KAKA Engineering, we're driving the future

Home Knowledge Inspection Boiler/ Vessel Hydrotest/Safety valve Contact Us ENG version ASME Boiler Room

ความเข ้าใจ เกียวกับ RT Marking บน Pressure vessel

RT Marking บน Pressure vessel คืออะไร หลายท่านทราบดีแล ้ว และ

หลายท่านยังไม่ทราบ และหลายท่านยังสับสนบ ้างเล็กน ้อย ในทีนี พวกเรามา
เปิ ด ASME Code section 8, div 1 ไปพร ้อมๆกัน ในหัวข ้อของ UG-116
REQUIRED MARKING ในหัวข ้อ UG-116 (e) กันได ้เลย

เราจะพบ ประเด็นสําคัญ ย่อๆกล่าวไว ้ว่า เมือเราทําการตรวจสอบ vessel

กันด ้วย Radiographic หรือ Ultrasonic Examination (โดยในทีนี ผมจะขอ
กล่าวเฉพาะ RT เพือให ้เข ้ากับบทความก่อน) พวกเราจะต ้อง ทําการ
Certification Mark เอาไว ้ทีตัว vessel ว่า vessel ใบนี/ลูกนี มีการทํา RT แบบ
ไหนนันเอง

และเจ ้า RT Marking นี จะถูกระบุอยูใ่ น vessel data sheet หรือ vessel

report อีกด ้วยครับ

ความสําคัญอยูต ่ รงไหนล่ะ เจ ้า RT Marking ตัวนี ความสําคัญทังในส่วน

Source projector หรือ พวกเรานิยมเรียกกันว่า source ตัวนี model 880B
สามารถอัด Ir-192 ได ้ถึง 150 Ci เทียบนํ าหนักตัวแล ้ว ผมชอบตัวนีมากครับ
ออกแบบ/ ผลิต/ ตรวจสอบ พอๆกันหมดครับ ในการออกแบบ เจ ้า RT Marking
ก็จะไปสัมพันธ์กบ ั Joint efficiency ทีจะมีผลกับความหนาของ vessel ทีเรา
ออกแบบ, การผลิต เราก็ไปเน ้นทีกระบวนการเชือม ช่างเชือม ว่าแนวนี ส่วนนี
เน ้นๆหน่อย ขอเนียนๆหน่อย การตรวจสอบ ก็จะทําให ้ผู ้ตรวจสอบ พิจารณาการ
ทํา RT ได ้ถูกต ้อง ตรงจุด ประมาณนีครับ

ในทีนี เราจะขอกล่าว คร่าวๆ โดยรายละเอียดมีดงั นี เมือเราพบเห็น RT Marking หรือ เวลาพวกเรา ไปสนทนากับเพือนชาวไทย หรือ เพือนชาวต่างชาติ หรือ
อย่างกรณี ถ ้าพวกเรา ต ้องไปทํางานกันทีต่างประเทศ จะได ้เป็ นไปในภาษาเดียวกัน ยกตัวอย่างคร่าวๆ vessel ใบที 1 ทํา RT แบบ Full radiography, vessel ใบที 2
ทํา RT แบบ Spot radiography เป็ นต ้น (โดยจะ Mark ไว ้บนตัว vessel ก็ได ้ หรือ Mark หรือ เขียนไว ้บน Nameplate ก็ได ้)…อันได ้แก่ มี 4 แบบเท่านันบนโลกนี หาก
เราอ ้างอิงจะสร ้าง vessel ตาม ASME Code กล่าวคือ RT1, RT2, RT3 และ RT4 โดยมี concept โดยรวม ทีทาง ASME จัดการ Group ให ้พวกเรา ดังนี

RT1 Full radiography

RT2 Full radiography

RT3 Spot radiography

RT4 กรณีทไม่
ี เข ้าข่าย RT1 หรือ RT2 หรือ RT3
POWERED BY
/
 พวกเราเริมสนุกกับ ASME กันหรือยังครับ RT1 กับ RT2 มันจัดอยูใ่ นกลุม
่ Full radiography เหมือนกัน แล ้วมันต่างกันตรงไหน ยกตัวอย่าง เราไปเจอ
vessel มา 2 ใบ หน ้าตาเหมือนกันหมดเลย joint เหมือนกันหมด ต่างกันทีตอน marking พอเข ้าไปดู vessel A เป็ น RT1 Marking แต่ vessel B เป็ น RT2
Marking ? เอ…แล ้วตอน ทํา RT มันต่างกันตรงไหนล่ะพวกเรา ทีนี ลําดับความเข ้าใจกันด ้วยภาพประกอบ

Example 1. ยกตัวอย่าง เอาแบบเห็นภาพง่ายๆก่อน vessel A กับ vessel B กําหนดให ้เป็ น butt weld ทุกแนว หัวถังเป็ นแบบไร ้ตะเข็บ 2:1
ellipsoidal head ดังนันจากภาพประกอบของถังทียกตัวอย่าง จะเห็นได ้ว่า ส่วนตัวถัง หรือ shell เป็ น Category A ส่วนหัวถัง หรือ Head เป็ น Category B
กําหนด Dimension หรือ ขนาดเท่ากันหมด ทีนเรามาดู
ี กนั ผมอยากให ้พวกเรา เข ้าใจ concept ก่อน

ต ัวอย่าง RT1 Marking พวกเราเปิ ด UG-116 (e) (1) ประกอบครับ…

ใจความสําคัญอยูท
่ ี จะต ้องทํา Full radiography ตาม requirement UW-11 (a)
โดยจะต ้องทําตลอดแนวเชือม หรือ Full length นันเอง

- แปลว่า vessel A ทีเราเห็นตามภาพ มีการทํา RT ครบ/หมด/ทุกความ

ยาวแนวเชือม (หากมองจากภาพประกอบ เราเห็นแนวเชือมทังหมด 3 แนว คือ 1
แนว longitudinal weld ทีตัวถัง/Category A และ 2 แนว circumferential weld
ทีหัวถัง/Category B)

ต ัวอย่าง RT2 Marking พิจารณา vessel B เราจะทํา RT แบบ Full

radiography ทีตัวถัง หรือ longitudinal weld แต่สว่ น่joint หัวถัง เราทํา RT
แบบ spot radiography แบบนี เข ้าข่าย RT2 Marking หลายท่านเริมสงสัย แล ้ว
ว่า…อ ้าว นายช่าง ทําการ RT แบบ spot radiography แล ้วจะมาสรุปจาก
ย่อหน ้าบน ของบทความนี ว่าเป็ น full radiography ได ้อย่างไร ?

Vessel A หน ้าตา การออกแบบ แนวเชือม เหมือน Vessel B ทุกประการ กรณี

- นันสิ แล ้วนายช่างบอก RT2 เป็ น Full radiography แต่ทํา spot เริมงง แบบนี RT Marking จะช่วย ลดความสับสน เวลาเราไปทํางานได ้ครับ
?

เพราะ RT2 Marking ใจความสําคัญ หรือหัวใจ จะอยูท

่ ี UW-11 (a) (5) (b) กล่าวคือ Category B หรือ C ทีมันมาชน หรือมาต่อ หรือมา intersect กับ
Category A นัน จะสามารถ หรือ เพือนชาวอเมริกา จะบอกว่า อย่างตําทีสุด คือ as a minimum, meet the requirement ในเงือนไข spot radiography

แปลว่าอะไรครับพวกเรา…นันหมายความว่า minimum requirement ของ vessel ใบนี เราสามารถทีจะทํา spot radiography ได ้(ประหยัดค่า film
RT ไปได ้หลายพัน ถึงหลายหมืน-เผือทํา RT แล ้วไม่ผา่ น ซ่อมแล ้ว ซ่อมอีก) หรือ หากท่านไม่สนใจ ผมมีเงินนายช่าง ผมอยากจะทํา RT ทีหัวถังใบนี แบบ Full
length เลย ผมอยากดูฝีมือ ช่างเชือม ท่านก็สามารถทําได ้ เพราะ minimum requirement ท่านเป็ น spot radiography ท่านสามารถทํา full radiography
ี ั ญหา ทําจบปุ๊บ ทดสอบ Hydrostatic test ปุ๊บ เตรียมปั มตรา RT1 ลงบนถังได ้เลย
ได ้เลย สบายๆ ไม่มป

เพือนสมาชิก ไม่งง กันนะครับตรงจุดนี ทีทาง ASME จัดกลุม

่ ของ Full radiography ให ้อยูเ่ ข ้าใจง่าย ทัง RT1 และ RT2 หรืออาจกล่าวได ้ว่า RT2 มีไว ้
เป็ น option เป็ นทางเลือกเวลาเราผลิตถัง จะไปประหยัดในส่วนค่าตรวจสอบ ทังๆทีถังเราออกแบบเหมือนกันเป๊ ะ ยกตัวอย่างจากด ้านบน แต่อย่าลืมใจความสําคัญ
ต ้องเข ้าข่ายอะไรครับพวกเรา UW-11 (a) (5) (b) นันเอง หัวใจทศกัณฐ์อยูท
่ นี
ี จัดว่าเด็ดครับ ช่าง x-ray แถวบ ้านนายช่างบอกมา

เพิมเติม : ถ ้าเรากําหนด จากโจทย์ Example 1. ให ้แนวเชือมในส่วน Category A และ Category B เป็ น Full penetration หรือ เรียกง่ายๆ คือ weld
type 1 ดังนัน เราสามารถตอบได ้ทันทีวา่ ในการออกแบบ เราจะทําการคํานวณความหนา ทีต ้องมีเรืองของ joint efficiency มาเกียวข ้อง จะได ้

Vessel A เรากําหนด RT1 Marking ดังนัน Vessel B เรากําหนด RT2 Marking ดังนัน

- ตัวถัง Joint efficiency = 1.00 - ตัวถัง Joint efficiency = 1.00

- หัวถัง joint efficiency = 1.00 - หัวถัง joint efficiency = 1.00

Vessel B ส่วนหัวถัง joint efficiency จะเท่ากับ 1 ได ้อย่างไร มันทํา RT แบบ spot มันต ้องใช ้ joint efficiency ที 0.85 สินายช่าง?

ตรงนีหลายท่าน แย ้งมา ทีถูกต ้อง คือกรณีนี หัวถัง vessel B นัน joint efficiency ต ้องเท่ากับ 1.00 เช่นเดียวกัน แม ้ว่าเรา RT2 Marking นะครับ เพราะอะไร
เพราะ RT2 นัยยะ มันคือ full radiography ถึงแม ้ว่า ท่านจะปั ม ท่านจะตอก หรือ สแตมป์ ทําตรา RT2 marking แล ้วนัน ตอนท่านทํา RT ในส่วนหัวถัง ทําแบบ spot
radiography ก็จริง แต่ joint efficiency ท่านจะไปเลือกช่อง spot radiography ไม่ได ้ (เราจะบอกว่า เราทํา spot radiography นะ ดังนัน joint efficiency ต ้องเป็ น
0.85 แบบนัน ไม่ใช่)

เพราะอะไร เพราะ RT2 นัยยะ มันคือ full radiography เมือมันอยูใ่ นหัวข ้อใหญ่คอ
ื full radiography ท่านก็จะต ้องเลือก joint efficiency เป็ น 1.00 (ในตัวอย่าง
นี) เพือนสมาชิกอย่าเพิงสับสนนะครับ เพราะ RT2 Marking มันถูกจัดกลุม ่ ให ้อยูใ่ น full radiography นันเอง ASME จัดกลุม ่ ของ full radiography ให ้พวกเราแล ้วใน
UW-11 POWERED BYดังนันจึงสามารถกล่าวได ้เช่นเดิม คือ ASME มี RT2 Marking เป็ น option ในกลุม
พวกเราอย่าลืม ่ ของ vessel ทีต ้องทํา full radiography นันเอง จึงเป็ นคํา
/
ตอบสุดท ้ายในการเลือกใช ้ joint efficiency ในตําแหน่ง หรือใน column ของ full radiography แม ้ว่า RT2 Marking จะมีการทํา spot radiography นันเองครับ

RT3 Marking มาต่อกันที RT3 Marking เป็ นอะไรทีเข ้าใจง่าย ตรง

ไปตรงมา ไม่ม ี option ไม่มเี งือนไขพิเศษ ไม่ม ี minimum requirement
อะไรทังนัน

กล่าวคือ หาก vessel ใบไหน ปั ม RT3 Marking นันหมายความว่า

vessel ใบนันชัดเจนว่าต ้องทํา Spot radiography นันเอง หรือพูดให ้ง่าย
กว่านัน พวกเราไม่ต ้องไปสนใจ UW-11 (a) Full radiography กันแล ้วครับ
ลบออกจากสารระบบไปได ้เลย เจอ RT3 Marking สิงเดียวทีขอร ้องเธอก่อน RT3 Marking กับ spot radiography ไม่มอ
ี ะไรในกอไผ่
ไป คือ UW-11 (b) Spot radiography เป็ นคําตอบสุดท ้าย

มาวิเคราะห์ RT3 Marking กันสักนิดครับ ยกตัวอย่าง vessel C (หน ้าตาไม่ได ้ต่างจาก vessel A,B เลย เพิมมาแค่ volume เท่านันเอง-แนวเชือม มีความ
ยาวรวมมากกว่า หรือเยอะกว่า) โดย vessel C หากเป็ น RT3 Marking สิงทีเราพบเห็น ชัดเจนทีสุด คืออะไร คือความเข ้มข ้น, ความถี, ความเคียว ในการทํา RT
เราจะพบว่า มัน spot หมดเลย ทุกแนวเชือม ทังใบ spot หมด ในทุก Category ไม่สนใจ

ประหยัดค่าตรวจสอบ หรือ ประหยัดค่าทํา RT ว่าง่ายๆ แต่….แต่อย่าลืม joint efficiency เราลงมาอยูท ี าตํากว่าเดิมนะครับ นันคือจากตัวอย่าง Vessel
่ ค่
A,B หากเป็ น RT1, RT2 Marking กรณีนี Joint efficiency จะอยูท
่ ี 1.00 แต่หากเป็ น RT3 Marking ท่านจะเห็นได ้อย่างชัดเจน joint efficiency จะอยูท
่ ี
0.85 นันคือ ในการออกแบบ เราจึงมีความหนาทีเพิมขึน แปลว่า ค่าวัสดุ(material cost) เพิมขึน แบบไหนคุ ้มกว่ากัน กรณี ค่า material cost ทีเพิมขึน กับค่าตรวจ
สอบ examination cost ทีลดลง นีคือการบ ้านของ engineer ครับ

RT4 Marking ตัวสุดท ้าย สําหรับหัวข ้อนี สันๆ ง่ายๆ กําปั นทุบดินเลย คือ vessel ใบใดก็ตามแต่ ทีมีการทํา RT โดยทีไม่เข ้าข่าย หรือ ไม่อยูใ่ นเงือนไข
ของ RT1, RT2 หรือ RT3 อ่านแล ้วสับสน แปลว่าจะ Full radiographic ก็ไม่ใช่ จะ Spot radiographic ก็ไม่ใช่ แล ้วมันเป็ นอย่างไรล่ะทีนี กับเจ ้า RT4
Marking ขอตัวอย่าง สักตัวอย่าง สองตัวอย่าง ให ้พอเห็นภาพกันสักหน่อยสินายช่าง

RT4 Marking ตัวอย่างที 1 RT4 Marking ตัวอย่างที 2

ผมให ้เป็ นถัง D1 มาดูหน ้าตา vessel ใบนีกันบ ้าง พบว่า หน ้าตา
มันเหมือนกับ vessel C อย่างไม่มผ
ี ด
ิ เพียงแต่จับมันตังขึน กลายเป็ น
vertical type ส่วน joint อืนๆ หน ้าตาเหมือนกันหมด Joint
Category พิมพ์เดียวกัน การออกแบบ พืนฐานคือ การจับ RT3
Marking มา modify เสียใหม่ คือ จับ vessel C มาทําการออกแบบ
POWERED BY
ใหม่ ใน Joint Category B ให ้เป็ นแบบ Full radiography เสีย ดัง
ผมให ้เป็ นถัง D2 หน ้าตาเหมือนถัง D1 ทุกอย่าง ต่างกัน
เพียง vessel ใบนี ทางเจ ้าของงาน กําชับนัก กําชับหนา ว่า…นาย
ช่างครับ vessel แบบ vertical type ของเราใบนี ทีจะมาจ ้างนาย
ช่างออกแบบ เราอยากให ้มีการตรวจสอบ หรือ ทํา RT ใน joint
่ ้านล่างสุดในแนว longitudinal weld ด ้วยได ้หรือไม่
ส่วนทีอยูด
เพราะเรากังวล ว่าจะมี pressure ทีเพิมมาจาก static head
/
นันเราจะเห็นได ้ว่า ใน vessel D1 เรามีทงั spot radiography(ที นันเอง ดังนันส่วนล่าง shell ล่างสุด หรือ bottom shell เราอยาก
joint efficiency = 0.85) และ Full radiography (ที Joint ให ้นายช่างออกแบบ เป็ น full radiography ส่วนเดียว ส่วนใน
efficiency = 1.00) shell หรือ head ส่วนอืนๆ เราไม่สนใจครับ

เข ้าข่ายไหนครับพวกเรา RT1 และ RT2 นีตัดทิงเลย เพราะใน แบบนีก็มน

ี ะครับพวกเรา ไม่ใช่ไม่ม ี ทางเจ ้าของงานกําชับมา
ส่วนตัวถัง เราออกแบบเป็ น spot ไม่ใช่แน่ๆ แล ้ว RT3 ล่ะ ก็ปรากฎว่า มี เราก็วา่ กันไป ไม่อย่างนันเราก็ไม่ถก
ู ว่าจ ้างนันเอง เข ้าข่ายไหนครับ
พวกเรา ลูกผสมแบบนี ชัดเจนครับผม
ส่วนหัวถัง เราไปออกแบบเป็ น full เสียอีก ดังนัน เมือมีการทํา RT แต่ไม่
่ RT1, RT2, RT3 เราจึงจัดการให ้เจ ้า vessel C อยูใ่ นกลุม
อยูใ่ นกลุม ่
ของ RT4 Marking

บทสรุป เพิมเติม เกียวกับ RT Marking ทีทางเรา เน ้นยํา ให ้พวกเรา เข ้าใจมากกว่า ท่องจํา มีดงั นี

RT1 Full radiography

100% แนวเชือม ทังแนว longitudinal และ circumferential
Category B และ C สําหรับ Nozzle ทีมีขนาด NPS 10 นิวขึนไป

RT2 Full radiography

100% แนวเชือม ในแนว longitudinal
Spot RT แนวเชือม ในแนว circumferential

RT3 Spot radiography

Spot RT แนวเชือม ทังแนว longitudinal และ circumferential

RT4 กรณีทมี
ี การทํา RT แต่ไม่เข ้าข่าย RT1 หรือ RT2 หรือ RT3

ณั ฐพงศ์ ไชยสิทธิ
วุฒวิ ศ
ิ วกรเครืองกล
วก.958

POWERED BY
/