, se pressuram inferre
«vinculis meis. » Non dixit, inferentes; sed, «Exisliman-

»tes se inferre ; » id est, arbitrantes : ostendens, etiamsi

illi sic arbitrarentur, se tamen non ila affeclum essej imo
gauderedepraedicationis incremento. Adjecitergo dicens:
« Sed et in hoc gaudeo, et gaudcbo. » Si autcm error fuis

sct in dogmatibus, et non potuis-

iUi hjereses induxisscnt,

setgauderc Pauhis. Quia vero sanum et non aduUeratum

dogma crat, idco dicit, «Gaudeo et gaudebo. » Quid enim,
si illi ex inimicitia id agentcs, se in pcrnicicm conjiciunt ?

At mea vel inviti augebunt. \ ides-nc quanta fuerit Pauli

virtus? quomodo nullis diaboh machinis captus sit? Nec

solum non captus est, sed eliam iisdem ipsum machinis
cepit. Ingens profecto erat dial)oli vafrities, et mioistro-

rum ejus ncquitia : naui sc idern ipsum sentiresimuJantes,

praedicalionem exlingucre volrbant. Sed«Quicomprehen-
» dit sapientes in astulia eorum * , » id ficri non permittebat.
Idipsura porro declarans Pauhis dicebat « Permanere
:

• autem in carne magis nccessarium est propler vos. Et

' I Gor. III, 19.
 IN ILLUD : SIVB PER OCCASIONEM, ETC. igg
»hoc confidens scio quia manebo, et permanebo cum ora-
«uibus vobis'. » Illi siquidem ex praesenti vita ejicere me
cupiunt, et ea de causa nihil non sustinent : Deus autem
vestri causa id non permitte t.

XI. Horum itaque omnium diligenter recordamini; ut

eos qui temere et perfunctorie Scripturis utuntur in per-
niciem proximi, cum omni sapientia emendare valealis,
Poteriraus autem et dictorum meminisse, et alios emjen-

darc, si ad orationes semper confugiamus, et Deum obse-

cremus, qui dat verbum sapientiae, ut det auditus intelli-

gentiam, atque accuratam et invictam spiritualis hujus

depositi custodiam. Nam
non possumus saepc proprio
quae
studio perficere, eaprecum auxiHo facile poterimus exe-
qui, de precibus loquor assiduis. Semper enim et sine in-
lermissione precandum est, sive quis in aerumnis, sive in
tranquillitate ; sive in calamilatibus, sive in bonis versetur.

Is qui iu tranquillitate et bonis multis, ut hsec immota fir-

maque maneant, et nunquam excidant; qui inaerumniset

multis calamitatibus, ul benignam quamdam vicissitudi-

nem videat, et in solatium tranquillitatis transferatur. In

tranquillitate es? Pioga igitur Deum, ut firma tihi maneat
haec tranquiUitas. Tempestatem vides ingruentem? Deum
obnixe precare, ut procellam avertat, et tranqnillitatem
ex tempestate faciat. Exaudilus es? Gratias agequod exau-
ditus Non exauditus es ? Persevera ul exaudiaris. Licet
sis.

enim Deus donum ah'quando diffcrat, non ideo id facit

quod odio habeat aut aversetur, sed utprocrastinando le
diutius apud se detineat. Quemadmodum patres prolis
amantes, qui dona differendo segniores fiHos sulerter co-
gunt assidue penes se stare. INon tibi apud Deum patronis
est opus, neque multa circumcursalione , ut aduleris aliis;

sed etiamsi deserlus patronoque destilulus sis , tute Deum

> Philip. I, a4.
200 S. 30. CHRVSOSTOMl ARCHlEl>ISC!OPI C. P.

precatus postulatum asscqueris. Non ita solct annuere

aliis pro nobis oranlibus, ut nobis ipsis precanlibus,
cliamsi innumeris simus malis onusli. Nam si homines ,

quos innumeris lajsimus offensis , cum matutino lempore,

meridie, vespere adimus ipsos indignabundos, conspec-
tus frequenlia et assiduitale tandem iacile placamus ;

multo magis id apud Deum contingat.

XII. Sed indigQus es ? assiduitatc dignus evadas. Quod
eniinindigauspossitassiduitaledignuscvadere,etquod per
nos magis ,
quam per alios rogatus Deus annuat; quodque
donum sajpe diflcrat, non Tit dubios animireddat.etvacuis
manibus remiltat sed ut majorum nobis bonorum auctor
;

sit haec, inquam, tria per parabolam hodic vobis leclam

:

demonstrare satagam. Accessit ad Christum Chananaea

rogans pro filia diemonium habenle, vehementerque cla-
mans, « Miserere mei, Domine, lilia mea male a diemo-

»nio vexatur'. En alienigenamulieretbarbara.etindigna

»

quai optatum assequeretur ? « Non est enim, inquit, bo-

snum accipere panem filiorum et darecatcllis^. » Atta- ,

men assiduitale digna evasit. Neque enim tantum illam

in filiorum nobilitalem evcxit, quw canis erat sed eliam ;

mullis cum laudibus dimisit, dicens « O mulier! magna :

» cst fides tua : fiat tibi sicut vis '. » Cum autem Christus
dicat , « Magna est fides tua, » nullum aliud quaeras circa
magnanimilalem hujusce mulierisargumcnlum. Vidis»i-ne
quomodo ex assiduilate digna lacla sit mulier, quae indi-
gua priuserat? Vis discere nos in precando per nosmetip-
sos phis perficere , quam per alios ? Clamavit hajc, et ac-
cedentos Discipuli dixerunt : « Dimilteillam, quia clamat
» post nos *
; » et quidem respondit « Non sum
ad illos ,

» missus nisi ad oves, quae perierunt, domus IsraeP. »

• Ma'th. XV, 32. — ' Ibid. 2(5. — » Ibld. 28. — i Ibid. a5. —
i
Ihid. a-i.
 IN ILLUD : SIVE PER OCCASIONEM, ETC. 20X

Cu:n autcm illa per se ipsam accedit, et clamando pcr-

severavit dicens, « Etiam, Domine, nam et catclli cdunt
»de mensa dominorum snorum, » tunc gratiam conlulit,
et dixit, « Fiat tibi sicut vis. «Vidisli-ne quomodo, cum
illi precarentur, repulit; cum aulem illa munus clamando
postulavit, annuit ? Illis quippo dicit : « Non sum missus

))nisi ad oves, qnae perierant, domus Israel ; » huic vero ,

« Magna est fidcs lua : fiat tibi sicut vis. » Et quidem ini-
tio petilionis nihil respondit: ubi autem semel , iterum et
tcrlio accessit, tunc graliam contulit; ex fine docens nos ,

se munus distulisse, non ut illam repellcret, sed ut nobis

omnibus patientiam mulieris exhiberet. Nam si ut illara
repelleret distulisset, neque in flne postulatum dedisset.
Quia vero ut philosophiam ejus omnibus exhiberet cxpec-
tabat, ideo tacebat, Xam si statim a principio bcneficium
conlulisset, mulieris virtutem forliludinemque nonnosse-
mus. «Dimitte illam , inquiuut , quia clamat post nos. »

Quid vero Christus? Vos vocem, ego mentem vi- auditis

dco scio quid diclura sit. Nolo thesaurum in mente ejus

:

reconditum latere sed expecto ettaceo, ut ipsum detec-

:

lum in medium proferam, et omnibus manifestum fa-

ciam.
XIII. Haec igitur omnia cum didicerimus , etiamsi in
peccatis simus, et beneficiis indigni ne desperemus, ,

scienles nos ex animi assiduitate posse dignos postulalis

cvadere : licet sine patrociuio ac deserti simus , ne ani-

mum despondeamus, gnari magnum illud esse patroci-

nium , si quis raagno cum studio per se ipsum ad Deum
accedat. Si munus conferre dilTerat et procrastinet , ne
concidamus, scientes illam procraslinationem curae atque
benignitatis esse argumentum. Si id persuasum habea-
mus, et cum animo dolente et fervido, atque excilata vo-
luntate, tali scilicet ,
qualenj habujt acceden^ Chajnaiitea,
 ;

208 S. JO. CHRYSOSTOMI AfiCniEPISCOPI C. P.

et nos ipsum adicrimus, ctiamsi canes simus , ellamsi

quidvis grave pcrpclraverimus, et nostra mala amolie-
raur, tantumquc fiduciic accipicmus , ut aliis quoque pa-
Irocinari valcauius : qucmadmodum et Chananaea non
solum ipsa fiduciam et mullas laudcs consccuta est, sed

eliam filiam inlolcrabllibus molestlis eripcre poluit. Niliil

enim, nilul utiquc potentius est oratione ferventi atque

sincera. Ha^cet pncscnlia mala solvit , et a futuris illo tem-

pore suppliciis cripit. Lt ilaque et pra3scnlcm vitam faci-
lius transigamus , ct iliuc cum fiducia aboamus, multo
studio et alacrltatc preclbus vacemus. Sic enim potcriuius
et pra3sentia conscqui boua , et oplinia spe Irui. Quic nos
omnes assequi contingat , gralia , benignitate et commisc-
ratioue Doinini nostri Jesu Ghrisli , cui cum Patre, unaque
Spiritu sancto gloria , honor , imperium in sajcula saecu-

lorum. Amen.

HOMILIA.

In illud: Vidua elrgatur non minus sexaglnta annorum'

et d& liberorum educatione, ac dc clecmosyna.

I. Commodum divini Spiritus gratia disponente conli-

glt, ut is vobls apostolicae locus Epistola), quem hodierno

die audlvistis , enlm cum lis quai nuper
legerelur. llabet
diximus, cognalionem et conncxlonem haud mcdiocrem,
simlnus in verbis certc in sententiis. Hoc enim illud est,
,

quod uupcr legebatur,« De dormicnllbus aulem nolo vos

siguorare, fratrcs ^ : » ct dc resurrcclione mulla tum a

Dobis suut dicla , o^quo auimo ferenda esse mala ejus-

1 1 Tim. T, g. — » I Thess. iv, i5.

 IN ILLUD : VIDUA ELIGATUR. 2o3

modi, Deoque gratias agendas, qui propinquos nostros

sibi assumercl : hodic vcro leclum est istud : « Vidua eli-

»gatur non minus sexaginta annorum *. » Quando igitur

ex occasione mortls viduilas oriiur, et hoc esl, quod

maxime dolorem augetj ac luctum excitat, memores eo-
rum quae nuper
,
a nobls dicta sunt ad eos qui lugent con-
solandos, eaque summo studlo suscipientes, in vestrae

mentis promptuariis illa reeondlte. Nam viduitas quidem

calamitatis esse nomen videtur, sed tamen non est, ve-

rum dignitas, honor, et glorla maxima, non opprobrium,

sed corona. Llcet cnim maritum non habeat, cum quo
habilct, vidua tamen Chrlstum habct cum quo habitet,
:

a quo universa, quae ingruant, mala propuisentur. Suffi-

cit enim dum injuriis vexatur vidua ut introeat, genu ,

flectat acerbe ingemiscat, lacrymas fundat, et omnes

,

insidias eorum , a quibus vexatur repellat. Ejusmodi ,

enim arma sunt viduoe lacrymae, gemitus, ac preces as-

,

siduae per haec non huraanas tanlum injurias, sed dae-

:

roonum etiam incursus poterit propulsare. Vidua a saecu-

laribus negotiis immunis est, ad coehim autem deinceps
tendit: et quod erga vlrum studium et cuUum cxhibebat,
eum in res spirituales potest impendere. Quod si dicas,
oh'm rem istam calumltatem fuisse, tum illud subjiciam,
mortem quoque maledictam fuisse: tamen in honorem ac
dignitatem conversa est , his qui patlenler tulerint inva-
dentem. Sic nimirum et martyres coronanlur, eadcmque
ratlone vidua suramam ad dignitatem evehitur.
II. Yis tu intehlgcre, quanta res sit vldua? quam sit

apud Deum honore digna , et amore nlque summoperc

suo possit apud Deum palrocinio juvarc, et cum prlmum
apparuerll jam damuiitos, auimum desi^ondenlcs, hls-
,

cere non audcnles odiosos Dco, omni cxcusalionis spc

,

' 1 Tim. V, 5,
2o4 S. JO. CimVSOStOMl ARCIIlEMSCOM C. P.

spolialos liberare , ac reconciliare , ncque veniam tantum

impetrarc, et supplicio eximere, scd ct multara fiduciam
ac splcndorem acquircrc, ctsolis radiis puriorcs reddere,
licet omnium sint mortalium sordidissimi? audi Deum ip-
sum Judicos sic alloquentem : a Cum cxlenderilis manus
«vcslras, avcrtam oculos meos a vobis si mulliplicaveri- :

» lis non cxaudiam vos manus cnim vestrae

orationem , :

»sanguinc plenae sunt*. » Attamen hissceleratis homicidis,

pudore suftusis , ignominia notalis se rcconciliatum iri

poUicetur, si affectis injuria viduis auxilium ferant. Post-

quam enim dixit, Avertam oculos mcos,etnon exaudlam,
inqult: « Judicale pupillo, et justificale viduam, ct ve-
» nitc , et disputemus ; et si fuerint peccata vestra quasi
«phamiceum, sicut nivem dealbabo ^. » Vides quantam
habcat vidua polcstatem? ubi suum ostendat auxilium,
non apud magistratum vel regem, qui dominantur in ter-
ris scd apud ipsum coelorum Regem ? quantam
, possit
iram sedare, ac Dominum iUis, qui incurabili morbo in-
fccli sunt, placare, inlolcrabilisupplicio criperc animam ,

sordibus obrutam peccatorum ab ejusmodi labe purgare,

atque adsummam purilatem pcrducere? Ne igitur mulie-
rem viduam contemnamus. sed omnem in iilam sollicitu

dinem exhibeamus. Patrona nostra cst, quae vere vidua.

Sed opcrae-prelium fuerit ut altente consideremus, de
qua tandem vidua hoc loco verba fiant. Nam et illae viduaj
dicuntur, quse cum in summam inciderint cgestatem et in
malriculam relatac fuerint, ex ecclesiasticis pecuniis alun
lur , prout lcmporibus Apostolorum ficbat: « Factum cst
»enim, inquit, murmur inler Graecos , co quod dcspice-"
» rentur in minlsterio quotldiano viduae eorum '. » Neque
vcro solum isl?c vidua3 dicuntur, sed et illoe , quse nulla
inopia pressae , sed facultatibus abundantes , cum domui
Isai. 1, i5. — ' Ibid. 17. — ' Ad. ti, i.
 :

IN ILLUD : VIDUA ELIGATTJR. 2o5

marilum lantum amiserunt. Videamus ergo de
pr.nesint,

quanam vidua hoc loco verba faciat, dum ait, tt\ idua eli-
»gatur non minor annis sexaglnla » an de ea quce auxilio :

indigcat, etquam opussit ex ecclesiosticis pecuniis ali, aii

de ea quaj rainime indigasit, et opibus circumfluatPIlaud

dubium quin de isla. Nam de illa quidem cum loquitur,
qua;fame conficilur, non tempus assignat, non probita-
tem morum requirit Sed absolule « Si quis fidelis, aut
: ,

»si qua fidelis, inquit, viduas habet, subminislret iUis,

» et non gravetur Ecclesia : » non dixit, cum sexaginta an-
norumfuerit; non dixit, si hospilio recepit, si sanctorum
pedes lavit: ac merito sane. Lbi enim remedium fuerit
adhibendum inopiae tempus non expectat. Quid cnim si
, ,

cum annorum sit quinquaginta fame conficiatur? Quid ,

si in juvenili aetate corpore sit mutilalo? num dormiel ex-

peclans doncc sexagcsimus aunusappetatPathoc extremre
Quam ob causam cum sedanda famcs
foret immanitalis.
non anxie in tempora et animae virtutes inquirit
fuerit,
cum vero non inopiae succurrendum est, sed honor cst
pro dignitale deferendus, merito hanc de moribus inqui-
siliouem instituit.

III. Nam qucraadraodum chori sunt virginum, sic et

olim erant viduarum chori, neque passim licebal ilhs in
numerum viduarum referri. Non igitur de illa sermo est,
quoe preraitur egestote, atquc auxilio indiget, sed de ista ,

quae viduitalem elcgit.Gur autem in hac eliara lempus

requirit? Sciebat pyram quamdam esse juventulera, ct
pelagus plenum fluctuum ac muitis terapestatibus infes- ,

tum. Postquara igitur aetatis beneficio fuerint imraunita-

tem conseculcc et tanquara ad portum ad senectutem
,

appulerint, jamque fuerint iUis extinclae libidines confi- ,

denter eas in ccetum istum adlegit. Quid igitur? nonnQ

> 1 Tim. V, 16. — » Ibid, 10.
206 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIElPrsCOPI C. P.

plurimae , dicct ali(|ui8 , cum vcl post annum vicesimnm

inccepisscnt , ad finem usque cum laudc vixerunt, jugum
tulerunt, ct apostolicie vitae spccimen ediderunt?an igitur
qufcso illas prohibebimus, et cum viduitatcm servare ve-
lint, secundis nuptiisjungi cogemus? hoccinc dignum est

Apostoli consiho? Quid igitur haec sibi vohint? altendite

dihgenter , dil^lissimi , significalioncm dictionis. Non
enim dixit, \idua fiat non minor sexaginta annis sed, ,

« Vidua ehgatur » : et rursus non dixit, viduae juniores ne

chgantur, scd, « Juniores viduas devita*:» sic cnlm ait ad
Timotheum scribens. Nam quoniam detractionibus etma-
ledictis muUi tacilo sunt obnoxii, H linguas adversus Ec-
clcsiae pracsulcs cxacutas habcnt , volcns rectorcm a cri-
minalionum pcricuHs vindicare, has leges praescribit, et
ait: Tu dcvita, tu ne chgas. Si vefit ipsa ullro ac sua
spontehocc amplecti, faciat: tu quidcm ne adhuc admit-
tas, nc forte dicant , ille tahs juniorcm cocgit, quoe nubcre
volebat , et domni praccsse : propterea lapsa est, et sup-
plantata. Tu illam ne ehgas , ut si forte lapsa fuerit , tu a
cricQinalionibus immunis si non fnerit lapsa, majori
sis :

cum sccurilatc convenicnti temporc illam ehgas. Quod si

dicat: « Volo juniores viduasnubere, fihos procreare^ , »

audi quas juniorcs appcllct , cas quoe cum hixuriatoc fue-

rint advcrsus Christum, nubcre volunt, vcrbosas, curio-
sas, circumcuntcs domos , loquentes quae non oportet,
qua3 conversai sunt post Satanam, Neque cnim cum sira-

pliciter dixissct, Volo juniores nubcrc, tacuit, sed ctqua-

les juniores dicit, et earum hipsus enuntiat : quos tandem
lapsus : « Cum luxuriatas fucrint, inquit, adversus Ghris-

»tum, nubere vohint, et otiosac discunt, et curiosae, cir-

scumeuntes domos loquenUs qii.TC non oportct, et con-
,

i»versae sunt, » post quem autcm? « Post Satanam '. »

« 1 Tim. T, II, —• » Ibid, i4. — ' Ibid. ii.

 IN ILLUD : VIDTJA ELIGATUR. 207

Quando igilnr, postqnam viduitatcm sunt amplexae et ,

omnem hanc ignominiam suslinere voluerunt, rursus nu-

bere volunt, satius est priusquam pe.ccato dclineanlur,
et inita cum Christo pacta violent, ad hoc venire. Quod
8i qua talis non fuerit, necessitatem secundarum nuptia-
rum non imponit.
IV. Porro id verum esse , inde constat. Si enim hoc
quasi lege sanxisset omnibus muHeribus , ut nuberent , et
domui preeessent , superflue illa reqnisivissel , « Si filios
»edncavit, si sanctorum pedeslavit, si tribnlationcm pa-
tientibus subvenit, si omne opus bonnm sectata est: «su-
perflue quoque iUud dicit, « Quae fuerit iinius viri uxor. »
Si enim viduas omnes juniores nubere jubes, quomodo
polerit ahqua unius viri uxor esse? Itaque illasejus spec-
tat oratio. Ita facit et dum loqnitur de congressu conju-
gah. Cum enim
Nohte fraudare invicem, nisi
dixisset, «

»forte ex conscnsu ad tempUs, ut vacetis jejunio et ora-

tioni, et ilerum revertamini in idipsnm* »ne legem esse :

ac praeceptum existimcs , causain adjicit, deinde dicens :

« Ne Hoc autem dico sccundnm in-

tenlet vos Satanas. »

dulgentiam, non secundum imperium proplcr inconli- ,

nentiam vestram. Quemadmodura igilur non omnibus

illic ista loqnilur, sed iis qui inler homines incontinentio-
res sunt , et facile capi possunt: sic eliam hoc loco mu-
Tieres expugnatu faciles, et qune non ila facile perferre
possunt exactam in viduitate vivendi rallonem, horlatur,
et consuht, ut alterum virnm intrcdncant. Est enim res
quaedam duplex viduitas. Quid hoc est tandem duplex?
Bonornm operum specimcn, et honoris summi fasliginm.
Lt igitur est ctiam res qnacdam duplex magistratus : habet
enim et opera et dignitatem, dignilas quidem magistratus
est potestas , etcultus qui a vulgo exhibetur , et ipsum esse
' 1 Cor. \ii, 5,
 ,

208 8. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIHEPISCOPI G. P.

magislralum : opcra vcro magislraliis sunt injuria affcclis

succurrcrc, inlercnlcs injuriam compcsc ere, urbibusprae

esse, in communibus rcipublicrc curis cxcubando pcrnoc-
tarc, ct rciiqua innumcra: .sic ct viduilas et dignilas est

et opus; maxima dignitas cst viduam cssc , ut ante de-

monslravimus : opus est secundnm maritum sibi non
asciscerc, scd priori essc contentam, filios educarc , hospi-
tio recipere, pedcs sanctorum lavare, tribulationem po-
lientibussubministrarc, omne opus bonum sectari. Itaque

Paulus de iiils loqucns opera quidcm omnia viduae sinit

illam perficcre : ad dignilalem autcm viduae, ac coelum

ct ordinem illam provehi non sinit, donec sexagesimus
annus pra;lericrit, quasi dicat: opera quidcm viduae faciat,

dignilatcm vero tum oblineat, cum his omnibusperfeclis

sccuritatem beneficio temporis assccuta fuerit, et ex ope-

ribus demonstralionem ac tcstimonium cxtcrnum. Nemo
solis mulieribus arbitrctur oralionem convenire : nam et
viris prodest, ut et ipsi defunctis uxoribus suis contenli
sint, ncquc velint cum libcris suis lca^nas habitare , dum
uovercas introducunt, et suam omnem securitatem ever-
tunt.

V. Hoec autem a nobis dicuntur, non ut secundas aver-

sari nuptias praecipiamus, sed ut hortemur ct consulamus,
prioribus esse contentos : aliud est adhorlari, aliud proe-

cipere. Nam qui adhorlatur et consuht , in arbilrio ac

potcstale rcfmqnit auditoris, ut quod consulatur eb'gat :

qui vero prrecipit, banc facultalcm ejusmodi non perniit-

tit. At Ecclesia ista non pr.xcipit, sed iiortatur solum :

siquidem sccundas cliam nuplias permisit Paulus cuni ita

dixit :« Muhcr alHgala cst lcgi, quanto tempore vir ejus

wvivit : quod si dormierit vir ejus, libera est, cui vult

ji nubat , tanlum in Domino. Bealior est aulcm si sic per-
 IN ILLUD : VIDtlA ELIGATUR. 2O9
«manserit^ » L't igilurLonnm est conjngium, scd mellor
est virginitas; ita bonnm qnidem est sccnndnm conju-
gium scd mclins est primum et solum. Non Igllnr con-
,

jnglum sccnndum rejicimns, neqne haec praeclpimns, sed

cohorlamnr, nt si quis caslllatcm servare possit, sit priori
conlenlus. Cohorlamur anlem et consnh'mns ad slabih'cn-
dam domus secnrilaiom : saepe namqne secnndae nnpliic
quotldlanarum ct pugnarnm et contentionum inillnm et
occasionem attnlernnt. Sane multolles evenit, nt assidcns
mensas marilus prloris nxoris recordatus, lenitcr fleat :

at illa confesllm excandescit, et tanquam fera insillt, et

sni in illam amoris ab eo poenas exigit. Quod si volnerit

laudare defnnclam , tum conlenllonls et pfignae occasio cx
laudibus iilins olle.itur. Ac defunctis qnidcm inlmicis re-
conciliamnr, codemque nostrum ia
fine vita illorum et

illos odium termlnatnr in nxoribns antem contrarinm

:

penitus evenit. Qnam enim non vidit, qnam non andivit,

a qna nihil est mali passa, hanc odio prosequitnr et aver-
satur, ac rc mors qnidcm odium extingnit. Qnis unqnam
vidit? qnis andlvit zelotypiam in pnlverem, pngnam cum
cinere susceplam ?

\I. Sed non eo usque tantum progreditur malum qnln- :

eliam sive ex secunda nali sint llberi, sive non sint nati,

pngna rnrsns ct conlentlo cxoritur. Nam si nati non slnt,

majori mcerorc conficitur, et hac de causa natos cx priori
tanqnam hosles, ct a qnlbus maximis sit affecta injnriis
intuetnr, dnm ex illornm vita sterllilatls suae sensum capit
majorem. Si vero nati sint, rursus nlhilominus malum
est : siquidem maritus ssepennmero bene affectus crga
defnnctam hos ampleclitur, et amore slmul hac misQrl-
cordia in illos propter orbilatem commovetur : at illa snos
ubique prieferri vult, ac nec fratrum illos haberi loco, sed
.' 2 Cor. Tii, 39.

I.XXXVUI. 1 4
aiO S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

abjectorum lamulorum : qune omnia domum possunt sub-

vertere, ac. vilam marilo acerbam ct infcstam reddere.
Proplcrea ad scrvandam caslilatcm adhortamur, si fieri

possil, ct ul priori conjugio conlcnli sitis, et ncque mariti

uxores, neque uxores maritos asciscant, ne domum suam
omnem susqucdeque vertant. Cur autem cum de vidui-
tate dissercret, priori solo contcntus non fuit, cum dixit,
« Unus viri uxor ? » Ut inlclligas id viduam non facere, si

secundo marito solum utcumque non nubat, sed si bonis

operibus, elcemosyna, bcnignilatc , atque ofliciis erga
pcregrinos abundet. Nam si virgiuibus niliil profuit virgi-
nitas* : tametsi multo major est viduilalc virginitas ; sed
cnm in lampadibus illanmi ignis esset exlinctus , ignomi-
quoniam bcnignitalis et eleemo-
nia airectcC recesserunt,
synac fructum exbibere minime valuerunt, mullo magis
viduae. Cerle cum illam parabolam audisset Paulus, et
islarum causa timcret, exquisile admodum rem examinat,
ne forle propter unicum matrimonium sibi confidentes
reliquas virlulcs negligerent. Proptcrca dicit,« In operi-
»bus bonis testimouium habens ^ «Ltenim bonum est
absque caeteris autcm infructuosa fit, et a con-
virginitas,
clavi sponsi exckidit : sic et viduitas bonum est, sed sine

virtulibus cacleris vana rcs est ct superflua. Proptcrea

Pauhis dum cohortalur, non eousquc sohmi progredilur,
Tit non esse superinducendum secundum maritum sua-
deat , sed et aha plura et majora rcquirlt a vidua. Et
quemadmodum ii qui mililum delcctum habent, corporis
bonam habiludiuera requirunt ita hic qui ad exercitum :

Christi hanc drligil , bonam aniniae habiludinem requisi-

vit, et fortitudincm, ct in omnibus bonis opcribus slu-
dium , ita dicens : « Si fihos educavit, si hospitio recepil,
»si sanctorum peJes lavit, si tribulationem patienlibus
• MalHi. XXV, I , el seqq. — » j Tinx, v, lo.
 T

IN ILLUD ; VIDUA F.LIGATUB. 21

»submlni'slravit, si omne opus bonura sectata est. » Ele-

nioi unuinquodque istorum nudum quidem esse nomen
videtur, sed multam in se ipso vitam continet.
VII. Ac si videtur, primum excutiamus , quod ille

primo loco posuit : o Si fillos educavit; educationem enim

non hanc siinpliccm quam vulgus censet dum fame con-
, ,

fectos liberos non negligimus hoc enim ue ipsa quidem :

naturac ncccssitas unquam omitti permiltet, quo fit ut

neque mondatis hac de causa sit opus et legibus, ut suam
prolem educent viduae sed justitiae curam educationem ;

cum pietate hoc loco iotelligit quod alioquin ex, quae :

hoc pacto non educant, parricidae potius sint quam raa- ,

tres. Hoc non ad mulieres tantum a me dictum est , sed

etiam ad viros : siquidem multi palres, ut bonus equus
filio obveniret, et ut aedes magnificae , ut praedium magni
prelii , cuncta faciunt atque moliuntur ut autem anlma
ejus bona liat, et pium propositum nullius pensi habent.
Et hoc est quod totum quod nostros mundum subvertit ,

liberos non curc*mus et possessionum opumque ipsorum ,

curam geramus sed ipsorum animam negligamus et

, ,

extremae demenllae facinus admltlamus. Nam possessiones

quidem sint licet multae ac sumptuosae , si probus non sit

ac studiosus, qui cum virtule possit eas administrare,

omues cum ipso peribunt et evanescenl, ac summum pos-
sessori damnum inferent : sin autem generosa fuerit et
sapiens anlma , licet nihil intus sit in promptuaris recon-
ditum , omnium bona tuto poterit retinere. Illud igitur
spectandum non quo paclo argento et auro et rebus
cst,
ejusmodi locupletes eos reddamus, sed quo pacto pietate
ac tempcrantia, virlutumque acquisilione ditissimi om-
nium fiant : quo pacto fiat, ut multis non indigeant, ut
res saeculi hujus, et novas cupiditates non tanti faciant.
Et ingressus eorum et egressus diligenter et curiose con-
14.
aia S. JO. cnnYSOSTOMI ARCtriEPISCOP! C. P.

sidcrandus est, qulbiiscinn versenlnr, qiil famlliares illis

sint, cum inlelligamus, si hacc a nobis neglccla fuerint,

a Dco vcniam impclraluros. INam si cum alio-
nnllam nos
rum curam non gcsscrimus, pa'n;e a nobis cxiguntur :

« Ncmo enim quod suum est, qua^rat, inquil Aposlolus,

»sed quod alterius'. » quanlo magis si liberorum curam

non gosserimus ? Nonnc ipsum in luis aedibus ab inilio
collocavi, inquit? nonnc le pri-eceptorom praefeclum et ,

curatorem et judicem illi le pr.xfcci? omnem in illum

poleslalcm in manus luas transtuli? toncrum adhuc con-

formandum ac fingcndum commisi : qua vcnia dignus eris

si Qnid enim dicere pote-

reluctantem illum neglcxeris ?

ris? refrenatu difficilem et asperum illum cssc ? at haec ab

inilio pra-videri oportuit, et quando freno cohiberi potc-

rat, cum juvenis admodum csset, eum diligentcr frcnari,

el oflrcio suo fungi assuefieri, informari, morbis ejus
animae remcdium adhibcri. Quando facilior crat agricola-
tio, lum resecari spinas oporluit, quando, cum tenera
esset octas , facilius evellebanlur , neqiie passiones ne-
glecta3 et auctic , cxpngnatu difiicilcs cvasissent. Idcirco
dicit : « Curva a puorilia cervicem ojus, quando facilius

«potest erudiri » Neque vero pra?cipit tantum

^. scd ct ,

ipse tecum opus aggreditur. Quo tandem paclo? « Qui

«maledicit patri vcl matri, inquit, morte percat'. nVides
quantum illis timorem incusserit? quanlam formidinem
objecerit? quam potcnti imperio pollere te voluerit ?
quam nos igilur excusalionem obtendcrc poterimns, cum
ipsequidem, si nos alficiamur injtiria , ne vhx quidem
parcat ipsorum : nos autem si ab illis Deo inferatur inju-
ria, ne succonserc quidcm illis vclimus? Ego nec occidere
illum recuso, qui te aHccit injuria : lu vcro ne verbis
quidem illum contristare dignaris, inquit, a quo leges
• 1 Cor. X, 24. — • Efcli. VII, 24. — ' E\od. ,\xi, 17.
 IN ILLUD : VlUUA KL1GA.TIJH. 2l3

meae violantur. Num hrec venia digna ? Vides aflici con-

tumelia Creatorom nec indignaris, neqne terrcs nec
, ,

reprchendis, pra;sertim cum intelligas hoc a Deo luisse

prohibitum , non quod ille quidpiam detriinenli patialur,

qui contumeliam accepit : neque enim Numen interitui est

obnoxium ; sed propler sahitem ipsius ? Qui enim inique

se gerit in Deum et slolide, mullo magis in patrem suum
et in suam ipsius animam coatumeliosus et insolens esse

poterit.
YIII. Ne igitur contemnamus, cum sciamus fore , ut si

erga Deum rccte se gesserint, eliam in iis quae ad hanc

vitam pertinent celebres sint et iilustres. Qui enim vilam
cum virtute modesliaque traducit , eum omncs reveren-
tur et colunt , sit licet omnium pauperrimus, sicut impro-
bura ac depravatum aversantur et odio prosequuntur
omnes, licet opibus multis circumfluat. Nequc solum cae-
teris hominibus venerandus erit sed tibi ejus parcnti erit ,

charior, cum praeter naturaui nihilominoremhabeatocca-

sioaem amoris, ipsam virtutem : nequeverosolumcharior,
sed et utiiior erit tibi dum coiet, dum inserviet, dum in
senectute sustentabit. Lt enlm qui sunt in Deum injurii
et ingrati, etiam parcntes aspcrnantur : ita qui suum
Condilorem coiunt, ingentem genitoribus suis lionorem
deferunt. Ut igitur et apud Deurfi et apud iiomines beno
audias, tibique vitani jucundam facias, ac futuris pcenis
libereris, omni ipsum studio coie. Nam eosquidcm qul
liberorum curam non gcsserint , tamclsi castero quin mo-
desti fuerint atque moderati , ob istud peccatum pcenas
gravissimas luiluros, cx veteri constabit hisloria, quam
narrabo. Saccrdos fuit quidam apud Judceos Cc-eteroquin
modestus , ac lonis , Heli nominc. Huic igitur Hell duo
fuerunt liberi*, qui ad summum improbitatis fasligium
' l Reg, II, 1 1.
 :

2l4 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCeiEPISCOPI C. P.

pervenerant : illos autem non reprimcbat ille, nec prohi-

hebat : imovero reprimebat ille quidem , alque prohibe-
bal, scd non lanla cum dlligcntia et vehcmentia, quanla
opus fuit. Cum enim flagris cnedere debulsset domo pa- ,

terna ejicerc, omnem correclionis modum adhibere.co-

hortabatur solum et consulcbat ila diccns : « Ne filii, ne
» ita lacialis :qnoniam nou bona auditio, quam audio de
»vobis*. » Quid ais? Deum injuria afleccrunt, ct filios
appeflas ? conditorem ignoraruiU, et tu propinquilatera
iflorum agnoscis? propterea dicit , cum non admonuisse
illos : admonitio enim est si non utcumque consilium de-
mus , quantam vulneris
sed vehementius et acrius , et si

requirit ulcus, tantam plagam Non ergo suf- infligamus.

ficit si solum dicamus, sed et multum incutere timorem

oportet, ut juventutis desidiam excutias, Quoniam igitur

hortabatur illc quidem, sed non ut oportult hortabatur

hostibus iilos exposuit, et exorlo prcxlio ceciderunt in
acie, cumque nuntium ferrc non posset , cadens et ipse

confractus est et inlcriit.YIdcs merilo dictum a rac fuiSse,

liberorura esse parricidas , qui ncgligentcs liberos acriler
non castigant, nequc ab illis debilum Deo cultum exi-
gunt? Sic nimirum Heli factus cst parricida. Licet enim
fihos cjus hosles occiderinl, ille lamen auctor ciedis fuit,

quod sua circa iilos neghgentia Dei anxilium ab iilis aver-

terit, et nudos ac descrtos ils, qul nccarc vellent , objc-
cerit. Neque vero solum illos, scd ct se ipsum cum iHIs

intcremit.
IX. Idipsum nunc quoqne plurimis patribus eveoit
quia verbcrare nohicrunt, ncc verbis castigare, neque
conlristare Uberos inordlnale atque iniquc viventes, saepe-
numero in gravissimis iilos ciiminibus deprehensos , in

judicium abreptos , a carnificibus capite truncari vide-

* 1 Reg. II, 23.

1
 ,

IN ILLUD ; VIDUA. ELIGATUR. 2x5

runt. Com enim ta eos non castiges , cum tu non corri-

gas, et sceleratis ac perditis hominibus te ipsum admis'
ceas , et in consortium nequitine cum illis venias ex ,

communibus legibus in eos agitur, et in omnium conspeclu

puniuntur : ac major cum calamitale fit ignominia, duni
patrem illnm digito monstrant omnes post illius obitum,
et illi fori aditum intercludnnt. Quibus enim oculis pote-
rit occurrentes sibi post tantam infamiam et calamitatem
filii contueri ? Quocirca prccor et obsecro multam libero-

rum cnram geramus , et ublque salutcm illorum aniuije

quaeramus. Magister et doclor es univcrsfe domus tus
tibique uxorem et filios perpetuo docendos commillit
Deus. Et nunc quidem alt Paulus de uxoribus : « Si quid.

«autem volunt discere, domi viros suos interrogent* » ;

nunc vero de liberis, « Educate illos in disciplina et cor-

«replione Domini ^. » Staluas aureas in redibus habere te
existima liberos; singulis diebus eos iuforma, et diligenter
considera, omnique ratione illorum animam exorna et
institue : imilare bealum Job, qui timens ob ea quae ipsi
mente peccassent ', sacrificia pro ipsis offerebat, ac mul-
tum de illis erat sollicitus. Imitare Abraham : nam et ille

pecuniarum et possessionum haud studiosus erat , sed

divinarum legum, ut illarum observatlonem poslerls suis
exacte commendarel. Quam ejus virtutem testimonio siio
declarat Deus in haec verba : « Scio enim, quia constiluet
«Abraham filiis suis judicia et justificationes*. » Davfd
quoque, dum moreretur, magnas haereditatis loco vocato
filio suo mandabat, ac frequenter drcebat : SI volueris,
fiii, ex legum Dei prpescrlpfo Vivere , nullum inopinatum
malum te opprimct , sed omnia prospere tibi succedent,
ac multa sccuritale potieris : sin autem ab illo auxilio

' 1 Cor. xiv, 35, — » Ephes. vi , 4- — * Job. i. — * Gen.

2l6\ S. JO. CURYSOSTOMI ABCHIEPISCOPI C. P.

excidas, nihll tibi regnum et multa lisec potenlia prode-

rit. Hajcettalia dicebat , etsi non islis plane vcrbis.
X. Hccc cliam nos ct duni vivinius, ct ciun moriturE
sumuSjliberis noslrisdicamus, eisque persuadcamus mag-
nas essc divitias et stabilem hccredilatem thesaurumque
,

obnoxium danmis, timorem Dei

nullis ; ac studeamus illis^
non pecunias quae pereunt relinquere , sed pietatom quae
permanct, ncc unquam absumitur. Si enim pietas non
adsit, pereunt pecuniai qune suppetunt , cum periculo et
ignominia summa : ca vero si adsit , ctiam ca quae non
suppelunt, acquiruntur. Si tu filium tuum recte educa-
vcris , ita suum filium illc , ct alter suum ; ac veluti calena
quicdam et series optimae conversatlonis ad omnes usque
pcrveniet, a te ducto initio et radice, unde libi ob suscep-
lam filiorum curam fruclus nascenlur. Si parenles liberos
suos diiigenter erudircnt, non legibus , non judiciis opus
foret , rion pffiuis ac suppliciis , et caedibus publicis : siqui-

dcm« Justo inquit ille, lex non est

, posita *
: » quoniamr
autem illorum curam non gerimus , idcirco majoribus
illos malis involvimus, et carnificum illos manibus dedi-
mus , alque in barathra frequenter impellimus. « Qui cnim
»rcfrigerat filium, inquit, colligabil vulnera cjus ^. oQuid

est qui refrigcrat? qui miseretur, qui adulatur, qui blan-

dilur ultra modum. Is enim sevcrilale curaque indiget ac
melu. Ilffic autcm non eo dico , ut nimis asperi liberis si-

mus, sed ne despicatui ab illis habeamur. Si enim uxor

virum suum metuere debet, multo magis filius palrem.
Nequc mihi dicas dgmari non possc juvenlutem. Nam si
a muliere vidua curam ejusmodi requirit Paulus mullo ,

magis a viris si fieri id non posset non

: imperasset. Vc- ,

rum omnis improbitas ex negligentia nostra oritur, et

quod non a principio, neque a priniicva cclate ad pietatem

« I Tim. j, 9. — • Eccli. xxx , 7.

 :

IN ILLUD : VIEUA ELIGATUR. 217

ipsos informaverimus. Sed ut profanis quidem imbuanlur.

disciplinis, et in castrorum numeros allegantur, operam
damus, et pecunias numeramus, et amicos obsecramus
huc illuc frequentcr discurrimus : utaulem apud Angelo-
rum Regem in cxislimalione siut , non admodum labora-
mus. Atque ad spectacula quidcm frequenter ascendere
sinimus, ad Ecclcsiam autem nunquam venire compclli-
nuis : scd si semel aut ilerum puerulus huc adveniat, te-

mere, frustra et incassum atque animi causa huc advenit.

At non ila fieri oportuit sed qucmadraodura cum ad
:

scholas mittimus, discipiinarura ab illis rationera exigi-

mus : ita cum ad Ecclesiam millimus, vel potius du-
cimus. Non enim ahis eos coraraitlcre , a vobis ductos
huc oportet intrare , et corum quae hic audiverint , et.quaj
didicerint, meraoria reposccnda est. Sic enim fieret ut a
nobis lacile ac nuUo negolio ad mehorcm frugem liberi
revocarenlur. Nam si et domi perpeluo nos de philosophia
loquentes audirent, et quod opus facto esset consulentcs,
et cura illis adjungerentur quce hoc loco dicuntur, et
quampriraum istorum seminura uberera nobis fructum
producerent. At nos nihil horura prffistamus, sed ea^qua)
noslra intersunt maxime, perfuuctorie curamus quod si :

dc his cohortetur ahquis , stalim irridetur; atque hinc fit,

ul omnia susquedeque vertanlur, quosque parentes non

castigant, leges externa) castlgent.
XI. Annon te pudet, quaeso, nec erubescis cum fi- ,

liura tuum judex punit et temperantiorem reddit, quod

,

ille correctione extcrna indigeat, qui tanto tempore in

contubernio tuo vixit ? non te abscondis et occultas ? An
vcro tu omnino , dic qua^so , pater ilhus audcs vocari , qui
fiiium ita prodiderls, neque necessarlo Ilhim prajsidlo mu-
sed ab omni siveris improbltate vitiari ? Ac si
nieris, qucm-
piam quidena fugitivum videas puerulo ajapas implngen-
 8

21 S JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

•tem, indignaris , irasceris , cl fcra crndcllus m faciem

involas ejiis, a qno percutiUir : cum vcro diabolum quo-
tidic vidcas alapas illi impingere, daemones ad peccata
pcUiccrc , dormis, neque indignaris, ncque cx faucibus
saevissimi-c belluae filium cripis. Rursus a daemone si cor-
reptum vidcas , ad omnes sanctos curris , et eos qui cacu-

mina moutium incolunt interpellas, ut illum ejusmodi

furore liberent cum aulcm a peccato semper vcxclur,
:

quod daemouc quovis aspcrius cst, nibil lamen te commo-

vet? At a daemonc quidem vexari nihil grave est neque , :

enim ullo modo polesl daemonium in gehennam praecipi-

lem agere; sed si attenti simus ac vigiles, ubi cum gra-
liarum actione contumehas ejusmodi tulerimus , etiam
coronas nobis insignes et illustres illa tentatio comparabil.
Eum vero qui peccalis vivat addiclus, impossibile est un-
quam salvum fieri , sed plane necesse est et hic ignomi-
niosum esse, et defunctum rursus ilhc immortali supplicio
puniri. Verumtamen licct haec sciamus, multum quidem
sludii in ea qua3 sunt minora confcrimus: at cum de ma-

joribus agilur, nohurius excitari : dumque correptum a

daemone cernimus , higcmus dum autcm pcccantcm ccr-
:

nimus, ne percipimus quidem cum plangere oporteret

,

ac deflere: vcl polius non deflere solum sed et cohibcrc ,

ac rcfrenare consulere , cohorlari, timorem incutere, ,

reprehendere , omni raedehe generc morbum illum abi-

gerc, ac viduam istam imilari, de qua Paulus ait, « Si fi-

»hos educavit Neque enJm ad illam tantum sed ad

*. » ,

omnes quoque sermonem hunc dirigit, omnesque cohor-

talur dicens, « Educate filios in correptione Domini ^. »
Nam primum hoc quidcm est, et maximum bonum,quod
ulique primum a vidua exegit. Deinde post istud ait:« Si

» hospilio rccepit. » Quid quaeso dicis? a muliere vidua re-

• 1 Tim. T, 10, — ? EpLes. 'vi, 4«

 :

IN ILLUD : TIDUA ELIGATUR. aig

quiris, nt hospitio recipiat? Non hoc snfficit, tit liberos
nulriat? Nequaquarn , inquit, sed hoc quoque adjiciatur
necesse est, et dum domesticis prseest, etiam alicnorum
cnram gerat ,ac peregrinis domum aperiat. Vita functus
est maritus , omnem operam quam olim in illnm in pere- ,

grinos impende. Quid ergo , si paupercula sit, dicet ali-

quis? Non est ulla pauperior modico illo

illa vidua , quae

farinae , atque olei lecytho niagnum prophetam Ellam

excepit. Nam illi erant Hberi sed neque rei familiaris :

egestas , nec violentia famis , neqne mors imminens , ne-

que liberorum cura, nec viduitas , nec aliud quidquam
hospitali mulieri obstaculo fuit.
XII. Sic ubique non facultatnm mensura, sed animi
afiectusque mensura quaeritur. Qui magnanimus est et
mente dives, licet pecunia sit omnium pauperrimus, et
hospitalitate , et eleemosyna , el omni reliquo gcnere libe-
omnes poterit superarc qui vero parcus est ac
ralitatis :

mentepauper, atque humi serpit sitlicet omniumlocu- ,

pletissimu^, omnium pauperrimus est et egentissimus ,

idcirco talia cuncta delrectat et refugit. Etquemadmodum

in paupere nullum potest paupcrtas ad eleemosynam im-
pedimentum afferre, propter mentis opulentiam : sic nec
divitem possunl opes juvare ad liberalitatem exercendam
prae nimia menlis cgcstate. Nec longe erunl exempla pe-
tenda siquidem vidua
: modico farinae Prophetam excepil

Achr.ab autem qui tot divitias possidebat etiam aliena

,
,

concupivit*. Ita non pecuniarum divitice sed menlis di- ,

vitiae facilitatem nobis ad eleemosynam praebent: quando-

quidem illa etiam vidua duobus obolis innumeros divites

superavit ^ nec pauperlas impcdimentum objecit. Imo
,

haec ipsa paupertas eleemosynam majorem effecil: quod

utique Paulus his verbis exprcssit : « Altissima pauperlas
' Reg. XXI, 1. — > Luc. xxi, a.
2 20 S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

» abundavit in divilias simplicitalis eoriini *. » Non enim

hoc considerandiim cst duos illam obolos crogasse, sed
quod cum hos solos haberet , illis minimepeperccrit , sed
totam substantiam suam conlulerit, laudare illam oporlet
ac suspiccrc. Nou igitur opibus, scd aaimi alacritate no-
biscst opus, quandoexcipicndi sunt hospites. Nam quem-
admodum si hac adsit, niliil nocere potest paupertas ;

sicsihccc absit, niiiilprodcrit opulentia. Quid curam ais ?

liberorum gerit vidua , et idcirco peregrinos fovere non

potcst? imovero hanc eamdcm ob causamfacilius id prcTes-

iarepoterit, cum in consortium ofliciorum cxhibendorum

ftlios possit asciscere, qui simul juvent, et cum ilia pric-
clarum iihidopus exequanlur. Itaque non impedimenlum,
sed auxilium hospitalilatis crit mullitudo hberorum , et
muhorum inanus operi admolac magnam afferent ministe-
rio facilitatem. Noli enim mihi sumptuosam mensamcom-
memorare: si peregrinum tecto exceperit , si qucc suppe-
tcbant apposucrit, multam humanitatem et comitalem
si

exhibucrit, mercedem omnem hospitaUtatis promeruit.

Nam si solus aquse frigidae calix rcgnum ccelorum conci-
liat ^, suo leclo excipcrc, mcnsae participcm asciscere, ac
reficere quautnm quaeso fruc.tum pariet? ac vide, quam
,

accurate rem Pauhis exponat. Non enim simphclter hoc

loco hospitahlatem exigit sed eam qune cum animi promp- ,

litudlne, fcrvida mente, alque ardenti afiectu exhibetur.

Cum enim dixisset, « Si hospitio excepit, » adjecit; « Si
«sanctorum pedes lavit. »Non illam cum fastu sedentem
oportet obsequium erga percgrinum ancilfis demandare,
sed ipsam operi manum admovere fruclumque sibi arri- ,

perc ncc uUi praeclarum illum thesaurum cedere. Sed

,

qui fieri poterit islud dicet afiquis ? Si enim sit nobihs

,

et illustris, ac celebris, et claris orla majoribus, an ipsa

« 2 Cor. vni, 2, — » Mallh. x, 43.

 IN lT,LtJD : V/DU\ ELlGATtR. 221

peregrlni pedes Javabit? Nonne hoc turpe fiierlt? Turpe

sanc fuerit si non lavet , mi homo. Quantumvis cnim no-
bilitatcm ipsius in ccelum efleras, et claritatem generis
atque splendorem, ejusdem parliceps est naturae, cum eo
qui abluitur, et conserva illius est et honore par illi cui
defertur obsequinm.
XIII. Cogita quis erat illc qui Discipulorum pedes la-
vit, ac de nobilitate verba facere desine : communis orbis
terrarum Dominus. Rcx Angelorum et lavit, rt linteo se

praccinxli, ncc Discipulorum tantum, sed et prodiloris ip-

sius. Vides quantum inter eum qui lavabat, et eos qui
lavabantur esset intervallum? allamen toto hoc intervallo
se demisit, etdominus servum lavit ut serva conservura ,

uon erubescat. Idcirco elinm proditoris ne forle dicere ,

posses vilcm et abjeclum essc illum, cui cultus csset ille

atque obsequiuni defcrcndum. Licet euim ct vilis sit et
abjcclus, nondum tamen Judae similis est nec in le talia ,

perpetravit, qualia in Dominum ille, qui acceptis innu-

meris beneficiis ad proditionem venit. Atlamen his omni-
bus praevisis lavit, ac nobis legem constltuit, ut licet su-

bllmiores omnibus simus, licet omnibus clariorcs et

illustriores simus, licet omnibus inferiores sint, qui apud
nos diversaturi sunt, ne idcirco illis inservire recusemus,
neque vilitatis nos pudeat. At tu, mulier, si quempiaiu vl-
deris in sx-cularibus tibi ncgotiis opem ferre , vel in judicio
succurrere, vel in alia quapiam re. simili , et occurris,
et mulla cum benevolentia suscipis, manus deoscularis,
pecunias erogas, et ancillat-um munera obis Christum :

autem introeuntem si vidcas, pigritaris, et cullum ac mi-

nisterium illi exhibere detrectas. Si non ut Chrlstum sus-
cipisperegrinum , autem ut Chrislum
ne suscipias : sin
suscipis , lavare Christipedesnonerubescas. Nonnevides,
c[uam mulli eorum, qui injuriis afficiunlur, ad statuarum
»2 2 S. JO CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI ,C. P.

pedes confugianl? tamelsi maleria est scnsu deslltuta , et

aes aniraoe expcrs : sed quoniam impcratorum sunt illac

imagincs, aliquam sc a pedibus illis opem impctraturos

confidunt. At tu quaenon sensu carentes pedes, neque
materiam experlcm animae, sed imaginem intus apud se
regcm gcslantcm domum tuam ingredi videas; non ac-
curris, quacso, nec pedes amplecleris, atque omni rationo
colis? quis hoc facinus venia dignum judicet?quis non
potius omni plectendum ignominiaj nota censeat? Cogita
cui communices, dum inflaris ct arroganter efierris, at-
que inservire peregrino erubescis haud dubium quin :

diabolo. Illius enim morbus est superbia. Sin aulem

accurras; cogila qucm imiteris : Dominumtuum, ctopus
Chrisli perficis. Quls ergo pudor, quse ignomlnia, qu.xso,
fieri Christi consorlem ? imovero pudorest, si islorum
nos pudeat , et ignominiam id quod Christus feccrit, ar-
bilrcmur. Multa possunt domum introeuntcs sanclorum
pedes pavimentum ipsum sanclificant, innumerorum
:

thesaurumbonorum invehunt mutlhilamnaturam instau- :

rant famem pellunt, multas opcs inducunt*. Ita quoque

:

pedes Eliaj vlduae domum ingressi novum quemdam et

admirabilemubertatis annona) modum Intulcrunt^ Viduae

domum iu agrum converlit, ct hydriam in aream : no-
vum quoddam semcntis ac messls genus lunc apparuit.
In os Justi semen jactabat, et quac sata fuerant multa
cum ubertate ex hydria metebat : seminabat farinam , ct

farinam metebat; non indiguil bobus, et jugo, et aratro,

et sulco nec phivia et aere ac falce ncc area et manipu-

, ,

lis,neque ventis qui paleas a granis discernerent, neque

mola, quaB tereret sed uno temporis momcnto in hydria
:

flnem omnium istorum invenit : ac duos fontcs , unum

farlnae, alterum olei vox Prophetae perenncs elfudit.

' Mallh. X, 1 1. — » 3 Reg. jvii, i, et seqq.

 ,

IN ILLU» : VIDUA ElIGATrR. 223

XIV. Talia sunt tlona sanclovum , et ubcrtatcm et fa-
cililatem ingenlem in se continent. INam ea quiclcm,quaB
decerpuntur e terra, consumuntiu' : at illl fontes hausli
quotidie, non exhauriebantur, sed cum illis ,
qui evacua-
bant,pari successu scaturigo pugnabal. Talia sunt, quie
sanctorum pedes largiuntur, velpolius his multo plura :

ac nisi fieret prolixior oratio, multa ejusmodi dona nume-

rando percenserem. Sed quemadmodum ii qui honorem
ilHs deferunt, taha dona consequunlur : ila qui despi-
ciunt, magnum sibi supphcium et inevitabilem ignemac-
cersunt. Uude id constat? audi Christum ipsum dicentem
Discipuhs : « In quamcumque civitatem, aut domum intra-
» veritis , intcrrogate quis in ea dignus sit , et ibi manete
»etinlrautes dicite, Pax hulc domui*. Ut enim non di-
»

cas, Pecuuias expendo , facuhatcs assumo, dum peregri-

nis mensam appono, eflicit, ut ille ipse, qui domum in-
trat, prior libi dona hospitalia muneraque largiatur, quse
divitias omnes exsuperant. Quixnam illa p orro suntPpacis
largltatem. Nihll enim est quod cum Illa conferri possit.
Vides quanta cum opum aflluentia sanctus domum in-
Hoc vcrbum quidem nudura est,
troeat? at infinitorum
bonorum est occasio. Quid enim ea domo lutius rcperiri
possit, quaepace fruatur? Porro Illis a qulbusexcipluntur,
sanctl pacem precantur, non cum invicem tantum sed ,

cum ipsis. Sajpe namque fit

nobls ut pugnam in nostris ,

cogltallonlbus sentlamus, et nemiue interpellantc turbe-

mur, atque in nos assidue pravae cupldllales insurgant.
Et hanc igitur pugnam vcrbum illud sanctorum sedat,
ac uiultam intus Iranqulllltalem creat. Nam siuiul atque
locutus est illc , dlabollca cuncla cogltatio, pravumque
consiUum ex anlmo noslro exulat : Ilaque majora recipis,
quam largiaris. «Et si quldem vos, iuqult, reccperiut, ve-

Mallh. X, II , 12.
2^4 S. JO. CHhYSOSToMl ARCUrEPlSCOPl C. P.

»niat pax siipcr illos : si vcro non rccopcrinl, cxciilitc

» pnlvtToni pcdnni vcstrornm. Amcn dico vobis , lolora-
»bilinscrit tcrrnc Sodomornra ct Gomorrhoe in dic illa,
»qnam illi civitali'. » \id(squantum igncm despectipcdes
sanctornm fccumnlcnt et attrdhanl? Proplcrea jnbet, nt
eos lavemns, ut cum eos nostro ministcrio curaverimus,
mnltam nobis apud Deum concilient gratiam simnlque :

nos iUnd hac admonilione docet, ul hospilalilatis opera

per nos ipsi omnia exerccamns. Imitare Abrahamum, filia
ilHus fias ,
qui Irccentosdccem ct oclo vernaculos cum
liabcret, ipse cum iixore fructnm hospitalitatis partitus
est, et ipse qnidcm vituhini allerobat, illa vcro farinam
pinsebat. llos In quoquc ;cmulare non enim solnm pe- :

cunias erogare , scd ctiam paupcribns ministrare mnltam

mercedem oblinct. Propterea eliam Apostoli septem illos

in qnibus Slophanus^, cjnsmod' ministerio praefeccrunt.

Tametsi nihil iih dc sno panperibus erogabant, sed ab aliis

data rccle dispensabant : miignam tamen retnlerc mcrce-

dem, quod a cicteris collata recte diligenterque dispen-
sarent.
XV. Esto tn qnoque reruna tuarum bonus dispensator,
nt dupUccm fructum accipias, et qnod croges, ct quod
recte dlspcnses. Nec te pudcat manu tna panperi inservirc.
Non erubescit Christus per pauperem manum extendere,
atque accipere, tu vcro manum extendcre ac larglri pe-
cuniam erubescis? Qnis hoc extremae demenliae facinns
csse non dicat? Unum solum est pudor et ignorainia, ne-
qnitla nempectcrudelitasatquc inhnmanitas : comitas au-
tem, elecmosyna, ct hnmanitas, ac paupcribus minlstrare
clariores nos eflicit. Qnanlo enim diliorcs ac locupletior,
tanto te magls omnes laudabunt, cnm ad mcndicos etvi-
les te demiseris : neque solnm homlnes, sed etiam Angeli,
Mallh. X, i!i, i4. — • Acl. vi.
 5 :

!W ILLUn : VIDIU ELIOATVB. ftidl

et dominus Angelornm .*
ncc landabit solum, sod et duplici
praemio remnnerabilur. Non enim eleemosyn.-e tantnm,
scd linmilitiilis cliam muJtara tibi mercedem praeparabit.

Ne igitur in pauperes minislerii nos pudeat, neqne pere-

grinorum lavare pedes recusemus, sanctificantur enim tali
famulalu manus nostra; quod si post ministerium illud
:

ad orationem illas extenderis, illis aspectis facilius exo-

raturDeus, ct postulala concedit. Nam pecunias quidem
erogare possunt plnrimi : pcr se vero pauperibus inservire,
et cum animi alacritate, ct charitate, ac fraterno amore id
agere, magno indiget animo, et philosophia praedilo. At-
qne hoc iUud est, quod omnium maxime Paulus requirit,

cum cis, qui tribulatione, paupertale et incommodis pre-

munlnr, compati jubet, quasi in malis eisdem versemur.
'i Yinctis, inquit, t:inquam simul vincti'. » Quam ob cau-
sam non hic sohmi oraiionem terminavit, sed et aliud
adjeclt : « Si tribulationem palientibus subministravit, si

»omne opus bonum sectala est ^. « Quid est, « Si omne

»opus bonum sectata esl? » Ita ut etiam in carccrem iu^
troiret, ac vinctos inviserct, et acgrotos visitaret, ct re-
crearet afih'ctos, et mcerenles consolaretur, et quocum-
que modo posset, cuncta suppeditaret, ac nihil omnino

detrectaret corum, qune ad salntcm ac solatium noslroruni

fratrum pertinerent. Quod si a muUere vidua tarn multa
rcqulrat bona opera, qua nos excusatione censeri dignos
aequum crit, qui cum viri simus, ea non agamus, quae
muheribus Paulus agenda praescripsit? Sed fortasse dicet
ahquis: Quo tandem pacto a mnhere vidua tantam dili-
gentiam requirit, cum vero de virginitate scriberet, nihil
tale loculus est? Ac majorem quidera his philosophiam
ab ipsis exegit. Nam cum dicit : » Divisa est uxor et virgo
» et, quae innupta est, solhcita est de iis, quoe sunt Domini,
' Hcbr. XIII, 3. — • 1 Tim. v, lo.

LXXXVllI, 1
8 26 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

»quomodo placeat Domino : ct riirsus lloc autem dlco

:

»proptcrid quod honcsluni cst, ct quod Cacultalcm prae-

j)beat sine iinpcdinicnto Dominum obsecrandi ^
: » nihil
aliud per IicTCC significat , nisi virgincni , quas saecuhiribus
negotiis omnibus nuntium semel remiserit, totam animam
consecrare Deo oportcre neque quidquam habere com-
,

munecum lerra, nec afiquando his, ahquando ilhs vacare,

8ed cum in universum ilhs ahreuuntiarit , tolum in res
spiritualcs debere sludium suum iinpendere. Sane qui-
dem ipsa quoque dcccm virginum parabola nobis hoc
ipsum declaravit ^. Ilanc nimirum ob causam conclavi
sponsi exclusae sunt, quod oleum non haberent : oleum
vero nihil ahud est , quam misericordia et eleemosyna,
benignitas, et sublevatio eorumqui paliunlur injuriam,et
eorum qui dolore premuntur consolalio quod cura iliis ;

deesset^ abierunt illa}, atque a thalamo exciderunt.

XVI. Haec igitur omnia cum sciamus et uxores et viri,

et virgines et matrimonio junctae , et viduce, multum ad

eleemosynam studium conferamus, neque dicamus : Ille

improbus est, et indignus, qui beneficium accipiat, illc

vilis est , ille abjectus. Nc dignilatem spectes ejus , qui

cultu et subsidio indigct, sed iuopiam lantum. Qiiamvis
enim vifis et abjectus sit, et despectus, ila libl Christus
niercedem imputat, ac si per eum ipse beneficium acce-
pisset. Ne enim eorum qui bencficiis afficiuntur, digni-
,

tatis ralioncm habercmus audi quid dicat Esurien-

...
, : «

»tem me vidistis, et aluislis. » Dcinde cum illi dicerent,

*

t Quando te vidimus esurienlem, et aluimus?» adjecit

«licens « Quandiu fecistis uni ex his parvis, mihi fecis-

:

»tis'. » Itaque nulhis rehclus est prietextus. Siquidem ne

dicere possemus , ubi nunc Ehae similem inveniemus ?

ubi similem EUseo? Item, Da mihi tales viros, et summa

» 1 Cor. Tii, 54, 35. — » MaUb. xxv, >— ' Ibid. 35-4o.
 ,

IN ILLUD ; VIDUA ELIGATUR. 227

cum aniaii alacrilate suscipiam illos, neque lavarc pedcs
recusabo, et omni ofliciorum genere colam ne hfec dice-
:

remus quod muKo majus est

, ipse Eliae et Elisei ct ,

Prophetarum omnium Dominus por pauperes ad nos se

ingressurum promisit, cum dixit « Quandiu fecislis uni :

» de his minimis, mihi fecistis. » Sed quod dlctum est, ne

prajtercas. IHad enim, «Esurientem me aluislis, » quatuor

exbibet elcemosynae necessitates : Quod fide dignus sit is
qui petil : quod Dominvis sit is qui petlt : quod urgeat ino-
pia, dum fames premit quod facile sit largiri cum ali-
: ,

menta postulet, et sohim panem, non delicias pelatr

quod magna remuneratio expectetur, cum pro exiguis is-
tis promissum sit regnum. Inhumanus, crudelis, et irami'

sericors es? reverere, inquit, dignitatem ejus qui postu-

lat. At respectu dignitatis non exoraris ? caiamitate
saltem flectere. Sed ncque calamitatis ratio te ad miseri-
cordiam inflectit? ob pelitionis facilitatemconcede. Nequa
dignitas , nequc inopise necessitas , neque largitionis faci-

litas commovere te potest? saltem igitur ob eorum bono-

rum ,
qune promissa sunl, magnitudinem, egeno praebe.
Vides quatuor causas , quce posseut vel lapidem ipsum,
et avarum , et excaecatum , et immisericordem hominem,
et omninm stupidissimum excitare? Quam igitur veniaui

sperare poterunt, qui post tautam cohortationem et cou-

silium egenos despicient? Picam et aliud praeterea quid-
dam : audiant qui mysteriis sunt initiati. Cum aU te
opus fuerit, ne carni quidem suae parcit ipse : cum tibi

potum dari opus fuerit, ne sanguini quidem suo parcit,

nec illum invidet : tu vero ne panem quidem impertis
nec calicem ? quam tandem veniam oblinebis , qui tot
bonis tam preliosis acceptis, tam vihbus parcas? vide ne
frequenler cum Christo largiri ad lucrum recusaveris, ad
damnum diabolo largiaris. Gum enim pauperibus non de-
i5.
 ,

fiJfS 8. JO. CHRY90ST6Mi ARCHlEPlSCOPI C, P.

iiius, impostoribus damus : ftires j)lerumque vcl maleficr

iamuli abripienles abcunt , vcl eliam aliquis alius rerum
casiis aufert. Et vero poslquam hscc evitaremus omnia
mors intervcniens nudum abducet. Ne igilur islhacc eve-

niant, prius Christo pelcnti largiamur, ct in ihesauro nul-

lis prredonibus obnoxio reponamus, ut ct de custodia el
de provenlu confidamus. Non enim sohim quac acccpit,
diligcnter asservat, sed ct majori libi rursus cum acces-
sione restiluit. Ne igitur imminui nobis facultatcs arbitre-
mur, cum eleemosynam erogamus. Non cnim minuuntur,
sed augentur non absumuniur, sed mulliplicantur, et
;

negotialio quaedam res isla et sementis est vel polius :

utroque islorum quacstuosius quiddam ct tulius. Nam

mercatnra quidem ventis ac fluclibus multisque naufra-
giis estobnoxia, ilemque semina siccitatibus aeris, imbri-
bus, Caelerisque injuriis et inaequaUtalibus aeris : quse vero
in manus Christi conferunlur pecuniac , ab insidils omni-
bus sunt immunes. Nemo rapere polest de manucjus,
cum acceperit ea quae semel ei sunl tradila : sed manent,
multumque nobis et imniensum fructum pariunt et ube- ,

rem in tempore nicssem profcrunl. « Qui enim parce se-

i>minat, inquit, parcc et metet; et qui seminat in bene-
»dictionibus, de bcnediclionibus ctiam mctct. » Copiose
itaque seminemus, ut quoqnc melamus et vita frua-
ila ,

mur agterna quam nos omnes ulinam consequamur gratia

:

ct benignitale Domini nostri Jesu Christi, cum quo Patri

simulque Spiritui sancto gloria , imperium, honor nunc et

semper et in saecula saeculorum. Amen.

I
 IN ILLUD : IN FACIEM PETRO RESTITI. 3 29

HOMILIA.

Cum in prcEcedentl collecta in nova Ecclesia cum epis-

copo conventum celebrasset , hunc sermonem kabuit

in veteri Ecclesia in hunc locum Apostoli : Cum ve-
nisset Petrus Antiochiam, in faciem ei resliti* : Et os-

tendit ea quce tum fiebant , non a contrariis studiis

profecla esse , verum ex pacto convento et per dis-
pensationem,

I. Unum a vobis abfui dieni , et perinde quasi anno

integro separatus a vobis fuissem, ila trislis mcBSlusque
permansi. Atque iiaec vera esse, ex iis quae vobis accide-
runt, ipsi cognoscitis. Ut enim lactens puerulus a mater-
nis avulsus uberibus, quocumque tandem abductus fue-
rit, crebro se huc illucque convertit et malrem suam
,

circumspicit : sic ego quoque procnl a raaterno sinu

translatus , crebro circnmspiciebam , et undequaque sa-
crum vestrum hunc coetum requirebam. Sed ea me res
tamcn satis consolabatur, quod dura amantissimo palri
parerem,id mihi accideret, et conceptum ex separatlone
moerorem obcdicntia) praemiura abstergebat. Est enioi
hoc mihi vel qnovis diademate illuslrius, et corona glo-
riosius, ubiquc cum genitore percgrinari : hoc mihi orna-
tus cst, ct securitas : ornatus quidem, quod sic eum
manciparim, el ad amorem meum pellexerim , ut nus-
quam sine filio vcht apparere sccuritas autem, quod :

dum praesentem intuetur atque certantem, omnino sna-'

rum etiam precum auxiiium nobis suppedilet. Et quem^
« Galat, II, n , — • Vide D. Guillop, lom. xi, p. 199-204.
 ,

23o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniBPISCOPI G. P.

admodiim navem gubernaloris manus, clavus, et zcphyri

ad porlum secure deducunt sic ct htijus benevo-
llatas :

lentia , cum auxilio precuni nielins quam zcphyrus et

gubernator ulhis aut gubornacuhim orationem nostram ,

diris;il. Mc voro prtCterea consolabatur etiam illud, quod

vos opipara tum mcnsu IVuereraini, ac hberalcm ct sump-

tuosum convivatorem nacti esSetis. Porro id non fando
tantum audivimus sed ipso nobis experimenlo comper-
,

tum cst. 1'uore qnippc ,

qui ca quuj diccbantur, cuncta
referebant, et ex rehquiis dc toto convivio conjeclurara
fecimus. Ilaque convivalorcm quldem laudavi , ejusque
magnificcnliam ac divitias commendavi : sed ct vos prop-
ter hanc bcnevolentiam bcalos j)raedicavi , et propter
dihgcntiam, quod tam accurale quae dicta sunt mcmoria
tenealis , ut etiam ad aUos transfcrre possitis. Propterea
nos quoque apud Gharitalem Vestram perlubeuter disse-
rjmus. Nara qui sua commitlit huic loco semina non ca ,

secus viam projicit, nec in spinas efTundlt, nequc supra

petram seminat : ita plnguis et fertills est ager vcster, et
omnla quie sno sinu exceperit multlplicantur ab eo se-
mina.Vcrumtamcn si unquam suminam alacritatem animi,
sumuiumque studium audiendo concionem exhibuistls;
sicut sempcr exhibuistis hanc et hodlcrno die mihi peto ,

gratlam concedi. INcque enim de rebus vulgaribus nobis

est agendum, sed de iis quao magni snnt momenli. Quo-
circa mihi perspicacibus opus estocuhs, cxcltala incnte
ac scnsibus ercclis , animo insomni
attenla cogitalione,
ac vigilanti. Audivislisenim omnes apostohcam lcctionem,
et si quis diligenter allendit ad ca qnae lccta sunt, magna
jQobis cerlamlna laboresque nobis hodierno die proposilos
esse cognovit. « (auu enim veiiisset , inquit , Pctrus , An-
jliochiam in facicm ei restiti'. »

f Gaial. n, 1 1.
 IN ILLUD : IN FACIEM PETRO RESTITI. 23 1

II. Numquid unumqaemque vestrum hoc conturbat,

dum Paulum columnas scilicet Ec-
audlt Petro reslltisse :

clesiae inter se collidi , atque in se invicem incurrerc ? si-

quidcm vere columnae sunt isti, qui fidei tectum sustinent

etgestant, et columnae et propugnacula, ei Ecclesia? cor-
poris oculi, et bonorum fontes ac ihesauri, et portus, et
quodcumque dlxerit quispiam, necdum tamen eorum dlg-
nitalem aequabit : sed quanto majores erunt laudes, tanto
majora nobls objecla erunt ccrlamina. Allendite igltur :

pro patrlbus enim nobis dicendum est, nt conjecta in eos

a profanis , et a fidei hostibus crimina refellamus. « Cum

» aulem venisset Pelrus Antiochiam, in faclem ei restiti,
»quia reprehensibilis erat*. » Delnde addltur causa repre-
hensionis : «Prius enim quam venirent quidam a Jacobo,
»cum gentibus edebat : cum autem venlssent, subtrahe-
»bat, ct segregabat se, tlmens eos, qul ex circumclslone
»erant. Et simulationi ejus consenserunt caetcri Judasi,
»ita ut et Barnabas duceretur ab eis In Illam simulatio-
» nem. Sed cum vidissem quod non recte ambularent ad ,

«verltalem EvaDgelli dixi Pelro coram omnibus^ » El

, :

supra dicit, « In faciem, »et hoc loco, « Coram omnibus. »

Notate istud quod dixit, « Coram omnibus. Si tu cum
«Judteus sis, genlillter vivls, et non judaice, quomodo
«genles cogis judaizare?» Fortasse Paulum ob loqucndi
libertatem laudastis qnod personje dlgnitatcm non reve-
,

ritus,propterEvangeliiveritatem praesentesnon erubuerlt.

At licet ea sit laus Pauli,
in nostriim dedecus illud cedit. Quld

enim quod rccte Paulus gesserit? at rnale gessit

refert
Petrus, slquidem non recle ambulabat. Ouid ergo mihi
prodcst, quando altcr ex blga equus claudicat ? Neque
euim mihi cum Paulo res est, sed cunl jnofanis. Idcirco
etiam obsecro, ut attendatis. Elenlm accusalionem augeo,
» Galat.ii, 11, — • Ibid, 13-14.
 ,

232 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

gravioremqne reddo , ut studium veslrum excilem. Qui

enim in certamine versatur, vigilal , et qui pro patrc metuit,
est altentus : qniaccusationem audit.optatcxciperedefcn-
sionem. Si ergo incipiam accusatlonem augere , nc ex
animi mci sentcnlia vcrba illa proferri censeatis. Profundc
quippc mcntcm excavo , et altius in animo sulcos ago^ ut
profundius jactae senlcntiae tcnacius hacreant, et fideli
memoria tcncanlur. Sedct in laudcm urhis veslrac ccdunt,
quTC dicentur. Illa quippe ccrtamcn cxccpit, illa pugnam :

imovero non pugnam, sed quoe videbatur esse pugna,

caelcrum pace quavis utilior cxtilit. Non cnim ita membra
nostra nervorum amplcxibus inler se junguntur, ut Apos-
loli cliarilalis crant inter sc vinculls copulati.
III. Laudastis Paulum? aiiditc ergo quo pacto ad ac-
cusationcm tendant Pauli, quoe dlcla sunt, nisi unum
aliquem in verbis abscondilum sensum observcmus.
Quid ais, o Paule? increpasti Petrum, cum illum vide-
res ad vcrilalcm Evangclii non recte inccdere? Benc
habct. Cur igitur in facicm? Cur coram omnibus?
nonne remotis arbilris fieri reprehensionem oportuit ?

At tu quomodo publicc judicium instituis, ct mullos ac-

cusalionis lcstcs rcddis? Quis non dicct odio impcllcnlo
hoc a tc Ileri, vel ex iuvidia vel studio conlcnlionis?
Nonnc tu es ille, qui dicebas : « Factus sum infirmis ut
)) inHrmus* ? » Quid porro est, « Infirniis ut infirmus? »

(jdndcscendens, et occultans illorum vuhiera , inquit, nc-

quc pcrmittcns, ut in impudenliam prolaberenlur. Er-
go-nequi crga discipulos adeo sollicitus fulsli ct benignus,
crga coapostolum crudchs evasisti ? Non audiisti Christum
dicentcm, « Cum peccaveril frater luus, vade, corripe
» cum intcr te ct Ipsum sohun' ? » at tu et publice corrlpls,

el re pcrpetrata gloriaris. « Cura enim venisset Pdrus

'
i Cor. IX, aa. — '•
Mallh. xviii, |5,
I
 IN IIIUD : IN FACIEM PETRO RESTITI. 233

» inquit, Antiochiam, in faciem ei restiti. » Neque publice

tantum corripis, sed etiam velut in columna quadam lit-
teris exaratis pugnam illam insculpis, ad memoriam facti

sempitcrnam tantum qui aderant, sed et om-

: ut non illi

nes qui orbem terrarum incolunt homines, ex Epislola

rem iUam cognoscant. Siccine tecum egerunt Apostoli
Jerosolymis, cum post annos quatuordecim ascendisti, ut
Evangelium cum illis conferres? Nonne tu dicis, «Post
fl annos quatuordecim ascendi, et contuli cum eisEvange-
nlium, seorsumvero cum iis qui videbaniuraliquidesse*?»
Quidigitur? num seorsum confcrre te volentem prohi-
buerunt, et in medium adduxcrunt, alque omnibus pro-
diderunt? Dici non potest. Jam tu igitur seorsumconfers,
nec uUuscontradicil : tu vero Aposlolum palam traducis?
Au vero tantuni illic benevolentiam illorum expertus es?
ac non lum eliam cum tot adessent millia Judseorum , ,

nonnc eadem erga te usi suntsapientia? nonne te seorsim

assumpto tibi dixerunt, «^ides, frater, quot millia sunt
«Juda^orum, qui convenerunt, et hi omnes aemulatores
»sunt legis, et audierunt de te, qula discessionem doceas
»a legc. Quid ergo est ? fac quod tlbi dicimus. Sunt inler

»nos viri votum habentes super se hls assumptis raderc :

» cum iliis , et sanctifica te cum illis , ut discant, quia quae

» de te audierunt, falsa sunt". » Vides ut existimaticni ture
parcant? ut te dispensationis illius sub larva occultent, et
sacrificlo ac sanctificationibus te oblegant? Cur non eam-
dcm tu quoque soUicitudinem exhibes?
IV. Enimvero si vere pugna esset res ista et contenlio,
his accusalionibus locus esset : jamvero cerlum est non
esse pugnam, sed videri quidem, magnam vero Pauli et
Petri sapientiam , et inter ipsos mutuam bencvolentiam
prae se ferre, Inlerim lamen hanc , qua3 taVis videtur esse,
' Galot. II, 3, — » Act. \si. 20-24,
a34 s. jo. cHnTsosTOMi AncniEPiscopr fc. i».

acciisatlonem audiamns. « Cnm autem TcnissctPetrns An-

«tiochiam, in laciem ei rostili. » Quam ob causain?«Quia

»i*e|)rehonsil)ilis erat. » Quodnam aulcm gcnus est re-

prehensionis?« Prius enim quara venirent quidam a Ja-
ocobo, cum Gentibus cdebat : cum autem venissent,
usubtrahebat, et scgrej^abat se, timens eos qui ex cir-

«cumcisione erant. »Quid ais timidus Pctrus, et parum

strenuus? annon idcirco Petrus cst appellalus ,
quod im-
inobilem haberct fidem? Quid agis, mi homo? reverere
nomen, quod Discipulo imposuit Dominjis. Timidus Pe-
trus ct parum strenuus? et quis hoc ab ullo sinat afllr-
niari ? Non haec de illo te?tari potest Jerosolyma primum- ,

que ilhid thealrum et Ecclesia, in quam primus prosihit,

et beatam illam vocem primus emisit ac dixit : « Ilunc Je-

«sumDeussuscitavit solulis doloribus inferni. »Et rursus :

V. Non enim David ascendit in coclum. Dicit autem ipse ,

Dominus Domino meo Sede a dextris meis,

«inqiiit: Dixit :

» donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum '.»

An ergo limidus est iste ac parum slrenuus, qui tanto

metu, tanlisque periculis impendentibus , tanta cum fi-

ducia ad illos sanguine pastos canes , ardenles ira , caedem

adhuc spiranlcs est ingressus, ac dixit cum, qui ab ipsis
fuerat crucifixus, et rcsurrcxisse a mortuis, et in coelo

versari, ad Patris dextcram sedere, ac malis innumeris

ininiicos snos Non tu illum [lotius, quaeso mi-
obrucre ? ,

raris, et in cuilum effers, quod os diducere, quod labra

aperire, quod stare, quod comparere solus cum illis po-
tuerit, qui cum crucifixprant? Quis enim sermo , qu;c
mens fiduciam quam illo die prai se tulit, ac loqucndi
libcrtatem exprimere poterit? Nulla omnino. Si enim ahle
passionem conspiraverant Jud;r;i , ut si quis eum confite-

retur esse Ghristum, exlra synagogam fieret* : post pas-

> Act. II, 34 et 34- — * Joao. ix, aa.

 »,

IN ILLUD : IN PACIEM PETRO REStlTI. 235

sionem et sepullurapi audientes eum , non qul Chrlstum

confileretur solum, sed et lotam slmul dispensationem
summa constanlia proedicaret, qub paclo non dllacera-
rilnt, et membratlm conclsum diviserunt eum omnes,
qui primus ipsorum furori ausus fuerat resistere ?

V. lloc enim demum non quod fuerit

est eximium ,

Christum confessus, sed quod anle cacteros omnes, cum

illi furerent adhuc caede tumefacti, confidenter confessus

fuerit. Ut igitur in bello atque acie, cohorte communita ,

illum praecipue laudamus , qui ante caeteros prosiluerit

ejusque frontem perruperit; uon enim hujus tantum rei,
omnium, quae caBteri patrarint, praeclarorum facl-
sed et
norum causam praebuisse dicetur qul initil et ingressus ,

auclor fuerlt; sic nlmlrum et de Petro rcputare oportet :

cum prlmus ingressus sit, et frontcm judaicie cohortis

perruperit, ac prollxam illam conclonem habuerit, pari
ratlone vlam caeteris Apostohs aperuissc dicendus est.
Quamvls Joannes, quamvis Jacobus, quamvis Paulus,
quamvis alius quivis delnde facinus aliquod egreglum edi-
derit, hic omnibus antecellit, qul viam cseteris sua fidu-

cia stravit , et Ingressum aperuit , illisque concessit, ut

tanquam flumen, quod magno cum undarum Impetu fcr-

retur, confidenter intrarent, et eos qui adversdrenlur se-

cum traherent, eorutn vero qiii benevole audirent, anl-
mas perpetuo rigarent. An
Ille post crncem lalis
igitur
fult? nonnc anle crucem cunctis fuit ardentlor? nonne os
fuit Apostolorum? nonne silcntibus cunctis ipse loqucba-
tur?aQuem me dicunt homines esse filium hominis * ,

aitChrlstus? et alii quidem Ellam dicebant, alii vero Je-

rcmiam , alii vero unum ex Prophelis. « Vos vero , quem
»me esse dicitis , «Inquit? tum respondens Petrus dixit :

«Tu es Christus fifius Del vivi. Vos, odlxlt, el pro omni-

' MaUh. xvi, i4.
a3Q 5. iO, CHRYSOSTOMI A.RCHIEPISC0P1 C P,

biis ipselocutusest. Nam quemaclinoclum pro toto corporo

osloqultur, slc Apostolorum lingua crat Petrus, et pro
omnibus ipse respondit. An igitur hic tantum fuit talis,

aliblvero de hoc studio remiltit? ncquaqnam scd per :

omnia et in omnibus eumdem ardorem ostendit. Cum

,

enim Christus dixisset, «Tradent Filium homlnls, etflagel-

«labunt, ct crucifigent, » ait ipse, «Propilius tibl eslo, Do-
»mine non erit tibi hoc*. » Non enim hoc nobis cxpen-
:

dendum est, inconsideratam hanc fuisse responsionem,

sed ab cximio et fervcnti amore profectam. Rursus ascen-
dit in montem, et transfiguralus est : apparult interim
illlc Efias et Moyses colloquens. Rursus iUIc quoquc Pe-
trus : «Si vls faclamus hic tria tabernacula^. »

VI. Vlde qnomodo maglslrum amabat, ac dlligcntlam

et prudentlam observa. Nam quia tum temporis cum
temcre respondisscl, os illl occlusum est, hic magistripo-
testatircm pcrmitllt, dIcens,«Si vls. »FIeri posset, In-
quit, et nunc quoque inconsideralc loquerer amore Im-
pulsus. Ne igltur eadem reprehensione feriatur; « Si vis ,»
inqult. Convlvium ilhid rursus erat sanctum ac tremen-

dum tnmque dlcente Jcsu «Unus vestrum me tradilu-

: ,

» rus est' : »rursus Petrus ob illam quidem quae proecesse-

rat, increpalioncm, interrogarc magistrum non aususest:

sed ob amorem , quo flagrabat , tacere non poterat : sed
ct disccre nltebalur, et temerarius et inconsldcratus non
vlderi. Quo pacto igilur ct cnpidllatem explevit, et caule
Nc forlc quod dlscere vellct, im-
su.c securltati providil?
moderalum amorem ostenderet quod autem hoc ipse per :

sc non faceret sed allerum objiceret, pietatem ct mo-

,

destiam omncm proj se ferret. Undlque enim mihl angus-

tine, inquit dc prodilione Domini agltnr, ingens est pe-
:

ricukmi , praecipltium utrlnque. Si tacuero , exedlt

'
Mallh. xri, 2 1. — > Id. x-vii, 4- — ' I^* xxvi, 21,
 m ILLUD : IN PAClBSf PETRO RESTITJ. fe3y

nniniam solllciliiclo : sl dixero , vereor ne forle riirsns

increpationem exclplom. Mediam itaque viam tenuit, et
qui ubique proslliebat ante cteteros, lum fiducia Joannis
indigebat, ut id, de quo agebatur, cognosceret. IN ihll
enim aliud spirabat, et in animo perpetuo habebat, quam
magistrum tantum. Propterea carceresetinniimera dclnde
mortis genera subibat audacter, totamque vltam prrosen-
lem spernebat. Propter illum et cnm verbcribus caesus
esset, ettergum haberct viblclbus exaratum, sic eos a
« Non pos-
quibus caesus verberlbus fuerat, alioqucbatur :

»sumus nos qna3 vidimus et audivimus non loqui'. »

, ,

Vides indomitum animum? vides fiduciam ir.vlctam ?

vides animam ccelesti desldcrio et amore rcdundan-
lem? quomodo ergo dicere audes illum, quod metue-
ret eos , qui ex circumclsione erant , se subtraxlsse, ac
segregasse? Mulla quoque alla de Petro dlci polerant ,
quae
ipsius ardorem , forlifudinem, amorem quem habebat
,

in Christum , oslenderent : sed ne longius sermoncm et

importuue producamus, sufiiclent ea qurc dicta sunt.
Neque enim de laudlbus ejus orationem habere nobis
proposilum cst, sed quacslionem solvere, quae se videbatur
offcrre, atque ad finem perduccre.
Yll. Tu vero ahunde quoque perpende, quam parnm
probablHs sit accusatio. Nam tum quidem sub ipsum prin-
cipium ,
quando dlcebat, « Hunc Jesum, quem vos cruci-
«fixistis, suscitavit Deus, solulls doloribus mortis ^ , »

cura inter inimicoserat, adhuc caedem anhelantes, adhuc

ira ferventes, adhuc Disclpulos voientes discerpere. \ige-
bat enim adhuc illorum pcrturbatio , et mens ira tume-
bat : nunc autem cum Paulus ista scriberet , declmus
septimus agebatur annus, ex quo cceperat Evangehum
prjedicari. Cum enim dixisset, « Post annos tres ascendi
' Act. IV, 20. — * Jd. u, 24.
238 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCaiEPISCOPI C. P,

» Jcrosolymatn , » ait rursus, « Post annos qualuordecini

» asccndi Jerosolyuiam*. »Quiergo in proidicalionis cxor-
diis non limuil, nunc post lanlum elapsum tempus limct?
qui nonmctuerat Jcrosolymis, Antiochlae metucbal? Qui
cum ab hoslibus circumsessus essct, tumnon est territus ;

nunc cum noc uUi hosles adsunt, sed fidcles ac discipuli,

metu angitur et rciormidat, nec rectc ainbulat? quis hoc
ralioni consentaneum arbitretur, dum succenditur rogus,
et in allum exurgit, audaclcr in cum pergere, exlinctum
aulem et rcdactum in ciucrem rcformidare et conlremis-
cere? Si timidus fuisset ct ininime slrenuus Petrus , initio

pracdicalionisj inmctropoH Judicorum, ubi hostes erant

omnes, tunc rclbruiidasset , non post tanlum tempus in
urbe chrislianissima, ncque proesentibus amicis et fami-
liaribus. Ilaque ncc lempus, ncc locus, neque conditio
personarum nos ila verbis illis fiuem sivit habere, ut dic-
tumest, Pelrum timoris accusarc. Laudaslis quae dicta
et

sunt? atqui Paukim inilio mirabamini, ejusque fiduciam

obstupcsccballs ateccc accusationem invertit oralio. Sed
:

ut inilio diccbam nihll mihi prodesse, si Paulo reclc fa-

ciente, Pelrum constet non recte fccisse; manetenim cri-
men, ct pudor in nos redundat sive hic sive ille pcccave- ,

rit: ila nunc eliam idcm rursus dico nihil niihl prodesse, ,

^i accusationem a se amohente Petro, Paulum appareat

audactcr ct inconslderale coapostohim accusasse. Age igi-

tur, hunc cllam criminehberemus. Quid ergo? tah*s qui->

dem erat Pelrus, Paulus vcro talis non erat? Et quid
Paulo ardentius, qui propter Chrislum quolldie morleba-
tur? verumtamen non agilur nunc apudnos dc forlitudinc:
quid cnim hoc faclt ad propositum ? scd num odio quo-r
piam proscqueretur Aposlohun vel num vanoe gloriae ,

causa vel conlenlionls esset illa pugna exorta. Sed ne hoc

• Galat. I, i3, et ii, i.
 iN ILLUD : iN facieM peteo restiti. sSq

quldem dicl potesl; absit : neque Pelri sanctorum illo-

rum principis solum omnium in universum Apos-

, sed et
tolorum servus erat Paulus, idque cum omnes exantlandis
laboribus superaret, altamen omnium sese ultimum re-
putabat. «Ego enim, inquit, snm minimus Apostolorum,

» qui non sum dignus vocari Apostolus » non solum au- * :

lem Apostolorum , sed et sanctorum plane omnium.

K Mihi enim, inqult , omnium sanctorum minimo data est
Bgratia ^. »

VIII. \ ides animam humilem ? vides ut se omnium

sanctorum infimum statuat , non Apostolorum tantum ?

Porro qui sic erga omnes affectus erat , scicbat et quanta

honoris praerogativa Petro deberetur, eumque prae caeteris
omnibus colebat hominibus, et ut dignus erat, ita erga
illum affectus erat. Atque hoc inde constat. In illum to-
tius orbis terrarum oculi erant conversi , Ecclesiarum
universae terrae cura ab illius auima pendebat, de rebus
innumcris quotidie sollicitus erat , undique illum circum-
sidebant procurationcs, prajfecturai, cori*cctiones , consi-
lia, cohortationes , doclrinas, mille negotiorum expeditio-
nes ? et omnibus illis omissis Jerosolymam se conlulit,
nec illius suscepti itineris alia iuit occasio ulla , nisi ut

Petrum videret sicut ait ipse « Ascendi Jerosolymam vi-

, :

» dere Pelrum » sic ipsum honorabat

'
, et omnibus prae- ,

ferebat. Quid ergo? cum ipsum vidisset, confeslim reces-

sit ? Nequaquam sed apud ipsum diebus quindecim
:

mansit. Si quem igitur Magistrum militum videas, dic,

sodes, generosum et eximium, indiclo jam bello, mililum
aciejam dlsposita, jam pugna commissa , cum innumera
jUum Yocarent negotia relicta acie ad visilaudum quem- ,

piam amicum se alio conferre, num quam aliam majorem,

quaeso, demonstrationem quaireres ipsius erga hominem
f 1 Cor. XV, 9, — a Ephes. m, 8. — 3 Galat. 1, li).
 »

940 *• '0- CnAVSOSTOMI AhCHIKl»r9C0M 0. K.

ilkim benevolenlKT? Non cqnidom arhitror. IIoc igilur el

de Paulo Pelroqnc exislima; siqnidem hic quoque bellum
graveconriatimi crat, et acies et pugna erat non adversus
homines lantum, sed el adversus principes , adversus po-
lestates , advcrsus mundi rcclorcs tenebrarum sjeculi hu-
jus *
, et de salule hominum pugna. Sic tamen Pelrum
reverebatur, ut cum tanta immineret, urgeretque neces-
sitas , ad iUum excurreret Jcrosolymam et cum apud ,

cum quindecim dies mansisset, lum demum rediret. Cog-

uovlstis fortitudinem Petri, didicistis comitalem Pauli
crga omnes Aposlolos jam necessc
, crga ipsum Pelrum :

est ad ipsam quocslionis solulionem veniamus. Si enim ct

hic Pelrum amabat, cl ille timidus aut parum slrenuus

non crat, et contenlio ac contradiclio illa ex animo sus-
cepta non erat, quid sibi vult ista narralio? aut qua de
causa ha?c dispensatio fiebat ?

IX. lloc loco advertile, animosque vestros crigite, ac

diligenter allendite, ut manifestam dcfcnsionem inlclliga-
lis. Quippe absurdum esset me, qui terram effodio^lantum

laborem exantlare vos autem, qui nullo ncgolio visuri

;

cstis aurum , prae nimia socordia tantum lucrum proclcr-

miltere.Necessc cst autem ut orationis inilium allius ,

repetamus,ut clariorcmvobis doctrinam reddamus. Post-

quam enim in coelos Jesus reversus est, cxplcta quam
noslra causa susccpcrat dispcnsatione, verbum doctrinaj
suis rcliquit Apostolis, ut ait Paulus. « Et posuit in nobis
» verbum reconciliationis. » Et rursus : o Pro Chrislo le-
^
» gationc fungimur , tanquam Deo exhortante per nos ,

hoc cst vicc Chrisli. Tunc igitur cum pcr universum or-
bem tcrrarum isti praidicabant, nulla erat haeresis; sed
natura omnis humana duo habcbat haec dogmata, unum
rectum ct sanum , alterum corruptum et pravum. Aut
' Epbes. VI, 13. — » i Cor. v, 19, 20.
 ly ILLUD : Ii\ FACIE.M PETRO RESTITI. «4

enim Gentiles omnes erant orbls incolse, aut Juclrei : nc-

<jne Manichaeus , neque iMarcion neque Vaientinus nec
, ,

alius ullus omnino erat: quid enim attinet omnes hoereses

enumerare ? siquidem post triticum tunc proseminata sunt
^izania, varia nimirum haeresum corruptela. Ac Judaecs
quidcm Pctro commisit, Genlihbus aulem PaulumprKfe-
cit Christus. Et hoc a mc ipso noii dico sed ipsius PauH ,

verba licet andirc « Qui enim opcratus estPetro in apos-

:

stolatum circumcisionis , operatus est et mihi , inquit,

»inter Gentcs *
: » circumcisionem hoc loco ipsam natio-
ncm appellans. Unde vero id conslat? ex eo quod addi-
tur. Cum cnim dixerit, Qui opcratns est Pctro in apos-
tolatum circumcisionis , operatus est raihi, inquit, inter
Centes, hoc niuiirum indicavit, ad dislinclionemGentium
circumcisionem posilam esse. Ad disllnctionem vero Gcn-
lium nou circumclsio, sed Juda?i sunt , quos per clrcum-
cisionem subindicavil : quasi diccret, «"Qui operalus est
» Petro in apostolatum Juda^orum , opcralus est et mihi in-
» lcr Gcntcs. » Lt enim rex sapicns, qui idoneos quosque
prohe noverit, alteri quidem in equilcs , alteri vcro in
pediles commiltit impcrium : sic nimirum et Christus
cum in has duas partes suum exercitum dlvislsset, Judaeos
quidem Petro, Gcntlles autem Paulo commisit. Ac licet
diversi sint excrcilus, Rcx tamcn est unus. Lt enim illic
discrimen exerclluum in armorum apparatu non in ho- ,

minum natura consistlt: sic nlmirum et hic difTerentia in

exigua quadam carnis figura non in substantiae diversitate ,

cernitur.
X. Ac nisi forte prolixior vidctur oratlo, si defessi non
estis , alteram etiam vobis causam proferam , ob quam isti

Judffii, illi vero Genliles sunt credlti. Siquidem quaes-

tione non indigna res est, quam tandem ob causam, qui
' Galat. 11, 8.

ixxxriii.

v;i/i.«8\4
 :

44s 8« JO. CHnYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

tam exacte palriam Icgcm didicerat, qni ad pcdes Gama-

lielis din vixcrat, cjui seciinduiii jusliliam, quae in lege
est *, sine quercla conversalus crat, non illi Judxorum
cura dcmandalur.scdGenlilium , piscatori aulem et illit-
terato Pctro, qui nihil tale noverat, Judccorum est credita
pracrcctura. Confcrt cnim quidpiam nobis ad solutionem
quod dicitur, si recte iliud possimus effari. Ncque enim
hoc causari licet, eum cum cunctantem ac detrectantem
vidissct Paulum cognalorum suorum praefecluram defu-
gere, noluisse illi vim facerc, et eum cogere. Imovero
contrarium prae se tulerat. Non enim tantum Judacorum
proefecturam non defugit , sed et sc primus obtulit , et cum
Christns prnecipcret ut ad gcntcs abirct, ipse pelit ut sibi
Judacorum cura commitlatur; ct innumera cum ab eis

illata mala pertulisset, eiquc Gentcs docendi provincia

essct credita , pro illis deprecari non cessat, dicens,nunc
quidem, Optabam esse anathcma pro fralribus meis,
«

«cognalis mcis secundum carnem nunc autem, «Fra- : )>

»trcs, voluntas mca ct obsecralio ad Deum pro illis est

,

» io sahitem ^. » Cur igitur cum vcllet ipse, ac percupcret

illos docerc , non permisit ut ipsis praedicaret, scd loco
illorum doctorem ipsum Gentibus misit? Audiamus Chris-
tum ipsum dicenlcm , cl Paulum rcm omncm narrantem
« Factum est mihi , inquit , oranti fieri me in stupore
«mentis, et vidcre Christum dicentem mihi: Festina, et
»exi vclociter, quoniam non rccipient teslimonium tuum
» de me'. n Et causam dixit profcctionis, Odio habebunt
te , inquit , et aversabuntur : propterea te docentem non
fcrent. Atqui hoc ipsum idoneum erat ad fidem illi apud
eos doccnti conciliandam , et ad persuadcndum illis illam
mutalionem humanam non fuissc. Neque enim adeo fu-
rentem et ira succensum ac cagdem spirantem neque , ,

> Galat. III, si.— • Bom. ix, 3, et Id, s. i, — > Act. )lxji|, f^.

.\vrr/?:,'i
 IN TLIC» : IN FACIEM tETfeO HESTITI. 2 43

miracula facienliChrislo credcntem, neque Apostolis ejus

morluos suscilanlibns , potuisset homo unquara in medio
ipso fnrorc mutare, alque illum ita flectere, ut vehemen-
tem ilium afieclum ,
quem adversus prcxdicalionem verbi
prae se fercbat, totum atque adeo rcajorem pro confes-
sione Christi prae se ferret sed vere divinoe virlulis opus :

extilit illa conversio ac mulalio.

XI. Alque hoc ipsum eliam Paulus, cum cupcret illo-

rum pracfecturam sibl deferri , Christum alloquens obji-

ciebat: « Domine, ipsi sciunt, quia ego eram concludcns
»in carcerem , et caBdens eos qui credebant in nomen
»tuutn *
: » Et cum funderetur sanguis Stcphani martyris
tui, ego consentiebam ca^di ejus. Et ingens illa insania
tam subito factam mulatiouem non esse ostendit huma-
nam, sed divinam , et a coghs origlnem ducere. Quid ergo
Chrisius?» Vadc, quoniam ad Gentes longe te miltam. »

Nonne igilur, inquit , haec sufTiciunt ad quosvis cliam

plane stnpidos commovendos, ut humanam csse praidica-
iionem istam non arbitrentur, sed humanac naturae vires
ha;c omnia excedcre , Deumque vere mutatlonis fuisse et
conversionis auclorem? Sufliciunt ilia quidem , o beate
Paule , si ipsam rerum naturam examincs ; sed Judaei
omnlum sunt iniquissimi : neque rerum naturam exami-
nant, uon quod aequum et ralioni consentaneum commo-
dumve considerant, sed id unum spcctant, ut contcntio-
nis desiderium suum expleant. Ac tu quidem ad rerum
ordinem respicis, Dcus autem mcnlis corum novlt arcana.
Idcirco dicit : « Vade ,
quoniam ad Genlcs longe le mit-

»lam, » ut ellam odium distanlia mitlgetur. Propterca

cum ad alios quidem omnes scrlbit , nomen suum episto-
larum cxordlo prncfiglt : ad Ilcbraeos autem miltens litte-

ras , nihil tale fecit , sed simpliciter , non exprimens qui»

Act. xxn, 19.

td.
?s44 9« JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

esset, vel ad qnos scriberct, utDios illius crat, ila demum

inccDpil : « Mullifariam mulliscjue modis olim Dcus loquens
»patribns nostris'. » El vero Pauli sapicntiae hoc liiit. Ne

enim iii consortium odii lillcrae vcnirent, tanquam larva

quadam nominis supprcssionc se ipsum occuJtans ita ,

clam cohorlationis ipsis adhibct medicinam. Cum cnim

odio prosequimur qnempiam quamvis aliquid rcclura ,

dicat, non propenso animo nequo cum vohiplalc quoe ab

co dicuntur excipimus quod ipsum iie tum quoque acci-
:

derct, suum nonicn cx Epislola susluht, ut nullum Epis-

lola? objiccrelur impedlnienlum ,
quominus posset audiri.

JNeque enim Judaci tanluni qui crant increduli , sed et ilH

qui credidcrant, oJcrantenm, et avcrsa])iinUir. Cuu) igi-

lur ascendisset Jcrosolyraam , audi quid illi Jacobus di-

cat, et ahi omnes. « Vides , fratcr, quot millia suut Ju-

» daeorum , qui convenerunt , et hi omncs aKmidatores snnt
T) Legis , et audlerunt de te , quia discessionem doccas a
»Legc ^. » Idcirco illum oderant et aversabanlur.
XII. Uxc igitur causa est propler quam non Juda^i fi-

dei ejus crcditi sunt,scd Gentiles. Cum vcro credlti fuis-

sent ipsi, non jam pari ralione neque cadcm via dodnce-
bat illos ad fidem, sed aha. Cum autcni aliam audis, ne
discrimcn in pncdicallonc csse arbltreris. Eadom quippe
uterque Judaels ct Gonlihbus pracdlcabat : exempli causa,
Deuni csse Chrlslum, crucifixum fuissc ac scpullum, et

resurrexissc, alquc in dextera Palrls scdcre, lum judica-

turum vivos ct morluos, ct quoecuniquc taHa paritcr
Paulus et Pcfrus praidicabanl. In quo igilur discrimen
fuit? In obscrvalione ciborum, in circumcisionc, in ahis
judaicis rilibus. Nam Petrus quidcm discipulis suis pabm
ct apcrlc diccrenon audcbat ab his pcnilus abslincndum
esse. Meluebat enim nc forle, si consuetudinem istam

ante tempus vellet evellere, simul eliam cum iljiis Cbristi

> Htbr, «, 1. — » Act. XXI, ai.
 IN Jll-TID : IN FACIEM PETRO RESTITI. S^S^

fidom evelleret, cnm nondum mens Judrcorum ob diutur-

nam anlicipalam opinionem circa lcgera Ikcc verba possct
audire. Proplerea sincbat eos bealus Petrus judaizarc. Et
quemadmodnm oplimus agricola cum juxla vctercmar-
borem tencram plantam conscverit, non audet vcterem
evcllere arhorcm, meluens ne radicibus illis avulsis nova
planta simul avellalur : sed expectat prius illam recte dcfigi,
et in lerraj visceribusradices agere: tum deinde veterem
confidenttT evellit, nequejam deplanta novella quidquam
limet : sic nimirum et beatus Petrus agebat: reccns plan-
tatam fidem recte defigi in auditorum menlibus sinebat,
ut cum altas radices egisset, confidenler deinde judaicam
omnem anticipatam opinionem exlirparet. Sed non ita
Paulus, qul omni ejusmodi neccssitale liberatus erat, dum
Gentilibus prasdicaret, qui Legis necdum participes facli
erant, neque judaicas observatlonesaudiverant. Non cnlm
illos hoec egisse, quod sibi invicem essenl contrarli sed quod ,

discipulorumimbcciiiitatise atlcmpcrarent, ex cocolligcre

licet,quod Paulum ista non aliter acPetrumpermlttere vl-
deamus,neque permltlere tantum,sedetiamipsum coope-
rari, ac Pelrum rursus eamdem libertatem sanclre quam ,

Paulus omnlbus gentibus praedlcabat. Sed ubi tandem, in-

quit,istumutrumquellcet videre ? In ipsls Jerosolymls. Hic
enim et caput raslt, et sacrlficavlt, etsanctlficationcmper-
fecit Gentium doctor. Hoc nimirum tcmpus exigebat, et
quodnjultladessentJudael: <'VIdesenim,inquit,frater3 quot
»mil"lia snnt Judaeorum qul convenerunt, et audierunt de
» te, qula discessionem doces a Lege ? »

XIII. Ilie ilaque cum condescendere cogeretur, judai-

zabat : sed non jam ex animi sui sententia, sed sccunduQi
dispensationem Id agebat. Petrus rursus Judaeorum doc-
tor, et qui circumcisionem ubique ac judaicas observatio'
nespermiUebat, propter discipulQruminfirmitatem, quo-
»4^ ». JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. 9.

niani tempus vidcbat sc ab liac ncccssitatc liberasso,

nequc tuluin erat taudiu illi condcsccnsioni indulgcro, sed
dogmatum tempus crat et lc^uni audi quid dixcrit. Nam :

quoniam ascendcrant cx Anliocbia Paulusct Barnabas, ut

quid certuni esset cdiscercnt : cuui multa esset orta
quacstio, surgcns Petrus dixit : « Viri fratres, vos scilis,
nquoniam ab Deus in nobis elcgit, pcr os
anliquis dicbus
»meum vcrbum Evangclii, et credcre'.»
audire gcntcs
Dcinde cum alia inlerjcctu dixissct, adjunxit: «Quidcrgo
» tentatis Dcum imponere jugum super cervices gentium,

»quod neque palrcs nostri, nequc nos portare potuimus?

asedpcr iidem Jesu Cbrisli crcdimus salvari, queuiadmo-
» dum et iili^. » Vides lum quidem cum lempus esset in-

dulgentioe, et Paulum judaizasse, cum vero tcmpus con-

descensionis non esset, verum dogmala spargenda cssent,
et sancienda mandata, Pelrum ab illa condescensione li-
beratum sincera puraque dogmata IradidisseP Atque hoec
cum dicerentur, Paulusintererat, etaudicbat.ct acccptam
Epistolamquovisgentium dererebat, neque dici poiesl eum
Apostoli mcntem ignorassc. Cur igitur nunc eumrcprehen-
dit, dicens eum timuisseiiiosqui cx circumcisionc erant?
XIV. Ut autcm corum quie dicuntur liisloriam cog-
noscalis, pauio allius iiiamexorsus narrabo. Sed atlendite»
quaeso : jamenim ad penitissimaspartcs pervenimus quaes-
tionis. Jacobus iruter Domini tuui initio Ecclesioe Jeroso-
lymitanse erat episcopus, et Judajis praeerat omnibus qui
crcdiderant. Accidit aiilem, ut esscnt Anliochiae quoque
Judasi ,
qui cum Cdirislo credidissent, co quod procul
^besscnt ab Jerosolyma, videreutque multos qui credide-
rant cx Gentibus, coufidenJcr et absquc judaicis observa-
tiouibus vivere, sensim ac paulatim inducercntur, ut a
judaica consucludine abslinereat, et puram minimeque
• J^cu %v, 7. — » Ibid. 10, II.
 m ILLUD : II» FACIEM PETRO RESTITI. 2 4^

adulteratam fidei doctrinain retinerent. Cura ergo descen-

dissetPetrus, et nullam esse condescensionis necessitatcm
videret, genlililer deinceps vivebat. Hoc aulem appellat

genlilitcrviverePaulus, absquejudaicavivereobservatione,
nihil cx illis legis rilibns cuslodire, exempli causa, cir-
cumsionem, sabbatum, vel qnidpiam ejusmodi. Cnm igi-
tur Pelrus ita viveret, descenderunt quidam a Jacobo Jn-
dasJ, hoc esl, ex Jerosolyma, quiquod in melropoli scmper

versali essent,neque quemquam vidissent ita vivcntem,

adhuc anticipatam illam judaicam opinionem retinebant,
mullasquc ex observationibus illis secum Irahebant. Hos
cum vidisset Petrus, qul a Jacobo et Jerosolyma descen-
derant, qui adhucinfirmi erant, llmeretque ne scandalum
passi a fide resilirent, mutalus est rursus, et omlssa gen-
lili vitae ratione, ad priorem rediit indulgenliam, et cibo-
rum observationes cuslodivit. IUum ergo Judaei cum vi-
dissent, qui Antlochiae versabantur, id agentem, ueque
menlem ejus perspeclam haberent, qua id agebat, abducti
sunl et ipsi, ac propter magislrum judaizarc cogebantur.
Alque hoc quod rcprchcndit Paulus. Lt aulem clarlus
est,

fiat quod dicimus, ipsa vobis aposlolica verba recilabo :

« Cum autem venisset Petrus Anliochiam, in faclem ei

«restiti, qui a reprehensibilis erat. Prius enim quoni Acni-
>rent quidam a Jacobo, «hocest, Jerosolymis, «CnmCen-
» libuscdebat, cstcum iis qui erant
» lioc Anliochi.Te;«Cum
»autcm venissent quidam Jerosolymis, pcrili Legis, sub-
»lrahebat, et segregabatse Pctrus timens eos qul ex clr-
»cumcisione erant. « Quosnam? eos qui a Jacobo desceu-
derant. « Et abducebanturcum eo caeleri Judaei. » Quinam
Judaei? qui,priusquam Jerosolymitanidcscendlssent.Anlio-
chia; degebant; ncc ullam obscrvatlouem judaicam cuslodie-
bant. « Ilaut ct Barnabas duccrelurab eis in jllam simula-
«tiouem. «Alque haec quidemeslquaeapparet reprehensio.
a4S 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCUIF.PISC0P1 C. P.

XV. Porro si liibet, excogitatas cliam ab aliis defensio-

ncs ubi priuio loco j)Osucro, tum incam quocjue sentcn-
tiaui conabor exprouiere, vobisquc luciam oplioncm, ut
quodpotissimum placcat, elij^atis.
cxiis, qua; (liclafucriut,
Quo igitur pacto nonnuUi hanc qu.-cslionem solvcrunl?
^on crat hic Pclrus, inquiuut, illo primus Apostolorum,
cui fuerunt oves a Christo credilae, sed alius quispiam
vilis ct abjcctus, ct unus e vulgo. Ludc id conslal? Gum
caelcrosJudxos abductos fuisse cum illo dixisset, adjccit,
inquiunl, « Ita ut Barnabas ducerctur cum cis in illam
«simulalioncm. »Quod aulcm dixil, ita ut Barnabas, indi-
caL mullo fuisse mirabilius ilhid, quaui Pctrum abductum
esse. Sic enim locutus cst, ut majorem ilkim ccnsere vi-
dealur, non modo Pclrus, inquicns, scd ct Barnabas, at-

qui Barnabas Pelro illo major non erat. Vcrumtamennon

ila se rrs habet, plane ita sc non habet. Meque enlm eo
quod Barnabas major esset, ideo miratur magis sed :

quam ob causam? quod nimirum illc quidem in cir*

cumcisionem missus esset , at Barnabas cum Paulo
Gentibus praedicare , et ubiqne cum Paulo copulare-
lur. Quemaduiodum igitur alibi dicit, « Aut cgo sohis ct

»Barnabas non habcmus potestalem non operandi'; » ct

rursus, « Ascendi Jerosolymam cum Barnaba^ :» cL ubi-
que vides illum cum Paulo docerc. Non crgo quod Pctro
maior esset, idcirco eum quoquc abductuai csse miratur :

scd quod is qui secum semper pracdicabat, cuiquc nihil

crat commune cum Judoeis, vcrum inler Gentes docebat,

ipsc quoque essct abductus: caetcrum Pctrum illum csse

dc quo ha^c omnia dicit, cum ex iis quaj pra.'ccsserunt,
lum ex iis quae sequuntur, manifcstum cst. Quod enim se jil

in laciem restilisse illi dicit, magno illud habet,

ac pro "'
nihil aliud indicat, nisi se dignitatem minime revcritum

' 1 Cor. IX, C. — " Galjl. n, i.

 IN ILLUD ; m FACIEM PETRO RESTITI. 2^9
csse personee: porro de altero (laopiam si dixlssct, se in

fijcicinilli restilisse, nequaq!iauihoc prouiagno habuisset.

Prictcrca si quispiavn alius Petrus fuisset, non lantum va-
luisset ejus mutuio, ut cocteros eliam Judajos altraheret.
Neque enim adhortatus est, ncque cousuUiit, sed tantum
sublrahebat, etsegregabat se : atque illa subtractio et se-
gregalio coeteros omnes discipulos attraherc poluit prop-
ter personac dignilalem.
XVI. Ilaquo Pctrum fuisse salis ex his constat : caete-

ruin aliam solutionem, si Quienam igi-

vchtis, dicemus.

tur cst altera? Recte Petrum reprehendcbat Paulus, quod

ullra modum indulgenlia uterclur. Nam qua ratione ipse,

cum essel Jerosolymis, coudescendebat Judaeis, eadem

quoque illum oporlult, cum Anllochiam veuisset, non ad
Judffios respicere, sed ad cos qui crediderant ex Gentibus.
Ut cnlm cum omnes erant Judaei, etiam Paulus judaizare
coactusest: ila cum plures erant ex Gentibus, nec uUam
civitas necessitatem indulgenlinc atVerebat, non oporlebat
propter paucos Judoeos scandalo esse tot Gentilibus. At
enim hoc non jam solutio est, scd amplilicalio quaestionis.
Quod enim in exordio dlxi oralionis, non id nobis propo-
silum est, ut ostendamus recte reprehendissc Paulum ;

sic enim adhuc reslabit quoestio? Petrus enim obnoxius

criminalloni videbitur; sed id potlssimum quaerimus, quo
pacto ethunc, ct illum reprehensloneliberemus. Quonam
igitur pacto id fiet? si qua uienle unus increparit, et alter
fuerit increpatus, discamus, et sententlam illam explice-

mus. Qune tandem igilur est illa sententla? Vehcmenter

optabat Petrus, eos qui dcscenderant Jerosolyma a Ja-
cobo prorecli, judaica observalionellberare. Quod sihanc
ipse sententiam introduxisset, et in mcdium progressus
dixisset : Judaicls ritibus uti desinite, quasl contraria slbi
ipsi, et iis oranibus, quaj ab ipso fuerant ante palrata.
95o S. 30. CHftYSOSTOMl ABCHIEPISCOPl C. P.

prnedlcarct, dlscipnlls siiis scandaliiRi altnlisset. Rursu» si

hanc ad illos Paulns oralioncm direxisset, neqnaqnam ac-

qnievissent, neque audirc potuissent. Nam qui alioquin
oderant illum, et aversabanlur ob similem sparsumrumo-
rem, mullo magis, si etiam isla consulenlcm audissent,
plane abhorruisscnt. Qnid ergo factum est ? Judneos qui-
dcm, qui erant a Jacobo, nuHus illorum increpabat, sed
incrcpalionem excipil Pctrus a Paulo reprehensns, utcum
a coa])Oslolo correctus fucrit , jusla cum fidncia deinde
possit discipulos objurgare. IIoc ctiam in conlractibus fit

saecularibiis. Mam
quando nonnulli civilium tribulorum
si

reliqua dcbeant, ac deinde illi qni exacluri sunt illa, non

audeant, scd erubcscant vchemcnlius illos urgcre, ut ma-
jorem caplentoccasionem ac facullatem illis vehementiu$
instandi, a commllilonibus spoliari se curant, et conviciis
affici, atque aliis innumeris vexari malis in conspectu illo-

rum, iit dum isla fiunt, ncquaqnam ex se, aut sua spontc,
sed imposita a creteris necessitate videantur iilos urgere:
et illala a caeteris conlumelia apud alios ipsis obnoxiosex-
cusationis ansam suppeditat.
XVII. Hoc et in Paulo ac Petro accldit. Dcbebant enim
reliqua nonnulla Judai. QiKxnam illa porro? nimirum ut
a judaismo penitus abstincrcnt. Ilncc reliqna Pelrus vche-
menter rcpelcre cupiebat, et puram ab illis fidem cxigere.

Cum igitur majorem facultatem et occasionem exactionis

ejusmodi nancisci vellct, a Paulo se vchemenler incre-
pari et objurgari curavit, nt h.cc simulata increpalio jus-
tam ipsi adversus illos ansam ct occasionem prcX'beret.

Idcirco cliam in ipso inilio,«In fticiem , inquit, ipsi res-

»tili, »et hic rursus , « Dixi Pelro coram omnibus. »Nam

sl qiiidein Petrum corrigcre volulsset , privalim id egisset,

sed quoniam non id erat, quod studiose expetcbat; nove-

rat enim qua meote cuucta illa faceret; sed eos, qui dia
 ,

IN ILLtJO : IK PACIBM PETRO RESTITI. aSl

clandicaverant , stabilire cnpicbat , idcirco in conspeclu

omniiun adhibet increpalionem. At Petrus suslinel, et ta-
cct, neque contradicit. Sciebat quippe quo animo Paulus
increparet, et lolum Petrus lacendo perficiebat. Ejus
quippe silenlium Judncos docebat non amplius lcgis riti-

bus adhsrendum esse. Neque enim magister ipse lacuis-

sct , inquiebant , nisi sibi conscius csset , merito se a Paulo
fuissc reprehensum. Sed, si placet, ipsam reprehensioncm
audiamus. « Dixi Pelro coram omnibus, inquit, Si lu,
Dcum Judacus sis , gentiliter vivis. » Animadverte pruden-

tiam. Non dixit illi Male agis, dum judake vivis sed
: :

priorem ejus arguit conversationem, ut non jam ex sen-

tentia Pauli admonitio et consilium, sed ex Pctri judicio
jam expresso videatur inferri. Nam si quidem dixisset,
Malc agis, dum lcgem observas reprehendissent Petri ,

discipuli jamvero cum audiunl non esse ex mente Pauli

: ,

admouilionera illam, vel eorrectionem, sed ipsum Petrum

ita vivere solitum et h;ec dogmala in animo habuisse
,

vellent nollent, quiesccre debuerunt. Proplerea neque

Pclrus illam scntentiam introducit, verum ab altcro se
coargiii, hoc est a Paulo permittit, ct silet, ut doclrina

facilius possit admilli.

XVIH. Neque vero tantum inde Pauli prudentiam spcc-

tare llcct, sed ex iis etiam, qunc deinde sunt dicta. Non
eniin dixit, SI tu, cum Judaeus sis, genliliter vivebas, et
non jiidaice, sed vivis ilaqne nunc etiam camdem sen-
:

tentiaui sequeris :quodque multam sapit prudentiam, mox

adjicilur. Cum enim dixisset: Gentililer vivis, cum Judagus
sis, non adjunxit, Cur Judrcos cogis judaizare? sed quid?
« Cur gentes, inquit, cogis judaizare?» ut dum sibi dlsci-
pulos sucs videlur vindicare, Judacis suadcat, ut ab an-
fiqua consuetudinc recedant. Nam simulatam esse repre-
hensionem ex , iis ipsis quae dicta sunt , liquet. Cum enim
jSa 9. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

pauloanlcdixisset, « Abcluccbanlurciimco cactcri Judoei.i

hoc loco ail, « Gur Genlcs coj^is judaizarc? » Alqui dicen-

duin crat, Gur Judaeos coj^is judaizarc? Qui enim simul
abdticti lucranl, non cx Genlibus crant, sccl Judaci. Ve-
runitamcn fi hoc dixissct , paulo aspcrior visa cssct oratio,
ncc ullo uiodo ci convenicns, quippe qui Gcntium doctor
esset : jamvero pcr speciem dcrcnsionis ct curaesuorum
disclpulorum, immuncm ac libcram objurgalioncm suam
rcddit. Atquc ut inlelligatis orationcm illaui non jam re-
prehensionem Pelri fuisse, sed admonilionem, ac doclri-
nam Judaeis per spcciem rcprchensionis Pclri adhibllam,
audl qua3 scquuntur « Nos naliira Judaci, ct non ex Gcnli-
:

»bus peccatores. «Hicc cnim jam sunt vcrba doccnlis,

nequc ad Pctrum cuncta referunlur, scd orationem red-
(lit communem. cnim lanquam docens ab inilio haec
Si

inlroduxisset tulissent Judaci. Jamvero cum inilio

, non
a rej)rehcnsione ducto, et quod videaLur mcrllo Petrura
rcprehenderc, nt qui convcrsos ex Gcntibus ad Legis ri-

tuum observationem alhcere viderctur, Iranslt deinde con-

fidcntcr ad admonltioncm et consllium ,
quasi ab ipsa serie
Iractuque scrmonis eo delatus fuissct. Ne enirn quisplam
forte cum audiisset, « Geutes cogls judaizarc , » solls iUIs

putaret judaizare non csse permlssum, scd Judoeis licere,

oratlonem rcdlglt ad Ipsos doctorcs. Quid ego de Genti- «

? imo ctiam doc-

))bus, inquit, aut rcliquls Judcxis loquor
))torcs nos et Apostoh. ))Neque hoc sohim causae firma-

menlum aflcrl, scd eliam quod nos ex poslcris Judasi

pcnilus a Legc discesserimus. Quae nobis Igllur dari vcnia

potcrit, si cffiteros ad hoc pertrahamus? vides ut Judocos
occuUe carpat, ct doclrinam pcrfcctam constiluat? Cum
enim dixisset , « Nos natura JudcTci, ct non ex Gentibus pcc-
)) catores ; )) et causam ailert ralioni consentaneam ob quam
a jut^ajismo (^esciveraut : « Scientcs , quo^ non justificatur
 ,

IN ILLUD : IN FACIEM PETRO RESTITI. 253

» homo cx operlbus Legis , nisi per fidem Jesu Christi :

» nos quoqiie in Chrislum Jesum credidimus , ut jnslifice-

»mur ex fide Chrisli, et non cx operibus Legis , eo quod
»non justificetur homo ex operibus Legis , nisi per fidem
» Jesu Christi *. »

XIX. ^ ides ut frcquenter infirmitatis Legis faciat men-

lionem, et justiliaG quae est ex fide. Et crebro inculcat ea
nomina, quodnon est reprchendentis, sed docenlis et con-
sulentis. \erum, ut dicebam , si quidem , ut in Judaos
inveheretur, haec dicerct, aclum esset , ac res esset plane
deplorala, quod illi hujus doctrinam mininie ferrent :

quoniam aulem ad Pclrum oralionem convertit, illi clam

ulililatem percipiebant, dum reprehenderelur ac laceret
Pelrus, ejusque senlentia omnis detegeretur non ab ipso,
sed a coapostolo , et prior cjus conversalio in medium pro-
ferretur. Deinde vcro ne apud se dicerent ; Ifaque licet
Petrus et Paulus perperam cgerint : justas et indubilatas
allert causas , ob quas judaicis rilibus adhocrendum non
est. Eae vero sunt, quod juslificare Lex minime possit, sed
fides tantum. Atque hic quidem leni ac moderata ulitur
oralione progressus aulem paululum vehemenliorem adhi-
:

bet et acrivorem. « Quod si quacrentcs juslificari in Chrislo

«invenli sumus et ipsi peccatores, num Chrislus peccati
»minislcr est*?»Quod autem dicit talem scntenliam ha-
bct : Fides juslificat , et a rilibus judaicis jubet disccdere
«t qui jam cessarint : quod si adhuc Lex imperat alquc do-
minalur, et qui eam deseruerit, praevaricalionis cst reus,
Christus, qui iiobis, ut illam descrercmus, imperavit, nobis
prccvaricalionis auclorfuissc repericlur, nequc solum nos
peccalo non liberasse, sed et
in peccatum impulisse. Si

enim ob fidemLogemdescruimus, porro a Lege disccssisse

peccalumest, fides ob quam Legem deseruimus, ipsa nobi»
' Galat. II, 16. — • Ibid. 17.
a54 S. 30. CHRYSOSTOMI AHCHIEPISCOPI C. P.

facta est caiisa peccati. Quando antem ad absurdiim jam

sermoncm redegit, neqiic uUa dcmonstratione indigiiit ad
refutandiim , sed conlenlus luit dicerc, Absit, qi.oJ ab-
surditas in confesso csset : «Si enim, inquit, qnoe destruxi,
»ileruQi hxc asdifico, prnevaricalorcm uic consliluo : » ia
contrarium convertit orationcm, et oslcndit, non trans-
gredi Lcgem sed Legcm non descrere, hoc pracvaricato-
,

rem reddere; ct per spcciem proprine pcrsonae rursus Pe-

trum designat. In quo enim Pclrus ciborum observalioncra
violavit, qui genliliter statuerat vivere? Cum igitur ad
Judaeos ilerum redierit, el cum illis vivat, repcrietur aedi-
ficare quse destruxcrat.
XX. Vides quo pacto ubiquo in condemnatione Petri
haereat , et priorem ipsius convcrsalionem manifcslet : ut
non a lingua Pauli , scd a mentc Pctri , quam rebus ipsis
ostenderat, Judnei aduionitionem accipcrc videanlur?
Proplerea Timens eos qui cx circumcisionc crant,
dicit : «

»et qiiia reprchtnsus erat; ct quod non recte ambularct

» ad vcritatem Evangclii^ «Non quod ila se habcret ab- :

sit, hoc enim phiribus dcmonstravimus sed qucmadmo* :

dum luin lemporis reprehendcbat Panhis, ct ha[!c audiens

Petrus tacebat, ne PauH dispensalionem everteret, ct con-
tentus eratquasi non recte ageret, objurgationem admit-
terc, ut illud sibi apud discipulos cxcusationi esset ita :

nimirum nunc iste eodem consilio quo Pctrum arguebat,

ha2C scribit, quae tum scribcbat ad Galatas. Nam si tum
objurgari Pctrum et tacere, utile Judaels erat, multo
,

magis nunc etiam ista de ipso praedicari, utile iis erat ex

Galatis, qui fucrant dej)ravati. Lt cnim qui tum Antio-
chiae degebant, cum acriler reprehensum ccrncrent Pe-
trum , et tacentem, magislri accusatione corrigebanlur,
ac siieatio : sic et nuoc Galatae , qui eodem morbo judaicae

< Galat. II, 18. — * Ibid. la et i4.

 TN ILLTTD : IN PACIEM PETRO RESTITI. »55
observalionis laborant, et dum Pauhim audiunt hoec de
ipso dicentem, ulpcte quia reprehensus erat, et non rccte
ambulabat ad verilalem Evangelii cunique propter hncc
:

objurgatus siluisset, maximam inde percipicbant doclri-

nam , ut non amplius judaicis rilibus adhcTrerenl. Idcirco
eliam Paulus et tunc increpavit, et nunc illius temporis

objurgationis mentionem facit neque minus idcirco Pe-

:

trum laudari convenit, quod omnibus iis, ^urc dicta sunt,

asscnsum pra;buerit. IUe enim fuit, qui omnia praeslitit,
qui accusari se passus est, et conlicuit. Hic dispensationis
est fructus. Ila nos utrumque Aposlolorum criminc libe-
ravimus, utrique vero laudes debcnlur innumerac, quod
ad allorum salutem omnia audlre sluducrint slmul , ac
dicere» Nos autem deinceps Petri et Pauli Deum rogcmus,
ut qui mutuis illos concordlas vinculls inter se devinxlt,
nos quoque mutuo vehemenllorl charltate constrlngat:
quo tandem mutuam inter nos secundum Deum concor-
diam foventes, sanctorum illorum conspeclu dlgnemur,
et in asternis eorum posslmus tabernaculis Inveniri, gralia
et benignitatc Domini nostri Jesu Chrisli, per quem, et
cum quo Palri et Spirltui sanclo, glorla , imperium, ho-
nor, et adoratlo, nunc et semper, ct iu saecula saiculo-
rum. Amen.
256 s. jo. cnnvsosTOMi ARcniEPiscopi c. f>.

IIOMILIA.

hi apostollcum dicfum : IIoc aiitcm scltole, qnocl in no-

vissimls dicbus crunl lcmpora gravia*.

I. Infirmus quidcm sum et egenus, atque ad docendnm

imperitus; sed cum vcslrum ccelum intueor, infirmilatis
oblivlscor, paupcrtalcm ignoro , iuiporitiam non novi :

lanla ncmpe est charitatis vestrae lyrannis. Quaproplcr

alacrius quam ii, qui facultatibus abundant, cgestatis meoe
mcnsam vobis appono. IMagnanimitatis porro bujus vos
auclorcsmihi estis, dumlapsos erigilis, quia adaudiendum
proni estis, atque ab orc noslro pendelis. Sic et pulli birundi-
num,cuuivi(lcnl advolantcmnialrpm,enidoscsc cflercnlcs
et pronxim oblcndenlcscolium, ila cibumabilla accipiunt.
Eodcm modo ct vos cum ingcnli abTcrilatc concionantcm
inlucntes, cx lingua mca profcctam doctrinam cxcipitis,
et antequam verba ex ore cxiliant, ca studio magno om-
nia abrlpilis. Quis non ct vos et nos supcr his bcalos proe-
dicet, quia ncmpe loqulmur « Ad aures audicntium^ »
Communis labor, conimunis cl corona commune lacrum, ;

communis ctiam et merccs. Idco Christus bcalos procdi-

cavit Discipulos diccns : « Vcstri antcm beali ocuh', qnia
» vidcnl, et aurcs vcstra;, quia audiunt \ » Conccdilc mihi,
ut his ctiam verbis vos alloquar, quandoquidem tantam
exhibclis alacritatcm : « Vcstri autcm bcati ocuH ,
quia vi-
» dent, et aurcs vcstroe, quia audiunt. » ^ crum quod aures
quidem vestrae audiant palam est : quod oculi vero veslrj

• a Tim. iii, i. -- » Isai, x\xn, 3. — . J Matlb. xni, i6.

II
 , :

L\ iLLUD : iioc sciTorr;, etc. 2,

»7

videant, sicut Discipuli lunc vidcbant, id demonstrarc

conabor, ut beatitudo vestra non dimidia, sed omnino
perlecta sit. Quid ergo lunc videbant Discipuli? Mortnos
suscitatos, coecos visum recipicntes, leprosos niundatos,
pulsos da3monas,claudos ambulanles,natura3vitium omnc
correctum. Ha?c et nuncvos videtis, eliamsi non corporis,
sed fidei oculis. Hujusmodi namque sunt fidei oculi, quae

non apparent vident, et qufe nondum facta sunt intelli-

gunl. IJndenam hoc demonslratur, nempo fidem esse as-
peclum et argumentum non apparentium? Audi Paulura
dicentem : « Est autem fides sperandarum subslantia re-
»rum, argumentum non apparenlium *. » Et quod mira-
bile est, hi carnales oculi quoe sub aspectum cadunt, vi-
dent, qune aulem sub aspectnm non cadimt, non vident
at fidsi oculi omnino coiUra qure sub aspeclum cadunt ,

non vidcnt quaj vero sub aspectum non cadunt, vident.

;

Quod aulem quaj videnlur non videant, et quae non viden-

tur videant, Paulus declaravit his verbls : » Nam momeu-
nlaneum et leve iribulationis supra modum in sublimitale
sjEternum gloriae pondus operalur in nobis; non considc-
nranlibus nobis qu.e videntur, sed-qune non videntur". u

Et quomodo quispiam ca qua? non videntur viderit? Quo

alio modo, nisi fidei oculis? Sic et alibi ait : « Fidc inlel-
» ligimus aplala esse srccula. «Quomodo? non cnim vide-
mus ; «Lt ex invisibllibus visibilia fierent \ » Vullis allud
profcram lestimonium, quod fidei oculi ea videant quac
non videnlur? Galatis aliquando scribens Paulus diccbat :

« Ante quorum oculos Jesus Chrislus priTscriptus est in

«vobis crucifixus''. »

n. Quid dicis, o beatePaule? In Galatia-ne vlderunt

eum Galalae crucifixum? Nonne confilemur omnes in Pa-

Hebr. xi, i. — " 2 Cor. iv, 17, iS. — ' Hcbr. xi, 5. — 4 (Jaluf.
III , 1

LXXXVllI. 17
 ,,

'2j8 s. jo. ciinvsosTOMi \nf:iiii:i'rscopi c. r.

KTCsliiia in niedia Jiul.Ta (llirislnin cssc |)assinnl' Qnoniodo

erj^o ipMiin CJahiLe crucilixnni vidcrniilP Fidei, non car-
iils , oculis. Vidisli-ne qnoniodo fidci ocnli ca qnaj non
apparcnl vidcanl? A lanlo cniin inlcrvallo, ct post lan-
lum lempus Chrislnin vidcrunt crncifixnm. Sic ct vos
vidolis morUios resnrgcnles : sic hodio ccrnilis lcprosnm
mundalum : sic parolylicum vidislis ereclnm, et magisvi-
diftlis ,
qnani JndcTi , qui innc aderant. lili nnmqne prrc-

sentes non admiserc miraculum vo8 aulom absentes fidem ;

ftdmisislis. Ilaque juro dixi vohis, « Beati veslri oculi qulft

Jividonl '. « Qnod «i aliunde qnoquo disccro voluerls
fidei ocnioi» ca, qu.Tj non vidcnlnr, vidcre, ct cn qurp- vi=

denljir pricleicurrcrc ; ncque rnim alio niodo viderint Cft

quje non vidcnlui', nisi supra dicla despexerint '. audi Pan-

Inin dc Abrahamo disscrontcm , qnod nempe fidei ocnlis

viderit filium suiim Isoac nascilurnm, ct sic acceperit pro-

missidnem. Quid cnim ait? « Et non infirmatns est fide,
»nec consideravit cor[)ns snnin cmorluum-. » Magna vis
fidei. Qucinadmoduin cnim cogitationes hominum tiinidic
sunt cl infirin.T''; slc fides fortis potensque cst. « Non con-
»sidcravit corpus sunin cmortuum. » Vides-nc qnomodo
visibilia dimiscrit? qnomodo non respexcrit In sencctu-
tem? Etiamsi ha;c pr.T oculis crat, scd Jidei oculis videbat,
non ocufis corporis. Ideo non respcxit ad senectnlem
ncque « Ad emortuam vnlvani Sarrsc » hic stcrilitatem no- ;

bis snbindicat. Duplex eniin infirmitas erat; alia a senec-

tulc, alia ab infirmilale nnturaj. Neque enim tantum cor«

pus ob icldlcm ad hbcrorum procreallonem ineplum crat;

scd vulva quoquc cjiis ct naluinc olficina crat cniortua,
ctiam anle scneclulcm, ncmpe ob stcriiltatein. Vides-nc
quanta impcdimenla? Scncclns viri, sencclns uxoris. Ste-
rilitas nuijor obcx, quam scneclus : nam illud cst maximum
• Mallii. Mii , jG. — > Uom. n, ig. — 3 Siii». ix, i^.
 « }

i> jLiai) : iioc sciTOTK, i;tc.

•J)

ad jibcroriiu) procrcalioiHni impecjimenlum. \ crnnilu-

incn liax omnia prastercurrit, atque ocnlis Odei in ccp-
J(im ns([iic snrroxil, magnnni liaLens proniissornui ar|j;n-

mculnm, cjns ncmpe qni promisoral potestatem. « Ideo

B in promissionc Dei non haesitavit diflfidentia, sed confor-
«latns est fiio '. » Elenim ccn bacnlns qnidnin firmus,
ttUusquo porlus lldcscst, qn.i' a ratiociniornin crrore libe^

rat, {inimumqne in tronqnilli^aio magna conglilull. GVostrt

)!aulcui boali oculi, quio vident^i» nani hoc dictiuu de*

nuo rcpolcndum csl, Atqui etiam Jndfci tunc eadem jjisa

videbaiU, Veriim non iioe oxlernum vidend! ^m\m bealum

prffidical i hoc quippe per 3c ipsiim mlracuia tion vldol

scd iulernum con?picit. illi crccnm videbant diccbanlque.

« Hic est, non cst hic» voccmus ejns parcntes
Audis *. »

ombigentes? Vidcs-nc non sufliccre corporis aspeclnm ad

niiracnli speclacnlnm ? Qui prfescnles et spectantes erant

diccbant, Ilic cst, non c.^t hic ; » nos voro qui pr.T^^cnle»
non snnins, non diciinns, <> liic est, non est hic; scd, ipse

I) esl. » Didicisli nihil absenliain nocere, cum fidei adsni;.t

oculi; nihilque ulilitatis ox pr;rscnlia percipi , cnm fidei

oculi non adsiuU? Quid cuiui iili> prorufl vidi^rc ? ;Nihil.

Wos cnim cJarius quam il!i videmus. Qiionidm igitur ocufi

vcslri videnl co vidcndi , ot auros veslnc audinnt eo au-
dicndi gcncre, quod Chrislus bealum pr.tdicavit, agedum

vobis Scripturcc gommas apponamus. Quemadtnodum

enim Judtcis qna^sliones non sohlt Chrislus, iuio auxit

obscuriiatcm, ([uin non aHeudcbanl; sic el vobis qnia nt-

tcnlo Gslis nnimo , occulla in medinm addr.cere pur est.
Klenim accesserunt Discipnli , et mirabantur dlcentes :

« Cur in parabolis ipsis loqnoris?» Ilic vero respondfl;

(( (^)uia videnlcsnon vidcni. » Quia igitnr vos non videiUcs
videtis, par est vobis sinc parabola loqni ; ct « Quia au-

' Ilom. jv, 20. — • MiiUli. XIII, iC. — ^ Joan. ix, 8

 »

z6o S. JO. CHRYSOSTOMI ARClirEPlSCOPI C. P.

• dienlesnon andlnnl\ » Quia igitnr vos qui tnnc non

audivislis, nunc non minus audilis, qnani tunc audivisse-
tis, conscntancnni cst vos non liac privarc mensa. Etenini

Chrislus lios non minus beatos pr.xdicavit, quam illos.

« Vidisli namque, ait, et crcdidisli; beati qui non vidc-

))runt, ct crediderunt ^. » Nu igilur idco segnes ad vir-

tutcm ostotc quod illis lcmporibus non fueritis, sed hoc
,

temporc vivatis : nain si volucris, nihil hinc dctrimeuti

percipies, quemadmodum mnki eorum, qui tanc fuerunt,

quia nohiorunl, nihil hinc utililatis pcrcepere.
Quidnam igilur hodie lectum cst?« IIoc autem sci-
III.

» quod in novissimis diebus crunt lempora gravia'.

lote,
Timollico rursum scribit Paulus. Terribihs comminatio.
Scd animum crigamus hacc quippe tempora nobis subin-:

dicat Scriptura, necnon post futura, ctiamque ca quac

consummationem spectant. « IIoc aulem scitole, quod in

» novissimis dicbus crunt tempora gravia. » Breve dictuin

ctraa gna virtus. Quemadmodum enim aromata, non co-
pia et mole , sed nalura fragrantiam emitlimt, sic et di-
vinae Scripluroe non mulliludinc vcrborum, sed insita
virtute, tolam no])is pncbent ulihtalem. Sic incensi na-
tura per se ipsara odorem si autem injicias
suavem emiltit ;

in igncm , tunc omnimodam suam exhibet voluptatem. Ita

cliam divina Scriplura, per se ipsam suavissima est cnm ;

autem animam nostram occupaverit, ac si in thuribulum

inciderit, totam domum suavi implet odorc. « Hoc autem
»scilote, quod in novissimis temporibus erunt tempora
»dura''. » De consummationc loquitur. Quid hoc ad te,
beate Paule? Quid ad Timolheum? Quid ad illos qui tunc
audiebant? Brevi postea tempore moriluri erant, afuturis
iliis calamilatibus ct a pravis hominibus eripiendi. Verum
non prwsenlia tantum respicio, inquit, sed futura pracvideo.

» Mattli. xiii, 10 el i^- — * J'-''»"' XX» 39« — ' > Tim. m, i. — •< IbiJ.
 :

IN ILLUD : UOC SCITOTE , ETC, 2(5l

Nonpraesens tanlum grex mihi sollicitndini est ; sed etiam

pro luturo grege angor et timeo. Nos vix iis qui nobiscum
versantur hominibus prospicimus ; ille vero pro iis qui
nondum nati erant, multam gerit sollicitudinem. Sic est
pastor optimus, non cum viderit lupos irruentes in gre-
gem jam prope
, oves accessisse, tunc id praedicit tautum;
sed etiam procul adhuc versantes indicat. Ita quoquc Pau-
lus, sicut pastor optimus, in excelso loco , in prophetia^

nempe digoilate sedeus, ac propheticis oculis rursum po-

situs, invasuras feras prasvidens, illas in ipsa consumma-
lione in gregem impetum facturas et invasuras csse prae-

dicit e tpragsigniflcat; ut eos etiam, qui nondum nali

erant, ab vigilandum induceret, et prophetla tolum mu-
niret gregem. Etenim pater prolis amans, qui aedes ex;c-
dificat, sa3pe filiis suis illas splendidas et amplas construit
non modo ut illis tantum iitiles commodneque sint; sed
eliam nepotibus et posteris. Ita quoque rex adamatam
urbem mcenibus circummunlt; iisque firmls tulisque,
quce non oetate sua modo, sed etiam subsequenlibus et
posteris omnibus sint tutamlni, nec adversus machinas
tanlum illius temporis , sed adversus futuras invasiones et
obsidiones slare possint. Sic ctiam Paulus fecit. Quoniam
apohlolica scripta moenia sunt Eccleslarum; non pra3son-
tes tantum sed etiam posteros per illa munit. Atquc ita
;

firmum et inconcussum seplum hujusmodi construxit, et

cum tanta cautela illo totum orbem circummunivit, ut
eos qui tum vivebant, et qul illos exceperc, et eos qui
nunc sunt, et posteros usque ad Christi adventum, contra
omnem inimicorum obsidionem tutos conservet. Talcs
sunt sanctorum anima!, fratriim amautcs, de illls solli-

citse, amore paternam superantcs benevolentiam, et di-

leclionem materni partus : hic namquc spiritus et divinai
grati% est.
 1
!>l)a s. ,10. <:lii»vsost(i.\ii auciiijcpiscom c. p.

IV. \ iiltis 1(1 ;iliiin(lc rii;iin vohis (lcinonslrcin, skhdlds

uon (juJU ;i(l simni lcnipns spcciaiil solnni ciir;irc , nc(juc
pro pracicnlibns .soliim niclncrc, scd cliiun pro iis (jni pos-
lcn fnlnri snnl ? Acc^ssscriinl, in(|i!it, ;i(l (mhu in nionlesc-
dentcni Discipnli, huniines propcnioduni scncs, (jni post
modicnin teni|)ns cx h;ic vita discessnri erant. Quid ergo
qn;crnnl? dc (pio angnnlnr? Qiiid liujcnt? Qnibus dc cau-
sis M;igistrnni pcrconlanlnr ".'
.\um dc rcbus, (piac ipsis

vivenlibus, anl circa illa tcnipora cveUtin^oe erant? Mi-

nime. Scd iis pr;clermissis oinnibns quiJ dicunt? a Quod
wsignuni advcnlns lui , ct consununationis s;cciili ' ? » Vi-
des-ne iilos cliaui de consiiininalionc saeculi inlcrrogare,

et de rutut"is hoininibns essc sollicilos? Mon enim siia vi-

dent Aposloh, scd qn;e aliorinn sunt, ct simulomnes et

scorsiin singiili. Pclrns ilaqnc cluiri iilius coryphacns, os

Aposlolornm oinninni, tapul iliins rainilia!, orbis lotins
praL'l'(.'ctns,lun(!aincnl(iri)Eccicsi;c, ardcns Ciirisli amator;
nam ivVit, Pclrc, dilii^Is nie j)ins iiis. » Idco cjns laudcs
proRro, nt discatis enm vcrc ('dirislum dilexi.>.sc : certe
ejns crga Dominum amoris argmncnlnm inaximnm erat,
sollicitudo ianuilornm ejus. Non cgo hasc dico, sed ipse
dilectus Dominns « Si amas me', inquit pascc oves
:
,

»meas'. Videamus ergo num vcre pastoris praslecluram

»

oblincat, num vcrc oves diligat, num vere grcgis amans

sil ut discamus cum clian) paslorcm dilcxisse iilud cnim
, :

hnjtis es.xc argnmcnlum dixit. llic itaquc Pclrns, pOsl-

quam oiniiia sna abjcccral, rctc ncmpc cl (ju.Tcuuique in
naviciii;i cr;iul; rciiclis ni;ui, arlc ct domo. iXcpoiro al-

tendamtis, hsec pauca iuissc, scdhaec omnia bona sua ex-

litisse, cjusquc alacrilalcm iar.dcmns. iSam ca (jna^ diios

denarios conjccciat, non magnaiu pccnniarnm uiolcm de-

posuit , sed ingenles sludii sui divitias ostcndit, qucmad-
'
M uli. x\iv, 3. — > Joan. w, iG.
 JN ii.i.i;i) : noc scitoti; , ktc. uGli

motlum cl Iiic in inagua panpertate ingentem alacrilalis

copiimi pra3i)uit. Ouod eiiim alterl eranl pricclia, scrvi,

.-udes, anriun ; hoc illi erant relia, niare, ars, navicula.
Ne ilac|ue hoc allcndanius an pauca rtdiqncrit , sed an oni-
nia relicpierit. iNam id cjuod qnarilur est, non an inagiia

an parva dcponere ; quam in-

sedan nihil niinns inlVrret,

ferre posset. Omnibus ilaqne rehctis, palria, domo, ami-

cis, cognatis; imo ipsa securilalo nam hoc modo popu- :

him jndaicum sihi inimicnm reddidit. « Jam enim, inquit,

»conspiraverant .ludaei, ut si quis eum confilerelur esse
«Chrlstum, c.iflra synagogam fieret^ » Dnde palam fit
eiim nec duhilasse, nec timuissc circa regnnm cceiorum;
scd de ilh) admodum persuasum fuisse , alque ex ipsa
rerum demonstratione, rcrum deraonslralionem iino anlc

ex Salvatorls voce credidissc, se ipsum omnino possessu-

riiin esse. (luni dixissct enini, « FNios rcHquimns omnla ct

Mseculi snmus te, quid erit nohis ?» llespondit cis Ghris-

Ins : « Sedehilis super dnodecini ihronos, judicanlcs duo-
» Jecim tribus Israel". » lirec porro j>raemisi, ut cum i|)-

snm pro conservis anxium oslendero, ne dicas ipsuin sihi

timuisse. Quomodo enim limuisset, poslquam is tjni ip-
sum coronaturus coronaetdc
eral, senlenliam liderat de
pracmiis sihi conlercndis? Hic ilaque Pelrus t{ni omnia ,

reHqncratj qui confidehat de reguo ccEiornm , accedente

ahqnando dlvite quodain, ac diceule ipsi Cliristo, « Quid
«raciam ut vitam ;eternr.m ha!rcdi(;ife consequar"' ? » cum
responchsset ei Cdirislus : « Si ^is |)crieclus esse , vade,
)) vende omnia qn;c Juthcs, ct da jjaupcrihus, ct ^eni, sc-
» (juerc me'. » Deinde ubi, iilo trislitia aHecto , Chrislus
Discipnhs dixerat. « \ idele quam dilficiie divites ingre-
«dianlnr in rcgnum ctclornm. Amen , amen dico vohis ,

sfacilius cst camcium pcr foramcn acus ingredi, quam

• JoHn. IX, 22. — • Mallh, \i%, 27, 28. — 3 Ibid. iG. — 4 Ibid. 21.
 »

2G4 «• '0. CnUYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

» dlvitera iii regniim Dei ' ; » Pelriis bonorum posscssione

vaciuis, qui de rcguo confidebal, cjui de sua sabile non
timebat; certior factus de bonore sibi ilbc reposito, his

audilis diccbat. « Qnis polcrit salvus esse ^ ? » Quid timcs,

o bealc Petre ? Qiiid trepidas? Oinnia abjecisli omnia,

dimisisti de divitibus est sermo, quod dicilur illorum est

,

accusalio. Tu vero in paupcrlale et inopia vitam agis.

Verum , inquit ille, non ea qurc ad mc sj)cctant allendo;
sed aliorum uliliUtlem quaero. Ideo dc suis rcbus fiducia
plenus, de aliorum salute sciscitabatur dicens,oQuis po-
» lest salvus esse ?

V. Vidisli-ne Aposlolorum soUiciludincm , quomodo

unum sint corpus? Vidisti-ne quo paclo cl pro praesenli-
bus et pro fuluris tiiricret Pctrns? Sic eliam Paulus. Qua-
propler dicebat : « Scitole quod in novissimis diebus crimt
«tempora gravia\» Idipsnm agit et alibi. Quando enim
cx Asra discessurus evut, ct ll.omam deportandus, indeque
in coclum transferendus : mors quippe sanctorum , mors
non est , sed Iranslalio a lerra in cojlum, a dcterioribus
ad meliora , >a conservis ad Dominum , ab hominibus ad
Angelos. Quia igilur abilurns crat ad omnium Dominum
Deimi, omnia qutc ad ipsum pertincbant pi-obc dispen-
savit. Etenim qnanlo tcmporc cum Discipulis fuit, cum

orani diligentia doclrinam ipsis imperlivit, ac clixit: « Mun-

» dus sura a sanguine omnium''. » ^ihilque praelermisi,
inqull, eorum qua3 ad salulem adminislranda erant. Quid
igilur? Posiquam sna in tuto collocaverat cum accusari ;

a Domino non posset, circa ea qua3 ad vitae suae lcmpus

perlinebaut, an ncglcxit animas j)ost fuluras?Nequaquam :

sed quasi de illis etiam rationem dalurus ; sic et illa cum

omni accuralione dixit eis, et hu3C, qucX jam lcgemus,
• MaUli. XIX, 23. — » Iliid. 2.5, — 3 2 Tini. 111, 1. — < Acf.
 IN ILLUD : UOC SCITOTE , ETC. 305
verba : «Altendite, inquit, vobis ipsis et universo gregi*. »

Vidisti-ne quantum illorum sollicitudine devinctus esset?

Nam singuli nostrum qnai sua sunt curaiit : ille vero proe-
positus, quae ad oranes spectabant. Quamobrem de doc-
toribus ait : « Qui vigilant super anlmas veslras quasi ra-
»lionem reddituri^. » Formidabile revera judicium, cum
pro tam ingenli populo rationes sunt reddendae. Sed iit

dicebam , ipsis accitis ait : « Attendile vobis ipsis et

«universo gregi, in quo vos Spiritus sanctus posuit pasto-
»res et episcopos^ » Quid factura est? cur horlaris? An
quid grave praevidcs ? An quid durum prospicis ? An quod
periculum imminet? anquac calamitas? an bcllum? Dic,
quaeso :nam alliornobises :noc praesentia modo vides. scd
etiam futurapraevides. Dicigiturcur hoecpraicipias et hor-
teris. «Scio, inquit, quod post discessionem nieam inlra-
»bunt in gregem hipi gravcs\ » Vides-ne quod dicebam ,

qnomodo non de iis sohim qui suo tempore erant anxius

esset et limeret, scd cliam de iis qui post discesslonem
ipsius luluri erant. Inlrabunt enlmlupl, inquit, neque sim-
pliciter lupi, sed eliam « Lupi graves, non parccntes
Bgregi. » Dupiex bellum : Pauli absentia, et incurslo lupo-
rum : doctor non adorit, et corruptores immincbunt. Ac
perpende ferarum \afritiem, et improborum homlnum
versuliam : absentiam doctoris observarunt, et tunc gre-
gem invaserunt. Quld Igilur? nos sine duce ct palrocinio
deseris, tantuniquc calamitales pra^dlcls, neque ullam ex-
cogltas consolalionem? verumsl hocfacias timorem auges,
et anlmos dejicis, nervos dissolvls, alque manus andlen-
tium. Ideo non prius iiiis Splritum commemoravit : « In
»quo vos Spiritus sanctus posuitpastores et episcopos^ »

Etiamsi Paulus habeat, inquit, at Paraclitus adest. \ides-

' Act. XX, 28. — » Ilcbr, xm, 17. — * Act, xx, aS. — ^ Ibid. 23. —
« Ibid. 2>l
 ,

a66 S. JO, CHnYSOSTOMl ARClIIEt»lSCOl'l C. P.

ne qnomodo eorum crexit aniuium , diviniim commemo-

raiis doclorom , ciijus o[)<; ol ii)sn (Imii pntsons esset va-
lebal? Ciir ergo liiiioicni iiijccll? l l d(>sidiam climinaret.
IJlrumque eniui proeslaro debel is qui dal consiliiim , ncc
pcrmitlcrc ut audilor coundot, ne scjinior cvadal; neque
porlerreracere lanluui , ne in nimium melum incidat.
Cum ergo Spiritum commemoravit, limorem ejccit ; ciim
luj)os addit , sc^nilieu) dej)ullt. « T.upi graves , non par-
«ccntes gregi. Allcndilc voLis. i\iliil sublraxi , inquil.

»Memorcs estote mci. MSnilicit enim Pauli niemoria ad fi-

duciam indendam. ]\on nicniciriam sui langit solum sed ,

cliam memoriam gestorum. Qiiod ciiim non simpliciler

memoriam sui postulet; scd ut recordali ejus, ipsum imi-
larentur, audiluro cuivis subjicil : « Rccordairiini mei,
wquoniam per triennium noclc ct die non cessavi cum
» lacrymis ctgemilibus illls omnilius nionens unumquem-
» que vestruru*. »iNonsolum inei recordari vos cupio; sed
ctiam temporis, admonitionis laciymarum et ge- , curic,
miluiim illorum omuium. Qucniadiiiodiim enim a-groto-
rum cognali, cum vident illes diclis siiis mullisque monilis
non ccdere, jipc admillerc aliincnla cl pbarmaca acgris

competentia, lacrymanlur, ut illos lacilius llectant ; sic

ct Paulus crga discij)ulos sc gerebat; cum videbat doc-

sermouem ad suadenduiu inlirmum
trinaj essc, lacryma-
rum medelam induccbal.
\ 1. Quis aulem non reveritus essc< , Paulum lacry-
mantem cernens ac gementem, etiamsi sensu magis desli-
lulus ruissel , quam lapides? \'idisli-ne quomodo etiam
iilic rulura prjedixeril? llic eliam idipsum agit dicens :

«lloc aulem scilole ,

quoniam in novissimis diebus erunt
» tempora gra\ia^. » Cur aulem id Timotbeo ait, necdicil:
Sciant ii qui posl fuluri suut, {"ore t'Mn{)nra gravia. Sed
< Acl. XX, 01. — ' a Tim. iii, i.
 IN iM.fD : IIOC SCITOTIi , 1.;TC. 2G7

scllo lu , ul (liscas disclpiiliim purliulc iiUjue mogisliiun ,

ilia ellam quac rulura sunl curarc? si cnlm nou curassel,

norl parciH illi solliclludinem imposuissel. Ifa iLcil cl

Chrislus r quia onim accesscrani Dlsclpull, quod vfllcut

ea quiu ad consummalionein spcclabant cdlsccro, all illis :

«Audituri cstis pi.clia '. » Alqui non iiii audituri eranf.

Utiuni nainque esl corpus fidellum. Ac qucmadmodum ii

qui imic crant, dc postruluris audiebanl; sic ct nos de

lliis qiii tuuc Ltenim dlxi, Lnum corpus
['uere disclinus.

cum iliissumus, mutuo conjtiucli oliamsl exlre-

ar( ie ,

mam inembrorum partem occupamus corj)iis(jue hoc :

nec tempus separat; ncc locus. Muliio cnim colligati su-

mns; no:i nervorum circuililjus scd cliarllalis ^inculis ,

nndiquo conslrlcti. iJco el illos clrca nos alloquilur, et

nos qua; ad illos spectant audiamus. Oper:c-preiium estct
illud quacrere , cur ubique trislia versus praeseniis vitae 11-

nem accessura dicat. Etenim alibi diclt : « lii novissimls

«dicbus discedcnt quldam a ridc^;»ethic rursum ait :

« !n novissimis dlebiis ,erunt lempora gravia \ » C<hrlslus

quoque hls consona prienuntians alebat : « Nam iu con-

» suuinKitioue audlturl cslis praclla ct opiuioncs iirajjiorum,
«etlauies et pestes ''.
» Cnr ergo lu consummatione lot et

tantas simul calamilales iMhiidam dlcimt latiscenlem et

infirmantcm niituram ; sicut corpus quoddam senio con-
fectum mullos altraliit mcrljos , sic cam cousenescentcm
muhas At corpus quidcm ob cor-
altriilicrc calamilatcs.

pori> infirmllalom secunduai legem ad senium venit :

pestilenliic aulem, beila ct terraj motus, non ob naturae ,

.seneclulem acciduuf. JNeque enim Ideoaccidunt hi morbi,

quod creatuiie consenescanl. «Fames nempc, pestilenlije,
» et terrte niolus per loca ; » sed quia hominuin animos
corrumpi fulurum est : haec quippc omnia sunt ulliones
Malllt. x\iv, G.— • 1 Tim. iv, 1, — » a Tim. m, 1, — 4 Mallli. x\(v, G.
 ,

268 8. 30. CURYS08T0MI AnCDIEPISCOPI C. P.

peccatorum , et <x'gritudinibus humanis reniedia. Nara

aegriludincs huuiannc lunc augcntur. Et quare lunc augen*
tur? inquics. Quoniam , ut niihl videtur, judicium et
poenac in diulurnuui tcmpus diircruutur, ac nondum ad-
venit Judcx, qui ralioncm rcddiluri sunt, segniores eva-
dunt. Id quod ctiam Christus dc scrvo nequam dicit, ip-

sum idco negligenliorcm fuissc. Moras Irahit Dominus

mcus, inquit ille servus ; idcoque conscrvos vcrherabat,
el herilcs racultales pessumdabat. Idcirco Chrislus acce-
denlibus DiscipuHs , ct quajrentibus edlscere diem con-
summatiouis, non indicavil; ut fulurorum inccrlos nos
assidue in timore servcl, ct singuH semper futurum cx-
pectantes, el in spe Christi adventus versantes, diligen-
tiorcs essent. Ideo admonct quispiam dicens «Ne : difleras

»converti ad Dominum, nequc expectes de die in dicm,

»ne forte dum lardas conteraris*. «Incerla mors est, in-
,

quit, et ideo incerla, ul scmper sollicitus sis. Quapropler

sicut fur noctu , sic dies non Domini venict

ul furetur :

sed ut nos cautiores rcddat. Nam qui venlurum furem

pracvidet, in vigiliis agit, ct accensa lucerna semper vigi-
lat. Sic el vos ilaquc acccnsa fidci et recli vilae inslituli
luce, splcndidas habelole lucernas, in assiduis viglhis.
Quia enim ncscimus quandonam sponsus venturus sit,
semperparatos esscoporlcl, ut, cum venerit, nos vigilan-
les inveniat.

VII. Plura diccre vcllem, sed haec proferrc infirmitas

corporis vix pcrmislt, qua a vobls longo temporo avulsus
sum. Longum mlhi lcmpus non numero dierum, fult,

sedsccundummensuram Amanlibus enim,affectus animi.

etsl breve absenliac tempus, mullum lamcn iogensquc

videtur. Ideo Paulus cum a Thessaloniccnsibus modico

tempore abfuissct, dicebat :«Nos, fratrcs, privali vobis

« Ei-rli. Y, 8.
 IN 1LLI'D : HOC SCITOTB, ETC. 269
» ad lcmpiis horae, vultu, non corde, abnndantius feslina-
» vimus faclem veslram viderc.»Si Paulus (jtii omniuni
maxime philosophari sciebat, nc ad tempus quidem horae
tulit, quomodo nos tot dicl)us suslincbimus ? Sed ille qui-

deai [ ne ad horam quidera tulit; ego vero tot dierum

absenliam ] non ultra ferens, manentibus adhuc morbi
reliquiis, ad vos cucurri, maximum mc putans remedium
adhibcrc, charilalis vestrae consortium. Id enim mihi ipsa
medicortim opera ulilius, et omni qnod inde mutuari pos-
simsolatio commodius est , veslra scilicet frui charitate,
qua utinam diutius gauflcre liceat ,
precibus et inlerces-
sionibus omnium Sanctorum, ad gloriam Domini nostri
Jesu Christi, pcr quem et cum quo Palri gloria honor, ,

imperinm, nna cum sancto Spiritu, nunc etsemper, et in

saecnla saeculorum. Amen.
I
 ,

S. P. N.

JOANNIS CHnYS0ST(3MI
CONSTANTINOPOLITANI
ARCniEPISCOPI ,

SVXOPSIS VETERIS ET NOVI TESTAVIENT!

QUASI COMMOMTORll MORE.

CONSPEGTUS OPfiRlS.

Noviim Testamenlum dlcitm* et a tempore et a naldrd

rerum rjuas complcctitur. Qnoniam omnia rcnovata sunt:
primoquc liomo propter quem omnia sunl condita. Ne
quis autem dicat Atqui coelum idem est, lerra eadem,
:

ct homo quoquc , res omnium dlgnissima ; nova lex data

est, uova praecepta, nova gratia pcr lavacrum : novus .

homo, nov^e promissiones. Non enim ultra agltur dc tcrra

et dc tcrrenis; scd dc coelo et dc ccelestibus. Nova mysle-
ria : non ultra locum habenl il!a corporea, ovis, sanguis,
nidor, 1'umus ; scd rationahilis illc virtulequc ornalus cul-
tus : nova prjecepla. Lignum nos ad ccelum dncit, subli-
niesque efllcit. Scopus autem in ulroque Testamento unus
est, hominum ncmpc cmendatio. Ecquid mirum de Scrip-
iura, quando natura tota ad cjus usum esl condita ?

Etcnim magnum proplcr illum coelum condidit, terram

latam, marc majus, qnam necessllas postularc videbatur;
ut a magniludine opificiornm opificem mirantes, ad Dei
cognilionem venirent. Ilacc ilaque propler illum facta
sunt. Quoniam igitiu^ Velcris cl Novi Tcslameuti scopus
iinus est; neccssarium ctinm putavil Moyscs hislorias vc-
 ,

272 ?. JO. CHRYSOSTOMI ARCllIEPISCOPI C. T.

tcrcs flcscrlborc : non seciincliim cxlcrnonim morem ;

qui hislorias scribiuit ca nicnlc tanlum ut rcrum uarra-

lioncs lcxanl, ct bclla piignasque in medium agant, al-
quc ex scriplis gloriam sibi parcnt. At lcgislalor non sic :

sed sempcr hislorias srribit ilhislrium virorum qui res

praeclaras gesscrunt ; ut vilnc illorum narralio posleris sit

optimac doclrinac argumcnlum. Ideoque non modo eos qui

se probc gesserunt in medium adducit; scd etiam pec-
calorcs ; ut illos acmulcmur, hos aulem liigiamus , et
utrinque virtutera diligentiamque majorera adipiscamur.
Mc quis crgo exisllmct cxlra leglslatoris officium cssc his-
torias vcteres narrarc, cl leges perscribcre. Etcnim qiiam
vim habet lcx, eamdem oblinet sanclorum vitaj narralio.
Est ilaque in vclcri lege aliiid hisloricum, ut Oclalea-
chus nempe Gcnesis, qiia^ creationem enarrat, ncc-
(i) ;

non vilam eorura qui Deo accepli fuere Exodus, quoe ;

Judacos exhibet cx /Egyplo mirabiliter eductos et libera-

los , atque in descrlo diu moranles, legemque lalam;
Levilicus , in qiio de sacrihciis et saccrdolio : nara Iribus
Levi sacerdotium sortita est nomine nuncu- : et cx tribus
palus hber esl. Deiiidc Numcri post cgressum enim ex ;

iEgjpto jussit Deus numcrari populum judaicum, eranl-

que sexcenlics mille, ab uno homine Abrahamo orli.
Poslca Deuteronomium legem enim sccundo interpreta- :

tus cst illis Moyscs. Deinde Jcsus filius ISave hic enim :

post Moysem lllorum dux conslilutus, in terram promis-

sionis introduxit iilos lcrraraque per sortes duodccim
,

tribubus divisit. Post hunc Judices nam Jesu morluo, :

respublica Judoeorum in arislocratiani versa est, et tribus

imperium moderabantur. Deinde Rulh , liber exiguus
historiani complcclens muheris allenigena!, quae Judaeo
cuidam nupsit. Post hunc Piegnorum hbri qualuor : in

quibus gesta Saiihs , Davidis, Saloinonis, Eliac, Ehsei, ct

 ,

SY^OPSIS SCniPTBR/E «ACR.fi. gj3

reliqua usqiic aJ cnpUvilatcm Babylonlcam. Post Rcgno
rtmi IJbros Esclras. Pcstquam cnim in Babyloncm ob pcc-
caia sua abducli fuerant, ibiquc sepluaginla annis in ser-
vilule nianscrant; demum Dciis placalus, id providit ut

Cyrus lunc rcx Persarnm inquam cujus pueri-

; Cyrus , ,

lem inslitutionem descripsit Xcnophon, captivos dimitle-

rel. Dimissi vcro rcdierunt ducibus Esdra, Necmia et

Zorobabclc. Ilunc redilum dcscribit Esdras, et quomodo

rcversi lcroplum denuo conslruxerint urbemque reaBdi- ,

ficaverint. Cenlum dcindc annis elapsis, rursus illos bel-

lum , Maccdonicum ncmpe, invasit. Dcinde Anliochi
Epiphanis gesta sequunlur, quando tribns annis et dimidio
obsessi , malcque
aflccti a calamitalibus rursum erepti
,

sunl. Post hacc modico elapso tempore ('?), Chrislus ad~

vcnit, ct Vclus Testamenlum dcsinit. Lt autem discalur
judaicas gcntis origo, qunsdam hic enarranda sunt. Post
Adam fuit Selh deindc Enoch poslea alii usque ad
, ,

multas gcneraliones, dcmumNoe^ cujus tempore, cum

homines essent malilia corrupti , diluvium accidit. Ces-
sante diluvio, cgrcssus ex arca solus cum tribus filiis

terram omnem prole sua rep!evil, mull.is successione qua-

dam prognalis. Cum ergo plurimi essent, deliberarunt
sedificare lurrim , quce ad coelum usquc perlingerct. Eo-
rum consilium improbans Dcus , linguas ipsorum confu-
dit, unamque in mullas divisit. Quare cnm non sese
mutuo audirent, simul habilare non potuerunt quae cauf a :

fuit ut per lolum orbem dispergercntur. Diciturautcm in

iUa conrusione lingr.arum , Ileberum Judaeorum progcni-

torem noluissc lentali opcris essc participem , solumque
mansissc qui linguam servaret (*) , hoc optimi consilii

pra-mium adeptum. Ex nepotibus cjus fuit Abraham.

Ideoque Judacorum lingua, hebraica vocatur ab Hebcro.
Abrahae fdius fuit Isaac, hujus Jacob. Hic genuit duode-
txxxyiit, j8
 ;

1
2^4 »• '0. CnRYSOSTOMI AHCniEPISCOPI C. P.

cim palrlarchas , Rnl)cn , Slmeon Lcvi , , Jcidam, Isiichar,

Zabulon, Neplhaliiii, (]acl, I)an, Aser, Josr|)li, Benjainin.
Undccini horum palriarcharuni non)en accepcrc Iribus ab
illis orlat?. Unnsquisquc cnim Iribum proscminavit , et
proles ab cis dcnominabalur. Vcrtmi Joscj)hi non una Iri-

bus, sed dunc fuerunt. Noluit cnim Joscj)bi palcr imam

tribnni ab co dcnominari. Quid crgo faclum esl? Quia '

tmus erat ille , ut d:iplex fieret Palriarcha, Ei)hrauu ct

Manasses duos ejus filios, duabus tribuhus nomina sua
dorc jussit. Undc conlrglt ut Ircdecim liibus csscnt
nenipc undecim aliorum, et dnac Joscphi pcr cjus fillos.

Tribus Levi hlnc exlrahilur, ordinifpic saccrdoliili doputa-

lur nequc enim ncccssar-ium cral aliud quidpiam ipsi
;

Iradcrc; sicquc manct duodecim tribuum numcrus non

imminulus. Duodecim crgo Irlbus allaomnla gcrcbant.
Levi aulem tribui uni saccrdotalia
. munia concrcdlta
crant; Ex hac Iribu Moyscs crat. Ili crjo duodecim Pa-
triarchae, in yEgyptum j^rofccli, implela Dci promlssionc
Abrahamo facta, qna dlcebalur, « Faciam semcn luum
«sicut stcllas cali, Dscxccnlorum milllum fuere progcni-
torcs. Illnc quod nomcn
Jud.Torum gcnnsconslllnlnm csl,

acceplt a Irlbu Juda on)nIum pr.TcIpua et rcgla undo ,

reges cxorli sunt. Veleris Igilur Tcslamcnll alind quidcm

hlstoricnm cst; hoc ncmpe quod jam rcccnsuimus. Qune
ad consilia moralla pertinet , sunt Provcrbia, Sapicnlia
Sirach , Ecclesiaslcs, Canlica canticorum. Pro|)hclIcnm
Tcro sunt sexdecim Prophcta) , ruilh (4), ct Davld. Ila)

vero specles divisne , ctlam pcrmlxtlm aliac in allls rcpc-

riuntur. Exempli causa, in hlslorils j)rophetIam inveniro
6st : ct Prophelas hlstorica inulta rcccnscre audlmus, at-
quc in horimi ulroqne consilla et moulta deprchcndlmus,
ncmpe in prophclia et in hislorla. llarc omnla, ut dixl, ad
Qtium respicluut, nciupe ad audieDlium emcDdalioacm;
 BYNOPSIS SCRIPTURiE SACRiE. 2y^
ita nl ct cx prius gestornm narralione, ex consilio admo-
nilloncqiic, ct cx propliclia ad id qnod decoruni cst nos
conr.innomns. Propluli;e vero illnd mpxlme opns erat, ut
fnUira pr.Tnimliarct, scu bona ?en myla csscnt ; nt alios
allriilicrcnl, alios mcUi a ncqnilla coerccrent. Estct alind.
pro|ihclia; genns, ncmpe ca qiiac ad Ciirislnm pcrlinent
valiclnarl : nbl accnrolc Iraclalur, non de advenln modo,
scd ct tle lis quvc posl advenlum facUirus crat, de parlu,

dc nalalibus , de crncc, domiraculis, de Discipulorum

clcclionc, dc INovo T(^shuncnlo, de ccssalionc juduico-
riun riluum, do dc^tructionc gcnlililloruni , de nobilllate
Ecclcsifc, omnibus subsiEqucntlbus rcbus. Uxc
deqne aliis

omnia clarissimc anlc mulumi tempus praedixcrant Pro-

plielnc alla fignrls
; alia vcrbls. Elcnim duo sunt propbc-
,

\\x gcncra , et operlbus ct verbis lutura proenuntiare.

Vcrbis quidem, ut cum cruccm slgnlficare volentes, di-
cunt : « Slcut ovis ad caedem duclus cst , ct slcut agnus
Bcoram sc londenle sinc voce *. » lioc ilaque verbis ipsis
valicinari nolnerunt ; operibus vero , cum Abrahani
cxhlbcLur filium oflcrcns , et arictem jugulans. llic cnim
rebus ipsis crucls imaginem prncsignificat , atqnc caidcai
pro orbe riilurain. MulUisccrlc Invcnirc cst In Vcleri Tes-
lamenlo hnjusmodi figuras , prophcliasque pcr res exhi-
Liliis. est, non modo lulnra diccre,
ProphelLC vcro munus
sed cliam pra^trrUa quod maxime apud Moysem eieprc-
,

bcndiuir. Quaudo onim de ccelo et dc tcrra loquilur, res

quidcm dicil pracicrilas et tcmporc obscuratas sed pro- ,

phclia hocc enuuiiat. Qucmadmodura enlui prophcti;e est

res nondum gesUis ,
quaequc adhuc occulta3 sunt annun-
liare ; sic ct rcs gcslas qtildem, sed ob Lcmpus occultas
rcvclare et iu mcdium addnccre, parcm gratiam postulat.
Adpfophcliam quoqde pertiiiet res prxsentcs annuntiare,
> Isai. Liii. -.
4^6 ». JO. CnnYSOSTOMI arciiiepiscopi c. p.

qnando quidplatn cfricilur, scd occnllnm cst nt accidlt ;

circa Ananlam cl S;ip|;!iirani. Illic cnim nrr|ne pra-lori-

Inm ncqnc Idlurnm scd rcs pr.xscns, occulla lamcn.
, ,

Pclrus crgo li.cc pcr prophcliam rcvclans, in mcdium ad-

dncit. Siinc qna3 od Yelus Tcslamcnlnm pcrlincnt, ut quls
confcrllm dical, cjnsmodi sunt. In iNovo aulcm ca ,
quae
in Yclcri acnigmalicc dicln sunt , exliibcnlnr : dc prophc-
liis loquor, quibns tc&limoninm pcrhibcnt ipsa opera ,

ncmpc vilx inslilulum ad cochun usquc pcrllngcns, arcana

fnlurortmi bona , « Qu;c ncc oculus vidil, ncc anrls audi-
j)vlt, ncc in cor hominis asccndernnt '. » Novnm quippe
Tcstamcnlum homincm prr Yclus acccplum, moderalect
senslm a ncquilia ad Angclorum inslitulum adduclt. Ila-
quc Veteris quidem Tcslamenti opns crat hominem faccrc;
INovi anlcra homincm efficerc Angelum. Quandoquidcni
cnlm ncquitia id cflccit ut illnd pcrdercnt quo homincs
erant, ipsosque in brnlorum ignobilitatcm dejccit, ac
fcrlnos rcddidit; Icx quidem illos a lall malitia libcrabal;
gralia vero ipsis hanc angclicam vlrlulcm addit. Sunt
autem Novi Tcstamcnli libri EpistoLx quatuordccira ,

Pauli (o), qnatuor Evangclia , dno Discipulornm Chrisll,

Joannis ct Mallhnpi duo aulcm Lncaj cl j\larcl quorum
, :

allusPclri, alius Pauli discipnlus fuil. IUi cnim ipsis oculis

Christum vidcrant , ac cum illo vcrsall fucrant; hi vcro

ea qu?c ex ipsis acccperant, aliis Iradidcrunt ; ilcmque

libcr Acluun), qul cllam Lucne cst, narrantls ca quacgcsta
sunt; et ex catholicls Ires Eplstolae.

SY^01'SIS GENESIS.

Mundi crealio; hcm*nIsqueformalio. Mandatum accipit

> 1 Cor. u, 9.
 ;;

SYNOPSIS 6CR1PTURJS SAC1\«. 277

Adnm, ct formalnr mnlier cx cosla ejus, quoe a serpcnle
deccpla, virnm dccipit, alfjnc nna cnm illo malcdicla eji-

cilnr cx paradiso.Scrpcns cjuoqnc malediclnm accipit, ut

snpcr pcclns gradialnr. Cain occidit fralrem, qnia lauda-
Lilins sc gcsscrat, dalquc illc pcenas: poslcaquc libcros
suscipit. Eva Sclhum parit. Calalogns corum qui ab
Adanio ct a Sctbo orli snnt usqne ad Noe : hominumque
crimlnatio ob indecora connubia , ac c.xteras inlquitates.
Fihos Dei hic vocat eos qni a Setho gcnus ducebant; di-
cllur enim « Ego dixi: Dii estis,ct fihi Altissimi omnes*.»
:

Filias vcro homlnura vocat eas qnce a Caino ortae erant.

Procdicit DcusNoaj futuram hcminum perniciem per diki-
vinm, et jubet arcam construere, Ireccntorum cubitorum
longitudine, quinqnaginta cubitorum latitudlne, et trlginta
cubilornm altltudine. Utantem ingressus est inarcam,ad-
venit diluviumquadraglnta diebuset qnadraginta noctibns.
Obtinuit aqua cenlum quioqnaginla dicbus. Apparuerunt
anlem cacnmina monllnm primo dic decimi mensis. Et
post qnadraginta dlcs emislt corvum, qni non revcrsus
est : et post scptem dics cmisit cohimbam, quae revcrsa
est ramum clivas geslans. Jnbctur a Dco Noe cgrcdi cx

arca : ct cgrcssus Deo sacrlficavit, et bcnedictns est cum

fihis suis. Acccpllqne promissicmem a Dco , non nltra fu
luram hujusmodi pcrnlciem hominum per diluvinm. Pos-
tea vero Scmo qnidem et Japhcto bencdiclt maledicit ,

autcm Chanaanum qula palcr cjus Cham revclavcrat

,

nudilalcm palris. Maledlctio anlcm illa cvcntum habuit

in Gabaonltis imo potlus spccle quldcm maledlclio erat
;

sed rcvcraprophctia. lllnc sequnntur qui ex Noc orti sunt

usquc ad Phakc, qul hoc nomen sortitus est, quia ejus
tempor^ dlvisa fuit terra. Tunc cnim lurrim ocdificarunt
unde locus Babylon est appellatus , quod « Confusionem»
' Gen. VI, a, et Psal. lxxxj, 6.
'ayS s. 30. cnnvsosTOMi AncniEPiscopi c. r».

significat, qnia iliic conrnsnc, siuil lin;rn.T cornm. Palcr

aiilcin l'hal(ci llrhcr dlcilnr non conscnsis.se cinn ca,'lcris
circa acdificalloncii) Inrrls ; idcof{nc ij;si ionncliun noa
niulalani foissc, scd nianslssc illnni cuin inlc^ra sna dia-
Icclo, qiuT ab illo dcnoinlnalloncm sorlita sil. Mam cnm
illc qnod
llebcr vocarclur, haic hcbraica appcllala cst :

signum maximuin
cst licbraicam cssc omnlnm linj;uaruQi
anliquissimam. Anlequam enim confundcrcnlnr lingn.c,
hac omncs utcbanlur. Est aulem hlc Ilcbcr inler majores
Abrahac. Assumit Tliara Palcr Abraliae, fillos suos Abra-
liam et iNachor (6) ct nej)olcm sunm Lot, ct vcnit in

Charran, in animo habcns indc proficisci in lcrram Cha-

nanacornm. Illoqnc morluo ia Charran , jubclur a Pco
Abraham transniigrarc cx Charran , ct vcnit in Sychcra
in tcrra Chanaan. Et dixit ci Dcus , scmini cjns sc datu-
rum lcrram illam. Et acdificavit Abraham allare Deo, et
fixit.tabcrnaculum suum versus marc. Cum fames autem
csset, descendens in yEgyplum praiccplt uxori suac ut di-
ccrct' sc sororem cjus essc. Cum porro suslnlisscl cam
Pharao, ct Dci uUionrin cxpcrlns cssct, rcddidit ilhim
Abrah;c. Litiganlibus inviccm j)r»s'oril)us Ahrahic ct Loli,
ipsi habilationc scparali snnl. Lot acccplt Sodomilarnm
terram : Abraham vcro ad qucrcum Mambrc habilavlt.
Proinissioncsquc riirsum a Deo acccpit cjnsscmcn mul-,

liludino propiigandum esse,cl iihun lcrrain posscssnrum.

Chodolhigonior, quia ab i])so drfcccrant (|ninqnc rcgcs so-
doinillcx lorrae.fiui ij»si prius scrvlrranl, assumplissccum
Iribns oliis rcgibns, brlliini ij)sis iiilnlil, cosqnc In Ciigam

Tcrsos ca[)ii\os abduxil ; i.i qiiibns ci al cliam Lol. Ilis

audilis Al»raham, cnm Ncriuicnlis siiis licconlis oclode-

cim , illos inscciilus , <:ri])iiil Irati Is fiiiiim cnm (qnilalu ct

mulieribiis. Et Molchisedocho sc bcnodiccnli ct allbrcnli

paQem et viaum , decimas dcdlt. Idco ait Paulus iu Epis-
 «YNOPSIS SCRIPTUR/E SACR/E. 279
lola ad IIcbr.TOs : « Et Lcvi qui dccimas accepit, decima-
» lus cst *. » Iiogi Sctdomorum roganti ut equliatum
accipcrct non annuit: Ego ditavi Abra- « Ncdicas, inquit :

»ham^. »TuncDcoi|)si diccntc, «Merces tua magnaerit^»

fdioruni orbllatem dcplorat: rursumquc audlt, cum qui
ex iliO cgrcssurus cral, cjns liajrcditalcm acccplurum csse,
cl scnicn cjus fulurum sicul slcllas cwli. Ilic jacct illud :

« Crcdldit Abraham Dco , ct rcpulatum cst illi ad justi-

» tiam '. » Scclloncs facit, ct disclt pcrcgrinum fuluruni
cssescmon suum, et poslea liberanduu] fore postquam dc-
prcssum fuerit pcr qiiadringenlos annos. Sara autem quia
sleriliserat dat Agarcm Abrahamo, ut libcros suscipjrct
cx illa. Cuin aulem hicc iilerum geslaret, contra hcram
suam sese extulit : Iraditque illam Sarrac Abraham , ut
contumellam ulcisccrctur. Ula vcro ab hcra sua male
accepla, a domo
ab Angeloque jubeturad domi-
aufugit :

Dam suam Promissionemque accipit semcn ipsius

redirc.
mulliplicandum esse pueroque antequam nascerelur :

nomen imponit Angelus, Ismael ipsum appellans. Pepc-

rit Agar Ismaclem et Abraham cum nonnginta no- , ,

vcm annorum osset nomeu mulavil. Non enim ultra ,

Abrain , sed Abrahatn voc^ilus est. Prixcepit illi Deus ut

circumcldatur cum
domo nomenque Sarae mulatur, lola :

vocalurquc illa Sarra. Accipit Abraham promissionem

circa Isaacum. Apparct Abrahamo Filius Dci cum duobus
Angtlis, et ait illi : « Pievcrtar ad lc lcmpore islo ad ho-
»ras: ct habebit fillum Sarra uxor tua \ » Abraham ob-
secratDcum ])ro Sodomis. Duo Angeli veniunt ad Lot.
Inslanlcs Sodomila^! pcrqulrunt eos , ct pcrcutiuntur c;rci-

laie. Abduclo aulcm Lolo , Angeli egrcdiuntur domo: ct

ipsc quidcm cum filiabus salvus conlugit in Scgor: uxor
' Uebr. Tii, 9. — » Gcn. xiv, 20. — * IJ. xv, 1. — 4 Ibid. C. — * Id.
XTlll, 10.
sSo s. jo. cnnYsosTOMi Ar.cniEPiscopi c. p.

autcni cjns facla csl coliimna salis , quia rclro rcspexit. Ut

vcro Soclomilaruin rcgio inccnsa cst , ct Lol in monlcni
sc conlnlit, conccperunl cx illo (lu;c fiiiaj cjus, cl niajor
i)cperil I\Ioab ,
junior vero Amnioii. Coilimi vcro cum pa-
Ire pcr cbrictalis frandcm conscculi sunt. Putabant cnim
"•cnus humanum dcfccissc. Pcro";rinalus cst in Gcraris
Abraham, et Abimclech rex Cerarorum Sarram acccpit :

Dco autem minas in ipsiim intcnlanle, scse purgabat ille

diccns putasse muricrem illam sororcm cjus essc : sic

enim ipsa dixerat. Reddidil vcro illnm Abrohac cum donis.

Tunc postquam reddita fiierat, pepcrit Isaacum. Ejicit
autcmdomo ancillam cuu» fillo ejus Ismacle. Ablmelech
porropepigit cum Abrahamo fredus, ut nihll injurioe inter
cos interccderet : et accipit ille septcm agnas ab Abra-
lumo, in testimonium putci Jiu*amenli, ut palam esset
illum Abrahai csse. Jubelur Abrahaia fillum oircTrc in ho-
locaustum , ct oflert, immolaturqne aries pro co. Hacc
porro figura erant icconomiac quam pro nobis dispensa-
turus crat Christus. Moritur Sarra, ct empto loco Abra-
ham ab Ephrone Chellneo , illlc uxorem s^pclit. Mil-
lilquc scrvum, ut uxorcm ducat Isaaco cx Mcsopolomia,
pra3cipiens nc fiHum suuni illo ducal, si noluerit mu~
lier venirc. Lt aulcin venit servus in urbem Nacho-
ris, et signum peliit, quo virginem agniturus erat: sig-

num autem illud eral , si prabercl illa sibi et camclis

suis aquam ad bidendum : cxit liebecca filia Balhnelis
filii Nachoris: Nachor vero fraler erat Abrahic. Cum dc-
dissct aulcm ipsa illi ct camclis suis potum, ct dixissct

cujus csset filia , intioducit virum et hospitio accipit. Ubi

dixit ille cujus rci causa venisset, et peliisset ut slbi tra-

dcrelur puella , id virginis arbitrio parenlcs reliquerunt.

Illam annuentem assumens servus abscessit : faitque illa

uxor Isaaci. Sarra defuncla, dacil Abr«ham uxorem Chct-

 ,,

sYNOPsrs scniPTURiS SACRA. 281

tnram, ct filios, quos cx il!a siiscoperat , separavit ah

'

Isaaco , inuncTiJjus afTcclos: opnm vero snarnm iKxrcclcm

fecit Isaacum , et morlnns cst. llic rcccnscnlnr noniina
filiornm Ismaelis, qni habilavit ab Evilat nsrjue ad Snr.
Cum Picbccca slcrilis cssct , obsccrabat Isaac Dcnm ut illa

concipcret : at<[uc ut ^eslavit ulcrum , dixil illi Deus :

« Dn:c gcntcs in ntcro luo snnt , populnsqne popnlum su-

))j)erabit * : pracdicens ca (\uvc Judocos el nos Chrislianos
spcctabanl. Lt anlcm pucri nnli snnt et crevernnt, Iradit
vendilque primcgcnila sua Jacobo Esaii pro coctione len-
tis. Cnm vellet Isaac in /Egyptnm descendcre, qnia fames
proevalebat, cohibnit illnm Dcns, horlalus ut illic mana-
ret, ubi Innc ciat, pollicilns sc cnm ipso {ntnrum ac be- ,

nedictnrum semen ipsinsipsumqnc mnlliplicalurum.

,

Cnm didicisseL auleni Abimelcch rcx Gerarornm Picbec-

cam nxorcm cssc Isaaci snspicabatur enim sororem ejus
;

csse mortem indixlt iis qui ipsi conlumeliam inferrcnt.

;

Tunc semina sparsit Isaac et ccnties mnltiplicalum hor-

,

deum invenit. Cuni onlcm ex bcnedictionc Dei magnis

anclus cssel diviliis, invidebant ci Philislliiini, et Abime-
lech indc eum cxpnlil. IIIc vcro non obslilit, scd recessit,
et pnlcosfoclit, pro qnibns lilcs fncrnnt. lUc vcro non nl-
lus cos, alios fodit pnlcos , doncc illi molcsliam infcrre
desierunt. Elbenedixit illnm Dens. Isaac antcm se adeun-
tem Abimelechum benignc snsccpit convivioqne exccpit
injnriarnm immemor. Duxit Esaii Chananacas mnlieres ,

quoc liligabant cam Picbccca. Senuit Isaacus et callgave-

runt oculi cjns, prKcepitquc Esaii filio suo, ut venarelur
et pararet slbi cibaria , nt benedicerct eum. Jacob autem
dc malris consilio ct opera Esaii fralrcm pncvenit ; nam
coctis illa hccdis duobns, cl pellibus corum fdio circum-
positis, ut fdii lenilatcm obtegerel, cibaria^ipsi tradidit

Gen. XXV, 25.

fiSa e. jo. cnRYsosTOMi AjicniErrscopi c. p.

cl rmi^^It cnm. Illc v^^ro injcrcssus bcnodiclioncs occcp;t.

Lbi iuittMi) ncccssit E>aii , ct (|iiod ^cstnm criil cdidicil,
liimenlabalur, Inj^obat ,
|)cl('b;itf|nc cl ij)sc bcncdiclioncrn
sibi diiri: ct pcrscvcranlia siia alifjnid cfTccit; nibil t;inen
lanlnm , c|naiiUim .«pcrabat: impctravit lamcn. Parva ila-
qnc loco majnris bcncdictionc donatns, irasccbaliir con-
Ira iVatrcm , injnria? mcmor, cxpcclabatqnc pairis ujor-

lcm , ul Innc sincmclu insidias ij)si pararct. Ibxc Jacobo

indicat malcr, borlalnrqnc ut fiiga salnlem sibi parct :

cninqnc dixissct Isaaco non vilalcm sibi lorc vilam , sl

Jocol) cliam cx Chonan.Tis nxorcm dnccrct, illud ciriclt

ut Isaac Jacobnm millat in Mcsopolanilom ad fralrcm ip-

siusLabannm, ut cx nilalius cjns uxorcm ducat- Post Ja-

ccbi profcclnm dnx't Esaii filiam Isniaclls sibi uxorcm.

Ismael anlcm fiilns crat Abrabae cx Agarc. \idct scalam
Jac b, cippnm crigit, promiltitquc se bonorum snornni
dccimas Dco daturnm si incolnmis rcvcrlcrclur. \ cnit in
,

^lcsopolamiam , vidit Rachclcm, ipsam osculatus est, re-

ycrsa puclla id renunliavil palri suo Labano. Illevcnfens
aijnovit Jacobnin , indnxlt illnm domnm : .lacob scrsivit

illi , in mcicdcui fillaui ip^ins acccpUirns: illc vcro ma-

Jorem naln dcdit. /Egrc fcnnli JacoLo ob fidlaciam ,pro-
poiiit nl scptern alios annos sibi scrvial , si vcllt cl jnnio-
rcm dnccrc. Illo vcro id qnoqticpassus cst , ct duxit cliam
jnniorcm. Erat anlcm majornataLia lippis ocnlis; jnnior
anlcm Racbcl formosa. Ilac vcro fignrac snnt, ncmj^e ma-
]or naln Synagoga} Jndicornm anlom Ecclchiaj ,
jnnlor
Cbrisli. Cnnccpit Lla, ct pcpciit Ilnbcn, Synieoncm, Lcvi,

el Jiidam. Raclicl anlcm quia i.on parlebat, dat Jacobo

uxorcm sccnndam, ancillam ncmpc snam Balam ct pc- ,

perit illa Dan ct Ncphlhalim. Dcdit ctlam Lia Zelpham

ancillam suam Jacobo nxorcin bocc vero pcpcrit Gad et :

Ascr. Pcperit dclndc ctlum Lia Isachar ct Zabulon. Tunc

 8YX0PSIS SCRIPTCn^ SACRiB. 283

poncrlt qnorjnc Rochcl Joscplimn. Cum aulcm vcllct Ja-

cob rcvnti iii lcrram suain , dal ij)si incrccdom Laban,

qiiani ipsc Jacob tlclcnninavil, oninc fiisctim in agiiis, ct

oninc albnni in capris: illa anlcin quam plnrima oricban-

Uir: poncbat cnim Jacob virgas in canaiibns; ct conci-
picbant ovcs, ct paricbant alba ct vatia, ct cincrilio co-
loro sparsa. Uliid vcro lotiim Dci crat opus , ul i[)sc

Jacob aif. Invidobant ci filii Laban , ct illc ciam acccp-

lis uxoribns snis cum facnllalibns absccssit. Laban vcro
inscctitns cnm cst , ac prinsqnam ciiin illo corigredcrc-
Inr, inlcrminatus a^t iili Dcns, si aspcre Jacobnm adori-
rclur. lUe vcro «it advcnit, prirno incnsabat, ct cansam
quarebat, cur fnrlim absccssisscl. Lt autcm Jacob rcs-
pondilse ididco fccissc, quod sibi inviclcrclur, etvcrilum
nc fiiias suas rclincrcl; dcos suos rcjiclebal Laban , qnos
furaia crat Rachcl. Cum
autcm non invcnissct, insl;/t vc-
hcmcnler Jacob incusans. Demum poslquam coraedcrant
elbiberant, in viam qulsque suam reccsscrunt, luniulum
illic iapitlnm slalucnlcs, qucm collcm Tcsliuionii voca-
rnnl. Tiuic occurrcrc Jacobo Aiigcli Dci. Millit vcro Jacob
ad Esaii ,
qni annnnliarcnt advcnlnm suir.n : ut vcio re-
dicrunt ii qui niissi fucr&nt; ct nuiUiavcrunt vcnirc Esaii
cum qnadrinj;cnlis viri», rorniitHnc caj)lns logatDcum,
nt sc ab immincnfi pcriciiio libcret, millilque dona Esaii
frjlri. ijtautcm inj;rcssus csl Jacob in lorrcnlcm , benc-
diclioncmque acccjjit, ac mulaltun fuit nonicn cjns, vidct
Esaii vcnicnlein, ac divisa lurnia sna , ancilias cum filiis

suis primas conslilnil, Liarn sccundanTcnm filiis, ct Ra-

chclcni ciiin Joscj)h ].o>lrcirain vcnirc jiissit : illc vcro
priiuus inccdcbat. It anlcin illtim Esaii, ct
•
])l.icidc vidil

dona al) ilio acccj)it, ro^al)at .'^c vi.c comilfnn accipcrct :

Jacob auleni rcnuit. Conrecto ilincre Uioralus cst in Sa-

lem SicimoruQi urbc, ubi Siclicm fdius Emmorregis,
a8/, S JO. CURYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P,

amorcDinnc fillnc Jacobi capliis cst, illaf|uc villata , roga-

Lal illain (lucerc nxorcin sihi liccrcl. Ficsponclcrnnt Sy-
mcon ct Lcvi sc libcnlcr daluros, si Ipsi ciicinncidiTon-
tur cuiu jioj^ulo suo. Ll vero sc circunicitlcrunt , cuin
adhtic in dolorc vcrsarcntur, illos inlcrfcccrc Syincon ct
Lcvi. ]\Iclucbat dclnceps Jacob nc in sc irriicrcnt vicini

Chanancci : Dcoqtic jubcnle ascendlt in Boclhcl. Morlua-

quG cst nulrix Rebccc.c. Lt aulcm bcncdlxit Jacobo Dcus,

profectus cx B.Tlhcl habilavit ultra tuiTlm Gadcr. Tunc
in{'ellcitcr pcperit Rachcl et mortua est, sepultaquc est
in via Ephrala : ha^cest Bellilchcm. Qui naliis aulcm est,
Benjamin crat. Tunc dormivlt Rubcn cum Balla concu-
bina palris sui. Illo lcmpore niortuus est Isaac ; ct sepe-
lierunt eum Esaii ct Jacob. Geacalogia ducilur progcniei
Esaii , inlcr quos Job rcperilur (7), qui Jobab liic voca-
tur. Josepho invidcnt fralres somniorum cjusa, ct quod
magisa palrc dillgcrctur. Illtimquc solum nacli occidcre
volebant : consuicns aulcm Bubcn , ul in lacum injiccre-
tur, volcbal illum sallcm a morlc crlperc. Ciim injccisscnt,
vcndidcrunt dcmum Madlanitis, Juda consulente. Tuni-
cam aulcm ejus sanguinc tinclam oslendcrunt patri. Ille
vcro putans illuui a fcra devoralum , ^ ravilcr lugcbat.
Judic aulcm nati sunt, Er, Aunan, cl Sclou. Morluo au-
lcm Er, uxorem cjus Thamarcm duxit fratcr ejiis Aunan :

qui nolebat scmcn suscilare fralri suo. Lt vero hlc quoque

morluus cst non ullra volcbal Judas Seloni tcrllo fillo
:

Thamarcm uxorcm dare, Thamar vcro ornata ul merc-

Irix sccus viam scdil. lilam aulem vcre mcrclriccm pu-

ians Judas; nam vullinu obtegcrat, ingrcssus est ad cam,

pignusque dedlt illl, torqucm ct anuulum et virgam. Ct
vcro renunliatum poslca cst Thamarcm ulcrum gcstarc,
jussit socer ejus Judas eam comburi. lUa vero misit di-
cens ex illo viro S3 concepisse , cujus esset annulus.
 SYXOPSIS SCniPTCRiE SACR/E. 2^5
Tnric ait Jndas, « Jnslior cst Tiiamar, quam cgo *. > Cnm
onlem peperil , cmisit mannm
Zara, ct poslca rclriixit, ct
cgrcssus CstPharcs, cl poslca Zara. llicc porro sic yllcTo-
rice cxplicanlnr. Protulit, inquiunt, primns populus,
ncu)pc jnsll qni anlc legcm fucrnnt, manum , id cst, \i-
lam virtnlc ornalam ct angelicam. Dcindc in nicdium in-
dncla csi lcx; poslca vcro rcvocata rnrsnm cst illa prior
vila, pcr Cliristi institutum ad pcrlcctiorcm stalnm pro-
vccta. Emil Joscphum princcp.-; coquornm Pharaonis,
Pcntophrcs : ipsiqnc commisit curam omnium quae in
domo sua erant. JNon ccssit illc heroj ad pcccandnm hor-
tanti. Calnmnia inipelilus csl, conjeclus in carccrcm fuit:
ctiam illic domioium oblincbat; priucipi pinccraarum, et
principi pistorum intcrprelatus cst somnia. Evcnit sicut
ipse dixcrat : ille qu'ppe occisus , h'c in prislinnm ho-
norem rcductus est. Yidit Pharao sornnia honm ct spica-
rum quihns ; slgnificabalnr aljundanlia, ct quae illam sub-
sccnla est fames. Educlns cx carccre est Joscph, ut illa

intcrprctarclnr; nam cum indicaverat princeps pincerna-

rum. Intcrprctatus illc cst, deditquc consilium quo fami,

remedium adhihcbatur. Slalnilur posl Pharaoncm primus,

ct multo collcclo in scptcm annis ubcrtatis frumcnlo;
quando fanics inslitit , volentibus vendchat. Ycneruut
etiam fralres cjns ad emcndnm. Lbi antcm non cimi iilis

vidit Bcnjaminum, mclnens ne iiiuni quoqne pcrdidisscnt,

incnsat eos ut cxploratores lcrrac, ncc criminis aiiara
fcre soiutioncm dicit, nisi fralrom jnniorcm Bcnjaminnm
in iEgyptum addncentes, ostcndcrc posscnt. Arepto au-
lem ct vincto Symeone, c.xlcros diniisit, et frumcnto et
argenlo dalo. Lbi autem vidcrnnt argenlum, cum apcri-
renl saccos de re tam inoplnata lurbati sunt et Benja-
, ,

minum a palre poslulabant , cui omnia qua^ gesla erant

1 Ge,D, xxxvni, a6.
nBQ 8. jo. cnnYSosTOMi AHcniEPiscopi c. p.

cnarrarnnt. Illc vcro rcnncbat pncrnm cmlllerc. Ut antem

famcs invj.luit , cmn inslarcL Jiidas Bcnjominiim volcns
obdiicfrc , sc sannni ct incnlmnein rodncliirmn polli-
ciliis , (!( (lit J;icc»b diiplicalmn tir^onliiin , jnbciis aja
c|nor{nc dona tiirorrc. l t anicin ad Josophiiin porvcnc-
riinl , ab co ])cr!iinnaiillcr cxccpli snnl ; dc patrc ille

inlcrrogavit , ct latilo illos convivio cxccpit. Cnm porro

dercdilii agciotiir, jiissil pocnlmn anrcmn injici in saccmn
Bcnjauiini, illis ijiinoranlibns. Lt aiilcm Iiijoclnin fuit

pocnlnm , dnm illi abircnt, jiihot Jcscjih jir.cposilnm

doinns snne viros inscqni. Insccntns illc, incnsaliat qnod
bcncficnm malis rcnnincraront. Illis vcro Inrbalis, ct
morlc dignnm donnionlibns cnm qni in furlo dcprchcnsus
forcl , scqnc scrviluli obnoxios , invcntniii fuit pocnlimi

in Bciijamlni sacco. Tunc inr:;rcssns Jndas, longoque ha-

bilo scrniOnc dc palrc, dc Joscpho , cl dc Bcnjaniino;
cuui s6 illc pro pnoro ad scrvilnlcm ofTcrrcl, in lanlani
comniiscialloncui Joscphum iiijcril, nt lola illa sccna
proclcrcliir. Oainibus cniin cxcliisis , ut sibicnni 1 borlale
llcrc liccrot , scsc fralribus cognosccndnm exliibnit , mi-
silquc ad palrcm cum donis cl plauslris : id qnod cliam
Pharaoni j.lacilum crat. Lt audivit Jacob ca qnn; ad
Josc|)hum s|)ectabant : gandio pcrfusus cst, ct jabcnlc

Dro dcsccndit in yEjjyplnni. Vidct Joscphum paicr : h;cc

rcnnnliantur Pharaoiii , (pii habilarc cos jns.slt in Ranvsse.
Ut aulcm oxhaiislnni fuit argcntiim lcrr.x, jumcnla daiilcs
illi hoHiiiics, (Viimciiluin accipicbant : his qiioqnc dcfi-

cicnlibus, ncc fainc dcsincntc , s<5 ij)sos ciim tcrra dcdc-

rnnl : acscrvi Pharaonlsconstiliili scminahant , cl qninlain

parlcm i|)si rciori baiit , qnaliior sibi j^ailcs rcscrvanlcs.

Morli pioximns Jacoh, jnramcnlum cxi^il a Joscpho, ne

sc in /E^vplo scpcllrct, scd hi scpulcro jiatrnui suorniii.
Filiosque Josephi Ephruiui et j^laoasse nou iu ncpotum.
 6YN0PSIS SCRIPTUR^ SACR^. 2S7
scd \n filiornm ordlncm accensct. Callgabatque oculis
Jacob : nt anlcm oscdUilns cst cos, ciim bciuHliclurns
illos cssct, Joscpli a sinislrls J;icobi posnit Ephtaim , ct
Manasscni a dcxlris. Jacob aiilcm dcxleram mannm iin-

posnit snpcr juniorcm qni a sinislris stabat; sinl^lvam

vcro snpcr eum qni a dcxlris , ct bcncclixlt. Pulaiilcm
Joscpbnm id palrem per ii;noranliam faccrc, et moncn-
lcm non tnlit Jacob scqnc ^narnni, non ignorantciii id
, ,

facerc dixit. Tunc dcdlt Joscpbo Jacob Slclmam jnrc pine-

cipno ,
qnamSymeon et Lcvi copcrant. El bcncdicit f.llos

suos. IIIc dc Chrislo vallcin;ilnr : « i\on flcficict, inquit,

»princrps cx Jnda , nec dux de fenmribus cins, donec
Dvcniat is cni rcj)0silnm est'. » Ut aulcn; mortuus cst Ja-

cob, bixit cnm Joscph , ct clTcicns scpclivlt in spchinca

Abrab.T. Dlxcrunt ilaqne fralrcs cjns : « Ne forte injurlne
»mcmoriam rctlncat, ct rcfcrat nobis mala, qnx inlnliinus
»ei^, » Et ritgabant enm dicenles • Ecce nos scrvi lui :

»sumns\ » Flexilqne Joscph et dixlt cls «Ne timoalls , : :

»nam Dci sum ego vos ma!a consrHa ccpistis, Dcus

:

»aulcin bona rclribnit mihi. Ego nulriam vos ct clomos

«vcslras'. » Vixit crgo Joscph ccnlum annos(8) ct vidit ,

fihos Ephraim usquc ad lerliam j;cneralioncm. Dlxit ])orro

fralrlbns suis « Visllalionc vlsit b't vos Dous, et inducet
:

»vos in lerram ])ron)is.sioMls, qnam jiiravil |talrlbns noslris

» se datnrnra cis. Et siimd vobiscnm f;'rclis ossa mca^ »

Cnm \ixissct ccnlnm annis, scpullus csl iii loculo m

/Egyplo^

SVNOPSIS EXODI,

Exnrgcns in /Egypto rcx qui Joscphum ron noverat,

' Gen. xLix, 10. — » Id. t, i5, — 3 Ibid. 18. — ^ ^^^'^' '9« 'T
• IbJd. a4. — 6 Ibjd. a5.
288 S. JO. CnRYSOSTOMI AT\C1IIEPISC0PI C. P.

Isracilllas aflllxit iii liilo cl lalcrf. Pr.TCcpil cliain oLslc-

Iricibiis, ul occidcrcnl niascnlos Lraclilariiin ; ut aulcra
illac non parucrnnt, illud facinus populo coniniisil. Tunc
nascilur Moyscs cx Irihu Lcvi, ct cxposucrunt eum pa-
renles in arcula. Dcsccndcns vcro filia Pliaraonis, educ-
lum infanlcm nulricndum Iradldlt. Cum in virura crcvis-

sct Moyses , egrcssus cst ad fillos Israei. Ut auli m laborem

eorum considcrabal vidlt yEgyplium qui Hcbrcxum ver- , ,

bcrabat, cumquc hinc indc respcxissct, ncminem vidit;

percussoque /Egyptio , abscondit illum in arena. Egressus
dic scqucnll, vidit Ilebr;cos duos scse muluo vcrbcran-
ics, allcriquc dixit : Cur vcrbcras proxiuuun? infil ilb :

« Quis tc constiluit principera et judicem nostrum? an

>- occiderc me vis, ut hcri /Egypliuin '
? » Timuit crgo
Moyses , Pharaoque rcm gcstam audivit, ac quccrcbat in-

terficere Moyscm. Mctucns Moyses scccssit in Madiam :

juvilquc Jothoris ad aquaiidum. Illae rcm geslam pa-

fiiias

Iri nunliavcrunt, ad cumquc addnxcre Moyscm. Jolhor

dedit illi filiam suam in uxorcm et pcpcrit ilia Moysi
:

Gersem et EUezcr. Ipsi gr^gcs pasccnti loquilur Dcus;

cum acccssit, vidit in rubo mlraculum illud, cum urcre-
tur et non comburcrctur. El mitlit ilium Dcus in /Egyp-
tura dicens:Dic [de mc,]<iEgo sum qui sum^. »Jubelur
congrcgarc scnlorum cccluin, cl sic inlrarc ad Pharaonem,

Pnccipcrcquc populo, ut cum aurugcrent, vasa arganlea

ct aurca nuituarenlur a vicinis. Dalque illi tafia signa ut
fides ei habcrclur, vlrgam quas vcrsa cst in serpenlcm,
mulalioncm manus suac facla quippe est alba siciit nix ;

(ex lepra ), et rursum rcstitula est in prislinum colorcra;

aquara ilem fluminis. Eiruudcs cnim inquit ex ea in ari- , ,

dam et sanguis erif. ricliiclanle Moyse iratus Dcus ad-

, ,

junxit ipsi Aaroncm. Annunliavit Moyscs Jothori socero

• EvoJ. II, i4. ~ » Id. III, j4«
 SVN0P5IS SCRIPTUR^ SACRiE. 289
suo, sc in /Egyplum csse profecluruin. Mortuoque rege,
qni ipsum intcrficcre qnocrebat, ait illi Dcus rlngredcre in
/Egyplum. IIlc vero assnmplis filiis cum uxore, sic pro-
fcctus est. idco Angelus ipsi apparet cxterrens eum (9).
Non enim proplcr circumcis'onem : si cnim circumcisionis
causa, oporlcLat non anle discedere Angclum, quam al-

lerum mater circumcidisset : sed ideo apparuit, ut non

uxorcm duceret in .Egyptum. Non enim eo mittebatur,
ut illic habitarct , scd ut educcrct Israelem : quod et ille

intelligcns, remisit uxorem. At undc palam estquod rc-

miacrit? Post discessum cx /Egypto occurrit cnm uxore
illi

ipsius Jolhor soccr cjus. Vcnit Aaron ad Moyscm et ambo ,

congrcgarunt scniores Israclis , ct ipsis rcnuntiarunt Dci

raandata : illi autcm gavisi sunt. Lbi vero ad Pharaonem
accesscrunt, jusserunlque eum dimittcrc populum, non
modo non annuit rex; scd cliam Israclitas vchementius
afilixit, jubens ne daretur eis palea ; scd ut ipsi eam sibi
reperlrent. Cum aulem scribce verbcrarcntur, qnod opus
non implerctur, Pharaonem adierunt, nihilque impetra
runt. Tunc occlamarunt conlra Moysem rursumque mit- :

tilur ille ad Israclitas, exilum

illis annuntians. Illl vero ne

audicrunt quidom Moyscm

tam dejecto erant animo. Hic
,

scribitur Moysis genealogia ct ait illi Dcus « Dcdi

, te :

» Deum Pharaonl' :))miltitque illum ad Pharaonem, ju

bcns oslendere signum sl rcx pelcret, virgae in scrprn-

,

tem conversac. Lt autem virga in scrpenlem mutaf, est,

nec tamen rex cessit; vcrtitur aqua fluminis in sanguinem,
impletur terra ranis:dcinde scyniphcs cxiernnt, mox cy-
nomyia, postea mors jumentorum, postca pustulae, hinc
grando et ignis, poslea locustcne, et tenebrte palpabilcs.
Cum aulem inducenda esset mors primogenitorum ,
ju
bentur immoiare agnura immaculalum , et inungere postes
' Exod. Tii, I.

LXXXVJII. l^
 490 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

sanguine neqne enim morituros esse eos qni essent

: in ea
domo , in qua sangiiis agiii esset. Tunc illis lege staluit
septem dies azymorum : et si ingrcssi fucrint in lerram
promissionis ,
jubcl hunc scrvarc cullum. « Et si inlerro-
«gaverint vos , inquit, filii veslri, dicctis : Sacrificium
»Pascha hoc est Domino'. » Cum autem media nocte pe-

riissent omnia primogenila /Egyptiorum, abegerunt Israe-

litas ex /Egypto. Illi vero egressi sunt , cum accepissent
yasa argentea et aurea , multumque populum secum pro-
miscuum , et oves, et boves, et jumenla. Habitalio autem
filiorum Israel, qua habilarunt ipsi et Patres eorum in
terra ^iigypti et in terraChanaan, ("uit annorum quadrin-
gentorum et triginla ( o). Et ait Deus « Consecra et sanc-
1 :

))tifica mihi omne primogenilum ab homine usque ad pe-

j) cus^ , » quia occidit primogenila /Egyptiorum. Non duxit

autem eos per Philisthiim, ne pceniterct eos bcllum viden-
tes, neu revertcrentur in /Egyptum sed pcr mare Piu- ;

brum. Quinla autem generatione ascenderunt filii Israel

ex /Egypto el accepit Moyses ossa Josephi. Ducebat au-
:

tem Deus Israelem ductu ignis per noctem, et ductu nu-

bis per diem. Lt aulem insecutus est Pharao mutata sen-
tentia virga percussit Moyses mare
, et divisum est cum , :

autem pertransissent Israelita mare conjunctum est con- ,

tra /Egyptios, et demersit eos. Et cecinit Moyses canti-

cum, cum
cecinit et jMaria in Mar- muheribus. Venerunt
rhas, ubiamara erat aqua, et dulccm reddidit illamMoyses
per lignum. Vencrunt in locum ubi erant duodecim fonlcs,
et septuaginta palmoe locus autcm vocabatur Ehm. Inde
:

vcnerunt in desertum intcr Elim et Sina. Tunc murmu-

raverunt in deserto Israelit.x, carnes postulantes. Tunc
pluit illis manna. Deinde iotulit colurnicem. Hic <;irca

manna, quod cum multum erat, non redundabat; cum

> Esod. XII, a6. — • Id. siii, i. •
 1

SYNOPSIS SCRIPTUR^ SACRiE. 29

parvum, non deficiebat , jussit niliil relinqui in crastinum.
Ilii vero non paruerunt, et quod residuum fuit, verraibus

scatebat. Dixit , INe egrediamini ad colligendum sabbato.

Illi vero neque in hoc obseculi sunt , et cum egressi es-
sent, nihil invenerunt. Jubet Moyses in vase aureo reponi

ex manna Manna vero comederunt

in futuras generationes.

quadraginta annis. Tunc murmuraverunt ob sitim. Et per-

cussit Moyses petram exiitque aqua. Venit Amalec bella-
,

tum contra Israelem : et in fugam illum vertit Jesus fdius

Nave : ac quandiu crant manus Moysis erectae, superabat
jsrael; quando autem demittebat eas, superabatur. Illud
vero signum erat crucis. Stabant quippe Aaron et Or qui
sustinerent manus Moysi. Dixit autem Dominus ad Moysem:
«Scribehoc in monumentum in libro*. » Accedit Jothor

socer ^loysis cum uxore ejus: generum autem illum praeter

usum vocat Scriptura, et Moysi et populo. Enarrat mira-
bilia Moyses socero :Ut autem vidit
ille vero miratus est.

totum populum Moysi aslantem, illum vero non posse

erga omnes judicium exercere, auctor est illi socer, ut
deh*gat viros potentes, religiosos, justos, odientes super-
biam, et constituat eos , millenarios, centenarios, quin-
quagenarios, decuriones. Obtemperavit ei Moyses, et as-

cendit in niontem. Pr.Tcepitque Deus ut populo dice- ei

ret, eos futuros Dei regale sacerdolium, gentem sanctam,

si obedlcrint. Illivero dixerunt « Omnia quaGCumque dlxit :

»Dcus, faciemus et audiemus^. »Tunc prcTecipit populo,

ut purificetur asque ad tertium diem, et lavet vestimenta
sua. Hic dictum est illud quod habetur apud Apostolum
in Epistola ad Hebraeos « Si teligerit montem, lapidabi-
:

Btur*. »Tunc moos fumigabat, voces tubarum sonabant.

Tunc prscepta Legis accipit Moyses, nempe Decalogum,
et reliqua jura. lUud autem, « Diis non maledices, »noq

> Exod, XTii, i4, _ » Id. XIX, 8. — » Hebr. xii, ao.

»9-
 ,

2^4 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

de idolis diclum est, scd dc principibiis : siibdil enim :

« Principi popnli tni non malcdiccs*. «Pollicelur mnlta

ipsis bona, si obcdicrint, qnod gcnlcs sinl supcraluri, tcr-
ram possessuri; poUicclur ilcm aquam eorum bencdictiim
iri, et panem omni morbo , liberaiidos illos esse, non fu-

turam slcrilem csse in illis, ncque orbum, neque imma-

turam morlem lcrminos corum sc posilurum esse a mari
,

Rubro usque ad Philisibinorum terram; a deserto, usque

ad FAiphralem. Tunc immolavil Moyses, et dlmidium san-
guinis efiudit ad allarc : accipiensque sanguincm aspersit
populum. Horum meminlt Paulus in Epislola ad Hebracos ,

dicens « Neque prinmm Tcslamenlum sinc sangnine rcno-

:

» valum est^. » Jubclur Moyses ascendcre et accipere la-

hulas. Et erat ibi quadraginla diebus, et quadraginla noc-

tibus. Audivit aulcm dispositionem tabcrnaculi, et eorum
quai.in ipso contincbanlur, et sacerdotalis amictus, et
unctionis sacerdolum, et redemptionum. IIcTCc vero erant
ut singuli dimidiam didrachmi partem darent , id cst, obo-
losdcccm. Et dc composilione olci praecipit, et dc obscr-
valione sabbali. Convcniunl Israclilre coulra Aaroncm et
in idololalriam incidunt. Tunc aitDeusMoysi : « Sine me,
»et delebo eos, et laciam le in gcntcm magnam^ »LUau-
tem descendens Moyscs vidit vilnlum et populum Inden-
tem projccit et conlrivit tabulas, increpavit Aaronem
pra3cepit filiis Lcvi venicntibus :Dixit « Si quis ad Domi- :

» num, veniat ad me, ut occidat unusquisque fralrem suum

» et proximum suum'' » et ccciderunt tres millc viri. Tnnc

,

ascendens Moyses dixit Dco : a Siquidem dimittis illis pec-

» catum , dimilte; sin minus , dcle me de libro , quem
»scripsisli^ » Tunc flevit populus, et jnssus est deponere
ornatum suum. Hic dictum fuit, « Et loculus est Dominus

' Exod. XXII, a8.— "

' Hcbr. ix, i8. — «
' JSxod.
--.
wxn, lo. — ^ Ibid. a6.
- -
«Ibid. 3i.
 ,

SYNOPSIS SCRIPTUR^E SACRiE. 298

» ad Moysem, qnasi si quis loquatur ad amicum suum*. »

Jesus autem filius Nave non egredicbatur ex labernaculo.

Tunc rogat Moyses Deum , ut non derelinquat populum,
et dolatis duabus tabulis accipit Decalogura , transactis
rursum quadraginta diebus, et quadraglnla noctibus. Prac-
cipitur autem ipsi iterum de Pascha , de Sabbato , de ex-
terminandis gentium diis, de primogenitis ipsi sanctifi-

candis. Hic legitur Moysem cum velo locutum populo

cssc; quod ad Corinthios secunda ait Pauhis^ »Tunc ilhs
praeceptum est de Sabbato, de materia ad tabernaculi
constructionem adhibenda; hoc est, de auro, de aere, de
capinis , deque reliqua matcrla. £t ilU quidem cum magna
alTerebant alacritate, ita ut redundaret; operatus autem
est Beseleel dc tribu Juda, et Eliab de tribu Dan omnia
ad apparatum necessarla, et tabernacuhim stetit, nubes-
que operuit Quod autem impensum fuit ad opera
illud.

auri quidem viginti novem talenta et sicli septingenti, ar-

genti talenta centum , sicli septingenti septuaglnta duo
aeris lalenta septuaginta , et bis mille quingenti sicli.

SYNOPSIS LEVITICI.

Leviticus vocatur hic liber, quia proprie et peculiariter

totam levitici ministerli formam continet , et quo pacto
Aaron et filii ejus ex tribu Levi in sacerdotes electi utique
fuerint, et quidquid discriminis est inter sacrificia et
oblationes, et quahs sft universus sacrorum cultus sacer-
dotaleque ministerium. Delnde cujusque sacrlficii legem
exponit; tum ejus quod pro salute, tum ejus quod pro
delicto, sive spontaneo sive involuntario, et quo pactosin-
gula dividenda sint et referenda. Enarratur etiam in hoc
• Exod. xxxiii, II. — > a Cor. iii, i5.
 :

agi 6. JtO. CHRYSOSTOMI AncniEPISCOPI C. P.

libro summi sacerdolis, aliornmque sacerdotnm unctio :

ad hitc, judicium et co^^nilio indiciorum, quibus tam ho-

minum, (juam indumenlorum, pariclumque domorum le-
pra dcpreliendi possit et qui sit eorum expiandorum
;

ritus. Praeterea quae sit lex et distinclio connubiorum le-

gitimorum, et quaiuam pro illcgitimis sint habenda. Item
quid discriminis sit inter munda et immunda animalia, in-
terque volucres et pisces ac replilia cujusvis generis, et
quibusnam vesci, a quibusnam abslinere dcbeant Hebraei.
Declarat etiam qui si tubarum dies in neomcnia mensis

seplimi magni quoque jejunii praeceptum, quod eodem

:

septimo mense, decima mensis cuslodiendum sit, quam

Sabbata Sabbatorum, et peccali remissionem vocat. Fes-
tum ctiam Tabernaculorum decima qninla ejusdem men-
sis celebrari jubet. Agit quoque de festis, et quae in illis

oflerenda sint praecipit. Ilem de manumiltendis Hcbraeis,

qui in servilulem veuditi sunt, et de debitorum remissione
de quiele septimo quoque anno terrae concedenda. Ad
hsec de legalibus praeceptis ac testimoniis admonet. Porro
servanlibus illa, bona pollicetur; Iransgredientibus vere
gravissima mala minatur. Inter cibos autem mundos et

immundos dislinclionem hujusmodi ponit. In brulis ani-

mantibas hicc mundadicit cssc, quce ungulam dividunt, et

geminas ungulas habent, ac ruminalionem rcgerunt; qua-

lia sunt vitukis, ovis.capra, cervus, bubalus, caprea, oryx,
pygargus, tragelaphus, Camtlopardaiis et similia. Si vero
quidpiam eorum defuerit, pro immundo habebitur, ut
suut camelus, lepus, chocrogryllus haec enim ruminant :

quidem, scd ungulam non flndunl; ct sus quoque nam :

hic ungulas iiabct ac dividit; sed nun ruminat. De volali-

libus vero qucC edi vetat, haec sunt; Aquiia, gryphes, ha-
liaelus, vuUur, milvus, corvus, et his similla, accipiler et

similia, nycticoraxet similia, cataractes, ibis, porphyrio.

 SYN0PSI9 SCRlPTUDyE SACRwE. a^S
pelicanus , cycnus, erodius , charadrius, et his simiha,
upupa et vesperlilio. Ropenlia volalilia, omnia dicit esse
immunda. Qurequatuor pedibusgradiuntur, quneque crura
pedibus sublimiora habent; ita ut in illis a terra saliant

qualia sunt , bruchus, pittachus , attagus, locusta et si-

milia, et lacerta. Qua3 vcro in aquis, sive in mari, sive

in fluminibus, ac lorrenlibus nata, haec dicit esse munda,

iila vidclicetquce pinnas et squamas habent; ut suntlrigla,
scarus, glaucus, ccstrcus, el quae his sunt similia. Quae
autcm aliquo corum carcnt, immunda nec edenda; vide-
quae pinnas habet, squamis autem caret. Ex
licet sepia,

ilhs autem qu£E supra terram repunt, haec immunda esse

dicit, mustcUam, crocodihim terreslrem, mygalen, cha-
maeleontem, stelliouem, sauram et talpam. De serpente
autem, etqune ipsi admo
sunt similia, superfluum esset
nere: hocnamquc animanliuni genus liquet omnibus esse
abominandum ac delestandum. Similiterque in Dculero-
nomio horum meminit. Ilem aglt de morticinis ut prohi-
bitis, de sanguine simililcr, de mulieribus parientibus. Si
quis semcn emiserit, imaiundus erit diebus septem. De
circumcislone pueri oclavo diefacicnda. De muliere men-
struata, et de dificrenlia purgationis earum qu.x vel mas-
cnlum vel fceminam pepercrlnt. Lex de lcpra et de ejus
purgatione, de seminifluis et de menstruis. De rcvercn-
tia, de capro emissario ct de jcjunio. De cohlbendo IUegi-
timo coitu: de connubiis legitimis et illegltlmis, ct quod
non debeat sacerdos viduaui aut repudiatam ducere, scd
virginem. De filia sacerdotis fornicante. Quod sacerdos
inculpalus csse debeat. De donis oblalis. DeSabbalis, de
festis, el de festo Paschatis, de Scenopegia, dcque feslo
Tubarum. De oleo, de lumine, de panibus proposilionis ct
de anno remissionis. Deinceps de servis judaels et genlili-
bus : de repudiatione idolorum sic loquilur : « Ego enim
89^ S. JO. CnRYSOSTOMI AnCIflEPISCOPI c. r.

Dsiim Dcus vcslcr ; non faclclls voLis Ipsls siniulacra, ncc

KSlaluam crlgclis vobis, nequc lapidcm In scopum ponclis
» in lerra ut adorclls illuin'. » Ad Ii.tc minas cffert in prae-
v;u'icalorcs hls verhls : « Ego Douiiuus Dcus vcslcr, qui
n eduxi vos dc torra yEgypli cum cssclis scrvl, ct conlrivl

»vinculum jugi vestri, ac duxi vos cum fiducia. Si autem

» non audlcrllis me, neque feccrills piiTcepta mca hacc,
))scd ipsls repuguavcritis, ct sl judiciis mois advcrselur
)) anima vestra, ita utnon faciatls omnla prascepta mca, ut
D dissipetlstestamenlum moum, Inducamin vosangusliam,
»scal)iem, ct ardorcm consumenlem oculos veslros:et
» seminabitis frnstra scmenlem vestram el hacc comcdeut
» hoslcs vcstri". » Ista coutinol hic Ubcr, cum allis mau-
dalis ct praeceptls, In hisque tcrmiuatur.

SVAOPSIS ^U.VIERORUM.

Jubetur Moyses numerare populum a vigeslmo anno ct

supra, eranlque sexcenla Iria millia liominum,ot sexccnll
quinquoglnla, praeler Lcvilas. Gcnealogia Lcvilarum, qui
numerantur, erantque vlginll duo mille trecentl a nalls

imo mensc ct supra. Quia vero primogenili Israells crant

viginti duo millc ducenli scpluaginta tres, pro iis, qul nu-
merum excedebant, rcdemptiones acccpit Moyscs dedllquc
Aaroni. Rcdcmptiones aulem efrant mille Irccenti scxaglnta
quinque sicli pro quolibet. PraBcIpit quinam rem sacram
oblrcdcbcat.quosnamcsseoportcat Levltas. Non cnimom-
ncs eodemhonorcdlguabantur. Alils pretlosioravasataber-
nacull,aliis uiinora concrodcbanlur. FucruntaulcmLcvitaj
a vlgesimo aunoclsupra, quimiuislrabant, usqueadquin-
quageslmumannum, octo mille qulngenti octoginta tres,

' Ltvit. XXVI, I. — • Jbid. i5-i6.

 ,

sYAOPSis scniPTun.E SAcn.E, «97

Tunc jubetomnemimmundum emittercexcaslris, ctde sa-
crificiopro delicloloquitur, legemquc zclotypiicstaluit;ut
ncquecalumnia impelereturmuliercircaadulterium,nequc
adulteralaterepossel : dc precationesanclificalioms statui-
tur,etquomodooporleatsacerdolembenedicerefilioslsrael.
IJbi autem stelit tabernaculum, attulcrunt principes dona
miilta maguaquc. Jubetur Moyscs sanctificare Levitas
auditque a vigesimo anno et supra oportere ipsos minis-
trarc, a quiuquagesimo autcm anno a ministerio cessare.
PrnEccpIt ij)sis Deus per Moysem ut Pascha faciant. Dic,

» inquit, et faciant filii Israel Pascha '. » Erat cnim primus

mensis secundi anni. immundi ad
Acccsserunt autem
Moysem, et obfulit pro illis Deo. Prcecepitque Deus, eum
qui non posset in primo mensc immolarc Pascha, vel
quod immundus esset, vcl quod in longo itinere, in secun-
do mensefacere, decima tertia die. Si quis vero, mnndus
cum sit, nec in longo itinere, nolit Pascha facere in pri-
mo mense, sub peccato erit. Lex, inquit, uua sit advenae et
indigenoe. Gum ascenderet nubes, castra movebant Israe-
litae, et ubi nubes stabat, illic castra metabantur. Jube-
tur Moyses lacerc tubas argenteas; ita ut per illas signifi-

caretur populo,quandonam proficisci oporteret, quando

congregarc populum in bellis, in sacrificiis, utendumque
csse dicitur his tubis, in fcstis, in neomeniis.inholocauslis.
Ut autem profecti sunt filii Israel, rogabat Moyses Jobab
filium Raguel, qui et Jothor dicebatur, nt sibi et viae et
promissorum bonorum consors csset, et cum arca eve-
heretur , dixit Moyses ; « Exurge , Domine, dissipcntur
ninimici tui,fuglant omnes qui te oderunt^. » Et murmu
ravit populus, et combusta est pars caslrorum ; et vocatus

est locus, Incendium. Precatusque est Moyses, et cessa-

vit ultio. Petebantque carnes, etdicebant: « Recordamur

• Num. IX, 2. — • Ifl. X, 35.
298 S. 30. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

«pisciiim, fjiios comcclebanius in /Kjjyplo, cucumcrum, et

»pei)onnni, et porrorum el coparimi el alliorum. Nunc
» aulcm aniuia noslra arida, nihil prnclcr manna rcspiciunt
«oculi noslri*. » LU aulem scdilionem corum gravilcr fe-
rcbat ct Dco supplicavit : addidit ei i^cpluaglnla seniorcs,
qui parlcm viluporii cum illo ferrenl. Tuuc Jesu Filio
Nave dicenle Prohlbe fillum Eldad et Modad ne prophe-
:

tcnt, ail Moyses: « Num aemidaris lu pro mc? Et quisde-

» dcrit ut totus populus Domini Prophctac slnl^ ? » Tunc

ascendit colurnix a Domino, ct comederunt. Et carnes
erant in denlibus coriun, piiusquam deficereut. IIoc in
Psalmo etlam dictum est: « Adhuc esca corum eratin orc
» ipsorum, et ira Dei ascendit super eos : et occidit in plu-
» rlbiis eorum '. » \ ocalus autcm cst hic locus , Sepulcra
concuplscentlae. Tunc locuta est contra Moysem Maria
diccns : « Num ipsi soli loculus est Deus' ?» Cum dixlsset
veroDeus, scipsisoliProphetarum ita locutumesse, irami-
sit Icpram in Mariam, Moyseque rogante pro illa, non tu-
lit cain prius mundari, quam scplem dies exlra castra
mansisset. Mitlit ergd quosdam ex populo cxploralum
terram Chananncorun), Qua explorala, uvam inde gcsta-
runr, tcrramquc admodum laudabanf. Sed tlmebant po-
pulum : quod bellalores illic viri esseut. Chaleb autem
filius Jrphone, et Jesus fillus Navc, qui et ipsi cx numero
exploralorum eranl, populo animos addcbant : illi autem
venerunt lapidaUun cos. Kursusquc Deum irrllaverunt.
Tum Dcus non ascensuros esse eos qui murmurave-
dixil

rant in terram promlssionls, nlsi lantum filios eorum, et

Chaleb filium Jej)honc et Jesum. Qiiadraglnta autem ,

annis, inquil, erunl in deserlo, donec filii creverlnt, se-

cundum numcrum dlcrnm, qulbus visllaverunt terram.
Tunc cxploratores omncs morlui sunt, cxceptis Chaleb et

'
Pium. \i, 5. — • Ibid. 29. — * Psal. l\xvii, 3i. — < Num. xii, a.
 8YN0PSIS SCRIPTUR/E 5ACR.E. 239
Jesu filio Nave : flevitque populus. Ascenderunt conlra

Anialec praeter Dei placitura, et arca mansit in caslris

cum Moyse. Exivitque Amailec et percussit eos. Praecipi-

tur de holocauslis, de primitiis, de sacrificiis pro delicto.

Deprehensus est quispiam ligna coHIgens in Sabbato, et

lapidatus est. Pnecipiuntur fimbrias in oris facere. De

Core, Dalhan et Abiron : lunniltus eorum et poenaa quas
dedcrunt. His peractis, reliqui depopulo non ad meliorem
se frugem receperunt : sed rursus insnrrexerunt contra
Moysem, moriunturque quatuordecim mille scptingenti.
Tunc floruit virga Aaronis. Dicit et statuit quid accipere
debcant Levitae et sacerdos magnus et legem dat de ci- :

nere vitulae, ex qua aspersionis aqua fiebat. Hanc perro

vitulam visum est quibusdam esse figuram passionis Do-
mini nostri Jesu Chrisli. Per cinerem autem vitulce mun-
dabatur is qui immundus erat a mortuo. Venit autem
populus in Cades, ibique mortua sepulfaque est Maria.
Deficlente aqua rursum murmurant Judaei Moyses vero :

et Aaron jubenlur aquam de pelra educere. Percussit

illam Moyses dlcens « Numquid ex hac petra educemus
:

Bvobls aquam*?» Et egressa est aqua. Dlxltque Dominus

ad Moysem et Aaron « Quia non credldlslis mlhi, ut
:

«sancllficaretis me coram fdlis Israel, ideo non inducelis

» vos hunc ccelum in terram, quam dedl eis^. » Per legatos

agit Moyscs cum rege Edom, ut eos transire sineret: ille

vcro non peraiisit : et declinaverunt ab co filii Israel. L't

autem pervenerunt in monlem Or, jussu Doi assumptis
Moyses Aaronc et Eleazaro filio ejus, adduxit eos iu mon-
tem et induit Eleazarum vestibusejus. Aaronautemmor-
:

tus est in monte. Flevitque populus triglnta diebus. Cha-

nanaeum viceruntet analhcinate fcrleruiit. Profecti autem
ad mare Rubrum, circuierunt lerram Edom, et animo de^
» Num. XI, 10. — • Ibid. la.
3oo S. JO. CllftYSOSTOMI AUCHIEPISCOPI C. P.

fccerunt, niurmuraveruntque contra Moysem : immisit-

que in cos Deus scrpentes qui illos occidcrcnt. Prccatus-
que est Moyses, ct jubente Dco fecit scrpcntem aencum :

qui vero mordehalur, cum respiceret in serpentem, vive-

bat. De hoc serpcnte dictum cst in Evangclio : « Sicut
» exallavil Moyscs scrpcnlcm in dcserto, ita oportet exal-

Dtari filium hominis*.» I^egalos millit Moyses ad Seon

regem Amorrha^orum. Ilic autem Seon cum bellum ante

movissct contra rcgem Moab, ccpit tcrram ejus. Ut vero
eliam conlra Israelitas prajlium commisit, prolligatus ab
illis est : urbcsque cjus ceperunt Israeiita?. Gongressi
ctiam cum Og rege Basan, iisdem ipsum malis aflecerunt,
quibus Seon ailecerant, ac terram urbesque ejns omnes
ceperunt. Mittit rex Balac ad Balaam vatem, ut maledice-
retpopulum. Deus auteminitioquidem prohibebat. Utau-
tem instabatillsapudvatem, concessit quidem ut iret, sed
non ut malediceret. Sed converlit maledictiones in bene-
dictioneui. Non quod quidpiam possent maledicliones va-
lis; sed quia miseriisaflectus cratpopulus, crediturus erat
illius malcdictionibus, illicque propler infirmitatem suam
damnandus erat. HicdeChristo vaticinatur dicens : «Orie-
» tur stella ex Jacob, et surgcthomo ex Israei^ » Spiritus
eiiim Dei fuit in vate. Ut vero abiit Balaam, fornicanlur
filii Israel cum fiUabus Moab, et initiantur Bcelphegor.
Tunc praecipit Moyses, ut unusquisque fratrem suum ido-
lis servicntem interficiat. Tunc Phinees fiiius Elcazari
confodit Zambria Israelitam, et Chasbi Madianitidem
cum iilo: « Et reputalum cst iili ad justitiam. » Tunc nu-
mcrantur liiii Israei a vigcsimo anno ct supra, ct inveuti

suntsexcenti et tres mille et triginta viri. Levitae autem

Ircs et viginti miiie a mensc et supra. Hic census in Ara-
both Moab factus est trans Jordanem. Neque in iiiis erat

' Joan. III, 14. — • Wum. xxiv, 17.

 SYNOPSIS SCRIPTUR.E SACR^. 3oi

quispiam ex iis quos cnumeraverat prius Moyses in dc-

serlo Slna , exccplis Jesu filio Navc, et Chalcbo filio Je-
phonne. Accednnt qnredam filine Salpaad ex Iribu Maiiasse
roganles, cnm pater eorum filiis mascnlis orbns morluns
esset, ut ad se haeredilas veniret atque possessio. Praccepit
Deus ut illas occiperent, et si quis sine filioobirct, man-
davit ut filia cssct hreres; si nec filiam haberet, fraler; si

fralrem non haberet, patris fraler. Ostendit Deus Moysi

cx monte INavo terram promissionis, et in ejus locum dux
constituitnr Jesus filius Nave. Tunc praccipitur filiis Israel

de holocaustis, de sacrificiis quotidianis, de illis quac in

Sabbato , de illis qucc in neomeniis, de iis qure in Pascha,
de iis qua3 in die hcbdomadarum, do iis quac septimo
mense. Praecipit cliam de votis; id est, de iis quoc quis-
piam ofTerenda constiluerit. Tunc armantur duodecim
mille viri ex Israelilis contra Madianitas, et Phinccs cum
illis, interficiuntque eos ct quinque reges Madiam et Ba-
laamvatem.Etprimitias oblulcrunt Deo despoliis, caetcra-

qnc inter sc divisernnt. Accedentes tribus Ruben et Gad,

et dimidia tribus Manasse, petebant a Moyse regionem,
quac est trans Jordanem. Ille vcro dedit, cura prius illi

cum reliquis Israelilis

promisissent se pugnaturos esse,
Jordanemque cum armis Iransitnros, ut bellarent pro
fralribns suis. Hic narralionem texit Moyses itineris ab
/Egypto, donec venerunt c regione Jcricho. Jubentur illi

exterminareomnia idola genlinm. Loquitur etiam iilis dc

terminis terrae, ubi incipiant et ubi desinant. Praccipit
etiam circa lerram, quam Levllas accipere oportebat, et
de sex urbibus refngii ; ila ut is qui practer voluntatein oc-
cidisset, illuc confngerct,et sine periculo essetibimanens,
donec morerclur sacerdos magnus. Si autem extra lermi-
nos urbis caperetur, et occideret eum cognatus occisi,
hic non daret poenas, Et pauca loquitur de legibus circa
309 8. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

caedes. Accedunlprincipes Iribiis Manassoe dicenles Moysi:

Quoniam visuui cst uL filiai Salpaad acciperenl haeredila-
lem : si conligerit eas nuhere viro cx allera Iribu, fjuld
sors enim Iribus noslroe exibit in illam tribum.
lietl*

Tunc praccpit Moyses, ut vir quisquc ex sua Iribu uxo-

rcm acciperet, ne Iransferrcntur hasredilales a Iribu ia
tribum.

SYNOPSIS DEUTERONOMII.

Quasi summatim priora omnia narrat Moyses, ut illis

inmeuioriam revocct ct Dci beneficia, et nequiliam ipso-
rum. Adhortalio nc idola coleient. Ilic jacetillud: « Non
sadorabis slellas, quas dispensavit Dominus Deus tuus
«omnibus gentibus quae sub coelo sunt'. » Ilhid vero,
«Dispensavit » intcUigc; non quod ipse jusserit absit, sed :

quemadniodum ait Beatus Pauius « Tradidit illos Deus in :

» reprobiiin sensum^, » non quod tradiderit sed quod ;

illos, qui ita vcUcnt et sine spe convcrsionis essent dimi-

serit. Sic et hoc loco, «Dispensavit illis, » id est, cum er-
rorem delegissent, resipiscere nolenles, dimisit. Ilic pau-
lulum progressus ait, «Testor vobis ccelum et terram, vos
«perituros esse, si absccsseritis a Deo\ » Deinde ostendit
Deum nulh lanla praeslilisse bona quanta iUis. Et deter-
minat Ircs urbes ad Jordanem pro refugio. Adhuc cos de
pristinis admonet: ailque : « Liga ea in manibus tuis, et

» in postibus scribes et docebis filium tuum*. » Lbi dixit aii-

tem quie mala iis evenlura sint, si non obsequantur, ipsis

fiduciam indit, ne hostes metuant. Rursus priora in me-

moriam revocat. Hicjacct illud: «Altende tibl%»quod ip-

« Deut. iT, 19. — « Rom, i, 28. — * Deut, iv, a6. — 4 Id. vi, 8. —
.- i Ibid. 1%.
 SYNOPSIS SCRIPTUn^ SACR^. 3o3
sisfreqnenter inseqncntibusrepetit: monctquene victorias
propriae virluti ascribant, scd Dei gratiae. Ilic jacet illud:
« Deus ignis consumens est*, quod Paulus in Epistola ad

HebriEos posuit. Horlatur autem in hoc ipso loco Moyses

ne seextollant. « Non enim propter justitiam tuam, inquit,
wlsrael, exlcrminabuntur gentcs, sed propter ipsorum
» impietatem^. » In mcmoriam autem ipsis revocat confla-
tum vitulum. Hic lcgitar illud: «Circumcidite duritiam
»cordis vestri, et cervicem vcstrara nc induraveritis'. »

Laudat terram promissionis. Hic jacet illud : « Cum co-

«mederis et biberis et saturatus fueris, attende libi:»
pntdicitque mala non obscquentibus, et bona si obedie-
rint. Priecipit utin monte Garizin dctur benedictio, et in
monte Gebal maledictio. Jubct destrui idola ct eorum lo-
ca. Praecipit ne ubique sacrificia Deo offerant, sedin loco
quem ipse elegerit. Ne semulentur
gentes, nec cuipiam
obtemperent suadcnli ut idola colant, ctiamsi signa fece-
rit, non amico, non alii cuipiam,sed ut lapidibus obruant

hortantem, sive frater fuerit, sive etiam urbs idola colue-

rit, eam internccione delcant. Monet quae comedenda,
quac respuenda sint. Legemdat de remissione debilorum,
de remissione et libertate servorum, de primogenilis, de
Paschale. Hic jacet illud Non potcris Pascha facere in
: «

B ulla civitate, quam Dominus Deus tuus dat tibi; scd in

»loco, quem elegerit Dominus Deus tuus''. » De hebdoma
dibus, de sccnopegiis, de judicibus, de regibus; si quando
vellent sibi regem aliquem constituere. De Levilis, deque
iis quae accipere debent. Quod non oporteat illis uti, qni
mundatores vocantur, non incantatoribus,
catharistae, seu

non divinationibus, non hominibus, aul similibus. Hic ]a-

cetillud : «Prophetam vobis suscitabit Deus,utegosum^»
• Deut. IV, 24, et Hebr. xii, 19 — > Id ix, 5. — J Id. x, 16. — < Id,
xyi, 5, — » Id. xviii, i5, el Joan. i, 45.
3o4 S. JO. ClinYSOSTOMI AI\CniF.PISCOPI C. P.

Deqne iirLibus rdtii^ii pr.TcipIlur, IJic leyilur illud : « In

«orcduoruunlcsliuni vcl Irium slatuelur omnc verbuui*,»
et dc falsis leslibus: quid illi pali debcant. Inslanlc bcllo

dicit queni emillcrc oporlcat , ncc ferrc ut cum ipsis

pugnet. llortalur ne intcrficiant hoslcs in eorum manus

cadcnlcs, exccptis scplem gcnlibus. Et urbes quidem om-
nes, inquit, cum cepcrilis, diripilc, masculosque lantum
occidile. Exhisvcro, quorum lerram possidclls, nemincm
vivere conccdile. Eruclireras arborcs nc caedilc, inquit,

ad figindum valhim in obsidione. Si quis occisus reperla-

tur, nec appareat is qiii inlcrrccit, quid faciendum sit legc

slatuit. Si quis duas liabcns uxorcs, aham odcrit, aliam

dilexerlt, conligcritque ut pcrosae fdius sit primogenitus;

ne illi pra>feratur, is qni ex dilecla nalus est. De filio inob-
scquenle. llic jacet iihid(ii): « Malediclus omnis qui
)> pendet in ligno^. » Quia ergo maledicllo prolala crat in

cos qui non servarcnt Legem, «Maledictus omnis qul

«nonniancl in omnlbus scriplis in hoc libro'; dcLegelo-
qnilur Moyses, necpoleral Chrislus in bancincurrcrc ma-
lcdiclionem; implcvit namqueLegem, malediclioncm ma-
ledlclloncconnnulavil, suspensus in ligno. Quodnonopor-
lcateliaminimicijumentadespicere. Aliaquoqucconsliluit,
ct de nuptialibus legibus cdisserit, pcenasque consliluit
contra violalorcs virginum. Quos prohibeat ab ingrcssu in
Ecclesiam, de aliisquoquc loges fert, deque non accipicndo
fccnore. Non cunelandum esse ad leddenda vota; sed
quod quis vovcrlt, slalim solvat. Dc mulicre quac acccpit
libelhnn repudii, dc pignoril)us, de furto, dc mcrcede
mcrccnarii, de pupillo, dc vidua, dc relinquendis spicis et
uvis pro pauperibus. Ilic jacet, qnod non debeat pro ini-

quilate aliqua plusquam quadraginla plagas quis accipere.

Dc non alligando orc bovis trituranlis, de suscitando se-

• Dtul. XIX. i5. — > id. x\i, ai- — * Gulat, in, i3, el Deut. xxtii, 26.
 SYNOPSIS SCniPTUBiE S.VCRyT:. 3o5
mlne fratri qni dcrunclus, ab eo qui supcrslcs cst: ct
quid passnrus sit qui nolucrit suscilarc. Depondcrihus, de
iDensuris. De cxlcrminando Ainalcco, de primiliis, dc Im-
manitatc crga vidnas ct pupillos. Hinc dcmum incipiunt
maledicliones et bencdiclioncs ; illne inobeclienlibus, hiu
obtempcranlibus. Longiunquc lcxit scrmoncm de malis
ipsos invasuris. IIoc contiglt sub Assyriis et Babyloniis,
Ilhid aulcni, quod filii quoque sint comcdcndi, in obsldio-
nlbus contiglt. Dc ipso quoqueChrislo hicmeminit. «Erit,
» inqult, vlla tua pcndcns anle oculos tuos\ » Illc jacct

Ilhid « Ne qua radix amaritudinls", » quod Pauhis com-

:

memorat In Eplstola ad Ilebroeos. HIc legllur illud: «Oc-

» culta DominoDeo: manlfesta vero vobls et flliis veslris,

»quia mandalum ejus, Inquil, non erlt subllme, Non In

Bccelo, iit dlcas Qnis ascendct In calum; ncque ullra
:

«mare, sed prope tc verbumest, In ore luo'. » Haec dele-

gali mandalo dicla, ad lldem in Chrlstum traxit Paulus.
« Testcs voco vobis, inquit, cceluni et terram, ut dlllgatis
»Deum\ » Tunc vocat Jesum fiUum Nave, et jubetdu-
cere populum, ncc hostcs formldare, cum Dcum habcant
auxillalorem. Prneclpilquc ut in sccnopcgils loll populolex
legatur. PrKdlcIt Moysi Dcus, post cjus mortem populura
idolls serviturum, et punicndum fore. Eslo, inquit, hoc
canllcum, quod contra Ipsos tcsllmonium ferat. Non cnlui
unquam cjus oblivlsccntur. Et scrlpslt Moyses canlicum,
et proedixit eis quod inlque slnt acturl. HIc Icgitur : « Ipsi
»me ad .Tmulalloncm provocavcrunt In eo qul uon erat
»Deus, ct irrilavcrunt in vanltatibus suls; ct cgo ad aemu-
«lationem provocabo eos in non gente^ » Jubetur Moyses
ascendere in montem Abarim, qui ctiam Nabusiocabatur,
et videre lerram promi^siouis, et poslquam slngulas Ir:-.

« Deut. xxviii, 66. — » Id. xxix, 18. — » Id. xxx, 12 ; Roni. s, 6, et

xu, !5 et ag. — * Deul xxx, 19, — « Id. xxxii, 21.

Lxxxviii. ao
 ,

3otf •. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

bus bencdlxisset, morliuisesl: ncmoque novit sepulcrum

ejus ad hanc usquc dicm. llucdcsinunt quinquelibri Moy-
sis, quos solos acceperunt admiseruntque Samaritae.

•YNOPSIS LIBRI JESU FILII >'AVE.

Jubctur Jesus praecipere populo, ut legi Dei attcndat.

Miltit cxploratores, qui intrant in Jericho. Cnm id audis-
setrexurbis, misit qui viros requirercnt a Raab mere-
trice, qnae ipsos susccperat. Illa vero exploratorcs occul-
tavit. Proque illa gratia peliil pro domo sua salulem, cum
urbs capta foret. Illi annucrutil. Et cum discessisscnt,
quae gesta erant rcnunliarunt. Pra^cipit populo ut Jorda-
ncm transeat, et sicco pcde transierunt, lapidcsque duo-
decim in caslris slatuerunt. IIoc audilo rcges Amorrhoeo-
rum qui Irans Jordanem erant, et regcs Phceniccs, eos
sicco pede transivisse Jordanem, exlerriti, pcrculsique
sunt. Tunc Jesus jussus cullris lapidcis circumcidit Ju-
dccos. Quia quadraginta annis versatus fucrat Israel in de-
serto , ideoque mulli eorum bellatorum qui oblcrant, in-
circujnclsi crant; pro Illis subsllluit Deus filios eorum
quos Jesus circumcidil, quod ipsi incircumcisi mansissent
in via. Tunc fecit Pascha. Et a dle qua conicderunt azyma
ex frumento terraj illius , defecit manna. Jubetur Jesus
solvere calceamenlum suum, ct circuirc Jericho cuni
tubis et arca scplem diebus. Quo pcraclo, per se muri
ccciderunt. Manifestum ilaque est jam tunc creptum esse
solvisabbalum undecumque cnim inltium qnis ducat,
:

nccessc cst sabbatum incidcre in scptcQi illos dics. Tunc

servatur quldem Raab cum cognalione sua, ct habllat In

Israel; incendilur autem urbs, et analhemale pcrcutilur :

maledixitque Je$u9 ei c^ui iUajQ3i resediiicaret. Furatus est

 :

SYNOPSIS SCRIPTUBiE SACRiE. Zoy

ex anathcmate Achar, et vincitnr populus aggrcssus aliam
urbem. Dcum prccalur Jesus : Jubct Deus tolli analhema
deprehcnsus est Acliar, furlum delcctum, lapidalur
Achar cum fihs ct filiabus. Pugnavit Jesus certamine et
ccpit Qazam, incenditque ac ceciderunt in illa duode-
:

cirn milha, i-egenique urbis suspenderunt in h'gno. Coa-

veniunt ad debellandum Israelem rcges Amorrhffiorum et

Chananacorum ac reh*qui. /Edificat Jcsus altare ex lapi-
dibus inlegrls, ihic Deuleronomium scribit dimidiaque :

pars pppuli stat prope montem Gebal, dimidia autem

prope montem Garizln. Dehinc qua; gesta sunt circa Ga-
baonitas.lii enim cx Israelilarum fama perterrefacti, au -

dilis iisquoe jam in bellis praeclare gesseran,t, ipsos adeunt

veluslls induti vcslimentis , panes aridos ferenles , san-
daliaque vetera , populoque dicunt se ex terra longlnqua
venire ; signumque procul remotarum sedium , esse vesti-
menta, panes et sandalla : nam in longa via haec detrita

fuisse dicebant : venire autem se ad pacta pacemquo

cum ipsis ineunda. Illi autem Dco non consulto, fcedera
inierunt. Ut vero cognoverunt se deceptos fuisse, iliosque
non procul, sed propc habilare cum non possent illos :

oppugnare conlra juramenla, servos ipsos constllucrunt

llgnarios, et jaquac bajulos. Hic exitum habet praedic^io
Noae, quam dlxit : «Chanaan puer servus* : »cx illo nam-
qae hl orll fuer^e. Audlvit Atlonlbezec rexJerusalem cap-
tam fuisse Jericho et Gazam, Gabaonitasque transfugisse,
ac bcHum ipsis intulit alils slbi adjunctisrcgibus. Illi vero
ad auxilium ferendum Jcsum vocarunt, Venit autem
sibi

ille, praelloque commisso, in fugam illos vertit ac de :

crolo in illos grando decidit plurcsque grando pccidit, :

quam filli Israel gladio. Tunc sletit sol contra Gabaon et

luua conlra convallem Elom ; tolumque inimicorum po-.
' Gen. IX, a5.

20.
 ,

3o8 s. jo. cimysosTOMi archiepiscopi c. p.

pulum interfecit Jesus necnon quinque rogcs. Cepit au-

,

tem Macelam et Lobnam Lachis, Odolam Chebronem

, ,

et Dahir, ct uionlcs et planilicui. Convcncrunt alii rcges

muhi cuin cxercilibns uiaj;nis : et hos quoque occidil Je-
sus. llorum hic nomina recensentur, et urbcs, numerus-
quc. Jubetur Jcsus lcrram tradcre Lsraclilis : ac dcscribi-
lur qunc tribus sortcs acccpcrint, et quid Lcvilis datum
fuerit. Rcmillit Jesus tribum Rubcn et Cad, dimidiara-
que tribum Manassc in sorlcs siias, quas acccpcrant adhuc
vivcnlc Moysc. Qui aulcm abicriint, aram ad Jordancm
redificarunt. IIoc ahas tribus perturbavit. Putabant enim
illos hoc dcfeclionis causa fecissc. Miserunt qni ipsos re-
prchcndcrent : illi vcro scsc purgantcs dixcrunt sc non
defcclionis causa aram acdificasse; scd ne postcri vcslri

inquiunt, filios nostros alienos habeant a sna cognatione,

eo quod Jordanis iuler mcdium corum fluat; scd ut sit ara

in tcstimonium, ncc possint diccre filii vcstri ncpolibus

nostris : Non est vobis portio Domini; sicque pcrsuaserunl

rcliquis tribubus nc sibi bcllum inferrent. Tunc convo-
cat Israelilas Jesus, ipsisque in memoriam revocal Dci
bencficia, hortalur ut lcgom obscrvcnt, pr.-cdicilque mala
qunc illos exccptura sunt, nisi illam custodicrint , ct mor-
tuus est. Moritur et Elcazar saccrdos , et iu locum cjus
sacerdotium oblinet Phinees filius ejus. Et fihi Israel idola

Coluerunt, traditique sunt in manus ^Eglom, rcgisMoab,

qui in illos imperium obtinuit annls octodecim.

SYKOPSIS JLDICUM.

"
Hic narratur quas urbes ceperint, quasque sibl trlbu-*

tarias fecerint Israefitae. Nam circa bclli labores emolJiti,

transgressi sunt mandatum Dei , quo jubebantMr oronej

 sYNOPsrs scRiPTun.E sACR/E. Sog
intcrnecione delere. VcnitAngclus a Domino ad Israelitas,

qui illorum procvaricalioncm redarguit. Cum cuim opor-

luissct illos delere , inquit, vos foedcra cum ipsis iniislis.

Idco non extcrminablt Deus reliquas gentes. His audilis

illifleverunt unanlmiler, locusque vocatus cst, Fletus. Et
prasvaricati sunt , ac tradebantur hostibus , et a servitutG

liberabantur, rursumque iisdcm in malis persevcrabant.

Chusab Sathon regl Syrlne annls oclo , et eripuit
Tradill sunt
cosDominusperGothoniel judicem. Etlraditlsunt/Eglora,
reglMoab, et clamaverunl ad Dominum, et suscitavlt illis

Aod, qui dolo occidit i^glom et Moabitas. Post hunc po-

puli judex fuitSomegar et postea Debora mulier prophe-
,

tissa. Cum autem regi Chanaan scrvircnt Israelltai, Ba-

racum jubet Debora se ducem belli pmebere. Illc noluit,

nisi et illa cum ipso exlret cxivltquc rauller. Commisso:

praello, fugerunt hostes : duxque Jablsl Sisara accedens

ad quamdam mullerem Jaelera dlctam, pctebat ab illa

potum : illa pro aqua lac illi dedit. L t autem post potum
obdormivit, arreptum vectem mulier per tempora ejus
transfixit. Sic morluus eslSisara : ingressusque Barac vi-
dlt illum mortuum. Tunc canticuni triumphale ceciuit
Debora. Rursus traduntur Israelllae in manus Madlam,
nam frequenter Dcum irrilabant. Tunc Gedeoni visus cst
Angclus , qui illuni ad bcllum concltavlt. Dehlnc praeci-
pit Domlnus ut immolaret vitulum saglnalum patris
illi

sul, et offerrel holocaustum, Baallsque aram destrueret,

Piirult iile et obtulit holocaustum Deo. Slgnumque petit

Gedeon qui et Jerobaal vocatus est, in vellcre edltum.

Jubeturque totum dirailtere exercilum, trccentosque lan-
turaretlnere. Id quod ille feclt, et congressus cum lampa-
dlbusettubis, hoslespronigavlt. Tunc occisi sunt Orcb et
Zeb principesMadiara , et Zebeeet Salmana reges. Gedeon
morieDS reliquit filios septuaginta et ex concubina
, unum
3io 8. jo. cnnYsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

Abimelcchnni. Hic occisls scptiiaginla fralrlhns, rcgnum

obliiniil : nec nidllo chipso lemporc iralriciclii pocnas cle-

dil. Ciun cnim in pra;lio acccssissct ad qnanidarn nrbcm,

fragmento molse capnt ejns a muliere c6nfracVuin est,
illcqno vitani amisit. Post AbiiDclccH jndicavit Tlmla, post
Tholam Jair. Et irrilaverunt Dcum lilii Israiil, et Iraditi

siiiil manns Aiiimon. Tunc Jeplhc merctricis filium et

in

a domo palerna per fralres cjcctnm, dnccm bellT conlra

filios Ammon csse rogant principes populi, ipsique impc-
rium Iradunl. IUe obtempcravit, ac lcgalis ad rcgcm filio-

Iflim Ammon missis , cnm Deonihil suasissct, Vov6t isc

immolalurum eum qui primus ipsi occurrcrct, si redirct

cx bello commisso prnclio, cum vicissct hostcs filiam
: ,

suam immolat ipsa enim prior occurrit iFli. Rursus

:

irrilaverunt Dcum filii Israel ct traditi sunt in manus ,

alienigenarum. Tunc nascitur Samson, et visa muliere in

Thamnatha ejus amorc captusest ip^amque uxoreiii dii-
, ,

cere volebat. Parenles aulem primo irnpediebnnt quod :

illa alienigena essct. Lt autem viderunt ipsum inslanlem,

lion ultra prohibuerunt. Cilm abiret atitcm de illa collo-

cuturus occurrit
, illi leo, quem manibus suisoccidit. Cnm
autem nuptiac celebrandae csserit, rursum profcctus, videt
favum incllis in ore lconis, quem occidtrat, et acCcptum
comedit, dcditque parentibits' el concivibus stiis : atque
acnigma proposuit ipsis diccns : « Ex ore comcdcnlis egrcs-
»sus est cibus,))id cst, ex ore leonis; "Et cx aiistcro pro
» amariludine dulcedo. «Promisitque sc datnrum ei qui id

interprctaretnr Irigiuta sindonas, ct Iriginfa slolas; sin

non posscnt, sibi tanluuidcm diircnl. Ll aulcm illi hicre-

banl, ct explicalioncm non reperiebant, uxori cjus com-

minati sunt morlcm, nisi ,ib illo explicallonem oenigmalis
ediscerct; cum didicisset illa, ipsis annuntiavit : et cum
iUam explicalionein dixissent, pignora acceperunt. Iadl§=
fWMHI
 SYNOPSIS SCRIPTUR/E SACR^. 3n
natas estSamson. Paler autem sponsae metucns, illam
pronubo suoderlit id quod magis Samsonem conlrislavit,
:

et arreplis vulpibns treccnlis , lampadibnsque a tej-go eo-

rum accensis, eniisit in campos alienigenarum : ul autem
campestres eorum raesses incendit, illi sponsaj domum
cuui ipsa sponsa et palre ejus combusserunt. Neque boc
facto sedavit iram Samson , sed adhuc oppugnabat eos.
IMi vero instructa contra Israelem acie , Samsonem pete-
hant, iUum vero vinctum hostibus tradiderunt Israehlaj.

Fractisiile vinculis, cum invenisset maxillam asini mille ,

cum illa viros occidit. Cumque siti aflligeretur precalus

est Deum, etexivit aqua ex maxiila et bibit. Inde venit ad
meretricem muhcrem in Gazam, ipsumque hostes circum-
dederunt : illc vero media nocle eductas urbis portas im-
ponens humeris suis , abiit. Adamavit postvhacc mulierem
quamdam Samson Dalidam jiomine, et accepit eam in
uxorem. Huic promiscrunt Salrapae Alienigenarum mille
etcentumargcnteos, siabipsoedisceret, quo pocto expug-
natu lacilis roret. Cum autem illa id ediscere conaretur,
primo quidem illam decipiebat : demum cum importune
il!a iusisteret, vcrilalem ipi enunliavit, nempe se, si quis
sibi capillos auferret , infinnuui evasurum. Illa evocatis
Salrapis, cum illum ad somnum induclum tonderi curas-
set , iQfirmum reddidil. Ipaum vero captam Aiienigenae
cxcascarunt, ctinjeceruut in carcerem. lUi vero hetaban-
tur, et eduxerunt eum cx carccre, ul ipsi ilhidcrcnl. Sam-
son aulem accrbc ingemisccns, cum Duminuni rogosset
ut sibi vires inderetcrreplis columnis domus
, iisquo ,

concussis,domiun decussil in Salrapas, in se ipsum ct iu

alium popuium muhum phircsquc Uinc moriui snnl , ,

quam ipse vivcns occidcrat. Deindc beUum uiovcnt qui

cx Iribu Dan erant, Laisamque capiunt et ipsi nomen in-
diderunt: stalueruntqueibi sculplilecolendum. VirLcvila,
 ;

3l2 S. JO. CnnVSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

cum coucubina ejus irata absccssisset in domum patris sui.

profcctus cst utillam secuni rcducorct; cum acccpta illa

rcdirct, itcr^pic agcrcl, di\crtil iii (iahaa Bcnjamin, apud

scncm t|uemdam. Qui in (lai)aa orant circumdanlcs do;
mum, pBlebant hospilcm , ut contumcliam ipsi inferrcnt.

Scncx paratus erat ipsis tradcrc filiam suam virgincm. llli

accepla concubina, illuscrunt ei per totam noctcm. Appe-
lcntc lucc, illa dimissa abierunt. lila vero ex inducta sibi
moleslia, cum ad domum , quo divorterat vir cjus , perve-
nisset, expiravit. liic ogressus cum morluam invcnissct,

cadavcr in duodecim partcs divisit, misitquc duodccim

Iribubus. Factum indigue lulcrunt Isroclila;, et armali
pctcbant cos qai mulieri conluuK^liam rcccrant. lit autcm
Bcnjamilaj illos traderc rcnuerunt, bcllum movcrunt. Et
primo victi sunt, sccundo simiiiler. In terlio aulem con-
gressu totam tribum Benjamin percusscrunt, prcelcr sex-
ccntos, qui aufugcrant. Cum aulem pcriculum csset ne

tola tribus pcrirct : neque cnim il!i muiieres habebant , fi-

liiquc Israel juraverant sc filias suas non ipsis in uxores

daturos esse; occisis illis qui cum ipsis bellum non gcsse-
rant contra Bcnjamitas , illorum fdias virgincs quadrin-
gcnlas ipsis dederunt : cum autcm residui essent qui non
habcrent uxores, dum feslum cclebrarctur ,
pcrmiscrunt
cis ut virgines rapercnt, insciis parentibus.

SVNOPSIS LIBRI lirTH.

Noemmin, viro suo liiiisquc mortuis , ccssante famc ob

quam in Moabitidem transmigraverat, vcnit in Judicam ,

ejusque altera nurus , ipsa suadente , mansit in Moabitidc

allcravero, cui nomcn Rulh , ipsi rnultis iiorlanti ut ma-
neret, non oblcmperavit, sed secuta est iilam. Nupsitque
 5YN0PSIS SCRIPTURyE SACB^. 3l3

Boozo, qui aflinJs crat Noemmin, et peperit Obcd, OLed

autem Jessoe , Jessa3 David rcgem.

SYKOPSIS QUATUOfi LIBROHUM REGNORUM.

Elcana uxores habens duas, ex altera non suceperat li-

bcros. Ut autcm ascendil sacrlficatum in Selom, precatur
illa mulier, ct parit Samuelem, ipsumque dedit ad domum
Doraini perpctuo, ut voverat antequam illum conciperet.
Tunc aulem sacerdos erat Eli. Filil autem Ell Ophni et
Phinees, scclerall ct ImproLI juvcncs erant, qui de vicli-

mis sartes sumcbant antcquam ollcrrentur Dco. Eli autem

bcncdlxlt Annam ,
quae Ires adhuc fillos habuit, et duas
filias , Samuclquc in virtute proficiebat. Eii porro auditis
fiiiorum iaclnoribus, mccchabantur enim , increpavlt eos
vcjbo; illi vero non obtempcraruut. Pra^dlcltur Eli per-
nicles domns sutc ct filioriuii ob peccatum juvenum. Sa-
quoque denunliaUir incxpiabliis Ira Dcl, id ipsi Sa;^
imicli

muel denuntiat. Pugnant Alicnigenoe cum Israele quem ,

ccsum in fuzam vertiml. Lt aulcm arcam cduxernnt filli

Eli, ipsi cadunt in bcllo cum alils multis, arcam vero ca-
piunt hostes. Venit quispiam qui haic renuntiarct Eli. IUe
vero ex sclla delapsus, attritus cst et obilt. Mortua quo-
que cst ejus nurus cum hacc audlvit. Intulerunt Alienigcnaj
arcam in domum Dagonis , qui dclapsus cst bis ct confrac
tus fuit. Percussi suut ctiam viri in podlcibus. lii porro
erant Azolii, et mures protullt iliorum ager. Mlttunt ar-
cam in Geth; hi quoquc plagis aftecti sunt. Miltunt quo-
que illam Ascalonem : et illic quoque mors grassalur. Con-
sulentlbusantem Illorumvalibus,podicesaureos,muresque
aurcos confianl , et plaustro imposilos cum arca vaccas
jugant, quarum vitulos in domuncula concludunt. IUae
 ,

3l4 S. JO. CnnYSOSTOM! AnCHIEPISCOPI C. P.

vero rccta vla proccsserunt In Bcllisamys. Exciplunt Illam

viri iilius locl, ct Dco sacrilicant, vidcnlibus Alicnigena-
rum Salrapis. Ciwn vero luin placidn cxciperont; id est,
non una hularenlur fdii rfcc lioniae , plaga uiagiia populuin
invadil:ac nicluenles ii, cpil Bclhsamyn incolebanl, mit-

lunt arcam lu domum Amlnadab. Tuuc couversi sunt ad

Dcum Israeiiiae, et Alienigcnas sibi bellum iufcrentcs pro-
fllgant , Samuele pro ipsis orante , et ceperunturbcs , quas
sibi abslulcrant. Cum vero consenuissct Samiiel , filiique

ejus non amluilarent rcgcm

in via ipsius, congregati Judccl

petunt. Dolorc hac de rc aflectus est Samuel, allque Illi

Dcus : « Non te contcmpserunt, scd mc. lloc itaque iesli-
jficor ipsls , jus rcgls* : »Id cst, quantum al) ipsis nu'nls-

terium accipere rcx debeat. Samuel lestificatus cst. Illi

vero pctentcs inslabant. Deperdilaj crant asinae KIs patris

Saiil mlsit illum paler, qill illas pcrquireret. Cum autem
:

non inveniret, consulenle famulo suo, adlt Samuclcm,

sclscilaturus de re illa. Ipsum indicat Dcus Samueli di-
ccnstllunc inunp-e re^cui. Accessit Saiil Samuclem Inlcr-
rogans ubi csset Videns; sic enim Prophctas vocabant.
,

Illo vero rcspondlt se ipsum essc et adductum ilium in ,

Bama, ubi sacrificium apud populum erat, convlvio cxce-

pit ct illucesccntc aurora
, quaudo cum illo desccndebiit ,

efl^udit in illum lenliculam olcl , ij)sumque osculans slc

aflalus cst : Impcrjibls populo, ct signis quibusdam dalls ,

cmisit illum, ct prophclavit Saiil. Inlcrrogat Saiilem cjus

propinquus , quonam abilsset ,
qui rcspondit, Ad perqui-
sitioncm asinarum. Congregatur pojiulus in Masscpha:rex
constituilur Saiil. Bcllum movct rex Ammauilarum contra
Galaaditas'^ : illl legalos milluiit ad Saiil : qui molis caslrls
prcollum cmn illls commlsit, ct jioslcs omnino profligavil.

Convivium celebrant in Galgalis '. Concicnalur populo

'
I Rpg. VIII, 7. — • 1(1. XI. — ' Id. xn.
 ,

SYNOPSIS SCniPTtJR^ SACR-B. 3l5

Samuel. Tunc dlxit, An vllnlum cujnspiam, an asinum
cujnsplam accepi? Hortalus illos ut Doo oh.scqufrcntur
precalur, cl pluvia in dic messis delabitur. Tiuniit popu-
lus, confcssusqnc cst sc pcccasse pclendo rcgcm. Samuel
autem rursns liorlatur, ut Dei pr3ccepta scquantur. Alic-
ni2;enas caedit SaiiP. llli aulcm indii^nali, bellum rcdin-
tcgrant cum majoribus copiis. Fugiunl Israelitoc, solus re-

linquitur Saiil. Oflcrt holocaustum Dco, non expeclato

Samucle, qui ut sc cxpcclarct procccpcr;it. Vcnit Sanmel,
indigne lert id quod gcstmn crat, minatur ij^si regni dis-
solulionem ; in ailerum quippe Iransfcrcndum esse ; Davi-
dem dicchat. Cum sedcrct Saiil in colle cum sexcentis
viris^ , clam Jonalhan filius cjns cum famulo suo irrucns
in hosles, quosdam occidit. Id cum videret Saiil, jam
turbatos adortus vincit , et cum juramcnlo edixit nc quis-
piam usque ad vespcram aliquid guslarct. Jonathan cum
id non audisset, de mclle gustavit. Accedit Saiil inlcrro-
-galurns Deum num, oporterct hostes insequi. Non respon-
dvit ipsi Deus. Intellexilqne illc pcccatum in populo faclum
es.sc. Lt autem deprchcnsus cst Jonathan ,
paralus erat ad
occidcndum Scd populus exemit eum de manibus
illum.
ejus. Samuel Saiili, ut debellet Amalecitas',
Praccipit
omnia perdat, et nemini parcat. Ille vero non paruit, scr-
vavitque Agag regem eorum ct gregcs, ct armenta. Ve- ,

nicns Samuel vidit iralus est et ait « Non lam vult Dcus
, , :

»holocausla et sacrilicia, quam ul audiatur vox ejus : ccce

Dcnim obcdicnlia melior est, quam viclima^ » Minalur
eliam tunc aufereudum ab il!o esse resinum. Saiil aulcra

vim inferebat ipsi ut sccum venirct. Ille vero noluit. De-

mum vi coactus ascendit. Posleaquc ipse SamOel, cum jus-
sissct adduci ad i[Ksum Agag, suis mani])us ipsnm occidit.
Ex illo aulem tempore non vidit Saiilem usque ad diem
» 1 Reg. xiu. — « Id. xiT. — 3 Id. xv, — 4 Ibid. aa.
3l6 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

morlis cjns , scd lugobat ipsnm. Dcindc millilur Samuel

a Dco, ut innngcrel Davidem , ct cum vcnisscl innnxit*.
Tunc corripnit Saiilcm spirilus matus, etadducunt ci Da-
vidcni ,
qiii malum. Ut au-
psallcret, et scdaret spirilum
tem bcllum inlnlit Goiialh^, cum omnes metu perculsi
essent, miltitur David visilatum fratres suos utque venit :

adcaslra, perconlatnr qnid muncris futurum sit ei qui oc-

cidissct hunc Alicnigcnam. Ilh vcro dlccbant: Filia rcgis
dabilur ci in uxorem. Adiit iJle Saiilcm , sc intcrfecturum
illum polHcitus est. Ille vcro non credcbat. Dcmum di-
mlsil armis nudalum , co qtiod non possct arma gestare.
David emisso lapidc in fronlcm cjus, prostravit ipsum, et
ipsius gladio caput ejus amputans, splendidus ex pra^Iio
rcdiil. Illo conspccto Jonalhan animo ipsi coUigatus est,

admodumqiic illum diiigcbat, donaque ipsi obtulit. Saiil

vcro invidcbat ci eo quod choreas agitantes pucllae dixis-
,

scnt a Pcrcussit Saiil in millibus, ct David in dccem mil-

:

j)liJ)us'. «Extulit Saiil hastaui contra Davidem ut occi- ,

derct cum iilc vero aufugit. Cum autem David clarus

:

omnibusque probatus cssct, magis inordebatnr Saiil; cum-

que ipsum pcrdcre veilct pollicilus est ei filiam suam, si ,

ex hoslibus cenlum occideret : cum aulem occidisscl, go-

ncr rcgis cfficitur. Alioquc inslante bello rursum proeclare
sc gessit : Saiil vero mulio magis cxasperabalur in illum ,

dicilque filio suo JonalJian sc illum inlcrficere vellc ^ Ille

vero Davidi rera apcruit, proecepitque utlateret. Ubi vero

palrcm placavcrat, Davidcm ad ipsum adducit. Bello au-
lem rursus instanle slrenue se gessit David, rursumque
,

a Saiile aufugit volenle eum lancea confodere. Uxoris con-

sllio iilinc aufugit. IMIttlt Saiil qui illum comprchenderent;
respondct ilia a^grotum esse. Saiii iiium aulugissegnarus,
fiiiam redarguit : atque cum coraperissct ubinam essetDa-
« i Reg. XVI. — » Id. wii. — 3 IJ. xvni, 7. — < Id. xix.
 :

SYNOPSIS SCRIPTUR.E SACR^. Siy

vid, mittit qni illam caplum aJducercnt. Cum aulcm ii
qui missi fuerant non redirent sed mancntcs prophcta- ,

rent, ipse quoqnc abiit. Ad Jonathan adiit David ct re- ,

nuntiat ci Saiilcm snam machinari neccm'. Quod si vclis,

inquit, in crastina die ediscere, tempore prandli abero.
Si pater tuus absentioe causam petat , dic me cum sacrifi-

cium esset in urbc, abeundi licentiam petiisse. Id si ille

placidc tulcrit, nihil mali suspicor : sin acgre tulcrit ,

pla-
num est mihi ultionem et insidias parari. IIoc facit Jona-
ihan ; Saiil autem usque adeo iratus est , ut conatus sit

fdium suum occiderc. resilieiis, in cam-

Ille vcro dc mensa
pum exivit, et sagittas emisit; erat enim hoc constitutum
signum; et accurrens post servum suum dum David eo ,

in !oco latebat, ait : Cilo propera, nc cunclcris , quia sa-

gitla illic est procul a tc. Inlcllcxit David quid h;ec signi-
ficarent, et cum servus reccssisset, rnit in amplcxum Jo-
nathan pactorum recor-
et flevit: ille vero fugerc jussit et
dari. llrec porro erant, neunquam misericordiam amoveret

ex domo Jonalhan sive vivenlis sive mortui. Venit David

, ,

ad Abimelech sacerdolcm^. Tunc panes proposilionis co-

medit accepit quoquc gladium Golinlhi diccns se a rege
:

aliquomissum cum diligentia. Et venit indc ad Anchus,

deinde in Odolam et commendat rcgi Moab domum
^
,

suam. Cum aulem Saiil conqucrerctur apud servos suos ,

quod ncmo ejus viccm dolcrct, ncc Davidem sibi tradcret

Doec Idumoeus qui prresens erat quando David ad sacer-
,

dotem venit, annuntiavit illi quod faclum erat. Illo accilis

sacerdolibus, cum qui praesenles erant nollenl illos oc-
ii

cidere, Doecum id jubet, qui occidit trecentos quinquaginta

viros portantes ephud et INoba eorum urbem delevit.
,

Htec Davidi renuntiavit unus ex filiis sacerdotis, qui car-

Bificinam evaserat. Ille vero dolens, supcrstitem illum
• i Reg. XX,— » id. XXI.— J Itl. xxu,
 ;

3l8 8. JO. CHRYSOSTOXII AnCDIEPISCOPI C. P.

apud se servavit, ct Cilam oppiignalam liberavit. Cnm au-

dissct autem Saulem ad sc vcnire, exiil indc in dcscrlum
Zipli'. Qiiod ciuu aiidisset Said , ad illiun pcrrcxit. Dum
aulcm illiuu inscqucrclur , audilo hoslium incursu, recc-
dit. Dcindc cum cx hoslibus rcdiisset, illnm dcnuo pcr-
quircbat^ , cl ingressus est in speluncam, in qua David
sedebat, ct cum illo viri inlerlus posili. Cumque omnes
hortarenlur curn ut occideret Saiilcm non oblcmpcravit,
,

neque volcnlibus id conccssit. Lt aulcm cxivit ille ex spe-

lunca, hic cliam scculus cst , ct clamans ad illum , ipsius

ncquiliam el jusliliam suam Saiileui docuit. Illc vcro la-

crymatus cst. Tunc morluus cst Samuel. Millit qui a Na-

bale dona pclcrcnt pro cuslodia qua servavcrat greges
ipsius'. lile vero non motlo non dcdit, sed eliam contu-
niclia ipsum afTccit per lcgatos suos. Ille armalus incedc-
bat ut perderct eum. Il.nec didicit Abigaia uxor illius , et

acccptis muneribus occurrit Davidi , mullaque precata,

impctnm Mortuoque Nabale, Abigaia ejus
ejus cohibuit.
uxor eiricilur. Cum
quo in loco csset David,
audissct Saiil
venit rursus ad cum.'. Dormicnle aulora Saiile cum loto
exercilu suo advenit David cum Abessa cumque hic ju«
, :

berct confodcre inimicum , non ccssit ille ; sed acceplo

scy|)ho qui ad capul cjus crat , et hasta , longius proccssit,

et clamans excilavit cjus duccm , ct de socordia incusa-

bat, quod non cuslodirct regem. Ostendilque hastam et
scyphum, cl incusat Saiilcm, quod cum qui se nihil loc-
serat insequerelur. Tuuc lugil David ad rcgcm Anchus
ncque cnim tutum cssc pulabat versari propo Saiilem*,
Accipil David ab Auchns Sccclac et incursus raclcbat iu :

hoslcs , accipicbalque pecunias et ovcs mullas. Tunc con-

gref^antur AUcnigenae coutra Israelem, et Saiil intcrrogat

« i Rvg. xxiii. — » Id. ixiv. — » Id. XXV. — < Id. xxvi. — » Id,

xxvu.
 SYNOPSIS SCRlPTXJRiE SACRiE. 3ip
engastrimylham*. Reversiis Davld ab exercitu; non enim
sinebant ipsum Satrapnc Alicnigenarum secum in [jrrelium

procederc , suspicantes nc cxercitum suum prodcret; in-

venit Secclac incensam , sublatasque mulicrcs, captivaj

namque abducta) fucrant^ » Interrogato autem Deo an in-
sequi dcbcrct; iiloque respondenlc debcre, insecutus
illos est. Et cum didicisset a puero /Egyptio , ubinam cas-
Irametarentur : segniler agcntes invadens percussit illos,
et spolia accepit, ct a-quali sorle divisit illis qni pu2;nave-
rant, el illis qui in vasis manscrant^ Cimi commissum au-
tem praelium fuissct inter Israelcmet Alienigenas; cecidero
Saiil el Jonalhan , et duo alii filii cjus : et caplum ipsum
hoslcs suspenderunt in muro Bilhsau, qua; est Scylhopo-
lis. Venienles aulem viri de Jabes, acceperunt eumet Jo-
nathan, et sepelierunt.

RKGXORIM LIBER II.

Venlt quispiam annnntians Davidi se Saiilem occidisse:

ct inlerfecit illum David. Luxilque Saiilem et Jonalhan,
et inunclus cst in rcgem'. Miltit ad habitalores Jabes
Galand, laudans illos qiiod sepelisscnt Sai^ilem. Et Aben-
ner duxSauhsregem IsraelisconslituitMemphiboslhc (12)
filium Saiilis. David vero regnavit in Judam. Lt autam
occurrcrnnt sibi Joab Davidis, et Abenncr Saiilis diices,

et commissum c st pradium a juvenlute , persecutus est

Asael fraler Joab Abcnncr : quo sacpe jubente ut rcce-
deret , noluit illc. Tunc occidit eimi Abenner, cl vocato
Joabo horlalur ut prasliandi finem faciat. Bfcllumque erat
inlcr domum Saiilis et domum David^ Et ille quidem
> 1 Reg. xxTiii.— » Id. x\ix el xxx, — ^ Id. xxxi. — 4 a ileg. i el u. —
« Id. 111,
320 S. TO. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

dcficicbat, liic vcrc confirinabaliir. (loncubinam Saiilis

sibi sumit Abenner : ol)jnrgavit Mcniphiboslhc. Iraliis

Abenner millit ad Davidcm promittcns se tolum illi ,

popnlum dalurum. Vcnicnlcm ad sc convivio cxcopit

David. Lt autcm id audivit, cum e be.lo rcvcrsus est Joab,
evocatum Abcnncrum dolo occidit, ut sanguinem fralris

Rc comperta David nialcdicit Joabo, et

sui ulcisccrctur.

higct Abcnncrum, ac cum honore multo scpclit. Ichaab

et Banaas clam occiso Mcmphibosthe venerunt ad David,

ac si caedcm hanc procclarc gessisscnl. Ille vcro hos in~

tcrfccit^. Tunc lotius populi rex cflicilur David , et venit
Jerusalem ad Jebusaeum, impcdiunlque illum claudi ne
intrarct, coepit arccm ct icdificavit sibi domum. Cum
,

iilo quoque fccdus habebat Chyram rex Tyri. Bcllum move-

runt Alienigcn.-e , Lt aulcm
et egrcssus fudit eos David.
rursus iuvascrunt, a Dco prohibctur,
occursum iie in
iUorum cat. Scd « Cum audicris, inqait Deus vocem ,

» Iremoris iletus^,» tunc pr.clium committe. Tunc enim

tradenlur libi. Amovct arcam David et moritur Oza, ,

quia extcndit mannm suani ad arcam'. Cum aulem du-

ceretur arca sallabat David, et dc^pexit eura Mclchol.
Tunc cnm vcllet David aedificare tcmplum, prohibelur a

Nathan propheta, ct precatur graliasagens Deo* gralias, ;

inquam , de promissionibus quas audivit. Percussit David

Alienigenas et Moabum et Syros , ct arma aurea ,
quae
accepit, altulit Jerosolymam , qua; demum abslulit Susa-
cim rex/Egypli^ Mnllaquo analhcniala consecravilDavid.
Memj)hibaaium (i3) filium Jonatlioe diguaturmcnsa rcgia,
et omnia quas ad Saiilem pertincbant dat ipsi". Jubetque
Sibam, qui erat servus palcrnus, Memphibaali servire
cum liliis suis. Millit aulem ad rcgem fiiiorum Ammon,
• a Rpg. IV et V. — » Ibid. 24. — ' Id, yu ~ 4 Id. vu, — 5 Id. viir.

— 6 1d. IX.
 SYNOI'SIS SCRIPTUl\iE S^CR.E. 321

t|ui consolarenlur eiim , quia mortuus eratpater ejus\ IUc

vero suadentibus oplimalibusejus, dedecore afliciteosqui
a Davide missi erant ad iUum consolandum. Hinc orilur
bellum : et primo quidcm miltit Joabum : deinde venit
ipse David, el inimicos liigat. Hinc ea quae ad Lriam et
ad Bersabee pcrtinent, et ad inraiilem qui morluns est.

Posleaque nascitur Salomon^. Oppugnat Joab Ravalh , et

poslquam urbem occupavit, mitlit ad David,volens vic-
toriam ipsi ascribi. Amat filius David Amnon sororem
suam Thamar, et simulato morbo' , venientem illam ad
sc visilaudum contumelia afllcit. Qua re audila frater ejus
Abcssaiom , invitat postea regem ad convivium : cumqae
rex nou veniret, rogut fralres ut veniant. Gum autem
venissent, illo jubente servi ipsius inter prandendum
occiderunt Amnonem. Utvero rex audivit, multumluxit,
et iratus fuit in Abessalom. Ille aulem aufugit; et post
tres annos , cum sedata esset ira regis , astute providet
Joab per mulierem Thecoitidem , suadetque regi ut Abes-
salom revocct''. Redeunlem noluit patcr statim videre.
Sed duobusannis manebat in Jerusalcmextra conspeclum
Tunc vocat Joabum; ille
regis. vero non obtemperavit.
Deinde ilhus agrum incendit, et sic ad coactus venit
Abessalom : et ab illo missus ipsum cum patre
ad regem ,

reconciliavit, et ad ilhim adduxit, Fecit autem Abessalom

sibi currus et equites ct eos qui ad judicium accedebant
cum mullo excipiebat honorc, et laudabat quasi qui justa
dicere possent*; miserabalur autem, quasi uemo esset
qui posset illos defendere, ac dicebat : « Quis me consti-
» tuet judicem super terram".^ » Et sic pgpuhim sibi con-
ciliavit. Insurgit Abcssalom contra Davidem ; qua re
comperta ille fugit ex Jerusalem, dimissis iu urbe concu-

' 3 Reg. X.— » Id. XI el xn. — * Id. xm. — 4 Id. xiv. — « Id. xv. —
'^
Ibid. XV, 4-

IXXXVIIJ. 21
 ,

3li2 S. JCi. CHRYSOSIOMI ARCItlEPISCOPI C. P.

binis suis. Klhi volcnlcm sccuni aLire primo coliibet,

deinde ubi iiislai)lem vidil , id pcrmisit. Lbi auloQi tor-
renlcm Irajeccrunt, imperal saceidolil>us ut redncanl
arcam in urbem. Ipse vcro se expeclalurum cos dicil iii
loco Olivarum si quid haboant arcanorum rcgis dicen-
,

dum. Occurril Davidi Cluisi'. lllc \oro misitcum ut Achi-

toplieli obsislcrcl, qiii crat ij)si Abcssalom a consiliis. It

aulem absccssit ille vcnil Siba qui accusalo hero suo

, ,

Memphibaal, quasi rcgnarc vcUct, lolum accipit a Davide.

Tunc Scmei malcdicit Davidi, Abossam volenlcm ilhun
occiderc cohibuit. Venit Chiisi ad Abcssalom ,
persua -

detque illi jc bcncvolum ipsi accederc. Cumque consilium

agiiarelur derobiis gercndis; liorlatur Abcssalom Achito-
phel, ut cum concubinis palris sui coeat. Id illc lecit in

solario domus, ut omnes vidercnl. Addit aliud consilium ;

ut sibi liceat cum millc viris Davidcm ajjgredi ct necare^.

Ut autem vocatus cst Chusi , ut consilium et ipse darct

is Achitophelis senlcntiam cverlit, suadcns ut interim
superscdcrct ; sed poslea ciim magno apparatu Davldem
adoriretor. Illaque senleiitia magis placuit, Deo scilicel
itadispensantc. Tunc misit Chusi , et per filios sacerdoluni
haec Davidi nmiliavit. Achilophel autcm , ciijiis scnlcnlia
despccta luerat, sese stranguiavit. Fcruntiir Davidi muita
dona. Instructum aulem excrcitum, emisit diccns : Par-
cite meo Abessalom'. Ipsum
pucrulo cniin in bcllum
cxircnon pcrmitlebant. Pr;clium commitlitur, multisque
cadcntibus occiditur ctiam Abcssalom a coma arbori ,

cuidam aliigatus. IIIo occiso, ccssat bellum. Miltit Chusi

Joab qui Davidi vicloriam nuntiet. Quo ille audito lugebat
propterfilium ; doncc ingres.sus Joab illum mulavil,ipsique
suasit, ut Itcto liilarique vullu excrcilum excipcrel'. Fu-
gientem Israelem rex advocabat; Abessa autein illos ,
jam
' 2 Rei:- >>^i» — * l'J- >^^'"» — ' I'^' XVIII. — < h\. xix.
 ;

SVNOPSIS JiCUIlTUR.E SACU.K. ^23

\d iu proposilo habenles, co adduxit ul se Davicli subji-

ccrcnl. Cuin pcrlransiret Jordimcm, venil Seniei, sunui

conlilens peccatuui. Volcbat autem Abcssa iilum inlcrfi-
cerc , id prohibuil David. Vcnit etiam Mcuipbibaal squal-
lidus, sordidisindnlusvestibus, dcnsnm habens mystacem,
ungucs oslcndcns longos, quae omnia doJoris signa crant,
ob bcliuni conlra Davidcm mohnn. Inlci-rogalmt Rcx ciu'

non \cniss(;l sccunj, licspondit iJlc sc rogassc Sibani (a-

muluni sunm , ui sc jumcnlo in)|>oncrel, clnudus quippc
cral Mciiipliibaal : iUnm vcro noluissc. Tunc jubct rcx
illum cuni Siba agruni dividcrc. Bcrzclli porro ,
qni bclli
lcmporc multa secum adducerc vole-
ipsi ministravcrat ,

bat. lilc vero rccusavit ob scncctulem ct secum accepit :

rex fdium ipsius loco. Tunc scinditnr exercitus, parsque

Sabenc se dcd't. Mittilqnc David Ame.-^sam qui dcbellet
cum : Joab vero Amcssam dolo occidit ; urbemquc in quani
confngcrat Sabcc obscdit'. Qui in civilate crant, sua-
dente mullere, abscissum caput Sabce Joabo ex muro
projcccrunt : at juc ila bcllo liberali sunt, Famcs in tcrra
advcnit : ad quam profliganclam ncccssc crat quospiamex
Saiilis progenie tradi Gabaonilis^ Tunc Mcmphibaalum
conservat David , ol) juramcnlum Jonalhano j)rKstitum.
Tradit aulem Saiilis filios ct ncpotcs, scpelilqne Saiilcm
et Jonalhanum in scpulcro Ci.<, IJplla movcnlur. Davidciu
cohibcnt sui ne cxcat, uc forlc Timc dicit j)cricl tctur.

dccimnm scplimum Psalinun). ricconsentur fortia pr.ccla-

raquc gcsla ducum Davidls, JubeUir Joab populum cnu-
mcrarc , cnumcralquc : et cranl Israiilis nonginla niillia ,

ct Jud.T quadringcnfa niiilia hominmn, omnium bolla-

lorum\ Tunc venil Gad proohcla oj)lionem illi dans ex
Iribus ullionibus qnam subirc iiialJot; an Ires annos lamis
an trtnm dierum ingam inslantibus hoslibus ; an Ircs dies
'
2 Ue:;. \\. — « Id. xxi. — * Id. x.Mi-xxiv.

21.
 ,

Sli\ >. JO. CIIRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

niurlircri morbi. lllc vcro Ircs dies morliferi morbi pracop-

tavit, morliiique sunt a mntutino usquc ad praudii lempus
sepluaginla niille homincs. Timc David dixil : « Eccc ego
» peccavi , ct ego paslor iniquc cgi : hi qui grex sunt

nquid fecerunl? Fiat manus tua in me et in domum patris

»niei'. » Cessavil punilio. Et jul)etnr David aram erigere

in area Orniic , et ibi sacrificare, idquod illc fecit. Ornia

fUius David convivio excipit Joabumct Abialharem quasi ,

resrnalurus. In^redilur Bcrsabce sccundum consillum ,

Nathan prophetae, et id annunliat Davidi , loquente illa

infressus csl Nalhan; id moliebantur scilicet ut Salomon

regnarct. Egressi sunl imposilo supra regiam mulam Sa-

lomonc. Tunc Nalhan pro])heta ct Sadduc saccrdos abie-

runt in Gion, unxcruntquc illum ac dixerant : « Vivat
»l\ex^ » Venit Jonathan lilius Abialharis, et epulanti
Ornije li.xc nunliavit. Et quidcm fugerunt, Ornias
alii

vcro confugit ad aram , metuens Salomonem. Tunccducil

illum inde, et veniens Ornias adoravit regem. Moriturus
David, horlalur Salomonem, ut custodiat legem Dei sic :

enini illum promissiones esse consccuturum. Prsecipit

etiam circa Joab et Scmei, ut illos ulciscatur , et circa

lilios Bcrzelli, ut illos in honorc habeat, et mensae regise

consortes faciat. Moriturque postquam annos quadraginta
regnaverat.

REGNORUM LlBEll III.

Occidit Orniam Salomon, quia Abisacam petierat, el

Abiatharem ejecit ex sacerdotio.Impletaque est commi-
nalio contra Eli data namque genus ducebat Abia-
; cx illo

ihar. Occidit autem Joabum; Sadduc aulem constiluit

I
a Re;;. smv, 17. — • 3 Reg, i. — * Id. 11.
 SVNOPSIS SCRIPTUR.E SA.CRjE. 3^5
sacertlolem pro Abialhare. Prcxceplum dat Semei Salo-
mon, ut semper in urbe maneat si autem exeat unquam, :

id non impune faturum sed morle mulctandum esse. ,

Cum servos pcrdidisset ille, mandali oblitus, egressus est

ut quaereret, quo comperlo Salomon interfecit eum. De
sapientia Salomonis enarratio, dc pace quse ejus tcmpore
fuit, dc magnificentia prandii, de curribus^, de equis, de
omni genere divitiarum. Pelit Salomon sapientiam aDeo.
Tunc judicat de duabus mulieribus quae iilum circa in-
fantem adierant. Rursum de sapienlia Salomonis ioquitur,
de lautitia quinam hujusmodi ofTicio fun-
mensae ejus : et

gerentur. Mittit ad Chiram regem Tyri, lignarios pelens

conductilios ille vero prajbuit'. liic agitur de operarum
:

numero, et de materioe copia ad cxlructionem templi

parata : sequilur deinde templi constructio. Precalur Sa-
lomon in lemplo, et immolat, domumque dedicat. Pro-

mittit illi bona Deus, si cuslodierlt raandala ipsius, et

contrarium minalur, si praevaricalus fuerit. Erat autcm
iiii navis quae aurumveliebal. Ilistoria reginse Austri, quae
venit, ut audiret sapientiam ejus. De ingentibus cjus divi-
liis, de armis aureis quae ipse fecit; de regni cjus limiti-
bus. Hinc de idololatria ejus, et dc oftensione, qua Deum
oftendit. Hinc minae adversus ilkmi intentatae , regniquc
cjus solutio paxque sublata. Kebeliat cnim contra illum
,

Ader Idumaeus, et Esdrom^ Rebellat ctiam conlra illum

Jeroboam servus ejus. Venit ad Jeroboam Achia prophela,
datque ilii scindendum vestimentum in iacinias decem,
proesignificans iili quod decem sccptra iiabilurus esset.
Cum porro veliet Salomon illum occidere, fugit in /^ilgyp-
tum. Fiedit ab /Egypto Jeroboam, morluo Salomone. Po-
puius autem adiens Roboam fiiium Saiomonis, i^ogabat
leviore frui imperio ,quam sub Saiomone ilie ; vero ex
• 3 Ueg. lu. — ' 1(1. lY cl V. — i Id, vi-.\i.
 .

^ifi s. .10. r,nnvsosT(»Mi vuciiii:pi.>*copi c. i',

cousilio iiivciiiiin (|ii(triiuulain, (|iii ciiiu ipso (^dticali fue'

ranl, uiinaln.s csl .m' griuioic, nsnrunj iuiperio \ Inde di-

visa' snnl dccom liihns, cl iT^tin s*>ilji conslilnernnl .Jero-
boaui. lloljoain voro volenleui coulia illuin uiovcic bclluni
Dens coliibnil. Ciiui anlcin a'j|,rolarcl (ilins Jeroboain ,

niillit i:xorcin suaui ad Aciiiam prophclam , de niorbo

sciscilaluram : illc vcro dixil csso uiorilnrum, et morluns
csl. Slaluil Jcrohoaiu viluhis aurcas , allcram in Bidhel,
alteram iu l)au, nc popnlus asccudcrcl in Jerusaicin. Cum
anlcin iinmolar( l ibi, cccc liouio Dci vcnicns prophetal
de Josia rcgc"''. El cxaruil icgls niauns, ct riipla cst ara.
Projilicla aiileui Deum prccuulc, rcx sauus raclns est. Kl
roji;abal Proj)liclani ul C|)ular(lur ajuid sc. lilcvero uolc-
bat, Dci jiricccjiliim serva:js, (jiiod cuin poslca lransj;;res-
sus esscl, occisiis cst a lconc. Jcrobuain aulom adhuc ma-
ncbal iu imj)i(lalc sua , ct Pioljoam idola colnit omuibns
vilic su;« auuis. Vcnicus Susaciui accepil tbcsauros. Post
luinc rcgiiat Abias riliuscjiis, cl jiosl liuuc Asa fdiiis Abia.
Posl Jcroboam rc^nal filius cjns Adab : (jucm cuui occi-
dissctliasa, rejijuavit ct bellabnl couira iVsa. Uic anxilio
nsus Ader Syri supcrlor fuil '. Ijuia vcro iuijirobus erat

Basa, miualur ipsi Dcus luala ingenlia ''.

Uio mortno reg-
navil Ela filius cjns, (jucni cuin occidissct Zambri unns
j)rinci|)nm, rcgiiavit ipsc, et dclevit domum Basai. Lt au-
lem Zambri (juofjuo morUius csl, cnm sc ijisnm incendis-

set, rcyiiat Auibri. (Iniii aulcm liic etiam morluus csscl,

rci^ua! Acliaab (iliiis cjus. Picgual Josaphat (ilius Asrc. Mi-
ualiir Eiias Achaabo siccitatem, (jn.Te per Ires
projthcla
anuoscl scx incuscs duravit'\ Tuuc pcr corvos aliiur Pro-
phela. llic snul ca (ju;c pcrlincnl ad viduam Sarephtha-
uam , (jiia' ad lccylliuui olci , ct (jnnc ad hydriara farina^,

• r^ H''j,'. \ii. — ' !!. XIII. — » I !. tiv ft \v. — 4 Id. \vi. -- ^ lil.

\v I
 :

sYNOPSis scniPTun/e sacr.e. ^ay

ad moil( ni piieri, ol i\d stiscitaliojiem ex inorle. Mittitur

ad Achaab Elias, rt hosliam offei l\ demitlit ignem de
ccbIo , et consnmil illam. Tnnc arrcplos saccrdoles Baalis
jngnlavit. Aclualio plnviain pr.cnnntiat. El conscenso
Caraiclo precalns cst Elias, et sacrificium.oflcrt cccc plu- :

via minalnr Ellic niorlcm Jezabcl nxor Achaabi ^ IUe au-

«cm venil in descrlum, ct cnm dorinivisset excitatusque
essct ab Angclo Dci, invenit snbcinerilium panem ex olyra,
qncm cnm comedisset roboralns est : cum iilo cibo qua-
draginladicbns venit in Cborcb. Tnnc ait : Domine, aras
tnas snflbdcrunt. Jngls boum dlmissis Eliseus scqultur
Eliam. Hinc historia vine.T lNabnthae:el minae contraJeza-
belcm ct Achnabum '
: compunctio Achaabi. Irruptioncm
lccit in cnm Iriginla duobus rcgibus.
Israclem Syrus Ader
Achaab vcro deviciteos\ Cnm secundo Ader bellnm in-
lullssct, ccsus actmodnmquc profllgatus cst. Ut autem se

vldit in pcricnlo vcrsari , miserabili indntus v(!stc Achaa-

bnm adiit , servum sc vocans , ct salutem conseqni perop-
lans. Ilie vcro cnm in curru suo conscenderc jussil, et

honorc allectum in lerram suam remisit. Vcnit Propheta

regem snper bisobjurgans, necemque minitans. Consnltat
Achaab an debeat Syris bellnm infcrre ^ et ex consilio :

Josophal rcgls Judfe , accersitnr Michoeas propheta , qui

inlerrogalns calamilates proediclt si bellum inferatiu'.

IrasciturAchaab Michaeam pcrcutit Sedecias pseudopro-

:

pheta. Jubct Achaab servari Michffiam pscufloprophetam,

donec bclli finis csscl. Exit ad pngnam, et Josaphato dixit
Mutemus habitnm et veslimenla, accipiam ego tua, et mea
tibi trado. His peractls , cnm pncccpisset rex Syriaj mili-
tibus snis, ut missis omnlbus unum regem Israelis in bello

adorircnlttr; illi videnles Josaphat regem Juda, etpulan-

• 3 Ili»g. xviii. — > Id, XIX. — ' Ifl. \xr, inverso ordine. — * Id.
.x\, inveiio onlino. — 5 l,i, x\ii.
 ,

^'aS S. JO. CIIRVSOSTOMI AUCIIlliPlSCOI'1 C. P.

les esse rej^ein lsrai'1, uam veslis ipsos (lecepil , circum-

sistebanl illiim , ul occidcrcul. lllc vero clamans a peri-
culo eximilur. Alius auleiu sagillarius fcriit Achaabum,
ct sanguis inanabal, •lueni ablucrunt in ionte, et mere-
irices sc abluerunt in sanguiuc cjus, canDsque linxerunt
eum. Rcgnavit post AchaabumOchozias filius ejus. Quia
autem Josaphat amicus ejus fiiit pa?nas dedit; ita ut ,

opcra ejus inlcrpcnarcnlur.

KiiONORUM Lir.r.r. iv.

/Egrotans Ochozias, misit consullum Baalem, utrum

surrecturus essct '
: ct nunliis occurrcns Elias prophela
JQSsit regressos nuntiarc ipsum non surrccturum esse.
(lum didicisset aulcm Ocliozias esse Eliam, misit quincpia-
genarium primo et sccundo; cum autcm ulerque cum
quinquaginta suis ignc consumptus fuisset, cum teriio ju-

belur Elias descendcre regem adiens dixil ilhnn esse

, el

morilurum. Posl hunc rcgnal fraler ejus Joram non cnim :

erat iUi filius. Hinc assumptio Ehai in creUun -. Vidcnlcs

fiHi prophctaruin Ehseum sicco pcde Jordanem prtcle-

reuntem, dixcrunt quievissc spirilum Elia3 super ipsiim,

rogantquc milti qui Eliam perquiicrent ille prohibebal, :

dcmumque annuit, scd(jui inissi fuerant, non invencrunl.

Aquas in Jericho sanas rcddil Eliscus; cum vcuiret in
Baelhul puerulos se irridcnlcs malcdicit, illique ab ursis
interliciunlur.Rex Moab solitum pendcre tributum ab-
nuit. Bcllum Joram rex Juda assumplo sccum
ipsi infcrt

Ochozia rcgc Israol et rcgc Edom \ Cum aulem non in-

,

venirent aquam in deserto ct dc vila periclitarcolur, con-

sulente Ochozia vcniunt ad Eiiscum. Ilic vero irascitur

'
4 Rpg, I, — » M. II. — 5 Iil ni.
 SYNOPSIS SCRIPTURE SACR.E. ^^g
conlra regem Israel, nec se iUum i-espicerc velle dlxit, nisi

in gratiam regis Judac. Neque tantum aquarum copiam

prc-edicit, sedeliam vicloriam contra Moabitidem, id quod
eliam evenit : in tanlamque deduclus cst calamilalem rcx
Moabitarum , ul etiam filium mactaret supra murum. Hic
agitur de muliere, cujus oleum superabundavit , et de
Sumanitide , cui filium salvum rcddidit Eliscus, el mor-
tuum suscitavit*. Fame superveniente amariludinem ab-
stufit a lebete, et in nomine Dei centimi viros enutrivit

ex viginti panibus hordcaceis. Lepra affectus eslNceman

dux regis Syriai qui accedens ad regem Israel
,
medelam
petebat; ille vero anxius scidit vestimenta sua ^. Ipsum
accersit Eliseus jiibetque immergi in Jordanem septies.
,

IUe vero primo quidem neglexit, nec medelam inde spe-

ravit. Demum servis suis hortantibus, iraniergilur et cu-

ratur : donaque offcrcbat Elisco ,

qui illa respuit. Absce-
denteni illum insecutus Giezi servus Elisei , quasi ab
Eliseo rnissus, a >ie«man accipit duo lalenla argentea,
et duo vestimenta. Ad Eliseum vero reversus, geslum
occultare lentabat. Ille autem servum redarguit, et in po;

nam immisit lcpram. Veniunt filii Prophelarum cfcsum

ligna ad aedificandum : ut vero ferrum unius ex capnlo
excidit, exsectum lignum immisit Elisens, et ferrum su-
pra aquam sublatum est'. Picx Syriae bellnm movehat in
Israelem , ut praedixcrat Eliseus. Rc comperta hostis , niit-

(it lurmam militum in Elisoum. Deum rogante Propheta,

crccitate percutiuntur ii qui venerunt, et inducit eos in
medios inimicos, regemque ipsos perimerc volentem co-
hibet Eliscus sed jubet alimentis datis remitti. Tanta
,

supervenientc famc, ut caput asini qninqnaginta siclis, et

quarla pars cabi stercoris columbaru n quinquc siclis ven-

dcrelur, accedit ad regem mulier alteram mulicrem incu-
4Reg. IV. — ' M. V. — 3 1,1. VI.
 ,

.'VJo S. .)0 CllllYSOSTOMI AllClllEPIRCOPI C. P.

sans, (juoii cuui liliuni .siium secuni coniedissel, promisis

sclquc sc eliam lllium suum in cibum pr.Tcbiluram esse,
promissis non slilissel. Tuuc scidit lex vcslimcula sua ,

misiUiue viium (|ui capul Eli.sei amj)ulai(i. Pricdicit Pro-

phela ei qui sc couvcncral, die craslina lore solulionem
l'amis : cum aulcm ille uon credcrcl, valicinalur ei mor-
lem*. Leprusiqualuor oIj famem in despcralionemadducli,
sesc hoslibus dedere decernuut , cl ad caslra venicnles,
illa quidem lioniinibus vacua, lcnloria vero diviliis plena
invenerunl. Ac cuni diripuisscnl quanta gcslare polerant,

id rcgi nunliaUim vcnerunl. El priino quidcm rex dohim

snbesse suspicabalur missis aulem equilil)us, cum rem:

cerlo compcrissfcl , cmisit popuhim ad diripicnda castra :

ccssavilque ramcs. Qui vcro non crcdidcral Eliseo , a

turba populi conculcattis inleriil. Pncdicit Ehseus mu-

hcri, cnjus filium a morle susciUiverat , scplem annorum
lamcm'' : horUUur<[ue illain ul a rej^ionc Iransmigrcl. Post-
quam aulcm [ransmigraveral , ramesque ce.ssavit, reversa

est , regcnique adiens rogavil ut pra;dia sua sibi restilnc-

renlur. ilcx Syri;c millil ad Ehscum rogalum an e morbo

surrecturus esscl. Ille aulem nuulio dixil non surrectu-
rumcsse, ipsicjue eliam pracdixil Israehlarum perniciem.
Cum aulem illc obiisset regnavit in ejus locum Azael. ,

Mortuo ilem Joramo rege Juda ilh sncccdil filius ejus ,

Ochozias. Missum Eliseur unam ex filiis Prophelarum

jubet ungere Jchu, qui cuni regnum occupassct Joramum
occidit, et projicit vincam ISabulhc, quam usur-
cum in

pavcrat pater Jorami^ Cum occidisset etiara Ochoziam,

inlravit in civitatem Israch Jczubol anlem ornala respi-

ciclial c turri; rcx eunuchis pr.ccepil ut illam praecipila-

rcnt. Dejecla illa mortua esl. Occidil cliam Jehu seplua-
ginta filios Achaabi, ilemquo fratres Ochoziae, sacerdoles
•
1 Reg. VII. — ' 11. viij. — * Id. IX.
 ,

i;VNOPNlfi SCrUPTLT./E sACR.T!. .H3l

quo(jnc Baali!», el Jiaaleui contrivil'. Tiinc Az.-ul concidit

Jesratileu). -Morliio Jcliu regnal Joachaz filinscjus. llisto-

ria eorum qurc speclant ad Joasiun regeu) Juda, ad saccr-

dolern Jodae, el ad (iollioliam. Israel hoslibus Iradllur,
rursuuKjue Deus niiserlus est eorum \ Morluo autem Joa-
chazo, rcgnavil in Israeleui Joas filius ejus, qui veniens
ad Eliseum flehal. Hlc pnccepit ei ut arroplis quinque
sogiltis jdcularelur iu lcrram. Cum aulem liibus emissis

cessaret, dixit ei : Ter percuties Syriam : si quinquies ja-

culalus csses , uscjr.e ad consummalioncm pcrcussisses
eam. Mortuus Eiiseus sepeUlur , ct projcclus mortuus
quispiam in sepulcrumejus, surrcxil. MortuoAzaele, reg-
navit fdins Ader in cjus locum. Joas lcr Svros percussit
et morluus cst , regnatque JeroLoam fdius cjus. Akirtuo
ileni Joaso regc Juda , regnavit Amesias fdius ejus : qui
cum percussissel Edom , congrcssus cst cum Joaso rege
Israehs'. liic aulcm vicit cum ct ingressus cst Jeroso- ,

lymam. Morluo Jeroboamo regnavil in Israelem Zacharias

filius ejus. Dermiclo iteni Auiesia regc Juda , regnavil
Azarias, qni elOziasMJoc regnante prophelarc cocpilOsce,
Zacharia occiso Selus reguavit in Israciem. Ilic usus est
commiiilio PhuiC regis Assyriorum millelalentisipsidalis.
lllo mortuo Manaim regnavil in ejus locum. Posl Oziam
regnavit iu Judaai Jolliani filius ejus. Quo morluo regua-
vit Achaz fdius Jolham '. Jllo rcgnanle Ilaasin Syrus et
Pliaces fUiiis rioujcliic asccnderunl. Achaz autem misit ad
Tlieghiphassar Assyrlum, ad commililium cvocaus. Illc

autem veuiLUs cepit l);anascuui, et Raasin occidit. As-

,

cendil aulem cl Salmauasar Assyrius ad Osec (ilium Ela,

quifult illi servus \ Lt novll antem Assyrlus iilum delcc-
lioncm cogllare : miserat ([uippc lcgatos ad /Elhiopem

•
4 R<?a:' t. — * lil. 5IT-XIII. — ' M. XIV. — 4 Id. xv. — ' lii. xvi. —
M.l. XVM.
3j2 S. JO. CnnYSOSTOMI arcuiepiscopi c. p.

obsedit eiim et vinxil eum : captaque Samarla aliisque ur-

bibus , populos Iranstnlit in Assyrios. liic accusalio habe-
tur Israelis ct Judnc. Qui adducti fuerant ex Babvlonc in
Samariam , ut habilarent ibi ,
quia non timcbant Dcum ,

interficiebiinlur a Jconibus. Tunc njillilur saccrdos inde,

qui docet illos lcgem Dci : ct iUi Dcum timebant, idola-
que colcbanl. Ilistoria Ezcchiae ct Assyriorum, qn;c cliam
inEsaia habenlur. Ilistoria Manassis et impiclatis caedium-
que ejus. L t autem mortuus cst, regnavit fiiius ejus Amon.
Quomortuo, rcgnavit Josias fiHus ejus: de quo Prophela
praedixit Jeroboamo scrvo Salomonis ,
quando manus re-
gls arida facla est *. Ilic cxpurgavit Jerusalera, locaquc
omnla, cirodll loca stipulcroriini In quibus saccrdoles ido-
lorum , conlrivit idola. De illo dictum est similem ci non
fuisse antca regcm , qui convcrsus fuerit ad Dominum in
toto cordc suo, ct in tola anima sua. IIoc rcgnanle pro-

])hetarc ca'pit Jcremlas hnjusque tcmpore erat Olda pro-

:

phetissa. Cum
autcm occidlssel eum Pharao Necao rcgna- ,

vit Joachas fillus ejus pro eo. Pharao autem hoc dcjecto,
ct in^EgypUim abducto, ubi etiam mortuus cst, constituil
rcgem Josia; lilium l'jllaclin, qui cl Joachim, et lerrae tri-
butum imposuit. Joachim primus in potestatem Nabucho-
donosoris redactus, exlra mnros dejcctus cst^. De illo ait
Jeremias : « Erit morliciauin ejus projcctum in ;cstum

»dici, et In frigus noclis : el tunc sepultura asini scpelie-

»tur'. » Nam postquam dissolnlns et corruplus erat, tunc
sepullus est. Morluo Ellacim sive Joachim lillo Joslae, reg-<

nat Joachim filius ejus ncpos Josia?. llic porro Joachim,

etiam Jechonias appcilabalnr. Ncque ullra rex/Egypti exi-

vit dc lorra sua. Cum venlsset autcm Nabuchodonosor et

obsiderct urbcm, quia venit ad eum cum malrc sua Joa-
4 I^Pg. xv!ii-x\iii. — « IJ. x\iv. — ' JLrcm, x\\\i , 3o , et

XXII , lCj.
 SYNOPSIS SCIUPTUR.E SACR.E. 333
chim qui et Jechonias , abdnxit eum inBabylonem et ,

conslituit fratrcm patris cjus filium Josi;p rcgem in Jeru-

salem. Hic aulem erat Matthanias, qui et Sedccias. Lt au-

tem illc pra3varicatus est contra regem Babylonis, venit
Nabuchodonosor, et obsedit Jcrusalem : qua capta et in-

censa, Sedeciam cxcnRcatum ct vinclum abduxit in Babv-

lonem *. Gcdoham vero consliluit supcr eos qui relicti

fuerant iu Jerusalem. Postquam autem illum occidit Is •

mael, profccti illi residui ingressi sunt in /Egyptum. Pos-

lea vero Joachimum in Babylone mnJto dignatus est ho-

nore Evilad Marodac rex Babylonis.

Regnum jam dictum est desiit in
ilaque Samaria^, ut ,

Oseam filium Ela ,Phaceam filium Romeliae.

qui occiderat
Jerosolymae vero regnum desiit in Sedeciam qui abduc- :

tus in Babylonem oculis orbaliis, in vinculis fuit per

,

annos viginti septem. Joachimum vero postea extulit rex

Babylonis, dedit thronum supra regesqui istic erant,
ipsi

et comedebat potabatque cum iI!o omhibus diebus vitae

suae. IIuc autem desinitliber, cum scilicct capla urbe po-

pulus in captivitatem abductus est.

Jamvero restat ut nomina regum Judaeae et Israel,

qua^ singulorum fuerint gesta, qui finis, quot annis rcg-
naverint exhisce libris recenseamus , hoc pacto :

Post perniciem Saiilisqui regnaverat annisquadraginta,

regnat David in omnem Israelem et Judam annis quadra-
ginla ; scilicet in Ghebron annis scptcm ; in toto autem
Israel et Juda annis rectum in
triginta et tribus. Et fecit

perfecto corde. Sub hoc erant prophcta3 Nathan et Gad.

Salomon filius David regnavit supra omnem populum et
ipse annis quadraginta : ct fccit malum. Sub hoc eliam
erant prophetae Nathan et Gad. Roboam filius ejus regna-
vit annis seplemdecim, et fecit malum. Sub hoc discis-

'
4 Keg. XXV
 ,

3^4 S- )<> ClinVSOSTOMI AnCHIKPISCOPI C. P.

suin esl regnnm , el iDanseruiil cuin co in Jcrusalem duae

lril)us, Juilii el Bc'nj;unin. lu SauKuia aulcui Iribus de-
cein. Sub iu)C orau!, proj^liclc Acliias Silouiles ct Addo.
Abia fdins ejus rc^iiavil auuis Iribus. i\'c(|ue cral cor eius

ul David. Scd uuibidavil in |)cccalo palris sui. Sub hoc

etiam eral \ddo j)ro|)liela. Vsa lilius ejus annis quadra-
ginla ct luio. Ei lecil recluni. Sed adhuc crant excelsa.
Sub hoc crant Azarias fiiius Odcd, ct Anami propheltX.
Josaphat (ilius cjus anuos vigluli cl quiuque. El lccit rcc-
lum; scd cxcelsa adluiccraut. Postoa vcro iu ropreiiensio-
nein iuicjuilalis incuriit, (juia ann'cus cral OchoziiC regis
Isracl, et in ucgoliis piurimuin cuui illo cominunicabal.
Sub hoc cranl prophcl;e llclias, Ehseus , Micluxas ctflehu
iilius Ancini, cL Ozicl filius Zachariaj, et EUadad filius

Adi;c cx Marissa. Jorani filius cjus annis oclo. Et fecil

malum. llabuil cnim uxorcm fiiiam Aciiaab. Sub hoc

erant Elias ct Eliscus. Ochozias iilius ejus anno uno. El
lecit malum. Poslcuin malcr cjus (lOtholia annos scpleni.
Joas filius Ocho/,i;c annos quadragint;i. Ilic occidit Zacha-
riain, cl recil rcclum in loto corde suo , doncc Jodai.' vir

prudcns viverel, et inslituerel ipsuiu. llunc occiderunt

servi ipsius in domo Maiiloth. Sub hoc prophctavit Zacha-
rias lilius Jodai". Amcsias filius ejus annis nndeviginli. El
lccit reclum iu jjvincipio; sed non sicut David. Adhuc
cnim poptilus imuiolabat iu excclsis et lucos non abstu- ,

lit. Sub hoc cliam prophelaveriuit prophclae, quorum no-

mina sciipla uoii simt. Posleaquain vero eos , qui in Seiir

habilabaut, pcrcussil , in siiperbiam elalus cst , idola ha-

bitanlium in Scir coluit, et in manus hoslium Iradilus,
percussus esl. Azarias ,
qiii ct Ozias annos quinquaginla
duos , el inilio quod reclum erat lecit, slcut pater ejus.

CaBteruni excelsa non abslulit. Cuin prospcro rem age-

rct, elatus csl animo, et voluit ipse adolere in templo
 »

s\>opsis scniPTUUE sAcn.E. 335

quodsoiis saccrtlolibus licebat. Ideo lcpra pcrciissus est,
postquaui audissct , « INou luum cst , Ozia , aclolerc Do-
»mijio, iJ cjuodsolis sacordotibus licct '. » Sub hoc erat
Isaias prophela. Jolhaui filius ejus annos scdecim rcgua-
vit. Et fccit rccluui sicut ])atcr ipsius : caitoruni excelsa
iion abstuhf.Sob hoc eratEsaias. Achaz fdius cjus annos
sexdecim. Et fecil mahHu. Sub hoc crant Esaias et Oded
prophetae. Ezckias fiUus cjus regnavit annis viginli noven»,
ct fccit cjuod roctum cral sicut David pcrrcctc. Ilic abs-
luht scrpenlem acneum , cjuem suspenclerat Moses. Sub
hoc Sennachcril) et Rabsaccs Assyrii, quod bla«phemas-
sent, percussi sunt , posleaque una nocle cgressns Ange-
his ccntum octoginla cjuinque millia hominum occidil.
Moriturus Ezechias ad prorogalionem vilae annos quinde-
cim accepit. Manasses linus ejns annos quinquaginta
cjuinque, fccitquc mahmi. Qurecumquo dcnioHlus fuerat
Ezechias , ipse rcstiluit, ct iaclus est Judoe alter Jero-

boam ; ita ut (ijus causa idcm passa sit Jerusah^m quod,

Samaria. Dc illo diclum csl, « Qui peccarc fecit Judam.

Ideo captivus abduclus est in Babylonem. Sed in captivi-

late, nt in Parahpomenis scriplum est, pocnitentem re-

duxit Dcus in Jerusalcm , rcgnimiquc recuperavit. Pceni-
tenliainitaqueagens, populumque, utDco serviret docens,
obiit. In civitatc lamcn David uon cst sepuUus , sed in
horlo suo, in horto Qza. Amos fdius cjus rcgnavit annos
duos , et fecil mahim sicul palcr cjus Manasscs , et occi-
derunt ipsum servi ejus, sepultusque cst in horto Oza , in

quo scpultus est et paler ipsins. Josias filius cjus rrgnavit

annis Iriginla ct uno. Ilunc populus regem creavit, cum

essct anuorum oclo, fecitque rcctum , et ambulavit in
omni via David, nec declinavit ad dexleram vei ad sinis-

tram. Etcnim et hicos succidit, et omnia simulacra sustu-

» 3 Par. XXVI, i8.
3)6 S. J(». CllUYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

lit.Cuiu annormn cssel sedeclm, lcgem quaDsivit cl cum ,

anle ncglcclam invcnissel, lcgi jnssll ac pascha pr.cdlca- :

vit cclcl)ravilquc, slcnl scripUini csl. llunc occidil Pharao

Ncchaoad Euphralcm, cuni conlcnlio inter illos orta essct.
llujus lcnnporc fucrnnt prophct.TC Jercmlas , et Sophonias,
et Olda prophctissa uxor Scllc. Joachaz fiiius cjus rcgna-
vit mcnses tres , ct lecit maluni , et transtulit eum Pharao
Ncchao. Suh hoc quoquc vixit Jcrcmlas. Eliaklm alter
Joachim mulalo nomine dictus est,reg-
fUius Josiic, quiet
navit annis undecim. Et reclt quod inalum crat. Joakim
qui ct Jechonlas filius ejus , rcgnavit menscs trcs , et fecit
quod inalum crat, Iranslatusquc cst In Babylonem. Mat-
ihan filiuscjus. llunc Nahuchodonosor conslituit regem,
et mulalo nonilne Scdeciam appellavit, regnavitque annis
duodccim, ctfecit malum. Subhoc quoque erat Jercmias.
liuc usque duravit rcgnum Juda, tnncque subversum est,
regnum Samaria?. Irbs namquc capta est, et uni-
sicut et
vcrsi in Babyloncm caplivi cnm vasis abducti sunl. ,

Suutque reges vigiuli el unus. Non annumcrata Gotholia.

Nomlna regum qui fuerunt in Samaria, et qux gesta,
qulfinls , cujusque fucrit,ct quot annis singull regnaverinl
his accipe. Jcroboom filius Nabalh annis viglnli quatuor.
llic discisso regno ascendcns ex yEgypto primus regnavit
lu Samaria,etfecitmalum , ita ut nullum similem habue-
rit : rcgnum ipsi criperctur aureas buculas
vcritus ne ,

duas fccit, et populnm scduxit dicens « Hi sunt dii, qui :

«eduxerimt nos ex terra /Egypti. » Institult enim fcsta et

sacerdolcs « Et hic peccarc fccit Isracl. » Ipsum namque
:

onmcs postea rcgcs iniltall siuil. Hujus tempore prophetae

crant Achlas Silonltes , et qui contra ipsum super allare
voclfcralus cst. Nabath filius cjus regnavit annos duos : et
feclt malum , nequc alius ex genere ejus regnavit. Zambri
Iterius generis annos duodecim. 13aasa regnavit annos
 SYKOPSIS SCRIPTVB^ SACa/E. ^Sj
viginli quatuor , ct fecit quod malum erat. Sub hoc PrO"
phelae erant Elias , Eliseus , Michacas , et qui Achaabo
de Syria et de filio Ader prophelavit , el qui proprio jussu
vulneratus, Achaabiun redarguit : ac praeterca scorsum
mulliProphetarum (ilii. Ochozias filiusejus annis duobus,
et fecit qiiod malum erat. Sub hoc erant Elias el Eliseus :

nam ejus quinquagenarios igne pcrcussit Ehas in verbo

Domiui. Joram fiiius Achaab annis duodecim : et fecit
malum nequc , ullra alius ex genere ipsius regnavit. Sub
hoc Eiias assamplus est Eliseus vcro mansit usque ad
:

Jeroboam filium Joas regem Israeh Sub hoc erant filii

Prophetarum. Jehu de alia stirpe, filius Namesse, annis
wiginti duobus. liic suslulit genus Achaabi, et prophelas
Baalper insidias occidit, slaUiamque illius contrivit. Et cum
in hisce lccissel quod reclum erat, promissionem accepit,
quod ipsius filii ad quartam usque generalionem sessuri

€ssent supcr thronum. Joachaz filius ejus annos septem-

decim , fecitquc quod malum crat. Jerusalem cxpugnavit,
aurum et vasa absUiIit. Jeroboam filius cjus annis quadra-
ginta et uno, fecitque malum. Zacharias filius ejus men-
aihm sex : fecitque malum. Haclenus genus Jehu usque ad
quartam gcneralionem duravil. Sellum, cx alia stirpe, fi-
quod malum erat.
lius Jabis regnavitdies triginla, etfecit

Manaem, ex aho genere, filius Gadde annos viginti, et fecit

quod malum erat. IIujus lempore prophetarunt Esaias et
Osee. Phacee, de alia slirpc, filius riomeliffi annos viginti.

Hic occidit Phakeiam malum. Sub hoc crant

, ct fecit
EsaiasetOseeprophetae. Osee,cxalia stirpe, annos novcm.
Hic occidit rcgcm Phacee et fecit malum verum non si- ;

cut decessores ejus. Osee ultimus fuit rex Samarioe : in

illum enim desicrunt reges. Et periit Samaria , quam dein-
ceps inhabitarunt Assyrii. Ex quibus orti sunt ha^relici

2.xxxyiii. 2a
338 s. JO. CHRTSOSTOTin ARCniEPISCOPI C. P.

SamaritaB ,
qui el Sadncrei vocanlur. In haec desinil toltis
scopus librorum Regum.

P\RALIPOMIiNA, LIBER PRliVlUS.

Paralipomena vocanlur, quia mulla in libris Regnorum

pr.ttermissa inhiscc Hbris conlinenlur. Habelurautem in
primo hoc libro oninium tribuum genealogia ab Adam
usquc ad rcges secundum tribus ct populos et familias et
domos. Quos cx Levitis insiitucrit David ad caucndum
Deo, et quos insliluerit ad tcmpli opcra. Ipsc namque
prior regnum fundarc inccopil. Alia quoque minutatim de
regibus et gcneralionibus edisserit. Quibus hoc subjun-
gendum cst, annos omnes cortmi qui in Jerusalem rcgna-
runl a Davide, csse quadringciilos septuaginta quatuor.
Rcgcs aiUcm omnes fucrunt cx una stirpe Davidis : et qui

quod rcclum eral fecerunt, novem sunt qui vero malum, :

duodcciui, cxccpta Golholia. Eorum autem, qui in Sama-

ria regnariiut, onines anni sunt diicenli sexaginta novem
et Iriginta dies : duodecimque reges ex octo diversisstirpi-

bus fiicrunt. Omnes autem fecerunt malum secundura

pcccalum Jcroboami.

rAn\LIPOMI.>!A, LIBER SP.CUNDUS.

In sccundolibro Paralipomenon recensentur gesta re-

gum. Qui autern illa descripserunl, ProphelGE illi fuerunt
qui diversis fucre lemporibus. 1 1 aulem singulalim scia-
tur quinam hacc scripserlnt, observandum esl hic gesta
haberi omnium rcgum IsraeJ ct Juda; ea scilicet quaeprae-

lcrmissasunl in historia regum, Qui porro omnia ipsorum

 SYNOPSIS SCRIPTUB.E SACB/E. 889
gesta descripserunt hi sunt : Davidis gesta scripserunt Sa-
muel, Nathan et Gad prophelee : Salomonis, Nalhan et
Achias propheta3 : Jeroboami, Semeas et AddoprophetcTc:
Abiae, Addo propheta. Asae gesta habentur in libro Ser-
monum de regibus Juda : Josaphati, Jehu propheta filius

Aname, qui scripsit librura Sermonum regum Israel. Quae

Joas gessit relata sunt in scripturain Pvegnorum : Quae
Amasias, in hbro Rcgnm Juda et Israel. Quae Ozias, scrip-
sit Esaias prophela. Quae Joatham, in libroRegum Judaet
Israel. Quae Achaz, in libro Hegum Juda et Israel, Qnae
Ezechias, Esaias filius Amos propheta. Qua3 Manasses, in
libro Videntium. Quae Josias, in libro Piegum Juda et Is-

rael. Quae Joachim, in libro Kegum Juda et Israel. Hfficsic

disposita inveniuntur in Paralipomenis regum.

ESDBAS LIBEa PBIMUS.

Esdras vocatur hic liber.quia ipse Esdras, sacerdos cnni

esset et lector, enarrat ac descrihit reditum fillorum Is-

rael ex Perside in Jerusalem. Fuit auleai reditus primo

quidem jussu Cyri et Darii regum in manu Jesu filii Jose-
dec et Esdraj atque Zorobabelis, qui circa qunestioncm
quamdam conlendebant, facta promissione, ut qui vince-
ret, arege quidquid vellctpeteret. Cum unus ergo dixisset
fortius essevinum; alter fortiorem esse regem, Zorobabel
contendit fortiores esse muliercs, veritalemque super om-
nia excellere. Uxc quia locutus Zorobabel, victor evasit:
cum jussus esset peterc quod vellet, peliit ut caplivitas

solverelur, et Jerusalem aedificaretur. Atque ila ut petiit

factura est, dimissaque est captivilas. Tunc enim lempo-
ris adimpleti erant septuaginta irai anni. Sunt itaque illi

qui de captivitate ascenderunt de Juda et Benjamin, ag

22.
34o 9' JO. CHRY^OSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

Levil.T, miuicro qtiadia^niila diio millla, cqiii Irecentilri-

ginla, imili (lucculi (|uadraginla quinque, cameli quadrin-
genli Iriginla qiiiiKjuc, scrvi corum et ancillaj scptem
mtilia Irecenli Irigiiila qualuor, canlores ducenti, asini
sex millc scplingcnli ct vi{^inli. Qui ajdificabant autem,
eranl Zorobabcl clJesusfilius Jo^cdcc et Neemias. Esdras
vcro,cum csset in lege peritus, legem protulit alque legit,

consliUiilque cuncla ad lcmplum et ad Levitas pertincn-

tia. Ipsc lcgcm oslvndit ; curavit alicnigenas uxores abjici
ab iis qui eas lcmporc captivitatis duxerant. Abjeccrunt
autem omnes, et mundati sunt, et celcbravit Pascha se-
cundum lcgcm, ut scriplum est, nccnon jejunium, et sic
absolvitur priums Esdras liber.

SECUNDUS LIBER ESDR^.

In hoc hbro eadem ipsa quaj in primo dicit Esdras de

reditu, iis qux problemalum more dicta fuerant.
exccplis,
Plura vero de Neemia Eunucho narrat, quod ipse templi
sedificationem pclicril; et quomodo Esdras quidem lege-
ret, Jesus vero el Bancas et Sarabias populum crudirent.
Et Esdras quidein legcns dislinxit in scienlia Domini po- :

pulus aulcm inlellexit lcclioncm ct cclcbravlt Pascha, et

seplimo mensc lecit jcjunium ct scenopegiam, ut scriptum
est: « Non reccrunt ad hunc modum a diebus Jesu filii

9 Navc. » Esdras vcro cum vidisset Azotias mulleres He-

braeis conjugio juuctas, omnibus pcrsuasit ut promiltc-
rent sc lcgcm Dci scrvaluros. Et cjccit illas mulieres,

tanquam illeglllmas, et jurarunt universi se legem serva

luros. Alque ila sancllficali ct nnmdali, Uclali sunt, et
abicrunt singuli in domum suam. Narralur autem et hoc
4e Esdra, quod cum libri per jncuriaxn populi et diutur-
 SYNOPSIS SCniPTURiE SACR.E. S^t

nam caplivitalem periissent, ipse illos, cum vir csset ho-

nesli studiosus, induslrius ct leclor, apudse omnia cuslo-.
dierit, ac protulcrit, ac rursum cdiderit; alque sic libros

servaverit.

LIBER ESTHER.

Hic liber Esther vocatur, quia per Hesleram Deus mox

funditus perituros Judoeos servavit; Aman vero, qui insi-
dias machinabatur, percussit. Artaxerxes enim rex Persa-
rum, repudiata uxore sua, aliam in rcgno suo, qua; omnium
esset pulcherrima et formosissima, sibi quaesivit uxorem ;

et inventa est Heslher, natione Juda[?a. Illi cognatus erat

nomine Mardochceus ex caplivitate qua^ sub Scdecia facta
fuerat in eadcm regione. Rex itaque cnm extulissct suorum
quemdam Amanum nomine, jusserat illum ab omnibus
adorari. Sed cum Mardochceus relI";ione cri:a Dcum motus,
hominem non adoraret, rem indigne tulit Aman; cumque
didicisset ipsum esse Judaeum regi Arlaxerxi persuadet
,

ut scripto jubeat universos in regno suo Judacos uno die

mensis duodecimi penitus et funditus dcleri. Re comperla
Mardochaeus, luxit et jejunavit, atque Hesihera; misit ro-
gans ut opem ferret. Heslher ilaque proemissis jejunio et
prccationibus ad Deum, muliebri sc mundo ornavit : nec
vocata (neque enimeratlicilum non vocatis adire regcm;)
attamcn inlravit ad rcgom, non expeclata tcniporis op-
portunitate, sperans precationem opportunilalis locofulu-
ram. Cum autcm rex insoienliam facti mirarelur, illa in
terram prae melu collapsa est. At regis iracundiam Deus
in suavem afTectum ct mansuetudinem mutavil; ita ut
surgens prostratam illam erigeret, et melum ponere hor-
taretur, imo optionem daret petendi quidquid vcllet. IUa
342 8. JO. CHRYSOSTOMI A.RCHIBPISCOPI C, P.

utrexcutn Amano adconvlviura sunm veniro dignarctupj

non serael, sed secundo quoquc pctiit. Aman prac gaudio
effusus ac gesticns, quod dignus hiibcretur a rcgina vocari,
adhuc araplius advcrsus Mardochacum crigehatur cura- :

vilque lignum sublinic cxcidi, volcns in co scqucnte die

suspcnderc Mardochncum. Rex vero bona quadam provi-
denlia, noclem illam duxit insomnem, et cum dormire
nequiret, jussit sihi commcntarios actorum suorum legi.

Cumque lcgcrentur, ventura est ad eum locum, in quo

scripti:m erat bcneficium rcgi a Mardochseo coUatum.
Duos enlm eunuchcs regi insidiantes, rcgi prodiderat et
convlcerat, Hic rcx ob Mardoch.xi officiura gralo affeclus
anirao, quncrebat quonam illum honore pro hoc beneficio
donaret. Cum aulcm manc ad eum ingrederclur Aman,
quaerlt ah illo rex, quonam et quali honore dlgnus slt, is

qui regem beneficlo affecisset. Adhoc Aman, curase arbl-

traretur eum esse, de quo rcx quaerebat, dignum esse
dixit qui secundus rex vocarelur. Rcx igllur Mardochaeum
illohonore cclebrari, ct Aman anleillumprocedere jussit.

Heslher vero opporlunitalem nacta pro Judaeis oravit.

Deindc cum rex marore affectus propter indignura eontra
Judacos ediclura, et adversus Araanura Iralus esset, ipse
AmaUj rogcabsenle, Hoslhcraj supplicavit,ad genua Illlus

procumbens alque adorans. Rex, cum ingressus videret

Amanum genua reginae conlingere, susplcatus quod tur-
pltudlnis causa id faceret, jussit Aman iuhgno quod Mar-
dochaeo paraverat, suspendi. Scripsitautem ut Judeel qui-
dem omucs incohimltalc frucrentur, hostes vcro eorum
ab ilhs inlerlmercntur. Numerus autem eorum qui a Ju-
daels occisi sunt, fuit quindecim millium : Ideoque festi illis

c^ics fuere dicsquarlus dccimus, et quintus deciraus men-

sl^ duodeciml, qui vocatur Adar. Vocatur autem illa dies

ipsorura llngua Phura. Quapropter lila die Judael Amanum

 SYNOPSIS SCRIPTUILB SACR^. 3^5
combQFUDt, ei festum diem agunt salutis ipsorum memo^
rialem. In hisque terminatur liber.

LIBER TOBIT.

Tobit vocatur hic liber, qula ipsins Toblt historiara

continet. Eratautem Tobitde tribu Nephlhalim; fi.iitquein

captivitatem abductus, et degebat in civitale Ninive, mi-

sericors ac religiosus. Etenim cum in captivitate esset,
communem panem ex Gentibus non comedit, sed se ipsum
custodivit. Erat autem annonae praefectus apud regem
Enemasarum, et deposuit in Media decem taleota apnd
Gabaelem. Isti porro Tobit studium erat sepeliendi mor-
tuos ex Judaeis. Hujus rei gralia delatus ad regera Achire-
sibi consuluit. Regressusque e faga, cnm mor-
\em, fuga
luorum aliquem sepelisset, extra muros obdormivit, et
cum pro more suo apertos haberet inter dormiendum
ocolos, passeribus supernc in oculos ejus slereus emit-
tentibus, albuginem contraxit,neque ullra videbat. Erat
autem Ecbatanis RagueHs cognali ipsius Sarra no-
filia

mine. Hanc daemon Asmodaeus non permittebat ut quis-

quam uxorem duccret jam enim septem occlderat, qui
:

ilkm sponsam acceperant. Propter hanc causam cum

vehementer contristata esset, oravit; misitque illi Deus
auxiliatorem Raphaelem archangelum. Tobit igitur, cum
filio suo Tobiae praeciperet ne sibi aliundc uxorem, quam
ex tribu et cognatione sua duceret : dat illi chirographum
decem talcntorum, praecipilqae ut abeat et repetat illa.

Filiusautem, cum nec viamnosset, nec hominem adquem

erat proficiscendum, egressus estut vlae sibi socium quas-
reret, et Dei providentia incidit in Raphaelem, qui homi-
nis forma foris stabat, pretioque illnm conduxit, eo quod
 34i S. 30. CnRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

sc vitD liujus gnarum essc diccret. Comilatus itaque est

illum Archangclus iu specie nominis, qui Azarias dicere-
tur. Cumautem ad Tigridem usquc Iluvium pervenissent,
volcbat Tobias in illum lavandi gralia dcsccudcre, et mox
piscis ingcns insiluil in pueruin. Angelus vcro prtcccpit,
ut pisccui hunc apprchcnderet et in frusta sccaret, atque
illius hcpar, cor ct bilem desumerct et servaret. Rogante
poslca pucro, in quem usumilla Ibrcnt, respondit: Hepar
et cor inceusa dc-cmoncm fugabunt : bihs vcro oculorum
albiigincm repurgabil. Ilujus opc et consilioTobias filiam
RaguehsSarram uxorem duxit, cum illo suffitu daemonem
fugasset, qui in superioribus /Egypti partibus ab Angclo
ligalus csl. Dum autem cum uxore manerct Tobias, Aza-
riam tanquam hominem in Mediam misit curaque per
:

illum dccem talenia recepissct, ad patrcmunacum illo et

uxore sua reversus esl. Reversus vero oculos patris felle

piscis obHnit, et decidunt squamte, et mox visum rccepiL

senex. Tobit porro cum annorum erat
cxca^calus est,
quinquaginta el octo. Cum autcm visum recepit annorum
sexaginta et scx. Tum deuuim cum Tobit videret, Ange-
lus sese manifeslavit, quod homo non esset, sed a Deo
missus, ut ipsis et Sarrae opem ferret. Lbi vcro senex fac-
lus esset Tobit, prascopit filio suo Tobi;e, ut in Mediam
abiret, quod luturum essct ut ISinive secundum vcrbum
Jonae prophelae subvertcretur; el deficiens mortuus est

annorumccnlumquinnuaginlaetoclo. Filiusvero ejus To-

bias in Mcdiam migravil, ubi landcm sepultis socero et
socru, et de Niuiva^ excidio pcrccpla fama, mortuus esl
annorum cenluui el scplcm. El ii; hacc desinit libcr.

LIBKR JIDITH.

Hic liber Judilh vocalur, quia filios Israel ab Holo-

 SYNOPSIS SCRIPTUBjB SACRiE. 345
pherne impugnatos etobsessos, Dens ejus opera liberavit;
Holophcrneiuque percussit. Hisloria autem hoc sc habet
modo. Nabuchodonosor rex Assyrioruni , cum belhmi gere-
ret adversus Arphaxadregem Medorum, ab omnibus gen-
tibus usque ad.EgypturaauxiHa pclierat. Cum autem nemo
auxihum misisset, sed renuisscnt omnes, posteaquam vicis-
set, et Arphaxadum bcllo superasset belhim intuHt iis qui
,

nihil auxilii miserant misitque Holophernem adversus eos

:

cum magno exercitu. Hic ahas quidem omnes genles bello

cepit,et idola ipsarum confregit. Isrelitae autcm sese
communierunt.nccHolopherniobseculi neque minis , illius

perterrili sunt. Joakim civibus

Scripsit itaque sacerdos
Belyluae, ut viam Holopherni obstruerent, isthac enim
iter facturus erat. Holophernes igitur aciem inslruxit ad
pugnam. Achior autem princeps Ammonitarum, auctor
erat Holophcrni, ne genti Hebraeorum bellum inferret, eo
quod ilH a Deo protegerentur. IndignaUis Holophernes
niisit cumBelulam; intcrltum illi comminatus si quando
Hebrseos vinceret. Achior ilaque in Betula quiescebat.
Ilolophernes vcre civilalem obsidebat, etjam aquas illius

occupaverat. Cum sili jam aflhgoretur populus , et prin-

cipes civitatem tradituri esscnt ; Judith, depositis viduitatis
vestibus , maritum enim mortuum lugebat et quolidie
jejunabat, se ipsam instar sponsic ornavit, et mullis ad-
hortala primores civitalis , ne civitatem ad usque quinque
dies hosli traderent, ad Holophernem egressaest, et cum
sua illum sapientia deccpisset, tertia die, ignorantibus
ejus militibus, ipsum capile truncavit. Elsicdemum clves,
snspenso Holopherni capite, ipsum cjus tribunis oslende-
runt. Hinc Assyrii fugerunt; Israelltae vero undequaque
concurrentes Assyrios trucidarunt. Liberati itaque , di-
reptisque hostium castris, quae ad Holophernem perti-
nuerant omnia Judilhae dederunt. Ipsa vero Judith Jcro-
346 S. JO, CHRYSOSfOMI ARCHIEPISCOPI C. P,

solymam omnia Domino obtulit, domumque

profecta ,

reversa eodcm pielalis exercilio perseveravit ac

, in ,

vidua ad mortem usque mansit nemoque illi nuptia» :

persuadere poluit. Mortua est autem , postquam in vidui-

iDtehoneste vixisset, annos emensa ceutumetquinque. £t
ia> haec desinit liber.

LIBER .lOB.

Job inscriptus est hic liber, quia ejus historiam com-

plectitur, nempe qure perpessus sit tentatus a diabolo, et
quomodo vicerit, illatasque plagas pie toleraverit, de-
mumque omnia duplicia receperit, iUustriorque, quam
antea , factus sit. Passus aulem est , cum essetannorum
sepluaginla , vixit vero post plagas annis centum et sep-
tuaginta, omnes vitaj ejus anni sint ducenti quadra-
ita ut
ginta. Fuit autem Job anle Moysem, erat enim quintus
ab Abrahamo exposteris Esaii. Ob plagarum calamitatem,
venerunt ad illum consolandi gratia amici. Atque ita con-
tcntiose et sine commiseratione cum illo verbis egerunt,
ut illud in peccatum ipsis reputatum fuerit. Job vero Deum
pro illis precatus ost, ct reniissum ipsis est peccalum.
Sunt dialogi Job , qiios cum amicis habuit , octo : Eliphaz
vero ad Job, tres, Sophar duo , Baldad tres. Et Eliuz
quoqiie filii Barachiel Biizilae , unus est dialogus. Demum
Dominus Jobuni alloquilur per turbinem et nubem. Res-
pondet vero Domino, et bis ipsum alloquilur. Sicqueter-
minatur liber.

Scopus auteni fjus tolus est, ad patientiam hortari eos

qui in calamitates iiicidunt, etiamsi magnum pictatis tcs-

timonium prae se ferant ; nt hoc ipsum illis offendiculo

aon sit; sed haec proferant : « Dominus dedit, Dominus
 ,,

SYNOPSIS SCRIPTUR^ SACR.«. S^y

»abstuHt; sicut Dominoplacuit, ita factum est, sitnomen
»Domini benedictum ex hocnunc et usque in sseculum. »
Insuperque illud « Nudus egressus sum de utero malris
:

»mea;, et nudus revertar illuc » Atque hinc demum ;

ediscant quanta sit patlentiae utilitas : etenim inde merce-

dem accepturi sunt sicut Job. Lt etiam ostendat Deum
intentatorem malorum esse, neminemque tentare; sed
Deo permittente tentaliones hominibus per daemonas
excilari, ad singulorum probationem perfectionemque.
Narratur Salomonem hunc adornavisse llbrum, nisi forte

ipsius Moysis sit opus. Haec continentur in hoc libro

cujus capita sic resumipossunt. In exordio narratur, quod
Job habitarel in terra Ausitide : deinde sequitur testimo-
nium Scripturae de probo ejus vitas instiluto; quod fillos

haberet septem , filiasque sex. De nuraero pecorum ejus.

Quod uua convenientes, convivium quotidio ce-

filii ejus
lebrarent cum tribus sororibus suis et quod mitteret :

Job et mundaret filios suos , ofTerens pro illis sacrificium

Domiuo. Primum testimonium Domini diabolum allo-
quentis circa Jobum primum invidia plenum diaboli
:

colioquium cum Domino circa Jobum. Dedit Dominus

omnia quae ad Jobum perlinerent
potestatera diabolo in
ipso Jobo tantum excepto. Primo nuntiari curat diabolus
Jobo equos et aslnos ejus captos , servosque percu5S0S
,

fuisse desecundo nunlio, qui Jobo dlxlt Igne consumptae

: :

sunt oves tuae cura pastoribus. De terllo nuntio, qui nar-

ravit Jobo caplos caraelos , et caesos custodes fuisse.
Quartus nunlius Jobum adlt, narratque corrulsse do-
mum , et oppressos omnes omnibus
filios ejus fuisse. In
hisce calarailatibus non peccavll Job erga Doralnum. Se-
cundum teslimonium Domini diabolum alloquentis, quo
Jobi virtus ceiebratur; et secundum invldia plenum dla-
boli colloquium cum Domino circa Jobum. Quomodo
 348 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPlSCOPI C. P.

Iradlderit ct DoQiinns Johum , una lanlum scrvata anima

scu vlla. Egrcssus dlabolus Jobum pcrculit a pcdibus
iisque ad capul; sedensquc Job in stercore radcbat sa-
nicm. Suadcl Jobo uxor cjus, ut loqualur ccntra Domi>
num, ct morialur : illamriue Job reprcbcndit. Audicrunt
trcs amici Jobi, Elipbaz Tbicmanitarum rex, Baldad Sa-
chcorura tyrannus , ct Sophar Mcnacorum rex cuncta quac
ipsi acciderant. Et acccsscrunt ad illum singuli cx rogionc
sua , ut viscrent illum : iiloqueconspccto scldcruntslnguli
vestem suam ob tantam calamitatcm. Post plagam autem
Job primus apennt os suum, ct maledixlt dlei ac noctl

in qua natus erat, Ilinc illud : « Slcut scrvus qui limet

• Dominum, sic data csl kix ils, qui in amariludinc ver-
«sanlur, qui dcslderant morlem ncc , obllnent. Mors enim
» viro requies. » ExcipIensiUum primus Eiiphaz Thaamanltes
dicit Jobo mcmoriam revoca
: « In , quis mundus perierit,

» aut quandonam veraces ftmdllus perdlli sint. Fcrocia

»draconum cxtlncta cst myrmecoleon autem periit, co :

»quod nou habcret escam catull lconum scse invicem :

Bscpararunt, Sic non cst mortalis mundus in conspcclu

wDomini, neque ex operibus suis inculpatus vlr. Slulti ,

»inquit, licct radiccm ponant, stallm dcvorabilur vlclus

» corum; quoniam quod illi congregarunt ,
comedent.
justi

»IIomo, inquit, nascltnr ad laborem, pulli aulem vultu-

» rum Comprchcndlt aulem Dominus sapicntcs
alte volant.

»in prudentia corum, consilium autcm vcrsipcllium dis-

» slpat. Innocenlcm cx necessitatlbus crlpiet Domlnus cl ,

» in septlmonon langctcummahim. Tu vcro lccum reputa

» an quid perpctraveris. »

Prima Jobl ad Ellphaz responsio « Si vero quls appen- :

edcns appenderct iram meam et dolores mcos tollerct in ,

«statera parller, uliquc arena maris gravior erit. » Item

iliud : « Num frustra clamavit onager, nisi escas requi-
 »

SYNOPSIS SCRIPTUR.^ SACR-E. S^Q

> rens ? Numquid et erumpct in vocem bos , cum habeat in
»praesepe cibos? Numquid fortitudo lapldura, fortltudo
j>raea, aut carnes mea3 sunt reneae? Quasi tentatio est
j)vita hominis supcr lerrara : aut sicut qiiotidiani mcrce-
«nariivita ejus. Si ego peccavi ,
quid potero facere? qui
nscis mcntem hominum, quarc posuisti me ut loquerer
» adversum te.

Post Eliphaz secundus excipiens Baldad Saucheotes

Jobum sic alloquilur ; « Usquequo loqueris? spiritus mul-
»tiloquus in oie luo. iVumquidDominus injuste aget ju-
«dicans? aut qui omnia facit, non exhibebit id qiiod
»justum est?» Item illud « Sicut non viret papyrus sine :

» aqua , nec crescit prati herba sine potu ; nam adhuc in

»sua radice consisllt, nec demetetur, et antequam cadat
«herba, siccabltur : sic erunt novisslmaomnia eorum,qui
«obliviscuntur Dei. »

Prlma responslo Jobi ad Baldadum « Vere scio quod :

«itasitquomodoenimerltjuslus homoapudDomlnum ? »
:

Etiamque illud « Qui extendit ccelum solus et ambulat

, ,

Bsuper mare tanquam super pavimentum , quifecitPleiada

B et Hesperum. Quls judlclo Dei rcsistet? Quod si etiam
afoerojustus, osmeum Impla loquetur : ctlamsi fuero sine
«crimlne, pravus evadam. » Circa illud, « Vila mca levior

«estcursore. Numquid navibus est vcsligium vla), aut

» aqullte volantis, quoerentis escam? Memcnto quodhilum
» finxlsti me , et in terram mc iterum convertes. Nonne
»slcut lac mulsisti me, Essem lanquam non fulssem. etc.

»Cur de utero in monumentum non sura translatus?»

Post EHphaz Baldad, et post Baldad Sophar Menseus,
secundura sibi proprlum ordinem; ita ut unusquisque
eorem spcraret se mcliora diclurum Jobo. « Qui multa
» dlclt , viclssim audiet. » Ilem Illud : « Fulgebit facies tua
/)lanquam aqua pura. Exues aulem sordem, et non ti-
 »

35o S. JO. CHBYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

«mcbis, et laLorem
oblivisccris tanqnam fluctum qui
cnim lua tanquam lucircr crit. »
Mpraclerit. Oratio

Prima Jobi ad Sopharcm responsio. « Vos crgo soli eslis

» homincs aut vobiscum morietur sapientia ?Et mihi qui-
;

«dcm cor juxta vos crit. » Circa ilkid : « Quis non cogno-
»vit in omnibus his,quodmanus Domini fccit hacc. Quia
))in manu ejus est anima omnium viventium, et spiritus
Domnis hominis. Si prohibuerit aquam, siccabit terram,
» et si dlmiserit, pcrdidit cvertens eam. » Circa illud :
« Quis
» erit mundus a sorde ?at nemo, etsi unus dies sil vita ejus

«super lcrram. Est arboris spes. Si cnim cxcisa fuerit,

» adhuc pullulabit, et germcn cjus non deficiet. Vir vero
»cum mortuus fuerit, abiit : et mortalis cum ceciderit,
» non ullra est. »

Initium secundum : Ellphaz Jobum alloqultur : « Num-

» quid sapiens responsioncm dabit scientiae splritus. Arguat
»te os tuum, et non ego. x Illud item, « Quis enim cum sit

» homo , erlt inculpatus ? an erlt justus natus de muliere ?

Secunda responslo Jobl ad Ellphaz. « Audlvi talia multa :

» malorum omnes. Ecce in cojlis est teslis

consolatores
)>meus, et consclus mcus In excclsls. Sit autcm rcdargutlo
»viro coram Domlno. » Illud ilem, « Noclem posuit in
» dlem. Nam si sustinuero, infernus erit mihi domus. Mor-
»tem appellavi patrem, matrem autem meam et sororem,
»tabem. »

Secundo rursus excipiens Baldad altadJobum. « Quous-

» que non cessabls? Quid enim, si tu mortuus fucrls inha- ,

» bltabills-ne erlt ea quae sub ccelo est ? » Respondet se-

cundo Job Baldado « Lsqucquo molesllam faclctis animaB

:

»mea!, occidetis meraliocIniis?Loquimini contra mcsine

npudore?» Hinc Illud , « Glorlam meam a me abstullt,
«coronam sustullt de capilc meo, et cxcidit tanquam ar-
9 borem spem mcam. » Itcm illud : « A me fratres mei re-
 SYNOPSIS SCHIPTUB,E SACR^. 35 1

«cessernnt, allcnos agnoverunt magis qiiam mc : amici

))Vcro mei immisericordes Servum meum vo-
facti sunt.

»cavi, et non respondit et rogabam uxorem meam, et

:

»non attendit. Invocabam autem filios concubinarum mea-

»rum, illi vero me in saeculum aversati sunt. Miseremini
»mei, miseremini o amici. Quare me pcrsetjuimini sicut
,

«Domrnus? Quis enim det ut scribanlur verba mea? A

»Domino mihi haec consummata sunt. Oculus enim meus
avidit, et non alius. Radicem sermonis inveniemus in eo :

» cavete etiam vos a tegmine. »

Secundo rursus cxcipiens Sophar, Jobo dlclt : « Non sic

»pulabam le contra responsurum. » Hinc illud : « Laetitia

» impiorura ruina inslgnisgaudium vero inlquorum est

:

Bperditio. Cum
autem visus fuerit jam firmatus esse, tnnc
»in finem perlblt. » IUud etlam « Ossa ejus impleta sunt
:

»]uventute ejus. Si dulcuerit in ore ejus malignltas, abs-

» condet eam sub lingua sua. Sicut fel aspidisin ventreejus,
»sic dlvitiae inique congregatae evomentur. In vanum et
»frustra laboravit, colligens dlvitias ex quibus non gusta-
» bit. Multorum enim impotenlium domos contrivit. Vul-
»neret eum arcus sereus, et perlranseat per corpus ejas
jjaculum. Astra autem in tabernaculis ejus ambulabunt.
» Haec enim est portlo vlri impii a Domluo. »

Secunda responsio Jobi ad Sophar : « Audlle, audite

»verba mea, ut slt mihi consolatio non a vobis. Quid
»enim? Numquld^im homlne est redargutio mea? Quare
» Impli vivunt, senueruntque in divitiis et prosperitate ?
» Salva evaslt praegnans apud illos. Lbi dlcit implus Do-
»mino : Piccede a me, vias tuas sclre nolo ? Quid est ille

»potens, quia serviemus ei? Annon Dominus est, qui dc-

» cet intcllectum ct sclcnliam ? Ipsc vcro laborcs dijudicat.
j)Itaque sclo vos audactcr mihi insislere. » Item illud , « Ubi
 ,

3.52 S, JO. CORYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

»cst domiis priiicipuin ? (ii clicin pordilionis sublevatur

«maligniis : et j)Ost illum omnis liomo abii)it. »

Tcrlio iteriim excipicns Eliphaz ait : « Nonne Dominus

»cst, cpii doccl inlcllectum ct scientiam? Qiiid cnim cu-
»rat Doniimis si tu iuisli in opcribus inculpatus?» Ilic
Jobo dicit Eliphaz : « Viduas dimisisti vacuas, pupillos au-
» lem afllixisli. Et dixistiQuid novit fortls ? Qui dicunt,
:

BQuidliiciet nobis Dominus? et quid inducet nobis Omni-

» potens ? Item illud : « Purum le reddet Dorainus sicul
» argcnluin igne prol^alum. Rcspice in ccehim hilarilcr :

» cum prccalus aulem iucris cum , exaudiet le , ct serva-

»beris mundilia mauuum tuarum. »

Terlia Jobi adEliphaz rcsponsio. « Et cjuidcm scio quia

»elcemosyna de manu mca est : et manus ejus gravis facta
est supcr gemitum mcum. Si in mulla virlule superve-
»niant mihl lencbrae! Impii terniinum transgressi sunt,
»et nudos muhos dormire fccerunt sine veslimentis. Ap-
»parcant plankc corum de terra arida3 fasciculum enim :

» pupillorum rapuerunt. »

Terlio cxcipiens Baldad dicit : « Qul facil unlversltatem

»In ahissimo. ISe quis susj)Icctur esse moram piralis. Quo-
» modo enim erit justus homo coram Domino ? SI vero

)^homo pulrcdo, et fiHus hominis vcimis? »

Terlia Jobi ad Baldad responslo. « Quem adjuturus es?

» et Nonne cum cul
cjuem secjueris ? potestas? Nu- maxima
» dus enim est infernus coram eo cjul suspcndit terram in ,

«nihilum, llgons aquam in nubibus suls. Pra^ceplo autem

)>pcrcmlt draconcm deserlorera. »
Cum Sophar lcrlio loqui non aggrederelur imo et alil ;

duo priorcs lacercnt, ulpole qui non habercnt, quld am-

pllus diccrent, co cjuod Job sc juslum esse poneret. Sub-

neclit sccundo Job eadem dc re proccinlum. lUi vero cum

sileullo ipsum audiunt, nec siue ulililate. « Ylvit, inquit,
 SYNOPSIS SCRIPTUB-B SKChJR. 353
«Dominus, cjui sic me judicavit, et Omnipotcns, qui afic-

scit amaritudine animam mcam : cum adhuc halitus meus

»immanet, spiritusque divinus superest in naribus meis.
» Labia mea non loquentur iniqua. Annuntiabo vobis quid
»sit in mauu Domini. Ecce omnes nostis, quia vana vanis
» insidiose adjicitis. Ha?c porlio cst hominis impii a Do-
»mino. Quod si mulli fucrint filii ejus , in occisionem
» erunt autem eorum nemo miserebitur. Si coUe-
: viduis
«gerit impius ut terram argenlum ; locus unde fit, quis
» est quis locus auri unde percolatur? Ferrum quidem de
,

» lerra fit, ccs autem ut lapis caeditur. Omne pretiosum,

»inquit, vidit oculus meus. Sapienlia autem ejus unde in-
» venta est ? Abyssus dixit, Non est in me, et mare dixit,
» Non est meum. Attrahe sapientiam super ea quae maxime
» intima sunt. Non aequabitur ei topazium y^thiopiae, et
» auro puro non conferetur. Dominusbene constituit viam
» ejus. Ipse cniui omne quod sub ccelo est perspicit, nota
»habens omnia qu?e ventornm libramentum,
in terra ,

» aquarum mensuras. «Dixit homini « Ecce cultus Dei est :

»sapienlia. »

lilis autem tribus lacenlibus adjiciens Job in procemio

dicit : « Quis me ponat in mensc prlorem dierum, quibus
»me Deus cuslodiebat : cum splendebat lucerna ejus super
» caput meum? exibam matutinus in civitate, in plateis

» autem pouebatur mihi sella. Servavi enim pauperem de

» manu potenlium. Benedictio pereuntium super me ve-
'« niat. Oculus fui Cfccorum, et pes claudorum, pater
» autem impotcnlium. Confregi molas iniquorum : de me-
» dio dentium eorum rapinam eripui. Sicut terra sitiens
» suscipiens pluviam, sic hi meum sermonem. Habilabam
» quasi rex in accinclis. Stullorum filii nomineque igno- ,

»biles : nunc autem cithara illorum ego sum, et me fabu-

» lam habent. Nec in facjem meam pepercerunt spuere.
Lxxxviii. a3
354 S. JO. CnRVSOSTOMI AHCniEPISCOPI C. P.

«Reputasti antem me sicut Intum : in torra et cinere portio

'>mea : manu autem potenti me flagellasli. Fralcr, inquit,

»fui Sirenum, sociusque struthionum. secutum est cor
Si
»mcum uxorem viri allerius ,placeat quoqne uxormea al-
»teri. Fnror enim viri indomitus, commacularc illis uxo-
»rem. nudum pcreuntem, et non opcrui eum,
Si despexi
»et de tonsura agnorum meorum non calefacti sunt hu-
»meri eorum, discedat humerus meus a junctura. Qnod
»si gavisus sum de ruina inimicorum meorum, et dixit

» cor meum , Euge audiat anris mea maledictionem

;

»meam : et, si non scindens eam rcddidi, nihil accipiens

»a debitore : si super me unquam lerra gemuit, pro fru-
«mento germinet mihi urtica. »
DeEliuzo filio Barachiel Buzila, quomodo iratus fuerit
in Johum quod sc diccrot justum coram Domino. Exci-
,

piens Eliuz fdius Barachiel Buzites dixit « Junior quidem , :

» sum aetale quare quievi timens annuntiare vobis scientiam

:

» mcam. » Exurgens Eliuz impndenter contra Jobum loqui-

tur, tribus illis taccnlibus. « Rursus loquar, plenus cnim

»sum verbis. » Dixit Eliuz ad Job « Spiritus divinus est
:

» qui me fecit : spiratio autem Omnipotcnlis qncc me do-

»cet. Si potcris , da mihi responsioncm. Avertat hominem
» ab iniquilate. Pepcrcit autem animse ejus a morte,
»etne cadat ille in bcllo. Coarguit aulem illum in lan-
»guorc super cubili. Rcnovabit autcm cjus corpus sicut
» tectorium in paricte, et ossa ejus implebit medalla. Tunc,
homo se ipsum diccns Qualia eflicic-
»inquit, accusabit :

»bam? non dignam peccalis mcis casligationem intulit. »

Adhuc loculus est Eliuz ad Jobum. «Auribuspercipe,Job,
»et audi mc obmutesce, : et loquar. Si est tibi scrmo, res-

«ponde mihi. Volo enlm cxaminari a te juslitiam sermo-

» nis mei. » Adhuc adjicicns Eliuz tertio dicit : « Audile me,
«sapientes, bonum est ut qui scientiam habent, auribus
 SYNOPSIS SCRIPTUR^ SACR^. 355
apercipiant: quia anris sermones proLat. » Adhuc dixit
Eliuz : • Quis vir ut Job, bibens subsannalionem sicut
»aquam? qui neque peccavit, nequc impie eglt. [Absit a
»me] coram Omnipolcnte turbare justiliam sed reddat :

» homini cuique secundum opera ejus. Impius est qui dicit

»regi, Inique agis. »Et, « Qui non est veritus facicm ia

» conspcclu meo. Dominus omnia inspicit, qui compre-
» hendit non vestigabilia, gloriosa et magnifica quorum ,

»non est numerus. Vir sapiens audivit verbum meum Job :

» aulcm non prudenter locutus est. » Quarlo adjiciens Eliuz

dicit. « Quarc hoc exislimasti ia judicio? Tu quis es,

»quia dixisti, Justus sum in conspectn Domini?» Quin-

tum adjicit Eliuz orationi suaj, et atque Job neque tres
amici accusant eum ut alhcum. Manifestum ergo hinc est,
tres illos resipuisse. Dicitque ad Job : « Sustine me pau-
«lulum adhuc, ut te doceam; adhuc enim est in me vis
«loquendi. » Ait Eliuz, « Auribns haec percipe, Job. Sta,
» disce virtutem Domini. Numquid liber aut scriba astitit
»libi; aut ab Aquilone nubes coloris aurei? »

Deus sese exhibens Jobum justuni declarat, docensque

mysterium Ghristi ait ad Jobum « Quis est hic qui ce-
, :
,

» lat me consilium , continetque sermones in corde ? »

Dialogus Domini : « Scpivi mare portis. Dixi autem ilh',

» Huc usque venies, et non praeteribis; sed in te ipso com-

» minuentur fluctus tui. » Sermo Domini : « An tu sumens
«lulum formasti animal? Aperiuntur tibi mctu portaemor-
» tis : aut ostiarii inferni videntes le timuerunt? Num ve-
«nisti ad thesauros nivis, aut thesauros grandinis vidisli.'*

«Lntle autem procedit pruina? Quis prajparavit fluxuni

» pkivia3 vehemenli? Insuperque quis est pluviae paler .''
Ex
» cujus utero procedet glacies Pruinam in ccelo et glebas
?

»roris quis peperit? Vocabis autem nubem voce, et tre-

«niore aquae validae obediet tibi ? Mittes fulmina et ibunt?
23.
356 S. JO, CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPl C. P.

))Quisdeditmulieribus lexturae sapientiamPQuispracpara-

» vit corvo escain ? Pnlli cnini cjusclamaverunt ad Dominum
«erranles, cibaria c|U3crenlcs. Pcnna volans procedet, si

» conccperit asidaelnessa. Rclinquet in terra ova sua, cum

» tacere fecit ei Deus sapicntiam , irridebit equum. Ex
Dscienlia tua slclit accipiter, vultur autem super nidum
» suum sedens inoratur. »
Adhuc loculus est Dominus Jobo : « Num judicium cum
«Omnipolentc judicobis? Dominum, el qui arguit respon-
odebit ipsi? Loculus est Job Domino « Ego
)) : judicor
«commonilus, et arguens Dominum cum audio lalia. »

Locutus est Dominus ad Job de nube secundo apparens

ei : « Accinge sicut vir lunibum tuum. Inlerrogabo aulem
»lc, lu vero mibi respondc. Confitebor quod possit dex-
» tera tua salvare. Verum utique besliae apud le frenum
))sicut boves comedunt : virtns aulem ejus super umbilico
fl venlris. Erexit caudam sicut cupressum. Cost.T ejus,
«costae aencae : spina autem ejus ferrum fusile. Sub omni
))genere arborum dorinit. Duces autem , inquit, leonem
))hamo, ct circumpones capislrum circa nasum ejns.
)) Omne autem navigans conveniens non ferent pellcm
» unam caudcX ejns. Pulat qnidem ferrum paleas, aes au-
»lem sicut signum pulridum. Non vulncrabit eum arcus
)) aeneus. »

His cessavit loqui Job : « Novi quod omnia potes, et nihii

» tibi impossibile csl. Quis cnim est qui te celat consilium ?

«Putavi aulem me terram et cinerem. » Coarguit Dominus

Eliphaz Thremanitem , quia peccavit ipse et duo amici
ejus, qnia non loculus est coram Dco vcrum. Hic expiatio

fit Irium annorum pcr Job sacerdotem Dei. Quod auxerit

Dominus Jobum, et precanle illo pro amicis suis, Domi-

nus condonaverit eis peccatum. Lt audlcrunt omnes, qui
ex gcnere Jobi eranl, accesserunt ad eum, et comede-
 5YN0PSIS SCRIPTUB<B SACRJ!. 35^
runt ac biberunt apud eum , illumque admirali dedcrunt
etsinguli agnura unum, et tetradrachmum aureum. Scrip-
tum est eura resurrecturum esse cum iis quos resuscitabit
Dominus. In his continetur vis omnis libri Job.

SAPIENTIA SALOMONIS.

Sapientia Salomonis vocatur hic liber : nam etiam hunc

a Salomone scriptum essc dicunt. Conlinet autem doc-
trinam justitiae, ct qua ratione cognosccndi sunt tunc im-
probi, tunc probi viri :ad haec propheliam de Christo.
Docet etiam multo esse opus labore et desiderio ad com-
parandam sapientiam. Ad haec de quibusdam naturaj par-
tibus dispulalur, itemque contra idola , et illorum sculp-

tores, et conlra eos qui spem in illis ponunt , ipsaque

coUmt. Praeterea hymnus cum confessione mirabiliura
operationum, quas Israelitis coram ipsorum inimicis a Deo
factoe sunt. Haec itaque complectitur hic liber. Rccapitu-
latio autem sic habet. In prooemiis adhortatio justi ad pie-
tatem, el reprehensio impii blasphemi. Nara, « Ne ajmu-
»leris, inquit, Antichristos, qui sunt ipsa mors. »Lnde
factum sit, quod impii eo deveherint, ut Dominura glo-
riae crucifigerent, dum praesens saeculum illi anteferrcnt.
Quod etiam ipsi Apostolos persccuti sint et occiderint.
Quod futuri sint quidam qui Legem Doraini contemnant,
quidam vero ahi sint illi obtemperaturi.
Quod Deus muhitudini eorura qui in Christum impic
agunt, uon sit parciturus. Lnius enira justi Chrislo cre-
denlis cura est Deo, eliamsi in adolescentia moriatur,
« Seaectus enim venerabilis est, non diuturna. »Etsi ira-
pius mortem ejus, qui Christo credit, coutemnit, et illi

eligunlur in Christo. Impii ignominiosae ruinae tradentur.

 ,,

358 S. JO. CHBYSOSTOMI AnCUIEPISCOPI C. P.

ct magno jndiclo ac condcmnalioni subjicicnlur ii, qui

Chrisli servos perserjuuntur , vidcnlcs gloriam ejus ct ip-
sorum, seque ad supplicium rapi. Quod diviliae cum ar*
rogunlia nobis accedant. Qiiai sit ira Dei in eos qui inipie

egerunt in Christum. Adhortalio, imo potius dcnuntiatio

principibus Israel, ut Christo credant; imo potius denun-
liatio principibus cathohca; Ecclesiae , quomodo regerc
debeant post ilhus abscessum. Qua3 sit sapientia, nempe
Fihus Dei. Et quomodo Verbum caro factum sit, inque
Dobis habitavcrit. Quia ego, inquit, eadcm quae yos passus
«

»sum, homo cum sim ex jussu Dei disclphnaj subdilus. »

,

De Chrislo o Ex sapicutia Dci inquit omnium cognilio-

: , ,

»nem habeo:in mauu enim ilhus et nos suraus, et ser- ,

«mones noslri. Quie sit sapientia, ct quomodo in homines

«vencrit. Cum enim unica sit, omnia potcst, ct cum in
»se ipsa mancat, omnia tamen innovat. Sapicnliam in- ,

» qult, a juventule amavi, et omnia bona ex illa acccpi, »

carnaha et spirituaha. Cognila enim magnitudine sapien-

4iae, postulavi a Domino ut daretur mihi Spiritus sanctus,

qui me de illa iUuminarct, ut mccum laboraret. « Cogita-

«tioncs namquc mortahum limidaj sunt. »Dc operibus sa-
pientiic. Quomodo primum homincm custodierit ex ,

quantis malis Deus credcntes sibi servet, et quanta illis

bona prajstet ; ut videre est, in Abraham , Lot , Jacob ,

Joseph, ct in IsraeHtis ,
quos cx manu iEgypliorum eri-

Moysem et aqua ex praerupta

puit per , pelra potavit. Quo-
modo spptem genlibus vespas miserlt, et lenitate miseri-

cordiaque usus , ilils postea per illa populum erudiens

ut bcnignus cssct et humanus. Contra adoratorcs elemen-
torutn, ranarum , sciniphum, murlum , locustarum , ves-

parura, serpentum. Conlra adoratores idolorum ex auro

argento, ligno , lapidibus, Quod per lignum salus sit cre-

dentibus. De sculptoribus vel pictoribus idolorumj de

 , ,

6YNOPSI8 SCRIPTURiE SkCtiX. 35g

omnibus idololatriae malis. De impia religione, et quot
illi insiut mala. De figulo et fictilibus idolis. De omnihus
idolis, qucX a gentibus coluntur, ioimicissimarum bestia-
rum, serpentum catorum , et similium. Quod Israeli Deus
beneficiumcontulerit, proranis coturnicem mittens. Quod
conlra morsum serpcntum per aeneum serpentem in cruce
suspensum salus populo facta sit ; inimici vero ipsorum
per locustas et mures occisi sint. Quod populum Angelo-
rum cibo aluerit, quamcumque voluptatem iiabente, et
ad quemcumque gustum accommodato. Quod grandinem
cum igne ad corrumpendas fruges iu /Egyptios miserit.
Quod palpabiles lenebras in /Egyptios miserit, et quae in
ea re incrant mala sanclis vero suis lucem in ^gypto et
: ,

columnam ignisinsolitudine :et quod propteroccidi jussos

Israelilarum infantes, /Egyptiorum primogenitos mors
et ipsos itlgyptios submersio sustulerit : ut pro morte pri-
mogenitorumsalus Israeliper sanguinem agni concessa sit.
Et pro morte justorura in soliludine, Aaron Dominum
precibus et incenso placarit : pro morte vero /Egyptiorum
in mari Rubro : fuerit ira Dei absque misericordia, et iter

populi insolens. Quodpropterinhumanitatcmergaadvenas

mala isla passi sint /Egyptii , quemadmodum et Sodomitae.

Quod elemenla divino Christi judicio subsint, ad ihius

imperium parata sicut chordae citharae citharam pulsanti.
In his comprehenditur vis omnis sapienliae -Salomonis
quae Panaretos vocatur.

I'ARCEMI.« SIVE PROVERBIA SALOMONIS.

ParcemioB seu Proverbia Salomonis vocalur hic liber

qula illa Salomon et dixit, et scripsit. Hic vcro ciim rcg-
num David patris suscepisset , precatus csl Deum ut sa-
pientiam acciperet ©otiirs ,• •ttiiam divilias et hoslium ul-
 :,

36o S. JO. CBRYSOSTOMI ARCHIEMSCOPI C. P.

lioncm. Hanc curn acccpissct, et prcc omnibus mortalibus

qni antc ct post ipsum fuerunl , sapicns cssct : ac cum in
omnibus dictis factisque suis achnirationi csscl , Iria millia

parabolarum , et qiiinque millia cantica proloculus est

dispulavitquc de omnibus , tam dc iis quie cx tcrra provc-

niiiiil, qnam dcomnisgcncris animantibus. Scripsilautem,
ul quidam aiunt Ircs lanlum libros, hunc vidchcct,
,

l'xclcsiaslcn ct Canlicum Canlicorum; ut aulem quidam

,

dicunt, ctiam Sapicnliam, qunc sic inscribilur, ct Pana-

rclos dicitur nam hoc eliam gcrmanum ejus esse opus
;

diclilanl. Ilunc porro Parccmi;c scu Proverbia inscripsit.

Sunt aulem ParcDmi.-e vcrba sapicnliaj, vchit acnigmata
quac cx sequidem aUud cxhibent, ahud vero pcr suspi-
cionem Horum autcm species sunt proverbia.
indicant.
SiccnimDiscipuli Dominiloquanlur in Evangelio Joannis,
quando, Domino multa obscurc dicentc, tandcm dicunt
ci : « Ecce nunc palam loqueris , et proverbium nuUum
>dicis\» ut inlcUigas provcrbia , non apcrto, sed obs-
curo scnsu dici. Quoniam igilur tales plcrumque sunt in

hoc libro senlcnliae, idco Parcemiac seu Proverbia ins-

criplus hic libcr est. Est aulcm indc dicla paroemia ,

qiiod per vias, tales sentcntiae conscribi soliltc esscnt, ad

corrcctionem et doctrinam eorum, qui iter instituerent.

Pcr vias autCm scribcbantur ,

quia non omnes vcritatis
scrmoncs capiebant : ut vel in Iranscundo et taha conspi-
ciiMido, quaj scripta cssent exquirercnt, atque ita erudi-
runtur homines. Quidamautemparoomias adhunc modum
dcfiuiunt : Dictum parodium, scu in via positum, ab uno
quodam admulla Iranslatum. Esl igilur in hoc libro , no-
litia sapientiac et discipliucC , intellcctus sermonum pru-
denliac, stroph;c verborum , justiliffi vcrae intelleclus, ad
dirigendum judicia, et pollicitalio cogaoscendarum ex
> Joan. XVI, 39.
 ;
,

sYNOPsis sCRiPTun^ sAca.«. 36 1

istis parabolarum, dictorum sapientlum, aenigmatum, et
obsciirorum sermonum. Et snnt notitiae sapientiae et disci-

plinae. Cum enim et Grreci sc sapientiam haberc polli-

ccanlur, ct hgeretlci habere se disclplinam arbitrentur
idco hic veram sapientiam ac disciphnam docet ; ne ex
simililudiocnominissapienliae, insophismataGraecorum et
h;creticorum quis iucidat. Graeci enim putaut se hac in re
praestare, ac « Dicentes se saplentos esse , stulli facti

»sunt'. » Hffireticivero erudltos essc serati, aversi sunt et

peccant, proprio judlclo condemnatl. Saplcns vero si

dlvina eloquia audierit , sapientlor erll. Etenlm si legi-

lima Dei audierit et custodlcrlt , et ia disclplina Domini
ncgligens non fuerit, ncc faUacIa quadam allectus fuerit
fillus sapicns evadet, et cruditus factus, statim etiam
cognillonem Dci accipict. llac cnlm saplenlcs instltuun-
lur. Sermonum vcro prudcnlum intellectus, doctrina
est de soio vero Deo. Graecorum namque alli corpus esse
dixcrunt Deum , alll slmulacris ctiam ipsum assimila-
runt. Hacrclici vcro et ipsi in veri cognitione desipuerunt.
Proptcrea hic de vera cognlllone Dei haec euarrat. Quod
quidem luefrabllls sit. « Glorla Dci abscondlt verbum^. »

Deprovidentia vero ejus sic loquilur « In omni ; loco oculi

»Domini contcmplantur bonos ct malos'. » Et iterum :

« Dives et paupcr alter altcri occurrerunt utrosque vero :

» fecil Dominus. » Et, « Dum conveniunt foenerulor ac dc-

»l)Itor, utrosque speculatur Dominus. « Et, « Sunt cnim

»in conspeclu oculorum Del viac vlri, et omnes orbllas

»ejus speculalur \ » Judicium quoque ejus commcmorat,
dicens : implorum abomlnationes sunt Do-
« Sacrificla
»mini vota autem recte ambulantium
: accepta sunt ,

»apud eum. » Et iterum « Doraos convitiatorura dissipat :

Rom. I, : 2.— > Prov. xxv , a. — ' Id. xv, 5.— 4 Id, xxii, i ; xxix, i5,
el V, 21.
 , ::

362 S. JO. CHRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

«Dominns, firmat aulcm tcrmlniim viduae *. »Opificium

vero iliius non simpllcilcr, scd co cpiod per Vcrbum ac
sapicnliam suam cuncla laciat; qui polissimus vcri
Doi chnraclcr cst, quod sit ViUi Patcr. Ait igltur « Sa- :

wpicnlia Dcus rundavit lcrrain. » Et ilcrum Dcus lccit :

srcgiones et dcserla, et summitates iiabilatas ejus, quoe

»sub C€clo Quando prajparaliat coilum adcram ipsi
cst. ,

»et separabat ihronum suum supra vcntos, quando validas

» facicbat desuper nubes cum eo cram cuncta componens.
,

»Ej;o cram in qua la^tabatur, singulis dicbus liTlabar in

nconspectu illius. » Strophae verborum sunlin isto libro :

nam si quis ea raenlc verset, reserabit ct invcnict senlen-

liam in ipsis sitam. Qualia sunt h.xc : « Incolumis evasit
» ab «slu filins intclllgcns, corrumpitur autcm a vento in
»messc fillus iniquus. » Et ilerum : « Sollicilc cura qna; in

» agro sunt viridia , ct herbam demetas ; et foenum mon-

»tanuiu colligp, ut oves habeas ad veslltum. » Et rursus
«Siconviva sedcris adccenam in mcnsamagnalum, mente
»inlelligas qnre apponunlur tibi : » Et alia consimilla.
VercTB justlli.T dictus cst intclleclus : quonlam dlftcrcnter
quldam juslilioe vocabulum accl[)iunt; allis diccntlbus
justltiam esse, ut rcddal quis quodcustodicndum accepit
aliis vero, si malum rcddalur pro malo , et bonum pro
bono. Hujiismodi aulem dcfinilloncs accuralac non sunt.
Ne dlxeris enim , quo erga me
illc usus cst modo, eodem
ular ego, pa^nas de illo sumam pro injuria qua me effecit.

Quamobrem hlc, qua3 vera sll justltla eam vlde- docet :

licct veram esse justitiam, si unicuique quod suum est

reddatur. « Cumprimis honora Dominum de justis tuis

wlaboribus, ct prlmltlas illl da do tuis justiliai frnctibus.

nDcInde honora regCHi , et parentlbns debilum exhibe
«officium , omnibus vero quod ajquum est. » Eihic quidem
• Prov. XV, 8 cl 25.
 SYN0PSI8 SCRIPTUR^ SAGR/E. 363
unus est typns. Aller vero, ut animani suam qnlsque jus-
lificet, requabilitatem noii declinct
sed rationi obtem- :

peret ne malo consilio quo juventutis doctrina repudialur,

,

capiaris sed cum consilio omnia facias, et rnir:— •^'^nes

:

tuae sint judicia, ita ut sc ipsnr.» <iufsqac judicet, etomne

desiderium probuni liubeat : omne quippe justorum desi-
derium bonum est ct concupiscentia , justi accepta est.

Quod autem iracundiam spectat « Ne : sis amicus, inquil;

» viro furioso, et amico iracundo ne cohabites. Omnem

» enim iram suam cmittil insipiens : sapiens vero illam ex
«parte recondit. » Qui se ipsum ad hunc componit mo-
dum, et singulas cujusque partis animae actiones sanas
et innocuas custodit, is demum veram agniturus est jus-
titiam. Judicia vero dirigere, est imprimis juste secundum
Legem Dci judicare , ut ait : « Apcri os tuum verbo Dei,
)>et sane de omnibus judica, Pauperemvero et imbecillem
j)dijudica. Qui namque dicit de impio, justus est, exe-
»crabihs est populis , et odiosus inter genles. Personam
»enim in judicio revereri bonum non est. » Hoc quidem
palam et aperte dicendum est : deinde , ut quod judicium
in alios quispiam profert; idipsum in sesc dirigat, seque
ipse examinet : corripiatque si excesserit ira : cohibeat,
si veheme«lior fuerit concupiscentia : excitet, si dormierit
vis raliocinii , dicens : « Quousque , piger, jaces?»Ita
enim se juste gerens , accusatorque sui factus , rectum
judicium proferre discet, nec audiet ab alio : « Qui ahum
«doces, te ipsum non doces ? Qui ais , Non moechaberis ,

nmcecharis* ? » Quemadmodum enim quiiter facit, si recta

gradiatur via , adfinem vioe pervenit; sic qui recta profert
judicia, justus agnoscetur el sapiens. Parabolae autem
dicuntur sermones ,eorum quae dicuntur.
quasi imagines
Ex ipsis enim per simililudiuem quod dicilur inleHigitur.
> Rom. XX, 23.
364 8. JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPlSCOM G. P,

Ita namque Domlnus ul alt Marcns, dicit « Cni assimi- , :

»laborcgnumDci? Ant qua parabola adumbrabo illud* ? »

Ltpole cum parabola sit dc rcbus per similitudinem dictis.
vmu. a:..;e^pj cnini : « Simile est regnum Dei;» dcindc
intulit, « Idco in puicUoiis loquor illis^ » Hujusmodi
itaque sunt parabolas eSicut emisslo nivis in messe alle-
:

«vat cxstum, sic nuntius fidelis iis qui misernnt enm. » Et

rursum : «Sicut vcnti , et nubes, ct pluviac , sic qui glo-
«rianlur in dono mcndaci, » et his similia. Dicta porro
sapientum sunt , non sophismata verborum , ncque scr-
moncs probabilitatis spccic dccipicntes , scd vcri ct accn-
rali ; non quasi jussionc cujusdam liabiti , scd pcr se noti,
et quasi scntentiiE eorum prolali. Quales sunt : « Cordo
«lactante florct vultus; cum autem in Irislllia cst, dcpri-

»niitur. » Et, « Cor rcctum quaerit sensum; os autem in-

» disclplinatornm cognoscet mala. » Et, « Odium excilat

» contcnlloncm : Omnes autem eos qui conlcntlosi non
,

»sunl, contegit amlcitia. » Et , « Qui ncgotium contcmnll,

» conlcnlnetur ab Ipso ; qui vcro mandatum verctur, ille

«sanus est*.Aliorum naraque hominum sermoncs, nt

»

plurimum ambigui sunt sapicntlum vcro quales sunt :

,

isli, vcri sunt, ct omni ex parte accurati , ila ut uilnlmc

ipsis contradlcatur. Et alii quidcm homines cx fine operis

rcm declarant; cujusmodicst illud : Iniquus rcscst mala ;

et mcEchus pravum quid cst ,

quod cuivis manifestum est.

Sapientes autem inillum operum praedlcunt, et quasi

symbola animi motuum praGnuntlant ; ut quisque , agnilis

malorum principlls , sibi cavcat ,

qualia sunt superlus
dlcla : « Odium suscitat contentioncm, omnes aulcm qni
»non contendunt contcgit amicitia. » Contcntiosus enim
cx odlo malltlio hujus prlncipium habct , ncc quispiam
dlxerit contentlosum se diligere. Contra qui contentiosus
« Mdrc. IV, 5o. — » Mdllh. .tiii, i3. — * Prov. xv, i3, et x, a.
 ,,

SYNOPSrS SCRIPTUR.E SACR^. 365

non est, dilectionis indicium habel : ncc conlenliosum

quispiam dixerit enm qui diligit, ut rursum dicilur : « In
«concupiscentiis est omnis otiosus, et iracundus absque
Bconsilio agit. » Nam otiosi animam significat in omnibus

concupiscenliis esse demersam et iracundum nullum

, ,

rectum habere consilium ostendit. Hi itaque plane mores

declarant, et actionis principium unde ordiatur, dum
aiunt, odiumpraecedere rixas : charilatem esse principium
et causam, qua vitanlur contenliones : otio prasire pra-

vam voluptatem ; iracundo praeire consihi inopiam : et

causam quare quis despiciatur, contemptum Lcgls sesc :

quod sanitatem proecedat timor Dei item quod princi- :

pium perniciei animae sit, non custodire os suum quod ,

terrori praeeat teraeritas. Si eo modo singula dicta expen-

dcris, dcprehcndes ea idco essc scripla atque prolata, ut
qui audicrint bonorum malornmque principia eJocti
prava fugiant , bona operentur. /Enigmala porro et obs-

curi scrmones, ila caule sunt posita, ut eum qui legcrit

moerore afliciant, quodnihil stalim exhibeant, nuHumque
scnsum subindicent altamen dum accuratc expenduntnr,
:

suara sententiam indicant. Qualia sunt : « Sanguisugoe

» tres erant filiae admodum dilecta3 : et hae tres et quarla

»non dicunt : Satis est. Infernus, et amor mullerls et tar-

» tarus , et terra quae non saluratur aqua , aqua ct Ignis

»nunquam dicunt : Satis est. » Et iterum : « Tria sunt

» quae intellectu mihi sunt impossiblha , ct quartum non
«cognosco; vestigla aqulloe volanlis, et vias serpcntls su-

»pra pctram, et vias navis in mari cunlls, et vlas vlri In

» adolesccntla' quaecumque ejusmodi sunt aenlgmata:

: »ct
alia namque stalim indlcant, aham tamcn sentcnllam
exhibent ct obscura quldem sunt, absconditura vcro
:

' Prov. XIV, »7. — • Id, ixx, !0 et i5.

366 8. 30. CnnYSOSTOMI archiepiscopi c. p.

scnsniii habent. Et compcndium quidem libri Proverbio-

rum ad hunc sc habet niodum.
Recapitulatio autem ejus his comprehcnditur. In prooe-
iniis agilnr do ipsis Proverbiis Salnnionis filii David , qui
regnavit in Jcrnsalem , ad scicndam sapicnliam et disci-

plinani. Quod principium sapientioe sit timor Domini , de

andicndis lcgibus palris, ct de non rcspuenda disciplina
matris. De non crrando , et quod non sit via capesscnda
cum iis qui operanlur iniqua : commune namque marsn-
pium illi possident. Sapientia in exitibus proedicat; impii
anlem oderunt sensum. Quoniam, me vocante, non audie-
rnnt; ideo cum vocabunt nic, non audiam eos. Itcm illud,
« Accipe dicla mandatorum , ct audiet sapienliam auris

»tua, ut intclligas justiliam ct jndicium. Vae qni derehn-

nqunnt vias rcctas, ct dclcclantur in subversione mala. »

IUud ctiam,«Nc te apprchendat consilinm malum, ut

»invenias semitas justitiae planas. »Item,« Ne obliviscaris

• Legis cnstodiam , ut longaevus sis in pacc*. » Quod toto

corde deLeas in Domino confidere , nec esse prudens in

temetipso , sed honorare Dominum ex justis laboribus.

Qnod non ncgllgcnda sit disciplina Domini; nam quem

diligit Dominus castigat. Et beatus homo qui invenerit sa-
pienliara. Quod non debeas emoUiri ac dilllnere, sed ser-
vare consilium et intelligcntiam ; ut sit medela carni tuae.

Quod non dobeas desislerc a beneficio indigenli praestando,

cum habuerit manus tua unde ipsi opem ferat, neque ma-
chinari mala advcrsns amicum Inum, qnia immnndns co-

ram Domino omnis iniquus erit. Quia Douiinus superbis

resislit, humilibns dal gratiam : de audicnda discipiina
palrls. Ilem illud, fili , diclis meis altcnde, ct omni cus-
todia serva cor Inum , ct Dominus rcctas faciet orbitas

tuas. Quod non allendcndum pravae mulicri, vias eniiu

« Prov. II, 1 et i3.
 8YN0PSIS SCRIPTURjE 8ACR.B. ZC)y

vitoe non ingreditur, ab ejus consorlio lc procnl remove.

ItcQi illud : Bibe aqnas ex vasis liiis, ct fons aqua; luae sit

tibi suavis. In ejus enim sapientia versans, diulurne ages.

\ ade ad formicam , o plger adolescens , et esto sapientior :

quiamultum in messe parat acorvum. De eO qui vadit ad

apem et disce quomodo operatrix sit. Illud etiam Usque-
, :

quo , piger, jaccs, paululum dormis, paululum vero se-

des:ideo repenle venict pernicics tua de custodia legum :

patris; quod luccrna mandatorum sint, et luxet via vitoe.

Illud etiam deponet quis ignem in sinu, vestimenta antem
:

sua non comburct, aut ambulabit super carbones ignis,

pedes autcm suos non incendct. Qui ingreditur ad mu-
lierem coojugatam non innocens erit. Ilem, Non mirum
si quis furtum faciens deprehcndatur; furatur enim ut im-

pleat animam suam esuricnlem mcechus autem ob ino- :

piam mentis perdet animam suam. Item, Cole Dominum,

ct potens eris, et custodi mandala mea et describe illa ,

in latltudine cordis tui, ut custodiant te a muiiere aliena

et meretrice. Quod debeas proedicare sapientiam, quae in
excelsis vertlcibus est, quia pretlosior est argento, et ge-
nerosior auro probato : etquod tlmor Domlni odio habeat
injustitiam. Ilhid item, «Dominus crcavit me inllium via-
»rum suarum in opera sua. » Ilem illud « Sapicntia aedi- :

»ficavit sibi domum. «Ilcm, Argue sapienlem et ie dili-

get. Si sapicns fucris , tibimelipsi eris et proxlmis luis; si

aulem improbus evaseris, solus hauries mala. Muher stulta

et audax, cibo indigebit; paupertas virum hnmiliat: fillus

auleni disciplinis educatus , sapiens erit. Memoria justi

cum laudibus. « Qui ambulat simpliciter, ambulat confi-

» denter. »Qui ex labiis profert sapientiam, vlrga percutlt
virum corde destilutum. Vias vilae custodit disciplina;
tegunt aulem inimicitiam labia justa. Stultus perpetrat
xoala ; os autem justi slillat sapientiam. Contra idololatras
 ,

268 s. jo. cnnYsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

(jdi cx anro, el lugenlo, aul lapldiLns, aul lignis , idola

laciunt. Quod pcr Jignuni salus sil crcdenlibus. Circa cos
qui idola conflanl, et eum qui idola pingit. De malis om-
nibus per idololalriam parlis , dc impio cultu , et quanta
in eo mala. l)e figulo, et de idolis figllnis. De idolis omni-
bus qua; colucrunt genliles. De inieslissimis animalibus,
scrpenlibus, felibus et similibus. Quod Dcus bencficus
Israeli, pro ranis ipsi coturnicem dederit.

MuUa ut puto desiderantur.

SYKOPSIS SinACI.

De limore Dei, quod irasci non oporteat , quod siiie

hypocrisi accedendum sit ad Dcum : de tentalionibus ct

de palientia : de parenlibus honorandis, de aequitate : quod
non oporlcat qutcrerc profundiora iis, qurc jussa sunt
dc cleemosyna et j)upillorum palrocinio. Dc sapicntia , de
pudorc noxio et iitih : multa hic de noxio edisserit. Quod
non oporleat desidcrlo pecuniarum se dedere ncque pu- ,

tarc nos impune pcccare etiamsi non statim pcenas dc-

,

mus : palicns enim est Deus , oportelquc ilhim placarc. De

vcrborum fulihtale, de supcrbia , de probandis amicis, dc
discipUna , de rebus utiHbus audicndis. De non peccando ,

dc non mcntlendo, de futihbus non diccndis, de non itc-

rando sermonc in prccalionc; id est, quac promiscris Deo

ne dilleras. Dc mullcrc , dc famulis, de pccoribus, de
fihis, dc palrc, de pielale crga Deum , dc honorc sacer-
dolibus cxhihcndo, de visllandis alUictis. Dc non litigando,

de non cxprobrando , de non dcsplciendis narrationlbus

senum sapicntium. De tcmpcrantia, de amicitia de non ,

amulando peccalorcs. Pe judice prudenle et stullo, de

 ,,

SYNOPSIS SCRlPTURyE SACR^. 36g

superbia , de rcquitate , de non vilupcrando sine judicio ,

et sinc cxamine. De vitandis iniquis, de divilum cultu

qui a niultis exhibelur, et de quorumdam inler illos ava-
ritia. De parcis, quos ^^lna; appellant, qui aliis non im-
perliunt , de possessione sapientias, de libero arbitrio.
quam improbos habere. Nihil
Melius esse liberis carere,
latereDeum. Decreaturis, de hominis formatione, de ho.
nore quo exornotus est. De lcge dala, de elecmosyna et
poenitentia, de hixu et lascivia non amplectenda, de cus-
todia mysteriorum seu arcanorum, de stulti pudore noxio.
Quod de pcccatis pccnitentia sit agcnda , de ambitione et
avaritia fugiendis , de sapiente et stulto , dc fdia pctulanti
deinconsiderantiastulti, dcmentefirma, de non loquendo
sine caulela. De compunclione pro peccatis habcnda, de
non jnrando, de sapientia. De muliere mala et bona, de
negolialoribus de iis qui revelant arcana. De illo qui in
,

faciem laudat, retro irridet : do condonandis proximo de-

lictis. Dc lingua ^dolosa , de mutuo dando proximis sine
usura, sed egentibus commodando, de educandis accurate
liberis, de famulis, de brutis de somniis. De timcntibus
,

Deum , de sacrificiis cx iniquitate partis , de oblationibus

ex injustilia , dc amore pecunioe , de crapula , de cbrietate.
Quod hominibus una naturie constitutio , volunlatis vcro
propositum diversum, alios benedici, alios malcdici pro-
curet: de medicina quod non oporleat nimia tristilia te-
,

neri. Quod oporteat a Lcge ct a legibus Dci cohiberi. De

operjbus Dei de suppliciis de humana natura quod ea

, , ,

multis replela sit csedibus et solliciludinibus. De operibus

Dei.

SYNOPSIS EORUM QU.E AB ESAIA PROPHETA DICTA SUNT.

Accusatio Israelis ejusque calamitas , ac reprobatio sa-

tXXXVITl. 24
^7® 8- 30. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

crlficiorum , adhorlalioque ad mcHorem vitam. Prophetia

de Ecclesia, et de fulura pace. Accusatio Israelis, et futura

obsidio. Accusalio dcliciarum corum ct supcrhiae. Rcpro-

balio Israclis pcr vincac similitudincm. Crlminatur prin-
cipes Israelis, ob avaritiam et cbrictatem , ipsis dcsolalio-

ncm valicinatur. Minaluriis quipscudoprophetas Prophelis

prajfcrunt. Asccnsus hoslium illorum. Visioncm conspi-
cit, in qua ejus labia pur{|;ala fucre. Excrcitum admovet
Syrorum rex cum Israiilitis contra Jcrusalem. El vatici-
natur Esaias de Christo, ct vastilate Jerusalem, deque
ascensu Nabuchodonosoris. Prophclia de iis qui iu Chris-
tum crediluri sunt. De forlitudinc , superbia et pernicie
Assyrii. De iis qui iu Christum crcdituri sunt , de genera-
lione Christi secundum carncm dc mansuetudine creden-
:

tium in eum. Perniciem Babylonis et Alicnigenarum va-

ticinatur. Pernicies Moabitarum. De Christo prophetia.
Pernicics Damasci , ct Israelis calamitas alque salus. Pcr
nicies xl^lgypti. Per allcgoriam priedicit aerumnas gentibus
quaj Domino non crediderint, et de impietate eorum pro-
lliganda. Jubetur Esaias nudus ambularc. Bellum Medo-
rum et Babyloniorum conlra Idumaeam ct Arabiam. Pos
trema obsidio Jerosolymac a Nabuchodonosore. Praediclio
Somnae penuario de pernicie ejus. Penuarii autem, id est
custodes pecuniarura in templo, ex sacerdotum numero
erant. Pernicies Tyri , et salus poslea , deque Ecclesiis al-^

legorice. Pernicies Babylonis a Mcdis , et pro illa gratia-

rum actio Deo per Prophelam. Prophetia de credentibus

in Christum , de diaboli pernicie per Christum parta : de
Christisecundum carnem adventu de fide in Christum. :

Accusatur Israel, quod spcm suam a Deo avellens, illam

in /Egyptios transtulcrit : ipsique mala prajnuntiantur ac

po§lQa res secundai. Eodem loco prophetia habctur de

Chrisli Ecclesia, de conversione geatiuia »d Christuwi

 ,

SYNOPSIS SCRIPTUR^ SACRyE. SjX

et de vastitate Jcrosolymorum. De Ecclesia historia,
quae primo conspectu Idumoeam et Jerusalem respicit, sed
per anagogen sive reductionem, desolationem Judaeorum
et prosperilatcm Ecclesiae Christi. Historia de Senache-
rim , prophctia de Joanne praecnrsore , et de iis qui in
Chrislum credituri erant. Dei potentiae dcmonstratio , et
accusalio Israelis , ut idola colentis, commemoratio bene-
ficiorum populo collatorum : de ecclcsiastica conslitutione
.dcque idolorum infirmitate. De Christo prophetia, deque
qui in ipsum credituri erant. Israeli exprobrat pecca-
iis

torum causa. Ait ob eorum inobsequentiam calamitates

ipsis illatas fuissc, De fide in Christum. Quod populum
non sacrificare permiserit , et quod cultum illum per sa-
crificia non exigat. Item prophetia de iis qui in Christum
credituri crant. Demonstralio imbecillitatis idolorum , et
Dei potenliie probalio. Pernicies Babylonis et de duritia
cordis Judaorum demonstralio ac de bonis rcbus pro- ,

phetia. De Christo prophetia et consolatio Jerosolymae.

De Apostolis et de Christo prophctia. De Christi secundum
carnem ortu, de passione, resurrectione, et de multidine
credentium in ipsum , de Christo simul et de Israele se-
cundum historiam, secundum anagogen vero de creden-
tibus in Christum. Accusalio Judaeorum idololatriae causa,
jejuniique eorum rcprobalio, aliusque jejunii melioris de-
claratio. Deindc accusalio dolosorum operum, et consi-
liorum eorumdem, ac prophetia de credentibus in Chris-
tum. Prophetia de Christo, et de curationibus anlmarum
et corporum ab ipso peractis, deque Aposlolis et de re-
liquis in ipsum credcnlibus. De passione cl confessio Pro- ,

phetae, quasi ex persona populi; confulatio a Domino ipso-

rum incredulitatis , assumptioque credentium in illum,
et accusatio idololatrise Juda;orum. De credentibus ex
"^ya. s. jo. cnnYsosTOMi archiepiscopi c. p.

Judxis in Dominuui noslruin Josnm Chrlslum. Accusalio

eorum qui futurne vilte non crcdiderunt.

SYNOPSIS EORUM, QV£ IN JERiiMIA PROPHBTA DICCNTOR.

Pra^dictio malorum quajperNabuchodonosorem Israeli

eventura sunt. Rcdargutio idoloiatrioc Israelis, et coinmc-

moratio beneficiorum Dei erga ilios, et malorum qnac
passi sunt quod Egyptiis fidem habuerint : idolorum in-

firmilatis demonstratio, ct rcprchcnsio Israclilarum ob

humnnas victimas. Israelis accusatio, et ex comparatione
cum illo Judae scelerum exuperantia : praedictioque bono-
rum Israeli, si conversus fuerit ad Deum : item confossio
ProphelcC quasi ex persona populi. Ascensus Babylonio-
rum, el Prophetae lamentatio de fulura vastatione, ipsius-
que vastitatis descriptio. Accusatio populi, quod nullum
habuerit, ila justum, ut iram Dei placaret, et nequitiae
illorum dcnionstratio. Quod Jcrusalem non debeat per
rsabuchodonosorem a fundamentis subverti. Asccnsus
Babyloniorum quod
et accusatio inobscquentioD Israclis,

uon sustinuerint audire Prophelam. Accusatio pseudo-

prophelarum qui populum decipiebant: Jeremia namque
dicente bellum fore, ipsi diccbant fore pacem. Reproba-
lio sacrificiorum, ct ascensusBabylonii, animique rcbeUis
Judaeorum confutalio. Hortatur Judam ut admeliorem se
frugem revocct, id nisi faciant, pariapassuros illos commi-
natur iis quic Isracl passus est cohibctquc Dcus Jeremiam:

ne prccclur pro illis. Reprobatio sacrificiorum, et accu-

satio inconsideranllaj eorum et humanarum victimarum,
quas d.xuionibus oircrcbant. Pracdictio fore ut locus idoli
ipsorum sepulcrum fiat, ct ul aliqui occisorum sepuIturtE
non iratlanlvr. Iteriim de ascensu hostium, et lanocntalio
 ,

SYNOPSIS SCRIPTUR^ SACR^. ZyZ

Jeremiae de nequitiis eoruin. Accusatio Judscornni ut ,

corde incircumcisorum, et admonilio ne idololalricT dent

operam ac qnasi ex pcrsona populi lamenlalio de fuluris
malis et accusatio a Deo facta. Hortatioad Israelcm utDco
obediant, et accusatio patrum eorum, quse mala ipsis ob-
venlura sint. Cohibetur rursum Jeremias, nepreceturpro

illis. Lamentatur Prophela, quod insidiis appetatur a Ju-

daeis in Anathoth, prasdicil ideo futurum ipsis esse inte-
ritum. Perizoma abscondere jubetur Jeremias, ac praedi-
cit ipsos satiandos mahsque inebriandos esse. De pluviai
defectu : cohibeturque Propheta ne precetur pro ipsis :

recusat Deus illorum holocausta, et jejunia, minaturque

mala pseudoprophetis, quia dicebant non obventuras po-
pulo calamitates. Supplicat Deo : ille vero ait sc non
exaudilurum esse,etiamsi Moyseset Samuel inlercederent
pro ipsis sed daturum se illos in gladium et mortem,
:

famem, captivitatem, el malorum discerptionem. Preca-

lur Jeremias ut ultio sumatur de exprobrantibus sibi
Deus autem ait illi « Si eduxeris preliosum a vili, quasi
:

»os meum eris*. » Jubelur Jercmias uxorem non ducere,

neque lamentari, neque eorum quae circa mortuos fiebant
participem esse cum Israelitis. De Aposlolis, de Christo
prophetia : verba eorum, qui in ipsum credituri non erant,
Prophetapraenuntiat , et contraillos precatur. Priecipilque
JudcTeis ut sabbatum servent. In domum figuli miltitur
Prophela. Fineni, inquit Deus, loquar de regno, ut illud
auferam, et si conversi fuerint, non auferam. Et finem
loquar, iuquit, iu gentem aut regnum, ut reaedificclur.
Et si malum fecerint, non faciam ego bona quae loculus
sum ut facerem illis. IIoc aulem caput contra Judaeos
cum
utile erit, dicent Dominum ipsis bona promisisse ;

cum enim non crediderint Domino nostro Jesu Chrislo,

» Jerem. xix, i5.
 ;

3^4 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI c. p7

jpsi sibi ipsis in causa fiiere praescntiuin Bnalorum. Insi-

dias sibi a .Tndrcis parandas Propbcta pradicil, et contra
illos precalur, qtioniaui niala pro Ijonis rcuibuorunt. Ju-
bctur Jercmias, accepta laguncula figlina, mala populi
testificatus, lagunculam conlcrcrc anlc oculos eorum, ct

diccre : Sic contoretur Jerusalcm. El conjcctus aPaschore

in ncrvum, prophclat Paschori mala qu.nc ipsum exceplura
erant. Dcinde aegre fert eos qtri ipsum traducunt, preca-
turque adversus illos, malcdicilquc dici sua\ Millit Sede-
clas reXjUl discat a Jcremia num absccssurus a sc sitNa-
buchodonosor. Illc vcrorespondet Dcum bellaturum csse
contra Jud;cos, ct contra regem Sedeciam. Si aulem vo-
iuerit populus libens transire ad Nabuchodonosorem,
ipsum salutem consecuturum, rcgemque non periturum
esse, si a sua discndens ncquilia, Dei praeccptis attendere
Tolucrit. Contra Joachim et Jechoniam ct contra pastores

prophclia ad Dominum, acpseudoprophetarumaccusatio.

Bona Judfc prophetat : reliclo autem populo in Jcrusalem
cum Sedecia, per exeai^^lum ficuum ascensum Nabucho-
donosoris.vaticinatur, omniumque gentium perniciem per
hoc poculum significat. Jerosolymae excidium praedicit.
CiOmprehenditurque Jeremias occidcndus, a sacerdolibus,
hocque periculum evadit. Jubetur Prophela se vinculis
circumdare et legatis Alienigcnarum edicere, ut annun-
licnt reglbus suis subjlci eos oporlere Nabuchodonosori
minarique Deum morlcm iis qul sc ipsi non subjiciant.
Eamdem cohorlationem adhibet erga Scdeclam, et popu-
lum et sacerdotes. Ananias vero pseudopropheta obsisle-
bat Jeremlffi prophelrc dicens vasa sacra reditura esse,
fiecnon Jechoniam, qui erat fillus Joachlm fratrls Sede-
ciae. Et contrivit catenas Prophclae. Mlttllurcrgo Jeremias
ut mortem ipsi praedicat, in eo ipso anno futuram, quod
etiam evenit. Vaticinatur mala pseudoprophetis Babylone
 5

SYNOPSIS SCRIPTTJRJ! SACR.B. 87

versanllbus, populoque longnm captivilatis tempus, sed

tamen reditum esse futurum. De hls indignabatur Sameas,
qui increpat sacerdolcm, quod non impcdierit qnominns
Jeremias talia vaticinaretur. Ideo minatur Deus se illum
esse perditurum. Deinde sermo consolatorius Isracli.
Tempus declarat quo futurum est ut revertantur exBaby-
lone. Illud vero erat tempus Phasec seu Pascha, ut in

Esdra reperire est, ipsos nempe in festo Azymornm re-

versos esse. Itaque manifestc Judoei mendacii convincun-
tur. Nam bona hic de ipsis descripta adhuc expcctant,
qnaj jam vencrunt. De infantibus ab Herode occisis. De
Novo Testamento prophelia. Etiamque descriptam hoc
loco urbis reaedificationem adhuc expeclant Judaei. At illa
fmem accepit facta scilicet quando ex Babylone redie-
,

runt. Jubetur Jeremias emere agrum patrui sui et cura ,

emisset ait
, Crbs tradita est, et jubes emcre agrum.
:

Deus aulem ait illi, pracsentia quidem mala proplcr pec-

cata populi evenire tempusque fore cum rursum urbs

:

inhabitabilur. PrredicitSedeciaeipsum captumiri, et iocu-

sat eos quod scrvos quos libertate donaverant, rursus
servire cogerent : minaturque magnam fore calamitatem.
Ideo proecipit filiis Jonadab, ut domum construant. Illi

autem recusant. Jubetur Jeremias ea scribere omnia, quae

vaticinatus erat super Israel ; ut vel sic formidarent, rur-
sum audientes ea, quae ipsos invasura erant mala : ille

vero praecipit Barucho ut hoc faciat , illeque fecit. Et cuni

scripsisset, Judoeis legit. Ut id audiere principes, annun-

tiaverunt regi Joachim. Ille autem acceptuni librum com-

bussit. Jubcturque Jeremlas alium scribere librum simi-
lem. Regique prophetat calamitates ob tale facinus.

Vaticlnatur excidium Jerusalem : et comprehendilur,

injiciturque in carcerem Jeremias, indeque evocatus a

Sedecia , dicit ei capiendum ipsum fore, rogatque ne re-

3^6 8. JO. CnRYSOSTOHi ARCUIEPISCOPI C. P.

millatnr in carcercm. Arrcptuaique illum principes inji-

ciunt in lacum cccni. Et eduxit eum inde Abdamelech. Ac

rursus acccrsitus a rcge, salulem ipsi pracnunliat , si velit

sponlc ad hosles exire ; sin nollt, perniciem urbi toti, et

ipsi ingentia mala. Cum autem non persuasisset illi ut

exircl, asccudit Barbarus, ct capta est urbs cum Sedecia.
Jcrcmiam vcro bcnigue exccpcrunt principcs Nabuchodo-
nosoris. Abdemelecho salulem praedicit. Cum autem prin-
ccps coquorum penes ipsos rcliquisset ut quo vellent ,

ircnt , vcnit ad Godoliam, qucm coiistilueral principem

eorum qui relicti fuerant in Judaea. Convenerunt ad Go-
doliam qui per agros dispersi cranl Judnci. Ismacl occidit
Godoliam et quosdam alios , et accipicns populum Go-
dolice, abiit in regionem Ammonitarum. Ut autem vidit

eum Joannan unus de principibus benc alTcclus erga Go-

doliam , aufugit Ismael cum octo viris lanlum, populum-
que acccpit Joannan. Qui prccatus cst Jeremiam, ut pro
ipsis Deum rogaret ; cum consuleret ipsis Jeremias ne in
/Egyplum ingrederentur ; niortem enlm minari Deum si

eo commigrarent; id eis non persuasit. Cuni autem ve-

nisseut in Taphnas , cohortatus est eos ne idola colerenl.
Coulradicentibus illis pr.TnunliavIt perniciem magnam ,

ct rcgi /Egypliornm porniclcm /Egypli proedicit, necnon

alicsiigenarum , ilcm Moabilarum, Ammanitarum, Idu-
miTorum Damasci, , et Elam, etlamque Babylonis , redi-
tuuique inde Judaeorum pracnuntiaf. Quomodo excisa sit

Jorusalem uarrat, nccnon quomodo cx dejecto statu iu

honorem provectus Joachim, qui spoute

fuerit se cum
malre sua dedideral Nabuchodonosori.
 ,

SYNOPSIS SCRIPTUR^ SACR.E. 3^7

SYNOPSIS EORUM QU^ AB EZECHIELE PROPHETA DICTA

SUNT.

Videt Propheta visioncm Cherubinorum, jubeturqne a

Deo Israelitis loqui. Deporlatur a spiritu in captivitatem :

excilaturque a Deo , ut cum fiducia et impigre tura ini-

qnis tum juslis viam ad vitam duccntem annuntiet, et
Dei mandata declaret. Jubetur sese includere, et Jeroso-
lymae obsidionem praenuntiare per exemplum latcris et

sarlaginis. Jubetur item in unum latus dormire certo die-

rum numero, declarans calamitatem populo futuram in
perpanes, quos ex stercore boum
caplivilate. Praedicit
capillorum morlem eorum, dis-
facit, et per divisionem ,

persionem; urbis itcm alque idolorum devastalionem ad-

Jicit. Yidct iniquilates populi, et idololatrlam. Deinde eos
qui usque ad exilium urbis devenerunt. Videt rursum
Cherubinos, et mala urbi pracnuntiat. De iis qui in Chris-
tum rursum captivitatem populi,
credilurierant. Prccdicit
quae sub Sedecia accidit, et Sedeciam excaecatum iri a
Nabuchodonosore. Praedicitniala non post diuturnum tem-
pus eventura, sedpropeesse. Minatur pseudoprophetis, ip-

sisque indeprecabilia esse quic passuri sunt mala denun-

ilat; ita ut nec Job , nec Daniel, nec Noe ipsorum fdios
possint eruere : et exlremam illorum vastitatem per lignum
vitis declarat. Enarrat populi turpitudinem ab initio, ante-

quam Deum amplexus esset, et dccorem postquam am-

plexus est : idololatriamque ejus et excidium quod propter
eam invasit ipsos ; magnas ostendit ejus iniquitates ex
comparatione Sodomorum et Samariae , quae etiam per se
ipsas erant ingentes. Possunt autem bona quse praedicit
nempe, « Suscitabo lestamentum meum tecum', » de cre-
« Ezech. xTi, 6a.
378 S. 30, CHRYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

dcnlibns in Chrisliini inlelligi. Asccnsnm Nabuchodono-

soris pncnnnlial. Adversns eos qni diccbant : « Palrcs
«co^medernnt uvam acerbam, et dentes filiorum obstu-
«pucrunl'. » De malre Scdccl.ie rcj!;is. Testificalur senio-
ribus iniqnilalcs palrum suornm. lUud auleni , « Quia
«super monlem sanctum meum,» dc monle excelso Israiil

dicil : « Adonai, Dominc, illic servient mihi omnis domus

«Israelin fincm^, » de crcdcnlibus in Ghrislumpotest ac-
cipi. De Theman , de Israel, et de filiis Ammon. Iniqui-
tates ct peccata Israelis recensct, sacerdotum, principum
et pscudoprophelarum. a Et qurcrebam, inquil, virum
«recte versanlem et stantem in fractnra maceriffi antc fa-

»cicm meam in lempore tcrrac, ut ne in fincm delcrem

»eum : et non inveni^ » De idololatria populi Israel in

.^gypto et postea , ac de calarailalibus. Atque insnpcr ne-

que luclum agcre permittenlur super contingentibus ma-
lis. Conlra Ammanitas et IdumiTos, et Alienigcnas , et

Sor, quam dicunt esse Tyrum. Prxdicit calamilales mag-

nas contra principem Tyri et Sidonis et /Egyptum /Egyj»-
tiorumqne regcm. Minatur speculatori popnli, nisi pra»-

dixerit populo , cujus constitntus est spccnlator ad

calamitates a Deo illatas. Ac dicit neque iniquum periro
ob priores iniquitales, si convcrsus fuerit ad faciendnm
ea qua^Deo sunt placita ; neque juslum salutem consequi
ob priorem justitiam , si mutalns , iniquus injuslusque
evaserit. Venit qnispiam ad Prophctam , nuntians captam
fuisse Jcrusalem. Dlcit aulem Iiac dc re incusans, quod
non allcndant iis quas a Prophclis prnedicunlur. Valicina
tur porro coutra pastores Israelis : promillilque dandum
esse pastorcm unum ; id quod sub Zorobabelc faclura est,
id quod etiam Judasi Impudenlcr dicunt nondum evenisse.

« Ezech. S.V111 ,2. — » Id. XX , 40 » "'" tirec A. — * Ezech.

XII > 3o.
 ,

fiVNOPSIS SCR1PTT7R.B SACRiB, 879

Evenit tamen, ut dixi, siib Zorobabele. Valicinatur con-
tra IdiimaBOS, et Israelilis bona pricdicit, quae Dens ideo
se Judicis collaturum dicit, nou fjuod illi digni sint; sed

ne nomen ejus profanetur. Ducitnr Propheta in cam-

pum,etpropbetal snpcr ossa arida. Prophetat item de Zo-
robabele ,
quod futurus sit unus Judaeorum princeps :

polest autem de Domino noslro Jesu Christo accipi. Va-

ticinatur etiam de Gog et Magog, qui Judaeos invasuri
erant post rcditum ex Babylone ,
qnique victi fuerunt.
Quidam aulem id allegorice accipiunt de Ecclesiis et de
diabolo, deque persecutionibus quac vario tempore illatae

sunt abinipiisimperaloribus. Vaiicinaluritem templi cons-

tructionem , et restilutionem legalis cultus : quae etiam
expeclant Judaei ; sed ea evenerunt tempore Esdrac et Zo'
robabelis. Conslructio autem templi , quam praedicit, et
aqua quae paulatim egrediebalur et augebatur, potest ac-
cipi deiis qui ad Chrislum conversi sunl, qui mortuierant
antequam crederent, vivenles autem facti sunt postquam
crediderunt.

SYNOPSIS EORUM QVE A DAMELE PROPHETA DICTA

Sf.NT.

Eliguntur Danicl et socii, et traduntnr archiennucho

atque leguminibus vescuntur : et astantes regi omnium
sapientissimi depreheusi sunt. Videt somnium Nabucho-
donosor, et Magos qui non poterant somnium indicare et
inlerpretari, jubet occidi. Periclilantes quoque Danielem
et socios servavit Deus , cum Danieli somnii notitiam per
revelationem dedit. Introductus Daniel somnium regi
dixit ejusque inlerpretationem. Lapis autem sinc manibus
excisns, Christus est ; sine manibus vero, quia sine con-
38o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

cubitu ex Virgine natus est. Erectam a se statiiam Nabn-

chodonosor juhctomncs adorare, el Ires pueros qui ado-
rarc nolcbant, in fcrnacem iiijicit. Lt autem iUi qui circa
fornacem crant inlerfecti sunt, et pueri Deum canlicis

celcbrarent, ubi ipsos cvocavit rex et incolumcs vidit, de

Dei polentia stupore perculsus, ipsos priocipatu Judaeo-
rura honoravlt, decretumque dcdit, ut quisquis in Deum
blasphcmaret, morlc plccteretur. Videt somnium Nabu-
chodonosor : ct cnm sapientes Babylonis rursum haere-
rcnt, ipsum solvit Danicl : rcgiquc auctorest, ut iniqui-
tales suas eleemosynis redimat. Nec diu postea somnii
exilus evenit ; laudavitque Nabuchodonosor Deum, Sacrls
templi vasis jussu Ballhasaris regis fdii Nabuchodonosoris
eductis, cum in ilHs potarent convivae, exiit articuhis

manus, qui cxaravit in muro scrlpturam, quam eliam

cum non possent sapientes Babylonis exphcare, Daniel
legltetinterpretatus est; indutusquc est purpura, circum-
posueruntque ei torquem aureum, praedicavcruntquc eum
esse tcrtium principem in regno. Cum regnaret Darius
Medus, Daniele prlncipe constituto, cogltur a trlbunis ct
satrapis decretum promulgare ut quicumque intra tri- ,

giiUa dies aliquld vel ab homine quopiam vcl a Dco petc-

rct, praelerquam a rege , in lacum leonum injiceretur. Quo
facto, cum observassent Danielem precari Deum, ipsum
caLumnlaiitur, coguntque regem ad injiciendum IHum in

lacum. Cum autem, ubi postea accesslt et sal-

injeclssel

vum reperit, iilum eduxit e lacu; IUos autem qui ipsum

lacuni injlci curaverant cum uxoribus perdidit, leonlbus
objcctos.Decrctumque promulgavit, ut omnes Deuin ti-
mercnt. Videt ferarum visionem, per leaenam, regnum
Asssyrlorum; per ursum, Medorum et Persarum per ;

pardum , Macedonum ; per quartam feram , Romanorum.

Valiciaalur etiaiu de Ghristo , et de Antiocho iropio. Hic
 »

SYNOPSIS SCMPTUR.E 9ACR/B. 38 £

enlm est cornu parvum, quod excussit trla priora. \ ati-

cinatur quomodo Alexander Macedo, rcgnum Per.sarum

solvit ; arietem dicens regem Persarum , hlrcura Alcxan-
drum Macedonem. Lltima visio hic de regina Austri, di-
citur in llhro Machahaeorum reperiri. Belum deculit ct
draconem lacum projicitur et servatur, et qui
occidlt, in
in causa crant quod conjectus fuisset, injiciuntur et de-
vorantur a leonibus.

OSEE.

Juhetur accipere uxorem meretricem , et nascentes in-

fantes vocare Non misericordiam consecutam,

« Jezrael,
et, « Non popuhis meus*. » Et accusat populum de forni-
catione, prtedicitque illi perniclera, et opes quasdara
postperniciem. llhidautem: «Dlsponam testamenlumcum
«bestlis agri, et desponsabo in fidc^, » potest accipi de
credentibus in Christum. Jubetur acclpere iixorem fornl-
carlam , Judaeorum desolallonem declarans, ipsosque ac-
cusat de multis magnisque peccalis, tam popuhim quam ,

sacerdotes. Criminatur quoque eorum ebrietatem {brni- ,

calionem , et iracundiam. Incusat quod spem a Dco Irans-

ferentes, in Assyrios contiilerint, et ^iigypliis confisi hint.
Yaticinaturque els uUIonem. Dicit Ephraimum, cum per
auxiha sibi prceslila fortis evasisset, rebus secundis citra
decorum usum esse. Ostendit Deus suam circa Israelilas
soniclludinem , illorumque erga se ingratum animum : et

cahnmitates ipsis praedicit.

« Osee. I, 4, et 6-9. — ' Id. 11, i^.

 ,

382 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

JOEL.

Corrnplionem fructuum terroe narrat , et hortatur ut

Denm ^\h\ proplliuni reddant. Vallcinalur ascensum As-
syrii. Poslea vero bona quaedam pricnunlial. Quod Apos-
tolis accidit circa varias llnguas pr.Tedicit. Vaticinalur eliam
genllum perniciem , qox post rcditum ex Babylonc sub
Zorobabele conliglt. lllc porro locus allcgoriam conlinet.

AMOS.

PrEedicit inlquitates Damasci, GazaG, Tyri, Idumaeo-

rum, Ammanilarum, Moabilarum, Judae et Israelis et ,

pffiuas quae illos excepturac sunt. Numerantur beneficia a

Deo in Judaeos collata; illorumque negligenliam et con-

temptum atque icrumnas quoe illos expectant. Praedicit
,

et circa mulleres Samarice, illas ebrietatis et rapinae ac-

cusans. Vallcinalur famcm et dlssolulionera eo quod
non convertcrentur, et quod mullis afTecli plagis non
meliores evaderent. lucusat Israeicm quod eos qui sc
redarguebant moleste fcrrenl ; et horlatur ut convertan-

tur ad Deum. commlnatur fulura mala. De illls

Incredulls
porro alt : « diem Domlni'. » Aliqui
Vac qui desldcrant
vero id relulerunt ad fulurum judlclum: ut quldam in-
credulorum nunc dlcunl Non erlt judicium; quod si fu-
:

turum est, veuiat. Pieprobalio fcstorum illorum , sacrifi-

ciorum, et psalteriorum. Slellam dei Raphan , Saturnum

dicit. Quoniam gentllos del sui Saturni slellam esse dicunt'

in ccelo, quam ellam Saturnum vocant. Dicit autem

« Num victimas et sacnficia obtulistis lulhi annis quadra-<
 SYNOPSIS SCRIPTIJRiE SACRiB. 383
wginta^ ? Neqae enim populus obtulit, sed soll principes,
cum stetit tabernaculum. Hic dc tolo pOpulo loquitur.
Accusat eliam illos de immodcrato cibo, et calamitates
ipsis praediclt. Per locustas et testamentum et adaman-
"tem eorum necem vaticinatur cumque haec Amesiae regi
, :

slgnificasset, hic Prophetam vi repulit et abeglt. Ille vero

ipsi et populo mala pracdiclt. Et videt vas aucupis; per

hoc autem ipsos capiendos esse indicat. Iniquitales et vio-

lentias eorum cnumerat, et mala ipsos invasura. Illud au-
tem Occidet sol meridie ^ » de tcmpore passionis
: <> ,

Chrisli valicinatur. Praedicit etiam do credentibus in

Christum.

ABDIiE.

Lltionem de Idumaeis sumendam praediclt, quam su-

biere , quia cum reliquis hostibus invascrunt Israelitas.
De Ecclesia.

JONAS.

Jonas propheta narrat fugam in Tharsis, tempestatem,

deglutltam se a ceto,et ejectum, pcenitcntiam Nlnivlta-
rum , servatam cucurbitam, crescenlem et pereuntem
compleclitur.

' Amos, V, 25. — » Id. yiii, 9,

 »

384 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

HOMIIJA T.

De incomprehensibiU conlra Anomivos absente

episcopo.

I. Quid est hoc* ? Pastor abest, et lamen oves reclum

ordinem apprime servant. Sane id quoque boni pasloris
ofHcium est, ut non tantum ipso praesente, sed etiam
absenle, omneui ovile dilijicnliam exhibeat. Irralionabi-
lcs quippe oves , cum is, qui ad pascua educturus est,
abest, intra septa manere necesse est : vel si absqiie pas-
tore e caula prodierint , longe abcrrant et vagantur : hic
autem nihil hujusmodi , sed eliam absente pastore , ritu

et ordine solita pascua adiistis. Imo potius, pastor

multo
non carne, saltem aflectu; etsi non prxsenlia
adest, elsi
corporea vel ipso saltem tam congrucnte gregis ordine.
,

Ideoquc magis iUum admiror beatumque praedico quod ,

tantum nobis studium indere potuerit. Nam exercitus

ducem tum maximc suspicimus cum etiam illo absente, ,

copiaj suum servanl ordinem Hoc et Paulus in discipulis

qu£erebat,cum diceret : « Itaque, fratres mei, sicutsemper

» obedislis, non ut mci tantum; sed multo magis

in prc-csentia

> in absentia Quare « Multo magis in absentia mea?

mea^. »

» Quia praesenle pastore, etiamsi lupus gregem invadat, fa-

cilcproculovibusrepellitur; absenlevero, majus certamen

iniregregcm necesse est, nemine scrvante. Ad hffic aulem,
pastor cum grege mercedcm, si praesens sit, partitur; sin
absit, totum gregi boni operis meritum relinquere vide-
tur. His nos alloquitur et doctor noster, et ubicumque

'
Vide D. Guillon, tom. xi, p. aSj-Soi. — • Fbilip. ii, la.
 DE IKCOMPREHtNS. DEl NATCRA. HOM. I. 385
tandem slt, nos jam nostriunque co-tum menle revolvit,
nec lam cos quibuscum jara praesens versatur, quam vos
absentes resplcit. Novi fervenlem illius charitatem ,

igneam illam , ardentem alquc insupcrabilcm , quam in-

timo anlmi allc defixam habet, ma^moque studio colil.

Probc quippc novit, ipsam csse capul bonorum omnium,
radicem fonlem et malrem qua deslitulis coeterorum
, ,

nulla nobis ulilitas. Uvcc cnim Discipulorum Domini

imago Cst, scrvornm Dei characlcr, indicium Apostolo-
rum. <i In hoc, inquit, cognoscent omnes, quod discipuli
Bmci cslis : » lu quo , dic mihi ? Num quod mortuos sus-

citctis , lcprosos mundetis, aut dcemones expellatis? Mi-

nimc , inquit, scd hls omnibus praetermissis : « In hoc,
Binqult, cognoscent omnes quod discipuli mciestis, si

I) vos in^icem diligatis*. « llla quippe uuius supernae gra-

ticc dona sunt lioc autem humanae ctiam diligenliaB est
,

opus. Generosum aulem non tam coelitus data munera

secerncrc solcnt, quam propriis laboribus edita opera :

quare non a slgnis, sed a dilectione, dlsclpulos suos In-

ternosci Chrlstus ait. Hac enim praesente, nulla phlloso-

phlae pars possldenli dcficit; sed unlversam ille perfec-
tamque Tirlutcm obtlnet, quamadmodum absente vacuus
bonls omnlbns est. Quapropler Paulus ipsam laudat ver-
bisqucexlolllt; imo quautumvls dlxcrit, nonaddignitatem
cjus atlingit.
II. Quid enim huic par csse possit, qua) Prophetas
totamque legem continct, qua non fides non et sinc ,

scienlia , non mystcriorum cognltlo, non ipsum mar-

tyrium , non allud quidpiam his polltura servare valeal ?
« Nam sl tradidcro, inqult, corpus meum ita ut ardeam,
)>charltatem autcm non habuero nihil mihl prodcst^ » ,

Et alibi rursum cam omnibus majorem, et bonorum esse

> Joan. XIII, 35. — • 1 Cor. xni, 5.
LXXXVFIl. 25
 ;

386 s. jo. cnnYsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

capat ostendit dicens : « Sive proplieliae evaciiabuntur,

Manent
«sive linguae cessabunt, sive scicnlia destruelur.
»autem fides, spes et charitas tria haec nuijor autem , ;

«omnibus est charitas*. »Sed non modicam nobis quacs-

tionem haec de charilate dicta inducunt nam quod pro- ;

phetiie evacuentur ct linguae cessent, nihil inde durum

cum enim haec munera postquam suum praesliterint usum,
postea cessabunt, nihil verbo nocumenti afferre poterunt;
siquidem jam prophelia non est non linguarum mnnus, ,

et tamen verbum non impedilur. Quod aulem

pielatis
scientia destruatur, de illo quaestio movetur. Cum enim
dixisset; « Sive prophetiae evacuabunlur, sivclinguoe ccs-
Ksabunt, » intulit, « Sivc scientia deslruelur. » Si aulem
futurum est ut scicnlia ccsset, noa in melius , sed in
pejus, res nostraj cedcnt : sine illa quippe, id quoque,
quod bomines simus, amiltemus. aDeum,enim, inquit,
stime, et mandata ejus observa hoc est enim omnis :

«homo^. » Si ilaque homo esse idem sit quod Deum ti-

mere, liraor autem Dei ex scientia prodeat scienliaque ;

deslruatur, ut ait beatus Paulus : tunc fundilus peribimus,

cum scicntia non
omniaque nostra defluent, ac bru-
erit,

lis nihilo melioris imo multo pcjoris conditionis.

erimus ,

Hac cnim re una iUis proeslamus, ut in aliis omnibus cor-

poreis ab illis longe superamur. Quid igitur et de quo
,

loquilur Pauhis, cum ait, « Scienlia deslructur? »Non de

universaH, sed de particulari quadam scientia loquitur,
deslructlonem vocans progressum in melius ; ita ut parti-
cularis illa deslructa, non amplius sit particularis , sed
perfecla. Quemadmodum cnim puerilis oetas destruilur,
non deleta subslantia , sed aucta statura , et in virum
perfeclum evadente; sic et in scienlia evenit. Parva, in-

quit, haec, non ullra parva erit, quando dcinceps magna

' 1 Cor. xjii , 8. — • Ecdei xn , i3.
 »,

DE INCOMPREHENS, DEI NATURA. HOM. I. 887

efficietur : sic intelligendum illud , « Destruetur : » quod
clarius in sequcntibus explicavit. Lt enim , cum audis
« Destruelur , » non omnimodam dcslructionem esse pu-
tares , sed incrementum quoddam et progressum in me- ,

lius, postquam dixerat , a Destruetur, » addidit : « Ex parte

«enini cognoscimus, et ex parte prophelamus : cum au-
»tem vcnerit quod perrectum est tunc evacuabilur quod. ,

«ex parte est; » ila ut nou ultra ex parte sit, sed perfee-
tum. Itaque iuiperfectio ejus dcslruitur, ut non ultra sit
imperfcclum, sed perfectum. Deslructio igitur est com-
plementum, et in majus augmentum.
Alque animadverte mihi Pauli prudentiam non
III. :

enim dixit Partcm cognoscimus sed, « Ex parte cognos-

: j

«cimus, » ostendcns nos partis partem tenere. Fortasse

audire optatis, quantam retineamus partem, quantamque
rclinquaraus , et an majorem minoremve partem tenea-
mus. Llt itaque discas te minorem tonere parlera , et non
tanlum minorem, sed, ut ila dicam, centcsimam, aut de
cies millesimam, audi quaj sequuntur : vel polius ante-
quam vobis apostolicam vocem legamus, exemplum refe-

ram quo , vobis declaretur , ut cxemplo fieri potest

quantum reliclum sit , et quantum sit quod nunc retine-
mus. Quantum igltur discrimen est , iuter eam , quae no-
bis in futuro dabitur, scientiam, Quan-
et praesentem ?
tuni inter virum perfectum et lactentem aeque enim :

praestat pracsenli futura scientia. Quod autem id verum

sit, eaque sit illius praecellcnlia, Paulus iterum declaret:
cum enim dixisset, « Ex parte cogniscimus, » et vellet
oslendere ex quanta parte, nosque brevissimam nunc te-
nere , intulit : « Cum cssem parvulus, loquebar ut parvu-
»lus, sapiebam ut parvulus, cogitabam ut parvulus : cum
»autem factus sum vir, evacuavi quae erant parvuli *;

} 1 Cor. xui, u,
25.
 :,,

388 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C.

cu mstalu parvuli pra?sentem scicnliam , cum

P.

perfecti
1
viri slalu Ailuram comparans. Ni^que dixit : Cum cssem
puer nara : et duodccim annorum puer dicitur ; sed «Ciim
» essem parvulus , Quod cnim
» id esl, laclcns cl infans.
Psalmum diccnlem
Scriplura lalcm voccl inranlcin, audi
Douiinc Dominus nostcr, quam admirabile est nomcn
» luuni in universa tcrra Quoniam clcvata est magnifi- !

«ccnlia lua supcr ca-los. Ex orc infanlium et lactenlium

aperfccisti laudem \ » Vidcs jam parvulum pro lactente
ubique vocari. Tum Spirilu prospiciens futurorum borai-
num impudenliaai , ncque hoc uno contentus exemplo
secundum eliam ac terliura ad confumationem addidit.
Quemadmodum enim Moyses cum ad Juda?os mitteretur
Irium signorum indicium accipiebat ^, ul si primo non
credcrent, sccundi voccm audircnt , sin ctiam boc asper-
jinrentur, tcrtio pudefacti , Propiietam rccipcrent; ila et

bic tria ponit cxempla ; primum ex parvulo, dum ait

« Gum.esscm parvulus, sapicbam ut parvulus : » secun-

dum ex speculo, terlium ex aenigmate. Postquam dixerat
enim , « Cum csscm parvulus , » intulit , « Yidcmus autcm
))nunc pcr spccubmi iu .'uiiiguialc. » En quippe secundum
exemplum infirmitalis praesenlis : quodque imperfecta sit

scicntia, tcrtio probalur Iiis verbis, a In aenigmate. »

INamque parvulus mulla quidcm videt, audit ct loquitur:

uibil tamen dibicide vcl videl vel audit, vcl loquilur , :

ct sapit quidcm, sed niliil inlcgre : ita ct ego scio qui-

dem mulla , sed eorum non novi modum : Deum enim
ubiquc csse novi, tolum ilcm ubique csse novi ; quomodo
nulem , nescio : sine principio , non gcnilum , scmpiter-
jium novi; quomodo autcm, ncscio. iNequc bumana ratio
capcrevalel, quomodo possit esse substanlia, quae nec a
se ipsa , ncc ab alio quopiam cssc acceperit. Scio ipsum
l'sal. viii, a, 3. — » Exod. ni.
 OE INCOMPREHENS. DEI NATURA. HOM. I, 889
genuisse filium quoniodo autem, ignoro novi Spirilum ex
; :

ipso esse ;
qiiomodo autcm ex ipso sit, nescio. Cibos comedo;
qiio pacto autem dividantur in pituilam, sanguinem, humo-
rem et bilim , ignoro. llxc qure quolidie comcdentes vidc-
mus, ignoramus tamen, et Dei substantiam curiose scru-

tamur ?

IV. Ubi sunt igitur, qui se totam scientiam accepisse

dicunt, quique tamen in barathrum ignorantiaj dclapsi
sunt ? Nam qui nunc dicunt se totum accepisse , in futuro

se omnimoda scientia vacuos constituunt. Ego quippequi

dico me ex parte cognoscere, elsi dicam hanc scientiam
destructum iri, in melius ac perfectius progredior, utpote
cum destructa particulari scientia, perfectior accedat :

illc vero qui dicit se totam , omnimodam et perfectam ha-

berescientiam, et postea fatetur ipsam in futuro destruc-
tum iri, se scientia vacuum futurum esse declarat, cum
haic destruenda nuUaque alia perfectior inducenda sit
, :

siquidem haec secundum illos perfecta scicntia est. Vide-

tis-ne quo pacto dum se totum hic habere conlendunt ,

neque hic obtineant, alque illic se toto destituant? Tan-

tum scilicet malum est intra limites non manere, quos a
principio constituitnobisDeus. Sic et Adam spe amplioris,
quem habebat honorem perdidit. Idipsum et avaris acci-
dit : multi saepe majora cupientes , praesentia amiserunt.
Eodsm modo et isti, dum se totum hic assequi posse spe-
rant, parte quoque illa excidunt. Quamobrem horlor eo-
rum insaniam fugiatis : extremae quippe insaniae est con-
tendere , quid Deus substantia sit , se probe scire. L t autem
scias id cxtremae dementiae esse a Prophetis demonstrabo.
Prophetae quippe non modo quid substantia sit ignorare
videntur , sedet de sapientia ejus, quanta scilicet sit, hae-

rent : quanquam non a sapientia substaatia , sed a subs-

tantia sapientia git. Gum autem ne hanc quidem Prophetac
390 S. JO, CHRY808TOMI Al\CHlE!»I8C0Pr C. P»

accurate capcro possint, quantae demonticB fuerit exisli-

mare qncmpiam se posso ipsam substanliam propriis sub-
jicere raliociniis? Audiamus igitur quid de illa Propheta
dicat : « Mirabilis facta cst scienlia tua ex me. » Vel po-
tius allius scrmonem repctamus « Confitebor tibi qnia ;

» tcrribililer magnificatus es *. » Quid esl illud, « Terribi-

» ter ? n Multa nunc miramur sed non cum timore verbi , ;

gralia columnarnm pulchritudinem figurarum picluram , ,

flores corporum: miramur ilem maris magniludinem, im-

mensosquo gurgiles , sed cum timore quando profundita-

tem ejus inspicimus. Sic ilaque Propheta in vaslum et
immensumDei sapientiaj pelagns inspiciens ceu vertigine ,

caplus cum timore magno slupens rccessit clamans ,

,

« Confitebor tibi, quia terribililer magnificatus es, mira-

»bilia opera tua ; » ac rursum , « Mirabilis factacst scientia
»tua ex me: confortata est, et non potero ad eam. nVidc
gratum famuli animum : ideo gralias tibi ago , inquit, quia
incomprchensibilem habeo Dominum. Non de subslanlia
hic loquitur, id enim ,
quasi in confesso essct incompre-
hensibile esse, praelermisit sedhisdeclarat Deum ubique
:

esse, oslcndcns se ncque capere posse quomodo ubique

sit. Nam quod hac de re loquatur audi in sequcnlibus :

« Si ascendero in coelum , lu iUic es ; si desccndero ia

»infernum, ades ^. » Vides-ne quomodo ubique adsit? At
hoc Propheta non novit , scd caligine pcrfusus hcTcret et

timel vel ex ipsa rei cogilatione. Quomodo non igilur

summae dementiae fuerit, eos qui ab illius gratia tanlum

absunt, ipsam Dci substanliam curiose scrutari? Et tamcn
hic ipse est Propheta qui dicit, « Incerta et occulta sapicn-
ntiae tuae manifestasti mihi '. » Attamen cum incerla et

occulta sapienliac ejus edidicisset, illam ipsam dicit im-

mensam et incomprehensibilem esse. Nam « Magnus Do-
' Psal. cxxxviii.e et i4. — * Ibid. 8. — ^ Id. l, 8.
 ,

DJE INCOMPREHEN». DEI N4TUBA. HOM. I. Sgi

• mlnus, inquit, et magna virtus ejus.et IntelligentiaB ejus
non est numerns *
j » id est , non est comprehensio. Quid
dicis? Sapientia ipsi Prophetae incomprehensibilis est , et
substanlia nobis est comprehensibilis? Annon hacc aperta
insania est? Magnitudo ejus non habct terminum , et tu
subslanliam ejus circumscribis ? *

V. Ilacc Hesaias quoque philosophabatur his verbis :

« Generalionem ejus quis enarrabit ^?» Non dixit, quis

enarral? sed, « Quis enarrabit, » ut futurum prorsus ex-
cluderet. David quidem ait , « Mirabihs facta est scientia
» tua ex rae ' ; » llesaias vero non a se ipso tantum , sed
a tota humana natura hanc narrationem secludi ait. At
videamus numPaulus, utpote majoremnactus graliam id
noverit. Hic sane esl qui dicit, « Ex parte ccgnoscimus ,

T> ct ex parte prophelamus '. » Neque hic tantum sed ahbi ,

quoque, non de substanlia, sed de sapientia loquens illa,

quae in providenlia conspicitur, non de universali, qua

Angclis , Archangelis, et supernis Potestalibus prospicit
sed illam providenliae partem expendens, qua^hominibus
in terra providet, neque tamen hanc totam examinat, qua
solem oriri facit, qua animas insplrat , qua corpora efibr-

mat, qua homines alit in terra, qua mundum continet,

qua annuam praebct escam, sed omnibur, ex- his missis
pensa quadam modica providentiaj ejus parte, qua Ju-
da;os ejecit, Gentilesque recepit, et ad illius sohim partis
quasi ad immensi pelagi aspectum caligine repletus, ac ,

si vaslum gurgilem inspiceret , statim resiliit , et voce ma-

gna clamavit : «O aUitudo divitiarum sapienlias el scientiaj
«Dei, quam inscrutabilia sunt judicia ejus* : » non dixit,

imcomprehensibilia , sed inscrutabilia : qucd si scrutari

non possimus , multo minus comprehendere possumus :

• Psal. cxLiv, 3. — » Isai. xiii, i. — 3 Psal. cxxxvin, 6. — i i Cor

XIII. — 5 Rom. XI, 3a.
 ;

'6C)2 S. JO. CUnYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

« Et investigabiles vioe ejns. » Vi.ne ejus investigabiles , et

ipse comprehensibilis, dic mihi? Ecquid dc viis loquor?
praEmia nobis rcposila incomprehcnsibilia sunt : « Oculus
»enim non vidit, ncc auris audivit , ncc in cor hominis
•ascenderunt qnae praeparavlt Dens diligentibus
, se '. »

Scd donum ejus inenarrabile: «Gratias cnimDeo, inquit,

j) de inenarrabili ejus dono ^ ; » ct « Pax ejus superat om-
» ncni intellectum *. » Quid ais, judicia ejus inscrutabilia,

vi£C ejus investiga])ilcs , pax ejus snperat omncm intellec-

tum , donum incnarrabilc cst ,

quae pracparavit Deus dili-

genlibusse, in corhominis non asccnderunt,magnitudinis

cjus non est finis, prudentlne ejus non cst numerus , om-
nla incomprehensibiha , ipse solus compreiiensibnis? Ec-
quis hic est furoris excessus ? Retine hacreticum ne sinas ,

ablrc : dlc, quid ait Paulus? « Ex parle cognoscimus » :

non de subslantia, inquit, id diclt , sed de dispensalioni-

bus : optime, si de dispensatlonibus sermo esset, major
nobis pateret ad victoriam aditus. Nam si dispcnsaliones
incompr6hensibIles sunt , mullo niagis ipso. Quod autem
hic non de dispensationlbus loqualur, sed dc ipso Deo ,

audi quae sequunlur. Cum enlm dixisset, t Ex partc cog-

noscimus , el cx partc prophclamus, » inlullt , « Nunc cog-
» nosco cx parle, tunc aulcm cognoscat sicutet cognitus
osum. » A quo igitur cognitus est, a Dco.. an a dispcnsa-
tionibus? A Deo sane Deum igltnr cx parte cognosclt
:

expartc vero non quod ahnd cx ejus substantiacog-

dixit,

noscat, aliud ignoret Dcus enim simplex est; sed quod ,

quldem sciat Deum essc qnid autcm quoad substantiam ,

sit ignoret sapientcm csse scit, sed quantum sit sapiens

:

nescit: raagnum esse non ignorat, qnantum vero magnus,

et quanta sit cjus magnitudo nescit quod ubique sit :

novit, quo paclo anlem, ucscit : quod provideat, quod

« i Cor. n, 9. — • a Cor. i\ , i5. — 3 Philip. iv, 7.
 ,

DE INCOMPREHHNS. DEl NATURA. HOM. r. ^(jS

omnia contineat et accurate servet , non nescit, qno au-

tera modo id faciat, nescit. Ideo dicebat, « Ex partc cog-
nnoscimus, et cx parte prophetamus *. »

VI. Verum, si piacct , dimisso Paulo atque Prophctis

ascendamus in coclos : an forte quipiam ibi sint , qui Dei
substantiam norint. Licet si qui ibi sint qui norint nihil
commune nobiscum habeant magnum enim discrimen :

Verum ut ex abundanti discas

Augclos inter et liomines. ,

nuUam ibi creatam virtulem id nosse, ipsos audiamus An-

gelos. Quid igiturPan de substantia illa ibi disserunt, et
quaestionera muluo habentPMinime. Sed quid ? glorificant,
adorant, triumphalia et mystica cantica perpetuo et cum
multo tremore emittunt : et alii quidem dicunt , « Gloria
» in altissimis Deo^, » Seraphim vero, « Sanctus, sanctus,
«sanctus %» et oculos averlunt, cum Dei illam allempe-
rationem ne ferrc quidem valeant; Gherubim autem , « Be-
» Nonquodloco opussit
nedictagloria cjus exloco ejus". »

Deo, absit; sed ut humano morc dicamus, ubicumqae

sit, et quomodocumque sit: si tamen iilud de Deo tuto

dici possit , humanam quippe linguam habemns. Vidisti-

nc quantus limor in co^lis ,
quantus conlemptus in terra?
Illi glorificanl, hi curiose inquirunt ; laudant illi, hi mul-
tas movent quaestiones ; ilii ocuiosobtegunt , hi in gloriam
inenarrabilem inspicerc impudenter conantur. Quis non
ingemuerit? quis non luxerit eorum insaniam , extremam-
que amentiam ? Volebara rem prolixius agere : sed quando
nunc primum in haec certamina descendi, e re vobis fore
puto si praemissis contenti silis; ne eorum quae dicenda
supersunt copia, multo impetu succedens, eorum memo-
riam detrahat. Plane, si Deus permiserit, hoc argumen-
tum diu tractabimus. Equidem jam pridem vobis hos
conferre sermones cupiobam : sed cunctabar et procrasti-
« 1 Gor. xui, 9« — » Luc. ii, i4. — \ Isai. vi, 5. — < Ezecli. m, la.
 ,

SpA ?• ^O. CHRY80ST0MI ABCniEPISCOPI C. P,

nabam, quia multos eo morbo laboranles vidcbam nobis

cum voluplate aurcs prnebcrc cumqnc nollcm priedam :

abigore, intcrim llnguam ab his concerlalionibus coerce-

bam, ut cum illos firmius delincrem , lunc in arenam
dcsccudercm. Quoniam vero per Dei graliam illos audivi
horlanlcs , ut in hoc cerlamcn dcsccnderem . me demum
fidcns ad pugnam accinxi, armaque arripui iila quac pur-
gant ralioncm, et omncm celsitudincm, qujo extollilur
contra scientiam Dci. Hicc porro assumpsi arma, non ut
fcrlrcm adversarlos', sed ut jacentes erlgerem. Il.-cc est
autem armorum hujusmodi vis , ut contenliosos fcriant
eos vcro qui bencvolo andiunt anlmo cum mulla diligenlia
curcnt: vuincra non infligunt, scdcurant.
VII. Ne igilur adversus iflos ferociamus, ne cum fu-
rore illos adorlamur, sed modeste cum illls dlsseramus.
INihil quippe modcstia ct mansuctudinc valldius cst. Quam-

obrem Paulus cum multo studlo hacc observare jubet his

verbis. « Servum Domini non pugnarc oporlet scd man- ;

«suetum csse erga omncs *. » Non dixlt erga fratres lan-

tum scd crga omnes: ac rursus « Modestia veslra nota
, ,

»sit ~ » non fratribus, sed «Omnibus hominibus: » Quae

,

enim utlHlas cst, Inquit, si cos dlligllis, qui vos dillgunt.

Si itaque amiclllce ipsis dclrimenlo sint , et ad impietatis
socictatem perlrahant , licet ii parentes sint , resilias opor-
tet; si ocuhis sit, cruc ilhmi. « Si enim, inquit , oculus
» luus dexlcr scandahzat lc, cruc eum ^ » ISon id de cor-
poro diccns quo pacto enim ? Nam si id de corporis na-
:

tura dlxlssct crlmcn in nalnrrc conditorcm transferrclur:

,

aliasnon unum erui oporlcrct: licct cnlm slnistcr rclinque-

retur, pari modo ille homlnem scandalizaret; scd ut dis-

cas non dc oculo sermonem esse, dextrum adjeclt quo :

ostendcret , ut si amicum quempiam ocuh dextri loco ha-

» a Tim. ii, a^. -— « Philip. IT, 5, — » MaUh. T, ag.
 ;

D£ INCOUPREHEKS. DEI NATri^A. HOM. I. 3^5

beas , et hunc ejicias, ct ab amicilia tua excindas si te
scandalizet. Quid enim juvat ocuhim habere in pcrniciem
reliqui corporis ? Si itaque amiciliac noceant , fugiamus et
resihamus; sin nobis ad pielatis ralionem nuUum dam-
num inferanl, ipsos ad nos alHciamus et perlrahamus;
quod si nihil illum juves, ct ab ipso lacdaris, id lucri re-
feras ut per sectionem sine jactura maneas. Et fuge illo-

rum amicilias, si noceant : fuge tanlum, nec pugnes ne-

que concertes, sic Paulus monet his verbis : « Si possibile

Dcst, quod ex vobis est , cum omnibus hominibus pacem

»habentes *. » Scrvus es Dci pacis. Ille qui dcemoncs eji-
cicbat et innumcra operabalur bona, cum eum dacmonia-
cum appellarent, non fulmen cmisit, non convicialores
conlrivit, non linguam illam combussit, usque adco im-
pudcntem et omnia facere posset
ingratam , licet hai^c

scd accusalionem solum depuht dicens « Ego daemonium :

»non habeo, sed honorifico eum, qui me misit^. & Cum

aulem servus pontificis illum percussit, quid ait? « Si
«male locutus sum, teslimonium perhibe de malo, si
»aulem bene quid me cajdis ? » Quod si Dominus An-
,
^

gelorum se excusat et rationcm famulo reddit non opus

, ,

oratione longiori. Haec solum verba mente revolve , ac

frequentermedilare, et dic : « Si male locutus sum, tcs-

» timonium perhibc de malo ; si aulem bcne , quid me cae-

»dis?» Et coglla quis loquatur ad quem loquatur et qua ,

derc; eruntque tibi verba isthoec divinum quoddam et

perpetuum canticum alque omnem animi tumorem se- ,

dare poterunt. Cogita dignilatem ejus ,

qui affectus est
contumelia , laedeolis vilitatem , contumeliaj gravitatem.
Non enim contumclia afleclt tantum, scd percussit; non
percussit tantum , sed et alapam dedit : hujusraodi autem
percussione nihil ignomiuiosius. Attamen omnia tuht, ut

' Kom. XII , 18. — > Joan. vin, 49- — ' Id. xvm, ao.
396 S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

majori cxemplo modcrate agere dlsceres. H.tc non hoc

taatum loco philosophemur , sed suo tempore horum re-
cordemur. Laudaslis ea quae dicla sunt, sed operibus lau-
dcm cxhibete. Athlela quippe in palicstra excrcelur, ut in
certaminibus exercitationis utiUtalcm commonstret. Et tu
ergo eorum, quaj audisti invadente ira lucrum ex- , ,

hibc ct hoc dictum frequenter in ore habe « Si male

: :

wlocutus sum teslimonium perhibe de malo si autem

, ;

nbcne, quid mc mente describe. Nam

c;cdis '
? » Hoc in

ideo vobis haec verba frequenler commemoro, ut omnia

quic dicta sunt, in mente reponantur, et nunquam ex
memoria deleantur, exque rccordatione utihlas sequatur.
INam si hajc verba in latiludine mentis nostrae descripta
habeamus, ncmo ita lapidcus et ingratus , atque sensus
expers, ut ira efleratur nam vice frcni et habenarum
:

haec vcrba linguam, ullramodum et terminos evagantem,

coercere poterunt., mentemque tumenlem reprimere et ,

in moderato vltaj genere perpetuo continere, pacemquc

in nobis integram conslitucre, qua utinam semper frua-

mur, humanitate Domini nostri Jesu Christi,
gratia et
cuicumPatresimulque Spiritu sancto, gloria, impcrium,et
adoralio, nunc ct semper, et in saecula saeculorum. Amen.

' Joan. xTiii, a3.

 :

DE INCOlVrPREHENS. DEI NATURA. HOM. II. Sgj

HOMILIA II.

Cum ante mullos dies contra Anomceos dixissct , deinde

conlra Judeeos , hinc propter episcoporum prcesen-
tiam , multorumque Martjrum tnterjeclam memo-
riam 7iunc rursum contra Anomceos de
siluisset,

incomprchcnsibili.

I. Age iterum adversus Infideles Anomoeos certamen

ineamus' : qui si indigne ferant se infideles vocari, rem
ipsi fugiant, et ego nomen obtegam. Absistant ab infideli
mente , et absistam a conlumelioso vocabulo. Sin autem
ipsi operibus fidem inhonorantes, seque ipsi turpilndine
replentes , nullo pudoreafllciunlur , cur mihisuccenseant,
si verbis ea objiciam , quae operibus ipsi exhibenl? Nuper
enim cum in hujiis disputationis arenam desccndimiis, ut
meministis , et eadem certamina inivimus; pugncTe contra
Judacos nos statim excepcrunt, quod tutum non esset
propria membra aigrotantia negligere. Nam sermones
contra Anomceos semper opportuni sunt : tunc aulem fra-

tres nostros quosdam aegrotantes, ct judaVco morbo labo-

rantes, nisi praeoccupantes statim cx incendio judaico
eruissemus, nihil juvare deinceps polerat admonitio, cum
jam iUud peccalum circa jejunium admisissent. Post
commissa adversus illos praelia, nos palrum spirituah"um
diversis ex locisadventanlium frequcnlia rursum excepit
Neque enim tuncopportunum fuisset, ilhs ceu fluminibus
in boc spirituale mare confluentibus iiostrum sermonem ,

» Vide D. GuilloD, lom. xi, p. SoiJio.

398 9. jo. cnaYsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

extendi. Post illorum Martyrum memoriae

profectuin,
frcquentes adventarunt hujusmodi laudem
: athlctarum
ncgli;^! non oporlnit. Ilncc aulcm dico ct numero nc pulctis ,

noscxscgnilic et dcsidia quadam cerlamina illa dislulisse.

Nunc itaquc quandoquidcm a pugna cum Judccis liberi
sumus palrcsque in palriam suam revcrsi sunt, ac Mar-
,

tyrum laudcs nos salis dclectarunt age diuturnum ves- :

trum audicndi dcsidcrium cxpleamus : probe quippe novi

non minus vos hac de rc audire cupere, quam me disse-
rere. Cujus quod urbs noslrajamdiu Clirisli
rci causa est ,

amans sit, hanc porro palernam ha?redilalem acccpislis,

ut nunquam religionis dogmata adullcrari patiamini,
Undc id liquct? « Descenderunt olim quidam a Judaca* »
majorum vcslrorum tcmpore, pura apostollcaj doclrinaj

dogmata turbantcs, praicipientesque circumcisionem ac

legis mosaicoe obscrvalionem, quam novandi cupidinem

silcre non potucrunt qui lunc urbcm nostramincolebant :

sed qucmadmodum gcnerosi canes,qui lupos viderent

irruere et lotum gregem devastarc ; sic illos adorti , non
prius deslilcrunt illos abigcrc et expellerc , donec cura-
rent ut ab Aposlolls dogmala pcr orbem tcrrarum quo-
quoversum mitterentur, qux cum illos, tum post acces-
suros omnes, talem advcrsus fidelcs incursum suscipere
ausos , coercerent.
Undenam igitur dispulalionem adversus illos ordie-
II.

murPUnde, inquam,nisiabinfidclIlalIscriniine?Nihilenim
non aguntet moliuntur,ut fidcm ab audilorummenlecxclu-
dant, quo criminequidgraviuscontra religionem esse pos-
sit? Cum enimDcus quldpiam sanclf, quod dlcltur fidcllter

acciplendum cst, nec audaclcr disquirendum. Vocet me

quivis ex illis infidclcm, non indigne fero. Quare ? Quia ope-
ribus, qui sim appellandus oslendo. Etquiddico vocetnie

f Act, zv, I.
 :

DE INCOMPREnENS. DEI NATURA. HOM. II. 899

iufidelemPrae stultum in Christo appcUet : et hac de re,
quasi de corona gloriabor , etenim cum Paulo in partem
ejusdem appellaiionis venio. Ait quippe : « Nos stulli prupter
» Christum*. » Haec stultitia omni sapisnlia prudentior est
nam ea, quae externa sapientia invenire non poluit, hccc
secundum Christum stultitia^^perfecit. Haec tenebrasabegit
ex orbe, hxc lumen scientioc revocavit. Quid porro est
stultitia secundum Christum? Cuni proprias cogitationes

intempcstive lurentes comprimimus, cum mcnlem nostram

externa disciplina vacuam efficimus; ut cum oporluerit
Chrisli doclrinam exciperc, vacantem illam et mundatam
pro divinis admitlendis verbis exhibcamus. Nam cum
Deus aliquid quod non debeat curiosius explorari,
sancit,
fide accipiatur oporlet. Etenim de hujusmodi rebus cu-
riose perquircre et rationes exposccre,modumqucscisci-
tari , audacissimi et lemerarii animi est. Quod et ipsum
ex sacris Scripturis explanare lcntabo : Zacharias vir
quidam erat admirandus et magnus , summo sacerdotio
ornalus , cui a Dco lolius populi praefectura commissa
fucrat. Is in Sancla sanctorum in ipsaque adyla ingressus,
qune ipsi uni fas erat nspicere; (intellige eum imiversae
mullitudini parem fuisse;) ila ut suppHcationes pro mul-
titudine tota oiTerret Deo, etDominum famulis propitium
redderet. Vidisli-nefiduciosmagniludinem? Quasi raediator
quidam esset Dei et hominum vidit Angelum intus stan- ,

tcm et quia hic aspectus virum in stuporcm conjecit,

,

ail ille, «iNetimeas, Zacharia, quia exaudita est oralio

» lua ; et ecce gignes fifium^. » Quaenam hoec consecutio?
pro populo rogabat , pro defictis supplicabat, veniam
postulabat conservis; et « Nofi timere, inquit, Zacharia ,

Bcxaudila est enim oratiotua, »ct ipsum exauditum fuisse

inde comprobat , quod nasciturus esset ipsi fifius nooiine
» 1 Cor, iT, 1, —.
» Xiuc. I, 10,
 »

4oo s. jo, ciiRYsosTOMi AncniEPisropi C. V.

Joannes ; ac jure quiilern mcrilo. Quia onim pro pcc-

calis populi rogabat, illiiini cditiirus crat, qui clama-
ret , « Ecce Agnus Dei, qui loUit peccalum mundi , »

jure ait, « Exaudita cst oralio tua , ct gignes filium^ »

Quid igilurillc? Quod euim proponimus lalc est, nul-

lain Ycniajn dari cis , qui modum oraculorum divino-
rum curiosius scrulantur; scd eorum sentcntiam fide
accipicndam csse. Vidcbalietatem suam, canilicm , corpus
imbccillum : videbat ilcm uxoris slerililatcm modum
;

discere voluit et ait : Undc lioc sciam^? Quomodo illud

erit? jam consenui et incanui, ct uxor mea slerilis , pro-
vccla in diebus suis, aclas inopla, nalura iuibecilla qua :

ratione possunt explcri promissa ? Ego qui seram infirmus,

quae seritur sterilis : annon vidcalur venia dignus , qui
rerum conseculionem quccrat, cum e re loqui videatur?
At non Dco dignus venia visus cst, et merito quidera.
Cum cnim Deus scntentiam dicil; non contra ratiocinan-
dum neque rerum conseculio vcl nalura^ necessitas obji-
,

cienda est, neque bujusmodi quidpiam agendum : his quippe

omnibussuperior estdivinae sententiaevis, nulioohnoxiaim-
pedimenlo. Quidagis, homo?Dcus pollicetur,et adaGlatcm
conrugis, ct senectutem objicis? Num polentior senectus
Dei promissione? Numvalidiornaturacrcatoresuo? INescis
forlia esse verborum ejus opera ? Verbum ejus ccelum
conslituit : verbum ejus crcaturam produxit, verbum
ejus Angelos fecit, cL tu de filii procreatione dubitas ?

Ideo indignalus est Angclus, ncquc sacerdotii causa pe-

percil; imovero ob idipsum graviorcm inlulit poenam.
INam eum, qui plus cnetcris obtincbat honoris, majore,
quam ahi, fide instructum csse oportebat. Quis autem
pcenae modus ? « Ecce eris tacens, et non poteris loqui *.

Lingua tua, inquit, incredulitatis tuae ministra fuit, ipsa

• Joan, I, 29. — » Luc. i, 18. — 5 Ibid. ao.
 ;

DF, INCOMPREHKNS. DF.I NATIIHA. HOM. H. 4^*1

incredulilalis poenas luft. « Eccc cris laccns, et non lo-

» queris doncc ill;i fiant. n Animadvcrte benignilatern Do-
mini.Non crcdis milii, inqiiit nunc po^nam accipe
,

cumque rebus ipsis vcrilalem coniprobavero , tiinc iram

solvam : cum plexum fuisse, lui.c a posna
didiceris le jure
le libcrabo. Audianl Anomaci, quautum irascatur Deus.,
cum de so curiosius inquirilnr. Quod si illc , quia morlali
gcucralioni non crcdcrct, plcclitur, tu qui arcanam illam
rl supciiiam pcrscrutarls ,
quomodo supplicium elFugies ,

dic niiiii? Illc nibil asscruit, scd ediscere voluit, veniam-

quc conscculus non cst : lu vcro ca, qua:; omnibus in^i-
sibilia incomprclicnsibiliaque sunt, alFirmans, quam ha-
bcbis dcrensioncm ? Quodnontibi pcrtralics supplicium?
III. Verum liaGC de generalionc disputatio, suum in
tcnipus reservctur, interimque prius argnmentum repe-
tamus , cujus nuper reliquias dimisimus , dum perniciosam
illam radicem omnium malorum matrem cvellere cona-
, ,

rcmur. Lndenam illis hecc dogmala suborta sunt? Quas-

nam illa radix malorum omniimi? Creditc mihi; mcillani
pronuntiaturum horror occupat : piget ea narrarequic illi

semper meditantur. Qunenam igitur cst horum malorum

radix?Ausns cst homo dicere , Deum novi , ut ipse Dcus
se ipsum novit. Htcccinc coufutatione indigcnl? iK-cccine

demonslratione? Annon satis est hjec solum Ycrba pro-

ferre , ut tota eorum impietas reveletur? Etenim hrec

insania est perspicua, amcntia inexcusabilis, novus im-

pietatis modus. Nemo quidpiam hujusmodi vel menle
concipere.vel lingua proferre ausus est. Cogita, miser et
infelix, qnisnam sis, ct quemnam tam curiose scruteris:

homo cum sis Dcum exploras. Vel nomina mera satis

sunt , ut stultilicX maguitudinem declarent. Homo terra et

cinis, caroetsanguis , foenum et flos fceni, umbra fumus, ,

vanitas , et si quid his obscurius et vilius. Neque putetis

Lxxxviii. a6
 :

402 S. JO. CniWSOSTOMI AHCQIEPISCOPI C. P.

haec incusandai naturae causa dici ncque cnim cgo, sed :

ProphelcT ila non ut gcnus noslrum de-

philosophanlur ,

decorcafllcianl, sed ut insanorum tuuiorem con)|)rimant;

non ul naturam nostram conlemnant sed ut furiosorum ,

arroganliam dejiclant. ]Nam si j)Ostquam ilH tot lantaque

dixere, reperli lamcnsunt qui verborum petulantia ipsum
diabolum supcrarunt; si niiill ejusmodi diclum fuisset,
quo tandem amentiae non prorupissent ? Si appositam
habentes mcdlcinam adhuc tamen inflantur, quo demum
,

tumoris etarroganli.-c non j^rocessissent nisi laha illi circa ,

naturam humanam protullssent? Audi igitur quid de

se ipso dicat justus iUc Patrlarcha,« Ego aulem sum tcrra
»etclnls' » Cum Dco loquebatur, neque lamcn confidcnlia
.

eflerebatur. Imo vcl hoc ipsum ut moderate ageret ipsi

suadcbat. Hi vero qui ne umbra quldcm illius digni sunt,
,

se Angchs ipsis majores esse putant, quod extremae de-

mentiie argumcntum est. Deum-ne scrularls, dicnilhi,

qui sine princlplo est, invariabihs , incorporeus, incor-

ruptibllis ,
omnla supcrat, unlver-
qui ublque adcst , et

saque crcalura superior cst? Audi quld dc illo Prophetae

philosophenlur et melue « Qui respicit terram
, et facit: ,

j»eam tremcre''. » Aspcxit sohim et iUam tantam terram ,

concusslt : « Qui tanglt monlcs ct fumigant. Qul concullt

»terram a fundamentls, et cohimnai cjus nutant : qui mi-
j)natur marictsiccat ilhid. Qui diclt abysso : Desolaberls'.
7)Mare vidit ct fuglt, Jordanis conversus est rctrorsum.
»Monlcs exuUavcrunt sicut arietes, et coUes sicut agni
»oviuni''. Omnis crcaturamovelur, mctuit, confrcmiscit
»

hi soli despiclunt ncghgunt salulem suam parvl faclunt

, ,

n6n enim dixerlm, Domlnum omnium. Nuper eos a su-

pcrnarum Virlulum exemplo admonebamus, Angelis,
Archangehs, Chcrul)im et Seraphlm nunc vero ab ia- :

» Gen. xviiT, ij.— » Psal. ciii, 3a. — ' Job, ix, 6, — 4 Psal. cxiii, 3, 4»
 ,

DE INCOMPnEllENS. D£I NATURA. HOM. II. ^oZ

scnsibili creatura , nequc tamen sic afliciuntur pudore.
Annon vides hoc cailuni, quam pulchrum, qnammagnum,
qunm vario choro slellarum coronalum quantum tem- :

poris (luiaverit ? Plus quinque minibiis annis stclit , et

diuturnitas tcmporis uullam ipsi senectutem invexit : sed
ceu corpus sempcr novum , et robur el florem aetatis per-
petuo serval; ita et ccclum , quam ab inilio habuit pul-
cliritudinem conscrvavil, nec lemporis diulurnitate ufla-
tenus imbecillius evasit : sedilludila pulchrum magnum, ,

Jaetum , stdlis ornatnm , pcrpelunm , tandiu consistcns,

Dcus, quem tu curiosc scrularis , ct raliociniorum tuorum
limitibus subjicis, ila facile condidit , ac si quis tugurium
ludens construeret : quam rem sic declarat Hesaias pro-
pheta : « Qui statuit ccehim sicut cameram, et extendit
«ilhid sicut tabernaculum super terram*. » Vis-ne tcrram
quoque intueri? llanc etiam quasi nihil fecit. Nam de iUo
quidem ait «Qui staluit cadum : sicut cameram, ct ex •

» tendit ilhid sicut tabcrnaculum in deserto : » de hac

vero : « Qui continet gyrum tcrraj , qui fecit lcrram quasi
nnihil. » Yides-ne quomodo « NihiL) dixerit tantum tam-
que ingens corpus ?

IV. Cogita quantam montium molem , quot hominum

nationes, quot plantarum varielatcm ct aUitudinem, quot
urbes , quot aidificioram magoitudines, quot quadrupc-
dum, ferarum., reptihum genera dorso suo sustinet. At-
tamen iflam talem tanlamque ita facile condidit, ut
Prophcta cum tantcC faciHtatis cxemphim non haberet,
dixerit , eura fecisse lerram quasi niliil. Cum enim vit-ibi-

lium magniludo ct pulchritudo non satis esset ad Greatoris

potentiam declarandam, sed muUo intervallo procul esset
a magnitudiue et robore ejus, qui ipsa condiderat, alium
Prophetae modum inveneruut , quo pro facultale sua
f Isai'. XLiT, a4.

$6.
4o4 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCniEPISCOPl C. P.

possent aliqiiid ainjilius dc Dci j)oleiilIa tlcclaiiirc. Quod-

naui illud? l t non modo crcalaruin rcrmn niagniludinem
exponerent, sed eliam modum crealionis cffcrrcnl, ul cx
utraquc parle , cuin ex magnitudlnc opificioruni tum ex ,

crcalionis lacililalc, pro ca])lu noslro dignam possimus

de polentia Dci nolitiain accipere. Ne itaquc opificiorum
magnitudincm tanlum explores, scd eliam condenlis faci-
litalcin. Ncquc solnni in tcrra hoc dcprclicndilur scd et ,

in ipsa honiinum nalnra : modo eniin ail , « Qui conlinct

» gyrum terr.Te, el habitantes in ea quasi locustas ; » modo,
»quasi slilla siluhc oinncsgcnlcs in conspectu ejus'. » Ne

minus considerate hoc diclum proctcreas, scd exculc, ct

explora. Rcpele oinncs genles, Syros, Cilices, Cappa»
doccs, Bilhynos Euxini-Ponti incolas Thraciam, Macc-
, ,

doniam Graeciam omncui ct insulas Italos eos qui sunt

, , , ,

supra conlinentem noslram , cos qui in insulis Biilan-

jiicis, Sauromatas , Indos, Persas , aliasque innumeras
gentes, ct nalioncs quarum ne nomina quidcm noviams.
Verum hae « Omnes gentcs quasi slilla stitulas , inquit, in
aconspectu Quotapars cs cjus slillae tu, qui Dcum
ejus. »

scrutaris, cui omncs gculcs quasi stilla situlcx? Ecquid

oporlet de ccelo cltcrra diccrc, dc mari, deque hominum
natura Ascendamus in ca?Ium verbo Angelosquc adca-
? ,

mus ; cnim vcl unum Angclum parcm esse toli visibili

scitis

crealuraj; imo longe praestanliorcm. Nam si vel uno ho-

minc juslo lotusmundusdignus non sit, ut Paulus ostendit
his verbis a Quibus dignus non erat mundus", » multo
,

minus Angclo dignus crit AngcU quippc multo pracstan- :

tiorcs sunt justis. Attamcn decem milhes dcna millia An-

gelorum sursum sunt, et millia millium Archangelorum;
itcmquc Throni, Dominationes, Principatus et Poleslates,

alqueiunumeriincorporearum Virtulum populi, tribusque

' I«ai. XL, \5-2>, —. » Ucbr. xi, 8.
 D£ INCOMPREHENS. DEI NATURA. HOM. II. 4o5
inenarrabilcs. Omnesque illas Virtnles cum tanta facilitate
condidit, quanta nullussermopolestexprlmere.Salis enim
illi fnit ut vellct, et sicut apud nos voluntas nihillaboris af-
fert; sic nullo ipsc laboretot tantasque Virlutes condidit.
Quod declarans Propheta dicebat, « Omnia quaecumque vo-
«luitfccitin ccelo et in terra*. » Vides-ne non ad terrena-
rum tantum rerum crealionem, sed etiam ad crealionem
supernarum Virtutum satis fuisse illius voluntatcm? Ilajc

cum audis, non te ipsum deploras, dic mihi.'* non te in

terram defodis etobruis, cum in tantum arrogantiae pro-
ruperis, ut eum quem glorificare et adorare solum fas
est, quasi unam vilissimarum rerum scruteris, et com-
prehendere coneris? Ideo et Paulus multa plenus sa-
pientia, incomparabilem Dei excellenliam , simulque hu-
manae naturae vilitatem intuitus , indignatusque adversu»
eos qui ejus dispensationem curiosius explorarent, rem
molesle ferens cum multa vehemenlia dicebat : « homo
» lu quis es, qui respondeas Deo^?» Tu quis es? Cogita
prius uaturam luam : nullum quippe nomen potest tuam
vilitatem declarare.
V. At diccs , homo sum liberlate honoratus. Atqui ho-
noratus es , non ut ad repugnandum , sed ut ad obsequen-
dum honoranti te, illo nlereris honore. Ilonoravit te Deus,
non ut illumcontumelia afTiccres, sed ulillumgloriricares;

contumelia vero afficit is , qui substanliam ejus curiosius

explorat. INam dum promissa ejus non exploras illum
si ,

gloria ailicis; dum exploras ct curiose inquiris non sen- ,

lenlias modo ejus, sed etiam eum qui ipsas protulit de-

decore afficis. Quod autem Deum glorificet is qui ejus ,

promissauon curiose scrutalur, audi Paulum deAbrahamo

deque ejus obedicnlia fideque in omnibus dicentem « Con- :

» sideravil quidem corpus suum emortuum , el emorluam

' Psal, cixxiv, 6, — « Rom, ix, 2.
 ,,

4o6 5. JO. CHRYSOSTOMI ARCDIEPISCOPI C. P.

jvulvam Sarr.TC : verum in ropromissionc Deinon hacsilavlt

» diflidenlia , scd confcrlalus cst fidc*. «Malnra ct cTlas,
inquit , in dcspcralioncm ipsum conjiciebant , sed fides
spem bonam subsliluebat. « Sed conforliilus cst in fidc dans
«gloriam Dco ct plcnissimc sciens, quia qnnccuniquc pro-
,

» misit ,
polens cst et facere^. «Vidcs-ne eum ,
qni cerlior
est de rebus a Dco prolatis , gloriam Deo darc? Si itaque
is, qui Dco crcdit, gloriam ipsi dat, (jui non crcdit ipsi

contumeliam illam in suum ipsc caput convcrlit. « Tu quis

nes, qui Deo respondeas? «Deinde ut oslendat quanlum
sit Deum
inter et hominem intervalhmi id dcmonslrat ,

non quidcm quanlum oporlcret sed tamen ex proposilo ,

excmplo longe majtis discrimen esse intclligi potcst. Quid

igitur ait?«Numquid dlcct figmcnlum ei qui se fmxlt, ,

» Quid me fccisti sic? Annon habet poleslalcm figulus luli

»cx eadcm massa facerc ahud quidcm vas in honorcm

» aliud in contumeliam ? » Quid ais? Ila-ne Deo debeo '

subjici, ut lutum figulo? Ila, inquit : lantum cnim cst

Deum inter et homincm

quanlum inter lu- inlcrvalium ,

tum ct figulum non lantum scd multo majus.

; vel polius , ,

Luli cnim et fig(di eadem sul)slanlia est, ut apud Job di-

cilur «Sino, inquit, habitantcs domos lulcas, ex quo ct
:

»ipsi sumus cx codcm luto\ »Quod si homo prrcstantior

luto , et formosior appareat , difiercnliam non diversitas

naturffi , sed artificis sapicnlia fecit : in nidlo quippe difiers

a lulo : quod si non crcdis : id tibi pcrsuadcant tumuH ct

urnic scpulcrales. Nam si sepulcra majorum tuorum
adeas, h;cc ita sc habcre deprehcndes. Interlulum itaque
et figulum diirercnlia nulla ; intcr Dci vero et hominis sub-

stanliam tantum inlervallum est, quantum nec oratione

narrare , nec mente .Tstimare possumus. Quemadmodum
igitur lutnm figuli manus, qnocumquc ille duxcrit sequi-

> Rom. IV, 19, 20. — ' Ibid. 21. — ' Id. ix, »0, 31. — ^ Job. iv, 19.
 DE INCOMPRESENS. DEI NATURA. UO.M. II. 4^7
tur; ila et tu luti inslar iuutus esto, quando Deus aliquid
dispensare voluerit. Neque tamcn ideo Paulus hncc dixit,
ut facullalein noslram lollcrct, aut liberum arLilrium la-
befactaret, absit; scd ut arroganliam nostram magis ma-
gisque coerceret. Verumquidnam ipsi
si placet videamus ,

ediscere voluerint; ita ut ipsos Paulus tain vehemenler

refrenaret. An subslanliamDeiscrutabanlurPNcquaquam:
nemo enim id unquam ausus est. Sed quod longe mious
est, ejus dispensaliones scrutabantur; verbi gratia , quare
illum puniret, illius niiscrerelur; quare illum supplicio
eximat, hunc in a?rumnis sinat; quare ille vcniam sit con-
secutus, hic minime. Hacc et similia quaerebant. Lndcnam
id liqueat? ex prrecedenlibus. Cum enim dixisset : « Ergo
»quem vult miseralur, et quem vult indurat? Dices ila-

» que mihi, quid adhuc queritur ? Volunlali enim ejus quis

»Tunc inlulit, a
«resistit? homo, tu qnis es, qui respon-
»deas Deo'?»Eos igitur , qui dispensaliones Dei scruta-
banlur reprimit Paulus. Profecto ne id quidem iUis con-
cedit, lu verobeatamillamsubstanliamomniadispensantem
curiose scrutaris? Annon te sexcentis fulminibus dignum
censes? Quomodo non id exlremae dementiae fuerit? Audi
Prophetam vel potius Deum dicentem « Si Patcr ego sum, :

» ubi est gloria mea ? et si Dominus ego suni ubi est li- ,

»mor meus^?»Qui enim metuit, non curiose scrutalur ,

sedadorat; non curiose inquirit, sed laudat et glorificat.

Hxc te doceant et supernse Virtutes , et bcatus Paulus :

non enim cum hac de re alios increpat, ipse eodem quo

illi modo affectus est. Audi quid Philippensibus dicat, cum

declaratseparticularem scicntiamhabere :quemadmodum

et Corinihiis scribens dicebat « Ex parte cognoscimus ^, »,

totum vero nondura nunc infert, « Fralrcs, cgo ine non

: et
» arbiti«or comprehendisse \ » Quid hac apertius voce ? Tuba

' Rom, IX, i3 et ai. — » Malach, i, 6. —. 1 i Cor. xiu, 9. — < Philip,

II, i3.
4o8 S. JO, CIinYSOSTOMl ARCHlEPl.sCOri C. P.

clariiis cccinit, orbem lolum insliUiens, ul dalam scienliae

mcns-jram diligercnt ct ampleclercnlur , ncc exislimarent
iinquam sc lolum acccpisse. Ouid
ais dic mihi? Cliris- ,

tum habes loqucntcm, ct dicis « Ego me non

in tc ipso ,

»arbi;ror comprchcndisse' ? » Idco cnim, iiicjuit, dixi mc

ChrisLum habcre in me ipso locjucnlcm. Ipsc me hn^c do-
cnit. Quamobrem hi, nisi Spiritus sancti auxilio prorsus
vacui csscnt, ct omnem cjns opcralionem ex anima sua
eliminassent, cum Paulus dicat, Non arbitror me ipsum
comprehcndisse , non ipsi se universum comprchcndissc
pularcnt.
VI. Lndcnam liquct, diccl quispiam , ipsum ila loquen-
tcm , de fidc agerc, dc scienlia cL dc dogmalibus, et non
de vitx institutione, quasi dicat Ego me imperfcctura :

csse arbilror in vita ct inslilutione? Id certe planum fecit

cum dixit : « Bonum cerLamen ccrlavi cursum consum- ,

• raavi, fidem scrvavi : in rcliquo rcposiLa est mihi corona

sjusliliaR^ »Qui vcro consummato cursu coronam acccp-
lurus est, nequaquam diccrct « Non arbilror me ipsum ,

» comprehcndisse. » Alioquin aulcm quoe agcnda et quae

non agcnda sunt nemini sunt incerta ; sed omnibus ma-
nifcsla et nota ct Barboris ct Pcrsis, et toli hominum ge-
neri. Ut autem id clarius rcddam ,
quaj hanc clausulam
sequuntur legam. Postquam dixisset , « Videlc canes, videle
nmalos operarios' , Bac multa disscruisset de iis, qui ju
daica dogmala intempeslivc inducunt, subjunxit : « Qua;
»mihi fuerunt lucra , hasc arbitratus sum propter Chris-
»tum dctrimcnla vcrumlamen cxislimo omnia delrimcn
:

«tumessc, ut invcniar non habens juslitiam qua^ cx.Icge

» cst; scd jusliliam , qua; ex Deo est , quae per fidera Jesu
» Christi csl''. «Poslca dicit dc quafide loquatur : « Lt eura
> cognoscerem , cl potcnliam resurrectionis cjus et socie-

' 2 Cor. XIII, 5. — « 2 Tim. iv, 7. — * Piiilip. m, a. — < Ibid, 7-9.

 ,

DE INCOMPRKUENS. DEl NATIRA. UOM. II. 4^9

I lalcin passionuin cjus*. «Quidesl, polenliara vesurrcc-

lionis ejus ? Novus , inquit , rcsurreclionis modus osleosus
csl. Mulli cjuideni antea mortui rcsnrrexcre, hoc aulem
modo nullus. Alii quipne omnes poslquam resurrcxerant
rursnm in lcrrani redierunt, ac morlis tyrannide ad tem-
pnsliberali, rursus sub cjus iuiperium redacti sunt. Cor-
pns aulem dominicura poslquam rcsurrexcrat , non in

lcrram rcdiit, sed in ccelos ascendit, et tolam inimici ly-

rannidcm solvit atque sccum tolum orbem suscilavit,
,

jamque in ihrono regio scdet. Haec omnia cum mente vol-

veret Pauhis et ostendisset, tot lantacpie mirabiiia non
, ,

ratione declarari posse , sed fide sohim posse doccri et dc-

clarari , diccbat:«In fide ad cognoscendum potentiam
» rcsurrcctionis ejus. » Nam si ratio fidem declarare non
polest , quia et humano) naturae captum , ct communem
rcrum scricni superal; resurreclionem illam , qua; tanlo
Intervallo diirert ab ahis resurrectionibus, qua) poteritratio
demonslrare? Nulla ccrle : scd sohi nobis opus est fide,
qua persuasum habeamus, corpus morlalc resurrexisse
et immorlalem accepisse vitam, nullum finera vel terml-
num habciUem. Quod et alibi siguificabat hisverbis:
« Christus suscitatus non morilur mors iih ultra non do- :

«minabitur^; »ita ut duplex fuerit miraculum , et rcsur-

rexisse, et illo modo resurrcxisse. Ideo dicebat, « In fide

» ad cognosccudum potentiam resurreclionls cjus. » Quod
si rcstirrcctionem cjus non possimus ralione assequi, quanto
minus supernam gcncralionem? De his porro disputans
Paulus, necnon de cruce et passione loquens, hnec quo-
quc ad fidem pertinere dixit cumque de his scrmonem ha- ;

buisset, subjunxit :«Fralres, ego me non arbilror com-

»prehendisse\ » Non Ego non arbitror rae scirc,
dixit,
sed comprehendisse , neque omnimodara iguorantiam ,

' Pliiliii. III, 10.— » Hom. VI, 9. — * Pliilip, 111, \6.

 ,

4io
ncfjuc
s. jo. cnnYsosTOMi AnciiiEPiscopi

omnimodam sclcnllam sihi asciipsit. Ciim cnira

c. p. n
dicit Non arbilror comprchcndissc, significat se atlhuc
:

in via cssc ct irc, uhcriusquc progrcdi, sod fiucm nondum

ailigissc. Qua dc re alios quoquc admonel his verhis :

a Quicumque pcrfectlsumus hoc scntiamus ct si quid

, :

«aliud sapilis, hoc Dcus vohis rcvclabit'. «Rallo docct,

scd Dcus rcvckibil. Vidcs non de vila et moribus agi, sod
de dogmalibus ct fide ? \'ila cnim et mores non opus ha-
bcnt revelatlone , scd dogmata ct scientia. Et ahbi quo-
quc Idipsum dcclarans diccbat : « Si quis cxislimat sc ali-

»quid nosse , nundum quidquam novit ^. » INon dixit

simpliciler, nihll novil sed qucmadmodum oporteat
; ,

scire : scientiam quippc habct , scd non accuratam et

perfectam.
VII. Atque ut id verum esse discas de supcrnls
, nihil

disscramus, sed si vis ad visibilia deorsum sermonem con-

verlamus, Non vidcs hoc coehun. Quod quidom camcr;e
vel fornicis formam scrvct scimus : idquc non ralionicio
sed ex Scriptura dlvina dlscimus : sclmus item ipsum lo-
tam complccli lciram, quia simllitcr ab eadem Scriptura
id didicimus; cujus vcro subslantiac sit Ignoramus. Si
quis aulem repugnct et conlendat, dicat quffi sit coeli

sul)slantia, an cryslalkis concrcta , an nubes addcnsala

an acr crassior? Scd ncmo Id planc dicere potest. Num,
quaeso, ulteriore opus cst demonsiratione ad eorum com-
probandam Insaniam, qui sc Deum nosse dlcunt? Ccell,

quod quotldic ccrnis, naturam non potcs dlcerc , et In-

visibiks Dci subslanliam tc probc nossc jaclllas ? Ecquis

ita seusus expers, ut lalia loquenlium Ins»nlam non dam-
nct ? Quapropler rogo vos omncs , ut moderatc ct cum
niansuetudine ipsos alloqucnlcs, ceu phrencsi captos ct
furcnlcs, ad mcllorem frugcm reducerc curetis. Etenim
> Fbilip. ui, i5. — ? i Cor. vui, a.
 DE INCOMPREHENS. DEI NATURA. HOM. II. ^1\

hoc ipsis dogma ex arroganlia orlum est : maximoque illl

animi tumore laborant. Vulnera autem lumcscenlia, ne-

que manus, neque laclnm aspeporem paliun-
sibi injici

tur. Quamobrem perili medici, molli quadam spongia ,

haec abstcrgnnt ulcera. Quoniam ergo inest ipsorum ani-

mis ulcus infiatum, quasi molli spongia dulcem potabi-
lemque aquam hauricnlcs sicque abstersis omnibus, ,

eorum tumorcm comprimcre onmemque livorem auferre

salagamus : elsi conlumclias infcrant, elsi recalcitrent,
etsi inspuant, elsi quidvis aliud faciant. j\e cnrandi slu-
dium dcseras dilectissime nam cos, qui furiosum cu-
, :

rant homincm, mulla similla fcrre necesse csl. Allamcn

non proptcrca dcsistcndum sed idco maxiuie ipsorum ;

miseriam higere convenit , quia lalis est hujus morbi

species. Hccc firmioribus el fortioribus loquor, qui nul-
him ex eorum colloquio accipere possint dclrimentum.
Itaquc si quis inflrmior sit , eorum consortium fugiat, ab
eorum colloquiis resifiat; nc amiciliae ralio , impielatis
occasio evadat. Sic et Pauhis facit, ipse quidem cum aegris
versatur, et ait : « Factus sum Judceis tanquam Judajus,
»iis, qui sine lege erant, tanquam sine legeesscm*.»
Discipulos autem infirmiores avocat, hisque vcrbis monet
ac docet Corrumpunt bonos mores colloquia prava^;
: «

ac rursum «Exite de medio corum ct separamini, dicit

, ,

wDominus^ «Mcdicus enim si Kgrolum adeat, et sibi et

illi saepenumero prodest; inlirmlor autem et sibi et apgroto

nocet , si cum a^gris admisccatur : illum quippe nihil ju-

vare polcrit ; ipseque cx aegritudine magnum hauriet no-
cumcntum. Quodque li paliunlur qui lippienlium oculos
inspicientcs illius sibi infirmitalis ahqnid atlrahunt, id-
ipsum patientur ii, qui cum blasphemis illis hominibus
versantur ; si infirmiores sint, magnam impietatis par-

' 1 Cor, IX ) 20, — » Id. XV, 53, — i Isai. u , 4-

4lSk S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

tem conlrahiinl*. Ne igilnr maxlma nobis damna infcra-

mus, illonim consortium vitcmiis, Dcum clemcnlissimum,
(jui vull omucs homincs salvos ficri, ct ad agnilioncm
verilatis vcnire, prccanlcs ohsccranlesque, ut cos ah cr-
rorc lihcret et a laqueo diaholi et ad lumen scienliae ,

reducat ; ncmpc ad Dcum Palrem Domini noslri Jesu

Christi , cuQi vivifico et sanclo Spiritu , cui gloria ct
iiuperium , nunc ct scmpcr , et in soccula sajculorum.
Amen.

I^/V v\^ «.«/VvVV ^ VV VVV VVV VW\ WV VVVVVV VV^ VVV VVV«A^' v\^ vv\ \%^ VV\ %VV V\\ VVV\V\.W\X VV\ V\^ vv^

IIOMILIA III.

De incomprehensiblU , et quod Deus, ne quidem sese

attemperans , a Seraphim, ferri possit.

I. Laboriosi agrlcoltX , cum arborem vidcnt infrucluo-

sam et sylveslrem^, sulsque laboribus officicnlem , qu.-c

vcl radicis durilie, vel umbrae densilale, fructiferas stir-

pcs corrumpat , summa cam diligcnlia rcsccaut. S.xpe

aulcm vcnlus irruens scclioncm juvat, frondiumque co-
mam impetens , ac magna vi qualiens, frangit illam , in

tcrramquc prosternit, magnamque illis laboris partem

aufcrt. Cum ergo nos quoquc arborcm pra3cidcndam cu-
rcmus sylveslrem ct infructuosam, Anomceorum scilicet

hncrcsim,l)cum prcccmur.utnobisSpiritusgratiam emittat,

ut omni vcnlo vchcmenlius ingrucns, h.ncrcsim radicitus

evellat , nobisque laborem rcddat leviorem. Jamcertelerra

inculta,qu.Te agricolarum manibusnon exercita esl, herbas
viliosas , spinarum vim ct arbores sylvestres ex sinu suo

' 1 Tim. II, 4- — * Vide D. GuiUon , lom. \\ , p. ojo-5i8.

 ;,

DE INCOMPREITENS, DKI NATUnA. IIOM. III. /\\'^

sncpe cdiixil; ila et Anomoeoriim deseila aniina , et eo

culln, cjui ex Scripluris nianat, privala, ex sc hanc fcram

iiorridamqne hscrcsim eduxit. ilanc quippc arhorcm nc-
qno Paulns plantavit, ncc Apollo rigavit , ncc Dcus auxil
sed planlavit quidcm ratiociniorum inleinpesliva curiosi-
tas, rigavit arroganli.-e tumor, auxll vanae gloritc amor.
Opusque nobis est Spiritus flamma ut pessimam hanc ,

radicem non lanlum cvcllamus sed eliam comhuramus". ,

lovocemus itaque ipsum qui ab illis quidem blasphema-

,

Inr, a nobis antem celebratur; rogemusque ut linguam

nostram ad cclcriorem cursum excitet, et menlem ad

clariorem dicendorum inteliigcntiam operiat. Pro iL'o

namque, et pro gloria ejus totus hic labor suscipilur, imo

potius pro salutc noslra. Deum enim nemo vel conlem-
nendo laedere, vcl laudando illustriorem facerc polerit.
Sed in sua semper ille manct gloria, nec laudibus auclus,
nec blasphemiis imminutus. Homines vero qui illum pro
dignitate laudant, imo pro dignitatc nemo potcst , sed
pro facultate sua, bTudis fructum conseqnunlur : qui
autem ipsum blasphemant ac vihpendunt, suam ipsi sa-
lulem amittnnt. Iliud cnim « Qui jecit lapidem sursum , ,

» in caput suum jecit', » de blasphemis dictum est. Qucm-

admodum cnim qui lapidcm in altum jaculatur, ccclcste
quidem corpus scindcre non poterit nequc ad lantam ,

altiludinem perlingere sed plagam suo capile excipiet,

,

Inpide in jacienlem rccidcnlc; sic qui in bcaiam sut-

slantiam bbasphemat , illam qTiidcm nunquam loeserit
utpole qua^ longe mojor excelsiorquc sit quom ut possit
,

ahquod damnum excipcre sed conlra ; animam suom gla-

dium acuit, ingratus crga bencfoclorem cffeclus. Vocc-
mus ilaque ipsum incffabilcm, ininlelligibilem Deum,
' Eccli. XXVII, 26.
 ,

4l4 »• JO» CnRYSOSTOMI ARC1IIEPISC0PI C. P.

invlsibllcm , incoiiiprehcnsibilem , humanae linjjuae vim

supcranlcm , morlalis mcnlis comprchcnsionem exccden-
lcm, Aiig<'lis non vcstigabilcni , Scra|)hinis invisibik^m,
Cherubinis ininlclhgibilcm, inaspcclabilem Prlncipalibus,
Polcslalibus, ^irlulibus, ac siiiipllciler omni crcaluraj : a

solo aulcm Fillo cla Spirilu sanclo cognilum. Nec ignoro

cos me petulanliic accusaluros csse ,
quod ipsis supcrnis
virtulibus ipsum incomprchcnsibilcm csse dixerim. Ego
aulcm ideo summam illorum arroganliam et insaniam
damnabo. Non enim pctulanlia est diccrc, Crcatorcm
rerum omnium creatarum caplum et cognilionem supc-
rare; scd diccre eum, qui supcrnis Virlutibus incomprc-
hcnsihllis sil, possc ab humi rcpcnlibus qui lanlum ,

distanl ab illis, infirma cogitationura facullatc circum-

scribi el comprcluMidi. Ego si qnod pollicilus sum non
dcmonslravcro, dignus j)lane ruerim, qui petulantiaj cri-

mcn snbeam : vos vcro si postquam ostcnsum sil, ipsum

supernis Virlulibus cssc inconjprehcnslbilcm , vos illum
nosse contcntlose alTirmctis, quot barathris , quot praeci-
piliis digni crllis, qul incorporeis Virtutibus iuaccessa
vos peribcte nosse pelulanlcr jactitatis ?

Age ergo ad rcm ipsam demonslrandam pnopere-

II.

mus, ad precalioncm rursum convcrsi: sacpe cnim accidet

ut ipsa precandi serles argumcnla pro rc proposita nobls
suppedilct. Voccmus ilaqne ipsum «Piegem regum et Do-
»minum dominantlum, qni solus habct immortalitalem,
»ct lucem inaccessibllem habilat: qnem nullus hominum
svldit, neque videre polcst, cui esl honor et imperinm in

«saccula. non mea sunt, sedPauli verba. Tu

Ameu*. «Ilaec

velim anlmoe illlus pielatem consldcres, amoremque sum-

inum cum :enlm Del meminil, non antelH serlem doc-
Irinae procedit, quam dcbilum suum exolvat, cum laude

} ) Tim. TJ, »5, 16.

 DE INCOMPREHeNS. DEl NATURA, HOM. III. ^l^
sermoncm claudcns. Nam o Si mcraoria jiisli cnm landi-
»Lns' B mullo mogls memoria Dci cum Lencdiclionc.
,

Idipsum vcro facit in exordiis Epislolarum. S;cpius enim

Epislolam ordicns, facla Dei mcnlione,non prius ad doc-
trinam procedit, quam Deo debilam laudem gloriamque
dederit. Audi quid scribens ad Galatas dicat: « Gratia vo-
))bis ct pax a Deo Patre noslro ct Domino noslro Jesu
«Chrislo, qui dedit semctipsum pro pcccatis noslris, ut
»eriperet nos de proesenti sjeculo ncquam secnndum vo-
Bluntatem Dei et Patris, cui gloria in saecula. Amen^. »
Rursumqne alibi : « Regi autem s.TCulorum immortali et
»invisibili, soli saplenli Deo honor et gloria, in saccula.
»Amen'. An de Patre sohmi sic loqnilur, de Fiho non
»

item ? Andi qnomodo circa Unigenitum quoque idipsum

fecerit: cumenim dixisset, « Optabam cgo analhcma essc
»a Christo pro fratribus meis, cognalis meis secundum
Bcarnem; » subjunxit: « Quorum adoplio filiorum , et
«testamenta, ct lcgishTlIo, el obsoqnia, et promissioncs :

»ex quibus est Christus secundum carnem, qui est super

«omnla Deus bcnediclus in saecula. Amen \ » Cum enim
sicut Patrl ita et Unigcnilo gloriam prlus retuh"sset, tunc
sermonis sericni repetit. Audlerat enim Christum diccn-
tem : « Ut omnes honorent Fillum, sicut honorant Pa-
Dtrcm^. » Ut vero discalis, quod ipsa oralio argumcnta
nobis suppedilalura slt; agc illamln medium proferauius :

«Rexregum,etDominusdominantium, quisohis habctira-

»mortalitalcm, ethiccmhabitat inacccssIbllom^.Dliic siste

gradum.et haeretlcum inlerroga, quld slgnificet ilhid, «Et

»lucem habltat inacccssibilem. » PauH accurationem per-
pendas vchm : non dlxlt: Luxest inaccesslbih*s; sed«Lu-
»cem habitat inaccessibilcm;)) ut dlscas, quod si domus

' Prov. s, 8. — Galat. 3, 4. —

» i, 3 i Tiin. i, 17. — 4 ilom. ix, 3-5,
r- * Joan. V, 2^. — Tim. 16.^ i vi,
 :

4l6 S. .10. ClinYSOSTOMI AftOHIEPISCOPI C. P.

ipsasil inacccsslbills, (|u;\iilo iii;ij;Is D(mis, (jiii ijisam Iiiha-

bilat. Il.TC porro (llxit, iioii ut (loimun cl locnni Dco csse
suspiceris, sctl ut magis maglsijiie Dci incomprchensibili-
talcm cdiscas. Scd nc^iuc dixit Liiccm habilat incomprc-
:

Ijensibilcm; vcrum, iiiaccessibilom, cjuod incomprehonsi-

bili longe majus est. Incomprchcnsibile namque dlcilnr,
quod perquisillonc etexamlnc fiicto con^)rchcndi neqult,
inaccessibilc autcm Ilhid cst, quod nc quidem cxaminari
a princij)io valet, ct ad quod ncmo propius acccdere po-

tcst. Excmpli causa, incomjirehensibllc dicilur marc in

quod scse inimiltentcs uriuatorcs, in multanique dclapsi

proiundllalem, fundum allinj;ere ncqncunt. Inaccessll)lie
autem id dicilur, quod ne a principlo quidcm inqulrcre
aut scrutari possis.
III. Quid ad hacc dixeris? Hominibus ccrtc, inqules,
incouipreliensibilis csl, Angells non ilcm, ne^jne supcrnls
Virlulibus. Tu crgo Angelus cs, dlc mlhi, ct in choro in-
corporearum Yirtulum aunumcraris? Nonne homo es

ejusdcm cujus ogo substanlicT, an naturac oblllus es luac ?

Ponamus cnim eum hominibus tanlum inacccssibilcm esse
cliamsi illud ncc proposilum slt, nec dixcrit Paulus : lu-

cem inhabitat homlnlbuslnaccessibllem, Angelis vero non

inacccsslbllem, Verum, si placet, hoc tlbi concedamus,
annon et ipse homo es? Quld si Angelis inaccessibilis non
silP Quld illud ad te, qui contcndis, aiquc alTirmas sub-

slantlam iUamhum*an;cnatur;ccsse coaiprehcnsibilem ? Ut

vcrodlcas non hominibus tanlum, scdcliam supcrnisVIr-
tutlbus essc Inacccssibilem, audi quld dicat Ilesaias : He-
saiam diccns, Spii ilus scntenliam ( flero ; Prophcla namque
ex operationc Spiritns loquitur : « Et factum est anno, quo
»morluusestrexOzias,vidiDominumsedentcmsiiper thro-
«numcxcelsum etelevalum,ctSeraphimstabantIn circuim
»cjus,sex akcuni,etsexala;altcri,et duabus quideraobve-
 ,;

DE^INCOMPREnENS. DFI NATURA. HOM. III. 4^7

«labant facies suas, ct diiabus pedes*. » Dic quaeso, cur
obvclant facies suas, alasque praetendunt? Cur, inquam,
nisi quia fulgur c ihrono progrcdicns , radiosque illos

ferrenon possuntP Quanquam non ipsum sine tempera-

menlo lumcn, neque ipsam puram subslantiam videbant
sed qucc vidobantur allemperata eranl. Quid aulem est
illa altemperulio? Quando Dcusnonsicut est apparet, sed

ad modum ejus, qui ipsum visurus est, sese altemperat,

videntiumqueinfirmitiUiseseaccommodat. Quodautemper
allemperationem fioret, cx ipsis verbis palam est. Nam ait,

« \ idi Dominum scdenlem super ihronum excelsum et

» elevalum.» Deus autem non scdet, corporis enim hlc situs
est, « Supcr ihronum :>» at Deus in ihrono contineri nequit,
Numen quippc incircumscriptum est. Attamen sic attem-

peralura ferre non potcrant, quanquam proxime starent:

« Seraphim cnim stabant in circuitu ejus. » Ideo vero
maxime videre non poterant, quiaprope eranl. Prope au-
tem, inquil, non loco; sed cum vellet Spiritus sanctus
declarare, illas Virtules ctsi propinquiores nobis essent illi

substantiae, non tamen ipsam videre potuisse, idcircoait:

aSeraphim slabant in circuitu ejus, »non locum indicans,
sed loci propinquitate propiorcs illas, quam nos, csse de-
clarans. Incomprehensibilem enim illum, non lam novi-
mus nos, quam illae Virtules, quae quanto puriores, tanto
sapientiores et perspicaciores humana natura sunt.
Quemadmodum enim solatium radiorum inaccessibillta-
tem non perinde caecus atque is qui videt eaperc potest
ita et Dci Incomprehensibilltatem non perinde nos alquo
illae novlmus. Quantum enim discrimen est csecum inter
et videnlem, lanla est inter nos et illas differentia. Ilaque
llcet Prophelam audias dicentem, « Vidi Dominum,» ne
suspiceris eum vidisse substantiam illam, sed altemperan-

Isai. VI, I, a.

Lxxxviii. ar»
 ;

4i8 s. jo. cnnVsosToMi archiepiscom c. r

tis formam, camquc obscurius, quam supernas Virtutes
se
cernant. Non tanlum enim videre poluil, quantum Che-
rubim.
IV. Ecqiiid dico de bcata illa subslantia, quando ne
Angeli quidem substantiam potest homo libere viderc?
Quod ut ita esse inlclligalis, virum in mcdio adducam Dei
amicum, qui ob sapientiamet jnstitiam fidncia erat prae-
ditus magna, quiqne praeclara multa alia fecissenarratur
sanctuni vidclicet Danielem ut postquam illum, infir-
;

mum, solulum, et deficicntcm ex Angeli pra^sentia fuisse

monstravcro, nemo putct cum peccatorum ct pravac cons-
cienlia; causa illa passum esse ; scd demonstrata cjiis ani-

mi fiducia, ipsa natur.-e infirmitas clarius comprobetur.

Hic itaque Daniel tribus hebdomadibus jejunavit, panem-
que desiderabilem non comedit, neque vinum, caro aut
sicera introivit in os cjus, neque unclione usus cst et tunc :

illa visione dlgnatus est, cum anima ejus csset ad talem

contemplationem aptior, jejunio levior et spiritualior ef-

fecta. Quid igitur ait ? « Levavi oculos meos et vidi, et ecce

»vir vestitus Baddin, hoc est, veste sacra, et renes ejus
» accincti auroOphaz et corpusejus quasi Tharsis, et vul-
»tus ejus quasi visio fulguris, oculi ejus quasi lampades
))ignis; brachia ejus et crura ejusquasi visioferis fulgentis,
»vox sermonum ejus quasi vox multitudinis. Et ego solus
» vidi visionem hanc. Porro qui erant mecum non viderunt,

»sed stupor magnus irruit super eos, et fugerunt in ti-

»more, ct non remansit in me fortiludo : et gloria mea

» conversa est in corruptioncm'. r> Quid cst illud, « Gloria

» mea conversa est in corruptionem ? » Formosus erat

adolescens : quia igitur limor Angeli pra-sentis cffecit ut
expirantium more, pallor nimius speciei florem vultusque
nativum colorem extingueret : ideo dixit, « Gloria mea
> Dan, I, 5, etseqq.
 ;

DE INCOMPREHEyS. DEI NATKRA. HOM. 111. 4^9

» conversa est in corruptionem. » Sicut enim ubi auriga
perterritus habenas amisit, equi pra^cipites feruntur, et
currus funditus evertilur; sic ct in auima ficri solet,
quando slupore et angustia detinetur: perterrila quippc,
suasque opcrationes tanquam habenas a singulis corporis
sensibus auferens , iis vacua membra relinquit. Haec
porro vi illa se contlnente destiluta, deficiunt et corruunt,
quod et Danleli tunc accidit. Quld igitur Angelus? Erigit
illum et alt: « Daniel vir desideriorum intellige verba,
nquae ego loquor ad te, et sta in gradu tuo, quia nunc
«missus sum ad te.» Ille vero stetit tremens. Et cum in-

coeplsset Angehis alloqul eum ac diceret, «A dle qua sta-

))tuisti ut aflligeres cor tuum in conspectu Dei, audila
V sunt verbatua : et ego veni in verbis tuis; rursum deci-
dit in terram, ut animo deficientes solent. Quemadmo-
dum enim illi erecti et in se reversi, respicientesque eos
qui se sustinent, faclemque suam aqua frlgida inspergunt,
in ipsis se sustinentlum manibus saepe deficiunt ; ila et
Prophetae contlglt. Anlmus namque perterritus praesen-
tiam conservi sui non ferens, neque splendorem illum
sustinere valens, conturbabatur, a carnis vinculo tan-
quam a Verum ille adhuc
catena sese expedire festinans,
conlincbat illum. Audiant Angelorum Dominum cu-
ii qui
riose scrutantur. DanieJ, quem oculi leonum reverlti fue-
rant, Danlel, qui in humano corpore, ea facere poterat
quae homlnem superant, conservi praesenliam non tulit

sed exanimatus jacebat. « Eversa sunt enim, inquit, inte-

»teriora mea in visione mea, et spiritus non rehcus est in
»me. «Qiil vero a Justi illius virtutetantum dislant, ipsam
Dei substantiam se diligentissime nosse profitenlur ; illara

scillcet supremam primam, qua3 innumera Angelorum

et
millla produxit, quorum unum Daniei conspicere non
potuit.

27.
 ,

^20 S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

V. Scd ad prislinuni pioposiliiin rcvertamnr, oslcnda-

mnsque ncc a supcrnis ^ irlulibus conspici possc Deum
eriamsi scsc altompcrct. Cur enini, dic mihi, alas prnclcn-

dunt Soraphim? Nulla alia dc causa, quam ut illud apos-

tolicum Qui hjccm habilat inaccessibilem
, <i » ipsis ' ,

operibus proclanient ncque illa solum, sed etiam illis

:

supcriora Cherul)im. Hae quippe Yirtules propcslanl; illae

vero throni sunt Dei non quod throno Dcus egcatj sed:

ut Virtnlum earum dignitatcm intcUigas. Audi alium quo-

quc Prophotam de ilHs loquenlcm « Et factum est vcr- ;

» bum Domini ad Ezcchiel (Ihum Buzi secus flumcn Cho-

«bar^. » Et hic ad flumcn Chobar, quemadmodum ille ad

flumen Tigrim stabal. Cuin cnim Dcus mirabilem quam-
dam visionem servis suis ostensurus est, eos extra nrbes
educit in locum InnuilUi vacuum ; ut a nullo vel sub as-
pectum vel sub auditum cadcutc interpelletur animus,
sed lotus cum libertale ostensae rei contcmplationi vacet.

Quld igitur vidit ille? « Ecce nubes, inquit, venicbat ab

» Aquilone, et splendor in circuitu ejus, et ignis fulgurans,

» ct in medlo cjus quasi visio cleclri ct splcndor in co ct , ,

»et iu mcdio simllitudo quatuor animalium. Hic aspectus

«corum, simllitudo hominis in eis : et qualuor facics uni,
»et quatuor alae uni. Et allitudo erat eis, ct lerribilia

»erant: et terga corum plena oculis in circultu coruin

squaluor, ct siinllltuclo supcr caput eorum, quasi firma-
omentum, quasi aspectus crystalli terribllis, extensa super
«caput corum desupcr et aloe eorum unicuique dua5, te- :

Bgentes corpora corum ct supra fumanjcntum quasi as- :

wpcctus lapidis sapphlri ct simililudo throni super eum, :

Ti et supcr simillludincm ihroni siinilitudo quasi species

» homlnis supcr eum. Et vidi quasi aspectum electrl, ab

» aspectu lumbi , et usque desuper, et ab aspectu lumbi
•
1 Tim. I, 16. — » Ezech. I, 3. ..,-
 DE INCOMPREHENS. DEI NATURA. HOM. III. 4^1

• nsque deorsum , quasi visionein ignis : et splendor cjus,

»quasi aspectus arcus, cum luerit in nube, in dic plu-

joviac*. » Post harc autera cum declarare vellet nec Pro- ,

phetam nec Virtutes illas ad meram ipsam substantiam ,

accessisse, dicebat : « Haec visio similitudinis gloriac Do-

»mini^ » Vides-ne et hic et ibi Dei attemperationem ?

Attamen ipsae quoque Virtutes se alis operiunt, nulla alia

quam supra dicta de causa : quanquam sapientissimae,

perspicacissimoe et purissimac sint. Undenam id liquet? Ab

ipsis nominibus. Quemadmodum enim Angelus dicitur,

quia quae Dei sunt hominibus annuntiat avayysAXc: ; et Ar-
changehis, quia Angehs imperat; sic et illae vocabula
nactre sunt, quae ipsarum sapientiam et puritatem nobis
dcclarent : ac sicut alae naturae sublimitatem indicant;
etenim Gabriel volans reprassentatur, non quod Angelis
sint alae; sed ut ediscas ex allissimis locis, exque supremo
domicilio iihiin ad humanam adventare naturam sic et in ;

istis nihil aliud alae, quam sublimitatem naturae significant.

Sicut igitur aL-e naturae sublimitatem declarant, et thro-
nus, quod Deus in ipsis requiescat; et oculi ,
perspicaci-
tatem; throni propinquitas, et hymni perpetui , vigilan-
tiam et insomnia nomina horum sapientiam, illorum
; sic

puritatera significant. Quid enim sibi vult Cherubira?

plena scientia. Quid Seraphira? ignita ora. Vides-ne quo
pacto nomina illorum sapientiam, horum puritatem sig-
,

nificent? Si vero ubi plena scientia est, ne altemperatura

quidem Dei modura accurate videre possunt, ubi ex parte
cognitio, ut ait Paulus , « Ex parte cognoscimus, » et,
oPerspeculum et in ainigmate. » Quantaa fuerit amentiae,
ea, quae ne illi quidera possunt intueri, sibi nota et pers-
picua esse putare ?

VI. Quod autem non ipsis Cherubim et Seraphim ta»

« Etech, j, 4, el seqq. — « Id. u, i.
422 S. JO. CnBYSOSTOMI ARCHIEPISCOPl C. P.

lum, sed nec etiam Principalihus, Potestatibus neque ,

alii cuipiam Virtuti comprehensibilis sit Deus id jam vel- ,

lem ostendcrc; scd jam deiessus animus est, non multi-

tudine, sed horrore dicendarum rerum. Tremit enira ct
horrescit supernis illis contemplatlonibus diulius immo-
rans. Quamobrem ex Cffih*s eum reducamus , perculsum-
que recreemus , ad sohtam conrugientes exhortationem.
Qujcnam illa est? ut precemur cos qui tali morbo labo-
rant, ad sanitatem revocari. Nam si pro aegrotis, pro
laborantibus ad metaha, pro dura servilutc pressis, pro
energumenis, Dcum rogare jubemur; quanto magis pro
his? Impietas quippc ipso dicmone tetrior est? Illa nam-
que insania veniam meretur, hic vero morbus nullam ha-
bct defensionem. Al quando de oralione pro energumenis
menlionem feci, aliquid ea de re Vestrae Charitali disse-
rere animus gravem ab Ecclesia morbum excinda-
esl ,

mus. Etenim absurdum esset dum exterorum morbis lanta

cura medemur, propria negllgere membra. Quod genus
morbi illud est?Ingentem hanc populi multitudinem,
nunc coactam et tanto studio auscullantem, Iremenda
,

illa ora oculis perquirens, videre non polui adraodumque :

ingcmui, quod loquente quidem conservo, ingens sit stu-

dium, summa mutuo impellenli-

alacrllas, cunctis sese

bus; et ad usque finem manentibus; cum autem Christus

in sacrls mysterlis sese ostensurus est , Ecclesia vacua de-
serlaque maneat. Quo pacto islhKC veniam mereantur?
Tali ccrte segnille omnem sludii in auscultando vestri lau-
dem amittltis. Quls enim ex vobis non nos quoque dam-
naturus est, cum videal totum concionis rructum vobis
slatim eflhixlsse? Nara si diclis sedulo allenderelis, ope-
ribus sane veslram exhiberelis diligenliam. Quod aulem
statim atque audivistls, dlscedalis, id profecto signum est
vos nihil dictorum animo suscepisse. Etenim si ea in ani-
 DE INCOMPREHENS, DEI NA.TUBA. HOM. IU. 4^3
mis vestris deposita essent, vos plane intus retincrent, et
majori cum pietate horrendis illis mysteriis admoverent.
IVunc autem quasi citharoedum quempiam audissetis, sic
omuilruclu vacui cessante concione recedilis. At quorsum
frigida illa multorum excusatio? Precari etiam domi pos-
sumus , concionem doctrinamque audire nonnisi in Ec-
clesia possumus. Te ipsum, mi homo, decipis. Precari
eliam domi potes ; ita vero precari ut in Ecclesia non po-
tes , ubi tanta palrum frequeutia , uLi clamor unaniniiter
ad Deum emissus. INon perinde exaudieris cqm penes te
solus Deum precaris, atque ubi cum fratribus tuis. Hic
aliquid amplius est, nempe concordia et consensus, chari-

latis vinculum, ctsacerdotum orationes. Ideo namque sa-

cerdotes praesunt, ut multitudinis preces infirmiores cum
hisce validioribus conjunctae, una cum eis in ccelum as-
cendant. Alioquin quid concio prosit, nisi sit cum oralione
conjuncta? Prius oratio, deinde sermo, sic aiunt Apo§^
toli : B iNos autem in oratione et verbi ministerio perseve-

sremus'. » Sic et Paulus facit, cum in Epistolarum exor

diis precetur, ut quasi lumen lucernaj, ita et orationis lux
verbo praeeat. Si ita le assuefeceris orandi dibgentiae, con-

servorum doctrina non egebis , ipso Deo , sine uUo media-

tore, menlem tuam irradiante. Quod si uuius oratio tau-
tam vim habeat, multo magis ea, quae cum mullitudine
emitlitur hacc pkis habet nervorum majoreuique fidu-
; ,

ciam, quam domi emissa. Lndenam idliquet? Ipsum audi

Paulum loqucntem « Qui de tanta morte eripuit nos, ct
:

«adhuc eruet. Speramus autem quod adhuc eripiet vo- :

»bis quoque in oratione pro nobis subvenienlibus ut de ;

» dono nobis coUato per multas personas graliffi agantur

»pro nobis^. » Sic etiam Petrus carcerem eflugit : « Ora-

»tio enim fiebat sine intermissione ab Ecclesia ad Deum
? Act, Ti, 4. ^ » 3 Cor. I, 11«
4^4 «• JO* CIIRYSOSTOMl AnClllEPlSCOPl C. P.

»pro co*. » Quod si Ecclesiae oratio Pelro profuil, ac

columnam illam cduxit ex carcere, quarc tu cjus vim des-
picis, dic mihi, et quam habebis excusationem ? Ipsum
quoquo Deum dicentem audi, se multiludine cum bene-
volentia oranle placari. j\am apud Jonam excu- cum sesc
saret de cucurbitae frutice ail
, « Tu quidem pepercisli , :

«cucurbitae, pro qua non laborasti, neque cxcoluisti eara;

»et ego non parcam INinivae civitaii magnae, in qua habi-
))tant phis, quaui ccntum viginli millia hominum^. » Non

abs rc mullitudinem opponit; sed ut scias , orationem uno

consensu factam, magnam vim habere. Hoc vobis ex hu-
mana planum lacere libet.
historia
VII. Ante hos decem annos quidam tyrannidem affec-
tantcs, deprehensi captlque sunt, quod vos non ignoralis.
Tum aliquis in magistratu constitutus, criniinis reus com-
pertus , cum ad mortem fune ad os alligato duceretur,
tota urbs ad Hippodronium accurrit, eductisque oflicina-
rum operis , simul totus populus reum imperatoriae ultioni
etsi nulla dignum venia subduxit. Ita-ne terreni Imperato-
ris iram placare volentes, cum Ilberis et uxoribus omnes
accurritis ; coelorum vero Imperatorem , vobis propitium
reddere studenles , atque cx ira ultioneque ejus non
unum, vel duos, aut tres, aut centum, scd omnes per
orbem peccatores, necnon daemoniacos a diaboli laqueis

erepturi, sedetis, nec simul omnes concurritis , ut Deus

concordiam vestram reveritus, et illis pcenam, et vobis

peccata remittat ? Nam si in foro iilo tempore fueris, si

domi, si in negotiis urgentibus , nonne leone quovis ve-

hementius, abruplis vlnculis, ad communem supplica-

tionem te sponte confcres ?Ecquam,dilecte, illo tempore
spem salulis habere possis ? Non homines solum horren-
dam illam emittunt vocem , sed et Angelt ante Dominum
Act» ku, S, — I Joan» iv, to, ti.
 DE INCOMPREBENS. DEl NATURA. HOM. III. 4^5
procuinbunt , Archangcli precantur : habent lempus
illud idoneum, oblalionem sibi favenlem. Ac qucmad-
raoduni homines excisis olearum ramis reges movere so-
lent, illaque arbore ad clementiie ipsos memoriam revo-
cant ; sic et Angcli lunc lcmporis pro olearuin ramis
ipsura corpus dominlcum protendentcs Dominum pro ,

humana natura rogant ac si dicerenj; Pro his supplica-

, :

mus, quos tu praeveniens ita dih"gerc dlgnatus es, ut ani-

mam tuam tradcres : pro his supplicatlonesfundimus, pro
quibus tu sanguinem effudlsti ; pro his rogamus, pro qui-
bus hoc corpus immolasti. Idco energumenos illo tempore
dlaconus adducit , jubetque caput tantum inclinare, ut
enlm cum
ipso corporis sltu supplicationes emittant. Ipsls
coinmuni fralrum ccetu precari non hcct. Ideoquc illos
sistlt, ut eorum lum calamltaiem , tum taclturnitatera
miseratus fiducia tua ad illius patrocinlura utarls. Hsec
itaque cogilantes concurraraus illa hora , ut nobis mise-
ricordiam attrahamus , et graliam invenlamus ad oppor-
tunum auxiUum, Laudaslis ea quae dicta fuere, cum magno
tumultu et piausu admonitlonem accepistis. Sed ut nobls
iaudes ipsis operibns exhlbeatls , non longum tempus
qua:;ritur ad obsequentiam demonsirandam : exhortatlo-
nnm oratio sequaturhanc quaero laudem, hunc per opera
:

ipsa plausum. Vos itaque muluo hortamini ad standum

quemadmodum stetistls : si quis sese moveat ut ordinem
deserat, hunc sedulo retlnetc; ut et proprii studii , et
fraterncTe curae duplicem mercedem reportantes, cum ma-
jori fiducia preces effundatls , placatoque Deo, et prasen-
tia et futura bona consequi possitis, gratia et benignitate
Domini nostri Jesu Cihristi , cura quo Palri et Spiritui
sancto gloria et imperiura in ssecnla sfficulorum. Amen,
4a6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

;^

HOMILIA IV.

Dc incomprehenslblll contra Anom(cos.

,

I. Salias jam cssct, postquam nupcr ostcndimus Deum

esse inconiprchcnsibilem hominibus, imo et ipsis Cheru-
bim ct Scraphim, a negotiis expcdiri, ct nihil ullerius mo-
vere : verum quia id nobis in studio et in proposito est,
ut non modo adversariorum ora occludamus, scd etiam
ut charilalem vcslram magis magisquc instituamus, idip-
sum argumenlum repetimus, ullcriusque sermone proce-
dlmus. Nam si in iis diulius immoremur, et vos doctiores

efficiemus, et nos splendidiorcm vicloriam reportahimus;

tum si id jam prorsus de me-
quid reliquiarum supersit ,

quandoquidem noxias hcrbas, non a summi-

dio tolletur;
tate modo londcre opus cst, si cnim radices maneant,
dcnuo pullukibunl; sed ctiam ab ipso tclluris grcmio ra-
dicilus evcllas opprtet, exponasque solarium radiorum ar-

dori, ut omnino marccscant. Age ergo in cculum rursus

seruione conscendamus, non ut curiosius scrutemur, vel
subtiliores quaesliones movcamus; sed ut eorum qui ne-
que se ipsos norunt, neque humanae naturic modum inlel-

h'gcre volunt, inlempestivam contentionem tollerc sata-

gamus. Idco quippe ex abundanli , non Dei modo , scd
etiam Angcloruni conspeclum juslo ilH viro inlolerandum
quando lolam vobis iiistoriamlcgimus
fuisse oslendimus, :

bcatum Daniclcm induximus pallcnlcm, Ire-

saepiusque
mentem, ncque mchu^ uHcqtum, quam ii, qui dcriciiint,
quorumque aiiima vincula carnis abrumperc lcstinat. Si-
cut enim columbu domestica etmansueta, iu domuncula
 DE INCOMPBEHENS. DEI NATURA. HOM. IV. ^27
habllans, si strepitu terreatur, cxpavefacta in tectum avo-
lat, et per fenestras exitum quaerit, ut sese ab angustia
exiuiat; sic beati illius viri anlma, ex corpore egredi et
externa pelere gestiebat; cxiisselque plane, atque avolas-
set, corpusque vacuum reliqulsset, nisi statim Angelus
pracvcrlisset , eamque ab anguslia libcrasset, inque pro-
prium sibi domicilium reduxisset. Idcirco autem haec tunc
dicebam ut ediscerent illi quantum Angelus homlni
,
,

praestet, el ex conservi praecellentla emendali, conlraDo-

minum insanire cessarcnt. Justus ille vir, tanla praedilus
llducia Angeli conspectum non tulit, et hi qui tantum ,

ab illlus virtule remoti sunt, non Angclum, sed Ipsum An-

gelorum Dominum curiose scrutanlur ille leonum feroci- :

tatem edomuit; nos ue vulpes quidem vincere possumus;

ille draconem medium disruplt, feraeque naturam supera-
vit, sua in Deum fiducia fultus, nos mlnutisslma quoque
reptliia formldamus; ille regem instar leonis furentem,
iramque Nabuchodonosoris omni llamma vchcmentiorem
in barbaros exercitus ruentem , accedcus compresslt , et
tenebris olTusa omnia illustravlt. Allamei) hic, qui kicem
attulerat, Angelum venientem inluilus , caligine gravi in-
lerceptus est. Quam igltur excusatlonem affcrent II ,
qui
bcatam illam perlustrare naturam conanturPNos vero non
hic finem loquendi fecimus, sed ad sapientes iilas \ irlules

orationem transtuilmus, oculosearum aversos ostendlmus,

obtensas alas, crecta crura, clamorem pcrpetuum, et quo-
modo illce incorporeje Virtutcs stupore et admiratione
capli animi signa prcebeant : quanto enim saplenllores,
quanto nobis proplnquiores sunt ineirabili illi beatajque
substanliffi tanto magis incomprehensibiillalem norunl:
,

magnitudo qulppe sapieuliae, magultudlnempletalls clficlt.

Dixlums vobls quid Inaccessibiie sit et quod illud mullo ,

majus sit incomprehensibili : cujus rei causam adjecimus.

4'iS 8. JfO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

quia scilicet incomprehensibile post examen incomprehen-

sibilc essc dcprchcnditur
inaccessibilc vero examen non
:

palilur, ac ncquidcm adcundi principium, ubi et pelagi

cxcmplo opus habuimus. Addidimus non dixissc Paulum,
Deum esse lucem inaccessibilem,sed lucem habitarc inac-
cessibilem quod si domus ipsa sit inacccssibilis multo
: ,

magis qui in illa habitat Deus. IIocc porro dixit Paulus,

non ut Deum loco circumscriberet, sed ut magis magis-
quc liqucret Dcum ncc cogiiari nec adlri possc. Alias ilem
Virtutes induximus , ncmpc Chcrubim, declaravimusque
quomodo supra illas sit firmaracntum , lapis crystalli , si-

niililudo throni, ct spccies hominis, clcctrum , ignis, ar-

cns, et quod post ha3C omnia Prophcta dicat, « Hajc visio
» similitudinis Domini » atque ex his omnlbus Dei altcm-
:
*

perationcm vobis demonslravimus , eamque tamen ejus-

modi, quae nec a supernis Virtutibus ferri possit.

II. llaec non sine causa repeto; sed quia me promissi

debitorem novi , scirc volo, quid solvcrim , quidque sol-
vcndum supersit. Sic el a^ris alicni dcbitores laciunt, ta-
bcllas in medium profcrunt, ubi debili ralio descripta,
quibus fceneratori exhibitis, residua numcrant. Ego simi-
liter, aperto memoriai vestr.ne hbro, atquc iis, quae jara
sohila sunt quasi digito demonslratis, ad reliqua demum
propero. Quid igitur residuum erat? ut oslenderemus,
neque Principatus, neque Potestates, neque Dominatio-
nes, neque aliara ullara crcatara Virtutera esse, quas Deum
perlccte comprehendat. Sunt enim sine dubio et aliaeVir-
tutcs,quarum ne nomina quidem novimus. Perpcndite in-
sanam haerelicorum arrogantiam nc scrvorum quidem ,

nomina novimus, et ipsam Domini substantiam perscru-

tantur. Sunt enim Angeh, Archangeh, Throni, Domina-
tiones, Principatus et Potestates. At noa hi soli in coelo

> Ezech. II, 1.

 DE INCOMPREHENS. DKI NATURA. HOM. IV. 4^9
sunt populi, sed infinilne gentes, tribus innumeroe , quas
nullus sermo clcclararc polest. l lulcnam constat plures
esse Virtutes, quaruin nomina ignoramus? Paulus qui illa

dixerat hoc etiam docet, ita dc Christo loquens : « Cons-

«lituit eum supcr omnem Principalum, et Potestateni et
«Virtutem, ctoinne nomen quod nominatur non solum ia
»hoc saeculo , sed etiam in futuro*. » Videtis aliqua ilhc
esse aliquando cognoscenda, quasnunc ignota sunt? Ideo
dixit, quasnon modo in hoc sneculo nominanlur, sed
etiam in futuro. Ecqnid niirum si substantiam non per-
fecte comprehendunt? llhid enim dcmonstrare non ar-
duum cst. Nam dispensationum cjus multas ne quidcm
supernae Virtutes norunt, nec Principatus, Potestates et
Dominaliones. Idque rursum ex apostohcis verbis planum
faciemus, ncrape mullas ex divinis dispensationibus no-
biscum edidicisse quas ante quam nos disccrcmus igno-
,

rabant. jNon solum autcm nobiscum didicerunt, scd etiam

a nobis ipsis : « Aliis, inquit, generationibus non est, si-

» cut nunc revelatum est sanclis Apostohs ejus et Prophctis

» in spiritu, esse gentes cohzeredes et concorporales, et
» comparticipes promissionls ejus^. » Pronjissiones autcm
Judaeis datae fuerant : « Per Evangehum, cujus factns sum
» ego Paulus minister. Undenam ostenditur supernas Vir-
»

tutes id tunc edidicisse? nam quoe dicta sunt ad liomines

spectant. Audi : « Mihi omnium hominuin minimo data est
» gratia haec evangelizare omnibus investigabiles divitias
» Christi\ » Quid cst investigabile ? Quod pcrquiri nequit,

nec modo reperirinon potcst, scd nequc investigari. Au-

diant quam creba adversum se jacula a Paulo emiltantur?
Nam si divitiae invesligabiles sunt, quomodo is, qni largi-
lur divitias, non investigabilis sit ? « Et illuminarc omncs
»quaj sit dispensatio sacramenti absconditi a sfeculls in

»Deo; ut manifestetur nunc Principatibus et Potegtatibus

» Ephes. I, 2j, — » Id, III, 5.-3 j[bid, 8.

43o s. jo. cnnYsosTOMr AhcniEi>!scopi c. p.
1
»pcr Ecclcsiam mullllbrinis sapientia Dei'. » Audls quod

nunc, non anle, illaeVirlules haec cognoverintPNam quae

i^ex consullat, sntellcs nesclt : o Ut manifestclur ntmc Prln-
»cipalll)us ct Poteslalihus pcr Eccleslam multHbrmis sa-
» pienlia Dci. » Vide quantum honoris humanac naturae col-
laluni slt, quando noblscum et pcr nos supcrnnG Virtutes
Regls secrela cognovcrunt. Sed undenam pateat de coeles-
libns illis dici, elcnim dsemonas etiam interdum vocat
Principfilus ct Polestales, ut cum dicit : « Non est nobis
» colhiclatio adversus carnem sed advcrsus
sangulnem et ,

«Principatus ct Potestatcs, adversus mundi rectorcs te-

» ncbrarum saeculi hujns'*. » Numquid ergo id nunc etiam

dlcit, ncmpe doenionas tunc cognovisse? Nequaquam;

sed de supernls illls agit Virtulibus cum enim dixisset, :

Principalus et Potestates, adjecit, In coelestlbus. Illinam-

que Principatus et Potestates, crelestes ; hi vcro sub ccelo
sunt : quamobrera rcctores mundi vocat illos, ostendens
ccelum ipsis inaccessum esse : totamque eos suam tyran-
hidcm hoc solnm mundo cxcrcerc.
in

in. Vldlstl-nc quo paclo noblscnm et per nos illa cog-

novcrlnt? Sed ad debilum illud solvendum vcnlamus, ac
probemus neque Principatus nequc Poteslales ipsius sub-
stantlam nosse. Quls hoc dlcil? Non jam Paulus aut He-
saias, aut Ezechiel, scd allud vas sanctum, ipsc tonilrui
filius, dilectus Chrtsti Joanncs, qui supra pectus Domini-
cum rccubuit, et dlvinos Inde fonles hausit. Quid igitur
alt? « Dcum nemo vidlt unquam^ » Verc tonitrui Filius,

nam tuba clariorem emisit vocem, quae possit contentio

sos omnes confundere. Scd vldeamus quid contra objici
possit. Quid qua3S0 dicls Joanncs « Dcum ncmo vi-
, , , ,

«dltunquam?» Quld dc Prophetls agamus qui dlcunt, ,

« Yidi Dcum.»' » Hesaias enim « Vidi Dominum inquit, ; ,

jtsedentem super solium excelsum et elevatum ' » Da- ;

» Ephes, ni, lo.— » Id. yi, la, — ' i Joan, iy, 12, — 4 Isai". vi, i»
 1»

DE INCOMPREHENS. DEI NA.TUI\A. HOM. IV. 43

niel vero : « \ Idi donec llironl poslli siint , et Antiquus
» dlerum sedlt ' ; » ]\IIchaeiis item : « Vidl Dominum Dcum
» Israel scdentem super solium suum ^ ; » allus rursum Pro-
pheta dicit VidiDominum stantcm super ahare, et dixit
: «

»mihi,Percute super Propitiatorlum''. » Muha sane hujus-

raodi testimonia colhgi possunt. Cur crgo Joannes ait,

« Deum nemo vidit unquam ''

eum de per-
?» Ut cdiscas
fecta cbmprehenslone etclara cognitione loqui. Quodenlm
illa omnla per attemperationem facta slnt, ncque puram
illius substaatlam quisquam illorum viderlt, hlnc palam

est quod varle quisque viderit. Etenim Deus simplex est,

incomposltus , et figurae expers; illl vero figuras vlderunt

varlas. lioc ipsum per allum Prophetam ostendll, ipslsque
persuadetse nonperfectam substantiamvidisse,hlsverbis:
« Ego vlsiones mulllplicavi, et in manibus Prophetarum
»asslmilatus sum^ :»nonipsammeamsubstanliamostendi,
sed videntlum Infirmitati me altemperavi. Joannes ergo
non de hominlbus hoc dlcit, « Deum nemo vidit unquam :

id enim liquet cum ex iis quae dicta sunt, propheticis ,

nempe verbis, « Ego vlslones mullipllcavi, et in manlbus

»Prophetarum assimilatus sum; » tum ex senlentia Moysi
prolata; cum enim ilie Deum facle ad faclem vldere cupe-
ret, ait Dens « Nemo videbit faciem meam
: et vivet^. » ,

Liquidum itaque illud, atque in confesso est. Non ergo de

humananatura tantum, sed etiam de supernisPotestatlbus
hoc « Deum nemo vldlt unquam, » quamobrera ip-
alt ,

suni quoque Unlgenitum hujus doctrinae pra^ceptorem in-

ducit. Ne quls enlm diceret, Undenam idliquet? adjecit:
« Unigenltus fillus, qui est In slnu Patris, » ipse exposuit,
ac fide dignum dogmatis testem doctoremque Induclt. At-
qui si idlpsum quod Moyses hic significare vellet, frustra

Dan, Tii, 9. — » 5 Reg. xxii, 19. —* Araos. ix, u—< 1 Joan. iv, 12,
— * Osee. XII, 10. — <>
Exod. xxxui, 10.
I[32 s. 30. cnnvsosTOMi ARCniicpiscopi c. p.

adjiccrct, « l nigcnlliis cxposuit. » Sed cliam prins, quam

Jounncs lincc quiisi docliis ab l.ni^enilo diccrcl; id nobis
Prophcta declarasset , ulpolc qui a Dco accepisset. Sed
quia plus aliquid, quam tunc dictum fuissct, nobis reve-
laturus erat, nempe, ne supernas quidem Virtntes ipsum
vidore, idco llnigenitum doclorem inducit. Visionem porro
hic cognitioncm esse intenigc. Neque enim pupillap, oculi,

palpebrae incorporeis insunt Virtulibus; sed quod nobis

est visio , ipsis cst cognitio. Itaque cum audis, «Dcum
» nemo unquam, » Id intcllige, nulkim esse qui Dcum
vidit

subslantialiter omnlno perfecte cognoscat. Ac dc Scra-

phim cum audls ea oculos avcrlissc, ct vullum oblexisse,
deque Cherubim ea idcm ipsum fccisse, ne oculos vel
,

pupillas ipsa habere putes, corporis enim est hujusmodi

forma, sed liis a Prophcla cognilioncm significari crede.

Cum itaque Propheta dicil, iJJas Virtulcs Deum quamvis

sese altempcrantem non ferre potuisse, nihil aliud signi-
ficat, quam cjus cognilionem claram ct accuralam, com-
prehenSionemque ferre non posse, neque audere puram
iUam pcrfectamque substantiam intueri ; ne quidem cum
scse atlcmperat. INihil aulem aUud est intueri,quam cog-
noscere. Quamobrem Evangclista , compertum habens
humanae non esse nalura; talia scire, nequc supernis ipsis

Virtutibus comprehensibilem esseDeum, eum ipsum, qui

in dextera ejus sedct, et haec pcrfeclc novit, hujus doc-
trinae proeceptorcm inducit. Nequesimpliciterdixit, Fifius,
quamvis si ifa locutus esset, satis id fuissct ad ora impu-
dentium homintnn obturanda. Sicul cnim multi Christi
dicunlur, unus autem vcrus Chrislus est; ctmulli domini
dicuntur, unus vcro Dcus; sic et mulli- filii dicuntur, unus
vero filius , alque ipsa articuli additio Unigeniti praecel-
lentiam satis indicat. Attamen ea re non contentus , cum
dixisset, «Deum nemo vidit unquam, »subjunxit, Unige-
 BE. INCOMPREHENS. DEI NATTJRA. HOM. IV. 4^3
snitos Filius, qni est in sinu Patris, ipse exposnit. «Primo
dixit, « Lnigenilus, et postea Filins. » Cum enim propter
nominis coramunifatem, gloriam cjus pleriquc minuant,
unum inter mullos illum esse rali; Filii quippe nomen
omnibus commune est ideo quod est ipsi prsecipuum et :

pecnliare, ad nullumqne alium perlinet, prasposuit, nempe

« Unigenitus; » ut hinc credas, vel commune iiJud, non

vere commune esse , scd ipsi proprium et peculiare, ne-

minique aliorum ut illi convenire.
IV. Ltque clarius id evadat, rem fusius explicabo. No-
men illud, « Filius , » et hominibus et Christo convenit;

sed nobis abusu quodara; illi vero proprie illud autcm, ,

:

« Unigenitus, » ipsi proprium est, neminique aliorum el

abusive tribuilur. Ltigiturab appellalione, nemini com-
petente, praeterquam ipsi soli, etiam aliam, quae multis
tribuitur, ipsi propriam esseputares, ideo prius dixit,

Lnigenitus, » posteaque « Fiiius. » Quod si ne haec qui-

dem tibi satis sint, tertium addam, iliudque crassum et
humanum , sed quod possit tamen humi repentes ad glo~
rix Unigenili noliliam reducere. Quid iliud est? • Qui est
»in sinu Patris. verbum est, sed quod
» Crassum iilud
satis sit ad gcnuinam rationem commonstrandam si ,

quemadmodum Deo deceat inteliigatur. Sicut enim cum

thronum audis et sedem a dextris, non vere ihronum opi-
naris , nec locum, nec circumscriptionem ; scd a throni
appeiiatione , et a sedis socielate , honoris sequalitatcm
paritatemque inteiiigis; sicet cum sinum audis, ne sinum
putes esse , neque locum ; sed a sinus voce propinquita-
tem et fiduciara apud genitorem cogila. Nam quod in sinu

versetur, id clarius nobis quod Genitori propinquus sit

demonslrat, quam quod a dextris sedcat. Neque enim
Paler in sinu suo esseFiiium pateretur nisi ejusdcm subs- ,

tantiae esset, neque ipseFilius, si iuferioris e?set nalurse,

Lxxxviii. a8
434 S. JO. CnUYSOSTOMI ARCniEMSCOPI C. P,

in paterno slnn versari suslineret. tt Filius ergo et Uni-

genitns, atf|ue in sinu paterno vcrsaiis, omnia quac Patris,

sunt pcrfccle novit. Quapropter his Evangelista verbis est

Bsus, ut Filii accurataru, quam dc Patrc habet, cogni-
tionem declararet: nam de cognilione sermo erat. Quod
nisi ila essct, cur sious memoratur? Nam si Dcus non sit

corpus,ut vcre non est, ncque genuinitas et propinquitas

Filii crga Genilorem significclur,frustra ac sine causa hoc

dictum injectum luit, cura nuUius nobis sit usus. Verum
non frustra injcctura cst : absit; neque enim temere Spi-
ritusloquitur; sed propinquitalem Filii erga Palrem signi-

ficat. Cum enim rem magnam asseruisset Evangclista,

qnod neque superna creatura ipsum videat, id est, per-
fectc cognoscat, ut fide dignum hujus rei doctorem addu-
ceret, hajc verba protulit, ut ipsi tanquam Filio et Uni^
gonito in sinuquc palerno vcrsanti in omnibus fidem ,

haberes , neque ullerius dubitares. Si quis vcro nec con-

impndenlcr agerc veht, idipsum seternitalem
tentiose ncc
comprobare dixerim. Quemadmodum enim ex illo ad
Moysen diclo, « Ego sum qui sum * , » aeternitatem edis-
cimus; sic eL ex illo« Qui est in sinu Patris, » ipsum ab
,

astepno in sinu Patris esse argucre possumus. Quod itaque

crealurae cuiiibet subslantia Dei sit incomprehensibilis

his omnibus deaionstratum est. Picstat ut ostendamus
Filium et Spiritum sanctum duntaxat illum accuratis-
sime cognoscere. Verum ea re ad aliam disputationem
remissa, ne dictorum copia mcmoriam confundamus, ad
solitam exhorlalionem sermonem convcrtamus. Quccnam
illa sohta exhortalio ? Ut assidu» orationi mente sobria
vigiliqueanimo incumbamus. Etcnim nuper hac de revos
allocutus, omucs vidi prompto animo morem gerere. Ab-
surdum sane csset , si cum segniores vos video objurgem ,
.
' '? Exod. III, II,
 , ,

J>fi Ili?COWPl\i:nENS. DEI NATtnA. HOM. iv. 435

cum vero recte agitis uon laudem. Laudare igitur vos ho-

die volo gratiasquc vohis illius obsequcnliaB reddere : gra-

tias autem ita reddemus, si vos docucrimus, qua de causa

hsec oratio cctera praecedat, ct cur dnemoniacos, acmente
captos tunc diaconus induci , et capila inclinare juheat.

Cur ergo sic agit? Maln gravisquc calena cst agitalio dae-

monum; catena, inquam, fcrro validior. Quemadmodum

igitur judice prodituro, ut in excelso trihunali sedeat
carceris custodcs, detenlos omnes eductosdomicilio, ante
canccUos et tribunalis vcla collocant, squallidos, sorden-
tes, passis capilHs , scissis pannis indutos ; ita Palres fa-
ciendum statuerunt ,
quando futururn est ut Christus cea
in excelso trihunali sedeat, in ipsisque mysteriis appareat,
ut scilicet dacmoniaci, quasi vincli quidam inducantur ;

non ut pcena supplicioque afTiciantur; sed ut populo ur-

heque tota intus preesenle communes supplicationes fie-
rent omnihus animo uno conmiunem Dorainum illorum
,

gratia precantihus, magnaque voce misericordiam pbs-

''
*
centihus. , .

y. Talem igitur orationem deserentes mcrepaham , qiii

illo tempore foris versabantur. Nunc eos , qui intus ma-

nent, incusare volo; non quod maneant, scd quod intus
positi, nihilo melius, quam ii qui ahsunt, sehaheant , dum
horrendo illo tempore, mutuo confahulantur. Quidagis,
o homo? Tot ex fratrum tuorum numero vinctos prope
cernis, et tu de rehus nihil ad te pertinentlhiis fabularis?
An vel ipse solus rei aspectus non te potest deterrere et
ad misericordiam pertrahere? Frater tuus in vinculis , ct

Qua, qusso, venia dignus eris

tu in segnitie versaris?
sic inhumanus, immiscricors, durus? Annon times ne tc

confahulantem segniter agenlem negligentem da^mon

, , ,

quispiam inde exiliens , vacantem scopisque mundatam

animam luam facile invadat, reserata domo reperta? An-.
28,
43G s. jo. cnnysosTOMi AncniEPiscopi c. p.

non oporteret omnes illo tcmporc lacrymas effundcre,

madentibus esse oculis , fletus gemitusque per Ecclesiam
audiri ? Post mysteriorum communioiiem ,
post lavacri
fructum, post inilam cum CIumsIo socictalem, lupus ille

potuit exovili agnos rapere, et penes sc retinerc; lu vero

tantam cernens calamilatem , non lacrymaris? Quo pacto
haec possint excusari? Non vis fratris viccm dolere? sal-

tem pro te metuc et expergiscere. Si vicini tut domum

conflagrare vidcres , etiamsi is omnium tibi inimicissimus
essct , annon accurreres ut incendium restingueres, ve-
,

ritus ne inccndium paulatim scrpens fores luas invaderet?

Idipsum in damoniacis cogila, nam d.cmonum agilalio

ceu incondium quoddam exiliosum Cave ergo nedae- est.

mon ultra progressus animam invadat tuam ac cum prae- :

sentem videris diligenter ad Dominum confugias ut cum

, ;

daemon tc animo fervciiti cxcitaloque vidcrit nullum sibi ,

apud te adllum esse inlelligat. Si enim te oscitanlem et

segncm vjderit, ut dcsertum diversorium invadet; sin vi-

gilantem , et intcntum, ccelisque haerentem , ne intueri

quidem audebit. Ilaque si fralrem non curas , saltem tibi

consule, anima^que luae adituin mabgno dccmoni occlude.

Nihil autem perindc ipsi ingressum adnos occludcre solet,

atque oratio et supplicalio assidua. Nam quod diaconus

omnibus praecipiat his verbis « Erecli slemus probc* » : ,

non frustra temereque stalutum est; sed ut humi repentes

cogilationes erlgamus, utque segnilicm sa.'cularibus curis
parlam ejicicnles, rcctam coram Deo animam noslram
statuere possimus. Quod autem hoc verum sit, quodque
non corpus hacc verba respiciant, sed animam quam eri- ,

gere jubemur, audiamus Pauhim, eodem modo iila lo-

quendi formula usum. Cum cnim lapsis et aerumnarum ,

mole penc desperanlibus scriberct, dicebat: « Solulas

• Lilur2i<e verba.
 DE I^fCOMPREBENS. DEI NATURA. HOM. IV. ^S^
»manu$ et soluta genua erigite An dixerimiis illum de '. »

manibus et genibus corporeis loquiPMinime nequc enim :

homines cursui et certaminibus deditos alloquilur, sed

vires cogitationum a tentationibus prostratas his verbis
excitare jubet. Cogita cui proxime asles quibuscum , ac
Deum invocaturus sis , scibcet cum Cherubim. Animad-
verte quos habeas socios , idque tibi ad vigilanliam salis

erit , cum tecum rcputaveris te carne indutum et corpore

cum incorporcis Virtutibus ad communem Dominumcele-
brandum ascribi dignari. Nemo igitur animo resoluto
sacras ilias el mysticas laudes adeat; nemo saeculares tunc
temporis cogitationes in mente vcrset : sed terrenis om-
nibus expulsis, in cceIuui se totum transferat, acquasi ad
thronum gloriae admotus , cum Seraphim volaret , sic

sanctissimum hymnum , magnifico gloriosissimoque Deo

emillat. Ideo tunc temporis probe stare jubemur. Probe
namquc stare nihil ahud est quam ita stare ut decet ho- , ,

minem astare Deo; nempe cumhorrore et tremore, cum

animo vigili et diligenti. INam hoc quoque dictum ad ani-
mam pertinere Paulus rursum significavit his verbis « Sic ,

» state in Domino, charissimi^ » Quemadmodum enim sa-

gittarius si recte tela fundere veht, primo gradum statio-

nemque componatoportel; deinde e regione scopidiligen-

terpositus tela jacere nititur: sicet tu infestum diaboHca-
putlelis impeliturus, cogilationum statum primo cures, ut
rectum sine obice gradum statuens , probe contra illum
tela emiltas.
VI. Et haec quidem de oratione. Quia vero praeter
segnitiem in orando, aliud quidpiam admodum pernicio-
sum diabolus excogitavit, hic quoque aditus ipsi praeclu-
dcndus est. Quid ergo maii machinatus est improbus ille

daemon? Vos cernens tanquam uno corpore compactos,

« Hebr, x", la. — » Phiiip, it, i.
4^58

mulloquo
5. 30. CimYSOSTOMI ALCniEPISCOPI

studio dictis atfcndentcs,

C.

non ausus quidem

P.

est
i
ex ministris suis aliquos milterc, qui vos consilio, horta-
tuque suo a concionibus abducerenl : gnarus vestrum
neminem tale consiliuin admissurum osse : sed quosdam
latrunculos et marsupiorum sectores multitudini immis-
cuit, curavitque ut multis hic conji;regatis, aurum, quod
ligatum servabant, subriperclur, quod saepe multisque
cootigit. No igitur ita eomper coutingat, neve pecuniarum
jactura audiendi studium extinguat, multis in tale damnum
incidenlibus ; bortor vos auciorquc suui vobis omnibus,
ne auruui huc aUerati», ne vestrum auscullandi studium
ansam illis praebeat malc agendi; nevc voluptas, quamhic
Tersantes pcrcipitis;, auri lurto obturbclur. Etenim iddia-
bolus molitur, non ut vos pauperiores reddat, sed ut pe-
cunio) jactura,mccrorem pariens, ab auscultandi cupidi-
tate vos abducat. Nam et Job, non ideo bonis omnibus
spoliavit, ut paupcriorem efliceret, sed ut a pielate de-

tUrbaret : non ilU scopus erat^ ut pccunias auferret,

quippe qui nihilid essc sciret; sed ut facullatum dispendio
in peccatum iuduceret. Quod quidem si facere nequeat,
nunquam se rem bene gcssissc putabit. Cum ergo cjus
scopum teneas, charissime, cum te vcl furum opera, vel
alia quavis ratione auro mulctaverit, gloriam Domino re-

feras, et amplius lucralus fueris, duplicemque ipsi plagam

infliges, qood non moleste tuleris, quodque gratias egeris.
Nam si damnopecuniarum frangi,eoque adduci
te viderit

ut Domino irascarls, nunquam fincm facict id agendi; sin

Advertat te non modo non blasphemare Deum, qui te
creavit, scd etiam ipsi dejactura gratias agere,a tenlatio-
nibus inferendis absistet , gnarus molestiarum experi-
inentiim tibi gratisirum actionis argumientum esse, ac
splendidiorcm tibi coronnmpluraque prccmia parere. Quod
etiag:! ipsi Job accidil. Gum cnim, sublatis opibus, vulne-'
 DE INCOMPREHENS. DEI NATURA. HOM. V. 4^9
ratoqtie corpore, vidit illumgratias agere, non ullraipsum
aggredi ausus est; scd turpi et ignomiiliosa cladc profli-
gatus abscessit, cum Deialhletam illustriorem reddidisset.
Haec jgitur cum sciamus, unum duntaxat metuamus, pec-
catum ncmpc cactcra vero slrenue toleremus, sivc pecu-
:

niarum jactnram, sive corporis oegritudinem, sive calami-

tates, sivedamna etsycophantias, sive aliud cfuidpiammo-

lestum infelralur. Hnec quippe natura sua,non soluin nos

detrimento aflicere nequcunt, sed etiam admodum juva-
bunt, dnm gralias agendo leramus, majoremque nobis af-

ferent mercedem. Vides quippe ipsum Job, postquam pa-

lientiae et virtutis corona redimitus est, ea quae amiserat
dupla recepisse. Tu vero non dupla, aut triplicia, sed
centupla omniarecipies, si generose feras, et vitam Kter-
nam in hajredilatem accipies, quam utinam omnes conse-
quamur, gratia et benigoitate Domini nostri Jesu Christi,
cui gloria et impcrium, nunc et semper, et in saecula saa-

culorum. Amen.

. , ,_ ^^^^. ^^
HOMILIA V.

Deincomprehensibili, contra A?iotnct'OS.

I. Qui prolixius argumentum, mullisque sermonibus

egens aggressurus est, quod non uno duobustribusve, sed

longe pluribus diebus absolvcre possit, huicexpcdireputo,

ut non totam confertim doctrinam in auditorum animos
effundat, sed ut totum plurcs in partes dividendo, hac
distributione lev^us reddat bratidnis onus. Waiil lirigua,
auditus, et sehsuuin nOstrorum singuli, mddum^ i^egulaS

terminosque habent, quos si quis iransgredi velit, a pree-

 440 S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P,

sente sibi facultate dejiciliir. Quid cnim, quaeso, luce

dulcius ? Quid radio jucundius? Altanicn haec suavitas,
haec vohiptas, si ultra modum in oculis vorsetur, gravis
molcstaque eflicitur. Quamobrem Deus diei uoclem suc-
cedere vokiit, ut latigatos oculos, demissis palpebris ope-
riret, pupiilas sopiret , laboranlemque vim oculorum
quieti daret; et ad sequentis diei onicium aptiorem red •

dcret. Ideo vigilia et somnus inter se contraria, ex mode-

rato usu pareiu jucunditatem aflcrunt, cuaique hicem
suavem vocemus, suavem pariter vocamus somnum qui
nos abducit a luce. Ita immoderatus usus, ubiquc gravis
molcstusque est; moderalus contra, dulcis, ulilis et sua-
vis. Idcirco dos quartam qulnlamve diem emensi (i4)> ex
qao de incoraprehensibih agere coepimus, ne quidcm ho-
die disputationcm absolvere destinavimus, sed postquam
ea quae satis sint Vestrae Gharitati disseruerimus, rursus
menli vestrae inducias dare decrevimus. Ubinaai ergo
nuper disputaudi finem fecimus ? Nam inde sermouem re-
sumerc convenit, una siquidem esl doctrincC series. Dice-

bamus lunc haec essc Filii lonilrui verba, « Deum nemo

» vidit unquam Unigenitus filius, qul esl
: in sinu Patris

aipse exposuit '. » Ilodie quo loco ipse Unigenitus Filius

exposuerit dicere operne-prelium erit. «Respondit, inquit,
» Judaeis et dixit : Non quia Patrem vidit quisquam, nisi is,

»qui est exDeo, hic vidit Patrem^. >/ Visionem hic rursus
cognitionem appellat : iiec simpllcitcr dlxit, Nemo vidit

Palrem, posleaqae tacuit, ne quis de homlnibus tantum

haec eum dixisse putaret, sed cum ostendere vellet neqne
Angelcs, ncque Archangelos , neque supernas Virtutes
eum videre posse, id addltamenlo iilo palam fecit: cum

enim dixisset, «Patrem ncmo vidit unquam, subjunxit,

» nisi is qui est ex Deo ; hic vidit Patrem. » Si eaiin sippli-

; Joan, i, i8. — • Id. vi, 46.

_ j,.^
 1»

DE INCOMPREHENS. DEI NATTJRA. HOM. V. 44

citer dixisset, «Nemo,» multi ex auditoribns id de na-
tura tantum nostra dictum putassent : jamvero, cum
poslquamdixerat, «Neaio,» addat, aNisiFilius,»hocUnige-
niti additaraento omnem creaturarum exclusit: Quid ergo

dices,numquid et Spiritum sanctuni? Nequaquam, neque

enim ille pars creaturarum est. lllud vero, «Nemo,» ad
creaturarumtantum discrimen semper ponitur. Nec si de
Patre dicatur, Filium excludit, nec si de Filio, Spiritum
sanctum. Ut autem vel inde demonstrem Nemo, illud, «

non ad Spiritus sancli, sed ad creaturaj exclusionem dic~

tum esse, de eadem ipsa cognitioue, quam solius Filii
e&se dicit, audiamus quid voce, «Novit, » adhibita Paulus
Corinthiis dicat : « Quis enim novit qua3 sunt hominis,
» nisi spiritus hominis, qui est in ipso? Ita ct quae Dei sunt
«nullus cognovit, nisi Spiritus Dei'.» Sicut igitur hic
vox «Nemo,» non excludit Fihum; sic et cum de
illa,

«Nemo,» non exchidit Spiri-

Chrislo dicitur, vox eadem,
tumsanctum. Paletergo verum essequod diximus. Sienim
cum dicitur, « Nemo novitPatrem,nisiisqui exDeo est, »

Spiritus sanctus excluderetur, frustraPaulusdiceret, sicut

homo quae sua sunt novit,sic et Spiritus sanctus quae sunt Dei
accuratenovit. Eodemquoque modo voxilla, «Unus,» dici-
tur, eamdem quippe vim et potestatem habet. UUid vero
consideresvelim, «Unus Deus Pater, inquit, ex quo omnia :

«etunus DominusJesus Christus, perquem omnia^. »Nam

si eo quod unus dicatur esse Deus Pater, Filius a deitate
excluderetur, etiam quod unus dicatur Dominus Filius,
Pater a dominalione exckidcretur : atqui quod dicatur,
Unus Dominus Jesus Christus, id Patrem non excludit a
dominatione ; ergo neque Filius excluditur a deitate cum
dicitur, Deum esse Patrem.
II. Quod si iterum dicaut, ideo Patrem unum Deum
f 1 Cof. II, u. _ » id. vm, 6.
442 8. 30. CHRYSOSTOMI ARCHrEHSCOH C. I».

dici, qnod non talls tamen Deus sit,

Filius, licet Deiis,
qualls Paler, ex corum distinctionibns illud dicendum re-
lincjuilur, neqne enimnosidunquam dixerimus, ncmpeideo

Filiura vocari Dominum, quia licct Patcr sit Dominus,

non lamen talis Dominus, qualis Filius est. Quod si hoc
impium est neque prias illud dici possit. Sed quemadmo-
;

dum illud,Llnus Dominus, non excludit Patrem a pcrfecla

dominalione; neque uni tantum Filio illam ascribit; ila

ueque Unus Dcus, » Filium excludit a vcra, gcr-

illud, «

mana et sinceradeitatc, neque ad Patrem solum pertinerc

ostendit. Quod enim Deus Deus sit Filius, ct talis Deus,
qualls Pater, dum tamen Filius manet, ex ipso addlta-
mcnto liquidum est. Nam si illud nomen, Deus, Patris
tantum csset, neque aliam nobis hypostasin significare
posset, nisi illam solum ingenitam et primam utpote illi ;

soli proprium et ejus « Significativum, » Patris addita-

mentum superflue jaceret. Satis cnim esset dixisse, «Unus
»Deus, » ut de quo diceretur intelligeremus: sed quia illud
nomen, Deus, commune est Patri et Filio, et cum Paulus
dicens, «Unus Deus, » non significaret de quo loquatur;
ideo Patris additamento usus est, ut indicaret se de prima
et ingenita hypostasiloqui, quod solum Dei nomen ipsam
declarare non posset : quia illud commune sit etiam Fi-
lio : nomina quippe alia sunt communia, alia propria.

Communia,utnondiirerresubstantIamostcndatur;propria,
ut proprietas hypostasium declaretur. Illud Itaque, Pater
et Filius, alterutrius hypostaseospropriumest; illud vero,
Deus Dominus, commune est. Quia igitur commune
et

nomen posuit, «Unus Dcus,» proprio nomine opushabuit,

tit cognoscercs de quo loquerctur, ne in Sabellll insaniam

incideremus. Quod enim illudnomen, «Deus, » niajus non

sit illo, «Dominus; » neque illud, «Ddminus,» majus illo,

«Dcus,» hinc jiianilesluw est. In Veteri Testamento Pa-

 PE INCOMPREHENS. DBI NATURA* HOM. V. iJ^S

ter frequenter Domlnus vocatur

«Dominus Deus, ioquit, :

»Dominus unus est*:»ac rursum, « Dominum Deum

stuum adorabis, et illi soli servies^ » itemque, « Magnus :

«Dominusnoster, et magna virtus ejus, et sapienlise ejus

«non est numerus^; « iterumque, «Cognoscant quia no-"
«mentibi Dominus, tu solus Allissimus in omni terra". »
Atquisi illa vox minor esset voce, « Deus, » et indigna illa

substantia, non dicendum erat, c Cognoscant quia nomen

»libi Dominus. » Rurs.um si vox
«Deus,» major esset illa,

illa, «Domiuus,» non oporteret Filium,

et honorabilior ,

secundum iilos minorera, nomine, quod Patri conveniat,

vocari, siquidem illi soli proprium esset. At non ita sane
res se habet. Neque enim Filius Patri inferior, neque Do-
mini nomen, nomine Dei vilius. Quamobrem et de Patre
et de Filio indiscriminatim hisapellatlonibus utitur Scrlp-
tura. Quemadmodumigltur audistisPalremDominum ap-
pellari, ageostendamus Fiiium etiam Dcum vocari : « Ecce
» virgo in utero liabebit, etpariet filium, et vocabunt nomen
»ejusEmmanuel,quodestinterpretatum,NobiscumDeus^»
Vidisti etPatri nomen illud, aDominus,» et Filio nomen illud
« Deus » ascribi. Qucmadmodum enim iUIc ait : «Cognos-
nomen
»cant quia tibi Domlnus "
; » sic ethoc loco dlcit,
«Vocabuntnomen ejus Emmanuel j» ac rursum, «Puerna^
» tusestnobis, datus est nobis, et vocablturnomcn
et filius
»ejus,magni consilli Angelus, Deus fortis, potens '. » Ani-
madvertemihi Prophetarum prudeuliam, spirltualemque
sapientiara. Nam ne slmpliciter dicenles « Deum,» de Pa-
tre loqui putarentur, oeconomiam i. incarnalionem, prius
commemorarunt : neque enim Pater de Vlrgine natus est,
oeque puer fuit. Rursus alterPropheta, sic de ipso loqui
tur : « Hic Deus noster, non aestimabitur ahus adversus
* Esad» XK, 1. — a Deut. vi, i3. — 3 PsqI. cxlti , 5. — « Id.
txxxii, 19, — ? Isai, Tii , M, — ^ Psal. txxx», 19. — 7 Jsai, ixy6.
 :

444 «• ^O. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

»eum. »De quonam haec ait? NumdePalre? Nequaquam.

Audi cnim qno paclo et ipse oecononiiam memoret cum :

eiiim dixissct, « liic Deus nosler, non ncslimahilur alius

«adversus eum, ila pergit, invenit omnem viam scientiae,
)»et dcdit eam Jacob pucro suo, et Isracl dilecto suo. Post
»haec in lcrris visus est, et cum hominibus conversatus
»est*. » Paulus vero : « Ex quibus Chrislus secundumcar-
»nem, qui est super omnia Dcus benedictus in saecula,
«Amen^ :» et rursum, « Omnis fornicalor, aut avarusnon
» habebit haereditalem in regno Christi et Dei^ : » iterum-
que, « Pcr adventum magni Dei, et Salvatoris nostri Jesu
» Christi'. » Joannes quoque sic nominat cum cum dicit,

« In principio erat Verbum, et Verbum erat apudDeum,

B et Deus erat Verbum*. »

III. Hoc fateor, inquies , sed illud ostende, Ubinam

cum Patre Fiilum conjungens, Dominum Palrem appellet.
Ego vero non id tanlum ostendam , sed etiam ,
quod Do-
ininum Patrem , et Dominum Filium appcUet, etiamque
Patrem Deum et Filium Deum utraque simul nomina ,

ponens. Lbinamhaecreperiuntur ? Cum Judaeis aliquando

dispulans Christus ait : « Quid vobis videtur de Christo ?

»cujus fiiius est? Dicunlei, David. Dicit Quomodo eis :

jergo David in Spiritu vocat eum Dominum dicens

Dominus Domino meo Sede a dexlris meis'' ? »
«Dixit :

Ecce Dominus et Dominus. Vis-ne discere ubi Patrem et

Filium simuipositos Deum et Deum vocet? audi prophe-
lam David et apostoium Paulum hoc ipsum nobis decla-
ranles « Thronus tuus, Deus, in saeculum saeculi
: Virga ,

» directionis j^ Virga regni lui. Dilexisti jusliliam et odisti

» iniquitatem : propterea unxit te Deus , Deus tuus oleo
slielitiae prae consortibus tuis'. » Pauius rursum hoc tes-

' Baruc. iii, 37.— • Rom. ix, 5.— * Ephes. v, 5. — < 2 Tim. i, 10. —
( jQani 1, I. -< ^ Maltb. s.xiij ^o, — 7 PsaU f i>it, S, et Hebr. i, 8.
 ,

DK INCOMPREHENS. DEI NATURA. HOM. V. 44^

timonlum adducit his verbis « Ad Angelos quidem dicit; :

» Qui facit Angelos suos spiritus, ad Filium autem Thro- :

»nus tuus,Deus insxcuhmi soeculi*. » Qua de causa hic,

,

inquit, Deum Palrem vocavit, Filium verum Dominum?

Non temere, neque frustra id hoc loco fecit; sed quia ad-
versus Genliles agebat deorum muUiphcitalis morboLibo-
ranles. Ne itaque ipsi dicerent Dum nos incusas quod
:

muhos deos dicamus, et multos dominos , tu ipse iisdem

criminibus obnoxius dcprehenderis, dum deos, nonDeum
dicis. Ideo illorum inhrmitati scse attemperans, Fihum ^

vimeamdem habentem , aho nomine vocavit. Quod autem

verum si locum aUius repetamus, clare intelh-
illud sit ,

getis, non ex noslra quippe conjeclura loquimur « De :

»iis autem quaj idohs sacrlficantur, scimus quoniam

,

»omnes scienliam habemus. Scientiainflat, charitas vero

»aedificat. Deescis auteni, quae idohs sacrificanlur, scimus
» qaoniam nihil est idoluoi in mundo et quoniam nuHus
:

»Deus nisi unus^?» \ ides eum adversus eos loqui, qui

plures deos esse putarent? « Nam et si sunt muili, qui
» dicunturdii, et dominimulti,.3ive in coelo, sive terra' ;»
rursus eos ita impugnat : « Lt certe suut dii multi, et do-
»mini multi; » id est, qui sic dicuntur, « Nobis tamen
» unus Deus Pater , ex quo omnia : et unus Dominus Jesus
» Chrislus , per quemomnia. » Ideo iiludetiam, » Unus , »

adjecit, ne rursum illi multiplicilalem d^jorum induci

putarent : unumque Deum Patrem vocavit non ut ejiceret ,

Filium a deitate; sicut et Fihum unura Dominum non , ,

utejiceret Palrem a dominatione, sed ut illorum infirmi-

tatem emendaret, nullamque iUis pracberet ansam. Quod
ipsum in causa fuit cur Judieis , non clare et manifeste
sed obscure raroque Filius Dei a Prophetis significaretur.
Cum enim nuper ab errore plurium deorum abducti es-

' Hebr. i, 7. — . » i Cor, viu, 1, et seqq, —^ Ibid. 5.

 :,

4^(5 8. JO. CnHYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

scnt ; si rnrsum audissent deum ct dcum rursus in eum- , ,

dem recidissent morbum. Idco frcqucnter Prophetae di-

cunt, « Unus est Deus, et prnetcr eum nullus est*. » Non
quod Filium negent ; absit , scd ut illorum infirmitalem
curarcnt, ipsisque inlcrim snaderent , ul a multorum nec
yere existenlium deorum opinionc absistcrent. Cum igitur

audies, « Unus, » et « Nullus , » et similia , nc Trinitatis

gloriam minuas , scd quanlo intcrvallo a creatura distet
hinc cdiscas. Etenim alibi quoquedicit « Quisenimno\it :

»«ensum Domini^ ?» Quod aulcm ne hic quoquc Filium

vel Spiritum sanctum ab illa cognllione cxcludat, jam
sUpra dcmonstratum est, quando hoc teslimonium ad-
duximus « Quis cnim novit quae sunt hominis, nisi spi-
:

srilus hominis qui cst in ipso? ita et quasDei sunt nuHus

,

» cognovit nisi spiritus Dei* :» ac rursum Filius ait

,

« Ncmo novit Filium nlsi Pater ncque Patrem quis , :

«novit, nisi Filius. » Sic ct hoc loco « Non quia Patrem :

» quis vidit , nisi qui est ex Deo : hic vidit Patrcm''. » Simul
enim causam cur cognoscat,
et perfecte illum nosse, et

apponit. Quffinam hacc causa? quoniam ex eo est ex eo :

autem esse rursum dcmonstratur cx eo, quod ipsum cog-

noscat. Idcirco autem ilkim clare novit , quia ex ipso est.

Signum vero quod cx ipso sit illud est, quod clare cog-
noscat ipsum. Substanlia quippc subslantiam superiorem
non probe uosse polcst, eliamsi parvo intcrvallo distet.
Audi enim quid de Angelis Propheta dicat, simulquc de
humana nalura, quod modicum sit inter utramque natu-
ram discrimen. Cum cnim dlxissct, « Quid est homo
» quodmemor es ejus? aut Fillus homlnis, quoniamrcpulas
»eum?» adjeclt : « Mlnulsli eum paulo minus ab Ange-
lis*. » Attamcn licet paulum sit discriminis, quia tamen,

' Deut. Ti, 10. — » Isai. xl, i3. •— * Rom. xi, 34, et i Cor. n, n. —
J Luc, X, aa,
— ' Psal. tih, 5, 6,
 Dp incomprehens. de! natura. hom. V. 447
aliquod interest discrimen, Angelorum substantiam noa
accurate novimus, licctque millies philosophemur, repe-
rire non possumus.
IV. Sed cur de Angelis loquor cum ne animae quidem' ,

nostras substantiam bene noscamus imovero nullatenus ? ,

Quod si illi se nosse contondanl, interroga qua? sit animaj

substantia, numaer? num spiritus? an ventus? an ignis?
Nihileorum dicent : haec quippe omnia corpora sunt, illa

vero incorporea. Angelos noa noverunt, nec ipsas animas

suas noscunt, horum autem Dominum et Creatorem se
perfectc nosse conlendunt, ecquid hac insania deterius?
Cur aulcm dico , quae sit animae subslantia ? ne qnidenr
quomodo sit in corpore quispiam dicere potest. Quid
enim dicatur ? an eam in tota corporis mole extendi ? Sed
hoc absurdum id quippe corporibus proprium est. Quod
,

autem anima sic esse non possit, hinc liquet sajpe ma- :

nibus pedibusque praecisis, integra illa manet, neque

truDcato corpore mutila Verum in toto corpore
efficitur.

non est, sed in parte quadam continetur ergo reliqua :

membra mortua esse necesse est. nafh quodinanimatum,

mortuum est. At nec iliud dicendum sed illam quidem ,

in corpore esse nostro scimus quomodo autem sit igno- ; ,

ramus. Propterea enira Dcus hanc nobis cognitionem

penitus occultavit , ut nobis ora frenaret , contineret i

atque in infimis manere suaderet , ne quse supra nos sunt

curiose scrutaremur , aut pcrquireremus. Verum ne haec
demonstremus, age, rursum ad Scrip-
raliocinils nostris

turam sermonem convertamus « INon quia Patrem vidit :

»quisquam, nisi qui ex Deo est, hic vidit Patrem*. » Ve-

rum quid hoc ? inquiet hoc dictum non ipsi cognitionenl
,

perfectam ascripsit ; sed creaturam quidem ^eum non

nosse delaravit his verbis, « Non quia Patrem vidit quis"
» Joan. 1, i5.
448 S. 30. CnnYSOSTOHI ARCBlBPISCOPr C. P.

vquam, » itemqne dixit Filium ipsumnosse, haec subjun-

gens, « ^isi qui cst ex Dco : liic vidit Patrem. » Quod
autem perrccleillum coj^uoscal, alqucila ut ipse se ipsum
novit, id nondum demonslralum esl. Ficrinamque potest,
ait, ut neque creatura eum clarecognoscat, neque Filius,

sed clarius, hic quam illa; ct lamen perlcctam com-

prehcnsionem non allingat. Nam ilhmi quidem videre, ut
est, et cognoscere se ait, perfecte autem cogiioscere,
atque ut ipse se ipsum novit , id nondum declaravit.
Vultis-ne igilur, ut a sacris Scripturis, et ab ipsis Christi

verbis id probemus? Audianius quid Judaeis ipse dical.

cSicut cognoscit me Pater et ego cognosco Palrcm*. n ,

Quid hac cognilione perfeclius deinde quaeras? Interroga

adversarium , An Palcr Fihum perlecte novit, omnimo-
damque ejus cognitionem habet , nihilque ipsi lalet eorum
quae Filium speclant, sed perlccla est scienlia? Ila cst,
respondebit. Igilur cum audieris, ita cum nossc Filium
ul ipse Filium novit, nihil ullra quaeras; cum utrobique
cognilio ila sit aequaUs. Nam et allbi idipsum declaravit
his verbis : « Ncmo hovit FiHum, nisiPater, neque Pa-
»trem quis novit, nisi Filius, et cui voluerit Fihus re-
» velare''. » Pievelat autem non quanlom ipse novit, sed
quantum nos capimus. Nam si Paukis ita faciat , multo
magis Christus : Discipulis quippe suis sic ille aLj^ : « Non
«potui vobis loqui quasi spirilualibus, sed quasi carna-
» libus , tanquam parvulis in Chrislo lac vobis potum dedi,
»non escam nondum cnim polcralis^ » Sed id Corinthiis
:

tanlum, inquiet, dicit. Quid igilur si ostendamus, ipsum

alia novissc, quae nuUus homiuum noverat, et cum solus
scirct, sic e vivis discessisse? Lbiuam autem id rcperiri
possit? In Epislola ad Corinlhios, ubi ila loquilur : « Ad-
»divi arcana verba, qua; non licet homini loqui". » Et
• Joan. I, i5. — > Malll). u, 27. — J i Cor. iii, 1, — 4 a Cor, xn, 14.
 ,

DE INCOMPREHENS. DEI NATURA. HOM. V. 449

tanien hic ipse qul audivil arcana voiba, quae non licet ho-
niini Joqui, parlicularem quamdam cognilionem habct,et
futura illa longc inferiorem. Qui enim illa dixit, sic eliam
loquitur : « Ex partc cognoscimus et ex parte prophe-
»tamus. Cum cssem parvulus, loquebar ut parvulus, sa-
«picbam ut parvulus, cogltabam ut parvulus. » Et «INunc
» video per speculum in ajnigmate ; tunc autem facie ad fa-
»ciem*. » Ilaque ex his nobls tota illorum faliacia redar-
guitnr, cum enim ipsa substanlia ignoratur, non an sit,

sed quid slt, extremae sane Insanias fuerit nomen ipsi

tribuere : Quanquam etsi nota cerlaque esset, non tutura

lamen esset, nos ipsos nomen nostro modo statuere subs-
tanliae Domini. Nam si Paulus supernls Virtulibus nomina
imponerc non ausus est; sed cura dixisset, « Conslituit
» Ciirlstiim super omnem principatum et potestatem , et
» virtutem, et omne nomen quod nominatur, non solum
,

/) inhoc saeculo, sed eliam in fuluro^ ; » nosque docuissct

esse quaidam vlrtutum nomlna, quce tunc cognoscemus;
nec ausus ipse est alia pro iilis statuere; neque illa ex-
quirere; qua venia, vel qua excusatione digni fuerlnt ii,

qui clrca Domini substantiam idipsum fiicere audent ? Cum

autem ipsa quoque substanlia Ignoretnr, Ipsos ceu furiosos
aversari oportet. Nam quod Dcus slt ingenitus palt»m est;
quod aulem illud slt ejus substantise nomrn, id nullus
Prophetarum dixit , nuilus Apostolorum subindicavit,
imliusque Evangelista ; et rccte quidem. Qul enim ipsaiu
substanliam ignorarent, quomodo nomen cjus proferre
possent.
V. Ecquid loquor de divinis Scripturis , qnaudo tanta
est absurditatis illius evidentia , tanla iniquitalis magni-
tudo, ut ne Gentiles quidem, qui a veritate aberraverant,
quid simile unquam dicere ausi siut : nemo enim ex illis

> 1 Cor. XIII, 9 et ia. «— » Ephes. i, ao.

LXXXVIII. 2^
 ,

45o S. JO. CimYSOSTOMI arcihepiscopi c. p.

divinoe subslanlitc definilioiUMn elTorre lenlavit, camque

uno complccli noniine au.>ns csl. El quid loquor dc divina
subslantia, quando ne dc incorporea quidcni nalura phi-
losophanles, cjus |)erfeclam dcfinilioneni slalucrunt ; sed
obscuram tantum descriplionem, et delinealioncm ])otius,
quam dcfinilionem. Vcruni quid stij)ienles illi objiciunt ?

Ergo ignoras, aiunt, id quodcolis? Huic planc objcclioni

ne rcspondendum quidem essel , postquam e\ Scripturis
perspicnc dcmonslralum cst , cognosci non possc quid
secundum subslanliam sit Deus. Quia vcro non ininiico
loquimnr animo, sed ut cos cmendemus : oge, oslenda-
mus non ignorarc quid sccimdum substanliam sit Dcus
sed id se nosse conlcndere, illud essc Deum ignorare. Dic
enim mihi , si duo houiines de magnitudinis coeH nolilia
inter se conlendcrcnt, quorum aller diceret, non posse
humano oculo ca:him comprchendi aller vero affirmaret ;

hominem pahiio lolum dimeliri; quem ex his dicc-

posse
remuscoeh magnitudinem nosse; cura-ne qui contendcret
se nosse quot palmos habeat, an cum qui se ignorarc pro-
literclur? Quod si is qui ctt'H magniludini cedit, ipsc po-
magniludincm quarc non dc Deo pari cum
tius novit ejus :

revercnlia loquemur? Ouomodo non idcxlrcma; demenliae

fuerit? Quod autcm id sohun requiraliu- a nobis , ut scia-
mus Deum esse non ut ejus , substantiam curiose scrute-
mar, audi Paulum loqucntcm : « Credere enim oportet
»eum qui ad Deum ncccdit, quia cst*. «PiursumProphcla,
cum impietalis quempiam accusarct, non ei vitio verlit,
quod ignoraret quid sit Dcus sed quod eum esse nes- ,

ciret. iNam ait, « Dixit insipicns in corde suo, ^'on est

»Deus^ » Igitur ut illc imj)ius cst, non quod ignoret quid
secundum substanliam sit Deus sed quod ignoret Deum ;

csse; sic ad piam rehgionem sufficit, ut scialur Dcum

' lltbr. XI, C. — • Psal, xiii, et ui, i.
 ,

DE INCOMPREHENS. DEI «ATtfRA. HOM. V. 4^1

esse. Sed habent illi aliam mfditalnm argumenlandi ra-
lionem : qiiam illani ? Diclum est, inquiunt , a Spiritus
» ost Deus'. » lloccine, dic mihi, subslantiam ejus decla-
rat? Ecquis hoEC Ibrat, si vcl tantillum ad Scripluraj sa-
crae fores accesserit? Nam hac ratione Deus ignis quoque
crit; quemadmodum enim scriptum est: « Spirilus ost
»Dcus; » iJa quoquc scriplum est « Deus nosler ignis ,

» cousumens est * » ac rursum

; « Fons aquae vivae. » Ne- ,

que spirilus, lons ct igiiis tanlum erit; sed etiam anima,

Ycnlus mens humana et alia his longe absurdiora; non
, ,

enim omnia reccnsere opus est, ueque illorum insaniam

imilari. Hoc cnim nonicn Spiritus» mulla significat ani- « :

niam nempe noslram, ut ait Paulus, « Tradite hujusmodi

«hominem Salanas ut spirilus salvus sit » itemque ,
'
;

ventum secundum Prophetam « Spiritu vehementi cou- ,

» leres eos » donum cliam spirituale sic vocatur:« Ipse

'
;

» enim Spiritus testimonium reddit spirilui nostro * ; » ac

rursum, « Orabo spiritu, orabo et mente ^
: » vocatur
item ira ; Ilesaias enim ait, « Nonne tu eras , qui medi-
» labaris Spiritu tuo duro interimere eos ? » Auxilium '

quoque Dei vocalur spiritus : « enim anle faciem

Spiritus
» nostram Chrislus Dominus. » H^ec ergo omnia Deus erit
ex illorum senlentia, atqne ex illis rebus constabit. Sed
ne nugaces simus illa aftcrendo, quoe ne confulationem
quidcm merenlur age, adversus illos disccptandi fineni :

faciamus, ct ad orandum convertamur, tanto magis pro

illis rogantes et supphcantes , ut ab insania absistant

quanio magis ilh impie agunt. Hoc enim gratum accep-
tumque erit Deo scrvatori nostro, « Qui vult omnes ho-
»mines salvos fieri, et ad agnitionem vcritatis venire ^ »

YI.Ne desinamus itaquepreces pro ilhs emittere : mag-

I
Joan. IV, 24. — » Hebr. xii, 29. — ^ 1 Cor. v, 5. — 4 Psal. XLyii, 8.

^ * Rom. VIII, 16,— 6 1 Gor. XIV, i5.— 7 Isai, xxyii, Si— « 1 Tim, n, 4.

»9-
452 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

nuni enim telum oralio , ihcsaurug indericiens , divitiac

incxhausta}, porlus fluctibus vacuus, occasio tranquillita-

tis : innumerabilium bonorum radix, foiis et maler est
oratio , ipsocjne rcgno polcnlior. Sa'pe ilaque illo ipso,
qui diademale ornatur febricilanle, ct in lecto jacentc,
astant medici , neque niedico-
salellites, famtili, duces :

rum ars, neque amicorum non scrvornm fa- prajscntia ,

mulatus, non mcdicamentorum varictas, non apparalus

maguificentia, non pecuniarum copia ncc aliud quid- ,

piam humanum polest .TgrolanM solalium aflerrc. Si quis

"veroeorum, quiiuDomino fiduciam habeut , ingredialur,
corpusque solummodo tangat, ])urauique pro illo oralio-
nem emitlat, infirmltalem omnem
Quodque non aliigil.

divitiae polucrunt, non miuisliorum frequentia, non mc-

dicinalis expericnlia , non regius faslus , hoc sacpe potuit
unius pauperis el inopls oralio. Orationem dico, non
hanc levem et scgnitie plenam scd fi-rventcm quas ahimo
, ,

dolente, et inlenta menle funditur. Hoec quippe in ccehun

ascendit: ac quemadmodum aqua) donec in plano loco
fcruntur, et lalum spalium occupant, non in sublime as-
cendunl; cum autem mauus arlificiuu ipsas comprimens
in auguslum dcduxit, lelo velociores sese in allum jacu-
lantur; sic et humana mens, donec multa fruilur licenlia,
diirunditur et eflkiit; cum aulcm acrumnis deprimilur, in
angustumque dcducitur, sic probe exercitata, puras et

fervenles in altum emittitorationes. Lt autem ediscas illas

maximc cxaudiri posse, qnoc in angustia emiltuntur, audi

Prophelam : « Ad Dominum cum tribularer clamavi , et

»exaudivit me *. » Igilur uoslram fervenlem faciamus

conscientiam, animam peccalorum memoria aflligamus ;

aflhgamus, inquam, non ut in angustam deducamus viam^

sed eam ita compareoius, ut exaudiatur; ut sobrtaiu, vi-

'
•^ «Psal, cxix, i.
 ,

DE INCOMPREHENS. DEf NATURA. nOM. V. 453

gllcm , ipsnmque" ctElum tangentem reddamus. Nihil ita

sogniliem et socorcliam abigit, ut mocroret aflliclio, qute

undique mcntem coliigit , et ad se ipsam rcverti facit. Qui
sic in alllictione etin oralione versatur , post emissas pre-
ces , niagnam animo voluptalem capere valcbit. Ac qucm-
admodum nuLium conflictus ,
principio aerem caligine
ofluscat; ubi vcro crebras emiserit stillas, evacuala plu-
via , screnum I.xHiunque aerom relinquit; slc et mceror
donec intiis verjatur, cogitalionem obducit ncstram :

postquam autem oralionis verbis , comitanlibus lacrymis,

evacuatus fuerit , et ejeclus difilatusque, magnam alFert
animi Iselltiam , Dei patrocinio radii inslar in orantis

menlem iliapso. Veruni quisnam ille frigidus multorum

sermo? Vereor, inquiunt, pudore sufl^undor, neque pos-
sum vel os diducere. Salanicaest haec vcrccundia, segni-
tiei obtentus. Tibi namque diabolus adilum ad Deum oc-
cluderc tentat. Fiducia-ne cares? Magna fidendi causa
magna ulililas, si te pulas fidendi causam non habere; ut
contra pudor cxlremaque damnatio , si te pufas fidendi
causam habere : quanquam enim mulla bona opera fece-
ris, quanquam nullius sis tibi conscius mali, si putes te
fidendicausam habere ab oralione penitus excidlsti. ,

Contra onera peccalorum innumcra in conscientia ha-

si

bes, modo tibipersuadeasteomnium ullimum esse, mag-

nam habebis apud Deum fiduciam: licet id nulla humi-
litas sit, cum sis peccator, te peccalorem existimare,
Humililas quippe cst, cum quis multorum magnorumque
meritorum sibi conscius, nihllmagni de se ipso existimat:
cum quis Paulo similis dicere potcst , « INIhil mihi cons-
»cius sum ; »et tamen addit, « Sednon in hoc justificatus
»sum ^
: » ac rursum , « Christus Jesus venit peccatores
«salvare, quorum primus sum ego*. » Hoc est humilitas,

» i Cor. IV, 4» — » Tim, i, i5.

 ,

•^
454 S. JO. CHHYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

cum qnis excelsus operibus, sese mcnle humiliat. Atta-

men Dens propter ineffabilem clemenliam suam, non cos
modo (jui iHiiuiliter sentiunt; scd ctiam eos qui bono ,

animo sua confilcuLur peccala, admiliit, recipit, sicque

afleclis propitius est. Ut autem discas quantum bonum sit

non alluni sapere, duos fingecurrus, junge justitiam cum

arroganlia; et peccatum cum humilitate; videbisque pec-
cali currum, justitiae currum praecedcre non propria : vi,

scd conjuncl.T humilititis virtule: alium itcm currum su-

perari videbis, non justilix infirmitale; sed onere mole-
quc arrogantia3. QueuiadmoLlum enim humihtas praecel-
lenlia sua peccatorum gravitalem vincit, et ad c«clum
iisquc pertingit; sic ct arroganlia mole et gravitate sua
polest justitiaelevilatem vincere, illamque facile deorsum
trahcrc.
VII. Ut autem videas hanc bigam illa velociorem esse,
recordare Pharisffii ac Publicani. Junxit PharisaGUS justi-
tiam et arrogantiam , sic loquens: « Gralias tibi ago, quia
» non sum sicut caetcri hominuni, raptorcs, injusli, neque
» sicut hic publicanus *. » O insaniam ! Lniversa hominum
ualuracjusarroganliamexplerc non potuit, sed Publicano
proxime posito insipicnter admodum insultavit. Quid igi-

tur illc? probra non rcpulit , non aegrc tulil criniiualio-

iiem, sed quod diccbalur bono exccpit animo : inimicique

telum ipsi versum est in medicamentum et curationem
probrum in laurlem, criminalio in coronam. Tanlum est

huuiihlas bonum
tantum lucrum non morderi probris
,

illatis nec efferari

, contumcliis. Ex iis quippc magnum
Iruclum ingensque bonuin comparare possumus, quod
et Pubhcano conligil. Probra enim excipiens, peccata
deposuit, cumque dixisset , « Propitius esto mihi pecca-
»tori% » descendil justificatus pr«e iUo , et diclis facla su-

' Luc XVIII, I. — • Ibid. i5.

 ,

DE INCOMPREHEP?S. DEI NATUAA. IlOil. V. 455

perata sunt, verbis gesta. Alter quippc justitiam prjelen-
debat, jejunia, decimas; hic verba simplicia proferebat,
et omnia peccala deposuit. Non enim verba solum Deus
audivit, scd mentem qua haec proferrenlur vidit, illam-
,

qae humiliatam et contritam miseralus est , ac benigne

excepit. Haec porro dico , non ut pccceraus , sed ut hu-
militor sentiamus. Nam si publicanus homo, quod est
extremum nequitiie genus, nonhumili tantum, sed probo
animo peccata sua confessus, ct id quod erat testificatus ,

tantam sibi Dei benevolcntiam conciliavit, quantam ii ,

qui cum praeclara gesscrint, non altum tamen sapiunt,

sibi opcm attrahunt. Quamobrem eliam atque etiam hor-
tor, rogo et oro , ut frequenter Deo confiteamini. Non te
in theatrum conservorum tuorum duco
nequc hominibus ,

peccala revelare cogo; conscienliam tuam expande coram

Deo, ostende ipsi vuluera, et ab eo medicamenta postula :

ostende non exprobranli sed curanti licet enim taceas

, :
,

ipse novit omnia. Dic igitur, ut id lucro tibi sit : dic , ut

illis hic deposilis, illo habeas purus et a delictis vacuus
et ab intoleranda promulgatione illa libereris. Tres puerl
illi in comino dcgebant : animamque suara pro Domino
dederunt : attamenpost lottantaque virtutis officia dicuut:
« Non possumus aperire os , coufusio et opprobrium facti
» sumus servis tuis , et colenlibus le *. » Cur itaque os ape-
ritis? Lt hoc ipsura dicamus, inquiunt, non licere nobis
os aperire, et eo ipso Dominum lcniamus. Oratiouis vis
vim ignis extinxit , leonum furorem refrenavit , bella com-
posuit, pugnas sedavit, tempestates snslulil , dEemones
lugavit, coeli portas apcruit, vincula mortis abrupit.iuor-
bosejecit, damna repullt, uibes concussas firmavit, in-
flictas Cffilitus plagas, hominura insidias, omnia denique
mala sustulit oratio. Orationem porro dico, non eam quaj
^ Dan. 111, 35.
456 5.

ore teniis cflerlnr; sed

JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI

eam qnae ^x intinuo mcntis ascen-

C. P. ^
dlt. Quemadmodiim cnim arbores iilae, quae radiccm al"-
tias miserinl , olsi innumeros venlorumimpulsus excipiant,
non rranj^imttir , ncc evcllunUir, raJicihus in imo tcrrae
firmiler hicrontibus : .sicoralionescxintimomenlis emissae,
hac innix.'c radicc, secru'c in sublimcj tolluntur, nulloque
coj;;italionuniimpolusubvcrtunlur : ideoProphetadicebat:
« De profundis clamavi ad tc, Domine *. » Ibcc dico non
ul laudetis tantum, sed ut iactis eliam exhibealis. Nam si

hominibus cahmiilalcs propilas narrarc, iisque mala sua

dcscribere, idquamdam aircrlmaTenlibus consolationcm,
acsi illaper loquclam exsulllenlur ; multo magis si animi
tui miserias Doniino tuo communicaveris , quamdam re-
crcationcm consolationcmque mullam accipics. Ilomo
enim saepe gravatur, qucrentis lugentisque fastidio, eum-
que rejicit abigitque at Deus non item, sed admiltit ac :

pertrahit si calamitates tuas ipsi communicarc diu per-

:

gas, tunc te magis diligit, tuisque precibus annuit. Hoc

ipsum indicans Christus dicebat : « Venite ad me omnes
» qui laboratis et onerati estis, ct ego reficiam vos ^. » Yo-
catigitur, ne inobsequcntes simus; altrahit, ne resilia-
mus; etsi peccatis innumeris obnoxii simus, lonc magis
accurramus : hujusmodi enim homines vocat ille: « INon
»veni, inquit, vocare justos, sed peccatores ad poeniten-
»tiam *. » Oneratos hic vocat eos, qui laborant, qui pec-
catorum gravitate afiliguntur; vocalur enim Deus conso-
lalionis et Deus misericordiarum *
,
quoniam hoc ejus :

officium est perpetuum, ut dolentes et afilictos consoletur

et hortetur , etiamsi innumeris sint peccatis onusti. Tan-
tum nos ipsi dedamus , tanlum accurramus ad eum , nec
desistamus , atque expcrimento diclorum veritatem edis-
cemus, nuUaque res nos dolore afficere poterit, si assidua

« Psal. cxxix, 1. — « Malth. xi, a8. — * Id. ix, i3, — < a Cor. i, 3.
 ,

DE INCOMPREHENS. DEI NATURA. HOM. V. 4^7

et accurata oratlone utamiir. Quidquid cnlm acciclat, pcr
illam facile depcllcre polerimns. Eccjuid mirum si luima-
nas tcrumnas oralio solvere possit, quando peccalorum
nalurani ila facile exlinguitet delel? Lt igitur prwsentem
vilaQi cum facilitale Iransigamus, et pcccata , quae con-
traximus, dcponamus , cumquc fiducia stemus antc tri-
Lunal Chrisli , lioc nobis perpeluo mcdicamentum pare-
mus , lacrymis, sludio , assidultate ,
palientla illud con-
dicntes ; itaenim ct pcrcnni frucmur valetudine, et futura
conseqiicmur bona, quae nos omnes adipisci contingat
gratia ct humanitale Domini nostri Jesu Chrisli, cum quo
Patri gloria, slmulque sanclo Spiritui, nunc et semperet
in saecula sa^culorum. Amen.
 ,

458 S. JO CURYSOiiTOMI ARCmJiPISCOPI C. P.

HOMIUA.

Do sancta et consubstantiaU Trlnitate (i5).

I. Qni advcrsns sanclam el consubstanlialcm Trinitatem

linguas acuunl ct fcrociunt, nitunturquc Unigenili , ct
Spirilus sancli dignilalcni dcslrucrc , arguuntur quidem
ab ipso Spirilu sanclo , qui locutus esl pcr Prophetas, ct
a Vcrbo quod praedicavit sui ipsius proprium in carne ad-
venttun ,
propter nos ex sancla \ irgine ruclum, incirabi-
lem ct altcrationis experlcm proplcr suas dignitales ar- :

guentur aulcm postremo indie jusli judicii, quando iterum

vcnict de ccbIo ul glorificelur in sanctis suis , ct admira-
bilis appareat in iis, qui fidem in se custodierunl immu-
tabiliter. Ausi autcm sunt, fralrcs, Arianorum discipuli
Maccdonianorum laborabant, diccre Deum
el qui iiisania

maguum parvum et crealum Dcum, genlilitatem nobis

ct ,

subintroducentcs. Gentilium enim est crealuram adorare,

et alium ex diis suis majorcm ah'um minorem faccrc. ,

Enimvcro si in aliquo deficit Filius vel Splritus sanclus,

non cst Deus. Pauhis enim reprehendens illos in Epistola

ad Piomanos, dicit : « Vcuerali sunt, ct cohierunl crcalu-
» ram supra eum qui condidit, qui cst in omnibus Deus
«bencditus^. » Quod si adorant creaturam, dicentcs , Fi-
lium ct Spirilum sanctum crcaluram, maledicli simt, se-

cundumMoysemdicentem : « Mahjdictus omnis qui adorat

» creaturam et facturam ^ : » nos aulem non crealuram ado-
ramus, sed Triuilalem incrcatam, mutalionis experlem ct

consubstantialem , nihilque habentem adventitium vel ser-

' Rom. 1, »5r — » Deut. xx?n, i5.

 ,

DE SANCTA TRINITATli. 4^9

vlle, quod productione in esse venerit, qnasi prius
vel
quidcin non existcns, postea auteai adveniens. Vide, oro,
testinionia sanctai et consubstantialis Trinitatis, et vene-
rare illam recte, ne pereas. oE dixit, inquit, Deus : Fa-
» ciamus homuicm secundum imagincm nostram , et se-
» cundum cum quo con-
similitudinem'. »Dic mihi crgo,
silium init Deus ? Cum Angehs inquit. At non habent ,

Angeliimaginem Dei loquitur autcm ad coopificem Filium,

:

et sanctum Spiritum. Et ut veritas hacc tibi persuadeatur,

audi Psaltem diccntem « Verbo Domini coeli firmati sunt
:

wet spiritu oris ejus omnis virtus eorum^. » Non ignoras

aulem Vcrbum csse fihum dicit enim Joannes Theologus: :

« Et Deus erat Verbum' :»ct dc Spiritu « Spiritus cst ,

»Deus\ «Dicit igilur Dcus ct Pater Deo FiHo et Deo Spi-

ritui sancto « Faciamus hominem
: sccundum imaginem
» nostram. »Etnon dixit, meam ct vestram, neque meam

ct tuam. Significans autem Scriptura esse unam imaginem

sanctae Trinitatis dicit « El fecit Dcus hominem, secun-

, :

» dum imagincm Dci fccit ilkmi. «Sicut et Pauhis chimat

de Filio « Qui cum sit splcndor gloriae ct fjgura substan-

:

»lia2\ wEtitcrnm « Quiesl imagoDeiinvisibihs''.» Iterum

:

et aho loco « Venite et descendamus, et

dicit Scriptura :

aconfundamus iilorum hnguas' «diccndo, Venite:pares ;

honore vocat. Neque cnim si Angchs imperasset, dicere

debuit, Venite sed imperando Ile. Vide autem obse-
: , ,

cro, quomodo Patris vox Filiurn et Spiritum vocet. Nam

si ad unum solum hoc diclum csset , debebat dicere , Veni
et descendamus et confundamus illorum linguas quia au- :

lem dixit : \ enile, unius est vox ad duos honore aGqualcs.

Audi quoque et beatum Job, qui manifeste declarat in-
separabilem Trinitatem. Dicit enim \ivit Dominus, qui :

" Gen. i, 26. — Psai. xxxii, 6. —

> 3 Joan. i, 1. — < Id. iv, ti. —
5 Hebr. i, 3. — eCoIoss. i5. — Gcn.i, ? xi, 7.
 , ,,

46o 8. JO. CnnYSOSTOMI abchiepiscopi c. p.

Bslc me judicavit, ct Omnipolens, qui amaritucline afle-

))cil animam mo;iin, et Sj>iriliis (livinus (jui lenclur in na-

» ribus mcis *
. » Dicendo Domiuum cl Oiimipotentem cl Spi-

rilum divinum , consubslanlialcm Trinilalem prciedicat.

Disce ct Lymnum Seraphim clamantiiim tertio , « Sanctus

«Sanclus, Sanctus^ : »non cnim dicimt semel tantum,
Sancius, necjuc bis Sanctus , nc(juc quatcr, noquc dicunt,
Sancti, sancli , sancli, ut nc mullis nominibus multos
deos nobis induccrcnt, scd unnm solum. Ter aulem di-

cunt , « Sanclus , S;inclus , S;inclus : » his cnim manifcs-

tant unam et a?qualem gloriam Palris , et Fiiii , et Spiritus

sancti. Audi itcm ct Proj)hclam diccnlcm : « Spirilus Do-

» miui locutus est in mc, ct scrmo illius in ore mco. » Supra
dictum est, «Deus crat Verbum. »Ecce dicendo Spiritum
Domini, et Vcrbum, etDominuni, praedicat inseparabilem
Trinilatem. Vide aulem et tres pucros in camino, omnes
creaturas et Tacturas, ut glorificcnt Deum , vocantes, so-
lem hmam stcllas coclos Angelos, Virtutes, homines,
, , , ,

spiritus omncm crcaluram visibilcm et invisibilem ct

,"

mente pracditam , et nusquam connumcrant Filium vel

Spiritum sanctum inlcr opificia. Quod si contendis quod
cum Judaci essent, ignorarint Spirilum et Filium , repre-
hcndcris mox ab eadcm Scriptura :« Erat enim quartus
«inquit, quasi similitudo Filii Dei '. » De sancto aulem
Spirilu dicit : « Excilavit Dens Spiritu sancto pucrum ju-
» niorem , cui nomcn Daniel '. »Etin ahis multis locis prae-

nunliatus estSpirilus in Vetcri Teslamcnlo. Itaque norant

quidcm Patrem et Fihum et Spiritum unius esse deitatis
et polenliic; et j,aiari cum csscnt, ea quac ilh serviebanl,
provocarunt ad glorificandimi deitalcm. Lt autem scias
quod nihil advenlitium vcl creatum Trinilati accedat
Paulus , qui patrem praeposuerat , aho loco praeponit Spi-
> Job. XXVII, 5. — • Isai. vi, 3. — J Dan. nt, a6. — * Id. xiii, 45.
 »

DE SANCTA TRINITATE. 4^1

ritiiin sanctum, his verbis : « Lnus Dcus Paler ex quo om-
»nia , et nos ex illo unus Donilruis Jesus Chrlslus per
: ct

» quem omula, el nos j)er illum et unus Spirllus sanclus. n

:

Ilerum autem dicft : « Dlvisionesgratiarum sunt, idem vero

»Sj)iritus : et divisloncs mlnistrallonum, idcra aulem Do-
» minus : et divisiones operolionum suut, idem aulem Dcus
» qui operatur omnia in omnihus. Haec autem omnia ope-
» raturunus et Idcm Spirilus, dividens singulls prout vult' ,

et non slcut jiihetur. Jam cum haptizaretur Fihus, Palcr

de ca'lo testificatus est, Spirltus aufcm sanctus in spccie

cohmihie descendit super illum^, qui pari honore proedi-

tus est. Per hascomnla unum re£:num indivIsihlhsTrlnitalls
intelHgcre docemur. Ipsc autem Deus Verhum qui prop- ,

ler nos vere incarnatus, redilurus eo unde separatus non

fuerat, dlcit sanclis Apostoh's suis « Ile et doccte omnes :

» gentes, hapllzantes nomlne Patrls et Flhi ct Spi- illos in

»ritus sancli^ »Obsignati sumus, sed unum signaculum

est sanctK Trinllalis, unum baptlsmo. Quomodo igitur

audes a paterna substanlia ahenare FiUum vel Splrlluni

sanctum ? Neque cnlm si alleni sunt, cum Patre in hap-

tismo dchebant conuumerari. Quanam enim ralione se-
cundum tuura sermonem , o adversaric, si crealus est Fi-
lius vel Spiritus sanctus, cum Palre simul coassumuutur?
Enimvcro si nomen Patris solum eum qui baptlzatur polest
salvarc ,
quare coassumuulur et crcaturre , quasi Paler non
possit solus salvare ? Absit. Igllur si Palrls infirmitatem
profileris , licet consubstanliaha non admittas , a vcrltate
cogeris nobiscum fatcri Trinitatem incrcatam el consub-
stantialem et onmipotentem. Jam si dixcris mihi , de Palre
scriptum esl : Te solum verum Deum*; » sed est et hoc
«

scriplum , « Et Deus erat Ycrhum'. »Et quomodo igltur

I Cor. Yiii, 6, et \n, 4- — ' MaUb. jii. — ' IJ. xxviii, 19, — * Joan,
xvii, 3, — ' Id. I, I.
 462 S. JO. CHRYSOSTOMr AncniEPISCOPI C. P.
1
icqualis Palri ? Dicrndo enini (!(,' Palrc , « Te solum verum
«DcuDi ; » nionslravit Filiuin non naluralem, sed adopla-
tum lilium. Al qnid propri.e salulis iiiimicc? num qnia
scripluni est, sicnt dicit Joannes de Patre , « Dcus lux
»esl' : » dc Filio autein , Eral lux vera ^
; » idco audes
propter Ijoc dicerc minorcm Patrcm , eo quod non adje-
cit, quod sit lux vera : sed de Filio solo dicit, « Erat lux
»vera? » Sicut igilur non andes minorem facere Palrem,
eo quod non apposilum cst, qnod sit vera lux : ita cum
audis dc Palre , "Te sokun verum Deum » de Filio anlem, :

soluni quod sit Deus; nc audeas minorem facere Filium :

quoniani nomina allcrnis vicibus jacent, ut dePatre dica-

tur , « Dcus verus , » de Filio aulcm, Dcus : et conlra,
« Erat Jux vera, » Irihuitur Filio:Patri aulem,lnx tantum.
Porro sicut non licet dicere de Palre quod non sit lux
vera : et dc Filio, quod non sit Dcus verus ipse enim dlxit, ;

« Ego sum vcritas '

: »ita et de Sj)iritu sancto, quoniam
Spiritus est veritatis. Atque ita per hffic teslimonia discc,
vcnerari inscparabilem Deilalem. « Omnia quajcumquc ha-
» het Paler , mea
Deus qui est in suni ', » dicit unigenilns ,

sinu Patris. Moyses dicil « Qui est, misil me*. »Qui est, :

est Patcr:qui est, est Fiiius, qui est apud eum qui cst,
ahsque principio et non in tempore genitus. Omnia quae ,

liahet Paler, qui vere vita ct immorlalitas et lux et Om-

nipotens et Deus et Dominus ; ea uliqne hahct et Fihns.
« Ego enlm inquit veritas et vila et, erat lux vera et
, , , : ,

mDcus crat verhum. » Et Thomas inquit a])OStohis « Do- :

jiminus meus et Deus meus'^ » quemadmodum et Psaltes ,

dicit « Manihus meis Deuni cxqulslvi; ct non sum dccep-

:

»tus'. «Palpavit enim Thomas Vcrhuni in Increduhlate,

et non est deccptus, Dominum et Deum illum coufessus

1 Joan. I, 5. — » Ibid. 9. — 3 Id. xiv, C. — 4 Id. xvi, i5.—

6 Exod. 111, 14. — ^ Joan. xx, ab. — 7 P.sal. lxxvi, 2.
 DE SA>'CTA TRIKITATE. 4^3
infide. Profecto, inquit, dico Filinm Dei Deum. Seddicis:
Non sine princlpio anlem , sed creaUun ,
proindc et ser-

vum. Et quomodo liocPa Qui in lorma Dei existens, non

»rapinam arbitralus est esse aequalem se Deo, sed semet-
nipsum inanivitibrma servi accepta*. » Si igitur servus esl;

omnis enim creatura serva est; quomodo serviis e>;isleus

Ibrmam servi accepit? Quomodo autem se ipsum exinani-

vit , si perfectus Dcus non erat? Accepit enim quod non
habuit, et niansit quod erat. Non factus est id quoderat,
sed cum in forma Dei esset, per niisericordiam , ahsque
sui versione accepit forniam servi. Si autem non vis illum

confiteri absque principio , seqnilur qnod fuerit tempus,

quo non fuerit Ulius. Eliiim, dicit. Ecce igilur, inquam ,

secundum tuum sermonem erat tempus quo non fuit Pater.

Qui enim filium non hahct , pater non vocatur. Et patcr
hahuit principium , quo ccepit esse pater. Ex fdio enim
paler cognoscilur. Numquid et Palcr tempore ahquo alte-

Proh quanta hlasphemia! dum vi-

rius patris erat filius?
deris vencrari patrem summa ilhun contumeha afficis.
,

Jam si Filius ipse tempora fccit etmomenta; omnia enim

per ipsum facta sunt^ j
quo paclo dicere audes quod fuerit
lempus quo non fuerit Fihus? Proinde secundum sermo-
nem tuum majus erit tenipus
, quam Deus verbum. Nara ,

quod prius, id necessario et majus.

II. Yis autem scire quod Fihus cooclernus sit Patri?

Dicit Hesaias, « Ego Deus primus, et ego postac, et ante

» me non fuit ahus Deus, et post me non erit ^ » Ilaque si

postcriorem Patie dicis Fihum quomodo : dicit Paler Posl :

me non erit ahus Deus? Sin exponis hoc de Fiho : quo-

modo dicit : Aute me non fuit ahus DeusP^Quaproptcr cx
his colhge Fihum co-aeternum cssc Patri. Audi autem et

testimonia de Filio, ct fuge bhTsphemiam : « Pluit Do-

> Pbilip, II, 6. — » Joan, i, 3, — J Isai, xliu, lo, el xiiv, 6,
 :

464 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

sminus a Domino ignem et sulphur super Sodoma*. » Do-

minum vocat Palrcm, Domlnimi Filium, Dominum Spi-
ritum sanclum. Sicut dicit, « Doniinus autem Spirilus
pest* : » ct non
Dominus minor Don)ino magno. Et
dicit,
Moyses dicit « Et adorent illum omnes Angeli Dei. » An-
:

gclus aulcm crcaturam non adortit. Et ut discas dc Filio

hoc dictum essc audi Paulum diccnlcm « Quando au-
, :

» lem induclt Primogenitum in orbem terrarum, dicit

»Et adorcnt ilhim onines Angcli Dei^ » Et David quoque

clamat « Dixit Dominus Domino
: meo Sede a dexlris :

»meis, donec ponam inimicos luos scabelhim pcdum tuo-

»rum'. » Et non dixit Dixit Dominus Domini mei scd, : :

Dominus Domino meo. « Eccc (dicit Ilesaias) virgo 'Me-

»rum gcret, et parict filium,et vocabunt n<"uen ejus
«Emmanuel : quodest iiilerprctatum , nobiscuiii i)eus ^, »

Lltiquc dico ipsum filium , subjcclum plane et inferiorem

patre. Arguit te dcnuo llcsaias, dicens : «Puer nalus cst
» nobis , fihus et datus est nobis , ct vocabitur nomen ejus,
»Magni consilli Angclus, admirabilis consiharius, Deus
»fortis, polcslatcm iiabcns , princeps pacis^ pa''^" fuluri

» s*cufi". » Propheta potcslate praedilum , ct Dcum fortem

prsedicat, ct tu dicls iihmi subditum ? llle magni consilii

Angelum Vide aulcm obsecro,

vocat, et tu dicis parvum ? ,

quid Jercmias de eo clamet Dcus noster, non acsli- : « llic

»raabitur allus ad illum » Dc Palre-ne dicit, an de Fiho? .

De Patre diclt. Palernc incarnatus est, an FiHns? Fihus.

Ilaque sccundum scrmcncm tuum Paler est incarnalus.
Verum nuncvidco juxta scrmonem Prophet.T jquod filius, ,

qui et conversatus cst cum hominlbus. Eliam filius incar-

natus cst palcr aulem slne carnc pcrnianslt. Per se-
,

quentia igitur con\ iclus , o insiplens , fatere de Filio hoc

• Gen. XIX, a4. — • i Cor. iii, 17. — J Hebr. 1,6, — 4 Psal. cix, l.
— * Isai. VII, la, — 6 Id. is, 6.
 I.E SAXCTA TUIMTATE. 4^5
dici : « Hic Dcus noster, non a;slimabitur ad illum alius,
» iuvenit oninem viam scientire , ct dcdit eam Jacob puero
» suo , et Israel dilecto suo : poslca super lerram visus est,
»et cum hominibus conversalus cst*. » Vides illum et Ie=
gislatorem? Nam si ipse invenit omnem viam scientise, et
dcdit eam Jacob puero suo , et Isracl dilecto suo; ipse
cst (jui et Moysi apparuit,el legcm dedit. Et unde hoc ma-
nifestum ? audi Prophetam dicentem : « Disponam vobis
» testamenlum , non sicut lcstamentumcjuoddisposuicuQi
«palribus veslris, quando apprehendi manum eorum , ut
seducerem eos ex /Egyplo. Dans leges meas in corda
scorum, et in menlcs corum inscribam illas, et erunt
» mihi in populum et ego ero eis in Deum ". » \ ides quod
,

lam \ eteris quam NoviTcstamenti? nam

ipsesit legislator
quod novam legem ipse tulerit, neque tu inficias ieris.
« Et tu Bcthlehem domus Ephrala, non minima es, ut sis

»in millibus Juda : ex te enim mihi egredietur dux , et

» egressiones ejus ab initio dierum , et ipse reget populum
»meum Israel". » Vides unum populum Patrls et Filii?
Filius dicit : « Ero eis in Deum, etipsi mihi in populum. *
Paler de Christo dicit : « Et reget populum meum
» Israel. » Disce unumregnum Patris et Filii. Qiiaecumque
autem post hoec ipso loquenle audis hnmilia , postquam
cx beneplacllo suo incarnatus est , et sese humiliavit
propter hominum salutem , haec ut dignum estDeo intel-
ligc. Nam littcraoccidit , spiritus autemvivificat '. Etcnim

si Apostolis qui viderant sua miracula et in nomlne ipslus

omnes morbos curaverant, dicebat « Multa vobis habeo :

dicere se non polestis portare modo^

, » quid ergo ad :

multo crassiorem Judacum ? Nam si cum diceret « Prius- ,

» quam Abrahamfieret, egosum'', » tulerunt lapides, ulla-

» Baruc. ut, ZG jS. — » Jprcm. x\xi, 5."). — » Mich. v, a ; Mallli. ii C,

el Marc. v, a. — < 2 Gov. jii, C>. ^ •:
Jofin, .wt, i 2, — ^ l-l. mii, kS.

LXXXVIII. 3o
46*6 8. JO. CHRYsnSTOMl ARCHIF.PTSCOPI C. P.

pidarentipsnm : qnomodoqnid siiblimiussibidici sustinnis-

sent ? Sic ct in Vcleri , mulla inveniet quis de Palrc dici pro
crassiludlne auditorumrut, aSeptem oculi Domini respicien-
«lcsorhem terrarum* : «Et, «Invelamcnloalarum luarnm
«protogesmc'^ :et, cExcitare, ulquidobdormis, Domine'?»
et , « Misi conversi fueritis, gladium suum vibrabit arcum :

»suum intendit, ctparavitillum : sagittassuasardentibusef-

»iecit''. » EtquomodoPnequeenimvolatilisestDeus, neque
sonmo gravatur, neque vel gladius apudDeum ; vel arcus,
vel sagiltre. Incorporeus enim Deusest. Verum haec inter-
minatur Propheta ut excitet auditorum crassitudinem , :

itaetDeus Verbum propler nos incarnatus imitans Patrcm

suum humilia loquitur, ad nostram salutem rcspiciens.
Quoniam enim ipsum advcrsarium Deo putabant, dicen-
tes « Non est hic a Deo
: » Et « De bono opere non la- : ,

• pidamuste, sed propter blasphemiam, quia lu, cum homo

»sis facis te ipsum Deum^

, » El proplcr hoc quaercbanl :

eumlapitlare,quodnon solum solveretsabbatum; sedquod

et Patrem suum diceret Deum aequalem se ipsum faciens ,

Deo et ideo quia non capiebant sublimia, et sua Deitate

:

digna , incipit humilia dicere : per omnia dcclarans se

non esse Dco conlrarium. « Si diligcrclis me ,
gauderelis
» utique , quia ego vado ad eum qui misit me Palrem ,

» quoniamPatermcusmajormeest^ :» quandoenimseipsum
aequalem Patrifaciebat, lapidare ipsum conabantur. Quod
si haec non sic se haberent, cogereris laudare Judaeos,

quod juste crucifixissent Christum ut adversarium Dei. ,

i\am qui semetipsum aequalem Deo ct Patri facit, cum

non Deo adversariusest. Caeterum mendaxerit
sit talis, is

etPaulus, dicens « Non rapinam arbitralus est se csse :

aaequalem Dco'. » Quid igitur est Salvator, secundum

« Zacl). IV, 10. — « Psal. xvi, lo. — Id. xlhi, 25. — Id. i3,
* 4 vii, i^.
— « Joan. V. i8 ; ix, i5, et x, 53, — Id. xiv, 28. — Philip. n, 6.
" '
 ,,

1>F, SANCTA TRINITATE. 4^7

qnod incarnalus uon est? Sic in illo : « Vaclo ad Palrcm
»meum, et Palrem vestrnra et Denm , meum , el D(Mim
» veslrnm* :» alitervocatsnnm secundumnatnram ctalitor :

nostrum secnndnm gratlam et adoptionem : aliter sunm,

propler bonam volnntatem, et propter creatam assump-
tionem : ct aliter nostrum , ut creatnrarum. Quod si in his

discoptas, Potnitdicere patrem nostrum ei. vestrnm , non

Patrem meum ct vestrum : Cnjus ergo gratia divisit se
nisi nt hanc nos Deo dignam sententiam doceret.*^ Vides
inqnit, quomodoindigneritpaterno anxilio, dicens : «Nnnc
»anima mca turbala cst. Et quid dicam ? Pater , salva me
«ex hora hac^. » Perperam legis : Dixit, « Nunc anima
»mea tnrbala est. » Et cum distinctionem ibi fecisset,
subdit : « Et qnid dicam ^ Pater salva me ex hora hac , sed
» propterca veni in horam hanc. » Enimvero per hoc qnod
dixit, a Propterea veni in horam hanc, » ostendit se salu-
tarem mortem non fugere. « Desiderio enim desideravi
»hoc Pascha manducare vobiscnm^, inquit : Si possibile
»est, transcat a mo calix iste verumtamen non voluntas
:

»mea, sed tna liat',» Nnmqnid raortem forraidat vol ,

invitus ad passionem accedit , qui dixit : « Oportet Filium

«hominis multa pati, et occidi , et sepeliri , et tertia die

» resnrgere" ? » qui dixit , « Solvite templum hoc , et in

«tribus diebus excitabo illnd : » qui dixit : « Potestatem
«habeoponendianimam meam,etpotestatemhabeoiternm
»recipiendi illam : » et , « Nullus tollit illam a me, ego
»a memetipso pono illam : et ego iterum accipio illam". »

Qui increpavit Petrum , qnem panlo antea beatum proe-

dicaverat, eo quod dixisset, « Tu es Christus filius Dei

«viventis : » sed deinde cum indignnm illi videretur quod

pateretur, dixit illi , « \ade post me, Satana ofFendiculum ,

» Joan. XX, 17. — » l(\. XII, 27.— » Luc. xxu, i,5. — < IWatlh. xxvi. og.
— * Marc. Tiii, 3i. — ^ Joan.ii, 19, et x, ao.

3o.
 ,

46'8 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

fliiiihi es, qiiia non sapis quas Dei sunt, scd quae homi-
»num'.» Oui confirmavit racicm suam cum ascenclerct
in Jcrusalem : ut salutem per passionera suam omnibus
suppcdilarct : Qui pcr Prophclas ipsam passionls sure
spccicm pra^dixit. Pcr Jcrcmiam cnim dicit : « Super me
«cogilavcrunt cogitalionem mahim, dicenlcs: Venile, el
» immillamus lignum in panem ilHus et eradamus illum ,

» dcterra* : » cruccm significans. PcrDavid autcm, «Dede-

» runt in cibum mcum icl, ct in sili mca potavcrunt me
»acelo' : »et Foderuntmanusmeas etpedesmeos. Parliti
» suiit sibi ipsis vcslimenta mca, et supcr vestcm meam mi-
«serunt sorlcm''. » Et pcr llesaiam : « Tergum meum decli

» ad flagella , gcnas meas ad alapas , faciem meam non

» avcrli a confusionc spulorum^ » Vidisli sane haRc oninia

pcrfccla in crucc : Nain aPilalo flagclJalus est , et a servo

alapa cncsus , ab impiis consputus, a mililibus clavis in

cruce fixus, qui diviscrunt ipsius vcslimenta, et sortem

miserunt, Qui per tam muUa passionem significavit ,
quo-
inodo nunc dclrcctat ? Quare igitur dicit, « Paler, si possi-
nbilc est, transeat a me cafix iste° ? » Ignorabat diabohis
(]uis csset : Videns enim cum ipsum silicnlcm , esurienlem,
lassum , et ahas ejus dispensaticnes, reputavit eum ho-
minem esse purum : vidcns autem ejus divina miracula
Deum susplcal)atur. Dubitabat igilur de co, ignorans il-

Jum. JNam si evidenter scissct quod Deus esset,non ausus

Jtiisscl ad eum accedere : sicut et PauJus dicit : « Si

»cnim cognovissent, ulique Dominum gloriae non cruci-

«fixisscnt'. » Prastendit igilur Dominus formidinem quo ,

iile illiccrctur, ut cum acccdeiet ut ad hominem, ab ipso

in fugam verleretur , ct rcdimerentur omnes captivi ab
illo detcnli. Quemadmodum rcx aliquis invasurus tyran-

• Mallli. XVI, 16 et 20. — » Jercm. xi. 19. — ' Psal. lxviii, 26.—
4 IJ. XXI, 18. — 5 ls;i!. L, f). - f MaltL xxvi, 3y. — 7 i Cor. n, 8.
 ,

DE SA.NCTA TRINITATE. /fic)

num inviilidiorcm , cum illnm fngiUirnm se sciat, fingit

mcLum, dicens excrcilibns snis : I"'ugiamus hinc a fiacio
illius , ut ne a nobis fngi;it, sed persequatur nos : et sic

conversi comprehendamus ilhnn. Ita ct Dominus prc-c-

texebat fornndinem, nt cnm diabohis ipsnm (jnasi homi-

nem aggrederclnr , invenlrct Deum qni illum inlcrimeret,
ct libcraret omnes qui ab illo detinebantur in inferno. Sic
enim dicit ; « Apparuit Angehis confortans eum » qni ab
*
:

Angehs adoratnr, et cni flectitnr omnegenu coelestiumet

terrestrium, et infernorum^, quo pacto ab Angelo robnr
accipiebat? Non robur accepit, sed glorificationem Angeli
dicentis : « Tuum
est regnum et imperium, Domine. INul-
»lus scit diem illam vel horam, neque Angeh ncqne ,

»Fihus, nisi Pater\ «Etquomodo crgo inqnit, acqnalis ,

estPalri, qui nescit diem illam ? Qui fecit iham, igncra-

bat-ne illam? Et qnare igitur dicit : iVeqne Filius ? Vide
iheoriam exquisiliorem. Duas qnis scientias et notitias in

Scriptura inveniet : unam qnidem ,

quae ex opere sumilur,
alleram vero ex cognitionc. « Cognovit enim , inquit,
«Adam Evam uxorem suam % » non quod prius ignora-
verit. Quomodo ignorasset, qni dixerat « Hoc nunc os :

»ex ossibus meis, et caro ex carne mea^ ?» Et cognovit

Abraham Saram uxorem suam, et Jacob LiametRacheP.
Num ignorabat illas , qui propter illas anuos qnatuordecim
servierat? Sciebat quidem illas crgnitione, opere autem
quemquam,
postea cognovit. Itaqne Pater qui non judicat
sed omne judicium deditFilio' scit diem tam cognilione ,

quam opere. Fihns autem qni venit ut salvet mnndum

et non ut judicet, sciebat eam speculativa notilia quia :

autem nondum judicaverat, ignorabat diem, nolitiam

operalivam significans.

' Luc. xxii, 43, — 'Pliilip, II. — ' Marc. xxiv, el Marc. xiii, 52,— 4 Oen.
!v, 1, — '
IJ, II, 20. — ^ Id. \M\, — 7 Joan. V.
470 S. JO. CimYSOSTOMl AUCHIEPISCOPI C. P.

III. At Paulus dicit: a Coiisiderate Aposlolum et Ponti-

» ficem coniossioiiis noslrae Cliristum Jesuni, quod fidelis

»sit ci qui Iticil ipsum*. » El alio loco : « Dorainuin et

«Christum illum Dcustecit^. » Et Salomon dicit:« Domi-

snuscreavit me inilium viarimi suarum ad opcra sua'. »

Yidcs cjuomodo creaturam ct facturam suam eum Scrip-
Verum arguent te, adversarie Dei, ea quae
tura significat ?

sequuntur. «Omnis enim, inquit, sacerdos, qui ex homi-

» nibus assumitnr, pro hominibus conslituilur, ut ofTerat
»dona et sacrilicia''. » Accepit enim ex nobis creatam
carnem absque peccato, quam pro nobis Patri obtulit sa-
crificinm. Itaque inlellige (|Uod secundum carnem fecerit
eum, et non secundum divinilaleiij. Sic el Dominum el
Ghristum eum Deus fecit. Nam ante dispensationem ubi-
que Deus praedicatur, sicut pricmonstratum est, et nun-
quam aliquis facturam cum dicit, sed propler unionem
carnis creatae dicit, « Dominum ct Christum Deus eum
»fecit:» propler audilorum crassitatem, « Dominus ini-
» tium viarum suarum creavit me*.» Vides quod creatu-
ram dicit? Verum procedamus ad ea qux ibi deinceps
sequuntur. « Ante saeculum fundavitme, ante omnes colles

Bgenerat me*. «Primum quidem, o vanae glorioe sectalor,

disce, librum Parabola inscribi. Quid quid autem per pa-

rabolam dicilur, iion idem est quod verbi vis ac littera.
Nam Dominus regnum coelorum sagenae, ec fermento, et
grano sinapis assimilavit, tamen di-
et aliis multis. JNeque

cinms regnum ccelorura aliquid Sed siue ambage

tale esse.

dicain 13ominus: « initium viarum suarum creavit me,

»anle saculum fundavit rae, ante omnes colles generat
»me^» Quomodo igilur quod gignitur, creatur vel fun-
dalur ? velquomodo quodcreatur, gignitur? Namsicreatu
» Hebr. iii, i. — » Act. u, o. — ' Piov. vni, 22. — < Hebr. v, 1. —
A<-'t. Ji, 56, el Pfov. vni, aa. — «- Ibid, — 1 Matlh. siu.
 ;

DE SANCTA TllIMTATE. ^J ^
est,non est genitus. Nos non creamus ea quae gignlmus
nequc gignimus quae creamus. Etquomodo possibile est,
,

increato patri natum esse lilium creatum ? Nos enim qui

creali sumus, gignimus creata : Pater autem qui increatus
est, Filiuragenuit increatum. Aquila autem interpretatus,
« Possedit me, « dicit. Igitur cum dicit, Creavit me, prai-
dicit futurum, quasi jam esset faclum. Etenim hic mosest
Scripturae, sicut cum dicit ; <- Foderunt manus meas et
» pedes meos* ; quasi diceret, Ego, quem videtis creatam
carnem propria voluntale mihi adunasse, ah initio sum,
non a Maria habeo initiura. « In principio cnim erat ver-
abura et priusquam Abraham fieret, ego sum^ » Con-
;

filere igitur Filium incrcatum, et cum Patre principio

carentem, ut ne des et Patri principium quo coeperit esse
Paler. Quod si dicis Filium cum Patre principio carere:
dic quomodo genuit Pater Filium, volens velnon volens?
Si dixerimus, voiens, contradicunt: Jam eratvohintasante
verbum priusquam euim vellet, dicunt, non erat Fiiius.
:

Si autcm dixerimus, non volens, dicunt: Vim palitur ergo

Deus. Omne autem quod

vim patitur, non est Deus. Nos
aulem quod sicut sol radios et lumen coaeterna
diciaius,
habet, ita PaterFihum etSpiritum sanctum: ut ne dica-
mus et Patrem sub principio. Si enim diceretur sub prin-
cipio,priusquaminciperet esse Filius, PaternoneratPater,
secundum sermonem tnura: et cogerisPatrem subprinci-
pio impie ponere. Sin minus, hoc ti^>i reponam ego: Vo-
lens-ne Pater factus est Pater, an nolens? Si dixeris,
volens : ergo antequam vellet, non erat Pater : et conse-
quenter erat tempus cum Pater non esset Pater: ergo in-
ccepit esse Pater. Sin dixeris, non volens, vim passus est:
Deus autem vim non patitur quod enim vim patitur, :

Deus non est. Vides in quantam incidis impietatem, si

• Psal. xn, j8. — • Joan, i, i, et yui, i*i.
 4^2 S. JO, CIIRYSOSTOMI ARCIIlliPISCOPI C. V.

rion confllcris Filiom cum Palre carore principio, co?eler-

nnm ct coopinccm essc? Kt quomoclo coopilicem dicam ?

IScriplnm cst enim, « Omnia per ipsnm facla snnt*. »Non

audis Prophelam diccntem de Filio : « l^x ore inlanlinm et
Klaclenlinm perfecisti landem , » et coetera. « Qnoniam
«vidcbo ca^los opera digitorum tnornm, Innain et slellas,

oqnac lu fnodasli ^. » Non vidcs Chrisli auctorilatcm di-

centis « Pater mens usque modo operatur, et ego operor?
:

» Et, qnomodo Paler suscitat mortuos et vivificat, sic et

»Fihus quos vult vivificat^» Et, « Adolcscens, tibi dico

» surge\ » Kt spirituiimmundo : « Ego tibi irnpero, obmu-
« lesce, et ogredercex illo'. » Et, « Confide, fili, rcmiltun-
» Inr libi pcccata tua^.» Quoniam enim iUi diccbant:
« Nnllus potest dimiltcrc pcccala, nisi solus Deus' :» ex
ore ipsorum argnit illos, dicens: Vos dixistis quod Dei
solius est dimiltere peccata: ccce igitnr dimitlo peccata,
iit confiteamini deitatem meam. Si aulem non crcdilis, ex
sanitate corporis videte, et discite animae bonam valetu-
dinem. Tunc dixit ei: « Surge et tolle grabalnm tuum, et
» vade in domnm tuam. » Et iternm allcri : « Extcnde ma-
»num tuam. » Et mari: « Sile, obmntesce. » Puellae, »Sur-

»ge: Lazare, veni foras. Volo, mundare'*. » Et cnetcra

omnia, per qua manifestat, quod cumPalre .'eqnalemha-
heat dignitateii'. Quae cum omnia rccte didiceris, crede
quod Patri consubstantialis sit, et qnod consubstantialis
sit et Spirilns. Nam si ex Patre procedit, et a Fiiio sumit,
non ahenus a substantia Dci cst Spiritus. Spiritus Dei,
Spiritus Christi, Spiritns veritalis, Spiritns consolator,
idcm sibi vohmt. Spiritns Dens : Dominns antem Spiritus

' Jonn. I, j. — » l'<al. vm, .".. 4- — ^ Joan. v, 17-21. — 4 Luc. vn, li

« Matlli. IX, 21.— c Ibid. 2,— 7 MuUli. ix, 2,— 8 Malth. ix, 6. !d. xn, i3.
Marc. IV, jg. I.uc. viii, 5^. Joan. xi, 4-^' Marc. i, 4i' Jotin. xv, 26, et
5V1 , i5.
 DE SANCTA TRINITATE. 4^3
est'. Sicut et Pclrus ad Ananiani, « Cur conspiraslls inter
»vos nt lenlarctis Spiritum sanclum? » et manifestans
(juod Deus sil, inquit, « Non mcntitus es homini scd ,

Deo^.» \ idcs quod Deus Spirilus cui mentilus est? Et ,

Paulus dicit: « Vos Templum Dci eslis, et Spiritus Dci

shabitat invobis". » \ idclicet Deus est Spirilu qui habi-
tat in nobis. • lu ipso cnim » vivimus, et movemur, ct su -

mus'* » ct Secundus homo iu Spiritum vivificantcm. »

:

El alio loco dicit: t Caro non prodest quidquam spiritus :

»cst qui vivificat^ »

IV. ?sc ausis igltur aliquid loqui ccnlra consubstanlia-

lem et omnipotcntem Trinilatcm. Et ilcrum : « Nulhis scit
»quae sunt homiuis, nisi Spiritus hominis, qui in eo : sic

»ct quae Dei nuHus sclt, nisi splritus Dei® : non jam qui
in iilo, ut ne quis compositum Spiritum putct. « Spiritus
»enim omnia scrutatur, ctiam profunda Dei'. » Profecto
non comprehendit. Non enlm scriptum est,
scrutatur, sed
quod comprehendat quomodo igitur scrutatur? ut cu- :

riosus? ut aUenus ? ut ignorans ? Annon est scriptum :

« Profundiora tc ne quseras, et robustiora te ne exqui-

»ras*?» Quae prasccpla tlbi snnt, ea et cogita. Non est
enim iibi opus abscondltis: Si aUenus est, juxta tuum
sermonem quomodo audet ergo absconditaDeiscrulari?
:

Dc Patre scriptum est: « Ego simi Dcus, probans renes.et

» scrutans penelraUa ventris^» Num qula non additur
hoc verbum, Comprchcndo, igoorarePalrem dices ?Num
ignorans scrutalur et probat? ut et de adorando Spiritu
hoc dicerc ausis? Quomodo dlxit, « Segregate mihi Pau-
»lum et Barnabam, in opus ad quod vocavi eos*°? » Vides
polestatem, intelhgc deitatem. Et xVgabus : «Haec dicit

• 3 Cor. III, ij. — • Act. V, 4- — ^ 1 t]or. iii, i6. — < Act. xvii, zS.
— 5 i Cor. .\v, o5. — 6 1(1. 11, 11. — -
Ibid. — s Eccli. vn, et m, 20. —
3 Psal. VII. ct Jerem. xvn, 10. — '" Act. xm, 2,
4^4 S. JO. CURVSOSTOMI AHClIlliPISCOPI C. P.

«Spirilus sanctus : Virum cujus est zona haec, sic ligabunt

»in Jerusalcm. » Et Aposloli ; « \isum cst Spiritui sancto,
«nihil ullra servandum. » Et itcrum : « Trauseuntcs Phry-
»giam et Galatia) regionem, prohibiti a Spiritu sancto lo-
»qui scrmonem in Asia. Ll venerunt aulem in Mysiam,
» tenlabaut in Bilhyniam proficisci, et non sinebat eos
wSpiritus sanctus. » Et iterum : « Yerumtamen Spiri-
» tus sanctus pcr singulas civitales testiflcalur, mihi di-

» cens^ : » et caetcra. Et Propheta, « Et Spiritus meus, in-

»quit, aslitit in mcdio vesiri'. » Dominus vero : « Ubi
» cumque luerint duo vel Ires congregati in nomine meo,
» ilHc sum in medio eorum ^ » Et, a Dominus misit me, ac
»Spiritus cjus. Attendite vobis ipsis et toti gregi, in quo
wposuit vos Sj)irilus sanctus episcoposetdiaconos*. » Vide
virlutem Spiritus sancti, et aucloritatem, et polcstalem,
num alienus a Deo sit Spiritus. «Vidi, inquit Hesaias,
«Deurn super thronum excelsum et elevatum, ct Sera-
»phim in circuilu ejus'' » et qua; scquuntur. «Ac dixi ; :

»0 miserum me, quoniam compunclus sum quoniam ,

» immunda labia habens, in mcdio populi immunda labia

»habenlis ego habito, et regem Domiuum Sabaolh vidi

»oculis meis. Et dixit Quis ibit ad populum hunc? Et :

» dixi Ecce cgo, mitte me**. » Mimirum qui sedebat in

:

throno, dixit « Vade ad popuKmi hunc, et dic Auditu

: :

» audietis ct non intelligetis

: et videntes videbitis, et non ;

»perspicietis '. » Quis est qui sedebat super ihronum? Pa-

ter, inquit: Si autem didiceris a Paulo, quod Spiritussit,

confiteberis illum Deum ?Oslende, inquit, et credo. Audi

illum dicenlem « Bene dixit Spirilussanctus perHcsaiain
:

»prophetam: Vade ad populum hunc, et dic Auribus :

• Act. XXI, II ; XV, a8, et xvi, 6 et 20 — » Agg. 11,6. — ' Matth.

x»iii, 20. — 4 Isai. xLTiii, 16, et Acl. xx, a8, — ' Id. vi, t« — ^ ibid. 5-8,
? Ibid. y.
 :

1)E SANCTA TRIMTATE. 4^5

» andielis * : » et quac sequuntur. Paulus inquit , a Dixit
» Spiritus sanctus. » Hesaias inquit, « Dixit Dominus Sa-
sbaolh,» quia indillbrens est Scriplurae loqui de Patre et
p^ilio et Spiritu sancto. Igitiir nc dic deinceps magnum et
parvum Deum incidens in Gentilium errorem. Nam si
,

parvus Deus est Filius, mentitur Paulus dicens « Expec- :

«tantes bealam spem gloriaG magni Dei etSalvatorisnostri

» Jesu Christi^. » Quem igiturPauhis vocat magnum Deum»
tu ne dixeris parvum. Nam inDeo perfecta sunt omnia. Et
rursum : «Exquibus Christus secundum carnem, quiest
Bsuper omnia Deus bencdictus in saecula^» Neque crea-

lum Deum nominabis unquani impius enira est, qui :

creaturam adorat. Quid igitur? Non dices corpus Domini

creatum? \ide ergoquod ettucreaturam adora^ insipiens,
Nullus dlcit regi Exue purpuram tuam ; vel surge a :

throno tuo, utte nudumadorem : sedadorat regem super

ihronum sedentem, Complacitum et purpura veslitum.
enim fuit Deo verbo,
carnem nostram sibi ut creatam
absque macula uniret. Est igitur adoranda cum Deo ver-
bo, quatenus deitali adest. Et hoc significans divinus Da-
vid, clamat : « Exaltate Dominum Deum nostrum, et ado-
»rate scabellum pedum ejus, quoniam sanctus est\ » In
alio Ccehim mihi sedes, teira autem scabel-
loco dicit : «

»lum pedum meorum". » Terram nos jubes adorare, o

beate David?Ei;quomodo MoysesLegem ponit, neque CfB-
lum, neque terram, neque quse in eis sunt, adoranda esse*?
Videte myslerium. Quoniam sibi juncturus erat nostram
carnem absque peccato ad unam adorationem; caro au-
tem noslra ex Adam, ex terra est; snciindiim hoc dicit
6 Et adorate scabellum pedum ejus. » Nos enim terram
non adoramus, sed Deum verbum, qui univit sibi absque

> Act. xxviii, 25. — • Tit. II, i3, — 3 Rora. ix, 5.-4 Psal. xcviu,5,
— * Isai. Lxvi, 1. — 8 Deut. v, et xviii.
4~() S. JO. CIIRYSOSTOMI AnCUIEPISCOPI C. P.

peccalo carnem Adae, qnac ex terra formala est. Ne Igltur

iillra dicas, crcalum Filium. Scd dic, ubi dixit Paler :

Creavi mihi filium : vel Filius, Creavil me palci? Neque

humanas voccs Christi in cjus diminutionem accipc. INam
si his dlctis, et humanls in co demonslralis, ausi snnt
quidam dicsre phantasia et specie tanlum ipsum incarna-
lum fuisse; si haecnon essent facta, in quam non excidis-
sent impictatem ? Proinde omnis qui sanclis Scrinturis
crcdit, adoret Trinilatem increalam, incommutabilem,
invariabilein, omnipotentem , simul principio carcnlem,
coacternam et consubslanlialcm: Palrem, etFihum, prius
quidem absque carnc, deinde autem vohmtale propria in
fuie pcrfeclum hominem faclum, absque pcccalo, absquc
versione et mulalionc sui :homo enim factus, mansit id
fjuod erat, nempe Dcus : non cnim excidit a gloria et dig-
nitate sua: Et Spiritum sanctum, Spiritum , qui locutus
estper Prophctas. Eos autem qui dicunt Fihum, aut Spi-
ritum sanctum, versum, vel mutatum, vel aUerius subs-
tantioB, velex nihilo factum, vel quodfuerit tempus quando
non erat, analhematc damnct Ecclesia calholica. Suffi-

ciunt isla cuivis, tametsi pauca sint: omniaenim tractare,

impossibilc. Docentem enim me deficcret tempus. Neque
ipsum mundumopinorcapere hbros, qui scribuntur : nos
autem indigni qui tantam ex sacris Scripturis utilitatem
assequamur, adoremus Patrem et Fihum et Spiritum
sanctum, cui sitgloria et imperium in saecula saeculorum.

Amen.
 s. p. n:"
JOANNIS CHRYS05
CONSTANTINOPOLITANI
ARCHIEPISCOPI ,

DE FATO ET PROVIDENTIA ORATIONES SEX.

V VV VV% VV^ i VV V\f\ vvvv vv vvv vvv VVV VVV VVV V VV VVV vVV V\^ VVV VV\ VVW V VV V VV VVV VVV VV^ VVV V^

ORATIO I.

Dc Providcntia.

Mullis referla cst perlubalionibus vila noslra *, tumul-

tibuscjue plena. Verum non in eo mali gravitas sila est,
dilecti; scd in eo, quod cum hujusmodiperturbalionesat-
que tumultus, vc] leviores eOicere, vel sine molestia ferre

possimus, neutrum eorum assequi conamur, sed nos mcc-

rore conflcientes, totum vitae tempus degimns atque : aliiis

paupertatem, alius aegritudinem queritur, alius sollicilu-

dinismolem, alius rei familiaris curam , alius liberorum

educalionem, alius orbitatem. amcn- Ac vide insignem
tiam non enim iisdem in rebus, sed in contrariis icque
:

lugemus. Alqui si rerum conditio nobis causa luctus essct,

non par esset in contrariis rebus rcque lugere. Scd si pau-
pertas malam illudque inlolerabile esset, cum qui in divl-
tiis viveret, nunquam cruciari oporteret; et si orbilas
essetmalum, multorum liberorum parentem, tranquiilum
degere par esset. Rursns si rempublicam administrare,
honoribus frui, multosque subditos habere, optabile esset;

' Vide D. Gaiilon, tom. xn, p. 121126.

/i" '47v^* ^,'*^o. iCnnjliosTOMi AftciiiEPiscopi c. p.

f ^- ( vita rTegojii^v^Cjjm ot Iranqnilla fngienda esset; cl omni-

\ •'^>>^l5TT<r7)^'fij|Jj<ifMida. iNnnc vero ciim vidcas locnplelcs ot
^- lrni>»ii "f qiir Ingrre; diviteni vcro socpe plns ,
qnam j)an-

perem, principem plus, qnam snbdilnm; mnllornm lib(!

rornm parcntem plns qnam orbnm ne rcs in causa esse
, ;

putemus, sed eos, qni rebus opporlune uti seque ab ,

omni mocroro liberare nequeunt. i\am pertnrbationem al-

que tumullum, non temerarins rerum eventus, sed nos,
sed animus nostcr parere solet. Ita si sit ille nobis rectc
composilns, eliamsi sexcenlae undifjue lempestales exci-
tenlnr, in tranquillo et in j)ortu semi'er qnicscemns : queni-
admodnm contra si non sit bene alTectns, etiamsi nol)is

res secnndo vento rcrantur, nanlVagis ipsis nihilo melins

erimus. Licet et hoc in corporibus cernere : qui enim ro-
busto est corporis temperamento , quamvis cum inoeqna-
bili aeris varietate sexcenlies pngnet, non modo nihil mali
patietnr, sed etiam excrcitalione et intemperiei consue-
tudine accessionem roboris accipiet. Sin imbecillum ot
gracile corpushabeat,licetoplima tempestatum conditione
fruatnr, nihil hinc commodi accodct , cum propria imbo-
cillitas, bona tempestatum ralione laedatnr. Iloc i])snm ot
in cibis cernimus quando enim validns firmnsque venler
:

est,quodcumqne snsceperit, quantumvis durum, quan-

tumvis ad concoquendnm difficilc sit, in purum illud suc-
cum convertit , naturali temperatione cibi pravitatem su-
perante quando antem vis ejus soluta mollisque est, licet
:

ipsi cibum maxime succulentum offeras in pessimnm il- ,

lum commutat atque corrumpit, imbecillitate ejns vim

cibi labefactante. Ilaque et nos cum videmus res incom-

positas, nc Deum culpcmus, dilecti. Ilhid enim non est

remedinm invenire vnlneri scd vulnns addcre vnlneri. Ne
,

daemonibusmnndi administrationem attribuamns, ne prse-

sentia sine providentia geri putemus, ne gene»is cujusdam
 ,

DR F\TO F.T PROVIDENTIA. ORATIO 1.

^79
et fati tyrannidem , Dei provi{lenti.Te ceu murum offera-
mus : enim omnia blasphemi.x plena sunt, et vere
hoec
perturbatio et confnsio non in rerum fluxu est, sed in
animo ita affecto qui etiamsi bono ordine et composi-
:

tione rerum millies fruatur, donec in seipso confusionem

illam atque perturbationem emendaverit , non poterit de
illa rerum tranquillitate gaudere : sed sicut oculus aeger,
ctiam hicente meridie tenebras et ah'a pro aliis videbit
nec radiis frurlur ; sanus autem ac firmus , etiam vespere
poterit corpus cum securitate ducere ; sic et mentis nos-
trae ocuhis, donec firmus erit, res etiam illas, quje con-
fuse apparent, rectc videbit : depravatus autem , quaravis
eum in ipsum ccelum attollas, multam ibi perturbationem
et confnsionem deprehendet. Quod autem haec ita se ha-
beant , mullis tibi cum veterum, tum aevi nostri exempHs
demonstrabo. Quot paupertatem facile ferunt, propterea-
que Deo gratias agere non cessant? Quot divitiis dehciis-
que fruentes, Deo non gratias agunt, sed ipsi maledicunt?
Quot nihil grave passi universalem illam providentiam
accusant? Quot in carcere omni tempore degenles, hanc
miseriam gratius ferunt, quam ii qui in libertate et secu-
ritate vitam ducunt ? \ ides animae statum , et propriam
cujusque mentem, et horum et illorum causam esse, non
autem ipsam rernm naturam. Itaque si animi nostri cii-

ram habcremus, nihil perturbationis, nihil confusionis,

nihil grave essct, etiamsi Euripo quovis vehementius vitae

nostrae res susdeque ferrentur. Cur enim, quaeso, Paulus

gratias agit? Atqui is e numero eorum est, qui optime
vixerunt, et virtutem toto vitae tempore sectati sunt, et

minime gravia hujusmodi pertulerunt? Nemo ex omnibus,

qui solem aspexerunt , vel juslior illo fuit, vel asperiora,
quam ille, passus est. Attamen cum videret raultos in ne-
quitia viventes laeto esse animo, ac praesentibus frui pecu-
4So S. JO. CIIRYSOSTO.MI ARCllIKPlSCOPl C. P.

nlis, gralias ipse Deo agcbat, cl allos ut idem facerent

horlabatur. Ad illum respicitc. Et tu cum videris impro-
bum liclo aniuio, elatum, cum vidcris inlmicos proslerncn-
lcm , Diolcslos sibi bomincs ulcisccntem , nulli obnoxium
damiio, circumfluentibus undiquc divitiis, clicnlibus cl
adiilatoribns slipatum , tc vcro in slatu prorsus coulrario,
molostiis, sycophanliis, insidiis obscssum, cave pulcs csse
le cx abjcctorum numcro ; scd Paulum videns eadera iu
parle versantem , crigc animum revoca cogitaliones, nc
,

pnc mcerore dccidas. Amicum Deo atcjue bostcm cjus nc

ex rcbus prosperis aut advcrsis oeslima ; sed si vidcris
quempiam recte viventem, fegritudineque vacuum ad pie-
tatem spcclare, huncbealum ct amulalione dignum pula,
ctiamsi sexccnlis vinculis conslringalur, in carcere per-
pctuo habilct, indignis serviat, paupcr sit, iu mclaUis la-
boret, aut ahud quidpiam grave patialur. Beatus cnim
ille est, eliamsi ipsi oculi cxculpantur, etiamsi uratur,
ctiamsi corpus ejus paulalim consumalur. Si autem vidc-
ris ahum in lascivia , nequitia, extremisque sceleribus vi-
ventcm magno fruentem honorc, in ipsum tbronum re-
,

gium asccndcntem, diadcmalc rediaiilum, purpura indu-

tum, univcrso orbi impcrantem, lacrymarc, et ilhim ideo
miserum onim miscrius animo ila affecto
repula. JNihil ,

etiamsi tolnm subdilum habeat. Quid enim

orbem sibi

emolumenli pecuniis abundarc cum, qui quod ad virlutem

speclat omnium pauperrimus slt? Quid lucri lot viris im-
perare eum,qui nec sc ipsum, nec morbos animi sui supc-
rarenequit? Verum si videanuis corpns male afTcctum,
febricilans, pcdibus Liborans, aul iabe aut aho quopiam
iucurabih morbo delenlum, hcrymamur, etsi ihe omnium
locuplclissimus sit, imo lanlo magis ,
quanto locuplelior
est. Nam tunc scnsus malorum acutior, cum quis in abun-
dantia rerum nccessaricuum versatur. Elcmm qui prae pau-
 DK FaTO J-T PROVIDEKTIA. ORATIO I. 48 1

pertale ab horum rruilione arcelur, ipsam necessilalcm

consolalionis loco habet : qui vero iis rebiis abundat, et
morbo impcdilur ab nsu , ideo magis uritur. Qui au-
tem non absm'dum fuerit si corporeo morbo detontum,

qnempiam videamns, ipsum miserum praedicare, etiamsi

opulentns sitj anima autem malc affecta ; anima , in-
quam, cni par nihil , qna pretiosins nihil, ipsum beatnm
diccre ob lantlllum pccuniae, vel ob tcmporaneum ho-
norcm, vcl ob quidplam eorum , qune hic quidem ma-
nent , sed post hanc vitam, imo scepius ante vilae exi-
tnm nos deserunt? Ne ,
qnopso , haec nobis pcrtur])ationis
et tnmultus cansa sint. Ideo Deum accusant mulli, ideo
mundum nulla regi providenlia putant. Quod si scircnt
nihil in praesenti vita boni esse, nisi virtutem : non divi-

tias, non pecunias, non sanitatem, non potentiam, non

aliud quidpiara; nec quidpiam mali esse in procsenti vita,
nisi nequiliam , improbitatem, et animae pcrversitalcm;

non paupertatem vel morbum? non molestiam non ca- ,

lumniam, non ah'a qme gravia esse pulantur, nunquam

laha loquerentnr, quaha nunc dicunt, nunquam in moo
rore viverent, non beatos dicerent eos , quos miseros pra.-

dicare oporleret, nec mlseros pra?dlcarent eos, quos bea

tos dici par esset; non ila erga homincs affecli esscnl.
INam propter bonum corporis habltum, ct ciborum co
piam ct multum somnum beatos praidicare homlnes, ni
,

hil allud est qnam crga illos ut erga brula animaha affcc

los esse. Nam et hajc cst illorum fellcltas; imo id ellam

in brutis malum est; mulli qulppe asini et equi otio et
edacitale perlerunt. Qnod sl brnlls, quibus tota virtus in
bona corporis habitudlne sita cst, id nocumcnto est, an
in hominibus, quorum omnlsdignitas in nobiiitate animac,
id virlnlis loco ponemus, nec revereblnuir Cffilum , et
anlmaj nostra: cognalos AngelosPNon erubescis Ipsaai cor-
LXXXVJU, 3l
482 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCttlEPtSCOPI C. P.

poris naturani elformain? Non enini qiiemadmodutn bru-

tis eain nobis effinxit Deus , quod
scd ut dccebat illud ,

aiiini.x' ralionali ct imuiortali Cur

ininislraluruni erat.
enini bcsliis omnibus vcrsus terram dcmissos oculos Deus
indidil; tibi vero in capile ccu in arce illos collocavit?
Nonne quia illis nihil cum coclo commune, tibi vero ut su-
perna contcmplareris, lex a Deo et a natura ipsa ab inilio
posila est? Cur corpus tuum erectum fecit, illis vero prO-
num ? Annon eadem dc causa, ut ex ipsa formatione eru-
dirct te, ut nihil commune haberes cum terra , neque
pracsentibus rebus adbacrercs? Nc itaquc nobilitalem pro-
damus nostram, ncquc ad brutorum ignobilitatem dela-
bamur, ne de nobis dicat ilUid « Ilomo cum in honore :

«esset, non intellexit'. » Nam dcliciis, diviliis, gloria prac-

senlibusque rt^bus felicilalem vitae circumscribere, non est
hominum propriam nobilitatem consideranlium , sed ho-
minum, equis et asinis similium. Verum absit ul talcs hic

adsint in sancto choro ac iheatro spirituali, convenluque

religioso. Ideo enim quotidie divini verbi prncdicatione
fruimur, utvcrbo quasi fiilce praecisis sylvescenlibus animi
morbis. frucliferae arborcs simus, fructumque tempesli-
vum fcramus in regium horreum dcponcndum, qui glo-
riam referat commuui Domino ct cullori anlmarum nos-
trarum, ct nobis vilam oclernam, quam nos omnes assequi
conlingat, gralia et benignilate Domini noslri JesuChrisli
cui cum Palrc simulque cum sanclo Spiriiu, gloria impe-
rium et honor, nunc et semper et iu soecula soeculorum.
Amen.
Psal. xLviii, ai.
 t)E FATO RT PROVIDENTIA. ORATIO it. 4^^

ORATIO II.

De Fato et Providentia.

f Qul maledicit palri aut matri, morte moriatur' :»

haec lex in Veteri Teslamento posita erat*, quando nou
magna erat optimi vitoe instituti accuratio, quando divi-
nitas inducta est, qiiando pucrilia praecepta, quando lac,
paedagogus, lucerna, figura, umbra. Quid jam dlxerimus
de iis qui nunc in gralia sunt, et in rcrum veritate,
in tantaque cognilione versantur, ipslque non patri et
malri, sed Deo universorum maledicunt ? Quodnam 11-

los (^xcipiet supplicium ? Quls cruciulus nequltiae tanta) par

erit? Quis fluvius igncus? quls vermls immortalis? qua;
tenebrai exleriores^qunc vlncula?quis stridor? quis fletus?
Omnla lormenla , qune jam sunt , et quae futura sunt , non
sufficient animae slc jffeclffi, et iu tantiun ncquiliam lapsse.
Blasphcmlae aulem modi uiulli variiqno sunt; quos ne-
ccssc est hodlc omnes exponcre,
corum sponle ut in nullum
labamur, neque amlcum vel inimicum qucmpiam simlllter
lapsum ncgligainus. Nullum cnira, nullum ulique est pec-
catum hoc dctcrlMs, nullum asqualc scd additamenlum :

malorum cst, quod omnia confundit, quod inexplabili et

inlolerando plcctitur supplicio. Qulnam sunt qui Deo ma-

ledicunt ? Qui saplenli cjus providenliae fali confusionem
et necessitatem ceu murum opponunt. Ccrte quod infide-
les, qui ligna et lapides insulse mirantur et colunt, hoc
laborent morbo nihil mlrum; quod autem ii, qui ab hoc
errore et servitute liberatl sunt, qui cognltlone Dci dignati
sunt , quasi ex regressu quopiam , in hanc procellam , in

» Exod. XXI, 17. — » Vide D. Guillon, tom. xu, p. 127-1 34.

3i.
48/, S. JO. CimYSOSTOMl ARCIIIEPISCOPI C. P.

hunc cogitatam , in lianc nmcnliam rcciflcrlnt, ilkid est

gravissimum, mu]li.sf|uc vorc lacrymis, flelibusquc dig-
num : quando ii, rjui se Clirislum adorarc dicunt, (jui

tantis dignati sunt myslcriis, arcanis imbuli dogmatibus,

ct sapitMiiia illa qunc cx cculis ad nos dclala cst, i^ost tan-
tum iioMorom ,
quom a Dco accopcrunt, so ipsos pracci-
pilcs agunt, alque a liberlate, quam ipsis Deus largitus
cst, sc admodum insani dejiciunt, gravissimasque sc sub-
jiciunt scrviluli , dum horrendam lyrannidcm , qune nun-
quam fuit, cogitatu fingunt, et spcm bonam cxcindunt,
norvosquc eorum, qui virluti studcnt , excinderc studcnt :

quomadmodum in IjcIIo mililos slrenuos, et animam pro

palria cfl\mdcrc paralos ccrnons inimicus quispiam,qui
nec cos alio modo la^dero, nequc a sludio crga rcgem avo«
care, noquo timidos cflicerc , noquc machinis supcrarc
polost , alio illos modo corrumpil , suadorcque conatur
fruslra illos lemcre et sine causa lanlum suscipere labo-
rem ; ila ut ejus manus dobilitot, robur dejiciat, anirai

studium exlinguat, ut bis omnibus a pugnandi sludio

amolum, nudos et inermes advertcns, vinctos demum in
captivilalcm adducat. Sic ct diabolus lccit. Cum videret
inaximam orbis partem Dci gratia Gentilium crroremirri-
dorc, tolisque animi viribus, verljum vcrae roligionis prae-
dicare : hinc vcro magnura virlulis sludiam manare ,

inultumquc nequiliac conlomptum; non ausus palam di-

ccrc , Dcficite a Christo, ejus dogmata irridete, fabulae

suntet erroros, ipse Christus improbus el inhumanusest.
Novil enim cos ita ma"is a sua tvrannide rcccssuros, ct in
majus sui odium vcnluros. Idcoquc non rccta via crimi-
nalionem oflert, sed circuitione usus , impitc discipfinae
virus clancuhmi spargit, specie quidem ipsos in fidc ma-
Bcre sinens , radicitus aulem illam cvcllcns, omniaquc
vcritalis dogmata pcssumdans , alquc la obseqnentes sibi
 ,

DE FATO F.T PROVIDENTIA. ORATlO II. 485

homines magnain elTiinclens conlra Deuui calnmniam.
illo hoc venenum, et morlifera faii pharmaca
Proplerea ab
adornala sunt, ut omnia, (\ux dlxi, clam inveliat, ulquc
vanam csse oslendat, liomi-
(loclrinam (idenHjuc noslrani
nibusque suadeat maluin de Deo icrre judicium. Quod
eliam inilio circa Adamum iccit, Dcum quasi in\idum cri-
minalus. lilud enim pcne dixit duni hortaretur Sciebat :

Deus, inquit, oculos vestros apericndos essc; sciebat vos

quasi dcos iuluros esse; invidit huic honori vcstro majori.
Eliamsi enim hoec verba non subjunxerit, cadcm lamcu
cx prioribus conjicienda reliquit. Ac vide nequitiam. Sub-
vcrso Dei dccrelo, postquam dixerat magna illis obven-
tura bona esse, si non ilH oblemperarcnt , videlicet aper-
tioncm oculorum, tcqualitatcm cum Deo, ct ipsi annexam
scienliam ; non adjecit improbum ilhmi esse, qui haec
prohibcret, nc videretur ceu inimicus ct hostis verba fa-
cere; sed personam consiliarii, ct curatoris suscepit, x\l

malam hortationem rcdderet acceptiorem, quod ctiam

accidit. Nihil enim aliud his dlciis perficerc voluit, nisi ut
dcficcrelis a Deo conditore. Invidus cst et livore plenus
maximis noslris invidet bonis. At haec verba manifcsle
non posuit : alioqr.in illum suspicanles inimicum esse fu- ,

gissent. His ergo praetermissis ct dissimulalis, hoc perni-

ciosum iuduxit consilium. Eodem quoque modo nunc non
dicit, Dcficile a Christo, quasi divina praecepta damnanda
esscnt, novit enim sibi menticnti fidem non habcndam
fore; sed caliide vidctur nos in iis essesinere , et cum vc-
rilate consentire, sed alio modonos inscios ab hac relerna
ha;reditate nos ejicit. Quemadmodum si quis puerum iu-

genuum ac libcrum, sed simplicem ct incautum , uon

quidem dextera apprebensum ejiciat ex domo palerna,
sedillumadea facienda hortetur, quibus gestis, velitnolit,
a paternis omnibus bonis excidct. Neque enim fieri ullo
 ;:

486 6. 30. CIIRYSOSTOMl AnCHIEPISCOPI C. P.

modo polcst, ut is qui falo hacrel, cffiluui consequatur

imo ctiam ficri uequit ut gehcnnam et supplicinra efTugiat.

INam divinis praeceptis contraria imperat. Dicit Deus : « Si

» voluerilis ct audierilis me , hona lcrra} comedctis : si au-
»tcm nohierilis, nec audicrilis mc, gladius vos consumet.
• Osenim Domini hajc loculumest'. » \ idesquomodoDeus

loqualur, et lcgcs ponat : audl nunc fatum quomodo

ioquatur et quomodo conlrarias ponat k^gcs; ct disce illa

quidem a divino 8j)irilu dicta csse; hacc aulcm a maligno

dxmonc immanique fera. Dixit Deus: Si voluerilis, et, Si
noluerilis, in noslro arhilrio ct voluntate rclinquens vir-
iutcm et improhilalem. Ille vero dicit : Quod fato consli-

tutum cst, vitari non potcst, velimns nolimus. Deus dicit:

« hona terroe comcdelis;»Falum vero dicit

Si volueritis,

Quantumvis voluerimus, nisi nohis id dalum fnerit, nnlla

utilitas est hoc vclle. Deus dicit, « Si nolueritis atlenderc

» verhis. meis, gladius vos consumet. «Falum contra dicit,

Si noluerimus, datum vcro nohis fucrit, tanien salvi eri-

uuis. Annon hoc falum Quid hac pugna clarius dicit?

fucrit? quid hoc hello apertius, quod adversus divina clo-
qnia nequitiae doctores daemones susceperunt? Scd ut jam
dixi, quod dacmones, ct homines docmonihus pares, nempe
Graeci, his fidem haheant, nihil mirum quod autem vos :

lam divinse et salularis doclrinaj participcs , ha;c despi-

cialis, el ad illa ahsurdissima commcnla animjc pcrniclosa

confugialis, illud longe gravissimum Quid eiiim
est. «

nmihi cxternos judicare^. » Mihi apud vos scrmo est,

memhra Chrisli , fdii Ecclesiae, qui in palerna domo eru-
diliestis, el ccelcstihus disciplinis imbuti , qui tanto ho-

nore dignali cslis. Ideogcmo, idco lamcnlor cl ploro. Nara

lacrymis digna sunt h^c, quando quis in peccata dccidit,
quae venia digna non sunt : quse venia, quandoDeus sen-

» Isai. I, ao. — • I Gor. v, la.

 DE FATO ET PROVIDliNTI A. ORATIO II. 4^7
tenliatn dlcit, et daemones conlradicnnt, eorumqiie dicta
etiam Dei domesticis fidc digniora videnturPNon disputa-
tionem jam movemus, scd interim eorum, qui ipsis ob-
temperant impudenliam oslendemus Ap- : Deus dicit , «

wposui tibi ignem et aquam, vitam et niortem, quocumque

«volueris exlendc nianum luam* » dncmon dicit Non est ; :

in te sitam extendere manum, sed nccessitate quadam ac

vi hoc agilur ; et hoec tibi videnlnr fide digniora esse : ne-
que cogitas quanlum sit inler hujusmodi consultores in-

tervallum, quad ille sitDeus, hic vero doemon, non con-

silii diirerenliiim examinas ,
quod ilhid salulare sit et ad
virlulem vocet, hoc vero diabolicum ad nequiliam, et
improbitatom excilans. Non consideras, qnsenain tibi a
Deo, et qurenam tibi a doemone data sint : quod ille qui-
dem ita tc dilexerit, ut ct Filium snnm unigcnitum pro
te daret, qno nihilPalri pretiosius eral, atque eliam nunc
ita amat, ut le per Apostolos pro lua salute cohortetur,
et omnia faciat : ille vero ita odio habuit et habet, ut per
omnia te neque modo non tibi ahquid boni
impugnct ,

tribuat, scd etiam ab iis qnae a Deo accepisli te exturbare

conetur. Ille te Angelis parcm facere studuit, hic vero
humi repentibus teabjectioremeirecit,libiquepersuasit ut
illa adorares illc in regnnm coelorum aUosque honores te
:

pertrahit, hic vero honoribus tibi collatis invidit, nec

prius abiit , quam te indc ejecerit. Quamvis enim ilhus
dogmala perspicere non possitis : etiamsi sole clariora sint
iis, qui prorsus supini non sunt : ila conspicuam habent
illa, qune Dei sunt, virtntem alqnc salutem ; illa vero ne-
quitiam : atlamen si non potestis ad illa respicere, saltem
ab iis , qui consilium vobis dant, discite quid salutare,
quid Koxium sit. Quomodo enim absurdnm non fuerlt cae-

teris in rebus hoc uli consilio, ut si medicns cibum det

« Eccli. XV, ly.
 ;

488 S. JO. ClinYSOSTOMI arciiiepiscopi c. p.

alicul, non tlc c.o ille cniiut.e inqiiirn! ; scd iil sanitati
conducentcni accipi.it; si aulcm venclicus cl pr.iesligialor,
non muliuni inquirat, scd quasi vcncnuin ct pcstem avcr-
sclur et cum de Dco agilur non eodeni uli incdioP Quan-
;

quam lanlo majus inlcrvallum est inler Dcum et daemo-

nem, quam inler medicum et vcneficum , quanto nec dici,

uec mente vel sermone coinpreliendi polest. Quomodo

igilur non e'xtremac fuerit absurditatis, ubi minor est ci-
bos prccbenlium diflerentia, non curiose inquirere, sed
conditionc personarum universac doclriufo loco uti : ubi
autem consiliariorum lantum cst discrimcn, adhorlatione
opus habere ut inlelligatur quid salutare, quid noxium
silPNc, qurcso , ne irrationabilibus bcstiis irrationabilio-

res simus ; scd resihamus, nec pr.xbcamus aurcs : nam

« Corrumpunt mores bonos colloquia prava *
: » ncque ve-

uiam assequenlur «jui deccpli sunt. Cur enim si pcstilen-

lem , et inlcctum locum videas, illic consistcre rclugis,
ctiamsi sexcenta te ad illam lutbilalionem pertrabant,
corporisque valeiudinem cacteris omnibus anleponis
cum autem sermone peslilcnti alque niorbo quidam sunt
rclcrti, quae non corpus tantum, sed eliam auimam pcr-
dunt, camque deteriorem ac viliorem reddunt non tamen ,

resilis? « Audi inquit Sapiens quidaui vir, ne slcleris

, ,

nrcsili, nc tardaveris minimam in his melue mo-

', » vcl
ram. Ha3C porro dicimus, non dogmatum illorum vim re-
ibrmidantos, sed imbecillltatem vestram meluenlcs. Nobis
cnim per Dei gratiam, illoruiu scila aranearum tclis ini-

becililora videnlur, qui siunus in fide fundati, etiamsi

millics ad aures nostras decantent , tanto majore risu a
nobis excipiunlur, quasi insaui et mcnte capli : sed im-
becillitalem veslram formidamus. Neque advcrsum omnes
hsec dico , sed advcrsus eos, qui his obnoxii sunt. Quan-
» 1 Cor. Av, 55, — » Prov. i.\, iS.
 DE FATO liT PROVIUENTIA. ORATIO II. l^Sg

doquidem Paulus qui omnia lencbiil, non doclrinam lan-

tum, scd vcrborum pugnas advcrsus extraneos disclpu-
]um Timollicum doccns, vanos sermoncs occludendos
moncl. Breve cst \\ix noslra^ lempus, exiguum salulis
curriculum. Si crgo breve illud lempus nobis ad discen-
dum ulilia concessum, in supcrvacaneas, inutilcs et noxias
disciplinasinsumamus, quandonam aderit aliud tempus,
ad discendum ea, quaj necessaria sunt et urgent maxime?
Alqui si eliam lougissimum esset, tolum esset nlilibus in
rcbus insumendum. Cum autem breve sit etexiguum,
quomodo non extrenKe dementiae fuerit, cjus brevilatem

in disciplinas animae nostrae pcrniciosas insumcre ? Quid

medicina opus est? ne plagam accipias, nc tcmpus absu-
mas in iis sanandis, quas ab aliis accipis : a divinis Scrip-

turis sanitalem compara. Si acccsserit aliquis aliena do-

ccns, aures obtura, sttitim resili , ne cuncleris. Si conlra

impcratores concilium incatur, no commiltas ut in ejus-

modi consessu locum habeas, quippe qui vcl ex auditu
rcrum cliamsi non essenliaris, in periculum omnino ve-
,

nias. Quando contra Deum aliquid dicitur, agitalurque

dogma accusalione plenum advcrsus illum, annon fugies?

annon malcdicam linguam aversaberis? annon impia ora
obturabis ? Et quomodo polcris cum fiducia Deum prc-
cari , qui in eum jactatarum calumniarum particeps fuc-
ris? Ne qua3So, id eveniat. Ha:c a me non ad praesenlcs
dicla sunt; imo polius ad praesenlcs. Etiamsi enim vosin-
noxii; si quos noveritis hoc niorbo laborantes; his pluri-
busque aliis contcndile verbis, ut malum radicitus evella-
lis. Id vcro fiat precibus sanclorum et amicorum Dei : non
enim tantum nostra verba valent, quantum illorum pre-
caliones. Faxit Dens ut nos omnes, et quolquot ad Eccle-
sia3 plcniludincm pertinent, his liberati malis, cum fidu-

cia stemus antc tribunal Cluisti , cui gloria. Amen,

 »

49^ $• 'O. CHRYSOSTOMI ABCHIEPISCOPI C. P.

1
ORATIO ni.

De Falo.

Novi me nuper npndVestram Charitatem de fato verba

fecisse' , nihilqiie prohibetquominns de eodem argnmcnto

etiam bodie sernioneni inslituamus non quod niorbus : sit

ita vabdus, sed quod socordia vestra sit incrcdibilis, quc-c

vel minimas acgritudines pcrniagnas faciat. Siqnidem ct

caeco id vel natura conspictuim est, fideli nempe ncque

verbis neque doclrina 0[)us esse, ul mahim hoc efTuglat.

Quemadmodum enim cum qui terram noslram inhabitet,

legibus nostris ulatur , regibus fisdem pareat , non necesse
est quolidie persuaderi, ne Persarum inslitutum inducat,
sed semel prohiberi tantnm : sic ct hoc loco faciendum.
Nam quod ad pcccata cavenda perlinet: alia quidem sunt
quse sermone doctrinaque cgcnt; alia vero ita manifesta
et clara, ut metu sohun ae supplicio coerceantur : cujns
generis sunt, occidcrc, adulterium admittcre, furari ,
qua?
oratione non egent. Quainobrem legislator non doclrinam
posuit qua aures nostrae personarcnt , et rem csse malam
indicaretur : ilhid enim jam cogitalionem nostram pra^oc-
cupaverat; sed soluni prohibuit, non adulterium admit-
tes, non occides. Lbi vero de viduarum despectu, doque
deposilorum violala fido nos alloquitur, tuuc rationes ad-
jicit. a Miserare , advenam elenim et
inquit, viduain , ct :

» tu advena fuisti in tcrra Egypti. Sabbalum requie cole ^,

inquit. Deinde causam afiert. Fatum itaque aversari, non

' Vide D. Guillon , tom. xii, p. i55-i36. — » Deul. x, i8, et », »4;

ExoJ. XX, >o, el zxxi, i5.

 BE lATO liT VROVIDENTIA. ORATIO III. 4^1

praiceptum est quod ratiocinlo egeat , sed ex illis perspi-

cuis cst. Nam quemadmodum palam est caedem et adnl-

lerium essc mala et prohibita , ita perspicuum est fatum

etiam esse malum ac prohibitum :neque enim ex eo quod
aliqui ipsi fidem habeant, putctis ipsum non esse rem ve-
tilam. Etenim et caedes quoquc patratur , etsi legibus pro-
hibita; adulteria item et rapinae admittunlur a multis,
quamvis vetita. Quod enim perinde atque caedes , genesis
quoque legibus Graecorum sit vetila , hinc liquet , quod si

quis adultcrio cuni uxore cujuspiam admisso, in foro ju-

diciali accusatus dixerit : Non ego, sed genesis : ego quippe
temperanter agere volebam , sed illa me irapulit. Annon
idco graviores dabit pcenas , ut qui ad ridiculam defen-
sionem confugerit ? An vcniam impetrabit? Neutiquam.
At secundum illos impetrasse oportuit. Si enim genesi non
arbilrio nostro haec fierent, nulla aplior defensio esset.
Nam si volunlas noslra potentior sit genesi , nulla genesis
erit. Si vero quantumvis conetur quispiam , necesse sit ea
quae genesi sunt prasfinita, implcri; frustra punitur ille,
et venia ei ncgatur; sed ncmo ilhmi neque se purgantem
neque veniam impelrantem audiet ita res ab omnibus :

explosa est, fabulaeque ac nugarum loco habetur. Mulli

vero magistratus; (tametsi ab homine quopiam si vis in-
feratur, id reo ad defensionem sufficiat, imo polius nul-
lum esse crlmen ultra vldeatur;) multi, inquam, magis-
tratus de injusla caede accusati, poenas dederunl : carnifices
vero , qui caedes perpelrant, suaque manu perficiunt, ad
Iribunal trahere , vel perqulsitioneui facere nemo aggre-
diatur, patroclnante neccssltate , majristratns aucloritate,
ct subjeclionls tlmore. Quod si homini ignoscunt, quia ab
hominc contrlbule suo coactus est; nonne multo magis
homini pcr fatum coacto, condonandum esset? Atqui au-
fugiendum eral. Verum illius, ut aiunt, imperium sic
 ,

^yi S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

inexpiignabilo est, ut (jnamvls in descrtum, qnamvis in

mare, qiiamvis aliuni in locuin tc confcras, cjus placila
non cHiigias. Quomoclo igilur non absurdum fucrit, cum
qui a Barbaris magna vi cogllnr, facilc vcnlam impclrarc ,

ut nc quidcm accusctur , cum vcro, quia a potcnliore ut

aiunt necessitalc compellitur, pcenas darc, nequc ad causai
sune dcfensioncm admitti ? Nemo cnim unquam falum prae-

tendcns pocnas cflugit : non in foro judiclali malcficus

non domi famulus non in ludo puer, non in

, arlibus dis-
cipuhis, si quando ii pcccavcrint. Quomodo igilur qui-
dam fatum tucnlur, qui illud sic infamanl, cjusque ncccs-
silali ne minimum quidem veniac conccdunt? Ita nempc

verilatc et conscienlia sua pcrmotl, fabulam esse pulant.

Cum autcm in gravia peccata lapsi fucrint, aliud rursus
praetendunt, quo se poenas cfi^ugere posse putant, quasi
vcro non idco graviores daturi. Etenim non tam gravc est
peccarc, qnam post pcccatum impudcntcr agerc, ct propter
scelera sua Deum accusare. IIoc omnium peccalorum te-
terrimum est : illud vcro diabolus curat, ut non modo nos
segnes ad virtutcm , et pronos ad malum reddat ct omnia ,

Dco attribuere suadeat; sed cliam dcfensionis obtentu,

et animam etlinguam nostram in blasphemiam conjiciat,
nt ct Deum accusemus, ct malc gcslorum a nobis odiuin

dcponaraus , ct in cum, qui auclor non est, culpam tra-

ducamus. Atqui si qtiis apud homincs ahquld tale designa-
verit, vel Id unum satis est ad cjus accusationem alque
pcrniciem. Cum quis cnim aUerum cahimniatur, ellamsl
nlhil mali palravcril, ut criminis rci suppliclo plectilur.

Vide igilur quanla mala diabolus per fatum inducat: vir-

tulis contemptum animum quippc resolvit quantumvis

;

pronum ad sudorcs pro illa suscipicndos, quando suadct,

nnllum quod in nos incidat geslum pro vitio habcndum.
Cum enira quis didicerit mcechum homicidam muro- , , ,
 :,

DE F\TO ET PROVIDENTIA. ORATIO III. 4^3

rum cvfTossorem, non csse crlminis reum, non desinetquasi
in proccipili loco sponte ruens ,
j)roviclcnlirc alios calnm-
nialores efliccre, et ipscquoque calumnialor Dei csse
qno quid, qnoeso, perniciosius cssepolcst? Fugiamus ila-
quo dilccli lalem idololatriam vere mors cst in olla
, , :
,

omnemquc qui Inde hauserit vel tanlillum pcrversorum

dogmatum* ,
prorsus mori ncccsse est, nisi rcsilfat; et
sauilalc pura frualur. Nc igitur postea infructuosc plore-

mus, cum nobis slatntum pccnitentiae tempus post deccs-

sum praccisum fuerit, doncc in arbitrio nostro situm est
quolquot hoc correpti sumus morbo, poenitentiam agamus
et reslpiscamus : quotquot vero sani sumus, et incolumi-
talcm scrvamus, hoc morbo correptis manum porrigamus.
Nam si corporc hancque cm^am adhi-
irgrls hoc studium ,

bcinus, animl ingruentc morbo, quld non a nobls pracs-

tandum est? Quld non sustlnebimus ut fratrcm ad se- , ,

cielatcm membrorum eamdem cooptatum, recuperemus,

qui ad plenitudinem corporis ecclesiaslici pcrtinel?0mnla
igltur hujus causa susclpiamus , omnia faciamus; canes
ac lupos abigentes : neque nostram salutcm satis nobis esso
putemus. Quemadmodum enim dictum est,«Si vldebas
»furem, currebas cum eo, et cum adulteris portlonem
»luam ponebas^; «ilaethic quoque audiamus cum vide- ;

rimus aliquem cx fratrlbus nostris sufTuranlem verbis et

sr.surrls, Ista audiamus. Domus Domlni est Ecclesla , vasa
pretlosa sunt fideles. Cum crgo vidcrls cxtcrnum aliquem,
cx vasis quldpiam diripcre conantem , cllamsi tu non hoc
vilio caplus sls , ulpole qui perlclitcrls , si negllgas neque
,

adeas eos, qul Id emendare possunt, reus eris anlmaj II-

llus, qui cum videris furem efiodienlcm, non impcdlverls

slve per le, sive pcr alium. INcque vero lioc dico , quod
libi perlcuium Impendcre putem, sed ul te sccurum rcd-

> 4Ri-g IV, 4o. - » Pial. ii.ix, iS.

4.94 S- JO. CURYSOSTOMI ARCItlEPISCOPI C. P.

dam , utque id elliciain ut perindc aliorum alque tuam

curessalutem. Ita enimpoterimus promissaconsequibona,
gratia Christi, cui gloria in sajcula sieculoruin. Amen.

^VVVVVXVVVVVVVVVVV^VVVVV^VVVVVVVV^V^A/VV^ VVVVV^'V\\WV\VVVVV\VV\WVVVV\VXA v\^ vw

ORATIO IV.

De Fato.

« Eadem ipsa dicere* mihi quidem grave non est, vobis

» vero tutum *. » Quod si Paulo frequenter dlscipulos doc-

trina inibuere opus fuit; Paulo, inquam, qui cum Spirilus
gratia doccbat, qui cum imperio inimicos abigebut, qui
omnium apgritudines tollebat; Paulo ita honorato, quem
omnes audiebant quasi Angchmi de calo descendenlem,
imo polius quasi ipsum Chrislum si ilaque ilH necesse ;

fuit frequenter eadem ipsa repelere; multo magis nobis,

qui nullo in numero sumus etenim eliam vobls tulum :

est frequenter de lisdem Ipsis rebus audlre , ncc modo de

iisdem ipsis rebus, sed eadem Ipsa de lisdem ipsis rebus.

Ne gravetur ergo quisquam, neque moleslum sibi putet,

si de eadem hypolhesi eadem ipsa retractcmus. SI enlm
confidere liceret, vos his semcl audltis acgritudincm animi
deposituros esse, ne quldem ab hoc argumento rece-
sic

dendum , sed de eodem Ipso loqucndum esset, ut firma

slabilisque sanilas esset, vosque cauli essetis, ne in hacc

opera recideretis. Quoniam vero apud audilores rellquias

adhuc morbi esse suspicamur, necessaria et rationi con-
sentanea nobis est frcqucns iisdem de rebus adhortatio,
Hodie autera dicendum est quo pacto haec effugiamus.

Quomodo igitur effugiemus ? Primo precibus et colloquio

• Vide D. GuilloD, tom. xii, p. 137-146. — • Philip. m, 1.

 DF. FATO ET PROVlUENTIA. ORATIO IV. ^Q^
cum Deo; secundo.piis cogilalionibus. Si enim videris
quae fulura , quoe praesenlia fuerint, ac rectum de utrisque
calculum nunquam hoc malum animam tuam at-
lulcris,

linget. Cum quempiam praeter dignitalem lo-

ergo videris
cuplclem, ne beatum praedices, ne amulandum putes, ne-
que Dei providcnllam damnes, neque putes temere et casu
ferri res praesenles , quia ille quispiam praeter raerilum
locuples est. Recordare Lazari et divitis* : ut hic quidem
ad summam rerum et divitiarum copiam pervenerit, cum
esset crudclis, ferus et inhumanus, ipsisque canibus effe-
ralior : siquidem illi pauperem miserabanlur et curabant,
nec segniter ulcera in toto cjus corpore lingebant : ille

vero ne micas quidcm ipsi dabat. Cogita ergo quomodo

hic ad summum opulenliac pervenerit; ille vero pauper,
sed reipsa dives , et locuples , in extremam inopiam deci-
derit, ila ut necessario cibo destitueretnr, ac perpetuo
cum aegritudine et fame iuctaretur. Et hic quidem minus,
quam usus tulit, habebat; ille vero ultra modum rerum
copia afiluebat. Atlamen non moleste ferebat; non im-
pium vcrbum proferebat non Deum accusabat; non pro-
;

vidcnliam criminabatur; non fato haec ascribebat. Nec

cuipiam, nccsibi ipsi imquam dixit Ego qui nihil specia- :

tim mali feci, tales poenas do , et extremum cruciatum

suslineo, fame tabescens, gravissimo absumptus morbo,
paulalimabsumptusetfoedatus : hic vero divesest, deliciis-
quc aflluit, alienis calamitatibus opulentus , malis insul-
tans meis et hunc tamen inhumanum
: immitem, cru- ,

delem et saxeum tantoe pecuniae dominum fecit Deus;

,

me vero qui ne mlnimo quidem verbo ipsum provocavi,

,

tot malis cruciari permisitquomodo haec justo illo judi-

:

cio? quomodo providentla et cura nostri digna fuerint?

Nihil horum ille dixit. Qui igilur non absurdum fuerit^

i LUC, XTI,
 ,

49^ s. jo. cnnYsosTOMi ARcnrppiscopr c. v.

qiiando iidem ipsi.qui malc pallunlur in omnibus,Deo ila

bcnedicunl, lc qui exlra ccilauiina sis, dc iisdcm in Deuoi

blasphcmare, de quibus agunlPQui cnim malo alii gralias
afTicilur, cliamsi a!iquod verbum durum prolulcrit, quam-

vis non tantam quanlam alius, aliquam lamen minorcm

conscquitur veniam qui aulem cxlra calamitalcs versa-

:

tur, et aliarum rerum cansa animam suam pcrdit, qua

veuia dignus rrlt, si dc illis in Deum blasphomct , de qui-
bus illc qui mala patitur, gratias agit, cl illum laudare non
desinit? Gum vidcris justum mala paticnlem, hoc exem-
plum animo repcle : nequc euim iilo jusliorem quempiain
nunc diccrc possis : id cnim liquct lum cx paticntla, tum
cx praemiis : nam prinium iilc requiei sortitus est locum
cum patrlarcha Abraham honoralus; nequc ullum majora
passum mala protulerls, ncquc ita dcspcctui habilum.
Quid cnim afferre possis, quando ne dc micis quidem,
qu.TC de mcnsa cadebant, se explere poluIlPQuaudo iglltu'

summam improbilalcm videris : quid cnim crudeHus islo,

qui hunc in tanta calamitate prasterlerll? Vcl quid aflluen-

tius illa mensa essc potcst? aut vcslibus summas dchclas
ct forlunas indicautibus ? Rursus cum vidcrls summam
justlliam : quid enim 1'chglosius anima taha patienti, suHn-
masque miserias gencrose fcrenti ? Quid enim miserius
fame cl morbo lam insanabih? Quam, qurcso, vcniam im-
pelrabls, si in allls scandalnm paliarls? Num inlra hujus

vitoe terminos res clrcumscrlpla; sunl ? Expccta fmcm ,

ct lunc vidcbis unicuiquc sccundum vlloc merllum trlbui.

JNe anlc praemia , ne anle coronas perturberis. Cum ita-

que videris ambos In judlcium ingredi, et senlentlam judi-

cis subire, tunc de utroquc et lu judiclum pro^cr. Quot

nunc sunt,qui viis insidiantur? Quot qui muros cfi'odiunt ?
Quol dcrunctorum arcas effVingunt? Quolloris insidlanlur
alienlsPquot mortlfcris vencnls comphircs perdiderunl ?
 DE FATO ET PROVIDENTIA. OR.VTIO IV.
^97
Numquid in iis accusamus judicem? Minime. Si enim illos

in judicio conslitutos dimitlerct, ct eum qui mala passus

esset plectcrct, eum vero qui intulisset honoraret ct coro-
natura dimilteret, revera culpandus, et criminatione ad-
modum dignus esset. Cum aulem nondum traditi sint, nec
judiciitempus advenerit necdum ille raliones expelat,
,

tu anlicipando condcmnas? Alqui oportebat, inquit, etiam

hic peccatorum pcenas dare. Vitam tuam , o homo, per-
pende, et in conscieuliam ingredere tuam, et senlentiam
mulabis, non judicium illud laudabis, sed benigni Dei to-
lerantiam approbabis. Nam si ab unoquoque statim- a pee-
catis admlssis ptpua daretur, jamdiu genus nostrum dc
medio sublatum fuisset. « Quis enim gloriabitur se purum
» habere cor, aut quis confidenler dieet se purum esse a
speccatis *? » Sed quando Dei tolerantiam regre fers , te-
cum accurate reputa ea, quae admisisti delicla, et de pa-
lienlia illa gratiam habebis , tolerantiamque illius admira-
beris. Conlurbaris, angeris, omnia tumultu reples, quia
illc praeler mcritum ditescit, et clientela multa fruitur.
Annon audis Psalmistam dicentem, Ne timueris cum
«

sdives factus fuerit homo : quoniam cum interierit non ,

nsumet omnia, neque descendet cum eo gloria ejus ^. »

iNon audis Prophetam magna vocc clamantem « Omnis :

» caro fcenum, et omnis gloria ejus quasi \ » An- flos foeni

non vides cum Prophetarum oracuhs testimonium feren-

tcm rerum veritatem? Annon vides experientiam et exi-
tum cum calculum ferentem, cum interierit non
dictis ,

sumet omnia Audi Job idipsum dicentem , « Nudus egres-

?

»sus sum de ulero malris meae, et nudus revertar illuc :

«quoniani cum interierit, non sumet omnia \ » Audi

Paulura eadem ipsa philosophantem , « Nihil intulimus in
»hunc mundum , haud dubiura quod nec anferrc quid
' Prov. XX, 9. — • P<nl, xLvni ,17. — * Isai'. st, 6.-4 Job. i, ii.

LXXXVIII. 32
 ,

^g*^ S. JO. CllRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPl C. P.

»possumus '. » Tu vero bealuui prsedicas homineni,

qui uihil auferre potest eorum , quoe expediunt illi

praesto essc iii die judicii; ct quae major miseriie ratio

atque inlelicilalis, dic mihi, quam cum is, qui in dcliciis
vixit , hinc abit summa cum ignominia? Tu vero si quem-
quam opulentum et arrogantem in foro videres , inextra-
nea regione multo honore fruentem , parasitis adulatori-
busquc stipatum , ubi autem in patriam rcdiret , nihil

eorum habentem, sed nudum, inglorium, mendicis egen-

tiorem ac viUorem, an hunc aemulalione dignum censeres?
annon potiusillum miserum ct infelicem diceres ? Idipsum
erga diviles facito. Atquidam sunt, qui postquam hos de
philosophia sermones moverimus suum hircoruraque ins- ,

tar abdomini addicti , rebusque praesenlibus servientes

iiihil post decessum superesse arbitrantur. Ahi vero supe-

resse quidem ahqua putant , sed prcesentia futuris antepo-

nunt. Gontra eos autem , qui nihil superesse putant , sed
extinctam animam nullam reddituram esse rationem , nec
poenam subituram esse arbitrantur , utpote contra insanos
et furiosos , ridiculum forle esset dicere. Neque enim si

quis in die dubitet num dies sit , et de omnibus quae in

confesso sunt quaeslionem moveat, e re fueril ilh verbis
persuadere , et ad eum
Attamen scntenliam adducere.
Charilatis Vestrae causa, quoquc disputabimus cum illo

quemadmodum nobisDeigratia dederit. Quid dicis, homo,

nihil post hanc vitam essc putas ? Id enim necesse est di-
cere. Quomodo ceu malorum quorumdam gradibus, eum
qui semel a veritatis Iramile dejectus fiierit, in deterio-

rem semper senlentiam projicit diabolus? Animadverte

enim : persuasit temperantiani , aequitatem caeterasque vir-
tules negligere, improbe vivere fecit, ac de rehquo illos

pravae conscientiae assuefecit, ipsosque induxit, utsuorum

« 1 Tim. Ti, 7.
 DE FA.TO ET PROVIDENTIA. ORA.TIO IV.
^99
facinorum pcenarn in alios transferre studerenl , cuni
oporluisset a nequitia recedere. At illi hoc minime fece-
runt; scd improbuui dogma , innumerls scatens nialis ,

commenti sunt, fati videlicet. Deinde in hoc confutati, et

fateri tandem coacti praesentia nihil esse, futura subver-

tunt, et sententiam de resurrectione tollunt. Et si illos

in hoc eliam confulemus impiam doctrinam de-

, in aliam

cidunt. Nos interim quod in manibus est confutemus. Ni-

hil-ncpost hanc vitam erit, o homo, ettuhanc sententiam
oppugnas? Graeci qui tot in rebus delirarunt, hujus ta-
nien dogmatis veritati non restiterunt. Quod siillos sequa-
ris, aliquam certe illi vitam post hanc esse concesserunt,
et raliones reddendas , et judicia apud inferos, et suppli-
cia, honores, calculos atque judicia. Si Judaeos interroges,
aut haereticos; si quemvis hominem , rcverebitur ille hu-
jus dogmalis veritatem: et si in aliis differant homines
illi , in hoc tamen omnes conveniunt, ct dicunt, eorum
quae hic gcsta sunt rationem ibl reddcndam esse, At tu nuUi
horumobtemperare vis, sedsemelerrori deditus impuden-
ter agis. Itaque propter eos, qui etiamnum sapiunt, hac
de re sermo ir.stituendus est. Eum enim qui nlhll post
hancvitam esse profiteatur, neque Deum etlam essefateri
necesse est. Vides-ne, quemadmodum dlxi, consequenles
opinlones prioribus sempcr deteriores gradatim ab illis

admitti? si enim post hanc vitam nlhil illic residuum est,

nec Deusetlam est. Nam siDeus sit, justus est; si justus,
unicuique pro merito retribult. Si porro nihil post hanc
vitam est, ubina'iii pro merito quisque recipiet ? Animad-
vertas velim : Multi praeter merltum, ut ipsi jam confessi
sunt, bonis honoribusque fruuntur in hac vlla ; alli vero,
qui in justitia vivunt, crucianlur. Si ergo nullum sit pos-
lea tempus, inique accepti justi, praeter meritum bene
habiti injusti discedent. Si autein res ita se habeat, quo
 :

500 S. JO. CnnYSOSTOMI arciiiepiscopi c. p.

modo essc juslilia posssil? Ncccsse enim cst, csse aliquod

tempus post hanc vilam, iii qiio singulis pro merilo Iri-

bualur, in hac vila cnim hoc non invenilur. Sin lale

teinpus non sit, quomodo qnisque pro mcrilo recipiel? si

vcro nullus pro merilo recipit, crgo Dcus sccundum te

juslusnon ost; si Deus juslus non sil, neque Dcus est.
Sed blasphemia in caput corum, qui nos ad hKC diccnda
compulerunt, rclorqucalur. Yidelc in quantam blasphe-
miam oralio provecta sit. Verum quod Deus sit res ip^ae
clamanl: ct conscqucnler ille juslus cst : Si justus sit,

unicuique pro mcrilo rclribuit : si unicuiquc pro mcrilo

rctribuit, necesse est post hnecaliud quoddam cssetempns,
quo unusqalsque pro mcrilo accipiet, ct pro geslissuis vel

poenas dabil,vel prneuiium accipiet. Sohrii simus, diiecti

quidam in ignoranlia Dci vcrsantrr, nos vero sobrii si-

mus, vigilemus. Pcccasti, ne addas ilcrun) : peccasti,

quiesce' : pcccasli, nc conncclas bis peccata. Nos vcro
tripla ct quadrupla conncctimus, talium opinionum onere
mcnlibus noslris imposilo. Pcccasli, agnosccDominummi-
sericordem, benignum, bonum, mcdicum, condonantem,
exorabilcm, placabilem. Annonaudisti quod decom miliia
talenla quidam cum devorasset'', et lierilia omnia bona
pcrdidisset ac dlssipavissct, cum paralus esset ad muherem
filiosque vendendos, ut llevit solum,ul pedes heri attlgit,

'universi illius debiti remissionem invenit? Sin dicas illum

postca lorloribus traditum : uorunt causam ii,qui histo-
riam sciunl : aliud mihi narras humanilatis argumentum.
Nam ct lunc illum miseratus dimisit, et rairsus allum mi-
seralus enm in carccrcm conjecit : sicut hulc tunc opem
tullt, ita nunc Illi subsidio luit: hunc ila accepit ut cru-
direl ne crudelis et inhumanus esset; illum vero ut a vi

et immanilale alterius liberaret. Yidele, dllecti : benc mihi

' Gen. iVj 7, -^ ' Mi«Ulj. x\jii, a^-
 CE FATO DT PROVIDENTI A.. OnA.TlO IV. 5oi
inter dicendum venit in raentem hnec cogitalio : Quoirjodo
non modo cupidilas bonorum dlreplio vcrum
alieni, ot ,

etiam misericordioj defcclus, gehennam nobis pariat. Hic

quippe, non cjuod aliena injuslc rapuisset, sed quod sua
inhumane repeteret lortoribus tradilus cst. Nam dicitur,
,

illuin debuisse; vcrum eliamsi ille dcberct, el tu quoque

idem ipsum debebas, et eadem squitas in iitrisque ser-

vanda erat. Ideo dimisit tibi, ut suam tibi ostenderel be-
nignitatem, teque dominicc mansuetudinis semulatorcm
redderet. Quoniam vero benc acceplus, non melior eflec-
lus es, altero te modo coriigit, supplicio scilicet atquo
cruciatu : itaque et ilkid beneficii quocdam species est.
Tradidit tortoribus, ut ceu medicus optimus nequitiam
animi tollcret. Leni medicinae non cesseras, ferro tibi
deinceps et igne opus est. Novit ille qui decem mi]h"a ta-
lenta dimisit, te crudelem ct inhumanum esse; scd ex-
pectavit ut ex rerum eventu sese apud te purgare posset,
quod plerumque facit, Hcetsciatse juste agere. Poslquam
sese apud te purgavit hoc facit, quod et erga Sodomitas
facicbat. ?son statim injecit ignem, neque urbes illas vas-
tavit scdquid?» ClamorSodomorumet Gomorrhorum,»
:

neque id tantum; sed «Descendens videbo*. » Neque hic

couslitit, sed misit Angelos, qui tibi incolarura civitalis
nequitiara ostenderent, ut nequidem impudentium quis-
piam posset Dcura crirainari, quod inhospitales, quod
inhumanos, quod iniquos, quod aequitatis jura ignorautes,
quod eos, qui communes nalurae leges everterent, malilia
plenos, deleri oporteret. Quid tam benigno et mansuclo
Deo par fuerit? Atqui uos dum castigamus, ne causam
quidein saepe dignamur dicere : ille vero nisi prius te do-
cuerit, nisi prius tibi persuaserit, nisi tuum ceperit suf-
fragium, quod jurc supplicium infligat, non casligat eos,

» Gen. X.
50!» 9. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

qui jamdiu supplicio etanimadversione digni erant, atque

rationem saepe tibi rcddere paratus est, et in judicium
descendere, tecumque disceptare non gravatur. YidcsPro-
phetas his scrmonibus plcnos. Ubique jiidicia Dei cum
hominibus : ac plerumque inique agentes ipsos in judices
advocat, saepc etiam universum orbem ad calcuhjm feren-
dum sedere jubet, ut judiciorum conspicuitatem osten-
dat: ne ipsum quidem adversarium, nec eliam insensilia

ad judicium advocare recusatDeus: quod nobis in more

est facere, quando in jurc nostro confidimus. « Audite ,

» valles, fundamentaterrje, quoniam judiciumDomino' :»

et rursum , « Audi , coehim , et auribus percipo, lerra, quia

»Dominus locutus cst. » Saepe vero illos ipsos reos, « Po-
»pule mi, quidfeci tibi, aut in quolaesite'?»Et Jeremias,
« Quod invenerunt in me dclictum patres vestri'?» Ne-
que hoc solum in civitatibus et nationibus facit, sed etiam
in unosaepe homine. Cum DavidedisccptatperProphctam:
et Jonae recusanti Ninivitis praedicare, se Deus per cucur-
bitani excusat : «Si tu parcebas super cucurbitam, ego
»non parcam super Niniven*?» Et multorum hujusmodi
Scripturas plcnas invenies. Haec itaque cum sciamus,
ipsum adoremus, admircmur, colamus quantum in nobis
crit, digpe enim non possumus. Curam habeamus prae-

sentis vitae, et persuasum habeamus Deum praeesse , et

providentiam omnia gubernare: elpost hnec omnia conse-

qui promissa bona poterimus, quibus nos .omnes potiri
contingat gratia Christi, cui gloria in saecula saeculorum.
Amen.
» Mich. VI, a. — » Isai. i, a. — * Jerem. xxxvn, 17, et 11, 5. — 4 Jon.
|Y, 10, u.
 ,

BE FATO ET PROVIDENTI A. OUATIO V. Do3

••I

^**VVVVVV\^V\^V\VVVVVV».VV*\.V\fc^*VVVVVVVVVVV\.VVVv^WVt'VVVVVvV\VVVVVV^^

ORATIO V.

De Fato.

Nulla est omnino tam depravata doctrina * , dilecte,

neque tam incurabili sanie plena quam est haec de fato et
,

de genesi. Nam praeterquam quod blasphemam et impiam

doctrinam in animis eorum inserit, qui decipiuntur, et
ad talia de Deo dicenda inducit quae ne de dc-emonibus ,

quidem quispiam dixerit; vitam etiam confundit nostram,

omnia lumultu multaque perlurbatione replet: ac quje-
cumque addoctrinaraet emendationem aDeo et a natura,
perque Prophetas et sanctos viros inducta sunt, evertit,

labefactat et supervacanea demonstrat : ac perinde facit

ac si quis corpore infirQium , ac medicina egentem , prae-

sentibus ac remedia parantibus medicis , hortetur ut nullo

utatur eorum , nec liberetur a morbo , sed socordiae ne-
gligentiaeque se dedens miserrlmam expectet perniciem.
,

Annon haec fatum dicit? Nemo quidquam utile proecipiat;

nemo audiat ahum cohortantem. Frustra leges et judices,
frustra minoe et admonitiones , frustra supplicii metus
frustra honores, pracmia, palmae bene agentibus. Si curam
habeas, nihil hinc emolumenti; si negligas, nihil damni.
Ne ad ludum puer pergat, ne vir adultus leges audiat ne ,

animum adhibeat consiliis et admonilionibus. Quid pote-

rit afferre labor? Quasi non saburrata navis nautis etgu-
bernatoribus destituta, tempestatis violentiae misso meutis
gubernaculo, sic feratur. Vis~ne, quaeso , obtemperemus,
nihilque faciamus quod ad vitae nostrae salutem pertineat, 9

» yide Pj Guillon, tom, xii, p. i46->5o.

 ;

.5o4 S' 'f- CIIUYSOSTOMI AncnitPiscopi C. P.

Interim praclcrniitlanttir ca rjii.u ad animani spectant, de

prccscnli vila clisscramns. Oblcuiperabimns-ne falo ila di-

cenli , neque ramiilos delinfjnenles ])nniemns, ncqne las-

civia corrnptos redncemns, necjnc inifjnos ad jndicium

agemus neqne leges audiemus? Vellem cquidem ad breve
,

tcmpns hnec fieri ul re cl opere perniciosam hanc etexi-

,

tiosam malornm magistram perspiccrc posselis. Si cnim

necesse est omnino , ut quaj in fato sunt eveniant, tum
laborantibus nobis , tum dormientibns , nnUus agricola
bovcs jnngat, vel aratruin Irahat, ne snlcum scindat, ne
quc semina jaciat, ne anni tempus opporfnnum observet,
ne gehi et assidnam phiviam loleret, ne miscrias et labo-

rcs secundnm anni spatinm ; falcem nc acuat, ne segelera

dcmetat, ne spicas terat, ne plantct, ne plantas cohit
omnem agricuUur.e curam abjiciat, domi sedeat, sempcr-
que dormiat, si omnia ipsi e fato j>endcant; sua sponle

omnia bona domnm venient. Si anlem in conlrarinm fu-

sum verterit Clotho ,

quamvis sexccnties laboret, nuUus
ipsi finis Liborum sndorumqne erit. Gur itaqne non haec
prixcipilis, si revera fato credilis ? Cur non hortamini ut ,

revera discalis quic bona fatum pariat? Vis mihi ostendere

quid vere sit falo constitutum? Solve agricnhnram, tolle

nauiicam , mitte arles omnes, quac ad vitam perlincnt, ne

sit architectns, non oerarinsnon texlor, ne aUns quis- ,

piam artem qnamUbel tractet ad vitam nostram confercn-

tcm et tnnc clare videbis, qnaUa sint fati plgnora tunc
, ,

iUud pulchre senties, tunc ejns immnlabihtalem perspi-

cics. Sed quid artes dico, qna) vilam nostram conlinent?

Slcnt arles nuUamquc repudies sed omnibus suo in or-

, ;

dine manenlibns, qnisque nihil snorum cnret, nec de re

dooicstica sit soUicitus , sed oumia fiito administranda
commillar, et hanc cjus ulihtalem sciet, qnando tortus
el flagris cassus vectigal solvere cogetur, et cum ncqueat.
 ,:

Dli FATO LT PROVIlJliNTIA. On\TIO V. Oo5

acl fati (lefensionem confiigiet, nullusqnc ipsi allendet.

Qiiousque menle pneri erimus? Quousquc dclirandi fineni
non Aicicmus? Quousquc non a^noscemus communem
Dominimi ? Si bonos ac malos fatum facit cur puerum ,

admones, cur hortaris? Omnia temcre et frustra. Si divi-

tcs et panperes facit, nc miltas ad ludiim lilterarium , nc

pccnniam suppedites, ne quidpiam facias quod opes ejns
angere possit; scd res ejus omncs falo pcrmitle. Alqui id
non audes. ^ ides nt dnm in minoribus ejus poteslati non
confidis , in majoribus ipsi credis? Nam si omnino fatum
est, permittc puernm cum improbis hominibus versari
et cum depravatis dcpravari : plane si id fato constilutum
sit, et tibi Elenim vere, inquit, vere futum est.
proderit.
Cur ergo et libi ct alleri negotia facessis ? Ecquid do fihis
loquor, quando ne crga servos quidem sic agere audes;
sed et minaris et peiierrefacis nulhimque non hipidem
, ,

moves, nt sit tibi probus famnlus, nequegenesi confidis?

Cur ergo , si sit improbns, verberas? Non enim ejus pec-
catum est, sed pellenlis geneseos. Cur eum si probus sit

laudas? bonum enim opus, iion ilHus, sed geneseos est

imo potius nec probus quispiam, nec improbus erlt. Q:n
enim per sc nihil horum facit sed ahunde necessitale ,

pelhtur neque hoc neque ilhid erit. Cur ergo viros

, ,

laudamus ? cur vituperamus? cnr execramur? cur ahis

bene prccamur ? Vides in quanlam nos absurdilalem
fati ratio duxcrit Nuhus est lemperans
.'
nullus in- ,

temperans , nullus avarus , nullus justns. Sublata est

virlus et neqnitia : ac fruslra in pr.Tsentem vilam
deducli suraus non fruslra, sed
; imovero in mahmi
noslrum. Qui, quasso, non absurdum fiierit a gencscos
necessilatc in nequitiam impehi; atque ilerum eadem vio-
lenlia, extremas improbitatis pcenas darc, cum commise-
ralioiic polius etmisericordia dignicssemus, odiohabemur
 :

5o6 8. JO, CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

et supplicio aflicimur, ubi honorc afTicienclieramus ? Is

cnira qui cum injusle ct violenter aji;ilur, non supplicio sed
honore est aflicicndus : nos aulcm el injuria simul ct sup-
plicioplcctimur. Quid hoc irrationabilius csse possit
quod cum male patiamur, inque ncquitiam impellamur,
ideo pcenas dcmus? Homicidam falum fccit, et morte
raulctat eura, qui sibi obsecutus est. Quid hoc pernicio-
siusdogmate unquam fuerit? Queraadmodum si quis in
barathrum impulerit, ct praecipitcm actum comprehen-
derit, hujus rei causa puniendum : vel quemadmodum si

quis barbara; cuipiam dominae aliquem cruciandum, et

innumeris aflicicndum malis tradiderit; cumque sic tra-

ditura, propter scrvitium et caplivilatem supplicio afi^e-

cerit. An vero vel immanius vel niiscrius, quaeso, hoc

genere quidquam esse possit? Si haec ita se habent, et si

inimici alque hostes, suis hostibus veniam dare norunt,

quando invili ct nolentes vel gravissimura quidquam ad-
versus illos patrarint ; falum vero subditis suis sibique
prorsus obsequentibus , imo in necessitatcm addoctis,
veniam non concedit, imo pro iis, quae ipsos facere coe-
git, pcenas repetit; qualis colluvies, qualis labyrinthus,
qualis tempestas, dic mihi, tantam imiletur confusionera?
Non satis niihi fuit unus iniquitatis modus. quod cum
nihil peccaverim , in nequitiam conjiciar, et quod alius,
qui nihil boni fccit, bonus efliciatur, et honore fruatur?
Non satis est haec una injustitia, quod temere et sine causa
me mahim , illumque bonum fecerit, aliam quoque adji-
cit, neque justara hominum judicandi rationem imitatur?
Athomines humani benignique sunt ut involuntaria
ita ,

a voluntariis distinguanthrec vero rerum humanarum

:

gubernatrix Erynnis quaedam malusque daemon, sic omnia

confundit. Si ergo Deus non est, qui his prospiciat, utrin-
aqe \\xc sententia confutari potest, Fieri enim ne^uit in
 ,,

DE FATO ET PROVIDENTIA. OBATIO V. So^

tampnlchrorerum ordineprovidentiamnon essc. Quod si

Deus nonsit, qnomodo haecconstarepossintPSi sit Deus,
hseccine despicit? Si enim ipse fecerit; vide impietatem
et blasphemiae magnitudinem si non fecerit, et haec opi-
:

ficia negligat, non minor hacc erit, qnam prior, crimina-

tio. Vides ut undequaque diaholus urgeatur, dum homines

impelht ad insaniendum contra Dominum ? Vis-ne mihi

persuadere, te fato credere, et puiare illud esse vere
dogma ? Ne accuses mulierem adultcram ne ira efferves- ,

cas , ne mcechum ad trihunal judicis adducas. Si vederis

suffossummurum, ne comprehendas enm qui suffodit ,

neque pcenam expetas non enim sponte hoc fecit :

quemadmodum tu dicis. Res tuas omnes nihil cura; nam

ea quaj fato constituta sunt prorsus evenient. Projice
quidquid habes auri : abjice curam domus, fori, manci-
piorum , incuria tua per fati incuriam nihil iaedetur. Atqui
nihil horum facere ausis , re ipsa persuasum habens, te

hanc doctrinam improbare. Cur ergo peccando illam in

objicis,quam ubique damnas? Vides non aliunde hoc

dogma induci, qnam exsocordia, et negligentia, et igna-

via ad virtutis labores snbeundos. Si genesisest, judicium

non est ; si non est; si genesis est,
genesis est, fides

Deus non non virtus, non improbitas

est; si genesis est,
est si genesis est, omnia frustra, omnia temere et faci-
;

inus et patimur, iSon est laus, non vitnperium, nullus

pudor, nulla verecundia non leges, non judicia. Uucle,

hic dives inqnies, nnde hic pauper est? Certe si horum

, .

causani ignorabamus, in ignorantia permanendum erat

potius, quam afiud pravum dogma assumeremus. Mefius
est enim bene ignorare, quam male scire. iilud enim cuipa
liberum est, hoc venia caret. Verum nunc pcr Uei gratiam
liquet, unde hic dives, ifie pauper sit vel enim paternam :

gprtii^s haereditatem, vei negotiatione et mercatura usvis^

 ,

5o3 S. .10. CimVSOSTOMI archiepiscopi c. p.

vel aliena furalus , aut rapina ditatiis, vcl ducta opulcnla

iixovc, vcl agricultura , vcl arlificio, vcl alio siniili auctus
c.-t. ]\lull.'n rationes sunl tlivitias coniparandi , aliic juslae,

injuslsD alirc. Eadcin quoquc ralio cst paupcrtatis, nam

vel caluniniis, vcl aliorum rapinis, vcl abliguritione pro-
pria , vel ignavia, vcl auicntia, aut alio quopiam modo;
mnltai quippe sunt ad paupertatcm viae; in egestatem de-
vcnitur. At qua de causa , inquies, ille qui merelrices alit,

ct parasitos ct adnlalores, ct qui alicnis nocumentum

aHcrt, qui Irigidam hanc et solulam ducit vitam, divitias
hnbct ceu cx Ibntibus aflluentes ; allus aulem acquilatcm,
tcinperantiam, juslitiam caitcrasquc colens virtutes, ne
quidcm ncccssarium victum habet : cum hic bonus sit et

laboriosam virlulis elcgcrit viam, hic autcm iraprobus

ac difllucntem dissolulamque nequitiac viam susccperit?
Cur ergo improbus ille dilcscit, hic vcro probus, paupcr
est? LU et hic majorcm accipiat coronam, si isla perferat,

et patientia ulatnr ; iJic vero majus supplicium atque pce-

nam, nisi vitam mnlaverit, nisi melior fuerit, nisi Domi-
num suum agnoveril. Dilatio enim a Deo data, eos qui in
nequitia manent, magis deprimit, atque rerum copia, iis
dala , qui illa ut par est non uluntur, accessio culpae efli-

citur. Sic et arumnic et angnsti.x proborum sunt coro- ,

narnm accessio, etiamsi interdnm labantur. Mediocris

i^itur est venia. Non enim simplicitcr peccata judicantur;
scd alio modo dives , alio paupcr ; hic cum vcnia, ille

sinc venia. Excmpli causa sit fur et ambitiosus tum di-

,

vcs, tum pauper : hic quamvis frigidum , habet tamen

aliquod perfuginm panperlatis ncccssitatcm ; ille vero nul-
lum habel probabile perfugium. Itaque quanto infcrior

est pauper in pracscnti vita, tanlo superior est in futura

qnoad bona opera, dives vero quantum ad delicta. Ne
itaque putes vcl injuriam pali pauperem, vel praeslare
 :

DE FATO ET PROVIDENTIA.. ORATIO VI. 5o()

divilcm. Quetnadmoclnm in malis, qui pccnas bic persol-

vunt, vel lolum ablucrunt, vel ininores illic poenas tla-

bunt, utpole qui hic magnas calumllates suslinucrinf. Sic

et in bonis, qui hic honoribus fruuntnr, et in nequitia

perscverant honorem ccu vialicum habent ad supph-

,

cium. Vidc igilur quomodo Deus mahs istos honores

exprobret « Dedi tibi, inqu't, omnia, qua^ Domini tui'. »
:

El rursus sacerdotibus lempore Heh*, honorem^ et ahbi :

« Dedi vobis ex adolescentulis vestiis in prophetas, et ex

Dfihis vestris in sanctificatiouem \ » Et ea quae in solilu-

dine facta sunt, ubique proponit. Ilaque quando videris

divitem, injuriosum , ambiliosum, raplorem, ideo ilhim
maxime deplora ,
qula dives cum sit, haec facit, majorcs
enim poenas dabit. Cum videris pauperem, multam jus-
litins curam habere, ideo maxime illum admirare, quod

cum paupertate tahs sit. Si hxc apud le accurate consli-

tula maneant, nunquam de rebus quae geruntur lurba-
beris : si in futura respicias, si priesentia nihil esse pu-
iaveris , si iHa semper speraveris , si ab his te semper
segregaveris. Ltinam nos bona omnia consequamur, gra-
tia Christi. Amen.

ORATIO YI.

De Falo iive contra in"luvicm.

o

« Comedamus et bibamus', cras enim moriemur*, »

Prophetarum tempore multi apud Judicos dicebant sed :

• 2 Reg. XII, 8 — » i Reg. ii, aS. — * Amo;. ii, i .

— ( Vide D. Guil-
lon, lom. XII, p, i5om5i. -- ' Isai. xxn, j5,
5lO S. JO. CHhVSOSTOMI ARCIIIKPISCOPI C. P.

Jiultfos lioc rlicorc, <; Qnormn Ueus vcnler est, et gloria

»iii conlusione eorum*, » niiiil mirnm; quod autem post
gratiam, post praesentium rerum despectum, posl lan-
tam perfcclionem diligentiamque snsceptam, quidam ad-
huc sinl qui etsi htuc verba quidem non prolcrant, ideni
,

ipsum operibus clament, quanta ilhid criminalione dig-

nuni est? Sunl enim sunt revera qui se putent ideo in
, ,

hanc inductos vitam ut dehciis dillhicntes , ventrem dis-

,

rumpcnles corpusque impinguantes sic abeant, lautas

, ,

vermibus propriarum carnium epulas parantes. Atque

utinam id unum esset mali, quod frustra ct incassum
prtesenlia insumerent quoque non repre-
: tametsi et hoc
hensione et culpa vacct. Quando enini pecunias a Deo
nobis ad corporis ahmentum et ad egenorum subsidium ,

datas in luxuriam, contumcHam, et exlremam socor-

,

diam insumimus, hujusmodi nequissima impensa non a

supphcio immunis erit, sed omnino rationem reddemus :

quodque de quinque talentis, de duobus ct de uno dic-

tum est, de divitiis deque aliis omnibus est dicendum.
Lt itaque dicebam, si lemere et incassum vixerimus, non
a ratione reddenda iinmunis erit tahs agendi ratio nunc ;

etiam praeler illud, aha quoque ultio aderit. Nam qui in

dehciis vivit et ebrietati indulget , qui parasilos et adula-
toresaht, qui cibo potuque disrumpitur, saepc, veht noht,
peccare necesse est, et quo tempore in praesenti loco
quando ad aHum transmigravit. Quemadmo-
versatur, et
dum enim navis, cum majorem, quam ferre possit, mer-
cium copiam accipit ob oneris gravitatem demergitur; ,

sic et anima, et corporis nostri natura ,

plura quam ferre

possit ahmenta recipiens, deprimitur, et onus injectum,

non ferens in perniciei pelagus demergitur, et guberna-
,

torcm et nautas, et prorae ductorcm, et vectores ipsam-

> Fhilip. III, 19.
 ,;,

DK FATO ET PROVlDJiNTlA. OhATIO VI. 5ll

que sarcinam simul perdit. Quemadmodum igilur in hu-

jusmodi navibus , non tranquillilas maris, non scientia
gubernaloris , non nautarum multitudo, non apparatus
commoditas , non anni tempeslas non aliud quidpiam ,

sic agitatam juvatnavim; sic contirigit in delicate viven-

libus, non ratiociniorum copia, non doctrina et adhorta-
tio , non admonitiones et consllia non aliud quidpiam, ,

non timor futurorum non pudor, non praesentium accu-

,

satio, non aliud quidvis potest sic agitatam animam ser-

vare. Scd immoderatio omnia superat , quae hac oegri-

tudiue laborantem, velit nolit , deprimit ac demergit,
naufragiumque parat, unde sese reducere difficile esl.

Neque ad res futuras et ad rationes ibi reddendas tan-

tum, sed etiam ad prassenlem vitam hujusmodi homo
inutilis redditur, nec ad quidpiamidoneus est, sed ubique
deridendus , tum in civilibus tum in propriis negotiis.
,

Etsi aliquid quod urgeat sit agendum, non providendi

non administrandi facultatem habere deprehendetur ini- :

micis omnibus captu facilis amicis omnibus et propin- ,

quis inutilis. Neque solum in periculis et calamitatibus

facile.damnum accipiet neque in rebus pacatis et tran-
,

quillis tantum intolerabilis erit: sed etiam in rebus agpe-

ris , ob moderatiouis penuriam ad singula quae accident ,

inutilis erit. Illic enim in aerumnis dico, ignavia, imbe-

,

ciUitas , metus ingens, consilii penuria occupabit illum

hic vero audacia, socordia, lascivia, immoderatio , su-

perbia^ arrogantia, magis [uam superiora intractabilem

facit omnibus. Neque enim hujusmodi hominum corpora
lantum deformia sunt, moUia , dilfluentia , tetro odore
undique plena efficiuntur; sed eliam anima corpore longe
deforraior est, majoribus, quam illud morbis ex deliciis
affecta. Quemadmodum enim corpus non excrementa
modo naturalia emittit ; sed etiam alia omni ex parte
5l2 S. JO. CHRYSO.STOMI Ar,CIII£PISCOPI C. P.

uberius profundit : etcnim ociili , nares, et ora , dnni

inlcriora liac ahundantia gravantur , humore teterrimo
et corrupliouc implenliir, ct ipsa carnis natura mol-
llor cliocla , quam pro nalurali lcmperamento , qnasi
coeno ct impura ilhivie referla , pulida simul et iners
cHicitur , atque ad omnc opus bonum inepta. Nam
cl ipsa tcrra , cum tali copia oj^prcssa, proprium inna-
iunujuc calorcm cmittit, suam ilcm vim pcrdit, ac ncquc
ad culturam , neque ad rertilitatem suam cst idonea. Hinc
autcm f!,ravibus et insanahilihus morhis corripiuntur ii,

qui in dcliciis perpeluo vivunt : Iremoribus , solulione,

labe, capitis mucore, pedum manuumquc doloribus, aliis-
quc multis, ([uos mcdici memorant, obuoxii fiunt. Ilaque
ctiamsi non g(.'henna non ptcna neque extrema damnatio
, ,

a Deo essct, neque ab hominihus reprehensio, non sumptus

imporluni, neque aUa innumcra a deiiciis cxorta; hocque

sohun adesset, annon satis esset ad omnes averlendos?
Ilujusmodi namque mensie mortiCeris potionihus nihilo
mcHorcs sunt; imo eliam, si vcrc diccndum sit, longe
deteriores. lUx namquc sumcntem confeslim de medio
toUunt, et ad mortcm sine crucialu deducunt ut nc de ,

hac quidem re doleat is qui moritur dclicite vero vitam :

sexccnlis mortibus graviorcm inducunt iis, qui ipsas plu-

rimi faciunt; vitam, inquam, non modo miscrabilem,
sed etiam turpem et ridiculam. Alii quippe morbi multos
in parlcm doloris advocant, quolquot autem ex deliciis et
chrielalc oritmlur, spectatorcs ne quidem si velint sinunt
misercri eorum, qui hujusmodi ajgritudinc capli simt:
sed magnitudo mali ad miscricordlam infleclit, morbi au-
tcm occasio, si nota sit, indignatloncm movet. Quoniam
ancipili quodam alfcctu lcnemur; ncc miseramur cos, id
cnim vclat morbi causa ; neque irasclmur, id cnim non
 I)E 1-ATO JbT PROVIUENTIA. 0R\T10 VI. 5l3
permittit magnitudo mali; sctl inler repreheDsionem et
veiiiam consislimus. Neque enim a natura cruciantur si-

cut illi , neque hominum insidiis appetuntur, verum illi

ipsi auclorcs sibi harum acgritudinum sunt, et sponte se in

malorum barathrum praecipitant. Quemadmodum igitur

eos , qui laqueos sibi parant , et eos qui se per praecipitia
conjiciunt, et qui per medios gladios sibi vitam eripiunt,
sic hos non multum miseramur. Imo si venia danda sit,
illis potius quam
istis dabimus, etiamsi illi nullani veniam

mereantur. enim vcl calumniis vel pecuniarum mulc-

Illi ,

tis, aut perlculi plagarumve metu aut alia quapiam for- ,

midine,utsemajoribus malis eximant, ad morlis solatium

contugiunt, ad obitumque ceu ad asylum decurrnnt, vel
quasi ad tranquillum portum ingruente tempeslate sese
cum feslinatlone recipiunt. Hi vero cum nihil tale praeten-

dere possint, vilas scxccntis violentis morlibus graviori sese

tradiderunt. Jam hic opportunc commemorctur illud Sa-
pientis : « Quis miserebilur incantatoris, si a scrpcnte mor-
» dealur , ct omnium , qui se feris admovent ? » Fera enim
'

sunt deliciaR , fcra gravis et intractabilis ; neque scorpius

aut serpens visceribus nostris haerens, ita uudequaque de-
vastat, ut deliciarum eupiditas omnia everlit atque con-
sumit. Ferse namque illae corpori tantura insidiantur :haec
autem ubi sedes posuerit , et corpus et animam pessum-
dat. Quamobrem fugiamus ab illa, ut prudentibus loquor.
Si quid illa haheat utilitatis, ne haec dicta perferamus,
ue obtemperemus ; sin vera sunt quoe dicuntur , et haec
sit omnium pernicies, rcsque omnium ridiculissima, vobis
ipsis et corporis valeludini animaeque sanitati parcite. iNon

dico ut ad victus asperitatem te conferas , nisi ipse volue-

ris : superflua resecenius, non necessaria prsecidamus. Qua

'
Ecdi. xii, i3.

LXXXVUI. 3^
5l4 >^- -H». CHRISOSTOMI AnrillMIMSCOPI c. r.

Venia digni priimis, qnando olii iie rcl)n,s qnidein necessa»

rii rriinnlnr, licel in corum sil poleslale , nos vcro neces-
saria longe proelelnredimnri' Mobisviclii«lerminns«itqnod

iion l.edat , qnod rnmom sinc damno propnisel, nUcrins

vero nihil rcqniranins. Iinoquod niirabile dicUt el prasler si

vulgi opinioncm csl lomcn vernm prolerre liceal

, si , ;

volnptalem cliam ([ureranins, illam polins in moderalo

cibo, qnam in dcliciis rcperiemus. Andi qiiomodo h;cc
volnplas illa major ct nbcrior sit. lila corle nccpiil demum
consisterc, ncquc nalnram ciborum sibi idotieam invcnit :

hajc vcro eliam ex conlrariis subsislere polesl. Qnis hoc

ait? Is qni maxiinc omninm his Irnebalnr. « Aniin.T, in-
«tjnit, indigcnti , quae amara snnt, dnlcia videntnr anima :

nsaliata ctiam favis illndil'. ))\ides qnomodo illam qni-

dem ct ex paucis cl ex sil hanc omnibus suslcnlari facile ,

vcro minimc enim nc favum quidem expetimus qnid

? si ,

nobis polest esse volnpe dc caclero? Si quod omnium dul-

Gissimnm est, volnptatem non potest aircrrc, qnid pole-
rit in voluplalc conslilncre? Itaque si voluplalcm quaeti-
mus, hic magis iilam inveniemus. Qnomodo igitur noli

extrema; demcnlinc ineril , eara qu» volnptaicm habet el

sanitatcm et oinnia bona, atqnc Deo acceplani mensam
iugere; alleram vero pararc, infinitis refcrtam calatnitn-
tibus, insuavcm, inolestam, valctudini nocenlcm, et qnod
omnium est gravissimum, Deum conlra nos provocanlem?
Nam si « Vidua ,
quic in dcliciis cst , vivens morlna est" ; »

quid do viris dicemus? Si in Velcri Tcstamento id magna

CUm cura pfohibelnr, magnaque conlra delicalis cibis
titcntes vehemenlia utitur Prophcla, ctiamsi genus ponal
licliciarum non admodum sumptuosum aut opiparufn :

« Qui autem comedunl, inquit , hoedos ex grcgibus, ct

» vituloslactentes; qui bibunt defzecalum vinum, et primis

• Prov. XX' u, a. — •. 1 Tim. v, 6.

 ,

I)K i ATO liT Pr>OVll)li> riA. OllATIO Vf. 010

» uugucnlis iingiinlur; qui dormiunt in leclis cbuniris, el

» inslratissuislasciviunt' ; »si hicc, intjuam, rcprehensionc
cligna sunt , »[uanclo omnia eranl carnalia, ct ccell nuUa
ralio eral; fjuando judaVca, quasi puciornm |iriiiui iuslilu-

lio eranl; quid dixcrimus dc prccseuti luollilic? Si enini

h'Jedorum rl vilulorum laclcntium esu^: , eo ulenles ac si

delicalam el iminodcralam vilam ducant, repiehensioni

sulijicil, (]\u(\ diccnnis de iis, qul rccessus niaris el cx-
ireilias lerrarum oras indagaut, aviuiiHpic vcnalorcs pis-
calorcsf|ue omnis ^eneris undiquc acccrsuiil? Si ii , qui
delbecatum viiium hiliunt, cnlpandi; quid dixerls dc iis ,

qui peregrinaliones transinarinas provino suscijiiunl, oin-

niaque inovcnt , ut nullum vitis genus ipsis lalcat, quasl

j)a'nas daluri, admodumque damnandi, si non omni ge-

neris \ino ingurgiieniur? Si churneo lcclo ull rcprelicn-
sionc dignum , qul mnlto lcclos argenlo , imovero qui
ex argcnto puro adornant, non leclos tantum, scd ctiam
suppcdanea, lelictcs, vasa et matulas, (juam voniam cou-
sequaniuri' Qi.id aut jiarvum aut magnum tti!ic lcuiporis
ad dercnsionem suara afit^rrc polcriiiit? Ego vcro eliani

hoc gravissinuim adjungo, quod rx alicnis caiainilislihus

haec congregarunt. Siquidem lucc rroj)hcla non posuil
sed delicias solum redarguil. Quando aiilcui culpa adest,
ipsis deliciis atrocior, quis ah cxlreiuo supplicio cos, qui
lalia palrant, crlpiel? Qnis Noc, qnis Job, quis Daniel
hitcrccdnl? Nullus jdane. Scd in eos dici polcsl : « Exar-
')
descel furor mcus siciil rumus*. ') Annon ,
qua:}so , jurc
qnis n-a furoreque exardescal, imo ct disruinpalur ,

quando alius ne iis (jnldcm, (ju;e ad vieium neccssaria

sunl, fruitur; tu vcro l;mliim aigcnli IrusSra el incassum,
ac ne ad ostentationcm quidem, iii opus admoves? ?\e(juc

« Aa)t>». VI, i. — • Isal. lxv, 5.

6\
 ,,

5l6 9. JO. CHRYSOSTOMI ARCUIEPISCOPl C. P.

cniui vcl ad hoc libi ulilc cril ; iino in conlrariaui ver-

lclur parlcu). Tu enim ul clarior el illuslrior sis id agis,

sed conlrarium accidil. Non cnini speclabilis illuslrisque

cs,scdol> crudelilalem , auri cupidincni el extrema fla-

gilia ,omnes criminantur. Quanla enim invidia quan-

tc ,

tus livor, quanlum odium, quanla mulationis cupiditas

apud omnes? Blasphemias cnim in Deum praitermitto
quas tales divilioc pariunt, lametsi ct hoc longe gravissi-

mum esl , ct quodislud prnecedit , ct quodcumque dixeris,

iUud illo deterius invcnics. Secus temperalam ac

modes-
lam mensam, quamnecProphela irridct, nec liomo redar-
guit nec Deus culpat, non ignis punit, quam nemo
,

avcrsatur, aut odio invidiaque prosequitur; sed approbat

Deus, parlicipant Angeli , laudant homlnes, recipit coe-
lum. llce mensc-e etiani Angelos cxceperunt: his , non illis,

Chrislus adest. Tales erant Prophclarum mensae, tales

Apostolorum, tales justorum. Tyrannorum vero eteorum, ,

qui in terris nefarie locuplelantur , quae saltatores habcnt,

aliosquc qui in perniciem mundi vivunt; hae lalronum,
corum qui sepulcra effodiunt mensae
pracstigialorum, ct
sunt.Quando lalem opponis mensam Angelus resilit ,

Deus exaspcralur djcmonum princeps gaudct, aversan-

,

tur, oderunt et contabescuiil , non inimici tanlum , sed

eliani ii ,
qui moderati cl honcsli csse homines videntur,
el iinidia polius arrodunlur quam his priesenlibus
,

iruuntur. Quando aulem iUam sobriam ac modestam

quis apponit, nuUo redundantem luxu et suavissima et ,

grala amicis omnibus iiierit, et Deo et Angelis, ct ho- ,

minibus : accedit et unigenilus Dei Filius. Quemadmo-

dum enim iastum fuglt alque omnes allum sapientes ,

omnemque tumultum aversatur ita humili est amicus , ;

ij)siquc semper adest, ipsumque totum clrcummunlt et

lulalur. Ghristo autem praesente nihil aliud quagrendum.

 7

DE FATO ET PROVIDENTIl. ORA.TIO VI. f) 1

Haec cum sclamus, dilecti , illa fugiamus , hnec persequa-

mup, et praesentia ct {"utura bona consequamur, gratia
,

et benignitate Domini nostri Jesu Christi, cui cnm Patre

gloria , honor, una cum sanclo Spiritn nnnc et semper,
,

et in saecula saeculorum. Amen.

riNI» TOMI OCTOGESIMI OCTAVI,

 ANN(TrA'l1i>NES.

A.NNOTATIO (l) pag. 272.

Octateiichus, octo priores Scriplnrae libros complecti-

lur, Gcncsiin, Exodum, Leviticum , Nnraeros, Dente-
ronominm , flosne, Judices , etPinth.

ANNOTATIO (i) pag. 3^3.

4. profandijone tcmpli per Antiochum Epiphanem

facla ad ortnm Chrisli anni snqt circiter cenium ^exa-
ginla.

ANNOTATIO (3) ihid.

IIomiHis in Genesim pariler ait Chrysoslomns Uehe-

ruui solum primnni inundi servassc idioma, «juod hie
pliapf) djcit. Sed ea de re controvertilur.

ANNOTATIO (4) pag. SiJ^.

Rulh Inler propheticos libros foiiasse ponil, qnia imius

mulieris privat» historia non videhalur inlcrLibros sacros
accenscri possc, nisi ex oa mnliere nascilurns ruisset Cliris-
tus, id qnod tot anlo s.cculis nonnisi prophelicc sciri po-
teral; vel forle Pcj') hic mendose irrepseril,
.-.ao ANNOT\TIOM'.S.

ANNOTATIO (•)) pitg. '^76.

Mirum hic viclcbiliir Epistolas qiialuordeoim Pauli ante

Evan<;elia poni. Quantuni aniarct Pauluni Chrysoslomns,
quam \)rx aliis omnihus Scripturae sacrne lihris cjus Epis-
tolas sempor orc mfnteqne versarct, ignorat nemo qni
scripta cjus vcl primoribns lahris attigerit. Ordinem ergo
lihrorum iNovi 'reslamcnli hic non ordine rcccnsuit, sed
ut se primnm mcnti ofTerebant descripsit ; sic Joaunem

antc omnes Evangelistas et Lucum anle Marcum posnit.

CalhoHcas Epistohis hic tres recenseri \idcs secundum
Syrornm morem, nccnon Ecclesiae Anliochenae, ubi Ja-
cobi una, Pctri prima, Joannis item prima soUim admit-
tebanlur. Quod vero notat Schohastcs, Apocalvpsin hic
non memorari aliqnid , negotii raccssere polest , quia Apo-
calypsim,amplum licct Hhrum, a Joanne Chrysostomo
usurpatam nondum reperi nec , defuere ,
qui de ejus auc-
loritatein Ecclesia sallem gncca duhilaverint, Nicepho
rusquepalriarchaConstantinopolitanusinCanone suo non
recensuil. Quin ct in sccundo lomo Gregorii Nazianzeni
in Catalogo librorimi Scripturac qui ejus essc non putatur,
hific leguntur. /ipocalypsinJoannisquidamrecipiunt; sed
plures spuviaui dicunt. Verum hic scriptor non accnrate
loqullur; nam patrum graecorum principes Athanasius in
Canone suo, Basilius, Crcgorius Nazianzenus, insuperque
Hippolytus atqneMclhodius, AuctorSynopscos inter Alha-
nasii opera; ad hacc aalem tola lalina Ecclesia Apoca-
lypsim inler yWtdiv. opera admiscrnnt. Quamobrcm jure
illa inter Canonicas Scripturas locum habet.

ANNOTATIO (6) pag. 278.

In HebrcTO, in \ ulgata, el in Edilionc Septnaginta dicitur

 iNNOTATIONES. 5^1

Tliare secuni assumpsisse Abram et Lotum, non antem

Nachorem. Sed Ikcc lectio in cxemplari Chrysoslomi hand
dubie habebatur, ut vidcas Homil. xxxi. in Genes.
xai tkoL^t Oappoe tov Aopafx, xj(\ tov Na/wp etc. quod ipsum
bis infra repelitur. Hinc porro Chrysostomo asscri vidc-
tur ha3C Synopsis. Mnltas aulem fuisse in cxemplaribus
Septuaginta varietatcs Hieronymus ct alii passim aflirmant.
Codex quoque Lugdunensis Nachorem etiam habet.

A»OTATIO (7) pag. 284.

Jobi originem ab Esaii deducit Chrysostomus hic el

alibi,utin Homil. vii. de Pcenitentia. Et haec est veterum

recentiorumqnc multorum opinio, ilkim Jobab, qui in-

ter Esaii nepotcs fertur, csse Jobum.

ANNOTATIO (8) pag. 287.

Omnia exemplaria BibHorum centum et decem annos

vitae Josepho trihuuntj sed lapsu, ut videtur, graphico
decem anni hic et infra omissi sunt.

ANNOTATIO (9) pag. 289.

H«c dicitur fuisse senlentia Rabbi Abrahami Angehun ,

non idco Moysem occiderc vohiisse quod filios non cir- ,

cumcidissel, «edquoduxorem et filios simulsecum addu-

ceret ; ct probabilis certe ea raiio est, quae hic alTertur.

ANNOTATIO ( l o) pBg. 29O.

CumhisconsonantquaedixitinHomilia xxxvii. in Gene-

522 <NN0TA.TI0iN£6.

siui , anno.s ncmpe qiiadringenlos scrviliili^, (jnos somlni

Abrahnc |)r;i;dixil Dous (Jenes. v\ , i 5. incipiendos a tem-
pQre, (juo Abrali.Te imperaluni rsl, ulex (iliarran egrcde-
relur. Quadriugcnlos annos co loco dicit, (|uia ([uadrin-

genti tanlum reruntur in textu (jcnescos. liic vero

quadringcntos Iriginta slaluit cum B. Panlo Epist. ad Ga-
lalas, ubi ail, a |)r(miissi()nc Abraba; lacla ad usquc tcui-
|)us dalac Legis, annos pssf, quadringenlos Iriginta.

ANNOTATIO (ll) j)Og. 3o4.

IlaBC ipsissima habcntur in C.ommentario Chrysoslomi

in Epist. adGalatas, sed pbu^ibns cnunliala iisdcm saepe
verbis. Quoruu» scnsus hie est : Christus nos redemit a
malediclo Logis, a malediclo gcilicot ilb» Deut. xxvn. aG.
Malediclus oinnis quinon inancl iu oninibus scriptis in
koc libro : qula ipsc a Lege scryanda nos excmit; ct quo
paclo exenill ? iSusj)cnsus in ligno, ct sic aliud malcdic-

lum illesubiil, i|lud ncmpc, iMaleciictus omnis qui

pendet in Li'^iio, qui nam
lanicn iUud non nicrucrat ;

Lcgem implcNcrat cum aulem nos ejus jussis parcntes

:

Legem non inipkamus, maledictum illudLegis, quod

in nos cadcrc debueral alio malcdicto ipse compensavit
suspensus in ligno, atquc ita malcdiclioncm malcdic-
tione commulavit.

ANNOTATIO (12) pag. ^ip.

Mev^ffiOTOr , in cdit. Rouiana hS/^Gr, Vulgata Isboseth.

llic voro ^ltix^n-^qht non lapsu grapbico positum fuisse vi-

detur; nam eodcm modo scripluni bis jjoslca occurrit.

Vcrum cxcmplar Cdirysostomi mullum variabat, cralquc
 \NR0T4TI0NE«. Sq^^

lllo teinpore inira exemplarinai (liver«iitas, Sic Commeiila-

rio iii llesaiani sii|>ra ?s*Oav pio I av«6c<v posiluni viilemiis.
A.liaque mnlta lcclioauiu iliscrimina proioirc in promplu
essel, maxime vcro in nomiuibus propriis.Haec porro lec-
lio Meuj^i^orOr, non insolens rnissc vidclnr, (|uanclo(nn(lem

Theodorelus eliaiu codcni nio(k) lcgil ([u.Tslionc oclava iii

^ecundum llbrnm Rcgnm, cl qn;cslione dccin.a qnarla

in eumdem librum. Lndc eliani in{cratur cam lcclionem
in cjus exen.plari iulsse. Verum aulem cjus nomcn eral
Isboselh, ut habel Vulgata; hbrariormn autera lapsu,
pro Iz^ocQl, scrlptum l\ul Mt^ft^jo-yQ) , quod cral nonun llHi

Jonalhae.

AINNOTATIO (l'^) pag. 320.

Mr«'^!?73:). : sic quocjue lcgil Thcodorelus, qu.TslIonc

trigcsima prlma in Hbrnm secundum Regun). Illud aulcm
nomen MEpt^!?»»). factum csl parlim cx ejus nomine , nl ha-
bcbalur .ipnd lxx Interprclcs in libro secundo Regum ,

ncmpe MsuaJtoo-jG^ , parlim cx cjusdem rtllero nomine

quod habclur prin:!o hbro Parah'p'omcnon , caj). ix. /|0.

Meufi^jy.crl. Error auteni ideo j)erseveraveril , (jiiia pri-

mum nomen M;;j.wt^.'icf}t bip>u graphico ad ishosclhnni
Iransierat.

A^XOTATIO ([/{) pag. 4 to.

('uin diclt Clirysoslomns sc jam qiiorlam qnintainvc

diem agerc, cx quo de Iiicomj)iclicnsibi!i scimoncm mo-
verc caq)eral , cavc j)nlcs in lioc (jninqne dlcrnm sj>atio

etiam primatn concioncm comprclicndi , (inandoqnidcm

inler jnimain el secnndajn longnm inlerposilum spalium
Sa4 ANNOTATIONES.

iuissc indicat ille initio secund.T. Sed a secunda haud

dubie, hunc quatuor vel quinque dierum spalium incipit.

ANNOTATIO (l5) pag. 4-^8.

Maec homilia inter spurla a Benedictinis ablegalnr; sed

tanquam melioris notae, quaui caiteras ejusdem generis.
Quaproplcr illam saltcm nt dubiam rcpraesentare ope-
, ,

ris pretium duximus.

 CONCORDANTIA
BIBLIOTHEC^ LATINiE CUM GALLTCA.

B1BLI0THEC4 LATINA. BIBLIOTHECA GALLICA.

HOMILIiE CONTRA AiNOMQEOS DE INCONPREHENSIBILI.

Homilia i, p. 584. Ejusdem fragmeiita, toii. xi, p. aSg-

3oi.
Honiilia ii, p. 597. Ejusdem fragmeiila, loni. xi, p. 3oi-
5io.
Homilia iii, p. 4 12- Ej'isdem fragmenla, lom. xi, p. 5i0"
01 8.

UOMILLE DE FATO ET DE PROVTDE.NTIA.

Homilia i, p. 4^77. Ejusdem fragmenla, lom. xu, p. tai-

I 36.
Homilia 11, p. 485. Ejusdem fragmenla, lom. xii, p. 127'

i54.
Homilia iii, p. 490. Ejusdem fragmenla, toni. xii, p. i55-
i36.
Homilia iv, p. 494- Ejusdem fragmmla. tom. xn.p. lo^-
i46.
Uomiiia y, p. 5o5. Ejusdemfragmenta, toui. xii, p. i46-

i5o.
Homilia \i, p ooy. Ejusdem fiagmenla, tom, xit, p. i5<i-

i5i.
 ,

INDEX.
TOMI OCTOGESIMl-OCTAM.

nuMll-l.« IN DIVUHSV LOC\ SiANCTl PAUl.l.

IVifiii.

IliiMiLi*. In ilictiim iUiid .Ipostoli : St:iimis aulem qtioniam dilijjcii-

libiis Deuni omnia ciioiKTiinlm- in Iioninii , el clc pahiudas ct

qiiiintiim lnc iim ix tiibiilt.luwibin oriuliir. !i

llciMiLiA. .IJveriiis eos, qui ad collettnm n:m occurrcrnut, ct iii dictiim

iUiid i/fCStoli •
^i esuiifiit iniinicus tuus, cili.i illuui , ct tlc inimi-

citiarum mcinorin. lo

IIoMiLiA I. In iUwl, .Siihilalo Fi'i5(iiluiii tt Aiiuiiaui, et qiuv sciiinn-

liir.
'^

IIomil:* II. /(( /ac((//i At(;/(, S.ilitali' Pii.^cillrMn el AqaiKun , c< do

colcndis I)ci iacerdotibiis. ^»
llnMii.iA. Dc tH-rhis illis .Ipostoli : 1*imii'.i'i loruicalione.s auli'in uniis-

(luisqiie smm nxorem hnlicai. 67

HoMiLiA. In i'lii>ii toci.m , Mulier alli;;;!!.! est lef^i (|aauto lemiioie

\i\eril vir ejus : si autcm ilov.r.iriit , liluTa esl eui volueril nubere
tantum in Doniino. Deatior autem e>l si sic niMnseril. 8i
HuMH-U. In apostoliciim dictinn : >'i)l > vos ignorare, fratres, (luod

palrcs hoslri oinnes .sub nube fueruut , et omnes per marc transie*

runl. 9'J

HoMitiA. /(( dlftiim ilhid .i.,:rislo'.i ; Opoilel rl lisnscs csse in vobis,

iil fliii iirolifili .*iiiU , maniiesii ^\m\. ixa

HomH* \- bcVcrhis Apostoti, lliibent s iiiiletil eumJetti sjiiriluni

lidti, sieul .'Cnploin e.si. /.'C'ii de liin nrbii, fjiediji, i)ro|iler qtioJ

lociilii'' Mir.i, «7 dc elecmosyuii, 120

tliiMiLiA il. !)' ti:dnii icrbi.t .fjni>to'i , II,ilK!ilt-s iiutem cumili-ni

spirilum lidei ; sieul scrii>lum (•.l : El iulitr:iis Mimicliwos, ct om-

Hcs qui l^ctus Tcslamcntum caUimninntiir. et a Noio se-parare co-

nantnr, et ilc ctecmofyna. -

^
1 io
 1

INDKX. 527
MouiLiA 111. Dc cisilcm vcrbis, Uabenles autcm eiiiiulem ?piri(uiii

fiJei, siiut scriiitiiin csl ct qua dc cnuiti rtbiis bonis vmncs ex wquo
friianlur, tl de clccinosyna. ii5
noMiLijt. In hoc .fpoitoli dictiim , Uliiiam susliiifr-^lia nioJiciiin qniJ
in5i[)ienliae inc.TC. j;j
HoMiLiA. 7/1 co<i ijui niiile ufiinltir lirc .Iprsloli diclo : Sivc |>er

occasionem , sive [-er vcriUikm C!iii tus annunlialnr ; tt dc liu-

niiiilate. \^-p

UoM 7.U. lii HUkI : Vidua e!i^al\ir luwi minus scxaginfa annoium ; tt
de libcrorum cducutionc, ac dc c'cemos\na. a<ji

iioMiLiA. lium in prmccdcnli collccla in nora Eccla-ia cuin Episcopo

conitntum cdcirdsscl, liunc sermcncin li'ibiiil in rcleri Ecehsia in

hunr. lucuni Aposloli : Cum veni'sil Pclius Anliocliiaiii, in fa(; eni

ci rcslili : el oslendil ca ':uw- linn fcbarit, non a cnnlrnriis sltidiis
pmfecta cssc, vcruni cx paclo convento cl per dispensationem. ]>2<j

HoHiLiv. In apcslolicum dlctuin : Iloc aulcm scilolc, qnoil iii iiovis-

siuiis diebus crunl lcm[!o:u gr.iviii. j56

SVNOPSIS VETER19 ET ^OM TESTAME.\TI , QUASI

COMMOiMTORII MORE.

Con^-iiPclusopPiis. pja
Syno[)5is Gencsis. 2-6
Sviio[!sis E\()(ii. 287
S}"no;:sis I^eviiici. nja
Synop-^is Kuinerorum. 7ij6

Synopsis i>euleionomii. Sja

Sync[jsis libri Jf-su C!ii NaVc. 006
Synojisis liliri JuJ cum. 3oS
Synopsi.> lit)ri Rulli. 3ia
Synopsis qualuor '.iljrorum Regnormn. SiS
Synopsis Hegnorum iib. 11. 3ig
Synopsis Regnorum lib. ni, 5ai
Synopsi* Bi-gnorum lib, iv, SaS
Synopsis P<'!ra!i[iomenorum lib, t. 3">8

8yno[)sis Para!i[)oi!!cnorum lib. 11, ibid

Synopsis E.sdrte lib. I. olg
Syno[)sis Esliae lib. n, T^io
Synopsis ii!)ri Esllier. 34
Syno[)5is libri Tobiae. 345
Syno[)sis libri Judiih. 344
Synopsis lib; i Job. 346
 Ii\D£X.

SvDopsis Iibii Sapientia.' Saluinoni!). 35;

Syno[>>is Piovcrbiorum S^ilomoiiis. 359
Synoiisis libri Ecilcsiaslici Siiaci. 368
SviKipsis coriim qncr ab Isaia piopliela (ii(.la suiii. 5G9
Syno(>sis lorum quac in Jeiemia propliela dirunlur. 37,
Synoi>sis eorum qnic ab Ezecbielc |)ropbeta dicla sunl.
Syi<o[)sib loiura quae a Daniele propliela dicla suiil. 5/9
Synopsis Osee. 38i
Svnoijsis Joel. ibid
Synopsis Amos. 383
Synopsis Abdiae. 383
Synopsis Jonae. ibid
Synopsis Michejc. ibid

Synoi)sis Nahiim. ibid

IIOMlLIyE DE INCOMPREHENSIBILI.

UouLiA I. De liicomprehensibilicontra Anomceos absciile episcopo. 384

IIoMiLiA II. Cum aiile mnltos dics contra Anomceos rfixiisel, deinde
conlra Judaeos, hinc propler episco[)Orum praesentiam. multorum-
quc Mailyrum iiilerjoctuifi mcmoriam siluissct, nunc rursum conlra
Anoinaeos de Incoin[)reliensiliili. 97
HoMiiiA 111. De incomprelicnsibili, el quod Deus, nc quidem sese
allemperan'., a Sciapbim lcrri possit.

HoHiLiA IV. De Incomprehen^ibili, coiitra Anomtco». 436

HoHiLiA V. De Iiicoin[)rehensibili, coiilra Anonueos. 439
HoMiLiA. De sancta et consubstanliali Triiiilale. 458

Dli lATO LT PHOVIDIiNTIA OKATIONtS SE\.

Draiio l. Dc Providenlia. 477

()b.\tio II. De Kato ct Providcntia. 485
Oeatio 111. De Fato. 490
OiiAiio IV. DcFato.
OnATio V. De Fato. 5o3
OnATio VI. De Fato sive cuiitiH iii^luviem. 5o9

ANAOrATIOABS. 519
CONCOBDAKTIA. 535

fi.XPLlClT INDEX.
Vjj^^^/v^ii^O^—

THt »NSTITUrE OF MEDIAEVAL STUDIES

59 QU£EN'S PARK CRESCENT
TORONTO - 5, CANADA
91 £g