Professional Documents
Culture Documents
2021 Türkiye Startup Ekosistemi Yatırım Raporu
2021 Türkiye Startup Ekosistemi Yatırım Raporu
TÜRKİYE
STARTUP
EKOSİSTEMİ
YATIRIM
RAPORU
- Raporda sunulan yatırım verilerine halka arz, borçlanma (debt financing), growth equity, ve hibe dahil edilmemiştir.
Dünya’da startupların çeşitli tanımlamaları bulunmaktadır. Kültür olarak çalışan yapısı daha eşitlikçi, yenilikçi , soruna çözüm bulan, genellikle
, multidisipliner, inovatif, kısacası bir şirket olarak alışılmışın dışında bir yapıya sahip olduğu düşünülmektedir.
- ‘Startup’ hızlı büyüme potansiyeli yüksek şirketlerin kuruluşundan karlı hale gelene kadar geçirdiği evre olarak tanımlanmaktadır. Karlı hale geçmiş ve
büyüme hızı yavaşlamış olan şirketler ise ‘Olgun Aşama (Maturity)’ sayılmaktadır. Bu gibi şirketler Startup Yatırım Verileri’ne dahil edilmemiştir.
- Startupları tanımlarken bu yapıların sadece şirket değil aynı zamanda bir kültürü de temsil ettiği de vurgulanmaktadır. Çalışan sayısının arttığı ve
operasyonların farklı ülkelere yayıldığı şirketlerde bu kültürü korumak güçleşmektedir. Değerlemesi 1 Milyar Dolar’ı geçmiş olan Unicorn girişimlerde ise
bu değişim daha net görülmektedir. Hangi şirketin bu kültürü ne kadar koruduğunu ölçmek zor olsa da somut bir kriter koymak adına Unicorn olmuş
girişimlerin Unicorn olduktan sonra aldıkları yatırımlar detaylı analiz sayfalarına dahil edilmemiştir.
- Bir şirket girişim olarak nitelendirilmeden önce ekibimiz tarafından incelenmiş, büyüme potansiyeli, bir soruna çözüm bulma, teknoloji, yaş gibi faktörler
göz önünde bulundurularak girişim kategorisine alınmıştır. Verilere ‘scale-up’ olarak geçen şirketler de dahil edilmiştir. ‘Girişim’ tanımımızda hayatına
girişim olarak başlayan şirketler de bulunmaktadır.
Türkiye Startup Ekosistemi | 2
- Raporda yatırım turu sayısı ile yatırım alan girişim sayısı farklılık göstermektedir. Girişim sayısından bahsedilirken ‘girişim’ kelimesi, yatırım turu
sayısından bahsedilirken ‘yatırım’ kelimesi kullanılmıştır.
- En çok yatırım alan sektörler kısmında birden fazla sektörde hizmet veren girişimler, bulundukları her sektöre dahil edilmiştir.
- Farklı para birimlerinde yapılan yatırımlar yatırımın duyurulduğu tarihteki kur üzerinden Dolar ($) cinsine çevrilmiştir. ‘Milyon’ değerde olan yatırımlar ‘M’
harfi ile gösterilmiştir. (Örn: $1.000.000 = $1M)
- Yurt Dışındaki Türkler bölümünde kurucusu Türkiye kökenli olan ancak Türkiye-odaklı girişimler kriterlerine uymayan girişimler incelenmiştir.
Türkiye Startup Ekosistemi | 3
Giriş
Global startup topluluğu StartupCentrum olarak dünyadaki startup ekosistemlerini veriler ışığında değerlendirerek ekosistemin tüm paydaşlarının bilgi ve
analiz ihtiyacını karşılamayı amaçlıyoruz. Raporlarımızı, doğru ve güvenilir kaynak oluşturarak girişimcilik ekosisteminin gelişmesine katkıda bulunmak
amacıyla hazırlıyoruz. 2021 Türkiye Startup Ekosistemi Yatırım Raporu’nda yatırım alan girişimlerin sektörlerinden yatırım aşamalarına, yatırımcıların
bulunduğu ülkelerden girişimlerin gelir modeline kadar çeşitli bilgilere yer verilmiştir. Teknoloji ve inovasyonu hayatın her alanında desteklemek adına
rapor tasarımımızda Refik Anadol ve Kirell Benzi gibi veriyi sanata dönüştüren sanatçıların eserlerine de yer vermek istedik.
2021 yılı Türkiye startup ekosistemi için rekorlarla dolu bir yıl oldu. Ekosistemin belki de yeni başladığı kitabın ilk sayfası 2021 yılı oldu. Mega
yatırımlarla, exit’lerle ve çok sayıda yabancı yatırımcıyla 2021 yılında tanışan ekosistem, global çapta başarılı olmaya bir adım daha yaklaştı. Bu yıl pek
başarılı işe imza atılan ekosistemde yatırımların hangi alanlara yöneldiğini, 2021’de hangi yatırımcıların ekosistemde daha etkin olduğunu, kurucu ortak
yapısının nasıl olduğunu açık kaynaklar ve girişimci-yatırımcı-kuluçka merkezi ağımızdan elde ettiğimiz veriler ışığında bu raporumuzda inceledik.
Özellikle 2020 yılından itibaren ekosistemin favori sektörlerinden olan oyun sektörü hakkında detaylı yaptığımız incelemeyi de raporumuzun sonunda
bulabilirsiniz.
StartupCentrum
$1.557M 345
2021 yılı Toplam 2021 yılı Toplam Yatırım Turu
Ekosistem Yatırım Miktarı Sayısı
(345 yatırım turunun 294’ünün (345 yatırım turunda 323 girişim
yatırım miktarına ulaşıldı.) yatırım aldı.)
$4,8M 9x
Girişim Başına Düşen Önceki Yıla Göre Toplam Yatırım
Ortalama Yatırım Miktarı Miktarı yaklaşık 9 kat arttı
Kısaca 2021
En çok yatırım alan 3 dikey (yatırım adedi) En çok yatırım alan 3 dikey (yatırım miktarı)
Oyun Yapay Zeka Veri & Analitik Teslimat Oyun Veri & Analitik
13 45+
Şehirde yatırım Yeni yabancı
işlem işlem
işlem
Eatron, Pil Yönetim Sistemleri (BMS) Lider Yatırımcı : MMC Ventures, Tarfin, çiftlik giderleri için anında Lider Yatırımcı :
için güvenli yapay zeka destekli yazılım Hirschvogel Ventures ticari kredi sunan bir finans
çözümleri ve otonom sürüş için L2+ şirketidir.
ADAS sağlar.
Türkiye Startup Ekosistemi | 8
Şehirler
Şehir Bölge Startup Sayısı Yatırım Miktarı
2021 yılında yatırım alan girişimlerin %71’inin merkezi İstanbul’da bulunuyor. Türkiye
girişimcilik ekosistemi İstanbul, Ankara ve İzmir’de yoğunlaşmış olsa da her geçen yıl İstanbul Marmara 254 $939 M
Anadolu’da yatırım alan girişimlerin sayısı artmaya devam ediyor. 2020 yılından farklı
Ankara İç Anadolu 38 $56,9 M
olarak bu sene Bilecik, Denizli, Manisa ve Muğla merkezli girişimlerin yatırım aldığı
görülüyor. Oyun girişimlerinin Anadolu’daki yatırımların artmasında oldukça büyük payı İzmir Ege 11 $2,7 M
var. Bilecik ve Denizli’de yer alan girişimler oyun sektöründe hizmet veriyor. Öte yandan
Manisa’daki girişim ise Zorlu Holding’in 2021 yılında kurum-içi girişimcilik yarışması ile Eskişehir İç Anadolu 5 $150.000
ortaya çıkan 3 girişimden biri. Diğer 2 girişim ise İzmir merkezli kurulmuş. Kayserili Kocaeli Marmara 3 $500.000
yatırımcıların bir araya gelerek kurduğu Kültepe Yatırım ve ERBAN Melek Yatırım Ağı,
Kayseri’de girişimciliğe olan ilgiyi ve desteği her geçen gün artmasına destek oluyor. Antalya Akdeniz 2 -
Muğla’da ise Komünite adında bir girişim bulunuyor, Komünite’nin hedefi yetenekli Bilecik Marmara 2 $84.800
insanları bir araya getirerek değer üretmelerine katkıda bulunmak.
Bursa Marmara 2 $124.500
Eğer kendi girişimin veya tanıdığın bir girişim yatırım aldıysa Denizli Ege 1 $500.000
*Şirket merkezini yurt dışına taşıyan girişimler, Türkiye’de şirketlerinin kayıtlı olduğu şehre veya ekibin çoğunluğunun yaşadığı şehre dahil edilmiştir.
Türkiye Startup Ekosistemi | 9
Yatırım Analizi
2021’de 344 yatırım turunda 323 girişim yatırım aldı! 2021 yılında, 2019 ve
2020’de yatırım alan girişimlerin toplamından (266 yatırım) daha fazla girişim
yatırım aldı. 2021 yılında yatırım miktarındaki hızlı artışa mega yatırımlar alan
birkaç girişim sebep olmuş olsa da yatırım adedinin her geçen yarıyıl katlanarak
artıyor olması ekosistemin hızla büyüdüğünün bir göstergesi. 2020 yılının
başından bu yana her yarıyıl sırasıyla %96, %41 ve %20 oranında yatırımların
arttığını görüyoruz. Artış oranının her geçen yarıyıl düşmesi aslında geçtiğimiz 2
yılda ekosistemde yaşanan olağanüstü gelişmelerin ardından 2022 yılında
ekosistemdeki yatırımların biraz daha dengeye oturacağı düşünülebilir.
2021 yılında Türk girişimleri 1 Milyar Dolar’dan fazla yatırım aldı. Yılın ilk yarısında
yapılan $717 M yatırımın %81’i yıl içerisinde Unicorn olan iki girişimden geldi:
Getir ve Dream Games. Yılın ilk yarısındaki artışın başlıca sebebi bu iki girişim olsa
girişim yılın ikinci yarısında $10 M üzeri yatırım aldı. Bu girişimler toplam $175 M
yatırım alırken yılın ikinci yarısında yapılan yatırımların %61’ini oluşturdular.
Sektörler
2021 yılının en çok konuşulan sektörü Oyun sektörü oldu. 2021 yılında oyun sektöründeki 54 girişim yatırım aldı. Ekosistemde oyun sektörü kadar sık
konuşulmasa da yapay zeka çözümleri sunan 46 girişim yatırım aldı. Bu girişimlerin odaklarını incelediğimizde 5 girişimle sağlık, 4 girişimle video analiz ve
3’er girişimle Robotik Süreç Otomasyonu (RPA), pazarlama ve müşteri deneyimi öne çıkan alanlar oldu. Yapay zekanın ardından 39 girişimle veri ve analitik
dikeyi en çok yatırım yapılan 3’üncü dikey oldu. Veri ve analitik alanında ise spor, tarım, tedarik zinciri ve finans ön plana çıkıyor. Finans sektöründe 2020
yılında 9 yatırım yapılmışken bu yıl yatırımlar 27’ye çıktı. Bu sene yatırım alan girişimlerden 6’sı ödeme çözümleri, 5’i kredi alanında çözümler sunarken 4’ü
de yatırım platformu olarak öne çıkıyor. Öte yandan 3 girişim ise tarım alanında çiftçilere çeşitli çözümler sunuyor. Sağlık sektörüne baktığımızda ise 2020
yılında 10 sağlık girişimi yatırım almışken 2021 yılında 22 girişim yatırım aldı.
Sektörler
2021 yılında $430 M yatırım alarak Teslimat sektörü en yüksek yatırımı alan sektör oldu. 2021 yılında 6 teslimat girişimi yatırım alırken bunlardan biri 2021 yılında
Unicorn olan Getir’di. Getir’in yılın ilk çeyreğinde aldığı toplam $428 M yatırım, teslimat sektöründe yapılan yatırımların neredeyse tamamını oluşturuyor. Bu yıl
girişimlere yatırılan her 4 liradan biri ise oyun sektörüne gitti. Oyun sektörünün ardından $92 M ile veri ve analitik dikeyi geldi. Finans sektöründe yapılan $60 M
yatırımın yarısını Colendi ($30 M) yatırımı oluşturmaktadır. Colendi’nin ardından Tarfin ($8M) ve DgPays ($5M) en çok yatırım alan girişimler oldu. Yapay zeka
dikeyine baktığımızda da yatırım miktarının yarısından fazlasını Intenseye ($25M) ve Eatron ($11M) oluşturmaktadır. Kalan girişimler ise $2 M ve altında yatırım
almıştır. Blockchain teknolojisi kullanan 7 girişim bu yıl toplamda $35 M yatırım aldı. Blockchain dikeyinde de yer alan Colendi buradaki yatırımların büyük
çoğunluğunu oluşturuyor. Teknoloji ile kripto para da üreten 4 girişim bu yıl yatırım aldı. Bunlardan ikisi kendi kendini fonlarken ikisi ise dışarıdan yatırımcı aldı.
Sağlık sektöründe ise RS Research ($12M), Vivoo ($6 M), Tarabios ($3,5M) ve Virasoft ($2,5M) yatırım aldı.
Yatırım Aşamaları
2021’de yatırım alan girişimlerin yatırım aşamaları incelendiğinde önceki yıla göre büyük bir değişiklik
olmadığı görülmektedir. 2020 yılında tohum yatırımları tüm yatırımların %85’ini oluştururken 2021 yılında
%86,9’unu oluşturuyor. Erken aşama ve ileri aşama yatırımlarda da ciddi bir değişim yaşanmadı. 2020 yılına
göre değişimi ise aşamaların detaylarına indiğimizde görebiliyoruz. 2020 yılında ortalama tohum aşaması
miktarı $246.000 iken 2021 yılında bu rakam $621.900’a çıktı. Benzer şekilde erken aşama yatırımlarında
da ortalama yatırım miktarı 2020 yılında $2,7 M olurken 2021’de $10,4 M oldu.
Tablo2. 2021 yılında en az bir tohum yatırımı yapmış yatırımcıların ülke dağılımı Tablo3. 2021 yılında en az bir tohum yatırımı yapmış yatırımcıların dağılımı
**Sadece aşaması açıklanan turlar dahil edilmiştir. Yatırım aşaması turda açıklandığı şekliyle alınmıştır.
Türkiye Startup Ekosistemi | 13
Yatırım Aşamaları
Erken Aşama Yatırımcı Tipi
Yatırımcı
Sayısı
Yatırımcı
Ülke Melek Yatırımcı 134
Toplam Yatırım Miktarı Sayısı
İleri Aşama Tablo5. 2021 yılında en az bir erken aşama yatırımı yapmış yatırımcıların dağılımı
Toplam Yatırımcı Tablo7. 2021 yılında en az bir ileri aşama yatırımı yapmış yatırımcıların dağılımı
10
**Sadece aşaması açıklanan turlar dahil edilmiştir. Yatırım aşaması turda açıklandığı şekliyle alınmıştır.
Türkiye Startup Ekosistemi | 14
Yatırım Turu
2021 yılında yapılan yatırımların %59’u henüz ilk yatırımını alan girişimlere yapıldı. Bu girişimlerin ise
neredeyse yarısı son 2 yılda kurulmuş girişimlerden oluşuyor. İlk yatırımını almak için 4 veya daha uzun
süre beklemiş olan girişimlerin oranı ise %28. Ekosistemde girişimlerin ilk yatırımlarını alması hala uzun
yıllar alıyor. Öte yandan yatırımlar aralıklarına göre incelendiğinde yatırımların %75’ten fazlasının $1 M
altında gerçekleştiği görülüyor. 2021 yılında ekosisteme dahil olan pek çok yeni girişimci ve yatırımcı olduğu
göz önünde bulundurulursa $1 M altı yatırımların sayısının fazla olması oldukça doğal. Yeni girişimciler ve
yatırımcılar tecrübe kazandıkça yatırım miktarları da artacaktır. $1 M altı yatırımların bu derece fazla
olmasının altında yatan nispeten hafif nedenlerden biri de ülkede yaşanan kur dalgalanmaları. Değerleme
ve yatırım miktarı belirlenirken bazı girişimciler ve yatırımcılar oldukça zorlandı.
Grafik6. 2021’de yatırım alan girişimlerin kapattığı tur dağılımı
Kitlesel Fonlama
Türkiye’de 2021 yılında çıkan kararla kitlesel fonlama platformlarının önü açıldı. Düzenlemenin ardından 15 şirket SPK’ya başvuru yapmış olsa da şu ana
kadar bunlardan sadece Fonbulucu faaliyetlerine başlayabildi. Fonbulucu’da ilk girişimler Mayıs ayında listelenmeye başlandı. Aradan geçen 7 ayda;
- 20 girişimin 10’u İstanbul, 4’ü Ankara, 4’ü Eskişehir, 1’i Kayseri, 1’i de Bilecik’te faaliyetlerini sürdürüyor. Girişimlerin şehir dağılımları incelendiğinde
kitlesel fonlama platformlarının önümüzdeki birkaç yılda Anadolu’daki girişimcilerin fon ihtiyacını karşılamaya büyük katkı sağlayacağını öngörüyoruz.
- 20 girişimin; 2’si B2B, 13’ü hem B2B hem B2C, 1’i B2B ve C2C, 4’ü ise B2C müşteri odağına sahiptir.
Grafik7. 2021 yılında kitlesel fonlama ile yatırım alan girişimlerin sektör dağılımı
Türkiye Startup Ekosistemi | 16
Yatırımcılar
2021 yılında yatırımcıların Türk girişimlerine olan ilgisi olukça yüksekti. Toplam 964
. yatırımcı Türk girişimlerine yatırım yaptı. Yatırımcıların %88,5’i Türkiye merkezli.
. Yurt dışı merkezli olan yatırımcıların sayısı ise 111 oldu. Bu yabancı yatırımcıların
. 44’ü Avrupa merkezli, 48’i ise ABD merkezli. Geriye kalan 19 yatırımcının ise
. 3’ü Birleşik Arap Emirlikleri, 2’si Suudi Arabistan, 2’si Türkmenistan, 2’si
. Vietnam merkezli yatırımcılar. Brezilya, Çin, Hindistan, Hong Kong,
Toplam:
964
Yatırımcı*
44 48
Avrupalı Yatırımcı ABD’li yatırımcı
*Dahil edilen yatırımcı tipleri: VC, CVC, Private Equity, Melek Yatırım Ağı, Hızlandırma Programı, Şirketler ve Bireysel Yatırımcılar
**Harita Datawrapper ile hazırlanmıştır.
Türkiye Startup Ekosistemi | 17
Yatırımcılar/Yatırımcı Tipi
694 Melek Yatırımcı 81 VC (Girişim Sermayesi) 66 Şirket 47 Yatırım Ofisi
Belçika 1 Hindistan 1
35 CVC (Kurumsal Girişim S.) Singapur 1
Türkiye 32 Macaristan 1
Bu yatırımcıların yanı sıra biri
Norveç 1 Hollanda 1 Brezilya’dan diğeri Türkiye’den toplam
ABD 1 Fransa 1 2 ‘Growth Equity’ firması; Türkiye’den
12 PE (Risk Sermayesi)
Avusturya 1 2 üniversite, 1 teknokent ve 1
Türkiye 6
kalkınma ajansı da 2021 yılında
10 Hızlandırıcı Fonu
ABD 3 girişimlere yatırım yaptı. 1 Kitlesel
12 Melek Yatırım Ağı
ABD 5 Suudi Arabistan 1 fonlama platformunda ise Türk
Türkiye 10 Türkiye 4 Çin 1 girişimleri yatırım topladı.
Estonya 2 Estonya 1 Hong Kong 1
Tablo8. 2021 yılında Türk girişimlere yatırım yapan yatırımcıların sayısı ve ülke dağılımı
Türkiye Startup Ekosistemi | 18
yapanların sayısı ise 35 oldu. CVC ve şirketlerin sayısı Peoplecert Holdings UK CerebrumTech Yapay Zeka Autotech Ventures Martı Ulaşım, Mobilite
Compocket / Finans
toplamda 102 olurken bu yıl yatırım yapan VC sayısı 81 mHUB
Stroma Vision
Elektronik / IoT
Navitas Capital Norma
yılında 45 yabancı yatırımcı ilk kez Türk girişimlerine Vinfast Eatron Otomotiv, Yapay Zeka ONCE Ventures Vivoo Sağlık
Vingroup Investment Eatron Otomotiv, Yapay Zeka Draper Associates Vivoo Sağlık
yatırım yaptı. Bu yatırımcıların hangi girişim ile
Uzabase Enquire AI SaaS Estonian Business Angels Vsight AR/VR
ekosisteme giriş yaptığını inceledik (Melek yatırımcılar
Teneo Ventures Enquire AI SaaS Reklam, Yapay
Saudi Group Wordego
Zeka
hariç): Blu Ventures Enquire AI SaaS
Speedinvest Yolda Tedarik Zinciri
Quebec Inc Etiya Dijital Dönüşüm
Giyilebilir
SOSV Neurocess
Atlantic Food Labs Fazla Gıda Yiyecek & İçecek Teknoloji, Spor
Tablo9. 2021 yılında ilk kez Türk girişimlerine yatırım yapan yabancı yatırımcılar
Türkiye Startup Ekosistemi | 19
Yatırımcılar/Yatırımcı Listesi
Aşağıdaki tabloda merkezi Türkiye’de olan yatırım şirketlerinin 2021 yılında gerçekleştirdikleri işlem adedine göre sıralaması verilmiştir. Tablodan
yatırımcıların portföylerine yeni ekledikleri Türk girişimi sayısına, devam yatırımı yaptıkları Türk girişimi sayısına, yeni veya devam yatırımı yaptıkları yabancı
girişim sayısına, ‘Diğer’ kategorisi altında satın alma işlemlerinin, yatırım yaptıkları fon sayısının ve yatırım yaptıkları olgun aşama girişimlerin sayısının
toplamına, yıl içindeki exit (satış) sayılarına ve toplam işlem adedine ulaşılabilir.
Devam Devam
Yeni Yatırım Yurt Dışı Yeni Yatırım Yurt Dışı
Yatırımcı Yatırımcı Tipi Yatırımı Diğer Exit Toplam Yatırımcı Yatırımcı Tipi Yatırımı Diğer Exit Toplam
(Yerli) Yatırımı (Yerli) Yatırımı
(Yerli) (Yerli)
Tablo10. Türk yatırım şirketlerinin 2021’de yaptığı işlem dağılımı ve yatırımcı sıralaması
*Yatırımcıların website ve sosyal medya hesaplarından paylaşılan veriler ve ticaret sicil gazetesinden elde edilen verilerle düzenlenmiştir.
Herhangi bir hata olması veya değişiklik talebiniz olması durumunda lütfen data@startupcentrum.com adresi ile iletişime geçin.
Türkiye Startup Ekosistemi | 20
Yatırımcılar/Yatırımcı Listesi
Devam Devam
Yeni Yatırım Yurt Dışı Yeni Yatırım Yurt Dışı
Yatırımcı Yatırımcı Tipi Yatırımı Diğer Exit Toplam Yatırımcı Yatırımcı Tipi Yatırımı Diğer Exit Toplam
(Yerli) Yatırımı (Yerli) Yatırımı
(Yerli) (Yerli)
Kalkınma Inventram CVC 2 2
Ankara Kalkınma Ajansı 4 4
Ajansı
Sankonline CVC 2 1 1 4 Inveo Yatırım Holding Yatırım Ofisi 2 2
Tablo10. Türk yatırım şirketlerinin 2021’de yaptığı işlem dağılımı ve yatırımcı sıralaması
*Yatırımcıların website ve sosyal medya hesaplarından paylaşılan veriler ve ticaret sicil gazetesinden elde edilen verilerle düzenlenmiştir.
Herhangi bir hata olması veya değişiklik talebiniz olması durumunda lütfen data@startupcentrum.com adresi ile iletişime geçin.
Türkiye Startup Ekosistemi | 21
Girişimler
Müşteri Odağı
2021 yılında yatırım alan girişimlerin müşteri odağı incelendiğinde B2B odaklı çalışan girişimler ile
B2C odaklı çalışan girişimlerin neredeyse aynı sayıda olduğu görülmektedir. 2020 yılında B2B odaklı
girişimlerin sayısı daha fazlayken bu yıl B2C odaklı girişimlerin sayısının artmasının başlıca nedeni ise
54 oyun girişiminden 53’ünün B2C odaklı çalışması.
Kuruluş Tarihi
Yatırım alan girişimler özelinde kuruluş tarihleri incelendiğinde neredeyse her iki girişimden
birinin 2019-2020 yıllarında kurulduğu görülmektedir. 2019-2021 yılları arasında kurulup
yatırım alan girişimlerin toplam oranı %55,3 oldu. 2020 yılında bu oran %54’tü. Yani,
kurulduğu ilk 3 yıl içinde yatırım alan girişim sayısı 2021’de artmış olsa da oransal olarak
2020’yle aynı gözüküyor. Girişimlerin yaşları ortalaması ise 3,8 oldu. 2020 yılında da
girişimlerin yaşları ortalaması 3,8’di.
Girişimler
Ürün Tipi
Girişimler ürün tipine göre ayrıştırıldığında Hizmet / Yazılım ürünü olan girişimler bu yılki yatırımların
%80,7’sini almış gözüküyor. 2021’in ilk yarısında Hizmet/Yazılım ürünü olan girişimlerin oranı %86’yken
fiziksel ürünü olan girişimlerin oranı %10’du. Yılın ikinci yarısında fiziksel ürüne sahip girişimlerin daha
çok yatırım almaya başladığı görülebilir.
Gelir Modeli
Girişimlerin gelir modelleri incelendiğinde doğrudan ürün satışı yapan girişimlerin en çok yatırımı
topladığı görülmektedir. 2020 yılında yatırım alan girişimlerin %31’i komisyon, %28’i ürün satışı ve
%24’ü abonelik modeli ile gelir elde ediyordu. 2021 yılına geldiğimizde ise doğrudan ürün satışı yapan
girişimlerin komisyon modeli yapan girişimlerden daha çok yatırım aldığı görülüyor. 2020 yılından
farklı olarak bu yıl kullandıkça öde modeli ile çalışan girişimlerin sayısında ufak bir artış yaşandı.
Kurucu Ortaklar
2021 yılında yatırım alan 323 girişimden 4’u spin-off olması ve 3’ünün açık kaynaklardan kurucu ortak bilgilerine ulaşılamaması nedeniyle 316 girişimin
kurucu ortakları incelenmiştir. Bu 316 girişim toplamda 643 kurucu ortağa sahiptir. 643 kurucu ortağın 83’ü kadın, 580’i ise erkektir. Ekibinde en az bir
kadın kurucu ortak olan girişimlerin sayısı ise 52 oldu. Oransal olarak bakıldığında yatırım alan girişimlerin %16,5’i en az bir kadın kurucu ortağa sahip. 2020
yılına göre yatırım alan girişimler özelinde kadın kurucu ortakların oranının azaldığı görülmektedir. Bunun başlıca sebebi ise Oyun sektörü olmuştur. Oyun
sektöründeki girişimler toplam 115 kurucu ortağa sahipken bunlardan 5’i kadın, 110’u erkektir. Girişimlerin kaç kurucu ortağa sahip olduğu incelendiğinde
girişimlerin %74’ünün bir veya iki kurucu ortağa sahip olduğu görülmektedir. 2020 yılında bu oran %67,4’tü. Bir veya iki kurucu ortakların girişimlerin daha
çok yatırım almasının birkaç nedeni olabilir. Öncelikle düşük bir ihtimal de olsa yatırımcıların az kurucu ortağa sahip girişimlere yatırım yapmayı tercih etmesi
olabilir. Öte yandan bunun sebebi kurucu ortak bulmanın zorluğu da olabilir. 2022 yılında az sayıda kurucu ortağa sahip girişimlerin sayısı artmaya devam
ederse bu durum kurucuların ortaklık kurmakta zorlandığı anlamına gelebilir.
Toplam:
643
Kurucu
%9,7 %90,3
Grafik11. 2021’de yatırım alan girişimlerin kurucu ortak cinsiyet dağılımı Grafik12. 2021’de yatırım alan girişimlerin kurucu ortak sayısı dağılımı
Türkiye Startup Ekosistemi | 24
Kurucu Ortaklar
Kurucu ortakların eğitim durumları incelendiğinde henüz lise öğrencisi olan 2 kişi olduğu görülmektedir. Bu iki kişi de oyun stüdyosu kurucu ortağı. Oyun
sektörünün ekosisteme sağladığı pek çok faydadan biri de küçük yaştaki girişimcilerin önünü açması oldu. Bu haliyle ekosisteme bakıldığında lise çağındaki
girişimcilerden profesörlere kadar geniş bir yaş aralığında girişimciliğin yayılmaya başladığını görmek sevindirici. Kurucu ortakların %10’unun doktora
öğrencisi/mezunu olması, akademi ile girişimciliğin daha da iç içe geçmesine fayda sağlıyor.
Lise Mezunu 3
Lisans Öğrencisi 23
Lisans Mezunu 343
Doktora Öğrencisi 5
Doktora Mezunu 60
Grafik12. Devlet/Vakıf üniversitesi lisans öğrencisi/mezunu
kurucu ortak dağılımı Grafik13. Kurucu ortakların okuduğu/mezun olduğu fakülteler
Tablo11. Kurucu ortakların eğitim durumu dağıılımı
Kurucu ortakların lisans okulları ve fakülteleri incelendiğinde girişimcilerin %89,6’sının Türkiye’deki üniversitelerden mezun olduğu/okuduğu sonucuna
ulaştık. Türkiye’deki üniversiteleri vakıf ve özel diye ayırdığımızda ise kurucu ortakların %73,4’ünün devlet üniversitelerinden, %26,6’sının ise vakıf
üniversitelerinden mezun olduğu/okuduğu verisine ulaştık. Bunun yanı sıra ekosistemde merak edilen konulardan birisi olan kurucu ortakların en çok hangi
fakültelerden mezun kişiler olduğunu inceledik. Analiz sonucunda 366 kurucu ortak mühendislik fakültesinden mezun olurken 113’ünün iktisadi ve idari
bilimler fakültesinden mezun olduğuna ulaşıldı. Sonraki sayfada yatırım alan girişimler üzerinden üniversiteler kurucu sayılarına göre sıralanmıştır.
Türkiye Startup Ekosistemi | 25
Dokuz Eylül Üniversitesi Devlet 7 1 1 9 Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Devlet 1 1
ByteTyper
Rollic Games Türkiye Satın Alma PayTR Actera Group Türkiye Satın Alma
,(ForgerHero)
Creasaur Vektora Verusatürk GSYO Türkiye Satın Alma $ 2.214.019,00
Rollic Games Türkiye Satın Alma
;Entertainment
Trendyol Alibaba Group Çin Satın Alma $ 350.000.000,00 BiTaksi Getir Türkiye Satın Alma $ 3.000.000,00
Teknofix Webhelp Fransa Satın Alma $ 2.000.000,00 English Ninjas Open English ABD Satın Alma
Birleşik Ödeme OYAK Portföy Türkiye Satın Alma $ 7.000.000,00 Etiya Quebecor Media Fransa Stratejik Yatırım $ 19.900.000,00
Litum Actera Group Türkiye Satın Alma Evam CEECAT Capital Lüskemburg Satın Alma
Kavak Intermediate
Moltek Taxim Capital Türkiye Satın Alma $ 2.000.000,00 Garaj Sepeti Meksika Satın Alma $ 25.000.000,00
Holdings
Kargoist Git Kargo Türkiye Satın Alma $ 1.000.000,00 Rakam LiveRamp ABD Satın Alma
Hepsiburada IPO Investors ABD Satın Alma $ 761.481.000,00 Ruby Games Rovio Finlandiya Satın Alma $ 10.000.000,00
Inveo Yatırım Holding, Esor Investments,
hiVC Yatırım Ortaklığı, Segmentify ACT Venture Türkiye Debt Financing $ 2.300.000,00
HOP! Koray Gültekin Bahar, Türkiye Debt Financing $ 2.590.000,00
Investments
Ahmet Bilgen, İzzet
Halyo SHERPA Paribu Türkiye Satın Alma
LOKI Tuğrul Tekbulut Türkiye Satın Alma $ 750.000,00
Startups.watch 212 Türkiye Satın Alma $ 50.000,00
Maestro Game Ludus Girişim
Türkiye Debt Financing $ 500.000,00
Studio Stüdyosu
Supplementler Nestle S.A. İsviçre Satın Alma $ 3.750.000,00
Marguard Prisync Türkiye Satın Alma
General Atlantic,
Qatar Investment
$ 10.000.000,00 ABD, Qatar,
Marketyo Yemeksepeti Türkiye Satın Alma
, (tahmini)
Trendyol Authority, ADQ, Satın Alma $1.500.000.000,00
UAE, Japan
Princeville Capital,
Mayen Majorel Fransa Satın Alma Softbank
Invstr ABD Ventura Capital, Finberg, Jari Ovaskainen, Rick Haythornthwaite Seri A
Tiko İspanya Rocket Internet, Noa Khamallah, Joel Ayala, Cabidies & Partners, btov Partners Seri A $ 65.000.000,00
Tablo14. Kurucusu Türk olan ancak Türkiye startup ekosistemine dahil olmayan girişimlerin 2021’de aldıkları yatırımları
Türkiye Startup Ekosistemi | 29
Sonuç
2021 yılı Türkiye startup ekosistemi için her yönüyle oldukça başarılıydı. Yerli ve yabancı pek çok yatırımcı ilk kez 2021 yılında bir Türk girişimine yatırım yaptı.
13 şehirdeki 323 girişim aldı. Girişimciliğin Türkiye geneline yayılması adına yıllardır gösterilen çaba, 2021 yılında ilk meyvelerini vermeye başlamış gözüküyor.
İstanbul hala tek başına yatırımların %90’dan fazlasına ev sahipliği yapıyorken Bilecik, Denizli, Manisa gibi şehirlerde birkaç tane de olsa yatırım yapıldığını
görmek sevindirici. Anadolu’daki girişimlerin bu yıl daha çok yatırım kaynağına ulaşmış olmasında 2 faktör etkili olmuş gibi duruyor: 1-Kitlesel fonlama
2-Oyun girişimleri. Kitle fonlaması platformlarının yasal olarak önünün açılması ile İstanbul dışındaki 4 şehirden 10 girişim yatırım aldı. Öte yandan oyun
girişimlerine baktığımız zaman yine İstanbul dışındaki 6 şehirde 13 oyun girişimi yatırım aldı. Önümüzdeki yıl özellikle kitle fonlaması ve oyun sektörüne olan
ilgiyle birlikte Anadolu’dan daha çok girişim yatırım alma fırsatı yakalayacaktır.
Ekosisteme yeni katılan yabancı yatırım şirketleri ve yeni kurulan yerli fonlar ile birlikte ekosistemdeki yatırım gücü bir hayli arttı. Geçtiğimiz yıllarda $10 M ve
üzeri yatırım alan birkaç girişim varken bu yıl 11 girişimin $10 M ve üzeri yatırım aldı, bunlardan ikisi ise $50 M ve üzeri yatırım aldı. Haliyle değerlemesi
$100 M civarında olan girişimlerin sayısı da arttı. Dünya’ya baktığımızda da 2021 yılı startup yatırımlarının zirve yaptığı bir yıl oldu. Pek çok uluslararası fon
yatırımlarını artırırdı, yatırım yapmak için yeni girişimler, pazarlar, ülkeler aramaya başladı. Tam da bu noktada Türkiye startup ekosisteminde yer alan başarılı
girişimciler bu uluslarası fonların ilgisini çekti. Yurt dışında girişim yatırımlarına ilginin artması daha çok Covid-19 pandemisiyle ilişkilendirilirken Türkiye’de
pandeminin yanı sıra ekosistemde oldukça az sayıda olan ‘exit’lerin son 2 yılda sayısının artması yerli yatırımcıların girişimcilik ekosistemine olan ilgisini artırdı.
Globalde yaşanan yatırım bolluğu ile Türkiye’de yatırımcıların exit’leri daha sık görmesi, 2021 yılında ekosistemdeki yatırımların artmasının başlıca nedenleri
olarak gözüküyor.
Kitle fonlaması platformlarının önünün açılması ve finans sektöründe yapılan yeni düzenlemeler ile girişimlerin ve girişimciliğin desteklendiğini görmek oldukça
mutlu edici. Bunlar gibi startup faydasına olan düzenlemelerin 2022 yılında daha da artmasını umuyoruz. Türkiye, yurt dışındaki girişimler ve girişimciler için bir
cazibe merkezi olabilirse o zaman ülkede ihtiyaç duyulan teknoloji de inovasyon da oldukça hızlı ilerleyecektir.
Türkiye Startup Ekosistemi | 31
Oyun Sektörü
2021 yılının en çok konuşulan, en çok yatırım yapılan sektörü oyun sektörü oldu. Toplam 54 yatırımın yapıldığı sektörde 2021 yılında her hafta en az 1 oyun
girişimi yatırım aldı. 2020 yılında 10 oyun girişimi $13,1 M yatırım alırken 2021 yılında 54 girişim $266 M yatırım aldı. Yatırım adedi ve miktarı haricinde oyun
sektörünün dinamiklerini daha iyi anlamak adına sektördeki girişimleri inceledik:
- Dream Games tek başına toplam $205 M yatırım aldı. Kalan 53 girişim ise toplam $61 M yatırımı bölüştü. Dream Games dahil edilerek bakıldığında girişim
başına ortalama $4,9 M; Dream Games hariç bakıldığında girişim başına ortalama $1,1 M yatırım düşmektedir.
Grafik13. Girişimlerin Kuruluş Tarihi Grafik14. Girişimlerin kapattığı tur sayısı Grafik15. Girişim sayısı-yatırım aşaması grafiği
Yatırım alan oyun girişimlerinin 30’u 2020-2021 yıllarında kuruldu. 54 girişimin 44’ü ise ilk yatırımını 2021 yılı içerisinde aldı. Yatırım aşamaları incelendiğinde
ise 51 girişiminin tohum aşamasında olduğu görülmektedir. Oyun girişimlerinin kurucu ortakları incelendiğinde 54 girişimin 115 kurucu ortağa sahip olduğu
görülmektedir. 115 kurucu ortağın 110’u erkek, 5’i ise kadın girişimci. Sadece kadın kurucu ortağa sahip bir oyun girişimi 2021 yılında yatırım alamadı. Kurucu
ortakların akademik hayatını incelediğimizde ise 2 kurucunun lise öğrencisi, 11 kurucunun lisans öğrencisi, 4’ünün ise yüksek lisans öğrencisi olduğu görülüyor.
Bunun yanı sıra 75 kurucu lisans, 26 kurucu yüksek lisans, 1’i ise doktora eğitimini tamamlamış. Kurucu ortakların 30’u bilgisayar ve yazılım, 10’u işletme, 9’u
elektrik elektronik ve 8’i ekonomi alanında lisans eğitimi görmüştür.
Türkiye Startup Ekosistemi | 32
Oyun Sektörü/Dikeyler
2021 yılında yatırım alan 54 oyun girişiminin Girişim Alt Sektör Girişim Adedi
Odak
48’i oyun stüdyosu, kalan 6’sı ise blockchain Adedi
Hyper Casual 22
tabanlı video oyun platfomundan, yapay zeka ile Mobil 40
Casual 10
oyun oynayışınızı geliştiren asistanlara kadar PC & Mobil 2
çeşitli girişimler bulunuyor. Yatırım alan 48 oyun PC, Mobil & Kutu Bulmaca 4
1
stüdyosunun ise 22’si Hyper Casual türünde Oyunu
Hybrid Casual 3
mobil oyunlar üretiyor. PC & Konsol 5
Idle 3
Tablo16. Oyun stüdyolarının odak dağılımı
Simülasyon 3
Girişim
Dikey
Adedi
Tycoon 2
Oyun Stüdyosu 48
Gamer (oyuncu) asistanı 1 Yarış, Araba, Drift 2
Oyun Sektörü/Yatırımcılar
2021 yılında toplam 80 yatırımcı oyun girişimlerine yatırım yaptı. Bunlardan 20’si yabancı
Türkiye 60
Toplam: yatırımcı. Ekosistemdeki yatırımcılara bakıldığında %11,5’inin yabancı olduğu görülmektedir
ABD 12
80 Birleşik Krallık
Fransa
4
2
ancak oyun sektörüne baktığımız zaman yatırımcıların %25’inin yabancı olduğu görülüyor.
Yabancı yatırımcıların daha çok VC ve Yatırım Ofisi ile Türk oyun girişimlerine yatırım yaptığı
Yatırımcı aşağıdaki tablodan anlaşılabilir. Tabloda 12 VC’nin 6’sının ABD merkezli, 5’inin Türkiye merkezli
Avusturya 1
Suudi Arabistan 1 olduğu görülmektedir. Bu VC’lerin yatırımlarına bakıldığında 6 ABD’li VC’nin toplamda 4 oyun
Birleşik Krallık 1
2 PE (Risk Sermayesi)
2 CVC (Kurumsal Girişims S.) 3 Şirket
Türkiye 4 ABD 1
Tablo19. 2021 yılında oyun girişimlerine yatırım yapan yatırımcı tipleri ve ülke dağılımı
Türkiye Startup Ekosistemi | 34
Oyun Sektörü/Yatırımcılar
Oyun sektörüne yatırım yapan yatırımcılar incelendiğinde 8 yatırım ile WePlay Ventures en 8 Yatırım 5 Yatırım
çok yatırım yapan yatırımcılar oldu. 2021 yılında 3 veya daha fazla yatırım yapmış
yatırımcıların hepsi Türkiye’deki yatırımcılardan oluşuyor. Bunun yanında yabancı
yatırımcıların da Türk oyun sektörüne ilgisi 2021 yılında oldukça arttı. 2021 yılında ilk kez bir
Türk girişimine yatırım yapan 5 yabancı yatırımcı var. Bunlardan Index Ventures, Dream
Games’in bu yıl aldığı iki yatırım turuna da katılırken Kora, Dream Games’in son yatırımına 3 Yatırım 2 Yatırım
katıldı. Ace Games’in yatırımcısı NFX Capital, Hungri Games’in yatırımcısı Triple Dragon ve
Gulliver’s Games’in yatırımcısı March Capital ise ilk kez Türk girişimine yatırım yapan diğer
önemli yatırımcılar oldu.
: İlk kez 2021 yılında bir oyun girişimine yatırım yapan yatırımcılar 1 Yatırım
*İlk yatırımını yapan yatırımcılar websitelerindeki portföy verilerine göre belirlenmiştir. + 43 Bireysel Yatırımcı