Barayti Ng Wika

Ang wika ay bahagi ng kultura at kasaysayan ng bawat lugar. Ito rin ay isangsimbolismo tungo sa
pagkakilanlan ng bawat indibidwal. Sa pamamagitan ng wika, aynailalabas o napapahayag natin ang
ating mga emosyon at salooobin, masaya man omalungkot. Ginagawa natin ito sa pamamaraan ng
pagsusulat, pakikipagtalastasan at ibapa. Ang ating wika ay may ibat-ibang barayti, Ito ay sanhi ng
pagkakaiba ng uri nglipunan na ating ginagalawan, heograpiya, antas ng edukasyon, okupasyon, edad
atkasarian at uri ng pangkat etniko na ating kinabibilangan. Dahil sa pagkakaroon ngheterogenous na
wika tayo ay nagkaroon ng ibat-ibang baryasyon nito, at dito nag-ugatang mga variety ng wika, ayon sa
pagkakaiba ng mga indibidwal.

Mga Barayti ng Wika

1.

Idyolek

Bawat indibidwal ay may sariling istilo ng pamamahayag at pananalitana naiiba sa bawat isa. Gaya ng
pagkakaroon ng personal na paggamit ng wikana nasisilbing simbolismo o tatak ng kanilang pagkatao.
Ito ay mga salitangnamumukod tangi at yunik.

Mga halimbawa:

“Magandang gabi bayan” ni Noli de Castro

“Hini ka naming tatantanan” ni Mike Enriquez

“Ito ang iyong Igan” ni Arnold Clavio

“I shall return” ni Doughlas MacArthur

2.

Dayalek

Ito ay varayti ng wika na nalilikha ng dimensiyong heograpiko. Ito angsalitang gamit ng mga tao ayon sa
partikular na rehiyon o lalawigan na kanilangkinabibilangan. Tayo ay may ibat-ibang uri ng wikang
panrehiyon na kung tawaginay wikain. Meron tatlong uri ng dayalek.a. Dayalek na heograpiko (batay sa
espasyo)b. Dayalek na tempora (batay sa panahon)c. Dayalek na sosyal (batay sa katayuan)

Mga halimbawa:
Tagalog

Bakit?Batangas

Bakit ga?Bataan = Baki ah?Ilocos

Bakit ngay?Pangasinan = Bakit ei?

3.

Sosyolek

Na minsan ay tinatwag na “Sosyolek” Ito ay pansamantalang

Baraytilamang. Ito ay uri ng wika na ginagamit ng isang particular na grupo. Ang mgasalitang ito ay may
kinalaman sa katayuang sosyo ekonomiko at kasarian ngindibidwal na gumagamit ng mga naturang
salita.

Mga halimbawa:

Repapips, ala na akong datung eh (Pare, wala na akong perA)Sige ka, jujumbagin kita! (sige ka,
bubugbugin kita!)

May amats na ako ‘tol (lasing na ako kaibigan/kapatid)

4.

Etnolek

Isang uri ng barayti ng wika na nadedebelop mula sa salita ng mgaetnolonggwistang grupo. Dahil sa
pagkakaroon ng maraming pangkat etnikosumibol ang ibat ibang uri ng Etnolek. Taglay nito ang mga
wikang nagging bahaginang pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko.

Mga halimbawa:

Vakuul
–

Tumutukoy sa mga gamit ng mga ivatan na pantakip sa kanilang ulotuwing panahon ng tag-init at tag-
ulan.Bulanim

Salitang naglalarawan sa pagkahugis buo ng buwan.Laylaydek Sika

Salitang “iniiro

Kita” ng mga grupo ng

Kakanaey ng MountainProvince.Palangga

Iniirog, sinisinta, minamahalKalipay

Tuwa, ligaya, saya5.

Ekolek

Barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating tahanan. Itoang mga salitang madalas na
namumutawi sa bibig ng mga bata at mganakakatanda, malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na
pakikipagtalastasan.

Mga halimbawa:

Palikuran

Banyo o kubetaSilid tulogan o pahingahan

kuwartoPamingganan

Lalagyan ng platoPappy

–
Ama/tatayMumsy

Nanay/ina6.

Pidgin

Ito ay barayti ng wika na walang pormal na estraktura. Ito ay binansagang

“nobody’s native language” ng mga dayuhan.

Ito ay ginagamit ng dalawangindibidwal na nag uusap na may dalawa ring magkaibang wika. Sila ay
walang

Komong wikang ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga “make

Shift” na salita o

Mga pansamantalang wika lamang.

Mga halimbawa:

Ako kita ganda babae. (nakakita ako ng magandang babae)Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng
alak para sa akin)

7.

Creole

Mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga pinaghalo-halong salitang indibidwal, ula sa magkaibang
lugar hanggang sa ito ay nagging pangunahingwika ng particular a lugar. Halimbawa dito ay pinaghalong
salita ng Tagalog atEspanyol (ang Chavacano), halong Arican at Espanyol (ang Palengquero), at
anghalong Portuguese at Espanyol (ang Annobonese).

Mga halimbawa:

Mi nombre
–

Ang pangalan koDi donde lugar to?

Taga saan ka?Buenas dias

Magandang umagaBuenas tardes

Magandang haponBuenas noches

Magandang gabi8.

Register

Minsan sinusulat na “rejister”, ito ay barayti ng wikang

Espisyalisyadong ginagamit ng isang particular na domeyn. Ito ay may tatlong uring dimensyon.

a.

Field o larangan

Ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng mgataong gumagamit nito.

b.

Mode o modo

Paraan kung paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon.

c.

Tenor

Ito ay naayon sa relasyon ng mga nag uusap.

Mga halimbawa:
Mga salitang jejemonMga salitang binabaliktadMga salitang ginagamit sa teksMga salitang ginagamit ng
mga ibat-ibang propesyon gaya ng mga doktor. Ang wika ay makapangyarihan, ito ay nagsisilbing tulay
tungo sapagkakaunawaan at nagbibigay ng kapayapaan at katahimikan.