‫‪1‬‬

‫ﺞ رس ﺬر زﻣﺎن‬ ‫ﺧ‬

‫ﻮ ﺶ ‪ :‬ﺳﺎﺳﺎن آرﯾﺎ‬

‫ر ‪۱۳۹۱/۰۲/۳۰ :‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‪2‬‬

‫ﺖ ﻄﺎ‬
‫ﻘﺪ ‪۳................................................‬‬
‫ﺧ‬
‫م ﺞ رس‪۵..........................................‬‬

‫ﺧ‬
‫آ ر ﺑﺎ ﺘﺎ ﯽ ﺞ رس‪۲۴ ....................................‬‬

‫ﺮی‪۵۷............................................‬‬

‫‪2‬‬
 ‫‪3‬‬

‫ﻘﺪ‬
‫ﺟﺎی‬ ‫ﻖ ﻄﺎ ﻌﺎت دا ﻨﺪا ن ز ﻦ ﻨﺎ ﯽ و ا ﯽ دوران دوم‬

‫و ﻮد دا ﺖ آﻧ ﻪ‬ ‫ﺮز ﻦ ا ان و اق ﯾﺎی و ﯽ م ﯾﺎی‬

‫ﻮﻻت اوا ﮫﺪ ﻮ ﻦ و اوا ﻞ ﮫﺪ ﭘ ﻮ ﻦ از دوران ﻮم ز ﻦ ﻨﺎ ﯽ‬

‫ﯿﺪا ﺶ ﺒﺎل زا س و ر ﻪ ی ﻮ ﯽ ا ان و ﻮر ﮐ ﯽ ﺪ و ﻓﻼت ا ان ﺪ‪،‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪4‬‬

‫ﺧ ﺞ رس ﻢ ﻮ ﻮد آ ﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﯿﺪا ﺶ ار ﻔﺎﻋﺎت زا س ب ﻓﻼت ا ان و‬

‫ﺧ‬
‫ﻮب‪ ،‬آب ا ﯿﺎ ﻮس ﻨﺪ از ﻖ ﺞ رس ف ب ﺮاز ﺪ‬ ‫ور‬
‫ﺧ‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ﺞ رس ر ﻮب و د ﻪ ز س ﻮ ﯽ و ﻮد آورد‪ .‬ا ﻦ ﺞ ﺳﺎ ﻞ ﻤﺎ ﯽ‬ ‫ﺧ‬

‫ﻮل ‪ ٨٠٥‬ﯿ ﻮ ﺮ ﻣﺎﻟ ﺖ ﺧﺎک ا ان ا وزی ا ﺖ ﻮﻻ ﯽ ﻦ ﺪ ﻣﺎﻟ ﺖ ا ﻦ‬

‫آ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﺘ‬ ‫ا‬

‫ﺞ ا ﺖ‪ .‬ﻘﺎت ر ﯽ ﻮن ﻮ ﯽ ﻒ ا ﺠﺎم ﻪ ﺸﺎ ن ا ﺖ‬ ‫ﺧ‬

‫آ‬ ‫ا‬ ‫ﺧ‬

‫ﻮا ﻞ ﺞ رس و ﯽ از ن از ا ﺼﺎر ﻦ ﻮرد ﻮ ﻮده ا ﺖ‪.‬‬

‫ﺧ‬
‫و ﺖ ا ﻦ ﻮا ﻞ از ﻮب ﺞ رس‪ ،‬از ب و ﻤﺎ ﯽ ﻮز ﺘﺎن‪ ،‬از ﻤﺎل‬

‫ﺮز ﻦ ﻣﺎد‪ ،‬از ﺮق ﻪ ﺑ ﻮ ﺘﺎن ﺮ ﯿﺪ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪5‬‬

‫ﺧ‬
‫م ﺞ رس‬
‫ازا ﻦ آرﯾﺎ ﯽ ا ا ﯽ ﻓﻼت ا ان ﺴ ﻂ ﻮ ﺪ آ ﻮرﯾﺎن ا ﻦ ﯾﺎ ﻪ ی ﻮد‬

‫ﻨﺎی رود ﺗ ﺦ ا ﺖ ﯾﺎد ده ا ﺪ‪.‬‬ ‫)) ‪((Narmarratu‬‬ ‫ر ﻮ‬

‫ﺧ‬
‫ا ﻦ ﻦ ﻦ ﯽ ا ﺖ از ﺞ رس ﺠﺎی ﻣﺎ ﺪه ا ﺖ‪.‬‬

‫ﻪ ی از دار ﻮش رگ از ﻪ ﻮ ﺠﺎی ﻣﺎ ﺪه ا ﺖ ا ﻦ ﻮ آ ﺪه ﺒﺎرت‬

‫))‪((Drya tya hach a Parsa aity‬‬ ‫ا ﻪ ﭽﺎ ﭘﺎرﺳﺎ آ ﯽ ﯽ‬

‫‪5‬‬
 ‫‪6‬‬

‫ﯽ ﯾﺎ ﯽ از ﭘﺎرس ﺮود ﭼﺎر از ﻮر ﯾﺎی ﭘﺎرس ﻤﺎن ﺧ ﺞ رس ﯽ ﺑﺎ ﺪ‪.‬‬

‫ا‬ ‫ﺧ‬
‫زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎ ﯿﺎن ﺰ ا ﻦ ﺞ ر ﯾﺎی ﭘﺎرس ﯽ ‪.‬‬

‫ﻪ ﮫﺎ ﯽ ﺳﺎل ‪ ۱۵۶۵‬ﺳﺎ ﯽ ) ﯿﻼدی(‬

‫‪6‬‬
 ‫‪7‬‬

‫ﻓﻼو ﻮس آرﯾﺎ ﻮس)) ‪ ((Flavius Arrianus‬ﻮرخ ﻮ ﯽ‬

‫))‪((Anabasis‬‬ ‫ﺪه دوم ﯽ ز ﻪ ﺘﺎب وف ﻮد آ ﺑﺎز ﺲ‬

‫))‪(( Neachus‬‬ ‫ی ﯽ اﺳ ﻨﺪر ﻦ ﺮح ﯾﺎی ﻤﺎ ﯽ آر ﻮس‬ ‫ﯾﺎ ر‬

‫ﺧ‬
‫اﺟﺎزه اﺳ ﻨﺪ ﻣﺎ ﻮر ﯾﺎ ﻪ ﻮد از ﻖ رود ﻨﺪ ﯾﺎی ﻤﺎ ن و ﺞ رس ﺬرد‬
‫ﺑ‬

‫ﯿ‬ ‫ا‬ ‫ﺧ‬

‫و ﺐ ات دا ﻞ ﻮد م ا ﻦ ﺞ ر ﻮن ﮐﺎای س ﯾﺎ زﺑﺎن ﻻ ﻦ‬
‫ﺧ‬
‫))‪ ((Persikonkaitas‬ﻮ ﻪ دان آن ﺞ رس ا ﺖ‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫‪8‬‬

‫ﻪ آ ﯾﮏ ن‬ ‫ا ﯽ دان ﯽ ﻮ ن‬ ‫))‪((Strabon‬‬ ‫ا ﺮا ﻦ‬

‫ﻞ و ﻪ اول ﯾﮏ ن ﻌﺪ از ﯿﻼد ﯽ ز ﻪ ﻦ م را ﻮر ﻣ ر ا ﯿﺎی ﻮد‬

‫ا‬ ‫ﺧ‬ ‫ﺧ‬

‫ﮑﺎر ده ا ﺖ و ﻮﺻﺎ ﯽ ﻮ ﺴﺪ ﮫﺎ ﺞ ب ا و ﺞ رس ﺟﺎی د ر ﺪ‬

‫اﯾﺎﻻت ﺪه آ ﮑﺎ ﺳﺎل ﺳﺎ ﯽ ) ﯿﻼدی( ‪۱۹۹۶‬‬ ‫‪MapArt‬‬ ‫ﻪ ﺘﺎن ﻮدی از‬

‫‪8‬‬
 ‫‪9‬‬

‫))‪((Ptolemaeus Claudius‬‬ ‫ﮐ ﻮد ﻮس ﻮ ﻣﺎاوس ﯾﺎ ﻄ ﻮس‬

‫ر ﺮ ﻦ و و ﺮ ﻦ دا ﻨﺪ ا ﯿﺎی ﺪ ﻢ ا ﺖ ن دوم ﻌﺪ ﯿﻼد ﺰ ﻪ‬

‫ﺘﺎ ﯽ ر ﯽ دا ﺶ ا ﯿﺎ آن ﻻ ﻦ ﻮ ﻪ ا ﺖ‪ .‬ازا ﻦ ﯾﺎ ﻨﺎم‬

‫ﯿ ﻮس ﻮس))‪ ((Persicus Sinus‬ﯾﺎد ده ا ﺖ ‪.‬‬

‫ﻪ اﻣﺎرات ﯽ ﺪه ﺳﺎل ﺳﺎ ﯽ) ﯿﻼدی( ‪۱۹۹۲‬‬

‫‪9‬‬
 ‫‪10‬‬

‫ﻌﻼوه ﺘﺎ ﮫﺎی ا ﯿﺎ ﯽ ﻻ ﻦ ﺧ ﺞ رس را ﺰ ﺑﺎ ا ﻦ ﻮان زﺑﺎن ﻻ ﻦ‬

‫ﻣﺎره ﯿ ﻮم))‪ ((MarePersicum‬ﯾﺎ ﯾﺎی ﭘﺎرس ﺰ ﻮ ﻪ ا ﺪ‪.‬‬

‫))‪((Quintus Curtius Rufus‬‬ ‫ﻮ ﻦ ﻮس ﻮر ﻮس رو ﻮس‬

‫ن اول ﯿﻼدی ﯽ ز ﻪ و ر اﺳ ﻨﺪر ﻘﺎت ﺟﺎ ﯽ دارد‬ ‫ﻮرخ رو ﯽ‬

‫ﯿ‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ﺧ‬

‫ا ﻦ ﺞ ر زﺑﺎن ﻻ ﻦ آ ﻮ روم ﻮ ))‪((Aquarum Persico‬‬

‫ﯽ آﺑ ﺮ ﭘﺎرس ﻮا ﺪه ا ﺖ‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪11‬‬

‫ا ﻄﻼح ﻻ ﯽ ﯿ ﻮس ﻮس دﯾ ز ﻨﺎ ﯽ دﯾ دان ﺪه ا ﺖ و ﻪ ﻣ ﻞ ا ﻦ‬
‫ﺧ‬
‫ﯾﺎی ا ا ﯽ را زﺑﺎن ﻮد ﺞ رس ﯽ ﻮ ﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﯽ ))‪((Persian Golf‬‬
‫ﮕ‬ ‫ﻨﺎ ﻪ زﺑﺎن ا‬

‫))‪((Persischer Golf‬‬ ‫و زﺑﺎن آ ﺎ ﯽ‬

‫))‪((Golfe Persique‬‬ ‫و زﺑﺎن ا ﻮی‬

‫‪11‬‬
 ‫‪12‬‬

‫))‪((Golfo Persico‬‬ ‫و زﺑﺎن ا ﺘﺎ ﯿﺎ ﯽ‬

‫))‪((Persidskizaliv‬‬ ‫و زﺑﺎن رو ﯽ‬

‫زﺑﺎن ژا ﯽ ))‪((Perusha Wan‬آ ﺪه ا ﺖ‪.‬‬ ‫و‬

‫ﻪ آ ﮫﺎ م ﭘﺎرس و ﻮد دارد‪ .‬اﻣﺎ ﺐ ا ﯿﺎ ﯽ و ر ﯽ دوره اﺳﻼ ﯽ‬

‫ﻨﺎ ﯽ از ا ﻦ ﯾﺎ ذ ی ﯿﺎن آ ﺪه م ﺧ ﺞ را رس وﯾﺎ ا رس وﯾﺎ ا ﺨ ﺞ‬

‫ﺧ‬
‫ر ﯽ ﯾﺎ ﺞ رس ﻮ ﻪ ا ﺪ‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫‪13‬‬

‫ﻘ‪‬ﻪ‬
‫‪ ‬ا‪ ‬‬
‫‪‬‬ ‫وف‬ ‫اﲪﺪ‪ ‬ﻤﺪ ‪ ‬اﺳ‪‬ق ‪ ‬اﺑﺮاھﲓ اﳍﻤﺬاﱏ‬
‫‪‬‬ ‫ا‪‬ﺑﻜﺮ‬

‫ﺘﺎب ا ﯿﺎی ﺖ ﻮان ﺮ ﺘﺎب ا ﺒ ﺪا ن ﺪ ﺖ ﻣﺎر ﯿﺪه ﺳﺎل ‪۲۷۹‬‬

‫ی ﻒ ﺪه ا ﺖ ﯽ ﻮ ﺴﺪ ﺪ ﻦ ﯽ ﺪا ن ﯾﺎی ﭘﺎرس و ﻨﺪا ز ای ﯽ‬

‫ﯾ ﺪﯾ دو ﯾﮏ ﯾﺎ ﻨﺪ‪.‬‬

‫ن ﻮم ی ﯽ ز ﻪ ﺘﺎب ﻮد م‬ ‫ا ﯿﺎی دا ﯽ ا ا ﯽ ﻨﺎم اب‬

‫‪‬ﺎباﻻ‪‬ﻟﲓا‪‬ﺒﻌﺔاﱃﳖﺎﻳﺔا‪‬ﲈرة ﯽ ﻮ ﺴﺪ ﯾﺎی ﭘﺎرس ﯾﺎی ر ﯽ‬

‫ﻮب وا ﻊ ﺪه ا ﺖ‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫‪14‬‬

‫ا‪‬ا‪‬ﺎﺳﻢ ‪‬ﯿﺪاﷲ ‪‬ﺪاﷲ ‪‬اﲪﺪ ‪‬ﺧﺮداد ﺑﻪﺧﺮاﺳﺎﱏ‬

‫ﺑﺎره رود ﯽ‬ ‫ا‪‬ﺴﺎ‪ ‬وا‪‬ﲈ‪‬‬ ‫ﺬ ﻪ ‪ ۳۰۰‬ی ﺘﺎب وف ﻮد‬

‫ﺧ ﺞ رس ﯽ ر د ﻦ ﯽ ﻮ ﺴﺪ و ﯽ ازا ﻦ رود ﻮی ﺮه و و ﯽ ﻮی ﺬ را‬

‫روا ﻨﺪ ﺲ ﻪ آ ﮫﺎ ﯾﺎی ﭘﺎرس ﯽ ر ﺪ‪.‬‬

‫رگ ﻦ ﯾﺎرا ﻨﺎ ﺬا ه ا ام ی) و ﺪا ی رام ی(‬

‫آ ا ﺪود ‪ ۳۴۲‬ی ﻒ‬ ‫و‪‬ﺮه وﺟﺰاﻳﺮه‬ ‫‪‬ﺎﻳ ‪‬‬

‫‪ ‬اﳍﻨﺪ ﺑﺮه ‪‬‬ ‫ﺘﺎب‬

‫آ ﮕﺎه‬ ‫ده ﯽ ﻮ ﺴﺪ از ﺷ ﯽ ﯾﺎی ﭘﺎرس ﺰی ا ﺖ دم ﺐ ﮕﺎم‬

‫‪14‬‬
 ‫‪15‬‬

‫ﻮن ﻮ ﮫﺎ ﻢ ﻮر ﺪو ﯾ ﺪﯾ ﺷ ﻪ ﻮ ﺪا زآ ﮫﺎ آ ﺶ ﮫﺪ وآﻧ ﻪ ﯽ ﻮارا ﺖ‬

‫ﻨﺪا رد ﯾﺎی آ ﺶ روان ا ﺖ‪.‬‬

‫ﺬﻪ‬ ‫ﻮر ا‪‬اﻟ‪‬ﻦ‪  ‬اﻟ‪   ‬ﻌﻮدي‬ ‫ﻮرخ‬

‫ﺳﺎل‪ ۳۴۶‬ی ﺘﺎب ‪‬وجا‪‬و‪‬ﺎدناﳉﻮھﺮ ﯽ ﻮ ﺴﺪ ازا ﻦ ﯾﺎ‬

‫ی‬ ‫ﯾ‬ ‫ﺧ‬

‫ﯽ وﯾﺎ ﻨﺪ ﺑﺎ ﺪ ﯽ د ﺐ ﻮد ﯾﺎی ﭘﺎرس ا ﺖ وآن ﯽ‬

‫و ﺒﺎت وآﺑﺎدان ﻮد ا ﻦ ﺧ ﺞ ﺜ ﯽ ﻞ ا ﺖ‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫‪16‬‬

‫ﺘﺎب ر ﻮد ﻨﺎم‬ ‫‪‬ا‪ ‬اﻟ‪‬ﺮا‪‬ﻘﺪﳻا‪‬ﺎھﺮ ‪‬اﻟ‪‬ﺮ‬

‫ﺧ‬
‫آن را ﺳﺎل ‪ ۳۵۵‬ی ﻒ ده ﺑﺎره ی رود ی ﺞ‬ ‫ا‪‬ﺪو ا‪‬ﺎرﻳﺦ‬

‫رس ﺮ د ﻮ ﺴﺪ ﻪ ا ﻦ رود د ﺟ ﻪ ا ﻢ آ ﻨﺪ وازدﺟ ﻪ آﺑﺎدان ﺑ ﺬرد و‬

‫ﺞ رس ر د‪.‬‬ ‫ﺧ‬

‫ﺪ ﯽ ﻦ ا ﯿﺎ ﺑﺎن‬ ‫‪‬ود ا‪‬ﺎ‪  ‬ا‪‬ﴩق اﱃ ا‪‬ﻐﺮب‬ ‫ﺘﺎب‬

‫ر ﯽ ا ﺖ و ﺳﺎل ‪ ۳۷۲‬ی ﻒ ﯾﺎ ﻪ ا ﺖ م ﺧ ﺞ رس را آورده ا ﺖ‬

‫ﺧ‬
‫و ﻦ ﻮ ﻪ ا ﺖ ﺞ رس از ﺪ ﭘﺎرس ﺮد ﺑﺎ ﻨﺎی ا ﺪک ﺪود ﻨﺪ ر ﺪ‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫‪17‬‬

‫اﲪﺪ‪ ‬ا‪‬ﺑﻜﺮ ‪‬ﺎي ﺷﺎﱉ ‪‬ﺪﳻ‬

‫‪‬‬ ‫‪‬ﻤﺪ‪‬‬
‫‪‬‬ ‫ﴰﺲ ا‪‬ﻳﻦ ا‪ ‬ﺪاﷲ‬

‫ﺳﺎل‬ ‫ا‪‬ﻦ ا‪‬ﻘﺎﺳﲓ ﰱ ‪‬ﺮﻓﻪ اﻻ ‪‬ﻟﲓ‬ ‫ﺘﺎب‬ ‫‪‬ﺮوف ﺑﻪ ‪‬ﺎري‬

‫‪ ۳۷۵‬ی ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎ ﯿﺪه ا ﺖ ا ﻦ ﯾﺎرا ‪‬ﺮ‪‬رس ﻮا ﺪه ا ﺖ‪.‬‬

‫ﺬ ﻪ ‪ ۴۴۰‬ی ﺘﺎب‬ ‫اﲪﺪا‪‬وﱏ اﳋﻮارزﱉ‬

‫‪‬‬ ‫‪‬ﻤﺪ‪‬‬
‫‪‬‬ ‫ا‪‬رﻳ‪‬ن‬

‫آ ا ر ﯽ ﻒ ده ا ﺖ‬ ‫ا‪‬ﲓ ﻻوا‪ ‬ﺻﻨﺎﻋﻪ ا‪‬ﻨﺠﲓ‬ ‫وف ﻮد‬

‫ا‬ ‫ﺧ‬ ‫ا‬ ‫ﺧ‬

‫م ا ﻦ ﺞ ر ﯾﺎی ﭘﺎرس و ﺞ رس دور آورده ا ﺖ‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫‪18‬‬

‫ﺘﺎب ﻮ ﺶ م‬
‫ﻃﺒﺎﻳﻊ اﳊﯿﻮان‬ ‫ﴍف ا‪‬ﻣﺎن ﻃﺎھﺮ ‪‬وزي‬

‫آ ا ‪ ۵۱۴‬ی ﻒ ده ا ﻦ ﯾﺎرا اﳋ‪‬ﺞ‪‬رﳻ ﻮ ﻪ ا ﺖ‪.‬‬

‫وف‬ ‫‪‬ﻤﺪ‪ ‬ﺪاﷲ ‪‬ادرﻳﺲ‬

‫‪‬‬ ‫ا‪‬ﺪاﷲ ‪‬ﻤﺪ ‪‬‬

‫اﻟﴩﻳﻒاﻻدرﻳﴗاز ا اب ه ﻞ ﺬ ﻪ ﺳﺎل ‪ ۵۶۰‬ی‬

‫ﺧ‬
‫ﺘﺎب وف ﻮد م ﻧﺰھﺔا‪‬ﺸﺘﺎقﰱاﺧ‪‬اقاﻻ‪‬ق از ﺞ رس‬

‫ﻮ ﻪ ا ﺖ‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫‪19‬‬

‫‪‬ﺎبا‪‬ﻳﻦ ا‪ ‬ﺪاﷲ ﻳﺎ‪‬ت ‪‬ﺪاﷲ ﲪﻮيروﱉ‬

‫ﺬ ﻪ ‪ ۶۲۶‬ی دا ه ا ﻌﺎرف ا ﯿﺎ ﯽ ﻮد وف ‪‬ﺠﻢا‪‬ان از‬

‫ﺧ ﺞ رس ات م ده ا ﺖ‪.‬‬

‫ﺬ ﻪ ‪ ۶۸۲‬ی‬ ‫‪‬ﻤﺪ‪ ‬ﻤﻮدﻗﺰوﻳﲎ‬

‫‪‬‬ ‫ا‪‬ﺪاﷲزﻛﺮﻳﺎ ‪‬‬

‫ﺘﺎب ﻮ ﺶ ﻨﺎم آ‪‬را‪‬ﻼد واﺧﺒﺎرا‪‬ﺒﺎد ﯽ ﻮ ﺴﺪ ﭘﺎرس ﻪ ای ﻮر ا ﺖ‬

‫از ﺮق ﻣﺎن واز ب ﻮز ﺘﺎن واز ﻤﺎل ﯿﺎﺑﺎن اﺳﺎن واز ﻮب ﯾﺎی‬

‫ﭘﺎرس ﯿﺪه ﻮد ﺪودا ﺖ‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫‪20‬‬

‫ﺬﻪ‬ ‫‪‬ﻤﺪ‪ ‬اﰉ ﻃﺎ‪ ‬اﻻ‪‬ﺎري ا‪‬ﱾ ا‪‬ﻮﰱ‬

‫‪‬‬ ‫ﴰﺲ ا‪‬ﻳﻦ ا‪ ‬ﺪاﷲ‬

‫م ا ﻦ ﯾﺎ ات‬ ‫اﻟ‪‬وا‪‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬ﺒﺔ ا‪‬ھﺮ ﰱ ‪‬ﺎ‪ ‬‬ ‫‪ ۷۲۷‬ی ﺘﺎب‬
‫ﺧ‬
‫رس ‪‬ﺮا‪‬ﺎرﳻ وﯾﺎ ﺞ رس آورده ا ﺖ‪.‬‬

‫‪‬ﺎب ا‪‬ﻳﻦ اﲪﺪ ‪ ‬ﺪ ا‪‬ھﺎب ‪ ‬ﻤﺪ ا‪‬ﻮﻳﺮي‬

‫ﺧ‬
‫ﺬ ﻪ ‪ ۷۳۳‬ی ﺘﺎب ﻮ ﺶ ﻨﺎم ﳖﺎﻳﻪاﻻربﰱ‪‬ﻮنا‪‬ﺮب از ﺞ‬

‫رس م ده ا ﺖ‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫‪21‬‬

‫ﺬ ﻪ ‪ ۷۴۰‬ی‬ ‫ﲪﺪ اﷲ ‪ ‬اﰉ ﺑﻜﺮ‪‬ﺘﻮﰱ ﻗﺰوﻳﲎ‬

‫آ ا ﭘﺎر ﯽ ﻮ ﻪ ا ﺖ ا ﻦ ﻮ ﯽ ﻮ ﺴﺪ ا ی از ﺪ‬ ‫ﻧﺰھﺔا‪‬ب‬ ‫ﺘﺎب‬

‫رس ا ﺖ از ﺴﺎب ﻣﻠﮏ رس ده ا ﺪ و ر ﺮ ﻦ آن‬ ‫ﻨﺪ ﻤﺎن‬

‫ﺮت دم و ﺖ ا ﺲ ﯾﺎ ﻤﺎن ﺶ و ﻦ ا ﺖ‪.‬‬

‫ﺬ ﻪ ‪ ۷۴۹‬ی‬ ‫‪‬ا‪ ‬ا‪‬ردي‬ ‫وف‬ ‫ا‪‬ﺣ‪ ‬زﻳﻦ ا‪‬ﻳﻦ ‪‬ﺮ ‪ ‬‬

‫ﺧ‬
‫ﺘﺎب ﺧﺮﻳﺪةا‪‬وﻓﺮﻳﺪةا‪‬ﺮا‪‬از ﺞ رس ﯽ ﻮ ﺴﺪ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪21‬‬
 ‫‪22‬‬

‫وف ﻮد‬ ‫‪‬ﻤﺪ‪‬ﺪاﷲﻃﻨ‪‬‬

‫‪‬‬ ‫ﴍفا‪‬ﻳﻦا‪ ‬ﺪاﷲ‬

‫‪‬ﻔﺔ اﻟ‪‬ﺎرﰱ ﻏﺮا‪ ‬‬

‫‪‬‬ ‫ﺬ ﻪ ‪ ۷۷۷‬ی رﺣ ﻪ ﻮد ﺘﺎب‬ ‫‪‬ا‪ ‬ﻮﻃﻪ‬

‫ﺧ‬
‫ﺎرو‪‬ﺎ‪ ‬اﻻ‪‬ﺎر ﯽ ﻮ ﺴﺪ ﺲ ﺞ ﺮون از ﯾﺎی ﭘﺎرس ﯽ‬ ‫اﻻ‪‬‬
‫‪‬‬

‫ﻪ و آﺑﺎدان آ ﺪ ﻢ‪.‬‬

‫ﺬ ﻪ ‪ ۸۲۱‬ی ﺘﺎب وف‬ ‫اﲪﺪ‪   ‬اﲪﺪ ا‪‬ﻠﻘﺸﻨﺪي‬

‫‪‬‬

‫ﺧ‬
‫ﻮد ﺻﺒﺢاﻻﻋﴙﰱﻛﺘﺎﺑﺔاﻻ‪‬ﺎءاز ﺞ رس م ده ا ﺖ‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫‪23‬‬

‫ﺬﻪ‬ ‫‪ ‬ﭼﻠﱮ ﻗ‪‬ﯿﲎ ‪‬ﴁ ‪‬ﻪ‬

‫‪‬ﱼ ‪ ‬ﺪاﷲ ‪ ‬‬

‫‪‬ﺎن ﳕﺎ‬ ‫ﺘﺎب دﯾ ش‬ ‫ﻛﺸﻒ ا‪‬ﻨﻮن‬ ‫‪ ۱۰۶۷‬ی ﺘﺎب وف‬

‫ﺧ‬
‫ا ﯿﺎ ﯽ ﻋﺎ ﻢ آ ا ﯽ ﻮ ﻪ ا ﺖ‪.‬از ﺞ رس م ده ا ﺖ‪.‬‬

‫‪‬ﻣﻮس اﻻﻋﻼمو‪‬ﻣﻮسﺗﺮﻛﯽ از‬ ‫ﴰﺲ ا‪‬ﻳﻦ ‪‬ﻤﺪﺳﺎﱉ‬

‫ﺞ رس م ده ا ﺖ‪.‬‬ ‫ﺧ‬

‫‪23‬‬
 ‫‪24‬‬

‫ﺧ‬
‫آ ر ﺑﺎ ﺘﺎ ﯽ ﺞ رس‬
‫ﺧ‬
‫ه ﺧﺎرک‪ ،‬ﺣﺎ ﻪ ﺞ رس و ﻪ ﭘﺎرس ﻮ ﯽ ا ﻦ‬ ‫آ ر ﺑﺎ ﺘﺎ ﯽ ﻒ ﺪه‬

‫ﻘﺎ ﯽ ﺪ ﺪ ﺑﺎ آ ر ﻤﺪوره ﻮد دا ﻞ ﻓﻼت ا ان ﺸﺎ و ﺨﺎ ﻮاده ﻨﺪ ‪ .‬وا ﻊ‬

‫ا ﻦ آ ر ﻮل ﮓ و ﻤﺪن ا ا ﯿﺎ ﯽ ﻮد ﺪ ا ﻦ ﻮا ﯽ ﺳ ﻮ و ا ار‬

‫دا ﻪ ا ﺪ ‪.‬ا ﻦ ﻤﺎ ﯽ‪ ،‬ﻢ اﻟ ﻮ ﯽ و ﻌ ﻖ‪ ،‬ﺸﺎن د ﻨﺪه ﻮ ا ا ﯽ و ﭘﺎر ﯽ ا ﻦ ﯾﺎ‬

‫ﺮز ﻦ ا ان ا ﺖ ‪ .‬ﻮرﯾ ﻪ م‬ ‫ﻋﻼوه ﺠﺎورت ﮑﺎ ﯽ و ا ﯿﺎ ﯽ آن‬

‫آن ﺷﺎ ﯽ‪ ،‬ﺧ ﺞ رس ﮫﺎده ﺪه ا ﺖ‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫‪25‬‬

‫‪ (۱‬ه ﺧﺎرک‬
‫ا ﻦ ه ﺮ ﻦ راه ار ﺒﺎ ﯽ و ﻮاﺻﻼ ﯽ ﯾﺎ ﯽ و دﯾ ﺮ ﻦ ه ﻨﺪر ﻮ‬

‫ا ﺖ ﻋ دا ﻦ ﯾﮏ ر ﻪ آب ﺮ ﻦ و ﻞ ﺮب ﻖ ‪ ٧ ٦‬ﺮی‬

‫ﻖ ر ﻮﺑﺎت ﺟﺎ ﯽ ا ﻦ ه از ﺬ ﻪ دور و از اوا اره دوم و اوا ﻞ اره‬

‫اول ﻞ از ﯿﻼد ﯽ دوران آ ﻦ اول و دوم ا وز ﻮرد ﻮ و ه داری‬

‫ﻮده و ﺬ ای ا ﻮام ﻮ ﻮ ﯽ از ﻮر ی ﺘ ﻒ ا داد و ﺘﺪ و ﺑﺎزرﮔﺎ ﯽ ﻮده‬

‫ا ﺖ ‪.‬ا ﻦ ه ‪ ٢٠‬ﯿ ﻮ ﺮ ﻮل و دﯾﮏ ‪ ٤‬ﯿ ﻮ ﺮ ﻨﺎ دارد و ﺮ ﻦ ﺖ‬

‫ً‬
‫آن از ﺢ ﯾﺎ ‪ ٧٥‬ﺮ و م" ﻮه ﺮ " وف ا ﺖ‪ ،‬ا ﻤﺎﻻ ﮫﺎرده ار ﺳﺎل‬
‫‪25‬‬
 ‫‪26‬‬

‫ً‬
‫از آب ﺮون آ ﺪه ا ﺖ‪ .‬ﻮب ﺮق آن د ﺖ ﺘﺎ و ﯽ و ﻮد‬

‫اﻦ‬ ‫دارد دارای ﺮا ﻂ ز ﺖ ﯽ ﺧﺎ ﯽ ﻮده و ﻘﺎﯾﺎی ﺳ ﻮ ﺬ ﻪ‬

‫ﺖ ه ﻢ ﻮرد‪ .‬ﺧﻼف ﯽ ات ﺖ‪ ،‬م ا ﻞ ا ﻦ‬

‫ه ﺧﺎرگ ﺒﺎ ﺪ و ا ﻦ ز ﻪ ا ﻨﺎد و ﺪا ر ﯽ ﺰ و ﻮد دارد ه ﺧﺎرک رأس‬

‫ا ﯾﺎ ﯽ ا ﺖ از ﭘﺎرس ﯿ ﺬرد و ﺪ ﯽ ﻦ ا ﮕﺎه ﺒ ﻪ راه ﯾﺎ ﯽ ا ﺖ‬

‫و ﻦ ﺪا ﯾﺎن وف ﺪه ﻮد ﮑﺎ ﯽ ﺗﻼش ﻮم ﭘﺎرس اد ‪ ۲۴۰۰‬ﺳﺎل‬

‫ﺑﺎ ا ﺠﺎد ﺒ ﻪ راه ﯾﺎ ﯽ ﻮ ﻖ ﺳﺎ ﺖ ﺨﺎزن آب ُﺮب و ﭼﺎ ﮫﺎ ﯽ‬

‫ﯾﺎ ﻮردان و آ ﺪ و ﺪ‪.‬‬ ‫ﻮ ﺒﺎت رو ﻖ و ﻌﺎ ﺖ‬

‫‪26‬‬
 ‫‪27‬‬

‫ﮫﺎ ﯽ از ا ﯽ ﻘﺎط د ﯿﺎ ا ﻦ ﮑﺎن را ا ﻢ آورد ﺪ ‪ .‬زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎ ﯿﺎن ﻢ ﺑﺎ ا ﻪ‬

‫ا ﻦ ه ﯽ ‪ ٧ ٦‬ﺮی ا ﻌﺎ ﯽ از آب ﺮوب و آﺷﺎ ﯿﺪ ﯽ و ﻮد‬

‫ﻮات و ﮐﺎ ﻟ ﯽ اﻣﺎ ﻦ ز ﯽ ﻞ ﺣﺎ ﻪ ﯾﺎ ای ﺖ‬ ‫دا ﺖ‪ ،‬ا ﺪام‬

‫ﯽ ﮐﺎری و ﻮار ﮐ ﺴﺎی ﻮری ای ر ﻊ ﯿﺎز ﻮ ﻪ ﻨﺎن و اﻣﺎ ﻦ ﺴ ﻮ ﯽ‬

‫ه ﺧﺎرک ﯽ ﯽ ﻄﺎ ﻖ ا ﺖ‬ ‫ه ﻨﺎن ﻮد ﺪ‪ .‬ﺪ ﺮ ﻦ ا ﻤﺎری‬

‫ﺤ ﯽ م دو د ﺮ و ﻮد دارد ‪.‬ا ﻦ ﻮع ﻤﺎری از ﮓ ﻮرت ق ﺮ ﯽ‬

‫ا ﻔﺎده ﻮده‪ ،‬ﻮط ﺒﮏ و ﻮه ﻤﺎری ﻮر ﻮم ﯿﻼ ﯽ ﻮا ﯽ ﻮ ﺘﺎ ﯽ و‬

‫ﻊ ا ﺖ ﺼﺎ ﺢ ﮓ از ﺧﺎک و آ د ﺮس ار دا ﻪ ا ﺖ‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫‪28‬‬

‫ه ﺧﺎرک‬ ‫ﻮ ق ﯽ ﻮر ﯿﻼ ﯽ‬

‫ه ﺧﺎرک‬ ‫ﻮ ﺮه ﯿﻼ ﯽ‬

‫ﻮ ﻤﺎره‪ ٣‬ﻮ ﺶ ﻘﺎ ﯿﻼ ﯽ ﻮا ﯽ ﻮ ﺘﺎ ﯽ ب ا ان‬

‫‪28‬‬
 ‫‪29‬‬

‫ﯿﻼ ﮫﺎ ﻮر ﻮد را د ﺖ و ﻮا ﯽ ﻮار ﻮرت ق ھﻼ ﯽ ﺑﺎ ا ﻔﺎده از ﺖ و‬

‫آ ﺴﺎ ﻨﺪ و ﯽ ﺖ ی ﻮ ﺘﺎ ﯽ ﻄﺎ ﻖ ﻮ ﺶ ﻘﺎ ﻮد را ﻤﺎم ﮓ و‬
‫ﻣً‬
‫ﻮرت ﻃﺎق ﺜ ﯽ ﯽ ﺳﺎ ﻨﺪ ‪ .‬ﻤﺎ ﯽ ﻤﺎری ا ﻦ ا ﺑﺎ ﻮ ﮐﺎ ﻼ ﺺ ﺴﺎزد‬

‫ﺧﻼف ادﻋﺎی ﺮ ﻦ ا ﻦ ه از ا ﺘﺪا ه ای ا ا ﯽ و ﻂ ﺑﺎ ﻤﺪن و‬

‫ﮓ ا ان ﺑﺎ ﺘﺎن ﻮده ا ﺖ و ار ﺒﺎ ﯽ ﺑﺎ ﮓ ﻮ ن ﺪا رد‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫‪30‬‬

‫ه ﺧﺎرک ﺲ از ﯿﻼ ﯿﺎن و ﺨﺎ ﯿﺎن ای ﺪ ﯽ ﻮﻻ ﯽ زﻣﺎن ﭘﺎر ﮫﺎ ﻮرد ا ﻔﺎده‬

‫و ا ﮑﺎن ﺑﺎزرﮔﺎ ن ﭘﺎ ﺮی از ا ﯽ ُﺪ ار ﻪ و ای ﻨﺪ ن ﯿﺎت ا ﻤﺎ ﯽ و‬

‫ً‬
‫ﺠﺎری ﻮد ادا داده ا ﺖ ﺮا ﺠﺎم زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎ ﯿﺎن‪ ،‬ﻮﺻﺎ زﻣﺎن‬

‫ام دوم‪ ،‬ﺑﺎ ا ار ﺮاف و ا ﺗﻼش ﺮ ﺒ ﻎ و ﺮ او ﺘﺎ‪ ،‬ﺮاف‬

‫را ﻮرت ﻨﺪری ﻌﺎل و ﭘﺎ ﮕﺎه ار ﺒﺎ ﯽ و ﺠﺎر ﯽ ای ﻪ دم و ا ﻮام از ﺧﺎور دور‬

‫ب اروﭘﺎ ﻮ ﻪ داده و ﻮ را ﺟﺎی ه ﺧﺎرک ﺮاف ﻮف ﯿﺪا ر ﺪ و‬

‫د ﺖ ﭘﺎ ﺮﯾﺎن را از ه ﻮ ه ﯿ ﻨﺪ‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫‪31‬‬

‫ﻪ ﺧﺎرک‬
‫ا ﻦ ﻪ ﻂ ﯽ ر ﯽ ﺑﺎ ﺘﺎن روز ﮫﺎر ﻪ ‪ ۲۳‬آﺑﺎن ‪ ۱۳۸۶‬رو ﺪ ﺢ و‬

‫ه از ز ﺧﺎک ﻤﺎﯾﺎن ﺪ‪ .‬ﻄﺎ ﻌﺎت او ﻪ ﻞ ﻒ ﻪ‬ ‫ﺳﺎ ﺖ ﺟﺎد ی‬

‫ﺸﺎن ﯿﺪ ﺪ ا ی از ﻨﺎی ر ﯽ و ﻮد ﺪا رد و ﻂ آ ری از ﻞ دآوری آب‬

‫ﺮ ﻦ و ﺑﺎزﻣﺎ ﺪه ی ﭘ ﮑﺎن د ﺮ ﯽ آن دﯾﺪه ﯽ ﻮد ا وزه ﺸﮏ ﺪه ا ﺖ ‪.‬‬

‫ﻦ ﻪ ﺳﺎ ﯾﮏ ﺖ رگ ﻞ ﯾﺎ ا ﺮ ﻌﺎ ﺪ ار دارد‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫‪32‬‬

‫ﻮ ﻞ ﯿﺪا ﺪن ﮓ ﻪ ﺧﺎرک‬

‫ﻮ ﭼﺎه آب ﺮ ﻦ ﺠﺎورت ﻪ‬

‫‪32‬‬
 ‫‪33‬‬

‫ﺪه ﺑﺎ ا ﻌﺎد ‪۳۰ ۲۰‬ﺳﺎ ﯽ ﺮ روی ﻮ ﯽ ﮓ ﺟﺎ ﯽ ی ﻮص ا ﻦ‬ ‫ﻪ ﯾﺎ‬

‫ه آن ﮓ ﺧﺎرا ﻪ ﻮد ﺣﮏ ﺪه ا ﺖ‪.‬‬

‫ﻮ ﮓ ﺟﺎ ﯽ ﻪ‬

‫‪33‬‬
 ‫‪34‬‬

‫ﺢ ﺑﺎﻻ ﯽ ﺪون اش‪ ،‬ﻞ ﮐﺎری و ب ﻨﺪی ﻮ ﻪ ﺪه ا ﺖ ‪ .‬ه ﺧﺎرک از ه‬

‫ﯽ ﺟﺎ ﯽ ﻞ ﺪه ﮫﺎﻻ ای زک از ﺢ ﺑﺎﻻ ﯽ آن ﯽ ﻨﺎ ﯽ دارد و ﻻ ی ز ﻦ و‬

‫ش ﻮدی آن‪ ،‬دارای ﯽ از ﻘﺎﯾﺎی ﺟﺎ ﮫﺎ و دﯾ ﺟﺎ ﺪا ران ﯾﺎ ﯽ ﺑﺎ ﻦ و ﻣﺎ ا ﺖ‬

‫ا ﮑﺎن ا ﺠﺎد ﯽ ﻮار ای ﻪ ﻮ ﯽ روی آ ﮫﺎ ﺖ‪.‬‬

‫ﻮ ﻤﺎره‪ ٧‬ی ﻪﺧﺎرک‬

‫‪34‬‬
 ‫‪35‬‬

‫ﻪ روی ی ﺟﺎ ﯽ ا ﻌﺎد ‪ ۸۵ ۱۱۶‬ﺳﺎ ﺮ و ﯽ ﺪود ‪ ۳۰ ۳۰‬ﺳﺎ ﺮ‬

‫و دو ﺶ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺻ ﻪ ﺪود ‪ ۸‬ﺳﺎ ﯽ ﺮ ﺪه ا ﺖ‪.‬‬

‫ﻂ ﯽ ر ﯽ ﺑﺎ ﺘﺎن ﻮ ﻪ ﺪه ا ﺖ‪.‬‬ ‫ﺶ ﺖ ‪ ۳‬و ﺶ دوم ‪۲‬‬

‫ﺪ ﻞ دو ﺶ ﻪ ﻂ ا ﯽ ﯽ ﻞ ا ﯿﺪه ﺪ ی ا ﺖ دو ﺶ را از ﻢ‬

‫ﺪا ﯿ ﻨﺪ ‪.‬ﻻزم ذ ا ﺖ ﻨﺪ ﺠﺎی د ﺟﺎی ﺟﺎی ه ﺑﺎ ﺻ ﻪ ی زﯾﺎدی‬

‫ﺪا از ﻦ ﻪ ﻮر ا ﻨﺪه ﺑﺎﻻ و ﭘﺎ ﻦ ﻪ ﺪه ا ﺖ ﺑﺎ ﻮ ﻣﻼ ﻈﺎت‬

‫د ﻖ ﻮرت ﻪ ا اف آ ﮫﺎ ﻮ ا ﻮ ﺪ ﯽ ﺣﺎ ﯽ از و ﻮد ﻋﻼ ﻢ ﺠﺎ ﯽ ﯾﺎ‬

‫‪35‬‬
 ‫‪36‬‬

‫ﻤﻼت ﻮ ﺪه ﯽ ﺗ ار ﻪ ی ﻨﺎ ﻪ ﺪه ﺨﺎ ﯽ روی ا ﻦ ه ﺑﺎ ﺪ ا ﻦ ﻮد‬

‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ً‬

‫ﻮﻻ رو ﯽ ا ﺖ ﯽ ی ﻮ ﺪن ﻪ ی ﻮ ﯾﺎ ز ﻞ ﺪه د ﺖ ﯽ آﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻦ ا ﻪ ﺑﺎ ر ﻮع ﯽ ﻪ ﻮن و ﻪ ی ی و ا ﻮاح و آ ﻮ ﮫﺎ و وف‬

‫ﮫﺪار ر ﯽ ﺑﺎ ﺘﺎن ا ﻦ ا ﻨﺎن د ﺖ ﯿﺂﯾﺪ ﻦ ﻪ ﺧﺎرک ﯽ ا ﯽ‬

‫ﻮده ﺮ از ﺳﺎ ﺖ د ﻮری و ﻮی‪ ،‬از ﺚ ﻮن و واژﮔﺎن ر ﯽ ﺑﺎ ﺘﺎن‬

‫ﮐ ﮫﺎی از ﮫﺎی ﻨﺎ ﻪ ﺪه و ﺪود ﻮ ﻮد ا ﻦ زﺑﺎن ﯿ ﺪ؛ از ا ﻦ رو ﺑﺎﯾﺪ از‬

‫ﻦ ﺪا ﻞ و ﻌﺎ ﻞ واژﮔﺎن زﻣﺎ ﯽ را ﺑﺎ‬ ‫راه ﻘﺎ ﻪ زﺑﺎن او ﺘﺎ ﯽ ﺑﺎ دﯾ ﺮ ﻦ زﺑﺎن‬

‫زﺑﺎن ر ﯽ ﺑﺎ ﺘﺎن دارد ﯽ زﺑﺎن ﯿﻼ ﯽ ا ﺪا م ﻄﺎ ﻌﺎت ﯽ ﻮد‪.‬‬

‫‪36‬‬
 ‫‪37‬‬

‫ﻪ ﻪ‬
‫ﻮد‪ /‬ﺪ) ا ﻦ ( ﺮز ﻦ ﺸﮏ و ﯽ آبﺷﺎد )ﺑﺎ( ا ﺼﺎل ) ﻦ( ﻪ را ‪ . . .‬ﭼﺎ ﮫﺎ ‪..‬‬

‫ﯾﺎ ‪ :‬ا ﻦ ﺮز ﻦ ﺸﮏ و ﯽ آب ﻮد ‪.‬ﺷﺎدی ‪ . . .‬ﺟﺎری) ﻦ( ﻪ را ‪ . . .‬ﭼﺎ ﮫﺎ ‪.. .‬‬

‫دل ا ﻦ ﮫﺎی ﺖ و ﯿﺂب ﺷﺎدی آ ﯾﺪم‬

‫ﻪ از ﺧ ﺞ رس ن‪ ۱۶‬ﻓ ﻮرا ﺲ‬
‫‪37‬‬
 ‫‪38‬‬

‫ﺧ‬
‫‪ (۲‬ﮐﺎخ ﻮرش ﺣﺎ ﻪ ﺞ رس‬
‫ا ﻦ ا ر ﯽ ﺳﺎل ‪ ۱۳۵۰‬و د ﺒﺎل ﻔﺎری ﮐﺎ ﯽ ﺑﺎﯾﺪ از ﻪ ﻮب ﯽ‬

‫ر ﯿﺪ ‪.‬ا ﻦ ﮐﺎخ‬ ‫ازﺟﺎن ﻮر ﻨﺪ ﺪﯾﺪا ر ﺖ و ﻮ ﻂ د ﺮ ﺮ از ﻔﺎری و‬

‫ﯾﮏ ﯿ ﻮ ﺮی ﻮب ﺘﺎن ازﺟﺎن و ﺪود ﭘﺎ ﺪ ﺮی ﺟﺎده آ ﻔﺎ ﻪ‬

‫ازﺟﺎن – ﻮ ار ﻪ ا ﺖ ‪.‬ا اف آ ا ارع ﻮ ﻮ ﮑﺎری و ﺨ ﺘﺎ ﮫﺎی‬

‫زﻣﺎن ﻮد ﯾﺎ ﺻ ﻪ زﯾﺎدی ﺪا ﻪ و ﻮان ﯾﮏ‬ ‫ﺪ ﯽ اﺣﺎ ﻮده و ﺪون‬

‫ﺧ‬
‫ﺮ ﺳﺎﺣ ﯽ ﺣﺎ ﻪ ﺞ رس ﻮرت ﯾﮏ ﭘﺎ ﮕﺎه ﺟﺎ ﻮ و ﺑﺎ ﺖ ﻮده‬

‫‪38‬‬
 ‫‪39‬‬

‫ا ﺖ ‪.‬ا ﻦ ﮐﺎخ ﻮع ﻮد ﺮ و از ﻤ ﻪ ﻨﺎ ی ر ﯽ و ﻔﺎ ﻣ ﯽ ا ﺖ اﻟ ﻮی‬

‫ﻤﺎری و ﺠﺎری ﺨﺎ ﯿﺎن را ﺪو ﻞ ا ﺮا ﻮری ﺲ از ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد‬ ‫ﺮ‬

‫ا ﻮروش ﺮ ﺳﺎ ﻪ و دا ﻪ ﺪه ﻤﺎﯾﺎن ﯿ ﻨﺪ ای ﻮروش ﺖ ﻮ ﺪ‪ ،‬ﻮب‬

‫و ﻞ ا ﺮام ﺧﺎب ازﺟﺎن ﮐﺎ ﯽ ﺳﺎ ﻪ ا ﺪ ا ﻤﺎم ر ﺸﺪ از‬

‫ا و ﮫﺎر ﮫﺎی ﺮی ا ﺑﺎﺷ ﻮ ﺮ‪ ،‬ﻋﺎ ﺮ و ز ﺒﺎ از ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد و ﯽ ﺖ‬

‫ﯿﺪ ﻮد‪.‬‬

‫‪39‬‬
 ‫‪40‬‬

‫از ‪١٢‬‬ ‫آ ﻪ ﻮن ﻦ ﻤ ﯿﺎت ا ﺸﺎ ﯽ ﻇﺎ ﺪه ﺒﺎرت ا ﺖ از ﻨﺎ ﯽ‬

‫ﻮن دو رد ﻒ ‪ ٦‬ﯽ از ﺐ دو ﻮع ﮓ ﯿﺎه و ﯿﺪ ﻞ ﺪه‬

‫ﮓ ﻣ ﺐ ﻞ ﺘﺎ ﯽ ﻮل و ض ‪ ١١٠*١١٠‬و ﺑ ﻨﺪی‬ ‫ا ﺖ‪ .‬ا ﻦ‬

‫‪ ٢٨‬ﺳﺎ ﺮ ‪ ١٨‬ﺳﺎ ﺮ آن ﺻﺎف و ﻞ ﺪه و ﺧﺎرج از ﻒ ﻨﺎ ار ﯿ ﻪ و‬

‫ا و ﮫﺎرت ﻮری‬ ‫روی آن ﯽ ﻣ ﺐ ﻞ ﻤﺎن ا ﻌﺎد و ﺑﺎ ﮫﺎ‬

‫ا ﻮار ا ﺖ ﺪو ا ﺺ دو ﭘﺎر ﻮدن آن ﮐﺎری ﺲ ا ﺖ و ﯽ‬

‫ه ﻮر ﯿ ﻨﺪ ا ﻦ ﮓ را ﺑﺎ رﻧﮓ ﯿﺎه ﻘﺎ ﯽ ده ا ﺪ‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫‪41‬‬

‫ﺼﺎو ﭘﺎ ی ﮐﺎخ ی ﻮن ﮐﺎخ‬

‫‪41‬‬
 ‫‪42‬‬

‫آ ﺘﺎ وﭘﺎ ﻪ ﯽ ﮐﺎخ ازﺟﺎن‬

‫‪42‬‬
 ‫‪43‬‬

‫‪ (۳‬ﻮر د ﺮ‬
‫ﻪ ﻮ ﺘﺎ ﯽ ا ﺘﺎن ﻮ ﮑﺎ ﯽ ا ﺖ م" ﺮ "ﯾﺎ" " دارای ﻮ ﺖ‬

‫ﻨﺎ ﺐ ز ﺖ ﯽ و ه رودﺧﺎ ﻮﭼ ﯽ ﻦ م ﺒﺎ ﺪ ﺟ ﻪ ﻮه را ا ﻦ‬

‫ﻪ ﻮل ‪ ٢٠‬ﯿ ﻮ ﺮ و ض ‪ ٢‬ﯿ ﻮ ﺮ ﺴ ﻮن و آﺑﺎد ﻮده ا ﺖ‪.‬‬

‫آرا ﮕﺎه وف ﻮرد ﺮ از ﻤ ﻪ آ ر ارز ﻨﺪی ا ﺖ از زﻣﺎن ﺪرت‬

‫ر ﯿﺪن ﻣﺎد ﻤﺪا ن و ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد و ﭘﺎر ﮫﺎی ﺣﺎ ﻢ ﻮب ﺟﺎی ﻣﺎ ﺪه ا ﺖ ‪.‬ا ﻤﺎﻻً‬

‫ﻮروش اول ﺮ ﺶ ﺶ دارای ﺮ ﯿﻼ ﯽ ﻮده و ﻮان ﺣﺎ ﻢ ﺤ ﯽ ﺟﺎﯾ ﻦ‬

‫‪43‬‬
 ‫‪44‬‬

‫ﯿﻼ ﯿﺎن ﺪه ﻮد‪ ،‬ا ﻦ ﮑﺎن ا ﺪا م ﺳﺎ ﺖ آرا ﮕﺎ ﯽ ﻤﺎﯾﺪ اﺳﺎس‬

‫آرا ﮕﺎ ﮫﺎی ﻮع ﯿﻼ ﯽ را ﺞ ﻞ و ﻮه ﺪ ﻦ ﺮ ﺖ زر ﺖ ﻮرت‬

‫ا ﻮدان ﭘﺎ ﺪه ا ﺖ‪ .‬ﺶ ﺶ ﺲ از ﺟﺎ ﯽ ﯿﻼ ﯿﺎن‪ ،‬ﺮ اول ﻮد‬

‫ﻮروش را ﺣ ﻮ ﺖ ﻮش و ﺮ دوم ﻮد ﻮ ﻪ را ﺣ ﻮ ﺖ ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد‬

‫ﻮب ﯿ ﻨﺪ ا ﻦ ا ﯿﻼ ﻨﺪا ن ﻪ ﮐ ﯽ و دا ﮫ ﺮی ﺪا ﺖ ز ا ا ﻦ ﻦ‬

‫ا ﺼﺎﺑﺎت و ﺣﺎ ﺖ زﻣﺎ ﯽ ا ﺖ ﻣﺎد ب ا ان و ﺳﺎل ‪ ٦١٢‬ق‪.‬م ﻮم‬

‫آ ﻮر را ﺷ ﺖ داده و ﺪرت ﺣ ﻮ ﯽ را ا ان و ه ﻤﺎل ﯽ و ب ا ان‬

‫ﻤﺪا ن ﻮا ﯽ ا ﮫﺎن ز ﺳ ﻪ ﻮد آورده ﻮد ﺪ‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫‪45‬‬

‫ﭘﺎر ﮫﺎ ﺑﺎ ﻮل ﺬ ﺐ زر ﺖ د ﻮر ﯿﺪ ﺪ‬ ‫ا ﻦ زﻣﺎن ﻮروش اول‬

‫ا‬ ‫ﯿ‬ ‫ا‬ ‫ﺗ‬

‫آرا ﮕﺎ ﯽ ﻮرت ﯽ ی ﺮش ﻼ ﯽ ﻮده ﺑﺎﻻ و ی ﻮدش ﺶ‬

‫ﻮرت ا ﻮدان ﺑﺎ م ﻮرد ﺮ ﺳﺎ ﻪ ﻮد ‪.‬ا ﻦ ﻮه ﺪ ﻦ ا ﻦ زﻣﺎن و‬ ‫ﭘﺎ‬

‫ﮑﺎن ﻢ از ﻞ ﻤﺎری آرا ﮕﺎه و ﻢ از ﺤﺎظ ﺑﺎور ی ا دی ﻮن ﻮرد‬

‫آن اﺷﺎر ی ﺸﺪه ا ﺖ از ا ﺖ ر ﯽ ﻮردار ا ﺖ آ ﻪ ﻮن ر ﯽ و‬

‫ﻣ ﻮب ﺪه ﺮ آرا ﮕﺎه ﺮ ﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ ه ﯾﺎ ﻮروش ﺮ و ﻈﺎ آن و ﺑﺎ‬

‫ﻋ‬ ‫ً‬
‫ﺬ ﺐ ﺨﺎ ﯿﺎن زﻣﺎن ﺸﺎﯾﺎرﺷﺎ ه و د ﻦ د ﻨﺎ ﻖ ﯿ ﻨﺪ و ﮐﺎﻣﻼ ﺲ آن‬

‫ا ﺖ‪.‬و ﻮ ﺖ ﺧﺎص ﺪ ﯽ و ا دی آن م ﻮر د ﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻦ ا ﺒﺎط‬

‫‪45‬‬
 ‫‪46‬‬

‫ﻮد ﻮرد ﺮ‪ ،‬ﻮر د ﺮ ا ﺖ‪ .‬ﻮروش رگ ﻮه ﻣﺎد و ﺮ ﻣﺎ ﺪا ی ﻤﺪا ﯽ ‪ ،‬ﮕﺎ ﯽ‬

‫از ا ﻦ ﮑﺎن دﯾﺪن ﯽ ﻨﺪ ﺑﺎورش م ی ﻮد ا ﻦ آرا ﮕﺎه ﺮ ﻮ ﺶ ﻮروش‬

‫اول ا ﺖ ﺬ ﺐ زر ﺖ را ای ادا ﺣ ﻮ ﺖ و ﺪرت ﺬ ﻪ ﻮد و ای‬

‫او ﻦ ﺑﺎر ﺮز ﻦ ﺣ ﻮ ﯽ ﻮم ﭘﺎرس اد ﺨﺎ ﯽ ﺬ ﺐ زر ﺖ ﺑﺎره‬

‫ﯽ ر ﺪ ﻮر وش رگ‬ ‫ﻮر وش اول ﻪ دم ﭘﺎرس ﺬ ﻪ و ا ا ﺪه ا ﺖ‬

‫ﻨﺎن ﺖ ﺮ ا ﻤﺎن و اﺧﻼص ﺳﺎ ﺖ ا ﻦ آرا ﮕﺎه ار ﯽ ﺮد د ﻮر ﯽ د ﺪ‬

‫آرا ﮕﺎه ﻮد او ﺰ ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد ﻦ ﻮه ﺳﺎ ﻪ ﻮ د آرا ﮕﺎه ﻮروش ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد ﺑﺎ‬

‫ﺮ ا ﺘﻼ ﯽ ﺸﺎ آرا ﮕﺎه ﻮر د ﺮ ﯿﺎ ﯽ ر ﺮ و ﻮرت ا ﻮدا ﯽ ﺑﺎ ﺶ‬

‫‪46‬‬
 ‫‪47‬‬

‫رد ﻒ ﭘ ﻪ ﺟﺎی ﭘ ﻪ و ﻒ ﺮوا ﯽ و ﻪ ای ﺟﺎی ﻒ ھﻼ ﯽ ﻞ‬

‫ا ﻦ آرا ﮕﺎه ﺪاق ﺪا ﻪ ا ﺖ ﻮن دارای ﺮ ﯿﻼ ﯽ ﻮدهﺳﺎ ﻪ ﺪه ا ﺖ‪.‬‬

‫ﻨﺎی ﺮه ﻮر د ﺮ ﭘﺎرس ﻮ ﯽ‬

‫‪47‬‬
 ‫‪48‬‬

‫ﻤﺎی ﯽ ﺮه ﻮر د ﺮ‬

‫آرا ﮕﺎه ﻮروش ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد‬

‫‪48‬‬
 ‫‪49‬‬

‫ﻘﺎ ﻪ ﻮه ﺪ ﻦ آرا ﮕﺎه ﻮروش )را ﺖ (و ﻮرد ﺮ ) ﭗ(‬

‫ﻨﺎ ا ﻦ ﯽ ﻮان ﻨﺎی ﻮرد ﺮ ﭘﺎرس ﻮ ﯽرا از ﻤ ﻪ آ ر ﻨﺪﺳ ﻪ ﭘﺎرس ﯾﺎ و‬

‫ﻤ‬ ‫ا‬
‫ﺞ رس د ﺖ‪ ،‬ﻨﺎن ﮐﺎخ ﻮروش ﺰ از ﻪ ا ﻨﺎد ﺮ‪ ،‬ﻮﯾﺎ و ﻔﺎف ﮑﺎم‬ ‫ﺧ‬

‫ﯿ‬ ‫ﺧ‬
‫ﭘﺎرس اد ﺨﺎ ﯽ ﺣﺎ ﻪ ﺞ رس و ﯾﺎ ﯽ ا ﺖ از ﭘﺎرس ﺬرد ﻮن‬
‫ﺧ‬
‫ﻤﺎن م ﻨﺎ ﻪ ﺪه و ﺧﺎر ﯿﺎن آن را ﯾﺎی ﯿﺎ ﺞ رس ﯽ د ﺪ‪.‬‬
‫‪49‬‬
 ‫‪50‬‬

‫ﺮاف و ﻨﺪر آن‬ ‫‪(٤‬‬

‫دا ﻪ ار ﻔﺎﻋﺎت زا س ﻮ ﯽ ﮑﺎ ﯽ ﺮف ﯾﺎ وف " ﻢ " از و ﯽ‬

‫ﺘﺎزی ﻮردار ا ﺖ‪ ،‬آ ری از ﻤﺎری ﺠﺎری‪ ،‬ﻔﺎﻟ ی‪ ،‬ﮐﺎ ﮑﺎری‪ ،‬ﺮی و‬

‫ﺳﺎ آ ر ﺮی ﺮ و ﻮد دارد ﻮن ﯽ ﻧ دﯾﺪه ا ﺖ‪ ".‬وا ﻮ ﺲ " ﮫﺎ‬

‫ﮐﺎوﺷ ی ا ﺖ ﺪت ﺖ ﺳﺎل از ﺳﺎل ‪ ۱۳۴۹‬ﻤ ﯿﺎت ﻄﺎ ﻪ و و ﮫﺎی‬

‫ﺮاف ا ﺠﺎم داده و ﻋﻼوه ﻘﺎﻻت ﻌﺪد‬ ‫ﺑﺎ ﺘﺎ ﻨﺎ ﯽ ﻮد را ﻮرت‬

‫ﻮن ﺟ ﺪ ﺘﺎب ﻮرد ﺮاف ﺮ ﻮده ا ﺖ‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫‪51‬‬

‫ﻪ ﺮاف ا ﻮال ﺘ ﯽ و ﻮد دارد ‪ .‬ﯽ آن را" ﯿﻼو " ﻪ ا ﺪ‬ ‫ﺑﺎره و‬

‫ﯽ ﯿ ﻮ ﻨﺪ د ﻞ ود ﮑﺎوس از ﺖ روا ﺶ ا ﻦ ﮑﺎن و ﻘﺎﺿﺎی ﺮ و آب از‬

‫ا ﯽ ﺮاف م ﻪ و ﺪ ی ﻢ ا ﻦ ﺑﺎور ﺪ ﻮن ﻒ ﯾﺎ ﮕﺎم ﻮ ﯽ‬

‫ﻮدن ا ﻦ ﮑﺎن از ﺳﺎ ﻘﺎط ا ﺖ و ا ﻄﻼح آن ﻒ ﺮﻧﮓ ﯿ ﻮ ﻨﺪ‬

‫ﻢ ﻢ ﺒﺪ ﻞ ﺮاف ﺪه ا ﺖ‪.‬‬

‫" ﺮاف" ﺑﺎ ﺻﺎد ‪ -‬ﯽ ﻞ اﺻ ﯽ ﺮا ﯽ و ﺮا ن‬

‫‪51‬‬
 ‫‪52‬‬

‫ﻮر از ﻮ ﻒ ﺮاف ﻮرت ﺪ ﻨﺪ زﻣﺎن ام دوم و ﺑﺎ ﻤﺎد ﺬ ﺐ‬

‫زر ﯽ ﺳﺎ ﻪ و دا ﻪ ﺪه ا ﻦ ا ﺖ ا ﻦ زﻣﺎن ﺧﺎرک ای ﻨﺪ ن ﻮرت‬

‫ﺠﺎر ﯽ ا ﯿﺎر ا ﯽ ﺪ ﭘﺎ ﺮ ار دا ﺖ ﺳﺎد ﯽ ﺣﺎ ﺮ ک ا ﻦ ه ﻮد ﺪ و‬

‫زﻣﺎن ارد ﺮ‪ ،‬ﺷﺎ ﻮر‪ ،‬اول و ام اول ﻨﺎن ﻧ ﮫﺪا ری ا ﻦ ه ﺠﺎری‬

‫ﻘﺎو ﺖ ﯿ د ﺪ ﺮا ﺠﺎم زﻣﺎن ام دوم ﻢ ﺮ ﺮ و ﺒ ﻎ او ﺘﺎ‬

‫ﺮاف را ای رو ﻖ ﺠﺎر ﯽ‪ ،‬راه ﻮاﺻﻼ ﯽ و ار ﺒﺎ ﯽ ﺮق و ب ﻮ ای‬

‫ه ﺧﺎرک ﺰوی و از ﺰ ا ﻔﺎع ﺘﺪ و ﺮا ﺠﺎم ﻦ ﺪ ‪.‬‬ ‫ا ﺨﺎب و ﭘﺎ د‬

‫ﻨﺎﻧ ﻪ ا ﻮدا ﮫﺎی ا ﺧﺎرک و ﻌﺪ ﮐ ﺴﺎی ﻮرﯾﺎن دال ا ﯿﻼی ﺳﺎﺳﺎ ﯿﺎن ا ﻦ‬

‫‪52‬‬
 ‫‪53‬‬

‫ه ﺒﺎ ﺪ ‪.‬از آن زﻣﺎن رو ﻖ دو ﮑﺎن ﺧﺎرک و ﺮاف ا ﯿﺎر ﻮم ﭘﺎر ﯽ اد‬

‫ﺳﺎﺳﺎ ﯽ ار ﯿ ﺮد ‪ .‬ﻨﺎ ا ﻦ از ا ﻨﺎد ﺮ ه ﺧﺎرک ﻄﺎ ﻌﺎت ر ﯽ ﻤﺎری‬

‫ﺳﺎزی و ﺮی ﺮاف ﺒﺎ ﺪ ‪ .‬ﺶ ﻪ ی ﻢ ام دوم ﻪ ﻮﮔﺎن‬

‫ه‬ ‫ﻮن ﻨﺎ ﻪ ﻣﺎ ﺪه ا ﺖ ر ﺮ ﻦ ﻨﺪ ﻮرد ام دوم ﺑﺎ ا ﯽ ﺪ ﭘﺎ ﺮ‬

‫ﺧﺎرک ﺒﺎ ﺪ‪.‬‬

‫‪53‬‬
 ‫‪54‬‬

‫ﺮاف دوره ر ﯽ ﻮص از زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎ ﯿﺎن و‬ ‫ﻨﺎ ا ﻦ ﻮان ﺬ‬

‫دﯾ ﯿﺎن ﺻﺪراﺳﻼم ﻮرت ﺐ ﺠﺎری ﻌﺎل ﻮده ا ﺖ‪.‬‬

‫ا ﻦ ﺑ ﯽ را ﻊ ا ﺒﺎر ی ﻤ ﻮ از ‪ ،‬ﻞ و ﯿﺎه‪ ،‬ﮐﺎ ﻮر‪ ،‬ﻮب ﻮد و ﻨﺪل ﺘﺎب ﻮد‬

‫از ﺮاف ﯾﺎد ﯿ ﻨﺪ ﻮرﺳ ﯽ ﻮرد ﯾﺎ ﻮردی ﺮاف زﻣﺎن دﯾﺎ ﻪ ‪ ٩٢٢-١٠٦٢‬م‬

‫و اوج ﺷ ﯽ ی آن ﻄﺎ ﯽ دارد ‪ .‬ﯽ از ﺮ ﻦ ﺰ ﻮرد ا ﮑﺎ ت ز ﯽ و‬

‫ر ﯽ ﺮاف ﻣﺎ ﻨﺪ ﻨﺎ ی دو ﻪ و ﺑﺎﺷ ﻮه ﺳ ﻮ ﯽ ای ﺠﺎر و دم ﻄﺎ ﯽ دار ﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎ ا ﻤﺎ ﯽ از ﻮدا ان‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎ ن‪ ،‬ﺠﺎر ﯽ‪ ،‬ا ﻘﺎ ﯽ‪ ،‬ﭘﺎر ﯽ‪ ،‬ﻨﺪی و‬ ‫اﻦ‬

‫ب ﯽ ﻮر ﻢ داد و ﺘﺪ و رد و ﺪل و ﻮ ت ﺑﺎﯾﺪ ﻮرت ﻌﺎدل ﻤﻞ ﻨﺪ‪.‬‬

‫‪54‬‬
 ‫‪55‬‬

‫ﻮر ﺑﺎ ﺘﺎ ﯽ ﺮاف و ﮫﺎی ﻪ ای آن‬

‫ا ﻮدا ﮫﺎی ﺳﺎﺳﺎ ﯽ ﺮف ﯾﺎ‬

‫‪55‬‬
 ‫‪56‬‬

‫ﺳﺎ ﮫﺎی‪ ۱۲۷۱-۱۲۹۵‬ﺳﺎ ﯽ ) ﯿﻼدی(‬ ‫ﻪ از ﻣﺎرﻮ ﻮ ﻮ‬

‫‪ ۱۷‬ﻣﺎه ﺳﺎل‪ ۱۹۱۳‬ﺳﺎ ﯽ ) ﯿﻼدی( ﻨﺪن‬ ‫ﻮ ﺲ ﻪ روز‬

‫‪56‬‬
 ‫‪57‬‬

‫ﺮی‬
‫ﺧ‬ ‫ﺧ‬
‫اول م ﯽ ﻮب ا ان ا ﺖ از دو ار ﭘﺎ ﺪ ﺳﺎل ﺞ ﭘﺎرس‬

‫و ﭘﺎرس م دا ﻪ ا ﺖ‪.‬‬

‫ﺧ‬
‫دوم ا ﻪ ا ﻦ ﮫﺎ را ﻦ ﺑﺎر ﻮ ﯿﺎن ا ﻦ دو ﯾﺎ ﯽ ﺞ رس و رس‬

‫ﮫﺎده ا ﺪ ﺮا ا ﯽ ﯾﺎ ﯽ ﻄﺎ ﯽ ا ﻦ ﻣ ﺬا ری دﺧﺎ ﯽ ﻮده ا ﺖ‪.‬‬

‫ﻮم ا ﻪ ا ﯽ دا ن ب و ﺴ ﻤﺎن ا ﻦ دو م رااز ﻮ ﯿﺎن وﺧ ﻒ ا ﺸﺎن‬

‫ﺧ‬
‫رو ﯿﺎن آ ﻮ ﻪ ﻮﺻﺎ" ﯾﺎی ﭘﺎرس را ﻘﺎ" ﺞ رس ﯾﺎ رس ﯾﺎد ده ا ﺪ‪.‬‬
‫‪57‬‬
 ‫‪58‬‬

‫ﮫﺎرم ا ﻦ م ﺧ ﺞ رس ﻪ زﺑﺎ ﮫﺎی ز ﺪه د ﯿﺎ از ﺪ ﯽ ﻦ زﻣﺎن ﻮن‬

‫ا‬ ‫ﺧ‬ ‫ﻣ‬

‫ﺬ ﻪ ﺪه و ﻪ ﻞ ﮫﺎن ا ﻦ ﯾﺎی ا ا ﯽ ﺑﺎن ﻮد ﺞ ﭘﺎرس ﯽ ﻮ ﻨﺪ‪.‬‬

‫‪58‬‬