√≈«‘Â, ’Ò≈ ¡Â∂ √«Ì¡≈⁄≈ ˘ √Ó«Í Íπ√Â’ ÒÛΔ

ÈßÏ I, (Ï√≈Â, B@AE) ’ΔÓ E@ πͬ∂, √≈Ò≈È≈ : B@@ πͬ∂

Óπæ÷ √ßÍ≈Á’ : Ù≈Ó «√ßÿ «¬√ Ú≈

B@B@ √À’‡ DE-√Δ, ⁄ß‚Δ◊Û∑
ÎØÈ : IHADA-ACCCH
√ßÍ≈Á’ : Á∂Ú Ì≈ÁÚ≈‹
CDCG √À’‡ DF-√Δ ⁄ß‚Δ◊Û∑
ÎØÈ : IHGBH-BCDCG
Óπæ÷ √Íz√ : ◊πÁÙÈ «√ßÿ ‚∂≈Ï√Δ
ÍzÏßË’Δ √ßÍ≈Á’ : ÏÒ«ÚßÁ «√ßÿ
E@G √À’‡ CB-¬∂, ⁄ß‚Δ◊Û∑
ÎØÈ : IHAEA-@BBBB
√«‘-√ßÍ≈Á’ : ’∂‘ ÙΔ¯ (‹ÓÈΔ)
ÎØÈ + DI-AGC-BAI-FFGE
<ksharif@arcor.de>
√Íz√ : ’∂Á≈ È≈Ê ’∂Á≈ (Íø⁄’±Ò≈), ≈‹Úß «√ßÿ
Óπ‘≈ÒΔ, ÓÈÓØ‘È «√ßÿ ÓØ‘È, (Ô±.’∂), ≈Ó‹ΔÁ≈√ √∂·Δ
(¡ÓΔ’≈)
√Ò≈‘’≈: ÍÃØ. ÓÈ‹Δ «¬ßÁ≈, ‚≈. ÙÈ‹Δ ’Ω,
ÍzØ. ‘Ì‹È «√ßÿ (¡ÓΔ’≈)
√«‘ÔØ◊Δ: ¡Ó‹Δ ÷∂Ò≈ (¡√‡z∂ÒΔ¡≈), √ßÂØ÷ «√ßÿ
√À∫‘ÏΔ, (Ô±. ’∂.), ’ßÚÒÍzΔ «√ßÿ «◊æÒ (¡ÓΔ’≈),
Ó«‘ßÁ «√ßÿ ⁄ΔÓ≈Õ
’≈˘ÈΔ √Ò≈‘’≈: ¡À‚ÚØ’∂‡ Í«ÓßÁ «√ßÿ «◊æÒ,
¡À‚ÚØ’∂‡ ‘«√Ó «√ßÿ “«√æ‡≈”
¡≈ÍØ ¡≈͉≈ ¡√Ó≈È : Ù≈Ó «√ßÿ/B
’‘≈‰Δ : ÍzØ. ‘Ì‹È «√ßÿ/G
È≈‡’ : ÁΔÍÂΔ ÏÏ»‡≈/EH
«Ú¡ß◊ : √Δ. ¡ÀÒ. ÙÓ≈ “Â√’ΔÈ”/EA
√ÚÀ-’ÊÈ : ‚≈. √π«ßÁ «◊æÒ/C, ◊πÈ≈Ó «√ßÿ
“‚∂≈Ï√Δ”/FG, ÍzØ. ‘ÓÁÁÚΔ ÈΩÙ«‘ÚΔ/GF
Ô≈Áª : ⁄È≈ Ô≈ÁÚ/DB
Ô≈ÂΔ-È≈Ó≈ : ÏÒÚ≥ ⁄Ω‘≈È/CC
Ú≈Â’ Â∂ Ò∂÷ : √Á¡Â ‘√È Ó߇Ø/BC, ◊∞Á∂Ú
⁄Ω‘≈È/BE, ‚≈. ‘«ÙßÁ ’Ω, ¡ÀÓ. ‚Δ./GC
√ß÷∂Í ◊ÒÏ≈ : ◊πÁÙÈ «√ßÿ È≈Ò/EG
Ù≈«¬Δ : √π«ßÁ «◊æÒ/F, «’ÃÙÈ ÍÃÚ∂˜/BD,
¡≈ÂΔ ’πÓ≈Δ/C@, Ó√¿±Á ⁄ΩËΔ/CA, √«ÚÂ≈
Á≈√/DA, ’∂‘ ÙΔ¯/E@, Ï«ÒÚßÁ «√ßÿ ‹ßÓ±/
FF, √π÷«ÚßÁ «√ßÿ «√æË/± GA, ’πÒ‹Δ ’Ω ˆ˜Ò/
GB, ¬∂«Ò˜≈Ï∂Ê ’±Δ¡È “ÓØÈ≈”/H@.
‡≈¬Δ‡Ò Í∂∫«‡ß◊ : ÓÈ Ì≈ÁÚ≈‹
È؇ : Íz◊‡≈¬∂ ◊¬∂ «Ú⁄≈ª Ò¬Δ Ò∂÷’ ÷πÁ «˜ßÓÚ
∂ ≈ ‘ÈÕ

ÍæÂ «Ú‘≈ Ò¬Δ ÍÂ≈ :

¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï, ¡À√. √Δ. ˙. Èß. FB √À’‡ DF-√Δ ⁄ß‚Δ◊Û∑-AF@@DG
Angsang Punjab, SCO. 62 Sector 46-C, Chandigarh-160047 (India)
Contact : Phone : Sham Singh : 98141-13338, Dev Bhardwaj : 98728-23437, Balwinder
Singh : 98151-02222. Email : <sham.angsang@gmail.com>, <writerdev@gmail.com>
website :www.angsangpunjab.com
Published by : Writers’ Club, SCO 62 Sector 46-C, Chandigarh-160047
Printed by : Mona Enterprises, Naveen Shahdara, Delhi..
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 1
 ¡≈ÍØ ¡≈͉≈ ¡√Ó≈È
0 ¡æ‹ Á≈ ÓÈπ÷ æ ¬∂ÈΔ Â∂˜Δ «Ú⁄ ‘À «’ ¡≈͉∂ ¡ßÁ ÚΔ ÁΩÛ «‘≈ ‘À
¡Â∂ Ï≈‘ ÚΔÕ ¿π√ ¿πÂ∂ «¬¤≈Úª ¬∂ÈΔ¡ª Ì≈± ‘Ø ◊¬Δ¡ª ‘È «’ ‹ÂÈ
’Δ«Â¡ª ÚΔ «¬È∑ª ÂØ∫ Óπ’ ȑΔ∫ ‘Ø √’Á≈Õ ¿π‘ ¡≈͉∂ «‘æ√∂ Á∂ ¡√Ó≈È
‘∂·ª ¡≈Í≈ Ë≈ÍΔ ÁΔ ÁΩÛ «Ú⁄ Ù≈ÓÒ ‘À ¡Â∂ ¡≈͉∂ «√ ”Â∂ «√‹∂
¡√Ó≈È ÂØ∫ ¬∂Ë-˙Ë È‘Δ∫ ‘πÁ ß ≈Õ
0 ’Ø¬Δ ¡≈͉∂ «Èæ‹Δ ‘≈√Òª ’≈È ‘™Ó∂ Á≈ ¡√Ó≈È ¿π√≈Δ ÏÀ·≈
‘ÀÕ ¿π‘ ‘™Ó∂ ÁΔ √Ú≈Δ ¤æ‚‰ Ò¬Δ «Â¡≈ È‘Δ∫Õ ¿π√ ˘ ¡≈͉∂
‘∂·Ò∂ Ìπ’≈È∂ ”Â∂ ¿π‚Á∂ ˘ «¬‘ ıÏ È‘Δ∫ «’ ‹Á «¬√ Á≈ ͇≈’≈ ÍÀ «◊¡≈ ª ¿π√ Á∂ ω≈¬∂ ◊¬∂ ÌÓ Á∂
Í÷⁄∂ ¿π‚ ’∂ «‘ ‹≈‰◊∂ ¡Â∂ ’πæfi È‘Δ∫ Ï⁄∂◊≈Õ
0 ’æÒ≈’≈≈ ÚΔ ’Ø¬Δ ◊πæÍ ÚΔ ‹≈Â-Í≈ÂΔ ¡√Ó≈È ‘∂· ¡«‹‘Δ ’æ‡ÛÂ≈ Á≈ «Ù’≈ ‘Ø«¬¡≈ ÏÀ·≈ ‘À «‹√
˘ «Èæ ‘Ø Íæ’Δ ’Δ ‹≈ «‘À «‹√ ˘ «’√∂ ’ΔÓ ”Â∂ ¤æ‚‰ Ò¬Δ «Â¡≈ È‘Δ∫Õ ÈÂΔ‹≈ «¬‘ ‘πßÁ≈ ‘À «’ Úß‚ª
Â∂ «ÚÂ’«¡ª ˘ ‹Ï ¡≈™ÁΔ «‘ßÁΔ ‘À «‹√ Á≈ Èπ’√≈È ‘Δ Èπ’√≈È ‘À, Î≈«¬Á≈ È‘Δ∫Õ
0 ÿ, √±Ï∂ ¡Â∂ ¡≈͉∂ √Ó≈‹ Á∂ ¡√Ó≈È ÁΔ ◊æÒ ’ÈØ∫ ª «fi‹’Á∂ ‘ª Í ◊ÒØÏÒΔ-¡√Ó≈È ˘ «√
”Â∂ «¬ß‹ ⁄πæ’Δ «ÎÁ∂ ‘ª «‹Ú∂∫ «¬‘ √≈≈ ¡≈͉≈ ‘Δ ‘Ø «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ ¡≈͉∂ È∂ÛÒ∂ ¡√Ó≈È ÁΔ ◊æÒ ’ΔÂ∂ Ï◊À
«’√∂ Óß«˜Ò ”Â∂ È‘Δ∫ Í‘ßπ«⁄¡≈ ‹≈ √’∂◊≈ ¡Â∂ ’ÁÓª ‘∂·Ò≈ √¯ «’√∂ ÚΔ Âæ‰-Íæ‰ È‘Δ∫ Òæ◊ √’∂◊≈Õ
0 «’√∂ ÷∂Â ”⁄ ÓæÒª Ó≈ ’∂ ’Ø¬Δ «¬’ ÁØ ‹‰∂ ¡æË-∂ ¡æË∂ ¡√Ó≈È ˘ ÓæÒ‰ Á≈ Á≈¡Ú≈ ’È ÂØ∫ È‘Δ∫
«fi‹’Á∂ ‹Á «’ ¡«‹‘≈ ª ’∂ÚÒ ÌÓ-Ó≈Â ‘؉ ÂØ∫ ÚæË ’πfiæ ÚΔ È‘Δ∫ ‘πÁ ß ≈Õ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ¡æÚÒ Áæ√‰
Ú≈«Ò¡ª Á∂ Á≈¡«Ú¡ª ÁΔ ÚΔ Ï‘πÂΔ √≈«Ê’Â≈ È‘Δ∫ ‘πÁ ß Δ «’™«’ ¡«‹‘≈ Â≈«’’ ÚΔ È‘Δ∫, √ØÌÁ≈ ÚΔ È‘Δ∫Õ
0 ¡√Ó≈È È≈ ⁄ßÈ Á≈ ‘À, È≈ ’∂ÚÒ Â≈«¡ª Á≈, «¬‘ ª √Óπæ⁄Δ «√ÃÙ‡Δ, ’πÁ Á∂ «√ Á≈ Â≈‹ ‘À «‹√
”Â∂ «’√∂ Á≈ Á≈¡Ú≈ È‘Δ∫ ‘Ø √’Á≈ ¡Â∂ È≈ ‘Δ «’√∂ Á∂ ◊ÒÏ∂ ˘ √‘≈«¡≈ ‹≈ √’ÁÀÕ ’È Ú≈Ò∂ ËÂΔ ”Â∂
ª ’≈Ï‹ ‘Ø¬Δ ‹ªÁ∂ ‘È Í ¡√Ó≈È ”Â∂ ¡«‹‘≈ ’È≈ √ßÌÚ È‘Δ∫Õ
0 ‘ ’Ø¬Δ ¡≈ÍØ ¡≈͉∂ «‘æ√∂ Á≈ ¡√Ó≈È Òæ̉ Á≈ ‹ÂÈ ’Á≈ ‘À ª «’ ¿π√ ÁΔ Ì±«Ó’≈ Á≈ ÚΔ ’جΔ
¡Ê Ï‰ √’∂, ¿π√ Á∂ ’ΔÂ∂ ’≈‹ª ˘ ÚΔ ’Ø¬Δ „π’ÚΔ∫ ʪ «ÓÒ √’∂Õ
0 ’ÒÓ’≈, ’Ò≈’≈ Á≈ ¡≈͉≈ ØÒ ‘À, «¬√ Ò¬Δ ¿π‘ ‹ÂÈ ’Á∂ ‘È «’ ¡≈Í‰Δ ’ÒÍÈ≈ Á≈
¡√Ó≈È «√‹ √’‰ Í ¿πÈ∑ª ˘ ‹ß◊ Á∂ ÓÀÁ≈È «Ú⁄ Ì∂‹‰ Ú≈«Ò¡ª ˘ √‘Δ È‘Δ∫ ·«‘≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ
Ï‘π ÿæ‡ ‘πßÁ∂ ‘È «‹‘Û∂ «¬æ’Ø √Ó∂∫ ’¬Δ ’ßÓ ’ √’‰ Í «‹‘Û∂ ¡≈ÍØ ¡≈Í‰Δ ‘’Δ’Â «Ú⁄ √◊Ó
«‘ßÁ∂ ‘È, ¿π‘ «’Â∂ È≈ «’Â∂, ’Á∂ È≈ ’Á∂ ¡≈͉≈ ¡√Ó≈È «√‹∂ Ï◊À È‘Δ∫ «‘ √’Á∂Õ
0 ÏΩ«Ë’ ÒØ’ ¬∂È∂ ÏΩ«Ë’ ‘Ø ◊¬∂ ‘È «’ ¿πÈ∑ª Á≈ ¡√Ó≈È Òæ̉ ¡Â∂ ÓæÒ‰ Á≈ πfi≈È ‘Δ ‹ªÁ≈ «‘≈Õ
’Ø¬Δ ’πæfi ’Δ ‹≈Ú∂, ‹Ø Ó˜Δ ‘Ø¬Δ ‹≈Ú∂, «¬‘ Ú◊ ÏØÒÁ≈ ‘Δ È‘Δ∫Õ ‘≈’Ó ¬∂È≈ ’πæfi ◊À-˜±Δ ¡Â∂
¡‰√π÷≈Úª ÏÁÒΔ ‹≈ «‘≈ Í «ÚØË ÁΔ ¡≈Ú≈˜ ¿πμ·ÁΔ ‘Δ È‘Δ∫Õ ‹∂ ÚÂ≈≈ «¬ß‹ Á≈ ‘Δ ‹≈Δ «‘≈ ª
ÏΩ«Ë’ Ú◊ ÁΔ Ì±«Ó’≈ ¡Â∂ ¿πμ⁄Â≈ Ï∂¡Ê ‘Ø ’∂ «‘ ‹≈Ú∂◊ΔÕ
0 «¬‘ ˜±Δ È‘Δ∫ «’ ¡≈Í‰Δ √Ø⁄ Á∂ ¡√Ó≈È ‘∂· ÒÛ≈¬Δ ‘«Ê¡≈ª È≈Ò ‘Δ ‘Ø √’ÁΔ ‘À, √◊Ø∫ «¬‘
«Ò÷ª È≈Ò ÚΔ ÒÛΔ ‹≈ √’ÁΔ ‘À ¡Â∂ «Ú⁄≈ª È≈Ò ÚΔ, ÁÒΔÒª È≈Ò ÚΔ ¡Â∂ Â’Δª È≈Ò ÚΔ, Ï«‘√ª
È≈Ò ÚΔ ‘Ø √’ÁΔ ‘À ¡Â∂ ¡≈Í√Δ ¿π√≈± «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ∂ È≈Ò ÚΔÕ ‘ Ó√Ò∂ ˘ Íπ«‰¡ª-¤≈«‰¡ª ‹≈‰≈
⁄≈‘ΔÁ≈ ‘À ª «’ Ó√«Ò¡ª Á∂ ‘æÒ ÒæÌ∂ ‹≈ √’‰Õ ¡«‹‘≈ ’È Ò¬Δ Òæ⁄’Â≈ ¡Í‰≈¿π‰ ÁΔ ÒØÛ ‘À,
’æ‡ÛÂ≈ ÁΔ È‘Δ∫Õ
- Ù≈Ó «√ßÿ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 2
 ¡≈͉∂ ¡≈Í È≈Ò ◊æÒª
‚≈. √π«ßÁ «◊æÒ
ÎØÈ : IIAED-GCE@E
? Â∂≈ ‹ÈÓÕ
0 Ó∂Δ ‹ÈÓ «ÓÂΔ F Ó≈⁄ AIDA ‘À Í ’≈◊˜ª
«Ú⁄ BC Ó≈⁄ AIDB «Ò÷Δ ‘Ø¬Δ ‘ÀÕ
? Ó≈Â≈, «ÍÂ≈Õ
0 Ó∂Δ Ó≈Â≈ Á≈ Ȫ ÙÃΔÓÂΔ ÁÒΔÍ ’Ω √Δ ¡Â∂ Ï≈ͱ
‹Δ √. √ΩÁ≈◊ «√ßÿ «◊æÒÕ
? Á≈Á’≈ «Íß‚Õ
0 Á≈Á’≈ «Íß‚ πßÓΔ «˜Ò≈ Òπ«Ë¡≈‰≈Õ
? Â∂≈ Ï⁄ÍÈÕ
0 Ó∂≈ Ï⁄ÍÈ Ó∂∂ È≈È’≈ «Íß‚ Íß‚ØΔ «˜Ò≈ √ß◊±
«Ú÷∂ Òß«ÿ¡≈Õ «¬‘ «Íß‚ Ó≈‘Ò ’Òª Í≈√ ‘ÀÕ ÓÀ˘
√π ¡≈¬Δ ª ÓÀ∫ Á∂«÷¡≈ Ó∂Δ Óª ÿ ÚÛ«Á¡ª ‘Δ
√æ‹∂ Í≈√∂ Ú≈Ò∂ ’Ó∂ «Ú⁄ √Á≈ Óß‹∂ ”Â∂ Í¬Δ ‘πßÁΔ √ΔÕ
‘Ø ÒØ’ ¿π√Á∂ ’Ó∂ «Ú⁄ ‹ªÁ∂, Í≈√ Í¬Δ¡ª ’π√Δ¡ª
”Â∂ ÏÀ· ’∂ ◊æÒª ’Á∂ Í ‹∂’ ’Á∂ ÓÀ∫ ¿π√Á∂ ’Ó∂
«Ú⁄ ‹ªÁ≈ - ¿π‘ fiæ‡ ¡≈͉≈ √æ‹≈ ‘æÊ «‘Ò≈™ÁΔ
‘Ø¬Δ ¡≈÷ÁΔ, T⁄æÒ ⁄æÒ Ï≈‘ ⁄æÒ! ¬∂Ê∂ È≈ ÷Û∑...ÕU
’Á∂-’Á∂ Ï≈ͱ ‹Δ ¡≈™Á∂Õ ÓÀ˘ Ïπ’
æ Ò ”⁄ ÒÀ ’∂ «Í¡≈
’Á∂ Â∂ ¿πÁ≈√ «‹‘∂ ‘Ø ‹ªÁ∂Õ
? Ó≈Â≈ Á≈ Ï≈‘ ‹≈‰ Ú≈√Â∂ ’«‘‰≈ ¡Â∂ Ï≈ͱ Á≈
¿πÁ≈√ ‘؉≈ ÂÀ˘ √Ófi È‘Δ∫ ¡≈™Á≈?
0 ¿πÁØ∫ ÓÀ˘ ÚΔ È‘Δ∫ √Δ √Ófi ¡≈™ÁΔÕ Ó∂Δ Óª ˘
Ó∂∂ ‹ÈÓ ÂØ∫ ’πfi «⁄ «Íæ¤Ø∫ ÂÍ«Á’ ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ
Áæ√Á∂ ‘È «’ ÓÀ˘ Óª Á≈ ÁπæË ÚΔ È‘Δ∫ «ÍÒ≈«¬¡≈
«◊¡≈Õ ÂÍ«Á’ ¿πÈ∑ª √«Ó¡ª «Ú⁄ Ï∂-«¬Ò≈˜ «◊‰Δ
‹ªÁΔ √ΔÕ ÓÀ∫ «ÂßÈ √≈„∂ «ÂßÈ Ú«∑¡ª Á≈ ‘Δ √Δ «’
Ó∂Δ Óª ÓÀ˘ Â∂ √≈∂ √ß√≈ ˘ «ÚÁ≈ ’«‘ ◊¬ΔÕ Ó∂≈
Ï⁄ÍÈ Óª Á∂ ÓØ‘ ÂØ∫ √æ÷‰≈ √ΔÕ
? «Úæ«Á¡≈Õ
0 ÓÀ∫ AIEG «Ú⁄ ÓÀ«‡Ã’ ÁΔ ÍÃΔ«÷¡≈ Í≈√ ’ΔÂΔÕ
¿π√ √Ó∂∫ «Úæ«Á¡≈ ÁΔ ’Á-ÿ‡≈¬Δ ¡≈ßÌ ‘Ø ◊¬Δ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
√ΔÕ ÏΔ.¬∂., ¡ÀÓ.¬∂. ’’∂ ÈΩ‹Ú≈È Ï∂π˜◊≈ ‘Δ
«‘ßÁ∂Õ ‡À’ÈΔ’Ò ’ßÓª ÁΔ «√÷Ò≈¬Δ Ò≈‘∂ÚßÁ √ΔÕ
ÓÀ∫ Î◊Ú≈Û≈ «Ú÷∂ ≈Ó◊Û∑Δ¡≈ ‡Ã∂«Èß◊ «Ú⁄ ¡≈‡
¡À∫‚ ’Ã≈· ‡Δ⁄ Á∂ ÁØ √≈Ò≈ ’Ø√ «Ú⁄ Á≈÷Ò ‘Ø
«◊¡≈ Â∂ ‚≈«¬ß◊ Ó≈√‡ ω «◊¡≈Õ
? ’«ÚÂ≈ ÁΔ Ò◊È ’ÁØ∫ Â∂ «’Ú∂∫ Òæ◊ΔÕ
0 ’«ÚÂ≈ «Ú⁄ «ÁÒ⁄√ÍΔ Ï⁄ÍÈ ÂØ∫ ‘Δ √ΔÕ ¿πÁØ∫
’«ÚÂ≈ ⁄Δ È‘Δ∫ √Δ ‹ªÁΔÕ “’«ÚÂ≈ ‹ØÛΔ” ‹ªÁΔ
√Δ «’™«’ ¤ßÁ-ÍÃÏßË Á≈ ÓπæÁ≈ ÍÃÊÓ √ΔÕ
? Í«‘ÒΔ ’«ÚÂ≈ ’ÁØ «Ò÷Δ Â∂ ’ÁØ∫ ÍÃ’≈«Ù ‘جΔ?
0 Ó∂Δ ÍÃÊÓ ⁄È≈ «¬’ ◊Δ √Δ- “«Ù’≈Δ ˘”,
«¬‘ ’«ÚÂ≈ ◊π± ◊Ø«ÏßÁ «√ßÿ ÷≈Ò√≈ ‘≈¬Δ √’±Ò Á∂
√’±Ò ÓÀ◊˜ΔÈ “Ï≈Ò≈ ÍÃΔÂÓ” «Ú⁄ ¤ÍΔÕ ¿πÁØ∫ ÓÀ∫
√æÂÚΔ∫ ÙÃ∂‰Δ «Ú⁄ ÍÛ∑Á≈ √ΔÕ ◊Δ Á∂ ÏØÒ √È, “È≈
¿π√ Ó≈Δ Ï≈‰ «Ù’≈Δ! È≈ ¿π√ Ó≈Δ Ï≈‰!”Íß‹≈ÏΔ
¡«Ë¡≈Í’ «◊¡≈ÈΔ √Úß «√ßÿ ˘ ¤Í‰ Ú≈√Â∂
«ÁæÂ≈ ª ÍÛ∑’∂ ¿πÈ∑ª Íπ櫤¡≈, “√π«ßÁ! «¬‘ ◊ΔÂ
«’√ Íπ√Â’ ‹ª Ó≈√’ ÍæÂà «Ú⁄Ø∫ «Ò¡≈ ‘À?”
“Ó≈√‡ ‹Δ, ÓÀ∫ ¡≈Í ‹Ø«Û¡≈ ‘ÀÕ” ÓÀ∫ «’‘≈Õ
Ó≈√‡ ‹Δ ˘ «ÚÙÚ≈√ È≈ ‘Ø«¬¡≈ Í ¿π‘Ȫ «¬‘
◊Δ Í⁄∂ «Ú⁄ ¤≈Í «ÁæÂ≈Õ
“Ï≈Ò≈ ÍÃΔÂÓ” Á≈ ⁄ßÁ≈ ÎΔ√ª È≈Ò ‘Δ ÒÀ «Ò¡≈
‹ªÁ≈ √ΔÕ Í⁄≈ ¤Í ’∂ ¡≈«¬¡≈ Â∂ √≈˘ ‘ «¬’
«Ú«Á¡≈ÊΔ ˘ «¬’ ÍÃÂΔ «ÁæÂΔ ◊¬ΔÕ ¡≈͉≈ ◊ΔÂ
¡Â∂ ¡≈͉≈ È≈Ó “√π«ßÁ «√ßÿ «◊æÒ” √ÂÚΔ∫-¬∂
Í⁄∂ ”⁄ ¤Í∂ Á∂÷ ’∂ ¡«Â¡ß ıπÙΔ ‘جΔÕ
√’±Ò ÍÛ∑«Á¡ª √Ø‘È «√ßÿ √ΔÂÒ «⁄ Ú≈ª
ÍÛ∑Δ¡ª ¡Â∂ √’±Ò Á∂ Óß⁄ ”Â∂ ◊≈¬Δ¡ªÕ ¬∂√∂ √’±Ò
«Ú⁄ Ó∂Δ ÁØ√ÂΔ «¬’ ‹Ó≈ ¡æ◊∂ ÍÛ∑Á∂ ÿÏΔ
«√ßÿ È≈Ò ‘جΔÕ ¿π‘ ¡≈Í ’«ÚÂ≈ ‹ØÛÁ≈ Â∂ Óß⁄ ”Â∂
√π‰≈™Á≈Õ ÿÏΔ ¡æ◊∂ ‹≈ ’∂ ’«ÚÂ≈ ¤æ‚ ’∂ ¡≈ÒØ⁄’
(Ï√≈ B@AE) : 3
ω «◊¡≈ ¡Â∂ ¡æ‹ ’æÒ∑ “ÿÏΔ «√ßÿ «√‹‰≈”
‘ÀÕ ÿÏΔ ¿π√ √Ó∂∫ ÓÀÊØ∫ «¬’ ‹Ó≈ ¡æ◊∂ √Δ ¡Â∂
’«ÚÂ≈ «Ú⁄ ÚΔ ¡æ◊∂ √ΔÕ ¿π‘ √≈Δ ¿πÓ ¡æ◊∂
(√ΔÈΔ¡) ‘Δ «‘≈Õ
Ó≈⁄ AIEG ¬Δ: «Ú⁄ ÓÀ«‡Ã’ Í≈√ ’’∂
≈Ó◊Û∑Δ¡≈ ’≈Ò‹ Î◊Ú≈Û≈ «Ú÷∂ ¡≈‡ ¡Â∂ ’Ã≈·
¡«Ë¡≈Í’ Á≈ ÁØ √≈Ò≈ ’Ø√ ’ΔÂ≈Õ «¬√ ’≈Ò‹
«Ú⁄ «‘ß«Á¡ª ‘Δ ¿πÊ∂ ÏΔ. ‡Δ. «Ú⁄ ÍÛ∑Á∂ ‘Ì‹È
«√ßÿ ‘πßÁÒ ¡Â∂ ¡ÚÂ≈ ‹ß«‚¡≈ÒÚΔ Ï≈ÈΔ “‘π‰”
È≈Ò Ó∂Δ ÁØ√ÂΔ Í¬ΔÕ
? ’«ÚÂ≈ ÁΔ Ò◊È ’ÁØ∫ Òæ◊ΔÕ
0 ’«ÚÂ≈ ÚæÒ π⁄Δ Âª Ï⁄ÍÈ ÂØ∫ ‘Δ √ΔÕ ◊π±
√≈«‘Ï≈È Á∂ ◊πÍπϪ ”Â∂ Ò◊Á∂ ÁΔÚ≈Ȫ «Ú⁄ ‘Øª
’ÚΔ¡ª ÁΔ¡ª «Ò÷Δ¡ª ’«ÚÂ≈Úª √π‰≈™Á≈Õ ’Á∂-
’Á∂ ’Ø¬Δ ÍÃÙß√’ «¬’ πÍ¬Δ¡≈ ‹ª Íß‹ πͬ∂ Á≈ È؇
«¬È≈Ó «ÁßÁ≈ ª Ú≈‘-Ú≈‘ ‘Ø ‹ªÁΔÕ ≈Ó◊Û∑Δ¡≈
‡Ã∂«Èß◊ ’≈Ò‹ Î◊Ú≈Û≈ «Ú÷∂ «¬‘ π⁄Δ ÍÃÍæ’ ‘Ø
◊¬ΔÕ «¬Ê∂ ÍÛ∑«Á¡ª ‘Δ Ó∂Δ¡ª ’«ÚÂ≈Úª ’ÚΔ
’Â≈ «√ßÿ ÏÒæ◊‰ Á∂ Ó≈√’ ÍæÂà “’«ÚÂ≈”«Ú⁄
¤Í‰ Òæ◊Δ¡ªÕ ‘πßÁÒ ¡Â∂ ¡ÚÂ≈ È≈Ò √≈«‘Â
√Ì≈ Î◊Ú≈Û≈ «Ú⁄ ‹≈‰ Òæ«◊¡≈Õ «¬√ √≈«‘ √Ì≈
Á∂ ’Â≈-ËÂ≈ Â∂≈ «√ßÿ ⁄ßÈ √ÈÕ
? ’«ÚÂ≈ «Í¤Ø∫ ’Δ ’ΔÂ≈Õ
0 ’¬Δ ËßÁ∂ ’ΔÂ∂Õ ‹ÒßË ¤≈¿π‰Δ Á∂ «¬’ √’±Ò «Ú⁄
‚≈«¬ß◊ Ó≈√‡ Á∂ ±Í «Ú⁄ ’ßÓ ’ΔÂ≈Õ Òπ«Ë¡≈‰≈ Á∂
«¬’ Á¯Â «Ú⁄ “‡Ã√∂ ” Á≈ ’ßÓ ’ΔÂ≈Õ √’≈Δ
√ΔÈΔ¡ √À’‚ ß Δ √’±Ò ≈ÓÍπ≈ «Ú÷∂ √æ ’π Ó‘ΔÈ∂
Ò¬Δ Íß‹≈ÏΔ ¡«Ë¡≈Í’ Á∂ ±Í «Ú⁄ ’ßÓ ’ΔÂ≈Õ
? 屧 Á√ÚΔ∫ Í≈√ ’È ÂØ∫ Ï≈Á ‡Ã«∂ Èß◊ ’’∂ ¡«Ë¡≈ÍÈ
¡≈ßÌ «ÁæÂ≈ Í Â±ß Âª ’≈Ò‹ ÍÃدÀ√ √∂Ú≈ Óπ’Â
‘Ø«¬¡≈ ‘À∫? ¡ÀÓ. ¬∂., ÍΔ.¡À⁄.‚Δ. ÁΔ¡ª «‚◊Δ¡≈
’ÁØ∫ Ò¬Δ¡ªÕ
0 √’±Ò ¡«Ë¡≈ÍÈ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «È‹Δ ±Í «Ú⁄
ÍÛ∑≈¬Δ ⁄≈Ò± æ÷ΔÕ ÏΔ.¬∂. ’È ¿πÍß ¡ÀÓ.¬∂. Íß‹≈ÏΔ
Ò≈«¬ÒÍπ ÷≈Ò√≈ ’≈Ò‹ ‹ÒßË «Ú÷∂ Á≈÷Ò ‘Ø ’∂
’ΔÂΔÕ Í«‘ÒΔ Ú≈ ’≈Ò‹ «◊¡≈ ¡Â∂ ¡ÀÓ.¬∂. Î√‡
’Ò≈√ «Ú⁄ Í≈√ ’ΔÂΔ ¡Â∂ Íß‹≈Ï Ô±ÈΔÚ«√‡Δ «Ú⁄Ø∫
“ÓÀ«‡ «Ò√‡” «Ú⁄ ¡≈«¬¡≈Õ «¬’ ‘Ø ◊æÒ, ¡ÀÓ.¬∂
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ÁΔ ÍÛ∑≈¬Δ Ú∂Ò∂ ÓÀ∫ Í«‘Òª “ÁÀ«È’ ÈÚª ˜Ó≈È≈” «Ú⁄
¡Â∂ Î∂ “ؘ≈È≈ ’ΩÓΔ ÁÁ” «Ú⁄ √Ï ¡À‚Δ‡ Á∂
±Í «Ú⁄ ÈΩ’Δ ÚΔ ’ΔÂΔÕ ¡ÀÓ.¬∂. Í«‘Ò∂ √≈Ò «Ú⁄
Íß‹≈Ï Ô±ÈΔ. ⁄ß‚Δ◊Û∑ «Ú⁄Ø∫ Á±‹≈ √Ê≈È ÍÃ≈Í ‘Ø«¬¡≈
ª ’≈Ò‹ Ú≈«Ò¡ª ÓÀ˘ ’¬Δ √‘±Òª Á∂ ’∂ ¡÷Ï≈Δ
’ßÓ È≈ ’È ÁΔ √Ò≈‘ «ÁæÂΔÕ
? ÈΩ’Δ¡ª ¤æ‚ ’∂ ¡≈ͪ ’«ÚÂ≈ ÁΔ ◊æÒ ’Δ¬∂Õ
0 ’«ÚÂ≈ ˘ ‹ΔÚÈ ÂØ∫ Úæ÷ È‘Δ∫ ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈Õ
? Í«‘Ò≈ ’≈«Ú-√ß◊ë‘ ’ÁØ∫ ¤«Í¡≈Õ
0 Ó∂≈ Í«‘Ò≈ ’≈«Ú-√ß◊ë‘ “Ù◊È” AIFC ¬Δ:
«Ú⁄ ¤«Í¡≈Õ È≈ÚÒ’≈ ‹√Úß «√ßÿ ’ßÚÒ È∂ «¬√ÁΔ
̱«Ó’≈ «Ò÷ΔÕ √Ã: ◊πÏıÙ «√ßÿ ÍÃÂΔÒÛΔ È∂ «Í¤Ò∂
‡≈¬Δ‡Ò ”Â∂ ÙπÌ «¬¤≈Úª «ÁæÂΔ¡ª ¡Â∂ “‹Δ ¡≈«¬¡ª”
«’‘≈Õ Á±‹≈ ’≈«Ú-√ß◊ë‘ “√¯ Â∂ √±‹” ‹ÈÚΔ
AIFG ¬Δ: «Ú⁄ ¤«Í¡≈Õ «¬√ Á≈ Óπ÷ÏßÁ «ÍÃß: √ßÂ
«√ßÿ √∂÷Ø∫ È∂ «Ò«÷¡≈ √ΔÕ √∂÷Ø∫ √≈«‘Ï ÁΔ ’¬Δ
«‡æÍ‰Δ¡ª ”Â∂ ÒßÓΔ Ï«‘√ «¤ÛΔ √ΔÕ
? «Ú⁄≈Ë≈≈Õ
0 «Ú⁄≈Ë≈’ ±Í «Ú⁄ ÍÃ◊ÂΔÙΔÒ ÔÊ≈ÊÚ≈ÁΔ
«ÁÃÙ‡Δ’Ø‰ ¡Èπ√≈ √Ø⁄Áª ¡Â∂ ’≈‹ÙΔÒ «‘ßÁªÕ
Ó≈È«√’ Â∂ Â’ÈΔ’ ÌÓ ÌπÒ÷∂ ∂ Í≈¿π‰ Ú≈ÒΔ¡ª ¡÷ΩÂΔ
Ò«‘ª ‹ª π⁄Δ¡ª ÂØ∫ ÓÀ∫ ÍÃÌ≈«Ú ȑΔ∫ ‘πÁß ≈Õ
? Í∂∫‚± ‹ΔÚÈ È≈Ò «’ßÈ≈ Ú≈‘ «Í¡ÀÕ
0 ÓÀ∫ «Íß‚ «Ú⁄ ‹È«Ó¡≈, Í«Ò¡≈ ¡Â∂ ‹Ú≈È
‘Ø«¬¡ªÕ «Íß‚ «‘ß«Á¡ª ÓÀ∫ Í∂‚± ‹ΔÚÈ Á∂ Ș≈∂ Ò¬∂
¡Â∂ √ßÂ≈Í ÚΔ ‘ß„≈«¬¡≈ ‘ÀÕ
? ‘æÊΔ ’ßÓ ’È ‹ª «Ó‘È Á≈ ’Ø¬Δ ¡ÈπÌÚÕ
0 Ó∂∂ Ï≈ͱ ‹Δ √’±Ò ¡«Ë¡≈Í’ √ÈÕ È≈Ò Á∂ «Íß‚
⁄ΔÓ∂ (Òπ«Ë¡≈‰∂) «Ú÷∂ Ï‘π «⁄ ÍÛ∑≈™Á∂ ‘∂Õ ¡√Δ∫
÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ È‘Δ∫ √Δ ’Á∂Õ Â≈«¬¡≈ ‹Δ ÷∂ÂΔ ’Á∂
√ÈÕ ÿ «Ú⁄ ÁπæË Ú≈√Â∂ Óæfi ÷Á∂ √ΔÕ Óæfi Ú≈√Â∂
÷∂ ”⁄Ø∫ ⁄∑Δ, Óæ’Δ ‹ª Ï≈‹≈ Úæ„ ’∂ «Ò¡≈¿π‰≈,
’πÂÈ≈ ¡Â∂ Óæfi ˘ Í≈¿π‰≈Õ ‹ÁØ∫ ’Á∂ ⁄≈≈ È≈ ‘ØÚ∂
ª Ï≈‘ ÿ≈‘ ÷Ø ’∂ «√ ”Â∂ ⁄πæ’ ’∂ «Ò¡≈¿π‰≈
¡Â∂ Óæfiª ⁄≈ÈΔ¡ª, √≈∂ ’ßÓ ¡≈͉∂ Ï⁄ÍÈ «Ú⁄
’ΔÂ∂ ‘ÈÕ ÁØ ’π Ú≈ Â≈«¬¡≈ ‹Δ È≈Ò ÂÍÁΔ ËπæÍ Â∂
‘πßÓ√ «Ú⁄ ‘≈ÛΔ (’‰’) Ú愉 Á≈ Ș≈≈ ÚΔ «Ò¡≈Õ
? 屧 ‹Ú≈ÈΔ Ú∂Ò∂ Á≈ «˜’ ’ «‘À∫Õ «¬‘ ¿πÓ
(Ï√≈ B@AE) : 4
ÏÛΔ πÓª«‡’ ¡Â∂ ß◊ΔÈ ‘πßÁΔ ‘ÀÕ ’Ø¬Δ πÓª√Õ «’√∂
«¬Ù’ Á≈ ¡ÈπÌÚÕ
0 «¬Ù’ ÂØ∫ ª Ï⁄≈¿π «‘≈Õ ‘ª «¬Ù’ Á≈ ÏÛ≈
√≈Ê’ ¡ÈπÌÚ ÍÃ≈Í ‘Ø«¬¡≈Õ
? Í«‘Ò≈ «Í¡≈ «’√ ’πÛΔ È≈Ò Â∂ ’ÁØ∫ ‘Ø«¬¡≈Õ
0 Í«‘Ò≈ «Í¡≈ AIEG-AIEI «Ú⁄ Î◊Ú≈Û∂
‡Ã∂«Èß◊ ’≈Ò‹ «Ú⁄ ‘Ø«¬¡≈Õ Òπ«Ë¡≈‰∂ «˜Ò∂ ÁΔ ‘Δ
«¬’ ’πÛΔ Ó∂Δ √«‘Í≈·‰ √ΔÕ Íæ’≈ ß◊, ’≈ÒΔ¡ª
ÁÙÈΔ ¡æ÷ª Â∂ ÿπß◊≈Ò∂ Ú≈ÒÕ... ¡√Δ∫ «ÓÒ‰
Òæ◊∂ ª ÙÃ∂‰Δ «Ú⁄ ÿπ√-Óπ√ Ùπ± ‘Ø ◊¬ΔÕ Ó∂Δ
ÏÁ«’√ÓÂΔ ˘ ¿πμÂ ÍÃÁ∂Ù ÂØ∫ ¡≈«¬¡≈ «¬’ ÍÃØ:
⁄ßÁ Ì≈È «√ßÿ Í≈Ò ÚΔ ¿π√ ’πÛΔ ”Â∂ ¡æ÷ æ÷Á≈
√ΔÕ ¿π√È∂ ’≈Ò‹ «Ú⁄ ÓÀ˘ ‡Ø’‰≈ «ÈßÁ‰≈ Â∂ ¡≈͉∂
Í≈√ √æÁ ’∂ ’πÛΔ ˘ ‚≈¿π‰≈ ËÓ’≈¿π‰≈ Ùπ± ’
«ÁæÂ≈Õ √≈‚≈ «ÓÒ‰≈ ÏßÁ ‘Ø «◊¡≈Õ Áπ÷Δ ‘Ø ’∂ ÓÀ∫
«¬’ ◊Δ «Ò«÷¡≈:
“¡√Δ∫ ¡‹∂ È≈ ÷ßÌ «÷Ò≈∂,
˜≈ÒÓ fi͇ª Ó≈Δ¡ª
屧 «‹æ«Â¡≈ ˙ ·∂’∂Á≈≈
Ó∂Δ¡ª ÍÃΔª ‘≈Δ¡ªÕ”
«¬‘ ◊Δ √≈‚∂ ’≈Ò‹ ÓÀ◊˜ΔÈ «Ú⁄ ¤«Í¡≈Õ
’¬Δ Ú«∑¡ª «Í¤Ø∫ «¬’ √’±Ò «Ú⁄ ÍÛ≈™«Á¡ª
«¬’ ’πÛΔ ÏΔ.¡Àμ‚. ’’∂ Í«‘ÒΔ Ú≈ ¡«Ë¡≈Í’
«ÈÔπ’ ‘Ø ’∂ ¡≈¬ΔÕ ⁄≈‘ Á≈ «Í¡≈Ò≈ ÍΔ∫«Á¡ª √≈«‘æÂ’
¡Â∂ √Ó≈‹ ÁΔ¡ª ◊æÒª ⁄ÒÁΔ¡ªÕ ⁄≈‘ ÁΔ √ªfi ÁØ√ÂΔ
«Ú⁄ Úæ‡ ◊¬ΔÕ ÁØ√ÂΔ «Í¡≈ «Ú⁄Õ √≈Ò ’π «Íæ¤∫Ø ÓÀ∫
Ò≈«¬ÒÍπ ÷≈Ò√≈ ’≈Ò‹ ‹ÒßË «Ú÷∂ ¡ÀÓ.¬∂. Íß‹≈ÏΔ
¡Â∂ ¿π√È∂ ‚≈: ’≈ ÁΔ «È‹Δ ¡’À‚ÓΔ «Ú⁄ ÒÀ’⁄ ÒÀ
’∂ ¡ÀÓ.¬∂. ¡ß◊∂˜Δ ÁΔ ÍÃΔ«÷¡≈ Í≈√ ’ΔÂΔÕ «¬‘ «ÁÈ
’ÛΔ «Ó‘È Á∂ «ÁÈ √È Í ÓÀ∫ «¬È∑ª «ÁȪ Á≈
Ìͱ Ò≈Ì «Ò¡≈Õ ’≈Ò‹ Á∂ ß◊ΔÈ «ÁÈ, Ó≈È«√’
±Í «Ú⁄ Ì≈Úπ’ ÚΔ Â∂ √ß◊≈ÓΔ ÚΔ, ÓÀ∫ ’«ÚÂ≈ Á∂
Îß◊ª ”Â∂ √Ú≈ ¿πμ«‚¡≈ «ÎÁ≈Õ
? “Ù◊È” ¡Â∂ “√¯ Â∂ √±‹” ÁΔ ÿπß‚ ⁄π’≈¬Δ ‹ª
ÒØ’ ¡͉ «’√ «’√ È∂ Â∂ «’æÊ∂ ’ΔÂ≈Õ
0 ¿π‘Ȫ «ÁȪ «Ú⁄ “ΔÒΔ˜ √Ó≈◊Ó” ÿπß‚ ⁄π’≈¬Δ
‹ª ÒØ’ ¡͉ Ú◊Δ¡ª ¡÷≈¿πÂΔ √Óª È‘Δ∫ √Δ
‘πßÁΔ¡ªÕ Íπ√Â’ ¤Í ‹ªÁΔÕ ÁØ√ª ˘ Ì∂‹ «ÁæÂΔ ‹ª
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
Ó≈√’ ÍæÂª «Ú⁄ «¬Ù«Â‘≈ ‹ª ΔÚΔ¿± ÂØ∫ ‘Δ
Íπ√Â’ ¤Í‰ Á≈ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ √ΔÕ
? ÂΔ‹≈ ’≈«Ú-√ß◊ë‘ ’ÁØ∫ ¤«Í¡≈Õ
0 ÂΔ‹≈ ’≈«Ú-√ß◊ë‘ “√¯ Â∂ √±‹” ÂØ∫ ͱ∂ ÚΔ‘
Ú∑∂ «Í¤Ø∫ AIHG «Ú⁄ ¤«Í¡≈: “◊πß◊≈ ÁÁ”Õ
? ’≈ÈÕ
0 ’≈È «¬‘ «’ ÓÀ∫ ¡ÀÓ.¬∂. ÁΔ ÍÃΔ«÷¡≈ Á∂‰ «Í¤Ø∫
Ó¬Δ AIFH ¬Δ: «Ú⁄ ÏΔÓ≈ ‘Ø «◊¡≈Õ ⁄ß◊≈ «¬‘
‘Ø«¬¡≈ «’ ÏΔÓ≈ ‘Ø ’∂ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ÿ ±ßÓΔ ⁄Ò≈
«◊¡≈Õ ‹ÒßË Ú≈Ò∂ ’Ó∂ ”⁄ ⁄Ò≈ ‹ªÁ≈ ª «’√∂ ˘
ÍÂ≈ ÚΔ È‘Δ∫ √Δ Òæ◊‰≈ Â∂ ’πfi «ÁȪ «Í¤Ø∫ Ó∂Δ
Ò≈Ù ‘Δ «ÓÒÁΔÕ
‚≈’‡ª È∂ Áæ«√¡≈ «’ «¬‘ “√√≈Ó” ‘À, «√
«Ú⁄ «¬’ «fiÒΔ Ï‰ÁΔ ‘À Â∂ ¿π√ È≈Ò Â∂˜ Ïπ÷≈ ‘πÁ ß ≈
‘ÀÕ «√ Á∂ Ïπ÷≈ ’≈È ÈÚ Âß¡ ± ª «Ú⁄ «Ú◊≈Û
ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «Ú¡’ÂΔ ˘ √π √±fi È‘Δ∫ «‘ßÁΔÕ
ÓÀ∫ ’Ø¬Δ ‚∂„ Ó‘ΔÈ≈ Á«¬¡≈ ÈßÁ ‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄ “’ØÓ≈”
«Ú⁄ «‘≈Õ «‘ßÁΔ ’ÚΔ Óπ’ÂΔÏØË ÁΔ «Óñ ¬∂√∂ ÏΔÓ≈Δ
È≈Ò ‘Ø¬Δ √ΔÕ «¬√ ÏΔÓ≈Δ ÂØ∫ Ï«⁄¡≈ ÓΔ˜, ¡ßÈ≈,
ÏØÒ≈ ‹ª ◊π◊ ß ≈ ‘Ø √’Á≈ ‘ÀÕ ÓÀ∫ Ï⁄ «◊¡≈ Í Ó∂Δ
Ô≈Á Ù’ÂΔ ”Â∂ ¡√ «Í¡≈Õ È∂ÛÒ∂ ̱ Ï≈∂ ÓÀ∫ √Ì
’πæfi ÌπÒ
æ «◊¡≈Õ Í √Óª Í≈ ’∂ ÓÀ∫ √ßÌÒ «◊¡≈Õ
ÍΔ.¡À⁄.‚Δ. Á≈ ÊΔ«√√ «¬√ ÏΔÓ≈Δ ÂØ∫ Ó◊Ø∫ ‘Δ
«Ò«÷¡≈ Â∂ «‚◊Δ ÍÃ≈Í ’ΔÂΔÕ
? «¬√ Á≈ ÍÃÌ≈ÚÕ
0 Ó∂∂ ‹ΔÚÈ ”Â∂ «¬√Á≈ ◊«‘≈ ÍÃÌ≈Ú «Í¡≈Õ ÓÀ∫
√π√ ¡Â∂ √Δ’ ±Í «Ú⁄ Ó؇≈ ‘Ø «◊¡≈ Â∂ √≈Δ
¿πÓ Ó؇≈Í∂ Á≈ √ßÂ≈Í ¡Â∂ Ù«ÓßÁ◊Δ ÌØ◊ΔÕ
? ÒØ’ª Á≈ ÍÃÂΔ’ÃÓ «’‘Ø «‹‘≈ «‘≈Õ
0 ◊ßÌΔ ¡Â∂ ⁄∂ÂÈ ÁØ√ ÁØ√ ω∂ ‘∂Õ ¿π‹æ‚
«’√Ó Á∂ ÒØ’ Ó∂Δ Ô≈ÁÙ’ÂΔ ÁΔ ÿ≈‡ Á≈ Ó˜≈’
¿π‚≈™Á∂ ‘∂ Â∂ fiÛ ◊¬∂Õ
Ó∂∂ «¬’ È∂ÛÒ∂ ’ÚΔ «ÓæÂ ‘Ì‹È «√ßÿ ‘πÁß Ò
ÁΔ Í∂∫‚± ‹‡¿± ÏπËæ ˘ Ó∂Δ ÏΔÓ≈Δ ‹ª “«‡¿π«Ï¿π’Ò
ÓÀÈ∂‹≈¬Δ√” ÁΔ ¡æ‹ Âæ’ √Ófi È‘Δ∫ ¡≈¬ΔÕ ¿π‘
Ó∂Δ¡ª «Ò÷ª ¡Â∂ Íπ√Â’ª Ï≈∂ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈
ÍÃ◊‡ ’È √Ó∂∫ Ú≈-Ú≈ “√π«ßÁ «◊æÒ ÁΔ Ó≈È«√’
ÏΔÓ≈Δ” ‘Δ ‡Δ ‹ªÁ≈ «‘≈ ‘ÀÕ Ù≈«¬Á ¿πÍØ’Â
(Ï√≈ B@AE) : 5
«‡æÍ‰Δ ’È «Ú⁄ ¿π√ «Ú⁄Ò≈ “√Ω’‰ √≈Û≈” ’ßÓ
’ «‘≈ ‘ØÚ∂Õ Íπ≈‰∂ «ÓæÂ ‘πßÁÒ Á∂ «Ú⁄≈ ¿π√˘
ÓπÏ≈’ ‘؉ Í Ï‘π √≈∂ «ÓæÂ ¡«‹‘∂ ÚΔ ‘È
«‹‘Û∂ ÂÈØ ÓÈØ «ÈÌ∂Õ
? 屧 ÏΔÓ≈Δ Á≈ «◊æÒ≈ ÍΔ‘‰ Í≈ ÏÀ·≈Õ πÓª√ ÁΔ
◊æÒ «Ú⁄∂ ¤æ‚ «◊¡À∫Õ ¿π√ Ï≈∂ Áæ√Õ
0 «¬‘Ø ◊æÒ ’ «‘≈ ‘ªÕ ÏΔÓ≈Δ ˘ ‘¿±¡≈ ω≈ ’∂
Á± ‹≈‰ ÁΔ Êª Ó∂Δ √«‘‹͉ ÁØ√ ’πÛΔ Í±Δ
√π«‘ÁÂ≈ È≈Ò Ó∂∂ √≈Ê ‘ΔÕ ÓÀ∫ Í∂∫‚± ‹æ‡ ÿ
È≈Ò √ÏßË ÷Á≈ ‘ª ¡Â∂ ¿π‘ Ù«‘ «Ú⁄ ‹ßÓΔ ÍÒΔ
«‘ßÁ± Ó≈«Í¡ª ÁΔ ËΔÕ ¡√Δ∫ AIFE «Ú⁄ «ÓÒ∂ √ΔÕ
ÎÚΔ AIFI «Ú⁄ ¡√Δ∫ «Ú¡≈‘ ’ ÒÀ‰ Á≈
ÎÀ√Ò≈ ’ΔÂ≈Õ √Ó≈‹, ËÓ Â∂ Ì≈¬Δ⁄≈’ ¡«Ûæ’∂
Í≈ ’«Á¡ª ͱ≈ √≈Ò Òæ◊ «◊¡≈ ¡Â∂ ÎÚΔ
AIG@ «Ú⁄ Ó∂≈ Â∂ √È∂‘ ÍÃÌ≈ Á≈ «Ú¡≈‘ ‘Ø «◊¡≈Õ
? ÿ∂Ò± ‹ΔÚÈ «’Ú∂∫ «‘≈Õ
0 ’¬Δ Ú«∑¡ª Á∂ «Í¡≈ Í÷ ÂØ∫ Ï≈Á ‘Δ ‘Ø«¬¡≈
√ΔÕ ÚËΔ¡≈ ‘∂Õ ÓÀ∫ ◊Ω«Ó߇ ’≈Ò‹ª «Ú⁄ √∂Ú≈ ’È
¿πÍß √∂Ú≈ Óπ’ ‘Ø«¬¡ª ‘ªÕ ÍÃÌ≈ √’≈Δ √ΔÈΔ¡
√À’ß‚Δ √’±Ò ÁΔ «ÍÃß√ΔÍÒ √∂Ú≈ Óπ’ ‘Ø¬Δ ‘ÀÕ
? Ïæ⁄∂Õ
0 √≈‚∂ ÁØ Ïæ⁄∂ ‘ÈÕ ÍπæÂ ‚≈: ÈΔ‹ «◊æÒ ◊ØÒ
’Ø√‡ (¡≈√‡Ã∂ÒΔ¡≈) «Ú÷∂ ‚≈«¬À’‡ ÓÀ∫‡Ò ‘ÀÒÊ
‘ÀÕ ¡≈Í‰Δ ‚≈’‡ ÍÂÈΔ ÓØÈ≈ ¡Â∂ ÁØ Ïæ«⁄¡ª È≈Ò
÷πÙ ‘ÀÕ √≈‚Δ ËΔ ⁄∂ÂÈ≈ ¡ÀÓ.‡Àμ’ ’ß«Í¿±‡ ‘À - Â∂
¡≈͉∂ ÁØ Ïæ«⁄¡ª È≈Ò «ÏÃ√ÏÈ (¡≈√‡Ã∂ÒΔ¡≈) «Ú÷∂
«‘ ‘Δ ‘ÀÕ
? “◊πß◊≈ ÁÁ” ”Â∂ ¡≈’∂ ◊æ‚Δ π’ ◊¬ΔÕ ¡◊Ò∂
’≈«Ú-√ß◊ë‘ «’‘Û∂ ‘ÈÕ
0 «¬√ ÂØ∫ «Íæ¤Ø∫ “¡≈Ú≈˜” (AIIH), “ËΔ¡ª ÁΔ
Ú≈Δ” (B@@E), “ÁØ√ÂΔ ÁΔ πæ” (B@@G) ¡Â∂
“√Δ¡ª «ÈßÓØÒΔ¡ª“ (B@AC) Ó∂∂ ’≈«Ú-√ß◊ë‘ ‘ÈÕ
? ¡æ◊∂ ‘π‰Õ
0 ÈÚª ’≈«Ú-√ß◊«Ã ‘ ÍÃ’≈Ù’ ÁΔ Ì≈Ò «Ú⁄ ‘ÀÕ ÍÃ’≈Ù’
«ÓÒ∂ È≈ «ÓÒ∂, Í≈·’ ‹ª √ØÂ∂ ˜± «ÓÒ‰∂ ⁄≈‘ΔÁ∂
‘ÈÕ
@@@
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
√π«ßÁ «◊æÒ Á≈ «¬’ Íë√æË ◊ΔÂ
¤æ‡≈ ⁄≈ȉ≈ Á≈ Á¬Δ ‹≈‰≈
¤æ‡≈ ⁄≈ȉ≈ Á≈ Á¬Δ ‹≈‰≈,
Ó∂∂ ÁØ√ÂØ....
Ó∂∂ Ï∂ÒΔ˙.....
Ó∂∂ ‘≈‰Δ˙....
¤æ‡≈ ⁄≈ȉ≈ Á≈ Á¬Δ ‹≈‰≈,
«Ú⁄ ‘È∂∂ «È ÂπÁ∂ È∂, ’≈Òı Á∂ Ú‰‹≈∂,
’≈Òı Á≈ Ó≈± ÏΔ¡ ÏΔ‹‰, «¬√ ËÂΔ ”Â∂ √≈∂Õ
«¬‘ ËÂΔ Ïß‹ ‘Ø ‹≈¿±, ‹∂ È≈ «‡Ó’∂ Â≈∂,
«¬‘Á≈ «¬’ «¬’ «√¡≈Û Ï⁄≈‰≈, √Ì ˘ ’‘Δ ‹≈‰≈Õ
¤æ‡≈ ⁄≈ȉ≈ Á≈ Á¬Δ ‹≈‰≈.....
«’√ È‘Δ∫ √π«‰¡≈ ’æÒ∑ ¡¯Δ’≈ «Ú⁄, «¬’ fiæ÷Û ¡≈«¬¡≈,
’≈Òı Á∂ Ú‰‹≈∂ È∂, «¬’ ◊Ì± Ó≈ Óπ’≈«¬¡≈Õ
√Δ ⁄≈ȉ Á∂ ÏΔ‹ ÏΔ‹Á≈, ¿π‘ ’ª◊Ø Á≈ ‹≈«¬¡≈,
¿π√ ÁΔ ÍÂÈΔ Á∂ Ȫ ¿πÂ∂, «¬√ ≈‘ Í¬Δ ‹≈‰≈Õ
¤æ‡≈ ⁄≈ȉ≈ Á≈ Á¬Δ ‹≈‰≈....
«Í¤Ò∂ √≈Ò Ó∂Δ Ó«‘Ï±Ï Á∂ «Íß‚ ¡È‘Ø‰Δ ‘جΔ,
«¬’ ⁄≈ȉ ÁΔ Â≈ «’√∂ «¬’ ÏæÁÒ √ß◊ ÍجΔÕ
«Íß‚ ÁΔ ‘ Óπ«‡¡≈ √«‘Ó ◊¬Δ, ¡ßÁ ÚÛ ’∂ جΔ,
Ó∂∂ ÚΔ «ÁÒ «Ú⁄ ÁÁ Ëπ÷,∂ «¬’ ⁄π‡’Δ Ò¬Δ ‹≈‰≈Õ
¤æ‡≈ ⁄≈ȉ≈ Á≈ Á¬Δ ‹≈‰≈....
¡À «˜ßÁ◊Δ Á∂ ¡≈Ù’ ‹π¡≈ÈØ, ¡À Òæ÷Δ˙ Óπ«‡¡≈Ø,
‘æÊΔ∫ ÒÀ «’Ȫ ÁΔ Ï‘π’, «ÓÒ’∂ ‘ßÌÒ≈ Ó≈ØÕ
‘±ßfi «Á˙ «˜ßÁ◊Δ Á∂ ”È∑∂∂, ¡ª◊‰ ÈÚ∂∫ «Ùß◊≈Ø,
«¬‘ πæ÷ ª ‘π‰ Ïπæ„≈ ‘Ø«¬¡≈, «¬√ ‘π‰ „¬Δ ‹≈‰≈Õ
¤æ‡≈ ⁄≈ȉ≈ Á≈ Á¬Δ ‹≈‰≈,
Ó∂∂ ÁØ√ÂØ....
Ó∂∂ Ï∂ÒΔ˙.....
Ó∂∂ ‘≈‰Δ˙....
¤æ‡≈ ⁄≈ȉ≈ Á≈ Á¬Δ ‹≈‰≈Õ
000
(Ï√≈ B@AE) : 6
’‘≈‰Δ
rUh qy aukry ic²qr
ÍzØ. ‘Ì‹È «√ßÿ (¡ÓΔ’≈)
≈√Ø Í«Ú≈ ˘ «ÓÒ ’∂ ¬∂ÈΔ ÷πÙΔ Ó«‘√»√ ‘Ø
‘Δ ‘À «’ «¬˜‘≈ Ò¬Δ ÙÏÁ È‘Δ∫ ÒºÌ ‘∂Õ ≈√Ø
Â∂ ‡ÀÓΔ ÁΔ¡ª ¡º÷ª «Ú⁄ ÚΔ ÷πÙΔ Á∂ ¡«‘√≈√ ÁΔ ÒØ¡
⁄Ó’ ¿∞μ·Δ ‘ÀÕ ≈√Ø È∂ ◊Ó‹ØÙΔ È≈Ò ‘ºÊ «ÓÒ≈«¬¡≈
‘ÀÕ ‡ÀÓΔ È∂ ◊ÒÚ’ÛΔ «Ú⁄ ÒÀ ’∂ «¬≥‹ ÍÒØ«√¡≈ ¬∂
«‹Ú∂∫ «⁄ª ÁΔ ◊∞¡≈⁄Δ ÁπÒºÌ ÙÀ¡ «ÓÒ ◊¬Δ ‘ØÚ∂Õ
«Î ÷πÙΔ È≈Ò Ò؇ Í؇ ‘∞≥Á∂ ‘ج∂ ¡≈Í‰Δ Ï∂‡Δ ˘
√≥ÏØËÈ ’ΔÂ≈ ¬∂, T«⁄º’Δ Â∂≈ ¡≥’Ò!U
«⁄º’Δ ¡ÌØÒ Ï⁄ÍÈ Á∂ Ë»ÓÒ ‘Ø ◊¬∂ ⁄∂«Â¡ª
È≈Ò ‹»fiÁΔ È˜ ¡≈ ‘Δ ‘À ª ‡ÀÓΔ ‘º√Ó¬Δ
¡≥Á≈˜ «Ú⁄ «Î ’«‘ ‘Δ ‘À, T‘ÈΔ! Â∂≈ ÁÀ‚Δ
¡ª’Ò, ⁄ªÁ!U Â∂ «¬‘ √π‰Á∂ ‘Δ «⁄º’Δ ÁΔ¡ª ‹Ú≈È
¡º÷ª ÓØ‘-«Í¡≈ Á∂ «Âº÷∂ Ú∂◊ È≈Ò «¬’ÁÓ ‹◊Ó◊≈
¿∞μ·Δ¡ª ‘È, T˙‘ Ó∂∂ .. ⁄ªÁ ¡≥’Ò!U Â∂ ¿∞‘
Ó∂∂ √ΔÈ∂ È≈Ò «¬≥‹ ¡≈ «⁄≥ÏÛΔ ‘À «‹Ú∂∫ ⁄≈ √≈Ò ÁΔ
Ϻ⁄Δ Ï‰ ◊¬Δ ‘ØÚ∂Õ
¿∞√ ˘ ¡≈Í‰Δ ¤≈ÂΔ È≈Ò ÿ∞‡«Á¡ª Ó∂∂ √ΔÈ∂
«Ú⁄ ÚΔ ÓØ‘ ÁΔ «¬’ ‹Ú≈È ÈÁΔ Ú◊ Â∞Δ ‘À,
TÏ∂‡≈, «⁄º’»!U ÓÀ∫ Í»Δ »‘ È≈Ò «⁄º’Δ ˘ «Í¡≈«¡≈
ÁπÒ≈«¡≈ ¬∂ ª ‡ÀÓΔ ¿∞√∂ Íπ÷Ò»√ Ò«‘˜∂ «Ú⁄
«Î ’«‘ ‘Δ ‘À, T⁄ªÁ, «¬‘ √≈‚Δ ¤Ø‡Δ Ï∂‡Δ
«’º◊Δ ¬∂, «¬‘ ÂÀ˘ Í«‘Òª ’Á∂ «ÓÒΔ Âª È‘Δ∫, Í
Â∂∂ Ï≈∂ ‹≈‰ÁΔ ¬∂!U
T˙ Δ¡ÒΔ!U ÓÀ∫ «’º◊Δ ˘ «Í¡≈ «ÁºÂ≈ ‘À
ª ¿∞‘ Ù∞» ‘Ø ◊¬Δ ‘À:
T‘ª ¡≥’Ò! Ó≥Ó Â∞‘≈‚∂ Ï≈∂ Áº√Á∂ ‘∞≥Á∂ ¡≈:
Â∞√Δ∫ √≈‚∂ Íπ≈‰∂ ÿ «‘≥Á∂ ‘∞≥Á∂ √Δ, «⁄º’Δ ˘ Ï‘∞Â
«Í¡≈ ’Á∂ √ΔÕ Ó∂≈ ¿∞ÁØ∫ ‘≈Ò∂ ‹ÈÓ È‘Δ∫ √Δ
‘Ø«¬¡≈Õ ‚À‚ ÚΔ ’«‘≥Á∂ ‘∞≥Á∂ ¡≈, “ÍÂ≈ È‘Δ∫ Ó∂≈
ÁØ√Â, ⁄ªÁ «’ºÊ∂ ⁄Ò≈ «◊¡≈? ¿∞‘ √º⁄-Óπº⁄ Á≈
⁄ªÁ √Δ!” ... “⁄ªÁ ÓΔȘ Ó»È!” ... ¡≥’Ò, Â∞√Δ∫
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«’ºÊ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂ √Δ?U
TÓÀ∫ «’ºÊ∂ ‹≈‰ª √Δ, «’º◊Δ Ï∂‡Δ! ÓÀ∫ ª ¿∞√
«Í≥‹∂ ”⁄ «Í¤Ò∂ Í≥Áª √≈Òª ÂØ∫ Ï≥Á ‘ª! Ϻ√,
ÏΔÏ∂ ’Ï»Â Úª◊ ¡º÷ª ÓΔ‡ ’∂ «‡’‡ª ’º‡ ¤º‚Á≈
‘ª Â∂ ’Á∂ ’Á∂ Ï≈‘ «È’Ò ’∂ ◊∞‡ ◊»≥ ÚΔ ’
¤º‚Á≈ ‘ªÕU
ÓÀ∫ «‚˜ÈΔÒÀ∫‚ Á∂ “¡À∫‡Δ ◊∂‡” Â∂ ω≈¬∂ ◊¬∂
“«‡’‡ ϻʔ ÚºÒ «¬Ù≈≈ ’ ’∂ «’‘≈ ¬∂ ª ÁØÚ∂∫
’∞ÛΔ¡ª «÷Û«÷Û≈ ’∂ ‘º√ ‘Δ¡ª ‘È, ‡ÀÓΔ ÁΔ¡ª
¡º÷ª ”⁄ ÚΔ ‘Ò’Δ «‹‘Δ Óπ√’≈‘‡ ¿∞ÌΔ ‘À Í
≈√Ø ¿∞√ÂÂΔ Ì∂ Ò«‘‹∂ ”⁄ ’«‘ «‘≈ ‘À, T‘ª
⁄ªÁ, Ï∂‡Δ «’º◊Δ √‘Δ ’«‘ ‘Δ ‘À, √≈˘ Â∂Δ ÁØ√ÂΔ
”Â∂ ‘Ó∂Ù≈ Ó≈‰ «‘≈ ‘ÀÕ √≈‚∂ Ò¬Δ Â±≥ ¿∞√ ⁄≥È
Ú◊≈ ¬∂∫, «‹√ÁΔ ‘ fiÒ’ »‘ ˘ √’»È Á∂∫ÁΔ ‘À,
«‹√ÁΔ ⁄ªÁÈΔ ‘ √º⁄Δ-√πº⁄Δ ÁØ√ÂΔ Â∂ Óπ‘ºÏ ˘
¡≈Í‰Δ ◊ØÁΔ «Ú⁄ ÍÈ≈‘ Á∂∫ÁΔ ‘ÀÕ Â∂Δ ÁØ√ÂΔ, √≈‚∂
Ò¬Δ √πÏ‘≈ ÁΔ ¿∞√ «’È Úª◊ ‘À ‹Ø ‘ ؘ ¿∞ÓΔÁ
Á≈ ÈÚª ÍÀ◊≈Ó ÒÀ ’∂ ¡≈¿∞∫ÁΔ ‘ÀÕU
≈√Ø ’≈«Ú’ Ì≈Ù≈ ”⁄ ◊ºÒ ’ «‘≈ ‘À, «Óº·∂
«Óº·∂ ÓØ‘-«Ìº‹∂ ÏØÒ Ì≈Ú∞’Â≈ ÁΔ ⁄≈Ù‰Δ ”⁄ ‚ÏØ ‚ÏØ
’∂ √«‘‹-Ì≈¡ Ω∫¡ «Ú⁄ ÏØÒ «‘≈ ‘ÀÕ ¿∞‘Á≈ «¬‘
»Í Ó∂∂ Ò¬Δ ÈÚΔ∫ Һ̠‘ÀÕ ÓÀ∫ √Ø⁄ «‘≈ ‘ª, “«’ºÊ∂
¿∞‘ ≈√Ø, ‹Ø È≈⁄-’Ò≈ Â∂ ‹∞fi≈» √Δ’ ÏπÒßÁΔ Á≈
ÍzÂΔ’ ‘∞≥Á≈ √Δ, Â∂ «’ºÊ∂ ¡≈‘ ≈√Ø: ‹Ø «◊¡≈ÈÚ≈È,
٪«⁄ºÂ Â∂ √»÷Ó Ù÷√Δ¡Â Á≈ Ó≈Ò’, «¬’ √πÒ«fi¡≈
‘Ø«¬¡≈ «¬È√≈È Òº◊ «‘≈ ‘ÀÕ”
ÓÀ∫ ≈√Ø Á∂ «Ú¡’«ÂÂÚ Á∂ «Ú’≈√ Ï≈∂ √Ø⁄
«‘≈ ‘ªÕ ‡ÀÓΔ ¿∞√ Á∂ ÏØÒª ˘ Ó≥Â-Óπ◊Ë ‘Ø ’∂ √zÚ‰
’ ‘Δ ‘ÀÕ ÁØÚ∫∂ ’∞ÛΔ¡ª ’Á∂ Ó∂,∂ ’Á∂ ≈√Ø Â∂ ’Á∂
‡ÀÓΔ ÚºÒ Ú∂÷ ’∂ «¬≥‹ Óπ√’≈ ‘Δ¡ª ‘È «‹Ú∂∫ «¬√
«ÁzÙ Á≈ Ò∞¯ ÒÀ ‘Δ¡ª ‘؉ Â∂ Ó∂∂ «√ÓÂΔ ’∂∫Á
(Ï√≈ B@AE) : 7
«Ú⁄ Ô≈Áª Á≈ «¬’ ±Î≈È Ó⁄Ò ¿∞μ«·¡≈ ¬∂: ¿∞Ȫ∑
Ú«∑¡ª ÁΔ¡ª Ô≈Áª Á≈ ±Î≈È, ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ Â∂ ‡ÀÓΔ ÍÂΔ
ÍÂÈΔ Ï‰ ’∂ «‘≥Á∂ √Δ Í ‡ÀÓΔ È∂ «Î ÚÂÓ≈È Á∂
»Ï» «Ò¡≈ ÷Û∑≈ ’ΔÂ≈ ¬∂, T«Î «’≥‹ ⁄ºÒ ‘Δ ¬∂
«˜≥Á◊Δ, ⁄ªÁ?U
T·Δ’ ¬Δ ¡À, «˜≥Á◊Δ È≈Ò ’Ø¬Δ «Ù’≈«¬Â
È‘Δ∫!U ÓÀ∫ ¡ÀÚ∂∫ «Îº’≈ «‹‘≈ ‘º√ ’∂ «’‘≈ ¬∂ ª ≈√Ø
«Î ÏØÒ «Í¡≈ ¬∂, T«˜≥Á◊Δ È≈Ò «Ù’≈«¬Â «’√∂
’Ó˜Ø «ÁÒ Ï≥Á∂ ÁΔ «ÎÂ ‘Ø √’ÁΔ ¬∂, ⁄ªÁ
Ú◊∂ ‘Δ∂ «¬È√≈È ÁΔ È‘Δ∫, ‹Ø «˜≥Á◊Δ Á∂ ‘
⁄À«Òß‹ ˘ «÷Û∂ ÓºÊ∂ ÍzÚ≈È ’ √’Á≈ ‘À, Ú’Â Ï∂Ú’Â
ÁΔ¡ª ÁπÙÚ≈Δ¡ª È≈Ò «√ºË≈ ÓºÊ≈ Ò≈ √’Á≈ ¬∂, ‹Ø
¡≈Í ‹Δ‰≈ Â∂ Á»«‹¡ª ˘ ‹Δ‰≈ «√÷≈ √’Á≈ ¬∂!U
TË≥ÈÚ≈Á ≈√Ø Ï‘∞ ϑ∞ Ë≥ÈÚ≈Á Â∞‘≈‚≈
√≈«¡ª Á≈!U
¡≈Í‰Δ Â≈Δ¯ √π‰ ’∂ Ó∂≈ ◊º⁄ Ì ¡≈«¬¡≈
‘À Í ≈√Ø ¿∞√∂ ÒØ «Ú⁄ Á≈¡Ú Á∂ «‘≈ ‘À, T√Ø
«Í¡≈∂ ⁄ªÁ, «‹√ «ÁÈ ÚΔ ÓΩ’≈ «ÓÒ∂ √≈‚∂ ÿ
ÁÙÈ Á∂‰ ÁΔ ÷∂⁄Ò ’È≈?U Â∂ ‡ÀÓΔ «¬√ ¡≈Ó
Á≈¡ÚÂÈ≈Ó∂ ˘ ÷≈√ ω ’∂ Í∂Ù ’ ‘Δ ‘À, T‹∂
‡≈¬ΔÓ ‘Ø«¬¡≈ ª «¬√∂ ÚΔ’ ¡À∫‚ ¡≈ ‹≈ÚΔ∫, Í
Í«Ú≈ √«‘ ¡≈ÚΔ∫! ¬∂È∂ ¡√∂ Ï≈¡Á √ϺÏΔ∫ Ó∂Ò
‘Ø«¬¡≈ ¬∂, ¡≈¿∞‰≈ ˜», ¡√Δ∫ «¬≥˜≈ ’ª◊∂ÕU
¿∞‘ ¡≈͉∂ ÿ Á≈ ÍÂ≈ Â∂ ÎØÈ ÈßÏ Á∂ ’∂ Â∞
◊¬∂ ‘È Í ÓÀ∫ ¿∞√∂ ʪ ÷Û∑≈ ¿∞È∑ª ˘ ‹ªÁ∂ Ú∂÷ «‘≈
‘ªÕ Ó∂Δ¡ª ¡º÷ª ÂØ∫ Á» ‘Ø ‹≈‰ ÂØ∫ Ó◊Ø∫ ÚΔ ¿∞‘
Â∞∂ ‹ªÁ∂ «Á√ ‘∂ ‘È ... Â∂ ¿∞È∑ª Á∂ «Íº¤∂-«Íº¤∂
Â∞«¡≈ ‹ªÁ≈ √≈‚Δ ÁØ√ÂΔ Á≈ ¿∞‘ √πÈ«‘≈ √Óª ÚΔ
Ș ¡≈ «‘≈ ‘À, «‹√È∂ Ó∂Δ ‹ΔÚÈ-‹≈⁄ ¡Â∂ √Ø⁄-
„≥◊ «Ú⁄ ¡«‹‘≈ Í«ÚÂÈ ÒÀ ¡ªÁ≈ «’ «¬√ ÁΔ
ÓÀ∫ ’Á∂ ÂÚº’Ø ÚΔ È‘Δ∫ √Δ ’ΔÂΔ ... Â∂ «¬‘ «¬’
ÒßÏΔ ’‘≈‰Δ ‘ÀÕ
* * *
≈√Ø È≈Ò Ó∂Δ Í«‘ÒΔ ÓπÒ≈’≈ “‚ΔÓ ÚΔ˜È”
È≈⁄ ÿ «Ú⁄ ¿∞È∑ª √«Ó¡ª «Ú⁄ ‘Ø¬Δ √Δ, ‹ÁØ∫ «¬√
Ù«‘ ÁΔ «¯˜≈ «Ú⁄ “Ó∂≈ ÚΔ «¬’ √πÍÈ≈ ‘À!” ËπÈ
◊∞‰◊∞‰≈«¬¡≈ ’ÁΔ √ΔÕ ’≈Ò∂ È≈⁄ ÿª «Ú⁄ «¬√
ËπÈ ¿∞Í ≈Â-≈ Ì ¡º‚Δ¡ª ÷Û’ÁΔ¡ª Â∂ «‹√Ó
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ÊÊ≈«¬¡≈ ’Á∂ √ÈÕ ¿∞ÁØ∫, ≈√Ø ÁΔ ◊Ò ÎÀ∫‚
‡ÀÓΔ ◊≈¿∞∫ÁΔ √Δ Â∂ ¿∞‘ Ⱥ⁄Á≈ √ΔÕ ¿∞‘ ÁØÚ∂∫ “‚ΔÓ
ÚΔ˜È” Á∂ ◊≈‘’ª Á≈ ÓÈØ≥‹È ’È Ú≈Ò∂ ¡ºÚÒ
’Ò≈’≈ √Ófi∂ ‹ªÁ∂ √ÈÕ ≈√Ø ÁΔ¡ª ÎπÂΔÒΔ¡ª,
⁄πº‡’ΔÒΔ¡ª È≈⁄-¡Á≈Úª ¡Â∂ ‡ÀÓΔ Á∂ √Ò∂‡Δ ≥◊∂
‘∞ √ ÈØ - ÙÏ≈Ï, √π  ΔÒΔ ¡≈Ú≈˜ Â∂ ÈÙΔÒΔ¡ª,
’˜ΔÒΔ¡ª ¡º÷ª Á≈ ‘ ’Ø¬Δ ÁΔÚ≈È≈ ‘∞≥Á≈ √ΔÕ
Â∂ ÓÀ∫, ¿∞È∑ª «ÁȪ «Ú⁄ ÏÛΔ ÓÈØ-‘Â≈Ù √«ÊÂΔ
«Ú⁄Ø∫ ◊∞˜ «‘≈ √ªÕ ÷∂ÂΔ ’≈Ó∂ Á∂ ÂΩ Â∂ “◊ΔÈ
’≈‚” Ò¬Δ ’∂√ ‘≈ ‹≈‰ ÂØ∫ Ó◊Ø∫ “¿∞μ⁄ ’Ø‡”
«Ú⁄ ’ΔÂΔ Ó∂Δ ¡ÍΔÒ ÁΔ ’Ø¬Δ ¿∞μÿ √πºÿ È‘Δ∫ √Δ
«È’Ò ‘ΔÕ ¿∞√ √»Â∂-‘≈Ò «Ú⁄ ÓÀ∫ Ϋ˜ÈØ Á≈
«Á‘≈ÂΔ «¬Ò≈’≈ ¤º‚ ’∂ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄ ¡≈ «◊¡≈
√ª, «‹ºÊ∂ ÁπÈΔ¡ª ÁΔ √Ì ÂØ∫ Úº‚Δ «ÎÒÓÈ◊Δ Ú√ÁΔ
‘ÀÕ Â∂ «¬ºÊ∂ ¡≈ ’∂ Ó∂≈ Óπº÷ «ÈÙ≈È≈ ¿∞√ “«√‡Δ˜È”
’∞ÛΔ ÁΔ ÂÒ≈٠ω «◊¡≈ √Δ, «‹√ Á∂ ˜Δ¬∂ ÓÀ∫
“ÒΔ◊Ò Í∂Í” ‘≈√Ò ’ √’ªÕ
«¬‘ ‘Δ ÂÒ≈Ù «¬’ «ÁÈ ÓÀ˘ “‚ΔÓ ÚΔ˜È”
º’ ÒÀ ¡≈¬Δ √Δ Â∂ ¿∞√ «ÁÈ È≈⁄-ÙØ¡ ÂØ∫ Ó◊Ø∫
‡ÀÓΔ ÚºÒ Ú«Ë¡≈ Ó∂≈ ‘ºÊ, ≈√Ø Á∂ ‘ºÊ ¡≈ «◊¡≈ √ΔÕ
TÚº‡∑”√ ¡ºÍ ÓÀÈ?U ¿∞‘Á∂ «¬È∑ª ÙÏÁª «Ú⁄
¡⁄≥Ì≈, ÂȘ, ◊∞√º ≈ Â∂ ÍÂ≈ È‘Δ∫ ‘Ø ’Δ ’Δ «Ó«Ò¡≈
‘Ø«¬¡≈ √Δ «’ Ó∂Δ ÏØÒÂΔ «¬’ÁÓ Ï≥Á ‘Ø ◊¬Δ √Δ Â∂
«√¯ ÏπºÒ∑ ’≥Ï∂ √È, TÁØ√ÂΔ Á≈ ¿∞‘ ‘ºÊ, ‹Ø ’Á∂
¤∞º‡∂ È≈!U
T«¬‘ ‘ºÊ «¬’ ’≈Ò∂ Ï≥Á∂ Á≈ ¡À, Ô≈Á º÷Δ∫!U
¿∞‘È∂ Ó∂∂ ‘ºÊ ÁΔ Í’Û ‘Ø Әϻ ’«Á¡ª «’‘≈ ª
Ó∂≈ √≈≈ √Δ ’≥Ï «◊¡≈ Â∂ ¡≈Ú≈˜ «ÊÛ’ ◊¬Δ
√Δ, TÂ∂ ¡≈‘ ‘ºÊ ÚΔ «¬’ ’≈Ò∂ Ï≥Á∂ Á≈ ¬Δ ¡À ÁØ√Â!U
«Î ≈√Ø Á∂ ‘ºÊ ÁΔ Í’Û «„ºÒΔ ÍÀ∫Á∂ ‘Δ ÓÀ˘
«¬√ «ÓÒ‰Δ «Ú⁄Ø∫ «Èºÿ Ó«‘√»√ ‘؉ Òº◊ «Í¡≈ √Δ
Â∂ «¬√ Á∂ È≈Ò ‘Δ ¿∞√ Ó‘≈È ÁØ√ÂΔ Á≈ ÈΔ∫‘ ͺÊ
º«÷¡≈ «◊¡≈, «‹√ Á≈ ÷∂ÂÎÒ ‘ΩÒΔ-‘ΩÒΔ ¿∞‘Á∂
ÿ º’ Í‘∞≥⁄ «◊¡≈ √ΔÕ
≈√Ø Â∂ ‡ÀÓΔ ÁΔ Óπ‘Ϻ  Á∂ ¿∞‘ Ó‘≈È «ÁÈ √ÈÕ
≈√Ø “‚ΔÓ ÚΔ˜È” Á∂ ’≥Ó ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈, «¬’
◊Ø√Δ √‡Ø Ò¬Δ ‡º’ ‚≈¬ΔÚ Á≈ ’≥Ó ÚΔ
’Á≈ √ΔÕ ‡ÀÓΔ È∂ “«‹√‡‚ È√” Á≈ ’Ø√
(Ï√≈ B@AE) : 8
’È Ò¬Δ “Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ¡≈ºÎ √≈¿±Ê ’ÀÒΔÎØÈΔ¡≈”
«Ú⁄ Á≈÷Ò≈ ÒÀ «Ò¡≈ √Δ Â∂ ¿∞‘ ÚΔ’-¡À∫‚ Â∂ ≈√Ø
Á∂ È≈Ò È≈⁄-ÙØ¡ ÚΔ Í∂Ù ’ÁΔ √Δ, Â∂ ¿∞ÁØ∫, ¿∞‘
“‚≈¿±È ‡≈¿±È” «¬Ò≈’∂ Á∂ ¿∞√ ÿ «Ú⁄ «‘≥Á∂ √È,
«‹√ Á∂ Ó≈Ò’ ¿∞‘ ¡≈Í √ÈÕ
Â∂ ÓÀ∫ ÚΔ, ¿∞È∑Δ∫ «ÁÈΔ∫ ‚≈¿±È ‡≈¿±È «¬Ò≈’∂
Á∂ «¬’ ¡Í≈‡ÓÀ∫‡ «Ú⁄ ¡≈͉∂ Ú◊∂ «Â≥È Í≥‹≈ÏΔ
ÍÚ≈√Δ¡ª È≈Ò «‘≥Á≈ √Δ; «‹È∑ª «Ú⁄Ø∫ «¬’ Óπ≥‚∂
Á≈ “≈‹ÈΔÂ’ ÙÈ” Ò¬Δ ’∂√ “’Ø‡” «Ú⁄ ⁄ºÒ
«‘≈ √Δ; Á»‹∂ Óπ≥‚∂ È∂ «¬’ Ï≈˜≈» «’√Ó ÁΔ ¿∞√
Ó’√Δ’È ’∞ÛΔ È≈Ò “«Ú¡≈‘” ’Ú≈ «Ò¡≈ √Δ, ‹Ø
¿∞‘˘ ÷º‹Ò ÷π¡≈ ’’∂ ‚≈Ò Ú‡ØÁΔ «‘≥ÁΔ √Δ;
Â∂ ÂΔ‹∂ Ï≥Á∂ È∂ ¿∞√ ÂÒ≈’-Ù∞Á≈ ’≈ÒΔ ¡Ω È≈Ò
“«Ú¡≈‘” ’Ú≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √Δ, ‹Ø ¿∞‘Á∂ ’ØÒØ∫
ÂÀ¡-Ù∞Á≈ ’Ó ÂØ∫ ÚºË ’Á∂ ’∞fi È‘Δ∫ √Δ Ó≥◊ÁΔ,
¿∞‘ ¡Ω ª √◊Ø∫ ¿∞‘˘ ’Á∂ ’Á≈¬Δ∫ «’√∂ ÏΔ⁄ ‹ª
Í≈’ ÁΔ √À ÚΔ ’≈ «Ò¡≈¿∞∫ÁΔ √Δ Â∂ “¡√ÒΔ”
¡Ω Ú≈Ò≈ √πº÷ ÚΔ Á∂ Á∂∫ÁΔ √ΔÕ «¬√ ’’∂ ¿∞È∑ª
«Â≥Ȫ ‹«‰¡ª ÁΔ «¬‘ √Ú-√≥Ó ≈¬∂ √Δ «’ ÓÀ˘ ÚΔ
«’√∂ ’≈ÒΔ ’∞ÛΔ È≈Ò ‘Δ ’∞≥‚Δ «Îº‡ ’ÈΔ ⁄≈‘ΔÁΔ ‘À
«’¿∞∫«’ ’≈ÒΔ¡ª ’∞ÛΔ¡ª ‘؉ ‹ª ¡Ωª, ¿∞‘ ÷º‹Ò
÷π¡≈ È‘Δ∫ ’ÁΔ¡ª, “Ú≈¡Á∂ ÁΔ¡ª ͺ’Δ¡ª” Â∂
“ÚÎ≈Á≈” ‘∞≥ÁΔ¡ª ‘ÈÕ
«¬√ Ò¬Δ ¿∞È∑Δ∫ «ÁÈΔ∫ Ó∂≈ “‚ΔÓ ÚΔ˜È”
«Ú⁄ È≈ «√¯ ¡≈¿∞‰≈-‹≈‰≈ ‘Δ ¡≈Ó ‘Ø «◊¡≈ √Δ,
√◊Ø∫ ‡ÀÓΔ ÁΔ ‹≈Á»Ó¬Δ ¡≈Ú≈˜ Â∂ ≈√Ø ÁΔ¡ª È≈⁄-
¡≈Á≈Úª Á≈ Íz√≥√’ ω ’∂ ÓÀ∫ ¡≈Í‰Δ “ÎÀÈ-È∞Ó≈”
‘Ø∫Á ω≈¿∞‰ Â∂ ‹Â≈¿∞‰ «Ú⁄ ÚΔ √ÎÒ ‘Ø «◊¡≈
√ΔÕ «¬√ Á∂ È≈Ò √≈‚Δ ÁØ√ÂΔ ÁΔ ÈΔ∫‘ ÚΔ Íº’Δ ‘Ø
◊¬Δ √Δ, È≈⁄-ÿ È≈Ò Ó∂∂ Ò◊≈Ú Á≈ ¡√ÒΔ
Ó≥ÂÚ ÚΔ ¿∞È∑ª ˘ √Ófi ¡≈ «◊¡≈ √Δ Â∂ «Î Ó∂Δ
ÂÒ≈Ù ˘ ‘∞◊ ≥ ≈≈ ÚΔ «ÓÒ «◊¡≈ √Δ, «¬√ ÁΔ ÏÁΩÒÂ
¿∞‘ “«√‡Δ˜È” ’∞ÛΔ ÒºÌ‰ «Ú⁄ Ó∂Δ ÓÁÁ ’ ‘∂
√È Â∂ ÓÀ∫ «¬√ “Íπ≥È Á∂ ’≥Ó” Ò¬Δ ¿∞È∑ª Á≈ ‹º√
◊≈«¬¡≈ ’Á≈ √ªÕ
«¬√∂ ’’∂ Ó∂Δ ÚΔ’-¡À∫‚ ÁΔ ‘ Ù≈Ó Â∂ ‘
≈ “‚ΔÓ ÚΔ˜È” «Ú⁄ ‘Δ ÏΔÂÁΔ √ΔÕ ¿∞‘ ‹ÁØ∫
È≈⁄-ÙØ¡ Í∂Ù ’Á∂ √È, ÓÀ∫ ÁÙ’ ‘≈Ò «Ú⁄ ÏÀ·
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
’∂ Â≈ÒΔ¡ª, ’Á∂ √Δ‡Δ¡ª Ó≈«¡≈ ’Á≈ √ªÕ ÚÀ√∂
¿∞Á∫Ø “‚ΔÓ ÚΔ˜È” ‘∞Á ≥ ≈ ÚΔ Â«Ò√ÓΔ ‹◊∑≈ Ú◊≈
‘º√Ó¬Δ Â∂ ÷»Ï» √» √Δ, «¬√ «Ú⁄ “ÏÒÀ’ «Ï¿±‡Δ”
ÁΔ ·≈·ª Ó≈ÁΔ ÈÁΔ ≈Â-Ì Ú◊ÁΔ «‘≥ÁΔ Â∂ ¿∞√
ÈÁΔ «Ú⁄ Ó√ ‹Ú≈ÈΔ¡ª Ó¤ÒΔ¡ª Úª◊ ÂÀ«¡≈
’ÁΔ¡ªÕ Ó∂≈ ÓÈ ÚΔ ¿∞√ ÈÁΔ ”⁄ ÂÀÈ Ò¬Δ ÍÀˇª
Í≈«¬¡≈ ’Á≈Õ ‡ÀÓΔ È∂ «¬’ «ÁÈ Ó∂Δ «¬√ ÂÓ≥È≈ Á∂
‘ºÊ ¿∞ÓΔÁ ÁΔ ‚ØΔ ÚΔ ÎÛ≈ «ÁºÂΔ √Δ: ÓÀ˘ ¿∞√ ’≈ÒΔ
’∞ÛΔ È≈Ò «ÓÒ≈ «ÁºÂ≈ √Δ ‹Ø «√¯ “’≈◊˜Δ” È‘Δ∫,
“¡√ÒΔ” «Ú¡≈‘ Á∂ ÷π¡≈Ï Ú∂÷ ‘Δ √ΔÕ
¿∞√ ’∞ÛΔ È∂ «ÓÒÁ∂ √≈ ‘Δ Ó∂≈ ÓÈ «¬√
’Á ÓØ‘ «Ò¡≈ «’ ¡√Δ∫ “Í«‘ÒΔ ‚∂‡” ÚΔ ÂÀ¡ ’
Ò¬Δ √Δ, Â∂ ¿∞√ “‚∂‡” Ú≈ÒΔ Ù≈Ó, ÓÀ∫ ¿∞Â∂‹È≈ Â∂
‹«◊¡≈√≈ È≈Ò ÓÁ‘ØÙ, “‚ΔÓ ÚΔ˜È” Á∂ ‘≈Ò
«Ú⁄ ÏÀ·≈ ¿∞√ ’∞ÛΔ Á≈ «¬≥˜≈ ’ «‘≈ √ªÕ
Ó∂∂ ÓÈ «Ú⁄ «Í¡≈ Â≥◊ª fi»Ó fi»Ó ’∂
◊∞‰◊∞‰≈ ‘Δ¡ª √ÈÕ √Δ Á∂ ’‰ ’‰ «Ú⁄
’∞Â’∞Â≈Δ¡ª ÍÀÁ≈ ‘Ø ‘Δ¡ª √ÈÕ ¡≥Â-ÓÈ «Ú⁄
÷πÙΔ Á∂ Òº‚± «‘ «‘ ’∂ Îπº‡ ‘∂ √È Â∂ Ó∂Δ¡ª ¡º÷ª
«Ú⁄ÒΔ ÷Ó√ÂΔ ¿∞√ ’∞ÛΔ ˘ Ì≈Ò ‘Δ √ΔÕ
¿∞Ë √‡∂‹ ¿∞Í ¿∞√ Ù≈Ó Á≈ Í«‘Ò≈ √Ó»‘
È≈⁄-◊Δ “Ó∂≈ ÚΔ «¬’ √πÍÈ≈ ‘À!” Ù∞» ‘Ø «◊¡≈
√ΔÕ ‡ÀÓΔ Ó√ÂΔ Á∂ È≈Ò fi»Ó fi»Ó ’∂ ¡º÷ª Ó‡’≈
Ó‡’≈ ’∂ Í»∂ √π Â∂ ‹ØÙ «Ú⁄ ◊≈ ‘Δ √ΔÕ ≈√Ø ÁΔ
È≈⁄-‡ØÒΔ √πÍÈ-≥◊∂ «ÒÏ≈√ Í«‘È ’∂ Ⱥ⁄ Ⱥ⁄ ’∂
√‡∂‹ «‘Ò≈ ‘Δ √Δ, √πÍ«È¡ª Á∂ ≥◊ Ï≥◊∂ ÷»Ï√»Â
«ÁzÙ «Ú÷≈ ‘Δ √ΔÕ
√≈≈ ‘≈Ò ÁÙ’ª È≈Ò ÷⁄≈-÷⁄ Ì«¡≈
«Í¡≈ √Δ ¡Â∂ ¿∞‘ √Ó»‘ ◊Δ ÷ÂÓ ‘∞≥Á∂ ‘Δ Â≈ÒΔ¡ª
Â∂ √Δ‡Δ¡ª È≈Ò √≈≈ Ó≈‘ΩÒ Â∂ Í»Δ «¯˜≈ ◊»≥‹
¿∞μ·Δ √ΔÕ
Í ¡ÀÈ ¿∞√∂ ÓΩ’∂ «¬√ Ù«‘ «Ú⁄ ȯ ÁΔ
¡«‹‘Δ Ï√≈ Ù∞» ‘Ø ◊¬Δ «’ «Î˜≈ «Ú⁄ «¬’ÁÓ
˜«‘ ÿ∞Ò «◊¡≈Õ «¬Ë “‚ΔÓ ÚΔ˜È” «Ú⁄
Â≈ÒΔ¡ª ÁΔ Êª, È≈¡«¡ª Â∂ ⁄Δ’ª È∂ ÒÀ Ò¬ΔÕ
¿∞Ë Ï√ÂΔ¡ª Â∂ Ï≈˜≈ª «Ú⁄Ø∫ «⁄º‡∂ ’≈Ò∂ Ë»≥¬∂∫ Á∂
ϺÁÒ Îπº‡ Îπº‡ ’∂ √≈≈ ¡√Ó≈È Â∂ Í»≈ Ú≈Â≈ÚÈ
Ë»¬≥ ∫∂ , ◊Á Â∂ ◊∞Ï≈ È≈Ò Ì «◊¡≈ Â∂ «¬√ ȯÂ
(Ï√≈ B@AE) : 9
ÁΔ Ï√≈ È∂ ¤∂ «ÁÈ ÒßÏ∂ ¡«‹‘∂ ÷»≥÷≈ ÿ‡È≈-’zÓ
˘ ‹ÈÓ «ÁºÂ≈ «’ «¬«Â‘≈√ Á∂ ¡È∂’ Í≥È∂ ˜ıÓΔ ¡Â∂
Ò‘»-Ò∞‘≈‰ ’’∂ º÷ «ÁºÂ∂Õ
«¬√ ÿ‡È≈-’zÓ ÁΔ Ù∞»¡≈Â, «¬’ «⁄º‡∂ ‹º‹
ÚºÒØ∫ ¿∞√ Óπ’ºÁÓ∂ Á≈ ÎÀ√Ò≈ √π‰≈¬∂ ‹≈‰ È≈Ò ‘جΔ,
‹Ø ⁄≈ «⁄º‡∂ ÍπÒΔ√ ¡Î√ª ¿∞Í «¬’ ’≈Ò∂ Ï≥Á∂ ˘
’∞º‡‰ Ó≈È Â∂ Ï∂«¬μ˜Â ’È Ï≈∂ “«√‡Δ ’Ø‡”
«Ú⁄ ‚∂„-ÁØ √≈Ò ÂØ∫ ⁄ºÒ «‘≈ √ΔÕ
√≈Δ ÁΔ √≈Δ «⁄º‡Δ “«‹¿±Δ” Áπ¡≈≈ √Ú-
√≥ÓÂΔ È≈Ò ’ΔÂ∂ ◊¬∂ ¿∞√ ÎÀ√Ò∂ ¡È∞√≈ ⁄≈∂ ÍπÒΔ√
¡Î√ª ˘ √≈¯ ÏΔ ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ √Δ ¡Â∂ ¿∞Ò‡≈
’∞º‡ ÷≈‰ Ú≈Ò∂ Ï≥Á∂ ˘ ‘ÓÒ≈Ú ◊Á≈È ’∂ ÁØÙΔ
’≈ Á∂ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ √ΔÕ
Ϻ√, ¿∞√ ÎÀ√Ò∂ Á≈ ¡ÀÒ≈È ‘∞≥Á∂ ‘Δ ’Ø‡ »Ó
«Ú⁄ ‘≈˜ “È≈◊«’ ¡«Ë’≈ ¡≥ÁÒ Ø È” Á∂ ’≈’∞Ȫ
È∂ «¬√ ˘ “È√ÒÚ≈ÁΔ Í»Ú-◊둪” ÂØ∫ ÍzÌ≈«ÚÂ,
È√ÒΔ «ÚÂ’∂ ÁΔ «¬’ ‘Ø ’» ¿∞Í‹ ’≈ Á∂
’∂, «¬√ Á∂ «÷Ò≈¯ “«√‡Δ ÍπÒΔ√ √‡∂ÙÈ” º’ “Ø√
Ó≈⁄” Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ «ÁºÂ≈Õ
¿∞‘ Ø√ Ó≈⁄ Óπº÷ √Û’ ¿∞Í Í‘∞≥«⁄¡≈ ª
ÓΔ‚Δ¡≈ È∂ ˜Ø-ÙØ È≈Ò «√ºË≈ Íz√≈È Ù∞» ’
«ÁºÂ≈ Â∂ «¬’ ‡ΔÚΔ ⁄ÀÈÒ È∂ ¿∞‘ “Ò≈¬ΔÚ ÚΔ‚Δ¿∞”
ÚΔ ⁄≈Ò» ’ «ÁºÂΔ ‹Ø «’√∂ ¡≈ÁÓΔ È∂ ¡≈͉∂ ÿ ÁΔ
◊ÀÒΔ «Ú⁄ ÷ÛØ ’∂ ¿∞√ √Ó∂∫ ÂØ∫ «’≈‚ ’ΔÂΔ ‘جΔ
√Δ, ‹ÁØ∫ ÂØ∫ ⁄≈ ÍπÒΔ√ Ú≈«Ò¡ª È∂ ¿∞√ ’≈Ò∂ Ï≥Á∂
ÁΔ ’≈ ˘ ÎzΔ Ú∂¡ ¿∞Â∂ ÿ∂ ’∂ ¿∞‘˘ Ï≈‘ «÷º⁄ ’∂
√Û’ ¿∞Í Ó»Ë∂ Ó»≥‘ ÒßÓ≈ Í≈ «Ò¡≈ √ΔÕ
Ó√ª, Á√ ’∞ «Ó≥‡ ÁΔ ¿∞√ «ÎÒÓ «Ú⁄ «Â≥È ¤Ø‡∂
¤Ø‡∂ «ÁzÙ √ÈÕ
Í«‘Ò∂ «ÁzÙ «Ú⁄, «¬’ ÍπÒΔ√ ¡Î√ È∂ ¿∞‘Á∂
«√ «Ú⁄ ¬∂È∂ ˜Ø ÁΔ «’º’ Ó≈Δ «’ ¿∞‘ ¬∂ÈΔ ÏπΔ
Â∑ª ⁄Δ«’¡≈ «‹Ú∂∫ «√ · «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ Á»‹∂ È∂
¿∞‘Á∂ «„º‚ «Ú⁄ ¬∂ÈΔ ˜Ø ÁΔ ÒºÂ Ó≈Δ «’ ¿∞‘ «¬≥‹
◊∞º¤» Óπº¤» ‘Ø «◊¡≈ «‹Ú∂∫ «„º‚ ÁΔ¡ª √≈Δ¡ª È≈Ûª
√π≥◊Û ’∂ ’º·Δ¡ª ‘Ø ◊¬Δ¡ª ‘Ø‰Õ Á»‹∂ «ÁzÙ «Ú⁄,
ÂΔ‹∂ ÍπÒΔ√ ¡Î√ È∂ ¿∞‘ÁΔ ◊ÁÈ ¿∞Í “‡∂˜”
º÷ «ÁºÂ≈ ª ¿∞‘ «¬≥‹ ÂÛΉ Òº◊≈ «‹Ú∂∫ √≈‘ ∞’
«◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ Í «Î ÚΔ ⁄≈∂ ÍπÒΔ√ Ú≈Ò∂ ‚≥«‚¡ª Â∂
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
·∞º‚ª È≈Ò ¿∞‘ÁΔ ˙ÈΔ Á∂ Â∞Û≈¬Δ ’Á∂ ◊¬∂ ‹ÁØ∫
º’ ¿∞‘ Ï∂‘ØÙ ‘Ø ’∂ «Èº√Ò È‘Δ∫ ‘Ø «◊¡≈Õ ÂΔ‹∂ «ÁzÙ
«Ú⁄, ¿∞√ Ï≥Á∂ ˘ ÿÛΔ√ ’∂ ÍπÒΔ√ ’≈ «Ú⁄ «√º‡‰
ÁΔ ’± √Δ, «‹√ ˘ Á∂÷ ’∂ «¬≥‹ ‹≈Í «‘≈ √Δ
«‹Ú∂∫ ¿∞‘ Ó∂ ‘ج∂ ’∞ºÂ∂ ˘ ÒÀ ‹≈ ‘∂ ‘؉Õ
«¬√ «ÎÒÓ È∂ ÍπÒΔ√ Á«≥Á◊Δ Á≈ √º⁄ Èß◊≈
’«‡‘∂ «Ú⁄ ÷Û∑≈ ’ «ÁºÂ≈ ª “Ø√ Ó≈⁄” «Ú⁄
Ù≈ÓÒ ‘؉ Ú≈Ò∂ ’≈Ò∂ ÒØ’ª ÁΔ «◊‰ÂΔ ¬∂ÈΔ Â∂˜Δ
È≈Ò ÚË‰Δ Ù∞» ‘Ø ◊¬Δ, «‹Ú∂∫ È√ÒΔ È¯ Â∂
«ÚÂ’∂ Á∂ «Ú∞ºË ÁºÏ∂ ͬ∂ Ø‘ ˘ Ï≈‘ ’º„‰ Ò¬Δ
¿∞‘ ¿∞√∂ √Ó∂∫ Á≈ «¬≥˜≈ ’ ‘∂ ‘Ø‰Õ «√‡Δ ÍπÒΔ√
È∂ ÒØ’ Ù’ÂΔ ˘ ‹ÏÈ Ø’‰ Â∂ «÷≥‚≈¿∞‰ Ò¬Δ
Â≈’ ÁΔ Áπ-ÚÂØ∫ ’ΔÂΔ Âª Ø√ Ó≈⁄, ÒØ’-Ø‘
Â∂ «ÚÁØ‘ «Ú⁄ ÏÁÒ «◊¡≈ ¡Â∂ √«ÊÂΔ ‘Ø ÚΔ
«Ú√Î؇’ ‘Ø ◊¬ΔÕ
ÓÀ∫ ÷πÁ «¬‘ √≈≈ ’∞fi ¡≈Í‰Δ¡ª ¡º÷ª È≈Ò
Á∂«÷¡≈ «’¿∞∫«’ ¿∞Ë «‹√ √Ó∂∫ ‚≈¿±È ‡≈¿±È ÒØ’-
Ø‘ È≈Ò Ì÷ «‘≈ √Δ, «¬Ë “‚ΔÓ ÚΔ˜È” ÁΔ
Úº‚Δ √’ΔÈ ¿∞Í ÚΔ ¿∞‘ ‘Δ «ÎÒÓ ⁄≈Ò» ‘Ø ◊¬Δ
√Δ Â∂ ÂÓ≈ÙÓ¬Δ ÌΔÛ √≈‘ Ø’ ’∂ Á∂÷ ‘Δ √ΔÕ «Î
«ÎÒÓ Á∂ ÷ÂÓ ‘∞≥Á∂ ‘Δ ’∞fi ÈΩ‹Ú≈È √‡∂‹ ¿∞Í ¡≈
⁄Û∑∂ Â∂ «¬’ ‹‰∂ È∂ «¬‘ ¡ÀÒ≈È ’ Ó≈«¡≈, “«¬√
Ï∂«¬È√≈ÎΔ Á∂ «Ú∞ºË È≈⁄ ÿ Á∂ «¬È√≈¯ Í√≥Á ÒØ’
“’À∫‚Ò Ò≈¬Δ‡ Ó≈⁄” Ù∞» ’È ‹≈ ‘∂ ‘È, ‹Ø
“‚≈¿±È ‡≈¿±È” «Ú⁄ ⁄ºÒ ‘∂ “Ø√ Ó≈⁄” «Ú⁄
Ù≈ÓÒ ‘Ø ’∂ “«√‡Δ ÍπÒΔ√ √‡∂ÙÈ” º’ ‹≈Ú∂◊≈Õ”
¿∞√ ¡ÀÒ≈È Á∂ È≈Ò ‘Δ ÌΔÛ ÁΔ ’Â≈Ï≥ÁΔ Ù∞»
‘Ø ◊¬ΔÕ «¬’ Í≈√∂ È≈¡∂Ï≈˜Δ ¡Â∂ Á»‹∂ Í≈√∂ Ì◊-
ÁΩÛ Ó⁄ ◊¬ΔÕ
ÓÀ∫ ¿∞√ ÓΩ’∂ ÁΔ È˜≈’ Á∂÷ ’∂ “◊ΔÈ »Ó”
ÁΔ «¬’ È∞º’ «Ú⁄ ¡≈ ÷ÛØ«¬¡≈ ª ≈√Ø ‡ÀÓΔ Á∂
È≈Ò Ó∂∂ ’ØÒ ¡≈«¬¡≈ Â∂ ÏØ«Ò¡≈, T⁄ªÁ, ‡ÀÓΔ ˘
È≈Ò ÒÀ ’∂ √≈‚∂ ÿ ⁄ºÒ, ¡≈Í‰Δ ’≈ ÒÀ ‹≈, Â∂
¬∂ÊØ∫ ¿∞μ‚ ‹≈˙!U
«¬‘ ÙÏÁ ¿∞‘È∂ «’√∂ ¯Ω‹Δ ’Óª‚ Úª◊ ’‘∂
Â∂ √≈˘ “◊ΔÈ »Ó” Á∂ «Í¤Ò∂ ÁÚ≈˜∂ Ê≈‰Δ∫ Ï≈‘
’º„ «ÁºÂ≈Õ ¡√Δ∫ ÁΩÛÁ∂ ‘ج∂ Ï≈‘Δ “√‡Δ‡” ¿∞Í
Í≈’ ’ΔÂΔ Ó∂Δ ’≈ º’ Í‘∞≥⁄∂ ¡Â∂ ÓÀ∫ ÎπÂΔ È≈Ò
(Ï√≈ B@AE) : 10
’≈ √‡≈‡ ’ ’∂ “Ô» ‡È” Ó≈ ’∂ ≈√Ø Á∂ ÿ
ÚºÒ ‹ªÁΔ √Û’ ”Â∂ ÍÀ «◊¡≈Õ Í ÓπÙ«’Ò È≈Ò
Í«‘ÒΔ “Ò≈¬Δ‡” ‘Δ Òßÿ √’∂ √ª «’ ’¬Δ ÍπÒΔ√
’≈ª ÌØ Í Ø ∫ Ú‹≈¿∞ ∫ ÁΔ¡ª, Ò≈Ò ÍΔÒ∂ Ϻ Ò Ï
«‡Ó«‡Ó≈¿∞∫ÁΔ¡ª, È≈⁄ ÿ ÚºÒ ¿∞μ‚Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª
√ÈÕ ⁄≈∂ Í≈√∂ ⁄Δ’ «⁄‘≈Û≈, ‘ºÒ≈ ◊∞ºÒ≈ √π‰≈¬Δ Á∂
«‘≈ √ΔÕ «¬‘ ÷Ω¯È≈’ Ó≈‘ΩÒ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ ÷«¡ª
ÁΔ √ͺه √»⁄È≈ Á∂ «‘≈ √Δ Â∂ ÓÀ∫ ÍπÒΔ√ È≈’∂ÏÁ≥ Δ¡ª
¿∞Òÿ ß Á≈, “Ô» ‡È” Ó≈Á≈, ’Á∂ “‚Δ‡»¡” ’º‡Á≈,
¬∂ÈΔ ÏπΔ Â∑ª ‘Î «◊¡≈ √ª «’ Ó∂≈ «ÁÒ Ì≈Î Á∂
«¬≥‹È Úª◊ “˺’ ... ˺’” ’Δ ‹≈ «‘≈ √ΔÕ ‡ÀÓΔ ÚΔ
«Ìº‹Δ «ÏºÒΔ Úª◊ ’≥Ï ‘Δ √ΔÕ
÷À! ¡√Δ∫ √‘Δ √Ò≈Ó ÿ Í‘∞≥⁄ ◊¬∂ ª
‡ÀÓΔ È∂ √’»È Á≈ «¬’ ÒßÏ≈ √≈‘ «÷º⁄ ’∂ «Ò¡≈ Â∂
ÿÏ≈‘‡ ÌΔ ‘Ú≈Û Ï≈‘ ’º„ «ÁºÂΔÕ «Î ϺÒÏ
‹◊≈¬∂, ÓÀ˘ «Ò«Ú≥◊ »Ó ”⁄ «Ï·≈ ’∂ Ϋ˜ ”⁄Ø∫ ’º„
’∂ Í≈‰Δ «ÁºÂ≈, ¡≈Í ÚΔ ·ß„≈-·≈ Í≈‰Δ ÍΔÂ≈, ‡ΔÚΔ
⁄≈Ò» ’ΔÂ≈ Â∂ “ÓÀ∫ ‘∞‰∂ ¡≈¬Δ” ’«‘ ’∂ ¡≥Á ‹≈
ÚÛΔÕ «¬‘ ’≥Ó ¿∞‘È∂ ¬∂ÈΔ ÎπÂΔ È≈Ò ’ΔÂ∂ «’ ÓÀ˘
’∞fi ÚΔ ’«‘‰ Á≈ ÓΩ’≈ È‘Δ∫ «ÁºÂ≈Õ
ÚΔ‘ ’∞ «Ó≥‡ Ï≈¡Á ¿∞‘ Í«‘≈Ú≈ ÏÁÒ ’∂
·∞Ó’ ·∞Ó’ Í≈«¬Ò ¤‰’≈¿∞∫ÁΔ, «Î˜≈ ”⁄ Ó«‘’
ÿØÒÁΔ Ú≈Í√ ¡≈¬Δ ª ’∞fi √«‘‹ Â∂ ÂØ-Â≈˜≈ Òº◊
‘Δ √ΔÕ ÓÀ∫ ¿∞‘Á∂ ÚºÒ Ú∂÷ ’∂ ÙÓ≈ «◊¡≈ ª ¿∞‘
ÏπºÒ∑ª ¿∞Í ÙØ÷ Óπ√’≈‘‡ Ì ’∂ ÏØÒΔ:
T¡≈ ⁄ªÁ, ÂÀ˘ Â∂≈ ’Ó≈ «Á÷≈ «Á¡ª!U
TÈ‘Δ∫ ‡ÀÓΔ, ÓÀ∫ ‘∞‰ ¡≈͉∂ ÿ ⁄ÒÁªÕU
Í «¬‘ ÙÏÁ ‘≈Ò∂ Ó∂∂ Ó»‘≥ «Ú⁄ ‘Δ √È «’
Ù«‘ «Ú⁄ ¡‰«ÓÊ∂ √Ó∂∫ Ò¬Δ ’«Î¿± Ò≈¬∂ ‹≈‰ Á≈
¡ÀÒ≈È ‘Ø «◊¡≈ ª ‡ÀÓΔ √«‘ÓΔ «‹‘Δ ÏØÒΔ, T≈√Ø
ÍÂ≈ È‘Δ∫ «’ºÊ∂ ‘ØÚ◊
∂ ≈?U «¬‘ Ú≈’ ¿∞‘È∂ «¬≥‹ ÏØ«Ò¡≈
«‹Ú∂∫ ¡≈͉∂-¡≈Í ˘ √≥ÏËØ È ’ ‘Δ ‘ØÚ∂ Â∂ ’∞fi «¤‰
‡ΔÚΔ ˘ «¬≥‹ ÿ»ÁΔ ‘Δ «‹Ú∂∫ ÂØÛ √π‡º ‰≈ ⁄≈‘∞Á ≥ Δ
‘ØÚÕ∂ ¿∞‘ ‘Δ ¡ÀÒ≈È Ú≈-Ú≈ √≈‚∂ ’≥È Í≈ÛÁ≈ «◊¡≈
ª ¿∞‘È∂ ·’ Á∂‰Δ∫ ‡ΔÚΔ Ï≥Á ’ «ÁºÂ≈ Â∂ ’«‘‰
Òº◊Δ, T⁄ºÒ ¿∞μ· ⁄ªÁ, «¬‘ ≈ ϑ∞ ÒßÏΔ ‘؉
Ú≈ÒΔ ¬∂! ±≥ ÚΔ È‘≈ ËØ¡ ’∂ ÎÀÙ ‘Ø ’∂ ’ÍÛ∂ ÏÁÒ
ÒÀ, ÓÀ∫ ÷≈‰-ÍΔ‰ Á≈ ‹∞◊≈Û ’ÁΔ ‘ªÕU
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ÓÀ∫ ‹º’ª º’ª «Ú⁄ ¿∞‘Á∂ È≈Ò Â∞ «Í¡≈ ª
¿∞‘ ¤Ø‡∂ ’Ó∂ «Ú⁄ ‹≈ ’∂ ÏØÒΔ, T«¬‘ Â∂≈ ÏÀμ‚ »Ó
‘ÀÕ ¡≈‘ ÂΩÒΔ¡≈, È≈¬Δ‡ √»‡, ‡∞ʺ ÏºÙ, Ú◊À≈ º÷∂
¡≈, ‹∂ «’√∂ ‘Ø ⁄Δ˜ ÁΔ ÒØÛ Í¬Δ Âª Áº√ Á∂ÚΔ∫,
¡ÀÚ∂∫ √≥◊Á≈ È≈ ÚΔ∫!U
TÊÀ∫’√ ‡ÀÓΔ!U Ó∂∂ Ó»≥‘Ø∫ «È’Ò «◊¡≈ ª
ÏØÒΔ, T’≈‘Á∂ ... Ò¬Δ?U
«Î È÷∂ È≈Ò ¡º÷ Ó‡’≈ ’∂ Â∂ Óπ√’≈ ’∂
Ï≈‘ ⁄ÒΔ ◊¬Δ ª Ó∂Δ «‘⁄«’⁄≈‘‡ ‘Ø ÚΔ ÍzÏÒ
‘Ø ◊¬ΔÕ ¿∞√ √Ó∂∫ ÓÀ∫ Ï‘∞ “È«Ú√” Ó«‘√»√ ’
«‘≈ √ª «’¿∞∫«’ ≈√Ø ÁΔ ˆÀ-‘≈˜Δ «Ú⁄ ¿∞√ ÿ
¡≈¿∞‰ Â∂ ≈ «‘‰ Á≈ ¿∞‘ Ó∂≈ Í«‘Ò≈ ÓΩ’≈ √ΔÕ
¿∞‘ ÚΔ ¡«‹‘∂ √Ó∂∫, ‹ÁØ∫ Ù«‘ «Ú⁄ ¿∞ÊÒ-ÍπÊÒ
Â∂ ‘≥◊≈Ó≈ Ó«⁄¡≈ «Í¡≈ √ΔÕ ¿∞√ √«ÊÂΔ ’≈È ÍÀÁ≈
‘ج∂ Ó≈È«√’ ‰≈Ú Â∂ ¿∞÷ÛΔ ¿∞÷ÛΔ ÓÈØ-√«ÊÂΔ Á≈
ÓÀ˘ ÏÛ≈ Ïπ≈ ¡«‘√≈√ ‘Ø «‘≈ √ΔÕ Í ‡ÀÓΔ ÁΔ
Ó«‘Ó≈È-«ÈÚ≈˜Δ Á∂÷ ’∂ Ó∂≈ ÓÈ Ì ¡≈«¬¡≈ Â∂ ÓÀ∫
·≈· Ï≈Ê»Ó «Ú⁄ ‹≈ Ú«Û¡≈Õ
È‘≈-ËØ¡ ’∂ ’∞fi ⁄≥◊≈ Ó«‘√»√ ’Á≈ ÓÀ∫ Ú≈Í√
«Ò«Ú≥◊ »Ó «Ú⁄ ¡≈«¬¡≈ ª ‡ÀÓΔ ÷≈‰ ÍΔ‰ Á≈
√Ó≈È ‡∂ÏÒ ¿∞Í º÷ÁΔ ‘Ø¬Δ ∞’ ◊¬Δ ¡Â∂ Ó∂∂
ÚºÒ Á∂÷ ’∂ «¬≥‹ «÷Û«÷Û≈ ’∂ ‘º√ Í¬Δ «‹Ú∂∫ Ó∂∂
¿∞Í ‘º√ ‘Δ ‘ØÚ∂Õ Á¡√Ò, ≈√Ø Á∂ ÷πºÒ∑∂-‚∞ºÒ∑∂
È≈¬Δ‡ √»‡ «Ú⁄ ÓÀ∫ «È≈ ‹Ω’ Òº◊ «‘≈ √ªÕ «¬≥‹,
«‹Ú∂∫ ÷∂ «Ú⁄ ‚È≈ ◊º‚ ’∂ ¿∞Í ’ÍÛ∂ Í≈ «ÁºÂ∂
◊¬∂ ‘Ø‰Õ ¿∞‘˘ ‘º√ÁΔ Ú∂÷ ’∂ Ó∂≈ ÚΔ ‘≈√≈ «È’Ò
«◊¡≈ ª Ó≈‘ΩÒ ’∞fi ‘Ò’≈ ‘Ø «◊¡≈Õ «Î ÷≈‰≈
÷ªÁ∂ Ú’Â ÚΔ ‘Ò’Δ¡ª-ÎπÒ’Δ¡ª ◊ºÒª ⁄ºÒÁΔ¡ª
‘Δ¡ª ¡Â∂ ÷≈‰≈ ÷≈‰ ÂØ∫ Ó◊Ø∫ ¡√Δ∫ «Î ‡ΔÚΔ
÷ØÒ∑ ’∂ ÏÀ· ◊¬∂Õ
Í ‡ΔÚΔ √’ΔÈ ¿∞Í ÌΔÛ ‘Δ ÌΔÛ √ΔÕ
Ï∂’≈Ï» ÌΔÛÕ ‹Ø ’«Î¿± ÁΔ ÍzÚ≈‘ ’ΔÂ∂ Ï◊À √‡Øª
Â∂ ’≈ØÏ≈ª ˘ Ò∞º‡ ‘Δ √ΔÕ ¡È∂’ «¬Ó≈ª «Ú⁄Ø∫
¡º◊ ÁΔ¡ª Ò͇ª «È’Ò «È’Ò ’∂ ¡√Ó≈È Ë»≥¬∂∫
È≈Ò Ì «◊¡≈ √ΔÕ ’¬Δ Ê≈Úª ¿∞Â∂ ÍπÒΔ√ ÁΔ¡ª
◊ØÒΔ¡ª Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ’∂ ¡≈͉∂ ‘Δ Ò‘» ÁΔ ⁄ÿÒ
«Ú⁄ «‚º◊∂ ͬ∂ Ï≥«Á¡ª Á∂ “Ò≈¬ΔÚ √ΔÈ” ÚΔ ÓΔ‚Δ¡≈
«Á÷≈ «‘≈ √ΔÕ ¿∞‘ ÷Ω¯È≈’ «ÁzÙ Á∂÷ ’∂ ‡ÀÓΔ ¬∂È≈
(Ï√≈ B@AE) : 11
ÿÏ≈ ◊¬Δ √Δ «’ «¬’Ø ◊ºÒ Ú≈-Ú≈ Áπ‘≈¬Δ ‹≈
‘Δ √Δ:
T≈√Ø ˘ ¡≈͉∂ È≈Ò ÿ ¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈
√Δ, ÓÀ∫ «’‘≈ ÚΔ √Δ!U
T¿∞‘ ¡≈«¬¡≈ «’¿∞∫ È‘Δ∫?U ÓÀ∫ Íπº«¤¡≈ ª
ÏØÒΔ, T¿∞‘ ¡≈Í‰Δ “ÒÀ’√À√” Ï⁄≈¿∞‰ Á∂ ⁄º’ ”⁄
«◊¡≈ √Δ, ÌΔÛ ”⁄ Î√ «◊¡≈ ‘؉≈Õ ¿∞‘ ¡≈Í‰Δ ’≈
˘ «Í¡≈ ÚΔ Ï‘∞ ’Á≈: ’¬Δ Ú≈ Á»‹Δ “◊Ò
ÎÀ∫‚!” ’«‘≥Á≈ ‘∞Á≥ ≈Õ ‘≈Ò∂ ÁØ ’∞ Ó‘ΔÈ∂ Í«‘Òª ‘Δ Âª
÷ΔÁΔ √Δ ¿∞‘È∂ ¡≈Í‰Δ ¿∞‘ ‚ΔÓ ’≈ÕU
T˙ Ô∑≈! ÓÀ˘ ÍÂ≈ÕU ÓÀ∫ ‘∞≥◊≈≈ Ì«¡≈ ª
¿∞‘ «Î ÏØÒΔ:
T¡√Ò ”⁄ ≈√Ø Á∂ Ï⁄ÍÈ ÂØ∫ ÁØ ‘Δ Úº‚∂
√πÍÈ∂ ‘∂ ¡≈: ÈÚΔ∫ ÒÀ’√À√ Â∂ ¡≈͉≈ ÿ, Â∂ ‘∞‰
‹ÁØ∫ √≈‚∂ ’ØÒ «¬‘ ÁØÚ∂∫ ⁄Δ˜ª ‘À◊Δ¡ª ª ÓÀ˘ ‚
Ò◊Á≈ «’ ¡√Δ∫ «’√∂ Óπ√ΔÏ «Ú⁄ È≈ Î√ ‹≈¬Δ¬∂ÕU
«¬Ë √≈‚≈ «√æÒ∑≈-«√æÒ∑≈ ÚÂ≈Ò≈Í ⁄ºÒ «‘≈
√Δ, ¿∞Ë √≈≈ Ù«‘ √Û ÏÒ ‹Ò «‘≈ √Δ Â∂
√Ú∂ ‘؉ ÂØ∫ Í«‘Òª “«⁄º‡≈” Â∂ “’≈Ò≈” Ò‘» «¬’
Á»‹∂ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ◊ÒΔ¡ª, Ï≈˜≈ª ¡Â∂ √Û’ª ¿∞Í
Ú«‘ Â∞«¡≈ √ΔÕ
Â∂ ¿∞‘ ÿºÒ»-ÿ≈≈ Á»‹∂ «ÁÈ ÚΔ ‹≈Δ «‘≈Õ
√Ú∂∂ Á√ Ú‹∂ ’«Î¿± «Ú⁄ «„ºÒ Á≈ ¡ÀÒ≈È
‘∞≥Á∂ ‘Δ Ï∂’≈Ï» ÌΔÛ ÓπÛ √Û’ª ¿∞Í ¡≈ «ÈºÂΔ Â∂
Ò∞º‡-Ó≈ «Î Ù∞» ‘Ø ◊¬ΔÕ ÍzÙ≈√È ÚºÒØ∫ ¡ÓÈ
’≈˘È ÁΔ Ï‘≈ÒΔ Ò¬Δ ÓπÛ ’«Î¿± Ò◊≈¬∂ ‹≈‰ Á∂
¡ÀÒ≈È Á∂ È≈Ò ‘Δ ÍπÒΔ√ Á∂ È≈Ò “«˜Ú √«’¿±«‡Δ
ÎØ√” ¡Â∂ ¯Ω‹ ÚΔ Â≈«¬È≈ ’ «ÁºÂΔ ◊¬ΔÕ Í
Ì≈Δ Ù’ÂΔ Á∂ Ï≈Ú‹»Á, ’≈ØÏ≈ ‹Ò≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘∂,
Ò∞º‡-÷Ø‘ ‹≈Δ ‘Δ Â∂ ÍπÒΔ√ Â∂ ¯Ω‹ ÁΔ ◊ØÒΔÏ≈Δ
ÁΔ¡ª Ú≈Á≈ª ¬∂ÈΔ¡ª ÚË ◊¬Δ¡ª «’ Ù≈Ó ‘؉ ÂØ∫
Í«‘Òª Í«‘Òª ’¬Δ Á‹È ÓΩª ¡Â∂ ‘˜≈ª Á∂
˜ıÓΔ ‘؉ ÁΔ¡ª ıÏª ÈÙ ‘؉ Òº◊ Í¬Δ¡ª √ÈÕ
Í ÂΔ‹∂ «ÁÈ «¬’ ⁄≥◊Δ ◊ºÒ «¬‘ Ú≈ÍΔ «’
«¬√ Ù«‘ Á∂ ¡ÓÈ-Í√≥Á ÒØ’ª ÚºÒØ∫ «¬’ «ÚÙ≈Ò
“¡ÓÈ ‹Ò»√” ’º«„¡≈ «◊¡≈, «¬√ «Ú⁄ «ÎÒÓΔ
‘√ÂΔ¡ª, Ò∂ ÷ ’ª, ͺ  ’≈ª, Ïπ º Ë Δ‹ΔÚΔ¡ª,
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ¡Â∂ ¡Ωª ÚÒØ∫ Úº‚Δ «◊‰ÂΔ «Ú⁄
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«Ù’ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ ÂΔ‘ ‘˜≈ ÂØ∫ ÚºË ÒØ’ª ÁΔ
«◊‰ÂΔ Ú≈Ò∂ «¬√ ‹Ò»√ «Ú⁄ T◊Ø≈ .. ’≈ˇ≈:
Ì≈¬Δ .. Ì≈¬Δ!U Á∂ È≈¡∂ ‹ØÙØ-÷ØÙ Â∂ „ØÒ
È◊≈«¡≈ È≈Ò Òº◊∂Õ √≈∂ Ó≈ÓÒ∂ ÁΔ «È¡≈«¬’-
‹ª⁄ ’Ú≈¿∞‰ Â∂∂ ÁØÙΔ¡ª ˘ √˜≈Úª Á∂‰ Á∂ È≈Ò-
È≈Ò √≈∂ È≈◊«’ª Ò¬Δ Ï≈Ï Á∂ ¡«Ë’≈ª ÁΔ
◊≥‡Δ ÁΔ «⁄-Íπ≈‰Δ Ó≥◊ ÚΔ º÷Δ ◊¬ΔÕ
«¬√ «ÚÙ≈Ò ‹Ò»√ ˘ Á∂÷ ’∂ ¡ÓΔ’È Íz‹À Δ‚À∫‡
ÁΔ ÏØÒΔ ÚΔ ÏÁÒ ◊¬ΔÕ ¿∞‘ ‘Δ Íz‹ À Δ‚À∫‡, ‹Ø «ÚÁØ‘
˘ √÷ÂΔ È≈Ò ’∞⁄Ò Á∂‰ Á∂ «Ï¡≈È Á≈ˆ «‘≈ √Δ,
√≈∂ Ó≈ÓÒ∂ ÁΔ ¡ÀÎ. ÏΔ. ¡≈¬Δ. Áπ¡≈≈ ‹ª⁄ ’Ú≈¿∞‰
Ò¬Δ ˜≈Ó≥Á ‘Ø «◊¡≈ ª √«ÊÂΔ «Ú⁄ √πË≈ ‘؉≈
Ù∞» ‘Ø «◊¡≈Õ «¬√ Ò¬Δ ⁄ΩÊ∂ «ÁÈ, «ÁÈ Ú∂Ò∂ Á≈
’«Î¿± ‘‡≈ «Ò¡≈ «◊¡≈ ª Ù«‘ Á∂ ¡ÓÈ-Í√≥Á
ÒØ’ª È∂ ’∞fi ≈‘ Á≈ √≈‘ «Ò¡≈Õ
* * * * *
¿∞‘ «Â≥È «ÁÈ ÓÀ∫ ‡ÀÓΔ Á∂ È≈Ò «‘≈ Â∂ ⁄ΩÊ∂
«ÁÈ √Ú∂∂ «◊¡≈ª ’∞ Ú‹∂ ÿØ∫ «È’Ò‰ ‘Δ Òº◊≈
√ª «’ √πº ≈ «Í¡≈ ÎØÈ ÚΔ ‹≈◊ «Í¡≈ ª ‡ÀÓΔ «¬’ÁÓ
⁄«‘’ ¿∞μ·Δ, T‘ÀÒØ ≈√Ø, ±≥ ·Δ’ ·≈’ ª ‘À È≈!U
T‘ª, ÓÀ ∫ ·Δ’ ‘ª! Â∂  ≈ ’Δ ‘≈Ò ¬∂
√ÚΔ‡‘‡?U
TÓÀ∫ ÚΔ ·Δ’ ¬Δ ¡ª ... ±≥ «’ºÊØ∫ ÏØÒ «‘≈
¬∂∫?U
T¡≈͉∂ Úº‚∂ ÿØ∫, ‚≈«Òß◊! ¡≈͉∂ Íπ«÷¡ª
Á∂ ‹ºÁΔ ÍπÙÂΔ ÿØ∫!U
¿∞‘ ÷πºÒ∑ ’∂ ‘º«√¡≈ Í ‡ÀÓΔ √«‘Ó ◊¬Δ, TÓÀ∫
√ÓfiΔ È‘Δ∫!U
TÓÀ∫ «¬√ Ú’Â ˙ÍÈ «√‡Δ ‹∂Ò∑ «Ú⁄ ‘ªU
T˙‘ «Ùº‡! Í ±≥ ◊∞È≈‘ ’Δ ’ΔÂ≈ ¬∂?U
T’Δ ⁄ÓÛΔ Á≈ ≥◊ ’≈ˇ≈ ‘؉≈, ’Ø¬Δ ¤Ø‡≈
◊∞È≈‘ ‘À?U
T≈√Ø, ±≥ Ïπfi≈ª «’¿∞∫ Í≈ «‘À∫? ÓÀ˘ ’∞fi
Áº√Á≈ «’¿∞∫ È‘Δ∫? ÓÀ∫ «Â≥È «ÁȪ ÂØ∫ ‚ Â∂ «¯’
È≈Ò ÓÁΔ ‹≈ ‘Δ ‘ª, Â∂ ±≥ ‘ ◊ºÒ ˘ ◊≥„ Á∂¬Δ
‹≈ «‘À∫ÕU
TÓ∂Δ ◊‡√ Ú≈ÒΔ √ÚΔ‡Ø! Ó∂Δ ÏØÒ‚Ø ÏØÒ‚Δ
‘ÈΔ!U
(Ï√≈ B@AE) : 12
 TÓ∂Δ fi»·Δ Â≈Δ¯ È≈ ’! ÂÀ˘ ÍÂ≈ ¬∂ ÓÀ∫
◊‡√-◊∞‡√ Ú≈ÒΔ «ÏÒ’∞ºÒ È‘Δ∫, Í ±≥ «¬‘ √Ø⁄
˜≈, ‹∂ Ó∂∂ ’ØÒ ⁄ªÁ È≈ ‘∞≥Á≈, ª «Î Ó∂≈ ’Δ
‘≈Ò ‘؉≈ √Δ?U
T«Î «¬≥‹ ’, ⁄ªÁ ˘ ¡≈͉∂ ’ØÒ Íº’≈ ¬Δ
º÷ ÒÀ!U ≈√Ø «Î ÷πºÒ∑ ’∂ ‘º«√¡≈ ª ‡ÀÓΔ «‘÷
È≈Ò ÏØÒΔ, TÂÀ˘ ‹∂Ò∑ «Ú⁄ ÏÀ·À ˘ ÚΔ Ó˜≈’ √πºfi
‘∂ ¡≈ Â∂ Ó∂≈ ÿ «Ú⁄ ÏÀ·Δ Á≈ ÚΔ ¬∂È≈ Ïπ≈
‘≈Ò ‘Ø «‘≈ ¡À «’ Â∂∂ «ÏÈ≈ ’∞fi ÚΔ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫
Òº◊ «‘≈, ’∞fi È‘Δ∫ √πºfi «‘≈, ±≥ ÿ ’ÁØ∫
¡≈¿∞‰≈ ¬∂?U
T«¬‘ Ó∂∂ Ú√ È‘Δ∫, Í ±≥ ÿÏ≈ÚΔ∫ È≈,
‘Ω√Ò≈ º÷Δ∫!U
¿∞‘È∂ ‡ÀÓΔ È≈Ò «Î «Í¡≈ ‹Â≈«¬¡≈ Â∂ ÎØÈ
ÓÀ˘ Á∂‰ Ò¬Δ «’‘≈ ª Ó∂∂ T‘ÀÒØ ≈√Ø!U ’«‘≥Á∂ ‘Δ
ÏØ«Ò¡≈, T⁄ªÁ, ÓÀ˘ Â∂∂ Â∂ ÏÛ≈ Ó≈‰ Ó«‘√»√ ‘Ø
«‘≈, ±≥ «¬√ √≥’‡ Ú∂Ò∂ √≈‚≈ √≈Ê «ÁºÂ≈, Â∂≈
Ï‘∞ ϑ∞ Ë≥ÈÚ≈Á, Ó∂∂ «Í¡≈∂ ÁØ√Â!U
T˙‘ Ô≈ ±≥ Ë≥ÈÚ≈Á È≈Ò ÓÀ˘ ¡ÀÚ∂∫ Ù«Ó≥Á≈
È≈ ’! ‹∂ ’Ø¬Δ Ú’ΔÒ Ú’»Ò ’È≈ ¬∂ ª Áº√ ‹∂
’Ø¬Δ ‘Ø √∂Ú≈ ÁΔ ÒØÛ ¬∂ ª ¿∞‘ ÚΔ Áº√ Á∂?U
TÈ‘Δ∫, Ú’ΔÒ ÁΔ ‘≈Ò∂ ÒØÛ È‘Δ∫Õ √≈‚≈
’«Ó¿±«È‡Δ Ú’ΔÒ ÍÀÚ≈¬Δ ’ «‘≈, Í ±≥ «¬’
’≥Ó ’Δ∫ ⁄ªÁ, ¡◊Ò∂ ÏπºËÚ≈ ‡ÀÓΔ ˘ ¡≈͉∂ È≈Ò
ÒÀ ’∂ Ó∂∂ È≈Ò ÓπÒ≈’≈ ’È ¡≈ ‹≈ÚΔ∫, «Î Ï≈’Δ
ÁΔ ◊ºÒ-Ï≈ ¡≈ͪ ¬∂Ê∂ ¬Δ ’ª◊∂ÕU
T˙. ’∂¡. ¡√Δ∫ ¡≈Úª◊∂, ±≥ ’≈«¬Ó ‘Δ∫!U
ÓÀ∫ ÓØ‘ È≈Ò «’‘≈ ª ¿∞‘ «ÍÿÒ ‘Δ «◊¡≈, T⁄ªÁ
ÍÒΔ˜! ‡ÀÓΔ ˘ ‘Ω√Ò≈ Á∂∫Á≈ ‘Δ∫Õ ÂÀ˘ ÍÂ≈, «¬‘
«’≥ÈΔ Ì≈Ú∞’ ¡Â∂ √≥Ú∂ÁÈÙΔÒ «’√Ó ÁΔ ’∞ÛΔ ¬∂!
«¬‘Á≈ «÷¡≈Ò º÷Δ∫Õ √≈‚∂ Â∂ ¡Ω÷≈ √Óª ¬∂Õ «¬√
Ú’Â Â∂Δ ÓÁÁ ÁΔ √≈˘ ÏÛΔ ÒØÛ ¡À, ÁØ√Â!U
≈√Ø ÚºÒ∫Ø ÎØÈ ’º‡ «◊¡≈ ª ‡ÀÓΔ ‘Ø ÚΔ “‡ÀÈ√”
‘Ø ◊¬Δ Â∂ «Î√ ͬΔÕ «¬√ Ò¬Δ ÓÀ∫ «Î ÏÀ· «◊¡≈ Â∂
“‘Ω√Ò∂ ÂØ∫ ’≥Ó ÒÀ‰” ÁΔ¡ª √Ò≈‘ª «Á≥Á≈ «‘≈Õ
¿∞‘ ÊØÛ∑≈ √≥ÌÒΔ Âª ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ÿ ‹≈‰ ÁΔ
«Î «¬‹≈˜Â Ó≥◊ΔÕ ¿∞‘ ¡ºË∂ ÓÈ È≈Ò Ó≥È Âª ◊¬Δ
Í ÓÀ∫ Â∞È Òº◊≈ ª Ó∂∂ √ΔÈ∂ È≈Ò Òº◊ ’∂ ÷ÛØ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
◊¬Δ Â∂ Ï∂‘ºÁ Ì≈Ú∞’ ‘Ø ◊¬Δ, T⁄ªÁ! ±≥ √≈‚≈ √Ì
ÂØ∫ ÚºË «ÚÙÚ≈√ Í≈Â ÁØ√ ¬∂∫!U
TÓÀ∫ Â∂ ≈√Ø ... Â∂Δ ÁØ√ÂΔ ¿∞μÂ∂ ÏÛ≈ Ó≈‰
’Á∂ ‘ª ...!U
¿∞‘Á≈ «¬’ «¬’ ÙÏÁ Ó∂∂ ’≥Ȫ «Ú⁄ ˆÓ◊ΔÈ
«Ó·≈√ ÿØÒÁ≈ «◊¡≈ ¡Â∂ ÓÀ˘ ¿∞√ √Ó∂∫ «¬‘ Ó«‘√»√
‘Ø«¬¡≈, «‹Ú∂∫ ¡‰«’¡≈√Δ¡ª, ¡‰√π÷≈ÚΔ¡ª ÿ‡È≈Úª
ÁΔ ⁄Δ√ Â∂ ‡Δ√ È∂ «¬’ ÈÚ∂∫ «ÙÂ∂ ÁΔ Ïπ«È¡≈Á º÷
«ÁºÂΔ ‘ØÚ∂:
ÁØ√Â≈È≈ √ªfi Á∂ ¡«‘√≈√ ÁΔ Ïπ«È¡≈Á!
ÁØ ¡≥Â-ÓȪ Á∂ «ÙÂ∂ ÁΔ ◊Ó≈«¬Ù!
Â∂ ÓÀ∫ ÁØ√ÂΔ Á≈ ÒßÏ≈ ‘ºÊ ¿∞‘Á∂ ÚºÒ ÚË≈¿∞∫«Á¡ª
«’‘≈, TÓπ√ΔÏ ÁΔ «¬√ ÿÛΔ ÓÀ∫ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò ‘ª,
‡ÀÓΔ! ‹ÁØ∫ ÚΔ «’√∂ ⁄Δ˜ ÁΔ ÒØÛ Í¬Δ, ÓÀ˘ ’≈Ò ’
ÒÚΔ∫, Â∂ ÏπºËÚ≈ «Â¡≈ ÚΔ∫, ¡≈ͪ ≈√Ø ˘ «ÓÒ‰
«¬’º·∂ ⁄ºÒª◊∂ÕU
T˙. ’∂¡. ⁄ªÁ, ÊÀ∫’ Ô» ÚÀΔ Óº⁄! ‡∂’ ’∂¡,
√Δ Ô»!U «¬‘ ’«‘≥«Á¡ª ¿∞‘ÁΔ¡ª ¡º÷ª «Ú⁄ ÓØ‘-
«Ìº‹Δ Óπ√’≈‘‡ ¿∞Ì ¡≈¬Δ ª Ó∂Δ »‘ ˘ ÚΔ ’∞fi
√’»È ¡≈«¬¡≈ ¡Â∂ ÓÀ∫ ‘Ú≈ ”⁄ ‘ºÊ Ò«‘≈¡ ’∂
¡Ò«ÚÁ≈ ’«‘ ¡≈«¬¡≈Õ
* * *
ÓÀ∫ Â∂ ‡ÀÓΔ ≈√Ø ÁΔ ÓπÒ≈’≈Â Ò¬Δ ÷πºÒ∑Δ ‹∂Ò∑
«Ú⁄ Á≈÷Ò ‘ج∂ ª Úº‚∂ √≈∂ ÓÀÁ≈È «Ú⁄ ‹∂Ò∑-
Ï≥ÁΔ¡ª Â∂ ÓπÒ≈’≈ÂΔ¡ª ÁΔ Ì≈Δ ÌΔÛ Á∂÷ ’∂ «¬≥‹
‹≈Í «‘≈ √Δ, «‹Ú∂∫ √≈≈ Ù«‘ ‘Δ ‹∂Ò∑ Á∂ ≈‘ Â∞
«Í¡≈ ‘ØÚ∂Õ Ì≈Δ √«’¿±«‡Δ «¬≥˜≈Ó Á∂ √≈¬∂ ‘∂· ‘Ø
‘Δ¡ª ¿∞È∑ª ÓπÒ≈’≈ª Á∂ √Ø◊Δ «ÁzÙ Á∂÷ ’∂ ¡√Δ∫
··ßÏ ◊¬∂Õ ¡È∂’ ÏπΔ Â∑ª ˜ıÓΔ ‹∂Ò∑-Ï≥ÁΔ¡ª Á∂
Í«Ú≈-‹Èª ÁΔ¡ª «√ºÒ∑Δ¡ª ¡º÷ª Â∂ ¿∞Â∂ «⁄‘∂
Á∂÷ ’∂ «¬‘ ¡«‘√≈√ ÚΔ ‘Ø«¬¡≈, «‹Ú∂∫ Ó≈Ô»√ Â∂
˜ıÓΔ Ì≈ÚÈ≈Úª Á≈ √ÀÒ≈Ï ‹∂Ò∑ Á∂ Ëπ ¡≥Á º’ ¡≈
«◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ Í ≈√Ø Ï∂ÛΔ¡ª ÷‰’≈¿∞∫Á≈, «¬≥‹ Ó√Â
⁄≈Ò∂ √≈‚∂ ÚºÒ ¡≈«¬¡≈, «‹Ú∂∫ ÈÚ∂∫ √≈˜ ÁΔ ËπÈ
¿∞Í ÊÊ≈ «‘≈ ‘ØÚ∂Õ
¿∞‘ Ï≈‘ª Í»Δ¡ª ÎÀÒ≈ ’∂ ‡ÀÓΔ ˘ «Ó«Ò¡≈,
√ΔÈ∂ È≈Ò Ò≈ ’∂ ÿ∞º‡Á≈ «‘≈ Â∂ «Î «¬≥‹ ¿∞Í
⁄πº’ «Ò¡≈ «‹Ú∂∫ ¿∞‘ «Èº’Δ «‹‘Δ ÓØÓ ÁΔ ◊∞º‚Δ ‘ØÚ∂
(Ï√≈ B@AE) : 13
Â∂ ‡ÀÓΔ ‘Ú≈ «Ú⁄ Ò‡’Δ, Ó√ ¡Á≈ «Ú⁄ ¡º÷ª
ÓΔ‡Δ ¿∞‘˘ ÍÒØ√ÁΔ ◊¬ΔÕ ¿∞‘ ¿∞√ √Ø◊Δ ¡≈Ò∂-
Áπ¡≈Ò∂ ÂØ∫ Ï∂ÍzÚ≈‘ ‘Ø ’∂ «¬≥‹ «ÓÒ ‘∂ √È, «‹Ú∂∫
¡‰√π÷≈Ú∂∫ ÍÒª ÁΔ √≈Δ ÂÛÍ Â∂ Ï∂⁄ÀÈΔ «¬’Ø
«ÓÒ‰Δ, «¬’Ø ‹ºÎΔ, «¬’Ø ⁄π≥Ó‰ ≈‘Δ∫ ÍΔ ‹≈‰≈
⁄≈‘∞≥Á∂ ‘؉Õ
¿∞‘ ‡ÀÓΔ ÚºÒ∫Ø «Ú‘Ò≈ ‘Ø ’∂ ÓÀ˘ ÚΔ Í»Δ ◊Ó‹ØÙΔ
È≈Ò ‹ºÎΔ Í≈ ’∂ «Ó«Ò¡≈, TÔ» ¡≈ ¬∂ Δ¡Ò Ó»È!
Ó≈¬Δ ÎÀ∫‚!!U ¿∞‘ Ó∂≈ ÓØ„≈ ÍÒØ√Á≈ «◊¡≈Õ
TÊÀ∫’ Ô» ≈√Ø! Í ±≥ «’Ú∂∫ ¬∂∫?U Ó∂≈ √π
¿∞Á≈√ √ΔÕ
T¡√Δ∫ Í»∂ Ó˜∂ ”⁄ ¡ª ‹Δ! ’≈Ò∂ Ï≥Á∂ Ò¬Δ
«¬√ ÂØ∫ ÚºË ¡≈≈ÓÁ∂‘ ‹◊∑≈ ‘Ø ’Δ ‘Ø √’ÁΔ ‘À?
Óπ¯Â ÷≈‰≈, Óπ¯Â ‡«‘Ò √∂Ú≈ Â∂ Óπ¯Â «‘≈«¬Ù!U
¿∞‘ ·‘≈’≈ Ó≈ ’∂ ‘º«√¡≈ ª ‡ÀÓΔ È∂ ¡º÷ª Ó‡’≈ ’∂
ÏπºÒ∑ ‡∂∂ ¡Â∂ ∞¡ª√Δ «‹‘Δ ÏØÒΔ:
TÂÀ˘ ÍÂ≈ ≈√Ø, ¿∞È∑ª ¡≈͉≈ ‚ΔÓ ÚΔ˜È
‹Ò≈ «ÁºÂ≈ ¬∂?U
TÓÀ˘ ÍÂ≈, «¬‘ ’≈≈ “’» ’ÒÀÈΔ «Íº«Ò¡ª” È∂
¡≈͉∂ “Ó≈«Ó¡ª” ÁΔ Ù«‘ Â∂ ’ΔÂ≈Õ ¡√Δ∫ ˙√ Ú∂Ò∂
¡≥Á ‘Δ √ª, ¡≈Í‰Δ √≈Δ È≈⁄-‡ΔÓ ÚΔ Ó∂∂ È≈Ò
‘Δ √Δ, «¬√ ’’∂ Í»≈ È‘Δ∫ ‹«Ò¡≈, ’≈ÎΔ Ï⁄≈¡
‘Ø «◊¡≈ÕU
◊∞º√∂ È≈Ò ≈√Ø Á≈ «⁄‘≈ ÈΔÒ≈ Â∂ ¡º÷ª Ò≈Ò
‘Ø ◊¬Δ¡ª ª ‡ÀÓΔ ‘Ø ÚΔ ¿∞Á≈√ √π «Ú⁄ ÏØÒΔ,
TÍÂ≈ È‘Δ∫, «¬‘ ’» ’»ÒÀÈΔ, ‘≈ÓΔ ’∞ºÂ∂ ’ÁØ∫
ÓÈ◊∂?U
T¿∞‘ ’∞ºÂ∂ ¡≈͉∂ Ó≈«Ó¡ª ’’∂ ‘Δ Âª Ï⁄ ’∂
̺‹ ◊¬∂, Í ‹≈‰◊∂ «’ºÊ∂?U
≈√Ø Á∂ ÓºÊ∂ ¿∞Í ¡√«‘ ÍΔÛ≈ ÁΔ «Âº÷Δ «Â¿±ÛΔ
¿∞ÌΔ Âª ‡ÀÓΔ È∂ ÓπºÁ≈ ÏÁÒ «ÁºÂ≈, TÂ∂ ¡≈͉Δ
ÒÀ’√À√?U
T¿∞‘ ÚΔ ‹Ò ◊¬Δ, ‡ÀÓΔÕU ≈√Ø Á≈ ◊ˇ≈ Ì
¡≈«¬¡≈ ª ‡ÀÓΔ È∂ «Î ÓπºÁ≈ ÏÁÒ «ÁºÂ≈, TÍ
Â∂∂ ¿∞Í ’∂√ ’Δ Ï‰≈«¬¡≈ ¡À?U
T‘≈Ò∂ ÍÂ≈ È‘Δ∫, Í Ù≈«¬Á Ó∂≈ «÷¡≈Ò
¬∂, ◊À-’≈˘ÈΔ ‘«Ê¡≈ º÷‰ Â∂ ¡≈͉∂ Í≈Ò±
«Íº«Ò¡ª ¿∞Í ◊ØÒΔ¡ª ⁄Ò≈¿∞‰ Á≈ ’∂√ Í≈¿∞‰◊∂ÕU
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
T«Î ª ˜Ó≈È ‘Ø √’ÁΔ ¡ÀÕU ‡ÀÓΔ È∂ √Ω÷≈
√≈‘ «Ò¡≈Õ
TÙ≈«¬Á È‘Δ∫, ¿∞Ȫ∑ Ó∂Δ «Ù’≈◊Ø Ú≈ÒΔ Î≈¬ΔÒ
ÚΔ ’º„ Ò¬Δ ¡À?U
«¬‘ √π‰ ’∂ ÓÀ∫ ÂzÌ’ «◊¡≈ Â∂ Í∂ ‘‡ ’∂
«¬’ ∞º÷ È≈Ò „Ø¡ Ò≈ ’∂ ÷ÛØ «◊¡≈ ª ‹Ø ¿∞‘
¡≈͉∂ ÓÈ ÁΔ¡ª ◊ºÒª ÚΔ ’ ÒÀ‰ Â∂ ‹Ø ’∞fi ÓÀ˘
È‘Δ∫ ÍÂ≈, ¿∞‘ Ì∂Á ÚΔ Ï«‰¡≈ ‘∂Õ Í “«Ù’≈◊Ø
Ú≈ÒΔ Î≈¬ΔÒ” Ó∂∂ «˜‘È «Ú⁄ Ì≈Δ ¿∞ÊÒ-ÍπÊÒ
Ó⁄≈ ‘Δ √Δ, “«¬‘ ’≈ˇ∂ «’≥È∂ ÚΔ ¡≈͉∂ ωÈ,
«Î ÚΔ «¬’ ¯’, «¬’ Ì∂Á, «¬’ Á»Δ Ï‰≈¬Δ
º÷Á∂ ¡≈Õ «¬‘ «’√∂ Â∂ Í»≈ Ô’ΔÈ «’¿∞∫ È‘Δ∫ ’
√’Á∂?”
“«¬‘ «Ù’≈◊Ø Ú≈ÒΔ Î≈¬ΔÒ ¡≈÷ ’Δ ÏÒ≈
‘ج◊
∂ Δ?”
“«’Â∂ ≈√Ø ÚΔ «’√∂ ¡À√∂ ÚÀ√∂ ◊À∫◊ Á≈ ÓÀ∫Ï
È≈ ‘ØÚ?∂ ”
Ó∂∂ «˜‘È «Ú⁄ ¡‹ΔÏ «’√Ó Á∂ √Ú≈Ò ¿∞μ·
‘∂ √È Â∂ ÓÀ∫ «¬È∑ª Á≈ ‹Ú≈Ï ‡ÀÓΔ ÁΔ¡ª ’«Î¿±
Ú≈Ò∂ «ÁȪ «Ú⁄ Áº√Δ¡ª ◊ºÒª «Ú⁄Ø∫ Һ̉ ÁΔ ’Ø«ÙÙ
’ «‘≈ √ªÕ ¿∞‘È∂ ≈√Ø Á∂ È≈⁄-√≥◊Δ È≈Ò Íz∂Ó Â∂
√≈ËÈ≈ Ï≈∂ ª Ï‘∞ ’∞fi Áº«√¡≈ √Δ, Í ¿∞‘Á∂
Í«‘Ò∂ ‹ΔÚÈ Ï≈∂ «√¯ ¬∂È≈ ’∞ ‘Δ «’‘≈ √Δ «’
¿∞‘Á≈ ‹ÈÓ Â∂ Óπ„ÒΔ ÍÛ∑≈¬Δ «Ù’≈◊Ø Ù«‘ «Ú⁄
‘Ø¬Δ √Δ Í ‘≈¬Δ √’»Ò Í≈√ ’È ÂØ∫ Ó◊Ø∫ ¿∞‘
’≥Ó ÁΔ ÂÒ≈Ù «Ú⁄ Í«‘Òª ‘Ò∂Ó («È¿± Ô≈’)
⁄Ò≈ «◊¡≈ √Δ, Í ˙Ê∂ ÍÀ È≈ Òº◊ √’∂ ª «Î
«¬√ «ÎÒÓ È◊Δ «Ú⁄ ¡≈ ’∂ È≈⁄-√≥◊Δ Á≈ ÙΩ’
Í≈Ò «Ò¡≈ √ΔÕ
ÓÀ∫ ¡≈͉∂-¡≈Í «Ú⁄ ◊∞¡≈«⁄¡≈ ÷Û≈ √ª «’
≈√Ø ÁΔ ÓØ‘-«Ìº‹Δ ¡≈Ú≈˜ ⁄«‘’Δ, T‘∂¡ ⁄ªÁ, «¬Ë
¡≈ ˜≈! Â∂∂ È≈Ò «¬’ ˜»Δ ◊ºÒ ’ÈΔ ¬∂ÕU
ÓÀ∫ ’ØÒ ¡≈«¬¡≈ ª ¿∞‘ ÏØ«Ò¡≈, TÂÀ˘ «Ú¡≈‘
Á∂ Í∂Í ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘À È≈?U
TÔ∑≈, «¬‘ ª ÂÀ˘ ÍÂ≈ ¬Δ ¡≈ ... «Î ...U
T¿∞‘ Í∂Í ÂÀ˘ «ÓÒ ‹≈‰◊∂ «Í¡≈∂!U
T±≥ Ó˜≈’ ’Áª Ô≈, ¬∂Ê∂ ‹∂Ò∑ «Ú⁄Ø∫ «Ú¡≈‘
Á∂ Í∂Í?U
(Ï√≈ B@AE) : 14
 T‘ª «Í¡≈∂, «¬‘ ÁπÈΔ¡ª ÏÛΔ ‡∂„Δ Â∂ ¡‹ΔÏ
ÙÀ¡ ‘À: ‹Ø ⁄Δ˜ Ï≈‘ È‘Δ∫ «ÓÒ √’ÁΔ, ¿∞‘ ¡≥Á
˜» «ÓÒ ‹ªÁΔ ‘À!U ¿∞‘È∂ «√ ¿∞Í Ï≥«È∑¡≈
’≈Ò≈ ͇’≈ «÷º⁄ ’∂ ‘ºÊ «Ú⁄ ÎÛ «Ò¡≈ ¡Â∂ ‘ΩÒ∂
«‹‘∂ ÏØ«Ò¡≈, TÓ∂≈ «÷¡≈Ò ¬∂ ÂÀ˘ «¬‘ ÍÂ≈ ‘Δ
‘؉≈ «’ ‡ÀÓΔ Ó∂∂ Ϻ⁄∂ ÁΔ Óª Ï‰È Ú≈ÒΔ ‘À! «¬√
‘≈Ò «Ú⁄ «¬‘ «¬’ºÒΔ È‘Δ∫ «‘ √’ÁΔÕ ‹∂ ±≥
‡ÀÓΔ Á∂ È≈Ò «‘‰≈ Ó≥È ÒÚ∂∫ ª «¬‘ Â∂∂ È≈Ò
«Ú¡≈‘ Á∂ Í∂Í √≈¬ΔÈ ’ Á∂Ú◊ ∂ Δ, Í «√¯ Í∂Í!
Ó∂≈ «÷¡≈Ò ¡À, ÂÀ˘ «¬‘Δ ⁄≈‘ΔÁ≈ ‘À È≈?U
ÓÀ∫ ‡ÀÓΔ Á∂ «⁄‘∂ ”Â∂ Ș Ó≈Δ Âª ¿∞‘È∂ ◊ºÒª∑
¿∞Í ¡‡’∂ ‘ج∂ ‘≥fi» Í»fi≥ ’∂ «⁄‘≈ ÁØÚ∫∂ ‘ºÊª È≈Ò „º’
«Ò¡≈Õ «¬‘ Á∂÷ ’∂ ÓÀ˘ «¬‘ Ó«‘√»√ ‘Ø«¬¡≈ «’ ≈√Ø
«’√∂ ‘Ø √‡∂ÙÈ ÂØ∫ ÏØÒ «‘≈ Â∂ ‡ÀÓΔ «’√∂ ‘Ø
ÍÒÀ‡Î≈Ó ¿∞Í ÏÀ·Δ ‘À «’¿∞∫«’ ¿∞‘ ¬∂ÈΔ Ó≈Ô»√ ª
ÓÀ∫ ’«Î¿± Á∂ «ÁȪ «Ú⁄ ÚΔ È‘Δ∫ √Δ Á∂÷ΔÕ
T≈√Ø ÂÀ˘ ÍÂ≈ ±≥ ’Δ Ï’ «‘≈ ¬∂∫?U ÓÀ∫ ◊∞º√∂
È≈Ò «’‘≈ ª ‡ÀÓΔ Á∂ ‘≥fi¡ » ª ÁΔ¡ª Ë≈ª Ú◊ Â∞Δ¡ªÕ
Ó∂∂ Ò¬Δ ‡ÀÓΔ ÁΔ «¬‘ ‘≈Ò ¡√«‘ √Δ Í ≈√Ø È∂
·≥Ó∂ È≈Ò ¿∞‘ÁΔ¡ª ◊ºÒª∑ ÍÒØ√Δ¡ª Â∂ «Î ÏØ«Ò¡≈,
TÂÀ˘ ÍÂ≈ ‘ÈΔ, ÓÀ∫ ÂÀ˘ Ï∂ÍÈ≈‘ Óπ‘Ϻ  ’Á≈ ‘ª Â∂
’Á≈ ‘ª◊≈Õ Í ⁄ªÁ ÚΔ ÂÀ˘ ÎπºÒ Úª◊ º÷∂◊≈Õ
«¬‘Á∂ Â∂ ÌØ√≈ ’ Â∂ «¬‘ √Ófi‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’
«’ «¬‘ÁΔ ÚΔ «¬‘ ’≈˘ÈΔ ÒØÛ ‘ÀÕU
T≈√Ø Â±≥ «ÁÒ È≈ ¤º‚ Ô≈! «¬‘ ‘ºÒ∂ ◊∞Ò º ∂ Á∂
’∂√ Ï‘∞Â∂ ÒÓ«’¡≈ È‘Δ∫ ’Á∂ÕU ÓÀ∫ «’‘≈ ª «¬’ÁÓ
¿∞Á≈√ ‘Ø «◊¡≈, T⁄ªÁ, ¡√Ò ”⁄ ’∞fi ◊ºÒª Ï≈∂
ÂÀ˘ ’∞fi È‘Δ∫ ÍÂ≈Õ Í ÷À! ‹∂ ÓÀ∫ ¤∂ÂΔ ¡≈ ÚΔ «◊¡≈
ª “◊∞‚ º ¡À∫‚ ÚÀμÒ” ... ¡≈͉≈ “’≥ȇz’ À ‡” «Î ÚΔ
’≈«¬Ó ‘∂◊≈Õ ÂÀ˘ Í∂Í «Î ÚΔ «ÓÒ ‹≈‰◊∂ Â∂ ÓÀ˘
Â∂Δ ÁØ√ÂΔ ¿∞Í Îı ‘≈√Ò ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ «¬‘ ’≈Ò∂
Ï≥Á∂ Á∂ √º⁄∂ ÓÈ ÁΔ ¡ΩÎ ‘À!U
T«¬‘ «’Ú∂∫ √≥ÌÚ ¬∂, ÓÀ∫ √Ø⁄ ÚΔ È‘Δ∫ √’Á≈?U
ÓÀ∫ ⁄Δ«’¡≈ ª ¿∞‘È∂ ÁØ «Â≥È ’ÁÓ ¡º◊∂ «Íº¤∂ Íπº‡∂,
Ï∂ÛΔ¡ª ÷‰’≈¬Δ¡ª, ͇’≈ «Î «√ ¿∞Í ÒÍ∂‡
«Ò¡≈ Â∂ ÊØÛΔ «‹‘Δ Ï∂∞÷Δ È≈Ò ÏØ«Ò¡≈, TÓ∂Δ ◊ºÒ
«Ë¡≈È È≈Ò √π‰ Ô≈! «¬‘ ÓÀ∫ ’Ø¬Δ «ÎÒÓΔ ’‘≈‰Δ
È‘Δ∫ √π‰≈ «‘≈Õ Ï∂Ù’, «¬√ «ÎÒÓ È◊Δ «Ú⁄
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«ÈºÂ √À∫’Û∂ ’‘≈‰Δ¡ª ÿÛΔ¡ª ‹ªÁΔ¡ª Â∂ Á‹Èª
«ÎÒÓ≈¬Δ¡ª ‹ªÁΔ¡ªÕ Í «¬‘ Ó∂Δ ‘Ø‰Δ ¬∂Õ «¬’
’≈Ò∂ Ï≥Á∂ ÁΔ ‘؉Δ! «¬’ ’≈Ò∂ Í«Ú≈ ÁΔ ‘؉Δ!
«Î ÚΔ Â±≥ ⁄≥◊Δ Â∑ª √Ø⁄-«Ú⁄≈ ’ ÒÚΔ∫, Â∂ ‹∂
ÂÀ˘ «¬‘ ÓȘ» ‘Ø«¬¡≈ ª √≈‚∂ ÿ Ó»Ú ’ ‹≈ÚΔ∫Õ
‡ÀÓΔ «¬’ ’Ó≈ ÂÀ˘ Á∂ Á∂Ú∂◊Δ Â∂ Á»‹∂ ”⁄ ¡≈Í
◊∞˜≈≈ ’ ÒÚ∂◊ΔÕU
ÓÀ∫ «Î ÏØÒ‰ Òº◊≈ ª ¿∞‘È∂ Ø’ «ÁºÂ≈,
TÍ«‘Òª Ó∂Δ Í»Δ ◊ºÒ √π‰ ÒÀ, «Î ’‘Δ∫ ‹Ø ÚΔ
’«‘‰≈ ‘Ø«¬¡≈!U ¿∞‘È∂ «¬’ ÒßÏ≈ √≈‘ ÒÀ ’∂ «Î
«’‘≈, T‡ÀÓΔ ˘ Á√ ‘˜≈ ‚≈Ò “Í∂Í √≈¬ΔÈ”
’È Ú∂Ò∂ Á∂ Á∂ÚΔ∫ Â∂ Á√ ‘˜≈ ‚≈Ò “«√‡Δ‹È«ÙºÍ”
«ÓÒ‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á Á∂ Á∂ÚΔ∫Õ Â∂ «‹ºÊØ∫ º’ Ó∂≈ «÷¡≈Ò
¬∂, ±≥ «¬È∑ª Í∂Íª Ò¬Δ ¬∂È≈ ’∞ ÷⁄ ª ’È≈
⁄≈‘∞≥Á≈ ‘Δ √Δ È≈? Áº√ Ô≈, ±≥ «¬‘ ⁄≈‘∞≥Á≈ √Δ ‹ª
È‘Δ∫?U
T±≥ ÓÀ˘ Ú∂⁄∂∫◊≈? «¬‘ Ó∂∂ «Í¡≈ ÁΔ ’ΔÓÂ
‘À!U ¡≈÷, ‡ÀÓΔ ÌÛ’ ‘Δ ¿∞μ·Δ ª ≈√Ø «¬≥‹
ÏØÒ‰ Òº◊ «Í¡≈ «‹Ú∂∫ Ì≈Δ ÏØfi ¿∞Â≈È Ò¬Δ
’≈‘Ò≈ ‘ØÚ∂:
T±≥ ¬∂√ ˘ ‚≈Òª Á∂ È≈Ò, «’√∂ √ΩÁ∂ Úª◊ È≈
ÂØÒ ‡ÀÓΔ! «¬√ ˘ «¬≥‹ √Ófi‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ «’
«¬‘ ⁄ªÁ ÚºÒØ∫ √≈‚Δ ÓÁÁ ‘Δ ‘ØÚ∂◊ΔÕ ¿∞Ë≈ ’«‘
ÒÀ Ï∂Ù’ ’˜ Â∂ ‹ÁØ∫ ’Á∂ ¡≈͉∂ ⁄≥◊∂ «ÁÈ «Î
Í ¡≈¬∂, ¡≈ͪ «¬‘ ¿∞Ë≈ ÓØÛ Á∂Úª◊∂ÕU
T±≥ √≈˘ «¬‘ Ï’Ú≈√ √‰≈¿∞‰ Ò¬Δ √º«Á¡≈
¬∂Ê∂?U ‡ÀÓΔ ÁΔ¡ª ¡º÷ª Ò≈Ò ‘Ø ◊¬Δ¡ª ª ≈√Ø Á≈
Ò«‘˜≈ «¬’ÁÓ ÈÓ ‘Ø «◊¡≈, TÁ∂÷ ‡ÀÓΔ! ÓÀ∫ ‹Ø
’∞fi √‘Δ √ÓfiÁ≈ ‘ª, ’«‘ «ÁºÂ≈! Ï≈’Δ Â±≥ «¬Â«ÓÈ≈È
È≈Ò √Ø⁄ ’∂ ÎÀ√Ò≈ ’ ÒÚΔ∫Õ ÓÀ∫ ª Ϻ√, «¬‘
⁄≈‘∞≥È≈ «’ Â∂Δ ÍÛ∑≈¬Δ ÚΔ ⁄ÒÁΔ ‘∂, ¡≈Í‰Δ Ïº⁄Δ
ÚΔ ⁄≥◊∂ ‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄ ‹ÈÓ ÒÚ∂, ÚËΔ¡≈ „≥◊ È≈Ò
ÚË∂ ÎπºÒ∂ Â∂ ¡≈͉≈ ÿ ÚΔ Ï«⁄¡≈ «‘ ‹≈Ú∂ÕU
¬∂È∂ ˘ «¬’ ‹∂Ò∑ ◊≈‚ √≈‚∂ «√ ”Â∂ ¡≈
÷ÒØ«¬¡≈ ª ÓÀ∫ ÏÛ∂ Áπ÷Δ ÓÈ È≈Ò ≈√Ø ˘ ¡Ò«ÚÁ≈
’‘ΔÕ ¿∞‘ ÚΔ ‡ÀÓΔ ˘ «¬’ «Îº’≈ Ï∂‹≈È ⁄π≥Ó‰ Á∂ ’∂,
√≈‚∂ ÚºÒØ∫ «ÁºÂ∂ √≈Ó≈È Á≈ ÏÀ◊ ÓØ„∂ ”Â∂ Ò‡’≈ ’∂
Òß◊ «‹‘≈ Ó≈Á≈ ‹∂Ò∑÷≈È∂ ÚºÒ Â∞ «◊¡≈Õ
(Ï√≈ B@AE) : 15
 ¿∞√ ˘ «¬≥‹ «È≈Ù ‘Ø ’∂ ‹ªÁ≈ Á∂÷ ’∂ ‡ÀÓΔ ÚΔ
«È„≈Ò, Ï∂‘≈Ò, «‚◊»≥ «‚◊»≥ ’ÁΔ Ó√Δ∫ ’≈ º’
Í‘∞≥⁄ΔÕ «Î √Â≈-Ì ¿∞‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í È≈Ò «¬≥‹
‹»fiÁΔ ‘Δ «’ È≈ Ș ¿∞·≈ ’∂ Ó∂∂ ÚºÒ Ú∂«÷¡≈, È≈
«’√∂ ‘Ø Í≈√∂ ‘Δ fi≈’ √’ΔÕ Ïº√ ¡≈͉∂ ¡≥ÂÓÈ
«Ú⁄ «√Ó‡Δ, √π≥◊ÛΔ, ‘≈¿∞’∂ ÌÁΔ, ÍÂ≈ È‘Δ∫ ’Δ
’Δ √Ø⁄ÁΔ ‘ΔÕ
ÓÀ∫ ’≈ Í≈’ ’È ÁΔ Ï‹≈«¬ ¿∞‘Á∂ ÿ Á∂
ÁÚ≈˜∂ ¡º◊∂ «Ò¡≈ ’∂ Ø’ Ò¬Δ Âª ¿∞‘ Ó∂≈ «¬Ù≈≈
√Ófi ’∂ «Î√ ‘Δ Í¬Δ, T«¬≥‹ È≈ ‹≈¡ ⁄ªÁ!U
TÍÒΔ˜, ÍÒ ÁØ ÍÒ Âª ∞’ ‘Δ ‹≈¡, Ó∂∂
Ò¬Δ ∞’ ‹≈¡, ⁄ªÁ!!U
¿∞‘ ¬∂ÈΔ ÂÒ ‘Ø ◊¬Δ √Δ «’ Ó∂Δ¡ª ¡º÷ª
¡≈Í-Óπ‘≈∂ ¿∞‘Á∂ √≈‘Ó‰∂ fi∞’ ◊¬Δ¡ª, Í ¿∞√
√Ó∂∫ ’Δ ÍÂ≈ √Δ, ¿∞‘ “ÁØ ÍÒ” «’≥È∂ ’∞ ÒßÏ∂ ‘Ø
‹≈‰◊∂ «’¿∞∫«’ ‡ÀÓΔ Á≈ ¡≥ÂΔÚ ¬∂ÈΔ ÏπΔ Â∑ª
ÿ≈«¬Ò √Δ «’ ¿∞‘ √≥ÌÒ ‘Δ È‘Δ∫ ‘Δ √ΔÕ
T«¬‘ ’Δ ‘Ø «◊¡≈?U ¿∞‘Á≈ «ÚÒ≈Í ∞’‰
Á≈ Ȫ ‘Δ È‘Δ∫ √Δ ÒÀ «‘≈Õ ¿∞‘ÁΔ Ó≈È«√’ ‘≈ÒÂ
«¬√ Â∑ª ÷∂»≥ ÷∂»≥ ‘Ø¬Δ Í¬Δ √Δ «’ ¿∞‘ ≈ ÓÀ˘
¿∞‘Á∂ ’ØÒ ‘Δ «‘‰≈ «Í¡≈ Â∂ ¿∞È∑ª ¡«Â-Ì≈Ú∞’,
ÂÒ Â∂ ˜ıÓΔ ÍÒª «Ú⁄ ‹Ø √≈‚∂ «Ú⁄’≈ Ú≈Í«¡≈,
¿∞√ ÁΔ ÏÁΩÒ ÓÀ∫ ¡◊Ò∂ ‘Δ «ÁÈ ¿∞√ ÿ Ó»Ú ‘Ø
«◊¡≈ Â∂ ‡ÀÓΔ Á≈ ÍÂΔ Ï‰ ’∂ ˙ÈΔ Á∂ ¿∞‘Á∂ È≈Ò
«‘≈ «‹≥ÈΔ Á∂ ≈√Ø ÿ È‘Δ∫ ¡≈ «◊¡≈Õ
Í √≈‚∂ ¿∞√ «ÙÂ∂ Á∂ Ù∞¡» ≈ÂΔ «ÁÈ ÏÛ∂ √≥’‡-
◊z√ ‘∂Õ «¬’ ª “‚ΔÓ ÚΔ˜È” Ï≥Á ‘Ø ‹≈‰ ’≈È
‡ÀÓΔ ÁΔ ‹ΩÏ ‹ªÁΔ ‘Δ Â∂ ¿∞‘˘ È«√≥◊ Á≈ ’Ø√ ÚΔ
¡Ë»≈ ¤º‚‰≈ ÍÀ «◊¡≈ Â∂ Á»‹≈ ¿∞‘Á∂ ‹‰∂Í∂ ¿∞Í ‘؉
Ú≈Ò≈ ÷⁄ Ó»‘≥ «⁄Û≈ «‘≈ √ΔÕ Í «¬√ Á∂ Ï≈Ú‹»Á
¿∞‘È∂ Ó∂∂ ’ØÒ∫Ø ’Ø¬Δ ÍÀ√≈ È‘Δ∫ «Ò¡≈Õ ÓÀ∫ Á∂‰ Ò¬Δ
«’‘≈ ª ¿∞‘È∂ «¬’Ø ’≈Δ «fiÛ’, “ÓÀ∫ «Ú’≈¿± È‘Δ∫
‘ª!” È≈Ò ÓπÁ º ≈ ·ºÍ ’ «ÁºÂ≈Õ
Ϻ√, Ó∂∂ «‹≥Ó∂∫ ÿ ÁΔ «’Ù Ò≈ «ÁºÂΔ, ¡≈Í
◊Ω√Δ ÁΔ «‹≥Ó∂∫Ú≈Δ ÒÀ Ò¬Δ, Ï≈’Δ Á≈ ÷⁄
¡√Δ∫ «ÓÒ ’∂ ’È Òº◊ ͬ∂Õ «Î Ï∂‡Δ «⁄º’Δ Á∂
‹ÈÓ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿∞‘˘ «¬’ ’ÒΔ«È’ «Ú⁄ “√‘≈«¬’
È√” ÁΔ ‹ΩÏ «ÓÒ ◊¬Δ Â∂ ÓÀ˘ ≈√Ø ÁΔ Êª ◊Ω√Δ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
√‡Ø Á∂ ‚≈¬ΔÚ ÁΔ ‹ΩÏ «ÓÒ ◊¬Δ ª ¡√Δ∫
¡≈Ê’ ͺ÷Ø∫ √Ω÷∂ ‘Ø ◊¬∂Õ
Í ≈√Ø Á≈ ≈‹ÈΔÂ’ √≥’‡ ÷ÂÓ ‘Δ È‘Δ∫
√Δ ‘Ø «‘≈Õ
ÍπÒΔ√ È∂ “’» ’Òº’√ ’ÒÀÈ” «◊Ø‘ Á∂ «Ù’≈◊Ø
Ù«‘ Á∂ ÁØ ÏÁÈ≈Ó ◊∞«≥ ‚¡ª Á∂ ’ÂÒ ÁΔ √≈«‹Ù Á≈
’∂√ ¿∞‘Á∂ ¿∞Í Í≈ «ÁºÂ≈ √Δ, Í ¿∞√ ’∂√ ÁΔ Î≈¬ΔÒ
’Ø‡ «Ú⁄ Í∂Ù È‘Δ∫ √Δ ’ ‘ΔÕ «¬√ Ò¬Δ ¿∞‘ÁΔ
˜Ó≈È ÁΔ Á÷≈√ È≈ ÓȘ» ‘Ø ◊¬Δ √Δ ¡Â∂ ’∂√
Ò‡’ «◊¡≈ √ΔÕ ¿∞√ √»Â∂-‘≈Ò «Ú⁄ ¡√Δ∫ ¿∞‘Á∂
Ò¬Δ ÚËΔ¡≈ Ú’ΔÒ ’ΔÂ≈, ‘ Â≈Δ÷ Ú≈Ò∂ «ÁÈ
¿∞‘˘ «ÓÒ‰ Ò¬Δ ’Ø‡ «Ú⁄ ‹ªÁ∂ ‘∂ ¡Â∂ ’Á∂ ’Á∂
‹ÁØ∫ Â≈Δ÷ Á» ‘∞Á ≥ Δ ‹∂Ò∑ «Ú⁄ ÓπÒ≈’≈ ’È ◊¬∂
ÚΔ ¿∞‘Á∂ Ò¬Δ ÒØÛΔ∫Á≈ √≈Ó≈È, «‹√ «Ú⁄ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔ
«’Â≈Ϫ ÚΔ Ù≈ÓÒ ‘Ø ◊¬Δ¡ª √È, ÒÀ ’∂ ‹ªÁ∂ ‘∂Õ
«¬≥‹, ‹ÁØ∫ ¡√Δ∫ «¬’º·∂ ¿∞‘˘ «ÓÒ‰ ‹ªÁ∂ ª
¿∞‘ Ï‘∞ ÷πÙ ‘Ø ’∂ «ÓÒÁ≈Õ √≈‚∂ ÍzÂΔ ¿∞μ⁄ Ì≈ÚÈ≈
Á≈ Íz◊‡≈Ú≈ ’Á≈Õ Í ’¬Δ Ú≈Δ ¿∞‘ «ÏÈ≈ Ú‹∑≈
ÚΔ ‘º√‰ Òº◊ ÍÀ∫Á≈ ª ÓÀ˘ Ò◊Á≈ «’ ¿∞‘ ¡≈͉≈
ˆÓ ¤Í≈¿∞‰ Ò¬Δ ‘Δ ‘º√ «‘≈ ‘ÀÕ
Í «¬√ ÁΩ≈È «¬’ ⁄≥◊Δ ◊ºÒ «¬‘ Ú≈ÍΔ «’
¡ÓΔ’È ÍzÙ≈√È È∂ “È≈◊«’ ¡«Ë’≈ ¡≥ÁØÒÈ”
È≈Ò «¬’ √ÓfiΩÂ∂ Á∂ «‘ ’¬Δ Ó≥◊ª ÍzÚ≈È ’
Ò¬Δ¡ª, «¬√ «Ú⁄ ¿∞√ «ÚÁØ‘ Á∂ ‹∂Ò∑Ï≥ÁΔ¡ª ˘
«‘≈ ’È ÁΔ Ó≥◊ ÚΔ Ù≈ÓÒ √ΔÕ «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í
≈√Ø ÚΔ «ÏÈ≈ Ù «‘≈ ‘Ø «◊¡≈ ª ¿∞‘ ‹∂Ò∑ «Ú⁄Ø∫
≈√Ø ‘≥‡ ÂØ∫ ≈√Ø “‡È” ω ’∂ Ï≈‘ ¡≈«¬¡≈
¡Â∂ ’≈Ò∂ ÒØ’ª Á≈ ÈÚ-È≈«¬’ ω «◊¡≈Õ
¿∞‘ ⁄≈ √≈Ò ‹∂Ò∑ «Ú⁄ «‘≈ Â∂ ¿∞‘ÁΔ «‘≈¬Δ
Ú≈Ò∂ «ÁÈ, ÓÀ∫ Â∂ ‡ÀÓΔ ¿∞‘˘ ⁄≈¬Δ∫ ⁄≈¬Δ∫ ÿ ÒÀ ’∂
¡≈¬∂ ª ¿∞‘ Ï∂‘ºÁ ÷πÙ √Δ Â∂ ¿∞‘Á∂ ÿ ÍÀ º÷Á∂
‘Δ ¿∞√ ÿ Á≈ ˜≈ ˜≈ ¿∞‘Á∂ √Ú≈◊ «Ú⁄
⁄«‘’, Ó«‘’, ◊∞‰◊∞‰≈ ¿∞μ«·¡≈Õ
‡ÀÓΔ ¿∞‘ÁΔ ‡«‘Ò √∂Ú≈ «Ú⁄ ‹∞º‡ ◊¬ΔÕ
ÓÀ∫ ¿∞‘Á∂ ‹∂Ò∑ ‹ΔÚÈ Ï≈∂ Íπº¤Á≈ «‘≈Õ
Í ≈√Ø ÁΔ¡ª ¡º÷ª ¡≈Í‰Δ Ï∂‡Δ ˘ Ì≈Ò ‘Δ¡ª
√È, «‹√ ˘ ¿∞‘È∂ Í«‘ÒΔ Ú≈ Ú∂÷‰≈ √ΔÕ ‡ÀÓΔ È∂
¿∞‘ÁΔ ¡º÷ ÁΔ Ó˜ ͤ≈‰ ’∂ Ï∂ÏΔ «√‡ ˘ ÎØÈ
(Ï√≈ B@AE) : 16
’ΔÂ≈ ª ¿∞‘ «⁄º’Δ ˘ ÿ ¤º‚ ◊¬ΔÕ Ïº√, ≈√Ø
¡≈͉≈ Ò‘» Á∂÷Á∂ √≈ «ÍÿÒ «◊¡≈, TÓ∂Δ Ïº⁄Δ!U
¿∞‘ «⁄º’Δ ˘ ◊ØÁ «Ú⁄ ÒÀ ’∂ ÁπÒ≈Á≈ «‘≈Õ «⁄º’Δ
ÚΔ Ï≈Í È≈Ò «¬≥‹ «⁄≥ÏÛ ◊¬Δ «‹Ú∂∫ ¿∞‘ «¬‘ ◊ºÒ
⁄≥◊Δ Â∑ª √ÓfiÁΔ ‘ØÚ∂ «’ Ï≈Í «’≥ÈΔ Úº‚Δ ⁄Δ˜ ‘∞≥Á≈
‘ÀÕ Á¡√Ò, ¿∞√ ÈßÈ∑Δ Óπ≥È∑Δ Ïº⁄Δ Á∂ ÓÈ «Ú⁄ ¿∞√
ÁΔ Óª È∂ Ï≈Í Á≈ ‹Ø ¡’√ Ì«¡≈ √Δ, ¿∞‘ Ï‘∞Â
‘∞Ò≈√ Ì«¡≈ √ΔÕ ¡«‹‘∂ Ï≈Í Á≈ ¡’√ «‹√ ˘
«’√∂ Úº‚∂ ’≥Ó Ò¬Δ ÿ ÂØ∫ Á» ‹≈‰≈ ÍÀ «◊¡≈ ‘ØÚ∂ Â∂
«‹√ Á≈ ¿∞√ ÿ ˘ ‘ ÍÒ «¬≥˜≈ ‘ØÚ∂Õ
Ï≈Í-Ï∂‡Δ ÁΔ ¿∞‘ «ÓÒ‰Δ Ú∂÷ ’∂ ÿ Á≈ ’‰-
’‰ ◊Á◊Á ‘Ø ¿∞μ«·¡≈Õ
‡ÀÓΔ ÚΔ ÓØÓ Úª◊ «ÍÿÒ ’∂ Ì≈Ú∞’Â≈ ÁΔ ‚±≥ÿΔ
ÈÁΔ «Ú⁄ ‹≈ ÚÛΔ Âª Ó∂∂ ÓÈ «Ú⁄ «¬‘ «Ú⁄≈
¿∞Ì«¡≈: “‹∂ Ï≈Í-Ï∂‡Δ Á≈ «ÓÒ‰ «¬≥È≈ Ì≈Ú∞’,
«¬≥È≈ ‘∞√ΔÈ ‘Ø √’Á≈ ‘À, ª «Î ÁØ Óπ‘ºÏ Ì∂
«ÁÒª ÁΔ «¬‘ Ù≈Ó, «¬‘ ≈ «’≥ÈΔ Ó‘≈È ‘ØÚ∂◊Δ!”
«¬‘ √Ø⁄Á∂ ‘Δ ÓÀ∫ ¿∞√ ÿ ˘ ¡Ò«ÚÁ≈ ’«‘‰ Á≈
¡ÀÒ≈È ’ «ÁºÂ≈Õ Í ≈√Ø È∂ ÏÛ∂ Ó≈‰ Â∂ ˜Ø È≈Ò
«’‘≈, T√≈‚∂ ÍπÈ-«ÓÒ‰ ÁΔ ÷πÙΔ ÁΔ «¬‘ Ù≈Ó,
¡√Δ∫ Â∂∂ È≈Ò ◊∞˜≈È≈ ⁄≈‘∞≥È∂ ‘ª, Ó∂∂ ÁØ√Â! Â∂≈
«¬√ ÷πÙΔ «Ú⁄ Ï‘∞ ں‚≈ ÔØ◊Á≈È ‘À, «Í¡≈∂ÕU
≈√Ø Ì≈Ú∞’ ‘Ø «◊¡≈ ª ‡ÀÓΔ ÚΔ «ÍÿÒ ◊¬Δ,
TÍÒΔ˜, ¡º‹ ÁΔ Ù≈Ó Âª ∞’ ¬Δ ‹≈¡, ⁄ªÁ!U Í
Ó∂∂ ÓÈ È∂ ‘∞≥◊≈≈ È‘Δ∫ Ì«¡≈Õ
¿∞È∑ª Á∂ Ø’Á∂ Ø’Á∂ ÚΔ ÓÀ∫ √≈Ó≈È Ï≥È∑‰ Òº◊
«Í¡≈ ª ¿∞È∑ª Ó∂≈ ’∞fi ˜»Δ √≈Ó≈È Ó∂Δ ’≈
«Ú⁄ º÷Ú≈ ’∂ Ï≈’Δ Á≈ «Î ÒÀ ‹≈‰ ÁΔ Â≈’ΔÁ Á∂
È≈Ò ‘Δ ÓÀ˘ Ó≈‰-ÓºÂΔ «ÚÁ≈«¬◊Δ Á∂ «ÁºÂΔ: ≈√Ø È∂
√«Â’≈ È≈Ò fi∞’ ’∂ Ó∂≈ ‘ºÊ ¡≈͉∂ ÓºÊ∂ È≈Ò
¤∞‘≈ ’∂ ⁄π≥Ó «Ò¡≈Õ ‡ÀÓΔ È∂ ¡≈Í‰Δ¡ª ÍÒ’ª È≈Ò
Ó∂≈ √ΔÈ≈ ÍÒØ√ ÍÒØ√ ’∂ «Èºÿ≈ Â∂ ÈÓ ’ «ÁºÂ≈,
¡Â∂ Ï∂‡Δ «⁄º’Δ È∂ ÁØ «Óº·Δ¡ª ͺÍΔ¡ª Á∂ ’∂ “Ú≈«¬,
Ú≈«¬ ÁÀ‚Δ ¡ª’Ò, √Δ Ô»!” ’«‘ ’∂ ÓÀ˘ ‘Δ fi≥‚Δ
Á∂ «ÁºÂΔÕ
ÓÀ∫ ¬∂È∂ √≈∂ Ó≈‰ È≈Ò ◊Á◊Á ‘Ø ’∂ ¿∞√ ÿ
˘ ¡Ò«ÚÁ≈ ’«‘ ’∂ «Î ¿∞√∂ ¡Í≈‡ÓÀ∫‡ «Ú⁄
Í ¡≈«¬¡≈, «‹√ ÂØ∫ ⁄ºÒ ’∂ ¿∞√ ÿ º’ Í‘∞«≥ ⁄¡≈
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
√ªÕ Í ÁØ «Í¡≈-Ì∂ «Ó‘Ï≈È ¡’√, «¬’ «Óº·Δ
ÂØÂÒΔ ¡≈Ú≈˜ ¡Â∂ ‘ Ú’Â ◊∞‰◊∞‰≈¿∞∫ÁΔ «¬’
√≥◊ΔÂ’ ËπÈ Ó∂Δ »‘ «Ú⁄ √Ó≈ ’∂ √Á≈ Ò¬Δ Ó∂∂
¡≥◊-√≥◊ ¡≈ ◊¬∂Õ
* * *
≈√Ø Í«Ú≈ ˘ ¡Ò«ÚÁ≈ ’«‘‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á
Ó∂Δ Í«‘ÒΔ ¿∞‚≈‰ Ó∂∂ ¡≈͉∂ Íπ«÷¡ª ÁΔ ËÂΔ
‘Δ √ΔÕ ¿∞‘ ËÂΔ, «‹ºÊØ∫ ¡º· √≈Ò Í«‘Òª ÓÀ∫ “Á∂√
≈‹ Ï≥◊Û” ¤∂ Ó‘ΔÈ∂ Á≈ “«Ú«˜‡ ÚΔ˜≈” ÒÀ ’∂
“√πÍ«È¡ª ÁΔ «¬√ ËÂΔ” ¿∞Í ¡≈«¬¡≈ √ª Í
“⁄≥Á «√≥ÿ ¡ÙΔ” ω ’∂ “¡ÓΔ’È Í≈√ÍØ‡” ”Â∂
Ú≈Í√ Í«Â¡≈ √ªÕ
¿∞‘ ËÂΔ: «‹√ Á∂ Ï≥«È¡ª ÂØ∫ ÿ≈‘ ÷ØÂ-÷ØÂ
’∂ Ó∂Δ Óª È∂ ÓÀ˘ ¡Â∂ Ó∂∂ ÌÀ‰-Ì≈Úª ˘ Í≈«Ò¡≈-
ÍØ«√¡≈ Â∂ ÍÛ∑≈«¬¡≈-«Ò÷≈«¬¡≈; «‹√ Á∂ ÷∂ª «Ú⁄
’≥Ó ’«Á¡ª, Ó∂∂ Ï≈Í È∂ √≈≈ ‹ΔÚÈ ¿∞È∑ª ÷∂ª Á∂
Ȫ ’ «ÁºÂ≈, Í ¿∞‘ ÷∂ ’Á∂ ÚΔ ¿∞‘Á∂ ¡≈͉∂ È≈
‘Ø √’∂Õ Í Ó∂∂ Í«Ú≈ Â∂ ÷πÁ Ó∂∂ ÚºÒØ∫ ÌØ◊Δ¡ª
¿∞È∑ª ÁπÙÚ≈Δ¡ª, Ï∂’ÁΔ¡ª ¡Â∂ Â≥◊‘≈ÒΔ¡ª Á∂
⁄∂Â∂ Ó∂∂ Ò‘» Á∂ ’‰-’‰ «Ú⁄ ⁄∂-Ó⁄∂ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹»Á,
¡≈͉∂ «Í≥‚ ÁΔ ‹»‘ «Ú⁄ ÍÀ º÷Á∂ ‘Δ Ó∂≈ ØÓ-ØÓ
¡≈Í‰Δ «Óº‡Δ Á∂ ÓØ‘ È≈Ò Ì «◊¡≈Õ Ó∂∂ «Í≥‚ È∂ ÚΔ
Ó∂≈ ¬∂È≈ Ù≈ÈÁ≈ √Ú≈◊ ’ΔÂ≈Õ ÓÀ˘ «ÓÒ ’∂ Ó∂∂
Í«Ú≈ ˘ ¡Í≈ ÷πÙΔ ‘≈√Ò ‘جΔÕ Ó∂∂ «ÙÂ∂Á≈ª
˘ Ó∂∂ Í«Ú≈ Á∂ ͺ’∂ ’Ø·∂ Ú∂÷ ’∂ Ó∂∂ ¿∞Í ◊ΩÚ
Ó«‘√»√ ‘Ø«¬¡≈Õ Ó∂∂ «Ú‘Û∂ È∂ ª ÓÀ˘ ¡≈Í‰Δ¡ª
ÍÒ’ª ”Â∂ ‘Δ «Ï·≈ «Ò¡≈ Â∂ Ó∂∂ √≥◊Δ¡ª-√≈ÊΔ¡ª È∂
Ó∂∂ È≈Ò Ó«‘¯Òª Ó≈‰Δ¡ª Â∂ «Î ¿∞È∑ª √≈«¡ª
ÁΔ¡ª Ù∞Ì-«¬¤≈Úª Â∂ ¡ÙΔÚ≈Á È≈Ò ÓÀ∫ ¿∞‘ ‹ΔÚÈ-
√≈ʉ Һ̉ «Ú⁄ ÚΔ √ÎÒ ‘Ø «◊¡≈ «‹√ ÁΔ ÂÒ≈Ù
«Ú⁄ ¡≈Í‰Δ ËÂΔ Â∂ «◊¡≈ √ªÕ
«¬√ Ò¬Δ ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ «ÁºÒΔ ¬∂¡ÍØ‡ ÂØ∫ Ú≈Í√Δ
Á∂ ‹‘≈˜ «Ú⁄ ÏÀ·≈ ª ÷πÙΔ¡ª È≈Ò Ó∂Δ fiØÒΔ
ÌΔ ‘Ø¬Δ √Δ, ¬∂ÈΔ ÷πÙΔ «’ ÓÀ∫ Îπº«Ò¡≈ È‘Δ∫ √Δ
√Ó≈¡ «‘≈Õ
Í ¡≈͉∂ ¡Í≈‡ÓÀ∫‡ «Ú⁄ ÍÀ º÷Á∂ ‘Δ ‡ÀÓΔ
Á∂ È≈Ò «ÏÂ≈¬∂ √Ó∂∫ ÁΔ¡ª ‘∞√ΔÈ Ô≈Áª È∂ «Î ÁÏØ⁄
«Ò¡≈Õ ¿∞‘ÁΔ¡ª ¡º÷ª ÁΔ ◊«‘≈¬Δ, «⁄‘∂ Á≈
(Ï√≈ B@AE) : 17
ÙØ÷͉, ◊ºÒÏ≈ Á≈ ¡≥Á≈˜, ÏπºÒ∑ª ¿∞Í ‘ √Ó∂∫
Ó‡’ÁΔ, Ò˜ÁΔ, ◊∞‰◊∞‰≈¿∞∫ÁΔ «¬’ √≥◊ΔÂ’ ËπÈ,
Ô≈ÈΔ «’ ¿∞‘ÁΔ ‘ ¡Á≈ Ô≈Á ¡≈ ¡≈ ’∂ ÓÀ˘
ÌÓ≈¿∞‰ Òº◊ ͬΔÕ “ÍÂ≈ È‘Δ∫, «¬‘ «Í¡≈-Óπ‘Ϻ Â
ÁΔ «’‘ÛΔ Ú≥È◊Δ ‘Ø¿± «’ ‡ÀÓΔ Á∂ «√¯ ¡≥◊-√≥◊
«Ú⁄ ’∂ ‘Δ ¿∞‘ √’»È «ÓÒ ‹ªÁ≈ √Δ, ‹Ø ¡≈͉Δ
ÍÂÈΔ ˘ º‹ ’∂ ÌØ◊ ’∂ ÚΔ È‘Δ∫ √Δ Ó«‘√»√ ‘Ø«¬¡≈Õ”
ÓÀ∫ «¬√ ¡«‘√≈√ ˘ ¬∂ÈΔ ◊«‘≈¬Δ «Ú⁄ Ó«‘√»√ ’
«‘≈ √ª «’ √¯ ÁΔ Ê’≈Ú‡ ¿∞ÂÁ∂ ‘Δ ≈√Ø Í«Ú≈
˘ «ÓÒ‰ ⁄Ò≈ «◊¡≈ Â∂ ≈√Ø Í«Ú≈ ÓÀ˘ «ÓÒ ’∂
¬∂È≈ ÷πÙ ‘Ø«¬¡≈ «’ ÓÀ∫ «Î «‰Δ ‘Ø ’∂ Í«Â¡≈Õ
‡ÀÓΔ È∂ Ó∂∂ «Ú¡≈‘ ÁΔ ÷πÙΔ «Ú⁄ “«Ú¡≈‘-
◊Δ” ◊≈¬∂Õ ≈√Ø È∂ Ⱥ⁄-Ⱥ⁄ ’∂ ÷πÙΔ Á≈ «¬˜‘≈
’ΔÂ≈Õ «⁄º’Δ ÁΔ ÂØÂÒΔ ¡≈Ú≈˜ È∂ «Î «Ó·≈√ È≈Ò
Ì «ÁºÂ≈ Â∂ ÓÀ∫ “¡≈͉∂ ÚÂÈ” ÂØ∫ «Ò¡ªÁ∂ ÂØ‘«Î¡ª
È≈Ò ¿∞È∑ª Á≈ √ÈÓ≈È ’ΔÂ≈Õ
Í ¡≈͉∂ ÓÈ «Ú⁄ ¿∞‘ √Ì ’∞fi ¤∞Í≈ ’∂ ⁄Ò≈
¡≈«¬¡≈, ‹Ø ÓÀ∫ Ó«‘√»√ ’Á≈ √ªÕ ÌÒ≈, ‡ÀÓΔ ˘
«¬‘ «’Ú∂∫ Áº√ √’Á≈ √ª «’ ÓÀ∫ ‹ÁØ∫ ÚΔ «’√∂ ’∞ÛΔ ˘
Á∂÷‰ ‹ªÁ≈ √ª ª ¿∞√ «Ú⁄Ø∫ ¿∞√Á∂ ÈÀ‰-È’Ù «’¿∞∫
ÂÒ≈Ù ’Á≈ √ª? «¬‘ Áº√‰≈ ª ‘Ø ÚΔ ÓπÙ«’Ò
√Δ «’ «‹√ √Ó∂∫ Ó∂≈ ÂÈ-ÓÈ ¡≈Í‰Δ ÍÂÈΔ ˘ Ó≈‰
«‘≈ ‘∞Á
≥ ≈ √Δ Âª Ó∂Δ »‘ ¿∞‘Á∂ Ò¬Δ Ì‡’‰ Ò◊ÁΔ
√Δ, «¬√ ’’∂ «Âz‘≈¬Δ «‘ ‹ªÁΔ √ΔÕ
Í «¬‘ √Ì ’∞fi ¤∞Í≈ ’∂ ÚΔ ÓÀ∫ Ï‘∞ ’∞fi ’«‘
¡≈«¬¡≈ √ª «’¿∞∫«’ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ÓÈ «Ú⁄ ‹Ø ¤∞Í≈¿∞‰ ÁΔ
’Ø«ÙÙ ’Á≈ √ª, ‡ÀÓΔ ÁΔ ¡º÷ ¿∞‘ ÚΔ ÍÛ∑ ÒÀ∫ÁΔ √ΔÕ
¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÓÀ∫ ÈÚ∂∫ ’≥Ó Â∂ ÈÚ∂∫ ¡Í≈‡ÓÀ∫‡
ÁΔ ÂÒ≈Ù «Ú⁄ ‹∞º‡ «◊¡≈ ª ≈√Ø Í«Ú≈ ˘
«ÓÒ‰ «◊Ò‰ Á≈ ’Ø¬Δ ÓΩ’≈ È≈ «ÓÒ √«’¡≈ ... Â∂
«Î ‹ÁØ∫ Ó∂Δ ÍÂÈΔ Ó∂∂ ’ØÒ ¡≈ ◊¬Δ ª ÓÀ∫ ¿∞È∑ª
˘ “«‚È Í≈‡Δ” Ò¬Δ ÏπÒ≈«¬¡≈ ª ¿∞È∑ª ÁΔ ÷πÙΔ
Á≈ ’Ø¬Δ ¡≥ È≈ «‘≈Õ ¿∞‘ Ó∂Δ ÍÂÈΔ Ò¬Δ ÂØ‘«Î¡ª
ÁΔ Í≥‚ Ï≥È∑ ’∂ ÒÀ ’∂ ¡≈¬∂ Â∂ ¿∞√ Ù≈Ó ¡√Δ∫ Ó‘ª-
‹ÙÈ ÓÈ≈¬∂Õ «Î ÈÙ∂ Á∂ √» «Ú⁄ ≈√Ø È∂ Ⱥ⁄ Ⱥ⁄
’∂ √≈≈ ¡Í≈‡ÓÀ∫‡ ’≥ÍÒÀ’√ ÚΔ Èº⁄‰ Ò≈ «Ò¡≈ Â∂
‡ÀÓΔ È∂ ◊≈-◊≈ ’∂ Ó∂Δ »‘ ˘ ÚΔ ¡≈͉∂ È≈Ò È≈Ò
Ⱥ⁄‰ Â∂ ◊≈¿∞‰ Ò≈ «Ò¡≈Õ «¬≥‹, ¿∞‘ Ù≈Ó Ó∂Δ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«˜≥Á◊Δ ÁΔ «¬’ √Ì ÂØ∫ ‘∞√ΔÈ ¡Â∂ Ô≈Á◊≈Δ Ù≈Ó
‘Ø «ÈºÏÛΔÕ
Í ≈√Ø Í«Ú≈ È≈Ò Ó∂Δ ¿∞‘ ¡≈÷Δ
ÓπÒ≈’≈ ‘Ø «ÈºÏÛΔ Â∂ «¬√ Á≈ ’≈È Ó∂Δ ÍÂÈΔ Á≈
«ÏÈ≈ Ú‹∑≈ √’Â≈¡ ‹≈‰≈ √ΔÕ ÍÂ≈ È‘Δ∫ «’¿∞∫,
¿∞‘Á∂ Ò¬Δ ¿∞‘ Í≈‡Δ ¬∂ÈΔ È≈-÷πÙ◊Ú≈ «’¿∞∫
◊∞˜Δ √Δ? ¿∞‘È∂ «¬√ ◊ºÒ Á≈ Ó»≥‘-˜Ø «¬˜‘≈ ª
Ï∂Ù’ È‘Δ∫ ’ΔÂ≈, Í «¬√ Á≈ √≥’∂ ¿∞‘ÁΔ «¬√
◊ºÒ È≈Ò ‘Δ «ÓÒ «◊¡≈ √Δ:
T¿∞‘Ȫ ÁΔ ’∞ÛΔ: ’Δ Èª √Δ ˙‘Á≈, ⁄º’..¬Δ,
Â∞‘≈˘ “ÁÀ‚Δ ¡ª’Ò, ÁÀ‚Δ ¡ª’Ò!” «’¿∞∫ ¡≈÷
‘Δ √Δ? Â∞‘≈‚Δ ◊ØÁ ”⁄ ⁄ªÏÒ ⁄ªÏÒ «’¿∞∫ Ï«‘
‘Δ √Δ!U
«¬√ √Ú≈Ò Á≈ ’Ø¬Δ Â√ºÒΔÏ÷Ù ‹Ú≈Ï Âª ÓÀ∫
È‘Δ∫ Á∂ √«’¡≈ Í √Ófi≈¿∞‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ˜» ’ΔÂΔÕ
¿∞√Á≈ ¡√ ÚΔ ¿∞Ò‡≈ ‘Ø«¬¡≈ ª ÓÀ∫ √Ófi «◊¡≈
«’ Ó∂Δ ÍÂÈΔ ≈√Ø Í«Ú≈ È≈Ò Ó∂Ò-‹ØÒ º÷‰
Ò¬Δ Ó≈È«√’ ÂΩ Â∂ «Â¡≈ È‘Δ∫ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬Δ
¿∞È∑ª ÚºÒØ∫ ¡≈«¬¡≈ “«‚È Í≈‡Δ” Á≈ Á≈¡ÚÂ-
È≈Ó≈ ÓÀ∫ Ï‘≈È∂ È≈Ò ·∞’≈ «ÁºÂ≈ «’¿∞∫«’ ¡≈͉Δ
«Ú¡≈‘∞Â≈ «˜≥Á◊Δ «Ú⁄ «’√∂ «’√Ó ÁΔ ÓØΔ ‹ª
√π≈÷ ‘Ø ‹≈‰ ÂØ∫ ‚ ’∂ ÓÀ∫ ≈√Ø Í«Ú≈ ÂØ∫ Á»
«‘‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’ «Ò¡≈ √ΔÕ
Í Ó∂Δ »‘ Á∂ ’ÀÈÚ√ Â∂ ¿∞’∂ ‘ج∂ ¿∞È∑ª Á∂
«⁄ºÂ ¬∂È∂ ◊»Û∑∂ √È «’ È≈ ÓÀ∫ «¬‘ ‘‡≈ ‘Δ √«’¡≈,
È≈ «Ó‡≈ ‘Δ √«’¡≈Õ Ïº√, ¿∞È∑ª ¡º◊∂ ¡≈͉∂ Í«Ú≈
Á∂ ÓØ‘ Á≈ «¬’ Ó؇≈ √≈≈ ÍÁ≈ Ò‡’≈ «ÁºÂ≈, Í
¡º‹ ≈√Ø Í«Ú≈ ˘ ¡⁄≈È’ Á∂÷Á∂ √≈ ‘Δ ¿∞‘
ÍÁ≈ ¡≈͉∂-¡≈Í √’ ’∂ ˜ÓΔÈ ¿∞Í «◊ «◊¡≈
ª ¿∞‘ «⁄ºÂ ‘Ø ÚΔ √‹ΔÚ ‘Ø ’∂ Ó∂Δ »‘ ¿∞Í
⁄«‘’, Ó«‘’, ◊∞‰◊∞‰≈ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬√ Ò¬Δ Á≈¡ÚÂ-È≈Ó≈ ’Ï»Ò ’ ’∂ ÓÀ∫
Í»≈ ÷πÙ ‘ª Â∂ «ÓÒ‰ ‹≈‰ ÁΔ «Â¡≈Δ ’ «‘≈
‘ªÕ ÓÈ ‘Δ ÓÈ «Â¡≈ΔÕ Í ÍÂÈΔ ÁΔ È≈≈˜◊Δ
Á≈ ‚ Ó∂∂ ¿∞ÂÙ≈‘ Â∂ ÷πÙΔ «Ú⁄ Úº‚≈ «ÚÿÈ Í≈
«‘≈ ‘À «’¿∞∫«’ ¿∞√ ÁΔ «ÏÈ≈ Ú‹∑≈ ‹Ò‰ ÁΔ
’È√Ø¡ º’ ÚΔ ÓÀ∫ ≈√Ø Í«Ú≈ º’ È‘Δ∫ Í‘∞≥⁄‰
Á∂‰≈ ⁄≈‘∞≥Á≈Õ
(Ï√≈ B@AE) : 18
 «¬√ ‚ È∂ Ó∂Δ ÓÈØ-ÁÙ≈ ¬∂ÈΔ ÏØfiÒ Ï‰≈
«ÁºÂΔ ‘À «’ ÓÀ∫ «ÁÓ≈ˆΔ ’ÙÓ’Ù «Ú⁄Ø∫ ◊∞˜ «‘≈
‘ª ¡Â∂ ÁØ ’∞ √≈Ò Í«‘Òª Ú≈ÍΔ «¬’ ÿ‡È≈ ÁΔ
Ô≈Á Ó∂∂ «˜‘È «Ú⁄ Û’ Û’ ÷‡’ ÷‡’ ’∂
«¬√ √Ó∂∫ ÓÀ˘ ÏÛ≈ ‘Δ Í∂Ù≈È ’ ‘Δ ‘À:
¿∞√ «ÁÈ “ÊÀ∫’√ «◊«Ú≥◊” ÁΔ ¤∞º‡Δ √Δ Â∂ ÓÀ∫
¡≈͉∂ ÁØÚª Ï∂«‡¡ª ˘ ¡≈͉∂ ÍÚ≈√ Á∂ Ù∞»¡≈ÂΔ
Ú«∑¡ª Á∂ √≥ÿÙ ÁΔ ’‘≈‰Δ √π‰≈ «‘≈ √ª: “÷∂ÂΔ
’≈Ó∂” Ú‹Ø∫ “◊ΔÈ ’≈‚” Ò¬Δ ’∂√ ‘≈ ‹≈‰ ÂØ∫
Ï≈¡Á, “Á∂√ ≈‹ Ï≥◊Û” ÂØ∫ “⁄≥Á «√≥ÿ ¡ÙΔ”
ω ’∂ “¡ÓΔ’È «√‡Δ˜È” Ï‰È Âº’ ÁΔ ’‘≈‰Δ,
«’ ÓÀ∫ ¡‰‹≈‰∂ ‘Δ ≈√Ø Â∂ ‡ÀÓΔ ÁΔ Â≈Δ¯ ’
ÏÀ·≈ ª Ï≈ª ’∞ Ú«∑¡ª Á≈ Ó∂≈ Úº‚≈ Óπ≥‚≈ ’«‘‰
Òº◊≈:
T‚À‚Δ ‹Δ, Â∞√Δ∫ ‘ Ú∂Ò∂ ¿∞È∑ª ’≈«ˇ¡ª Á∂
◊∞‰ «’¿∞∫ ◊≈¿∞∫Á∂ «‘≥Á∂ ‘Ø?U ÓÀ∫ ‘À≈ÈΔ Ì∂ ◊∞º√∂
È≈Ò ¿∞‘Á∂ ÚºÒ fi≈«’¡≈ ª ¿∞√ ÂØ∫ «Â≥È ’∞ √≈Ò
¤Ø‡≈ ÚΔ ÏØÒ «Í¡≈, T‚À‚Δ ‹Δ .. ‚À‚Δ ‹Δ, Â∞√Δ∫
¿∞È∑ª ’≈«ˇ¡ª ÁΔ¡ª ¡≈‘ Î؇ءª ¡≈͉∂ ÿ Á∂
«Ò«Ú≥◊ »Ó «Ú⁄ «’¿∞∫ Ò◊≈ º÷Δ¡ª È∂?U
«Î Ó∂∂ Â∂Ú ⁄Û∑∂ Á∂÷ ’∂ «‘≥ÁΔ ÷»≥‘ÁΔ ’√
Ó∂∂ “«¤≥Á∂ ÍπºÂª” ÁΔ Óª È∂ Í»Δ ’’∂ º÷ «ÁºÂΔ,
TÍπºÂ, ¿∞È∑ª ˘ ’≈ˇ∂ È≈ ’‘Ø, ¿∞‘ ª Â∞‘≈‚∂ Úº‚∂ Ó≥ÓΔ
‹Δ È∂!U
T«Î ¿∞‘Á∂ È≈Ò ¿∞‘ ’≈ˇ≈ ’Ω‰ ¡À?U Úº‚≈
‹ΔÌ Èº’ È≈Ò Ò≈ ’∂ ÏØ«Ò¡≈Õ
TÍπºÂ! ¿∞‘ Â∂∂ Úº‚∂ Ó≥ÓΔ ‹Δ Á≈ Á»‹≈ ÿ
Ú≈Ò≈ ¬∂!U
«¬‘ ’«‘ ’∂ Â∂ Ó∂∂ ÚºÒ Ú∂÷ ’∂ Ó∂Δ ÍÂÈΔ È∂
Ó»≥‘ «Ú≥◊≈ ’ ’∂ √≈∂ Á≥Á Ï≈‘ ’º„ «ÁºÂ∂ Â∂ ¿∞‘Á∂
È≈Ò ‹∞¡≈’ ÚΔ «‘Û«‘Û ’È Òº◊ ͬ∂ ª Ó∂∂ Ó»≥‘Ø∫
«È’Ò «◊¡≈, T«Îº‡ Ò≈‘È Â∞‘≈‚∂ ÷ث¡ª Á∂ ...
√≈≈ ¡≈Ú≈ ¬Δ ¿±Â «È’Ò «◊¡≈ÕU
Ϻ√, ¬∂ÈΔ ◊ºÒ È≈Ò ÍÂÈΔ Á≈ Í≈≈ ¬∂È≈ ⁄Û∑
«◊¡≈ «’ ¿∞ÂÈ Á≈ Ȫ ‘Δ È≈ ÒÚ∂, T‘ª ‘ª, ¡√Δ∫
√≈∂ ÷ØÂ∂ ¡ª Â∂ ¿∞‘ «¬È√≈È! ‹∂ ¿∞‘Ȫ Ò¬Δ ¬∂È≈ ¬Δ
Â√Á∂ «‘≥È∂ ˙∫ ª ‹≈ ’∂ «ÓÒ ¡≈«¬¡≈ ’Ø, ¡ÀÚ∂∫
¡≈͉∂ «È¡≈«‰¡ª ˘ ÿ»È Á≈ ’Δ Î≈«¬Á≈?U
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
¿∞√ ≈ ¿∞‘ ÓØ⁄≈ «‹ºÂ ’∂ ‘Δ √πºÂΔ Âª ÓÀ∫
’¬Δ «ÁÈ «’√∂ È≈Ò ÚΔ «√ºË∂ Ó»≥‘ ’Ø¬Δ ◊ºÒ È≈ ’ΔÂΔÕ
Í «Î «¬’ «ÁÈ ÓÀ˘ ÓÈ≈¿∞‰ Á≈ È≈‡’ ’ÁΔ
Ó∂Δ ÍÂÈΔ È∂ Ó∂Δ¡ª Ô≈Áª Á∂ √»÷Ó «Í≥‚∂ ˘ ¡≈͉Δ
Ó»÷Â≈ ÁΔ¡ª ‘Ø ÚΔ «Âº÷Δ¡ª È‘∞≥Áª È≈Ò ÷»≥Á
«ÁºÂ≈: ¡÷∂, T‹∂ ˙‘Á∂ È≈Ò ¬∂È≈ ¬Δ Ò◊≈¡ √Δ Âª
ÓÀ˘ «Ò¡≈¿∞‰ ÁΔ ’Δ ÒØÛ √Δ ... ‹∂ «Ú¡≈‘ «√¯
’≈◊˜Δ ‘Δ √Δ Âª «Î ‘≈Ò∂ º’ ¬∂ÈΔ ÂÛÍ «’¿∞∫?U
¿∞‘ ‚∞√’‰ Òº◊ Í¬Δ Âª ÓÀ∫ ≈√Ø Â∂ ‡ÀÓΔ È≈Ò
¡≈Í‰Δ¡ª “‚ΔÓ ÚΔ˜È” Á∂ «ÁȪ ÁΔ¡ª ’∞fi ’∞
Ô≈Á◊≈Δ Â√ÚΔª Ò≈‘ ’∂ ◊≈‹ Á∂ «¬’ ÷»≥‹∂ „º’
’∂ º÷ «ÁºÂΔ¡ª Â∂ ¡≈͉∂ Í«Ú≈ È≈Ò ¿∞È∑ª Ï≈∂
’Ø¬Δ ◊ºÒ È≈ ’È ÁΔ √Ω∫‘ ÷≈ Ò¬ΔÕ
«¬√ Ò¬Δ ¡º‹ ¿∞√ ÿ‡È≈ ÁΔ Ô≈Á Ó∂∂ «˜‘È
«Ú⁄ «Î ‹≈◊ ¿∞μ·Δ ‘À ª ¬∂ÈΔ ÏπΔ Â∑ª Û’
‘Δ ‘À «’ ÈÚª ¡≈ÂÓ-Ô∞ºË Ù∞» ‘Ø «◊¡≈ ‘À Â∂ ÓÀ∫
«¬’ ‘Δ ◊ºÒ Ú≈-Ú≈ √Ø⁄Δ ‹≈ «‘≈ ‘ª, T≈√Ø
Í«Ú≈ ˘ «ÓÒ‰ ‹≈‰ Ò¬Δ «¬È∑ª ÷ث¡ª È∂ ª
«’ºÊ∂ Ó≥ȉ≈ ¬∂, Í ÓÀ∫ Áº√ ’∂ ‹≈Úª ‹ª «ÏÈ≈ Áº√∂ ¬Δ
⁄Ò≈ ‹≈Úª?U
«¬‘ ÎÀ√Ò≈ È‘Δ∫ ‘Ø «‘≈ Â∂ «ÁÓ≈ˆΔ ’ÙÓ’Ù
ÚËÁΔ ‹≈ ‘Δ ‘ÀÕ
Í ¡≈÷ ÁØ «Â≥È «ÁÈ ÁΔ ’ÙÓ’Ù ÂØ∫ Ï≈¡Á,
ÓÀ∫ «¬‘ ÎÀ√Ò≈ ’ ‘Δ «Ò¡≈ ‘À, “Ú≈Í√ ¡≈ ’∂ Ì≈Ú∂∫
Áº√ ¬Δ Á∂Úª, Í ‹≈‰ Ú∂Ò∂ ’∞fi È‘Δ∫ Áº√ ’∂ ‹≈‰≈Õ”
«¬‘ «ÁzÛ √≥’ÒÍ ’ ’∂ ÓÀ∫ Í»≈ ÷πÙ ‘ª Â∂ «¬√ ˘
È∂Í∂ ⁄≈Û∑È Ò¬Δ ÓÀ∫ Ù∞μ’Ú≈ ÁΔ Ù≈Ó ’≥Ó ÂØ∫
«√ºË≈ ¿∞È∑ª Á∂ ÿ ‹≈‰ ÁΔ ÔØ‹È≈ ω≈ Ò¬Δ ‘ÀÕ
* **
¡º‹ Ù∞μ’Ú≈ ÁΔ Ù≈Ó ‘À ¡Â∂ ÏÛ≈ ‘Δ √π‘≈Ú‰≈
ÓΩ√Ó ‘ÀÕ
Ï‘≈ Á≈ ÓΩ√Ó: ·ß„ È≈ ◊ÓΔ, Â∂˜ ‘Ú≈ È≈
Ï¯-Ï≈ΔÕ
’¬Δ √≈Òª Ï≈¡Á ÓΩ√Ó Ï≈∂ ¬∂È≈ √Ø‘‰≈
¡«‘√≈√ ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ «¬≥‹ Òº◊ «‘≈ ‘À, «‹Ú∂∫ Ó∂∂
ÓÈ ¡≥Á ÚΔ ÈÚ∂∫ ÎπºÒ Íπ≥◊ ‘∂ ‘؉ ¡Â∂ »‘
◊∞‰◊∞‰≈ ‘Δ ‘ØÚ∂Õ «¬√ ¡«‘√≈√ Á∂ ÓØ«„¡ª ¿∞μÂ∂
⁄Û∑ ÓÀ∫ ¤∂ ’∞ Ú‹∂ ≈√Ø Í«Ú≈ Á∂ ÿ Í‘∞≥«⁄¡≈ ‘ª
(Ï√≈ B@AE) : 19
ª ≈√Ø Â∂ ‡ÀÓΔ Ï∂«Ó√≈Ò ¿∞ÂÙ≈‘ Â∂ «Í¡≈ È≈Ò
«ÓÒ∂ ‘È ¡Â∂ ÓÀ˘ Í»∂ ¡ÁÏ Â∂ ÓØ‘ È≈Ò “ÎÀÓÒΔ
»Ó” «Ú⁄ «Ï·≈ ’∂ ≈√Ø ‘º√ «‘≈ ‘À:
T⁄ªÁ ±≥ ª √º⁄ Óπº⁄ ‘Δ ¬ΔÁ ’≈ ⁄ªÁ ‘Ø
«◊¡≈, Ô≈!U
T‘ª ... «’ºÊ∂ ¤∞Í «◊¡≈ √Δ ⁄ªÁ?U ‡ÀÓΔ ÚΔ
÷πÙ ‘ÀÕ ¿∞‘ ÁØÚ∂∫ Ó∂∂ ¡≥◊-√≥◊ ÏÀ·∂ ‘º√ ‘º√ ’∂ ◊ºÒª
’ ‘∂ ‘ÈÕ ÓÀ∫ ÷πÙΔ È≈Ò ’∞ºÍ≈ ‘Ø ’∂ ‘∞≥◊≈∂ Ì
«‘≈ ‘ªÕ ’∞fi √√Δ ◊ºÒª ÂØ∫ Ó◊Ø∫ ‡ÀÓΔ ’ΩÎΔ
ω≈¿∞‰ Ò¬Δ √Ø¬Δ «Ú⁄ ‹≈ ÚÛΔ ‘À ª ≈√Ø ÓÀ˘
«¬√ ÈÚ∂∫ ÿ Á≈ «¬’ «¬’ ’ØÈ≈ «Á÷≈ «‘≈ ¬∂Õ
Í≥‹ ’Ó«¡ª Á≈ ÷πºÒ∑≈ ‚∞ºÒ∑≈ Â∂ Úº‚≈ ÿ, «¬√
˘ Á∂÷ ’∂ «¬‘ ¡«‘√≈√ ‘Ø «‘≈ ‘À «’ ¿∞‘ ¡≈«Ê’
ͺ÷Ø∫ ’≈¯Δ √Ω÷∂ ‘ÈÕ ÎÀÓÒΔ »Ó «Ú⁄ º÷∂ ÒÀÁ Á∂
Ù≈ÈÁ≈ Â∂ Ó«‘≥◊∂ √ØÎ,∂ √Ø¬Δ Á∂ È≈Ò Ò◊Á∂ ’Òؘ
«Ú⁄ «Í¡≈ Úº‚≈ Â∂ ÷»Ï√» ‚≈¬Δ«Èß◊ ‡∂ÏÒ ¡Â∂
‘Ø √≈˜Ø-√≈Ó≈È ÁΔ √‹≈Ú‡ Á∂÷ ’∂ ÚΔ «¬‘Δ ‹≈Í
«‘≈ ‘À «’ ¿∞‘ ÷πÙ‘≈Ò «˜≥Á◊Δ ‹Δ¡ ‘∂ ‘ÈÕ ¿∞È∑ª
Á∂ «⁄‘«¡ª ÁΔ Ω‰’ Â∂ ‘≈Ú-Ì≈Ú ÂØ∫ ÚΔ «¬‘ ‘Δ
Ó«‘√»√ ‘Ø «‘≈ ‘À «’ ¿∞‘ ‘ «’√Ó Á∂ √≥’‡ «Ú⁄Ø∫
¿∞Ì ⁄πº’∂ ‘È ¡Â∂ ÓÈ-Ó˜Δ ÁΔ ·≈·-Ï≈· Ú≈ÒΔ
√’»È-ÌΔ «˜≥Á◊Δ ‹Δ¡ ‘∂ ‘ÈÕ
√≈∂ ÿ Â∂ Ô≈‚ Á≈ ◊∂Û≈ ’º„ ’∂ Ú≈Í√
¡≈¬∂ ‘ª ª «¬√ «Ú’≈√ Á≈ ≈˜ ‹≈‰È Ò¬Δ Ó∂Δ
‹«◊¡≈√≈ «√÷ ”Â∂ Í‘∞≥⁄ ◊¬Δ ‘À Â∂ ÓÀ∫ ’ΩÎΔ Á∂ ¤Ø‡∂
¤Ø‡∂ ÿ∞º‡ ÌÁ≈, «¬√ Ï≈∂ ◊ºÒÏ≈ Á≈ «√Ò«√Ò≈
Ù∞» ’È Ò¬Δ ÙÏÁ ÂÒ≈Ù «‘≈ ‘ªÕ
T«’≥È∂ √Ó∂∫ Ï≈¡Á «Î «ÓÒ∂ ‘ª, «’ºÊ∂ ‘∂
Â∞√Δ∫ «¬‘ Í»∂ Í≥Áª Ú∑∂?U
Í Ó∂∂ √Ú≈Ò Á≈ ‹Ú≈Ï Á∂‰ Ò¬Δ ≈√Ø È∂
‘≈Ò∂ Ó»≥‘ ÷Ø«Ò∑¡≈ ‘Δ ‘À «’ ÁØÚ∂∫ Ï∂‡Δ¡ª Ú≈ÚØÒ∂
Úª◊ ¡≥Á ¡≈¬Δ¡ª ‘È Â∂ ÓÀ˘ «¬≥‹ «ÓÒ ‘Δ¡ª
‘È «‹Ú∂∫ √’∂ Ï≈Í ˘ «ÓÒ ‘Δ¡ª ‘Ø‰Õ Ïº√, Ó∂≈
ÓÈ Í√Δ«‹¡≈ «◊¡≈ ‘À ¡Â∂ ÓÀ∫ ⁄≈’Ò∂‡ Á≈ ‚ºÏ≈
¡≈͉∂ ÏÀ◊ «Ú⁄Ø∫ ’º„ ’∂ «⁄º’Δ ÚºÒ ÚË≈«¬¡≈ ‘À ª
¿∞‘ ‘º√ ‘Δ ‘À:
TÓÀ∫ ‘∞‰ ⁄≈ √≈Ò ÁΔ Ïº⁄Δ È‘Δ∫ ‘Δ, ¡≥’Ò!
ÚΔ‘ª ÁΔ ‘Ø ◊¬Δ ‘ª!!U
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
T‘ª ¡≥’Ò, ÓÀ∫ ÚΔ ⁄ΩÁª ÁΔ ‘Ø ◊¬Δ ¡ª Úº‡∑
ÊÀ∫’ Ô» Î≈º ÁΔ «◊ºÎ‡!U
«’º◊Δ È∂ «⁄º’Δ Á∂ ‘ºÊØ∫ ÎπÂΔ È≈Ò ‚ºÏ≈ ÎÛ
«Ò¡≈ ‘À ª ≈√Ø Â∂ ‡ÀÓΔ «÷Û«÷Û≈ ’∂ ‘º√ ‘∂ ‘ÈÕ
¿∞È∑ª Á≈ ‘≈√≈ ∞’Á∂ ‘Δ ’∞ÛΔ¡ª Ó∂∂ ’ØÒ ¡≈ ÏÀ·Δ¡ª
‘ÈÕ ÓÀ∫ ¿∞È∑ª ÁΔ ÍÛ∑≈¬Δ «Ò÷≈¬Δ Ï≈∂ Íπº¤ «‘≈
‘ªÕ ¿∞‘ Ó∂∂ Í«Ú≈ Ï≈∂ ‹≈‰È≈ ⁄≈‘ ‘Δ¡ª
‘ÈÕ ÁØÚ∂∫ √π‘‰Δ¡ª Â∂ √πÿÛ-«√¡≈‰Δ¡ª ◊ºÒª ’
‘Δ¡ª ‘ÈÕ ÓÀ˘ Ϻ⁄Δ¡ª È≈Ò ∞«fi¡≈ Ú∂÷ ’∂ ‡ÀÓΔ
Â∂ ≈√Ø √Ø¬Δ «Ú⁄ ‹≈ ÚÛ∂ ‘ÈÕ ’∞ÛΔ¡ª ’∞fi Á∂
◊ºÒÏ≈ ’ ’∂ ¡≥Á ⁄ÒΔ¡ª ◊¬Δ¡ª ‘È Âª ≈√Ø
÷≈‰-ÍΔ‰ Á≈ √≈Ó≈È ‡∂ÏÒ ¿∞Í º÷Á≈ ¿∞μ⁄Δ
¡≈Ú≈˜ «Ú⁄ Íπº¤ «‘≈ ‘À, T«Î ¡º‹ ÁΔ Ù≈Ó
’≈‘Á∂ È≈Ò Ù∞» ’Δ¬∂, ⁄ªÁ?U
TÙ≈Ó Âª Ù∞» ‘Ø ⁄πº’Δ ‘À, ≈√Ø! Â∂ «‹≥ÈΔ ÷πÙΔ
ÓÀ˘ ¡º‹ Ó«‘√»√ ‘Ø ‘Δ ‘À, «Í¤Ò∂ Í≥Áª Ú«∑¡ª
«Ú⁄ Ù≈«¬Á ’Á∂ È‘Δ∫ ‘جΔÕ ÏÛ≈ Ò∞¯ ¡≈ «‘≈ ‘À
Â∞‘≈˘ √≈«¡≈ ˘ «ÓÒ ’∂, ‘Ø Áº√ ’Δ ⁄≈‘ΔÁ≈, ¡º‹
ÁΔ Ù≈Ó, Ó∂∂ ÁØ√Â!U
T±≥ «¬‘ Ï‘∞ ÚËΔ¡≈ ◊ºÒ ’ΔÂΔ ¡À, ⁄ªÁ!
¡√Δ∫ ÚΔ «¬‘Δ Ó«‘√»√ ’ ‘∂ ‘ª «’ √≈‚∂ ÿ ¡º‹
«Î ⁄ªÁ ⁄Û∑ ¡≈«¬¡≈ ‘ÀÕ ÂÀ˘ «ÓÒ‰ Ò¬Δ ÏÛ≈
Â√Á∂ ‘∂ ‘ª ¡√Δ∫ Â∂ ¡º‹ «Ú‹Ø◊Δ¡ª »‘ª Á∂ Ó∂Ò∂
‘Ø ‘Δ ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬√ ÷πÙΔ ˘ √ÀÒΔÏ∂‡ ’È Ò¬Δ ’Δ
Í√≥Á ’∂∫◊≈: «Ú√’Δ, ÚØÁ’≈ ‹ª Ú≈¬ΔÈ?U
TÚ∂‡ ¬∂ «Ó≥‡, ≈√Ø! «¬‘ √’≈º⁄ ’À√Δ ‘∂◊Δ?U
ÓÀ∫ “ÏÒÀ’ Ò∂ÏÒ” Á≈ ÿÛ≈ ¡≈͉∂ ÏÀ◊ «Ú⁄Ø∫
’º„ ’∂ ‘Ú≈ «Ú⁄ Ò«‘≈¡ ’∂ ‡∂ÏÒ ¿∞Í º÷
«ÁºÂ≈ ¬∂ ª ¿∞‘ √Ófi «◊¡≈ ‘À «’ ÓÀ∫ Í»∂ Î≥È Á∂
Ó»‚ ”⁄ ‘ªÕ
T˙‘ ÁÀ‡ ”√ ◊∂‡, ÊÀ∫’ Ô» Ó≈¬Δ ÎÀ∫‚!U
¿∞‘ ·‘≈’≈ Ó≈ ’∂ ‘º«√¡≈ ‘À ª ‡ÀÓΔ ÚΔ √≈‚∂ ’ØÒ
¡≈ ÏÀ·Δ ‘À Â∂ ≈√Ø ÍÀμ◊ ω≈¿∞‰ Òº◊≈ Íπº¤ «‘≈ ¬∂:
T‘ÈΔ, Â∂∂ Ò¬Δ ÚΔ Ï‰≈Úª «¬’ ÍÀμ◊!U
TÈ‘Δ∫ È‘Δ∫, Ó∂∂ ¡≥Á √’≈º⁄ «’ºÊ∂ Òßÿ‰Δ
¬∂! ÓÀ∫ «‚È Á∂ È≈Ò Ú≈¬ΔÈ Á≈ «¬’ ◊Ò≈√ ÒÀ
ÒÚª◊ΔÕ Â∞√Δ∫ ’Ø Ù∞», ÓÀ∫ ª ‘≈Ò∂ Ï≈ÏΔ«’¿± ÚΔ
’È≈ ¬∂ÕU
(Ï√≈ B@AE) : 20
 TÏ≈-ÏΔ«’¿± ¡≈ͪ «Â≥È∂ ‹‰∂ «ÓÒ ’∂ ’
ÒÚª◊∂, ‡ÀÓΔ! Â∂∂ «ÏÈ≈ ª √≈‚Δ “⁄Δ¡˜” «Îº’Δ
«‘ ‹≈‰Δ∫ ¬∂!U ÓÀ∫ «’‘≈ ‘À ª ≈√Ø ÁØ‘ Í≈ «‘≈
‘À, TÔ∑≈ ‘ÈΔ, ⁄ªÁ √‘Δ ÎÓ≈¡ «‘≈ ‘À! Â∂∂ «ÏÈ≈
√≈‚Δ “⁄Δ¡˜” ‘Δ È‘Δ∫, «¬‘ Ù≈Ó ÚΔ «Îº’Δ «‘
‹≈‰Δ ¬∂∫, √Ø ’Ó ¡≈ºÈ Ó≈¬Δ ÚÀΔ ÚÀΔ √ÚΔ‡‘‡!!U
T˙. ’∂¡. «ÁÈ ◊Ø¡ ¡‘Àμ‚, ◊≈¬Δ˜!U
‡ÀÓΔ È∂ È÷∂ È≈Ò ¡º÷ Ó‡’≈ ’∂ «’‘≈ ¬∂ Â∂
«¬√ Á∂ È≈Ò ‘Δ Ù∞» ‘Ø «◊¡≈ ‘À √≈‚∂ ÍπÈ-«ÓÒ‰
ÁΔ Ù≈Ó Á≈ «¬‘ ‹ÙÈÕ ¿∞√∂ «’√Ó Á≈ ‹ÙÈ, «‹√
ÂØ∫ √’Â≈¡ ’∂ Ó∂Δ ÍÂÈΔ È∂ Ó∂∂ Ò¬Δ ¡‰’‘∂
ÙÏÁª ÁΔ Í≈Ï≥ÁΔ ÁΔ Ú≈Û ◊º‚ «ÁºÂΔ √ΔÕ Í ¡º‹
¿∞‘ Ú≈Û Íπº‡ ’∂ ÓÀ∫ “«‚˜ÈΔÒÀ∫‚” ÁΔ √Óπ≥ÁΔ ÷≈ÛΔ
«Ú⁄ Ú◊≈‘ ¡≈«¬¡≈ ‘ªÕ
«¬√ Ò¬Δ ÓÀ∫ Í»≈ ÷πÙ ‘ªÕ ≈√Ø Â∂ ‡ÀÓΔ ÚΔ ÷πÙ
‘ÈÕ
Ù≈Ó Á∂ ‚±≥ÿΔ ‘؉ º’ ¡√Δ∫ Ú≈‘Ú≈ √» «Ú⁄
‘Ø ◊¬∂ ‘ª ª «Â≥Ȫ ‹«‰¡ª È∂ «ÓÒ ’∂ «⁄’È Ï≈-
ÏΔ«’¿± ÚΔ ’ «Ò¡≈ ‘À Â∂ √’≈º⁄ Á∂ ÿ∞º‡ª Á∂ È≈Ò-
È≈Ò Ï≈-ÏΔ«’¿± Á≈ ¡≈ÈßÁ Ó≈‰Á∂ ‘ج∂ Ù≈Ó ˘ ‘Ø
√π¡≈ÁÒΔ Â∂ √»Δ Ï‰≈ ‘∂ ‘ªÕ
Á√ ’∞ Ú‹∂ «⁄º’Δ Â∂ «’º◊Δ ÚΔ ÷≈‰≈ ÷≈‰ Ò¬Δ
√≈‚∂ È≈Ò ¡≈ Ù≈ÓÒ ‘Ø¬Δ¡ª ‘È Âª Ó≈‘ΩÒ ‘Ø ÚΔ
÷πÙ«Ó˜≈˜ Â∂ Í«Ú≈’ ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ ÁØÚ∂∫ ’∞ÛΔ¡ª
÷≈‰≈ ÷≈‰ ÂØ∫ Ó◊Ø∫ ÊØÛΔ Á∂ ‘º√ ÷∂Ò∑ ’∂ «Î
¡≥Á ⁄ÒΔ¡ª ◊¬Δ¡ª ‘È Í ¡√Δ∫ ÷≈¬Δ ÍΔ¬Δ ÚΔ
‹≈ ‘∂ ‘ª ¡Â∂ ◊ºÒª Á≈ ’Û≈‘ ÚΔ Í’≈¿∞‰ Òº◊ ͬ∂
‘ª Â∂ ¡≈÷, ≈√Ø È∂ ¿∞‘ ÒßÏΔ ’‘≈‰Δ ÚΔ ¤∂Û ‘Δ
Ò¬Δ ‘À, «‹√ ˘ √π‰È Ò¬Δ ÓÀ∫ Ï∂‘ºÁ ¿∞Â√π’ ‘ª:
T¡√Δ∫ «¬‘ Ù«‘ ¤º‚ ’∂ «Ù’≈◊Ø ⁄Ò∂ ◊¬∂
√ΔÕU
T«¬‘ Ù«‘ ¤º‚ ’∂ ‹≈‰ Á≈ ’≈È, ÍπÒΔ√
ÚºÒØ∫ √≈˘ «‹º⁄ Â∂ Í∂Ù≈È ’È ÁΔ ⁄≈Ò √Δ «’¿∞∫«’
¡√Δ∫ “‚ΔÓ ÚΔ˜È” ˘ ÓπÛ ⁄≈Ò» ’Ú≈¿∞‰≈ ⁄≈‘∞≥Á∂
√ª, Í «√‡Δ ÍzÙ≈ÙÈ Â∂ ÍπÒΔ√ ¿∞√ ˘ ◊∞≥‚≈-◊ÁΔ
Â∂ ¡Í≈Ë Á≈ ¡º‚≈ ’≈ Á∂ ’∂ Ø’‰≈ ⁄≈‘∞≥Á∂ √ÈÕ
«¬‘ ÁØÙ «√ºË ’È Ò¬Δ ÍπÒΔ√ È∂ √ϻ Á≈ ¡≈Ë≈
«’√∂ ÷πÎΔ¡≈ ¬∂‹≥‡ ÁΔ ¿∞√ «ÍØ‡ ˘ ω≈ «Ò¡≈
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
√Δ, «‹√ ¡È∞√≈ √≈‚Δ È≈⁄-‡ΔÓ “‚ΔÓ ÚΔ˜È” ˘
¡º◊ Ò≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ “’» ’∞ÒÀÈΔ «Íº«Ò¡ª” ˘ Ó≈ Á∂‰≈
⁄≈‘∞≥ÁΔ √ΔÕ””
TÍ «Ù’≈◊Ø Í‘πø⁄Á∂ ‘Δ √≈‚∂ È≈Ò ÍπÒΔ√ ÁΔ
«ÏºÒΔ ⁄»‘∂ ÁΔ ÷∂‚ ˙Ê∂ ÚΔ Ù∞» ‘Ø ◊¬ΔÕ «¬√ Á≈
√≈‘Ó‰≈ ’È Ò¬Δ ÓÀ∫ “ÏÒÀ’ Í≈Ú” ‹Ê∂ÏøÁΔ Á≈
√◊Ó ÓÀ∫Ï ω «◊¡≈Õ ¡◊Ò∂ ‘Δ √≈Ò √≈‚∂
◊πæÍ Á≈ ‚ÀÓØ’∂«‡’ Í≈‡Δ ÚºÒØ∫ ⁄π«‰¡≈ «◊¡≈
’≈Ò≈ ¿∞ÓΔÁÚ≈ Ù«‘ Á≈ Ó∂¡ ω «◊¡≈ Â∂ «√‡Δ
ÍzÙ≈√È È∂ √≈‚∂ ◊ÒØ∫ “¡Í≈ËΔ ‡À◊” Ò≈‘ √πº«‡¡≈
ª «Î ÍπÒΔ√ ˘ ÚΔ √≈‚≈ ÷«‘Û≈ ¤º‚‰≈ ÍÀ «◊¡≈ÕU
T«Î ¡√Δ∫ √º÷ «Ó‘È ÓπÙº’ ’ ’∂
¡≈͉∂ ÍÀ ª «Ù’≈◊Ø «Ú⁄ ÚΔ ‹Óª Ò¬∂ √Δ Í
«¬√ «ÎÒÓ È◊Δ ˘ Ï‘∞ “«Ó√” ’Á∂ ‘∂Õ «¬√
Ò¬Δ «Í¤Ò∂ √≈Ò Ïº⁄Δ¡ª ˘ ◊ÓΔ¡ª ÁΔ¡ª ¤∞º‡Δ¡ª
‘؉ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘Δ ¡√Δ∫ «¬‘ ÿ ÷ΔÁ «Ò¡≈
√Δ Â∂ ¤∞º‡Δ¡ª Ù∞» ‘∞≥Á∂ ‘Δ «¬√ ÿ «Ú⁄ Ó»Ú ’
◊¬∂ √ªÕU
«¬√ ’‘≈‰Δ Á≈ ¡≥ ¿∞‘È∂ ‘Ø ÚΔ √π÷ª«Â’
’ΔÂ≈ ‘À:
T‘∞‰ ¬∂Ê∂ ‡ÀÓΔ «¬’ ‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄ “√‘≈«¬’
È√” ÁΔ ‹ΩÏ ’ÁΔ ‘ÀÕ ÓÀ∫ “‚ΔÓ ÚΔ˜È” Á∂ ÓÒÏ∂
¿∞Í ¿∞√≈∂ ◊¬∂ “«¬≥‡ÈÀÙÈÒ Î≈¬ΔÚ √‡≈” ‘؇Ò
«Ú⁄ “Òª‚Δ-ÓÀÈ” ÁΔ ‹ΩÏ ’Á≈ ‘ªÕ ÁØÚ∂∫ Ï∂‡Δ¡ª
ÍÛ∑È «Ò÷‰ «Ú⁄ ‘∞«Ù¡≈ Â∂ √ÓfiÁ≈ ‘ÈÕ «¬√
Ò¬Δ ¡√Δ∫ «˜≥Á◊Δ Á≈ Í»≈ Ò∞¯ Ó≈‰ ‘∂ ‘ªÕU
≈√Ø ÁΔ ’‘≈‰Δ Í»Δ ‘Ø ◊¬Δ ‘À Â∂ Ó∂≈ ÈÙ≈ ÚΔ
Í»≈ «÷Û «◊¡≈ ‘ÀÕ
≈√Ø Ï≈Ê»Ó «Ú⁄ ‹≈ Ú«Û¡≈ ‘À ª ‡ÀÓΔ Ó∂∂
ÚºÒ Ú∂÷ ’∂ ÷ΔÚΔ ‘Ø¬Δ ‹≈ ‘Δ ‘ÀÕ Ó∂Δ È˜ ÚΔ
¿∞‘ÁΔ¡ª ¡º÷ª «Ú⁄ ‚∞ºÏ ’∂ √«Ê ‘Ø ◊¬Δ ‘À ¡Â∂
«¤‰ Ì ÁΔ «¬√ ÷∂‚ È≈Ò Ó∂Δ »‘ Í»Δ «ÂzÍ ‘Ø
◊¬Δ ‘À ª ÓÀ∫ ÿ ‹≈‰ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ
Í ≈√Ø «¬˜≈˜Â Á∂‰ Ò¬Δ «Â¡≈ È‘Δ, T⁄ªÁ, ±≥
Ï‘∞ «√¡≈‰≈ Ï≥Á≈ ¬∂∫! ÂÀ˘ ÍÂ≈ ¬∂, ‚«≥’ ’È ÂØ∫
Ï≈¡Á ‚≈¬ΔÚ ’È≈ ·Δ’ È‘Δ∫ÕU
TÔ≈ ÓÀ∫ ’ÀÏ ÏπÒ≈ «‘≈ ‘ª, ˜≈ ÎØÈ ÎÛ≈¬Δ∫,
‡ÀÓΔ!U ÓÀ∫ ¿∞μ·‰ Òº◊≈ ‚◊Ó◊≈ «◊¡≈ ‘ª ª ‡ÀÓΔ
(Ï√≈ B@AE) : 21
Ó∂≈ ‘ºÊ ÎÛ ’∂ √≥Ì≈Ò ÚΔ ‘Δ ‘À Â∂ Íπ⁄’≈ ÚΔ ‘Δ
‘À, TÓÀ∫ Â∂≈, ’Ó≈ «Â¡≈ ’ «ÁººÂ≈ ‘À!U
TÈ‘Δ∫, Ó∂≈ ¡≈͉∂ ÿ ‹≈‰≈ ˜»Δ ‘À!U
¿∞‘ ∞’‰ Ò¬Δ ÓÈ≈ ‘∂ ‘È, ÓÀ∫ ‹≈‰ Ò¬Δ
Ï≈«˜Á ‘ª Â∂ √≈‚Δ ◊ºÒÏ≈ ¬∂ÈΔ ¿∞μ⁄Δ ‘Ø ◊¬Δ ‘À
«’ ÁØÚ∂∫ ’∞ÛΔ¡ª ÚΔ √≈‚∂ ’ØÒ ¡≈ ◊¬Δ¡ª ‘È Â∂
«⁄º’Δ Í«‘Òª Óª-Ï≈Í ÚºÒ ¡Â∂ «Î Ó∂∂ ÚºÒ Ú∂÷ ’∂
Íπº¤ ‘Δ ‘À:
T’Δ ◊ºÒ ‘À ¡≥’Ò?U
T◊ºÒ ª ’Ø¬Δ È‘Δ∫, Ï∂‡≈ «⁄º’»! ÓÀ∫ ¡≈͉∂
ÿ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∞≥Ȫ Ϻ√!U
T‘ÈΔ, Â∂∂ ¡≥’Ò Á≈ ‚≈¬ΔÚ ’È≈ ·Δ’ È‘Δ∫
Â∂ ¬∂ÈΔ ≈ ◊¬∂ «’√∂ ’ÀÏ Ú≈Ò∂ Á≈ ÚΔ «Ú√≈‘ È‘Δ∫
’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈, «¬√ Ò¬Δ ¡√Δ∫ Ø’ ‘∂ ‘ªÕU
TϺ√, ¬∂ÈΔ ◊ºÒ ¬∂ ª ⁄ÒØ ¡≥’Ò, ÓÀ∫ ¤º‚
¡≈¿∞ÈΔ∫ ¡ª Â∞‘≈‚∂ ÿ!U
T±≥ ‹≈¬∂∫◊Δ? ¬∂ÈΔ ≈ ◊¬∂? «¬’ Úº‹ ⁄π’ º ≈ ¬∂
Â∂ ÿ≥‡∂ Ì ÁΔ ‚≈¬ΔÚ Âª ‘ØÚ◊ ∂ Δ ‘Δ ¡≈͉∂ ÿ ÂØ∫
⁄ªÁ Á∂ ÿ ÂΔ’ÕU ‡ÀÓΔ È∂ ÿ»Δ Úº‡ ’∂ «’‘≈ ¬∂ ª
«⁄º’Δ Ï≈Í Ú≈Ò∂ ÁπÏ◊ ≥ Ò«‘˜∂ ”⁄ ’«‘ ‘Δ ‘À, TÚ∑≈¬Δ
È≈º‡ Ó≥Ó! ‘Δ «¬˜ Ò≈¬Δ’ Ó≈¬Δ ‚À‚!! ⁄ÒØ ¡≥’Ò, Â∂
«’º◊Δ, ±≥ ÚΔ ⁄ºÒ √≈‚∂ È≈Ò, ‹≈¡ Ó∂∂ ’Ó∂ «Ú⁄Ø∫
Ó∂Δ ’≈ ÁΔ ⁄≈ÏΔ Â∂ ¤Ø‡≈ ÏÀ◊ ⁄º’ «Ò¡≈ÕU
«’º◊Δ ÎπÂΔ È≈Ò ⁄≈ÏΔ Â∂ ÏÀ◊ ÒÀ ¡≈¬Δ ‘À ª
«⁄º’Δ È∂ Í»Δ ’Óª‚ ¡≈Í √≥Ì≈Ò Ò¬Δ ‘À, T⁄ÒØ
¡≥’Ò, ¡≈ºÒ √Àμ‡! ÒÀμ‡ ¡√ ◊Ø¡!!U
ÓÀ˘ Â∞È Òº◊∂ ‚ØÒÁ≈ Ú∂÷ ’∂ Ó∂≈ «¬’ ‘ºÊ
«⁄º’Δ È∂ Â∂ Á»‹≈ «’º◊Δ È∂ ÎÛ «Ò¡≈ ‘ÀÕ ÓÀ∫ «¬√ ÁØ‘∂
√‘≈∂ È≈Ò √≥ÌÒ ’∂ Â∞ «Í¡≈ ‘ª ª ≈√Ø È∂ Ó∂≈ ÏÀ◊
⁄π’º «Ò¡≈ ‘À Â∂ ‡ÀÓΔ È∂ ¡º◊∂ ‘Ø ’∂ Ï≈‘Ò≈ ◊∂‡ ÷ØÒ∑
«ÁºÂ≈ ‘ÀÕ «Î «⁄º’Δ Á∂ ’≈ √‡≈‡ ’’∂ ‹Δ. ÍΔ.
¡À√. «Ú⁄ √≈‚∂ ÿ Á≈ ÍÂ≈ Ì ’∂ ’≈ ÂØ Ò¬Δ ‘À
ª ≈√Ø È∂ «¬’ÁÓ ‘Δ fi≥‚Δ Á∂ «ÁºÂΔ ‘À:
T‚≈¬ΔÚ ’∂¡ÎπÒΔ «⁄º’» Ï∂‡≈!U
T¡≥’Ò ˘ ÿ ¡≥Á ¤º‚ ’∂ ¡≈«¬˙, ’∞ÛΔ˙!U
‡ÀÓΔ ÚΔ ÈÓ ÍÀ ◊¬Δ ‘ÀÕ
¡√Δ∫ Â∞ ͬ∂ ‘ª ª ≈√Ø ¿∞μ⁄Δ ¡≈Ú≈˜ «Ú⁄
«Î ’«‘ «‘≈ ‘À, T¡≈͉≈ «÷¡≈Ò º÷Δ∫, ⁄ªÁ!
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«Î ¤∂ÂΔ «ÓÒ‰ ¡≈ÚΔ∫!!U Â∂ ‡ÀÓΔ È∂ ÚΔ ÁØÚ∫∂ ‘ºÊ
Â≈«¡ª Ì∂ ¡≥Ï ÚºÒ ’ ’∂ ¡Ò«ÚÁ≈ ’«‘ «ÁºÂΔ
‘À, T√Δ Ô» ⁄ªÁ! ‡∂’ ’∂¡!!U Â∂ «¬√ Ó≈‰ È≈Ò ÓÀ∫
ÓÈ ‘Δ ÓÈ ÏπÛÏπÛ≈ «‘≈ ‘ª, T¡≈¬Δ ÒÚ Ô» ¡≈Ò!U
«⁄º’Δ ÎzΔ Ú∂¡ ¿∞Í «È‚ ‘Ø ’∂ ’≈ ⁄Ò≈
‘Δ ‘ÀÕ ÁØÚ∂∫ ’∞ÛΔ¡ª Ó∂∂ È≈Ò «Ú¡≥◊-È∞Ó≈ Ò«‘˜∂
«Ú⁄ «Óº·∂-«Óº·∂ Ó÷ΩÒ ÚΔ ’ ‘Δ¡ª ‘È Â∂ ÷πÙ ÚΔ
‘Ø ‘Δ¡ª ‘È Â∂ ÍΩ‰∂ ’∞ ÿ≥‡∂ «Ú⁄ ‘Δ «⁄º’Δ È∂ ’≈
√≈‚∂ ÿ Á∂ ÁÚ≈˜∂ Á∂ √≈‘Ó‰∂ Ø’ Ò¬Δ ¬∂ ª ÓÀ∫
ÒÛ÷Û≈¿∞∫Á∂ ’ÁÓª È≈Ò ÿ≥‡Δ ÁºÏ «ÁºÂΔ ‘ÀÕ
Ó∂Δ ÍÂÈΔ ÁΩÛÁΔ ‘Ø¬Δ ¡≈¬Δ ‘À Â∂ ¿∞÷ÛΔ
«‹‘Δ È∂ ÁÚ≈˜≈ ÷Ø«Ò¡≈ ¬∂ ª ÓÀ∫ ’∞ÛΔ¡ª ˘ “Ú≈«¬,
Ú≈«¬ ... Ó∂Δ˙ Ϻ⁄Δ˙!U ’«‘ ’∂ ¡≥Á ÍÀ º÷
«Ò¡≈ ‘À ¡Â∂ «√ºË≈ ¡≈͉∂ ÏÀμ‚-»Ó «Ú⁄ ¡≈ Ú«Û¡≈
‘ªÕ Ó∂Δ ÍÂÈΔ ÚΔ Ó∂∂ «Íº¤∂ «Íº¤∂ ¡≈ ËÓ’Δ ‘À Â∂
¿∞‘Á∂ √Ú≈Òª ÁΔ ÏΩÙ≈ Ù∞» ‘Ø ◊¬Δ ‘À:
T«’ºÊ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂ √Δ? Áº√ ’∂ ª ‹ªÁ∂?U
TÎØÈ ÚΔ È‘Δ∫ ⁄º«’¡≈? ÓÀ∫ ’¬Δ Ú≈ ‡≈¬Δ
’ΔÂ≈?U
T‘∞‰ ¤º‚ ’∂ ’Ω‰ «◊¡≈?U
T√ÚΔ‡‘‡! Ó∂Δ Ï∂‡Δ «⁄º’Δ ¤º‚ ’∂ ◊¬Δ
‘À!U
TÂ∂Δ Ï∂‡Δ ... «⁄º’ .. ¬Δ ...?U
T‘ª! Ó∂Δ ¡√ÒΔ Ï∂‡Δ «⁄º’Δ!!U
T¡√ÒΔ È≈ÒØ∫ ÚΔ ÚºË ... Ó∂≈ «⁄º’» Ï∂‡≈!!U
TÈ≈ Î؇! ±≥ ˙√ ’≈ˇΔ Á∂ ÿØ∫ ¡≈«¬¡ª, ¬∂ÈΔ
≈ ◊¬∂?U
T‘ª √zΔÓÂΔ ‹Δ! ÓÀ∫ ˙√ ’≈ˇΔ Á∂ ÿØ∫ ¡≈«¬¡≈
Ի!!U
ÓÀ∫ ’æÍÛ∂ ÏÁÒÁ≈ «÷Û«÷Û≈ ’∂ ‘º√ «‘≈ ‘ªÕ
Ó∂Δ ÍÂÈΔ ÓÿÁ∂ ’ØÒ∂ Úª◊ Ò≈Ò ÍΔÒΔ ‘Ø ’∂ Â∂ √Û
ÏÒ ’∂ ’Ó∂ ”⁄Ø∫ Ï≈‘ Â∞ Í¬Δ ‘À ¡Â∂ ÓÀ∫ «’√∂
»‘≈ÈΔ ÷πÙΔ È≈Ò ÓÁ‘ØÙ Ó«‘√»√ ’Á≈ ¡≈͉∂
«Ï√Â «Ú⁄ ÚÛ «◊¡≈ ‘ªÕ
<profhssangha@gmail.com>
***
(Ï√≈ B@AE) : 22
 mYN khwxIkwr nhIN, jyybkqrw hW
√Á¡Â ‘√È Ó߇Ø
Ó∂Δ «˜ßÁ◊Δ «Ú⁄ «ÂßÈ Úμ‚Δ¡ª ÿ‡È≈Úª Ú≈ÍΔ¡ª Ó∂∂ ‘μÊ «Ú⁄ È≈ ‘ØÚ∂, ª ÓÀ∫ «√Î √Á¡Â ‘√È
‘ÈÕ Í«‘ÒΔ Ó∂∂ ‹ÈÓ ÁΔ, Á±‹Δ Ó∂Δ Ù≈ÁΔ ÁΔ ¡Â∂
ÂΔ√Δ Ó∂∂ ’‘≈‰Δ’≈ ω ‹≈‰ ÁΔÕ Ò∂÷’ Ú‹Ø∫
≈‹ÈΔÂΔ «Ú⁄ Ó∂Δ ’Ø¬Δ «ÁÒ⁄√ÍΔ È‘Δ∫ ‘ÀÕ ÒΔ‚ª
¡Â∂ ÁÚ≈¬Δ¡ª Ú∂⁄‰ Ú≈«Ò¡ª 鱧 ÓÀ∫ «¬’ ‘Δ È˜
È≈Ò Á∂÷Á≈ ‘ªÕ ÒΔ‚Δ ¡Â∂ ÁÚ≈¬Δ¡ª Ú∂⁄‰≈ ÁØÚ∂∫
ËßÁ∂ ‘ÈÕ ≈‹ÈΔÂΔ «Ú⁄ ÓÀ鱧 ˙ÈΔ ‘Δ «ÁÒ⁄√ÍΔ ‘À
«‹ßÈΔ ◊ªËΔ ‹Δ 鱧 «√ÈÓ∂ È≈Ò √ΔÕ ◊ªËΔ ‹Δ «√ÈÓ≈
È‘Δ∫ √È Á∂÷Á∂ ¡Â∂ ÓÀ∫ ¡÷Ï≈ È‘Δ∫ ÍÛ∑Á≈Õ
Á¡√Ò ¡√Δ∫ ÁØÚ∂∫ ◊ÒÂΔ ’Á∂ ‘ªÕ ◊≈∫ËΔ ‹Δ
鱧 «ÎÒÓª ˜± Á∂÷‰Δ¡ª ⁄≈‘ΔÁΔ¡ª √È ¡Â∂ ÓÀȱß
¡÷Ï≈ ˜± ÍÛ∑È∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘ÈÕ ÓÀ鱧 Í∞쫤¡≈ ‹ªÁ≈
‘À «’ ÓÀ∫ ’‘≈‰Δ «’Ú∂∫ «Ò÷Á≈ ‘ªÕ «¬√Á∂ ‹Ú≈Ï
«Ú⁄ ÓÀ∫ ’‘ª◊≈ «’ ¡≈͉∂ ’Ó∂ «Ú⁄ √ØÎ∑∂ ”Â∂ ÏÀ·
‹ªÁ≈ ‘ª, ’≈◊˜-’ÒÓ ÒÀ∫Á≈ ‘ª ¡Â∂ ó«Ï√«ÓμÒ≈ó
’«‘ ’∂ ’‘≈‰Δ Ù∞± ’ «ÁßÁ≈ ‘ªÕ Ó∂Δ¡ª «ÂßÈ∂
ËΔ¡ª Ωˇ≈ Í≈ ‘Δ¡ª ‘∞ßÁΔ¡ª ‘ÈÕ ÓÀ∫ ¿∞È∑ª È≈Ò
◊æÒª ÚΔ ’Á≈ ‘ª, ¿∞Ȫ∑ Á∂ ÒÛ≈¬Δ-fi◊Û∂ Á≈ ÎÀ√Ò≈
ÚΔ ’Á≈ ‘ªÕ ’Ø¬Δ «ÓÒ‰ Ú≈Ò≈ ¡≈ ‹≈Ú∂ ª ¿∞√ÁΔ
÷≈«ÂÁ≈Δ ÚΔ ’Á≈ ‘ª, Í ’‘≈‰Δ ÚΔ «Ò÷Á≈
«‘ßÁ≈ ‘ªÕ √æ⁄ Í∞æ¤Ø ª ÓÀ∫ ¿∞Ú∂∫ ‘Δ ’‘≈‰Δ «Ò÷Á≈
‘ª «‹Ú∂∫ ÷≈‰≈ ÷ªÁ≈ ‘ª, È‘≈¿∞∫Á≈ ‘ª, «√◊‡
ÍΔ∫Á≈ ‘ª ¡Â∂ fiμ÷ Ó≈Á≈ ‘ªÕ ‹∂ «¬‘ Í∞쫤¡≈ ‹≈Ú∂
«’ ÓÀ∫ ’‘≈‰Δ «’¿∞∫ «Ò÷Á≈ ‘ª, ª ’‘ª◊≈ «’
Ù≈Ï Ú≈∫◊ ‘Δ ’‘≈‰Δ «Ò÷‰ ÁΔ ÚΔ ¡≈Á ÍÀ
◊¬Δ ‘À ÓÀ∫ ’‘≈‰Δ È≈ «Ò÷ª ª ÓÀ鱧 ¬∂Áª Ó«‘√±√
‘∞ßÁ≈ ‘À «’ ÓÀ∫ ’μÍÛ∂ È‘Δ∫ Í«‘È∂ ‘È ‹ª ◊∞√Ò÷≈È∂
È‘Δ∫ «◊¡ª ‘ª ‹ª Ù≈Ï È‘Δ∫ ÍΔÂΔ ‘ÀÕ Á¡√Ò
ÓÀ∫ ’‘≈‰Δ È‘Δ∫ «Ò÷Á≈ ÏÒ«’ ’‘≈‰Δ ÓÀ鱧 «Ò÷ÁΔ
‘ÀÕ ÓÀ∫ Ï‘∞ ÿμ‡ Í«Û∑¡≈ «Ò«÷¡≈ ¡≈ÁÓΔ ‘ªÕ ¿∞∫‹
ª ÓÀ∫ ÁØ Á‹È «’Â≈Ϫ «Ò÷Δ¡ª ‘È «‹È∑ª ¿∞μÂ∂
¡≈¬∂ «ÁÈ Ó∞’μÁÓ∂∫ ⁄μÒÁ∂ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ ’ÒÓ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
‘∞ßÁ≈ ‘ªÕ ’‘≈‰Δ Ó∂∂ «ÁÓ≈◊ «Ú⁄ È‘Δ∫ Ó∂Δ ‹∂Ï
«Ú⁄ ‘∞ßÁΔ ‘À, «‹√ÁΔ ÓÀ鱧 ’Ø¬Δ ıÏ È‘Δ∫ ‘∞ßÁΔÕ ÓÀ∫
¡≈͉∂ «ÁÓ≈◊ ”Â∂ ˜Ø «ÁßÁ≈ ‘ª «’ ’Ø¬Δ ’‘≈‰Δ
«È’Ò ¡≈Ú∂Õ ’‘≈‰Δ «Ò÷‰ ÁΔ Ï‘∞ ’Ø«ÙÙ ’Á≈
‘ªÕ Í ’‘≈‰Δ «ÁÓ≈◊ ÂØ∫ Ï≈‘ È‘Δ∫ «È’ÒÁΔÕ
¡≈÷ Êμ’-‘≈ ’∂ Ϫfi∑ ¡Ω ÁΔ Â∑ª Ò∂‡ ‹ªÁ≈
‘ªÕ ¡‰«Ò÷Δ ’‘≈‰Δ ÁΔ ’ΔÓ ͫ‘Òª ‘Δ Ú√±Ò
⁄∞μ’≈∫ ‘ªÕ «¬√ ’’∂ fi∞‹ ß Ò≈‘‡ ‹‘Δ ‘∞Á ß Δ ‘ÀÕ Í≈√≈
ÏÁÒÁ≈ ‘ªÕ ¿∞μ· ’∂ ¡≈Í‰Δ¡ª «⁄ÛΔ¡ª 鱧 Á≈‰∂
Í≈¿∞∫Á≈ ‘ªÕ Ïμ⁄Δ¡ª 鱧 fi±Ò∂ «Ú⁄ fi±‡∂ «ÁßÁ≈ ‘ªÕ ÿ
Á≈ ’±Û≈-’’‡ √≈Î ’Á≈ ‘ªÕ ÿ «Ú⁄ «¬μË-
¿∞μË «÷ÒΔ¡ª Í¬Δ¡ª ¤Ø‡Δ¡ª ¤Ø‡Δ¡ª ‹∞μÂΔ¡ª ⁄∞μ’
’∂ «¬’ ‹◊∑≈ æ÷Á≈ ‘ªÕ Í ! ’ßÓÏı ’‘≈‰Δ ‹Ø
Ó∂Δ ‹∂Ï «Ú⁄ Í¬Δ ‘∞Á ß Δ ‘À, Ó∂∂ «ÁÓ≈◊ «Ú⁄ È‘Δ∫
¡≈¿∞∫ÁΔ, ÓÀ∫ «÷fiÁ≈ «‘ßÁ≈ ‘ªÕ ‹ÁØ∫ Ï‘∞ ‘Δ ÍzÙ∂ ≈ÈΔ
‘∞Á
ß Δ ‘À ª ◊∞√Ò÷≈È∂ «Ú⁄ ⁄Ò≈ ‹ªÁ≈ ‘ª, Í ¿∞μÊØ∫
ÚΔ ’∞μfi È‘Δ∫ «ÓÒÁ≈, √∞«‰¡≈ ‘À «’ ‘ ÏÛ≈ ¡≈ÁÓΔ
◊∞√Ò÷≈È∂ «Ú⁄ ‘Δ √Ø⁄Á≈ ‘ÀÕ
ÓÀ鱧 ¡≈͉∂ ˜∞Ï∂ ÂØ∫ ÍÂ≈ Òμ«◊¡≈ ‘À «’ ÓÀ∫
ÏÛ≈ ¡≈ÁÓΔ È‘Δ∫ ‘ª, Í ‘À≈ÈΔ ‘À «’ Î∂ ÚΔ ÓÀ∫
«‘ßÁ√∞ Â≈È ¡Â∂ Í≈«’√Â≈È Á≈ Ï‘∞ Úæ‚≈ ’‘≈‰Δ’≈
‘ªÕ «¬√ √ÏßËΔ ÓÀ∫ «¬‘ ‘Δ ’«‘ √’Á≈ ‘ª «’ ‹ª
ª Ó∂∂ ¡≈ÒØ⁄’ª 鱧 ÷∞ÙΫ‘ÓΔ ‘À ‹ª Î∂ ÓÀ∫ ¿∞È∑ª
ÁΔ¡ª ¡μ÷ª «Ú⁄ ÿμ‡≈ Í≈ «‘≈ ‘ªÕ ¡«‹‘∂ ÓΩ«’¡ª
”Â∂ ‹ÁØ∫ ’‘≈‰Δ È‘Δ∫ «Ò÷Δ ‹ªÁΔ Âª ‘∞ßÁ≈ «¬‘ ‘À
«’ Ó∂Δ ÏΔÚΔ ÓÀ鱧 ’«‘ßÁΔ ‘À, “Â∞√Δ∫ √Ø⁄Ø È≈, ’ÒÓ
ÎÛØ ¡Â∂ «Ò÷‰≈ Ù∞± ’ Á∂ÚØÕ” ÓÀ∫ ¿∞√Á∂ ’«‘‰ ”Â∂
«Ò÷‰≈ Ù∞± ’ «ÁßÁ≈ ‘ªÕ ¿∞√ √Ó∂∫ «ÁÓ≈◊ «ÏÒ’∞Ò
÷≈ÒΔ ‘∞ßÁ≈ ‘À ¡Â∂ ‹∂Ï∑ ÌΔ ‘Ø¬Δ ‘∞ßÁΔ ‘ÀÕ ¿∞ÁØ∫ ¡≈Í
‘Δ ’Ø¬Δ ’‘≈‰Δ ¿∞μ¤Ò ’∂ Ï≈‘ ¡≈ ‹ªÁΔ ‘ÀÕ ¿∞√
È∞’Â∂ ÂØ∫ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ¡≈Í È±ß ’‘≈‰Δ’≈ È‘Δ∫, ÏÒ«’
(Ï√≈ B@AE) : 23
‹∂Ï’Â≈ √ÓfiÁ≈ ‘ª ‹Ø ¡≈Í‰Δ ‹∂Ï ÷∞Á ’μ‡Á≈ ‘À
¡Â∂ ÒØ’ª Á∂ ‘Ú≈Ò∂ ’ «ÁßÁ≈ ‘ÀÕ ÓÀ∫ ∂‚Δ¿∞ Ú≈√Â∂
«‹‘Û∂ È≈‡’ «Ò÷∂, ¿∞‘ Ø‡Δ Á∂ ¿∞√ Ó√Ò∂ ÁΔ ÍÀÁ≈Ú≈
‘È ‹Ø ‘ Ò∂÷’ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¿∞√ Ú∂Ò∂ Âμ’ «‘ßÁ≈
‘À, ‹ÁØ∫ Âμ’ ¿∞‘ ͱΔ Â∑ª Ó≈È«√’ Íμ÷Ø∫ ¡Í≈‘‹
È≈ ‘Ø ‹≈Ú∂Õ ÓÀ∫ Ì∞μ÷≈ √Δ, «¬√ ’’∂ ÓÀ∫ «¬‘ È≈‡’
«Ò÷∂, Á≈Á «¬√ ◊μÒ ÁΔ ⁄≈‘∞ßÁ≈ ‘ª «’ Ó∂∂ «ÁÓ≈◊
È∂ Ó∂∂ «„μ‚ «Ú⁄ ÚÛ ’∂ ¡«‹‘∂ ‘≈√-È≈‡’ «Ò÷∂ ‘È
‹Ø Á±«‹¡ª 鱧 ‘√≈¿∞∫Á∂ ‘È Í Ó∂«¡ª Ï∞μÒ∑ª ”Â∂
‘Ò’Δ ‹‘Δ Ó∞√’≈‘‡ ÚΔ ÍÀÁ≈ È‘Δ∫ ’ √’∂Õ ؇Δ
¡Â∂ ’Ò≈ Á≈ «ÙÂ≈ ’∞μfi ¡‹ΔÏ «‹‘≈ Ò◊Á≈ ‘À,
Í ’Δ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂! ÷∞Á≈ÏßÁÂ≈Ò≈ 鱧 «¬‘ ‘Δ ÓßȘ±
‘ÀÕ «¬‘ ◊Ò ‘À «’ ÷∞Á≈ ¡≈͉∂ ¡≈Í È±ß ‘ ⁄Δ˜
ÂØ∫ «ÈÒ∂Í μ÷Á≈ ‘À ¡Â∂ ¿∞√鱧 «’√∂ ⁄Δ˜ ÁΔ Ì∞μ÷
È‘Δ∫Õ Á¡√Ò ¿∞√鱧 Ì◊ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘È ¡Â∂ Ì◊Â
ÏÛΔ ÈÓ Â∂ È≈˜∞’ Ø‡Δ ‘È, ‹ª «¬¿∞∫ ’‘Ø «’
⁄ØÍÛΔ ‘Ø¬Δ Ø‡Δ ‘È «‹√ È≈Ò Ì◊Ú≈È ¡≈͉≈ Í∂‡
ÌÁ≈ ‘ÀÕ √Á¡Â ‘√È Óß‡Ø «Ò÷Á≈ ‘À «’¿∞∫«’
¿∞‘ Ì◊Ú≈È «‹μ‚≈ ’‘≈‰Δ’≈ Â∂ ’ÚΔ È‘Δ∫ ‘ÀÕ
¿∞√鱧 Ø‡Δ ÁΔ ÷≈«Â «Ò÷‰≈ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ ÓÀ∫ ‹≈‰Á≈
‘ª «’ Ó∂Δ Ù÷√Δ¡Â Ï‘∞ Úæ‚Δ ‘À ¡Â∂ ¿∞Á±
√≈«‘ «Ú⁄ Ó∂≈ Ï‘∞ ÏÛ≈ È≈Ó ‘ÀÕ ‹∂’ «¬‘
÷∞ÙΫ‘ÓΔ È≈ ‘ØÚ∂ ª «˜ßÁ◊Δ ‘Ø ÚΔ Ó∞Ù«’Ò Ï‰
‹≈Ú∂Õ Í Ó∂∂ Ú≈√Â∂ «¬‘ «¬’ ’ΩÛΔ √μ⁄≈¬Δ ‘À «’
¡≈͉∂ Á∂Ù «Ú⁄, «‹√鱧 Í≈«’√Â≈È ’«‘ßÁ∂ ‘È, ÓÀ∫
¡≈͉≈ √‘Δ √Ê≈È „±‚ ß È‘Δ∫ √«’¡≈Õ «¬‘ ‘Δ ’≈È
‘À «’ Ó∂Δ ±‘ Ï∂⁄ÀÈ «‘ßÁΔ ‘ÀÕ ÓÀ∫ ’Á∂ Í≈◊Ò÷≈È∂
¡Â∂ ’Á∂ ‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄ «‘ßÁ≈ ‘ªÕ ÓÀ鱧 Í∞쫤¡≈
‹ªÁ≈ ‘À «’ ÓÀ∫ Ù≈Ï ÂØ∫ ¡≈͉≈ ÷«‘Û≈ ¤∞‚≈ «’¿∞∫
È‘Δ∫ ÒÀ∫Á≈Õ ÓÀ∫ ¡≈Í‰Δ «˜ßÁ◊Δ Á≈ «ÂßÈ-⁄ΩÊ≈¬Δ
«‘μ√≈ Âß◊Á√ÂΔ¡ª ÁΔ Ì∂‡ ⁄Û∑≈ ⁄∞μ’ª ‘ªÕ ‘∞‰ ª
«¬‘ ‘≈Ò ‘À «’ Âß◊Á√ÂΔ¡ª/Í‘∂˜ ÙÏÁ ‘Δ
Ó∂∂ Ò¬Δ «‚’ÙÈΔ «Ú⁄Ø∫ ◊≈«¬Ï ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ ÓÀ∫
√ÓfiÁ≈ ‘ª «’ «˜ßÁ◊Δ ¡◊ Âß◊Δ¡ª È≈Ò ◊∞˜≈Δ
‹≈Ú∂ ª «¬’ ’ÀÁ ‘À ¡Â∂ ‹∂ ¿∞‘ ӋϱΔ ÌΔ¡ª
Âß◊Δ¡ª È≈Ò «Ú⁄ Òßÿ≈¬Δ ‹≈Ú∂, ª ÚΔ ’ÀÁ ‘ÀÕ «’√∂
È≈ «’√∂ Â∑ª √≈鱧 «¬√ ˜∞≈Ï Á∂ Ë≈◊∂ Á≈ «¬’ «√≈
ÎÛ ’∂ ¿∞Ë∂ÛÁ∂ ‹≈‰≈ ‘À ¡Â∂ Ï√ !!
¡È∞Ú≈Á - ’∂‘ ÙΔ¯
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ÁØ ˆ˜Òª
«’ÃÙÈ ÍÃÚ∂˜
A.
Ó≈’∂ ËÂΔ ”Â∂ ÒΔ’ª Á∂ Âæ’.
’Ω‰ ’Á≈ ‘À ¿π‚Δ’ª Á∂ Âæ’Õ
«ÁÒ «’√∂ Á∂ È≈Ò Ò≈Ú‰ Á≈ «√Ò≈,
ÏØÒ Ó≈∂ √Δ ÙΔ’ª Á∂ Âæ’Õ
’ÂÒ Âª ÓÀ∫ ’ ÁÚª ¡≈͉≈ ˜ÓΔ,
’Ω‰ Ìπ◊Â∂◊≈ ÂΔ’ª Á∂ Âæ’Õ
ˆÒÂΔ¡ª ª ‘≈’Óª ÁΔ¡ª √È Ó◊,
Ó≈Δ¡ª ÒØ’ª È∂ ⁄Δ’ª Á∂ Âæ’Õ
’πæfi È‘Δ∫ “ÍÚ∂˜” ¿π√˘ ‘À ÍÂ≈,
«ÁÒ Â∂ «‹√Á≈ Ȫ ¿πÒΔ’ª Á∂ Â’Õ
B.
«˜ßÁ◊Δ Á≈ ÁÁ ÓÀ∫ «’Ú∂∫ ‘ªÕ
‘À ¡ÚæÒ∂ ˜ıÓ-¬∂- «ÁÒ «’Ú∂∫ ÌªÕ
ÁπÙÓ‰ª ÂØ∫ ÁØ√ÂΔ Óß◊Á≈ «‘≈,
ÁØ√ª ÁΔ ÁπÙÓ‰Δ «’Ú∂∫ ‹ªÕ
Á∂÷‰≈ ‘À ⁄≈Ò «’√Ó ’Δ ⁄Ò∂,
ÏØÒ, ÏÀ·≈ ÓÀ∫ ª ¡≈Í‰Δ √Ì √ªÕ
ÓΩ ÚæÒ ‘À «˜ßÁ◊Δ Á≈ ‘ ’ÁÓ,
ÓΩ Ò≈˜Ó ‘À ÓÀ∫ «Î ¡ÀÚ∂∫ ‚ªÕ
¡≈ «◊¡≈ “ÍÚ∂˜” ‘π‰ ¿π√ ÓØÛ ”Â∂,
√Ø⁄Á≈ ‘ª ’Δ ’ª «’Ú∂∫ ’ªÕ
000
ÎØÈ IHGBF-BHAFH
(Ï√≈ B@AE) : 24
’πæfi Ó‘ΔÈ∂ Í«‘Òª ⁄≥‚Δ◊Û∑ «Ú⁄ √ª ª «√ºË» ÁÓÁÓΔ È≈Ò Ì±ÙÈ ÁΔ ◊ºÒ ⁄Ò Í¬Δ
ª «¬‘ ‹≈‰ ’∂ ÷πÙΔ ‘Ø¬Δ «’ ̱ÙÈ ÁΔ ¡≈ÂÓ’ºÊ≈ Á∂ Á»‹∂ «‘º√∂ ȱ≥ ÚΔ ¤∂ÂΔ∫ ¤≈͉ Á≈
¿∞Í≈Ò ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ Ì±ÙÈ È≈Ò Ó∂Δ Í«‘ÒΔ ÓπÒ≈’≈ AIFI «Ú⁄ ‘Ø¬Δ √Δ
¡Â∂ ¡≈÷Δ ¿∞√ ÁΔ ÓΩ ÂØ∫ ’∞fi ’∞ Ó‘ΔÈ∂ Í«‘ÒªÕ Í ¿∞√ √Ó∂∫ «¬‘ ˜≈ ÚΔ È‘Δ∫
√Δ ‹≈Í «‘≈ «’ Ó∂Δ ¡◊ÒΔ Ì≈ Î∂Δ Ú∂Ò∂ ¿∞‘ È‘Δ∫ ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬’Ø Ù«‘,
⁄≥‚Δ◊Û∑ Á∂ Ú√ÈΔ’ ‘؉ ’≈‰ ¡√Δ∫ «Í¤Ò∂ DE √≈Ò Ï≈Á√± Ò◊≈Â≈ «ÓÒÁ∂
‘∂Õ ÓÀ∫ ¡º√Δ«Ú¡ª «Ú⁄ «¬’ Ò∂÷ ̱ÙÈ Ï≈∂ «Ò«÷¡≈ √ΔÕ Ï≈¡Á «Ú⁄ ÓÀ∫ «¬√ ÙÏÁ
«⁄ºÂ ȱ≥ ¡≈Í‰Δ Íπ√Â’, “⁄ÙÓÁΔÁ”, «Ú⁄ ÚΔ «‹™ Á≈ «Â¿∞∫ Ù≈«ÓÒ ’ «Ò¡≈ √Δ
«’¿∞∫«’ ÓÀ∫ ⁄≈‘∞≥Á≈ √ª «’ «¬‘Ȫ ÙÏÁ «⁄ºÂª ÁΔ Íπ≈‰Δ Ó«‘’ Ï⁄≈¬Δ ‹≈ √’∂Õ √Ø
«¬‘ ‘∞‰ “¡ß◊√ß◊ Íß‹≈Ï” Á∂ Í≈·’ª Ò¬Δ ‘≈˜ ‘ÀÕ

̱ÙÈ «Ë¡≈ÈÍπΔ ¿∞¯ ÒÂΔ«Î¡ª ÁΔ ‚≈«¬À’‡Δ

◊∞Á∂Ú ⁄Ω‘≈È
«ÙÚ ’∞Ó≈ «Í¡≈ È≈Ò ¿∞√ ȱ≥ Ï≈‘Ó‰ ¡≈÷Á≈ Óº’Δ Á∂ ÓπÓπ«¡ª ÁΔ ’Û≈’∂Á≈ Â≈˜◊Δ Â∂ √Ú≈Á
‘∞≥Á≈ √ΔÕ ‘∞‰ Ò∂÷’ ÁØ√ ¿∞√ ȱ≥ Í≥«‚ ’«‘ ’∂
ÏπÒ≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ Ì≈Ú∂∫ ÁØ‘ª ÙÏÁª Á≈ Ó≥ÂÚ «¬’Ø ‘À,
Í ̱ÙÈ «ÙÚ Á∂ ÚÂ∂ Ï≈‘Ó‰ ÙÏÁ È≈Ò «Ìº‹Δ
«ÏºÒΔ Ï‰ ‹ªÁ≈ √Δ ¡Â∂ ¡º‹ Í≥‚ ÙÏÁ È≈Ò ◊ØÌΔ
Á∂ ÎπºÒ Úª◊ «÷Û∑ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ Í«‘Òª ̱ÙÈ «¬’
√≥◊≈¿±, ÒÀ≈ «‘≥Á» Óπ≥‚≈ ‘∞≥Á≈ √ΔÕ ⁄≥‚Δ◊Û∑ ¡≈ ’∂
¿∞√ ¡≈Í‰Δ ÙÓ ¡Â∂ ”◊∞Ï” ÁΔ ·È Ì≥ÈΔÕ
’«ÚÂ≈ ȱ≥ Ó»≥‘ Ó≈È Òº◊ «Í¡≈ ª ̱ÙÈ «Ë¡≈ÈÍπΔ
¡÷Ú≈«¬¡≈Õ ¡º‹’Ò∑ ¿∞‘ ’«ÚÂ≈ È≈Ò ’º‡Δ ’ ’∂
«Ú¡≥◊’≈Δ ÚºÒ ‘Ø «◊¡≈ ‘À ¡Â∂ «√¯ ̱ÙÈ «‘
«◊¡≈ ‘À - «¬’Á≥Ó Ï≈‘Ó‰ ¡Â∂ Ï≈‰Δ¡≈ - ◊≈◊Δ
¡Â∂ «ÙÚ Á≈ √πÓ∂Ò - Ú≈Â’Δ ’«ÚÂ≈ ¡Â∂ «Ú¡≥◊
ÁΔ ÁπÓ∂ÒÕ «Ï¡≈È Íº÷Ø∫ ¿∞‘ ◊≈◊Δ ”Â∂ «◊¡≈ ‘À
¡Â∂ ÙÏÁ≈ÚÒΔ Íº÷Ø∫ «ÙÚ Â∂Õ «ÙÚ È±≥ ¿∞√ ”Â∂ ’ØÛª
¡≈√ª √ÈÕ
ÓπÈÙΔ ÍzÓ∂ ⁄≥Á Á≈ ¡√ÒΔ Èª¡ ËÈÍ ≈¬∂ √Δ
¡Â∂ È≈È’ «√≥ÿ Á≈ ‘≥√ ≈‹ √»ΔÕ √≈‚∂ ̱ÙÈ Á≈
¡√ÒΔ Èª Ï∂ÈÂΔ √»Í ÙÓ≈ ‘ÀÕ Í Ȫ «Ú⁄ ’Δ
«Í¡≈ ‘À? ¿∞‘ ‘ºÊª Â∂ Ó»‘≥ Á≈ ÷櫇¡≈ ÷ªÁ≈ ‘ÀÕ ◊ºÒ
Ì≈Ú∂∫ «’Ùª «Ú⁄ ’Á≈ ‘À Í ÈØ¬Δ ’Á≈ ‘ÀÕ
ÍΔ∫Á≈ ‹º‡ª Úª◊ ‘À Í «ÍÒ≈¿∞‰ ÂØ∫ ·∂· Ï≈‰Δ¬∂ Úª◊
̺‹Á≈ ‘ÀÕ ÒÂΔÎ∂ ÿÛÁ≈ ‘ÀÕ √Óª ’Ø¬Δ ÚΔ ‘ØÚÕ∂ Ó√ÒÈ
¿∞‘ Ï≈Ù «Ú⁄ «Ìº‹Á≈ Ϻ√ ¿∞‚Δ’ «‘≈ ‘ØÚ∂ ‹ª Â∞È≥ Δ
‘Ø¬Δ ÒØ’Ò Ïº√ «Ú⁄ Î√ ’∂ √Ú≈Δ Ï«‰¡≈ ‘ØÚ,∂ ¿∞‘
ÒÂΔÎ∂ ÁΔ ÒºÂ È‘Δ∫ ¤º‚Á≈Õ ¿∞√ Á∂ ÒÂΔ«Î¡ª «Ú⁄
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
‘∞Á≥ ≈ ‘ÀÕ ’«‘≥Á≈ ‘À: T‹ÁØ∫ «˜≥Á◊Δ ”⁄Ø∫ «ÁÒ⁄√ÍΔ
Óπ’
º ◊¬Δ ª ÓÈ «Ú⁄ Í«‘Ò Ó∂Δ ‘ØÚ◊ ∂ ΔÕU ¿∞√ ÁΔ
«˜≥Á◊Δ «Ú⁄ÒΔ «ÁÒ⁄√ÍΔ Á≈ ª √≈ȱ≥ ÍÂ≈ È‘Δ∫ Í
¡≈͉∂ ÒÂΔ«Î¡ª «Ú⁄ÒΔ «ÁÒ⁄√ÍΔ ¡‹∂ ÂΔ’ ¿∞√ È∂
ÓÈ È‘Δ∫ «ÁºÂΔÕ ÒÂΔÎ∂ √πȉ Ò¬Δ ÚΔ ¿∞√Á∂ Ó»‘≥
ÚºÒ Ú∂÷«Á¡ª Â∞‘≈ȱ≥ «¬≥˜≈ ’ÈΔ ÍÀ∫ÁΔ ‘À ¿∞√Á∂
Ó»‘≥ ”⁄Ø∫ ÒÂΔÎ∂ «¬≥‹ «È’ÒÁ∂ ‘È «‹Ú∂∫ ÓÁ≈Δ ÁΔ
÷≈ÒΔ Í‡≈Δ ”⁄Ø∫ ‹Δ∫Á∂ ‹≈◊Á∂ ’Ï»ÂÕ Ï≥Á≈ ¿∞‘
Ï‘∞ ÚËΔ¡≈ ‘À, Í ÒßÓΔ Á≈Û∑Δ È≈Ò È’ÒΔ ‹≈ÍÁ≈
‘À ¡Â∂ ÒßÓΔ Á≈Û∑Δ ÂØ∫ ψÀ ÚΔ È’ÒΔÕ
̱ÙÈ È±≥ Í≈·’ √˜≈ Úª◊ «ÓÒ∂ ‘ÈÕ «¬√ ‘ºÁ
ÂΔ’ «’ ≈ Á∂ «◊¡≈ª Ú‹∂∫ Ï≈¡Á ¡Â∂ ⁄≈ Ú‹∂
ÂØ∫ Í«‘Òª ÚΔ ¿∞√Á≈ ÁÚ≈˜≈ ÷Û’Á≈ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ
÷Û’Á∂ ÁÚ≈˜∂ Á∂ Ï≈Ú˜»Á «Ò÷‰≈, ÍÛ∑‰≈, ÒÂΔÎ∂
ÿÛ‰≈ ¡Â∂ ÏØÒ≈ ‘Ø ‹≈‰≈ ¿∞√ÁΔ ¡≈Á ω ◊¬Δ
‘ÀÕ ¡º‹’ºÒ∑ ¡≈͉∂ ¡≈Í È±≥ ¿∞√ ’∞fi «˜¡≈Á≈ ‘Δ √ªÌ
«Ò¡≈ ¡Â∂ ≈÷Úª ’ «Ò¡≈ ‘ÀÕ «¬√ √Ì ’∞æfi Á≈
«¬’ ¡‰-√≈«‘Â’ ’≈‰ «¬‘ ‘À «’ ¿∞√ȱ≥ «ÓºÂª
ÁΔ ÒØÛ È‘Δ∫, «’¿∞∫«’ «¬‘Ȫ ÁΔ ¿∞√ȱ≥ ÊØÛ È‘Δ∫Õ
‘ª, «ÓºÂª ȱ≥ ¿∞√ÁΔ ÒØÛ ˜» ‘ÀÕ
ÓØ‘È Ì≥‚≈Δ È≈Ò ¿∞√ÁΔ Ï‘∞ ͺ‡ÁΔ ‘ÀÕ ÁØÚ∂∫
‹‰∂ ’≈ÎΔ ‘≈¿±√ Á∂ È∞º’ Ú≈ÒΔ ‡∂ÏÒ Â∂ ؘ≈È≈
«ÓÒÁ∂ ‘ÈÕ ’Á∂ ’Á≈¬Δ∫ ÁØ√ ÚΔ Ù≈«ÓÒ ‘Ø ‹ªÁ∂
‘ÈÕ ÁØ√ ’Ø¬Δ ÚΔ ‘ØÚ∂ Ì≥‚≈Δ Í«‘Òª ¿∞√ÁΔ Â≈Δ¯
’Á≈ ‘À ¡Â∂ ̱ÙÈ ¡≈ÒÓ≈È≈-Î≈˜Ò≈È≈ ¡≥Á≈˜ «Ú⁄
(Ï√≈ B@AE) : 25

̱ÙÈ ÁΔ ⁄«⁄ Íπ√Â’ “«√‹‰Ë≈≈” Á≈ ‡≈¬Δ‡Ò
«¬√ÁΔ Â≈¬ΔÁ ’Á≈ ‘ÀÕ ¬∂√∂ ÁΩ≈È ’≈ÎΔ Á∂ «Í¡≈Ò∂
¡Â∂ Ï≈«¬Ò-È∞Ó≈ ÒÂΔÎ∂ ÈÓ»Á≈ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Ì±ÙÈ
Á∂ «„º‚ «Ú⁄ ‹È≈ÈΔ Á∂ «„º‚ Úª◊ ’∞fi ‹∞Ï≥ Ù «‹‘Δ
‘∞Á
≥ Δ ‘À ¡Â∂ ÒÂΔÎ≈ ÍÒ∂‡ «Ú⁄ ¡≈ «‚º◊Á≈ ‘ÀÕ Ì±ÙÈ
’ØÒ «¬’Ø ÒÂΔ¯∂ ȱ≥ Ú≈-Ú≈ ÿÛÈ √≥Ú≈È ÁΔ ’Ò≈
‘ÀÕ ¿∞√˘ ¡≈͉≈ Ï∂‘≈ Ó≈Ò Â≈˜≈ ’’∂ Ú∂⁄‰≈ ¡≈¿∞∫Á≈
‘ÀÕ «¬≥‹ «¬’Ø ‡∂ÏÒ Â∂ «¬’Ø «‹‘∂ ÒÂΔ«Î¡ª È≈Ò ¿∞‘
Ò◊≈Â≈ ¡≈Í‰Δ «Ú¡≥◊-≈‹Δ √’≈ ⁄Ò≈ √’Á≈
‘ÀÕ ¿∞√ «Ú⁄ ¡√ºÎÒ √’≈Δ ’Ó⁄≈Δ Á∂ √≈∂ ◊∞‰
‘ÈÕ «¬È∑ª «Ú⁄Ø∫ Ï‘∞Â∂ ¿∞√ȱ≥ «Ú≈√ÂÈ ‹ª ¡≈ÁÂÈ
«ÓÒ∂ ‘ÈÕ Ó√ÒÈ ¿∞‘ Î»Ò ⁄≥Á Ó≈ÈÚ Úª◊ Ï≥Á≈
’∞ÏÁ≥ ≈ Ú∂÷ ’∂ ◊ºÒ È‘Δ∫ ’Á≈ (÷πÁ≈ ıÀ ’∂!)Õ ‹∂
’Ø¬Δ √’≈» ÁÏ≈Δ ¡Î√ √≈«‘Â’≈ ‘ØÚ∂ ª ¿∞‘
”Ï«·ß‚∂ Á≈ Ï≈‰Δ¡≈” «Ò÷‰ ÏÀ· ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ¡◊
’Ø¬Δ ‘Ó≈ÂÛ∑ ÂÓ≈ÂÛ∑ ‘ØÚ∂ ª ¡≈Í‰Δ ·∂· Í≥‚Â≈¬Δ
fi≈ÛÈ Òº◊ ÍÚ∂◊≈Õ ¿∞√ÁΔ È≈˜◊Δ ÚΔ ÏπΔ ‘À ¡Â∂
¿∞√ ÁΔ Â∞‘≈‚Δ ’ΔÂΔ Â≈Δ¯ ÚΔÕ
Á∂‘ Ë≈Δ¡ª ȱ≥ ‚∂◊‰ Ò¬Δ ¿∞√ ’ØÒ ÁØ-Ë≈Δ
‘«Ê¡≈ ‘ÀÕ «¬‘ fi»· È‘Δ∫ ‘ØÚ∂◊≈ ‹∂ ÓÀ∫ ’‘ª «’
ÒØ’ ¿∞√Á∂ ÿ ‹≈ ’∂ ¿∞√ÁΔ √∂Ú≈ Íπº¤Á∂ ‘È «’¿∞∫«’
¿∞‘ ¿∞√ÁΔ ¡≈ÒØ⁄È≈ ÂØ∫ ‚Á∂ ‘ÈÕ Í «¬√Á≈
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
Á»√≈ Í«‘Ò» ÚΔ ‘ÀÕ Í≈·’ª Á∂ È≈Ò-È≈Ò Ì±ÙÈ È∂
¡≈͉∂ ÁπÙÓ‰ ÚΔ Í≈Ò Ò¬∂ ‘ÈÕ ¿∞‘ ’Á∂ ¡≈͉Δ
¡≈¬Δ ÂØ∫ ‡ˇÁ≈ È‘Δ∫, ¡Â∂ «¬‘ ¡≈¬Δ ‘Ó∂Ùª ¡≈¬Δ
«‘≥ÁΔ ‘ÀÕ ¿∞‘ ’Á∂ È’ÒΔ «√º’∂ È‘Δ∫ Ó≥ÈÁ≈ ¡Â∂ È≈
’Á∂ ¡≈Í ⁄ÒªÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ «Ú¡≥◊ ȱ≥ ◊Ò ’ΔÓª
¡Â∂ Íπ≈‰∂ Óπº„ª ȱ≥ ’º‡‰ Ò¬Δ Í√≈Ó Á∂ ’∞‘≈Û∂
Úª◊ ⁄ÒªÁ≈ ‘ÀÕ Ì≈Ú∂∫ «¬‘Δ ’∞‘≈Û≈ ¿∞‘ ’¬Δ Ú≈
¡≈͉∂ ÍÀΔ∫ ÚΔ Ó≈ ÒÀ∫Á≈ ‘ÀÕ
Ï‘∞ «⁄ ÁΔ ◊ºÒ ‘À «’ «¬’ «ÁÈ ÓÀ∫ ¡Â∂
̱ÙÈ ØÍÛ È±≥ ‹≈ ‘∂ √ª «’ √Â∂ «Ú⁄ ÓΔÙ≈ «ÓÒ
«◊¡≈Õ ÓΔÙ∂ È∂ ◊ºÒª-◊ºÒª «Ú⁄ ̱ÙÈ È±≥ «’‘≈ «’ ¿∞‘
¿∞√ ÁΔ ’«ÚÂ≈ ÁΔ ¡≈ÒØ⁄È≈ È≈ «Ò÷∂, «‹√ Â∑ª ¿∞√
‘Ø ’¬Δ¡ª Ï≈∂ ¿∞‘Ȫ «ÁȪ «Ú⁄ ¿∞√ È∂ ’ΔÂ≈ √ΔÕ
̱ÙÈ ¡ºÂ «ÓºÂ≈È≈ ¡≥Á≈˜ «Ú⁄ ⁄πͺ «‘≈, «‹√ Á≈
Ì≈Ú √Δ ”‹≈‘ «ÓºÂ≈ ÂÀÈ≥± ¤º‚ «ÁºÂ≈” ¡Â∂ «Ú√’Δ Á≈
«¬’ ¡ºË≈ ı≈ ‘Ø «◊¡≈ «‹‘Û≈ ¡√Δ∫ «Â≥Ȫ È∂ «¬’
„º·Δ ‘Ø¬Δ Áπ’≈È Á∂ ÷ØÒ∂ «Ú⁄ ÷Ûث¡ª ÍΔÂ≈Õ
̱ÙÈ ’ØÒ ÈØ¬Δ Ô≈ÁÁ≈Ù ‘À, Í ‘Ú≈ Á∂ ÏπÒº ∂
È≈Ò ¿∞√ȱ≥ ¡≈͉∂ ’Ó∂ Á≈ ÁÚ≈˜≈ Ï≥Á ’È≈ ÍÀ∫Á≈
‘ÀÕ ’«ÚÂ≈ Á∂ «÷Ò≈¯ ◊ºÒ ’Á≈ ¿∞‘ «ÙÚ ’∞Ó≈
Úª◊ ¿∞Á≈√ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À ¡Â∂ Ì≈Ú∞’ ÚΔÕ Ù≈Ï ÍΔ ’∂
Í»∂ ¡≈Í∂ «Ú⁄ ¡≈ ‹≈‰ ÁΔ Í≥Í≈ ¿∞√ «ÙÚ ’∞Ó≈Δ
¡≥Á≈˜ «Ú⁄ ’≈«¬Ó º÷Δ ‘ÀÕ Ù≈Ï ÍΔ∫«Á¡ª ¿∞‘
¡≈Í‰Δ ‹∂Ï ’º‡ ’∂ Á»√∂ Á∂ «◊Ò≈√ «Ú⁄ Í≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
’Á∂ ̱ÙÈ Á≈ «ÙÚ È≈Ò ⁄≥‚Δ◊Û∑ «Ú⁄ √Ì ÂØ∫ ÚºË
È∂Û √ΔÕ ¡º‹ ‘ ‹‰∂ ÷‰∂ È≈Ò ¿∞√Á≈ È∂Û ‘ÀÕ
̱ÙÈ È≈Ò Ó∂Δ ‹≈‰Í¤≈‰ AIG@ Á∂ ’ΔÏ
‘Ø¬Δ ‹ÁØ∫ ¿∞‘ ”’«ÚÂ≈” ¡Â∂ ”’‘≈‰Δ” Á≈ Ò∂÷’ √ΔÕ
ÓπÒ≈’ Á∂ Í«‘Ò∂ ‘Δ «ÁÈ ÓÀ∫ Ú∂«÷¡≈ «’ ¿∞√Á∂ ‘ºÊ
«Ú⁄ «ÙÚ ’∞Ó≈ ÁΔ «’Â≈Ï ”ÓÀ∫ Â∂ ÓÀ∫” Á∂ ◊∂ÒΔ Í»¯
√ÈÕ ¿∞‘ Ï‘∞ ‘؉‘≈ Òº◊Á≈ √ΔÕ «¬’Á≥Ó «ÓºÂ≈È≈
¡Â∂ ¿∞Á≈√Õ ¿∞√ÁΔ ¿∞Á≈√Δ «Ú⁄ «ÙÚ ’∞Ó≈ ÏØÒÁ≈
√Δ ¡Â∂ ¿∞√ÁΔ¡ª ’«ÚÂ≈Úª «Ú⁄ «Ë¡≈ÈÍπÕ ¿∞‘ «¬’
’√»ÂΔ «‹‘Δ Ï√≈ÂΔ «Ú⁄ «‘≥Á≈ √Δ ¡Â∂ «√◊‡Δ
Ë»¬∫∂ È≈Ò ”«¬’ Ó√Δ‘≈ ‘Ø”ÁΔ ¿∞‚Δ’ ’ «‘≈ √ΔÕ
ÓÀÈ≥± ÍÂ≈ Òº◊≈ «’ ¿∞‘ «Ë¡≈ÈÍπ ÂØ∫ «√ºË≈ √Â≈¬Δ
√À’‡ «Ú⁄ ÙÓ≈ À√‡Ø∫À ‡ ÁΔ ⁄ΩÊΔ Ó≥˜Ò ¿πÂ∂ √«ÊºÂ
Ï√≈ÂΔ «Ú⁄ ¡≈ «‚º◊≈ √Δ «‹√Á≈ ÁÚ≈‹≈ Áπ’≈È Á∂
(Ï√≈ B@AE) : 26
 «Ú¡ß◊’≈ È≈ÒØ∫ ÚË∂∂ «¬’ «⁄ßÂ’ - ̱ÙÈ ¿π¯ ̱ÙÈ «Ë¡≈ÈÍπΔ
«Í¤Ò∂ Í≈√∂ ÂØ∫ √ΔÕ «¬√ «Ú⁄ Ó≥‹Δ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «¬’
√Δ«Ó≥‡Δ ⁄Ω∫Â≈ ÚΔ √Δ «‹√ ¿∞μÂ∂ ÏÀ· ‚≈’‡ ‘«Ì‹È
«√≥ÿ ¡Â∂ «Íz√≥ ΔÍÒ ÍzΔÂÓ «√≥ÿ Ú◊Δ¡ª ‘º√ÂΔ¡ª
¿∞√ Á∂ ÒÂΔ«Î¡ª ȱ≥ ⁄≈‘ «Ú⁄ ‚ØÏ ’∂ ÷ªÁΔ¡ª √ÈÕ ÓÀ∫
ÚΔ ¿∞Á∫Ø «¬√∂ √À’‡ «Ú⁄ ’∞fi Ó’≈È ¤º‚ ’∂ «‘≥Á≈
√ª √Ø ¡’√ ¿∞√ È≈Ò ÓπÒ≈’≈ ‘∞Á ≥ Δ «‘≥ÁΔÕ ÓÀ∫
Ú∂«÷¡≈ «’ ¿∞√ ’ØÒ ‘Ó∂Ùª ⁄Ø∫ÁΔ¡ª ıÏª Á≈ Ì≥‚≈
‘∞Á
≥ ≈Õ “«ÙÚ ÎÙ ¿πÂ∂ «„º‚ Ì≈ Ò∂‡ ’∂ ’«ÚÂ≈
«Ò÷Á≈ ‘ÀÕ √Û’ Á∂ √¯∂ ”Â∂” «ÁÒ ÷ ’∂ ≥◊ΔÈ
‹Ú≈ÈΔ¡ª √Ø‘‹Ú≈ÁΔ ’ÚΔ È±≥ «ÓÒÁΔ¡ª ‘ÈÕ «Ú≥Á
ÚΔ ¡≈Í‰Δ ⁄⁄≈ ÏØÂÒ Á∂ ‚º‡ È≈Ò ’Ú≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ
’ºÒ∑ «ÈÓÒ ¡ÍÈ È∂ √«Â¡≈ÊΔ Á≈ ÿØÛ≈ Ï≈ÁÙ≈‘
◊‡ «Ú⁄ √π‡º «ÁºÂ≈ «‹√ ÂØ∫ È≈˜ ‘Ø ’∂ √«Â¡≈ÊΔ
¿∞√∂ Ú∂Ò∂ ¿∞√ Á≈ ÿ ¤º‚ ’∂ ⁄Ò∂ «◊¡≈ ¡Â∂ ≈Â
∂Ò◊º‚Δ Á∂ ¡Â√ÏÒ «Ú⁄ ’º‡ΔÕ” ÚˆÀ≈ ÚˆÀ≈Õ ‘ΩÒ∂
‘ΩÒ∂ ̱√È Ó∂∂ Ò¬Δ ÁπÒºÌ Ú√ ‘∞Á≥ ≈ «◊¡≈, «’¿∞∫«’
¿∞‘ √Â≈¬Δ √À’‡ ¤º‚ ’∂, «‹ºÊ∂ ÓÀ∫ ÚΔ «‘≥Á≈ √ª,
B@ √À’‡ «Ú⁄ ⁄Ò≈ «◊¡≈ √ΔÕ fiº‡ ‘Δ ¿∞‘ B@
√À’‡ «Ú⁄ ÁØ «Â≥È Ó’≈È ÏÁÒ ’∂ BA √À’‡ «Ú⁄
‹≈ ⁄π’º ≈ √Δ «‹ºÊ∂ ¿∞√ ÁΔ ‘∞‰ Ú≈ÒΔ Ú‘∞‡Δ, «‹‘ÛΔ
¿∞Á∫Ø ¡‹∂ «Ó√ √π«≥Á ‘∞Á ≥ Δ √Δ ¡Â∂ √’ºÂ∂ «Ú⁄
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ÈΩ’Δ ’ÁΔ √Δ, ÓÀ∫ «¬’ √Ú∂ ̱ÙÈ Á∂ ’ÍÛ∂ ËØ∫ÁΔ
Ú∂÷ΔÕ Ì±ÙÈ ‘∞‰ Ò◊≈Â≈ «Ó‘È ’ «‘≈ √Δ ¡Â∂
‘≥„∂ ‘ج∂ √≈«‘Â’≈ª È≈Ò Ï‘∞ Ó∂Ò‹ØÒ ÷Á≈ √ΔÕ
¿∞√ ȱ≥ Ú≈‘-Ú≈‘ «ÓÒ‰ Òº◊ Í¬Δ √Δ ¡Â∂ ’∞ÛΔ¡ª
”«¬’ Ó√Δ‘≈ ‘Ø” ÁΔ¡ª ËÛ≈-ËÛ ◊≈‘’ ω ‘Δ¡ª
√È, «‹√ Á≈ ÍÂ≈ ¿∞√ ȱ≥ Í≥‹≈Ï Ïπ’º √À∫‡ Á∂ «¬≥È⁄≈‹
ÍzÂ≈Í Ó«‘Â≈ ÂØ∫ Òº◊ ‹ªÁ≈ √ΔÕ
√≈«‘ «Ú⁄ ̱ÙÈ Á≈ Á≈÷Ò≈ ÍÀØ‚Δ È≈Ò
‘Ø«¬¡≈, «‹‘ÛΔ «Ò÷‰Δ ‹ª ‹ØÛÈΔ ¿∞√ ‘∞‰ ÂΔ’
È‘Δ∫ ¤º‚ΔÕ «Ú¡≥◊’≈ Á≈ «¬’ Áπ÷ªÂ ‘∞Á ≥ ≈ ‘À «’
ÒØ’Δ∫ ¿∞√ ȱ≥ ◊≥ÌΔÂ≈ È≈Ò È‘Δ∫ ÒÀ∫Á∂Õ ’∞fi ¡‹∂‘≈
‘Δ √≈‚∂ ̱ÙÈ È≈Ò ÚΔ ‘Ø«¬¡≈Õ ‹Á ¿∞‘ ◊≥ÌΔ ‘∞Á ≥ ≈
‘À ª Ù≈ ̫¡≈ ‹≈ÍÁ≈ ‘À ¡Â∂ «¬√ Ò¬Δ È≈
«¬ÂÏ≈ ’È ÔØ◊, Ù≈«¬Á «¬√∂ ’’∂ ¿∞√ Á∂ ÁØ√Â
¿∞√ ÁΔ ¡≈ÒØ⁄È≈ Á∂ ‚ ÂØ∫ ω∂ ‘È È≈ «’ «Í¡≈
ÂØ∫Õ ’∞fi «¬√∂ Â∑ª ‘À «’ ÒØ’ ¿∞√Á∂ ÒÂΔ«Î¡ª ¡Â∂
”«◊¡≈È” Ò¬Δ ‹ªÁ∂ ‘È È≈ «’ ¿∞√ È≈Ò ÁØ√ÂΔ Á≈
Á≥Ó ÌÈÕ ¿∞‘ «Ú⁄≈≈ Ï‘∞ «¬’ºÒ≈ ‘À ¡≈͉∂ ¡≈Ò∂
Áπ¡≈Ò∂ ‹∞ÛΔ ÌΔÛ «Ú⁄, «¬’ ≈‹∂ Úª◊, «‹‘Û≈ Ì∂
ÁÏ≈ «Ú⁄ «Ú⁄ «¬’ºÒ≈ ‘∞Á ≥ ≈ ‘À, «’¿∞∫«’ ’Ø¬Δ ¿∞√
Á∂ ”‘≈‰” Á≈ È‘Δ∫ ‘∞Á ≥ ≈Õ Ó˜≈’Δ¡≈ √πÌ≈ È∂ ̱ÙÈ È±≥
(Ï√≈ B@AE) : 27
«’√∂ È≈Ò «Èº‹Δ È‘Δ∫ ‘؉ «ÁºÂ≈Õ «¬‘ ’≈Ò≈ Ó˜≈’ ‘À,
«‹√ È≈Ò Ì±ÙÈ È±≥ «¬’º«Ò¡ª ÒÛÈ≈ ‘ØÚ◊ ∂ ≈Õ
Ì∞ÙÈ Á≈ «Ú¡≥◊ Í≥‹≈ÏΔ «Ú⁄ ¡≈Í‰Δ «’√Ó
Á≈ ‘ÀÕ «‘≥ÁΔ «Ú⁄ ‘Δ √≥’ Í≈√≈¬Δ È≈Ò «’√∂ ‘ºÁ
ÂΔ’ «¬‘ «ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ Í «Î ÚΔ Ú≥È◊Δ Á≈ ¡≥Â
‘ÀÕ ¿∞‘ Ì≈Ú∂∫ ’Á∂ ˜≈ÂΔ ÍºË Á≈ «Ú¡≥◊ ÚΔ ’º√Á≈
‘À Í ¿∞√Á≈ «Ú¡≥◊ «¬ÂÈ≈ √»ıÓ ‘∞≥Á≈ ‘À «’ ◊ºÒ
Ò◊Ì◊ √≈Î ‘∞≥ÁΔ ‘Ø¬Δ ÚΔ √≈¯ È‘Δ∫ ‘∞≥ÁΔÕ ¿∞√Á≈
Ó˜≈’ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò Ò√»Û∂ ÁΔ «◊‡’ Úª◊ ⁄π≥ÓÛ
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ Ì±ÙÈ Á≈ Ó»≥‘ ¡Â∂ «ÁÓ≈◊ Ï‘∞ ˜ı∂˜
‘ÈÕ ¿∞√ ÁΔ ¿∞Á≈√Δ ÚΔ ’«¬∂«‡Ú ‘∞≥ÁΔ ‘À ¡Â∂
¿∞√ÁΔ «⁄≥Â≈ ÚΔÕ «¬‘ ◊∞‰ Ï‘∞ Êπ‘Û∂ Ò∂÷’ª «Ú⁄
‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ «ÙÚ ’∞Ó≈ ’ØÒ «¬‘ ◊∞‰ √ΔÕ
̱ÙÈ È∂ Ï‘∞ √≈∂ Ù≈«¬ ‹≥ÓÁ∂, Ó’Ï»Ò ‘∞≥Á∂
¡Â∂ ÓÁ∂ Ú∂÷∂ ‘ÈÕ ¡‹∂ ’ºÒ∑ ÁΔ ◊ºÒ ‘À «’ ̱ÙÈ
¡≈Í‰Δ Ï√≈ÂΔ «Ú⁄ «ÙÚ ’∞Ó≈ Á∂ «◊Ò≈√ È≈Ò
«√◊‡ Á∂ Ë»¬∂∫ «Ú⁄ ’«ÚÂ≈ Á∂ ˜Ï∂ ’Á≈ ‘∞≥Á≈
√ΔÕ ¡‹∂ ’ºÒ∑ ¿∞‘ ¡Â∂ ¡ÓΔÂؘ ¡ºËΔ-¡ºËΔ ≈ ÂΔ’
√Û’ª ”Â∂ ÏÀ·∂ ≈ Á∂ √Ï≥˪ Ï≈∂ «Ú⁄≈ ’Á∂
«‘≥Á∂ √È, «‹√ Á≈ ◊Ú≈‘ ’Â≈ „≈Ï∂ Ú≈Ò≈ √Δ ‹Ø
‘∞‰ ¿∞‘ √π◊Ú≈√ ‘Ø ⁄πº’≈ ‘ÀÕ ¡‹∂ ’ºÒ∑ √π‹ΔÂ
Í≈Â ¿∞√ ȱ≥ ¡≈͉≈ ’Ò≈Ó √π‰≈«¬¡≈ ’Á≈ √Δ
¡Â∂ ̱ÙÈ Ú≈‘-Ú≈‘ ’Á≈ ‘∞Á ≥ ≈ √Δ, «‹√ «Ú⁄ Í≈Â
ȱ≥ Á≈Á ÿº‡ ¡Â∂ Ó˜≈’ ÚË∂∂ Òº◊Á≈ √ΔÕ Í ̱ÙÈ
Á∂ Ó˜≈’ Ó˜≈’ «Ú⁄ ‘Δ ¿∞‘ Ó’Ï»ˇ Ù≈«¬ ω
«◊¡≈ «‹‘ÛΔ ’Ø¬Δ Ó˜≈’ ÁΔ ◊ºÒ È‘Δ∫Õ ¡‹∂ ’ºÒ∑
¿∞Á» Á≈ Ù≈«¬ Íz∂Ó Ï≈Ï‡ÈΔ ¿∞√ Á∂ ÿ ÏÀ·≈
Í≥‹≈ÏΔ ÁΔ¡ª ˆ˜Òª √π‰≈¿∞∫Á≈ «’Â≈Ï ¤Í≈¿∞‰ Ï≈∂
√Ò≈‘ª ’Á≈ ‘∞≥Á≈ √ΔÕ Ì±ÙÈ È∂ Ï‘∞ ’∞fi Ú∂«÷¡≈
√π«‰¡≈ ¡Â∂ κ«’¡≈ ‘ÀÕ Îº’‰ Ú≈ÒΔ¡ª ⁄Δ˜ª «Ú⁄
⁄≥‚Δ◊Û∑ ÁΔ Ë»Û ÚΔ Ù≈«ÓÒ ‘ÀÕ «¬ÊØ∫ ÁΔ¡ª √Û’ª,
’≈ÎΔ ‘≈¿±√, ·∂«’¡ª ¡Â∂ ‘Ø√‡Òª È∂ ¿∞√Á≈ ÿ∂≈
«¬ÂÈ≈ ÓØ’Ò≈ ’ΔÂ≈ ‘À «’ ¿∞‘ ıÏª, Ú≈’ÎΔ¡ºÂª,
√≈«‘Â’ ¡Â∂ ˆÀ√≈«‘Â’ ÒÂΔ«Î¡ª ÁΔ ‚≈«¬À’‡Δ
ω «◊¡≈ ‘ÀÕ «‹‘ÛΔ ıÏ √≈∂ Í≥‹≈Ï ÁΔ ı≈’
¤≈«‰¡ª È‘Δ∫ «ÓÒÁΔ, ¿∞‘ ̱ÙÈ È≈Ò «¬’Ø Ì∂∫‡
«Ú⁄ «ÓÒ ‹ªÁΔ ‘ÀÕ ¿∞√ È∂ Í≥‹≈ÏΔ Á≈ «˜’ ÍÀÁ≈
’ΔÂ≈ ‘À ¡Â∂ Í≥‹≈ÏΔ Ò¬Δ «˜’ ¡Â∂ «¬√ ≈‘Δ∫
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
¡≈͉≈Õ ¿∞√ Á∂ ¡≥Á≈˜ È∂ Í≥‹≈ÏΔ «Ú¡≥◊ ÁΔ Á≥Á-
«√º’Û ¡Â∂ ·È Ì≥ÈΔ ‘ÀÕ «Íº¤∂ «‹‘∂ ¿∞‘ ’«ÚÂ≈ Á∂
«Íº¤∂ ’ÒÓ Á≈ √؇≈ ÒÀ ’∂ ÍÀ «◊¡≈ √ΔÕ ”’«ÚÂ≈ Á≈
Ô∞º◊ ÏΔ «◊¡≈” Á≈ «˜’ ¿∞√ Á∂ «√Ò∂÷ ÂØ∫
⁄º«Ò¡≈ ‘À ¡Â∂ ¡º‹ ÂΔ’ ˜Ø Í’Û «‘≈ ‘ÀÕ ¿∞√ Á∂
Ï’ΩÒ ’¬Δ¡ª È∂ ¿∞√ Á∂ Ò∂÷ ÍÛ∑ ’∂ ’«ÚÂ≈ «Ò÷‰Δ
¤º‚ «ÁºÂΔ ‘À, «‹‘ÛΔ √Óª Í≈ ’∂ Í≥‹≈ÏΔ √≈«‘ ÁΔ
Ï‘∞ ں‚Δ Íz≈ÍÂΔ «√ºË ‘Ø √’ÁΔ ‘ÀÕ ¿∞√ Á∂ ÁØ√ª
«Ú⁄ Ú≥È √πÚ≥È∂ ÒØ’ Ù≈«ÓÒ ‘È, ¡≈Û∑ÂΔ¡ª ÂØ∫ ÒÀ ’∂
’Ò≈’≈ª º’Õ
̱ÙÈ ÁΔ √≥◊ ͫ‘Òª «¬ÂÈΔ Ó«‘≥◊Δ È‘Δ∫
√Δ ÍÀ∫ÁΔÕ ¡º‹ ’Ò∑ ª ⁄≈-⁄≈ ⁄º’ Ò≈ ’∂ ÚΔ
¿∞√ Á≈ ÿ «ÓÒ‰≈ Óπ‘≈Ò ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ ¡Â∂ ‹∂’ ºÏ
√ϺÏΔ∫ «ÓÒ ÚΔ ‹≈Ú∂ , ª ‹ª ª √≈‚∂ Ú◊≈ ’جΔ
‘Ø Ú≈Ë» «ÓºÂ ¿∞√ È≈Ò ‘∞≥Á≈ ‘À, ‹ª ’Ø¬Δ ‹ÒÁΔ ‘Δ
Ï≈‘Ò∂ Ï»‘∂ «Ú⁄Ø∫ «‹≥È Úª◊ «’√∂ «¤‰ ÚΔ ¡≈ ‡Í’
√’Á≈ ‘À ¡Â∂ «¬√ Â∑ª ̱ÙÈ È≈Ò ◊ºÒ ȱ≥ Â∞√Δ∫
¡≈Í‰Δ ÂØ È‘Δ∫ Á∂ √’Á∂Õ ¡‹∂‘∂ √Ó∂∫ ̱ÙÈ ÁΔ
‘≈Ò ¿∞√ È≈¬Δ Ú◊Δ ‘∞Á ≥ Δ ‘À «‹√ ȱ≥ «¬’∂ √Ó∂∫ ÁØ
◊≈‘’ Ì∞◊Â≈¿∞‰∂ ÍÀ ‹≈‰Õ ̱ÙÈ ’ØÒ Ó≈¬ΔÓ Á≈
ÚËΔ¡≈ ¡≈‡ ‘À, ¡Â∂ Ï≈‘Ó‰ Á≈ ı≈Ò√ «ÁÓ≈◊Õ
«¬‘Δ ’≈‰ ‘À «’ ¿∞√ Á∂ ÒÂΔ«Î¡ª «Ú⁄ ÚΔ √«Â¡Ó
ÂØ∫ «ÙÚ≥Ó ÂΔ’ Á≈ √¯ ‹ª √¯ ÁΔ Ë»Û ‘∞Á ≥ Δ ‘ÀÕ
«¬‘ ◊∞‰ ÚΔ Í≥‹≈ÏΔ «Ú⁄ ÁπÒºÌ ‘Δ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈
‘ÀÕ ¡’√ Í≥‹≈ÏΔ Á∂ «Ú¡≥◊’≈ ÿ‡È≈Úª ¡Â∂ «Ï¡≈È
”⁄Ø∫ ‘≈√≈ ÍÀÁ≈ ’Á∂ ‘È ‹Á «’ ̱ÙÈ «ÁÓ≈◊Δ ‘≈√≈
¿∞Í‹≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ «Î ÚΔ ¿∞√ Á≈ «Ú¡≥◊ ÒØ’ª È≈ÒØ∫
’º«‡¡≈ ‘Ø«¬¡≈ È‘Δ∫ ‘∞Á ≥ ≈Õ ”Ó≈√‡ Ï√Â≈ ≈Ó” ¿∞√
Á≈ ‡Δ.ÚΔ. ÎΔ⁄ ¡Â∂ Í≥‹≈ÏΔ «‡z«Ï¿±È Á≈ ’≈ÒÓ
”ÏØÒ ’ÏØÒ” «¬√ ÁΔ¡ª «‹≥Á≈ «Ó√≈Òª ‘ÈÕ Ì≈Ú∂∫
̱ÙÈ ÁΔ ÏºÒ-∂ ϺÒ∂ ÍÀ‚ Ø Δ¡ª ÂØ∫ Ù∞» ‘Ø¬Δ Í «¬‘
ψÀ ÍÀ ȱ≥ ÓØ⁄ ¡≈«¬¡ª ¿∞√ Á∂ √ΔΔ¡√ √≈«‘Â’
Ò∂÷ª ÚºÒ ÚºË ‘Δ ‘ÀÕ ¿∞√ ÁΔ Íπ√Â’ ”«√‹‰Ë≈≈”
¡«‹‘Δ «√ıÂ≈ ÁΔ «Ó√≈Ò ‘À, «‹ÊØ∫ ¿∞‘ «√ºË≈ Ó»‘≥
ÌÈ∂ √π◊ «Ú⁄ «‚º◊ √’Á≈ ‘ÀÕ Ì±ÙÈ ÂØ∫ ◊ºÒ ÍÀ‚ Ø Δ
Â∂ ¡≈ Í‘∞⁄≥ Δ ‘À ª «¬‘ ÍÀ‚Ø Δ ÂØ∫ ̱ÙÈ ÚºÒ ÚΔ Â∞Δ
‘ÀÕ ¡√Ò «Ú⁄ ̱ÙÈ Ú∂÷‰ ȱ≥ Ï≥Á≈ ÿº‡ ¡Â∂ ÍÀ‚ Ø Δ
ÚºË Ò◊Á≈ ‘ÀÕ ¿∞√ È∂ ÍÀØ‚Δ¡ª ’∂ÚÒ ¿∞‘Ȫ
(Ï√≈ B@AE) : 28
√≈«‘Â’≈ª ‹ª ¿∞È∑ª ÁΔ¡ª ’«ÚÂ≈Úª ¡≈«Á Ï≈∂
«Ò÷Δ¡ª ‘È, «‹È∑ª ȱ≥ ¿∞‘ Ï∂‘Áº «Í¡≈ ’Á≈ ‘ÀÕ
’∞fi Ú≥È◊Δ¡ª ‘≈˜ ‘È «‹‘ÛΔ¡ª «¬Ù«Â¡≈ª Úª◊
̱ÙÈ ÁΔ «Íº· Â∂ ⁄π≥ÓÛΔ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª ‘È:
√≥ «√≥ÿ √∂÷Ø∫ ¡≈÷∂ Â∂‹Ú≥ ȱ≥
Ó∂∂ Ú≈Ò≈ ‘≈Ò ‘؉≈ Â∂≈ ¡≥ ȱ≥Õ
◊ÒΔ¬∂∫ ◊ÒΔ¬∂∫ «ÎÁ∂ Í≥‹ ‘˜≈Δ ‘∞‰
Òº«Ì¡ª ÚΔ È‘Δ∫ ÒºÌÁ∂, ÒØ’-«Ò÷≈Δ ‘∞‰Õ
«¬’ ’∞ÛΔ È∂ «¬º«¤¡≈Ë≈Δ, √ºÍ‰Δ Úº√ «Ú⁄ ’ΔÂΔ ‘À
ÚÓΔ Á∂ ⁄Ω«◊Á∂ ÏÀ·∂, ‹Ø◊Δ Í≈ÒØ Í≈Ò ˙ Ô≈
◊ÒΔ ◊ÒΔ Ú‰‹≈∂ «ÚÁ∂ ÎÛ ÎÃΔª Á≈ ‹≈Ò ˙Ô≈
‹À «¬ßÁ≈ ‹À «¬ßÁ≈ ’±’‰, ‘æÊ «Ú⁄ fiß‚∂ Ò≈Ò ˙ Ô≈
¡≈÷ ̺·Δ Ú≈ÒΔ È±≥, ÈΔ ÍΔÛª Á≈ Í≈◊≈ Ó∂≈
√≈Û ’∂ √Ú≈‘ ’ Á∂
¡≈‡∂ ÁΔ¡ª «⁄Û¡ª ȱ≥ ’≈Úª È∂ «ÿ≈˙ ’ΔÂ≈
fi»·Δ Ó»·Δ ·≈‘ ’ Á∂Õ
¡º‹’ºÒ∑ ÒØ’≈‹ Ï≈∂ ¿∞√ÁΔ ÒØΔ ¡Â∂ «¬’
⁄؉-◊˜Ò Ï‘∞Â Ó’Ï»Ò ‘Ø ‘Δ¡ª ‘È, «‹Èª∑ Á≈
«˜’ ’∞Ó≈ «Ú’Ò Á∂ È≈Ò «È»ÍÓ≈ ÁºÂ È∂ √≥‚∂
√‡À∫‚‚ Á∂ ’≈ÒÓ “Î≈Ó Á ¯≥‡ Ø¡” «Ú⁄
÷»Ï√»ÂΔ È≈Ò ’ΔÂ≈ ‘ÀÕ Í Ù≈«¬Á √Ì ÂØ∫ ÚºË
¿∞√Á∂ «Ú¡≥◊ ÁΔ ÚËΔ¡≈ «Ó√≈Ò È≈◊Ó‰Δ Á≈ «Ú¡≥◊
«ÚÙ∂Ù ¡≥’ “Á∂÷ ’ÏΔ≈ ‘º«√¡≈” ‘ÀÕ √Ú≈Ò ÍÀÁ≈
‘∞Á
≥ ≈ ‘À «’ ’Δ Ì±ÙÈ ’∂ÚÒ «Ú¡≥◊’≈ ‘Δ ‘À? «Ú¡≥◊
Ï≈∂ ¿∞‘ Ï‘∞ √ΔΔ¡√ ‘∞Á≥ ≈ ‘ÀÕ Ì±ÙÈ ÍÛ∑≈¬Δ «Ò÷≈¬Δ
«Ú⁄ ÚΔ ‘∞«Ù¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ «◊¡≈ÈΔ Á≈ ◊ØÒ‚ ÓÀ‚Ò
¡Â∂ Í≥‹≈ÏΔ ÁΔ ¡ÀÓ. ¬∂. ÁΔ Î√‡ «‚ÚΔ˜ÈÕ ’«ÚÂ≈
ÂØ∫ Í«‘Òª Ù≈«¬Á ¿∞‘ ÍÂ≥◊ ¿∞‚≈¿∞∫Á≈ ‘ØÚ∂ «’¿∞∫«’
’«ÚÂ≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿∞‘ ¡º‹’ºÒ∑ ¿∞‘ ’ÚΔ¡ª Á≈ ÓıΩÒ
¿∞‚≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ “Í≥‹≈ÏΔ ’«ÚÂ≈ ÁΔ «¬‘ ‘ØÈΔ, ‘√Â,
Ï≈◊Δ , Ï∂ÁΔ, √ØÈΔ”Õ ‘∞‰ ¿∞‘ ÍzØÎÀ√ ‘ÀÕ Ì±ÙÈ √Î
¡Â∂ Ë»Û Á≈ Ȫ ‘ÀÕ «¬’ Ú≈ ¿∞√ «√◊‡ª ¤º‚ Á∂‰
ÁΔ «Â¡≈Δ ’ Ò¬ΔÕ «¬√ «Â¡≈Δ ÁΩ≈È ¿∞√
ÁΔ¡ª √ºÂ ‚ºÏΔ¡ª Òº◊ ◊¬Δ¡ªÕ
̱ÙÈ ¡È∞√≈ √≈«‘ Á∂ «Â≥È »Í ‘∞≥Á∂ ‘È:
ÒØ’ √≈«‘Â, ÊØ’ √≈«‘ ¡Â∂ ÓØ’ √≈«‘ÂÕ ⁄ΩÊΔ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
Ú≥È◊Δ ÚΔ ¿∞√ Áº√Δ √Δ, ¿∞‘ ‘À √Û’ √≈«‘ÂÕ Ì±ÙÈ
¡≈Í ÚΔ √Û’ √≈«‘ ÁΔ ÚËΔ¡≈ «Ó√≈Ò ‘ÀÕ «’ºË
«’√∂ È≈Ò √≈«‘ Ï≈∂ ‹ª √≈«‘ «Ú⁄ÒΔ Ó≈Ô»√Δ
Ï≈∂ ◊ºÒ ’Ø Âª ̱ÙÈ Á≈ «˜’ ¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
̱ÙÈ «¬’ ÿ«√¡≈ «√º’≈ ‘À, Í ‘À ¡√ÒΔÕ ı»Ï
⁄ÒÁ≈ ‘À «’¿∞∫«’ «¬√ ÁΔ Í¤≈‰ ¡‹∂ ◊∞≥Ó È‘Δ∫
‘جΔÕ ◊∞≥Ó ÙÏÁ ÂØ∫ ÓÀȱ≥ ’ÙÓΔ «√≥ÿ Í≥ȱ≥ ÁΔ¡ª
”◊∞Ó≥ ‘Ø¬Δ¡ª ⁄≈ÏΔ¡ª” ÁΔ Ô≈Á ¡≈ ◊¬Δ «‹√ ÁΔ
̱«Ó’≈ ̱ÙÈ È∂ «Ò÷Δ ‘À: ”√»ÂË≈ ÁΔ Ì±«Ó’≈”Õ
̱ÙÈ Ù≈«¬Á ¡≈͉∂ Ï≈∂ √º⁄ ÏØÒÁ≈ ‘ÀÕ ÚÀ√∂ ÚΔ ¿∞‘
«ÏÈ≈ Í≥‹≈ÏΔ √≈«‘ Á≈ Ó≥⁄ «’Ú∂∫ √‹ √’Á≈ √ΔÕ
̱ÙÈ ’ØÒ ÚËΔ¡ª √’ΔÓª ‘È, «‹‘Ȫ «Ú⁄Ø∫ «¬’
Ò∂÷’ ’≈ÒØÈΔ ÁΔ √Ê≈ÍÈ≈ Ï≈∂ ‘À, «‹ºÊ∂ ¡≥«ÓzÂ≈ ÍzΔÂÓ
«Í«z‡◊
≥ Íz√À ‘ØÚ◊
∂ Δ, √∂÷∫Ø fiº‡’≈ Ù≈Í ¡Â∂ χ≈ÒÚΔ
Ï‡È ‘≈¿±√Õ «¬‘Ȫ √’ΔÓª «Ú⁄Ø∫ «¬’ ‘À Ó∂∂ È≈Ò
Ò ’∂ «ÙÚ ’∞Ó≈ Ï≈∂ Úº‚Δ «’Â≈Ï «Ò÷‰ ÁΔÕ
¿∞√Á∂ Ï‘∞ ÁØ√ ‘È, Í ¿∞‘ ¡≈Í ¿∞⁄∂⁄
’’∂ «’√∂ Á≈ ÁØ√ ȑΔ∫ Ï«‰¡≈Õ ¿∞√Á∂ ÁØ√ª
«Ú⁄ √»Ï≈ «√≥ÿ ÚΔ ¡≈¿∞∫Á≈ √Δ : “Ù≈‘ ’≈ Óπ√≈«‘Ï”Õ
’«ÚÂ≈ Á∂ «÷Ò≈Î ‘À, Í ¿∞√ ȱ≥ Íπº¤Ø «’ ‹∂’
’«ÚÂ≈ Á≈ ÓΩ√Ó ‘Δ ÏΔ «◊¡≈ ‘À ª «Ï≥Ϫ ÁΔ Ì≈Ò
Á≈ ’Δ ¡Ê, «‹√ «ÚÙ∂ ¿πÂ∂ ¿∞√ È∂ «¬’ Ú≈
ÍΔ.¡À⁄.‚Δ. ’È ÁΔ ·≈‰ Ò¬Δ √Δ ¡Â∂ «Î È≈
’È ÁΔÕ Í «Ï≥Ï≈ÚÒΔ Ï≈∂ ’Ø¬Δ ¡‹∂‘Δ «ÈÔÓ≈ÚÒΔ
¿∞√ ¡‹∂ ω≈¬Δ È‘Δ∫ ‹≈ÍÁΔÕ
Ú≈Á-«ÚÚ≈Á ÂØ∫ «Ú‘Ò∂ ‘Ø ’∂, ‹∂ «’Ë∂ √ßÚ≈Á ’È◊∂Õ
‘Ω Ò Δ-‘Ω Ò Δ ◊æ Ò Âπ  ∂ ◊ Δ, ÒØ ’ Δ∫ ÂÀ ˘ Ô≈Á ’È◊∂ Õ
’Ø«ÙÙ ’Δ∫ «’ Íπ√Â’ Â∂Δ, ’Ø√ Á∂ «Ú⁄ Òæ◊∂ È≈Õ
±‘ Â∂Δ ÂØ∫ √«‘ È‘Δ∫ ‘؉≈, ‹Ø ‘≈Ò ¿π√Â≈Á ’È◊∂Õ
- ̱ Ù È
̱ÙÈ ¡≈ÒØ⁄’ª Á≈ ÏÛ≈ Â∂˜ Â≈ ¡≈ÒØ⁄’
‘À ¡Â∂ ÿ∞«Ó¡≈ Úª◊ ÿÛ-ÿÛ ’∂ ÷؇ ’æ„Á≈ ‘ÀÕ
Ï≥√≈ÚÒΔ ¡È∞√≈ ¿∞‘ Ù≥’≈⁄≈Δ¡≈ Á≈ ¡≈Ëπ«È’
ÒÚ≈√ ‘ÀÕ “’«ÚÂ≈” Ú≈«Ò¡ª ¿∞√ȱ≥ Í≥‹≈ÏΔ √≈«‘Â
Á≈ «Ó≈√Δ «’‘≈ √Δ; “√≥’ÒÍ” Ú≈«Ò¡ª ÏΔÏÒ ÁΔ
¿∞Í≈ËΔ «ÁºÂΔ √Δ, “È≈◊Ó‰Δ” ¡Â∂ “Ò’Δ” È∂
¡Ù‡Úº’ ÁΔÕ Ù≈«¬Á ’ºÒ∑ ȱ≥ ’Ø¬Δ È≈ÁÓπÈΔ ÚΔ
’«‘ Á∂Ú∂ «’¿∞∫«’ ̱ÙÈ «’√∂ Á≈ √º’≈ È‘Δ∫, ¡≈͉Δ
(Ï√≈ B@AE) : 29
’ÒÓ ÂØ∫ «√Ú≈Õ √π‹Δ Í≈Â ¡È∞√≈ «√◊‡
¿∞√ÁΔ ¤∂ÚΔ∫ Ëπ÷ÁΔ ¿∞∫◊Ò ‘À, «‹√ È≈ÒØ∫ ¿∞‘
¿∞μÂÒΔ Ó≥˜Ò Á≈ «Ú¡≥◊ ’«ÚÂ≈Úª Úª◊ fi≈ÛÁ≈ ‘ÀÕ
ÈΔ⁄∂ «‘‰ Ú≈«Ò¡ª Á∂ Ì≈Ú∂∫ «¬‘ «√ ”Â∂ ÍÚ∂ ‹ª
Ó»≥‘ Â∂Õ ¿∞√ ’ØÒ √≈¬Δ’Ò È‘Δ∫ ‘À, ÍÀ ‘È, Áπº÷
È‘Δ∫ ‘À, ≈‹’Í»Δ ‹Ø’ Ú≈ÒΔ «È≈Ù≈ ‘À, ⁄πºÍ
È‘Δ∫ Ó˜≈’ ‘ÀÕ Ì∞º÷ È‘Δ∫ Ì∞º÷ Á≈ √≈Í ‘ÀÕ ¿∞‘Á≈
Ϻ⁄≈ √Ω∫Á≈ È‘Δ∫ ª ¿∞‘ ÒØΔ ÿÛ ÒÀ∫Á≈ ‘À, «‹√
È≈Ò ¿∞‘ Ïπº«„¡ª ·∂«¡ª ÁΔ ÈΔ∫Á ‘≈Ó ’
Á∂∫Á≈ ‘ÀÕ «¬√∂ ÒØΔ È≈Ò ‘Δ ¿∞‘ ¡≈˜≈ÁΔ Á∂ È’Ù
Â≈ÙÁ≈ ‘À ¡Â∂ ¡≈˜≈ÁΔ ÁΔ Âz≈√ÁΔ ÚΔÕ ¡≈˜≈ÁΔ Á∂
¡Ê ¿∞√ ÿØÛ∂ ÂØ∫ Íπº¤Ø∫ «‹√ Á∂ Ó»≥‘ «Ú⁄ Ò◊≈Ó ‘ÀÕ
̱ÙÈ «¬’ «√◊‡ ‘À ¡Â∂ ¿∞√ Á≈ Ë»¡ª ÚΔÕ
‹ÈÚΔ AIGC Á≈ ·ß„≈ ¡Ò√≈«¬¡≈ ¡ÀÂÚ≈ Á≈
«ÁÈ, Ï≈¬Δ √À’‡, ⁄≥‚Δ◊Û∑Õ Ì±ÙÈ, ÓÀ∫ ¡Â∂
◊∞«Á¡≈Ò Í≥‹≈ÏΔ Á∂√Δ Ù≈Ï Á∂ ·∂’∂ ’ØÒ ÷ÒØÂ∂
√Ò≈‘ ’ ‘∂ √ª «’ «’ºË ⁄Ò ’∂ ÏÀ·Δ¬∂Õ Ì±ÙÈ Á∂
’؇ ÁΔ ˙‡ «Ú⁄ Í»Δ ÏØÂÒ √Δ «’ ¡⁄≈È’ Ø‚ ÌΩ‚
‘Ø«¬¡≈ «ÙÚ’∞Ó≈ «’ºË«˙∫ «È’Ò ¡≈«¬¡≈Õ ¿∞√ È∂
̱ÙÈ È±≥ ÏØÂÒ ¤∞Í≈¿∞∫«Á¡ª Ú∂÷ «Ò¡≈ √ΔÕ ’«‘‰
Òº◊≈,” “˙¬∂ Ï≈‘Ó‰ª ! ±≥ ÚΔ «¬‘ ’≥Ó ’ «ÁºÂ≈?”
¡Â∂ «Î ¡≈͉∂ ÓπÈ≥ ∂ ‘ج∂ «√ ȱ≥ ÷π’Á≈ √Ø⁄‰ Òº◊≈Õ
ÁØ √≈‘ ÒÀ‰ Ï≈¡Á ÏØ«Ò¡≈, “Ô≈ Ó∂∂ «÷¡≈Ò «Ú⁄
¡ÀÊ∂ ÿ≈‘ Â∂ ‘Δ ÏÀ· ‹≈¬Δ¬∂, ÓÀ∫ «’«Â˙∫ ◊Ò≈√ Á≈
«¬≥˜≈Ó ’Á≈ ‘ªÕ ¿∞‘ ¡≈͉∂ ÿÛΔ¡ª Ú≈Ò∂ Ô≈ ÁΔ
Áπ’≈È ‘À, Í ¡º‹ ª ¡ÀÂÚ≈ ‘À”Õ «ÙÚ ’∞Ó≈ Ï‘∞Â
’Ó˜Ø ‘Ø «◊¡≈ √ΔÕ ¿∞√ Á∂ ◊Ò∂ ÁΔ È≈Û Â∂˜ Â∂˜
ÎÛ’ ‘Δ √ΔÕ ¿∞√ Ò¬Δ Ù≈Ï ÿ≈Â’ «√ºË ‘Ø √’ÁΔ
√ΔÕ ¡√Δ∫ ÏπΔ Â∑ª Î√ ◊¬∂ √ªÕ ıÀ...
ıÀ ◊ºÒ ⁄ºÒΔ √Δ ÙÏÁ “Ï≈‘Ó‰” ÂØ∫ «‹‘Û≈
’Á∂ ̱ÙÈ Ò¬Δ «ÙÚ ’∞Ó≈ ÚÂÁ≈ ‘∞≥Á≈ √ΔÕ ¡º‹
ÊØÛ∑Δ «‹‘Δ √π÷≈ÚΔ∫ ÂÏÁΔÒΔ È≈Ò «Ò÷≈Δ ÁØ√Â
̱ÙÈ Ò¬Δ ”Í≥«‚” ÙÏÁ ÚÂÁ∂ ‘ÈÕ ¡≥«ÓzÂ≈ ÍzΔÂÓ
ÁΔ È˜ «Ú⁄ ̱ÙÈ «¬’ ‚±≥ÿ≈ «⁄≥Â’ ¡Â∂ «Âº÷≈
«Ú¡≥◊’≈ ‘ÀÕ Í, ÓÀ∫ «√¯ «¬‘Δ ¡≈÷ª◊ª «’
¿∞‘ Í≥‹≈ÏΔ √≈«‘ Á≈ ¡≈̱ÙÈ ‘À «‹‘Û≈ ÍÂ≈ È‘Δ∫
’ÁØ∫ ÂØ∫ ‘≈Ò Á∂ ◊«‘‰∂ «Í¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À!
000
<gurdevchauhan01@g` mail.com>
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ÁØ ˆ˜Òª
¡≈ÂΔ ’πÓ≈Δ
(«Ï‘≈)
A.
Á≈√ª «¬Ù’ Óπ ‘ æ Ï Â ’Δ √π È ≈È∂ Ú≈Ò∂ Õ
‹≈È∂ «’√ Á∂ Ù ◊¬∂ «Í¤Ò∂ ˜Ó≈È∂ Ú≈Ò∂ Õ
’√ÓØ∫ Ú≈ÁØ∫ ’Δ ∂Ú≈Ô ÂØ ¡≈ÂΔ ‘À Ò∂«’È,
¡Ï ’‘ª ÒØ ◊ ‘À ∫ , ÚØ Ú≈Á∂ «ÈÌ≈È∂ Ú≈Ò∂ Õ
«˜ßÁ◊Δ «’¡≈ ‘À «’√Δ È∂ È‘Δ∫ √Ófi≈ Ò∂«’È,
ÓΩ Â ¡≈ÂΔ ‘À ÂØ Ø Â ∂ ‘À ∫ ‹Ó≈È∂ Ú≈Ò∂ Õ
¡Ï ÂØ∫ ÍÒ’Ø∫ Í∂ ÌΔ ‹ÒÂ∂ È‘Δ∫ ¡Ù’Ø∫ ’∂ «⁄≈◊,
◊ ’ÌΔ ‹Ò ÌΔ ◊¬∂ , ¡≈¬∂ Ïπ fi ≈È∂ Ú≈Ò∂ Õ
Ó∂Δ ˆ˜ÒØ∫ ’Δ Â‘ Óπfi’Ø ÌΔ ◊≈˙ ÂØ ’ÌΔ,
¬∂ √ ∂ ÓΩ √ Ó ÌΔ ’‘ª ÒΩ ‡ ’∂ ¡≈È∂ Ú≈Ò∂ Õ
“¡≈ÂΔ” «‹√Ó ’Δ Á‘ÒΔ˜ Í∂ ¡ª÷Ø∫ ’∂ «⁄≈◊,
¡ªËΔ˙∫ Ó∂ ∫ ÌΔ ‹Ò≈Â∂ ‘À ∫ ‹Ò≈È∂ Ú≈Ò∂ Õ
B.
Â∂  ∂ ‘Ó≈‘ Ô± ß ⁄ÒÈ≈ È‘Δ∫ ¡≈Â≈ Óπ fi ’Ø ,
Ú’Â ’∂ √≈Ê ÏÁÒÈ≈ È‘Δ∫ ¡≈Â≈ Óπ fi ’Ø Õ
ÓÀ∫ Ú‘ ÍæË ÌΔ È‘Δ∫ ‘±ß «’ «ÍÿÒ ÌΔ È √’±ß,
ÓØÓ ÏÒ’ ÌΔ «ÍÿÒÈ≈ È‘Δ∫ ¡≈Â≈ Óπfi’ØÕ
’ΔÓÂΔ @@@ ÌΔ «’√Δ ≈‘ Ó∂∫ ÷Ø ‹≈¬∂ ¡◊,
‘≈Ê ¡Î√Ø √ ’≈ ÓÒÈ≈ È‘Δ∫ ¡≈Â≈ Óπ fi ’Ø Õ
Âπ Ó Óπ fi ∂ fiΔÒ √Δ ¡ª÷Ø √∂ ¡ÌΔ Ó Á∂ ÷ Ø ,
‚± Ï ‹≈¿± ∫ ÂØ «È’ÒÈ≈ È‘Δ∫ ¡≈Â≈ Óπ fi ’Ø Õ
¡≈◊ ’≈ Óπfi Í∂ ¡√ ’πÙ È‘Δ∫ ‘ØÈ∂ Ú≈Ò≈,
ÂπÓ ‹Ò≈˙ ÌΔ ÂØ ‹ÒÈ≈ È‘Δ∫ ¡≈Â≈ Óπfi’ØÕ
ÎØÈ :@H@HDE
(Ï√≈ B@AE) : 30
 Ó√¿±Á ⁄ΩËΔ ÁΔ¡ª ⁄≈ ◊‹Òª
Ó√¿±Á ⁄ΩËΔ Ò«‘≥Á∂ Í≥‹≈Ï Á≈ ¿∞μÿ≈ ’ÒÓ’≈ ‘À, «‹‘Û≈ ⁄Û∑Á∂ Í≥‹≈Ï Á∂ √≈«‘Â’ ‘Ò«’¡ª «Ú⁄ ÚΔ
⁄≥◊≈ ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ Ó√¿±Á ÁΔ «Ò÷ «¬È√≈ÈΔ¡Â Í√≥ÁΔ /«¬È√≈ÈΔ ÁØ√ÂΔ Â∂ Ó∞‘ºÏª Ì∂ ¡≈ÒÓΔ
Ì≈¬Δ⁄≈∂ Ò¬Δ ˜Ø Ò≈¿∞∫ÁΔ ‘ÀÕ ¡≈Í‰Δ «Ò÷ «Ú⁄ «‘≥Á-Í≈«’ ¡Ú≈Ó ¡≥Á ÁØ√ÂΔ Á≈ ‘Ø’≈ Á∂‰≈ ¿∞‘
È‘Δ∫ Ì∞ºÒÁ≈Õ «Í≥‚ Ù∂÷±Í∞≈ ÓÒ≈‘ª, «‘√ΔÒ Ù’◊Û∑, «˜Ò≈ È≈ØÚ≈Ò «Ú⁄ ‹È«Ó¡ªÕ ¡≈͉∂ ‹ÈÓ
√Ï≥ËΔ Áº√«Á¡ª ¿∞‘ ’«‘≥Á≈ ‘À «’ Ú≈«ÒÁ √≈«‘Ï È∂ ÓÀȱ≥ Áº«√¡≈ √Δ : TÓ√¿±Á ±≥ ‹ÁØ∫ ‹≥«Ó¡ª √À∫ √ØÿÛ∂
«Í≥‚ Á≈ È≥ÏÁ≈ √± «√≥ÿ, Á∞¡≈Ï≈ «Í≥‚ Á≈ Ù≈‘ «’Í≈ «√≥ÿ Â∂ ⁄Ω÷ÛΔ «Í≥‚ Á≈ ÷˜≈È «√≥ÿ Ï≈√
ÏÀ∫‚ È≈Ò ÒÀ ’∂ ÚË≈¬Δ Á∂‰ ¡≈¬∂ √ÈÕ ¿∞È∑ª «¬‘ ÚΔ Áº«√¡≈ «’ ÷˜≈È «√≥ÿ Á≈± È≈Ò ¡≥È∑ª ‘Ø ’∂ «‚◊Á≈
«ÎÁ≈ √Δ Â∂ «Í≥‚ Á∂ ’ØÒ ¡≈ ’∂ Ú≈‹∂ Ú≈«Ò¡ª ȱ≥ ◊≈Ò∑ª ’º„Á≈ √Δ «’ ¿∞μ⁄Δ Ú‹≈¿π, Ó∂∂ Ô≈ Á∂ ÿ Ó∞≥‚≈
‹≥«Ó¡ª ‘ÀUÕ «¬‘Ø ‹‘Δ¡ª √ªfi≈ Ú≈Ò≈ «Í¤Ø’Û ¿∞‘ÁΔ «Ò÷ ¡≥Á «¬È√≈ÈΔ ÁØ√ÂΔ Á≈ ‘Ø’≈ Á∂‰ Á≈
√ÏºÏ Ï‰ÁΔ ‘ÀÕ «Í≥‚Ø ⁄ºÒ Ò≈‘Ω Í‘∞≥«⁄¡≈, ¡ÀÓ.¬∂ «¬√Ò≈ÓΔ¡Â ¡Â∂ ¡ÀÓ. ¬∂ Í≥‹≈ÏΔ ’ΔÂΔ¡ª, Î∂
¡ÀÒ. ¡ÀÒ. ÏΔ ’ΔÂΔÕ Ô±ÈΔÚ«√‡Δ ÁΔ Ó∞Ò≈˜Ó ’ΔÂΔ, Â≈«ÒÏ«¬ÒÓª ȱ≥ «¬ÒÓ «ÁºÂ≈Õ «Í¤Ø∫ Ò≈‘Ω
‘≈¬Δ’Ø‡ «Ú⁄ Ú’≈Ò ’ΔÂΔÕ «’√∂ ÏΔÓ≈Δ ÂØ∫ Ï⁄‰ Ò¬Δ «Ò÷‰≈ Ù∞± ’ΔÂ≈Õ ’¬Δ «¬È≈Ó-√ÈÓ≈È ÚΔ
«ÓÒ∂ ‘ÈÕ ¿∞‘ ’‘≈‰Δ ÚΔ ’Ó≈Ò ÁΔ «Ò÷Á≈ ‘À ¡Â∂ ¡±˜ Á≈ ⁄≥◊≈ ÌÒ≈ «◊¡≈È ‘؉ ’’∂ ˆ˜Ò «Ú⁄
ÚΔ Ó∞‘≈ ‘≈√Ò ‘ÀÕ Ó∞Ò≈˜Ó ͱΔ ’’∂ Δ‡≈«¬ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡æ‹’Ò Ó√¿±Á ‹ÓÈΔ «Ú⁄ «‘
«‘≈ ‘À Õ T¡≥◊√≥◊”” Á∂ Í≈·’ª Ò¬Δ ¡«‹‘∂ ’ÒÓ’≈ ÁΔ¡ª ’∞ºfi ˆ˜Òª Í∂Ù ‘ÈÕ - Í∂Ù’≈- ’. Ù.

A.
√ºÍª È≈Ò Ô≈È∂ Ò≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
¡˜Ó≈«¬¡ª ȱ≥ Ó∞Û ¡˜Ó≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
«‹‘Û≈ Ó≈ÎΔ Ó≥◊∂ ¿∞‘ȱ≥ Ó≈Î ’Ø,
«‚º◊∂ ¿∞μÂ∂ ÂΔ ⁄Ò≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
¡≈Í‰Δ «‹ºÂ ”Â∂ ÷∞ÙΔ ÓÈ≈¿∞‰Δ ωÁΔ ¬∂,
«’√∂ ÁΔ ‘≈ ”Â∂ Ì≥◊Û≈ Í≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
«√ √Á≈Δ √‹ÁΔ Òº‹ª Ú≈Ò∂ ȱ≥,
Ï∂Òº‹∂ ȱ≥ ͺ◊ Ï≥È∑≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
‘ ’Ø¬Δ Ú≈«’Î ‘∞≥Á≈ ¡Í‰∂ ¡ÀϪ Á≈,
¡≥È∑∂ ȱ≥ ÙΔÙ≈ «Á÷Ò≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
Ӻ ‘Ó∂Ù≈ Á∂¬Δ¬∂ Ӻª Ú≈Ò∂ ȱ≥
Óºfiª ¡º◊∂ ÏΔÈ Ï‹≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
«¬º‡ ÷«Ûº’≈ ‹⁄Á≈ ¬∂ «¬’ ÁØ∫‘ Á∂ È≈Ò,
√≈∂ «Í≥‚ È≈Ò ÓºÊ≈ Ò≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
¡≈Í Â∂ ‚∞ºÏ ◊¬Δ Í Áº√ ◊¬Δ ¬∂ ÒØ’ª ȱ≥
’º«⁄¡ª ”Â∂ «¬ÂÏ≈ ‹Ó≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
Ó±÷ È∂ ‹Ø ’ÀÁ ’È ÷∞ÙÏØ¡ª ȱ≥,
√Ø⁄ª ¿∞μÂ∂ Í«‘∂ Ò≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
¿∞μ⁄Δ¡ª ’ ÒÀ ¡≈͉∂ ÿ ÁΔ¡ª ’≥˪ ȱ≥,
ÒØ’ª ”Â∂ «¬Ò˜≈Ó Ò◊≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
≈◊ ’«Ò¡≈‰ Â∂ Ù≈ÓΔ∫ ◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ¬∂
√ÿΔ Ú∂Ò∂ ≈◊ «¬‘ ◊≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
’ºÒ∑ Ó√¿±Á ‹Ø √≈‚∂ ؉ ”Â∂ ‘º√Á∂ √È,
¡º‹ ˙‘Ȫ Á≈ ‘∂‹ ‹◊≈¿∞‰≈ ⁄≥◊≈ È‘Δ∫Õ
B.
¡º‹ √º⁄ √∞È≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
Ó∂≈ ÷ºÒ Ò∞‘≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
«ÁÒ ¡º’ «◊¡≈ ¬∂ ÓÒ‘≈ª ÂØ∫,
‘∞‰ ÁΔÍ’ ◊≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
ÈÎ ÁΔ¡ª ͺ’Δ¡ª Î√Òª ”Â∂,
Ó∂≈ ‘ˇ ⁄Ò≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
(Ï√≈ B@AE) : 31
‘∞‰ Ú∂Ò∂ Á∂ ÓÈ√±ª √≥◊,
Â√ÚΔ ÷⁄≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
Ó’ÂÒ ÚºÒ ‹ªÁΔ¡ª ≈‘Úª ”Â∂,
Ó∂≈ Ì≥◊Û∂ Í≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
«‹√ ◊ÒÂΔ ‹ºÈÂØ∫ ’º«„¡≈ √Δ,
¿∞‘ȱ≥ Ø‹ Á∞‘≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
¤º‚ Í≈ÍΔ ËÂΔ ⁄≥È ¿∞μÂ∂,
«¬’ Ù«‘ Ú√≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
’≈√Á ’∞ºfi ’≥È «Ú⁄ ◊ºÒ ’ΔÂΔ,
Ó∂≈ ¡Ù’ Ú‘≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
≥◊ ÒÀ ’∂ Â∂Δ¡ª Ú≥◊ª ÂØ∫,
«¬’ ËÈ’ ÏÈ≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
±≥ Ⱥ⁄∂∫ ‹∂ ª ËÂΔ È±≥ ,
Ó∂≈ ’ÒΔ ’≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
Ó√¿±Á ‹∂ «’ËØ∫ ‹Ø◊ «ÓÒ∂,
Ó∂≈ ’≥È ÍÛÚ≈¿∞‰ ȱ≥ ‹Δ ’Á≈Õ
C.
‹∂ ÓÀ∫ ÷≥‹ Ë≈Δ È‘Δ∫Õ
Â∂≈ Ú≈ ÚΔ ’≈Δ È‘Δ∫Õ
¡À‚≈ ’Á Ú«¡≈Ó ¬∂∫ ±≥,
‹∂ ÓÀ∫ Í≥‹ ‘˜≈Δ È‘Δ∫Õ
√ºÍª Á∂ È≈Ò Ô≈Δ ¬∂,
º÷Δ ’ØÒ Í‡≈Δ È‘Δ∫Õ
ÁØ‘Δ∫ Í≈√Δ∫ Á≥Á∂ È∂
«¬‘ Á∞ÈΔ¡ª ¬∂ ¡≈Δ È‘Δ∫Õ
‘º’Δ √º⁄Δ ¡≈÷ª◊≈,
Ù≈«¬ ‘ª ÁÏ≈Δ È‘Δ∫Õ
«‹≥Á ¡≈Í‰Δ ÓÀ∫ ‘≈ «◊¡ª,
¡‰÷ ÁΔ Ï≈˜Δ ‘≈Δ È‘Δ∫Õ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
¿∞‘Ø ¡º÷Δ¡ª ⁄≈ ’∂,
‹Δ‘ȱ≥ ‹≈È «Í¡≈Δ È‘Δ∫Õ
Ì∞º÷≈ «Í¡≈ Á∂ ≥◊ Á≈ ÓÀ∫,
«Á√Á≈ ’Ø¬Δ ÒÒ≈Δ È‘Δ∫Õ
«Í¡≈ ÁΔ¡ª √‘ºÁª «Ú⁄,
Ú≈‘◊≈ È‘Δ∫ ¡‡≈Δ È‘Δ∫Õ
«Óº‡Δ ≥◊≈ ‘ª Ó√¿±Á,
√‹ÁΔ ¡Ù ¿∞‚≈Δ È‘Δ∫Õ
D.
¡≈͉∂ Ò‘± Á∂ Ï≈ˇ ’∂ ÁΔÚ∂ Ë ‹ªÁ≈ Â∂ ⁄≥◊≈ √ΔÕ
È∂∑Δ¡ª ≈‘Úª Á∂ «Ú⁄ ⁄≈ȉ ’ ‹ªÁ≈ Â∂ ⁄≥◊≈ √ΔÕ
¡≈Í‰Δ √±ˇΔ ¡≈͉∂ ÓØ„∑∂ ⁄∞º’‰≈ Â∂ ӋϱΔ ¬∂,
‹º◊ ÁΔ ÷≈Â ‹≈È ÁΔ Ï≈˜Δ ‘ ‹ªÁ≈ Â∂ ⁄≥◊≈ √ΔÕ
¡√Ó≈Ȫ Á∂ ⁄≥Áª ¿∞μÂ∂ ’Ó≥Áª Í≈Ú‰ È≈ÒØ∫ Â∂ ,
ËÂΔ ”Â∂ «¬È√≈Ȫ Ò¬Δ ’∞ºfi ’ ‹ªÁ≈ Â∂ ⁄≥◊≈ √ΔÕ
⁄ΩËΔ¡ª ÂØ∫ ⁄≈’ Ï‰È ÁΔ ÓºÊ∂ ’≈Ò’ Ò◊ÁΔ È≈,
«Ó‘‰≈ «¬’ Ì‹≈¬Δ Á≈ ‹∂ ‹ ‹ªÁ≈ Â∂ ⁄≥◊≈ √ΔÕ
Ù≈Ó √≥˱Δ «⁄º‡Δ Á∞ºË √Ú∂ ÁΔ ⁄≈Á ÷≈Â ÓÀ∫,
˜∞ÒÓª Á∂ ’≈Ò∂ Á«¡≈ ‹∂ Â ‹ªÁ≈ Â∂ ⁄≥◊≈ √ΔÕ
⁄∞ͺ Ó’≈È Â∂ ◊π◊
≥ Δ¡ª ◊ˇΔ¡ª «Óº‡Δ Á∂ Ú√ÈΔ’ «‹ºÊ,∂
¡À√Δ Ï√ÂΔ ‹≈‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ‚ ‹ªÁ≈ Â∂ ⁄≥◊≈ √ΔÕ
ËÂΔ Á∂ Á∞º÷ª Á∂ ’≥‚∂ ¡≈͉∂ ͺÒ∂ Í≈ ÒÀ∫Á≈,
«¬‘ÁΔ fiØˇΔ Î∞ºÒª Á∂ È≈Ò Ì ‹ªÁ≈ Â∂ ⁄≥◊≈ √ΔÕ
Òج∂ Òج∂ Ì ’∂ ̪‚≈ Ù≈Ó ¡≈͉∂ È≈Ò ÿ ‹ªÁΔ,
Ù≈Ó ÂØ∫ Í«‘Òª ÓÀ∫ ÚΔ ¡≈͉∂ ÿ ‹ªÁ≈ Â∂ ⁄≥◊≈ √ΔÕ
√≈Δ «˜≥Á◊Δ ¡≈Í‰Δ ÷≈Â ÍÒ ÍÒ ÓÁ≈ «‘≈ Ó√¿±Á,
«¬’ Ú≈Δ ‹∂ «’√∂ ÁΔ ÷≈Â Ó ‹ªÁ≈ Â∂ ⁄≥◊≈ √ΔÕ
000
(Ï√≈ B@AE) : 32
Ô≈ÂΔ-È≈Ó≈
PARS PYtR
ÏÒÚ≥ ⁄Ω‘≈È
«¬≥‚Δ¡≈ «¬≥‡ ’Ω∫‡ΔÈÀ∫‡Ò ’Ò⁄Ò ¡À√Ø√Δ¬∂ÙÈ, ÂØ∫ ÓÈ‹Δ «¬≥Á≈, ÙÃΔ ≈Ó ¡Ù, ‚≈.◊∞«Ó≥Á
⁄ß‚Δ◊Û∑ ÚºÒØ∫ A@Ú∂∫ ¡≥Â≈Ù‡Δ Ò∂÷’ ¿∞Â√Ú
Á≈ ¡≈ÔØ‹È BG-BH «Á√≥Ï B@AD ȱ≥ «ÂÃÚÀ∫ÁÓ
(’∂Ò≈) «Ú÷∂ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ √Δ «‹√Á≈ ¡È∞Ú≈È √Δ
Ú√±ËÚÀ ’∞‡Ï≥∞ ’Ó Ô≈«È «ÚÙÚ «¬º’ √≥◊·Â Í«Ú≈Õ
«ÁÒ «Úº⁄ Δfi È∂ «√ ⁄∞º«’¡≈ - √Ó∞≥Á Á∂÷‰ ÁΔ
ΔfiÕ Á∂Ù Á∂ √Ì ÂØ∫ ÚºË ÍÛ∑∂ «Ò÷∂ ’∂Ò ≈‹ Á∂
˜‘ΔÈ ÒØ’ª ȱ≥ «ÓÒ‰ Á≈ √ϺÏÕ Í«Ú≈’ ¿∞Òfi‰ª
ª ¡ÀÚ∫∂ ¿∞Òfi≈¬Δ º÷ÁΔ¡ª È∂Õ È≈ ÿ Á≈ Ú≈Â≈Ú‰
·Δ’ ‘∞≥Á≈ ‘À, È≈ ÓÈ ÁΔ ’Ø¬Δ Δfi ‘Δ Í±Δ ‘∞≥ÁΔ ‘ÀÕ
’Ø‘Ò± Á∂ ÏÀÒ Úª◊ ¡º÷ª Â∂ ͺ‡Δ Ï≥È∑Δ∫ ’Ø‘Ò± Á∞¡≈Ò∂
⁄º’ ’æ„Á∂ ‘ΔÁ≈ ‘ÀÕ È≈ √∑Ø∫ ÷ÂÓ ‘∞≥ÁΔ ‘À, È≈
Â∂Ò «È’Ò‰≈ Ï≥Á ‘∞Á ≥ ≈ ‘ÀÕ «¬º’ÁÓ ÍØ◊≈Ó Ï‰≈’∂
ÎΔ√ √Ó∂ Î≈Ó Ì «ÁºÂ≈Õ
⁄ß‚Δ◊Û∑ ÂØ∫ «ÂÃÚÀ∫ÁÓ Í‘∞≥⁄‰ Á≈ √Î «Â≥È
«ÁÈ «Úº⁄ ͱ≈ ‘∞≥Á≈ √ΔÕ «Â≥È «ÁÈ ‹≈‰, «Â≥È «ÁÈ
¡≈¿∞‰, ¿∞Â√Ú ’∂ÚÒ ÁØ «ÁÈÕ ∂Ò È∂ ª «Â≥È «ÁÈ
⁄ÒÁ∂ «‘‰≈ ‘ÀÕ ¿∞Â√Ú ÚΔ ÁØ «ÁÈ Í±Δ Â∑ª Ê’≈
Á∂‰ Ú≈Ò≈ ’≈‹ ‘ØÚ∂◊≈Õ ÍÃØ◊≈Ó ‘Ø Ò≥Ó≈ ‘؉≈
⁄≈‘ΔÁ≈ ‘ÀÕ ¡ÀÈΔ Á± ‹≈‰≈ ÚΔ ‘À ª ÿ∞≥Ó «Î ’∂
Á∂«÷¡≈ ª ‹≈Ú∂ ⁄≥◊Δ Â∑ªÕ ؘ ؘ «’ºÊ∂ «È’Ò
‘∞≥ÁÀ ÿ Á∂ fiÓ∂«Ò¡ª ”⁄Ø∫Õ
ÓÈ‹Δ «¬≥Á≈ ⁄ß‚Δ◊Û∑ ÂØ∫ √≈‚∂ ‡± ÁΔ
’ÈÚΔÈ Ê≈ÍΔ ‘Ø¬Δ √ΔÕ ¡√Δ∫ «Â≥È Í∞Ù ¡Â∂ Ï≈’Δ
Ò∂÷’≈Úª ‘Δ √ÈÕ «Í¤ÒΔ Ú≈Δ ÚΔ √≈Ê È≈ «ÓÒ‰
’’∂ «ÈÒΩ (¡ªË≈ ÍÃÁ∂Ù) ‹≈ È‘Δ∫ ‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ
«¬√ Ú≈ ⁄ß‚Δ◊Û∑ ÂØ∫ ’∂ÚÒ Ò∂÷’≈Úª Á≈ «˜¡≈Á≈
‘؉≈ È≈ ‹≈‰ Á≈ ’≈‰ È‘Δ∫ Ï«‰¡≈ √ΔÕ ◊º‚Δ¡ª
ÁΔ À˜Ú∂ÙÈ Ò¬Δ ÓÈ‹Δ «¬≥Á≈ ȱ≥ «ÓÒ∂Õ «¬º’
‘ÎÂ≈ Í«‘Òª Á≈ ÍÃØ◊≈Ó º÷’∂ AG Á√≥Ï B@AD
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«√ºË,± ‚≈. ÏÒÁ∂Ú «√≥ÿ ÷«‘≈, ÓÀ∫, ’∞Ò«Ú≥Á «’È,
¡Ó‹Δ «‘Á∂, ÓÒ’Δ Ï√≈, ÍÓ‹Δ ÍÓ,
¡’ÓÒ ’Ω (√≥Í≈Á’ “√±”) ÁΔ À˜Ú∂ÙÈ ‘Ø ◊¬ΔÕ
≈«‹≥Á ’Ω È∂ ‹≈‰ ÁΔ √Δ‡ ÷≈√ ’≥Ó ‘؉ ’≈‰
’À∫√Ò ’Ú≈ Ò¬Δ √ΔÕ ¿∞‘ÁΔ Ú≈Í√Δ ÁΔ «˜Ú
√Δ‡ √≈‚∂ È≈Ò ’ÈÎÓ √ΔÕ C@ Á√≥Ï B@AD ÂØ∫
Ú≈Í√Δ ÁΔ À˜Ú∂ÙÈ ’ÈÎÓ ‘Ø ◊¬Δ Í ‹≈‰ ÁΔ
Ú∂«‡≥◊ «Ò√‡ «Úº⁄ √ΔÕ «¬‘ ◊ºÒ ÚΔ ÍÃØ◊≈Ó «Úº⁄
Á∞«ÚË≈ È≈ ÍÀÁ≈ ’ √’ΔÕ ∂ÒÚ∂ Á∂ «’√∂ ’Ó⁄≈Δ
Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò Ú∂«‡≥◊ ÷ÂÓ ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ ⁄ÀÈ Á≈
√≈‘ ¡≈«¬¡≈Õ ÙÂ≈ÏÁΔ ”Â∂ √Ú≈ ‘Ø’∂ «ÁºÒΔ Í‘∞≥⁄
◊¬∂Õ ‹ªÁ∂-‹ªÁ∂ «¬º’ Ú≈ Î∂ √≈‘ √±Â∂ ◊¬∂ ‹ÁØ∫
Ë∞≥Á ’≈‰ ÙÂ≈ÏÁΔ ÁØ ÿ≥‡∂ Ò∂‡ ‘Ø ◊¬ΔÕ «ÁºÒΔ ÂØ∫
¡È≈’∞ÒÓ (’∂Ò≈) Ò¬Δ ◊º‚Δ ÷∞≥fiÁΔ ÍÃÂΔ ‘؉
Òº◊ΔÕ ÓÈ‹Δ «¬≥Á≈ ÁΔ ÌÀ‰, ¡’ÓÒ ’Ω È∂
«ÁºÒΔ¿∞∫ ‘Δ È≈Ò Ò‰≈ √ΔÕ ¿∞‘ √Ó∂∫ «√ Í‘∞≥⁄
◊¬Δ √ΔÕ ÓÈ‹Δ «¬≥Á≈ ¿∞‘ȱ≥ ’«‘ ‘Δ √Δ «’ ‹∂
◊º‚Δ ⁄ºÒ‰ Òº◊∂ ¿∞‘ ⁄∂È «÷º⁄ Á∂Ú∂Õ Í ¿∞‘ȱ≥ √˜≈
Ò¬Δ ‚≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ √ΔÕ ◊º‚Δ ÍÒ∂‡Î≈Ó ”Â∂
Òº◊ ⁄∞º’Δ √ΔÕ ¡√Δ∫ ◊º‚Δ «Úº⁄ ÍÃÚ∂Ù Í≈¿∞‰ Ò¬Δ
’∞ÒΔ¡ª ÁΔ ÓÁÁ Ò¬ΔÕ ¿∞È∑ª È∂ Î∞ÂΔ È≈Ò √≈ȱ≥
√≈‚∂ ‚ºÏ∂ «Úº⁄ Í‘∞⁄
≥ ≈ «ÁºÂ≈Õ ¡«‹‘∂ ÓΩ«’¡ª ”Â∂ ÍÀ«√¡ª
ÁΔ Ï‘∞ÂΔ ÍÃÚ≈‘ È‘Δ∫ ’ΔÂΔ ‹ªÁΔÕ ¡√Δ∫ ¡≈ÍØ
¡≈Í‰Δ¡ª √Δ‡ª Â∂ «Ï≈‹Ó≈È ‘Ø ◊¬∂Õ
◊º‚Δ Â∞ ͬΔÕ √≈‚∂ È≈Ò ÁØ √Δ‡ª ¡‹∂ ÷≈ÒΔ
√ÈÕ ¿∞È∑ª È∂ ≈ ȱ≥ √≈„∂ «◊¡≈ª Ú‹∂ ⁄Û∑È≈ √ΔÕ
¿∞ÁØ∫ º’ √≈ȱ≥ ¡≈√≈ÈΔ ‘ΔÕ √≈‚∂ «ÁÓ≈◊ ”Â∂ Ï‘∞Â≈
ÏØfi È‘Δ∫ √ΔÕ ’ÈÚΔÈ ‘Δ ÷⁄∂ Ò¬Δ ÍÀ√∂-Ë∂Ò∂ Á≈
«‘√≈Ï º÷ ‘Δ √ΔÕ ‹ÁØ∫ ÍÀ√∂ ÷ÂÓ ‘∞≥Á∂ ¿∞‘ ‘Ø
(Ï√≈ B@AE) : 33
 ÍÃØ. ÓÈ‹Δ «¬ßÁ≈ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Ú⁄ ¡ßÂ≈Ù‡Δ Ò∂÷’ ¿πÂ√Ú, «ÂÃÚßÁÓ «Ú⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂ Íß‹≈ÏΔ Ò∂÷’-
«√Δ ≈Ó ¡Ù, ÓÈ‹Δ «¬ßÁ≈, ≈«‹ßÁ ’Ω ¡Â∂ ‚≈. ◊π«ÓßÁ «√æ˱
¿∞◊≈‘ ÒÀ∫ÁΔÕ ‹ÁØ∫ ’Ø¬Δ ÍÀ√∂ ÒÀ‰ ¡≈¿∞∫Á≈ ¡√Δ∫
Ó«Ò¡≈ÒÓ ÁΔ È’Ò Ò≈‘∞≥«Á¡ª ’«‘≥Á∂, TͬΔ√≈
¡≥Ó≈ √∂ Ò∂È∂ ’≈Õ.... ¿∞Ë Ï¬Δ·≈ ‘¬∂ÕU Á∞Ï≈≈ ÍÀ√∂
ÒÀ‰ ¿∞‘ ¿∞Ë ‘Δ ‹ªÁ≈Õ
¡≈ÍØ ¡≈Í‰Δ¡ª √Δ‡ª ”Â∂ ÏÀ«·¡ª ‘Δ ’≈«Ú
Ó«‘«¯Ò ‹∞Û ÏÀ·ΔÕ ¡≈ÍØ ¡≈Í‰Δ¡ª ’≈«Ú ⁄È≈Úª
È≈Ò Ó«‘«¯Ò Ì÷‰ Òº◊ΔÕ «‹È∑ª È≈Ò √√Δ ‘ÀÒØ
‘ÀÒØ √Δ ¿∞Ȫ∑ ÁΔ Í¤≈‰ ‘Ø ◊±ÛΔ∑ ‘؉ Òº◊ΔÕ È∂ÛÂ≈
Úˉ Òº◊ΔÕ ÈÚΔ¡ª ’ÒÓª ÚΔ ÓÈ È±≥ Ì≈¿∞‰ Òº◊Δ¡ªÕ
«‹√ȱ≥ Ï‘∞Â≈ √∞«‰¡≈ È‘Δ∫ √Δ, √∞‰ ’∂ ¿∞√ ÍÃÂΔ √«Â’≈
Á≈ «Ú‘Û≈ «ÚÙ≈Ò ‘؉ Òº◊≈Õ ’≈«Ú ⁄È≈Úª ÷ÂÓ
‘∞Á
≥ Δ¡ª, Ù◊Ȫ Á∂ ◊Δ ◊±‹ ≥ ÍÀ∫Á∂Õ «◊ºË∂ ÁΔ ËÓ’ ÍÀ‰
Ò◊ÁΔÕ ’∞ÛΔ¡ª Ⱥ⁄-Ⱥ⁄ «Ú÷≈¿∞∫ÁΔ¡ªÕ «√º·‰Δ¡ª
√∞‰≈¿∞∫ÁΔ¡ªÕ ‘≈√≈ Óº’Δ Á∂ Á≈«‰¡ª Úª◊ «÷ºÒ ‹ªÁ≈Õ
‚ºÏ∂ ÁΔ¡ª √Ú≈Δ¡ª Ú∂÷ Ú∂÷ ÷∞Ù ‘∞Á ≥ Δ¡ªÕ
¡Ó‹Δ «‘Á∂ Á∂ Ó±≥‘ ”Â∂ «’√∂ ÁÚ≈¬Δ Á∂
«¡À’ÙÈ ’≈‰ ¡Ò‹Δ ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ ¿∞√ȱ≥ Â’ÒΔÎ
‘Ø ‘Δ √ΔÕ ¿∞‘ «¬’ºÒΔ ÏÀ·Δ Ø¬Δ ‹ªÁΔÕ √≈Δ¡ª
¿∞√ȱ≥ ¡≈÷ÁΔ¡ª, T‹∂ Â’ÒΔÎ √Δ Âª ¡≈¿∞‰ Á≈
«√’ «’¿∞∫ «Ò¡≈Õ ‘∞‰ ÁÚ≈¬Δ «’ÊØ∫ Ò¬Δ ‹≈Ú∂ÕU
‚≈. ◊∞«Ó≥Á Â∂ ‚≈. ÷«‘≈ ÁØ ‚≈’‡ √≈‚∂ È≈Ò
√ÈÕ ◊∞«Ó≥Á È∂ ¡≈͉∂ ’ØÒØ∫ ÁÚ≈¬Δ «ÁºÂΔ Í
¡Ó‹Δ «‘Á∂ ‘Ø«Ó¿∞ÍÀÊΔ ÁÚ≈¬Δ ÒÀ∫ÁΔ √ΔÕ ¿∞√È≥±
‘Ø «¡À’ÙÈ Á≈ ‚ √ΔÕ ’∞fi Á∂ ÁÁ √‘≈ÁΔ
‘ΔÕ ‹Á ÁÁ ÏÁ≈ÙÂØ∫ Ï≈‘ ‘Ø «◊¡≈ ª
◊∞«Ó≥Á ’ØÒ∫Ø ÁÚ≈¬Δ ÁΔ «¬º’ ‚ؘ ÒÀ Ò¬ΔÕ ¡≈≈Ó
Ó«‘√±√ ‘Ø«¬¡≈ ª ‘Ø ‚ؘ ÒÀ Ò¬ΔÕ ¡Ò‹Δ ȱ≥ ÓØÛ
ÍÀ‰ Òº◊≈Õ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«’⁄È «Úº⁄Ø∫ √±Í ¡≈ «◊¡≈Õ ÊØÛ∑Δ Á∂ ȱ≥ «‚È
¡≈¿∞‰ Á≈ √≥’∂ √ΔÕ ÷≈‰≈ ÷≈‰ Ï≈¡Á ‘Δ √ÒΔÍ
Ò≈‘∂ ‹≈‰∂ √ÈÕ ◊º‚Δ Á≈ «’≥È≈ ٪ √¯ √ΔÕ ‘æ√Á∂
◊≈¿∞∫Á∂ Í≥Ë Ó∞º’ «‘≈ √ΔÕ Ó≥«˜Ò È∂Û∂ ¡≈ ‘Δ √ΔÕ
÷≈‰-ÍΔ‰ Ó∞º’ «◊¡≈Õ √ÒΔÍ Ò≈‘ Ò¬∂ ◊¬∂Õ ’≥ÏÒ
⁄≈Áª «Ú¤≈ ’∂ √Ω‰ ÁΔ «Â¡≈Δ ’È Òº◊∂Õ ¡‹∂
ÈΔ∫Á √≈‚Δ¡ª ÍÒ’ª Â∂ Ï«‘ ’∂ ÒØΔ ‘Δ √∞‰≈ ‘Δ
√ΔÕ ¡√Δ∫ √∞æ ¿∞ÈΔ∫Á∂ √ªÕ ‚ºÏ∂ «Úº⁄ ΩÒ≈ «‹‘≈ ÍÀ
«◊¡≈Õ «‹Ú∂∫ ̱⁄≈Ò ¡≈ «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ
TÔ∂ √≈Ó≈È «’√’≈ ‘À ?...«È’≈ÒØ «¬√∂ Ï≈‘ÕU
«¬º’ ¡Ω «‡’≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √≈Ó≈È ⁄∞º’ ⁄∞º’ ’∂
Ï≈‘ ’È Òº◊ΔÕ ¡≈͉≈ √≈Ó≈È «‡’≈¿∞‰ Òº◊ΔÕ
T±≥ ‹≈̪ È≈ ¿∞÷ÛÚ≈ Ò¬Δ∫ ...√≈Ó≈È ⁄∞º’
⁄∞º’ √∞º‡ ‘Δ ¡À∫ÕU Ó∂Δ ¡º÷ ÷∞Ò∑Δ Âª ÓÀ∫ ÏØ«Ò¡≈Õ
TÂØ ‘Ó ’‘ª ÷∂∫ √≈Ó≈È...U
T¡≈Í’Δ ÁØ √Δ‡∂∫ ‘À∫ .... ÁØ √Δ‡Ø∫ ’∂ ÈΔ⁄∂
√≈Ó≈È º÷Δ¬∂ .... ‡º’ Ì’∂ «’¿∞∫ ⁄Ò∂ Ê∂ ....
¡Ï ’‘ª ÷∂∫ ’‘ª ÷∂∫ ’ ‘∂ ‘Ø ...U
TÂØ ¡≈Í «’¿∞∫ ‡º’ Ì’∂ Ò≈¬∂....U √≈‚≈
¤∂ ‹«‰¡ª Á≈ √≈Ó≈È ÁØ ‹«‰¡ª ȱ≥ ⁄∞ºÌ «‘≈ √ΔÕ
«¬º’ ‘Ø Ϙ∞◊ «‹‘∂ È∂ Ó∂∂ ÏÀ◊ ȱ≥ ‘ºÊ Í≈ «Ò¡≈Õ
T¿∞¬∂ ±≥ «¬√ ÏÀ◊ ȱ≥ «’Ú∂∫ ‘ºÊ Ò≈«¬¡≈...?U
T«’¿∞∫ ÓÀ∫ «’¡≈ ⁄Ø ‘±ß...?U ¿∞‘ Á±‹≈ ÏÀ◊
«÷º⁄ ’∂ Í∑∂ ’È Òº◊≈Õ ÓÀ∫ ¡ºÍ ÏÊ ÂØ∫ ¤≈Ò
Ó≈ ’∂ ‘∂·ª ¿∞«¡≈Õ ¿∞‘Á∂ ‘ºÊØ∫ ÏÀ◊ ÎÛÈ Òº◊≈Õ
T‘≈Ê È¬Δ Ò◊≈È∂ ’≈ ... ¡Ó ¡È≈’∞ÒÓ
‹≈¬∂◊≈ ... «¬ÂÈ≈ Ò≥Ï≈ √Î ...√≈Ó≈È ◊ØÁ Ó∂ ÷
’∂ ‹≈¬∂∫ «’¡≈?U ÓÀ∫ ¿∞‘Á∂ ‘ºÊØ∫ ÏÀ◊ ÎÛ’∂ ¿∞‘Á≈
◊∞º‡ ÎÛ «Ò¡≈Õ
(Ï√≈ B@AE) : 34
 Íß‹≈ÏΔ Ò∂÷’ª Á∂ ‹æÊ∂ «Ú⁄ Ù≈ÓÒ- ÓÒ’Δ¡Â Ï√≈, ÍÓ‹Δ “ÍÓ”, ¡Ó‹Δ ’Ω «‘Á∂ ¡Â∂ ‚≈. ÏÒÁ∂Ú «√ßÿ ÷«‘≈
T‘≈Ê È¬Δ Ò◊≈È∂ ’≈...U ¿∞‘È∂ Î∂ ËΩ∫√
«Ú÷≈¬ΔÕ ÓÀ∫ ◊∞º‡ ÂØ∫ ÎÛ ’∂ ¿∞‘ÁΔ Ïª‘ ȱ≥ ÓØÛΔ Á∂
«ÁºÂΔÕ
TÔºÔ¬Δ ¿ ...¡Ó √ΔÈΔ¡ «√‡Δ˜È ‹Δ
...ÏÁÓ≈√Δ «Á÷≈Â≈?U
TÚº‡√ Á≈ ÍÃ≈ÏÒÓ?U «¬º’ ‘Ø ‚ΩÈ ‡≈¬ΔÍ
¡≈ÁÓΔ ¡≈ «◊¡≈Õ
TÔ∂ √≈Ó≈È ¿∞·≈’∂ Ï≈‘ Î∂∫’ ‘≈ ‘ÀÕU
T’≈Ò Á≈ Í∞«Ò√ ...’≈Ò Á≈ Í∞«Ò√ÕU ‚ΩÈ
¡º◊∂ Ò≥ÿ «◊¡≈Õ ¿∞√ √ΔÈΔ¡ «√‡Δ˜È ȱ≥ ÚΔ È≈Ò
ÒÀ «◊¡≈Õ ÓÀ∫ ÏÀ◊ √Δ‡ Á∂ ‘∂·ª ˺’‰ Òº◊≈ ª ÏÀ◊
Ï∞æ„Δ Á∂ ÍÀª Â∂ √º‡ Ó≈ «◊¡≈Õ Ï∞º„Δ ؉ Òº◊ΔÕ
√ΔÈΔ¡ «√‡Δ˜È Î∂ ¡≈ «◊¡≈Õ Ï∞º„Δ È±≥ ¡≈͉∂
È≈Ò ÒÀ «◊¡≈Õ ¿∞‘ «’Ë∂ ‘Ø ÏÀ·∂ √ÈÕ Ù≈«¬Á Ï∞æ„Δ
ȱ≥ ¿∞Ê∂ ¡À‚‹√‡ ’ «Ò¡≈Õ √≈‚∂ ’ØÒ «¬º’ ¡Ω ‘Δ
«‘ ◊¬Δ «‹‘ÛΔ ÍÀ∫ÂΔ ’∞ √≈Ò ÁΔ Ò◊ÁΔ √ΔÕ Í
¿∞‘ Áæ√ ‘Δ √Δ «’ ¿∞‘ ⁄≈ÒΔ √≈Ò ÂØ∫ √Î ‘Δ
’ ‘Δ ‘ÀÕ Òæ◊Á≈ √Δ ¿∞‘È∂ ÊØÛ∑∂ «‹‘∂ ‹Ï∂ «Úº⁄
ËΩ∫√ ‹Ó≈¿∞‰Δ «√º÷ Ò¬Δ √ΔÕ «¬‘ √È ˜‘ΔÈ ÒØ’
«‹È∑ª ȱ≥ ¡√Δ∫ ¡º◊∂ ⁄Ò’∂ «ÓÒ‰≈ √ΔÕ Í ¡«‹‘∂
¡’Ò Á∂ ËÈΔ ‘ «’Â∂, ‘ √Ê≈È Â∂ ‘ √Ó≈‹
«Úº⁄ «ÓÒ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
√≈鱧 ¡‹∂ ÚΔ ˜‘ΔÈ ÒØ’ª ȱ≥ «ÓÒ‰ ÁΔ ¡≈√
√ΔÕ ÓÀÈ≥± ¡≈Í‰Δ √≈’≈≈ÂÓ’ √Ø⁄ ¿∞Â∂ ͱ‰ «ÚÙÚ≈√
√ΔÕ «¬‘ ÍÀ∫ÂΔ ’∞ √≈Ò ÁΔ ¡Ω È∂ Ù≈«¬Á ‹≈‰Ï∞fi
’∂ Ó∞√≈Îª Á∂ «ÁÒª ”⁄ ÈÎ ÌÈ Ò¬Δ ΩÒ≈
Í≈«¬¡≈ ‘ØÚ∂◊≈ «’ ¿∞‘ȱ≥ ’Ø¬Δ √≈∂ ≈‘ Ï∞Ò≈Ú∂ ‘Δ
È≈Õ ¿∞‘Á∂ È≈Ò ’Ø¬Δ È∂ÛÂ≈ È≈ ÚË≈Ú∂Õ «¬‘ ¿∞‘ÁΔ
¡≈Í‰Δ √Ø⁄ √Δ «’ È∂ÛÂ≈ Úˉ È≈Ò ’∞æfi ÚΔ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
¡‰√∞÷≈Úª Ú≈Í √’Á≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ ¡◊Ò≈ «ÁÈ «’√∂
È≈Ò È≈ ÏØÒΔÕ ‚≈.÷«‘≈ Á∂ «ÓÙΔ ÿ∞Ò∂ ÏØÒª È≈Ò
◊ºÒ ’È Â∂ ÚΔ ¿∞‘Á∂ «⁄‘∂ Â∂ Ó∞√’≈È È≈ ¡≈¬ΔÕ
‚≈. ÷«‘≈ È∂ ÓÀȱ≥ «’‘≈ T¡Ï ’Ø¬Δ ’ÛÚΔ Ï≈Â
ȬΔ∫ ’È∂ ’≈ ...ÕU ÓÀ∫ «’‘≈ T¡Ï «¬√’Δ ’‡∞Â≈
Ó∂ «Ó·≈√ ÿØÒÈ∂ ’≈...ÕU Í ¿∞‘Á∂ «⁄‘∂ ¿∞ÂÒΔ
Ó∞√’≈‘‡ √«‘Ó ◊¬ΔÕ √≈‚∂ ÚºÒ «Íº· ’’∂ Ï≈‘
ÎÀÒ∂ ’∞Á Á∂ √∞‘ºÍ‰ ȱ≥ Ú∂÷ÁΔ ‘ΔÕ «‚È ÷ÂÓ
’’∂ ¿∞√È∂ √ÒΔÍ ¿∞Â≈«¡≈Õ ’≥ÏÒ «Ú¤≈ ’∂ √Ω‰
ÁΔ «Â¡≈Δ ’È Òº◊ΔÕ
¡√Δ∫ ¡‹∂ Ò≈¬Δ‡ Ï≥Á ’È ‘Δ Òº◊∂ √ª «’
√ΔÈΔ¡ «√‡Δ˜È Í∞«Ò√ ÒÀ’∂ ¡≈«¬¡≈Õ ¿∞‘Ȫ Í∞«º ¤¡≈,
T«¬Ë ’Ø¬Δ ÒÛ≈¬Δ ‘∞¡≈ «’¡≈...?U
T‘ª ‘∞¡≈... χ ‘Δ Ú≈˜ √«⁄≥◊ Ó≈¬Δ ÏÀ◊ÕU
T‘Δ «¬˜ ‡À«Ò≥◊ ¬∂ Ò≈¬Δ ...«¬√È∂ √ΔÈΔ¡
«√‡Δ˜È ’≈ Ï≈‹± ÓØÛ≈ÕU
T·«‘Ø ...·«‘Ø... ¡≈¬Δ ‡ÀºÒ Ô± Á ‡∞ºÊ,U
ÙÃΔ ≈Ó ¡Ù ‹Δ Áº√‰ Òº◊∂Õ
TÓ∂≈ ÏÀ◊ «¬Ë √∂ «È’≈Ò ’ Ô‘ª ÷≈
‘∞¡≈ Ê≈ ... Ô‘ª √∂ ’Ø¬Δ ÌΔ ¿∞·≈ ’∂ «Ò‹≈ √’Â≈ Ê≈
.... ‘Ó ÂØ ÈΔ∫Á Ó∂∫ Ê∂ ... ¡À∫‚ «Á√ ÓÀÈ Ú≈˜
√«⁄≥◊ «‘˜ ÏÀ◊ ....¿±Í √∂ ’«‘Â≈ ‘À «’¡≈ ÓÀ∫
⁄Ø ‘±Õß U Í∞«Ò√ Ú≈Ò≈ √ΔÈΔ¡ «√‡Δ˜È ÚºÒ È±≥ ’ΩÛ≈
«‹¡≈ fi≈«’¡≈Õ
T¡≈Í√ Ó∂∫ ÙªÂΔ ÏÈ≈¬∂ º÷∂∫ ...ÏÁÓ◊˜Δ
Ó ÎÀÒ≈¬∂∫.U Í∞«Ò√ Ú≈Ò≈ √Ófi «◊¡≈ √ΔÕ ¿∞√È∂
’√±Ú≈ ÁΔ Í¤≈‰ ’ Ò¬Δ √ΔÕ ¿∞‘ «Ù’≈«¬Â-
’Â≈ ȱ≥ Ú÷∂ ’’∂ √Ófi≈ «‘≈ √ΔÕ T¡¬Δ√≈
’∂Ò≈ ’Ø ÏÁÈ≈Ó Ó ’ØÕU √≈ȱ≥ Ô’ΔÈ ‘Ø «◊¡≈
(Ï√≈ B@AE) : 35

Íß‹≈ÏΔ Ò∂÷’ª Á∂ ‹æÊ∂ «Ú⁄ Ù≈ÓÒ-
’πÒ«ÚßÁ “«’È” ¡Â∂ “√±” ÁΔ √ßÍ≈Á’ ¡’ÓÒ ’Ω
√Δ «’ √≈ȱ≥ ¡æ«◊¿∞∫ «ÓÒ‰ Ú≈Ò∂ ÏÁÓ◊˜ È‘Δ∫
‘؉◊∂Õ
¡◊ÒΔ √Ú∂ ◊º‚Δ Ó≥«˜Ò Á∂ È∂Û∂ Í‘∞≥⁄ ‘Δ
√ΔÕ Á∞Í«‘ ÁØ ’∞ Ú‹∂ ◊º‚Δ ¡È≈’∞ÒÓ Á∂ √‡∂ÙÈ
”Â∂ ∞’Δ Âª ≈¬Δ‡˜ ÎÀ√‡ΔÚÒ «Ú⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰
Ú≈Ò∂ «¬’ Ó«Ò¡≈ÒÓ ’ÚΔ ‚≈.√ÈΔÒ ‡Δ.√≥ÈΔ, «‹√
È≈Ò ¡√Δ∫ Í«‘Òª ‘Δ Á∂Ú Ì≈ÁÚ≈‹ ≈‘Δ∫ √ßÍ’
’ΔÂ≈ ‘Ø«¬¡≈ √Δ, √≈˘ «ÓÒ‰ Ò¬Δ √‡∂ÙÈ ”Â∂ ¡≈
«◊¡≈Õ ¿∞√È∂ √≈‚∂ Ò¬Δ Úº÷-Úº÷ Ê≈Úª ¿∞Â∂ ·«‘È
Á≈ ÍÃÏ≥Ë ‘؇Ҫ «Úº⁄ ’ΔÂ≈ ‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ √≥ÈΔ √≈‚≈
√≈≈ √≈Ó≈È «¬º’ ∂‘ÛΔ «Úº⁄ ÷Ú≈ ’∂ ÍÒ∂‡Î≈Ó
ÂØ∫ Ï≈‘ ÒÀ ¡≈«¬¡≈Õ √≈‚≈ ¿∞Â≈≈ ‘Ø‡Ò «Úº⁄
’È Ò¬Δ ‡ÀÚÒ ◊º‚Δ «Â¡≈ ÷Û∑Δ √ΔÕ
◊º‚Δ Ú≈Ò≈ √≈ȱ≥ ÿ∞≥Ó≈¿∞‰ Ò¬Δ «Â¡≈Δ ’Δ∫
ÏÀ·≈ √ΔÕ Í ¡√Δ∫ «Â≥È «ÁȪ ÂØ∫ È‘≈Â∂ È‘Δ∫ √ªÕ
È‘≈ ËØ ’∂ ¡≈≈Ó ’È «Íº¤∫Ø ‘Δ ¿∞‘Á∂ ÍÒÀÈ ¡È∞√≈
Â∞È ‹Ø◊∂ ‘Ø √’∂ √ªÕ
√ÈΔÒ √≥ÈΔ «√⁄ √’≈Ò √Δ «‹√È∂ √’≈Δ
ÈΩ’Δ ¤º‚ ’∂ ¡≥◊∂˜Δ Á∂ «’√∂ «ÚÙ∂ ¿∞Â∂ ÍΔ.¡À⁄.‚Δ.
Ù∞± ’ΔÂΔ ‘Ø¬Δ √ΔÕ Ó≈Ó±ÒΔ «‹‘Δ ÈΩ’Δ ÁΔ ÊØÛ∑Δ
«‹‘Δ ÂÈ÷≈‘ È≈Ò ¿∞‘ ÍÚ≈ ÁΔ ÿ∂Ò± «˜≥Ó∂Ú≈Δ
⁄∞º’«Á¡ª ÍΔ. ¡À⁄. ‚Δ. È‘Δ∫ √Δ ’ √’Á≈Õ ¿∞√È∂
«’√∂ ‡± ¡À∫‚ ‡ÀÚÒ ¬∂‹≥√Δ È≈Ò ‹∞Û ’∂ ¿∞⁄∂Δ
ÍÛ∑≈¬Δ Á≈ ÷⁄≈ ’愉≈ Ù∞± ’ΔÂ≈ √ΔÕ «¬‘ ¿∞‘Á≈
Í«‘Ò≈ ¿∞μÁÓ √ΔÕ Ì≈Ú∂∫ ¿∞‘Á∂ ÍÃÏË≥ «Úº⁄ ’∞fi ÷≈ÓΔ¡ª
‘؉ ’’∂ √≈ȱ≥ Â≥◊ ‘؉≈ «Í¡≈ Í ¿∞‘Á∂ «√ÛΔ
√∞Ì≈¡ ¡Â∂ ¿∞‘Á∂ ÍÀª Â∂ ÷Û∑≈ ‘؉ Á∂ ¿∞μÁÓ Ó±‘∂
√≈‚≈ «√ fi∞’Á≈ √ΔÕ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
√≥ÈΔ «‹Ê∂ √≈ȱ≥ ÷≈‰≈ ÷≈‰ ÒÀ ’∂ «◊¡≈, ¿∞‘
«¬º’ ¡‘≈Â≈ È∞Ó≈ „≈Ï≈ √ΔÕ Ì≈Ú∂∫ ¿∞‘ √≈˘ ‘∞æÏ ’∂
Áº√ «‘≈ √Δ «’ ¿∞‘ «¬ÊØ∫ ÁΔ ÷≈√ ÷∞≈’ ÷Ú≈¿∞‰≈
⁄≈‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ Í ¿∞‘È∂ «‹‘ÛΔ Óº¤Δ ÍØ√‰ Ò¬Δ «’‘≈
¿∞‘ «’√∂ ȱ≥ ÚΔ Í√≥Á È≈ ¡≈¬ΔÕ ‘ ¡≈¬Δ‡Ó «Úº⁄
«Ó⁄ª ÁΔ Ï‘∞ÒÂ≈ √Δ «‹√È∂ ’¬Δ¡ª Á≈ Í∂‡ ÷≈Ï
’ «ÁºÂ≈Õ ¿∞√ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡√Δ∫ ¡≈Í ‘Δ ÚËΔ¡≈
÷≈‰∂ Ú≈ÒΔ¡ª Ê≈Úª ÒæÌ Ò¬Δ¡ªÕ ¡√Δ∫ Í«‘Òª ‘Δ
Í∞º¤ ÒÀ∫Á∂ «Ó⁄ ¡Â∂ Ó√≈«Ò¡ª Á≈ ÿæ‡ ÍÃÔØ◊ ‘ØÚ∂Õ
«¬√ Â∑ª √≈ȱ≥ ÚËΔ¡≈ √Ú≈ÁΔ ÌØ‹È «ÓÒ‰ Òº◊≈Õ
¡√Δ∫ ¡È≈’∞ÒÓ ÁΔ ÏΔ⁄ ”Â∂ ◊¬∂Õ ¡Ï
√≈◊ ·≈·ª Ó≈ «‘≈ √ΔÕ Ò«‘ª ¿∞·ÁΔ¡ª, ’≥«„¡ª
È≈Ò ‡’≈ ’∂ Ú≈Í√ Ó∞Û ‹ªÁΔ¡ªÕ ÓÀ∫ √Ó∞Á ≥  Í«‘ÒΔ
Ú≈Δ Á∂«÷¡≈ √ΔÕ
«Î «⁄º¬Δ ÏΔ⁄ Í‘∞≥⁄∂ «‹Ê∂ Ï≥Á∂ √Ó∞≥Á Á∂
¡≥Á ÂÀ ‘∂ √ÈÕ ¿∞·Δ¡ª Ò«‘ª Ï≥«Á¡ª ȱ≥ ’≥„∂
”Â∂ «Ò¡≈ ͇’ÁΔ¡ª, ’¬Δ Ú≈Δ Ï≥«Á¡ª Á∂ ¿∞ÂØ∫ ÁΔ
ÚΔ ‡ºÍ ‹ªÁΔ¡ªÕ Í Ï≥«Á¡ª È∞≥ ’Ø¬Δ È∞’√≈È È≈
‘∞≥Á≈Õ ÓÈ‹Δ «¬≥Á≈, ¡’ÓÒ ’Ω, ‚≈.◊∞«Ó≥Á
«√ºË±, ¡Ó‹Δ «‘Á∂, ’∞Ò«Ú≥Á «’È ÚΔ √Ó∞≥Á
Á∂ Í≈‰Δ «Úº⁄ ‹≈‰ Ò¬Δ ¿∞Â∂«‹Â ‘Ø ◊¬Δ¡ªÕ ¡√Δ∫
’≥„∂ ÏÀ· ’∂ ¿∞È∑≈ ÁΔ¡ª ÷Ó√ÂΔ¡ª ȱ≥ Ú∂÷‰ Òº◊∂Õ
¿∞·Δ¡ª Ò«‘ª ¿∞È∑ª ȱ≥ «Ì¿∞∫ ’∂ Ú≈Í√ Ó∞Û ‹ªÁΔ¡ªÕ
¿∞‘ Í≈‰Δ «Úº⁄ ‘Ø ¡º◊∂ Úˉ Ò¬Δ ¿∞«∂ ‹Â ‘∞Á ≥ Δ¡ªÕ
ÓÈ‹Δ «¬≥Á≈ ÏÀ· ◊¬ΔÕ ¿∞‘ Ù≈«¬Á √≈Δ ÁΔ
√≈Δ «Ìº‹‰≈ ⁄≈‘∞≥ÁΔ √ΔÕ Ï≈’Δ Ò∂÷’≈Úª ¿∞‘ȱ≥ Ï≈‘Ø∫
ÎÛ ’∂ ÷«Û∑¡ª ‘؉ ȱ≥ ’«‘ ‘Δ¡ª √ÈÕ Í ¿∞‘
÷Û∑Δ È‘Δ∫ ‘Ø ‘Δ √ΔÕ
T«¬‘ √Ó∞Á ≥  È≈Ò Ó˜≈’ «’¿∞∫ ’ ‘Δ ¡À?U
‚≈. ÷«‘≈ È∂ ‘ΩÒΔ «‹‘Δ «’‘≈Õ ÊØÛΔ∑ ’Ø«ÙÙ «Í¤Ø∫
Ò∂÷’≈Úª È∂ ÓÈ‹Δ «¬≥Á≈ ȱ≥ ÷Û∑≈ ’ «Ò¡≈Õ ‹ÁØ∫
¿π‘ √≈‚∂ ’ØÒ ¡≈ ’∂ ÷Û∑Δ ‘Ø¬Δ Âª ¿∞‘ȱ≥ √≈‘ ⁄«Û∑¡≈
‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ ¿∞‘ Áº√‰ Òº◊Δ, T¡≈¬Δ Ò«‘ È∂ ‹ÁØ∫
ÓÀÈ≥± ⁄∞«º ’¡≈ ª Ó∂∂ ÍÀª ‘∂·∫Ø «Óº‡Δ «÷√’ ◊¬ΔÕ ÓÀÊ∫Ø
÷Û∑≈ È≈ ‘Ø«¬¡≈ ‹≈Ú∂, Â∂ È≈ «¬È∑ª ÂØ∫ √≥Ì≈«Ò¡≈ ‹≈Ú∂
... Ϻ√ ¡º‹ ª ¡≈÷Δ Ó˜≈’ ‘Ø ‹≈‰≈ √ΔÕU ‚≈.
÷«‘≈ È∂ «’‘≈, T¡√Δ∫ ª «¬Ê∂ ÏÀ·∂ ‘Ø ¬Δ ’∞fi √Ø⁄
‘∂ √ΔÕU «Î ’∞fiæ Á∂ ⁄∞ͺ ÚÂΔ ‘ΔÕ
(Ï√≈ B@AE) : 36
 È≈Δ¡Ò Í≈‰Δ Ú≈√Â∂ ¡≈‚ «ÁºÂ≈Õ È≈Δ¡Ò
Ú∂⁄ÁΔ ’∞ÛΔ ’º‡ ’º‡ ’∂ Í≈¬ΔÍ Ò◊≈ ’∂ È≈Δ¡Ò
ÎÛ≈¿∞‰ Òº◊ΔÕ ÓÈ‹Δ «¬≥Á≈ «√ Ó≈È Òº◊Δ Âª
‚≈. ÷«‘≈ È∂ T¡≥Ó≈ ’∂ Ȭ∂ ‹ΔÚÈ ’∂ È≈ÓU ¡≈÷’∂
È≈Δ¡Ò Ì∂∫‡ ’ΔÂ≈ ª ¿∞‘ √≈‚∂ ÚºÒ «Íº· ’’∂
ÍΔ‰ Òº◊ ͬΔÕ Ù≈«¬Á ¿∞‘ Â ‘Ø ◊¬Δ¡ª ¡º÷ª ȱ≥
√≈ÊØ∫ ¤∞Í≈¿∞‰≈ ⁄≈‘∞≥ÁΔ √ΔÕ
‘À≈ÈΔ ÁΔ ◊ºÒ √Δ «’ ’∂Ò≈ È≈Δ¡Ò Á≈
ÿ ‘؉ ’’∂ ÚΔ √√Â∂ È‘Δ∫ «ÓÒ ‘∂ √È Õ «‹≥È∂
Á∂ √≈ȱ≥ ⁄≥‚Δ◊Û∑ «ÓÒÁ∂ ¿∞ÂÈ∂ Á∂ ‘Δ ¿∞Ê∂ «ÓÒ ‘∂
√È Õ Ù≈«¬Á ‡±«√‡ ‹≈‰ ’∂ È≈Δ¡Ò Ú∂⁄ÁΔ ’∞ÛΔ
Á∂ ÓÈ «Úº⁄ ¡≈¬∂ Ò≈Ò⁄ È∂ ÓÈÓ˜Δ Á≈ ∂‡ Ò◊≈
«ÁºÂ≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
Á±‹∂ «ÁÈ √Ú∂∂ √≈„∂ ¤∂ Ú‹∂ «Â¡≈ ‘؉ ȱ≥
«’‘≈Õ ÈÀÙÈÒ Í≈’ Á∂÷‰ Ú≈«Ò¡ª ÁΔ ÏÛΔ Ò≥ÓΔ
Ò≈«¬È Ò◊ ‹ªÁΔ ¡ÀÕ √Ó∂∫ «√ Í‘∞≥⁄‰ ’’∂ √≈ȱ≥
«‡’‡ª ¡≈√≈ÈΔ È≈Ò «ÓÒ ◊¬Δ¡ªÕ Í≈’ Á∂ È≈Ò
È≈Ò ⁄≈‘ Á∂ Ï≈◊ «ÚÙ∂Ù «÷º⁄ Á≈ ’∂∫Á ω∂ ‘ج∂
√ÈÕ ⁄≈‘ Á∂ Ï≈◊ «Úº⁄ ‡Δ-«Ó¿±«˜¡Ó √Δ «‹ºÊ∂
⁄≈‘, ’ΩÎΔ Á∂ ◊∞‰ «Ï¡≈ÈÁΔ¡ª «ÎÒÓª «Á÷≈¬Δ¡ª
‹ªÁΔ¡ªÕ «ÎÒÓª Á∂÷ ’∂ ÒØ’ ◊ΔÈ ‡Δ ÷ΔÁ‰
Ò¬Δ «Â¡≈ ‘Ø ‹ªÁ∂Õ «¬È∑ª ÁΔ ÚÍ≈ ’È ÁΔ
«¬‘ ÷≈√ ’≈ÓÔ≈Ï Â’ÈΔ’ √ΔÕ «¬Ê∂ √Í≈¬Δ«√˜
¡À∫‚ ¡≈Ô∞ÚÀ«Á’ Ï≈◊ «Ú’«√ ’ΔÂ∂ ‘ج∂ ‘È
«‹Ê∂ ’≈ÒΔ «Ó⁄, ÒΩ∫◊, «¬Ò≈«¬⁄Δ, ÓÒº·Δ,
Á≈Ò⁄ΔÈΔ ¡≈«Á ◊Ó Ó√≈Ò∂ ¿∞ÍÒÏË ‘ÈÕ «¬È∑ª
Ï≈◊ª «Úº⁄ ‘Δ ÏÛ Á∂ Á÷ ÚΔ ‘ÈÕ Ó∞È≈ Á∂
«¬È∑ª Ï≈◊ª «Úº⁄ ‹ÛΔ¡ª ϱ‡Δ¡ª ÂØ∫ «Â¡≈
ÁÚ≈¬Δ¡ª ÚΔ «ÓÒÁΔ¡ªÕ ÁÚ≈¬Δ¡ª Á∂ Áº√∂ Ò≈̪
ÂØ∫ √≈∂ ÍÃÌ≈Ú ‘Ø ‹ªÁ∂Õ ÷ΔÁ‰ Ò¬Δ «Â¡≈ ‘Ø
‹ªÁ∂Õ ◊Ó Ó√≈«Ò¡ª ÁΔ ’∞¡≈Ò‡Δ √Ì È±≥ Ù∞æË
Ò◊ÁΔÕ ÷ΔÁ ’∂ ÏÀ◊ ÌÈ Òº◊∂Õ ÁÚ≈¬Δ¡ª «Úº⁄
Ì≈Ú∂∫ √≈∂ ¡ÀÒÍØ ÊÀ Δ ÁΔ ÚÂØ∫ ’Á∂ Í ¡≈Ô∞ÚÀ«Á’
Á∂ ÁΔÚ≈È∂ ω«Á¡ª ¡≈Í‰Δ ‘ «ÏÓ≈Δ ÁΔ ÁÚ≈¬Δ
÷ΔÁ‰ Òº◊∂Õ «‹≥È∂ ’∞ ÍÀ√∂ ÒÀ’∂ Â∞∂ √È, ‹∂Ï «Úº⁄Ø∫
Ó∞º’ ◊¬∂ ª «Î’Ó≥Á ‘Ø ◊¬∂Õ Êª-ʪ Òº◊∂
¬∂.‡Δ.¡ÀÓ. ¿∞È∑ª Á≈ «Î’ Ó∞º’≈ «Á≥Á∂Õ «ÈÙ«⁄≥ ‘Ø
’∂ √Î «Úº⁄ Î∂ Â∂˜Δ ¡≈ ‹ªÁΔÕ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
¡Ó‹Δ «‘Á∂ Á∂ Ó±≥‘ ÁΔ ¡Ò‹Δ ȱ≥ ’≈ÎΔ
ÓØÛ ÍÀ «‘≈ √ΔÕ ≈‘ «Úº⁄ ‹∂ «’Â∂ ’À«Ó√‡ ÁΔ Á∞’≈È
¡≈¿∞∫ÁΔ ‚≈’‡ ‹ØÛΔ ÁÚ≈¬Δ ÒÀ∫Á∂Õ ‘Ø ÒØÛΔ∫ÁΔ¡ª
ÁÚ≈¬Δ¡ª ÚΔ ÒÀ∫Á∂, «‹‘ȱ≥ ÒØÛ ‘∞≥ÁΔ, Á∂ «Á≥Á∂Õ
‚≈. ◊∞«Ó≥Á ÂØ∫ ÁÚ≈¬Δ ÒÀ∫«Á¡ª Ò∂÷’≈Úª
È∂ ÁÚ≈¬Δ Á∂ ÍÀ√∂ Á∂‰ ÁΔ «¬º¤≈ ˜≈‘ ’ΔÂΔÕ ◊∞«Ó≥Á
ÍÀ√∂ ÒÀ‰ ÂØ∫ «¬È’≈ ’«Á¡ª ¡≈͉∂ È≈Ò Ú≈ÍΔ
ÿ‡È≈ √∞‰≈¿∞‰ Ò◊Δ, TÓÀȱ≥ Ù∞± ÂØ∫ ‘Δ ÒØÛÚ≥Á ÁΔ
ÓÁÁ ’È ÁΔ ¡≈Á √ΔÕ ’¬Δ Ú≈Δ ÓÀȱ≥ È∞’√≈È
ÚΔ ¿∞·≈¿∞‰≈ «Í¡≈ Í Ó∂Δ «¬‘ ¡≈Á Ò◊≈Â≈
Ï’≈ ‘ΔÕ ¡ÀÓ.ÏΔ.ÏΔ.¡À√. ÍÛ∑«Á¡ª Ó∂∂ È≈Ò
¡‹ΔÏ ÿ‡È≈ Ú≈ÍΔÕ Ó∂∂ ‘Ø√‡Ò «Úº⁄ «¬º’ Ó∞≥‚≈
’∞ÛΔ È±≥ «Ò¡≈«¬¡≈Õ ’«‘≥Á≈ ‚≈. √≈¡Ï «¬‘ Ó∂Δ
Ì≈‰‹Δ ¡À... ‚≈. √ΔÈ È±≥ «Á÷≈¿∞‰≈ √Δ Í ¡√Δ∫
«ÎؘÍ∞ ÂØ∫ ¡≈¿∞∫«Á¡ª Ò∂‡ ‘Ø ◊¬∂Õ Ú≈Í√ Ó∞Û ’∂
Á∞Ï≈≈ ¡≈¿∞‰ Á≈ ÓÀ∫ ÷⁄≈ ’È ÂØ∫ ¡√ÓÊ ‘ªÕ
¿∞ÁØ∫ º’ «¬√ ’∞ÛΔ È±≥ ¡≈͉∂ ’Ó∂ ”⁄ º÷ Ò¿∞Õ
√ØÓÚ≈ ȱ≥ ‚≈. √ΔÈ ÁΔ ˙.ÍΔ.‚Δ. ¡ÀÕ ¿∞√ «ÁÈ
Ï∞æËÚ≈ √ΔÕ ÓÀ∫ Ó≥È ◊¬ΔÕ ’∞ÛΔ È±≥ ¡≈͉∂ ’Ó∂ «Úº⁄
º÷ «Ò¡≈Õ «¬º’ Ù≈Ó Ó∂Δ √‘∂ÒΔ Á∂ Ó≥◊∂Â È∂ ÓÀȱ≥
’ΩΔ‚Ø ”⁄ ÷Û∑Δ È±≥ Á∂÷«Á¡ª ÏÛ∂ ◊∞º√∂ È≈Ò ‘≈’
Ó≈«Á¡ª ‘∂·ª Ï∞Ò≈«¬¡≈Õ Í∞º«¤¡≈, «¬‘ ’∞ÛΔ Â∂∂
’ØÒ ’Δ ’ ‘Δ ¡ÀÕ ÓÀ∫ Áº«√¡≈ «¬‘Á≈ Ó≈Ó≈ Ó∞«≥ ‚¡ª
Á∂ ‘Ø√‡Ò ”⁄ «’√∂ ’ØÒ «‡«’¡ÀÕ √ØÓÚ≈ ȱ≥ «¬È∑ª È∂
‚≈. √ΔÈ ÁΔ ˙.ÍΔ.‚Δ. ”⁄ «Á÷≈¿∞‰À Õ ¿∞‘ ÓÀȱ≥
◊∞º√∂ È≈Ò «fiÛ’«Á¡ª ÏØ«Ò¡≈, T«¬‘ ’Ø¬Δ ÓΔ˜
È‘Δ∫, Ó∞≥‚≈ «¬‘ȱ≥ ’º„ ’∂ «Ò¡≈«¬¡ÀÕU ÓÀ∫ ¿∞ÁØ∫ ¬Δ
’Ó∂ ”⁄ ‹≈ ’∂ ’∞ÛΔ È±≥ «’‘≈ «’ ÏΔÏ≈ ÓÀȱ≥ ÿØ∫
√∞È∂‘≈ «Ó«Ò¡À, ÓÀÈ∞≥ ‘∞‰∂ ‹≈‰≈ ÍÀ‰ÀÕ ÍÒΔ˜ ±≥ Ó≈Ó≈
‹Δ ȱ≥ «ÓÒ ’∂ ’Ø¬Δ ‘Ø ÍÃÏ≥Ë ’ ÒÀÕ ÓÀ∫ Í«‡¡≈Ò∂ ‘Δ
¡≈͉∂ ÒØ’Ò ◊≈‚Δ¡È È±≥ «ÓÒ‰ ⁄ÒΔ ◊¬ΔÕ ÓÀ∫
ÏÛΔ ‘À≈È ‘Ø¬Δ ‹ÁØ∫ ¿∞√∂ ≈ ȱ≥ Í∞«Ò√ ÁΔ ∂‚ ‘Ø
◊¬Δ ‘Ø√‡Ò «Úº⁄Õ Ì≈Ú∂∫ «¬√ Â∑ª ÁΔ¡ª «Ú√≈‘ÿ≈Â
ÁΔ¡ª ÿ‡È≈Úª Ó∂∂ È≈Ò Ú≈ÍÁΔ¡ª ‘Δ¡ª Í Ó∂∂
ÓÁÁ ’È Á∂ ‹˜Ï∂ «Úº⁄ ’Á∂ ÿ≈‡ È‘Δ∫ ¡≈¬ΔÕU
¡√Δ∫ Ó∞È≈ Á∂ Ú≈‡Î≈Ò Á∂÷‰∂ √È Õ Ó∞È≈
«Úº⁄ «¬º’ «Ï‹ÒΔ Á≈ ‚ÀÓ ‘À ‹Ø Í≥‹≈Ï Á∂ Ì≈÷Û≈ ‚ÀÓ
ÂØ∫ ÊØÛ∑Δ ÿº‡ √ÓºÊ≈ Ú≈Ò≈ ‘ÀÕ ¿∞ÊØ∫ ’Ø«‡¡Ó ‹≈‰≈
(Ï√≈ B@AE) : 37
√Δ «‹Ê∂ ⁄≈‘ Á∂ Ï≈◊ ‘ÈÕ ’Ø«‡¡Ó ÂØ∫ ¡º◊∂ ¡À«ÒºÍΔ
‡≈ͱ Á∂÷‰ ‹≈‰≈ √ΔÕ ¿∞Ê∂ √Ó∞≥Á «Úº⁄ ‘Δ «Ï‹ÒΔ Á≈
‚ÀÓ Ò◊≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ
◊º‚Δ «Úº⁄ ÍÀ ÒÓ’≈ ’∂ ÏÀ·‰ È≈Ò ÍÀª «Úº⁄
√Ø‹Ù ¡≈ ‹ªÁΔÕ ◊∞«Ó≥Á Áº√ÁΔ T◊Ó Í≈‰Δ ”⁄
ÈÓ’ Í≈ ’∂ ‡’Ø ’Ø, «√∑≈‰≈ ÍÀª ‘∂· º÷‰≈, «√
‘∂·ª È‘Δ∫Õ Î∞‡º ∂«˜≥◊ È≈Ò √Ø‹Ù ÿ‡∂◊ΔÕU ÓÀ∫ ¡‹∂
√Ø⁄ ‘Δ «‘≈ √Δ «’ ’«¡≈È∂ ÁΔ Á∞’≈È «’ºÊ∫Ø ÒºÌ◊ ∂ ΔÕ
‡ÀÚÒ ◊º‚Δ Âª «¬º’ Ú≈Δ Â∞ ÍÀ∫ÁΔ ÷Û∑ÁΔ ‘Δ È≈Õ
‚≈. ◊∞«Ó≥Á È∂ ¡≈͉∂ Í√ «Úº⁄∫Ø ‘Δ ÈÓ’ ÁΔ Í∞ÛΔ
’æ„ ’∂ ÎÛ≈¬Δ TÒ¿∞, ¡ºË≈ ÈÓ’ Ú‰≈, ¡ºË≈ ¡◊Ò∂
«ÁÈ Ò¬Δ º÷ ÒÀ‰≈ÕU ÓÀÊ∫Ø √≈≈ ÈÓ’ «¬º’Ø Ú≈Δ
Í≈‰Δ ”⁄ «‚º◊ «Í¡≈Õ ¡◊ÒΔ √Ú∂ ÓÀ∫ ¿∞‘ȱ≥ Áº«√¡≈
«’ √؋٠ª ÿ‡ ◊¬Δ ¡À Í ÈÓ’ √≈≈ ¬Δ «¬º’Ø
Ú≈Δ ”⁄ Òº◊ «◊¡ÀÕ «È≥Ó≈∑ «‹¡≈ Ó∞√’≈ ’∂ ¿∞‘
⁄Ω’ÛΔ Ó≈ ’∂ ÏÀ·‰ Òº◊Δ Âª ÓÀ∫ Á∂«÷¡≈ ¿∞‘Á∂ ÍÀª
ȱ≥ ÚΔ √Ø‹Ù ¡≈¬Δ ‘Ø¬Δ √ΔÕ ÓÀ∫ √Ø«⁄¡≈ ¿∞‘È∂ ¡≈͉∂
Ò¬Δ «Ò¡ªÁ≈ ÈÓ’ Á±‹∂ Á∂ ÁÁ «ÈÚ≈‰ Ò¬Δ Á∂
«ÁºÂ≈ ¡Â∂ ¡≈͉≈ ÁÁ «’√∂ ȱ≥ Áº√ ÚΔ È‘Δ∫ ‘Δ √ΔÕ
¿∞‘ ¡√ÒΔ Ó≈«¬«È¡ª ”⁄ ‚≈’‡ ‘À ‹Ø Ù≈«¬Á Á±«‹¡ª
Á≈ Á∞÷º Á± ’È Ò¬Δ ‘Δ Ï‰Δ Ò◊ÁΔ ‘ÀÕ
’Ø«‡¡Ó ‘Ø‡Ò Ï∞’º √ΔÕ ¿∞√ÂØ∫ Í«‘Òª Ú≈‡Î≈ºÒ
Á∂÷‰≈ √Δ Õ ‹ª«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª ≈‘ «Úº⁄ ‘Δ «¬º’
Ú≈‡Î≈ºÒ √Δ «‹ºÊ∂ √ÀÒ≈ÈΔ Î؇ءª «÷º⁄‰ ”⁄ Òº◊∂
‘ج∂ √ÈÕ ’∞æfi Î؇Ø◊≈Î ÁØ «Ó≥‡ «Úº⁄ ÎØ‡Ø «ÍÃ≥‡
ωÚ≈¿∞‰ Ò¬Δ «ÒÒ∑’ÛΔ¡ª ’æ„ ‘∂ √ÈÕ ÒØ’Δ∫
Ï≈◊∂«È≥◊ ’È Ò◊Á∂ TÂΔ‘ È‘Δ∫ ... ±≥ ÚΔ‘ ÒÀ
ÒÀÕU ¿∞‘ ’«‘≥Á≈ T«Îº’√ ∂‡ ... ’≈◊˜ ¡º¤≈
‘Ø◊≈ÕU ¡ÀÒÏÓ ’æ„ ’∂ «Á÷≈¿∞∫Á≈Õ √ÀÒ≈ÈΔ ‘∞º‹Âª
ÚΔ ’Δ∫ ‹ªÁ∂, ωÚ≈¬Δ ÚΔ ‹ªÁ∂Õ √À ’È «È’Ò∂
‘ج∂ ÍÀ«√¡ª ȱ≥ Ï⁄≈ Ï⁄≈ ’∂ º÷‰≈ ⁄≈‘∞≥Á∂Õ Ù≈«¬Á
¿∞‘ Ì∞ºÒ∂ «ÎÁ∂ √È «’ √ªÌ ’∂ º÷‰ Ú≈ÒΔ¡ª ª
Ô≈Áª ‘È «‹È∑ª ˘ «’√∂ Ú∂Ò∂ ÚΔ Á∂÷ ’∂ ÷∞Ù ‘Ø«¬¡≈
‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ ¿∞√ÂØ∫ ¡º◊∂ √ÀÒ≈ÈΔ Ï√≈ÂΔ È≈Ò∂ «Úº⁄
ͺÊª Â∂ ÏÀ· ÏÀ· Î؇¡Ø ª «÷⁄Ú≈ ‘∂ √ÈÕ ’∞fi ÈΩ‹¡
∞ ≈È
Ó«Ò¡≈ÒÓ ◊Δ ◊≈¿∞∫Á∂ ‘ج∂ Ⱥ⁄ ‘∂ √È -
«Â◊Û «Â◊Û, ÁÓ ÁÓ
«Â◊Û «Â◊Û, ÁÓ Õ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
¿∞Ê∂ ‹≈’∂ ÓÈ‹Δ «¬≥Á≈ ÚΔ Èº⁄‰ Òº◊ ͬΔÕ
Ó«Ò¡≈ÒÓ ◊Δ Â∂˜ ‘Ø «◊¡≈Õ Ó«Ò¡≈ÒÓ «◊ºË≈ Ì÷
«Í¡≈Õ ¡√Δ∫ ¿∞È∑ª ȱ≥ ”Â∂ ¿∞‘ √≈ȱ≥ ¡≈͉∂ ¡≈͉∂ Òº◊‰
Òº◊ ͬ∂Õ Ì≈Ú∂∫ ¿∞È∑ª ÁΔ Ì≈Ù≈ √≈ȱ≥ √Ófi È‘Δ∫ ¡≈ ‘Δ
√Δ Í ¿∞È∑≈ ÁΔ¡ª ¡º÷ª «Ú⁄ÒΔ ÷∞ÙΔ √≈‚Δ¡ª ¡º÷ª ÁΔ
÷∞ÙΔ È≈Ò «¬º’ «Óº’ ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ ¡√Δ∫ ¿∞ÊØ∫ ‹≈‰ Òº◊∂
ª ¿∞‘ √≈ȱ≥ ‘ºÊ «‘Ò≈ ’∂ ¡Ò«ÚÁ≈ ¡≈÷ ‘∂ √ÈÕ ’∞fi
√«’≥‡ª «Úº⁄ ‘Δ ¿∞‘ √≈‚∂ ¡≈͉∂ ω ◊¬∂ √È Õ
◊º‚Δ ¡«Ê≈ͺÒΔ Ú≈‡Î≈ºÒ ÚºÒ È≥± Â∞ ͬΔ
√ΔÕ ¿∞Ê∂ «‡’‡ª ÒÀ‰Δ¡ª √ÈÕ Ò≥ÓΔ Ò≈«¬È √ΔÕ «‡’‡ª
¡≈√≈ÈΔ È≈Ò «ÓÒ ◊¬Δ¡ª √ÈÕ ¿∞⁄∂-¿∞⁄∂ ‡Δ’ Á∂
∞º÷ª Á≈ ‹≥◊Ò √Δ Õ ’≈ÎΔ Á± Â∞ ’∂ ‹≈‰≈ √ΔÕ ÊØÛ∑≈
’∞ ≈‘ ª ÍË≈ √Δ Í ¡º◊∂ ⁄æÒ’∂ ¿∞Â≈¬Δ Ú≈Ò≈
≈‘ ¡≈ «◊¡≈Õ ¿∞Â ª ¡≈√≈ÈΔ È≈Ò ◊¬∂ Í
Ú≈Í√Δ Â∂ ÍÂ≈ Òæ◊‰≈ √ΔÕ Ú≈‡Î≈ºÒ Á≈ «ÁÃÙ ÏÛ≈
ÓÈÓØ‘’ √ΔÕ ÍºÊª ”Â∂ «‚◊Á∂ Í≈‰Δ Á≈ ÙØ √≥◊ΔÂ
ÍÀÁ≈ ’ «‘≈ √ΔÕ √≈∂ Î؇ءª «÷º⁄‰ «Úº⁄ Ó◊È
√ÈÕ Ú≈Í√ Ó∞ÛÈ È±≥ «’√∂ Á≈ «ÁÒ È‘Δ∫ ’ «‘≈
√ΔÕ «¬ÊØ∫ ⁄æÒ ’∂ ª ‘Ø‡Ò «Úº⁄ ‘Δ ‹≈‰≈ √ΔÕ Í
√Î ÁØ „≈¬Δ ÿ≥‡∂ Á≈ √ΔÕ Ò≥Ó∂ √Î Á≈ √Ø⁄ ’∂ √Ì
Ó∞ÛÈ Ï≈∂ √Ø⁄‰ Òº◊Õ∂ Ó∞Û«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª ÊØÛΔ∑ ⁄Û∑≈¬Δ
ÍÀ‰ Òº◊ΔÕ ‘ΩÒΔ-‘ΩÒΔ Â∞Á∂ ◊¬∂Õ ’Ø¬Δ «Íº¤∂ «‘ ‹ªÁ≈
ª ÷Û∑ ’∂ ¿∞‚Δ’‰ Ò◊Á∂Õ È≈Ò Ò ‹ªÁ≈ ª Î∂
Â∂˜ ’ÁÓΔ∫ ‘Ø ÒÀ∫Á∂Õ ⁄Û∑≈¬Δ ⁄Û∑«Á¡ª Ó∂≈ √≈‘ Î∞Ò º ‰
Òº◊≈Õ √≈∂ ¡º◊∂ Ò≥ÿ ◊¬∂Õ ÓÀ∫ «Íº¤∂ «‘ «◊¡≈Õ ÏÀ·
‹≈‰ ȱ≥ «ÁÒ ’Á≈ Í Â∞Á∂ «‘‰ Á≈ ‘· ’Á≈
ÓÀ∫ Â∞Á≈ ‹ªÁ≈Õ ÷Û∑ ’∂ «Íº¤∂ Ú∂÷Á≈Õ ’≈ÎΔ ⁄Û∑≈¬Δ
⁄Û∑ ¡≈«¬¡≈ √ªÕ «Íº¤∫Ø ¡≈¿∞∫Á∂ ÓÀÊ∫Ø ¡º◊∂ Ò≥ÿ ‘∂
√ÈÕ ¡º◊∂ Á∂«÷¡≈, ÊØÛ≈∑ ⁄æÒ ’∂ ÍæË≈ ≈‘ √ΔÕ Ó∂∂
√≥◊Δ ¡º◊∂ Ò≥ÿ ◊¬∂ √ÈÕ ’Ø¬Δ È˜ È‘Δ∫ ¡≈ «‘≈
√ΔÕ Ó∂≈ ÏÀ·‰ ȱ≥ «ÁÒ ’ΔÂ≈Õ ÓÀ∫ ÏÀ· «◊¡≈Õ ËÂΔ
ÿ∞Ó≥ ‰ Òº◊ΔÕ ¡º÷ª Ó±‘∂ ‘È∂≈ «‹‘≈ ¡≈¿∞‰ Òº◊≈Õ ÓÀ∫
Ò∂‡ «◊¡≈Õ ¡º÷ª Ï≥Á ‘Ø ◊¬Δ¡ªÕ Ï∂√∞  ‘Ø «◊¡≈Õ
ÍÂ≈ È‘Δ∫ «’≥ÈΔ Á∂ ͬ∂ ȱ≥ ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ ÓºÊ∂ ”Â∂ Í√ΔÈ≈
√ΔÕ ’Ø¬Δ Ó«Ò¡≈ÒÓ ˜∞Ï≈È ”⁄ Í∞¤ º «‘≈ √Δ T’Δ
‘Ø«¬¡À ....? «‚º◊ ͬ∂ ‘Ø...?U ’Ø¬Δ ‹È≈È≈ ¡≈Ú≈˜
‘À≈È ‘Ø ‘Δ √ΔÕ TÔÔº¬Δ ˙ÕU Ï∂√∞ÂΔ «Úº⁄ Ó∂Δ
(Ï√≈ B@AE) : 38
√∞ÂΔ ÓØÏ≈¬ΔÒ «Úº⁄ √ΔÕ ‹∂Ï «Úº⁄ ͬ∂ ÓØÏ≈¬ΔÒ È±≥
ÓÀ∫ ‡Ø‘ ’∂ Á∂«÷¡≈Õ T‡∂’ «Á√ Ú≈‡ÕU ÈΩ‹∞¡≈È ÓÀȱ≥
¿∞·≈¿∞‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’È Òº◊≈Õ Í ÓÀ∫ ÷Δ√∂ «Úº⁄
ͬ∂ ’ÀÓ∂ ȱ≥ ‡Ø‘ ’∂ Á∂÷ «‘≈ √ªÕ
T¡≥ ’ Ò, ‚Ø ∫ ‡ ÚΔ ¡Ï≈¿± ‡ ÔØ ¡ 
«ÏÒΩ∫«◊≥◊˜ÕU ÈΩ‹¡ ∞ ≈È ÓÀÈ≥± Í≈‰Δ «ÍÒ≈¿∞‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ
’È Òº◊≈Õ
T¡≈Í’∂ √≈ÊΔ ‘Ø∫◊∂...?U
T‘≥.... ¡≥....¡≥....U
T¡≈Í ¿∞È‘∂∫ ÎØÈ ’Δ‹Δ¬∂ÕU
TÓÀ∫ ⁄ÒÈ∂ ’Δ ’Ø«ÙÙ ’Â≈ ‘±≥ ... ¡≈Í √‘≈≈
Á∂∫◊∂ «’¡≈...?U
TÈØ ÍÃ≈ÏÒÓ .... Í ¡≈Í ÎØÈ ’ÒØ ... ÚØ‘
ÍÃ∂Ù≈È È≈ ‘Ø∫ÕU
ÓÀ∫ ¿∞·‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’È Òº◊≈Õ T‡∂’ «Á√
Ú≈‡ÕU
TÓ∂≈ Ó±≥‘ Ò◊ ‹≈¬∂ Ù≈«¬ÁÕU
TÈØ ÍÃ≈ÏÒÓ ...U ÓÀ∫ ÊØÛ∑≈ Í≈‰Δ ÍΔÂ≈ ª ÷Û∑∂
‘؉ ÁΔ Â≈’ ¡≈ ◊¬ΔÕ
TÔ∂ÒØ ...U È≈Ò ÷Û∑Δ Ï‹∞◊ ¡Ω È∂ √≥Â≈
Ó∂∂ ÚºÒ ÚË≈«¬¡≈Õ
T¡≈Í’Ø «’ÂÈ∂ ÍÀ√∂ Á±≥...?U
TÔºÔ¬Δ ˙ .... Ú√±ËÀÚ ’∞‡∞≥Ï’Ó ...U
TÔ∂ Ó∂Δ Óª ‘À∫ ... ‡Δ⁄ ‘À∫ ...U ÈΩ‹∞¡≈È È∂
Áº«√¡≈Õ ¿∞‘Á∂ È≈Ò ‘Δ ¿∞‘ÁΔ ÌÀ‰ Â∂ Ì≈ ÚΔ √ΔÕ
¿∞‘ √≈∂ ‘Δ ¡«Ë¡≈Í’ √ÈÕ ÓÀȱ≥ Òº◊≈ ’∂Ò≈ ÁΔ
«Óº‡Δ Á∂ ¡«‹‘∂ ËΔ¡ª Í∞ºÂª ÁΔ «¬Ê∂ Ï‘∞ÒÂ≈ ‘ØÚ∂◊ΔÕ
ÓÀ∫ ¿∞· ’∂ Â∞È ‹Ø◊≈ ‘Ø «◊¡≈Õ ÈΩ‹∞¡≈È È∂ √‘≈≈
«ÁºÂ≈ ‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ ¡º◊Ø∫ ‚≈. ÷«‘≈ Â∂ ◊∞«Ó≥Á ¡≈
‘∂ √ÈÕ ¿∞È∑ª ÁΩÛ ’∂ Ó∂≈ ‘ºÊ Ϋۡ≈Õ ÁØÚª ÁΔ¡ª
¿∞∫◊Òª Ó∂Δ ÷ºÏΔ √º‹Δ ÈϘ ¿∞Â∂ √ÈÕ ÊØÛ∑≈ ’∞ ¡º◊∂
⁄≈‘ Ú◊À≈ ÁΔ ¤Ø‡Δ «‹‘Δ Á∞’≈È √Δ «‹Ê∂ ÏÀ«·¡ª
¿∞È∑ª È∂ ÓÀȱ≥ Ú∂÷ «Ò¡≈ ‘ØÚ∂◊≈ Â∂ ¿∞‘ ÁΩÛ ’∂ Ó∂∂ ÚºÒ
ÚË∂ ‘؉◊∂Õ
TÍÒ√ ∂‡ ÏÛ≈ ‘≈¬Δ Ò◊ÁÀ...U ‚≈. ÷«‘≈
È∂ «Î’ ˜≈«‘ ’ΔÂ≈Õ
T‘ª ËÛ’‰ ÏÛΔ Â∂˜ ¡À ... Â∞√Δ∫ ¬∂Ê∂ ’∞fi
Á∂ Ï«‘ ‹≈¿∞ ... «¬‘ Ò¿∞ Ó≈˜≈ ÍΔ Ò¿∞ÕU ◊∞«Ó≥Á
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ÓÀȱ≥ ÏÀ∫⁄ ÚºÒ È±≥ «Ò‹≈ ‘Δ √ΔÕ ¿∞‘È∂ ¡‹∂ ¡≈͉∂
ÍΔ‰ Ò¬Δ ÏØÂÒ ÷Ø‘ÒΔ ‘Δ ‘ØÚ∂◊Δ «’ ¿∞‘ ÓÀȱ≥
Á∂÷«Á¡ª Ó∂∂ ÚºÒ È±≥ ÁΩÛ Í¬∂ ‘؉◊∂Õ ‘∞‰ ¿∞‘ ¡≈Í
È≈ ÍΔ ’∂ ÏØÂÒ ÓÀȱ≥ ÎÛ≈¿∞∫«Á¡ª Ó∂∂ Ï≈∂ «Î’Ó≥Á
‘Ø¬Δ ÷Û∑Δ √ΔÕ
Í≈’ ÂØ∫ Ï≈‘ «È’Ò∂ ª ‘Ø‡Ò «Úº⁄ ÷≈‰≈
÷≈‰ ÏÀ·∂ «‹ÊØ∫ Ú≈‡Î≈ºÒ ÏÛ≈ √≈Î «Áº√ «‘≈ √ΔÕ
T‹∂ Í«‘Òª «¬Ê∂ ÏÀ· ‹ªÁ∂, ¡ÀÈΔ Á± ‹≈‰≈ ¬Δ È≈
ÍÀ∫Á≈ÕU «’√∂ È∂ «’‘≈Õ Ó∂∂ «⁄‘∂ Â∂ ÎÀÒΔ Ó∞√’≈‘‡
«¬‘ ’«‘ ‘Δ ‹≈ÍΔ «’ ’∞Á ¡Â∂ «˜≥Á◊Δ Á∂ ◊∞ºfi∂
Ì∂ ‹≈‰È Ò¬Δ Â∞È≈ Ï‘∞ ˜±Δ ‘ÀÕ ÏÀ·∂ «Ï·≈¬∂
’∞Á Á∂ ÷˜≈«È¡ª Á≈ Ì∂ ȑΔ∫ Òæ◊ √’Á≈Õ
¡Ó‹Δ «‘Á∂ ÁΔ ¡Ò‹Δ Ó∞º’‰ ’≥„∂ √ΔÕ
ÁÚ≈¬Δ ‘Ø ÒÀ‰Δ ÍÀ‰Δ √ΔÕ ‘Ø‡Ò ÚºÒ È±≥ ‹ª«Á¡ª
⁄ÓÛΔ «ÚÙ∂Ùº◊ ÁΔ Á∞’≈È «Áº√ ͬΔÕ «ÚÙ∂Ùº◊ ȱ≥
«Á÷≈ ’∂ ÁÚ≈¬Δ Ò¬Δ ◊¬ΔÕ ¡Ò‹Δ Â∂˜Δ È≈Ò ·Δ’
‘؉ Òº◊ΔÕ
’Ø«‡¡Ó ÂØ∫ ¡√Δ∫ ¡À«ÒºÍΔ ‡≈ͱ Á∂÷‰ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ
«¬º’ ‘≈¿±√Ï؇ «’≈¬∂ ”Â∂ Ò¬ΔÕ Á± º’ Í≈‰Δ ‘Δ
Í≈‰Δ ‹Ø ÏÀ’Ú≈‡ √Δ «‹Ê∂ Ò«‘ª È‘Δ∫ ¿∞·ÁΔ¡ªÕ
Í≈‰Δ ٪ ÷Û∑≈ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ √Ó∞≥Á Á≈ ¿∞¤«Ò¡≈
Í≈‰Δ «¬√ «Úº⁄ Ù≈ÓÒ ‘∞≥Á≈ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ √Ó∞≥Á «Úº⁄
Òº◊∂ «Ï‹ÒΔ ‚ÀÓ Á≈ Ú≈˱ ¤º«‚¡≈ Í≈‰Δ ÚΔ «¬√ «Úº⁄
Ù≈ÓÒ ‘∞≥Á≈ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ ‘≈¿±√Ï؇ «¬º’ ‡≈ͱ ÚºÒ È±≥
ÚË ‘Δ √ΔÕ ¿∞ÊØ∫ Á∂ ÒØ’ª Á≈ ؘ◊≈ ⁄‡≈¬Δ¡ª
¡Â∂ «⁄’ª ω≈¿∞‰≈ √ΔÕ
Á±‹∂ Í≈√∂ ¬ΔÓ± Ȫ Á∂ Í≥¤Δ ÿ∞≥Ó ‘∂ √ÈÕ ¿∞È∑ª Á∂
È∂Û∂ Â∂Û∂ ’Ø¬Δ ÓÈ∞º÷ Ș È‘Δ∫ ¡≈ «‘≈ √ΔÕ Í
«¬È∑ª Í≥¤Δ¡ª Ï≈∂ «’√∂ ÂØ∫ Í∞º¤‰ ÁΔ ÒØÛ È‘Δ∫ √ΔÕ
«¬È∑ª Í≥¤Δ¡ª Ï≈∂ ÓÀȱ≥ Í«‘Òª ‘Δ ‹≈‰’≈Δ √ΔÕ Â∞∂
«ÎÁ∂ Í≥¤Δ¡ª ȱ≥ Á∂÷ ’∂ ÓÀ∫ ÷∞Ù ‘Ø «◊¡≈ √ªÕ «¬‘
Í≥¤Δ @ ÂØ∫ EE «‚◊Δ Âº’ Á∂ Â≈ÍÓ≈È «Úº⁄ «‘
√’Á≈ ‘ÀÕ «¬√Á≈ Ì≈ D@ ÂØ∫ F@ «’ºÒØ Âº’ ‘∞≥Á≈
‘ÀÕ Ì≈≈ ‘؉ ’≈‰ «¬‘ ¿∞‚≈Δ Âª È‘Δ∫ Ì
√’Á≈ Í «¬‘ E@ ÂØ∫ F@ «’ÒØÓΔ‡ ÍÃÂΔÿ≥‡≈ ÁΔ
√ÍΔ‚ È≈Ò ÁΩÛ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√Á∂ ‘ ¡≥◊ ÂØ∫ ¡≈ÓÁÈ
‘∞≥ÁΔ ‘ÀÕ «¬√Á∂ ¡≥‚∂, ÓΔ‡, ÷≥Ì, ⁄ÓÛΔ, ⁄∞≥fi, È‘∞≥¡ª
ÂØ∫ ⁄≥◊≈ Ó∞È≈Î≈ ’Ó≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ ¬ΔÓ± Á≈
(Ï√≈ B@AE) : 39
Â∂Ò CE@@ ÂØ∫ D@@@ ∞ͬ∂ ÍÃÂΔ «Ò‡ «Ú’Á≈
‘ÀÕ ÷≥Ì D@@ ÂØ∫ E@@ ∞ͬ∂ ÍÃÂΔ «’ºÒØ «Ú’ √’Á∂
‘ÈÕ «¬ºÊØ∫ Á∂ ÒØ’ª Á≈ ¡≈«Ê’Â≈ ÍÃÂΔ √∞⁄∂ ‘؉
Á≈ √«‘‹∂ ‘Δ ¡≥Á≈˜≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
√≈‚∂ Ò¬Δ ÷≈‰≈ Ú◊À≈ ‘≈¿±√Ï؇ «Úº⁄ ‘Δ «Â¡≈
√ΔÕ ‘≈¿±√Ï؇ «Úº⁄ √Ø¬Δ ¡Â∂ «¬º’ ÏÀ‚±Ó Â∂ Ï≈Ê±Ó
√ΔÕ ÏÀ‚±Ó «Úº⁄ ¡≈≈Ó ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈ √ΔÕ Ò≥⁄
’’∂ Ò∂÷’≈Úª È∂ «◊ºË≈ Í≈¿∞‰≈ Ù∞± ’ «ÁºÂ≈Õ ¡º‚Δ¡ª
ÁΔ ËÓ’ È≈Ò «’ÙÂΔ Á≈ ÎÙ ’≥ÏÁ≈Õ «’ÙÂΔ ⁄≈Ò’
Á≈ «ÁÒ ÚΔ Á«‘ÒÁ≈Õ ¿∞‘ ‘ºÊ ‹ØÛ ’∂ ÷Û∑ «◊¡≈Õ
Ó«Ò¡≈ÒÓ «Úº⁄ ‘Δ ’æfi∞ ’«‘ «‘≈ √ΔÕ «¬Ù≈«¡ª
È≈Ò √Ófi≈¿∞‰ Á≈ ÔÂÈ ’ «‘≈ √ΔÕ √≥ÈΔ È∂ ¿∞‘Á∂
ÓÈ ÁΔ ÁÙ≈ √≈ȱ≥ √Ófi≈¬ΔÕ ¿∞√ȱ≥ ‚ √Δ «’Ë∂
«’ÙÂΔ Á≈ ÎÙ ¡º‚Δ¡ª ÁΔ ËÓ’ È≈Ò ‡∞‡º È≈ ‹≈Ú∂Õ
«¬‘Ø ¿∞‘Á∂ ∞˜◊≈ Á≈ √≈ËÈ √ΔÕ ÈÚΔ∫ «’ÙÂΔ ÒÀ‰Δ
ª Á± ÁΔ ◊ºÒ √Δ, ¿∞‘ ª Ó∞Ó≥  ’≈¿∞‰ ‹Ø◊≈ ÚΔ
È‘Δ∫ √ΔÕ Ò∂÷’≈Úª Á≈ ‘≈√≈ «ÁÚ≈ÒΔ Á∂ ¡È≈ª Úª◊
«÷Û «‘≈ √ΔÕ Í ¿∞‘Á≈ √ΔÈ≈ ª ¡≥«◊¡≈ª ÁΔ
¡◊È È≈Ò fi∞Ò«√¡≈ ‹≈ «‘≈ √ΔÕ
‡ÀÚÒ Ï√ √≈ȱ≥ ’Ø«‡¡Ó ÂØ∫ «ÂÃÚÀ∫ÁÓ ¤º‚
¡≈¬ΔÕ ≈‘ «Úº⁄ ¡√Δ∫ Ú∂«÷¡≈ «’√∂ Ó‘≈ÂÓ≈ Á≈
Í≈Ò’Δ ‹Ò±√ «È’Ò «‘≈ √ΔÕ √≈∂ ÍÀØ’≈ «¬º’
Ò≈¬ΔÈ «Úº⁄ Î∞º‡Í≈Ê ”Â∂ ⁄æÒ ‘∂ √ÈÕ ‡À«Î’
«È«ÚÿÈ ⁄æÒ «‘≈ √Δ Í±Δ ◊ÂΔ È≈ÒÕ ’Ø¬Δ ¡Û⁄‰
È‘Δ∫, ’Ø¬Δ «ÚÿÈ È‘Δ∫Õ √≈‚∂ Úª◊ È‘Δ∫ «’ ‡À«Î’
Á≈ ∞÷ ‘Ø Í≈√∂ ȱ≥ ‘Δ ÓØÛ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «È«ÚÿÈÂ≈
«Úº⁄ «ÚÿÈ ÍÀÁ≈ ’ «ÁºÂ≈ ‹≈Á≈ ‘ÀÕ √Î Ò≥Ï≈ ’
«Áº  ≈ ‹ªÁ≈ ‘À Õ ¿∞ Ê ∂ Á∞ ’ ≈ÈÁ≈ª Úº Ò Ø ∫ ’ΔÂΔ
«¬È’Ø⁄ÓÀ∫‡ «’Ë∂ ÚΔ Á∂÷‰ ȱ≥ È≈ «ÓÒΔÕ
«ÂÃÚÀ∫ÁÓ «Úº⁄ ÁØ «ÁȪ Ò∂÷’ ¿∞Â√Ú «ÓºÊ∂
√Ó∂∫ Ó∞Â≈Ï’ ’∂Ò≈ ◊ªËΔ √Ó≈’ «ÈËΔ, ◊ªËΔ
ÌÚÈ «Ú÷∂ B@@ Ò∂÷’ª ÁΔ «‹√‡∂ÙÈ È≈Ò Ù∞±
‘Ø «◊¡≈ √ΔÕ ¿∞Áÿ≈‡ÈΔ √À∂ÓÈΔ Ó∞º÷ Ó«‘Ó≈È
Ó«Ò¡≈ÒÓ ’ÚΔ Í∞ºÊ±Ù∂Δ ≈Ó≈⁄≥ÁÈ Á∂ √Ú≈◊ÂΔ
Ì≈Ù‰ È≈Ò ÍÃØ◊≈Ó Ù∞± ‘Ø «◊¡≈Õ ‚≈. ¡ÀºÈ.
≈Ë≈«’ÃÙÈÈ, Ú«’≥◊ ⁄∂¡ÓÀÈ, ’∂Ò≈ ◊ªËΔ
√Ó≈’ «ÈËΔ, ‚≈. Ê≈Ó√ «¬√‘≈’, ¡ÀÓ.¡ÀÒ.¬∂.,
«Ó˜ØÓ Á∂ ‚≈.«÷¡ª◊‡∂, ÍÃØ. Ó∞√ÂÎ≈˜∞ «‘Ó≈È,
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ÍΔÍÒ˜ Ô±ÈΔÚ«√‡Δ ¡≈Î Ï≥◊Ò≈Á∂Ù Á∂ ¿∞Í
’∞ÒÍÂΔ, Á∂ ‘ºÊØ∫ Úº÷ Úº÷ Ò∂÷’ª ÁΔ¡ª Â’ΔÏÈ
ÂΔ‘ ÈÚ-ÍÃ’≈Ù Í∞√Â’ª «ÒΔ˜ ’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ªÕ
Á±‹∂ √ÀÙÈ «Úº⁄ Úº÷-Úº÷ «ÁÒ⁄√Í «Ú«Ù¡ª ”Â∂ Í∂Í
ÍÛ∑∂ ◊¬∂Õ √≈∂ Í⁄∂ «Ò≥’ Ì≈Ù≈ ¡≥◊∂˜Δ «Úº⁄ ¡È∞Ú≈Á
’’∂ ÍÛ∑∂ ◊¬∂ ¡Â∂ ’≈ÎΔ √≈‘∂ ◊¬∂Õ
«¬√ √Ó≈◊Ó ÁΔ «¬º’ ÷≈√Δ¡Â «¬‘ ‘Δ «’
‘ «÷ºÂ∂ Á∂ Ò∂÷’ ȱ≥ ‘ √ÀÙÈ Á∂ ÍÃË≈È◊Δ Ó≥‚Ò
«Úº⁄ Ù≈ÓÒ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ¡Â∂ ¿∞È∑≈ Á∂ «Ú⁄≈ √∞‰È
ȱ≥ «ÚÙ∂Ù Í«‘Ò «ÁºÂΔ ◊¬ΔÕ ‘ «÷ºÂ∂ ÁΔ ÍÃË≈È◊Δ
Ó≥‚Ò «Úº⁄ ÙÓ±ÒΔ¡Â È±≥ Ô’ΔÈΔ ÏÈ≈¿∞‰ Ò¬Δ √≈ȱ≥
Á√ Á∂ Á√ Ò∂÷’ª ȱ≥ «’√∂ È≈ «’√∂ √ÀÙÈ Á∂ ÍÃË≈È◊Δ
Ó≥‚Ò «Úº⁄ «Ï·≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ Úº÷-Úº÷ «Ú«Ù¡ª Á∂
÷Ø‹ ͺÂ ≈Ù‡Δ Â∂ ¡≥Â≈Ù‡Δ ÍºË Á∂ ‘؉
’’∂ ’¬Δ √ÀÙÈ ’ΔÂ∂Õ ⁄ΩÊ∂ Â∂ Í≥‹Ú∂∫ √ÀÙÈ «Úº⁄
’≈«Ú-√≥«Ë¡≈ Á≈ ¡≈ÔØ‹È ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ ≈ ÈΩ∫ Ú‹∂
º’ ÙÏÁª ÁΔ Ó«‘’ È≈Ò ‘≈Ò Ó«‘«’¡≈ «‘≈Õ
‘ «÷ºÂ∂ Á≈ √≥◊Δ ÍÃ∂Ó Á≈ √∞È∂‘≈ Á∂ «‘≈ √ΔÕ
√Ó≈◊Ó Á≈ √≥⁄≈ÒÈ- «¬ß‚Δ¡≈ «¬ß‡’ª‡ΔÈÀ∫‡Ò
’Ò⁄Ò ¡À√Ù Ø Δ¬∂ÙÈ Á∂ ‚≈«¬À’‡ Á∂Ú Ì≈ÁÚ≈‹
È∂ ÏÛ∂ ÍÃÌ≈ÚÙ≈ÒΔ „≥◊ È≈Ò ’ΔÂ≈Õ ¿π‘ «¬√ ÂØ∫
Í«‘Òª Ì≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ≈‹ª «Ú⁄ «¬√ Â∑ª Á∂ ÈΩ∫
√Ó≈◊Ó ’≈ ⁄πæ’∂ ‘ÈÕ Ò∂÷’ ¿πÂ√Ú ÁΔ «¬√ √≈Ò≈È≈
’ÛΔ ÁΔ √ÎÒÂ≈ ’≈È ‘Δ ‘ √≈Ò Ì≈◊ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂
’ÚΔ¡ª Â∂ Ò∂÷’ª ÁΔ «◊‰ÂΔ ÚæËÁΔ ‹≈ ‘Δ ‘ÀÕ
¿πÂ√Ú «Ú⁄ ‘≈˜ ‹ΔÚÈ ÓÀ∫Ïª ȱ≥ √≈«‘ ÙÃΔ ¡Â∂
Ù≈È-¬∂-¡ÁÏ Ú◊∂ √≈«‘ ¡ÀÚ≈‚ª È≈Ò √ÈÓ≈«ÈÂ
’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ ÍÃ.Ø «‘Ó≈È È∂ ¡◊Ò∂ √≈Ò Ï≥◊Ò≈Á∂Ù
«Úº⁄ «ÓÒ‰ Á≈ ÍÃ√Â≈Ú Í∂Ù ’ΔÂ≈Õ ËßÈÚ≈Á Á∂ ÓÂ∂
Ï≈¡Á √Ì «ÚÁ≈ ‘؉ Òº◊Õ∂ Ï∂ͤ≈‰ «⁄‘∂ «⁄Í««⁄Â
‹≈͉ Òº◊Õ∂ ¡≈ÍØ ¡≈Í‰Δ Ó≥«˜Ò ÚºÒ È±≥ ÚË«Á¡ª √Ì
√Ø⁄ ‘∂ √È «¬‘ √Ó≈◊Ó ’∞fi «ÁÈ ‘Ø ⁄ÒÁ≈ «‘≥Á≈Õ
¡‹∂ ÓȪ ȱ≥ º‹ «‹¡≈ È‘Δ∫ ¡≈«¬¡≈ Ò◊Á≈ √ΔÕ
Ù≈«¬Á «¬√∂ ’’∂ √Ó≈◊Ó ÷ÂÓ ‘؉ ÂØ∫ ’≈ÎΔ Á∂
Ï≈¡Á ÚΔ ‘≈Ò ÂØ∫ Ï≈‘ Ï‘π √≈∂ Ò∂÷’ ¡≈Í√
«Ú⁄ ◊πÎÂ◊± ’Á∂ Ș ¡≈¬∂Õ
BI Á√≥Ï ȱ≥ ’≥«È¡≈’∞Ó≈Δ Á∂÷‰ Á≈ ÍÃ◊ Ø ≈Ó
Ï«‰¡≈Õ ≈Ó∂ÙÚÓ ¿∞ÊØ∫ Á± ÍÀ∫Á≈ √ΔÕ ◊º‚Δ ÎÛÈ
(Ï√≈ B@AE) : 40
Ú∂Ò∂ º’ Ó∞«Û¡≈ È‘Δ∫ ‹≈ √’Á≈ √Δ Õ ’≥«È¡≈’∞Ó≈Δ
¿∞ÊØ∫ ’∂ÚÒ H@ «’.ÓΔ. √ΔÕ ‹≈ ’∂ ¿∞√∂ «ÁÈ Ó∞«Û¡≈
‹≈ √’Á≈ √ΔÕ √Ú≈ÓΔ «ÚÚ∂’≈È≥Á ÁΔ Âͺ«√¡≈ Ú≈ÒΔ √æ⁄ Â∂ Ì≈Ù≈
⁄‡≈È Á∂÷‰ ÁΔ ¿∞Â√∞’Â≈ √ΔÕ √Ó∞≥Á «Úº⁄ ‚∞ºÏÁ∂ √«ÚÂ≈ Á≈√
√±‹ È∂ ¿∞‘ Ș≈≈ Í∂Ù È‘Δ∫ ’ΔÂ≈ ‹Ø ¡√Δ Á∂÷‰
◊¬∂ √ªÕ ¡√ ‘∞≥Á≈ √±‹ Í«‘Òª Ò≈Ò √±‘≈ ◊ØÒ≈, Ì≈Ù≈ ÁΔ¡ª Ï∂ÛΔ¡ª
Î∂ ¡Ë ◊ØÒ≈ ¡Â∂ Î∂ ⁄≈ȉ ÁΔ ÍÂÒΔ √≥˱Δ ’Á∂ È≈ Ø’ √’‰
’≈Â È‘Δ∫ Ï«‰¡ªÕ È≈ ‘Δ √≈◊ Á∂ Í≈‰Δ «Úº⁄ √Ø⁄ª ÁΔ¡ª ¿π‚≈Δ¡ªÕ
◊∞Ò≈È≈Δ ≥◊ÂÕ √Ì ’∞fi ’≈ÙÈΔ, √∞Ó¬Δ, ’≈Ò≈, √Ø⁄Ú≈È ÁΔ √Ø⁄ Á≈ ¡≈ÒÓ
◊±Û∑≈ ’≈Ò≈ Ú◊Δ ≥◊ ‘Δ È˜ ¡≈¬ΔÕ ¡≈’≈Ù ’Á∂ ◊ßÌΔ, √ß‹ΔÁ≈
«Úº⁄ ◊«‘ «‹‘Δ ⁄Û∑Δ ‘Ø¬Δ √ΔÕ Ë∞≥Á «‹‘Δ Íº√Δ ’Á∂ ’Á≈ «Î∂ ’≈Δ¡ªÕ
‘Ø¬Δ √ΔÕ √±‹ ¿∞√ Ë∞≥Á «Úº⁄ ‘Δ «’Ë∂ ◊∞¡≈⁄
√æ⁄ ˘ ÏßÈ∑ √’∂
«◊¡≈Õ √Ó∞≥Á «Úº⁄ ‚∞ºÏÁ≈ «Á÷≈¬Δ ‘Δ È≈ «ÁºÂ≈Õ
«¬‘ ‘πÈ ‘À ’Ó≈Ò Á≈
¡√Δ «È≈Ù Í ¡≈¬∂Õ
«’È È≈ Á∂Ú∂ ’ÚΔ
◊º‚Δ Á≈ √Óª Ù≈Ó Á≈ √ΔÕ ¿∞Á∫Ø Âº’ «ÂÃÚ∫À ÁÓ
«Ë¡≈È æ÷∂ «ı¡≈Ò Á≈Õ
ÁΔ ’ØÚÒÓ ÏΔ⁄ Á∂÷‰ Á≈ ÓÈ Ï‰≈«¬¡≈Õ ¿∞Ê∂ ‘Δ
¡À’Ú∂Δ¡Ó «Úº⁄ Â∑ª Â∑ª ÁΔ¡ª √‹≈Ú‡Δ Óº¤Δ¡ª ÁΔ √Ø⁄ «Ú⁄ «ÍØ ’∂ ÓØÂΔ
√≥Ì≈Ò ’ΔÂΔ ‘Ø¬Δ √ΔÕ ’º¤± ÚΔ ’¬Δ Â∑ª Á∂ √ÈÕ ÓÈ ÙÏÁª ÁΔ Ó≈Ò≈ ω∂
ÁΔ √Ò∂‡ Â∂ ¿∞’«¡≈ «◊¡≈È ‘Ø «ÚÙ≈Ò ‘Ø «◊¡≈Õ ÒØ’ ’È ÍÃÙß√≈
Ú≈Í√ Ó∞ÛÈ Ò¬Δ ∂ÒÚ∂ √‡∂ÙÈ ¡≈‰ ÏÀ·∂Õ ‹Á ¡ʪ ÁΔ √Ø‘Ú ‰∂Õ
¡Ó‹Δ «‘Á∂ Á∂ «⁄‘∂ ÁΔ ¡Ò‹Δ «ÏÒ’∞Ò «¬‘ Ó≈Ò≈ «‡’≈¿±
√≈Î ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ √≈∂ √Î ÁΩ≈È ‚≈’‡ ‹ØÛΔ Á≈ ’Á∂ ÚΔ È≈ «Ï÷ÁΔ
«Ë¡≈È Âª ¿∞‘ÁΔ «ÏÓ≈Δ ”Â∂ ‘Δ ’∂∫Á« «‘≈Õ ‹Á ÚΔ «¬√ ˘ ÓÈ ”⁄ Î∂Ø
ÓÀȱ≥ Òº«◊¡≈ «¬‘ ‹ØÛΔ Âª ¿∞‘ Í≈√ ͺÊ ‘È «‹√ √Á≈ ◊æÒ ’∂ «√÷ ÁΔÕ
È≈Ò ÒØ‘≈ «ÿ√ ’∂ √ØÈ≈ ω ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ √Ø⁄ ÁΔ ¬∂ÈΔ Â∂˜ ◊ÂΔ
Ú≈Í√ Í‘∞≥⁄ ’∂ Ï‘∞ «ÁȪ º’ ⁄∂«Â¡ª ÁΔ ‘Ú≈ ÂØ∫ Â∂˜ Ìæ‹ÁΔ
√’ΔÈ ”Â∂ √Ó∞ ≥ Á  ÁΔ¡ª Ò«‘ª ⁄Û∑ Á Δ¡ª Í≈‰Δ «‹ßÈ≈ Ó˜Δ Èæ·∂
¿∞ÂÁΔ¡ª ‘Δ¡ªÕ «¬‘ ¡æ◊Ø∫ ‹≈ Úæ‹ÁΔÕ
*** √æ⁄ ÁΔ ÎÂ≈ ¬∂ÈΔ
Read and subscribe ØÙÈΔ ÚΔ «Íæ¤∂ «‘ ‹≈Ú∂
Kafla Intercontinental ‘‡Ø «Íæ¤∂, ‘Ø «Íæ¤∂
(An International Tri-annual Peer Reviewed «’Ȫ Â’ ˘ ’«‘ ‹≈Ú∂Õ
Journal of Art, Literature & Culture in English)
√æ⁄ ’ÒÍÈ≈ ÁΔ Ó≈Ò’
ISSN 2278-1625
Ì≈Ù≈ ÁΔ È‘Δ∫ Óπ‘≈‹
Editor : Dev Bhardwaj ◊πÒ≈ÓΔ È≈ ’Á∂ «’√∂ ÁΔ
Ph. 98728-23437
Úæ‹Á∂ «¬√ ”⁄ Óπ’ÂΔ Á∂ √≈˜Õ
<editorkafla@yahoo.com>
ÎØÈ : IIAEG-GAA@H
<www.kaflaintercontinental.com>
***
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 41

mere papa nU, ku<J na hoN deNa!
«Ò÷‰ Ú≈√Â∂ Â≈∫ Ï‘∞ ’∞æfi ‘À, Í √Ófi È‘Δ∫ Â∞√Δ∫ «‹ßÈ≈ ⁄≈‘Ø ’Ø√Á∂ ‘Ø Â∂ Ï∞≈-ÌÒ≈ ’«‘ßÁ∂ ‘Ø
¡≈ ‘Δ «’ ’Δ «Ò÷ª Â∂ ’Δ ¤æ‚ªÕ Ï‘∞ √≈∂ ÒØ’ª
È∂ ’≈ÎΔ ’∞æfi «Ò÷ ÚΔ «ÁμÂ≈ ‘ÀÕ ’Ø«ÙÙ ’ÁΔ ‘ª
«’ ’∞æfi ¡≈÷Δ √≈Òª Á∂ ¡È∞ÌÚª È±ß Ï‘∞ ‘Δ √ß÷∂Í
«Ú⁄ «Ò÷ª-
«‹√ ¿∞Ó «Ú⁄ Ïæ«⁄¡ª ˘ ¡≈͉∂ «Í¿∞ Á≈
«Í¡≈, Á∂÷-Ì≈Ò, √∞μ«÷¡≈ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ ¡≈«Á
«ÓÒÁ≈ ‘À, ÓÀ∫ Ï⁄ÍÈ «Ú⁄ «¬√ √Ì ’∞æfi ÂØ∫ √æ÷‰Δ
‘ΔÕ ¿∞Á∫Ø Í≈Í≈ È≈Ò Ó∂≈ «¬ßÈ≈ ‘Δ «ÙÂ≈ «‘≈,
ÓÀ∫ ‹≈‰ÁΔ √Δ «’ «¬‘ Ó∂∂ «ÍÂ≈ ‘È, «‹‘Û∂ ‹ÈÓ
«ÁÈ “Â∂ ÓÀÈß± ÂØ‘Î∂ «ÁßÁ∂ ‘È, ’Á∂-’Á∂ ‘≈√≈-Ó˜≈’ ÚΔ
’Á∂ ‘È ¡Â∂ Ï√ «¬√ ÂØ∫ «ÏȪ ª ‘Ø ’∞æfi ‘À ‘Δ
È‘Δ∫ √ΔÕ Í≈Í≈ ÁΔ ¡≈Í‰Δ Á∞ÈΔ¡ª √Δ «‹√ «Ú⁄
¿∞È∑ª ÁΔ¡ª «’Â≈Ϫ ¡Â∂ ÍÛ∑È≈ √ΔÕ ◊æÍ-ÙæÍ Ú≈√Â∂
Ï‘∞ √≈∂ «ÓæÂ √ÈÕ ◊ØÙ‡Δ¡ª Â∂ Ï‘∞ √≈∂
√≈«‘Â’ √Ó≈◊Ó √È ¡Â∂ ¿∞È∑ª ÚÒØ∫ «¬’æ«Ò¡ª √Ó∂∫-
√Ó∂∫ Ô≈Â≈ ’È≈ ¿∞È∑ª ÁΔ «¬√ ÷≈√ «Èμ‹Δ Á∞ÈΔ¡ª
«Ú⁄ Í«Ú≈ ¡Â∂ Í«Ú≈ Ú≈«Ò¡ª Ú≈√Â∂ ª ʪ ‘Δ
’Ø¬Δ È‘Δ∫ √ΔÕ ‘ª, ÓßÓΔ ˜± ¿∞È∑ª ÁΔ «¬√ Á∞ÈΔ¡ª
«Ú⁄ Á≈÷Ò ‘Ø √’ÁΔ √Δ Í «√Î Ò∂÷’≈ Á∂ ±Í
«Ú⁄, ÍÂÈΔ Á∂ ±Í «Ú⁄ ª ¿∞‘Á≈ Á≈÷Ò ‘؉≈ ÚΔ
¡Ω÷≈ ‘Δ √ΔÕ «¬√ √ßÁÌ «Ú⁄ ‹ÁØ∫ Âæ’ ¿∞‘ È≈Ò
‘Δ ¿∞‘È∂ «’‘Û∂-«’‘Û∂ Á∞æ÷ fiæÒ,∂ ¿∞√ÁΔ ÚΔ ’≈ÎΔ
√≈Δ ‹≈‰’≈Δ ÓÀÈß± ‘ÀÕ Í Í≈Í≈ «‹‘Ø ‹‘∂ √È, «˜ßÁ◊Δ
Ì ¿∞‘Ø ‹‘∂ ‘Δ ‘∂ «’¿∞∫«’ È≈ ª ¿∞‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í
˘ ÏÁÒ √’Á∂ √È ¡Â∂ È≈ ‘Δ ÏÁÒ‰≈ ¿∞È∑ª ˘ß
√ÚΔ’≈ ‘Δ √ΔÕ «¬È√≈È ÏÁÒ∂ ª ‹∂ ¿∞‘ √Ófi∂ «’
¿∞‘ ’∞æfi ◊Ò ’ «‘≈ ‘À.....Í≈Í≈ ª ‹Ø ’∞æfi ÚΔ
’Á∂ √È ¿∞‘ ͱΔ Ò◊È/ÂÈÁ∂‘Δ È≈Ò ’Á∂ √È
«’¿∞∫«’ ¿∞√ «Ú⁄ ¿∞È∑ª Á≈ ͱ≈ «ÚÙÚ≈√ ‘∞Á ß ≈ √ΔÕ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
Ô≈Áª
he Bgwan plIz!
⁄È≈ Ô≈ÁÚ
¿∞È∑ª 鱧 æÂΔ Ì ÚΔ ÏÁÒ È‘Δ∫ √’Á∂ ¿∞‘ ¡÷Δ
Âæ’ ¿∞Ú∫∂ ‘Δ Ï‰∂ ‘∂, Ï√! ¡«‹‘∂ ‘Δ √È Ó∂∂ Í≈Í≈Õ
Ï⁄ÍÈ «Ú⁄ Í≈Í≈ ÁΔ Ò≈ÍzÚ≈‘Δ ÓÀ鱧 ¿∞È∑ª ÂØ∫
Á± ‘Δ È‘Δ∫ ÒÀ ◊¬Δ ÏÒ«’ ‘ΩÒΔ-‘ΩÒΔ ¡≈Í‰Δ «¬’
Úæ÷Δ ‘Δ Á∞ÈΔ¡ª ω≈ Ò¬Δ ‹Ø ¿∞Ó Á∂ È≈Ò-È≈Ò
ÚËÁΔ ¡Â∂ ÏÁÒÁΔ ‘ΔÕ
Íß± ’∞æfi √≈Ò Í«‘Òª ‘≈Òª ’∞æfi ÏÁÒΔ¡ªÕ
«’¿∞∫ ÏÁÒΔ¡ª, «¬√ Á≈ ’Ø¬Δ «¬’ ’≈È ‹ª ÿ‡È≈
Ô≈Á È‘Δ∫ ¡≈ ‘ΔÕ ¿∞Ó Á∂ ÏΔ‰ È≈Ò «٫¡ª
ÁΔ ¡«‘ÓΔ¡Â ¿∞È∑ª 鱧 √Ófi ¡≈¿∞‰ Òæ◊Δ √Δ ‹ª Î∂
Í«‘ÒΔ Ú≈ (AIIH) ◊ßÌΔ ÏΔÓ≈Δ «Ú⁄ ◊z«√¡≈
‘؉ ’’∂ ‘√ÍÂ≈Ò ¡ßÁ √‘≈«¬Â≈‘Δ‰ «Í¡≈ Á∂«÷¡≈
ª ¿∞√ «ÁzÙ È∂ ÓÀÈß± ÊØÛ≈ fiß‹Û
Ø «ÁæÂ≈Õ ‹Ø ÚΔ ‘ØÚ∂ «¬‘
Ó∂∂ ‘Δ «ÍÂ≈ ‘È ¡Â∂ ÓÀ∫ «¬È∑ª ÁΔ «¬’ÒΩÂΔ ËΔÕ ¡æ‹
Âæ’ ¿∞È∑ª È∂ ÓÀÊ∫Ø ’∞æfi È‘Δ∫ Óß«◊¡≈, ’Ø¬Δ ¡≈√ È‘Δ∫
’ΔÂΔ, «¬√Á≈ ÓÂÒÏ «¬‘ ª È‘Δ∫ «’ ÓÀ∫ ÚΔ Í≈√≈
Úæ‡ ÒÚª.....Õ
’∞æfi ÒØ’≈∫ È∂ ¡«‹‘Δ ¡ÎÚ≈‘ ÎÀÒ≈ «ÁæÂΔ «’
≈‹∂∫Á Ô≈ÁÚ ˘ Ù≈«¬Á ’À∫√ ‘À ¡Â∂ Ï⁄‰≈
Ó∞Ù’Ò ‘ÀÕ «¬‘ √∞‰ ’∂ ÓÀ∫ «¬ßÈ≈ ÿÏ≈ ◊¬Δ «’
ÓÈ «Ú⁄ Ú≈-Ú≈ «¬‘ ‘Δ ÏØÒÁΔ ‘Δ- T‘∂ Ì◊Ú≈È
ÍÒΔ˜! Ó∂∂ Í≈Í≈ 鱧 ’∞æfi È≈ ‘؉ Á∂‰≈!U “Ó∂∂ Í≈Í≈“
Ú≈ÒΔ Ì≈ÚÈ≈ Á≈ ¡«‘√≈√ ÚΔ ÈÚª ‘Δ √ΔÕ
Ù≈«¬Á «¬√ √Ó∂∫ Á∂ È∂Û∂-Â∂Û∂ √≈‚∂ «Ú⁄’≈
Î∂ «¬’ «ÙÂ≈ ωÈ≈ Ù∞± ‘Ø«¬¡≈Õ «ÓÒ‰≈ ª
¡‹∂ ÚΔ ÿæ‡ ‘Δ √Δ, ÎØÈ ”Â∂ ‘ÎÂ∂ «Ú⁄ ◊æÒ ÚΔ
Ù≈«¬Á «¬’ ‹ª ÁØ Ú≈ ‘Δ ‘∞ßÁΔ √Δ Í ’∞æfi Î’
¡≈ «◊¡≈ √Δ, ¡≈͉æ ÍÀÁ≈ ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ ‘≈Ò-
⁄≈Ò Í∞椉≈, ÷≈‰-ÍΔ‰ Á≈ Ò◊≈Â≈ «Ë¡≈È
(Ï√≈ B@AE) : 42
÷Ú≈¿∞‰≈, ‚≈’‡ª È≈Ò ◊μÒ-Ï≈ ’ÈΔ, «¬‘
√Ì ÷≈È≈ͱÂΔ È≈ ‘Ø ’∂ Ó∂Δ «˜ßÁ◊Δ Á≈ Ó‘æÂÚͱÈ
«‘æ√≈ ωÁ≈ ‹≈ «‘≈ √ΔÕ
Í≈Í≈ Á∂ ‹ΔÚÈ «Ú⁄ ÚΔ ÂÏÁΔÒΔ ¡≈ ‘Δ √ΔÕ
Ó≈«¬≈-Ó≈‘Δ Á≈ ‘≈Ò-⁄≈Ò ‹≈ȉ ÁΔ ÷≈«‘Ù ‹ÁØ∫
’Á∂ ÓÀ∫ ÏΔÓ≈ ‘∞ßÁΔ Âª ‘ ؘ ÎØÈ ’’∂ Í∞줉≈,
«ÁÈ∂Ù È≈Ò ÚΔ Ò◊≈Â≈ ◊æÒÏ≈ ’Á∂ «‘‰≈Õ
¡È∞ÌÚ ÈÚª √Δ Í ⁄ß◊≈ Òæ◊ «‘≈ √ΔÕ ⁄ÒØ,
«¬√ ¿∞Ó «Ú⁄ «ÍÂ≈ ωÈ≈ «√æ÷ ‘∂ ‘È, Í≈Í≈Õ
’≈Ù «¬‘ √Ì ¿∞ÁØ∫ ‘∞ßÁ≈ ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ ¿∞È∑ª Á∂ È≈Ò
«‘ßÁΔ √ΔÕ ÷À... ‘∞‰ ‘Δ √‘Δ...
Í≈Í≈ Á∂ √ÏßË «Ú⁄ Â∞√Δ∫ √≈∂ ‹≈‰Á∂ ‘Δ ‘Ø, ‹Ø
Â∞√Δ∫ √Ø⁄Á∂ ‘Ø «’ ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ‘À, «‹√ ÁΔ Â∞√Δ∫
¿∞È∑ª ÂØ∫ ¿∞ÓΔÁ æ÷Á∂ ‘Ø, ¿∞√ÂØ∫ «ÏȪ √Ì ’∞μfi ‘∞ßÁ≈
‘ÀÕ Ï√, ¿∞‘ ‘Δ Ó∂∂ È≈Ò ÚΔ ‘Ø«¬¡≈Õ
Í≈Í≈ ÁΔ¡≈∫ √◊ÓΔ¡ª «Ú⁄ ∞⁄Δ ÒÀ‰ Á≈
ÈÂΔ‹≈ ‘ Á±√∂ «ÁÈ «’ÙÈ («‹√鱧 ¿∞‘ Ó∂≈ ‹√±√
’«‘ßÁ∂ √È) Á≈ ÎØÈ TÁΔÁΔ Ï≈ϱ ‹Δ ·Δ’ Âª ÷≈‰≈
È‘Δ∫ ÷≈ ‘∂Õ Í≈¬ΔÍ ÿæ‡ È‘Δ∫ ’ ‘∂, «ÂßÈ «ÁÈ
ÂØ∫ Ò◊≈Â≈ Á≈± ÍΔ ‘∂ ‘È....U ¡≈«Á , ’∞æfi
¡«‹‘∂ Ò«‘˜∂ «Ú⁄ «‹Ú∂∫ Ù≈Ó È±ß Ó∂∂ ÿ ¡≈¿∞‰ ”Â∂
‹Ô≈ (Ó∂Δ¡≈∫ ËΔ¡ª ÁΔ Á∂÷-Ì≈Ò ’È Ú≈ÒΔ ÏΔÏΔ)
ÓÀÈß± Áæ√ÁΔ, TÁΔÁΔ ¡μ‹ Ó≈«¬≈ È∂ ÷≈‰≈ È‘Δ∫ ÷≈Ë≈,
Ó≈‘Δ √≈≈ «ÁÈ ÏÎ ÷ªÁΔ ‘ÀÕU
‹ÁØ∫ √Ó∂∫ È≈Ò «¬‘ «√Ò«√Ò≈ ÚËÁ≈ «◊¡≈
ª ÓÀ∫ √Ófi ◊¬Δ «’ «¬√ Î∂ ÂØ∫ ω∂ «ÙÂ∂ ¡≥Á,
«‹√ «Ú⁄ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ «ÍÂ≈ ȱ≥ Ì≈ˇ ‘Δ √Δ ÓÀ∫ Î∂
¿∞√ ¡È∞ÌÚ ÂØ∫ √º÷‰Δ/¡Ë±Δ «‘ ◊¬Δ ¡Â∂ «¬√
«ÙÂ∂ È∂ «ÁºÂ≈ ÓÀȱ≥ Ó∂≈ ÂΔ√≈ Ϻ⁄≈, «¬’ Ífi≥Â
√≈Ò Á≈ Ϻ⁄≈Õ Î’ «√Î «¬≥È≈ √Δ «’ Ó≈«¬≈-
Ó≈‘Δ È±≥ «fiÛ’‰ È≈Ò «¬‘ Ù≈«¬Á ͺ’≈ √Δ «’ ¿∞‘
«¬√ ◊ÒÂΔ È±≥ È‘Δ∫ Á∞‘≈¿∞‰◊Δ¡ªÕ Í≈Í≈ ÚÒØ∫
¡«‹‘Δ ’Ø¬Δ ◊≥‡Δ È‘Δ∫ √ΔÕ
«Â≥È √≈Ò Í«‘Òª Î∂ «¬’ Â’ÛΔ ÏΔÓ≈Δ Á≈
ÁΩ-- ‘√ÍÂ≈Òª Á∂ ⁄º’Õ ¡Â∂ «¬√ Ú≈ ª ¡«‹‘Δ
‘≈Ò ‘Ø ◊¬Δ Ó«‘√±√ ‘Ø «‘≈ √Δ ‘∞‰ È‘Δ∫ Ú≈Í√
Í‰◊∂Õ ÓÀ∫ ª ¡≈͉∂ ÓÈ È±≥ Â’Û≈ ’È≈ ÚΔ Ù∞±
’ «ÁºÂ≈ √Δ Í «‹Ú∂∫ «ÈÓÒ≈ Ó≈√Δ (‚≈: «ÈÓÒ≈
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
⁄È≈ Á∂ «ÍÂ≈ Íë√æË «‘ßÁΔ Ò∂÷’ ≈‹∂∫Áà Ô≈ÁÚ
‹ÀÈ) È∂ «‘≥ÁΔ ÌÚÈ ”⁄ «’‘≈ «’ T≈‹∂∫Á ÏΔÓ≈Δ
ȱ≥ ª «‡º⁄ ‹≈‰Á∂ √ÈU ÏΔÓ≈Δ ¿∞È∑ª ȱ≥ ’Δ «‡’≈‰∂
Ò≈¿∞∫ÁΔ ¿∞È∑ª È∂ ÏΔÓ≈Δ È±≥ ‘Δ «‡’≈‰∂ Ò≈ «ÁºÂ≈-
Í≈Í≈ Ú≈Í√ ¡≈¬∂Õ Ú≈Í√ ‘Δ È‘Δ∫, ‘Ø Ï⁄ÍÈ∂ È≈Ò
Ú≈Í√ ¡≈¬∂Õ «¬√ Ú≈ ‚≈’‡ª È∂ √÷ÂΔ È≈Ò ’«‘
«ÁºÂ≈ √Δ «’ ‹∂ «√◊‡ª È≈ ¤º‚Δ¡ª ª ·Δ’ ‘؉≈
¡√≥ÌÚ ‘ÀÕ «’ÙÈ È∂ ª ‘ºÊ ÷Û∑∂ ’ «ÁºÂ∂ «’
«¬’ºÒ≈ ¿∞‘ È‘Δ∫ √≥Ì≈Ò √’∂◊≈Õ ¿∞È∑ª ȱ≥ «√◊‡
ÍΔ‰ ÂØ∫ Ø’‰≈ ¿∞√ Á∂ Úæ√ ÂØ∫ Ï≈‘ ‘ÀÕ «ÓÒ‰
¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª ÂØ∫ «√◊‡ª Ó≥◊Ú≈ ÒÀ∫Á∂ ‘È Â∂
«√‘≈‰∂ ‘∂· Ò∞’≈ ÒÀ∫Á∂ ‘È ¡Â∂ ‹ÁØ∫ ÚΔ «¬’ºÒ∂
‘؉ ª ÍΔ‰ Ò◊Á∂ ‘ÈÕ
ÎÀ√Ò≈ «¬‘ ‘Ø«¬¡≈ «’ Í≈Í≈ ȱ≥ ‘√ÍÂ≈Ò ÂØ∫
«√ºË≈ Ó∂∂ ÿ ÒÀ‹≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¿∞μÊ∂ Ù≈«¬Á «Ï‘Â
«È◊≈ÈΔ º÷Δ ‹≈ √’∂Õ Í≈Í≈ ȱ≥ ͱΔ Â∑ª ·Δ’ ’È≈
«‹Ú∂∫ ÓÀ∫ ¡≈͉≈ T«ÓÙÈU ω≈ «Ò¡≈ √Δ Âª ÓÀ∫ ÂÈ-
ÓÈ È≈Ò «¬√ Í≈√∂ ‹∞‡ ◊¬ΔÕ «’ÙÈ ¡Â∂ ‘√ÍÂ≈Ò
ÂØ∫ ¡≈«¬¡≈ «¬’ Ï≥Á≈ (È√) «¬√ ’≥Ó «Ú⁄ Ó∂∂
√«‘ÔØ◊Δ √ÈÕ Í «ÓÙÈ ‘ØÚ◊ ∂ ≈ √≈‚≈.... Í≈Í≈ È∂ ª
¿∞‘ ‘Δ ’∞fiº ’È≈ √Δ ‹Ø ¿∞Ȫ∑ Á≈ ÓÈ ’Á≈ √ΔÕ ¿∞‘
‘Δ Ï⁄ÍÈ∂ Ú≈ÒΔ¡ª ‘’ª, ÷≈‰ ÍΔ‰ ȱ≥ ÒÀ ’∂ fi◊Û≈Õ
«’√∂ Â∑ª ÚΔ «√◊‡ Á≈ «¬’ √±‡≈ Ò≈¿∞‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙÕ
(Ï√≈ B@AE) : 43
«¬√ √Ì Á∂ Ï≈Ú‹±Á «’√∂ Â∑ª ’Á∂-’≈¿∞∫Á∂ ¿∞Ȫ∑ ȱ≥
’∞fiº Â≥Á∞√ ’’∂ ÿ Ì∂‹ «ÁºÂ≈Õ
«¬√ ÿ‡È≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ’∞ºfi ¡«‹‘≈ ÌÓ ÎÀÒ
«◊¡≈ «’ Í≈Í≈ Ù≈«¬Á Ó∂Δ ◊ºÒ √∞‰Á∂ ‘È ¡Â∂
Ó∂Δ «ÁºÂΔ «fiÛ’ ¿∞È∑ª ȱ≥ ’≈ϱ «Ú⁄ ’ ÒÀ∫ÁΔ ‘ÀÕ
Ó∂≈ È≈Ó ’∞ºfi ¡«‹‘∂ „≥◊ È≈Ò Ú«Â¡≈ ‹≈‰
Òº◊≈ «‹Ú∂∫ «¬’ Óª ¡≈͉∂ Ϻ⁄∂ ȱ≥ ‚≈¿∞∫ÁΔ ‘À «’
TÏ∂‡≈ √Ω∫ ‹≈ È‘Δ∫ ª ◊ºÏ ¡≈ ‹≈¬∂◊≈U- Î∂
«’ÙÈ ‘ØÚ∂, ÏΔÈ≈ ÁΔÁΔ ‹ª Ú∂ÁÁ≈È ’≈’≈ (⁄≈⁄≈)
¿∞‘ Í≈Í≈ ÂØ∫ ’Ø¬Δ ◊ºÒ ÓÈÚ≈¿∞‰ Ò¬Δ ËÓ’Δ «Á≥Á∂
T«¬‘ ’Ø, È≈ ’Ø, È‘Δ∫ ª ¡√Δ∫ «‡≥’± ȱ≥ ÎØÈ ’
«Á¡ª◊∂ÕU «¬È∑ª ÒØ’ª Á∂ Áº√‰ ¡È∞√≈ «¬‘ È∞√÷≈
’≥Ó ’ ‹ªÁ≈ √ΔÕ Í Ó∂≈ ͺ’≈ «ÚÙÚ≈√ ‘À «’ ¿∞√
√Ó∂∫ «¬È∑ª √≈∂ ÒØ’ª (‹√±√ª) ÂØ∫ ÷«‘Û≈ ¤∞‚≈¿∞‰
Ï≈ÒÛΔ ⁄È≈ «ÍÂ≈ ≈‹∂∫Áà Ô≈ÁÚ ÁΔ ◊ØÁ «Ú⁄
Ò¬Δ ¿∞‘ ◊ºÒ Ó≥È ‹≈‰ Á≈ È≈‡’ «‹‘≈ ‘Δ ’Á∂
√È ¡Â∂ ÓΩ’≈ «ÓÒ«Á¡ª ‘Δ ¿∞‘, ¿∞‘Δ ‘’ ’Á∂ º÷‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ‘À, ±≥ ¿∞È∑ª ȱ≥ √Ófi≈¿∞∫ÁΔ «’¿∞∫
‹Ø «’√∂ Â∑ª ¿∞È∑ª Ò¬Δ Ú«‹Â √ΔÕ È‘Δ∫...U
«¬√ ÌÓ ’’∂ ◊ºÒ ‘∞‰ «√Î «’ÙÈ Âº’ T≈‹∂∫Á ‹Δ È≈Ò «¬’ ÎØ‡Ø «÷⁄Ú≈¿∞‰ ÁΔ
‘Δ È‘Δ∫ ‘Δ √ΔÕ ‘∞‰ ª «‹√ȱ≥ ÚΔ Í≈Í≈ ÂØ∫ ’Ø¬Δ Ï‘∞ ÂÓ≥È≈ ‘À, ÍÒΔ‹ «¬‘ √≥ÌÚ ’Ú≈ «Á¿∞ ...U
◊ºÒ ÓÈÚ≈¿∞‰Δ ‘∞≥ÁΔ ‹ª Í≈Í≈ º’ Í‘∞≥⁄≈¿∞‰Δ ‘∞≥ÁΔ ¡Â∂ Î∂ ’∞ºfi «⁄≥Â≈‹È’ ÎØÈ--
¿∞‘ ‘Δ ÓÀÈ≥± ÎØÈ ’ «Á≥Á≈Õ «Ù’≈«¬Âª √«‘Â, √∞fi≈Úª TÁΔÁΔ, ÿ «Ú⁄ Í∞ÒΔ√ ¡≈ ◊¬Δ ‘À ...U
√«‘Â, ËÓ’Δ¡ª √«‘ ¡Â∂ √∞Ì«¬¤≈Úª È≈ÒÕ ‘∞‰ TÁΔÁΔ, Ï≈ϱ ‹Δ ÁΔ ◊º‚Δ È±≥ √Û’ «Ú⁄ Ø’ ’∂
Ó∂∂ «ÁÈ Á∂ ’≈-«Ú‘≈ «Ú⁄Ø∫ «¬’-¡ºË≈ ÿ≥‡≈ TÍ≈Í≈ ’∞ºfi ÒØ’ ¿∞È∑ª ȱ≥ ÍÃ∂Ù≈È ’ ‘∂ ‘ÈÕU
ÓÀÈ‹ÓÀ∫‡U Á∂ Ò∂÷∂ Òº◊ ‹ªÁ≈Õ T ≈‹∂∫Á ‹Δ ¡«‹‘≈ «’Ú∂∫ «Ò÷ √’Á∂ ‘È?
ÓÀ∫ ’∂√ ’ «Á¡ª◊≈, ¤º‚ª◊≈ È‘Δ∫ ...U
T≈‹∂∫Á ‹Δ ȱ≥ √Ófi≈¿∞, «¬‘ ·Δ’ È‘Δ∫
ÓÀ∫ ¡’√ ÿÏ≈ ‹ªÁΔ, «Î’Ó≥Á ‘Ø ‹ªÁΔ ,
‘À....U
ÍÃ∂Ù≈ÈΔ «Ú⁄ ÍÀ ‹ªÁΔÕ «¬æË-˙Ë ÎØÈ ÿ∞Ó≈ ’∂ ÁØ
TÏ∂‡≈, Í≈Í≈ ȱ≥ √Ófi≈¿∞ «’ ¡≈Í‰Δ «√‘ Á≈
⁄≈ ‘Ø ÁØ√ª ȱ≥ ÚΔ ÍÃ∂Ù≈È ’ «Á≥ÁΔÕ ÙÓ≈ ‹Δ
ÊØÛ∑≈ «÷¡≈Ò º÷‰ ...U
(¿∞È∑ª Á∂ Ï‘∞ ‘Δ ÌÒ∂ ◊∞¡ª„Δ ‹Ø ¿∞È∑ª ȱ≥ «ÍÂ≈
TÁΔÁΔ, Ï≈ϱ ‹Δ √Ú∂∂ ≈Ï (◊≥È∂ ÁΔ √ ÂØ∫ Úª◊ ‘Δ Ó≥ÈÁ∂ √È) ÂØ∫ ÓºÁÁ Ó≥◊ÁΔÕ ÌÛ’∂ ‘ج∂
Ï‰Δ ¡È∞:) È‘Δ∫ ÍΔ∫Á∂ ÓÀ∫ «Ò¡≈¿∞∫Á≈ ‘ª ª ÓÀȱ≥ ÒØ’ª ȱ≥ ٪ ’È ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ÁΔÕ ≈Â-Ï≈Â∂
«fiÛ’Á∂ ‘È ...U ◊∞Û◊≈¿∞∫ Á∂ «Ó¿± «Ú‘≈ ÚºÒ Ìº‹ÁΔÕ √≥÷∂Í «Ú⁄
T≈‹∂∫Á ‹Δ Ó∂∂ Ï≈∂ «¬√ Â∑ª «’Ú∂∫ «Ò÷ «’‘≈ ‹≈Ú∂ ª “’≈¬Δ«√√ ÓÀÈ‹ÓÀ∫‡” «Ú⁄ Òæ◊
√’Á∂ ‘È ? «¬‘ ª √≈√ ◊Ò ‘À ...U ‹ªÁΔÕU
TÓÀ∫ ¡≈Í‰Δ ’‘≈‰Δ Ì∂‹Δ ‘À «’Í≈ ’’∂ Â∞√Δ∫ Í «¬√ √≈Δ ÁΩÛ-̺‹ ¡Â∂ Ωˇ∂-ºÍ∂ «Ú⁄
Ô≈ÁÚ √≈«‘Ï È±≥ ¿∞√ȱ≥ “‘≥√” «Ú⁄ ¤≈͉ ÁΔ Ï∂ÈÂΔ ‹ÁØ∫ Í≈Í≈ ȱ≥ ◊ΩÂÓ Ï∞ºË Ú◊Δ Ó∞Á≈ «Ú⁄ Ú∂÷ÁΔ
’ Á∂‰Δ ...U ª ÓÀ∫ ‘Ø ÚΔ «÷fi ‹ªÁΔÕ È≈ ’Ø¬Δ «⁄≥Â≈, È≈ ’جΔ
T≈‹∂∫Á ‹Δ ȱ≥ ¡«‹‘∂ ÒØ’ª ÂØ∫ Á±Δ Ï‰≈ ’∂ ‚, ’Ø¬Δ ÿÏ≈‘‡ È‘Δ∫ «‹Ú∂∫ ’∞ºfi ‘Ø«¬¡≈ ‘Δ È≈
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 44
‘ØÚ∂Õ ’∞ºfi ¡«‹‘∂ „≥◊ È≈Ò «‹Ú∂∫ «¬’ ¤Ø‡≈ ¡È‹≈‰
Ϻ⁄≈ ÏÁÓ≈ÙΔ ’’∂ ÂØÛ-ÎØÛ ’È ÂØ∫ Ó◊Ø∫ «¬’
÷±≥‹∂ «Ú⁄ ‹≈ ’∂ ÏÀ· ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ Óª ¡≈͉∂ ¡≈Í
√≥Ì≈Ò∂◊Δ, «÷Ò∂ ‘ج∂ ‡∞’Û∂ ⁄∞º’∂◊Δ, ÓÀ∫ ª ‹Ø ’È≈
√Δ ¿∞‘ ÓÀ∫ ’ «ÁÂ≈Õ T‹∂ Â∞√Δ ÍÃÀÙ≈È ‘Ø ‘∂ ‘Ø Âª
¡≈Í ‘Δ √≥Ì≈ÒØU ’∞ºfi ¡«‹‘∂ Ì≈Ú È≈Ò ⁄∞ºÍ ’’∂
ÏÀ· ‹ªÁ∂ ‹ª Î∂ ¡≈≈Ó È≈Ò √Ω∫ ‹ªÁ∂Õ
¿∞È∑ª ÁΔ¡ª ¡«‹‘Δ¡ª ‘’ª È≈Ò ¿∞È∑ª ”Â∂
◊∞º√≈ ª Ï‘∞ ¡≈¿∞∫Á≈Õ Ò◊Á≈ «’ Ó≈«¬ Â∂ Ó≈‘Δ
ª «¬√ Ϻ⁄∂ Á∂ Ó∞’≈ÏÒ∂ Ï‘∞ ¡≈√≈ÈΔ È≈Ò Íˇ
◊¬Δ¡ª ‘ÈÕ
‹ÁØ∫ ÚΔ ÎØÈ Úº‹Á≈ Â∂ «’ÙÈ Á≈ È≈Ó ÎÒÀÙ
‘∞≥Á≈ ¡‹ΔÏ ‹‘Δ Ù≥’≈ È≈Ò ÓÈ Ì ‹ªÁ≈, ‘∞‰ ’Δ
’ «ÁºÂ≈ Í≈Í≈ È∂ ? ‘∞‰ ‘Ø «’‘Û≈ ÈÚª ÂÓ≈Ù≈?
Í √º⁄ ª «¬‘ ‘À «’ È∂ÛÂ≈ Á≈ ÏØË ÚΔ ÚËÁ≈
‹≈ «‘≈ √ΔÕ Í≈Í≈ Á∂ ‹ΔÚÈ È≈Ò Ï‘∞ ‹∞Û ◊¬Δ √Δ
ÓÀ∫Õ «÷fi Á∂ È≈Ò È≈Ò ‘≈√≈ ÚΔ ¡≈¿∞∫Á≈ Â∂ «Í¡≈ ÚΔÕ
¿∞√ ÁΩ ¡Â∂ «Í¤Ò∂ Í≥‹ ¤∂ √≈Òª Á∂ ÁΩ≈È
«¬‘ ÚΔ ‹≈«‰¡≈ «’ Í≈Í≈ Á∂ «‹≥È∂ Á∞√Ó‰ ‘È ¿∞√
ÂØ∫ «’Ë∂ «˜¡≈Á≈ ¿∞È∑ª ȱ≥ ⁄≈‘∞‰ Ú≈Ò∂ ‘ÈÕ ‹∂ ’جΔ
Á∞ÙÓ‰ ¿∞È∑ª Â∂ ÁØ√ª ÁΔ fiÛΔ Ò≈¿∞∫Á≈ ª ¿∞È∑ª Á∂
ÍÃÙ√≥ ’ „≈ˇ ω’∂ ÷Û∑∂ ‘Ø ‹ªÁ∂Õ Í Í≈Í≈ Á≈ Úº¬Δ¡≈
ÁØ‘ª ÚºÒ «¬’Ø «‹‘≈Õ È≈ «’√∂ ÚÒØ∫ Ò≈¬∂ ÁØÙ ¿∞È∑ª ȱ≥
Ï∂⁄ÀÈ ’Á∂ ¡Â∂ È≈ ‘Δ «’√∂ ÁΔ ÍÃÙ≥√≈ ÷∞Ù ’ÁΔÕ
¿∞È∑ª ÁΔ «¬’ ‘Δ ÍÃÂΔ«’á≈ ‘∞≥ÁΔ- Òº◊∂ ‘Ø Â∞√Δ∫
ÒØ’ ¡≈ÍØ ¡≈͉∂ „≥◊ È≈Ò ÓÀ∫ ª Î∂ ÚΔ ¿∞‘ ‘Δ
’ª◊≈ ‹Ø ÓÀ∫ ’È≈ ‘ÀÕ
«¬√ Â∑ª ‹ÁØ∫ ¿∞√ ≈ Һ◊Ì◊ «◊¡≈ª
Ú‹∂ Ó∂≈ ÓØÏ≈«¬Ò Úº«‹¡≈ ¡Â∂ «’ÙÈ Á≈ È≈Ó ÎÒÀÙ
‘Ø«¬¡≈ ª «ÁÓ≈◊ «Ú⁄ Í«‘Ò≈ «÷¡≈Ò «¬‘ ‘Δ
¡≈«¬¡≈ T‘∞‰, ¡º‹ ’Δ ÈÚª Ì≈‰≈ ÚÂ≈ «ÁºÂ≈
Í≈Í≈ È∂?U
Ì≈‰≈ ª «¬√ Ú≈ ÚΔ ÚÂ≈«¬¡≈ Â∂ «¬≥È≈
Úº‚≈ «’ «‹√ ÁΔ ¿∞ÓΔÁ ‘Δ ’Ø¬Δ È‘Δ∫ √ΔÕ Úº‚Δ¡ª
Úº‚Δ¡ª ÏΔÓ≈Δ¡ª ȱ≥ fiºÒ ’∂ ÓΩ ȱ≥ «‡º⁄ √Ófi‰
Ú≈Ò∂ Í≈Í≈ «¬√ Ú≈ «ÏÈ≈ «’√∂ ÏΔÓ≈Δ ÂØ∫ ÓΩ Á∂
È≈Ò ⁄Ò∂ ◊¬∂ ¡Â∂ «Íμ¤∂ ¤º‚ ◊¬∂ ¿∞‘Δ ¡≈͉≈
«÷Ò≈≈ .... ¡ºË∂-¡Ë±∂ ’≥Ó, ÓØ‡Δ¡ª-ÓØ‡Δ¡ª
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
‚≈«¬Δ¡ª, ¡Ë±∂ È≈ÚÒª Á∂ ÷Û∂ ¡Â∂ BG √≈Ò ÂØ∫
⁄ºÒ ‘Δ ⁄«⁄Â, Ó≈‰ÓºÂΔ, «ÚÚ≈Á Ìͱ ͺ«ÂÃ’≈
“‘≥√” ’∞ºfi «¬√ Â∑ª «’ T‘∞‰ √Ó∂‡Ø ¡≈͉∂ ¡≈ÍÕU
√Ø, ÁØ√ÂØ - ‘∞‰ ÓÀ∫ ‚‡ ◊¬Δ ‘ª Î∂ ¿∞È∑≈ Á∂
«÷Ò≈∂ ȱ≥ √Ó∂‡‰ Ò¬ΔÕ “‘≥√” È≈Ò ‹∞Û∂ √≈∂ ‘Δ
’≈‹ ’È Ú≈«Ò¡ª, «ÓºÂª, Ù∞Ì«⁄≥Â’ª Á∂ ͱ∂
ͱ∂ √«‘ÔØ◊ È≈ÒÕ ‘ª, Î’ «√Î «¬≥È≈ ‘À «’
«¬√ Ú≈ Á∂ ÎÀÒ≈¿∞ Á≈ ’Ø¬Δ ¡≥ ȑΔ∫ ‘À- «¬‘ ª
ÍΔÛ∑Δ Á ÍΔÛ∑Δ ⁄ºÒ‰ Ú≈Ò≈ ÎÀÒ≈¡ ‘ÀÕ
... ‘ª, Î’ «¬‘ ÚΔ ‘À «’ «¬√ Ú≈ Ì≈‰≈
Ú‰ ”Â∂ È≈ «’√∂ ÁΔ È≈˜◊Δ Á∂ ÎØÈ ¡≈¬∂, È≈ ‘Δ
«’ÙÈ È∂ ¡≈Í‰Δ¡ª «Ù’≈«¬Âª ÁΔ Í؇ÒΔ ÷ØÒ∑ΔÕ
‘∞‰ ‹ÁØ∫ ÚΔ ÎØÈ Úº‹Á≈ ‘À ¡Â∂ «’ÙÈ Á≈ È≈Ó
ÎÒÀÙ ‘∞≥Á≈ ‘À ª ÓÈ «Ú⁄ ’Ø¬Δ ÿÏ≈‘‡ È‘Δ∫
‘∞≥ÁΔÕ ‘ª, È≈ ⁄≈‘∞≥«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª ÚΔ ¡º÷ª «Ú⁄Ø∫ ÁØ
‘≥fi± ˜± «‚◊ ÍÀ∫Á∂ ‘È ...
Í≈Í≈ Á∂ È≈Ó ÷∞ºÒ∑≈ ÷ - «¬’
Â∞√Δ∫ ÓÀÈ≥± «¬’-ÁØ Ú≈ «’‘≈ √Δ «’ ÓÀ∫ Â∞‘≈‚Δ¡ª
⁄Δ˜ª √Ï≥ËΔ √ÓfiªÕ Â∞‘≈‚∂ Ï≈¡Á √≈‚≈ √Ì Á≈ ’Δ
‘ØÚ∂◊≈Õ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò ÏÀ· ’∂ ÎÀ√Ò≈ ’ªÕ «‹√ «ÁÈ
Â∞√Δ∫ ¡≈Í‰Δ Ú√Δ¡Â «Ò÷Ú≈¬Δ √Δ ¿∞√ «ÁÈ ÚΔ
Â∞‘≈‚Δ «¬º¤≈ √Δ «’ ÓÀ∫ ¡≈Úª Â∂ Ó∂∂ √≈‘Ó‰∂ ‘Δ
Â∞√Δ∫ ¿∞‘ «Ò÷Ú≈¿∞Õ
Í È≈ ÓÀ∫ ¿∞√ «ÁÈ ¡≈¬Δ ¡Â∂ È≈ ‘Δ ’ÁΔ∫
Â∞‘≈‚∂ È≈Ò «¬’ªÂ «Ú⁄ ÏÀ·’∂ Â∞‘≈ÊØ∫ √≈Δ¡ª
⁄Δ˜ª √Ófi‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔÕ «¬√ ’’∂ È‘Δ∫ «’
ÓÀ∫ «’Ë∂ º∞fiΔ ‘Ø¬Δ √Δ ‹ª Ó∂Δ Â∞‘≈‚∂ «’√∂ ’≥Ó
«Ú⁄ «ÁÒ⁄√ÍΔ È‘Δ∫ √ΔÕ «√Î «¬√ ’’∂ «’ ÓÀ∫
Â∞‘≈‚∂ “È≈ «‘‰” ÁΔ ◊ºÒ Á≈ √≈‘Ó‰≈ º’ È‘Δ∫
√Δ ’È≈ ⁄≈‘∞≥ÁΔÕ Ó∂∂ «‘√≈Ï È≈Ò «¬‘ Òº◊Ì◊
¡√≥ÌÚ √ΔÕ √≈‚∂ ¡≥Á «¬‘ «¬’ ¡‹ΔÏ Ì≈ÚÈ≈
ω ◊¬Δ ‘∞≥ÁΔ ‘À «’ ¡≥Á ‘Δ ¡≥Á ¡√Δ∫ ¡≈͉∂
¡≈Í È±≥ «¬‘ «ÚÙÚ≈√ Á∞¡≈ «Á≥Á∂ ‘ª «’ Ó≈Â≈-«ÍÂ≈
ª Á±«‹¡ª Á∂ ‹ªÁ∂ ‘È √≈‚∂ Ó≈Â≈ «ÍÂ≈ ª ‘Ó∂Ù≈
√≈‚∂ È≈Ò ‘Δ «‘‰◊∂Õ ÓÀ∫ ÚΔ ’∞ºfi ¡«‹‘Δ Ì≈ÚÈ≈
È≈Ò ‘Δ ‹Δ¡ ‘Δ √Δ ¡Â∂ «’√∂ ÚΔ ¡«‹‘Δ ⁄Δ˜ Á∂
√≈‘Ó‰∂ È‘Δ∫ √Δ ‘؉≈ ⁄≈‘∞≥ÁΔ ‹Ø «÷º⁄ ’∂ ÓÀȱ≥
(Ï√≈ B@AE) : 45
ÔÊ≈Ê Á∂ √≈‘Ó‰∂ ÒÀ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ Ú√Δ¡Â Ú◊Δ¡ª
⁄Δ˜ª «Ú⁄ «ÁÒ⁄√ÍΔ «Ú÷≈¿∞‰ Á≈ ª ÓÂÒÏ ‘Δ
«’√∂ ‘Ø ±Í «Ú⁄ «Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À - T«¬‘ ª
¿∞‚Δ’ ‘Δ ’ ‘Δ ‘À «’ «ÍÂ≈ ‹Δ ⁄Ò∂ ‹≈‰ Â∂ «¬‘
¡≈͉≈ ‘º’ ‹Ó≈Ú∂ÕU
Ï√! «¬È∑ª ‘Δ √≈Δ¡ª ¿∞Òfi‰ª «Ú⁄ Î√Δ ÓÀ∫
Â∞‘≈‚∂ ’«‘‰ ”Â∂ ÚΔ È‘Δ∫ ◊¬Δ ¡Â∂ È≈ ÓÀ∫ Â∞‘≈ÊØ∫
’ÁΔ∫ «¬√ ÁΔ «Ú√Ê≈ ͱÏ’ ‹≈‰’≈Δ Ò¬Δ, ‹Ø
Â∞√Δ∫ ¡≈͉∂ ¡≈Í ÊØÛ∑≈-Ï‘∞ Áº√ «ÁºÂ≈, ¿∞‘ √∞‰
«Ò¡≈Õ
ÓÀȱ≥ ª «¬‘ ÚΔ È‘Δ∫ ÍÂ≈ √Δ «’ Â∞√Δ∫ ¡≈͉∂
¡≥«ÂÓ √ß√’≈ Á≈ ÂΔ’≈’≈ ÚΔ «Ò÷ ’∂ ◊¬∂ ‘ØÕ
ÓÀ∫ ª ¿∞‘ ‘Δ ’ΔÂ≈ ‹Ø ÓÀȱ≥ ·Δ’ Òº◊≈Õ È‘Δ∫ “·Δ’
Òº◊≈” ’«‘‰≈ ◊Ò ‘ØÚ∂◊≈ «’¿∞∫«’ ·Δ’ ª ’∞ºfi
ÚΔ È‘Δ∫ Òº◊ «‘≈ √ΔÕ ¡≈Í‰Δ Ú√Δ¡Â «Ú⁄ Â∞√Δ∫
«¬‘ «¬º¤≈ ˜≈«‘ ’ΔÂΔ √Δ «’ Â∞‘≈‚∂ «ÓÂÃ’ √Δ
ȱ≥ «’√∂ ‘√ÍÂ≈Ò È±≥ Á≈È ’ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ Î∂
«ÏÈ≈ «’√∂ ΔÂΔ-«Ú≈‹ Á∂ «Ï‹ÒΔ È≈Ò Á≈‘ √√’≈
’ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂Õ Í «¬’ ª ÓÀȱ≥ «¬√ Á≈ ’جΔ
«◊¡≈È È‘Δ∫ √Δ, Á±√≈ «’ «’√∂ ¡≈͉∂ Á∂ √√’≈
’È Ú≈Ò∂ ÍÃÏ≥Ë ’È Á≈ Ó∂≈ Í«‘Ò≈ ¡È∞ÌÚ √ΔÕ
√Ø⁄‰ ÁΔ Ù’ÂΔ Âª «‹Ú∂∫ ÷ÂÓ ‘Δ ‘Ø ◊¬Δ √Δ ¡Â∂
√Ø⁄-√Ófi ÁΔ ¡«‹‘Δ √∞≥È √«ÊÂΔ «Ú⁄ Í≥«‚ª Á∂ ’‘∂
¡È∞√≈ ⁄ÒÁΔ ‘Δ, ‹Ø ¿∞È∑ª È∂ «’‘≈ ÓÀ∫ ’ÁΔ
‘Δ, «’√∂ ØÏ∂‡ ÁΔ Â∑ªÕ √Ø«⁄¡≈ ‘Δ È≈ «’ Â∞√Δ∫
«¬√ √Ì ’∞ºfi Á∂ «’≥È≈ «Ú∞ºË √Δ ‹Ø ‘∞≥Á≈ «◊¡≈ Ï√
¿∞√Á∂ È≈Ò È≈Ò Â∞Δ ‘ΔÕ Ï‘∞ √≈∂ ΔÂΔ-«Ú≈˜
ÚΔ ‘ج∂- «⁄Â≈ ȱ≥ ¡◊ÈΔ «ÁºÂΔ ◊¬ΔÕ √Ø⁄ √Ófi ’∂ ÓÀ∫
«√Î «¬’ ‘Δ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈ «’ «⁄Â≈ ȱ≥ ¡◊ÈΔ ÓÀ∫
Á∂Úª◊Δ ¡Â∂ Ó∂∂ È≈Ò «’ÙÈ ÚΔ ‘ØÚ∂◊≈Õ «’ÙÈ
«‹√È∂ «¬’ Í∞ºÂ ÂØ∫ ÚΔ ÚºË Â∞‘≈‚Δ √∂Ú≈ ’ΔÂΔÕ Ó∂∂
«‘√≈Ï È≈Ò Ù≈«¬Á Ó∂ÊØ∫ ÚΔ ÚºË Â∞‘≈‚∂ ”Â∂ ‘º’
«’ÙÈ Á≈ ωÁ≈ √Δ- ‘Ø √’Á≈ ‘À Ó∂∂ «¬√ ÎÀ√Ò∂
¿∞μÂ∂ ’∞ºfi ÒØ’ª ȱ≥ «¬Â≈˜ ‘ØÚ∂ Í «¬‘ ◊ºÒ ÓÀ∫
«ÏÈ≈ «’√∂ «fi‹’ Á∂ ’«‘ √’ÁΔ ‘ª «’ ÓÀȱ≥ ‘∞‰ ÚΔ
«¬√ ÎÀ√Ò∂ Â∂ ’Ø¬Δ ¡Î√Ø√ È‘Δ∫ ‘ÀÕ
Â∞‘≈‚∂ ‹≈‰ ÂØ∫ ¡◊Ò∂ ‘Δ «ÁÈ ÓÀ∫ √∞«‰¡ª
(÷∞Á Á∂«÷¡≈ ÚΔ) «’ «’√∂ È∂ Î∂√Ï∞º’ ”Â∂ Â∞‘≈‚Δ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
Ú√Δ¡Â Á≈ ¿∞‘ «‘º√≈ ÍØ√‡ ’ΔÂ≈ «‹√ «Ú⁄ Â∞√Δ∫
¡≈͉∂ ¡≥«ÂÓ √ß√’≈ Á≈ ÂΔ’≈ «Ò«÷¡≈ ‘Ø«¬¡≈
√Δ ¡Â∂ Í«Ú≈ Á∂ ¿∞μÍ Â∞‘≈ȱ≥ ËØ÷≈ Á∂‰ Á≈ ÁØÙ
Ò≈«¬¡≈Õ √Ø⁄ÁΔ ‘ª «’ «‹√ Ú√Δ¡Â È±≥ ÓÀ∫ Á∂«÷¡≈
º’ È‘Δ∫ √Δ ¿∞‘ √Ú‹È’ (ÒØ’ª ¡º◊∂ Í∂Ù) «’Ú∂∫
‘Ø ◊¬Δ! ‘ª ’∞ºfi «¬’-ÁØ È≈Ó «ÁÓ≈◊ «Ú⁄ ¡≈¿∞∫Á∂
‘È «‹È∑ª ȱ≥ «¬√ √Ï≥ËΔ ‹≈‰’≈Δ ‘Ø √’ÁΔ ‘À ª
«¬‘ ¡≥Á≈˜≈ Ò≈¿∞‰≈ «¬≥È≈ Ó∞Ù«’Ò È‘Δ∫ «’ «¬‘
«’√È∂ ’ΔÂ≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
÷À, ¡≥Á≈˜∂ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «’√∂ Á≈ È≈Ó ÒÀ‰≈
·Δ’ È‘Δ∫ ‘ØÚ∂◊≈Õ Í ‘À≈ÈΔ Âª ÓÀȱ≥ ¿∞√ «Ú¡’ÂΔ
ÁΔ √Ø⁄ Â∂ ‘À ‹Ø ’∞ºfi «ÁÈ Âª ’Δ ’∞ºfi ÿ≥‡∂ ÚΔ ¿∞‚Δ’
È‘Δ∫ ’ √«’¡≈Õ √≥Ú∂ÁÈ≈ È≈Ò Í∂Ù ¡≈¿∞‰≈ ª Á±
ÁΔ ◊ºÒ ‘À ¿∞√È∂ ª Á∞º÷ «Ú⁄ ‚∞ºÏ∂ Í«Ú≈ ”Â∂ «√ºË≈
Ú≈ ’ΔÂ≈Õ Ù≈«¬Á Â∞‘≈ȱ≥ «¬‘Ø ‹‘∂ ÒØ’ª ȱ≥ ÏÁ≈ÙÂ
’È Á≈ ⁄≥◊≈ ÌÒ≈ ¡È∞ÌÚ √Δ Í Ó∂∂ Ú≈√Â∂ ª
«¬’ ÁÓ «¬‘ ‘À≈ÈΔ ÁΔ ◊ºÒ √Δ «’ ’Ø¬Δ ¡«‹‘≈
«’Ú∂∫ √Ø⁄ √’Á≈ ‘ÀÕ
Í ¬∂È≈ ˜± ‘Ø«¬¡≈ «’ Â∞≥ ‘Δ ÓÀ∫ Ú’ΔÒ
’ØÒØ∫ ’≈◊‹ Ó≥◊Ú≈ ’∂ ¿∞È∑ª ȱ≥ Á∂«÷¡≈, √º⁄Ó∞º⁄
Â∞√Δ∫ ¡≈͉∂ ¡≥«ÂÓ √Ù√’≈ Á∂ ÂΩ-ÂΔ’∂ ȱ≥
«Ò«÷¡≈ ‘ÀÕ Í«Û∑¡≈ ª Ï‘∞ √≈Δ¡ª Ì≈ÚÈ≈Úª
«¬’ ÁÓ ÓÀȱ≥ ÿ∂È Òº◊Δ¡ª- ‘Δ‰Â≈, Á∞º÷, ¡≈͉∂
¡≈Í Â∂ ’ÃØË ¡Â∂ ¿∞È∑ª «Ú¡’ÂΔ¡ª ÁΔ ÈΔ ”Â∂
¡Î√Ø√/◊∞º√≈ «‹È∑ª È∂ Â∞‘≈‚∂ Ù∞Ì«⁄≥Â’ ‘؉ Á≈
⁄Øˇ≈ Í«‘È ’∂ Í«Ú≈ ¿∞μÂ∂ Á±Ù‰ Ò≈¬∂ √ÈÕ «¬≥È≈
‘Δ «Î’ √Δ Âª Í«‘Òª ‘Δ ¡≈ ’∂ Áº√ «Á≥Á∂Õ
√º⁄ ª «¬‘ ‘À «’ ¡‰‹≈‰∂ «Ú⁄ ÓÀÊØ∫ Ï‘∞Â
Úº‚Δ ◊ÒÂΔ ‘Ø ◊¬ΔÕ ÓÀ∫ Â∞‘≈‚Δ ¡≈÷Δ «¬º¤≈ Á≈
Í≈Ò‰ È≈ ’ √’Δ ¡Â∂ «¬√ «¬’ ◊ºÒ Ò¬Δ ÓÀ∫
¿∞È∑ª ÒØ’ª ÁΔ Ù∞’◊∞‹≈ ‘ª «’ ¿∞È∑ª È∂ ÓÀȱ≥ ºʪ
ÂØ∫ ‹≈‰± ’Ú≈«¬¡≈Õ ’≈Ù! ÊØÛΔ «ÈÓÂ≈ ¡Â∂
√≥Ú∂ÁÈÙΔÒÂ≈ È≈Ò ’Ú≈«¬¡≈ ‘∞≥Á≈Õ Í «¬√ Ì∞ºÒ
Ò¬Δ ÓÀ∫ «√Î Â∂ «√Î Â∞‘≈ÊØ∫ ‘Δ Ó≈ÎΔ Ó≥◊‰ª
⁄≈‘∞≥ÁΔ ‘ª ¡Â∂ ¡≈√ ’ÁΔ ‘ª «’ «‹Ú∂∫ Â∞√Δ∫
Ó∂Δ¡ª ¡È∂’ª ‘Δ ¤Ø‡Δ¡ª, Úº‚Δ¡ª ◊ÒÂΔ¡ª ȱ≥
Ó≈Î ’ΔÂ≈ ‘ØÚ∂◊≈ Ó∂Δ «¬√ ◊ÒÂΔ È±≥ ÚΔ Ó≈Î ’È
Á≈ ‹ÂÈ ’Ø◊∂Õ ‹ÁØ∫ «’ «¬‘ ÚΔ ⁄≥◊Δ Â∑ª ‹≈‰ÁΔ
(Ï√≈ B@AE) : 46
‘ª «’ Ì≈Ú∂∫ Â∞√Δ∫ Ó≈Î ’ ÚΔ Á∂ÚØ Í ÓÀ∫ √≈Δ
¿∞Ó «¬√ ¡Í≈Ë ÏØË ‘∂· ÁºÏΔ Ú∑ª◊Δ...
◊ºÒª ª Ï‘∞ ‘È ‹Ø Â∞‘≈‚∂ ‹≈‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á
Ô≈Á ¡≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ◊ºÒª ‹Ø Â∞‘≈‚∂ È≈Ò ’
√’ÁΔ √ΔÕ Ó∞ºÁ∂ «‹È∑ª Ï≈∂ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò Ï«‘√ ’
√’ÁΔ √Δ, Ó˜≈’ ’ √’ÁΔ √Δ, ‘º√ √’ÁΔ √ΔÕ
÷À, Ù≈«¬Á ’∞ºfi ◊ºÒª ‘∞‰ ¡◊ÒΔ Ú≈ ...
Â∞‘≈‚Δ Ï∂‡Δ
«‡≥’± (⁄È≈)
Í≈Í≈ Á∂ È≈Ó ÷∞ºÒ∑≈ ÷ -B
«¬‘ √Ì Â∞‘≈‚∂ «‘≥Á∂ ‘ج∂ ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ √ΔÕ
ÓÀȱ≥ ÍÂ≈ ‘À Â∞‘≈ȱ≥ ⁄≥◊≈ Ò◊Á≈Õ Ï‘∞ ⁄≥◊≈ Ò◊Á≈
Ó∂≈ “‘≥√” Á∂ ÁÎÂ «Ú⁄ ¡≈ ’∂ ÏÀ·‰≈Õ √≈«‘Â’
√Ó≈◊Óª «Ú⁄ ‹≈‰≈, ¿∞È∑ª «Ú⁄ «‘º√≈ ÒÀ‰≈ ‹ª ’ÁΔ∫
ÒÀ’⁄ Á∂‰≈, Â∞‘≈‚∂ Ï≈∂ ÚΔ ¡Â∂ √≈«‘Â’ Ó∞º«Á¡ª
Ï≈∂ ÚΔÕ ‹∂ Â∞‘≈‚∂ ‘∞≥«Á¡ª ÓÀ∫ «¬√ ÷∂Â «Ú⁄ Ù≈ÓÒ
‘Ø ‹ªÁΔ Âª Â∞‘≈‚∂ È≈Ò fi◊Û∂, Ï«‘√ª ª ’≈ÎΔ
‘∞≥ÁΔ¡ª Í Ó‹≈ ¡≈¿∞∫Á≈Õ
÷À ¡«‹‘≈ È‘Δ∫ ‘Ø«¬¡≈Õ Â∞‘≈‚∂ ‘∞«≥ Á¡ª ÓÀ∫
«¬√ Á∞ÈΔ¡ª ÂØ∫ Ï‘∞ ں÷Δ ‘Δ, Ï‘∞ Á±Õ ÓÀÈ≥±
Ô≈Á È‘Δ∫ «’ Â∞√Δ∫ ÚΔ ’Á∂ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ ‘ØÚ∂ ÓÀÈ≥± «¬√
Á∞ÈΔ¡ª Á≈ «‘º√≈ ÏÈ≈¿∞‰ Ú≈√Â∂Õ Ï⁄ÍÈ ÂØ∫ Á± ÷Û∑Δ
Á∂÷ÁΔ ¡≈¬Δ Â∞‘≈‚Δ «¬√ ¡‹ΔÏØ-◊ΔÏ Á∞ÈΔ¡ª ȱÕ≥
Â∞‘≈‚Δ¡ª «Ò÷‰-ÍÛ∑È ÁΔ¡ª √◊ÓΔ¡ª, «ÓºÂ
Ó≥‚ÒΔ¡ª È≈Ò √≈«‘Â’ Ï«‘√ª, ◊ØÙ‡Δ¡ªÕ Í È≈
‘Δ ÓÀ∫ ’Á∂ «¬√ √Ì ’∞fiº «Ú⁄ «ÁÒ⁄√ÍΔ «Ú÷≈¬Δ ¡Â∂
È≈ ‘Δ Â∞√Δ∫ Ó∂∂ ¿∞μÍ «¬‘ √Ì ’∞fiº ÊØ͉ ÁΔ ’Ø«ÙÙ
’ΔÂΔÕ ÓÀÈ≥± È‘Δ∫ Ô≈Á «’ √≈‚∂ ÁØ‘ª Á∂ «Ú⁄’≈ ’ÁΔ∫
√≈«‘Â’ ◊ºÒÏ≈ ‘Ø¬Δ ‘ØÚÕ∂ Â∞√Δ∫ ’Δ «Ò÷ ‘∂ ‘Ø, ’Δ
√Ø⁄ ‘∂ ‘ØÕ “‘≥√” Ï≈∂ Â∞‘≈‚Δ¡ª ’Δ ÔØ‹È≈Úª ‘ÈÕ
¡æ‹’Ò «’‘Û≈ ÈΩ‹Ú≈È Ò∂÷’ ’Δ «Ò÷ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√
√Ì Ï≈∂ ¡√Δ∫ ’Á∂ ⁄⁄≈ È‘Δ∫ ’ΔÂΔÕ ‘ª, “‘≥√” Á∂
√≈Ò≈È≈ √Ó≈◊Ó «Ú⁄ ͺ’∂ ÂΩ ”Â∂ ÓÀ∫ ˜± ¡≈ ‹ªÁΔ
√ΔÕ «’¿∞∫«’ ÓÀÈ≥± ÍÂ≈ √Δ Ó∂≈ ¿∞μÊ∂ ¡≈¿∞‰≈ Â∞‘≈ȱ≥
⁄≥◊≈ Ò◊Á≈ ‘ÀÕ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
¿∞∫‹ ª ÓÀȱ≥ ÷∞ÙΔ ‘À «’ Â∞√Δ∫ ÓÀȱ≥ ¡≈͉Δ
Ò≈¬ΔÈ ⁄∞‰È ÁΔ Í±Δ ¡≈˜≈ÁΔ «ÁºÂΔÕ ’Á∂ ÚΔ
¡≈Í‰Δ¡ª ÷≈«‘Ù≈ Ó∂∂ ¿∞μÍ È‘Δ∫ ÒºÁΔ¡ªÕ Í ‹∂
ÿ∞Ó≥ -«Î ’∂ ¡÷Δ ȱ≥ «¬ºÊ∂ ‘Δ ¡≈¿∞‰≈ √Δ Âª Ó«‘√±√
‘∞≥Á≈ ‘À «’ ‹∂ Ó∂Δ √≈«‘Â’ Ï∞«È¡≈Á Әϱ ‘∞≥ÁΔ
ª ⁄Δ˜ª ȱ≥ ‹ÒÁΔ ÎÛÁΔ ¡Â∂ √Ófi ÒÀ∫ÁΔÕ
‘∞‰ «¬√ ◊ºÒ ”Â∂ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò fi◊Û≈ ’È
Ò¬Δ Ï‘∞ «ÁÒ ’Á≈ ‘ÀÕ Â∞√Δ∫ «’¿∞∫ ÓÀȱ≥ «¬√
Á∞ÈΔ¡ª ÂØ∫ «¬≥È≈ Á± «‘‰ «ÁºÂ≈? ‘Ø ª ‘Ø
Â∞√Δ∫ ÓÀȱ≥ ¡≥◊∂˜Δ √’±Ò «Ú⁄ Ì∂«‹¡≈Õ «‘≥ÁΔ Ì≈Ù≈
È≈Ò Ó∂Δ Ï∂◊≈È◊Δ Âª «¬ºÊØ∫ ‘Δ Ù∞± ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ
«Íº¤∂ ‹‘∂ ‘Δ ’Ò’ºÂ∂ «Ú÷∂ Ì≈ÂΔ Ì≈Ù≈ ÍÃΔÙÁ
Á∂ √Ó≈◊Ó «Ú⁄ ÓÀ∫ «¬√ Ó∞ºÁ∂ ȱ≥ ¿∞·≈«¬¡≈ √ΔÕ
«√Î Â∞√Δ∫ ‘Δ È‘Δ∫ Â∞‘≈‚Δ ÍΔÛ∑Δ Á∂ Ï‘∞«◊‰ÂΔ
Úº‚∂ √≈«‘Â’≈ª È∂ ÷≈√ ’’∂ ‹Ø Úº‚∂ Ù«‘ª
(Ó‘ªÈ◊ª) «Ú⁄ ¡≈ Ú√∂ √È ¡≈͉∂ Ϻ«⁄¡ª ȱ≥
¡≥ ◊ ∂ ˜ Δ √’± Ò ª «Ú⁄ ÍÛ∑ ≈ «¬¡≈Õ Ì≈Ú∂ ∫ ¿∞ ‘
’ÓÒ∂ÙÚ ’≈’≈ ‘؉ ‹ª ≈’∂Ù ’≈’≈ ‹ª ¡«‹‘∂ ‘Δ
‘Ø ’∞ºfi √≈«‘Â’≈ «‹È∑ª ÁΔ ¡◊ÒΔ ÍΔÛ∑Δ √≈«‘Â
È≈Ò È‘Δ∫ ‹∞ÛΔÕ √Ø⁄ÁΔ ‘ª «’ ¡«‹‘≈ «’¿∞∫? ¡≈¿∞‰
Ú≈ÒΔ ÍΔÛ∑Δ È±≥ «Â¡≈ ’È≈ ª Â∞‘≈‚Δ √Ì ÁΔ
˜∞≥Ó∂Ú≈Δ √ΔÕ ¿∞∫‹ Á∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂ Â∞√Δ∫ ª «¬‘
˜∞≥Ó∂Ú≈Δ ÷±Ï «ÈÌ≈¬Δ ‘ÀÕ Â∞√Δ∫ ª «¬≥È∂ ÈΩ‹Ú≈È
Ò∂÷’ª ȱ≥ ÍÃ∂È≈ «ÁºÂΔ, ‘Ω√Ò≈ «ÁºÂ≈ ¡Â∂ ¿∞Â√≈«‘Â
’ΔÂ≈Õ ¿∞È∑ª ÁΔ «Ò÷‰ ’Ò≈ ȱ≥ «√≥«‹¡≈-√≥Ú≈«¡≈Õ
Í ¡≈͉∂ Ϻ«⁄¡ª ”Â∂ ¡≈ ’∂ «¬‘ ◊ºÒ «’¿∞∫ ∞’
◊¬Δ? ’Δ Â∞‘≈ȱ≥ √≈‚∂ √≈«¡ª «Ú⁄ ÍëÂÌ≈ È‘Δ∫
Ș È‘Δ∫ ¡≈¬Δ? ‹ª Î∂ Ò∂÷’ ‘؉ Á∂ √º⁄ ÂØ∫
ÿÏ≈‘‡ √ΔÕ «¬’ √ÎÒ Ò∂÷’ ‹ΔÚÈ Á∂ ‘Ø ÷∂Âª
«Ú⁄ √ÎÒ È‘Δ∫ ‘∞≥Á≈ Ì≈Ú∂∫ ¿∞‘ ¡≈Ê’ ‘ØÚ∂,
Í«Ú≈’ ‹ª √Ó≈‹’Õ «¬‘ «¬’ ¡≈Ó Ï‰ ⁄∞º’Δ
Ë≈È≈ ‘ÀÕ «‘≥ÁΔ Á∂ Ò∂÷’ ÁΔ «¬’ «¬≥ÈΔ «‡ÍΔ’Ò
Â√ÚΔ ω ◊¬Δ ‘ÀÕ ◊ΔÏ, Ï∂⁄≈≈ ˜∞ÒÓ Ìͱ
√Ó≈‹’ Ï∂«¬È√≈ÎΔ¡ª È≈Ò ‹±fiÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ ¡≈Í
¡≈͉∂ Ϻ«⁄¡ª ȱ≥ ¿∞√ ‘≈Ò «Ú⁄ „ÒÁ∂ ‘Ø«¬¡≈
È‘Δ∫ Á∂÷‰≈ ⁄≈‘∞≥Á∂ √È? Ù≈«¬Á ¡≈͉∂ Ϻ«⁄¡ª
Ú≈√Â∂ Â∞‘≈ȱ≥ «¬‘ ‘Δ Î≈Ó±Ò≈ ‡≈¬ΔÍ «˜≥Á◊Δ ‘Δ
√∞º«÷¡Â «Á√Δ?
(Ï√≈ B@AE) : 47
 ÷À «¬‘ «¬’ Ò≥ÏΔ Â∂ Úº÷Δ Ï«‘√ Á≈ Ó∞ºÁ≈ ‘À
¡Â∂ ÓÀ∫ ⁄≥◊Δ Â∑ª ‹≈‰ÁΔ ‘ª «’ ‹∂ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò
¡«‹‘Δ Ï«‘√ ‘∞≥ÁΔ Âª Â∞√Δ∫ «¬‘ ‘Δ ’«‘≥Á∂ «’ ±≥
÷∞Á ‘Δ ’Á∂ «ÁÒ⁄√ÍΔ È‘Δ∫ «Ú÷≈¬Δ, √≈‚∂ √≈«‘Â’
÷∂Â «Ú⁄Õ ÊØÛ∑Δ ‹‘Δ ÚΔ «ÁÒ⁄√ÍΔ ÒÀ∫ÁΔ ¡√Δ∫ ª
̺‹ ’∂ ÂÀȱ≥ Ù≈ÓÒ ’ ÒÀ∫Á∂Õ ◊ºÒ ª Â∞‘≈‚Δ ÚΔ
·Δ’ ‘À Í «¬√ √Ì ’∞ºfi Ï≈∂ √Ø⁄-«Ú⁄≈, «⁄≥ÂÈ
’Á∂ Î∂ ’ª◊ΔÕ
‘∞‰ ª √º⁄ «¬‘ ‘Δ ‘À «’ Â∞√Δ∫ ÓÀȱ≥ «¬√
÷∂Â «Ú⁄ ÒÀ ‘Δ ¡≈¬∂Õ ¡≈Í‰Δ ’º⁄Δ Ì≈Ù≈ ¡Â∂
ÊØÛ∑∂ ‹‘∂ √≈«‘Â’ «◊¡≈È Á∂ È≈Ò ÓÀ∫ «¬√ Á∞ÈΔ¡ª
Á≈ «‘º√≈ Ï‰È ÁΔ ’Ø«ÙÙ «Ú⁄ ‘ªÕ √ÏºÏ Á∂÷Ø, «’√∂
¡À√∂-ÚÀ√∂ ͺÂ-ͺ«ÂÃ’≈ ÁΔ È‘Δ∫ «√ºË≈ “‘≥√” È≈Ò
‹∞Û’∂ ¡≈¬Δ ‘ªÕ
ÓØ«„¡ª ”Â∂ Ì≈ Ï‘∞ ‘À, Ï‘∞ ں‚Δ ˜∞≥Ó∂Ú≈ΔÕ
Í Á∂÷ ‘Δ ‘ª, √Ófi ‘Δ ‘ª, «√º÷ ‘Δ ‘ªÕ √≈∂
ÒØ’ª Á≈ Ï‘∞ √«‘ÔØ◊ ‘ÀÕ ÷≈√ ’’∂ “‘≥√” «Ú⁄
’≥Ó ’È Ú≈«Ò¡ª Á≈Õ
‘∞‰ ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ «ÁÈ Á∂ ÁØ ‹ª «Â≥È ÿ≥‡∂ “‘≥√” Á∂
ÁÎÂ «Ú⁄ ◊∞‹≈ÁΔ ‘ª ª «¬ºÊ∂ ’≥Ó ’È Ú≈«Ò¡ª
Ï≈∂ ≈«¬ ª Â∞‘≈ȱ≥ Áº√ Á∂ÚªÕ «¬‘ √Ì Â∞‘≈‚∂
‹ΔÚÈ Á∂ Ï‘∞ ӑºÂÚͱÈ ¡Â∂ «Í¡≈∂ «‘º√∂ √ÈÕ
ÁÎÂ «Ú⁄ ÚÛ«Á¡ª ‘Δ Í«‘Òª ÚΔÈ≈ ÁΔÁΔ
(ÚΔÈ≈ ˙«È¡≈Ò) «ÓÒÁΔ ‘ÀÕ ÓÀ∫ ¿∞‘ȱ≥ Ú«∑¡ª ÂØ∫
Á∂÷ ‘Δ ‘ªÕ ¿∞È∑ª ÁΔ ¿∞Ó «Ú⁄ ’Ø¬Δ ÂÏÁΔÒΔ
È‘Δ∫ ¡≈¬Δ, È≈ ‘Δ ¿∞È∑ª Á∂ √∞Ì≈¡ «Ú⁄ ¡Â∂ È≈ ‘Δ
“‘≥√” ¡Â∂ Â∞‘≈‚∂ ÍÃÂΔ ÌØ√∂Ó≥ÁΔ ¡Â∂ ÙË≈ Ì∂
«ÚÙÚ≈√ «Ú⁄Õ “‘≥√” Á∂ ÁÎÂ ÍÃÂΔ ¿∞È∑ª Á≈
Úº¬Δ¡≈ ’∞ºfi «¬√ Â∑ª ‘À «‹Ú∂∫ «’√∂ ÿ∂Ò± ÏΔÏΔ
Á≈ ¡≈͉∂ Í«Ú≈ Á∂ ÍÃÂΔÕ ÁÎÂ ȱ≥ √±fi È≈Ò
⁄Ò≈¿∞‰ ¡Â∂ √∞º«÷¡≈ Á≈ Ì≈ ¿∞√È∂ ͱ∂ ÂΩ ”Â∂
¡≈͉∂ ¿∞μÍ ÒÀ «Ò¡≈ ‘ÀÕ ÿº‡Ø ÿº‡ ÷⁄ «Ú⁄
ÁÎÂ ȱ≥ «’Ú∂∫ ⁄Ò≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ Â∞‘≈‚∂ √Ó∂∫ ÂØ∫
⁄ÒΔ¡ª ¡≈ ‘Δ¡ª ’∞ºfi Í≥Í≈Úª ȱ≥ «’Ú∂∫ Ï’≈
º«÷¡≈ ‹≈Ú∂ «¬√ √Ì ’∞ºfi ”Â∂ ¿∞‘ «Âº÷Δ È˜
º÷ÁΔ ‘ÀÕ «’Ë∂ ÚΔ ’Ø¬Δ ◊ÛÏÛ «Á√∂ ª ÍÃ∂Ù≈È
‘Ø ‹ªÁΔ ‘ÀÕ «’√∂ ÿ∂Ò± ¡Ω ڪ◊ ¡≈Í‰Δ ÁÒΔÒ
¡Â∂ ¡≈Í‰Δ ≈«¬ Áº√‰ Ú≈√Â∂ Â∞≥ ÷Û∑Δ ‘Ø ‹ªÁΔ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
‘À ¡Â∂ ÓÀ∫ ¿∞√ÁΔ √Ò≈‘ ÁΔ ÒØÛ ’ÁÓ ’ÁÓ ”Â∂
Ó«‘√±√ ’ÁΔ ‘ªÕ
‘≈«√ ‹Δ (‘≈«√ Ó«‘Ó±Á) √≈‚∂ Ò∂÷≈ ÍÃÏ≥Ë’
ª ÓÀȱ≥ ⁄ÒÁ≈-«ÎÁ≈ ’≥«Í¿±‡ Ò◊Á∂ ‘ÈÕ ¿∞È∑ª
ÂØ∫ ’Ø¬Δ ÚΔ ‹≈‰’≈Δ ÒÚØ Âª ¿∞‘ «ÏÈ≈ ¡º÷ fiÍ«’¡ª
«¬’ ÁÓ Áº√ Á∂‰◊∂Õ ÏÀ∫’ ÏÀÒÀ∫√ Ì≈Ú∂∫ ¡º‹ Á≈ Í∞º¤Ø
‹ª AIIF Ó≈⁄ Á≈ ¿∞È∑ª Á∂ «ÁÓ≈◊ «Ú⁄ ͱ∂ B@
√≈Ò ÁΔ Í≈√ Ï∞º’ ¤ÍΔ ‘Ø¬Δ ‘ÀÕ Â∞√Δ∫ «’√∂ «Ú¡’ÂΔ
Á≈ ÎØÈ È≥Ï Í∞º¤Ø ‹ª ◊º‚Δ Á≈ È≥Ï ¿∞‘ ’ÁΔ∫
◊Ò ȑΔ∫ ‘∞≥Á∂Õ ÏØÒÁ∂ Ï‘∞ ÿº‡ ‘È Í ‹ÁØ∫
ÏØÒÁ∂ ‘È Âª Òæ◊Á≈ ‘À «’ Â∞√Δ∫ ◊±◊Ò ÁΔ ’جΔ
√≈¬Δ‡ ÷ØÒ∑ «ÁºÂΔ ‘ÀÕ Ù≈«¬Á «¬√ Í«Ú≈ Á∂ √Ì
ÂØ∫ Í∞≈‰∂ «Ú¡’ÂΔÕ
«’ÙÈ Â∞‘≈‚≈ √∂Ú’, Ï∂‡≈ ‹Ø ÚΔ ’‘Δ¬∂ ¿∞∫‹
ª ¿∞‘ ‘≥«„¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‚≈¬ΔÚ ‘À Í “‘≥√”
Í«Ú≈ Á≈ «¬’ ¡«‹‘≈ «‘º√≈ ‘À «‹√ÁΔ ÓÀ∫ ‘Ø
«’√∂ Ê≈Ú∂∫ ’ÒÍÈ≈ ÚΔ È‘Δ∫ ’ √’ÁΔÕ “‘≥√”
È≈Ò ‹∞Û∂ «‘‰ Ú≈√Â∂ ¿∞‘ ‚≈¬ΔÚΔ ¤º‚‰ ȱ≥ ÚΔ
«Â¡≈ ‘ÀÕ ¿∞√Á∂ «⁄‘∂ ÁΔ Ì≈Ú-ÍÃÂΔ«’á≈ Ï‘∞Â
ÊØÛ«⁄Δ «‘‰ ’’∂ ’∞ºfi Ó≥ÁÏ∞ºËΔ ‘؉ Á≈ ¡«‘√≈√
«Á≥Á≈ ‘ÀÕ Í ‘ «¬’ ⁄Δ˜ ¿∞√ÁΔ È˜ «Ú⁄
«‘≥ÁΔ ‘ÀÕ Â∞‘≈‚Δ ‘ ◊ºÒ ÂØ∫ «¬≥È≈ ‹≈‰± ‘À «’
ÓÀȱ≥ ‘À≈ÈΔ ‘∞≥ÁΔ ‘ÀÕ Â‘≈ȱ≥, ’Ω‰ - ’ÁØ∫ «ÓÒ‰
¡≈«¬¡≈ √Δ, Â∞√Δ∫ «’‘Û∂ √≈Ò «Ú⁄ «’‘ÛΔ ’‘≈‰Δ
«Ò÷Δ √ΔÕ «’‘ÛΔ ’‘≈‰Δ «’ºÊ∂ ¡Â∂ ’ÁØ∫ ¤ÍΔ √ΔÕ
Â∞√Δ∫ «’‘Û∂ «’‘Û∂ √≈Ò «Ú⁄ «’‘ÛΔ Â≈Δ÷ ȱ≥
«’√ ‘√ÍÂ≈Ò ◊¬∂ √Δ ¡≈«ÁÕ ’∂ÚÒ ‹≈‰’≈Δ
º÷‰≈ ‘Δ È‘Δ∫ ¿∞√ÁΔ ‘ Ó∞ºÁ∂ Ï≈∂ ¡≈Í‰Δ «¬’
√Ófi ‘À «‹√ ȱ≥ ¡º÷Ø∫-ÍØ÷∂ È‘Δ∫ ’ √’Á∂Õ ⁄≥◊Δ
◊ºÒ «¬‘ ‘À «’ ¿∞‘ √Ó∂∫ ¡È∞√≈ ¡≈͉∂ ¡≈Í È±≥
ÏÁÒ‰ Á∂ Ò¬Δ, ÈÚΔ¡ª ⁄Δ˜ª «√º÷‰ Ú≈√Â∂ «Â¡≈
«‘≥Á≈ ‘ÀÕ
Á∞◊≈ ȱ≥ ÓÀ∫ ’Á∂ Ï‘∞Â≈ È∂«Û¿∞∫ È‘Δ∫ ‹≈«‰¡≈Õ
‘∞‰ ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ «ÈÙ⁄ ±Í «Ú⁄ ÁÎÂ ¡≈¿∞∫ÁΔ ‘ª
ª ÚΔ È‘Δ∫ ‹≈‰ √’Δ «’¿∞∫«’ ¿∞‘ ÁÎÂ «Ú⁄
ÿº‡ ‘Δ È˜ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ Ï‘∞Â≈ Ï≈‘ Á∂ ’≥Óª
«Ú⁄ ∞º«fi¡≈ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ ¡√Ò «Ú⁄ «’‘≈ ‹≈Ú∂ «’
√≈‚∂ √≈«¡ª «Ú⁄Ø∫ √Ì ÂØ∫ ÚºË ∞º«fi¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ¿∞‘
(Ï√≈ B@AE) : 48
‘Δ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ ÓÀ∫ ¿∞√ȱ≥ «Ú‘Ò≈ ÏÀ«·¡ª ’Á∂ È‘Δ∫
Ú∂«÷¡≈Õ ‘∞‰ º’ «¬≥È≈ ‘Δ ‹≈«‰¡≈ ‘À «’ ÓÀȱ≥
Á∂÷«Á¡ª ‘Δ ¿∞√Á∂ ¡≥Á «’√∂ ‡∂ÍΔ’≈‚ Á≈
Ï‡È Èº«Í¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À ¡Â∂ ؘ «¬’ √Â ÏØÒÁ≈ ‘À
TÁΔÁΔ, ⁄≈‘ ÍΔ¿∞◊∂? ’≈ÎΔ ÍΔ¿∞◊∂ÕU ÷À, ‘ΩÒΔ
‘ΩÒΔ ¿∞‘ȱ≥ ÚΔ ‹≈‰ ‹≈Úª◊ΔÕ Í «¬‘ ª √ÍÙ‡ ‘À
«’ ¿∞‘ Â∞‘≈‚∂ È≈Ò ¡Â∂ “‘≥√” È≈Ò «ÏÈ≈ Ùº’ Ï‘∞Â
‹∞«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ
«¬Ú∂∫ ‘Δ È∂Ù ‹Δ, ‹Ø “‘≥√” ͺ«ÂÃ’≈ Á∂
‚Δ˜≈¬ΔÈ ‘È ¿∞È∑ª È≈Ò ÚΔ Ó∂Δ ‹≈‰-Í«‘⁄≈‰
‘∞‰∂ ‘Δ ‘Ø¬Δ ‘À Ï√! «√Î Ú≈’ÎΔ ‘Ø¬Δ ‘ÀÕ ¿∞‘
¡⁄≈È’ ÍÃ◊‡ ‘∞≥Á∂ ‘È, «¬’ ÁØ ÿ≥‡∂ ’≥«Í¿±‡ ”Â∂
’≥Ó ’Á∂ ‘È, ¡Â∂ ¡⁄≈È’ ◊≈«¬ÏÕ
‘∞‰ ◊ºÒ ’Á∂ ‘ª ¡≈͉∂ √≥◊Ó ‹Δ (√≥◊Ó
ͪ‚∂) ÁΔ,“‘≥√” Á∂ ’≈‹’≈Δ √≥Í≈Á’Õ √≥◊Ó ‹Δ
ÁΔ Ù÷ÙΔ¡Â Ï‘∞ ÒØ’ª ÂØ∫ Úº÷Δ ‘ÀÕ ¿∞‘ ¡«‹‘∂
«Ú¡’ÂΔ ‘È ‹Ø ¡º‹ Á∂ «¬√ ’ȫο±˜‚ ‹ΔÚÈ
(Ô∞º◊) «Ú⁄ ÚΔ ÏÒÀ’ ¡À∫‚ Ú≈¬Δ‡ «Ú⁄ ‘Δ √Ø⁄Á∂
‘ÈÕ ¿∞È∑ª ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ «Ú⁄ Ì≥ÏÒ̱√≈ (◊Ã∂
¬∂Δ¡≈) Ï‘∞ ÿº‡ ‘ÀÕ «‹ºÊ∂ ¡√Δ∫ √≈∂ ◊ØÒ-ÓØÒ
◊ºÒª «Ú⁄ Òº◊∂ «‘≥Á∂ ‘ª ¿∞μÊ∂ ¿∞‘ √ÍÙ‡ ¡Â∂
ÁØ-‡∞º’ ◊ºÒ ’Á∂ ‘ÈÕ ’Á∂-’Á∂ ÒØ’ª ȱ≥ ¿∞È∑ª Á≈
«¬‘ Ò«‘‹≈ ⁄∞Ì ÚΔ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ Í ¿∞‘ «¬√ ÂØ∫ ’Á∂
¡‰«Ìº‹ ‘Δ «‘≥Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ’’∂ Ò◊Á≈ ‘À «’
Ù≈«¬Á ¿∞‘ ’±‡ÈΔÂΔ ÁΔ ’Ò≈ «Ú⁄ «ÏÒ’∞ºÒ Ó≈«‘
È‘Δ∫ ‘ÈÕ
√Ó≈‹’ ˜∞ÒÓ Ï≈∂ ¿∞‘ ◊∞º√∂ È≈Ò Ì∂ «‘≥Á∂
‘È ¡Â∂ √Ó∂∫ √Ó∂∫ ¡≈Í‰Δ √ÍÙ‡ ¡Â∂ ÁØ ‡∞º’ ˜∞Ï≈È
«Ú⁄ «¬√ ◊∞º√∂/«ÚØË È±≥ Í∂Ù ’Á∂ «‘≥Á∂ ‘ÈÕ “‘≥√”
Ï≈∂ ¿∞È∑ª Á∂ ÓÈ «Ú⁄ Ï‘∞ «ÁÒ⁄√Í ÔØ‹È≈Úª
⁄ºÒÁΔ¡ª «‘≥ÁΔ¡ª ‘È «‹È∑ª ȱ≥ Ϻ«⁄¡≈ Ú≈ÒΔ
¿∞Â√∞’Â≈/Ó≈√±ÓΔ¡Â È≈Ò ¿∞‘ √≈ȱ≥ Áº√Á∂ «‘≥Á∂
‘ÈÕ «‹Ú∂∫ ÓÀ∫ «’‘≈ «’ «’ «’√∂ ÚΔ ÔØ‹È≈ «Ú⁄ ’جΔ
’ȫο±˜È È‘Δ∫ ‘∞≥Á≈Õ ’Ø¬Δ Ì≥ÏÒ̱√≈ È‘Δ∫ ‘∞≥Á≈Õ
‘ ÔØ‹È≈ Á≈ ͱ≈ ÷≈’≈ ¿∞È∑ª ÁΔ È˜ «Ú⁄
√ÍÙ‡ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
Ó∂∂ Ú◊∂ ÒØ’ ª I@ ÎΔ√ÁΔ ‹ΔÚÈ
Ì≥ÏÒ̱√∂ «Ú⁄ ‘Δ ◊∞˜≈ «Á≥Á∂ ‘ÈÕ √≥◊Ó ‹Δ
Ú◊∂ «Ú¡’ÂΔ Á≈ √≈Ê Ï‘∞ Ò≈‘∂Ú≥Á √≈Ï ‘∞≥Á≈
‘À Õ ¿∞ È ∑ ª È≈Ò ◊º Ò Ï≈ ’’∂ ÓÀ ∫ ¡≈͉∂
’ȫο±˜È Á± ’ÁΔ «‘≥ÁΔ ‘ªÕ
¡≈÷ «Ú⁄ ◊ºÒ ’Á∂ ‘ª √≥‹∂ ‹Δ (√≥‹∂ √‘≈¬∂)
Ï≈∂Õ «¬È∑ª È≈Ò Ó∂Δ Ó∞Ò≈’≈ ’∞ºfi √≈Ò Í«‘Òª
‘Ø¬Δ √ΔÕ ¿∞ÁØ∫ «ÏÒ’∞ºÒ ¡≥Á≈˜≈ È‘Δ∫ √Δ «’ ¿∞‘
Â∞‘≈‚∂ «’≥È∂ È∂Û∂ ‘ÈÕ «‹√ Â∑ª Â∞‘≈‚∂ ‹ΔÚÈ «Ú⁄
¡≈¬∂ ‘ ÈÚ∂∫ «⁄‘∂ ȱ≥ ÓÀ∫ Ùº’ ÁΔ¡ª Șª È≈Ò
Á∂÷ÁΔ √Δ ¿∞√ Â∑ª √≥‹∂ √‘≈¬∂ ÚΔ Ó∂Δ Ùº’ Á∂
«Ù’≈ ‘Ø ◊¬∂Õ Í, «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ ÓÀ∫ ¿∞È∑ª ȱ≥ ‹≈«‰¡ª
ª ‹ÒÁΔ ‘Δ √Ófi ◊¬Δ «’ √Ú≈ÊΔÍ∞‰≈ ¿∞È∑ª Á∂
È∂Û∂-Â∂Û∂ ÚΔ È‘Δ∫Õ ¿∞‘ Ï‘∞ ‘Δ ‹Àȱ¡È «Ú¡’ÂΔ
‘ÈÕ ÷≈«‘Ù≈ ÂØ∫ Í∑∂, «È√Ú≈Ê ¡Â∂ √«‘‰ÙΔÒ
√∞Ì≈¡ Á∂ «Ú¡’ÂΔ ‘ÈÕ
√«ÂÔ∞º◊ Á∂ «ÈÚ≈√Δ ‘È √≈‚∂ √≥‹∂ ‹ΔÕ ÓÀ∫ ¿∞È∑ª
ȱ≥ ’Á∂ ÚΔ ◊∞º√∂ «Ú⁄ ‹ª Ì≈Ú’ ‘∞≥Á∂ È‘Δ∫ Á∂«÷¡≈Õ
¡≈Í‰Δ È≈˜◊Δ ÚΔ Ï‘∞ √∞Òfi∂ ‘ج∂ ÂΔ’∂ ¡Â∂
ÈÓ≈¬Δ È≈Ò Í∂Ù ’Á∂ ‘ÈÕ «¬’ ÷≈√ «’√Ó Á≈
«Ú¡≥◊ ‘∞≥Á≈ ‘À ¿∞È∑ª ÁΔ¡ª ◊ºÒª ”⁄ «‹√ Á≈ ¿∞‘
’ÁΔ∫ ’ÁΔ∫ Ï‘∞ ‘Δ ⁄È≈ÂÓ’ ¿∞ÍÔØ◊ ’Á∂
‘ÈÕ
¿∞È∑ª ÁΔ √≈«‘Â’ ÍëÂÌ≈ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ¿∞È∑ª
ÁΔ ‹Ø «¬‘ “≈‹≈ Ï∂‡≈” Ú≈ÒΔ «Áº÷ ‘À Ù≈«¬Á ¿∞√È∂
‘Δ Â∞‘≈ȱ≥ ¿∞È∑ª ÚÒ «÷º«⁄¡≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ Í ‹Ø ÚΔ ‘À
√≥‹∂ √‘≈¬∂ ȱ≥ “‘≥√” Á≈ √≥Í≈Á’ ÏÈ≈¿∞‰ Á∂ Â∞‘≈‚∂
«¬√ ÎÀ√Ò∂ È≈Ò Í±Δ Â∑ª √«‘Ó ‘ªÕ
√Ì ÂØ∫ ¿∞μÍ ÏÀ·∂ ÌΔÙÓ «ÍÂ≈Ó≈ Á≈ «’Á≈
«ÈÌ≈¿∞∫Á∂ ‘ج∂ Ú∂ÁÁ≈È ‹Δ (Ú∂ÁÁ≈È √∞ËΔ) ‹Ø Ì≈Ú∂∫
Á± ÏÀ·∂ ‘È Í Ș «¬ºÊ∂ ‘Δ ◊º‚Δ ÏÀ·∂ ‘ÈÕ «ÓºÊ∂
‘ج∂ √Ó∂∫ ¡È∞√≈ ‘ Ó‘ΔÈ∂ ¿∞ÁÍ∂ ∞ ÂØ∫ «ÁºÒΔ ¡≈¿∞∫Á∂
‘È Â∂ ͱΔ √«ÊÂΔ È±≥ Í÷ ’∂ ¡≈Í‰Δ √Ò≈‘/√∞fi≈¡
«Á≥Á∂ «‘≥Á∂ ‘ÈÕ
’Δ Â∞√Δ∫ ’Á∂ «¬‘ √Ø«⁄¡≈ «’ «¬≥È∂ √≈∂ Â∑ª
Â∑ª Á∂ ⁄«Â/√∞Ì≈¡ Á∂ ÒØ’ «¬≥È∂ √≈Òª ÂØ∫ «¬’º·∂
«’Ú∂∫ «‘ ‘∂ ‘ÈÕ «¬√ Á≈ ’≈È ‘Ø “Â∞√Δ∫”Õ
(Ï√≈ B@AE) : 49
Â∞‘≈‚∂ ÍÃÂΔ «¬È∑ª √Ì Á≈ ÍÃ∂Ó, √«Â’≈, ÌØ√≈ ¡Â∂ ’≥Ÿ‰
“‘≥√” ÍÃÂΔ ¡‡∞º‡ ˜∞≥Ó∂Ú≈Δ Á≈ ¡«‘√≈√Õ ’∂‘ ÙΔ¯
‘∞‰ ‹ÁØ∫ Â∞√Δ∫ È‘Δ∫ ‘Ø Âª ÓÀȱ≥ Ó«‘√±√ ‘Ø (‹ÓÈΔ)
«‘≈ ‘À «’ Â∞‘≈‚∂ ÍÃÂΔ «¬‘ ÍÃ∂Ó ‘Ø ͺ’≈/◊±‘Û≈ ‘Ø
«◊¡≈ ‘ÀÕ “‘≥√” Á∂ ÍÃÂΔ «¬‘ ˜∞≥Ó∂Ú≈Δ √≥’ÒÍ «Ú⁄ ÓÈ Á∂ «Ú‘Û∂ ’≥Ÿ‰ «÷Ò∂
ÏÁÒ ◊¬Δ ‘ÀÕ “‘≥√” Í«‘Òª Úª◊ ‘Δ «È’ÒÁ≈ ’≥Ÿ‰ «÷Ò∂ ⁄≈Úª Á∂
‘∂◊≈ ¡Â∂ Ï‘∞ ¿∞⁄≈¬Δ¡ª ”Â∂ Í‘∞≥⁄∂◊≈Õ ÓÀ∫ È≈ º’ª ËÓ Áπ¡≈∂
«¬√ √Ì Á≈ «√º‡≈ «¬‘ «È’ÒÁ≈ ‘À «’ «‹ºÊ∂ Óπº÷ º’ª ÓÀ∫ Ó≈Úª Á∂Õ
ÓÀȱ≥ Әϱ √≈«‘Â’ ¡≈Ë≈ È≈ Á∂‰ ’’∂ ÓÀ∫ Â∞‘≈‚∂ Òº÷ ¡≈÷Ø Â∂ Òº÷ √Ófi≈ÚØ
È≈Ò Ï‘∞ È≈˜ ‘ª “‘≥√ Á≈ Ì≈ «ÏÈ≈ ¡≈Ë≈” Á≈ Ó∂≈ ÓÈ «¬‘ Ó≥ÈÁ≈ È‘Δ∫
È≈¡≈ ÓºÊ∂ «Ú⁄ Û’Á≈ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ ’Á∂ ÚΔ È‘Δ∫¿∞∫ „º◊∂ ÓÁ∂
Î∂ ÚΔ ÓÀ∫ Â∞‘≈‚≈ Ë≥ÈÚ≈Á ’ÁΔ ‘ª «’ Â∞√Δ∫ Òº÷ ¡≈«÷¡ª ’≈Úª Á∂Õ
ÓÀȱ≥ «¬’ ¡«‹‘≈ Í«Ú≈ «ÁºÂ≈ ‘À «‹√ Á∂ ‘ «¬’ Ï≥Á∂ ÁΔ ‘À ¡˙Ë «È◊»‰Δ
‹Δ¡ Á≈ ÓÀȱ≥ ͱ≈ ͱ≈ √«‘ÔØ◊ «ÓÒ «‘≈ ‘ÀÕ Î∂ ÚΔ ⁄∂Â∂ º÷Á≈ È‘Δ∫
«‹√Á≈ ‘ «¬’ ‹Δ¡ («Ú¡’ÂΔ) “‘≥√” Ú≈√Â∂ «¬≥È≈ ’Δ ÷º‡∂∫◊≈ ’’∂ ÏÁΔ¡ª
Ó‘ºÂÚͱÈ ‘À «’ ‘ «’√∂ Á≈ ÔØ◊Á≈È Ï‘∞ Ó∞Ò º Ú≈È «’≥È∂ ÍÒ È∂ √≈‘Úª Á∂?
‘ÀÕ Í«Ú≈ Á∂ È≈Ò È≈Ò ¡«‹‘∂ «ÓºÂ ¡Â∂
√∞Ì«⁄≥Â’ ‹Ø √«‘ÔØ◊ Á∂‰ Ú≈√Â∂ ‘Ó∂Ù≈ «Â¡≈ «¬ºÊ∂ «ÎÁ∂ ÒØ’ «ÈÂ≈‰∂
«‘≥Á∂ ‘ÈÕ ¬∂È∑ª ÚºÒ∂ Ș ’∂∫
ÓÀȱ≥ «ÚÙÚ≈√ ‘À «’ ¡≈͉∂ «¬√ Í«Ú≈ Á∂ ’’∂ Á∂÷ Áπ÷Δ ÁΔ √∂Ú≈
√‘≈∂ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò ÓÀ∫ “‘≥√” Á∂ «¬º‹Â-Ó≈‰ ȱ≥ ¡≥ ȑΔ∫ «‘‰∂ ⁄≈Úª Á∂Õ
‹ΔÚ º÷ √’ª◊Δ ¡Â∂ ‘ª, «¬√ √≈«‘Â’ ‹◊ ÁΔ ÓÁª ÁΔ √Á≈Δ ¬∂Ê∂
ÈϘ ȱ≥ ÚΔ ‹ÒÁΔ ‘Δ ÎÛ ÒÚª◊ΔÕ ‘∞‰ ¡√Δ∫ √≈∂ ¬∂√ √Ó≈‹Δ „ª⁄∂ ”Â∂
Ì≈Ú∂∫ «’≥ÈΔ ÌØ√∂Ó≥ÁΔ È≈Ò ’≥Ó ’Δ¬∂ “‘≥√” Á∞¡≈≈ ¡≈Í ’È ËΔ¡ª ÁΔ ‘º«Â¡≈
Â∞‘≈‚Δ ¡≈ÂÓ≈ ȱ≥ ª ‹Δ¿±∫ÁΔ º÷ √’ª◊∂, Í Ȫ Ò≈ Á∂∫Á∂ Ó≈Úª Á∂Õ
Â∞‘≈‚∂ ⁄Ò∂ ‹≈‰ È≈Ò ‹Ø ʪ ÷≈ÒΔ ‘Ø¬Δ ‘À ¿∞√ ȱ≥ Í≈’∂ Ì◊Ú∂∫ √≥ ’‘≈Ú‰
«’Ú∂∫ Ìª◊∂? Δ √Ó≈‹Δ ‹≈ȉ Ȫ
«¬√ ’’∂ ÓÀ∫ Ù∞± «Ú⁄ ‘Δ «’‘≈ √Δ «’ ‹∂ «¬‘ Ï∂-◊Ó Íπ∂ «¬‘ «’≥‹ Íπº‹‰◊∂
√Ì ’∞ºfi Â∞‘≈‚∂ «‘≥Á∂ ‘ج∂ ‘∞≥Á≈ ª Â∞‘≈ȱ≥ Ï‘∞ Ú≈«’Î È‘Δ∫ ‹Á ≈‘Úª Á∂Õ
⁄≥◊≈ Òæ◊Á≈ ...
⁄≥◊≈ Òæ◊Á≈ ‘À «¬‘ Á∂÷ ’∂ «’ ‘∞‰ Ó≥ÓΔ (Óȱ≥ Ï≈fi Ì≈Úª ’Ø¬Δ ”ÈΔ Íπº¤Á≈
Ì≥‚≈Δ) ÚΔ “‘≥√” «Ú⁄ «ÁÒ⁄√ÍΔ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ √«Ó¡ª Á≈ √º⁄ ‘∞≥Á≈ √Δ
‘∞‰ ª ¡≈Í∂ ÒÛÈ≈ ÍÀ∫ÁÀ
Â∞‘≈‚Δ Ï∂‡Δ ˜Ø ¡≈Í‰Δ¡ª Ï≈‘Úª Á∂Õ
«‡≥’± (⁄È≈) √πº÷ «ÓÒÁ≈ ‘À È∂’Δ ÏÁÒ∂
(“‘≥√” ”⁄Ø∫ Ë≥ÈÚ≈Á √«‘Â)
‹∂ ÓÈ √º⁄≈ ‘ØÚ∂ ª
¡ÈπÚ≈Á : ’∂‘ ÙΔ¯ ’Ø¬Δ «’Ë∂ ÚΔ Ú√ ‹≈Ú∂
000 Î’ È‘Δ∫ ÍÀ∫Á∂ Ê≈Ú∑ª Á∂Õ ***
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 50
«Ú¡ß◊
BOx
Y Q VQC Lu.... VlA Lu....
√Δ. ¡ÀÒ. ÙÓ≈ “Â√’ΔÈ”
ÎØÈ : IHHHH-CBEFB
TÁ∂÷Δ∫ Ú∂ Ï≈‘ ’Ω‰ ¡≈«¬¡≈ ¬∂?U Ó≈Â≈ ‹Δ
È∂ «¬æ’ Íß‹≈ÏΔ ÁΔ ÓØ‡Δ ‹‘Δ Â√ÚΔª Ú≈ÒΔ «’Â≈Ï
ÍÛ∑Á∂-ÍÛ∑Á∂ «’‘≈Õ
TÓ≈Â≈ ‹Δ ’Ø¬Δ È‘Δ∫ ‘ÀÕ ¿π‘ ‘Δ ‹Δ∫Á
Ú≈Ò≈ ’Ï≈ÛΔ¡≈ ¬∂ «‹‘Û≈ ¡÷Ï≈ª ÁΔ æÁΔ ÒÀ‰
¡≈¿π∫Á≈ ¬∂ÕU
TÚ∂ ¡æ‹ ª «¬‘ ’πfi ‘Ø ¬Δ ¡≈Ú≈˜ Á∂ «‘≈
‘ÀÕ Í«‘Òª ª «’‘≈ ’Á≈ √Δ... ÷≈ÒΔ ÍΔÍ∂, ¤≈‰
ϱ≈, Íπ≈‰Δ ¡÷Ï≈ Ú∂⁄ Ò˙, ¡æ‹ ’Δ ’«‘
«‘≈ ¬∂?U
TÓ≈Â≈ ‹Δ ¡æ‹ ’«‘ «‘≈ ¬∂ ÿ Ú≈Ò∂ Ú∂⁄
Ò˙, Ú‡≈ Ò˙.....ÕU
TÏ∂Ú’±¯ ’Á∂ ÿ Ú≈Ò∂ ÚΔ Ú∂⁄∂ ‹ª Ú‡≈¬∂ ‹ªÁ∂
È∂? «¬‘ ª √≈Δ¡ª ¿πÓª Á∂ √ΩÁ∂ ‘πßÁ∂ È∂Õ «‹√ Á∂
ÒÛ «¬æ’ Ú≈Δ Óª «Í˙ È∂ Ò≈ «ÁæÂ≈ ¿π√ È≈Ò ‘Δ
√≈Δ «˜ßÁ◊Δ ’æ‡‰Δ ‘πßÁΔ ¬∂Õ «¬‘ ’Ø¬Δ ◊Ø‚∂ ‹ª
‡πæ‡Δ ‘Ø¬Δ Ïª‘ ¬∂ «‹‘ÛΔ Ú‡≈¬Δ ‹≈ √’ÁΔ ¬∂Õ «¬√
˘ Ø’ ˜≈ ÓÀ∫ «¬√ ˘ Íæ𤪠«’ Í≈◊Ò≈ ’Ø¬Δ ÿ
Ú≈Ò≈ ÚΔ Ú∂⁄Á≈ ‹ª Ú‡ªÁ≈ ¬∂ÕU
‡Δ‡± È∂ ’Ï≈ÛΔ¬∂ ˘ ¡≈Ú≈˜ Ó≈ΔÕ T¿π‘ Ó‘∂Ù
π’ ‹≈... ÂÀ˘ Úæ‚∂ ÏΔÏΔ ‹Δ ÏπÒ≈ ‘∂ È∂ÕU
’Ï≈ÛΔ¬∂ Ó‘∂Ù ¡◊Ú≈Ò È∂ √Ø«⁄¡≈, ÒÀ Ì≈¬Δ
Ó≈Â≈ ‹Δ ˘ ÚΔ ¡æ‹ Ó∂Δ ÒØÛ ÍÀ ‘Δ ◊¬ΔÕ ‹≈ÍÁ≈ ¬∂
¡æ‹ «¬È∑ª Á∂ ÓÈ «Úæ⁄ ÚΔ ÿ Ú≈Ò≈ Ú‡≈¿π‰ Á≈
«ı¡≈Ò ¡≈ «◊¡≈ ¬∂Õ Ó≈Â≈ ’ØÒ ÍÀ√∂ ’≈¯Δ È∂Õ ‹∂
«¬√ ˘ ¡æ‹ ÓÈ Í√ßÁ Á≈ √ΩÁ≈ «ÓÒ «◊¡≈ ª Ó؇Δ
’Ó≈¬Δ ‘Ø ‹≈Ú∂◊ΔÕU
Ó≈Â≈ ‹Δ ¡≈Í‰Δ ÍØ‡∂ÏÒ √‡ΔÒ ÁΔ ¤ÛΔ ÒÀ ’∂
Ï≈‘ ¡≈¬∂Õ ’«‘‰ Òæ◊,∂ TÚ∂ Ó‘∂Ù ¡æ◊∂ ª 屧 æÁΔ
ÒÀ‰ ¡≈¿π∫Á≈ √Δ, ¡æ‹ ’Δ Ú∂⁄Δ Â∂ ÷ΔÁΔ ‹ªÁª ¬∂∫ÕU
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
TÓ≈Â≈ ‹Δ «¬æ’ ÈÚª ’≈ØÏ≈ Ùπ± ’ΔÂ≈ ¬∂Õ
ÿ Ú≈«Ò¡ª ÁΔ ÷ΔÁØ-¯Ø÷ Á≈ÕU
TÍ≈◊Ò≈... ’Ø¬Δ ÿ Ú≈Ò≈ ÚΔ ÷ΔÁÁ≈ ‹ª
Ú∂⁄Á≈ ¬∂? «¬‘ ÂÀ˘ «’√ È∂ Ï«‘’≈ «ÁæÂ≈ ¬∂ Â∂
¿πÒ‡∂ ËßÁ∂ «Ú⁄ Ò≈ «ÁæÂ≈ ¬∂, ¡≈͉≈ Íπ≈‰≈ ËßÁ≈ ‘Δ
’, «¬√ ÿÚ≈«Ò¡ª ÁΔ ıΔÁØ-¯Øı Á∂ ’≈ØÏ≈
«Ú⁄ Ìæπ÷≈ Ó ‹≈Ú∂∫◊≈ÕU
TÓ≈Â≈ ‹Δ ÿÚ≈Ò∂ «’™ È‘Δ∫ Ú‡≈¬∂-Ú∂⁄∂ ‹≈
√’Á∂? ‹∂ «¬≈’ ‹ª Ï◊Á≈Á Á∂ «Úæ⁄ ÒÛ’Δ¡ª ‹ª
¡Ωª Ú∂⁄Δ¡ª ‹≈ √’ÁΔ¡ª È∂ ª «‘ßÁ√π Â≈È «Ú⁄ ÏßÁ∂
‹ª Ïπ„æ ∂ «’¿π∫ È‘Δ∫ Ú∂⁄∂ ‹ª Ú‡≈¬∂ ‹≈ √’Á∂? Âπ√ª
‡ÀÒΔ«Ú˜È Â∂ È‘Δ∫ Ú∂«÷¡≈ «’ ’πÛΔ¡ª Á∂ ◊Ò «Ú⁄
«¬æ’ Â÷ÂΔ Í≈ ’∂ ¿π√ Á∂ ¿πÂ∂ ’πÛΔ ÁΔ ÿæ‡ÿ Ø ‡æ ’ΔÓÂ
«Ò÷Δ ‘πÁ ß Δ ¬∂ Â∂ «Î ¿π√ ÁΔ ÏØÒΔ Ò◊≈¬Δ ‹ªÁΔ ¬∂Õ
«‹√ Á≈ «ÁÒ ’∂ ¿π‘ ÚæË ÏØÒΔ Á∂ ’∂ ’πÛΔ ÒÀ ‹≈Ú∂Õ
...Ó≈Â≈ ‹Δ ¡æ◊∂ ‹≈ÈÚª ÁΔ Óß‚Δ Òæ◊ÁΔ √ΔÕ
ÿØÛ,∂ ÷ØÂ,∂ ¿±· π , Ïæ’Δ¡ª, Ì∂‚ª ‹≈ ◊≈Úª-Óæfiª ˘
ÒØ’Δ ÍÙ±¡ª ÁΔ Óß‚Δ «Ú⁄ ÷ΔÁ‰ ¡ªÁ∂ √Δ, ‘π‰
‹È≈ÈΔ¡ª ÁΔ Óß‚Δ Òæ◊ÁΔ ¬∂Õ Â∂ Ïß«Á¡ª ÁΔ Óß‚Δ
Ò≈¿π‰ «Ú⁄ ’Δ ‘‹ ¬∂? ¡æ‹ ’Ò Óπ‚ ß ∂ Â∂ ’πÛΔ¡ª ˘
‘æ’ Âª Ï≈Ï Á≈ ‘À È≈? ‹È≈ÈΔ¡ª Íπ≈‰≈ ÿÚ≈Ò≈
Ú∂⁄ ’∂ ÈÚª ÿÚ≈Ò≈ «’¿π∫ È‘Δ∫ ÷ΔÁ √’ÁΔ¡ª?
Ó≈Â≈ ‹Δ Ì∂‚ ÷ΔÁ‰ Òæ◊∂ ÚΔ ÒØ’Δ ¿π√ ˘
¿πÂØ∫ ‡Ø‘ ’∂ Ú∂÷Á∂ √Δ «’ «¬√ Â∂ Ó≈√ «’Ȫ ’π ¬∂,
«¬√ ÂØ∫ ‹æ «’ÂÈΔ ’π Ò«‘ √’ÁΔ ¬∂, Í ÓÀ∫
Á∂«÷¡≈ √Δ «’ «‹‘ÛΔ¡ª ’πÛΔ¡ª ‹ª ¡Ωª ÁΔ Óß‚Δ
«Ú⁄ ÏØÒΔ Ò≈¬Δ ‹≈ ‘Δ √Δ ¿πÈ∑ª Ï≈∂ ª «¬‘ ÚΔ
È‘Δ∫ √Δ ÍÂ≈ «’ ¿π‘ Ò»Ò∑Δ ¬∂ «’ Òß◊ÛΔ ¬∂, ’≈‰Δ
¬∂∫ «’ ◊ß‹Δ ¬∂, ◊ØΔ ¬∂ «’ ’≈ÒΔ ¬∂Õ ¿π√ ˘ ª
Ú∂⁄‰ Ú≈«Ò¡ª È∂ ’æÍÛ≈ Í≈ ’∂ „«’¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ
(Ï√≈ B@AE) : 51
 Ïπæ„∂ Ú∂⁄ Ò˙... Ú‡≈ Ò˙
’Ø¬Δ ¿π√ ÁΔ Ù’Ò, ß◊-±Í ÚΔ È‘Δ∫ √Δ Ú∂÷ √’Á≈,
⁄≈Ò „≈Ò ‹ª Ú≈Ò «’√∂ È∂ ’Δ Ú∂÷‰∂ È∂Õ
TÓÀ∫ «‹‘Û∂ ÏßÁ∂ ÷ΔÁ ’∂ ÒÀ ‹≈Úª◊≈ ¿πȪ∑ ˘
Ú∂⁄‰ Òæ◊∂ ª ÓÀ˘ ÏÛΔ ’·È≈¬Δ ¡≈Ú∂◊ΔÕ ’Ø¬Δ ¿π√
ÏßÁ∂ Á∂ ÁßÁ Ú∂÷◊ ∂ ≈, ’Ø¬Δ ¿π√ ÁΔ¡ª ¡æ÷ª, ’Ø¬Δ ⁄≈Ò
„≈Ò Â∂ ’Ø¬Δ ¿π√ ÁΔ ¿πÓ Â∂ ’À’‡ Ï≈∂ Íæ¤ π ◊
∂ ≈Õ
’Ø¬Δ ¿π√ ÁΔ ÏΔÓ≈Δ ÁΔ ‹≈‰’≈Δ Óß◊◊ ∂ ≈Õ Ó≈Â≈ ‹Δ,
ÓÀ˘ «¬’ Ïπ„ æ ≈ Ú∂⁄‰ Ú≈√Â∂ ’¬Δ Í≈ÍÛ Ú∂Ò‰∂ ÍÀ‰◊∂ÕU
TÓ ‹≈‰≈ È≈ ‘ØÚ∂ ª, ÏßÁ∂ ÷ΔÁ∂ ‹ª Ú∂⁄∂◊≈
‘Δ ’Ω‰?U
TÓ≈Â≈ ‹Δ Âπ‘≈˘ ’Δ ÍÂ≈ ‘ÀÕ ÏÛΔ¡ª Ïæπ„Δ¡ª
¡≈͉∂ ÿ Ú≈«Ò¡ª ÂØ∫ Âß◊ ÏÀ·Δ¡ª È∂, ¿π‘ ª
«¬‘ ’«‘ßÁΔ¡ª È∂ ’Ø¬Δ «¬È∑ª ˘ Óπ¯Â ÚΔ ÒÀ ‹≈Ú∂ ª
¡√Δ «¬√ ˘ Á∂‰ Ò¬Δ «Â¡≈ ‘ª Í ’Ø¬Δ ¿πÈ∑ª ˘
ÒÀ ’∂ È‘Δ∫ ‹ªÁ≈Õ «Ú⁄≈∂ ‡πæ‡∂ ‘ج∂ ÍÒ≈√«‡’ Á∂
Í≈‰Δ Á∂ ◊Ò≈√ Úª◊ ÿ Á∂ «Ú⁄ ÍΩÛΔ¡ª ÊæÒ∑∂ ‘Δ
ͬ∂ ‘ßπÁ∂ È∂ÕU
T«’¿π∫ Óπ¯Â È‘Δ∫ ÒÀ ’∂ ‹ªÁ∂? ’≈‰?U
T«’√∂ ÁΔ ¡æ÷ È‘Δ∫, «’√∂ ÁΔ Òæ ȑΔ∫, «’√∂
Á≈ ◊Ø„≈ È‘Δ∫, ’Ø¬Δ ◊ß‹≈ ¬∂, «’√∂ ˘ √π‰Á≈ È‘Δ∫, Â∂
«’√∂ Á∂ ÁßÁ È‘Δ∫Õ «’√∂ Á≈ Òæ’ ‡π‡æ ≈ ‘Ø«¬¡≈ ¬∂ Â∂
«’√∂ ÁΔ ÒæÂÕ «’√∂ ˘ ’Ø¬Δ ÏΔÓ≈Δ ¬∂ ª «’√∂ ˘ ’جΔÕ
«’√∂ ˘ Ù±◊ ¬∂, «’√∂ ˘ ÏÒæ‚ ÍÃÙ À , ’Ø¬Δ ‘≈‡ Á≈
ÓΔ˜ ¬∂ ª ’Ø¬Δ ÏÚ≈√Δ Á≈Õ ’Ø¬Δ √≈Δ ≈ “‘≈¬∂
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
‘≈¬∂” ’Á≈ ¬∂ ª ’Ø¬Δ √≈Δ ≈ “÷Ω∫-÷Ω∫”Õ ’؉ «¬‘
ÏΔÓ≈Δ ‹ª «√ÁÁΔ ÓπÒ æ ÒÚ∂Õ «¯ Ó≈Â≈ ‹Δ «¬È∑ª
˘ ¡≈Áª ÚΔ Âª ÌÀÛΔ¡ª-ÌÀÛΔ¡ª Í¬Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª È∂Õ
’Ø¬Δ ˜Á≈ ÷ªÁ≈ ¬∂, ’Ø¬Δ Ù≈Ï ÍΔ∫Á≈ ¬∂, ’جΔ
¡¯ΔÓ ÷≈‰ Á≈ ¡≈ÁΔ ¬∂ ª ’Ø¬Δ «√◊«‡ ÍΔ‰ Á≈
‹ª ‚Ø‚∂ ÍΔ‰ Á≈Õ ’Ø¬Δ Áπ«Í‘∂ A@ Ú‹∂ ¿π·‰ Á≈
¡≈ÁΔ ¬∂ Â∂ ’Ø¬Δ Ï≈ª Ú‹∂ È‘≈¿π‰ Á≈Õ ’Ø¬Δ Ó‘ΔÈ≈
Ó‘ΔÈ≈ È‘ªÁ≈ ‘Δ È‘Δ∫, ’Ø¬Δ «Á‘≈ÛΔ «Ú⁄ Á√ Ú≈Δ
⁄≈‘ ÍΔ∫Á≈ ¬∂ ª ’Ø¬Δ √ÁΔ¡ª «Ú⁄ ÚΔ Òæ√Δ ÍΔ‰ Á≈
¡≈ÁΔ ¬∂Õ ÏßÁ∂ ’Δ È∂.... «ÈΔ ÏΔÓ≈Δ È∂Õ
’Ø¬Δ fi◊Û≈Ò± ¬∂ ª ’Ø¬Δ ÏØÒÁ≈ ¬Δ È‘Δ∫Õ
«’√∂ ˘ «¬‘ ‘Δ ÏΔÓ≈Δ ¬∂ «’ ¿π√ ÁΔ ÏΔÚΔ ¿π√ Á∂
◊Ø„∂ Óπæ„ ÏÀ·Δ ‘∂, ’Ø¬Δ ’«‘ßÁ≈ «’ ÏΔÚΔ ’ØÒ ÏÀ·∂
‘Δ È≈... ª ‹Ø ¿π‘ ÒØ’ª ÁΔ¡ª ‹È≈ÈΔ¡ª ˘ Ú∂÷-
Ú∂÷ ’∂ «ÁÒ ·≈Á≈ Ú∂Õ
’Ø¬Δ ’«‘ßÁ≈ ¬∂ «’ «‹‘ÛΔ ’ßÓ ’È Ú≈ÒΔ
¡≈Ú∂ ¿π‘ ˜≈ √Ø‘‰Δ «‹‘Δ ‘ØÚ∂ Â∂ ωΔ-·‰Δ ‘ØÚ∂,
ª ‹Ø ¿π√ È≈Ò ¿π‘ ÁØ ⁄≈ «Óæ·Δ¡ª-«Óæ·Δ¡ª ◊æÒª
’ ’∂ ÓÈ ıπÙ ’ √’∂Õ «¬‘ ÁπÈΔ¡ª ß◊ Ïß◊Δ
¬∂, Ó≈Â≈ ‹ΔÕU
TÚ∂, «¬‘ Áæ√ ÂÀ˘ «¬‘ ÿ Ú≈«Ò¡ª ÁΔ ÷ΔÁØ
¯Ø÷ Á≈ «Ï˜È√ ÷ØÒ∑‰ Á≈ «ı¡≈Ò «’√ Â∑ª
¡≈«¬¡≈? «¬√ Ï≈∂ 屧 ¡≈Í √Ø«⁄¡≈ ‹ª ÂÀ˘ «’√∂ È∂
«¬√ Ï≈∂ ’Ø¬Δ √Ò≈‘ «ÁæÂΔ ¬∂ÕU Ó≈Â≈ ‹Δ Á∂ ¡ßÁ
(Ï√≈ B@AE) : 52
 Ó‘∂Ù ¡◊Ú≈Ò Á≈ ’Ï≈Ûÿ - √Ì ’πfi ÷Δ«Á¡≈-Ú∂«⁄¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
¤πÍ ’∂ ÏÀ·≈ ‡Δ.ÚΔ. «ÍØ‡ ‹≈◊ «Í¡≈ Â∂ ¿π‘ ‘π‰
’Ï≈ÛΔ¬∂ ˘ √Ú≈Ò Â∂ √Ú≈Ò ’È Òæ◊ ͬΔÕ
TÓ≈Â≈ ‹Δ «¬‘ È≈ Íπæ¤Ø? «¬‘ ÏÛ∂ ≈˜ ÁΔ
◊æÒ ¬∂ÕU
T’Ø¬Δ ◊æÒ È‘Δ∫, ÓÀ˘ Áæ√ Á∂, ÓÀ∫ «’‘Û≈ «’√∂
˘ ¡æ◊∂ ◊æÒ ’ÈΔ ¬∂∫ ‹ª ¡≈Í «¬‘ ’≈ØÏ≈ Ùπ±
’È≈ ¬∂∫ÕU
TÓ≈Â≈ ‹Δ, ÓÀ∫ «¬’ «ÁÈ Íß⁄’±Ò∂ «Ú⁄ æÁΔ
÷ΔÁ «‘≈ √Δ Âª «¬æ’ ‹È≈ÈΔ «¬æ’ ÓØ‡Δ «‹‘Δ
«’Â≈Ï æÁΔ «Úæ⁄ Ú∂⁄‰ Ò¬Δ ÒÀ ¡≈¬ΔÕ ÏÛΔ √Ø‘‰Δ
«’Â≈ÏÕ ¿π√ «Ú⁄ ¯Ø‡Ø¡ª ÚΔ ÏÛΔ¡ª √Ø‘‰Δ¡ª
√Ø‘‰Δ¡ªÕ ÓÀ∫ ¿π‘ «’Â≈Ï ÒÀ Ò¬ΔÕ Â∂ ÿ ‹≈ ’∂
¿π√ ˘ ÍÛ∑È Òæ◊ «Í¡≈Õ ÓÀ˘ Íß‹≈ÏΔ ÊØ‘ÛΔ-ÊØ‘ÛΔ
¡ªÁΔ ¬∂Õ ÍÛ∑Á∂-ÍÛ∑Á∂ ¿π√ «Ú⁄ ÓÀ∫ «¬’ Ó≈Â≈ Á≈
Ò∂÷ Í«Û∑¡≈ «‹√ «Úæ⁄ «Ò«÷¡≈ √Δ «’ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ ’∂
«’ Ó∂∂ ÍÂΔ Ú◊≈ ÍÂΔ √Ì ˘ «ÓÒ∂Õ ¿π√ «’Â≈Ï
«Úæ⁄ ¿π√ ¡Ω Á∂ ÍÂΔ Á≈ ¡À‚∂√ ÚΔ √ΔÕ ÓÀ˘ ¿π√
Á∂ ÍÂΔ ˘ «ÓÒ‰ ÁΔ ⁄≈‘ ÍÀÁ≈ ‘جΔÕ Í «’Ê∂Õ ¿π√
ÁΔ ’Ø·Δ Á∂ ¡ßÁ ‹≈‰ Ú≈√Â∂ Í«‘Òª «¬’ ’ÀÓ∂
«Ú⁄ Â√ÚΔ ÚΔ «÷⁄Ú≈‰Δ ÍÀ∫ÁΔ ¬∂Õ ÊØ‘Û≈ «‹‘≈
ÓπÙ’Ò ’ßÓ √ΔÕ ÓÀ∫ «’‘≈ ⁄ÒØ ¤æ‚Ø ¬∂È≈ fißfi‡ ’Ω‰
’∂? ÓÀ∫ ¡ÛØ√-ÍÛØ√ ÂØ∫ ‘Δ Íπæ¤-«◊æ¤ ’ΔÂΔÕ ¿π‘
«¬’ ’ÚΔ Á≈ ÿ √ΔÕ «ÚÁ∂Ùª «Ú⁄ ÚΔ «‘≈ √ΔÕ
ÏÛ≈ ÙΔ¯ ¡≈ÁÓΔÕ È≈ «’√∂ È≈Ò ¿πμ⁄Δ È≈ «’√∂
È≈Ò ÈΔÚΔ∫Õ ¡≈͉∂ ’ßÓ È≈Ò ’ßÓÕ ÿ «Úæ⁄ ȱ‘ª
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ËΔ¡ªÕ ÍØÂ∂ ÍØÂΔ¡ª, ÁØ‘Â∂ ÁØ‘ÂΔ¡ªÕ √Ì ’æfi ¡ÓÈ-
¡Ó≈ÈÕ ÓÀ∫ √Ø«⁄¡ª æÏ È∂ √≈∂ ÏßÁ∂ ª «¬’Ø «‹‘∂
È‘Δ∫ ω≈¬∂Õ ‘ ¡≈ÁÓΔ «Ú⁄ æÏ È∂ ’Ø¬Δ È≈ ’جΔ
¯’ ª ˜± Í≈«¬¡≈ ‘Δ ¬∂ È≈Õ «¬æ’ ¡≈ÁÓΔ
Ú◊≈ Á±√≈ ¡≈ÁÓΔ «’ÊØ∫ «ÓÒ∂◊≈Õ Í ‹∂ Òæ̉
ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ ÚΔ Ò¬Δ ‹≈Ú∂ ª ‘‹ ÚΔ ’Δ ¬∂Õ
Ó≈Â≈ ‹Δ, ÓÀ∫ ª «¬‘ Ú∂«÷¡ª ¬∂ «’ ‘ ÂÃΔÓÂ
¡≈͉∂ ÿ Ú≈Ò∂ ÁΔ ¡≈ÒØ⁄È≈ ‘Δ ’ÁΔ ¬∂Õ ‹ÁØ∫ ÚΔ
ÿ Ú≈Ò∂ È≈Ò ÒÛ∂◊Δ Âª «¬‘ ‘Δ ’‘∂◊Δ... Ó∂∂ ª
Ì≈◊ √Û ◊¬∂ ‹Ø ÓÀ∫ «¬√Á∂ ÒÛ Òæ◊ ◊¬ΔÕ ¿π‘
«ÁÈ Èª ‘Δ ⁄Û∑Á≈ ‹ÁØ∫ «¬‘ Ó∂∂ ÒÛ Òæ◊≈Õ ‘≈¬∂
Ó∂Δ Âª «’√Ó Îπæ‡ ◊¬ΔÕ «¬‘ «¬’ Í«‘ÒΔ ‹È≈ÈΔ
Ú∂÷Δ ¬∂ «‹√ È∂ «¬‘ «’‘≈ ¬∂ «’ Ó∂∂ ÿ Ú≈Ò∂ Ú◊≈
ÿ Ú≈Ò≈ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ √Ì ˘ Á∂Ú∂Õ
‹ª ª ¿π‘ ¡≈͉∂ ÿ Ú≈Ò∂ ÂØ∫ ¬∂ÈΔ Áπ÷Δ ¬∂
«’ ¿π‘ √≈Δ «¬√ÂΔ ‹≈ÂΔ ÂØ∫ «¬√ Á≈ ÏÁÒ≈
ÒÀ‰≈ ⁄≈‘πßÁΔ ¬∂ ‹ª «Î ¿π‘ «¬æ’ √Ó≈‹ √∂Ú’≈ ¬∂ ‹Ø
√æ⁄-Óπæ⁄ ‘Δ √≈Δ¡ª ¡Ωª ˘ √π÷Δ Ú∂÷‰≈ ⁄≈‘πßÁΔ
¬∂Õ æÏ ‹≈‰∂ √⁄≈¬Δ ’Δ ¬∂?
≈ÂΔ∫ √æπÂ≈ √πæÂ≈ ÓÀ∫ «¬‘Δ √Ø⁄Á≈ «‘≈Õ ÓÀ˘
«¬‘ ◊≈‰≈ Ô≈Á ¡≈ «◊¡≈-- ÓπæÒ «Ú’Á≈ √拉 «ÓÒ
‹≈Ú∂ Â∂ ÒÀ ÒÚª ÓÀ∫ «‹ßÁ Ú∂⁄ ’∂Õ
Ó∂∂ «ÁÒ «Ú⁄ «÷¡≈Ò ¡≈«¬¡≈ «’ ‹∂ √拉
ÁΔ ÒØÛ ‘ØÚ∂ ª ÒØ’Δ ÓπæÒ ÚΔ ÷⁄ ’È ˘
«Â¡≈ ‘Ø ‹ªÁ∂ È∂Õ «¬‘ √Ø⁄ ’∂ ‘Δ ÓÀ∫ «¬‘ ÎÀ√Ò≈
(Ï√≈ B@AE) : 53
«Ò¡≈ «’ ÓÀ∫ Ïπæ„∂ ÷ΔÁ‰ ‹ª Ú∂⁄‰ Á≈ ’≈ØÏ≈
Ùπ± ’ªÕ
’«‘ßÁ∂ È∂ ‘Δ∂ ÁΔ ’Á ‹Ω‘Δ ˘ ‘Δ ‘πÁ ß Δ ¬∂Õ
Ïπ„
æ ∂ ÁΔ ’Δ ’Á ¬∂ «¬‘ ª ¿π√ ˘ Íπ¤ æ Ø «‹√ Á∂ ÿ ÁØ
⁄≈ Ú≈Δ ⁄ØΔ ‘Ø ◊¬Δ ‘ØÚÕ∂ ¿π‘ ’‘∂◊≈ ‹∂ ‹≈◊Á∂
‘πÁß ∂ ª «¬‘ ⁄ØΔ È≈ ‘πÁ ß ΔÕ Ó≈Â≈ ‹Δ ÷‘±-ß ÷‘±ß ’È
Ú≈Ò∂ Ïπ„ æ ,∂ √≈Δ ≈ ‘≈¬∂-‘≈¬∂ ’Á∂ «‘‰ Ú≈Ò∂
Ϙπ◊ Á≈, È≈ ¡≈Í √Ω‰≈ È≈ Á±√«¡ª ˘ √Ω‰ Á∂‰
Ú≈Ò∂ ¡≈ÁÓΔ ÁΔ ’Á ¿π‘ ‘Δ ‹≈‰Á≈ ¬∂ «‹√ Á∂ ÿ
ÁØ ⁄≈ Ú≈Δ ⁄ØΔ ‘Ø ◊¬Δ ‘ØÚÕ∂ «‹√Á≈ Òæ÷ª Á≈
Èπ’√≈È ‘Ø «◊¡≈ ‘ØÚ∂ ¿π‘ ¡æ◊∂ ÂØ∫ ¿π√ Á∂ ÿ ⁄ØΔ
È≈ ‘ØÚ∂ «¬√ Ú≈√Â∂ Ïπ„ æ ∂ ”Â∂ ÷⁄ «’¿π∫ È‘Δ∫ ’∂◊≈?
¿π‘ ȱ‘ß , «‹√ ÁΔ «ÚËÚ≈ ”Â∂ ÏØÒΔ Ó≈ √æ√ ¿π√
˘ ‘ Ú’Â ¡≈Ú≈˜ª ‘Δ Ó≈È Á≈ ’ßÓ ’ÁΔ ‘ØÚ∂ ¿π‘
˘‘, ¡≈Í‰Δ ‹≈‰ ÁΔ ÷Ò≈√Δ ’Ú≈‰ Ò¬Δ, Â∂ ¡≈͉Δ
√æ√ ˘ ¡≈‘∂ Ò≈‰ Ò¬Δ ’æfiπ È≈ ’æfi𠫬ߘ≈Ó Âª
’∂◊Δ ‘Δ È≈Õ «’¿π∫ È‘Δ∫ ’∂◊Δ ÓÀ˘ Áæ√Ø ÌÒ≈?
ÌÒ≈ «¬√ ÂØ∫ ⁄ß◊≈ ’ßÓ ‘Ø ’Δ ‘Ø √’Á≈ ¬∂?
¿π‘ «ÚËÚ≈ Â∂ Ïπæ„Δ ¡Ω «‹√ ˘ ÿ «Ú⁄
’Ø¬Δ È≈ Íπæ¤Á≈ ‘ØÚ∂, «‹√ ˘ ≈ÂΔ∫ ÈΔ∫Á ÚΔ È≈
¡ªÁΔ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «‹√ È≈Ò ≈ ˘ ◊æÒª ’È Ú≈Ò≈
ÚΔ ’Ø¬Δ È≈ ‘ØÚ∂, ¿π‘ ¡≈Í‰Δ¡ª Ï∂-Âπæ’Δ¡ª ◊æÒª
√πÈ≈‰ Ú≈√Â∂∂ ¡Â∂ ¡≈͉≈ Ú’Â ◊π˜≈È Ú≈√Â∂ «¬’
Ïπæ„≈ «’¿π∫ È‘Δ∫ ÷ΔÁ∂◊Δ?U
TÚ∂ ¡◊Ú≈Ò Â±ß «¬È∑ª Ïæ«π „¡ª ˘ Ú∂⁄∫∂ ◊≈ «’Ê∂?U
TÓ≈Â≈ ‹Δ ‘ ؘ «’√≈È Óß‚Δ Òæ◊ÁΔ ‘À
È≈, ¿πÊ∂ ÓÀ∫ ÚΔ ¡≈͉≈ √‡≈Ò Ò≈ ÒÚª◊≈Õ √≈≈
Ó≈Ò ‹Ø ÓÀ∫ ÷Δ«Á¡≈ ‘ØÚ∂◊≈ Ù≈Ó ˘ ¿πÊ∂ ‹≈ ’∂
√‹≈ «ÁæÂ≈Õ Âª ¡Ω‰∂-ÍΩ‰∂ Ì≈¡ Â∂ Ú∂⁄ ’∂ ≈ÂΔ∫ ÿ
¡≈ «◊¡≈Õ Ó≈Â≈ ‹Δ ÍæÒ∂ «˜’ È≈ ÏßÈ∑Á∂ Íß¤Δ Â∂
ÁÚ∂Ù, Ú≈ÒΔ ◊æÒ ¬∂Õ ÍæÒ∂ Ó≈Ò È≈ æ÷Á≈ Ó≈Â≈
‹Δ «¬‘ ¡◊Ú≈Ò Ó‘∂ÙÕU Ó≈Â≈ ‹Δ ÓÀ˘ ͱ≈ ͱ≈
Ô’ΔÈ ‘Ø «◊¡≈ «’ ¿π‘ ¡≈͉∂ «¬√ ÈÚ∂∫ ’ßÓ «Ú⁄
’≈¯Δ ÍÀ√∂ ’Ó≈ ÒÚ∂◊≈Õ
Ó‘∂Ù ¡◊Ú≈Ò Á≈ ’ßÓ ⁄ß◊≈ ⁄æÒ «Í¡≈Õ Ï‘πÂ
√≈Δ¡ª ‹È≈ÈΔ¡ª È∂ «¬√ ÷≈«‘Ù «Ú⁄ «’ ¿πȪ∑ ˘ ÚΔ
«’Â≈Ï «Ú⁄ «Ò÷∂ ‘ج∂ ÿ Ú≈Ò∂ Ú◊≈ ÈÚª ÍÂΔ
«ÓÒ ‹≈Ú∂◊≈, ’≈¯Δ ÍÀ√∂ ÷⁄ ’ ’∂ Ó‘∂Ù ÂØ∫ Íπ≈‰∂
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ÍÂΔ Á∂ ’∂ ÈÚ∂∫ Ïπ„æ ∂ ÍÂΔ ÷ΔÁ Ò¬∂Õ Í √π÷ æ ª
¡≈Í‰Δ ¡≈Í‰Δ «’√Ó Á≈ ‘Δ ¬∂ È≈Õ
«’√∂ È∂ ·Δ’ ‘Δ «’‘≈ ¬∂-- ⁄Ò Ú∂ ÓÈ≈ ⁄Ò
„±ß‚È ⁄æÒΔ¬∂, «ÏÈ „±ß«‚¡ª Ô≈ È‘Δ∫ «ÓÒÁ∂Õ «¬√
Ó≈ÓÒ∂ «Úæ⁄ Âπ√Δ∫ ’«‘ Ò˙-- «ÏÈ Ì≈◊Ø∫ √πæ÷ È‘Δ∫
«ÓÒÁ≈Õ «¬‘ ÈÚ∂∫ Ïæπ„∂ ¿πÈ∑ª Á∂ Íπ≈«‰¡ª Ïπæ«„¡ª
È≈ÒØ∫ ÚΔ È«÷æË √≈Ï ‘ج∂Õ ¿π‘Ȫ √≈Δ¡ª È∂ «¬’
«ÁÈ Ó‘∂Ù ˘ ÿ∂ «Ò¡≈Õ Â∂ ’«‘‰ Òæ◊Δ¡ª «’ ¡√ª
ª «’Â≈Ï ÍÛ∑ ’∂ Â∂ «¬‘ √Ø⁄ ’∂ «’ √≈˘ ÚΔ ¿π√
«’Â≈Ï «Úæ⁄ «Ò÷∂ ÍÂΔ Ú◊≈ ÍÂΔ «ÓÒ ‹≈Ú∂◊≈
¡≈͉∂ Íπ≈‰∂, ‡πæ‡∂ ¯π‡∂ ÿÚ≈Ò∂ ˘ ’Ω‚Δ¡ª Á∂ Ì≈¡
Ú∂⁄ «ÁÂ∂ Í ‹Ø Ïπæ„∂, ¡≈ÍÁΔ Ó±ß‘ Óß◊Δ ’ΔÓ ÒÀ ’∂,
屧 √≈˘ Á∂ «◊¡≈ √Δ ¿π‘ ª √≈‚∂ Íπ≈‰∂ Ïπæ«„¡ª
È≈ÒØ∫ ÚΔ Ó≈Û∂ È∂Õ Â±ß ¡≈ÍÁ∂ Ïπæ„∂ ÒÀ ‹≈ Â∂ √≈‚∂ Íπ≈‰∂
Ïπæ„∂ √≈˘ Ú≈Í√ ’ Á∂Õ
¡æ◊Ø∫ Ó‘∂Ù «’‘Û≈ ÿæ‡ √ΔÕ ’«‘‰ Òæ◊≈-
Ó≈Â≈ ‹Δ √≈‚∂ ÚÍ≈ «Úæ⁄ «¬æ’ Ú≈ Ú∂«⁄¡≈ ‘Ø«¬¡≈
Ó≈Ò Ú≈Í√ È‘Δ∫ ‘πßÁ≈Õ ÓÀ∫ «’‘ÛΔ Âπ‘≈˘ ◊߇Δ
«ÁÂΔ √Δ «’ Ó∂≈ Ó≈Ò ·Δ’ ‘Δ «È’Ò∂◊≈Õ
«¬’ ÏØÒ Í¬Δ - 屧 «’‘≈ √Δ «’ ‹∂ Ó≈Û≈
«È’Ò∂ ª ÓÀ∫ ˜πßÓ∂Ú≈ ‘ªÕ ‘π‰ √≈‚≈ Ó≈Ò Ú≈Í√ ’
Â∂ ¡≈͉≈ ÒÀ ‹≈Õ
TÓ≈Â≈ ‹Δ ¿π‘ ·Δ’ ‘ÀÕ ÓÀ∫ Âπ‘≈‚∂ Ïπæ„∂ ÁΔ
ÓπßÓ ’ «ÁßÁ≈ ‘ª Í Ïπæ„≈ Ú≈Í√ È‘Δ∫ ‹∂ ‘؉≈ÕU
T«’¿π∫?U
T¿π‘ ª ÓÀ∫ ¡æ◊∂ Á∂ ¡æ◊∂ Ú∂⁄ «ÁÂ≈ ¬∂Õ ¡√Δ∫
Ó≈Â≈ ‹Δ ‹Δ∫Á Á∂ ’Ï≈ÛΔ¬∂ ‘ªÕ ¡√Δ∫ ¡≈͉∂ ’ØÒ
Ó≈Ò È‘Δ∫ æ÷Á∂Õ √≈‚≈ ’ßÓ Âª Ò¬Δ-Ú∂⁄Δ Á≈ ¬∂ÕU
TÍ Ó‘∂Ù √≈˘ «¬‘ Ïπ„ æ ≈ Í√ßÁ È‘Δ∫ ¡≈«¬¡≈Õ
«¬‘ 屧 Ú≈Í√ ÒÀ ‹≈ Â∂ √≈˘ «¬√ Á∂ ÍÀ√∂ ÓØÛ Á∂Õ Â∂ ‹∂
ÍÀ√∂ È‘Δ∫ Á∂‰∂ ª ÚΔ ’Ø¬Δ ◊æÒ È‘Δ∫... 屧 ¡≈ÍÁ≈
Ïπæ„≈ ÒÀ ‹≈ ª √≈‚Δ ‹≈È ÷Ò≈√Δ ’Ú≈ÕU
TÚ≈Í√ ª ÓÀ∫ ÒÀ ‹≈Ȫ Úª Í Âπ‘≈˘, ‹Á Âæ’
«¬‘ ¡æ◊∂ È‘Δ∫ «Ú’Á≈ «¬√ Á≈ ÷⁄≈ Á∂‰≈ ÍÚ∂◊≈ÕU
T«’ßÈ≈?U
T«√¯ ÚΔ‘ ‘˜≈ πͬ∂ Ó‘ΔÈ≈ÕU
TÚ∂ ÚΔ‘ ‘˜≈ πͬ∂ ’≈‘Á∂?U
T«’¿π∫ Ó≈Â≈ ‹ΔÕ «¬√ ÁΔ Ø‡Δ Í≈‰Δ Á≈ ÷⁄Õ
(Ï√≈ B@AE) : 54
«¬√ ÁΔ ¡¯ΔÓ Á∂ ÍÀ√∂Õ ÁÚ≈¬Δ Á∂ ÍÀ√∂Õ ’Ó∂ Á≈
«’≈«¬¡≈Õ «¬√ ÁΔ Á∂÷ Ì≈Ò Ò¬Δ æ÷Δ ◊¬Δ È√
Á∂ ÍÀ√∂Õ ‘≈Ò∂ ÓÀ∫ «¬√ ÁΔ ÷Ω∫-÷Ω∫ √π‰È ¡Â∂ ’ßÈ ÷≈‰
Á∂ ÍÀ√∂ È‘Δ∫ Óß◊∂Õ «¬‘ Âπ‘≈˘ «¡≈ ’ΔÂΔ ¬∂ «’¿π∫
Âπ√Δ∫ Ó∂∂ Íπ≈‰∂ ◊≈‘’ ‘ØÕU
T‘≈¬∂ ≈ÓÕ «¬‘ ª ‘Ø Óπ√ΔÏ ÓπæÒ ÒÀ Ò¬ΔÕ
«¬√ È≈ÒØ∫ ª Í«‘Ò≈ Ïπæ„≈ ‘Δ ⁄ß◊≈ √ΔÕU
’«‘ßÁ∂ È∂ «’ «¬æ’ ¡Ω ˘ ¿π√ Á≈ ÍÂΔ Ï‘πÂ
Ó≈Á≈ √ΔÕ ¿π√ È∂ ¿π√ ’ØÒØ∫ ÂÒ≈’ ÒÀ «Ò¡≈Õ
ÂÒ≈’ ÒÀ ’∂ ¿π‘ ¡≈Í‰Δ ¤Ø‡Δ ’πÛΔ ˘ ÚΔ È≈Ò ÒÀ
◊¬ΔÕ ⁄≈ ’π Ó‘ΔÈ∂ Ï≈Á ¿π√ È∂ Á±‹≈ «Ú¡≈‘ ’Ú≈
«Ò¡≈Õ Ó‘ΔÈ≈ ’π ª ·Δ’ Òß«ÿ¡≈Õ Ó‘ΔÈ∂ Ï≈¡Á
¿π√ Á∂ ÈÚ∂∫ ÍÂΔ È∂ ÚΔ ¡≈͉≈ ß◊ Ú÷≈¿π‰≈ Ùπ±
’ «ÁÂ≈Õ Ù≈Ï ÍΔ ’∂ ¡≈ ‹≈‰≈, Â∂ ˜È≈ÈΔ ˘
’π應≈ ÚΔ Â∂ Ìπæ«÷¡ª ÚΔ æ÷‰≈Õ «¬æ’ «ÁÈ ¿π√ ÁΔ
’πÛΔ ’«‘‰ Òæ◊Δ - Óª, «¬√ È≈ÒØ∫ ª Í«‘Ò≈ Ì≈Í≈
‘Δ ⁄ß◊≈ √Δ, Ìπæ÷≈ Â∂ È‘Δ∫ √Δ È≈ æ÷Á≈Õ
¿π ‘ Δ ‘≈Ò √Δ ¬∂ Ê ∂ ÚΔÕ Ïπ æ „ Δ¡ª ’«‘‰
Òæ◊Δ¡ª- «¬√ È≈ÒØ∫ ª Í«‘Ò≈ Ïπæ„≈ ‘Δ ⁄ß◊≈
√ΔÕ ¿π√ ÁΔ ÍÀ∫ÙÈ Âª ¡ªÁΔ √ΔÕ ‘Ø«¬¡≈ ’Δ ‹∂
÷≈‘± ÷‘± ’Á≈ √ΔÕ... «¬’ Ó≈Â≈ ÏØÒ Í¬ΔÕ ‘≈¬∂
¿π¬∂ Ó∂«¡ª Í«‘«Ò¡≈ ÷√ÓªÕ
«¬’ Ïπæ„Δ È∂ √Ø«⁄¡≈ «’ ÓÀ∫ ¿π√ ¡Ω Á∂ ÿ
‹≈Úª «‹√ È∂ «Ò«÷¡≈ √Δ «’ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ ’∂ √Ì ˘
Ó∂∂ ÍÂΔ Ú◊≈ ‘Δ ÍÂΔ «ÓÒ∂Õ ¡Â∂ ¿π√ ˘ ’‘Úª,
«’ ÌÀ‰ Ó∂∂ Ú≈Ò≈ ÍÂΔ æ÷ ÒÀ Â∂ ¡≈͉≈ ÓÀ˘ Á∂ Á∂Õ
‹ÁØ∫ ÂÀ˘ «’√∂ ’Ï≈ÛΔ¬∂ ÂØ∫ ¡≈͉∂ Íπ≈‰∂ ÍÂΔ Ú◊≈
ÍÂΔ «ÓÒ ‹≈Ú∂◊≈ ª ÓÀ˘ ¯ØÈ ’ Á∂‰≈, ÓÀ∫ Â∂≈
ÍÂΔ ÂÀ˘ Ú≈Í√ ’ ‹ªÚª◊ΔÕ ¿π√ È∂ «‘ßÓ ’ΔÂΔÕ
«¬’ ÊΔ Ú‘ΔÒ ’≈¬∂ Â∂ ’ΔÂ≈ ª ¿π√ ÁΔ ’Ø·Δ
Â∂ ‹≈ Í‘πß⁄ΔÕ ‡æÒΔ Ó≈ΔÕ ¿πÊØ∫ «¬’ H@ ’π √≈Ò
ÁΔ Ïπæ„Δ Ï≈‘ ¡≈¬ΔÕ ÏØÒΔ, TÁæ√Ø ÌÀ‰ ‹Δ «’√ ˘
«ÓÒ‰≈ ¬∂ÕU
TÂπ‘≈˘ ‘Δ «ÓÒ‰≈ ¬∂ÕU
TÁæ√Ø, √∂Ú≈ Áæ√ØÕU
TÌÀ‰ ‹Δ Âπ√ª «¬æ’ Ò∂÷ «Ò«÷¡≈ √Δ «’ Âπ‘≈‚≈
ÍÂΔ Ï‘π ⁄ß◊≈ ¬∂Õ Â∂ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ ’∂ Âπ‘≈‚∂ ÍÂΔ
Ú◊≈ ÍÂΔ √Ì ¡Ωª ˘ «ÓÒ∂ÕU
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
T‘ª «Ò«÷¡ª √ΔÕ ’Δ Âπ‘≈˘ Ó∂≈ Ò∂÷ ⁄ß◊≈
Òæ◊≈ ¬∂?...Âπ√Δ∫ Ó∂∂ Ò∂÷ ÁΔ ÙÒ≈ÿ≈ ’È ¡≈¬∂
‘Ø?... ÏÛΔ «Ó‘Ï≈ÈΔÕ ÏÀ·Ø ÓÀ∫ Âπ‘≈‚∂ Ú≈√Â∂ ⁄≈‘
ω≈ ’∂ «Ò¡ªÁΔ ‘ªÕU
TÈ‘Δ∫ «¬√ ÁΔ ’Ø¬Δ ÒØÛ È‘Δ∫ÕU
TÈ‘Δ∫ È‘Δ∫Õ ⁄≈‘ È’≈Δ Á≈ ’Δ ¬∂Õ ÍΔ Ò˙,
«¬’ ’æÍÕ ÂæÂ≈ Í≈‰Δ ‘Δ ¬∂ È≈ÕU
TÈ‘Δ∫ ÌÀ‰ ‹Δ «¬√ ÁΔ ÒØÛ È‘Δ∫ÕU
T’Ø¬Δ ◊æÒ È‘Δ∫Õ ⁄≈‘ ª ◊ÒΔ «Úæ⁄ ¡≈¬∂
‘ج∂ «Ì÷≈Δ ˘ ÚΔ ÏßÁ≈ «ÍÒ≈ «ÁßÁ≈ ¬∂Õ Âπ√Δ∫ ª
«¯ Ó∂∂ Ò∂÷ ÁΔ ÍÃÙß√≈ ’È ¡≈¬∂ ‘ØÕ Ó∂∂ ÿ ª
’ÚΔ¡ª, Ò∂÷’ª Á≈ Ó∂Ò≈ Òæ◊≈ «‘ßÁ≈ ¬∂Õ ‹Ø ÚΔ
¡À≈-◊À≈, Èæʱ ÷À≈ Ó∂∂ ÿ ¡ªÁ≈ ¬∂ ⁄≈‘ ÍΔ ’∂ ‘Δ
‹ªÁ≈ ¬∂Õ Ï√ «¬’Ø ‘Δ Ù ‘πßÁΔ ¬∂ «’ ¿π‘ Ó∂∂ ÍÂΔ
ÁΔ È˜Ó √π‰ ’∂ ÁØ ⁄≈ Ú≈Δ Ú≈‘-Ú≈‘ ’∂ Â∂ ’‘∂
«¬’ Ú≈Δ ¯∂, «¬’ Ú≈Δ ¯∂... Óπ’æÕU
TÈ‘Δ∫ ÌÀ‰ ‹Δ, ÓÀ∫ ’Ø¬Δ ’«ÚÂ≈ √πȉ ‹ª
√πÈ≈‰ È‘Δ∫ ¡≈¬Δ ÓÀ∫ ª «√¯ «¬‘ ’«‘‰ ¡≈¬Δ
‘ª, «’...U
T’Δ ’«‘‰ ¡≈¬∂ ‘Ø?U
TÓÀ∫ Âπ‘≈‚∂ ÍÂΔ Ú◊≈ ÍÂΔ Òæ̉ ÁΔ ÏÛΔ
’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ ¬∂ Í ÓÀ˘ «¬‘Ø «‹‘≈ ÍÂΔ È‘Δ∫
«Ó«Ò¡≈Õ Âπ√Δ∫ Ó∂≈ «¬’ ¤Ø‡≈ «‹‘≈ ’ßÓ ’Ø, «¬‘
Ó∂∂ ”Â∂ «¬‘√≈È ÚΔ ‘ØÚ∂◊≈ÕU
T’Δ ?U
T◊æÒ «¬‘ ‘À «’ ÓÀ∫ Âπ‘≈‚∂ ÍÂΔ Ú◊≈ ÍÂΔ
Òæ̉ Á∂ Ò≈Ò⁄ «Ú⁄ ¡≈͉≈ Íπ≈‰≈ ÍÂΔ ’Ï≈ÛΔ¬∂
˘ Ú∂⁄ ’∂ ¿π√ Á∂ ÏÁÒ∂ «Ú⁄ «¬’ ÈÚª ÍÂΔ ÷ΔÁ
«Ò¡≈ √Δ Í «¬‘ Âπ‘≈‚∂ ÍÂΔ Ú◊≈ È‘Δ∫ «È’«Ò¡≈Õ
TÂπ√Δ∫ Ó∂≈ «¬‘ ÍÂΔ æ÷ Ò˙ ª ¿π√ Á∂
ÏÁÒ∂ «Ú⁄ ÓÀ˘ ¡≈͉≈ I@ Ú«∑¡ª Á≈ ÍÂΔ Á∂
«Á˙Õ Ì≈Ú∂∫ Âπ‘≈‚≈ ÍÂΔ Ó∂∂ «¬√ ÍÂΔ È≈ÒØ∫ Á√
Ï≈ª √≈Ò Úæ‚≈ ‘Δ ¬∂ Í ’Ø¬Δ ◊æÒ È‘Δ∫ ÓÀ∫ AIBF
Á∂ Ó≈‚Ò È≈Ò ‘Δ ’ßÓ √≈ ÒÚª◊ΔÕ «‹È∑ª Á∂ ’ßÓͱ‡ª
«Úæ⁄ ◊πæÒΔ Ô≈ÈΔ ÍÀÀÈ ‚≈«¬Ú Ò◊≈¿π‰ ÁΔ √‘±ÒÂ
È‘Δ∫ ‘πßÁΔ, ¿π‘ “Â√’ΔÈ ‹≈ÒßËΔ” Úª◊ ’ßÓ √≈
‘Δ ‘∂ È∂ È≈? ‹ÁØ∫ Âπ‘≈˘ Ó∂∂ Ú≈√Â∂ ¡≈͉∂ ÍÂΔ
Ú◊≈ ’Ø¬Δ ‘Ø ÍÂΔ «ÓÒ ‹≈Ú∂ ª ÓÀ˘ ÎØÈ ’
(Ï√≈ B@AE) : 55

‘≈¬∂ ˙¬∂ æÏ≈.... «’æÊ∂ ‹≈Úª, ’Δ ’ª.....
Á∂‰≈Õ ÓÀ∫ Âπ‘≈‚≈ ÍÂΔ Ú≈Í√ ’ ‹≈Úª◊ΔÕU
TÁ∂÷ Ì∂‰∂, ÓÀ∫ ¡≈͉≈ ÍÂΔ Âª «’√∂ ÚΔ ’ΔÓÂ
”Â∂ «’√∂ ˘ ÚΔ È‘Δ∫ Á∂ √’ÁΔ, «’™«’ ÓÀ∫ ‹≈‰ÁΔ
‘ª, Ó∂∂ ÍÂΔ Ú◊≈ ‘Ø ’Ø¬Δ ‘Ø ‘Δ È‘Δ∫ √’Á≈ÕU
T«’™ È‘Δ∫ ‘Ø √’Á≈, ¡À√∂ ÚΔ «’‘ÛΔ ◊æÒ
¬∂...«¬‘Δ Âª ÓÀ∫ ‹≈ȉ≈ ⁄≈‘πßÁΔ ‘ªÕU
T√æ⁄Δ ◊æÒ «¬‘ Ú∂, ⁄ß◊≈ ‹ª Ó≈Û≈ ÍÂΔ ’جΔ
È‘Δ∫ ‘πßÁ≈, ÍÂΔ √Ì ÍÂΔ ‘Δ ‘πßÁ∂ È∂.... ¡Ω ‘Δ
¿π√˘ ⁄ß◊≈ ω≈ ’∂ æ÷ÁΔ ¬∂.... Â∂ Ó≈Û≈ ÚΔ... «¬√
Ò¬Δ Â±ß Ó∂∂ ÍÂΔ Úª◊ ¡≈͉∂ ÍÂΔ Á≈ ⁄ß◊≈ «÷¡≈Ò
æ÷, ¿π√ÁΔ ‹Δ¡-‹≈È È≈Ò √∂Ú≈ ’... ¿π‘ «‹æÊ∂
‹≈‰≈ ⁄≈‘∂, ‹≈‰ Á∂, ‹Ø ’È≈ ⁄≈‘πßÁ≈ ¬∂, ’È Á∂...
¿π‘ ÂÀ˘ √Ófi ÒÚ∂◊≈ Â∂ 屧 ¿π√˘...U
TÌÀ‰∂ ‹∂ ÓÀ∫ ¿π‘˘ ÷πæÒ∑ Á∂ «ÁæÂΔ Âª ¿π‘ ª
Ù≈Ó ˘ ÿ ‘Δ È‘Δ∫ ÚÛ∂◊≈... ’¬Δ-’¬Δ «ÁÈ
◊≈«¬Ï ‘∂◊≈... ÍÂ≈ È‘Δ∫ «’√-«’√ ’ØÒ ‹≈Ú∂◊≈
ÓÀ∫ ª «‹¿±∫Á∂ ‹Δ¡ Òπæ‡Δ ‹≈Úª◊Δ... U
T‹∂ 屧 ¿π√ ÂØ∫ Ï◊À È‘Δ∫ «‘ √’ÁΔ, ª ¿π√
˘ √Ófi, ‹∂ 屧 ¿π√ ˘ √≈Δ ¿πÓ √Ófi ‘Δ È‘Δ∫ √’Δ,
ª 屧 «¬’ ¤æ‚ ’∂ Ì≈Ú∂∫ Áæ√ ÍÂΔ Ú‡≈ ÒÀ, ◊æÒ ¿πÊ∂
ÁΔ ¿πÊ∂ ‘Δ ‘∂◊Δ....⁄ß◊≈ ‘ØÚ◊ ∂ ≈ ‹∂ 屧 «¬√ ⁄æ’ ”⁄
È≈ ÍÀÕ ’Ï≈ÛΔ¬∂ ˘ ’«‘ ¿π‘ Â∂≈ ¡√Ò ÍÂΔ ÂÀ˘
Ú≈Í√ ’ Á∂Ú,∂ Ì≈Ú∂∫ «‹ßÈ∂ ÓΔ ÍÀ√∂ ÒÀ ÒÚ∂....U
TÍ «‹‘Û≈ ÍÂΔ ÓÀ∫ ’Ï≈ÛΔ¬∂ ÂØ∫ «Ò¡≈ ¬∂,
¿π√Á≈ ’Δ ’ª, ¿π‘ ÌÀÛ≈ Ú≈Í√ ‘Δ È‘Δ∫ ÒÀ∫Á≈
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«Í¡≈.... ’«‘ß Á ≈ «¬’ Ú≈
Ú∂«⁄¡≈ Ó≈Ò Ú≈Í√ È‘Δ∫ ‘πÁ ß ≈....
¿π‘ æÏ≈ ÓÀ∫ Òπæ‡Δ ◊¬Δ.... ‘π‰
’Δ ’ª, «’‘Û∂ ÷±‘ «Ú⁄ ¤≈Ò
Ó≈ª?U
T«’√∂ ÷±‘ «Ú⁄ ¤≈Ò Ó≈È
ÁΔ ÒØÛ È‘Δ∫, Ïæ√ «¬‘ ’Ï≈ÛΔ¬∂
Ú≈Ò≈ ÍÂΔ ≈Â-Ï≈Â∂ «’√∂ ÷æ‚
«Ú⁄ √πæ‡ ¡≈.... ‹≈È ÷Ò≈√Δ ‘Ø
‹≈Ú∂◊ΔÕU
T÷æ‚∂ «Ú⁄ √πæ‡ ¡≈Úª? È≈
ÌÀ‰ ‹Δ ... ‘Ø «√¡≈Í≈Õ √Ú∂∂
‘Δ ¡÷Ï≈ Ú≈«Ò¡ª Â∂ ‡Δ. ÚΔ.
Ú≈«Ò¡ª È∂ Ïπæ„∂ ÁΔ ¯Ø‡Ø √Ó∂ ıÏ ¤≈Í Á∂‰Δ ¬∂Õ
... Ïπ˜◊ª ÁΔ Áπ-«ÁÙ≈ ... Ïπ„ æ ≈ ÷æ‚∂ ”⁄ ......
Ïπæ„≈, ÏØΔ Â∂ ÏΔÚΔ... Ïπæ«„¡ª ÁΔ Ï∂’ÁΔ, Íπ«Ò√
¯ÂΔÙ «Ú⁄ ‹π‡Δ ... ¡‰Í¤≈Â∂ ÒØ’ª Á∂ «÷Ò≈Î
Ê≈‰∂ «Úæ⁄ ’∂√ Á‹Õ ÙØ√Ò ÚÀÒÎ∂¡ «ÚÌ≈◊ Á∂
¡«Ë’≈Δ ÓΩ’∂ ”Â∂ Íπæ‹∂Õ «‹√ ¡Î√ ˘ ’Á∂ ÚΔ
ÁΩ≈ ’È Á≈ ÓΩ’≈ È‘Δ∫ «Ó«Ò¡≈ ¿π‘ ÚΔ ‡±
ω≈ ’∂ ⁄ß‚Δ◊Û∑ Âπ«¡≈ ¡≈Ú∂◊≈Õ ÓßÂΔ¡ª Á∂
«Ï¡≈È ¤Í‰◊∂Õ ... È≈ ÌÀ‰ ‹Δ È≈, ÓÀ∫ «¬‘
◊ÒÂΔ È‘Δ∫ ‹∂ ’ÈΔÕU
Tª «Î ’Δ ’Ø◊∂?U
T«¬‘Δ Âª √Ófi È‘Δ∫ ¡≈ ‘ΔÕ ...U ¿π√
È∂ ¡≈͉∂ Í懪 ”Â∂ ‘æÊ Ó≈«¡≈Õ
T‘Ω∫√Ò≈ ’Ø ÌÀ‰ ‹Δ, ‘π‰ ’Δ ’ΔÂ≈ ‹≈
√’Á≈ ¬∂!U
T‘≈¬∂ Ú∂ ÒØ’ØÕ ÓÀ∫ ÈÚ∂∫ Â∂ ⁄ß◊∂ ÍÂΔ ÁΔ
Ì≈Ò «Úæ⁄ ¡≈͉≈ Íπ≈‰≈ Â∂ ÚÎ≈Á≈ ÍÂΔ ÚΔ
◊Ú≈ «Ò¡≈Õ ‘π‰ ÓÀ∫ ¡≈͉≈ ÍÂΔ ‘π‰ ÓÀ∫ «’ÊØ∫
Òæ̪◊ΔÕ ‘≈¬∂ Ó∂Δ Ó Ó≈Δ ◊¬Δ Ú∂ ÒØ’Ø? ‘≈¬∂
æÏ≈ ‘π‰ ‹∂ «’Ë∂ ÓÀ˘ Ș ¡≈ ‹≈Ú∂ ª ÓÀ∫ ª
¿π√ ˘ ‘ ’ΔÓ Â∂ Ú≈Í√ ÒÀ ÒÚªÕU
T‘ª ÌÀ‰∂.... ‹æ◊ √æ⁄ ’«‘ßÁ≈ ¬∂ - ÓπæÒ
«Ú’Á≈ √拉 «ÓÒ ‹≈Ú∂, ÒÀ ÒÚª ÓÀ∫ «‹ßÁ Ú∂⁄
’∂...U
***
(Ï√≈ B@AE) : 56
 ◊πÁÙÈ «√ßÿ È≈Ò
√ß÷Í
∂ ◊ÒÏ≈Â
? √È¡Â’≈ ‘πß«Á¡ª Ù≈«¬Δ √π‰È Â∂ Ô≈Á ’È
ÚæÒ πfi≈È «’Ú∂∫ Ï«‰¡ªÕ
- Ù≈«¬Δ È∂ ÓÀ˘ ıπÁ ‘Δ ¡≈͉∂ ÚæÒ «÷æ«⁄¡≈ ‘À, ÓÀ∫
«¬√ ˘ ¡≈͉∂ ÚæÒ È‘Δ∫ «÷æ«⁄¡≈Õ ÓÀ˘ ÙÏÁª ÁΔ
‡π‰’≈ Â∂ ÒÀ¡ ⁄ß◊Δ Òæ◊ÁΔ ‘À «‹√ ’’∂ ¿π‘ ÓÀ˘
Ô≈Á ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Î∂ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔ ⁄ß◊Δ Ù≈«¬Δ Ó∂Δ
Í√ßÁ ωÁΔ ◊¬Δ ¡Â∂ «¬√ ÁΔ Ì≈Ò ÚΔ ’Á≈ «‘ßÈ≈Õ
? Íß‹≈ÏΔ, «‘ßÁΔ ‹ª Î∂ ¿πÁ± Ù≈«¬ΔÕ
- ÓÀ˘ ˜πÏ≈È È≈ÒØ∫ ⁄ß◊Δ Ù≈«¬Δ ÁΔ ÂÒ≈Ù «‘ßÁΔ ‘ÀÕ
™‹ «¬È∑ª «ÂßȪ ‘Δ ˜πÏ≈Ȫ ÁΔ Ù≈«¬Δ ÓÀ˘ Ô≈Á ‘ÀÕ
? √Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ «’‘ÛΔ ˜πÏ≈È ÁΔ Ù≈«¬ΔÕ
- Íß‹≈ÏΔ ÁΔ Ù≈«¬Δ, Î∂ ¿πÁ± Â∂ Î∂ «‘ßÁΔÕ
? Íß‹≈ÏΔ Á∂ «’‘Û∂ Ù≈«¬ Â∂ «’‘Û∂ ◊≈«¬’Õ
- «ÙÚ ’πÓ≈ χ≈ÒÚΔ, ◊πÁ≈√ Ó≈È, Ù≈Ó «√ßÿ,
‹◊‹Δ ˜ΔÚΔ ¡Â∂ ’¬Δ ‘ØÕ
? ¿πÁ± Á∂ «’‘Û∂ Ù≈«¬, «’‘Û∂ ◊≈«¬’Õ
- «Ó˜≈ ◊≈«ÒÏ, √≈«‘ Òπ«Ë¡≈‰ÚΔ, «ÈÁ≈ Î≈˜ÒΔ,
Óπ‘ßÓÁ ÎΔ, ÒÂ≈ ¡Â∂ Ó«‘ßÁ ’ͱÕ
? Ù≈«¬Δ ‹ª ◊≈«¬’Δ ˜± «’Ú∂∫ ωΔÕ
- «¬’æÒ∂ ÏÀ«·¡ª ’Ø¬Δ ◊ΔÂ/’«ÚÂ≈ Ô≈Á ¡≈ ‹ªÁΔÕ
’≈ ”⁄ √¯ ’«Á¡ª ◊æÒª È≈ÒØ∫ √π‰È ÁΔ ÚæË
π⁄Δ ‘Ø ◊¬ΔÕ
? ¬∂Áª «Ú⁄«Á¡ª ’Á∂ ÍÃÙß√≈/Ù≈Ï≈Ù ÚΔ «ÓÒΔ «’
È‘Δ∫Õ
- «¬√ Íæ÷∫Ø ÓÀ∫ ÏÛΔ «’√Ó Ú≈Ò≈ «‘≈ ‘ªÕ ‘Ì‹È
«√ßÿ ‘ÒÚ≈ÚΔ ¡Â∂ ÁØ «ÂßÈ ‘ØȪ È∂ ¡≈Í‰Δ¡ª ’≈«Ú-
«’Â≈Ϫ Á≈ √Ó͉ Ó∂∂ Ȫ ’ «ÁÂ≈Õ ÓÀ˘ Ï‘π ’πæfi
Ô≈Á ‘؉ ’ ’∂ Ï‘π Ú≈ ÓÀ˘ √π‰≈¿π‰ Ò¬Δ «’‘≈
‹ªÁ≈ ‘À ‘≈Òª «’ ÓÀ∫ È≈ Ù≈«¬ ‘ª È≈ ◊≈«¬’Õ
? ⁄ß◊Δ¡ª √Δ.‚Δ. ¡Â∂ ’À√∂‡ª «¬’æ·Δ¡ª ÚΔ ’ΔÂΔ¡ª
‘؉◊Δ¡ªÕ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
- ‘ª ⁄ß◊∂, È≈ÓΔ Ù≈«¬ª/◊≈«¬’ª ÁΔ¡ª √Δ.‚Δ.
’À«√‡ª Ó∂∂ ’ØÒ ‘ÈÕ ÍÀÈ ‚≈¬ΔÚ ¡Â∂ ÓØÏ≈«¬Ò αÈ
”⁄ ’πÒÀ’ÙÈ Úæ÷ΔÕ √π‰È È≈Ò «◊¡≈È, ‹≈‰’≈Δ
ÚΔ «ÓÒÁΔ ‘À ¡Â∂ ÙªÂΔ ÚΔÕ
? ‘Ø ÚΔ ⁄ß◊∂ Ù≈«¬, ◊≈«¬’ ‘È, ¿πÈ∑ª ÁΔ¡ª
⁄È≈Úª «’™ Ô≈Á È‘Δ∫Õ
- «¬√ Á≈ √ÏßË ⁄ß◊∂ ÂØ∫ ÚΔ «˜¡≈Á≈ Í√ßÁ È≈Ò ‘ÀÕ
? √≈«‘ «’ßÈ≈ ’π Í«Û∑¡≈ ‘À Â∂ ’Ø¬Δ ı≈√ Í√ßÁÕ
- ÍÛ∑È ˘ ‹Δ¡ ª Ï‘π ’ÁÀ Í Ú’Â È‘Δ∫
«ÓÒÁ≈ «‹√ ’ ’∂ «ÁÒ ÁΔ¡ª «ÁÒ «Ú⁄ ‘Δ «‘
‹ªÁΔ¡ª ‘ÈÕ
? ◊≈«¬’ «’‘Û≈ «˜¡≈Á≈ ÚËΔ¡≈ Â∂ Í√ßÁ ‘ÀÕ
- ◊πÁ≈√ Ó≈È «’™«’ ¿π√ Á∂ ◊Δ ÚΔ ⁄ß◊∂ ‘È
¡Â∂ ¿π√ Á∂ ◊≈‰ Á≈ ¡ßÁ≈˜ ÚΔÕ
? √π«‰¡ª «ÎÒÓª ”⁄ ÚΔ π⁄Δ ‘À Â∂ ’πfi «¬’ Ò¬Δ
ÔØ◊Á≈È ÚΔ Í≈«¬¡≈Õ
- È‘Δ∫, «¬’ ÁØ Ó∂∂ «ÓæÂª È∂ ω≈¬Δ¡ª √È «‹√
’’∂ ¿πÈ∑ª Ò¬Δ ’πfi Ú’Â «ÁÂ≈ √ΔÕ ’Ø¬Δ ⁄ß◊Δ
«ÎÒÓ ¡≈Ú∂ ª Á∂÷ ˜± Ò¬Δ ÁΔ ‘ÀÕ
? Âπ‘≈‚∂ «ÍÂ≈ ‹Δ (◊πÈ≈Ó «√ßÿ ‚∂≈Ï√Δ) È∂ √ÚÀ-
‹ΔÚÈΔ «Ò÷Δ ‘À, Âπ‘≈‚≈ ÚΔ ¿π√ «Ú⁄ ÔØ◊Á≈È ‘ÀÕ
- ¿πÈ∑ª È∂ «Ò÷Δ ‘À, ¤ÍÚ≈¿π‰ Á≈ ’ßÓ Âª ÓÀ∫ ‘Δ
’ΔÂ≈Õ ‘π‰ Â’ Íß‹≈ÏΔ «Ú⁄ Íß‹ ¡À‚ΔÙȪ ¤Í
⁄πæ’Δ¡ªÕ ¿π√ √ÚÀ ‹ΔÚÈΔ Á≈ ¡ß◊∂˜Δ «Ú⁄ ÚΔ
¡ÈπÚ≈Á ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ¤Í ⁄πæ’Δ ‘ÀÕ
? Âπ‘≈‚≈ ÚΔ «Ò÷‰ Á≈ ’Ø¬Δ ÍÃ≈‹À’‡ ‘ÀÕ
- «ÏÒ’πÒ È‘Δ∫Õ Ó∂Δ Âª ¡≈͉≈ ’ßÓ ’È «Ú⁄
π⁄Δ ‘À, «Ò÷‰ «Ú⁄ Óπ‘≈ ȑΔ∫Õ
ÎØÈ : IHGBF-DEEE@
000
(Ï√≈ B@AE) : 57
 È≈‡’

’∂√ ‹≈Δ ‘∂◊≈

ÁΔÍÂΔ ÏÏ»‡≈

Í≈Â

√‡≈¯ (ͺÂ’≈) ‡≈¬Δ«Í√‡

⁄Ω∫’Δ «¬ø⁄≈‹ ¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈
¡À‚ÚØ’∂‡ √øË» Ú’ΔÒ Á≈ ÓπÈÙΔ
«¬º’ Ϙπ◊ «Í≥‚ Á∂ ⁄≈-Íø‹ Ϙπ◊ Â∂ ÈΩ‹Ú≈È
«ÁzÙ-A
(√Óª Ù≈Ó ’ΔÏ F Ú‹∂Õ ÍÁ≈ ¿∞μ·Á≈ ˛Õ ͺÂ’≈ Á≈ ’ΔÂΔ ‘Ø¬Δ ¬∂Õ ÷≈‰ ˘ ‹Δ¡ È‘ƒ ’È≈ ‘π‰Õ
Á¯Â ˛Õ ’ø«Í¿»‡ ”Â∂ ‡≈¬Δ«Í√‡ ıÏ ‡≈¬ΔÍ ’ «‘≈
˛ Â∂ √‡≈¯ «ÍØ‡ (√‡≈¯) ıÏ «Ò÷Ú≈ «‘≈ ˛Õ) √‡≈¯- Ó∂∂ ‚ºÏ∂ ”⁄ ÚΔ Ú∂÷ ÒÀÕ ¡ıÏ≈ ”⁄ ¬Δ
ÒÍ∂‡Δ ‘Ø¬Δ ¬∂ ؇ΔÕ ‘π‰ «‹‘Û≈ √º⁄ ¬∂ ˙‘Δ˙
√‡≈¯- ‘ª Ï¬Δ ˛«‚ø◊ Ò◊≈Õ ‘»ø¡ (’πºfi √Ø⁄ ’∂) ¡≈«÷¡ÀÕ ÓÀ∫ «’‘Û≈ ‹‘≈ÈØ∫ Úº÷Δ ¡ÒØ’≈Δ ◊ºÒ
‘ª «Ò÷Õ ’Ω∫√Ò √◊Ó, ‘π‰ ’πº«Â¡ª ÁΔ ıÀ ’ΔÂΔ ¬∂, «‹‘Û≈ ÂÀ˘ Ú≈ ¡≈¿π‰ Òº◊∂ È∂Õ
È‘ƒÕ (‡≈¬Δ«Í√‡ Á∂ ͺ‡ ”Â∂ ‘ºÊ Ó≈ ’∂ ¿πμ⁄Δ-¿πμ⁄Δ ‘º√Á≈ ˛Õ
‡≈¬Δ«Í√‡- √, ’πºfi ¡‹ΔÏ «‹‘≈ È‘ƒ Òº◊Á≈ ¡≈‘ (Á¯Â Á∂ Ó∂˜ ”Â∂ º÷∂ ÒÀ∫‚ Ò≈¬ΔÈ ¯ØÈ ÁΔ ÿø‡Δ Úº‹ÁΔ
˛ Â∂ √‡≈¯ ¯ØÈ ¡‡À∫‚ ’Á≈ ˛)
˛«‚ø◊Õ Ï¬Δ Ò≈√‡ «È¿»˜ Ì∂‹‰ Á≈ ‡≈¬ΔÓ √≈„∂ ¤∂ Ú‹∂ º’
√‡≈¯- «¬ø⁄≈‹ ÓÀ∫ ¡ª «’ Âø» ¡≈¬∂Õ ˛«‚ø◊ ”⁄ ¬Δ ¡≈Õ ’Ø¬Δ √È√ÈΔ÷∂˜ ıÏ ‘ØÚ∂ ª Ò≈√‡ ıÏ
ÁÓ ‘ØÚ∂◊≈ ª ‘Δ ’Ø¬Δ ıÏ ˘ ÍÛ∑∂◊≈Õ ÒØ’ª ˘ ≈ Á∂ «◊¡≈ª Ú‹∂ º’Õ Â∂≈ ‡≈¬ΔÓ ÷ÂÓ ‘Ø
Á«‘Ù ÂØ∫ Ï⁄≈¿π‰ Ò¬Δ È◊ ’Ω∫√Ò ÚºÒØ∫ ’πº«Â¡ª ⁄πº«’¡À, ‘π‰ «‹‘ÛΔ ’Ø¬Δ ıÏ ˛ √Ú∂∂ ‡≈¬ΔÓ «√
˘ ÎÛÈ ÁΔ ’≈Ú≈¬Δ ¡≈≥ÌΔ ‹≈‰Δ ¬∂∫ Â∂ ˛«‚ø◊ Ò≈ Ì∂‹ Á∂ÚƒÕ Í«‘Òª Â∂Δ¡ª ıÏª Ì∂‹ «Á¡ª◊≈Õ È≈Ò∂
Á∂¬Δ¬∂ “È◊ ’Ω∫√Ò ÁÚ≈¬∂◊Δ ’πº«Â¡ª ÁΔ Á«‘Ù ◊ºÒ √π‰ √ÍÒΔÓÀ∫‡ È‘ƒ ’º„Ú≈«¬¡≈ ‘≈Ò∂ º’ »øÕ
ÂØ∫ ¤π‡’≈≈”Õ Âª ¡ıÏ≈ ÁΔ √Í∂√ ◊≈Ò‰ Ú≈ÒΔ ‹∂ «¬√ Ú≈Δ «Ú√≈÷Δ ”Â∂ ÚΔ Â»ø Ï‘≈È≈ ÿ«Û¡≈ ª
◊ºÒ ‘Ø ‹≈‰Δ ¬∂∫Õ ÒØ’ª ˘ ÚΔ ÍÂÀ ¡ıÏ≈ª ”⁄ ¯Ø‡Ø Â∂Δ ¤πº‡Δ ‘Ø ‹≈‰Δ ¬∂∫ ͺÂ’≈Δ ”ÂØ∫Õ «Î ’ÒÓ Á∂
ÒÚ≈¿π‰ Ò¬Δ ≈‹ÈΔÂΔ ”⁄ ’Δ-’Δ Í÷ø‚ ‘؉ Òº◊∂ Ò¬ƒÕ ÒÀ ÏøÁ ’ «◊¡À ¯ØÈÕ
¡≈Õ «’√∂ È‘Δ˙∫ ÍÛ∑ÈΔÕ ¡ıÏ≈ «√ºËΔ ‹ª ª «’√∂ (Á»√∂ Í≈«√˙∫ ¯ØÈ ’º‡ ‹≈‰ ”Â∂ ◊ºÒ ¡Ë»Δ ¤º‚ ’∂ ¯ØÈ
‹π¡≈’ ÁΔ ‡º‡Δ ‘»øfi‰ Ò∂÷∂ ⁄Û∑ ‹≈‰Δ ¬∂∫ Â∂ ‹ª Ø‡Δ ÏøÁ ’ «ÁøÁ≈ ˛)
ÒÍ∂‡‰ Á∂Õ (‘º√Á≈ ˛) ‡≈¬Δ«Í√‡- √, ’πºfi ª √Ø⁄ ’∂ ÏØ«Ò¡≈ ’Ø Õ ’πºfi
‡≈¬Δ«Í√‡- √, ’πºfi ª √Ø⁄ ’∂ ÏØ«Ò¡≈ ’Ø Õ Ó∂∂ ÚΔ ’«‘ «ÁøÁ∂ ˙Õ
«‡«¯È ”⁄ ÚΔ ¡ıÏ≈ ”⁄ ‘Δ Ø‡Δ ÒÍ∂‡ ’∂ ÍÀ’ √‡≈¯- È≈ ‘π‰ »ø «√÷≈¬∂∫◊≈ ÓÀ˘ ÏØÒ‰ Á≈ „ø◊,
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 58
‹ÁØ∫ Ú∂÷Ø √Ø⁄ ’∂ ÏØ«Ò¡≈ ’Ø, √Ø⁄ ’∂ ÏØ«Ò¡≈ ’ØÕ
(¿π√ ÁΔ È’Ò ¿πÂ≈Á≈ ˛) ⁄ºÒ »ø ıÏ ‡≈¬ΔÍ
’, «‹‘Û≈ ’øÓ ¬∂ Â∂≈ ’È Ú≈Ò≈Õ Òº÷ª Á∂ «‘√≈Ï
È≈Ò ‘ Ó‘ΔÈ∂ «¬Ù«Â‘≈ «¬’æ·∂ ’’∂ Á∂Ȫ Õ ¡ÀÚ∂∫
Óº÷Δ¡ª Ó≈ ’∂ È‘ƒ ÏÀ·≈ ¡≈‘ √‡≈¯ ÁΔ ’π√Δ
”Â∂∂Õ «ÏȪ ◊ªËΔ ÂØ∫ ¡ıÏ≈ È‘ƒ ⁄ºÒÁ∂ ’≈’≈Õ Èº’
”⁄ ÁÓ ’ΔÂ≈ ‘Ø«¬¡À ¿∞μÂØ∫ Õ ⁄ºÒ ¡◊ÒΔ ıÏ Á≈
˛«‚ø◊ Ò◊≈ “ÓøÂΔ ÁΔ ’≈ È≈Ò √» ÁΔ ‡º’,
Úº‚≈ ‘≈Á√≈ ‡«Ò¡≈”Õ ÓøÂΔ ÁΔ ’≈ È≈Ò √» ÁΔ
¯Ø‡Ø Ò≈¿π‰Δ ¬∂∫ Â∂ «¬È‚À’√ ”⁄ ÓøÂΔ ÁΔÕ
‡≈¬Δ«Í√‡- √, ¡≈‘ ÚΔ ’Ø¬Δ ıÏ ¬∂Õ
√‡≈¯- ÓÀ˘ ÚΔ ÍÂÀ, Í «ÏȪ Ó√≈Ò∂ ÂØ∫ ¡ıÏ≈
’Ω‰ ÍÛ∑ Ò±? ‹≈ »ø «Ò¡≈ √È√ÈΔ÷∂˜ ıÏ, ÂÀ˘
ÚΔ Ï‰Ú≈ Á∂∫Áª ¡ª ͺÂ’≈Õ «˜Ò∂ Ò¬Δ Úº÷∂ ⁄≈
Í∂‹ «È’ÒÁ∂ ¡≈ ¡ıÏ≈ Á∂, «‹‘Û∂ ÌÈ Ò¬Δ ÓÀ˘
ÍÂÀ ’Δ-’Δ ‹π◊ª ÚÂΔ ÁΔ¡ª È∂Õ ¡≈͉∂ ¡≥‚
’øÓ ’Á∂ ͺÂ’≈ª ˘ ’«‘-’«‘ ’∂ Ú≈Δ «√ ÒΔ‚
Ò¬Δ «’√∂ «Í≥‚ ËÈ∂ ÒÚ≈˙, «’Â∂ ¡ª◊‰Ú≈ÛΔ Â∂
«’Â∂ «Óº‚-‚∂-ÓΔÒ ÁΔ¡ª √Ø¬Δ¡ª ÎØÒØÕ «’√∂
·∂’Á ∂ ≈ Á∂ √ΔÓÀ∫‡ Â∂ «’√∂ ÁΔ ´º’, Ï‹Δ ”Â∂ «Ë¡≈È
º÷Ø Õ «Î √ÍÒΔÓÀ∫‡ Ò¬Δ ¡‚‹√‡ÓÀ∫‡ Õ ’Ø¬Δ «¬º’
‹ºÏ ¡≈ ͺÂ’≈Δ Á≈... Â∂ ¿π‘ ÚΔ «˜Ò∑≈ «¬ø⁄≈‹,
√‡≈¯ ω ’∂Õ ÍÂÀ «’º‚Δ «√ÁÁΔ ¬∂!
‡≈¬Δ«Í√‡- √ «¬Ù«Â‘≈ª Á≈ Ó؇≈ ’ÓΔÙÈ ÚΔ
ª Âπ√ƒ ‘Δ ÷ªÁ∂ ˙Õ «Î Úº‚∂-Úº‚∂ ¡¯√ª ˘ Ù∂
ÁΔ ÷ºÒ ”⁄ «ÏºÒΔ Ï‰≈ ’∂ «Ó¡≈¿»∫ «Ó¡≈¿»∫Õ (Ó√÷Δ
‘≈√Δ ‘º√Á≈ ˛)
√‡≈¯- ‡‡«‘«‰¡ª ’øÓ ÚºÒ «Ë¡≈È Á∂ Õ ÷ªÁ∂ ˙
Á≈ ’Δ ÓÂÒÏ ¬∂ ˙¬∂ «Ó‘È ¬∂ ¡≈Í‰Δ Â∂ ¡≈͉≈
¡√ √»÷Õ Òº◊ÁÀ Â∂≈ Á≈‰≈-Í≈‰Δ ÷ÂÓ ‘؉ Ú≈Ò≈
¬∂ «¬ºËØ∫Õ ¡ºË≈ ÿø‡≈ «‘ «◊¡À Â∂ ‘≈Ò∂ «¬º’ Í∂‹
ÌÈ Ò¬Δ ıÏª ÁΔ √À«‡ø◊ Á≈ ’øÓ «Í¡À ’È
Ú≈Ò≈Õ (¯ØÈ ”Â∂ ÒøÏΔ «≥◊ ‘πøÁΔ ˛ Â∂ √‡≈Î ¯ØÈ
¡‡À∫‚ ’Á≈ ˛Õ) ‘»ø¡ ’Δ ’Δ-’Δ ¡º◊ ¬∂ ¡º◊ «¬‘
ıÏÕ (’π√Δ ”ÂØ∫ ¿πμ¤Ò ’∂ ¿∞μ·Á≈ ˛) Ó∂È Î≥‡
Í∂‹ ”Â∂ È≈ Òº◊Δ √Ú∂∂ ª Ȫ Ú‡≈ Á¬ƒ Ó∂≈Õ ıÏ
‘ºÊ∫Ø È‘ƒ ‹≈‰ Á∂‰ΔÕ Ï√ «‹Ú∂∫ ÓÀ∫ √Ófi≈Úª »ø ’Ú∂‹
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
¿πÚ∂∫ ‘Δ ’ÈΔ ¡ªÕ («√ΔÚ º÷ ’∂) ¤∂ÂΔ ‘ºÊ ⁄Ò≈
‘π‰Õ ÏÛΔ ◊Ó ıÏ ¡≈ ‘Δ ¬∂Õ ÓÀ∫ ˛μ‚ ¡≈«¯√
¯ØÈ ’ «Á¡ª ˜≈Õ (¯ØÈ ‚≈«¬Ò ’Á≈ ˛)
‡≈¬Δ«Í√‡- ıÏ ’Δ ¬∂ √? ÏÛ≈ ‹ØÙ ”⁄ ¡≈ ◊¬∂
˙Õ
√‡≈¯- ¸ºÍ ’Õ (¿π√ ˘ ¸ºÍ ’Ú≈ ’∂ ˛μ‚ Á¯Â
◊ºÒ ’Á≈ ˛) «È¿»˜ ‚À√’ ”Â∂ ◊ºÒ ’Ú≈¿π ‹≈Õ
(’πºfi √À«’ø‚ ¯ØÈ ‘ØÒ‚ º÷‰ ÂØ∫ Ï≈Á ÏØÒÁ≈ ˛)
‘ª‹Δ, ÓÀ‚Ó ‘π‰∂-‘π‰∂ «¬º’ Î≥‡ Í∂‹ ÁΔ ıÏ «ÓÒΔ
˛ Â∂ ÓÀ∫ ’Ø«ÙÙ ’Áª A@ Ú‹∂ º’ ’øÍÒΔ‡ ıÏ
Âπ‘≈˘ Í‘πø⁄≈ «Á¡ªÕ È‘ƒ, È‘ƒ Âπ√ƒ «⁄øÂ≈ È≈ ’ØÕ
ÓÀ˘ ÚΔ ÍÂÀ ≈ ˘ AB Ú‹∂ ¡≈÷Δ ¡‚ΔÙÈ ¤Í ’∂
Ïø‚Ò ÍÀ’ ‘؉ Òº◊Á∂ ¡≈ ÓÀ‚ÓÕ ˙.’∂. ÓÀ‚Ó ÓÀ∫ ‘π‰
˜≈ ıÏ ÚºÒ «Ë¡≈È Á∂ ÒÚªÕ (¯ØÈ º÷Á≈ ˛) ‘ª
Ï¬Δ «’‘ÛΔ ıÏ ”Â∂ ˛∫Õ «¬øfi ¬∂ ¡≈‘ ÁØ ıÏª »ø
¡≈Í∂ ω≈ «√ºËΔ¡ª-Íπº·Δ¡ª ⁄ºÒ ‹≈‰◊Δ¡ªÕ ÍzÀμ√ È؇
‘Δ È∂Õ ÓÀ∫ Î≥‡ Í∂‹ ÁΔ ıÏ ’Ú ’Ú≈ ÒÚªÕ
(¯ØÈ «ÓÒ≈™Á≈ ˛) ‘ª, Ï¬Δ «’øÈ≈ ’øÓ ‘Ø «◊¡≈
’Ú∂‹ Á≈Õ ‘»ø¡...Õ (Á»√∂ Í≈«√˙∫ ◊ºÒ √π‰Á≈ ˛)
‘Ø √’∂ ª ¯Ø‡Ø ÚΔ ÒÀ‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ «’√∂ ÂΔ’∂
È≈ÒÕ (’π√Δ ÂØ∫ ¿∞μ· ’∂ ’Ó∂ Á∂ ¡≥Á ⁄º’
’º‡Á≈ ˛Õ ’ÁΔ ’Ø¬Δ «’Â≈Ï ¸º’Á≈ ˛ Â∂ ’ÁΔ
«√ΔÚ, Í «Î Ú≈Í√ º÷ «ÁøÁ≈ ˛Õ)
‡≈¬Δ«Í√‡- √, ’Δ ◊ºÒ ÏÛ≈ ‘≈¬ΔÍ ‘Ø ‘∂ ˙ Õ
¡À√Δ ÚΔ «’‘ÛΔ ıÏ ¡≈ ◊¬Δ ¬∂ «‹‘Û≈ ◊∂ÛΔ¡ª
”Â∂ ◊∂ÛΔ¡ª Á¬Δ ‹ªÁ∂ ˙Õ (‡≈¬ΔÍ ’Á≈-’Á≈
Íπº¤Á≈ ˛)
√‡≈¯- »ø Ó∂≈ «ÁÓ≈◊ È≈ ı≈Ï ’Õ ¤∂ÂΔ ÍzÀμ√
È؇ Ú≈Ò≈ ’øÓ «È͇≈ Â∂ ÓÀ∫ ÂÀ˘ Î≥‡ Í∂‹ ÁΔ ıÏ
ωÚ≈ÚªÕ («√ΔÚ ¸º’ ’∂ ÈøÏ ‚≈«¬Ò ’Á≈ ˛)
’Δ ◊ºÒ «’ºÊ∂ √Ω∫ «◊¡À∫? ‘≈Ò∂ º’ ıÏ È‘ƒ Ì∂‹Δ
»øÕ ’Δ ¡≈«÷¡À? Íπ«Ò√ ÁΔ «ÍØ‡ Èø» ¿π‚Δ’Δ ‹≈ÈÀ∫!
Íπ«Ò√ ˘ Ó≈ ◊ØÒΔÕ ¿π‘ ¡≈Í∂ ‹ÁØ∫ «ÁÒ ’ΔÂ≈
’≈Ú≈¬Δ ’ÁΔ ‘∂◊ΔÕ Íπ«Ò√ ÌØ√∂ ÏÀ·∂ ª Òº◊
◊¬Δ ıÏÕ Â»ø Áº√ ÍΔÛ ÁΔ ’Ú∂‹ ‘Ø ◊¬ΔÕ
(‹Ú≈Ï √π‰ ’∂) ÚÀΔ ◊πº‚? ¡≈ØÍΔ «Ë Á≈ ͺ÷ ÒÀ
«Ò¡≈? (‹Ú≈Ï √π‰ ’∂) Ú≥‚κπÒ Õ ¡≈ͪ ˘ ¡ÀÈ≈ ¬Δ
(Ï√≈ B@AE) : 59
ÏÛ≈ ¬∂ ¿πȪ Á≈ «Ï¡≈ÈÕ ¡≈ØÍΔ ÚºÒØ∫ «˜¡≈Á≈ ’πºfi «ÁzÙ-B
«Ò«÷¡≈ ª ÍΔÛ Á≈ ͺ÷ ’Ó˜Ø ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈ Â∂
Î≥‡ Í∂‹ ”Â∂ Òº◊«Á¡ª-Òº◊«Á¡ª ıÏ ‚√‡«ÏÈ (Óø⁄ ˘ ÁØ Ì≈◊ª «Úº⁄ Ú≥‚ ’∂ «¬º’ Í≈√∂ «Í≥‚ ÁΔ √ºÊ ”⁄
”⁄ ÍÀ ‹≈‰Δ ¬∂∫Õ ⁄ºÒ ¤º‚ ‘π‰ Â∂ Áº√, ÎØ‡Ø ‘Ø ◊¬Δ? ¡ıÏ≈ ”⁄ Òº◊Δ ıÏ ”Â∂ ⁄⁄≈ ⁄ºÒ ‘Δ ˛Õ Á»√∂ Í≈√∂
Íπ«Ò√ ⁄Ω∫’Δ ”⁄ Ó≈ÓÒ∂ ÁΔ Â¯ÂΔÙ ’ΔÂΔ ‹≈ ‘Δ ˛Õ
(È≈Ò-È≈Ò ’≈◊˜ ”Â∂ ıÏ È؇ ’Á≈ ‹ªÁ≈ ˛) √‡≈¯ Ú≈Ò∂ √À‡ ˘ ‘Δ «¬º’ Ó∂˜ ’π√Δ ‘Ø º÷ ’∂ Íπ«Ò√
’Ó≈Ò ¬Δ ’ ”Â≈ ¡º‹ »øÕ Ó∂∂ È≈Ò «‘ ’∂ ’øÓ ÁΔ ⁄Ω∫’Δ Á∂ Á¯Â Ú‹Ø∫ «Á÷≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛)
‹≈⁄ «√º÷ ‹≈¬∂∫◊≈ Òº◊ÁÀÕ ¡º¤≈ ¡º◊Ø∫ Ș º÷ƒ
ÈΩ‹Ú≈È- ¡≈‘ Ú∂÷Ø ıÏ! ¡≈͉∂ «Í≥‚ ÁΔÕ ¿π‘ ÚΔ
ıÏ ”Â∂Õ ’¬Δ «ÁÈ Î≈ÒØ¡-¡Í ⁄º¨ «¬√ Á≈Õ
Í«‘Ò∂ Í≥È∂ ”Â∂Õ (‘ºÊ ”⁄ ¡ıÏ≈ ÎÛΔ √ºÊ ”⁄ Â≈Ù
Ó≈ÓÒ≈ ÒøÏ≈ «÷º⁄» «¬‘ Â∂ ¡≈ͪ ÚΔ «¬√ ıÏ ÁΔ
÷∂‚Á∂ Ïø«Á¡ª «Ú⁄ Í‘πø⁄ ’∂ ˛≈È- Í∂Ù≈È ‘Ø ’∂
÷º‡Δ ÷≈¬Δ ‹≈‰Δ ¬∂∫ √π÷Δ¡ª ”⁄ «‘ ’∂Õ ⁄ºÒ
ÏØÒÁ≈ ˛)
Ù≈Ï≈Ù, ‘π‰ ¯ØÈ ÏøÁ ’ ÓÀ∫ ıÏ Ì∂‹ ÒÚªÕ ‘ª,
√π‰ √º⁄ƒ, ‘π‰ ÁØ-ÁØ Ïº’∂ Â∂∂ º√∂ ”⁄ «√ «ÁºÂΔ «¬º’ Ϙπ◊- È≈ ‘π‰ ’Δ‘ÁΔ ’πºÂΔ È∂ ÏøÁ∂ Á∂ Óπ‘ªÁ∂
÷Û∑∂ È∂ Â∂ «‹øÈ≈ ⁄≈‘∂∫ fi‡’≈ «ÁºÂΔ ⁄ºÒƒÕ √ÍÒΔÓÀ∫‡ Á∂ ’»∂ ‹øÓ ”Â∂ ¡≈Õ (Â≈Ù Á≈ ͺÂ≈ √πº‡Á≈ ˛ Â∂ √≈∂
ª ¤º‚ Ì≈Ú∂∫ ¡≈¬∂ ‘¯Â∂ ¡≈͉∂ ‘Ò’∂ Á≈ «ÚÙ∂Ù ¿∞μ⁄Δ-¿∞μ⁄Δ ‘º√Á∂ ‘È)
¡≥’ ’„≈¬Δ ⁄ºÒƒÕ ⁄ºÒ º÷ ÎØÈÕ ˛º‚ ¡≈«¯√ ”ÂØ∫ ÈΩ‹Ú≈È- È≈ Ï≈Ï≈ ÂÀ˘ ª ‘ Ú∂Ò∂ Ó√÷Δ¡ª ¬Δ
ÓÀ‚Ó ‡πº‡-‡ºπ‡ ’∂ ÍÀ‰ ‚‘Δ ¡≈Õ ⁄ºÒ Ï¬Δ ’≈’≈ ¤∂ÂΔ √πºfiÁΔ¡ª È∂Õ «¬ºË «Í≥‚ ÁΔ «Óº‡Δ ÍÒΔ ‘Ø¬Δ Í¬Δ
‘ºÊ ⁄Ò≈ ‘ππ‰ «Óø‡ Ó≈ («√ΔÚ º÷ «ÁøÁ≈ ˛ Â∂ ¡≈ ”ıÏ≈ ”⁄Õ
‡≈¬Δ«Í√‡ ˘ ıÏ «Ò÷Ú≈¿π‰ Òº◊Á≈ ˛) «¬º’ Ϙπ◊- ‘º¤≈, ª «Î ÍÛ∑ ıÏÕ (ÈΩ‹Ú≈È
‡≈¬Δ«Í√‡- √ ¡≈‘ ıÏ ª √º⁄ƒ ¡º◊ ¬∂ Í»Δ ıÏ ÍÛ∑È Òº◊Á≈ ˛ Â∂ √≈∂ «Ë¡≈È È≈Ò √π‰È
¡º◊Õ √≈Ò Ì Á∂ «¬Ù«Â‘≈ª Á≈ Í»≈ ÍÃÏøË Â∂ Òº◊Á∂ ‘ÈÕ)
ÍÏ«Ò√Δ‡Δ Óπ¯Â ÁΔÕ ÈΩ‹Ú≈È- ⁄؉ ÓÁ≈È ”⁄ ¿πÂ∂ ¡≈˜≈Á ¿πÓΔÁÚ≈
√‡≈¯- √ÍÒΔÓÀ∫‡ ª ÁÓ ’º„Δ ÷Û∑∂ È∂ Õ ’ÁΔ √≈Ï’≈ «ÚË≈«¬’ ”Â∂ ‹Ï ‹È≈‘ Á≈ ÁØÙÕ Ï∂˜πÏ≈È
ÈÚ∂∫ √≈Ò Á≈, ’ÁΔ BF ‹ÈÚΔ, ª ’ÁΔ ‘ØÒΔ, ÈÏ≈Ò◊ ÍΔÛÂ≈ ‘√ÍÂ≈Ò ”⁄ ÌÂΔ, ÁØÙΔ Î≈Õ
«Ú√≈÷Δ, AE ¡◊√Â, Áπ√«‘≈, ÁΔÚ≈ÒΔ, ’Ø¬Δ È∂Â≈ Ϙπ◊- ¡≈‘ ıÏ ª «√«˙∫ fi»·Δ ¬∂Õ ¿π‘
Ó∂ ª √ÍÒΔÓÀ∫‡, ‹π¡≈’ È∂Â≈ ÿ ‹øÓÁ≈ ¬∂ Â∂ ¡ÀÓ.¡ÀÒ.¬∂. ª ˛ ¬Δ ºÏ Á≈ »ÍÕ ‘Ó∂Ù≈ ËΔ¡ª-
Í≈‡Δ Ú’ «¬øfi ’ÓÒ∂ ‘Ø ‹ªÁ∂ È∂ «‹Ú∂∫ √≈∂ Ó≈Ó∂ ÌÀ‰ª Á∂ ͺ÷ Í»Á≈ ¡≈«¬¡ÀÕ ¡≈¬∂ Ú∑∂ √Ω-√Ω ◊ΔÏ
ω ◊¬∂ ‘؉ (‘º√Á≈ ˛) ’Ø¬Δ √≈Ë Ó∂ ª √ÍÒΔÓÀ∫‡ ’πÛΔ¡ª Á∂ ’ø«È¡≈ Á≈È ’Ú≈™ÁÀÕ «¬‘Ø «‹‘∂ ÏøÁ∂
Â∂.Õ (Îπº√ Îπº√ ⁄ºÒÁΔ «‘≥ÁΔ ˛ Â∂ ◊Δ Á∂ ÏØÒ ”Â∂ ÁØÙ Ò≈¿π‰ Ú≈Ò∂ «√ºË∂ È’ª ˘ ‹≈‰◊∂Õ
¿∞μÌÁ∂ ‘È) «¬º’ ‘Ø Ϙπ◊- Ì≈¬Δ √‘πø ¡≈ÚÁ∂ ‹Δ¡ ÁΔ, È≈ ÍπºÂ
⁄ΩÊ≈ ÊøÓ «◊¡≈ ‚ØÒ, Úº‚≈ ÿ≈‰ ‘Ø «◊¡≈Õ ÁΔ È≈ ËΔ ÁΔÕ È≈Ò∂ ’Ø¬Δ ÍÂ≈ Òº◊ÁÀ «’ ’ÁØ∫ ÏøÁ∂
‹Ø √Δ ÒØ’ª ÁΔ ¡≈Ú≈˜, È؇ª ÁΔ ˜πÏ≈È ‘Ø «◊¡≈Õ ÁΔ Ïπ˺ Δ «ÌÃÙ‡Δ ‹≈Ú∂Õ ¡ª‘Á∂ ¡≈ Áπ˺ Â∂ Ïπ˺ «Î‡«Á¡ª
Úº‚∂ ‘≈Á√∂ Á≈ ؉≈, Óπ√’≈È Ï«‰¡≈Õ ÍÂ≈ È‘ƒ Òº◊Á≈Õ
‹≈◊ÂΔ Á≈ √≈Ó≈È, ˛ Áπ’≈È Ï«‰¡≈Õ
«¬º’ ÈΩ‹Ú≈È- ÓÀ˘ ª Ó≈ÓÒ≈ Í»≈ ≈‹ÈΔÂ’ Òº◊ÁÀ Õ
(◊Δ Á∂ ÏØÒ ⁄ºÒÁ∂ ‘ΩÒΔ-‘ΩÒΔ ØÙÈΔ ÓºËÓ ‘πøÁΔ ˛ Í»∂ ‘Ò’∂ ÁΔ ‘Ú≈ «¬√ Ú≈Δ √≈Ï’≈ «ÚË≈«¬’ Á∂
Â∂ ‘È∂≈ ¤≈ ‹ªÁ≈ ˛) ‘º’ ”⁄ Ú◊ÁΔ Í¬Δ √ΔÕ ¡≈‘ √≈≈ ’≈≈ «ÚØËΔ
000 «Ë Á≈ ⁄≈«¬¡≈ ‚≈Ó≈ ¬Δ Òº◊ÁÀ, ¿π√ ÌÒ∂ Ó≈‰√
˘ ÷πº‚∂ Ò≈¬ΔÈ Ò≈¿π‰ Ú≈√Â∂Õ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 60
ÈΩ‹Ú≈È- √º⁄ fi»· Á≈ ÁπºË Í≈‰Δ ª ‹ÁØ∫ ‘Ø¿» √Ø
‘Ø¿» Õ «¬º’ Ú≈Δ Âª Ï∂Û≈ Ï«‘ «◊¡À ˙‘Á≈Õ ¡º‹
ÈΩÓΔÈ∂ÙÈ Î≈Ó Á≈÷Ò ’È ‹≈‰≈ √ΔÕ ‘˜≈ª ÒØ’ª
Á∂ ’≈¯Ò∂ «Â¡≈ √Δ ÀÒΔ Ú≈√Â∂ Õ √≈≈ √º«Â¡≈È≈√
‘Ø «◊¡ÀÕ (Í∂Ù≈È ‘πøÁ≈ ˛)
(√ºÊ ”⁄ ◊ºÒÏ≈ ÁΔ fiÒ’ ⁄ºÒÁΔ «‘≥ÁΔ ˛ Â∂ ¿∞μË
Íπ«Ò√ ⁄Ω∫’Δ Á≈ «ÁzÙ ¿∞μÌÁ≈ ˛)
⁄Ω∫’Δ «¬ø⁄≈‹- Ú∂÷Ø Ï¬Δ Ó∂∂ ‘ºÊ-Úº√ ‹Ø ‘Ø«¬¡≈ ÓÀ∫
ÓÁÁ ’ÈØ∫ «Íº¤∂ È‘ƒ ‘‡Á≈, Í ’≈Ú≈¬Δ ÁΔ √≈Δ
◊ºÒ ª ‚≈’‡Δ «ÍØ‡ ”Â∂ ‹ª «Î ’πÛΔ Á∂ «Ï¡≈Ȫ
”Â∂ ‘Δ «‡’Δ ‘Ø¬Δ ¬∂Õ «¬º’ ¡≈‘ ıÏ È∂ √≈≈ Ï∂Û≈
Ï‘≈ «ÁºÂ≈ ¬∂Õ Ó∂Δ ÓøÈØ Âπ√ƒ ˜Ó≈È ’Ú≈¿π‰ Á≈
ÍÃÏËø ’ØÕ «¬ºÊ∂ ÓÀ∫ ’Ø«ÙÙ ’ª◊≈ Âπ‘≈‚≈ ͺ÷ Í»È
ÁΔÕ (‘ºÊ ”⁄ ÎÛΔ ¡ıÏ≈ Ó∂˜ ”Â∂ º÷Á≈ ˛)
⁄È‹Δ «√øÿ- (√≈Ï’≈ «ÚË≈«¬’ Á≈ ÍπºÂ) Í
¿π‘ ’πÛΔ Âª ◊πø◊Δ ÏØÒΔ ¬∂Õ «Ï¡≈È «’ºÊØ∫ Á∂Ú∂◊Δ, ˛
ÚΔ ÈÏ≈Ò◊Õ Ó∂∂ «Í˙ Á≈«Á¡ª ÁΔ ’Ó≈¬Δ «¬º˜Â
«Óº‡Δ ”⁄ ØÒ ”ÂΔÕ ¡÷∂ ‹Ï ‹È≈‘ ’ΔÂ≈ ¬∂, Ó∂∂
Ì≈Í≈ ‹Δ ª ÁØ «ÁȪ Á∂ «Í≥‚ ‘Δ È‘ƒ ‘À◊∂Õ ¿π‘ ª
Î≈Ó Á≈÷Ò ’È ÂØ∫ Í«‘Òª ‚∂∂ ◊¬∂ ¡≈ ◊π»¡ª
Á≈ ¡ÙΔÚ≈Á ÒÀ‰Õ ‘π‰ ‹∂ ‚∂∂ ÂØ∫ ¡ÙΔÚ≈Á ÒÀ‰
ÁΔ ◊ºÒ ’Á∂ ¡ª ª ÓÁ∂ ¡ª Õ
⁄Ω∫’Δ «¬ø⁄≈‹- ™‘Á∂ ”⁄ ÓÈ Ú≈ÒΔ «’‘ÛΔ ◊ºÒ
¬∂Õ √◊Ø∫ Âπ√ƒ √ͺه ’Ú≈ «Á˙ «’ √≈«‘Ï ÁØ
«ÁȪ Á∂ ‚∂∂ ◊¬∂ ‘ج∂ ¿πÒ‡≈ Á»‹Δ «Ë ”Â∂ Í⁄≈
Á‹ È≈ ’ΔÂ≈ ª Ó∂≈ Ȫ Ú‡≈ «Á˙Õ
⁄È‹Δ «√øÿ- ¡≈‘Δ Âª √≈≈ Í≥◊≈ ¬∂Õ ◊π»¡ª Á≈
‘π’Ó ¬∂ Ï¬Δ ⁄؉ª ”⁄ «’√∂ ÚΔ Â∑ª ¿πÈ∑ª Á≈ Ȫ È‘ƒ
¡≈¿π‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ ¡≥Á÷≈Â∂ √≈∂ ÙË≈¨¡ª ÁΔ¡ª
Ú؇ª Á≈ ¡ÙΔÚ≈Á ª ¿πÈ∑ª Á∂ ‘Δ «ÁºÂ≈ √ΔÕ √≈‚Δ
Ù≈ΠÁ≈ ¡≈‘ ÓπºÒ «Í¡ÀÕ ‹È≈Ï Âπ√ƒ ÚΔ ‹≈‰Á∂
¬Δ ˙ Ó∂∂ Ì≈Í≈ ‹Δ ˘Õ (√Ú≈ÒΔ¡≈ Șª È≈Ò ⁄Ω∫’Δ
«¬ø⁄≈‹ Á∂ Ó»ø‘ ÚºÒ Ú∂÷Á≈ ‘À)
⁄Ω∫’Δ «¬ø⁄≈‹- ÓÀ∫ Â∂Δ ◊ºÒ È≈Ò √«‘Ó ‘ª
⁄È‹ΔÂ, Í √≈‚∂ ‘ºÊ ÚΔ Âª ’≈È»Èø ÁΔ¡ª ˜ø‹Δª
È≈Ò Ïºfi∂ ‘ج∂ ¡≈Õ ‘Δ ◊ºÒ ÍΔÛÂ≈ Á∂ ◊π◊ ø Δ-ÏØÒΔ Â∂
ÈÏ≈Ò◊ ‘؉ ÁΔ.. ÓΩ’∂ Á∂ ◊Ú≈‘ª Á∂ «Ï¡≈È Â∂ ÓÀ‚Δ’Ò
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«ÍØ‡ ¡Èπ√≈ ‘Δ ’≈Ú≈¬Δ ’ΔÂΔ ‹≈‰Δ ωÁΔ ¬∂Õ
ÍÂÀ, ’πÛΔ Á∂ Óª-«Í˙ È∂ «Ï¡≈È Á‹ ’Ú≈¬∂ ¡≈ «’
’øÓ ÂØ∫ Ú≈Í√ ÓπÛ∂ ª ¿πȪ∑ √≈Ï’≈ «ÚË≈«¬’ ˘ ’πÛΔ
È≈Ò ‹Ø-‹ÏÁ√ÂΔ ’Á∂ ¡º÷ƒ Ú∂«÷¡≈ ¬∂Õ ‘Ø ª
‘Ø ΩÒ≈ ÍÀ‰ ”Â∂ ¿πȪ∑ ˘ ¡º÷ƒ ̺‹Á≈ Ú∂÷‰ ÁΔ
◊Ú≈‘Δ «Í≥‚ Á∂ ⁄Ω∫’ΔÁ≈ È∂ «ÁºÂΔ ¬∂Õ ¿∞μÂØ∫ ÍÀÙ
Úº÷≈ ¡≈¿π‰ Òº◊≈ ¬∂Õ ‘π‰ Áº√Ø ¡√ƒ ’Δ ’Δ¬∂? ...
¡≈Ú≈˜ª- ˺’∂Ù≈‘Δ¡ª- ÏøÁ ’Ø, ÏøÁ ’ØÕ √≈Ï’≈
¡ÀÓ.¡ÀÒ.¬∂.- ‘≈¬∂ ‘≈¬∂, ‘≈¬∂-‘≈¬∂Õ ‹Ï ˜πÒÓ Á≈
¡≥ ’Ø- ¡≥ ’Ø, ¡≥ ’ØÕ
(Íπ«Ò√ ⁄Ω∫’Δ Á∂ Ï≈‘ ËÈ≈ ÍÃÁÙÈ’≈Δ¡ª Á∂ È≈¡∂
Òº◊‰ ÁΔ¡ª ¡≈Ú≈˜ª ¡≈™ÁΔ¡ª ‘È)
⁄Ω∫’Δ «¬ø⁄≈‹- ÒΩ ¡≈‘ ’√ «‘ ◊¬Δ √Δ Ï≈’ΔÕ
⁄È‹Δ «¬øfi ¬∂, Âπ√ƒ ⁄ºÒØ «¬ºÊØ∫ È‘ƒ ª ‘π‰∂ √≈‚∂
«ıÒ≈Î ÚΔ È≈¡∂ Òº◊‰∂ Ùπ» ‘Ø ‹≈‰∂ ¡ª Â∂ Ó≈ÓÒ≈
√πÒfi‰ ÁΔ Êª ‘Ø ¿πÒfi ‹≈‰≈ ¬∂∫Õ Âπ‘≈˘ È‘ƒ ÍÂ≈
«¬ºË Á∂ ¸‰≈Úƒ Ó≈‘ΩÒ Á≈Õ Âπ√ƒ ‘∂ ˙ ’ÀÈ∂‚≈ Â∂
¡≈‘ Í«‘ÒΔ Ú≈ «Í˙ ÁΔ «Ë ω ’∂ Âπ∂ ‹∂ È≈ÒÕ
≈‹ÈΔÂ’ ‘ºÊ’ø‚∂ Âπ‘≈‚Δ √Ófi ÂØ∫ Ï≈‘ È∂Õ ‘π‰
Âπ√ƒ ⁄ºÒØ ¤∂ÂΔ, Ú∂÷Áª ÓÀ∫ ’Δ ’È≈ ¬∂∫ ? (Óπº¤ ˘
Úº‡ «ÁøÁ≈ ˛)
⁄È‹Δ «√øÿ- Ú∂÷ «Ò˙ ‹È≈Ï, ¡√ƒ ª ‘π‰
Âπ‘≈‚∂ ¡≈√∂ ¬Δ ÏÀ·∂ ¡ªÕ √∂Ú≈-Í≈‰Δ ÚºÒØ∫ «Íº¤∂ È‘ƒ
‘‡Á∂Õ Ï≈’Δ ≈‹ΔÈ≈Ú∂∫ ÁΔ ◊ºÒ ÚΔ ÂØ «ÁºÂΔ ¬∂Õ
(‘ºÊ ‹ØÛ ’∂ ’π√Δ ÂØ∫ ¿∞μ· ’∂ ⁄Ò≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ)
⁄Ω∫’Δ «¬ø⁄≈‹- ‘ª Ï¬Δ Ì‹È «√ø‘ª, «’ºÊØ∫ Â≈¬ƒ
Í‘πø⁄Δ ¬∂ ’≈Ú≈¬Δ? Úº‚Δ √’≈ Á∂ ÁØ ¯ØÈ ¡≈ ◊¬∂
¡≈Õ (Óπº¤ª ˘ Â≈¡ Á∂ ’∂ ⁄Ω∫’Δ «¬ø⁄≈‹ ÓπÈÙΔ Ì‹È
«√øÿ ˘ Íπº¤Á≈ ˛)
ÓπÈÙΔ- ‹È≈Ï Úº‚Δ √’≈ Á≈ ¯ØÈ ¡≈ «◊¡À ª ÓÀ˘
Òº◊ÁÀ, ’πÛΔ Á∂ Óª-«Í˙ Á∂ «Ï¡≈Ȫ Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂
’≈Ú≈¬Δ Í≈ Á¬Δ¬∂Õ ¡≈‘ Ï≈‘ ËÈ≈ Ò≈ ’∂ ÏÀ·∂
’≈’πÈø ÚΔ ¡◊Ò∂ AB ÿø«‡¡ª ”⁄ ’≈Ú≈¬Δ È≈ ‘؉
”Â∂ ⁄Ω∫’Δ Á≈ «ÿ≈˙ ’È Á≈ «Íº‡ «√¡≈Í≈ ’Δ
‹ªÁ∂ ¡≈Õ ÓΩ’∂ Á≈ ¡ÀÓ.¡ÀÒ.¬∂. ÚΔ ÍÂ≈ Òº◊À Î≈Ó
Á≈÷Ò ’È ÂØ∫ Ï≈Á ’πÛΔ Á≈ ‘≈Ò-⁄≈Ò Íπ¤ º ‰ «√ºË≈
‘√ÍÂ≈Ò Í‘π⁄ ø ‰ Ú≈Ò≈ ¬∂Õ ÓÀ∫ ª ¡≈‘È≈ Ó«¡≈ √ºÍ
(Ï√≈ B@AE) : 61
¡≈ÚÁ∂ ◊ÒØ∫ Ò≈‘ ’∂ ¡Á≈Ò Á∂ ◊Ò Í≈ «Á˙Õ
Ë≈Úª Á≈ Ú≈Ë≈-ÿ≈‡≈ ¡≈Í∂ Ï≈Á ”⁄ ‘πÁ ø ≈ ‘∂◊≈Õ
⁄Ω∫’Δ «¬ø⁄≈‹- ‘»¡ø ◊ºÒ Â∂Δ «√∂ ÁΔ ¡≈ Õ √≈∂
Í≈√∂ ‘Δ º÷∂ ‹≈‰◊∂Õ ⁄ºÒ «Î Á∂ ’≈‘ÂØ∫ Ò≈¿π‰Δ
¬∂∫Õ «ÍØ‡ «Â¡≈ ’Ø Â∂ Í⁄≈ Á‹ ’Ú≈¿π‰
Ò¬Δ ¯≈¬ΔÒ ‚Δ.¡À√.ÍΔ. √≈«‘Ï Á∂ Á¯Â Ì∂‹ÕØ ¿πȪ∑
Á∂ «ÈÁ∂Ùª ‘∂· ‘Δ ’≈Ú≈¬Δ Â√ÁΔ’ ’ÈΔ ¬∂∫ ¡≈ͪÕ
ÓÀ∫ ¿πȪ∑ Á∂ Á¯ÂØ∫ ÚΔ ÍÂ≈ ’ «Ò¡ÀÕ ÓΩ’∂ Á≈ ÁΩ≈
¿π‘ ÚΔ ’ ¸º’∂ ¡≈Õ È≈Ò∂ ¿π‘ Ú∂÷ ÒÀ‰◊∂, ϬΔ
‚Δ.¬∂. ÒΔ◊Ò ÁΔ ≈¬∂ ÒÀ‰Δ ¡ª «’ È‘ƒÕ (‡∂ÏÒ ”ÂØ∫
«◊Ò≈√ ¸º’ ’∂ Í≈‰Δ ̓Á≈ ˛ Â∂ ’≈Ú≈¬Δ Ò¬Δ
«ÍØ‡ «Â¡≈ ’Ú≈¿π‰ Ò¬Δ ’«‘≥Á≈ ˛)
ÓπÈÙΔ- ·Δ’ ¬∂ ‹È≈ÏÕ Âπ‘≈‚≈ ‘π’Ó «√ ÓºÊ∂Õ
¡≈Ú≈˜ª- ÁΔÈ Áπ÷Δ¡ª Á∂ Ó√Δ‘≈- «‹øÁ≈Ï≈Á,
«‹ø Á ≈Ï≈ÁÕ ¡À Ó .¡À Ò .¬∂ . √≈«‘Ï- «‹ø Á ≈Ï≈Á,
«‹øÁ≈Ï≈ÁÕ
(Ê≈‰∂ Á∂ Ï≈‘ È≈¡«¡ª ÁΔ¡ª ¡Ú≈˜ª ◊»ø‹ÁΔ¡ª ‘ÈÕ)
⁄Ω∫’Δ «¬ø⁄≈‹- »ø ¤∂ÂΔ «ÍØ‡ Ú≈Ò≈ ’øÓ «ÈÏ∂Û Â∂
È≈Ò∂ ‘ªÕ √≈Ï’≈ «ÚË≈«¬’ Á∂ ÍπºÂ È≈Ò ÚΔ ◊ºÒ
’Δ º÷ƒÕ ÍÂ≈ Òº«◊¡À ’ÀÈ∂‚≈ ”⁄ ⁄ø◊≈ «Ï˜ÈÀ√ ¬∂
¬∂∫‘Á≈Õ ÏÛΔ «ÊøÁΔ ”√≈ÓΔ ¬∂Õ ˛ ÚΔ «Í˙ Úª◊»ø ‚ÍØ’
«‹‘≈ ¬ΔÕ ¬∂∫‘Á∂ «Í˙ È∂ ≈‹ÈΔÂΔ ”⁄ «‘ ’∂ ÚΔ
’πºfi È‘ƒ ÷º«‡¡≈Õ Â∂ Ï≈’Δ «‘≥ÁΔ-÷±ß‘ÁΔ ’√ ¡≈‘
’∂√ È∂ Í»Δ ’ Á∂‰Δ ¬∂∫Õ (¡º÷ª Á∂ ÌÚº‡∂ ¿∞μÂ∂ ¸º’
’∂ Óπ√’≈™Á≈ ˛ Â∂ ͺ◊ «√ºËΔ ’’∂ Óπº¤ª ˘ Â≈¡
«ÁøÁ≈ ˛) ‹∂ √≈Ï’≈ «ÚË≈«¬’ ˘ ˜Ó≈È «ÓÒÁΔ ¬∂
‹ª «◊ïÂ≈Δ ”Â∂ √‡∂¡ ¡≈‚ ‘Δ «ÓÒ ‹ªÁ∂ È∂ ª
’≈√ ’∂√ Á‹ ’È≈ √Ω÷≈ ‘Ø ‹≈¿»Õ ÓÀ∫ Ï≈‘ ÓΩ’≈
√øÌ≈Ò ’∂ ¡≈«¬¡≈Õ ¿π‘ È≈ ‘ØÚ∂ ¿∞μË ≈‹ΔÈ≈Úª ‘Ø
‹≈Ú∂ Â∂ ¡√ƒ Óπº¤ª ˘ Â≈¡ «ÁøÁ∂ ¬Δ «‘ ‹≈¬Δ¬∂Õ
(Óπº¤ª ˘ Úº‡ «ÁøÁ≈ ⁄Ò≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ)
«’ºÊ∂ ¡˜ ◊π‹≈∂ ‘≈Û∂ Í≈™ÁΔ ¬∂ ÒØ’≈¬Δ,
⁄≈∂ ÏøÈ∂ ÁÀ∫ ÏÀ·∂ ≈÷≈ Ï«‰¡≈ ’√≈¬Δ,
ÏØ‡Δ ÈØ⁄ ÈØ⁄ ÷≈ ◊¬∂ «‹‘Á∂ «‹øÈΔ ‘ºÊ ¡≈¬ΔÕ
Ú≈Û ÷∂ ˘ ‘Δ ÷≈ ◊¬Δ
«‹‘ÛΔ ≈÷Δ Ò¬Δ √Δ Ò≈¬ΔÕ
(‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔ ØÙÈΔ ÓºËÓ ‘πøÁΔ ˛ Â∂ ‘È ∂≈ ‘Ø
‹ªÁ≈ ˛)
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«ÁzÙ-C
(ØÙÈΔ ‘πøÁΔ ˛ ⁄È‹Δ «√øÿ Ú’ΔÒ Á∂ ⁄À∫Ï ”⁄ ˜Ó≈ÈÂ
ÁΔ ’≈Ú≈¬Δ Á∂ ’≈◊˜≈ «Â¡≈ ’Ú≈ «‘≈ ˛)
¡À‚ÚØ’‡∂ ÷øÈ≈- √Ì ÂØ∫ Úº‚Δ Ï∂Ú’»¯Δ Âπ√ƒ √‡≈«‡ø◊
”⁄ ’ «ÁºÂΔÕ (‘ºÊ «Úº⁄ ÎÛΔ ¡ıÏ≈ ”ÂØ∫ Șª
¸º’ ’∂ ÏØÒÁ≈ ˛)
⁄È‹Δ «√øÿ- ¿π‘ ’Δ ?(Í∂Ù≈È ‘Ø ’∂ Íπº¤Á≈ ˛)
¡À‚ÚØ’‡∂ ÷øÈ≈- ‹ÁØ∫ ΩÒ≈ ÍÀ ‘Δ «◊¡≈ √Δ Âª ÓΔ‚Δ¡≈
˘ ’ø‡ØÒ ”⁄ ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ √ΔÕ ¡À‚Δ ıÏ Òº◊Δ
Í¬Δ ¬∂ Î≥‡ Í∂‹ ”Â∂Õ ’ºÒ∑ ‹Ï ‹È≈‘ ÁΔ √Δ Â∂
¡≈‘ ¡º‹ Á≈ ¡ıÏ≈ ÚΔ Ú∂÷ ÒΩÕ ËÈ∂ ÁΔ ÒΔ‚
Òº◊Δ ‘Ø¬Δ ¬∂Õ “◊πø◊Δ ÏØÒΔ ÍΔÛÂ≈ ˘ «¬È√≈¯ ÁΔ
¿πÓΔÁ ‹≈◊Δ”, “√≈Ï’≈ «ÚË≈«¬’ «÷Ò≈Î ÏÒ≈Â’≈
Á≈ Ó≈ÓÒ≈ Á‹” “ÁØÙΔ Î≈”Õ ¡≈‘ Ú∂÷Ø «’º‚∂ Ó؇∂
¡º÷ª ”⁄ ⁄Ó’≈ ’∂ Ò≈¬Δ Í¬Δ ¬∂ ıÏÕ (◊πº√∂ È≈Ò
ÏØÒÁ≈ ‘À, «Î ‡∂ÏÒ ”Â∂ º«÷¡≈ Í≈‰Δ Á≈ «◊Ò≈√
¸º’ ’∂ Í≈‰Δ ̓Á≈ ‘À Â∂ ¡ıÏ≈ ‡∂ÏÒ ”Â∂ º÷ ’∂
٪ ‘πø«Á¡ª ÏØÒÁ≈ ˛) ⁄ºÒØ ¤º‚Ø, ‹Ø ‘Ø «◊¡≈ √Ø ‘Ø
«◊¡≈Õ «¬‘ Áº√Ø ≈‹ΔÈ≈Ú∂∫ ÁΔ «’øÈΔ ◊πø‹≈«¬Ù ˛?
(¡º÷ª ”ÂØ∫ ¡ÀÈ’ ¿πÂ≈ ’∂ √≈¯ ’Á≈ ˛ Â∂ ‡∂„Δ
¡º÷ ’’∂ ¿π√ ÚºÒ Ú∂÷Á≈ ˛)
⁄È‹Δ «√øÿ- ÏÛΔ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ ≈‹ΔÈ≈Ú∂∫ Ò¬Δ,
Í ¿π‘ ’πÛΔ Âª È≈ ÏØÒ∂ È≈ √π‰∂ Â∂ ¿π‘Á∂ Óª-«Í˙
«¬º’Ø Í‘≈Û≈ ‡Δ ÏÀ·∂ ¡≈Õ ¡√ƒ ¡º÷ƒ Ú∂«÷¡≈, ¡√ƒ
¡º÷ƒ Ú∂«÷¡≈ ¬∂Õ ÍÂ≈ È‘ƒ ’Δ ¡º÷ƒ Ú∂«÷¡≈ ¬∂Õ Ó∂∂
Ì≈Í≈ ‹Δ ª «Í≥‚ ‘Δ È‘ƒ ˛◊∂ √Δ, Í Í≥◊≈ ¿π‘ΔÕ
Áº√ ÚΔ È‘ƒ √’Á∂ «’ √≈˪ Á∂ ‚∂∂ ◊¬∂ √ΔÕ
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ‘»ø¡Õ (’πºfi √Ø⁄ ’∂) ¡º¤≈Õ ÓÀ‚Δ’Ò
«ÍØ‡ ’Δ ¡≈¬Δ ˛?
⁄È‹Δ «√øÿ- ∂Í ’ø‚’‡ ÍπÙ‡Δ Ò¬Δ Âª ‘≈Ò∂
’«‘≥Á∂ ¡≈ «Ú√≈ ‹ª⁄ Ò¬Δ Ì∂«‹¡≈ ‘Ø«¬¡À, «ÍØ‡
¡≈¿π‰ ”Â∂ ‡≈¬ΔÓ Òº◊∂◊≈, Í «¬º’ ◊ºÒ ÏÛΔ
Í∂Ù≈È ’Δ ‹ªÁΔ ¬∂Õ
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ¿π‘ ’Δ ?
⁄È‹Δ «√øÿ- ‹∂ ‹Ï ‹È≈‘ ’πÛΔ È≈Ò ‘Ø«¬¡≈
(Ï√≈ B@AE) : 62
√Δ Âª ™‘ÁΔ Óª ÁΔ Ïª‘ ”⁄ ÎÀ’⁄ «’ºÊØ∫ ‘Ø
«◊¡≈Õ ¿π‘ Ϫ‘ ‡πº‡Δ ÁΔ Úº÷Δ CBF ÚΔ Ò≈¬Δ ͬΔ
¬∂Õ ÓÀ∫ ª ¡≈«÷¡À Ï¬Δ «‹øÈ≈ ÍÀ√≈ ⁄≈‘π‰ ÓÀ∫ Á∂‰ ˘
«Â¡≈ ‘ªÕ Í Ó»ø‘Ø∫ ª Ï’‰ ’ºπfi ¿π‘ ª «’√∂
◊ºÒ ”Â∂ ¡≈¿π‰ ˘ «Â¡≈ ‘Δ È‘ƒÕ
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ͺ⁄Δ¡ª-¤ºÏΔ¡ª Á≈ ’Δ ¬∂ ¿π‘
‘√ÍÂ≈Ò ”ÂØ∫ Òº◊ ‹ªÁΔ¡ª È∂Õ ¡≈ͪ ÚΔ ÒÚ≈
Òª◊∂Õ Í∂Ù≈È ‘؉ ÁΔ ’Ø¬Δ ◊æÒ È‘Δ∫Õ ‘π‰ ·ß„
æ÷ØÕ √≈˘ ’∂√ ÒÛÈ ÁΔ «Â¡≈Δ ’ÈΔ ⁄≈‘ΔÁΔ
˛Õ Úº‚≈ ‹∂≈ ’ØÕ «¬‘ ª ≈‹ÈΔÂΔ ÁΔ¡ª
«Èº’Δ¡ª-ÓØ‡Δ¡ª ◊ºÒª-Ï≈ª È∂Õ (‘º√Á≈ ˛ Â∂
⁄È‹Δ Á∂ ÓØ„∂ ”Â∂ ‘ºÊ º÷Á≈ ˛) Ï≈’Δ ‘Δ ¿πÈ∑ª
Á∂ Ó»ø‘ª ”Â∂ Òº◊∂ Â≈«Ò¡ª ÁΔ, ª ¿πÈ∑ª ÁΔ «Íº·
«Í¤Ò∂ Ê≈ÍÛ∂ È∂ ·»√∂ ‘ج∂ È∂ ¿π‘ √Ω÷∂ È‘ƒ ÷πæÒ∑‰
Òº◊∂Õ ¡º¤≈ Áº√ØÕ ˜Ó≈È ’ƒ‘Á∂ ÚºÒØ∫ ÌÈΔ ¬∂∫ Â∂
ÁØ ◊Ú≈‘ «’‘Û∂ È∂Õ
⁄È‹Δ «√øÿ- ˜Ó≈È ª Ó∂∂ ÓøÓΔ ÚºÒØ∫ ÌÈΔ
¬∂∫ Â∂ ◊Ú≈‘ Âπ√ƒ ¡≈Í∂ «Â¡≈ ’ ÒÚØÕ ÓÀ∫ ÍÀ√∂ Ì
«Á¡ª◊≈, Í Ú∂÷ «Ò˙ ’ºÒ∑ ˘ ͺÒ≈ ¤π‚≈ ’∂ ̺‹‰
Ú≈Ò∂ È≈ ‘Ø‰Õ ÓÀ∫ ª ¡≈Í Í≥◊∂ ˘ ÍÀ «◊¡ª ⁄≈ «ÁÈ
‘ج∂ ’ÀÈ∂‚≈ ÂØ∫ Ú≈Í√ ¡≈¬∂ ˘ Â∂ Ê≈‰∂-’⁄«‘Δ¡ª ”⁄
¿πÒfi ’∂ «‘ «◊¡ªÕ ¿∞μËØ∫ Ó∂Δ Ú≈¬Δ¯ ÁΔ ‚«ÒÚΔ
ÁØ-«ÂßÈ «ÁÈ ”⁄ ‘؉ Ú≈ÒΔ ¬∂Õ ’Δ‘˘ Ú∂÷ª Â∂ ’Δ‘˘
¤º‚ª √Ófi È‘ƒ ¡≈ ‘ΔÕ
(ÓØÏ≈«¬Ò ÁΔ «≥◊ ‘πøÁΔ ˛ Â∂ ‹∂Ï ”⁄Ø∫ ’º„ ’∂ ◊ºÒ
’Á≈ ˛ó‘À≈È-Í∂Ù≈È ‘Ø ’∂) Íπ«Ò√ ¡≈¬Δ √Δ! ’Δ
√⁄ Ú≥‡ √Δ ¿πÈ∑ª ’ØÒ? ¡º¤≈ ’Ø¬Δ È≈ ÓÀ∫ Ú’ΔÒ
√≈«‘Ï ’ØÒ ¬Δ ÏÀ·≈ ‘ªÕ ÿÏ≈¿π‰ ÁΔ ÒØÛ È‘ƒÕ
(¯ØÈ ÏøÁ ’’∂ ‹∂Ï ”⁄ º÷Á≈ ˛ Â∂ ÿÏ≈ ’∂ ÓºÊ∂
”Â∂ ¡≈¬Δ Â∂ÒΔ √≈¯ ’Á≈ ˛) Íπ«Ò√ È∂ ∂‚ ’ΔÂΔ
¬∂ ÿÕ Ì≈Í≈ ‹Δ ÁΔ «◊ïÂ≈Δ Ò¬ΔÕ
¡À‚ÚØ’‡∂ ÷øÈ≈- «¬øfi ¬∂, ’∂√ ª ÓÀ∫ «¬‘Ø-«‹‘≈ «Â¡≈
’ª◊≈ «’ Ì»ÂÈΔ¡ª È≈ Ìπ¡≈¬Δ¡ª ÓΩ‹Á » ≈ ¡ÀÓ. ¡ÀÒ.
¬∂. √≈«‘Ï ÁΔ¡ª ª ÓÀ∫ ÚΔ √ΔÈΔ¡ ¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈
È‘ƒÕ ⁄º’ «¬‘ ¬∂ «’ ’πÛΔ Â∂ ¿π‘Á∂ Ó≈«Í¡ª È≈Ò
ÒÛ≈¬Δ ÒÛÈ≈ √≈‚≈ ÒÀÚÒ È‘ƒÕ «¬‘ ÚΔ ◊ºÒ √ØÒª
¡≈È∂ ÷Δ ¬∂ «’ √≈Ï’≈ «ÚË≈«¬’ √≈«‘Ï Ï∂’√» È∂Õ
‘ª ¡≈͉∂ ÚºÒØ∫ ’∂√ Әϻ ’È Ò¬Δ √≈˘ ¡º‹ ‘Δ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
˜Ó≈È ¡˜Δ Á≈«¬ ’È Á∂ È≈Ò-È≈Ò Âπ‘≈˘
‘√ÍÂ≈Ò ÌÂΔ ’Ú≈¿π‰≈ ÍÀ‰≈ ¬∂∫Õ
⁄È‹Δ «√øÿ- ÓÀ˘ ‘√ÍÂ≈Ò! Í ¿π‘ «’™? ÓÀ∫
ª ⁄ø◊≈ ÌÒ≈ ‘ª! (˛≈È ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛)
¡À‚ÚØ’‡∂ ÷øÈ≈- «¬√ ◊Ò∂ Í¬Δ Óπ√ΔÏ ”⁄Ø∫ «È’Ò‰≈
¬∂∫ «’ È‘ƒ? (’π√Δ ”ÂØ∫ ¡º◊∂ fiπ’ ’∂ Ó»ø‘ ¿π√ Á∂ Ó»ø‘
Á∂ È∂Û∂ ’ ÒÀ∫Á≈ ˛)
⁄È‹Δ «√øÿ- ¿π‘ ª «È’Ò‰≈ ¬Δ ¬∂Õ «‹øÈΔ ¤∂ÂΔ
‘Ø √’∂ «¬√ Óπ√ΔÏ ÂØ∫ ¤π‡’≈≈ Áπ¡≈˙Õ Ì≈Í≈ ‹Δ
‘≈‡ Í∂Ù∫À ‡ È∂ Õ «Í¤Ò∂ Ó‘ΔÈ∂ √‡ø‡ Íπ¡≈«¬¡≈ ‘≈Ò∂Õ
¿∞μÂØ∫ ¡≈‘ «¬Ò˜≈ÓÕ Ó∂≈ ª √Ø⁄-√Ø⁄ ’∂ «√ ·‰
˘ ¡≈¬Δ ‹ªÁÀÕ
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- (‹∂Ï ”⁄Ø∫ ÓØÏ≈¬ΔÒ ’º„ ’∂ ‚≈«¬Ò
’Á≈ ˛) ‘ª‹Δ ‘’ΔÓ ‹Δ, «¬º’ ◊≈‘’ Ì∂‹ «‘ª
ÓÀ∫ Âπ‘≈‚∂ ÚºÒÕ «¬º’ √º‡ ͺ⁄Δ ÁΔ Ó≈ÈΔ ¬∂∫ Â∂ «¬º’
¤ºÏΔ Ï‰≈¿π‰Δ ¬∂∫ Ï√Õ Âπ√ƒ ¡≈͉≈ ’øÓ ’ØÕ ÍÀ«√¡ª
Ú≈ÒΔ ’Ø¬Δ ÍÚ≈‘ È‘ƒÕ ‘√ÍÂ≈Ò ÁΔ «⁄øÂ≈ ¬Δ ¤º‚
«Á˙Õ ¡ÀÓ.¡ÀÒ.¡≈. ’‡Ú≈ ’∂ ¤πº‡Δ ÒÀ ÒÚª◊∂Õ
(¯ØÈ ÏøÁ ’’∂) ·Δ’ ¬∂ ⁄È‹ΔÂ, Âπ√ƒ ‹≈˙ Ó∂≈
ÓπÈÙΔ ÒÀ ‹ªÁÀ Âπ‘≈˘Õ ‘√ÍÂ≈Ò ÌÂΔ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈Á
Íπ«Ò√ ˘ «‹‘Û∂ Âπ√ƒ «Ï¡≈È Á∂‰∂ ¬∂∫ ÓÀ∫ ’≈ÍΔ «Â¡≈
’Ú≈ Ò¬Δ ¬∂Õ Ï√ Âπ√ƒ «¬º’ ◊ºÒ ‘Δ º÷‰Δ ¬∂∫ «’
¡≈͉∂ Î≈Á ÁΔ ˜Ó≈È ¡˜Δ Á≈«¬ ’È Ò¬Δ
’Ø‡ ’øÍÒÀ’√ ◊¬∂ √Δ, «‹ºÊ∂ ÓΩ‹»Á≈ ¡ÀÓ.¡ÀÒ.¬∂. Â∂
¿π√ Á∂ ÒÛ’∂ È∂ ¡≈Í ÷Û∑∂ ‘Ø ’∂ ¡≈͉∂ ◊πø«‚¡ª ’ØÒØ∫
Âπ‘≈‚∂ ”Â∂ ‘ÓÒ≈ ’Ú≈«¬¡≈, ÁØ‘ª «Í˙ ÍπºÂª È∂
⁄ª◊ª Ó≈Δ¡ª, ÁØ «ÁȪ Á∂ ¡≥Á-¡≥Á «¬ø‚Δ¡≈
¤º‚ ‹≈‰ Ò¬Δ «’‘≈ Â∂ ‹∂ ÓÀ∫ ¡«‹‘≈ È‘ƒ ’Á≈ ª
ÓÀ˘ ‹≈È ÂØ∫ Ó≈ Á∂‰ ÁΔ¡ª ËÓ’Δ¡ª «ÁøÁ∂ ‘ج∂ Ò‘»-
´‘≈È ’’∂ ̺‹ ◊¬∂Õ Âπ√ƒ «ÚË≈«¬’ Â∂ ¿π√ Á∂
ÍπºÂ ÁΔ Ù’Ò ‘Δ Í¤≈‰Á∂ ‘Ø Ï≈’Δ ‘ÓÒ≈Ú
¡‰Í¤≈Â∂ √ÈÕ
⁄È‹Δ «√øÿ- Í ÷øÈ≈ √≈«‘Ï ¡≈‘ √Ì Âª ’Ø≈
fi»· ¬∂Õ
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ¡º¤≈ ª «Î ‹Ø Âπ‘≈‚∂ Ì≈Í≈ ‹Δ ”Â∂
ÁØÙ Òº«◊¡À ¿π‘ √º⁄ ÓøÈ ÒÀÈ∂ ¡ª √ÌÕ È≈Ò∂ «Î
´’≈¿π‰ ÁΔ ’Δ ÒØÛ ¬∂ ¿πÈ∑ª ˘Õ ¡«‹‘∂ «Í˙ ˘ √ÛÈ
(Ï√≈ B@AE) : 63
«Á¿π ‹∂Ò∑ ”⁄ ? ‹∂ Ó∂Δ ÍÃÀ’«‡√ ”Â∂ ÌØ√≈ È‘ƒ ª «ÁzÙ-D
¡≈‘ ¸º’Ø ¡≈Í‰Δ ¯≈¬ΔÒ «‹‘Û≈ Ó˜Δ Ú’ΔÒ ’
ÒΩÕ (Ó∂˜ ”ÂØ∫ ¸º’ ’∂ ˜ÏÁ√ÂΔ ¯≈¬ΔÒ ⁄È‹Δ (¡◊Ò≈ «ÁÈ √Óª √Ú∂∂ ’ΔÏ A@ Ú‹∂-«¬º’ Ϫ‘ ”Â∂
˘ ÎÛ≈ «ÁøÁ≈ ˛) ÍÒ√Â Ò◊Ú≈ ’∂ ⁄È‹Δ ¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈ Á∂ ⁄À∫Ï ”⁄
Á≈÷Ò ‘πøÁ≈ ˛)
⁄È‹Δ «√øÿ- ÷øÈ≈ √≈«‘Ï «¬øfi È≈ ’ØÕ ÓÀ∫ ª
Í«‘Òª ¬Δ ÏÛ≈ Í∂Ù≈È ‘ªÕ Âπ‘≈‚∂ ”Â∂ ÌØ√≈ ˛ ÂÁ ¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ¡≈˙ ⁄È‹ΔÂ, ÓÀ∫ Âπ‘≈˘ ‘Δ Ô≈Á
‘Δ Âª Ì≈Í≈ ‹Δ È∂ Âπ‘≈‚∂ È≈Ò ‘Δ ◊ºÒ ’È Ò¬Δ ’ «‘≈ √ΔÕ ¡≈‘ Ú∂÷Ø ıÏ ¿π‘ ÚΔ Î≥‡ Í∂‹ ”Â∂Õ
(‘º√ ’∂ ¡ıÏ≈ ¿π√ Á∂ ¡º◊∂ ’Á≈ ˛, «Î ¡≈Í ‘Δ
¡≈«÷¡À Â∂ Ó»ø‘Ø∫ Óø◊Δ ¯Δ√ „∂ ’ΔÂΔ ¬∂ ÓÀ∫ Âπ‘≈‚∂
¡º◊Õ∂ ıÏ ÍÛ∑È Òº◊Á≈ ˛) “◊πø◊Δ ÏØÒΔ ÈÏ≈Ò◊ ÍΔÛÂ≈
Á≈ Ó≈ÓÒ≈ ◊Ó≈«¬¡≈” “ÓΩ‹»Á≈ «ÚË≈«¬’ È∂ ÍπºÂ
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ⁄ÒØ ·Δ’ ¬∂, ·Δ’ ¬∂Õ ¿πÈ∑ª Á≈ ‘Δ √Ó∂ ’Ø‡ ’øÍÒÀ’√ ”⁄ ’ΔÂ≈ ◊πø‚≈◊ÁΔ Á≈ Èø◊≈
«Ò‘≈˜ Ó≈Á≈ ¬∂, È‘ƒ ª ÓÀ∫ «¬º’ Ú≈Δ √º‡π Δ ¯≈¬ΔÒ
È≈⁄”Õ “√≈Ï’≈ «ÚË≈«¬’ Á∂ ÍπºÂ ”Â∂ ‘ÓÒ≈, ’≈√
Èø» ’ÁΔ ‘ºÊ È‘ƒ Ò≈«¬¡≈ ÁπÏ≈≈Õ (¿π√ ’ØÒØ∫ ¯≈¬ΔÒ’∂√ Á‹”Õ Ï√ ÁØ «ÁÈ ‘Ø «Á¿π ‹∂ Âπ‘≈‚∂ Ì≈Í≈ ‹Δ
ÎÛ ÒÀ∫Á≈ ‘À) ‹≈ ’≈’∂ «¬È∑ª ˘ ‘’ΔÓ ‹Δ ’ØÒ ÒÀ ‹≈ «¬ÒÀ’ÙÈ È‘ƒ ÒÛ √’∂ ª ÁπÏ≈≈ «ÚË≈«¬’ ωÈ
«√ºË≈ Â∂ ¿∞μÊØ∫ ’øÓ ‘πøÁ∂ ¬Δ «√ºË≈ ‘√ÍÂ≈Ò «Ò‹≈ ’∂
Á≈ √πÍÈ≈ ª ÓÀ∫ «’√∂ ‘Ø Á≈ ÚΔ Í»≈ È‘ƒ ‘؉ Á∂‰
¡ÀÓ.¡ÀÒ.¡≈. ’º‡Ú≈Õ ÓÀ∫ «ÍØ‡ «Â¡≈ ’Á≈ Òº◊≈Õ (Â≈ÛΔ Ó≈ ’∂ ¿∞μ⁄Δ ‘º√Á≈ ˛ Â∂ Î∂ ◊»»
‘ªÕ ÍzÀμ√ ”⁄ ıÏ ÚΔ Í‘πø⁄≈¿π‰Δ ¬∂∫ Â∂ «Î ’≈√ È≈Ò ¡ıÏ≈ ˘ Ú∂÷‰ Òº◊Á≈ ˛)
’∂√ ÁΔ ’≈Ú≈¬ΔÕ ¤∂ÂΔ ‹≈˙Õ ‡≈¬ΔÓ Ï‘π ÿº‡ ¬∂Õ
⁄È‹Δ «√øÿ- ÷øÈ≈ √≈«‘Ï ÓÀ∫ ’∂√ ÷ÂÓ ’È≈
¡º‹ ‘Δ ’≈Ú≈¬Δ Íπ¡≈¿π‰Δ ¬∂∫Õ ıÏ Òº◊‰ ÁΔ Á∂
⁄≈‘πøÁ≈ ‘ª, Í «¬‘ ª ‘Ø ‘Δ ¿πÒfiÁ≈ ‹ªÁ≈ ¬∂Õ
¬∂ Õ «¬ÒÀ’ÙÈ ’«ÓÙÈ ˘ «Ù’≈«¬Â Ì∂‹ ’∂ ÈΩÓΔÈ∂ÙÈ
Ó∂≈ ’ÀΔ¡ Á≈¡ ”Â∂ Òº◊ «◊¡ÀÕ Ïª‘ Úº÷Δ
ºÁ È≈ ’Ú≈«¬¡≈ «ÚË≈«¬’ √≈«‘Ï Á≈ ª ÓÀ∫ ÚΔ
ÂπÛÚ≈¿π‰Δ ÍÀ ◊¬Δ ¬∂ Â∂ ’∂√ ”⁄ Í≈‡Δ ÚΔ Ï‰
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈ È‘ƒÕ
«◊¡≈ ‘ªÕ (¿π√ Á∂ ÓØÏ≈¬ΔÒ ¯ØÈ ÁΔ «≥◊ ‘πøÁΔ ˛)
⁄ºÒÁ∂ ⁄ºÒÁ∂ π’ ‹ªÁ∂ È∂ º’ ’∂ ÓΔÒª ÂØ∫,
˛ÒØÕ ‘ª ’Δ ? ’Δ «’‘≈ Ï∂‡≈ ‘Ø«¬¡≈ ¬∂Õ ¡º¤≈ Áº√Ø
⁄ø◊∂ ⁄ø◊∂ ‚ ‹ªÁ∂ È∂ ÷∂ Ú’ΔÒª ÂØ∫Õ
Óª Â∂ Ϻ⁄≈ ·Δ’ È∂ È≈ ÁØÚ∂∫? ÷πÙΔ ÚΔ ¡≈¬Δ ¬∂ ª
‘º’ ”⁄ ’∂√ ’≈¬Δ¬∂ «‹√ ÁΔ Ïª‘ ÎÛ ÒÀ∫Á∂ ¡ª,
«’‘Û∂ Ú∂Ò∂ ‹ÁØ∫ ‹ÙÈ ÁΔ Êª Ó≈ÂÓ Á≈ Ó≈‘ΩÒ
÷πÙΔ ÷πÙΔ ÿ ‹≈Ú∂ «‹√ ˘ ‘ª ’ «ÁøÁ∂ ‘ªÕ
¤≈«¬¡≈ «Í¡≈ ¬∂Õ (¯ØÈ ÏøÁ ’’∂ ‹∂Ï ”⁄ Í≈ ÒÀ∫Á≈
·Ø’ «ÁøÁ∂ ‘ª Óø‹Δ «‹‘Û≈ ¡º◊∂ ¡ÛÁ≈ ˛Õ
˛ Â∂ ؉ Ú◊Δ Ù’Ò Ï‰≈™Á≈ ˛)
Ì≈Ú∂∫ È≈„» ÷ª ‘ØÚ∂ Í Í≈‰Δ ÌÁ≈ ˛Õ
ÂΩÏ≈ ’’∂ √≈ÊØ∫ ¿π‘ «Íº¤≈ ¤π‚Ú≈™Á≈ ˛, ¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ÓπÏ≈’ª ‘؉ ϬΔ, Í≈Í≈ ω∂ ˙Õ
ºÏ Ï⁄≈¬∂ ’«‘ ’∂ ’øȪ ˘ ‘ºÊ Ò≈™Á≈ ˛Õ «Ò¡≈¿π ’º„Ø ÍÀÀ√∂ ‚ºÏ≈ Óø◊≈¬Δ¬∂ Â∂ Ó»ø‘ «Óº·≈ ’Δ¬∂Õ
(⁄È‹Δ Á∂ ͺ‡ ”Â∂ ‘ºÊ Ó≈Á≈ ˛)
(◊Δ Á∂ ÏØÒ ⁄ºÒÁ∂ ‘È ØÙÈΔ ÓºËÓ ‘πøÁΔ ‹ªÁΔ ˛Õ)
⁄È‹Δ «√øÿ- ’≈‘ÁΔ ÓπÏ≈’Õ √≈‚∂ «√ ª Óπ√ΔÏÂ
‡πº‡Δ ‘Ø¬Δ ¬∂Õ «¬º’ «Óø‡ Ì≈Í≈ ‹Δ º’ √πÈ∂‘≈ Í‘πø⁄≈
Visit for Our latest Publications Á∂ÚªÕ (¯ØÈ ‚≈«¬Ò ’Á≈ ˛) ‘ª ‹Δ Ó≈Ó≈ ‹Δ, √«Â
√ÃΔ ¡’≈ÒÕ Ì≈Í≈ ‹Δ Á≈ ’Δ ‘≈Ò ¬∂ Â∂ È≈Ò∂ ’≈’≈
<www.kaflaintercontinental.com> ‘Ø«¬¡≈ ¬∂ ‘π‰∂ ¡≈͉∂ ÿÕ ˛∫ ’Δ, ’Δ ¡≈«÷¡≈?
<editorkafla@yahoo.com> Ì≈Í≈ ‹Δ ˘ ‘≈‡ ¡‡À’ ‘Ø «◊¡ÀÕ (¯ØÈ ÏøÁ ’’∂ Ø
Cell Ph. 98728-23437 ÍÀ∫Á≈ ˛) Ì≈Í≈ ‹Δ ˘ ‘≈‡ ¡‡À’ ‘Ø «◊¡À ÷øÈ≈
√≈«‘ÏÕ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 64
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ÚÀΔ ◊πº‚Õ Âπ‘≈‚∂ √‡≈ ÏÛ≈ √≈Ê Á∂
‘∂ È∂Õ (‹ØÙ ”⁄ ÏØÒÁ≈ ˛)
⁄È‹Δ «√øÿ- ’Ó≈Ò ¬∂ ÷øÈ≈ √≈«‘Ï, Ó∂∂ Ì≈Í≈
‹Δ ˘ ‘≈‡ ¡‡À’ ‘Ø «◊¡À Â∂ Âπ√ƒ ÚÀΔ ◊πº‚ ¡≈÷Δ
‹ªÁ∂ ˙Õ (◊πº√∂ È≈Ò ÏØÒÁ≈ ˛)
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ’Ø¬Δ ◊ºÒ È‘ƒ ‘≈‡ ¡‡À’ ‘Δ
‘Ø«¬¡≈ ¬∂Õ «Î √‡ø‡ ÍÀ ‹≈Ú∂◊≈Õ ÓÀ˘ Ó∂Δ ’≈Ú≈¬Δ
’È «Á¿πÕ Âπ≥ ¡À√‡ √‡∂¡ ’Ú≈¿π‰ Ò¬Δ ÓÀ∫
‘≈¬Δ’Ø‡ ”⁄ ¡ÀÍÒΔ’∂ÙÈ Á≈«¬ ’ÈΔ ˛ Â∂ «¬√
Ú≈√Â∂ ÓÀ˘ ‘≈¬Δ’Ø‡ Á≈ ¡À‚ÚØ’∂‡ ÚΔ ’È≈ ÍÚ∂◊≈Õ
«¬øfi ¬∂ Âπ√ƒ Í∂ÓÀ∫‡ Á≈ «¬ø˜≈Ó ’Ø Â∂ ¡À√‡ √‡∂¡
ª «Ó«Ò¡≈ «’ «Ó«Ò¡≈Õ
⁄È‹Δ «√øÿ- ÷øÈ≈ √≈«‘Ï ¡ÀÈ∂ ÍÀ√∂ ÿ È‘ƒ ͬ∂Õ
«‹øÈ∂ √Δ ¿π√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «ÙÂ∂Á≈ª, Ô≈ª Ï∂ÒΔ¡ª
ÂØ∫ ÎÛ ’∂ ÓÀ∫ ÷⁄ ¸æ«’¡ª Â∂ ¿∞μÍØ∫ Ì≈Í≈ ‹Δ ÁΔ
‘≈ÒÂÕ («√ ÎÛ ’∂ Ø ÍÀ∫Á≈ ˛Õ)
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- Ú∂÷Ø «¬‘ ª ‘≈Ò∂ Ùπ»¡≈ ¬∂Õ
‘≈Òª«’ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ÍzØÎÀÙÈ Á∂ ¡◊∂∫√‡ ◊ºÒ ’
«‘ª, Í ˛ «¬‘ «√¡≈«‰¡ª ÁΔ ¡≈÷Δ √º⁄≈¬Δ «’
’Ø‡ ’⁄«‘Δ¡ª ÁΔ¡ª ª ’ø˪ ÚΔ ÍÀ√∂ ÷ªÁΔ¡ª È∂Õ
ºÏ «’√∂ ÚÀΔ ˘ ÚΔ ‘√ÍÂ≈Ò Â∂ ’⁄«‘Δ¡ª Á≈ Ó»ø‘
È≈ «Á÷≈Ú∂ Â∂ Ú∂÷Ø Âπ‘≈˘ ª ÁØÚ∂∫ Óπ√ΔϪ ¿πμÂØ-
«ÛæÂΔ ¡≈ Í¬Δ¡ª È∂Õ Í ÿÏ≈¿π‰ ÁΔ ’Δ ÒØÛ ¬∂?
«¬øfi ¬∂, ÏÊ∂Δ ˜ÓΔÈ ‹≈«¬Á≈Á ¬∂ Âπ‘≈‚∂ Ú‚∂«¡ª
ÁΔ Ï‰≈¬Δ ‘جΔÕ ‹∂ ¡Ω÷∂ Ú∂Ò∂ ’øÓ È≈ ¡≈¬Δ ª
«’‘Û≈ Ó ’∂ È≈Ò ¸º’ ’∂ ÒÀ ‹≈‰Δ ¬∂∫Õ √πº÷ È≈Ò
Âπ‘≈‚≈ ÚΔ ⁄ø◊≈ «Ï˜ÈÀ√ ¬∂ ’ÀÈ‚ ∂ ≈ ”⁄Õ ¡≈‘ Ϙπ◊,
ÍÂ≈ ‘À ¬∂∫‘Á≈ ’∂√ ’Δ ¬∂ Â∂ ’ÁØ∫ Á≈ ⁄ºÒÁ≈ ¬∂Õ
(’ØÒ ÏÀ·∂ «¬º’ Ϙπ◊ ÚºÒ «¬Ù≈≈ ’Á≈ ˛ ‹Ø ÏπΔ
Â∑ª ·∂ ‘≈Ò ˛)
⁄È‹Δ «√øÿ- ’Δ ’∂√ ¬∂ ÓÀ˘ ’Δ ÍÂ≈Õ √≈˘ ª
¡≈ÚÁΔ Óπ√ΔÏÂ Í¬Δ ‘Ø¬Δ ¬∂Õ
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- Â’ΔÏÈ Á√ √≈Ò Í«‘Òª È≈ÒØ-
È≈Ò Òº◊ÁΔ ÁØ «’ºÒ∂ ÍÀÒΔ ÁΔ «¬º’ √ªfiΔ Úº‡ «Íº¤∂
¬∂∫‘Á≈ «Í˙ Â∂ Â≈«¬¡≈ ¡≈Í√ ”⁄ ÒÛ∂ √ÈÕ ‘π‰ È≈
ª ¬∂∫‘Á≈ «Í˙ «‘≈ ¬∂ Â∂ È≈ Â≈«¬¡≈, Í «‹Ú∂∫
«¬‘ ¡≈ÚÁ∂ «Í˙ ÁΔ ¯≈¬ΔÒ ⁄ºπ’Δ «ÎÁ≈ ¬∂ ¿πÚ∂∫ ¬Δ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
¬∂∫‘Á∂ Â≈¬∂ Á≈ ÍπºÂ ÚΔ ⁄π’ º Δ «ÎÁ≈ ¬∂Õ ÁØÚª Á∂
«Í˙Úª ’ØÒ «‘º√∂ ¡≈™ÁΔ ÁØ-ÁØ «’ºÒ∂ ÍÀÒΔ √Δ Â∂ ‘π‰
ÁØÚ∫∂ «Á‘≈ÛΔ-Ó˜Á»Δ ’Á∂ È∂Õ ÁØÚª Á∂ ͺÒ∂ ¿π‘ ÏøÈ≈
ÚΔ È‘ƒ «‘≈ ‹ƒ‘Á∂ «Íº¤∂ ¡º‹ ÚΔ «¬‘ ’«⁄‘Δ ”⁄
Âπ∂ «ÎÁ∂ È∂Õ ‘≈Ò∂ Ó√ª Í≥Â≈ÒΔ¡ª Ú«∑¡ª ÁΔ ¿πÓ
¬∂ ¬∂∫‘ÁΔ Â∂ ’∂√ È∂ ¿πÓØ∫ Í«‘Òª «¬‘˘ Ⱥ«Ï¡ª Á≈
’ ”Â≈ ¬∂, Â∂ Âπ√ƒ ‘π‰∂ √≈‘ ¤º‚Δ ‹ªÁ∂ ‹∂Õ
⁄È‹Δ «√øÿ- Âπ√ƒ ¡À√‡ √‡∂¡ ’Ú≈˙, ÓÀ∫ ’Á≈
‘ª ÍÀ«√¡ª Á≈ «¬ø˜≈ÓÕ (¿∞μ· ’∂ ⁄Ò≈ ‹ªÁ≈ ˛)
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ‘ª Ϙπ◊Ø, Âπ√ƒ ⁄ºÒØ ‘π‰ «‹ºÁ‰
Âπ‘≈‚≈ ’∂√ Ï«‘√ ”Â∂ Òº◊◊ ∂ ≈ «¬ÂÒ≈‘ ’ «Á¡ª◊∂Õ
‹º‹ √≈«‘Ï È∂ ÂΔ’ ¡º◊∂ Í≈ «ÁºÂΔ ¬∂Õ (ÒøÏ≈ ‘≈¿π’≈
ÒÀ∫Á≈ Ϙπ◊ ÷Û∑≈ ‘πøÁ≈ ˛, ‘ºÊ ”⁄ Í’ÛΔ ¯≈¬ΔÒ
Ú∂÷Á≈ ˛, Í∂Ù≈ÈΔ È≈Ò «√ Ó≈Á≈ ˛ Â∂ ⁄Ò≈
‹ªÁ≈ ˛Õ ¡À‚ÚØ’∂‡ √øË» ⁄À∫Ï ”⁄ Á≈÷Ò ‘πøÁ≈ ˛Õ)
¡À‚ÚØ’∂‡ √øË»- «’Ú∂∫ Òº◊∂ ˙ «ÂøȪ Á∂ Í≥‹ ’ÈÕ ‘Ø
√π‰≈˙ ’Δ ‘Ø «˛?
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ¡≈˙ √øË» √≈«‘ÏÕ ÓÀ˘ «¬ÈÎÓ∂ÙÈ
ª «ÓÒ ◊¬Δ √Δ «’ Ó∂Δ «ÚØËΔ Í≈‡Δ Á≈ ’∂√
Âπ√ƒ Ϋۡ≈ ¬∂Õ ÓÀ∫ ¡≈¿π‰≈ √Δ ¿∞μË Âπ‘≈‚∂ ⁄À∫Ï
”⁄, Í ¿π‘ ⁄È‹Δ «√øÿ Ó∂≈ ’Ò≈«¬ø‡ ¡≈
«◊¡≈ Â∂ ÓÀ∫ «Ï˜Δ ‘Ø «◊¡≈Õ
¡À‚ÚØ’∂‡ √øË»- ⁄ÒØ, ÓÀ∫ ¡≈«¬¡≈ «’ Âπ√ƒ ¡≈¬∂ ’Δ
Î’ ÍÀ∫Á≈ ¬∂Õ ‘π‰ ◊ºÒ ’Δ¬∂ ¡≈ͪ ’È Ú≈ÒΔ
ÓπºÁ∂ ÁΔÕ «¬øfi ¬∂ Ó∂∂ ’Ò≈«¬ø‡ ”Â∂ Âπ√ƒ ’≈√ ’∂√ ª
Á‹ ’Ú≈ ¬Δ «ÁºÂ≈ ¬∂Õ ‘π‰ ¡≈ͪ ª «¬º’Ø ÂÒ≈¡
”⁄ ‘Δ «‘‰≈ ¬∂∫Õ ÈΩÓΔÈ∂ÙÈ ÚΔ ºÁ Âπ√ƒ ’Ú≈
«Á˙◊∂ Ó∂∂ ’Ò≈«¬ø‡ Á≈Õ ⁄ÒØ ¿π‘ «‹ºÂ Âπ‘≈˘ ¡‚Úª√
”⁄ ÓπÏ≈’Õ Í ⁄º’ «¬‘ ¡≈ Ï¬Δ «’ ’πÛΔ ÁΔ
ÓÀ‚Δ’Ò «ÍØ‡ ¡≈ ◊¬Δ ¬∂ Â∂ ÏÒ≈Â’≈ ÁΔ ÍπÙ‡Δ
ª ‘Ø¬Δ ’Ø¬Δ È‘ƒÕ
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ‘Ø‰Δ ÚΔ «’ºÊØ∫ √Δ? (ÁØÚ∂∫ «¬º’-Á»√∂
Á∂ ‘ºÊ ”Â∂ Â≈ÒΔ Ó≈ ’∂ ‘º√Á∂ ‘È) ‘π‰ Áº√Ø Ó∂∂
Ò≈«¬’ «’‘ÛΔ √∂Ú≈ Ò≈¬Δ ˛?
¡À‚ÚØ’‡∂ √øË-» Âπ√ƒ «¬‘ ’È≈ ‘ØÚ◊ ∂ ≈ «’ ’∂√ ’Ó˜Ø
È‘ƒ ÍÀ‰ Á∂‰≈Õ ⁄È‹Δ «√øÿ ˘ ª Âπ√ƒ Í≈‡Δ
ω≈ ‘Δ «Ò¡À ’∂√ ”⁄Õ Ï√ ’∂√ ÁΔ Â≈‰Δ «¬øfi
(Ï√≈ B@AE) : 65
¿πÒfi≈¿π‰Δ ¬∂∫ «’ ’Ò≈«¬ø‡ Ì≈Ú∂∫ Ó∂≈ ‘ØÚ∂ Â∂ Ì≈Ú∂∫
Âπ‘≈‚≈ ’∂√ «¬È∑ª ÁΔ¡ª ÍπÙª º’ ⁄ºÒ‰≈ ⁄≈‘ΔÁÀÕ
«¬‘Ø-«‹‘∂ ’∂√ Â∂ «¬‘Ø-«‹‘∂ ’Ò≈«¬ø‡ √Ω÷∂ È‘ƒ «ÓÒÁ∂Õ
‘π‰ ÓÀ∫ ⁄ºÒÁ≈ ‘ªÕ ¡º‹ ÎÀ«ÓÒΔ È≈Ò Ù≈«Í≥◊ Á≈
ÍzØ◊≈Ó Ï‰≈«¬¡≈ ¬∂ Â∂ È≈Ò∂ Âπ‘≈‚Δ Ì‹≈¬Δ ˘
«¬√ ’∂√ ÁΔ ¯Δ√ ÁΔ Í«‘ÒΔ «’Ù ”⁄Ø∫ ‚≈«¬Óø‚
√Àμ‡ ÚΔ ÒÀ ’∂ Á∂‰≈ ˛Õ Âπ√ƒ ’Δ ÍÃØ◊≈Ó Ï‰≈«¬¡≈
˛? (‘º√ ’∂ ‘ºÊ «ÓÒ≈™Á≈ ˛ Â∂ ¿∞μ· ÍÀ∫Á≈ ˛)
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- √≈‚≈ ÚΔ ˛ ÍÒ≈È ’ÍÒ Í≈‡Δ Á≈,
Í Í«‘Òª ¡À√‡ √‡∂¡ Ú≈Ò≈ ’øÓ ’ Ò¬Δ¬∂Õ
˙.’∂. ª «Î «ÓÒÁ∂ ‘ªÕ
(¡À‚ÚØ’‡∂ √øË» ⁄Ò≈ ‹ªÁ≈ ˛ Â∂ ÷øÈ≈ Î≈¬ΔÒª Á∂÷‰ Òº◊Á≈ ˛)
⁄È‹Δ «√øÿ- (Ï∂‘ºÁ Í∂Ù≈ÈΔ «Úº⁄ ⁄À∫Ï ”⁄
Á≈÷Ò ‘πøÁ≈ ˛) ÷øÈ≈ √≈«‘Ï, ¡√ƒ ª ´º‡∂ ◊¬∂Õ
Ì≈Í≈ ‹Δ Í»∂ ‘Ø ◊¬∂ ¡≈Õ ‘π‰ È‘ƒ ÒØÛ «’√∂ ’∂√ ÁΔ
Â∂ È≈ «’√∂ ¡À√‡ √‡∂¡ ¡≈‚ ÁΔÕ
¡À‚ÚØ’∂‡ ÷øÈ≈- ⁄È‹Δ ‹Δ «‘≥Ó È≈ ‘≈ØÕ ¡À√‡
√‡∂¡ ÁΔ ÒØÛ Ì≈Ú∂∫ ˛ Â∂ Ì≈Ú∂∫ È‘ƒ, Í ‘≈¬Δ’Ø‡
Á∂ Ú’ΔÒ ÁΔ ¯Δ√ ª ÌÈΔ ‘Δ ÍÀ‰Δ ¬∂∫ ‹Ø ÓÀ∫
¡≈Í‰Δ ‹∂Ï «Úº⁄Ø∫ Á∂ ¸º«’¡≈ ‘ªÕ ÓÀ˘ ¡¯√Ø√ ˛ «¬√
◊ºÒ Á≈ «’ Âπ‘≈‚∂ Ì≈Í≈ ‹Δ «¬√ ⁄ºÒÁΔ √ª ”ÂØ∫
π÷√ ‘Ø ◊¬∂ ‘È Í ’∂√ ÷ÂÓ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈Õ ’∂√
ª ‹≈Δ ˛ Õ Âπ√ƒ ÚΔ Âª Í≈‡Δ ‘Ø ’∂√ «Úº⁄ Â∂ È≈Ò∂
ÍπºÂ ‘؉ Á∂ È≈Â∂ ¡≈͉∂ Ì≈Í≈ ‹Δ ÁΔ ÓΩ ”Â∂ Òº◊∂
Á≈◊ ˘ Ë؉≈ ÚΔ Âπ‘≈‚≈ Î˜ ωÁ≈ ˛Õ ’ºÒ ÁΔ
«È¿»˜ ˛μ‚ Ò≈¬ΔÈ ÚΔ «¬‘Δ Ï‰∂◊Δ, “◊πø◊Δ ÏØÒΔ
ÈÏ≈Ò◊≈ ÏÒ≈Â’≈ Ó≈ÓÒ∂ ”⁄ ÈÚª ÓØÛ”, «ÁÒ Á≈
ÁΩ≈ ÍÀ‰ È≈Ò √≈Ï’≈ «ÚË≈«¬’ Á≈ Á∂‘ªÂ” Õ ÓÀ∫
‘π‰∂ Î≈ÒØ¡-¡Í Ò¬Δ ÓΔ‚Δ¡≈ ˘ «¬ÂÒ≈‘ ’ «‘≈
‘ªÕ √Ø ’∂√ ÏøÁ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ √ÓfiØ «’ ’∂√ ª ¡º‹
Ùπ» ‘Ø«¬¡≈ ˛ Â∂ «¬‘ ’∂√ ‹≈Δ ‘∂◊≈Õ «Í˙ ”Â∂
Òº◊∂ Á≈◊ ÍπºÂ È≈ Ò≈‘ √’∂ ª ÍØÂ∂ ÚΔ ’Ø«ÙÙ
’Á∂ ‘ÈÕ √πº÷ È≈Ò ºÏ È∂ Âπ‘≈˘ ÍπºÂ ÚΔ Á∂ «ÁºÂ≈
¬∂Õ Âπ‘≈˘ ª Â◊Û∂ ‘Ø ’∂ ’∂√ ÒÛÈ ÁΔ «Â¡≈Δ
’ÈΔ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛Õ
(Í≈Â √«‡ºÒ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È)
(√‡∂‹ ”Â∂ Î≈¬ΔÒª ¸º’Δ Ïπº„∂, ‹Ú≈È Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ Ϻ⁄∂
Í∂Ù≈ÈΔ ÁΔ ‘≈Ò ”⁄ ⁄ºÒÁ∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ)
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«˜øÁ◊Δ ÷≈ Ò¬Δ √≈Δ Ï¬Δ √¯ «Á¡ª ÓΔÒª È∂,
Í»ø‹Δ √Δ ‹Ø ͺÒ∂ ¿π‘ ÷≈ Ò¬Δ Ú’ΔÒª È∂Õ
«ÏȪ ◊ºÒ ÂØ∫ ¡ÀÚ∂∫ È≈ ’Ø¬Δ Ëº’∂ ÷≈Ú∂,
’Ø‡ ’«⁄‘Δ Á∂ ⁄º’ ÂØ∫ ºÏ Ï⁄≈Ú∂Õ
¡º’ ‹ªÁ≈ ˛ Ò≈™Á≈ Ï¬Δ ◊∂Û∂ ”Â∂ ◊∂Û≈,
√≈‘ √ºÂ Óπº’ ‹ªÁ≈ ˛ ¿π√ «Úº⁄ ‘πøÁ≈ «‹‘Û≈Õ
ʺ’ ‘≈ ’∂ Á≈Â∂ ˘ ¿π‘ ¡˜ ◊π˜≈∂,
Á∂ ¤π‡’≈≈ «¬√ ÂØ∫ ÓÀ˘ ‘Δ «Í¡≈∂Õ
(◊Δ Á∂ ÏØÒ ÷ÂÓ ‘؉ ”Â∂ ØÙÈΔ ÓºËÓ ‘؉ Òº◊ÁΔ ˛ Â∂
¡≈Ú≈˜ ¡≈™ÁΔ ˛)
¡≈Ú≈˜- «¬‘ È≈‡’ Í∂Ù ’È Á≈ √≈‚≈ ÓøÂÚ √Δ «’
¡≈Í√Δ ≥«˜Ùª ˘ ÷ÂÓ ’’∂ √Úº¤ Ì≈¬Δ⁄≈∂ ÚºÒ
’ÁÓ ÚË≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ ’Ø‡ ’⁄«‘Δ¡ª «Úº⁄ ÍπÙÂ-
Á-ÍπÙ ’∂√ ⁄ºÒÁ∂ ‹ªÁ∂ ‘È ‹Ø «√Ú≈¬∂ ¡≈«Ê’,
Ó≈È«√’, √Ó≈«‹’ Èπ’√≈È ÂØ∫ ÚºË ’πºfi È‘ƒ «ÁøÁ∂Õ
«˜øÁ◊Δ ˘ ÷»Ï√»ÂΔ È≈Ò ‹Δ ’∂ ¡≈Í√Δ ÚÀ-«ÚØË
«Ó‡≈ ’∂ «ÓÒÚ‰ È≈Ò «Ú’≈√ ÚºÒ ÚºË‰ ÁΔ
’Ø«ÙÙ ‘Δ «¬√ Á≈ «¬º’Ø-«¬æ’ ‘ºÒ ˛, È‘ƒ ª ‘
’ÁÓ ”Â∂ ÏÀ·Δ¡ª ‹Ø’ª ÷»È ⁄»√‰ ÂØ∫ «√Ú≈¬∂ ’πºfi
È‘ƒ ’ÁΔ¡ªÕ
(√Ó≈ÍÂ)
-ÎØÈ: IHADF-G@G@G
’«ÚÂ≈
Ï«ÒÚßÁ «√ßÿ ‹ßÓ±
◊∞Ï «’ßÈΔ ‘ß‚≈¬Δ ¡æ‹ ÚΔ ‘À Ô≈Á ÓÀ鱧 Õ
¡Ω’Ûª ”⁄ «‹ßÁ Òßÿ≈¬Δ ¡æ‹ ÚΔ ‘À Ô≈Á ÓÀȱßÕ
ÍæÒ∂ È‘Δ∫ √Δ Ë∂Ò≈ «ÁÒ Á«¡≈ ‘∞ßÁ≈ √Δ,
⁄∞Ò∂ ”Â∂ ⁄Û∑Δ Ú∂ ’Û∑≈¬Δ ¡æ‹ ÚΔ ‘À Ô≈Á ÓÀ鱧 Õ
√≈∂ «ÓÒ ’∂ «Í¡≈ Á∂ ◊Δ ◊≈¿∞∫Á∂ √Δ,
’ÁΔ È‘Δ∫ √Δ ‘∞ßÁΔ ÒÛ≈¬Δ ¡æ‹ ÚΔ ‘À Ô≈Á ÓÀȱßÕ
ʪ-ʪ Ó«‘¯Òª √‹ÁΔ¡ª √«‘Â’≈ª ÁΔ¡ª,
’Ø¬Δ √∞‰≈Ú∂ ◊ΔÂ, ∞Ï≈¬Δ ¡æ‹ ÚΔ ‘À Ô≈Á ÓÀȱßÕ
„ØÒ Ú‹Á∂ Ìß◊Û∂ ÍÀ∫Á∂ Ó∂Ò∂ «Ú√≈÷Δ ‹ªÁ∂ √Δ,
√Ì È±ß Á∂∫Á∂ √Δ ÚË≈¬Δ ¡æ‹ ÚΔ ‘À Ô≈Á ÓÀȱßÕ
¡ª„Δ ◊∞¡ª„Δ Ï«‘ ’∂ Á∞æ÷-√∞æ÷ Úß‚Á∂ √Δ,
Úæ‹ ‹ªÁ∂ √Δ ≈ Á∂ „≈¬Δ ¡æ‹ ÚΔ ‘À Ô≈Á ÓÀȱßÕ
ÓØÏ≈¬ΔÒ ÈßÏ IDAIFCFEFB
(Ï√≈ B@AE) : 66
√øÿÙ Á∂ ¡◊Ò∂ ÍÛ≈¡

◊πÈ≈Ó «√ßÿ “‚∂≈Ï√Δ” ÁΔ √ÚÀ-‹ΔÚÈΔ -

ÍÃ
∂ È≈ Á≈ √ÃÂ
Ø

¡Ë Í‘≈ÛΔ Êª ≈‰Δ Ï≈ˆ Ï∂√ ’À∫Í √Δ ¡Â∂

‡È’Íπ ÏÁÒΔ ‘Ø ◊¬Δ ‹Ø È∂Í≈Ò ÁΔ √‘ºÁ ’ØÒ
√ΔÕ «¬Ò≈’∂ «Ú⁄ ’¬Δ ’¬Δ ÓΔÒ ¶Ï∂ ‹ø◊Òª «Ú⁄
ÁΔ ¶ÿ ’∂ ‹≈‰≈ ÍÀ∫Á≈ √Δ «‹È∑ª «Ú⁄ ‘≈ÊΔ, Ù∂,
⁄ΔÂ∂ ¡Â∂ ‘Ø ÷»ø÷≈ ‹≈ÈÚ «‘øÁ∂ √ÈÕ ’¬Δ Ú≈
ª ¡«‹‘Δ¡ª ◊ºÒª √π‰ÈΔ¡ª «’ ‘≈ÊΔ È∂ ‹ΔÍ
¿∞Ò‡≈ «ÁºÂΔ ¡Â∂ √Ú≈ª È∂ ◊º‚Δ ¤º‚ ’∂ Áıª
”Â∂ ⁄Û∑ ’∂ ‹≈È Ï⁄≈¬ΔÕ Ù∂ ⁄ΔÂ∂ ◊º‚Δ Á≈ «Íº¤≈
’Á∂Õ ‹∂’ ’Ø¬Δ ¿∞È∑ª Á∂ ’≈Ï» ¡≈ ‹≈Ú∂ ª È∞’√≈È
ÚΔ ’ «ÁøÁ∂ √ÈÕ Í √≈‚∂ √‡≈Î ”Â∂ Ú≈«‘◊π» Á≈
√ÚºÒ≈ ‘ºÊ «‘≈Õ
¡√Δ∫ È◊Ò∂ «˜Ò≈ ÈÀ È ΔÂ≈Ò ◊Ω  «Ó≥ ‡
÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ Î≈Ó «Ú⁄ «‡¿±ÏÚÀμÒ Ò◊≈«¬¡≈ ‹Ø
«’ ÈÓ»È∂ Á≈ √ΔÕ «ÏȪ Í≥Í Ò◊≈¬∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í
F@ ‘˜≈ ◊ÀÒÈ ÍÃÂΔ ÿ≥‡≈ ÂØ∫ ÚΔ «˜¡≈Á≈
Í≈‰Δ «ÁøÁ≈ √ΔÕ «¬‘Ø «‹‘≈ «‡¿±ÏÚÀμÒ ’≈ÙΔÍπ
Á∂ «¬Ò≈’∂ «Ú⁄ «ÏÒ≈√Íπ  ÁΔ √Û’ ”Â∂
Ò◊≈«¬¡≈Õ √≈‚≈ ¿∞√ Ú’Â √≈«¬‡ ’À∫Í Ò≈Ò
’±¬∂ ◊À√‡ ‘≈¿±√ «Ú⁄ Ò◊≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √Δ Âª Ò≈Ò Ìج∂ À√‡ ‘≈¿∞√ Á∂ Í≈√ Ï‘π √Ø‘‰∂ „≈Ï∂
«’ ’Ø¬Δ ‹ø◊ÒΔ ‹≈ÈÚ «’√∂ Á≈ È∞’√≈È È≈ ’ ‘Ø‡Ò √È, √≈‚≈ √‡≈Î ⁄«‘Ò ’ÁÓΔ ’È Ò¬Δ
Á∂Ú∂Õ √Ì Á∂ Ï≈Ò Ïº⁄∂ È≈Ò ‘Δ «‘øÁ∂ √ÈÕ «¬‘ ¿∞Ê∂ ⁄Ò≈ ‹ªÁ≈Õ «¬‘ «¬’Ø «¬’ √Ê≈È √ΔÕ Â∂
˜«‘ΔÒ∂ √ºÍª Á≈ «¬Ò≈’≈ √ΔÕ Á»‹≈ Ï‘π ں‚∂ ÈÙ≈ Í≈‰Δ Á≈ ÚΔ ÍÃÏøË ‘Ø ‹ªÁ≈ √ΔÕ
Úº‚∂ ’≈Ò∂ ø◊ Á∂ «Ïº¤±¡ª ÁΔ ÌÓ≈ √Δ «‹È∑ª ¤∂ ’∞ Ó‘ΔÈ∂ ≈‰Δ Ï≈ˆ Á∂ «¬Ò≈’∂ «Ú⁄ ’øÓ
Á≈ ‚ø«◊¡≈ Í≈‰Δ ÚΔ È‘Δ∫ √Δ Ó≥◊Á≈Õ ‡À∫‡ª ’È Ï≈¡Á AIEH «Ú⁄ ‹ΩÈÍπ (Ô±.ÍΔ.) Ò¬Δ
ÁΔ¡ª ÁΔ¡ª ʺÒ∂ ÚΔ ¡≈ ÚÛÁ∂Õ ÌπºÒ ÌπÒ∂÷∂ √≈‚∂ ’À∫Í ÁΔ ÏÁÒΔ ‘Ø ◊¬ΔÕ ¿∞√ «¬Ò≈’∂ «Ú⁄
‹πºÂΔ¡ª «Ú⁄ ÚΔ ¡≈ Ï«‘øÁ∂Õ ’¬Δ «¬’ Á∂ ª ÒÛ ’øÓ ’ΔÂ≈Õ Í≈‰Δ ÁΔ ÷Ø‹ Ò¬Δ ‹ΩÈÍπ Á∂ «¬Ò≈’∂
ÚΔ ◊¬∂ √ÈÕ ÚÀ√∂ ª ‹ÁØ∫ ‡À∫‡ ÁΔ ÁΔ «¬’º·Δ «Ú⁄ «¬’ Í≈√∂ ‹ø◊Ò Á∂ È∂Û∂ ÓÙΔÈ Òº◊Δ ‘جΔ
’ÈΔ, ’Ø¬Δ È≈ ’Ø¬Δ √ºÍ Â∂ «Ïº¤± ÍÀª È≈Ò √ΔÕ È∂Û∂ ‘Δ ¡≥Ϫ Á∂ Ï≈ˆ «Ú⁄ √≈‚≈ ‡À∫‡ª Ú≈Ò≈
«ÒÂ≈«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ «ÓÒÁ≈Õ √≈‚∂ √≈∂ √‡≈Î ˘ ’À∫Í Òº◊≈ ‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ ¿∞Ê∂ Òº’ÛϺ◊∂ Á≈ «Í≥‚ª
√ı «˜øÁ◊Δ ‹Δ‰ ÁΔ ¡≈Á ÍÀ ◊¬Δ √ΔÕ √≈∂ «Ú⁄ ÏÛ≈ ΩÒ≈-ºÍ≈ √ΔÕ ÒØ’ ÏÛ∂ ÌÀ-ÌΔ «‘øÁ∂
Ú’ª Á≈ ÓÈ ÂØ∫ ÌÀ «Ú√«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ √ÈÕ ¡√Δ∫ ‡À ∫ ‡ª ¡≥ Á  ≈ÂΔ∫ Ó≥ ‹ ∂ ‹Ø Û ’∂
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 67
Óº¤Á≈ÈΔ Ò◊≈ ’∂ √Ω∫Á∂ ª«’ «’Â∂ Ϻ«⁄¡ª ˘
’Ø¬Δ ‹≈ÈÚ È≈ ÍÀ ‹≈Ú∂Õ «¬’ ≈ «¬’ Òº’ÛϺ◊≈
√≈‚∂ ’À∫Í «Ú⁄ «Ó√‡ «¥ÙÈ ’∞Ó≈ ¡ØÛ∂ Á∂
‡À∫‡ «Ú⁄ ¡≈ Ú«Û¡≈Õ ¿∞‘ √πºÂ∂ «Í¡ª ’ØÒØ∫ ¡Ò’≈
Ȫ ÁΔ ÁØ √≈Ò ÁΔ Ïº⁄Δ ÁΔ «¬’ Һ ‹ØÛ∂ ‘ج∂
Ó≥«‹¡ª ÁΔ «Ú⁄Ø∫ Í’Û ’∂ «÷º⁄‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ
’È Òº◊≈Õ «¬√ «÷º⁄-Ë»‘ «Ú⁄ ¿∞È∑ª ÁΔ ¡º÷
÷πºÒ∑ ◊¬ΔÕ Í Òº’ÛϺ◊≈ ÁΩÛÁ∂ ÁΩÛÁ∂ Ϻ⁄Δ ÁΔ
Һ ”Â∂ ˜ıÓ ’ «◊¡≈Õ «¬√ √øÌ≈Ò ’≈È
Ϻ⁄Δ ÁΔ ‹≈È Ï⁄ ◊¬ΔÕ
‹ΩÈÍπ Ô».ÍΔ. ÁΔ Ó»ÒΔ ÏÛΔ ÓÙ‘» ‘ÀÕ ÓÀ∫
¿∞Ê∂ Ï‘π ں‚∂ ¡’≈ ÁΔ Ó»ÒΔ ÚΔ Á∂÷Δ ‹Ø A@
«¬ø⁄ ÓØ‡Δ Â∂ B Îπº‡ ÂØ∫ Úº‚Δ √ΔÕ «¬ø‹ Ò◊Á≈ √Δ
«’ ¿∞ÊØ∫ ÁΔ ˜ÓΔÈ «Ú⁄ ’Ø¬Δ ’≈Ó≈ ‘ÀÕ AIEI
«Ú⁄ ÓÀ∫ Ó˜Á»Δ ÁΔ ÁØ «ÂøÈ ‘˜≈ ÁΔ ’Ó
«¬’º·Δ ’’∂ ÁØ «ÂøÈ Ó‘ΔÈ∂ ÁΔ ¤∞º‡Δ ÒÀ ’∂
‚∂≈Ï√Δ ¡≈͉∂ Úº‚∂ Ì≈ È≈Ò «ÓÒ ’∂ Ó’≈È
ω≈ «Ò¡≈ ‹Ø ¿∞√ √Ó∂∫ Á∂ ÓπÂ≈Ï’ ’Ø·Δ È∞Ó≈
Ï‘π ‘Δ ⁄ø◊≈ «◊«‰¡≈ ‹ªÁ≈ √ΔÕ ÒØ‘≈ Ó’≈È ˘
Ò◊Á≈ ÓÀ∫ ¡≈Í «Â¡≈ ’ΔÂ≈ ¡Â∂ Í≈‰Δ Â∂ ‘Ø
Ò≈Ì ’Ω È∂ ¡≈͉∂ «√ ⁄πº’ ’∂ Ó’≈È Í»≈
’ΔÂ≈Õ √≈‚∂ Í≈√ Ó˜Á»ª ˘ Á∂‰ Ò¬Δ ÍÀ√∂ È‘Δ∫
√ÈÕ ¿∞È∑ª Ú∂«Ò¡ª «Úº⁄ ≈‹ «Ó√ÂΔ ÁΔ ¡º·
ÿ≥‡∂ ÁΔ ⁄≈ πͬ∂ Â∂ Ó˜Á» ÁΔ «¬º’ πͺ¬Δ¡≈
¡º· ¡≈È∂ «Á‘≈ÛΔ ‘Ø«¬¡≈ ’ÁΔ √ΔÕ ⁄È ’Ω
ª ’Á∂ ’Á∂ Ó’≈È Ï‰Á≈ Á∂÷‰ Ò¬Δ Î∂≈ Ó≈ÁΔ
√ΔÕ ¡√Δ∫ ÁØ ‘ ª È∂ ‘º ‚ ÌÈß Ú Δ∫ «Ó‘È ’’∂
Í»  ≈ ’È ÁΔ ’Ø « ÙÙ ’ΔÂΔÕ ÏÛ∂ √ıÂ «ÁÈ
«‘ø Ó Â Â∂ √≈‘√ È≈Ò ◊π ˜ ≈∂ Õ ¤∞ º ‡ Δ Í»  Δ ‘π ø Á ∂
‘Δ ÓÀ ∫ Ó’≈È Á≈ ’ø Ó √Ó∂ ‡ , ‹Ω È Íπ  ‹≈ ‘≈˜Δ
ÒÚ≈¬Δ, Ó∂  Δ ˆÀ  ‘≈˜Δ «Ú⁄ ⁄È ’Ω  È∂
Ó’≈È Á≈ √π ÷ ≈Ò≈ Í≈√≈ ÒÀ ¡≈͉≈ Ï√∂  ≈ ’
«Ò¡≈ Â∂ Âø ◊ Δ Â∞  ÙΔ Ú≈Ò≈ Í≈√≈ √≈‚∂ Ò¬Δ
¤º ‚ «ÁÂ≈Õ «‹√ «Úº ⁄ √Ø ¬ Δ ÁΔ ÚΔ ‹◊∑ ≈ È‘Δ∫
√ΔÕ √Ø ÓÀ ∫ ÁØ √Ø π Í À ¡’≈ÒΔ ÁΔ ÌÀ‰ ˘ Á∂ ’∂
‹◊∑≈ ÒÀ Ò¬ΔÕ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
‹ΩÈÍπ ÂØ∫ ¡√≈Ó
¡√≈Ó Ï≈∂ ÒØ’ª ÁΔ¡ª ’¬Δ Ë≈È≈Úª √ÈÕ
÷≈√ ’ “’≈Ó»Í” ◊Ø‘≈‡Δ «˜Ò∂ Ï≈∂ √π‰Á∂ √È
«’ ¿∞Ê∂ ’≈Ò≈ ‹≈Á» ⁄ÒÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞Ê∂ ÁΔ¡ª ¡Ωª
ı»Ï√» ‘È ‹Ø ÈÚ∂∫ ¡≈¬∂ ÒØ’ª ˘ ¡≈͉∂ ’≈Ó
Ú√ ’ ÒÀ∫ÁΔ¡ª ‘È ¡Â∂ Ï≈¡Á «Ú⁄ ’≈Ò∂ ‹≈Á»
È≈Ò «’√∂ ˘ Ó∂∫„≈, «’√∂ ˘ Ϻ’≈ ω≈ ’∂ ÏøÈ∑
ÒÀ∫ÁΔ¡ª ‘ÈÕ ¡√Δ∫ «‹Ë ÚΔ Â∞∂ Óπ√’≈ ’∂ Â∞∂
‘ª, «¬≈Á∂ ⁄ºÍ» ω≈ ’∂ Â∞∂ ‘ªÕ
AIF@ «Ú⁄ Ó∂Δ ÏÁÒΔ ¡√≈Ó «Ú⁄ ª◊Δ¡ª
Ù«‘ ÁΔ ‘Ø ◊¬ΔÕ ÓÀ∫ ‹≈‰ Ò¬Δ ≈˜Δ √ª ¡Â∂
Ó∂Δ ÿÚ≈ÒΔ È∂ ‹≈‰ Á≈ «ÚØË ’ΔÂ≈Õ ’«‘øÁΔ,
T‘Ø ª ’Ø¬Δ ¡√≈Ó ‹≈‰ Ò¬Δ Ó≥ÈÁ≈ È‘Δ∫,
Â∞√Δ∫ «’Ú∂∫ «Â¡≈ ‘Ø ◊¬∂Õ ¿∞Ê∂ ‹≈‰≈ ·Δ’
È‘Δ∫ÕU Í Ó∂Δ Âª ı«¡ª È≈Ò ÷∂‚‰ ÁΔÕ
¡≈ÁÂ Ï‰Δ ‘Ø¬Δ √ΔÕ ‹Ø ’Ø¬Δ È≈ ’∂ ¿∞√ ˘ ‘ºÊ
«Ú⁄ ÒÀ ÒÀ‰≈Õ È¯∂ È∞’√≈È ÁΔ ’Ø¬Δ ◊ºÒ È‘Δ∫Õ
Ó∂Δ Âª √Ø⁄‰Δ Í«‘Òª ’≥Ó, Á∂Ù ÁΔ ¿∞μÈÂΔ,
ÒØ’ª Á∂ √«Ì¡≈⁄≈ Ï≈∂ ‹≈‰È≈ ¡Â∂ ÏØÒΔ¡ª
«√÷‰≈ √ΔÕ ¡√≈Ó Ï≈∂ ‹Ø √π«‰¡≈ √Δ, ¿∞√ ˘
Íú÷ »Í «Ú⁄ Ú∂÷‰≈ √ΔÕ ÓÀ∫ ¡≈Í‰Δ ÿÚ≈ÒΔ ˘
√≈¯ √≈¯ ¡≈÷ «ÁºÂ≈ «’ ‹∂’ ÈΩ’Δ ’ÈΔ ‘À
ª ¡√≈Ó ˜» ‹≈‰≈ ‘À, È‘Δ∫ ª «Ï√Â≈ ÏøÈ∑Ø
Â∂ ÿ Ò¬Δ «Â¡≈ ‘Ø ‹≈˙Õ ¿∞È∑ª ˘ Ó∂≈ ÎÀ√Ò≈
Ó≥ȉ≈ «Í¡≈Õ ¡Â∂ ÓÀ∫ ¿∞È∑ª ˘ ÿ (ÌÏ≈ «Í≥‚)
¤º‚ ¡√≈Ó «Ú⁄ ª◊Δ¡ª ’À∫Í Íπº‹ ’∂ ‹≈ ‘≈˜Δ
ÒÚ≈¬ΔÕ ¿∞ÊØ∫ ÏØ«ø◊ Ú≈ÒΔ ÓÙΔÈ Á≈ ⁄≈‹ ÒÀ ’∂
E@ ÓΔÒ Á» Ù«‘ Ë’Δ¡≈ ‹ΩÒΔ «Ú÷∂ ’øÓ Ùπ»
’ «ÁºÂ≈Õ «¬Ê∂ ÍÀ∫‚∂ Â∂ ÈÚΔ¡ª ÷Ø‹ª ’È ÁΔ
Ó∂∂ ÓÈ «Ú⁄ Ò≈Ò√≈ «‹‘Δ ‘πøÁΔ √Δ ‹ÁØ∫ Â’ ÓÀ∫
’ È≈ ÒÚª ÓÀ˘ √øÂØ÷ È‘Δ∫ √Δ ‘πøÁ≈Õ «¬‘ Ó∂≈
’∞ÁÂΔ √πÌ≈˙ ‘ÀÕ
√≈≈ «¬Ò≈’≈ ‹ø◊Ò ÷»ø÷≈ ‹≈ÈÚª Á≈ √ΔÕ
’øÓ √≈‚≈ ⁄ΩÚΔ ÿ≥‡∂ ⁄ÒÁ≈ ‘πøÁ≈ √ΔÕ ’À∫Í «’√∂
Ù«‘ Á∂ Í≈√ Ò◊≈ ÒÀ∫Á∂ √ªÕ ÓÀ∫ ≈ ˘ «¬’ ¡ºË≈
«ÁÈ ¤º‚ ’∂ ÓÙΔÈ Á∂ √‡≈¯ ˘, ≈ÂΔ∫ ’øÓ ’Á∂
(Ï√≈ B@AE) : 68
Ú’ª ˘ ⁄Àμ’ ’È≈ ‘πøÁ≈ √ΔÕ «¬’ ≈ ÁΔ ◊ºÒ
‘À «’ ÓÀ∫ «¬’æÒ≈ ‘Δ ‹ΔÍ ÒÀ ’∂ ÁØ Ú‹∂ ⁄ºÒ «Í¡≈Õ
‚≈¬ΔÚ ˘ È≈Ò È≈ «Ò¡≈Õ ‹ΔÍ Ëº’≈ √‡≈‡ √ΔÕ
’øÓ ÁΔ √≈«¬‡ ¤∂ ÓΔÒ ”Â∂ √ΔÕ ‹ø◊Ò Á∂ √Â∂
Ú≈Í√ ¡≈™«Á¡ª ÊØÛ∑Δ «‹‘Δ ÍπÒΔ ÁΔ ⁄Û∑≈¬Δ ’≈È
◊º‚Δ ÏøÁ ‘Ø ◊¬ΔÕ ÏÛΔ «⁄øÂ≈ ‘Ø¬Δ ¡Â∂ √Ø«⁄¡≈
‘π‰ ’Δ Ï‰±øÕ Í Á»‹∂ ÍÒ ‘Δ ÓÈ «Ú⁄ ¡≈«¬¡≈ «’
«‘øÓ ’Δ«Â¡ª √Ì ’∞fi ‘Ø √’Á≈ ‘ÀÕ «Ì¡≈È’
«ÁzÙ √ΔÕ ‹ø◊ÒΔ «¬Ò≈’≈ ‘؉ ’≈È ÏÛΔ¡ª
«Ì¡≈È’ ¡≈Ú≈˜ª ¡≈ ‘Δ¡ª √ÈÕ ’Á∂ «’√∂ ‹≈ÈÚ
ÁΔ ¡Â∂ ’Á∂ «’√∂ ÁΔÕ ’Á∂ «’√∂ Úº‚∂ ‹≈ÈÚ ÁΔ
Ùº’ ¡Â∂ ¡≈Í√ «Ú⁄ ÿπ’‰ ÁΔ, «‹Ú∂∫ Ó∂∂ Ï‘πÂ
È∂Û∂ ‘Ø‰Õ ¿∞ÁØ∫ ÓÀ∫ ÓΩ ˘ Ï‘π È∂Û˙∫ Á∂«÷¡≈ √ΔÕ
’≈ÒΔ ÏØÒΔ ≈ÂÕ Í ÓÀ∫ ¡‚ØÒ √ªÕ ‹ΔÍ ÂØ∫ ¿∞Â
’∂ ˺’≈ Ò◊≈ ’∂ ÓÀ∫ ◊º‚Δ ÍπÒΔ ¿∞Â∂ ¿∞μ⁄Δ Êª ÒÀ
«◊¡≈Õ ÊØÛ∑≈ ˺’≈ Ò≈ ◊º‚Δ «Ú⁄ ÏÀ· √‡≈‡ ’
Ò¬ΔÕ ºÏ Á≈ Ùπ’ ’ΔÂ≈Õ √‘Δ √Ò≈Ó ÿ Íπº‹
«◊¡≈Õ «Î ’Á∂ «¬‘Ø «‹‘≈ ’øÓ È≈ ’È Á≈ ÍÉ
’ «Ò¡≈Õ ¡√≈Ó «Ú⁄ Ó∂∂ È≈Ò √È √ÃΔ Ò÷ÏΔ
«√ø ÿ ‹Ø ¡‹ ’º Ò ∑ ’È≈Ò «Ú÷∂ (Í«‡¡≈Ò≈
«¬ÒÀ’«‡Ã’ Ú’√) «Ï‹ÒΔ Á≈ ’øÓ ’Á∂ ‘È ¡Â∂
√ÃΔ ‹Δ≤. ¡ÀÒ.√«‘◊Ò ‹Ø Ùº’Δ «‹‘≈ «¬È√≈È √ΔÕ
¿∞√ ˘ ¡≈Í‰Δ ÿÚ≈ÒΔ ”Â∂ ÚΔ «ÚÙÚ≈√ È‘Δ∫ √ΔÕ
¡√≈Ó Á≈ Ï‘π √≈≈ «¬Ò≈’≈ Á∂«÷¡≈Õ
Â∂‹Íπ «¬Ò≈’∂ Á∂ Èß◊-ËÛø◊∂ ÒØ’ ÚΔ Á∂÷∂ «‹‘Û∂
‹ø◊Ò Á∂ Áıª Á∂ ͺÂ∂ √Δ Áπ¡≈Ò∂ ÏøÈ∑Á∂ ‹ª
Î∂ ‹≈ÈÚª ÁΔ¡ª ÷ºÒªÕ ¿πÈ∑ª ÁΔ¡ª Ù’Òª
¡‹ΔÏ, º’‰Δ ‘À≈È ’È Ú≈ÒΔ ¡Â∂ ¡º÷ª Ò≈Ò
«¬’ÁÓ ‚≈¿∞ ‰ Δ¡ª Ò◊ÁΔ¡ªÕ ¡√≈Ó «Ú⁄
È≈◊≈ÒÀ∫‚ Á∂ «¬Ò≈’∂ Ï≈∂ ÚΔ ¡º÷Δ∫ Á∂÷Δ Â√ÚΔ
ÏÛΔ ¡‹ΔÏØ-◊ΔÏ √ΔÕ ’∞ºÂ≈ «ÏºÒΔ ¿∞È∑ª Á≈ ÓÈ
Ì≈™Á≈ ÷≈‰≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ ‚ø«‚¡ª È≈Ò ’∞º‡ ’∞º‡ ’∂
Ó≈Á∂ ‘È Â∂ Í∂‡ «Ú⁄Ø∫ √≈Î ’’∂ ⁄≈ÚÒ, ÈÓ’,
«Ó⁄ Â∂ ‘Ø Ó√≈Ò≈ «Ú⁄ Ì ’∂ ’Ø«Ò¡ª ÁΔ ¡º◊
«Ú⁄ ÌπøÈ ’∂ ÏÛΔ √Ú≈ÁΔ «‚٠ω≈ ’∂ ÷ªÁ∂ ‘ÈÕ
«¬√ Â∑ª ‘Δ Úº‚∂ ‹≈ÈÚª ˘ √≈≈ ‡ºÏ «ÓÒ ’∂
√Ø«‡¡ª È≈Ò ’∞º‡ ’∞º‡ ’∂ Ó≈Á∂ ‘ÈÕ ’º⁄Δ Óº¤Δ,
’º¤±, ‚º‚±, ÿØ«◊¡ª Á∂ ’ΔÛ∂, Áıª ¿∞Â∂ ÍΔÒΔ¡ª
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
’ΔÛΔ¡ª (Â÷ΩÛΔ¡ª) Á∂ ¤ºÂ∂, ‚±øÓ‰∂ Á∂ Í¤ºÂ∂,
ÊØÛ≈ «‹‘≈ ÌøÏØÒª Úª◊ ◊Ó ’’∂ ÷≈ ‹≈‰≈
¿∞È∑ª Ò¬Δ ¡≈Ó ◊ºÒ ‘ÀÕ «¬’ Ú≈Δ √≈‚≈ ’À∫Í
Ó≈‹Ï≈ ‡Δ ¡√‡∂‡ Á∂ «Ú⁄ Òº◊≈ ‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ
≈ ˘ Ï≈ª Úº‹∂ ‘؉◊∂, ‹ø◊ÒΔ ‘≈ÊΔ ¿∞Ê∂ ¡≈ ’∂
‡À∫‡ª ÁΔ ÂØÛ-ÎØÛ ’È Òº◊≈Õ √≈∂ √‡≈¯ ˘ ‹≈È
Ï⁄≈¿∞‰ ÁΔ ‘ÎÛ≈-ÁÎÛΔ ÍÀ ◊¬ΔÕ √‡≈Î Á∂ ÓÀ∫Ïª
È∂ ¡º◊ ÁΔ¡ª ÓÙ≈Òª ‹Ò≈ ’∂ Â∂ ‚Ó Ú◊À≈ Á≈
÷Û’≈ ’’∂ ¿∞√ ‹ø◊ÒΔ ‘≈ÊΔ ˘ Ì‹≈«¬¡≈Õ
¡√≈Ó ÂØ∫ ͺ¤ÓΔ Ïø◊≈Ò
¿∞Ë √≈‚≈ Ï∂√ ’À∫Í ‹ΩÈÍπ ÂØ∫ ÏÁÚ≈È
(ͺ¤ÓΔ Ïø◊≈Ò) ¡≈ ⁄πº«’¡≈ √ΔÕ «Î Ó∂Δ ÏÁÒΔ
¡√≈Ó ÂØ∫ ÏÁÚ≈È ‘Ø ◊¬ΔÕ ¿∞Ê∂ ‹≈ ’∂ ÓÀ∫ √ÃΔ
◊πÈ≈Ó «√øÿ «◊ºÒ ÂØ∫ ÓÙΔÈ Á≈ ⁄≈‹ ÒÀ‰≈
√ΔÕ ¿∞È∑ª ÁΔ Âº’Δ ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ ÓÙΔÈ ÙªÂΔ
«È’∂ÂÈ Òº◊Δ ‘Ø¬Δ √ΔÕ «ÏøÁ È≈Ê ‡À◊Ø Á∂
‹ºÁΔ ’√Ï∂ «Ú⁄ «‹√ È∂ ¿∞Ê∂ «¬’ «‡¿±ÏÚÀμÒ
Ò◊≈«¬¡≈ √ΔÕ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡◊Ò≈ ÍÃØ◊≈Ó
«‹Ò≈ «ÓÁÈ≈Íπ ÁºÓ‹» ∂ÒÚ∂ √‡∂ÙÈ Í≈√ («˜Ò≈
‘≈ÚÛ≈) Á≈ √ΔÕ ¡√Δ∫ √Ú∂∂ ‘Δ ‹≈‰ ÁΔ «Â¡≈Δ
’ Ò¬Δ Í √¯ Á» Á≈ ‘؉ ’≈È ’≈¯Δ √Óª
Òº◊ «◊¡≈Õ ≈ ˘ «¬’ ÷πºÒ∑Δ Êª Á∂÷ ‡À∫‡
Ò◊≈ Ò¬∂Õ ¿∞Ê∂ ’ØÒ ‘Δ Í≈‰Δ Á≈ Ì«¡≈ ‘Ø«¬¡≈
È≈Ò≈ Ú◊Á≈ √ΔÕ √Ú∂∂ ¿∞·∂ ª Á∂«÷¡≈ ¿∞‘
ÙÓÙ≈È ÿ≈‡ √Δ «‹Ê∂ Â≈˜≈ ‘Δ ÓπÁ≈ √≈«Û¡≈
‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ Í≈‰Δ Ú◊Á≈ √Δ ‹Ø Ù«‘ «Ú⁄Ø∫ ◊øÁ
Ú◊À≈ √Ó∂‡ ’∂ «Ò¡≈™Á≈ √ΔÕ Í «˜¡≈Á≈ Í≈‰Δ
¡Â∂ Â∂˜ Ú‘≈¡ ’≈È ÍÂ≈ È‘Δ∫ √Δ Òº◊Á≈Õ
¡√Δ∫ ÍΔ‰-÷≈‰ ¡Â∂ È‘≈¿∞‰ Á≈ ÍzÏøË Âª «ÂøÈ
ÿÛ∂ ¿πÍ ʺÒ∂ º÷ ’∂ Íπ≈‰Δ «ÚËΔ ¡È∞√≈
«¬’ «Ú⁄ ’º⁄≈ ’ØÒ≈, Á»‹∂ «Ú⁄ √≈¯ ∂ Í≈ ’∂
Í≈‰Δ √≈¯ ’ ÒÀ∫Á∂Õ Òº’ÛΔ Ú◊À≈ ÁΔ ÊπÛ
Ï⁄Δ-÷π⁄Δ ÙÓÙ≈È Ì»ÓΔ ÂØ∫ ‘Δ Í»Δ ‘Ø ‹ªÁΔÕ
«‹Ú∂∫ ⁄πºÒ∑∂ ”Â∂ Ø‡Δ ‡πº’ ω≈¿∞‰ ¡Â∂ Ϻ«⁄¡ª
Ò¬Δ ÁπºË Ú◊À≈ ◊Ó ’È≈ ‘πøÁ≈ √ΔÕ ¡√Δ∫
’Á∂ ̻ ȑΔ∫ √Δ Á∂«÷¡≈Õ
(Ï√≈ B@AE) : 69
 «¬’ «ÁÈ BD Í◊‰∂ √≈∂ «‚ÚΔ˜È Á∂
√‡≈¯ ÁΔ ÓΔ«‡ø◊ ‘جΔÕ ÓπºÁ≈ √Δ - ¡≈¬Δ.‚Δ.
‘√ÍÂ≈Ò ÏÒΔ¡≈ ÿ‡≈ (’Ò’ºÂ≈) «Ú÷∂ BE@@
Îπº‡ ‚±øÿ≈ «‡¿±ÏÚÀμÒ Ò◊≈¿∞‰ Á≈Õ ‘π‰ Â’
¬Δ.‡Δ.˙. (Ì≈ √’≈) È∂ ¬∂ È ≈ ◊«‘≈
«‡¿±ÏÚÀμÒ «’Ë∂ ÚΔ È‘Δ∫ √Δ Ò◊≈«¬¡≈Õ ÏÛ≈
’«·È ’øÓ √ΔÕ «’√∂ ‚«ºÒ «¬ø⁄≈‹ È∂ «¬‘
’øÓ ’È ÁΔ ‘≈ÓΔ È≈ ÌΔ «’™«’ ’Ø¬Δ ÚΔ
ÏøÁ≈ ÷Â≈ ÓπºÒ ÒÀ ’∂ √’≈ Á≈ ’øÓ ’∂ ª
¿∞√ ˘ Ù≈Ï≈Ù È‘Δ∫, ÏÁÈ≈ÓΔ ‘Δ «ÓÒÁΔ ‘ÀÕ
¡÷≈‰ ‘À, “ÈØ Ú’ ÈØ «Ó√‡∂’”, Í ’øÓ ’«Á¡ª
ª ◊ÒÂΔ¡ª ‘؉ ÁΔ √øÌ≈ÚÈ≈ Ï‰Δ «‘øÁΔ ‘ÀÕ
ÒØ’ √Ω÷≈ ’øÓ ‘Δ Ì≈ÒÁ∂ È∂, ¡Ω÷≈ È‘Δ∫Õ Í ÓÀ∫
‘Ó∂Ù≈ ÔÂÈ ’ΔÂ≈ ‘À «’ ¡Ω÷∂ ¡Â∂ ÷Â∂ Ú≈Ò∂
’øÓ ’È ÁΔ Í¬Δ ¡≈Á È≈ ¤º‚Δ ‹≈Ú∂Õ ÓÀ˘
«¬√ ¡≈Á Á≈ ÚΔ ÷«Ó¡≈˜≈ Ìπ◊‰≈ «Í¡≈Õ
Í«‘Òª Âº’Δ «ÓÒΔ, Î∂ Âº’Δ ÷Ø‘ ’∂ ¡‘πÁ≈
ÿ‡≈ «ÁºÂ≈, Í Î∂ Âº’Δ ‘Ø ◊¬ΔÕ ¯≈«¬Á≈
¡≈ı «Ú⁄ «¬‘ ‘Ø«¬¡≈ «’ ÓÀ˘ «Èº‹Δ ‘ºÊª È≈Ò
’øÓ ’È ÁΔ ÁÒ∂Δ ‘πøÁΔ ◊¬ΔÕ ‘π‰ ÓÀ˘ ¡Ω÷≈
’øÓ ’È Òº«◊¡ª ’Á∂ ÚΔ ’Ø¬Δ ÌÀ¡ ¡Â∂ ÿÏ≈‘‡
È‘Δ∫ ‘πøÁΔÕ ‹∂’ ’Ø¬Δ ⁄Δ˜ ≤ı≈Ï ‘Ø ‹≈Ú∂, ¿∞√
Á≈ ’Ø¬Δ ¡¯√Ø√ È‘Δ∫ ‘πøÁ≈Õ «√¯ «¬’Ø «¬’
«ÈÙ≈È≈ √Δ ’≈ÓÔ≈Ï ‘؉ Á≈, ‹Ø ‘π‰ ÚΔ ‘ÀÕ
«‹Ú∂∫ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘À «’ T‘≈ÙÓ Î«‘ È√ΔÏ
«ÂÈ∑ª ˘ «‹È∑ª «‘øÓ Ô≈ ω≈¬ΔU ÁΔ Â∞’ ˘
√º⁄ √≈«Ï ’ΔÂ≈Õ
AIFA «Ú⁄ ¡≈¬Δ.‚Δ. ‘√ÍÂ≈Ò Á≈ ’øÓ
⁄≈¨ ’ «ÁºÂ≈Õ Ï‘π ‘Δ ’≈ÓÔ≈ÏΔ È≈Ò BE@@
Îπº‡ ÏØ Í»≈ ‘Ø«¬¡≈ «‹√ ’≈È Ó∂∂ √≈∂ √‡≈¯
ÁΔ ⁄ø◊Δ ÍÃ√ø√≈ ‘جΔÕ
Ïø◊≈Ò Á∂ ’¬Δ «¬Ò≈«’¡ª «Ú⁄ ’øÓ ’ΔÂ≈Õ
÷Û◊Íπ («˜Ò≈ «ÓÁÈ≈Íπ) Á∂ Í≈√ «¬’ «Í≥‚ Á∂
’ØÒ ’øÓ ’ ‘∂ √ªÕ ¡√Δ∫ H «¬ø⁄ ÁΔ ‚≈«¬¡≈ Á≈
ÏØ ⁄≈¨ ’ «ÁºÂ≈Õ ‹ÁØ∫ BF@ Îπº‡ ◊«‘≈¬Δ ”Â∂
ÏØ«ø◊ Íπº‹≈ ª ⁄≈ ÂØ∫ ¤∂ «¬ø⁄ º’ ¶Ï∂ Òº’ÛΔ Á∂
‡π’Û∂ ’º‡ ’º‡ ’∂ «⁄º’Û Í≈‰Δ È≈Ò Ï≈‘ ¡≈¿∞‰∂
Ùπ» ‘Ø ◊¬∂ ‹Ø B@ Îπº‡ Â’ ¡≈™Á∂ ‘∂Õ ’Ø¬Δ B@
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
Îπº‡ ÓØ‡Δ Òº’ÛΔ ÁΔ Â«‘ ‘ØÚ∂◊Δ ‹Ø «’√∂ √Ó∂∫ ʺÒ∂
ÁºÏ ◊¬Δ ‘ØÚ∂◊ΔÕ ’∞Á Á∂ ¡√»Ò ÓπÂ≈Ï’ ’جΔ
Ú’Â Í≈ ’∂ «¬‘ ’ØÒ∂ ÁΔ Ù’Ò ÒÀ ÒÚ∂◊ΔÕ
Ïø◊≈Ò Á∂ «¬Ò≈’∂ Á≈ ÏØ«ø◊ Â∂ ‡À√«‡ø◊ ’øÓ
‘Ø ⁄πº«’¡≈ √ΔÕ √≈‚≈ Í»≈ ‚ÚΔ˜È ¿∞‚Δ√≈ √»Ï∂ Ò¬Δ
Ì»ÏÈ∂ÙÚ «Ù· ‘Ø «◊¡≈Õ ÌπÏÈ∂ÙÚ ¿π√ √Ó∂∫
ÈÚΔ∫ ÔØ‹È≈ ÓπÂ≈Ï’ ⁄ø‚Δ◊Û∑ ÁΔ Â∑ª ωÈ≈ Ùπ»
‘Ø «◊¡≈ √ΔÕ √≈‚≈ ’À∫Í ÌπÏÈ∂ÙÚ «Ú⁄ Òº◊≈
‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ √≈∂ ¿∞ÛΔ√≈ √»Ï∂ «Ú⁄ ’øÓ Í≈‰Δ ÷Ø‹
Á≈ ‘Δ √ΔÕ «¬’ √≈«¬‡ Ï√Â≈ √Δ «‹Ê∂ ’øÓ ⁄ºÒ
«‘≈ √ΔÕ √π«øÁ «√øÿ Ï√Â≈ √≈«¬‡ Â∂ Ó∂∂ Í≈√
¡≈ ’∂ ÈΩ’Δ ”Â∂ Òº◊≈Õ ◊π«Á¡≈Ò «√øÿ «◊ºÒ Ó∂∂
È≈Ò ‘Δ ’øÓ ’Á≈ √ΔÕ ¿∞√ ÁΔ ÏÁÒΔ «’√∂ ‘Ø
ÓÙΔÈ ”Â∂ ‘Ø ◊¬ΔÕ ¿∞‘ ¡≈͉≈ √≈Ó≈È ¡≈«¬Ò
ÎΔÒ‚ ‡º’ ”Â∂ º÷ («‹√ Â∂ Í«‘Òª ‘Δ ABU&
HU Á∂ Í≈«¬Í Í»∂ ÒºÁ∂ ‘ج∂ √È) ⁄ºÒ «Í¡≈Õ ¡º◊∂
«¬’ Ú◊Á≈ Á«¡≈ “√ÚÈ ∂÷≈” «’«Â™ Í≈
’È≈ √ΔÕ ◊π«Á¡≈Ò «√øÿ «◊ºÒ «’È≈∂ ”Â∂
‚≈«¬Ú ˘ «¬Ù≈≈ Á∂‰ Ò¬Δ ¿∞Â «◊¡≈ √Δ Í
’ÈΔ ºÏ ÁΔ «’ Á«¡≈ «’È≈∂ ‹ªÁ∂ ‘Δ ‡º’ Á∂
Ï∂’ Î∂Ò∑ ‘Ø ◊¬∂ ¡Â∂ Ì≈Δ √≈Ó≈È ‘؉ ’≈È
‡º’ ‚≈¬ΔÚ √Ó∂ B@ Îπº‡ ◊«‘∂ Í≈‰Δ «Ú⁄
Á∂÷Á∂ ◊’ ‘Ø «◊¡≈Õ ’Ø¬Δ «ÈÙ≈È ¿∞ÍØ∫ Ș
È‘Δ∫ √Δ ¡≈ «‘≈Õ Í≈‰Δ Á≈ ÚΔ ‘Û∑ ‘؉ ’≈È
ÏÛ≈ ˜Ø √ΔÕ ‚≈¬ΔÚ ‹Ø ‡º’ ˘ ⁄Ò≈«¬¡≈
’Á≈ √Δ ¿∞‘ ¡ÈÚ ‘π√ÀÈ Ó«‘’Ó∂ «Ú⁄ ‚«ºÒ-
’Ó-Ó’À«È’ ÁΔ ÈΩ’Δ ”Â∂ √ΔÕ Á«¡≈ «Ú⁄ ‚∞Ϻ «Á¡ª
‘Δ ¿∞√ È∂ ‡º’ Á∂ ’ÀÏÈ «Ú⁄Ø∫ «È’Ò‰ ÁΔ ‹ºÁŒØ ‹«‘Á
Ùπ» ’ «ÁºÂΔÕ ¡≈ıΔ √≈‘ Â’ ‘øÌÒ≈ Ó≈«¡≈
¡Â∂ Ï≈‘ «È’Ò«Á¡ª ‘Δ Ï∂‘ØÙ ‘Ø «◊¡≈Õ «’È≈∂
”Â∂ ¡√Δ∫ ÒØ’ √«ÊÂΔ Â∂ ÷Â∂ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È
Ò¬Δ «Â¡≈ ÷Û∑∂ √ªÕ Á«¡≈ Á∂ Í≈‰Δ «Ú⁄ ‘Û∑∂
‹ªÁ∂ «√ Á∂ Ú≈Ò «Á÷«Á¡ª ‘Δ ¡√Δ∫ ¤≈Òª Ó≈
¿∞√ ˘ Ï∂‘ØÙΔ ÁΔ ‘≈Ò «Ú⁄ Ï≈‘ ’º„ «Ò¡≈¬∂
¡Â∂ ‚≈’‡Δ √‘≈«¬Â≈ «ÁºÂΔÕ ¿∞‘ ·Δ’ ‘≈ÒÂ
«Ú⁄ ‘Ø «◊¡≈Õ
(Íπ√Â’ “Ó∂Δ¡ª ÍÀÛª, Ó∂≈ √Î «Ú⁄Ø∫”)
000
(Ï√≈ B@AE) : 70
 Ò∂Ï ⁄Ω’ ÁΔ Á≈√Â≈È
√π÷«ÚßÁ «√ßÿ «√æ˱
ÓÀ∫ Ò∂Ï ⁄Ω’ ‘ª,
«¬’ √Ø‘‰∂ Ù«‘ Á≈Õ
«Í¤Ò∂ C@-CE √≈Òª ÂØ∫,
Ó∂≈ Ú≈√Â≈ ‘À Â∑ª-Â∑ª Á∂ ÒØ’ª È≈ÒÕ
¿πÁØ∫ ¡≈Ú≈‹≈¬Δ ‘πßÁΔ √Δ ÿæ‡, «ÁÒ ÷ØÒ∑ ’∂ √’≈ È∂ Ó∂∂ ”Â∂ ÍÀ√≈ Ò≈«¬¡≈,
ÓÀ∫ ÚΔ ‘ßÁ
π ≈ √Δ √πÈß √≈ÈÕ ÓÀÈß± √≈∂ Í≈«√˙∫ √ßÚ≈ ’∂ ÈÚª ω≈«¬¡≈Õ
Ó∂∂ ÏÁÈ ”Â∂ ‘≈ ’⁄± ÿ≈‘ Ò◊≈«¬¡≈,
Í Ó∂∂ ¡≈Ò∂ Áπ¡≈Ò∂ ÷Û∑Á∂ Ó˜Á±, ÈÚ∂∫ ÎπæÒ Ï±‡∂ Ò◊≈ ’∂,
ÚË≈¿π∫Á∂ √Δ Ó∂Δ Ù≈ÈÕ ÓÀ鱧 ÁπÒ‘È Úª◊ √‹≈«¬¡≈Õ
¿π‘ Ò≈¿π∫Á∂ √Δ «¬æÊ∂ Ω‰’, ¡⁄≈È’ «¬æ’ «ÁÈ √Ú∂-∂ √Ú∂,∂
Ó∂∂ «Úæ⁄ ÚΔ ¡≈ ‹ªÁΔ ‹≈ÈÕ Íπ«Ò√ È∂ ÓÀÈß± ¡≈ ÿ∂≈ Í≈«¬¡≈Õ
ÚËΔ¡≈ ¶ÿÁΔ √Δ √Ú∂ ÁπÍ«‘, Ó˜Á±ª Èß± ¿πÊØ∫ Ì‹≈«¬¡≈,
«Îæ’Δ «‘ßÁΔ √Δ Ù≈ÓÕ «⁄æ‡Δ¡ª ◊æ‚Δ¡ª Á≈ ’≈¯Ò≈,
ÓÀÈß± ‘Ø ◊¬Δ √Δ ¡Í‰æÂ, «¬È∑ª √≈«¡ª È≈ÒÕ Ó؇∂ «„悪 Ú≈«Ò¡ª Èß± ÒÀ ’∂ ¡≈«¬¡≈,
√Ó∂∫ È∂ Ò¬Δ ’Ú‡, ¿π‘ Ó∂Δ¡ª «√¯Âª ’Á∂ ‘ج∂,
⁄≈∂ Í≈√∂ ‘Ø¬Δ ⁄«‘Ò-Í«‘ÒÕ ΔÏÈ ’æ‡ ’∂ ⁄æÒÁ∂ ω∂Õ
Úæ‚Δ¡ª Úæ‚Δ¡ª «¬Ó≈ª È∂, Í ÓÀÈß± ¡æ‹ ’æπfi ÚΔ ⁄ß◊≈ È≈ Òæ◊≈,
’æ‹ «Ò¡≈ Ó∂≈ ¡≈√-Í≈√Õ Ó∂∂ √≈ÊΔ «¬√ ÷πÙΔ Á∂ ÓΩ’∂, ÓÀÊØ∫ Á± √È,
«Î ¡⁄≈È’ «¬æ’ «ÁÈ, ÓÀ∫ ¡≈͉≈ ÓÈ √Ófi≈«¬¡≈Õ
Ó∂∂ ’±Í «⁄‘∂ Èß± √ßÚ≈È Á≈, ’Ø¬Δ ◊æÒ È‘Δ∫ ’æÒ∑ Èß± ¿π‘ √≈∂,
‘Ø«¬¡≈ ÓÂ≈ Í≈√Õ ¡≈Ó Úª◊ «¬æÊ∂ ‘Δ ¡≈¿π‰◊∂,
Ó∂Δ √πßÁÂ≈ Ú∂÷, ÎπæÒ∂ È‘Δ∫ √Ó≈¿π‰◊∂Õ
ÿøπÓ‰ Òæ◊Δ¡ª ¡Î√ª ÁΔ¡ª Ó؇ ’≈ª, Í Á±‹∂ «ÁÈ √Ú∂∂,
’¬Δ Ó∂Δ «‘æ’ ”Â∂ ÷Û∑ ’Á∂ √Δ «Ú⁄≈ªÕ «¬æ’ ÍπÒ√Δ¡≈ ’≈¯Ò≈,
«¬√ «Óæ‡Δ Á∂ ◊ØÒ ⁄æ’, Î∂ Á◊Û-Á◊Û ’Á≈ ¡≈«¬¡≈,
Èß± √Ó∂‡ «Á˙ ’ «Á˙ √Î≈ ⁄æ‡, Ó˜Á±ª Èß± ¿πÊØ∫ Ì‹≈«¬¡≈Õ
Ò◊≈ «Á˙ ÏæÂΔ¡ªÕ ¡æ‹ ÂØ∫ Ï≈¡Á ’Ø¬Δ Ó˜Á±,
«Î «¬æ’ Ó∂≈ ‘ÓÁÁ ¡Î√ ÏØ«Ò¡≈, È‘Δ∫ ¡≈¬∂◊≈ «¬æÊ∂,
È‘Δ∫-È‘Δ∫ ⁄Ω’ È≈Ò ‘Δ ˛ ¿πÈ∑ª ÎπÓ≈È √π‰≈«¬¡≈Õ
√πßÁÂ≈ Ù«‘ ÁΔ,
¡≈ͪ «¬√ Èß± ÚËΔ¡≈ ω≈Úª◊∂Õ ÓÀ鱧 √ÁÓ≈ Òæ«◊¡≈,
ÁπÒ‘È Úª◊ √‹≈Úª◊∂, Ó∂≈ «√ ⁄’≈«¬¡≈Õ
‘Ø «◊¡≈ ÎÀ√Ò≈ Ó∂Δ ‘Ø∫Á Ï’≈ æ÷‰ Á≈Õ ÓÀ∫ ¿π⁄Δ Á∂‰Δ «⁄Ò≈«¬¡≈,
Ïæ√ «Î ’ßÓ Ùπ± ‘Ø «◊¡≈, Ú∂ ˜≈ÒÓØ∫ È≈ ’«‘ ◊π˜≈ØÕ
Ó∂∂ ’ØÒØ∫ ’±Û≈ ’’‡ ¸æ’‰ Á≈Õ «¬‘ ◊ΔÏ Ï∂Ùæ’ È∂,
Í Ó∂Δ ‘Ø∫Á Á∂ ¡√Ò Ó≈Ò’ È∂Õ
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 71
Ó∂∂ Áæπ÷-√æπ÷ Á∂ √≈ÊΔ È∂ Ó∂∂ Ô≈ È∂, √≈˘ Â∂∂ Ù«‘ ÁΔ
«¬‘ Ó∂Δ ‘Ø∫Á È∂ Ó∂Δ Í«‘⁄≈‰ È∂,
«‹È∑ª È∂ ÁØ ≈‹ª ÁΔ ≈‹Ë≈ÈΔ
’πÒ‹Δ ’Ω ˆ˜Ò
«Úæ⁄ ÓÀÈß± Í«‘⁄≈‰ Áπ¡≈¬Δ, (¡≈√‡ÃÒ
∂ Δ¡≈)
Ò∂Ï ⁄Ω’ ÁΔÕ
π’,Ø √≈˘ Â∂∂ Ù«‘ ÁΔ «¬‘ ≈ ÓȘ» ¬∂Õ
«¬È∑ª Èß± Ì‹≈¿π‰ ÂØ∫ Í«‘Òª, «‹‘ÛΔ ÚΔ ¿∞‘ Á∂Ú∂ √Ω◊≈ ÓȘ» ¬∂Õ
ÓÀÈß± „≈‘ «Á˙Õ «ÁÈ «⁄º‡≈ ‘ØÚ∂ Ì≈Ú∂∫ ‘ØÚ∂ ’≈ÒΔ ≈ Ú∂Õ
Ó∂≈ È≈ÓØ-«ÈÙ≈È «Ó‡≈ «Á˙, ¡√ª ª Í≈ ÒÀ‰Δ Â∂Δ √» ˘ fi≈ Ú∂Õ
«¯’ ’Ø «¬È∑ª Á∂ Ïæ«⁄¡ª Á≈, ÌØÒΔ Ì≈ÒΔ ¡º÷Δ¡ª ÁΔ ÿ≈ ÓȘ» ¬∂Õ
«¬È∑ª Á∂ π˜◊≈ Á≈Õ √≈˘ Â∂∂ Ù«‘ ÁΔ «¬‘ ≈ ÓȘ» ¬∂Õ
«¬È∑ª ÁΔ √≈Δ ¿πÓ, «‹‘ÛΔ ÚΔ ¿∞‘ Á∂Ú∂ √Ω◊≈ ÓȘ» ¬∂Õ
«¬√ Ù«‘ ÁΔ «Óæ‡Δ Â∂
Â≈‘È∂ «Ó‘‰∂ ÒØ’ª Á∂ ÚΔ ¡≈ͪ √π‰ Òª ◊∂Õ
ÍæÊ ¸æ’«Á¡ª ◊π˜ ◊¬ΔÕ
ÍÒ’ª Á∂ È≈Ò √≈∂ ’≥‚∂ ⁄π‰ Òª ◊∂Õ
¡Ω‘ Ï≈±, ̱±, Ú«¡≈Ó≈ ¡Â∂ ¡≈‘ Ù≈Óª,
«¬Ù’ Â≈¬Δ∫ ÒØ’ª ÁΔ «¬‘ Á≈ ÓȘ» ¬∂Õ
Ì ‹Ú≈ÈΔ ÂØ∫ Ó∂∂ √≈ÊΔ È∂Õ
√≈˘ Â∂∂ Ù«‘ ÁΔ «¬‘ ≈ ÓȘ» ¬∂Õ
«¬È∑ª Á≈ ÌÚª ÔØ◊Á≈È ¬∂,
ÓÀÈß± ÓπÛ ‹ΔÚÈ Á≈È Á∂‰ Á≈ «‹‘ÛΔ ÚΔ ¿∞‘ Á∂Ú∂ √Ω◊≈ ÓȘ» ¬∂Õ
ÓÀ∫ «’æÁª Ú∂÷ √’Á≈ ‘ª, «‘‰ Á∂ ±≥ ÏπºÒΔ¡ª Â∂ ¡≈Í‰Δ «Í¡≈√ Ú∂Õ
«¬È∑ª Èß± Áπ÷ΔÕ «‘‰Δ √Á≈ «¬È∑ª Â≈¬Δ∫ ϺÁÒª ÁΔ ¡≈√ Ú∂Õ
Ì≈Ú∂∫ ¡æ‹ ÓÀ∫ «Î ÂØ∫ ‹Ú≈È ‘ª, Ó∂∂ ‘Ø·ª Â≈¬Δ∫ Ï√≈ ÓȘ» ¬∂Õ
÷πÙ‘≈Ò ‘ªÕ √≈˘ Â∂∂ Ù«‘ ÁΔ «¬‘ ≈ ÓȘ» ¬∂Õ
“«’Í≈” ‘Ø ◊¬Δ ¬∂ √’≈ ÁΔÕ «‹‘ÛΔ ÚΔ ¿∞‘ Á∂Ú∂ √Ω◊≈ ÓȘ» ¬∂Õ
Í ¡Î√Ø√, ÂÀ˘ Á∂Úª ËØ÷≈ ÓÀ∫ Ó∂Δ ’Δ Ó‹≈Ò ¬∂Õ
√’≈ª Èß± «¬È√≈Ȫ È≈ÒØ∫ ÚæËÕ Ó∂∂ Ò¬Δ Âª «¬Ù’∂ Á∂ Ó≈‰ Á≈ √Ú≈Ò ¬∂Õ
«ı¡≈Ò ¬∂ ÍæÊª Á≈, ÂÀ˘ ’Δ «¬‘ Ó∂Δ √º⁄Δ Ï≈ ÓȘ» ¬∂Õ
‹Ø Ó˜Á±ª ˘ «¬È∑ª ÁΔ √πßÁÂ≈ ”Â∂, √≈˘ Â∂∂ Ù«‘ ÁΔ «¬‘ ≈ ÓȘ» ¬∂Õ
’¶’ √Ófi ’∂ «¬æÊØ∫ Ì‹≈ ‘∂ È∂Õ «‹‘ÛΔ ÚΔ ¿∞‘ Á∂Ú∂ √Ω◊≈ ÓȘ» ¬∂Õ
«¬‘ ÌπÒ æ ◊¬∂ È∂,
«¬È∑ª Ó˜Á±ª ÁΔ ÏÁΩÒ ¤º‚ª◊Δ ÓÀ∫ «Ú‘Û∂ Ú≈Ò∂ «Ï÷ª ÁΔ ¤ª Ú∂Õ
ÏÀ·∂ ‘Ø Âπ√Δ∫ Ïß◊«Ò¡ª «Úæ⁄Õ Á∂ Á∂ ±≥ “◊˜Ò” Â≈¬Δ∫ «ÁÒ «Ú⁄ ʪ Ú∂Õ
Ú∂ ‘≈’ÓØ «¯’ ’Ø, Â∂Δ ‹Ø ÚΔ ‘ØÚ∂ ÓÀ˘ ‹≈ ÓȘ» ¬∂Õ
«¬È∑ª Á∂ π˜◊≈ Á≈Õ √≈˘ Â∂∂ Ù«‘ ÁΔ «¬‘ ≈ ÓȘ» ¬∂Õ
◊πÏ ÌΔ «˜ßÁ◊Δ Á≈, «‹‘ÛΔ ÚΔ ¿∞‘ Á∂◊≈ √Ω◊≈ ÓȘ» ¬∂
<kuljeetkaurghazal@yahoo.com.au>
«¬È∑ª ÁΔ ؘΔ-Ø‡Δ Á≈, øøø
«¬È∑ª ”Â∂ ’«‘ È≈ ◊π˜≈ØÕ
***
ÎØ È : IDFCE-BHDID
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I (Ï√≈ B@AE) : 72
 «¬æ’ «⁄æ·Δ ËΔ Á∂ Ȫ
‚≈. ‘«ÙßÁ ’Ω, ¡ÀÓ. ‚Δ.,
ÎØÈ Èß: @AGE-BBAFGHC
Ó∂Δ¬∂ «Í¡≈Δ Ïæ⁄Δ¬∂,
„∂ √≈≈ «Í¡≈Õ
‘π‰ 屧 Áæ√ÚΔ∫ Í≈√ ’ ’∂ ¡◊ÒΔ ÍÛ∑≈¬Δ Ò¬Δ
‘Ø√‡Ò ⁄ÒΔ ◊¬Δ ˛∫Õ Â±ß ¡≈˜≈Á ‘Ú≈ «Ú⁄ √≈‘ ÒÀ
‘Δ Ó«‘√±√ ’ ‘Δ ‘ØÚ∫∂ ◊ΔÕ ÓÀ˘ Â∂Δ √‘∂ÒΔ ≈‘Δ∫
ÍÂ≈ Òæ«◊¡≈ «’ 屧 ÓÀ˘ «Í¤ª‘-«÷æ⁄,± Íπ≈‰∂ ˜Ó≈È∂
ÁΔ √ß’ΔÈ √Ø⁄ Ú≈ÒΔ, ‚≈„Δ Óª √ÓfiÁΔ ‘Δ ˛∫Õ
¡æ‹ «¬√∂ Ò¬Δ Â∂∂ È≈Ò ÷πæÒ∑Δ¡ª ◊æÒª ’È ˘
‹Δ¡ ’Á≈ ˛Õ ÓÀ˘ ÚΔ Â∂Δ ¿πÓ «Ú⁄ ¡≈Í‰Δ Óª
Ï≈∂ «¬‘Ø Òæ◊Á≈ ‘πßÁ≈ √Δ «’ ¿π‘ ÓÀ˘ √ß◊Òª «Ú⁄
ÏßÈ∑ ‘Δ ˛Õ Í, ¡‹ ÓÀ˘ ͱΔ Â∑ª √Ófi ¡≈ ¸æ’Δ
˛ «’ ‹∂ ¿π√ ÚæÒØ∫ «ÁæÂΔ ◊¬Δ √∂Ë È≈ ‘πßÁΔ Âª ÓÀ∫
«¬√ Óπ’≈Ó ¿πμÂ∂ ’Á∂ È≈ Íπæ‹ √’ÁΔÕ
Δ «÷ æ ⁄ Â ’ √ΔÓÂ È
Ó≈È
«Í¡≈ «‹√ ÷Ø‘ ’∂ Í≈¿π‰ Á≈ Ȫ
‘ Δ
‘πßÁ≈ Â∂ È≈ ’ π æ fi Ú ≈ Á∂‰ ¡Â∂ ’π Õ
¬ Δ
ÏÒ«’ Á±‹∂ Ò Δ «Í¡≈ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈
√Ò
‘؉ ˘ ‘Δ ¡
Â∂Δ ¡≈˜≈ÁΔ ¿πμÂ∂ Ø’ Ò≈¿π‰ Á≈ È≈ Â∂∂
«ÍÂ≈ Â∂ È≈ ‘Δ Ó∂≈ ’Á∂ ¯À√Ò≈ «‘≈ ˛Õ Â∂∂ ‹ßÓ‰
ÂØ∫ Í«‘Òª ÂØ∫ ‘Δ ÓÀ∫ Â∂Δ ıÀ Óß◊ÁΔ ‘Δ ‘ªÕ æÏ
¡æ◊∂ ’¬Δ Ú≈ ¡Á≈√ª ’ ’∂ ÓÀ∫ ÂÀ˘ Óß«◊¡≈ √Δ
«’ Ó∂∂ ’πæ÷Ø∫ «¬’ «Í¡≈Δ «‹‘Δ ËΔ ˜± ‹ßÓ∂Õ ¬∂√∂
Ò¬Δ Â∂Δ¡ª √Ëª ¿πμÂ∂ ’Ø¬Δ Ø’ Ò≈¿π‰ Á≈ Ó∂≈
Ó’√Á ’Á∂ È‘Δ∫ «‘≈Õ
ÂÀ˘ ¡≈Í‰Δ «˜ßÁ◊Δ Ï≈∂ ÎÀ√Ò≈ ’È Á≈ ͱ≈
‘æ’ ˛Õ Â∂≈ ‘π‰ Â’ Á≈ √≈‚∂ È≈Ò «ÏÂ≈«¬¡≈ √¯
¡√Δ∫ Â∂Δ √Ø⁄ ˘ √∂Ë Á∂‰ Á≈ «‹ßÓ≈ √Ófi ’∂ ¡≈͉≈
Î˜ «ÈÌ≈«¬¡≈ ˛Õ ¿π∫‹ ‘Δ «‹Ú∂∫ Ó≈ÒΔ Ï±‡∂ ÁΔ¡ª
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
Î≈Ò± ‡≈‘‰Δ¡ª Úæ„Á≈ ˛Õ Ó≈ÒΔ ’Á∂ ÚΔ Ï±‡∂ ÁΔ¡ª
‹Û∑ª È‘Δ∫ Úæ„Á≈ ÏÒ«’ ϱ‡∂ ˘ «√æ˪ ¿πª‘ «Ò‹≈¿π‰
¡Â∂ ÷±Ï√±ÂΔ ÚË≈¿π‰ Ò¬Δ ¿π√ ˘ ¤ª◊Á≈, ÏßÈ∑Á≈,
√‘≈≈ «ÁßÁ≈ Â∂ ı≈Á Í≈¿π∫Á≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ
’πfiæ «¬‘Ø «‹‘≈ Î˜ √Ófi«Á¡ª ÂÀ˘ «¬’ ¡≈˜≈Á
«Ú⁄≈ª Ú≈ÒΔ, ¿πμ⁄Δ-√πæ⁄Δ √Ø⁄ ÁΔ Ó≈Ò’, ¡≈ÁÙ
Ïæ⁄Δ Â∂ √Ó≈‹ «Ú⁄ ¿πμ⁄≈ ’æÁ ÒÀ ’∂ Âπ √’‰ Ú≈ÒΔ
ÁÓÁ≈ Ùı√Δ¡Â Ï‰≈¿π‰ ÁΔ Δfi ’≈‰ ’¬Δ
Ú≈ «fiÛ«’¡≈ fiß«Ï¡≈ ÚΔ ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬‘ ’Á∂ ÚΔ
ÁπÙÓ‰Δ √Á’≈ ‹ª «Í¤ª‘-«÷æ⁄± «Ú⁄≈ª √Á’≈ È‘Δ∫
ÏÒ«’ «¬√ Ò¬Δ «’ ÂÀ˘ √Ó≈‹ «Ú⁄ «¬æ˜Â Ó≈‰
«ÓÒ∂ ¡Â∂ Â∂∂ ¡≈͉∂ «’√∂ Ó≈Û∂ ÎÀ√Ò∂ ÒÀ‰ ’≈‰
ÂÀ˘ ’Á∂ ‘Δ‰ Ì≈ÚÈ≈ Á≈ «Ù’≈ È≈ ‘؉≈ ÍÚ∂Õ È≈ ‘Δ
«’√∂ ‘Ø «¬È√≈È ÚæÒ Ú’ÂΔ «÷æ⁄ ‹ª fiπ’≈˙ √Á’≈
‘Δ∫
’Á∂ ͤÂ≈Ú≈ √«‘‰≈ ÍÚ∂ ‹ª ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Ϋ√¡≈
˛,
Ó«‘√±√ ’ ’∂ «’√∂ ¡æ◊∂ ÓÈ Ó≈ ’∂ fiπ’‰≈ ÍÚ∂Õ
Ï≈È
√Ó≈‹ «Ú⁄ «Ú⁄«Á¡ª ¡Â∂ Óª «Í˙ ÁΔ ¤Â
˛
¤≈«¬¡≈ ÂØ∫ Í∑ª ¡≈˜≈Á ‘Ú≈ «Ú⁄ ‘πÒ≈∂ ÒÀ∫«Á¡ª
ÂÀ˘ ’¬Δ Â∑ª Á∂ Óπ«ß ‚¡ª È≈Ò «ÓÒ‰ Á≈ ÓΩ’≈ «ÓÒ∂◊≈Õ
ÏÛΔ Ú≈ ÓÈ «Ú⁄«Ò ÚΔ ‘ØÚ∂◊≈Õ Í, «¬‘Ø √Óª ˛
‹ÁØ∫ «¬’ÁÓ Ú«‘‰ «Ú⁄ Ú«‘ ‹≈‰ È≈ÒØ∫ ¶Ó≈ √Óª
«È̉ Ú≈Ò∂ «ÙÂ∂ ÚæÒ fi≈ Ó≈È ÁΔ ÒØÛ ˛Õ
¡≈͉≈ √Δ «’√∂ ¡æ◊∂ ¡ÍÈ ’È ÁΔ ÒØÛ È‘Δ∫
‘πßÁΔ Â∂ È≈ ‘Δ ¡«‹‘∂ «ÙÂ∂ ¶Ó≈ √Óª «ÈÌÁ∂ ‘È ‹Ø
«√¯ √Δ’ ªÿ ¿πμÂ∂ «‡’∂ ‘Ø‰Õ ‹Ø ÓÈ ˘ «‹æÂ∂,
Â∂Δ √Ø⁄ È≈Ò ‹πÛ ’∂ ⁄æÒ∂, Â∂∂ «¬˜Â Ó≈‰ Ò¬Δ
‚‡ ’∂ ÷ÒØ √’∂, Â∂Δ¡ª ªÿª ˘ È≈ ÁæÏ∂ ¡Â∂ Â∂Δ
«˜ßÁ◊Δ ˘ Ú≈◊ª Í≈ ’∂ È≈ ÏßÈ∑∂, ¿π‘Δ √≈Ê √‘Δ
Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«Í¡≈ «‹√Ó≈ÈΔ «÷æ⁄ Â’ √ΔÓ ȑΔ∫ ‘πßÁ≈
Â∂ È≈ ‘Δ ÷Ø‘ ’∂ Í≈¿π‰ Á≈ Ȫ ˛, ÏÒ«’ Á±‹∂ Ò¬Δ
h
(Ï√≈ B@AE) : 73
’πæfi Ú≈ Á∂‰ ¡Â∂ ’πÏ≈È ‘؉ ˘ ‘Δ ¡√ÒΔ «Í¡≈
Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
¶Ó∂ √Ó∂∫ Â’ ¿π‘Δ «ÙÂ∂ «ÈÌÁ∂ ‘È ‹Ø «¬’
Á±‹∂ ÁΔ¡ª ı≈ÓΔ¡ª ’æ„ ’∂ Á±‹∂ ˘ ÈΔÚª «Ú÷≈¿π‰ ÁΔ
ʪ «¬’ Á±‹∂ ÁΔ¡ª ⁄ß◊Δ¡ª ◊æÒª Ì≈Ò ’∂, ¿πÈ∑ª
È≈Ò √ªfi ◊ß„ ’∂, «¬’ Á±‹∂ ˘ ıπÙ æ÷‰ ÚæÒ
«Ë¡≈È «ÁßÁ∂ ‘؉Õ
ÓÀ∫ Óπß«‚¡ª È≈Ò Â∂Δ ÁØ√ÂΔ ◊ß„‰ Á∂ «ıÒ≈¯
È‘Δ∫ Â∂ È≈ ‘Δ √‘∂ÒΔ¡ª È≈Ò Ù≈Ó ÁΔ¡ª Í≈‡Δ¡ª
«Ú⁄ ‹≈‰ ÂØ∫ Ø’ ‘Δ ‘ªÕ ÓÀ∫ ÂÀ˘ «¬‘ √Ófi≈¿π‰
Á≈ ‹ÂÈ ’ ‘Δ ‘ª «’ «’√∂ ˆÒ ’ÁÓ √Á’≈
ÂÀ˘ ¿πÓ Ì ÁΔ ÈÓØÙΔ È≈ √«‘‰Δ ÍÚ∂Õ ¡≈˜≈ÁΔ
Á≈ «¬‘ ÓÂÒÏ È‘Δ∫ ‘πßÁ≈ «’ «‹√Ó ÁΔ ÷πæÒΔ ÚÂØ∫
‹ª ÈπÓ≈«¬Ù ’ΔÂΔ ‹≈Ú∂Õ
«˜ßÁ◊Δ Á∂ «√÷Ò∂ ÍÛ≈¡ ¿πμÂ∂ Í‘πß⁄‰≈, ¿π‘
ÚΔ ¡≈Á Ó≈‰ È≈Ò Â∂ ¡≈Í‰Δ «Ó‘È È≈Ò, ¡«‹‘≈
√π÷ Ó≈ȉ Á≈ ¡≈ÈßÁ ‘Δ Úæ÷ ‘πßÁ≈ ˛Õ
«Ë¡≈È æ÷Δ∫ «’ «‹Ú∂∫ 屧 ¡≈͉∂ Óª ‹ª «Í˙
Á≈ Ȫ ¡≈͉∂ Ȫ È≈Ò ‹ØÛ ’∂ Ó≈‰ Ó«‘√±√ ’ÁΔ
˛∫, ¿π‘Ø ’πæfi ¡æ◊Ø∫ Â∂∂ Ïæ«⁄¡ª È∂ Â∂∂ «Úæ⁄Ø∫ Ì≈Ò‰≈
˛Õ ¿πÈ∑ª Á≈ ωÁ≈ ‘æ’ È≈ ÷Ø‘ ÒÚΔ∫ «’ Â∂∂ Ïæ⁄∂
Â∂∂ Ȫ «Úæ⁄Ø∫ ¡≈͉∂ «‘æ√∂ Á∂ Ó≈‰ Á≈ «‘ÒΩ≈ È≈ ÒÀ
√’‰Õ ¿πÈ∑ª ˘ ’Á∂ ÚΔ ¡≈Í‰Δ Óª Á∂ «’√∂ ˆÒ Íπæ‡∂
’ÁÓ √Á’≈ «’√∂ ¡æ◊∂ ÈΔÚª È≈ ‘؉≈ ÍÚ∂Õ
¡≈Í‰Δ Óª ˘ «Èæÿ≈ ÁØ√ ÓßÈÁΔ ‘جΔ, ’Á∂ ÚΔ
«˜ßÁ◊Δ Á∂ «’√∂ ¡Ω÷∂ √Ó∂∫ Á∂ ÎÀ√Ò∂ Ú∂Ò∂ Ó∂∂ ’ØÒØ∫
√Ò≈‘ ÒÀ √’ÁΔ ˛∫Õ ÓÀ∫ Â∂∂ Í ’Á∂ È‘Δ∫ ’πÂª◊ΔÕ
«√¯ ¡≈Í‰Δ «˜ßÁ◊Δ Á∂ ‹Ï∂ ÂØ∫ √‘Δ √∂Ë ‘Δ
Á∂Úª◊ΔÕ
«¬’ ◊æÒ Á≈ «Ë¡≈È æ÷Δ∫Õ «¬‘ √Ó≈‹ ÍÛ∑Δ
«Ò÷Δ ¡Ω ÁΔ ÚæË «¬æ˜Â ’Á≈ ˛Õ ‹∂ ¿πμ⁄≈
πÂÏ≈ ‘≈√Ò ’È≈ ˛ ¡Â∂ √Ó≈‹ «Ú⁄ «¬æ˜Â
ÚË≈¿π‰Δ ˛ ª ÍÛ∑≈¬Δ ‘ ‘≈Ò «Ú⁄ ’ÈΔ ÍÀ‰Δ ˛Õ
«√¯≈«Ù È≈Ò Ï‘πÂ∂ ’ßÓ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È, Í
«‹‘Û≈ Ó˜≈ ¡≈Í «Ó‘È ’ ’∂ Óß«˜Ò ‘≈√Ò
’È «Ú⁄ ¡≈¿π∫Á≈ ˛, ¿π√ Á≈ ¡≈ÈßÁ «˜ßÁ◊Δ Ì
«‘ÒΩ∂ «ÁßÁ≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ Â∂Δ ÍÛ∑≈¬Δ Ò¬Δ Â∂Δ Óª
¡≈Í‰Δ √≈Δ ‹Ó∑ª Í±ß‹Δ Ò≈ Á∂Ú∂◊ΔÕ «¬√∂ Ò¬Δ Â±ß
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«¯’ ¤æ‚ ’∂ «√¯ ¡≈Í‰Δ ÍÛ∑≈¬Δ ͱΔ ’È ÚæÒ
«Ë¡≈È Ò≈Õ
«‹ßÈ≈ «˜¡≈Á≈ ÍÛ∑∂∫◊Δ ¿πÈ≈ ‘Δ ÚæË ¯≈«¬Á≈
ÒÚ∂∫◊Δ «’¿π∫«’ ÍÛ∑≈¬Δ Â∂∂ ¡ßÁ ⁄≈ȉ≈ ÍÀÁ≈
’∂◊Δ, «‹√ ≈‘Δ∫ 屧 √≈‚∂ ‹«Ï¡ª ˘ È≈Ò ◊πßÁ
’∂ ‘Ø «Èı ‹≈Ú∂∫◊ΔÕ Â∂Δ √Ø⁄ «Ú’«√ ‘πßÁ∂ √≈
ÓÈ «Úæ⁄Ø∫ Ó≈Û∂ «Ú⁄≈ ¡≈͉∂ ¡≈Í fiÛ ‹≈‰◊∂Õ
ÚËΔ¡≈ √≈«‘ «˜ßÁ◊Δ ˘ «È÷≈ «ÁßÁ≈ ˛Õ
¿π‘ Âπ‘≈‚Δ «˜ßÁ◊Δ «Ú⁄ È∂’Δ-ÏÁΔ, ıπÙΔ-ˆÓΔ,
¿πÂ≈-⁄Û≈˙ ¡≈«Á Á∂ ß◊ ÌÁ≈ ˛ Â∂ «˜ßÁ◊Δ
ÍzÂΔ È˜Δ¡≈ ÏÁÒ‰ «Ú⁄ ÓÁÁ ’Á≈ ˛Õ «¬√∂
Ò¬Δ «√¯ √π‰Δ √π‰≈¬Δ «√æ«÷¡≈ È≈ÒØ∫ ‹∂ ¡≈Í ÍÛ∑
’∂ ¡˜Ó≈ ’∂ Ú∂÷∂∫◊Δ Âª ÂÀ˘ √Ófi ¡≈ ‹≈Ú∂◊Δ «’
«˜ßÁ◊Δ Á≈ «È⁄ØÛ «’ßfi ÍøÈ∂ ÏÁÒÁ≈ ˛ Â∂ √Ø⁄ ‘ª-
Íæ÷Δ Ï‰≈ «ÁßÁ≈ ˛Õ
ÚËΔ¡≈ «˜ßÁ◊Δ ‹Δ¿±‰, ¿πμ⁄≈ πÂÏ≈ ‘≈√Ò
’È Â∂ ¡≈Í‰Δ Í√ßÁ ÁΔ ⁄Δ˜ ıΔÁ √’‰ ÁΔ
˛√Δ¡Â Ï‰≈¿π‰ Ò¬Δ ⁄ß◊Δ ÍÛ∑≈¬Δ Â∂ Î∂ ⁄ß◊Δ
ÈΩ’Δ ÁΔ ÒØÛ ‘πßÁΔ ˛Õ Ó∂Δ¬∂ «Í¡≈Δ¬∂ Ïæ⁄ÛΔ¬∂,
‘π‰ 屧 √≈‚Δ «˜ßÓ∂Ú≈Δ ˛∫ Í «Î «¬‘Δ «˜ßÓ∂Ú≈Δ
± ß ¡æ ◊ Ø ∫ ¡≈͉∂ Ïæ « ⁄¡ª Á∂ Ì«Úæ ÷ Ò¬Δ ÚΔ
«ÈÌ≈¿π‰Δ ˛Õ
ÂÀ˘ ÚËΔ¡≈ ÍÛ∑≈¬Δ ’È Ò¬Δ ’«‘ ’∂ ÓÀ∫ ÂÀ˘
ÚËΔ¡≈ Ú Òæ̉ Ò¬Δ È‘Δ∫ Ëæ’ ‘Δ ÏÒ«’ ±ß
¡≈Í‰Δ ¡≈˜≈Á Â∂ Ïπ¶Á Ùı√Δ¡Â √Á’≈ √Ó≈‹
«Ú⁄ ʪ ω≈ ’∂ «√ ¿πμ⁄≈ ’ ’∂ ‹Δ¡ √’∂∫, «¬‘Ø
Ó∂≈ Ó’√Á ˛Õ
¿π⁄∂Δ ÍÛ∑≈¬Δ ¡Â∂ ¿π√≈± √Ø⁄ Á∂ «Í¤Ø’Û È≈Ò
‹πÛΔ¡ª √Ó≈«‹’ ’Áª ’ΔÓª ‘Δ «’√∂ ˘ ¡◊ª‘Ú˱
ω≈ «ÁßÁΔ¡ª ‘È Â∂ ¡«‹‘∂ «¬È√≈È ‘Δ √Ó≈«‹’
’πΔÂΔ¡ª Á∂ √ß◊Ò ÂØÛÈ Á∂ √ÓæÊ Ï‰Á∂ ‘ÈÕ
Ó≈ÛΔ √ß◊ ÂØ∫ Ï⁄ ’∂ «‘‰ È≈Ò ÓÈ ¡ßÁ
ÙªÂΔ Ï‰Δ «‘ßÁΔ ˛ ‹Ø ¡È∂’ Ó≈È«√’ Â∂ √Δ’
ÏΔÓ≈Δ¡ª ÂØ∫ Ï⁄≈¿π∫ÁΔ ‘ÀÕ
«¬‘ ÚΔ ⁄∂Â∂ æ÷Δ∫ «’ ˆ± ‘Ó∂Ùª «¬È√≈È ˘
‘∂·ª ‚∂◊Á≈ ˛Õ Í«ßÁ∂ «‹ßÈΔ Ó˜Δ ¿πμ⁄Δ ¿π‚≈‰
Ì ¡≈¿π‰, Ú≈Í√ Î∂ ¡≈Ò∑‰∂ «Ú⁄ ‘Δ ÍÂÁ∂ ‘ÈÕ
√Ø ‹Ø √π÷ ¤æ‹± Á∂ ¸Ï≈∂, ¿π‘ È≈ ÏÒı È≈ Ïπı≈∂Õ
(Ï√≈ B@AE) : 74
ÿ Ú√≈¿π‰ ˘ Â‹Δ‘ Á∂‰Δ ˛, ¿π‹≈ÛÈ ˘ È‘Δ∫Õ
ÎÒ ÚΔ ÈΔ«Ú¡ª πæ÷ª ˘ ‘Δ Òæ◊Á∂ ‘ÈÕ «¬√∂ Ò¬Δ
ÿ ¡ßÁÒ∂ «ÙÂ∂ «ÂÛ’‰ ’Á∂ È‘Δ∫ Á∂‰∂ «’¿π∫«’
¿π‘Δ ¡√Ò √π÷ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ Ï‘π √≈∂ ÒØ’ «’√∂ ˘
¡◊ª‘ ÚËÁ∂ Ú∂÷ Ú’ÂΔ ÂΩ ¿πμÂ∂ fiØÒΔ ¸æ’ ω
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª ÂØ∫ Ï⁄‰ ÁΔ ÒØÛ ‘πßÁΔ ˛ Â∂ ¡≈͉Δ
“ÓÀ∫” ˘ ÚΔ Íæ·∂ Í≈¿π‰ ÂØ∫ Ï⁄‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ
√≈‘
ª ¡ √ Δ√ ª Ó∂∂ ¡≈ıΔ
∂Δ¡
⁄∂Â∂ æ÷Δ∫, Ó ‰Δ¡ªÕ «˜ßÁ◊Δ Á∂ ‘
È≈Ò È‘Δ∫
Ó π ’
∂  Δ Ò Ø Û Ó «‘ √±√ ‘ØÚ∂◊Δ,
Δ ÂÀ˘ Ó
¿πμÂ∂ ‹ÁØ∫ Ú æ⁄Ø∫ ‹ª Â≈«¡ª «Úæ⁄Ø∫
«Ú
Ó∂Δ Â√ÚΔ πμÊ∂ ‘≈˜ ‘ØÚª◊Δ....
¿
’∂ Ú∂÷Δ∫, ÓÀ∫
ıπ≈’ Á≈ «Ë¡≈È æ÷‰≈ Ï‘π ˜±Δ ˛,
«’¿π∫«’ ÂßÁπ√ √Δ ‘Δ ÂßÁπ√ «ÁÓ≈◊ ˘
‹ÈÓ «ÁßÁ≈ ˛! «¬√∂ Ò¬Δ Î≈√‡ α‚˜ ’Á∂ ’Á≈¬Δ∫
Ì≈Ú∂∫ ˜± ÷≈, Í «˜¡≈Á≈Â √ßÂπ«Ò ıπ≈’ ‘Δ
ÒÀ∫ÁΔ ‘Δ∫ ª ‹Ø ÏΔÓ≈Δ¡ª ÂØ∫ Ï⁄Δ ‘∂∫ Â∂ ؘ
⁄«‘’ÁΔ Ó«‘’ÁΔ È˜ ¡≈Ú∂∫Õ
«¬’ ˜±Δ √Ò≈‘! ÈÙ≈ ¡æ‹ ’æÒ Ï‘π ¡≈Ó
‘Ø ¸æ«’¡≈ ˛Õ ‘Ø√‡Òª «Ú⁄ ı≈√ ’ ’∂ Ó≈ÛΔ √ß◊Â
«Ú⁄ Ï‘π Ïæ⁄∂ «¬√ ÁΔ Ò Í≈Ò Ï«‘ßÁ∂ ‘ÈÕ ÈÙ∂
«√¯ «˜ßÁ◊Δ ˘ È’ ω≈¿π∫Á∂ ‘È, ‘Ø ’πfiæ È‘Δ∫Õ
«¬√ Ò «Úæ⁄Ø∫ ¡‹ Â’ ’Ø¬Δ ‹‰≈ ’πæfi ‘≈√Ò È‘Δ∫
’ √«’¡≈Õ ÈÙ∂ «Ú⁄ ◊π¡≈¿π‰ ˘ √Ì ’πæfi ˛-
‹Ú≈ÈΔ, ÍÀ√≈, «¬æ˜Â! «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ Î∂ ’πæfi Ú≈Í√
È‘Δ∫ «ÓÒÁ≈Õ ‹∂ «¬√ ÁÒÁÒ «Ú⁄ «¬’ ÚΔ ’ÁÓ
æ«÷¡≈ «◊¡≈ ª Ú≈Í√Δ Á∂ √≈∂ √Â∂ ÏßÁ ‘Ø ‹ªÁ∂
‘ÈÕ «¬√ ¡ÈÓØÒ «˜ßÁ◊Δ ˘ ¬∂È∂ √Ω«÷¡ª ÂÏ≈‘
È‘Δ∫ ‘؉ Á∂‰≈!
Ó∂Δ¬∂ «Í¡≈Δ¬∂ Ïæ⁄Δ¬∂, ÂÀ˘ ◊ØÁ «Ú⁄
«÷‚≈¿π∫«Á¡ª, √π¡≈¿π∫«Á¡ª, ÷π¡≈¿π∫«Á¡ª, Ò≈‚
Ò‚≈¿π∫«Á¡ª ÍÂ≈ ‘Δ È‘Δ∫ Òæ«◊¡≈ ’ÁØ∫ Â∂≈ ¿π‚≈Δ
Ó≈È Á≈ √Óª ¡≈ «◊¡≈ Â∂ 屧 fi‡Í‡ ¿πμ‚ ÚΔ
◊¬Δ! Â∂Δ¡ª «Èæ’Δ¡ª ¯≈’ª, Â∂∂ Ò¬Δ Ïπ‰Δ¡ª
‹π≈Ϫ Â∂ «Èæ’∂ «Èæ’∂ √ÚÀ‡ ÓÀ∫ ¡æ‹ ÚΔ √ªÌ ’∂ æ÷∂
‘ÈÕ Â∂∂ ‹≈‰ Ï≈¡Á ¿πÈ∑ª ˘ ‘æÊ «Ú⁄ ¸æ’ ’∂ «’ßÈΔ
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«’ßÈΔ Ú≈ «Í¡≈ ’ÁΔ ‘ª Â∂ Â∂Δ ÷πÙÏØ √ßπÿÁΔ
‘ªÕ ¿π√∂ ˘ ¡√Δ√ª Á∂ ’∂ Î∂ √ªÌ «ÁßÁΔ ‘ªÕ «¬‘
Â∂Δ¡ª «ÈÙ≈ÈΔ¡ª Â∂∂ Ïæ«⁄¡ª ˘ √πˆ≈ ڋØ∫ √Ω∫Í
«Á¡ª◊ΔÕ Â∂Δ √Ò≈ÓÂΔ ÁΔ ıÏ Ó∂Δ Â∂ Â∂∂ «Í˙
ÁΔ ±‘ ˘ ·ß„ Í‘πß⁄≈ «ÁßÁΔ ˛Õ
⁄∂Â∂ æ÷Δ∫, Ó∂Δ¡ª ¡√Δ√ª Ó∂∂ ¡≈ıΔ √≈‘
È≈Ò È‘Δ∫ Óπ’‰Δ¡ªÕ «˜ßÁ◊Δ Á∂ ‘ ÓØÛ ¿πμÂ∂ ‹ÁØ∫
ÚΔ ÂÀ˘ Ó∂Δ ÒØÛ Ó«‘√±√ ‘ØÚ∂◊Δ, Ó∂Δ Â√ÚΔ «Úæ⁄Ø∫
‹ª Â≈«¡ª «Úæ⁄Ø∫ ÒæÌ ’∂ Ú∂÷Δ∫, ÓÀ∫ ¿πμÊ∂ ‘≈˜
ÓØÛ
‘ØÚª◊Δ Â∂ Â∂∂ «ÁÒ ÁΔ ËÛ’È «Ú⁄ Í‘πß⁄ ‹≈Úª◊ΔÕ
Â∂Δ ‘ ÓπÙ’Ò Á≈ «Óæ·≈ ‹Ú≈Ï Ï‰ª◊ΔÕ
ÒæÌ
Ó∂∂ ÚæÒØ∫ ’ΔÂΔ fi≈Û fißÏ ˘ ÓÈ «Ú⁄ ’ΩÛ Ï‰≈
’∂ ’Á∂ È≈ æ÷Δ∫Õ ¿π‘ «√Î ≈‘ Á√∂≈ √È «’ «’Â∂
Ó∂≈ «Í¡≈ ÁπÒ≈ ÂÀ˘ «Ú◊≈Û È≈ Á∂Ú∂Õ
’πÁ Á≈ ¡√±Ò ˛- √Á≈ È≈ ‘π√È, ‹Ú≈ÈΔ,
Ó≈Í∂, √Á≈ È≈ Ó«‘«ÎÒ Ô≈ªÕ √Ø Ïæ⁄Δ¬∂, ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ È≈
‘Δ Âª 屧 ¡≈͉∂ «Í˙ ÁΔ «˜ßÓ∂Ú≈Δ ¸æ’‰ Á∂ √ÓæÊ
˜± ωΔ∫ «’¿π∫«’ ÍπæÂ ¿πÁØ∫ Â’ ‘Δ Ó≈«Í¡ª Á∂
‘πßÁ∂ ‘È ‹ÁØ∫ Â’ ¿πÈ∑ª ˘ ÍÂÈΔ È‘Δ∫ «ÓÒÁΔ Í
ËΔ ¡≈ıΔ √≈‘ Â’ Ó≈«Í¡ª ÁΔ ÍΔÛ ‹ÁΔ ˛Õ
ÓÀ∫ ¡≈͉∂ Ó≈«Í¡ª ÁΔ √∂Ú≈ ’«Á¡ª Â∂∂ ¡æ◊∂
«Ó√≈Ò Ï‰ ’∂ ÂπΔ ‘ª ˛ Â∂ ¿πÓΔÁ ’ÁΔ ‘ª «’ ±ß
ÚΔ ¡≈͉∂ Ïæ«⁄¡ª ¡æ◊∂ «¬‘Ø «Ó√≈Ò Ï‰∂◊Δ Âª ‹Ø
¿π‘ ÚΔ Â∂∂ Ïπ„∂Í∂ √Ó∂∫ Â∂≈ «¬ß‹ ‘Δ «ı¡≈Ò æ÷‰Õ
æÏ ÂÀ˘ ¶ÏΔ, «√‘ÂÓßÁ Â∂ √¯Ò «˜ßÁ◊Δ ÏıÙ∂
¡Â∂ 屧 ’¬Δ ‘ØȪ Ò¬Δ Ó≈◊ ÁÙ’ ‘Ø «ÈÏÛ∂∫Õ
«¬‘Ø Ó∂Δ ¡√Δ√ ˛Õ Ïπ¶ÁΔ¡ª Ó≈Œ‰ Â∂ ÷πÙ «‘!
¿πμ⁄Δ ¿π‚≈‰ ÌÕ
Â∂Δ «Í¤ª‘ «÷æ⁄± Â∂ ‚≈„Δ Óª ÁΔ «Í¡≈ ÌΔ
‹æÎΔ √Á≈ Â∂∂ È≈Ò ‘Δ ‘∂◊ΔÕ «¬‘ ¿πÓΔÁ ’«Á¡ª
«⁄æ·Δ ÏßÁ ’ÁΔ ‘ª «’ 屧 ¡≈Í‰Δ «˜ßÁ◊Δ Á≈
«’Á≈ «¬√ Â∑ª «ÈÌ≈¬∂∫◊Δ «’ ÍÁ≈ «‚æ◊‰ ÂØ∫
Ï≈¡Á ÚΔ Â∂∂ Ò¬Δ Â≈ÛΔ¡ª Úæ‹ÁΔ¡ª «‘‰◊Δ¡ªÕ
«¬‘Ø ÂΔ’≈ ˛ Óª Á∂ ÁπæË Á≈ ’˜≈ Ò≈‘π‰ Á≈!
Â∂∂ ÓØ‘ ÁΔ Ó≈Δ, Ï≈‘Úª ¡æ‚Δ, Â∂Δ¡ª ≈‘ª
«Ú⁄ ÍÒ’ª «Ú¤≈¬Δ, Â∂∂ ÓæÊ∂ ˘ ¸ßÓ‰ Ò¬Δ ¿π‚Δ’ÁΔ,
Â∂Δ «Í¡≈Δ Óª-
000
h
(Ï√≈ B@AE) : 75
 √ÚÀ’ÊÈ
‘≈ÒΔ Ó∂≈ ‹≈‰ Á≈
Ú∂Ò≈ È‘Δ∫ ‘Ø«¬¡≈
ÍzØ. ‘ÓÁÁÚΔ ÈΩÙ«‘ÚΔ
ÎØÈ: IDFCH-@HFIG

¡æËΔ ≈ Á≈ √Óª, Ó∂Δ ‹≈◊ ÷æπÒ∑ΔÕ ÓÀ∫ Ï≈‘ ’ÁΔ ˛ «¬‘ ËÂΔÕ √≈‚∂ Óπ‚ß ∂ ÚΔ ’Ø¬Δ ÿæ‡ «Ó‘ÈÂΔ
«Ú‘Û∂ «Úæ⁄ «◊¡≈Õ Â≈«¡ª ÁΔ √‹Δ Ï≈≈ «Úæ⁄Ø∫
ÁΔ ‘Ú≈¬Δ ‹‘≈˜ ◊π˜ «‘≈ √ΔÕ ‘Ú≈¬Δ ‹‘≈˜ ÁΔ
◊±‹ß ËÂΔ ˘ ¤±‘ ‘Δ √ΔÕ Íø‹≈Ï ÁΔ Ì±ÓΔ ˘ «Â¡≈◊
«¬æ’ ‘Ø Ï∂π˜◊≈ Íø‹≈ÏΔ Óπß«‚¡ª Á≈ «∫¬æ’ ‘Ø ͱ
‹≈ «‘≈ ‘ØÚ∂◊≈, «’√∂ ∂ÂÒΔ ‹ª Ï¯ΔÒΔ Í≈¬Δ
ËÂΔ ÚæÒÕ Í±Δ Ø‡Δ ÁΔ ÷≈Â Õ
ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ’Ó∂ ¡ßÁ ¡≈ ’∂ ÷ø«‚ √πÍ«È¡ª
Á∂ √ß◊ Ò∂‡ «◊¡≈Õ ÏØfiÒ ÁΩÛ ‹≈Δ ˛Õ «¬√ ÁΩÛ
ÁΔ È≈ ’Ø¬Δ Óß˜Ò ˛, È≈ ’Ø¬Δ «Á√‘æÁ≈ ˛Õ «¬√
ÁΩÛ Á≈ ¡◊Ò≈ Í≈√≈ ¡ßË’≈ «Úæ⁄ ˛Õ «Í¤Ò∂ Í≈√∂
‘ª ‘πß◊≈∂ ÁΔ ¿π‚Δ’ «Úæ⁄ ÏÀ·∂ ‘È, «⁄‘∂ ¿πÁ≈√∂,
«‘≈√∂, È≈ «ÁÒ≈√∂, «√¯ ¸Ó≈√∂Õ Óπæ’ ◊¬∂ √≈∂
‘≈√∂Õ «√¯ ¡Ò≈‰Δ¡ª Óß‹Δ¡ª ¿πμÂ∂ ¡ÈΔ∫Á∂
Ïπæ„∂ «‹√Óª Á∂ Í≈√∂Õ
Íø‹≈Ï ⁄ß◊∂ Óπß«‚¡ª ÂØ∫ ÷≈ÒΔ ‘Ø «‘≈ ˛Õ «Íæ¤∂
«‘ ◊¬Δ¡ª ‘È √«‘ÓΔ¡ª ’πÛΔ¡ª Â∂ «ÏË Ó≈Í∂Õ
Â∂ ÓÁ Ó√ «⁄æ‡∂ ÁØ Í≈¬∂ ‘≈ÊΔ¡ª Á∂ fiπß‚, B@AD
«Úæ⁄ ⁄ß‚Δ◊Û2 Á∂ ÷∂ÂΔ Í≈√ÍØ‡ Á¯Â «Úæ⁄
C.HE Òæ÷ ¡Â∂ Óπæ÷ Á¯Â «Úæ⁄ C.C@ Òæ÷
Í≈√ÍØ‡ ω∂ √ÈÕ ¬∂√∂ Âª ÷∂ÂΔ Á¯Âª Á≈ ‘≈Ò
˛Õ ؘ≈È≈ A@EE Í≈√ÍØ‡ ω ‘∂ ‘ÈÕ ÚΔ˜∂ Ò◊
‘∂ ‘ÈÕ «Íæ¤∂ «‘ ‹≈‰◊∂ «√¯ ÏÁ’≈Δ,
ÏÒ≈Â’≈Δ, Ù≈Ï’≈Δ, ’πÈÏ≈ÍÚΔ, Íπ«Ò√Ù≈‘Δ,
Ëæ’∂Ù≈‘ΔÕ ÁØ ÷πª Ú≈ÒΔ¡ª Ì∂‚ª Á∂ «¬æ‹ÛÕ
«’æË ◊¬∂ √≈¿±, √≈Ï √±Â, ȱ≈ÈΔ,
‹πæ√≈Ë≈Δ Íø‹≈ÏΔ Óπß‚∂Õ Í«‘Òª √≈‚∂ ‘˜≈ª Óπß‚∂
¡«ÂÚ≈Á «È◊Ò «◊¡≈ Â∂ Î∂ √Ó≈«¬Á≈Δ Ú؇
⁄æ’ «Úæ⁄ Î√∂ Íø‹≈ÏΔ Óπß‚∂ È«Ù¡ª È∂ ÍΔ Ò¬∂Õ √≈‚Δ
«¬‘ ËÂΔ ’Ø¬Δ Ó≈ÛΔ È‘Δ∫Õ √ß√≈ «Úæ⁄Ø∫ √Ì ÂØ∫
ÚË ¿πÍ‹≈¿± ËÂΔ ˛ Õ «¬‘ ⁄≈- ⁄≈ Î√Òª ÍÀÁ≈
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
È‘Δ∫ √ÈÕ ÍzØ. ͱÈ «√ßÿ Á∂ «¬‘ ÙÏÁ ’ÁΔ √æ⁄∂
‘πßÁ∂ √È -
Ϫ’∂ ¤ÏΔÒ∂ Íø‹≈Ï «Í¡≈ Á∂ «‘‰ Ú≈Ò∂
Íø‹≈ÏΔ Ó≈Úª Á∂ ÍπæÂ, æ÷‰ È≈ ‹≈È √ßÌ≈Ò «¬‘
‹≈È ˘ Ú≈È≈ «¬‘ ‹≈‰Á∂ Ò‘± ÚΔ‡‰ ÊΔ∫ È≈ ‚È «¬‘
Â∂ ‹ß◊ ÓÀÁ≈È «Úæ⁄ È√‰≈ È≈ ‹≈‰Á∂Õ
‘Δ ÌΔ «¬‘ √≈‚Δ «¬‘ ËÂΔÕ Í‘≈Û ‘ÈÕ
‹ß◊Ò ‘ÈÕ Ú懪 ¿π æ ∂ ⁄Á∂ ÍÙ± ‘ÈÕ ⁄«‘⁄‘≈¿π∫Á∂
Íø¤Δ ‘ÈÕ ÏÁÒ ◊‹Á∂ ‘ÈÕ Ï≈Ù «Ò¡≈¿π∫Á∂ ‘ÈÕ
Íø‹ Ú◊Á∂ Á«¡≈ √È-‘π‰ „≈¬Δ Á«¡≈ «Î’±
«√¡≈√ È∂ ÍΔ Ò¬∂Õ Ú◊ÁΔ¡ª È«‘ª ‘ÈÕ ⁄ªÁÈΔ¡ª
≈ª ‘ÈÕ Â≈«¡ª Ì«¡≈ ¡≈√Ó≈È ˛Õ ⁄Û∑Á≈, ‚πÏæ Á≈
√±‹ ˛Õ √≈≈ √≈Ò ÷πÙ◊Ú≈ ÓΩ√Ó «‘ßÁ≈ ˛Õ
’Ω‰ Ë±Û «◊¡≈ «⁄æ‡Δ¡ª-’≈ÒΔ¡ª ˜«‘ª «¬√
ËÂΔ ¿æπÂ∂Õ «’¿π∫ Ù≈ÏΔ ‘Ø ◊¬∂ √≈‚∂ „≈¬Δ
Á«¡≈? «’æÊ∂ «◊¡≈ √≈≈ ¿πÂÙ≈‘, ¡≈√ Â∂ ¿πÓ≈‘Õ
’ÁΔ «ÈæÿΔ «‘ßÁΔ √Δ-«¬‘ ‘Ú≈, «¬‘ «Î˜≈Õ
«¬È’Ò≈Ï «˜ßÁ≈Ï≈Á Õ «’ÂΔ¡ª Í≈√ ◊Ú≈¿π‰
Ò¬Δ ’πfi ÚΔ È‘Δ∫ √Ú≈¬∂ Ï∂ÛΔ¡ª Â∂ ‘æÊ’ÛΔ¡ª ÂØ∫Õ
‘π‰ ª √Ì ’πfi ◊Ú≈⁄ «◊¡≈ ˛Õ «√Ú≈¬∂ Ï∂ÛΔ¡ª
Â∂ ‘æÊ’ÛΔ¡ª Á∂Õ Ó∂∂ Í≈√ ª ◊Ú≈¿π‰ Ò¬Δ Ï∂ÛΔ¡ª
Â∂ ‘æÊ’ÛΔ¡ª ÚΔ È‘Δ∫Õ Ó∂∂ Í≈√ Ȫ «√¯ ’ÒÓ
˛-‹Ø ͱ≈ ÂØÒÁΔ ˛- √æ⁄ ÏØÒÁΔ ˛Õ ‡≈Úª ‡≈Úª ‘Δ
’Ø¬Δ ‘πß◊≈≈ ¡≈¿π∫Á≈ ˛, Ïπæ„∂ ‘æ‚ ÒÀ ’∂ ÓÀ∫ ’È∂‚≈
«◊¡≈ ñ‘Ø ‘Ú≈ Á∂ ÁØ ÷ø̪ ¿πæÂ∂ √Ú≈Õ ˘‘, ÍπæÂ,
ÍØÂΔ Á≈ «Ó«Ò¡≈ ÓÀ˘ Ï‘π «Í¡≈Õ Í Ó∂≈
«ÁÒ È≈ Òæ◊≈Õ ÒØ⁄Á≈ «‘≈ ÓÀ∫ Ï¯ΔÒΔ¡ª ‘Ú≈Úª
«Úæ⁄ ¡≈Í‰Δ ÏÁ«’√Ó Ӫ-̱ÓΔ ÁΔ «ÈæÿΔ Ï‘≈Õ
ÍØÂΔ ⁄ÒΔ ‹ªÁΔ √Δ √’±ÒÕ ÍπæÂ, ˘‘ ⁄Ò∂ ‹ªÁ∂
√È ’ßÓ ”Â∂Õ «Íæ¤∂ √≈≈ «ÁÈ ÓÀ∫ ÏßÁ ÿ «Úæ⁄
(Ï√≈ B@AE) : 76
«¬’æÒ≈, «‹æÊ∂ Ï≈‘ÒΔ ‘Ú≈ Á≈ ¡ßÁ Á≈÷Ò≈
ÏßÁ √ΔÕ
Íø¤Δ ÏÛΔ «Ó‘È È≈Ò ¡≈Ò∑‰≈ ω≈¿π∫Á∂ ‘ÈÕ
«¬æ’ «¬æ’ ÂΔÒ≈ «¬’æ·≈ ’’∂, ‹ØÛÁ∂ ‘È, ÍØ∫Á∂
‘È, ’æÍÛ∂ ÁΔ¡ª ’Â≈ª ¸◊ ¸◊ «Ò¡≈¿π∫Á∂ ‘ÈÕ
¡≈‘Ò‰≈ √‹≈¿π∫Á∂ ‘ÈÕ
ÓÀ∫ Â∂ ÍzΔÂÓ ’Ω È∂, È≈Ê «Ó√ÂΔ ≈‘Δ∫ «¬’
«¬’ «¬æ‡ ‹ØÛ ’∂, √Δ«Ó߇, √Δ¡≈ Í≈ ’∂, Úæ‚∂ √≈∂
«Ú‘Û∂ «Úæ⁄, «¬æ’ Í≈√∂ ÿ ω≈«¬¡≈Õ ß◊ Ω◊È
’Ú≈«¬¡≈Õ «Ú‘Û∂ «Úæ⁄ ÎπÒ æ ϱ‡∂ Ò◊≈¬∂, Íø¤Δ Íz≈‘π‰∂
ω ’∂ ¡≈¬∂Õ
ÓÀ∫ ¡≈͉∂ Ïæ⁄∂ Í≈Ò∂, ÍÛ∑≈¬∂Õ ’ßÓ ’È ÔØ◊
ω≈¬∂Õ Ù≈ÁΔ¡ª ’ΔÂΔ¡ªÕ Ïæ⁄∂ ؘ◊≈ Á∂ «Íæ¤∂ ÂπÁ∂
Á± ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ «¬’ Ï∂‡≈ Â∂ ˘‘ ’È∂‚≈ √Ê≈Í ‘Ø
◊¬∂Õ ÿ ÷≈ÒΔ ‘Ø «◊¡≈Õ ÓÀ∫ «¬’æÒ≈ «‘ «◊¡≈Õ
Íø¤Δ ¡≈͉∂ ω≈¬∂ ¡≈‘Ò‰∂ «Úæ⁄ ¡ß‚∂ «ÁßÁ∂
‘ÈÕ Ïæ⁄∂ ’æ„Á∂ ‘ÈÕ Ïæ«⁄¡ª ÁΔ¡ª ÷πæÒ∑Δ¡ª ¸ßfiª
«Úæ⁄ ⁄Ø◊≈ Í≈¿π∫Á∂ ‘ÈÕ ¿π‚≈ ‘πß«Á¡ª ‘Δ Ïæ⁄∂ ¿πæ‚
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¡≈Í‰Δ ¡≈Í‰Δ ≈‘∂ ÍÀ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «Íæ¤Ø∫
Íø¤Δ Ïæ«⁄¡ª Á∂ Óª «Í¿π ¿πæ‚ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¡≈‘Ò‰≈
¿πæÊ∂ ‘Δ ¤æ‚ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ÷≈ÒΔÕ
Ïæ⁄∂ ÍÀ ◊¬∂ ؘ◊≈ ÁΔ ≈‘∂Õ ⁄Ò∂ ◊¬∂ Á±Õ
ÓÀ∫ «‘ «◊¡≈ «¬’æÒ≈Õ Úæ‚∂ √≈∂ ÿ «Úæ⁄ ÷≈ÒΔÕ
’≈Ù ÓÀ∫ ÚΔ Íø¤Δ ‘πßÁ≈Õ
ÓÀ∫ √Ø«⁄¡≈, ÓÀ∫ «¬√ ÷≈ÒΔ Ó’≈È «Úæ⁄ ’Δ
’Á≈ ‘ªÕ ÓÀ∫ ÚΔ ¿πμ‚ ‹ªÁ≈ ‘ª Á± ’È∂‚≈Õ ¡≈͉∂
ÍπæÂ, ˘‘, ÍØÂΔ Í≈√Õ ÿ ¤æ‚ ‹≈Úª◊≈, Â≈«Ò¡ª
Á∂ ¡ßÁÕ
¡√Δ∫ «ÁÒ ¤æ‚ ◊¬∂ ‘Ø¬Δ¬∂ ¡«‹‘≈ ÚΔ È‘Δ∫ Ò◊Á≈
ÍÂ≈ È‘Δ∫ Î∂ «’¿π∫ √≈‚≈ «’Â∂ ÚΔ ‹Δ¡ È‘Δ∫ Ò◊Á≈Õ
- ‹√«ÚßÁ
Ó∂∂ ¡ßÁ «¬æ’ ÔπæË ⁄ÒÁ≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ Òæ◊Á≈
˛Õ ¸Î∂∂ ‘È∂Δ fiπÒ ‘Δ ˛Õ «’Ë «◊¡≈ √ßÂØ÷,
√«‘‹, √ÒΔ’≈, √Ï, √ßÂπÒÈÕ Ì≈ «Úæ⁄ ÚΔ‘
Òæ÷ ÒØ’ Îπ‡æ Í≈ʪ ¿πμÂ∂ √Ω∫Á∂ ‘ÈÕ ’ØÛª ÒØ’ fiπ◊
æ Δ¡ª,
fiΩ∫ÍÛΔ¡ª «Úæ⁄ «ÁÈ ≈ ’æ‡Á∂ ‘ÈÕ Ó∂∂ Í≈√ ª
¡≈͉≈ ÿ ˛Õ «Ï÷ ‘ÈÕ ÎπæÒ ‘ÈÕ ÷πÙϱ ˛Õ ÎπæÒ
ͱ∂ ÷∂Û∂ «Úæ⁄ ‘ÈÕ ÷πÙ ‘ÈÕ ÓÀ∫ «’¿π∫ ÷πÙ È‘Δ∫Õ ÓÀ∫
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
‘æ√Á≈ √ª ‘√≈¿π∫Á≈ √ªÕ ‘π‰ «’¿π∫ ÌπæÒ «◊¡≈ ÓÀ∫
‘≈√∂ ÁΔ «÷ÛΔ Ì≈Ù≈Õ
‘∂ Íz«’ÂΔ ÍÚÁ◊≈, Â∂≈ Òæ÷ Òæ÷
Ùπ’Δ¡≈ 屧 ÓÀ˘ √Ì ’πfi «ÁæÂ≈Õ Ó∂Δ ÚËΔ¡≈ «√‘Â
˛Õ ¿πæ⁄≈ ¶Ó≈ ’æÁ ˛Õ ÁßÁ √‘Δ, ͱ∂ Â∂ ÂßÁπ√Â
‘ÈÕ ’ßÈ √‘Δ √Ò≈Ó ‘ÈÕ ¡æ÷ª ·Δ’ ‘ÈÕ ÓÈ √‘Δ
˛Õ «ÁÓ≈◊ ·Δ’ √Ø⁄Á≈ ˛Õ ‘≈˜Ó≈ ·Δ’ ˛Õ Í≈⁄È-
Ù’ÂΔ «√‘ÂÓßÁ ˛Õ Ù±◊ ·Δ’ ‘Ø ‘Δ ‘ÀÕ Òæª
√Δ Á≈ Ì≈ ¸æ’‰ Á∂ ’≈ÏÒ ‘Ø ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ÓÀ˘
«ÚÙÚ≈√ ˛ «’ Ó∂Δ¡ª Òæª ¤∂ÂΔ ‘Δ Í±Δ¡ª «√‘ÂÓßÁ
‘Ø ‹≈‰◊Δ¡ªÕ √Δ Á≈ ͱ≈ √≈Ê Á∂‰◊Δ¡ªÕ ÓÀ∫
ͱΔ Â∑ª «√‘ÂÓßÁ ‘Ø ’∂ Ù«‘ √Ó≈Ò≈ Íª◊≈Õ
√Ó≈◊Óª Â∂ Ù≈ÁΔ¡ª «Úæ⁄ «Ù’ ’ª◊≈Õ Ó∂∂
«Ú⁄≈ ÒØ’Íæ÷Δ ˛Õ «√Î ¿π√≈± ‘Δ Ó∫À «Ò÷Á≈ ‘ª,
«Ò÷ª◊≈Õ ‘∂ ’≈«¬È≈Â Â±ß ⁄ß◊∂ ¡˜Δ˜ ÁØ√ «ÁæÂ∂Õ
¡≈Í‰Δ¡ª Í«Ú≈’ Â∂ ÈΩ’Δ ÁΔ¡ª √ΔÓ≈Úª Í≈√∂
æ÷«Á¡ª Ò÷ÏΔ «√ßÿ ÏÒ≈Ò≈ Ó∂∂ √ÍπæÂ Úª◊
√∂Ú≈ ’Á≈ ˛Õ ‘«‹ßÁÍ≈Ò «√ßÿ ’¬Δ ’ßÓ ¤æ‚ ’∂
Ó∂∂ Í≈√ ¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Ï∂‡Δ ÈÚ√ß◊Δ «Í¡≈ È≈Ò
Ó∂Δ Á∂÷Ì≈Ò ’ÁΔ ˛Õ ÓÀ˘ «ÚÙÚ≈√ ˛ «’ ÓÀ∫ Ï‘πÂ
¤∂ÂΔ ‘Δ ·Δ’ ‘Ø ‹≈Úª◊≈Õ
ÙΔÿ ‘Δ ÓÀ∫ ’ÒÓ ¿π·≈Úª◊≈, «Ò÷ª◊≈Õ Í±∂
«ÁÒ È≈Ò «Ò÷ª◊≈Õ Ó∂Δ ’ÒÓ ‘Δ ÓÀ˘ √ÎÒÂ≈ Á∂
≈‘ ¿πμÂ∂ ÒÀ ‹≈Ú∂◊ΔÕ ’≈«¬È≈ Á∂ «ÚÙ≈Ò ÿ∂∂ «Úæ⁄
Ó∂Δ ÚΔ ‘Ø∫Á ˛Õ Ó∂Δ ÚΔ ¡≈Ú≈˜ ˛Õ ¡Ϫ ÷Ϫ
¡≈Ú≈˜ª «Úæ⁄ √‘Δ Úæ÷Δ ¡≈Ú≈˜ ‘ØÚ∂◊ΔÕ ‹◊ ‘Ø∫Á
Â√ÒΔÓ ‘ØÚª◊ΔÕ
’ÒÓ Ó∂Δ Ù’ÂΔ ˛Õ ÓÀ˘ ¡≈Í‰Δ ’ÒÓ ¿πμÂ∂
ͱ≈ Î÷ ˛Õ ÓÀ∫ «’√∂ È≈ÒØ∫ Ó≈Û≈ È‘Δ∫, ¿±‰≈
È‘Δ∫, ‘Δ‰≈ È‘Δ∫ ‘ª Õ Ó∂∂ «√ ¿πμÂ∂ ¡≈͉≈ ¡√Ó≈È
˛Õ ¡≈Í‰Δ ËπæÍ ˛Õ ؘ ‚≈’ ¡≈¿π∫ÁΔ ˛Õ ÈÚΔ¡ª
ÁØ√ÂΔ¡ª «Ò¡≈¿π∫ÁΔ ˛, Íπ≈‰Δ¡ª ÁØ√ÂΔ¡ª «Úæ⁄
ÈÚª ß◊ ÌÁΔ ˛Õ
‘π‰ ÓÀ∫ ’ÀÒ◊Δ Â∂ Î∂ ⁄ß‚Δ◊Û∑ ÂØ∫ Ú≈Í√ ¡≈
«◊¡≈ ‘ª- ¡≈͉∂ ÿ- ’«ÚÂ≈ ÌÚÈÕ ¡≈͉∂ «Ú‘Û∂
«Úæ⁄ Òæ◊∂ ¡≈Û± Á∂ «Ï÷ ÁΔ ¤ªÚ∂∫ ÏÀ·≈ ‘ªÕ Â÷ÂΔ
Â∂ «⁄æ‡∂ ’≈◊˜ Ó∂∂ Í≈√ ‘ÈÕ ¡≈Û± Á∂ «Ï÷ ¿πμÂ∂
ͱΔ Ï‘≈ ¡≈¬Δ ‘Ø¬Δ ˛Õ ‘˜≈ª ‘Δ ÈΔÒΔ Ì≈¡
(Ï√≈ B@AE) : 77
Ó≈Á∂, «⁄æ‡∂-«⁄æ‡∂, ÈΔÒ∂-ÈΔÒ∂ ÎπÒ æ ª ¿πμÂ∂ «ÂÂÒΔ¡ª
Â∂ Ó˱ Óæ÷Δ¡ª Óß‚Ò≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ◊≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ
’ÀÒ◊Δ ÂØ∫ ‚≈ÒΔ Á≈ ÎØÈ ¡≈«¬¡≈- ‹ÁØ∫ Á∂ Âπ√Δ∫
¬∂Ê∫Ø ◊¬∂ ‘Ø, Òæ’Û Á≈ «¬‘ ¡≈͉≈ ÿ Âπ‘≈˘ Ï‘πÂ
Ô≈Á ’Á≈ ˛Õ ̱Í≈Ò ÂØ∫ Ï∂‡Δ ÈÚ√ß◊Δ Á≈ ÎØÈ
¡≈«¬¡≈ Ë≈ÒΔÚ≈Ò √≈«‘Ï ÁΔ ÓπÏß ¬Δ ÂØ∫ fiΔÒª Á∂
Ù«‘ ̱Í≈Ò ÏÁÒΔ ‘Ø ◊¬Δ ˛Õ ‘π‰ √≈‚∂ Í≈√ «Ú‘Û∂
Ú≈Ò≈ ÷πÒ≈ √’≈Δ ’Ú≈‡ ˛Õ ⁄ß‚Δ◊Û∑ Ú◊≈ ÏßÁ
ÎÒÀ‡ È‘Δ∫Õ √≈‚∂ Í≈√ ¡≈ ‹≈ÚØ, ¬∂Ê∂ ˜± Âπ‘≈‚≈
«ÁÒ Ò◊ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¬∂Ê∂ π÷ æ ÚΔ ‘ÈÕ «⁄ÛΔ¡ª ÚΔ ‘È
Â∂ ¡≈Ò∑‰∂ ÚΔÕ ÓÀ∫ «’‘≈- ¬∂Ê∂ √Ó≈¬∂Á≈Δ ’ßÍÈΔ
Ô±ÈΔ¡È ’≈Ï≈¬Δ‚ ÁΔ ˜«‘ ÚΔ ˛ Â∂ ÿª Â∂ ÓÈπ÷ æ Δ
‘æ‚Δ¡ª Á≈ Úæ‚≈ ÓÒÏ≈ ÚΔ Âª ˛Õ
‘ΩÒΔ-‘ΩÒΔ ‘Ú≈ πÓ’‰ Òæ◊ΔÕ ÎπæÒª ÁΔ¡ª
ÍæÂΔ¡ª Ó∂Δ Â÷ÂΔ ¿æÂ∂ æ÷∂ «⁄æ‡∂ ’≈◊˜ª ¿πæÍ
«‚æ◊‰ Òæ◊Δ¡ªÕ ÓÀ∫ ’ÒÓ ¸æ’ΔÕ ÎπæÒ ÍæÂΔ¡ª ‘ΩÒΔ-
‘ΩÒΔ ¡æ÷ Ï‰È Òæ◊Δ¡ªÕ Ó∂≈ ‘≈ÒΔ ‹≈‰ Á≈ Ú∂Ò≈
È‘Δ∫ ‘Ø«¬¡≈Õ
‘π‰ ÓÀ∫ √‘≈∂∂ ÂØ∫ «ÏȪ ÍÀÁÒ È‘Δ∫ Âπ √’Á≈Õ
¶ÓΔ √À ’È È‘Δ∫ ‹≈ √’Á≈Õ ‘∂ Ì∂ ÷∂ª Á≈
¡≈ÈßÁ È‘Δ∫ Ó≈‰ √’Á≈Õ ‹ÁØ∫ AIFF «Úæ⁄ ¬∂Ê∂
ÈÚª-ÈÚª ¡≈«¬¡≈ √ªÕ ¬∂Ê∂ «√Î ∂ ‘Δ ∂ √ΔÕ
«√Î Ó±ß◊ÎÒΔ ‘πßÁΔ √ΔÕ ‘π‰ «‡¿±ÏÚÀμÒ Òæ◊ ◊¬∂
‘È-fiØÈ≈ ÚΔ ‘πßÁ≈ ˛ Â∂ ’‰’ ÁΔ Î√Ò ÚΔ Ìͱ
‘πßÁΔ ˛Õ Í «’√≈È ‘Ø «˜¡≈Á≈ ’˜≈¬Δ ˛Õ Ì≈Â
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
Á∂ «’√≈Ȫ Á∂ «√ «¬’æÒ∂ ÏÀ∫’ª Á≈ ’˜≈ ‘Δ E@
‘˜≈ ’ØÛ πͬ∂ ÂØ∫ ÚæË ˛Õ
Ì≈ Á≈ ¡ßÈÁ≈Â≈, Íø‹≈Ï Á≈ «’√≈È Á∂Ù
«Úæ⁄ √Ì ÂØ∫ ÚæË ’˜≈¬Δ ˛Õ Íø‹≈Ï Á∂ ÍzÂΔ «’√≈È
Í«Ú≈ Á∂ «√ ÏÀ∫’ª Á≈ C.EB Òæ÷ πͬ∂ Á≈
’˜≈ ˛Õ Ó∂Δ ’ÒÓ È∂ «¬‘ √Ì Áæ√‰≈ ˛Õ «Ò÷‰≈
˛ «’ √≈‚Δ¡ª ¡Á≈Òª «Úæ⁄ ’ØÛª ’∂√ Ï’≈«¬¡≈
«’¿π∫ ‘ÈÕ √≈Òª «Íæ¤Ø∫ ¡Á≈Òª «√Î ÎÀ√Ò∂
’ÁΔ¡ª ‘È - «¬È√≈¯ È‘Δ∫Õ Óπæ’ ◊¬∂ ◊Ú≈‘ª
«ÚπæË ’Ø¬Δ ’≈Ú≈¬Δ È‘Δ∫ ‘πßÁΔ Õ Ì±ÓΔ Ó≈ÎΔ¡≈,
‚æ◊ Ó≈ÎΔ¡≈, ‚≈’‡ Ó≈ÎΔ¡≈, «Èæ‹Δ «√æ«÷¡≈
Ó≈ÎΔ¡≈ Â∂ Úæ‚∂ «ÌzÙ‡ ¡≈◊± ¡Á≈Òª «Úæ⁄ ‹ªÁ∂
‘ÈÕ √‡∂¡ ÒÀ ’∂ √≈Òª Âæ’ ¸æÍ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ «ÈÁØÙ
ÒØ’ ‘Δ ¡Á≈Òª «Úæ⁄ ‹æ‹ª Â∂ Ú’ΔÒª Á∂ ⁄æ’ª
«Úæ⁄ ̇’Á∂ ¿πÓ «ÏÂ≈ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ
¬∂Ê∂ ‹≈ÈÚª Á∂ ‘æ’ ≈÷Ú∂∫ ‘ÈÕ ÓÈπæ÷ª Á∂
¡«Ë’≈ª ÁΔ ’Ø¬Δ ◊ß‡Δ È‘Δ∫Õ √Û’ª ¿πμÂ∂ ‹∂
’Ø¬Δ ¡≈Ú≈≈ ‘Ò’≈ ’πæÂ≈ ‹ª ¡Ú≈≈ ◊ª ˜÷ÓΔ ‘Ø
‹≈Ú∂, Ú≈‘È √Ú≈ ÏßÁ≈ Ó≈«¡≈ ‹≈Ú∂ ª ÚΔ «¬‘
’ÂÒ Á≈ ’∂√ Ó ◊¬∂ ÏßÁ∂ Á∂ È≈Ó Í«Ú≈ ¿πμÂ∂
Á‹ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¡Ú≈≈ ’æπÂ∂ ‹ª ◊ª ¿πμÂ∂
È‘Δ∫Õ Ì≈ ÁΔ ’ΔÏ ¡æËΔ ¿πÍ‹≈¿± ˜ÓΔÈ «ÈæÂ
ÈÚΔ¡ª ω ‘Δ¡ª ◊¿±Ù≈Ò≈Úª È∂ ¡Â∂ ÎÀÒ ‘∂
‚∂«¡ª È∂ ÓæÒ Ò¬Δ ˛Õ Ï≈’Δ ˜ÓΔÈ Ó≈Ò’ «’√≈Ȫ
ÁΔ Ó˜Δ ÂØ∫ «ÏȪ ‘Δ «ÚÁ∂ÙΔ ’ßÍÈΔ¡ª, ’≈ÍØ∂‡
(Ï√≈ B@AE) : 78
‹◊Â, ÚÍ≈’ ÿ≈«‰¡ª Ò¬Δ ‹ÏΔ ◊z«‘‰ ’ΔÂΔ
‹≈ ‘Δ ˛Õ
‡Δ. ÚΔ. ¿πμÂ∂ ÷Ïª Á∂÷‰ ˘, ¡÷Ï≈ª «Úæ⁄
÷Ïª ÍÛ∑È ˘, ‘π‰ Ó∂≈ ‹Δ È‘Δ∫ ’Á≈Õ ÓÈ Ï‘πÂ
¿πÁ≈√ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ؘ ÏÒ≈Â’≈, ¡◊Ú≈‘, ´æ‡ª
÷Ø‘ª, ⁄ØΔ¡ª, ‚≈«’¡ª ¡Â∂ ÿπ‡≈«Ò¡ª, ’πÛΔ¡ª ˘
ÿª Á∂ ¡ßÁ ÷Â≈, √Û’ª ¿πμÂ∂ Ïæ√ª «Úæ⁄ ‹ªÁΔ¡ª
˘ ÚΔ ÷Â≈Õ ÓÀ∫ ÏÛ≈ Áπ÷Δ ‘ªÕ ÌÒ≈ √π÷Δ ¬∂Ê∂ ’Ω‰
˛? ¡ÙªÂ ’Ω‰ È‘Δ∫? ¡≈Ù≈, «È≈Ù≈, ¬Δ÷≈,
«ÿ‰≈, «ÚÚ∂’‘Δ‰Â≈, Â’‘Δ‰ ‚ √≈˘ ‘Ø ’Ó˜Ø
’Δ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
¡Ϫ ÷Ϫ √≈Òª «Íæ¤∫Ø ¡Ϫ, ÷Ϫ, ‹±È
‹≈ÂΔ¡ª «Úæ⁄∫Ø ÁΔ ¶ÿ ’∂, «’Ú∂ «¬‘ ÓÈπ÷ æ Δ ‹≈Ó≈
È√ΔÏ ‘Ø«¬¡≈Õ ◊π± √≈«‘Ï ÎÓ≈¿π∫Á∂ ‘È - “ÁπÒÌ
Á∂‘ Í≈¬Δ Ú‚Ì≈◊Δ.......... Ó≈È√ ‹ÈÓ ÁπÒÌ æ ˛Õ”
‹ΔÚÈ ÏÛ≈ ¤Ø‡≈ ˛Õ «¬‘ ¤Ø‡Δ «˜ßÁ◊Δ «’Â∂ ¡‹≈¬Δ∫
È≈ ◊π˜ ‹≈Ú∂Õ Ú’Â ÿæ‡ ˛ Â∂ ’ßÓ Ï‘π «˜¡≈Á≈Õ
ÁπÏ≈≈ ÓÈπ÷ æ Δ ‹≈Ó≈ Ù≈«¬Á Î∂ ’ÁΔ È≈ «ÓÒ∂Õ
“È≈È’ ‹ÈÓ ¡ÓØÒ’ Í≈«¬˙, «ÏÊ≈ ’≈«‘
◊Ú≈«¬˙” ’πfi ’«Ò¡≈‰’≈Δ, ’πfiæ ÈÚª, ’πfiæ Úæ÷≈,
Ó≈ÈÚ «‘Â≈«¬ÙΔ, «Íæ¤Ø∫ Ô≈Á ÷‰ÔØ◊ ’ßÓ ’’∂,
«¬√ √ß√≈ «Úæ⁄Ø∫ ’±⁄ ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ ‹ΔÚÈ ÁΔ
«ÚÒæ÷‰ ‘Ø∫Á ‘ØÚ∂Õ ¡‰‘Ø∫Á≈ Ï∂¡Ê ‹ΔÚÈ È≈ ‘ØÚ∂Õ
’È∂‚≈ ‹≈ ’∂ ÓÀ∫ √Ø«⁄¡≈, ÓÀ∫ ¬∂Ê∂ ’πæfi «ÚÙ∂Ù
È‘Δ∫ ’ «‘≈Õ ÓÀ˘ Ú≈Í√ ¡≈͉∂ ÿ √Ó≈Ò≈
‹≈‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ ÓÀ∫ ’«ÚÂ≈ ÌÚÈ Ú≈Í√ ¡≈ «◊¡≈Õ
¡≈͉≈ ÿ ‘Δ ÓÀ˘ ¡≈͉≈ È‘Δ∫ √Δ Òæ◊ «‘≈Õ
ÂÈ‘≈¬Δ Â∂ ¿πÁ≈√Δ ÿ∂≈-ÿæÂΔ ÏÀ·Δ √ΔÕ ÓÀ∫ √Ø«⁄¡≈
’Ø¬Δ Ó∂∂ È∂Û∂ ‘∂Õ Ú∂Ò∂ ’πÚ∂Ò∂ Ó∂Δ Ï≈ √π‰∂Õ ÓÀ∫ ’جΔ
ÈÚΔ∫ Ï≈ ’‘ªÕ ÓÀ˘ ¡À√≈ Ó≈‘ΩÒ «ÓÒ∂Õ Á± Âæ’,
Á± È∂Û∂ ÁΔ¡ª «ÙÂ∂Á≈Δ¡ª «Úæ⁄ «È◊∑≈ ÿπßÓ≈¬ΔÕ
«’√∂ È∂ Ó∂∂ È≈Ò ¡æ÷ È≈ «ÓÒ≈¬ΔÕ ÂÈ÷≈‘ ¿πμÂ∂
’Ø¬Δ ÏßÁ≈ æ÷‰ Ï≈∂ √Ø«⁄¡≈Õ ’¬Δ Ïß«Á¡ª Ï≈∂
ÍÂ≈ Òæ◊≈ Í ’Ø¬Δ ÏßÁ≈ È≈ «Ó«Ò¡≈Õ Ïß «√ßÿ ؘ
≈ Ó∂∂ Í≈√ ¡≈ ’∂ È‘Δ∫ √Δ «‘ √’Á≈Õ Ò÷ÏΔ
Á≈ ¡Í‰≈ Í«Ú≈ √ΔÕ Í«Ú≈ √Ó∂ «’√∂ ÏßÁ∂ ˘
¡≈͉∂ Í≈√ È‘Δ∫ √ª æ÷ √’Á≈Õ Ï‘π ӫ‘ß◊≈
ÍÀ∫Á≈ √ΔÕ Ó∂Δ Âª ÍÀÈÙÈ ÚΔ ’Ø¬Δ È‘Δ∫ √ΔÕ ’È∂‚≈
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
«Úæ⁄ «‘ßÁ∂ Ó∂≈ ÍπæÂ, ˘‘ Ï‘π «⁄ß √ÈÕ ¿π‘
Ï‘π ÓπÙ’Ò √Ê≈Í ¡≈͉≈ ’ßÓ’≈ ¤æ‚ ’∂ Ó∂∂
Í≈√ È‘Δ∫ √È ¡≈ √’Á∂Õ ÓÀ∫ ¿π‘Ȫ Í≈√ ’È∂‚≈ ‹≈
’∂ «Óæ·Δ ’ÀÁ «Úæ⁄ È‘Δ∫ √ª «‘ √’Á≈Õ «ÏȪ √‘≈∂
ÂØ∫ «¬’æÒ≈ «‘ √’‰ ÁΔ ÚΔ ‘π‰ Ó∂Δ ¿πÓ È‘Δ∫
√Δ ‘ΔÕ ≈Â∂ Ï≈Â∂ ‘Δ È‘Δ∫, «ÁÈ∂ ÚΔ «’√∂ Ú∂Ò∂ ÚΔ
ÓÀ˘ «’√∂ ÁΔ √‘≈«¬Â≈ ÚΔ ÒØÛ ÍÀ √’ÁΔ √ΔÕ ‘≈ÒΔ
Ó∂≈ ‹≈‰ Á≈ Ú∂Ò≈ È‘Δ∫ ‘Ø«¬¡≈Õ
Ó≈È«√’ Â∂ √Δ’ ”Â∂ ¿πÁ≈√ «¬’æÒ∂ÍÈ Á∂
«¬Ò≈‹ Ò¬Δ ÓÀ∫ ¤Ø‡∂ ‚≈’‡ª ÂØ∫ ÒÀ ’∂, ⁄ß‚Δ◊Û∑ Á∂
ÓÀ‚Δ’Ò ’≈Ò‹ ‘√ÍÂ≈Ò Á∂ Ó≈È«√’ «¬Ò≈‹ª Á∂
‚≈’‡ ˛μ‚ Í≈√ «◊¡≈Õ √Ò≈‘ Ò¬Δ, ÁÚ≈¬∫Δ¡ª
Ò¬Δ¡ªÕ ÁÚ≈¬Δ¡ª ÷≈ËΔ¡ªÕ Í ’Ø¬Δ ÁÚ≈¬Δ ÓÈπæ÷Δ
√≈Ê Ï‰ ’∂ È≈ ¡≈¬ΔÕ Á± È≈ ‘Ø Ó∂Δ ÂÈ‘≈¬ΔÕ
¡ÈΔ∫Á∂ ÌΔ √Ú∂ ‘πßÁΔ √ΔÕ Ù≈Ó ‘؉ «Úæ⁄
Ï‘π Á∂ Òæ◊ ‹ªÁΔ √ΔÕ ≈ Ó∂∂ √ß◊ ‹≈◊ÁΔ
«‘ßÁΔ √ΔÕ È≈ ÓÀ∫ √Ω∫Á≈ √ª-È≈ ≈ √Ω∫ÁΔ √ΔÕ «¬æ’
≈ ÓÀ∫ ¡æËΔ ≈ÂΔ∫ ¿π«·¡≈Õ «¬’ «Ì¡≈È’ √πÍÈ≈
¡≈ «‘≈ √ΔÕ ÓÀ∫ «‡¿±Ï ‹◊≈¬ΔÕ ’ÒÓ ÎÛΔÕ «¬’
÷ÂÈ≈’ «⁄æ·Δ «Ò÷‰ ÏÀ·≈Õ «¬æ’ «ÏË Ó≈¬Δ ‘æÊ
¡æ‚Δ Ó∂∂ √≈‘Ó‰∂ ÷ÛΔ √Δ- ¡æÒ≈ ’∂ È≈Ó Í...Õ
¡æ√Δ √≈Ò≈ ≈Ó Ó±ÂΔ √≈«¬’Ò Ë±¬Δ ‹≈ «‘≈
√ΔÕ fi≈Û± Û’∂ Ú∂⁄ «‘≈ √ΔÕ ‘ÎÂ∂ Á√ «ÁȪ Ï≈¡Á
¿π‘ Ó∂∂ ÿ Ò≈◊∂ ‘Ø’≈ «ÁßÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ ¶ÿÁ≈ √ΔÕ
fi≈Û± ÒÀ ÒÚØÕ ◊ßÁ◊Δ ‘±ßfi ÒÚØÕ ÓÀ∫ ¡’√ ≈Ó
Ó±ÂΔ Í≈√Ø fi≈Û± ÷ΔÁ «Ò¡≈ ’Á≈ ¡ªÕ Í Á±
ÎÀÒΔ ‘Ø¬Δ Í«Ú≈Ú≈ÁΔ, «Î’≈Ú≈ÁΔ, Úæ„Δ÷Ø
◊ßÁ◊Δ Ó∂∂ ÿ ÚæÒ ÚË ‘Δ √ΔÕ ◊π± √≈«‘Ï
ÎÓ≈¿π∫Á∂ ‘È- ’«Ò’≈ÂΔ ≈‹∂ ’≈√≈¬Δ ËÓ Íø÷
’« ¿π‚«¡≈ - ≈‹∂ ÙΔ∫‘ Óπ’æÁÓ ’πæÂ∂..... ÒÌπ
Í≈Íπ Á𫬠≈‹≈ Ó‘Â≈....Õ ÒØÌ, Ò≈Ò⁄, «ÙÚÂ,
√Ú≈Ê Á≈ ◊πß‚≈, Í«Ú≈-ÍπÒ√ ≈‹ √ΔÕ Î‡∂ ‘≈Ò
«¬’ ¡Ω «¬æ’ Ïæ⁄∂ ˘ ’πæ¤Û ⁄æπ’Δ Â∂ Á±‹∂ Ïæ⁄∂ ÁΔ
¿π∫◊Ò ÎÛΔ Ì Ú◊ÁΔ È«‘ «Úæ⁄ ¤≈Ò Ó≈È ‘Δ
Òæ◊Δ √Δ, «’ ¿π√ È∂ Ïæ⁄∂ Ú≈Ò≈ ‘æÊ «Í¤ª‘ ˘ «÷æ«⁄¡≈Õ
¡Ω ȫ‘ Á∂ ’ß„∂ ¿πμÂ∂ «‚æ◊ ͬΔÕ Ó∂Δ ‹≈◊ÁΔ
‘Ø¬Δ ‹≈◊ ÷πæÒ∑ ◊¬Δ Õ ÓÀ∫ ¡≈Í‰Δ «⁄æ·Δ Á≈ «√Ò∂÷
«Ò«÷¡≈-‘≈ÒΔ Ó∂≈ ‹≈‰ Á≈ Ú∂Ò≈ È‘Δ∫ ‘Ø«¬¡≈Õ
(Ï√≈ B@AE) : 79
 Ìπæ÷∂ ’πæ«Â¡ª ÁΔ¡ª ¡≈Ú≈˜ª, ≈ Á≈ √æÈ≈‡≈
Ìß◊ ’ ‘Δ¡ª √ÈÕ «‡¿±Ï ‹◊ ‘Δ √ΔÕ ⁄≈Í≈¬Δ
¿πμÂ∂ ¡æË Ò∂«‡¡≈ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ √Δ ˘ «È‘≈ «‘≈
√ªÕ ’πÁ È∂ ’À√Δ ÏΔ’ ÈΔfi È≈Ò ÿ«Û¡≈ √Δ
ÓÈπæ÷Δ √Δ , ‘æÊ ÍÀ, ¡æ÷ª, ÒæÂªÕ √À∫’Û∂ ÓΔÒ
¶ÓΔ¡ª Ò‘± È≈ÛΔ¡ª, ËÛ’Á≈ ‘Ø«¬¡≈ «ÁÒÕ «ÈæÂ
ÎÀ√Ò∂ ’Á≈ «ÁÓ≈◊Õ √Δ Á∂ ¡ßÁ ‘Δ √Í∂¡
Í≈‡√, È≈ÛΔ¡ª Â∂ Í懪 Á≈ Ó≈√Õ ‹Δ¿±∫Á≈ ‹≈◊Á≈
ÓÈæπ÷Δ ’ß«Í¿±‡, ’πÁ Á≈ ¡ÁÌπ ¡‹±Ï≈ ÓÈπæ÷Δ
√ΔÕ ¬∂ÈΔ «√¡≈‰Í Â∂ Ï≈Δ’ ’≈Δ◊Δ ≈‘Δ∫
ω≈¬Δ ÓÈπæ÷Δ ÓÙΔÈÕ ‹∂ «¬æ’ ¡ß◊ ÚΔ ’櫇¡≈ ‹≈Ú∂
ª ¿π√ Á≈ ÿ≈‡≈ ’ÁΔ Í±≈ È‘Δ∫ ‘Ø √’Á≈Õ «’¿π∫
’Ø¬Δ ÏÏ≈Á ’∂ «¬‘ √≈‘ ÒÀ∫ÁΔ ÓÙΔÈÕ «’¿π∫ ’جΔ
’≈«¬È≈ ÁΔ Ò≈‹Ú≈Ï ÿ≈Û È≈Ò «÷ÒÚ≈Û ’∂Õ
ÓÈ Â±ß ‹Ø«Â √±Í ‘À∫, ¡≈͉≈ Ó±Ò Í¤≈‰Õ
Ó∂∂ ’Ó∂ ÁΔ √≈‘Ó‰Δ ÁΔÚ≈ È≈Ò «¬’ Úæ‚Δ
Â√ÚΔ Òæ◊Δ ‘Ø¬Δ ˛Õ ÒØ‘ ÍπÙ, √Ïß√Á≈ÈΔ Ó‘ª
È≈«¬’ √zΔ ◊π± ◊Ø«ÏßÁ «√ßÿ ‹Δ ÁΔÕ Á±√Δ ’ßË È≈Ò
Òæ◊Δ ˛ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ È≈«¬’ ÒÀ«ÈÈ ÁΔ Â√ÚΔÕ ‘π‰
ÍΔ‡˜Ï◊ Ù«‘ «Ú÷∂ ÒÀ«ÈÈ Á≈ ¡≈ÁÓ’æÁ ÏπæÂ
Ó؇∂ ’≈Ò∂ ’æÍÛ∂ ‘∂· ˛Õ √Óª ¡≈«¬¡≈ «¬‘ ’≈Ò≈
ÍÁ≈ ‘∂·ª «‚◊∂◊≈-Ïπæ ¿πÌ∂◊≈-⁄Ó’∂◊≈Õ
ÓÀ∫ ÓπÊ≈‹ È‘Δ∫Õ Ò≈⁄≈ È‘Δ∫Õ «¬’æÒ≈ È‘Δ∫-
Ó∂∂ È≈Ò Ó∂≈ ◊π± ˛- √zΔ ◊π± ◊zßÊ √≈«‘ÏÕ Ó∂∂ Í≈√
‘˜≈ª Ó‘ªÍπ÷ª ÁΔ Íz∂ È≈ ˛Õ Ó∂∂ Í≈√ Ó∂∂ √πÈ‘∂ Δ¡ª
ÁΔ¡ª ÎØÈ ¡≈Ú≈˜ª ‘ÈÕ «⁄æ·Δ¡ª ‘ÈÕ √π«‘Á √æ⁄∂
Í≈·’ Ó∂Δ¡ª «Ò÷ª ˘ Í√ßÁ ’Á∂ ‘ÈÕ ÓÀ∫ ¡≈͉∂
Í≈·’ª Á≈ ¡≈Í‰Δ ’ÒÓ Á≈ Á∂‰Á≈ ‘ªÕ Ó∂∂ Í≈√
‘≈ÒΔ Ï‘π √≈≈ ’ßÓ Ï≈’Δ ˛Õ ÓÀ∫ «’√∂ ‚≈’‡
Í≈√ È‘Δ∫ ‹≈Úª◊≈Õ Ï‘πÂ∂ ‚≈’‡ª È∂ ÓÀ˘ ¿πÒfi≈«¬¡≈
‘Δ ˛Õ ’πfiæ ÚΔ √πÒfi≈«¬¡≈ È‘Δ∫Õ ÓÀ∫ «Ò÷Á≈ ‘ª◊≈Õ
«ÈßÂ ⁄ÒÁΔ ’ÒÓ ‘Δ Ó∂≈ «¬Ò≈‹ ˛Õ ÓÀ∫ ‘≈ÒΔ
¡≈͉∂ «È≈Ù ‹˜«Ï¡ª ¿πæÂ∂ ’≈ϱ Í≈¿π‰≈ ˛Õ
¡≈Í‰Δ¡ª Òæª ˘ Ì‹‰ÔØ◊ ÏÈ≈¿π‰≈ ˛Õ Ï‘π ’πæfi
Í≈¿π‰≈ ˛Õ Ï‘π ’πæfi ÈÚª «Ò÷‰≈ ˛Õ Ï‘π √≈Δ¡ª
√Ø‘‰Δ¡ª √À◊≈‘ª ¿πμÂ∂ ‘≈ÒΔ ‹≈‰≈ ˛Õ «’ßÈ∂ √≈∂
Ó≈ÈÚÚ≈ÁΔ Ï’≈«¬¡≈ ’ßÓ ’È∂ ‘ÈÕ ÈÚ∂∫ ≈‘ Òæ̉∂
‘È, ÈÚΔ¡ª «√÷ª ¤Ø‘‰Δ¡ª ‘ÈÕ Ó∂≈ ‘≈ÒΔ ‹≈‰
Á≈ Ú∂Ò≈ È‘Δ∫ ‘Ø«¬¡≈Õ 000
h
¡ß◊√ß◊ Íø‹≈Ï-I
ÁØ ˆ˜Òª
¬∂«Ò˜≈Ï∂Ê ’±Δ¡È “ÓØÈ≈”
(Â∂Òß◊≈È≈)
A.
ÚØ ‘ Δ ÁÁ «Î √∂ ¿π Ì È∂ Ò◊∂ ‘À ∫ Õ
’Ò∂ ‹ ∂ Ó∂ ∫ ÈÙÂ ¿π  È∂ Ò◊∂ ‘À ∫ Õ
¤π Í ≈¬∂ Ê∂ ‘ÓÈ∂ ‹Ø ÍÒ’Ø ∫ Ó∂ ∫ ÓØ Â Δ,
ÚØ ‘ Δ ‡± ‡ ’ ¡Ï «Ï÷È∂ Ò◊∂ ‘À Õ
¡ß Ë ∂  ∂ √∂ √ΔÈ≈ «√Í Ê∂ ‹Ø ’æ Ò Â’,
ÚØ ¡ÍÈ∂ ‘Δ √≈¬∂ Â∂ ‚È∂ Ò◊∂ ‘À ∫ Õ
¡√ ‘À Ó∂∂ ÷±È-¬∂-«ÁÒ ’≈ Ô∂ Ù≈«¬Á,
«’ ¡Ù¡≈ «¬ÂÈ∂ «È’ÒÈ∂ Ò◊∂ ‘À ∫ Õ
‹Ø ÌÂ∂ Ê∂ ÁÓ ÁØ √ ÂΔ ’≈ ‘Ó∂ Ù ≈,
ÚØ ‘ Ï≈ÂØ ∫ √∂ ¡ÍÈΔ Óπ ’ È∂ Ò◊∂ ‘À ∫ Õ
¿π Á ≈√Δ ’Δ √Ω ◊ ≈ Á∂ ’  ‘Ó∂ ∫ ÚØ ,
‹π Á ≈¬Δ ’≈ ¿π È Ú≈È ’È∂ Ò◊∂ ‘À ∫ Õ
ÂπÓ‘∂ ’Ô≈ ˜± ‘À ’≈‹Ò ’Δ “ÓØÈ≈”,
«’ ¡≈÷Ø∫ Ó∂∫ ◊Ó ß◊ ÌÈ∂ Ò◊∂ ‘À∫Õ
B.
‘ ¬∂’ ≈˜ ¡ÍÈ≈ ¤πÍ≈ÂΔ ‘À «˜ßÁ◊ΔÕ
ÍÁ≈ ÈÙΔÈ ÏÈ ’∂ ÒπÌ≈ÂΔ ‘À «˜ßÁ◊ΔÕ
Í¤≈¬Δ¡ª ’Δ ÌΔÛ Ó∂∫ ‘Ó ’Ï ’∂ ÷Ø ⁄π’∂,
«⁄‘∂ Í∂ Ò≈÷ «⁄‘∂ Ò◊≈ÂΔ ‘À «˜ßÁ◊ΔÕ
¡≈ÂΔ ‘À Ë±Ó Ë≈Ó √∂ ËÂΔ ’Δ ◊ØÁ Ó∂∫,
Á≈ÓÈ «ÏÈ≈ ’‘∂ ‘Δ ¤πÍ≈ÂΔ ‘À «˜ßÁ◊ΔÕ
ÍÒ Ó∂∫ ‘ß√≈ Á∂ ÍÒ Ó∂∫ πÒ≈ Á∂ Ô∂ ÙΩ’ √∂,
Ù≈ÓØ-√‘ ﱧ √Ï ’Ø È⁄≈ÂΔ ‘À «˜ßÁ◊ΔÕ
’Ô≈ ‘Ø◊≈ ¡≈◊∂ ¡≈◊∂, ‘À “ÓØÈ≈” «’√∂ ÷Ï,
«’ÙÂØ∫ Ó∂∫ ‘Δ ’‘≈ÈΔ √πÈ≈ÂΔ ‘À «˜ßÁ◊ΔÕ
ÎØÈ : IHDIA-HCDIH)
(Ï√≈ B@AE) : 80