Akustik Temel Kavramlar: Doğal Verilerle Planlama Ve Tasarım 2021-2022 Bahar Yarıyılı

AKUSTİK TEMEL KAVRAMLAR
Doğal Verilerle Planlama ve Tasarım

2021-2022 Bahar Yarıyılı
İstanbul Üniversitesi
Mimarlık Fakültesi
Arş. Gör. Seda Kulak Dalkılıç
Temel Kavramlar . Akustik
▪ Ses bilimidir.
▪ Ses dalgalarının oluşumu,

yayılması, ses kaynakları, işitme-
algılama-etkilenme, ölçüm,
kontrol teknolojileri gibi konuları
inceleyen ve uygulama
olanaklarını araştıran bir bilim
dalıdır.
Temel Kavramlar . Mimari akustik
Akustik biliminin mimarları ilgilendiren bölümüdür. Binaların, hacimlerin yada

mekanik sistemlerin işitsel ihtiyaçları karşılayacak şekilde tasarlanması olarak
tanımlanabilir. İyi bir tasarımla istenen sesler daha iyi işitilebilir yada istenmeyen
sesler (gürültüler) rahatsız etmeyecek seviyelere indirgenebilir.
▪ Hacim akustiği (Kapalı mekan akustiği): Hacim içindeki ses kaynağından çıkan
seslerin, tüm dinleyicilerin kulaklarına en iyi koşullarda ulaşmasını amaçlayan
akustik dalıdır.
▪ Yapı akustiği (Gürültü denetimi): Yapı içinde ya da dışında doğan seslerin yapının
bölümlerine geçme biçimlerini inceleyen, geçmemesi için alınması gereken
önlemleri açıklayan akustik dalıdır.
.
Temel Kavramlar Ses
▪ İnsan kulağında işitme duyusunu

uyaran, titreşim yapan bir kaynağın
hava basıncında oluşturduğu
dalgalanmalarla meydana gelen ve
titreşimin yayılma doğrultusunda
boyuna dalgalanmalar ile yayıldığı
fiziksel olaya ses denir.
▪ Ses bir titreşimdir ve dalga hareketi ile

yayılır.
▪ Ancak maddesel ortam titreşimleri ses
olarak algılanır.
▪ Boşlukta ses yayılmaz.
Temel Kavramlar . Ses
Sesin fiziksel tanımı: Ses, bir basınç altında elastik bir ortamdaki (örneğin hava)
parçacıkların yer değiştirmesidir. Havadoğuşlu sesler için elastik ortam hava, strüktür
doğuşlu sesler için beton, ahşap vb. Sesin nesnel yönü
Sesin fizyolojik tanımı: Ses, hava içindeki titreşimlerin insan kulağında oluşturduğu
işitsel bir olgudur. Sesin öznel yönü
Genel olarak katı, sıvı ve gaz ortamlardaki kulağın algılayabildiği basınç

değişikliklerine ses, rahatsız edici seslere ise gürültü denilmektedir.
Müzik, düzenli seslerden oluşur. Düzeyi ve frekansı zaman içinde değişir ancak bu
değişimler arasında bir uyum söz konusudur. Müzik kulağı olan birisi sesin tınısını,
hangi enstrümandan ya da enstrümanlardan oluştuğunu algılar.
Konuşma, düzenli ve düzensiz seslerden oluşur. Konuşmada sesli harfler (düzenli

sesler), sessiz harfler (düzensiz harfler) birbirini kısa zaman aralıkları ile izler.
Gürültü, fiziksel olarak düzensiz seslerden oluşur. Fizyolojik olarak ise istenmeyen
hoşa gitmeyen her türlü ses gürültüdür. Gürültünün tınısı yoktur ancak baskın
frekans içeriği olabilir.
.
Temel Kavramlar Ses
Ses karmaşık bir fiziksel olaydır
Sesin üç bileşeni vardır;

İncelik-kalınlık
Azlık- çokluk
Tını
ve ses
ZAMAN
içinde değişir
İNCELİK-KALINLIK
İnce ses (tiz ses) sivrisinek vızıltısı gibi
Kalın ses (pes ses) davul sesi gibi
AZLIK-ÇOKLUK
Yeğinlik, sesin düzeyi yani azlık çokluğudur.
Fısıltı ile konuşma ya da yüksek sesle konuşma gibi
TINI (NE SESİ OLDUĞU)

Bir sesin ne sesi olduğunu anlamamıza yarayan ses bileşenidir.
Piyano sesi, keman sesi, Ahmet’in sesi, Mehmet’in sesi gibi
İşitsel Algılamanın Ana Ögeleri

KAYNAK
1. Sesin kaynağı
Gürültülü veya sessiz olabilir
Y
2. Sesin iletildiği ortam O
İletim yolunda ses artırılabilir ya da azaltılabilir L
3. Alıcı
Dinleyicinin sesi alışı birçok etkenden etkilenebilir
ALICI
Temel Kavramlar . Ses dalgaları
▪ Ses bir titreşimdir ve dalga hareketi ile

yayılır.
▪ Sesin yayılabilmesi için maddesel ortama

ihtiyaç vardır. Ses boşlukta yayılmaz.
▪ Titreşen bir nesne önündeki havayı iter ve

sıkıştırır. Aynı anda, titreşen nesnenin
arkasında ani bir basınç azlığı oluşur ve
arkadaki bu boşluğu hava hızla doldurur. Bu
yolla, havadaki basınç değişimleri ses
dalgaları vasıtasıyla uzak noktalara kadar
iletilir.
.
Temel Kavramlar Ses dalgaları
Temel Kavramlar . Periyot
Periyot (T): Kaynağın tam bir ileri ve geri hareketini tamamlaması için geçen süre bir
periyot (devir süresi) adını alır. Birimi saniyedir.
T = 1/ f (s)
Periyot
Temel Kavramlar . Frekans
Frekans (f): Bir ses kaynağının 1

saniye içinde yaptığı titreşim
sayısına, o ses dalgasının frekansı
denir.
▪ Birimi Hertz’dir.
▪ İşitilen seslerin frekansları 16
Hz ile 16000 Hz arasındadır.
▪ Sübjektif olarak frekansın
karşılığı müzikteki perde
terimidir.
▪ Yüksek frekanslı bir ses yüksek
perdeden anlamına
gelmektedir.
.
Temel Kavramlar Frekans
.
16-16 000 Hz aralığı 10 eşit parçaya

yani oktava bölünmüştür.
Daha hassas veriler elde etmek ya da

analiz edebilmek için her oktav da
kendi içerisinde üçe bölünmüştür ve
1/3 oktav bantlar oluşturulmuştur.
1 Oktav frekans bantları

63,125,250,500,1000,2000,4000,8000
1/3 oktav frekans bantları
50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500
3150 4000 5000 6300 8000 10000
.
Farklı kaynaklardan çıkan seslerin frekans bölgeleri

Temel Kavramlar . Sesin yayılma hızı
▪ Birim zamanda ses dalgasının aldığı yoldur.

▪ Sembolü c’dir. Birimi m/s’dir.
▪ Mimari akustikte sesin havada yayılma hızı 344 m/s veya 340 m/s olarak
kullanılır.
▪ Ses dalgası iletildiği ortamın özelliklerine bağlı olarak farklı hızlara sahiptir.
▪ Bir ses dalgasının hızı; içerisinden geçeceği ortamın
elastikiyet özelliklerine ve özgül ağırlığına bağlıdır.
c: Sesin yayılma hızı (m/s)

E: Ortamın elastiklik katsayısı (kg/m.s2)
p: Ortamın özgül ağırlığı (kg/m3)
Temel Kavramlar . Dalga boyu
Dalga boyu (λ): Titreşim hareketinin yayılışı sırasında, bir devir süresi içinde gittiği
uzaklığın adıdır. Birimi metredir.
Dalgaboyu
𝑐 Sesin yayılma hızı (m/s)

λ=
𝑓 Frekans (Hz)
Dalga boyu (m)

.
Temel Kavramlar Dalga boyu- frekans ilişkisi
Frekans ile dalga boyu ters orantılıdır.
𝑐 Sesin yayılma hızı (m/s)

λ=
𝑓 Frekans (Hz)
Dalga boyu (m)

.
Temel Kavramlar Dalga boyu- frekans ilişkisi
Alçak frekanslar büyük dalga boyuna,

yüksek frekanslar küçük dalga boyuna
sahiptir.
Temel Kavramlar . Genlik
▪ Titreşen bir taneciğin maksimum

ayrılımına ya da titreşim hareketi ile
gidip geldiği uzaklığa genlik denir.
Genlik
▪ Simgesi A, birimi mikrometre (mikron)

(μm)’dir. Havada doğan ses dalgalarının
genlikleri çok küçüktür.
▪ İnsan kulağının algılayabildiği sesin

genliği 0.1 μm ile 100 μm arasındadır.
Temel Kavramlar . Ses gücü
▪ Bir elektrikli ısıtıcı, örneğin bir radyatör, birim

zamanda belli bir enerji açığa çıkarır, yani belli bir
güce sahiptir.
▪ Bir ses kaynağı birim zamanda belli bir
ses enerjisi açığa çıkarır, yani belli bir güce sahiptir.
▪ Üretilen enerji, odadaki ses basıncını yükselterek ortama yayılır. Fakat herhangi
bir noktadaki ses basıncı sadece kaynağın gücüne ve noktanın ses kaynağına olan
uzaklığına değil, duvarlar tarafından emilen ses enerjisine ve camlardan veya
kapıdan dış ortama iletilen ses enerjisine de bağlı olarak değişir.
▪ Ses gücü veya akustik güç (P), bir ses kaynağının yaydığı ses enerjisinin gücüdür.
Temel Kavramlar . Ses şiddeti (yeğinliği)
Bir ses kaynağı tarafından P gibi bir ses gücü üretildiğinde, kaynaktan komşu hava
moleküllerine doğru bir enerji akışı meydana gelir. Yayılan bu enerjinin belli bir
yönde birim zamanda birim alandan geçen miktarına ses şiddeti (I) adı verilir
Temel Kavramlar . Ses basıncı
▪ Ses basıncı, sesin yüksekliği ile ilgili fiziksel büyüklüktür.
▪ Ses dalgalarından ötürü hava moleküllerinin titreşimi ile atmosferik basınçta

oluşan değişimlere ses basıncı denir.
▪ Birim alana düşen ses enerjisi olarak tanımlanabilir.
▪ Birimi N/m2 (pascal)’dır.
▪ Kulağımızın işitebildiği en düşük ses basıncı 2x 10-5 N/m2

Temel Kavramlar . Ses basınç düzeyi
▪ Ses basınç düzeyi, mevcut ses basıncının (p) referans ses basıncına (po) oranının
logaritmasıdır.
▪ Birimi dB cinsinden belirtilir.
▪ Ses basınç düzeyi (SPL) = 10 log (p/po)² dB

SPL = 20 log (p/po) dB
▪ p= mevcut ses basıncı (Pa)

po = 2x10 -5 N/m2 (Pa) (Kulağımızın işitebildiği minimum ses basıncı)
.
Temel Kavramlar Ses basınç düzeyi – ses basıncı ilişkisi
Temel Kavramlar . Ses basınç düzeyi
Ses basınç farklılıklarının algılanması
1 dB Hissedilemez
3 dB Ancak hissedilebilir
5 dB Oldukça fark edilebilir
10 dB Farklı algılama
Temel Kavramlar . Ses düzey hesaplamaları
Düzey logaritmik bir büyüklüktür ve Desibel cinsinden ifade edilir.

Aritmetik işlem yapılamaz.
Toplam düzey = 10log10 (10L1/10 +10L2/10+ ….. 10Ln/10)
Ln = Her bir ses kaynağının ses düzeyi (dB)

Ses düzeyleri eşit kaynakların toplam

ses düzeyleri
N= Bir ses kaynağının ses düzeyi (dB)

n = Kaynak sayısı
Ses düzeyleri farklı kaynaklar için yüksek düzeyli kaynağa eklenecek değerler
İki ses düzey farkı (dB) Yüksek düzeyli olana eklenecek değer (dB)
0-1 3
2-4 2
5-9 1
10 veya daha fazla 0
1. Toplanacak düzeyler arasındaki seviye farkı bulunur.

2. Yüksek olan düzeye eklenecek miktar tablodan belirlenir ve eklenir.
Örnek: Ses basınç düzeyleri 65 dB, 68 dB ve 71 dB olan üç ses kaynağının toplam

ses düzeyini hesaplayınız.
Örnek: Ses basınç düzeyleri 65 dB, 68 dB ve 71 dB olan üç ses kaynağının toplam

ses düzeyini hesaplayınız.
İkiden fazla ses kaynağının toplam ses düzeyinin hesaplanması, kaynakları ikişer
ikişer toplayarak gerçekleştirilir. Toplama işlemine birbirine yakın ve düşük değerli
olanlardan başlanır.
65 dB + 68 dB + 71 dB İki ses düzey farkı Yüksek düzeyli olana

(dB) eklenecek değer (dB)
0-1 3
70 dB 2-4 2
5-9 1
10 veya daha fazla 0
74 dB
Spektral toplam düzey, oktav bant ses düzeyleri toplanarak hesaplanır.

Temel Kavramlar . Frekans spektrumu
▪ Bir ses dalgasının genliği veya ses basınç düzeyi ile frekansı arasındaki ilişkiyi
gösteren grafiğe frekans spektrumu denir.
Temel Kavramlar . Ses biçimleri
▪ Ses dalgaları 3 türde olabilir:

Saf ton sesler: Sadece tek bir frekansta
bileşene sahip seslere saf ton sesler
denir (diyapozon).
Periyodik sesler: Belirli sayıda
saftonları içeren kimi seslerin dalga
formları düzgün bir biçimde tekrarlanır.
Bunlara periyodik sesler denir.
Karmaşık sesler: Birkaç frekansta
bileşene sahip olan seslerdir. Karmaşık
sesler; konuşma, gürültü gibi düzensiz,
ya da müzik sesleri gibi düzenli
seslerden oluşabilir.
Temel Kavramlar . Fon (eş duyulanma) eğrileri
▪ Algılanan sesin yüksekliği üzerinde ses basınç düzeyi ve frekans etkilidir.

▪ Yapılan deneyler sonucunda değişik frekanslarda aynı yüksekliği veren noktalar
birleştirilerek eğriler oluşturulmuştur.
▪ Bu eğrilerin frekansları ve ses basınç düzeyleri farklı olmasına rağmen algılanan
ses yükseklik düzeyleri aynıdır.
▪ Eğrilerin 1000 Hz ile kesim noktasındaki ses basınç düzeyinin sayısal değerine
sesin yükseklik düzeyi denir ve birimi phondur (fon).
▪ Örneğin 70 fon eğrisinin üzerindeki bütün noktalar her bir frekansta 70 dB’lik
ses yüksekliği göstermektedir.
Temel Kavramlar . Fon (eş duyulanma) eğrileri
Ses basınç düzeyi
İşitme alt eşiği

.
Temel Kavramlar Ses düzeyi ve kulağın duyarlılığı
Temel Kavramlar . Ses düzeyi ve kulağın duyarlılığı
▪ İnsan kulağı bütün

frekanslara aynı
derecede duyarlı değildir.
▪ İnce seslere (yüksek

frekanslara duyarlılığımız
daha fazladır.)
▪ İnsan kulağının en
duyarlı olduğu sesler,
frekansı 3500 ile 4000 Hz
arasındaki ince seslerdir.
Temel Kavramlar . Ölçüm değerleri
Lineer Ölçüm Değerleri

İnsan kulağının frekansa göre duyarlılığı dikkate alınmadan ölçülen ya da
hesaplanan ses düzeyleridir.
Birimi desibel (dB).
Ağırlıklı Ölçüm Değerleri

İnsan kulağının frekansa göre duyarlılığı dikkate alınarak ölçülen ya da hesaplanan
ses düzeyleridir.
Birimi desibel A (dBA).
Temel Kavramlar . Ölçüm değerleri
Dört ayrı ağırlık eğrisi geliştirilmiştir

▪ A ağırlık eğrisi : 55 dB den küçük
ses düzeyleri için
▪ B ağırlık eğrisi : 55 dB – 85 dB
arası ses düzeyleri için
▪ C ağırlık eğrisi : 85 dB den büyük
ses düzeyleri için kullanılmıştır
(darbe)
▪ D ağırlık eğrisi : uçak gürültüsünün
ölçümü ve değerlendirilmesi için
geliştirilmiştir.
Temel Kavramlar . Ağırlıklı ses düzeyleri
Ses basınç düzeyi
İşitme alt eşiği
▪ Ağırlıklı düzeylerin frekans karakteristikleri eşit duyulanma eğrilerinin hemen

hemen tersidir.
▪ Bunlar başlangıçta değişik ses basınç düzeyi bölgelerinde kullanılmak üzere
tasarlanmış olmakla birlikte günümüzde, A ağırlıklı ölçme sonuçlarının öznel
değerlendirmelere B ve C’den daha iyi uyum sağladığı gözlendiğinden, A
ağırlığı düzeyden bağımsız olarak hemen her tür ses için kullanılmaktadır.
Temel Kavramlar . Ağırlıklı ses düzeyleri
Lineer ölçümlerden – A ağırlık elde etme

işlemi
Oktav bant ses basınç düzeyleri bilinen bir

sesin toplam ağırlıklı ses düzeyini bulmak için,
her bantta dB cinsinden verilen ses basınç
düzeyine grafikten/tablodan o frekans için
okunan değer eklenir. Bulunan değerler
desibel toplama kuralına göre toplanır.
.
Temel Kavramlar Ağırlıklı ses düzeyleri
Örnek:
.
Temel Kavramlar Ağırlıklı ses düzeyleri
Örnek:
Temel Kavramlar . A ağırlıklı eşdeğer sürekli ses düzeyi
Eşdeğer sürekli ses düzeyi, ölçme ya da gözlem süresinde, zaman içinde düzeyi
değişen sesle aynı akustik enerjiye sahip olan durağan sesin A ağırlıklı düzeyi olarak
tanımlanır.
Leq (dBA) veya LAeq olarak ifade edilir.
A ağırlıklı eşdeğer sürekli ses düzeyi, ülkemizde yürürlükte olan Çevresel

Gürültünün Denetimi ve Yönetimi Yönetmeliği ve Binaların Gürültüye Karşı
Korunması Hakkındaki Yönetmelik dahil, pek çok ulusal ve uluslararası yönetmelik
ve standartta kullanılan önemli bir birimdir.
GÜRÜLTÜ KONTROLÜ
Doğal Verilerle Planlama ve Tasarım

2021-2022 Bahar Yarıyılı
İstanbul Üniversitesi
Mimarlık Fakültesi
Arş. Gör. Seda Kulak Dalkılıç
.
Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerindeki Zararlı Etkileri
Gürültü Kaynakları .
Kentlerde insanları etkileyen gürültülerin bir bölümü; yaşadıkları veya çalıştıkları
yapının içinden, bir bölümü ise yapının dışından kaynaklanır. Kaynak ve alıcılarının
çevresel konumlarına ve gürültünün yayılma yollarına bağlı olarak çevre
gürültüleri:
1. Yapı dışı çevre gürültüleri

2. Yapı içi gürültüler
olarak 2’ye ayrılırlar.

Gürültü Kaynakları . Yapı dışı çevre gürültüleri
Ulaşım gürültüleri: motorlu araç trafiği, raylı ulaşım, hava ulaşımı, deniz ulaşımı
Endüstri gürültüleri: her türlü mekanik sistemler, donatım ve işlemlerden doğan

gürültüler (fabrika, atölye, vb.)
Yapım gürültüleri: yol ve bina yapımı işleri ve makinalardan doğan gürültüler
İnsan ve etkinliklerinden doğan, eğlence ve ticari amaçlı gürültüler: yüksek sesli

konuşma, bağırma, elektronik olarak yükseltilmiş müzik ve anons sistemleri,
lunapark, eğlence yerleri, gibi.
Gürültü Kaynakları . Yapı içi gürültüler
Konut yapılarında komşuluk sesleri: yüksek sesli konuşma ve bağırma, TV, müzik
sesi, ayak sesleri, ev aletleri gürültüleri, kapı çarpmaları, eşya çekme sesleri, düşen
cisimler, vb.
Mekanik cihazlar ve donatım gürültüleri: ısıtma ve havalandırma sistemleri;

fanlar, boyler, klima üniteleri, damperler, difüzörler, sıhhi tesisat sistemi, pompalar,
su akışı, tuvalet rezervuarı ve benzeri nedenle ortaya çıkan gürültüler
Elektriksel sistem gürültüleri: jeneratörler, transformatörler, floresan balastları

kaynaklı gürültüler
Sirkülasyon sistemleri gürültüleri: asansörler, merdivenler, yürüyen merdiven, vb.

Gürültü Kaynakları . Hava doğuşlu ses
Sesin kaynağına göre ses, hava doğuşlu ve katı ortam doğuşlu olarak 2’ye ayrılır.
Hava doğuşlu sesler: Havada bulunan ses kaynağının titreşimi ile hava içinde
yayılan ve uzak mesafelere iletilen seslerdir.
▪ Canlı sesleri (insan, kuş, vb.)
▪ Gök gürültüsü, rüzgar
▪ Havalı çalgıların sesleri (flüt vb.)
▪ Katı cisimlere dokunmayan telli ya da yaylı çalgıların sesleri (keman, viyola, ut,
gitar, vb.)
Gürültü Kaynakları . Katı ortam doğuşlu ses
Katı ortam (strüktür) doğuşlu sesler: Bir darbe kaynağının temas

ettiği katı ortamı, örneğin yapı elemanını titreştirmesi sonucu oluşan
ve eleman içinde her doğrultuda iletilen seslerdir.
▪ Duvarın içinden geçen su borusunun yol açtığı sesler
▪ Döşemede doğan adım sesi
▪ Katı bağlantısı olan her türlü motor, transformatör vb. cihaz sesleri
Darbe sesi: iki kütlenin birbirine çarpması veya kapı çarpması, ayak
sesi, eşya çekilmesi gibi doğrudan katı ortamda örneğin döşemede
ortaya çıkan, bina taşıyıcı sistemine ve yapı elemanına iletilen
seslerdir.
Mekanik titreşimler
Gürültü Kaynakları .
Gürültü tiplerinin 11’li Likert ölçekte (0-10) rahatsızlık açısından değerlendirilmesi
0 ‘rahatsız değilim’ , 10 ‘aşırı rahatsızım’
Ref. Kulak S. Konutlardaki Akustik Performans Sınıflarının Öznel ve Nesnel Değerlendirmesi

Gürültünün İletim Yolları .
1. Doğrudan İletim
Bir yapı elemanına gelen seslerin elemanın
titreşimi ile katı ortam doğuşlu olarak veya
eleman üzerindeki yarıklar, panjurlar ve
havalandırma üniteleri gibi boşluklar ile hava
doğuşlu olarak elemanın arkasına iletilmesidir.
2. Dolaylı İletim
Bir alıcı odasına bitişik odadan bölme elemanı
aracılığıyla ile dış yapı elemanlarından doğrudan
iletilen seslerin dışında, bu elemanlara bitişik olan
yan duvarlar, tavan, döşeme gibi elemanlar ile
sesin iletilmesidir.
.
Gürültünün İletim Yolları
Gürültü Kontrolü .
Hatırlatma!
İşitsel Algılamanın Ana Ögeleri KAYNAK
1. Sesin kaynağı
Gürültülü veya sessiz olabilir
Y
O
2. Sesin iletildiği ortam L
İletim yolunda ses artırılabilir ya da azaltılabilir
3. Alıcı
Dinleyicinin sesi alışı birçok etkenden etkilenebilir ALICI
Gürültü Kontrolü .
Gürültü kontrolü veya denetimi 3 farklı ölçekte gerçekleşebilir.
▪ Kaynakta kontrol
▪ Kaynak-alıcı arasında kontrol
▪ Alıcıda kontrol
Gürültü Kontrolü . Kaynakta kontrol
▪ Gereksiz gürültü kaynaklarını ortadan kaldırmak, gürültü kaynaklarının gürültü

düzeylerini azaltmak ve/ya da gürültünün niteliğini değiştirmek gibi konuları
kapsamaktadır.
▪ Kaynakta kontrol konusu, öncelikle gürültü oluşumuna neden olan etkeni yaratan
disiplin dallarını ilgilendirmektedir.
▪ Hidrofor, jeneratör, motorlu taşıt, elektrikli ev cihazları ve benzeri gürültü

kaynaklarının denetimi, makine mühendisleri ve üreticilerin, daha geniş kapsamlı
düşünüldüğünde havaalanı, karayolu gibi gürültü kaynaklarının denetimi de yine
o konunun uzmanı mühendis ve tasarımcının sorumluluk alanına girmektedir.
Gürültü Kontrolü . Kaynak-alıcı arasında kontrol
▪ Kaynakla alıcı arasındaki yolda sesin azaltılmasına yönelik önlemlerin tümünü

içermektedir.
▪ Kaynak ve alıcı arası uzaklık, kaynak ve alıcı arasındaki bölgede yer alan
elemanlar, alıcıya ulaşan gürültünün niteliğini etkilemektedir.
▪ Bu açıdan bakıldığında, makro ölçekte konunun incelenmesi, şehir plancılarının

gürültü denetimini de göz önüne alarak tasarımlarını yapması önemlidir.
▪ Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ne göre yeni

konut alanlarının planlaması kararı verilirken gürültü seviyesi dikkate alınır.
Alanlar Planlanan/Yenilenmiş/Onarılmış Mevcut yollar Tablo: Kara Yolu Çevresel

yollar Gürültü Sınır Değerleri
Lgündüz Lakşam Lgece Lgündüz Lakşam Lgece
(dBA) (dBA) (dBA) (dBA) (dBA) (dBA)
Gürültüye hassas Ref. Çevresel Gürültünün
kullanımlardan eğitim, Değerlendirilmesi ve Yönetimi
kültür ve sağlık alanları ile Yönetmeliği
60 55 50 65 60 55
yazlık ve kamp yerlerinin
ağırlıklı olduğu alanlar
Ticari yapılar ile gürültüye Lgündüz: saat 07.00-19.00

hassas kullanımların Lakşam: saat 19.00-23.00
birlikte bulunduğu Lgece: saat 23.00-07.00 aralığındaki
alanlardan konutların A ağırlıklı ses düzeyi ortalaması
yoğun olarak bulunduğu 63 58 53 68 63 58
alanlar
Ticari yapılar ile gürültüye
hassas kullanımların
birlikte bulunduğu
alanlardan işyerlerinin
yoğun olarak bulunduğu 65 60 55 70 65 60
alanlar
Endüstriyel alanlar 67 62 57 72 67 62
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği

Gürültüye maruz kalma kategorileri
Yeni konut alanlarının planlanması aşamasında aşağıda verilen gürültüye maruz kalma kategorileri
dikkate alınır:
▪ Kategori A (Lgündüz cinsinden <55 dBA) Alanı: Bu kategorinin en üst seviyesindeki gürültü
rahatsızlık verici derecede değildir. Planlama kararı verilirken gürültü belirleyici bir faktör olarak
değerlendirmeye alınmaz.
▪ Kategori B (Lgündüz cinsinden 55- 64 dBA) Alanı: Planlama kararlarında gürültü seviyesi göz
önüne alınır. Gürültüye karşı gerekli tedbirler alınarak planlama kararları verilir.
▪ Kategori C (Lgündüz cinsinden 65-74 dBA) Alanı: Planlama kararı genellikle verilmez. Ancak kamu
yararı gerektiren hallerde, daha sessiz bir yer bulunamaması nedeniyle izin verilmek zorunda
kalınması halinde arka plan gürültü seviyesi göz önünde bulundurularak gürültüye karşı tedbirler
alınır.
▪ Kategori D (Lgündüz cinsinden >74 dBA) Alanı: Planlama kararı verilmez.
Gürültü Haritası örneği
Lgag (Gündüz, akşam, gece

gürültü göstergesi): A ağırlıklı
uzun dönem ses düzeyi
ortalaması olup, günlük
rahatsızlık düzeyini ifade
etmektedir.
▪ Kaynakta ve kaynak-alıcı arasında denetlenemeyerek yapılara ulaşan gürültü için

mikro ölçekte yapılabilecek önlemlerden söz edilebilir.
▪ Yapıların gürültüye karşı daha dayanıklı tasarlanması, gürültünün geldiği yön dikkate
alınarak tasarımın yapılması gibi önlemler konusunda mimarlar etkin rol
oynayabilmektedir.
▪ Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkındaki Yönetmelikte yapı elemanları

tarafından sağlanması gereken ses yalıtımı değerleri açıklanmaktadır.
.
Gürültü Kontrolü Kaynak-alıcı arasında kontrol
Tablo: Sınır Değerler- Ses Yalıtım
Değerleri- Hava Doğuşlu Ses Yalıtımı
DnT,A Ağırlıklı standardize edilmiş
düzey farkı, dB
Ref. Binaların Gürültüye Karşı

Korunması Hakkında Yönetmelik
.
Gürültü Kontrolü Kaynak-alıcı arasında kontrol
Tablo: Sınır Değerler- Ses Yalıtım

Değerleri- Darbe sesi düzeyi
L'nT,w Ağırlıklı standardize edilmiş
darbe sesi basınç düzeyi, dB
Ref. Binaların Gürültüye Karşı

Korunması Hakkında Yönetmelik
L’nT arttıkça
rahatsızlık
artar
Gürültü Kontrolü . Alıcıda kontrol
▪ Gürültüden etkilenen insanın alabileceği, kulak tıkacı takmak vb. gibi önlemlerle
gürültüden korunması ise çoğunlukla gürültü kaynağının çok güçlü olduğu ve
denetiminin yeterli ölçüde yapılamadığı durumlarda, konunun uzmanları
tarafından gerçekleştirilebilir.
▪ Çalışanların Gürültü ile ilgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’te

çalışanların maruz kalabileceği gürültü değeri sınırı, süresi ve alınması gereken
koruyucu önlemler açıklanmaktadır.
Gürültü Kontrolü . Kaynak-alıcı arasında kontrol . Yerleşme ölçeği
Yerleşme ölçeğinde başlıca gürültü

kaynakları:
▪ Trafik ve diğer ulaşım gürültüleri
▪ Endüstri gürültüsü (fabrikalar,
▪ soğutma kuleleri)
▪ İnsanların ürettiği gürültüler (spor ve
çeşitli açık hava aktiviteleri vd.)
Gürültünün çevrede yayılmasında

etkili olan ve yerleşme ölçeğinde yer
seçiminde göz önünde
bulundurulması gereken faktörler
gürültü kaynağına ilişkin etmenler ve
fiziksel çevreden kaynaklanan
etmenler olarak iki grupta incelenir.
A. Gürültü kaynağına ilişkin etmenler

1. Kaynak tipi
Sesin yayılması, ortamın fiziksel özelliklerine göre değişim göstermektedir. Söz
konusu fiziksel özelliklerine göre ortamlar üç grupta incelenir.
▪ Üç boyutlu ortamlar
Sınırsız ortam (açık hava) Sınırlı ortam (kapalı mekan)
Nokta kaynak Doğrultulu ses
Çizgi kaynak Yayınık ses
Düzlem kaynak
▪ İki boyutlu ortamlar: bir boyutu diğer iki boyutuna göre çok daha küçük
ortamlardır, örn: asma tavan)
▪ Tek boyutlu ortamlar: iki boyutu diğer bir boyutuna göre oldukça küçük
ortamlardır, örn: havalandırma bacası)

1. Kaynak tipi
Gürültü kaynakları, boyutları ve yaydıkları ses dalgalarına bağlı olarak ses yayılımını
etkileyiş biçimlerine göre 3'e ayrılmaktadır: noktasal kaynaklar, çizgisel kaynaklar ve
düzlemsel kaynaklar.
1.1 Noktasal Kaynak
▪ Boyutları ürettikleri sesin dalga boyundan daha küçük olup küresel dalgalar yayan
kaynaklardır.
▪ Konuşan bir insanın, hoparlörün ya da tek bir aracın oluşturduğu gürültü noktasal
gürültü kaynaklarına örnek verilebilmektedir.
▪ Ses düzeyi, kaynağa olan uzaklığın karesiyle azalır = 10 logn2
▪ Noktasal kaynaktan yayılan ses seviyesi uzaklığın her iki katına çıkışıyla 6 dB
azalmaktadır.

1. Kaynak tipi
1.2 Çizgisel Kaynak
▪ Birden fazla (sonsuz sayıda) eş düzeyli nokta kaynağın bir doğrultu üzerinde
birbirine çok yakın bulunması ile oluşan kaynaklardır ve silindirik dalgalar
yaymaktadırlar.
▪ Çizgisel kaynaklara örnek olarak trafik gürültüsü gösterilebilmektedir.
▪ Ses düzeyi, kaynağa olan uzaklıkla azalır = 10 logn
▪ Çizgisel kaynaktan yayılan ses uzaklığın her iki katına çıkışıyla 3 dB azalmaktadır.

1. Kaynak tipi
1.3 Düzlemsel Kaynak
▪ Eş düzeyli tekil (monopol) kaynakların bir düzlemde bir araya gelmeleri ile oluşur
ve düzlemsel dalgalar yayarlar.
▪ Düzlemsel kaynaklar genellikle iki boyutlulardır ve boyutları ölçüm yapılan
noktanın kaynağa olan uzaklığından daha büyüktür.
▪ Ses düzeyinde mesafeye bağlı azaltım noktasal ve çizgisel kaynaktaki kadar fazla
değildir.
▪ Ölçüm noktasının kaynaktan mesafesi arttıkça düzlem kaynak, noktasal kaynak gibi
davranmaya başlamaktadır.
▪ Düzlemsel kaynaklara örnek olarak fabrikalardaki geniş alana yayılmış makineler
ya da bir futbol stadyumu örnek gösterilebilmektedir.

2. Kaynak alıcı arası uzaklık
▪ Daha önce de belirtildiği gibi uzaklık her iki katına çıktığında ses basınç seviyesi
trafik gibi lineer kaynaklar için 3 dB, tek bir arabanın gürültüsü gibi noktasal
kaynaklar için 6 dB ve uçan cisimlerde 7 dB azalmaktadır.
▪ Gürültü kaynağı ve alıcılar arasında belirli bir mesafenin bulunması en etkili

gürültü kontrol yöntemlerinden biridir.
B. Fiziksel çevre kaynaklı etmenler

1. Havanın ses yutuculuğu ve meteorolojik faktörler
Atmosferik emilim (yutuş)
▪ Frekansın karesi (f2) ve uzaklıkla (r) doğru orantılıdır.
▪ Havanın bağıl nemi (Φ) (% olarak) ile ters orantılıdır.
▪ 20oC için geçerlidir.
▪ Yüksek frekansların atmosferik emilimi daha fazladır.

▪ Uzaklık arttıkça atmosferik emilim artar.
▪ Havanın bağıl nemi arttıkça atmosferik emilim azalır.

▪ Atmosferin zemine yakın tabakalarının daha sıcak olduğu durumda ses ışınları
yukarıya doğru kıvrılırlar ve belirli bir noktadan itibaren akustik gölge bölgesi
meydana gelir.
▪ Atmosferin zemine yakın tabakalarının daha serin olduğu durumda sıcaklık ses
düzeyini artırıcı etki yapar.

▪ Rüzgar hızı yerden yüksekliğin logaritması ile doğru orantılı olarak artmaktadır.
▪ Sıcaklık ise yerden yükseklik ile azalmaktadır. Sesin hızı bu iki faktöre bağlı olarak
yükseldikçe değişmektedir.
▪ Rüzgar, aşağı yönlü olduğunda sesi güçlendirmekteyken yukarı yönlü olduğunda
akustik gölge sağlamaktadır.

2. Zemin örtüsünün yutuculuğu
▪ Zemin örtüsünün gözenekli ya da pürüzlü oluşu alıcı noktasına ulaşan ses
seviyesini bir miktar azaltmaktayken sert ve yansıtıcı bir yüzey oluşu ise sesin
yansımasına yol açacağından alıcı noktasındaki ses seviyesini artırabilmektedir.

3. Doğal ve yapma engeller
▪ Geniş ağaçlık alanlar, toprak setler gibi topoğrafik veriler ile çevre binalar,
bariyerler gibi insan yapımı öğeler akustik gölge alanı yaratacak şekilde
davranabilmektedir.
▪ Diğer bir taraftan da bariyer ve çevre binaların sesi yansıtıcı etkisi de göz önünde
bulundurulmalıdır.



Engelin efektif tasarımı

▪ Engel mümkün olduğunca kaynağa
yada alıcıya yakın yerleştirilmelidir.
▪ Engelin yüksekliği olabildiğince
yüksek olmalıdır. (Mümkün
olduğunca kaynakla alıcı arasındaki
direkt çizginin üstünde olmalıdır.)
Gürültü Kontrolü . Kaynak-alıcı arasında kontrol . Bina ölçeği
▪ Gürültü kontrolüne yönelik tasarım için ikinci aşama olarak belirlenen bina
ölçeğinde binanın tasarım kararları ile gürültü kontrolüne etkin bir şekilde
katılması beklenmektedir.
▪ Buna göre bina, yerleşim şeması ve yönelimiyle; formuyla ve hacim

organizasyonuyla değerlendirilmektedir.
Bina yönelimi
▪ Bina yönelimi ve binanın çevre binalarla kurduğu ilişki sesin yansımalarını ve açısal
değişkenlerini etkileyerek yankı gibi akustik kusurlara sebep olabilmektedir. Bu
bağlamda binanın ve çevredeki yapıların kat adetleri, aralıkları ve birbirlerine göre
konumları önemli olmaktadır. Yansımalara sebep olacak paralel ve karşılıklı
duvarların ya da gürültüye dönük avluların tasarımından kaçınılmalıdır.
Bina formu
▪ Avlulu formlar ve teraslı yerleşmeler gibi bazı bina formlarının
ve yerleşim şekillerinin gürültüye karşı daha korunaklı hale
getirmektedir.
▪ Doğru tasarlandıklarında balkon ve saçak gibi dış elemanlar
cephedeki ses düzeyinin azalmasına yardımcı olabilmektedirler.
▪ Balkon ve çıkmaların alt kısımları yutucu malzeme ile
kaplanabilirler.
▪ Balkon parapetleri masif yapılırsa engel etkisi yaratabilir.
▪ Yutucu kaplama ve masif parapetin etkisi 5-10 dB kadar
olabilmektedir.
Hacim organizasyonu
▪ Planlama aşamasında gürültülü mekanlarla sessiz mekanlar birbirinden
ayrılmalıdır.
▪ Gürültü üretebilecek mekanlar hem yatayda hem de düşeyde ayrılmalıdır.
▪ Gürültüye az duyarlı mekanlar, gürültülü mekanlarla, gürültüye çok duyarlı
mekanlar arasında tampon bölge etkisi görebilir.
Gürültü Kontrolü . Kaynak-alıcı arasında kontrol . Yapı elemanı ölçeği
Ses yalıtımı;
▪ Ağırlık artarsa,
▪ Boşluk genişliği artarsa,
▪ Bağlantı kesilirse,
▪ Şaşırtmalı bağlantı uygulanırsa,
▪ Tabakalar farklı kalınlıkta olursa,
▪ Esnek bağlantı elemanları kullanılırsa,
▪ Boşlukta yutucu eleman kullanılırsa,
▪ Sızdırmazlık sağlanırsa artar.
▪ Eleman kalınlığı arttırılmalı

▪ Aradaki boşluk arttırılmalı

▪ Tabakaların şaşırtmalı veya çift dikmeli olarak monte edilmesi
İki ayrı dikme ile tabakaların

bağlantısının tamamen kesilmesi
STC değerlerin yaklaşık 8 dB
arttırmaktadır.
▪ Esnek bağlantı elemanları
Esnek bağlantı elemanları tabakaların

birbirine değerek ses köprüsü
oluşturmasını engellemektedir.
▪ Sızıntılar önlenmeli
▪ Bir açıklığın, duvarın sadece % 0.01 lik

bir alanında olması, TL değerini 50’den 39’a
düşürebiliyor.
▪ Sızıntılar önlenmeli
Alçı panoları bağlantı noktalarında esnek macunla sızdırmazlaştırmak

yalıtımı arttırıcı etkiye sahiptir.
▪ Elektrik prizlerinin konumu

▪ Yüzer döşeme
Darbe matı
HACİM AKUSTİĞİ
SALONLARDA AKUSTİK TASARIM
KAPALI MEKANDA SESİN DAVRANIŞI
Ses dalgaları elastik ortamda (katı, sıvı, gaz) yayılırken ortamın fiziksel ve dinamik
özelliklerine bağlı olarak bazı değişimlere uğrar ve ses alanındaki basınçlar farklılaşır.
Ses yayılmasında ortam etkilerine bağlı bozunumlar ve sonuçta enerji kayıplarına veya
kazançlarına neden olur ve dolayısıyla alınan ses basınç düzeyinde artış veya azalmalar
ortaya çıkar.
Yüzeye çarpan ses dalgasının bir kısmı geri yansır (), bir kısmı yutulur () ve kalan kısmı
da yüzeyin diğer tarafına iletilir ().
 + +  = 1.0
iletilen ve yutulan ses
80 birim
 = 0.2
gelen ses yansıyan ses

100 birim 20 birim
Yutulan ve iletilen enerji genellikle birlikte değerlendirilir ve yutulan kısım olarak

adlandırılır.
 + (+ ) = 1.0
Yukardaki eşitlikte yutuculuk katsayısı iletim katsayısını da içerdiğinden, şekilde görülen

yapı elemanları aynı yutuculuk katsayısına sahip olmalarına rağmen (a) duvarı (b)
duvarından daha fazla ses iletmektedir.
KAPALI MEKANDA SESİN DAVRANIŞI// Sesin Yansıması
Sesin yansımasının niceliği ve niteliği olmak üzere 2 boyutu vardır.
Yansımanın niceliği
Yansımanın niceliğinin belirlenmesinde, sesin yansıdığı yüzeyin sesi ne oranda yuttuğu ya
da yansıttığı önemlidir.
Yansıtma çarpanı olarak ifade edilebilen ve «r» ile simgelenen bu büyüklük, yüzeyden
yansıyan sesin yüzeye gelen sese oranı olarak tanımlanır.
Örneğin: mermer ya da su yüzeyinin oldukça yüksek yansıtıcılıkları yani yansıtma

çarpanları vardır, yaklaşık olarak 0.95 civarındadır.
Yüzeylerin yansıtıcılıkları ya da yutuculukları yansıtma çarpanından daha çok yutma

çarpanı ile ifade edilir.
Yansımanın niteliği
Yansıyan ses ışınlarını biçimsel olarak ele
aldığımızda düzgün yansıma ve yayınık yansıma
olmak üzere iki yansıma biçiminden söz edebiliriz.
1. Düzgün yansıma
Yansıtıcı yüzeyin girinti ve çıkıntıları, pürüzleri

yani düzgünsüzlükleri, yüzeye gelen sesin dalga
boyundan küçükse yansıma düzgün olur.
Gelen ve yansıyan ses ışınları yüzeyin normali ile

eşit açı yapar.
2. Yayınık yansıma/saçılma
Yansıtıcı yüzeyin girinti ve çıkıntıları, pürüzleri

yani düzgünsüzlükleri, yüzeye gelen sesin dalga
boyundan büyükse ses ışınları geometrik yansıma
yerine her yöne eşit olarak dağılır ve ses saçılması
meydana gelir.
Saçılma hacim akustiğinde önemli olan ve

yararlanılan bir olaydır ve özel olarak saçıcı
elemanlar tasarlanmıştır.
Saçılma olayı yansıma kadar olmasa da enerji

yoğunluğunu artırır, kapalı mekanlarda çınlama
süresini artırır.
KAPALI MEKANDA SESİN DAVRANIŞI// Sesin Yutulması
Ses yutma katsayısı ()
▪ Yansımayan sesin gelen sese oranıdır ve yüzde ile ifade edilir.

▪ Yutma katsayısı = yansımayan ses (yutulan+iletilen) /gelen ses
▪ Sesin yutulması, ses enerjisinin başka tür bir enerjiye (ısı enerjisi ya da ses dışı
titreşimlere dönüşmesi demektir.
▪ Ses yutma katsayısı «0» ile «1» arasında değişen değerler alır.
▪ «» «1»e doğru yaklaştıkça yutuculuk artar.
▪ Ses yutma katsayısı malzemenin özelliklerine ve sesin frekansına göre değişir.

▪ Mimari akustikte malzemelerin ses yutma katsayıları 125, 250, 500, 1000, 2000, 4000
Hz olmak üzere altı frekansta verilir.
NRC (Noise Reduction Coefficient)
▪ Bir malzemenin yutuculuk özelliğini ifade etmeye yönelik olarak, özellikle mimari
akustikte kullanımı yaygın olan ve ifade kolaylığı bulunan NRC değerinden söz edilebilir.
▪ Ses Azaltım Katsayısı (NRC), 250 Hz, 500 Hz, 1000 Hz ve 2000 Hz frekanslardaki ses
yutma katsayılarının aritmetik ortalaması alınarak belirlenir.
NRC (Noise Reduction Coefficient)
Örneğin altı frekans için ses yutma katsayıları aşağıdaki gibi olan bir malzemenin
Frekans 125 250 500 1000 2000 4000

(Hz)
 0,22 0,45 0,67 0,74 0,82 0,69
Ses Azaltım Katsayısı (NRC) = (0,45 +0,67+0,74+0,82)/4= 0,67 ~ 0,65
olarak belirlenir. Bu değer en yakın 0,05’in katı olarak ifade edilir.

SES YUTUCU MALZEMELER
Bir mekanda özel olarak sesi yutması için kullanılan malzemelere ses yutucu malzemeler
adı verilir.
İç ortamdaki gürültü düzeylerini azaltmak veya çınlama süresini ayarlamak için
kullanılabilirler.
Ses yutucu malzemeler 3 tipte olabilirler:

▪ Gözenekli ses yutucular
▪ Panel yutucular
▪ Hacim yutucular (rezonatörler)
1. Gözenekli ses yutucular
▪ Bu tür malzemelerin bünyelerinde boşluklar ve havanın geçebileceği geçiş yolları

bulunmaktadır. Açık gözenekli yapıya sahip olan ses yutucu malzemelere, ses nüfuz
ettiğinde bu iç boşluklara doğru ilerler.
▪ Ses enerjisinin bir kısmı; bu boşluklarda ilerlerken sürtünme ve malzemelerdeki küçük
elyafların titreşimi nedeniyle ısı enerjisine dönüşerek kaybolur.
▪ Ses dalgasının malzeme bünyesine nüfuz ettiği oranda yutulan ses enerjisi de artar.
Kapalı gözenekli malzemelerin ise ses yutma değerleri düşüktür.
▪ Malzeme içindeki kapalı gözeneklerin malzemenin ses yutuculuğuna bir etkisi yoktur
ve yutuculukta sadece açık, bir başka deyişle birbiri ile bağlantısı olan gözenekler
dikkate alınır.
▪ Bu malzemelerin yutuculukları yüksek frekanslarda fazla, düşük frekanslarda ise
azdır.
Gözenekli yutucular içinde Yutucu özellikte olmayan
en yaygın malzemeler malzemeler
Cam yünü Genel köpük
Taş yünü XPS
Mineral yünü EPS
Ahşap yünü
Süngerler
Halı
Keçe
Perde
▪ İnce tabakalar yalnızca yüksek

frekanslarda, kalın, tabakalar ise
yüksek ve düşük frekanslarda
etkilidir.
▪ Gözenekli malzemenin kalınlığı

arttıkça özellikle düşük
frekanslardaki yutuculuğu da
artmaktadır. Buna örnek olarak
yandaki grafikte, aynı akustik
malzemenin (camyünü), farklı
kalınlıklarda ses yutum değeri
verilmektedir.
▪ Yutucu malzeme yüzeye ne kadar

yakın yerleştirilirse o kadar az etkili
olacaktır. Yutuculuğu arttırmak için
malzemenin rijit yüzeyle arasında
bir miktar boşluk bırakılması
sağlanmalıdır.
▪ Malzeme ile uygulandığı yüzey
arasındaki boşluğun genişliği
arttıkça alçak frekanslardaki ses
yutuculuğu da artar.
▪ 1000 Hz’in üzerindeki frekanslarda
artış genellikle önemsizdir.
1. Gözenekli ses yutucular - Örnekler
Keçe veya kumaş kaplı baffle


Ahşap lifli panel
Akustik süngerler
Mineral yün + perfore alçıpan

1. Gözenekli ses yutucular – Örnekler

Ses yutma katsayıları
Malzeme 125 Hz 250 Hz 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz

Duvar üzerine akustik sıva 0,02 0,07 0,40 0,68 0,68 0,75
Beton döşeme üzerine 0,02 0,02 0,05 0,15 0,30 0,40
sabitlenmiş 10 mm yumuşak
halı
Perdeler (0,2 kg/m2) duvardan 0,05 0,06 0,39 0,63 0,70 0,73
90 mm uzaklıkta
13 mm perfore alçıpan 0,50 0,70 0,75 0,70 0,65 0,60
arkasında 50 mm taş yünü
(duvardan 200 mm uzaklıkta)
5 mm kalınlıkta polyester keçe 0,05 0,08 0,15 0,70 0,85 0,90
direkt duvara sabitlenmiş
2. Panel yutucular
▪ Masif, delikli olmayan ince bir eleman bir

hava boşluğu ile bir yüzeyin önüne
uygulanırsa bir panel yutucu gibi çalışır.
▪ Boşluktaki havanın titreşimi ile ses
enerjisinin bir kısmı sönümlenir.
▪ Mimaride sıkça kullanılan elemanların
bazıları panel yutucu özelliği gösterirler;
kapılar, pencereler, ahşap lambriler vb.
▪ Bu malzemelerin yutuculukları düşük
frekanslarda (bas seslerde) etkilidir.
2. Panel yutucular
▪ Kitlesi az yani ince ve hafif levhaların arkasına gözenekli ses yutucular konulması sesin
yutulmasında büyük fayda sağlar. Böylece hem yüksek, hem de alçak frekanslı seslerin
belli oranda yutulması sağlanmış olur.
▪ Boşlukta yerleştirilen gözenekli malzemenin kalınlığı boşluk genişliğinin en az 2/3’si
olmalıdır.
2. Panel yutucular – Örnekler

Ses yutma katsayıları
Malzeme 125 Hz 250 Hz 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz

Ahşap kapı 0,14 0,10 0,06 0,08 0,10 0,10
13 mm kalınlıkta alçıpan plaka 0,08 0,11 0,05 0,03 0,02 0,03
duvardan 100 mm uzaklıkta
13 mm kalınlıkta alçıpan plaka 0,20 0,15 0,10 0,05 0,05 0,05
duvardan 200 mm uzaklıkta
Kadronlar üzerinde ahşap 0,15 0,11 0,10 0,07 0,06 0,07
döşeme
Normal boyutlarda pencere 0,35 0,25 0,18 0,12 0,07 0,04
camı
3. Hacim yutucular (rezonatörler)
▪ Sesin, özel olarak üretilen boşluklu emici hacme girmesi ile ses yutumu sağlanır.
▪ Açıklığın boyutu, giriş açıklığının uzunluğu ve boşluğun hacmi rezonatörün yutuculuk
performansını etkiler.
▪ Rezonatörlerin ses yutuculukları düşük ve orta frekanslarda etkilidir.
▪ İçerisine gözenekli malzeme eklenirse yutuculuk artar.
▪ Rezonatörler: bireysel üniteler, delikli panel rezonatörler ve yarık rezonatörler olarak
sınıflandırılırlar.
3. Hacim yutucular (rezonatörler) – Bireysel üniteler - Örnekler

Amfora, Antik Dönemlere
özgü bir çeşit Yunan
çömleğidir.
Ses yutucu bir eleman

olarak kullanılan bu
toprak testiler sahnenin
altına yerleştirilmekteydi.
Ses dalgaları bu
amforaların dar ağzından
girerek içerisinde bulunan
kül sayesinde yutulurdu.
Orta Çağ’da kilise ve
şapellerde de bu
yöntemin kullanıldığı
görülmüştür. Süleymaniye Camii Rezonatör resimleri ve kesitleri
3. Hacim yutucular (rezonatörler) – Delikli panel rezonatörler- Örnekler
Perforasyon oranı en az %20 olmalıdır.

Perforasyonların boyutları ve arasındaki uzaklık yansıma yapmayacak
kadar az ancak kir ve toz gibi etkenlerle kapanmayacak kadar geniş
olmalıdır.
Tavan ve duvarda kullanılabilirler.
3. Hacim yutucular (rezonatörler) – Yarık rezonatörler- Örnekler
Yarık rezonatörlerde doğrusal aralıklar bulunur.

Sistemin arkasında boşluk bırakılacak şekilde uygulanır.
SES YALITIMI VE SES YUTUMU ARASINDAKİ FARK
▪ Fiziksel olarak iki kavram birbirinden oldukça farklıdır.

▪ Ses yalıtımı sesin bir mekandan diğerine geçişini sınırlamak için yapılır.
▪ Ses yutumu ise bir ortamda akustik konforu sağlamak için kullanılır ve
duvar, tavan gibi yüzeylerden ortama geri dönen sesi azaltır.
▪ Ses yutumu, ses enerjisinin bir kısmının veya tamamının ısıya
dönüşmesidir.
▪ Mekanlar arası ses iletiminde ise etkin olan, yüzeydeki ses dalgaları
sonucunda ara bölmelerin titreşmesidir.
▪ Yüksek ses tutma kapasitesine sahip olan ve akustik problemlerin
çözümünde veya bir ortamda gürültü azaltımının sağlanmasında
etkin malzemeler tek başlarına ses yalıtımı için pek bir anlam ifade
etmezler ve iyi ses azaltması sağlamazlar.
▪ Ses yutucu malzemeler, duvar boşluklarına yerleştirilerek ses
yalıtımında kullanılırlar.
ÇINLAMA SÜRESİ
▪ Reverberasyon (çınlama, yankılanma), bir hacimde orijinal ses kaynağı sustuktan sonra
sesin devam etmesidir. Kapalı mekanda ses çıkarıldığında çok sayıda yansıma gelişir ve
kaynak susunca bunlar yüzeylerde, nesnelerde ve havada yutularak yavaş yavaş söner.
▪ Büyük dini yapılar, spor salonları, büyük mağara gibi büyük hacimli mekanlarda
reverberasyon süresi uzundur ve kolayca algılanır. Değişik müzik türlerinin en iyi
algılandığı reverberasyon süreleri vardır.
ÇINLAMA SÜRESİ
▪ Reverberasyon süresi hacmin bir özelliğidir ve hacmin büyüklüğü ile hacmin toplam
yutuculuğuna bağlıdır.
▪ Sesin düzeyinden ve arka plan gürültüsünden bağımsızdır.
RT (s) : çınlama süresi

RT = 0,161 x V V (m3) : odanın hacmi
A A (sabin) : toplam oda yutuculuğu
S (m2): yüzey alanı
i : yüzeyin yutuculuk katsayısı
A = 1.S1 + 2.S2 + 3.S3 + …
1, 2, 3 : her bir malzemenin yutuculuk katsayısı

S1, S2, S3 : her bir malzemenin yüzey alanı
HACİM AKUSTİĞİ
Nedir? Belirli bir hacmi işlevine uygun olarak akustik açıdan tasarlamaktır.
Amaç? Hacim içerisindeki ses kaynağından çıkan seslerin, tüm dinleyicilerin kulaklarına
nitel ve nicel açıdan en iyi koşullarda ulaşmasını sağlamaktır.
Kapsam? Hacmin boyutları, dinleyici sayısı, mekanın işlevi (müzik, konuşma, tiyatro,
vb.), malzeme özellikleri (yutucu, yansıtıcı, saçıcı), …
Kısıtlar? Akustik parametreler, Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında

Yönetmelik (2017), bilimsel çalışmalar
SALONLARDA AKUSTİK TASARIM
Salonun tasarımı ve uygulanması sırasında hacim akustiği ile ilgili gereksinimler:

▪ 1. Salonun kullanım amacının belirlenmesi,
▪ 2. Salonun fiziksel sınırlarının belirlenmesi,
▪ 3. Salonun tefrişi, iç planlaması,
▪ 4. Optimum çınlama süresinin belirlenmesi
▪ 5. Salonun iç yüzey malzemelerinin seçimi
▪ 6. Değiştirilebilir akustik tasarım
aşamalarında ele alınmalı ve uygun koşullar sağlanmalıdır.
SALONLARDA AKUSTİK TASARIM // 1. Salonun Kullanım Amacının Belirlenmesi
• Sahne üzerinde
sofita kulesi
• Orkestra çukuru
Opera
Konuşmanın
anlaşılabilirliği
MÜZİK TİYATRO önemlidir
• Ses güçlendirme
Bale
KONUŞMA
sistemi x doğal akustik
Müzikal
• Müzik tarzı (klasik,
caz, pop, rock)
• Enstrümanlar (telli, DANS • Bale
üflemeli, vurmalı • Modern dans
çalgılar)
• Ses sanatçısı
SALONLARDA AKUSTİK TASARIM // 2. Salonun Fiziksel Sınırlarının Belirlenmesi
Salonun Fiziksel Sınırlarının Belirlenmesi

▪ Hacim büyüklüğü-dinleyici sayısı-işlev ilişkisi
▪ Hacmin biçimlenişi -salon formu
Hacim büyüklüğü-dinleyici sayısı-işlev ilişkisi

▪ Hacim büyüklüğü, dinleyici sayısına ve işleve göre belirlenmelidir.
İşlev Kişi başına düşen hacim (m3)

Konuşma 2,5-4
Tiyatro-sinema 4-6
Opera 6-8
Çok amaçlı salon 6-8
Konser salonları 8-10

▪ Dinleyici kitlesi, genelde salonun tek ve büyük bir yüzeyini tümüyle kapladığından,
salondaki sessel olayları önemli ölçüde etkiler. Salonun dinleyiciler ile dolu veya boş
olması arasındaki fark kolaylıkla hissedilebilir.
▪ Belirli yutuculuktaki büyük alanların bulunması akustik açıdan olumlu değildir. Dinleyici
kitlesinin hacme dağıtılması da genelde olanaklı olmadığından, hacme göre dinleyici
sayısının sınırlandırılması gerekir.

▪ N= 1.54 x V0.75
▪ N= Belli büyüklükteki bir hacimde akustik açıdan bulunabilecek maksimum dinleyici
sayısı
▪ V=Hacim (m3)
▪ Örnekler
V= 1000 m3 N=1.54x10000.75 N=274 kişi
V= 5000 m3 N=1.54x50000.75 N=915 kişi

▪ Akustik açıdan sorunların artması nedeniyle hacim büyüklüğü 30 000 m3’ü
aşmamalıdır.
▪ Kişi başına 10 m3 olarak ele alınırsa, bir hacmin maksimum 3000 kişi için
tasarlanabileceği söylenebilir.
▪ Bununla birlikte, günümüze değin tasarlanan salonlar göz önüne alındığında, 20 000
m3’ün altında kalan salonlarda akustiğin çok daha başarılı bir şekilde çözülebildiği
görülmektedir.
Hacmin biçimlenişi – salon formu

▪ Hacmin biçimi, akustiği etkileyen en önemli faktördür.
▪ Hacim tipleri :
a) Dikdörtgen,
b) Yelpaze,
c) At nalı,
d) Düzensiz (ya da merkezi)
Hacmin biçimlenişi – salon formu - dikdörtgen planlı salonlar

▪ Shoebox ayakkabı kutusu olarak da adlandırılır.
▪ Özellikle dikdörtgen planlı ve küçük hacimlerde, boyutlar
arasındaki oran önemlidir. Hacmin yanıt eğrisinin düzgün
olabilmesi için boyutlar arasında belli oranların olması gerekir –
Bolt Oranı
▪ Hacmin en, boy, yükseklik uzunluklarının birbirinin tam katı
olmamasına dikkat edilmelidir. Örneğin, hacimlerin boyutları
arasında, 3x6x9 gibi basit oranlar olmamalıdır, 3,5x5x8 oranları
olabilir.
Grosser Musikvereinssaal, Viyana, 1870 yılı, 2800 kişilik
Hacmin biçimlenişi – salon formu - yelpaze planlı salonlar

▪ Diğer bir salon tipi olan yelpaze planlı salonlarda, yelpaze şekli
salonun arka kısımlarına doğru genişler ve bu sayede daha fazla
seyirciyi sahneye yakınlaştırır. Bu özellik konuşma amaçlı kullanılan
salonlar için çok önemlidir.
▪ Ayrıca dinleyici kapasitesinin de yüksek olması nedeniyle tercih
edilen plan tipidir.
▪ Ancak yansımaları daha az alması nedeniyle orta bölümde zayıf ses
alanı oluşabilir. Bu durum özellikle müzik amaçlı kullanımlarda
problemdir.
Bayreuther Festspiele, Bayreuth/Almanya, besteci Richard Wagner,
1876 yılı, 2000 kişilik
Hacmin biçimlenişi – salon formu – at nalı planlı salonlar

▪ At nalı planlı salonlarda daha fazla sayıda dinleyiciyi sahneye eşit
uzaklıkta yerleştirme imkanı vardır.
▪ Bu tip salonlarda dinleyici yutuculuğu düşeyde de düzgün olarak
dağılır.
▪ Süslemeler ve girinti çıkıntılar sesin hacme yayılmasını kolaylaştırır.
▪ Bununla birlikte bu tip salonlarda toplam yutuculuk arttığından
çınlama süresi göreceli daha kısa olur.
Teatro alla Scala (La Scala), Milano, opera binası, 1778 yılı, 2000 kişilik
Hacmin biçimlenişi – salon formu – düzensiz (merkezi) planlı salonlar

▪ Bu salon biçimlerinin kökeni salonun akustik kalitesini koruyarak
orkestra alanını dinleyici alanına yakınlaştırma isteğinden
kaynaklanmıştır.
▪ Bu istek karmaşık çözümler gerektirir.
▪ Kaynağa yakınlık ve ek yansıma sağlamaya yönelik çok sayede
konumlandırılmış yansıtıcı yüzeyler sayesinde samimilik ve doğal
ses dağılımı sağlanmış olur.
Hacmin biçimlenişi – salon formu – düzensiz (merkezi) planlı salonlar

▪ Dinleyicilerin yakınlığı kesitte değişik yansıtıcı yüzeyler
kullanılmasını kolaylaştırır.
▪ Bu salonlara üzüm bağı tipli/teraslı salonlar da denir.
Berlin Philharmonic, Berlin, mimarı Hans Scharoun, 1963 yılı, 2500 kişilik
SALONLARDA AKUSTİK TASARIM // 3. Salonun Tefrişi - İç planlaması
Sahne Tasarımı
▪ Kaynaktan çıkan ses enerjisinin dinleyiciye en az kayıpla ulaşmasında sahne tasarımının
büyük etkisi vardır.
▪ Sahne tasarımının hedefleri; dinleyicilere nicelik ve nitelik açısından yeterli ses
enerjisini göndermek ve sahne kullanıcılarının birbirlerinin seslerini en iyi biçimde
algılamasını sağlamaktır.
▪ Sahnede icracılara ayrılan alan yeterli olmalıdır, Beranek her bir müzisyen için 1,9 m2
alan öngörür.
Max. uzaklık
Sahne Tasarımı Müzik için 40 m
Konuşma için 25 m
Tiyatro için 20 m
Sahne Tasarımı
▪ Orkestra platformu en fazla 11-12 m derinlikte
olmalıdır.
▪ Müzisyenleri olabildiğince birbirlerine ve arka

duvara yakın konumlandırmak gereklidir.
▪ Orkestrayı yansıtıcı yüzeye yakınlaştırmak sesin

düzeyini, bas etkileri ve birlikteliği artırmada yarar
sağlar.
Sahne Tasarımı
▪ Hacmin işlevine uygun
olarak sahne
büyüklüğü
değişebilmelidir.
▪ Seslendirme sistemi
olmayan hacimlerde
sahne yansıtıcı,
seslendirme sistemi
olan hacimlerde ise Cemal Reşit Rey (CRR) Konser Salonu
yutucu hareketli
panolarla sahne
küçültülebilmelidir.
Sahne Tasarımı
▪ Sahne üzerinde yer
alan yansıtıcı yüzeyler
sesin değişik
doğrultulara
yansımasını sağlar.
▪ İç bükey yerine dış
bükey yüzeyler tercih
edilmelidir.
Sahne Tasarımı
▪ Opera, bale ve müzikallerde
orkestra çukuru tasarımı önem
kazanır.
▪ Orkestra çukuru optimal boyutları;

H (parterden yükseklik) yaklaşık 1
m, L (sahneden çıkma) 1 ile 2 m
arası ve P (derinlik) 2,5 ile 3
metredir.
Balkon Tasarımı
Konuşma işlevli salonlarda D’nin

büyüklüğü 2H’yi; müzik işlevli salonlarda
D’nin büyüklüğü H’yi geçmemelidir.
Balkon Tasarımı
Balkon parapetinden kaynaklanabilecek yankılanma önlenmelidir.
Dinleyici Platformu Tasarımı
Dinleyici platformu kademeli ve oturma düzeni

şaşırtmalı tasarlanmalıdır.
Dinleyicinin görebileceği en düşük nokta Oturan bir

Konuşma amaçlı salonlarda 1,5 m insanın göz
yüksekliği 1,1 m
Dinleyici platformunda arka bölümdeki basamakların yüksekliği ön bölümdekilerden daha yüksek

olmalıdır. Böylece bütün dinleyiciler için optimum görüş açısı sağlanmalıdır.

SALONLARDA AKUSTİK TASARIM // 4. Optimum Çınlama Süresinin Belirlenmesi
▪ Hacmin büyüklüğü çınlama süresi ile doğru

orantılı, yutuculuk ise ters orantılıdır.
▪ Mekanın kullanım amacına bağlı olarak

optimum RT değeri değişmektedir.
▪ Yavaş tempolu müziklerde sesin zenginliğini

artırmak için uzun reverberasyon süresi
istenirken; hızlı tempolu ve konuşma işlevli
mekanlarda ise kısa reverberasyon süresi
istenir.
Binaların Gürültüye Karşı Korunması
Hakkındaki Yönetmelik
Sınır Değerler- Reverberasyon Süreleri

RT Çınlama Süresi, s , 250 Hz, 500 Hz, 1000
Hz ve 2000 Hz’in aritmetik ortalaması
SALONLARDA AKUSTİK TASARIM // 5. Salonun İç Yüzey Malzemelerinin Seçimi
Ses yansıtıcı yüzeyler

Hacimlerde iki tip ses yansıtıcı yüzeye gereksinim
olabilir; Sesi düzgün yansıtan yüzeyler; daha çok
konuşma amaçlı ve seslendirmesiz kullanılan
hacimlerde önem kazanır. Sesi yayınık yansıtan-
dağıtan yüzeyler; müzik işlevli salonlarda, hacimde
yayınık ses alanının oluşmasını sağladıkları için
kullanımları daha önemlidir.
Ses yutucu yüzeyler
Dinleyiciye direkt gelen ses ile yansıyarak gelen ses
arasındaki süre uzunsa, oluşabilecek akustik kusurları
önlemek için sesin geç yansımasına sebep olan yüzey
yutucu özellikte seçilir.
▪ Işın diyagramlarının amacı, yansıyan sesleri salonun arka bölümlerine, dolaysız sesin
azalmasını karşılayacak yani, kümülatif olarak artacak biçimde yönlendirecek yansıtıcı
yüzeyleri tasarlamaktır.
▪ Konuşma işlevli mekanlarda müzik işlevlilere göre daha önemlidir.
Derslik, seminer salonu ve konferans salonu için akustik öneriler:

1. Konuşmacı ve her dinleyici arasında net görüş alanı sağlanması,
2. Kaynak arkasına yakın yüzeylerin ses seviyesini yükseltmek amaçlı yansıtıcı nitelikte olması,
3. Sahne üzerindeki tavan yansıtıcılarının sesi dinleyiciye doğru yönlendirmesi,
4. Asma paneller, etkili oda hacmini azaltarak çınlama süresini azaltmaya yardımcı olması, aynı zamanda
servis (tablo, tesisat) için alan oluşturması,
Derslik, seminer salonu ve konferans salonu için akustik öneriler:

5. Gecikmiş yansımaları önlemek için hacmin arka bölümündeki duvar panelleri ses yutucu olarak tercih
edilebilir. Paneller sesi zemine veya arka duvara yönlendirmelidir bu yüzden açılı yerleştirilirler.
6. Gecikmiş sesi ve 5 numaralı panelden gelen sesi yutmak için arka duvara yutucu panellerin yerleştirilmesi
7. Halının ses yutumuna katkısı çok fazla olmasa da ayak seslerini azaltması için kullanılması,
8. Koltukların ses yutucu döşemelerinin, salondaki tüm koltuklar dolu olmasa bile ses yutumu sağlaması
Açık planlı ofis için akustik öneriler:

1. Toplantı mekanlarının üzerine ses yutum katsayısı en az 0,8 olan yutucu paneller yerleştirilmesi
konuşmanın gizliliğini artırmaya yardımcı olabilir,
2. Tavan yüksekliğinin gruplar arasında veya sirkülasyon alanları boyunca düştüğü alanların kullanılması, sesin
bütün alan boyunca iletimini azaltabilmektedir,
3. Zemin tavan arası yüksekliğin 3,5 metreyi geçmemesi önerilir. Geçtiği durumlarda ses yutuculuk katsayısı
en az 0,9 olan asma tavan tercih edilir,
4. Bölücü panelin zeminden yüksekliği 90 cm’yi aşmamalıdır. Bir miktar göz teması kurmaya izin vermek,
çalışanların farkındalığını artırır böylece daha alçak sesle konuşurlar,
Açık planlı ofis için akustik öneriler:

5. Ayak sesi ve koltuk hareketi gürültüsünden kaynaklanan rahatsızlığı azaltmak için halı kullanılabilir,
6. Akustik açıdan yutucu panellerin duvara yerleştirilmesi ofis içerisinde çınlamanın azalmasını sağlar,
panellerin ses yutum katsayısı en az 0,8 olmalıdır,
7. Çalışma alanları arasındaki akustik bölücü paneller, çalışma alanına mümkün olduğunca yakın olmalı, iki
çalışma alanının ortasına yerleştirilmemelidir. Yüksekliği 90 cm üzerinde olan paneller için camlı veya şeffaf
sistem düşünülmelidir,
8. Gürültülü ve gürültüsüz mekanlar mümkün olduğunca birbirinden ayrılmalıdır. Gürültü üreten cihazların
etrafı ses yutucu malzemeler ile kapatılmalıdır.
SALONLARDA AKUSTİK TASARIM // 6. Değiştirilebilir Akustik Tasarım
Değiştirilebilir salon hacmi-dinleyici kapasitesi
Hareketli tavan
elemanları ile salon
hacminin
değiştirilmesi,
Konser – tiyatro
kullanımı
Hareketli orkestra kabuğu

Alice Tully Hall, New York
Orkestra çukurunda hareketli oturma

alanların depolanması
Hareketli yüzeyler
Hareketli yüzeyler

Akustik Temel Kavramlar: Doğal Verilerle Planlama Ve Tasarım 2021-2022 Bahar Yarıyılı

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Akustik Temel Kavramlar: Doğal Verilerle Planlama Ve Tasarım 2021-2022 Bahar Yarıyılı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

AKUSTİK TEMEL KAVRAMLAR

Doğal Verilerle Planlama ve Tasarım

▪ Ses dalgalarının oluşumu,

Akustik biliminin mimarları ilgilendiren bölümüdür. Binaların, hacimlerin yada

▪ İnsan kulağında işitme duyusunu

▪ Ses bir titreşimdir ve dalga hareketi ile

Genel olarak katı, sıvı ve gaz ortamlardaki kulağın algılayabildiği basınç

Konuşma, düzenli ve düzensiz seslerden oluşur. Konuşmada sesli harfler (düzenli

Ses karmaşık bir fiziksel olaydır

Sesin üç bileşeni vardır;

TINI (NE SESİ OLDUĞU)

İşitsel Algılamanın Ana Ögeleri

▪ Ses bir titreşimdir ve dalga hareketi ile

▪ Sesin yayılabilmesi için maddesel ortama

▪ Titreşen bir nesne önündeki havayı iter ve

Frekans (f): Bir ses kaynağının 1

16-16 000 Hz aralığı 10 eşit parçaya

Daha hassas veriler elde etmek ya da

1 Oktav frekans bantları

Farklı kaynaklardan çıkan seslerin frekans bölgeleri

▪ Birim zamanda ses dalgasının aldığı yoldur.

c: Sesin yayılma hızı (m/s)

𝑐 Sesin yayılma hızı (m/s)

Dalga boyu (m)

Frekans ile dalga boyu ters orantılıdır.

𝑐 Sesin yayılma hızı (m/s)

Dalga boyu (m)

Alçak frekanslar büyük dalga boyuna,

▪ Titreşen bir taneciğin maksimum

▪ Simgesi A, birimi mikrometre (mikron)

▪ İnsan kulağının algılayabildiği sesin

▪ Bir elektrikli ısıtıcı, örneğin bir radyatör, birim

▪ Ses basıncı, sesin yüksekliği ile ilgili fiziksel büyüklüktür.

▪ Ses dalgalarından ötürü hava moleküllerinin titreşimi ile atmosferik basınçta

▪ Birim alana düşen ses enerjisi olarak tanımlanabilir.

▪ Birimi N/m2 (pascal)’dır.

▪ Kulağımızın işitebildiği en düşük ses basıncı 2x 10-5 N/m2

▪ Ses basınç düzeyi (SPL) = 10 log (p/po)² dB

▪ p= mevcut ses basıncı (Pa)

Ses basınç farklılıklarının algılanması

5 dB Oldukça fark edilebilir

Düzey logaritmik bir büyüklüktür ve Desibel cinsinden ifade edilir.

Toplam düzey = 10log10 (10L1/10 +10L2/10+ ….. 10Ln/10)

Ln = Her bir ses kaynağının ses düzeyi (dB)

Ses düzeyleri eşit kaynakların toplam

N= Bir ses kaynağının ses düzeyi (dB)

1. Toplanacak düzeyler arasındaki seviye farkı bulunur.

Örnek: Ses basınç düzeyleri 65 dB, 68 dB ve 71 dB olan üç ses kaynağının toplam

Örnek: Ses basınç düzeyleri 65 dB, 68 dB ve 71 dB olan üç ses kaynağının toplam

65 dB + 68 dB + 71 dB İki ses düzey farkı Yüksek düzeyli olana

Spektral toplam düzey, oktav bant ses düzeyleri toplanarak hesaplanır.

▪ Ses dalgaları 3 türde olabilir:

▪ Algılanan sesin yüksekliği üzerinde ses basınç düzeyi ve frekans etkilidir.

Ses basınç düzeyi

İşitme alt eşiği

▪ İnsan kulağı bütün

▪ İnce seslere (yüksek

Lineer Ölçüm Değerleri

Ağırlıklı Ölçüm Değerleri

Dört ayrı ağırlık eğrisi geliştirilmiştir

Ses basınç düzeyi

İşitme alt eşiği

▪ Ağırlıklı düzeylerin frekans karakteristikleri eşit duyulanma eğrilerinin hemen