WTK209U-GÖRSEL WEB TASARIMI
Ünite 2: Web İçin Tasarım İlkeleri
Giriş
Günlük yaşamda alıcı olarak nitelendirebileceğimiz
öğrencilere, uzmanlara, ziyaretçilere veya müşterilere
birçok farklı malzeme sunulmaktadır. Bu malzemeler
yapılarına göre genel olarak metin, görsel, işitsel, görsel
ve işitsel şeklinde gruplandırılabilir. Bütünsel bir sunumda
yararlanılan malzemelerin çeşitlilik göstermesi, farklı
algılama stillerine sahip kişiler için yararlı olacağı
düşünülebilir. Ancak gerçekleştirilmek istenen amaç
doğrultusunda bütün yapıların kullanılmasına gerek
olmayabilir. Sayfalarca metin ile ifade edilebilecek bir
içerik basit bir görsel ile sunulabilir. Fotoğraf veya resim
gibi durağan bir görsel ile anlatılmaya çalışılan bir olay,
hareketli bir görsel ile daha iyi ifade edilebilir ya da basit
bir geometrik cismin anlatımında etkili olarak
hareketlendirilmiş bir görselin durağan olarak alıcıya
sunulması daha yararlı olabilir. Benzer şekilde ses
eklentisiyle alıcının sesli ve görsel olarak durumu
anlamasına yardımcı olunabilir. Bu ve benzeri örnekleri
çoğaltmak mümkündür. Görüldüğü gibi bütün malzeme
yapılarının farklı durumlarda kullanılma gerekliliği
kaçınılmazdır.
Web sayfaları tasarlanırken içerikte görsel malzemelerin
kullanımı, daha fazla bilginin daha kısa zamanda
algılanmasına ve kavramlar arası ilişkilerin anlamlı olarak
yapılandırılmasına olanak tanıyacaktır. Ancak, web
sayfalarının algılamayı kolaylaştırabileceği gibi güçlüklere
de sebep olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle web
tasarımı yaparken görsel malzeme seçiminde amaca
uygunluğuna, tek bir konu ile ilişkili olmasına, sadeliğine,
dikkati çekecek derecede iyi renklendirilmiş olmasına,
ihtiyaca göre yazılı içerik bulundurmasına ve gerçeği
yansıtmasına dikkat edilmesi gerekir.
Web Tasarım İlkeleri
Web tasarım ilkeleri olarak sayılabilecek birçok farklı
unsur vardır. Ancak bunlar arasında en çok dikkat
edilmesi gerekenler:
• İçerik
• Hız
• Kullanılabilirlik
• İşlevsellik
• Uyumluluk
• Görsel tasarım.
Web sayfası tasarımı, sunulmak istenen, aktarılmak
istenen tüm içerik ve bileşenleri iyi gösterebilmek ve
kullanımı kolaylaştırmak içindir. Tasarımcılar rastgele bir
içeriğin ekleneceği bir siteye herhangi bir tasarım
yapamazlar. İçeriğe göre tasarım yapmak gerekir. İçerik
açısından site tasarlanırken dikkat edilmesi gereken
unsurlar şunlardır;
• Web sayfası kullanıcının sorusuna cevap verir
özellikteki içeriği barındırmalıdır.
• İçerik hakkında kullanıcıların beklentilerini
belirtebilecekleri formlar ya da iletişim
kurabilecekleri alanlar eklenmelidir.
• Web sayfası yapısı itibariyle içerik olarak sürekli
güncelleniyorsa mutlaka eski içerikleri için iyi bir
arşiv sistemi olmalıdır.
• Yazım ve dilbilgisi kurallarına, terminolojiye
dikkat edilmelidir.
• İçerik içerisinde oluşturulan bağlantıların anlamlı
olması gerekir.
Günümüz internet teknolojileri oldukça yüksek hızda
hizmet vermeye başlamıştır. Hız ilkesinin tasarımcılar
tarafından gözetilmesi ve sayfaların hızlı yüklenmesinin
önündeki engellerin giderilmesi gerekmektedir. Bu
engeller şunlardır;
• Büyük boyutlu içeriklerin sayfaya yüklenmesi
• İç içe çok sayıda tablo olması
• Standart olmayan yazı tiplerinin kullanılması
• Tasarımcının kod yazımlarında standartlara
uymaması
Kullanılabilirlik ilkesi ziyaretçiyi daha sonra aynı sayfaya
çeken ve rahat kullanım şansı veren bir ilkedir. Web
sayfası hazırlanırken hedef kitle özelliklerine göre
kullanım kolaylığı gözetilmelidir. Kullanım kolaylığı, yazı
tipi, renk, büyüklük, zemin ve yazı bütünlüğü ve çıktı
formatı gibi birçok farklı seçeneğe göre düzenlenebilir.
Kullanılabilirliğin iyi olması için aşağıda bazı özellikler
listelenmiştir:
• Hedef kitle analizi yapılmalı ve kullanıcıların
özellikleri belirlenmelidir.
• En düşük hıza sahip kullanıcı gözetilerek site
oldukça sade olmalı ve hızlı yüklenmelidir.
• Ziyaretçilerin sayfa kullanımı için yararlandığı
bağlantılar menüsü alışkın oldukları düzene göre
yerleştirilmelidir.
• Web sayfalarının taşıdığı logolar kurumsal
kimliğin ana parçasıdır. Bu yüzden logoların
tıklanabilir olması ve iyi konumlandırılması
gerekir.
• Web sayfası okunabilir olmalıdır.
• Doğru yazı tipleri kullanılmalıdır.
• Önemli kavramlar kalın olarak veya özel
renklerle vurgulanmalıdır.
• Küçük boyuttaki bilgisayarlar ya da mobil
cihazlarla da erişilebileceği unutulmamalı ve
evrensel standartlara bağlı olarak kabul edilen
büyüklüklere göre içerik ve tasarım
konumlanmalıdır.
• Yardım, site haritası, sıkça sorulan sorular gibi
servisler sitede bulunmalıdır.
• İçerik çok fazla ise arama kutusu bulunmalıdır.
• Kullanıcılara hata ile karşılaştıklarında hatanın
olası nedenlerini açıklamaya çalışmalıdır.
• Sitenin iletişim bilgileri ve iletişim formu
bulunmalıdır.
1
 WTK209U-GÖRSEL WEB TASARIMI
Ünite 2: Web İçin Tasarım İlkeleri
Kullanıcılar, web sitesi tasarımında sitenin sahip olduğu
teknik özelliklerden ve alt yapısındaki kaliteden çok, ne
gördüğü ve neye ulaşmak istediğiyle ilgilenir.
Ziyaretçilerin çok fazla bağlantı tıklamadan gezinim
bileşenleri üzerinden istediğine erişebileceği bir hiyerarşi
oluşturulması ve ziyaretçinin aradığına ulaşma çabasının
minimize edilerek sağlanması web sayfasının
işlevselliğinin göstergesidir.
Uyumluluk ilkesi tasarımcılar tarafından göz ardı
edilmemelidir. Web sayfalarına ulaşmak için kullanıcılar
özel programlardan yararlanır. Bu programlar
tarayıcılardır. Bütün tarayıcılar genel olarak bütün
biçimsel kodları tanırlar. Ancak standartlara uymayan
tasarımlar tarayıcılarda farklı görünümlere sebep
olabilmektedir. En çok kullanılan tarayıcıları şu şekilde
sıralayabiliriz; Google Chrome, Internet Explorer, Safari,
Mozilla Firefox ve Opera. Uyumluluğun bir diğer yönü de
arama motorlarıdır. Bu yüzden tasarımcılar arama
motorları için sitenin uyumluluğuna dikkat etmelidir.
Web sayfası oluşturma sürecinde dikkat edilmesi gereken
bir diğer aşama tasarım aşamasıdır. Görünümün nasıl
olacağına, içeriğin nerede gösterileceğine, ana menüler ve
alt menülerin konumuna, başlık ve taban görünümüne
kadar bütün düzene tasarım aşamasında karar verilir.
Web sayfalarının biçimsel olarak doğru tasarlanabilmesi
için vazgeçilmez unsur görsellerdir. Görsel türleri aşağıda
verilmiştir:
• Gerçekçi görseller
• Analojik görseller
• Örgütsel görseller
• İlişkisel görseller
• Dönüşümsel görseller
• Yorumlayıcı görseller.
Görsel tasarım ilkeleri aşağıda verilmektedir:
• Bütünlük
• Denge ve Simetri
• Vurgu
• Hizalama.
Bütünlük, görseli meydana getiren bütün öğelerin bir
bütün halinde basit şekilde anlaşılabilmesidir. Bir yüzey
üzerinde birbiriyle ilişkili objelerin bütün halde ifadesinde
karmaşıklığın olmaması ve ilk bakışta ilişkilerin göze
çarpması gerekmektedir. İlişkiye dâhil olmayan dikkat
çekici objeler görselden çıkarılmalıdır.
Görsel tasarımda denge, dengesizliğe tercih edilir.
Tasarımda kullanılan objelerin yatay ve dikey düzlemde
dengeli olacak şekilde yerleştirilmesi gerekir. Denge ilkesi
web sayfası tasarımlarında ve web sayfası içeriğinde
oldukça önemli olan bir görsel tasarım ilkesidir.
Kullanıcının sayfaya eriştiğinde kullandığı aracın
bütününe hitap etmeyecek bir düzen biçimsel tasarımın
doğru yapılmadığının göstergesidir. Tasarımcı nesneleri
dizerken belirli bir terazi dengesi gözetmeli ve bir düzen
takip etmelidir.
Görsel malzemeler üzerinde bazen tek bir yere daha çok
dikkat çekilmek istenebilir. Karışık bir görselde istenilen
objenin öğrenen tarafından hemen fark edilebilmesi için
diğer objeleri bulanıklaştırma, asıl objeyi keskinleştirme,
farklı renklendirme ile dikkati istenilen objeye
yönlendirmenin yapılabileceği gibi özel işaretçilerden (ok,
daire gibi) de yararlanılabilir. Bunu sağlayan vurgu
ilkesidir.
Kullanıcıların dikeyde ya da yatayda sıralanmış objeleri
algılaması dağınık yerleştirilmelere göre daha kolay
olmaktadır. Bu durum istenilene ulaşma sürecinde
kullanıcılara kolaylık sağlamaktadır. Hizalama ilkesi
simetri ve denge ilkesini tamamlayan bir özelliktir. Benzer
nesnelerin bir düzene göre dizilmesi kullanıcının
dikkatinin dağılmamasına ve algılamasının kolay olmasına
olanak tanıyacaktır.
Web sitesi tasarımında ve tasarım oluşturulduktan sonra
içeriğin etkili sunumunda görsel üretimi gerekmektedir.
Görsel malzeme üretimi için kullanılabilecek ücretli veya
ücretsiz birçok program vardır. Bu programlardan bazıları,
tüm bilgisayarlarda var olan Paint, Word, PowerPoint,
alanda en çok tercih edilen ücretli programlardan
Photoshop, Illustrator, Flash ve ücretsiz olarak ulaşılabilen
Photoscape, Paint.NET, Pencil programlarıdır. Görsel
üretiminde programın amaç değil araç olduğu
unutulmamalı ve amaca ulaştıran her türlü tekniğin
kullanılabileceğine dikkat edilmelidir.
İyi Bir Web Sayfasının Özellikleri
Web tasarım ilkeleri ve biçimsel tasarım ilkeleri iyi bir
web sayfası oluşturulabilmesi için gerekli şartlar
arasındadır.
Web sayfalarında kullanıcıda bırakılan ilk izlenim çok
önemlidir. Kullanıcının ilk bakışta sayfadan hoşnut olması
sonraki karşılaşacaklarına ön yargılı davranmalarına
olanak tanıyacaktır. İyi bir ilk izlenim elde edebilmek için,
dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
• Web sayfası bağlantısı (URL) kısa ve
hatırlanması kolay olmalıdır.
• Ana sayfanın boyutu gözetilmeli ve kullanıcının
sayfayı açması uzun sürmemelidir.
• Sayfalar kolayca okunabilir, anlaşılabilir ve
hatırlanabilir olmalıdır.
• Kullanıcılar web sayfasına ulaştığında tüm
içeriğin özetini ilk açılan ekran olan anasayfa
sekmesinde görmeyi tercih eder.
• Kullanıcılara web sayfası sahipleriyle iletişim
kurabilmeleri için e-mail, telefon numarası gibi
bilgiler vermek, siteye olan güveni arttırır.
• Web sayfası kullanıcıların ilgisini artıracak
şekilde olmalıdır.
• Kullanıcı kontrolleri ve güvenli bağlantı
sertifikaları web sayfasına olan güveni arttırır.
2
 WTK209U-GÖRSEL WEB TASARIMI
Ünite 2: Web İçin Tasarım İlkeleri

Sistemin kullanımı kolay olmalı ve çok sayıda içeriğe

erişim sağlamalıdır. Bir sitede navigasyonu sağlayan en
basit ve en anlaşılır yöntem site haritasıdır. Özel bir menü
aracılığıyla kullanıcıya bütün site haritası gösterilebilir.
Bütün sayfalardan, ana sayfaya dönüşün olması,
kullanıcıların daha güvenli bir şekilde yönlendirilmesini
sağlar.
Tasarımcı ve web sayfası içerik sorumlusu sayfa içeriğinin
biçimsel tasarım ilkelerine bağlı şekilde hazırlandığından
emin olmalıdır. Sayfa içeriği nesnel ve yansız olmalı,
güncelliğini korumalıdır. Durağan ve hareketli görsellerin,
video ve seslerin içerikte kullanılması ilgi çekiciliği
arttıracaktır. Evrensel tasarım ilkeleri gözetilmeli, engelli
kullanıcıların siteyi gezinebilirliği test edilmelidir.
Ziyaretçinin kendini özel hissetmesi ve muhatap bulması
yalnız olmadığını düşünmesine ve siteye aidiyet
hissetmesine olanak tanıyacaktır. İletişim bilgileri, iletişim
formu, yorum ekleme, eşzamanlı ya da eşzamansız destek
ve ulaşım bilgilerine yer verilmesi iyi bir web sayfası
oluşumunda gerekli görülmektedir.
Tarayıcı ve arama motoru uyumluluğu kontrol edilmeli,
tasarımcı ve içerik uzmanı tarafından farklı tarayıcılarda,
farklı araçlarla kontrol edilmeli, arama motoru indeksleme
süreçleri için doğru ve anlaşılır şekilde kodlanmalıdır.
Kullanıcı memnuniyeti gözetilmeli, sayfa sürekli olarak
kullanıcıların dönütleriyle yeniden güncellenmelidir. Bu
doğrultuda kullanıcı deneyimlerini sorgulamak ve
memnuniyetlerini ölçmek amacıyla web sayfasında
memnuniyet anketlerine yer verilmelidir.