Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/omniaquaeextantj25john
 COLLECTIO
SELECTA

SS. ECCLESI^ PATRUM

XCIV.

PATRES QULNTI ECCLESIAE SAECULL

S. JOANNES CHRYSOSTOMUS.
xxv.
 ,

PROSTAT INSUPER VENALE

MOftTiS PESSULANI,

APDD VIREIVQUE , BIBLIOPOLAM ;

PARISIIS ,

Apup BIBLIOPOLAM , cui nomen gallice ;

SOCIETE FOUH LA PUBLICATION DES BOIVS S.XVRE8

Rue des Saints-Peres , 16;

AQUIS SEXTIIS,

Apud MASSIE et JEAN

Via vulgo dicta du Ponl-Moreau, 2.

PARISUS-E TTPOGRAPHEO BOURGOGNE ET MARTINET,

TIA VULGO DICTA JACOD , N° 3o.
 ,

COLLECTIO
SELECTA

SS. ECCLESOE PATRUM

COMPLECTEWS
t
J
f

EXQUISm^STMl OPERA
TUM DOGMATIC A ET MORALIA, TUM APOLOGETICA ET ORATORIA ,*

4
s
' ACCUB\«riBUS

D. A. B. GAILLAU,
CANOKICO UONOBARIO CBNOll ANBNSI IT CADURCBN8I ,

NONINULLISQUE CLEKI GALLICAJNI PHESBYTERIS.

TOMUS NONAGESIMUS -QUARTUS.

PARISIIS,
CURIS ET SUMPTIBUS PARENT-DESBARRES
Pluribus eilraneorum ordinuui insignibus decorati

VIA VULGO DICTA DB SEINE , 48.

M. DCCC, XXXVIII,
$73S
S. P. N. JOANNIS
CHRYSOSTOMI
ARCHIEPISCOPI CONSTANTINOPOLITANI

OPERUM
PARS III.

ECLOGA.

XCIV.
 ,

S. JOANNIS CHRYSOSTOMl
CONSTANTINOPOLITANI
ARGHIEPISCOPI

ECLOGA EX DIVERSIS HOMILIIS.

HOMILIA XV.

De Avaritia.

MATTHjEO cromero interprete.

Qaanam de causa cx avarhia ditescere cupis

1
, homo,
ut aliis cjuidem aurum et argentum reponatur, tibi vero
dir.e et accusatioues? et ut is, a quo abstulisti, alimenti
indi^enlia mordealur et lamentetur, et innumeras accusa-
tioncslibi conciliet?Elquod horrendum estmagis, quando
ad ilium diem , ante terribile tribunal in medium produ-
ceturis, qni malo affeclus est et omnia sua amisit, tu ,

autem nullum habebis advocatum quid judicanti dices? ,

Nunc enim vel corrurnpere judicium hoc hominum pote-

ris tunc autem illud ncquaquam. Imo ne hoc quidem.
:

Elenim Deus videt ea qnre fiunt, et prope adest iis qui in-
juria afficiunlur, eliam non vocatus. Nam is cui male fit,

ut ipsequidem indignus sit qui vindicetur; sed tamen

quoniam ea qua? fiunt, Deo non placent, habet omnino
« Ex epist. 1 ad Corinth.
I.

BQ
\SS(o
,A4
4 $. 10. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

ultorem. Nec mihi dicas : Quomodo ille prospero reruni

successu fruitur, cum sit improbus ? Ut cnim fruatur : sed
non ad cxtremum usque. Noli enim , inquit, aemulari in
malignanlibus; quoniam ut fcenum cito arescent, et ut
fermentum quoddam
olera herbae cito decident. Avaritia
vetus est quocumque inciderit, et quamcumque
, quae
domum intraverit impuram eam facit cliamsi parum ex
, :

injnstitia lucratus fueris, universas facultates tuas fermen-

tavit. Propterea saepe pauca malc iilala , multa bene repo-
sita ejecerunt bona. Quid igitur, inquit, quando ex multis
avare agenlibus non omncs eadcm patiuntur? Maxime
vero patientur, cliamsi non mox in ipso peccato patiantur.
Quod si nunc metue majori
offngerint, tunc vero magis :

enim supplicio asservanlur. Quin, si ipsi effugerint at ,

haeredcs eorum cadcm patientur. Et quomodo hoc justum

cst, inquit? Justum sane etenim qui haereditalem injus-
:

litia referlam accepit, etiamsi ipsc non rapucrit, sed tamen

probc novit aliena se habere, atque ideo dignus erat, qui

paleretur. Haec aulem et externorum leges norunt, quae
omissis iis ,
qui rapnerunt et sustulerunt , ab illis jubent
repetere, apud quos rcpeterit quis omnia. Si igitur quidem
novisli eos, qui injuria affecti sunt, redde cum multo fce-

norc , quemadmodum Zacchacus : sin minus novisti, dis-

tribue illa intcr egenos, ct sic malum relevabis. Nam si

1
omnia demus
aliena nihil lucri faciemus. Indicat hoc
,

Zacchaeus, qui tnm demum placare se Deum dixit, cum

daret quadrupla eorum quae abstulerat. Nosvero cum dena
millia rapiamus, et pauca demus, placare nos Deum arbi-
tramur. Si cnim Gain, quod minus praecipua obtnlisset,
idque non injuria allerum afficiendo, exlremum luit sup-
plicium : nos cum derapinactavarilia offcrimus, quomodo
non graviora paliemur? CurDoininumafficis contumelia 2 ,

• Ex eipos. Gvang. Joan. — a Ex co:nm. in Mallli.

 ,,

ECLOGA DK AVAIWTIA, UOM. XV. 5

impura illi dona offereos? INon vult ali Chrislus avaritia

neque hujusmodi alimentum snscipit. Melius est fame ta-
hescentem negligere, quam ab ejusmodi ipsum alere. Me-
lius est nihil quam aliena aliis dare. Dic enim mihi si
,
:

qnos duos videres , allerum nudum , allerum verovestem

hahentem deinde exuto eo, qui vestem habebat, nudum
:

vestircs nonne injuste faceres ? Cuilibet maniiestum est.

,

Quod si id quod abstulisti alteri dans, lamen injuriam ,

fecisti, non miseratus es quod non expendes supplicium, :

si vix minimam partem eornm quae rapuisli, dederis, et

elcemosynam id vocaveris ? Si La-zarus nulla affectus in-

juria a divite
1
, sed quod iis modo quaj illius eranl, fruiltia
non est , acerbus illi cxlitit accusalor : qua defensiono
ulenlur ii, qui praeterquam quod non miseranlur de suo
aliena etiam auferunt? Si illi qui Christum esurienlem
2
non aluerunt , cum diabolo inextinguibili igni addicun-
tur quantum
: supplicii dependent ii , qui fame eliam curn
cnecant, per id quod rapiunt : et vcstitum denudant : ct
hospiletnnon modo non colligunt, verum ctiam abigunt :

et infirmum non modo non visilanl, sed magis cliam con-

terunt cl no.«. solum vinctutn non invisunt, vcrum ctiaut
:

solutum in carceretn conjici cttrant? Si is qui diligentcs

3
sc diligit , nihilo meliore erit conditione, quam Elhnici :

quain vcniam obtincbit is , qui loedit cos, a quihus nuila

injuria affectus est? Si quisua non imparlilur, accusato-
rem ltabet eum 4
, cujus misertus non est : quam veniam
merebitur is, qui etiam alienarapit? JNonsolumcnimalicna
rapere, sed etiam sua non impattiri aliis, rapina est , ct
avaritia, et spoliatio. Si, qui Chrislumesuricnlcm non pr-
5
verunt , lantum ignem in sua capita attraxerunt, quod
levamen consequcntur ii , qui nihil ad se pertinentia ra-

> Ex Evang. S. Joan. — » Ex epist. 2 ad Oljmpiadem. — J Ex Ev> r .

S, Joen. —
4 Ex hom. in Lazaium. — ' Ex expos. Evang. S. Jo8it,
 6 S. JO. CHRYSxOSTOMI ARCIUEPISCOPl C. P.

piunt, et aliena sibi injuste acquirunt, et pupillorum ac

viduarum domos evcrtunt? Perhorrescamus itaque rem
honc, fugiamus peccatum. Fugicmus autem, si cogitenius
eos, qui ante nos injuriam fecerunt, qui avari fuerunt, et
decesserunt. Nonne facultatibus et laboribus eorum lruun-
tur alii, ipsi vero in cruciatu et supplicio sunt, et incurabi-
libus malis? Annon extremae igiturdementiae cst, disrumpi
et aflligi, ut viventes laboribus distineamur, et mortui in-
tolerabiles crucialus et supplicia perferamus? Quidnam
1
ergo raptore miserius ? eo quod collecta saepe inimici et
hostes inter se partiuntur : illc vero accumulala sibi ex his
peccala auferens decedit, magna cum diligenlia reposcen-

dus de iis quae in illis Quid igilur avaris fuerit

deliqnit.
2
aerumnosius ? quodetvitam suam omni morte aerumnosio-
rem faciunt, cura et anxietate animi el perpetua vigilia
ipsam depascente et paulalim absumente; et omnem vo-
kiptatem, ac virtulis vitiique discrimen inde propellunt.
Et in lucrando quidem, eliamsi omnia omnium acquirant,
nullam sentiuiit voluptatcm , eo quod plura appetant : in

detrimento autem accipiendo, cum vel obolum amiserint,

omnium acerbissima sese passos essc , et vita ipsa exci-

disse arbitrantur. Quod uxorem talis habeat, si filios,

si

si amicos , nisi undequaque lucrari ipsi liceal, omnibus

qui natura ei hostes sunt , hi magis hosles csse videnlur.
Jure quidam inquit, avaro nihil essc crudelius. Nam qui
ejusmodi est 3 sese vendit, et coinmunis totius orbis ler-
,

rarum inimicus obambulat; dolens quod lerra pro arislis,

et fons pro fluentis, et monles pro lapidibus, aurum non
producant aliorum successibus sese crucians, ct in com-
:

muniljus bonis animum contrahens : omnem occasionem

aversans, unde argentum sumere non licet : otnnia prr-

Ex expos. Hetaem. — ' Ex expos. epist. ail Rom. — J

Ei conmi. 111

Matth.
 ,

ECLOGA DE AVARITIA, HOM. XV. J

ferens, unde vel duos obolos corradere liceat : omnes
perosus , paupercs juxta ac divites : quidem ne ac-
illos ,

cedenles stipcm poscant : hos vero , quod non ea quoque

quaj illi possident , habeat. Omnes sua possidere putat
et quasi ab omnibus injuria adiciatur, ila in omn.es anima-

tus cst. E[ quod furenti gladius est, hoc cupido diviliaj ,

imovero longe acerbius quiddam. j\am is qni furit , ac-

cepto et adacto in se ipsum gladio, et furorc se liberat,
et alteram plagam non accipit : cupidus vero dena miilena
vulnera graviora, quam ille, quotidie accipit, non liberans
se furore , sed inlensioreui cum efliciens : et quo plura
accepit vulnera, co magis matcriam sibi pra?bet gravioris
plagac. Quid igitur avaro aerumnosius fuerit' ? quando is

praeterquam quod animam suam perdit, etiam corpus in-

numerabilibus curis cxtenuat , eliam alimcnlo, et volup-
late, et honore, et gloria, proplcr quam inulla in primis
peccant hoinines, sese defraudal. El quod durius ost, nihil

lacsus elferatur ct armat se in eos ,

qui ipsuin neuliquam
lacserunt , ethonesla omnia ab animo projiciens, omnibus
hostis efficitur. Nam qui injuria ab ipso aflccti sunl , ode-
runt eum, ut pote malo aflecti. At qui nihil eliamdum
passi sunt, ineluentes nc patiantur, ct eorum qui passi
sunt, vicem dolenles, eamdem hoslililatein prae seicrunt.
]\lajores porro atque potenliores, quod mordeantur et in-
dignentur pro humiiioribus , imovero invidenles etiain,
inimiciliis cuui et odio proscquunlur. Scd quid loquor de
hominibus? cuin Dcum etiam infeslum habeal, qmc spes
ei reliqua erit, aut quaj consolatio? Hocne sunt diviliiu,
2
injuriam facere, dic mihi ? Non hoc acerbius est, quam
poena) scrvum csse? Nam pcenaj quidem servus corpus
vinctum habet, liic vcro animum. \ ides ipsum vinclum ,

1
Kxr\|>os. livaog. S. Joan. — ' Ex hoinil. in illud, A'e tinUitris cnm
diicrs., tlc.
& 8. JOi CJIRYSOSTOMI ARCMIiPlSCOPl C. P.

cl non miseraris? Proptcrea , inquit, enm odi, quia \inc-

Ins cst non neccssitatc, sed nltro, volnntatc sna calcnaui

sibi attrahcns. Rursus tu advcrsns diviles; rursus vos

advcrsus eos qui diripiuntur. Vos non saliamini edcndo ,

ct commordendo pauperes neque ego satior vos corri- :

gendo. Semper tu divilibus inhaeres semper et tn pauperi :

inhneres. Absline ab ove mea abstine a grege meo. Quod :

si vastas gregem meum succcnses quod te persequar? Si

,

vero persequar le, tibi ipsi impula, quia lupus iaclus cs.
1
Si Rex quidem jubeat alterius pecuniis abstincre , imo-
vero eliam suas dare, omnes simililer conferimus : Deo
vcro mandante ne non ferimus, sed homincs
qiiis rapiat,

pluris facimus quam Dcum. Et quomodo hoc indignum

non est? Si enim requalem homini atque Deo tribuentcs
honorem, ignominia Deum afficimus : quanto magis, si

homines praeferamus ? Grave est hoc verbum et molesium :

scio et ego , sed oslendite molestum essc, ipsum opns fu-

giendo : Quod si faclum non timcatis, quomodo vobis cre-
dcre possum dicentibus, vos verba timerc, cl nos gravcs
esse? ipsimet vos facto gravatis, nullus vero sermo. Quod
si ego verba proferam, quorum vos opera facilis, indigna-

mini? Et quomodo hoc absurdum non est? Utinam falsa

sinl, quae a me dicta sunt. Malo ipsemet calumnialor vi-
deri in illa die, tanquam vos lemere ct sine cansa reprc

hcndissem, quam viderc vos dc istis reos peragi. Qiri enim

2
proumo foveam fodit, incidet in eam . Et quemadinoduui
mulieres parturientes doloribus disrumpuntur : sic qui
fraudem facit, antequam proximum injuria afficiat , ipse

prius discerpitur et dolorc cruciatur : idque non quotno-

documquc, sed multa cum acerbitale. Eliamsi cnim de-
cics millies quis improbus sit, judicium conscicnlia) la-
lneu non corrumpitur : naturalc non cst, et a Dco nobis
1
J5x ep. ait Philem. — • Ex interp. Psal. 7.
 ECLOGA DE AVAIUTIV, HOM. XV. f)

ab initio indilum. Etiamsi in infinitum contendamus, ilitid

astabitcontra clamans, castigans, condemnans. I\ec quis-

quamestox qui non immensum
iisqui in viliovitamagunt ,

ciolorem ferat, etqnando de malis perpetrandis consiliuni

capit, et quando consilium in opus educit. Qnid enim
Achabo improbius? Et tamen is, cum vineam concupi-
vissel, animadverte, quanlum dolorem ceperit. Rcx igi-
tur cum esset, et omnibus dominaretur, nec baberct
quemquam conlradicenlem, tainen cum conscienliai cal-
culnm non ferret, ingressus esttristis, demisso vullu,
confusus, multam caligincm fercns in oculis conscienliac ,

condemnantis se redargulioncm vultu praedicans; nec

valcns tegcre dolorem , ex mcestitia concenlum.
1
Vultis lifpiido nos-e , qnomodo diviti.e homines nou
sinant essc homines, sed feras alque daemonas ? Siccitas
quondam occuparat civitatem nostram , et viderc crat
cocluin factum morlem omnium gravissimam
aencum, ct

in dies exspectari , Deumquc

invocari ut melu illo libe- ,

raret cnjus benignitale practer omnem spem inulla ct

: , ,

immens-i pluvia snpernc decidit. Omnibus igilur cclebrita-

lem ct fcsliiin diem agentibus, qtiippe qui ab ipsis porlis

mortis reverlerenlur, divcs quidam trislis , dejcclo animo,

lnccrore mortuus obambulabat. Cumquc mulli eum cau-
sani rogarent, ne continerequidera intus poluit, sed cum
tyrannide acerbi islius morbi pungeretur, causam in me-
dium prolulit : Deeies enim mille, inquil, frumenti 1111*11

suris instructus, deinceps quid faciam, non habeo. Quii

ais ? Doles quod non omnes perierint, ut tu auruni accu-
mulares? Non audisti quid dicat Salomon?«Qui ad prc-
tium augendum asservat frnmentum, vulgo est exsecra-

«bilis Sed obambulas communis bonorum totius orbis

2
. »

inimicus et liberalitatis Domini hostis

, ct mainnionx ,

' Ex epist. 1 ad Gorinlh. — a Prov. xi, 16.

10 S. J0. CIIRYSOSTOMI Ar.CHlEPISCOPI C. P.

amicus, atque adeo servus? Aunou praecidi linguam illam

oportuit? Annon extingui cor ,
quod talia vcrba peperit?
Quid ciiiiii potesl csse divile ipso miserius ,
propterea do-
lenle et indignantc, et periisse sc putante ,
quod infinila

possideat : ct quotidie optanle iamein , ut aurum ipsi au-

geatur? Quomodo vultis vobis delineem avari et raptoris
1
affectiones et morbos ? Quid enim manibus illis scelera-
tius? Quid oculis illis impudcntius, et caninum magis?
INon aspicit homincs uthomines, neque ccelum ut ccelum,
sed omnia pecuniam esse putal. Ilominum enim oculi,
cum pauperes vident vicem eorum solcnt indo-
afllictos,

lerc; raplores vero cum intuenlur paupcres-, magis effe-

ranlur. Ilominum oculi ea, quse aliis dala sunt non appe- ,

tunt, sed sua quoque in alios effundunt : isti vero non

ferunt, nisi quae omnium sunt, accipientes, sua iaciant.
Ilominum oculi nudum proximi corpus aspiccre non sus-
tinent : isti vero omnes
nisi omnes denudavcrinl , ct quae

habcnt, domi suae recondant, nunqnom satianlur. Quin

necoquidem explentur eoque non modo ferarum manus, :

manus ipsorum quispiam esscdixerit scd hiscliam trucu- ,

lentiorcs mullo ct acerbiores. Ursi enim et lupi ubisalurali

sunl, abslinenl se tali cibo : isti vcru non satianlur. Enim-
2
vero propterea manus nobis fccit Deus , ul aliis opitule-
mur , non ut insidiemur. Elenim si ad hoc eis usuri si-

mus , salius essct eas praecidi , et absque eis esse. Cum

enim ovem a fera discerpi quis videns, dolet et angilur

animo, in conlribulem vero idem ipse patrans, nihil accrbi

.se pulat facerc; quomodo homo hic fuerit , ac non fera
polius, et fera deterior? Ferae enim nalura sunthujusce-
modi avaii autem cum natura lenilalem habeant, praeler
:

naluram ia ferilatem sesc transferre vi contendunt. Ta-

lium ora eliam , ferarum ora sunt, quin his eliam trucu-
1
E\ hoin. 9 in epist. i ad Corintli. — * E\ e\|/os, fpist. l ad Gorinth.
 ECLOGA DK AVARITIA, HOM. XV. II

lentiora. Etcnim verba promunt, magis quam illarum

venenum emillentia
dcntes , ct nccem patranlia. Quc-d si

mentem quoque lalium quis exculiat, jam nonferas modo,

sedetiam daemonesipsos appellabit. Multa siquidem imma-
nitate pleni sunt et hoslilitale adversus conservum. Dce-
mones enim adjutores habent eos homines, quibus insi-
diantur. Quod ni adjuvarent, plurimum insidiarum in
nos, ipsis in irritum caderet : isti vero resistentes, ctiam
sibi eos, quos impelunt, subigere nituntur. Ac neque re-
gni amor est illic , neque gehennae mclus non pudor ho- :

minum , non misericordia , non condolcntia sed impu- :

dentia et violentia , et futuroruin omnium conlemplio :

et fabula ipsis verba Dci videnlur esse. \ ere sacvissima-

rum bestiarum est
1
, nulla a quoquam injuria affectum
primo injuria alios lacessere; imo non bcsliarum. H;.e si-

quidem, si in solitudine eas viclitare pcriniseris , et non

angustando in tuendi sc necessitalem adegeris, nunquain
noccbunt, neque accedent , ncque mordebunt; sed vias

suas abibunt. Tu vero cum homo sis rationis parti-

ceps, tanto principatu , honorc ct gloria honeslatus, ne
bestias quidem imitaris erga eos, qui ejusdem lecum sunt
generis, sed fralrem injuria laedis et devoras? Et unde
defendi potcris? i\on vides apem, cujus opus el Reges ct
idiolae ad sanitatem accommodant, quomodo nibil ci pro-
sit , quominus moriatur si malc agat, sed una cum slimulo
intereat?Perhanc discasnon kedereproximum ipsi enim :

primi mortem hinc capiemus. El illos quidem paruin forte

Jaesimus, nos vcro non amplius vivemus, sicut ncque illa.

Proplerea pecunine vocantur /p-w<n, quasi lu dicas, uti

lia, utulamur quemadmodum par csl non ut cuslodia- ,

mus hoc enim non possidcre est, sed possideri. i\am si

:

hoc spectemus, ut semper cam augeamus, non ul quem-

1
Ex expos. epist. 1 ad Tliess.
12 S. JO. CIIUYSOSTOUl AUCMEPISCOPI C. P.

admodum par est, ipsa fruamur ,

perversus est ordo , et
1
illa non nos illam. Qui pecuniam amal
potius nos habet, ,

non solum inimicos non diliget, vernm eliam amicos odc-

rit. Neque enim cognationem novit talis, neque familiari-

tatis meminit necjue oetalem reveretur, nequc amicum

,

habet quemquam sed in omnes hoslili est animo,ct prae

:

aliis omnibus in seipsum; non modo quod animani suam

perdit, sed etiam quod innumerabilibus curis sese exlc-

nuat. Et is quidem qui pecuniam contemnit, modum po-
nit cupiditati. Qui vero vult ditescereet plus coaccrvare 2 ,

longe magis eam accendit , nusquam sislit : verum eliamsi

decem millia talentorum accipiat, alia totidem concupis-
cit. Ac si haec adeplus sit, rursus alia lolidem appelit :

ct ullra pcrgens, ctiam monles terram, mare et omnia ,

aurum sibi fieri oplat, novam quamdam insaniam insa-

niens, ct eam quidem terribilem, ct quocnunquam extingui
possit. Nam cum aliis dare jussi, aliena rapiamus : qtue-
nam, quaeso, nobis salutis spcs csl? Si quod nen alueris ,

esuricnlem, puniere : quam veniam mcrcberc, si veslilum

3
ctiam exuisli ? Dic oiihi porro , si quis te in Persaruni
lerram duccret, visurum qiue ibi sunt, et redilurum j

dcinde juberet domum

nonne extremam ipsius
a?dificare .

damnares slultitiam quippequi tam intempcslive suinplus

:

facerc jubcret? Quomodo igitur hoc ipsum in tcrra fucis,

quam pauio post deserlurus es? Allibcris rclinquam , in-

quis. Sed ct illi paulo post relinquunt post te : frequenlcr

4
cliam ante te. Proplerea igitur avare agis , et aliena ra-

pis, ut equi frcnum nuilto auro tibi oblinatur? ilemque

culmen domus, et capita columnarum ? Et quanam gc-
hcnna luec digna non fuerint quando fratrcm quem Do- , ,

minus tuus tanlo honorc dignatus csl, in innumerabilcs

1
E\ expos. Evang. S. Joan. — Ex expos. Evang. S. Matlli. — J Es
expos. Evang. S- Joan. — > E.\ e\pos. cpist. ad Hom.
 ,

ECLOGA tE AVARlTlA, HOM. XV» l3

calamitates conjicis, ut lapides pavimentum et ex- , et ,

pertium rationis animalium, ne sentientium quidcm orna-

lum corpora exornes ? Et columna quidem diligenter cu-
,

ratur?homoautem, imoChristusipse, propler columnam,

ct quae dicta sunt omnia, ad extremam famem adigilur.

Sive autem solium parare opus sit, sive scabellum susten-

landis pcdibus, omniacx auro et argento parantur membro :

aulem Christi, et ei proplcr quemille de ccelo descendit, ne

necessariumquidcm alimentumsuppetit, scdomnibusvilior
factus est libi Cbristus. Quid hujusmodi iniquilate acer-
bius? Quotflumina ignis hujnsmodianimae sufliciant? cum
quidcm animantes cognalas diligant, et nalurae co-
aliie

momcnti apudcas habcat ad mutuum intcr se

gnatio satis
amorem at tu una cum nalura innumerabiles amicitiaj
:

causas habens , truculenlior illis ostcnderis'? i\e, quaeso,

utrinque iirilemus Deum 2
et congreganles undc, nempe
non non
oportet, et dispcrgcntcs ubi convenit. Qua cnim
ira dignus non fucris, cum das mcrelrici proeteriens pau- ,

perem? Nam ut ex justis laboribus praebucris nonne re- :

prehensionem res hoec habcret, quod flagitii mercedem

prnebeas, ct pro cjuibus punire oporleret , pro iis praeinium
des? Quando autcm ct pupillos exuens, et viduas injuria
afliciens, alis libidincm, cogita quantus erit ignis iis qui
lalia sunt ausi. Timclc, qui paupcribus injuriam facilis.

Habclis vos potenliam , divilias, et pecuniam judicumquc

favorem : sed habcnt i 111 omnium validissima arma, geuii-
lus et lamentationes ; et illud ipsum, injuriam pati, quoe
auxilium dc ccelo trahunl. Ilacc arma domus suffodiuut
fundamenta diruunt, urbes everterunt, integras gcntcs
submerserunt. Tanlam gcrit Deus corum , qui hcduntur,
providentiam. Magna cnim et valida arma sunt , injuriam
palienlium hominum gemitus. Keveretur hanc eorum
1
Ex comm. in Jcan. — Ex inlerp. Psal. 1 1.
I^ S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIBPISCOPI C. P.

aequaniinitatein Deus , cum maio afliciuntur, neque im-

probum vcrbum gemunt modo ac deplo-
proferunt, sed
rant sua mala. Et hisquidem fit propilius de vexatoribus ,

vero sumit supplicium. Fugiamus igilur injuriam facere,

ut propitium habeamus Deum, gratia et benignitate Do-
mininostri Jesu-Christi, cui gloria et imperium in saecula
saeculorum. Amen.

HOMILIA XVI.

De superbia et inani gloria.

Si hominem inflatum reprimere velis 1 ne longos moveto

sermones, sed in memoriam ipsi solum reducito naluram,
et acriter ipsum objurgato, ita dicens : Quid superbit terra
et cinis? Quod si post mortem haec esse dicat
2
, viventem
ipsum ad modestiam revoca, et doce quod terra et cinis
sit: jam enini se haec esse, ignorat. Aspicit dccorem cor-
poris, aspicit polenliam, adulatorum obsequium, parasilos
assectantes. Vestibus indulus cst pretiosis, magna potes-
talis amplitudine munilus est. Imaginalio ipsum decipit,
naluraeque ut obliviscatur cfficit; solum mortis spectacu-
lum expectat. Non venit ad sepulcra et loculos majorum.
Ad prasentia duntaxat respicit, nec quidquam futurorum
cogitat. Igitur ipsum hic jam doceas quia terra et cinis ,

est, ut vivens medicinam accipiat. Qui enim dixit, « Quid

» superbit terra et cinis ? » subjicit, quoniam etiam in vita
3

abjecta sunt intima ipsius; inlima vocans viscera; ven-

' E\ Serm. tou ph xax-nyopuv, quod non slt maledlcendum. — a Eccle. x,

— * Ibid. 9.
 ECLOGA DE SIPERRIA ET IXANI GLORIA, HOM. XVI. 1D

trem illum stercoribus mnltaque immunditia et fcetore

,

plenum. Vidc vilitatem ct imbecillitatem essentiae. Ne

expectes diem mortis, ut tuam discas infirmitatem. Adhuc
viventem mihi hominem perscrutare, et ad viscera ipsius
animo descende, ct universam nostram vanitatem conspi-
cies. Sed ne animo concide neque enim odio nostri, sed
:

parcens, hoc modo Deus fecit, magnas humilitalis animi

causas nobis prsebens. Si enim homo
1
cum terra sit et ,

cinis, dicere ausus est, In ccelum conscendam quo non :

animo erupisset, si naturae frenum non haberet? Cum

igitur videris aliquem inflatum, cervicem erigentem, su-
pcrcilia contrahentcm, curru vehi, minantem, in carce-
rem conjicienlem, infeslantem, morti tradentem dic ad ;

ipsum Quid superbit terra et cinis? Quoniam etiam in

:

vita sua abjecta sunt intima ipsius. Hasc non de homine

privato solum dicta sunt, sed et de illo ipso, qui in regio

solio considet. Ne cnim purpuram aspexeris, neque dia-
dcma, neque vestimenla aurea:sed naluram ipsam excu-
harum rerum fundamentum videbis esse terram.
tias, et

Omnis enim gloriahominis lanquam flosfceni. Cujus causa

allum sapis 2 o bomo, propler quid ? Descende ab inani
,

isto stalu : considera nalurae vilitalem. Terra et ciniscs;

cinis et pulvis ; fumus et uinbra ; herba ct flos herbae. Cum
tali vero natura vivens , allum sapis, dic mihi? Et quid
magis ridiculum esse potest? At mullis dominaris homini-
bus? Sed quid prodest, si hominibus quidem domincris,
affectionum vero luaruui captivus sis et servus ? Quemad-
modum domi quidein a servis vapularet, vulnera-
si quis
que acciperet, extra autem in forum erumpens ob aliorum
dominatum sese effcrret. Omnium aiieclionum servus es,
et gloriaris, quod iis qui cjusdcm lecum suntgencris,
,

domineris? Ltinam illis domineris, ct horum sis aequalis.

' Isai. xit. — • Ex Serm. contra eos qui Svnaxim deserueranl, etc.
tO S. JO. CHRTSQSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

1
Si onim, qui in verbis bonis superbil , dignus est accusa-
tionc, oumcmqueillorum mcrccdem perdit, quomodo non
omnium erit risu dignissimus, qui in iis, quae nihil sunt,
soseextollit, etpropterpraeseniem gloriam se ipsum inflat?
Rliscr et oerumnose , dum anima tua gravissimo morbo
conlabescit, dumque extrema animo paupcrlate laboras ,

quod tot et tot auri habeas talcnta? quod turbam

efferris,

mancipiorum? Atqui fuec non sunt lua. Quod si verbis

mcis hdem non adhibcs, ab experientia rerum proeceden-
tium discas. Si vero itaebrins sis, ut neque iis, quae cseleris
conlingunt, erudiare; paululum expecta, et ex iis quae ad
te pertinent, cognosces quod nihil tibi ista conferant;
,

quod animo deficiens, et nullius horae, neque brevis mo-

rnenti, potestatem habens, invilus pivesentibus ista trans-
niiltas ; et saepe quidem his, quibus lu minime cupis : sed
coactus illis concedes, quos ista prius ne aspicere quidem
2
volcbas. Hominum enim substantia aliud nihil est , quam
ciuis ct pulvis et fumus et umbra, et si quid istis vanius
cst. Quidenim, dic mihi , magnum putas? Quamnam
cxistimas magnam dignilatem esse? Num consulis? Nihil
cnim hac dignilate majus esse vulgus arbitratur. Eo igi-

tur, qui in tanto splendore constilutus est, qui in tanta

admiratione est, nihilo minus habet is, qui consul non
est : sed in ipsa eadem ille quoque dignilale est. Similiter
cnim uterque paulo post non Quando fuit, ct quanto est.

lcmpore, dic mihi Hoc etiam in somniisfit.

? per duos dies?
Sed somnium cst inquil. Et quid lum poslea? Quce
,

ciiim pcr diem fiunt, nonne somniam sunt, dic mihi?

Quare non ista potius somnium dicimus? Qucmadmodum
enim somnia, postquam dies illuxit, nihil esse deprehcn-
dunliir sic nocte advcniente, illa quoque nihil esse ar-
:

guuntur. Et sicut de die nemo gaudet iis quae noctu fue-

F.s evjng. S. Joan. — » E\ episl. ad Hebraeos.

 ECLOGA DE SUPERBIA ET INANI GLORIA, HOM. XVI. I
7
runt, ila nec fieri potest , ut quis nocte iis fruatur, quae
in die sunt. Consul factus es ? Et ego nocte. Ast ego, in-
quis, dc die, et tu de nocte. Scd quid tum postea? Neqne
sic plus aliquid habes quam ego, nisi forle quod dicatur,
hic Consul est; eatenus ex verbis voluptatem majorem
creat. Quomodo facit? Si dicam hic Consul
: est, et indul-

geam verbo; nonne simul dictum est, et recessit? eodem

modo se eliam res habentrsimul ac consul apparuit, non
amplius Sed ponamus etiam annum et tres et qua-
est.

tuor : decem annis consules fuerunt? nus-

ubi sunt qui
quam. At Paulus non ita. Semper enim etiam vivens,
splendidus erat, non per unum diem, non duos, non de-
cem aut viginti:non etiam annos decem aut viginli:sed
et mortuus est, et quadringcnlesimum deinde annum su

peravit, etetiamnum splendidus est, multoque splendidior

quam cum viveret. Et haec quidem in lerra quem vero in :

ccelo habet splendorem, quis scrmo ostcndere poleril? Et

quemadmodum vidcre est fluctus maris jam quidem in 1
,

immensam altitudinem elevari, subito vero rursus de-

primi : sic et eos, qui superbiam persequuntur , videmus
modo efferentes animum, et supercilia contrahentes, re-

busque praesentis vitae gcsticntes, repente vero humiUari

et ad extremam inopiam devenire. Hosbeatus quoque David
insinuans dixit : « Ne timueris cum dives factus fuerit homo,
»aut cum multiplicata fuerit gloria domus ipsius
2
. »Bene
dixit,ne timueris. Ne te turbet, inquit, divitiarum abun-
dantia, et gloriae splendor: videbis enim non mullo post,
humi jacentem, inutilem, mortuum, projectum, vermium
escam factum, nudum ab omnibus istis stantem, nec quid-
quam omnino secum asportare potuisse; non enim simul
peregrinantur cum iis, qui hinc decedunt; sed omnia hic
reliquisse, sola malitia collectisque sibi ex ea peccatorum
1
Ex hexaem. — « Psal. m.tiii, 17.

XCIV. 2
l8 3. JO. CHRYSOSTOMI A.RCHIEPISCOPI C. P.

sarcinis circumdalum. Merito sane ab anliquis dicta est

inanis gloria* :inanis enim est intus, non quidquam utile
habens sed : sicuti larvae splendidas quidem et amabiles esse
videntur, inlrinsecus autcm inanes sunt ; idcirco etiam
faciebus corporeis ut venustiores sint, neminem tamen un-
quam ad sui aspectus amorem allexerunt; sic eliam, imo
miserius quid est, apud vulgum quaesita gloria. Nihil enim
ita Dei benignilatem abalienat, et gehennae incendio tra-
dit, sicut superbiae tyrannis. Haec enim si nobis adsit, sive
temperantiaui, sive virginitatem, sive jejunium, sive pre-
ces, sive eleemosynam, sive quidvis aliud praestcmus, tota

nostravila Immunduscnim, inquit, apud Deum

fil impura.
est omnis arrogans tantum malum est inanis gloria. Quo-
:

niam non modo eos, quos semel cepit, ad vitium impellit,

sedetiam una cum virtutibus existil. Et cum nos indeeji-
cere nequit, in ipsaeadem virtute magnum damnum ope-
ratur, molestias quidem sustinere cogens, fructibus vero
privans. INon enim qui utramque desiderat, utramque con-
sequi valet. Licet quidem ulramque consequi si ; non
utramque , sed unam quae ex coelo est , concupiscamus :

qui vero utramque utramque adipisci nequit. Qui

arnat,

enim ideo quod gloriam apud homines vcnetur 2 aliquid ,

boni operatur, sive ista frui valeat, sive non sufficientem ;

hic accepit mercedem , nec ullam ibi recipiet pro eo re-

tributionem. Quare ? Quia praeveniens se ipsum privavit
Judicis liberalilate, praeierens humanam gloriam justi Ju-
dicis calculo. Qui vero ob hoc ipsum duntaxat spirituale
aliquod opus peragit, ut soli illi placeat pervigili oculo,
huic et thesaurus immensus manet, et virtutis integrilas;
bonaque cx eo spes multam jam ipsi suggerit consolatio-
nem:ac praeterquam quod in luta penu illa asservetur ei
relributio, hominum quoque sequetur bona exislimatio.
1
Ex comm. in Joan. — » Ex interp. Hexacui,
 ECLOGA DE SUPERBIA ET INANI GLORIA, HOM. XVI. 1Q
Tunc enim ipsam abundanlius assequemur, si eam despi-
ciamus, si cam non quaeramus, si cam non sectemur.
Enimvero in ludis Circensibus, qui equos agilant, uuiverso
populo plaudente, et sexcenlas faustas acclamationes pro-
fundente, non convertunt nec voluptatem aliquam ex
se,

laeta illorum acclamatione percipiunt:sed ad unum solum

respiciunt , Piegem scilicet in medio considentem , et ad
nutum illius attendenles, totam contemnunt multitudi-
nem, ac tum demum gloriantur, cum ipsos ille coronatos
honoraverit. Quid igitur illis miserius fuerit qui ad osten- 1
,

tationem hominum, virtutem exercent, et jejuniis exter-

minant faciem, precesque in biviis faciunt ? quoniam la-

bores quidem sustinent, retributione vero omni carent.

Quid facis o homo ? an alii ralionem es redditurus de
,

factis, et alium invocas testem eorum quae fiunt? alium

habes judicem, et alium constituis spectatorem ? Non vides
aurigas, qui civitate univcrsa supcrne considcnte, in equo-
rum certaminibus, totam stadii percurrentcs parlcm, ibi
contendunt aemulorum suorum currus subvertere ubi vi- ,

derinl Regem sedentem:et tot oculis unum existimant

oculuui fide digniorem ? Tu vero ipsum Angelorum Re-

gem, qui tuis cursibus agonotheta adest, cernens, illo re-

licto, ad conservorum confugis oculos ? Propter hoc cerle,

post infmitas luctas, post multos sudores sine corona re-

cedis, et absque praemio ad certaminis praesidem abis.
Quomodo enim non absurdum est
2
, famulum quidem
omnia quaecumque agit, ad placitum heri sui facere, et
nihil magis requirere quam hujus aspectum neque alio-
,

rum oculis ad actionem attrahi , etiamsi magni sint qui

spectant, sed unum solum observare, ut herus spectator
sit; nos vero talein habentes dominum , alios requirere
spectatores, qui prodesse quidem nihil, nocere autem ex
Ex serm. in Oziam, — ' Ex interp. Evang. S. Joan.

2.
20 S. J0. CnftYSOSTOM! ARCFTJi:t>ISCOPI C. P.

aspectu possunt, omnemqnclaborom noslrum inanem red-

dere? Quod si in recle faclo quis superbiens totum per-
didit
1
, quanta pcena dignus non fuerit, qui cum peccatis
istud facit? Peccantem enim insuper eliam aniino effcrri,
2
longe gravius esl, quam peccare. Si gloriari in illis , quae
vere bona sunt, insipientia est, quanto magis in iis quae
3
nihil sunt? Etenim nihil ita sceleratos facit et dementes ,
sicuti ad vulgi opinionem inlentum esse nec quidquam :

ita probos et constantes facit ,

quam eamdem contemnere.
Idcirco etiam forti admodum opus est animo ei, qui lan-

tum impetum et violentiam spiritus suslincre debet. Ete-

nim si prospere vivat, ipse se omnibus aliis pra?ponit sin :

conlraria suslincat, defodere se ipsum vult, ab aegritudine

submersus. Et adverte quod dico. Rex Ozias aliquando
metas transgressus'' , et modum regiae potestatis transiliens

intravit in templum, cum autoritate incensum adolere vo

lens. Qnid igitur Sacerdos ? Non licet libi, ait, incensum
adolere : non concessa
limites transilis idcirco : quaeris ,

eliam quae accepisli, perdis non est hoc tuum, sed mcum. :

Non ego tuam purpuram rapui, ne meum lu rapias sacer-

dotium. Ille vero non obcdivit, scd arroganlia inflatus tem-
plum ingressus est, aperuit sancta sanctoru n,- volens in-
censum offerre. Quoniam igitur Sacerdos sprelus fuit, et
sermo sacerdotii conculcalus, nec quidquam jam ullerius
poluit, nisi reprehendere , libertatemque ostendere; illc

vero arma movebat, et opum suarum abundantia uteba-

tur. Sacerdos inquit Ego quod meum est, feci, nihil ullra
:

possum adjuva sacerdotium, Domine, quod conculcatur,

;

cujus nunc leges violantur, et jura subvertunlur. Et vide

quid accidat. Continuo crupit lepra in fronle ipsius : ubi
impudentia erat, ibi et pcena. Vidisti Dei in puniendo
« Ex interp. epist. ad Rom. — * Ex in'erp. rp. 2 aJ Coiinlh. — 3 Ex
nterp. Ev;mg. S. IMatll). — 4 Ex orat. in Oziam, 2.
 ECL0GA DE SUPERBIA ET INANI GLORIA, HOM. XVI. 2 1

clementiam ? Non fulmen demisit; non terram concussit;

non conturbavit coelum, sed erupit lepra et non alio in :

loco, nisi in fronle ut tanquam in columna litterae essent

:

positae, et veluti lex in sublimi loco, quae dicerenl : Ne fe-

ceritis talia, ne talia patiamini. Quid igitur cervicem

1
exlendis , dic mihi? quid in summis unguibus incedis ?
quid supercilium contrahis? quid pectus inflas? crinem
non potes facere album aut nigrum, et tanquam omnium
habens potestatem, ita superbis? Forte vellcs tibi etiam
alas esse natas, ut non ambulares in terra. Quomodo te
appellabo, et demoliar tuam arrogantiam? Appellabo te
cinerem et pulverem, et fumum et sordes? Sed nondum
exacte similitudinem assecutus fuero. Videris mihi stupae
combustae assimilis esse. llla etenim dum tumere videtm
post incensionem, et assurgere, exiguum manus attactum
si sustineat, tota depressa est, et quovis cinere vilior ap-
paret. Et quemadmodum aquarum bullae, dum in altum
elevantur, perquam facile rumpuntur; ita qui inani gloria
inflantur , facile pereunt. Nullum enim superbiae aequale
malum 2 Nam et cum diabolus antea non esset talis, hoc
.

modo diabolus factus est. Et cum primus homo ista spe

a diabolo inflatus esset, praecipitatus et mortalis factus
est. Sperans enim se Deum
fore, etiam id quod habuit,
perdidit. Quodideo etiam Deus ei exprobrans, mentemque
ipsius perstringens dixit « Ecce Adam factus est sicut
, :

3
Bunus ex nobis » Ac si diabolus exigua potestate contra
.

beatum Jobum accepta", radicitus domum ipsius convul-

sit, corpus commanducavit, substantiam perdidit, liberos

obruit, carnem perforavit, uxorem adhibuit, amicos, ini-

micos, famulos, ul lalia dicerent, promptos effecit: si non
innumeris cohiberetur vinculis, quomodo non omnes vas-
1
E\ inlerp. epist. ad Rom. — » Ex comm. in Malth. — 3 Gen. 111. —
4 Ex interp. Psal. i3a.
22 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

tasset? malitia plena eniin est haec insatiabilis bellua : et

nisi assidue frenaretur, omnia subverteret et confunderet.

Idcirco ipsi Dominus, utpote benignus, non contra omnes

potestatem dat. Quem decet gloria et imperium, nunc et
semper et in saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XVII.

De invidia.

1
Nihil itanos ab invicem separareet divellereconsuevit ,

sicut invidia et livor; gravis ille morbus, omnique carens

veniaj ipsa qnoque omnium malorum radice , avaritia,

longe saevior. Avarus enim tunc belatur, cum ipse aliquid

accipit : invidus autem cum aliusnihilaccipit, delectatur;
suum existimans beneficium , aliorum infelicitatem. Quo
quid insanius esse possit ? Propria cnim mala negligens, alio-
rumbonis contabcscit, inaccessumsibi ipsifaciensccelum s

et vero ante ccelum ipsum, etiam praesentem vitam inju-

cundam et acerbam. Non enim ita lignum et lanam insi-

dens linea et vermis corrodere solet, sicut invidiae febris

ipsa invidentium absumit ossa, animique labefactat mo-

derationem. Non erraverit quis si belluis et doemonibus
2
pejores invidosappellaverit . Belluaenamque cumalimento
indigent, aut cum prius a nobis sunt concitatae, tum de-
mum sese contra nos armant : hi vero beneficiis etiam
affecti, freqnenter eodem modo, quo injuria se afficientes,
benefactores tractaverunt. Et daemones in nos quidem
implacabile odium habent: iis autem, qui ejusdem generis
i Ex Ep. i ad Corinth. hom. 3x, — » Ex comm, in Joan.
 ,

ECLOGA DE INVIDIA, HOM. XVII. 23

suntcum ipsis, non insidiantur S hi vero neque naturae

communitatem rcverentur, neque propriee saluti parcunt;
sed ante illos, quibus invitlent, suas ipsi animas pcenis
afficiunt, omni tumultu et tristitia eas temerc et sine
causa complentes. Ejusmodi quid est invidia, ut ea pcjus
1
vitiumnon facile fuerit . Etcnim adultervoluptalemsaltem
ali([uam percipit , ct brevi tempore perficit peccatum
suum. Invidus autem se ipsum prius, quam cui invidet
punit cl cruciat, nec unquam a peccato desistit, sed in eo
faciendo est assiduus. Quemadmodumenim porcus luto
et daemon pernicie nostra gaudet: ita hic quoque proximi
laetatur malis : ac si quid tristc accidat, tunc refocillatur
ac respirat, alienas calamitates suam jucunditatem , sua-
que mala aliorum bona ducens. Et sicuti scarabrci aluntur

stercore, ita etiam isti alienis advcrsilatibus ; commuues

quidam inimici et hostes naturae. Et alii quidem bruti
animalis, cum mactatur, miserentur : isli vero hominem
cernentes bcneficio allici, eficranlur, el tremunt, et ex-
pallescunt. Et quid hac insania pejus esse possit? Cur ex-
2
pallcscis , dic mihi et tremis, et stas trcpidus? Quid mali
accidit?An quia clarusest frater, etspectabilis et probus?
Non igitur coronari te oportcbat et gaudere, Deumque
laudibus celebrare, quod membrum tuum illustreet cons-
picuum videas ? An vero doles quod Dcus laudibus cumu-
letur? Vide quo bellum tendat. Non hoc me turbat, in-
quit, sed per me Deum cuperem celebrari. Gaude igitur ,

cumfrater tuus bene audit, et denuo per teDeus laudibus

celebratur; etiamsienim hoslisessetetinimicus,Deusautem
per ipsum celebraretur, amicum faCere ob hoc oporteret.
Tu vero examico inimicumfacis quoniam Deus per hunc 5
,

nominis illius splendorem laudibus colitur. Et quomodo

1
Ex comm. in Matth. — » Ex interp. epist. ad Iiom. — 3 Ex interp.
epist. ad Philip.
24 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

alilcr bellum contraChristum ostendisses PPropterea sive

signaquisfaciat, sivevirginitatem, sivejejunium,sivehumi
dormitionem ostenderit, ac per ejusmodi virlutem ad an-
gelos usque pervenerit, invidiae verosubjectus sit affectui,

omnibus cst execrabilior. Si enim amicos diligere, nihil

nos amplius Ethnicis habere sinit, ubi ille stabit, qui

ctiam amicis invidet? Etenim invidere pejus est, quam
bellum Qui enim bellum infert, sublata belli
inferre.

causa, inimicitias quoque dissolvit at invidus nunquam :

amicus fuerit. Et ille quidem manifestum certamen os-

tendit:hic vero obscurum. Atque ille rursus frequenter
juslam causam belli dicere potest: hic vero nihil, quam
insaniam, mentemque satanicam. Et sicut qui injuria affi-

cit, non laedit, sed laeditur: ita qui proximo insidias struit,
se ipsum interimit. Ac veluti cum proximos laediuius, nos
ipsos laedimus : sic etiam cum illis benefacimus, nobis ip-

sis benefacimus. Nam qui male audit

1
, falso tamen, non
solum laesus non est, sed et maximam habet mercedem.
Non enim qui mala patitur, sed qui facit, hic supplicio
di^nus est; si ille non justas maledicentiae ansas praebeat.
Et sicuti fieri non potesl, ut ab omnibus bene audiat vir-
tute praeditus ; ita non potest fieri, ut ab omnibus male
audiat, nisi multas exmultis rebus ipse sibi praebeat occa-

siones. Quae vero publice fiunt maledicta, frequenter im-

probos et impudentiores faciunt homines. Plerique enim
peccantium, quamdiuvident,selatereposse, facileredirein
animo constituunt cum vero suam apud vulgum existima-
:

tionem amiserint, et in desperalionein incidunt, et impuden-

tesevadunt. Ateniminjuriaealiquidab ipso accepisti. Quid
igitur teipsumquoqueinjuriaafficis ? Quienim suam inju-

riam ulciscitur, contra se ipsum gladium impellit. Si igitur et

tibi ipse benefacere, etillum ulciscivelis,loquerehonorifice
• Ex interp. psalmi 49.
 ,

ECLOGA DE INVJDIA, HOM. XVII. 2 5

de eo qui te ofFendit : si vero male de eo loquaris, non habe-

berisdignus fide, de inimicitiis scilicet suspectus. Etenim
inimicitke, dum audientium cogitationibus occurrunt, non
permiltunt, ea quae dicuntur, ineorum auribus reponi. Ne
igilur maledicas, ne te ipsum quoque contamines: neque
sordes cum luto et opere lateritio texas, sed necteex rosis
et violis, caeterisque floribus, coronas. Neque stercus ab
ore profer, sicut scarabaei: tales enim sunt vituperatores;
ipsiprimo graveolentiam percipiunt. Omnes enim convi-
ciatorem aversantur, tanquam putidumseu rancidumquid
olentem; veluthirudinem quamdam, aut scarabaeum, qui
fimo alitur, aliorum scilicet malis : qui vero os favens et
bona verba dicens habet, hunc vcluli commune membrum,
ettanquam fratrem germanumrecipiunt. Quidenim Abeli
1
nocuitCain ? nonne illum quidem citius ad regnum invi-
tus transmisit, se ipsum vero innumeris malis confodit ?
Quid Jacobi damni atlulit Esaii? nonne ille quidem dives
crat, atque innumerabilibus perfruebalur bonis; hic vero
paterna etiamdomo ejiciebatur? Fratres porro Josepbi
quodnam malum ipsi intulerunt; maxime cum ad
gravius
sanguinem usque pervenerint? Nonne illi quidem famem
passi sunt, et extrema pericula adierunt; hic vero Rex
nniversae /Egypti faclus est ? Quanlo enim magis invides ,

lanto majora bona ei, cui invides, procuras. Deus enim

est, qui omnia inspicit: ac si injuria aflici videat eum ,

qui injuriam nulli infert, magis extollit, clarumque red-

dit, atque hunc in modum te castigat. Quod si inimicis
insultantes non permittit impunitos transire, multo magis
eos qui invidentiis, qui nihil nocuerunt. Si enim qui ami-
cum diligit, nihil plus habet Publicanis, quam ille expe-
rietur clemenliam , qui innocentem odio prosequitur ?

Quare igitur doles

2
, o homo, proximi bonis ? Nam si do-
» Ex comm. in Matth, r* » Ex interp. Evang. S. Joan.
26 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

lere oporteret, ob mala quas nos patimur, dolere oporte-

bat, non quod alios virtute claros videamus. An ignoras ,

omni venia hoc ipsum peccatum carere ? Ac merito illud

quidem. Etenim fornicator cupiditatem praelenderepotest,
fur inopiam, et homicida iram frigidas quidem causas et
;

minime justas; habent tamen quas dicant tu vero quam :

causam commemorabis, dic mihi? nullam, nisi ingentem

tuam improbilatem. Si enim inimicos diligere jubemur,
quam persolvemus poenam, si amicos quoque odio prose-
quamur? Nam si iis, qui amantes se diligit, nihil melius
sese habcl quam Ethnici, quam habebit veniam, qui nul-
lam injuriam inferentes vexal? Daemon invidet quidem ,

sed hominibus, daemonum vero nulli. Tu vero homo cum

sis, hominibus invides? Et quam veniam consequeris 1 ?

Malum quoddam invidia est, grave, inquam, malum, pro-

priamque jubet despicere salutem. Sic enim Saul malum
daemonem contra animam suam accersivit: et postquam
accersisset, medicum invidia prosequebalur. Talis enim
res est invidia. Sciebat se sanalum, et perire malebat,
quam celebrem videre eum, qui se sanasset. Et si vultis ,

declarabo vobis quibus David Saulem beneficiis afFecerit,

et quibushicillum deinderemuneratus sit. Cumaliquando
2
Judaeos bellum gravissimum occuparet , omnesque cons-
ternati et in metu essent, nec quisquam prospicere auderet:
sed in extremis tota civitas esset, et mortem singuli ante

oculos viderent, et quotidie morituros se existimarent,

ingressus iste ab ovibus ad aciem, bellum, quod omnibus
instabat, in se suscepit; idque nullamvidens necessitatem
sibi incumbentem, imo etiam multos habens sibi obstan-
tes; etenim et frater eum increpabat, et Rex ad immatu-
ram aetatem respiciens retinebat, et manere jubebat; in
sc calefaclus ad barbaros accurrit, tantamque erga Piegem
1
Ex comm. jn episl. 2 ad Corinth. — ? Ex interp. epist. J ad Corinlh,
 KCLOGA. DB INVIDIA, HOM. XVII. 27
Curam ostendit, ut etiam ante bellum et victoriam infacie
ipsum jacentem erigeret, dicens : « Ne concidat cor Do-
»mini mei propter ipsum : quia servus tuus ibit, et pugna-
» bit cum alienigena isto*. » An hoc parum est, rogo ? quod,
qui nulla necessitate urgeretur,animam suam impenderet,
atque ob illorum commodum, a quibus nullo unquam be-
neficio esset afFectus, in medios insiliret hostes ? Annon
jpsum posthaec oportebat domini titulo insignire, et com-
munem civitatis servatorem appellare, ut qui omnium
vitam , adjuvante Dei gratia, conservasset? Quod enim
aliud majus isto beneficium erat? Non enim in pecuniis ,

nec in honore et potentia, sed in ipsius animam benefi-

cium hoc contulit, et ab ipsiseum revocavit portismortis:
perqne illum de caetero Rex vivebat, regnoque perfrueba-
tur. Quibus igitur postea eum remuneratus est? Si enim
quis recte factorum magnitudinem respiciat, licet coro-
nam a suo capite ablatam Davidis capiti imposuisset,
nondum justum reddidisset prremium, sed plus dcbuisset.
Hic siquidem et vitam et regnum ipsi largitus est: ille

vcro solo regno cedere deberet. Videamus tamen quae sint

2
ipsius remuneraliones . Postquam barbaro caput abstu-
lisset, et spolia habens rediisset, exiverunt chori mulie-
rum cantantes et dicentes : « Percussit Saul mille, et Da-
» vid decem inillia. » Et iratus est Saul, et torve respi-
ciebat Davidem a die illa. Cujus, quaeso, gralia ?Si enim
mirabile quid dicere oportet, Sauli potius quam Davidi
gratificatae sunt, haec dicentes contentum ipsum esse : et

oportebat quod millenos saltem ei dedissent. Quid

,

ergo indignatur quod denos millenos illi dederint ?

,

Si enim aliquid ad hoc bellum fecisset, et aliquam saltem

exiguam partem contulisjset, ytcte ha?e dicerentur, quod
Saul mille, et David dec^em jhillia. Cum vero ipse quidem
" » Reg. xvn, 3a. — * li. xvin.
28 8. JO. CIIRYS0ST0MI ARCHIIsPISCOPI C. P.

metuens et tremcns sederit, in singulos dies morilurum se

exisliinans; David vcro totum conlecerit : quomodo non
absurdum erat, eum qui nihil ad pericula propulsanda
quod non potiorem laetae acclama-
contulissct, indignari,
lionis parlem
enim indignari oportebat, Davi-
lulcrit? Si
dcm certe oporlcbat, quod cum ipse totum laudabiliter
gessisset, alium haberet laudis partitorem. Sed ejusmodi
res est invidia: non suslinet benignc aliorum aspiccre feli-

cilatem: scd proximi prosperitatem, suam infelicitatem

esse arbitratur, bonisque proximi contabescit. Quale quid
Rex Gcrarorum passus cst; dum videret Isaaci quotidie
augeri facultales, timebat, et inde discedere justum coge-
1
bat . Sed aequum est ipsa sacrae scriplurae verba audire.
« Seminabat autem, inquit, Isaac in terrailla, et invenitin
» illo anno hordeum cenluplum 2 . » Vides liberalitalem
Domini? vides beneficentiae amplificationem? Sed videa-
mus ctiam Regis invidiam, quae nasccbalur ob abundan-
tiam jusli. « Recede, inquit, a nobis, quoniam potentior
» nobis factus es , » ct revera polentior erat ; quippe
qui supcrnum
omnibus auxilium haberet, et a dextra
in

Dei protegeretur. Quo igitur expellis justum ? An nescis,

quia quocumque ipsum contingat abire in iis quae ,

domini sunt, eum esse necessesit? Licet enim in ip-

sam solitudinem abire coegeris, aeque potentem dominum
habct, quam ibi fuit, ut mullo illustriorem eum reddat.
Per contraria enim maxime contraria frequenler adminis-
trat. Ipsum decet gloria, imperium, honor et adoralio,
cum Patre etsanclo Spiritu, in saecula. Amen.
' Gen. xxu. — • Ex inlerp. Ilexaem.
 ECLOGA DE ODIO ET INIMICITIIS, HOM. XVIII. 29

HOMILIA XVIII.

D& odlo et inimicitiis,

Si quis a proxiuio suo injuriam acceperit 1

, in memo-
1
riain revocet Davidem ; atquc ita anirao imprimat , ut
quousque vixerit, recordatione hujus mitissimi et man-
suetissimi viri iracundiae pelagus possit dissipare. Quid
enira est, quod fratrem tuum pro inimicoreputes ? AfFecit
te injuria? at nihil damni intulit. Aut forte pecuniarum
causa ipsum velut hostem observas? ne, quaeso,ne iracun-
diaefuncs resecare differas morae enim moras pariunl :
:

et si hunc diem adjicias, magis erubescas ; et si crasli-

num, majus erit dedecus; si vero etiam tertium appo-
sueris , inajor tibi ultra cunctanli pudor erit. Concedilc
mihi, ohsccro, utliberc isla dicam : efficitc ut audiam cx
continua ista doctrina vos aliquid profecisse : disceden-
tem hinc quempiam statim ambabus inimici manibus
apprehensis, ipsum brachiis constrinxisse, exosculalum
esse, lacrymas profudisse : licet enim vel bellua iJle sit
etiamsi lapis, aut aliud quidvis, ejusraodi tamen beni«ni-
tale ernollilus mansuescet. Ac tu quidem hoc facto tc
ipsum a culpa liberabis, illum vero ad benevolcntiam
re-
ductura lucrifacies. Et ne mihi dixeris 2 , scelestum inimi-
cum habeo, iraprobum, perditum, inemendabilera, nec
Qualemcumque enim dixeris de-
illura reconciiiare valeo.

terior Sauie non crit ; qui semel ac iterura, et saepius a

Davide servatus, eidem saspissirae insidiatus est : et cum
adhuc beneficiis ab eo cumularetur, in malitia retinenda

1 Ex interp. ep'st. 1 ail Tlie.-s. — » E\ Serni. 3 in David et Saul.

 ,

30 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

Quid cnim dicere possis? an quod solum tuum

perslitit.

arando absciderit? quod agro damnum inlulerit? quod

aedium limites transierit ? quod mancipia tua inlerverlcril ?
quod ignominia te affecerit? quod aliena invadens te ad
paupertatem redcgerit? Atqui nondum animam tibi au-
ferre conatus est, idque semel et iterum et frequenter;
et quidem tot acceptis beneficiis : neque in manus tuas
saepe incidens servatus est. Et ut hoc ita sit , adhuc tamen
David praeccllit; quippe qui imperfectioribus, et nihil
ejusmodi exigentibus legibus innutritus , ad apicem legis

gratiae contendens te antevertit. Ac tu quidem haud raro

prseteritarum rerum causa conceptam iram foves hic :

vero etiam dum impendentia mala metuit, probeque no-

vit, nusquam in civilate sibi locum fore , scd vitam plane
miseram , si hostem incolumem dimitteret , nihilominus
suam pro inimico sollicitudinem non deseruit, sed omnia
humanitatis officia illi exhibens contra se ipsum hostem
nutrivit. Quid igitur, quaeso, objicias, dum inimico non
vis reconciliari? Quanam lanta affecit te injuria? Pecuniis
forle te spoliavit ? At si generoso animo istam rapinam
feras , tantam mercedem accipies quantam si in paupe-
,

rum manibus reposuisses. Idem enim est, sive quis egenis

elargiatur pecunias, sive ob Dei amorem insidias non
moliatur, aut etiam mala dicat illi , qui alienis inhiat.
Cum enim eadem utrobique impendii sit intentio palam ,

est eamdem quoque fore coronam. Sed forte vilae tuae in-
sidias slruxit, ac te occidere conatus est? At si insidiato-
rem et eousque te hostiliter insectantem in benefactorum
numero ccnseas, Deumque, ut veniam ipsi dare dignetur,
orare non desinas, pro martyrio tibi hoc reputabitur. Ne
porro hoc attendamus, quod Deus inhibuerit, ne David a
Saule insequente interficeretur sed quod duplici tripli-
:

ci-ve martyrii corona , ob eas , quas pertulit , insidias

 ,

ECLOGA. DE ODIO ET INIMICITIIS, HOM. XVIII. 3l

ornatus fuerit. Etenim , qui Dei amore hostem servavit,

illum , inquam, qui semel alque iterum et saepius haslam
in caput suum contorsit, et cum in sua poleslale illum
haberet, a nece tamen ejusdem abstinuit, non ignarus,
fore, ut postquam ei pepercisset, denuo se invaderet;
illum perspicuum est saepissime voluntate mortuum esse.
Saepissime vero propter Deummortuus, multas martyrii
laureolas obtinet. Et quod Paulus dicebat hoc ipsum hic ,

noster animo versabat, et quotidie mortem propter Deum

oppetebat. Cum enim sibi perniciem molientem interficere
posset, propter Deum noluit , sed potius singulis diebus
pericula subire, quam justa etiam caede patrata, a tot
mortibus liberari, elegit. Quod si ad vitam usque etiam
insidiis grassantem ulcisci alque odio prosequi nefas sit,

multo minus eum oportebit, qui alia quavis nos in re ex-

terna injuria affecit. Vis porro intelligere, facile esse , si

modo velimus , omnem hominem male erga nos affectum,

quantumvis improbus quis et perditus ac incorrigibilis
fuerit, reconciliare? Quid, quoeso, leone ferocius? illum
tamen homines mansuctum reddunt, et naturam ars coer-

cet, ac quavis ove mitior et lenior evadit , qui alioquin

omnibus bestiis saevior est et augustior, jamque per me-
dium forum ambulans, nemini ullum terrorem, ob man-
suetudinem incutit. Quam igilur excusationcm habe-
,

bimus quam veniam si belluas quidem domemus

, ,

homines autem nunquam nos miligare, aut ut bene erga

nos afliciantur efficere posse dicamus ? maxime cum
mansueludo, praeter naturam bestiarum , ferocitas au-
tem ab hominum natura aliena sit? Gum igitur natura
superiores simus , quid nos cxcusabit , si liberam vo-
luntatem nos corrigere posse negemus? Quod si forte
insanabilis videatur alicujus morbus , cogita ,
quanto ma-
jor labor in medicando fuerit , tanto tibi perseveranti , et
32 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

desperale laborantem curanli ampliorem mercedem futu-

ram. Sed quidnam tam grave in le admisit iniinicus ,

quod tantopere rcconciliationem ipsius refugias ? ]\lalc-

dixit tibi? adullerum , lbrnicalorem appellavit? At quid
tum postea ? Si quidem vera objicit, emenda : sin falsa ,

irride. Si tibi eorum quae objecit, conscius sis,

,
resipisce:
sin minus, conlemne. Imo non solum irride et contemne,
sed etiam gaude et exulla , secundum dictum Domini.
« Cum enim , inquit, exprobraverint vos , et ejecerint
«nomen vestrum tanquam malum, propter fdium ho-
«minis, mentienles, gaudete in illa die et exultatc , quo-
1
»niam merces veslra multa est in ccelo » Si vcra dixc-rit, .

ac tu quidem aequo animo ista verba tuleris nec vicissim ,

illum contumeiia affeceris, aut convicia dixeris, sed vehe-

menter ingemueris, ac dclicta tua damnaveris, non mi-
norem ,
quam prior ille, mercedem consequeris. Frc-
quenter enim quae laudando et gratificando non eflecerunt
amici nostri, hoec praestiterunt inimici malcdictis laces-
sendo; etiamsi vera objiciant. Illi enim , ut consenla-
neum cst, gratificantes, sive etiam assentantes , superbiae
malum in nobis augent : hi vero odio pcrciti crimina ex-
probrant, nos ad viliorum correctionem compel
et

lunt; filque odium maximse utilitatis occasio. Ne igitur

dicamus, exacerbavit me quidam; aut, aliquis me perpu-
lit ut verba pudenda dicerem. Nos ubique islorum causa

sumus. Si enim rem bene inquirere et aestimare velimus,

non solum inimicus sed ipse etiam diabolus ad iram ,

nos permovcre non polcrit. Quod quidem ex illa de Da-

vide hisloria perspicuum est
2
Gum enim is ad Saiilem .

dixisset « En oram chlamydis tuae in manu mea

: » et re- ,

liqua quae ibi ad Saulem pro sui defensione dixit mox

, ;

ille « Num lua haec vox est, fili mi, David ?

: Proh quanta <>

' Luc, vi, 22. - i i Reg. xxiy.

 ,

ECLOGA. DE ODIO ET INIMICITIIS, IIOM. XVIII. 33

repcnle ob verborum lcnilatem in boc efTerato bominc
facta cst mutatio Qui cnim nunquam vel nudo illum
!

nomine vocare dignatus est imo etiam ipsius allocu- ,

iionem detestatus, nunc in suam familiam referens ,

filium eumdem appellat, et ad ipsum vocis sonum mox

incalescebat. Et sicut pater aliquis sera filii sui alicunde

redeuntis voce audita, non ad aspectum solurn , sed eliam

ad ipsam vocem excitatur : ita Saiil , poslquom vcrba
Davidis ingressa inimicitias animo exemissent, dc cae-
illi

tero justum agnovit, et afFcctu uno deposito, alium as-

stimpsit. Ejecta enim ex animo ira benevolcnliam ac ,

commiserationem suscepit. Quid igitur Davide aut bealius

aut sublimius? Hic siquidem ex bomicida patrem fecit
ex lupo ovem ; bic fornaccm iracundiae largo rorc com-
plevit , tempeslatem tranquillam reddidit , cl omnem
furoris fervorcm restinxit. Ne igilur illud solum cogilc-
mus , cbarissimi, ut nibil ab boslibus damni paliamur,
sed nc mali quidquam ipsis inferamus : et nibil mali pa-
tiemur, etiamsi innumeras feramus moleslias. Sic nec
David cum in cxilium actus, et exagilatus gravissimis in-

sidiis appelerelur, quidquam mali tulil sed boslc ipso ;

clarior et augustior, adcoque omnibus bominibus et

Dco ipsievasit. Quod enim damnum lulil,
gratior
cum atam multa perpeteretur ? annon in ho-
Saiile

diernum usque diem tum in lerra notus tum in ccelo

clarus decantatur ? Annon ineffabilia illa bona et cce-
leste rcgnum ipsum manent ? Quid vero commodi
reportavit miser ille et infelix, qui lantoperc Davidi
insidiatus est? nonne ct regno excidit, ct una cum
filio miserabili morle periit, alque ab omnibus in-
super accusatur ? Et quod biscc omnibus gravius cst,
sclerna nnnc luit supplicia. Si quando igitur inimicum
tuum videas , aut mente cogites ; ne dicas, hacc ct illa
xciv. 3
 ,

34 s. .io. cnr.vsosroMi \r.cii!i ;

Piscon c. I*.

passus sum ; haec el illa audivi; ue vidolicel huc ra-

lione iram incendas ct inflammationem vehe/nenlius au-
geas : sed quaecnmque molesta audiveris aut passus 1'ueris,

omnia oblivioni tradc; si vero in mentem libi venerinl ,

diabolo haec imputa : ac interim repula, quod nonnun-

quam bene tibi dixcrit aut lecerit, et continuo dissolves
inimicitiam. Si etiam cum aliquo exposlulare aut discep-
lare velis , dcposilo anle afleetu , iraque cotnpressa , ila

demum coargue et raliones exige : ila cnim iacile supe-

rare poteris. Elenim cuni irasciniur, ncque dicere ncque

audire quidquam reclc valemus a poi lurbatione vero :

liberi nec ipsi unquam verbum asperum eflcremus, ncc

,

dicenlibus aliis auscultabimus. Non cnim lam corum,

qnae dicunlur, nalura, quain jmcconceplum aniino odium,
exasperare nos consuevit. cnm nox est, ire-
Et veluli
qucnter etiam praesentem non cognoscimus amiciim; die
autem facto ,
procul etiam hnnc conspicientes novimus :

ita in odio atque inimiciliis conlingere solet. Quamdiu

enim alienis invicem sumus animis, el aliorum vocesaudi-
mus , et vultum animo corrupto inlucmur : poslquam
vero iram deposuimns , mox hostilis anlca et Irislis vul-
tus, gratus et amabilis anparot. Si vero adversarius cri-
men aliquod , cujus tibi conscius cs, objcceril ; lu vero
hocaudilo, illum non vilnpcraveris , S(kl amaro potius
ingemiscens Deum oraveris, mox omno delielum depo-
suisli. Et ne pulcs , nos leviler le consolari, loslimonium
ex divinis litleris alieremus. Pharisrcus cral , el Publica-
nus : cxlremam malilinm progressus i!le vcro
hic ad ,

justitiae sludiosus crat. El am!;o ad iempium ascendcrunt,

u t orarcnt. Tunc ille slans dicebnl:« Cralias tibi ajro

»Deus, quod non sim sicuti cneleri hoininum raplores, ,

sinjusti, aut etiam sicut Publicanns isle \ »Publicanus

« Luc. xviu, ii.
 ;

1*1. ii;a n: ODin i.t immicitiis, i!c\f. xvm. 35

vcro procul sians, iJliun non vicissim conlumclia aftecit,
non maledicla regcssil; ncc nhsurdum quid dixit , qualia
in dies nosmutuo convicinnles ciicimus, scd amare gemens
pectusque tundcns, hoc unum dixit , O Deus propitius
,

csto mihi peccalori. El desccndit justilicatus. Vidisti

quam subito ? Acccpil p.-obrnm , ct abstcrsit probrum
agnovit delicta , ct deposuit dclicta ; factaque cst criminis
accusatio , al)olilio ctiminis; ct. hoslis eliam invitus fit

benefaclor. Quid, qn.xso, islo beafius fueril ? quid ad pec-

catorum remissioncm facilius ? Quanlum laborandum
Publicano fuisset , jejunando, vigiiando, humi cubando,
iacnltales pauperibus crognndo, longoquc tempore in
cinere et sacco sedcndo, ut peccata a se amoliri posset?
Jamvcro nihil horum fccit, scd nudo vcrbo totam mali-
tiam et probra exuit : conviciaquc illius, qui ei insultare
videbalnr, absque sudorc cl labore, longaque mora, jus-
tiliae coronam ci Dcus pro inimicia
ntlulerunl. Idco eliam
orare praecepit non solnm illis dcbita condonemus,
' , ul
scd inler prnGcipuos quoquc amicoscos numercmus. Quod
si nihil quidem injuslc ngns, alios autcm averseris, nec

libenler vidcas vulnusque in animo tuo invalescens ha-

,

beas; nondum praBCepto salisfeci>li quod Christus dedit. ,

Quomodc igiturDcum, ut lil)i placatus sit rogas; cum ,

ipse aliis, qui in te deliquerunl nondum sis placalus ? ,

Quod si cognoscere lubct Dcum inimicis noslris non ,

parcere , nobis etiam pro iisdem orantibus, si per cle-

mentiam noslram futuii sint dolcriores , antiquam vobis
narrabo hisloriam. Oblocula fnit olim Moysi soror ipsius
2
Maria. Quid ergo Dcus ? lepram ei unn<isit, et immun-
dain fecit, licet in cneleris justa cl proba esset. Moysen
igitur injuria aflcctum, et pro ca oranlem ct supplican-
tem, ut iram remitlcret , non tulit Deus : sed quid in-
1
E<c orat. arl Monarhum Dpmr>ti'nim. — * Ex orat. in statua«.
 ,

36 S. JO. (JIIRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

quit ? Si patrem haberet, et a conspectu suo eam ejecisset,

annon tulisset correctionem ? Tuam quidem probo leni-

talem et clementiam , me vero poenam ei rcmitterc non

oportet. Memento igitur lerribilis judicii, in quo nuda ct

aperta quod quae modo occulta

sunt omnia. Considera ,

sunt, tunc omnia manifestentur. Si itaque proximo de-

licta condones, qure tunc revelanda erunt, haec eadem ibi

universa evanescent; ac de nullo eorum, quae perpetrasti,

appellalus, abibis. Majora igitur accipis quam des fre-
1
, ;

quentcr cnim in iis deliquimus , quae nemo alius praeter

nos, novit. Cum ergo cognoscamus , quod in illa dic

omnia nostra facinora in conspectu hominum , in coni-

muni totius orbis terrarum spectaculo, sint fulura, nonne

acerbius a propria conscienlia , quam quovis tormento
prcssi et exagilati cruciabimur? Atqui hanc tantam igno-
ininiam , haec tanta crimina diluere licebit, si proximo
tuo similiter errata condonaveris. Quod si libet ,vim
hujus mandati percipite. « Si stelerit , inquit Deus
»Moyses et Samuel non est anima mea ad ipsos 2 , : » et
tamen quos neque Moyses neque Samuel ab ira Dei eri-

pere valuerunt , illos hoc prseceptum libcrarc potuil.

Atque idcirco eos, quibus isla dixit, assidue adhortabatur

inquiens; Unusquisque maliliam fratri suo in cordibus
vestris dimiltite : et, Malitiam proximi vestri ne reputate.
Si vcro etiam inimicos diligere jubcamur, quasnam pcenas
dabimus, si eos qui nos amore complectunlur, averscmur?
3
Si is ,
qui diligentem se diligit, nihil plus habet Publica-
nis, ubi stabit qui nihil injuste agenlem odio habet ? Quo-
modo vcro gehennam ellugiet', qui ipsis Ethnicis exlitit

dclcrior ? Si is, qui fratrem non amat, licet pecunias

cxhauriat, aut marlyrio clarescat , nihil proficit; cogita,

' Ex interp. Evang. S. Malth. — » Jerem. xv, 1. — * Ex comm. in

Mallli. et io Joan. — < E\ interp. epist. ad Rom.

 ,

ECLOGA DE ODIO ET INIMICITIIS, 1IOM. XVIII. Zj

quanto illc supplicio dignus
sit, quinihil injuste operalum

hostiliter infcstat. Si Deus non ignoscat peccata illis, qui

contra se commissa non condonant quam veniam dabit :

illis, qui innocentes injuria afliccre audent ? Quid crgo

temere nos invicem impugnamus ? quid mutuis bellis nos
persequimur, quibus etiam odicntes diligere praeceptum
est? Quid dicis , o homo ? inimicum habes , nec erubcs-
cis ? Annon sufficit nobis diabolus, quod ctiam consangui-
neos provocemus Utinam nec ille nos impugnare voluis-
?

set : utinam neque ille calumniator esset. An ignoras

quanta post pacificationem sequatur voluptas? Quid cnim
si in odio non ita appareat? Si vero dicas , exaestuare te
dum injuriae meministi, rccorderis, si boni aliquid tibi

praestitum sit ab eo , qui tristilia te affecit; etrursus,

quanlis tu alios malis affeceris sic enim continuo odium
:

istud dimilles : nullum enim tantum malum passus cs,

quantum ipse tibi conflasti. Quomodo enim vcniam con-
sequeris, quam aliis non tribuis ? Ipsi Gentiles ', qui nihil
magni expectabant, in malorum toleranlia sacpe magnum
studium collocarunt : et lu, pro quo, cum inimicus esses,
Chrislus animam suam dcdit, nec occidi recusavit, quiquc
cum tanta spe hinc migraturus es, inimicitias dissolvere
metuis et refugis ? Et quod ipsum quidem tempus facit
tu facere propter divinam legem non audes : sed sine ullo
praemio potius, quam pro praemio affectum vis extingui ?

neque enim si tempus hoc fecerit, amplius quidtibi crit,

sed grave potius supplicium, cum, quod tempuspraestitit,
hoc ut tu faceres, Dei lex tibi non pcrsuaserit. Ob hoc
,

enim maxime inenarrabilem tibi parat mercedem ut ,

ipsum antevertas.Itaque si non nisi rogatus alteri reconci-

lieris, jam non tuo Dei mandatum servandi studio sed ,

alterius diligentiae ascribelur amicitia : ideoque illo pra>

» Ex interp. Evang. S. Mallh.
 ,

38 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARClllEPISCOPI C. P.

mia capienle, tu sine corona discedis. Latrones si quibus

consucscant ', jam non amplius lalrones sunt illis quibus-
cum consueverint; sed mensa immutat mores et qui ,

belluis erant immaniores, ovibus mansueliores eflicit :

nos vero lantae parlicipes mensae, in nos muluo armamur?

Et quomodo non besliis ipsis deleriores fuerimus ? Prop-
terhanc itaque causam nos quidem infirmiores, ipsevero
communis omnium nostrum inimicus tn dies iortioreva-
dit. INon enim nos invicem conlra iilum munimus , sed
cum ipso conlra nos muluo stamus , atque eodem ad
ejusmodi praeiia ductore ulimur. Cujus nos militiam effu-
gere contingat, gratia Jesu Chrisli : quem decet gloria
imperium , honor et adoratio, cum Patre et sanctoSpi-
ritu, in saecula. Amen.

HOMILIA XIX.

De tristitia tt nuerorc.

2
IndiditDeusnaturaenoslroetristitiam , non utsimpliciter
ct intempeslive, etiam in rebus adversisea utamur, neque
maxima ex eadem conse-
ut nos ipsos perdamus, sed ut
quamurcommoda. Tempusenim trislitiajest. non quando
mala patimur, scd cum male ngimus. Nos vero ordinem
pervcrtimus, et tempora permutavimus et cum quidem :

infinita mala facimus, ne quidem ad breve tempus animo

conlrahimur: si vero exiguum quid ab aliqno patiamur ,

animo concidimus, verligine corripimur, et liberari e

praesenti vita optamus, ignorantes quod tribuLationes et

5 E* comtn. in episl. ad Rwyi. — • Ev. orat. a ad St^iriuni.

 .

ECLOGA DE TRISTITIA ET MOERORE, HOM. XIX. 3o

tenlaliones, quneque nobis conlinguut trislia', non minus
quam hona, Dei curam nobis commcndcnl. Et quid dico
Iribulalioncs <ii:;e hie sunt? jNecenhn minus gehennaecom-
minalio, quam rogntun ccelorum ipsius clemenliam cle-

monstral. i\um gchciinam non minarelur, nuilus lam

st

1'acile assequerclup bona ceeleslia 2 JNeque enim sola hono- .

ruin promissio ad virliiicm nos exhorlari suflicit, nisi

eliam nialorum melus iinpellat eos, qui segnius eam co-
hmt: pr;eserlim cum ideo Irislilia cl moeror facla sint
3
;

non ut de inorle aut pecuniarum jactura: aut aliqua ejus-

modi re doleamns, veium ut ad peccstorum remolionem
ipsa ulamur. Elenim iniles, qui morlem timet, nihil un-
quam pr;ceiai i eiliciet. Qni itaque dolet, non quia punilur",
sed quia peccaus Deum irrital, dolere dchet, alque ini-
micum reddil; il!e maxiine ipsuin nohis recoiiciliat, et
propinquum nohis cssc facit. Propterea enim in pr.-esentem

vitam productus es, o lionio, 11011 ut in olio vivens edu-

ccris, neque ut nihil paliaris ma!i, sed ut passus illuslrior

sis. Non enini enim viri generosi est, olium qua?rere et

deliciis perfVui ; sed desiderium potius est vermis nulla
ralione utenlis, qnani rationem hahenlis. El ora quideni,
ul ne incidas in lentationem'. Sin forte inlraveris, nc gra-
viler ct uegre feras, nec tumullueris aut lurheris, sed oui-
nia fac, quo illuslrior cvadas. Annon vides, mililum ior-
tissimos, qnomodo
tuha vocante ad tropnca respiciant, ad
vi< lorias, ad majores suos, qui pr.Tclare se gesserunt? Et

tu igitur tuha insonante spirituali, sta leouc validior ; in -

tta, si\e ignis sit, sive ferruui. Sciuut eliam elementa

animosos revereri : sciunt et ipsae bestiae ita generosos li-

mere; sive a fame, sive etiaui a naturacflerentur, omnium

oMivLscuuti.r, et afleclum superant. Christianum igilur

' \'.\ prima n! Staginum. — » F.\ int&qj. Ps. 124. —: * E\ Seim. in sta-
ludj; - * F.\ ;tili<» Serm. ad Stagirium. — > E\ mierp. P>. 1 3^
4o s. jo. cimYsosTOMi AncniEPiscori c. p.

1
si quid conlristct ,
dnas duntaxat malerias trislilioc ha-
bere oporlet: cum scilicet aut ipsemet, aut proximus
Deuin offenderit. Qui maledicta sustinent, non oportet
2
anxios esse et tremere ; sed eos, qui maledicunt. Neque
enim illi cxcusare se cogunlur, dcdetraclionibus quas au-
diverunt, sed hi de malediclis, quibus usi sunt: his enim
tolum periculum impendet. Igilur male audientes securos
csse oportct cum rationem reddiluri non sint de allerius
;

maledictis. Qui vero maledixerunt, eos anxios esse et tre-

mcre oportet, quippe qui ad formidabile illud* tribunal
pro his trahcndi sunt. Ideoque ne dolcamus nosmale au-
dire, sed si merito male audiamus. Si enim in nequilia vi-

tam agamus
3
, licct nullus sit qui malcdicat, omnium ta-

men miscrrimi sumus : At si virtuli sludeamus, quamvis

tolus terrarum orbis maledicat, omnium tunc felicissimi
4
erimus. Nam si mens nobis bcne constituta sit , eliamsi

infmitc undique excilenlur tempeslates, in trauquillilalc

lamcn, ct in portu sempcr sedebimus Quemadmoduin :

illa non benc habcntc, cliamsi nobis omnia secundis pro-

vchantur ventis, nihil tamen naufragium palienlibus mc-
lius habebimus. Hoc in alimenlis quoque videre est. Si

enim corpus venlriculi forte sit et robustum, omne quod

susceperit, sive per se rude et inconfectum, in purum ip-

sum commutat succum, naturali temperamento alimenti

vitium superante. Si vero robur ipsius remissum ct solu-
tumsit, etiamsi cibum omnium optimum succum haben-
tem ei obtuleris, in pessimum tamen hunc transmutaverit
et corruperit, imbecillitale virtulem ipsius labefactante.
5
Anima enim quae dolore cruciatur nubeque occupatur ,

tristilije, nequaquam cmn alacritale potest vcl audire vcl

rcferre aliquid eorum, quae uliliter dicuntur. Nam dolen-

'
E\ Serm. 3 ad Singirium. — ' Ex comm. in Maith. — 3 Ex interp.

Evang. Malth.— < Ex hom. 1 de piovidenlia. - 5 Ej hom. de slaluis.

 ,

KCLOGA Dli TRISTITIAET MOFRORE, IIOM. XIX. ^l

tium animi longos extenderc scrinones nolunt: sed sicuti
nubes aliqua densa facta, solisque radios intercludens lo-
tos ipsos retro avertit; ita eliam tristiliae nubes, si animo
nostro obslet, non permiltit ei facilem sermonis essc
transilum, sed magno cum impedimento eum inlus slran-
gulat et cohibet. Atque hoc non in loqucnlibus modo, sed
etiam in audientibus fit. Qucmadmodum enim exdicentis
animo non permitlit sermonem expedite exilire: ita ncc
in audicntium mentem cum sua virtule illabi concedit.
ubi cum accessissent
1
Elenim amiciJob , vidisscnlquc ,

ipsius doinus tragcediam, et justum in illo sterquilinio

sedentem, ulceribusque plcnum, tum vestimenla discide-
runt et ploraverunt, atque in silentio asscderunt, ostcn-
dcntcs, nihil ulilius esse circa initium, iis qui dolore cru-
ciantur, quam quics ct silcnlium. Disce itaque, quod is,

qui tcnlationcm lcmpus quoque liberalionis

fieri permisit,
a tentalionc noverit; polcns cnim cst Deus omnia dissol-

veremala, sed donec convcrsioncm factam vidcrit, tribu-

lationcm non finit. Etadmirarc eos qui tentantur, forlique
animo tentaliones sustinent : ut putarcs pueros : quos nemo
miralus esset, non esse combuslos, si procul a fornace
Babylonica fuisscnt. Quod enim omnes obstupefecit ,

illud est, quod tanto tempore in igne versali, loetiorcs

evaserint quam qui in eo minime fuissent. Atque
,

eodem modo de Sanctis dicendum quod si nulla ipsis ;

immissa esset tentalio, ncquaquam eos, quod tani con-

stantcr tulerint, suspexissemus. Enimvcro dum innumera-
bilibus agitarentur undique fluctibus, melius habebant ,

quam qui pura tranquillitate fruebantur. Qnod si nihil

fuisset, quod eos contristaret, non magnum illis fuissel
jugiter posse gaudere : quod vero multis, quae in moero-
rem eos conjicere potuissent, imminentibus, omnibus su-

' E\ iisdem.
4» S. JO. CHRTSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

periores essent, atque in mediis molcstiis laetilia affice-

rentur, hoc novum et iuusitatum esl. Etenim mors annon

videtur omnibus csse intolerabilior? sed hujus expectatio
eos non tanlum non contristat, scd vehementius eliam
exhilarat. Noverunt enim quod mortis adventus laborum
1
finis sit ; quodque benignus Deus servos suos honorare,
eisque aliorum eliani salutem donare consuevit. Ut etiam
cum S. Paulo fecit, qui totius terrarum orbis magister
erat, qui ubique doclrinae suae radios emillcbat. Cutn

enim hic Romam abducerelur 2 gravi tempestate in mari ,

exorta, omnibusquequi in navi erant, saluti suae meluenli-

bus, nec ullam spcm bonam propter acslus inagnitudioem
habenlibus, omnibus convocalis inquit « Bono animo :

• estote, viri; amissio cnim nullius animae erit ex vobis ,

«prseterquam navis. Astitit enim mihi hac nocte Angelus

»Dei cujus sum, ct cui deservio, dicens Ne timeas, Paule; :

»donavit enim tibi Deus omnes qui navigant lccum. » Hu-

jus assidue recordemur. Nihil enim tanloperc nosjuvat,
quam jugiter beneficioruui Dei tum communium, tum 5
,

privalorum, meminisse. Si enim benefactorum amici rc

cordali, aul jucundo verbo vel re audila incalcscimus , :

mullo magis, si cognoscamus quanta iu pciicula iucidcri-

mus, quodque ab omuibus nos Deus excmcrit, promplio-
res in virtutis sludio crimus. Qucmadmoduin ipso quoquc
Paulus. Cujtis famcm quidem, et sitim, et naufragia, et ti-
mores, et insidias, et carceres, aliaque omniaquaecumque
praeconii Evangelici causa B. Paulus sustinuit, nihil opus
csse arbitror commcmorare. Suflicit namque horum
unumquotlque et vchcmenler conlurbasse et fregisse
sanctam illam animam''. Cum vero dicit, « Quis infirma-
» tur, et cgo non infirmor; quis scandalizatur, ct ego non
«uror ? hoc estquod 5 omniuin maxime ipsi assiduametin-
1
Ex Hexaemeio. — 3 Act. xxtii. — 3 E\ rpist. »<1 Titum. — * E\
Orat. 3 ad Stajfirium. — 5 2 Cor. xi , 29,
 ,

ECLOGA DE TRISTITIA ET MOERORE, HOM. XIX. 4^

tolerabilem exhibuit animi aegriludinem. Si enim ob
unumquemque eorum, qui scandalizabantur, ipse ureba-
tur,non potuit reslingui incenJium ex ipsius anima. Nec
cnim deerant qui scandalizarentur ignique materiam ,

quam vel exi-

praeberent. At vcro Judaeos infideles videre,
guam tristitiaj et doloris requiem habere potuit? « Opta-
«bamcnim, inquit, anathema esse a Christo pro fratribus
» meis, rjui mihi cognati sunt secundum carnem, qui sunt

1
«Israelitae » Quod vero dicit,
. ejusmodi esl Optabilius :

crat mihi in gchennam incidere, quam Israelitas infideles

videre. Qui vero gehennae peenas elegit, ut Judaeos omnes
adducere posset, hunc manifestum est, istudnon consecu-
tum, acerbiorem egissc vitam iis qui in inferno sunt. Ad
2
qucm etiam illud dictum ,« Sufficit tibi gratia mea: virtus
3
»enim io inlirmilale perfieitun . i IIoc est, sufiicit tibi
quod niorluos excites , quod ccecos cures, (juod mundes
leprosos, aliaque miracnla edas : ne quaeras etiam absque
periculis et timore esse, et sine molestiis praedicare.
Sed dnles et trislatis '.'
ne opincris id meae imbecilli-
tatis esse, quod mulli sint , qui insidias tibi mo-
liuntur, et verberant , et cjiciunt, et fhgellis caedunt.
Quin hoc ipsum lncam potenliam ostendit. V irtus enim
mea, inquit, in injfirmitate perficitur, cum perseculioncm
palienles persequentibus superiorcs evadilis cum cxagi-
:

tali vincitis exagilanles: cum ligati liganles converlilis.

Verum grave quidem est 4 , a quovis etiam male audire :

si vcro aliquis ex iis, qui beneficia acceperint, hoc faciat ,

collataque in se beneficia vituperet, et crimini objiciat;

tunc vcro, tunc conlumclia sit non ferenda, tanlamque
cum tristilia iram quo.que adducil, ut vcl suflocare injuria

'
Bom. ix, 3. — 3 E\ iiiterp. epist. 2 adCor, — * 2 Cor. xn
0. — * E\ orat. '>
ad Stagiriuni,
 30 CIIRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI r. p.
44 »• '

aflectum queat. Certe quia viro magno injuriam tulit, ei

non parvo honori est ipsa malefacicntis excellentia qui vero :

a vili et abjecto, majorem sustinet dolorem, et intolerabi-

1
lem reputat calamitatem. Sed non illud altende , an nos
aliqui cavillentur, scd an recte et merito. Et siquidem
recte
2
, illis eliam non ridenlibus, nos lacrymcmur : sin

immerito, licct omncs rideant, ipsi quidem nos beatos

praedicemus, illos vero, velut omnium miserrimos, nihil-
queab insanientibus diflferentes, dcploremus: elsi dolenli-

bus nihil molestius est, quam sermo ad animum morden-

dum Haectum vos ipsis, tnm alter alteri quotidie
idoneus.
loquimini, cum tempus opportunum habetis. Si enim ro-
3
gare aliquem volens , licet rationi consentanea petere ve-
lit, lemporis commoditatem expeclat, ut illum, qui pelila
dare debet, mitem et bene affectum conveniat, multo ma-
gis dicentem tempus quaercre idoneum oportet. Sic enim
4
pronobis invicem solliciti essedebcmus , sicnt pro nobis
ipsis, ct parcere proximis, quemadmodum nobis quoque
Deus. Nemo enim ita sibi parcit, sicuti nobis omnibus
Deus: qui mullo magis quam nos ipsi desiderat, ut nihil
mali paliamur. Qucm decel gloria, imperium, honor ct

adoratio, nunc et in saecula saeculorum. Amen.

» Ex epist. a ad Timoth. — ' Et hotn. ad infidelem parenlem. — * Ex
hom. in Slat. — < E\ hom. 3 ad Slagir.
 :

ECLOGA BE IRA ET FURORE, HOM. XX.

fi

VM vv^ \*^,v»\\»%v»*.viw*

HOMILIA XX.

De ira el furore.

Vis discere quanluin maluin sit irasci

1
? Asla pugnan-
libus in foro. In teipso cnim dedecus non facile cernere
poteris, tenebras jam offusas habente ct cbrio. Sed cum
a perturbatione liber fucris, tunc potius lua contemplabe-
ris. Cum enim ira circa pcctus consurgit etsaevit, os ignem
spirat, flammam oculi cmiltunt, lumet undique facies,

manus immoderate cxtenduntur, pcdes ridicule sallant,

in coliibenles insiliunt; ncc quidquam dlslant ab insa-
nienlibus, imo nec a feris asinis, calcitranles, mordcnles.
Tam fcedus et male compositus cst homo iracundus. Sed
tumet, inquit, peclus, et injuriis mordetur. Scio et ego :

ob id enim eos qui vincunt suspicio.

enim velimus hunc Si
animi morbum repellerc, possumus. Quare enim magistra-
libus nobis insultantibus cumdcm non patimur? Quia
,

zequalis huic affectioni metus nobis astat. Quare etiam

famuli, infinitis licel a vobis contumeliis afllciantur, cum

siicnlio tamen omnia tolcrant? Quia
idem imposi- et ipsi

tum habent vinculum. Jam vero hominum quidem gratia

eliam non ferenda ferimus, et ad injuriosct contumeliosos
dicimus: Quidam me injuria aflecit, non tu:crga Deum
vero non tantam habebimus reverentiam? Dicamus etiam
ad animam nostram Deus jam nos : loedit, qui tacere jubct

nc insultemus, neque Deus vilior sit hominibus. Cum igi-

tur aliquis te contristaverit, cogita qune tu in Deum pec-

» Ei interp. Evapg. S Joan.

^6 6. fO. cnuvso* to\ii \i\aiii:!'i><:o!'i c. p.

cata admiseris, e.t quod lua ergu illuui mansuctudinc mi-

tiussisredditurus judicium, cuni raliones erunt reddenda?.
Ait eniui, « Dimille, et dimiltelur vobis. » Ad hoec vero,

illud quoque considera, an aliquando ad immanilateui ef-

feratus teipsum viceris, ct an aliquando a perturbatione

in transversum actus fueris et ulraque deinde confer tem- :

pora:quando teipsum laudasti? tuncne cum superatus ,

es, an vero cum teipsum vicisli ? Nonne tunc quidem eliam

nobis ipsis frequenter maledicimus, et multa nobis subit
pcenitentia, tum propler verba, tum propler opera ? Cum
verosuperavimus, voluplalemcapimus; gloriamur, quando
vicimus. Victoria cnim ex ira parta, est, non par pari re-
ferre; exlrema siquidem Kaec cladcs est, sed ferre placide,
si qnis mala vel patiatur, vel audiat. Ne repugnes iis qui
te hortantur ut taceas, dicens:Non patiar ut ille, me ir-

riso ,
Non enim lunc irridebit te; sed, si vin-
ita abeat.

diclam expetiveris. Quod si lunc quoque te irriserit, tan-

quam stullus id faciet. Tu autem cum vincis, rie tcslimo-
nium quneras stullorum sed prudentum sufficiens csse ;

puta magis vero ad

: Deum respice, el ille te laudabit. Quem
vero ille suspicit, non dcbet ab hominibus bonorem qua>
rere. Et si pecunias quis mullas babcat et possessiones',
ila ipsis utatur, tanquam advena, et paulo post easdem,
volens nolens, relicturus. Et, si injuria quis lacsus ab ali-

quo sit, ne perpetuo irascalur, imovero nec ad lempus.

2
« Sol ne occidat super iracundiam vestram . »Etenim in-

tegras domos subverlit, antiquas familiaritates dissolvit, et

inconsolabiles tragcedias excitavit isle morbus. Si igitur

qnis te infestet, ne ad ipsum respicias, sed ad dacmonem

hunc commovenlem, atqde universam iram conlra illum
cffundereius vero,qui abillo concilalur, miserere. Sienim
mentiri, a diabolo est, mullo magis sine causa irasci.
1
E\ hom. in Patcr nosler. — 2
Ephcs. iv, a(5.
 rr.i.ccA i>r: \r.\ \:r Fuaoa^, nou. xx. ^y
Irasci sane non contingil ' , si nemo sit, qui nos irrilel:
concupisccre vcro neccssc est, forma ad hocmovenle etiam
2
non apparenle. Si le injuria quis afiecerit , cogita pcenam
qr.a punilur; et non modo iram non concipics, sed et la-
crymas emitlcs. Ncmo cnim conlra fcbri laborantem exa-
cerbalur, aut conlra .Tstuanlem, sedlalesomnes miseralur,
ct lacrymalur. Si tamcn etiam ulcisci velis, laceas , et
opporlunam ci plagam dedisti : si vcro morsus, contume-
liosc eum tractes, plane efficis, ut qu.-e dicuntur, vera esse
Quare enim dives aliquis ridet, si qui> cum
cxislimentur.
paupcrem appellel? quia nullius sibi paupertalis conscius
est. Si igilur ob vituperia riserimus, maximum dabimus
indicium , corum quae dicuntur, nos conscios non esse.
Conlumeliis le quis aflecil
3
Dcum
? roga , ut cilo ci fiat
placalus; iraler liius csl , membrum tuum est. Sed mul-

liun, inquit, rnilii insultat. Enimvero proplerca major est

mcrccs. Propterca maxime iram dimiltcre oporlet, quo-
niam diaboluseum vulncravit. Ne igitur objurgaveris, tc-
quc ciim ipso parilcr proslravcris. Quousque quidcm slas,
iMtim cliain conservare potcs:si vero le quoquc dcjeccris,
vicissimconlumclia.s inl'crendo,quis jam vos erigel? Ille-ne
qui vulneralus cst? Scd non polcrit, cum jaceat : an lu,
qui cum eo parilcr cecidisli ? el quomodo qui , tibi \ns\
non manuin porriges ? Sauciavit illum dia-
sullicis, alleri

bolus, ne lu quoquc sauciavcris quin et prius jaculum ;

exlrahe. Si cnim hoc modo inlcr nos converscmur, cilo

omncs sani erimus:al si conlra nos mutuo armemur, ne
diaholo quidcm ad noslrum inieritum opus cst. An prior
damno aflcctus es? At miserum non est mala pati, scd
mala agere. Ne enim dixcris' nihil est mali, si nescio 1

quem conlumclia afficiam. Ob hoc grande malum est,

' Ex Serm. in Paicr noster. — a

Ev comm. in Joan. — >E\ inlerp.
Evang S. Joan. —
< E\ honi. ad E:.hes.
 ,,

48 S. 30. CilRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

qtioniam nullum esse videtur. Qurc enim nihil videnlur

csse , facile etiam contemnuntur qure vero contem- :

nnnlur, illa quoqne augcnlur qurc vero augcntur :

,

illa cliam insanabilia fuint. Nihil igitur mali te facere

exislimas, cum fratrem accusas? Quomodo ergo appellas

fralremPSi vero frater non est, quomodo dicis , « Pater
noslcr' ? Illud enim Pater noster multarum pesro-
, ,

nartim significationum habet. Non enim potest patrem

vocarc benignum Deum, qui animum habet fcrum et
inhumanum nec enim conservat signa et notas illius bo-
:

nitalis, quac in Patre caelesti est, sed in specicm ferinam

seipsum transmutavit, divinaque nobililale excidit. Si
2
cnim quis saltet inslar tauri , aut calcilrelsicut asinus, aut
cameli moremalorum recordetur, aut veluti ursus gulosus
sit, rapiat sicut lupus, instar scorpii feriat, subdolus sil ut
vulpcs, ct tanquam equus feminarum amore insaniens, ad
mulicrcs hinniat, quomodo lalis potcst dignam filio sur-
sum cmittcre vocem, et palrem suum vocare Deum ? Quid
er<ro
o talis dicendus est? An bcslia? At beslias uno ex islis

viliis lcncntur : iste vero omnia in sc ipso collcgit, ct illa-

rum slullilia faclus cststullior. Etenim ipsac besliae, nalura

licclferoces, humanam lamen industriam naclre, frequen-
ter mansuctce fiunt vero, cum sit homo, et natura-
: iste

lcm mansueludinem
illarum fcritatem in conlra naturam
commutet, qnam excusationem habebil, quod naluralcm
suam ipsius mansuctudinem, in eam, qtuecontra naturam
cst, feritatem abducat? El animal quidem nalura fernm
mansuefacit; se ipsum vero natura mansuetum, ferum
rcddit et leonem mansuetum et manu tractabilem facit
:

proprium vero animum leonc rcddit ferociorem. Lconem

cicurat ct hominem facit se ipsum vero negligit, ex ho-
:

ininc in lconem dcgenerantem. Illi donat quac supra natu-

'
ln Paler noster. -~ 3 Ev inlerp. ep. ad F.ph,
 ,

KCLOGA DE IP.A ET 1-T1\0RE, IIOM. XX. /]0

ram suul : sibi vero ucc ea, qtue secundum naluram sunt
comparat. Quocl si niliil ila simijem Deo rcddit', qnani
iujuriam accipienlcm, ad veniam injuste agenlibus dan-
dam, iacilem esse; quaula pcena 111 digni non fucrini, qui 1

post hacc omnia non solum ipsis non remillunt, scd Deum
ctiam pro inimicorum ullione rogant, et conlra cos in-
lerpellanl? Quam vero salutis spem de reliquo habebunt,
si eliam tunc, cum placare ipsum oporteret, eum exacer-
bant, supplicis quidem habilum induentes, belluas autcin
voccm emitlcntcs, et conlra se ipsos tela maligni cxacncn-
les ? Si enim nc tum quidcm, cum misericordia tij.i opus
2
esl , iram remillis,sed maxime ipsius memor cs, idque non
ignorans, quod conlra le ipsum gladium impcllas, quando
tandem humanus fieri poleris ? Accepisli injuriam , ct
eum, qui intulit, ulcisci cupis? Beneficiis eum afllcc, ct

ullus c-s. Si enim ulciscaris, simililer el le el illum vilu-

perabunt omnes : si vcro tolcrcs; lc quidcm suspicienl, dc
illo aulcm male loqucntur. Quod vero maju.s malum et
accrbius contingercinimicopossit, quam vidcre inimicum
omnibus esse admiralioni, plausuquc cxcipi; se vcro in

oculis inimici ab omnibus vituperari? Beslia quadani csl

ira, facile cxiiiens: alque idcirco infinitis nobis opns est

cam supcrandam ct cohibendam. IUco
vallis et scplis ad
enim hanc maxime partem ex ossibus, vcltili ex quibus-
damlapidibus.Deus nobis condidit; posito ci firmamcnlo,
utnealiquando ea dirupta et discissa, facile tolum animal
kedcret. Ignis enim est, inquit, et gravis procella; ncc fa-
cile alia totius corporis pars istam violentiam suslinuerit.
Non ita leo viscera discerpere intcriora potcst, sicul ira
ferrcis unguibus semper incidens universa perdit. Noh.
enim corpus solum vaslat, sed ipsam quoque animoc lacdit

E\ comm. in Matlh. — - Ev iaterp. epist. ail Hehr. alii ad

EjjIics.

XCIV. 4
OO S. ,TO. C.lir.\SOSTO\ll A UC III i:l'l>COI'l C. P

sanitatem. Cutn igiturqttis vcneril el dixcril

1

,
quod nliqiiis

le vituperavcril, et apud onines male dc te loqui pcrgat ,

2
lauda apud prnesenles vituperantem : et licel vel maxiuie
imprudenles fuerint, le quidcui laudabunl et admirabim-
tur; illum vero, ceu qnavis bestia sreviorem, odio |)rose-
qncntur: quoniam hic qui.lcin nsilla laccssitus injuria le

contristavit; tu vero ctiam injuriam passus, contraria ei

retribuisti. Ad b;ec vero. omnia quoquc dicla vaua esse

oslendere potcris. Qui enim dum moidelur, exacerbalur,

indicat se conscium sibi esse eorurn quae narranlur; at
quiirridel, hoc ipso onmi suspicione apud prtesenlcs sese
liberavit. Quod si illum quoquc ttlcisci desidcras, cl hoc

ex abundanli consequclur, Deo scilicct ipsum, ob ca quae

di.xil, punicntc; et ante pccnam dum tua illa philosophia

ei vehit opporluna quaedam plaga existit. IVihil euim ita

casligare solet eos, qui nos vituperant, qnam si nos, dum

vituperamur, viluperia irridcamus. Si vero viluperalus vi-

cissim viluperes, superalus es ; non quidem ab homine .

sed quod turpius est, ab affnclu illiberali. ira scilicel ,

commotus. Si vero tacueris. vicisli, el cilra laborcm Iro-

pa?um ercxisti, et infinitos habebis qui le coroncnl, convi-

tiumque mendacii condcmnrnt. Qui cnim c(«nlradicil ,

tanquam molesle fercns, conlradicere videlur i : qui aulcm

molcslc fert, suspicionem pral el, qood coiuni qua: nar-
ranlur, sibi conscius sil. At si irriseris, el risu calculum
conlra le suslulisti, el iguominia lc aflicienti liinc i::ajo

rem dolorem excitasti. Non cnisn taulopi re gaudct se

non vituperari quarn moleste fert, se mordere non posse.
,

Si igilur eo quod maxinic de-idcial ipsum dcslilueris, ,

totum ei eripuisli ; despiciendum illuui attenuans ct mor-

dens. Non enim tam illuslres Fieges facil vicloria ab

»
Es inteip. Evapjj. S. Malth. — a E\ episl. aJ iiom.
 :

i c!.o<;a ni. iha kx Funoius, no.u. xx, 5l

hoslibus reportala
1
, quam iiam et furorem superasse.
Ibi eniui armoruin et militum faeinus bellicum fuit :

at hic aperte tuaesl victoria. Et ibi quidem, victoriae alios

habes participes; hie vero solus lrop;enm staluisli. Cum

2
igilur contumelia te quis aflecerit , geucroso fer animo :

se ipsum enim K-csit, non te. Si ilexleram percusserit, ne

repugnes: ille enim csl, qui ferilur; te quidem manu, se
ipsuin vero ;mimo perculiens. Quod si diflicilia isla tibi

videanlur, cogila si furiosus aliquis vestem tuam undique

iacerasset, quem sis dicturus malisalTici ; te-ne qui passus
es; an ilium qui fecil? perspieuum esl, quod illum. Ergo-
nc cum libi vestis discindilur, graviora passus est ille ,

qui hoc fccit; cum vero cor disrumpitur; hoc enim ira
i.icit, illum non cxislimas inajora mala passum, quam te,
qui ne lanlillum quidem malum pro malo
sustinuisli ? Si

reddere non oportet, mullo mugis malum erit, pro bono,

nullo etiam malo pnecedeule, maluin reddere. Sed qui-
dain 3
, inquit, improbusesl, meque conlrislavit, et multa
injuria affecit. Vis ne illuni ulcisci?ne vicem reddas, im-
])unitum reiinquc: age gralias. Illa enim ipsa vere ullio
esl, qu.e et ipsi damnum, et lil)i ulilitalem adfert. Ex ea
enim gaudium nascitur. Cum lali sumus animo, ut ncmi-
nem ulciscnmur, scd omncs beneficiisproscquamur, unde,
quacso mceroris slimulus irrcperc poteril? Qui cnim ita
,

mala perpeli gaudet, ut etiam benefactis maia inferentem

remunerelur, quomododecaetcro conlristari poterit ? Quid
enim , quaeso, mali libi contigit? Morbus-nc invasit? at
nihil hoc novi : mortale enim ct patibile corpus habemus.
An penuria mancipiorum? sed ethaec comparari et amitli
possunt, et hic remanent. An insidiac ct calumniae ? At
non nos in his hedimur, sed iili, qui eas struxcrunt

" Ex hom. in statuas. — " Ex inlerp. l'sa!. 7. — * Ex interp. epist. 1

ad The9S.
5fc S» JO. CIIttYSOSTOMl ARCHIEPISdOPl C. P.

Anima enim , inquit, quae pcccaverit, ipsa morielutf.

Peccavit autem non qui injuriam accepit, sed qui in-
1
juriam inlulit. Nihil ergo tantopere studeamus , caris-

simi, quam ab ira liberi esse, et eos qui nobis infensi

sunt, reconciliare: scientes, quod nec oralio , nec clee-
mosyna, nec jejunium, nec mysleriorum participalio,
ncc aliud quid ejusmodi rerum, in iila die nobis palrc-
cinari poterit si injuriarum memores simus. Non igitur
quis erraverit, si hoc peccatum omnium esse gravissimum
oslendat. Nihil enim ila Deus odio prosequilur et aversa-
lur, sicuthominem injuriae memorcm, ct rctinenlem
iram. Quomodo cnim Dominum libi milcm et facilcm esse
cupis, conservo luo diflicilis et incxorabilis existensPSed
injurius inlc fuit conservus tuus? Ettu in Deum frequcn-
tcr injurius es*. Quae vero oequalilas est inlcr conscrvum
et dominurn ? Et ille quidem cx perluibatione forte , et
injuria lacessitus atque exacerbalus injuriam intulil: tu
vero Deum contumelia aflicis, nulla provocalus injuria,
nec hesus; sedin dies ab eo beneficia accipicns. Et quam
habiluri sumus cxcusationem, aut veniam? Cogila igitur,
quod si exacte Deus examinare velit quae in ipsum com-
uiiltuntur, nullum diem snpervictuii simus. « Iniquitates
»cnim, inquit, si obscrvaveris Domine, Domine quis sus-
«tinebit?» Quia tua est gloria in saecula sxculornm.
Amen.
' E\ hom. in i 1 1 u <i , ShnV.e faclum est rcgnum ccvlorum homini patrif.
— * Ex hom. in slatua?.
ECLOGA DE IMPERIO, POTESTATE ET GLORIA, UOM. XXI. 53

IVV^^WViVfa^VVVWVWiWiWVW v\\i\viV\'\WM W\W\ W\ WVVM V\\VW\WVUVWVVWW vw

HOMIUA XXI.

De imperio, poteslale ct gloria.

Ferlur beatus Constanlinus, cum forte statua ipsius ia-

4
pidata esset , et multi illum incitareut, ut requisilos in-
jnrire illatores, acl poenam deposccrct , dicenles, cjuod
totam ipsius facicm lapidibus jactis vulncrassent; manu
sua faciem palpasse, et placide subridendo dixisse : Ego
vero nusquam in fronle plagam vidco : sed sanum est ca-

put, ct sana tota facies. Alque hac ratione rubore suiFusos

ct pudefaclos ab iniquo consilio averlit. Quod si apud ho-
mines tantam gloriam ob illud diclum obtinuit, quot bo-
nis apud bcnignum Deum fruclur ? Vere enim Rex ille cst,

qui irce ct invidi;e voluptatique dominalur 2 , alque omnia

Dci legibus subjicit ; menlemque liberam conservans, vo-
luptatum imperium aniinae pra>valere non sinil. Talem ego
libenter et lerrs et mari , civilatibus quoque, populis ct
excrcitibus impcrantem vidercm. Quicnim rationem ailec-

tionibus praefecit, ille facile eliam hominibus secundum

divinas leges praefuerit, ut subditis instar patris sit, mode-
ratissimeque cum civilatibus agat. Qui vero hominibus
quidemimperitare videlur, irae vero ctambitioni ct volup-
talibus servit, primo quidem ridiculussubdilis esse videa-
tur, quod auream gemmisque ornalam coronam fcral;
temperantia vero coronatus non sit quodquc purpura to- :

tum quidem corpus animam vero habcat incul-

fulgeat,
tam. Ad hrcc vero neque, quomodo administret imperium ,

' Ex tiom. in s'atuas. — » Ex Senn, comparatio Regis et Monachi.

54 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHinPISCOPI C. P.

sciet. Qui enim sibi ipsi impcrare non potuit, quomodo is

alios moderari lcgihus possit? Nequc hoc animis cogite-

raus
1
, quomodo honorcs etpoteslfltem adipiscamur, sed
ut virtutc ac sapientia pr;edili simus. Magna enim potenlia
facerc suadet, quae Dco displicent: ct adraodum forti
animo opus cst, ut quis collato sibi honore , dignilate ac
potestale utatur, ut oporlet. Qui dignitate caret, ille, vel

invilus sapientiae studio incumbit : qui vero ea polilur, ei

idera evenire solet, ac si quis virgini formosae ac decorne
cohabilans, lcges aecipiat, utnon impudicc in illam oculos
conjiciat. Ejusmodi enim rcs esl potoslns. Alque idcirco
mullos, eosque invilos, ad injuriam inferendam impulit,
irara excitavit, cl frenum linguae abstnlit , et portam oris

animam instar venli cujusdam jactans, et in ex-

patcfecit,
tremam malorum profunditatem navim demergcns. Ho-
noris enim magnitudo 2 , iis non convenienlcr vivere
qui
volunt augmcnluin cst
, supplicii. Ju magna cnim existi-

matione esse et felices successus apud populum habere,

quanlo clariorem facit , lanto majora pericula et curas
habet. Talis enim respirare et consistere omnino non po-
test, qui tam saevum et molestum habet dominum. Et quid
dico consistere et respirare? Etiamsi talis infinita habeat
recte facla, difficultcr tamen in regnum ingreditur. Nihil
enim ita insolenter efferrc solet homines, sicut vulgi exis-
3
timatio. Ferre enim contemptum ,
pneclarum et genero-
suin est; at gloriam oblinere, animo indigct forti ct valde
magno ut qui honorc fruitur, non exlollatur. Si tamen
,

honorem desideras adipisci, honorem respue at si hono- :

rem secteris. honore;n rerdes. I uibra enitn glori;e est

ipsa gloria. Nemo videns pictum pancm, picturam guslal,
licet decics millies curiat. Qui igitur in piaesenti omnia

1
E\ conun. in Mallh. — ' L.\ iode i!. — ' Ibic!.
ECLOGA DE IMPERIO, POTESTATE ET GLORIA, HOU. XXI. 55
recepisse sefutenlur ', iii fulurum se ipsos oninino deser-
tos faciunl. Sic etiam Adamus sj)e majoris honoris 2 , pfae-
scltli quoquc excidit. El nmlti prrsaepc, ampliora dcside-
ranle?; sirtltll pncsenlia aniiserunl : cl qui omuia liic sese
oblcniuros sporabanl, l\e parlem quidem sunl conscculi.
Rcs onim huiraiKe, tjrio ffiagis elalaj luerint et splendue-
rint, lanlo majoreui ruinatn faciunl : riec subditorum tan-
tum, scd eliaui corum qiti illis imperant. Neque cnim pri-
vatam domum tanlis plenam |>ericulis quis invencrit
quantis fegudi palatia referla sunt malis. Ob hoc igitur
J
,

quaeso ,
proximo invidcs quod cum bonore mullaquc
, di-

irnitalo frui eonspicis? Ergo non animadvertis, quam fa-

cilc res islas riiafCCscanti quanltimque inde malutn oria-

tur ? Qriod enifti cx islis oinnium miserrimum est, damna,
qriarj iiidc promanaol ,
perpoluo inancnt ; ipsa vcro volup-

tas, aritcqnarii apparucril , evanuil. 8e.d mullum apud

iihperium habenlerii valcl : depopulattif diripitque onmia,
ubi vii ll, el iitiriiicos loolcslia allicit, asscnlaloribus benc-
fucit, el ingcttli poilet polentia. Quid igitiir mali facerc
polcst? dighilajem IbflAsse ahrogabil ? Et (|nid lum'.' Si

ciiim justc quidem id fccefit, prouest, cum nihil lantopcrc

Deum uifondat, quain si qiiis honoribus ultra mcritum afli-

ciatur. Si vero injusle, rursus crimcn in illiiiri ct non in

hunc rcdund.it. Qui enim imincrilo aliquid passus fucrit,

ct forlilcr lulcrit, majorcm upud Detim sibi acquisivit

liduciain. i\am qui inainslratibus obcdil, illc non magis-

tralibus, sed Dco, qui lege ejusmodi rcs sancivit, obedil :

cl qui iiiis noi oblemporal , Dco ropugual. Ntiri enim cst

potcslas, inquil, nisi a Dco''. Elcnim inagistfatus esse , et

bws quidcm inipcrarc, aiios vero subditos csse, ct non pro-

miscue oiiinia instar flucluuin ferri, populis huc illuc cir-

V.y S ii>. i ili- im :>tn, .e h> ^il.i i. — > Ev ho . a<! jmiioii m tiiiOam.
'
Fv cuttuit. m MnUh. - * E\ h\ 6s ip •*!. ail Rntii.
5(3 S. J0. CilllYSOSTOMI W.CillEiMSCOIM C. P.

cuuiaclis, divmae sapienliae opus est. Idco horuui quoquc,

si conlemnanlur, acerrimus viiidex cst. Nec enim vulga-
rcm pcenam de te sumcl, si islos spreveris, sed longc
maximam. Nec quidquam le conlradicenlem eripiet scd :

el apud homines gravissimumsubibissupplicium, el Deum

vehementius irritabis. Lt enimsinavim rcctore deslituas',

navim ipsam snbmerseris et si duccin ab exercitn abslra- :

has, mililes vinclos hostibus tradideris : ita si civilatum

rcctorcs tollas, ipsis besliis alieniorem a ratione vilam vi-
vemus. Quodcnim in aedibuslignorum colligalioncs sunl,
lioc in civilatibus sunt magislratus. Si igilur Princcps in
omnibus inculpatus sit'~, tunc quanta vult polestate, uni-
vcrsos sibi subdilos punire, iisdcmquc indulgerc poteril.
Sontes enim non punire, cl ignosc; reiis qui facinora nulla
venia digna admiserimt, vix unius aut allerius homiois
est : et maximc si llcx sit, cui injuria inferlur. Et vcro
limore civilutcm subjicero atomncs sibi amore
facile est :

conjungcre, et, ut benc erga imperium affecli sint, per-

suadcrc, rcs cst, quam difficulter quis coosequatur, sivc
infinitas quis pecunias expendal; sivc innumeros movcat
cxcrcitus, sive quidvis aliud faciat, haud facilc lamen tot

hominum affectum ad se trahcre potcrit. Nihil ila com-

mendatprincipem 8 , sicuterga sibi subjeclos amor. Patrem
enim non sola generalio facit, scd ciiam amor postquam
4
gcnuerit. Si vcroubi naluracit , requirilur dileclio, mullo
magis ubi gratia. Major omnino Sacerdolii cst poteslas

polestate Ptcgia, et lantoquidcm major, quod Piegi corpora

crcdita sint, Saccrdoli vcro animae. Et illc quidem pecu-
niarum rcliquatorcs libcral, hic vero reliqualorcs pccca-
lorum illc cogit, isle hortalur illc arma scnsibilia, hic
: :

arma spirilualia habet ille conlra barbaros bellum gerit,

:

1
E\ orat. in stal. — a E< comm. in cpisl. 2 ad Corinlh. — 3 Ex expes.
cjiist. 2 ad Cor. — 4 Ex h >m. a in Oziam.
 ;

ECI.OGA DE 1MPERI0, POTESTATE ET GLORIA, HOM. XXI. 3?

hic conlra doemones. Idcirco et in veteri lcge Sacerdoles

ipsos Rcges ungebant 1
, ct jam Sacerdotis manilms Dcns
capul subjecit; crudiens nos, quod hic major sit Princcps
qnam ille : nam minus a meliorc benedicilur. Ingressus
cnim est aliquando Rcx Ozias in templum Domini adolere
volens incensum
2
: ct seculus est eum Azarias Saccrdos,
non ut Regem, sed ut servum fugitivum ct improbum cx-
pulsurus : ilaqne cum vchemcntia quadam irrupit; non
secus ac generosus aliquis canis in impuram bestiam insi-

liens, ut ilium Dominica aede exigeret. INon atlendit im-

perii fastum : non audivit Salomonem dicenlem «Terror ,

3
»Re2;is sicut ru<rilus leonis sed ad verum coelorum Rc-
:

gem rospexit alquc hujus limore ,

sc ipsum municns, ly-
rannum invasit. Scd ingrediamur et nos , si videlur, ut
vidcamus quid cum Regc loquatur. Non licet tibi, inquit,

Ozia , adolorc Domino inccnsum. ISon appellavit illum

Rcgcm , cum ipse prior scsc hcc honore exuisscl : qui
cnim peccatum f;cil, scrvus est, quamvis infinitas in ca-
pile geslct coronas : qui vero juslitiam facil, ctiamsi om-
nium abjectissimus fuerit ,~regia tamen dignilate Regcm
ipsum superat. Et altendc quod dico. Rcgem aliquando
Judaeis creari oportuit, c[uoniam qui anlc fuit, regno in-
dignus crat. Mittilur igitur Samuel ad Jesse 4 , et ait illi :

Misit me utunum cx filiis tuis Regcm constituam'.

Dcus,
Jesse co audilo, primum producit filium, idoneum hunc
arbitratusad dignitatemtuendam. Apage, inquit, cum isto:
non hunc Dominus. Adducit secundum scd ncquo
elegit :

isle esl. iste. Quarlum, quinlum,

Adducit tcrlium, neque
sextum, neque iste. Et jam absolutusfuit filiorum chorus
et quaesitus nondum inveniebatur. Dicit ergo illi, habes-no
alium adhuc filium ? Erubuit pater; et, Unum, ait, adhuc
1
Hehr. vu. — » Ex hom. 3 in Oziam. — * Prov, xx, ». — < i Ileg.
xvi. — 5 E\. Serm. in inscript. p.c almi 5o.
 ;

58 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P,

habeo filium parvum paslorcm. Quid ergo?

, abjcctum ,

Regem facere inlendis minorcm meliorem ducis prae-

, ct

stantiore? Homo hominem spcrnil; Deus vero coronat :

non enim sicut vidcbit bomo, Dcus vidcbit homo enim :

faciem, Dcus vero cor intuetur. Numquid cnim corporis

molcm quaerimus? imo animi generositatom desideramus.
Et quare non dixit Deus nominatim abi, ct unge mihi ,

Davidem in Regcm, sed unum cx filiis Jcsse? ut ne Davidi

accidcret quod Josepho. 1 1 enim illi, scienles eum, qui in
Regcm quscrcbatur, ei insidi;ili sunt ita mctucndum erat, :

et ne isti idem molircntnr. Ignoranlia crgo Davidi mater

securitalis fuit. Venit isrltur David , el ungitUr oleo , ct

abiit rcgia potcstale prredilus : non lorica, non chpco pro-

tcctus, nec hasla, sed omnibus rcbus polenlius divinum
habens sullragium. Et bcllo urgente, abiil , ut acicm vi-
bnrbarnm quemdam ad singulare cerla-
deret, invenitquc
men hostes provocanlem et ncmo audebat prosilite, nc-,

que contra cum prodire. Subsislit crgo, el inquil Quis :

est hic incircumcisus, qui exprobravit acicm Dci viventis?

et dicunt ci : Unde ista superbia? llle vero, non est h.nec

superbia , scd fides : non lorica , scd rcligione mc nrmo :

non considero ipsius maguitudinein , sed incnlis inopinm.

Non hoc respicio ,
quod grahdis sit navis , se8 rjuod rec-
tore carcat. Quid igilur, fratres ? Rursus invidia , rursus
livor. Oui reliquisti pauculas oves illas? nos novimus su-
perbiam et ncquiliam cordis tui : quiaut videres pradium,
descendisli. Ipseautem rescindens ulcus ahillis disccssit

et ut ad alleram partem prielii vcnit, inquit, quid habebit

homo ille qui aufcret caput islius? Ipsi vcro introducunt
,

enm ad Rcgem. Vidit crgo David Regem animo concidissc,

consternatum et trementcm, ailqur^ ad ipsum : Quarcctn-
cidit vultus Domini meii' et quidem rmportiine scrvilittm
profiletur; quis est iste? nonne iho et auferam caput ip-
ECLOGA DE IMPERIO, POTESTATE ET GLORIA, HOM. XXI. 59
sius? Quid igitur Rex? Et quomodo poteris, cum puer
sis parvus, ipse vero bellator ab adolescenlia sua? Non
credit Piex : cogitur David facinora sua recensere. Ego,
inquit, puer eram parvus, oves patris mei pascens; et
quando veniebat leo vel ursus , et lollebat ovcm de grege
meo, persequebar illos, et eruebam ex ore ipsorum et ,

percutiebam leonem et isle tanquam

ursum. Erit igitur
una ex bestiis illis. Quare exprobravit exercitui Dei viven-
lis? Et dixit Saul ad Da.videm, Vade, et Dominus sit te-

cum. Dedit autem ipsi Rex arma sua, ct non potuit illa

fcrre. Quare? INc scilicet armis aliqua pars victoriae et

recte factorum ascriberetur : ne Rexdiceret, Arma mea
vicerunt. Abjicit igilur arma, et induit fidem : emittit la-
pidem : cecidit Philistaeus. Non enim corporis naturali ro-
bore, scd virtute Spirilus victoriam retulit. Cucurrit
deinde, el arreplo gladio ipsius, caput cidem anipulavit.
Atque iia quod scriptum est «In operibus
impletum cst :

» man.uum suarum comprehensus est peccator ».

1

2
Si ergo gloriam aines et honore.m non aedes tuas aut ,

equum, sed anitnum exornes et cures oportet. Quoniam

nihii le abjectius fuerit, si animum inanem geras, et in-

tcrim aedium el equorum ornalum ostenles. Sed el haec

et illa mihi siint, inquit. Quid dicis? Annon isla proferre,

nec inler equos lapidesque Christum numerare metuis ?

Ignoras-ne quod corpus ipse formaverit, et aniinam dede-
rit, et orbem universuui attribucril? tu vero nec exiguam

ei reddis graliartun actionem ? Et lu quidem, ctim angus-

tam domunculam elocasti, magna c.ura et slndio merce-

dem exigis dum vero lota creatura ipsius frueris, niuii-
:

dumque istum inhabilas, ncc parvam quidcm merc^dem

3
persolvere dignaris? Et qua excusatione dignus iueris ?

• Psal. 'x. 17. — • 11% expos. epist. H'\ Rofti". — ' E\ hnn. 3 dc
inctKnj.irliVnsi!'.
6o S. JO. CHUYSOSTOMI ARCIlIIiPlSCOPl C. P.

Sicut illc qui lapidem surstim jacit, ccelesle quidem cor-

pus difiindcrc ncquil; ncc altitudinem illam attingere po-
tcst, scd in suo poliusverlicc vulnus accipit, dum in ipsum
projicientemlapisrccidit : ilacliam qui inbeatamillamDci
csscnliam blasphemat, eiqiiidem nullum unquam damnum
inferet, ut quae longe majorsit et cxcclsior, quam quae delri-
mcntum ullum acciperequeat: sedpoliusin propriumcaput
gladium cxacuit, in benefactorern suum factus ingratus. Au-
1
diant , qui bealam illam divinitatisesscnliam curiosc scru-
tanlur, et incomprehensibilem illam naturam comprchcnsi-
bilemasscrunt; ut cognoscant, quod ncc Angcli cssentiam
homo possit sine limore intucri. Sanclus illc Prophela Da-
2
niel , ille Dci amicus, qui magnam apud ipsum libcrlalem
ctfiduciam habcbat, tres dierum hebdomadas jejunavit, ct
panem desiderabilem non comedil, ct vinum et caro in os

ipsius non inlraverunt; sed neque ungucnlo unctus fuil :

ct cuin aj)lior csset anima ipsius ad ejusmodi visioncm

suscipiendani , pcr jejunium scilicct cxpcdilior facta ,

tunc Angelum conspexit, et dicit : «Conversa suntinteriora

» mea in visione me, nc-
mca, et spiritus ncn remansit in

»quc forliludo; el gloria mea in corruplioncm commulala

»cst. » Cum enim formosus esset juvenis, timor aulem

Angeli praesentis ipsum morienlibus similem reddidissot ,

magna coloris pulchritudine dissipata, pcrdilo venuslalis

decore, ac decente aspeclus colore universo consumplo,
idcirco, inquit, Conversa est gloria mea in corruptioneni.
Erexit ipsum igitur Angelus : surrexit vero ipse tremebun-
dus : et cum Angelus ipsi loqui inciperet, denuo in terram
concidit. Et siculi qui melu exanimantur, poslquamerecli
sunt, ct ad se redierunt, et suspexerunt, adhuc nobis illos

sustinenlibus, ct frigidis aquis faciem illorum conspcr-

genlibus, interim soepe in ipsis manibus noslris deficiunl:

' Ex e;idem. — • D<jn, s.

 : ,

fcCLOGA DE t\ltȣr.iD, rOTESTATE ET GLOlUA, ItO.U. X%1. (h

ita ct Prophetae accidit. Anirna enim limore perculsa, ct

intuitum praesenliae conservi sui non ferens, nec lumen
illudsustinere valens, tumulluabatur, se ipsam a vinculo
carnis, tanquam a catena quadam liberare contendens :

sed ille cohibebat. Quod si Daniel,quem lconum oculi

rcverebanlur, Daniel, qui in corpore humano humanas
vircs superavit, et qui sapientiae justiti;eque laude, multo-
rumquc aliorum rccte factorum testimonio nolus erat,
conservi praesentiam non suslinuit, scd exanimis jacebat
quid illis accidet qui lanluni adhuc a virlule istius jusli
absunt, et tamen ipsum Angclorum dominum curiose
scrulantur, et essentiae ipsius exaclam cognitionem polli-
cenlur, suprcnne inquam ilJius, et prim;e cssenliae, quae
tot myriades supcrat Angclorum, quorum unum intueri
Danicl non valuil? Siculi cnim inacccssos sok.res radios
non ila caecus, sicut videns aliquis cernit, sic nos immcn-

samDei naturam, non ita sicuti angelicae virlutes novimus;

et lanto quidem minus, quanto puriores ipsae, sapienlio-
rcs et perspicaciores sunt humana nalura. Quanlum enim
inter caecum et videntem discrimen cst, lanlum est inter
Angelos Quando ergo Prophetam dicenlem audis:
et nos.

o Vidi Dominum,» ne susciperis, quod ipsam esscntiam

viderit, sed demissionem quamdam: ct hanc vcro obscu-

rius, quam ipsie supcrna) Virtutes. Id vero ctiam dc Apos-

tolis manifestum est. « Ascendit cnim, inquit, Jesus in

«montem, et transfiguralus est coram illis *. » Quid cst,
transfiguralus est? modicum quid divinitalis patefccil, et

inhabitantem Deum monslravit. « Et resplenduit facies

» ipsius sicut sol, et veslimcnta ipsius facta sunt alba sicut

»lux 2 . » Voluit Evangeiisla ostendere ipsius splendorem ,

et ait: Rcsplenduit. Kesplenduit: quomodo? valde, ait

• Malth. xy 1
1 , l- t Marc. it. — • E* Serm, in illud : Astitit Regina a
tlcxtrit.
6i S. H). Clli.\ SuSTOMi A l\CIUKiM.-.C01M C. I>.

resplenduit. Et quam, qna-so, vebementer? Tanquam sol.

Tanquam sol, inquis P IJtique. Quam obcaus;im ? j\'on aliud

habeo astrum tam illuslre, tam sorenum. Candidus erat

non aliam iiabeo materiam candidiorem. Quod

sicut nix;
onim non ila fulscrit, ex eo, quod sequilur, oslenditur :

Et discipuli ceciderunt in terram. Quod si splenduisset ut

sol, non procidissent in terram: quotidie enim
discipuli
solem videbant, et tamen non cadebant. Sed quia solem
splendore longe superabat et nivem, idcirconon sustinen-
tes tantum fulgorem, in terram conciderunt. Sed quo me
vertam ? Homo snm , et bominibus loquor ; terrestrem
habeo linguam: veniavn Deum rogo. Nec enim arrogantia
quadam talibus usus sum vocibus, sed ob imbecillitatem
et ingenium linguae nostrae. Ignosce, Domine: non eniin
fastuusus ita profero verba : sed quia alia non suppetunt.
iNec porroin vilitale vocabuli sisto, sed veluli ala inlelligen-
tiresursumascendo. Hanc vero ob causam eliam islaalluli-
J
inus ,ethistoriambealiDanieIis vobispralegimus,etconti-
nuoostendcbamusexpallescentem, trcmcnicm, animodefi-
cientemconante anima corporis vinculum disrumpere, ut
satis abundequecognoscaiis, quicumque Deum comprehen-

sibilem esse dicilis, quod non Dci solum, sedetiam Angeli

aspectum nemo suslinerc possit. Sicut enim columba ci-

cur et mansueta in domuncula quapiam degens, si quando

melum aliquem senlit, trepidans in lectum evolat, ac per
fcnestras exitum aliquem quaerens, a certamine liberari
dcsiderat: ita nimirum sancti illius anima ex corpore as-

cendere properabat, et exire feslinabat. Et sane exivisset

atque avolasset, corpusque inane reliquisset, nisi Angelus
confestim praeoccupalaiu illam a discrimine libcrasset, et
ad proprium hospitium reduxisset. Quod si justus ilie ,

qui lantam habebat fiduciam, Angeli aspectum non talit;

•
Exorat. 4> contra Anom. de incomprehensib,
ICLOGA 1)1. Ivii-i.l.ic, l'i ll.sTAlfi K'l f.LOU.l, IIOM. XXI. ')3

quid iSlis conlinget, qui lam longe ipso snnt inferiores, et

non Angcluin, sed ipsum Angelorum dominum curiose
1
scrutantur? Illc lconum furorem compescuit : nos vero ne
vulpcs quidem supcraro possumus. Ille draconem per me-
dium dirupit: nos vcro etiam minuta reptilia meluimus.
El si lantus ac talis vir, Angelum ad se venientem videns
gravi corripiebatur vertigine, quam excusationem habe-
bunl, qui ad beatam illam naturam irrucre conantur?
llancobcausam Panlns obstupescens dicebal* : «Oallitudo
»divitiarum et sapienliae et scientiae Dci ! quam inscruta-
3
«bilia sunt judicia ejus, et invesligabiies viaeejus ! »INon
dixit, incomprehensibilia, sed inscrulabilia. Quod si in-
scrulabilia sunt, muilo minus comprchondi polerunt. Et
invesligabiies virc ejus. \ iaeejus investigabiles sunl,ct ipse
comprehensibilis? Quid dicis? Inscrulabilia sunt judicia
ejus, et invesligabiles viaecjus, el quae praeparavil diligcn-

t liiis se, in cor hominis non ascenderunl; magnitudoejus

terminuin non habet. et sapicntiio ipsius non est numerus;
omnia incotnprehcnsibilia sunt; ct ipse solus comprehen-
sibiiis eiil ? Etquomodo hoc non summae demenliae fueril?
Quis aulem vos ob vccordiam istam ct cxtrernam insaniam
non deulore-l ? Quam nos pro viribus abjicere sludeamus,
carissimi, semper Paulum anle oculos noslros stare pu-
tanles, cum slupore clamantem ct dicenlcm Quam in- :

scrutahilia s,unt judicia ejus, et invesligabiles viae cjus !

Ipsi gloria in saccula. Amen.

1
D.m. \ih. — a E\ Sertu. i dc in.cQiqpreheti&ifriii. — J Roin. xi, i2.
>4 S. JO. CttftYSOSTOMI ARCH1EPI3COPI C. P.

HOMILIA XXII.

Dc Palienti/t.

L^LIO TJFEBNITATK INTERPRETE.

Proponamusvobis, carissimi, si placet, pro cxhorlalione

ad palicnliam, jusli Job forlia facla. Islc cnim, istc, in-

quam, qui tanla fruebalnr gloria, ct ab omnibus prolegc-

batur, et ubique mullo cmn splendore proclainabatur, in
ignominiam et inopiam repcnte dcjeclus, cum paupertale
etmorbo, ct ainissionc liberorum; ctun inimicornm quo-
que insultu amicorumque infidclilale, cum fame et carnis
doloribus, ciim conviciis et calumniis colluctabatur. Et
quod gravius cst, haecipsum securum ei nihil lale cogilan-

lem invadebant. Qui enim pauperibus parentibus natus

esl, et lali in domo educatus, tanquam exercilatus jam et
incdilalus facilc paupertatis molesliam lulerit. Qui vero
lanlis circumfluit opibus, lantisque nilet divitiis, deinde
vcro subilo in contrarium incidit, non facile lalcm mula-
lioncm sustinuerit. Et qui ilcrum libcros amillit, ctiamsi
dinnes amillat, non uno lamen tempore, is pro mortuo-
ruin consolalione liabct cos, qui supcrstites sunt : et ces-

sante animi aegriludine ex morle priorum hausta, si mors

sccundi post aliquod lempus accedat, eo ipso mitius ei

malum ehim reccnli vulneri,sed compresso

efficitur..l\on

jam ct oblitleraro supervenil; quod quidem dolorem non

parum imminuit. Isle, veri) uu-ivcrsum cculum uno lempo-
ris momento ereptum, videbat ; idquc acerbissimo mortis
 ECLOGA fili PATIENTIA , IIOM. XXII. 65

genere, et lempore convivii, ct domo pcrcgripis palcnle ;

ct sepulcrnm ipsis domus fiebat. Quis vcro edical famem

illam tam inusitatam. el quae cxplicari nequit, voluniariam
illam sive non voluntariam ? Nescio cnim quomodo illam
appellem. \oluntariam-ne ? At degustare cnpiebat quac
erant proposila. An non voluntariam ? Aiqui adcrant cibi;
nemoque aderat, qui probiberct: apposila tamen absline-
bat mcnsa, et quos videbat, non atlingebat, cibos. Nam
vulncrum, quac in corporc habcbat, occurrens graveolen-
tia appelitum destruebat, ipsamquc fastidio replebat
mensam. Fiemitum cnim, inquit, video cibos meos. Et
famis quidcm neccssitas proposila gustarc cogebat; sed
nimius foclor, qui ex carnibus oriebatur, vim superabat
famis. Quomodo explicem dolores, vcrmium scatebras ,

deflnenlcm sanicm, amicorum probra, conlemplum famu-

lorum ? Non enim cohibuerunt, inquit, famuli mei sputum
a facie mca et quos dignos non duxi, qui cum canibus
:

gregis mci essent, jam irrucrunt in me, et incrcpant me

minimi. JNonne gravia haec omnia esse vidcntur 1
? Enim-
vero gravia sunt et intolerabilia. Altamen postquam be-
nignus Deus dignalus est ipsi horum causam cerlaminum.
apcrire, quod scilicet haec permissa essent, ut juslus os-
tenderctur, ita rccrcatus est, ut nihil molesliarum illarum
passus videretur. Quemadmodum enim in certamine
alhletam , cum sudore et pulvere et aestu multo , cuiu
laboribus et aerumnis pugnare oportet : sic justum quo-
que in hac vita mulla est necesse, omniaque
tolerare
generoso ferre animo quidem splendidas ibi coronas
, si

rccipere debot. Si enim bealum judicamus corpus, quod

frigus et aeslum citra molesliam ferre potest; famem quo-
que ct egeslalem et ilcr, caeterasque aerumnas
, mullo :

magis animam bcntam praedicare oportet, quae constan-

* Es hom. de rcsuneclione mort.
xciv. 5
66 S. JO. CIIRYSOSTOMI A RCHIE PISCOPI C. P.

ter fortilcrquc omnes malorum iusullus ferrc, ct inviclam

perpetuo mentem conservare valet. Quemadmodum igitnr

anima qnae in oiio vivit et securitate, facile ab affcctioni-

bus capitur:ila eliam quac assidue ccrtaminibus pro pie-

tale susceptis occupalur, non aliquando cessat isla cogi-
tare; cura, quae circa luclaliones cst, eam ab omnibus illis
1
abducenle. Nec enim boni aliquid agere dunlaxat , scd
eliam malum multa habct praemia. Oslendit hoc Job,
pati,

qui ob mala quac perpessus cst, potius quam ob rccle

facta, clarus factus est. Non enim tam illuslris erat 2 quando ,

pecunias possidebat, domumque apcriebat pauperibus, et

facultates clargiebalur quam cum domum corruisse au-
,

dicns, id iniquc non tulil. Non ita crat clarus, quando ex

ovium tonsura nudos vestiebat, quam erat nobilis et ad-
rnirandus , cum ignem de ccelo cecidisse et omnia con-
sumpsissc audiens ,
gratias egit. Tunc erat amalor homi-
num, jam factus est amalor sapientiae. Tunc miserebatur
pauperum; at jam Domino gratias agit. Nec ad se ipsum

dixit, Quidnam hoc est? Greges consumpti sunt, undc

infmiti pauperes alebantur :etsi ego indignus eram ut illa

rerum copia fruerer, propter egenos saltcm parcere opor-

tebat. Sed nihil talc dixit, aut cogitavit :sed Deum sciebat
ad utililatem omnia disponere. Atque ut intelligas, quod
majus postea diabolo vulnus inflixerit, quando rebus suis
spolialus gratias egit, quam cum possessor miserebatur,
attende. Cum possideret, suspicionem aliquam habuit dia-
bolus; ut diceret, Numquid gralis Dcum colit Job ? post-
quam vero omnia abstulisset, omnibusque eum exuisset,

cum hic suam in Deum bcnevolenliam servaret, tunc

demum iinpudcns ipsius os obslructum fuit, nec amplius,
quod diceret, habuit. Jllustrior enim jam, quam ex prio-
ribus; juslus crat. Longe enim majus est, omnibus rebus

s E\ epist. 2 ad Corinlh. — = E\ Serm. in staluas.

 ECLOGA DE PATIEISTIA , HOM. XXII. 67
spoliatum, fortitcr et cum graliarum aclione ferre, quam
in divitiis viventem eleemosynas facerc. llcbus cnim pros-
pcre procedenlibus, Deo gralias agere nihil admiratione
dignum est:si vero gravis tempeslas existat et navis cir-
cum agitetnr ct pcriclitetur, lunc magnum cst tolerantiaj

et grali animi indicium. Si enim innumerabilium sibi

conscii malefactorum 1
, cum vel parum auri perdunt,
idque saepe ex rapina habenles, acerbam sibi et inlolera-

bilem vilam pulant, quot coronis dignus non fuerit Job,

qui justis modis collccla, temere ct forluito diripi cerne-
bat ; et proeter illa infinilos sustincbat lcntationum fluctus,
perque omnes immobilis pcrmancns, debitam dc illis Do-
mino offerebat gratiarum aclionem? Nam ut c.xtera quis
omnia taceat sola uxoris verba vel petram commoverc
,

sufficiebant. Si enim multos, dum in hilaritatc essent, ni-

hilque molesti palerentur, mulieres oralione flexernnl:
cogitoquam strenuus fuerit animus, qui cum tantis armis
cam repulerit. Cum enim uxor sit, et miserabililer dicat,
lempusquc sibi commodum habeat, vulnera quoque et
vibiccs, atque infinilos cogitationum fluclus, quomodo non
mcrito quis animum a lanla tcmpestale nihil perpessunl
quovisadamanlefirmiorern asseveraverit? Conceditemihi 2 ,

ul libere dicam, quod ipsis etiani Aposlolis, si non supe-

rior, saltem non inferior sanctus ille fuerit. His siquidem
consolatio erat, quod pro Christo palerentur ille vero :

etiam hoc ipso solatio deslitutus erat. Et quod majus esf,

multis in deliciis cducatus, nequaquam de piscaloribus et
publicanis, et tenuiter viventibus, sed tantum honorera
adeptus, passus esl omnia. Et quod gravissimum in Apos*
tolis videbalur, ipse suslinuit, dum ab amicis et douiesli-
cis, et qui bcneficiis ab co affecti fuerant, et non ab ini-
niicis , probra et odium sustineret. Et quia hajc ita so
' Ex comm. in Maltl). — • Ex inlcrp. Evang. S. Mallh.

5.
68 s. jo. cnnrsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

habent 1
, nge igitur deinceps eorum quac cum laude gossit,
etqilae passus est, compnrationcm faciamusrut manifesle
intclligalis,non rcclc factorum modo, scd eorum etiam,
qunc quis patitur, pnemia reposita cssc et pracmia quidem ;

admodum magna, nec minora quam sint rectc factorum.

Et inlroducamus, si placet, ipsum hunc magnum palientiai

luctalorcm Job, hinc alque inde hiscc illuslrcm ; vidca-

musque collationc facta, quando clarior fuerit, quando
domum suam omnibus advcnientibus aperuit, an quando
cadem collapsa nulluui aspcrum verbum locutus esl, scd
Deum laudavit? Quando , dic mihi, illustrior fuit , cum
pro libcris sacrificium ofTcrebat, et ad concordiam addu-
cebat, aul quaudo ipsis conlumulatis, morlisquc accrbis-
simo gcnere vila functis, casum sapicnlissime tulil ? Quamlo
magis fulgebat; cum de velleribus agnorum suorum cale-
iacti sunt nudorum humeri, aut cum audicns de coclo
ignem decidisse, gregemque cum pastoribus consumpsisse,
turbalus non est, aut conslcrnalus, scd leniter tnlit cala-

mitatem? Quando major fuit, cum ad oppressorum de-

fensionem corporis sanitale utebalur, coniercns molares
iniquorum, ct e medio dentium eorum pracdam eripiens :

aut cum hoc ipsum corpus, opprcssorum scutum , a ver-

mibus consumi vidcbat, sedensquc in sterquilinio, idcm

ipsc accepta lcsla radcbal? Ait enim, liquefacio glebas

feerrce, dum saniem abrado. Et iila quidcm omnia praeclara

facta, haec autem asrumiKe erant : sed tamen hasc clariorem

Job eflecerunl, quam illa. Siquidcm cum illa fiebant,
quamvis impudenter valde et praefracle, contradixit tamcn
diabolus diccns Numquid frustra colit Deum Job ? Ilis
2
, :

vcro contingentibus, pudorc ailcctus reccssit ct lerga de-

dit, neqne impudcnlis alicujus conlradiclionis umbram
saltcm objiccre habuit. Igitur si quando virum justuin

• Ex epist. 3 ad Olymp. — ' Job 1.

 ECLOGA DE PATIENTIA , HOM. XXII. 69
magnorum operum profectu clarcrc videris 1 , et infinita

interim perpeti mala, ne mireris. Nam e diverso mirari

oportebat, si multas diabolus accipiens plagas taciturus
fuisset, mansueleque vulnera lalurus. Neque enim si ser-
pens assidue stimulatus, sneviat, et in stimulantem insiliat,

mirandum fuerit et a praelio victoriaque et caede redeun-

:

tem sanguine esse perfusum, saepe eliam vulnera habcre

necesse est. Cum ergo videris qucmpiam eleemosynas fa-
cientem, aliaquc innumera operantem bona, et sic conci-

dentcm diaboli vircs, postca in tentationes periculaque

incidentem, nc ideo turberis : nam propterea in tentationes
quoniam diabolo plagas vehemenler inflixit. Et
incidit,
quomodo id Dcus, inquis pcrmisil? Quo magis scilicet ,

coronelur, quoluculenliorem illerecipiat plagam. Magnum

2
quidem est, sccundis rcbus durantibus , et misereri et
virtuli adhaercre : longe vcro majus ,
gravia patientem in-
victum se et promptiorcm ad virtulis labores praestare.
Quemadmodum enim pcccatoribus contingit, ut qui nihil
hic passi sunt mali, majorem ibi subcant pcenam : sicetiam
ex recte agentibus qui advcrsa tolcrarunt, multo illic

fruentur honore. Et sicut peccatoribus duobus existenti-

bus, si altcr quidem hic puniatur, alter vero minime; ille,

qui punitus est, allero non punilo, felicior est : sic et duo-
bus juslis hic exislenlibus, si quidem alter plures, alter

pauciores seruronas sustineal; qui plures sustinet, bealior

est. Qui vero Dei disciplinam cum graliarum actione non
3
suslinenl scd iniquo animo ferunt, illi faciunt ut nullum
,

ex ea fructum percipiant, et in exlrema se ipsos conjiciunt

discrimina.
Sed in paupcrlate vitam agis, et fame , innumerisque
periculis? disce igiturvel ab cgcnis Dominogratiasagere :

« Ex Interp. cpist. 1 ad Gorinlh. — 3 Es hom. in Divitemcl Lnzarr.m.

— sEx orat. ad Stagirium,
 ,,

<J0
S. JO. CHRYS0ST0.MI AnCIIIEPISCOPI C. P.

isti enim totatn vitam suam mendicando consumentes

non blasphemant, non indignanlur, non moleste ferunt,
sed cum graliarum aclione lolerant. Quid enim tale passus
es , quale ille? Oculo privalus cs ? at ille amhobus. Morho
1

diuturno laborasti? at illc insanabili. Amisisti liberos? at

ille proprii etiam corporis sanitatem. Damno magno

plexus es? at necdum co pervenisti, ut aliis indigeas. Sed
non sufliciunt ista ? Gonsidera mihi
2
immotam illam patien-
tije tr.rrim Job. Quis enim hoc panperior fuit, qui ctiam
ad publica balnea abjcctis, el iis qui super fornacis dor-
miunt cinere, atqne omnibus denique, erat pauperior? Hi
namque vel vestimcntum lacenun habent; ille vero nudus
sedebat : et quod solum habuit a natura indnmentum
carnis scilicet velamen ,
gravi hoc ipsuin putrcdine dia-
holus corrupit. Et pauperes quidem sub tecto saltem ves-
tibulorum sunt balncorum , aut cliam stipula teguntur;
ilie vero sub dio noctes semper transigebat, neque exilis

tecli solatium habebat quod majus est, quoniam isti

: et

mullorum sibi malorum sunt conscii. Ncque parnm valet

ad solatium calamitatis , si quis sibi conscius sil, juste se
pcenas luere. Ille autem et hac consolalione privatus erat
ut qui convcrsationem virtule plenam oslcndisset, et sup-
plicia extrema ausis debita suslineret. Et hi quidem olim
el a principio dc calamitate cogitaverunt : ille vero inopi-
natarn subiit paupertatem, repentina ex divitiis accepla
mutalione. Vidisti cum ad extremain devcnisse pauper-
tatem et eam, post quam non est ullam aliam invenire?
,

Quid enim vel nudo, vel tectum non habente nec ipso ,

solo ulente, pauperius? non enim in terra, sed in sterqui-

linio sedebat. Itaque cum temetip um videris pauperlate

r.rgeri , cogita hujusjusti casum, atque iliico exurges, et

• Ex interp. epist. 1 ad Thess. — » Ex Serm. quod ex ignavia

malilia.
 ,

ECLOGA. DE PATIENTIA, HOM. XXII. 71

omnem mceroris cogitalionem depelles. Si vero eliam a
nalura illatum justo magnacum vehcmenlia bellum audire
velis, ad ea qune dico, adverle. Deccm amisit iiberos, de-
cem repente, decem ipso in aetalis flore, decem raultam os-
lendentes virtutem, et non communi lege naturae, sed nece
violenta et miseranda. Quisnam lalem poterit calamilatem
explicare? quis vel ferreus homo , quis adamas tot mala
pertulerit? non cst quisquam, non cst. Si enim horum
unumquodque etiamper se inlolerabileest, cogita cum si-
mul omnia coiverunt quantum excitavcrint tumultum.
,

Cum igilur filium amiscris et fdiam simul', refugead jus-

tum illum, et omnino magnam tibi consolationcminvenies.
Mcmenlo vcrborum ipsius in filiorum calamilate, quaj
,

mille coronis augustius sanctum illud caput ciuxerunt. Co-

gila calamitatis magnitudinem, novum illud naufragium,
novamque illam et inopinatam tragoediam. Tu quidem
unum forle amittes, aut secundnm, aut tertium : ille vero
tam multos et lam mullas : et qui raultis abundabat libe-
ris, repenle sine liberis factus est : neque ei sensim vis-
ccra consumebantur, sed omnis repenle fructus abripie-
batur, eoque nec praesente, nec assidenle, quo vel ultima
audiens verba, ullum haberet lamacerbac mortissolatium;
sed praeter omnem spem , ct una accrbitas alleram supe-
rabat. iNon enim mors importuna solum sed eliam quod ,

in oetatis vigore omnes essent; omnes virlule praestarenl,

amabilesessent omnes simul, ulriusque sexus quod non
: :

eommuni nalurae legc, post talcm tanlamque jacturam

inlerierant; quod nullius mali nec sibi, nec iilis conscius,
ejusmodi pateretur. Horum cnim unumquodque etiam pcr
se satis crat, quod cum conturbarct. Cum vero una con-
currere cernantur, cogita altitudo fluctuum quanta fuerit
quanta tempestatis et procellae vehementia. Miranda qui-
Ex interp, epist. 1 aJ Corinth. hom. 28.
72 S. JO. CITRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

dem liacc
1
, si vcl nude audiantur. At si eadom diligenler
examinavcris, lunc amplius miracnlum perspicics. Gogita
enim quod non dimidiam partem diabolus abstulerit et ,

mediam parlem rcliquerit sed omnem omnino fructum :

decerpscrit, arboremque non dejecerit. Tolum superin-

duxit mare cum fluclibus, et navim non submersit om- :

nem evacuavit virtutem, et turrim non concussit, sed ea

omni ex parteperstabat et firma mancbat ferebantur ja- :

cnlorum imbres, et minime constcrnebalur imovcro :

mittcbantur quidcm, non tamen sauciabant. Cogila quan-

tum sil, lot libcris orbari. Quid cnim dignum lacrymis
non erat? annon quod post tot tanlasque plagas haec ex-
trema insuper adderetur ? non quod genitor naturali libe-
rorum teneretur amore? non quod amabiles essent vila
? Cum enim improbos quis amiltit liberos, passione
functi
quidem mordclur, sed acerbilate vehementiaquc minore :

nam defunclorum malilia acerbiorcm non sinit esse dolo-

rem. Si vero virlute ornali fuerint, constanter mancns fit

vulnus, quod non solum a natura, sed a pietale quoque

orlum faciat desiderium. Rursus, cum parlim surripiun-
tur, habet aliquod solatium illud malum nam : qui reliqui
sunt, mortuorum tristitiam obumbrant. Cum vero uni-
versus chorus obierit, ad quemnam respiccre pelerit, qni
multorum filiorum paler, repente sine libcris factus cst ?
Si enim tribus aut quinque diebus quibusdam deceden-
tibus mulieres et cognali quique id maxime dcpiorant,
,

quod cilo et repenle ab iliorum oculis rnoricns abreplus

sit : multo magis hic dolucrit ,
qui non dicbus duobus tri-

busve , aut uno, scd hpra una omnibus est orbatus. Nam
cogitatum tempore malum, licet inlolerabile sit, exspcc-
taiione tamen seu mora lcvius fueril : at quod pra^ler spcin

conlingit ct derepcnte, licet nalura sua lcvc sit, co ipso

* E\ Seim. de Dormienlibus.
 ;

1-CLOGA DE PATIENTIA , nOM. XXII. j3

quod praeter spem evcniat, fit intolerabile. Quod si quid

et per se grave sit, et ex insperalo quoque evenlu incre-
menlum sumal, pcrpendc quam intolerabile fiat, omnem-
quc sermonem superet. Non enim ipsos in lectulo
aspirantcs, animamque reddcntes vidit, sed domo contu-
mulatos omnes. Cogita igitur qtsis erat ille, qui tumulum
nunc quidem lapidem, nunc filii mem-
illum eftbdiebat; et
brum prolrahens, et manum videns adhuc phialam tcncn-
tcm, dextramque alteram in tabulam recumbenlem; ip-
sam quoque corporis corruptam figuram naso contrilo, ,

confracto capite, oculis exlincMs, cerebro disperso, tota

omnino forma corrupla vulnernmque varietate palrem
,

non pcrmiltenle desidcratae facici cognoscere formam.

Turbati estis ha?c audientcs, et lacrymas funditis. Cogitato
igitur quis ille crat qui ista videbat. Si enim nos post tan-

tum temporis, ncquimus sine lacrymis illius tragcedia;

ferre auditum , idque alicnam calamitalem audientes

qualis ille adamas fuit, qui coram ha?c percipicbat, nec
in alicnis, sed in propriis philosophatus malis? Neque
enim indigne tulit, ncque dixit . ,
Quidnam hoc est? ca est
benignilatis et hospitalitatis mcrces? Ideo-ne advenis do-
mum aperui , ut cam libcrorum vidcrcm scpulluram? an
idcirco omnem circa illos virtulis modum oslendi, ut ta-
lcm subirent mortem? Nihil horum dixit, neqne cogila-
vit; scd post lanlam etiam curam ipsis orbatus, fortiter
omnia ferebat. An igitur haec solum ilii mala conligerunl?
amicorum vero desertio et prodilio, cavillaliones item et
calumnioc, subsannalio ct derisio , et a cunclis lacerari,

lolcrabilia nc hacc ct solalio digna? Haec sane ne auditu

quidem, ncdum rebus ipsis fcrenda. Neque enim ita cala-
mitatum natura, sicuti qui inter calamitales nobis impro-
pcrant, animum nostrum mordere consucvcrunt. Rcspice
mihi consequentcr vel hoc in loco, mansuetudineui ct in
74 S. JO. CHRYSOSTOMI AliCHIEPISCOPI C. P.

Deutn amorem slrenuae illiusetadamantina^anim^e^ Cum

enim semetipsum extremis malis implicitum videret, qui
totius virtulis summam impleverat; improbos vero homi-
nes et venoficos vitam jucundam agentes, nihil ejusmodi
dixit , quale verisimile cst infirmiorum quosdam dicere :

Ad hajc fllios cducavi , et omni diligenlia inslitui? ad haec

domum meam peregrinis aperui, ut postmultos illos cur-
sus pro cgenis suscepto* et pro orphanis , ejusmodi acci-
piam retribuliones? Sed horum loco omni sacrificio ,

praeslantiora illa «Dominus dedit,

verba prolulit, dicens :

»Dominus abslulit 2 »Si autem vestimcnta scidit comam-

.
3
,

que tolondit, ne mireris patcr enim erat, et pius pater; :

et ostenderc tam naturalem condolcnliam quam mentis ,

philosophiam debebat si cnim nec hoc fecisset, insensi-

:

bilcm ac stupidam lbrle quis pulassethanc philosophiam.

Et lu igitur, si pccuniam amiseris, nequc indignc luleris,

sed fortiter fercns , Deo gratias cgeris, et illa Jobi verba

dixeris Dominus dedit, Dominus abslulit; lucrum, per
:

haec, ex damno fcceris. Quid dicis, Dominus abstulitPFur

abstulit,et qua ralione dicere possum, Dominus abstulit?
Nc mireris clenim Job, quae diabolus rapuit. eadem Do«
:

minum abstulisse dicit: et quomodo, quae fur surripuit,

tu Dominum non dicis abstulisse? Ne enim dixeris, non
habeo gratiam non cx mca mente hoc crat, nec me scienle
:

aut volente latro rapuit : qure mihi merces erit? nec enim
sciente nec volente Job isla facta sunl. Quomodo enim?
Sed tamen non minus habet, quamqui eleemosynam dant,
ille qui tunc non dat. Si vcro etiam ad vatem abire te ali-

qui fucrint hortati, tu vero proptcr Dci timorem quo- ,

niam prohibilum est , magis eligas pecuniam non rcci-

pere ,
qnam Deo advcrsari ; aequalem mcrcedem habes iis,

1
Ex hom. epist. 1 ad Corinlli. — » Job. 1. — 3 Ex interp. epist. 1 ad
Tuess.
 ECL0GA. DE PATIENTIA , HOM. XXII. ^5
qui eas pauperibus dederunt quoniam ea amissa gralias :

egisli; et cum ad vales abire posscs, potius non habere

suslinebas quam hac ralione recipcre. Lt enim ille ob
,

Dci limorem in panperes erogavit, sic tu quoque ex Dei

timore, poslquam illi rapuissent non recepisti. Privavit ,

tc illis pecuniis? lu te ipsum salute minime privaveris.

Dolens enim ob ea, quae ab aliis passus es mala, ipse plu-

ribus lc ipsum malis implicabis. Ille te in paupertalem
forte conjecit : tu vero te ipsum funcstis malis sceleralc
aflicis. Illc exterioribus tc bonis privavit, quae post, eliam
te invilo exilienl; lu vero aclernis te ipsum diviliis spo-

lia?. Mo:rore te diabolus aftecii, pecuniam aufcrens :

aflice tu quoquc hunc, gralias Dco agendo, et minimc

delectes. Si ad vates abieris, laelum rcddideris : si gralias
Deo egeris , lelhalem ei plagam intuleris. Et vidc quid
fiat ncque pecuniam invcnies, si ad vales abicris; non
:

enim illorum est scire. Quod si aliquando dixerint, rem

quomodocumquc allingcnles, et aniinam pcrdes, et a fra-
tribus tuis deridcbcris, et eam denuo male amiltes. Nam
daemon sciens , te damni impatienlcmesse, et propter fuec
Deiun tuum negare, ilerum pecuniam suppeditat, ut oc-
casionem habeat iterum tc dccipiendi et abducendi. Et
quemadmodum nos adversns hoslos illa praeparamus , qui-
bus dolore eos alficiamus : si vcro eos minus dolere vidc-
rimus , desislimus, tanquam non habcntes, quo mordere
ipsos possimus ita diabolus quoque, si viderit deridentem
;

te etdespicienlem suos conatus, ab hac via rccedet, non

jam ullerius appropinquans. Licet ergo tibi haec suflercnti
lantam mcrcedem accipere, quantam, si pecuniam pro-
Ac non immerito hunc magis miramur, qui cum
jecisses.

gratiarum actione tentationes suflert, quam qui ultro dat.

Quid enim quod hic qnidein laudibus nutritur et con-
scientia, bonasque habet spes; et primo forliter ferens
 ,

j6 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. V.

pecuniac jacturam, poslea eamdem abjecit; illc vero

adhuc ei inhaercns, violenler ea spoliatus cst ? Neque vcro
arquale est, eum, qni prius paralus et persuasus crat a pe-
cunia recederc , ita cam amovcre ; atque cum, qui amore
ejus adhuc tcnetur, privari : nequc iterum, niullo tem-
pore pecuniae contemptum cogitasse; et repcnte conlin-
gcns dainnum tolerare posse. Qui enim paratus ad cala-
mitates fuerit 1 , facile eas invadentes tulerit : qui vero
supinus est, curasque tollit et cogitationes, si tale quid,
qualeprius, eveniat, duplicitcr conlurbatur, vicluque fa-

cilis eflicilur; tuin quod inexpeclalum fit ; lum quod om-

ncm sollicitudinem, et ad res advcrsas proeparationem ab-
jecerit. Non parum aulem ad dolorein inlercst, sed eliam
omnibus est intolcrabilius, si quis liberatum se, et mali
jam finem advenisse putans, curaque et cogitatione omni
deposita, aliud denuo principium malorum inveniat. Quare
enimuxorem Job cnm liberis non extinxit diabolus 2 PQuia
videbat multum eam sibi confcrrc ad illius insidias. Si

cnim paradiso, inquit , per muliercm Adamum ejeci

niulto magis in sterquilinio Job subverlere potero. Et vide
mihi maliliam non enim bobus pereuntibus, neque asi-
:

nis,neque camelis, neque domo dejccta, neque liliis ruina

oppressis hanc machinam adhibuit
, sed eousquc tacet, :

et quiescere sinit, alhletam videns. Cuin aulem vermium

fons erumperct, pellisque pulrefacla deflueret , et carnes

consumptne saniem facerent, mullo plenain fcetore; cum-

que sartagine et fornace, omniqueflamma acerbior diaboli
manus eum consumeret, quavis bcllua truculcntius undi-
que corpus perrodens; multumque in lali calamitale tran-
sirct temporis ; ac propterea ardcntcr cxpctenlcm libcra-
tionem et mori desiderantem videret, utpote qui respirare
non posset; ait enim , si possem mc ipsum ulcisci, aut

• Ex orat. 2 ad Slagirium. — » Ex comm. in epist. i ad Gorinlfa.

 ECLOG.V DE PATIENTIA , HO\J. XXII. -7

rogare allcrum ut hocfaccrcl; lunc ipsam adducit, et

ait : Quousque sustincs, dicens, Ecce expeclo tempus
adhuc modicum ,
pracslolans spem salutis mcac? Etenim

turbantemille semper consolans et repellens, talia loque-

Paululum adhuc expecta et slatim horum finis

balur : ,

erit. Improperans igitur ei dicit; adhuc idipsum dicis ?

multum enim jam lemporis practeriit, et nondum horum

videtur finis. Periit autcm tua mcmoria de tcrra, filii tui
et filiae luae, uteri mei partus; et labores, quibus cum
molcstia in vanum laboravi : aique ego crrabundn et serva,
locum ex loco, domum ex domo peto :neque enim men-
dico solum, sed et vaga oberro , ct servitio novo ac incon-
sueto servio, ubique circumiens , pignusque calamitatis
mecum omnes mala niea edocens. Et quod om-
fcrens, et
nium est miserrimum, solis occasum prrestoior, ul sic ab
rerumnis et continuis doloribus, qui me circumdant,
quiescam. «Sed dic verbum aliquod conlra Pominum, et
» morere. » Quid igilur bcatus hic et adamanle durior,
amare in eam respiciens? O mentem castam ct mode-
ratam antequam vocem emittat, ab ipso aspcctu ma-
?

chinamenta repulit. Illa quidem arbilruta est se lacry-

marum niovisse ibntes : hic vero leone validior est factus •

iurorequc plcnus atque indignatione, ait :«Quare, sicut

»una de stullis mulieribus locuta es? Si bona suscepimus

»de manu Domini, mala quare non sustineamus?» Pro
quibus enim illa nobis deditDeus? quam ei sobvis merce-
dem? nullam sed ex mera bonitate et clementia. «Nudus
:

seniinegrcssus sum, ait, de utero matris mcae, ct nudus

srevertar illuc 1 . » Fingite igitur vobis ipsi dimicatorem
illum ct videre vos putate illum fimum, ipsumque in
,

mcdio fimo sedentem, aurcam illam staluam, gemmis dis-

linclam; illum, quem, quomodo appeliem, nescio. Non
E.\ serm. in staluas.
78 S. JO. CURYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

enim lampretiosam invenirc malcriam possum, cui cruen-

talum illnd corpus comparare queam : adeo omni pretiosa
maleria, supra modum, carnis illius natura clarior appa-
rebat, ct vulnera radiis solaribus splendidiora. Ili siqui-

dem corporis illuminant oculos; illa vero oculos menlis

noslrae illuslrant. Quis vidit, quis audivit lales lamque ad-
mirandas Iuctas? Nam exlcriorum certaminum pugiles,
cum adversariorum capila amputaverunt, tunc demum
vincunt et coronanlur : aulem cum justi corpus dejc-
liic

cit.tunc viclus fuil et ivcessif. Quid factum esl, o diabole?

cur discedis nonne omnia facta sunt quae voluisli ? nonnc

?

gregcm ipsins occidisti ? nonne boum et eqnorum et mu-

lorum ermenta ? nonne chorum iilum liberorum perdi-
disti, etuniversam carnem concidisli? Qua igilur de causa
discessisli?Quoniam inquit, qune volui, facta quidcm
,

sunt quod vero maximc faclum volui, et proptcr quod

:

omnia feci, id factum non cst. Nec cnim Deo maledixit.

Hujus enim rci gralia omnia illa faciebam, inquit, ut hoc
prodiret. Quia aulem hoc faclum non est, nihil amplius
mihi cx bonorum jaclura, cx liberorum internecione, et
corporis plaga accessit : sed contrarium illius quod ego
volebam cvenit. Clariorem feci inimicum , illustriorcm
advcrsarium reddidi. Cognovisli quanlum tribulalionis
lucrum fucrit ? Pulchrum quidem sanum corpus
erat ct :

mullovero augustius evasit, ubi vulneribus illis concisum

fuit. Quoniam et lanae quidem anle tincluram pulchrae
sunt : cum vero purpure.c factae fuerint, incomparabilem
pulchritudincm, mullumquedccorem accipiunt. Nisi enim
eum cxuissel, nunquam coronali illius bonam cognovisset
habitudinem. Nisi vulneribus corpus ipsius pcrforasset,
non resplenduissont inlcrius radii. Nisi in fimeto cum sc-
ncquaquam ipsius divilias cognovissemus.
dere coegisset,
Neque cnim Rex tam illuslris cst, cum in throno scdet
 ,

ECLOGA DE PATIENTIA , IIOM. XXII.

79
quam ille tnnc in sterquilinio sedens, insignis erat et con-
spicuus. Nam post regalcm thronum , mors; post sterqni-
linium vero illud, regnum ccelorum. Propterea enim facul-
1
tates ipsius depraedatus fuit diabolus , non ut ad pauper-
tatem eum redigeret, scdut verbum aliquod blasphemum
extrudere posset. Et corpus concidit, non ut in infirmita-
tem conjicerel, sed ut animae virtutem labefactaret. Sed
tamen universas admovens suas machinas, et ex divilc
pauperem faciens; quodque omnibus nobis horribile esse
videtur, ex multorum liberornm palre, liberis orbatum
reddens : ettotum ipsius corpus acerbius, quam carnifices
in publicis judiciis solent, discerpcns; nec enim ita horum
ungues perfodiunt latera eorum, qui in ipsoruiTi incidunt
manus, sicuti corpus ipsius vermium discerpserunt ora;
nec urbe solum domoque ejiciens, et iri aliam transferens
urbem , sed sterquilinium ipsi pro domo et urbe consti-
tucns, nonmodo ipsum non laesit, sed splendidiorem etiam
2
per insidias, quas ei struxit, rcddidit. Et lu igitur , si

quispccuniam tibi surripuerit, atquc hoc fortiter tuleris,

inlegram eorum qui in pauperes eam erogant, mercedem
accipies. Sicut enim cum studiosi sumus, etiam a lasden-

libus lucrum capere solemus : sic et pigritantes nec ab iis

quse prosunt, meliores efficimur. Si enim Job tot tantaque

passus, nihil detriraenti accepil'; nec ab homine passus
sed a pejore omnibus hominibus, malo daemone, quis
deinceps excufationem habebit eorum qui dicunt : qui-
dam me injuria Iscsit et damno affecit? Si enim diabolus
tanta plenus malitia, omnia sua instrumenta movit, om-
niaque emittens tela, etquotquot erantin hominibusmala,
multa cum atrocitate, et in domum et in corpus justi effu-

dit, nec tamen damno virum affecit , scd potius profuit;

Ex Serm. quoJ nemo laeditur nisi a se ip 5 o — » Ex conim. in epist. ad

Rom. —
J E\ Senn. quoJ nemo UeJatur nisi a se ipso.
SO S. JO. CIIllYSOSTOMI ARCIIILPISCOPI C. P.

qui polcrunt aliqui hunc aul illuniaccusarc, qnod ab ipsis,

1
ctnon polius a se ipsis sint Ltsi? Miraris trcs pueros ?
Eliam ego quod conlra camiuum ignis sint ausi, quod
:

contra lyrannum insurrcxerint, deos tuos, diccntes, non

colimus, clstatuam aurcam quam crcxisti, non adoramus.
Sed hoc nro magno iJlis erat solatio, quod probe scirent,
se proptcr Deum ista pati , quae passi sunt. Bealus vero

illc i«;norabat, certamina esse et luctam, quae paticbatur.

Si cnim scivisset , nequaquam ea, qurc fiebant, sensisset.

Cum igitur audivit, An putas, mc alitcr tibi respondissc,

nisi ut appareas justus? cogita quomodo nado ex verbo
rcspiraverit, quomodo sese exinanivcrit quomodo se nihil
,

corum quoe perlulit, passum esse

,
putaverit, sic dicens :

Quid eliam judicor dum a Domino corripior et reprehen-

dor; audiens talia , qui nihil snm? Imitemur igitur sin-

2
guli huius sancti innocentiam , discentes quot expatientia

germinent bona. Sicut enim in communi orbis thealro

slans beatus ille et slrenuus vir , per ea ,

quae ei conlige-

runt , alloquilur omnes , ut fortiler quosvis casus pcrfe-

rant, neque usquam ingruenlibus malis cedant. INon enim

est ulla humana calamitas, qure consolationcm inde acci-

pcre non possit. Quae enim in univcrso terrarum orbc

sparsae sunt passiones, si in unum coeant, in unum ipsius

corpus incubuerunt. Quaj igitur erit 1111 excusatio, qui

vel partem illatorum illi malorum cum gratiarum actione

ferre nequit; qui non parlem solum, sed universa homi-
num sustinere videlur mala? Sedtantas, inquit, eleemo-
s
synas facicns nescio quis, omnibus rebus nudatus esl :
alius incendio exorto universa perdit alii in naufragia
, :

incidcrunt, et ad paupertalcm sunt redacti : alii ilem in

infirmitale et morbo, a nullo auxilium acceperunt. Et

« E\ comm. in Mallb. — * E.\ Serm, quod cx ignavia malilia, — * E\

S rui. in slaluis.
 LCLOGA DE PATIEMIA , HOM. XXII. 8l

rjuid hoc? RecorJare eorum ,

quae Job evencrunt, ct gra-
tias ageDomino qui prohiberc poluit, nec prohibuit. Sed
ibrle in paupertate degis, et fame, et millc periculis? Pic-
cordare Lazari; cum egestate etsolitudine coeterisquc in-
numeris ejusmodi cerlantis : et hoec post mullam virlulem.
Rccordare Apostolorum , qui in fame et siti ac nuditalc
vilam agebanl; Prophelarum item , jnstorum : et omnes
ipsos invcnies, non divites aut in deiiciis vivenlcs, sed
pauperes ct in angustiis versantes.
Hxc apud Domino age, quod te ad
te colligens, gratias

hanc sortcm vocaverit, non odio te prosequens sed dili- ,

gcns. Quoniam et illos, non odio habens talia ac tanta ,

pali permisit, sed quia eos vchementer diligebat, splen-

didiorcs per cjusmodi calamitates reddidit. Si enim ho-
mines 1
, illos qni in eorum causa desudant, sine praemiis
et retributione abire non sinunt : multo magis Deus eos,
qui totlantisque insudavernntlaboribus non unquam volet
merccde labomm suorum fraudare : sed necesse est, al-
terum quoddam tempus post morlcm esse , quo laborum
hujus vilae praemia recipiant. Etenim multos audivi di-
centcs quidam modcratus et benignus homo, ab alio
:

quodam iniquo et improbo quolidic in judicium Irahilur :

alius caluumiis oncratus injuslc occisus cst : alius, in-

quit, submcrsus cst : alius praccipilatus; et Deus haec

iieri permisit. QuarePNe cito supcrbia extollerenlur mi-
raculorum ct rccle factorum inagniludine, permillit ipsos
Deus ailligi : ac nc opinioncm natura humana majoreui
cneteri de ipsis habercnt, deosquc ct non homines eos
existimarent ; alquc ut Dei polcnlia per infirmos appareat,
prr vinctos vincens et supcrans, ct praedicationem au-
gens : et ut illorum ipsorum loleranlia manifeslior fierct,

non pro mercede Deo scrvienlium, sed tam gratum ani-

Ex intcj p. enist. ad Fplus.

xciv.
 ,,

82 S. JO. CIIRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

mum exhibcntium , ut eliam post tot tantaque mala

suam erga ipsum benevolentiam oslcnderent. Praterea ut
omnes qni in calamilales incidunt, sufficientem admoni-
,

tionem et consolationem habeant, dum in iilos respicien-

tes memores sunt eorum , quae ipsis contigerunt, malo-

rum ct nc, si ad illorum virtulem vos
: exhortsireinur, et
ad unumquemque vcstrum diceremus, Imilare Paulum
jemulare Petrum , vos , exisiimantes, ob recte factorum
excellentiam , aliam ipsos habuisse naluram, segnes et
tardi ad imitalioncm essetis : ut denique si beatos aut mi-
seros dicere aliquos oporteret, sciremus, quosnam feliccs,

quos vcro miseros et asrumnosos existimare debeamus. Si

1
autem discere volueris ,
quod malc facere non potentiores
reddat, sed si malis quis affectus , lolercl; respice Jacob,
quot injuriis a Laban sit aiFectus. Quis igilur fortior fac-
tus est, ille-ne qui cum in manus ipsum accepisset, tan-
gere non auderct ; sed timebat et tremcbat; an vero is,

qui absque armis et militibus , eo ipso innumeris rcgibus

factus est ipsi terribilior? Nonne iste ? sicut enim igncm
calcans se ipsum comburit ;et adamanlem feriens se ipsum
lsedit; et conlra stimulum calcilrans se ipsum cruentat : ila

qui offendcre cogitat, se ipsum kedit, omnique fit lulo

infirmior. Ejcctus est aliquando ex patria bealus David 2 ,

dequc libcrtate alque anima ipsa periclitabatur, et exer-

cilu ad improbum adolescentem tyrannum illum et par-

ricidam , deficienle, errabat per desertum : ncque indig-
nabatur, aut stomachabatur contra Deum , ncque dixit,

quidnam hoc est? permisit pucrum advcrsus genilorcm

insurgere? Enimvcro si habuit in quojusleme accusarct,
non tamen hoc ila fieri oportebat. Jam vero nec parva
nec magna a nobis lacessilus injuria, circumit, dexlcram
paterno sanguine inficerc desiderans : et Deus haec vi-

•
Es inierp, Eveng. 5. Matlh. — s Ex Serni, 2 in Anuam proph.
 ECLOGA. DE PATIEKTIA. , IIO.V. XXII. 83

dens sustinet ? Sed nihil horum dixit : quodque magis

mirandum, cum oberrantem et universis exulum, Semei
quidam homo improbus et impurus invaderet virum ,

sanguineum eum appellans et impium,innumeraqueobji-

ceret vitianec sic exasperalus est
, ; quinimo exercilus
impcralorem rogantem, ut transire sibi liceret et caput
illius amputare, non modo non permisit, sed moleste in-
supcrtulit dicens«Quid mibi et tibi, filiSarvke? dimitiile
:

»cum Dominus humilitatem meam vi-

ut maledicat, ut
1
»deat, et reddat mihi bona pro malediclione ipsius .»
^ ides quomodo noverit justus, quoniam generoso animo
maledicta perferre, adeplionis gloriac majoris fiat occasio?
Etenim res sic se habet, quandoprobraet infinitas adver-
sitates sustinentes , eos qui probris nos insectantur, for-
titer toleramus, longe majorem Dei benevolcntiam nobis
conciliamus. Voluit et Moyses cuidam injuriam patienti
2
opem fcrre , et extremis impiicatus est periculis, patria-
que excidit : atque hoc Deus permisit, ut tu Sanctorum
patientiam discas. Si enim providentes ut nihil adversi
patiamur, ita ad spiritualia negotia accedamus, nihil
magni facere videbimur. IIoc eliam trcs pueri dicebant :

« Est Deus in ccelo potens eripcre nos de manibus tuis.

» Quod si noluerit, notum sit tibi, Rex, quia Deos tuos non
»non colimus; et statuam auream, quam erexisli, non
»adoramus°. » Et tu igilur, si quando eorum aliquid quaa
secundum Deumsunt, aggressurus es, mulla provide pe-
ricula, multa incommoda, mullas morles; ncque his eve-
nienlibus , obslupescas aut lurberis. « Fili , inquit , acce-
»dens ad servitulem Dei , praepara animam tuam ad
» tenlationem''. » Nemo certare volens , sine vulneribus
coronain expectat. Cum igilur ipse boni aliquid egeris, ct

a Rcg. xvi, 10. — » Es hom, in staluas — ' Dan, m , 17. —

4 Eccli. 11, 1,

G,
 ,

84 s« J0 « CUBTCSOSTOMI AliCIIlEPISCOPI C. P.

conlraria receperis, vcl alteri id ipsum accidere videris

laetare et gaudc : hoc enim majorem habet fructum et
ulilitalcm. INec porro dc animi tui alacrilate quid remit-

tas , neque segnior fias; sed polius majori cum sludio

proficias : etiamsi decies millies diabolum te interpellan-
tem vidcris , nunquam desislas. Quoniam et Apostoli,
ciim praedicarent , verbcrati , et jngiter in carceribus de-
gentes, non modo post periculorum cvasionem, sed inter
ipsa ctiam discrimina majori cum animi promptitudinc
veritalis annunliaverunt prtedicationcm. Atque viderc
Paulum licet in ipso carcerc, in ipsis catcnis conslitutum,
docentem, sacris imbucnlem , atque in judicio rursus hoc
ipsum facienlem. Et intuere mihi beatam illam animam 1
,

in quibus glorielur : in vinculis, in tribulationibus, in

calena , in stigmalibus. « Vado , inquit, in Jerusalem alli-

sgalus spiritu, quae in ea ventura sint mihi , ignorans :

» nisi quod Spiritus sanctus per omncs civitatcs protestalus

« est mihi, quoniam vincula ct tribulalioncs me ma-

»nent 2 . » Gur igilnr abis si , tc vincula et tribulationes

inanent? Ob hoc , ut pro Chrislo vinciar, ut pro ipso

moriar. INcc enim alligari solum , sed etiam mori paratus
sum ,
? Non
pro nomine Domini mci. Quid igilur cst hoc
erubescis? non limcs, orbem lerrarura vinclus obirc?
non limcs, ne quis Dci damnct infirmilalem? nc quis
ideo ad tc non accedat? Non ejusmodi inquit, sunt mea ,

vincula in Regiis eliam splcndere scio ut vincula mea,

, ;

inquit, clara nolaque fiant in universo praetorio, et pleri-

quc fratrum vinculis meis permoli, amplius sine limore
verbum loqui audcant. Vidcs vinculorum potius fortitu-
dinem quam suscitalionis morluorum ? Vinctus cst
,

Romse, et plcrosque allraxit : vinctus cst Jerosolymis , et

ligatus concionans Regem cxterruit; prccsidi timorcm

' Ex interp. ej>ist, ad Epbes. — » Aet. xx, 22.
 ,

ECLOGA DE PATIENTIA , UOM. XXII. 85

incussit. Timens cnim, inquit, dimisit eum. \inctus navi-

1
gabat , et naufragium solvit, et lcmpestatem impedivit.
In vinculis posilum ipsum bestia illa apprehendit, et nihil
nocens decidit. Etvide, ubique hoc fieri. Caedebatur fla-

gellis, ct forliler caedebatnr; ait cnim, multas ei plagas

imponentes; et vinciebalur, atque hoc iterum forliler : in

interiorem enim carcercm ipsum miserunt, et cum arc-

tiori cuslodia. Atque in his tot tantisque exislens circa

mediam noctem 2 cum , quietissimi quique dormiunt, can-

labat et Dominum laudabat. Quid hac aninia firmius
et constantius fuerit? Considerabat quod tres quoque
pueri in igni canlabant, et in fornace. Forte cogitabat,
nihil lale se Sed opportune nos oratio ad
passum esse.

alia iterum vincula aliumque carccrem traduxit. Quid

,

faciam? Tacere voJo, sed non possum alium inveni car- :

cerem longc illo mirabiiiorem, mngisque stupendum. Ser-

monem praecidere volo, sed non permittit quiescere :

nequeo tacere non possum. Mulla me circumflnunt

, :

quid primo dicam, quidsccundo, nescio. Proinde ne quis

ordinem a mc exigat, oro; magna enim rerum est affini-
tas. Longa fuit Panli catena, Ideoque nos delinuit. At non

idcirco lacebo. Si enim in vinculis ipse non tacuit, neque

in flagellis, ego sedens tacebo jam die exislenle, multa- ,

que cum quiete loquens? Et quomodo hoc rationi con-

sentaneum fuerit ? Multa igilur multis in locis Pauli
miraculorum signa sunt, sed nulla stigmalibus desidera-
biliora : nec in scripluris tanto me gaudic rcficit miranda
operans, quantodum malasustinet, flagellis caedilur, trahi-
lur, lapidatur. Lapidantcs aulem eum , inquil,cxlra civi-
tatem traxernnt. Et rursum : Verberantes et plagas impo-
3
nentes mullas, in carccrem miserunt. Quanta gloriatio
quanta voluptas, quantus honor, quanlus splendor, vi-

* Ac{. sxvim, — » tdi -^vi, — J Ibid.

 :,,, ,

86 S. JO. CHHYSOSTOMI AI\CMEPISCOPI C. P,

dere, quoniam pro Christo vinclus esl? Sed rem miran-

dam vide. Et commotusest carcer, inquit, vincti Pauli,
omniumque vincula scluta sunt. Vidisti vinculorum natu-
ram vincuia solventem ? Expergcfaclus aulem custos car-
ceris, et >ic!ens januas carceris apertas , evaginato gladio
volebat so interficere. Qnid ergo Paulus? clamavit voce
magna dicens : Nihil tibi feceris mali , universi enim hic
sumus. Yides-ne omni inani gloria et superbia vacuum ?

vidisti pietalem? Non dixit; Propler nos haec facta sunt

sed lanquam unus ex vinctis ait : Lniversi enim hic su-
mus. Si enim lacuisset, et vocc iliius manus non conti-
nuisset,gladium forlasse per gultur transegisset. Clamavit
autem, quoniam in interiorem carcerem conjeclus erat.
Contra te ipsum hoc egisli, inquit, inlerius eos mitlens
qui lc a periculo liberaturi erant. Vidisti Pauli humanita-
tem, et proximi curam ? Elcgit vinciri et ipsernet pericli-
lari polius ,
quam ilium despicere pcreuntem. Quemnam
igitur non iu stuporem rapuisset vinculorum ,
quae ei cir-

cumposita erant, potentia? quoniam eos , qui vinxerant

ad vincti pedes adigebat , et illos hujus velut mancipia
efficiebat. Cecidit, inquit, custos cnrceris ad pedes Pauli
et solulus sub vincti pedibus erat : et qui ligaverat, roga-

bat ligatum ut a timore solveret. Nonne tu Iigasli, dic

mihi? non in interiorem carcerera misisti? nonne in ligno
firmasli pedes? Quid Iremis ? quid turbaris ? quid lacry-
maris ? Nesciebam inquit, tanlam
quid gladium eduxisli ? ,

esse Christi vinclorum potentiam. Quid dicis ? Ccelos ape-

ricndi polestatcm accepit, et carcerem non aperiret?
Yinclos a dnemone solverat, et ferrum illum superaret?

Qui animas solvit corpus proprium solvere non possct?

,

Qui ocr sua veslimenta caeteros a vinculis suis solvebat

et a damionibus liberabat ipse per scmelipsum sese non
,

solvisset? Idcirco primum vinclus est , e ttunc vinctos

 ;,:,

ECLOGA BE PATIEXTIA , HO.YJ. XXII. 87

solvit, utdiscas, Christi servos ligatos, multo majorem
quamsolutos, fortiludinem habere. Sic cnim Saneli for-
titudo clarior ostenditur, cum etiam ligatus solutos vincit
cumque non semelipsum modo sed et ipsos
vinclus ,

vinctos solvit. Qiuenam enim murorum utilitas? quid

profuit in inleriorem carcerem misisse, quando cliam
exleriorem aperuit? Sed audiamus ipsum in hoc ipso
gloriantem et dicentcm
, Obsecro igitur vos ego vinctus
:

inDomino. Magna enim et ampla [est dignilas, regnoque

et consuiatu atquc omnibus major, propter Christum
,

vinctum esse. Nihil enim tam clarum est, quom vinclus

pro Christo; quam sanclis illis manibus circumdatoe ca-
tenae. Hoc longe splendidius est et auguslius quam ,

Apostolum esse, quam esse Doctorem, quam esse Evan-

gelistam. Si quis amat Christum novit quod dico. Si quis
,

insanit et uritur Domini amore, vinculorum potestatem

novit : mallet fortasse pro Chrislo vinctus esse, quam
ccelos inhabitare. Forte enim eliam honeslius hoc et bea-
tius, quam super sedes duodecim sedere. Si quis mihi
ccelum universum donet, vel eam qua Pauli manus liga-
banlur , catenam , hanc ego illi prceferrem. Siquis me in-
ter Angelos supernc statueret, aut cum Paulo vinclum,
vincula eligerem. Si quis me cum illis esse faceret potcsla-
tibus, qu.B thronum sunt, aut vinctum talcm
circa
vinclus polius talis esse eligerem. Elenim nihil melius
quam mala pro Christo pati. Si quis mihi suscitare mor-
luos daret, non jam id, sed catenam eligerem illa siqui- :

dem catena nihil heatius. Vellem nunc in locis illis

versari in quibus vincula illa manent et videre calcnas,
, :

quas limuerunt doemones et horrcnt, Angeli vero reveren-

tur. Si a curis ecclesiaslicis essem vacuus, corpusquc ro-
bustum habcrem, nequaquam peregrinationcm talem fa-
cere recusarcm, quo catenas solum vidcrem,et carcerem,
88 8. JO. CHRYSOSTOMI AI\CHIKPISCOPI C. P.

nbi Paulu9 vinctus erat. beata vincula ! o beatas nianus!

quas ornavit calena illa Paulo circumdala. Non tam
preliosae erant ipsius manus, cum claudum in Lystris

erexerunt , quam cum vinculis circumdarentur. Si per

illa tempora ego fuissem, tunc potissimum eas am-
plexatus fuissem oculorum meorum pupillis impo-
et
suissem : nunquam cessassem deosculari manus dignas
efleclas pro Domino meo ligari. Non tam eum beatum
praedico ,
quod in tertium ccelum et in paradisum raplus
sit, quam quod carcerem conjectus fuerit. Non tam
in

eum beatum quod verba arcana audiverit, quam

dico ,

quod vincula suslinueril. Etenim h;ec illis longe sunt ma-

jora. Optatius enim mihi cst, incommodis affici pro
Christo, qnam 1
honorari a Ghristo. Ilocetiam Paulus , ut
consentaneum est, cogitans dicebat : Si ipse propter me
servus faclus, et gloriam evacuans, non sic in gloria se
esse ducebat, quam dum pro me cruci afligeretur : quid
me patinon oportet? Ipsum enim dicentem audi Glori- :

fica me, paler. Quid dicisPAd crucem cum lalronibus et

sepulcrorum eflbssoribus duceris , ut scclcratorum mor-
lem sustineas; conspnendus es et colaphis caedendus,
atque hnec gloriam appellas ? Eliam, inquit : pro dileclis

ista patior, meritoque haec eadem gloriam cxislimo. Si

igitur Dominus meus miseros et aerumnosos amans, glo-

riam hoc vocat, atque hoc gloriae spirilualis throni potius

praefert : multo magis ego ista gloriam existimarc debeo.

Obstupescunt omnes homines Job, propter ipsius patien-
tiam , propter vit.-e puritatem ,
propler Dei lestimonium ,

et propler forlcm illam pugnam ,

propter admirabilem
illam post pugnam vicloriain : sed Pauli tolerantiam quac-
nam adamantina aninia cxhibere polcrit ? Non cnim
menses multos decertans hoc modo vitam egit, sed annos
1
Ex orat. in S. Paulum.
F.CLOGA DE ELEEMOSYNA ET IIOSPITALIT. , HOM. XXIII. 89
mullos. Non glebas terrae, dnm saniem abradit , liquefa-
cicns; sed in ipsius os leonis intelligibile continue inci-
dcns, et cum
innumeris dimicans tentationibus; et non a
tribus aut quatuor amicis, sed a cunctis infidelibus pro-
bro aiTectus, conspulus , malcdictis oneralus, ct infmilos
lentationum globos suslincns, et nunc quidem flagellis ,

nunc vero lapidibus corj)ore altritus, famequc assidua et

frigore consumptus. Sed hospilalitas Job magna. Ncque
id nos inficiamur : at tanto inferiorem eam invcniemus
hospitalitate Pauli, quanlo corpus anima vilius est. Quae
enim ille in carne lacsis faciebat, eadem iste in anima
damnum passis pracstabat. Et iile quidem innumeros ha-
bcns boves et oves, haec faciebat : hic vcro praelcr corpus
nihil possidens , ab hoc ipso indigcntibus sufficiebat, et
clamabat, dicens : « Nccessitatibus meis, et corum, qui
«erant mecum, snbministraverunt manus islae
1
. » IIos
aemulemur, hos imitemur omncs : quo pares ipsis laudcs
etpraemia consequamur, in (ihristo Jesu Domino noslro,
cui c;loria in saccula. Amen.

HOMILIA XXIII.

De eleemosyna el hospitaUlalc.

Sermo de eleemosyna, dileclissimi, non ad divites so-

2
lum sed etiam ad pauperes perlinet. Eliamsi quis ex
,

mendicato vivat, ad ipsum tamen hic sermo spcctal. Nullus

cnim adeo est pauper, licct admodum pauper sit, ut
duo
ei minuta non suppelant. Licet igitur etiam ex paucis pauca
dantem locupletes vincerc, plus dantcs. Sicut et illa vidua.
* Act, x\, 3(. — • Ex cotnm. in epist. ad Ilrbr.TPos,
90 S. J0. CHRYSOSTOMI ARCIIIEHSCOri C. P.

Neque eniin ex eorum quae danlur, rncnsura; sed facul-

tate et inlentionc danlium magniludo cleemosynas judica-
ttir. Non cnim hoc allcnderc oporlet quod duos obolos ,

1
pependeril vidua , sed quod hos lantum habens, his non
2
pepercerit, sed univcrsam subslanliam contulerit . Non
igitur abundantia, sed animi promptiludine nobis opus

est. Quemadmodum enim hac praesepte, niliil pauperlas

obfuerit : sic absente ca , nihil nobis profuerit abundantia
bonorum. Ideo enim divitcs improbi magis quam panpe-
3
res punicntur quod nec in abundanlia miles fuerint.
,

Nec mihi dicas quia eleemosynam dcderunt; nisi enim

,

pro dignilate dederint facullatum, ne sic quidem pcenam

ellngient. Non enim datorum mcnsura eleemosyna aesti-
matur, sed anirni obsequio. Et ficri potcst, dicet aliquis,
ut dives salvus maxime. Abraham divcs erat. Vi-
fiat
4
? ct

disli ipsius divitias? Vidc ejusdem quoque hospitalilatem.

5
Circa meridianum tempus apparuitei Dominus ad quer- ,

cum Mambre sedenti et tres viri. Et surgcns, quia non ,

putabat Deum csse, qui aderat; quomodo enim? adoravit,

et inquit Si dignum me judicastis
: ut ingrediamini in ta- ,

hernaculum tignorum meorum. Vidisti quid in meridie

fccerit senex? Non sub teclo scdet, sed tanquam percgri-

nus et viator, dives ille ct nobilis, relinquens domum, uxo-
rem, liberos, servos, exivit piscatum, sagcnam explicans
hospilalitatis, ne forte peregrinus aut viator domum prae-

teriret. Et videquidfaciat. Non commillit famulo; quamvis

treccnlos decem et octo haberct; sciebat enim negligens
esse famulornm genus; nc forlc famulus obdormisceret,
et percgrinus praelergredcretur, etperdamus, inquit, cap-

turam sed ipsemet sedcbat, calidos radios, quasi rorem

:

1
Marc. xn. et Luc. x\i. —
" Ex Serm. Vidua ctlxalur. — 3 Ex inlerp.

evang. S. Matllj. — 4 Ex Serm. Ne timueris cum dives, etc. — 5 Gen.

XVIII.
 ;

ECLOGA DE ELEEMOSYNA ET HOSPITALIT. , HOM. XXIII. gi

in oeslu, suscipiens : eratque ipsi loco umbrae hospitalitatis

studium. Ecce Abraham ecce dives. Vis-ne omnino etiam
:

viderc pauperem ? et responderc et colloqui ? Et surrexil,

inquit, Abraham, ct adoravit, nec sciens quinam essent
advenicnles. Si enim scivisset, nihil admiratione dignum
fecissel, quoniam Deum coluisset, sed ignoratio adventan-

tium majus ipsius ostendit hospitalilatis studium. Et vocat

etiam Saram, participem hospitalitatis faciens : Commu-
nia, inquit, sint, ut conjngii, ita et virtutis bona festina, :

etcommisce tria sala similae. Quae non dixit lale quippiam :

Num per istas spes consecuta sum , ut molitricem et pa-

nificam faceres, tantas divilias habentem? Treccnlos de-
ccm et octo famulos habes, nec ivisti ut illis hoc juberes,
scd me in hoc ministeriuin conjicis? sed audit illud, Fcs-
lina, et praeceptnm rapit. Lbi nunc sunt mulieres? num
talia mandata suscipiunt? Excute mihi manum ipsius, et

videbis eam foris auro exornatam, interius autem urbium

obsidionem habentem. Quot pauperum praedas tua fert

manus ? Excute mihi manum tuam oslende quo sil indula

:

avarilia. Excule manum Sarae; quo indula ? hospilalitate,

elecmosyna, charitate, paupcrum amore. Festina, etmiscc
trcs mensurassimike. Etipsecucurrit ad armenlum boum.
Partiuntur laborcm, ut parliantur coronam. Deinde mac-
tavit vitulum. Simul cursor factus est sencx : non enim ei

laxalum cst carnis robur, sed confirmabatur iu sapientia

ipsius animus. Yicit naluram alacritas animi; herus tre-

centorum decem et octo famulorum porlare vilulum non
gravabalur, sed per cogitalionem et animi promptitudi-
nem sublevabalur. Cursus seni proposilus crat. Quantus
spem lucri.
labor? sed lamen laborem non sensit, propter
Quid ergo peregriuus? Tempore hoc veniam, et erit Sarae
fdius. Vidisti qualem fructum produxerit mensa? quam

bonum?quam citum? quam maturum? quam uva fuerit

9$ S. JO. CURYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. F.

maturitatc nigrescens ct perfecla ? Tales sunt hospitalitatis

fruclus Nc igitur facullnles nostras imminui exislimemus,
'.

cuin elecmosynam danlusrnon enim minuilur, scd auge-

turrnon consumilur, scd ailluit el abundat; ct est rcs isla
veluli negotiatio quwdam et satio; imovero his ambabus
aliquid quaesluosius et securius. Mcrcatura enim tum ven-
tis, tum iiuclibus maris, ct naufragiis multis est obnoxia;
et semina ariditati et imbrium vi, caeterisque aeris inaequa-
litatibus. Quae vero in Domini manus dcponitur pecunia,
omnibus insidiis snpcrior est, ncc quisquam rapere c manu
suscipiculis valet , qune semel dala sunt:sed permanent,
mullumquc nobis et immcnsum fructum pracstant, mes-
semque tempore suo divilem afferunt. Si enim homo isla
accipiens non contemncret, sed gratias rcferret muito
, ,

magis Christus id faciet. Qui enim dat 2 , cum eliam nihil

quomodo, poslquam acceperit, non dabit? Audi
accepit,
Salomonem 5
« Quimiseretur, inquit, pauperis, focneratur
:

sDco' 1

. » Vidisli feenoris naturam novam ct admirabilem?

Alius cst 5 , quiaccipit, et alius qni foenoris debilorem se
ipsum Quare non dixit, Qui miscretur, dat
consliluit.
Deo; Nc vulgarem retvibutionem existi-
scd, Foeneratur?
mares. Novit Scriptura avaritiam nostram allcndit quod ;

inexplcbilis nostra cnpidilas potiora commoda respiciens

abundanliamquncral; et nequaquam velle pecuniam haben-
tem pauperi mutuo darc, sine caulione, aut hypotheca,
aut pignorc, aut iidejussione. Etquoniam novit Deus, ne-
minem absque his mutuum dare, nequc humanilalis ra-
lionem habere, sed ad solum lucrum rcspicere: iisdem
vero omnibus paupercm cssc destilutum : nec hypothecam
habere, cum nihil possideat : nec ferre pignus, cum jam
exhaustus sit : nec expromittentem cxhibere, quod ob eges-

T,\ Serm. Vidua tligaiur. — ' Ex comm. in cpist- ad Gor. — 3 Kx

Heiat-.mcro. — 4 Piov. \i\, 17. — ' Ex Srrm. de poenhenlia.
 -:

tCLOGA D£ ELEEMOSlNA ET HOSPIT ALI r. , HOM. XXIII. Cj )

tatem nulla ei fides habeatur : cum videret, hunc quidem

propter inopiam, pecuniam vero habenlem, propter inhu-
mani-latem periclitari; medium sc ipsum interposuit;
sponsorem quidcm puuperi, muluum vero dnnli, pignus.
Qui miseretur pauperis, foeneratur Deo. Jam vero cum
mutuum dare oportet
1
, sollicile inquirimus, qui multa
dent, eosque qui grati sint, circumspicimus : hic aulem
conlrarium facimus. Memorem beneficiorum Deum, ct
centuplum relribuentem dimittimus; eos vcro, qui nc
summam quidcm capitalem nobis sunt reddituri, quaeri-
mus. Quid enim nobis venler, qui pleraquc consumit, re-
tribuct? Slercusct corruplionem. Quid vcro inanis gloria?
invidiam ct livorem. Quid itcm lenacitas? curam et sol-
licitudinem. Qnid porro gehcnnam et
luxtis ct lascivia?

vencnosos vermcs. Ili enim divitum sunt debilores, has

pro capitali pendcntcs usuras; pracscntia scilicet mala et
fuluras calamitales. Quarc igilur non das ei qui ccrlo da-
turus cst, cl plura daturus? Fortc quia post mullum lcm-
poris dat. Alqui etiam hic dal; verax enim est, qui ait

« Quaerilc regnum coelorum , cl ha:comnia adjicientur

2
«vobis . »Pr.TClcr haec vcro, id quod posl longum tempus
rccipias, divitias quoque tibi augetrnam usura mullipli-
catur ct crescit. Elenim hncc lecncralorcs agere videmus
cum iis, qui in feonus accipiunt; ut sciiicel promptius illis

mutuo dcnt, qui post longum lempus solvunt. Qui cnim

summam conlinuo reddit, usurae intercidit cursum qui :

vero longiori tempore rctinuit, quacslum eliam majorem

fecit. Ergo-ne in hominibus molestc non ferimus dilatio-
nem, sed de industria eliam quaerimus, ut ea major fiat;
erga Deum vero animo ila pusillo ct illiberali sumus? Qui
3
miserelur pauperis , fceneratur Deo. Et foeneraris a mc
> Ex epist. ad Roin. — a Matth. ti, 53. — » Ex hom. de Pcen. —
p4 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIliPISCOPI C. P.

Dominc, paupcri dataoieleemosynam? Ut igitur aliquando

ista reddas, da mihi remunerationis lcmpus : constilue re-
tributionis terminum. Quando et ubi debitum reddam?
Cum sederit Filius hominis in sede majcstatis suae , et
constiluerit ovcs quidem a dexlris , hredos autem a sinis-

tris , et dicet iis* , qui a dextris sunt:«\enitc benedicti

»Patris mei, possidete paralum vobis regnum a conslitu-
» tione mundi 2 »Pro quibus?«Qnia
. esurivi , ct dedistis

»mihi manducarc; silivi, et dedislis mihi bibere: nudus

»eram, et operuistis me. »Et quare, o Domine sliarum ,

viarum non meministi, scd clcemosynoe lantum? INon ju-

dico, inquit, peccalum, sed inhumanilatcm non judico :

eos qui dcliquerunt, scd qui poenitentiam non egerunt.

Propterinhumanitatcm voscondcrnno; quiatanlumhaben-
tes, et tale salutis remedium, eleemosynam inquam, qua

universa delentur peccata, lantum bcneficium praetermi-

sistis. Non cnim ad hoc pecuniam accepisti
3
, ut in luxum
profundas, sed ut in eleemosynam impendas. Numquid
tua sunt quae habes? panperum bona tibi sunt credita :

sive juslis ex laboribus, sive ex paterna hasreditate possi-

deas. Ne enim idcirco, quod magna cum humanilate de

tuis dare jussus es, exislimcs ea esse lua : nec exccllen-
tiam humanitalis, maleriam facias ingratitudinis. An enim
auferre isla Deus non potuit? Sed tamen non facit , secl

poteslatcm libi dat liberalilalis in cgcnos excrcendae. Qua

igilur ? An tc recepturum diffidis ?
de causa non dedisli 4
etquomodo hoc ralioni consenlaneum fueril? Qui enim
non danli dat, quomodo non multo magis dabit, postquam
accepcrit? Propterca cnim pluraquam alios tc Deus habere
pcrmisit% non ut in fornicutiones et cbrictatem, in cda-
citatem et veslium luxum, aliamque mollitiem cxpcndas,

E\ intcrp. Evang. S, Maitli.

1 — » Maltb. xkv, 34. — 3
Ex eadcm. -^.

4 Ex interp. pp, ad Rom, 5 Ex — serm. 2 in divitcm et L^zarum,

 :

ECL0GA DE ELEEMOSVNA ET IIOSPITALIT. , IIOM. XXIII. Q.J

sed ut in egenos ea eroges. Si enim aliquicl ullra necessi-

tateni in te ipsum impencleris, difliciliimas ibi rationes da-

turus es. Sed scio multos eo feritatis devenisse 1 , ut prop-

ter exiguainignaviam fame laborantes dcspiciantpauperes,
alque ejusmodi adcos diccre : Non adestmilii jam famulus
procul a domo absum nemo ex : praesentibus mihi notus
cst. O crudelitalem dcccm stadia
! o injuriam! Etiamsi
ambulare oporteret tamen segnis esse deberes
, nec ita :

major enim est merces. Etcnim si dedcris, pro solo dato

mercedem recipis si vero ipscmet iveris, hujus quoque
:

libi rursus proposila cst merccs. Quoniam vero Abraham

palriarcham ob hoc polissimum miramur, quod trecentos
decem et octo vernaculos habens , nnlli istorum manda-
2
verit, sed ipse ad armcnta cucurrerit , vitulumque rapue-
rit. Nc igitur et tc pudeat manu tua pauperem curare 2 ,

Chrislus non crubescit manum exlendere, et accipere per

paupcrem : el tu extcndcre manum dareque pecuniam eru-
bescis? Etquomodo hoc non dignum pudore? Si enim
poculum frigidae aqu?c solum, regnum coelornm conciliat :

quanlum, quacso, affcret fructum, sub idem tcctum in-

duxisse, mensae participem fecissc et refccisse pauperem?

Ne igitnr nos pudeat curcc paupcrum : neque ipsis per nos
ipsos officia imnendcre dclreclcmus. Sanctificantur enim
manus noslrnc pcr cjusmodi ministcrium, ac si ad adora-
tioncm eas ab illa cura cxlcndamus, videns eas Dcus,magis
placatur, ct pelilionem dat. Etcnim pecuniam dare mul-
torum est; at pcr se ipsum curam impcndere egenis, id-
que alacriter el studiose facere, magni cst et sapientis
animi. Si tibi quem videris, in rebus ad vilam hanc spec-
tantibus, opitulari, aut in judicio operam praestare, aut
alia ejusmodi in re, ei occurris. et magna cum bcnevo-
lentia amplecteris, et manus deoscularis, et pecuniam
' Ex comm, in Malll), — » Ex illuil ; l'ilai elizalur,
 :

o,6 S, JO. CIIBYSOSTOMl a.bcmepiscopi c. p=

cxpcndis, famulorumque munera obis. Cum vero Christum

ingredientem ccrnis, pigeres, et subteffugis ipsius obsc-
quium? Si non tanquam Chrislum suscipis pcrcgrinum,
non suscipias si vero vclut Christum suscipis, nc te pu-
:

dcat Christi lavare pedes. Scd quamdiu proposilae sunt

nundime cmamus eleemosynas imovcro clecmosynis
1
, :

comparcmus nobis salutcm. Chrislum vcslis, cum paupe-

rcm vcslis. Si namque pocnlum frigidum mcrccdem habet,
veslimentis ct pecuniis, quae ex liberalitale danlur, merces
non deberetur? imovero magna cis dcbclur merces. Si enim
cuin dalio sinc sumptu fit, tanla est bencficentiae gralia :

quantam necesse est a juslo judicc mercedcm reciperc,

ubi vestium copia, pecuniac crogalio, aliorumque bonorum

cst abundantia? Scio quod haic et similia frcqucnler didi-
Scd utinam bonum quod freqnenler didicimus,
-2

cerilis .

raro saltom opcrcmur. Elenim magnae cst stultitine, agruin

quidcm cmcrc volcntcm, terram fcrtilcm qiucrcrc; cum
vcro pro tcrra ccelum proponalur, et promplum sit, prae-

dium ibi comparare, mancrc in tcrra, alque lmjus labores

suslincrc. Dic mihi, quaeso, si quis tibi diceret, post an-

num ruituram hanc urbcm; aliam vcro quamdam non

ilcm ; numquid domos cxtruercs in ca quae casura essct ?

ne igilur aedificcmus in hoc muntlo cadet namque non

:

lougc posl, et pcribil. Et quid dico, cadcl? anlequam ca-

dal, nos inlerimus, et gravia atque indigna palicmur. ,Edi-
ficemus vero potius acdificium noslrum in cadis, ubi nihil

opus cril opificibus aut structoribus, scd paupcrum manus

ejusmodi slrucluras acdificant ncc hoc solum, scd cocleslc :

etiam rcgnum procurant, fiduciamqucpraebcnt apud Dcum;

tanta clccmosynae cst cxccllcntia. Et sicut Rcgina ingre-
dicnlc nemo cx portarum cusloclibus cxaminarc audet,

qiue sit, aut undc; scd omncs cum gaudio suscipiunt

>
Ex Serm, dq rucn. — », E\ illo : Vacem $cquimini cum omnlbus.
ECLOGA DE ELEEMOSYNA ET IIOSPITALIT. , HOM. XXIII.
§J
ila nimirum eleemosyna sui operalores juxta rcgium thro-
num constituit. Amat enim ipsam Deus, et semper prope
istum stat, et pro quibuscumque gratiam poslulaverit,
continuo impetrat. Tanta est eleemosynse pracstantia 1 , ut
non solum delicta expiet, sed et mortem ipsam depcllat.
At quis, inquit, eleemosynam iaciens, morlc superior fac-
tus est? Enimvero omnes videmus sub morlis imperio
positos. Verum ne turberis sed ipsis ex rebus discc,
,

quomodo eleemosynae virtus hujus superavit imperium.

2
Tabitha qiuedam mulier fuit :haec opus faciebat per sin«
gulos dics, ut elcemosynai copiam colligeret :Et vcstiebnt,
inquit, viduas, et aliam omnem abundanliam eis suggere-
bat. Factum est autem, ut ipsa infirmaretur et morerelur.
Quid igitur obsequium ipsius expertac , et in corporibus
ab ea protectac viduoe ? In tempore benefaclrici suac gra-
liam rependunt. Circnmslantes cnim Apostolum, ostcnde-
bant vestes, et quae cum ipsis fccerat; lacrymasquc pro-
fundebant, alque hunc ad misericordiam trahebanl. Quid
ergo Petrus? Posilis, inquit, genibus oravil; et conversus
ad corpus dixit : Tabithn, surge. Illa vero aperuit oculos
suos , et videns Pelrum , rcscdit. Dans aulem ci manum,
ercxit eam : et cum vocassct viduas et astantes, cxhibuit
eam vivcntcm. Vidisti quanta sit crga viduas bencficenlias
mcrces? Quid enim, quncso, tantum h.ec vidua tribuit,

quanlum ei ipsnc retribucrunt ? Elcemosynoc enim magni-

tudo non dalorum muilitudine, sed dantium promptitu-
dine acslimalur. Vere magna possunt Sanctorum pedes , 3

domum ingredienles. Ipsum pavimentum sanclificant,

thesauros innumerabilium adducunt bonorum, naturam
vitiatam corrigunt, famem solvunt, mngnamque invehunt
abundantiam. Etenimllelinc pedesdomum viduneingressi,",

1
Ex hexae;iiero. — » Act. tx. — 3 Ex hom. In viduaui eligcndam. —
4 3 Reg. xvii.

XCIV,
/
<)8 S. JO. CUIlYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

novam quamdam etadmirabilem bcneficenliae ostenderunt

domo fecerunt, et ex hydria
rationem agrum ex viduae
:

aream. Novus quidam salionis el messis tunc faclus est

modus. Quomodo? Seminavit vidua in os justi ; et qure

injecla fuerunt, cum magna abundantia ex hydria metens

collegit. Seminavit farinam, et messuit iarinam. Non in-
diguit bobus, jugo, aralro, ct sulco:nec etiam pluvia, et

aere, elfalce, nec aroa aut manipulis; neque ventis paleas

a frumenlo discernentibus neque mola conterentersecl ;

uno tcmporis momenlo horum omnium consummationem

in hydria invcnit.
Talia sunl sanctorum munera : ejusmodi largiunlur pe-
dcs sanclorum : imovcro his etiamplura. Et nisi prolixum
nimis faceremsermoncm, frequenter istiusmodi enumera-
rem dona. Verum uthaccmagni acslimanies ejusmodi dona
ferunt; ita aspernantes magnam sibi pcenam , igncmque
1
accersunt inevitabilem. Sed ille, dicit aliquis, eralPelrus ,

Quid, qiueso, dicis ? EtPetrus et Helias

etilleHelias erat.
crat annon eamdem habebant naluram? nonne per eam-
:

dem viam in vitam producti sunt, qua nos? nonne iisdem

alimenlis enulriti sunt? nonne iisdem rebus sunt usi?
nonne quidam ipsorum etiam uxorcset liberos habuerunt?
quidam vero cliam ad viclum comparandum arles? alii
vero in ipsum quoqtte maliticC baralhrum sunt immersi?
Sed magnam dicis, consecuti sunt gratiam. Ycrum,si
,

quidem morluos suscitare, oculos apcrire caecoruni, mun-

dare leprosos, claudos erigere, dacmoncs ejiccre, aliosquo
ejusmodi sanarc morbos jubercmur, opporlunanobisesset
excusalio : cum vcro de vilae instituto ct convcrsalionc
examcn propositum sit , de obedientiae ilem exhibilione,
viliorumque emendatione, quamnam haec ad ilia rationem
1
Ex oralione Quod non oporleat ad sneclacula accedere ; et iij

Abraliam,
ECLOGA DE ELEEMOSYNA ET HOSPITALIT., IIOM. XXIII.
<)<J

baberepossunt?EtenimChristusnoniis, qui signa tantum

fecerunt.dat pramiia, sed iis qui pracceplisipsius obtempe-
raverunt. «Venite, inquit ,benedicti Palris mei; possidete
»paratum vohis regnum aconstitutione mundi 1
:» nonquia
miracula edidistis; sed qm'a«esurivi, et dedistis mihi man-
»ducare; sitivi, mihi bihere; hospes eram et
et dedistis

» collegistis me. » Quamvis igitur illum in officio continue-

rit gratia, nihil tamen id nobis obesse, sed nec excusare
nos potcrit, cum factorum rationes dabimus. Recla enim
vitae conversalio ctiam citra signa coronas recipiet : vita
vcro scelerata ne cum signis quidem poenam efFugere po-
2
terit. Tales itaque persequaraur virtutes , qure una cum
noslra salute, proximis eliam prodessc queant. Ejusmodi
est eleemosyna. Hinc et oratio , et jejunium, omnisquc
alia virlus nervoshabel. Quamvisenim jcjunaveris, absque

eleemosyna, ne quidem pro jejunio hoc reputabitur : sed

alvum explente et sese inebriante tanto pejus est, quanto
gravius vilium est crudelitas, quam luxus. Et quid dico
de jejunio? Etiamsi lemperans sis, eliamsi virginitatem
serves ; extra sponsi thalamum slabis, si eleemosyna careas.
Jam vero, quid virginitati aequale? quae ne in novo quidem
leslamento sub Jegis necessitatem, ob excellentiam suam,
venit. Quod si virgines ejiciantur, quando eleemosynam
cum qua parest, abundantia, non habent; quis absque
ca,
hac veniam obtinere polerit? Non est quisquam, non est :

sed perire omnino necesse est eam non habentcm. Si enim

in rebus hujus vilae nemo sibi soli vivit
3
, sed ct arlifex et
miles, el agricola et mcrcator, ad communcm ulilitatem
et proximi commodum conferunt omnes : mullo magisin
spiritualibus huc facere oporlet. IIoc enim maxime est vi-
vere. Qui igilur sibi soli vivit, omnesquc despicit, inutilis

' Mallh. xxv. — * E* Inlero. Evan|j. S. MuIUj. — * Ex interp, epist t

ad Rom.

r
lOO S. 30. CHRYSOSTOMI AliCHItPISCOPI C. P.

esl; et ncquc homo, ncquc dc genere nostro. Qui itaque

dives fieri dcsiderat, ille pauper fiat, ut evadat dives ; ex-
pcndat, ut colligat; dispergat, ut congreget. Quod si nova
haec et admirabilia videntur, seminanlem aliquem consi-
dcra, et cogita, quod nec illc plura congregare alia ratione
possit, nisi praescntia spargat, ct quae parala hahct, pro-
jiciat. Quare cnim ogcnis non praebcrcs? Liberorum mo
chorus circumstat, inquis, cl divites eos relinqucre de-
sidero. Quare igilur paupercs eos cnim uni-
facis ? Si

versa ipsis reliqueris , periculosac iterum custodia3 bona

tua commisisli : si vero Dcum ipsis cohairedem reliqueris
ct procuratorem , immensum ipsis ihesaurum reliquisti.

Si itaquc liberis tuis magnas relinquere velis divitias Dci ,

ipsis relinqueprovidentiam. Qui enim, nihil le conferente,

animam ct corpus formavit, vitamque largitus est, si tan-

tam te ostendere vidcal liberaiitatcm, quomodo non om-

nes ipsis apcriret divilias? Si enim llelias exigua nutritus
farina, quoniam vidit, quod ipsnm mulier illa filiis suis
pracferret , areas et torcularia in domo viduoe fecit : cogita
ileliac Dominus quantam ostensurus sil liberalilalem. Si
liberos tuos opulentos rclinqnerc vclis 1 , Deum ipsis relin-

quc dcbilorem. Ipsi cnim si pecuniam acccpcrint; nc qui-

dcm ubi ct quando dare debcant, noverint : si vero lu
prajvcnicns, cam Dco muluam
dedcris lulus jam et a ,

furibus inlaclusmanet ihcsaurus, et admodum prompta

crit compcnsatio. Elcnim gratiam nobis habet, ct cum

debct, et cum solvit Dcus; suosquc fooneratorcs libentius

videt, quam qui nihil ei fienerarunt :et quibus maximc

debet , hos maximc amat. Igitur si amicum eum habere

dcsidcras, dcbitorcm conslilue. Non cnim ita gaudet foc-

nerator , habens dcbilores, sicut oblcctatur Deus , crc*

ditores habens. Et quibus jiihil quidem debet, cos quoque

t Es orat in stotuas,
 . 1

P.CLOCA DK BLEBMOSYNA ET HOSPITALIT. , HOU. XXIII. 10

refugil; quibus vero debet, his ultro etiaui occurrit. Quid

1
igitur hominibus deposita tradis ? Slat Christus paratus
suscipere et custodirc : nec vero custodire solum, sed
ctiam augere, et maguo cum augmento tibi restitucre.
Ex ipsius manibus nemo rapit. Nec vero ea tantum con-
servat, sed eliam pro hoc ipso omnia tua solvis pericula,

Apud homines quidem , qui deposita suscipiunt, benefi-

cium se nobis prsestare existimant ,
quod a nobis accepta
cuslodiant : apud Christum vcro c contra fit. Ncc enim
beneficium dedisse, sed accepisse se profitelur, cum ca
a te suscipit. Etquidem qui deposita accepit, mcrcedem
etiam a te postulat . Chrislus vero etiam pro hoc merce-
dem potius tibi dat. Propterea enim pecuniam jussit te
2
Deus dare alleri , ut eam tu habeas. Donec enim lu solus
habueris , nec ipse habcs : si vero alteri tradas
lunc tu ,

quoque recepisti. Sicut enim si puero quis parvum argcn-

teumnummum det, ut diligenter cuslodiat, ne liceat sur-
ripere, volenti : sic Deus quoque facit. Da, inquit, egeno,
ne quis eam tibi auferat, ut puta calumniator, aut diabo-
lus , ant fur , aut post omnes, ipsa mors. Quamdiu eniin
s
ipsc eam rctines , securc non tenes : si vero mihi, inquit,
pcr pauperes dederis, totam libi ego diligenlcr cuslodio.
Non enim ut auferam, accipio, scd ut aucliorem rcddam;
ut diligentius custodiam ; ut in illud tempus tibi cam con-
scrvem,quo nullus fcenerator, aut commiserans erit. Quid
fruslra laboras, o dives , pauperum res in thesauris tuis
abscondens? Quarc indignaris cum a le aliquid pelilur,

tanquam de luis expendens ? Patria bona volunt, non quaa

tua sunt : quoe libi proptcr ip«os sunt credila, non quce
lecum nata. Quac accepisti, da; el usum lucrifacias; suf-
licit tibi quod ad dandum sb dcstinatus, non adaccipien-
E\ iisdem. — 8
~Ex comm. in epist. ad Rom, — J E.\ inlerp. episl, ad
llom
102 S. J0. CHIVYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

dum. Quare terrae thesaurum tradis? da manui meac',

inquit. Non Dominus?
videlur tibi terra fidelior essc terrae
Dedi 2 , inquit. Verum
non oportet ista facere ccssare :

tunc eniin solurn excusaberis, si non habeas licet decem ;

millibus dederis, adhuc autem superfuerint esuricntes ,

nullam habes excusationem. Ne igitur divcs altum sapiat 5 ,

quod multa det, neque pauper animo concidal, quasi

pauca praibens : frequenter enim hic illo plura dedit.
Multum enim et parum, non datorum mensura censetur,
sed facultale substantiae eorum qui dant. Tu vero parasitos
quidem alcns ct adulalores'
1

, velut ex fontibus profundens,

ita gaudes : si vcro paupcrem videas, tunc paupertalis
tibi limor incumbit. Da egenti, et ne des saltatori, ne
una cum pecunia tua, ipsius quoquc animam perdas. Tu
enim causa es perdilionis illius, per intempeslivam tuam
libcralitatem. Si enim sallatores scivissent, institutum
suum inulile sibifore, jam olim ejusmodi res sectari des-
titissent. Novit caecus, misericordiam consequens, in cce-
leste regnum manu ducere, et qui in parietes impingit,

atque in foveas incidit, hic in ccelum ascendendi viam pa-

rat. Si non ad ostenlandum le hominibus eleemosynam
facias
5
, licet lotus orbis sciat, nemo tamenscit quoniam :

non hac inlentione fecisti. Non enim dixit, ne omnino co-

ram hominibus facialis, sed apposuit, ut ab illis videamini.
Proh quanta paupertatiscstdignitas! Dei induit personam :

abscondilur in paupertale Deus; et pauper quidem est

quimanum prolendit, Deus vero qui accipit. Si libi triste
quid accidal, stalim da eleemosynam gratias age, quod :

tibi contigeril et videbis qnantum

; gaudium succedat. ,

Lucrum enim spirituale, licet exiguum sit, tanlum tamen

» Ex comm- in epist. ad Rom. — » Ex; ep^st. 2 ad Corintli. — 3 Ex

epist. ad Roin. — 4 Ex 1 ad Corinth. — s E\ eadem. — 6 Ex episl. 1 ad
ThesS.
 !

ECLOCA DF. EI.EEMOSYNA F.T HOSPITALIT. , HOM. XXIII. lo3

est, ut quodvis damnum corporale tcgat. Et si non credi-

tis, probale 1 , et videbilis gloriam Dei. Sedo socordiam
o ingratum animum
semper quidem in peccatis et scele-
!

ribus vivimus; si vero exiguum quid boni faciamus, im-

proborum servorum more mulla vehit arte cauponaria ,

inquirimus, et diligenter perscrulamur de retributione,

an aliquam merccdem res ipsa habeat. Et quidem major
cst merces, sinon spe mercedis facias : omnia enim prop-
ler Christum, et nou ob spem mercedis facere oportet. Si
3
cnim qui ab , Dcus nullo a nobisanteexis-
initio nos fecit

lentc bono, tanta nobis continuo largitus esl quid tot :

lanlisque laboribus pcrfunclis, et propler ipsum passis non

largielur ? Et nos quidem, pro nobis ipsis 03gre vcl exiguam
pecuniam despicimus : ipse vero pro nobis etiam filium
suum dedit. Et pro hominum quidem amicitia etiahl multa
subire pericula non recusamus : pro Dei vero amorc ne
pccuniam quidem projicimus ? Et quomodo non indignum
est , quod, cum Christus quidem eliam animam pro no-
bis posuerit, et pretiosum sanguinem effuderit propter
nos, qui ncque ipsius amanlcs , neque boni fuimus : nos
ncc pecuniam profundamus ipsius causa, scd despiciamus
nudum ct peregrinnm, qui pro nobis morluus csl? Et quis
landem a futuro supphcio nos eripiet? Sienim nonDeus,
sed ipsi nos puniremus, nonnc contra nos ipsos senlctv
liam lulissemus ? nonne nos ipsos igni gehcnnoe damnas-
semus, dcspicientes fame tabescentem eum, qui animam
pro nobis posnit? Et quid dico dc pccunia? Si vel decem
milJiaanimarnm haberemus, nonne omnes pro co ponerc
oporteret? Si quis ex nobis ad morlem dflcerelnr, et ci
proponerctur, ut si omnes opes abjiccret, libcr essct; be-
nefieium nliquc hoc exislimarel jam verocnm ad gchen- :

E\ comm, in ppist. ad Rorri. — » Ex hom. in illiid : Pacam seqtiimihi.

— 3 Ex romm. i:i Joan.
104 S. JO. CHRYSOSTOMI AfcCUlEPISCOPI C. P.

nam ducamur, ct liceat vel dimidium dando evadere,

eligimus potius subire pconas et noslra temerc retinere,
ut nostra perdamus? Et cjuam liabebimus excusationem,
quam veniam, cjui et hujus et alterius vitie bonis nosipsos
privamus, cum ulriscjue secure frui liceret? Si pro digni-
tate saecularisaepeuniversam subslantiamsuam quis dede-
rit, pro dignitatc, inquam mansura est, et ne
, quae hic
hic quidem longo permanct tempore; multi si quidem
longeanleobitum hocprincipaluexuti sunt; aliivero prop-
ter hunc vita quoque ipsa; ct hoec tamen scientes, omnia
,

propter ipsam movent si ilaque propler eam tot tanlaquo

:

homines faciunt, quid miserius fuerit nobis, qui pro per-

manente illa, etquce auferri non polcst, ne pauca quidem
dimiltemus, neque ea damus, quas paulo post vel invili
hic simus relicturi? Quantae hic non fuerit insaniae, ea,
quae etiam invilis aufcrunlur, cum ea spontc dare liceat,
et secum sumere, non velle? Verum noslris quidem fa-
mulis et mulis ct equis aurea colli monilia circumdamus :

Dominum aulem nudum circumcuntem, et sub dio agen-

tem manumque exlendentem despicimus
, ; saepe eliam
1
crudeli intuemur oculo. Quid ista insania pejus esse polest ?

Quando enim Deus ad nos pauperes mitlit, dc suis ipsis

dare jubens, nos vcro practerquam quod nihil damus, con-
tumclia ctiam affectos ejicimus, cogita quot fulminibus
dignam rcm faciamus. Si enim famulus tuus a le jussus,
ad alium famulum pecuniam luam habentem abeat, acci-
pere ab co aliquid, ct non solum vacuis reverlatur mani-
bus, sed contumeliis eliam affectus, quid non faccres illi
qui hunc injuria affecissel? quam non de eo prenam su-
mercs? quippe cum lu jam sis injuria affeclus? Quod si

apud homines ita se res habct, quanto magis apud eum

qui et hominum et cunctorum cst dominus ? Si petenti

» Ex comm, iu Multli.
 ;

ECLOGA DE ELEEMOSYNA ET HOSPITALIT. , HOM. XXIII. lo5

nihil dare velis panperi, quare etiam probris increpans
aniinam ipsins vulneras? An, si talia audilurum se spcras-

set ad le acccssissct? Sed impudens est inquit et in- , ,

cursans vociferatur. Quid dicis ? Quoties mensa jam ap-

posila , tibi famulum accersens, ubicumque
ministrantem
tardius iverit, omnia statim propter exiguam moram ever-
tis ; quanquam probe scias te, si non continuo, at paulo
tamen post voluplate potiturum et te quidem pro nihilo :

ellcralum; pauperem vero propler majora timenlem et

trementem neque enim a cunctatione, sed a fame omnis
,

illi metus, hunc temerarium et impudentem appellas? et

quomodo hoc non exlrema?est impudentiae? Si tuexiguam

aliquam gultamde tecto decidentem vidcns 1 et famulos ,

advocas et opifices, totamque subvertis domum quomodo :

pauperem in pannis et fceno ac luto jacenlem alque om- ,

ncm algorem sustinenlem despicis? Quaenam beslia his

rcbus non frangatur? quis adeo crudelis est et inhuma-
nus, utper htuc mitior non fiat? Sed enim sunt nonnulli
qui eousque crudelilalis devenerunt, ut non solum non
miscrcantur et lacrymas fundanl, calamilalesquc suble-
vent; sed ctiam contumeliose illos tractentet dicant, di~
gna ipsos pali. Quare, dic mihi, digna paliunlur? An quia
nutriri volunt, et non laborare fame? Non, inquit, sed
quia oliosi sunt. Tu vero nonne torpcscens voluplalibus
,

indulges? Nonne etiam frequentcr opus, quovis olio per-

niciosius facis, rapinas exercens, violcnteraliosopprimens,
ct avariiioe studens? praeslaret, te quoque taleolium agere.
Longe enim melius est , hoc modo otiosum essc quam
alienis inhiare et raperc. Cum igitur vidcris panperem , et
2
dixcris : Enecor, quod juvenis, ita sanus, nihil habcns,
ali velit, cum oliosus sit : hcec qure dixisti, ad te ipsuni
dicas , imovero , concede illi , ut libcre tibi ha:c dical

1
Ex comm. in opist. i ad Cor. — » Ex intcrp, Evang. S. Mallli.
 ,

IoG S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIF.PISCOPI C. P.

enecor qnocl cum sanus sis ct otiosus, nihil facias eorum ,

quae pricccpit Deus. Et tu quidem dc olio enm accusas;

ipse vcro le eliam de malis operibus , quod rapias, qnod
alienis inhies, aliorumquc domos subverlas. Sed multa,
Verum, hinc quoquc misericor-
inquis, mcnlitur ct fingit.
dia dignus estquod in talem inciderit neccssilatem ut
, ,

nec horum ipsum pudeat. Nos vcro, non modo aon misc-
remur, sed eliam verba illa crudelia apponimus, dicenles :

nonne semel atque ilerum accepil? Quid ergo? non opor-

tet ipsum rursus nutriri, quoniam semel nutritus esl?
Quare non tuo quoque ventri has leges ponis, eique dicis;
replctus cs hcri nc jam quaeras scd hunc quidem supra
: :

modum disrumpis, illum vero mediocria petcnlem aver-

saris ? et quomodo ipsemet orans exaudiri desideras? Qui

namque in angnstia positum despicit, nec de suis aliquid

dat, quomodo de ipsius bonis accipere petet? Annon igi-
tur reprehensione hxc digna sunt quod cum quisnostrum
1
,

parasitos quidem alit et adulatorcs, danmum id minime

existimamus : si vero paupcrem accederc videamus, fame
et algore altritum , non modo ipsum despicimns, sed sta-

tim etiam insullainus? Quare igilur non operatur? dicct

aliquis : quarc otiosus alitur : Tu vero , nura opcrando
habes, quae possidrs? Nonne ex palcrna baeredilale acce-
pisti?Quod si etiam opcrcris , ideo-ne alleri conviciaris?
Sed imposlor est. Quid dicis? panis et vestimenli causa
impostorem appellas? Sed stolim, inquis, illud vendit.
Tu vero, tua-nc omniabene dispensas? Ouid autem?nonne
omnes propler otium paupcres fiunl? nemo propter nau-
fragium? nemo propler judicia? nemo propler furlum ?

nemo propter morbum? ncmo

neino propler pericula ?

propler aliam cladem, ct status aflliclionem? Vcrum

cum aliquem ejusmodi deplorantem audimus et magna ,

> Ex episl. ad Hebr.

ECLOGA DE ELF.EMOSYNA ET HCSPITALIT. , IIOM. XXIII. I07

voce clamantem , nudulrnquc in ccelum respicientem, con-

tinuo imposlorem , deceptorem et dissimulalorem "voca-
mus. Annon pudet te aliquem impostorem appellare? Nihil
dederis ct nihii insimulaveris paupercm. Sed habet, inquis,
et pauperem se fingit. Hoc tuum cst crimen, non illius;

novit se ad crudeles accedere, et ad bestias potius quam

ad homines, ct licet miserabilia proferat verba, neminem
tamen moveri atqueideo speciem miserabiliorem induerc
:

tuum animum emolliat. O crudelitatcm! o sa>

cogitur, ut
vitiam o inhumanilalem! Cum panpcrcm liberali habitu
!

accedentem conspicimus, isle impostor est, mox aliquis

dicit; atque ut ex nobilibus esse videatur, sic homines
adit ; si vero nudum cernamus et pannis obsitum, ct hunc
quoque improbamus. O improbam hanc ferilatem Si !

qui )em velis da si vero nolis, dimitle. Quare miser es

, :

et aerumuosus? Quare nec ipse misereris, et volentes aver-

tis? Si eniin ex tc aliquis audierit, quod hic impostor sit,

ille simulator, neque his dat, neque illis omnes enim :

tales esse suspicabilur. Et cujus causa, dicit, extrema

membra fcedata aut mutilata denudant? Tui causa. Si
misericordes esscmus , nihil illis opus foret his artibus :

si primo congressu persuaderent , tam multa non excogi-

tasscnt. Quis enim ila miscr est, nt publice cum uxore,
omnibus spoliala, et liberis lamentari velil? Qua pauper-
late ha;c deteriora nonfuerint? El tamcn non modo mise-
ricordiam non conssquuntur , sed a nobis ctiam tanquam
impudentes criminantur. El tu quidem dum aliena rapis,
non impudens, ille vero propler pancmegenus impudens
censebitur? Omni pelenli te, da : etmutuum a te acciperc

volenlem ncaverseris. Quomodoenim absurdurn non est

1
,

quod tu quidem helluans lcqne saginans, et in profundam

vcsperamcompotationcm protrahens, acmollibus teinvol-
E\ oomm. in epist. 1 ad Corintli.
108 S. JO. CHRYSOSTO.MI AI\CUIEPISCOPI C. P.

vens slragulis vilarn transigas : paupercm vero nudum et

Iremcnteui et esuricnlem dcspicias ? Et cjuid dico dc nu-
dilalc ct trcmorc , qiumdo etiam nonnulli liberos imma-
turam agenles actatem excaecare coacli snnt, ut sluporem
nostrum fcrirent ? Quoniam cnim videnlcs nudique cir» ,

cumeunlcs, ncque ob oelatem, nequeobrniseriamcrudeles

altrahebant, apposuerunt tantis malis aliamgraviorem tra-
gcediam, ulfamem solverent; tolerabilius esse arbilrautes,
communi hoc lumine privari, et concesso omnibus solis
radio, quam cum perpetua famc luctari, et miserrimam
suslinere mortem.
Vcre magnum quid csthomo 1
, et res prctiosa, vir mi-
scricors. Eleemosyna enim est, si promple fiat, si libera-

liter : si tc non dare, sed accipere pules : lanquam

si sis

beneficium accipiens , si veluti lucrans el non perdens :

quoniam hoc beneficium non esset. Nam qui alterius mi-

scrclur, gaudere, et minime gravale facere dcbct. Quo-
modo enim non absurdum, si alterius solvcns trislitiam,
ipscmet trislcris ? Si cnim animo discrucieris quod mcc- ,

rore alium libcraveris, extrcmac crudelitatis ct inhuma-

nilatis indicium profers. Praeslaret enim non libcrare,

quam hoc modo libcrare. Quid vero etiam omnino afllic-

taris o homo? nc pccunia libi imminualur? Plane si
,

ejusmodi libi mcns cst, nc quidcm dcs : si non confidis ,

libi mulliplicalum iri in ccelis, ne prrebeas. Sed forle in

hoc saeculp pelributionem desidcras?ct quare hoc? Sine
elecmosynam, cssc clcemosynam et non morcaturam. ,

Quin et multi hic receperunt : sed non ita tamen recepe-

runt, ut hac ratione plus habcrcnt iis qui non recepcrunt.

Qui vero hic quacrunl ct rccipiunt , merccdem illic im-

2

minuunt. Ne ilaquc dicamus, illum improbum esse et

beneficio indignum, alium, ncscioquem, vilcm et abjec-

E.x epist, a ad Cor. — » Ex S?rm, in illud, Vidua elipatur.

ECLOGA DE ELEEMOSYNA. ET HOSlMTALlT. , HOM". XXIH. l0(j

tum. Ne dignitatem respicias opc indigentis, scd nccessi-

tatem tantum. Licet enim vilis sit et abjectus, licet

contemptus, ita tamen Christus mcrcedem tibi imputat,

ac si ipsemet bencficio per illura esset alTectus. Pelrus et
Joannes ascendebant aliquando ad templum orare 1
; et
ccce claudus cx ulero molris sune bajulabatur, ct jacebat
ad porlam templi. Et cum eos ingredicntes vidisset , in-
tendebat in ipsos, sperans se cleemosynam acccplurum
ab illis. Quid crgo Pelrus ? Picspice, inquit, in nos; sufli-
ciens habes ex aspeclu indicium paupertalis : nihil verbis

opus , aut responso : veslitus ostcndit iriopem. Quid crgo?

hoccine tolum ofilcium est Apostolici muncris circa ege-
nunr , ut paupertalem non sublevct; ut ei dicas; aurum
ct argentum non habeo? Expecta paulisper, ct videbis
majores divitias. « Argenlum ct aurum , inquit, non cst
nmihi : quod vero habeo, hoc tibi do. In nomine Jcsu
»Chrisli surgc et ambula. » \idisti inopiam pccunicc et
divilias graliarum? Vidc porro ipsius benignilatem. Rcs-
picc, inquit, in nos. Non conlumcliis alTecit, non convi-
ciatus est, non repulit : quod nos frequcntcr cum iis
facimus, qui nos adeunt , rationes ab ipsis exposcenlcs ,

ad opus aliquod cos dimiltcntes, objicientcs, quod dor-

mianl. Hocciac, o hoino , cdoclus cs ? Non jussus es
otium objiccre, aut vilium accusarc ncque segnitiem ex-
probrarc; scd sublcvare paupcrlalem, ct miscriam cu-
rarc, manumquc jacenlibus porrigcre. Nc igilur vitam
ct aclioncscuriose scruleris
3
, cum clccmosynam cs dalu-
rus. Hoc cnim cxtremac est ineptiac, pro uno panc uni-
versam perscrutari vilam. Elsi cnim homicida est, clsi
lalro, ctsi quidlibct, ille mendicans, an ideo paucis num-

mis indignus tibi csse vidclur?scd Dominus quidem luus

« Exorat. in inscri^t. acl. Aposl. — 2 Acl. 111, — • » Kx comm. in enist,
ad Uom,
110 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCHIIiPISCOI>I C. P.

ipsi solem oriri facit ; tu vero quolidiano viclu indignura

judicas? An ignoras , hac de causa eliam Abrahamum
polissiuium uiajori in admiratione esse, quod ignorans,
quinam essent, qui ad se venerant, iis tamen visis, exi-

lierit, et in occursum feslinaveril, atque in terram ado-

rans dixerit, «Dominc, si inveni gratiam coramte, ne
«transeas puerum tuum ? » I\e igilur lu quoque anxic
*

inquiras propler Christum euim suscipis. Si enim cu-

:

riose semper scrutari velis, saepe probum etiam virum

practeribis, etquam ex hoc habuisses, mcrcedem perdes.
INeque etiam domcslicorum fidei tantum liabeamus cu-
ram% alios vcro negligamus : sed si quem malis prcmi
viderimus, aliud nihil inquiramus. Ipsum enim mala pati,
jus auxilii habct.Sed nescio unde isla invaluerit consue-
ludo cum sascularem quidem cernimus in calamitatc
:

positum, manum non porrigiinus circa eos vero qui in :

,

moniibus moranlur, studium nostrum ostendimus. Sivc

Graicum, sive Judasum sive alium qucmpiam in miseria
,

videris, bcnefacerc ei oportet. Etenim si solos monachos

inquiris, iisque solis benefacere dcsideras, alque ilJos

rursus curiose scruteris, ulrum dignus sit, ulrum sit

justus, ulrum signa faciat, et manum non porrigas, clee-
mosynae emolumentum abslulisli et hoc vero ipsum per :

tempus ilerum tolles. Si enim asinum, cum suffocari

eum vides, erigis, nec mullum sciscitaris cujus sit multo ;

minus in hominem anxic inquirere oportet quisnam sit, ,

ulrum Gracus sit, an vero Judaeus, sed, an auxilio

egeat. Si enim bonis abundanlem aut nomine celebrem
videres, rectc haec diceres : cum vero malis eum afiligi

cernas, nc dixeris , quia malus est et improbus. Crudeli-

3
tatis siquidem hoc et inhumanitalis , maximaeque arro*
1
Gen. xviii, 3« — » Exinterp. ep. ad Ilcbr. — J Ex honi 2 in Divilein

et Lataruni,
ECLOGA DE ELEEMOaYNA ET IIOSPITALIT. , IIOM. XXIII. 111

gantiae csl argumentum. Ideo eleemosyna, id est miseri-

cordia , dicitur, ut et dignis et indignis praebeamus. Si

enimindignos curiose inquiramus et sollicite scrutemur ;

ne digni quidcm aliquando nobis facile se se oiVerent : si

vero indignis etiam demus, omnino etiam digni, et omni-

l)us illis aequiparandi ad manus nosiras vcnient. Si enim
dignilalem perquircre vclimus conservorum nostrorum ,

diligenterque perscrutari, icl ipsum etiam nobiscum Deus

facturus est : et qui raliones a conservis exposcere quae-
runt, ipsi coclcsti clemcntia excidcnt. Qui enim liberali-
tatem cxhibet , eum non oporlet expctcre rationes vitae,
scd paupertatem corrigere et indigentiam explere. Cum
1
itaque paupcrem videris , ne praeteriveris, scd stalim

cogita quisnam esses , si tu loco illius esses. Cogita ipsum

similem tibi liberum esse, cl cjusdem tecum sociefatis,
oniniaque tccum communia possidcre; teque ipsum fre-
quenter ne eodcm quidem cum canibus luis loco habere:
sed hos quidem saliari, hunc vero saepe esurienlcm dor-
mire : et qui liber est, scrvis tuis abjectior habitus est.

Sed illi tibi probc scrviunt ? Ego itaque ostendam et ,

istum majora tibi praestare , mulloque magis, quam illos,

Opilulabitur enim in dic judicii, et ab igni tc eripiet.

Quid tale servi tui iaccre possunt? Quando Tabitha de-

2
iuncta fuit , quis cam suscitavit? scrvi ne circumslanles,
an paupcres? lu vero nec liberum aequali cum servis con-
ditione dignatis, qui vei solo habitu et aspectu ad libera-
litalem te ileclere possit? Et quomodo Deum rogas, ut in

periculis constitulum tc et ipiat si tn cum

, qui nihil in ,
te

admisit, dolenlem et plangentem , alque a fame et frigore

vexatum despicias ? Quomodo te qui in eum peccasti, ,

impunitum dimittet? Qui cnim obturat aures suas ne au-

diat pauperem, ipsius preces Deus non exaudiet. Tales
» Ex interp. cp. ad Hebr. — J
Act u.
112 S. 30. CIinYSOSTOMI ARCMKPISCOPI C. P.

itaquc erga conservos simus

1
,
qualem crga nos domintim
cssc volumus. Eleemosyna majus quoddam cst sacrifi-

cium, quam oratio ct jejunium , aliaquc multa; modo ca

justo cxlucro, et ejusmodi lafooribus fiat; alquc ab omni
avaritia, rapina et violcnlia munda sit. Tales oblaliones
admiltit Deus, cseteras vcro avcrsalur et odit. INon enim
vult ex alienis calamitatibus honorari : scd immundum ac
prophanum est ejusmodi sacrificium Deumque polius ,

irritaverit quam placavcrit. Eleemosyna enim ideo sic

dicla cst , ut conservorum misereamur, non ut pcenis

afliciamus. Qui vcro quoe aliorum sunt, aufertct aliis dat,
non miscrtus cst, serl magis supplicio affccit et injuriam ,

5
non vulgarem intulit. Qui dives esse vull pecuniis opus ,

habct qui non dcsidcrat divcs fieri, semper cst in abun-

:

danlia. Non cnim divitem csse, scd divitem ficri non vellc,
hoc divili.x sunt cujusmodi ego dico. Est divcs qui om-

nium bona rapit; et est dives qui sua pauperibus erogal :

illc quidcm in congregando, hic vcro in expcndendo

dives Et ille quidcm tcrram scminat, hic vero ccelum
:

colit. Scd quanto ccelum est prrcstantius tcrra , lanlo

infirmior cst illius copia , quam hujus. Et quod mirabilc
est, rapaccm non modo, qui injuria sunt kcsi , scd cthim
niliil injuriiX passi, odcrunt, injuria scilicct aiTeclis con-

dolcnles. Si vero ctiam cadat, innumeri slatim ab omni-

bus clamorcs : scclcstus, iniprobus , pcrditus : omncsquc
ipsi insultant. ln miscricorde vcro, non modo qui miscri-
cordiam sunt consecuti, sed cliam qui iliam non sunt cx-
pcrli, cum amant, in se collatum rcpulanles bcneficium,
quod aliis prcestilum est. Si vero et triste quid ei accidc-
rit, omncsorant, ut Dcus ipsius miserealur ut faciat iili ;

benc, utbona ipsi conslantcr maneant. Yidisli quomodo

' E\ interp. Evang. S. Joan. — J
E.\ Senn. m Ke limueris cutn di-
vts, etc,
ECLOGA DE ELEE.YIOSYNA ET IIOSPITALIT. , IIOM. XXIII. Il3

malitia eos quoque sibi habcat infcnsos, qui injuriam non

acceperunt: misericordia vcro etiani eos, quibus impcnsa
noncsl, amalorcs habeat?Primo igilur a rapina cessa , et
lum demum clecmosynam oslende'. Cohibe manus tuas
ab avarilia,ctsic eas ad eleemosynamfaciendam adducas.
Quod si iisdem etiam paupcres spoliemus, licet alios dc
illorum bonis vestiamus, non tamcn sic supphciurn evade-
mus. Maleria enim misericordiee, maleriafitomnisiniquila-
tis. Mclius cnim estnon miscreri, quamhocmodo misereri.
Nam si Gain viliora ofierens, Deum irritavit, quomodo non
irritabit, qui cliam alicna donat?Eleemosyna optima qusc-
dam ars esl
2
, el corum qui eam faciunt,patrona. Cara enini
cst Dco, nisi injuria a nobis violetur : violatur autem, si

illam ex rapina faciamus. Si vero pura sit, inagnam prce-

het illis fiduciam , qui sursum eam mittnnt, et pro iis qui
offenderunt orat.-Tanla cnim esl ipsius vis. Ipsa dirumpit
vincula, solvit tenebras, restinguit ignem, eosquc, qui
ipsam faciunt, Deo similes efficit. aEstole, inquit, mise-
»ricordes, sicul ct patcr vcstcr misericors est 3 . » Nc
porro ncgligamus pra?sentis vila) opportunilatem , scd forli-

ter inhnereamus nostive saluli. Licet enim, licct, inquam,

eliam ad cxlremum spiritum Deo placere. Licet vcro ex
testamento laudem consequi; non quidem sicut viventes;
licettamen. Qui vero istud, et qua ratione? Si Deum una
cum tuis haercdem scripseris, deque tola rhxreditate ipsi
quoqueparlem assignaveris. Non nulrivislieum vivens? at
defunclus saltem, cum non amplius dominus cs, de luis
ipsi imperliaris. Majoris quidcm et amplioris cstpraemii,
sivivcns ipsum nulrias si lamen hoc non pracslileris, ad
:

secundurn saltem venias. Si vero cliam hoc facero dnbi-

tcs, cogila quod paler ipsius cidcm te cohacrcdcm fcccril,

' E* coinm. in Joanncm. — » Ek rpist. aJ Hi"br. — 3 E\ connn.

in episti ad Hom.
XCIV. 8
 ,

Il4 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

ct dimille illara inhumanilatem. Qnani cnim consequcris

veniam, si praelerquam quod vivens ipsum non nutriveris,
ne ad ipsum quidcm abilurus, dc bonis istis, quorum non
amplius es dominus, vel exiguum quid largiri velis; sed
adeo inimico et infesto sis animo, ut nec dc libi inutili-
bus, ei aliquid iuipertiaris? Non vides 1 quot homincs nec
tali morle digni sunt habili, sed rapti decesserunt? Tibi

vcro ut de bonis propinquis luis slalueres ct loquereris,

omniaque tua domestica negotia componeres , facultatem
concessit. Quam igitur excusationem habebis , si et hanc
ab ipso conseculus gratiam , hoc beneficium neglexeris
et ne pcr necessilalem quidem benignns fieri volueris?

Praestantius iliud quidcm , multamque confcrens gratiam,

viventem, sublevarc paupcrtatcm. Si vcro illud nolueris,
at moriens saltem gencrosum quid facias* Non quidem

magnae est gcnerositalis: utique lamenest. Etsienimpri-

mam sedem cum agnis non sis habilurus, parum tamcn
non est, illos saltem scqui, elcumhircisnonstare. Quodsi
nec hoc quidcin facias quie le oratio libcrabit? Cum ,

enim viveres veluti immortalis, ita bona tua tenebas

, :

jam vero postquam le morlalem esse didicisti, nunc saltem

illam luam dimitte sententiam ct tanquam morlalis de ,

rebus tuis statue. Quamvis enim grave sitquod dicendum

est, el horrore plenum, neccssctamen est dicere. Numera

inter servos tuos Dominum. Libertate donas scrvos ?

libera Christum a fame , et neccssitale, ct carceribus, et

nuditate. llorruisti hoc audicns? Atque magis horrendum,

si id ipsum non facias. Et hic quidem verbum illud te

obslupefecit : cum vero illuc perveneris, et quac his longe

sunt graviora audieris, et crudelissima videris supplicia,
,

quid dicturus es? ad quem confugies? quem invocabis

adjutorem et auxiliatorcm ? Numquid Abraham ? sed non
audiet. An vero patrcm ? an avum ? verum nec horum
' Ex cpisl. ad Rom.
ECLOGA DE ELEEMOSYNA. ET HOSPIT ALIT. , ilO.VI. XXIII. 110

quisquam poteslatcm habebit, licet admodum sanclus

sit, senlenliam illam rclaxandi. Scd inhumanus es 1
, ct
crudelis et immisericors ? rcverere dignitalcm pelenlis»
At non te placat dignitas? ad calamilalcm lamen inflec-
terc. Sed ncque calamitas ad miscricordiam lc infleclit ?

da propler pelitionis facilitatem. Qnod si ncque auclori-

tas , ncque rei necessitas, neque dandi facilitas tibi quid-
quam persuadere possit, propter promissorum saltem
magniludincm da cgeno. Qua3 enim erit venia iis, qui post
tanlam cohortalioncm egenles despiciunt? Audiant qui
sacris initiati snnt. Quando tu alendus cs,'ipsene propriae

quidem carni suae parcit quando tc polare necesse est,:

non parcit vel sanguini. Tu vero nec pancm impertiris,

ncc potum. Et quam veniam habcbis, illa accipiens ct ;

vilibus rebus lanlopere parccns ? Numqu'd enini

2
, si

propter Christum non moriaris, immortalis eris? Haec ille

a te petit, quac ipso etiam non pelenle, daturus es; eo

quod sis mortalis. IIodc tc volunlale lua facerc vull, quae
vel necessario te faccrc Quae pati omnino est oportct.
nccessc, propter me
Hoc unum propositum sit,
pati velis.
et sufficientcm habeo ohcdientiam. Numquid tolcrabilia
ha?c quod Deus quidcm etiam filium suum pro tc tradi-
3
,

derit, tu vero nec pancm cum ipso communices, qui pro

te traditus csl, qui pro tc occisus cst ? Proptcr te paler
einon pcpercit; idque cum verus csset fiiitis tu vero :

famc contabcsccntem ncgligis idquc cum de bonis ipsius ;

expcndcre , ct propler le erogare debes ? Et quid hac

iniquilatc pejus fuerit ? Tradilus cst propler te : circumit
esuriens proptcr le : dc ipsius das bonis, ut lu commo-
dum sentias, et nc»sic quidcm das ? Et quibus lapidibus
stupidior non fucris, si tot rcbns te trahentibus, in dia-

< Ex Serm. Vulua cligilur. — • Ex comm. in Malth. — 3 Ex

comm. in epist. ad Rom.

8.
 ,,

llG S. JO. CIIRYS0ST0AI1 AnCIIIEPISCOPI C. P.

holica isla persevercs crudelitate? Si cnim nonrcpcndas

mihiI, ait , lanqaam aliquid pro tc passo; proplcr eges-
t.Ucm miscrcaris : si vcro propter egcstatem misereri no-
lis, proptcr morbnm tamcn flecterc., proptcr vincuia
cmollire. Si vero necisla humanum lc faciunt ; propter
pelilionis facilitalem saltem annue; nihil enim pclit pre-
tiosi , secl pancm et tectum, verborumqne consolalioncm.
Quod si post hasc omnia immitis esse pergas, propter
regnum saltem csto benignior. Scd neque illius ralioncm
hnbcs ? ad ipsam saltem naturam infleclere, nudum vi-

dcns : atque illius rccordare nudilatis , qua ego propter

te nudatus fui in cruce. Si vero illud nolis, htijus ccrlc
memineris, quam in pauperibns palior. iNon dico, Tollc
meam pauperlatem; nec , Dona mihi divitias : sed panem
pcto et veslem, et famis solatium exiguum. Etsi in carcc-
rem incidero , non cogo le ut vincuia solvas et cxcutias;
scd unum dunlaxat rcquiro, ut vinctum propter le videas,
ct magnam satis recepero graliam. Possum enim ctiam
absquc islis le coronare ; sed debitor tuus cssc volo , ut
iruclum aliquem cl fiduciam tibi corona afferat. Prop-
lerca quoque, cum mc ipsnm alcre possim mendicans ,

lamen circumeo, et stans ad fores tuas inanum exlcndo,

a te pelcns nulriri. Atquc hac in re mihi placeo, ut tunc
in universi terrarnm orbis spectaculo te proclamcm
cunclisquc audientibus, nulritorem menin ostendam. Et
vos quidem si a quopiam alamini ob hoc erubcscitis, ct ,

occulitis ego vero quoniam vehementer vos amo, vobis

:

etiam tacenlibus, mulla cum lande publicc faclum pro-

nunlio : ncc me dicere pudet , vos nudum me opcruisse
csurientcm nutrivisse; scd magis bkcc glorior, ut vos
haercdes regni cecleslis efiiciamini. 1'acc igilur cogitantes,
charissimi , slrenue in salutem nostram incumbamus, ut
a:lcrnis quoque bonis poliamur, in Chrislo Jcsu Domino
nostro; cui gloria in sxcula sascnlorum. Amen.
 ECLOGA DE PECCATO ET CONFESSIONE , HOJI. XXIV. 117

HOMILIA XXIV.

De peccalo et confessione.

Peregrinalns-nc cst aliquando ex vobis aliqnis in Pa-

1
laestina ? Ego vcro existimo. Qnid ergo ? Testimonium di-
cite vos, qni loca illa vidistis. Eil ibi regio magna el fcr-

lilis. Imovero fuit : jam aulem non est. Ipsa igilur olim
tam florida, ct cum omnibus regionibus certans, et abun-
dantia paradisum Dei pracccdens, cunclis solitudinibus
magis est dcsolata. Et arbores quidem etiamnum slant et
fructum habenl:scd fruclus iroe divinae quaedam est mo-
nilio. Stant quidem malapunica : ct lum arbor lum fruclus
eleganli sunt aspeclu-; ignorantiquemagnas spes exhibent:
si vero in manus sumantur, confracta, in iis , quae inlus
lalent, fructum quidcm nullum , pulverem vero multum
ostendunt. Ejusmodi est universa lerra illa, et ligna cl la-
pides, aer quoque et aqua in parlem venerunt talis cala-
mitatis. Et vidcrc quidcm est terram, sed nihil habentcm
terrae arborcs et fructus
: nihil tamen arborum et fruc-
;

tuum, sed cinercm omnia acrem ct aquam ^ed veri acris

: ;

et aquae nihil. Etenim ct haec in cincrem redacta sunt po-

lestate illius, qui ea fecit.Quemadmodum enim corpore

aliquo inccuso, figura quidem ct forma in aspcctu ignis
remanct, virlus autcm non ilem:eodem modo illa. Num-
quid ct hrec vcrborum sunt comminaliones ? An molesta
sunt isla? Illa igilur molesta non sunl, si dicas, non esse
gcheanam? Tu quidcm isla diccre cogis, qui non credis :

1
E-s scrni. de perfecla cbarilale.
 Il8 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIII-PISCOPI C. P.

ta nie ad hos dcduxisti scrmoncs. Si cnim vcrhis Chrisli

credidisses,non jam cogcrcr ex ipsis rcbus pelitam ad-
ducere scicntiain. Qui vero proptcr unuiti pcccatum tan-
tam effundit iram, et Ueque Abrahae supplicibus placatur
precibus, neque ipsius Lotrtot commissis a nobis crimi-
nibus parcct? Revera risus ista sunt, et nugae et error do-
ceptioquc diaboiica. Quod si
1
videre placet , etiam ex illis,

qui Dco et crcdunt et auscultant, vitam autem non reclam

agunl, aliquos luere pcenas, audi Panlum diccnlem « Ne- :

»que fornicemur, sicut quidam cx ipsis fornicati sunt ct :

2
» cecidcrunt una die viginli tria millia . » Si vcro tantum
non facient delicta? Quod
furnicatio potuit, quid nosira
si jam pccnas persolveris nihil mircris. Illi
nullas forte ,

enim gchennam ignorabant, undcpracscnlibus castigaban-

tur suppliciis : lu vcro si quae commiseris, licet nulla hic
pcena aiuciaris, omnia illic lues. Etsi enim eadem quae iili,

peccala admiscrimus, majori lamen sumus, quam illi digni

supplicio. Quarc hoc? Quia abundantiorem conseculi su-
mus gratiam. Si vcro et in pluribus et gravioribus, quam
illi offendamus, quod non subibimus supplicium? Si enim
peccanles et diccntos impunilos nos manerc, deleriores
,

non fieremus, Dcus sallem pocnam remilleret. Sed probe

novit, non minus damni nobis pcccalorum nostrorum im-
pnnitalcm, quam ipsamct afferrc pcccala. Idcirco pcenam
injnngit, non solum ut proj)lcr pratcrita puniat, scd eliam
ut ad futura cmendet. Atcjuc hoc verum esse, audi quid
Deus ad Moyscn loquatur « Dimilte me ut irascalur luror
:

o meus contra cos, et dcleain eos «Dimitte me, inquit, 3

.

non quod Moyses cum retinerct, nihil cnim locutus est ad

ipsum, nam in silentio coram eo slabat sed occasionem :

ei pracbere volcns pro supplicandi. Idipsum nos quo-

illis

' TLi orat. Qnod pericnlosum sit et dicenlibus el audientibus ad gralium

concionari. — » i Cor. x. — » Exod. xxxit, 10.
 ECLOGA DE PECCATO ET CONPESSIONE , IIOM. XXIV. Iip

que frequenter facimus; cuui famulos animadversione

cligna committentes necpcenis afficere, nec pcenarum melu

volumus liberare, amicos monemus, ut e manibus nostris

eos eripiant, quo et limor in ipsis crescens maneat, et pla-
gas nostras effugiant. Tale quid etiam in Jona factum vi-
dere licet 1 . Factum est, inquit, Vcrbum Domini ad Jonam
Prophetam, dicens Surgc et vade in Ninivem civitatem
:

grandem, et prasdica in ea k Adhuc tres dics/ct Ninive

:

»subverlelur. Andiens autem Jonas descendit in Joppen,

»ut fugeret in Tharsis a facic Domini
2
»Quo fugis, o .

homo! Dominum fugis, dic mihi ? Parumperigiturexpecla,

cl re ipsa disces, quod nec famulantis maris effugorc
manus valeas. Vix enim hic navini ingressus erat, et mare
fluclus elevuvit, et in magnam altitudincm se erexit. Et
quemadmodum proba aliqua famula, si fortc conservum
aliquid de herilibus bonis furatum ct fugienlem deprchen-
derit, non prius desistit, scxcenta iis, qui lllum suscepe-
runt, facesscrc negotia, doncc ipso reccplo ubeat:codcm
modo ctiam mare conscrvo invcnto et cognito, innumcras
exhibet nautis moleslias, conlurbans, clamans; non in
carcerem rapiens, sed una cum hominibns navim submcr-
gere comminans, nisi conservum sibi reddant. Dum isla

fierent, miscrunt, inquit, vasa in mare:navis vero non lc-

vabatur. Onus cnim tolum adhuc intus remansit, corpus

scilicct Prophelae, grave pondus , non ob corporis nalu-
ram, sed ob pcccati gravilalcm. Nihil enim tam gravc et
portatu difficiie quain peccalum ct inobedienlia. Et quem-
admodum in judicio , cum accusatorcs adsunt, ct lcsles
astant, fiuntque probationes, non ante judices sentonliam
proferunt, quam ipse rcns criminis sui faclus sil accusa-
tor : ita nimirum in his viris ct Prophcta videre licct. Mi-
serunt, inquit, sorlcm : tradidilquc poslea sors reum scn-
1
Ex Serm. in Jonam et Dao. et Ires pueros. — » Jonac. 1 el 3.
I30 S. JO. CHRYSOSTOMI Ar.CllIEPI&COI-I C. V.

lenthe. Ili vcro ne sic quidcm ipsum apprehensum subrner-

serunt; secl tanlo tumultu ct pcrturbationc urgente, et
mari nullam quielem relinqucnte, imo etiam furenle et
clamore eos obruente, conlinuosque excitante fluclus,
ipsi tanquam multa quicte fruerentur : ita scilicet judicio
in navi conslilulo, et sermonem cum eo communicarunt,
ct defensione dignati sunt, omniaque exacte perquisive-
runt, perinde ac si rationcs cuipiam dare debcrent, quo-
modo sententiam tulissent : et neque mari reclamanle,
ncque forlc contra testificante, ncque ipso peccatum pro-
prium confitenle, suffragium dabant. Unde igitur tanla
fuit providcnlia? Ex Dci dispensatione. Deus enim ista

fieri permiltebat; Prophctam benignum et mansuetum

csse per haec docens, et tanlum non clamans ad eura, et

dicens; Imilare nautas , homines barbaros ct rudes. Ipsi

si quidcm ne unam quidem dcspiciunt animam neque ,

unum tuum corpus contemnunt: lu vero inlegram civita-

tem, lot conlinentem hominum myriades, quantum in te
cst, tradidisti. El isli quidem invento eo, qui paratorum
illis malorum causa extitit, neque ita ad sentenliam con-

demnationis prorumpunt tu vcro nullam habens conlra

:

Ninivitas causam, eos dcmersisli ct perdidisli. Sed vulgus

hominum, propriorum quidcm deliclorum patroni sunl;
1
alienorum vero accusatores. Et mulli frequcnler dicunt ,

malo loco essc rcrum noslrarum ct civitalis stalnm; cau-

samque ex imprudentia dominantium essc perhibent. Ego
vero dico non magistralus imprudenlia, scd noslrum
;

peccalum iliud omnia subvcrlit, iilud omnes calamitales

:

invexit:nec aliunde rerum tristium examina nobis super-

fusa sunt. Sivc igitur Abraham aliquis sit, sivc Moyses,
sive David, sivc Salomon sapientbsimus , sivc omnium
hominum viliosissimus, si nos malc simus affccti , non
 ECL0GA I)E PECCiTO ET CONFESSIONE , HOM. XXIV. 12 1

alia lamen est malorum causa. Etenim nos secuntlum cor

nostrum accipere magistratus, nihil aliud est, quam quia
ante peccavimus, atque ideo ejusmodi nacti sninus praesi-
dem. Quod si etiam valde justus fuerit, el tam justus, ut
ad Moysis usque virtutem pertigerit, non tamen sola illa
ipsius justitia, immensa subditorum abscondere poterit
delicta. Imovero, si ostendam vobis, quomodo eliam
vultis,

unius sa?pe pcccalum bonorum subdilorum superet liber-

lalem. Josne filius Nun olim adortus est Jericho', et no-
vam illam molicns obsidionem, mcenibus jam ruituris, ad
populum inquit : auathcma est civitas haec, et omnia quae
in ca sunt, Domino Sabaolh : cavcle igitur vobis ab anathe-
mate, ne forte animo cogitetis ut de eo aliqnid accipialis,
et conterat nos Dcus. Quid igitur post haec? Conciderunt
mconia , et in obsidentium manus civitas universa deve-
nit. Oinni igilur populo praeceptum hoc observanlc, unius
transgrcssio in universam multitudinom Dei exsuscitavit
iram. Peccaverunt, inquit, filii Israel peccatum magnum :

et tamen unus erat qui pcccaverat, Achar scilicct. Quo-

modo igitur peccaverunt filii Israel? Et iratus esl, inquit,
DoiTiinus filiis Israel. Misit vcro Josue viros ex Jericho in
Ilai. Et asccnderunt quasi tria millia virorum ; etfugerunt
a facie virorum Ilai, et occidcrunt cx eis triginta et sex
viros. Vide pcccati unius ultionem vide plagam inconso- :

labilem. Unus pcccavit, et universum populum mors et

anguslia invasit. Quid igilur hoc ? o bonorum amalor
Dominc ! Tu solus juslus es, et recta sunt judicia tua : tu
unicuiquc sccundum opera sua judicium tribuis. Tu ho-
minum amalor, dixisti in suo unumquemquc moriturum
peccato, nec alium pro alio supplicia Initurum. Qik-o igitnr
hocc justa tua sentcntia? Bona sunt omnia lua, Domine, et
valde bona, et ad ulililalem nostram disponunlur. Quare
1
Jo.uit1 . VI.
122 S. JO. CIIRYS0ST0MI ARCIIIEPISCOPI C. P.

autem pro alterius pcena aliis poenam intulisti? Lues quae-

dam est, inquit, peccatuin : publicctur per pamam omni-
bus ne omnes corrumpat. Vides quomodo unius pecca
,
-

tum universo populo supplicium comparaverit ? Vide porro

eliam ignominiosam et gravcm morlem. Et duxit ipsum,
inquit, Josue in vallem Achor, et filios ipsius, et filias
ipsius , et vilulos ipsius, et jumcnla ipsius, et oves ipsius
et tabernacnlum ipsius, ct cuncta quae ipsius erant; et
lapidaverunt ca omnis Israel lapidibus. Nc igitur securi
simus 1 , si injuria affcctus Dcus aequo animo ferat :scd ob
boc ipsum simus sollicili. Si cnim apud homines, cum quis
in dextcram maxillam pcrcussus, etiam sinistram praebet,
magis ulciscitur, quam si infmitas plagas dedissct : et si

is, cai malcdicilur, non modo non vicissim malcdicat, sed

ctiam benedicat, gravius percusserit, quam si innumeris
probris et malediclis alium proscidisset; mullo magis apud
Dcum sibi timerc debent ii, qui assidue pcccant, nec quid-
quam mali paliunlur. Etenim malum capitis ipsorum,
in

immensum illis asservatur supplicium. Non enim malum

2
cst peccanli , quod casligetur; sed si talis existens non
casligetur ; qucmadmodum si aegrotanli remedia non adbi-
s
beantur. Si enim exigua sint ct vilia noslra reclefacta ,

magna vero peccalorum molcs: deindc vero prospcro rc-

rum succcssu fruamur, nec quidquam patiamur mali; a
bonorum etiam rctribuiionc vacui ct nudi omnes disce-
demus, ut qui omnia hic receperimus. Sicut etiam, si

magna multaque fuerinl noslra recte facta , exigua vero

el lcvia pcccata : deinde mali quid suslinucrimus , cl ipsa

parva hic dcponemus delicta puram pcrfeclamque , et

bonorum ibi accipiemus rcmuncrationcm. Ne igitur grave

existimcmus quod peccanlcs castigemur, scd si non cas~

Ex interp. epist. ad Cor. i vel 2. — » .Ex comm. in epist. ad Rom.

— 3 Ex Serm, in divilcm et Laz.
 ,

ECLOGA DE PECCATO £T CONFESSIONK , HOM. XXIV. 123

1
ligemur. Si cnim ncc Deus nos punirel , ipsimct lamen a
nobis pcenas sumere deberemus, qui tam ingrati erga be-
nefactorem exstitimus. Dicam novum quid et admirabile.
Major accedit illi consolalio, qui postquam lam benignum
Deum ad iram concitavit, castigatur , si sapiat, ct Domi-
num ul par est ainet, quam ei qui non corripitur. Qui enim
in amicissimum injurius exlilit, tunc raaxime recreatur,
si a se ipso poenas expetat, raaloque afficiatur. Non videtis
eos qui liberos suos amiserunt, quomodo ob id ipsum
plangant, et capillos vellant; quod nonnihil solatii ca res
habeat, si se ipsos pro dilectis pcena afficiant? Si ergo
cum nullo cliam amicissimos affccimus malo , solatium
nobis affert, mcerorcm percipere, propler ea quae illi passi
sunt; nonne mullo magis nos recreabit, si ipsis ad iram a
nobis concitatis et injuria affcclis, pcenas demus , et non
vcra punitione castigemnr? Cuilibct manifcslum est. Illis

enini qui quanlumlibct amant minime molestum est,

,

ideo mali quid pali, quod qucm amant, irritaverint, scd

illud pra3 omnibus est, dileclum irrilassc. Ac si iste iratus,
non punircl; amplius amanlera discruciaret : si vero
pcenamexpetat, raagis consolabitur. Si quis ametChrislum
ut amare oporlet, ne ipso quidem condonanle, impuni-
lum se manere patictur. Maximum cnim suslinet suppli-
cium, qui ipsum ad iram provocavit. Etenim nemo est 2 ,

nemo inquam sive pater, sivo mater, sive amicus sivc ,

quisquis tandem, qui tantopere nos amaverit siculi qui ,

nos fccit, Deus. Quod si aigritudines animi commeraorcs

ct dolores , vitaeque miserias , cogita quanlopere ipsum
quolidie offendas, ct ullra non mirabcris, ctiamsi his plura
superveniant mala sed : si vel aliquo fruaris bono, tunc ct
mirare et obslupesce. Jaui vcro ingruenles quidem vidc-
mus calainitates, offensioncs autem, quibus in dies offen-

1
Ex Inlerp. epist. 2 ad Cor. — * Ex comm. in Mallb.
124 S. JO. CIIRYSOSTOMl ARCIIIEPISCOPI C. P.

dimus, non vitlcmus ; ac proindc turpiler hallucinamur.

Igitur, si vel uno die tantum, diligenler nostra repularc-
mus peccata, probe agnosccremus, quot malorum rei es-
1
semus Proplerca autem praccipua irrepscrunt scelera
, ,

quoniam minoribus debila correctio non adhibetnr. Hinc

praeposterae mutationes et lapsus; hinc continuae et im-
maturae morles, quoniam ac si jam antc coelum occupas-
semus, ita animis affecti sumus : et veluli nunquam mori-
turi, rapimus; nunquamrationem
ct alicnisinhiamus, quasi
reddituri. Et neque Dei vcrbum, nequc res ipsa? nos emen-
dant sed frustra sunt omnia ncc quidquam noslram
: :

penetrat duritiem. Nemo terrcna dcspicit : nemo in coelum

oculos tollit : scd sicut porci deorsum rcspiciunt, ad vcu-
trem inclinali, ct in coeno scse volulantes, ita pleriquc
hominum pernicioso coeno se ipsos dcfcedanles, non scn-
liunt. Mdius enim essct iinmundissimo luto eos conlami-
nari, quam pcccatis. Qui cnim ab illo defnedalur, brevi
tcmporc abluerc , ct similis fieri polcrit ci, qui nunquam
in csenum illud lapsus cst : qui vero in perdilionis incidit
baralhrum, fceditatem accepit, quic non aqua emundalur,
scd longo eget tempore, cxaclaque pcenilcnlia : lacrymis
ilem ct planctu, et abundanliori ardcnlioriquc flelu, qnani
morluis illis, qui nobis sunt amicissimi, oslendamus.
Quemadmodum cnim ncmini prodest 5
quod purpura Rc-
,

gis indutus, et armis cinclus sil, nullum vcro habcat sub-

ditum,scd omnibus insultare ct injuriam infcrrc volentibus
sit cxpositus ila etiam Chrislianum nihil juvat, si fido
:

quideni et boplismi dono sit pnedilus, omnibus vero af-

fcctibus ludibrium sit propositns : Scd siculi i!le non modo
nihil ad lionorcm suum cx ista vcsle acquirit, sed hanc

cliam pcr proprium dedecus contumelia aiiicit, sic fidclis

'
Ex inlerp. cpisl. ad Gylal,. -'Es comm. ad Ilfbr. — 3 E\ interp.
epist. ad Rom.
 ECI.OGA DE PECCATO ET COrsFESSIONE , IIOM. XXIV. 125
qnoque vilam vivcns perdilam, non modo nnlla hinc rc-
verentia dignus, sed etiam magis ridiculus erit. Nc isilup
1
ignominia vitam ncstram ailiciamus ; ne vitam vivamus
derisione dignnm, ncque conlamincmus corpus fornica-
Quomodo enim in Ecclesiam ingredi poteris, post-
tionc.

quam cum scorlis es conversalus? quomodo manus illas

ad ccelum exlcndere, quibus merelriccm comprchcndisti?
Quomodo movcre linguam, ct eo orc preces funderc, quo
scorlum dcosculalus cs? Quibus oculis honcstiores amicos
ad hoc respicientes intueberis? Et quid dico de amicis?
etiamsi enim nemo hujus rei conscius existat, tu tamcn
pnc omnibus te ipsum erubescere et revereri cogeris, ct
proprium corpus plus omnibus execrari. INisi cnim hoc
ita sit, cujus causa post peccatum iliud ad balncum curris ?

Nonne quia le ipsutn quovis ccono immundiorem arbilraris ?

Quam igitur Deum sententiam laturum exislimas, quando
lu prtovaricalus, ejusmodi de laclis tuis opinioncm habes ?

Siquidem igilur corporale quid sordes illre esscnt, merito

balnearum cxpurgationibus leipsum abstergeres quoniam :

vcro animam defcedans immundam tolam rcddidisli, ejus-

modi jam quaeras purgalioncm, quae iilius extergere ma-
culam possit. Quod nisi faciamus, licet omnes fluviorum
percurramus fonlcs, nec cxiguam lamen pcccali subducere
2
partcm valebimus. Si in cislam aliquam , ubi veslimcnta
hcrilia reposila essent, famulus quis vestcm servilem, ct
sordibus multisque pediculis plcnam simul rcposuisset,
numquid, dic mihi, ignominiam illamleniter
tulisscs? Quid
3
vero , si qnis in aureum
quod assidue unguenta con-
vas,
tinere solct, stcrcus et sordes infudisset nonne eliam ,

vulnera ei infligeres, qui hoc pcccatum commisissel?

Ergo-ne cistarum quidcin et vasorum vesliumque lanta

> Ex Scrm. in Mullcr alUgala cst tegi. -- * Ex orat. iri DaviJcm et

Saulvnit — J
l!jid.
l'2(S S. JO. CllRYSOSTOMI AHCIIIliPISCOPl C. P.

nobis est cura, animam vero nostram omnibus istis vilio-

rem rcstimabimus? Et ubi unguentum illud spiritualc in-
fusum cst, diabolicas pompas, et auditioncs scorlorum
commercio plenas injiciemus? Et cjuomodo, rogo Deus ,

ista feret? Cum enim ibi pcr spectaculum abduclus fucris,

ac castimonife omnis inimicus faclus, rediens uxorcm vi-

deris, trisliori omnino vultu eam aspicies, cjualis nam sit.
A lascivo enim captus spectaculo, castam quidem et ho-
nestam, totiusquc vitae consorlcm spernis, contumclia
aflicis , innumeris probris oneras ad scelcstam vero : et

impuram illam hiantc ore rcspicis libidinem, a qua vulnus

accepisti; et sonilum vocis insidenlem habens, animajquo
insonantcm, et habilum, et aspectum, ci molus, et omnia
fornicationis simulacra; nihil eorum , qose in domo sunt,
cum voluptate aspicis. Quemadmodum cnim qui capitis
gravedine et temulcnlia tcnentur 1 , temere huc illuc cir-

cumferuntur, et in fossas ac prsecipitia , etiamsi quidvis

substratum sit, incautc incidunt : sic etiam qui ad pecca-
tum prorumpunt, ct veluti gravi quadam ebrietate pcccali
desidcrio tcnentur, quid faciant nesciunt, nihil aut piac-
sentium aut futurorum prasvident.
Ejusmodi enim res est pcccatum postquam faclum at- :

que omnino absolulum est, tunc dolores excitat animae,

qua3 ipsum peperit; modo lcgibus nalalium nostrorum
contrario. Elenim nos, simul ac nati sumus, dolores sol-

vimus : illud vero quarn primum est natum, mentem quae

ipsum peperil doloribus disrumpit. Quando enim peccatum
commiltimus 2 a voluptate ebrii, non ita sentimus cum
, :

vero jam faclum est, finemque accepit, tum vcro maximo

voluplate omni exlincta, acerbus poenitudinis snbinlrat
slimulus : et dum peccatum fit, et anlcquam fiat, alque
ctiam postquam factum est, vehemens astat conscientia

i
Ei Seroi. in Janam el tres imeros. — * Ex evang. S. Joan.
 »

ECLOGA Dli TECCATO IiT CONFLSSIONE , HOM. XXIV. 127

noslra tcslis. Ejusmodi sunt peccanlium mores omnia :

1
suspecla habent , umbras timent, omnem strepitum mc-
liumt, el quemlibel sc adire putant : multos enim non raro
vidi ad aliud currentos ministerium, dum me ad ipsos
acccdere exislimarent. Aliis eliam alia inter se colloquen-
libus, ii , qui pcccati sibi conscii sunt, de se loqui illos

putant. Tale enim quid est peccatum : nemine arguenle

prodil; nemine accusanle, condemnat, et formidolosura
timidumque reddit cum qui deliquit. Sicut e contrario fa-
cit justilia.Audi ct peccatoris timiditatemet confidenliam
2
jusli. « Fugit inquit, impius, nemiuc pcrsequente
, .

Quomodo ncmine persequcnte fugit? Intusliabet, qui ip-

sum cxagitnt, accusalorem, conscienliam scilicct, atquc
hnnc ubique circumfert. Et sicuti fugere sc ipsum neqnit,
ita nec illum, qui intus eum exagitat. Vcrum non ita jus-

tus : Sed qucimdo? « Justus ut lco confidit. » Talis erat

Helias. Vidit is Regcm ad se venientem; et dicente illo :

«Quare pervcrtis Israel? Non ego, inquit , pervcrto ? secl

»lu, et domus palristui*.» Revera justus ut leo confidit.

Quemadmodum euim leo contra vilem aliquem catellum,
sic iste contra Rcgem insurrexit. Et quidem purpuram
ille habebat : sed habebat hic meloten purpura illa hono-

rabiliorem. llla enim purpura gravem illam famem pepe-

rit : ista vero melote calamilates suslulit : haec Jordanem
divisit, haec Elisa^um duplicem fecit Ileliam. Quod igitur
immundos se ipsos existimcnt ,
qui in fornicalione volu-
tanlur
4
, admodum quod vero non ad
laudo et amplector :

convcnientcm purgalionis modum

ob hoc eos vcniant ,

accuso et reprehendo. Optimum igitur est, abominandi

istius sceleris, nec experienliam cjuidem sensisse. Si au-
lem forle quis lapsus fuerit, talia prius adhibeat medica-
1
Ex hom. in slalua?. — » Prov. xxvin, 1. — J 3 Reg. xvm, 17. —
4 Ex Serni. Mulicr aliigala est lcgl.
128 S. JO. CIIUYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

menla, pollicilus, noa ullra se in iliud vdlc incidcrc, quap

pcccali abslergere naluratn valeant. Igilur, si delinquen-
tes jam commissa quidem damncmus , rursus vcro ad ea-
dem animum adjiciamus , nihil cxpialiones nobis prodc-
runt. Qui cnim abluitnr, et in eodem iternm cccno scsc
volulat : qui item destrnit, quod cxlruxit, ct rursus ex-

truit ut dcstruat, niliil plus lucratur, quam inuliles labo-

1
cuim in dies delinquamus , nostram-
res ct aerumnas. Si
que feriamus animam, ncc unquam sentiamus, sicuti qui
continua vulncra accipiunt, deindc contemnunt, febrcs
et morles sibi ipsis acccrsunt, ita sane nos ex continuo
isto stupore inevilabile nobis supplicium conciliamus.
2
Nihilenim ita hominem perdit , quam Dei timorern reli-
quisse; sicuti nihil ila conservabit, qur.m jugiter iiluc
rcspicere. Si enim hominem coram videnlcs, sa3pe tardio-

res ad peccata sumus, ct aequiores famulos reverentes,

nihil absurdi facimus, cogita quanla fruemur securitate ,

si Deum ante oculos habeamus. Optimum igilur cst, nihil

5
omnino dclinqucre : post illud autem, utj|qui delinquuut
animadvertant el corriganlur. Si vcro eliain hoc nobis
dcsit ,
quomodo Dcum rogabimus peccatorum remissio-
nem, qui nullam istorum rationcm habemus? Si cnim tu,

cum pracvaricatus es , hoc ipsum agnoscere nolis , quod

pcccavcris, pro quibusnam peccatis Deum orabis? An pro
iis ,
quae ignoras? Et quomodo bcneficii cognosces magni-
4
tudinem? Grave quidem malumcst, turpia faccrc facien- ,

tem aulem crubesccrc, dimidia cx parte malum. At si

quis etiam in hoc g!oriclui >
, id cxlrcnuc cst dcmcnlia;.
Qui enim 6
,
poslquam deliquit, peccalum suum damnat,
aliquo tcmpore se recupcrarc polcrit : qui vero laudibus

E\ Serm. qnod non sit ;id gratiam roncionaiiilutp. — * Ex coinm. cp :

sl.

ad Rom. —
3 E\ comm. in Maltli. — 4 Es iBlerp. cnist. ad Philip. — 5 Ex
oral. 3 ii) Ujvid et Saul.
 liCLOGi Dli PECCA.TO ET CONFESSIONE , IIOM. XXIT. 12Q

improbilalem proscquitur, ille sc ipsum pocnitenlia; rcmc-

tlio privavit. Qucmaduiotlum igilur non solum qui mala
agunt, sed etiam qui hosce laudant , eamdem cum illis,

aut cliam graviorem pccnam hahent : ita etiam qui bonos

collaudant et admirantur, participes sunt earum , qucu
illis repositcesunt, corcnarum. Ne igitur quia peccons non
1
doles peccalum conlemnas, sed ob hoc ipsum potius
,

ingemisce quod peccatorum dolorem non senlias. Non

,

enim hoc inde fit quod peccatum non remordcat, sed.,

quod slupida peccans anima et scnsus expers facta sit.

'

Quod si ob aliena delicta non dolcns x reprehensione dignus ,

est, qua vcnia illedignus erit , qui etiam ob propria nullo

dolore langiturPSi Paulus proprium negligit commodum 3
,

utaliorum invcniat, quanto non digni fuerimus supplicio,

si ne a propria quidcm recedere velimus pcrnicie? Majus
hoc est, quod aliorum utilitas inveniatur, et ut libcnlcr

nobiscum alios quoque salvos faciamus. Propter hoc alae

sunt passeribus , ut laqueum fugiant : propler hoc data est

hominibus ralio , ut peccala evilent. Sed ignorare te dicis
peccata 4 ? At quomodo id ralioni consenlaneum est? Si
enim in alienis peccalis et leges scribis, et pcenas decernis,

et sedulus es judex, qualem habere poteris excusationcm ,

si in quibus ipse delinquis, te facienda ignorarc dicas?

Adullerium commisisli tu, et similitcr il!c : quarc igitur
illum quidem castigas, te vero venia dignaris? Si cnim
malum esse adultcrium sciebas, ncc alium quidem pcenis
afficere oporlcbat : si vero alium quidem punias, le vcro
cxistimes pcenam clFugcrc debcrc , quomodo rationi con-
sentaneum fuerit, pro iisdem peccalis non easdcrn ctinm
pceiias dare? Quod enim in alium fers judicium 5 , inquit,

1
Ex intcrp. Evang. S. M.ilth. — • Ex Stnn. cmt non sublalus sit
diabolus. — J E.\ Serm. in subinlroduclilias. — l E.\ boin. in statuas. —
5
Ex inlerp. enisl. a r ! Kom.
xciv.
 ,,,

l3o S. JO. CnniSOSTOMl AUClilEPISCOPl C. P.

codcm lejudicabitDeus. Et audiPaulum diccnlcm «Exis- :

»timashoc, ohomo, qui judicas male agentcs, etfacisca,

»quia tueffugies judicium Dei ?» judiciumtuum non cffu-
1

gisti, etjudiciumDei cffugicsPElquomodohoc ralionicon*

gruumfueril?I\oncnimestidem, aliquem peccaretanlum
et alium pcccasse simul et punivisse, ct in eadem rursus
incidisse. Sienim tu illum castigas, qui minora commisit
delicla ipsum pudefacere dcbeas quomodo te
: licet le :

qui majora admisisli, atque a propria mente damnatus

es, non gravius accusabit ct condemnabit Deus, qui jam
ex tua sententia damnatus es? Quod si dicas, scire qui-
dem te, quod pcena sis dignus, et interim propter Dei man-
sueludinem nihil pendas, et quod non statim in te ani-

madvertatur, confidas : limerc polius et tremere le ob

hoc oportet. Quod enim nondum pcenas dederis, id non
tibi accidit , ut nullas dcs pcenas , sed ut graviores luas ,

si sine emendalione perseveres. Et quidcm si vehementcr

2
quis peccaverit , fecerit autem hoc occulte, neccuiquam
offensioni fuerit, levioribus mulclabitur poenis quam ille,
qui imparia admisit, sed palam et cum multorum offen-
sione. enim homo et abjectus licet supplantatus
Vilis ,

fuerit et cecideril, non tanlum communitati affert dam-

3
num. Qui vero in fastigio virtutis tanquam in sublimi ,

loco, magno cum splendore consistit, cunctisque notus ac

manifestus, atque apud onmes in admiratione est, si malis
tentatus ceciderit, ingentem ruinam et jacturam facit :

non tantum quia e sublimi lapsus est, scd etiam quia mul-
tos in se respicientes segniores reddidit. Et ut in corpore,
alio quidcm membro vitiato, non tantum orilur damnum;
oculis vero excaecatis, autcapile lasso, universum corpus
fil inutile : eodem quoque modo de iis, qui multa praclare

ct cum laudc gesserunt, dicendum : si obscurati fuerint

« Fvoin. li , 3. — » Ex Serin. de introductiliis. — 5 Ex slatuis.

 ,

ECLOGA DE PECCATO ET COMESSIONE, IIOH. XXIV. l3l

si maculam aliquam incurrerint, generale et inlolcrabile

reliquo corpori afferre nocumentum. Ne igitur judicis

tioie insidias
1
, scd peccati vim cxhorresce. Homo te non
liedit, si tu te ipsum non keseris. Ac si a pcccato immunis
sis, licet infiniti impendeant gladii, Dcus tamcn le cripiet.

Sin peccati tibi sis conscius, licct in paradiso fueris, ex-

pelleris. In paradiso erat Adamus, et ejectus est : in ster-
quilinio erat Job, ct coronatus fuit. Quid illi profuit para-
disus? quid huic damni altulit slerquilinium ? Uli nemo
insidias struxit, et supplantatus est : huic diabolus insidia-
batur, et coronatus est. INonne pecunias ei abstulit? alta-

mcn ipsius in Deum pietatem non diripuit. Nonne corpus

ipsius dirupit? scd thcsaurum lamcn non invenit. Hanc
mihi, obsecro, legem observate, et genua vestra amplcc-
lar, si non manu, attamen animo, lacrymasquc cfTundam.

Hanc mihi legcm observatc, et ncuio unquam vobis olli-

2
cere poterit. Vidistis Prophetam illum Davidem dico ,

pugnantem cadentcm, surgenlcm et vincenlem? Vidis-

,

tis peccatum incumbcns, et per pocnilentiam jugulatum?

Videte ipsum etiam post acccptam Spiritus gratiam, post
libertatem apud Deum, post bonorum operum copiam ,

post tanta denique tropiea, proclamantem et dicentem :

«Miserere mei , Deus, secundum magnam misericordiam

»tuam 3
. » Dixisti, Magnam : dic porro, quanta? Quod
magna sit, novi : metiri vero aut comprchendere nequeo.
Supcr pelagus clementiae Domini mei me ipsum cxpandi.
Et quid ais, quaeso? Audivisti Propheiam dicentem : Do-
minus quoquc transtulit pcccalum tuum quid ultra quas-
:

ris? Non hoc solum quaero, ait, sed pulchritudincm meam

qucero, libertatem meam quacro : «Amplius lava me ab
«iniquitate mea. » Vides-ne quid quaerat? Et adhuc ma-

> Ex Orat quod extra Ecclesiam inventus Eutrop. abstractus sit. — » Ex

Serm. psalmi 5o. — J Psal. l, i.

9-
 ,

l3'2 S. JO. CHRYSOSTOMl ANCIUIiPlSCOPI C. P.

jorcin quaerit splendorem , rriajorcmque puritatem. Et

quidnam praestas, o David; quia isla pelis ? Quid praes-
tem ? Quoniam iniquitatem mcam cgo coguosco. IIoc
praestas? ct quis est homo, qui iniquitatem suam non co-
gnoscat? Imo, inquit, quot sunt qui peccant, ct audacler
liberequc agunt? quot sunl qui proximos suos opprimunt,
etnon lngcnt? Ego vero iniquiiatcm meam cognosco, et
peccatum meum conlra me est semper. O generosam ani«
mam oblivioni pcccali memoriam non tradit, sed ipsum
!

jam rcmissum in conscientia sua, veluti in effigie quadam

pinxil. Et vidc quid accidit. Si tu illius mcmineris, Deus
ejusdcm non mcminit : si vero lu oblilus fueris, Deus rc-
miniscitur. Mali quidegisti? meinineristu ulDominus tuus
obliviscatur, Fccisli aliquid boni ? obliviscere , ut Do-
minus tuus commcmorct. Non enim tu tua rectc
illud

facta sicrccenses, sicut illc. Et quomodo, audi. Si pauperi

dcdcris, irilerrogatus respondes vidi paupcrem esurien- ,

tcm cl nulrivi ipsum non vcro ila Dcminus tuus sed

,
: ,

1
quomodo ? Esurientem mevidistis ct nutrivistis . Postquam
igilur pcccaveris , ne cxpccles donec alius ic accuset
scd priusquam accusatus fucris, tu tua facta condemna :

nam si alius postea te argucrit, non jam luae confessionis,

sed illius reprehcnsionis bonum opus esl, ipsa emendalio.

Non enim hoc esl confilcri, cum quis poslquam reprehen-
sus est, se ipsum accusat, scd si sc ipsum primo accuset,
neque aliorum cxpeclet reprehensiones. Elenim Petrus
post gravcm illam ncgalionem postquam peccatum sibi ,

ipsi in memoriam rcvocassct, nulloque accusantc et delic-

tum perccnsuisset et amarc flevissct, ita negationcm illam

abstersil, ut et primus intcr Aposlolos factus sit, et uni-
versum lerrarum orbem suae curae commissum habuerit.
Si porro Sacerdos peccata in Deum perpelrata solvendi

> Ex Serm. 5 conlra Judaeos.

 ,

ECLOGA DE PECCATO ET CONFES9IONE , HOM. XXIV. l33

4

polestatem accepit -, mullo magisqua) in hominem fiunt

auferre et oblitterare polerit. Princeps etiamhicest, et
princeps Rcge honorabilior. Etenim ipsum Regium caput
sacrae leges Sacerdolis manibus subjecerunt : et si forte
boni aliquid desuper Rex ad Saccrdolem,
fieri nccesse sit,

non Sacerdos ad Regem confugere solet. Idcirco non An-

gelos ex cselo Deus deduccns humano generi magislros
2
fecit ne ob suac naturae cxccllentiam et humanae imbe-
,

cillilatis ignorationem nimis immodicas in nos facerent

objurgationes sed homincs mortales dedit magistros et

:

Sacerdoles, homines inquam infirmilate circumdalos, ut

dum iisdem ct docens et discentes obnoxii essent, hoc
ipsum dicenlis linguae velnt frenum quoddam esset, quod
reprehcnsiones ullra modum facere non sineret. Quam
vero ob causnm hrec dixi? Lt nc dicatis, Quia tu mundus
es a delictis et liber a reprchensionis dolore, magna cum
polenlia graviorcm nobis infers sectionem. Ego enim pri-
mus sectionem percipio quoniam iisdem criminibus ob-
,

noxius sum. Omncs cnimpccnadigni sumus, necquisquam

cor mundum se habere gloriabilur. Non igilur in alienis
philosophans malis, nec ex inhumanitate quadam, sed ex
magna sollicitudine vos reprchendo. In illis quidem , qui
corporibus medcntur, ita se res habet, ut qui sectionem
infert, nullum iilius sensum percipiat : qui vero secatur,
ille solusest qui doloribus dirumpitur : In iis vero qui ani-
mas curant, non ita est; ex me ipso, nisi fallor, alios aes-
limo; sed prior ille dolorem pcrcipit, qui dicit, cum caete-
ros rcprehendil. iNon euim ita dolemus cum ab aliis

reprehendimur, quam cum alios ob peccata quibus ipsi-

met obnoxii sumus, reprchendimus. Vultis-ne intelligere
quantum oflicium sit suorum reininisci peccatorum ?
,

' E\ orat. in sUiluas. — » Ex Surin. 5 non csse ad gratiam concio-

nandum.
1 34 s« J0 - CHRYS08T0MI AI\Cni£PISCOPI C. P.

Cum pecunias oxpcndimus , conlinuo postquam e lccto

surreximus, nntequam in forum nosconferamus, aut ullum
sive privalum sive publicum aggrediamur negolium , fa-

mulo accersilo, rationes exigimus expcnsarum, ut videa-

mus quidnam malc,
, quicl vcro rectc sit expensum, ct
quanlum supersit. Ac si parum supcresse advcrtamus,
omnibus modis lucri occasiones comminiscimur , ne in-
cauti fauie percamus. IIoc igitur in nostris quoque aga-
mus negotiis : auvocala conscientia nostra, rationem ei

conficiamus, verborum, aclionum, cogitationum : cxami-

ncmus, quid ulililcr, quidcum nostro damno insumptum
sit cjuod verbum malc expensum, in convicia, in turpi-
:

loquia, in contumelias quae cogitalio oculum ad lasci- :

viam commovcrit qnis scrmo cum nostra pernicic : in opus

dcductus sit, sive pcr manus, sive per linguam, sive per

ipsos oculos : et opcram dcmus, ut ab intempestivo illo

impendio desislamus : pro iis vcro qua; semel male ex-

pensa sunt, aliud reponamus lucrum : pro verbis scilicet
tcmcrc prolatis, prcces; pro lascivis oblutibus eleemosy-
nas, jejunia. Si vcro incpto sumptus facere, ct nihil rc-
ponere velimus , neque bonum in thesauro nobis recon-
derc, ad extremam redacti pauperlatem , imprudcnles in

rctcrnum ignis supplicium nos transmillemus. Quanlo

igitur mclius cst, temporariam compunclionom el luctum
cum scmpitcrnis bonis, et voluptale finem non habenlc,
commutare, quam brcvi hac et temporali vita inrisu trans-
1
acla, illuc pcrpcluo punicndum abirc? Si enim Paulus ,

qui tantus et taliscrat, qui vcluti alatus universum orbcm

lerrarum pcrcurrit, et necessitatibus corporalibussuperior
factus, atque arcana illa verba audire dignus habitus est,
qnae hucusquo ncmo audivit, scribens dixit, «Castigo cor-

» pus meum, ct in servitutcin rcdigo, nc forte, cum aliis

• E\ liexaem.
 ,

ECLOGA DE FUTURO JUOICIO, nOM. XXV. l35

» praedicaveriui, ipsc reprobus efliciar',» quid nos dicluri

suiiius, qui peccatorum sarcinis gravamur, ct magnam
prailerea socordiam oslcndimus? Nmnquid enim inducias
babet hoc bcllum? Semper sobrium esse et vigilare, nec
unquam securum esse oportet, quoniam nec tempus insi-

diarum nostri adversarii certum ac definiium cst.

HOMILIA XXV.

Dc fuluro judicio.

Multi homincscx iis\ qui apud nos sunt carni afTixi, ct

proesentibus rebus scrvienles, nihil esse ftitura existimant,

et Dei clcinentiam prrctendenles, nullam essc pcenaui aut
supplicium dicunt. Si igitur Dcus est clcmens, ut sane
est, omnino ctiam justus erit. Si vero justus, quomodo
justum non fuerit, eum, qui innumcris jam inde ab initio

affectus cst beneficiis, dcinde animadvcrsione digna admi-

sit, et neque minis, ncque bcncficentia faclus cst melior,

puniri ? Si enim justitiam exquiras, ab inilio potius el sla-

tim sccundum justitine rationem plecti nos oportebat. Et-

cnim benignitalem adhuc aliquam haberet, si hoc quoque
passi essemus, quod faclum non fuit. Si cnim quis inno-
centem injuria afficiat, sccundum j.ustitia3 rationem, om-
nino dat pcenas : si vero quis bcnefactorem, qui nullum
bcncficium accepit, innumera vero prncslilit, et solus causa
ut cssemus, extitit, non injuria tantum afficiat, sed in dics
eliam suis factis conlristot, qua venia lalis dignus crit?

1
i Cor. ix, 27. — » Ex lioui. Quoil poeaa sit simpilerna.
l3G S. JO. CIIRYSOSTOMI AttCIIIKPISCOPI C. P.

Quomodo, non mcluis, tam tomeraria loqui,

dic mihi,
dum inquis, est Deus et non punii? At si puni-
Bcnignus
vcrit, non jam bcnignus erga lc invenictur'. Quare enim,

dic nnhi, puniri non vis, cum delinquis? Nonnc omnia

tibi praedixit? Nonne comminatus cst? nonne tibi suc-
currit? nonne innumerabilia pro salule tua praestilit? Si
igilur improbi non puniunlur, alius forte iterum dicet,
nec probos coronari:et ubi clemenlia et justum Dci judi-
cium? Nolile igilur vos ipsos, o homincs, dccipcre, diabolo
obsequcnles. enim cogitaliones islae sunt. Si cnim
Illius

quidem remuneranlur,
judiccs et domini ac magislri bonos
malos veropanis afficiunt, quomodoralioni consentaneum
fuerit apud Deum conlraria fieri, atque iisdem probos ac
improbos dignos censeri? Quando vero ctiam mali ab im-
probitalc discedent? Cum enim poenam expeclantes, a

scelerenon desislant, si islo quoquc libcrentur tiuiore, ac

non solum in gehennam non abjicianlur, sed rcgnum quo-
que oblineant, ubi improbe et nequiter agenles stabunt?
Audivi nonnullos, pcccandi cupidos dicentes, quod ad ,

hominum limorem Deus gchennam comminatus sit; absit

enim, aiunt, ut qui misericors est, pcenis aliquem afficiat,

maxime cx iis, qui eum agnoscunt. Dicite ergo mihi, qui

Deum mendaccm facitis, quis universum terrarum orbem
lemporibus Noe undis obruit, et immane illud naufraginm
molitus est, toliusquc generis noslri inlernecioncm effecit ?

Quis fulmina illa ct igncos lurbines lerroc immisit Sodo-

morum 2
? Quis universam /Egyplum submersit 3 ? Quis
sexcenla illa millia in dcserlo consumpsil ? Quis congrc-
4
gationem Abiron exussit ? Quis terrae mandavit, ut os
aperirct, ct Core ac Dathan dcgluliret ? Quis septuaginla
millia uno quasi lemporis momenlo lemporc Davidis pro-
< Ei hom. Q.ntd omnes ante tribunal C risti slabimus. — » Gen. xix et

xiv. — s KxoJ. xiv. — 4 INum. xvi.

 ECLOfiA DE FTjTURO JUDICIO, IIOM. XXV. l^
stravil
1
? Quis ccntum illa octoginla qninque millia in
2
una nocte, ut est in Prophetia Esaia3, interfecit ? Quoli-
dianas vero calamitatcs quot peccantes fcramus, non
vides? Qnomodo igitur rationi consentancum fuerit, hos
qnidcm puniri, hos vero non puniri ? Si cnim Deus injustus
non sit, ut revera injuslus non est, omnino ctiam tu poenas
dabis, qui peccas Si vero Deus non punit, quia clemens
:

cst, crgo nec istos pcenis affici oporlebat. Jam vero prop-
tcr haec vcrba vestra, mullos etiam in hac vita Dcns punit,
ut si verbis comminationis non crcdatis, saltcm re ipsa
illalo supplicio fidem adhibeatis. Numquid contradiconli-
bus persuademus 5
, sermonem de gehcnna non csse fabu-
lam ? Tam enim est verus , ut non solum nos, sed etiam
Poetae et Philosophi et oralores de futura remuneratione
disseruerint, el in inferno improbos pcenis affici dixcrint.

Quamvis enim hrcc ila, ut revera sunt, diccre non potue-

rint, solis quippe cogilationibus et iis quae apud nos au-
diverunt, commoli , conjecturam lamcn aliquam judicii

acceperunt. Cocytos enim quosdam commemorant, et

Pyriphlegelhontas fluvios, et Stygis aquas, ac Tarlarum,
tanlum a terra dislantem, quanlum htec a ccclo mnllosque :

supplicii modos Ac rursus Elysium campum, ct beatorum

:

insulas et florida prala, et magnam odoris suavitalem,

leniterque spiranlcm auram choros eliam
: ibi exercentcs
quosdam, ct candida amiclos veste, aliquos item cantan-
les hymnos:et in universum, tum probis, tum improbis

reposilam e<se post dkcessum ex hac vita, relribulionem.

Ne igitur gehennee fidem abrogemus, ne in eam illaba-
mur. Qui enim non credil, scgnior fit : qui vcro segnis est,
prorsus in ipsam abibit:sed et indubilantcr crcdamus , ct
assidue de ea colloquamur : et non facilc delinquemus.
Ejusmodi enim sermonum memoria, veluli acerba quaedam
1
2 Reg. xxiv. — > Isu;. xxxvii. — 'Ex eoclem.
 ;

l38 S. JO. CIIRYSOSTOMI AKCIIIEPISCOPI C. P.

mcclicina omne vitinm abstergere valcbit, si conlinue

animoe nostr.e insederit. Si crudelis sis et immisericors 1 ,
recordare virginum illarum quae lampadibus, eo quod
oleum non habercnt, extinctis, sponsi thalamo exclusae
2
sunl ; et stalim bcnignus essc incipics. Si rapcre volueris,
audi judicem dicentcm, « Ligatis manibus et pcuibus ejus,
«millile eum in tenebras exteriores 3
; »et istam cupidila-
tem cxpellcs. Si te inebriarc cupias , audi divitem dicen-
tem , mitte Lazarum 4
, ut cxtremo digito torridam meam
refrigeret linguam; pelitionem tamen non impetrantem
et statim ab hoc aflcctu ccssabis. Si igncm improbre libi-
clinis sentias cogita illum supplicii ignem et extinctus
, ,

isle rccedet. Gonsidcra vcro, eliamsi ignis non esset,

quanla sit pcena, a Deo repclli et ignominiosum absce-

dere. Credite, malum hoc verbis explicari non potest. Si
6
enim illi qui lumen solis non vidcnt, vitam tolerant
,

quavis morle acerbiorem quid illo nos lumine privalos ,

pali crcdendum ? Quare vcro ctiam vivimus et spiramus

et sumus, si aspectu illo non polituri simus; si tunc Do-

minum nostrum vidcre ncmo sit nobis concessurus ? Si

6
ex illis ,
qui ingenue educati sunt, in carcerem quis con-
jectus, solum fcetorem, ct in tcnehris jacere, ac cum ho-
micidis vinctum esse , quavis morle acerbius putat : co-
gita, qnid futnrum sit, si cum totius orbis terrarum
homicidis illic comburamur, nec vidcntes, nec aliis appa-
rentes, sed in lanta mulliludine nos solos esse cxistiman-
tes? Nam tcnebras ct obscurilasne proximos quidcm nos
cognoscere permillunt, sed ila quilibet affectus erit, ac si

solus ipsc hoc suslincret. Quamvis enim ignis dicalur,

tcnebrosus tamen est, et lucem non habcns. Atque hoc

' Ex Serra. de perfecta clmitat.e. — » Malth. xxv. — 3 Mattb. xxn. -—

4 Luc. xvr. — s Ex interp. Evang, S. Joan.— 6 Ex liom. Pacem s^quimini
cum omnibus.
 ECI.OGA DE FUTURO JUDICIO, HOM. XXV. i3q

est, quod maximc nos turbat et infeslat, quod ct vehcmen-

tcr exurens non extingualur, et lucem nullam habcat.
Qnod si sola3 tenebroe per se tantopcre animas noslras
vexant et conturbant; quid igilur crit, si cum tenebris et
tanti sint dolorcs, ct incendia? Nec cnim cum gehenna 1
,

ignis appellatur, similem huic ignem putes. Hic enim si

quid arripuerit, comburit et cessal : illc vero semel appre-
hensos perpetuo urit, et nunquam quiescit. Atque idcirco
cliam inexlinclus vocatur. Perpetuitate enim induere vult
peccalores, non ad illorum honorem sed ut perpctuam ,

illius supplicii habeat occasionem. Scd haec quidem in

gchenna, et his longe acerbiora. Ipsa vcro bonorum amis-
sio lantum habet doloris, tanlam tribulalionem et anxic-

latem, ut ctiamsi nullum supplicium hic dclinquenlibus

rcpositum essct, ipsa per sc, acerbius quam gehennae tor-

menta, animas noslras discruciareet conlurbare sufficerct.

Quod si in carcerem ingredicnles 2 , el hos quidem squal-

lidos, illos vcro calenis conslrictos ferreis, alios autcm in
tenebrisconclusos cernenles, frangimur, horremus, omnia
facimus, ut ne in hujusmodi miseriam et tribulalionem
incidamus:si ipsimet ad gehennoe crucialus ligali abduca-
mur, qualesnam futuri, aut quid facluri sumus? Non enim
ex ferro sunt vincula illa, scd cx igne, qui nunquam exlin-
guitur. Nec ex aequalibus aliqui, qui nobis astant, quos
frcquenter ctiam mitigarc licet, sed Angeli mali, qui nulla
commiseratione tanguntur: quos propler injurias Domino
a nobis illatas irascenles obtueri nemo poterit. Non licc-

bit, siculi hic, vidcre, hos quidem pecuniam, illos autem

viclum, alios consolatorios afferre sermones, et solalium
accipere, sed omnia ibi sine venia erunt: sive Noe fuerit,
sive Job, sive Daniel, et suos pcenis affici vidcrint, assis-
tere et manum porrigere non audent. Etenim nalurae ibi

' Ex orat. i ad Theod. Iapsum. — » Ex liom. de perfeda charitalc.

]/|0 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

cognalionem lolli contingit. Quoniam enim jusli malornm

filiornm reperiuntur parenles, ct parentum improbornm
filii boni, sinceram illis dilectionem esse oportet, et non
cognalionis naturalis necessilate fraclos hos bonis illis

frui : atque hanc extingui dico, cosque cum Domino contra

propria viscera irasci. Nemo igilur hona speret, nisi boni
rjuid egerit , eliamsi innumeros e majoribus suis habeat
justos. Sicnim concessum nobis tempus in id, quod opus
cst, non impenderimus, omnes illuc abibimus, intcmjies-
tivi sumptus extremas pcenas daturi. Si enim cjui pecu-

niam ad mercaturam faciendam mutuam accepit dcinde 1

,

vero abligurivit, a crcditore postulabitur et pcenas luct,

cjuanto magis iile, qui frustra hanc vitam consumpscril?
Et quemadmodum nos a famulis nostris non solum expen-
sarum , sed eliam acceplarum pecuniarum ralionem pos-
cimus, unde, ct quantum, ct a quibus, et quomodo pecu-
nias recepcrint : ita nimirum Deus, ct sumptnum ct cen-
suum rationestam a divite quam a paupcre exigct. A divilc

quidem , ulrum ex justis proventibus, an cx rapina ct

utrum in scorta an in paupercs
avaritia divilias collcgerit :

pccunias insumpserit utrum in victum ct luxuriam et

:

cbrietatem, an vero in opprcssorum auxilium. A pauj^ere,

an fortiter et grato animo an vero inique paupertalem ,

lulerit annon indignatus fuerit, annon divinam providen-

:

tiam accusaverit, cum se ipsum in cgestale, alium vero

in deliciis viventem, nec divitiis indigenlcm viderct. Nec
vero divites et pauperes solum, sed et principes et judiccs
slricte examinabuntur : an justitiam pervcrlcrinl, an ad
gratiam aul odium lites agcnlibus scntcnliam dixerint, an
adulatione adducli conlra fas judicium tulerint. Quanlo
enim majorem ad magistratus amplitudinem unusquisquc
consccndit, lanto cxaclior ab eo expetetur ratio. Et ah-
> Excomm. in Matlh.
 :

ECLOGA Dli 1'UTUHO JUDICIO, HOM. XXV. Kfl

6iirdaequidem hujus vitae voluptates nihil ah umbris ct

somniis diflerunt Antequam cnim pcccalum consumma-
1
.

tum sit, voluptas extinguitur : quae vero pro his imminent

pamoe fmem non habent. Et quidem quod delectat, mo-
menlancum cst : quod vero cruciat, seternum. Hac porro
de causa, Deus assidue nobis de gehenna loquitur, ut
uberem ex illis minis alque timore fructum percipiamns.
Si enim in ipsam peccatores abjicere volens hujus minas

non praedixisset 2 mulli forsitan in illam decidissent. Si

,

namque etiamnum limore animas nostras concutiente,

nonnulli sunt, qui ita facilc peccant, ac si ea non csset, si
horum nihil dictum esset, nec intenlatoe minae, quod
malum non perpetrasscmus? Non igilur hoc crudelitalis,
sed misericordioc polius et clementioe opus est. Etenim si

subversioncm illam apud Jonam Dcus comminatus non

cssct, subversio impediia non
fuisset. Si non dixissct, Ni-

nive subvertetur,non stetisset Ninive. Et si minis gehennae

non essemus territi, omnes forte in gehennam praecipila-
remur. Si enim nulla Deo cura esset, sive peccemus, sivc
reclc vivamus, cum aliqua fortc rationc diceretur, non
esse poenani : cum vcro lantam diligentiam adhibcat, ut nc
in pcccata prolabamur, ac tam multa excogitet, ut man-
dala ipsius recle implcamus, manifcstum est, quod pec-
cantes puniat, rectcque viventes coronet. Sed vide mihi
mnltorum iniquitatem. Etenim hic quidem Deum incu-
sant, quod frequenler leni sit animo, multosque scelestos,
libidinosos, avaros, ut nullas solvant pcenas , ne"-ligat
ibi rursus, si posnas illis minetur, acerbi et graves sunt
accusalores. Jam vero, si hoc contrislet, illud cerle am-
plecti et admirari oportcbat. Sed , o dementiam ! o ani-
mum peccandi cupidum et libidinosum 1 quia verborum
minas despicientes , re ipsa pcenam sunt subituri. Nemo
' Ex 1 ad Theodorum lapsutn. — * Ex Evang. sec. Matlh.
 l42 S. JO. CIIRYSOSTOMI AnCHIKPISCOPI C. P.

1
enim corum qui pcccata hic non dissolverunt , clcfunclus,

rationes pro his cffugere polcrit : sed quemadmodum ex

carceribus aliqui una cum catenis in judicium adducun-
tur, ita qui hinc discednnt, variis circumdali peccalorum
catcnis, ad terribilc illud tribnnal dcducuntur. Si igilur
2
fortc in balnco , acquo vehementius parato, fueris, tunc
niihi illum gehennae ignem lecum reputa : si iterum forte
a gravi aliqua febri exuraris, ad illam flammam cogita-
tionem Uansfer, et facile tc ipsum erigcre valebis. Si

enim ita nos halneum aut febris turbat ct exngitat, ubi in

fluvium illum igneum, qui ante formidabilc illud Iribunal
rapitur inciderimus quid nobis tandem animi erit ? Et
, ,

quidem qui cum mullis operibus bonis ac malis illuc abit,

aliquod habebit in pcena et tormenlis illis soIatium:qui
vero illis quidem destitutus est, haec autcm sola affert, dici

non polest, quanla sil passurus in scmpiternum conjectus

supplicium. Etenim oppositio quocdam erit actionum pra-
varum et earumnon sunt. Ac si istae quidem
quae tales

libram dcorsum non parum salutis auclori suo

traxerint,

parient: et tantum praevalcbit damnum ex pravorum ope-

rum actione, quanlum e priore loco ipsam detraxerit.
Si vero illaj superaverinl, in gehennae ignem abducunt, co
quod non tanla sit recle factorum multitudo ut conlra ,

vehementem illum impetum consistere possint. Nihilenim

omnino bonorum, licet exiguum fuerit, a judicc ibi ne-
3
o-litretur. Si enim pro delictis et verbis ac cogilationibus ,

supplicium luere debemus, multo magis reclc facta, sive

magna ca fuerint , sive parva, reputabuntur. Non igitur

sufficit, a vilio cessassc, sed et multa bona fecisse opus

est. Quoniam a vilio idcirco abslinendnm est, ut a gehenna
liberemur ut vero regnum obtineamus, virtuti inhaeren-
:

Ex interp. Evang. S. Mallli. — » Ex orat. i ad Theod. lapsum.

— 3 E\ inlerp. epist. ad Epbes.
 liCLOGA DE FUTURO JUDICIO, HOM. XXV. l/^i

dum. Etonim in cxternis rcbus id mor/s est, non illum,

qui nihil maii egit, coronare; hoc enim ei ad effugiendum
pcenas duntaxat suflicit; sed qui multa benefacta praslitit.
At enim dum cogito, quod ad effugiendam gehennam vi-
tiorum declinalio mihi terribilis quaedam
salis sit, subiit

comminatio, non illis, qui mali quid sunt ausi, supplicium

intendcns, sed eos qui de bonis aliquid neglexerunt, poenis
afficiens. Quse igitur est ista ?« Discedite a me, maledicti,
»in ignem aeternum. Esurivi enim, et non dedistis mihi
«manducare *. »Qui enim dc iis , quaa ipsi habuerunt,
egentibus nihil impertiti sunt, eos non solum bonorum
privatione puniri, scd etiam in gehennas ignem amandari
credimus. Docemur crgo , bene agentcs bonis ccelestibus
fruituros : qui vero nullum quidem vitium, do quo accu-
sari possint, habent, interim in bono aliquo deficiunt, hos
cum mala agenlibus, ad gehennae ignem abducendos. Si
enim in dominantium leges quis transgrediens 2 ,
terra
pcenas subit indeprecabiles multo magis intolerabilibus
,

illc tradetur tormentis, qui ccelestis Domini mandata as-

3
pernatur. Scio quod de gehenna disserere , vobis odiosum
videatur, magnumque dolorem generet : sed quantum mor-
det conscientiam , tantum utilitalis etiam eorum animis
affert, qui mordenlur. Si enim ea nobis ibi diccrentur,
sicut in Lazari historia, divili, revera lamenlari , plorare
ct lugere oporteret, nullum jam tempus
poenitenliaj nobis
relictum esse. Quoniam vero istaaudimus dum hic su- ,

mus, ubi et resipiscere licct, et commissa crimina abster-

gerc, magnamque parare fiduciam, alque ex iis malis,
qure aiiis evenerunt, metu concepto resipiscere; gratias
benigno Deo agamus, qui per aliorum pcenam nostram
scgnitiem excitat, et nos dormientes expergefacit. Et quam
1
Matlb. xxv. — » Ex hom. in Paler nostcr. — s Ex Senn. 3 iu
Lazarum.
1 44 s- J0 - CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

ob causam aliijui quidem hic puniuntur, aliqui vcro illic,

ct non omncs liic? Quia si hoc essct, omncs forte perirent,

Omncs enim pcena digui sumus. Rursus, si nemo hic pu-
nirelur, scgniorcs pleriquc ficrcnt, multique forle dice-
rent , non essc providenliam. Si enim jam, dum mullos
ex improbis casligari vidcnt, mullas ejusmodi dicunt
blasphcmias; hoc factum non csset, quid non dixissent?
si

quo vero insaniae non progressi cssent? Idcirco Dcus hos

quidem hic castigat , illos vcro non castigat. Quosdam.
enim castigat, utillorum exscindat vilia, et levius ibi sup-
plicium reddat, aut cliam omnino eos liberet, alque ut
in pravitate vitam agenlcs pcr istorum ullionem modera-
tiores efficiat. Alios non castigat : ut, si quidem sibi allen-

dcnles ,
pcenilcntiam agant, Dei aequanimilalem reveriti,
et a pcenis in hac vila, ct a suppliciis in altera liberentur :

si vero ita perseverent, nihil ex Dci clcmenlia facti melio-

res, majus, propter nimium ipsorum contemptum, ferant
supplicium. Si enim dclinquenles a Deo honoremur, cum
potius mulclandi cramus , id ipsum nos vel maxime in

igncm conjiccre poterit. Nam si sola aequanimilate quis

fruens, cadem ut par est, usus non fuerit, gravius illc

habet suppiicium. Si quis una cum animi lenitate etiam

honores maximos obtineat, deinde in nequitia pcrseveret,

quis a pcena illum eripiet? Quemadmodum vero pro de-

lictis nullas hic dare poenas, graviorem ibi reddit poenam :

ila peccantcs magna frui indulgenlia et facullate, peccan-

tibus occasio et matcria fit majoris poeua. Qui cnim in
1
mullis offendunl , nec tamen castiganlur, trepidare et me-
tuere debent : nam per impUnitatem, et Dci lolerantiam,
supplicia ipsis augcnlur.
2
Si igilur aliqucm injusle divitcm fieri , el prospero uli
rerum successn videris, ne beatum dixeris, sed sallem
' E\ Serm. 3 in Lazarum. — j Ex comm. in M.iUli.
 ECLOGA DE FUTURO JUDICIO, HOM. XXV. l45

defleas : ipsi siquidem diviliae augmentum sunt pcenre.

Ouemadmodum enim qui multa peccaverunt , nec tamen
pcenitentiam agere volunt , sibi ipsis thesaurum irae con-
gerunt : ita qui , prajterquam quod impuniti maneant,
prosperitate etiam utuntur, ma]ussupplicium sustinebunt.
Non enim omnium peccatorum ecedem sunt pcense , sed
multae et diversae, pro ratione scilicet temporum et , per-
sonarum et dignitatum ac prudentiae. Etenim si duo sint
improbi , non eadem vitae conditione utentes, sed alter
quidem in divitiis sit, alter in paupertate, non eodem
modo ibi punientur : sed gravius, qui dilior est. Ideo
1
enim Deus non ab omnibus hic pcenas sumit , ne resur-
rectionem fore difhdas , aut de judicio desperes, eo quod
omncs hic ralionem reddant : nec omnes impunitos abire
permiltit, ne rursus sine providentia omnia esse existi-
2
mes. Nonne ergo etiam nunc mulli similia faciunt-illis ,

qui prius ob delicta sunt puniti ? Et maxime. Si enim non

carnalem , ut Cain, sed spiritualem occideris fralrem,
noniie idem fecisti Quid enim, si non gladio, sed alio
?

modo ? iNemoigitur nunc fratri invidit ? nemo in pericula

conjecit ? Sed pcenas hic tales non dederunt atqui daturi :

sunt. Si enim qui neque scriptas audivit leges neque ,

Prophetas, nec magna vidit signa tam severe punitur, ,

erit-ne, qui posterius ista fecerit et ne tot quidem exem- ,

plis emendatur, impunitus? Et ubi Dei justitia? Verum

3
et ipsi filii Heli , quoniam ante incensum comederunl,
una cum patregravissimis pcenis sunt affecti. Nullus igitur
exlilit negligens circa filios pater, neque improbi filii ?

sed nemo persolvit pcenas. Quando igitur persolvent, si

gehenna non sit? Quid vero Ananias et Sapphira, post-
quam de iis quae dedicaverunt, furati sunt, et statim

:
Ex eodem. — » Es Serm. Nos gui vivimus, qui relinquimur. —
s i Reg. ii.

XCIY. IO
 ,

l4G S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIKPISCOPI C. V.

supplicio sunt aiTccti? Nullus-nc ex illo lempore hoc

fecit? Quomodo non easdem pcenas dederunt?

igitur
JNumquid tibi persuademus esse gchcnnam an pluribus ,

nobis opus erit exemplis? Vellem ct ego ipse, nullam

esse pcenam ct omnium maxime ego. Quid ita? Quia

:

singuli quidcm vestrum pro sua quisque anima sollicili

sunt, at ego etiam dignilalis hujus rationes sustineo. Om-
nium igitur maxime ego hanc effugere ncqueo Non so- 1
.

lum ilaque cum beneficia confert, sedetiam cum casligat,

bonus et clemens est Deus. Etenim castigationes ipsius
et ultiones maxima sunt pars beneficenlise quando et :

medicus non solum cum oegrotum in viridaria ct prata,

,

aut in balnea et aquarum lavacra educit sed eliam cum ,

impastum manere jubet et tunc perseque medicus est, ,

humanitatemque suam amplius ostendit. Si igilur aliquem

videris virtuti deditum 2 , et innumeras sustinentem tenta-
tioncs,beatum illum praedica magni aeslima quippe cui , ,

et peccata omnia hic dissolvuntur, etrnulta tolerantiae ibi

parantur praemia. Hominum enim aliqui hic solum pu-

niuntur : aliqui vero hic nihil tale sustinent, sed omnem
ibi ukionem quidam denique et hic et ibi pce-
recipiunt :

nis ahTciunlur. Quos igitur ex Iriplici isto genere beatos

judicatis? Probc novi, quod primos, qui scilicet hic casti-
ganlur et peccala deponunt : secundos vero post illos,

quesnam? Vos fortasse eos qui nihil hic patiunlur, sed

ibi omne suslinent supplicium. Ego vero non hos , scd
eos, qui et hic ct ibi pariter casligantur. Qui enim hic
supplicium luit, pccnam ibi sentiet leviorcm : qui vero
tctam ibi sustinerc pcenain cogitur, indeprecabilem habc-
3
bit pcenam. Quare enim Deus , quae gravia faclurus est
praedicit? Ut ne faciat, quie praedicit. Idcirco gehennam
' E.v comm. in Matth. — » Es hom. 5 in divilem et Lazarum. — 3
Ex
conim. in episl. 1 ad Timolh.
 ECLOGA Dfi FUTURO JUDICIO, HOM. XXV. 1
4y
minalus est, ne in gchennam ableget. Terreanl vos vcrba,

inquit, et non res ipsa3 contrislent. Bona3 sunt promissio-

nes tuae
1
, Domine : bonum est ct regnum luum quod.
speralur, et iterum gehenna quam minaris. Kcne enim
regnum invilat, utilem vero gehenna incutifc timorem.
Minatur enim Deus gehennam, non ut in gehennam inji-

ciat, sed ut a gehenna liberet. Si enim punire voluisset,

non ante fuisset minatus , ut cautiores facti, ea quae mi-
natus est, effugeremus. Minatur supplicium , ut supjjlicii
periculum fugiamus : terret sermone, ne re ipsa casliget.
2
Qui enim non sperat resurrecturum se , neque faclorum
rationem ei redditurum , sed omnia nostra prasenti vita
concludi existimat, nec quidquam praeterea esse, ille nec
virtutcm colet, nec a vitio abstinebit : sed se ipsum tur-
pibus cupiditatibus tradet, et omne genus nequitiae tenta-
bit. Qui vero judicium futurum esse sibi persuadct, ct
terribile illud tribunal ante oculos habet, et severas ra-
tiones , verissimamque illam sententiam ; omnibus modis
temperantiae et aequitali aliisque virtutibus inhaerere, in-
temperantiam vero et temeritatem , atque alia omnia fla-

gitia effugere conabitur. Non enim tantum efficerc scrmo

3
poterit quantum timor efficit. Gehennae enim mclus
,

regni coronam nobis afferet. Scio quod multi solam gehcn-

4
nam ego vero amissionem gloriae cceleslis,
horreant :

pcenam multo acerbiorem esse dico quam gehennam. ,

Quod si vobis explicari non possit, nihil id mirum non :

enim illorum bonorum felicitatem novimus, ut miseriam

quoque privationis ipsorum exacte videamus. Quoniam
Paulus probe haec perspecta habens, novit quod gloria
Christi excidere omnium est acerbissimum. Et hoc scie-
mus , tunc , cum in ipsuin periculum inciderimus. Sed ne
1 Ex epist. i de Poen. — * Ex orat. de resurrectione morl, — 3 Ex Serni.
in statuas. — * Ex comni. in Maltli.

10.
l48 S. JO. CHRYSOSTOMI A.RCHIEPISCOPI C. P.

unquam hoc nobis contingat , o unigenitc Dei fili, nec

ullum inexpiahilis islius pocine unquam periculum facia-
mus : iutolerabilis enim est gehenna et poena illa : sed
licet sexcentas gehennas dedcris , nihil tale dixeris , quale
est a beata illa exosum esse; au-
gloria repelli , Christo
dire, « Quia non novi vos; » accusari, quod esurientem
vldentes ipsum, non nutriverimus. Etenim infinita susti-
nere fulmina praestaret, quam placidum illum vultum nos
aversantem cernere dulcem illum oculum non susti-
, et

nere ut nos respiciat. Cum enim ipse me, inimicum

,

adhuc et se odientem atque aversantem ita consectatus

,

sit, ut ncc sibi ipsi parceret, sed se ipsum in mortem da-

ret si post omnia illa ne pane quidem esurientem ipsum

:

dignabor, quibus deinde oculis ipsum aspiciam ? Dic mihi

1
porro si quis polliccretur, quod te senem factum
, et in ,

paupertate viventem repente juvenem eflicere, atque in

ipsum aetatis florem reduccre, valdeque robustum ac for-
mosum prae omnibus reddere totius quoque terrae iinpe- ,

riumper mille annos donare velit quid pro isto proposilo ,

et facere et pati non velles ? Christo autem non islhaec ,

sed his longe majora promittente, quae praeparavit dili-

genlibus se quantas non dignum est abjicere opes ? Imo-
,

vero quot animas abjicerc dignum non est? Sed quoniam

corporeis oculis ista videre nonlicct, cogitatione sursum
ascende, et super coelum consistens, in illud, quod hoc
altius est, respice ccelum, in immensam altitudinem , in
lumen illud inaccessum , in angelorum turbas , et rursus

apprehensa harum rerum imagine, e sublimi descende,

et ea ,
quae sunt circa Regem in terra degentem, depinge,
velutihomines aurum gestantes, jugum mulorum candi-
dorum auro ornatorum, deauratum vehiculum , laminas-
que aureas circumquaque agitari : dracones iteni in
1
Ex Serm, quas oporteat ducere uxores.
 ,

eCloga de futuro judidio, hom. xxv. 149

vestibns formatos sericis, et aspides, aureos habentes

oculos , equos insnper aurum gestantes , aureaque frena :

atque his diligenler in unum collectis , rursum ab his ad

superiora mentem transfer, diemque illum quo Christus
adveniet, tecum reputa. Non enim mulorum tunc videbis
jugum, nec aurea vehicula, nec dracones vel aspides,
sed totum quidem aperiri caelum descendere vero uni- ,

genitum Dei filium, non viginli aut centum satellitibus

ipsum stipantibus, sed millenis, et denis millenis angelis
atque archangelis omniaque metu et tremore tunc plena
:

erunt, dum cuncti homines qui unquam, a tempore ,

Adami usque ad illam diem exliterunt, e terra resurgent

et rapientur : cuinquc ipse tanta cum gloria apparebit,

ut sol et luna totum lumen suum ab illo splendore supe-

ratum, occultent, et unicuique rcddet secundum opera
1
sua. Sed plerique ex illis , qui a ratione sunt alieniores
solatium aliquod afferre existimant, cum omnibus in ge-

henna puniri. Etenim ineptus hic sermo est, dicere,

Sicuti omnes, ita et ego. Considera mihi eos, qui pedum

dolore tenentur : qui cum dolorjs acerbitate torquentur,
licet infinitos monstraveris, qui graviora patiantur, animo
tamen non percipiunt. Doloris enim vehementia otium
habere mentem non sinit ut de aliis secum cogitet, sola-
,

tiumque inveniat. Ne igitur nos frigida ista spe lactemus.

Consolationem enim ex proximi calamitatibus percipere,
in mediocribus malis contiogit : si vero crucialus praeva-
leat, et fluctualionc intus omnia sint plena , atquc anima
jam ne se ipsam quidem cognoscere possit , undenam
solatium percipiet? Si quis in thealrum te deduceret 2 ,
ubi omnes aureis induti vestibus considerent, et in media
multitudine alium quempiam oslenderet ex puris marga- ,

ritis tum vestimenta tum coronam in capite gestantem,

,

" Es interp. Evang. S. Matth. — » Ex orat. 1 ad Theod. laps.

l50 S. JO. CIIRTSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

deinde te in illius multitudinis ordinem referre promitte-

ret, nonne omnia faceres promissum illud conseque-
, ut
reris? Jam vero theatro in coelis, non ex talibus rebus,
sed ex iis quae verbis explicari non possunt de Rege enim ;

ne dicere quidem licet; nobis composito tantis nos ipsos ,

boni privabimus, ne vel exiguo tempore laboremus? Si

enim infinitas mortes quotidie sustinere necesse foret, si
ipsam etiam gehennam, ut Christum in gloria sua ve-
nientcm videre, et in illum Sanctorum chorum conscribi
liceat nonne omnia illa tolerare oporteret? Sed plerique
,

ex iis quorum mens a ratione abhorret, satis sibi ducunt,

si gehenna liberentur. Ego vero poenam gehenna longe
a
graviorem dico, in gloria Ghristi non esse et qui inde :

excidit, hunc ego non tam propter gehennae mala, quam

quod a Domino repulsussit, lugere debere existimo. Hoc
enim solum in pcenae ratione omnibus est acerbius. Si eo ,

1
quo par esset amore Christum amplecteremur, cognos-
,

ceremus utique quanto gravius sit gehenna, amicum

offendere Quoniam vero non diligimus
: magnitudinem ,

etiam hujus pcenae ignoramus. Atque hoc est quod

maxime deploro et lugeo. Si enim homo esset, qui ita
amat, Rex autem, qui sic amatur, annon amoris magni-
tudinem admiraretur ? Vehementer sane. Cum vero res
contra se habeat, ac immensa illius sit pulchritudo et
gloria divitise , qui nos diligit, magna vero nostra vilitas,
quomodo non infinitis digni sumus tam viles
poenis, qui

et abjecti , a tali , a tanto et tam admirabili supra omnem

modum diligimur, et ipsius dilectionem ,
qui nihil nobis
praeferre voluit, contemnimus? unicum enim habebat fi-
lium , unigenitum et verum et neque huic propter nos
,

pepercit : nos vero Salanse prsecepta ipsi proeferimus.

Numquid igitur non merito gehenna , et cruciatus, ve
» Ex comm, in epist. ad Rom.
 1

ECLOGA DE FUTURO JUDICIO, HOM. XXV. 1 5

duplo, vel triplo, vel infinitis partibns major fuerit? Ne

1
porro mea lamenta reprehendite dilectissimi non enim , :

lamentari malum est, sed lamentationibus digna facere :

neque malum est lugere sed male agendo causam luc-

,

tus esse. Ne poenis aificiaris et non lugebo ne praecipi-

, :

teris in gehennam et non lamentabor. Melius enim est

,

nos in his discruciari, quam illo tempore suppliciis affici.

Tu vero , si corpus aegrotet, omnes, ut tibi condoleant,
non condolentes crudeles existimas anima
rogas, tibiqne :

vero pereunte mihi dicis, ut non lugeam ? Sed nequeo

, :

pater enim sum, et pater liberorum amans. Utinam animi

mei ardorem cernere possetis, et cognosceretis ulique ,

quod quavis muliere immaturam sustinente viduilatem

vehementius ardeam. Nulla mulier ita virum suum luget,
nec pater filium , sicuti ego hanc apud nos turbam , cum
profectum in vobis nullum video. Sedomnes, ad caluni-
nias et accusationes ; omneque tempus in accusando con-
sumilur. Vidistis-ne aliquando eos, qui ad mortem ab-
ducuntnr? qualem ipsis usque ad portam pergenlibus
animum esse putatis? quot non deteriorem mortibus?
quid et facere et pali non vellent, ut caligine illa et nebula
liberarentur ? Audivi egomultos, cum per Regis clemen-
tiam jam abducti, retro vocati essent, dicentes, quod nec
homines viderint ut homines, conturbata jam, et obstn-
pefacta alque extra se rapta anima. Si igitur tanto nos
timore mors corporalis percellit ; quid facturi sumus,
cum mors aeterna advenerit; cum terram dirumpi, cum
coelum contrahi, et ipsum omnium Regem adventare vi-
derimus, quis nobis, quaeso, lunc animus erit? Si, cum
alii necantur, ob mortem hanc a somno nihil differentem,

ita illi affecti sunt quos ea non attingit, ut prse timore et

anxietate consternatam et fractam habeant animam ; quse
• Ex epist. ad Rom.
 l52 8. JO. CHBY80ST0MI ABCHIEPISCOPI C. P.

nostra crit conditio ,

quando ipsi in graviora conjecti,
oetcrnis pnmis cruciabimur? Non potest malum hoc, non
potcst vcrbis explicarj. Ila esl, dicit aliquis, sed benignus
est Dcus, el nihil horum Julurum est. Fruslra-nc igitur
scripta sunt? Non,
tantum ad comminalio-
inquit; sed
nem ut resipiscamus. Si igitur non resipiscamus, sed
,

improbi maneamus, non inferet pcenas? Ergo nec bonis

reddet praemia ?Imo, inquit; hoc enim decens est, etiam
ullra meritum benefacere. Ergo hoec omnino vera sunt;
quae vcro de pcenis, non omnino sed comminationis so- ;

lum et metus causa sunt. Quid ergo? Audivisti de diluvio?

Numquid et illa comminalionis causa sunt dicta? Nonne
re ipsa evenerunl et facta sunt?ct illi quoque multa cjus-
modi dixerunt; et dum centum annis arcafabricareluret
justus clamaret, nemo erat qui crederel ; sed quia non
crediderunt verborum minis, reipsa supplicium sustinue-
runt : cnjus nos periculum cffugere pro viribus studea-
mus ; quo et pnesentem vitam feliciter peragamus, et
futura bona consequamur, gratia et benignitate Domini
nostri Jesu Christi ; cum quo Patri gloria simul et sancto
Spiritui , nunc ct semper et in saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XXVI.

De virtute et vitio.

Sunt quidam hujus loci homines 1 , virtutis illi quidem

studiosi, et quibus relicta urbe occupare montes praecipua
cura est. Ac si quis secessus illius causam quaerat, haud
1
Ex comm. in epist. ad Corinth.
 ,,

ecloga de virtute et VITIO, HOM. XXVI. 1 53

sane ignoscendam excusationem inveniet. Ne peream

inquit, neve acl virtulem obtusior efficiar, hinc recedo.
Et quanlo melius erat obtusiorem te fieri , et alios lucri-
facere, quam jn alto remanentcm pereuntes fralres despi-
cere? Cum igitur alii quidem virtutem negligant, alii
procul ab acie secedant, quonam pacto delere hostes po-
terimus? Si enim divina nunc signa fierent, ubi vitium
adeo late patet, quis accedere, aut animum externus ad-
vertere vellet? Hoc enim multis, si recte vivimus, longe
fide dignius videtur. Signa quidem apud homines pudoris
et probitatis expertes , improbam quoque suspicionem
admittunt : at vero integra vita , ipsius etiam diaboli os

firmiter obstruere poterit. Si igitur esse in terra et non

esse', modo ac vitae inslituto perficitur; licet autem
Panli exemplo, in terra, volenti , non esse; nosmetipsos
igitur rapiamus e terra, et ad ccelum conscendamus. Nihil
enim est, quod obstet, ne, si velimus, omnes superemus.
Nam si artes, quae vulgo majores sunt, tanta industria
percipimus, multo magis id quod tanto labore non indi-
,

get, assequemur. Quidenim, quaeso, difficilius est, qnam

in fune extento, tanquam in plano solo ambulare, et su-
per ipsum incedcntem nunc redire, perinde ac si in lecto
sederet? Quid vero, obsecro difficilius est, quam in
.

fronte contum erigere superimposito dehinc puerulo,

;

innumeros, quibus spectatores oblectet, motus dare?

Nonne horrenda nobis adeo res videtur, ut nec spectare
quidem velimus, sed vel ad solum intuitum timeamus, et
formidemus? Verum his omnibus facilior est virtus, si
etiam ipsum coelum conscendere velimus. Et ne mihi dixe-
Vellem ego quidem, sed nequeo. Si enim rem quam-
ris,

piam obtinere volentibus non sufficit voluisse tantum;

sed opera etiam adhibenda est : multo magis ccelum ascen-
1
Ex epist. ad Hebr.
l54 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

dere cupienles, virlutis actione indigcmus. Quod si vir-

tutcm laboriosnm non esse

1
, alque haud difficulter com-
parari posse discere velis, considera mihi viros in monti-
bus dogentes. Ili namque domos relinquunt, et uxores,

etlibcros, dignitatemqucomnem; mundo sibi interdicunt,

et sacco obsiti, cinerem sibi substernunt; vinculo item
cohibentes collum, parva se cellula includunt : nec ad
hoc usque pervenisse contenti, jejuniis insuper et assidua
fame se ipsos extenuant. Et ne mihi illud dixeris, Poluere
illi quidcm : multi enim te multo infirmiores, opulentiores
ac delicatiores, duram illam et asperam vilam suscepe-
runt. Sed magnum illud est certamen, sublimis scopulus,
et coelo proximus apex : tu vero ad summum evadere non
potes ? Tu igitur minora tenes, inferiora eliam pete.
si

Pecuniis te exuere non potes? At aliorum bona saltem

nc rapias. Jejunare non vales ? ad luxum saltem tc ne in-

citaveris. Cum enim Christus tanla pro nobis passus fuerit 2

,

pro nobis inquam inimicis; quid nos vicissim oslendere

possumus eorum, qute ipsius causa toleraverimus? nihil.
Unde igitur nobis illa die crit fiducia ? An ignoratis, mili-
tem, si vulnera ct plagas ostendat, tum denique illustrem
apudlmperatorcm evadere posse? ac si nullum possit egre-
gium facinus ostendere, quanquam nihil perfidiose egerit,
in postremis tamen constitui solere? Sed non belli tempus

est, inquit. Quod igitur si esset, obsecro te, quis decerta-

ret, quis in hostes insiliret, quis aciem disrumperet ? for-

tasse nullus : cum enim
videam nec pecunias quidcm le

pro Christo contemnere posse quonam pacto credam le ;

vulnera contempturnm ? Forliter , dixit ipse, maledi-

centes ferte, et bcnedicite. Hoc cum non facias , plagas
nec feres , dic mihi , ubi multa acerbitas et dolor? Ne

1
Ex epist. ad Ephes. — 3 Ex interp, episl. ad Thess.
 ECfLOGA de virtute et vitio, HOM. XxVI. i55
1
igitur nos ipsos decipiamus , pollicentes nobis suavem
tantisper hujus vitae fructum , ut brevi deinde labore
universi temporis mercedem capiamus. Nam si Regem
terrestrem, post multa etiam pericula , multaque ex-
hausta bella, vix confidenter aliquis aspicere potest : quo-
modo coelestem quis Regem aspiciet, qui per omne vitae

tempus alteri obnoxius fuerit,Ac- sub altero mililaverit ?

Deo nobile genus; quid vim naturae prodis ?

cepisti a 2

Quid obsecro agis ? Habcnt caeteri artes quibus bestias

, , ,

quantum permittitur, in hominum genus transformare

possint , psittacos et picas, humana voce loqui docentes;
et arte naturam violant : leones mansuefaciunt, eos per
forum trahentes. Mansuetum igitur reddis leonem , et te
ipsum lupis ferociorem efficis? Quod vero aegrius feren-
dum, bestiarum unaquacque vitium habet unum; in ho-
mine autem improbo haud ita est. Neque enim uno saepius
vitio laborat, sed multarum simul belluarum vitia in ani-

mam suam congerit. Nec igitur mihi persuadeas, huma-

nam libi esse animam, nisi, quod hominis est, sapias. Tu
ne belluarum cum sis dominus, belluarum cupiditatibus
servies? Quomodo igitur hominem ego te appellem , qui
nulla regis insignia teneas? Veniat tibi in mentem, ad cu-
jus imaginem factus sis; et ad bestiarum vilitatem non fa-
3
cile te abjicies. Ut enim in theatris qui per funem sur-,

sum extentum scandere et descendere se exercent , si

parum oculis aberraverint praecipites deorsum ruunt , et

pereunt; ita qui per spiritualem pergunt viam , si brevi
tempore desidiae ac inerliae se dederinl, praecipites agun-

tur. Etenim fune illo haec via mullo est angustior, et erecta
magis atquc ardua, multoque sublimior : ad ipsum enim
summum coelum pertingit : et cnm ad supremum illud

1
Ex Serm. 2 ad Theod. lapsum. -- =>
Ex Serm. ne timueris cum dives
factus, etc, — » Ex Serm. 5 in Oziam.
l56 S. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

fastigium pervenerimus, tum vero nobis gradus incertior.

Quippe in sublimi stantes multus circumdat horror, at-
que una haec illis securilas rcstat, ut ne deorsum oculos

flectant, neque terram rcspicianl; magna siquidem et gra-

vis hinc oritur vertigo. Etsicuti in cithara 1 , non unius tan-
tum fidis excitasse melodiam satis est , sed omnes pari
quodam numero percurrendae ; sic in virlute animi non
una lantum lcx nobis ad salutem sufficit, sed pmnes exacte
observandaesunt. Quidenim 2 , obsecrote, quidprodestpro-
lixius orare, non tamen quidem
large miscreri? aut large
misereri, sed interim avare agere et vim inferre? autnon
avare quidem et violenteragere, ad hominum tamen osten-
talionem, et ambitionem spectantium facere? vcl etiam
misericordia quidem alios prosequi, idque omni diligentia
et pro voluntate Dei, sed hoc ipso fidenter inniti, et ani-
mos tollere? vel denique humilem praestare se, et impen-
sius vacare jejuniis; avarum interim esse, negotiatorem
esse, leme penitus affixum esse et animae suae vitiorum ,

omnium matrem avaritiam induxisse?«Non potestis Deo

inquit, et Mammonae .» Idcirco etiam hominum
3
» servire ,

amator Deus ita disposuit omnes homines coalescere 4 et ,

malos pariter ac bonos essc commixtos, ut et malorum

vitium resecetur, et bonorum virtus illustrior reddatur;
atque ut ignavi magnam ex diligentium conversatione uti-
litatem consequantur. Quemadmodum enim boni ac probi
viri duplici honore digni sunt 5 ; quodetfrugi scilicetfuere,
et nihil ab improbis vitii contraxere : sic et mali duplici
pcena digni ; tum quod improbi exstiterint cum boni esse ,

potuissent; tum quod ex proborum conversatione nihil

utilitatis ceperint. Et sicuti bonos non probi solum, sed

» E\ Sefm. de Homine patie familias. — ' Ex interp. Evang. S. Joan.

— J
Malth. vi, 24. — < Ex interp. Hexaemeri. — 5
Ex interp. Erang.
S. Matlh.
 ,

ECLOGA DE VIRTtfTE ET VITIO, HOM. XXVI. 1 5j

etiam improbi mirantur ; ita et improbos non boni solum,
sed et mali oderunt. Sed plerique hominum improbos ad-
miranlur 1 , ut qui nocere aliis , et injuriam polissimum
inferre possint; ignari,quod eos vel maxime miserrimos
omnium dicere oporteat, eo quod alios laedere se existi-
mantes in se ipsos gladium adigant quod utique supremae :

2
est dementiae se ipsum vulnerare, nec tamenhoc ipsum
,

sentire, sed dum se alteri qms injuriam credit inferre,

se ipsum jugulare. Non enim injuriam pati malum est,
sed injuriam inferre. Quid enim injuriae passus est David?
quid vero intulit Saiil? uter igitur infelicior fuit , et mise-
rabilior? ei rursus; uter illustrior fuit et felicior? Nonne
hic molestia ct iniquo dtemone angebatur, ille autem vel
sole clarior erat tropaeis et erga Deum charitate? Nonne
hic invidia strangulabatur, ille vero dum tacite omnia fer-
ret, omnes sibi devinciebat? Quoniam hic quidem saepe
illum interficere tenlavit; ille vero dum fugit, hoslem in
manibus cepit , capto deinde pepercit? Uter ergo horum
imbecillior, uter vero invalidior apparet? nonne qui alte-
rum injuste persequebatur? Et merilissimo id quidem,
quia hic milites armatos , ille vero justitiam, innumeris
militibus fortiorem, sociam sibi et auxiliarem habebat.
Postquam vcro idem hic afFectus injuria et victor, ipse
dcinde alium injuria affecit, vide quomodo infirmior efli-

citur, Injurialaeserat Uriam; etpermutataestrursus acies;

et infirmitas ad laedentem , robur vero ad injuste laesum
transiit qui etiam mortuus domum illius subveriit. Ac
:

iilequidem Rex et supersles nihil potuit hic vero milcs ;

et mactatus jam omnia illius sus deque vertit. Si igitur ali-

3
quem recle vivere semperque ad divinum cultum respi-
,

cere videas, quamvis innumeris obsitus sit calenis, sive

• Ex interp. Evang. secundum Joan. — » Ex comm, jn Matth. — 3 E*

Serm. 1 de providentia.
108 S. JO. CIinYSOSTOMI ARCHIKPISCOPI C. P.

etiam perpeluo in carcere vivat, sive servitutem apud in-

dignos toleret, sive pauperlale prctnalur, sive sepulcro
revulsus exuratur, sive traclim corpus consumatur, sive
quodlibet landem sustineat malum, bcalum istiusmodi ho-
minem praedica, et aemulatione dignum pula. Quod si

alium in improbitale et nequitia, summisque vitiis agere

vitam ,
conspexeris, atque inlerim mullis honoribus fungi
conscendere regium solium, diademate redimiri, purpura*
que indui , et toti denique terrarum orbi dominari; ob
hoc ipsum talem deplora et miserum judica. Nihil enim
revera miserius anima sic affecta, licet totum orbem ter-

rarum sibi subjeclum habeat. Quid enim alicui prodest

divitiis affiuere, si virtute omnibus sit pauperior? Quid

vero lucri est tam multis imperare
1
, cum quis se ipsum
suasque perturbalioncs superare non possit? Si enim ad
salutem nostram virtus nostra non sufficiat, sed alios quo-
que habcntes decedere necesse sit; quid nobis continget,
unde spem habebimus, si neque nos ipsos neque
salulis

alios servemus? Si Deo placere hoc demum est hominem

2
esse :is qui nec hoc quidem, diclo audiens, praestilerit,

quid aliud esse quam fera censebitur? Considcra quanla

sit quod Ghristo volenle nos ex hominibus An-
iniquitas,
gelis a-quales reddere, ipsi nos ex hominibus in bestias mu-

lemus. Nam vcntri servire, et pecuniarum cupiditate te-

ncri, ira excandescere mordere calcibus ferire, non , ,

hominum , sed bestiarum est. Ut igitur si ad desidiam in-

clinare ccepcrimus
3
, a quibuslibet eliam damnum accipie-
mus; ita si sobrii esse velimus, licet innumeri sint, quiod
vitia nos trahant, nihil tamen studio nosrro officere pole-
runt. Quod si perdiscere cupias
4
, Deum natui\ie indidisse

leges, quibus discerni possit, quid bonum quidve malum,

' Ex interp. Evang. S. Matlh. — * Ex inlerp. Evang. S. Joan. — 3 Ex
Hexaemero. — * Ex Serm. de lege naturee.
 ,

ecloga de virtute et vitio, hom. xxvi. 159

ipsam noslram conversalionem percontare. Quare omncs
qui mala agunt, malorum nomina refugiunt ? Moechus moe-
chalur : tamen mcechus audire erubescit; pervu]galo
et

etiam mcecho dixeris moeche et quod facere gaudct

, ,

hoc audire ipsum pudet. Dic perjuro, Heus perjure, et

pro contumelia suorum operum appellationem accipiel.
Si bonum igitur existimas peccatum, quid nomen refugis
peccali? Sed temperantem voca temperantem ; et cnjus
opere delectatur, ejus nequaquam appellationem erubes-
cet. Justum appella justum et opere ipse suo triumphat,
:

et nomine gloriatur. Etiamsi enim ob religionemquamdam

nomen repudict bonam tamen animo famam suscipere
,

non veretur. Et nullum denuo vitium quisquam invcniet

aperta fronte prodirc, nisi muluam prius a virtute perso-
nam acceperit. Quodquomodo fiat, sic accipe. Qui men-
titur, is nnnquam, confitcndo mendacium, mentitur, sed,

veritatem simulando. Decipit homofraudulentus, nec do-

lum ostendit, sed amicitiam fingit, ct nequitiam machi-
natur. Calumniator, cum in judicium venit, non hoc quod
est, confessus , venit : sed specie testem veritatis osten-
dens, mendacio testem se iniquilatis exhibet. Sed et anima
nostra quanquam in vitiis voluletur, nomen tamen bonum
amplectitur. Multienim saepe polentesavaritiam spirantes,
nec quidquam aliud animo volvenles quam rapinam et
injustiliam, adeo ab aliquibus exorantur, ut pauperem
aut ab urgentc necessitate liberent, aut aliquid dc debilo
remittant, aut ne ulciscanlur cos a quibus moleslia affecli
sunt, aut affcctos se putarunt. Et qui legationem apud ini-
quum principem bene expositurus venit , non statim a
verilate exorsus rem ipsam continuo narrat , sed virtulis
nomen ei proeloquitur : Vir bonus es, inquit : nomen tuum
ubiquc divulgatur, tua omnes benefacta celebrant : et
multa ejusmoui conlexit, ut et laude hac flectatur, et
 ,

iGo S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

irnprobitatem declinet. Aspice qnoinodo vitium decora

virlulis appellalione vincatur. Ncmo malus malc audire
vult. Natura enim quod suum est, complectitur , licet li-

bera volunlas contrarium eligat. Ne igitur dicamus 1 , Hic

natura bonus est; Ille natura malus. Si enim natura bo-
nus esset nunquam malus ficri posset
, : et si natura ma-
lus, nunquam fieret bonus. Etenim si in arbitrio nostro
positum non esset malos nos esse, aut bonos, nec sui juris
naturam nostram hominum amator Deus condidisset
oporteret omnes ejusdem nalurae participes, et iisdem af-
fectionibus obnoxios, aut malos esse, aut virtute praeditos.
Cum vero nostri generis homines iisdem perturbationibus
agilari videamus
nec tamen eadem quas nospati; sed
,

valida rationenaturam aurigari, motusque superare in~

compositos, universam quoque hujus vitae felicitatem lu-
dibrio habere, atque ad veram gloriam incensos ferri;
nonnc perspicuum est,haec divina suggerente gratia, suo
cuiquestudio posse comparari? Et nos quidem inertiae de-
diti prodimus nostram ipsi salutem , nos ipsos superna illa

gralia destituentes ?

Nemo igitur alium quempiam accuset

2
, quasi ad virtu-
tis labores sibi impedimenlo sit, sed proprisc socordias
omnia ascribat. Et quid dico aliuin? ne ipsum quidem
diabolum existimet quis intercludere posss viam quas ad
virtutem ducit: sed seducit ille quidem et supplantat seg-
niores, sed tamen nec coercet quemquam, nec vim infert.
Atque hoc ipsa rerum expericntia docet. Gum enim re-
sipiscere volumus, tanlam animi contentionem adhibe
mus, ut ne inultis.quidem ad vitii capescendam viam hor-
tantibus, consilium hoc sustineamus; sed adamante quovis
firmiores simus, et iis qui turpia consulunt, aures nostras
obstruamus. At si languescere cceperimus , tum vero ne-
« Ex interp. Evang. S, Joan. — » Ex Hexaemerc, — ? Ibid.
 :

6'
ECLOGA DE VIIITUTE ET VITIO, IIOM. XXVI. 1 I

minc eliam consulente aut suppiantanlc, ipsi a noLis

pcrsuasi in vitium ruimus. Est igitur per se ipsam virtus
1
cjuidem admiranda . Si vero quis in medio sit eorum qui
ei obsistunl, atque eamdem persequatur, longe admirabi-
liorem eam facit. Non enim virtutem locus, sed locum
virlus natura sua digniorem prsestat. Et unius quidem vir-
2
lute multi etiam improbi sa?pcfruuntur : viliis vero mul-
torum, si vel unus multo in populo strenuus fuerit, nun-
quam tamen ille in perniciem collabetur. Et homo quidem
unus recle vivens, a divina ira universum populum eripere
poterit : e contra vero universa civitas corrupta in suam
pcenam atque imminens supplicium bene vivenlem tra-
here ac rapere non valebit. Atque hoc ex Noe patet
omnibus enim pereuntibus, solus servatus est. Ex Moysc
etiam liquidum est:unus enim ipse tanto populo vcniam
impetrare potuit. Ego vero et aliud quod dicam, divinae
clementiae habeo exemplum. Quando enim vivoshomines
quibus loquendi fiducia sit, quique peccatores restituerc
possint, nullos invenerit, tum ad mortuos confugiens, per
eos, inquit, peccala remitto.Quemadmodum ad Ezechiam
ait Protegam civilatem hanc, propter me et David pue-
: «

» rum meum jam defunctum

3
«Vidisti quanta Sanclorum .

sit virtus ? Non enim ipsorum verba tantum, scd et ves-

4

timenta universae creatura3 sunt veneranda. Heliae melote

Jordanem divisit. Trium puerorum calcei ignem calca-
runt. Helisaeilignum aquarum naturam mutavit, etferrum
in superficie porlare fecit. Virga Moysis Rubrum mare
divisit, et petram dirupit. Pauli vestes daemones ejecc-
runt : umbra Petri fugavit mortem: sanctorum marlvrum
cinis improbos daemones expulit. Cum potestate igilur
faciunt omnia, sicut Ilelias. Non enim diadema solum,
« Ex comm. in Hexaemero. — * Ex Serm. quod non sit ad gratiam
concionandum. — 3 4 Rfcg» xix, 53. — < Ex Serm. in slat.

XCIV. l
lG2 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

et exteriorem Regis speciem aspiciebat; sed animam quo-

que indutam lacerna, squalidam, sordidam ct qnovis dam-
Etcum caplivum, lotqueobnoxium
nalo miserins afTeclam.
morbis vidisset, illum cum suo rcgno contempsit. Tan-
quam enim in scena fictum, et non rcvera Regem sibi
cernere videbatur. Quid igilur refert exterius divitiis af-

fluere, cum interius tanta rccondila sit inopia? Contra

vero, quid nocet exterius pauperem videri, cum interius
tanta sit reposita copia? Talis nimirum leo et ipse bcatus
Paulus erat. Is enim carcerem ingressus sola voce funda-

menta concussit; et vincula, non dentibus usus, sed verbis

contrivit. Quapropter non leones illi, sed majus quippiam

aliud supra leones appellandi sunl. Saepe enim leo, ubi

in rete incidit, capitur : at vero sancti, in vincula conjecli,
fortiores evadunt. Leo fremit, et feras omnes in fugam
convertit clamat sanctus, et daemones undiquefugat. Quae
:

1
vero Pauli rebus praeclare geslis suffeccrit oratio ; aut
quae lingua hujus asscqui laudes polerit? S»ve enim egre-
gium quid edidere Prophetae, sive Palriarchae, sive justi,

sive Apostoli, sive Martyres, haec simul omnia complexus,

tanta excellenlia possidet, quanta illorum, quidquid vir-
tutis cuique fuit, nullus possedit. Quando igitur qua>
cumque in hominibus bona fuere, sola unius anima com-
plectitur, etquidcm omnia cum excessu quodam, non
hominum modo, sed et Angelorum, quonam pacto tan-
tarum laudumcumulumrequarc verbis poterimus? Quanta
animadversione non digni essemus, si cum unns omnia ,

in se complecli bona potuerit, nos nec minimam quidem

illius parlem imitari sluderemus? Ob mulla quidem et

alia bene gesta Abraham in admiralione est 2

; maxime
vero,quod filium suum immolare non recusaverit. Isaac
autem propter mansuetudinem quia cum propriis finibus :

« Ex Serm. i in Paulum. — » Ibid.

 ECLOGA DE VIRTUTE ET VITIO, HOM. XXVI. ] 63
pellerelur, non obsistens, suis undique possessionibus
ccssit, quoad molcslorum sibi hominum iniquam expleret
libidincm. Et Jacob itidem fortiludinc et lolerantia in-
signis; et David mansueludine Helias quoque quia pro
:

Domino zelalus est. Verum, quidnam Paulo ajquale fuerit,

qui cuncta haec majorem in modum est complexus? Neque
enim filium ipse immolavit, scd se ipsum decies millics
sacrificavit nec propriis solum finibus expulsus est
: scd ,

et lerram ct mare, Graeciam et barbaras nationes, et om-

nem denique quanlam sol aspicit, terram ccu alatus quis
pererraverit ; raptatus , caesus , lapidibus obrulus , et in
singulos dies morlcm oppetcns nec : bis septem annis ser-
vi\it, diurno aeslu et frigore noctis exustus ; scd vilam
omnem, fame, nudilale, et catenis et carceribus, insidiis
ac periculis transegit. Modcsliam vero et mansueludincm
quis Paulo magis, quis vero perneque ac Pauli anima,
ulramquc hanc prncslilit? Quod si ardorem ejus aspicias,
tanto supcriorem Helia invenics, quanlum ille cneteros
Prophetas excelluit. Sed locustis et melle sylveslri Joan-
nes vescebatur; at hic medio terrarum orbe, sicut ille
in

quidem et melle sylveslri non

in deserto, vivens, locuslis

vescebalur, sed mensam mullo hac tenuiorem apponcbat;

et ne quidem nccessario instruclus alimento, ob praedica-

Reliquum nunc est, utcum Angelis ipsum

tionis sludium.
coinponamus. JNec quisquam oralionis audaciam rcpre-
hendat. Nam si Angelum Joannem Scriplura appellaverit,
quid mirandum si homincm omnium excellentissimum
virlulilms comparare velimus? Elenim quid tandem
illis

sit homo', et quanta naturas nostrae nobilitas, qnanlaeque

virtutis capaxhoc animal, omnium maxime Paulus ostcn-

dit :quinunquam ex quo natus est, magnifica voce conlra

omnes, qui naturae nosiras fabricam accusant pro Domino
• Ex Serra. a in Faulum.

tl.
l{>4 S. JO. CHRVSOSTOAII AHCHIKPISCOPI C. P.

dcfensionem facere destilit, ostenditque non multum inter

Angelos cl homines interesse, si nobisipsis attendereveli-

mus. Non enim aUerius naturae particeps , neque alium
inundum inhabilans, sed in eadcm lerra el regione, iisdem
legibus et moribus educalus, omnes qui unquam fuerunt,
cx quo nali sunt homines, superavit. Et quemadmodum
cadaver cadaveri adjectura, nihilo secius immobile fuerit;
ila naturae impetus sedans , nulli unquam ulla in re hu-
1
mana perturbaiioni succubuit. ]Nam sicut in pccuniis , si

qnis duorum aureorum lucrnm fecerit, majorcm animum

sumit ad decem aut viginli colligendos et congereudos;
pari modo in virtute accidit, qui opus bonum fecit et ali-
quid cum laude gessit, laboris aliquam adhortalionem ct
admonitionem capit, ut alia qnoque plura similiter aggre-

dialur. ]Ne mihi quispiam dicat mullos esse qui recte

2
agant :non enim hoc est quod quaerimus; sed, ut omnes
rcctc agant.Nonne ci in corpore noslro hoc fieri cernis ?
Elenim si pedem oflcndentes vel unguem solum disturbe-
mus, tolum corpus membro condolet. Ne igiiur illud dixe-
ris : pauci relicii sunt, qui non rccle cgerint:scd illud
potius considera forc, ut pauci isti, qui non recte agunt,
3
carleros corrumpant. Elcnim apud Coiinthios unus erat ,

qui fornicatus erat, et non secus tamen Paulus ingemuit,

quam si tola ci/ilas periisset. Nec id sine magna ralione.

Sciebat enim, nisi ille emendarelur, subilo progredientem

morbum omnes invasurum. Si enim ex membris aliquod
pulredine aul iusanabili morbo kesum rccidimus, metuen-
tes ne reliquum quoque corpus eamdem perniciem con-
cipiat; alque hoc facimus non quod illud parvipenda-
,

mus, sed quia lotum potius conservare cupimus qnanto :

magis in viliis eorum qui nobiscum vivunt, hoc facere

• Ex Scrui. conlra Jiulccos. — a
Ex Sertrt. in sUituas. •— s E\ interp.

E\Hii£. S. Joan.
 ECLOGA DB VIRTUTE ET VITIO, HOM. XXVI. l6'5

necessarium fuerit? Nam si ita illos corrigere possumus,

ut ipsimet nihil nocnmenti capiamus, omnia facere opor-
tet. Si vero et illi incorrecti maneant, et nos simul damno

afficiant, resecandi sunt atque abjiciendi. Si enim cum

improbi nobis sunt filii, eos expellimus, et ne ipsam qui-
dem naturam reveremur: multo magis familiares et nolos,
si improbi fuerint, fugere et vitare debemus. Sed scanda-
1
lizanlur , inquit, ct male suspicanlur. Et quid tuin ? Tu
te ipsum cohonesla, et nemo te afficere ignominia polerit.
Quod si te ipsum dedecore aflicias, etsi omnes te honora-
verint, nunquam tamen in honore eris. Si namque quis
pro improbo habealur, cum probus sit, nihil inde damni

faciet, quoininus idem ipse Qui vero temcra- sit, qui est.

riam vanam suspicionem de aliquo habuerit, exlremum

et

luet supplicium. Improbus aulem, si bonam habeat opi-

nionem, nihil inde lucri percipiel; quin et majorem dam-
nationem habebit, et in majorem ignaviam prolabetur.
Qui talis quidem est, et pro tali habetur, animum saltem
demittet, et peccata sua agnoscet. At si quis latuerit , in

stupiditatem facile incidet. Si enim delinquentes, omnibus

etiam accusantibus, vix abducuntur, ut dolore compun-
gantur : ubi non modo non accusari eos, sed etiam lau-
dari ab aliquibus contigerit, quando tandem suspiccre ct
se corrigere poterunt? Fieri igitur non potest 2 , ut qui
virtutibus dediti sunt, abomnibus bene semper audianl;
nec rursus, ul virtulis curam agens non multos habcat
adversarios. Bona enim apud omnes fama, argumenlum
vel maximum est, haud multam virtutis haberi rationem.
Quomodo enim a cunctis laudetur, si quis affectos injuria
homines ab injuriam inferentibus eripere studeat? Rursus
vero , si peccantes corrigere, et recte agentes laudare
velit; nonne paresthos quidem laudare, illos autem vilu-

• Ex comm. in Mattli. — ' Ibid.

l66 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

perare? Itaque qni diligens virtulis sectator esse volet, et

a solo Deo rccipere lautlcm, eiun ab omnibus hoininibus
laudari ct bene audire impossibilc est. Mullam enim seni-
per in virtulein oslcndit vitium insaniam :sed non
1
modo
nullam ei cladem affert, sed oppngnando cliam forliorem
reddil. Tanla enim vis incst virtuli, ut, dum laedltur,

tadenles superct; dum oppugnalur, ipsis oppugnanlibus

evadat supcrior. Jam enim niibi cogiles Abehnonne a

Cain inlerfeclus est? sed c.esus ab illo tempore ad hunc

usque diem laudibus cclebratur et decoratur; nec lantum
tempus illius memoriam obscurare poluit. At homicida
ille cum vicisset, tunc vilam sustinuit morle graviorem,
et ex illo usque nunc infamia nolalur, et ab omnibus ac-
cusalur. Alque hncc quidem in praesenti vila. Quae vero in

altero saeculo sustineat, quae oralio aut quae mens expri-

mere polcrit? Audi vero Chrislum dicentem Simile : est

regtium coelorum fermenlo 2 , quod acceptum mulier

abscondit in farinae salis tribus. Vis ergo aliqua fermcnti
juslis inest, qua in specicm suam improbos converlant.
At pauci sunt jusli:etenim et parum fermenti:sed pau-
citas illa lolam massam sua vi in se ipsam convertit. Eodem
paclo, polentia juslorum non in quanlitale numeri, sed
in gralia Spiritus robur habet. Id aulem quomodo fial
3
,

accipe. Duodecim crant Apostoli : vides fermenli qnam

parum ? Universus vero terrarum orbis fulei cxpersfuit:
vides-nc, quanta massa ? Sed duodccim illi lolum orbem
ad sese converleruivt. Etenim et fcrmenlum et massa ejus-
dem sunt naturae; sed non cjusdem qualitatis. Quod si
aliundc quoque cognoscere velis; quanto plus juslorum
loquendi libertas, quam vis tyrannica possit, Joannem
audi dicentem Herodi : « Non licet tibi habere fratris tui

' Exhe\aemero. — » Ex Serm. cur non sublatus sit diabolus. — 3 Ex

hom. de Poenit. et in Ps. 7 et in Joan. prsecurs.
 :,:

EGLOGA DE VIRXUTE ET VITIO, HOM. XXVI. 167

1
«uxorem . »Rexerat Herodes, satellilibus stipatus, diviliis

circuuifluens, regia potestate pollens. Joannes vero pau-

por, domo, urbe, possessione et cibo carebat; locustisque

ex herba discussis et mclle sylvestri vescebalur. Sed pau-

per iste deserta^ererrans, populosis urbibus imperanti,
cum aucloritate mandat Non : licet tibi. Vides ut natura
sua virtus vilio dominetur? Sed propterca justus in car-

cerem conjicilur. Fit amarum illud convivium : intrat in

medio convivio pueila sallatrix, placet Herodi et convivis ,

adeo ut Herodcs juret, « Poslula a me quod vis, et dabo

» tibi, usque ad dimidium regni mei. » Vides quonam reg-

num abjecerit? quidquid postulaveris, dabo tibi, eliam

usque ad dimidium rcgni mei. Miser et infelix, tam cito
tibi mentis cculi excaecali sunt ? regnum aestimas?
tanli-ne
Semel puella saltavit, et dimidium tradidisti Quid si se- :

cundo saltaverit, quid facturus es ? Opla, ne denuo saltet,

2
aut si saltet , ne placeat:sin autem, unum tibi reslat, ut
mendices. Quicumque igilur bonis praescnlibus inhiant,
quanquam inimensre magna potestate
illis diviliae sint, aut
sepli fucrint, eos tamen in servorum ac mancipiorum nu-

mero ponere virtutis studiosi non dubitant. Sit enim Rex

quispiam improbus, dcinde et privalus bonus horum quis :

cujus dominus sit, videamus, et ubi regia signa fulgeant

quis item superior sit, et quis inferior. Quomodo igitur
istud sciemus ? Imperet Rex privato flagitiosum aliquod
facinus et iniquitate plenum. Quid igitur bonus privatus
ille et subditus? non modo non cedct, vel obediet, sed,

imperantem quoque a proposito abducere conabitur

etiamsi moriendum fuerit. Quis ergo liber? Utrum qui
quod vult agit, nec Piegem adeo veretur ; an qui a snbdito
contemnitur? Sicut cnim captivus, ctiamsi copias ingen-
tes habeat, vel ob hoc ipsum omnibus captu facilis est
' Marc. vi. — • * Ex Inlerp. Psal. 48.
 ;:

1 68 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

eodem pacto qui ab aflectibus irretitus est, licet diademate

cinctus fuerit , quavis tamen aranea abjectior erit. Quid
1
ergomiserabilius fuerit vitio deditis ? qui et ipsa hominis
appcllatione jure privanlur, et pamas insuper luunt; quod
multis naturae commodis acceptis, eadem prodiderint, et
ultro sibi subduci permitlentes, ad vitium tranfugerint.
2
Si enim servus quod sibi datum erat , reddens, ideo im-
probus audit, quia id non geminavit, quid, qui illud etiam
perdiderit, auditurus est? Si ille ligatus, ejectus est, ubi

stridor dentium quid nobis eveniet

: qui, infinilis eliam ad

virtutem nos trahentibus, refugimus tamen et gravamur?

Nonne vides ,
quanta sit abjectio vitae , quantaque ipsius

incertitudo, quantusque in rebus labor? Numquid enim

virtutem quidem cum labore, vitium autem sine labore
sectari licet? Si ergo utrimque labor, quare non hanc de-
ligis ubi utilitatis inest plurimurn? Itaque si sacerdotem
5
videris indignum , non ideo saccrdotium calumniari de-
bes.Non cnim rcm ipsam calumniari oportet, sed bono
male ulentem damnare. Quoniam et Judas proditor fuit
nec tamen hoc apostolici muneris, sed animi ipsius crimen
fuit.Et medici quidem multi carnifices facti sunt, et pro
medicamenlis venena porrexerunt nec tamen artem vitu- :

pero, sed eum qui arte illa iniquus abutitur. Et nautoe

saepe naves submcrserunt, nec ars navigandi tamen , sed
eorum voluntas tantum mala est. Necesse quidem venire
scandala 4 , ait; sed vae homini illi, per quem scandala ve-
niunt. Quid ergo? anne praediclio ipsius scandalum in-
ducit ? Non praedictio ipsius^ absit : neque idcirco quia pra>
dixit, evenit ; sed quia omnino futura erant, ideo praedixit
adeo ut si scandala inferentes , maligne agere noluissent,
ipsa non venissent. Si vero futura non fuissent, neutiquam

1
E\ hexaumero. » Ex comm. — in Mallh. — 3 Ex Orat. 2 in Oziam.
— < Ex comm. in Malth.
 ECLOGA DK VIRTUTE ET VITIO, HOM. XXVI. 1
69
praedicta essent. Quoniam vero perperam 1111 fecerunt, et
desperale laborarunt, vcnerunt scandala, et quod futurum
erat, praedicit. Quid si illi emendali fuissent, inquit, nec
quisquam induxisset scandala, nonne verbum hoc mendax
deprehensum fuissel? Nequaquam. ]\on cnim diclum
fuisset. Si enim futurum esset, ut omnes emendarentur,
non diceret, Necesse est, ut veniant. Sed pnevidit suopte
ingenio haud emendabiles fore, idcirco dixit, omnino ve-
nient. Et quare, inquit, ipsos non e medio sustuiit ? Quia
non inde la:si homines intereunt, sed sua ipsorum desidia.
Quod si propter scandala perirent, omnibus pereundum
esset. Quin si resipiscamus, non exiguum inde lucrum
percipimus, ut assidue scilicet vigilandum nobis pulemus.
Si enim cum inter hostes simus , et tot tentationes nobis

immineant, somno indulgemus; quid in securitate viventes

non faceremus? Ac si placet, primum hominem considera.

Si enim cum breve tempus, nec tolum fortasse diem in

paradiso vixissel, deliciis fruituseo vitii pervenit, ut etiam

sequalem se Deo fore cogitaret, et veteratorem benefacto-
rem putaret , nec ullum retineret pracceptum : hic si ita

reliquam vitam egisset, quid non molitus esset ? Cum enim

quis semel a malis liberatus, non resipiscit, longe graviora
prioribus luet. Et hunc enim pluribus de causis emen-
dari oportebat quod ante malis affectus sit, quod libera-
:

tus ; quod, nisi mularetur, pejora suslinenda expcclarc

haberet. Quod si nullo istorum fiat melior, quomodo non
multo graviora prioribus malis patietur? Etenim Pharao
si ex priori plaga emendari voluisset, non fuisset expertus

posleriores, nec poslea cum loto simul exercitu submersus

esset. Sed qui sub vinculo fuerit bonus, nunquam bonus
erit:quin a necessitate liberalus, mox ad ingenium redi-
bit. Nc igilur hoc quaerentes dicamus, Qui nihil aut boni
aut mali egerit, qualem is locum accipiet? Nihil enim fa-
 :

I70 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

corc boni, id ipsum est malnm facere. Si enim famulum

aliqucin haberes, qui neque furarelur, neque conlumelia
te afliceret, nec obmurmuraret, imo etiam ab ebrielate,
aliisque omnibus
vitiis abslineret semper aulem otiosus
:

sederct, nec quidquam eornm qua3 domino a servo deben-

lur, praeslaret, dic mibi, nonne ipsum flagellares? nonne
tormentis afliceres? El tauien nullum flagilium commisit.
Satis cst igilur mali boc ipsum, nihil fecisse boni. Sit eliam
nobis agiicola aliquis, qui nihil de noslris dissipet, neque
dolo et insidiis agat, neque suffuretur, solum aulem com-
pressas manus lenens domi sedeat, neque semina spargat,
ncque rura proscindat, neque vitem colat, neque aliud
quidquam circa agriculturam cfliciat nonne talem pcenis :

persequemur? Et tamen nulla nos injuria aflecit, nec

habemus in quo accusare eum possimus. Verum hoc ipso
injuriam intulit. Et nostro quidem in corpore sit manus
quae caput non feriat, neque excindat linguam, neque ocu-
los evellat, neque aliud ejusmodi quid mali faciat ; otiosa
maneat solum, nec sui quidquid est toli oflicii, corpori
prajstet nonne abscindere potius ipsam operas pretium
:

erit, quam otiosam toliquecorpori nocentem circumferre?

Quid aulem os, si manum non absumat, neque mordeat

pectus; quae vero ad se spectant, omnia omittat, nonne
illud occlusisse melius fuerit? Si itaque in istis, non solum
mali nihil fecisse, sed etiam bona omisisse grandis injuria
censelur multo magis
: in spiritualibus. Utinam fieri pos-
set me quidem pro vobis certamen bcne gerere, vos
1
,

autem bcne gestne rei praemia ferre, nec ego unquam tam
molestus essem. Qnemadmodum enim mater febri labo-
rantem filium videns, eique dolenti et ardenti astans, fre-
quenterque lamentans inquit Utinam, fi!i, fcbrim luam
:

suscipere liceat, et in me ipsam hanc haurire flammam

' Ek Serm, in statuas.
 ECLOGA. DE LIBERORTJM EDITCATIONE, HOM. XXVII. I7I

sic eliam cgo dico; Utinam fieri posset, ut pro vobis la-

borando rem omnem bene gerere valerem. Sed non licet

hoc nobis non, inquam licet. Quocirca si quis

; , alios
1
quoqne corrigere possit ,
illis scse polissimum adjungat,
qui curationem sunt admissuri, eosque meliores efficiat.
Qui vero infirmior cst, fugiat improbos, ne eamdem ab
ipsis perniciem capiat. Sic cnim etprresentem vitam secure
transiget, et futura bona conscquetur. Quoe omnes nos
consequi contingat gratia et benignitate Domini nostri
Jesu Chrislhcum quo Palrisimul el Spiritui sancto gloria
nunc et semper, et in soecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XXVII.

De Uberorum edv.cali.one.

Rogo vos atque obtestor 2 dilectissimi, magnam libe-

,

rorum noslrorum geramus curam et ubique ipsorum ,

animae salulem quacramus. Imitare beatum Jobum, qui

filiis, etiam ob peccata quae cogitatione fiunt, limens, pro
ipsis offcrebat sacrificia, magnamque ipsorum ralionem
habebat. Imilare Abrahamum qui et ipse non pecuniis et
,

opibus congregandis studcbat; sed de divinis legibus, qua

ratione ipsarum custodiam ad suos posteros inlegram
transmitleret, cogitabat. David quoque, dum e vita dece-
deret, filium suum accersens, pro ampla haereditate ei

islhaec mandabat, et prolinus dicebat : Si volueris, fili,

juxta legcs Domini vivere, nihiltibi accidet inexpectatum,
sed res omnes ad voluntatem tibi fluent , magnaque frue-

' Ex interp. Ps. i4o. — » Ex Serm. Vidua cligatur.

 ,,

17» 8. JO. CHBYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

ris securitate. Si vero ab illo cxcideris auxilio , nihil tibi

regnum alque ampla isla potestas proderit. Ubi enim

piclas inDeum non cst, ipsae quoque quae habentur opes,
cuin periculo, summoque dedecore pereunl. Uaec vero
ubi habelur, mox eliam quae modo desunt, accedunt.
Quocirca cogitare parenlcs oporlet
1
non quomodo filios ,

auro ct argento divites faciant; sed qua ratione pielate et

sapienlia virtulumque possessione omnibus evadant locu-
pletiorcs : nc multa desiderent : ne saecularibus et stultis

cupiditatibus capiantur et gestiant. lllorum quoque in-

troitus et exitus, conversaliones, inquam, et congressus,

accurale inquirere oportet, scicnles, quod si ista ne-

glexerint, nulla apud Deum venia sint digni habcndi. Si
enim curae pro aliis gestae a nobis exposcenda sit ratio ;

unusquisquc enim, inquit, non quae sua sunt, quaerat,

sed quae sunt alterius quanto magis illius quam pro libe-
ris noslris habuimus ? Tu vero , ut equum habeant
bonum, ut splcndidas oedes, ut sumptuosum agrum
nihil non agis et moliris : ut vero animus sit bonus , ut
pia volunlas, nuliam habes rationem. Jam vero, posses-
siones ipsae licet multae sinl et amphe, si lamcn desit in-

duslrius aliqnis, qui cum virtute eas adminislrare possit

univcrsae evane^cunt , et una cum ipso intercunt. Si vero

generosus et sapienlia praedilus sit animus , etiamsi nihil

domi reposilum sit , omnium tamen bona secure possi-
dere polerit. At vero ejusmodi qui non paucis parentibus
circa liberos usu venit, dum ordinate ac dissolule viven-
tes casligare, verbis reprehendcre, aut contrislarc filios

nolunt. Vidi ego saepc in flagitiis dcprehensos in carcerem

abripi, et a carnilicibus capite plecti. Si enim tu non
ipsemet corrigas, si lu non modcrcris, ille se improbis et
pcrditis hominibus conjungcns , ncquitiaeque illorum
'
Ex codem.
 ,

ECLOGA DE LIBERORUM EDUCATIONE, HOM. XXVII. 1^3

particeps faclus, sub publicas redigitur legesac palam ,

omnibus iuspicientibus pccnas luit. El quidem cnm ipso

,

danmo major ignominia naseitur, omnibus scilicet, ilio e

medio sublato, cjusmodi patrem digito monstrantibus
et forum penitus ipsi inaccessum facientibus. Quibus
enim , obsecro , oculis sibi obviantes homines, post ejus-
inodi filii oppiobrium et calamitatem obtueri-polerit ?
Quid ista insania perniciosius fuerit? Non pudet te, ne-
que erubescis, dic mihi cum in filium illum tnum judex ,

animadvertit, et casligando emendat; alque alicna iilc

opus habet correctione qui tanlo inde ab inilio tempoce
,

tibi cohabilavit? non te obvelas et occullas ? audes deni-

que, dic lnihi, adhuc pa!er appellari, ita prodilo filio, et

necessario ipsi proventu non illalo, sed ut omnibus vitiis
perderelur, negleclo? Et servum quidein fugitivum videns
colaphis cacdenlem filiolum , acerbe fers, indignaris, et
beliiia ferocius in percutientis faciem insilis. Diabolum
vero quolidie cernens filio colaphos infringentem , dae-
mones inquam, in sceleraipsum inducentes, dormis ta-
men , nec doles , neque adversaris, neque truculentissimae
Et qualem tu experieris humanita-
bestiie eripis filium ?

tem? Quomodo enim non absurdum est, te quidem curn ,

a daemone exagitatur tuus filius, ad omnes Sanctos cur-

rere, eosque qui inverticibus montium degunt, faligare,

ut a furia illa ipsum libercnt : peccato aulem quod quovis
daemone perniciosius est, assidue ipsum infeslanle, nihil
plus faccre ? Et vero a daemone vexari adeo grave non est;
neque enim in gehennam praecipitare daemou onmino po-
test:quin, si sobrii simus , coronas nobis tentatio ista

feret splendidas et praeslantes; si inquam gralo animo

ejusmodi insultus feramus. At qui cum peccalo vitam
agit , fieri non potest ut unquam salvetur ; sed necesse
eum et in hac vita contumeliis obnoxium esse, et rursus
 ,

174 s" J0 « CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

c vita deccdcnlem seternas pcenas luere. Sed quam tan-

dem excusalionem afferes ? Annon ab initio, inqnit, tibi

feci puerum cohabitare ? constilui vero te ipsius magis-

trum, el prnefectum , et curatorem , et ducem. Anncn
integram ipsius poteslalem nonne in manus luas tradidi?
tencrum illum adhuc conformare jussi et aplare ? Quam
igilur habebis veniam si permiseris ipsum reluclari?
,

Quid igitur crit quod dicas? num, quia effrenatus et in-

traclabiiis est? atque ab initio oporlebat te omnia ista ad-

verlere, et cum freno duclilis planeque puer csset, iilum
frenare, solcrler instituere, et ad omnem honestalem
conformare; atque animi ilhus motus subigere, cum i'a-

cilior cultura eral : tunc spinas oportebat exscindere

cum leneriore exislenle aetate , faciiius eas evellcre lice-

bat :enim incuraloe ailcctiones atque auclre usque

sic ,

adeo indomitae non evasissent. Quam igitur excusa-

tiouem habebimus quando Dcus filiorum injuria nos
,

allicientium, ne vitae quidem parcit; « Qui maledixerit

»patri suo , inquit , mortc morialur 1 , » nos vcro ob inju-
riam Doo iilalam, etiam indignari eis nolumus ? Ego, in-
quit, injuriam tibi inierenlem etiam occidere non recuso,
tu vero ieges meas proculcantcm nec verbo contrisiare
audes? Et quomodo hajc venia sunt? Nc igitur fiiio-
rum curam prxlermittamus , scientes , eos, si recle in
divinis rebus sese habeant, eliam in praesenti vita hono-
raios et nobiles fuluros. Euinsiquidem, qui cum virtule
el aequitale vitam hanc transigit, omnes revcrenlur et ho-

norc prosequuntur, omnium alioqui sit pauperrimus.

iicet

Sicut e diverso improbum aversanlur et odio prosequun-

tur, etsi magnam facultatum copiam possideat. Qui enim
liberos suos negligunt, quamvis caeteroqui boni et mode-
rati sint , ob hoc tameu peccalum extremam subibunt
t Exod. xxi, 17,
 ,

ECLOGA DE LIBERORUM EDUCATIONE, IIOM. XXVII. Iy5

poenam. Quod si clare perspicere velitis *>, nos, licet om-

nia nosta recte administremus , liberorum vero negliga-
mus salutem ,
gravissiinas poenas daturos , diligentcr iis

quae diclurus sum, atlendite. Sacerdos quidam crat apud

Judaeos
2
, homo modestus et probus, Ileli nomen huic
erat, duorum filiorum pater, is cerncns filios ad vitium
tendere, non cohibuit, non veluit : imo cohibuit et ve-

tuil , at hoc non qua par erut diligenlia faciebat. l\am

pcena nulla illos coercuit, sed verbis duntaxat et admo-
nitionibus ab hac nequitia illos abducere nitebalur, atque
ejusmodi ad ipsos verba assiduc habebat : Nefilii, ne fe-

ccrilis ila; non enim est bona fama quam ego de vobis ,

audio. Et quidem satis idonea erant ista verba ad corri-

gendum illos; sed quia non totum quod lenebatur, ,

pracstitit, idcirco tum sibi, tum filiis suis Deum inimicum

reddidit : et dum fiiiis suis intcmpeslive pepercit, filiorum

juxta, ac propriam perdidit salulem. Et praeler ignaviam

quidem in castigandis filiis, aliud nihil babebat Deus
quod seni objiceret. Quod si levius delinquentem adeo
cum universa domo Deus subverlit, num gravius peccan-
tes iinpunitos dimittet? Si sacerdotem illum , seniorem ,

nobilem, et qui viginli jam annis sine culpa Hebraeorum

genti praefuerat, nihil istorum liberare valuit; sed quia
filiorum accuratam rationem non habuit , valde miserabi-
liter interiit; hujus quidem negligenliae culpa, omnia illa,

velut immanis quidam fluctus, obruit, universaque recte

facta obscuravit • quse nos pcena manebit , qui et a virtute
ipsius longe absnmus , et hberis noslris non modo non
prospicimus , sed et quovis barbaro crudclius erga illos

nos gerimus? Quemadmodum enim quis iii propriis pec-

3
catis ad defensionem et veniam confugere nequit , sic

• Ex orot. ad fidelem patrem. — » i Reg. u. — * Ex interp, epist. a<J

1^6 S. JO. CHflYSOSTOMl AHCHIEPISCOPI C. P.

nec parenles pro filiornm deliclis. Et merito quidem. Si

cnim a nalura peccatum hominibus inesset, recte ad de-
fensionem quis confugeret. Quoniam vero libcre et mali
sumus et boni, qunmnam ille speciosam causam afferat,
qui charissimum sibi perverli et improbum fieri permit-
tit? Ne igitur divitias ila filiis tuis relinque , ut deseras
virlutem. Extremaj siquidem est dementiae, superslites
quidem, non facere ipsos omnium bonorum dominos;
defunctos vero magnam facili juventuti praebere licen-
liam. Nam dum adhuc vivimus, etiam rationes ab illis

poscere poterimus, maleque facultatibus usos castigare

et refrenare : morlui vero, si una cum nostra et adoles-

cenlke solitudine etiam ex diviliis licentiam suggerainus;

in infinita praecipitia miseros illos et aerumnosos adige-
mus. Ne hoc cogitemus utopulentos ipsos 1 sed ut
igitur ,

virtutc praedilos relinquamns. Si enim in divitiis habeant

fiduciam, nihil aliud curabunl; ut qui morum improbila-
tcm pecuniae abundanlia facile obumbrare possint. Si
vero viderint, se islo solalio dcstilutos omnia molien-
,

lur, ut virtule magnum suae egestali solamen consequan-

tur.Ne igitur anlc privala aut publica negbtia aggredia-
mur, quam animos ipsoruin recte efformemus. Si vos
liberos veslros benc institualis, ipsi quoque suos erudient,
et hi rnrsum suos doccbunt; alque ita usque ad adventum
Christi res procedens , iis, qui radicem proebucrunt, in-
tegram afferet mercedem. Si enim recte educa-
hujus rei
2
veris filium ila et hic filium suum, et isle suum; veluli
,

catena qmedam et series reipublicae optimae semper pro-

gredietur, a le ducto et exordio et radice, tibique habitae
pro posleris curae fructus proferet. Qui vero patres filio-

rum moderalionem et tempcrantiam negligunt 3 , libero-

Ex interp. epist. a ail Corinlh. — • Ex oral. in illud J'idua eligatur.

— J E\ a ad Co.inlh.
 ,,,

ECLOGA DE LIBER.ORUM EDTJC ATIOINE, HOM. XXVII. 177

rum sunt interfcctores : atque ideo illis crudeliores, quod
ad inleriluui et mortem animae hasc rcs tendat. Tt igitnr,

si equum videas , ad praecipitium ferri , frenum injicis,

et retractis jubis vi cohibes, crebroque flagcllas, qurc

pcena quidem cst, sed maler tamen salulis : ita cum filiis

quoque tuis agas , quando delinquunt. Liga pcccantem

donec Deum placavcris : ne dimiseris solulum, ne am-
plius Dei ira vincialur. Si enim tu illum ligavcris, non
ultra ligabit illum Dcus : si vero tu non ligaveris, infanda
illum manent vincula. At salis longo tempore, inquis
pcenas dedit. Quanto, dic mihi? annum unum, duos,
aut tres? Verum cgo non temporis dinturnitatem quaero
sed animi emendationem; islam igitur ostende. Si com-
punctus sit, si mutatus, et totum confectum est : sin mi-
nime istud, nihil jam tempus prodest. Nec enim an sa?pe
obligatum sit vulnus, sed an aliquid ligamen profuerit
quserimus. Ac si quidem vel brevi lempore juverit, non
amplius apponatur : sin utilitatis nihil attulerit, ctiam
post decem annos apponatur. Atque hic sit terminus,
quo vinctus solvalur, ejusdem scilicet commodum. INihil
enim adeo commendat imperinm habcntem 4
quam amor,

in subditos. Nec enim patrem sola generalio facit, scd

eliam generationem sequens amor. Qnod si, ubi natura

est, dilectio necessaria est ; multo magis ubi gralia. Et
tu vero puer, tanquam famulus iis servito.qui te ge-
nuerunt. Quid cnim rcpendes illis, qualia ipsi tibi?
ut enim vicissim illos gcneres, fierinon potest. Sed
ct si pater reprehendat fratrem tuum, irasccre et tu
cum illo sive tanquam dc fralre
,-
sollicitns, sive tan-
quam parenli condolens. Si enim videat, qui deliquit,
quod a patre quidem increpclur, te vero assentalorem
habeat, segnior evadit : ac tu interea non illi solum dam-
1
Ex comm. in 2 episl, nd Corintb,
XCIV. l2
1^8 S. JO. CIIRYSOSTOM ARCHIEPISCOPI C. P.

nuiii , sed etiam vindictam tibi ipsi accersis. Qui enim

vulnus curari prohibet , huic non minor pcena debetur,
quam ei et major. INon enim «xquale
qui illud infligit : imo
est, sauciarc quod sauciatum est sane-
, et obstare, ne ,

tur; hoc cnim omnino mortem allert, illud vero non pe-
nitus enecat.
1
Ne porro genitores nostros despiciamus : et si illos

forte contemnamus magistratus metuenles , , omnino

rcquiores simus ^uod si et hos impii despuamus, conscien-
tioe nunquam evadere reprehensionem poterimus. At si

hanc quoque parvipendamus et rejiciamus, hominum

saltem opinionem limentes, meliores simus. Si vero nec
hanc vereamur, legum ipsarum imminens metus vel invi-
tos nos emendare poterit. Quemadmodum enim dum im-
probi puniuntur, caeleri corriguntur : sic etiam aliquibus
cum laude aliquid gerentibus, multi adparem aemulatio-
2
ncm incilantur. Et puerquidem ,
quousque sub terribili

magistro vilam agit, quamvis temperale modesteque se

gerat, quamvis placide vivat; nihil tamen illud mirum
est : pacdagogi enim timori illam adolescentis moderatio-
ncm omncs imputanl. Si vero illa necessitate sublata
3
, in

eadem maneant morum gravitate , tunc etiam prioris

aetatis lemperanliam ipsi omnes adscribunt. Quaproplcr

magislros polius quam patrcs inquirerc et desirerare
oporlet. Per hos siquidem vivcre duntaxat : per illos vero
bene vivere contingit. Nc glorieris quod palrem sanctum
4
naclus hoc enim ipsum te
sis : magis condcmnabit, si
domesticum generositatis cxemplum habens te ipsum ,

majorum tuorum virlute indignum gesseris. Magnum bo-

num est, in propriis rccte faclis spem salulis habere. Ncc
enim ullus unquam amicus ibi opitulabitur. Si enim hic

E* Srrm. in slaluas. — a Ex iisdem, — ? E\ a rpist. ad Corinlhi —

4 E\ Senn, de divite et Eazaro.
 j, :

fcCLOUA DE LlilERORUM EDUCATlOKE, liOM. XXVII. 1

J <

inquit Jeremiae ; Ne orcs pro populo isto , liic , inquam

ubi in nostra potestate est, ut converlamur, multo magis
1
in allera vita. Majorum igitur laudes , si quidem illorum
participes simus. etiam nostrae sunt : sin secus, uihil
nobis conducunt,imopotiusnos condemnant. Atqueislud
2
qua ratione fiat, audi. Absalon filius erat Davidis , juve-
nis, protervus, perditus. Hic sedilionem in patrem con-
citavit, ipsoque e regno ejecto , omnia quae patris erant,
invasit ; qui quidem nec naturam nec educationem , , ncc
astatem, nec praccedentia reverebatur, seditaerat crudelis
atque immilis, adcoquebestiamagisquam homo, utomni-
busistisobstaculisperruptis, naluroelegibusimpudenlerin-
sultaret, turbisque ac tumultu omnia compleret. Si eniru

tanquam parentem revercri nolebat tanquam senem

, at

oporlebat. Si vero et canitiem despiciebat, tanquam bene-

factorem erubcsceredebuit : ac sineistudquidem,certe ut
talem, a quo nullam injuriam acccpisset. Verum, ambitio-
nis libido omnem hunc pudorem profligavit, et exhominc
bestiam fecit. Ac beatus quidem iste parens et nutritor,
vagus et exul per deserlum errabat; ac veluti profugus
aliquis , exilio , caeterisque malis huic annexis mullatur :

ille vero bonis paternis luxuriose immodiceque abuteba-

tur. Rebus igitur ad hunc modum conslilutis , et agmini-
bus penes ipsum dispositis, ac civilatibus lyranno subjec-
tis, Chusi vir bonus et Davidi amicus, in ista tcmporum

vicissiludine, amicitiam erga iilum constanler retinuit

vidensque ipsum per desertum effusum errare tunicam ,

scidit, cinerem inspersit, ingemuit, amare denique et

miserabiliter exclamavit. Et quia opis nihil praeslare po-
terat, ex lacrymis pelitam conferebat consolationem. l\ec
enim temporum et polentiae erat amieus, sed virtutis :

alque ideo reguo umlato, ipse amicitiam minime mutavit;

i
Ex inlerp. episl. i atl Timolh, — « E% Inlerp. psaloii 7.

12,
 ,

180 S. JO. CURTSOSTOMI AltCHIEPISCOPI C. P.

Videns itaquc David Ikcc facientem, aiebat ad illum :

ista quidem amici sunl, et sincerum in nos aflcclum ha-

bentis ; nihil lamen nobis conferunt videndinn potius :

quidnam consilii ineundum, et qua ratione mala ista dis-

culiantur, ulquc exitum aliquem pcriculorum inveniamus.
Haec cum dixisset, ejusmodi consilium ilii suggerit : Abi,
inquit, ad filium meum , et assumpta amici persona , dis-
turba illius consilia , et Achitophelis consilium irrilum
fac. Occupaverat autcm Achitophel tyrannum, ut qui ipsi

familiaris csset, et vir alioqui in rebus bellicis strenuus,

in ductando vero exercitu , belli et pugnae tempore pcri-

tus ; propter quod ctiam David illum magis, quam tyran-
num timebat, tam erat callidus in consiliis. Ilis igitur
auditis Chusi obsequebatur, nec quidquam illiberale aut

instrenuum animo cogilabat; neque dicebat, quid si ca-

piar ? quid si deprehendatur res conficta ? Vafer est Achi-
tophel, forte etiam hoc arguet et manifestum faciet
atque ego temere ct irrito conatu peribo. INihil ejusmodi
animo versans in exercitum insiliit, atque universum ne-
golium in Deum rejiciens , in media se ipsum pericula
immisit. Ut vero civitatem intravit, videns advenlantcm
tyrannum, accessit. Hic vero repente eo viso et domi-
nandi cupiditate ebrius, non curiose exploravit, quid
afferrel boni, sed ipsum irridens et probris incessens,
abi, inquit, ad socium luum , nomen palris, ob nimium
odium ct inimicilias appellarc nolcns. Chusi vero nihil
conturbalus, aut commotus , quid inquil? Quando Deus
erat cum quoque ab ipso stabam cum vcro
ipso, ego :

jam tccum sit, consentaneum est ut et ego res luas

curem. Extulit haec res tyrannum et inflavit, nec quid-

quam circumspecte scrutatus homo enim levis credit ;

omni verbo , conlrariis praxipitatus, confestim illum in

familiares suos ascivit, atque praecipuorum amicorum

 ,
:

ECLOGA DE LIBERORUM EDUCATIO.NE, IIOM. XXVII. 151

numero ascripsit. Tolum Deus dispensabat praesens et

exercitum ducens in negolio pracsenli. Igitur consiliio de
bello proposito , atque aliis alia consulenlibus , essent ne
conlinuo insidiae parandae hosti , an vero aliquanlisper
morandnm ;
progressus in medium Achilophel acer in
consilio dando ct sentenlia diccnda , hoc consilii affere-

bat Afllictum inquit, alque conslernatum tuum palrem

: ,

opprimamus, euraque, ne exigua quidem mora relicta

interficiamus. Si enim imparalum illum jam invadamus,
nullius erit res laboris. Ilisauditis; tyrannus eliam Chusi
accersit, qui simulata amicitia ad ipsum vencrat, et ait

Communicemus eliam cum sermonem hunc quod isto ;

quidem minime secundum cursum humanum conligit,

subilo scilicet venicnlem ipsum ita honorare, fideque
dignum existimare, ut eumdera eliam ad consilium de
tantis negotiis adhiberet sed quod anle dixi ubi Dco
: ,

duce aliquid geritur, etiam dillicilia fiunt facilia : et in-

troducitur Chusi, cui libere rem communicat lyrannus,

et quae menti succurrerent dicerc jubct. Quid igitur
,

Chusi? Nunquara, ait, sic crravit Achitophel. Vidisti ho-

minis prudentiam? non continuo ei sententiam exculit,
scd cum aliquo praeconio. Primo enim illum admiratus,
tanquam qui praecedenlibus lemporibus recte consuluis-
set : deinde pracsentem ipsius reprobat sentenliam ; quasi
dicerel, miror, quomodo lapsus nunc ftierit : ncc enim
consultus mihi videtur istc modus. Etenim si jara palrem
tuum aggrediamur, vclut ursus quidam insaniens , furore
plenus, et vila veluli desperata in fcrvcnli ira pugnans,
nullam salulis rationem habcbit, scd ingenti cum vchc-
mentia in nos irruet. Si vero parump. . r moremur, et
ampliore cum apparalu et majore cum securilate illum
aggrediemur, ipsoque citra laborem velut in sagena facil-

lime comprehenso, redibimus. Laudat consilium hoc

l82 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P,

Absalon , et utilins sibi esse affirmat. Ista interim Chusi

dicebat, tcmpus Davidi dare volens, ut consislcret ali-

quantulum et respiraret , alque exercitum congregaret.

Hac igilur ratione rejecto Achilophelis consilio, per quos-
dam viros occultc missos omnia Davidi significabat et ,

quod consilium suum vicloriam Davidi allaturum, tyran-

,

nus sua auctoritalecomprobasset. Atque itaetiam accidit.

Cum enim modicum tempus concessissent qui cum ty-

rannocrant, instructus David eos aggressus est, et tro-
paeum erexit. Quod Achitophel ob miiltam peritiam et
callidilalem cernens, atque hinc cxitum intclligens, quod
perniciosum Absaloni essel consilium, nonferens, con-
ceptum cx hac re dolorem abiit, et aptato laqueo se ,

suspendit atque hoc modo vitam finivit. De Achilophele

,

igitur et Absalone dictum illud est : « Convertetur dolor

1
»ejus in caput ipsius . » In utriusque siquidem caput ul-
lio descendit. Ille enim laqueo adhibito vitam abrupit :

Absalon vero se quidem ipse non strangulavit sed invitus ,

suspensus est : nec subilo sublatus, sed velut in carcere

prius alligalus et ligno affixus est ; Deoque scntentiam de-
super ferente, ad multum temporis pependit, a propria
insuper conscienlia ilagellatus. Atque ut noveris islam
rem non humanitus contigisse, sed plane divino judicio
evenisse, capilli ipsum ligno alligarunt, aniinal brutum
tradidit : et pro funibus quidem ipsa coma , pro patibulo
arbor, el pro milite mulus fuit. Et vide tamen Dei cle-
menliam ; multo enim lempore eum dimisit , ad poeniten-
tiam ipsum invilans, et ut paternam dulcedinem experi-
retur, fecit. Et sane nisi bellua fuisset , et saxeam animam
habuisset , suffecissent ulique ista omnia quae ipsum, ab ,

importuna illa dementia avocarent; mensa, inquam in ,

qna cum patre sale vescebatur : domus, consessus, ubi

1 Psal. vii, 17.
 :

ECLOGA DE LIBERORUM EDUCATIONE, HOM. XXVH. 1 83

sermones ad illum habebantur : alia omnia , in quibus ipsi

talis homicidii reo parens conciliabatur. Praeler haec erant

eliam alia, qune ipsum emollire possent, accommoda.
Audivit enimquod cxul et vagus oberraret; quod extrcma
paterctur incommoda. Quomodo vero non inlellexit,
quod etiam victoria oblenta omnium miserrimam vitam ,

viveret, execrabilis et scelestus ob tropaeum? Accedit,

quod sene jam patre, et spe in foribus posita ne modi- ,

cum quidem tempus expectarct. L bi nunc sunt qui pau-

pertatem suam clcplorant? qua , quaeso , quo
egestate,
morbo , quo dolore ista non sunt graviora ? Lste tamen
justus nihil ejusmodi sibi ipse locutus est, neque indignc
tulit , Bonas potius reciperem relributiones, qui
dicens :

in legeDomini meditor die ac nocte. Qui paulo ante in

tanta dignitale posilus eram, nunc omnium factus sum
abjectissimus : qui hostibus meis peperci , in manus flagi-

tiosi pueri trador. Nihil penitus ejusmodi dicebat aut

cogitabat: sed omnia sapienter ferebat, unicam consola-
tionem, in iis quoc ei contingebant istam habens , quod
sibi ccrlo persuaderet, Dco conscio , universa ista acci-
dere. Et qnemadmodum tres pueri in camino dicebant
« Et si non fecerit notum sit tibi, Rcx, quod deos tuos
,

»non colemus', »ct auream statuam quam erexisli non

adorabimus. Si vero quis ad illos dixisset Et quanam ,

spe morlem oppetitis, quid expectanlcs, quidve sperantes

post mortem post ignem? nec dum enim resurrectionfs
,

erat spes; audivisset ab illis quia hasc maxima nobis ,

remuneralio est, quod propter Deum moriamur. Sic

eliam isle summum quod Deus isla
sibi duxit solalium,
perspecla habens non impedirct. Si enim amans quispiam,
millies pro amata occidi optet, quamvis nihil post fata ab
illa speret; multo magis convenit, -nos non ob spem regni,
1
Dan. iii, 17.
j84 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCUIIiPISCOPI C. P.

nec ob spem aliquam futurorum bonorum sed propter ,

Deum ipsum ista perferre. Quoniam ipsum decet gloria

in saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XX Y III.

De juramentis.

Virtulem animi ne negligamus 1 , carissimi. Quis enim

dolor, obsecro te, iram contristanli remittere? Dolor po-
tius est, injuriae meminisse ct non conciliari. Quis labor,
nemini maledicere? Qnae dimcultas ab invidia et contemp-
tione ac livore liberari? Quae molestia proximum diligere?
Quanlus labor non jurarc? Saspius enim ira et furore de-
tenli jurando affirmavimus, nunquam velle nos laedenti-

])us reconciliari : deinde vcro, ira extincta , reconciliari

cupienles , juramentorum necessilalc veluti laqueo de-
lenti , id ipsum facere nolumus. Unde e duobus alterum
nobis cvenit, ut aut conciliali pejeremus, aut non con-
ciliati odii pcenis obnoxios nos constituamus. Quomodo
enim absnrdum non cst, veslem quidcm habentes reliqnis
meliorem, eadem continue abuli non sustinere, Deivero
nomen ubique temere, et ut fors oblulcrit, traduccre?
Nec porro quodvis peccatum eamdem fcrt poenam? sed
quac facile corrigi possunt, majus supplicium nobis conci-
liant. Quienim juranl, nullam possunt praelendereexcusa-
lionem , practer contemptum. Novi quidem quod moleslus
et oncrosus csse deinceps videar, dum vos assidua videor
cohortalionc faligare. Sed lamen non cesso : ut vel hanc
1
Ex Serm. in staluas.
 ECLOGA DE JURAMEISTIS, HOM. XXVIII. 1 85

mcam qaasi impudentiam reverili a prava jurandi consue-

1
tudine desistatis. Sienim judex ille improbus et crudelis ,

vidure importunitalem revcrilus, mores mulavit : multo

magis vos id faciatis : maxime cum vos exhortans non sui
causa , sed propter salutem vestram hoc praeslet. Quin et
propter me ipsum me id agere non negaverim. Veslra enim
commoda mea , propria recte facla existimo. Si enim ne-
que gehenna esset, nec ullum supplicium; ego vero vos
adiens beneficii loco a vobis id pctiissem, nonne mihi an-
nuissetis? nonne pelitionem lam facilem, hoc modo pe-
lenti graliam concessissetis? Cum vero Dcus id ipsum
,

pelat, et quidem proplervos qui datis non propter se

, ,

qui accipit, quis adco ingratus, quis ita miscr et infe-

lix est, ut Deo beneficium pelenli dare nolit? Vos ilaque

adhortor, ut caput Joannis rcsectum , adhuc
et calido
cruore stillans accipicntcs , sic domum quisque suam re-
deatis; illudque ante oculos videre vos putelis, vocem
emitlcns etdicens : Odio habele jugulalorem mcum, jura-
mentum. Sacpe enim artifex quispiam jurejurando disci-
pulo dixit, non prius se permissurum, ut comedal et bi-
bat, donec datum sibi opus inlegriim perfecerit. Idipsum
quoque subinde prcdagogus erga adolesccntcm et crga ,

anciilam domina fecit. Et nccessc tamen est vcspera ad- ,

veniente et opere nondum complcto, aut hos qui non ab-

solverint, >ameperire; aut jurantcs omnino pcjerasse. Non
raro etiam doini prandium nobis facientibus, ct servorum
aliquo delinquenle, illum flagcllalurum sese uxor juravit :

mox contrarium juravit maritus, et restitit conlcndens,

nec id permitlens. Iiic quidquid feceriht, necesse omnino
est perjurium constitui. Quidquid cnim fiat , allcr ipso-
rum pcrjurii reus crit : quin prorsus ambo simul. Idque
qua ralione fiat, dicam : mirabile enim hoc cst. Juralus
1
Luc, xi.
l8G S. .10. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

flagellaturum se servum vel ancillulam , deindc prohibitus,

et ipsc pejeravit, quia non fecit quod juravit; el prohi-

benlcm , ac juramenti verilalem impedientem pcrjurii

crimine alligavit. Non eniin pejeranles tantum , sed aliis

quoque nccessilatem hanc affcrenles, iisdem culpis ob-

noxii. Quomodo vero absurdum non est, famulum quidom

non audere dominum suum nomine proprio compcllare,

ncc temerc et quocumque modo Angelorum vero domi- :

num Jeviter et magno cnm conlemptu ubique circumferre?

Vis dicere qua ralionc a prava jurandi consueludine libe-
rari possis? Ego modum te doccbo, quem si observaveris,
omnino viclor evades. Si igilur teipsum, aut eliam alios

aliquos gravi hoc morbo captos, eosque assidue admonitos,

nec tamen emendatos videris; praecipe ut incumati dor-
miant atque hanc tibi parilcr et illis mulctam imponc
: :

mulclam dico, quae non damnum scd lucrum adfert. Lin- ,

gua enim quae hoc modo assidue lorquetur, nemine etiam

suggerente; sufficientem accipit admonitionem : el licct

omnium stupidissimi fuerimus ,

peenae tamen illius magni-
tudine tolo die commonefacli, alio consilio aut adhorta-
tione uon indigebimus. Sicut enim servus , inquit , inter-

rogatus assidue, a livore non minnilur : sic omnis jurans

et nominans semper nomenDci' ,a peccalononpurgabilur,
Ipsi igitur nobispersuadeamus, jurandi fugere consuclu-
dinem , commutalionem. Etsi enim et
et in melius facere

hcri et ante illam diem de ista materia apud vos disserue-

rim nec hodie tamcn desistam, nec crastina die, nec
:

sequenti , haec monere. Et quid dico crastiria die et se-

quenti haec monere. Et quid dico crasljna die et sequenti?
donec vos emendatos videro , non cessabo. Eadem enim
assidue suggcrerc, non dicentis, sed auditorum, perpctua
doclrina indigcntium, culpa cst. Quid enim faciiius quam
Ex iiaclem.
 ECLOGA DE JURAMENTIS, HOM. XXVIII. 187
non jnrare ? Consuetudo dunlaxat est illa correctio labor ;

corporis non cst. Qui jam praevenit, seseque correxit,

increpct post se reliclnm, ut amplius illum cavillis exci-
let. Qui vero tardior fuit, et necdum sc emendavit, prae-
cedentem consideret, eumque propedicm assequi conten-
dat. Nec naiiii
r :is dicat : Quid si necessitatem quispiam
jurandi nobis imponat? quid vero si non credal? Maxime
quidem ubi lexviolatur, nullam necessitatis facere mentio-
nem oportet una cnim inevilabilis esl necessitas, Deum
:

non offenderc. Caetcrum illa dico ut interim superflua ,

juramcnta praescindamus, ea inquam quaetemereet sine ,

nccessitate quae domi

, quae in amicis et famulis fiunt.
,

Ac si ista sustuleris, in illis me deinceps non indigebis.

Illud enim os quod timere et fugere juramenla didicit, si
vel dccies millies quis coegerit, nunquam admitlct ut in
iJlam consueludinem incidat. Fertur quidam exlernorum
oralorum absurda consueludine dexlcrum humerum inter
ambulandum movisse : quam tamen consueludinem supc-
ravit, cultris aculis utrique bumero imposilis , ut vulneris
timorc membrum illud , si moveretur, compesceret. Hoc
igitur et lu in lingua tua facilo, et loco cultri , supplicii
metum ci imponas : sicenim omnino vinces. Ficri enim
haud potest; haud , inquam, fieri potest, ut qui curam
studiumque adhibent, atque hoc efficcre conlendunt, ali-

quando vincantur. Quae enim nobis reliqua est excusatio,

aut qua? venia, si post tantam admonitionem in juramen-
tornm vitio perseveremus ? Quomodo igitur nos ab incum-
benlibus malis liberari poscemus, si vel unum mandatum
perficcrenequeamus? Quomodo bonam commutationem
sperabimus? Quomodo eliam prcces fundemus, aut qua
lingua Dcum invocabimus? Quo paclo cnim non absurdum
est Rege quidem mandante difficiilima eliam subire
, , :

Deo autem nihil grave aut difficile praescribente contem- ,

10O S. JO. CIIRYSOSTOMI AI\CHIEPISCOPI C. P.

nere , et pravam consuetudinempraetenderc? Ne, quaeso,

ne usque adeo nostram salulem negligamus. Tiineamus
Deum , sicuti hominem timcmus. Turpe enim est, regias
tam exacle servare leges, divinas aulem et e caelis descen-
dentes praeter rationem contemnere. Qua vero de causa
non jurantem solum sed ejasdem quoque domum Deus
,

falce destruit? Quia scilicet gravissimorum peccalorum

supplicia Deus pcrpetuo vnlt remanere ut posteri omnes ,

modesli et sobrii reddantur. Elcnim perjurum vita func-

tum sepeliri, terraeque mandari visceribus necesse est.
Ne igitur cum ipso sitnul corpore malilia sepelirctur do- ;

mum ipsam tumulum fecit, ut omnes, qui transirent,

eam videnles et causam subversionis cognoscentes, pec-
cati imitalionem fugerent. Hoc in Sodomilis quoque fac-

tum est. Cum enim in desiderio suo in invicem exarsissent,

ipsaquoque terrae natura exusta est; omnique voce clarius,
omnia deinceps saecula ternc illius facies admonet, tanlum
non clamans, et dicens Nolitc talia facere, ne talia quo-
:

que patiamini. Quid agis, o homo ? Apud sacram mensam

juras, et ubi Christus jacet immolalus, ibi fratrcm luum
mactas? Et latrones quidem in viis maetant; tu vero coram
matre filium maclas, execrabiiiorem , quam ipse Cain,
caedem faciens? Ille siquidcm in deserto fratrem priesenli
morte mactavit; tu vero in medio Ecclesiae fralrem morte
jugulas aelerna. Num ad hoc Ecclesia facla est , ut ibi ju-

remus? Ad hoc scilicetest facta, ul preces in ea ofFera-

mus. Anne idcirco sacra mensa astat, ut jurejurando
alterulrum obstringamus? Ideo astat, ut peccata noslra
solvamus, non vero ut ligemus. Tu vero , si aliud nibil,
librum saltem ilium revcrere , quem ad juramentum por-
rigis ; et evangelium ,
quod iu manus accipis, alterum ju-
rare jubens,euinquerevolvens, et allendensquid ibi Chris-
tus de juramenlis pro3cipiat,perhorresce, et desiste. Quid
 ECLOGA DE JUIUMJvNTIS, HOM. XXVIII. 1 89
ergo ibi de juramontis inquit? «Ego aulcm dico vobis, non
» omnino » Tu vero eam legem, qu?e jurare prohi-
jurare
1
.

bet, juramentum facis? injuriam o iniquilalem Idem , !

enim facis, ac si quis legiflalorcm occidere prohibenlem,

eumdem socium ascisceret, ct homicidam fieri juberet.
Sicut igilur pugna exorta licet stepe contumeliis afficia- ,

mur, fortiter tamen ferimus, et ad infcrentem dicimus :

Quid libi faciam? Ille me laesit palronus tuus ille manus ,

meas cohibet; atque hoc ad solatium nobis sufiicit eo- :

dem modo, si juramentum a quopiam exigere velis.temel-

ipsum inhibe et reprime , et dic ad eum , qui juraturus
est : Quid tibi faciam? quia Dcus praecepil nec jurare,
nec ad juramenlum adigere : ille me jam inhibet. Salis
hoc cst ad Jegislatoris honorem , ad tuam securitalem, ct
illius, qui jurare debcl, timorem. Date mihi crgo, huc
advenienles dicere : In nulla civitate id videre est , quod
Antiochiac : mallent enim homines civitatem illam inhabi-
tantes, sibi linguam prius excindi , quam juramentum ex
ore emittere. Si enim , qui unum aut duos lucrifecerit,
tantam a Dco accepturus est mercedem , quanta illi prce-
mia non consequentur orbem crudiunt?, qui universum
Sed forte ex consuetudine frequenter ad malignum illud
verbum proferendum lingua prorumpit. Verum cum ,

impetum ceperit, antequam verbum extuleris undique ,

dentibus ipsam valide mordeas. Mclius enim est, eam san-

guine jam perfluero , quam tunc aquse guttam desiderare ,

nec obtinere solatium posse. Annon animadvcrtis, te ad

prrecipitium ferri, et te ipsum in profundum extremae
perdilionis dejicere , dum benefactorem, dum servalorem
tuum maledictis insectaris ? Numquid cum maledicla pro-
fers, levius negolium reddis? Imovero auges : doloremque
efiicis acerbiorem. Idcirco enim diabolus innuuiera mala
» MaUli. t, 34.
fQO S. JO. CIIRYSOSTOMl AUCIIIEPISCOPI C. P.

invehit, ut in illam fovcam tc deturbet. Ac si qnidcm ie

maledicla profcrre videat, dolorem auget, majoremque

reddit, ut punctus ilerum stomacheris. Sin forliler lc illa

ferenlem conspiciat, et quanto malum fit gravius, tanlo

inagis Dco agcntem gratias continuo absistit, ut pote qui
temere frustraque deinccps insidias tendat. Et sicut canis
ante mansam stans, si hominem comedentem subinde
aliquid de appositis in mensa cibis projicere vidcat , assi-

due manet : si vero semel et iterum asliterit et nihil ac-

cipicns abierit, dcsistit, lanquam lemere et frustra cxpec-
tans. Ad cumdem modum diabolus assiduead nos intentus
est ; cui si tanquam cani, maledictum objeceris, eo
arrepto, iterum insidiabitur. Si vero in gratiarum actione
pcrsevercs, famc ipsum enecabis , cito abiges , et resilire
coges. Et quod ista hoc modo scsc habeant, veterem his-
loriam narrando ostendam. Invadentibus aliquando hosli-
bus Judoeos', et Jonalha, filius iste erat Saulis , aliquos
quidem trucidante, aliquos vero in fugam conjiciente,
volensSaiil hujus paler, amplius contra reliquos exercitum
excitare, et facere neprius desisterenl, quam omnes oppri-
merent; contrarium , quam voluit, fecil; juratus nemi-
nem , usque ad hostium ultionem suorum , comeslurum
panem. Quid igilur hac re slultius ficri posset? Labore
enim fatigatos et vulneribus confcctos miiiles cum rcfo-
cillare dcbuisset, ct recenliorcs hostibus immitlere, ipsis

hoslibus gravius cos habuit, per juramenti neccssitatem

fauii gravissimac eos tradens : periculosum quippc de se
ipsoquempiam rerum circumslanlia
jurare; scepius enim a
impcdimur aliorum autem senlentiam juramcntorum
:

suorum neccssilati aliigare, longe periculosius; id quod

Saiil tunc inconsiderale fecit. Sylvam transibat exercilus

favum habentem, et favus ante faciem populi erat ; ingrcs-

' i Rci:. xit,

 :

ECLOGA DE JUIUMENTIS, IlOtf. XXVIII. I O, t

susque cst populus ad favum , ct transibat loquens : Yi-

disli quanta vorago? mensa extemporanea : ut ct acce-
dendi facilitas, et nuirimenli suavitas, el lalendi spes ad
juramentorum prajvaricationcm ipsos invitaret. Etenim
Jonathas, qui non audicrat palrem suum juranlcm, ex-
tcndit summitalem sceptri, quod in manu sua habebat,
et intinxit in favum mcllis, et convertit manum suam in
os suum,et respexerunt oculi ipsius. Vide quem malignus
ad perjurium impuiit? non unum cx militibus, sed ipsum
jurati Piegis filium. INcc enim perjurium tantum patrare
volebat, verum et filii parabat casdem, el naturam ipsam
contra se ipsam dividere nitebatur; quodque olim fecerat
in Jcphthe, hoc ct postca facturum se sperabal. Etenim
illc Deo pollicitus, sc primum sibi occurrcnlem post belli

victoriam juguialurum , in filiae necem incidit ; filioiam

cnim primo sibi occurrentem mactavit. Et quid dico filii

caedem ? Excogitavit eniin malignus ille , el hac scclera-

tiorem dcnuo reperire cajdem. Si enim scicns pcccasset,
filii caedes tantum id erat
et jugulatus fuisset, nunc au- :

tem ex ignorantia praevaricatus nec enim audivit jura- ,

menta, duplicem palri moerorem allulisset. Postca conspi-

catus quidam miiitum ait Juratus adjuravit palcr tuus
, :

populum ,
qui comcderit panem hodic. Et dissolutus est
populus. Et dixit Jonalhas : dissolvit et pcrdidit pater

mcus univcrsos. Tcmeralo igitur jurejurando, omnes ta-

cebant , nemo reum in medium producere audebat.

ct

INon modicum autem ct hoc aliud crimen faclum est

non enim tantum pejeranles, sed etiam conscii et obte-
gentes criminibus communicant. Et dixit sacerdos Ac- :

cedarous ad Deum. Et interrogavit Saiil Dcum An des- :

cendam post alieni^cnas, et trades ipsos in manus meas ?

Et non rcspondil ci in dic illa Domiuus. Respice benigni-

tatem et mansuctudinem clemenlissimi Dei. IVon enim
1Q2 S. JO. CIIRYSOSTOM ARCHIKPISCOPI C. P.

fulmcn immisit, neque tcrram concussit : sed quod erga

amicos amici faciunt, si conlumeliis affecti fuerint, hoc
et in servum Dominus fecit. Et dixit Satil : Ad<lucite om-
ncs tribus populi, et videtc pcr qucm acciderit peccatum
hoc hodie.VivitDominussalvatorIsrael,quia si responderit
conlra Jonalhan filium meum,morte morietur. Etnondum
comperlo, quis peccasset, judicium fecit; etreum nesciens,
tulit senlentiam ; factusque est pater filii carnifex, el ante
examinationem damnalionis senlentiam pronunliavit. Et
quid opus multis ? Sorti rem commisit. Et dixit Saiil :

Jacilesortem inter me et Jonalhan; dixilque Saiil ad Jo-

nalhan : Annunlia mihi , quid fecisti ? cui Jonathas, Gus-
tans gustavi, ait, in summitale sceptri, quod habebam in

manu mea, parum mellis et cn cgo morior. Quem non ,

flexissent, quem non ad misericordiam adduxissent verba

ista? Considera quantam proccllam deinde Saiil sustinuit,

cum ipsius visccra dissecarenlur, et ulrinque profundis-

simum apparcret praecipitium. Sed lamen nec sic emen-

dahalur : sed quid inquit ? Hacc faciat mihi Deus, et hnec
adjiciat, quoniam morte morieris hodie. Et dixit populus
ad Saiil : Haec faciat nobis Deus, et haec addat, si morlo
morietur qui fecit salulem magnam in Israel : vivit Do-
minus, si cadct capillus de capite ejus in terram ,
quia
misericordiam Dei fecit in die hac. Ecce ct populus se-
cnnclum juravit, et regi conlrarium juravit. Necesse jam
scindi juramcntum omncs enim hos verc jurasse, fieri
:

non potest. Si enim voluissct Rex rcsistere, et ad jura-

mcntum proccderc, restitisset populus, et tyrannis crude-

lissima facla fuisset : ct rursum, si voluisset filius propriae

parcens saluti,se ipsum exercitui dedcre, parricida sla-

exlitisset. Vides et lyrannidem, el filii cacdem , et
tim
bellura civile, et pugnam, et jugulationes, et cruorem, et

infmila cadavera ob unum jacere juramentum? Vidisti

ECLOGA DE MANSUET. , ET INJUR. MEM. , HOM. XXIX. IO,3

qnantam perditionis voraginem juramentnm paravit ? Ne

igitur nos quoque consimilia illis patiamur, ab improba
juramentorum consuetudine desistamus, quo Dei favorem
nobis hic conciliemus, et praesentem vitam secure pera-
gamus, ac fulura bona consequamur, gratia et benigni-
tate Domini nostri Jesu Christi; cui gloria et imperium,
cum Patre et sanctissimo Spiritu, nunc et semper, et in
saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XXIX.

De mansueludine, et injuriarum memoria.

1
De mansuetudine disserere volentes charissimi, quem- ,

nam alium in medium adducere oportet, quam qui testi-

monium desuper accepit, atque in hac re summa in adrni-
2
rationehabitusfuit ?Ait enim :Inveni David filium Jessae,
virum secundum cor meum : qui non modo inimicis cibum
et potum praebuit, sed etiam frequenter periclitantes a
morte eripuit. Tanto enim odio Saiil ipsum prosecutus est
et aversatus, post innumera licet beneficia, post splendida
tropaea, et partam ex Goliath salutem, ut ne nominis qui-
dem illius meminisse vellet. Festo enim imminente, cum

dolum contra ipsum struxisset, et graves insidias molitus

esset; jam vero eum non adesse cerneret; ubi est, inquil,
filius Isai?et cum flagitium, quod de eo diceret, non habe-
ret, generis obscuritatem in medium
; hac ratione prolulit
claritatem ipsius obscuraturum se sperans. Hic vero in

1
Ex Serm. de Davide et Saule. — » Ex Serm, in jllud , Si esurierit
inimictts tuus.

XCIV. ,3
10)4 *• J0 - CHRY80ST0MI ARCHIKPISCOPI C. P.

spolunca dormientem ipsnm inveniens, non eum appella-

vil. iiiium Cis, sed drguilalis noinine i absit, inquit, ut-
UiiUium meam miilam tn chrislum Domini. Adco mundus
erat. ab ira, alque omni injurinrum mcmoria ; christum
Domiiii vocat euBi a quo lanlas injurias ncceperat, qui

sangnincm ipsius siliebat, qui post iniinitn beneficia saepe

inlcriiccro ipsum connbatur. Mon euim respiciebat, quid

ilie pali dignus essot ; sed, quid et facere et loqui sese
deceret, cousiderabal. Quid lioc e.-t? Hostcm veluti in

carcere comprchendisli, triplici detentum vinculo, ioci

anguslia, adjutorum soliludine, et neccssitate somni ; nec

pamam aul suppliciuin dc co sumis, sed dicis : Absit, ut
mitlam manum meam in Cnnstum Domini? Ltique, in-
quit. Non enim quid ille pali mercalur, sed quid facere

me deceal, nunc expendo. Vos igffuf ipsum fortasse mira-

mini, quod nnllius praeteritorum malorum memor fuerit;

ego vero proj>ler aliud multo inagis ipsum obstupesco.

Qualenam iiiud ? Qnod nec Inlurorum timor eum impu-
ierit, ut hoslem inlerimeret. Perspicue enim noverat, fore,

ut e manibus suis elapsus denuo conlra se erigeretur,

sed eicgit potius ipsemet, dimisso illo iniquo, pericula
subire, quam sccuritati stue prospiciendo, hoslein oblrun-
care. \ll neqne j)r,Tlcritorum memoria , neque metus fu-

turornm, neque exborlatio exercitus, neque loci solitudo,

neque facilitas ca?dis, neque aliud quidiibct ipsum ad ho-

micidium exeilaut sed tanquam benefartori cuidam, et

•

qui magna ipsi ]>ona praestilis^et , ita inimico sibique in-

festo pepercit : oraqne vestimenti praecisa, et aquae lenti-

cula sublala, procul reccssil ; et stans clamavit, illique

incolumi servnto h;ec ost.^ndit. Nec ad ostentationem aut

ambitioncm iuec faciebat, scd rcipsa persuaderc voluit,

quod temere el fruslra se tanquam hoslem suspeclum

nanerel : otque per hoc ad amiciliam eum altrahere eni-
ECLOGA DE MANSUET. , ET INJUR. MEM. , HOM. XXIX. rp;5

tcbatur. Illum enim qui lanlum inimicus est et molestias

infert
1
, non ulcisci, nihilmirandum homincm vero multis :

magnisque bcneficiis affectum, deinde pro benetactis illis

et semel et iterum et suepius molitum interficere benefac-

torem, in manus capere, et neci tradere posse, dimittere
tamen alque ab aliorum etiam insidiis eripere; idque cum
iisdem denuo sit insidiaturus, quemnam summum philo-
sophiae gradum non habet? Quid vero ad improbitatem,
in iis qiue Saiil crga Davidem ostendit, addi possit? Quia
hostibus nuper ab eo repulsis, et civitate se ipsam re-
creante, atque omnibus ob partam victoriam hostias im-
molantibus, ipse benefactorem et servatorem suum, om-
niumque illorum bonorum causam, interficere aggressus
est. Et nec beneficentiae praetextus furentem illum ac in-
sanientem continuit sed et semel et iterum et frequenter
:

jaculatus est, ipsum occidere cupiens : et talia pro illis

periculis reddebat praemia. David enim psallebat manu

sua 2
, inquit; et hasta in manu Saiil : et tulitSaiillanceam,

dixitque : Infigam in David. Et declinavit David a facie

ipsius, et infixit lanceaminparietem. Quem, quaeso, etiam
eorum qui egregie philosophari norunt ista ad furorem
, ,

non efferrcnt ? Verum iste fugere potius elegit, et patria

exulare domo, erronem, profugumque agere, et in calami-
tate necessarium sibi parare victum, quam Regi caedis oc-
casionem dare. Nec enim eo spectabat , ut se ipsum ul-
cisceretur, sed ut illum ab eo malo liberaret. Idcirco ab
oculis inimici sese subduxit, ut tumorem subduceret,
sisteret inflammationem , et invidiam mitigaret. Sat"us
enim est, inquit, me miserum esse, innumerasque pati
calamitates, quam hunc apud Deum ob injustam caedem
condemnari. Quid igitur aequale fuerit generoso illi et
adamantino animo, quando pro divitiis paupertatem, soli-

• E\ Serm. 1 in Darid et Saiil, — » i Reg. xix,

i3.
1()6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOFI C. P.

tudinem pro patria, Lborcs quoque et perlcnla pro deliciis

et securitate elegit, ut inimicum ab odio ,

quod in eum
habebal, libenret? Cui tam efleralo ct agresti liacc non
persuadcant, inimicitias dcponere et ab invidia ccssare?
Sed crudclem lamen illum ct inhumannm nihil horum
addnxit, ut ad benignilalem uVcteretur : sed persequeba-
tur et ubique circumibat, qiuerens eum, qni nihil injuriac

intulerat, summa vero injuria affcctus infinita ipsi pro his

bona pncstiterat. Ac imprudcns in ipsa deinde Davidis
1
incidil relia. Erat cnim , inquit, ibi spelunea, et ingres-

sus cst Saiil, ut exoneraret alvum : David aulem et viri

ipsius in interiore spelunca sedebant. Dixeruntque viri

David ad ipsum:Ecce dies, sicut dixit Dominus, Tradam

inimicum tuum in manus tuas, faciesque ei quod placitum
est in oculis tuis. Et surrexit David, abslulitque oram
chlamvdis Saiilis clanculum. El post haec percussit Davi-
dcm cor ipsius ,
quod abstulisset laciniam chlamydis,
dixitque ad viros suos:Avertat a me Dominus, ne faciam
verbum hoc domino meo mittamque manum mcam in ,

ipsum quia christus Domini est ac si diceret :Propitius

, ;

sitmihiDominus; eliamsi ipscmet vellem, nunquam tamcn

me hoc facere permittat, nec ad peccalum istud devenire
sjnat. Quid hac anima mansuetius esse possit? JNumquid

homincm istum diccmus, qui in humana natura angelicam

ostendit conversationem ? Sed non paterentur divinae le-

ges. Quis enim, obsecro tc, cito cjusmodi a Dco oplare

vclil? et quid dico, optare ? Quis imo contra molestos
sibi non precari facile sustineat? Vidisti Davidis tensa
relia, et praedam interceptam, venatorem slantem, et

omncs adiiortantes ut gladium in hostis peclus immerge-

ret? Nuncmihispectaphilosophicam animi moderationem:
specta mihi luclam, vicloriam, coronam. Etenim stadium
» i Reg. xxiv.
ECL0GA DE MANSUET., ET INJUR. MEM., HOM. XXIX. 197
quoddani erat spelunca illa , et lucta quaedam mirabilis
dictuque incredibilis facla est. Luctatus enim est David ,

pugilem egit iracundia, cerlaminis praemium Saul positus

erat, Agonolhela erat Deus. Non enim adversus se ipsum

modo, propriamque cupiditatem ci bellum erat sed et ,

adversus milites qui aderanl. Etcnim animo voluisset

si

moderari, et parcere ei, qui laeserat, consentaneum erat,

ut et illos metueret, nc forte ipsum in spelunca contruci-
darent, lanquam perditorem et prodilorem salutis ipso-
rum, et qui communem hostem servaret. Probabilc enim
erat eos talia indignabundos dicere : Errones exulcsque
nos facti sumus, domo, patria caeterisque omnibus ejccli

sumus, omniumque difficultatum tuarum consortes facli

sumus :et tu malorum istorum auclorern in manus tradi-

tum cogilas dimittere, ne nobis unquam a calamilalibus
liceat respirare ? et iniinicum studes servare, ut amicos
prodas? Et quo paclo ista sunt rcqua? iNam si tuam ipsius

salulem negligis, noslrae cerle parcas anim;r. Non dolent

tibi anteacta, neque memor es eorum, quae ab ipso pcr-
pessns es mala? Saltem melu futuri occide, ne graviora
paliamur. Verum nihil horum justus ille reputabat unum ;

illud spectabat, quomodo clementiae redimiri corona pos-

set. Neque perinde mirum fuisset, si solus et absque co-
milibus existens infestanli se pepercissel, atque nunc est,
quod idem aliis pra^sentibus fecerit : aliis , inquam , non
hominibus aequis et moderalis, sed militibus , cl bellum
gerere edoctis, et qui mullis difficultalibus jam in despe-
rationem erant adducti, a quibus paululum respirare cu-
piebant ;
quique non ignorarent, lolam malorum dissolu-
tionem in hostis nece sitam esse : nnc malorum dunlaxat
dissolntionem , sed cl plurimorum ;ideptionem bonorum.
Nihil cnim obstabat, quominus illo occiso regnum ad huuc
transircl. Attamcn cum essent tam mulla, quae milites
 :

tg8 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

irritabant, tantum valuit generosus ille, ut omnes istos

vinceret, et ut hosti parcerent, persuaderet. Magnum quid-
dam esl ,
proprias aliquem affectiones superasse : longe
vero majus, aliis quoqne persuadere potuisse, ut eamdem
reciperent sententiam. Jam vero mulli sunt inimici 1 , qui
per philosophiam afiectus modcralos habere videntur, qui,
licet ipsimet hostem interficerenon sustineant, ab aliis tamen
cum interficicndi sunt, obstore nolint. Non ita David : sed
perinde ac si deposiium quoddam accepisset, de quo ra-

tionem reddere deberet, ita non modo ipsemet hostem

non attigit, sed alios quoque interimere volentes prohibuit,
pro hostc, corporis cuslos lactus, et salelles optimus. Non
igilur aliquis erraverit, si Davidem potius quam Saiilem
Non enim vulgare cer-
in discrimen tunc incidisse dixerit.
tamen onmibus modis ab illorum insidiis ipsum
suslinuit,
liberare satagens. Neque ita timuisset, si ipsemet jugu-
lari debuisset, quam meluebat ne quis mililum iraeindul-

gens hominem perderet. Idcirco etiam talem concinnavit

defensionem. Et quidem accusabant, accusabalur vero
illi

dormiens defensorem agebat

: hostis, Deus vero judicabat,

et Davidis sententiam sua auctoritate comprobabat. Nec

enim absque Dei nutu furentes illos superare valuisset
sed Dei gratia erat ,
quae islius insidebat labiis, et verbis
illis quamdam persuadendi vim addebat. Numquid et hinc
inaxime propter animi magnitudiuem quis ipsum miretur,
quod inimicum in manus nactus, cum dormiretet immotus .

permanens nihil moliri posset non solum ipsemet non ,

interfecit, sed eliam interficere volentes impedivit? Quo-

modo ipsos verisimile est jam illi obtcmperare, quantam
benevolentiam erga ipsum habere? si enim vel infinitas

postea animas habuissent, nonne omnes pro suo impera-

tore impendissent, ubi reipsa, ex sollicitudine quam pro

• Ex Serm, a in Davidem et Saiilem.

ECLOGA DE MAN6UET., ET 1NJUH. AJEM., HOM. XXIX. I90,

hoste gerebat, ipsius crga familiares benevolcntiam didi-

cissent? Qui enim ©rgji eos , a quibus moleslia alleclus
esl, mitis et m; nsuelus esl, nonne magis iti bene erga se
aileclos lalis fuUirus erat? iSonne opportune quis hinc os-

tenderil, niajus tropa^um erexisse Davidoni , cuin peper-

cisset Saiili, quam cum Goliath prostravissel, ac bari)ari
caput anipulassct ? Siquidem ha;c illa inagniflcenlior ewit
vicloria et gloriosius tropauim. lilic enim et funda et

lapidibus et acic indigebal hic vero cnncta ratione pera-

:

gel)anlur, el sine armis parata victoria, alque incrticnJuin

trop.eum erectum e<t. Postquam igiitir pr.Tciaram hanc
et admiral)ilc:n vicloriam sibi peperissel, surrexit tandem
a somno, borum ccrlaminuin materia , Saul , et egressus

est a speluuca, ignarus omniuin qu;e circa se gesla essent.

Egressus e.st aulem post illum et David , libcris deinccps

oculis cceium inluons ; ogressus cst, non capul barbari
gcslans, scd animi eoniinolioneui inortificalam, sed iram
encrvalam postquam itmumera
: hosti dedissel vulnera;
poslquam Saiilem servastel, et illum revera hoslem dia-
bolutn mullis plagis conlixisset. Egressus est, dexleram
cum capite coronatam habens: dexteram dico illam quae
gladium purum educere, cnsemque Deo, uollo sanguine
contaminalum ostendere, dcnique adversus tantuui ira-
cundire impetum resistere potuit. Egressus est lanlo cum
splendore, quanlo tres pueri ex illo camino. Ouemadmo-
dum enim illos non exussit ignis :hnnc non inftamma-
ita

"vit rogns iracundiae. Et illis quidem toris nihil iguis in ,

quo vcrsabantur, nocuit hic vero inlus habens carbones

:

accensos, et foris diabolum videns caminum incendenlem,

et ab inimici conspectu, et ab adhortatione inilituni, a

facilitate pcrficiendi caedem, a solitudine eorum qui Saiili

possent auxiliari, a praeleritorum malorum memoria, a

futurorum periculorum trepidalione; siquidem ha?c et sar-

200 S. 30. CHRYS0ST0MI ARCHIEPISCOPI C. P.

mentis, et resina et stupa, ac caeteris omnibus, quibus ca-

minus ille Babylonius incendebatur, lucidiorem excilabant
flammam, tamen non incensus est David, neque ullo pacto
sic affectus fuit, ut consentaneum erat illum tot malis ir-

ritatum affici; sed purus et integer exivit. Egressus itaque

David post Saiilem clamavit, dicens :Domine, mi Rex. Et
respexit Saiil post tergum suum, inclinavitque David se
pronus in lerram, et adoravit ipsum. Numquid ista mino-
rem afferunt laudem, quam inimicum servassc ? Quoniam
idem qui servaverat, servatum nunc adorat, appelJat re-
gem, se ipsum servum vocat, omniaque facit ut fastum
illius alque arrogantiam reprimere, iram mitigare et invi-
diam Sed excusationem quoque ipsam au-
tollere possit.

diamus. Cur audis verba populi dicentis Ecce David :

quaerit animam tuam ? Ecce viderunt oculi tui hodie, quod

tradiderit te Dominus in manus meas in spelunca; et nolui

Non inferam manum

interficere te, sed peperci tibi, et dixi :

meam dominum meum, quia christus Domini est; et

in

ecce oram chlamydis tuae in manu mea quam ego abs- ,

tuli, nec interfeci te. Neque enim, si non fuissem, inquit,

proximus, ac corpori tuo vicinus stetissem, potuissem ves-
timenti amputare partem. Etenim non amputasset, non
si

potuisset aliunde fidem inimico facere. Quomodo euim

post tot beneficia, nihil commeritum oppugnans, suspi-
cari potuit, quod alter injuria laesus, in manus laedentem

nactus, ei pepercisset? Jam vero indubitatum suae erga

ipsum providentiae argumentum exhibuit, ipsumque ini-
micum, et judicem et testem vocat suse sollicitudinis, ita
dicens :Gognosce, et vide hodie, quod non sit in manu
mea iniquitas : tu vero constringis animam meam, ut eam
capias. Usque adeo fastus expers erat, et ab omni inani
gloria immunis, atque ad unum solum respiciebat, Dei

ecilicet judicium. Ail enim Judicet Deus inter

: me et te.
ECLOGA DE MANSUET. , ET INJUR. MEM. , HOM. XXIX. 201

Hoc vero dixit, non quod puniri hominem cuperet, aut

poenas de illo sumere, sed ut formidinem illi injlceret ven-

turi judicii commemoratione quia nequaquam ausus: esset

appellare judicem illum, qui decipi nequit, et in se dam-
nationem accersere , nisi certissimum habuisset se ab
omni insidiarum crimine purum et immunem esse. Quis
non obstupescat, quis non miretur generosum illum et
adamanlinum animum ? Multa siquidem magnaque pole-
rat Saiili enumerare beneficia. Poterat, si voluisset, di-
cere Cum bellum barbaricum, veluti diluvium quoddam,
:

universam civitatem essetdissipaturum, consternatis vobis

ac metu trepidantibus, inque dies singulos mortem expec-
tantibus, ego transiens, nemine compellente, imo et te
prohibente et retinente, me non conlinui, sed pro caeteris
omnibus insilii, et bellum suscepi, et caput amputavi:et
velut torrentisimpetum barbarorum illorum insultum
,

repuli, rempublicam vacillantem stabilivi ac per me tu :

quidem regnum et vitam, caeteri vero omnes praeter vitam,

civitaiem ac domos et uxores obtinent, Ac post illud
rursus tropaeum, et alia bella, quae fortiter ac feliciter ges-
non
serat, illo inferiora. Et quod, cum semel atque ilerum,
imo snepius ipsum e medio tollere conalus esset, lanceam-
que in caput illius torsisset, malorum non meminerit,
atque alia multa plura et majora. Verum nihil horum
dixit, sed tantum ea quae illo die acciderant, in sui defen-
sionem adduxit, ita dicens : Cognosce et vide hodie, quod
non sit in manu mea malitia neque iniquitas tu vero :

constringis animam meam, ut eam accipias ? Quem, quaeso,

verba ista frangere non possint? Quia beneficia ipsi expro-
brare non volebat, sed solum ut persuaderel se unum ex
eorum numero esse, qui ipsum amarent et revererentur,
non qui insidias aut rebellionem molirentur.
202 8. J0. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

1
Et tu ergo , si qnando in manus inimicum tuum nac-
tus fueris, ne hoc cogites , ut ipsum ulciscens et infinitis
conlumeliis afficiens ejicias: sed ut ipsum cures ut ad
mansucludinem ipsum addncas, nec prins omnia facere
et dicere desistas, donec crudelitatem ij)sius lenitale su-

peres. Id quod David quoque pr.eslitit qni dnm hostem :

conlra salutem suam armari videret, atque ob hoc omnia

movere, non unodo efferatus non est, sed magis etiam ei

condoluit : et quanlo majores insidias ei struxit, ma- tanto

gis ipsum deflevit, nec ante destitit omnia facere, donec
ipsun quoque cum flelu et lacrymls ad excusationem cx-
citaret. Poslquam enim Saiil audivissct dicentem ipsum :

Domine, mi Rex, non suslinuit absque lacrymis vocem

illam audire, sed ingemuit, amaram edidit vocem, et
2
ejulabat vehemenler, dicens : Juslior tu es , quam ego :

tu enim tribuisti mihi bona, pro insidiis , pro ccede , pro

innumeris illis malis : ego vero tibi reddidi mala : nec ita

faclus sum melior , sed post beneficia illa in malilia per-

stili. Tu vero ne sic quidem mutatus es, sed more tuo

perrexisti , atque iterum nos insidias molientes beneficiis
afficiens, qune hodie mihi bona praestiteris , mihi indi-
casti : quod Dominus me concluse-
scilicet in manus tuas
rit, tu vero me non interfeceris. Quid Davide beatius

fuerit, qui brevi temporis momento ita inimicum transfor-

mavit, et animam sanguinis et caedis sitientem nactus,
in lacrymas et ululatus repente conjecit? Non ilaMoysen
admiror, quodex prserupta petraaquarum fontes eduxerit,
quam istum suspicio, quod ex talibus oculis scalebras de-
duxerit lacrymarum. Ille siquidem naturam vicit : hicvero
voluntatem liberam superavit. Ule virga percussit lapi-

dem : hic sermone cor pulsavit, non ul trislitiam inlerret,

sed ut ir.undum cl mansuetum clficeret. Quantumcuinque

» Ex Serni. 3 in Davidem ei Saiilem. — » i Reg. xsiv.
 :
,

ECLOGA DE MANSUET. , £T INJUR. MEM. , HOM. XXIX. 2o3

kritiir illum ob propriam mansuelndinem laudibus effero,

magis tamen hunc proptcr mutationcm Saiilis admiror.

Siquidem multo minus est, propriis dominari affrctibus,
quam aiiorum vincere furorem, quam cor ira intnmescens
compescere, et ex tanta tempestate , tam quietum facere,

oculosque unde homicidium emicabat, calidis implere la-

crymis. Alque hoc est stuporis ac miraculi plenum. Et-

enim si Saiil fuisset homo aequus et moderatus, non adeo
magni erat negotii ad propriam ipsum reducere virtutem.
At efferatum et adexlremam provectum maliliam, jam-
,

que ad caedem properantem, brevi temporis momento sic

afficere, ut omnem illam amaritudinem evomat ex animo,

quem non obscuret omninm ,

qui unquam philosophire
doctrina clari exliterunt? Laude quidem summaque ad-
miratione dignum est, quod ensem in ipsum non immer-
serit, neque hostile caput amputaverit quod vero libe- :

ram ipsius mutaverit voluntatem eamque meliorem ,

reddiderit, et ad propriam reduxerit mansuetudinem,

quid, quaeso, ad summam philosophiam reliquum fecerit?
Sed plerique hominum, non solum se ipsos a conversione
inimicorum abstinent imo ne vultum qnidem illorum
,

intueri aut vocem audire volunt. Verum non hoc pacto

David : sed et inimicum servavit , et prior honore affecit

hoc modo alloquens, Domine, miRex. Et non hoc solum,

sed in facicm quoque procidens suam ipsum adoravit ,

et honoratus in eo , dum ille diceret, fili mi David, ite-

rum majorem honorem exhibuit , dicens : Servus tuus,

Domine, mi Rex. Quis majorem hac mansnetudinem di-

cere possitPIlle usque ad vitam ipsam beneficiis affectus

in cognationem benefactorem ascivit : hic qui beneficia
exhibuerat, dominum appellat illum, in quem beneficia
contulerat Filium: me vocavit, ait, ego vero salis habeo et

contentus suni,siproservomehabeas, tantumut iram de-

 ,,

204 »• 30. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

ponas, tantum ne ut quid de me suspicere mali, et ne insidia-

torem aut hostem me cxistimes. Et vide quanlum fecerit

lucri. Priusquam enimhocdixisset , non jam sustinuit ille

sine lacrymis hanc vocem audire, sed ploravit amare animi :

sanitatem et sapientiam , quam David inseruerat, lacry-

mis declarans. Quot coronis non dignus fuerit David
cum adeo sua mansuetudine et modestia Saiilem supcra-
verit, ut ei propriam condemnare crudelilatem , virtu-
temque illius celebrare persuaserit? Si enim , inquit,
quis inimicum suum in Iribulatione conslitutum invene-
rit, et in via bona ipsum dimiserit, Dominus ei bona re-
tribuet, sicuti tu mecum fecisti hodie. Et ecce agnosco
quod regnans regnabis, quodque regnum Israel constilue-
tur in manu lua. Et nunc jura mihi per Dominum, quod
non aboliturus sis semen meum posl me et non extinc- ,

turus nomen meum de domo patris mei. Et unde

quacso , hoc nosti ? Penes te sunt exercitus : penes le sunt
pecuniae, arma, civitales, equi, milites , omnis denique
vis regii apparatus : hic contra desertus ac nudus, nec
civitatem , nec domum , nec familiam habens. Undc igi-

tur, dic mihi , ista ioqueris ? nimirum ex ipsis Davidis

moribus. Nequc enim nudus et extorris et desertus , me
armatum, tantaque circumvallatum potentia superasset,
nisi Deum haberet adjulorem. Porro qui Deum habet se-
cum, omnibus est potentior. Vides ad quantam philoso-
phiam Saiil post insidias deductus sit ? Vides, qui fieri
possit, ut quis omnem expuat malitiam, immutatusque
ad meliora serecipiat? Quotnam coronis in singulis hisce
verbis dignus Quanquam enim os Saiilis
fuerit David ?

ista sonabat, sapientia tamen Davidis ea in animum illius

inseruerat. Jura mihi per Dominum, quod non delebis
semen raeum nec oblillerabis nomen meum de domo
,

patris mei. Preces jam Rex privalo ofTert : et diademale

 :

ECLOGA DE MANSUET., ET INJUR. MEM. , HOM. XXIX. 2o5

cinctns supplicem agit pro filiis suis , exulcm rogans : et
jusjurandum exigit, non diflidens ipsius moribus, sed
quot malis ipsum afleccrit, repulans. Jura mihi, te non
aboliturum semen meum post me. Hostem filiis suis re-
linquit tutorem, suosque posteros in illins manibus de-
ponit tantum non dexleram ipsorum verbis istis appre-
:

hendens et Deum sequestrem inducens. Quid igitur

,

David ? Num vel leviter dissimulatione vel ironia ad haec

usus est ? Nequaquam : sed protinus annuit, quodque
petebatur, concessit, ac mortuo Saiile, non modo illos
non occidit, sed et plura tunc praestitit, quam pollicilus
esset. Siquidem filium ejus cum esset claudus ac debilis

cruribus, in suam ipsius domum induxit, suaeque mensae

fecit participem , summoque dignatus est honore : nec
erubuit, nec occullavit, nec se regiam mensam claudica-
tionc pueri dehonestare arbilratus est : sed in eo sibi
complacebat potius et gloriabatur. Quis enim eorum ,

qui cum eo coenabant, dum filiuru videret Saiilis, qui tot

malis Davidem tanto in honore apud ipsum
affecerat,
haberi , omnibus immitior esset, non cum
etiamsi feris
omnibus inimicis suis, pudore ac rubore suflusus, in
gratiam redibat? Si enim alibi cibum ei dari jussisset,
certumque victus modum ordinasset, valde magnum erat
sed ad ipsam recipere mensam, eximiae cujusdam est phi-
losophiae. Etenim plerique hominum non viventes
solum ulciscuntur hostes, sed etiam ipsis defunctis, in
illorum liberos, iram quam in illos habebant, effundunt.
Verum non ita David, sed et vivenlem inimicum servavit,
et illo defuncto, benevolentiam , quam erga illum gesse-
rat, fdiis exhibuit. Quidnam isto viro bealius fuerit
1
?

quia non tunc solum, cum inimicum sub pedibus suis,

captivo miserius jacentem , videret , eidem pepercit : sed
' T.\ Serm. a in Daiidem et Saiilem.
 ,

20G 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCniFPISCOPI C. P.

etiam post salntcni islam insidias sibi molicntem et inter-

ficere volcnlem in manus naclus , cum cum simul et to-

lum exercitum diedere possol, salvum ct incolumem
tamen dimisit : el quamvis non ignoraret, quam insana-
bili laboraret morbo , et quod nequaquam ab ini-

miciliis ,
quas erga se habebat, desisteret, se ipsum ab
oculis illius subduxit, et apud barbaros veluti servus
vitam agcbat,inhonoratus,pudefactus, exlaboreetaerumna
necessarium sibi viclum parans. Nec hoc solum admiran-
dum 1
, sed eliam quod in acie ipsum cecidisse audiens
tunicam disciderit, cinere se consperserit, et planctu
plauxerit, quali quis plangeret, filio suo unigenito ct na-
turali amisso : assidue interim nomen ipsius et filii simul
inclamans, encomia componens, annram emittens vo-
cem, et usque ad vesperam jejunus permanens, locis-

quc iilissanguinem Saulis except-rant maledicens.

quas ,

« Montes, inquit, Gelboe, nec ros nec pluvia cadant su-

» pcr vos » montcs morlis

: quia ibi sublata sunt laber- :

nacula potenlium. Odi et locum ipsum, inquit, propler

morluos, ibi prostratos : ne igitur posthac pluviis desu-

per irrigemini, quando semel amicorum meorum sanguine

male irrigati cslis. Et assidue vero ipsorum nomina ver-
sat, ila inquiens: Saiil, Saiil, et Jonathan, amabiles et
dccori, in vita sua non divisi, eliani in mortc sua disjuncti
non sunt. Quoniam enim prapsentia illorum corpora non
licuil amplecli, nomina eorum amplexus esl, suum dolo-
rem hisce modis, quatenus licuit, leniens et calamitatis ,

magnitudinem mitigans. Non enim dici potest, inquit,

quod filius orphanum se esse lugeat, neque quod pater
orbitatem suam deploret sed quodnemini, inquit, con- :

tingit, illis contingit : simul et uno die e vita abrepti

sunt, nec alter alleri superstes relictus cst '.
quod vitam
1
a tteg, i.
ECLOGA DB MANSUET., ET INJTJB. MEM. , HOM. XXIX. 20?
injucundam sibi ob talem divulsionem fore existimaret.
ISnnc niihi quisque recordelnr inimici el qui ipsum LtsiI:,

dolore adhuc iu animo aestuante,alquehunc vivum luca-

tur, et vila funclum deploret eliamsi quid fercndum sit :

incommodi, ne oiTendaleum qui laesit, omnia et faciat et

paliatur, magna a Deo expcctans praemia. JNihil enim se-
curius est quam hoc pacto inimicis parcere, neque
1

periculosius quidquam, quam suam persequi injuriam et

et sese ulcisci velle. Qui enim occidurit, se ipsum srepe

condemnabit, et sceleralam habebit conscientiam, in

singulos dies et horas ab illo peccato veluti stimulis
punclus. Qui vero pepercit , et brevi tempore aequo
animo tulerit laetabitur post hrec et deliciis peifruetur,
,

spem bonam expectans, praemiaque injuriarum oblivionis

a Deo sperans. Ac si forte in pericuium incidcrit, magna
cum fiducia a Deo retribulionem poscet. Alque hoc ex
iis quae inter Davidem et Saiilem contigerunt, videre est.
,

Etenim hic dum occidere vellet, nudus, inermis ab ,

omnibus destitutus, ac veluli caplivus traditus ita in ,

spelunca jacebat : ille vero ubique cedens et locum dans,

et ne justam quidem dc eo vindictam sumere volens,
absque machinis ct armis, absque equis ct mililibus,
hostem manus naclus est et quod majus omnibus est,
in :

Deum ad majorem benevolentiam flexit, et magna mi-

randaqne pro sua erga inimicum sollicitudine accepit
praemia. Quam habcbimus veniam 2 dum pra>
igitur nos ,

leritorum peccalorum memores sumus, et eos, qui nos

laeserunt, ulciscimur, quando insons ille, tanta quidem
passus, plura vero et graviora sibi maia eventura expec-
tans, ita inimici parcere saluti cernitur, ut polius eli°-at
ipsemet periclitari, et in timore ac tremore vitam agere,
quam eum, qui innumcras ei exhibiturus erat moleslias ,

' E* Scrm. 1 in DavHem et Saiilem.— » ExSerm, Siesurierit inimicus *ta,

}
 :

208 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

juste occiderc? Praeclarumquidcmest', injuriamnon in—

icrre longe vcro praeclarius injurias inferentem
: non ulcisci.
2
Etlexquidemhanc mensuram tunc dedit jubens ,oculum ,

pro oculo, dcnlem prodente excutcre, nec ista erat legis

transgressio. Sedtamsapientiae amans erat David, ut non
solumlegem non transgrederetur, sedetiamexmagna qua-
dam abundantia eam superaret,metas,ut dicisolel,transi-
liens. Non sibi ad virtutem sufficere existimabat, nisi

etiam jussa longo intervallo superasset. A nobis autem

non hoc solum requiritur, ut injuriam non reddamus, sed
etiam, ut benefaciamus. Ait enim, « Orate pro perse-
»quentibus vos : benefacite iis qui oderunt vos
3
. » Quam-
nam ergo nos veniam habebimus, et quam excusalio-
nem, qui post Christi adventum non pervenimus ad
mensuram eorum, qui in Veteri Testamento vixerunt?
idque cum a nobis longe majora exigantur. « Nisi enim
» abundaverit, inquit, justitia vestra plusquam Scribarum
4
»et Pharisaeorum, non intrabilis in regnum ccelorum . »

Quemadmodum enim non est aequalis is, qui se in lege

recte gerit, ei, qui in iisdem recte se gessit ante legem

ita nec qui in gratia, ei , qui antelegem, imovero ei qui
sub lege : sed ab ipso tempore magnum discrimen nasci-
5
tur. Audi, enim quid PelrusadChristum
dical : « Si pec-

»caverit in me frater meus, quoties dimittam ei ? usque

6
«septies ?» simul interrogat et promittit : et antequam
discat , liberaliter donat. Cum enim magistri mentem
probe perspectam haberet, quod ad clementiam potius
essct inclinata, placcre magistro volens, ait : usque sep-
ties?Deinde, ul noveris, quid intersit inter hominem et

Deum : et quomodo discipuli liberalitas, quousque eliam

1
Ex interp. psalm. 7. — • Deut. xix. — ' Matth. v, 44- — * Ibid. 20.
— 5
Ex hom. in parab, deeo qui decem millia talenta debebat.— 6 Matth.
XTIU, ai.
 ,,

ECLOGA DE MANSUET., ET INJUR. MEM., HOM. XXIX. 20Q

perveniat; cum comparata abundantia, omni
magistri
paupcrlale sit vilior ad infinitum pela-
: et sicut est gutta

gus, ila noslram bonitatem ad immensam illius esse

bcnignitalem : cum ille dixisset, septies, et magna do-
nare se , singularemque liberalitatem ostendisse existi-
marct, Christus inquit : « Non dico usque septies, sed
» usque sepluagies scplies : » quod facit quadringenta et
nonaginta. Et ne putes difficile esse hoc praeceptum. Si
cnim paralus sis toties peccata in le commissa despicere
semel et iterum , et tertio veniam dando exercitatus,
nullam dcinceps difficultatem in hac philosopbia senties,

semel meditatus, ut frequenter ignoscas , nec proximi

peccatis offendaris. Sed et si injustam quis patialur rapi-
nam 1
, alque pro hac injuria gratias agat Deo , innumera
per illam gratiarum actionem prsemia consequelur. Nihil
enim ita Deo jucunduni est, quam malum pro malo non
reddere. Quod si quis dicat : Quomodo ego infirmior in-
juria me afficientem ulcisci potui ? Illud responderim ,

quod facere id potueris , inique ferendo , slomachando ,

contra laedenlem te orando imprecando ipsi innumera ,

mala, apud omnes denique criminando. Ilaec enim in

nostra potestale sunt posita. Qui igitur haec non fecerit

mercedem accipiet illius, qui ultus non est. Manifestum
enim est, quod si illud quoque potuisset id tamen non ,

fecisset. Cum igitur inimicum in manus tuas incidisse

2
videris , ne tunc existimes ultionis lempus esse , sed sa-
lutis et incolumitatis. maxime parcere Tunc enim vel

inimicis oportet, cum potestatem in eos nacti sumus. Ac

si hoc pacto nostras res adminislremus, proximorumque

nostrorum salulem adjuvemus, cito et illis ipsis jucundi

erimus et amabiies : ei quod maximum est omnium , re-

condita illa bona adipisccmur, gratia et benignitate Do-

1
Ex comm. in Joan. — a Ex Serm. i in Davidem ct Saiilem.

xciv. i4
SJ0 S, JO. CHRYSPSTOMI AnCMIliPISCOIM C. I'.

snini nosjri Jesu Christi. (lui glqrja et impcrium » cum

Patre cl sanclo ac viyifico Spirilu, nunc et spinpcr et in
sqecula sxculorum, A/nen.

»«^v»*»~» '>».«»'»•»-•-»»-"«»»-»'»•••-»•»«•»• •»-"»»•«- M»»-» «%•.«.-.•» «» «»•>..».«. ui»*>»»

HOMIIJA XXX.

Oralio de laudibus sancli Pauli aposto/i , romposila a

Theodoro magislro ex diversis oralionibus sancli
, <

Palris nostri Joannis Chrysostomi.

quidem acluum Apostolicorum lolum de-

Inscriptionis
bitum vohis persolvimus. Consequens porro erat ut ,

principium etiam lihri aggredercmur et diceremus , ,

quidnam sit illud, « Primum quidem sermonem feci de

Bomnibus, o Theophilc, quae ccepit Jesus facere et do-
l
»cere » Sed Paulus non siuit nos hoc ordine consequen-
.

lioe uti ad sc ipsum et sua praeclara facta linguam nos-

:

tram vocat. Desidero enim ipsum videre Damascum

inlroduci ligatum non catcna fcrrea sed voce domi-
, , ,

nica. Desidero etiam viderecaptum piscem huncmagnum,

qui universum mare jestu extulit quj innumeras lenipes- :

tates adversus Ecclesiam excitavit. Desidero caplum illum

videre, non hamo sed sermone Dominico. Ll enim
,

piscator aliquis in excelsa rupe sedens, ct tollens arundi-

nem , ex allo hamum in mare demittit : sic etiam Domi-
nus noster, dum spiritualem vcritatem aperuit, velut in
suhlimi coelorum rupe sedens , et quasi hamum vocem
illum demittens et inquiens , « Saiile , Saiile, (juid me per-

» scqueris
2
? » immanom hunc niscem piscalii Cenft. Quis

i Act. 1,1, — • KxOriit. f)«iOil ulile sit ftrrp rjucliens.

 ,,

ECLOGA DE LAUDIBUS S. PAULI APOST., DOM. XXX. 211

enim crudelein illnra et inhumanum perseculorem ac ,

blasphemum, et usque adeo Ecclesiam vastantera ut ,

etiam per domos vagans et viros et mulieres protraheret,

confunderet et perturbaret omnia, sustinuisset, nisi Rex
noster derepente ipsum accersilum transmutasset , et ad
se ipsum reduxisset ? Elenim discipuli , quocumque illum
pervenisse sciebant, timore correpti horrcbant, neque
audebant adversis oculis illum intueri : alque eumdem
timorem oslendebant, cum jam e contrario amicus factus
esset. Quod si jam conciliatum ipsum meluebant, quid

non faciebant cum adversarius adhuc et hostis esset? At

ego quid agam ? necesse est fugere tam violentum virum :

ne iterum occupalum n:e a proposito abducat. ftloa cnim

ignoratis, quod alibi saspe mihi progredieuti et jam ad
alia converso obvius factus, in medio sermone uie reti-
nuerit, atque ita rapuerit, ut in ipso persuaderet etiam
finire orationem. Hic igitur beatus Paulus 1

, qui univer-
sum orbem illuminavit, vocationis suae tempore , ali-
quaudo exctecatus est sed caecitas ipsius totius orbis ter-
:

rarum iacta est collustratio. Quoniam male videbat

bene illum Deus visu privavit, ut scilicet utiliter visum
reciperet; et quia supra modum Ecclesiam persequeba-
tur, adeoque truculentus et inhumanus erat , acrius fre-
nura accipit, ne animi alacritatis impetu duclus, dicta
contemneret et ut intelligeret quem oppugnaret 2
:
,

quem non solum punientem , sed et benefacientem

sustinere nequibat. Non enim caligo ipsum excaecavit,
sed nimia lux ipsum obscuravit. Si bellum barbaricum
nos circumdaret, et in praelio hostes innumera nobis fa-
cesserent negotia :deindednx exercitus barbarici infmitas
adhiberet machinationes, et omnia nostra labefactaret

• Es orat. 4 in S. Apost. Paulum. — =•

Ex orat. in iliud, Saulus autem
adliuc spirans minarum et cwdis.
»12 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

magnoque tumultu ct turbis compleret urbem nostram ,

eversurum se comminans, ignique Iraditurum, servilu-

lem insuper nobis inlendens, subito a Rege noslro ligatus
inurbetn captivus ducerctur annon omnes cum uxoribus :

et libcris ad speclaculum illud prosiliremus ? Cum igitur

jam quoque bellum exortum sit, Judaeis lumultuantibus

et omnia turbantibns, ct contra Ecclesiae tranquillitatem
multas machinas adhibentibus hostium vero caput sit ,

Paulus et rebus et verbis plus omnibus praestans, omnia

,

perturbans el coniundens hunc vero dominus et Rex ,

nosler Jesus conslrinxerit, et ligatum captivum duxerit,

non exibimus universi ad hoc spectaculum ut captivum ,

illum duci videamus? Elenim ipsi Angeli e ccelis aspicien-

tes ipsum ligatum introduci, exultabant non quidem, :

quia ligatum ipsuin videbant, sed quia intelligebant quot

homines a vinculis soluturus csset : non etiam, quia manu
duci ipsum conspiciebant , sed quia considcrabant quam
multos ille a terra esset manu ducturus : non denique
gaudebant, quia oculis captum cernebant, sed quia se-
cum rcputabant quam multos e tenebris educturus esset.
Propler hanc causam et ego omnibus aliis relictis , ad
Paulum exilire conlendo. Paulus enim el Pauli deside-
rium nos hunc saltum saltare coegit
1
. Quis loquetur po-
tontias luas, Domine ,
quia Paulum latere non permisisti,
quia talem virum orbi terrarum ostendisti ? Laudaverunt

te unanimi conscnsu omnes Angeli cum astra conderes

,

et solem : sed non ita , sicuti cum toti orbi terrarum

Paulum exhibuisti. Idcirco splendidior facta est terra

ipso ccelo, quando et hic solari lumine splcndidior esl. Et

iste quidem sol nocli cedit : ille vero diabolum snperavit.
Ilic in sublimi decurrens, deorsum suos radios mittit :
ille

vcro inferius oricns, non dimidium cceli ct terrae lumine

» Ex interp. epist. ad Phil.

 :

ECLOGA DE LAUDIBUS S. PAULI APOST. , HOM. XXX. 2l3

replevit, sed simul ac os aperuit, etiam ipsos Augelos
magna voluptate perfudit. Si enim uno peccatore pceni-
tenliam agente, gaudium sit in ccolis , ipse vero prima
concione quinque hominum millia venatus sit, quanlalae-

litia supernas Virtutes non replevit? Et quid haec ita sim-

pliciter dico? Sufficit Paulum loqui, et coelos exultarc
atque loetari. Quidenim calidius quamhujus viscera
1
,
qui
ubique per orbcm terrarum circumcurrebat, trahebalur,
lapidibus petebatur, ut ligatos solveret, et ad se ipsum
traduceret? Non enim veluti pugnans negotia confecit,
sed tanquam ad promptam et expeditam victoriam vc-
niens . ita erigebat tropa-a, evertens, dejiciens, deslruens
diaboli munitiones , et da3monum machinas, et vix mora
interposita avolavit, ab iis ad illos, et rursus ab ad illis

alios trausiliens , et velut optimus Imperator singulis

diebus , imo singulis horis tropaea erigens. Cum tunicula
enim solurn ad pugnam progressus, populosas adversnrio-
rum urbes capiebat. Pro arcubus vero et hastis et sagillis
atquc omnibus, lingua Pauli erat; tantummodo enim lo-
quebatur, et expugnationes quovis igne vehementius in
hostes incidentes, ipsos quidem daemones fugarunt, ho-
mines autein qui ab illis tenebanlur, ad ipsum reduxe-
runt. Quando enim malum illum dnemonem ejecit, viro-
rum maleficorum quinquaginta millia congregata, libros
incantalionum comburebant, et ad veritatem transibant.
Et quemadmodum in bello collapsa turri , aut tyranno
pessumdalo, omnes qui cum ipso sunt, abjectis armis ad
imperatorem accurrunt etiam con-
, ad eumdem modum
tigit;siquidem ejecto daemone, obsessi omnes etiam libris
abjectis, imovero discerptis, ad pedes Pauli accurrebant
hic vero adversus orbem terrarum, tanquam contra unum
exercitum , aciem instruens nusquam subsislebat, scd
,

1
Ex interp. epist. 2 ad Corinlh.
 4 ,

2 1 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

pcrindc ac si alatus essct, omnin perficiebaf. Et jam qni-

dcm claudnm sanabat, jamvcro mortuum suscitabat, jam
aliuin mngutn sciliccl, cxcccabat et nc in
aliqucm, :

carccrc quidem conclusus quiescebat sed ibi qnotjue ,

carceriscustodem ad se ipsnm traduxil, hanc captivitatcm

pracclaram efllciens. Admirationi nobis est David uno
dunlaxat lapide Golialh dejiciens : sed si quis Pauli prae-
clara facta cxaminet , puerile opus illud videtur : et quan-
tum distal paslor ab Imperalore, lantum et ille ab hoc
abest. Ilic eniin non lapidem jaciendo, invisibilcm Go-
liath dejecit, sed loquendo solum universum diaboli
,

agmcn dissolvit. Et quemadmodum leo rugiens, et flam-

mam cx lingua etnittens , ila intolerabilis erat, cum
inslaret : et transilions assidue omnem in partem, nunc
cucurrit ad hos , uunc venit ad illos , niox transivit ad is-

los, iterum prosiliit ad alios, vcnlo cclerius adveniens. Et

sicut unicam domum, aut navim unam , totum orbcm
lerrarum regebat, eripiens cos qni mergebanlur, haesitan-
les stabiliens et confirmans, nautas adhortans , in gubcr-
naculo sedens, proram circumlustrans , funes tendens
rcrnnm duccns, velum protrahens in ccelum aspiciens , :

omnium ipse unus vicem subibat et naula eral, et rector :

navis, et prorela, et velum, et navis et omnia ferens , ,

ut aliorum mala dissolvcrct. El vclnt alhleta aliquis

luctabatur, currebat, pugnabat : aut sicut miles mcenia
expugnans aut pedestri prrelio congredjens, ita ccrtaminis
omne genus aggrediebalur, et ignem spirans omnibus
inaccessns crat, unico corpore totnm orbem terrarnm in-

vadebat, ct lingna una omnes ih fngam convertebat. Non

ila multac illrc tubae in Ilienchunlina.' uibis muros ir-

rucntes eos dejecerunt, sicut vox Pauli resonans munilio-

nes diabolicas humi prosternebat et hosles ad se trans-
,

ferebat. Per fenestram ex muro demissus esluthumi

 ,

ECLOGA DE LAUDIBUS S. PAULI APOST. , HOM. XXX. 2l5

ejectos ab imo sursum Iransmitteret. Famem igitur et

sitiin', et nuditatem, et naufragia , ct timores , et insi-

dias , et carceres , et verbera et caetera omnia , quae prop-

tcrDivini Verbi praeconium beatus Paulus suslinuit, nihil
opus esse arbitror commemorare ,
quorum vel singula ad
conturbandum et consternandum sanctam illam animam
sufficerent. Quando vero inquit, « Quis infirmatur, et ego
»non infirmor? Quis scandalizatur, et ego non uror 2 ?»
Hocnimirumest, quodomnium maximecontinuum ct into-
lerabilem ipsi pepcritmcerorein. Etenim, si in unoquoque
eorum qui scandalizabantnr, ipse urebatur, non potuit
incendium istud in anima ipsius restingui : nunquam eniin
deerant qui scandalizarentur, et igni huic materiam sub-
minislrarent. ISam qui Judaeos infideles esse eernebat
quomodo vcl exiguam ab animi aegritudine et dolore ro-
quiem habere poluit ? « Oplabam enim, inquit, anathema
» esse a Christo pro fratribus meis, qui mei secundum
«carnem cognati sunt, qui sunt Israelitae. » Quod vero
dicit, hunc sensum habet. Desiderabilius mihi erat in ere-
o
hennam inciderc ,
quam Israelitas infidcles videre. Atqui
inferni pcenas elegit, ut Judneos omnes convertere posset,
illum manifeslum est, hac spe frustratum, acerbiorem vitam
agere, quam qui gehennae pcenas sustinent. Papae quam
3
ignifus charilatis amor ! Paulus contra igncm imperler-
rilus, adamanlinus ille, firmus , immolus, dicens : Quis
separabitnos a Christo ? tribulatio, an angustia, an persc-
cutio , an fames, an nuditas, an periculum, an gladius ?
ille mare aggredilur, qui adamantinas mor-
qui lerraui et
tis porlas dcridct, ideni, dum aliquorum carorum Ia-
crymas videret, fariloperefractdset conlritus esl, utaffec-
tnm suum amptins occultare nohposstel, scd protinus dice
• E\ o:\-it. 5 y' St.'1-iriurh. — * 2 Cor. xi , \n. — J Ex intiTj)
epist. i aii Tli<.ss.
2l6 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

rcl, Quidfacilisplorantcs etailligentes cor ineum ? rem

admirandam ! profundissimarum vorago aquarum ipsum
nonconfregit,etexiguaelacrymaeipsumcontriveruntetfrege-
runtPQuid facilis plorantos ct aflligenles cor meum ? Quid
dicis, quaeso te ? anne adamantinum illum animum lacrymae
frangere potuerunt? Utique, inquit, magna enim esl cha-

rilatis vis ; ipsa me omnibus cnim

supcrat, ipsa mc vincit,
1
resisto, sola charitate excepta. Audite quicumque pecu- ,

nias propler Christum imoveio propter vos ipsos, non

,

contemnitis, et perhorrescite Pauli erga Christum cau- ,

sam amoris animo percipienles. Hic enim non Christum

propler bona Christi , sed haec propter illum diligebat , et

hoc unum metuebat, ne charitate ipsius excideret : hoc

cnim ipsa gehenna formidabilius ei erat : sicut et regno
optabilius, in eadem dilectione manere. Quando igilur
ille quidem ob Chrisliamorem etiam in gehennam conjici
paratus est, et regno carere, si haec ambo proponerentur,
nos vero nec prnesentem vitam despicimus, jam-ne calcea-
mcnlis ipsius digni sumus ,
qui tanlum ab animi ipsius
magnitudine distamus? Si enim quis unius domus curam
2
gerens , famulos licct habeat, et procuratores ac dispen-
satores , frequenter tamen a curis rcspirare non possit,

nemineeliam, qui eum perturbet, exislente; cogita quid

illc sustinuerit, qui non unius dunlaxat domus sed ur- ,

bium, et populorum et nationnm atque adeo universi

tcrrarum orbis curam habebat, et in tanti quidem mo-

mcnti rebus, inter tot persecutores solus existens, tam
multa perferens, tamque sollicitus ,
quam nec pater ali-
3
quis pro libcris suis fuerit. Si quis sincere diligere cupiat ,

ct virtutem charitatis cognoscero, ad hujus alumnum ,

beatum Paulum, inquam, se conferat, et ille ipsum docc-

1
Ex interp. epist. ad Roin. — » E* interp. epist. a ad Gorinlh. — 5 Ex
episl. a ad Olymp.
 ,

ECLOGA DE LAUDIBUS S. PAULI APOST., IIOM. XXX. 217

bit, quanlum certamen sit.ab co quem quis amat, divelli,

quantoque ad hoc ferendum opus sit animo.

Ilic cnim , hic inqnam, qui veluti carne exuta , corpo-
reque deposito, nuda totum fere terrarum orbem anima
peragravit, qui omni ex animo perturbatione exterminala,
corporis expertium virtutum liberam affectione naturam
imitans, caetera omnia facile tolerabat, perindeac si alieno
in corpore et carceres et vincula et exilia et flagella et

minas et morlcm , atque omne denique suppliciorum gef

nus pateretur : ab una porrosibi dilecta anima separatus,
adeo contristalus et conlurbatus fuit, ut ex ea civitalo ,

in qua se dileclum visurum sperabat, protinus, eonon in-

venlo, exiliret. Quid istud est, o beate Paule? tu quidcni

compedibus vinclus, in carcere posilus, incumbentia tibi

flagella suslinens , ct scapulas habens sanguine perfusas

docebas mysteria , baplizabas , sacrificium offercbas , ct
nec unuin, qui salvandus erat, despcxisti : in Troadcm
autem profectus , cum terram expurgalam ct ad satus cx-
cipicndos praeparatam invenisses , tam praeclarum e mani-
bus lucrum abjecisti, confestim inde exiliisti? Utique in-
quit : magna enim moeroris violentia occupatus fui

vchemcnterque Tili absentia coarctavit animum meum

adeoque me vicit el superavil , ut me id facere cogerei
Vides-ne, quomodo maximus sit labor, dilccli separalio-
nem aequo animo ferre posse ? quam sit res gravis et
acerba? quam excelso opus
animo? Non enim sit ct forli

invicem se diligenlibus satis est animo duntaxat copula- ,

lum amore essc, neque ad consolandum illos hoc suflicit,

sed corporali insipcr indigent praesentia : ac si ista desli-
tuantur haud exigua laetitiae pars praecisa est. Vis intel-
,

ligere quantum sit subsidium ad alliciendum fratres, ,

,

eliam infideles , mitem esse et mansuetum, morumquq

1
E\ interp. epist. 1 ad Corinth.
21 8 S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

cxhihere suavitaicni? Audi quid Paulus dicat 1

, cuinad 'ui-

fidclcin judiceui judicandus accedit. Beatuni meajslimavi,

quod aj)iid te jiulicandus siQi. H.-ec vero dicebat, non ilii

assentans : ahsit r sed mansuetutline iliuin fucrifaccre vo-

lens. lihde et aliquo modo lucratus est ct judiccni cepit

is ,
qui eousque judicio dainnalus esse putabatur : ac vic-
toriaui ipse nuncupatus confitetur, clara voce diccns : «In
»uiodico suadcs me Chrislianum fieri. » Ouid igilur Pau-
lus? Oplarem , inquit, non tesolum, sed eliam omnes,
2
qui adsunt , hoc fieri ,
quod ego sum. Multa igitur inullis
in locis miraculorum a Paulo faclorum cxtant monumenla,
sed nihil iu illo lam desidcrahile cst, quam sligmata , scu
cicalrices. Nec ila me kelitia afilcit, dum miracula opera-
tur, quam cum lot malis ailicilur : quando nimirum ca&-

dilur ilagellis , trahilur, lapidihus impelilur. Lapidan-

les enini , inquil , ipsum exlra civilalem trahehant 3 . Et
4
itcrumj: Cjcsuin ipsum , et niullis ei plagis imposilis,
miserunt in carcerem. Qiiantum gaudium, quanta volup-
tas, qiianlus honor, quanlus splcndor ipsum propler Chris-
tum ligaluin videre ! Sed ecce tihi rem mirandam. Et con-
tremuil, inquit, carccr, Paulo ligalo, et universorum
vincula solulasunt, Vides-ne virtutem vinculorum solven-
tem vincula? Expergefactus autem custos carceris, et vi-
dens januas carceris apertas , evaginalo gladio volehat se
intcrficere. Quid igilur Paulus? clamavil voce magna, di-

ccns , JNihil tihi mali feceris : uuiversi euim hicsumus :

Ccrnis in ipso vanae glorhe conlemptum , et modesliam

ct charitatem ? Non dixil ,
pfopler nos ista conligcrunt,
sed tanquam unus ex ca])livis, Omnes , inquit, liic su-
mus. Si euiin tacuisset , nec elata voce illius cohihuisset
uiaiius, gladium per guttur transegissct. Clamavit aulem

Acl. x.vi. — » Lx inlerp. episl. ad Fjdies. — J Ar|. uv. —

4 Id. XVI.
 ECLOGA DE LMDIBUS S. PAULI APOST. , IIOM. XXX. 8 1
Q
Paulus, quia in inleriorem carccrcm conjectus erat. Con-
tra l(! ipsum hoc iecisti, inqnit, ut inlerius retruderes,
qui te a periculo cranl liberaturi. Vides-ne benignitatem
et intcntam curam Pauli? Maluit ligatus esse : et ipsemet
1
subirc periculum, quamillumviderepereuntem Etquem- .

admodum miles aliquis, qui universum orbem terrarum

sibi infcstum habet, et inter media hostium agmina ver-
satur, nec quidquam accipit detrimenti, sic etiam Paulus,
solus inter barbaros, solus intergentiles, ubique terrarum,
ubique in mari apparebat. Et sicut scintilla in stipnlam
aut foenum incidens , res succensas in suam naturam con-
verlit, sic iste quoque omnes invadens, ad veritatem uni-
versos traducebat. Quem non in sluporem ageret vinculo-
2
rum , quibus beatus Paulus circumdabatur potentia ? ,

quippe quaj ad ipsius vincti pedes trahebant eos , qui

ante eumdem ligarant , et hos illius mancipia efficiebant.
Procidebat enim , inquit , custos carceris Paulo ad pe-
des , et solutus vinctis pedibus subjacebat , et qui li-

gaverat, is ligatum, ut se metu solveret, rogabat. Dic

age, nonne tu ligasti? nonne tu in interiorem carcerem
misisti? iNonne tu in ligno pedcs slrinxisti? Quid times?
Quid turbaris? quid ploras? quid gladium stringis ? Ig-
norabam inquit quod tanta esset vinctorum Chrisli
, ,

potestas. Quid dicis? coslos aperiendi potestatem accepit,

et carcerem non aperircl ? A da?monibus constrictos sol-
vebat, et ferream instrumcnlnm ipsum superaret? Qui ,

igilur animas ligatas solvebat, corpus suum solvere non

valeret? Qni aiios suis veslimeulis a vinculis eximebat ,

et a daemonibus liberabat,
ipsum per se non libcra- is sc

rel? Ilanc ob causam vcro primo ligatus esl, et deinue

alios vinclos lib< ravit , ut inteiligas, servos Chrisli , cum
vinculis constricli sunt, longe majorem habere, quam suhi-
• Ex interp. c[)isl. 2 ad Coiinlli. — a E\ epist. a t Eplier.
 ;

220 S. J0. CIIRYSOSTOMI ARCIIIliPISCOPI C. P.

tos, polentiam. Hac cnim ratione illuslrior forliludo justi

ostcnditur, quando cliam vinctusliberos solulosque supe-
rat. Quando igitur vinctus non sc solum, scd el ulios vinc-

los liberat, quid prosunt muri? Quid profuit ipsum in

interiorcm carcerem misisse, quando eliam exteriorem pa-

tefecit? Vultis cognoscerc quam sit res eximia, calcna
ferrea, proptcr Chrislum servili corpori circumposita ?
beatum Paulum audite hac ipsa in re gloriantem et di-
,

cenlem, Rogo igitur vos cgo vinctus in Uomino. Ampla

re siquidem et valida dignatus est, et quae Rcgiam Con- ,

sularem , atque omncm omnino dignitatem excellat, prop-

ter Christum esseligalum. Nihil enim tamsplendidum esl,

quam propter Christum vinctus, quam circumdatae sanctis

illis manibus Nimirum hoc longe nobilius est et
catena?.
augustius, quam Apostolum essc quam Discipulum, quam ,

esseEvangelistam. Si quis Chrislumdiligit, ille novit quod

dico. Si quis amore Domini velut insanit et exardescit,
ille vinculorum poleslalem inlelligit : ille proptcr Chris-
tum vinctus csse potius, quam ccelos inhabitare eligit

hoc siquidcm mognificonlius est, quam ad dexteram ipsius

considerc , honeslius quoque cl beatius quam sedere su-
per sedes duodecim. Si quis mihi coelum lotum largiri
velit, aut catenam iilam, qua Pauli manus constrictae

fuerunt, hanc ego illi jirasferrem. Si quis mc cum Angelh

in ccelo constilucrel , aut cum Paulo in vincula conjeclo,

carcerem ego ebgerem. Si quis Virlutum illarum, quae anle

thronum sunt, consoriiomejungeret, auttalem captivum
faceret, captivus talisesse mallem nihilenimpraestanlius :

est,quam mala propter Christum perpeti. Si quismorluos

excitandi potestatem mihijam daret, non hancego ,sed ca-
tenam istam eligerem quandoquidem nihil ea beatius. Op-
:

taremnuncillisinlocisversari,inquibusvincula illamanent,
etvidcrccatcnas, quasdaemones metuunt etperhorrescunt,
 ECLOGA DE LAUDIBUS S. PAULI APOST., HOM. XXX. 221

Angeli vero reverentur. Si Ecclesiasticarum rerum cura va-

carem, et corpore sano ac robuslo essem, nonrecusarem
tanlamperegrinationemfacerc,quo videre sahemcatenaset
carcerem liceret,ubi Paulus vinctus erat. Si Paulum quis
mihi concederet e caelo prospicientem et vocem emitten-
tem intueri 1 aut ecarcere; mallem ex carcere ad ipsum
, :

enim in carcere positum ccelites perveniunt. beata vin-

cula! o beatasmanus, quas catena illa Paulo circumdata
exornavit! Non tam honorabiles erant ipsius manus 2 cum ,

claudum illum Lystris erigerent, quam cum vinculis cir-

cumdatae essent. Si tunc temporis ego vixissem, maxime
tunc illas amplexatus oculis meis iinposuissem ; nec exos-
culari destitissem manus illas , quae dignre sunt habitae,
ut pro Domino meo ligarentur. Non tam beatum illum
praedico, quod in tertium ccelum sit raptus, atque in pa-
radisum, quam quod in carcerem sit conjeclus. Non tam

felicem ipsum judicio 3 ,

quod arcana verba audiverit,
quam quod vincula tulerit; haec siquidem illis multo sunt
majora. Optatius enim mihi mala propter Chrislum per-
ferre , quam a Christo honore affici. Istud Paulus quoque,
ut consentaneum est, animo perpendens , dixit : Si ille
pro me servus factus , et gloriam evacuans exislimabat
non majore se in honore esse, quam si pro me crucifige-
retur : me
non oporte ? Ipsum enim loquentem
quid pati
audi «Clarilica me, pater 4 » Quid dicis? Ad crucem du-
: .

ceris cum latronibus et sepulcrorum eflbssoribus, et de-

bitam sceleratis mortem sustines, conspuendus es et cae-

dendus, atque hasc gloriam appellas? Ltique, inquit; pro
dilectis enim ista patior, ac merito pro gloria duco. Si igi-

tur Dominus meus miseros et rerumnosos diligendo, hoc

gloriam appellat, ct ccelestis throni gloriajprajponit, multo

Ex interp. episi. ad Co!. — » E\ comm. in epist. ad Eplies. —

3 1 Cor. xu. — * Joan xvn, 5.
222 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

inagis ogo istas tribulaliones gloriae mihi ducerc debeo.

Quarc anima Pauli nihil beatius est. In quibus enim glo-
riatur? in vinculis , in tribulationibus , in catena, in stig-
matibus. Ait cnim : «alligatus cgo sj>iritu vado Jeroso-
» lymam 1
,
quae in ca ventura sint mihi ignorans, nisi quod
» Spiritus sanctus per omnes civiiates mihi prolestatur, di-

» cens : quoniam vincula et tribulationes memanent.» Gur

igitur abis, si vincula et tribulationes te manent? Proptcr
hoc ipsum, inquit, ut propter Ghristum vinciar, utque
ipsius causa moriar; ego enim non alligari tanlum, sed
et mori paratus sum propter nomen Domini mei. Quid
igitur est hoc? non erubescis? non vereris orbem terra-
rum vinctus circumire? non times ne quis imbecillitalem
Dei tui hinc arguat? ne quis hac de causa accedere nolit?
iNon sunt ejusmodi, inquit, vincula? noverunt enim etiam
in Piegiis aulis splendere : ut vincula mea, ait, in toto
praetorio conspicua fiant, et plures fratres in Domino,
vinculis meis persuasi, ut amplius verbum loqui audcant.
Gernis vinculorum polius virtutem, quam suscitationis
inortuorum ? Vinctus est Romse , et plerosque attraxit :

Vinctus est Jerosolymis, et vinctus verba iaciens Regem

perlerruit, et prasiditimorem injecit exterritus enim : ,

ipsum dimisit. Vinctus navigabat, et naufragium solvit,

tcmpestatemque impedivit. Ipsum vincnlis constriclum
bestia illa apprehendit, etrursus abeo, nullo illato damno,
excidit. Et vide ubique hoc conlingcre. Flagellis caedeba-
tur, et quidem vehementer csedebalur; multas enim , in-
8
quit , imponentes ipsi plagas; et ligabatur , atquc hoc
itidem vehementer; in inleriorem enim carcerem ipsum
miserunt , et cum majori custodia : alque ipse inler haec,
mediam noctem, quando etiam plane cura soluti
circa
dormiunt, cantabat, Dominumque laudabat. Quid hoc
' Act. XX, 32. — » ld. XVI.
 P.Ct.OfiA DE L/YUDinttS S. P.\VLf /VTOST., IIOAI. XXX. 2j3

animo firmius ct constanlu-? Considcrabat cjuod pupri

(juocjiie in igni et iornace canlabanl. Forte cogilabat,
niliil tale se passum esse. Sed opportune nos ora-
tio ad alia iterum vincula, aliumcjue carcerem traduxit.
Quid faciam? Tacere volo, sed non possum : alium in-
veni carccrem, longe illo mirabiliorem, magisque stupen-
dum. Sed mihi , tancjuam novum serraonem auspicanti
assurgite, et recentibus animis adeste. Praecidere sermo-
nem volo, sed non palitur : desislere nequeo, silere non
possum multa me hic circumfluunt nescio quid primo
, :

dicam, quid secundo. Proinde vos obsecro ne ordinem ,

quis a me roquirat, magna enim est rerum affinitas. Longa

fuit Pauli calena, et diu nos detinuit. Sed non idcirco

tacebo. Si cnim i|>se in carcere non silujt, neque inter

flagella, ego-ne silebo, qui sedens ipsa die, et inulto cum
olio loquor? Et quomodo hoc ralioni consentaneum fue-
?Quisenim nonobstnpescatetadmiretur,iumcjuisdigne
rit'

admirari et obstupescere queat, gcnerosum illum et

satis ,

usquead ccolossublimem Pauli animum? Siquidem vinculis

conslrictus et carcere conclusus a tanta intercapedine ad
Pbilippenses litteras scripsit. Non enjm ignoratis quanlum
intervalium inter Macccloniam etRomam Sed ne-
intersit.

cjue longitudo viae*. neque lemjjoris diuturnilas, nequo

negoliorummultiludo, neque pericula et continuosibisuc-
cedentia mala neque aliud quidlibet amorem etrecorda-
,

tionem djscipulprum ipsi excmit, sed eos omnes incorde

habuit : nec tam manus ipsius constricke cateiiis erant,
quam animus alligatusetaflixus desiderio discipulorum. Et
quemadmodum llex aliquis conscenso manesolio, in regia
aula considet, ac innumeras cotitinuo ex omni loco accijtit

epistolas: sicilleincarcerc, vehil in rcgiaquadain aula ,resi-

ciensjongefrequenliore.sassidue transiuiltebaletrecipiebut
< Ex Si'im, Sivc vctasion?.
22^ *• J0, CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

liltcras.eorum scilicet, quiundiquegentium ad ipsius sa-

picnliam de suis negotiis accurate referebant. Et tanto
quidem plnra , qiiae administrarel negotia, quam quivis
Rex habebat, quanlo cidcm amplius regnum creditum
fuerat.
admirandam Panli potestalem Catena circumdalus !

et redimitum corona Neronem proslravit

1
erat ,
detritis :

et sordidis pannis amictus erat; quippe qui in carcere de-

sebat: et universorum oculos magis ad circumiecta sibi

vincula convertebat, quam vestis aliqua purpurea. In terra

stans delinebatur, et deorsum inclinatus crat, et dimisso

auro in curru, Ac merito ilhid quidem.

illi altendebant.

Notum enim eratetconsuetumspeclaculum, vidcrcRegern

bi is albis insidentem hoc vero novum planc et inusila-
(r :

tum, tanta liberlale captivum quempiam cum Piege col-

loquentem spectare, quanta Rex cum misero forlc et mi-
serabili aliquomancipio loqueretur. Turba multa cir-
cumstabat, et omnes ab obsequiis Regi erant :mirabanlur
tamen non dominum suum, sed eum, qui dominum ipso-
rum vincebat. Verum ego non advertens ab unguibus ,

leonem commendo, cum ab aliis potius ipsum laudare

oporleret. Quaenam sunt illa? quomodo nimirum in splen-
dido et magnifico babilu cum caelcsti Rege venlurus sil :

quomodo ilem tristis et dcmisso vultu tunc Ncro stabit.

Si cnim lanto honore athleta Chrisli fruebatur, cum non-
dum coronse tempus adesset, quantam gloriam conseque-
tur, ubi praeses et arbiter certaminis advenerit ? In alienis
tunc erat tamen admirationi est cum
ct incola, et lantae :

quo tandem bono non perfructur ?

ifitur in propriis fuerit,

cujus boni particeps non erit? quod bonum non consc-

quetur? Nullus unquam Romanus exlilit Impcrator, qui
tanto, quanto Paulus, honore polilus sil. Sed Impcralor

s Ex epist. a ad Tim.
 ECLOGA DE LAUDIBUS S. PAULI APOST., HOM. XXX. 225
foris alicubi projectus jacet : hic vero noster tanquam
regnans et vivus medium urbis occupat. Si vero hic ubi
expellebalur, lanlum honorem consecutus est, qualis erit,

cum venerit? Si, cum tentoriorum artifex esset, adeo il-

lustris fuit ; quid erit, ubi radiis solaribus refulgens aderit ?

Si tanla cum majestate in terra servatus sit

1
, quid erit,

cum venerit? Negotia fugere non licet? Vultis ostendam,

honorabiliorem fuisse scenofactorem illo qui inter omnes
reges maximae apud homines admirationi fuit? Quid,
quaeso, Alexandro, secundum mundi hujus gloriam, fuit
gloriosius ? Quid sublimius? Annon mulla et magna in
vita sua praeclare gessit? annon integras gentes et urbes
sibi subjecit, victisqwe^quam plurimis hostibus et certa-
minibus, tropaea erexit? nonne decimus tertius apud Se-
natum Romanum Deus esse existimatus est? Sed vivum
aliquem, qui Rex sit et militibus stipatus, bella pro animi
sententia gerere , et victorias obtinere , nihil tanta admi-
ratione dignum est. At post mortem et sepuituram, tanla
ubique terrarum et marium singulis diebus operari, id

scilicet maxime stupendum est. Ubi namque nunc dic ,

mihi, Alexandri monumentum est? ostende mihi et indica

diem, qua de vita decessit. Sed minime poteris. At vero
Pauli sepulcrum splendidum et magnificum, si Romam
quis perveniat, conspicere licet, ac diem insuper mortis
celebrem, ut qui toti orbi solemnitatem affert. Et illius qui-
dem sepulcrum etiam omnes ignorant : hujus vero eliam
barbari sciunt, factumque est monumentum famuli Chrisli
ipsis Regum aulis nobilius. Etenim purpura amictus quis
ad osculandum illius sepulcrum vadit, et faslu deposito,
stat mortuum obsecrans ut sibi apud Deum patrocinetur,
et qui coronam in capile gestat, scenofaclorem et piscalo-
rem, et vita jam deiunctum, lanquam defensorem, rogat.
> Ex interp. epist. 2 ad Cor.

xciv. l5
?i(5 »i J0. f.HRYSQSTOMI ARCniF.PISCOPl C. P.

Alquc hoo noq Piomae solum , verum etiam Constantino-

poli videre licet. Istic siquidem ,uou mediocri honore
Gonstanlinum Maguum ailicere se existimavit lilius, ad
limina piscatoris ipsum constitueus. Et quod iu Regum
aulis, Regibus suut janilores, hoc iu sepulcro piscatorum
suut Reges. Ac illi quidem, velut domiui intus Rogiam ali-
cuhi occupant hi vero veluti accolae et vicini conlenti
:

fuerint, si vel janua atrii ipsis tribuatur. Et Reges quidem

famulorum ac minislrorum instar sunt:scrvi vero Rcgum
1
dignitale ornantur. Si igitur in hoc sascuio , quae supra
uaturam sunt, illis conligerunL quanto magis in futuro?
Ouis mihi jam det Pauli corpus brachiis stringere, et se-
pulcro ipsius affixum hasrere, cineremque videre illius
corporis, quod universa loca orbis terrarum peragravit,
quod ea, quce deerant passionum Christi, complevit, quod
sligmata portavit, quod ubique Evangelium seminavit?
cinerem quoque per quod Christus loquebatur,
illius oris,

et lumen omni iulgure sublimius et excellenlius cffulsit,

et vox daemonibusquovis tonitru terribiliorerupil? Nullum

enim nobis tonitru tam formidabile est quam vox illa ,

dtemonibus. Si enim vestimenta ipsius tantopere exhor-

rescehant, quanlo magis ipsam vocem?Videre oplarem
cinerem illius oris, per quod magna el ineffabilia Chrislus

locutus est, ac majora quidem, quam per se ipsum.quod

pr*clarum et beatum illud verbum prolulit, dum inquit,
2
« Optabam analhema csse pro fralribus meis quo coram :

Regibus loquebatur non coofundebalur quo daemones

et :

in fugam vcrtebantur, non solum cum loquentis vocem

prope perciperent, sed cum etiam procul abesset quo :

universa in terris moderalus est, imo ct qua3 in coelis sunt,

sicut ipsi placebat, adminislravit, ligans quos volebat, et
solvens ibi juxta dalam sibi poteslalem. Quis miiii cine-

i Ex comin. epist. ad Rom, — a Hom. ix, i.

 :

E«LOGA DE LAUDIBUS S. PAULI AP0ST., HOM. XXX. 227

rem de corde Pauli ostendat, quod pro singulis percunlinm

ignem paticbatur, quod filios abortivos secundo cum do-
]ore parturiebat? lllud ego vel resolutum videre desidera-
rem ,
quod ccelo sublimius, toto orbe latius, radiis solis
splendidius, calidius igni , adamante firmius erat, quod
novam potius, quam nostram islam vilam vixit : a Vivo
»enim, inqnit, non jam ego : vivit vero in me Christus* : »

unde cor ipsius cor Pauii erat, et tabula Spirilus sancti,

liberque graliae ; cor quod diguum est habitum, ut Chris-
tum diligeret, quantum nemo alius dilexit:quod mortem
ac infernum despiciebat, et a lacrymis fraternis frangeba-
tur. « Quid facitis , inquit , lacrymantes et affligentes cor
»meum 2
?» Videre optarem cinerem de manibus Pauli,
catena constrictis, per quarum impositionem Spiritus ille

donabatur, quibus divinae litterae exarabantur. Videte

enim 3
, ait, qualibus vobis litteris mea manu scripsi
manuum inquam illarum , quas cum vidisset vipera, in
rogum decidit. Cinerem videre gestio oculorum illorum 4 ,
qui bene excaecati sunt, et ad salutem totius terrarum
orbis denuo viderunt, quique etiam in corpore Christum
conspicere digni sunt habiti. Optarem quoque pedum il-

lorum videre cinerem, qui totum orbem terrarum circum-

cursarunt, nec fatigati sunt : qui liguo constricti sunt,
quando carcerem trcmefaciebat : qui terram totam habi-
tabilem et inhabitabilem circuiverunt. Et quid singula
persequi necesse est? Videre spiritualem illum ipsum
leonem optarem. Sicut enim leo aliquis flammam ex ocu-
lisin vulpium greges immittens , ita hic indaemonum et
philosophorum agmen irruit, et tanquam fulminis ictus in
diaboli phalangas impetum fecit. Nec enim acie cum ipso
congredi ausus est diabolus, sed adeo extimescebat et
trepidabat, ut vel umbra ipsius conspecta, aut voce emi-
' Galat. n, 20. — » Act. xxr, i3. — 3 Galat. Tr. — 4 Act, xxvni.

10.
2 28 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

nus audita, confestim fuga se proriperet. Considerate et

contremiscite, quale speclaculum Pioina visura sit, quando
Paulum cum Pelro derepente e sepulcro resurgere, et in
occursum Christi rapi conspiciet ! Quale donum Pioma
Chrislo transmiltet! Qualibus coronis duabus redimita
est ! quibus aureis calenis praecincta ! Non ita nitidum est

coelum, cum sol radios suos spargit, siculi Romanorum

urbs, quocumquc per orbem has duas faces emittens.
Quaenam oratio pracclarisPauli factis recensendis sufficiat*,

aut quae lingua hujus laudes assequi valeat ? Quidquid

enim Prophetae egregium praesliterunt, aut Patriarchae, aut

Sancti, aut Aposloli , aut Martyrcs, lotum illud hic unus

habet, et tanta quidem cum excellentia, quanta nullus
illorum bonum
quod quisque obtinebat, possedit.
illud,

Quando hominum ornamenta una anima

igitur universa

simul habet, eaque omnia cum quadam excellentia nec ,

vero hominum duntaxat, sed ct Angelorum, quomodo ex

tanla laudum magnitudine evademus ? Qua igitur condem-
natione digni non essemus, si, cum homo unus omnia
virtutum ornamenta in se collegerit, nos vero ne millesi-
mam illorum partem imitari studeamus ? Propter multa
pra?clara facta Abraham Palriarcha hominihus admiralioni
est, proecipue vero, quod filium proprium immolare non
recusavit:Isaac vero propter clemenliam, quod dum pro-
priis limitibus expellerelur, se non ultus sit, sed ubique
suis possessionibus ccderet, donec iniquum suorum adver-
sariorum desiderium expleret Jacob vero Patriarcha ob :

temperantiam et patientiam; David ob mansuetudinem :

et Iieiias quod pro Domino aemularetur. Sed quid rcquale

Paulo fuerit, qui universa hoec conjuncta, et ea quidem

excellenler, possidet ? Is siquidem non fdium immolavit,
sed se ipsum millies mactavit:nec propriis duntaxat limi-
' Ex Orat. 1 in Paul.
 £CLOGA Dfc LAUDIBUS S. PAULI APOST. , HOM. XXX. 2 2Q
tibus exigebatur, sed et terraui et inare, et GraBciain et
Barbariam, ac oinnem denique oninino quam sol aspicit,
terram, veluti alatus quis oberravit : trahebatur, verberi-
bus mulctabatur, impetebatur lapidibus, singulis diebus
morlem sustinebat. Neque bis septem annos servitutis,
aestu diei, aut noctis frigore adurebatur, sed totam vitani
iu famc et egestate, in catenis et carceribus, in insidiis et
periculis consumebat. /Equitatis vero et mansuetudinis
partes omnes, quis magis, aut aeque utriusque hujus im-
plevit, acPaulus ? Si vero etejusdem pro Deo zelum con-
sideres, tantum ipsum videbis vincere Heliam, quantum
hic caeteros Prophetas superavit. Sed Joannes locustis ct
melle sylvestri vixit. At hic in medio orbe terrarum, sicut
ille in solitudine, vivens, locustis quidem et melle sylveslri
non vescebatur, at mensamlonge hac viliorem apponebat,
necessariumque ei alimentum vix suppetebat, propter
Evangelii promulgandi studium ac sollicitudinem. Reli-
quum est porro , ut Angelis ipsum aequiparemus. Nemo
vero orationem temeritatis accuset. Si enim scriptura
Joannem Angelum appellavit, quid miraris, si potestatibus
illis omnium hominum praestantissimum con-
ccelestibus
feramus? Etenim quid homo sit et quanta noslrae naturae
1
,

nobilitas, quantaeque virtutis hoc animal sit capax, nemo

hominum magis ostendit, quam Paulus; et jam perstat,
ex quo factus est, clara voce omnibus, qui nostram hanc
fabricam reprehendunt, pro Domino respondens, et os-
tendens, non magnum inler homines et Angelos esse in-
tervallum, si nobis ipsis attendere velimus. Non enim aliam
naturam sortitus, nec dissimilem animam nactus est, nec
alium mundum inhabitavit, sed eadem in terra et regione,

iisdem quoque legibus ac moribus educatus , universos

praecelluit homines ,
qui unquam ex quo homines nali

1
Exorat. a in S. Apustol. Paulum.
2-3o S. JO. CHRYSOSTOUI ARCHIEPISCOPI C. P.

sunt, extiterunt :et sicuti mortuus erga mortuum immo-

bilis fuerit, ita plane naturaj iinpetus sedans, nulli unquam
ulla in re humana afFectui succubuit. Quid igitur Paulus
tot lantisquo ornalus inelytis factis, el tanquam Angclus

in terra apparens, quotidie lucrum facere satagebat? quid

periculis pro verilate sese opponere, quid mercaluram
spiritualem sibi parare , nec unquam subsistere studebat?
Quam tandem nos excusationem habebimus , qui non
solum ab omnibus praeclaris faclis nudi, sed tam multis
eliam vitiis subjecti sumus, quorum vel unum solum, si

nobis insit, in perditionis voraginem nos deturbare sufii-

ciat:nec ullam interim curam adhibemus, ut saltem ista

emendemus, tantum abcst ut virtutum opera aggredia-

mur? An non bealus iile eiusclein nobiscum naturae eral?
In amorem enim sancti viri inardesco, ac proinde assidue
ipsum versaro non cesso respiciensque ad ipsius animam,
:

tanquam ad primigeniam eliigiem, considero in eo afiec-

tionum conteinplum, foriitudinis cxcellentiam, amoris in
Deum fervorem obstupesco, honiinem unum, cum voluit,
:

universas simul virtutesfeliciter consecutum esse, noslrum

vero singulos ne quantulamcumque partem conscqui gcs-
tire. Quis igitur nos ab incvitabili pcena liberet, cum
tantam virlutis magnitudinem Paulus ostenderit, qui
cadem nobiscum communi natura prrcditus, iisdemque
affectionibus obncxius erat, cl in lanla tcmporum difii-

cultate vixit, ac singulis prope diebus vexabalur, discer-

pebatur, et publice ab liostibus pranlicalionis traheJ>a-
tur? Et ne tanquam a me conficla audialis , quae sanclus
iste praeclara et memorabilia fecerit, animique magnitudi-
nem, quam pro religionis pr;econio in dies osteneerit,

ipsum diccntem audiatis oportct : « In quo quis audet, in

»insipientia dico, audeo et ego\ » Considera mihi caram
' a Gor. m, 21.
 ECLOGA BE LAUDIBUS S. PAULI APOST., HOHf. XXX. 2^1

Deo animam, non audaciam modo, sed et insipientiam

negotium vocat docens nos, ne temere et sine necessitate,

:

nulloque urgente, quae a nobis facta sunt, evulgemus, si

niodo aliqui ; qui boni quid fecerint, ex nobis inveniantur.
« Israelitne sunt? Et ego. Semen
Hebraei 811^1? Et ego.
»Abraham sunt? et ego » In istis, inquit, sese eflerunt? 1
.

Ne existiment nos inferiores essernam ct nos haec cum

illis communia habemus. Deinde subdit « Ministri Christi :

»sunt; ut minns sapiens dico, plus ego. » Hic mihi vide

beati istius animi virlutem : quoniam et audaciam et insi-

pientiam, quod a se factum est, appellavit : et quidem

tanta in necessitate constitutus : neque ita dictis contentus
fuit:sed quando se illos longe cxcellere monstrare inten-
debat, ne quis forte illum caeco sui amore suadente ista

proferre existimaret, rursus quod a se dictum erat im-

,

prudentiam vocat, quasi non enim ignoro, rne rem

dicat,
facere, quas mnltis patrocinatur, me vero minus deceat:
sed gravis necessitas, quae me huc impulit, id cogit. Id-
circo niihi, inquit, imprudenter loquenti veniam date.
Hujus nos ne umbram quidem imitabimur, qui tanta de-
lictorum onera gestamus, et subinde cum exiguum quid
recte gerimus, etiam illud ipsum in secreto mentis noslive
clausum servare nolumus, sed gloriam apud homines au-
cupantes, in vulgus spargimus, et in medium proponimus,
atque per istam importunam loquacitatem nos expectandae
a Deo retributionis spe privamus? Nihil vero ejusmodi
iste beatus passus est : sed postquam dixit, Plus ego, enu-
merat dcinceps res forliler a se gestas, et inquit : « In la-
» boribus abundonlius, in plogis supra modum, in morli-
»bus frcquenler 2 . » Quid dicis ? Novum quid et admirabilc
est, quod a le asserilur. Numquid cniui morlem s*pius

1
a Cor. xi, 22 — • Ihid. 27.
 !

232 S. JO. CURYSOSTOMI ARCUIliPISCOPI C. P.

quis suslinere potest? Itique, inquit: etsi eniin non reipsa,

volunlate tamen et mente potest : interim nos docens,
quod disseininandi Evangelii causa sese identidem pericu-
lis cxposuerit, quae necem ei afferre possentrsed divina

gratia in mediis ipsis periculis alhletam hunc conserva-

bat, ut discipuli ampliorem ab ipso utilitatem conseque-
rentur. Et quod deinde subditur, rursus omnia propemo-
dum ab eo dicta obscurat. « Quis , inquit, infirmatur, et
»ego non infirmor? quis scacdalizatur, et ego non uror 1 ? »

Papae quantus hujus viri est amor, quanta solliciludo

Quae materintimo ita dolorecrucialur, filiofebrilaborante
et lectulo aflixo, sicut beatus iste? Plus scilicet pro sin-
gulis quovis loco aegrotantibus aegrotabat; et pro scanda-
lum patientibus urebatur. Allende, enim mihi dictionis
vim:i\on dixit, quis scandalizalur, et ego non contristor,
sed uror, inquit, doloris vehementiam nobis exponens et :

propter eos qui scandala pa^iuntur, inflammatum inlerius

se commonstrans. Scio quod satis multum orationem po-
traxerim sed ncscio qua ralione in rerum a Paulo praeclare
:

gestarum amplitudinem incidens, tanquam a vehementis-

simo aquarum inipelu lingua abrepta sit. Finem igitur hic

orationi imponcns, charitatem vestram obsecro ut assi- ,

due illuui in animo vcstro circumleratis, et hoc perpetuo

cogitetis, quod, licet eamdeui nobiscum naturam ille sor-

titus, et iisdem affectionibus subjectus esset, vitae quoque

institutum vile et abjectum, utpote pelfes consuens, cole-
ret, ac in carcere esset positus, quoniam tamen sesevirtu-
tum laboribus dare in animum induxit, dignumque Spi-
ritus sancti susceptione se ipsum facere decrevit, uberio-
rem ex ccelestis gloriae cupiditate fructum perceperit.
Quam nos omnes consequi contingat ,
gratia et benignitate

1
a Gor. xi, 39.
 ECLOGA DE MORTE , HOM. XXXI. 233

Dominl nostri Jesu Christi; cui gloria et potestas, cum

Patre et sancto Spiritu, uunc et semper, et in saecula saecu-
lorum. Amen.

HOMILIA XXXI.

De morte.

Multa quidem
1
, charissimi, animus noster cognoscere
jam et comprehendere festinat; ac in primis quidem
consummationis tempus. Idcirco eos ,
qui intempestiva
illa curiositate laborant, reprimens Paulus, inquit : « De
» temporibus autem et momentis, fralres, non indigelis
2
»ut scribamus vobis Quid enim hinc, dic mihi lucri
. » ,

fuerit? Ponamussaeculiconsummationem post viginti an-

nos futuram, post annos triginta, post centum quid :

hoc ad nos? Annon uniuscujusque consummatio est vit.e

suae terminus? Quid curiose scrutaris et turbaris pro
communi fine.? Sed quemadmodum in aliis relictis pro- ,

priis, pro communibus solliciti sumus, alque omnia po-

tius quam sua quisque curamus, ita et hic, omittentes

suum quisque finem curare communem et generalem ,

finem discere volumus. Quod si inlelligerc velitis quare

finis nobis absconditus sit, et quare sicuti fur in noclc
quidem, ut mihi videlur, bene haec habere di-
veniat, ego
cam. iNemo sane virtutis ullam curam, tota vita suscipe-
ret, si finem suum sciret, sed cognito quisque ultimo die
suo, postquam innumera mala ante perpetrasset, tune
demum ad pcenitentiam veniens ita decessisset. Si enim
• Excomm. in epist. i ad Thess. — • i Thess. , i.
 ,,

234 S. JO. CBRYSOSTOMI ARCHIKPISCOPI C. P.

nunc, timore incerliludinis cunclorum animos cotictl*

tiente , omncs universam anleactam vitam in ninlilia

consumenles, ad extrema demum suspiria pcenitentiae

sesetradunt: si de isto quoque admodum cssent persuasi,
quis unquani virtutis curam baberct? Quin, si unusquis-
que nosset, omnino se craslino die morilurum nihil ,

audere anle diem illum refugeret sed quos vellel, occi- :

deret, et inimicis vicem rependendo se ipsum recrearet

atque ila refocillato prins animo suo, mortem exciperel.
PraBterea , ncque ipsi strenui viri mercedem aliquam ha-
berent, conlra adversa confidentes, quippe qui mortc
nondum praesenle, facile audaciam sumerent. Ignavissi-
mus etiam quisque in ignem ingrederelur, si quem fide
dignum promissorem. Qui enim ex
repcrisset securitalis
unoquoque periculo intcritum praslolatur, et novit victu-
rum se si quidem non perpcram itbi consulat; moritu-
,

rum vcro, si talia audeat, maximum alacrilatis suae et

praesenlis vitae contemptus. judiciuni protulerit. Qui nam-

que revera philosophatur *, et futurorum spe erigitur,
nec morlem reputabit morlem : sed ante oculos morluum
jacere videns, non ita affectus erit siculi plerique, dum
coronas animo versat. Et sicul agricola frumentum cer-
nens dissolvi, non idcirco desperat, nec tristis efficitur :

ila juslusquoque recte factis abundans et quotidie reg-

num expeclans, si morlem oh oculos positam videat, non
angitur animo sicut vulgus, non tumullualur, nec lurba-
lur. Novit enim, quod iis, qui rcclo vixerunt, mors sit
commutatio cum mclioribus, el ad praestautiora perfectio,
cursusque ad coionas. Idcirco sepulcra anle civilales

sunt, sepulcra ante agros, et ubique schola humiiitatis

nobis proponitur, ut assidue nostrae adinoneamur imbe-
cillitatis. Festinat aliquis inlrarc civitatem imperanlcui

Ex inlerp. psalnii. ta.

 JiCLOGA DE MORTE, HOM. XXXI. 2 35
1
divitiis , potentia aliisque dignitatibus florentem : et
et prius quam
quod sibi imaginatur, aspicit id
videat,
quod sit. Et prius docemur in quid desinamus, et tunc de-
mum interiora videre phantasmala. Nec hoc solum, sed
sacpe etiam vir, cum uxorem ducere vult , legi rem sub-
jicit, scribit dotalia : et cum nondum conjunctio conju-
galis facta est, mors statim ascribitur. Nondum cognovit
uxorein, et mortis sententiam contra se ipsum et contra
illam ante subjicit, atque hujusmodi scribit. Si vero mor-
tuus fuerit vir ante uxorem si mulier ante virum, hoc
:

aut illud constituitur. Nec de iis duntaxat qui sunt et

vivunt, mortis calculus fcrtur, sed etiam de iis qui non-
dum lucem editi sunt. Quid enim inquit ? Si vero natus
in

puer mortuus fuerit. Ecce, nondum fructus, et decretum

cucurrit. Ergo-ne in tabellis naturam quis agnoscit si :

vero iiumanum quid ei accideril, aut uxor obieril,

obliviscitur eorum quae scripsit , aliaque verba tragica
profert, et , haeccine, inquit, me pati oportebat? num
ista mihi eventura, et conjuge orbandum me speravi?
Quid dicis, o homo ? Absque molesliis eras
2
, et natura3
fines agnoscebas,postquam vero in calamitates incidisti,
legum naturai Ad te ipsum redi et conscicn-
cs oblitus ? ,

tiam perscrutare considera, quodpaulo post tibi quoque

:

finis immineat. Sed defunctus , inquis, putrescit, puivis-

que et cinis Ob hoc nimirum vel maxime gandero
fit.

oporlet, Etenim cum quis domum conquassatam ac vele-

rem aedificaturus est primum inhabitanles ejicit, ac ila
,

domum ipsam diruit et splendidiorem reaedificat. Nec res

illa ejectos contristat, sed majorem etiam illis cffert vo-
luptatem. Non enim praesenlem illam aedium demolilio-
nem spectant , sed futurum aedilicium ,
quod nondum
vLdetur, animo concipiunt. Ad eumdem modum Deus
1
Ex orat, de lege nalurae. — • Ex hotn. de dormienlibus.

M '

-.. .
2 36 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

quoque facit : Quando corpus noslrum destruclurus est r

inhabilantem in eo animam prius indc, veluli ex doino
quadam , educit, ut cum aliam inagnificcnliore opere
extruxerit , illam ampliore cum gloria denuo introducat.
Adamus siquidem cum formaretur 1
, ncscivit quod e terra
snscitatus esset : ncc enim antiquiorem corpore animam
fecit Deus , ne creationem videret : unde ctiam vilitatem
suam ignorabat. Cum porro in resurrectione suscitatur,
noverit, quia pulvere exuto suscitatur. Etsi enim mortuus
se ipsum non inluetur, ante se tamen defunctum in pul-
verem resolutum videt, et per ea, quae cernit, eruditur.
Non vidisti homines audaces et elatos quomodo in mor- ,

tibus ad modestiam revocati et repressi sint? denuntiatur

mors, et omnium corda metu consternantur circa mo- :

numenta philosophamur, quid simus multa garrientes , :

egressi vix a sepulcris , statim humililatis obliti sumus.

In exequiis quilibet ad proxinium suum hoc modo loqui-
tur : o calamitatem ! o vilam nostram miserandam ! quid
tandem sumus ,
quid vocem emittimus, et rapimus, et
injuriarum reminiscimur ? atque ita plane quilibet phi-
losophalur, ac si vitiis penilus renuntiare statim velit : et

intus quidem cogitationibus philosophatur foris , autem

operibus Deo repugnat. Sed ad proposilum redeamus.
Cur tandem vita functum ita defles ? An quod malus
2
esset ? Alqui propter hoc gratias agere oportet, quod

vitia ipsius impedita sint, At frugi et bonus erat. Et ob

hoc laelandum cito esse ablatum illum, antequam mali-

,

tia mutaret inlellectum. Sed juvenis erat. Et hac de causa

gratias age Deumque qui ipsum accepit, lauda. Sicut

,

namque eos, qui ad magistratum vocantur, multi cum

fausta precatione comitantur : ita Sanclos vita deceden-
tes , velut ad majorem vocatos honorem , cum multa de-
' Ex Serm. in naturae legein. — • hx Serrn. de dormientibus.
 fiCLOGA DE MORTE, HOM. XXXI. 2%n

dncere oportet fausta acclamatione. Non enim dico , ne 1

ob defunclos ornnino lugeatis, sed ne immodice id facia-

tis. Si namque cogitaverimus, eum qui decessit, morta-

lem fuisse, et a Deo ipsum ablatum essc, solatium non

mediocre capiemus. In his namque indignari est eorum, ,

qui ipsa natura majus aliquid requirunt. Homo natus es

et morlalis : quod, quaj secundum
quid igitur doles ,

naturam sunt, acciderint ? Anne doles quod comedens

nutriaris? Quseris-ne ut absque alimento vivas ? Ita eliam
in morle est : cum mortalis natus sis, immortalitalem ne
quaeras.Semel hoc definitum est et slatutum 2 Verum .

cum Deus vocat aut accipere aliquid a nobis vult, ne

,

velut improbi famuli, ea quae Domini sunt, sufFuremur.

Sive enim pecuniam acceperit, sive honorem et gloriam,
sive corpus, sive animam ipsam, sua accepit : etsi filium

tuum accepit , non tuum filium accepit, sed proprium

servum suum. non simus nostri quomodo
Si igitur nos ,

<juae ? Si enim anima tua non

sunt illius, nostra erunt
sit tua, quomodo pecuniae erunt luae ? Quod si luae non

sunt, quomodo eas quae non sunt tuae secus quam ,

oportet, consumis ? Ne igitur dicas, Quae mea sunt con-

sumo, de meis laule vivo : non enim de tnis, sed de

alienis fit. Dico vero de alienis, quia tu ita vis. Quoniam

Deus tua esse vult, quae pauperum nomine tibi sunt cre-
dita : fiunt autem quae aliena sunt, tua, si in ipsos eroga-
veris. Si vero in te ipsum consumpseris , aliena facta
sunt , quae tua erant. Non vides, ut in corporibus nos-
tris manus ministrant, os molit, venter suscipit ? An
dicit venter, Quoniam suscepi, tolum relinere debeo ? et
oculus vero, quia totum lumen excipit, an idcirco illud
solus retinet, et non potius universum corpus illustrat?
pedes quoque quia soli ambulant numquid sc ipsos tan-
,

1
Ex interp. Evang. S. Joan. — « Ex epist. 1 ad Corinth.
 ,

2.38 3. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

tum transponunt et non totum transferunt corpus ? El

vcro quililiet ex iis qui necessarium aliquod munus exer-
cent, nisi artis suae commodum quoque impcrtiri
alleri

veltt, non solum alios, ipsum simul perdit.

sed et se

Etenim paupcres, si vestram avarorum et divitum impro-

bitatem ulti fulssent, cilo vos ad pauperiem redegissent,
nisi egentibusde suiscommunicare voluissent. Scd filium',
inquit, perdidi unicum, mullis divitiis innutrilum, prre-

claram spem ostendentem, illum qui mihi in haereditatem

succedere debebat. Et quid hoc ? Noli ingemisccre , sed
gratias Deo cum, qui accepit, laudibus celebra
age, et :

sic enim nihil Abrahamo, quoad hoc, inferior eris. Sicuti

cnim ille Deo jubenti dedit, sic tu quoque illo accipiente,

2
non ingemuisti. Si enim filium mori cernens gratias ,

benignissimo Deo egeris, non minus recipies mercedem,

quam ille, qui filium abduxit , ut immolaret. Ac si plo-
ratus et luctus discusseris, omnesque ad Dei laudes exci-
taveris, infinita a ccelo et terra praemia percipies , homi-
nibus te admirantibus, plaudentibus Angelis , et Deo
coronante. Et quomodo fieri potest , dicit aliquis , ut

illum non defleam, a quo jam non amplius pater appel-

lor? Quid dicis ? Numquid enim amisisli puerum ? num-
quid filium perdidisti ? imovero acquisivisti et firmius
oblinuisti. Non enim palris appellationem perdidisti, sed

ut amplius etiam voceris , adeplus es : quia non filii mor-

talis, sed immortalis deinceps pater vocaberis. Nec ideo,
quia tibi non adest, perdidisse te illum existimare debes.

Neque enim si peregre abiisset, a tc etiam quoad nomen

familias una cum corpore separatus esset. Non iste est

puer ilie qui jacct, sed ille qui ad ccelos evolavit, cursu-
3
que contendit. Si igitur oculos videat depressos , os con-

'
Ex epist. ad Thess. — * Ex epist. 2 ad Cor. — } Ex hom. de dor-
tnientibu9.
 ,

ECt.OfiA DK MORTK, HOM. XXXI. 2 3«,

tractum, corpusque immobile ne ita cogites istud , :

quidem os non ainplius loquetur, oculi isti jam non vi-

debunt, nec auipiius pedes isti ambulabunt sed os : ,

quidem istud melius loquetur, majora videbunt oculi

pedes supra nubes elevabuntur, et corjms hoc quod ,

corrumpitur induet immortalitatem

, majoreque cnm ,

maguilieentia filium mcum recipiam. Recordare Abra-

hami Patriarchrc, qui filium suum Isaac non quidem mo-
ricnlem vidit sed quod acerbius erat et gravius, ipse-
, ,

met eum interficerc jubebatur, nec mandato huic

conlradixifc , nec indigne ferebat , nec deniquc lale quid
locutus est. An ob id patrem me fecisti, ut me filii in-
lerfectorem faceres? Melius fuisset ab initio non dedisse,
quam postquam dederis, tali modo ipsum denuo sustu-
lisse. Eum-ne accipere vis? Quare mihi praecipis, ut eum
jugulem , dexteramque nonne mihi meam conlaminem ?

per hunc fdium orbem terrarum nepolibus impletnrum

te promisisli ? Quomodo igitur fruclus dabis, cum radi-
cem tollas? Quis talia vidit, quis unquam audivit ? de-
ceptus sum ac circumventus. Nihil tale dixit, neque
cogitavit. Non adversatus est imperanti ? non poposcit

facli rationom : sed posquam audivisset haec verba : Ac-

cipe charissimum lilium quem diligis Isaac, eumque in
holocaustum, supra unum montium, quem dixero libi,
ofFer, tanta animi alacritate mandatum implevit, ut plura

eliam, quam praecepta essent, pra^staret. iNam et uxorem

hoc celavit, et servos latuit, infra montem ipsos relin-
quens. Tecum igilur perpende, quantum erat solum cum
solo filio loqui, nemine praesente, cum viscera jam magis
incaluissent , et vis amoris esset veliemenlior. Quis sermu
hoc salis explicare possit ? Deduxit puerum sursum, pcdes
implicavit, lignis imposuil, et gladium arripuit, vulnus
inlerre paratus erat. Quo modo et qua ralione dicam,
»4o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P

non habeo, solus ipse novit, qui haec operatus est oratio :

hoc explicare nulla valet. Quomodo mauus non obstu-

puit ? Quomodo nervorum robur solutum non est? Quo-
rnodo ipsum non confudit filii aspectus ? Et erat simul
vidcre hunc patrem esse , ct saccrdotem, hostiamque
absque sanguine ofierri holocauslum sine igne. Etenim
,

filium occidit, et non occidit. Non occidit manu sed oc- ,

cidit animi alacrilate : ut omnes posthac doceret, et filio-

rum naturam, et opes omnes, alque adeo ipsam animam

Dei mandatis poslhabendam esse. Considera enim mihi
gcnerosum viri animum ,
quod filium jnssus sit mactare
ilhun, unigenitnm, charissimum illum , illum ,
qui praeter
spcm ei datus esset; quot iusurgenles sibi habuerit cogi-
tationes, sed omnes tamen ille subegit, omnesque ipsum
magis extimuerunt , quam Regem satellites : soloque as-
pectu universas compescebat, nec mutire quidem harum
ulla audebat : sed ita composite consistebant, ut ipsum
ornarent potius, quam timore percellerent. Et contem-
plare mihi constantiam. Natura cum armis suis humi
prosternebatur, et ipse stabat, manum extendens , non
habentem coronam sed gladium corona qualibet splen-
,

didiorem et Angelorum applaudebat turba, et Deus ex

:

ccelis laudum praeconium tribuebat. Quid, quaeso, huic

acquale fuerit tropaeo? Si enim athletam, postquam vicit,
non praeco ab inferiori loco, sed Rex desuper ipsum vic-
torem in Olympiis pronuntiasset, numquid hoc ipsis co-
ronis magnificentius ei visum fuisset, et universum thea-
trum altentum reddidisset? Quando igitur non homo
Rex, sed Deus ipse, non in ejusmodi theatro, sed in
spectaculo totius orbis, in Angelorum Archangelorum ,

turba ipsum victorem pronunliat, magnifica desuper voce

clamat : Ubi, age, dic mihi, sanctum istum collocabimus?
Si enim filios improbos non facile contemnere solent
 ECLOGA DE MORTE, IIOAI. XXXI. 2^1

parentes, sedhos quorjueluclu prosequuntur, hiccum filius

esset germanus, unigenitus et charissimus, atque ab ipso

patre mactari deberct, quis cximiam illius animi modera-
tionem verbis assequi potcrit? G beatam dexteram, quali
gladio digna eshabita ! o gladium admirandum, inqualem
usum paratus fuit, et quale peregit ministerium, qui typo
subserviit, quomodo cruenlatus, etquomodonon crueuta-
tus est ? Nescio enim quid dicam, adeo horrendum myste-
rium erat. Non atligit filii collum, nequepenelravil sancli
jugulum, nequerubuit ]ustisanguine:quin polius altigit et

jtenetravit, et rubuit, et immersus cst, et non est immersus.

Forle cxtra me raptus esse vobis videor, qui tam pu-
gnantia loquor. Certe extra me raptus fui mecum reputans
justi illius miraculum lamen non loquor
, sed pugnantia
Nam manus quidem justi, gladium infixit in jugulum filii,
sed Dei manus non passa est , etiam impactam pollui san-
guine pueri. Nec enim Abraham tanlum tcnebat ensem,
sed etiam Deus. Atque ilie quidem impellebat ex animi

sententia : hic vero cohibuit voce, Considera vero, dixit,

Occide, et continuo armebatur : dixit, Ne occidas, et
protinus exarmabatur. Elegit enim potius non appellari
paler, ut servum bonum et gratum se ostenderet. Et quo-
niam reliquit sua propter Deum , Deus cum
ideo illis, ei

etiam sua largitus est : et animi promptitudinem in prae-

ceptum statuit. Et ne mihi illud dixeris, quod aram tan-

tum exstruxeril , lignaque imposuerit, sed et vocis pueri
memineris, tecumque reputa, quanti cogilationum velut
globi in ipsum irruerint, flammeis haslis armati, et undi-
que ipsum confodientes et concidenles, cum filium audi-
ret dicentem : Pater, ubinam cst ovis ? Quod si nunc quo-
quc mulli non conlinent, qui eliam patres non sunt,
se
quid illi accidisse consentaneum erat, qui ipsum gene-
raverat, qui enutrierat, qui in senectute ipsum acceperat,
xciy. 16
«/|2 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

qtii unicum hunc liabebat, qui videbat : qui audiebat ,

qui
mox ipsuDi eral occisurus? Sed nihil istorum adamantem
illum subverlil neque concussit : neqne dixil : Quid palrem
appellas ,quipaulo postpater luus futurns non e>t, qui jam
h'»c honoris perukiil? scd quid .'
Deus prowdebil sibi ovem
in holocauslum , fili. Ambo nalurac nominibus ulmitur :

iiie pairem appeliat : bic filium : ulrinque grave bellum

excilabalur, ct magna erat tcinpeslas , naufragium tainen
noquaquam. Isaac vero postquam audivit Deuin , nibil

amplius loculus, ncc cnriosc scrutalus csl : adco sapiens

«. pucr, in ipso arlalis flore. iNumquid non oinnes inca-
iui.^ii»? nonne quilibet veslrum puerum illuiii tncnle am-
piccljtur et dcosculalur, suspicil prudcnliam , vchcralur
pielalem ? Elenim diiin colligarelur cl ligois imponerelur,
uon expavescebat non resilicbat, nec palrcm velnl insa-
,

nionlem condemnabat sed el vincicbalur, et tollcbalur, :

iinponebalur, alque omnia vcluli agnus aliquis, silenlio

pei ierebal. Quin polius sicut communis omnium dominus,
cujus ctiam mansuctudinem imitabatur , ct figuram ser-
v.:i>ai. «Tanquam ovis enim od occisionem duclus esl, et
1
» velut agnus coram tondente se, obmutescens iNec mihi .

citis dicat
2
, Abrabamum non doluisse, nec quae pairum
siint, suslinuisse : ner|ue ullra modum oslendere volens
philosophantem, praccipua laudc ipsum privct. Si enim
lii maximis ilagitiis comprehensos , et longo tempore vita

hac usos, ignotos, nec unquam a nobis vit.os derepenle

conspicicnles per forum id mortcm abduci , aniino con-
Irahimur ct dolcmus, non raro eliam illacrymamur : is,

qui filinm gcrmanum et charissimum , qui praetcrspem,

extremam seneclutem
qui post tantum tcmporis, qui ad
hnnc jam adullum suis manibus mactare et
luiius erat,

tomburere jubctur, quomodo non omni supplicio gravio-

• Isai. mi, 7. — » Ex Serm. a in Slag.
 ,

ECLOGA. DE MORTE, HOM. XXXI. 2 43

reintribulationem doloremque sustinuit? Nam sivel lapis
esset, si ferrum, si ipsemet adamas, posset-ne non flecli,
non frangi ad decorum filii aspectum, ad verborum pru-
dentiam , ad pietatem animi ? Audivit etenim , « Deus pro-
» videbitsibi ovem in holocaustum, fili mi, • nec quidquam
sciscitatus est amplius. Aspiciebat patrem se ligantem,
nec reluclabatur : imponebalur rogo, nec resiliit videbat :

gladium contra se vibrari, et non

Quid hoc est terrilus.
animo religiosins esse possit? Audebit-ne ergo adhuc ali-
quis diccre , nihil Abrahamumin istis omnibusperpessum
cssc? Si cnim inimicum , si hostem fuisset interfecturus,
etiamsi bellua essct, num ista sine dolore perpetrasset ?

Non est ila 1 non est. Quapropter rogo atque obtestor,

,

si quando filium aut fltiam amiseris o homo, ne ita inde- ,

cenler plores et te ipsum dilanies sed animo tuo reputa, :

Abrahamum filium suum occidisse, nec lacrvmasse, aut

aspernm eliam verbum cmisisse. Et Job quidem indoluit,
sed lantuin, quanlum patrem filiorum amanlem dolerc
consenlaneum vnl sicut quod nos nunc facimus, inhni-
:

corum potius el hoslium est. Nequc cnim si quopiam ad

regia palalia deduclo el coronato, tu plangercs cl lugeres,
amicum lc illius qui coronalus esset , diccrem, sed inimi-
cum et hoslem. Sed ignoro 2 , inquis , quonam abiverit.
Quare eniin, dic mihi, ignoras? Sive enim recte vixcrit
sive secus, manifeslnm est quo sit abiturus. Idcirco, in-
qnit, phmgo, quia peccator e vita discessit. At propter
hoc maxime gaudere oportet, quod in peccatis praepc-
vel

ditus sit, nec maliliam auxerit et juvare quantum fi^ri :

potest non lacrymis,

, sed oralionibus et supplicationibus,

elecmosynis atque oblalionibus. Non enim fruslra hoc ex

cogitalum est : nec temere qui altari assistit, dum hor-
renda mysteria peraguntur, clamat, Pro omnibus in Christo

• Ex epist. 2 ad Thess. — » Ex hom. xt \a i ad Gorinth.

1 .
344 *• J0« CHRV80ST0M1 AkClilliPlSCOPl C. P.

dormientibus , et pro iis qui memorias celebrant iilorum :

sed Spiritussancti ordinalione baec fiunl. ISam si Jobi illius

liberos palris viclima purgavit, quidduhitas, nobis cjuoque

pro defunclis oilerentibus, aliqnid solatii illis accessurum?
Ne igitur morientes temere deploremus *, sed eos, qui in
divitiis mortui sunt, nec ullam suis ipsorum animabus con-
solalionem ex diviliis procurarunt : qui item facultatem
nacli sunt peccata sua abstergendi, et noluerunt, hos de-
ploremus et privalim et publice omnes , non uno aut altero

die, sed tota vita nostra, iisque pro viribus succurramus.

Procuremus ipsis auxilii aliquid, modici quidem, auxilium
tamen feramus. Qui vero islud, et quomodo ? preces ni-
mirum fundentes, et caeteros , ut oraliones pro ipsis fa-
ciant, hortantes, assidue denique pauperibus pro iisdem
danteseleemosynas. Habetres haec aliquod solatium. Audi
enimDeum dicentem «Protegam : civitatemhanc, propter
»me, et propter David servum meum 2 » Quod si sola justi .

memoria tantumpotuit,si etiam opera pro ipso fiant.quid

non polerunt? Mon fruslra hrec lege statuta sunt ab Apos-
tolis, ut sub horrendis mysteriis defunctorum fial com-

mcmoratio. Noverunt multum ipsis lucri inde oiiri, multum

emolumenli. Quando enim populus universus stat, manus
in caelum extendens, ccetus item sacerdotalis , horren-
dumque sacrificium proponitur, quomodo Deum non
placaremus ,
pro islis oranles? Verum istud quidem de
illis dicimus, qni in fide discesserunt : catechumeni vero
neque islo solalio digni habenlur, sed omni desliluli snnt
ejusmodi auxilio, uno quodam exceplo. Quonam illo?

Pauperibus sinc intcrmissione illoriun nomine dare licel :

quae res ipsis nonnihil prnestal consolalionis. Non igitur

3
malum est mori , sed morimale. Vullis ut charitati vestrae

Ex comm. epist. ad Pliilip. — » 4 U^R "ix, ?>3. — * Ex orat.

de staluis.
 ,

ECLOGA DE MORTE, HOM. XXXI. llfi

dicam, undemortem timeamus?Non vulneravit nos amor

rcgni, nec futnrorum desiderium nos accendit : quo-
niam omnia alioqui pracsenlia despiccremus. Qui cnim
semper gehennam metuit, nunquam mortem exlimescet.
(loncedite mihi nunc , fratres , ut libere vobis loquar :

Nolite pueri eflici sensibus, sed malitia parvuli estote.

Parvi siquidem pueri larvam quidem liment, ignem vero
non timent : sed si forte ad lucernam lychuum habentem
porlentur, manum inconsiderate in lucernam et flammam
iminiltunt : et larvam quidem contemnendam horrent,
ignem vero qui revera meluendus erat, non timent. Di-
cnm si placet et aliam causam ob quam mortem pavere
, , ,

solemus. Vilam accuratam non agimus nec bonam con- ,

scientiam habemus. Quod si esset, nihil mctu nos percel-

leret non mors, non pecuniae jactura, nec quidquam aliud
ejusmodi. Iledde mesecurum de caelesti regno, et si voles,
hodie occidas, et gratiam tibi pro cnede habcbo quoniam
:

cito ad illa bona me transmittis. Sed injusla morte occum-

bere timeo , inquit. Quid ais, quaeso te , injuste mori li-

mes , sed juste mori velles? Et quis ita miser est atquc
ajrumnosus, qui cum injuste occidi liceat, juste mallet?
Si enim timenda sit mors , eam certe limere oportet, quae
juste nos invadit : cum immeritooccisus, per hoc omnium
sanctorum consors fiat. Plerique enim eorum, qui grati
Deo fuerunt, injustam sustinuerunt mortem et primus :

Abel. Neque enim hic quidquam in fratrem peccaverat

neque Camnm laeserat, sed quia Deum colebat, ideo oc-
cisus est : Dcns vero id permi-it. Igitur vel quia eum ama-
bat, vel quia oderat. Perspicuum est quod quia amabat,
coronamque ei sjdendidiorem facere, ex iniquissima illa

caede, inlendebat. Vides ne quod non, injusle mori, sed

iu peccatis vita defungi timere oportet? Abel injusle oc-
cisus est, Cain geuiens et contremiscens vitam agebat.
246 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

Uter ergo, quaeso te, beatior erat, ille nc qui cum jnstitia

obiit, au qui in peccatis vivebat? ille-ne qni injuste mor-

tuus est, an qui juste puniebalur? Quid vero honiicidio
1
immanius? potuit lamen olim justiliain parere illi , (jui

hoc perpeiraverat. Et cjuo pacto, audi. Cnm Madianita?

alicjuando Jud;cis Denm inimicum reddere velleul 2 caque ,

ralione se ipsos vicluros sperarent, si Domini benevolcnlia

ipsos spoliassenl, puellas cxornantes et militibus prosti-
tucnles, eos inescarnnt et ad fornicalionem induxerunt.
IIoc cum vidisset Pbinees, mann arripiens gladium , et

duos scortanles deprehendcn*, in ipso scelcre ulrumque

confixit : non quod odio occisos prosequerclur , scd ul
reliquis parceret. Et factum quidcui homicidium eral :

quod vero pr;cclarum opus ex eo scqncbatur, omniuni

fuit pereunlium salus. Interemit duos, et infinila millia
scrvavit. Et sicut mcdici putrida membra resecantes,
totum corpus conservanl, sic illequoquc fccit, repulatnm-
que estilli in justitiam. Ne igitur morientes temere defiea
mus, sed eos qui in peccatis moriuntur. Hi lamentationi
3
bus, hi planctu et lacrymis sunt digni. Quaeenim , quaDso
te, spes est, cum peccalis eo discedat, ubi peccata
si quis
deponere non licet? Quamdiu enim hic erant, magna forlc
spes erat, ipsos pconitenliam acturos et meliores futuros :

postquam vero in infernum abicrnnt, ubi nihil commodi

4
ex pcenitentia percipere est; cln inferno enim , ait, quis

Bconfilebilur tibi ? » quomodo luctu digni non sunt ? De

fleamus itaque eos, qui hoc modo ex vila deccdunl, non
prohibeo : defleamus, sed non praeter decorum : non cri-

ncs evellentes, non nudantes brachia , nec unguibus fa-

ciem laceranles : sed modesle exiguas lacrymas emillen

tes. Prodest vero hoc nobis. Qui enim illum hoc pacto
1
Ex Serm. conlra eos qui novilunia observanl. — » Num. xxix. —
* En interp. epist. ad Pliil. — * Psal. vi, 6.
 ,

ECLOGA DE MORTE, HOM. XXXI. 2^7

luget, mnlto magis ipse operam dabit , ne in eadem inci-

dat. Iterum vero

1
, cum niortuum per foruin videris deferri,
filios orphanos sequi , plangere nxorem viduam, famulos
plorare, amicos tristes incedere, rerum praesenlium con-
sidern vanitatem, quodque ab umbra et somniis illae nihil
differant. Considera mihi magnorum et splcndidorum ho-
minum sedes, quomodo jam usque ad solum dirulae sinl.
Cogita quanla olim potuerint, quodque jam ipsorum uc
memoria quidem relicta sit. Multi enim tyranni sederunt
super pavimcntum 2 non suspeclus autem lulit diadema.
,

Sed non sufficinnt isla? Considera eliam ante mcrlem

quando dormis, quonli facicnrlus sis. Nonne exigua etiam
bestia te occidere poleril? Multis enim frequenter parva
aliqua bestiola e leclo delapsa oculum abslulil, aul alterius
3
alicujus periculi causa extilit. Hacc lecum perpende nec :

decorem aspcctus humani admircris* nec ereclam ccrvi-

ccm, nccmullius vestimenlum, autequosaut famulos sed :

cxiliim habeant omnia, considcra, Quod si ea quac \i- ,

denlur , adtniraris , ctogo lil)i in picluris longe cliam islis

splendiuiora dicam. Scd sicul isla ob aspeclum non mira-

mur, dum ipsorum vidcmus subslanliam, quia mrrnm
ltilum est : ila eliam illa. l\am el iJla lulum sunl : alqnc
adoo priusquam dissolvanlur et in pnlvorcm rediganlur.
4
Ostende mihi islum exlentum, febri afiliclaluui , animo
dcficienlem, et tunc sermonein lecum conseram, et dicam,
Ubi nunc suntilli, qui magna cum arroganlia lot sequrn-
tibus famulis , in foro fastuose et insolenter sese infere-
bant? qui sericis induti et unguenta spirantes , alentes
parasitos et perpetuo scenae affixi? Ubi nunc ccenarum
illarum magnificenlia , lurba musicorum , assentalorum
obsequium, immodicus risus , animae quies, cogitalionis

• Ex interp. epist. 3 ad Thess. — » Eccli. xi, 5. — ' Ex epist. ad C-.-r.

— < Ex orat. 1 ad Theod. laps.

2 4# S. JO. CHRVSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

diffusio, vila mollis, otiosa el luxu pcrdita? Omnia abic-

runt ct avolarunt. Quid ex coi jiore facluin est, quod tanla
cura, tam exquisila mnnditia abundabat? Abi ad sopul-
crum , contemjdarc pulverem , cineres, vermcs, loci de-
formilatem amare ingcmiscc. Atque uli-
: conlemphire ct

nam ad pulvcrcm tanlum cjusmodi dainnum perlingcrct.

Jam vero a scpulcro el liis vcrmibus transferas menlem ,

ad vcrmem illuinimmorlalcm, ad stridorem dentium, ad

exteriorcs illas tenebras, ad igncm incxtinclum, adacerbas
illas et intolerabiles pcenas, ad infinita denique saecula.
Illc cnim et bona et molesla finem babent, et hunc celcr-
rimum : ibi vero nlraque ciim aeternis saeculis durant :

qualitate aulcm tanlum dilTerunt ab iis qua3 nunc sunt,

nt dici non j>ossit. Qnid Igitiir mullus ille ornatus? Quo
multa illa mollilics abiil? quo famulorum obsequium pe- ,

cuniarum ilcm posScssionumque abundantia? Quisnam

venlus irruens omnia cxsulllavit? Quid vcro sibi vult su-
perfluus illc ct inutilis circa funera sumptus 1 , qui magnum
quidem funerantibusdamuuin, dcfuncto veronullum affcrt
emolumenlum ? Quando Dominum audis nudum a mortuis
resurrexisse, dcsisle a tua in funerc curando insania. Nec
enim Cbristus, qnando dixit, Quia csuricntem me vidistis,

et nutrivistis : silientem, et polum dedislis nudum, et :

cooperuistis, bis aj>posuit : quia morluum, ct sepelivistis.

Sienim viventes nibil plus babcre jubet, quam tcgumen-
tum, quanto magis defunclos? Quam igitur excusalionem
habebimus, quando corpus quidem , quod in saniem et

vermes resolvitur, ornamus, Cnvistum vero esurientem

et sitientcm, nudum obaml)ulantcm et hospitem despici-

mus ? Sed in lecto jacens mortuus, inquit, fastus sui opum-

que fert, indicia
2
: dum vestis splendida imponitur, pau
peres ac divites ipsum deducunt, populi fausta precanlur.
•
Ex comm. in Joan. — * Ex epist. a ad Cor.
 ECLOGA DE MORTE, HOM. XXXI. 2^9
Sed et haec maxime quidcm sunt risu digna : attamen et
hnec velnli flos deflnens continno argiiehtur. Ubi namque
limen portarum urbis transgressi crimus, et corpore vcr-
mibus tradito, revertemur, ilerum te inlerrogabo , quo
tanta illa hominum turba abiit? quid nunc vociferatio illa

et tumultus? ubi vero facies illae, ubi chori mulierum?

Psonne somnium Quid vero ifle clamor? ubi
sunt ista?
multa iila bono animo csse horta-
ora, quie clamabant, et
bantur, quod nemo immortalis sil? Nec porro haec non
audienti dicenda erant : sed cum raperet, cuin avare age-
rct, luncnonnihil allernantes dicere oportebat : Non con-
fidendum esse : neminem esse immortalem. Si quis tibi

aedes construeret, ubi mansurus non esses , damnum hoc

existimares. Jam vero dives hic fieri desidcras, unde saepe
eliam ante vesperam discedendum tibi est. Cohibc istum
furorem, compesce hanc cupiditatem. Illud vero, Bono
sis animo, ei qui injuriam patilur. Sed licet et illi haec
,

nihil prosint, cum stadium jam egressus sit, hi saltem ,

qui iisdem morbis tenentur, et ad sepulcrum comitan-

tur, audiant. Quia enim ante ob pecuniae ebrietalem nihil
istorum mento percipiunt : illo sallem teinpore, cum ]a-
centis etiam aspcctus fidem diclis facit , casligenlur : in-

telligentes quod pauloj)Ost ipsos quoque amici sui ad ra-

tiones illas terribiles, et ad luendum suj>plicium pro malis

quae hic commiserunt, abducent. Ne igitur ct nos eadem
cum illis paliamur, pro viribus resipiscrre et emendare
nos conemur, quo futuriscliam bonis potiamur, in Christo
Jesu Domino noslro. Cul gloria et imperium , cum Palre
et viviflco Spiritu, nunc et semper et in saecula saeculo-

rum. Aiucn.
25o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

HOMILIA XXXII.

De magnanimitate et fortitudine.

Ignavam et efleminatam eflicit animam ignorantia* ;

non ex natnra, sed ex voluntalis arbilrio. Cum en'm vi-

deam, eum qui olim magnanimus erat, nunc efleminalum
esse, vilium non nalurae essc dico; sunt enim immutabilia
qune ex natura sunt. Rursus cum ignavos video repenle
audaciores effeclos, eumdem calculum duco. Nam disci-
puli admodum ignavi crant antcquam insliluerentur, ct
Spiritus dono dignarentur, demumque leonibns audaciores
eflecli sunt. El Pelrus, qui puell.T minas non lulcral, in-
verso capile suspendcbalur , el flagellabalur, et mille
adicns pericula, non laccbat. Neque ergo pcricula vitancla
sunt, neque ad illa est insiliendum ita enim et nobis cla-
,*

rior vicloria erit, et diaboli clades risu dignior. Perlraclos

siquidem oportet firmitcr stare; non vocalos quiescerc,
et cerlaminum tempus expeclare ut simul ct inanis glo- ,

riae contemptum, et fortitudinem exbibeamus Nam le-

mere audaciam exhibere 2 ad vulgus hominum sa?pe pcr-
,

tinet; ad oflicium autem opportuno lempore vocari ac ,

cum moderatione et prudenlia negotio uti, magni admo-

dum et mirabilis est animi. Ille enim tantum magnani-
mus est, etiamsi in lecto jaceat, qui interiori fortitudine
praeditus est. Sine illa vero etiamsi robore corporis mon-
tem avellat, illum nec puella , nec vetula miserabili for-

tiorem dixerim. Ille enim cum incorporalibus malis lucta-

• E» Serm. i ia Tlieod. lapsum. — • E* epist- % ad Cor.

ECLOGA DE MAGNANIM. ET FORTITUD. , DOM. XXXII. 201

tur, quae hic ne respicere quidem audeat. Vis ergo dis-

1
ccrencminem illofortiorem csse ,
qui superno munitus est
auxilio, ct neminem infirmiorem eo qui illa ope vacuus
est; etiamsi ille verc fortis a mille exercitibus circumclu-
dalnr? David admodum juvenis, et ob immaturam rcta-

tem in patcrna domo degens, a palrc miltilur fratres in-

visurus. Cum igilur illo pervenisset : ubi vidit bellum a
Golialh alienigena inferri, totumque populum cum rege
suo pertcrrilum; inlerim illespeclator csse voluit : abiitque
visum rem novam et stupendam, quod scilicct unus homo
tot hominum millia provocarel; dixilque : Quis cst hic
alicnigena, qui exprobrat aciei Dei vivenlis, et quid dabi-
tur homini qui caput iliius truncabil? IIoc comperlo,
Saiil juvenem accersit, qui nihil plus sciebat quam paslo-
ralc officium; et conspecta ejus oelalc, ipsum despcxil.
Deinde cum didicisset ab illo quomodo cum ursis reui
cgisset, cuni gregem invaderent, armis suis ipsum oble-
gere voluit; ipse vero haec ferre non potuit. Hoc vero fuc-

tum est ut nnda Dei potcntia ostenderetur, qnae per illum

operabalur, ne illi arinis islis rem gcstam ascriberent.
Quia enim his indutus claudicabat arma deposuit et
, ;

paslorali assumpta pera cum lapidibus, sic conlra illam

lurrim carncam processit. Sed vide rursum alienigenam
qui juvenis vililatcm despicit ac juslum conlemnit. libJ
enrtn vidit illum cum pastorali pcra se aggredienlem, et
cum lapidibus lantum irrumpcnlem ; his illum fcre vcrnis
alloquitur ; Pulas-ne lu ul olim te gregem ducere, et canes

insequi? Ideoque quasi canem quemdam depellens ita ,

cum iisdem telis mecum pugnatum accedis? jam experi-

mento disces, non tibi contra vulgarem virum esse con-
ccrtandum. Alque magnificis usus verbis , irrumpebat
ernncm armaturam movens, et tela vibrans. Sed illc qui-

' Ex Hexaemero,
a5a s. jo. ciiiusosTOMi archikpiscopi c. p.

dein, vi armornm fiden.% pugnam adlbat. Qni vero fide

et sii|>crno commililio sese munierat, primo verbis alirni-

genae fastnm rcpressit dixitqno illi : Tu venis ad mc cum
armis et hasla, el propria frelns virlulc te snperaturum
esse putas; cgo aulcm in nomine Domini Dci. Hisquc
diclis, accepto ex paslorali pcra lapide, ac si canem ad grc-

gem venientem depulsurus esset, alienigenam funda sua

usus, in irontc stalim percussum proslravit, et ad eum
festinans arrcptoipsius gladio capuliUiamputavit, illudque
regi attulit, et sic bello finem imposnit. Illiusque opera
Rcx salntein naclus est, lotusque illius exercilus rcspira-
vit. Et vidcre crat res ndmirandas alque slnpendas arma- :

tnm ab incrmi prostratum, rei bellicae peritum ab co qui

nonnisi rcm pasloralem noverat. Cur et qua de causa?
Quia illc snperna opc muniebatur; hic vero illa vacuus,

ejus manibus tradilus est. Excelsa certe et inexpectata

res cst', concupisccntiam in nobis natam non admillere,
sed illam extinguere. Quod si boc fieri nequeat, saltem
pugncmus omnino snpcramus. j\am si vel ad pugnam
et

exeamns, viciinus. ISon enim ila res bic agitur, ut apud

alhletas. Illic enim nisi proslraveris, non vicisli; hic vero

si prostratus non fueris victor es et hostem proslravisli.

,

Illic auibo pro vicloria decertant, et si alter prostratus

fnerit, alter coronatur. Hic vero non item : sed diabolus

nos superare studct ; si vero id efiiciam ut votum suum
non assequatur, vici. Non enim id lantum diabolus curat
ut nos dcjiciat, sed ut se nobiscum dcjiciat. \icloria ejus
non coronam ipsi, sed perniciem et nobis et illi affert. Si

srcpe percutiaris ne ideo discedas nam non vulnerari ad

2
, :

illos tantum perlinet qui non pugnant qui aulem cum ;

aniiuo mullo adversus hosles feruntur, aliqnando vulncra

referunt. Neqne enim niiliti o^uis exprobraveiit, quod cum
Ex Serm. a in Oziam. — » Ex Serm, 1 ad Theod. Iap«;iim.
EdLOGA DE MAGISANIM. ET FOftTlTUD. , IIOM. XXXII. a53

vulnere a pugna reverlalur. Opprobrio esset arma abjiccre

el procul ab hostibus removeri. Quamdiu autem qnis in
conflictu manet, etiamsi feriatur et paulispcr cedat; nemo
ita durus ac bellicre disciplinae expers est, ul boc ilii vilio

verlat. Cum enim quis injuriam sibi inferre noluerit;

aller id nunquam potcrit. Elenim urbes munitas saepe
arma et machinae hostium capere non valuere; sed unins
vel duorum civium prodilione in hostium potestatem sine
labore venerunt. Si ergo nulla ex infernis cogilationibus
te prodat, etiamsi mille macbinas admoveat rnalignus ille,

fruslra admovebit. Quid vero dixcrimus de illa Maccabaeo-

rum matre', de generosa iJla femina ? annon mulier erat ?
annon septem filios cboro Sanctorum dedil? Annon vidit
illos marlyrio affectos? Annon ad singulos eorum slabat

et ipsa martyrium subiens? Dum enim illi torquerenlur,

ipsa plagam excipiebat :mater enim erat. Cogita quomodo

illos concilaret, quomodo lempla scptem Deo oblulerit.

Stabat tyrannus, et ab una muliere viclus recedebat. Ille

armis obsidebat, haec animi fortitudine superavit. Ule for-

nacem accendil, haec fornacem spirilus magis inflamma-
vit. Ille exercilum movcbat, haec ad Angelos se contuli!.
Videbat infra tyrannum, et superne regnanlem cogilabat;
videbat infra illala tormenta, et numcrabal superna bra-
via; videbat praescns supplicium, ct futuram perpendcbat
immorlalitatem. Quid aulem Esaii? iNonne major erat
Jacobo 5 nonne primogenitus? nonne a patre dilectus?
?

Sed per pcccatum prodens se ipsnm, a primogenilura

excidit, et ut minori serviret damnatus est. Dixit enim
Dominus Rebeccse, inquit, pcr Sacerdolem Dtue gentcs :

3
in ventre tuo sunt , et duo populi in venlre luo dividtn-
tur, et populus populo praevalebit, et major serviet mi-
nori. Vide praediclionem futura omnia ipsi clare praenun-
Ex Serm. in Oziam. — • Ex hesatmero. — * Gen. xxv, »;.
254 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

enim pucruli in utero et exilientes, jam

liantetn. Saltantes

omnia accurate praenuntiabant. Demumque mulier edidi-

cit, non modo se filios duos pariluram esse sed eliam in ;

gentes sese exlensuros, et miuorem majori imperaturnm

i sse. Et ubi parlus lempus advenit, Egressus est, inquit,

priniogenitus rufus, in morem pellis hispidus. Et postea

egressus esifrater ejus, qui planlam fratris manu tenebat.
Et vocavil nomen ejus Jacob. Jam feroetab inilio mons-
trantc Deo minorem, ut dicluin fuerat, majori impera-
,

turum esse. Tencbat enim, inquil, manu plantam Esaii :

quod signuni erat enui, qui forlis esse videbalur, ab illo

superandum esse. Verum tcmporc advocanle ad bcatissi-
mutn Paulum jam sermonem converlam Ardeo enim 1
.

viri amore, ideo ipsum assidue versare non cesso. INemo

igilur lorpeat ob propositum mcum. Si enim conlra bar-

baros nobis bellum essct, et in acie hosles innumera nobis

negotia facesserent, deindc Dux exercitus barbarici, qui
sexcenlas adhibebat machinas, et noslra omnia perlurba-
bat, et tumullu magno replebat; minabalurque sc urbem
eversurum, et igni traditurum, nosque in servilulem re-

dacturum Rege noslro vinclus et caplivus

essc, repentc a

in urbem induccretur; annon omnes cum uxoribus ac

liberis ad hoc spectaculum accurreremus? Quoniam crgo
nunc bellum inslat, Judneis omnia turbantibus, et mullas
contra Ecclesite securitalem machinas adhibenlibus. Et
caputhostium estPaulus, qui majora quam omnes el facit
et loquilur, quiomnia lumultu replet. Illum autem vinxit
Dominus noster Jesus Chrislus rex noster, et caplivum
adduxil; annon omnes ad hoc spectaculum egrcdiemur,
ut vinclum videamus? Elenim Angeli de ccelis videntes
illum vinclum duci exullabanl; non quod vinctum vide-
rent, sed quod cogitarent, quot homines a vinculis solu-

Ex Seim. Saulus odhuc spiran$, elc.

ECLOGA DE MAGNANIM. ET FORTITUD., HOM. XXXU. 255

turus esset; non quod ilium manu duci conspicerent, sed

quod cogitarent, quot ille homines a lerra in ccelum ad-
ducturus esset:non quod c;ecum viderent, sed quod co-
gitarentquot a tenebris liberalurus. Quaproplcr ego , mis-
sis aliis oinnibus, ad Paulum cxilire feslino. Paulus enim
et Pauli amor ad htnic sallum nos coegil. Quid cnim vis-

ccribus ejus ardcnlius', qui undequaque per orbem cir-

cumcurrebal , pertractus, lapidalus , vinclus, ut vinctos

solveret secuuifpic transferret? Non euim quasi pugnans
negotia perficiebat, sed quasi ad paralam et cerlam vic-
toriaui veniens, tropaca erigebal, subverlcns, tollens, de-
j-cicns diaboli munimenta, et d.xmomim iuachinas, nec
vel lautilliuu rcsjWrabat, ab liis ad alios, ac rursuin ab islis

nd alios transilieus, ac velut quidam dux oplimus qoolidie

Iropaea erigens, imo singulis horis. Cum tunicula euim
lanlum in aciem ingressus hostium, urbes cum civibus
capiebat; arcus, haslae, tela omniaque erat iingua Paulf.
Elenim loquebatur tantum, et dicta ejus igue vehemen-
tius in hostes incidentia , daemones quidem pellebanf,
homines aulcm ab illis delenlos ad se reducebat. Cum
autem daemonem illum malum ejecit, praesligiatores viri
2
tjuinquaginla niille convenientes , libros magicos com-
bussere, el ad veritatem se translulerunt. Atque sicut in
3»ello, cadente turri, aut tyranno dejeclo, omnes qui cum
iilo erant , abjeclis armis, ad ducem accurrunt. Sic et
tunc faclum est. Doernone namque ejeclo, cum omnes
obsessi essent, abjectis libris, imo solutis, ad Pauli pedes
accurrerunt. Ille vero in toto orbe quasi in una acie cas-
tra metalus, nusquam residebat ; sed ac si alatus esset, per-
i<gebat omnia; modo claudum erigebat,modo mortuum
et
suscitabat, modo alium excaecabat, magum scilicet. Ac
neque in carcere conclusus quiescebat; sed el illic carce-
• Ex comm. in epist. a ad Corinth. — l A.ct= xi, 19.
 ;

8-56 8. JO. ClIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

ris custodem ad se transtulit, atque hanc pulcram capti-

vitatein induxit. In admiralione habelur David, qui uno
lapide Goliathum proslravit. Sed si quis Pauli prneclara
gesta examinet, id pueruli opus vidctur:et quantum est

discrimen inter paslorem et ducem, tanla est intcr hunc

et ilium dillerenlia. Hic quippe non lapidis jactu Golia-
thum spiritualem proslravil; sed loculus tantum, diaboli
phalangem dissipavit : ac sicut lco rugiens, et flammam e
lingua cmillens, sic formidandus eral irrucns, el quocum-
que frequenter transiliebat. Ad hos currebat, ad illos ve-
niebat; ad hos Iranferebatur, accurrebat ad alios, venlo
citius pergens, et quasi unam domum vcl navim unicam
totum orbem gubernans; demersos reducens , caligine
perculsos confirmans, nautis jussa dans, ad navis speculam
sedcns, proram visitans, funiculos extendcns, gubernacu-
lum tractans, velum trahens, ad eoelum respiciens :omnia
unus erat, nauta, gubernator, ad proram sedens, velum,
navis ipsa omnia paliens, ut aliorum mala solveret. Ac
:

velut quidam alhlela, pugnans, currens, pugilem agcns;

vel miles muros oppugnans, pcdibus concertans, et in
navi hostem propulsans. Sic omne pugnae genus adibat,
ignem spirabat ac rursus inacccssibilis erat, in uno cor^
pore orbein accipiens et una lingua oinnes debcllans. Non
ita illae mullae tubae in lapidcs incidebant urbis Jericun-
tina3, illcsque dcjiciebant, ut Pauli vox resonans diaboli
munimenta solo tcquabat : hostesque ad se transferebat
et per fenestram a muro demissus est, ut deorsum positus

sursum emitteret eos, qui humi dejecti erant. Ac sicut

miles unus si se impugnanlcm habens totum orbem, in

mediis hoslium cuneis verselur, nihilque mali palialur;

ila et Paulus solus apnd barbaros, apud Groecos, ubique
terrarum, ubique marium, inaccessus manebat; ac velut
scintilla in paleam et fo3num incidens, quae adurunt in
ECLOGA DE MAGNANIM. ET FORTITUD. , HOM. XXXII. ibj
naturam suam convertit; ita et hic omnes adiens, uni-
versosad veritatem transferebat. Quid enirn , quaeso, Ne-
1

rone gloriosius sccundum gloriatn mundi, aut quidexcel-

sius?Quid autem Paulo vilius, quid abjectius? Tyrannus
quippe ille post plurima pra?clare gesta, post erecta tropaea
plurima, divitiis undique affluentibus instructus, innumc-
ros habens exercitus, et maximam orbis partem sibi sub-
ditam, regiam quoque urbem subjectam habens, senatum
lotum obsequentem, quiin ipsis Imperaloriis aedibuscum
splendido vcsiitu incedebat; et, si armari oporteret, auro
et lapidibus pretiosis armatus exibat; sive in pace proce-
dere, purpura amiciebatur, cum mullis semper satelliti-

bus, plurimis clypeos gestanlibus. Terrae et maris dominus

audiebat, Imperator, Augustus, Caesar, Rex, nihilque ipsi
ad gloriam deerat. Sed el sapientes, et dynastae et Reges
ipsum tremebant, et nieluebant. Alioqnin autem crudelis
etiam et petulans esse dicebatur, deusque esse volebat,
omnia contemnebat ipsumque universorum Deum,
idola
et quasi Deus colebatur. Et e converso examinemus Pau-
lum si placct. Cilix houio erat, coriarius, pauper, externae

disciplinae expers, Hebraicae solum gnarus lingure, quas

a multis traducebatur : homo fame vivens et dor-
saepe in
miens, esuriens : homo nudus, nihil habens quo se tege-
ret. Neque hoc tantum, sedeliam in vinculis cum latroni-
bus, cum praestigiatoribus, cum sepulcrorum eflbssoribus,
cum homicidis, ipso jubente Nerone, et ut maleficus fla-
gellabatur. Quis ergo nunc clarior est? Nonne illius ne
nomen quidem plurimi norunt; hunc vero et Grasci, et
barbari et Scythae, et qui in extremis orbis terminis habi-
tanl quotidie celebrant? Quis honoratior est? is-ne qui in
vinculis vincit, an is qui in purpura vincitur? is-nequi in-
ferne stat, et ferit, an is qui supcrne sedet et feritur? Is-na
« E« epist. a ad Tim.

XCIV. iy
258 8. JO. CHnVSOSTOMl ARCIIIliPISCOM C. P.

qtii jubet et contemnilur, an is qui jnbemr ct nullam jus-

sorum rationem habet? Qui solus esl et vincit, an is qui

cum innumeris exercitibus vincitur? Si ciiim gloriosius est

vincere quam vinci, Paulus oinnino gloriosior est. Neque

id tanlum est quod vicerit, sed quod in tali habilu talem
1
viccrifc. Quis loqnetur potenlias tuas Dominc, quod ,

Paulum non siveris? Quod talem virum orbi oslcn-

lalere

deris? Laudaverunt te omnes Angeli nnanimiter, quando

stellas fecisti el hunc solem sed non ita, ut quando Pau-
;

lum toti orbi exhibuisli. Idco laetior tcrra ccelo fuit, quia
betior haec lux cceli lumine. Alque hic sol nocti cedit;

ille vero diabolum superavit. Ille sol ab alto pergens, radios

infra demittit; Paulus infra oriens, non quod intermedium
inter ccelum et terram est luce replevit ; sed staliin atque
os aperuit, Angelos mulla implevjt voluptatc. Si enim pro
uno peccatorc pcenitenliam agenle gaudium est in coelis,
ipse vero in prima concione quinquaginta millia virorum
cepit, quanta supernas poteslates non implevit laetilia? Et
quid dico? Sufficit ut Paulus loquatur, ut coeli exullent
et laetcntur. Si ergo Paulus qui lot praeclare geslis orna-

tur
2
, et sicut Angelus in terra apparuit, quolidic iucrum
faccre studebat , et ad pericula pro verilate subeunda
aciem dirigere, atque commercium spirituale sibi colli-
gere, nec unquam desistere; quam defensionem nos ha-
beamus, qui non solum recte faciis vacui sumus, scd etiam
sumus subjecti, quorum vel unum nos potest in
tot vitiis
pernicieibarathrum deducere, et nullam curam habemus
hcec emendandi, neduni virtulis operibus incumbamus?
Annon ejusdem nalurse erat beatus ille? Ardco viri

amore, ideoqueillum sermone versare non cesso; ac velut

quoddam in ejus animam rcspiciens, per-
in exemplar
foriitudinis cxupcrantiam,
pendo passionum despebtuna,
. E\interp. episl. ad Plii.ip. — a E^ Hesaemer,
 ;

ECLOGA DE MAGXANIU. ET FORTITUD. , HO\f. XXXII. 25o,

ardentem erga Deuui amorem et obslupesco, quo pacto, :

unus homo omnium virlulum numerum volens exercuerit

singuli vero nostrum ne minimum quidem operari vo-
lumus. Quis ergo nos eripiet ab iucvitabili supplicio; cum
Paulus, tantum virtulis culmen exhibuerit, ejusdem no-
biscum naturae consors? qui iisdem passiouibus subjectus
erat, qui in lanta tcmporum diificultate versabatur, qui

quolidic, ut ita dicam, trahebalur, lacerabalur, et publice

raptabatur ab iis qui praulicalionem impuguabanl? Ac ne
exlingua noslra beali viri praeclara gesta audiatis, et for-
litudinem quam quotidie pro piae religionis prredicatione
exbibebat, illum audire oportet dicentem : « In quo quis
1
»audet, in insipicnlia dico, audeo ct ego . «Perpende ani-
rnam Dei amantem non modo audaciam, sed ctiam insi-
:

pienliam rem vocat nos cdocens ut ne sine necessitate,

;

ubi nihil cogit, gesta nostra cum fastu efferamus, si qui-

dam ex nostris allquid boni fecissc inveniantur. « Hebraei
asunt? et ego. Israelitae sunt? et ego. Semen Abrahae
»sunt? et ego. » In his-ne, inquit, altum sapiunt? Ne pu-
tent nos ipsis infcriorcs esse: nam et nos eorumdem par-
ticipes sumus. Deindc subjnngit : « Ministri Christi sunt?
» minus sapiens dico, plus ego. » } ide mihi hic beati
ut
hujus virtutem animi. Quia enim id quod dixerat, auda-
ciam et insipientiam vocavit, etsi ad tantam redactus ne-
cessitatem ; neque ita satis habuit haec dixisse ; sed cum
ostensurus esset se multo spatio illos superare, ne quis
putaret ipsum ex amore proprio haec dicere , rursus insi-

pientiam haec vocat , ac si diceret : Num ignoro me rem

facerequae mullis non placeat, nec me deceat? Sed ingens
nccessitas ad haec me itnpuiit. Ideo ignoscite mihi, inquit,
insipientiae verba dicenli. Hujus vel umbram nos imite-
mur, qui tanta sumus pcccatorum mole onusti, et saepe si

> 3 Gor. xi, ai.

J 7-
260 S. JO. (JHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

vel parum quid boni operis faciamus, ne illucl quidem in

interiori mentis reccssu custodire suslinentes, sed ut glo-

riam hominum venemur cum fastu jactitanles, et in me-
dium produccntes, ob intempestivam illam jactantiam
mercede a Deo parala nos privamus. At beatus iste non
simile quid passus est; sed cum dixisset, « Plus ego, »enu-
merat deinde res a se fortiler gestas, et ait : « In labore et
»a3rumna, in vigiliis soepe, in fame et siti, in jejuniis fre-

«quenter, in frigore et nuditale, praster illa quae extrinse-

» cus sunt. »Vide rursus aliud nobis tenlalionum pelagus

apertum. Cum dixisset enim, « Praeter ea quae extrinsecus

»sunt, » subindicavit ea quae praetermissa sunt, dictis veri-

similiter plura esse. Neque hic constitit, sed rursus nobis
recenset insurrecliones , mutaliones, quas passus est, sic

diccns : « Inslanlia mea quolidiana, sollicitudo omnium

» Ecclesiarum. » Ecce rursus non parvum praeclaregeslum,
quod eliam solum ,ipsum ad virtutis cnlmen adducat.
« Solliciludo omnium Ecclesiarum. »Non unius,
, inquit,
vel duarum, vel trium sed omnium Ecclesiarum, quae in
;

orbe sunt, in universa terra, quam sol radiis illustrat :

tantam heatus hic habuit curam et sollicitudinem. Vi-

disti-ne animae latitudinem ? Vidisti-ne mentis magnitu-
dincm? Quod postea subjungitur, superiora omnia, ut ita
dicam, obtegit. Nam ait, « Quis infirmatur, et ego non
» infirmor ? Quis scandalizatur, et ego non uror ? » Papae !

quanta est hujus viri dilcctio ! quanta vigilantia, quanta

sollicitudo! Qua3 mater ita viscera sua disciudit, cum
filius suus febri laborans in lecto jacet; ut beatus hic pro
iis qui in singulis locis infirmabantur, ipse quoque magis
infirmahatur, et pro iis qui scandalizabantur, incendeba-
tur ? Perpende autem mihi dicli emphasim. Non dixit,
Quis scandalizalur, et ego non doleo; sed, quis scanda-
lizalur, et ego non uror; doloris magnitudinem nobis
 1

ECLOGA. IN S. DIEM FESTUM RA.MORUM, HOM. XXXIII. 26

significans, sefere igne incensum, et intus adustum diccns

pro iis qui scandala paterenlur. Scio me orando longius
processisse. Sed nescio quomodo incidens in illas sancti

viri praeclare gestorum divitias, quasi a quodam vehemen-

tissimo aquarum fluxu, sic lingua mea attracta fuit. Ideo

hic concionandi finem faciens, rogo charitatem vestram,

hunc perpetuo in mente feratis, et hoc frequenter cogite-
tis, quod ejusdem nobiscum consors naturae, et iisdcm

passionibus obnoxius cum vilem et infimam exerceret

:

arlem, cum pelles consneret et in officina staret, quia vo-

luit virtutis laboribus sese dare, seseque dignum praestare,

qui acciperet Spirilum sanctum , largiorem supernum

amoremhonoremque nactus est: quem utinam nos omnes
consequamur, gralia el benignitate Domini noslri Jesu
Christi, cui gloria et imperium, cum Patre et Spiritu

sancto, nunc et semper et in saecula sa>culorum. Amen.

HOMILIA XXXIII

ln S. dlem feslum Ramorum.

1
Ante sex dies Paschae venit Jesus in Bethaniam , ubi
eratLazarus, in domum Mariae et Marlhse, etconvivatus
est apud illos. Marlha autem ministrabat, et Lazarus co-
medebat 2 Iloc porro verae resurreclionis signumeral,
.

quod post multos dies et viveret et comederet. Unde pa-

lam est in domo Marlhae factum fuisse prandium. Ltpote
enim amici et dilecti Jesum excipiunt. Quidam autem di-
' Joan. xu, 1. — ' Ex hom. 65 in Evang. S. Joan.
 ,

2C*2 8. JO. CHRYSOSTOMl AnCIIlK PISCOPI C. P.

cnnt in aliena domo hoc factum fuisse. Maria aulem mi-

nistrabat : Discipula cnim crat. Ilursus ilia magis spiri-

tnali minislerio hic scrviebat. Non enim illi minislrabat

ut vocalo, neqne communevcl vulgare ministerium pr;e-
slat sed illi soli praebet honorcm
: neqne ut honiini ad- :

est; sed nt Deo. Unguentum enim ideo cffndit, et capillis

capitis tersil ; qnae non erant cjns qnse talem dc illo habe-
ret opinionem qualem mulli. Sed increpavit Judas , ob-
tentu scilicetpietatis. Quid igitur Christus ? Dimille illam;

in diem sepulturae mese servavit illud. Cur aulem non

incrcpavit discipulum occasione mulieris, neque hoc ip-
snm dixit ille quod Evangelista ,
quod nempe fnrti fa-

ciendi causa mulierem incrcpaverit? Ut nempe ex mulla

patientia pudorem illi incuteret. Cnm sciret enim iiinm
prodiloremesse, jarn prius iilnm rcuargneral, saepe dicens :

Non omnes credunt ; et : Lnus cx vobisdiabolusest. Signi-

ficavit ergo sc nosse illurn esse prodilorem : nec tainen
palam illum redarguit ; sed se allemperavil , illum rcvo-
care volens. Quomodo igitur alius dicit, quod omncs dis-

cipuli id ipsum dixerint? ctomncs, elille;sed reliqui non

ex eodem proposilo. Si quis vcro examinaverit cur,
cum crumcnam illi pauperum concrediderit
fur esset,
et illum amantcm dispcnsalorem fecerit; illud
pecunioe
dixerimus, Jesum arcanum iliud novissc. Si quid autcm
ex conjectura nobis dicendum sit, ut omnem exscinderet
occasionem. Non enim potcrat dicere illum cx pecuni.-c
amorc sic se gessissc : cx crumcna enim sufficiens habeS.at
concupiscentiae solatium ; sed ex nequitia magna, quam
si cohibere voluissel, bcnefaclorcm suum non prodidisset.

Chrislus vero multa altemperal&ne crga illum usus , ip-

sum paticnter ferebat. Idcoquc illum furantem non rcdar-

gucbat, illius malam Concupisccntiam ita cohibens, ut
omnem ipsi excusationem tolleret. Ideoque dicebat : Di-
 ,

ECLOGA. JN S. DIEM FF.STUU RAMORUM, UOM. XXXIII. 263

milte illam : in diem sepullurae meae servavit illud. Rur-

sus proditori sepulluram in mentem revocavit, Sed haec
redargutio non illum pupugit, ueque hoc dictum emollivit
ipsum , elsi polerat illum ad commiserationem injicere.
Acsidiceret :Molestus el onerosus sum : sed expectapau-
lisper, et discedam. iNam hoc ipsum indicabat, cum di-
ceret : « Me autem non semper habebitis
1
. » Sed nihil

horum efferatum illum et furiosum inflexit ; etiamsi

multo plura ipse et dixerit, eademque nocte pcdes
ejus laverit , et ad mensam exceperit. Novit ergo turba
multa Judreorum Jesum esse Bethaniae 2 ; el veneruut,
non propter ipsum solum, sed etiam ut Lazarum viderent,
(juem suscitaverat a mortuis. Et hic viso miraculo
multi crediderunt. Principes autem propriis malis non
contenti, etiam Lazarum interficere conabanlur. « Con-

«sultaverunt enim Principes Sacerdotum, ut et Lazarum

»interficercnt, quia multi propter illum abibant ex Judaeis,
3
»et credebant in Jesum . » Eslo, Christum interficere
voluerint, quia solvebat Sabbatum quia se ipsum aequa- ,

lem Patri faciebat, cl propter Romanos, ut dicebant, ne

tollerent ipsorum et locum et gentem; quid accusalionis
contra Lazarum proferre polerant ut illum occidcre ,

tentarent, nisi fortasse ul jurein crimen vocari possent?

\ides ne illorum sanguinarium animum ? Etsi ille mulla
signa fccerat ; sed nihil illos ila efferavit, non paralylicus,
non coecus. Hoc cnim nalura mirabilins erat ,
post inulla
alia factum ; mor-
cratque res stupenda quatriduanum
tuum videre ambulanlem et loqucntcm. O stultiliam prin-
cipum Sacerdotum Elenim j)raeclarum opus diei fesli !

erat c;cdibus celebrilalem iniscere, Alioquin autem illic

videbantur accusare de Sabbato, et hoc errore turbam

' Jojmi. \i , 8. — » F.\ hnm. 66 iit Evang. S. Jos». — * Joan.

XII, 9 .
264 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

abducere; hic vero cuin nullum haberenl falso accusandi

locum, contra eum qui curatus fuerat conatum suum
vertunt. Hic quippe non poteranl dicere ipsum Patri ad-
versari nam precatio ipsorum ora obstruebat. Quia ergo
:

haec perpetua accusandi causa sublata erat, et siguum

erat splendidum , ad caedem se apparant. Itaque erga cae-

cum etiam id ipsum fecissent,

locum accusandi ha- nisi

buissent de Sabbato. Alioquin autem ille obscurus erat,

ipsumque de templo ejecerant; hic vero erat insignior, ut
palam est ex eo quod mulli venirent ad consolationem
sororum; omnibusque videntibus miraculum editum fue-
rat, et modo ideo omnes ad spectaculum
valde stupendo ,

accurrebant. Hoc itaque illos mordebat, quod relicta

festivitate omnes in Belhaniam venirent. Conabantur ergo

illum occidere, nec sibi videbantur rem malam audere

aggredi, ita sanguinarii erant. Ideo lex ab hoc incipit,
« Non occides , » dicens. Et Propheta hac de re acccusat
his verbis : « Manus eorum plenae sunt sanguine. In cras-
• tinum turba multa, quae venerat ad diem festum , cum
» audissent quia venit Jcsus Jerosolymam , acceperunt
»ramos palmarum obviam ei, et claina-
, et processerunt

»bant, Hosanna, benedictus qui venit in nomine Domini,

» Quomodo igitur cum palam non ambula-
1
• rexlsraei .

ret in Judaea, et ad desertum secederet, rursus cum fidu-

cia ingreditur? quia per seccssum suum ipsorum furorem

exlinxerat, illis jam sedatis accedit. Alioquin vero mulli-

tudo quae praeibat et quae sequebalur, satis erat ad illos

in pavorem conjiciendos. Nullum enim signum ita tur-

bam attraxerat, ut illud Lazari. Alius vero Evangelisla
dicit , quod straverint ad pedes ejus vestimenla sua , et

quod tota urbs commota sit , cum tanto ille ingressus est
honore. Invento Jesus asello, sedit super eum , sicut

• Isai. t, lo, et Joan. xn, 12.

 ,,
,,

ECLOGA IN S. DIEM FESTUM RAMORUM, HOM. XXXIII. 265

scriptuun est : « Noli timere , filia Sion : ecce rex tuus ve-
1
»nit sedens snper pullum asinae . » Ulud vero faciebat
2
prophetiam aliam implens , aliam figurans. Et hoc ipsum
erat alterius finis , alterius vero initium. Illud enim , Noli
timere, filia Sion, gaude quia rex tuus venit tibi mitis

prophetia erat tunc impleta quod autem asino insideret, ;

rem futuram quod impurum Gentium ge-

praefigurabat ,

nus sibi subditum habiturus esset. Quomodo autem

Evangelistae dicunt , ipsum misisse discipulos, et dixisse :

3
Solvite asinam et pullum ; hic vero nihil siinile dicit;

sed quod asellum inveniens , sederit super illum ? quia

utrumque futurum erat; et postquam asina soluta fuit

vcnientibus discipulis et invenlo asello, super eum inse-

dit. Ramos autem palmarum et olivarum , ac vestimenta

substernebant , ut ostenderent se majorem de illo ,
quam
de propheta opinionem habere : et dicebant, « Hosanna ,

4
» benedictus qui venit nomine Domini » Vides-ne hoc
in .

maxime principes Sacerdotum et Scribas momordisse

quod persuasum haberent omnes ipsum non esse Deo
adversarium? Et hoc maxiine populum dividebat quod ,

ipse diceret se a Paire venire. Illud autem Noli timere ,

gaudemultum, filia Sion, dicit Propheta, quia omnes ip-

sorum reges ut plurimum , injusti erant et rapaces ,

ipsosque inimicis tradiderant, ac populum subvertebant

et hostibus subditum reddebant. Confide inquit, hic non ,

talis est; sed mitis et modestus, id quod ex asina osten-

ditur. Neque enim excrcitus secum ducens ingressus esl;
sed asinam solum habens. Haec, inquit, nesciebant disci-
puli ejus, de iilo scripta esse, et haec fecerunt ipsi. Vides-
ne illos plerumqucignorantesfecisse ?Sedcumresurrexit a
mortuis, tunc recordati sunt hcec de illo scripta fuisse , et,

haec fecerunt ipsi , ille vero non revelavit. Nam cum

1
Luc. xix, 6. —> • Joan. xu, 14. — J Marc. xi, i5. — * Joan. xn, i3.
a66 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIIiPISCOPi C. P.

dixit : 4 Solvite tcmplum hoc , ct in tribus diebus cxci-

»tabo illud; » neque illud intcllexerunt discipuli. El alius
Evangelista dicil, quod abscouditus esset sermo ab eis ,

nec sciebanl quod ipsum oporleret resurgere a morluis.

Sed hoc merito abscondebatur. Quaproptcr alius Evange
1
lisla dicil , qnod quotidie audienlcs de passione, dolcbant
et nucsti erant quod ncmpe resurrectionem non nossent.
:

Hoc igitur merilo occultabatur, quod majus esset quam ,

tunc capere possent. Quod porro ad asinam spectat, cur

non revelatum est? Quia hoc quoque magnum erat.
illis

Vide autem Evangelisla? philosophiatn quomodo non ,

erubescat ipsorum pristinam ignoranliam efferre; quod

enim scriptum csset sciebant quod de illo scriplum ,•

esset , non item. Etcnim ipsos scandalizavisset, si regem

lalia passurum scivissent. Alioquin autcm, non statim
percepissent notiliam regni illius de quo loquebanlur.
Nam alius Evangelista dicit , ipsos putasse de hoc rcgno
sermonem haberi 2 . c Tcslificabalur ergo turba, quae cuni
» illo erat , quando Lazarum vocavit ex monumenlo, et
nsuseilavit iilum ex mortuis. »Ideo lurba ipsi obviam ve-
nit, quia audierant illum hoc signum fecisse. iNequeeniui
lot numero derepente mutati luissent nisi signo credi- ,

dissent. Pharisaei autem mutuo dicebant Videlis quod :

nihil proficilis ecce mundus lotus post iiluin abiit. Hoc

:

mihi videlur csse eorum qui sanam liaberent opinionem,

ncc auderent iioc palam profiteri. Et de rcsurreclione dis-
serens Paulus 3
, hunc sermonem inovil. Quam ergo de-
lensioneni habcbunt ii qui resurrectioni non credunti )

Quapropter, diJecti, ne vos truslra diutius distineamus ,

et sennonem in labyrinthuui vertainus, missis illis hoc

dicemus , ut divinarum Scripturarum praedicationi allen-
datis, ncc disputetis inutilitcr et ad subversionem audien-
1
Mdtth. '.v!(, 25. — = lil. xx, 25, et Joan. xn, 17. — ' Ei eaJcra.
 ;

ECLOGA IN S. DIEM NATALEM CHRISTI, IIOM. XXXIV. 267

tiimi. Paulus cliam ad id horlabatur Timotheum , etsi

mulla sapienlia plenum , el siguorum potestatem haben-

tem. Pareamus igitur illi, et missis illis ad opera venia-
mus, ad amorem fraternum dico et hospitalitatem, et
mannam habeamus eleemosynae rationem, ut promissa
consequamur bona gratia et benignitate Domini noslri
,

Jesu Christi, per quem et cum quo Patri gloria, una cum
sancto Spiritu , in saccula sajculorum. Amen.

HOMILIA XXXIV.

ln sanclam diem nalalem Ckristi.

Festorum omnium festivilas venit, et orbem gaudio re-

plevit : festivitas omnium bonorum acropolis , fons et ra-

dix eorum quai apud nos sunt bonorum, per quam ccehun
aperUun fuit, Spiritus missus est; medius paries sublatus
fuit, sepes soluta, qnae divisa erant conjuncta , tenebrae
extinctae, lux splenduit : crelum recepit naturam cx tcrra
ortam, terra eum qui supra Gherubim sedet : servi, liberi

inimici, lilii facti sunt; alieni, heredes. Peream diulurna

inimicilia et longuui bellum solulum cst, et pax ilia jam
olitn :ib Angelis et juslis desideiala advenit. Clamalque
Paulus, dicens : «Chrislus esl pax nostra
.
, qui fecit utra-
» que unum, ct medium parielcm maceria; solvit , inimi-
1
«citias in carne sua . » Pcr eaui ereclum est tropaeum cru-
cis splendidum ct illustre, uianubiie Christi, primitiac
natur.i' noslr;e, spolia ilegis noslri. Quid huic feslivilali

par fueritPDeus in terra, homo in cselo, Angeli cum ho-

1
E he<. 11, 14.
 ,

268 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

minibus choreas agunt, homines cum Angelis et aliis su-

pernispotestatibus comuiunicant? daemones fugiunt, mors
solula est, paradisus apertus, malcdictio deleta est , pec-
catum fugatum, error depulsus est veritas reversa est, et ,

natura, propter quam Cherubim paradisum custodiebant

Deo hodie conjuncta fuit. Ne igitur dubitatione detinearis
haec audiens. Nam quod stupore plenum est ac praeter ,

spem el expectalionem omnem est, quod Deus factus sit

homo. Hoc autem facto omnia deinceps secundum ra-,

tionem subsequuntur. Neque enim temere et fruslra se-

metipsum tantum humiliasset, nisi nos exaltaturus fuisset.
Natus est ergo secundum carnem, utnascereris secundum
Spiritum. Natus est ex mulicre, ut cessares esse fdius
mulieris; sustinuit ut pater ejus esset servus, ut tibi servo
patrem faceret Dominum. Itaque exullemus et laetetnur
omnes, in bonis nostris gaudenles. Si enim Abraham Pa-
triarcha exultavit ut videret diem Domini 1
, et vidit et ga-
visus est; multo magis nos Deum in cunabulis videntes,
horrendum nempe illud ac stupendum spectaculum, gau-
dere et exultare oportet, alque mirari et stupere ob tanti
beneficiimagnitudinem. Sed quomodo hoc tantum tamque
mirabile factum est ? Quomodo nos qui offenderamus qni ,

terra indigni esse videmur, qui ab inferiori principatu ex-

cidimus, ad tantam allitudinem evecti sumus? quomodo
bellum solutum est? quomodo ira sublata? Quomodo?
Hoc enim est mirabile ac stupore plenum ;
quod nobis,
qui offenderamus , non accurrentibus, inimicis et hosli-
bus non profligatis; sed eo qui juste indignabatur, nos,

advocante , sic pax facta sit. « Pro Christo enim legalione

«fungimur, tanquam Deo exhortante per nos 2 » Quid hoc .

est? Ipse conlumelia affeclus est, etipse hortatur? Etiam,

inquit , bonus enim est, et ideo hortatur. Et si vultis, al-

' Joan. vin, 16. — • a Cor. v. 30.

 ,

liCLOGA IN S. DIEM NATALEM CHRISTI, HOM. XXXIV. 269

lius sermonem dncentes ostendere conabimur, eum nullo

praemisso hominis bono opere, per solam benignitatem

suam et praesentia et futura ipsi dedisse. Sed diligenter
attendite. Antequam Angeli et aliae ccelestes polestates
fierent, Deus erat, qui principium existendi nunquam ha-
buit, et nullo indiguit unquam : talenamque est divinnm
numen, fecit Angelos, Archangelos, et alias incorporeas
essentias. Nihilautem fecit, nisi per bonitatem. Quorum
enim minislerio opus non habebat; horum creator non
fuisset, nisiadmodum bonus esset. Post horum creationem

hominem deinde facit eadem de causa, et hunc totum

mundum, quem innumeris replevit, et exiguum illum vi-
lemque hominem tantis operibus dominum constituit,
idipsumque in terra declaravit illum , quod ipse in ccelis
est. Cum fecisset autem illum et in tanlo constituisset
honore, tanquam regi regiam, paradisum, pulcherrimum
omnium quae in terra sunt, ipsi assignavit. Neque hac
tanlum re ipsum honoravit, sed uni tantum omnium, ra-
tionem ipsi indidit, et sui cognitione ipsum dignatus est
suoque colloquio frui voluit, utfrui poterat immortalita- ,

tem quoque pollicitus est, mulla sapientia ipsum replevit,

et spiritualem gratiam dedit, ut etiam quaedam prophetice
enuntiaret. Quid ergo post tanla et talia bonaPFide di«
gniorem homo ille qui se tot donis ornaverat inimicum
putavit, et conditoris praeceptum despiciens fraudem ,

praetulit ejus qui ipsurn omnino perdere volebat. Ergo-ne

eum qui a principio et ab ipsa, ut ita dicam prima linea, ,

tam ingratum animum exhibuerat delevit, quod secun-

,

dum aequi bonique rationem sequebatur? Nequaquam.

Sed magis lapsi curam habuit quam anlea. Postea cum
,

genus nostrum male ageret, ila ut periclitari videretur

ne a terra ipsa excideret, non abjecit eum; sed tantam
curam gessit eoruin qui se offenderant, ut se Dominus
%J0 S. J0. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

apud servum defenderet, et quasi paris honoris amicum

alloqueretur illum , ac causas diceret futurae pernicici.
Postea legem ad auxilwim dedit, prophetas misit, qui qi.ae

aa;cnda essent indicarent. Dcmum misit Filium suum uni-

genitum , faclum ex mulicre, facluni sub legn, ut eosqui
sub lege eranl redimeret ut adoplionem uTiorum rcci-
,

peremus. Quapropler Propheta de magnaejus erga orbem

sollicitudine stupefactus, magna et clara voce exclamavil,
sic dicens : «Deus nosler ct cum homi-
in tcrra visus esl. ,

»nibus conversatus est'.»Etenim admodum stupendum

est audirc, quod Deus ineffabilis, inenarrabilis, incompre-
hcnsibilis, Patri aequalis, gcrmanus Filius Dei qui
et ,

sine principio est, per uterum venit virginalcm et ex ,

muliere nasci suscepit, qui non prius dcstilit omnia agens

et movens , donec nos inimicos et hosles ad Deum ad-
duxit, el amicos fecit. Ac
medio stans duo-
veluli quis in

rum dissidenlium extensis duabus manibus, utriusque

,

manum accipiens litem componit; sic et ille fecit, divi-

nam naluram humanae, sua noslris jungens. Vidisti-ne
benignitatishyperboIenPIpse conlumelia affectus hortatus
est , ut dixi, et reconciliationem fecit. Vide deinceps quo-
modo tyrannum dejecerit. Quomodo Tiex quispiam, pur-
pura et diademate deposito, mililis habitum saepe assump-
serit, ne notus hostes allrahercl. Iiic aulem contra; in
habitu nostro venit Chrislus , ne si notus esset, hostem
a conflictu secum suosque om-
fugcre compclleret ,

nes turbaret. Nam non terrefacerc

salutem conferre ,

curabat. Et cur, inquies, hujusmodi reconcilialio non

perquamdam incorpoream poleslatem, vel per simplicem
hominem sed per Verbi humiliationem facta est? Quia
,

si per alium statuisset communem generis salutem nos

accipere, ipsius erga nos providentiae magnitudinem non
Baruc. w, z3.
ECLOC.A IN S. DiiiM NATALEM CIIRISTI, IIOM. XXXIV. 2^1

agnoiisseinus ; imo qtiod per omne saeculum admiralionl

habetur, in vilem quampiani nec vere mirabilem rcm de-
cidisset. Crcaluram enim creaturae copulalam, et conservi

cnnditionem accipienlem , nihil ineffabile sequitur, nec

quid slupendum id pric se fert. Alioquin autem Dei oj)iis

divinum quomodo potuissct homo perficere ? Et si faclum

esset, quod fieri non poterat, celcrior lapsus fuisset , ac
faciiius vel ad suam conditionem reversus esset. vel in pe-
jus crevisset. Si eniin Moyscm contra quem saepe murmu-
rabant, et salutem sibi per ipsum superne missam nialis
/Egyptiis pejorem reddebant ,
post morteui deum dicere
cogilarunt ; ila ut quidam dicunt, ejus se-
propterea , ut
pulcrum, Judaeorum oculis hactenus subduclum et igno-
tum manserit; quomodo non cum, qui a majori liberasset
tyrannide, eliamsi cjusdcm secum naturae esse scivissent,
non dcum proclamassenl? Palam certe est, hinc non a
lapsu surrecturos. sed in graviorem et incurabilioivm
lapsum ruiluros fuisse. Post haec aliam causam dicere
possumus; ob quam si vel Angelus, vel homo siiaplcx
ad nos a lapsu liberandos electus fuisset, non salutem con-
seculi fuisseinus, sed ab eo quod in illa inefiabili gloiia

pulcberrimum et pretiosissimum est excidissemus. Quae-

nam illa est? Ne j)rope quidem accedere potuissenms ad
ea ,
queis, incarnato Yerbo, nunc gaudentes fruimur.
Quomodo enim generi nostro concessum fuisset, si Ange-
lica vcl humana nalura hanc pro nobis ccconomiam susce-
pisset, in dexlera Patris constitui, ct omnibus Angelicis
Archangelicisque choris supcriores esse, tantoque honore
et gloria frui, ita ut propius Deo astemus, quam supernae
polestatcs? desiderantes quidem ad gloriam noSlram,
qua per massam 'llam fruimur, respicere, desiderioque
majorcm sortem invenientes; si hac autcm beaia sorte
humanum genus privalum fuisset, cum massa nostra , ob
2^2 S- JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

illam nempe vel hnmanana vel Angelicam conjunctionem,

gloriam ,
qua nunc fulget, non percepisset, nec nos ad
tantam fortitudinemet robur et honoris culmen pervenis-

semus, quid contra nos inimicus non ausus esset? quas

non movisset machinas, qucis spem illam fovebat, se ge-
nus noslrum subjecturum et sub pristinam lyrannidem,

redacturum esse? Contra quos imperium resumere non

ausus esset, et jactantiam priore majorem non cxhibuis-
set; ita ut contra ipsum ccelum mnlta moliri non audaciam
esse putavisset? Ob haec igitur et mulla alia Dei Verbum
et Filius, Deus verus et non alius, assumpta nostra carne,
communem generis salulem perfccit. Ac nemo nos incu-
set, quod indigna Deo loquamur, quia ad salutem orbis
totius templum vivens sibi conslruxit Deus in virgineo
ntero, ac per ipsum caeleste institutum in vitam nostram
induxit. Quod enim damnum Deo evenit ex hac cecono-
mia? Non videshunc solem, corpore sensibilem corrup- ,

tibilem et fluxum eliamsi Graeci suffocenlur, luto se

,

communicanlem, et multis aliis rebus similibus, nec quid*

piam hinc mali accipientem? Imo contra radio immisso
fcetorem exsiccat. Annon rem huic corruptibili elemenlo ,

parem operari concesseris Unigcnitum Dei Filium in carne

nostra? ita ut non solum ab illa non inquinetur sed illam ,

eliam et puriorem et sancliorem efficiatPEt cum tu in

ligna et lapides et his viliora Dei substantiam deprimcre
audeas , non exhorrescis; nosque accusas et dicis, inde-

corum Deo habitarc in corpore puro et inculpato ac

esse ,

per ipsum orbem totnm emendare. Si enim Deo turpe

es);, se hominem fieri , ut tu dicis, multo magis id in ligno
et lapideverum, quanto scilicct lapis et lignum viliora
sunt homine nisi fortasse his sensilibus maleriis genus
:

nostrum tibi vilius videatur. Verum his et similibus de

rebus sermo ad aliud tempus nobis mittatur necessarium :

 ,

ECLOGA IN S. DIEM NATALEM CHRISTI, HOM. XXXIV. 2"7.3

autem est ad ipsa Evangelii verba pergere. « Jesu Christi

» autem generatio sic erat
1
. » Quam mihi generationem di.
cisPCarnalem cerle. Nam de illa gencratione 2 , quae prin-
cipio caret, nenio novit, nisi ipse Lnigenitus Dei Filius
qui est in sinuPatris. Quomodoigiturfuitgeneratio Christi
secundum carnem «Cum esset desponsata mater Jesu
:

»Maria Joseph antcquam convenirent, inventa est in

,

» utero habens de Spiritu sancto. » Observandum autem est

non dicere illum, Cum esset desponsata virgo; sed sirnpli-

citer, Cum esset desponsata mater Hoc autem facit,
ejus.
ut narratio facilius accipialur, et ne percellat per rem stu-
pendam quam subjungit dicens : « Antequam convenirent,

» inventa est in utero habens de Spiritu sancto. » Cur auteni

non ante sponsalia concepit etprcegnans rcm in- fuit? Lt
malam omnem opinionem
terim obtegeret, et ut virgo
effugeret. Nam cum spousus quem zelotypia moveri ,

parerat, non modo non illam traduceret, sed etiam ac-

ciperet et curaret post partum, hoc omnibus palam fa-
ciebat, quod cum persuasum haberet rem ex Spiritus ,

sancli operatione esse , ipsam retineret et ipsi minis-

traret. Quod autem in rebus inexpectatis dici solet, hic
etiam declarans, ait : « Inventa est in utero habens de
»Spiritu sancto. «Audiens porro, de Spiritu sancto, nihil
aliud curiose inquiras; exempli causa ; quomodo qui est
immensus, in utcro est; quomodo qui omnia continet, in
utero gestatur a muliere? Quomodo virgo parit, et manet
virgo? Quomodo Spiritus sanctns lemplum illud efforma-
vit? et similia. Etenim virtus Altissimi obumbravit virgi-
nem, et Filius Dei erat id quod natum erat. « Joseph aulem
«virejus cum esset justus, et nollet eam traducere, voluil
» occulte dimittere eam 3
. » Tam mirabiJis enim vir erat, ut

•
Malth. i, 18. — » Ez comin. in Evang. Malth. hom. 4. —
3 Matth. 1, 15.

XCIV. ,8
 3^4 s« i0 ' CURVSOSTOMI ARCIHKPlSCOPI C. P.

non modo non illam punirel; sed nec Cnipiam dixerit,

neqne etiam illi quoe in suspicioncm veniebal; scd secum
cogitabat, non illam ejiccre, sed dimittere. Quamobrem
cum in tali cogilationum dubio versarelur , aslitit Ange-
lus cogitationum conlentionem solvens. Qnod enim du-
bitaret, ex iis quoe cogilabat pcrspicuum est. Voluitenim,

inquil, occulte dimillere eam. Neque omnino emittere il-

laui voluisset, si ex adultero semine pr.xguantem pulavis-

set ; sed ct legi et supplicio tradidisset, juslus cum esset.

Sed neque illud, neque cliam ex divina operalione proe-

o-nantem esse putabat. Nam supra humanam cogitationem

hoc opus erat. Ideoque cogitalionibus fluctuabat. Gum
ergo his agitaretur cogitationibus, tunc aslitit Angelus
et ait, « Ne timeas accipere Mariam conjngem tuam. Quod
»enim in ea natum est, cx Spiritu sancto est. »Ostendit
illum timore et tremore captum fuisse, ne Deum offende
ret, cum dixit, Ne timeas, ct ut intus illam relineret;

hoc enim sibi vult illud, accipere, neque illam dimiltere.

Non modo cnim, inquit, ab iniquo libera est coilu, sed
etiam supra naluram concepit. Hoc enim significat id quod
subiunxit : « Quod enim in ea natum est, ex Spirilu sanclo
»est. Pariel autemFilium, et vocabisnomenejus Jesum » 1
.

Ne pules, inquit, quoniam dixi, ex Spiritu sanclo est, te

alienum ab eo ministerio esse, quod secundum oecono-

miam est. Tibi curam conimilto imponendi nomen nato*
Etiamsi enim ad generalionem ejus nihil contuleris, atta-
men tu ilii nomen impones. Elsi enim filius tuus non est,
at quas patris sunt erga illum exhibebis, alque ex nominis
impositione, nato conjungeris. Non dixit autcm, Pariet

tibi fdium, sed, pariet. Non enim ipsi pariebat, sed toti
« Ipse enim salvum faciet popu-
orbi. Ideoque subjunxit :

» lum suum a peccatis eorum. » Cuir. dixit autem populum

i E.\ eodem.
 ECLOGA IN S. DIJEM NATALEM CHRISTI, HOM. XXXIV. 275
suum, non de Judaeis solum loquitur, sed etiam de Gen-
tibus. Populus enim ejus sunt omnes qui cognitionem eius

accipiunt. Et quia in hoc ostendilur esse Filius Dei, quod

peccata remillat. Neque enim remittere peccata, allerius
cst potestalis, quam essenliae divinoe tantum.
« Hoc autem

»lotum factum est ut implerelur

quod dictum est a Do-
> mino pcr Prophetam dicenlem Ecce virgo in ulero ha- :

»bcbit et pariet Fiiium:et vocabunt nomen ejus Emma-

•> nuel, quod est interpretatum, nobiscum Deus » \ ellem 1
.

hic adesse Judaeos et Gr.ecos omnes, et librum hunc a Ju-

daeis accipere, ac legcre Prophetiam. Scilis enim,
in tri-
bunalibus et ubique, lunc non suspectum esse testimo-
nium, cum ab iriimicis afferUir. |\on enim haec a nobis
conficta fuisse dicere polerunt. Non enim nos, sed ii qui
Christum crucifixerunt, libros nobis praebent, qui de ejus
cecononiia loquunlur. Sed sive adsmt, sive non adsint
illi,
nos quod noslrum est faciemus, et inlerpretalioncm af cr
f e-
diemur. Sed si placet, paulo allius Propheliam resuma-
mus, utconspicua vobis sint eaquoedicta sunt. «Et adjecit
» Dominus, inquit, loqui ad Achaz dicens
Pete libi signum :

»a Domino Deo tuo profundum sive in excclsum. Et

, in

»dixit Achaz Non pelam et non tentabo Dominum. Et

, ,

»dixil Esaias, Audile ergo domus Israel, Numquid

parum
• vobis est molestos esse hominibus, et quomodo molcsti
» estis Domino? Proplerea dabit Dominus ipse vobis signum.
.Ecce virgo in utero accipiet, et pariet Filium, et%oca-
»buntnomen ejus Emmanuel. » Quiaenim Propheta dixe-
2
rat : Pete tibi signum ; ille vero sc valde fidelem simu-
lans, dicebat, Non petam,
non lentabo Dominum; vide et
quomodo cum multa vehemeniia audaciam reprimat
Pro-
phcta, jure post probationcm, graviorem
faciens accusa-
tionem. Ideoque illum neque responsione
dignatur, et ad
' Matth. 1, a8. — • Ex interp. c. 7 Esaia.

iS.
276 «• JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

populum convertitur dicens a Audite, domus David : :

tNumquid parum vobis moleslos esse hominibus, et quare

«molesti estis Domino? » Obscurum est diclum ideo :

oporlet illud accurale explicare. Hoc autem vult signifi-

care. Num mea sunt verba ? num mea senlentia ? Si aulem
hominibus temere et absque ralione fidem negare grave
est et criminatione dignum , mullo magis Deo. Molestum
ergo esse, nihil aliudestquam non credere. An hoc igilur,

inquit, parvum crimen est ? an levis accusalio est homini-

bus non credere? Quod si hoc grave est, multo magis Deo
non credere. Hoc autem dixit, ut discant omnes, Prophe-
tam non deceptum fuisse, nec a dictis illis circumventum,
sed ab iis quoe in Achazi mente erant, sententiam tulisse.
Postquam enim cum mansuetudine multa cum illo disse-
1
ruerat , ipsumqne ab aerumnis liberaverat et confidere
jnsserat circa praesentia, et hujus rei signa dederat, con-
silium hoslium aperiendo, et proditionem detegendo, et
excidium Israelis extremum praedixerat, lempusque addi-
derat; non his contentus fuit, sed ulterius procedens non
expectat ut ille signum petat. Sed etiam cum ille ob in-

credulitalis exsuperantiam id nollet, hortatur illum, neque

utcumque, sed signi dat optionem. Neque enim dixit, hoc
vcl hoc signum, sed quocuinquc volueris. Divesesl Domi-
nus, omnimoda polestas, ineffabilis potentia. Si ex ccelis
volueris, nihil impedit; si ex terra, nihil vctat. Hoc enim
sibi vult illud, in profundum, aut in excelsum. Quia vero
neque sic illum altraxit, neque hic tacuit; sed arguens
illum, idque ad corrcctionem audientis, et ut ostenderet
ipsum neque fefellisse; neque rationibus decepisse, arca-
nam Prophetiam revelat, quae in salutcm orbi fulura erat,
et ad emendationem rerum omnium aitque signum jam :

non Achazo dandum esse, sed communi Judaeorum po-

• Ex eadem.
 ECL0GA IN S. DIEM NATAI.EM CHRISTI, IIOM. XXXIV. 277
pulo. Ab initio eniui ad luinc sermonem inlendebat; sed
quia iile sc indignum declaravit, communem populum
alloquitur. Ideo, «Dabit, » non tibi, sed« Vobis signum. »

Vobis, quibusnam? domo David erant. Nam

Iis qui in
illinc signumilludgerminavit. Quodnam igitur estsignum?
• Ecce virgo in utero accipiet, et pariet Filium, et voca-
»buntnomen Emmanucl. » Observandum, ut prius
ejus
dixi, non jam Achazo dari signum; et quod id non ex
conjectura dicatur; ipse Propheta et accusavit et crimi-
natus est dicens. Numquid parum vobis est molestos esse
hominibus? Et addidit : Propterea dabit Dominus vobis
signum:Ecce virgo in ulero habebit. Quod si dixerint Ju~
dnei Prophetam non dixisse virginem, sed juvenculam ; sic

quoque victoria penes nos est:nam juvencuke seu pucllae

nomen solet scriptura pro virgine ponere, ut in Psalmis
scriptum est 1
: « Juvenes, inquil, et virgines, senes cum
«junioribus, laudent nomen Domini. » Et de puella cui
insidiae parantur 2 , dicit Moyscs, clamavit puella ; id est
virgo. Itaque nisi virgo esset, neque signum esset. Signum
enim communem rcrum conscquentiam debet excedere,
naturae consuetudinem superare, ac stupendum inexpcc-
tatumque esse:ita ut singuli qui vident et audiunt id si-
gnificent. Ideo namque signum dicitur quod insigne sit.

Insigne autem non fuerit, si inler res communes obtcga-

tur. Itaque si hic ageretur de muliere, quae ex lege nalurae
pariat, cur signum vocat
id quod fit quolidie. Ideo initio
non Ecce virgo sed cum articulo prne-
simpliciter dixit, ;

posilo quo insignem illam et solam hujusmodi fuisse

,

gubindicat. Quod enim hoc additamentum id significet,

possumus ex Evangeliis discere. Cum enim miserunt Judaei
ad Joannem interrogantes : Quis es, non dixerunt es-ne
Christus sine articulo praeposito; similiterque, Propheta
1
E\ romm. in Matth. hom. 5. — • Ex interp. c. 7 Esaia.
 ;

278 S. J0. CHRVSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

cs tn? cum articnlo : quornm utrumque eximium erat.

Similitcrque incipicns Joanncs, non sine articulis dice-
hat. « In principio erat Verbum, et Verbnm erat apud
» Dcum' . » Sic et hoc loco non dixit, Ecce Virgo, sine arti-
culo. Et cum dignitate, quae Prophctae conveniebat, dixit
Ecc c.Erantque baee qnasi videntis ct imaginar.lis ea quae
facla sunt, et multam habcntis dictorum cerlitudinem. Illi
enim oculi ea quae tunc non videbantur clarius conspi-
ciebant, quam noslri ca quae videnlur. Potest enim sensus
nostcr falli : gratia vcro Spiritus infallibilem praebebat sen-
tcnliam. Cur vero non addidit, inquies, quod ex Spiritu
fulurus esset? Prophctia crat id quod dicebalur, et adum-
hrate prsenuntiare oportebat, ut saepe dixi, ob audientium
improbitatem , ut nc haec clarc diseentes libros omnes
comburercnt. Si enim Prophetis non pepercerunt, multo
minus a scriptis abstinuissent. Hoc aulcm non ex conjee-
tura dicitur. Alius enim rex Jeremiae tempore 2 , ipsos
libros conscidit et igni tradidit. Vidisli-ne furorem into-
lerabilem? Vidisli-neiram irrationabilem ? Nonsatishabuit
scripta abolere, sed illa combussit ut irralionabili aftcctui
facerel satis. Attamen etsi obscure loquilur hic admiran-
dus Propheta, totum tamen exhibuit. Virgo enim manens
virgo, unde pariat nisia Spiritu sancto? Nam naluraslegem
solvere, non alterius quam crealoris naturae fuerit. Qua-
propter dicens, Virgo pariet, lotum declaravit. Parlum
igitur dicens, nali quoque nomcn dicit, et ait:«Pariet
» autem Filium, et vocabitur nomen ejus Emmanuel »Et 5
.

cur, inquies, non vocatns cst Emmanuel, ut Propheta

dixerat, sed Jesus Chrislus? Quia non dixerat 4 , vocabis;

sed, « Vocabunt » turbae ; hoc est ,rerum exilus. Ut enim

Jerusalem vocat urbem justitiee, ctsi nusquam sic vocata

•
Joan. i.i. — « Jerem. xxxvi, a3. — * Ex cap. 7 comm. in Matth. —
<Ex inlerp. c. 7 Isaiae.
ECLOGA IX S. DII2M NATALEM CIIIUSTI , BOM. XXXIV. 279
fuit; sed a rebus ipsis hanc habuit appellalionem ,
quod
ea urbs multum in melius mutata fuerit, et justitine prae-

fuerit. Elenim cum illam meretricem vocat, non quod sic

appellala fuerit, sed a nequitia nomen illi imposuit; sic

eliam postea a virtute illam nuncupavit. Hoc ipsum ergo

de Christo dicendum, quod a rebus ipsi nomen imposue-
rjt.Tunc enim maxime nobiscum Deus fuit, in terra visus
ct cum hominibusconversatus, ac multam de nobis os-
tendens sollicitudinem. Noo jam enim Angelus, non Ar-
changclus nobiscum est, sed ipsc descendens Dominus,
universam suscepit cmendalionem, merclrices alloquens,
cum publicanis rccumbens, in peccatorum domos ingre-
diens, lalronibus dans fiduciam, magos attrahcns, omnia
circumiens et corrigens, ipsam naluram secum jungens.
Haec igitur omnia Propheta praenuntiat, partum simul
dicens, et lucrum incnarrabile et immensum ex partu
factum. Cum enlm Deus cum hominibus est, nihil oporlet
tunc metuere, neque tremere, scd de omnibus confidere,
ut etiam factum est. Elenim prisca illa et immobilia mala
soluta sunt, scnlentia illa contra commune genus sublata
est, peccali nervi concisi, diaboli tyrannis soluta, et om-
nibus inaccessus paradisus homicidaa et latroni primum
apertus fuit, cceli fornices aperti sunt, et Angeli cum
hominibus commiscebantur, ad regiumque thronum na-
tura nostraefferebatur, inferni carcer inutilis fuit, et mor-
tis nomen tantum mansit, re privatum, Martyrum chori,
mulieres inferni slimulos abrumpentes. Hoec igitur omnia
praevidens Prophela cxullabat et choreas agebat, et uno
verbo haec omnia nobis significavit, cum Emmanuelcm
nobis prophetaret. «•Butyrum et mel comedet, priusquam
nsciretaul praeeligere mala,eliget bonum. Quiapriusquam
» sciat puer bonum aut malum , malitiae non confidit, ut
!'.fio S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

weligat bonum. » Quia puer natus nec simplex homo erat,

nec Deus tantum; sed Deus in homine, jure Propheta

scrmonem variat, nunc hoc, nunc illud dicens, et inex-

pectata ponit, nec sinit fidem ceconomiae negare, ob mi-

raculi exsuperantiam. Cum dixisset enim pariluram esse
virginem, quod supra naturam erat, et quod vocandus
csset Emmanuel, quod et ipsum majus expcctatione erat,

ne quis Emmanuelem audiens, eadem quae Marcion pate-

retur, et in Valentini morbum iucideret, propler cecono-

miam, aperte subjunxit eeconomirc clarissimam demon-

strationem, a mensa illam credibilem reddens. Quid enirn
aitPButyrum ct mel comedet. Hoc autem divinitatis non
iuerit, sed naluras nostroe. Ideoque non hominem simplici-

ter efformans in illo habitavit; sed uteri gestationem sus-

linuit, illamque novem mensium, et partum, et cunabula,
cibum ut per omnia obstrueret
et illum in tencra setate ;

ora eorum qui ceconomiam seu incarnationem negare

,

auderent. Haec itaque jam olim praevidens Propheta, non

tantum parturitionem et mirabilem partum dicit; sed
etiam iilam in tenera aetate cscam, in ipsis cunabulis, qune
in nullo differt a caeterorum hominum esca, neque in hoc
extraneum aliquid habet. Neque enim omnia in illo diffe-
rentia erant, neque omnia communia. Ex muliere enim
nasci communeerat; ex virgine aulem majus, quam nobis
competat. Nutriri rursum secundum communem naturae
legcm, hoc quoque multis commune templum ; vero illud
inaccessum esse nequitiae, ncque in experimentum nialitias

vcnire, hoc stupcndum et ejus solius est. Ideoque et hoc

<t illud posuit. Gum dixisset enim , Butyrum et mel co-
mcdel, subiunxit Quia priusquam : sciat puer bonum aut
malum, maliti.e non confidit, ut eligat bonum. Rursus
iisdcm vcrbis eamdcm senlenliam subindicat, et in iisdein
1
Isai. vii, i5.
ECLOGA IN S. DIIiM NATALEM CHIUSTI , HOM. XXXIV. 281

moralur verbis. Quia enim admodum sublime erat qnod

iliccbalur, ex narrationis frequentia id credibile reddit.
INam quod supra significavit dicens, Antequam sciat ille

praeeligere mala, idipsum postea subindicavit dicens, non

confidit malitiae ut eligat bonum. Illius enim tantum erat
hsec eximia facultas. Ideoque Paulus id assiduc versat.
Quia enim moriturus erat, ne quis incredulus putaret ip-

sum pcccati sui dare poenas, frequenter illius impeccabili-

lalem in medium adducit; ut mortem ejus peccati nostri
solutionem esse oslenderet. Propterea dicebat : o Chrislus
«resurgensex morluis, jam non moritur 1
. »Nam quod
morluus sit, peccato mortuus est. Neque illa morte ut
obnoxius, inquit, secundum peccati rationem morluus est;

sed pro communi omnium delicto. Si itaque primae morti

secundum hoc obnoxius non erat, superabundanter de-

inonstratum esl, illum non ultra moriturum esse. Sed

ha?c quidem quasi in transcursu dicta sunt. Tempus au-

lem jam est ut Evangelii verba tractemus. « Exurgens,
» inquit, Joseph a somno, fecit sicut praecepit ei Angelus

«Domini, et accepit mulierem suam 2 »Vide hic quoque.

viri philosophiam sine ulla personarum acceptione. Neque

3
enim quando aliquid ingratum etabsurdum suspicabatur ,

cum virgine manere suslinuit; neque quando ab illa sus-

picione liboralus est, ejicere illam voluit, sed illam acci-
pit et toti ceconomiae inservit. Mulieris porro nomine frc-
quenler utitur Evangelista, nolens interim revelare mysle-
rium ctmalam auferens suspicionem. Cumaccepisset
illnd,

autem « Non cognoscebat eam donec peperit fdium

illam,
» suum primogcnitum. » Illud « Donec » hic posuit non , , ,

ut suspiceris ipsum postea cognovisse eam; sed ut cog-

noscas ante parturilionem omnino intactam fuisse virgi-

• Rotn. vii. 9. — • Matlh. 1, 34. — J Ex hom. 5 in Matth.

282 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI c. p.

ncm. Cur ego, inqules, Donee aposuil. Quia solet illud«

verbum non pro defmilo
Scriplura hoc saepe facere, et hoc
tempore ponere. Ut cum ad Noe non reversus est corvus,
donec exsiccala fuit lerra
1
. Atqui neque postea reversus
est. Dicit eliam in Psalmis, « Dominus Domino meo,
Dixil
» sede a dcxtris meis, donec ponam inimicos luos scabel-
» lum pedum tuorum 2 »Et Paulus quoque ait « Oporlet . :

»enim illum regnare usque dum ponat omnes inimicos

• suos sub pedibus suis*. » Sed neque illic, donee, neque

hie usque dum, temporum sunt tcrmini : Nam quomodo

slaret illud prophelicum quod dicit : « Potestas ejus, po-
» testas aclerna, et regnum ejus non corrumpetur et regni
nejus non erit fmis 4 ,»si usque ad illa tempora regnare
debet? Sic et hoc loco donec dixit, ea quae ante partum
erant confirmans; quse poslea vero fuere, tibi colligenda
reliquit. Quod enim te ab illo discere necesse erat hoc
dixit, quod virgo intacla fuerit usque ad parlumj quod
autem ex dictis sequebatur ct in confesso erat, hoc tibi
eonsiderandum relinquit, videlicet, quod neque postea
illam qune ita mater facta, et novo illo stupendoque partu
dignata fuerat, cum justus esset ille cognoscere voluerit.
« Cum natus esset Jesus in Bethlehem Judseae, in diebus
» Herodis Regis, ecce Magi ab Oriente venerunt Jerosoly-
»mam dicenles, Ubi est qui natus est Rex Judfeorum vi- ;

«dimus enim slellam ejus in Oriente, et venimus adorarc

»eum 6 .»Hic quidam ex veritatis inimicis hoc dictum
usurpantcs dicunt Ecce Chrislo nato, stella apparuit;
:

quod signum e»t as-lrologiam esse rem firmam. Quid ergo

6
ad haec dicemus ? Ab ipsa stella solutionis initium duce-

mus. Neque enim ex numero stellarum ha3c erat:imo ne

stella quidera erat, sed virtus quaedam invisibilis, in hanc
•
Geo. viii, j. — s
Psal. cix. — J a Cor. *v, 25. — * P^n. iv, 3i. —
« Matth. ii, \. — 6 Ex hom. 6 in Matth.
ECLOGA IN S. DIEM NA.TA.LEM CBftlSTI , HOM. XXXIV. 283
formam missa. Palam autem illud est : primo, quia solem,
lunam et slcllas ex Orienlc Occidenlem pergere vide-
in

mus e haec vero a Septentrione ad Meridiem ferebalur. Sic

enim Palaestina ciga Persidem sitaest. Secundo autem quia
non noctu, sed in medio die apparebat, sole fulgente.
Tertio, quod modo appareret, modo occultaretur nam :

usquc ad Palaestinaui apparebat ducens Magos. Cum au-

tem Jerosolymam venerunt, sese occultavit. Deioderursus
apparuit, pDslquam illi ab Herode exierant: quod non est
stellae proprium, sed virtuli cuidam admodum rationabili.

Quarlo, ex co quod locum monstraverit. Nam infra dcs-

cendens, cum ostendit. Non enim poterat superne manens
hoc facere, quia immensa erat altitudo, ctnon poterat tam
angustum locum indicare iis qui videre vellcnt. Vides-ne
quot rationibus probatur hanc non fuisse ex numero stel-
larum ? neqne illam sccundum consequentiam externae
generationis sese ostendisse? et cur, inquies, apparuit? Ut
Judaeos sensu carenles perstringeret. Quia enim Prophe-
tas frequenter audientes, qui de adventu ejus loquebantur,
non multum attendebant, id effecit, ut barbari ex longin-
qua terra venirent, ab ipsis Jud-eis Regem requirentes, ut
a Persica lingua ea discerent, quae a Prophetis discere non
tulerant; ut si probe se gererent , maximam haberent id
sibi persuadendi occasionem ; sin contenderent , nullam
postea excusationem haberent. Magos aulem Deus trahit
per stellam, per consueta sibi vocans illos, et ostendit stel-
lam magnam et inusitatoe formaj, ut magnitudine et pul-
chritudine spectaculi ipsos percelleret, necnon ex eundi
modo. Cum ergo illos quasi inanu duxisset ad praesepc;
non per stellam poslea, scd per Angelum ipsos alloquitur.
Et hos quidem per slellam et per Angelos, nos autem per
ipsum Unigenilum, sublimia , ineffabilia et menteni nos-
tram superantia docere dignatus est.
 ,

284 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

Cogitantes crgo tantae atlemperationis magnitudinem,

dignum reddamns ipsi honorem, ct retribnlionem. Deo
autem nulia alia relributio a nobis fuerit nisi solum ,

nostra et animarum noslrarum salns et virtutis exer- ,

cendae cura, et providentia erga fratres nostros. Nnlla

enim nolilia et characler fidelis et Christi amanlis talis

fuerit, qualis cura fratrum et de eorum salutc solliciludo.

Quandoquidem et Christus non sibi placuit , sed multis.
Sic et Paulus ait : « Non quaero quod mihi utile est , sed
»quodmultis, ut cum sciamus
salvi fiant
1
. » Iloec ergo
2
dilecli, vitam nostram componamus et curam magnam ,

fratrum habeamus, unitatemque cum ipsis servemus. Ad

hoc enim nos inducit sacrificium illud. tremendum et
horrendum ,
jubens nos rnaxime cum concordia ipsum
adire et cum ferventi charitate, et inde aquilas effectos ad
ipsum caelum volare. «Lbi enim corpus 3 ,» inquit, ibi

et aquike , corpus hic dicens mortuum. Nisi enim ille ce-

cidisset, nos non rcsurrexissemus. Aquilas autem vocat ,

ostendens sublimem esse oportcre ^um qui ad hoc corpus

accedit, nihilque cum terra comnuine habere, neque
deorsum trahi ct repere , sed sursum scmper volare, et ad
solem acutumque menlis intuilum ha-
Juslitire respicerc ,

bere. Aquilarum enim, non gracuioiuir haec mensa est.

Hi tunc ipsi de ccelis descendenti occurrent, qui illo digne
fruunlur; sicut qui indigoe , extrema patientur. Si eniin
Regem quis non utcumque exceperit ; quid dico Regem ?

ne veslem quidem regiam quis impuris manibus tetigerit,

etiamsi in deserlo, etiamsi solus sit, et nemo affueril.

Atqui nihil aliud vestis est , quam fila ex vermibus el se-

ricis. Si vero lincturam miraris quoque mortui piscis; ipsa

sanguis est; attamen nemo audcat illam immundis tan-

2 Cor. i, 33, — * Ek liom. in epist. a ad Corinlh. — J MaUb.

xxiv, a8.
 ,

KCLOGA 1N S. DIEM NATALEM CHRISTI, IIOM. XXXIV. 285

gere manibus. Quod si humanain veslem nemo audeat
utcumque tangere quomodo corpus universorum Dei
:

immaculatum quod cum divina natura versalum est,

,

per quod sumus et vivimus, per quod portae mortis iraclae,

et cceli fornices aperli sunt, hoc, inquam , cum lanta con-
tumelia accipiemus ? Ne, quaeso, ne per impudenliam nos
jugulemus, sed cum tremore et purhate omni ad ipsum

accedamus 1 , ut ne gravius subeamus supplicium. Quanlo

majora eniai acceperimus beneficia, tanto gravius punie-
mur, si beneficio indigni appareamus. Nam hoc corpus
in praesepin jacens revei iii sunt Magi ac viri impii et bar- ,

bari,palria domoque dimissis, longum susceperunt iter,

et venienlcs cum limore et tremore multo adoraverunt.

Imilemur ergo iiios , etsi barbaros , nos qui ccelorum
cives sumus. Illi enim in praesepi et in tugurio videnles,

nihilque tale conspicienles, quale tu nunc, cum Iremore

multoaccesserunt.Tu vero non inpraesepio vides,scdinal-
tari; non mulierem tenentem, sed Sacerdolem astantem,
et Spiritum cum largitate multa in proposila involanlem.
Non simpliciter hoc corpus vides ut illi , sed nosti ejus et
virtutem et oeconomiam omncm, nihilque ignoras eorum
quae ab ipso perfecta sunt, accurate in omnibus iniliatus.

Excitemus ilaquenos ipsos etexhorrescamus, multoque ma-

jorem.quambarbariilli pietatem exhibeamus,ne lemereet
utcumque accedentes, ignem supra caput noslrum accumu-
lemus. Haec autem dico, non ut non accedamus; sed ut
non temere accedamus. Ut enim lemere accedere pericu-
losum est ; ita mysticae coenoe non communicare fames

est et mors. Haec enim mensa animae nostrte nervusest,

mentis colligatio, fiduciae causa, spes, salus, iux, vita.
Gum hoc sacrificio illuc abeunles, cum multa iiducia in
sacra limina conscendemus, quasi quibusdam aurcis armis
1
Ex eadcr:
 ;

286 6. JO. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

undique muniti. Ecquid lutura dico? hic enim hoc mys-

terium terram tibi ccelum Jacit. Aperi ergo cccli portas,
et prospice; imo non cceli, sed cceli ccelorum , et tunc
quod dictum est videbis. Quod enim illic est preliosius
omnibus, hoc in terra jacens monstrabo. Sicut enim in
regia quod omnibus est honorabilius, non muri sunt,
non teclum aureum, sed regium corpus in solio sedens
sic et in ccelis Regis corpus. Sed hoc libi licet in terra

videre non enim Angelos non Archangelos, non ccelos

: ,

ccelorum , sed eorum tibi Dominum ostendo. Yidisti-ne

quomodo id quod est omnibus prctiosius in terra vides?

neque vides modo sed eliam tangis? INeque tangis so-

,

lum, sed etiam comedis et accipiens domum rece- ,

dis ? Absterge igitur animam , pivepara mentem ad

horum mysleriorum perceptionem. Etenim si puerum

regium cum ornamenlo et purpura et diademale ferre

jussus esses, omnia quoe in terra sunt abjiceies. INunc au-
lem non Filium hominis regium; sed ipsum Lnigenilum
Dei Filium accipiens non exhorrescis, die mihi? nec
,

omnem saecularium ainorem abjicis ncc oinalu tantum ,

illo te decoras; sed adhuc ad lerram respicis , pecunias

diligis, et Ecquam impelrabis veniam ?
ad aurum inhias?
quam veniam habebis? JNon nosli quam saecularem om-
nem magnificenliam aversctur Douiinus luus? Annon ideo
natus in prcesepio posilus est , et malrem accepit vilem?
Nonne ideo illi cauponariam respicienti dicebat : « Filius
1
»autem hominis non habet ubi capnt reclinet » Quid .

vero Discipuli ? annon eamdem servabant legem, cum in

pauperum domosdivcrsarentur ? Etaiius apud coriarium,
alius apud lentoriorum opificem diversabatur? Non enim
domus splendorem, sed animarum virtutem requirebant.
Hos igitur et nos semulemur : pulchritudinem columna-
' Matth. viii, 8.
 fcGLOGA Dli POEMTliNTJA, IIOM. XXXV. 287
rum et marmorum praetercurrcntes , supernas autcm
mansiones quaerentes, el hunc fasttim omnem conculce-
mus, cum pecuniarum concupiscentia , et sublimem as-
sumamus sensum. Si enim sapiamus, non npbis dignus
erit liic mundus nedum porticus et ambulacra. Ideo,
,

obsccro, animam noslram ornemus quam assumentes ,

hinc abibimus, ut aeterna nanciscamur tabernacula, gra-

tia et benignitate Domini nostri Jesu Chrisli, pcr quem et
cum quoPatri simulque Spiritui sancto gloria, imperium,
honor nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XXXV.
De pcrnitentia.

1
Pcenitentia gravis et tremenda peccatori , pharmacum
est delictorum, expensa lacrymarum , absumplio iniqui-
tatum, fiducia ad Deum, telum contra diabolum, gladius
ejuscaput abscindens, spessalutis, desperationis amoli-
lio. Haec ccelum aperit, haec in paradisum inducit, haec
diabolum vincit. Ideo frequenter de illa sermonem facio ,

ut neque peccator desperet, neque is qui bona edit opera

aitum sapiat. « Nam qui videtur stare, videat ne cadat \ »

Sicut eliam nimia fiducia ut supplantemur efficit. Justus

es? Nc cadas. Pcccator es? Ne desperes. Non ccsso fre-
quenter vos his inungere pharmacis. Novi cnim quanlum
hoc sit contra diabolum pharmacum, non desperare. Si
peccata habeas, nedesperes. Non cessabo hrcc frequenter
dicere. Eliamsi quotidie pecces, quolidie panitenliam
age. Quod facimus in veteribus aedibus, cum in ruinam
1
E\ Serm. de pcenitentia. — » t Cor. x, la.
 ,

288 S. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIKPISCOPI C. P.

vcrgunt, quae ruinam minantur aufcrinuis, et nova appa-

ramus, ct nunquam ab assidua cnra desistimus. Si hodie
ob peccata vetuslate labaris , renova te ipsum hodie per
pcenitentiam. Licel-ne , inquies , per pcenilentiam salutem
consequi? Licet , et omnino licel. Totam vitam in pec-
cato consumpsi , et si pcenilenliam agam salvus ero? ,

niaxime. Unde hoc palam est? Ex Domini clementia.

Num pcenitentiae tuae confido? Num pcenitentia tua potest
tot mala abstergere? Si sola pcenitentia csset ,
jurc time-
res. Quia vero pcenitenliae admiscetur Dei clementia,
confide. Dei namque clementise mensura non cst, nequc
sermone explicari nam nequilia
ejus bonilas potest : tua
mensuram habet; pharmacum vero mensuram non ha-
bet. Nequitia tua, qualiscumque fuerit, nequitia est

humana ; Dei vero clemenlia inefFabilis est. Confide,

quia nequitiam tuam superat. Cogita scintillamin pelagus
incidcntem ; num potest consistere aut apparere? Quan-
tum est scintilla mari comparata, tantum est nequilia , si

cum Dei clementia conferatur; imo non tantum, sed

multo majus. Pelagus eoim licct magnum sit, mensuram
habet ; Dei vero clemenlia interminata est. Hrec dico
non ut vos negligentiores reddam , sed ut studiosiores
cfficiam. Hortatus sum saepe ne in theatrum ascendatis.
Audisli, nec obtcmpcrasti ? Ascendisti in theatrum ? non
obsecutus es dicenti : Ne te pudeat rursus ingredi et au-

dire. Audivi, inquies, nec oblemperavi : quomodo pos-

sum ingredi et audire? Inlerim hoc nosli quod non ob-
temperaveris ? inlcrim te pudet ? interim erubescis ?

interim nemine arguente frenum relines? inlcrim senno

meus in te radices posuit? intcrim, me non apparente,
doctrina mea te purgal? non obtemperasli ? tc ipsum
condemnasti? Media ex parte observasti si non obser- ,

vando dixeris non observavi. Qui cnim sese damnavit

 ,

liCLOGA DE rOEMTErSTIA, HOM. XXXV. S>8f)

quod non obscrvarit , ad obscrvandum sollicilus cst.

Aspexisti? iniquitatein opcratus cs? Meretrici caplivus

effectus es? Descendisli cx thcalro? rursum recordalus
es? Pudore suffusus es? Acccde. Dolore affeclus es? In-
voca Dcum. Yerum non hic consistas. Vffi mihi audivi ,

et non observavi; quomodo ingrediar in Ecclcsiam ?

Quomodo rursus audiam? Magis ingredere ,
quia non ob-
scrvasti, ut rursus audiens , observes. Si pharmacum tibi

apponalur, neque te sanct, annon sequenti die rursus ap-

pones illud? Sit quis quercum caedcns, qui quercum
caedcre asrsrrediatur : sccurim assumit, radicem scindit.
Se unum dct ictum, et arbor non cadat, annon alium

dabit ictum ? annon lertium quartum, quinlum deci-

, ,

mum? Sic et tu facito. Quercus est mcrelrix, infrucluosa

arbor, glandcs afferens, irralionabilium porcorum cscam.
Diuturno lempore radicem posuit in animo tuo ramorum,

ambitu conscienliam tuam dejecit. Verbum meum secu-

ris cst : uno die audisti. An uno die cadet quae tanto tein*
pore radices posuit ? Si enim bis, si ter, si centies aggrc-
diamur, non est mirum. Solum cxscinde rcm pravam et
ibrtem , et consuetudinem malam. Manna comedebant
Judoei : et cepas , quae in /Egyplo crant, requirebant.
Bene nobis erat in /Egypto. Ita fortis et pessima res est
consuetudo. Et si per dies decem recte le geras, si per
viginti, si per triginta, annon te diligam ? non tibi gra-
tiam habebo? non te amplectar? Solum ne deiicias; sed
erubesce et te condemna. Rursum de veritate sernionem
habui. Audisti et rapuisti, non opcribus scrmoncm exhi-
buisti? Ne le pudcat rursus in Ecclcsiam ingrcdi. Te
pudeat cum peccas, ne te pudeat cum pcenilenliam agis
et peccare cessas. Altende quid tibi fecerit diabolus. Duo
haec sunt; peccatum , Peccalum vulnus
ct poenilentia.

est, pcenitenlia pharmacum. In peccato opprobrium, in

xcir. 10.
2(JO S. JO. CIMYSOSTOMI ARCIUIiPlSCOPI C. P.

peccalo irrisio ; in pcenitentia fiducia, in paenilentia li-

berlas, in poenitentia purgatio peccati. Atlendite diligen-

tcr. Peccatum sequitur pudor pcenilenliam sequitur ;

fiducia. Verum Salan invertit ordinem ac liduciam pec- ,

cato dedit et pudorem pcenitenliaj. Non ccssabo usquc

,

ad vesperam, donec islud solverim. Est vuluus et phar-

macum. Vuluus pulredinem habet; pharmacnm purga-
tionem a putredine possidct. Num in pharmaco pulredo?
Num in vulnerc medela ? Annon
suum ordinem ha- hajc
bcnt; illa quoque suum? An polest mutari hoc in illud,
el illud in hoc ? Veniamus et ad animae pcccata. Peccatum

turpitudincm habet, pudorcm habet, et iniamiam sorti-

Uir. Pcenitentia fiduciam habet, poenitentia jejunium, et
1
justiliam. « Dic enim iniquitates tuas prior et justificeris .

2
» Justus accusator sui in principio scrmonis . » Sciens igilur
diabolus, peccatum habcre turpitudinem, quae rcs possit a
peccalo averlere; pcenitenUam autem habercfiduciam, qiue
possilattraherepoenitenlem; ordinem mulavit, etdedittur-
pitudinempcenitentice, ctfiduciampeccato. Undenam ?Ego
dicam. Capitur quis gravi concupiscentia erga publicam
meretricem caplivusmcrelricem sequitur; intrat
: in lupa-
nar, sine pudorc, nonerubescenscum meretrice coit,pec-
calumque facit. Nusquom
illi limor, nusquam increpatio.

Egreditur inde post pcractum pcccatum, et pudet illum

pcenitentiam agere. Miser, quando cum merctrice con-
gredebaris , non te pudebat, et cum ad pcenitenliam
venis, te pudet? Illum pudet, dic ; qua de causa ? quia
fornicatus cst, et erubescit. Piem peragit, et non erubes-
cit, et de rci nomine crabcscit? Diaboliest haec vafrities.

In peccato non sinit illum erubesccre ; sed publice faccre :

scit enim quod si erubescat, peccatum fugict, et in po?-

nitentia erubescere suadet. Scit cnim quod si crubescat,

• Isai, xliii, 26. — » Piov. xTiir, 17.
 ,

JiCLOGA DI2 PuliMTIiNTIA, IIOM. XXXV. 2QI

poenilentiam non agct. Duo mala facit; pcenitentiam im-
pedit, et ad peccatnm trahit. Cur erubescis deinceps?
cum fornicabaris, non te pudebat; et cam pharmacum
imponilur, erubescis ? Cum le a peccato liberas, erubescis ?
Tunc le pudere debebat, tunc erubescere oportebat cum
peccarcs. Cum peccator fiebas non te pudebat, el cum
juslus efficeris erubescis? «Dic tu iniquitates tuas prior,
1
»ut juslificeris . » benignitalem Domini ! Non dixit
ut non puniaris, sed quod
ut justificeris. Non sufficiebat
non punirelur, sed etiam justum efficis? Et maxime. Sed
altende diligenter sermoni. Justum illum efficil. Et ubi-
nam hoc fecit? In lalrone. Ut ilie solum diceret amico :

« Neque tu times Deum, et nos quidem jusle nam digna ,

»factis recipimus
2
. » Dixit ille : « Ilodie mecum cris in
«paradiso. » Non dixit, Absolvo te a supplicio et puni-
tione; sed in paradisum justum inducit. Vidisti-ne a con-
fessionc justum eflectum. Admodum clemens est Deus.
Filio non pepercit , ut servo parceret : tradidit Lnigcni-
tum, ut ingratosservosredimerct : sanguinem Filii sui in

pretium deposuit. benignilatem Domini ! Et ne mihi

dicas rursum , Peccavi multum , el quomodo possum sa-
lulem consequi ? Tu non poles , sed Dominus tuus potest,
et sic delebit peccata lua quidcm eorum
, ut ne vestigium
maneat. In corporibus enim hoc non Scd etiamsi est.

mille curas adhibeat medicus, etiamsi pharmaca vulncri

imponat, vulnus quidem amovet, sed cicatricem non de-
let. Obsistit enim illi infirmitas naturae, imbecillilas arlis,

et vililas pharmacorum. Deus vero cum delet peccata

cicalricem non relinquit, nec vestigium manere sinit.

Sed cum valetudine formam etiam largilur, postquam a
supplicio liberavit , justitiam insuper dat, et id efficit ut
is qui pcccavit ,
par sitei qui non peccavir. An estpecca-
Isai. xliii, 26. — > Luc. xxwi, 4«.
20/2 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIUriSCOPI C. P.

tntn qnod in desperationcm injiciat, vel quod vincat Dei

clemenliam Et quomodo Judas periit ? Quomodo? Quia
?

poenilentia noncx nccessilale fit. Atqui audi quid illi Ma-

gister dicat. Quid tibi faciam Juda ? Non nosti quid fac-
1
,

turus sis ? Scio , sed nolo. Requirit peccatorum natura ;

sed cohibct clementiae magnitudino. Quid tibi faciam ?

Parcam-ne tibi? sed segnior efliceris. Verum ultioncm de

te sumam? At id clementia mea non sustinct. Quid tibi

faciam? An ut Sodoma te ponam et ut Gomorrham te ,

subvcrtam? Sed pater sum, et paler amans. Hanc ilaque

2
nos clementiam agnocentes , ne desperemus, sed ne te-
mere negligamus. rlaec enim ambo perniciosa sunt. Nam
desperatio eum qui jacet non sinit resurgere; segnities
vero eum etiam dejicit. Illa concessis bonis privare solet;
haecnonsinitabimpendentibnsmalis liberari: et contemp-
lusexipsisccclisdcjicit.Desperatioinipsam deprimilmaliliac
abyssum ut non desperare, illinc cilo reducit. Perpendc
;

autem utrorumque vim. Diabolus bonus erat anlea sed ;

ubi segnis evasit et desperavit, in tantam decidit mali-

liam, ut hinc non exurgat postea. Quod autem bonus
fuerit , audi quid dicat. « Videbam Satanam quasi fulgur
3
»de ccelo cadentem » . Fulguris autem simililudo, prioris
condilionis la3lum stalum ostendit , etlapsus celeritatem.
Paulus blasphemus erat, et perseculor, et contumcliosus.
Quia vero studium adhibuit, nec desperavit, surrexit ille
et Angelis par fuit. Judas apostolus erat; sed quia segnis
fuit, proditor factus cst. Latro rursus post tantam nequi-
tiam,quianon desperavit, ante alios omnes in paradisum
ingressus est. Pharisaeus confidens , ex ipso virtulis cul-
mine decidit. Publicanus non desperans, ita erectusest,
ut et illum praaverlcret. Vis ostendam tibi urbem inte-

o-ram idfecisse?l\inivitarumcivitas sic tota salutemnacta

D
i Ex eodein. — » Ex Serm. i de pcenilcQtia, — 3 Luc. x, i8.
 ECL0GA DE POENITENTIA, IIOM. XXXV. 2()3

est : eliamsi senlentia in desperationem illos conjiceret»

Non enim dixit :Si pcenitentiam agant, salvi crunt; sed
simpliciter : « Adhuc tres dies, et JNinive subvertelur
1
. »

Altamen minanle Dco, el Propheta clamante, et cura sen-

tentia ncc cunctalicnem, nec terminum haberet, nondes-

perarunt neque bonam spem abjecerunt. Ideo enim
,

terminum non adjecit, neque dixit, Si autem poeniten-

liam egerint, salvi erunl; ut et nos si senlentiam Dei au-
dierimus sine definilo termino, neque sic desperemus, ad
illud excmplum Nullum enim diabolo tam respicientes.
forte tclum esl ut dcsperatio. Ideo non tarn illum lastitia
,

aflicimus peccanles quam desperanles. Audi cnim dc ,

fornicalore ; quomodo magls Paulus desperationem lime-

ret, quam peccatum. Corinthiis enim scribens sic di-
cebat: « Omnino auditur intcr vos fornicatio : et talis
» fornicalio, qualis nec inter gentcs audetnr; sed ne-
»quc nominatur 2 . » Nam id cujus vel nomen inlolerabile
ipsis est, hoc vos rcipsa ausi estis. « Et vos inflali cslis. »

Neque dixit , ct ille inflalus est ; sed peccalore di-

misso, sanos alloquitur. Quemadmodum medici faciunt,
asgris dimissis, eorum propinquos pluribus alloquunlur.
Alioquin autem hi, arrogantiac ilji causa erant, quod
eum ncc corripcrent, nec carperent. Communc igilur
crimcnfccit, ut facilis foret vulncris curalio. Grave enim
cst peccare; sed multo gravius de peccalis allum sapere.
Si enim de justitia inflari, justiline evacuatio est; multo
magis si in peccatis hoc accidat, exlremum damnum no-
bis inferet , ipsisque peccRtis major illa accusatio est.
Ideo dicit, « Cum omnia feceritis, dicite, Servi inuliles
3
»sumus . » Si cnim eos qui omnia faciunt oportet com-
primi , mullo magis is qui pcccavit dignus cst qui lamen-
lelur, el se inter ullimos numeret : quod illc tune signifi-

1
Jon. iii, 4. — . t Cor. v, 1 . — * Luc. xvn, 10.
 ;

294 8. JO. CHHYSOSTOMI ARCllIEPIsCOPI C. P.

dicis? Alius pcccavit , et ego lugebo. Eliam, inquit ; cor-

poris cnim , ct membrorum instar, alii aliis sumus colli-

gati. In corpore autcm, si pes vulnus accipiat, caput

videmus inclinari ; atqui quid illo honorabilius ? Sed
dignitalcm non respicit in tempore calamitatis. Sic et tu
facito. gaudere cum gaudenti-
Idco et Paulns hortalur
bus *
,cum flentibus. Sed
ct flereut dicebam 2 , ,

perpende quomodo Paulus timuit desperalionem ut ,

magnum diaboli telum. Cum dixissct enim , « Confirmate

» in illum charitatem , » causam addit, « Ne abundantiore
» tristitia absorbeatur qui ejusmodi est. » In lupi gulture,
inquit, est ovis. Prasveniamus ergo ct abripiamus, prius«
quam devoret et perdat membrum noslrum. In lempestate
nunc est navis, ante naufragium illam servare studeamus.
Sicnt cnim intumesccnle mari, et fluclibus undique in-
surgentibus, scapha demergitur; sic anima moerore un-
dique circumsessa , citosuffocatur, nisi quempiam habeat
qui sibi manum porrigat : ct salutaris de peccalis dolor,
si sit immoderatus ,
perniciosus cfficilur. Sciens itaque
Paulus quod fecerat diabolus erga Judam, timuit ne
idipsum
1
hic ficret. Quid *- D feciterga
erc;o D Judam? Pceniluit
Judam facti ; nam ait : « Peecavi tradens sanguinem
» justuin
3
. » Audivit hfcc verba diabolus. Novit cum ad
mclius viam inciperc , et ad salulem pergcre, et mula-
lionem timuit. Benignum , inquit , habct Dominum.
Quando tradilurus ipsum erat , flcviteuin, et innumera
monila dedit annon mullo magis cum pcenitenlem admil-
:

let. Inemendabilis cum esset. allrahebat et vocabat illum

annon multo magis emendalum et peccatum agnoscenlem
amplectcmur? Ideo namque venit ipse ul crucifigerelur.

Onidergo fecit? Turbavit illum et obtenebravit mceroris

magnitudinc, perseculus est , impulit, usquc ad laqucum

s Roin. xn, i5. — 2

E\ colein. — 3 Mattb, xxvji, 4.
 ECI.OGA DE POEXITENTIA, nOM. XXXV. 80,5

cans dicebat : « £t non magis Inctum habuistis?» Quid

ndduxit , et ex praesenti vila subduxit , ac desiderio poeni-
tentiam agendi privavit. Quod enim si vixisset, scrvalus

et ipse fuisset, ex iis qui crucifixere palam est. S.i enim

eos qui illum in crucem egerunt salutc donavit, etin ipsa
cruce, rogabat Patrem, veniam ipsis dariet tanti sceleris

petebat, perspicuum quod eliam proditorcm, si ritu

est

competenti prenitentiam exbibuisset, cum omni benigni-

tale suscepisset. Verum ille non sustinuit iu pharmaco
perseverare, extremo absorptus moerore. Hoc itaque ti-
mens Paulus, apud Corinthios instat ut hominem ex gut-
ture diaboli abripiant. Et quid de Corinthiis dicere opor-
tetPPetrus poslquam mysleriorum particeps fuerat, ter
negavit, et lacrymis omnia abstersit. Meretrix lacrymis
Dominum placavit. Paulus peccatum confitens, doctor
pcenitenlium factus est. Haec remedia sumentes, vulnera
nostra curemus, dicentes : « Sana me, Domine, et sana-
»bor. Sana animam meam
1
,
quia cavi tibi . » Nos enim
suscipiens medicus dicet : « Ego sum qui deleo iniqnitates
2
»tuas, et non recordaboramplius . » Vide quot pharmaca
apparavit libi medicus. Quod volueris libi delige, diver-
sitatem adjumenlorum ostendit ad vulnerumdifferen-
tibi

tiam. Si non potes jejunare ut Ninivitse, saltem ut mere-

trix peccata lua ablue. Si non poles eleemosynam dare,

confitere peccala tua : ad misericordiam Dei confugecum

Davide dicens : « Misereremei, Deus, secundum magnam
»misericordiam tuam 3 Non est enim morsus viperae ut
. » ,

ipsi pharmacum imponam, non luli macula, nt aqua illam

abluam. Sed a morsu diaboli vulnus est, quod cleincntiaj

tuoe misericordia eget. Solum accede poslulans. Infundet

enim oleum benignus ille, qui dixit « Si convertatur ini- :

»quus a via sna mala, non recordabor iniquitatum ejus,

• Ex Serm. xvn , i4-— J
Isai', xun, a5. — ' Psul. l, I.
2(j6 9. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

1
»(juas fecit . » Converlamur ergo, invocemus, abluamus
lacrymis sordes pcccati , peclus perculiamus, fronlem
feriamus, in sensum veniamus peccalorum, ut et nos a
Domino haec audiamus, Hodie mecum eritis in Paradiso :

cui decet omnis gloria, honor ct adoralio, nunc ct in in-

finita saccula. Amen.

HOMILIA XXXVI.

Encomium in sanctum Aposlolum Paulum.

Sanclorum vitam et instituta ideo descripta nobis reli-

quit Spiritus gratia, ut discentes quo pacto illi ,
qui ejus-
dem nobiscum naturae erant, omnia quaj ad virlutem
spcctabant recte gesserint, ad illam exercendam excitarc-
mur, et ingentem erga illos charitalis aflectum accende-
remus. Quomodo autem id fict? Si frequenter viris illis

hacreamus , illosque in mente circumferenlcs, eamdem

quam illi vitaerationcm ducamus. In hoc enim magis quam
omnibus Deus glorificabitur. Nam si cccli enarrant
in aliis
gloriamDei 2 non vocem emittentes, sed aliosex visn ad
,

hoc excitanles, mullo magis ii qui mirabilem exhibent

vilam, licet taceant, Dcum glorificant dum propter eos
alii idipsum praeslant. Coelum enim, quod tandiu conspi-
citur,non admodum suasit ul ejus creatorcm admirare-
mur; beali autem Apostoli qui modico tempore praedi- ,

carunt, tolum orbem atlraxere. Et coelum quidem stelit

suum sempcr servans ordinemet normam illorum autem ;

animae celsitudo omnes superavit ccelos; illiusque pulchri-

tudo tanta erat ut Deus ipse illam pracdicaret. Stellus cnim
' Ezech, xvjii, 21. — 2
Psal. xvm, i.
 ,

ECI.OGA DE ENC. IN S. APOST. PAULUM, HOM. XXXVI. 297

Angeli mirabantur quando faclae sunt; pulchritudinem
vero anima; Apostolorum ipse laudavit, dicens :«Vos es-
1
»tis lux mundi . » Et hoc quidem coelum nubes saepe
occultat, illorum autem animam nnlla occultavit tenta-
tio ; sed tunc maxime illa effulsit. Ideo Paulus dicebal :

«Mihi placeo in infirmitatibus, in persecutionibus, in

2
» tribulationibus . » Et Philippensibus rursum : « Eo quod
«habeam vos in corde meo , in vinculis meis 3
. » Et
alibi : «Ut vos , inquit, audiatis, ego viuctus sum. » Lbi-
que vincula proponens, quod ego admodum amo, et valde
cordis meiexcitat desidcrium Pauli in medium profercndi,
qui plus omnibus laboravit, de quo Christus ait:«Vas
«electionis est mihi'.» Ilic igilur in lempore praedicatio-
nis devaslabat Ecclesiam in domos ingrcdiens trahens , ,

vlros et mulieres. Cum aulem appropinquaret Damasco

repente circumfulsit eum lux et excajcayit. Sed caecitas ,

illius illuminatio fuit orbis\ Quia enim male videbat,

bene excaecavit illum Deus quo utiliter videret, simul ,

ipsi potenliam demonstrans suam et in tali aerumna ,

fulura prrcligurans, et prjedicationis modum docens, quod

ncmpe oporleat his omnibus dimissis, et clausis oculis,
ipsum ubique sequi. Ideo et ipse clamabal hoc ipsum si-
gnificans : «Si quis videtur sapiens esse in vobis , stultus
»fiat, ut sit sapicns; » ac si uon possit quis recle videre ,

nisi prius bcne excaecatus fuerit, et expulsis internis cogi-

talionibus , qnaj turbabant illum , fidei totum commise-
rit. Sed nemo haec audiens, necessitate inductam putet
hanc vocationem. Poleral enim redire in locum unde exie-
rat. Multi namque alia majora miracula videntes, retro-
gressi sunl ilcrnm , et in novo el in veteri Tcstamenlo,
ut Judas , Nabuchodonosor , Elymas magnus, Simon ,

' Mallli. v, i4. — * 1 Cor. xn, 1. — * Pliilip. 1, 7. — 4 Act. i, i5. —

1 Ex Serm. 4 in Paulum.
298 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

Ananias, Sapphira , lota Judacorum natio. At non Paulus,

sed reccpto visu, ad incorruplam lucem cursum intendit,
et ad co3lum volavit. Quod si examines cur excaecatus
fuerit, audi ipsum dicentem : « Audistis enim conversa-
» tionem meam aliquando in Judaismo 1 , quoniam supra
» modum persequebar Ecclesiam Dei , et expugnabam il-

»lam; et proficiebam in Judaismo supra multos coaetaneos

»meos in genere meo, abundantius aemulator existens
» paternarum mearum traditionum. » Quia igitur ita vehe-
mens et inaccessus erat, fortiori opus habebat freno, ut
ne animi impelu duclus, dictis non oblemperaret. Ideo
ejus furorem comprimens, primo furentis irce illius fluctus
sedat per caecitalem ; ct lunc cum ipso loquilur, sapien-
tiam suam inelTabilem demonstrans, eteminentem cogni-
tioncm. Et ut disccret qucmnam impugnaret, quem non
modo punientem , sed nec etiam bona conferenlem ferre
possct. Ncque enim teuebrae ipsum excrecarunt, scd lucis
supcrabundantia ipsum oblenebravit ; et tamcn ita cxlulit

ut vestimenta ejus daemones timerenl. Verum illud non

admiror, ut nec quod umbra Petri morbos fugarel 2 , sed
illud admirabile est, quod antc graliam magna cx ipsa prima
meta et ex procemio feccrit. Cum enim nondum tantam
virlulcm haberet, necdum ordinatus esset, tanto pro
Christo zelo acccnsus cst , ul tolum Judaeorum populum
conlra se concitaret; ac se in tantis videns periculis, ut
eliam urbs obsideretur, pcr feneslram demissus est per
murum : ac cum effugissel, neque sic in segnilicm deci-
dit, timorem vel metum sed majorcm assumpsit
nec in ;

animum; quidem devitans per ceconomiam, ne-

pericula
mini autem ccdcnsindoctrina. Sedcrucerursum assumpta
sequebalur; ctsi exemplum illud recens Stephani e vesti-

gio habcbalque Judacos contra se maxime caedem spirantes,

« Guldt. 1, i3. — • Ex Scrm. 5 in Panl.
 ,;

ECLOGA DE ENC. IN S. APOST. PAULUM, HOM. XXXVI. 299

et cnpientes ipsius carnes degustarc. Cur ergo neque pe-
riculis sese aperte dabat, neque ille effugiens mollior erat?
Praesenteui vitam admodum amabat, ob lucrum inde pro-
veniens, et valde illam despiciebat, ob philosophiam quae
iilam spernere suadebat, et quia feslinabatad Jesum abire.
Nam quod de illo dico, et nunquam dicendi finem faciam
nerao in res advcrsas delapsus utrumque , ita sollicile cu-
ravit. Nemo enim ita praesentem vitam concupivit, neque
ii quidem qui illam vehementer amant; nemo ita illam
despexit, neque ii qui mortcm admodnm optant. Ita ab
omni concupiscentia purus eratille, eterga nullamrerum
prnescntium affectus erat; scd semper cum voluntale Dei
concupiscenliam suam miscebat. Et nunc quidem ille vi-

tam magis necessariam esse dicit quam cum Christo esse , ;

nunc autem ita gravem et onerosam , ut ingemiscat et

festinet ad solutionem. llla enim solum concupiscebat
quae secundum Deum lucrum sibi ferrent, etiamsi contin-
geret illa prioribus esse contraria. Nam et varius erat et
cujusvis formae; non dissimulans, absit; sed omnia faclus,
quaj praedicalionis et hominum salulis usus posiulabat :

in hoc quoque Dominum suum imitans. NametDeus homo

ille videbatur, quando oporlebat sic apparere : et in igne
olim quando lempus hoc exigebat, et nunc in armati et
,

militis habitu, nunc in senis forma nunc in tenui aura, ,

nunc ul viator, nunc ut vere homo neque sic mori re- ,

cusavit. Cum dico , oporlebat, nemo id necessitalis essc

putet, sed ex cjus benignitate tantum profcrlur. Et modo
quidem in ihrono, modo supra Cherubim sedet. Hacc
porro omnia secundum subjectas eeconomias faciebat.
Ideoquc per Prophetam dicebat :«Ego visiones multipli-
• cavi, et in manibus Prophetarum assimilatus sum .»
1

Sic et Pauliis sunm imitans Dominum, non improbetur,

1
Osee. xn, 10,
3(30 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

quod nunc Judaeus fiat, nunc quasi iniquus; nunc legem

custodiat, nunc illam despiciat et nunc quidem praesenti •

vitae hrercbat, nunc illam dcspiciebat; nunc pecunias

petebat, nunc illas dcpcllebal; et sacrificabat et tonde- ,

balur, ac rursum analhemale damnabat eos qui id face-

rent, ac nunc circumcidebat, nunc circumcisionem reji-
ciebat. Et quae fiebant quidcm contraria erant; voluntas
autem ct mens, qua hasc fiebant, valde consequcns et sibi

ipsi consentienserat; unum enim quaerebat, nempe eorum

salutem qui haec viderent et audirent. Ideo nunc extollit

legem, nunc illam tollit. Non modo enim in factis, sed

eliam in dictis varius erat ct volubilis; non mutans sen-
tenliam, neque alius ex alio factus; sed manens quod erat,

et singula dicta ad praescntem usum ndhibens. Idcirco

non aberraverit qui animam Pauli pratum virtutum et pa-
1
radisum spiritualem vocaverit sic mulla quidem illaflo- ;

rcbal gratia dignam autem gratia ostendebat animae phi-

,

losophiam. Quia enim vas elcctionis factus est, ct sese

pulchre mundavit, largum in ipsum effusum est Spiritus
donum; unde nobis adrniranda peperit flumina, non
qualuor tantum, ut fons ille paradisi, sed multo plura ,

quae quotidic manant, non terram irrigantia, sed quae ho-

minum animas ad virtutis fructus ferendos excilent. Sed
ne a noslra lingua audialis bcati hujus praeclara gesta , et

virtutem , quam pro praedicatione piae religionis quotidie

exhibebat, necesse est illum audire narranlem. Cum enim
ob Pscudapostolorum fraudem coactus est sua reccnsere ,

ita inccepit, cum alia plurima dixissct : «Ministri Chrisli

»sunt? ut minus sapiens dico, plusego. In laboribusplu-
»rimis, in plagis supra modum, in carceribus abundantius,
» in mortibus frequenter. A Judaeis quinquies quadrage-
»nas, una minus, accepi. Ter virgis caesus sum , semel
' F,x Serm. i in Paul.
ECLOG\ DE ENC IN S. APOST. PAUHJM, IIOM. XXXVI. 3o I

«lapidatus sum, ter naufragium pertuli, nocle et die in

«profundo maris fui : in itineribus saepe, periculis flumi-

»num ,
periculis lalrontim, periculis ex generc, periculis
»ex genlibus, periculis in falsis fratribus, periculis in ci-

svitatibus, periculis in soliludine, periculis in mari. In

«laborc et aerumna, in vlgiliis saepe, in fame et siti, in je-

«juniis saepc , iu frigore et nuditale, proeter illa quaj
«exlrinsecus sunl
1
. » Cum dixitautem, praeter ea quae
extrinsccus sunt, subindicavit ea quse pnetermissa sunt
plura forte fuissc , quam ea quae dixit. Deinde rursus ait,

o Instanlia mea quolidiana, sollicitudoomnium Ecclesia-

»rum. » Vidisti ne animae latitudinem ? Vidisti-ne mentis
magniludinem? Quantam sol percurrens radiis suis illu-
minat terram, tantam bcatus hic habuit curam ct sollici-
tudinem. Ideo etiam diccbat :« Quis infirmatur, et ego
2
»non infirmor? Quis scandalizatur, ct cgo non uror ? »

Papae ! quanta crat hujus viri dileclio ? quanta vigilia ?

quanta cura ? Qualis maler ita visceribus discerpitur,

febri laboranle et in lecto decumbcnte filio, ut sanctus
hic pro singulis infirmantibus infirmabatur, et pro scan-
dalizatis urcbatur ? Quis igitur sermo sufliciet ad ejus
praeclara gesta celebranda ? aut quse lingua polerit laudes
illius persequi ? Gum enim omnia quae in hominibus
3
sunt bona , anima una complcctatur, omniaque supera-
bundanler; non solum quae hominum, sed eliam quae
Angelorum sunt, quomodo encomiorum magnitudinem
exequcmur? Neque tamen ideo silcbimus, sed ob hoc
ipsum maxime loquemur. Nam vel hoc ipsum maximum
encomium est, cum praeclare gcstorum magniludo verbi
iacultatem longissime superat, at hac in re vinci nobis
praeclarius est , quam tropaea erigere. Undeuam ergo lau-
des opportune aggrediemur? unde, nisi monstrando pri-
' 2 Cor. xi, 20. — ' lbid. 29. — ' Ex Serm. 1 in Paulum,
302 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPl C. P.

mum ipsum omnium habere bona? Sive enim Prophelie

aliquid generosum extulerint ; sive Patriarcha?, sivc justi,

sive Apostoli , sive Martyres, haec omnia simul habet ille

cum lanta superabundanlia , cum quanta nullus iilorum

quod boni habuit, possedit. Perpende autem. Oblulit
Abcl sacrificium , et inde celebralur. Sed si Pauli sacrifi-
cium in mcdium adduxeris , tanto mclius illo videlur,
quanto terra ccelurn. Quodnam ergo vultis dicam? nequc
cnim unum est lanlum. Nam se ipsum quolidie immola-
bat, ct hanc dupliccm faciebat oblationem, tum quod
quolidie moreretur, lum quod mortificationem in corpore
suo gcslaret. Nam ad pericula scmper accinctus erat, et
ex volunlate jugulabalur, naturamque carnis ita mortifi-
caverat, ut non minus quam immolala sacra jaceret,
imo mullo magis. Non enim bovcs et ovcs profcrcbat,
sed se ipsum duplicitcr quotidie mactabat. Ideo dicere
ausus est * Ego enim jam dclibor
1
: » libamcn vocans ,

sanguinem suum. Neque his sacrificiis contentus fuit.

Sed quia se pulchre sacris addixerat, orbem totum obtulit,
et lerram, mare, Grseciam et barbaram terram, omnem-
que simul crealuram hanc ceu alata quaepiam aquila ,

peragravil, non iler agcns solum , sed spinas peccalornm

evellens, ct verbum pietatis scminans, errorem depellens,
veritatem adduccns, Angelos ex hominibus faciens, imo
ex dajmonibus Angelos homines reddens. Ideoque cum
exiturus essct post mullos labores et frequentia
,
talia

tropaea, discipulos consolans , dicebat :« Sed etsi immo-

»lor supra sacriiicium et obsequium fidei vestrae , gaudeo
»et congralulor omnibus vobis : et vos igitur gaudete , et
2
» congratulamini mihi . » Quid ergo fuerit hoc sacrificio

par, quod, gladium spiritus slringens, immolavit? Quod

in altari illo supra omnes ccelos obtulit. Sed Abel a Caino
« 2 Timolli. iv, 6. — a
Pliilip. n, \f.
 ,

ECL0GA DE ENC. IKf S. APOST. PAULEM, HOM. XXXVI. 3o3

dolo occisus est, et hinc splendidior factus est? Verum

ego tibi mille mortes recensui , et tot numero, quot ille

dics praedicando autem velis discere caedem

vixit. Si

illam, quae usquc ad experimentum venit, ille a fratre

cui nec injuriam nec beneficium contulerat, peremptus
cecidit : hic vero ab iis occisus est, quos ex innumeris
malis eripere satagebat, et proptcr quos omnia patieba-
tur.Scd Noe justus, perfectus in generatione sua, et unus
interomnes talis erat. Alqui Paulus etiam solus inter om-
ncs talis erat. Et ille quidem se cum filiis suis tanlum;
hic aulem longe graviore diluvio orbem inundante, non
tabulas figcns, et arcam faciens sed pro tabulis epistolas ;

componens, non duo, tres vel qninque cognatos sed or- ,

bem lotum mox submergendum , ex mediis fluclibus

abripuit. Noque enioi talis erat arca, quae in uno circum-
ferri loco posset , sed lerminos terrae occupabat ; et om-
nes ille hactenus inducit in hanc arcam , quam mullitudi-
nis corum, qui servanlur, capacem fecit, excipicnsque
eos qui brulis irrationabiliores erant, illos supernis po-
lestatibus comparabiles reddit; et in hoc arcam illam
vincit. Illa quidem corvum accipiens , corvum rursus
emisit, et lupum excepit, qui feritatem non mutavit. Hic
vero nonita; lupos accipiens, oves efficiebat, et corvos
graculosque excipiens, in columbas vcrtebat; atque ir-

rationabilitatem feritatemque ex hominum naturaejiciens,

Spiritus mansuctudinem iaducebat. Et hacienus arca ista
navigat, neque dissolvitur, nec potuit tabulas ejus emol-
liro nequitiae tempestas. Sed ipsa navigans, tempcstatis
procellam solvil : ac merito certe ; non enim bitumine et
pice , sed Spiritu sancto unctae sunt tabulae illae. Sed
Abrahamum miramur, quia audiens,« Egredere de lerra
» lua, et de cognatione tua ', » dimisit palriam et domum,
* Gen. x\i, i.
3o4 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

amicosquc ct cognatos : omftiaquc ipsi erat niandalum

Christi : et nos hoc atlmiramur. Sed quid Paulo par fue-
rit, qui non patriam ct domum, ct cognatos dimisit , scd
ipsum mundum, ct omnia qurc in ipso erant, proptcr Je-
sum , et ipsum ccelum et ccelum cceli, et unum solum
qiuerebat, charitatem Jesu ? Nam ail, Neque prresentia,
«

»ncque fulura, neque alliludo, nequc profundum polcrit

1
»nos separare a charitale Dei . »Sed ille in pericula sc
conjiciens , fratris fiJium rapuit a Barbaris. Verum hic
non fralris filium, non tres vel quinque urbes; sed totum

orbem non , a Barbaris, sed ab ipsa daemonum manu

rapuit, mille quotidie subiens pericula, ct propriis morli-
bus multam aliis securitatem concilians. Caput autem
bonorum ejus est et philosophiffi coronis ,
quod filium
sacrificaverit. Sed hic quoque primas apud Paulum invc-

nicmus, qui non filium, sed se ipsum millies sacrificavil,

ut jam dixi. Isaacum in quo mirabimur ? In mullis cerlc
aliis; sed maxime in cjus patientia ; quia cum puteos
foderet , a suis eliam terminis pulsus , non se ulcis-

cebatur, sed puteos lerra repletos videns, id ferebat,

et ad alium se locum semper transferebat, non prope
illossemper qui sibi molestiam creabant sed cedens ;

omnino et ubique possessiones suas deserens, donec in-

juslam illorum cupidilatem satiaret. Sed Paulus non
puteos lapidibus oppletos videns, scd corpus suum non ;

modo sicut ille cedebat, sed ingfessus eos qui se lapidibus

impelebant in ceelum inlroducere conabatur. Quanto
enim magis fons obslruebatur, lanto magis erumpcbat et
plures fluvios eflundebat in patientiam. Filii ejus palien-
tiam miratur Scriptura. Sed quaenam adamanlina anima
Pauli patientiam exhibere possit ? Neque enim bis sep-

lem annis servivit , sed per totam vitam pro Christi

' Rom.viw, 39.

ECtOGA DE ENC. IN S. APOST. PAULU.YI, IIOM. XXXVI. 3o5

sponsa, non solum adustus diei aestu, cl frigorc noclis

allliclus ; sed innumeras lcntaliones suslinens , ct nunc

flagris, nunc lapidibus corporc laesus, ac modo cum bcs-
liis, modo cum mari conccrtans, et dic noctequc cum
pcrpctua famc et frigore, el ubique super fossas transi-
licns, ovesque a diaboli gutture abripiens. Verum castus
crat Joseph ? sed limeo ne res in risum vertalur, si hinc
laudemus Paulum, qui mundo sese crucifixerat , et qui

non modo speciosa in corporibus , sed etiam omnia sic

respiciebat, ut nos pulverem et cinerem rcspicimus ; ac
sicut mortuus prope morluum immotus fuerit, cum tanta
ille diligentia naturae lasciviam sedabat, ut nullum im-
quam humanum molum sentiret. Jobum cum stupore
admirantur omnes homincs ? et jurc ccrle ; magnus
quippe alhleta est , qui propter patientiam cum ipso
Paulo confcrri potcst, proplcr vitse puritalem, propler
ipsius Dci testimonium, propter fortissimam illam pug-
narn , proptcr mirabilem victoriam post pugnam. Sed
Paulus non pluribus mensibus certans fuit , sed annis
multis , « Non emolliens glebas terrac a sanie quam rade-
»bat', » sed ad ipsum os Ieonis, ut mente concipitur fre-
quenter incidens, et cum millc tentationibus dccertans ,

pelra quavis firmior crat : non a tribus aut quatuor ami-

cis; sed ab infidelibus falsis fratribus opprobriis impeti-

tus, consputus, convitiis lacessitus. Verum hospitalitas

Jobimagna erat, itemque ejus erga egenos benignitas ?
Neque nos conlradicimus ; scd Pauli benignilate tanto
inferior, quanlo anima superior est corpore. Namque ea
qme ille erga eos qni carnc mutili eranl cxhibcbat ; illa

Paulus iis qni in anima labefactati erant praestabat , eos

qui mente aut manu aut vitiatierant corrigens, nudos et
turpiter agentes tegens philosophiaj vcsle. In corporali-

' Job. vii, 5 .

XCIV. 20
3o6 S. JO. CHRYSOSTOMI AKCIUEPISCOPI C. P.

Lus eliam tanlo illum superabat, quanto majus est in

paupcrtale ct fame vivenlem egenis opilulari , quam ex

opibus id piveslare. enim domus oinni venienli
Iilius

aperta erat ; hujus vero anima toti orbi expandebatur, ct

populos inlegros excipiebat dicens : » Non angusliamini
»in nobis , angustiamini autem in visceribus veslris !
. »

Et ille quidem, cum oves et boves innumeras possideret,

largus erat circa cgenos; hic vero nihil aliud possidens
quam corpus , ab illo egenis subveniebat, clamalque di-
cens : « Necessilalibus meis et iis qui mecum sunt minis-
2
» traverunt manus isla3 , » corporis opera in provcntum
famelicis possidens. Sed vermes et vulnera graves et into-
lerabiles Jobo pariebant dolores ? Hoc faleor et ego. Ve-
rum si flagella Pauli lanto lempore inflicta, si perpetuam
famcm, nuditatem, catenas, carcerem, pcricula, insidias
a suis, ab alienis , a tyrannis, ab orbe loto, iis opposue-
ris; ct cum iis ca quae omnium sunt acerbissima nempe ,

dolorem cx iis qui cadebant partum , curam omnium

Ecclesiarum, igneum mcerorem quem circa eos qui scan-
dalizabantur paliebatur, videbis animam quae illa ferebat
petra firmiorem esse, atque ferrum adamanlemque vin-
cere. At qua? ille in corpore hic in anima patiebatur ;
joiccror autcm cx iis qui scandalizabantur conceptus, gra-

vius quam vermes omnes animam

ejus rodebat. Lnde et
fonteslacrymarum perpetuo emillcbat, non tantum inler-
diu, sed etiam noctu, in iisque omnibus et singulis accr-
bius torquebatur quam mulier in parlus dolore. Ideo
dicebat,« Filioli mei, quos iterum parturio
3
. «Quemnam
autem post Jobum admiremur? Moysem certe. Sed hunc
etiam Paulus Iongo inlervalio sujieravit. Magna vere in

illo sunt omnia ; at in sancta illa anima capul et coronis

est, quod voluerit deleri de libro vita? pro salule Judaeo-

' 2 Cor. vi, 12, — * Act, xx, 34« — .' GalaU iv, 9.
IiCLOGA DE EIVC. I.Y S. APOST. PAULUlI, IIOM. XXXVI. %OJ
ruin. Verura hfc cum aliis perire cupiebat, Paulus autem
non cum aliis perire , sed aliis servalis, excidere a gloria
nelcrna. quidcm cum Pharaone, hic autem cum
Et ille

diabolo quotidie pugnabat. Ille pro una gente, hic pro

toto orbe laborabat, non sudore, sed sanguine pro sudore
undique circumfluens; non orbem tantum, sed non habi-
latam terram corrigens; non Graeciam tantum, sed bar-
baros. Possemus eliam Josue in medium adducere, et
Samuelcm aliosque Prophelas : sed ne sermonem longius
trahamus, ad ipsorum coryphasos veniemus. Cum enim
illis melior apparuerit, nullus circa alios erit dubitandi
locus. Quinam coryphaei sunt ? Qui post illos alii ? Da-
vid, Elias, Joannes. Quorum iile quidem primi, hic vero
secundi Christi adventus praecursor iuit, ideo hujus com-
munis appellationis consorles fuere. Quid vero eximium
iu Davide crat ? Humilitas, et Dei amor. Et quis magis,
imo quis non minus quam Pauli anima haec utraque
,

praestitit ? Quid in Eiia mirabile? Quod ccelum clauserit?

quod famem induxerit? quod ignem demiserit? ]\on ego

pulo; sed quod zelo plcnus fueritpro Domino, quod igne
vehemenlior esset. Sed si Pauli zelnm respexeris, hunc
superantem videbis, quantum llclias alios vincebat. Quid
enim par fuerit verbis iilis, quae pro gloria Domini zelo
plenus dicebat Oolabam analhema esse pro
: « fratribus
«cognatis meis secundum carnem ? »Ideo cum 1
cceli ipsi

proponerentur, et coronae, et praemia, cunctabatur di-

cens, « jManere in carne magis necessarium propter vos 2 . »

Idcirco neque creaturam visibilem , neque spiritualem

sibi suflicere pulabat ad dcclarandam charilatem et ze-

lum; sed et aliam qu;e non existebat verbo confixit , ut

ostenderet id quod desiderabat et concupiscebat. Verum
Joannes locustas manducabat et mel silvestre ? At hic in

' Rom. ix, o. — » Philip. i, 24.

20,
3o8 s. jo. cnnYSosTOMi arciiiepiscopi c. p.

medio orbe, sicul ille in deserlo versabatur, ncc locus- ,

tas, nec mel silvestre comedcns; sed longe viliorem sibi

apponens mensam, ncc necessario fruens cibo ob sludium
pr.cdicalionis. Al hic mullam advcrsus Ilcrodem loqucndi
libcrtalem cxhibuil ? Verum hic non unum vel duos vel
Ires sed mille alios coarguit, imo longe graviores illo
,

tyranno. Reslat ut cum Angelis demum ipsum confera-

mus. Quapropter dimissa terra, ad ipsos coclorum forniccs
ascendemus. Scd nemo sermoncm audaciac damnel. Si
enim saccrdoles Angelos Scriplura vocavit, quid mirum
si omnium oplimurn cum Virlulibus co:lcslibus compa-
remus ? Quid crgo in iliis magnum est ? Quod accuratis-
simc Dco obediant; quod stupore pcrculsus David dice-
bat :« Polentes virlute, facienles vcrbum illius*. »Huic
cnim rei par nihilest; eliamsi millies incorporei essent.
INam quod maxime beatos illos rcddit, hoc est quia :

jussis obscquuntur, ct nunquam non obediunt. IIoc ctiam

a Paulo accuralc observatum viderc est. INon enim ver-

bum ejus protulit tantum sed eliaui mandala execulus ,

est. Idco hfec dcclarans dicebat : « Quas ergo est mercss

»mea? ut Evangelium procdicans, sine sumplu ponam
2
»Evangclium » Quid aliud illos admirans dfcebal
Christi .

Prophcta Qui facit Angelos suos spirilus, et ministros

:«
s
» suos ignem urcnlem ? » Sed hoc cliam in Paulo viderc

cst. Sicut enim et Spirilus et ignis sic universum orbem ,

percurrit, el terram expurgavit. Sed nondnm cn !um sor- i

titus esl? Quocl enim admirabile est , quod in lerra talis

corpore mortali circumdatus contra incorporcas pugna-

bat poteslates. Ideo poslquam illuc discessit, stat prope
thronum regium, ubi Cherubim glorificant, ubi Sera-

phim volant. Uluc ergo nos etiam abcuntes'', Paulum vi-

« Psal. cii, so. — a i Cor. ix, 18.— 3 Psa!. cix, 5. — 4 Ex honi: 02

in epist, ad Rom.
ECLOGi DE ENC. IN S. APOST. PAULUM, nOM. XXXVI. 3o9
debimus, ctiainsi non prope stemus, sed omnino vidcbi-
mus cum Petro et Sanclorum choro coryphaeum et

palronum , et sincera charitale fruemur. Nam si cum hic

esset, sic homines amabat , ut cum oplio sibi esset, dis-
solvi ct esse cum Chrislo , elegerit hicmanere; multo

fervenliorem illic oslendet amorem. Ego certe Romam

ideo amo , cjuod vivens illis scriberet, quod illos lanlum
amaret, praesens cum ipsis dissereret, et vilam illic clau-
serit, ct quod Romani sacrum corpus servent. Ideo hinc
insignior urbs est, quam ex aliis omnibus. At sicut corpus
magnum ct forte, duos habct oculos splendenles, horum
nempe corpora Sanclorum. Non ila splcndidum ccclum
est,cum sol radios emillit, ul Romanorum urbs has duas
lampadas quocumquc terrarum cmittens. Illinc abripiclur
Paulus, illinc Petrus. Cogitate et exhorrescile, quale spec-
laculum Roma vidcbit , Paulum repcnle resurgentcm
cutp Petro ex illa theca, et sublatnm in occursum Christi;
quale donum mittatRoma Chrislo, qualibus coronis dua-
bus urbs ornelur, qualibus aureis calenis cingalur, qucs
fonlcs habeal. Ideo urbem admiror; non ob aurum mul-
tum , non ob columnas , non ob alinm fastum , sed ob
has Ecclesiaa columnas. Quis mihi nunc dederit corpus
Pauli complccli, sepulcro ejus affigi , pulvercm videre
corporis cjus, qui quse deerant in Christo adimplevit,
qui stigmata gestavit, qui ubique prredicationem disse-
minavit? Pulverem oris quo Christus loquebalnr, quo
loquebalur coram regibus , nec crubescebal, quo Paulum
discimus, quo Pauli Dominum? Non ila nobis toniiru
terribile est, ut illavox d.emonibus. Ut igilur fulgur dc
coelo terret eos qui videnl sic vox Pauli tcrrebat diabo-
,

lum , et sicut fulmem incidens, in ipsius phalangas defe-

rebatur. Non enim in acie slabat conlra illum sed ita ,

timebat et tremebat, ut si vel umbram \ideret, vel voccm

 ,,

3lG 3. JO. CnHYSOSTCMI ARCHIKMSCOPI C. P.

audirct ,
procul positus aufugeret. Nam si vestimenla
ejus exhorrescebat , mullo magis voccm. llxc ligalum
illum ducebat : h;ec orbem expurgabal j haec morbos cu-
rabat , nequiliam expellebat, veritatem reducebat. Chris-
tum habuit insidentem, et cum illo quocunique pergebat.
Et quod Cherubim sunt hoc Pauli vox erat. Sicut enim
,

Christus supra virtutes illas insidebat, sic et supra Pauli

linguam. Nam illa digna fuit quae Christum exciperet

loquens illa quae Christo placila erant, et ad immensam

altitudinem volans ut Seraphim. Non oris tantum , sed el
cordis illius cinerem videre optarem, quod non mcntire-
tur qui cor orbis esse diccret, mille bonorum fontem ,

principium et elementum vitoe nostrae. Nam spirilus vitae

hinc in omnes effundcbalur, et membris Christi distri-

buebatur. Hoc etiam dissolutum oplarem videre, quod
excelsius ccelis est, latiusorbe, radio splendidius , igne
ardentius, adamante firmius, quod dignatum fnit amare
Christum, quantum nullus alius dilcxit. Optarem videre
pulverem manuum, quae catena vinciebautur, quarum
impositione Spiritns sanctus dabatur, per quas divime
Scripturae descriptae sunt; manuum illarum , qnas videns
vipera, decidit in ignem. Vellem videre pulverem oculo-
) um, qui recte excaecati sunt, qui visum receperunt ad
alutem orbis, qui Christum in corpore videre dignati
unt, qui terrena videbant non videntes, qui videbant ea
quse non videntur, qui somnum non noverant, qui in me-
diis noctibus vigilabant, qui ea non patiebantur quae oculi
Vellem eliam pedum illorum pulverem viderc, qui
olent.
orbem circumcurrebant, nec fatigabantur, qui ad lignum
vincti fuere, quando carcer tremuil, qui terram habita-
tam et inhabitatam percurrcrunt qui saepe viam emensi ,

sunt. Et quid per parles dicere oportet? Vellem sepul-

crum vidcre in quo arma justitiae jacent, arma lucis
 »,

F.CLOGA DE £NC. IN S. APOST. PAULUM, HOM. XXXVI. 3lt

membra nunc vivenlia mortificata autem dum viverent, ,

membra Chrisli quae Christo induta sunt lemplum Spi-

, ,

rilus, aedificium sanctum , Spiritu ligata, ceu clavis con-

fixa timorc Christi , quae stigmata Christi habent. Hoc
corpus urbem illam quasi muro cingit, quod quavis turre,
et mille munimentis tutius est. Et cum illo corpus Petri.
Elenim illum viventcm honorabat. « Ascendi , inquit
1
» Jerosolyinam vidcre Petrum . » Ideoque decedentem
illum cohabitantem facere dignata est divina gratia. Hunc
itaque et nos imitemur. Nam et ille homo erat, et ejus-
dem nobiscum naturae consors, aliaque omnia habens
communia. Sed quia multam erga Christum charitatem
exhibuit, ccelum transcendit, et cum Angelis locum.ha-
bet. Ilaque si etiam nos velimus parum consurgere, et

illum ignem in nobis excitare, poterimus sanclum illum

aemulari. Neque enim , si hoc fieri non posset , clamaret
2
ille, dicens : « Imitatores mei estote, sicut et ego Christi .

Ne itaque illum miremur lantum, et stupeamus, sed etiam

imitcmur, ut hinc abeunles illum videre dignemur, et
ineffabili frui gloria : qua utinam nos omnes dignemur
gratia et benignitate Domini nostri Jesu Ghristi, cui cum
Patri gloria una cum sancto Spirilu, nunc et semper et in
saecula saeculorum. Amen.
1
Galat. i, iS. — » i Cor. «v, iG.
Jl2 S. JO. CIIHYSOSTOMI ARCHlKPlSCOPI C. P.

IIOMILIA XXXVII.

Dc silcnlio el secretis.

Verbum tcmere prolatum domos 1 ani-

integras evertit ,

masque perdit et obruit. Pecuniarum quidcm jacturam,

denno instaurare licet. Ver])um aulem cmissum reduci
2
nequit. « Audisli verbum inquit, lecum commorialur. »
,

Extingue illud, obrue, ne egredi sinas, neque omnino mo-

veri, quod diclum est occide, oblivioni manda, ut non
audienlibus sitnilis evadas. Mulli homines quando quid
arcani dixerinl, audientem rogaut, adjurant ne id alteri
dixerint, ex se declarantes se rein reprehensionedignam
iecisse. Si cnim ne alteri dicat, mullo
illiun precaris ut

magis te priorcm hoc dicere non oporlebat. Si vis enim

sermonem non ad allerum efferri, ne lu ipse dicas. Cum
aulem alteri verbi custodiam tradidisli, inutililer precaris
et adjuras ilhun ad diclorum cuslodiam. Sed suave est

male dicerc ? imo suavc est non male dicere. Qui enim
malc dixit, anxius est postca, suspicatur, timet, pcenitentia
ducilur, linguam mordet, metuens ac trcmcns , ne ad
alios dciatum verbum magnum inducat periculum. Qui
aulcin iilud apud sc retinet cum securilate mulla, cum

voluplate magna vivet. Nequc enim polest qui aliorum

vitam curiose inquirit, dc sua unquam curare vila. Nam
cum sludium lotuin suum in aliorum vita examinanda in-
sumalur, necesse est ut sua ulcumque ct negligenler des-

piciat. Qui vero accrbe aliena cxaminat, de peccatis suis

' Ex Serm. in slatuos. — a Eccli. \ x, 10.

 ECLOlGA V>H VENERAND.Y CRUCE, HOM. XXXVIII. 3l3
nullam unqnam consequetur veniam. Non enim a pecca-
torum noslrorum natura tantum; sed etiam a judicio de
aliis lato sentenliam feret Dcus; ipsi gloria et imperium
nunc et semper, et in sascula saeculorum. Amen.

I^ViXVXVVVNVvV^^X^VVVVVVlVVvVVVVV^A^VVvVXXVVVUVXVVVVWVVXVVVVVVVVVVVVvVVVVVWX^VV.VV^VWVVV

HOMILIA. XXXVIII.

Ouod sine pudore confiteri deieamus venerandam cru-

ccm, ct quod per ipsam Christus nos salvos fccerit,
ac quod oportcat in ipsa gloriari. De virtute, et quam
Deus cupiat salutem nostram, et de eleetnosjna.

Hoc esl signum, fratres mei, quod Dominus omnibus

se dalurum pollicilus est dicens : a Generatio prava et adul-
» lera signum quserit, et signum non dabitur ei, nisi sig-
»num Jonac Prophetoe
1
; «crucem dicens et morlem et
sepulturam ct resurrectionem. Et rursus aiio modo crucis
virtutem oslendens dicebat : « Cum exaltaverilis Filium
2
shominis, tunc cognoscelis quia cgo sum ; » id est, cum
crucifixeritis me, ct mesupcrassecrediderilis, tummaxime
cognoscetis potcntiam meam. Et bene dixit Christus. Nam
poslquam Chrislus crucifixus est, Judaicte consuetudines

ccssavere , priedicatio floruit, ad lerminos orbis verbum

extensum fuit:et terra, mare, habilata ct inhabilata vir-
tulcm cjus semper praedicant. ?\cmo igitur erubcscat de
3
honorabilibus salulis noslraj symbolis , et dc capite bo-
norum, per qnod vivimus et sumus. Scd ut coronam sic
circumferamus cruccm Chrisli. Etenim omuia noslra per

Malth. xii, 39, — » Luc. vui, aS. — 3 Ex hom. 59 in Evang.

Matth.
3l4 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

ipsam consummanlnr. Si regenerari oporleat , crnx ad~

venit, si nulriri mystico illo ciho, si ordinari , si aliud
quidvis facere, ubique nobis adest victorire symbolutn.
Ideo et in domibus ct in muris ct in portis, et in fronle et

in mentc cum magua cura illam dcscribamus. Salutis enim

nostroe et communis libertalis, et mansuetudinis Domini
nostri boc est signum. « Nam sicut ovis ad occisionem
»ductus est. »Cum ergo signaris, cogita tolam crucis ra-
tionem, cl extingue iram et reliqua omnia vilia. Cum
signaris, imple frontem omni fiducia, libcram fac animam.
Scitis autcm omnino qnaenam sint ea qure liberlatem nobis

praebuere. Ideo Pauius ad lioc nos inducens, ad libertatem

dico nobis congruenlem, sic induxit, crucem et sangui-

nem Dominicum commemorans. INam ait « Pretio empti :

«eslis, ne silis servi hominum

1
» Cogita, inquit, pretium .

pro te depositum, et nuilius hominum servus eris pre- ;

tium dicens sanguinem per crucem effusum. Neque enim

utcumque illam digito imprimere oporlet, sed prius vo-
luntate cum multa fule, et sic in vultu cxprimere. Nullius
impurorum daemonum prope te slare polerit, videns gla-
dium quo plagam accepit, videns gladium, quo grandi
vulnere confossus est. Si enim nos loca videntes, in queis
damnati secantur, exhorrescimus , cogita quid patietur
diabolus, telum videns quo omnem ejus potestalem Chris-
tus dissolvit, et draconis caput abscidit. Ne itaque te pu-
deat tanti boni, ut ne tui pudeat Chrislum, quando veniet
cum gloria sua, et signum anle illum videbitur plus quam
solis radii splendidum. Etenim tunc crux apparebit, per
speclaculum vocem emitlens, et ante orbem totum Domini

causam defendens, et ostendens ipsum nihil omisisse

eorum, quae ad ipsos spectarent. Hoc signum majorum
nostrorum tempore porlas clausas aperuit. Iloc perniliosa
' i Cor. vn, 25.
 ;,

ECI.0GA DE VENEIUNDA CRUCE, IIOM. XXXVIII. 3l5

pharmaca extinxil. Hoc cicuUe vim extinxit. Hoc fera-
rnm vencnatarum morsus sanavit. Si enim inferni portas
aperuit, et ccclorum fornices expandit, et paradisi ingres-
sum mirum si
renovavit, diabolique nervos excidit, quid
pharmaca jjcrniciosa, et feras ct similia superet? Hanc igi-
tur in mcnte tua inscnlpe, et salutem animarum nostra-
rum amplectere. Haec enim crux orbem convertit, errorem
expulit, veritatem reduxit , terram ccelum fecit, homines
Angelos reddidit. Per hanc daemones non ullra formidandi,
sed conlemnendi sunt : nec mors est mors, sed somnus.
Per hanc omnia quae nos impugnabant dejecla sunt et
conculcanlur. Si quis ergo tibi dixerit, crucifixum-ne ado-
ras ? Dic laeta voce et hilari vultu, et adoro, et nunquam
adorandi finem faciam. Et si riserit, illum deplores quia
insanit. Gratias age Domino quod talia nobis beneficia
contulerit, quae nec discere quis potest sine superna re-
vclatione. Ideo enim ille ridet, quia « Animalis ejus homo
» non suscipit ea quae sunt Spiritus
1
. »Nam et pueri id
faciunt, quando quid magnum et mirabile vident. Etiamsi

ad mysteria puerum inducas, ridebit. His pucrulis similes

sunt etiam Graeci; imo etiam his imperfectiorcs sunt
ideoque miseriores, qui non in immatura aetate, sed in

perfecta eadem quae pucruli faciunt, unde neque venia

sunt digni. Sed nos magna et splendida voce clamantes
alte loquamur etiamsi Grasci omnes adsint cum majori
,

fiducia dicamus, gloriationem nostram esse crucem, et

caput bonorum omnium, et fiduciam coronamque om-
nem. \ ellem etiam posse cum Paulo dicere « Mihi mun-:

2
» dus crucifixus est, et ego mundo ;»sed non possum
variis detentus affectibus. Ideo hortor vos, et ante vos
me ipsum, ut mundo crucifigamur, et nihil commune
habeamus cum terra, sed supernam patriam diligamus,
1
i Cor. 11, 14. — * Galat. vi, i-i.
 ,

3l6 S. JG, CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

gloriam quae illic est, et relerna bona. Etenim milites su-

mus ccelestis regis, el armis induimur spiritualibus, cur

igitur cauponnm ct circulalorum, imo potius vermium
vitam ducimus? ubi cnim rex est, ibi etiam militem esse
oportet. Etenim milites facti sumus, non cx iis qui pro-
cul, sed ex iis qui prope slant. Terrenusnon enim rex,

permiserit omnes esse in regia, neque ad ejus latera. Piex

vero coelestis omnes prope solium regium vult esse. Et
quomodo possunt, inquies, qui hic sunt prope solium illud
stare? Quia eliam Paulus, cum hic esset, ibi tamen erat
ubi Cherubim et Seraphim, et propius Christo, quam hi

clipeati sint prope regem. Ili enim soepe vultus circum-

quaquc verlunl; illum vero nulla imaginatio, nihil attra-
hebat, sed totam menlem semper ad Dominum regem in-
1
tensam habebat. Itaque si velimus hoc et nos facere ,

possumus. Si enim illc loco distaret, recte dubilares; si

autem ubique est, id curanti et attcnlo prope est : Idco

« Non limebo mala
dicebat Propheta, quoniam tu mecum ,

2
»es »Ac rursum Deus ait,«Deus uppropinquans ego
.

3
»sum, et non Deus procul «Sicut crgo peccata nos se- .

parant ab illo; sic justitiae nos ad illum congregant. Nam

« Adhuc le loquente, dicam. Ecce adsum. » Quis patcr
unquam a se progenitos sic audiat? Quse maler sic appa-
rata est, et pcrpcluo adstat, num forle fil.ii voccnt illam?
Nullus pater, nulla mater ; sed Deus slat sempcr cxpec-
lans, num forle quis familiarium illum vocet, el nunquam
nonexaudit, siinvocemus illumulparcst. Idcoait, « Adhuc

» te loquentc. »Non cxpecto doncc orationem expleas, sed

slalim exaudiam. Invocemus crgo illum ut invocari vult.

Quomodo aulcm vult?« Solvc, inquit, onmc vinculum ini-
«quilalis, dissolve dolos violentarum commutalionum
»omnem syngrapham iniquam discindc. Frange esurienti
1
Psal. xxii, 4. — * Jerem. iMiij 23. — } Isai. lvih, 9.
 ECLOGV DE VENERANDA CRUCE, IIOM.' XXXVIII. 3l?

» panem tuum, et mendicos sine tecto indue in domum

y> tuam, si videris nudum operi. Et domesticos seminis tui
»nc despicias. Tunc erumpet malutinum lumen tuum, ct
»curaliones tuae cilo orienlur, et praeibit anle te justilia

» tua, et gloria Dei circumdabit te : tunc invoca me, et

«exaudiam te : adhuc te loquente dicam, Ecce adsum 1 . »

Eequis hsec omnia, inquies, facere possit? Quis vero non

possit, dicmihi ? Quid enim ex dictis difficile cst? Quid
operosum? Quid non facile? Ita enim sunt non possibilia
modo; sed cliam iacilia ut mulli dictorum mensuram ,

exuperarint, non modo injusta pacta discerpentes, sed

omnia sua deponentes; non ad tectum et mensam modo
mendicos excipientes ; sed eliam cum sudore corporis la-

borantes, ul illos nutriant : non cognatis lantum, scd ctiam

inimicis bcneficia confercntes. Quidnam exdictis difficile
est? Ncquc enim dixit, in lnontem conscende, marc tra-
jice, terrne jugera tot et lot scinde, jejunus manc, sacco
circumda tc; sed domus et panis parlicipem facilo, injus-
tas syngraphas dilacera. Quid his facilius, dic mihiPSi
vcro illa difficilia putas, perpcnde mihi praemia, ct omnia
facilia crunt. Ut enim reges in hippodromis antc conccr-
tantcs coronas, vestimenta et bravia ponunt : sic ct Chris-
tus in medio stadio praemia ponit, quasi pcr mullas manus
per prophclae verba cxtendens illa. Et reges quidem ,

eliamsi millies regcs fucrint, cum sint homines, quorum

facullates expenduntur et liberalitas exhauritur, quac pauca
sunt, quasi mulla exhibere conantur quarc singula singu- :

lisministris tradentcs sic in medium inducunt, Rex autcm

nostcr conlra, omnia simul accumulans, qnia admodum
opulcntus est, et nihil ad ostcnlationem facit, mc- sic in

dium proponit quac expansa, immensa crunt, multisque

:

opus erit manibus acl ilja tenenda. Et ut hoc discas, om-

» Isaff. ivmi, 6,
 ,

3l8 S. JO. • CJJRYSOSTOMI AliCIIIEPISCOPI C. P.

nia singulalim accuralc cxamina. «Tunc erumpet, inquit,

» matutinum lumcn luum. » Annon lihi videlur unum esse

donum? sed non uniun est : nam mulla intus continct,
coronas , bravia, et alia prremja. Et si vullis, explicanles,

divitias lotas oslcndemus pro facullaie noslra : solum nc

defaligemini. Et primo discamns quid sibi velit illud
«erumpet. » Celeritatem et largitatem nobis oslendit, ct
quam desideret salutem noslram, quam parturiat ct fesli-
net ut bona illa prodeant, nihilque ineffabilem impetum
cohibebit. Per qnoe omnia, largam eorum copiam el im-
mensas iacultales Quid significat iilud, «matu-
oslendil.
»tinum?)> Id est, non po tquam in lenlationibus fuerint,
non postquam mala irruperint; sed praevenit. Sicut enim
iu fructibus matutinum dicimus id, quod ante tempus ap-
paret, sic celeritatcm bic rursus indicans, sic dixit, ut
supra dicebat , Adhuc tc loquenle dicam , Ecce adsum.
Quam vero lucem dicit, et quaenam est iux illa ? Non sen-
sibiiis hoec , sed alia multp mclior, quae ccelum nobis os-
tendil; Angelos , Archangelos, Cherubim , Seraphim ,

Thronos, Dominaliones , Principatus, Potestates, totuui

exercilum, urbes regias, tabernacula. Si enim luce illa

digneris, et haecvidebis, et liberaberis a gehenna et a

verme vencnalo ct a stridore dentium, a vinculorum do-
lore, ab angustia et aerumnis, a tenebris luce privalis, a
discissione , a iluviis ignis, a maledicto , a locis doiore
pienis, ct abibis inlocum unde aufugit dolor et mceror,
ubi mullum gaudium et pax charitas, voluptas laelhia , , :

ubi vita aeterna et gloria ineffabilis, et puichritudo inenar-

rabilis : ubi aelerna tabernacula, et gloria Pvegis arcana,
ct bona illa, qu;c oculus non vidil, nec auris audivit, nec
in cor iiominis asccnderunt : ubi sponsi locus spiritualis
el thalami ccelorum , et virgines splendidas habenles lam-
padas, et qui nuptiali veste induti sunt, ubi palalia Domini
sunt, et regia promptuaria. V idisli-ne quanta sint praemia,
 ECLOGA DE VENERA.NDA. CRUCE, IIO.M. XXXVIII. 3lQ
et quania per unaai vocem oslenderit, ac quomodo omnia
siinul conlulit ? Ila si singulas deinceps voces cxplicemus,
multas inveniemus facultaies, et pelagus immensum. Ne
ergo dilleramus , neque segnes simus ad slipem egenis
erogandam. Ne, quceso; sed etiam si omnia abjicere opor-
leat, etiamsi in ignem conjici, etiamsi contra cnses sit

procedendum , cliamsi iii gladios insilire oporteat, et

quidvis pati, omnia facilc feramus, ut possimns Spiritum
sanclum apud nos liaberc. Sed et eum cui concredita est
divinorum operalio mysteriorum cum magno colamus ho-
nore. Magna quippe est Sacerdotum diguitas. Quorum
enim remiserilis peccata, remittuntur, inquit. Ideo Paulus
dicebal : «Obedilc praepositis vestris, et subjacete', » illos-

que summo in honore habetote. Tu namque tua curas :

et si hoec recte disposueris, nulla tibi aliorum erit ratio.

Sacerdos autem iitet vitam suam recte disposuerit, si

tuam non diiigenter curaverit, cum improbis in gehennam

abit , et sa^pe a suis gestis non proditus , a vestris perit,

nisi profacultate sua iis rectead vigilarit. Cum sciatis ergo

periculi mr gnitudinern , mullani ipsi exhibete benevolen-
tiam. Id quod Paulus subindicavit dicens «Ipsi pervigi- ,

»lant pro animabus vestris quasi rationem reddiluri 2 » .

Ideo mulio illos oportet frui cultu. Si autem vos cum aliis
in illos insurgatis, vestra non recte se habebunt. Donec
enim bono animo est gubernalor, vectorum res in tuto
erunt; si vero illi eum opprobriis onerent , et inimico

animo in illum agant , ncn ullra polerit sic Iaborarc et

advigilare, neque artem servans , vel invitus in mille eos
mala conjicit. Sic et sacerdos si vestro fruatur cultu , ves-
tra poterit recle disponere. Si autem moerore illum afli-

cialis, manus solvenles, vobiscum illum a fluctibus facile

superaudum exponetis , licet ille admodum strenuus sit,

' Hebr. xiit, 17. — 2 Ibid,

320 S. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIIiPISCOPI C. P.

Perpendo quidnam Ghrislus de Judaeis dixcrit «Snper :

«calhedram Moysis sedcrunl Scribae et Pharisaei. Omnia

» ergo quaecumque vobis dixerint facite'.» Nunc autem

dici ncquit supcr calhedram TMoysis sedent Sacerdotes,

,

sed super cathedram Christi; illius cnim doclrinam sus-

ceperunt. Idcirco Paulus dicit : «Pro Christo legatione
2
»fungimur, tanquam Deo cxhortanlc per nos . » Non vidcs

apud cxtcrnos principes omnes obsequi sacpe eliam ge- ,

ncre clariores, imo vila et prudentia iis, qui judicia exer-

ccnt, mcliores? Sed lamen, ejus qui auctorilatem dedit
causa , nihil tale cogilant, sed regis calculum reverentur,
qualiscumque fuerit is qui magistralum accepit. Ita-nc si

homo ordinavcrit, tantus criltimor; Christo autem or-

dinante, ordinalnm despicimus , convitiamur, et miile
opprobriis afficimus? Et qni fralres nostros judicare pro-
hibemur, contra Saccrdoles lmguara acuimus? Et qua
haec cxcusalione digna sunt , cum trabem in oculo noslro
non considerantcs, festucam in altcrius oculo accrbe per-
quirimus? Ncscis le gravius tribunal tibi pararc, dum ita

judicas? El haec dico non approbans eos, qui saccrdolium

indigne administrant ; sed miscricordia motus lacrymor.
Neque tamcn idco dico illos a subditis essc judicandos,
ctiamsi vita eorum multis criminibus obnoxia sit. Tu vero,
si libi ipsi attendas, nihil damni accipies ab iis quae ij)si ,

a Dco concredila sunt. Si cnim per asinac vocem dimitti

curavit, ct per hariolum spiritualcs bcnedictiones largilus

est, atque in bruto ore ct in impura Balaami lingua ope-
ratus cst, ob Judaeos qui se offenderant; mullo magis
propter vos gratos et probos, etiamsi adnndnm improbi
sint sacerdotes,omnia sua operabilur, et iniltet Spirilum
sanclum. Neque cnim is qui purus cst per purilatem suam
ipsum altrahit, sed gratia est qu^c omnia operalur. Nam
! Mallb. xxii», 2, — »2 Cor. v, 20.
 ,

ECLOGA DE VENERANDA CRUCE, IIOM. XXXVIII. 3.11

ait : «Omnia proplcr vos, sivc Paulus, sivc Apollo , sivc

» Cephas*. » Quae enim Saccrdoti concrcdunlur, Dei solius
est dare , et quocumque humana philosophia pcrvenial;
illa semper gratia minor apparebit. Et haec dico , non 116

segniter vitam noslram disponamus, sed ut ne, rjuibusdam

praefcctis segniter agentibus, vos subdili vobis saepe mala
accumulctis. Ecquid Sacerdoles dico? Ncque Angclus,
nequc Archangelus aliquid opcrari potcst in iis qune a Dco
dantur; sedPatcr, Filius ct Spirilus sanclus omnia dis-
pensanl; Sacerdos vero suam commodat linguam, el snam
porrigit manum. Etenim non juslum esset, eos qui ad
symbola salutis noslras cum fide acccdunt, per alterius
malitiam locdi. Hicc igitur omnia scientcs, etDeum limea-
mus, et Sacerdoles ejus in honorc habeamus, ac sum-
mopere revereamur; ut et per noslra recte facla, et per
cullum illis proestitum , magnam Deo merccdem rccipia-
a

mus, gralia et benignitate Domini nostri Jesu Christi

quicum Patri una cum sanclo , Spiritu gloria in srecula
sccculorum. Amen.

1
l Gor. iii, 22.

XCIV. 2 1
 S. JO. CIIRYSOtTO.UI ARCHILIWSCOPI C. P.

HOMILIA XXXIX.

Quod multas vias ?iobis Dcus dcderlt ad ?wn pecca?i-

dum si velimus, cl quod eum qui regnum coUorum
co?iseculurus sit , oportcat omnia servare ?nandala :

eum vero qui in aliis recle agat , in aliis prcevaricc-

lur, in gehe?ina cognilurum essc quid sit discriminis
inter ipsum et alios.

Rursus cogor *
, dilecli, rcs prassentcs criminari. Et
quid faciam? nollcm , scd cogor. Nam si tacendo et nihil
dicendo possem ea quaj gesta sunt delere, silere oporte-
ret; sin contrarium eflicitur; non modo cnim nobis tacen-
tibus non delentur, sed etiam graviora fiunt necessario ;

loquendum est. Qui enim peccantes accusat , etsi nihil

aliud, ullcrius procedere non sinit. Nulla enim est anima

ita impudens ctpctulans, quae se criminantes frequentcr
audiens, non pudore suffundatur, neque desislat a nequi-
tia multa, Inest enim, incst, etiam impudentibus, tan-
tillum pudoris. Dcus cnim naturae noslrae pudorem inse-
ruit. Quia enim limor non satis crat ad nos temperandos,
mullas alias apparavit vias ad peccata cocrcenda ; ut,
qnod accuselur homo , quod positas leges timeat, quod
gloriam amet, et amicitias sibi conciliare studeat. Omnes
enim vin? illae ad non peccandum prosunt. Sxpe namque
ea quae propter Deum non fiunt, propter homines facta
sunt. Quod enim oplalur hoc est; primo ut discamus non
peccare; deindc vcro id asscqucmur utproptcr Dcum hoc

' Ex ljom. in epist. ad Pbilip.

 ,

C LOGA DE MODO CONSEQ. REGN. COEL., IIO.U. XXXIX. 32.3

faciamus. Nam cur Paulus eos qui hostes superaturi erant,

non a limore Dci horlatur ; sed ab eo quod vindicta ex-
pectetur? u Hoc enim faciens, inquit, carbones ignis con-
1
»geres super coput ipsius . » Interim vero hoc vult, ut
virtus exerceatur. Ut ergo dixi , inest aliquid pudoris in

nobis. Multa enim naturalia bona a natura habemus ;

vcrbi gralia ad misericordiam omnes homines a natura

movcmur, ac nihil aliud perinde bonum in nalura nostra
est. Lndc quis jure examinaverit, cur hoc maxime in na-

tura noslra insertum sit , ut frangalur lacrymis, ut flccta-

mur et parati simus. Nemo natura otiosus est, nemo na-
tura est non appclens, nemo
glori.-e natura «'cmulalione
supcrior Sed miscreri omnibus a natura insilum est
est.

etiamsi quis crudelis inhumanusque fuerit. Et quid mi-

rum ? Ferarum miseremur, tanta in nobis inest misericor-
dia. Si catulum leonis videamus, aliquid patimur; circa

congencrcm auicm multo mngis. Vide quot mulili et :

hoc satis est ut nos ad misericordiam adducat. Nihil ita

Deum loelificat ut eleemosyna. Ideo-Sacerdotes oleo ungc-

bantur, necnon reges et prophelae. Nam Dci benignitatis
symbolum habebant oleum. Discebant insuper, quod prin-
ceps plus misericordiae habere debeat : significabatur
in homincm esse venturum.
Spiritum per misericordiam
Quoniam Deus miseralur homines et benignus est, ideo
oleo ungebantur.Etcnim sacerdolium ex misericordia fe-
cit : et reges oleo ungcbanlur. Nam ait : « Misercris om-
2
vnium, quia omnia potes . » Si principcm quis laudet,
nihil ita ipsi convcnirc dicet, ut misericordiam. Princi-
palus enim illud proprium est, misereri. Cogrla mundum
per misericordiam conslitutum essc, ct Dominum imitare.
c Miscricordia hominis in proximum suum, misericordia
»Dei in omnem carnem 3
. » Eliamsi peccatores, etiamsi
1
Rom. xn, 20. — » S;ip. xi, 24. — 3 Eccli, xviii, 12,

21,
3^4 S. JO. CURYSOSTOMI Al.Cllll.PlSCOPl C. P.

justos dixeris, omnes Dci misericordia egemus, omnes

illa fruimur, sive Paulus, sive Pelrus, sive Joannes. Et
audi illos diccntes ; nihil opus est sermonibus nostris.

Quidenim dicit Bealus ille : « Sed misericordiam conse-

1
» culus sum, quia ignorans fcci . » Quidergo? an postea
misericordia non egebat? Audi quid dicat : « Plus oinni-
»bus laboravi, non cgo, scd gralia Dei mecum 2
. » Et de
Epaphrodito ait : « ]Nam et infirmatus esl usque ad mor-
» tem ; sed Deus miserlus est ejus ; non solum autem ejus,
3
» sed ctiam mei, ne tristiliam super tristitiam haberem . »

Et rursus : « Gravali sumus, inquit, supra virtulem, ita

»ut taederet nos cliam Vivere*. Sed ipsi in nobismetipsis

» responsum mortis habuimus, ut non simus fidentes in no-
»bis, sed in Deo, qui de lanlis mortibus nos eripuit el ,

« Liberatus sum de ore leonis, et

6
>eruct » Et rursum . ,

«liberabit me Dominus. » Lbique inveniemus hac de re

gloriantem, quod miscricordia servatus sit. Petrus quoque
talis crat quod miscricordiam consecutus csset. Audi enim
Christum dicenlem illi : « Voluit Satanas vos cribrare sicut
6
strilicum : et rogavi pro te , ut non deficiat iides tua . »

Et Joanncs in misericordia talis erat, omnesque prorsus.

Audi cnim Christum diccntem « Non vos mc elegistis, :

»sed ego elegi vos » Omncs enim misericordia Dci egc-

7
.

mus. « Misericordia enim Dci , inquit, super omnem car-

iiiem. » >Si enim hi egebant misericordia Dci : quid dixe-

ris de creleris? Lnde enim, dic mihi, solem oriri facit

supcr bonos et malos? Quid vero, si tanlum per annum

pluviam cohiberct nonne omnia perderet? Quid vero , si

vim nimiam imbrium , si ingcnlem pluviam, quid si mus-

cas mittcret? Sed quid dico ? Si id faccret quod olim,

• i Tim. i ,
1". — » 1 Cor. \v, 10. — J Pliilip. ii, 27. — < 2 Cor.
xviii. — s 2 Tim. iv , 17. — ° Luc. x\n , 3i. — 7 Joan.
XIII , l' ; .
ECLOGA Dli MODO CONSEQ. EEGN. COEL,, IIOM. XXXIX. 32 5

nonne omncs pcrircnt ? « Quid est homo quod memor

1

2
«esejus ?» Nunc opportune dicatur Si terrae commina- :

rctur tantum , omncs unum fierent sepulcrum. Sicut stilla

aquae a cado , inquit, sic gentes in conspcclu ejus; sicut
saliva reputabunlur; ut monumentum stalcroe. Lt facile

cst nobis trutinam movere ; sic 1 11 1 omnia pcrdcre et de-

nuo coudcre. Qui ergo talem in nos habet potestatem, et
videt nos quolidie peccare, neque punit, annon cx mise-
ricordia nos tolerat ? Nam jumenta quoque ex misericor-
dia sunt : « Homincs enim cljumenla salvabis,Domine » !
.

Respcxit in lerram, et replevit iilam animalibus. Quare?

Propter te. Te autem cur fecit ? Proplcr bonitatem. Nihil
olco melius. Lucis est causa : ct illic quoquc lucis causa.
4
c Et orictur , » inquit Prophela, « Malutina lux tua, » si

feceris misericcrdiam ergaproximum. Et sicut hoc oleum

luccm rclinet sic misericordia illic lucem magnam et mi-
;

rabilem nobis largilnr. Magna hujus misericordioe ratio

erat apud Paulum. Audi enim illum dicentem « Tantum :

duI pauperum memorcs essemus 5 » Alibi autem, a Si fue- .

6
»iit dignum ut ct ego vadam » Et ubique passim illum .

hac de re sollicitum. Ac rursum ,

« Discont et nostri bonis
nopcribus praecsse. Et rursus : « Haec enim sunt bona et
»utilia hominibus 7 . » Audi et alium dicenlcm, Eleemo-

svna a morle liberat. Si autem misericordiam absluleris,

Domine, quis slabit? Et si intres , inquit, in judicium
cum scrvo tuo. Magnum quid cst pretiosum vir miscri-
cors?Hoc enim est vir miscricors; imovcro, hoc Deus est,

nempemiscreri. "S ides-ncquanta sil misericordiae Dei vis ?

Htec omnia fecil ; ha?c mundum condidit proptcr bonita-

tcm lanlum. Idco et gehcnnam minatusest, ut regnum
consequamur. Kcgnum aulem consequimur pcr miseri-
1
P>al. vni,
r
>. — » lsai. \l, 17. — ' Psal.xxxv, -. — 4 Isai. i.vm, 8, —
' Galat. ii, 10. — c Tit. 111, 14. — 7 Ibid. 111 , S.
3aG s. jo. cutiysostoui ap.ciiiepiscopi c. p.

cordiam. Cur cnim solus cum esscl tot numero efTecil ?

Annon propler bonitatem? annon propter benignitateni?

Si inlerrogaveris cur hoc et illud ? ubique bonitatem in-

Misercamur ergo proximi, ul miscricordiam con-

venies.
sequamur ipsi. Non illis enim mogis quam nobis ipsis
colliginnis misericordiam hanc
quando vche- in dic illa,

mens erit ignis flamma

ignem exlin- : haec misericordia
guit, nobisque lucis causa est; ita per hanc ab igne
gehennas liberabimur. Nam unde commiseratione move-
tur ? A charilate misericordia nascitur. Nihil ila Deum
irrilat, ut immisericordcm esse. Ut porro nobis quinque
1
sensus sunt ,ulendum est; sic et
ct omnibus, ut par est,

vlrtulibus omnibus. Si quis vcro lempcrans quidcm fuc-

rit, sed immisericors; aut immisericors quidem sed ra- ,

pax fueril aut ab alienis abstineat quidem, sed sua non

;

largialur: omnia frustra facta sunl. Non enim sufliciluna

solum virlus, ut nos cum fiducia ad tribunal Christi du-
cat, sed multa, et varia et omnimoda opus est. Audi
enim illum diccnlem Discipulis suis : « Euntes docete om-
»nes gcntcs, docentes servare omnia quac mandavi vo-
» bis \ » Et rursum : « Quicumque solverit unum de
»mandatis istis minimis minimus vocabitur in regno
,

3
»ccelorum ; » id est in resurrcclionc. Neque enim reg-
num ingredietur. Solet enim ipsum resurrectionis lempus
regnum vocarc. Si unum solverit, inquit, minimus voca-

bitur. Itaque omnia nos servare oporlct. Et vide quo-

modo non liceat sinc eleemosyna ingrcdi ; sed si illa sola

deficiat, in ignem abibimus. Nam ait, « Discedite, male-

»dicti, in igncm acternum, paratum dianolo et angelis

»ejus
4
,
» Cur, et qua de causa? « Quia esnrivi, et non de-
«distis mihi manducare; sitivi , et non dedistis mihi bi-

Ex hom. 4 in epist, ad E{>hes. — • Mallh, xxtih, 10. — 5 Id. Y, 19.

— < Id. \xv, ai.

ECLOGA DE MODO CONSF.Q. RF.f.N. COEL., HOM. XXXIX. %1^
»bere. » Vides-ne quomodo de nullo alio accusati, propter
hoc solum perierunt? Et Virgines ideo tantum ex thalamo
dcpulsae sunl; licet charilatem servarent. « Pacem, inquit,
»cum omnibus persequimini, et sanctificalionem, sine
»qua nemo videbit Dominum » Cogita ergo quod sine 1
.

castitate non possis videre Dominum; neque tamen cum

caslitate tantum videre possis. Saepe namque aliud impe-
divit. Rursus si omnia rccte agamus, proximo autem
nihil opis afferamus, neque sic in rcgnum ingrediemur.
Lnde id palam est? Ab illis famulis quibus talenta con-
credita fuere. cnim virtus tota sincera erat, niliilque
Illic

deerat. Sed quia in operando segnis fuit, jure ejectus est.

Polcst quis etiam cx conviliis tantum in gehennam inci-
dere. IMam, « Qui dixerit, inquit, fratri suo, fatue, reus
2
»erit gehenna) ignis » Si omnia quis recte exequatur,
.

contumeliosus aulem fuerit non intrabit. Et ne quis cru-

delitatis Deum accuset, si eos qui sic lapsi sunt, ejiciat
ex regno ccelorum. Si enim apud homines, cum quidvis
iniquum quis facit, excidita regis conspectn, si vel unam
ex legibus transgrcssus; si calumniatus fuerit, perdit prin-
cipatum; si adulter deprehcnsus fuerit, indignus habetur,
etiamsi innumcra recte fcccrit, perit; si caedem palrarit,
quae nola sit, hoc potest illum perderc. Si hominum leges
tam rigide servantur, mullo magis leges Dei. Sed bonus
est,Usquequo hunc stultum sermonem proferemus? Stul-
lum autem dixi, non quod Deus non bonus sit, sed quod
bonitatem ejus in hoc pulemus nobis ulilem fore elsi ,

sexcenties hac de re sermonem fecimus. Audi enim

Scripturam dicentem : « Ne dixeris, Misericordia ejus
»multa multitudinis peccalorum nostrorura propitiabi-
5
»lur .»Non impedit quominus dicamus , Miscricordia
ejus multa; non ea dc re monet ; sed vult nos frequcnler
» Rom. vw, 5o, — » Matth, v, 22, — 3 Eccli. v, 6.
328 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

hoc dicere, et ideo omnia movet Paulus ; sed per ea quae

sequunlur, ne in hoc , inquit, mircris Dei bcnignilalcm,
ul pecces ac dicas , multiludini peccaloruui meorum pro-
pitiabitur. Ideo enim tot lantaque de bonilalc Dci loqui-

miir; non ut huic fidenles, omnia faciamus; sic enim bo-

nitas illa foret in perniciem salulis noslrae ; sed ut forct
in perniciem non desperemus in
salutis nostrne; sed ut

peccatis, et poenitenliam agamus. Bonitas enim Dei ad

poenitenliam leducit, non ad majorem nequitiam. Quod
si improbus fias proptcr bonitatem tu magis calumniaris ,

illam apud homincs; multos cnim video accusanles pa-

tienliam Dei. Itaquepoenas dabis , non et usus ut oporle-
bat. Benignus est Deus , scd etiam justus Judex, condo-
nanspeccala; sed reddit unicuique secundum opera sua.
Injustitiam supergrcditur, tollit iniquilates , sed etiam
examen adhibet. Quomodo hacc conlraria sunt? Non con-
traria , si temporibus illa distinguamus. Tollit peccala
hic et per lavacrum et per poenilentiam ; illic factorum
examen facit, et punit per ignem et tormenla. Si ergo
cliamsi innumera admisero mala, per unum illorum eji-

cior et a regno excido, cur omnia mala non perpetrem?

Ingrati famuli dictum est, tamcnquc illud solvemus. Ne
mala opcreris, ut tibi utilitatem parias. A regno quidem
omnes (improbi) cxcidemus; in gehenna autem nou pa-
res dabimus pccnas; sed hic majorcs, ille minores. Si enim
tu et ille despexistis , alius multa, alius pauca, similitcr a

regno excidelis. Si aulem non simililer despexeritis, sed

aliusplus, alius minus, in gehcnna differenliam sentietis.
Curergo, inquies, comminatur iis qui cleemosynam non
erogarunt, quod in ignem abiluri sint, nec siinpliciler in
ignem, sed paratum diabolo et Angelis ejus? Cur, el qua
de causa ? Nihil ita Deum irritat; sed iilud omnibus malis
anteponit. Nam si inimicos amare oportet; qui ipsos ami-
 ,

ECLOfiA. DK MODO CONSEQ. REfiN. COEL., HOM. XXXIX. 32Q

cos hcdit, ct in hoc Genlilibns pcjor est, quo non dignus
crit supplicio? Ilaque hic magniludo peccati ipsuni cum
diabolo amandavit. Voe enim illi qui elecmosynam non
facit. Quod si id in veleri lege erat, multo magis in nova.
Si ubi concedebalur divitias possidere , illisque fruiet ad-

vigilare, tanta providentia erat ad opem egenis ferendam,

quanto magis ubi jubemur omnia abjicerePQuidenimnon
faciebant illi ? Dccimas et rursum decimas solvebant, orpha-
nis,viduis, prosclytis opem ferebanl. Verummihi quispiam
alium admiransdicebat,Ille dat decimas. Et quanto id pu-
dore dignum, si quodapud Judaeosmirumnon erat, mirum
sit apudChristianos? Si lunc periculum erat decimas non
solvere, cogila in quantum nunc sit. Ebrietas rursus non
hoereditatem regni accipit. Sed quis et multorum sermo ?

Ergo si et ego et ille in iisdem sumus, non parva conso-

latio. Quid crgo? Cerle non pari tn et ille supplicio alfi-

cieris. Alioquin aulem hoc consolatio non est. Tunc enim

malorum consorlium habet consolationcm , cum mode-
rata mala sunt; cum autem exsuperant, et in exccssum
doloris ducunt , non ultra sinunt consolationem accipere.
Dic cnim illi qui crucialur et in rogum injicitur; ille talis

hoc palilur, ne quidcm sentiet consolalionem. Nonne

omnes simul Israelila? periere?quam ipsis hoc consola-
ncm attuiit? annon id majorem inculicbat dolorem?Idco-
que dicebant, Periimus, in perniciem imns, consumpti
sumus. Qualis igitur hoec consolatio ? Frustra nos ipsos
consolamur spe lali. Una solum consolatio est, non inci-
dere in illum ignem inexlinclum. Si incidamus autem
nulla erit consolatio, ubi stridor denlium, fletus, vermis
immortalis , ignis inextinclus. An ullam, quaa te, conso-
lationem excogites, in aerumnis et angustia vcrsans. ln
semetipso enim lunc eris. Nc, qureso el oro , ne lemere
nosmetipsos decipiamus , et talibus dictis consolemur;
33o S. JO. CHRYS0ST0MI ARCHIJiPISCOPI c. r.

ged haec faciamus , quae nos salute donare potcrunt. Con-

sedere curn Chrislo proponitur, et tu hsec curiose scruta-
ris? Si enim nullum aliud esset peccatum, pro talibus
dictis, quod supplicium nos subire oporteret , quod ita

ignavi, ita miscri , ila scgnes simus , ut, lali proposito ho-
nore, hasc dicamus ? Cum autem tunc cogilaveris eos qui
rccte se gesserunt, annon magis tabcsces? Cum ex servis,
ex infimi generis quosdam videris, qui cum parum labo-
ravcrint, solii regii consortes illic erunt, annon haec ipso
supplicio pejora libi videbunlur? Si enim nunc quosdam
videns prospere agentes, ctsi nihil mali pateris, id omni
supplicio gravius tibi cst , hic prae doloreperis, le ipsum
lugeset lacrymaris, et mille morlibus dignum judicas,
quid tunc paticris? Si enim gehenna non esset, annon
ipsa regni cogitatio satis esset ad lc obruendum ct perden-
dum ? Et quod id hoc pacto se habiturum sit, a rerum
experienlia disci potcst. Me itaque nos his dictis frustra
consolemur; sed attendamus, de salute solliciti simus,
virtulemque cxerceamus, et ad bona opera nos excitc-
mus, ut tantam gloriam consequi dignemur in Christo

Jesu Domino nostro, qui cum Patri et una Spiritui sancto,

imperium, gloria , honor, nunc ct semper et in saccula

saeculorum. Amen.
 1

ECLOGA DE SALUTE FnATflUM CUn\NT)A, HOM. XL. 33

e. •*.**.•.*.<* l »!-«

HOMILIA XL.

Quod oporleat omnia facere et operari pro salute fra-

trum nostrorum, quodquemapium bonum sit contra
nos admissa peccala condonare et quod id majus ,

eleemosyna sit.

Nihil felicius iis qui regnum ccelornm consequuntnr 1

,

fralres, ut nihil miscrabilius iis qui illud amittunt. Si

enim quis a patria pulsus, omnium commiseralionem mo-
vet, et qui haeredilatem amisit, omnibus miser esse vide-
tur, qui e ccelo et ex honis illic repositis excidit, quot
lacrymis plangi debet; imo non plangi; plangitur cnim
quis, cum quid patitur, cnjus ipse non in causa est cum ;

aulem ex propria voluutate se ipsum in nequiliam conje-

cit, non lacrymis, sed lamentis dignus erit imo eliam ;

luctu. EtenimDominus noster Jesus Ghristus Jerusalem,

etsi impie agentem , luxit et deploravit. Vere millc flcti-
2
bus digni sumus , mille lamentis. Si lotius orbis as-
sumpta voce, et lapides, et ligna , et arbores, ctbestias,
et aves, et pisces , totus, inquam, orbis si assumpla voce
nos defleret, qui a bonis illis excidimus , non pro merito
ileret et lamenlaretur. Quis enim sermo , quse mens illam
beatitudinem declararc possit, illam virtutem , volupta-
lem, gloriam, laetitiam, splendorem? « Quae oculus non
»vidit, et auris non audivit, et in cor hominis non ascen-
3
oderunt . » Non dixit, superat tanlum , sed nec cogila-
vit quisquam, « Quaj praeparavit Dominus diligentibus
1
Exhom, a5 in epist. ad Hebr.xos, — » Luc. xix. -h Cor. n, 9.
 ,

332 S. JO. CHRYSOSTOMI AnCHIF.PISCOPI C. P.

»se. » Nam quae bona Deus praeparat, qnalia csse verissi-

rnile est? Si cnim postquam nos fccil slalim, anlequam
quidvis fecisscrnus, lanla largitus est, paradisum , collo-
quium cum ipso, immortalitatcm promisit, vitam bealam
et curis vacuam; iis qui tanla fccerint, qui decerlarinl,
qui pro ipso passi fucrint, quid non largielur? Lnigenilo
non pepercit proptcr nos , Filium genuinum ad mortem
tradidit proptcr nos inimicos ; qno nos non dignabitur, si

amici efficiamur? Quid non dabit nobis sibi reconciliatis?

Et dives esl admodum

immensus, cupitque ac curat
et

amicitiam consequi nostram Nos vcro, dilecti non ita : ,

curamus illam consequi ct quid dico, non curamus? no-

;

lumus sic bona illa consequi ut ille vult; et quod magis

velit, per id quodfecit ostendit. Nos enim pro nobis ipsis

vix parum pccuniic contemnimus ipsc vero pro nobis ;

Filium suum dedit. Ulamur, ut par cst, Dei chari

late, frnamur ejus amicitia. « Yos enim amici mei estis

»inquit, si feccritis quae dico vobis'. » Papoc ! inimicos ,

qui immenso spatio ab illo dislant, a quibus supra mo-

dum per omnia differt hos amicos suos vocal. Quid ergo
,

non patiendum esset pro lali amicitia? Pro hominum

amicitia saepe periclilamus ; pro Dci vero amicitia ne pe-
cunias quidem profundimus? Luclu sane digna sunt nos-
tro ; luclu, lacrymis , gcmitibus , lamcntis magnis et

planctu. A spe nostra excidimus, acelsiludine ncstra hu-

miliati sumus, indigni Dci honore visi sumus improbi ,

sumus et ingrali.
post beneficia facti Ab omnibus bonis
nos nudavit diabolus. Qui dignati fueramus esse filii , et

fralres et cohaeredes , ab iniinicis ejus, qui ipsum injuria

affecernnt, nihil differimus. Quae nobis erit demum con-
solatio ? Ipse nos vocavit ad ccelum, nos aulcm ad
gehennam nos dejecimus. Itaque ct mendacium , et

1
Joan. xv, i/j.
 ECLOGA DE SALUTJi FBATRVM CUUAISDA, 1IOM. XL. 333

furtum , ot adullerium cflusa sunt supcr terram. Alii

sanguinem super sanguinem miscent ; alii res iaciunt

sanguine pejores. Mnlli quae lseduntur, mulli quorum
Lona rapiunlur, mille optant morles potius quam haec
pati : ct nisi Dei limore dctinerentur, sibi manus infer-

rent, ita mortem oplant. Hajccinc non sunt sanguinc

pcjoraPHci mihi , o anima ! quia periit pius a lcrra, et
qui reclc agat apud homines non est. Nunc autem nos

pro nobis ipsisclamcmus primum. Sed lamentum mecum

suscipilc. Forlasse quidam ct augurantur et rident; ideo
lamcnlum. augendum cst, quia ira insanimus et amcntcs

sumus, nequc an insaniamus, scimus, sed de quibns ge-

mere oporteret ridemus. « Rcvelatur, o homo ira de ,

«coelo super omnem impielatcm et injustitiam hominum.

» Deus maniieste veniel. Ignis ante illum praecedet, et in

» circuitu cjus tempestos valida. Ignis ante illum exardes-

»cet, et inflammabit in circuitu inimicos ejus'. » Dies
Domini ut fornax accensa et nemo haec in mentem con- ,

jicit sed haec tremenda et formidanda dogmata, magis

:

quam fabulae despiciuntur et conculcantur : ac ncmo est

qui audiat, sed irrident omnes. Quis nobis exituserit?
nndenam salutem inveniemus? Periimus, consumpti su-
mus. Facti sumus in dcrisum inimicis noslris, et in sub-
sannalionem genlibus ac daemonibus. Altum sapit nunc
diabolus, exullat et gaudct : Angcli quibus nos concrediti
sumus, omncs in pudore et trislitia versanlur. Ncmo est
qui convertatur, fruslra a nobis omnia consumpta sunt,
et vobis delirare videmur? opportunum nunc cst advocare
ceelum ,
quia nemo audit, et elementa contcstari. « Audi,
2
ncoelum, et ausculla terra , qnia Dominus locutus est . »

Datc manum, porrigite ,

qui nondum dcmersi cstis , iis

qui ab ebriclalc pcrierunt; qui sani eslis, aegris ; qui vi-

/
33/t S. JO. CIIHYSOSTOMI ARCillfcPISCOPI C. P.

gilcs eslis furenlibus, ct iis qui circumferuntur. Kenio

igitur graliam aniici saluli ejus antcponat. Hinc contume-
lia et incrcpalio; sed ad nnam respiciat ejus ntilitatem.
Cum fehris apprchendit, etiam scrvi dominum tcnent.

Cum cnim ille uralur, animam confundcns, mancipiorum

agmen adest, nemini cedens neque heri legem aguoscit ,

indamnum domini. Nos convertamus, rogo. Bella quoti-

diana , dcmersiones, pernicies innumera3 circum , et un-
diquc ira Dei circumsistit. Nos aulem quasi ipsi placentes,
in sccuritato sumus. Manus ad rapinam apparamus omnes,
nemo ad auxilium ; omncs ad rapinam, nemo ad palroci-
nium. Singuli ut opes augcant student, nemo ut egeno
lerat opeui ; singuli, ut pecunias accumulcnt, admodum
curant; nemo, ut animam
Timor unus oc- scrvet suam.
cupat omnes, ne paupcres, inquiunt, evadanms, ne au-
tem in gchennam incidamus nemo anxius cst, nemo
Ircmit. Haec iletibus, hasc accusatione, haec criminatione
digna sunt. At non hrcc dicere volebam : vcrum a dolorc
cogor. Ignoscitc, a gemitu cogor ; mulla dico quse nol-
lcm. Gravcm vidco plagam , inconsolabilcm calamitalem :

quae nos occuparunt mala , consolalionem non admiltunt:

pcriimus. « Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis
» fontes lacrymarum, iugeam *? » Fleamus, dilccli,
ut
fleamus, ingcmiscamus. Forle quidam sunt hic dicentes,
omnia lamenlationcs, omnia lacrymas dicit. Nollem, crc-
ditc, nollcm ;
Nunc
scd encomia et laudes scmper efferre.
aulem horum tempus non Non lamenlari grave cst,
cst.

dilccli, scdlamentis digna facere. Non iugemisccre aver-

tendum est, sed gemitibus digna palrarc. Ne puniaris et ,

non iu^cmisco; ne moriaris, et non ploro. Scd si corpus

quidem mortuum jaceat, omnes advocas adcoudolendum,
et immisericordes dicis eos qui non lugent; anima vero

» Jeiem. ix, 1.
^ 1 .
 ,

LCLOGA DE SALUTL FRATRUM CUflAKDA, IIOM. XL. 3o-")

pereunte, dicisnon lugcndum esse. Sed non possuin.

Patersum, etlugeo; pater sum filios amans. Audile quid
clamat Paulus « Filioli mci quos iterum parturio 1
: » , .

Quas matcr pariens ita accrbas emitlit voces, ut ille?

Utinam animi rogum videre liceret, ct videres me magis
uri, quam quoevis junior puella ct mulier immaturam
viduitatem passa. Non tam illa virum suum luget, nequc
pater filium , quam ego hanc nostram multitudinem.
Nullum vidco profectum, omnia in calumnias et accusa-
tioncs vergunt, et nemo placere Dco studet. Scd de hoc
et de illo, inquiunt, male dicamus ; ille Clero indignus
cst , ille inhonesle vivit. Cum nostra lugere deberemus,
de aliorum malis judicamus? Neque si a peccalis puri es-
semus, hoc deberemus facere. « Quis enim te discernit,
ninquit? Quid habes quod non accepisti? Si aulem acce-
2
jpisti, quid gloriaris quasi non acccperfs ?.» Tu vero
cur judicas fratrcm tumn, cum innumeris plenus sis

malis? Cum dixeris , Ille improbus est, perniciosus , mo-

leslus, te ipsum considera, et Ina accuratius examina, ac
de diclis poenitentiam ages. Si quis ergo in Ecclesia
qnasi in statera justa verba nostra constitucre voluerit
ad mille talenta sermonum sascularium, vix denaria ccn-
tum inveniet verborum spiritualium imo neque obolos ,

decem. Si ergo Deus illa observct, quis sustinebit ? Haec

1
cogitantes , misericordcs simus , ignoscamus iis qui in
nos peccaverunt. Cenlum denarii hic suntpcccata in nos
commissa qurc autem contra Deum a nobis, deccm
:

millia talenta. Scitis quoniam ex pcrsonarum conditionc

peccata judicantur; verbi gratia, qui privatum hominem
contumclia affecit, peccavit; non ut ille qui princi-
at

pcm, et plus quam hic is qui majorem principem sed ;

non item is qui minorem; qui vcro regem, multo magis.

1
Galat. it, 19, — J 1 Cor. iv, 7. — ' E\ hom. in epist. ad Philem.
3 56 S. JO. CHRVSOSTOMl AI\CUIliPISCOPI C. P.

Et conlumclia quidcm eadem esljsed ex persona: cxccllentia

flt major. Si autem quircgcmconlumclia alficit,obpcrsonac
dignitatem inlolerabili supplicio tradittir; qui Deum ailicit

conlumelia, qr.ot talcntorum debilorcril? Itaquclicet ea-

dem conlra Deum pcccataadmiltamus,quoc conlra bomi-
non par tamen ralio est; sed quanlumintcrvallum est
nes,
Deum inter ct homines, lanlum intcr hcec ct illa peccata.
Nuncvcroct plura invcniopeccala.qiucnon ex personoeex-
cellcnlia magna sunt, sedexipsa natura. Elhorrendusqui-
dcm terril)ilisque scrmocst, sedneccsseest ut proferalur,
quo animum vcslrum movcat et exagitet, oslcndens nos
multo magis homincs, quam Deum timere ct honorare.
Pcrpende qui adulterium commitlit, scit quod Deus videat,
:

illumque dcspicit; si autem homo videat, concupiscen-

tiam Non lanlum homincs prcefert, ncque tantum
relinct.

contumclia afticil Deum; scd quod longe gravius est,

illos limens , Dcum dcspicit. Nam si illos videat, flam-

mam concupiscenliae retinct; imovero quoe flamma est?

Non jam flamma, sed contumelia. Si enim non liccret

muliereuli, jurc flamma vere esset. Nunc autem contu-

melia et injuria. Si enim homines viderit, insaniam com-
pescit; Dei vcro patientiam minus curat. Rursus qui fura-
tur alius, scit se rapere , et bomincs quidem fallerc

conatur, et advcrsus accusatores sesc defcndit, et purga-

tioni modum apponit. Dco aulem cum id persuaderc non
possit, ipsum despicit, neque reverclur vcl honorat illum.
Et si rex jubcat ab alicna pecunia abstinerc, imo suam
dare, prompte omnes affcrimus; Deo autem jubente non
rapcre, aut alicna acciperc, non paremus. Vides-ne nos
Deo homines pracferre? Onerosum est dictum et moles-
lum sed onerosum esse ostendite, fugite opus. Si autem
;

opus non timeatis quomodo possum vobis credcre dicen-

,

tibus, Verba limemus, nobis oncrosus cs? Vos opere vos

 ECL0GA DE SALUTE FRATRUM CURANDA, IIOM. XL. 33^
ipsos oneratis ; et nulla cst ralio. Ego autem si illa dixero,
quae vos facto commillitis, indignamini ? Et quomodo id
absurdum non fuerit? Eslo, mendacium sint ea quae a

nic prodeunt. Malo exprobrari mihi in die illa , quod tc-

mere et frustra vos criminatus sim , quam videre vos his
de rebus accusari. Non solum aulem vos Dco homines
anteponitis, sed el alios ad id faciendum compellitis.
Multi plurimos domeslicos et filios ooegcrunt. Alii ad
nuptias traxerunt invitos ; alii , ut ministrarent ad res ab-
surdas, fcedo amori, rapinis, avariliae, et violenlis rebus.
Ita ut duplex crimen sit, et neque cx necessitale illi ve-
niam obtinere enim ipse invitus mala illa
possint. Etsi

palras, et jussu principis, neque sic idonea purgalio esl :

caeterum gravius est peccatum, quando illos cogis ut in ea

ipsa incidant. Quaenam il!i demum vcnia essepossit? Ilaec
dixi, non vos condemnare volens sed ut oslendam quan- ;

lum simus Deo Nam si, quando hominem et

debilores.
Deum aequaliter honoramus, Deum contumelia afficimus;
multo magis cum homines ipsi proeponimus. Si peccata
eadem in homines facta , in Deum longe majora osten-
duntur, quanto magis cum ipsum peccatum majuscst et
gravius? Examinet quis se ipsum , et videbit se omnia
propter homiues facere. Admodum beati essemus, si
tanta propter Deum faceremus, quanta propter homincs,
et propter humanam gloriam, metum et honorem. Si
ergo tot et et tantis sumus obnoxii, debemus ex auimo
parcere iis qui nobis injuriam faciunt, qui nostra rapiunt,
ct injuriam oblivisci. Via enim ad remissionem peccato-
rum non opus habet laboribus, non pecuniarum expensa,
nec quoquam alio sed solum voluntate, non peregrinan-
;

dum est non extrema orbis petenda non pericula

, ,

subeunda vcl labores; sed velle tantum oportet. Quam,

quaeso, veniam habebimus in iis quae diflicilia videntur
XCIV. 22
 ,,,,

338 S. J0. CIIHYSOSTOMI ARCHIKPISCOPI C. P.

esse,quando rem quac lanlum habet lucrum, tantam-

,

que ulilitatem, nullumque laborem non facimus? Non

potes pecunias spernere? non potos facultates erogare
pauperibus? Non potes aliquid boni velle ? non injuriam
facienti parcere? Si enim tot rebus obnoxius non esses
autem Deus parcere, nonne id facere oporteret?
jussisset
Nunc aulem tot peccatis obnoxius non parcis? Et hoc ille

repetit ex iis quae ab ipso habes. Si itaque nos ad debito-

rem nostrum veniamus, ille rei gnarus, colit , excipit
honorat, et largiler omnem ostendit benevolentiam, nc-
que tamen a fcenore solvitur ; sed ut nos mitiores reddat
circa repetitionem. Tu vero cum tanta Deo debeas et ,

dimitlere jussus, ut tu rursum accipias, non dimittis?

Cur, rogo te? Vae mihi ! Quanta fruimur benignitate?
Quantam vero exhlbemus nequiliam quantum somnum? ?

quantam segnitiem ? Quam facilis est virtus? Hic non est

opus robore corporis, non pecuniis multis, non potentia,
nonamicilia, non aliquo alio sed sufficit tanlum velle ;

lotumque perfectum est negotium, mullam habens ulili-

talem. Molestus tibi fuit ille quidam contumelia affecit ,

etpercussit? Cogita te multa similia contra alios facere,

et contra ipsum Dominum. Dimitte, et parce. In mentem
tibiveniat, quod dicas : « Dimitte nobis debita nostra ,

1
»sicut et nos dimittimus . » Cogita quod si non dimiseris,

non poteris cum fiducia hoc dicere. Si dimiseris autem ,

id ut debitum poscis, non propter rei naluram, sed prop-

ter dantis benignitatem. Et in quo par res est, eum qni
conservis dimiitit, peccatorum in Dominum remissionem
accipere? Et tauien hanc consequimur benignitatem
quia dives est in misericordia et miseralionibus. Ut autem
tibi ostcndam ,
quod pr.cler illud et praeter rcmissionem,

ex eo quod dimittas solum, lucrum rcportas : cogita quot

« Matth. vi, la.

 ,

ECLOGA DE SALUTE FRATRUM CURANDA, HOM. XL. 33o,

ille talis habeat amicos, quomodo omnes nbique illum

laudibus celebrent. Bonus vir est, qui facile reconcilialur,

injuriarum meminisse nescit, ut vulneratus fuit, statim

sanatus est. Talem hominem , si in calamitalcm incidat,

quis non miserabilur? Quis peccanti non ignoscet, quis
pro roganti gratiam non concedet? Quis adeo bonae
aliis

animce nolit esse amicus aut servus ? Etiam, rogo, omnia

pro hac faciamus , non erga amicos et cognatos tantum ,

sedetiamerga famulos. «Pvemittentes, inquit, minas, scien-

1
»tes quia vester Dominus est in ccelis . » Si dimittamus
proximo peccala, si elecmosynas erogemus, si humiles
simus; nam et hoc peccata tollit; si enim publicanus,
2
quia solum dixit, «Propilius esto mihi peccalori , » des-
cendit justificalus , multo magis nos, si humiles simus et
conlriti poterimus misericordiam multam consequi; si

confiteamur peccala nostra, et nos ipsos condemnemus

maximam partem abstergemus. Multae namque viae
sordis
sunt quae purgant. Lndique ergo diabolum oppugnemus.
Nihil dixi diflicile, nihil asperum. Dimitle ei qui te
malo affecit, miserere ejus qui veniam petit, humilia ani-
mam tuam. Etiamsi admodum peccator sis, poteris reg-

num consequi , per haec expurgans peccata, et sordem

abstergens. Ltinam autem omnes, hic omni peccatorum
6orde per confessionem expurgati , illic consequamur pro-
missa bona, gralia et benignitate Domini nostri Jesu
Christi, quicum Patri unaque Spiritui sancto gloria,
imperium, honor, nunc et semper et in saecula saeculo-

rum. Amen.
1
Ephes. vi, 9. — • Luc. jyiii, i 3.

22.
 ,

34o S. JO. CHRYSOSTOMI arciiiepiscopi c. p«

HOMILTA XLT.

Quod oporteal nos imilari sallem servos nostros, el quocl

illi propter timorem nosirum faciunt ,
propter Dei
timorem facere, cl clc ineffabilibus bonis quce Sanclis
prcvparata sunt.

1
Si Paulus TJraotheo scribens , dilecti , servis praecepit,

ut mulla obsequentia erga dominos uterentur, cogilale

quomodo affecti simus oportel erga Dominurn , qui ex
nihilo nos condidit, qui nutrit, et veste legit. Si non alio

modo , saltem ut servi nostri nobis, ipsi nos serviamus.

Annon illi totam vitam hac in re insumunt, ut hcris suis
requiem procurent, ei hoc opus, hoec vita illorum cst , ut
deillius rebus sint solliciti? Nonnequoeherisunt per totam
diem curant, sua vero in modica vespcri partc? Nos vero
contra, noslra semper, qiue vero Domini sunl, ncc parva
lemporis parte. Et haec cum ille nostris non egeat, sicut
heri servorum opera; sed cnm illa ipsa Domino pracslila

in nostram cedant utilitalem. Iliic cnim minislerium servi

hcro ulile est; hic vcro ministerium ^ervi Dominum nihil,

scd ipsum servum juvat : «Bonornm enim, inquit, meo-

2
»rum non eges . » Dic enim milii, Quid Deo lucri est

si ego justus sim? Quiddamni, si injuslus? Nonne inlc-

mcrata natura illa est? nonne omni damno et passione
vacua? Servi nihil proprium habent, sed omnia dominica
sunt, etiamsi divitiis affluant. Nos autem multa propria

habemus. Neque sinc causa tanto honore fruimur ab uni-

versorum Deo. Quis Dominus pro servo filium suum de-
» E\ horo. xvi in epist. 1 ad Tim. — ' Psa!. xv, 2.
 1
,

ECl.OGA DE T)EVS QUA.M TiMENDUS, IIOM. XII. 34

dil? Nullus. Sed omncs malint pro filiis scrvos dare. ilic
autem conlra «Filio suo noh pcpercit, scd pro nobis
,

» omnibus tradidit illum, » pro omnibus inimicis, qui ip-

sum oderant. Scrvi eliamsi gravia sibi imperentur, non

molcslc ferunt, maxime vero si probi sint; nos autem in-
numera a?gre ferimus. Servis nihil promiltitur lale quale
Deus nobis pollicilus est. Sed quid? Libertas in hac vita ,

quae snepe scrvirlute molcstior cst. Saepe namque famesin-

vasit, et servitute accrbior libertas facta est. Et hoc do
ntim csl maximnm. Apud Deum aulem nihil fluxum nihil ,

incorruptibilc. Sed quid?«Non dico vos servos inquit ,

1
» vos amici mci eslis . » Pudorc suffundamur, dilecti, ti-

meamus. Saltcm ut famuli nobis scrviunt, nos Domino

serviamus; imovero ne minimam partem servitutis nos

exhibemus. Illi propter nccessitatcm philosophantnr, ves-

timenta solum habent et cibum nos vcro in deliciis con-
;

tuuidiosi sumus. Si non aliunde, sallcm ab illis philoso-

phias normam accipiamus. Solet enim Scriplura non ad
scrvos, sed ad bruta homines mittere; ut quando apem,
quando formicam jubct imilari. Ego autem saltem servos
imitari hortor qnae illi ob limorem nostri faciunt, tanta
:

saltem propter Dei timorem nos faciamus. Non enim in-

veniemus vos id facientes. llli ob timorem nostri millies
contumelia afficiuntur, et plus quam philosophus quivis
stant silcntes, conviciis impetuntur et juste et injuste, sed
non contradicunt sed supplicant saepe cum nihil mali fe-
,

cerint; nihil plusquam necesse fuerit accipientes, et saepc

minus, hoc contenti sunt, in strato dormientes et pane
solum saturi, caeterumque cibum vilem habentes non ,

incusant, neque moleste ferunt. Illi ob timorem nostri,

pecunias sibi creditas totas reddunt; ne mihi enim scrvos
improbos dixeris , sed eos qui non admodum mali sunt.
• Joan. xv, i5.
 »

342 S. JO. CHRYS0ST0MI AnCHIKPISCOPl C. P.

Si comminemur, stetim reprimuntur. Annon haec philo-

sophiac sunt?Ne dicas hoc cx ncccssitale ficri nam : el libi

gehennoe necessilas instat, neque sic tempcrans es , neque

tanlum praebes Deo honorem, quanlo a servis luis honoro
frueris. Habent singuli servi habitaculum adscriptum, nec
quis eorum proximi habitaculum invadit, neque plus ha-
bendi cupiditate corrumpitur. Et haec videas apud servos
ob heri timorem observari raroque videris servum servi
:

bona abripere, aut labefactare. Apud homines autem libe-

ros contraria fiunt. Nos invicem mordemus et devoramus,
non timemus Dominum. Conservorum bona rapimus,
furamur, percutimus illo vidente. Hoc autem servus non
fecerit; sed si percusserit, non videnle hero si contume- ;

liam intulerit, ipso non audiente id facit. Nos autem, Deo

et vidente et audiente, omnia audemus. Heri timor anle
oculos illorum semper est; Domini timorem nos nunquam
habemus. Ideo omnia susdeque fcruntur, omnia confun-
duntur etcorrumpuntur. Et nos quidem nunquam peccata
in mentem revocamus, servorum autem nostrorum pec-

cata vel minima accurate despicimus etexaminamus. Heec

dico , non ut servos supinos erigam et ignavos excilem,
ut sic Deo serviamus, ut servi nobis; sic conditori noslro,
ut nobis ii qui ejusdem nobiscum substantiae sunt*, et
nihil tale a nobis acceperunt, cum natura sua liberi et
1
ipsi sint. Illis quoque dictum est, «Imperent piscibus .

Non est haec servitus nalurae; sed dignitatis et casus : ta-

menque illi multum nobis praebent honorem. Nos autem

illis accuratissime instamus , ut ministerium nobis cxhi-

beant; Deo autem ne minimam quidem partem praesta-

mus, cum tamcn hinc utilitas ad nos deveniat. Quanto

eniixi studiosius Deo servimus, tanto majus nobis accedit

emolumentum, etipsi magis lucramur. Ne, quaeso, tanta

> Gen. i, a6.
 ,,

ECLOGA DE OEUS QUAM TIMENDUS, HOM. XLI. 343

nos ulilitale privemus; Deus cnmi sibi suflicit et nullo in-

digct : merccs aulera lucrum ad nos ilerum recurrit.

et

Quod si sit philoscphandum etiam de bonis quae Sanctis

1
sunt reposita : haec certe vere requiesest, unde aufugit
dolor rt tristilia et gemitus : ubi neque sollicitudines , ne-
que labores, neque anguslia, neque timor, qui animara
percutiat et exagitet ; sed solus Dei limor voluptale ple-
nus cst. Non est illic, «In sudore vultus lui vesceris pane
2
o tuo ,» non spinae, non tribuli. Non est illic : «In dolori-
» bus paries filios, et ad virum tuuin conversio lua , et
» ipse tui dominabitur. Omnia gaudium, pax,
» laetitia

voluptas, bonitas, mansuetudo, dileclio. Non esl illic

zelotypia , neque invidia, non mors isla corporis, non illa

animae, non lenebrae, non nox : omnia omnia lux

dies , ,

omnia splendida. Non est labor ibi , non satietas. Semper

in bonorum concupiscentia versabimur. Vullis dem vobis
aliquam imaginem illius status ? Id fieri nequit. Tamen
pro facultale conabor vobis aliquam imaginem oflcrre.
Respiciamus in ccelucn , cum , nulla turbante nube, coro-
nam ostendit suam. Deinde circa pulchriludinem aspectus
ejus mullo consumpto tempore, cogitemus quod pavimen-
tum habituri simus, non tale; sed tanto pulchrius, quanto
aureum tcctum lateritio et post illud rursum aliud excel- ,

sius tectum ; deinde Angelos, Archangelos , incorporca-

rum potestatum immensos populos, ipsam Dei rcgiam
solium paternum. Sed non potest, ut dixi, id ullo sermone
describi; experienlia opus est, et cognitione, qute per
experientiam paritur. Quomodo , quaeso, putatis Adamum
fuisse in paradiso ? Tanto melior cst illa haecmansio,
quanto ccelum terra. Caeterum aliam quoque imaginem
quaeramus. Si contingeret Imperatorem hodiernum foti
orbi imperare : deinde neque bellis neque curis turbari ,

« Ex hom. 6 in epist, aJ Hebr. — « Gen. m, 16.

344 s« J0 « CIIKYSOSTOMI ARCHIKPISCOPI C. P.

sed honorari tanlum ac deliciis frui, ila ut mullos habe-

rct hastatos cl salcllitcs, undique aulcm aurum ipsi afflue-

rct, el tantumspectaculum praeberet. Quem animum illum

pulalis habiturum essc, si bella utique per orbem scdala
videritPTale quidpiam crit, imovero nondum ad imagi-
ncm illam perligimus; idea alia quaerenda cst. Tu mihi
pcrpendc. Sicut enim puer regius, dum in vulva est, nihil
sensu percipit; si contigcritutstalimalquenatus in solium
regium ascendat, neque paulatim, sed simul omnia acci-
piat ita est et stalus ille. Vel ut si quis vinctus postquam
; ,

millia passus csset mala , repente ad solium regium rape-

rctur. Sed neque sic accurale imaginem assecuti sumus.
Hic cnim quantacumque bona quis acceperit, cliamsi
,

ipsum rcgnum dixcris, primo quidem die vigentemhabet

affectum et dcsiderium , eliamquc secundo ct tertio; pro-

cedenle aulcm tempore manet quidem voluptas , sed non

tanta : minuitur enim semper ex consuetudine , qualis-

cumque ea fucrit. Illic vero non modo nonminuitur, sed

augclur. Cogita quanlum illud sit, quod anima quae illuc

abiit , non ullra finem expectct bonorum illorum, neque

mulalioncm sed augmcntum, ct vitam finem non haben-
,

tcm, omni periculo,omnimocrore et sollicitudineliberam,

plenam gaudio infmilisque bonis. Nam si in campum ex-
cuutes, ubi lentoria videmus militum ex velamentis defixa,
et hastas ,
galeas, clypeorumque umbilicos splendentes,
ex spectaculo suspensi manemus si vero contigerit rcgem
;

in medio currentem videre, vcl cum aureis armis equum

agitantem, nos totum consecutos putamus; quid putas
futurum, cum Sanclorum tabernacula aeterna in caelo de-

fixa videris? Ait enim, «Recipient vos in aeterna taberna-

»*cula sua'.» Gum singulos eorum videris plus quam so-

lares radios fulgcntes; non ex aere ct ferro, sed ex illa

• Luc. xvi, 9.
CELOGA DJi REIUUI IIUMAN. CONDITIONE, HOM. XLII. 345
gloria, cujus spcndorem ocultis humanus videre nequil?
Kl haec quidem apud homines. Quid vero dici possit dc
lot millibus Angelorum, Archangelorum, Cherubinorum,

Seraphinorum Thronorum, Dominationum Principa-

, ,

tuum, Potestatum, quorum pulchritudo immensa omnem

mentem superat? Sed usquequo persequar ea quae altingi
non possunt? Nequc enim «oculus vidit, inquit, nequc
» auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt quse prae-
«paravit Deus diligentibus se'.»ltaque nihil miserabilius
iis qui illud non asscquuntur, neque bealius iis qui constf-
quuntur. Nos autem utinam ex numcro simus bealorum;
ut consequamur aeterna bona in Christo Jesu Domino nos-
tro, quicum Palri, unaquc Spiritui sanclo gloria, impe-
rium , honor, nunc ct sempcr et in saecula saeculorum.
Amen.

HOMILIA XLir.

Quod non oportcat turbari cum videmus bonos impros-

pere agere, malos autem in rerum copia esse; et quod
is qui in peccalo vivit, nihii differat a mortuo fac-
tenle.

Nemo, dilecti, videns improbos prospere agentes, tur-

betur. Non est hic relributio neque malitiae 2 neque vir- ,

lutis. Quod si aliqnando autnequiliam puniri, aut virlutem

remunerari contingat, id non secundum meritum fit; scd
simpliciter, et ceu gustus quidem aut indicium judicii est,

ut qui non credunt resurrectioni, ex iis etiam quac hic

• i Cor. ii, 9, — J Ex hom. 5 in epist. ad Hebr.

346 S. JO. CURVSOSTOMI AI\C!IIK PISCOIM C. P.

mentem reducanlur. Cuin ergo \idcri-

fiunt, ad sanatn
mus improbum deliciis aillucnlcm, ne concidamus; ciim
viderimus probum male patienlem, ne lurbcmur. Illic
eniin sunt coronae,iliie eupplicia et alipquin non potest :

malus per omnia maius esse, sed polest ille quaedam habere
bona neque bonus per oinnia bonus esse, sed qu.edam
:

habere peccata potcst. Gum ergo feliciter agit improbus,

in malum capitis sui id verlilur. Ut enim paucorum bo-
norum, quae fecit, hic mercede recepta, illic demum pu-
piatur, ideo id hic accepit. Beatus ille maxime est, qui hic
puuilur, ut omnibus depositis peccalis, probatus, purus et
innoxius abeat. Et hoe nos docens Paulus dicit : « Ideo in
«vobis mulli infirmi et imbecilles, et dormiunt mulli*. »

Et rursum , « Tradidi hujusmodi satanae 2 . » Et Propheta

dicit : « Rccepit de manu Domini duplicia peccata
8
. » Et
ruisus David, «Pxespice inimicos meos, quoniam mullipli-
ncati sunt super capillos capitis mei, et odio iniquo ode-
»runtmc\ » Et, «Dimitteomnia peccata mea\ » Et rursus
alius, «Dominc, pacem da nobis omnia euim dedisti :

»nobis\ Sed hoec ostendunt bonos peccatorum^suorum

»

pcenas hic accipere. Ubi aulem dicantur improbi hic bona

sua accipere, illicque omnino puniri, audi Abrahamum
diviti dicentem, « Recepisti bona in vita tua, et Lazarus
»mala\ »Quae bona? Hic enim«Recepisti, »non accepisti,
dicens, ostendit ambos sccundum debitum passos esse,
et alium in prosperitate, alium in aerumnis fuisse; et ait,

ideo ille consolationem hic accipit : vides enim illum a

peccalis purum; el lu cruciaris. Ne itaque ajgre feramus,

cum peccalores hic prospere agere videmus ; sed cum
ipsi mala patimur, gaudeamus : est enim illud expialio

peccatorum. Ne quajramus quietem : aerumnas enim dis-

» i Cor. xi, 3o. — » Id. v, 5. — s Isai. xl , a. — < Psal. xxiv , 19. —

* lbid. 18. — 6 lsait. xwi, 1 2. —7 Luc. xvi, a5.
BCLOGA DE BEBU.M IIUMAN. CONDITIONE, HOM. XLII. 347
cipnlis suis promisit Christus; dicitque Paulus : « Omnes
»(mi volunt pie vivere in Christo , perseculionem patien-
1
» tur . «Nullus generosus alhlela in stadii fossa lavacra
quaerit, vel mensam ferculis et vino plenam :hoc enim non
essct athletae, sed mollis hominis. Athleta quippe pugnat
in pulvere, oleo, in radiorum cum
solis ardore, multo
sudore, aerumna, angustia nam hoc agonum et pugnandi
:

tempus est, ergo etiam vulnera accipiendi cum sanguinc

et dolore. Audi quid dicat beatus Paulus:«Sic pugno,
2
» non quasi aerem verherans » Totam vitam in cerlamine
.

esse existimemus:et nunquam requiem quaeremus, nun-

quam in aerumnis, quid extranei patiemur. Si quidem
neque pugil, cum in agone est, quid extranei patitur.
Aliud est quictis tempus; per serumnas nos perfectos eflici

oportet. Etiamsi persecutio non sit, neque tribulatio; sed

aliae sunt tribulationes, quse quolidie accidunt. Quod si

has non feramus, vix illas ferre possemus. « Tentatio vos

»non apprehcndit, inquit, nisi humana «Precemur ila- 3
.

que Deum, ne intremus in tcntalioncm. Si intrcmus au-

tem, generose feramus. lllud enim prudentium virorum
est se in pericula non conjicere; hoc generosorum ct
,

philosophorum. Neque igitur nos temere injiciamus; hoc

enim nimiae audaciae essct neque eo deducti et rebus : ,

ipsis vocantibus, cedamus:timiditalis enim hoc esset. Sed

si praedicatio vocaverit, ne recusemus: si vero causa non

fuerit, neque usus, neque necessitas qua propter Dei cul-
tum nos advocet, ne accurramus. Jactanlia enim hoc esset
et ambitio superflua. Si vero quid accidat quod piae reli-

gioni noceat, eliamsi mille morles subire oporteat, nihil

recusemus. Ne advoccs tcnlationes, cum ea quae ad piela-
tem spectant ex voto tibi procedunt. Cur superflua libi

attrahis pericula, nihil lucri habentia ? Haec dico, quod

' 2 Tim. in. — ' i Cor. ix, a6. — » ld. x, i 3.
 ;

-348 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

vclim vos mandata Christi servare, qui prccari jubet, ne

iulrcmus in tcntationem, et praecipit ut crucem tollenles,

scquamur ipsum. Hacc non sunl conlraria, scd valdc secum

mutuo convenientia. Tu enim ila te apparare debes, ut sis
perpetuo miles in armis gencrosus, sobrius, vigilans,
semper bcllum expeclans. Sed bclla ne moveas hoc enim:

non cst militis, sed scditiosi. Si autcm pictalis tuba voca-

verit, stalim exi, et animam despice, et cum animi forii-

tudine in certamina irrumpe. Adversariorum phalangem

rumpe, conscindediaboli vultum, erige tropaeum. Si vero
pia religio nihil laedatur, ncque quis dogmata nostra pes-
sumdet, sccundum animam dico; ncque cogat aliquid
facere quod non placeat Deo, ne supcrfluus esto. Sanguino
plenam esse oportet Chrisliani vitam; sanguine, non alie-

num effundendo; sed quod parali simus nostrum effun-

dere. Cum tanta igilur alacritate sanguinem effundamus,
cum id pro Chrislo faciendum, cum quanta quis aquam
effnndit; sanguis enim est aqua per corpus circumfluens
et cum tanta facilitate corpus exuamus, cum quanta ves-
timcnlum. Hoc autem ita erit, si pecuniis non simus alli-

gati, si ncc domui, si nec affcctibus, si ab oranibus non

pendeamus. Si cnim ii qui hanc militarcm vitam ducunt
omnibus abrenuntiant, quo bellum vocat illos eo se con-
ferunt et viam carpunt, et omnia alacriler sustincnl;
multo magis nos Christi milites sic apparari oportet et
aciem dirigcre ad bellum pravis affectibus inferendum.
Non est nunc persecutio, ct utinam nunquam sit; sed
aliud bellum est, pecuniarum concupiscentia, invidia,

pravi affectus. IIoc bellum dcscribens, dicebat Paulus :

« Non est nobis colluctalio advcrsus sanguinem et car-

«nein 1 . «Semper hoc bellum instat : ideo semper nos ar-

matos esse vult. « Statc ergo succincti, » inquit : quod
1
Ephes. ti, 12, 14.
 r.CLOGA DE REMJM HUMAN. CONDITIONE, UOM. XLII. 349
tempus instare significat, indicatque sempcr armatos esse
oportere. Multum enim oritur bellum per linguarn, mul-
tum per oculos : hoc igitur conlineamus. Mullum Lellum
concupiscentiarum. Ideoque inde incipit armare militem
Christi : « State enim, inquit, succincti lumbos vestros;»
et subjunxit, « in veritale. » Cur in veritate? Illusio enim
et mendacium est concupiscenlia. Ideo ait Propheta :

« Lumbi mei impleti sunt illusionibus

1
» Non cst voluptas .

res illa, sed umbra voluptalis « Succincti, inquit, lumbos :

svestros in veritate; »id est, vera voluptatc, lempcranlia,

honestate. Ideo sic hortalur, nolam habens peccali absur-
dilatem, quod velil omnia membra nostra munila esse.
« Ira enim, inquit, injusla non innoccns habebitur 2 »ct ,

thorace nos circummuniri vult, et clypeo. Fcra enim est

ira facile insiliens; et mille munimentis nobis opus erit

ad illam superandam et continendam. Ideoque nobis Deus

hanc maxime parlem ossibus quasi lapidibus ccdificavit,
iulcrum ipsi circumponens, ut ne dirumpens et dissecans
facile lotum animal pcrderct. Ignis enim est, inquit, et
procella magna, aliudque membrum non lantam vim sus-
tineret. Dicunt autem mcdici pulmonem ideo cordi sub-
stcrni, ut cor in molli exislens loco, et ccu in quamdam
spongiam insiliens, quicscat, ac ne in oppositum et durum

pcctus insiliens, saltuum impelu lredatur. Opus igilur

habemus lorica forti, ut hanc feram semper in quielo
servemus galea quoque opus habemus. Quia enim illic
:

raliocinandi vis existit, et hinc aut salulem consequi pos-

snmus, si ea quae par est fiant, vel si contra, perire; ideo
ait, et galeam salutaris. Nam cerebrum natura tenerum
cst. Ideoque illud calvaria ceu quadam testa superne te-
gitnr. Omnium aulem vcl bonorum vcl malorum causa
est, si vel quac oporlet, vel quae contraria sunt cognoscat,

P?al. xxxvu, 7« — « Eccti. i, i 9.

35o 8. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIKPISCOPI C. P.

Pcdcs quoque et manus armis opus habent non ipsi pedes :

aut ipsae manus, scd pedes ct manus animae; manus qui-

dem qiKC decent mcditanles; pcdes vcro, ut illo pergant
quo opus cst. Omnia ergo', dilccti, pro illa futura vila
iaciamus, omnia ad illam respicientes operemur. Nequi-
tia nihil aliud est, quam tenebrae, mors ct nox. Nihil vi-

demus eorum qiue dccent, nihil facimus eorum quae con-

vcniunt. Ut mortui foetent, sic animae eorum qui in ne-
quilia vivunt, mulla sunt plena?, immunditia. Occlusi sunt
illorum oculi, inierceptum est os, immoli manent in lecto

maliliae; imo etiam iis qui haec patiuntur miserabiliores

sunt. Hi namque ad utrumque mortui sunt; illi vero ad
virlutem sensu carent, ct ad nequiliam vivunt. Mortuum
si quis percutiat, nihil ille senlit, neque se ulciscilur, scd

est quasi lignum aridum. Sic et anima aridam verc vitam

accepit, mille quotidie vulnera accipit, ncque sentit, scd
ad omnia sic indolens jacet. Neque aberraverit si quis
illa cum furentibus comparet, cum cbriis, cum insanien-
tibus. Haec autem omnia habet malilia, estque omnium
gravissima. Qui furit multam veniam a spectantibus ob-
tinet. Nonenim voluntatis est morbus, scd naturae tantum.
Qui autem in nequitia vivit, unde veniam impetrabit?
Undenam Unde multo plures mali sunt,
ergo malitia est ?

dic mihi? Undemalitia morborum? Unde phrenesis? Unde

somnus gravis? Nonne ex altenlionis defectu? Si ergo
morbi naturales ex voluntate initium habent, multo magis
haec quac ex arbitrio oriuntur. Ebrietas undenam ? Nonne
ex intemperantia animae?Phrenesis, nonne ex febris exsu-
perantia? Fcbris vero , nonne ex superabundantibus in

nobis elementis? Superabundantia elementorum in nobis,

nonne ex attentionis defectu? Cum enim aut indigentiam
aut superabundantiam in nobis adduxerimus, ignem illum
> Ex hom. iii, in epist. i ad Thess.
 1

ECLOGA DK RKMUI UUMAN. CONDITIONK, IIOM. XLII. 35

accendimus. Rursus si, accensa flamma, contemncntes

maneamus, contra nos ipsos rogum accendimus, quem
extinguere non possumus. Sic et in malitia evenit, cum
initio illam non coercemus, nec succidimus, finem coer-

cere non possumus, sed major fit, quam vires noslra? fe-
rant. Quapropter rogo omnia agamus, ut nunquam dor-

milemus. Non videtis in custodia positos, qui saepe cum

sese paulum somno dederint, ex custodia multa nihil lu-
crati sunt? Per illum enim modicum somnum omnia

perdiderunt, furari volenti multam dantcs facultatem. Ct

enim non tam attente fures observamus, qnam ilii nos
aspiciunt, sic et diabolus maxime omnium instat, insi-
dialur, dentibus stridet. No dormitemus ergo ne dicamus, :

ex hoc nihil, ex illo nihil timendum unde nihil timcba-

:

mus, inde saepe spoliali sumus. Sicunde et in nequilia,

non expectabamus, perimus. Omnia accurate circumspi-

ciamus. Ne inebriemur, et non dormiemus; ne delicie-
mur, et non dormitabimus; ne ad exteriora insane fera-
mur, et vigiles erimus; nos undique componamus, et
quasi supra funem extensum gradientes, nec ignavi esse
poterimus : ignavus enim quod parvum est malum magnum
efficit, subversus quippe statim deprimitur et perit; sic
autem ignavi non poterimus. Per angustam enim in-
esse
cedimus viam, praecipitia utrinque habentem, quae ambos
simul pedes non recipit. ^ides-ne quanta nobis opus est
Non vides eos qui per tales incedunt vias,
accuratione?
quomodo non pedes modo tuto disponant, sed etiam ocu-
los? Licet enim utrinque attendere vidcantur, eliamsi pes
firmiter stet, profunditate caligans oculus, totum dejicit:
sed incedendo sibi altendere oporlet. Ideoque ait, neque
ad dexteram, neque ad sinistram. Magnum malitiae pro-
fundum est, magna prcecipitia , multae inferne lenebrae.
Angustae viae cum timore attendamus, cum tremore in illa
352 s. jo. cmmasTOMi archiehscopi c. p.

incedamus. Nemo in tali inccdcns via , quid snperfluum

gestat : optabile quippe ut succinclns incedendo illam per«
currcre possil. Nemo pcdes ipsc suos impedit, sed solulos
illos dimitlit. Nos autem mille curis nos colliganles, el
mille curas soecuiares gestantes, hianles et eflusi, quo^
modo speramus nos in angusla via incessuros? Non sim-
pliciler dixit angustam esse, sed cuin admiratione. Quid
est angusta via ? hoc est, valde angusta. IIoc et nos faci-

mus in iis quae admiratione digna sunt. Et arcta via est,

inquit, quae ducit ad vilam. Ac reclc dixit, angusta. Cum

eniin et verhorum, et cogitalionum, et operum, et omnium
rationem reddituri simus, angnsla vereest. Angusliorem

autem nos illam facimus cum nos extendimus et pedes

,

effundimus. Angusta enim cuique difficilis est, maxime

autem crasso et pingui; ut conlra qui sese macerat, an-
gustiam non sentiet. Itaque qui sese aflligere medilalur,
non aegre feret angustiam. Ne itaquc speret quivis se cum
animi remissione ccelum esse visurum : non eniin fieri

potest. Nemo cum deliciis speret se in angusta incessurum

via : non enim possibile est. Nemo in lala via gradiens, vi-

tam speret. Cum ergo quempiam videris, balneis, laulae

mensae, aut operam dantem, ne te miserum

satellitio

pules, ut qui talibus non fruaris, sed de illo ingemisce,

qnia perniciosa via incedit. Quae utilitas enim ex hac via,
cum in acrumnas dcsinal? Quod damnum ex angustia illa,

cum in requiem veniat? Dic mihi, si quis ad regiam vo-

calus, per angusta loca et praecipitia incedat, alius vero ad
mortem ductus, per medium forum trahalur, quem bea-
tum, quaeso, praedicabimus? dequoingemiscemus? Nonne
dc illo qui per latam viam incedit ? Ita etnunc non deliciis

incumbenles beatos proedicemus, scd eos qui illis absli-

nent. Hi ad ccelum feslinant, 1111 ad gehennam; et for-

lasse mulli corum illa quoe dicimus irridebunt : cgo aulem
ECLOGA DE RERUM HUMAN. CONDITIONE, HOM. XLII. 353
illos idco maxime lugeo et plango, quod nesciant neque de
quibus ridere, de quibus maxinie plangere oporteat : sed
omnia confundunt, et turbant, el miscent. Ideo ego illos

lugeo. Quid dicis, o homo? Cum resurrecturus sis, et

gestorum rationem daturus, atqtie extremam subiturus
vindictam, horum nullam rationem habes; sed ventri et
ebrietati indulges? de hisque rebus rides? Sed ego te
lugeo, quod ea qine te expectant mala sciam, teque excep-
tnrum supplicium; et ideo maximelugeo, quod lu rideas.
Luge mecum, plange mecum mala tua. Dic mihi Si quis :

luorum in Christo decedat, annon ridentes de morte

aversaturus, et inimicos habiturus fueris, lacrymantes au-
tem tecum lugentes amaveris? Ita-ne si uxor quidem
et
mortua jaceat, risum aversaris anima vero tua mortua, ;

lacrymantem aversaris, et ipse rides? Vidcs-ne quomodo

diabolus ita nos composuerit, ut nobis ipsis hostes et ini-
mici simus? Evigilemus tandem , respiciamus , vigiles
simus, aeternam vitam assequamur, somnum mullumexcu-
liamus. Judicium est, resurrectio est, gestorum cxamen,
Dominus venit in nubibus : « Ignis in conspectu ejus exar-
»descet, et in circuitu ejus tempestas valida. » Fluvius
igneus trahitur in conspectu ejus, vermis immortalis, ignis
inextinguibilis, lenebrae exteriores, stridor dentium. Licet
millies hcec aegrc ferentes indignemini, ego dicendi finem
non faciam. Si namque Prophetae lapidati non tacebant,
multo magis nos inimicitias ferre oportet, et non ad gra-
liam vos alloqui, ne vos decipienles ipsi dissecemur. Illic.

supplicium est immortale, inconsolabile; nullus qui pro

legat. « Quis miserebitur, inquit, incantatoris qui a ser-

» penle morsus esi

1
? » Cum nos nostri non misereamur
quis, qiueso, miserebitur noslri? Si videris quempiam gla-

dium contra se impellentem, an huic parcere poteris?

' Eccli. xii, 17.

XCIV. 23
35/j s. jo. chuysostomi arciui-imscoim c. i>.

Nequaquam. Multo magis cum pcncs nos sit ut recte aga-

mus , neque id pnrslemus ,
quis nol)is parcet? Nerno.
Misereamur nostri. Cum Deum precamur dicentes, Mise-
rere mei, Domine, linec nobis ipsis dicamus, ut nostri mi-
sereamur. Penes nos est ut Deus misercatur nostri. Hoc
ipsc nobis largitus est : si misericordia digna faciamus, si

cjus benignitate digna preesterausj nostri misercbiliir Deus.

Si vero nostri non misereamur, quis nobis parcel? Mise-
rere proximi, etDeus tui miserebilur. Quot quolidie acce-
dunt dicenles, Miserere mei, neque tu altcndis? Quot
nudi, quot mutili, neque flectimur, sed illorum supplica-
tiones repellimus? Quomodo igitur misericordiam petis,

rnm nihil commiseratione dignum iacias? Simus erg(»

niisericordes et compatientes , et sic placeamus Dco, et

consequamur bona promissa iis qui diligunt illum, gralia

et benignilale Domini nostri Jesu Chrisli, quicum Patri,
et Spiritui sancto gloria, honor, imperium, nunc et sem-

per et in saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XLIII.

Quod qui pricscntia dcspicit, utrorumque potcstatem ha»

beat , et quod cceno quovis el immunditia pejor sit

avaritia,

Quia magna quaedam ab initio' dilecte, danda eral hc- ,

minibus gralia, volens Deus non ex gratia id facere, sed

ut debilum praestaret, idapparavit primo, ul homo filinm
suum darctexpraeeepto Dei ; ut non videretur quid mag-
Ex hom. 25 in epist. ad Htbr.
 ,:

liCLOGA DE PR.ES. CONT. ET DE AVAR. , HOM. XfcHI. 355

num facere cum Fiiium suum daret , siquidem homo

ante illuui hoc fecerat, ut non v\ gfatia tanlum hoc facerc
putarelur, sed eliam cx debito : iis enim quos diligimus ,

ila gratfam confcrre volumus , ut videamur cum prius ab

illis modicum quid acceperimus, sic illis totum dare , et
magis gloriamur de accepto ab illis, quam de dalo. Neque
dicimus, hoc dedimus iili ; sed , hoc accepimus ab eo.

«Unde eum, parabolam accepit » hoc est,

inquit, et in
1
,

quasi in fenigmate. Sicutenim parabola erat aries Isaaci,

vel quasi in flgilra; quia enim sacrificium consummalum

erat, et voluntate maclalus Isaac erat, ideo ipsum Patriar-

cbse reddens, gratiam confert. Vides-ne ut, quod semper
dico , nunc exhibeatur? Cum mentem nostram perfectam
exhibuerimus, et ostenderimus nos terrena despicere
tunc nobis lerrena largitur, non ante, ut ne cum nos
aliigalos acceperit, adhuc colliget. Solve, inquil, le ip-
sum a servitulc, et tunc accipe , ut non ultra ut servus
accipias, sed ut dominus. Despice divitias, et eris dives;
despice gloriam , et eris gloriosus; despice inimicorum
ultionem, et lunc illam accipies; despice quielem, et tunc
illam consequeris, ut ne illam ut vinctus accipias, neque
ut servus, scd ut liher. Ltenim in puerulis, si puer pue-
rilia ludicra concupierit, cum cura multa illa abscondi-
mus, ut sphneram et similia , ut ne a necessariis impedia-
tur ; cum autem illa despicit, nec ullra desiderat, abunde
illa suppeditamus; gnari nihil hinc ipsi damni ultra fore ,

cum concupiscentia non ullra eum a necessariis abducere

possit. Sic et Deus cum viderit nos praesentia non ultra
concupiscere, nos iis uti sinit : ut enim liberi et viri illa

habemus, non ut pucri. Quod enim cum ultionem inimi-

corum despicis, luuc illam consequaris, audi quid dicat
»Si esurierit inimicus tuus , ciba ilkim; et si sitit, potum
1
Hebr. xi, 19.

23.
 ,

35f) S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIliPISCOPI C. P.

» da illi. » El subjungit : « Hoc enim facicns, carbones ignis

«congeres super caput ipsius*. «Etrursum Quod si con- ,

lcmpseris divitias, illas asscculurussis , audi Chistum di-

centem : Nemo est qui dimiseril patrem, aut malrem , aut
domum , aul fratres, qui non centuplum accipiat, et vi-
tam aeternam possideat. Et (juod si gloriam contemnas
illam assecuturus sis, audi rursus Ghrislum dicentem :

2
«Qui vult in vohis esse primus , sit minisler vester . » Et
3
rursus Qui se humiliaverit, exallabilur » Quid dicis ? Si
:
«
.

potum dcm inimico, tunc illum punio? Si dimittam facul-

tates, lunc illas habco? Si me humiliavero, lunc excelsus
ero? Eliam , inquit. Talis enim esl potestas mea , ut per
conlraria proebcam. Opulentus sum ct dexter. Nc timeas.
Meaui voluntalem sequitur rerum natura non cgo nalu- ,

ram sequor. Ego omnia operor, neque ego ab illis agor.

Ideo iila mutare et transibrmare volo. Ecquid in his mira-
ris? Idipsum enim in aliis omnibus invenics. Si injuriam

fcceris , injuriam accepisli; si injuriam acccperis, tunc

non accepisti. Si te ulciscaris, tunc non ultuscs, sed tibi

iniuriam fecisti. «Qui enim diligit iniquitatem, ait, odit

»animam suam 4 .» Vides-ne quod non injuria affectus

sis , sed afficias ? Quare non Ideo Paulus quoque ait : «

5
»magis injuriam accipitis ? » Vides-ne quod hoc non sit
injuria affici ? Cum conlumelia afficis tunc contume- ,

lia affcctus es. Et hoc ex parte sciunt multi ut cum ,

muluo dicunt abeamus hinc ne contumelia afficias

, ,

le ipsum. Quare? Quia multum est intervalli inler te et

ipsum. Quascumque enim contumelias inferas, ille glo-

riam putat. Hoc super omnia cogilemus, et efficiamur
conlumeliis supcriores. Quomodo? Ego dicam Si cum :

eo qui purpura induitur, contcntionem habeamus; si

• Rom. xu, 20. — » Mallli. xix, sG. — ' Id. \x, 26. — 4 Id. xxni, 12.
— 5 1 Cor. vi, 7.
JiCLOGA DE VRMS. CONT. ET I)E AVAR., 1!0M. XLIII. S5j

contumeliam inferamus ipsi putamns nam , nobis inferre :

digui sunius qui male excipiamur. Quid, quaeso, dicis?

Cum civis ccelorum sis, et supcrnam pliilosophiam haheas,
cnm eo qui terrena sapit tc commiltis ? Licet enim immen-

sas pecunias possideat, licetin potentia sit, nondumnovit

bonum tuum. Ne te ipsum contumelia afficias, dum illuni

sic afficis ; tibi parce , non illi ; te honora, non illum.

Nonne hoc fertur proverbium, Qui honorat, se ipsum ho-
norat? Et jure. Non enim illum honorat, sed se ipsum.
Audi sapienlem quemdam dicentem : «Fac animae luae

«honorem secundum dignilatem ipsius

1
. »Secundum dig-
nitalem hoc est? Si aliena rapuit non ra-
ipsius, quid ,

pias; si contumelia affeeit, non afficias. Dic mihi, quceso,

si quis pauper lutum ex aula tua projectum acciporet,

num ideo Judices congregares? Nequaquam. Quarc? Ne

te ipsum contumelia afficeres, ne omncs te damnarent.
Hoc nunc etiam Pauper namque est dives, ct quanto
fit.

magis ditescit, tanto magis pauper est vera paupertate.

Lutum estaurum in aula projectum, non in domo tua
jacens : domus enim lua ccelum est. Haccine ergo de
causa judicium congregabis? annon le damnabunt superni
cives? annon te pellent ex patria sua , ita vilern, ita humi-
lera ut pro modico luto pugnare velis? Si namque mun-
dus esset tuus, et illum quis occuparet, an adversandum
esset? An ignoras quod si decies raundum posueris , si

centies , si millies, si duplo plus, neque minima pars erit

bonorum ccelestium? Qui ergo haec admiratur, illa contu-

melia afficit. Siquidem quantum haec cura sua digna cen-
set, tantum ab illis excidit , imo neque mirari illa poterit.

Quomodo enim, si horum admiratione capiatur? Dissece-

mus funicula et retia : hoc enim sunt res terrenae. Usque-
quo nos deorsum vertemus? Usquequo nobis mutuo
' Eccli. x, 3i.
368 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHir.PISCOPI C. P.

insidiabiraur tit fcra?, ul pisces? Imovcro ferae non sibi

muluo insidianlur, scd alienis; verbi gralia, ursus ursum

npn factle occidit, ncqueserpens serpentem, nlpotcconge-
ncrein. Tu verd cum congenere quicum innumeras jnsle ,

agendi causas habeas, nempe cognalionem, ralionabilem

vim, Dei cognilionem, ct innumcra alia ; nalurac fortilu
dinem, cognatum scilicet, et nalurae parlicipem , hunc
occidis , et mille malis involvis? Quid enim si non gladium
impellis, neque dexteram iri collum immergis? Alia his

graviora facis, doloribus illum perpetuis aificiens. Nam

si illud fecisses , ipsum a curis liberasses; nunc aulem
illum in famcm servilutis conjicis , in molestias et in pec-
cata multa. Haec dico, nec finem dicendi faciam, non ut
vos morte afficiam , neque ut in malum illo minus delra-
ham , sed quod velim vos non conlidprc , quasi peenas non
daturi sitis. Nam ait ille : «Occidit proximum, qui illi vic-
1
» turn aufert . j Manus tandem nostras conlineainus ; itfio

vero non conlineamus, sed illas recte extendamus; uon

ad avariliam , sed ad elcemosynam. Non infructuosam
manum habeamus, neqne aridam. Quae cnira eleemosy-
nam non erogat, arida est; quae avariliae et rapacitali slu-
det, exsecranda ct impura. Nemo eum talibus comedal
manibus : haec cnim invitatorum conlumelia est. Dic enim
mihi : Si quis in tapelibus et strato lenero, atquc in sin-
donibus recumbere nos jubens in domo
attro intertexlis

splendida et magna, rnullamque famulorum lurbam indu-

ceret, deinde discum ex argento et auro confectum ofler-
ret, plenum cibis variis et cxquisitis, et comcdere cogeret,
an ferremus manus cjus recumbentis , vel luto , vel ster-
core hurnano fcedatas? Annon quis hoc quasi supplicium
ferret? annon hoc pro conlumelia haberet? Ego cerle
puto, et illum statim abscessurum esse. Nunc autem non
1
Eccli. xxxiv, a4-
ECI.OGA DE PR.ES. CONT. ET DE AVAR. , HOM. XLIII. 35o,

lulo manus impletas vides, sed ipsa edulia, et nonresilis?

? Sed si in potenlia sit, magnam
non refugis? non increpas
rem existimas, et animam perdis tuam his utens cibis? ,

Omni luto enim pcjor est avaritia. Animam enim, non

corpus inquinat, ut vix ablui possit. Tu ergo videns hoc
,

lulo foedatum recumbentem, et manibus el vultu freda- ,

tamque domum et mensam fimo cnim hoc impuro, im- :

mundiores et execrabiliores sunt illi cibi , et tu ut hono-

ratus sedes , et ut delicias sumpturus? Neque Paulum

times , qui in Gentilium quidem mensa si velimus, nos ,

accumbere permittit , inavarorum nequc id volentibus

concedit? «Si is qui frater nominatur, inquit , est forni-

«cator 1 : » fralrem hic vocansomnem fidelem non Mona-

,

chum. Quid enim fralernitatem facit? lavacrum fegerie-

rationis, quod possimus patrem vocare Deum. Itaque qui
Monachus est, si catechumenus sit, non frater est. Fidelis
aulem cliamsi saeeularis sit, frater est. «Si is qui frater
,

» nominatur. » T unc enim ne vesligium quidem Monachi

erat, sed semper saeculares alloquebatur hic beatus. «Si

»is qui lrater nominatur, inquit, est fornicator, aut ava-
» rus, autebriosus : cum hujusmodi nec cibum gnmefp. »

Sed cum genlibus non ilem; sed , « Si qaia vocat vos infi-
» dclium , » gentiles dicens , « et vultis ire , omne quod vo-
»bis apponitur Laanducatc*. Si quis frater nominatur, in-
»quit, est ebriosus. «Papse quanta accuratio ? Nos autem !

non modo non fugimus ebriosos, sed illos adimus ac ,

cum ipsis communicamus. Ideo omnia susdeque versa

suni, omnia confusa , turbata perierunt. Dic enim mihi ,

Si quis hujusmodi te ad convivium vocaret , te pauperem

ct vilem exislimatum^ deindeque a te audiret : Quia haec
apposita ex avaritia et rapina parta sunt, neque patiar
animam meam fcedari ; annon pudorc sulfunderetur? an-
i Cor. v, 11, — > Jil. x, -}~.
360 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

non erubesccrct? Hoc solum satis esset ad illum emen-

dandum et inducendum illum ut dc divitiis se miserum
,

pracdicaret , et te in paupertate versantem miraretur, si

se videret cum tanto sludio a te despectum. Sed nescio

unde facti sumus scrvi hominum, Paulo passim clamanle,
»Nolite fieri servi hominum » Unde igitur,
1
. qnaeso te,
servi facti sumus ? Quia prius ventris servi fuimus, et pe-
cuniarum , et gloriae , et aliorum omniuni. Prodidimus
hbertatem, qua nos donavit Christus. Quid ergo, dic mihi,
illum expectat quiservus factus est? Audi Christum dicen-
tem : domo in icternum 2 » Ilabes
«Servus non manet in .

sentcntiam absolulam quod nunquam in regnum ingredia-

tur; haec domus illa est nam ait «In domo Patris mei : ,

» mansiones mullae sunt 5 . » Servusergononmanetin donio

in aeternum. Servum illum vocat, qui servus est peccati.

Qui vero non manet in domo in aelernum in gehenna , in

aeternum manet, nusquam consolationem habens. Sed in

tantam nequitiam res devenere, ut eliam ab his bonis

eleemosynas crogent , et multi accipiant. Ideo excisa est

fiducia nostra, necquempiam increpare possumus. Atla-

men vcl nunc saltem hoc damnum fugiamus. Vos autem,
qui hoc luluni volutatis, a tanta pernicie cessate. Sicut
4
autem corpus mortuum ad nullum sensum est utile sed ,

ctiam accedentibus molestum est; ita quoque peccatum

statim rationalem partem ferit ncque sinit ipsam mentem ,

quiescere sed turbat illam. Dicitur autem pestis exoiia

;

corpora corrumpere. Tale est et peccatum; a peste nihil

differt, non aerem corrumpens primum , et postea cor-

pora; sed statim animam insiliens. Non vides eos qui

in

pcstilentialaborant, quomodo inflantur, quomodo circum-

vertuntur quam sint foetore pleni quam aspectu turpes,
, ,

» i Cor. vii, 23. — • Joan. ix, 35. — ' Id. xiv, 2. — 4 Ex hom. xv in

epist. ad Hebr.
 1

ECLOGA DE PR.ES. CONT. ET DE AVAR. , IIO.U. XLIH. 36

quam immundi? qui peccant, elsi id non

Taics sunt
ii

vident. Dic enim mihi Nonnepejor est omni febricitantc,

:

qui pecuniarum vcl corporum amore tenelur? nonne iin-

purior est his omnibus cjui turpia omnia impudenter facit
et patilur? Quid enim turpius viro pecuniarum amatore?
Qucecumque merelrices, quaecumque scenicne mulieres
faciunt ille facere non recusat
, imo verisimilius est ;

illas recusaturasesse, quam istum : et servilia opera facere

facere sustinet, adulans eos quos non oporteret , ubique
nonsibiconstans, improbis viris el senibus scepc corruplis,
se longe pauperioribus et vilioribus assidel adulator, alios

veroprobos omnique virtutepraeditos contumelia audacler

afficiens. Vides-ne utrinque turpitudinem ? impudentiam ?

et humilis et audax est ultra mensuram. Sed stant in do-

micilio meretrices. Et hoc crimen est , quod corpus suum
pecunia vendant. Al paupertas, inquies, et fames cogunt
illas, etsi hoccertenon satis est ad defensionem. Poterant
enim labore manuum victum parare. Hic vero statavarus,
non in domicilio, sed in media urbe : non corpus , sed
animam diabolo prodens; ita ut cum ilio versetur, et ad
illum ingrediatur quasi ad meretricem, et cum concnpis-
centiam omnem implevcrit, egreditur. Et hoc vident non
duo aut trcs viri, sed civitas tota. Et hoc merctricibus
proprium est, qued iili se dedant qui aurum dederit, sive
servus, sivc Monachus , sive quivis alius fuerit, dum mer-
cedemporrigat , admittitur. Libcros autem licetomnium
nobilissimi sint, sine argento non admittunt. Hoc ipsum
et isli faciunt. Reclas quidem cogitationes, cum argentum
non offerunt, aversantur : cum fuedis autem et Deo ini-

micis congrcdiuntur propter aurum imo , turpiter congrc-

diuntur, et animcc pulchriludinem amiltunt. Sicut enim
illae natura deformes, uigra3 , agrestes , horridae , male iu-
catae, et undique turpes; sic istorum animae, neque cx-
 ,

36'2 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

terno suco possunl deformitatem oLtegere suain. Cum

enim extrema deformilas est, quidquid excogitarint, sucum
facere non possunt. Quod enim impudenlia merelrices fa-
ciat, audi Prophetam dicentem «Impudenter egisti ad :

«omnes, Hoc etiam et

facies meretricis facta es tibi .»
1

avaris et rapacibus dici possit, egisti ad om- Impudenter

nes non ad hos vel illos, sed ad omnes. Quomodo? Non
;

patrem, non filium non uxorem, non amicum, non fra-

,

trem, non benefactorem neminem omnino reveretur qui ,

talis est. Ecquid dico amicom fratrem patrem? nequc , ,

ipsum Deum reveretur, sed omnia sibi fabula esse viden-

lur, et ridet ex vi concupiscenliae ebrius, neque vel auditu
capiens quidpiam eorum quae sibi prodesse possunt. Sed,
o absurditatem et quoenam illi loquunlur ? Vae libi Mam-
, ,

mona, et ei qui te non habet. Hic prae ira dissecor. Vae

namque iis qui talia loquunlur, etiamsi ridendo dicant.
Dic enim mihi , nonne tales minas intentavit Deus dicens
«Non potestis duobus dominis servire 2 ?» Tu vero an com-
minationem solvis? Nonne idololatriam illam esse dicit

Paulus, et avarum idololatram ? Tu vero stas ridens ut

saeculares mulieres , risum movens ut scenicae illae. Hoc
omnia subvertit ac dejecit. In risum versa sunt nostra, in

politiam et urbanitatem. Nihil stabile, nihil grave. Non

ssecularibus viris tantum haec dico, sed novi quos subindi-
cem. Risu enim impleta est Ecclesia. Si quivis urbanum
quidpiam dixerit, risus statim apud sedentes excitatur. Et
quod mirum est, in ipso precationis tempore quidam ri-

dendi finem non faciunt. Ubique choreas agit diabolus,

omnes induit, omnium dominatur : inhonoratus est Chris-
tus, depulsus est, in nulla parte habetur Ecclesia. Non
audislis Paulum dicentem : «Turpitudo, et stultiloquium,

»et scurrilitas tollatur a vobis

s
. » Cum turpitudine scurri-
1
Jerem. iii, 3. — a
Maltb. vi, a4- — J Ephes. v, 4«
ECLOGA J)E PR^ES. CONT. ET DE AVAR., IIOM. XLIII. 363

litatcm ponil, tn antcm rides? Quid cst slulliloquium ?

En quae nihil habcnt. Rides aulem omnino ct vultum dif-
fundis qui Monachus es, qui crucifixus, quiluges?Ri-
,

d» s, dic mihi ? Lbinam Christum hoc fecisse audisti? Nus-

quam, Sedsaepeillum mcestum fuisse. Namcum Jerusalem

vidit, lacrymalus est et cum prodilorem cogitavit, tur-
:

batus est : et cum Lazarum suscitaturus erat, flevit. Tu

vero ridcs? Si vero is qui de aliorum peccatis non dolet,
criminatione dignus est; qui de suis non dolet , imo ridet,
qua venia dignus erit? Luctus est teinpus et tribulationis ,

et subjectionis et servitutis, cerlaminuui ct sudorum , tu

vero rides? Non vides quomodo increpata fuit Sara? Non
audis Chrislum dicentem : «Vae qui ridetis, quia plorabi-
»tis'?»Ha?c quotidie psallis. Quid enim quaeso dicis? ,
,

risi ?Nequaquam; sed « Laboravi in gemitu meo. » Sed,

,

fortasse quidam sunt ita diffusi et molles, ut in tali incre-

patione rideant , quia de risu ita disserimus. Nam talis est
insania, talis amentia, ut nesenliat quidem increpalionem.
Sat sacerdos Dei , omnium orationem efferens ; tu vero
rides nihil timens ? Ille quidem pro te preces offert , lu
vero despicis? Non audis Scripturam dicentem , «Vre iis

»qui despiciunt 2 ?» Non exhorrescis? non tc ipsum repri-

mis ? Et cum regiam adis et habitu, et aspeclu , et grcssu,
et aliis omnibus te ipsum componis; hic autem ubi vere
quidem te non
regia et talia sunt, et coclestia; rides? Scio
videre; audi vero qnod Angeli adstent undiquc, maxime-
que in domo Dei undique circumstent et omnia plena ,

sint incorporeis illis potestatibus. Hic sermo etiam iriu-

lieres respicit, qure in pt\Tsontia virorum id iacere

non
audent; et non semper; sed in relaxalionis
si faciant,
tempore. Hic autem semper caput obtegis, dic mihi, et
rides, o mulier, in Ecclesia sedens. Ingressa es ut peccala

Luc. vi, 25. — » Habac. i, i3.

 :

364 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEriSCOPl C. P.

confitereris, ut ante Deum procidcrcs ad orandum et sup-

plicaudum pro delictis tuis, el cum risu hoc facis? Quo-
modo ergo iilum placare poleris? Et quid mali, inquics,
risus est? Nou mala res est risus, sedmala cum ullra mo-
dum fit et intempestive. Risus in nobis insitus est, nt cum
amicos viderimuspost longum lempus, rideamus : ut cum
quosdam perculsos et timeutes conspicimus , risu illos eri-
gamus, non ut cachinnos efTundainus et semper rideamus.
Risus animse nostrae insitus est, ut aliquando remissionem
habeat, non ut effundatur. Nam et concupiscentia corpo-
rum insila nobis est, neque lamen, licet insilasit, necesse
est mensura vel uti vel non uti sed illam cohi-
illa sine ;

bemus, neque dicimus quia insita esl, utamur illa. Gum

:

lacrymis Deo servias , ut possis abluere peccata. Scio a

multis nos irrideri dicentibus , statim lacrymae. Ideoque
lacrymarum tempus est. Novi etiam augurari eos qui di-
cunt : «Comedamus et bibamus, cras enim moriemur 1
.

2
» Vanitas vanitatum, omnia vanilas . » Non ego dico , sed
is qui rerum omnium experimentum ceperat, id dicit
«/Edificavi inihi domos, plantavi vineas, piscinas aquarum,
«pocillatores et pocillatrices. » Et quid posl heec omnia?
« Vanitas vanitatum, omnia vanitas. » Lugeamus ergo , di-

lecti, lugeamus , ut vere rideamus , ut vere delectemur in

tempore sinceri gaudii. Huic enim gaudio praesenli sem-
per tristitia admixla est, ne unquam purum ipsum inve-
nire licet. Illud vero sincerum est , sine fallacia, nec sub-
dolum quid, nec admixtum habens. Illo delectemur gaudio,
illud persequamur. Neque alio modo possumus ipsum as-
non suavia, sed ulilia eligamus, et nisi
sequi, nisi hic
paululum amimnis aflligamur, et cum gratiarum actione
omnia feramus. Sic enim poterimus regnum ccelorum
assequi quo utinam nos omnes dignemur in Christo Jesu
,

i Cor. xv, 3a. — 3 Eccli. i, 2, et 11, 4«

 ECLOGA DE COMP. ET PATJENTIA, ETC, HOM. XLIV. 365
Domino nostro , qufcum Patri gloria , et Spirilui sanclo,

nuuc et semper et in saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA XLIV.

De compunctione , de patientia, et concupisccntia fulu-

rorum bonorum, et de secundo adventu Domini nos-
tri Jesu Christi.

Obsecro vos, fralres, ut de Providentia Dei, non modo

a prsesentibus calculum feratis , sed eliam a futuris. Prae-
sentia namque sunt cerlamen , fossae , stadium; futura
vero, praemia , coronae , bravia. Ut ergo alhleta in fossa ,

sudore, pulvere, in calore mnlto, in laboribus et miseriis

pugnare oportet ; sic et juslum hic multa pati parest, et
omnia generose ferre , siquidem splendidas illic coronas
accepturus est. Ideo Paulus frequenter nobis sermonem
de resurrectione movet , ut audistis illum clamantem et
dicentem : « Credimus enim quod qui suscitavit Domi-
» nnm, et nos cum Jesu suscitabit et constituet vobiscum.
»Idco non deficimus 1 ,» inquit, magnam consolationem
habentes in certaminibus, spem nempe futurorum. Nec
dixit ad illos Ideo ne dcficiatis, sed quid? Ideo non de-
:

ficimus, ostendens se etiam in certaminibus semper esse.

«Sedlicetis, qui foris est, noster homo corrumpalur;
» tamen is qui intus est, renovatur de die in dicm fide et
»spe 2 .» Quomodo
renovatur ? animi alacritate, cum au- 3

deinus gravia attentare. Quanto plura enim corpus palie-

2 Cor. iv, i6. — • 1 Cor. n , 9-i5. — J Ex hom. jx in cpist. % ad

Corinlh.
3l)() S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

anima spem habcbit et splendidior

tur, tanto melioreoi ,

erit, aurum igni traditum plus habet pretii. Et vide

ut
quomodo purget ea quae in hac vila tristia sunl. Mo- «•

«mentaneum eniui et leve tribulationis, inquit, supra

»modum in sublimitatc aelernum gloriae pondns operatur,

» non contemplanlibus nobis quae videntur, sed quae non

nvidentur
1
, » in spc rem tolam concludens. El quod alibi
dicebat : « Spe salvi facti sumus spes autem quae videtur,
:

2
» non est spes . » IIoc etiam hic probans, praesentia fulu-
ris e regione ponit, momenlaneum pro aelerno, leve pro
gravi, tribulalionem pro gloria. Neque his contenlus, al-

leram apponil dictionem, quae hanc duplicet, dicens,

« Supra modum in sublimitate. » Deinde modum ostendil,

postquam dixeral leve tribulationum talium. Quomodo

igitur leve? Non conlemplanlibus nobis quae videntur,
sed quae non videntur. Ita leve est id quod praesens est,
el futurum illud magnum, si nos ab iis quae videnturab-

ducamus. Quae enim videntur, temporanea sunt. Ergo

tales sunt airumnae quae aulem non videnlur, sunt ;

aeterna ergo et coronae acternae. Neque solum dixit, lalcs

:

sunt tribulationes, sed et visibilia omnia, sive supplicium,

sive requies sint, ita utneque illinc gloriemur neque
hinc submergemur. Ideo de fuluris non dixit, regnum
aelernum sed quae non videntnr,
; aeterna; sive regnum
,

sit , sive suppiicium : ita ut illinc terreat, hinc hortetur.

Quia igilur quae videnlur lemporanea sunt, et quae non

videntur, acterna, ad aelerna illa rcspiciamus. Quam enim
excusationem habeamus, sitcmporanea pro aelcrnis cliga-

mus? Eliamsi enim quod praesens est , dulce sit; at non

perpetuum est : at quod plenum dolore csl, perpetuum
est, nec vcniam oblinet. Quam ciiim excusationem ha-
beant ii, qui Spirilu sanclo dignati , ct tanto dono per-
i
a Cor. iv, 17, 18. — » Kom. vni, 24.
 ,

ECI,0(;.V Dli COMP. ET IMTIHN TIA, JiTC, IiO VI. XLIV. 3<J7

ccplo, humi repunt et in terram decidunt? Nam multos

audio dicentes hrec ridicula verba , Da mihi hodiernum ,

et accipe crastinum. Si enim illa talia sunt qualia dicitis,

unum pro uno fuit ; sin nihil sunt, duo pro nullo sunt.
Quid his verbis iniquius ? Quid nugacius ? Nos de ccelis lo-
quimur, et de ineffahilibus illis bonis; et tu quae ad hyp-
podromum speclant in medium adducis, nec te pudet,
ncque erubescis talia loquens , quae insanientium sunt ?

Non crubescis ita praesentibus aflixus ? Non cessabis stul-

tus insanusque esse, et in juventute delirare? Nam quod
Genliles haecdicant, nihil autemhomines
mirum; fideles

talia effutire, quam veuiam habeat? omnino certe immor-

talem illam spem suspectam habes. Omnino putas dubia

illa es?e ct quomodo illa venia digna sint ? Sed non vides
:

ea quoe illic sunt? neque enim Deum conspicis. Ergo-ne

putas non esse Deuin, quia Deum non vides ? Et valde
puto certe, inquies. Si ergo quis te rursum inlerroget,
ecquis venit de ccelo et haec nuntiavit? Quid dices? Unde
nosti Deum esse? Ab iis quae videntur, inquies, a bono
ordine in rebus creatis extante, et quod hoc omnibus pa-
lam sit. Sic ergo sermonem quoque de Judicio accipe.
Quomodo, inquies? Interrogabo te , tu vero mihi res-
ponde. Justus est ipse Deus, et singulis pro merito tri-

buit, vel contra, iniquos vult feliciler agere et deliciari

bonos autem in contrariis esse? Nequaquam, inquies.

Neque enim vel homo non hoc patialur. Ubinam ergo ii

qui bona hic egerunt bonis fruentur, ubinam improbi
contraria .".ccipient, nisi post haec quaadam futura sit vita
et retributio? Vides-nequodunum pro uno,etnonduo pro

uno sint? Imovero duopro nullo justis erunt;peccatoribus

vero, etiis qui hic in deliciis fuere, contrarium omniuo ?

Qui enim hic in deliciis fuerunt et postca illicpunientur,,

neque unum pro uno acccperunt qui aulem in virtute :

 ,

368 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

vixerunt, duo pro nullo. Quinam in quiete sunt? qui prae-

senii vita sunt abusi, an qui philosophice vixerunt? Tu

fortassis illos diccs , ego autem hos esse ostendo, lestes
advocans, qui prresentium usum fructum habuere,
illos

ncc adversus ea quae dicturus sum petulanter insurgent.

Etenim saepe quidam pronubis maledixerunt , et diei qua
lecti nuptiales parati sunt, eosque qui uxores non duxere
beatos praedicavere. TMalti aulem nulla alia de causa con-
jugio jungi noluere, quam quod res onerosa esset. El hnec
dico non conjugium incusans honorabile quippe est:

sed propter eos qui illo male utuntur. Qnod si ii qui con-
nubio juncti fuere non vitalem saepe vitam pulavere,
,

quid dixerimus de illis qui sese in meretricia baralhra

praecipitarunt, ct captivis omnibus serviliorem et misc-
riorem statum experti sunl? De iis-ne agemus qui in de-

liciis computrucrunt, et innumeris corpus suum morbis

involverunt? Sed in gloria esse suave est. Atqui nihil illa

servitule acerbius. Nam inanis gloriae cupidus, mancipiis

omnibus scrvilior est ,
qui vel tenuissimis placere cupiat.
Qui autem banc gloriam conculcavit, omnibussuperior est,

et solus liber, qui non curet a caeteris gloriam accipere.

Sed pecunias habcre amabileest. Vernm saepe ostendimus
in majore opulentia et quiete versari cos quiiisdem liberi

sunt, magisqueeosquinihil habent. Sedinebriari dulce est.

Ecquis hoc dixerit? Igilur divitem non esse suavius est,
quam essedivilem; non nuberedulcius, quam nubere; non
inanis gloriae cupidum esse suavius, quam talem esse;
non delicate vivere, melius quam delicate vivere, et hic
plus habent ii qui praesentibus non affixi sunt. Et nondum
dico : hic quidem, licet mille tormenlis afficialur, bonam
spem habet, quse ipsum suslincat; hic vero licct mille
frualur deliciis, futuri metum habet, qui voluptatem cjns
turbet et eonfundal : nam et hic non parvus supplicii
 ,

ECLOGA DE COMP. ET PATiENTlA, ETC, HOM. XLIV. 3^'f)

niodus est ; ut conlrarius, voluplatis et quietis. Terlius

quocjue posthunc modus est. Qualis liic? Quia deliciae
siccularcs ne quidem cum sunt apparent, et natura et
tcmporc superaUe; illa vero non modosunt, sed eliam
immota manent. \ ide quomodo non duo pro nihilo tan-
tum, sed ctiam tria, quinque, dccem et innumcra pro ,

nihilo polerimus esse. Lt aulem exemplo quodam hoc

discas, allende. Divcs et Lazarus, alius procsenlibus
alius futuris fruebatur. An ergo tibi unum esse videlur
omni lempoie cruciari, et paucis horis laborare? infir-
mari in corruplibili corpore , et immorlaliler graviterque
in sartaginc uri? Coronariet in deliciis immorlaliler csse
post modicam illam infirmifatcm, et oelerne cruciari
posl brcvcm praesentium possessionem? Ecquis haec dixe-
rit? Quid vis dicamus? Quanlitalem? qualitalem? Dei
calculnm de ulrisque pro dignitate latum ? Quousque
haec proferelis verba scarabaeorum , in lulo se semper
volulantium ? iNeque enim haec hominum sunt rationabi-
lium tam prcciosam animam pro nihilo projicere, quam
oporleret parvo labore cceJos accipere. Vis te aliunde quo-
que doceam illic csse formidandum ? Aperi
judicium
conscientio; tuocfores, et vide in mente tua sedentcm ju-
dicem. Si vcro tu te ipsum damnas, etiamsi tui amans
sis, nec patiaris injustum
ferri judicium annon multo ;

magis Deus, multam sequi bonique providentiam ge-

ret,et sine acceptione de omnibus calculum feret, nec
temere et casu omnia ferri sinet? Ecquis haec dixerit ?

iNeino sane. Sed et Grasci, et Barbari, ct Poetae, et Phi-

losophi, et omne genus hominum in hoc ncbiscum con-
senliunt, eliamsi non similiter, ct dicunt esse quaedam
tribunalia in inferis; ila manifcsla et in confesso rcs esl.
Et cur hic, inquies, non statim punimur? Lt Deus pa-
tienliam ostendat suam et salulcm nobis ex poenitentia
,

xciv. 24
 ;

3^0 S. JO. ClinYSOSTOMI ARCEIBPISCOVl C. P.

conciliet, nec genus noslrum abreptitium faciat, eosque

qui possunt ex oplima mutalionc scrvari, non saluti prae-

ripiat. Si enim statim post peccala puniret ctoccidcret,

quomodo ? Quomodo Petrus
servalus fuissct Paulus cory- ,

phaei orbis doclores? Quomodo David per pccnitcntiam

salutis fruclum retulisset? Quomodo Galatoe ? Quoniodo
alii plures? Propterea uon ab omnibus hic pconas repelit,
sed a quibusdam ex omnibus. Neque illic ab omuibus
sed alium hic, alium illic punit. Llt cos eliam qui admo-
dum sensu carcnt per eos quos punit excilet , et per cos
qnos non punit id efliciat , ut futura expectentur. Annon
vides multos hic puniri : ut eos qui a turri obruli fuere :

ut illos quornm sanguinem cum sacrificiis miscuit Pila-

tus? ut illos qui apud Corinlhios immalura morte sublati

sunt, quod mysteriis indigne parlicipasscnt? Ut Judaeo-

rum populum a barbaris cacsum ? ut alios mullos ct tunc
et nunc perpeluo? Et alii quoque qui multum peccave-
rant, non dalis hic ptcnis decesserunt; ut dives iile qui
Lazaro slipem non dedit, ut alii mulli. Haec autem facil,
ut et nos credentcs per fulura excilet , et credenlcs ala-

criores reddat, et ignavos sludiosiores facial. Deus enim

juslus judcx, fortis et patieus, nec iram infert per singu-
los dies. Si vero palientia ejus ad ignaviam utamur, erit

tempus, quo ne brevi quidem patienler feret; sedslatim

pcenas inferet. Neitaque, ut per unum momentum hoc :

enim est praesens vita, deliciis fruamur, infiuitorum sae-

culorum supplicium nobis atlrahamus; sed uno momento
laboremus, ut perpetuo coronemur. iNon videtis eliam in

saecularibus complures homine sic facere, et pro longa

quietc parvum susciperc laborcm, etiamsi contrarium
ipsis cveniat? Ilic enim aequalilas est et laborum el lucri;
sa;pe aulem e contrario res accidit. Quod aulcm regnum
illud spectat, e converso fil; parvus est labor, ingens im-
ECLOGA DE COMI». ET PATIBllTIA, ETC, HO.M. XLIV. 3;i

mensaque suavitas. Perpende antcm. Agricola per totum

annum laborat , et in ipso saepe fine excidit a spe fructus

multorum laborum. Gubernator rursum et miles usque ,

ad extremum aetatis in bellis et laboribus sunt, ct saepe

uterque vacuus abiit; ille a divitiis sarcinarum, hic vero
ante victoriam ab ipsa vita excidit. Quam ergo, quaeso te,

habebimus defensionem , qui in saecularibus laboriosa

anteponimus, ut parum quiescamus, vel ne quidem pa-
rum ; nam incerta spes est ; in spirilualibus vero e con-
verso facimus, et pcr ignaviam modicam inenarrabile
nobis supplicium altrahimus? Ideo obsecro vos omnes,
ut vel sero tandem a stupenda illa socordia vos relrahatis.
Nemo enim nos eripiel frater, non
illo lempore; non
patcr, non non amici, non vicinus, nemoque alius.
filii,

Sed si ab operibus prodamur, omnia abscedent, et pror-

sus peribimus. Quantum luxit dives ille, et Patriarcham
rogavit, mittiqueLazarum petiit ? Sed audi quid illi dixe-
rit Abraham : « Ghaos magnum inter nos et vos, nt ne-
»que volenlibus transire liceat 1
. » Quantum supplicarunt
virgines illae, virginibus paris aelatis pro oleo modico ?
Sed audi quid illas dicant : « Ne forte non sufficiat nobis
2
»et vobis . 9 Et nemo potuit eas in ihalamum inducere.
Hsec cogitantes et nos de vita nostra solliciti simus. Quan-
toscumque enim dixeris labores, quantacumque proluleris
supplicia , omnia erunt cum futuris bonis com-
nihil haec
parata. Pone, ignem, ferrum etbestias, et si quid
si vis,
his gravius; ne umbra quidcm hsec sunt, si cum tormen-
tis illis comparentur. Haec enim cum vehementius appli-
cantur, tunc maxime levia, quia promptam liberationem
faciunt, cum corpus non sufliciat ad vehementiam et ad
diuturnitalem supplicii. Illic autem ncn sic, sed ambo
concurrunt, et augmentum et cxuperantia in bonis et in
' Luc. xvi, 26. — » Malth, .\.\v, 9,

24.
3j2 S. JO. CHHYSOSTOMl AllCllliiriSCOPl C. V.

Irislibus. Donec igilur lempus est, praeoccupemus fa-

ciem ejus in confessionc, ul mitem illum et serenum

tunc videamus, ut comminalorias illas poleslates eiTugia-
mus. Non vides hic mililes, qui principibus ministrant;
quomodo trahant quomodo vinciant, quomodo flagel-
,

lcnt, quomodo latera dilanicnt, quomodo lampadas ad

lormenta inducant? Yerum haec omnia ludi sunl et risus,
si cum illis crucialibus comparentur. Nam temporanea
sunt illa supplicia; iilorum vero neque vermis moritur,
neque ignis exlinguitur. Nam corpus quod tunc resur-
get omnino incorruptibile erit. Verum absit ut unquam
hoc experientia discamus, scd utinam ad verba usque
terribilia illa nobis sislantur; neque unquam tortoribus

illis tradamur, scd inde resipiscamus. Quanta tunc dice-

mus nos ipsos incusantes ? Quanlum ingemiscemus ?
Ouantum ejulabimus ? Sed nihil hacc lunc prodcrunt.
Quandoquidcm neque nautae, soluto ac demcrso navigio
aliquid ultra juvare possunt, neque medici, poslquam
acger decessit; sed s?epe dicent, illud et illud faciendum
erat. Sed omnia frustra donec enim emendandi spes ma-
:

nent, omnia dicenda et facienda sunt; cum autem nihil

potestatis penes nos est cum tolum perierit, frustra ,

omnia dicuntur et fiunt. Nam et Juda:i lunc dicent, « Be-

«nedictus qui venit in nomine Domini '
; » sed nihil ab
hac voce lucrari possunt ut supplicium efTugiant. Nam ,

cum oporleret dicere non dixcrunt. Ne itaque nos etiam

idcm paliamur, abhinc jam mutemur, ct curemus in
illam ingredi requicm, sicut dixit Apostolus. Vere enim
2
ista requies est , unde aufugit dolor, tristitia, geroitus ;

ubi ueque curae , neque labores , neque certamina , neque

metus terrcfaciens et qualiens animam; sed solus Dei li-

mor, plenus voluptalc. Non in sudore vultus illic come-

» Joan. xu, i3. — 3 E* hom, vi in epist. ad Hebrasos.
hCI.OGA Dfi COMP. PT PATIENTIA, LTC, , HOM. XLIV. 3j3

ditur panis, neque ibi sp°nrc et tribuli, neque in doloribus

pariuntur filii, nequead virum tuum conversio lua,
iilic ,

et ipse tui dominabilur. Omnia pax, gaudium laelilia, ,

voluptas, honitas , mansuetudo. Non est illic zclolypia,

nequc invidia non morbus, non mors, non haec corpo-
,

ris, non illaNon sunl illic tenebrae, non nox

animoe. ;

omniadics, omnia lux, omnia splendida. Non cst illic

laborandum, nulla ibi satielas sed semper in concupis- ;

cenlia bonorum versabimur. Vultis dcm vobis quamdam

imagincm requiei illius? Id fieri non potest : altamen , ut
possibile esl , lentabo illam vobis profcrre. Respiciamus
in ccelum, quando, nulla turbante nube, coronam suam
Dcinde cum ad ejus aspiciendam pulchriludi-
ostendit.
nem mullum lemporis insumpserimus, cogitemus nospavi-
mentum habituros esse,non tale modo, sed tanto pulchrius
visuros esse, quanto aurcum leclum est lateritio splendi-

dius: elposlillud aliudetiam teclum supcrius ; dcinde An-

gelos, Archangelos innumcros incorporearum Poteslatum
populos, ipsam Dei regiara et solium palernum. Sed non
potest, ut dicebam, quivis sermo totum explicare. Expe-
rimentoenim opusest, ct cognitione experimcnlo parta.
Quomodo pulatis, quaeso, Adamum in paradiso fuisse?
Longe melior erit illa islhasc habilatio, quanlo ccelum a

terra dislat. Coeterum aliarum rerum imaginem cxquira-

mus. Si contingcret eum qui nunc regnat toti orbi impe-
rare, ac necme bellis postea aut sollicitudinibus exagilari,
sed honorari tanlum et cum voluptate vivere, mulla ha
habere tribula, et auro undique circumflncre, et conspi-
cuum esse ,
quem aniumm illum putalis hahiturnm ibre,
si ubique terrarum bella cessavisse vidcret ? Tale quid~
piam illud est; imo nonclum ad imaginem illam perligi-
mus qnamobrem
: alia quasrenda est. Contemplare aulem
mihi. Sicul cnim puer regins, dum in vulva est, nullo
3^4 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEHSCOPI C. V.

alficilur sensu ; si vero contigerit illmn indc egretli, el in

solium rcgium ascenderc, neque sensim , scd confertim
omnia accipere; ita cst illa requies ut ista. Aut si quis
vinctus innumera passus, stalim in solium regium abri-
peretur; sed neque sic accurale imaginem altigimus. Hic
enim quaecunique bona quis assecutus fuerit eliamsi ip- ,

sam dixcris regiam, primo quidcm die, vigens habet de-

siderium, sccundo item et lerlio procedente autcm :

tempore, manet quidem in voluptale, sed non tanta.

Quaecumque enim illa sit, ex consuetudine desinit. Illic
vero non solum non minuitur, sed etiam augctur. Cogita
enim quantum sit animam quae illuc abiit, non ultra finem
bonorum illorum expectare neque mutationcm scd , ,

augmenlum el vitam fmem non habentem; omni peri-

,

culo, omni mcerore et soilicitudine liberatam, plenam

lactitia et donis innumeris. Si enim hic in campum
1
cuntes , ubi tabernacnla videmus ex velamentis concin-
nata et dcfixa, et haslas, galearum umbilicos splendentes,
ex re mirabili stupcfacti manemus. Si vero contigerit
regem in mcdio videre currenlem cum aureis armis nos ,

lotum habere existimamus; quid pulas erit, cum Sanc-

torum tabernacula aeterna videbis in ccelo defixa? « Reci-
2
«pient enim vos, inquit, in ieterna tabernacula ; » cum
singulos videbis plus quam radios solares fulgentes , non
ab xve et ferro , sed a gloria iila , cujus fulgorem non po-
test humanus aspiccrePEt hacc quidcm de homi-
oculus
nibus. Quid vero dixcris de Angclorum millibus, Ar-
changelorum item Cherubinorum
, Seraphinorum , ,

Principaluum , Potestatum, quorum pulchritudo omncm

menlem superans , dcscribi nequit? sed quousque non
desinam incomprthcnsibilia persequi? Ait enim « Nec :

«oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis as-

Hajcipsa superius habentur. — • Luc. xvi, 9.
 ECLOGA DE CCVP. ET PATIENTIA, F.TC, IIOM. XLIV. $j5
«cenderunt, qnae prreparavil Deus diligentibus se \ .

Quid ergo beatius iis qui hanc assequuntur gloriam 2 ?

Quid infelicius iis qui non assequuntur ? Si enim e patria

cjectus, omnium misericordiam movct, ct qui haeredita-

tem amisit, omnibus commiseratione dignus videtur;

qui de coelo ct de reposilis bonis excidit, quot lacry-
mis plangi debet? Lacrymatur enim aliquis , cum ingra-
tum quidpiam patitur, cujus ille in causa non est. Cum
aulem ex propria voluntate se in nequitiam immerserit;
non jam lacrymis, sed lamentis, imo planctu dignus est.
Siquidem et Dominus noster Jesus Christus Jerusalem
licet impie agentem lacrymas fundens, luxit. Vere innu-

meris fletibus et lamentis digni sumus. Si totus orbis

accepta voce , si lapides, ligna, arbores, ferae, aves,
pisccs, deflerent nos ab illis bonis delapsos, neque pro
rei dignitate flerent vel plangerent. Quis enimsermo,
quae mens explicare possit illam beatitudinem, virtutcm,
3
gloriam, la3titiam, splendorem , qune oculus non vidit,
nec auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt ? Non
dixil tanlum , mentem superat ; scd nec quispiam cogita-
verit quae praeparavit Deus diligentibus se. Nam quae Deus
praeparat bona, qualia cssc pulaveris: Si enim statim
atque nos condidit, cum nihil a nobis praestitum esset,
tot bona largitus est, paradisum cum ipso colloquium,
immorlalitatem , vitam bcatam et curis vacuam ; iis qui
pro ipso tot et tanta fecerunt, qui ccrtaverunt et passi
sunt quid non largielur ? Lnigenito non pepercit propler
,

nos, Filium genuinum ad mortem dededit proptcr nos

inimicos suos. Quibus non dignabatur nos amicos factos?
Quid non dabit sibi reconcilialis? Et dives est supra mo-
dum , desideratque nostram consequi amicitiam ; nos
vero, dilecti , neque sic curamus. Et quid dico , non cu-
1
i Cor. ii, 9. — a E\ hoii. \xiii in epist. n.\ Hebr^os. — » 1 Gor. u„ 9.
 ,

3jG S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIE PISCOPI C. P.

ramus? Nolumus ejus consequi bona ita ul ille vull. Et

quod ille magis quam nos id velit, id quod fecit ostendit.
Nos cnim pro ulililate nostra vix lantillum auri contemni-
mus ; ille vero pro nobis Filium suum Itamur ut dedit.
1
,

parest, charitaleChristi. fruamurejusamicilia. « Yosenim

» amici mei estis, inquit, si fecerilisquac dico vobis. «Papae !

inimicos, qui infinite ab illo distamus, a quibus incompara-

bili cxuperanlia differt , hos amicos fecit et vocat? Quid
ergo nonpaticndum suscipiamus pro tali amicilia ?Proho-
minui amicitiasa^pe pcriclitamur ; pro Christi autem cha-
ritale non pecunias efftmdemus ? Luctu verc digna sunt
nostra; luctu, gemitibus, lamcnlis magnis ct planclu. A
spe nostra cxcidimus, a celsitudinc noslra dejecti sumus,
indigni Dci honore visi sumus, ingrali post bcneficia facti
sumus et invisi. Omnibus bonis nos nudavit diabolus. Qui
dignali fueramus esse filios, fralres, et hacredes; ab ini-
micis ejus, qui ipsum contumelia affecerunt, nihil difle-

rimus. Quae nobis deinceps erit consolalio ? Ipse nos

vocavit ad ccelum , nos vcro in gehennam nos ipsos impu-
limus. Itaque et mendacium, et furlum , et adulterium
eflusa sunt snper lerram. Alii sanguinem super sangui-
nem miscent; alii res faciunt sanguine deleriores. Mulli

enim eorum quibus bona rapiuntur, mille apprecantur

,

morles potius, quam talia patiantur ac nisi timore Dei :

delincrentur, sibi manus inferrent ita sibi mortem op- ,

tant. Haeccine ergo non sunt sanguine pcjora? Vse mihi

o anima ,
quia periit pius de tcrra , et qui recle agat in
hominibus non est. JNunc et nos clamemus circa nos pri-
mum. Sed mecum lamenlum assumite. Forte quidam
sunt qui cxprobrant et rident. Ideoque lamcnlum augcn-
dum esl, quia ila furimus et insani sumus, nec nos insa-
nire cognosciums; sed de quibns ingemisccre oporlet, de

• Jom. xv, 14.

ECLOGA DE COMP. ET PATIENTIA, ETC. , IIOM. XLIV. 877
iis ridcmus. «Revelalur, o liomo, ira a Deo, super om-
»nem impietalem et injustitiam hominum 1
. Dcus mani-
»feste veniet. Ignis anle ipsum praecedet, et inilammabit
2
»incircuilu omnes inimicos ejus . Ignis in conspectu
»ejus exardescet, et in circuitu ejus tempestas valida.
»Dics Domini ut clibanus ardens
3
: » et nemo illa in men-
tem conjicit, sed res tam tremendae, tam horrendaj magis
quam fabuke dcspiciunlur. Et ncmo audit : omnes rident,
et cachinnos emiltunt. Quis nobis cxitus est'.' Undcnam
salulem invcniemus ? Periimus , consumpti sumus, iacti

sumns in derisum inimicis nostris, et gentilibus, et dae-

monibus. Altum sapit nunc diabolus, exultat et gaudet

in turpitudinc noslra. Angeli quibus commissi sumus
omnes in nemo convcrtitur, omnia a no-
mcestitia sunt ;

bis consummunlur, ct vobis delirarc vidcmur.

fruslra
Opporlunum nnnc est ul advocemus ccelnm, quia nemo
audit, el contestcmur elementa : « Audi ccelum , et aus-

» culta terra, quia Dominus locutus est

4
. » Manum porri-
gitc, qui nunquam immersi eslis , iis qui ab ebrietate
perierunt, qui sani cstis aogris, qui vigilatis iurentibus,
qui studiosi ct firmi eslis, iis qui circumfjrunlur. Nemo,
obsecro, amici gratiam ejus saluli praeferat : et contu-
melia , et increpalio, ad unam ejus respiciat. Cum febris
invaserit, servi hero suo imperant; cum enim ille ardet
animam confundens, mancipioremque agmen adest, he~
rilem legem non agnoscit, quae in damnum heri verge-
ret. Nos converlamus, rogo. BelJa quotidiana, submer-
siones, pernicies innumerae in circuilu et undique ira :

Dei nos circumdat. Nos autem, ac si bencplaciti essemus,

ita in sccuritutc dcgimus. Ad rapinam omnes manus ap-

paramus noslras, nemo ad auxilium ferendum omnes ad ;

1
Rom. 1, 18. — * P s al. xcvi, j. — ' Ma'acli. iv, 1. — * Isai. 1, q.
378 S. JO. CHRYSOSTOMI A.I\CIIIEPISCOPI C. P«

rapinam, nemo ut egono opem ferat; singuli quounodo

pccunias accimiulent sollicili sunt, nemo quomodo animae
suae salulem pariat. Timor unus lenet omnes, ne paupe-
res, inquiunt, cfliciamur; ne autem in gchennam incida-
mus, nemo curat vel tremit. IJaec lamentis, haec crimina-

tione digna sunt. Verum

nolebam dicere, sed a haec
dolore cogor. Idco ignoscite enim impellor ad , a luctu

multa quae nolebam dicenda. Gravem video plagam, in-

consolabilem calamitalem, consolatione superiora sunt
quae non invasere mala. Periimus. « Quis dabit capiti meo
»aquam, et oculis meis fontes lacrymarum ? » Fleamus, 1

dilccli, fleamus, ingemiscamus. Fortasse quidam sunt hic

dicentes, sempcr lamenla dicis nobis? seinper lacrymas?

Nollcm credile, nollcm, scd cncomia et laudcs proierre.
,

Nunc autem fleluum tempus est. Non flere, dilecti, gravc

est; sed fletibus digna facerc. Non lamentationcm aver-
sari oporlet, sed opera lamentatione digna. Ne puniaris,
et non flebo; ne moriaris, et non plorabo. Tu vero si

corpore dcleas, omncs advocus, qui condolcant , et im-

misericordes putas eos, qui non condolent. Anitna vcro
pereunte, dicis non lugendum esse? At non possum.
Pater enim sum , ot paler liliorum amans. Audite quid
2
clamat Paulus : e Filioli mei , quos iterum parturio . »

Qure enim maler parturiens tam graves emitlit voces,

quam ille? Ltinam liceret nunc ipsum animi rogum videre,
et videres me magis uri dolore, quam quaevis junior mu-
lier, quae intempestivam viduitatem patialur. Non lam
illa virum suum luget, nec filium pater ut ego hanc mul-
titudinem nostram. Nullum enim video profeclum , om-
nes in calumnias ct criminationes vertunlur, nemo curam
habct Deo placendi. Scd huic et illi, inquiunt, male di-

1
Jerem. ix, 1. — » Ga!at. iv, 19.
F.CI.OGA DF. COMP. F.T PATIF. NTIA, F.TC, HOM. XI.IV. S^f)

camus. Illc indignus est clero ; ille non Iioncsle vivit. Cum
debcremus nostra flere , alios danmamus : ncquc ctiamsi
a mundi essemus, oporleret id facere, « Quis
peccatis
» enim te discernit, inquit? Quid habcs quod non acce-
» pisti ? Si autem accepisli, quid gloriaris quasi non acce-
1
«peris ? » Cur judicas frairem tuum, qui mille malis
plenus es ? Cum dixeris, Ille flagitiosus est, pernicio-
sus,improbus tc ipsum cogita, et tua diligenler exa-
:

mina, ac de dictis pcenitenliam ages. Non est enim, non

est talis ad virtutcm adhortatio, qualis peccatorum re-
cordatio. Si haec ambo apud nos versemus poterimus ,

promissa bona consequi, poterimus nos purgare et ab-

stergere; solum in mentem inducamus , de re illa solli-

citisimus, dilecti. Ilic doleamus menle , ut ne illic dolea-

mus ex supplicio; sed fruamur neternis bonis illic , unde
aufugit dolor, tristitia, gemitus, ut bona consequa-
mur humanam mentcm superanlia , in Chrislo Jesu Do-
mino nostro , quia ipsi gloria et imperium , cum Patre et
Spiritu sancto nunc et semper et in srecula saeculorum.
Amen.
1
i Cor. iv, -.
38o S. JO. CIIRYSOSTOMI A nOHIEPISCOPI C. P.

HOMILIA XLV.

Quod morlui non ita veliementcr planqcndi sint.

Nc acerbe morluos et eos qni ex hac vita niigrarunt

1
lugeamus , dilecti, sed magis deploremus ct fleamus eos
qui male vitam suam tcrminavcre. Nam agvicola, quandiu
videt frumentum suum assurgere, non flet; sed doncc
vidct firmum in tcrra mancrc, liniet ac tremit; cum autem
solutum cernit, gaudet. Initium enini futurae sationis est
solutio illa. Ita et nos tunc gaudcamus, cum ccciderit
domus corruplibilis , cum scminalus fuerit homo. Nec
mireris si sepulturam salioncm vocavit. Nam hrec satio mc-
lior cst. Illam enim excipiunt mortes, labores, pericula,
soilicitudines; hanc vero , si recte vixerimus , coronae et
bravia ; illam corruplio et mors; hanc incorruptio, im-
mortalitas, et innumera bona. In illa seminum complexus,
voluptatcs et somnus; in hac vox lanlum e ccelo dcscen-
dens, et omnia confertim consummantur. Et qui resurgit,
non ultra in vitam induchur laboriosam sed in illam ;

unde aufugit dolor, trislitia et gemilus. Si autem patroci-

nium quaeris, et ideo virumluges, ad communem omnium
palronum, servatorem, et heneiactorem confuge Deum,
ad commilitium incxpugnabile, ad auxilium facile, et te-
gumenlum sulFiciens et ubique pracsens, atque undique nos
muniens. Sed consueludo dcsiderabilis amabilisquc est.

Ego quoque scio. Sed si nialum illud ratiocinio evolvas, et

cogitaveris, quis assumpserit, et quod si generosc feras ,

1
Ex hom. xti in ppist. 1 ad Corinth.
JiCLOGA QUOD MORT. HON ITA YLII. , LTC, jIO.M. XLV. 38 1

in sacrificium volunlalcm tuain Dco oflers, hunc lluctum

poleris Iranscurrcre : etcjuod lcmpus non eJDcit, hoc phi-
losophia etficiet. Si vero emolliaris , malum quidem cum
tempore cessabit ; libi vero nullam mercedem afleret.
Post haec autem ratiocinia, exempla quoque collige, tum
quae in praesenti vita,tum quae in divinis Scripturis ferun-
tur. Cogila quod Abraham filium suum maclaveril, ac

ncquc lacrymatus est, neque acerbum dictum emisit. Sed

ille inquies, Abraham erat. Al lu ad majora ccrtamina
,

vocalus es. Job autem luxit quidetn, tantum vero, quan-

tum par eralpalrem prolis amanlem lugere, et qui eorum
qui decesserant multam habebat curam at illa quae nunc ;

facimus, inimicorum et hostium sunt. Neque enim, si ali-

quo in regiam assumplo et coronato, le ipsum macerares
et fleres, te coronati amicum dicerem; sed admodum ini-

micum et hostem. Sed nunc, inquies, non illum lugeo,

sed me ipsum. Al neque hoc amantis est, quod velis illum
adhuc in cerlamine esse propler le ipsum. et futuri incer-
liludini subjacere, cum in praesenti coronetur; aut in pe-
lago fluctuari, cum liceat appellere et in porlu esse. Sed
nescio quo abierit, inquies. Cur dic mihi? Sive
nescis ,

enim recle vixerit, sive secus, quo concessurus sit palam

est. Ideo , inquies, me macero, quia peccator abscessit.
Haic obtentus sunt; enim idco defunctum lugeres, opor-
si

tebat illum vivenlem emendare, ct mores ejus componere.

Scd tu quae tua sunt spectas scmper, non quae illius. Quod
si peccator abscessit , ideo gauderc oportet, quod excisa
peccala sint, et quod nequiliae nihil addiderit, et auxiliari

ipsi , si fieri possit, non ilendo, sed precibus, supplica-

lionibus, eleemosynis et oblalionibus. Nequc euim sine
causa haec cogitata fuere, neque frustra memoriam faci-

mus eorum qui deccsserunt in diviuis mysteriis, et pro

iis accedimus precantes jacenlein agnum qui tollit pecca-
382 S. JO. CHRYSOSTOJU AllGHIKPlSCOPI C. P.

tum mundi sccl ; ut quoddam hinc illis accedat solatium.

Neque frustra is qui astat allari dum horrenda mysleria
celebranlur, clamat:Pro omnibus qui in Christo quieve-
runt, et pro iis qui memoriam pro ipsis persolvunt. Nisi

cnim eorum memoriae fierent, haec non dicerentur. Non

enim noslra sunt scena, absit. Jussu namque Spiritus haec
fiunt. Adjuvemus itaque illos, el memoriam illorum ce-

lebremus. Nam si Jobi filios purgavit patris sacrificium ,

quid dubitas, si nobis pro iis qui decesserunt, offerenti-

bus, qnoddam illis solatium dalur? Solet enim Deus aliis

pro aliis gralias conferre, et hoc significabat Paulus dicens :

« Ut cx multorum personis ejus, quae in nobis est, dona-

1
«tionis pcr multos gratiae aganlur pro nobis . »Ne itaque
defatigemur opcm ferentes iis qui decesserunt, et pro iis

offerentes orationes perfectas. Etenim communis totius

orbis purgatio prostat. Ideo confidentcr pro orbe tunc
precamur, cum Martyribus ipsos vocamus, cum con-
et

fessoribus, cum Sacerdotibus. Etenim unum corpus sumus

omnes, ctsi membra quaedam aliis membris splendidiora
sunt, iierique polest, ut per preces venia ipsis atlrahatur,
per dona ilem pro ipsis facla, per cos quoque qui cum
illis vocantur. Quid ergo doles? Quid luges , cum tanta
venia possit defuncto conciliari? Sed quia tu relictus es et
patronum amisisli? At ne hoc dixeris. Neque enim Deum
perdidisti; ilaque quandiu illum habueris, ille tibi erit

major patre, filio et curatore? Etenim illis viventibus, hic

erat qui omnia faciebat. Hoc igitur cogita, et dic cum
Davide : « Dominus illuminatio mea, et salvator meus,
» quem timcbo 2 ? » Dic, Tu es pater pupillorum, et judex
viduarum, ejusque auxilium libi atlrahe, magisque illum
providentem habcbis, quam autca, cum in majori diillcul-

tate versaberis. Sed filium pcrdidisti? Non perdidisti, ne

1
2 Cor. i, la. — » Psal. xxvi, l.
liCLOGA QUOD MORT. NON 1TA YJEII. , JiTC, 1IOM. XLV. 383

id dicas : somnus est, non mors; translatio, non pcrditio,

peregrinalio a minoribus ad meliora. Ne irrites Deum, sed
propitium facilo. Si enim generose feras, erit hinc et de-
functo et tibi consolatio; sin conlra facias, magis accendis
iram Dei. Nam si dum fiiius a domino fiagellaretur, tti

astans aegre tulisses, dominum tuum magis irritavisses.

Ne hoc facias, sed gralias age, ut sic tibi dissipetur mcero-

ris nubes. Dic ut beatus ille, « Dominus dedit, Dominus
1
» abstulit . «Cogita quol fucrint qui gratias agenles, neque
filios habuere, neque patres vocati sunt. NeqUe ego, in-

quies , vellem : nam melius fuisset neque experimentum

habere, quam post gustalam rem a voluptale excidere.
Ne, qui eso, ne r
isla dicas, ne sic Dominum irrites ; sed de
iis quae accepisti gratias age, de iis auletn quae non usque
ad finem servas, illum glorifica. Non dixit Job, Melius
fuisset non accepisse, qnod nunc ingrate dicis. Sed
tu
eliam pro illis gratias agebat, dicens, « Dominus dedit;»
et prohisbenedicebatdicens, «Dominusabstulit, sit nomen
»Domini benedictum in saecula. »Et uxori os obstruebat,
contra illam ratiocinans, et mirabilia illaloquens: « Sibona
2
» suscepimus de manu Domini, mala non sustinebimus ? »

Atqui post haec gravior fuit tenlatio. Sed non ideo ille

dissolvebalur, imo simiiiter generose ferebat et glorilica-

bat. Hoc et tu facito, et apud te ipsum repula; quod non
homo assumpserit cum; sed Deus qui fecit ilium, qui
magis ipsum curat, quam lu, qui quod consentaneum sit
novit; non aulem inimicus vel insidialor quidam. Consi-
dera quot viventes filii quidam non vitalem vilam paren-
tibus reddiderint. Generosos autem inquies, filios non
,

vides? Hos quoque video. Sed filii tui tutiorcs sunt res,
quam illorum. Etiamsi enim prasclare agant, at in incerto
sunt ea quas finem illorum spectant : de iilo aulem jam non
' Job. I, 21. — » IJ. II, 10.
384 «• J 0« CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

raeluis nec tremis, ne quid patiatur, aut ncmutetur. Haec

etiam repula de uxore formosa domus custodc, ac de
et

omnibus gratias agc Deo. Etiamsi uxorcm araiscris, Dcum

glorifica. Forlassis te ad continentiam vult Deus addu-
ccre, et ad majora vocans ccrlamina, a vinculo liberare
1
voluit. Dic mihi , si nobis sedenlibus rex milteret, ali-

quem ad regiam vocans, an flere et lugere oporteret? An-

geli adsunt ex ccelis raissi ab ipso rege, ut conservum
suum vocent, et tu lles, dic mihi? Ncscis quale raysterium
sit id quod faclum est ? quam horrendum, quam terri-

bile, hymnis lamcn cl laudibus dignum ? Vis discere quod

non sit lacrymarum lcmpus? Dei namque sapicntiae mag-
num est myslerium. Quasi domo relicta, pergit anima ad
Dominum suum tu : vero lugcs ? Igitur etiam cum puer
ille nalus est, idem faccre oporlebat. Nam hoc, quod fit,

parlus est illo longe melior. Pergit eniin ad aliamlucem,

solvitur quasi a quodam carcere , quasi ab agone exit.
Etiam, inquics; de prneclaris hoc probedicis. Quid ad te,

o homo, quia ne in praeclaris quidem hoc facis? Dic enim

mihi Quid in puero parvulo reprehcndendum habeas?
,

cur luges illum? cur rccens illuminatura? nam ille in eo

ipso slatu est. Cur luges, dic raihi? Sicut enim sol purus
surgit, sic et anima corpus relinquens cum pura conscien-
tia splendide fulget. Non ita regem in urbem intrantem
,

cum silentio videre est, ut animam corpus relinquentem,

et cum Angclis abeuntem. Cogita quae sit illa anima, in
quo slupore sit, in qua admiratione, in qua voluptate.
Quid lugcs, dic mihi ? Sed pcccatoribus tantum id praes-
tas ; ulinam ita esset , neque tunc luctum impedirem :

utinam talis esset scopus. Ilic luctus apostolicus esset,

hic luctus Dominicus. Luxit enim Jcsus Jerosolymam.

Vellem hac lege luclus distingui. Cum autem revocantis
1
Ex hom. in Acta Apost.
 ECLOGA QUOD MORT. NON IT A VliH. , IiTC , IIOM. XLV. 385
verba dicas, ct consuetndinem patrociniumquc memoresj
non ideo ploras, sed obtenlu uteris. Lugc pcccalorem,
ingemiscc; ct ego lacrymas emiltam; ego plus quam tu,
qtianto majori supplicio ille obnoxius crit. Cum tali scopo
et ego lugcbo. Nou le tantum oporlet eum qui talis sit

lugere, scd et lotam urbem, et eos qui occurrunt, ut

cliam eos qui ad morlem abducuntur. Nam hacc peccalo-
rum mors, vcre mala est. Scd omnia susquc dequc versa
sunt. Hic luctus et pliilosophicus est, ct doclrinam habet
multam ; ille vero pusillanimilatem. Si hoc luctu omnes lu-
gercmus, vivcnles quoquc ipsos emcndaremus. Sicut cnim
si posscs pharmaca adhibere quae mortcm illam corpo-

ream avertcrenl, id utique faceres; sic nunc etiam si lalem

morlem lugeres, cohibuisses ne ct in te et in illo hoc
fieret. Nunc aulem acnigma illud est, quod cum penes nos

sit impedire quomkius illud eveniat, fieri conccdamus, et

post factum lugeamus. Verc luclu digni crunt cum sis-

tcnlur anlc tribunal Chrisli : qualia audient verba ? Qualia
patienlur? Frustra vixerunt illi ; imo non fruslra, sed in
malum 1
. Ac de his opporlune dicalur: Bonum illis crat
si nati non fuissent. Quae enim utilitas, dic mihi, tantum.
insumere temporis in rnalum capitis sui? Si cnim frustra
solum insumpsissent, nonne sat fuisset damni? Dic mihi :

Si quis mercenarius pcr annos viginti frustra laboraret,

nonne flcrct ct lamcntaretur , et se omnium miscrrimum

cssc pularct? Hic pcr lolam vitam fruslra laboravit, nc
uno quidem die sibi vixit, sed voluptati, libidini, avarilia?,

pcccato, diabolo. Hunc, quaeso tc, non lugebimus? non

conabimur eum a periculis eriperc? Potest enim, potest

fieri, si tamen vclimus, ut milius ei sit supplicium. Preces

frequentes pro illo emitlamus,eleemosynam demus, etiamsi

ille indignus sit, a nobisDeus placabitur. Si cnim Paulus
' Marc xiv, 12.

XCIV. 25
 ;;

38f> 8. JO. CIIRVSOSTOMI AnClUIiPISCOPl C. P.

altcrius miserlus est , ct propter alios alteri pepcrcit

mnlto tnagisnos hoc oportct faccre. Ex illius pccuniis, ex
tuis, unde volueris, auxiliare : infundc olcuui, imo polius
aquam. INon potcst ille clcemosynas sibi proprias erogare?
Sallem cognatorum offerantur. Non polest ab se faclas?
saltem pro illo datas. Ut cum fiducia pro illo tunc prece-
tur uxor, redcmptionis prclium pro illo solvens. Quanlo
pluribus fuil peccatis obnoxius, lanto majore opus habct
cleemosyna. Non ideo lanlum, scd quia non lanlam nunc
vim habet, sed multo minorem. Non enim par rcs est

ipsum quod
aliquid facerc, et alium proipso. Ltpole ergo
minor jam sit, quanlilate maximam faciamus illam. Nc
monumento, ne sepullurae magnificenlire operam dcmus.
Haec vero funeralia sunl : viduas circumpone; dic defuncli
nomen omnes jube
: pro iilo preccs fundere ct supplica-
tiones ; hoc Deum placabit. Etiamsi hoc non ab ipso fiat

sed propter ipsum alius elcemosynae causa cst :ct hoc est
Dei clemcnliac. Vidu;e circumstantes et lacrymantes, non
a praesente solum, sed etiam a fulura morte eripere solent.

Multi ex eleemosynis, quce ab aliis factne fucrant, lucrati

snnt:elsi enim non omnino sunt liberati, tamen aliquid

solalii invenere. Si hoc non essct, quomodo pueruli salvi

essent? Alqui illi istic nihil inferunt; sed parentes tolum :

et mulieribus concessi sunt ssepe parvuli, nihil ipsi infe-

rentes. Multas nobis Deus salutis dat vias, solum ne ne-
clio-amus. Quid ergo, inquies, si pauper fuerit? Rursus
dicam : Eleeinosynne magnitudo non in dono aestimatur

tanlum; scd etiam in volunlale. Tanlum nc des minus

uuam facuitates ferant, et tolum solvisti. Quid ergo, in-

nuies,si deserlus fuerit, ct extrancus, ac neminem habeat?

Cur nemiuem habet, dic mihi? ideo pcenas dabis, quod

nullum habeas amicum sic virtute praeditum. Hoc igitur

ideo evenit, ut etiamsi nos virtute prredili non simus,
ECLOGA QUOD MORT. NON IT.V VEH. , ETC, HOM. XLV. 387
studcaoius talcs amicos habere, uxorem nempe, filium,
amicum, ut per illos aliquem fructum percipiamus; par-
vum quidem , aliquem tamen. Si studeas, non divitem,
sed piam muliercm ducere, hac frueris consolalionc. Si
studeas non divitem filium relinquere, sed pium, et filiam
probam, hoc quoque hujus rei curam
frueris solalio. Si
habeas, tu quoque Hoc quoque pars virlutis est,
talis eris.

tales deligere amicos, uxorem et filios. Non frustra obla-

tiones pro defunclis fiunt, non frustra supplicationes, non
frustra eleemosynac. Haec omnia Spiritus mandavit, volens
ut nos muluo juvemus. \ ide : juvatur ille per te, juvaris
tu propter illum. Despexisti pecunias, quid generosum
facere studens? et tu ipsi salutis, ct ipse libi eleemosyna3
causa fuil. Ne dubites, quin ille quid fructus percepturus
sit. Neque sine causa clamat Diaconus : Pro iis qui in
Christo dormierunt, et pro iis qui memorias pro illis sol-

verant. Non Diaconus est qui talem emitlit vocem : sed

Spiritus sanctus ; charisma dico. Quid dicis ? In manibus
est sacrificium, ct omnia parala prostant; adsunt Angeli,
Archangeli, adest Filius Dei, cum tanto lerrore adsunt
omnes. Adsunt illi clamantes, omnibus silentibus, et putas
ea quae dicla sunt frustra fieri? Ergo et alia frustra, et
quae pro Ecclesia, et quae pro Sacerdotibus ofleruntur, et
quae pro plcnitudine? Absit. Sed omnia cum fide fiunl,
Quid putas pro Marlyribus oflerri? In illa hora vocari,
licct Martyres sint, licet plus quam Marlyres magnus ,

honor est nominari, Domino praesente, dum talis memoria

persolvitur, ct tremendum sacrificium ofTertur, et ineffa-
bilia celebrantur mysteria. Sicut enim sedente Piege, quis-
que quidquid vult impctrat :postquam autcm rex surrexit,
quidquid ille dicat, fruslra dicit; sic et tunc. Doncc pro-
stanl mysteria,omnibus honor maxinius est, quod memoria
dignentur. Vide namque : lunc annuntialur mystcriuni
2*5.
388 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIJiPISCOPI C. P.

illndtremcndum, quod nempe Dcus sesc pro orbe dede-

ril:post miraculum illud opportune mentio fit eorum qui
peccavere. Quemadmodum enim quando victoria Regis
celebratur, praedicantur ii qui victoriae participes fuere,
dimiltuntur autem ii qui in vinculis erant ob temporis ce-
lebritatem : boc autem elapso tempore, qui nihil conse-

cutus est, nihil ultra obtinet ; ita et hic efficitur : hoc cele-

brandievictoriae tempuscst. «Quotiescumqueenim, inquit,

«manducaveritis panem hunc, morlem Domini annuntia-
1
» bitis Ne utcumque accedamus, neque perfunctorie
. »

haec effici pulemus. Alioquin autem Martyres commemo-

ramus, el hoc in fidem, quod mortuus sit Dominus. Et hoc
signum est quod mors ipsa mortua sit, quod ipsc morluus
sit. Haec scientes, cogitemus quanta possimus solatia de-
iunclis darc, pro lacrymis, pro lamentis, pro commemo-
rationibus, eleemosynas, precationes, oblationes, ut et illi

et nos promissa consequamur bona, gralia et benignitale

Unigeniti quicum Patri et Spiritui sancto gloria

Filii , ,

imperium, honor, nunc et semper et in saecula soeculorum.

Amen.

HOMILIA XLVI.
Quod etiamsl omnibus peccatis simus obnoxii, possimus
el quod singuli
per confessioncm salutem conscqui ;
nostrum fidclium Angelum custodem habeant ; et de
Sacerdotibus.

Ex hominibus, dilecti, alii quidem hic ct illic puniun-

tur; alii hic tantum, alii illic tantum ; alii vero neque
> i Gor. zi, 26.
ECLOGA DE CONFKSSIONE PKCCA.T., ETC, HOM. XLVI. 3 89
hic, neque illic. Hic ct ilJic , ut qui Christuui crucifixc-
rtinl. Nam et hic poenas dcderunt, cum, in excidio urbis,
intolerabiiia illa passi sunt : et illic gravissimas pcenas dant,

ut Sodomorum cives, ut alii mulli. lllic tanlum, ut dives

ille in sartagine aduslns , qui ne stillam quidem aquae
habebat. Ilic vero , ut fornicalor ille apud Corinlhios.
Ncque hic,ncque illic, ut Aposloli, ut Prophct-T), ut bealus
Job. Quae enim illi paliebanlur, non punitio erant, sed
agones et cerlamina. Studeamus ergo ex horum essepor-
tione si non borum, ex eorum sallem qui hic peccala
;

deponunt. Nam tremendum est illud tribunal, indepreca-

bile supplicium, intolerabilis cruciatus. Si velis aulem

neque hic dare pcenas, le ipsum judica, a te rationes re-

pete; audi Panlum dicentcm « Nam si nosmetipsos disju- :

»dicaremus, non utique judicaremur 1 . »Si hoc feceris,

ultra procedens, adcoronam venies. Et quomodo, inquies,
a nobis poenas repetemus? Luge, acerbe ingemisce, le
ipsum humilia, macera, recordare peccatorum specialim :

non parvum est hoc animi tormentum. Si quis in com-

punclione fuit, novit hoc maximemodo animam castigari.
Si quis peccatorum memoriam repetierit, scit quanlum
id dolorem pariat. Ideo tali poenitentiae Deus mercedem
tribuit juslitiam, dicens : « Dic lu prior peccala tua, ut
» juslificeris. »Non est enim , non est parvum ad emenda-
lionem opus, omnia pcccata colligenles, per speciem illa

saepe auimo versare. Nam qui hoc facit, ita compungetur,

ut neque vita se dignum esse censeat. Qui aulem hoc
existimat ipsa cera mollior erit. Ne mihi cnim fornicationes
tantum dixeris, neque alia quae sunt manifesla; sed cliam
occullas insidias, et sycophanlias, maledicta, vanam glo-
riam, invidiam, et similia omnia colligenda sunt : neque
cnim hoec modicum allrahent supplicium. Nam et convi-
1
1 Cor. xi, 26.
3gO S. ,10. CIIRYS0ST0MI ARCHIEPISCOPl C. P.

tialor in gehcnnam incidet ct ehriosus nihil cum regno ,

coinmune habebit; et qni non amat proximum, ita Deum

olTendit, ut neque martyrium ipsi prosit; et qui domesti-

cos rion curat, fidem ncgat; qui pauperes despicit, in

ignem mittitur. Nc itaque haec esse parva putes; sed om-
nia congrega, et ut in libro scribe. Nam si tu scribas, Deus
delebit; ut contra si non scribas, Deus scribet, et pcenas
repetct. Multo melius igitur est hsec a nobis scribi, et
superne deleri ; quam si contra, nobis oblivioni mandan-
tibus, Deus ipsa nobis ob oculos ponat in illo die. Ne igi-
tur hoc evcniat omnia accurate recenseamus
, , et inve-
nicmus nos multis esse obnoxios. Quis enim a plura
habendi cupiditute purns est ? Ne mihi mcnsuram dixeris :

nam pro parvo quoque poenas dabimns. Hoc cogita, et

pcenitenliam age. Quis a contumelia inferenda liber est?
Hoc autem in gehennam injicit. Quis non clam locutus
est conlra proximum? Quis non arroganler cgit? Hic au-

tem est omnium impurissimus. Quis non impudicis oculis

mulicrem respexit? hic vero omnino mccchus est. Quis
non sine causa iratus est in fralrcm Reus est ? Ilic aulem «

» consilio. » Quis non juravit? Hic autem maligni est. Quis

non pejeravit? Hic magis maligni est. Quis non servivit
mammonae? Ilic ex gcrmana Chrisli servitute excidit.
Multo plura dicere possum sed hnec sufficiunt et quemvis, :

nisi sil lapis ct admodum inscnsibilis, ad compunctionem

moverc possunt. Si enim unumquodque eorum in gchen-

nam injicit omnia simul juncla quid non facient?«Vi-
1
,

» dete, inquit, ne conlemnalis unum de pusillis islis mini-

»mis. Angcli enim eorum semper vident faciem Palris
2
»mei qui in ccelis est . » Singuli enim fuleles Angelum
habcnt. Nam et at> initio, singuli ex viris illuslribus An-
Ex liom. ln in ejisl. ad Co'oss. — » Matth. xvm, 10. et Ctn.
x^vni, 16.
ECLOGA PE CONFESSIONE PECCA.T., ETC, HOM. XLVI. 3(JI

gcliiDi habuere, ut ait Jacob : « Angelus qui nutrit me, et

peripuit me a juvcntute mea. »Si ergo Angelos habemus,
vigilemus, ut pcedagogis quibusdam nobis prresentibus.
Adcst quoque daemon. Idco precamur et dicimus, Ange-
lum pacis petentes, et ubique paccm petimus; nihil enini

par illi cst; in Ecclesiis pacem, in oralionibus, in suppli-

calionibus, in prredictionibus ; ac semel, bis, tertio et

pluries hanc dat Ecclesiae prreses. « Pax vobis. »Quare?
Quia ipsa mater omnium bonorum est, ipsa gaudii causa.

Ideo Christus Apostolis in domos ingredientibus, hoc sta-

tim dicere jnssit, quasi quoddam symbolum bonorum.
Nam ait, « Ingredientes in domos, dicite, Pax vobis
1
. » Si
non adsit illa, omnia superflua sunt. Et Christus Discipu-
lis dicebat : « Pacem meam pacem meam relinquo vobis,
2
» do vobis .»Ha3C charitati viam parat. Nec dicit simpli-

citer Ecclesiae proeses, Pax vobis; sed, Pax omnibus. Quid

enim si cum hoc pacem habeamus; cum allero autem
bellum ct pugnam? Quae ulilitas ? Neque enimin corpore,
si alia elementa quiescant; alia dissideant, polest sanitas

unquam consistere : sed ex omnium bono ordine, et con-

sensu, et pace constat. Et non ornnia quiescant, nec insi

propriis terminis maneant omnia subvertentur. Et in ,

mente nostra, nisi cogilationcs omnes quiescant, pax non

erit. Tanlum bonurn est pax, ut filii Dci vocenlur ii qui
illam conciliant, et faciunt; ac jurc quidem. Nam etFilius
Dci ad hoc venit in terram, pacem facturus inter ea quaj
in terra, el quae in ccelis sunt. Si autcm pacifici filii Dei
sunt, qui nova suscitant, filii sunt diaboli. Quicl dicis?
contenliones et pugnas immittis? Et quis, inquies, ita

miscr est? Sunt cnirn multi gaudentes de malis, et corpus

Christi dislrahentcs magis, quam milites qui lancea con-
foderunt, ct Judaei, qui clavis confixerunt. IUud malum
1
Matlh. x, 12. — > Joan. xiv, 27.
3oa S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

hoc minus est. Illa divisa mcmbra rursus conjuncla sunt :

hrcc avulsa, nisi liinc junganlur, nunquam jungentur; sed

cxtra pleniludinem manebunt. Cum fralri bellum inferre
volucris, cogita te cum mcmbris Christi pugnarc, et in-
saniu) finem impone. Quid enim si abjeclus esl? Quid si

vilis? Quid si spernendus?« Sic non est voluntas, inquit,

» ante Patrem meum qni in coelis cst, ut percat unus ex
,

1
» pusillis istis » Et rursus ,« Angeli eoruni semper vident :

» faciem Patris mei, qui in coolis cst. »Deus propler ipsum

et le, ct scrvus factus, et occisus est; tu vero nihil eum
esse putas ? Ergo in hoc conlra Deum pugnas, cum ipsi

conlrarios fers calculos? Cum ingressus cst Ecclcsic-e prac-

ses, statim dicit, « Pax vobis; » cum colloquilur, « Pax om-
» nibus ; » cum sacrificium peractum est, « Pax omnibus ; »

et inlerea rursum, « Gralia vobis et pax. » Quomodo igi-

lur non absurdum fuerit si cum lolies audiamus pacein ,

habendam, nos mutuo oppugnemus? Cum pacem acce-

perimus ct dederimus, cum illo qui pacem dedit pugna-
mus? Dicis, « Et cum spirilu tuo,»et foris calumniaris
ipsurn? Vae mihi, quia quac sunt honorabiliora in Ecclesia
res sunt lantum externa?, non vcritas. Vae mihi, quia exer-

citus hujus solum stant. Unde etiam

symbola, in verbis

Pax omnibus? Sed audite ea quae

ignoratis cur dicalur,
sequuntur. Quid dicit Chrislus?« In quamcumque autem
» civilalcm, autcastellurn intraverilis, inlrantes in domum,
» salutalc eam. Et domus illa digna, veniat
si quidcm fucrit

»pax vestra super eam si autem non fucrit digna, pax

;

2
» rcvertatur ad vos »Ideo nesciimis, quia formam verbo-
.

rum pulamus hoc esse, et non in mcnle reponimus. Num

ego do pacem? Cbristus per nos loqui dignatur. Etiamsi
in alio loto lempore gratia vacui esscmus at non nunc :

sumus propter vos. Si enim per ceconomiam Dci gratia

Matth. xviit, i4 cl lo, — • Id. x, la.
ECI.OGA DE CONFESSIONE PECCAT., ETC, IIOM. XLVI. 3^3
operala csl in asinam et in vatem, ad Israelilarum utilita-
tem, palam est in nobis operari non recusaturam csse,
sed id concessuram propter vos. Nemo igitur dicat, quod
vilis siui ego, et humilis, et nulla existimalione dignus:ct
sic tamen mihi attendat sum cnim : lalis. Sed solet tnmen
Deus propter multos, iis qui tales sunt altenderc. Et ut id
discatis, Cainum alloqui dignatus est propter Abelem,
diabolum propter Jobum, Pharaonem propter Josephum,
Nabuchodonosorem propter Daniclem Ballasarem prop- ,

tereumdem. EtMagi revelalione dignati sunt, et Caiphas,

Christicida ct indignus piophelavit propter sacerdotii
dignitatem. Dicitur autem et Aaronem propter hoc non
lepra percussum fuissc. Cur enim, quaeso, cum ambo male
locuti fuissent, soror tanlnm pcenas subiit? Ne mireris. Si
enim in externis dignilatibus , etiamsi millies quis accu-
sationibus impetatur, non anle ad tribunal ducilur, quam
magistralum deposuerit, ut ne magislratus cum aCcusato
conlumeliaafficiatur :multo magis in magistratu spirituali,
quisquis landem ille sit, in eo operatur Dei gratia ; alio-
quin omnia perirent. Cum autem ilium deposuerit, sive
decedens, sive hic manens , tunc graviores dabit pcenas.
Ne ver o puletis hacc a nobis dici : Gratia Dei est, quae in
indignum operatur, non propler nos, sed propter vos.
Audite ergo quid dicat Christus : « Si domus digna fuerit,

«veniat pax vestra super illam 1

. » Quomodo autcm digna
fit? Si recipiant vos, inquit. < Si aulem non rcceperint
» vos, nec audiant sermones vestros, amcn dico vobis, to-
»lerabilius erit terrre Sodomorum ct Gomorrhoc in die
«judicii, quam civitati illi. quod rcci-
»Qune ergo ulilitas

pialis nos, si non audiatis ca qune dicimus? Quod lucrum

si ministrelis, et dictis non attendalis? Iile honor nobis

est, illud ministerium uiirabile, quod ct vobis et nobis

» Maltli. x, i3.
 ;

3^4 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

utile sit, si nos audialis. Audite Paulum clicenlem, « Nes-

«cicbam, fralres, cjuod Sacerdos Dei esset 1
. » Audi eliam
Christum dicenlem, « Omnia quaecuinquc dixcrint vobis
«servare, scrvale et facile. »Non me despicis sed sacer- ,

dotium. Si me nudatum, tunc despice tunc

videris illo ;

nec ego praecipere velim. Quandiu autem hoc in solio sc-

dcbimus, quandiu hanc proesidendi rationem habebimus,
habemus ct dignitatem et vim, etiamsi indigni simus. Si
Moysis solium ita venerandum erat, ut propter illud ati-

diretur, multo magis Christi solium. Ipsum nos excepi-

mus, ab eo loquimur, a quo nobis Christus imposuit mi-
nisterium reconciliationis. Lcgati , quicumque tandem
sint, ob legalionis dignilalem multo fruuntur honore. Vide
namque : in mediam barbarorum terram soli veniunt inter
tot hostcs. Et qnia legationis lex rnultum valet, omnes
ipsos honorant, omnes ipsos aspiciunt, omnes cum secu-
rilateemiltunt. Et nos itaque legationis munus accepimus,
et venimus a Deo; haec cnim est episcopalus dignitas;
venimus ad vos legalione fungeutes, rogantes bellum sol-
vcre ; dicimusque quibus condilionibus; non urbes pol-
liccntes; non frumcnti mensuras tot, vel tot numero, non
mancipia, non aurum sed rcgnum ccelorum, vitam reter-
;

nam, cum Chrislo consorlium, alia bona, quas ne dicere

quidem possumus, donec in carne et in praesenti vita su-
mus. Lcgatione ilaque fungimur, volumusque honore frui
non propter nos absit: nostram enim vilitatem scimus;
,

sed propler vos, ut vos sludiose quae dicimus audiatis, ut

ulilitatem nanciscamini; ut ne cum ignavia ac sine atten-
lione dicta retineatis. Non quomodo legali ab om-
videtis
nibus colantur? Nos Iegali a Deo sumus ad homines. Quod
si hoc vobis durum ac difficile videalur, non nos sumus,
sed episcopatus ; non hic vel ille, sed Episcopus. Nemo
' Act. xxni, 5.
 —

ECI.OfiA QUOD IVON INDIG. ACCED., ETC, BOM. XI.YII. 3g5

me Omnia igitur faciamus
audiat, scd ipsara dignitalem.
sccundum Dei placitum ut ad gloriam Dci vivamus, et,

digni habeamur bonis promissis iis qui diligunt illum,

gratia et benignitate Domini nostri Jesu Chrisli, cui gloria
et imperium in saecula sseculorum. Amen.

HOMILIA XLVII.
Quod non indignc accedendutn sit ad divina mystcria.

Quoniam hujus sacrificii mentionem fecirnus',volo vo-

bis iniliatis pauca dicere ; parva quidem meusura , scd
qive magnara habcant vim et utilitatem. Non noslra sunt
2
enim quae dicuntur, sed divini Spiritus . Quid igitur hoc
est? Multi huic sacrificio semel participant in praesenti

anno; alii bis, alii pluries. Omnibus ergo nobis hic sermo
utilis est , etiamque iis qui in descrto scdes habenl. llli

enim semel in anno participant; saepe etiam semel in bien-

nio. Quid ergo ? Quosnam approbabimus ? Nequc eos qui

semel, neque eos qui saepe; sed ets qui digne et cum
conscientia pura cum puro corde cum inculpata vita.
, ,

Qui semper accedant; qui non tales, neque

tales sunt,

semel. « Qui cnim manducat ct bibit indignc judicium ,

!
»sibi manducat et bibit ,»ut dicit Aposlolus. Haec dan-
lur sanctis. Hoc Diaconus profert, sanctos vocans per
hanc tremendam vocem. Quia enim non potest homo
scire illa quae proximi sunt, nisi Spiritus ,
qui in ipso ha-
bitat, hanc ille emittit vocem, oSancta sanctis. » Si quis

Et Serm. in illud ,
r
T oluntarie enim peccaniibus. — * Ilebr. x, 26.
3 1 Gor. x, 29.
 ,

3^6 S. JO. CIIRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

sanctus non sit, ne acccdat. Non simpliciter dicit, a pec-

catis purus ; sed sanclus. Sanclum cnim facit non solum
liberatio a peccalis, sed eliam Spirilus praesenlia, et bo-
norum operum divitiae. Quidvcro peccatum pst? Cum tre-
more non accedcre; scd pectora pulsantcs, cjulanles et
reliqua. Haec saepe dixi, et diccndi finmn non faciam. Non
*
videtis in Olympicis, cum Agonothcla in capitc ornatus*
quomodopraeconc clamante, utquiete agalur, bonus ordo
sequalur. Quomodo absurdum non fuerit ubi diabolus
pompam agit, multam esse quielcm ubi vcro Chrislus ,

ad se advocat, magnum tumultum ? imo in pelago tranquil-

lilas cst, in portu fluctus Quid turbas moves, dic mihi?
t

Negoliorum nccessitas te omnino vocat. Anomnino scis te

negotia habcre in illa hora ? an omnino recordaris qnod in
lerra sis? Et quomodo hoc non lapidcoe animie fucrit,
putare ncmpe illo tempore in lerra esse et non cum An- ,

gelis choreas agere, quibuscum mysticum illud canlicum

Dco emisisti victorioe canticum

, « Sanclus sanctus , , ,

»sanctus. » Ideo aquilas nos vocavit Christus dicens, lilsi

»erit corpus , ibi et aquila?. » Ut in coelum asccndamus

ut in altum volemus , alis Spiritus leviores facli. Nos au-
tem sicut serpentes humi repimus et lerram comedimus.
Vultis dicam unde lumullus gignitur? Quia non semper
vobis portas claudimus, sed concedimus ut ante ultimam
gratiarum actionem recedatis. Hoc contemptum magnum
indicat. Quid facis, o homo? Christo praesente, Angelis
aslantibus , apposila mensa , ipse descris et recedis , et ad
coenam vocatus, non audcs rccedere anle amicos? Vultis
dicam cujus opus faciunl ii qui ante gratiarum actionem
recedunl? Cum ullimae ccenas parliceps fuit Judas , in ul-

tima nocte illa, aliis omnibus rccumbentibus , ipse prosi-

lieus exiit. Ulum imitanlur qui tales sunt. Nisi enim ille

cgressus fuissct , non fuisset prodilor, non periisset. Nisi

 ,

ECI.OGA QUOD NO.N" IXDIG. ACCED. , ETC, BOM. XLVII. 897

a pastore sc separassel, non a fcra captus fuisset. \ ides-ne
qnod ullima post sacrificium precatio, sccundum illam
fiat formam ? Ille namquc cuni Judaeis; illi vero cum Do-

mino, hymno dicto, exierunt. Haec dico, non ut turbe-

mini , et clametis; sed cum mullo silcnlio et modestia
hanc sacram aliingamus mensam , utet animam purgemus
et a-ternabona consequamur. INc altcndas quod panis tan-
tum vinum sit corpus cnim cl sanguis post Dominicam
et :

scnlentiam est. Nc a guslu rei judicium fcras; sed a fide

sinc dubitationc ccrtior fias. Accedcns aulcm, nc cxtensis
manibus; scd sinistram dcxlcrae scdcm facito, concavam
facicns palmam , quasi Regcm rccepturus; cum limore
multo Christi corpus suscipe ne qua margarita excidat e ,

manu tua, et membro uno mnlcteris. Similiter accede ad

sanctum sanguinem non cxlendens manus,*** dicens
,

amen. Dum adhuc humor est in labiis , manibus tanga-

mus ocnlos ct fronlem : ct reliqui sensus sanclificanlur :

ct gralias age Deo, qui lc lanto mysterio dignatus est. Et

quomodo , inquies , in mundi medio salutem consequi
1
possumus ? Quid dicis? Vis paucis ostendam non locum ,

esse qui salutem parit, sed mores, et voluntatem adDeum

propensam? Adam cum esset in paradiso, quasi in portu
naufragium passus est. Lot autem in Sodomis, quasi in
pelago servatus cst. Job in fimo juslificatus cst. Saiil vero
in conclavibus Regiae versans , et ex hac et ex illa supcrna
excidit gloria ct honorc. Non est hoc defensio ; sed haec
patimur quod non ii precibus ct divinis convcnlibus verse-
mur. Annon vides eos qui dignitates volunt a terreno rege
oblinerc, quomodo assident, et alios ad precandum indu-
cunt, ne excidant a re posLulata. Hoec mihi ad eos dicla
sunt qui sacris conventibus non adsunt, el ad eos qui in

Irememla mysticac rei hora , vanis colloquiis dant operam.

• Ex Serm. v de Poenit.
3(j8 S. JO. CIIUYSOSTOMI ARCMIiPISCOPI C. P.

Quid facis, o homo? Annon promisisli Sacerdoli dicenti,

«Sursum mcntcm et corda ct dixisti Habemus ad Do-
, ,

»minum?» Non le pudet, nec erubescis de his verbis et

dc hora in qua mendax deprehenderisPPapai quando re- !

gia mcnsa apparala est, Agnus Dci pro te immolalur, Sa •

ccrdos pro te conccrlat , Seraphini astant, et sex alis

vultus obtcgunt, et omncs incorporea? potestates pro te

legalionefunguntur, ignis spirilualisdesccndit, sanguis ex
immaculato lalere in cratcra elFunditur neque conscien- ,

lia condemnal, o homo ? Cum centum sexaginta

lua tc
horas habeat hebdomada, unam el solam horam deter-
minavit Dcus; cl si illam in ncgolia saecularia in confa- ,

bulationes et res ridiculas insumas, cumqua demum fidu-

cia ad divina myslcria acccdcs ? cum qua conscicntia? Si
stercus in manibus habcres , an auderes accedere ad fnn-
briam regis? Nequaquam. Neque respicias quod si panis,
quod sit vinum. Neque enim ut reliqui communes cibi in
secessum emittilur. Absit : nihil lalc putes. Ideoque acce-
denles, non quasi exhominibus; scd quasi cx Seraphinis
cx forcipe ignco , quem vidit Esaias , divinum corpus nos
accipere putcmus. Oi o et obsecro ne ab Ecclesiis absimus :

una convcnicntes autem, ne colloquia in Ecclesia miscea-

mus. Scd slemus timcntcs ac trementes, demissis oculis
anima sursum erccta in corde ingemiscamus. Annon
,

vides eos qui corruptibili et lemporaneo regi astant, quo

modo sint immoli, non loquentes, neque oculos hinc inde
versanles; sed demissi, modesti , limentes ? Ex te ipso ,

o homo emendalioncm accipe,

, et sallem ut ad lcrrenum
regein acccde ad Deum cccicslem. Haec sacpe dico, nec fmem
1'acio. Deo convcnit, ingre-
Ingrcdicnles in Ecclesias, ut
diamur, non injuriarum memoriam animo versantes, ne
cum dicimus, « Dimitlc nobis sicut et nos dimittimus, »

condcmnemur. Tremendum enim est quod dicimus, et

 ,

ECLOGA. QUOD NON INDIG. ACCLD., ETC., IIOM. XLVII. 3q()

fcre adDoum clamat, qui hoc dicit : Dimisi, Domine, di-

millc; Concessi , concedo. Haec ergo cum sciamus, nec-
non ignem illum ac tremendum tribunal, nos demum
convertamns ab errore viae noslrae. Veniet enim dies cum
theatrum vitae dissolvclur, ac nemo dcinceps certabit. IIoc
lempus est pcenitcnliae , illud judicii; hoc certaminum,
illud coronarum. Excitemini, quacso , et dicla diligenter

audile. Viximus carni, vivamus deinceps Spirilui; viximus

cum negligenlia, vivamus in poenitentia.
Quid inflaris, o
homo, tcrra et cinis? Quid superbis, qui magnifice senlis?
Quid spcras ex mundi gloria ac divitiis? Egrediamur ad
sepulcra, rogo; videamus ea quoe illic sunt mysteria; vi-
deamus naluram dispersam, ossa exesa , corpora foetida;
id considera, si sapicns, si prudcns es. Dic mihi, quig
illic sit rex ,
quis privatus ; quis nobilis , quis servus ; quis
sapiens , quis ignarus. Ubinam illic juventulis forma, ubi
laetus vultus, ubi oculi formosi , ubi vultus splendidus?
Annon omnia pulvis? annon omnia cinis? annon omnia
tenebrac? annon oninia exesa et putrida ? Hcec cogilantes
et ullimam diem in animo habenles, dum tempus habe-
mus, bonum operemur, ut a futura et inlerminabili ge-
henna liberemur, et regno ccelorum digni haheamur,
gratia etbenignitale Domini nostri Jesu Chrisli, cui gloria
la saecula saeculorum. Anien.
4oO S, JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

HOMILIA XLVIII.

Florilegium in specie scrmonis ex C/irj sostomo collec-

tum a Thcsdoro. Quid facicns Chrislianus vila}
cilcrn.iL' hcereditatcm accipict.

Diligerc Deum cx tota anima ct virtutc', mandata cjus

scrvarc proximum diligcrc
, et sicut semetipsum, secun-
dum Domini vocem dicentis « : Si praecepta mea servave-
9 rilis , mancbilis in dileclionemea. » El rursum : « In hoc
» cognoscent omnes , quod discipuli mci cstis , si diligatis

«invicem. Qui humiliat animam suam anle Deum et

» ,

nunquam proximum. Nam « Cor conlritum

extollitur in
2
»ct humiliatum Dcus non despicict » qui conleritur de ,

peccato proximi, et sua luget peccata ,

gaudelque de
proximi lactitia , neque invidia torquetur in ejus prosperi-

tate. Qui cum mansuetudine recipit et erudit advcrsarios ,

semperque desiderat et expetit jusliliam Dei exercere :

hic enim servabit animae sune puritatem. Qui misericordia

ilectilur erga eos qui commiseratione opus habent, et
pro ca quoe secundum Deum est pacc tolum sc dedit, ct id

contcndit ul per hoc opus filius Dci vocctur : insuperquc

conlumelia aiTicitur, pcrseculioncm palilur et moritur
pro justilia Dei, ct confessione in Chrislum facla , quia
hoc est vita aelcrna. Qui omnem evcrlit haerclicam blas-

phemiam, ct recte confitetur sanctae Trinitalis confessio-

nem. Qui vcrilatem mcditatur in cordc suo, nec dolose

linguam suam verlit in mendacium : ncque malum in-
• Joan. xv, 10. — » Psal. l.
FLCIUckuUM A TUEODORO COLLECTl M , HOM. XLVIII. 4 01

fcrt in proximum, sicut scriptum cst. Qui non accusat,

nec conviciatur, nec aliud quidpiam prohibitum facit, sed
accurate servat omnia Christi mandata, et illa exequitur:
defraudatus, non vicem reddit, dans tunicam non ha-
bcnli , conviciis impetitus benedicit , angariatus oneri
addit : nullum in ore circumferens turpe vcl blasphemum
verbum , nec juramentum proferens ; sed unum agnos-
cens tcrrninum, veritatem, et meditans super illam nocte
et die: et secundum Domini praeceptum non dicons plus,
quam ita, et non in defensionibus suis. Linguam movens ad
hymnorum cantum genua et manus cum mente ad ob-
,

secrationem , lacrymas pro peccatis eiTundens in cons-

pectu Dei semper de morte sua sollicitus et de futuro
: ,

judicio, de ratione operum rcddenda, semper pcccata

sua mente rcvolvcns , pro illis laudes Deo oiTerens; bona
autem opera diligentcr facicns; nequc tamen illa efferens
vel ostcntans, vel altum sapiens de iliis, sicut Pharisams
ille; sed Deo scienti illorum noliliam reiinquens, qui
reddet unicuiquc secundum opera sua. Fugiens ebrieta-
tem , pcrjurium, ingluviem, intempestivos sermones, iti-

vidiam, contcntionem, maiitiam, avaritiam secundam

idololatriam , furorem , iram , fornicationem, adulterium,
et omnes corporeas sordes tales. Non exercens pharma-
ciam, aut divinationem, aut incantationem quamvis; sed
se purificans nocle et die, ut inculpate sumat pretiosum
corpus et sanguinem Christi; patrocinans pnpillis, simili-
terque viduis et advenis. avertens se a pelcnle, vel Non
ab eo qui velit in fcenus accipere; sed discerpens omnem
injustam syngrapham : si vero justam quampiam habeat
non eiTerens nec ostendens, cum totus Dei sit, ct a Deo

habeat, et giorificans eos qui Deum glorificant, et

servos illius honorans. Inimicorum fidei miserelur ob ca>
citatem, et omni conatu tcntans iilos converlerc, illos
xciv. 2G
403 I. J0. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

autem qui pcrmanent aversans, el perfecto odio

obstinati
odit cos qui oderunt Deum. In omni bonilate, in omni
pietate in omni caslilalc versans ac si tolum in se Deum
» ,

habeal, et totus Dci cst, ex memoria ejus et cx prasceplis

ejus semper commolus et agitalus, et cum in lecto de-
cumbit, cum surrexit, cum manducat, bibit, et diem
transigit, ut scriplum est. « Providcbam Dominum in
» conspcciu meo scmpcr, quoniam a de^tris est mihi, ne

» coinmovear. » Et « Tinicat omnis terra,

, ab eo autem
»commo\canlur omnes , inhabilantes orbem. » INon me-
mor injuriarum, quia viae mcmorum injuriarum ad mor-
tem, et ei qui dimillit proximo pcccala , dimillunlur a
Deo pcccata sua. Sienim non recordemur pcccalorum,
quae alii in nos admiserunt, ncque Deus nostrorum re-
cordabilur, quoe in iJlum aduiisimus. Judicare aulem
juste in timore Dei : nam judicium Dei cst. Non condem-
nare alios in peccatis, vel despicere aut deteslariillos,nec
obscrvare proximi mala, ncc se ipsos justificare, non vi-
denles proprias trabes , sed feslucas proximi, nec parva
fratrum nostrorum delicta proferre, quod Deum admo-
dum in enim de alieno fa-
iram concitat; non juslum est

mulo judicarc Dei enim est omnis homo. Judicare autem

;

et corrigere in charitote, et eripere injuste hcsum de

manu patrem ocu-
iujusle agcntis, et esse imbecillorum ,

lum caecorum, pedem claudornm, "t dictutn est; pium

juslumque est quod fit cnm compelcnti admonilione et

adhortatione, ut baatus Apostolus ait : « Per triennium

»noclc et die non cessavi cum lacrymis monens unum-
1
»quemque vcslrum . » Fugere autem oporlct Chrislia-
num lucra turpia, et esse pium sanctumque, atque at-

tendere lectioni, adhortationi , admonilioni ct doctrinae

sccundum diclum illud, «Docenles el monentcs vosmet-
' Act. xx, ai.
 ,

FLOUIGELILM A TUEODORO COLLLCTUM , HOM. XLVIII. 4° 3

» ipsos in psalmis et hymnis et canlicis spiritualibus , in

/>2ralia, canenlcs io corcle vestro Domino 1

. » Honoranles
parenles noslros, ut simus longaevi superterram, neque
maledicamus patri vel matri; scd provideamus nostris,
rnaximeque domesticis fidei. Et cjui non abest ab eccle-
siasticis conventibus, sive a communi synaxi et a preci-
bus, sed publice et coram omni populo Deo prccationes
ofFert, neqne despicit sapientes admoniliones neque di-
vina dogmala, nec iucredibilia vel impossibilia judicat
Dei miracula et opera per generationes facta, neque ita

ratiocinans. Qui sic agit homo, et ita Deum in corde et

in animo habet, is regnum sanc-
ha?reditatem possidcbit,
tis nunquam
pracparatom a constilutione mundi, quod
finem habiturum est, quod utinam nos omnes conse-
qoamor, gratia ef benignitate Domini nostri Jesu Christi
cui gloria ct imperium in saccula sa^culorum. Ameu.

1
Ephes. v, ig.

26.
 PALLADII
EPISCOPI HELENOPOLIS
DIALOGUS HISTORICUS
DE VITA ET CONVERSATIONE BEATl JOANNIS
CHRYSOSTOMI EPISCOPI CONSTANTINOPOLIS.
 ,

DIALOGUS HISTORICUS

PALLADII
EPISCOPI HELENOPOLIS
CUM THEODORO ECCLJESUE ROJUANiE DIACONO ,

De vita et conversalione Beati Joannis Chrjsostomi

Episcopi Constantinopolis.

Dona quidem sunt, ut videtur, communia et

Dei, alia
indivisa, oplime Theodore alia vero communia et
frater :

divisa. Horum terlia sunt, quae neque communia, neque

divisa seu indivisa sed propria; data secundum prscci-

,

puam gratiam iis quibus dala suut. Diacoisus. Age, dic

nobis uuiuscnjusque geueris ordinem; probabiliter enim
prrefatus es. Ep. Qiue nalura bona suut , sine quibus vita
impia 1 communiaet indivisa. Diac Quomodo, Pater?
est,

Ep. Primo quidemDeus universi cum uuigenito ipsiusFilio

et Spiritu sancto cotnmnnis est et indivisus. Lnicuique
enimlicet, qui volueril, sine ullonegolio ipsum tolum con-
templatione complecti. Deinde post Deum, divinaeScrip-
turae, et super-mundauae virlutes. Prcelerea cuelum , sol

luna, etomnisaslrorum chorus.elipseaer , communia sunt

etindivisa, utpote omnia omnium. Inlra hoec nobis consis-
lat indivisorum genus. Eratetiam aliquando lerracommu-
nis et indivisa simul cum aquarum fluentis. Ex quo vero
avaritiaj ardor voluptariorum menles occupavit, graviora
1
Molesla,
 ,

4o8 PALLADII DIALOfiUS

terrneet aquae clemenla divisa sunl. Diac Clara admodum

sunt ,
quae dixisti : rationem aulem secundi gencris divi-
sorum adimple. Ep. Necesse cst non relinquii mperfectum
argumenti conlexlum. Aurum igitur et argentum, et omnis
metallica nalura; praelerea lignaria maleries, et ut uno
verbo dicam quoecumque media sunt, communia qui-
,

dem sunt , sed tamen divisa. Neque enim cuivis, ut ipsi

libot , lola penilus in potestate sunt. Diac Evidens adhuc
et hic sermo. Sed dubito ne circa donorum praeci-
tcrlii

puorum generis demonslrationem deficias, qui promiseris

ostendore, quod aliqua sint quac neque communia sunt
neque divisa , sed propria secundum privilegiriin eorum
qui digni fuerint co munere. Imposilo autem fine sermoni
huic, edissere nobis unde venisli, el ea quorum veritalem
scire desideramus. Ep. Si in me quidem id situm esl, etsi

corum quae scire aves, notitiam habeo, non delreclabo

nec quidquam abscondam. Debitum promissi sermonis,
ut opinor ,
pro viribus exsolvam. Virginitatem igitur et
caetcram castimoniam indivisa reperies. Non enim sunt e
genere communium aut dividuorum. Quoniam non qui-
cumque vult, etiam virginitatem servat, sed qui potest.

Nam plurimi eorum qui matrimonio juncti sunt, cupiunt

ipsi quidem , sed non assequuntur, quia conjugio praeoc-

cupati sunt. Qnemadmodum in Olympicis ceriaminibus
praeco vocat qni certare vclit, coronat autem eum qui vi-
cerit : sic ct in caslitale , ut dicit Evangelium. Cum enim
Petrus Servalori rcspondisset «Si ea est causa viri cum :

«uxore, non expedit uxorem ducere'. » Ad quae dixitSer-

valor «Non omnium est capere verbum hoc, sed quibus
:

»dalum est. » Vidcs quod non omnibus, ;ed quibus datum

est. Diac. Putabam aegre expediturum qua3 sint praeci- I £5

pua dona , sed profeclo et forliter et Sci ipturae lestimonio

• Matth. xi\, 10.

 DE VITA S. JO CHBYSOSTOMI. 4oO,

nobis pcrsuasisti. Ep. Si hacc pcrspicua tibi sunt, rclicjuis

testimoniis exornabo sermoncm, ut qui mente pravi sunt
his persuasi desinant n.perc, quac capere non potuerunt.
,

Nam invenimus Sacerdotiam quoque in divinis Scripturis

neque commune csse neque dividuum, sed illorum pro-
prium qui eo digni sunt , sicut admonet Hcbraeos excelsa?
ille mentis Paulus, dicens:«Non enim quis sibi accipit
«honorem, sed qui vocatur a Deo. Sic et Aaron, ait, non
» se ipsum gloriatus est esse Pontificem
4
. » Nam cum scx-
cenla essent millia hominum , ot multi ex illis zelum Dei
habercnt, unus declaralus est Aaron, quem a Deo assump-
2
lum fuisse Ponlificem , miraculum virgre , quae nuces pro-
duxit, multitudini persuasit Plerique vero bonorum om-
nium ignari, vanae gloriae stimulo icti, Sacerdotium inter
communia et divisa esse opinali, a semctipsis electi, rem
illam involant , dignum sua3 vesaniae finem nacti , dum
ipsam Synagogoe suae lerram temeritatis testem faciunt.
Dathan enim et Abiron cum sacerdotii dignitatein mere-
triciis quibusdam oculis concupivissent cum omnibus 5
,

seclaloribus suis lerra absorpti periernnt, Synagogam

suam sortiti extemporale sepulcrum. Post hos Oza supe- ,

riorum immemor, cadem cupidilale abreptus, rcm eam

expetivit. Cum enim quadam die Arca in plauslro vehe-
4
retur , forle accidit ut quicamtrahebatvilulus, succussam
disturbaret.Oza igitur qui sequcbatur, manu opprehendit,
non passus eam subverli. Lt autem vidit Deus idque ipsi ,

non placuit quoniam ex eo lemerariis consuetudo orire-

:

lur Arcae allrectandoe prohibuit, Oza ad mortem usque:

percusso, docens posf.eros a simili temeritate desislere.

Ac landem longo inlerjecto lcmpore, post Chrisli adven-
tum Simon Magus de pago Gctlhon, adversorum veritati
,

dogmatum arlifex, vafer ille in improbilate, superiorum

Hehr. v, 4- — * Num. xvin, S. — 3 Id. xvi, 3a. — < 2 Ri'g. vi, 6.
4'0 PALLADIl DlAl.OGUS
poenas veritus , arle Iractat scelus : ne similia si saevisset,

paria meteret. Igitur ovina pelle lupum tegens, blande ad

Apostolos accedit, cum aureis numrnis, ut ne raperc vide-
retur, quod pessime studebat emere ea dicens quae et :

ipSum et omnes qui eum imitantur, loqui decet. Accipile,

inquit, pecunhm istam, et date mihi potestatem vestrae
dignitatis, ut cui manus imposuero, accipiat Spiritum
1
sanctum . Erat porro baptizatus nomine Jesu. Cuires-
in
pondit coelus Apostolorum : Apage sis, o homo gratia ,

Dei vendi se non sinit. Et cum fores his sermonibus pul-

sare pergeret, denuo dixerunt : Quid emis, quod gralis
inveniens , si dignc vixeris ? Ut autem vitae men-
labores et
tis suae segnitiem atque incertum rei eventum considera-
vit, rursdm e sacculo aurum protulit, hac illeccbra
Servatoris Discipulos inescaturum se putans. Ad hoec indi-
gnatus ille qui comprehendit sapienles in astntia ipsorum,
per os Petri locutus cst dicens : «Pecunia tua tecum sit in

«perditionem, quoniam donum Dei exislimasti pecunia

»poss:dere 2 . » Cui imposuit pcenitentiae remedium, prrcpa-
rans eum in paticntia. «Age , inquit, pcenitentiam , si tibi

» dimittatur cogitatio cordis tui. In felle enim amaritudinis

»et vinculo iniquitatis video esse te. »Non enim vult in-
leritum peccatoris amator animaruin Dens. Demonstratis
pro omnibus quae dixeram o magni nominis
virili iis ,

Theodore mysteriorum verilalis minister, audi ]am

, et
quae a nobis scire praeoptabas. Diac Unde ad nos nunc
advenis? Episc. Ab Orientc scilicet. Nunc enim primum
Romam video. Diac. Quaenam tc maxime causa adduxit?
Episc Unicus pacis vestrae amor. Diac Alia-ne igitur a
vestra est? Ep. Non alia quidem, scd planc eadem, quam
e caelo Servator dcdit, dicens Apostolis :«Pacem meam
» do vobis 3 .» Ad firmioris aulem gratiae confirmationem
Aot. vm, 19. — — Joan. xiv. »7.
1
» lliirl. jo. *
 I)K VlTA S. JOANNIS CHIWSOSTOMI. $11

ilerum dixit : «Pacem mcam relinquo vobis. » Hoc qui-

dem verbum « Do » ad se referens ; illud autem relin- <<

»quo» adSpiritum sanclum , ut in Spiritu per Christum

cognitionem Patris Gentibus revelarent. Verum sicuti in

resolulis membris anima? operationes ad saniores uiem-

brorum ita palitur infelix Orientis Ec-
partes recurrunt :

clesia. enim ejus membris, neque ob pulsam

Resolutis
concordiam munia sua exequi valentibus, plerique de ex-
peditis et ejus desiderio accensis , exules a patria erramus,
qui sine periculo et tranquille alumnam nostram incolere
non possimus ob amorem veritatis si quo modo paucos, ,

qiii adhuc supersunt, vitoe dies secundum Evangelium

apud vos vivamus. Diac Adnos, vencrabiiis Pater, a di-

vina providenlia, ut video, missus es. Dolorem enim tuum
noslris anxietatibus conscnlaneum invenio. Credo autem
te esse ex Joannis Constantinopolitani consorlio. Episc
Sic est, ut dixisti. Diac. Rogo ut Deo teste narres nobis
vere ea quaj singillalim scirc avide cupimus : de isto ccr-
tus, quod si quid praetcr vcritalem nobis nuntiavcris,
Deum habebis quoesitorcin et judicem. Argueris quoque
etiam a nobis qui aliter acceperimus. Non enim unus,
aut altcr, aut trcs, aut decem, aut cujuscumque generis
homines ea qurc Conslantinopoli contigere , nobis denar-
rarunt, sed plures, et ex illis alii Episcopi , alii Presbyteri
atquc ex ordine Monachorum. Quod si nosse vis quae ad
EcclesiamRomanam pervencrunt breviter exponam. ,

Primus omnium ad nos venit Alexandrinus Leclor cum

Thcophili Papai litleris , in quibus referebat se deposuisse
Joannem. Quibus lectis , Beatus Papa Innocentius parum
abfuit, quiu temeritalem Theophili atquc superbiam con
demuans exhorresceret, quod et solus scripsissct, nec
claram ejus rei notitiam misisset : aiit cur, ant quibus
 :

4l2 PALLADII DIALOfiUS

assumptis socils Joannem deposnisset. Ad hnec dubius

animi manebat, rescribere nolens ob rci gestnc levitatem.

Interea Eusebius quidam Constantinopolitanae Ecclesiae

Diaconus, qui tunc Romae erat ecclesiaslicarum rerum
causa, adiit Papam Innocentium, et supplices libellos
dedit : adjurans eum ut modicum lemporis expectaret
fore enim ut brevi factionem palefactam videret. Interim
post triduum advenerunt qualuor Episcopi e parlibus Joan-
nis, viri religiosi, Pansopbius Pisidiae, Pappus Syrioe,
Demetrius Galaliae secundae , Eugenius Phrygiae , qui tres
epistolas reddiderunt, unam quidem Joannis Episcopi, al-

teram quadraginta Episcoporum de communione Joannis,

terliam vero cleri Joannis : omnes inler se consentientes,
et imperitorum quorumdam tumultum significantes. Erat
autem Joannis epistolae talis conlextus.

Domino meo venerabili e? sanctissimo Episcopo Inno-

centio Joannes in Domino salutem.
•

Etiam ante litteras noslras, opinor, pietatem vestram

audivisse, quid liic ausa sit iniquitas. Malorum enim mag-
nitudo, nullam fere orbis partem reliquit, quoe hanc acer-
bam tragoediam non audierit. Scd ct gestorum fama
usque ad fines terrae perlala, plurima ubique lamenta et

ejulatus commovit. Verum quoniam plangerc non solum

decet, sed et emendarc, et videre, quo pacto gravissima
ilia Ecclesiae tempestas scdetur, neccssarium esse duxi-
mus Dominos meos admodum
, vencrabiles et religiosissi-
mos Episcopos Demetrium Pansophium Pappum , , et

Eugenium hortari, ut Ecclesias suas relinqucrcnt , et

tanlo se pclago commillerent , et longam obirent pere-

grinalionem , et ad vcstram charitatem recurrerent , at-
 ,,

VE VITA S. JOAKMS CHHYSOSTOMI. 4'3

que omnibns clare cxposilis promptissimum remedium
compararent. Cum quibus honoratissimos dileclos Diaco-
nos Paulum et Cyriacum misimus. Et illi quidem, ut in
ibrma epistolae, quie hic gesta snnt veslram charitatem
docebunt. Theophilus enim Alexandrinic Ecclesiie An-
tistcs, cum a quibusdam apud piissin.um Impcratorem
iosimularelur, jussns solus venire, collecta mullitudine
-Egypliorum non paucorum advenit : eo velut praeludio
declarare volens, se ad bellum et prnelium venire. Deinde
magnam et Dei amanlem Constantiui urbem ingressus
Ecclesiam non adiit juxta morem hactenus observatum
neque nobiscum congressus est, nec participes nos ser-
monis fecit non precum non communionis scd egres-
, , :

sus e navi, et vestibulum Ecclesiae prietergressus, alicubi

extra urbem diversatus csl. Et cum mullum hortaremur,
ut ipse et ii qui cum eo vcnerant, apud nos diversarentur,
(erant enim omnia parala , et diversoria, et caetera ne-
cessaria) neque 111 i neque ipse acquievit. Hiec ut vidimus,
in maxima eramus anxietate, qui nc causam quidem in-
justae illius offensionis invenire possemus. Attamen facien-
tes id quod nosmetipsos decebat, et assidue ipsum adhor-
tantes ut congrederetur nobiscum , etdiceret, qua de
causa statim ab inilio tantum bellum acccndisset, tan-
taeque civitati excitasset scandalum; neque ipse causam
dicere voluit : et cum urgerent ejus accusatores, nos in
ulteriorem urbis regionem . ubi degebat, piissimus Im-
perator cvocavit, atque causam ejus jussit audire. Nam
et irruptionem et cnedes et alia innumera objiciebant,
sed et nos qui leges Palrum , et virum honore ac reve-
rentia prosequeremur , habentes etiam super hac re ejus
littcras : Non oporlere judicia cxlra limites trahi, sed in

ipsis non solum judicium

provinciales tractandas esse ;

non obiimus, sed vchemenlissime recusavimus. Porro

4I4 PALLADll D1AL0GIJ5

ille ,
quasi cum prioribus ccrlans , vocat Archidiaconum
meum magna cum auclorilate, quasi jam vidua esset
Ecclesia nec Episcopum haberet : per illum, clerum
omnem in sc transtulit. Subvertebantur Ecclesiie , cum
abducerenlur singularum Clcrici, et subornarenlur ut ad-
versus nos libellos darcnt et ad accusationcm accingeren-
tur. His actis , misit et vocavit nos in jr.dicium , nondum
purgalis quae adversus se erant criminibus quod maxime :

conlra canones ct conlra legcs omnes erat. Sed nos

conscii, quod non ad judicem venluri eramus, alioquin
millics affuissemus, sed ad inimicum et hostem (id quod :

satis declarant postmodum acta sunt)

qu.nc et prius ct
misimus ad cum Episcopos Demetrium Episcopum Pisi- ,

nunlis Eulysium Episcopum Apamcie

, Luppicianum ,

Appiariae Presbyteros autem Germanum et Severum

: ,

convenienti nobis modestia rcspondentes; ac dicentes ,

nos non defugcre judicium , sed inimicum apertum alque

hostem manifestum. Nam qui nondum acceplis libellis
slatim ab initio lalia fecisset, et ab Ecclesia se ipsum
abrupisset, a communione , a precibus ; accusatores ins-
truens, clerum ad se trahens , Ecclesias desolans; quo-
modo dignus esset, qui in judicis thronum nihil ad se
pertinentem ascenderet? Non enim consentaneum esse,
ut ille qui ex -Egypto esset, in Thracia judicaret, ipse
criminibus obnoxius, inimicus atque hostis. Verumtamen
nihil ille horum reveritus, sed urgens quod implere sta-

tuerat , cum declarassemus paratos nos esse diiuere cri*

mina coram centum et miile Episcopis, ct puros ab omni
culpa nos ostendere , ut revera sumus : non tulit ille, sed
nobis absentibus et ad synodum appcllantibus ac judicium
flagitanlibus, nec auditionem fugientibus, sed manifes-
tum odium, ipse accusatores admisit, et quos ligaveram
solvil, atque ab illis qui crimina sua nondum exuissent,
 1)E VITA S. JOANNIS CHIUSO <TOMI. ^\d
libellos accepit, et acta confecit, quas oinnia et contra

canones et morcm
erant. Ecquid attinet plura dicere?
Non omnia facere ac moliri, donec nos per vim
destitit

tyrannicam dominalioncm e civilate atque Ecciesia ejecit.

Igitur procedenle jam vcspere , cum nos omnis populus
comitarctur, tractus a curioso urbis per mcdiam civita-
tem vi navim conjicior, et noctu abnavjo-o,
abducor, et in

quia synodum ad justum judicium appellabam. Quis hax

sine lacrymis, etiamsi cor lapideum habcat, audierit?
Verum quia, sicut prius dixi, non solum lamentari opor-
tet , et emendare; obsecro charitatem vestram, ut exur-
gat, et condoleat, atque omnia faciat, ut mala h;ec
sistant. IVeque enim hic iniquitas eorum stelit, sed ad
priora adjecerunt et alia. Postquam enim piissimus Im-
perator eos qui Ecclesiam impudenter alque injuste inva-
eorum improbitate
serant, ejecit, et multi Episcopi visa
ad sua impetum eorum veluti incendium
redierunt ,

omnia depascens fugientes nos quidem iterum in urbem :

atque in Ecclesiam eramus ejecti revocati

, e qua injusle ,

sumus, inducentibus nos Episcopis triginta, et piissimo

Imperatore qui Notarium ad id miserat. Theophilus vero
statim aufugit,curetqua de re nescimus. Ingressi igitur
obsecrabamus piissimum Imperatorem, ul synodum co-
geret ad vindictam eorum quae patrata erant. Conscius
ergo faclorum suorum Theophilns, et reprehensionem
veritus , ( cum Imperatoris litteroe in omnem partem
missoe undecumque omnes cogerent) occulle media nocte
in navim se conjiciens ita aufugit, omnes suos secum ab-
ducens. Porro nos conscientia nostra freti, neque sic
destitimus eadem iterum rogare religosissimum Ixupera-
torem. Qui pro sua pietale ad eum denuo misit, utstatim
ex ^Egypto veniret cum omnibus suis consortibus, et ra-
tionem factorum redderet , ncque sufllcere putaret ad de-

r
4l6 TALLADII DIALOGUS

fensionem suam, ea qiiae lam injuste ab una parte nobis

absentibns patrala iucrant , etiani conlra lot canones. lllc

vero ne iuiperaloriis quidcm lilleris o])temperavit, scd

domi mansit, praelexens scditionem populi , et inlempes-
tivum studium quorumdam scilicct qui ci iaverenl; elsi

anle has imperalorias litteras haec ipsa plebs innumeris

cum coniiciis aspcrserat. Verum ista non inquirimus, sed
ostcndcre volenles quod in maleficio pcrmanserit, haec
dixiinus. Gaelerum ne nos qnidem quievimus, sed institi-

mus postnlanlcs , ut judicinm haberctur secundum intcr-

rogata et responsa. Paratos enim esse dicebamus osten-

dere nos culpa vacare ; illos autcm extrema quaeque ausos
esse. Ilic enim remanserant Syrorum quidam qui tunc
affuerant, et una cum ipso omnia patrarant. Eliam ad-
versus istos parati eramus judicium subire, et saepius su-
per illo interpellavimus, rogantes ut aut Acta nobis
darentur, aut libelli accusalorum, aut criminum genus
examinaretur, aut ipsi accusalores ; et nihil horum impe-
travimus : sed rursus Ecclesia cxpulsi sumus. Quo pacto
quae inde acta sunt deinceps narrare queam , quse omnem
superant tragoediam ? quis ea sermo exhibebit? quae auris
Cum enim ea ipsa, sicut ante dixi,
sine horrore accipict?
obtenderemus repente multitudo militum ipso magno
:

sabbato ad vesperam jam inclinante die, in Ecclcsias

,

irruens, clerum omnem qui nobiscum erat, vi ejecerunt,

et armis altare undique circumcessum est : et mulieres

quae in sacris aedibus id temporis ad baptismum se exue-

rant,metu acerbae illius irruptionis nudae aufugerunt;
cum nc quidem cam quae mulieres dccet veslem inducre
permilterentur. Mullse etiam acceptis vulneribus exlur-
babanlur, et sanguine implebantur piscinae, et sacri lati-

ces cruore rubesccbant. Neque malum subslitit,

hic sed
ubi sacra erant reposita irrumpcnles, quorum aliqui , ut
 -,

DE VITA S. JOANNIS Clll'. YSOSTOMI. 4 '7

comperimus, ne iniliali quidem erant, et viderunl omnia

qu.T2 intus erant : et sanctissimus Chrisli sangnis, ut in
tanto tumullu , in praediclorum vestes cftundebatur, fie

banlquc omnia , ut in barbarica captivitatc. Vulgus in

solitudincm expellebatur, et universus populus extra ci-

vitalem degebat, erantquc in tanto festo vacusc populis

Ecclesiae , et plures quam quadraginta Episcopi, qui no-
biscum cemmunicabant cum plebc temere ct nulla dc ,

causa pellcbantur. Ibique ululatus, ellamenla, ct fletus,

et fonleslacrvmarum per fora per domos, per soliludi- ,

nes omncs civitalis regioncsbis calamilatibus imple-

: et

banlur. Nam ob iniquitatis magnitudinem non solum qui

paliebantur, sed et qui nihil talc patiebanlur, nobis con-
dolebant; non modo Galbolici, sed et H-erctici, et Juda-i
et Gcniiics : et quasi per vim capla civitalc , ita in lu«
multu ac pcrlurbalione et ejulatibus omnia erant. Atque
hacc fiebant praetcr sentcntiam religiosissimi Principis,
cum nox ingruerel Episcopis hsec comparantibus, quos
:

non pudebat Campiductorcs praccuntcs pro Diaconis ba-

bere. Lbi vcro iJluxit dies, omnis civitas extra muros de-
migravit, quasi oves dispersae, festum diem celebrans sub
arboribus et in saltibus. Ex his licet vobis ea quac conse-
cuta sunt, deinceps reputare omnia. Nam, ut anle dixi
quae acta sunt sigiilatim excqui impossibile est. Et quod
sane pcrmoleslum est, lot et talia ne nunc quidem finem
accepcrunt, ac ue spes quidem ulla finis faciendi : sed
augetnr in dies malum ; nosque plerisque ridiculi facti
sumus. Imovero ridct quidem nemo, eliamsi summaj sit

improbitatis; lugent auiem , ut dixi, omnes apicem ma-

lorum, inauditam hanc iniquitatem. Jam vero reliquarum
Ecclesiarum pcrlurbationcs quis eloquatur? Non enim hic
desiit hoc malum , sed et usque in Oricnlem pervenit.
Nam ut a capite malo humore eftuso reliqua membra
xciv,
 ,

^|8 PALLAMI DIALOGLS

corrumpunlur ; ila exortis hujus magnae civitaiis malis,

vclut ex fonte, tumullus quocumque via progressi sunt
et clcriciubique in Episcopos insurrexerunt,et populi alii

quidem discissi sunt, alii propediem scindentur, et ubique

malorum expeclatio orbisque tolius subversio. Igilur do-
mini mei maxime venerandi et religiosissimi , cum haec

ita se habere didiccritis, eam qure vos decet, fortitudi-

nem et sludium ,
quteso, ostendile, ut tanta iniquitas

qnae Ecclesias invasit rcprimatur. Si enim liic mos inva-

luerit, et si licebit cuivis in alienas invadere provincias,

idque ex tantis intervallis, et ejicere quos quis voluerit,

ex auctoritale sua quodlibet agendo, scilisomnia pessum
ilura , et inexpiabilj bellum quoddam orbem terrarum
incursurum, omnibusomnes ejicienlibus et vicissimejcc-

tis. Ne igilurtantaconfusio omnem quresubcadocst terraui

invadat, rogo ut per epistolas denunlictis, ea quae tam
inique acta sunt ab una parte , absenlibus nobis el non
declinantibus judicium , nullum habere robur, sicul ex

sua natura nullum habet; et ut qui talia ausi sunt , Ec-

clcsiasticarum legum pcenis subjiciantur. Nos igitur qui

nec convicti nec reprehensi sumus , nec rei demonslrali,

litlcris vestris frui dale, et charitate veslra cacterisque
omnibus ut antea. Si vero qui talia patrarunt, velint
nuuc quoque crimina objicere ob quae nos injusle ejece- ,

runt, dalis nobis aclis, et cum libelli et accusatores

comparuerint, incorruplis judicibus sedenlibus causam
dicemus, et oslendemus, extra culpam nos csse eornm
qurenobis objiciunlur, sicut planc sumns JVaniquasabillis
facta, conlra omnem sunt ordinem, contia omnes lcgos
et canones Ecclesiaslicos : neque in Genlilium judiciis,
neque in barbarico qnidcm tribunali talia unquam acta
sunt. Imovero ncque Scythae neque Sarmalae ila unquam

judicarunt, judiciutn ab una parte ferenlcs, absenle eo

 ,

D£ VITA S. J0A.\i\'IS fiHUVSOSTOMI. 4^9

qui accusatnr, nec recusante judicium, sed hostiiitalem
vocanle judices innumeros, extra culpam se esse dicente,
etcoram terrarum orbe crimina depulsurum, atque in
omnibus insontera se ipsum esse oslensurum. Haec igilur
omnia repulantcs, a dominis meis piissimis fralribus
Episcopis cum liquido compereritis, studium vestrum
qtueso, adjungile: ila non tantum de nobis bene merebi-
mini, sod et de communi Ecclesiarum statu, et raerce-
dem a Deo accipielis, qui ob Ecclesiarum pacem omnia
jugiter facit. IJac ipsa eliam scripla est ad Venerium
Episcopum Mediolani , et ad Chromalium Aquileiae Epis-
copum. Valc in Domino.
Ad haec beatus Innocentius Papa, ulrique parli pares
litteras communionisimprobans judicium quod a
misit,
Theophilo factum vidcbatur diccns debere aliam cogi :

synodum irreprchensibilem Occidenlalium et Orienta-

lium. Primum quidem secedenlihus ab illo consessu ami-
cis, deinde et iniinicis. A nculris enim ut plurimum rec-

tum proficiscilur jiidicium. Paucis posl dicbus rursus

advenit Presbytcr quidam Theophili Pelrus, cum Marty-
rio Ecclesi.-e Constantinopolilanie Diacono, qui reddide-
runt ejus lillercs, el quosdam aclorum commenlariolos
videlicct, in quibus videbatur Joannes a triginta sex
Episcopis condemnatus ; quorum unde triginta erant
yEgyplii, scptera vero aliarura regionum. Quibus aclis
perlcctis,Papa Innocentius, cum coraperissct nullas gra-
ves csse accusationes, neque Joannem affuisse, neque
coram rcprehensum esse Theophili furorem exsibilare ,

pcrslilit, quod contra absenlem tam praecipilem el abrup-

lam sentcntiara effudisset. Dimissis igitur cum incre-
illis

paloriis lilteris, precabalur Deum supplicans cum jeju-

nio ut sedaretur quidem Ecclesiae discordia , fraternu*
420 PALLADII DIALOGUS

vero amor compingerelur. Erat aulem cpistola: tenor

hic.
Fraier Theophile, nos quidem habemus te ct fra-
treui Joannem nobis communicantes, ut vl in prioribus
lilleris mcntem nostram manifestam fecimus, ac ne nunc

quidem ab eo proposito desistentes rursus eadem ,

tibi scribimns, et quotiescumque ad nos miseri s: quod

nisi congruum judicium subscqualur in his qua? per ludi-

brium gesta sunl, fteri non polest ut sine ralione a Joan-

nis communione discedamus. Tu igilur, si judicio confi-

dis, siste te ad synodum, qu;e secundum Cbristum
cogilur; et ibi expositis criminationibus sub teslibus
Nicaeni Concilii canonibus (alium cnim canonem Ro-
mana non admittit Ecclesia) irrcfragabilem securilatcm
habebis.
Modico post tempore advenit Presbyter Constrntinopo-
litanrcEcclcsioe Thcotccnus nominc, reddens epislolas

synodi Joannis, viginti quinque Episcoporum aut paulo

plus, quibus docebant , et Joannem militari manu urbe
expulsum, et Cucusum in exilium esse missnm, alque suc*
censam csse Ecclesiam. Cui etiam dedit Innoccnlius
commnnicalorias litteras, et ad Joannem Episcopum, et
ad omnes ei communicantes Episcopos, cum opem fcrre
non posset, eo qnod ad malum polenles quidam obsla-
homuncio quidam, visu deformis,
rcnt. Paulo post venit

et qui dilficile intelligi posset, Palcrnus nomme, Presby^;

terum se Conslantinopolitanrne Ecclesiae dicens ; qui et

ipse totus efferalus, inimicilias adversus Jonnnem vultu
ipso prodens, multisque eum probr s lacerans, lilteras
paucorum Episcoporum reddidit, Acacii, Pauli, Anlio-

cbi, Cyrini, Severiani et aliorum quorumdam : in quibus

calumniabanlur Joannem , quasi Ecclesiam incendisset,

Tam falsa nobis oralio apparuit , ut ne Joannes qnidem

 DE VITA. S. JOANNIS CURYSOSTOMI. &\
in cclebri Synodo hujus rei defensioneni attulerit : quem
usque eo dcspexit Papa Innocentius, ul respondere digna-
tus non sit. Episc. Dignarc igitur aures mihi pr.-cbere, ut
libi singula exponam : valdc enim, ut ait Elius ad Job,
o Constringit mc spirilus ventris
1
: » ventrem innuens
mcntem sermonibus plenam. Diac. Necesse est me, op-
tiuie Paler, exacte explere narrationem eorum, quae ad
notiliam nostram pervenerunt , ut sic aggrcdiar inlerro-
gare le. Piursusigitur post aliquotdies affuit Synnadorum
Episcopus Cyriacus, quidem nullas habens,ido-
lilteras

neus vero ad aple et concinne narrandum qui dicebat ;

fugisse se ob Imperialis Edicti comminationem quod sic ,

habct « Si quis non

: communicat Theophilo Arsacio, et ,

»Porphyrio, ille quidemepiscopalu arceatur, simul cliam

«amillat si quam visus fuerit habere substanti.im pecu-
nniarum aut prsediorum. » Post Cyriacum advcnit EUI5-
sius Episcopus Apameas Biihyniae
, reddens litteras ,

quindecim Episcoporum e synodo Joannis, et optimi

senis Anysii, Thessalonices Episcopi, in quibus ct priorem
et prajsenlcm lotius Conslanlinopolis direptionem per-
scribebant. Anysius vero scribebat se judicio Romanae
Ecclesiac acquiescere, qui et ipse Eulysius omnia Cyriaco
consentanea narravit. Elapso mense, accessit Palladius ,

Episcopus Hclenopolis, absque litleris, qui et ipse fugisse

se magislratuum iurorcm dicebat, omnia expres- et nobis
sius exemphmi, quod sic
declaravit; ostendens Edicti
habel « Quicumque occullaverit Episcopum aut Cleri-
:

»cim, aut omnino exceperit in domum suam aliquem

»qui communicet Joanni, domus ejus publicelur. » Post
Palladium, advenere Germanus Presbyier nna cum Cas-
siano Diacono , qui erant c parlibus Joannis, viri religiosi,
lilleras tolius clari Joannis reddentes ,
quibus scribunt
1
Jub. \x\ti, iS,
4"2 U PALI.ADI. DIALOCUS

Ecclesiaui ipsorum vim atque tyrannidem perpessain

esse, ipsorum Episcopo mililari mann ejecto, alque in
exilium acto prr foctionem Acacii, Berceae Epi^copi,
Theophili Alexandriaj, Anliochi Plolenundos, el Scveriani

Gabalorum. Inlerea brevicnlum praedicli ostcnderunt,

quo pretiosa vasa tradidcrant coram judicibus, Sludio
Praefecto Lrbis, ct Eulychiano Praefeclo Pr.Ttorii, ct
Joanne Comile Thesaurum, et Euslathio Qu.Tslore, ac

Tabulariis, in auro, arg^nto et veslibus ,calumniam a

Joanne Episcopo dcpelienles. Post illns dcnuo venit De-
metrius, Pesinuntis Episcopus, qui Orienlem percurre-
rat, praedicans Romanorum communionem cnm Joanne
Episcopo , oslensis Papae Innocenlii litteris, afferens epis
tolasab EpiscopisCarke,quibus illi Joanniscommunionem
compleclunlur, alque alias a Presbyteris Antiochiae,
quibus riomanorum disciplinam sequunlur, ct deplorant
Porphyrii ordinalionem faclam contra jus cl fas. Post
quos omnes venit Presbyter Domitianus , Oeconomus
Ecclesiae Constantinopolitanze, et Vallagas quidam, Pres-
byler Nisibenus, narrans monastcriorum quae sunt in

Mesopotamia afllictionem : qui eliam reddidernnt Optati

cujusdam Praefecti acta, in qnibus honestae mulieres ex
genere Consulum, Diacouissae Ecclesioe Constantinopoli-
tanae, in oculis populi ad eum ducnntur, coactae aut
,

communicare Arsacio, aut fisco dare ducenlas auri li-

bras. De ascetiset virginibus quid atlinct dicere ? qu< os-
tendebant sulcata lalera in eculeo et in tergo verberum
notas. Ila ut non amplius suslinens Papa Innocenlius,
miserit ad piutn Imperalorem Ilonorium, sigillalim quid
ferrent episloke illae subjungens. Quibus permola cjus
pielas, jubct Occidentalium Synodum cogi , et cum
unam simulsententiam lulissent, eam ad suam pietalem
rcferre. Qui quidem Episcopi Italise cougregali, orant
 Dli ViTA S. JOANNIS CllttYSOSTOMI. 4*3
Imperatorem, scribat fralri suo ct consortti imperi Arca-
dio, ut jubeal Thessalonicae Synodum fieri; quo facilius
ulraque pars Orientis et Occidentis in unum accurrere
possit, ct Sydonus, non in Episcoporum numero , sed in
ponderc sentcntiaj perfecta, certum et indubitatum ferat
judicium. Quibus accensa ejus pietas, Episcopo quidem
Ptonianae Ecclcsiae scribit : mittat quinque Episcopos,
Presbyteros autem Romanae Ecclesias duos et Diaconum
unum, qui (erant suam ad fratrem suum epistolam cujus ,

ha?c sentenlia erat.

Tcrlio jam scribo ad mansuetudinem luam rogans lit ,

qune excompacto contra Joannem Episcopum gesta sunt,

cmendentur. Et ut videtur nondum perfcctum est. Quare
denuo scripsi per hosce Episcopos et Presbyteros, mul-
tnm sollicitus dc pacc ecclesiastica, per quam et nostrum
imperium pacem oblinet, ut jubcre digneris Orienlis Epis-
copos Thessalonicaj convcnire. Elenim Occidentis nostri
Episcopi, lcclis viris adversus malum ac mendacium fir-

missimis, miserunt Episcopos quinque, Presbyleros vero

duos, etDiaconum unum magnae Ecclesia Piomanae.
1
Quos
vclim omni honore digncris:ut si persuasi fucrint qnod
jureexpulsus sil Joanncs, doceantmcab ejus communione
rccederc aut : si coarguerint sponle malignos esse Orienlis
Episcopos, ab eoruui le communione averlant. Quncnam
enim sit Occidenlalium de Joanne Episcopo senlentia, cx
omnibus Epislolis quaj ad me scripUne sunt, duas subjunxi,
ejusdem cum caeteris sententioe, unam Piomani , alleram
Aquileiensis Episcopi. Porro hoc ante omnia obsecro cle-
mentiam tuam, Theophilum, Alexandrioe Episcopum,
eliam nolentem, sislere jubeas, quiomnium malorura
maxime aucloressc dicitur ut Episcoporum qni alfaerint
j

Synodus minime impedita convenientem temporibus nos-

,

tris pacem sanciat.

 ; ;
:

4^4 FAU.AMI DIALOGIS

Cum igitur sanctus /Emilius , Beneventi Episcopus, et

Cylhegius et Gaudenlius, una cum Valenliniano et Boni-

facio Prcsbyleris, accepissent lilleras Imperaloris Hono-
rii, Innocenlii, et IlalorumEpiscoporum, Chromalii Aqui-
leiensis, et Venerii Mediolancnsis, alque aliorum, necnon
commonilorium Synodi lotius Occidentis, publica evec-

tione Constanlinopolim profccti sunt cum

Cyriaco, Demc-
trio , Palladio et Eulysio Commonilorium
Episcopis.
autcm continebat, Joannem judicium ingrcdi non debere,
nisi ipsi pritis restitula fuisset el Ecclesia, et communio

ut sublala causa detreclandi judicii , sua sponle conscs-

sum inirct. Profecti igitur Constantinopolim, posl quatnor
incnses redicrunt, narrantes facinora Babylonica. Cum
praeter Graeciam Alhenas navigarcmus, detenti sumus ab
infesto quodam Tribuno Militum, qui statim Cenlurionera
unum nobis adjunxit, ncn sinens nos Thcssalonicam ac-
cedere. Iliic enim propositum nobis erat lillcras priinum
dare Anysio Episcopo. Conjectos igilur nos, aiunt, in duo
navigia dimisit. Ingruente poslea Austro vchcmenti, tri-
bus diebus yFgaum mare ct freta sine cibo trajecimus :

circa duodecimam terlii diei horam appulimus antc Ur-

bem Regiam juxla suburbana Victoris. Ubi retcnti ab
exactoribusportuum,retro discessimus; cujusaulem jussu,
ignoramus:et conclusi sumus marilimo Thraciaj caslello,
Alhyra diclo, Romani quidem in una domuncula, in plu-
ribus vero qui cum Cyriaco erant, illicque vexali; ita nt

ne famulus quidcm praesto essct, qui ministrarct. Cum

lilleraspcliissent, non dcdimus, diccnles Qui fieri polesl, :

ut qui lcgali sumus, litteras Imperatoris et Episcoporum,

ipsi Impcratori non reddamus? Cum autcm cas non dare
persisleremus ; primus venit ad nos Patricius Notarius
dcinde quidam alii: poslremum venit quidam Valerianus
uomine, c Cappadocin, prcepositus unius militaris numeri
 :

DE VITA 8. J0ANN18 CHHYSOSTOMI. 4^5

et rnpto Mariani Episcopi pollicc, signatam Imperatoris

epistolam cum reliquis abstultt. Postridic igitur miserunt
ad nos, an Aulici Imperaloris, an Allicus nescimus, (ipse
enim dicebatur Ecclesiic thronum invasisse) qui nobis Iria
millia numismatum dabant, orantes ut persuasi Altico
ccmmunicaremus, et de Joannis judicio taceremus. Qui-
bus non assenticntes, perstitimus orare, cum nihil pacifi-
cum perageretur, ut sine periculo ad nostras Ecclesias
rediremus, visa tali inhumanitate. Idipsum variis revela-
tionibus servator Deus nobis declaravit, adeo ut sancti
eliam Emmelii Diacono Paulo, viro mitissimo et prudenti,

in navi apparuerit Beatus Paulus Aposlolus, dicens ipsi

« Videte quomodo ambuletis non : ut insipienles, sed ut

1
«sapienles : videntes quod dics mali sunt . »Significanle
somnio variam illorum fraudem, eamque donis et blandi-
tiis ad adullerandam verilalem. Inslans igitur idem ipse

tribunus Valerianus, conjecit nos in delerrimam navem,

mercedc, ut rumor ait, nauclero dala ut perdcret Episco-
pos navigantes, cum viginti mililibus variorum officiorum :

et stalim nos Athyris expulit. Cum navigasscmus sladia

plurima, et jamjam pcriluri cssemus, appulimus Lampsa-
cum; et inde mutata nave vicesimo die applicuiinus
Hydruntem Calabriie. Neque amplius nobis dicere potue-
runt, quo in statu esset Bealus Joannes Episcopus, neque
ubi sint Demetrius, Cyriacus, Eulysius, atque Palladius
Episcopi, qui cum noslris Episcopis legati profecli erant.
Episc Age jam, o sacratissime, adverle mihi animum,
altendens iis qure clare dicenlur, et dcinceps tibi decla-
rabo publicos totius tragaidia; salyricos tumultus, unde
hanc temulentiam exorsi sint, et quousque cessasse visi

sint, necdum tamen desierint. Omnium malorum, ul quis

dixerit, fons et principium Dei osorDremon, semper insi-

1
Ephes, v, i5.
4*$ PALLADII DIALOGUS

dians ut lupus rationabilibus Christi gregibus, perilos

quosque pastores Variis malis atrociter infestans, sicut
y^Egypliorom ReSS masculos Judaeorum, fucalos vero et
falsos paslores terrenarum voluptatum fallaciis saginans.

Porro pessimi fontis hujus canalcs, ut omuis terrarura

orbis novit, sunt Acacius, Antiochus, Theophilus et Se*
verianus ; quidem id quod non sunt, sunt
qui vocanlur
vcro quod dici se non ferunt. Ex ordine autcm Clericorum
Presbyteri duo, et Diaconi quinquc, partim quidem ex
impuro, partim ex maleficorum numero congregati. Nec
vero scio an tutum sit talcs Presbyteros aut Diaconos vo-
care. Ex Imperaloris autem Aula duo aut tres solummodo
fuere, qui Theophilum roborarunt, mililari praesidio opem
illi ferentes : e mulicribus pr;eter illas quac vulgo nota3
sunt, tres : viduae quidcm, sed a viris divitcs factae , mul-
tam ex rapinis pecuniam possideules in propriae salulis
perniciem ; tumultuum ct seditionum commotrices. Marsa
Promoli uxor, Caslricia Salurnini, et Eugraphia qua'dam
usquequaquc furiosa : reliqua autem pudet dicerc. Cate-
rum hae alque illi, cum sint, velut
lardo corde in fide pha-
lanx furore ebiia, in unam scnlcnliam odio doctrinoe adu-
nati, exilii torrenlem advcrsus Ecclesi.e pacem concita-
runt. Diac Vclis igilur Paler, et libenter velis coram Deo
nobis diccre, unde et illoruiu advcrsus Joannem odium:
etquae fuerit Joannis Episcopi pcrlinacia tanlas polestates
lajdere. Simul dcclara nobis unde vitarn exorsus sit, et

quo pacto ad Conslanlinopolis episcopatum sit eveclus, et

quanto tempore eum tcnuerit, ct qui fuerint ejus morcs,
ct quis ejns vitfle finis siquidem mortuus est, nt audimus.
;

Et si pcr omncs maxime pcrvagatur mirabilis et sancla viri

illius fama : lamcn consucvi non adeo facile rumoribus
credcre; priusquam ab hominibus qui viluperare et lau-
dare recte noverunt , rem liquido cognoverim. Episc.
 DE VITA S. J0ANMS CHRYSOSTO.Ml. 4^7
Laudo diiigentiam tuam, distinctionem Vero non admitto,
amantissime et Deo care vir Theodore. Nam ipsa
verilalis

canilies et dignitas nostra, ut de me ipso loquar, tibi suf-

ficere debebant, ut vera esse crederes quae dicimus.
Quoniam vero id non fecisti , et bis me jam ad judicium
Dei vocas; post hac salteni omisso omni praetexlu aures
mihi accommoda, ne in vanum decurrat oralio. Scio enim
quae in legc divina scripta sunt : « Perdet Deus omnes qui
nloquunlur mendacium 1
»Et apud Apostolum Joanncm
. :

« Qui loquilur inendacium non est ex Dco 2 »Et rursus .

apud Davidem « Quoniam obstructum est os loquentium

:

»iniqua
3
. »Revera enim iniqne agit qui fallit eum cui per-
suadel; et qui credit menlienti , etiam inique agit, dum
facile credit. Cum igitur acqualiler uterquepeccet, neuter
nostrum injuria afliciat proximum. Est enim ha2C virlus,
dicenlis quidem vera loqui, ejus vero qui audit, iniqua
dijudicare. Estole enim, inquil Scriplura, probi trapezitac,
falsum a probo rejicientes, non ut tinnilu explorantcs so-
nitum accipiamus; sed ut in Dei limore cum recta cons-
cienlia omnia dicta aut scripla ponderantes, rerum veri-
tatem suscipiamus. Aurium et linguae magnum pcriculum
est:ideo optimus rerum arlifex Deus linguam a duobus
labris interius fixo dentium seplo cuslodiri statuit, ut tu-
tum illud praesidium ejus facilitatcm coerceret; secundum
id quod scriplum est « Pone Domine custodiam ori meo,
:

»et ostium munitionis circa labia » ut non delin- mea 1

,

quam in lingua mea. Aurium vero foramcn flexuose tor-

navit, figura ipsa significans non cito admittendnm esse
sermonem, ut dum diutius volvilur, mendacii maleriam
cum malitiae sordibus leviler insinuatus ad aurium adilum
relinquat.Non solum autem horum instrumentorum cn-
ram habuit Deus, quasi sola peccarcnt, sed et oculorum
Psal. t, 7. — » Joan, tui, 44- — ' P^a'- lxu, i j. — * \d. e\t, a.
428 PA.LLADII DIALOGUS

pupillis veluti fenestris velamina apposuit, ne impudicilise

mortem admillant, qnam Propheta leslalur dicens : «Mors
1
» ascendit per fenestras . » Diac. Si de vulgari ac levis
momenli negotio inquisilio esset, sacrulissime Pater, suf-
faciendam verbis luis fidem.
ficeret aspcclus tui species ad
Sed quoniam cum de veritate inquirilur non minimam ,

nunc quidem reprehensionem afiert postea vero con- ,

demnationem assistenlibus simul principibus et populis

,

ante tremendum tribunal: ignoscemihi, Oplime, nec mihi

canos capillos tesles profer. Senucrunt enim etiam im-
probi qui non animam virtulibus canam fecerunt, sed cor-
pora temporis diuturnitate rugis exararunl : quale» erant
in Babylone falsi senes, et in Hieremia Ephraim, de quo
exprobrans Scriptura clamat : « Ephraim columba insi-
»piens, non habens cor, canilies ipsi advenit, ipse vero
»non cognovil 2 » Ilerum vero asperius dixit «Factus est
. :

»Ephraim panis subcinericius, qui non convertitur, et

3
» alieni comcderunt robur ejus »Illud quoque addam, .

ctiamsi sermo fiat longior. Quis magis canus, aut quis

visu modestior Acacio Beroeensi; quem vos nunc accu-
salis ut sedilionis auctorcm, et delicli eorum ducem qui
res novas excitarunt; cujus vel nares ipsoe canos habe-
bant pilos longissimos, cum Romam venit fercns ordina-
tionis Joannis Episcopi decretum. Episc Nuncclare novi
le probum esse trapezilam, qui non credas pelliceo taber-
naculo, scd scienliam ejus qui inhabilat inquiras. Etenim
et /Egypliorum templa amplissima cum sint, et lapidum
spcciese jaclent; intus simias habent, et ibes et canes pro
diis. C.elerum Dominus noster et Deus loquens Samueli
de conslilucndo duce Israelis , praccij>it ne consideret
habitum et figmenlum lulei corporis, dicens : « Non sicut

«horno vidcbit Deus. Homo enim in fuciem, Deus aulem

» Jerem. ix, a j . — * Oser. vn. 1 1. — ' Ihid. 9.
 Dli VITA 5. J0AMVIS CHRVSOSTOMJ. 4 2(J

»in cor Quare qui in omni rc imitanlur Deum inlc-

1
. » ,

riora perscrutanlur. Unde me libi libenler pcrmilto, qui

Irulinam tuam in ncutram parlem inclinare exploravc-
rim. Babylonii vero, scncs quidem corpore, animo autcm
ob stuporem admodum infantes; si mortuorum resurrec-
quidem habuissent sanam sapien-
tioni credidissent, prius

tiam, nec depcriissent Sosannam allerius uxorem. Deinde

si Dei timorem habuisscnt, impudieiliac sure nunqnam ca-

lumniam adjunxissent. Infamiae in sene indicium est, ju-

venilis formoc corruptio.
Joannes ille generc quidem erat Antiochenus, (mortuus
enim est) natus e parcnlibus qui nobililer vixcrunt in
officio Magistri militum Syriae, palri in lucem edilus posl
sororem. Cum autem esset ingenio solerliori, sese in lit-

terarum studio exercuit ad sacrarum Scriplurarum mi-

nisterium. Hinc decem et octo annos nalus, a sophislis,

qui voculas captant, descivit : ubi vero mentc virili fuit,

amore captus est sacrarum litlerarum. Praeeral tunc lem-

poris Antiochenae Ecclesioe Bealus Melelius Confessor,
genere Armenius, qui animadvcrtens juvenis illius felix
ingenium, ct pulchriludine mentis illius (faptus, permitle-
bat ei ut secum assidue vcrsaretur; lumine prophelico
praevidens juvenis illius successum. Cum vero trcs annos
assidue apud eum mansisset, sacro lavacro ab eodem ini-

tiatus, Lector promovetur. Verum impellente cum animo

ut contentus non erat civitatis laboribus, in ardore juvcn-
tutis, tametsi mens sana esset, ad vicinos montes adit.
Hic cum in Syrum quemdam incidisset severissimae con-
tinentioe senem; duriora vit.e ejus iustitula imitatur annis
quatuor, quos apud ipsum, luctans cum voluptalum cau-
tibus, exegit:quas ubi facilius, non tam labore quam ra-
tione superavit; tum secessit in speiuncam solus, dclites-

1
j Re % fe
xvi, 6,
43o PALLADII DIALOGUS

cere cupiens. 1'licannosmoratusest duos, quibus insomnis

ut pluriuitiD) perslilit, Christi testamentuni, quo ignoran-
tiam expelleret, addisccns. Cum totoillo biennm nec in-

tcrdiu, nec noclu dccubuisset : proxima venlri ei sunt

cuiortua, lumborumqne vircs pnc frigore profligalae. Cum
antem sibi opem ferre non possel rursus ecclesiaslicum ,

portum apprehcndil. Atque id divinne providenlne opus

fuit, quaj ad ulililalem Ecclesiie eum per infirmitatem a
monaslicae vitae laboribus relraxitrut necessilale impedi-
tus, a spelnncis avellerelur. Inde, postquam allari annos
quinque ministrasset, a Melelio Diaconus ordinatur. Caele-
rum , cum ejus ad docendum facullas jam inclaresceret,

et populus ex sseculi amaritudine dulcesccret ejus conver-

satione : a Flaviano Episcopo Prcsbytcr ordinatur. Cumque
duodecim annos in Ecclesia Antiochiae effulsisset, exacla
vita3 norma Clerum Anliochensem illustrat hos sapientiae :

sale condiens, hos doctrina illuminans, illos Spirilus sancti

lalicibus irrigans. Dum haec ad Chrisli fidelium guberna-
tionem oplime sic succedunl moritur Bealus INeclarius,
:

Episcopus Conslanlinopolitanae ecclesiae. Tunc concur-

runt quidam qui non quarebanlur, ambientes episcopa-
tum:viri quidam, minime viri Presbyteri quidem digni- :

tale, sed sacerdolio indigni : alii Praelorium faliganles. alii

donis corrumpenles, alii vero ad plebis eliam genua pro-

cumbenles. Super his commovelur Orlhodoxorum popu-
lus, Imperatorem sollicilans, sacerdolii peritum requirens.
Summam autcm rerum tenebat Eutropius eunuchus, Prae-

posilus Sacri Cubiculi. Cum Joannem optaret praeponere

civilati (ejus enim virtus nota ei fuerat, cum Imperaloris

ne ir
olia ipsum ad inleriorem Orienlem abduxissent) efficit
ipse ut Imperalor lilteras scribat ad Comitem Orienlis, ut

sinc strepitu, nihil conturbans Antiochiam, Joannem emit-

leret. h statim acceptis litteris, hortatur ipsum, ut extra
 :

))Ii VJTA S. JOANMS CHRYSOSTO.UI. 43 l

civitatcm usque ad Martyria ,

juxta portam Romanensem
dictam, sistat se : cl publicae rhedae imposilum , eunucho
ad id misso cum milile Magislri tradit. Sic auductus or-
dinalur Episcopus Constanlinopolitanae ecclesia?. Ab initio
igilur Theophilus? Alcxandrinus Ej>iscopus, cum ad ejus
ordinationem venisset, irrcprehensibilem ejus loquendi
libertatem videns, ejus ordinationc cxanimatus cst. Vafcr
enim est, ex ipso aspectu occullum cnjusqne hominis
consilium et mentem dignosccre. Diac. Expccta Paler, ut
pauca opponam. Episc Quid hoc aulem maxime est?
Diac Si lalis cst Theophilus ut ad solum aspeclum, ,

menlis acie omnia pervideat rquomodo ignoravit, expulso

Joanne orbem univcrsum turbundum esse?En?c.
a se

Hoc mirandum non Elenim Daemcnes qui

est, o oplime.
advenlum Servatoris declararunt, ignorarunt uno Christi
lidelium statu se conslringendos esse. Diac. Ubi antem
Servatoris advcntum declararnnl? Eimsc. Cuni clamabant
« Novimus te, qui sis ; Sanctus Dei : quid venisli anle lem-
»pus torquere nos' ? ;; Vides ut ante novissent non solum
sanctum eum esse, sed etiam judiccra. Quid vero loquor
de Daemonibus? Infelices merelriculae ex oculornm stalu
castos viros dignoscunt, eosque avcrsantur : ut infirmus
oculus solis radium, unguentum. Lnde aulem
et vultur
peccatoribus religio abominationiest, si eam non nossent?
Sic et Theophilus, ex quo in Joannis aspectu non invenit
quod oculis suis responderet aut gralum esset conjectura, :

non certa scientia contrarium suspicutus est. Diac. Mira

dixisti, Patcr. Cur vero obsislebat ejus ordinationi? Ehsc.
Mos ipsi lalis erat, ut bonos et cordatos non ordinaret,
nisi quando sua eum conjcclura fefellisset : omnibus im-
perare volens ut stupidis : satius judicans insipientibus
imperare, quam sapientibus parere. A salubri tameu pro-
1
Malth. tiii, jg.
 ;

4-42 PALLADll DIALOGL»

videnlia volens nolens superatus est. Sic ordinatus Joan-

nes,rerum curam aggreditur, perrationaletn iisttiiam oves
probarc exorsus. Raro aulem adhibens etiam pcdum in-
crepationis, inicndit sermonem adversns ficlam Sororiam,
ut vocatit, vikc socictatem : revera aulcm adversus inve-
recundam improbam vitam cum mulieribus illis quae
et

dicunlur subinlroduclae, oslendcns, si malorum detur

oplio , meliores islis lenones esse. Illi enim longe a me-
dicorum olllcina habilanles, apud se morbum habent, sed
volentibus. Ili aulem in salutis oflicina habilanles, eliam
sanos impcllunt ad morbum. Inde pars Cleri, minime re-
ligiosa quaeque morbo illo tenebatur, commota est. Post
ejusmodi sermonem, aggreditur injuslitiam, deslruens
maloruin omnium melropoliin avariliam, ut aedificinm jus-
titioe conslruerct. Hoc enim proprium est sapientum ar-
chitectorum, prius mendacii aedificium deslruere : deinde
veritatis jacere fundamcnta, ut dicilur apud Prophetam :

« Constitui tc super genles et regna, ut evellas et plantes,

1
»ut destruas et rc.x-dificcs : »illud quidem, ut agricola
hoc aulcm, ut architectus. Ex eo rursns pcrturbatur pars
eorum qui marsupia spectant. Post haec curam viclus
eorum habet, horlans eos ut contcnli sint suis opsoniis,
ncc divitum nidores sequantur :ne, dum ducem habent
fumum, intempcranli.c igni tradantur, adulatorum et pa-
rasilorum vitam scclati. Hinc plcriquc e lurconibus emer-
gere incipiunt, et copuiantur calumniae arlificibus. Post
hoec, Occonomi tabulas scrutalur, et reperit sumptus
Ecclesiae inuiiles, et horum subsidium cessare jubet. Venit

inde ad cxaminandos suniptus Episcopi :etinvenil immo-

dicam profusionem : alque illorum profusos sumptus ad
nosocomium transfcrri jubct. Cum aulem necessitas in-

valcsceret, plura nosocomia acdificat, proeponens Presby-

» Jereir, r, io.
 1)E VITA ». J0AKNIS CHRYSOSTOMJ. /,,)j

leros pios duos; praetorea et medicos, et coquos, al(jue

bouos opifices c caelibum ordine ad eorum niinisterium :

ut advenientes hospiles et morbo correpli curarentur:

idque cum propler bonum ipsum, tum propler gloriam
Servaloris. Post hoc advocat Yiduarum ordinem undiqua-
que quocrens qiuenam inter eas non rccle viverent : et si

quas invenisset corpori dedilas, admonebat ut autjejuna-

rent, abstinentes a balneis, atque exquisilis vestibus ; aut
prolinus ad sccundas nuplias concederent, ne lex Domini
injuriam palcrelur. Dcindc horlabalur populos, ut in noc-
turnis prccibus assidui essent; horum autem uxorcs domi
manerent, eos inlerdiu orare exhortans, quod viri intcrdiu
non vacarcnt. Hacc autem omnia angebant negligentiores
e Clero noclcm lotam dormirc solitos. Post luec appre-
,

hendit gladiura reprehensionis adversus diviles, abscessus

animi eorum secans , humililatem ipsos edoccns , et cum
hominibus reliquis modeste agere , apostolico sermoni
inorem gerens ,
qui est ad Timothcum : « Divilibus hujus
» sacculi praccipe, non sublime sapere, neque sperarc in in-

»cerlo divitiarum
1
. » Cum igitur res ila se habcrent, Ec-
clesia in dies eillorescente in raelius, et tola civilale in
pielalera transibrraata, animabusque caslitate ct psalmo-
dia cxultanlibus , non tulil bonorum osor Dcemon fugam
eorum qui ab ipso tcnebanlur, quos Domini sermo per
Joannis pr.edicationem ab eo amoverat : ita ut qui circi
amore insanicbant, et iheatralium spectaculorura, rcliclis

Diaboli atriis, cursim ad caulas Servatcris accederent,

capti amore ovium amantis. Ex hoc mer-
fistulae pastoris
1
cenariorum paslorum mentes livor occupat qui ex com- ,

paratione argucbantur. Qui cum eum superarc non valuis-

sent, eo quod non advocarent invidiai deslrucforem
Douiinum calumnias neclunt adversus Joannem, aliqui-
:

1
i Tim. vi, 17.

XCIV. 58
 :

434 PALLADII DIALOGUS

bus fjus liutniliis delorlis in jocos advcrsus Augustam, cl

alios cx aiila Impcraloris. Contigit antetn ut id lcmporis

Acacius, Episcopus Ijcrceae qni advcnoral Couslanlinopo-
lim, haudquaquam bonum hospitium nancisccrclur , ut
dicebat, et ob hoc mcfereris, ira intumeseebat, quasi ne-
cleclus a Joanne. Gogilationihus autem imrnodcratis vic-
tus, absurdum sermoncm ex abundanlia cordis effert
dignum sua mentc, pncseniibus quihusdam Joannis Cle-
ricis, diccns Ego ipsi ollam condio. Exinde igitnr con-
:

junclus est Sevcriano, Anliocho, Isaacio Syrisco, circum-

lbraneo, praeposilo lalsis monachis, trilo in perpeluis
adversus Episcopos calumniis : deiiberant armari scilicct
adversus Joannem; rcvera aulem , contra gloriam Scrva-
toris. Goclcrum, cum misissent primum Anliochiam, ado-
lesccnli;e cjus delicla pcrqnirunt. Lhi vcro « Dcfecorunt
1
nscrutantcs scrutationes , »et nihil invenerunt : mittunt
Alcxandriam ad Thoophili vaPritiem , qui dicehalur « Co-
» thurnus; » solerlis laiia moliri, qui stalim replicans mentis
suae volumina, cum otio et quiele latrocinali. cujusvis
eliam praetextus spcciem diligcnler perscrulabatur. Diac.
Sislc, Palcr, sermonis lui cursum, antequam obliviscar :

11 1 dicam causam, quae ad nos usque Alexandria

tibi

pervenit et percrcbuit. Joannem enim aiunt Clericos a

Theophilo deposilos admisisse ad communionem; alquc
ila quodminime Pactum oporluit
Thcophiluui oiTendissc :

eum aggrcssus
adco ut cx co inPensus Joanni, oppugnare
sit. Epjsc Demus hunc rumorcm, qui perrrehuit, essc

verum an Episeopi est, malum malo curare? ct ubi est

,

illud Evangciiiquod ait?« Sol non occidat super iracun-

» diam veslram 2 » (Jbi illud Apostoli ?a Vincb in bono
.

«malum »Lbi illud Prophel;e ?« Si reddidi ivtribucnti-

3
.

» bus mihi mala\ nDeinde num opetosius crat coram re-

1
Fsul. lmv, 6. — • Ephes. iv, 26. — 3 Rom, xn, 21. — 4 Ps;il. vn, 5.
 DE VITA S. JOANMS CHli YSOSTOMI. /p5
vercndis Episcopis cum accusare ct dicere :Fratcr Joan-
nes, boc aul illud an imprmlens fecisti? et Jonnnem de-
fensionis locodiccre; rem ignorasse se. Diac. Verum dieis,

si in co fuissel volnnlas hona, nec pivelcxuisscl Cloricorum

causam , ut propriam iram expleret. Eimsc. Per timorem
Deiqui infinilis liinoribus dominalur, non aliter tibi dicaui,

(|uam u t se habet rei natura de iis Clericis, quos memo-

rasli. Isidorus quidam Presbyter, ex Bcali magni Alhana-
sii ordinalione snpcrerat, oclogcsimum aetalis annum
agens, quem norunt Romanorum plerique ecclcsiaslica-
vum rcrum causa Romam venisse, cum Alexandriae hos-
pilum susceptor esset. Tu vero et ipse nosti hominem,
quandocum Acacio veniens, Flaviahi cumTheophilo eom-
munionem allulit, viginti annos abruptam Beali Evagrii
causa:qui plurimaccrlamina in obeundis ecclesiasticis la-

boribus perlulit. Ilnic igilurlsidoro mulierquaedam viduae

magnalibus dat mille aureos; adegitque jurejurando per
Survaloris mensam, emptis vestibus paupcriores Alexan-
driaefoeminasconteclurumclnm Theophilo : ne is nummos
illos caperct, alque comparandis lapidibus insumeret.
Lapidnm enim furor quidam Pharaonius ipsum possidet,
ad tedificia quibus nihil indigct Ecclesia. Et hsee quidem
millamus : quod aulem de Isidoro urget audi. Cum »gi- ,

lur lsidorus eos nurnmos accepisset, impendit pauper-

culis et viduis mulieribns. Alicunde id novit Theophilus :

nihil enim ipsum latebat eorum quae ubique fierent et di-

cerenlur; utpote qui habcrcl et faclorum et diclorum
exploralores, ne aliler cos appellem. Isidorum evocat,
moderate inlerrogans, an ea ila se haherent : non nejjavit
Isidorus, reique lolius adniinislralionem fassus est. Quo
ille audilo, scenam mulat : etqui paulo anie in inlerroga-
tiooe moderalus ac lenis apparuerat, momento post an-
dito Isidori responso tolus intumuit, mutata subinde fa-

88.
/,36 PALLADII UlALOl.US

cie. Et cum paululum quievissct , ut canis qui clam

mordet, post mcnses duos convocalo clero, profert char-
tulam pracsente Isidoro, diceus : Hanc acccpi anlc decem
et oclo annos, Isidore, adversus le et quoniam valde
:

occupatus eram , rem silenlio tradidi nunc vero alias

:

charlas qurcrens, hanc de te chartulam inveni. Conlra

hanc institue defensionem : illa aulem chartula conlinebat
accusalioncm Sodomitici crimiuis. Ad haec Isidorus Theo-
philo respondit, defendens se ; concedamus hoc verum
esse, et a le acceptam esse chartulam, et libi excidisse.
Nonne aderal qui iibclium dedil; ut denuo ille a tc repos-
cerelur? Ad Sed non aderat puer, na-
haec Theophilus.
vigabat enim in mari. Et Isidorus non aderat lunc ut di- :

cis, Papa, post navigalionem nonne affnilP non secundo?

non tertio anno ? et nunc si adest, jube hominem sislere
se. Ad haec Theophilus, quem ipsa verilas contemplibilem
redditura erat, rem in alium diem rejicit ; et juvenem
quemdam pollicitalionibus mullis demulcens , ad accusa-
tioncm conlra Isidorum instruxit, dalis ipsi , utaiunt,
quindecim aureis, qui statim eos matri aifert. Illa autem,
partim melu inconnivenlis oculi eos non accepit, partim
legum timore perculsa cogilans nequando Isidorus calum-
:

nia appetitus, ad praesidem provinciae provocarct. Isido-

rum convenit, atque ipsi totam tragcediam fatelur, ei os-

tendens aureos, quos a sorore Theophili mercedis loco

accepisse se diccbat adversus Isidorurn innocentem. Et
illa quidem cum ob multa, tum praecipue ob eam cau-
sam, merilis pcenis persolutis morilur, chirurgo mamillas
ejus curante. Interca Isidorusdomi manebat, Deum orans.
Puer aulem partim legcs verilus, partim asperiorem Theo-
philum conjeclans, si scopo excideret, ad Ecclesiam utile

propugnaculum confugit , altari adhaerens. Ita Theophi-

lus , silenle justilia , Isidorum Ecciesia eliuiinat, cum
 DK VITA S. .loAVNIS CHIlYSOSTOML 43t
execranda divulgassdl , mjusliliam gravitatc prretexens.
Deinde tfmens Isidorusj no tandem graviori ira instigatus
Thcopbilus saluti suaa insidias medilaretur (nain ad h;ec
,

usque ciiam progredi solet, ut aiunl ) cursti pelit monlem

iNilriae ad monachorum ordincm , ubi commoralus fuerat
adolesccns. Et in cella sua scdens, precabatur, patientis-
simum Dcum interpcllans. Super his indecorae et inccrtae
vicloriae sibi conscius Theophilus , millit lilteras ad vici-
nos Episcopos : cl jubet quosdam e primariis a monle, et
ab inleriori eromo cxpelli , eosque praecipuos monachos,
minime acldita causa. Qui monachi cnm senioribus
Alexandriam cum descendissent, orabant Theophilum ,

causam ut diceret, ob quam condemnati ejectique essenl.

Illeautemsaoguinolentisocnlisdraconum inslarinlendens,
torvum iaurino morc inlucbalnr; modo quidem lividus,
modo paliidus, modo aulem amare subridens, ab immo-
dica ira abreplus, Ammonio, viro granda;vo, omophorium
manibus ipse suis injicit in collum , cum malis ejus plagas
inflixisset, et pugnis narcs ejus cruentasset, inclamans
his vocibus : Hajrctice, analhemaliza Origcnem , cum
nihil esset propositum de Origenc praeter postulationem ,

Isidori causa. Talis enim ira est , veluli canes, caeca et

dicla et iacta parit. Igilur sic sanguine aspersi, et sine
responso rcversi adsua inonasteria propositum vitae insti-

lutum persequebantur, scripturarum scientia ingenium

acuentes, per quas salus acquiritur, illius insaniam eo
curantes minus, quod nullius mali sibi conscii essent. His
non adquiesccns Theophilus , mitlit ad vicinos Episcopos ,

et adversus monachos cogit concilium, neque ad defensio-

nem vocatis ipsi , nec facla illis dicendi potestale, trcs
viros et praecipuis cxcommunicat , vcritus simuJ contra
mullitudincm pamam decernere, praeicxens dogmatum
perversitatem , et quos plusquam, Episcopos honoraverat
4°>8 HVU.ADII DIAI.OGUS

nt magiiitros ,
propler vitam et reUtem
, doctrinam,
eos ,

non pudnit appellarc quod erga Isido-

pracsligialores, co
rnm optime aliccli essent. Et post excominunicationem ,

ex ipso monte iuslruil homunculos quiuquo, qui nunquam

in coetu Seniorum ereini stelerant, el indigni erant, piget

dicere qui vcl osliarii cssent. El hunc quidcm ordinat

,

Ejiiscopum viculo pneficiens, cnm civilatem non habe-

,

ret (clci)im sine ullo pudore illas novilates audebat, se

allerum Most-m vocans) ilium vero Presbytorum , et tres
alios Diaconos ordinat, qui non erant /Egyplii, sed e di-

versis locis. Erat cnim unus eorum Lihys, alius Alcxan-

drinus, alius Pharanites, alius vero Paialcotcs. Quam ob
causam ejus vano lahori conscnscrunl, cum nulium pra3-

mium e palria sperandum hahcrcnt. Eos itaquc subornat,

ul libeUos darcnt advorsus trcs illossenes. El falsaa accu-
salionis vcrba ipsc conlcxuit, cui unum id isli contulerunt,
ut subscribcrent. Deinde, acceplis ab cis libellis coram
Ecclesia , ingrcditur ad Anguslalem , et contra islos snp-

plicem libclhun apudeumnomine suo deponit ipse, /Egyp-

tiae dieoccseosPonlilex, adjunclis falstC accusationis lihellis,

pelilquc ut miliiari manu cxpellantur ii homines cx uni-

versa /Egyplo. Accepto igiiur in speciem milite, una cum
iiuindato, sceleratorum multitudinem congregal, qui circa
polotales versantur ad omnia parati, ct rcpenle monas-
teria noctu invadit; cum prius pueros, qui securn erant,

vino ingurgilasset. Et primuin quidem illorum fralrem

Dioseorum, sanctutn Episcopum qui eral ex illo rnonte,
,

jubet ihrono ejici, tractum a scrvis ,'Ethiopibus, iisque

lbrtassc nondum baplizalis; sibi vindicans cjus paireciam,

qiiam a Ghrisli advcnlu habebal ci»ilas Dioscori. Inde

prcedatur monleui, monachoiuiu reculas junioribus praj-
dam addicens. Expilalis celiulis, inquirit tres illos quos in

puteum demiserant, imposila ori putci storea. Cum autem

 ;

VE VITA S. JOA.X.NIS CIlhYSOSTOMI. ^oty

eos nou invenissot, corum cellulas surmentis incendit,

combustis una libris omnibus vcleris ac novi Testamenii,

aliisquc opliuiis codicibus, ct pucro uno, sicut oculati

tc.-lcs dixere. ct sacra Eucharislia. Cum autem impotens
ejns ira paululum defrrbuissel , Alexandriam repelit, lo-
cum fugne dans sanctis illis viris : qui sumplis stalim melo-
tis suis in Pulaeslinam profecli, /Eliam adventant. Cum iis

egressi sunt; praeler Presby teros et Diaconos illius monlis

trecenti opiimorum monachorum alii vcro per diversa :

loca dispersi sunt.Secessum eorum non ferens obliqui

cursus coluber, rursus conlra eos Theophilum suscilat
qui ira succensus lilleras cxorat ad Episcopos Palaestinae :

Non oportcbat, inquiens, vos praeter voluntatem meam

in civilales veslras hos recipere : sed quoniam ignari id
fecislis, vobis ignosco. In poslerum igilur cavetc, ne illos
aul in Ecclesiasticum aut iu privaluin aliquem locum ad-
mitlalis Deuui esse se non dicens lonlum, sed etiam prae
:

immodica arrogantia imaginans. llli mulla nccessitate acti,

cum in alia ex aliis locu migrarent, tandem in Comitatum
veniunt; ubi divina manu ad curam polenlium agendam
Joannes collocalns erat Episcopus; atque ad ejus genua
provoluti, orabant succurreret animabus calumniam pas-
tis , et devaslaiis ab iis , qui id polius quam bcnefacere
consuevisscnt. Stelit Joanncs ; alque ul vidlt quinquaginla
eleclorum hominum canitiem, sacris laboribus tinctam
et oruatam : veluti Joseph , 1'ralerni amorjs acri dolore sti-

mulatus, lacrymas effusus cst

in percunctans ex eis, :

quisnam aper de siiva aut singularis ferus huic fcecundis-

sima3 viti invidissel. Ilii aulcm : Scde Paler, et nobis me-
dcre non mediocritcr vulneratis a Theophili Papae furore :

si tamcn potcris vulncrum nostrorum tumorcs ad cicatri-

cem periucere. iNam si et ipse nos negligis, Theophili scu
reverenlia seu timore ductus, ut alii Episcopi , nihil jam
 ,

440 PAI.LADII DULOGVS

rcliqui nobis lit a vobis , nisi ut Imperatorem adeamns,

et prava illins facta in contumeliam Ecclesiac exponamus.
Si ergo Ecclesiastic;e tibi existimalionis cura est , nobis
annue, ipsique persuade, ut nobis noslrum in .'Egypto
domicilium concedat qui nihil peccavimus, ncquc con- :

tra legem Servatoris, nequc in eum ipsum. Ad haec Joan-

nes sperans facile se Theophili adversus eos odium demu-
taturum, libenterncgolium arripit; admonens eos ut apud
omncs rcligioso silentio advcntus sui causum legcrent,
donec ipse , inquit, misero ad fralrem Theophilum. Et
dato eis in Ecclesia dicta Anastasia hospilio ad requiescen-
dum , ipse quidem non suppedilabat quae ad usum illis

necessaria eranl : scd religiosae mulieres victum ipsis sub-

minisfrabant, et qnoque nonnihil conferebantex opere
ipsi

manuum. Conligerat aulem sub id tempus ut Clerici qui-

dam Thcophili Consfantinopoli adcssent, magistraluum
qui regcndae /Egypto designabanlur, prouiotionespraemer-
canles, et benevolentiam Theophilo conciliantes in pcr-
niciem eorum qui illi minime placebant. Hos igitur ad se
accitos Joannes percunctabatur, an prassentes monacho>
novissent. Illi candide de ipsis tcslimonium perhibuerc,
dicentes Joanni : Et novimus eos, ct vim magnam pcrpessi
sunt. Ac si placct, Dominc, spiritalem eis communioncm
imperlire noli, ne olTcndas Theophilum : in creleris beni-
gnum te praebe; hoc enim te ut Episcopum decet. Si

Joanncs eos quidem ad communionem nonadmisit Theo- :

philo aulcm scribit, orans In hoc mihi ut filio ct fralri :

«-ratifieare, hosce viros amplcclitor. Ad ha:c Thcnphilus,

•Totiam quidem ncgavit Joanni mittil autcm quosdain :

ud ccnlcnliosas verborum pugnas cxercilatos, de quibus

superius diximus et monet, dent illi libellos precum
•

quos more suo ipsc dictaverat, qui coutinebant aperlum

quidcm mendacium , amictum vero varia et multiplici
 Dh: VITA S. J0ANNI8 CHRYSOSTOMI. Z,4 l

calumnia eornm quae sunt invisibilia cum ; nihil haberet

unde eorum vitam calumniarelur facitque ; ut in palatio
qnasi pnesligiatores digito monstrarentur. Monachi ut
viderunt sc non soltun Theophilum non placare, sed in
majorem iram impellere, dum mtiltos inlercessores ad

illum mitlunt; insuper paratos se esse dicentes falsam

omnem doctrinam analhematizare : supplices libellos

Joanni offerunt, diversa Theophili tyrannidis genera de-

notantes, adjunctisquibusdam capilulis, quae pudet coram
simplicioribns dicere, ne eos a credendo delerream , for-
tasse etiam apud perfecliores fidem non invcnturus. Rur-
sus et per sc ipsum, et per illos Episcopos, hortatur eos
Joannes , ut desinant ipsum accusare ob molestiam quae
ex hujusmodi judiciis nasci solet : et scribit Thcophilo :

Eo desperalionis homincs ejusmodi devenere, ut scriplo

te accusent. Caeterum quod libi videlur rescribe. Non
enim me audiunt, ut a Comitatu discedant. Ob ejusmodi
scripta totus ira incensus Theophilus, ab Ecclesia excludit
fratrem monachorum Dioscorum Episcopum , qui in Ec-
clesia senuerat : et ad Joannem Episcopum scribit : Arbi-
tror equidem non ignorare te Ganonum Nicaenorum de-
cretum, quo sancitur, ne Episcopus litem extra fines suos
judicet si autem ignoras, disce, et a libellis adversus me
:

abstine. Nam si judicari me oporterct, ab /Egypliis Epis-

copis jndicandus sum , non a te qui septuaginta quinque
dierum itinere hinc abes. Accepta lectaque ea epistola
Joannes , eam quidem penes se servavit monachis aulem :

partis utriusque ea dixit quae paccm erant. Quibus au-

atl

dilis, exasperata est utraquepars, illa quidcm ut tyranuide

oppressa; altera vero quod absque Thcophilo factiltatem

non haberet ineundae pacis, cujus jussu dederat libellos
calumniis plenos. Sic Joanncs dato eis responso, eos ab
sua cura et cogilatione dimisit. Post haec monachi qui
44*-i V\ll.\hll DIALOGUS

injuria affecti fueranl, recedentes , lihellos grandes et

verbosos coinponunt monachos qnidem tnnquam ca-

: ,

lumnialores, accusantos; adversus Theophilum vcro ne ,

quid aliud dicam , ea inscribcnles qure erant Thcophili,

et quot ct quanta quisquc noverat. Cumque libellos oblu-
lisscnt Auguslis, Imperatricem adeunt in Mastyrio sancti
Joannis, orantque, ut adversariorum quidcm monachorum
libellus apud Proefectos cxaminarctur , Thcophilus vero
vel invilus adesset, et corarn Joanne judicaretur. Admissa
est postulalio, quae hoc responsum tulit : Lt Theophilus
volens nolens exhibitus pcr Magislrum, coram Joanne
causam diceret; Monachi autem ex partibus Theophili
ut sibi constarent in his quorum sanclos sencs accusave-
rant, aut calumniatoruni poenas subirent. Sic igitur

Alcxandriam missus est Elaphius, qui nunc ex Principi-

bus esl , ut Theophilum adducerct : rcliqua rcsponsi Im-
perialis Praefecli exseculi sunt. Cum accusalio examina-
relur ct in incerlum desincret, legcs quidem inslabant
gladium renudantes evenlum verili,
: miseri aulem illi

dilalionem pelunt usquc ad Theophili advcnlum quippe ,

qui ipsos subornasset et supplicationes dictavissct. Ita Of-

iiciales cos in carcerem conjiciunt usque ad adventum
Theophili, nolenles in lalicausa vades accipere. Et horum
quidam moriuntur nonnulli in vincnlis diu demorali ob
advenlus Theophiii lardilalem : alii vero post advenlum
Theophili, qui rcm pecunia facilem reddiderat, in poslrema
inlcrrogatione, tanquam calumnialores , Proconnesum a

Judicibus rciegali sunt. Sic advcniens Theophilus veluli

scarabieus fimo onuslus pulcherrimarum rerum quae in
/Egyplo sunt et in ip&a India suavissimum odorcm pro
1'ielida iuvidia spargcns scx'.a hora , quinta sabbali Cons-

tanlinopolim venit, nautis circumplaudentibus, infamcm

referens gloriani de qua multo anlc dixil Apostolus
,
:
 ,

DK VITA 8. IOANNIS CHT.YSOSTOMI. 44^

uquorum gloria in confnsione ipsorum": » addens, «qui
» terrena sapiunt ; » el hospitatur in tentoriis injustorum,
fugiens Ecclesiam : ohlitus Davidici illius : «Elegi al)jeclus
»esse in domo Dei mei, magis quam hahilare in taberna-
Dculis peccalorum^;» sed ah Ecclesia eum arcebat sua
conscienlia. Commoratus igilnr tres septimanas, ncque
cum Joanne Episcopo congressus est , ut solent Episcopi,
neque omnino accessit ad Ecclesiam verum assidue in- :

terdiu cl noctu contendehat veleri accumu- novum odium

lans, ut Joannem Episcopum non solum Ecclesia expel-
lerel, sed ij>sa vila privaret, partim largilione auri conlra
verilalem supersliliosos e polenlihus rcdimens, parlim
iautiorihus epulis gnlae dedifos sibi mancipans, parlira
blanditiis et spc majoris dignitatis sui similcs imposlores

c clericis in suas parlcs ahducens. Istos cum sinc funiculo

voluplatihus colligasset omnes, veluli seductor quidam
cliemon , animornmque judicium fascinasset : ad fabulne
ministerium daemoniacam personam qtuesiit : qnam qui-
dem etiamest as.e:ulus. Nam cura Diaconi duo a Joanne
Episcopo cjccli essent ex Ecclesia oh cnormia scelera
horum ille levitate abusus, persuadct ut libeilos adversus
Joannem dent; pollicilus eos in locum minislerii sui se
rcslitulurum erat aulcm eorum crimcn, hujus quidem
:

adullerium, illius vero homicidium; quod et praeslilit.

Nam post cxilium Joannis cos in Ioca sua reposuit, cum

scilicet libellos dedissent ,
quos ille ipse diclaveral; nihil
quidem vcri contincntes, praeler hoc unum, quod admo-
ncbat, ut omnes post communioncm aquam aut pastillum
degustarent, nc cum saliva aul piluila aliquid e symbolo
sacramcnti pricter voluntalcm cxpuercnt : quod primus
ipse faciebat, et eos qui vcllcnt ad religiouem ac reveren-
tiatu erudiebat. Acceplis libellis, coit in aedibus Eugra-
1
Pllilip. III, ig — • Ps.lJ, LXXXIV. 10.
444 PA.LI.ADII DIAI.Of.IS

phiae cnm Severiano, A.ntiocho, Acacio, et reliquis Joanni

infensis propter modestas ejus admoniliones. Solebat cnim
beatus ille et publicc ct privalim honestum
exemplo Pauli
etdecorum edocere, praeserlim tales. assidue increpans :

Quid aelate jam anus, etiam corpus repubescere cogilis?

cincinnos veluti meretriculae gercnles iii fronle, conlu-
melia aflicientes etiam honcstas rcliquas, et decipicntes
eos qui vobiscum loquunlur, idque viduae. Congregati
autcm qurcrebant quomodo jndicium ordirentur. Lnus
vero exiis qui aderant , suggessit : darent libellos Impera-
lori, el Joannem vel invilum ad confessum traherent. Id
igitur fit sicut olim apud Judaeos, auro omnia prona et
iacilia reddente. EramusquadragintaEpiscopicum Joanne
Episcopo, sedentes in triclinio Episcopii; stupentes quo-
modo reus, et propter impia crimina solus ad Comitatum
venire jussus, cum tot Episcopis advenisset : quo paclo
Principum et Magistratuum sentenlias subilo commutasset,
plerisquc de Clero in pejus perversis. Caeterum admiran-
tibus nobis , Dei spiritu alllatus Joanncs omnibus dixit :

Orate fralres, et si amatis Chrislum , nemo mei causa Ec-

clesiam suam descrat : «Ego enim jam delibor, et lempus
» resolulionis meaj instat
1
,
» juxta Paulum cujus ea sunt
verba. Et multas perpessus afllictiones, vilam, ut video,rc-
licturussum. Novi enim Satanre insidias, eo quod non
amplius sustineat pondus meorum adversus ipsnm sermo-
num. Ila misericordiam consequamini. In orationibus
vestris memores eslote mci. Incredibili igitur moerore cor-
repti, quidem lacrymabanlur alii vcro egrediebantur
alii ,

e confessu oculos et sacrum caput atque facundum ac

,

beatumejusos deosculabantur , in iacrymas eflusi et sin

sullus.
o Cum vcro eos obsccrassct Joanncs, ut ad confessum
rcdirent, huc illuc volitantes , veluti apes circa alvearia

1
2 Timolli. lv, 6.
 ,,

1)£ VITA S JOAiNMS CHBYSOSTOMI. /\ \0

obstrepenles : Sedete , ait, fratres , et flere desinile, co

amplius me emollienles : «Milii enim vivere Christus esl
»et mori lucrum .» Nain percrebuerat illum securi per-
1

cnssum iri ob nimiam loquendi libertatem Et si mcmi- :

nistismemorias veslras replicate quod semper vobis dixe-

,

rim : Via est vila praescns, cujus laeta alque molesta per-
transeunt. Et mercatus est praesens s.eculum : emimus,
vendidimus, et discedimus. JXuin meliores suinus Palriar-
chis , Prophelis , Apostolis, ut nobis hoc vitae immoilale
permaneal? Tunc quida.m exiisqui aderant, ejulans dixit :

Sed lamenlamur orbitalcm nostram, Ecclcsire viduitatem,

sacrarum legum eversionem, ambitioncm eorum qui non
timent Doininum et Ecclesiae gubernacnla invadnnt,
,

omni ope deslitulos pauperes, et doctrinae penuriam. Cnm

autem digito indice palmam sinistroe manus percussisset,
(consueverat enim Christi amans Joannes, cum esset co-
gitabundus id facerc) se alloquenli ait : Sufficil, frater,

ne plura Ioquere , sed quod dixi, Ecclesias vestras ne di-

mittite. a me inccepit praedicationis munus
Neque enim
neque in me
Nonne mortuus est Moyses? et non
desiit.

inventus est Jcsus? Nonne decessit Samuel? el non unctus

est David ? Vitam reliquit Jeremias, nonne exlitit Baruch ?

Assumptus est Elias , nonne prophetavit Elisaeus? Paulo

amputatum est caput, nonne reliquit Timotheum Titum, ,

Apollo et alios innumeros? Post ha3C verba, Eulysins

Episcopus Apameae in Bithynia, ait : Necesse est nos Ec-
clesias nostras obtinentes cogiet communicare et subscri-

bere. Dixit sanctus Joannes : Communicate quidem , ne

scindalis Ecclesiam, sed nolite subscribere enim : nullius
facinoris mihi conscius sum propter quod deponi merue- ,

rim. Haec cum ita sese habcrent nunciatum est astare ;

qui aTheophilo missi essent. Jubet eos introire, ingressos

.» Philip. i, 2i.
 )

44& FALLADll DlALOfiUS

inlerrogat , cujus gradus rssenl : dicunt, Episcopi. Ille

orat sedeanl, el dicanl cujns causa adsinl. Illi autera

dicunt : Ilas solummodo schedulas legendas habcmus :

jubele igitur illas logi. Juhet Joannes legi. Tum isli im-
peranl Tlieophili puero ut dicluta illa legeret : et legil.

Texlus aulem erat cjusmodi : « Saucla Synodus ad

» Qucrcum congrogata, » ( locus est sic diclus trans
mare , Rufini suburbonum , in quo erant congrcgali
« Joanni. > (omiltebant id quod erat , « Episcopo). »

Solet enim fcrme obcrecalus animus non recte cer-

nerc, sed ca sibi imaginari quao affectus ipsi suggerit.

«Libcllos accepimus adversus le , infinila crimina conli-

»nenlcs. Adesto igitur, tecum adducens Sarapionem et
»Tigrium Presbyleros : iis enim opus est. » Erant auteni
qui ad eum vencranl, Dioscorus el Paulus, qui nuper in
Libya ordinati fuerant, juvcncs. Leclis charlulis, qui cuin
beato Joanne erant Episcopi , conlradicunt, denunciantes
Theophilo per tres Episcopos, Lupicinum , Demetrium
et Eulysium; ct Presbyleros duos, Germanum atque Se-
verum, omnes quidem viros sanclos et fide dignos. Moli
res Ecclesia3 subverlcre, nec Ecclesiam scinde propter
quam Deus in carnem desccndil. Si autem inordinale Ni-

caenos Canoncs subverlis trecenlorum deccm et octo Epis-

coporum, et exlralimiles lilem judicas: tu transilo adnos in

urbemoptimis legibusfundalam, non provocans more Ca-

ini Abcleui iu campum, ut nos te prius audiamns. Habemus
enim advcrsus le libellos sepluaginla capilum, manifesta
piacula continentes : et plures sumus qnam lua Synodus,
Dei gralia congiegaii non ad eversionem Ecclesiae, sed in
pace. Tu enim tricesimussextusesexunica provincia : nos
vcro sutnus quadraginla e diversis provinciis, inler quos
sumus eliani septem Melropolilas. Et consentancum est
ut tninor numerusa majori atque potiori secundumCano»
 DE VITA S. JOAMWS OIR VSOSTOMI. 44 -
Habcmnsenimel epislolam tuam.perqnam
ncs judicetur.
mones Cocpiscopum nostrnm Joannem accusalionnm cx-
tralimiles non debcre admittere. UndelegibusEecIcsfasli-
cis parens, accusatorestnos ora , ul ab accusando ledesis-
Joannem. Ad haec pcrmotus
tant, aut accessu et perfugjo ad

Joannes, Episcopis quidorn suarum partium dixit Vos, :

quodvobisvidetnr, significate. C.eterum me oporlet ad ea

quce mihi dclata sunl rcscribcre. Thoophili autem par-
tium Episcopis haec rescripsit: Ego an quis conlra me di-
cendum aliqnid habeat, haclenus oinnino nescius sum. Si
quis vero adversus me dixerit, et adesse me vullis; ma-
nifeslos inimicos mcos , <|iii ex sua negligenlia erga me
male animali sunt, ex conventu vestro ejicitc. ISetjue de
loco conlendo, ih quo judicium subire me oportet; elsi
id maximc in civilalc fieri oporluit. Sunt aulem quos re-
jicio, Theophilus; quem revinco dixissc et A!exandriae
et in Lycia : in comilalum proficiscor, utJoannem depo«
nam. Id anlem verum est, ex eo quod postquam accessit,
neque me allocutus est, neque mectun communicavit.
Qui igilur ante audilioncm hoslililer se gessit, qnid post
judicium facturus est ? Simililer et Acacium coarguo,qui
dixerit : Ego illi oilam condio. De Sevcriano ct Antio-
cho quid atlinet dicere, quos citis excipiet divina juslitia,
quorum lemerarios conalus eliam saccularia thealra ca-

nunl? Igitur si revera adesse mc yullis, quacso eos qua-

luor, si quidem ut judices, ex consessu ejicile; sin ut ac-
cusalorcs, judicio sislile, ut sciam quomodo mc ad
ccrlamcn inslruam, an ut ccnlra adversarios , an ut con-
tra judiccs omnino veniam non solum ad veslram
: et

charitatem, sed et ad quamvis orbis lerrarum synodum.

Scilole ergo si decies millies ad mc miserilis, nihil am-
,

plius ex me vos audituros. Illis egressis venit stalim No- ,

tarius habens rescriptum Imperatoris , qui inserta erat

 :

448 PALLADIl DIALOGUS

supplicalio Episcoporum petcntium ut Joanues invitus ad

judicium sistcrelur, eumque ad judicium urgcbat. Post

factum Notatio responsum, ptodierunt duo Presbyleri
Joannis, Eugenius quidam qui Heraclcoc Episcopaluni
conspiralionis mercedcm acceperal, ct Isaacius mona-
chus, nc quid aliud dicam ; dicentcs : Scripsit libi Syno-
dus Transi ad nos, ut objecla crimina diluas. Ad haec
;

Joannes per alios Episcopos rcnuntiavit Quonam tan- :

dem ordine judicalis, qui ncque inimicos meos ejeceritis,

et me per Clericos meos accersalis? Illi aulem arreptis

Episcopis, aliuni vcrbcribus aflecerunt , alterius vestes

concerpserunt, alleri ierrcas catenas collo circumposuere,
quas sanclo Joanni paravcranl; ut sic conjectus in navi-
culam in ignolum locum amandarctur, Daemone illos

veluli leones eilerante. Et beatus quidem cognito impu-

denti eorum consilio se ipsum cohibuit. Iili generosi sci-
licct, confcctis dicis causa actis, aranese tela infirmiori-
bus, decernunt adversus Joannem , cujus vultum ne
viderant quidem, ncque vocem audiverant, longo lem-
pore conlextam maliliam uno die terminantes. ( Daemo-
niaca enim audacia cohiberi non potest, nec consilium
admitiit. ) Et missa ad Imperalorem relatione , sic orsi

sunt. Quoniam quorumdam criminum accusatus Joannes,

et sibi conscius noluit adcsse , leges talem deponunt
quod et ipse subiit. Libelli aulem etiam laesae Majeslalis
crimen continent. Jubebit igiturPielas veslra eum vel in-
vitum ejici, et pcenas lasae Majestatis dare ; quandoqui-
dem in haec inquirere nobis non licet. ter miseri ! quae
cogilatis et facitis, ea vos pudet exequi, non Deum sed
homines veriti aul pcrlimescentes. Erat crimen loesae Majes-
talis convicium in Augustarn, ut ipsi relulerunt, quodeam
vocasset Jczabel. Et illiquidem ntirabilesviri, ipsum gladio
truncalum cupienles videre, sic retulerunt. Verum Deus
 Dli VITA S. JOANNIS CURYSOSTOMl. i4<J

absconditam eorum maliliam palefecit, el Principum cor

cmoliivit; ut Danieli Babylone contigit. Illic enim leoncs

cicurali sunt, parcenles Danieli : homines aulcm eilernli,

non parccnles Prophclae. Et pudore affecit Deus homines

praeter naluram efYeratos, per animalia pr&Mer naturam
cicurata. Sic ab Ecclcsia cxpulsus est Joannes, missoad id
Comite cum militari manu,nonsecus ac ad pracliumadver-
sus barbaros. Ejcctus vcnit in praediola ad Pranelum
Bilhyniae. Una vero dies inlercesseral, cum plagam quam-
dam in regio cubiculo fieri contigit. Eo pertcrriti, pau-
cos post dies Joanncm revocanl pcr domeslicum IN ot a-

rium , eumque suo throno reddiderunt. Ila Theophilus

cum .Egyptiis suis fuga salulem quaerit. Civcs enim cuui
quaerebanl ut in mare demcrgerent. Post duos mcnscs
cum a plaga lanlillum respirassent denuo advcrsus Joan- ,

nem fremunt ncc habenles unde spcciosc ordirenlur,

:

miltnnt Alcxandriam ad taliuin arlificem Theophilum ,

scribenlcs Aut rursus accurre adversus Joanncm dux

:

futurus; aut si plebem reforniidas, nobis modum quem-

dam suggere, unde sumamus exordinm. Ad hcec Theo-
philus ij)se quidem non venit, memor quomodo eflugissct °.

jnisit aulem miserabiies tres Episcopos, Paulum, Poeme-

nem et alium recens ordinatum. Cum iis misit et quos-

,

dam cauoncs quos adversus beatum Alhanasiutn Ariani

conflaverant : ut ejusmodi canonibus ulcnles, Joanni lites
neclerent, quod post dnpositionem per serediisset. Audax
enim natura est Theophilus, prreceps, temerarius, ct ad-
modum conlenliosus. Nam nihil cst quod ipsi sub aspec-
tum venerit , quod citius quam par est impaticntcr non
appelat, in se ipso neque judicium nequc delibcrandi
moram suslinens. Irralionabili autem impelu abrcplus,
inordinate ad ejus approbationem ferlur : et decreloe
sententiae lirmiter insistens , perlinaciter ct conlcnliot.e
XCIV. 2y
 ,

40O tALLADH UIALOGUS

obsistit cnnctis qui voluennt conlradicere : conlenucns

semper ul judicium suuin alque scnlenlia vincat cl obli-
neal. Quod cerle eliani fccerunt, qui ingenium cjus no-
rant. Nam convocalis e Syria, Cappadocia, Ponlo, et
Phrygia universis Meaopolitanis et Episcopis, Constanli-
nopoli eos congregant. Illi cum venissent, juxta Canonum
ordinem communicarunt cum Joanne, ne eadem quae
prius committerent. Quod ubi resciverc Princip< j s , aegre

lulerunteorum cum Joannc communionem. Et Theodo-

rus quidem, Tyanorum Episcopus, vir ornalus, inldlecla
conspiralione ex his qu.e ad ejus aures venerant, ne
Thcophili teineritalcin sequeretur, insalutalis relictis om-
nibus Ecclesiam suam npeliit, longom vale dicens Co-
milalui, suamque provinciiim pielatis muro prrmuniens
ad finem usque in coniinunione (ideliuiu Hoiuanorum
perseverans ; de quibus Paulus teslalur : « Fides vestra in
nuniverso mundo annunliatur *, » Pharelrius aut<m ,

Episcopus Ca^sareac quae esl ad Arg.euin , supra modum

formidans, ut larvas puoruli, sua civitate ne egressus
quidem per lilteras cum adversariis Joannis consentit,
quamvis non vocatus in medium, ineplc in episcopalu
sese gerens,me!iorum inscilia. DeniqueLeonlius, Ancyrae
Galatiae Episcopus, conjunctus est cum Ainmonio, Epis-
copo Laodiceae aduslae, et combustam reddidil Ecclesiam.
Hi non solum victi Principum minis, sed c conlrario Im-
perialium donorum spe decepli, in secunda Synodo hn-
probam senlenliam Acacio el Anliochosuggerunt, utvale-
rclTheophili non juridicum judicium, et nullomodo locus
darelur Joanni defensionis , allegatione canonum a Theo-
philo missorum , quos composuer;mt quadraginta de Arii
conimunionc, qui sic habent: Si quis Episcojius aut Pres-
byler jure aut injuria depositus, per se redeat ad Eccle-
• Rom. u 8.
 ,
:

DE ViT.V S. J0AN1S;S CllIUSOSTOMI. 4«! 1

siain absqtio Synodo, non habeat amplius locum de-

talis

fensionis, sed absolulc expcllatur. Et hic quideni cauon

ut iinpius ab i/npiis editus , in Sardicensi Concilio a Ro-
manis, Ilalis, Illyriis, Macedonibus, alque Graecis abro*
ga'us est , ut melius nie ipse nosti, o magni nouiinis
Theodore, quando Liberius aul Julius, Constanlis j>rin-
cij)alu. AlhanaMiuu in communionem adinisit, ct Mar-

cellum Galalam, propler quos et hic canon faclus fuerat.

Ammonius lainen clLeonlius, par admirabiie, conjuncli
Acacio, Aiiliocho, Cyrino Chalcedonensi , ac Severiano,
ingressi sunt ad Imperalorem, monituri evocandos csse
ex parle Joannis decem Episcopos, ( erant aulem plures
qnadraginta, ) ad conciliandam canonibus auctoritatem ;

quidem ronlendenlibus orthodoxorum eos esse, aJiis

aliis

aulem Arianorum esse demonslranlibus. Ingressi autem

Eipidius, Episcopus Laodiceoe Syriac, senex ct mente et

canilie, atque Tranquillus, suadebant Imperatori non

oporlcre indicta causa ejici Joannem. Neque enim prius
deposilus fuerat, sed ejeclus a Comite : neque per se re-
dierat, sed jussu tuae pielatis, misso ad id Notario. Et
quosnunc proferunt canones, hasrelicorum eosesseostcn-
dimus. Cum autem Joannis adversariiinordinate altercari
persislerent, alii quidem contenliori voce, aiii lumulluoso
pectoris molu impudcnler agitati coram Imperatore : ca-
nonum scienlissimus atque observantissimus Elpidins
modica facla quiele , veluti malacia, leniter Imperatori

dixit : lmperalor. ne diulius mansuetudinem tuam vexe-

nms.sed unum icl fiat. Sub.>cribant fralres noslri Acacius
et Antiochus, ejnsdeui cssc se fidei ac eos qui canoncs
ediderunt, quos tanijuam ab orthodoxis edilos proponunt
el soluta controversia est. Iinperalor animadversa propo-
silionis simplicilale, subridens dixit Antiocho : JNihil isto

mihi videtur utilius. Erat aulein omniuni quae acta sunt

2 9'

/
•

\ -
 ,

452 PA.LLAUII DIALOGUS

insons Imperalor, aliis miitantibus quoe bcnc constilula

erant. Vertigine igilur acli, atque in se convcrsi qui curn
Severiano erant, inslar aquae instabilis, ob id quod fuerat
prudenlcr ab Elpidio dictum, et Impcraloris judicio com-
probalum, obticucrunt facie livcscente. Angustiis lamen
loci conslricli, eliam nolenles promiltunt subscribere. Sic
egressi ,
promissum quidcm non implent utpotc involun- ,

tiarum; metuentes ne vincerenlur machinabantur autem :

quo paclo expcllerelur Joannes. Dum haec sic atque alia

aliler geruntur, novcm aut decem menses praetericrunt

cum Joannes Episcopus adjunclis quadraginla duobus

Episcopis comenlus ageret, etpopulus magna cum animi
alacrilatc ejus doctrina Crueretur. Solet enim vanae glorire

expers animus, in aflliclionibus jucundiorem et potenlio-

rem sermonem effundere. Interea eflloruil Dominicum

iejunium, instar veris post annum advcuicns. Ingressus
igilur privalim cum suis Antiochus, sic de Joanne Impe-

ratori loculus est, lanquain is jam viclus essel , ulimmi-

nente Pascha juberet ejici. Imperalor cum ab illis urgere-

tur, iis utpote Episcopis fidem neccssario adhibuit. Qui

enim vere Presbyter aut Episcopus est, mendacium non
novit. Ea enim nomina cceleslis regionis sunt cum sit :

Dco nihil auliquius, nihil quod vigilanlius inspiciat. ]\am

Deus in omnia inspicit et conlemplatur. Igitur Episcopus
aut Presbytcr, ut nominum sic et rerutn particcps esse
dcbet. Joanni ergo denunliat Imperator ut Kcclesia cgre-
dialur. Illc renunliatEgo a Deo servatore accepi Eccle-
:

siam hanc, ut curam geram salulis populi ncc possum ,

eam relinquere. Si aulem id vis (ad le enim civitas per-

,

tinet) vi me ejicito , ut deserli ordinis excusalionem ha-

bcaui, tuam auclorilalcm. Ita cum verecundia quadam

mitlentes ex palalio , eum expulerunl, jubcnles intcrim
ut in domo episcopali maueret, divinas iree evcntum ali-
 DE VITA S. .TOWXIS CBRYSOSTOMI. /4 W\
quem expectanles : ul si quid ipsis Iristc accidcrcl , citius
illum Ecclesiae reddercnt, etDeum placarent : sin minus,
ut rursus insidias slruercnt, veluli Pliarao Moysi. Interea
venit magni sabbali dies, quo Servalor crucifixus expo-
Iiavit infernum : rursumque illi denuntiant, ut Ecclesia
egrederelur. Rescribit ille quae consentanea erant. Caele-
rum veritus Imperator diei sancliuioniam cl moliim civi-
talis, accersit Anliochum ipsis diccns
Acacium, ct , :

Quid facto est opus? videte ne non recle consulueritis.

Tunc gonerosi iili et supra modum magnanimi dixerunt
Imperalori Imperalor, in caput noslrum sit Joannis de-
:

positio. I lliinum subsidium ,

qui cum Joanne erant Epis-
copi quadraginla . sacri jejunii diehus numero pares,
adierunt Auguslum atque Augustam in Martyriis, orantes
cum lacrymis ul Christi Ecclcsiae parcerent, maxime
propler Pascha et proptcr eos qui regenerandi erant cum
jam calcchizati essent. ut saccrdolem suum ea reciperet.
Non audili sunt super ea re : ila ut sanctus Panlus Episco-
pus Cratiae, imperterrita fiducia dicerel : Eudoxia, Deum
time, luorum tc liberorum misereat : ncque viola sanc-

tamChrisli solcmnilalem sanguiniselTusione. Reversiigilur

quadraginla Episcopi , in diversoriis suis pervigilarunt,
alii cum lacrymis, alii cum mcerore , alii denique insu-
perabili slupore mcnlis detenti , prout unumquemque
suus affeclus regebat. Joannis tamen Presbylcri qui Dei
timorem habebant, in pubiico lavacro quod Constantia-
nas vocant convocatis populis, vigilias agebant; alii scrip-
turas divinas legenlcs, alii calechumenos baplizanlcs, ut
par cst propler Pascha. Hsec eadem pravae mentis atque
impostores Antiochus , Severianus et Acacius ad patronos
referunt, rogantes ut populi ab ejus loci conventu arce-
rentur. Renuit is qui lunc Magister erat, dicens : Nox
est , atque ingcns est multiludo : ne quid temcre fiat.
 ,

V>4 1ULIADH DIAI.OGVS

Respondit Acacius : Newo in Ecclesiis mansit, et time-
mus ne forlc Impcralor Ecclesiam ingrossus , et ncminem.
invcniens, scnliat populi erga Joannem benevolenliam
nosquc ut invidos condemnet, praeserlim cum ipsi dixc-
rimus, ncminem omnino esse, qui libenter Joanni adhae-
rcat nlpole homini infido. lla Magisler eis conteslalus
quas eventura erant, Iradit illis Lucium quemdam , Gen-
tilcm, ut dicebalur, reclorem numeri Scutariorum , man-
dans ift moderale Ecclesiam ingressus populum convoca-
rct. Profectus illc et non auditns, rediit ad Acacinm,
populi ardorem et frequenliam indicans. Pctst haec illum
suppliciter orant, aurcis verbis doprecanles , adjunclis
eliam promissis majoris processus, ut impcdirel Domini
gloriam, praecipienles ei ut vel oratione pcrsuasos populos
ad Ecclesiam adduceret, vcl \i lurbalos impediret ne fes-
tum celebrarcnt. Hic ergo subilo assumplis secum Cleri-
cis ex parte Acacii egressus est secunda vigilia noclis ad
id propter qnod missus crat. INam in eos qui populum in
partibus noslris usque ad primum galli cantnm deline-
bant, derepente noctu impelum fecit, ipse tirones babens,
dislriclos gladios gcstanles instar Esaii quadringcntos ,

cgrcgie impudentes, cum indicibus clericis et mililibus,

insolenlcr ut lupus, coruscante ferro mulliludincm per-
rumpens,penetrat usque ad sanclas aquas, ut prohiberet
eos qui iniliabanlur sacramenlo Dominicae resurrectionis.
Et in Diaconum procacitcr illisus , symbola effudit :

Presbyteros vero grandievos fuslilms in capile feriens, sa-

crum fontem cruore conspersit. Tunc videre er;tt Angeli-

cam illam ^noclem in qua eliam Daemones corruuul per-
,

territi, in labyrinthnm conveisam. I\ud;c cnim inulieres

cuin viris melu morlis aul turpitudinis, lurj)i fugc se da-
bant, indecorum cursum pnclVrontes. Alius manu vulne-
ralus abibat plorans, alius virginera trahebat conscissi»
 Dl: VITA S. JOAMMS CHftYSOSTOMI. 4'^
vestibus;omnes autemdepradantes sacravasa, sibirapie-
bant. Sic Presbyleri ct Diaconi qui capti erant, incarce-
rem detrudebantur : cjui aulem in populo erant honorati,
urbe regia pellebanlur. Deinde edicta alia snper alia pcr
compita proponcbanlur, varias minas continenlia ; nisi
quis cum Joanne commnnionem abnegaret. Cum haec
maxime ficrent , et plura iis qui dicebantur Episcepi in
publico molircnlur : convenlus lamen eorum qui docto-
rem suum aut potius qui Deum amabant, non minueba*
tur; sed ut in Exodo legitur, quanto magis occidebant,
lanto plures fiebant. Die sequenli egressus Imperator ut
sese exercerct in vicinocampo, vidit agrum circa Pemp-
tum seu Quintum, non consitum et candentem, et stu-
pefaclusaspectu coloris nuper baptizatorum, (erant enim
ad tria ferme millia) salellites rogat, quinam esset illic
congregalorum ccelus. Illi autem mentili, dicunt hacreli-

corum esse , ut iram Imperatoris excitarent. Recognita,

slatim hujus rei ministri et invidise palroni, atrociores e
sequacibus a lergo summiltunt, ad auditores dissipandos,
et doctores comprehendendos : qui illuc profecli, denuo
paucos c clericis, plurcs vcro e laicis corripiunt. Tum
Theodorus ait : bealissime Paler, cum tam multi cssent
ulMeophylorum numcrus ad tria millia procederct quo- :

modo in poleslalem paucorum militum devenere, eorum

ccetu disjecto? Eimsc Illud neque paucilalis indicium ,

neque zeli nullius argumenlura ; sed religionis pr.neslantia,

et cuivc doctorum dcmonslratio, qui assidue pacificas
menles dirigebant. Theodorus autem ait : Optime dicis :

neque enim decebat ut qui prudenliam et mansueludinem

a beato Joanne edocebanlur, insipienter atque tumullua-

rie ipsuin defenderent et vindicarent. Episc. Cum hrec

tibi placeant, ne sermoncm ,
qu.neso, inlerrumpe, quem
pessima facta pepererunt. Solent enim ut plurimum a
4->6 PAI.LADII DIAl.OGVS

factis sermones gigni. Cnm clericis igitnr el laicis qui do-

tenti erant, comprehens.-c snnt virornm nobilinm conju-

gcs. Snnt et qnibus rapti maforlos, aliis inaures cum ima
parle aurium simul detraxcre. Adeo utcum videret Eleu-
theri cujusdam uxor opulentissima relicto maforte, et ,

vesle ancillari assumpla, cursu civitalem pctieril ut pu- ,

dicitiam suam scrvaret. Erat cnim profeclo decora specie

ornata eleleganli forma. Hunc ergo in modum impleti va-
riorum magistratuuin carceres mulabanlur in Ecclesias.

El hymni quidcm alque oblalioncs mysleriorum in carce-

ribus peragebantur : flagra vero ct cruciatus et horribilia

juramenta in Ecclesiis certatim adhibcbanlur, ul anathc-
malizarent Joanncm ,
qui ad mortcm usque cum Diaboli
maluia dcpugnabat. Quinto porro die a fmila Penlecoste,
Acacius, Scverianus, Antiochus alque Cyrinus Imperato-
rem adeunt , et nobis a Deo conslilulus es Im-
, inquiunt ,

peralor, nemini subjeelus, el omnes tibi snbditos habens;

licet tibi quod lubet facere. Ne sis Presbyteris milior, nec

Episcopis sanctior. Diximus tibi coram omnibus In ca- :

pnt noslrum Joannis deposilio esto. Mc igitur homini uni

utJparcas, nos omnes perde. Judaicis vcrbis forlasse ct ,

faclis , subdole persuaseiiuit id Imperalori. Sic Imperalor

misso Palricio Notario, haec Joanni denuntiat : Acacius,
Anliochus , Severianus , et Cyrinus, condemnalionem
tnam in caput suum conjecerunt. Igitur ubi res tuas Deo
commendaveris cgredere Ecclcsia. Ita Joannes Episco-
,

pus post apertam ac minime adumbralam jussionem cx ,

Epi^copio discedens cum Episcopis, dicit omnibus : Ve-

nilc, oremus, ct Angeio Ecclesia: valedicamus. Laetus
quidem ob rcs ipsas, moerens autcm ob populi mcerorem.
Protinus quispiani cx religiosis proceribus bacc Joanni
signiiicat : Quandoquidem Lucius, vir audax et facie im-
pudens, paralus est in publico lavacro cum mililibus suis,
 ,:

DE VIT\ S. .TOANNIS CHTAYSOSTOMI. 4^7

si forte contradicas aut differas , vel invitum te trahere

aique expellere, plebs autem civitalis commovetur, feslina

clam egredi ne le defendens populus, cum mililibus
,

pugnam commillat. Tunc Joannes cum lacrymis aliquos

ex Episcopis osculatus, reliquos enim osculari non sine-
bat dolor, vale dixit caeteris in sacrario : Manete, inquiens,
hic inlerim , ut profeclus modicum quiescam. Ingrcssus
autem baplislerium, Olympiadem vocat, quae ab Eccle-
sia non discedebat, simul et Pcnladiam et Proclam Dia-

conissas, et Silvinam beati Mcbridii uxorem, quae vidui-

talem suam honestate ac modcslia decorabat; atque eis
dicit : Venite, o filiae , auditc me. Quac ad me attinent
finem ut video habent cursum
: meum consummavi, et
fortc vultum meum non amplius videbitis. Hoc unum est,
quod rogo, ne qua veslrum a solita crga Ecclesiam bene-
voleuliaavellalur; et quicumque reluctans fucrit ad or-
dinalionem deduclus ex consensu omnium.non id am-
biens tanquam Joanni caput vestrum submillite non
, ei :

polest enim EccJesia esse sine Episcopo. Ita misericor-

diam consequamini, et memnres eslole mei in oralionibus
veslris. Iilae lacrymis perfusac ad ejus pedes advolveban-
tur. Tunc innuens cuidam e venerandis Presbyteris ait
Tolle eas hinc , ne populum perlurbent. Sic igitur paulu-

lum relenlae, visae sunt acquiescere; et sic abiit in par-

tem Orientalem; (nihilenim apud iilum erat Occidentale.)
In Occidentali aulem parle, ubi est magnum Ecclesiac
vestibulum, jumentum cui solebat Joannes insidere,
stare anle portam populum ea ex parte cxpec-
jussit, ut

tanlem abs se dimoveret. Lna cum eo cpressus est Anjje-

lus Ecclesise, soliludinem Ecclesiac non ferens, quam
principatus nequam et polestates feceraut, speciem thea-
tri iniquilatum exhibentes. Erat enim ut in thealro sibilus

impiorum explodentium et irridentioum, Judaeorum ac

$58 PALLADII DIAI.OGlS

Gentilium immodice deridentium ac subsannantium : ut

aulom in carcere plagne ct in visccra illisi cruciatus a mi-
litibus : et oinnium menlis virium dislenlio, cum ob abla-
tum doclorem, luin ob blasphemiam in Deum. Ibi enim
peccatorum fitremissio, ibi sanguinis (iebat effusio. Post
illam aulem inenarrabilem alque incxplicabilcm caligi-
nein, flamma e media sede in qua solebat Joannes sedens,
veluli medio in corpore cor, membris Cieteris Domini
eloquia inlerpretari, visa, verbi Dei interprelem require-
bat; quo non invento sedem depascebatur : in allum ar-

borescens per catenas ad tectum usque serpsit, atque

vipene instar ventre exeso, ad posleriora a?dificii Ecclesia?

fcrcbalur, Deo mercedem injustitiae veluti definitam ad id

pcenam reddente, ad correplionem ct admonilionem eo-
rum qui nesciuntresipiscere aspectu malorum divinilus
immissoruin. Non solum autemeam obcausam, sed ul ferae
illius Synodi monumonlum relinqneret. ]Ncc id mirum de
Ectlesia, cum Senaluiu qui apud exlcros dicitur, mullis
pas»ibus dissitnm ex advcrso Ecclesias ad meridiem , ignis
ille inlcrjeclam populi multittidinem ponlis instar sapien-
ter pnelergrcssus , pcssumdederit , non prius partem Ec-
clesi;e viciuam, ne damnum illud vicinitali ascriberemus:
sed pnrtem palalio Imporalorum proximam , ut rei mira-
ctilum sapienlerida DeofacLum esse probaret. Videreenim
eralinler duos igneosmonles, iilaesos populos ad sua ncgo-
lia commeantes. In hunc igiltir modum ignis circumvo-

lanset inundans tanquam mare violento austro jaclatum,

veluti signo dato progrediens, vicinas circumquaque redes

citra discrimen corripuit, et soli aediculae in qua sacro-

rum vasorum roposila erat copia, peporcit : aurum non
reveritus aut reliquam argenti supellectilem , sed ut ne lo-

cum mentiendi calumnialoribus daret adversus juslum,

quasi ipse pulcherrima qua?dam sibi vindicasset. Ita ignis
 DK VITA S. TOAXNIS CHIVYSOSTOMI, 4^<)

agitatus retrorsum se rcilectebat, pervestigans invidiam

eorum qui h.ec perpetrarant ad revincendam Thenphili
insaniam , in eo qnod ol) sacra vasa Joannem ejecisse se
comminiscitur. Ac nullius quidcm anima periit in tali ac
tanlo lumultu; non hominis, non animantis. Caeterum
sordes ibi sceleste conversantium ignis virtute abiuebanlur
ab hora sexla adnonam tribus diurnis horis mullorum :

annornm opere deleto. Djac Et haec dum ficrent. Paler,

ubi tandem erat beatus Joannes aut reliqui Episcopi ? ,

Episc Episcopi quidem reliqni alii inclusi detinebantur, ,

alii trahebantur, alii aulcm delitucrunt. Porro Joannes

una cum Cyriacoel Eulysio vinclus in Bithynia detinebalur
a Praefecti mililibus, su|)j)licium minilantibus ob incen-
dium Ecclesia3. Postea Cyriacus et Eulysius cum reliquis
Clericis vincli adducli, atque innocentes pronunliati , di-
missisunl. Sanctus aulem Joannes, ad reliquam fiduciam
qua scmpcr anlea usus fuerat, hanc quoqtie ullimam ad-
jecit scribeos eis ha?c verba
, Etsi in aliis non dedislis :

mihi locum defensionis, saltem in rebus Ecclesiac audiar,

an auctor sim , ut dicilis , ejus incendii. Ila ne in eo qni-
demaudilus, noctu diuque per milites ducitur in deser-
tissimum Armenia? oppidulnm, Cucusus id est, ab Isauris
obsessum, ut trucidarelur. Arsacius autem fraler beati ,

Neclarii substilulus est in locum Joannis, magni sacro-

,

rum inlerprelis homo pisce magis mulus et rana rcbus

; ,

agcndis minus idoneus. Aliquando cnim et aclio ipsa lo-

quilur, cum sui ipsius causa, bonum opus faclum fuerit.
lllc cum ad qualuordecim mcnses vitam suam prolendis-
set morluus esl;
, violato suo in Evangclia juramenlo.
Ouippe iralri suo [Nectario juraverat, nnllius unquam
episcopalus ordinationcm admissurum se, quando iNecla-
rius exprobravit ipsi quod noluissct Tarsensi Ecclesia?
praefici , quasi mortem ipsius specularetur. Fuit cansa
4<J0 PALLADII DULOGUS

perjurii, primum quidem vana gloria , propter quam ara-

biobat, nt ita dicam, nuptias uxoris fralris sui ; deinde
pudor increpationum ipsi a fratre prophetice factarum.

Huic Arsacio suflicitur Atticus e Presbyteris , omnium ad-

versus Joannem molilionuin Qui cum vidcret ne- arlifex.

minem Orienlalium Episcoporum secum communicare ,

cl ne civilatis quidcm populum propter ea qnae lam ne- ,

farie atque injusle in Joannem ab ipso acta erant : expers

cum esset sacrarum scriplurarum, perfecil ut Imperiali-
bus rescriplis cogerenlur ii qui cum ipso non communica-
bant. Rescriptum aulem contra Episcopos, tales minas
habebat « Si quis Episcoporum non communical Theo-
:

» pbilo Porphyrio, et Altico, Ecclesia quidem ejicialur;

,

»et a propriis facultalibns abigalur. » Hinc alii qni bono-

rum onere praegravali erant, etiam inviti cum ipso com-
municant : alii vero pauperiorcs et in fide sana infirmiores,
donorum quorumdam pollicilalionibus ad communionem
adducebanlur. Alii genere et posscssionibus et patria et
corruptibili gloriaalquccorporum vexatione insupeihabi-
tis, animi nobilitalem fuga custodiebant, Evangelicum
illud in memoria habenlcs : « Si vos in hac civitate perse-
«quantur, fugite in aliam 1
:» et illnd Proverbiorum sibi
2
dicentes : « Non proderunt snbstantiae in die irae . » Pro-
fecli alii quidcm Romam, alii ad montes, alii autem in

Ascetarum monasteria , a Judaica iniquilale servabantur.

Edictum vero adversus Laicos ha3c conlinebat : « Qui in

» dignitatibus essent consliluli, suo honore ct dignitate

«excederent, niililes cingulum amitterent. Reliqua plebs
» alque opificcs gravi auri pondere mullati, subjacerent

«exilio. » Gccterum et haec fiebant; et preces a bonis el

probis magna cum aflliclatioue sub dio peragebantur,

amore Servatoris qui dixil : « Ego sum via et veritas \ »

Mallh, x, 23. — * Prov. xi, 4> — 3 Joan. xiv, 6.

 ,

1)E VITA S. JOAOJS CUHVSOSTOMI. $>'

Et rursus : « Confidite : cgo vici mundum. » Ac bealtis
quidem Joannes Cucusi moralus annum unum, plurirnos
Armenije pauperes pavit, non tam pane quam verbo. ,

Invaserat cnim per rd tcmpus magna famcs rcgionem

illam. Cum aulem et ob id ipsi invidcrcnt illi fralricidae,

Arabissum eum transferunt, variis vcxationibus subji-

cienles, ut vilam tandem rclinqueret. Et illic rursus
non mediocrilcr virtutibus splendescens ( non polest ,

enim civilas abscondi supra montem posita , ncque lu-

cerna splendide luccns lignco modio contegi) excilavit
veluli ex ignorantiae somno, ad scrmonis divini Iucem ex
omni vicina regionc eos qui gravi infidelitatis sopore op-
pressi erant. Porro vehementius invidiae flamma accensi
Severianus et Porphyrius, ac quidam alii Episcopi Syriae,
ut ipsc illinc quoque transfcrrctur, moliunlur. Nam gravis
ipsis erat non solum in prosperis quae pulantur rebus, sed
iuullo magis in adversis. Ignorabant scilicet tentalionum
naturam : neque mcminerant divini ad Aposlolum in af-

fliclionibus oraculi : « Sufficit tibi gralia mea, virlus enim

»mea in infirmilate perficilur
1
. » Videntcs enim Antioche-
nam Ecclesiam in Armeniam migrasse; et illinc rursus

Antiochiae jucundissimam Joannis philosophiam pr.edi-

cari, optabant vel vitam abrumpere, his narralionibus
veluti ilagris torli. Hujusmodi cst bonorum hostis invidia :

adeo ul cierici qui cos sequebanlur, cum id viderent, mi-

rabundi dicerent : Vidcte mortuum terribilem , vivos vic-
toresque tcrrenlem. ut pucros terrent larvae. Papae! ii

qui saecularibus potestalibus alque Ecclesiasticis opibus

succincti sunt cum potcstale el cum rcrum imperio, Sa-
cerdolcin, solum, exlorrem, corpore infirmum, exulem
timent, el pallent litubantes. Cum igitur non possent
amplius serpontem casa condilum retinerc , millenlcs ad
1
2 Coi'. MI, ^.
462 PALLADll DIAL0GUS

Comitatum, rursusrescriptumacriusobtinentcum mulcta:

intra breve tempus ul transferrelur Pityuntem, locum
regionis Tzanorum deserlissimuin, ad lilus Pontici maris
situm. Mililes aulcin Praefecli Prailorio qui eum ducebant,
per viam eum maxime urgcbanl, diccnles id habcre sc iu

mandalis; tanquam si mortuus esset in ilincre, ad ma-

jores gradus evehendi. El unusquidem ex iis de prasenti
miluia minussollicitus, nonniliil luimanilalisquodamuiodo
furliin oslendebat. Aller aulem usque adeo crudelis erat
atqnc alrox, ut blaudilias quoe sibi ab occurrcnlibus fic-
bant, ut sanclo parceret, injurias reputarct : iliud unum
curans ut mala morle Joanncs enecaretur. Cum enim im-
ber esset vehemcns , nihil curans egrediebalur ; ita ut et

per dorsum ct per peclus aquarum rivi decurrcrciit. In-

gcnlem rursussolis ajslum pro deliciis habebat, cum nosset
eo beali Joannis caput, Elis.ei instar calvum, vexari. Cae-
teium in urbe aut vico ubi balneorum solatium crat, nc
inoiuenlo quidem intclix ilie permitlebat Sanclum morari.
lu his omnibus ad menses tres dilficillimum illud iler fa-
ciens sanctus, veluti sidus cornscans perstabat; habens
corpusculum ut pomum in supremis rauiis a sole^rubens.
Cum autem Comauis aj>propinquassent, pontis inslar ea
proetergressi, extra muros in marlyrio quinque aut sex
millibus dissilo manserunt. Eadem ipsa nocle apparuit ei

loci illius martyr, nomi.ie Basiliscus, qui Episcopus Co-

manorum cum esscl, marlyrium passus est JNicomediaj in

Biihynia, sub Maximino, una cum Lnciano Presbytero

Antiocheno, dicens Macte animo, frater Joannes craslina
: :

enim una erimns. PraBdixeral quoque, nt aiunl, elibi

die
pciuianenti Prcsbytero Para iocum Iratri Joanni
:
venit :

enim. Oraculo fidens Joannes, sequeuti die oravit mililes

ut ad horam quintam usque ibi perinancrent. llli vero
non auditis ejus precibus, inde abscessernnt, confectis
 DE VTTA S. JOAISMS CHftYSOSTOMI. ^63
circiter triginta stadiis, rursus ad martyrium unde dis-
cesserant, redicrunt, cum graviter ille sese haberct. Sic
igitur reversus, candidas vcsles, vila quain duxcrat dignas,
requirit; exutusque prioribus , eas sibi jejunus induit,
omnibus ad calceamenla usque mutatis : alque reliquas
praesenlibus dislribuit. Et sumptis Dominicis symbolis,
coram aslanlibus ultimam oralionem facit. Et cum dixis-
set more suo,«Gloria Deo propler omnia, » et ullimum

Araen obsignassct, extendit speciosos pedes, qui cucurre-

runt ad salulem eorum qui elegerant pcenitenliam, et ad
reprchensionem illorum qui peccala copiose excoluerant.
Quod si ejus rrprehensiones nihil impruhis profueruut,
cansa non est imhccillilas docluris lihere Joquenlis, sed
impudentia hnminum, qui eas non Misiinuerunt. Apposi-
lus ad palres suos, et abjecto pulverc, adChriMum trans-
iit, ut scriptum esl : « Yeniesautcm udsepukhrum luum,
»lanquam rrumcntuin maluruiu. quod lempore suo m«*li-
1
otnr impiorum auiem animae immaluroe morientur
: » .

Tanla autem multiludo Virginum, Monachorum, et qui

sanctitalis leslimonium bahebant, aderat e Syria, Cilicia,

Ponto atque Armenia; ul plerique pularent quasi dalo

signo eos advenisse. Pollinctus igilur ad sepulluratt), et
festa celebritaic honeslalus, velut viclor alhlela, una cum
Basilisco sepelitur in eod^m marlyrio. Ad haec Theodorus
miratus, interrogabal, scriplurae verbis usus. Cum scrip-
tum sit, aiebat :«Non aberrahis a narralione seniorum.
2
»INam et ipsi a palrihus didicerunl . »Dic nobis lubenlcr
qnae caussa fuerit, cur solus iile cibum sumeret, et an
vere solus, ul aiunt, ederet. Epi>c In confes<o quidem
est quod solus ederet. Sed nollem, lepidissimc Theodure,
qtue sunt gulosorum inlanlium, qtursivisse le. Vir enim
cum sis, virorum virtutes exquirere debes : quemadmodum
Job. v, 36. — » Eccle. yiii, 9.
/t 6/\ 1'ALLAUIl DIALOGLS

esset inlrepidus, cjualis esset in pccuniis, in lemperanlia,

in mansueludinc et justitia, iu clceuiosyna, prudenlia
alquc forlitudiue, in ohlivionc vel memoria. Non enim ci-

bus Deo nos connncndal, lieque si cderimus, neque si non

ederimus, sed cognitio cum aclione operans. Ipse vcro

solus edebat, ut cx parle novi, has ob causas. Primum

quidem vinum non bibebat ob capitis calorem ; nisi forte

per ocstum rosaceo ulcrelur. Sccundo, quia stomachus

ejus ob quamdam infirmitalem inordinalus erat, ila ut

edulia benc proeparata, ipsi injucunda viderentur; et re-

quirerel alia qune non adessent. Dcinde aliquando edere
obliviscebalur, ad vesperam usque diilerens ; parlim curis
Ecclesiasticis occupalus, parlim divinis contemplationibus
abstraclus. Contcndebat cnim ut nihil divinarum scriplu-
rarum sibi impervium essel. Talia aulem aut incdiam, aut
levcm cibum amant. Porro mos est convivis, nisi quis

cum ipsis sudet, aut sorbeal, aut indccenti risu cachinnc-

tur, sumuiis digilis tepidum poculum geslans, mensae

comitalem in malcdiclum vcrlcre. Ad summam aulem,
ut puto > et verissiiue, valde parcus erat erga convivas

luxuriosos : sacrilcgium ralus sumptus qui in tales fierent :

simul et ceconomis furandi occasiones priecidens, ne de-

cuularent prelia opsoniorum in brevibus, necessitates
paupcrum sibi vindioantes. Prncterea civilatis multiludi-

nem considerans, videbal, aut oinnes Ilonoratos debere

se tali honore dignari, ut Christi
dispensatorem, aut nulli

rem illam prasbere. Respiciens quoque el ad mensas tu-

mullus et ad magniludinem impensarum, cxhorruit rem

longum valediccns ejusmodi maledictis; illud de

illam,
Aclibus Aposlolorum sibi succinens : « Viri fratres , non
«licet nobis minislrare mensis, sed
consliluamus viros re=

iligiosos ad hoc opus ; nos vero vacemus praedicationi

et
 DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 4^5
«orationi
1
. » Quemadmodum enim equus Circensis qui
stadium decurrere amplius non potest, ad molam relega-
tur, infinitum circulum gyrans; sic ad virtulis sermones
pigresccns doclor, mensam quasi retia ad caplandos ho-
mines prcelendit alque ulinam sallem esurientibus,
: el
egenis; unde licet bencdiclionem Domini lucrari : « Esu-
2
» rivi, et saliastis nic . » Scd non divilibus, ut bene audiat,
aut marcescibilis gloriae causa, ant ut vicissim ab illis in-
viletur : aut si nihil islorum, ut non male audiat; imme-
mor malediclionis Domini dicenlis : « V.*e vobis, cum vobis
«benedixerint omnes homiues 3
. »Non dixil paupercs, sed
homincs. « Similiter enim faciebant falsis prophelis palres
» eorum. »Non quaeramus igitur ul vanae gloriae cupidi, o

Theodore,falsi Prophetae gloriam. « Venil enim Joannes,

»neque manducans neque bibens in via justiti.t; et di-

»cunt, Daemonium habetrVenit filius hominis mandu-
» cans et bibens, et dicunt Ecce homo vorax, et vini potor, :

4
»Publicanorum amicus et Peccalorum » Diac. INon ut .

omnino viluperem, oplime paler, aut insecter talem vitae

severitalem, hanc interrogalionem interposui exactae nar-
ralioni ttue. Sciebam enini ct ex ipsa fama el ex scriplis
ejus quae ad nos pervenerunt, et ex homiliis aut epislolis,
viri illius proposilum : sed ut ejus proposilo comperlo,
rem illam aemularer. Qiiis enim adeo omni ex parle sloli-
dus est, ut ignoret niajus esse delrimentum ex mensa
quam lucrum, nisi opus sit in necessilale Sanctos hospi-
lio e*cipere? Episc Haec et ego dixi,
verilalis, amanlissime

Theodore, non extenuans virtutem Palrum noslrorum,

maxime hospitalilatis. Ex virtutibus enim caeleris quae ad
pietalem lendunl, ea una est per quam domini Patriar-
chae, alius quidcm servalorem Deum convivam naclus esl,

« Act. Apoc. vi, 2. — > Malth. x\v, oo. — 3 Luc. vi, 26. — < Matlh.
xi, 18.

XCIV. 3u
4^6 PALLADII DlALOGCS

aller Angclos hospites habuit , alius quidera filium in se-

ncclule, aller vcro salutcm e Sodomis cum filiabus mer-

cedem nacti : do quibus ct Aposlolus ait, excitans rtos ad
imitalionem , « Hospiialilalis ue obliviscamini; per eam
»enim quidam Angclos hospilio recepcrunt vel ncscien-
aulem hospilum susceptorem, et pruden-
»tes*. «Oporlct
tiam serpentis haberc, et simplicilalem columbae, dubbus
Domini diclis oblempcrantem. Iiuic : « Oinni petenti le

» tribue
2
. Et huic : JNon omnem homineui inlroduc in do
»mum luam 3
, » ne lupunl pro ove admiltens, aut ursmrt
pro bove, damno lucrum pcrmutcs. Primo aiilem locum
probare debet, in quo constitutus est, an desertus, an
frequens deinde ingcnium snum
: art possit absurdos ,

morcs tolerare: tunc dignoscere qui beneficio affici debel,

an dives sit, an pauper, an sanus, an infirmus : an cibo
egeat, an vestibus enim actuosa misericordia occu-
: his

patur. Bealus enim Abraham, non Gonsules, non Duces,

non pru3cellentes hujus lerreni soeculi viros excepit hos-
pilio, apud quos cssehtequi camo aut frserto corhscantes,

aul sarabara ;cre sonanlia supcrbiie slrepitum de lonjic

eructantia : sed desertum habiians locum, co convenicnl^s
excipiebat. Qui autem descrluiii transibant, aiit proptcr

virtulem abibant ad Palriarcham, aut propter mehdicila-

leiil, qure ultima paupertas est. Pauperlas enim medinm

estinter excessum et dcfeclum:exccssum qnidem divilia-

rum, dcfectum vero mehdicilatis. Simililer vero ct Lot

deteriorem quovis dcscrlo urlcm habitans, jure excipie-

bat advenlanles hospiles ob improbos mores incolarum.

Porro si quis civilalcm oplime moralam habitans, qualis
Consianlinopolis, in qua omnes sunt hospitum suscepto-
res, superfluo iorle quis e Prcsbyleris, relicto praedica-
tionisminislerio, cxaminandis opsoniorum brevibus vaca-
1
Hcbr. xiii, a. — a Luc. vi, 3o. — } Sirach. xi, 29.
 DE VITA S. lOANNIS CHHYSOSTOYII. ^6~

ret, oblilus sui; cauponem pro doclorc se reputans, et

aquosis cogitalionibus puram et meram cognilioneni
abolens cum
acquisitione prophetici probri « Caupoues :

» Nam quanlo magis infirmis

1
» tui miscent vinum aquae .

vinum aqua pracstanlius est, tanto doctrina hospitalitalem

superat. Hoec enim hominibus sui temporis prodcst, illa
vero et posteris. Et iuec quidem praesentes soluuimodo
lucratur, illa vero et absenles : pracsentes quidem lingua,
absentes vero per scripla. Talis fuit in carne Servalor, qui
panibus quinque hominum millia pavit, non in civitate,

sed in deserto. Qui lingua quidem el praesentcs docuit,

orbem vero lerrarum salvavit per scripla evangelia. Tales
enim sunt sermones eorum maxime qui Spiritu sancto
pleni sunt. Neque mireris, Theodore, si quis esurienlem
cibis impleverit, scd si quis ab aliqua ignorantia animum
cujuspiam Qui enim venlrem alienum pascat aut
liberarit.

gratis aut pecunia, aut pane aut olcribus, facile inveni-

tur. Qui autem verbo animam nutriat, is difhcile quidem
invenitur : inveutus autem, aut non creditur, aut vix cre-
semper animarum saluti obsislenti-
ditur, malis spirilibus
bus. Hanc verbi doclrinae famem suppiicii loco immittere
minitans Dominus Deus, dixit Prophela? « Inducam super :

eos famem non famem panis Vel aqute, sed famcm au-
T> ;

2
diendi verbum Domini
i> »Et in sensibili quidem fame,
.

licet relicta civitate aut regione quaj fame oppressa est,

in aliam fugere : sicut sancti Patriarchae e Paloestina in

yiigyptuin descenderunt. De menlis aulem fame, quae non
aliunde Ecclesiis supervenit quam penuria doclorum, rur-
sus alius Prophcta dixit « Circumibunt ab Oriente ad Oc-
:

» cidenlem quaerentcs verbum Domini, et nullalenus in-

» » Quod autem bonum a doclrina non provenit?

venient 5 .

Quid vero non molestum ab intempestiv o cibo aut convivio

1
Isai. i, 22. — * Amos, vm, i i . — 3 Ibid. i a,

3o.
468 PALLADII DIALOGUS

non exoritur? Morbi, rixae, contumeliae libidinis, et quae

ilia subsequuntur. Quando Eva cjecla fuit cx paradiso?
nonne quando audiit serpenlcm, et comcdit ex ligno, non
contenta ordinario cibo. Quando Cain fralricidii piaculum
commisil? nonnc quanuo e primitiis gustavit prirnus, gulae

suae prrccipua reservans. Quando filii Job mensam extcm-

porale sepulcrum nacii sunl? nonne cum comedisscnt et
bibissent. Quando Esaii bcnediclione privatus esl? nonne
cum cibo inescatus servivit venlri. Quando Saiil rcgno
excidit? nonne cuin pulcherrimas oves praeter logem
comedil. Quando anlcm pnpulus Israel Deuin irrilavil?

notmc cum /Egypliaui concupiebal mensam, carnes el le-

belcsa Doelore requirens. 0, hnietPhinoes filii llcli quaie
una hora occisi snnl in bol.lt> ? nonne. quia r*i|>i< bant lus-

cinis carncs sacrilicii c lcbclibus. Jacob vero ille vilnpc-

rabilis quando recalcilravil ? nonne cum implclus erat,
impinguatus, incrassatus et dilalalus. Qnando aulem So-
domitae prneler naturam libidinc veluli cestro percili sunt?
nonne cum continuis conviviis menlem corruperant, qui
niemorantur pcr conlumcliam ab Ezechiele dicenlc « In :

1
»abundanlia vini, et salietale panis lasciviebant ipsi , » id

est, civitas;«ct filiae ejus, semper civita-

» id est, vici qni

tis consuetudinem sequnntur. Tempcrantiae autem cogi-

talio quando a populo illo vetere defecit? nonne quandu

in accubitis consenuerunt Propbcla cxprobanle « Qui
, :

scomedunt hcedos de gregibus, et vitulos de armento Jac-

» teolos , bibentes percolatum vinum, primis unguentis
«delibuli, lascivientes in cubilibus suis, et nihil aflicieban-
2
»tur super contritione Joseph . » Quos infeliccs Esaias

pronuntiavit? nonne qui ad convivium diiuculo surgcbant,

ita dicens « Vae qui surgilis mane, et siceram seciamini,
:

»qui manetis ad vesperain. Vinum enim comburet eos.

Ezech. xvi, 49- — ' Ataos. vi, 4-

 . :

DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 4^9

»Nam cum cithara et psalterio vinnm bibunt. Opera aulcm
• Dotnini non respiciunt *. »Qoando sacerdotes Beli a Da-
niele confusi sunt? nonne cum cinis ipsos per cibos et
potus deprehensos coarguit. Et quid altinet me dicere de
iis qui latam viam ingredi elegernnt, et anguslam vitupe-
rant? Sufficit mihi Servatoris serino ad reviclioncm corum
qui nidores sectantur. Qui innominatnm divilem, splen-
dide quotidie epulanlem in hac vita, ostendit micas et
gutlas pauperis Lazari concupiscentem, nec iis fruentem.
Inspiciamus aulem et ccelum Sanclorum vetcruui, et tan-
dem discamus quo doctrinne charactere usi sunt, an vitne
sanclimonio3 et reclae doclrinoe , an conviviorum ct epu-
larum. Primus Enoch fide transialus est, an convivio?
Deinde Noe orbis lerrarum genus fide servavit in ligno,

quando terrenus hic mundus purgabalur, an ab assiduis

conviviis et imptiris operibus, an jejunio et oralione?
Nonne ut parum a tali tempestate poculorum quiesceret,
ignominiam illius el non dccus praedicant Scripturae?
Beatus Abraham qninque reges Sodomorum superavit,
an ciboet polu? recuperato eliam Lot. El Theodorus ait

Si Abrahamum adducis in medium, audias igitur et illud

a me. Dicet enim tibi quivis, quod fide quidem hostem
vicit, Deum autem mensa cepit, ut prius ipse exposuisti.
Episc. Papae! quod Abraham Deum mensa cepit, nonne
omnes rclicla fide et virtutibus ca^leri convivia studiose
sectabimur? Nihil discrepantes a cauponibns aut stabu-
lariis, qui lucri causa ob id ipsum publicam viam obsi-
dent. Et virgines igitur quae et corpore et spiritu sanctae
csse student ad gloriam Dei, quoniam Maria Christum
genuil, et ipsae pariant. Si enim sic fecerint, nihil a me-

retricibus difFerunt. Nam si Doctores propter Abraham

mensas inslruunt , et virgines propter Mariam pariant.
Isai. v, 1 1
^70 PALLADII DIALGGUS

Apage sis , honoratissime , ut quae bene tempore suo aut

acta sunt aut fiunt, contumclia afficiamus. Nam profccto

cujusque conscicnlia quod cxpcdit, dictat. Dcinde Jacob

luctalor abstinentia, an convivio bona Laban tulit? qni

dicit : « Factus sum solis adustus ocstibus et gelu noctis, ac

» recessit a me somnus 1
; » nihil aliud petens in oratione

quam panem et vestes, dicens « Si dederis mihi panem :

b adedendum et veslimentumquooperiar, omncquodmihi

2
ndedcris, decimam ex eo dabo libi » non dixit, mensis ,

impcndam. Dei interprcs et fidclis ille servus Moyses quali

inslructa mensa populnm congregavit in monle, quos cra-
leres, quae pocula habebat? Qui pctram virga veluti
emulsit ob populi infidelitatem, qui sexcenta millia homi-
num regebat, legis tabulas porlabat ad emendationem
populi, an phialas perlucidos, an porcorura suroin^, an
aves phasidos, an pisces ex pelago, an vinum percolatum
e Tyro, et lautos panes apponens iis qui inslituebantur,
an doctrinam. Diac. Sed respondcbit quis tibi ad illa,

Pater :et mihi da mannaet aquam illam, et nihil amplius

requiro. Episc. Ecquis adeo morosus qui spirilali
ille est

doctrinae fluxamque aquam praefcrat?

manna sensibile
Deinde Samuel populi doctor, qui cum viginti qurnque
annos in Armathem quievisset, quem aliquando mensa,
non autem doctrina, Quando vero Rex
avertit ab idolis ?
simul et Propheta et Psaltes, mensam?
dclicatam inslruxit
qui dicit : « Cinerem tanquam panem, manducabam, et
jpotum meum cum fletu miscebam*. » Elias Thcsbites,

universalis jejunii auctor, annos trcs et menses sex ine-

diam lurconibus, prreter eorum voluntalem, apparavit.
Quali mensa a peccato liberavit? Quos autem habebat co-
quos? nonne corvi opera quolidianum accipiebat*panem?
Sapiens Daniel, et futurorum oculatus testis,^qua mensa
Gen. xxxi, 4o« — * Id. xxiii, ao. — 3 Psal. ci, 10.
 ,

DE VITA. 8. J0A.NNIS CHIIYSOSTOMI. £"} l

Assyrios erudivit? nonne jejunio, et orationc draconem

jnleremit, et Belem cvertit, leonumque ora obluravit, ct

Regi persuasit ut patrios Deos abnegaret, et Deum qui

vcre est, confiterelur? Quibus epulis, quibus cupediis,
usus Propbetarum caeterorum cborus aut Apostolo-
cst.

rum? Nonne erant doclores? nonne ipsis tolius mundi

cura concredita fucrat ? nonne illorum sumus successores ?
annon corum imilatores nos esse vult Scriplura? eorum
moribus adh^rentes, ut Paulus docet, dicens :
« Quorum
1
» jnlucntcsexilumconversalionis, imilamini fidem . » Qoae
bellaria habebat in deserlo pcenilentiae prajco Joannes
non modo non paravit
Baptisla, qui ad se venientibus
cum increpalione, ama-
prandia, sed ct occursum ipsum,
rum praebebat? Non solum enim inquinalam eorum cpn-
scientiam severo aspcclu qualiebat, sed et ipso habitu,
multoque magis verbo, veluti gladio, anjmarum abscessus
secabat. « Genimina viperarum, quis ostendit vobis fugere
2
«aventura iraPFacile igitur fructus dignos pcenitentu-e ,»

neque soli baptismo innitimini, aut quod cslis filii Abrahae.

Quid eniui genljum doctor, circumcisionis destruclor, ut
Circumcisionem fidei stabilirel, vas eleclionis paulus in-
venilur prorsus curam omiltere mensae ,
qui ejus rei de-
bitor erat, et debebat gentes, utpole incredulas, per
3
mensam sibi adjungere? Quid ille scribit Timolheo , Epis-
copo Epbcsi? yaca mensa? apparalui, an leclioni, adhor-
talioni, doclrina; :quibus in rcbusomnium maxime impiger
erat et inlentus bcatus Joannes. « Importune , opportune
4
» insta ,
» dicens: « Arguc, increpa, obsecra,»nemineipsmn
incrcpante, eo quod duo quidem aspcra ct unum lene,
idque forsan parce adliiberet. Illud enim,«Argue, in-
»crepa, »licet sint valde accrba, in illo« Obsecra, »e(, non
« Blandire. » Id quippe scite faclum, acerbius est volupta-

Hebr. xui, 7. — > Lue. m, 7. — J 1 Tim. iv, 1$. — * a Tj|ti. iv, 1.

4j2 l
!
ALLADIL DIALOGUS

riis, alquc abjectac menlis hominibus quibusvis graviori-

busincrepalionibus. Ibicnim fortassc indignalione quadam
obsislens animus incrcpalioncm, quae fit, non senlit. Illis

vero sensim ct paulatim moderatis cum vcritate verbis,

quasi a lenlo igne sensibilitcr combuslus dissecatur. Qua
de re aulem ipsum admonet? de conviviis et epulis, an
de iribulalionumseverissermonibus, dicens tu enim nosti :

meam vivendi ralionem, quam ordinavi, et inslilulum, ut

omnia ad gloriam Dei faciam, perseculioncs in redar-
guendo errore, an alicubi mcnsac fit menlio? Rursus Tito,
Episcopo Cretae, videamus quidseribat. De cibo ct potu,
an de increpationibus et doctnn.a? dicens : « Ilujus rei

»gralia reliqui le Cret.c, ut qute desunt, emendes', et illis

;> persuadcas non aliter docere, neqtie allendere fabulis et

«genealogiisinlerminatis2 , » reprehensionum quoque adji-

ciens modum : « Crelenses semper mendaces, malae besliae,

3
.) venlres pigri . » Dicant nobis ventris servi, et mensarum
giganles, et muliercularum accipitres, qui Joannis absti-
nentiam reprehendunt, licet revolverint Vetus ct Novum
Testamentum, ubi invencrint convivium in laudc posilum:
nisi forte apud alienigcnas, idque ad firmandum fedus,

eo quod lege convivii ferae et barbari cicurantur. Quando

vero convivia peccali occasio non exliterunt? Quid aulem
dico, peccali? forle et majoris idololalriae et fratricidii,
sicut scriptum est manducare et bibere,
: « Sedil populus
4
» et surrexerunt ludere »Erat aulem ludus ebrietatis so- .

6
boles. « Venile, faciamus Deos qui nos praecedant » Qui .

enim vino commoli erant, mobiles Deos quaerebant, cum

immobilem, et non incedendo omnia complenlem, reli-
quissent. Quid aulem dicit Propheta ?« Labia Sacerdotis
» medilabuntur 6 «convivia :quiaco3nas, et prandia exqui-

Tit. i. 5. — » 1 Tim. i, 4. — 3 lit. 1, 16. — 4 Exod. xxxu, 6. —

* Ibid. 1. — 6 Malacb, xi, 7.
 DE VITA S. JOANMS CIIRYSOSTOMI. /\j3

rent ab eo. An qnia «Labia Sacerdolis cuslodient legem,

»atque ex ore ejus sermonein exquirent : qnia Angelus
»Douiini est, » et non coquns. Et Chalane
lurris illa in

quando aedificala esl? anle vinnm, an post vinum? nonne

cum vino? Quando Noe, plantalo palmile, primus pro-
brum demessuil? Si ila res se habet, non propler polum,
aut planlationeni, sed proplcr exccssum. Quando Joseph
vendilus a fralribus? An qinmdo in pasccndis ovibus occu-
pabanlur? an cuui opiinas jngulanles oves, alque edentes
in oiio, invidiam advcrsus ipsum in convivio moliebanlur ?

Ubinam Joannis Baptisla? caput in disco oblulerunt me-

relriculne? in crelu sapientire? an in convivio impielatis?

Beatus Paulus bibens et comedens ad mediam usque noc-

lem prolrahebat .'-ernioneni ; an jejunus et docens, alque
Deum ignoranles ad fidem adducens? Ipsc autem summus
Pastor et Doctor et Magistcr Jcsus Chrislus, humani cmen-
dalor erroris, ubinam in civitate reperilur comedens, nisi
tempore Paschae, quod erat mysteriorum complemcnlum ?

Quid autem et sollicitis discipulis invenilur dicerc? de

cibis, an de leclione?« Operamini, inquiens, non pereun-
»tem, sed permanenlem cibum *. «Dicat igitur cum Do-
mino praclarus Joannes : Convivium meum est verbi
doctrina et dislributio, in quam etiam electus sum prop-
tcr populi salutem. Neque enim Deo cibus nos commen-
dat, neque si comedamus, neque si non comedamus. Ea
est enim consuetudo gentium. mensis decipere quos ines-
caverint, cum rationibus persuadere aliler non potuerint,
dicenlium : « Edainus ct bibamus; cras enim morimur 2 . »

In quos Apostolus acriorem increpalionem inlorquet,

dicens : « Ne decipimini. Corrumpunt mores bonos collo-
»quia prava. »Colloquia prava appellans, verba quae circa
ejusmodi res versanlur. Diac. Sincere quidem et pcrdocte
• Joan. Tij 37. — » 1 Cor. \v , a3.
 ,

474 PALLADII DIALOGUS

huc usque locutus es, et ita se res habct. « Vae enim qui
«dicit dulce amarum, et amarum dulce. Vae qui ponit
1
»lucem tenebras, ct tenebras lucem »Sed dicet quis . :

Ne nos quidem dicimus ipsum ejusmodi mensis deditum

esse deberc. Immodica enim illa profusio, voluptatis oc-
casio est; et nimia parcimonia, segniliae et tenacitalis de-
monstratio. Poluit enim et solos Episcopos vocare, et ex
his pncscrlim religiosiores : et si minus hos, saltem pro-
prium clerum imitans Dominum vescentem cum duode-
:

cim Apostolis. Episc. Valde consentanea respondisti

hominum veracissime rsiquidem passi fuissent Glerici cum
Joanne prandere, qui post horam et post diem interdum
edebal; ipsi vero mullo cum apparatu tantas epulas quam
celerrime sectabantur. Absurdum erat cibos infirmorum
aut pauperum, eorum qui sani erant, intemperantiae im-
pendere. Quaenam porro lcx illa est, discipulos magistro
prwcipere, ab infirmis curari mcdicum, aut a vectoribus
regi gubernatorem? Cum medicus semper curel infirmos,
et praeceptor corrigat discipulos, et navis gubcrnator quod
utile est, naviganlibus procuret. Et medico quidem atque
gubernatori obtemperanles, qui sub illis sunt, vitae rausa
dolorem omnam ac molesliam ferunt, quorum et successus
incertus est. At vero adversus proeceptorem rerum opti-

marum, qui morbos et infirmilates abigere solers est, et

voluptatum decumanos fluctus superare exercitatus, ef-
fraenato isti ore insurgunt, illotis, ut aiunt, pedibus, om-
nia miscentes. Etsi enim ille se mensis devovisset, an tot

magistralibus et honoratis suflicere poterat, tam magnam

civitatem habitans, singulis, aut propter benedictionem,
aut propter inopiam, aut propter gulam, apud illum vesci
postulanlibus? Ubi aulem locum habuisset Dei meditatio,
populi procuralio, scienlia Scripturarum , sollicitudo vi-

' Isai. v, ao.

 DE VITA 8. JOANNIS CHRYSOSTOMI. [)-%

diiarum, virginum solalium, infirmorum curatio, aiflicto-

rum auxilium, erranlium conversio, conlritorum cura,

carcere detentorum visilalio ? Caelerum quomodo eflugis-

set exprobratoriam illam Dei malcdiclionem, qua expro-

brat apud Ezcchielem : « Vae pasloribus, qui se ipsos pas-
1
»cunt, et oves non pascunt . » Quae erravcrat, non re-
duxislis : quae perierat, non requisistis : infirmum non
visitastis : contritum non obligastis : et quae pinguis erat,
mactantes, comedistis. De quibus dicit Paulus : « Sustinetis
»enim, si quis vos in servitutem redigit; si quis devorat;
2
»si quis accipit : »et lanis quidem induti estis. Oves au-
tem non pascitis. Et in Jeremia , de pigris pastoribus
3
dicit :« Pastores mulli corruperunt vineam mihi . » Ait
Diac. Polerat eos quoque certo lempore curare, et ec-
clesiasticarum rerum curam habere, ne in eo male audire
videretur, qui in caeterismagnus erat. Episc Hoc nempe
est, quod in Saccrdote requiritur, videre ne male audiat,

seu potius ut largiter sermonem praebeat, curam, zelum,

atque reliquum saccrdotalcm afiectum. An ignoras, vene-
rande Theodore, injusto maledicto bealitudinem a Domino
definitam, qui cum aliis benediclionibus dixit : « Beati
»estis, cum vobis exprobraverint, et dixcrint omne male-
ndictum adversus vos 4 Vae autem vobis, quando vobis be- .

»nedixerint omnes homines secundum enim ea faciebant :

3
»Prophetis palres eorum «Quomodo autem os in divinis .

eloquiis exercitalum, et auris divina oracula audire assueta,

mcnsae loquacitatem tolerasset, Domino dicente : « INemo
6
» potest duobus dominis servire . » Deinde : 9 Non potestis
»Deo servire et Mamonae. » Quaeramus igitur quid sit Ma-
mona, ne forte inveniamur non duobus dominis servire,
sed soli mamonae Mamonam enim nunc non Diabolum
:

1
Ezecb. xxxiv, a. — ' 1 Cor. xt, ao. — J Jerem. xn, 10. — * Matlh.
, 11. — 5
Luc. vi, a6. — 6 Mattb. vi, a4-
4y6 PALLADII DIALOGUS

dicit, sed mundi hujus inanem laborom. a quo discipulos

suos divinus sermo abduxit. Diac. Redi, o sacratissime
Pater, ad narrandas res cneleras, cum serinonem illum de
mensa abunde jam dcmonstraris neque feras graviler, :

quod ea objecerim; plura enim scirecupidus, mulliplicem

doclrinam tuam accuratius interrogabam. Epis. Hoc libi
a me clarius diclum sit, Thcodore studiosissime. Ipse
enim unus fui ex iis qui mensarum apparatu multitu-
dini placere student. Quia Episcopus, magnae pra?ser-
tim urbis, qui derelicto verbi ministerio, nocte dieque
legis tabulasin manibus non habens, curam pauperum

non per se, sed per alios gerit, longe erit ab iis qui dixe-
runt:«Ecce dereliquimus omnia, et secnli sumus te.
»Quid ergo crit in nobis'?» annumerandus iis qui dixe-
runt :
« Doinine, nonncin nomine tuohaecetilla fecimus?»
audilurus cum ipsis : «Discedite a me, maledicti : nescio
2
»vos, unde eslis ?» Non enim oralio agnoscit ralionis
expertes operarios. Purus enim ipsi est oculus, ne videat
mala. Mulli enim ex iis qui dicunlur Episcopi, juslum sui
odium quo propter proprios mores laborant, et spirilua-
lium incuriam rescindere dum volunt, vitium vitio per-
mutant, avaritiam vanitale. Et una quidem manu large
peccantes ad turpe lucrum, allera vero mensas conslru-
entes, et sublimium aedificiorum columnas erijtentes, ut
ex his boni et induslrii esse videanlur, ignominiam pro
honore colligunt •
Ecclesiastae immemores, qui et ista

construxerat, et odio habuit, atquetalia manifeste vetuit,

cum scripsit : « Feci mihi domos et horto s,» et cactera. « Et
» ecce omnia vanitas , et odi omnem laborem mcum quo ,

»ego laboro sub sole 3 . » Non dixit, super solem, ne inlel-

lectuales labores injuria afficeret. Hoec autem dico, non
comprchendens eos, qui justa de causa et necessitate
1
Matth. xix, 27. — » Luc. xiii, 37. — * Eccle. xt, 5.
 DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 477
Ecclesias condnnt aut reficiunt : sed illorum causa, qui
bona pauperum in pensilia ambulacra, et aeriarum aqua-
rum receptacula in terliis labuJatis, et indecora effemi-
natorum hominum lavacra in locis occultis consumunt,
lum ut plus pecunire corradant tum ut amenlur a scurris
el mimis, qui pro studiohancunam mercedem rependunt,
quod omnia ad voluptatem indulgent peccantibus. Absit
aulem a me, vir magni nominis Theodore, ut improbis
unquam placcam. Non enim aliunde ipsis placebo, quam
ex iis quae Chrislo non placent. Diac Ad haec miratus
Thcodorus interrogavit dicens Cum haec ita ex nalura
, :

dicla sint , et nullus conlradicei.di sil locus , si quid nosti

de iis quae in Asia a sancto Joanue gesla sunt, de quo
nunc nobis sermo est , nobiscum communica. Episc Et
omnino quidem. Diac. An praesens novisli ? an ab alio ac-
cepisli? Efisc. Sed ne miniina quidem parle isti judicio
defui. Diac. Qusenam igilur subsecuta sunt, quemve finem

acceperunt, et unde principium habuerunt, singillalim

mihi exhibe. Quia Theophilus temeritatem suam maxime
honestare, sive operire volens, in libello suo ait, beatum
Joannem doaiinandi libidine permotum die una sexdecim
Episcopos deposuisse , et suos , loco illorum , ordinasse.
Erisc. INihil a suis moribus alienum fecit mirifieus ille,

et cum conlra Joannem scripsit, et cum falsa scripsit. Ex

quibus enim absconsurum se pulat foedilatem suam ex ,

iisdetn illam magis traducit, vel invitus innocentiam Joan-

nis, more Balaami, exornans. Si enim cum deposuerat,
non opus erat scripto non exilio cum deposilio ipsa
, ,

sufliciat ad confusionem eorum qui dcponunlur sed quo- :

niam deponi non potest virlule praeditus, alque victus vic-

loriam refert. Manet invidia; cladem ex injusla vicloria
reporlans; bullie in morem turgescens; et in se ipsam
contrita , scribens et inscribens illud E&aiae Prophetae, vae
4^8 PALLADII DlALOC.lJS

illnd in se attrahcns, dum lalsa omnia et facit , ct dicit,

ol scribil. « Yae»cnitn, dicil Isaias , «qui scribunt : iniqui-

1
» latetn enim scribunl . » l)e bis aulcm qui in Asia doposili

sunt, non sexdccim sod scx lantum Episcopis, ut coram

,

])eo judice dicamnihildenumeri quanlilalesunlraham, no-

que rcrum qualilati adjiciam ; scdut vcrilas sese habel , sic

libiexponam.Tertia deeima indictione venerunt Constanti-

nopolim Asiani Episcopi necessitatum quarnmdarn gratia:
ii nobiscumcommorabantnr.prresentibusetiamaliisexScy-
thia Episcopis : Theolimo scilicet, alque ex Thracia Am-
mone^gyptio, et ex Galalia Arabiauo, metropclitis om-
duorum Episebporum
nibus ac senibus, usque ad viginli
numerum. Et omnibuscongregalis, atque communicanti-
bus.Euscbius quidam c Cilbianis jugis , Episcopus Valenli-
nopolitanus, congrcgalamSynodum cum observasset una ,

sabbati adveniens, libellos tradidit Synodo pra?posito :

scilicet, ut conscquens erat, Joannis nomine, Conlra An-

toninum , Episcopum Ephesi , septem capilula inferens.

Primum quidem, quod conflaiis sacris vasis argenlum in
usum filii iecisset. Secundum, quod ablatum de ingressu
baptisterii marmor in balneum transtulisset deinde co- :

lumnas ecclesiasticas, a pluribus annis jacentes, intra

suum statuisset triclinium. Quarlum quod puer ejus cae^ ,

dem patrasset, quem adhuc haberet in ministerio irrepre-

hensum. Quintum, quod praedia Ecclesiae relicla a Basi-
lina, Juliani Imperatoris matre, vendidissct, sibique vin-
dicasset. Sextum, quoddimissa uxore sua, cum ca rursus
congressus cssct, filiosque ex ea procreasset. Septimum ,

quod pro lcge cl constituto haberet ordinaliones Episco-

porum vendere juxla ralioncm redituum. Adsunt, et qui
dederunt, quique ordinati sunt, et ipse qui acccpit : ac

> Isai. x.
 ,,
!,

Dli VITA S. JOANNIS CHRY80ST0MI. 4 79

praeterea probationes habeo. Diac. Hanc , quaeso, Paler

contrahe narralionem : laeduntur eniin pnesenles, Episco-
pis ista narrantibus, rnullo magis ista palranlibus. Episc.
Me miserum, qui diebus his reservatus sum, quibus pe-
cunia sacerdotium venditur, si tamen sacerdolium esl
Insipienter enim fcci qui ista retulcrim, cuoi obtrectatores
Joannis eo nos adegerint. Verum patienter feras me, ob-
secro , ut hinc quoque Joannis moderationem admireris,
qui sedato interim zelo, dixit Eusebio : Eusebi frater,
quoniam saepe fit ut accusationes quae fiunt a perturbatione
animi, faciles probationes non habeant : sine te exorari,
ut cesses Antoninum fratrem scripto accusare , nobis cau-
sas molestiae corrigentibus. Ad hasc ira accensus, durio-
ribus nsus est verbis, adversus Antoninum tolus se efFe-
rens, et in accusatione persistens; hortatur Joannes
Paulum, Episcopum Heracleae; nam is Antonino favere
videbatur, ut eos in amicitiam compelleret. Surgensque
Ecclesiam ingressus est, una cum Episcopis. Erat enim
sacrificii pacemque populo ex more precatus,
tempus :

sedit cum reliquis Episcopis. Clam autem subingressus

accusator Eusebius coram omni populo et Episcopis li-
,

belJum alium offert cadem conlinentem. Adjurans Joan-

nem horrendis juramentis, quibus salutem quoque Impe-
ratorum complexus csl, multa cum perturbalione : ut
putarent populi ejus imprudentia perterriii ; eum a Joanne
petere, ut vilam sibi ab Imperatore impetrarct. Joannes
vero, ut vidit instantiam horninis, studens imperlurbatum
tenere populnm libellum rccepit, lectisque divinis elo-
,

quiis Pansophium Pisidae Episcopum orat, ut divina

, ,

dona offerat : ipse cum reliquis Episcopis egrcssus est.

Nolebat enim animo turbido sacrifrcium facere, his Evan-

gelii obtemperans : «Quando offers munus tuum , » et re-

liqua. Et post dimissionem populi, considerans apud se

 :

48o PALLADII DIAL0GUS

et sedens io baplisterio cum reliquis Episcopis, accusalorem

coram omnibus advocal, dicens ei Rursus eadem tibi :

dico quod mulli mcerore vcl ira compulsi, mulla et di-

,

cunt. et scribuut, quae probarc non possunt. Si igilur

maoifeste ea nosli, de quibus illum accusare vis; neque
enim si possis, repellimus; neque trabimus, si non possis
antcquam legalur libellus, elige quod expedit poslquam :

enim lectus fnerit, el in aures omnium venerit, confeclis

Actis, noo amplius licebit, cum sis Episcopus, abolilio-
oem pelere. Post hac , rursus ille in proposito persislit.

Tum jubent legi libellum : leclaque sunl supradicta capita.

Dicunt seniores Episcopi Joanni : Audile lenorem libelli,

ct si unumquodque uniuscujusque caj>iiis niaxime impium

est, et undequaque sacris lcgibus inlerdiclum, ne vidcamur
in his quae leviora sunt, tem pus omne insumere, ab eo quod
est horribilius , fiat inquisilio. Si enim illud invenlum fuerit

verum , nullus de capilibus reliquis erit contradicendi lo-

cus : cum illius capilis radix omoem iniqnilalis spcciem
progerminet, juxta illum, qui ait : «Radix omnium malo-
» rum est avarilia .»
1
Qui cnim super innocenles munera
acccpit, elSpiritus sancti dislribulionem argenlo venderc
ooo dubitavit : quo paclo jam jiarcet sacris vasis, aut la-

pidibus , Tunc Joannes qun3stioneoi

aut praediis Ecclesiae?
inchoat, dicens Antonino Quid ad haec dicis fraler An- : ,

tonine? Ncgavit ille necessario. Quomodo rnjm posset sub

exordium ipsum confusioncm suam confileri. Inlerrogali
sunt qui dcderunt, negarunt cl ipsi. Posl haec cum inquisitio

ad boram usque octavam diligenler agerelur.ex indiciis

quibnsdam judicium formalum cst. Puslremo, utpar crat,

vcnlura esl ad testes, coram qiubus et hi dederant, et
ipse acceperat. Noo aderant leslcs : ojjus erat corum prae-

« i Tim. vi, 10.

 1 ,

DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 48l

sistendorum testium respiciens Joan-
sentia. DiiTicultatem

nes, utpurgare Ecciesiam, et testibus parceret, per se in

Asiam iresese ultro oftert, etexamen peragere. Antoninus
visa Joannis strenuitate atque incorrupta integritate
utpole sibi conscius, adiit quemdam e proceribus, cujus
praedia, quae in Asia erant, ipse curabat : orat ut inhiben-
dum Joannem procuret, ne in Asiam abiret, promittens
testes se extiibiturum , qui stalim molitur, ut haecce ad
Joannem Episcopum e palatio denuntiarentur. Absurdum
est te, qui sis Episcopus, et animarum nostrarum inspec-
tor, in tanta tumullus expectatione , relinquere civitatem,
et peregrinationem in Asiam obire, cum facile lestes de-
duci possint. Erat autem expectati tumultus causa Gaina
barbarus. Euimvero ne longior sim, persuadetur illi ut
,

maneat, curam simul habens et judicii et molestiae tes-

tium. Interim lucrum insperatum reo fuit ad adventum
testium dilatio, quos aut pecunia, aut potentia fugare
poterat. Praevidens ista Joannes , cum prassente Synodo
deliberat quosdam e praesentibus Episcopis in Asiam mit-
tere ad interrogandos testes. Derepente igitur tres Epis-
copi electi sunl, qui mitterentur : Syncletius Metropolita-
nus Trajanopolis, Hesychius Episcopus Parii, et Palladius

Helenopolis. Cum in Actis interlocuta esset Synodus, ut

qui intra duos menses non occurrissel Hypaepis, Asiae ci-
vitate, et jura sua persecutus non fuisset, quia vicini es-
sent et qui arguebantur, et reliqui Episcopi, qui cum
Syncletio judicare debebant, is excommunicatus esset.

Post haec, descenderunt Smyrnam dicti Syncletius et Pal-

ladius. Hesychius autem qui amicus erat Antonini , simu-
lavit morbum : et per litleras iliico significarunt utrisque
partibus adventum suum, ut concurrentes in dictam
civitatem implerent promissa. Illi autem cum se mutuo
corrupissent, parlim auro, partitn jurejurando, amici facti
xciv. 3
 ,,

48« PALLADU DIALOGUS

erant ante adventum judicum. Curn aulem dicis causa

ad civilalem Ilyp.Tpinorom venissent, sperabant rursnm
cludcre jndices dilalione leslium ,
quasi peregre profecli
essent ob varias causas. Post hxc judiccs accusalorcm

ro ,r ant : Inlra quot igitur dics adducturus es teslcs? et

expectabimus. Ralus ille eos aeris inclementiam aegre fe-
rentes, discessuros; crat enim rcstalis ipse ardor; scripto
promitlit intra quadraginla dics, aut produclurum tesles,

aut pcenas canonum subiturmn. Dimissus igilur ad inqui-

rendos testcs, omissa inquisilione , Constanlinopolim ve-
nit, ibi delilescens. Expectabant judices , ut par eral

ad quadragesitnam dlem : et cum nullibi ille compareret,

scribuntomnibus AsiaeEpiscopis .eumdenunliantesexcom-
municalum, sive ut deserlorcm, sive ut calumniatoreni.

Ca?lerum post hoc alios etiam triginta dies perslilerunl :

et cum non comparercl, discesscrunt et Constanlinopo- ,

lim redierunt. illic cum ipsnm olTendisset, facinus illi ex-

probrarunt. Pnirsus ille infirmilalem corporis prretexens
pollicebatur tesles se adducturum. Quae cum in longum
tempus sic abirent, moritur Anloninus, cum quo litem
habebat Eusebius. Rursus ab Asia venit decrctum ad Joai-
nem parlim a clero civilalis Ephcsiorum, parlim ab
,

Episcopis ,
poslulatioucm cum horribili jurejurando con-
tinens. Quoniam superioiibus lemporibus inordinale et
leges et nos gubcrnali sumus , oramus Veneralionem
tuam , ut desccndas, ct formam Deo dignam imponas
Ecclesiae Ephesiorum , a longo lempore allliclac, parlim
qnidem ab Arrii seclatoribus , partim abiis, qui cum
avaritia et dominandi libidine calholicos se essc glo-
Quia permulli insidiantur, ut lupi graves, cpis-
riantur.
copalem sedem pecuniis rapere fcslinantes,, Joannes in
tanta corporis infirmilale, cliam lempore hiberno, nihil
niolcsli sibi ob oculos proponcns, ut rcbus lolius Asiana5
 DE VITA S. J0ANN1S Cnn YSOSTOMI. 48 5

Diceceseos aegris mederetur, vel propter impcritiam , vel

proptcr soliludincm pastorum, alacritalc animi rohoratus,
ingressus navim , urbe discessit. Irruente interim saevo
aquiione, metucntes naulae , ne in Proconnesum ejiceren-
tur, posito vclo in pariem navis quae vento verberabatur,
Trilonis promontorium praelervehuntur et ibi jaclis an- :

coris manserunt, austrum expectanles, ut Apainice appli-

carent. Cum igitur biduum jejuni perslilissent in navi- ,

eula agitali , tertia die Apamiam devenere, ubi eum

expectabant, Paulus , Cyrinus et Palladius : hos enim viae

comites assumpserat Joannes, pedibusque confeclo ilinere

Ephesiim perveniunt.Etcongregatis Lydire Episcopis Asiae
alque Carire , numero septuaginla , ordinationem faciunt,
cum plures sponlanea alacritatc occurissent, maxime e
Phrygibus, utoris sapienlia fruerentur, juxtaquod dictum
1
est : «Sapienlia in exitibus laudatur ; » hoc est, in loquen-

libus. « In platcis » autem « cum fiducia loquitur. » Iloc

est, cordibus, qure variis afflictionibus dilatala sunt, iuxta
illud : «In tribulatione dilatasti me 2 . » Coangustatur enim
sapientia in iis qui zizania seminant , et suffocant verbum.
Dum ha-c gcruntur, accessit ad nos Episcopos, prolixi
sermonis causa , Eusebius accusator sex reliquorum Epis-
coporum communionem admillcretur. Con-
, rogans ut ad
tradicunlquidam Episcopi, adduntque, calumniator cuna
esset, non oportere ipsum admilli. Post haic supplicat
dicens : Quoniam causa ista bicnnio maxima ex parte exa-
minata est, el ad lestium advenlum facla csl dilalio
ro^o :

Pietalcm veslram, ul hodie jamjam teslcs producam. Etsi

enim Antoninus mortuus est, qui nummos accepit, et or-
dinavit, altamen supersunt ct qhi dedcrunt, et qui ordi-
nati sunt. Justum visum csl praescnli Synodo rem pcrquiri.
Incipit causaaleclione aclorum, quoe prius facta fucrant.
1
ProT. 1, ao. • Psal. iv, 3,

3i.
 ::

484 PALLADII DIALOGUS

Ingressi sunt lestes : ingressi et sex illi qui pecuniam de-

derant, et ordinati fuerant. Et initio quidem negabant.
Instantibus autem teslibus partim laicis , partim Presby-
teris ,
quibus confidere videbantur, necnon mulieribus
quibusdam, qui eliam pignorum, seu munerum species
dicebant, et loca, et tempora et quantitatem. Cum vero ,

eorum conscicntia recta non esset, ultro confitentur , levi

adhibita neccssitalc : dedimus, confessum est : ct ordi-

nati sumus talem putantcs esse consuetudinem ut vi-

: ,

deremur a Curia liberari. Et nunc oramus si fasest, si- ,

mus in ministerio Ecclesiae sin minus aurum quod : , ,

dedimus rccipiamus. Quidam enim e nobis uxorum su-

,

pellectilem dedimus. Ad hoec Joannes Synodo pollicitus est

quod ad Curiam quidem atlinet, egoeos, Deo juvante,
liberabo, exorato Imperatore. Vos autem mandate, ut ab
hoeredibusAnlonini ipsi accipiant, quoe dederunt. Praece-
pit Synodus, ut aurum accipereut ab haercdibus Antonini, et

communicarent intraaltare : essent autem jam non Sacer-

dotes, scd ex Sacerdotibus. Ne si isla concedcrentur, mos
fieret judaicus aut /Egyptius, vendendi atque emendi Sa-

cerdotium. Dicunt enim pestilentem, etfalsum Judaeorum

Patriarcham, singulis annis, aut anno interjecto, Syna-
gogoe principes mutare ad corradendani pecuniam , simi-
liter et hujus oemulum, /Egypliorum Patriarcham, ut im-
pleatur illud Prophetae : «Sacerdotes ejus cum muneribus
» respondebant', ct Prophetoe ejus cum pecunia valicina-
» bantur. » Horum omnium extant Acla et judicum nomina
neque uno die facla est disquisitio, ut mentitus est Theo-
philus , sed per biennium : atque acquievcrunt, qui fue-
rant depositi, ut a futuro judicio liberarentur : ita ut unus
ex iis factus sit publicorum negotiorum defensor : et in
eorum locum suflecti sunt alii, non conjugati, vila et
1
Micli. iii, li.
 DE VlTA S. JOANNIS CHRYSOSTOMr. 4^5
doctrina ornati. Verum generosi illi et litigiosi, post Joan-
nis exilium , acceplo eo quod acceperant; neque enim ha-
Let improbitas nomen, sicut neque substanliam; eos qui
ante quadriennium ejecti fuerant, rursus in Ecclesias in-
vexerunt : et legitime in sedibus collocatos expulerunt ad
dispergendas Chrisli oves. Illud autem omnium maxime
ridiculum , vel polius lamento dignum , si audieris, stu-
diosissime Theodore : «Tinnient,»ut ait Propheta, «ambac
» aures tuac ' . » Lugebis vero, Dei amans qui sis , furentes
Episcopos clandestina manuDeidona corrumpentes. Quas
enim ordinationis cum jejunio et oratione, et probatione ,

cleri, ac timore, Petrus et Joannes faciebant illi contra :

per crapulam, et ebrietatem alque miseranda dona, abor-

tus hominum, qui neque porcis irrationabilibus, neque ca-
nibus digni erant; juxta Job, qui de iis prophetavit ex
persona Servatoris : «Quos non dignabar ponere cum ca-
2
»nibus gregis mei, qui sub sarmentis vivebant . » His au-
tem qui inter mimos et Judaeos vivunt, ut amicis Serva-
toris , a sapientibus Sacerdotii arcana concreduntur :

propter quos etiam populi orthodoxi oratoria fugiunt.

Pervenit enim ad nos novum illud et levitatis plenissi-

mum facinus Ecclesiae Ephesinae : quidni enim , cum

Ephesus maritima sit, et facile famam transvehat? Nam
in locum illum , vel polius in locum Joannis, qui Evan-
gelium scripsit, et super Sapientiae pectus ildeliter re-
3
cubuit, de qno scriptum est:«Quem diligebat Jesus ;»
cui successit Timolheus , Pauli discipulus, ad quem duae
feruntur Apostoli epistolae; succedit abominatio desola-
tionis. Ordinato enim ab iis Victoris Tribuni Eunucho,
in sede Episcopi eum collocarunt. Et qui a septuaginta

Episcopis constitutus fuerat; in carcere, usque ad hunc

diem macerant virum , encycliis disciplinis optime insti-

» Jerem. xix, 3. — » Job. xxx, i. — 3 Id. xxi, ao.

48C> PALLADII DIALOGUS

tulum ct divinarum scripturarum peritum qui in eremo

, ;

monaslicam vilam rgerat, et qni pcr Ires annos Diaconus

fuerat. Atquc utinam Eunuchus illc qui ordinalus cst, ho-
ncslam vilam egissct et hoc nialum quasi dimidiatum
,

esset.Atnunc lcrrac vcrmis,ventris mancipuim fccminarum

amore insanum, impudens, ebriosum meretricium ve- , ,

nale, illibcrale, avarum, ab ipsa statim nativitale ferro

obnoxium; nec vir ncc fcemina; furiosum, ct qui, ut sacpe

audivi, inler salyrica convivia, thealrales pucllas humeris
portavit, capile edera corouato , cralerem ferens manu,
etvinum fundens in speciem fabulosi Bacchi. Haec autem
omnia fecit, non antcquam Christo initiaretur, sed post
baplismum qui per hacc ostcndit rcsurrectionem se non
:

credere. Qui enim resurrectionis fundamenlum subverlit,

quomodo eam credil? Qui autem non credit rcsurreclio-
nem, quo pacto rcsurreclionis pracco erit, juxta eum qui
dixit: «Quomodo autem praedicabunl, nisi crediderint ?»
1

llic quideuinullamercedecastus cst; ferrpsectus.Caelerum

insanit sine fruclu per suam spurciliein. Ilaec autem sunt
quae in Asia gcsta sunt, de quibus inlerrogasti, eo quod
Theophilus scripserit, sexdecim Episcopos a Joanne depo-
sitos fuisse. Ccrlo scias quod scx fuerint. Horum eliam
Acta extant, quae servantur apudnos cum subscriptioni-
bus viginti duorum Episcoporum, qui ab initio causam
audierunt, ct scptuaginla eorum, qui dcposuerunt et ,

causam tcrminaruut. Diac. Ignosce mihi , Pater talia :

omnem cbrictatem, furorem ac ludibrium exuperant.

Furentcs enim qui suntetcbrii, aique pueri : illi quidem
ubi resipuerunt, hi ubi concoxcrunt, alii autem ubi ad
justam aetatem pervenerunt , ncgant, erubescentes prave
et inordinale facla atque dicta. Illi vcro in aHate perfccta,
et in apparenle sobrietate cum patrarint , non solum nou
' Rom. x, ao.
 DE VITA. S. JOANNIS CIIRYSOSTOMI. 4#J
poenitentia movcnlur, scd adliuc dcsitlcrant, ut firma et
et immobilis perduret sua improbilas. Qui eniua non hor-
ruerunt Evangelium sceleslo capili imponere; cui imuii-
tes mulierculae insidlaecre; num aliis annumcrabuntur,
quam qui spineam coronam Dei Filio imposuerunt ? Crele-
rum si nosti modum ordinalionis Porpbyrii, Auliochensis
Episcopi, aut ipsos qui eimi ordinoruut; aut quam homi-
nis vitam , obscuram, an insignctn; et doclrinnm vcram ,

an falsam, ipse nobis edissere. Maximc quia ad Ecclesiam

Romanam scripsit, et responso dignus habilus non fuit.

Episc. Eadem mihi ac prius eritratio Non onim

veritatis.

obliviscar vocem Domini dicentis :«De omni verbo otioso

«rcddent rationem homines » Ego autcm
1
in die judicii .

audacler addidero, et de omni otioso auditu. Itaque et

le ipsum tuere cautius, ne siquid me non vere loqui ani-
madvertas, non canis meis cedas, sed ipsi rerum veritati.
Quid enim mihi ex iis quae hodie, aut heri dicta sunt,
utilitalis accedat, si mentiar, quae in perpetuum coraro
exacto judicio confusioni mihi forcnt? Quomodo autem
feram molarem detractionis lapidem in verlice mentis; in

profundum g<menna3 detractus, propter eos qui a menda-

ciis scandalum passi sunt? Pophyrius quidem iste in Ec-

clesia diu versatus est : et Diaconi ct Sacerdolis functus

officio in Presbytcrio, islis quidem tcmporibus alienosmo-
res gerens, in nulla unquam re spiritali Ecclesiae profuit.
Caelerum vicinis et religiosis Episcopis semper adversans,
utpole qui cssctcmaxima civilalc, et magislratus haberet
in potestate, rem caujonatus est : sanclis enim ordinalio-
nibus insidians, morum versulia scse opportunc insinuabat
in gratiam Episcoporum, invitosqnc (ut dixcrit quis) at-
trahebat ad leves et noxias ordinaliones. Mala enim res
est adulatio cum perversis moribus conncxa : juxta Gomi-
' Matth. xii, 36.
 ,

488 PALLADII DIALOGUS

cum Menandrum, qui ail : Gravc, o Pamphila, ingenuae

cum merclricc
mulieri certare : plura novit, plura patrat,
crubescitnemincm, adulaturque potius et ut ait sa- :

piens Salomon « Verba adulalorum mollia

: feriunt ;

«autem ad ventris usque penetralia 1 » A castimonia .

enim et continentia adversus carnales voluptales non

solum abest, sed et hostis est velut vultur unguenti , :

adeout Sodomitico crimini obnoxium fama vulgarit. Cum

enim et leges , et mensurae , et muri voluptatibus sint a

natura constituti , ut vulgo dicitur proculcato quidem

muro , et confracta mensura, et lege violata , hanc de se
suspicionem genuit, praestigiatoribus et aurigis, atque iis

qui inhonesto motu cum distorto crure veteres fabulas

exhibent, praeesse, et convivari. Praestigiatoribus cnim
favere, et amice congredi non erubuit , ila ut in Actis
plurium magistraluum hoc crimen contineatur. Qui non
legerat hanc sententiam : Quae facere non oportet, ea fa-

cere ne in suspicionem venias. Propter quem etiam me-

diator verberibus necatus est : et qui invenit, in exilium
pulsus est ,
praestigiator vero in fugam actus fuit. Aiunt
illum praeter superiora scelera , post ordinationem sacra
vasa conflasse, et in magistratus impendisse, ut videretur
non ralione, sed lyrannide iis praeesse ,
qui infelicitcr in
ipsius potestatem devenerant. Nam cum exilio Joannis in
Armenia concurrerat mors Flaviani, Anliochensis Epis-
copi. Gum videret Porphyrius viros et foeminas studio
pendere a collo et cervicibus Gonstantii Presbyteri, qui a

teneris, ut aiunt, unguiculis Ecclesiae servierat, viri ut in

2
libro Judicum, « Ambidextri : » etenim quaeejus sinistra
putabatur, dextra aliorum potior erat. Qui primo quidem
cum ab epistolis esset, integer a turpi lucro et donis in-

ventus est. Postea autem factus Lector et Diaconus

1
ProT. xxvi, 22. — a Judic. III, l5
 DE VITA S. JOANNIS CIIRXSOSTOMI. 1^8$

regnantem inter homincs muliernm voluptalem sine la-

bore superavit, ut ait Proverbiorum auctor « Electorum :

«manus iacile dominabitur *. » Nam voluptates superare,

et illi fortasse possunt, qui admodum mali sunt, aut ti-

more, aut verecundia, corporis actionem cohibentes

multa cum violentia. At vero ccelestium amore, terrenis
non cedere, Dei amantium solum est quos et electos :

vocavit Scriptura dicens « Manus electorum facile do-

, :

«minabitur. » Cc eterum mitis quidem ille est, si quis alius,

r

Asceta, perspicax, acer ad intelligendum, tardus ad cor-

reptionem, cogitabundus, semper considerationem in-
nuens misericors, pecunia3 minime cupidus, in judiciis
,

juslus, longanimis ad injurias, ad persuadendum vehe-

mens, jejunus srepe persistens usque ad vesperam, ut
alllictos liberaret , aspectu venerabilis , oculo severus,
velox incessu, caelebs, ut par est, renidentem florem in
vullu couservans in ipsis quoque morbis. Hunc igitur ta-
lem virum pecuniis hoc modo fugare molitur. Misit ad
Comitatum et ad potenliores Episcopos atque hunc lit- :

teris Imperatoriis in Oasin relegari curat, veluti populo-

rum pertnrbatorem. Qui stalim ubi hoc rescivit amico- ,

rum auxilio in Cyprum fugit. Ipse vero Porphyrius

Cyriacum ct Diophanlum , Presbyteros , Clericosque cae-

teros , in custodiam mittcns, observat tempus quo omnis

civitas ad suburbana transiret; habcns apud se Acacium ,

Severianum , et Antiochum, absconditos. Prima die fes-

tivitatis, apud Gentiles celeberrimae Olympiorum , scili-

cet : sic enim vocanlur ccrtamina quce ab Hercule insli-

tuta, quarto quoque anno celebrantur : in qua, ut ita

dicam, mulierum greges una cum populis, effervescunt

,

ad Daphnen, ad spectandos athletas cum in Ecclesiam :

irrupisset, simul, cum memoratis Episcopis, et Clericis

' Prov. xii, a4.
49° PALLADII DIALOGUS

paucis, clam ordinalur, clausis januis, multa cum fcsti-

nalione; nc precalioncm quidem ad finem perduxe-
ila iit

rint, melucnles ne deprchendercnlur. Tale enim adulte-

rium est, spuriagignit cl facil. Porro Severianus et socii,

acceplo prclio, per monles et invia loca fugere, humanum
quidem evilanlcs pcriculum , sed divinam, quam ignora-
bant, indignalionem incurrentcs. Soluto aulem populi
spectaculo , populisque in urbem regressis , nuntiatum ip-
sis est, quid Porphyrio evcnisset , et quid Acacius egisset.
Suslinentes ergo tantisper vespere illo usque in craslinum,
velut propter adullcrium perculsi , consurrrexere , ac
confiuxere simnl omnes cum igne et sarmenlis; Porphy-
rium, alque aedes cjus dclere volentes: Porphyrius aulcm
non ignarus quo odio haberetur, relicto Deo, ad Praefec-
tum exercitus confugit, implelisque ei manibus, bcllum
gerit adversus Scrvaloris auditores, cum avertens a bello
Isaurico.Et Isauri quidem maximi praedones Rosum e,t
Seleuciam vastabant. Porphyrius vero et Valentinus Co-
mes, cum armatis Ecclesiam Orlhodoxorum depraedaban-
tur, trcmendum Crucis signum pedibus conculcantes,
atque illud, velut Magistrum suum, in humeris porlanles,
in terra inculla lilanias agebant. Post aliquot aulem dies
feslinato ad Comitatum mittit, atque apud ejusmodi ma-
gislratuscomparat, ut quidam viridis ac crudus senex,
moribus perversis, obliquus , Praefectus Vigilum creare-
lur, ut licenliam habens probos quosquc calumniandi,
civilatem in manu haberet, Neronis, Dei hostis mores ,

imitans. Non enim ipsi dalum est oratione pcrsuadere ,

sed irralionabililate ct immanitate vexare. Quippe qui pro

scopo non haberet placere Deo , errantcs animas redu-
cenli, sed implere ventrem serpentis , qui super pectus
graditur. Populi igitur rclnclanles, in Ecclesia, specic

quidem conveniunt , metu verberum revera autem vilam

,
 DE VITA. S. JOANNIS CnRYSOSTOMI. 49 1
suam execrantes, atque Dei nlllonem expectantes. Ad
haec stupcfaclris Thcodorus, dixit : naluram et
Praeter
rationem, Paler, rcs islas andio. Ut plurimum enim vanae
hominibus placere ambiunt, et adulatores
glorice cupidi,

inveniunlur, atque laulas mensas inslruunt, ut amentur,

et bene audiant, eliam sputa sicpe tolerantes. Quomodo
igitur Porphvrius , sivc alius quispiam, minas et supplicia

atque exilia excrcuerint, ignoro. Episc. Hoc vero admira-

tione dignum esl, Thcodore, quod si ad tantum impro-
bitatis excessum proruperint, ut nou modo hominibus
placerc non sludeant, verum facinorum quoque suorum
confusionem minime curarc; malilia enim maliliam ip

malilia promovet. Tunc enim malitia inanem gloriam

producit, cum blanditiissuis imperare stolidis sperat. Cum
autem qui captantur, blanditiis atque epulis superiores
invenli fuerint, minas et supplicia profert, ut quos blan-
diliis, atque epulis non potuit inescare, immanitate ac
terrore percellat ; sicut sanctis Martyribus accidit. Ibi
enim utrumque impendebatur, donorum atque honorum
excogitata pedica, captans inhiantes glorioloe, et suppli-
ciorum minae; sartagines; atque eculei; et bestiae; et quae-
cumque ad magnos movendos idonea sunt, prae-
dolores
parans, forles et Dei amantes exhibcns. Clerus quidcm
Anliochensis insignior clam plebem colligit, ne ipsis qui-
dem Ecclesias parielibus appropinquans, necnon et lota
insignis mulierum socielas, propter quas maxime insa-
niunt pecuniarum avidi Paslores. De rebus autem Cons-
tanlinopolitanis quid allinet dicere? quanta multiludo ab
Ecclesia recesserit? conveniens sub dio, ut supcrius dixi-
mus, ita ut qui rerum Ecclesiaslic;iruni poliuntur, non
habeant tolidem auditores silentii sui : nusquam enim
apud eos sermo. Diac Dubiam et suspensam mentem
meam, Pater, liberasti, qui oculis meis res ipsas subjeceris.
 ,

4gi PALLADII DIALOGtS

Nain verborum consonantia, et non ficta narratio certio-

rern me fecit de veritate rerurn gestarum. Fieri enim non
potest, ut falsa oratio sibi ubique consonet. Ne igitur gra-

veris, si quid nosti, ea nobis narrare, quae Oiympiadem

spectant. Episc. Qualis ea est? nam plures eo nomine?
Diac Conslantinopolitanae Ecclesiie Diaconissa , quae
sponsa aliquando fuit Nebridii Expraefccti. Episc Illam
quidem optime novi. Diac Qualis illa mulier est ? Episc

Ne, quaeso, dicas, qualis mulier, sed qualis homo. Vir

enim est praeter corporis habitum. Diac. In quo ? Episc.
In vita, in laboribus, in scienlia et tribulationum patien-
tia. Diac Cur ergo illi conviciatus est Theophilus? Episc.
Quisnam ille esl? Diac. Alexandrinus Episcopus. Episc.
Viderismihi, Theodore, lot orationis spatia oblivioni tra-

didisse. Diac Qua in re? Episc. Qui veritati non peper-

cit, sed illam conculcavit, ut superior sermo comproba-
vit. Et qui Ecclesiam quae sub coelo est ,
propter quam
"Unigenitus, ut dici solet, laboravit, ut eam uniret, non
honoravit, sed contumelia affecit habitu suo , mulieri
posset parcere viduae, quae vitam in oratione consumit.
Discute et vide si quem unquam improbum reprehende-
rit, qui probilatis semper hostis est. Cur autem et ex

non conjicis, quomodo illae inter se re-

ejus epistolis
pugnent? Qui enim beatum Epiphanium Constantiaj in
Cypro Episcopum qui triginta et sex annos Ecclesiae
,

prafuit, probris affecerat ut hoereticum, aut schismati-

cum , sub Damaso , aut beato Siricio ;
postea in sua ad
Innoccniium Papam epistola vituperans beatum Joannem,
Epiphanium nominat sanclissimum. Quoties autem pu- ,

tas, el genua Olympiadis osculatus est, spe nummorum,

cui nunc conviciatur. Illa humi procidente ob eam rem
et lacrymas fundente, nihilominus ista Episcopus facie-
bat. Verum qua in re illi conviciatus est? Diac Quod sus-
 ,

DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 4<)-3

ceperit Monachos abs se ejectos. Episc. Num licet Epis-

copo aut decet, quemvis e discipulis, seu Chrislianuro
quernquam, omnino projicere, nedum Monachum? Di\c.
Si cum lseserunt, aut ei maledixerunt. Episc Nuoi irain
suam explere debuit, de maledicto sollicilus? Quomodo
adhuc Christi contumelias sibi quaeret illc, qui gloriae
suae velificatur? Cur autem omnino imitatus non est ma-
gistrum Paulum, dicentem : « Maledicimur, et benedici-
»mus*. » Diac Quid igitur si haeretici fuissent Monachi
illi ? Episc Atqui omnino oportuit eos emendare , et per-
suadere, at non projicere. Diac. Quasi si hocfecisset, illi

non paruissent, qui pertinaces essent. Episc Oportebat

illud Apostolicum exequi : « Haereticum hominem post
»unaui et alteram correptionem devita, sciens quia per-
2
» versus est hujusmodi . » At non expellere , et bona di-

ripere, atque ex patria ejicere cum magislratuum minis.

Diac. Yiri perfecti officium mihi narras, et Deum aman-
tis, et injuriarum palientis. Episc Et certe laus magna
non est deteriorem tolerare. Caeteruin nisi perfectus est

qnantum convenit, quomodo Episcopus est cjusmodi?

Imperfcctus enim imperfectis non consulet. Quomodo
autem et Theophilus dicilur, qui non amat Deum, prop-
ter quem et hominum injurias palienter ferre debuit? Si
vero Deum non amat, ne se quidem ipsum. Qui autem
suimet inimicus est , quomodo tandem alios amabit? Mi-
rum non est,
igitur si ob id Olympiadem oderat, utpole

quae Monachos suscepisset. Diac. In confesso quidem est,

Theophilum iracundia percitum id egisse, qui eos ejece-

rit, quicumque illi fuerinl, sive orthodoxi, sive haerelici.

Nonne Diaconissa debuit illos suscipere? Episc. Quid igi-

tur tibi videtur? bene, an male egisse? Diac. Dixi, male.
Episc. An unquam beneficentia condemnatur? Diac. Et
i a Gor. iv, 12, — » Tit. m, 10.
4(j4 PALLADll DIALOGUS

oiiniino quidem , cum fit in malos , ct bcncficio indignos.

Episc. Quinam igilur erant illi quinquies mille quos Ser-

vator quinque hordeaceis panibus panibus saluravit? boni,
an mali? Diac. Boni scilicct, ul|)ole a Scrvatore nutriti.
Episc. Quare igitur hordeaccis pasti sunt, qui boni essent?

Piac Ob penuriam fortc triliceorum, aut ob famero.

Episc. Quomodo igilur ob incredulitatem increpanlur, ut
boni, an ut mali? Diac. Utique mali, qui increpantur.
Episc An boni iidem et mali csse possunt? Diac Certe.
Episc Quomodo ? Diac. Delcriorum quidem Compara-
tione, boni ; meliorum vero? mali. Episc Mira dixisli.
Hoc igitur modo et Monachi illi
, et boni erant et mali. , ,

Et illa quidem fidelissima eos ut bonos hospilio accepit;

mirificus vero ille ut malos ejecit : quod non debuit.
Diac Sed dicet libi quis : Ut molestias mihi creares, ini-

micos meos suscepisti. Episc. Prorsus igilur dclictum in

eo est, quod et inimicos appellat, qui, ut Chrisli imita-

tor, injnrias remillerc debuit. Diac. Ubinam vero vitu-

perantur quinque millia a Scrvatore, ut dixisli ? non

enim scriptum cst. Episc Cum secundo congrcgati ad
Christum accesserunt et audierunt « Quasritis mc non , : :

»quia vidislis signa et prodigia, sed quia manducaslis ex

1
»panibus, ctsaturati » Theodorus ait Manifestis-
eslis . :

sima res cst. Episc Qui aulem viluperabilis hoc ipso et ,

malus est. Diac. Ita sane. Episc. Mulos igilur, an bonos

pavit Scrvalor? Diac. In confesso est, quod malos. « Non
»enim e ,r ent, qui sani sunt, mrdico, scd qui malc ha-
»bent 2 . » Episc Quid igilur mali lecit Olympias? Domi-
num suum imitala , « Qui pluil, et solcm oriri facit super
liccl Pharisaci exprobrent Discipu-
3
» justos et injustos : »

lis, dicentcs : « Magisler vcsler cum publicanis et pecca-

4
«toribus manducat, et bibit . » Diac. Prajler inlelligen-

'
Joan. ti, 26. — » Luc, v, 3a. — 3 Malth. t, 45. — 4 Id. ix, 11,
 DE VITA S. JOAIMNJS CllU Y30ST0MI. 4»,5

tiam , ut video , a multis vituperantur quidem honesta , et

turpia diliguntur. Episc. Cur istadicis, veritalis amantis-
sime Theodore? Diac. Quia nisi sermonem tuum cum
raliocinatione aperuisses, aut explicuisses , in stolidam
abripiebar sentenliam , scopo libertalis non atlendens,
sedTheophili fabulis. Episc. Quid si igilur e contrario viri

illi sancti demonstrenlur, nedum mali, sed et qui mnllos

ab improbitale ad virlutem reduxerint : manifesle appa-
rebit illorum persecutor nou dignus persccutione, sed
miseratione, ut qui bonos semper vcxavit, malos susci-
piat. Diac Ila est, ut dicis. Nam licet illi sapientes et
sanctinon fuerint, ut plerique dicunt, extra reprehen-
sionem erit Olympias, ut patet ex superiori raliocinio,
quaj Servatoris imitationem exhibuerit. Episc. Quodnam
vero gestorum fidelius testimonium vides? Evangelii, an
Theophili? Diac. Apage sis ,
quaeso Constat cnim apud
,

omnes, illum ira quadam et ambitone impulsum eos pro-

jecisse, et hanc ab superstitione et odio profeclam esse :

causanle Theophilo,Monachos ipsum conviciis appetiisse.

Cum enim scrvilibus suis blanditiis nihil profecisset, et
nihil ab ea , praeler edulia et xenia, accepisset , ad convi-
cia vertit se. Ejus enim is mos in omnibus. Episc Audi
igitur, Diaconorum oplime. Nam video publico prodesse
te. Illa enim in juvcntute gravitas pignus quoddam est,

te in senectule honorabilem fore. Viri isli a parentibus

chrislianis orli , et a leneris unguiculis Dco subdili, nun-
quam passi sunt, ne admodum quidem adolescenluli cum
essent, servire vanitati, neque cum lurba versari sed :

occupanles solitudinem, quoe ad mcrediem est, procul ab

hominum domicilio sitam , sibi constituerunt tuguria,
quibus tantum solis radiorum moleslias evilarent et aeris
rorem. In quibus vivenlcs, oralioni alque leclioni tenipus
suum impenderunt; adeo conlritis voiis manuum in ope-
 ,,

4()6 PALLADII DIALOGUS

ribus corporis quantum satis esset ad lenuem victum.

Melius rati viverecum capreis ct slruthiocamelis et bu- ,

balis, quam epulari cum hominibus, qui ignorant Deum.

Horum natu maximus nonaginla ferme egressus annos

,

convcrsatus est cum Beato Antonio Ilierax ipse appel- :

latus quod proprium nomen usque ad hunc diem retinet.

:

Alius vero Ammonius sexagenarius cum duobus fratribus

Monachis et uno Episcopo, qui sub Valente cum boias
lulissent, exularunt, ut novit omnis Alexandria : lanta

praediti scientia, ut nihil Scripturarum cos fugeret, qiue

plcrisque impervire sunt. Ex his duo quidem quiescunt
,

mortui Constanlinopoli. Ammonius autem ut narrarunt ,

Aurelius et Sisinnius, circa vitae exitum prophetavit :

post magnam perseculionem et schisma inEcclesia, pes-

simum exitum reportaturos ejus auclores, et sic Eccle-
sias unitumQuod quidem ex parte faclum est
iri. , et fiet.

Inde enim quorumdam Episcoporum et laicorum corpora

morbus occupans, variis doloribus distrahebat. Lenla
quidem febre viscera perurens , atque inlolerabili

pruritu totam corporis supcrficiem unguibus fodicans;

crassique intestini continui dolores. Alio aqua intercule
laborante , lividi pedum tumores : alteri aulem humores
nunccalidi, nunc frigidi, per quatuor articulosdefiuentes;
digitos, qui male subscripserant, tremore afficiciebant :

et abdominis inflammalio , seu tumor, et per membrum

quoddam putredo pessimum odorcm procul dispergens,
ct vermes generans. Praelerea orthopncea , et respirandi

diflicultas , atque omnium membrorum distenlio. Item

nocturnae imagines in rabiosos canes, et strictis ensibus
barbaros, peregrinam et turbulentam vocem sonantcs
transformabantur insomnem somnum peragentibus. Alius
autem qui ex equo decidcns , cum caulis in morem dex-
trum crns sibi fregisset , statim vitam abrupit. Alius inler-
 ,

DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 497

clnsa voce , octo menses in lccto maceratus est : qui ne
ori quideui suo manns admovere valebat. Alteri , vivo,
crura, ad genua usque, paulatim per triennium dissecta
sunt : erysipclale videlicet maleriam suppedilante. Alius
inflata, ul aiunt, lingua, cum febre vehementi, ut gur-
gulionis interseptum in ore csset denlibus affixum, cum
lingua in loco sibi a natura definito non hasreret, in pu-
gillari confessionem scripsit. Et cernere erat divinitus im-
missam iram variis poenis bellum inferentem. Qui qui-
,

dem animarum mcdicum et delinitorem exacerbarant

atque Dei inlerpretem a salutis officina dimoverant, cor-
porum medicis ad vexationem tradcbantur. Qui dolorem
quidem solitis remediis augebant, salutem autem non
procurabant. Quis enim medebitur ei, qui a Deo punitur?
ut ait Propheta « Numquid medici: suscitabunt, el con-
«iitebuntur libi ? » Sic tmnes Ecclesiae tuae pacis adver-
1

sarii perieruut, Domine. Caelerum fertur sepulcrum Am-

monii Monachi horrorem febris cxpellere. Scpultus vero
est trans mare in martyrio Apostolorum. Porro Episcopus
Dioscorus, ut dicunt, plurimum Dcum precatus fuerat,
ut, aut pacem Ecclesiarum viderct, aut morerelur. Morte
dignus habitus est, quoniam mundus pace dignus non
erat et sepultus in Martyrio, quod est ante portam, ita
:

ut plurimae mulicres, omissis per sanclam martyrem ju-

ramenlis, per preces Dioscori jurarent. De reliquis autem
Monachis multus milii sermo consumeretur in narrando :

et tu fortasse ad alia festinas, o vir tui nominis, Theo-

dore. Diac Et quis adco infelix, ut narralionibus de vir-
tute locuin non praebeat ? Dic igitur, quaeso , et quocum-
que rationabili sermone animum meum a saecularibus
cogilationibus abducito. Episc. Est igilur alter Hierax,
profano quidem nominatus nomine; spiritalibus autem
* Psal. lxxxvii, 1 1.

xciv. 32
 ,

4(j8 PALLADII DIALOGUS

moribus exornatus. Qni primum qnidem cxtra tolam

./Egyplum et Thebaiidcm iti montcm Porphyrilem solus
secesserat , et quidcm sioe ullo hominis alllalu, quatuor
annos perscveravit : solis contentus virlutibus ad sola-
lium. Postea in solitudine Mitrirc viginti quinqus annos
egit cum supradiclis Palribus. Iluic daemones instanles ,

ut ipse nobis narravit , longaevam vilam promillenles , a

proposita spe ipsum dimoverc sludebant, transformantes

se in Angelos lucis, diccnles : Quinquaginta annos adhuc
victurus es : quomodo in eremo perdurabis? Illc autcm
sapienlcr per fidcm respondit, dicens : conlristatis me
brevius propositi tnei lempus dicentcs; ducentorum enim
annorum apparatum mihi eremo inlruxcram. Quod ut in

audierunt, ululanles discesserunl et hunc ipsuin, quein ;

daemones non commovcrant, diuturnum ci vitae tempus

promiltenles, ut virum in desidiam pertraherent Theo- ;

philus Papa Principis edicto migrarc jussit : et ad talem rc

degit necessilatemut ad Comilalum irct , qui nunc post :

mortem Ainmonii, rursum dcserlissimam solitudinem repe-

tiit ; aratri Evangelici veritus parabolam, Alius rursus
1
Presbyter Isaac nomine , discipulus Macarii, qui fuit dis-
cipulus Antonii , solitudinis amanlissimus; quinquaginla
annos agens ; Scripturam omnem memoriler lenens; ce-
rastas serpentcs in manibus sine periculo porlans; cx ma-
tris ulero virgo ; cum seplennis solitudinem incolere

coapissct, post quadraginta annos , cum praedictis , a

Theophib Papa , veluti cribro, excussus est. Alter Isaac

Prcsbyter, et ipse discipulus ac successor Cronii Presby-

teri, discipuliejusdem Anlonii, Scripturarum et ipse pe-

ritus quam qui maxime; hospitalis si quis alius adeo ut :

prce summa humanitate hospitium in erenio construxerit,

ad refrigerium aegrorum Monachorum, et percgrinorum,
> Luc. ix, 62.
 DE VITA S. JOANNM CIMVSOSTOIUI.
/^gg
ad invisendos beatos Palrcs illuc adveoienlium. Oicitur
autemabomniiraalienus.Trigcsimumannumcumegisset
in secessu, una cum liis vexatus est. Ex his autem
fsaac,
prior, centum (t quinquaginta sub
sc Monachos
habebat!
cnjus discipulos, septem aul octo
Episcopos constitnil
Theoph.lus, duiiiTheophilus, hoccst.
Deiamans, esset.
Aller aulcm ducenlos et decem
cujus eliam :
discipuli
plunmi Episcopis annumerali sunt. Hi sunt, quos nu-
diuslerlius memoravimus Isidori Prcsbyteri causa a
Theophilo Papa ejcctos cx eremo. Hi sunt,
quos Sacer-
dotcs ct Diaconi dcspcxerunt; et quos in
virorum confu-
sioncm mulier suscepit, atque in Episcoporum con-
virilis

demnalionem mulier Diaconissa hospilio excepit;

eujus
laus in Ecclesiismultarum rerum causa celebralur Sa- :

maritanum illum qmcumquc landem illo sit,

,
imitala,
qui a lalronibus vulneralum semivivum in
dcscensu Je- , ,

richo invcniens, prc.prio illum imposuit

jumenlo, et ad
stabulum usque lulit ; atque humanilalis oleum
cum as-
tringenle vino permiscens, vulneribus
medicinam fecit.
Et hoecquideni dc islis dicta sint. Quanlam autem et pe-
cuniarum et praediorum copiam paupcribus distribuerit,
non meum est dicere, sed eorum qui beneflcinm
acceperunt.
Exul quippe cum essem, ci oneri non fui. De ea vero audi
quid praeclarius. Parenlibus orbata, viro conjuncta
cuni
esset, itaDeo volenle, rerum omnium prsscio, et huma-
nos eventus praevidenle, vix viginli menses carnis
volup-
tati, quae omnibus imperat, scrvivit : cum
maritus ejus
naturoe debilum cito pcrsolvisset.
Dicilur autem nunc
etiam et virgo esse. Quae enim potuit Aposlolica; leo-j
ser_
vire « Volo adolescentiores viduas nubere,
:
matres fami-
1
»lias esse »ea quidem non sustinuit; lamen cuin
;
^enere
et opibus, atque cognilione plurium scientiarum,
necnon
< i Timotfa. v, 1 1.

3a.
5oO PALLADII MALOGUS

ingenio libcrali , et forina, atque oetalis flore exornata

esset, secundi conjngii laqueos, capreae instar, audacter
transiliens. « Juslo cnim lex posita non est; sed jugum de-
» trcctantibus ,
profanis, et iis qui libidine cxpleri non
«possunt '. » Contigjt autem pcr quamdam satanae invi-

diam, ut ejus proemalura viduitas delatione ad Theodosii

Impcraloris aures perveniret , qui eam Elpidio cuidam,
cognato suo, Hispano, in malrimonium dare cupiebat.
Hic cum multum orasset, nec quidquam ab ea impetras-
set, dolore aflectus cst , significanlc illa : Si me voluissel

Rex meus cum viro vivere, virum non Quo-

abslulisset.

niam autem mc conjugalis vitae minime idoneam cognovit,

nec posse viro placere, el illum c corporis vinculis libe-

ravit, et me a gravissimo jugo, atque a viri servilute eri-

puil, suave suum castimoniae jugum menti mene imponens.

Post hoc responsum jubet Theodosius Praefeclo urbis, ut
eius bona servarcnlur, usquedum triginta aetalis annos
explesset. Qui statim post Imperaloris mandatum ,

eonsque eam vexavit, incilalus ab Elpidio, ut ne faculta-

tem quidem haberetcum insignibus Episcopiscolloquendi,

neque ad Ecclesiam accedendi ut prae angustiis animi in :

conju<'ii voluntatcm decideret. Illa vero ob haec laelior,

el T ratias Deo agcns, talia Imperatori renuntiavit

> Impe- :

ralori debitam, congruam Episcopo, virtutem in me

ct

humilem exhibuisti Domine; mandans grave onus meum

,

cuslodiri, cujus curam habebam ut adminislraretur. ,

Majus antem feceris, si illud pauperibus et Ecclesiis dis-

tribui jusseris. Ego enim jamdudum vanam gloriam ex
ejusmodi distribulione deprecata snm, ne negligerem
aniuKe divilias , rebus terrenis implicita. Ilaque poslmo-
dum reversus a bello adversus Maximum ,
jussit cam bo-

norum suorum potestalem habere, audita virtutis ejus

' i Tim. i, 9.
 DE VITA S. JOANNIS CURISOSTOMI. 5oi

magnitudine. Diac. Mcrito ergo eam honorabat Joannes,

quae hanc regulam servabnt. Episc. Abstinet antem
vitae

ab animatis, et rarius balnco ulitur. Si aulem propter in-

firmitatem utitur,nam ssepius stomacho laborat cum tu- ;

nica in aquam descendil; se quoque ipsam, ut aiunt, re-

verita. Diac Dicilur eliam ipsa mullum curasse bealum
Joannem. Episc Ecquid dignum ejus virtute in eum
praeslilit? nisi quod non permisit quotidiano eum cibo
dislrahi : quod quidem minimum non cst Christi opera-
riis, interdiu noctuque de rebus Christi sollicitis. Simili-
ter Paulus, salutans Persidem, qu?e ipsi ibrsitan non
dissimile ministerium praebnit : «Salutatc, inquit, dilec-
» tam Persidem quae multum laboravit in Domino l
, .

«Omnes enim quae sua sunt, quaerunt, et non qure

2
»Christi » Scio el beatum Neclarium plus eam coluisse,
.

ilaut inEcclesiasticis rcbus ei obtemperaret : sanctos quo-

que Amphilochium Gregorium,ac Pe-
ct Oplimum, et
trum, fratrem Basilii, atque Epiphanium Cypri Episco-
pum. Quid atlinet dicere, quibus agrorum possessiones
et pecunias dederit ? Moriente autem Constantiuopoli

Optimo, ejus etiam oculos manibus suis clausit. Prseterea

miserabiles quoque illos non mediocriter refrigeravit in
omnibus Antiochum Acacium, et Severianum; atque,
; ,

ut uno verbo ex parte complectar, omnes peregrinantes

Clericos ; et Monachorum ac virginum infinitam mullilu-
dinem. Joannestamen, utpole missus qui exemploesset,ut
ita dicam, venturis Episcopis, quomodo vivere debeant,
decreverat secundum Paulum , suis stipendiis prtedicare

pcenilentiam: nihilEcclesiaslicarum rerum altingens, quo-

tidianum duntaxat ciuum sumcbat, talem semper curam
fugiens.Aiuntautem verecundiaalfici visum, dum sensibili

vesceretur cibo. Quemadmodum enim in pomis , cum

> Rom, xvi, la. — Philip. xi, ai.
 ,

»©« PALLADII DIALOGUS

ea ad summam pervcnerint maturitatem, in ramo per-

manere non suslinent, domini maunm poscentia sic et :

in sanclis, cum supra modum cceleslium rcrunj pulchri-

tudine capti sunt, anle dcfinitum vitoe exitum frui pro
missa bealiludine festinant sic et in herilibus parvulis. Illi :

enim saepe cruslula expeclanles, appositos cibos non tan-

gunt, appetilumquc cohibent, ut expectata dulcedine
saturentur. Agnoscent autcm hos scrmones, qui iisdetn
vesligiis vitae spiritalis insislunt. « Vcrbum enim sapiens
»si audicril scius, laudabit illud
ad se adjiciet 1 » , et .

Diac. Consolalus cs mc, vcnerande Paler, qui mihi ac-

curatenarraveris, et cadem, qunc fama vulgavcrat, gratia
quadam condieris. Hoc autem dico , nihil oneri Ecclcsiae
futurum fuissc victum Episcopi, si ab Ecclcsia eum acce-
pisset bealus Joannes, juxta eum qui dicit : « Dignus enim
2
est operarius cibosuo . » Et rursiis : Quis pascit gregem,
«
• etdelacle gregisnon manducal 3
? Quis autem plantatvi-
» neam, cl de lruclu ejus non edil 4
Nonne haec, et multa
? »

aliaScriplurnesunlPEpisc. Congruequidem ct sapienter lo-

cutuses.oTheodore. Diclisautem verbisaddeetsequentia.
Cumenimsacralexlribuat facultalem, utqui sacrafaciunl,
quaedcsacrariosunt^edant, majorum bonorum avidusPau-
5
lus quid addit?« JNon usus sum hac poleslale , » in corpo-
ralibus, ut Evangclii parliceps fiam in spirilalibus, neoffen-
diculum esscm infirmis, juxta eum qui dicit : « Si enim
»quis viderit te, qui habes scicnliam 6
, » in infirmitate

« jacentem , nonnc conscientia ejus qui sit infirmus , asdi-

»ficabitur» ad imilandum infirma ? Si enim res in nobis
sislerent, nullusque post nos ad populi curam successu-
rus foret, dicere liccrel peccanli : Vivamus, ut pla-
cet, et saecularibus rebus indulgeamus. Quoniam autem
qui post nos futuri sunt, nobis ut magislris utenlur
Ephes. xxi, i5.— » Matth. x, 10.— » 1 Tim. v, 18. — i 1 Cor. ix, 7.
— * Ibid. la. — 6 Id. tiii, io.
 DE VITA S. JOANNIS CIIRYSOSTOMI. 5o3
logem nostram et consuetudinem sibi proponentes : non
nobis ipsis tanttim vivero necesse est, sed ei qui pro
nobis mortuus est, ct resurrexit atque populi infirmita- ,

tem roborantes exemplo nostro ad temperantiorem et fru-

galiorem vitam adducere, nos ipsos corripientes, juxta
eum qui dicit «Quis est homo : qui timet Dominum? le-

»gem statuet ei in via, quam elegit

1
. » Nam temerariis
quidem et miserabilibus imprudenter peccantibus legem
ponit Dominus, quasi servitulis spiritnm amanlibus, juxta
Psalmislam Davidem : «Legem dabit Dominus dclinquen-
«tibus in via 2 : » puniet autem transgressores. Verum jus-
tus mcnsuras servilis legis supergressus, quia diligit Domi-
nuin, ad haercdilatcm adoptionisicslinans, sibi ipsi legis-

lalor est : qualis erat Job, qui facicbat siinul et diccbat :

«Pepigi foedus cum oculis meis , et non cogilabo dc vir-

» gine 3 . » Quodnam aulem erat illud foedus, eos , qui

inordinati essent, ad caslimoniam abdncere? Similiter
dicit David :« Juravi, et slalui cuslodire judicia jusliliae
»tuae
4
; » cum anceps et dubium mentis propositum jura-
mento astrinxisset. Quorum Palrum imilator Joannes,
ut legilimus non autem spurius, pulrcscentem
filius,

variis cupidilatibus hominum grcgcm sanare desiderans,

ad arctius vilae genus, sui judex ct lcgislator fuit , con-
stanli proposilo se roborans, a conviviis etconvenlibusfa-
cetorum , ridiculorum, scurrarum, recedens, mentis suae
oculum spirilali armatura muniens, ne per epulas, et in-
teinpestivos sermones ingrcssum nacta vecordia castimo- ,

niam deleret, juxta eum qui dicit «Corrumpunl bonos :

5
»mores colloquia prava .»Ideo insidiis appetitus est :

gravis enim ipsis erat, qui luceret, ut lucerna lippientibns

oculis. Talis erat misericors Jeremias, qui Principum et

Psal. xxiv, 12, — a

Id. xxv, 5. — 3 Job. xxxi, 1. — * Psal. cxviii, 106.
— g t Cor. xv. 35.
 » »

5o4 PAIXADH DIALOGUS

Sacerdolum incredulilatem lacrymis deplorat, ct addit :

«Quis dabit capili meo aquam, atque oculis meis fontcm

» lacrymarum? et plorabo dicac nocte populum meum 1
.

Rursus : «Quis dabit mihi in soliludine divcrsorium ulli-

»mum? mcum et recedam ab

et derelinquam populum ,

»eis; quia omnes Ccetum praevaricatorum,adulteri sunt. »

convenlum nominans falsorum Prophetarum ac Sacerdo-

lum. Sicut alibi Deum alloquilur, non quod ille ignoret,
sed sicut noseum imitari dcbeamus :«Domine, si sedi in
«concilio ludentium, scd rcvcrcbar a facie tua : solus se-
»debam, quoniam amariludine replelus sum. 2 sConsona
eis etiam David loquilur « Non sedi cum concilio vanita- :

» tis , et cum iniqua gerenlibus non introibo

3
. » Quod ex-
plicans, addit : «Odi Ecclesiam malignanlium ,ct cum
«impiis non sedebo : lav&bo inter innocentes manus
»meas, » hoc Et circumdabo altare
est, activas facultales. «

» tuum, Domine.
Qui aulem minus altaris curam habcnt,
»

et ei lerga verlunt, non proposito, scdvilasua, nonsolum

illotis manibus et sanguinolenlis muneruin donatione, ,

ac perceplione, atque falsis accusalionibus, sed lululentis

pedibus calcitrantcs, illud conculcant. De quibus Ezcchiel
Prophela praesignificans ait : «Inlroduxit mead vcslibulum
»atrii, et vidi , et ecce foramen unum in pariele. Et dixit

» ad me : Perfode , fili hominis. Et fodi, ac vidi : et ecce

»ostium unum. Et dixit ad me : Ingredere , et vidc abo-
» minationes pessimas, quas faciunt hic. El ingressus sum :

»et ecce omnis simililudo reptilis et jumenti, et idola vana

» abominalioncs. Et dixit mihi : Vidisli, fili hominis, quae
Bsenioresdomuslsrael faciunt in lenebris, in cubiculo',
menlem innuens. «Ideo dixerunt Non videtnosDominus:
:

» dereliquit Dominus tcrram. Et dixit ad me Adhuc vi- :

» debis abominaliones majores ,

quas isti faciunt. Et inlro-
1
Jerem, ix, i, — » Id. xv. 17. — J Psal. xxv, 5. — < Ezech. vm, 7.
 J)E VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 5o5

» duxit mc in alinm locuin , alque oslendit mihi. El ecce

» ibi mulieres sedebant, plangenles Thambos. » Et rursus :

«Inlroduxit me in domum Domini interiorem : et ecce ibi

»viginti quatuor seniores, et facies eorum , et dorsa eo-
» rum contra altare. Et dixit ad me Numquid leve
: est hoc
uquodfacit domus Israel? » Coacti fuimushujus Prophetae
capituli meminisse, propter impudentiores, qui se esse
aliquid pulant, et se ipsos dementant, ac Ecclesiasticam
pacem perlurbant : eo qnod lerga vertunt mensae Domini,
«quibus judicium non cessat, et perdilio eorum non dor-
«mitat 1 .» Qui terrena sapiunt, de quibus Judas , fraler

Jacobi, ait : «Hi sunt, qui in epulis vestris maculae 2 , con-

» vivantes sine timore, semetipsos pascentes : nubcs sine
»aqua, quae a venlis circumferunlur : fluctus feri maris,
«despumantes suas confusiones : sidera errantia, quibus
» caligo tenebrarum scrvata est in aeternum. » Cum autem
«nubes sine aqua» vocavit, malam eorum significavitgran-
dinem , vinere adversariam : cum « crrantia sidera , » insi -

dias navis designavit. Quae quidem navis et vinea , Eccle-

sia est. Qiuenam autem illa sunt, quac taliaex necessitate
subsequentur? Audi rursus eumdem Prophetam Ezechie-
lem narrantem : « Et ostendit mihi , et ecce viri veniebant
» de via porloe superioris, quoe respicitad Aquilonem , et
» uniuscujusque securis in manuejus. Vir quoqne unus in
»medio eorum vestitus talari, et zona saphiri in renibus
»ejus. Et ingrcssi sunt, et steterunt juxta altare aereum :

» ct gloria Doinini Lrael ascendit de Cherubim , quae erat

»in ipsis ad atrium doinus. Et vocavit virum qui indutus
»erat talari ,
qui habebat in lumbis suis zonam. Et dixit
» Dominus ad enm Transi per mediam civilalem Jerusa-
:

»lem, et da signum super fionles virorum, gemenlium

»et dolentium super cunctis abominationibus, quae fiunt

J Petr.xi, 3. — « Jud. i, la.

 ,

5o6 PALLADII DIALOGUS

» in medio eorum. Et illis dixit; » sex illis scilicrt. qni ha-

bcbant secnres : «Andienle me, ite in civitatcm, scqnen-
» les eum. » Vidclicet eum, qui signa posuit super frontes.
«Et perculite, et ne parcile oculis vcslris, neque miserea-
»mini. Senem, adolescenlnlum virginem , parvulos, et
,

»mulieres inlcrficite usque ad internecionem. Ad omnes

» autem supcr quos est signum, ne accedite, et a sanctis

» meis incipite. Cceperunt ergo a viris senioribus, qui erant

»in domo Domini 1

. » Si quis aulem putet hoec de Judaeis
tantum pnedici , is Servaloris adventum videlur ignorare.
Nonenim ante caplivilalcmsacerdotiofunclus estEzechiel.
Adhuc enim nuer admodum cum TribuLcvi in caplivita-

tem abductus est; pcr Dei dispensalionem , trigesimo

anno visione futurorum dignus habilus est , Sacerdos in

ipsa caplivilatc, ut ipse narral :«Et faclum est in trigesimo

anno, mcnse quarlo, quinla mensis et ego cram in

in :

2
» mcdio caplivitalis super fluvium Chohar » Et rursus . ,

paulo post «Faclus est sermo Domini ad Ezechielem

: ,

»filium Buzi, Sacerdotem in lerra Chaldaeorum, ad flu-

» men Chobar. » Si quis autem hinc in angustias redactus

dixerit nobis : Cum proecesserit Servator, qui et Crucis

signum in fronte dedit, quare advenisse creditus non est

Servator, qui, Vcspasiano Romanis imperante, delevit

quadragesimo post anno Synagogam, quae iniqua patrave-
rat? Suscipimus quidem ista sentientcm , ipsum autem ut
Novi Testamenli filiutti, oramus, ut fidem habeant Paulo
taIiummagislro,qui deomnibusejusmodilibrisdicit : «Hac
»autem in figura contingebant illis : scripta vero sunt ad
» correptionem nostram, in quos fines saeculorum devene-
»runt 5 .»Haec autem dico , nequaquam apprecans, ut
gladius ferreus veniat supcr inimicos Dei, absit. Neque
enim de gladio ferreo loquitur Propheta, sed de alia qua-
» Ezech. ix, 2. — ld. i, i. — 5 1 Cor. x, 11.
 ,

DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. §OJ

dam punitrice virtute, de qtia Ezechieldicit : «Terra super
»quam gladium inducam (inducam» vero, id est, « per-
:

smitlam) et ceperit populus terrae virum unum, etponent

»sibi speculatorem , et viderit speculator gladium venien-
»tem, et tuba sonuerit, et signum dederit populo, atque
audierit, qui audit, ctnon caverit. Veniens autem gladius
» apprebenderit aliquem , sanguinem ejus ab eo requiram ,

» quia non audivit vocem tubre. » Et rursus:«Si autem

«speculator viderit venientem gladium, et tuba non ceci-
»nerit, neque populo significavcrit : veniensautem gladius
» apprehenderit aliquem, sanguinem cjus de manu specu-
»laloris rcquirara, quia cum viderct gladium , tuba non
» «Ejusmodi periculum, nequaquom dormicns in-
cccinit'.

somno, neque voluplalis pigritia piger beatus

fidelilalis

Joannes, antc oculos habens, altius tuba clamabat, non

obscurum edens sonum, sed apertam plane scienliam dans
diabolici gladii, fugere omnes horlahatur. Quicumque au-
tem conscienliam puram, veluli signnm in animae fronte
habuerunt, pcr graliam Dei, cum vobis Piomanis fidelibus
gervali sunt. Qui vero rursus inquinalam populos ac Sa- ,

cerdotes in mutuum certamcn accenderunt, ut publicis

malis sua obumbrarent. Diac. Mire quidcm dixisti. Con-
stat aulem fieri non posse, ut homo in hac terrena vita

irreprehensibilis prorsus invcniatur, dicente pluribus in

locis Scriptura «Quis gloriabitur mundum se habere
:

»cor? aut quis fiduciam habebit, purum se sese a pec-

»cato 2 ?» Verum non novit nli tempore beatus Joannes :

res enim constitutas temere movere non oporlet. Episc.

Videris mihi, bone Theodore, nimium astutus esse. Cuni
enim initio miserationem, ut deeuit,nobis exhibueris cum
quadam compunctione , inde paulalim dicax irrisor inve-
nirisesse : nequequi pulabantur inimici, tam acriter illum

• Ezech. xxxiu, 2. — • Prov. xx, 9.

 ,

008 PALLADII DIALOGUS

vituperarunt. Diac. Quid indignaris, Pater, qui veritatis

amans audisPquod tempus beatum
dixeriui nonobservasse
Joannem cum Scriplura dicat:«In locis potentum ne
,

«Piedimentes tempus 2 » praesertim

1
» subsistas » Et rursus . : ,

iniis quimonila, ulililatemque non admittunt. Episc.Beali

estis, qui sic Scripturas interpretamini. Id enim apud Ec-

clesiastem, «In locis polentum ne steteris,» adversus in-

dignos et incapaces Sacerdolii diclum est, ne illud ra-
piant. Potentcs eniin, virtulis magistros dicit : primum
quidem Apostolos, qui erant potenles virlulis spiritum in- ,

duti deinde eorum imitalores. Et illud, «Redimere tem-

:

»pus, » perinde est, ac, ne hypocritae simus, cum iuribus

currenles, et cum adullcris partem ponenles : sedut tem-
pore suo tempus peccati virtule redimamus, non illud

peccato vendentes. Qui aulem hoc modo paulatim tempus

redimit ,totamredimitvilamsuam,ut omissis soeculi volup-
tatibus ccelestia dona nanciscatur. Quomodo et Marlyres
fecerunt, qui hanc corpoream vitam exponentes, incor-
ruptibilitalem consecuti sunt , revera ipsi lempus redi-
mentes. Si vero ista non sic intelliguntur, Moses certe
et Elias , et Michaeas , et Daniel, et Joannes Baptista, et
Esaias , et Petrus, atque Paulus , ne plures commemorem,
tempus suuui ignorasse invenientur. Quoniam ille fuga
salutem sibi quaerit ob reprehensionem alicujus, dumgen-
tilis cujusdam oves in monle pasceret. Alius prae torporc,

dolore oppressus, in somnum decidit neque : paricfis,

aut saxi inveniens umbram, sed sub juniperi virgullo,

3
quod et ipsum exile erat, se collocal . Alius serra secaba-
tur. Alius pro pietate in foveam leonum demillebalur.
Alius in carcere, hoc est, in specu quodam vinctus serva-
batur, panem tribulationis, et aquam angustiae sumere
condemnatus; ut longo tempore contabescens, vitam vi

1
Pror. xxi, 6. — » Ephes. v, 16, et Coloss. ix, 5. — » 3 Reg. xix, 4.
 DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 509
abrumperet propter suam adversus Regem
, quemdam lo-
qnendi libertatem. Quid autem mihi dices de Joanne,
qui inter natos mulierum parem nonhabet? An minime
norat tempore uti, quoniam propter apertam et minime
adumbratam adullerii Herodis increpationem , capite mi-
nutns est; curans, ut medicus, Herodem insanabili morbo
affeclum , aut urens, aut secans? Qua ratione et Joannes
miserans, et amans, increpabat infirmos. Si autem Joan-
nes Baptista tempus non norat, quomodo saeculorum opi-
ficem etfactorem agnovit? dicens «Ecce Agnus Dei, qui
:

» lollit peccala mundi 1

. » Quomodo Paulus et Petrus, co-
lumnai Ecclesiae, tempus ignorabant, qui etiam post mor-
tem volentibus, atque pulsantibus aperiunt, et claudunt
prenitenline tempora? Quoniam maxime hic cruci affixus ,

est, pedibus obversis, viam in ccelum significans; ille,

capite truncatur ob suam in Christo loquendi libertatcm,
ne a vero excideret capite. Ne igitur admiseris eos ,
qui
cum quadam increpalione Sanctorum loquendi liberfalem
cuipant. Genlilium enim , et judicio suo sapientum ista

consuetudo est, qui amore hujus vitae , etiam Martyrum

constantiam irrident. Neque enim vel gladium oblusum ,

vel otiosam esse loquendi libertatem oportet. Et quemad-

modum ab ungenlo fragrantia separari non potest , sic

neque a loquendi libertale benevolentia. Ac siquidem co-

ram famulis aut amicis aut suis reprehensio fieret co-
, , , ,

ram quibus erubescere molestum est forte accusandus :

esset, qui libere redargueret, quippe qui tetnpus et locum

ignoraret. Si autem in Ecclesia , velut in macello, probo-

rum encomia fiunt , et increpationes ncgligentium : quid
cxasperamur adversus increpationes, quae sine nomine,
et uliliter fiunt. Alentes crimina, nec obtemperantes ei,

qui dixit : aOmne quod in macellovenit, manducale, nihil

1
Joan. i, 36.
J> 10 VA.I.1.A UU DIAI.OGUS

» discernentes
1
. » Quod nisi ita sit; Sanctiiterum invenien-
tur civilates quasdam aul rcgioncs scandalizasse ob incre-
pationes, alias vero laudibus suis subvcrlis.se. Prirnus sanc-
tus Job Phienicem quamdam regionem objur^ans, qnasi
Satanam hostem suum in se allrahcntem, sic dicit «Par- :

2
i tem autcm ei dant gcntes Phaenicum » Deiiule Moyses .
,

et Prophetas, /EgypUun criminantur, fornaccm ferreom

appellantes, et tcnebras, atque Palacslinam laudibus exlol-
lunt, terramque promissionis vocant : cum /Egyplus in-
veniatur probo quidcm terra promissionis , ignavo autcm
Palaeslina, non solum fornax fcrrea, sed et lcnebrae exte-

riores , Quoniam non loca vituperio,

infidelitatis causa.

aul laude digna sunt, sed hominum sludia. Quid aulem

necesse mihi cst sermonem in longum extondere, et non
a brevibus incipere? JNumquid Paulus «mendaces Crelcn-
3
»ses «appcllans, ct Galatas* insensatos 4, » et « Corinthios
6
« inflato- , » atquc alios aliler, his solis vilia condo:;avit,
quasi ipsis solis reprchcnsionem adhibcns, nonne et om-
nibus ? aul contra cum fiomanos « fideles
6
» vocat, et Ephe-
sios «mystas 7 , » quibus et subiimius scribit, et«fratrum
8
• ainantes » Thessaloniccnses, his solis laudes ascripsit?
Minime sane. Sed ut Spiritus sancti plcnus , et vituperia

et laudes apposuit, ut qui se laudc dignum agnoverit,

majori animi alacritate roboretur ; alius vero viluperia
legens, subraonitus doleat , ct probri causam abjiciat. iNon

igilur soli Galata3«insensati, » nec Cretenses«mcndaces,»

nec Corinlhii«superbi. » Ubiqne enim hocc omnia sunt,
cum una sit natura, quae et peccat , et recte agit, et sivc

hoc, sive illud in se sit, voluntate sua. Hoc igitur modo

in Ecclesia libere loquebalur Joannes. Imo potius esu-
ricntibus partiebatur virlutis cibum, peccatum manifestis

i Cor. x, 25. — » Job. xii, 26. — 3 Tit. 1, 12. — 4 Galat. ui, 1. —

« 1 Cor. v, 2. — 6 Rom. 1, 6. — ? Ephes. i. — Thess. v, 14.
 DJS VlTA ». JOAMUS CUIUSOSTOMI. 01 I

reprehensionibus exterminans et obtemperans Paulo di- ,

centi «Peccanlem coram omnibus argue, ut et ccteri

:

» timorem habeant 1 » Porro si qui superbiae aut vesanice

. ,

morbo laborantes, velintetiam voluptates suas eum laudi-

bus efferre hanc consuetudinem non habent Dei servi.
:

Qui enim indignantur ob vituperatam avaritiam, et forni-

cationem, autaliam quamvis foedam libidinem, nihil aliud
re ipsa dicunt, quam hujusmodi pemiciosum virus debere
admittere. Diac. Maximam Paler, habeo gratiam huic
,

ad nos humanissimo adventui tuo. Fuit enim nobis utilis

et salutaris, atque vitae monimenlum. Cum autem post

prolixaslaudesTheodorusquievisset, ex aslanlibus aliquis
erupit in hanc vocem : Quomodo igitur, inquit, lantis
exornalus dotibus, superbus crat? Eiusc. An ipsc praesens
supcrbum eum deprehcndisli , an alius tibi narravit? Ille

respondit : Non novi virum, ait; scd audivi a quodam co-

riario, qui narrabat raro ipsum sui copiam facere, nisi in
Ecclcsia; et moleste ferre diu colloqui cum volenlibus.
Hoc vero specimen esl superbiae et faslus, fugere congres-

sus volenlium. Episc. Et cujusnam alius crat Joannis sa-

pientiam vituperare, quam coriarii , qui foetorem officinse

suae, veluti familiarem amplectitur ? Si autcm fugere tur-
bas, superbiae indicium est; erit et Joannes Baptista su-
perbus, secundum sermonem tuum, qui in cremum sece-
debat : erit et Servator. Scriptum enim est, quod «vidcns
» turbas Jesus, ascendit in montem ; et cum sedisset, ac-
«cesserunt ad eum discipuli ejus ,»
2
non aulem turbae. Et
rursus : «Videns turbas, secessit seorsum 3 . » Quem pro
viribus imitans oplimus Joannes, el ipse turbis se subdu-
cebat, eisque maxime delectnbatur, qui vcraciler aliquid
discere vellent. Diac Bene quidem Scripturae exemplis

persuades. Quid autem ad hoc dices, quod contumeliosus

» i Tim. v, 20. — » Malach. v, l. — 3 Matth. vtu, lS.
5 I 2 PALLADII DIALOGUS

<uisse dicitur, nec solum mulliludinem fugisse , sed vel

unum, aut duos? Episc Bene quidem : etiam unus inutilis

et agyrta, tnrba est; qualis erat is, qui dixit Christo :

«Magister, scquar le, quocumque ieris'.» Nonne fugiefts

turbas Scrvator, dixit : «Vulj)es foveas habent, »et reli-

qna. Probare autem mihi non poles Joannem ex quo

, ,

bantlzatus cst, aut jurasse, aut qucrnquam adjurasse, aut

malcdixisse, aut imprecatum esse, aut facelias sustinuisse?
Diac Ego quidem neque horum quidquam dico, sed con-
lumelias fecisse. Ep. O optime, quomodo, qui nihil ho-

rum patravit, contumeliam faciebat, linguae snoc minime

parcens? Est enim in re parva , ut in magna, par pecca-
tum. Diac. Quid ergo est, qu;eso, quod loquunlur homi-
nes? et quando loqui desinenl?Ep. Desingulis igitur audi,
et nugas hujusmodi noli amplius scqui. Nullam enim un-
quam veniam impetrabis. Homines, qui recle non vivunt,
recta opinari non possunt; semper temere effulienles, et
in id insumenles tempus; et maxime nunc, cum nullus

contra quidquam hiscere audet. Nam ct de Servatorc, qui

Deus erat et supra hominem, et Prophetam quemvis
,

ejus, vivcbat, atque loquebatur , ac facicbat, absurda lo-

quebantur porcorum instar et muscarum hrec de eo coa-
,

cervantes. Illud cnim ea tempora requirebant. Alii enim

dicebant : «Decipit mundum 2
. » Alii vero : «In Beelzebul
3
»principe dnemoniorum ejicit daemonia . » Alii : «Ecce
4
»homo vorax et vini potor . » Alii : «Sainaritanus est , et
5
» dnemonium habet . » Et quid me atlinet illorum ineptias
colligere, ac recensere? adco ut ipse Servator, ista sciens,
dicat Aposlolis : «Quem me dicunt homines esse filium
3 hominis 6 ?» Cui respondent discipuli , meliores de eo
opiniones referentes : « Alii quidem Eliam ; alii vero

1
Mallh. vin, 19 et 20. — Joan. vn,
* 12. — 3 Luc, xi , 1 5. — < Matlh.
xi, 19. —5 Joan. viii, 4^- — Ibid. 6
 DE VITA S. JOANMS CHRYSOSTOMI. $i3
» Jercmiam; alii Joannem Baptistam dicunt' : • improbis-
simorum sermones supprimcntes quos rursus
scilicet
in- :

tcrrogat, eos ah hominibus segregans.

Non cnim amplius
erantmenleet cogitationehomines, sed filii Dei 2
. («Dedil»
enimnobisVerbum,apotestatemfiliosDeifieri»)«Vosautem
»)quemmeessedicitis?»Respondentnonomnes,sedsolusPe-
trus, mentes omniuminterpretans
«Tu es Christus, Filius :

»Dei vivi 3 Cujus responsi rectitudinemprobans

. »>
servator
pronuntiavit, dicens : «TuesPetrus,etsuperhancpetram»
(hocest, conlessionem hanc)«aedificaboEcclcsiam
meam,
»et portae inferni non praevalebunt adversus eam\» Ad
hanc igitur regulam etiamnum invenies, non in Joanne
solum sed in omnibus et vituperia et laudes.
,
Et sicut per
id temporis male loquebantur de Christo, atque Apostolis,
Ephesii clamantes «Hi sunt, qui subverterunl orbem ter-
:

«rarum 5 .» Nunc autem cessarunt maleloqui,

glorificatis
ipsis. Sic reperies post hanc
generalionem, Joannem, ul
marlyrem, honoratum iri, mortuis iis
qui ejus laudibus ,

adversati sunt et quicumquc suilli,

: aut canini sunt, di
cent,«Decipit mundum,
Quicumque autem » et caalera.
discipuli, vere et scienler
ipsum perquirunt, dicentps :

«Tu es Christus, Filius Dei vivi » fi

Si autem sub Serva- .

tore Chnsto inler tot millia

hominum, duodecim initio
mventi sunt, qui Christum scienter
agnoverint, cum P 1p-
nque omnes etiamnum delirent qnid de Joanne anxie
;
dis-
quinmus.homine.quiadChrislisalivamnonaccessilPQnid
autem dico ad salivam ? ne ad
, fimbriamquidem. Omnes
emm gentes, ut ait Isaias« tanquam slilla situla3,etut
sa-
«hvarepulabuntur 7 .» Quo aulemmododixisticontumeliam
eum lecisse, ejusmodi
est. Primo quidem , nunquam
con^
sueveratcuivis obvio lacctuscturbanus
csse.multo minus
• Mallh. xvi. , 4 j oan . ,, , 2 . _ 3
Matlh XVIj , 6 _ 4 lbjd< l8
- .
.

Act. xvii, 6. — 6 Matth. xvi, i 6. - 7 Isai. xl, i 5.

XCIV.
33
 ;

5l4 PALLADII DIAJ,O0US

contumeliam facere. Si veroquosdaniegermanis discipulis

suis , aut Clericis, aut Episcopis, vidisset, propter ali-

cujus rei abstinenliam , aut propter rectum corporeae ali-

cujus virtutis opus, superbire; ipsos objurgans ; contrariis
nominibus appellabat veluti, aquae potorem ebriosum : ,

et nihil possidentem plus habendi cupidum ctmisericor-

, ;

dem furem nominans.

, Hoec enim graliosa est institutiohis
iorma erga veros discipulos per ea quae non insunt, ea ,

quaeinsunt, approbare. Ca3terum hoc certum est, tempe-

rantem adolescentem pluris aestimabat, quam intemperan-
tem senem; et senem discendi cupidum quam adolescen ,

tem indoctum et idiotam nihil possidentem

; quain ,

doctum pecuniae avidum, atque saecularem virtutc praedi-

tum, quam Monachum, inertem ac otiosum. Quae forie
contumelias vocant, qui honores sectanlur et quidem : ,

cum Scriptura contumelias aliquatenus habeat, Joanne

quidem dicente iis, qui ad se accedebant, ut docerentur :

«Genimina viperarum, quis vobisostendit fugere a ventura

«ira ?» Et Paulorursus in Actis Apostolorum dicente Pon-
1

2
tifici : «Percutiet te Deus , paries dealbate. » Et dicenie
alicubi Servatore Judoeis : «Generatio prava et aduHlei a

«signum quaerit
3
. » Et alibi cunctis Apostolis : «O stulli ct

»tardi corde 4 .»Et

Petrum Salanam nominante alibi :

s
«Vade postme, Satana, quoniam scandalum mihi es :)'
cum nnlla gravis causa esset , ob quam hae contumeli;e

fierent. Itaque cum silentio discendi desiderium amplec-

tamur, qui non possumus spiritales dijudicare. INeque
enim odio habentes, contumelias faciunt, neque inflati
solitudinemsectantur, omnia utilia ex charitate facientes.
IIujus igitur rei gratia, etiam ii qui in sacris Scripluris
probi, et studiosi, nobis relati sunt, indoctorum congres-

1
Lu(\ ui, 7. — • Act. xxm. 3. — J
Matth. xn, 39. — 4 Luc. xxiv, a5.
'w 5 Matth. xvi, a3.
 DE VITA S. J0ANNIS CHRYSOSTOMI. 5l5
sumfugisse, et declinasse inveniuntur, ne lapsute mporis
ob eam consuetudinem, aul aliquid virlutis dej)erde-
rent, aut quidpiam eorum improbitatis in se attrahe-
rent. Sarra prior precalur virum suum Abrahamum ut ,

filium ancillne adhuc adolescentulum communi lare ar- ,

ceret. Indignum enim putabat, qui cum filio suo Isaaco

luderet, ne forte mutuis oblectamentis in ejus mores ac
studia attraherelur. Jacob vero et ipse fuga salutem
quaerit , in Mesopotamiam peregrinationem suscipiens.
Et Lot ab Angelis suadetur demigrare ab impiis Sodomitis.
Sed et Moyses , ut prius dixi magnus qui
, fuit, et filius
filiae Pharaonis dici recusavit; monetur , ut secedat a
tyranno, ejusque satellitibus; et excitatur, utsibi consen-
tientes secum abducat, et de exitu cogitet. Imo etiam Pro-
phetre improborum multitudinem evilantes, in desertis
locis srepius vixerunt, de quibus Apostolus ait : « In soli-

»tudinibus errantes, in montibus, et speluncis, alque in

» cavernis terrae 1 ; »ob impiorum scilicet commixtionem.
Alioquin scientes, quam facile possit consuetudo fallere,
et simul conversantes in eadem perlrahere. Neque id
modo ; verum quia ipse per se congressus vituperabilis
est, atque exitiosus, praeterea autem et turpis. Non enim
a natura habet, id quod non oblectat, sustinere, imo ne
velmodicum illi immorari: nam simile simili semper cha-
rum est, ut dicitur « Omne animal simile diiigit 2 »dis-
: ;

autem inimicum est, atque alienum. Quis enim

simili

unquam inducet columbam, quae grana legit, aut turtu-

rem, pasci cum milvis, aut corvis carnivoris; aut herbi-
vorum anserem, et gruem, cum vulturibus ossium vora-
cibus congregari? Quae enim societas luci ad tenebras,
aut virtuti ad vitium, et probis ad improbos? Diac.
Quomodo igitur Apostolus dicit ? « Factus sum omnibus
» Hebr. xi, 38. — « Eccle. xin, i 5.

33,
51G PALLADII DIALOGUS

»ooinia; Judaeis tanquam Judaeus , ut Judaeos lucriface-

»rem; infirmis, tanquam infirmus, ut lucrifacerem infir-
» mos; iis qui sine lege erant, tanquam si sine lege cssem,
»ut lucrifacerem eos, qui sine lege erant 1 . » Episc.Istud
lestimonium, o virorum oplime, nihil ad ea quae dicta
sunt, confert. Non enim Paulus dixit, factus sum negli-
genlibus negligens, aut garrulis garrulus, avaris avarus,
aut quid hujusmodi sed, factus sum, tanquam hoc, vel
:

illud, non hoc. Illud enim, tanquam hoc, non idem est,
ac hoc. Tale autem est, quod ab Apostolo flt, aut dicitur :

cujus condescensus, etsi non magnum emolumentum in

se habebat, nullum saltem inferebat delrimentum. « Factus
»enim sum Judaeis, tanquam Judaeus, ut Judaeos lucrifa-
» cerem. » Etenim cum ex Judaeis esset, circumcisus erat.

Ouomodo igitur dicit, « Tanquam Judaeus, »et, non Ju-

d;eus? Una enim Sabbatum celebrans, et una jejunans
saepius inveniebatur, non tamen violans praecepta Serva-
toris : ut consuetudine cum eis, et comitatu ad perfectio-
rem cognitionem eos attraheret. Sicut medici faciunt, qui
aegris semper non adsunt, nec eodem quo ipsi morbo la-
borant, neque iisdem appetitionibus agilantur. Hoc enim
vitae institutum magistro convenit, tempus cum multitu-
dine non terere, sed quiete et sollicite perquirere variam
morum atque ingeniorumdifTerentiam, sicut periti medicl
faciunt. Nam illi saepe libris immorantes, morborum cau-
sas praedicunt, et remedia tradunt, tantum cum aegris

versantes quantum sufficit ad inveniendam causam

,

morbi, et ad remedium adhibendum, nec cum ipsis lu-

dentes, nec prandentes. Haec enim medicae virtulis pro-
fessio non est, cum aegris convivari, aut ludere, sed eos

ad sanitatem reducere. Desine igitur, quaeso : et de his ne

amplius disquire, cum virtus nunquam vincatur oris ef-

« i Cor. xi, 21.

 7;
:

DE VITA S. JOANMS CHRYSOSTOMI. 5 1

frenis hominum vitnperiis : sed potius mihi credc, et an-

ribns tuis osliarium prrestitue, ut ne omnem scrmonem
admittant, atque intra penctrale suscipiant, qui nicntcm
tuam perturbet. Et mihi permitte, ea quoe huic narrationi
desunt, adimplere. Festino enim iter meum perficere.
Tunc Theodorus inquit Ubinam sunt Episcopi, qui cum
:

nostris missi sunt, Eulysius, Palladius, Cyriacus et Deme-

trius? Obscure quippe audivimus in exilium missos esse.
Episc. Si priora illa , quae a nobis audiisti de beato Joanne,
clara et manifesta tibi sunt, nihil habentia mendacii
atque sieorum meministi, narrabo etiam ea, de quibus
me interrogas. Diac. Ita abunde persuasus sum, tanquam
si praesens locis ipsis affuissem. Sufficiens autem meae pcr-
suasionis indicium tibi sil, atlentio ad ea quae dicta sunt,
quorum adhuc auribus insonantem memoriam habens,
forte scripto ea mandabo in membrana, optimo atramenlo
descripta, ad memoriam hominum oetatis nostrac, atque
utililatem eorum qui Episcopatum desideraut; ut sint se-
cundum beatum Joannem, et eos hujus temporis, qui pro
veritate martyrum viam aemulati sunt, aut desinant onus
supra vires suas portare, laicam et periculi expertem
vitam amplectentes. Praestat enim apud peritos guberna-
tores, dato naulo vectores salvos evadere, quam guberna-
toris locum sumentes, navem cum mercibus naufragio
perdere. His igitur de beato Joanne expositis, quomodo
severiorem vitam exercuerit, et quomodo in Ecclesiis re-

fulserit, sive Anliochensi, sive Constantinopolitana, et

quomodo promotus fuerit, aut quot insidias passus fuerit,
atque omnes inler ea acerbilates, quee ab improbis mo-
leste elaboratae sunt, cum dixeris, et quae Porphyrium
spectant, et Eunuchum Ephesi Episcopum; enuntia, pre
cor, nobis reliqua. Et quinam in carcere mortui sint
quinam in exilium acti, eorum qui cum Joanne communi
5 I 8 PALLADII DIALOGUS

cabant ? J uslum enim est, etiam horum memoriani facere,

ad excitandam alacritatem vivcntium. Si enim in his sae-

cularibus rebus, famuli, qui pro dominis in carcerem

conjiciuntur, aut verberantur, aut torquentur, benevo-
lentiam libertatemque ab quanto ipsis consequuntur ,

magis qui propter Christum suppliciis afficiuntur, digni

sunt honore ecclesiastico, atque benevolenlia? de quibus
Apostolus ait : « Vinctis quasi simul vincti 1 , » atque iis qui
vexabantur, quasi vexationis socii , utpote et ipsi in cor-
pore constituti. « Pretiosa enim est in conspectu Doniini
»mors sanctorum ejus 2 »Episc. Optime dixisti. Audi igi-
.

tur. Episcopi quidem, ut initio fama vulgavit, in mare

demersi sunt:ut autem se habet veritas in exilium lon- ,

ginquum pulsi sunt, in barbaras regiones, ibique etiam-

nunc a servis publicis cuslodiuntur. Nam cum venisset
quidam Diaconus, qui simnl cum eis iterfecerat, relulit,
Cyriacum quidem Emesenuin, Palmyrae in Persarum cas-
lello esse, octoginta milliaribus ultra Emesam:Eulysium

similiter, Episcopum Boslra?, ulterius itineretrium dierum

in castello Abraum, Misphas dicto, Saracenis adjacente:

Palladium Episcopum, in vicinia Blemmyum, aut iEthio-

pum , Syene dicto:Demetrium in-
custodiri, in oppido ,

lerius, in Oasi, Mazicibus proxima sunt enim aliae Oases. ;

Serapionem autem post innumeras absque ulla probatione

calumnias, summa cum judicum crudelitate caesum, ad
excussionem usque dentium, utfama est, in palriam suam
relegarunt. Hilarius, vir sanctus, et senex, in intimum
Pontum pulsus est, plagis concisus, non a judice, sed a

clero : qui decem et octo abhinc annis panem non gusta-

vit, olera sola, et frumentum coctum edens. Antonius in

speluncis Palaestinre se ipsum conclusit. Timotheus Ma-

roneae, et Joannes, Lydise Episcopi, in Macedonia esse
Hebr. x, 34. — • Psal. cxr, »5.
 9,

DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 5 1

dicuntur. Rhodon, Episcopus Asine, Mitylenem profectus

est. Gregorius, Lydiae Episcopus, in Phrygia esse dicilur.
Brisso autem, frater Palladii, Ecclesia sua ullro derelicla,
iu agello suo dcgit, terram propriis manibus fodiens. Lam-
petius vero, ut aiunt, in oppido Lydiae a quodaui Eleu-
thero adjutus, lectionibus vacat. Eugenius in patria est.

Elpidius, magnus ille Laodiceae Syriae Episcopus, ct Pap-

pus, per lolum triennium de scala domus suac non des-
cenderunt precationibus vacanles. Heraclidas Ephesius,
quadriennium jam iNicomediae in carcere inclusus est.
Reliqui autem Episcopi de communione Joannis, omni
spe abjecta, alii quidem communicarunt Altico, et in
alias Thracia^ Ecclesias translati sunt; alii vero delites-
cunt. Anatolium aiuntessein Galliis. PorroPresbyterorum
alii in Arabiam, et Palaestinam amandati sunt. Tigrius in
Mesopotamiam relegatus est. Philippus in Ponto exul mor-
luus esl. Theophilus in Paphlagonia degit. Joannes
/Ethrii filius, Caesareae construxit monasterium. Stepha-
num in Arabiam relegatum, e custodum manibus abstrac-
tum , Isauri in Taurum dimiserunt. Sallustium in Creta
esse dicunt. Audivi Philippum Monachum, et Presbyterum
Scholarum, in Campania aegrotare. Sophronius Diaconus
in Thebaidis carcere detinetur. Paulus Diaconus, ceco-
nomi adjutor, dicitur in Africa versari. Alius Paulus,
Diaconus Anastasiae, Hierosolymis vivit. Helladius, Pres-
byter Palatii, in agello suo Bithyniae vitam agit. Plures
aulem Constantinopoli delitescunt: alii in patrias suas
abierunt. Silvanus, sanctus Episcopus, Troade piscatur,
et piscatu vivit. Stephanus Monachus, qui B.omanorum
Epistolas delulit, ob id ipsum verberatus, decem menses
Constantinopoli in carcerc vitamegit. Cum autem ei com-
munio proposita esset, et non acquievisset, lateribus et
pectore ungularum violentia laceratis, cujus rei ipse ocu-
 l'ALLADH DlALOfiUS

lalus testis fui; Christi providentia in secunda ibrlasse

cerlaniina servatus, post decimum curalionis suaemensem,
Pelusium relegalus esl. Provincialis quklam miles, ex
Scholis Palatinis, accusatus tanquam Joannis fautor, post
varii generis plagas, et alrocissimas abrasiones, Petras
exul missus est. Elpidii vero Presbyteri famulus, quinqua-
ginla , ut aiunt, aureis conductus, ut sanctum Joannem
dolo interficeret : cum dcprehensus esset tres gladios
habere, septem ex iis qui ipsum apprehenderant, singil-
latim percussit. Quorum quatuor continuo sepulti sunt;
alii autem tres , post diulurnam curalionem , salvi evase-
runt, absoluto homicida. Beatus Eutropius, purus a mu-
lieribus, cantor, verberibus csesus, et lateribus ac fronte

usque adeo laceratus, ut et supercilia quoque evulsa sint,

facihus postremo ad latera, post ossa nudata, utrinque
admotis, et oleoplenis, in ipso equuleo animam exhalavit,
mediaque nocle sepultus est a Clericis, qui hoc patrarant;
cum Deus morti ejus testimonium praebuisset, visione
psallentium , ob Servatoris passionis conformitatem. Re-
tulit autem Diaconus, qui ab Episcopis rediit; a Praefecti
militibus, qui eos deduxerunt, usque adeo, jussu aliquorum
vexatos, ut mori optarcnt, et vivere recusarent. Nam pe-
cunias, quas in sumptus itineris sibi sumpserant, penitus
abreplas inter se partiti sunt, et in macra jumenta eos in-
jicienles, bidui iter uno die faciebant : multa nocte in di-
versoria introducentes, et summo mane ante lucem redu-
centes, ita ut ne miscras quidem escas stomachus relinere
posset. Turpibus praeterea et inhoneslis verbis eos impe-
tere non parcebant. Palladio etiam famulum absluleruut,
vim ipsi infcrentes, tabellas deponerct. Demetrium aulem
unus e deductoribus usque adeo vexavit, ut multa nocte
Bizyam pervenerit; qui slatim gravissimis doloribus tolo
corpore cruciatus, vivendi finem fecit : ita ut cuncti Deum
 :

DE MTA S. JOAMNIS CHRYSOSTOMI. 021

veneranles, agnoscerent eam essc poenam injuriarum

cnm praedixisset ei Palladius, ut redux quidam commilito
narravit :non incedes, sed miserabiliter morie-
Aliud iler

ris. Ecclesiis namque

viros sanctos omnino appropinquare

non sinebant; divertentes aut instabula, ubi scortorum erat

multitudo; aut in Samaritanorum, vel Judaeorum Synago-
gas, praecipue Tarsi : ita ut illic in angustias redacli, etiam
aliud quid cogitarent, quod erat minime praemeditatum.
Lnus autem ex Episcopis dixit : Quid ob diversoria trista-
mur? Num enim in nobis est, ubi diversemur, ut propria
voluntate indecore agentes , paenas demus? An ignoratis
haec omnia jam contigisse ac fulura esse , , cum Deus in
bis omnibus glorificetur ? Quam multre ex illis meretrici-
bus qua3 Dei oblivionem ceperant , aut ab initio eum ne
norant quidem, nobis visis ita vexatis, in timorem Dei
et cogitationem venerunt, ibrtasse in melius conversae,
aut saltem non prolapsae in pejus? Non parum est rationali

animae, quae a perlurbalionibus vexatur, vel modicum

respirare, quod est castimoniae fomentum : adeo ut dixe-
rit, quihaec sustinuit, sacrorum interpres Paulus : «Ghristi
1
«bonus odor sumus in his qui salvi fiunt , et in his qui

«pereunt, eo quod speclaculum facli sumus Angelis, et

«hominibus 2 Eo autem usque crudelitatis proruperunt

. »

locorum illorum Episcopi de communione Theophili, per

tolum Orientem, sicut relulit Monachus qui inde rediit,
ut plerique eorum non modo debitam humanitatem nos-
tris non cxhibucriut, verum datis muneribus Praetorianos

milites induxerint, ut eos ocius e civitatibus expellerent.

Sunt auteni qui liaec praecipue fccere , Tarsi et Antiochiae
Episcopi, atque Eulogius Caesarere Palaestinae; ante omnes
autem, Episcopus Ancyrae, et Ammonius Pelusii , partim
donis, parlimminis, deductores milites adversus eos ma-
1
2 Cor. ii, i5, — ' i Cor. iv.
 522 PALLADII DlALOGtlS

gis exaspernntes. ut ne
quidem eos excipere volen- laicis

tibus id permitterent Gaium

: sicut in Catholicis scribit ad
beatus Joannes adversus quemdam Episcopum, hospita-
litatem Gaii laudans, eumque orans, ne improbos Epis-
copos imitetur. Sic autem verba se habent Caio cha- :

» rissimo ,
quem ego diligo in veritate
1
. (marissime.de
»omnibus orationem facio prospere le ingredi, et va-
»lere, sicut prospere agit anima tua. Gavisus sunl valde
» venientibus quibusdam , et narrantibus mihi, quod in
» veritate ambulas , et in quibus sanctos reiecisti, majus
» his non habeo gaudium 2 » Et addit . : « Scripsi Ecclesia3 :

» sed is qui amat primatum genere in eis , Diotrephes non

» rccipit nos , verbis malignis garriens , et quasi non ei
» ista sufficiant, neque ipse suscipit fratres, et eos qui
» suscipere volunt, prohibet, et de Ecclesia ejicit. «Deinde
rursus admonet : «Charissiine, noli imitari malum. Qui
«eniin bene facit, ex Deo est : qui male facit, non vidit
«Deurn. » Hunc autem texlum de veteri malitia integrum
attulimus, ut hujus temporis Diotrephum ingenium expo-
neremus. Caeterum laudabat , et mirabatur secundae
Cappadociae Episcopos , ut qui plurimis cum lacrymis
condoluissent exulibus Episcopis : praesertim mitissimum
Theodorum , Tyanorum Episcopum, et Bosporium Colo-
nioe, qui quadragesimum octavum in Episcopatu agebat
annum : et Episcopum, qui qua-
Serapionem , Ostracinae
draginta quinque annos munus Episcopum, qui quadra-
ginta quinque annos munus Episcopatus gerebat. Cum
aliquandiu Theodorus prae stupore obmutuisset , dixit :

Quid igitur ad haec dicemus, Pater? «Num hora jam no-

3
» vissima est, et defectio ,» secundum Paulum, «per ista

«initium capit, ut demum reveletur filius perditionis,

» adversarius ? » Nam malos prospere agere, et haec patrare,

' 3 Joan. 1,1. — ^ ibid. 7. — * 2 Thess. iij 3.

 ,

DE VITA S. JOA.NNIS CHRYSOSTOMI. 52^

et durare, et praevalere; et bonos premi, ac spoliari, illum

appropinquare cum horroreme admonet. Episc. Proximus

quidem est fiais, sapientissime Theodore , juxta cum qui
ait : «Filioli , novissima hora est'. » Et juxta illud : «Exiit
»paterfamilias circa undecimam horam conducere opera-
?
»rios in vineam suam » Hora autem duodecima ultima.

est. Si vero ante quadringentos annos dicta est ab Apos-

tolo ultima ; multo magis nunc propter ha^c omnia. Deinde
haec ab initio contigerunt , Domino permiltente, ad exer-
cendos sanctos, cum eos cxpeteret Diabolus, sicut ait

Servator :«Simon, Simon , expetivit vos Satanas, ut cri-

» braret sicul triticum.Ego autem rogavi pro te, ut non
» \
deficiat fides tua
» Neque vero pro Petro rogavit Chris-
tus sed pro omnibus Christi fidem habentibus nihil
, , :

aliud significantecribro, quam orbem terrarum volupta- ,

tum ac dolorum plenum, per quae, veluti per foramina

terreni homines in orcum excidunt ab alente tritico, dum
velnt a foraminibus secernuntur. Aliis quidem diflluenti-
bus veluti per foramen ingluviei «quorum Deus venter ,

»est\ » Aliis autem per voluptatum illecebras, de quibus

Propheta ait : «Spiritu fornicationis seducti sunt 5 Neque .

» enim fornicatores, neque adulteri, neque molles, regnum

»Dei possidebunt. » Aliis per avaritiam : scilicet quicum-
que idololatriae conjugem sibi desponsarunt. Aliis pcr
iram et furorem , qui ferales tenebras amaverunt, de qui
bus Joannes : «Oui odit fratrem suum , in tenebris est ns-
6
»que adhuc . » «Ira»enim, ut ait Proverbiorum auclor,
«perdit etiam sapientes. » Aliis per incuriam et oblivionein,
in memoriae non perdurantes, et illud precanks
vigilantia

dicunt : « Dormitavit anima mea prae taedio 7 » Ouos .

miserans Scriptura, ait : « Vae vobis qui perdidistis patien •

'.i Joan. xi, 18. — k Matth. xx, 1. — 3 Luc. xx, 3i. — 4 Philip. m, 13.
— 5 1 Cor. vi, io. — 6 1 Joan. n, 9. — 7 Psal. cxvm, 18.
 ,

52^ PALLADII DIALOGUS

»tiam; et quid facietis , cum visitabit Dominus?» Aliis

pcr irrationabilem ostentationem, de quibus Psalmista prse-
dicebat : « Quoniam dissipavit Deus ossa hominibus pla-
» cenlium 1 . » Aliis per arrogantiam et fastum ,
quod est su-

perbia ; quos veluti ordinis desertoresPropheta insimulat :

aSuperbi inique agebant usquequaque , a lege autem lua

2
» nondeclinavi . » Unumquodque aulem horum vitiorum
plura alia subsequuntur : fastum invidia , avaritiam odiuni,
illiberalitas, mendacium furoremira, velexcandescenlia, :

contumelioe , invidentiae; fornicationem oblivio, securitas,

pigritia , zeli boni defectus,inutilisque vigilia : vanam glo-

ri.nn curiositas, perceptio donorum pompa, ,
simulationes,
personarum acceptiones, fallaciae : superbiam dementia
immisericordine , impia facta, mentis emotiones, atque
alias aliae, neplures recensVns, sermonem hunc onerem ,

cum abunde demonstratum sit , quod dictum est. Unicui-

que autem horum vitiornm contrariam virtutem Deus op-
posuit verbi gratia, luxuriae castitatem, gulositali tem-
:

perantiam , avaritice justitiam, irae lenitatem, tristitiaj

gaudium, oblivioni memoriam, socordiae patientiam, de-

mentiae prudentiam ignaviae fortitudinem vanitali hu- , ,

militatem, et aliis alias omnibus divinam Scripturam.

: his

Soli autem fastui virtutem conlrariam non dedit, ob exu-

pcrantiam vitii , se ipsum illi reservans , sicut dixil :

8
« Dcus superbis resistit . » Sicut etiam ipse Propheta pre-
catur, dicens : « Leva manus tuas in superbias eorum in

»finem\ » Et rursus : « Redde retributionem superbis 5 . »

Et quemadmodum ex fructu arbor cognoscitur, ut ait

6
Dominus Ex fructibus eorum cognoscetis eos » ila
: « ;

unusquisque hominum, sive sint sancti, sive dicantur.

Sic autem ubique sunt improborum prosperitates im-

Psal. lii, 6.— 2

ld. cwui, ioa.— > Jacob. iv, 6,— < Psal. lxxxii', 3.

— 5
Id. xein, a. — 6 Malth. vn, 16.
 , ,

DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 525

molae , Deo erga ipsos patienter agente. Hoc enim ipsnm
decet, ita ut sancti idipsum ex persona eorum qui vexan- ,

lur, proclamarint ad consolationem omnium nostrum

qui nunc patimur. Primas patientiae filius Job quid post ,

multa ait? Quid enim ? « Numquid ex homine reprehen-

»sio mea ?» Inculpatum se esse significans. « Et quare
1

»non irascar ? qui aspicitis me, admiramini ponentes ,

»manum super maxillam. Si enim recordatus fuero, reli-

»giose vixi, et dolores obtinent carnem meam. Quare im-
» pii vivunt, et invelerarunt in divitiis? Semen eorum

» secundum animam; filii autem eorum in oculis sunt.

»Domus eorum abundant, limor autem nullibi. Flagel-

nlumDei non est super illos. Bos eorum non immaturum
» peperit servata est ab aeslu in ventre habens non frus-
: ,

»tratae6t. Manent autem sicut oves perpetuoe. Infantes

» eorum alludunt tenenles psalterium, et citharam, et
,

«laetantur in voce psalmi consummarunt in bonis vitam ;

»suam, et in requie inferni obdormierunt. Dicit aulem

«Domino Recede a me, vias tuas scire nolo. » Iluic con-
:

sona , malorum tolerans et divinorum judiciorum praeco

David, ait, juxta illud : « Misericordiam et judicium
» cantabo tibi, Domine : quam bonus Deus Israeli rectis

» autem pene moti sunt pedes, pene effusi sunt

corde. Mei
2
«gressus mei » Cur? « Quia zelavi super iniquos, pacem
.

3
»peccatorum videns » Et alibi rursus, opes eorum dam-
.

nans dicit « Boves eorum crassae oves eorum fcetosae

, : ,

» abundantes in egressibus suis, promptuaria eorum plena,

»eructantia ex hoc in illud. Filiae eorum compositae , cir-

»cum ornatce, ut similitudo templi

4
. » Sed et malam
eorum concordiam, et pacem admirans addit « , : Non est
» clamor in plateis eorum neque ruina maceriae in domi- ,

»buseorum. »Deinde, vituperans corruptam vulgi opinio-

« Job. x.\i, 4. — a Psal. c, 1. — * ld. lxx, a. — i Id. ciaiii, i3.
h*6 PALLADII DIALOGUS

ncra , alt :'

« Beatnm dixerunt populum, cni hrec sunt. »

Et addit : « Beatus populus, cujus Dominus Jacob adju-

tor ejus. » Et ne eo usque sistcns testimonia, faciam , ut
llahacum cum
pcriclitetur impcrfccta oratio, audi rursus
quodam planctu super hujusmodi indignantem ac dicen- ,

lem « Usquequo, Domine, clamaho, injuriam patiens,

:

1
»et non exaudies ?» Injurias enim proximi, suas appel-
lavit. Et fralrum amans addit « Vociferahor ad te, et non :

«salvabis. Quare ostendisli mihi lahores, et dolores videre

» in aerumnam ac impietatem ? Ex adverso mei factum est

«judicium, et judex accipit. Idcirco dissipata est lex, et

» non perducitur judicium in finem, quia impius praevalet ad-

» versus justum. «Eodem spiritu eliam, misericordissimus

sanctorum , Jeremias, haesitans prae aliis, clamat : « Justus

es, Domine; quoniam apud te defensionem inslituam ve- :

» rumtamen judicia loquar ad te, Domine quare via pecca- :

» lorum prosperatur? abundant omnes, qui praevaricantur

2
«praevaricationes. Plantasti eos, et radicesegerunt ,»(hoc
est, licenter vivunt) «Etfecerunt fructum : » (non plane
spiritus) «Propinquus es ori eorum, et longe a renibus

«eorum. » His aulem omnino paria , sapiens Propheta,

Sophonias, homines ut maledicos culpans, qui Dei pro-
videntiam accusant, sanctosque miseros dicunt, ex per-
sona Domini ait : « Ingravaslis super me sermones vestros,
» ait Dominus, sumus?
et dixistis : In quo contra te locuti
«Dixistis : Deo Et quid amplius nobis?
Vanus, qui servit :

» Quia custodivimus mandala ejus, et quia ambulavimus

«supplices ante faciem Domini omnipotentis :etnuncnos

» bealificamus alienos, et aedificanlur omnes, qui faciunt in-
» justitias , et resliterunt Deo, et servati sunt. Haec oblocuti
ssuntqui timent Dominum , unusquisque ad proximum
»suum 3
. » Quibus similia infert, pietatis praeco, Paulus ;

1
Habac. i, a, et seqq. — » Jerem. xu, 2. — } Malach. 111, i3.
 ,

dr vita s. joannis chrysostomi. 027

« Mali autem homincs , et seductores proficient in pejus ,

1
»errantes, et in errorem mitlentes Deinde sanctorum
. »

vilitatem designans, ait : « Puto enim, quod Deus nos

»A|>ostolos novissimos demonstravit, quasi morti destina-
» tos : quia spectaculum facti sumus mundo, et Angelis ,

»et hominibus. Nam usque in hanc horam et esurimus

»et sitimus, el nudi sumus, et fatigamur, operantes ma-
2
» nibus nostris . » Corporeas aerumnas dinumerans : « Ma-
»ledicimur, et benedicimus : persecutionem patimur, et
sustinemus blasphemamur et obsecramus tanquam pur-
: :

»gamenta mundi facti sumus, omnium peripsema usque

» adhuc. » Cum Deus bonus et justus, secundum arcanas ,

quasdam rationes, stadii instar, mundum explicarit, et

nostri arbitrii nos fecerit, ut propria volunlate rem aggre-
dientes, justas pcenas solvamus, sicut Lex ait : « Posui
»ante faciem luam vitam et mortem : elige quod vis
s
. »

Cur autem, « Posuit? » Non est hujus temporis dicere,

nisi quod posuit. Neque enim sapientue fuisset, nos incon-

vertibiles esse factos, nullis propositis praemiis et mente

non recte agente. Inconverlibile enim soli Deo, sempi-

terno congruit. Diac. Praeclare et sapienter occurristi
Pater, praesentium menlis oculos illuminans, qui in his
semper offendunt ob Scripturarum imperitiam. Et quia
diu gymnasium Ecclesia fuit, victores suos ostendens
viros, ac mulieres, anteactis temporibus carnem
, Christi
non gralis comedisse. Contristat autem non vestra insta-
bilitas , seu persecutio , atque Ecclesiarum subversio.
Episc. Miror te, virorum honoratissime, Theodore , qui
mulliplicem ulilitatem confessus, rursus contraria loque-
ris. Beatos enim nos pnedicans, ut victores miserabiles
dicis, ut expulsos : quoniam Ecclesiis privati sumus*
Idem mihi pati videris, quod rustici, qui Olympia spec-
> 1 Tim. iii. i3. — » 1 Cor. iv, 8. — J Eccle. xv, 17.
 ;,;

528 PALLA.DII DIALOGUS

tant. llli enim ore hiant , perlibenter videntes praemia

lacrymanlur autem miserabiliter ad certanlium plagas.
Mihi autem praestat valles, et silvas, et maria pervagari
cum verilate, quam mullam gloriam pracsentis felicilatis
habentem, mendacio subjacere. Verilalem enim habens
habebo omnia etenim ipsi serviunt omnia, Mendacium
:

vero possidens, ne me ipsum quidcm habebo cum illius ,

non sim. Caeterum veritatem habens , non simpliciter

eam habere volo, ut dominam, aut servam, aut vicinam
sed ut sororem , et si fieri possit , utconjugem ipsius vo- ,

luptate frui, et postea hasredem, tanquam propriam uxo-

rem. Filia enim est sincerae illius veritatis ; cujus gener,
vir probus. Qui enim hoc signaculum possidet , repubes-
cit, nunquam senescit, nec marcescit, igne ardentiorem
habens zelum , acutiorem gladio sermonem , leviorem
aquila vitam. Impigre currit ad Scriplurarum meditatio-
nem, matrem domus custodem floret jugiter
velut ad :

lnetus; non capitur metu gloriatur inlrepidus sacro fu- ; ;

rore tripudiat; neminem odit; miseratur eos qui saeculo

abutuntur; beatos dicit, qui sibi vivunt contenti ; trisla-

tur spiritali tristilia ob Ecclesiasticorum socordiam. I)e

quibus ait Et Spiritum sanctum nolite con-

Apostolus : «
1
»tristare, in quo signati estis in diem redemptionis » .

Contristat autem spiritum, qui terga ei dat per negligen-

tiam. Ecquid omnia percenseo ? Moritur cum libertate lo-

quendi, nemine contristalo praeter daemones , et qui ipsis

proximi suut. Abundat illi tempus, non consumpsit dies

in malefactis. Duplicavit datam pecuniam , bonorumque

operum praemisit usuras, modico tempore longaevos im-
plevit annos. Testamentum bonorum nonscribit. Vivens
enim , et sentiens ea dispersit. Pulsavit mors corpusculi
ostium, prius quam mortem viderit, qure foris est, cla-

• Ephes. iv, 3o.

 :

DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 5ag

mat, discedamus hinc ; accinens : « Heu mihi, quia inco-
1
»latusmeus prolongatus est . » Ac nisi propter Deum qui
eam miserat, ipsi lites intenderet, exigens quod serius ve-
nit. Acquiescit demumliberatus ab aerumnoso corpore
ut a vitioso hospiliolo ruinam minanle. Aurem arrexit ad
eum qui dixit : «Euge, serve bone et fidelis 2 » auditurus ,

et reliqua. Sit autem tibi eorum quae dicimus , certum in-

dicium, verborum copia : « Ex abundantia enim cordis os
loquitur
5
. » Porro qui cum mendacio vivit, vitam habet
perturbatam. Aliquando quidem immodice gaudens, ob
incrementum pecunise, aut parvae gloriohe, aut ob amo-
rem meretriculse aut propter inimicorum suorum adver-
,

sam fortunam aliquando autem tristatur usque ad mortem,

:

dum mutationes somniat , et incertos eventus, noctesque

habet iusomnes, ac male dormit ? Quin et amicorum insidias
quidem confidens; omnibus dero-
ipse suspicatur, ne sibi
gans fidem, ut mendacibus. Qui hujusmodi est, timidus
est ut lepus; audax, ut porcus; fallax, ut chameleo;
deceptor, ut perdix; immisericors, ut lupus ; immansue-
tus, ut mus : sui ipsius inimicus; indesinenter invidens ;

se ipsum necessario crucians non sentit. Cum autem ,

malum contra alium cogitat, se ipsum prius pessime tor-

quet. Pulsavit mors, omnia dat, ut modicum adhuc duret
cupidus vitae indultum sibi tempus frustra consumpsit
, :

praeterea denarium non duplicavit neque salvum custo- ,

divit : jugiter tremit, ut folium , senescere nolens, et

quae delirantium senum sunt , patitur : mortem timet , ut
Deum. Deus illi est visibilis mundus. Et quid ultra? pal-
lescit, horret , anxius est : divinum judicium praeveniens,
se ipsum punit , conscientia illum atrociter torquente , et
unumquodque peccatum in memoriam revocante graviora
patitur, quam hi, quorum corpora verberibus concidun-

Psal. csix, 5. — » Matth. xxv, ai. — 3 ld. n, 34.

XCIV. 34
 ,
;,

/>3o PALLADII DIALOGUS

tur. Serviliter se demitlit ad lemporales potestates , foede

blanditur mundo , pro uno domino infinitos habetheros,
ut non serviat veritati ; timeri cupit, cum ipse omnes ti-

meal. Haec autem tibi pro virili a nobis dicta sint. Si quis
autem verius et elegantius dicens,imbecillitatem nostram
emendaverit; hunc libenter accipiemus , ut correctorem,
et fratrumamantem atque Servatori gratias agemus :

propter omnia.Verum ipse mihi expone Occidentalis

Synodi scopum, ac decretum et obsigna verba mea ,

siquidem tibi placuerunt, ut utiliter dicta. Cum autem

loqui desiisset, hsec ait Theodorus : Tibi quidem qui haec ,

narrasti , det Deus misericordiam consequi in illa die

tum quia a talium communione

tum quia no- abstinuisti,

bis haec aperte disseruisti. Caeterum Dominus meminerit

omnis sacrificii Joannis, qui ad mortem usque loquendi
libertatem non abjecit. Scopus Ecclesiae Romanae iste est,

non communicare unquam Orientalibus Episcopis, prae

sertim Theophilo donec Dominus dederit locum univer-
,

sali Synodo quae pulrefactis membris eorum

,
qui hrrc ,

patrarunt , medeatur. Etsi enim dormit beatus Joannes

vigilat tamen veritas, propter quam inquisitio erit. Eos
autem , qui talia in Ecclesia perpelrarunl, libenter conveni-
rem, in faciem dicens Lbinam Saccrdotium ? ubi sanc-
:

titas? ubi mansuetudo communio naturae?ubi Serva-

, et

toris mandata ? Ubi illud « Si offers munus tuum, et

:

«recordatus fueris, quia frater tuus habet aliquid adver-

»sum te vade, : prius reconciliare fratri tuo, et sic offer
1
»munus tuum . » Ubi illud : « Si quis te percusserit in
2
«maxillam dextram, obverte illi et alteram . » Ubi Scrip-
turarum meditatio Ecce quam bonum? « et quam jucun-
» dum , habitare fratres in unurn* » Ubi ! illud : «Fratres
»in necessitatibus utiles sint\ » Cur illud : « Frater, qui

» Matth. t, 23. — tbid. 39. — * Psal. c&xxu, 1. — 4 Pror. xtii, 17.

 DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 53 I

1
»a fratre adjuvatur, ut civitas uiunita , » pervertistis, et
sic fecislis?Frater, qui a fratre vexatur, aut spoliatur, ut
Quid tandem igilurve-
civilas miserabilis, et sine muris.
luli remmalam ter, et non semel
persequi aggressi estis ?

infelices Quia tandem ratione adversus ilium, tanquam

!

adversus inimicum caedem intentare non refugistis ? Quo-

modo venit in mentem vcstram sic adversus vos invicem
efferari ? (jnde tantammutationem ostendistis, ut a man-
sueto ad immite et immansuelum transiretis? Admiror,
et hanc conversionem admirans, obstupesco; intuens
omnia ob id nimis commota cur tanta audacia elati, :

mamillas praebentem, et pueros vos nutrientem , Dei

Ecclesiam , ut foecundam vulvam , conlumeliis affecistis ,

et concidistis ? ut implereturiu vobis Prophcticum illud :

« Pro quibus persecuti sunt in gladio fratrem suum , et

»vulvam labefactarunt interra 2 » . Gum hac vulva con-
gressus, divinus et salutaris sermo , vos alque illum semi-
navit, et plantavit in bonis innumeris ac utilibus rebus.
Nam cum deberetis vobis invicem opem ferre, ad ea quae
decebit; quid causae est, cur quiescere, et pacate de-
gere saltem in postcrum non censuistis ? Ad usum igitur,

et mutuum auxilium conditi, quiJ eam neglexistis gra-

tiam non modo non
, sublevantes fratris laborem , sed et
repellentes atque a propria cognatione abscindentes ? cum
Propheta clamet ad vos : « Nonne Pater unus omnium
«nostrum Nonne Deus unus condidit nos 3 ? » Sed dicetis
?

mihi Peccavit in legem. Qualem ? Quam vos conculcas-

:

tis, eam per nequitiam dissipantes. Lbi ergo naturse lex?

corrigere cum lenitate. Quid, quoeso, lege hostium abu-

tentes, persequimini, dum consulitis, et agitis quae con-
traria sunt, et inimicitiis digna. Quanto melius fuerat, ut
simul habitantes, atque in unum victitantes, communia
» Prov. xix, 18. — » Aroos. 1, 11. — ' Malach, xi, 10.

34.
53a PALLADII DIALOGUS

et bona consilia invicem communicaretis , ad gloriam et

gratiam Patris vestri ? Filiornm enim virtus, et gratia-
ruin concenlus, valde jucundus est parentibus, qui nihil
aliud a liberis suis cxpetunt quam illud. Hoc etiam probe
nosti ,
quod amicitiae et benevolentiae vinculum nihil aliud

sit, quam eniti , et omnia facere, quae placeant patri, or-

tus , educationis, atque conservationis auctori. Quem.ut

delirum, conlemnenles , bella in Ecclesia accendislis,
juxta Prophetam ,
qui dicit : « Insaniam in domo Domini
«fixerunt
1
, » cum excilare, atque hortari mutuo debere-
tis. Deinde prteter mentem et sentenliam patris bella im-
ulacabilia inter vos gcrenles. Addo quod et Dcum , et

omnes qui ad cum acccdunt, ipsius quidem filios, vcslros

vero fratres vehementcr obstupefacit, ac movet, nec ta-

cere permitlit : neque enim fdiorum utilitatis negligens
est, et solliciludinis expers. Vestram igitur dementiam
je°Te ferens , alque eorum oppressionem ,
qui injuriam

patiuntur. Ideo impune vos evadere justum non putat,

sicut ccepit. Neque enim ipsi decorum neque vobis tu- ,

lum morbus vesler tolerabilis non est, nec curc-e

est : et

cuiuslibet. Plagis enim et innumeris etiam castigatos vi-

bicibus deteriores factos esse vos videt. Mullum enim
insensibile, el inflexibile in vobis redundat, fratres, ger-
manos, et contubernales, praeterea et confcederatos at- ,

que ejusdem mensae ac lecti participes, et unius ejusdem-

que cognationis, adeo in odium turpissimum pervertistis,
ut eos etiam a finibus propriis, et communi lare expule-
rilis, et proculejeceritis, sine civitate, ac domo denique :

exules, quantum non ad ali-

in vobis fuit. Et haec molili,

quod teropus exilium terminantes, sed in quantum po-

tuistis, in infinitum etiam, per crudelitatem ac nimiam

mentis vestrae emotionem. Quod in his, et in beato

Osee. ix, 8.
 DE VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 533

Joanne fecislis intestinum odium rcaccendentes

,
ac ,

veluti acutnm gladium ad hunc usque diem adversus

eum linguam immitentes, iram amplectimini pro utili

doctrina, contumeliam in Ecclesia ad audientium inqui-

namentum effundentes. Et haec quidem illis dicta sint,
quibus Dominus in misericordia et lenitate retribuit se-

cundum opera. Tibi vero , beate Joannes, quibus ex

verbis immarcescibilem tibi coronam conficiam, contex-
tamque imponam, post exitum e vitse hujus sladio te lau-
dibus efferre non timens? Evasisti enim procellam. An
Mosaicorum illorum flosculorum coronam texam, quos
dedit ille, qui benedixit actuosum Joseph, et contempla-
tivum Levi Sacerdotem ? In te enioi ulrumque video. « In
«benedictione Domini terra tua, et a montibus cceli, et

»rore, et abyssso fontium subjacente, et tempore ger-

»minum, solisconversionum, et congressuum mensium, a
» vertice montium principii, et averlicecolliumaeternorum

1
«erunt super caput Joseph , » (et si quis similis Joseph)
et super verticem fratrum quibus praefuit, « Glorificalus

» primogenitus inter fratres. Tauri pulchritudo, ejus cor-

»nua : unicornis, cornua illius : in ipsis ventilabit gentes
» simul usque ad terminos terrae. » Et Levi dixit : Et si quis
eum imitatus est : « Date Levi manifestos ejus, et veritatem

»ejus viro sancto, quem tentaverunt in tentatione, male-

«dixerunt ei ad aquam contradiclionis. Qui dixit patri, et

«matri: Non non agnovit, custodi-

vidi te; et fratres suos

»vit eloquia tua, et pactum tuum servavit, manifestavit

» justificationes tuas Jacob, et legem tuam Israeli. Ponet

» semper thymiama in festivitate tua super altare tuum.

» Benedic, Domine, fortitudini ejus, et opera manuum ejus

» suscipe. Percute supercilium inimicorum insurgenlium

»in eum; et qui oderunt eum, non consurgant 2 »Ego .

*
Deut. xxxiii, i3. — • Ibid. 8.
 »

534 PALLADII DIALOGUS

autem et illud adtliderim : Qui diligunt eum, Jesu Christe,

non confundantur tuumcnim impcrium

: in saecula. Amen.
Episc. Et hoc tuae intelligentiaj documcntum , sensuum
scrutator Theodore, proferrc de thesauro mentis tuae, ut
ait Servator, « Nova, et vetera. » Vetera quidem, humanae
gapienliae documenta; nova vero, sancti Spiritus eloquia.

Ex quibus thesauris utrique parti quod congruebat, tri-

buisti. Tune quidem prudentiae est eloqui quae peccatori-

bus conveniebant, et de Mosaica benedictione Joanni de-
bitam coronam texere : qui sacerdotio sine affectufunctus,
vere ignoravitpatrem, et matrem, etconsanguineum genus,
ob exuperantiam justitiae; sed solos noverat, verbi divini
amatores, et operarios. Porro qui nostro tempore videntur
Episcopi, luteum quidem genus in quaestus, et mililias, et
dignitales invexerunt, praevaricati legem, quaedicit : « Non
» dabunt Sacerdotes filiossuos in principes et obambulones
»Regi*. «Spiritales autem virosinsidiis, asrumnis, custo-
diis, atque exiliis consumunt, meramqne bibunt ignoran-
tiam, ex his putantes se virtutis amicos dehonestare, de
quibus praedixit Servator : « Venient dies , in quibus pu-
2
» tabunt,quiocciderint vos, obsequiumsepraestare Deo .

Neque videlicet de gentilibus dixil, quia dixisset, diis :

qui plures, et non unum significant. Quod autem unum,

et solum nominavit, ostendit eos, qui nunc Ecclesiae
praetextu nos depraedantur. Perversos namque mores suos,
invidiamque occultantes, ejus curam se habere verbo si-

mulant, quam factis labefactarunt. Sed etsi hoc simula-

bunt, rerum exitus ipsos redarguet, obsecutos esse ei,
qui gloriatus est. Non movebor a generatione in genera-
<«

otionem sine malo

s
. »Nondum enim speciem novae haere-

seos invenerat, iniquitatis inventor, et pessimae concupis-

centiae excultor serpens , cum praspositos Ecclesiarum ad

« Levit. xviii, ai. — « Joan. xvi, 2. — J Psal. ix, 6.

 DB VITA S. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 535
routuas caedes efferavit, ambitione cathedrae et primae
sedis,per quae scissuram fecerunt. Si enim Spiritus Dei
concordia esset inter Episcopos, et ut auctor criminis,
aut indignus sacerdotio, aut, ut Theophilus ait, superbiae
obnoxius, arceri debuisset Joannes : poterat omnipotens
Dei sapientia jure, a sacerdotio illum arcere, aut modum
invenire per quem sine tumultu et sine fletibus ejiceretur,

scilicet aut morte, aut paralysi , aut amissione vocis, ut

novimus aliquibus ex adversariis accidisse, et aliquos
adhuc in eo esse, ut haec patiantur. Ex quo autem tot et
tanta Servatore indigna facta subsecuta sunt, ipse quidem
non depositus est, sed in exilium actus est. Evidens est
diaboli esse opus, cujus regnum Joannis praedicatione
destruebatur. Novi quidem sex Episcopos merito a Joanne
depositos , ut sacerdotalis dignitatis emptores , de quibus
superius dixi. Quis lacrymatus est? Cujus e naribus slij-

lavit sanguis? Quae aranei tela conscissa est? Quis domo

sua pulsus est ? Quis vel obolo mulctatus est ? Quis vero
Asiae circulator, aut opifex, aut agricola, aut sutor, aut
plebeius, gratanter non audiit? quod acciderat pro vin-
dicandis sacris legibus? Accinens : « Quam magnificata
»sunt opera tua, Domine! omnia in sapientia fecisti'. »

Ubi enim Deus operatur, omnia fiunt in sapientia : ubi vero

bonorum osor daemon , similiter omnia in insipienlia.
Porro insipientiam res absurdae sequuntur, iuvidiae, cades,
jurgium, aemulatio, furores, rixae, discordiae, fragores, im-
peritorum conspiratio, magistratuum fervor, cruces, la-

terum abrasiones, taedae, rivi sanguinum, intolerabiles

mulctae, publicationes bonorum, solutiones divinarum
sanctionum, contemptus legum, pudoris et frugalilalis
contemptus, orbis terrarum scissura, paratae terra marique
insidiae navales, equestres, pedestresque machinae ad im-
Psal. cxi,6.
536 PALLADII DIALOGUS

pedimentutn eorum qui veritatis causa exulant. Quomodo

igitur audent dicere : Dei dispensatione Joannes ejectus
est. Dicant aulem mihi, qui ista personant Nonne poterat
:

omnipotens Dei sapientia invisibili, ut dixi, virtute, Joan-

nem, si indignus fuisset, amovere; aut suadere adversariis
sine interventu et viribus principum moderate rem ferre ?

Si enim idem Deus est, qui Moysi cooperatus est ad li-

bertatem Israel, et obedientiam, Pharaone palam cla-

mante : o Non novi Deum, et Israel non dimiltam 1
.»
Quomodo igitur auxilio terrenorum principum indiguit in
causa Joannis? quasi senuerit, aut debilis factus sit, aut
non potuerit. Deinde qui quorumdam adulteria, infandas
libidines, atque aliorum prrestigias publicaverit,
non po-
tueritadhuc Joannem coarguere? Aut contra. Qui hujus
linguam fecit angina tumescere ita ut scripto veritatem ,

profiteri coactus fuerit, et alium permiserit incidere in

gradus, qui ipsi fuerunt mortiferi, aut alium erumpentibus
undique vermibus mutum in lecto maceraverit annum
fere integrum, aut alteri injecerit horrenda terricula cum
familiari podagra , aut qui crura secuit cujus voluit, aut
qui fceda morte cito eum rapuit, quem sciunt omnes hic :

in Joanne, sacrilego, ut dicitis, aliquid horum patrare

non valuit : sed hoc et illo indiguit, ut Joannem cum
ignominia expelk'ret, inulto plus ex eo gloriae ipsi conci-

lians. Errant igitur, vim verbi ejus nescientes. Sacrilegus

enim ille proprie est, non qui aurum, aut argentum, aut
vestes sericas, tinearum cibum, pauperibus elargitur : sed
qui pecunia , aut assentatione, aut epulis doctrinam Ser-
vatoris, et praecepta vendit. Deinde qui sacrum virum vita
et eloquentia ornatum divexat, per quem Servator, veluti
per craterem , et vas pretiosum , verbi amatoribus adju-
menta salulis propinabat. Uli igitur sacrilegi dicantur, qui

' Exod. T, 3.
 DE VITA 9. JOANNIS CHRYSOSTOMI. 5^7

Apostolicam Ecclesiani depraedati sunt, talibus eam pas-

toribus spoliantes, et ordinationes pecunia vendenles, ad
quos jamjam perveniet divina justitia, ad emendationem

ipsorum improbitatis. Si enim qui legem Moysis adnlte-

rabant per nimiam negligentiam, e templo a Servalore
ejecli sunt cum flagello, et quidem e funiculis, quia intus

columbas vendebant, quid illi nunc passuri sunt, qui

cauponantur NoviTestamenti Sacerdotium? nisi ut ajias-
torum principe virga ferrea conterantur? Ut ait Aposto-
lus « Qui violat legcm Moysis, absque misericordia sub
:

1
«duobus aut tribus testibus moritur » Quanto, pulatis, .

acerbiore dignus censebitur pcena, qui Dei Filium con-

culcavit, et sanguinem testamenti pollutum existimavit, in

quo sanctificatus est,etspiritum gratiae contumelia affecit?

Scimus enim, qui dicit : « Mihi vindicta, ego relribuam,
2
» dicit Dominus »Horrendum est incidere in raanus Dei
.

3
«viventis »Deus autem qui hunc pium et sanctum Pas-
.

torem, et justitiae luminare glorificavit, det ipse nobis par-

tem et haereditatem cum illo invenire in tremendo justi

judicii sui die. Gui competit gloria, honor, majestas, et
magnificentia , Patri, et Filio, ct Spiritui Sancto , nunc,
et semper, et in saecuia sseculorum. Amen.

» Hebr. x, 28. — • Rom. m, 19. — J Hebr. 1, 3i.

FINIS TOMI NONAGESIMI QUARTI.

 INDEX
TOMl NONAGESIMI QUARTI.

Pagio.

ECLOGA EX DIVERSIS BOMILII9.

Homilia XV. De Avaritia. 3

Homilia XVI. De superbia et inani gloria. i4
Homilia XVII. De invidia. i
Homilia XVIII. De odioet inimicitiis. jg
Homilia XIX. De tristitia et moerore. 58
Homilia XX. De ira et furore. 45
Homilia XXI. De imperio, potestate et gloria. 53
Homilia XXII. De Patientia. 64
Homilia XXIII. De eleemosyna et hospitalitate. 89
Homilia XXIV. De peccato et confessione. 117
Homilia XXV. De fuluro judicio. j35
Homilia XXVI, De virtute et vitio. i5 a
Homilia XXVII. De liberorum educatione. 171
Homilia XXVIII. De juramentis. »84
Homilia XXIX. De mansuetudine, et injuriarum memoria. ig3
Homilia XXX.Oratio de laudibus sancti Pauli apostoli, composita a
Theodoro magistro , ex ditersis orationibus sancti Patris nostri
Joannis Chrysostomi. aio
Homilia XXXI. De morte. a33
Homilia XXXII. De magnanimitate et fortitudine. a5o
Homilia XXXI II. In S. diem festum Ramorum. a6i
Homilia XXXIV. In sanctam diem natalem Cbristi. 3 6t
Homilia XXXV. De pcenitentia. a8j
Homilia XXXVI. Encomium in sanctum Apostolum Paulum. ao6
Homiiia XXXVII. De silentio et secretis. 3 ia
Homilia XXXVIII. Quod sine pudore conhteri deheamus veneran-
dam crucem, et quod per ipsam Christus nos salvos fecerit. ac quod
oporteat in ipsa gloriari. De virtute, el quam Deus cupiat salutem
nostram, et de eleemosyna. 3i3
Homilia XXXIX. Quod multas vias nobis Deus dederit ad non pec-
candum si velimus, et quod eum qui regnum ccelorum consecuturui
 1

540 INDEX.

sit, oporleat oninia servare mandala eum vero qui

: in al'is reele

agat , in aliis praevaricetur, in gehenna cogniturum esse quid sit

discriminis inter ipsum et alios. 3aa

Homilia XL. Quod oporteat omnia facere et operari pro salute fra-
trum nostrorum, quodque magnum honum sit contra nos admissa
peccata condonare, et quod id majus eleemosyna sit. 33
Homilia XLl. Quod oporteat nos iinitari sallem servos nostros, et
quod illi pro[iter timorem nostrum faciunt propter Dei timorem
,

facere. et de ineffabilibus bonis quae Sanctis preeparata sunt. 34o

Homilia XLII. Quod non oporteat tuibari cum videmus bonos im-
prospere agere, malos autem in rerum copia esse; et quod is qui in
peccalo vivit, nihil differat a mortuo fcetenle. 345
Homilia XLIII.Quod qui praesentia despicit, utrorumque potestalem
habeat , el quod cceno quovis et immunditia pejor sil avarilia. 354
Homilia XLIV. De compunctione, de patienlia. et concupiscentia
futurorum bonorum, et de secundo adventu Domini nostri Jesu
Christi. 365
Homilia XLV. Quod mortui non ita vehementer plangendi sint. 38o
Homilia XLVI. Quod etiamsi omnibus peccatis simus obnoxii, possi-
mus per confessionem salutem consequi et quod singuli noslrum
;

fidelium Angelum custodem habeant el de Sacerdotibus.

; 388
Homilia XLVII. Quod non indigne accedendum sit ad divina mys-
teria. 3$5
Homilia XLVIII. Florilegium in specie sermonis ex Chrysoslomo
collectum a Theodoro. Quid faciens Christianus vitse aelernae haere-

ditatem accipiet. 4oo

Dialogus historicusPalladii Episcopi HelenopoliscumTheodoro Eccle-
siae Romanas diacono , de vila et conversatione Beali Joannis
Chrysostomi Episcopi Constantinopolis. 4»7

EXPLICIT INDEX.
 .

25
9735

L.
o

aJ 73

B 3
o od

THE IWSTITU TC OF MEOIAEVAl STUDIES

59 QUEEN'S PARK CRESCENT
*
"^'«TO - 5, CANAOA

9 "7
3 5