Professional Documents
Culture Documents
Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 4.
Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 4.
http://www.archive.org/details/operaomniaesebii04euse
COLLECTIO
SELECIA
htt>*HK>«
EUSEBIUS IV,
PROSTAT INSUPER VENALIT
LUGDUNl,
Apud RUSAND, bibliopolam;
MONTIS PESSULANI,
Afud VIRENQDEj bibliopolam ;
PARISIIS,
Apud GAUME fratres, bibliofolas;.
RQtUE,
Apud MERLE, bibliopolajvu
exquisitissima<)pSj(a
TUM DOCMATICA ET MORALIA TUM APAfctfGETICA ET ORATORIA;
,
ACCURA*TIBU%...
D. A. ,B,*GAfXLAU,
MlSSIONl M^TaLLICaRUM* r-ft^BYTERO,
D. M. N. S. GUILLON,
IW FACULTATE THEOLOGIiE PARISIENSi ELOQCENTIyE SACR/iJ FROFESSORE ,
PARISIIS,
APUD MEQUIGNON-HAVARD, BIBLIOPOLAM,
VIA VULGO DICTA DES SAUVIS PERF.S.
M. JDCCC. A.V\.
m 4 »#
EUSEBII PAMPHILI,
C^ESARIENSIS EPISCOPI,
DEMONSTRATIONIS EVANGELICjE
LIBRI DECEM.
XXI.
EUSEBII PAMPHILT,
OESARIENSIS EPISCOPI,
DEMONSTRATIONIS EVANGELIC/E
LIBRI DECEM.
LIBER PRIMUS.
(VERTEINTK BERK.IRDINO DONATO VERONINSI.)
TRIA PRIMA CAPITA EX FABRICIO SUPPLENTUR.
PROOEMIUM 1
.
Eccc tibi
2
, sacer homo Dei, ac divina res inter episco-
pos,Theodote, post priusopus de Praeparatione Evangelica,
quod vobis quindecim libris elaboravimus, Dei atquc ipsius
Salvatoris nostri Deique Verbi auxilio etiam praesens rnag-
num hoc a nobis perficiendum suscipilur. Petitioni igitur
nostrae, charum caput, locum concedito, prccibusque luis
1.
.L3
BUSEBU PAMPIIII.I
».-%.-%. M%«M^V«I
CAPUT PRIMUM.
Quamam elquanta in Iiaccc tractalionc promiitantur.
CAPUT SECUNDUM.
Quinam sii modtis colendi Dci, ex Christianismi prccscripto.
pare. Qui enim, cum aliae nefandas matrum nuplias, vel fi~
CAPUT TERTIUM.
Qnodconditio rcipubliccc Mosaicce non fuerit omnibus gentibus
convcniens.
2
» minus . » Vides quod in civitate quacumque, nec quovis
ubi sors tulerit Ioco convenire jubet, sed in loco qurm
'
EzOd. XXIII. 17. — 2 1(1. X\Xl V, 2T).
5
dclc y crit Dominus Dcus tuus. Jbi Iribus per annum lem
poribus congregari in ununi jubct, temporaque delerminat
quibus convcnirc oporteat in loco quo divini cultus oflicia
ris autem Moses eos devovet qui legibus suis sancila non
observaverint. Atquc hos qui triplici vice per annuni de-
bcrent Hierosolymis convenire, ritusquc legibus constilu
tos ad plenum obire, non procul a Judsea habilarc oporte-
bat : qui vero circa exlremos PaL-estinaj limites, aut Ion-
gius a Paloestina dcgebant Judaei, praecepla Legis perfieere
ncquibant; tanlum abest ul omnibus gcntibus et uliimas
tcrras incol<;nlibus hnec poluerinl eongruere. Audi pono
quomodo idem rursus legislator mulicrem a puerperio ac~
cedere cl sacrilicium Ueo oflerre jubeat cum ait : « Locu-
» tusque est Dominus ad Mosen, el dixit : Loquere filiis is-
cuum est ex iis qunc iege proecipit cum oit « Et erit locus :
» nomen ejus ibi illuc ferelis omnia quae ego mando vo-
:
l M BVSKBII PAHPBILI
2.
oo EV&EBU PAMPIIIM
CAPUT QUARTUM.
Quanam dc causa, cum omnium Judccorum oracula acccperimus,
eorumdem vii-cndi institutum rccusarimus.
»P*al. ix ; 21.
DEMONSTRATIONIS EVANGULICJB LIG. I. '20
1
Psalin. xcv, 1 et scqq. — 2
Ibidem, 10 ct seq. — 3
Psalui. xcvji, i et
scqq. — h
Jcicm. xxxr, 01 ct scqq.
E i
»KB1I PAyPIIIL!
sentanca iis vocibus fuit quibus ille ad suos est usus Disci-
pulos dum dicit : « Ile ac docete omnes gentes, docentes eos
3
» servare omnia quaecumquc prnecepi vobis . » Quaenam
porro haec eranl,nisi novi Testamentiinslituta acpraecepta?
Quando igitur hnec sic se habere ostensum est, nunc jam
tempus fuerit inspiccre hujusce novi Teslamenti, ejusquc
CAPUT QUINTUM.
Qulsnemi modus nosd TestamerUi,cujus Christtts est auctor.
» Laban. Ego sum Deus, qui visus sum tibi in loco Dei,
3
» uhi unxisti mihi lapidem votumque vovisli . » Hic sane
idem qui etiam Abrahae Deus ac Dominus appel- visus esl,
» le
1
. i Quod si lieri non potest ut altissimus Deus iuvisi-
CAPUT SEXTUM.
Quamam sit ea quai in noy'0 Testariiento omnibus kominibus
a ( hristo denuniiata est, vita.
/
<v EUSBBII PAMPIIII.I
XXI,
54 LUSEDII PAMPHILI
1
Job, xux, 2i t geqq. i — 2 Rom. xir, i5. — 3
Matlli. v, 5. — 4
l Gor.
xn, ?fi. — 5
Job, x\x, 20. — 6
Id. xxxi, 6 et spq. — 7
Exod. xx, i4- —
» Mattb. v, 28.
DEMOXSTfi VTiOMS EVANGELlC.fi LIB. I. 55
1
Joh, xxxi, 9. — 2
Ibid. 11, 12. — 3
Ibid. 7 et 8. — h
Ibld. 10 ct sccitj.
— 5 ibid. 17 et seqq. — 6
id. u\. ef seqq. — '
Mai ih. v, 4^, et Levit. xix,
18. — 8
Job. xxxi, »y.
5.
BUSBRII PVMPHII.I
1
Job, xxxi, T>2. — 2
Miiltli. xxv, 35. — 3
Job, xxxi, 53 et seqq.
DEM0NSTRATIAN1S EVA?<GELIC V LIB. I. "hj
» cium mundum 3
. » Quod enim in omni loco dicit incen
sum et sacrificium oflerri Deo, quid aliud significat, nisi
s
v>
].i MCWSTRATIOXTS KVANGELIC.E LID. I. l\0
quod legis loco a Mose positum est inlelligit. IIoc enim il-
2
» eos de lerra /Egypti » Ergo non secundum illud quod
.
sermo vester : Est, est; Non, non. Quod autem his abun-
dantius est, a malo est. Et rursus : Ille quidem injurias ul-
CAPUT SEPTIMUM.
Quomodo Christus, postqucun ca quce. a Mose tradita sunt plene
obscrvavit, nova rationis et icgis introductor extitit.
XXI. 4
5o EUSERII PAHrilLI
4-
!)'2 EUSEKll PAAIPMILI
CAPUT OCTAVUM.
Quod quce Christianismum amplexa est vita, in duas species
dwisa est.
Eclesia Dci duo ctiam vivendi modi instituti sunt : alter qui-
CAPUT NONUM
Quam ob causani non ut prisci illi, ita quoque numcrosa? soboli
operam damus.
CAPUT DECIMUM.
(Jua de causa non ita nobis, qucmadmodum priscis, inccndcre et
sacrificarc Dco tcrrcstria permissum est.
Jit. i, 6. — 5
Hcbr. x,.., 4.
DKMONSTtfATIOKlS BVAKGBLIC/E Lin. I. 5/)
xxi. 5
66 BusEin paxpiiili
1
P ; :il. iui, 14 et seq, — 2
P*al. cx: . 2. — ;
Psal. r. 19. — * Matach.
l.ii. — * Psal. cxt, a.
DBMONSTBATIONIS JiVANGLLICE LIB. I. 67
omnique affectu atque omni foeditate quae a malitia profi-
5.
68 BUSBBI1 P.VMPIIII.I
LTBER SECUNDUS.
PROOEMIUM.
Quod non casu neque tcmcre Prophcticos Hebrceorum libros omni
studio complcxi sumus.
CAPUT PRIMUM.
Qucmadmodum mcliora de nobis externis gentibus Propheta?
illorum ante vcnienics nuntiavcrunl*
§ I. A GENESI.
§ II. AB EADEM.
§ lil, — ab eadem.
§ I\ . A DEUTERONOMIO.
V. — A rSALMO XXI.
1
Psal. xlvi, i el scqq. — 2
Psal. i.xxxv, 8 et seqq.
EU6EBII TAMPniLI
§ IX. — A ZACHABl \.
§ X. — AB ESAIA.
§ XI. — AB EODliM.
CAPUT SECUNDUM.
Qucmudmodum iidcm forc ut in adventu Christi, cjus Dci qui olim
a Judceis solis cognosccbatur cognttioncm ct cultum omncs gcntes
accipcrcnt, vuticinati sunt.
» gentes
o1 scrvient ei. «Ileni : « Et benedicentur in eo omnes
» tribus terrae, omnes genles beatificabunt eum. »Et in finc
§ XV. A GENESI.
§ XVI. A SOPHONIA.
EUSEBII PAKPIIILI
§ XVIII. A ZACIIARIA.
§ XIX. — AB ESAIA.
•
S >pbon. ii, ii. — 2 ld. ni, S et seqq. — 3
Zach. u , iout seq.
DEMONSTBATIONIS EVANGELICiE Lli:. II.
79
quuntur, quibus adjungit : « Et erit in dic iila radix Jesse,
§ XX. AB EODEM.
§ XXI. AB EODliM.
§ XXIII. AB EODEM.
CAPUT TERTIUM.
Qucmadmodum in vocatione gentium, qua pcr Cliristum facienda
erat, Jud&orum gentcm a ritu proprio cultuquc Dei cadcrc opor-
tebat.
§ XXIV. AB HIEIVEMIA.
xxi. 6
'
MSEUll PAMPIUI.I
§ XXV. AH EOOEM.
§ XXVI. AB AMOS.
§ XXVII. A MICILEA.
§ XXVIII. —A ZACUAIUA.
6.
84 I DSEIII PAMPUILI
§ XXIX. A MALACIIIA.
§ XXX. — AB ESAIA.
JutlaYccu gentis ruina, verbit/ue Dei et legis novoe ejusque domus divul-
galio, et pietatis omnium gentium declaratio.
§ XXXI. AB EODEM.
XXXII. AB EO DEM.
§ XXXIII. AB EODl£M.
» Ego sum, et non est alius, per me ipsum juro : vere ex-
» ibit de ore meo justitia. Verba mea non revertentur; quo-
» niam milii omne genu curvabilur, et jurabit omnis lin-
» gua Deum verum, dicens : Justilia et gloria ad eum veniet,
» et erubescent omnes qui disjungunt seipsos a Domino *. »
§ XXXIV. AB EODEM.
§ XXXV. AB EODliM.
tera esse iribuendas dictuui esl, ubi vidclicet illi sic ait
rael, quasi qui solus Dei populus essct : hoc quoquc bonum,
ium cum ad populum iilum advcnerit Dominus, genlibus
se largiturum pollicetur, dicens : « Ecce cgo venio, et ha-
» bitabo in medio tui; el confugient genles mulla3 ad Domi-
2
» num, ct erunt ei in populum . » Dc quibus illud item salis
non alius, sed ipse est Christus qui de radice Jesse oritu-
rus a Prophetis prnedicitur, et hoc ipsis quoquc. Hebraeis
habetur indubilatum, adeo ut nullo pacto quispiam de hoc
ambigat : considera jam quemadmodum hic surrecturus ad
imperandum non ipsi lsrael, sed gcnlibus, palam sit dictus ;
1
Jerem. vn, 20. — 2
Zacb. xi, 10, 11. — s
Id. xui 9. — k
Isai. xlii,,( ;
;
xlix, '6.
EUSKBil l» VMlMllI.l
r> eam ? Sed quid dicit responsum divinum ? Reliqui mihi ipsi
n septemmillia virorum,quinon curvaveruntgenuanteBaal.
» Sic ergo etin hoctempore, reliquiae secundumelectionem
J
liom. ix, 2- e! sffjq.
DEMONSTRATIOMS EVA^GLLIC-E LIB. II. <j5
CAPUT QUARTUM.
§ XXXVI. — AB ESAIA.
ft
\
l.lSEUll PAMPillLI
3
Manus cnim vestrae plenae sanguine . i Et rursus ubi pau-
lum progressus est, ait : « Iniquitatem suam ut Sodomorum
» nuntiaverunt atque indicaverunt. \ ae anima? illorum !
xxi.
7
g8 iLM-r.ii pamphili
sic prolatu sunt magis contra ipsos quam pro ipsis exislan',
1
Is. 11, 17. — 2 Ib. 20. — 3
Id. 111, 1 et seqq. — 4
Id. 1, 1.
'
/
:
oo
§ XXXVIII. — AB EODEM.
1
Psal. i.xvn, 12, — 2
I*.'n. vi, 10 et seqq.
;
§ XXXIX. AB KODEM.
BJnl i
videlicet ilte de quo loquitur uascetur de Vir-
: tum rum homioem qui relictus fuerit de totius gentis
intentu, hoc est, omneni quicumque c\ illis in Christum
Dei credidorit, nulriiurum juvencam boum ct duas oves
nnedicit; ct e.\ eo quod pturimum faciet lac, butynun
et mcl comesurum. Porro baec si inystice conteraplaberis,
tplelliges in Salvatoris nostri Apostolis suum fmem accc-
pisse : quorum singuli in iis Ecclcsiis in quibus virtute
Christi cbnstiterint, binas ovcs, hoc est, binos ordines ins-
tar ovinm ad gregem Chrisli convenienles, uiterum quidcm
in primis adhuc elementis versanlem, alterum vero qui jam
per lavacrum sit illustratus; ac praeterea juvencam unam,
Ecclesiasticum utique eoruai qui praesident principatum,
<li vinis et rationalibus cibis nutrientcs, foecundum ox illis
» particeps
1
. » Quod si quis istinsmodi figuris loquendi of-
§ XL. AB EODEM.
i eos, i
merilo in superioribus dicebat :« Et eril quod
reiiquuua fiicrit in Hierusalem sancli vocabuntur, omnes
i qui scripti sunt ad vitam*. »Ergo ut illic reliquum noini-
i) t »luin est, hicque ipsi erant qui scripti sunt ad vitam : ila
» salvae fient
2
. >Nam cum duo sint quae Abrahae Deus res-
uondens promisit de iis qui ab illo orituri eranl, unum qui-
dem quod futuri essent sicut slellae coeli, alterum vero quod
tanquam arena maris; Doi quidem amici, quales fuerunt
jlli veteres, et Propheta^, et Salvatoris nostri Apostoli, qui-
J
Isai. iv, ?. ti scqq. — 2
Rom. i\, 27.
;
§ XLI. AB EODEM.
ss I
_ iri qui ex iilis i
1
Isai. x, 53, ."14. _ - [dem, kl. 9. —
1
.10.
»
quae verbo adversentur. Hi porro sunt illi qui olim iis gen-
tibus quae hic nominatae sunt invisibiliter praeerant, et ani-
§ XLII. AB EODEM.
§ XLUi. — AB EODEM.
§ XLIV. AB EODEM.
§ XL\ . AB EODEM.
§ XLVI. AB EODEM.
§ XLVII. — A3 EODEM.
«Gonculcabiturcoronacontumeliae, mercenariiEphraim:
» et erit flos qui decidet de spe gloriae in cacumine montis
» excelsi, quasi praecox ilcus : qui vidit eum, priusquam in
» manus accipiat, vellet eum devorare. Die illa Dominus
» erit corona spei, conlexta gloriae ei qui relictus sit de po-
» pulo ipsius : relinquentur enim in spiritu judicii 3 . » Etiam
hic ei qui relictus sit de populo, non universae illi genti, so-
lis utique illis qui reliquiarum nomine significantur, Domf-
num coronam spei et gloriae futurum vaticinatur : alios
vero praeter populi reliquias, coronam contumeliae, et mer-
cenarios Ephraim nominat.
1
Tsai. xxiv, 4 et seqq. — 2
Ibid. 12 et seqq. — s
Id. xxvnr, 5 el seqq.
XXI. 8
l l.f EUSEBII PAMPHILI
§ XLVJII. An IiODEM. ,
§ XLIX. AB EODEM.
§ L. A MICHjKA.
o.
] i(> BUSBBU PAMPHILI
ter omnes, sed solos cos qui reliqui fuerint excepturum nar-
rat ; et quemadmodum apud Esaiam semen nominabatur
ipsum illorum residuum, ita hic stillam eos nominatquiex
illis superstites futuri sunt. Significatur aulem his vcrbis
§ LI. — ab BODr.M.
§ LII. — a sophom \.
§ LIII. A ZACriARfA.
2
» reliqui vero ex populo meo non perdentur de civitale . »
§ LIV. AB HIERUMIA.
§ LV. AB EODEM.
§ LVI. AB EZECUIELE.
§ LVJI. — AB EODEM.
§ LIX. AB EODEM.
§ LX. AB EODEM.
LIBER TERTIUS.
*ee<i>m
PROOEMIUM.
Cum ea quoe praefationis cujusdam locuLnobtenluraerant
iu Evangelicam demonstrationem abunde tractaverim, mo-
dumque etiam Erangelica Salvatoris nostri doctrinae <le-
nent, qui Christus est Dei; item ejus theologiae quae de illo
CAPUT PPxIMUM.
(Juod Prophcttc in ipso Christo Evangelii menlionem assumpseruil.
-
ioa Ghristi elamat : « Spiritus Domini super me, propler
» quod unxit me : evangelizare puuperiLus misit me, prae-
» dicure captivis reuiissionem et caecis visum
l
. » Quum sune
Prophetiam Salvator noster olim in conventu apud multi-
tudinem Judaeorum cum legisset, liLrumque post leetionem
plicuisset, sit locutus est : « Hodie impleta est scriptura
2
» hacc in aurihus vestris , » protinusque hinc suam doctri-
nam exorsus evangelizare cccpit pauperihus, eos in com-
mcndatione heatorum qui apud se futuri sint, reliquis ante-
CAPUT SECUNDUM.
Quorl de Christo vaticinati sunt Prophcta Hcbraoruih.
1
Psalm. ix, 21 — 2
Matlb. t, |. — ?
Exod. xxiv, iS.
XXI. g
}.m) SKBIl r.vMPHlLl
1
Luc. iv. a. — 2 Exod. xvi, {. — s
Ibid. i4« — u
Mattli. xvi, S et ;:cqq.
— 5
Exod. xiv. 2i ct seqq. — 6 Mattb. xi\\ 20 ct scqq. "
Exod. xiv. 21.
DLMONSTR ATIOMS BVANGELIC/E Lin. III. 101
5
» Testimonii, tabulas lapideas scriptas digito Dei . » Et in
1
Exod. xxxir, 29 et scq. —
2 Matth. xvn, 2. 3 Num. xu,
10, — i3. —
u
Matth. vnr, 2, 3. — 5
Deut. ix, 10. 6
Exod. vm, 19.— Lric. — "'
xr, 20.
— s
Num. xiii, 17. — 9
Marc. 111, 16.
9-
ElSF.BIl PAMPMIU
'
\itm. xi, 16, 17. — 2 Luc. x, 1 . — J
Nuni. xm, !i. — * Marc. m, 1 j.
las esse alias quam ipsas Genles, propter earum ferinos mo-
res, declaravit : quibus sane gentibus impcraturum aflir-
1
Isai. xi, 1. — 2
Ibidem, 6 ct seqtj.
. :
1
laai. xui, 1 el *c<\<\. — 2
Psal. Ltxxvut. - — 3
!'.«. lxxi, 8. — * Ibid.
11. — 5
Micb. v. 2. — ( Uai. i m, i
0EMONSTRATIONIS EVAXGEUCE I.IR. III. 1O7
i |f) i l
ni .iui rvMPini.i
cum explebunt. Nam fcu quoque per otium multa plura col-
CAPUT TERTIUM.
Advcrsus cos qui Christum Dci scductorcm fuisse exislimanl.
utrum fas sit iis nominibus vocare eum qui ne inlueri qui-
dem mulierem cum petulanti cupiditate permittit; et num
is seductor qui summum philosophiae fastigium tradiderit,
Discipulosque suos docuerit quaecumque possideant bona
iudigentibus impertiri, et laboris studium ac beneficentiam
plurimi facere; et utrum seductor is qui in multitudine po-
pulari, in plebeio turbulentoque grege versari prohibet,
solum autem rerum divinarum etudium sua doctrina com-
mendat. Qui porro fieri potest ut is merito nominetur se-
1
Matth. v, 48. — 2
Poiphyr. de Abstiu. ;;'o aniiiiat.
XXI.
1-,'v» MSI.BII PAMPMU.I
perae, aut ursi, aut pardalis, aut suis anima, ulla prorsus in
parle, suam ipsorum animam, qui sapientissimi fuerint,
qualenus naturaui habet atque est, diversam esse? Ad haec,
10.
I [8 KUSBBH PUIPIIIM
CAPUT QUARTUM.
De divinoribus Christi gestis.
hic quidem jam mortuam. Quid vero dicam, quod alius jam
quatriduum mortuus, virtule Jesu excitatus est? vel quod
in mari tanquam in lerra, qua publice itur, olim pedibus in-
1
Marc. ii, 5.
l5o EUSLBII PAMPIUM
nem, quibus ipse Dominus noster etiam nunc iis quos dig-
nos putaverit, exigua quaedam suae virtutis signa ostenderc
consuevit. Quinetiam subtiliore ac certiore doctrina idem
a nobis effectum est : quam quidem iis adhibere consuevi-
lnus qui ea quae dicta sunt non concedunt, sed nullam pror-
sus iis fidem habcnt, neque omnino quidquam tale ab eo
factum esse confitentur; aut extitisse illa quidem non ne-
gant, verum magicis praestigiis ad errorem intuentium tan-
quam a viro seductore imposita : quod si etiam in praesenti
adversus tales pauca quaedam disputare opus sit, non dese-
remus studium incoeptum; alioqui vero quonam pacto ibi-
CAPUT QUINTUM.
, idversus eos qui non credunt Salvaloris nostri Discipulis
admirabiles illius res gestas narranlibus.
BU6BBII pAJiPJilL:
intueri, ac non modo non furari, sed contra res etiam suas
mdigentibus erogare; neque vero in eo gloriari quod aliena
ceplori suo nullius boni conscii erant, non vitae, non disci-
KOBJHBIJ PAMPfilLl
J
DCHONSTR A.tl0XlS EVANGKLlCvE UB. III. l6l
xxi. 1
It.> RTTSBBU PAMPniLl
3 1.
|64 1USB8H PA.MFRIL1
solis his wris detrahenda sit fides, non cliam reliquis om-
nibus quicumque unquam, aut apud Gra^cos aut apud bnr
l>aros, vitas aut orationes aut commentaria conscripserunt,
eorum qui vnriis temporibus in aliquo genere virtutis atque
officii praestilerint ? aut si dicis aliis quidem credere aequum
esse, at his solis non credere, cur non hoc plane ad invi-
LUSEBIl PAMPHILI
CAPUT SEXTUM.
Contra eos qui prcestigiatorem putant Christum Dcifuissc.
r
i nullo tuodo possunt? Qui enim \ere praestigiator i
giator ubi alios sua malilia imbuit, quos tandem viros illos
12.
l8o EUSEBII PAMPHILI
fecisset : tum
omnes gentes dimisit, suaequeid doctrinx'
praecones declaravit. Quis autem non obstupescat, quis non
incredibile merito existimet id quod omnem fidem superat
miraculum? Nullus certe eorum qui unquam alicujus clari
tatis inter homines fuerunt, non rex, non legum invenlor,
bonae utilesque visae essent leges, eas in una saltem sua ip-
sius gente sancire ac tueri possel : at hic noster, nihil mor-
tale aut humanum molitus, considera, quaeso, num rursus
1
Matth. jv, iq. — 2 Ibid.
DEMOIVSTRATIONIS I- V A>GLLIC/E LIB. III. l8>
Innquam vere Deus vocem emiserit, ubi suis iilis adeo igno-
bilibus ad verbum dixit Discipulis : « Eunles, docete omnes
1
i) gentes . » Quid? si Discipuli (ut fil) suo praeceptori re-
spondissent, ac dixissent : Quo tandem modo islud a nobis
fieri quomodo Romanos, exempli gratia, publice
poterit ?
dcm haec tunc io angtilo lerrae dicta sint, et qui tune ade-
raol soli audierint; qoi Geri potest ut hoc diccnti illi cre-
derent, nisi e\ aliis cjusdem divinis gestis veracem illum in
« m *
i USEBII PAMPHIU
LIBER QUARTUS.
CAPUT PRIMUM.
Dc occultiorc sccwidum Sal^atorcm ac Dominum nostrum, qui
Ckristus cst Dci, dispcnsationc.
1 O
iq/4 FUSEBll l' v.MPiiILi
CAPUT SECUNDUM.
Quemadmodum illum ante omnem creaturam Filium Deifui
dicemus.
CAPUT TERTIUM.
Quod non plures supremi Deifilii, sed unus solus, dc Dco Dcus,
jure a nobis prcedicari soleat.
m
EUSfiUII FAMPIIILI
cere ilem de Filio fas est. « Splendor enim est luminis sem-
w piterni, speculumque immaculalum diviuae evidentias, et
1
» imago bonitatis ejus . >; Ex quo illud dictum est : « Qui
2
» cum sit splendor gloriae, et figura substantioe ejus . » Gae-
piens quo suam naluram qua Deus est compleat; hic au-
tem, tanquam ex causa profectus Filius, alius ab illo cujus
est Fiiius existit, quippe qui a Patre ut et sit ct talis sit ac-
1
S.:p. fii, 26. — 2
Qebr. 1. 5.
DEMONSTRATIONIS EVANGELIC,E LIB. IV. I97
it)S II .-•AMlMtlL»
? el.: Quemad-
» modum nemo novit Patrem, nisi Filius ; sic Filium quoque
2
nemo novit, nisi unus qui genuit illum, Paler . »
1
Isaii liii, --. — - ;** ; ta. x.
DEMONSTRATHNIS EVINGKLIC E Llii. IV. 1
<J{)
CAPUT QUARTUM.
Quod ad constitutionvm unwersi necessaria unici Dei Filii
antccessio assignclur.
CAPUT QUINTUM.
Quod innumerabiles quidem faiemw esse creatas divinas potestates,
unam vcro duniaxat ipsius Filii, propter quam inducitur, ima-
gincm Dci Patris cs.sc, theologice demonstramus.
item alia : ita quoque cum universo mundo una omnino di-
iuso : i« iMPnii
p Quod a prima
CAPUT SEXTUM.
constitutione um\'crsi, occulta quadam ignotaquc ra-
tionc Christus Dei rcligiosis Dcoque gralis animis pr&sidct.
nitatis particeps fieret quas nec ortum habet nec cspi com-
DEtfONSTHATIONIS EVANGELICjE LIB. IV. »03
i ^.-% ^ ^.-^ ^^ -* i
CAPUT SEPTIMUM.
Quod solis Hebrceis antiquitus cognitio Dei unwersi prodita sit }
CAPUT OCTAVUM.
Quod sola cccli sidera ct lumina reliqua* gentes colcrcnt, qu&
seorsum quibusdam Angelis assignata sint.
XXI. i4
1
1<> I l SEBIl PAHPIULI
CAPUT NONini.
Dc inimica ac ipsi Dco adversante potestale, et co qui in hac do-
minatur, ct qucmadmodum pcr hanc omnc hominum scductum
cst gcnus.
>
tissimo.Nunc autem ad infernum descendes et
ad funda-
menta terrae \ » Sane plurima simul his
verbis declarat
Oraculum : nam de quo loquitur amentiam, et
illius
ejus-
dem a meliori statu ad delerius ruinam,
et ipsius ruina3
exitum. Qui quidem cum
gravia atque odiosa cunctis
gen-
tibus minatus esset, alia ratione
capiposse homines intpsis
machinandi exordiis deprehendit; quippe
facilem atque ev
sua ipsorum sententia lapsum ad
malum, propter liberta
tem arbitrii, possiderent : quatere igitur a meliori statu
cf-
vitates, voluptatisque blanditiis
multorum animas trahere
m omne genus nequitia^, omnesque adhibere machinas
turpesque de diis fabulas atque obscenas narrationes
com-'
minisci, et jucunda omnia ac voluptatem afferentia iis q„os
caperet, artibus ac fallaciis daemonum injicere; atque his
rationibus orbem universum captum ac subaclum
conti-
nere, atque ita delere et confundere terminos
gentium :
l4
LUSEUII PAMPRILI
CAPUT DECIMUM.
Quemadmodum ncccssario unicus Dei Filius ad homines transut.
» minos terrae
2
. » Non igitur illc amplius ut eum solum Is-
» tores ad poenitentiam 3
. » Gum itaque praesens a propriis
Angelis, illis, inquam, qui prius gentibus praefecti fuerant,
3 I i) l DSEBIl PAMPHILI
perit.
DEUOKSTAATIOHIS EYANGBLI&E LIU. IV". v SIQ
CAPUT UNDECIMUM.
Qucmadmodum intcr /lomincs vilam egerit.
[
paria et siinilia initiis ].
CAPUT DUODECIMUM.
Quod usquc ad cos qui antiquitus mortui erant, legcs humaniiatis
illum vocabant.
KUSBBU r.vvlPUILi
post mortem apud Deum futura est spem, non oralione ne-
que verbis aut vocibus, sed factis ac re ipsa repraesentans,
et quod verbis pollicitus fuerat oculis ipsis intuendum subji-
1
i Gor. v. 54.. — 2 [ sa i. xxv, S. — ' 1 Cot i . 53 et seqq. Ose. xm, ij-
DEMONSTBATIONIS EVANGELICjE LIB. IV. 52 1
slitulum pollicebalur.
Quod in ea nalura qua> nec pati nec l&di potest^ quaique incorpo-
rea est, pcrmanseril, etiam quo tempore factus est homo.
» res ad pcenitentiam
1
. i Vocabat ergo Saivator omnium di-
quidam musicus vir qui per lyram quam sit doctus ostendit;
necnon aBgrotanlibus animis quae in corporibus dcgebant,
veluti optimus quidam medicus, dum cognata congruenli-
que ope ipsum homincm curat, ipsc scipsum exemplar omni
' Maith. iv. i ->.. — 2
Id. xi. a8.
DEMONSTBATIONIS EVANGELIC.E LIB. IV. 22tl
Quid sibi vclit quidvc significct ipse Christi advcntus, ct quod Dcus,
et Dominus, et Pontifex Dei unwersi, per Prophelas Hrbrai-
eorum qusc hoc loco quncri solont. Alius igilur, ah iis quac
propiora sunt et qune ad nos magis speclanl inilio sumpto,
dixisset Mosem primum omnium in legihus posuisse, eos
qui Deo consecrati essent unguenlo comparalo ungi solilos,
fragranlia scilicetquadam opus esse corporibus, eaque
benc olere oportere ratus quandoquidem omne quodcum-
;
!
» quod libi monslralum est iu mente . » fgitur aliarum
:
Exod. av
10.
1'IliLl
vat, quod labores aufert, quod eos qui ipso unguntur hiia-
hoc toto unctus est, quique divinae atque cjus quac Cttm
nullis aliis communicatur, Palernae fragranliae particeps
ingeniti est, cam attingere nemini fas est; uni enim dun-
:
Psa.lm-. x 1, .V, -.
*5<> tUSEDII PAMIMIILI
qui autem posl illum exislunt, ii non aliler quam pcr ejus-
dem Lnigeniti conununicationem, bonorum compoles fieri
polerant. Spiritus ergo divini id quod apud Mosem fertur,
nota quardaui crat. Divisiones porro donorum sunt,sed idem
cst Spiritus, cujus maxime ut fieri participes studerent et
1
Ilcbr. vi, l- et ittqq.
:
jam passus esl qui venit, quid causae sit cur illi potius quam
huic credendum, aut non crcdendum? Quodsi inde exclusi,
ad David sive ad quempiam ex iliius nepotibus Judaicae gen-
tis regcm, oraculum referant, jam erit demonslrandaiii
quod neque David, neque alius quispiam eorum qui un-
quam apud Hebroeos illuslres fueriut, mcmoratur, qui aut
Filius Dei sit aliquo oraculo diclus, aut ab ipso Dco genitus,
XXI. lf)
a^ BfSHIlI r-AHPHILI
1
» minus Ghristum suum : » quippc ijui non prius hoc inlel-
» num Christi sui est. » Hic quoquc Psalmus qui nunc est in
manibus, ad Christum referri solet; quippe qui eam pre-
ccm contincat quam Christus quo tcmpore passurus erat
precalus est. Proinde inilio Psahnus Iiojc ImLel : « Ad te,
!6
2^4 I l IMII PAMPIIILI
. Christi lui, Quia mclior est dies una in atriis luis super
» millia, elegi abjeclum esse in domo Dei inci mngis, quam
4
i habitare ine in labernaculis peccatorum . i Qui norunt
Christum Dei esse Yerbum, et snpientiam, et lucem veram,
et eumdem factumesse hominem intelligunt,
vitam, deinde
admiranlur hoc quod oninem Gdem superat propositum,
adeo quidem ut in vcrba illa prorumpnnt : «Et vidimus il-
§ V. A PSALMO LXXXVIII.
§ VII. AB AMOS.
» resurgat. Virgo Israel lapsa esl in lerra sua; non ost qui
§ VIII. AB HABACUC.
§ X. — A 1 RKGUM.
§ XI. — ab EQDi-M.
» sum 1
. » In his quoque demonstravimus quod qui quondam
saccrdotcs cx hominibus ad rei divinae cultum accedant, hi
ungucnto artificiose comparato ungcbantur : at qucm Pro-
phctia significat, is virtute divina unctus esse dicitur, et
hoc loluni ad Salvatorem noslrum Jesum, qui solus verus
Ghristus est Dei, relerebatur : qui quidem Salvator in con-
§ I.
— a frtruERis.
tio ante ipsum Jcsu nomine usus essetj, primus, divino Spi-
rilumoderante,quem sibi in populi principalu successorcm
erat declaraturus, alio prius nomine vocatum, ipse rmmu
tans, Jesum nominaverit, utpote qui appellationem illi a
§ II. — AB EXODO.
» paravi tihi ?
ohserva ejm et ausculta illi; n.e fueris adver-
1
Exo I. xxur, jn.
»
§ III. A ZACHARIA.
XXI. 1
7
EtJSEBll PAITPHILI
10. — 5
Zach. 111, 5. 1«
RUSEBII VAMPUILI
LIBER QUINTUS.
©©'*>«
PROOEMIUM.
Quisnam modus fuerit quo apud Hcbrccos Prophetce simul ct qucc
futura essent cancbant, et solam veram theologiam illustrabant.
rum est ratio : nos vero illius sic obviam ituri sumus. Si
ulla quidem ratio convincit re vcra deos, seu divinas po-
tcslatcs, sive bonos aliquos daemones praeesse eorum de qui-
;
bus dictum est oraculis, vel auguriis, vel cajteris quae antca
dixinius; possumus sane aliquem locum illis tribuere, tan-
quam illo quoque supreinus Deus iis qui lalia usurpent lar-
tandem J
. nam quoscumque dixeris lales, cos ul crranles re-
darguunl quicuinque diversa aut contraria scnliunt : caete-
lli vero omnes uno ore divino Spirilu afflati, cunctis homi-
nibus lumen verae pietatis aperiebant, atque animac et cor-
poris castilatem perfectamque mentis purgationem com-
mendabant : quam cum ipsi prius exercuissent, iis qui sibi
auscullarent proponebant, et ab omni minus honesta ac-
tione eos qui ad se accederent prohibebanl, deterrebantque
ne studia illa nefaria imitarentur, quac ab errore colendi
multos deos profecta fuerant; tum praecipiti quodam cursu
docebant ut fugerent omnem daemonicam tradilionem,
priscasque illas omni sludio celebratas hominura mactatio-
nes, obscenasque de diis et nefandas narrationes : a quibus
cum homines prohiberent, unum universi opificem Deum,
quasi praesidem ac judicemomnium quaeabhominibusagan-
tur, ut attenderent hortabantur; atque interim ne ignora-
rent eum qui venturus erat ad homines, Christus utique Dei,
Salvalorem universi humani generis, ac doctorem non mi-
nus barbaris quam Graecis verae pietatis deslinatum. Haec
sane erat difTerentia inter eos qui Spiritum Dei receperant,
et eos qui daemonico instinclu divinationem profitebantur.
Deindepravum quidem unumquodque daemonum, tanquam
tenebrarum amicum, animam lenebris ct caligine invol-
vcns, accessu suo quemcumque sibi subjecerat, naturaii
LUSfiHlI PAMnilLI
CAPUT PRIMUM.
Quemadmodum apud Hebraios sapicntissimus Salomon, in Pro-
vcrbiis, nofit quamdam primogenitam Dei virlutcm, quam et
Sapientiam Dci ct cjusdcm Sobolcm appcllat, sicut interim nos
quoque camdcm glorificamus,
XXI. 1
-
i
: pamphiu
lurae inaago eat« fogiiimni atque unicus niaximi Dei Fi-
lius, qui nniltis nominibus dicitur, de quo ut de Deo plu-
ribus appellationibus loquimur, hoc in loco Sapientiaj dig-
ne qua reliqua qune facta sunt, non absque pericr.lo sit; alia
Dei amicis proraissum est : a Quod oculus non vidit, nec au-
» ris audivit,nec in cor horainis ascendit (ut sanctus ait Apo-
2
» slolus ,
) » raulto prius supra oranera cogitalioncm fcran-
tur ac ncque dici, neque denominnri, neque inlelligi, nec
nnimo concipi possint, qune nd primnm unici Dci Fiiii gc-
1
Isai. Llll, S. — 2 j Cor. ii, ().
DliMONSTRATIOMS EFANGBLKLE LIB. V. 277
Eljlilill P UiPHlI.l
nianat Deus universi, qui cum unici Verbi sui sit Pater,
quo loco quis velit, ibi utiqu^e ponat; nobis aulem satis su-
Reliqua desunt.
§J CAPUT SECUNDUM.
ne principio.
CAPUT TERTIUM.
Quod idcm Prophcta cliam ccntesimo nono Dominum Psalmo bis
tt quod hunc Dominum ipse quoque novit genitum csse antc mundi
lis quam quae sunt supra lerram, sive visibilia, sive invisi-
bilia : aequum igitur est solum eum Palemae similitudinis
habere dominium, sicut et solum esse Patris consessorem
declaratum est. Patet igitur nulli creaturarum fas esse sor-
tiri dexteram omnipotentis principatus et imperii, nisi ei
2
in illo autem, « Virga directionis, virga regni tui . » Et rur-
sus hic quidem ait : « Sede a dextris meis, donec ponam
» inimicos tuos scabellum pedum tuoruin, et dominaberis
» in medio inimicorum tuorum. » Ille vero : « Sagittae tuae
3
» acutae, potentes in corde inimicorum regis . » Ergo etiam
ea quae ad ejus de quo agimus inimicos pertinent, in utro-
que sibi ipsa consentiunt. Quis ergo modo suis oculis cer-
dos, qiii quidcm aut Anron sit nccipicndus, aut nlius quis-
piam ex iis qui ab illo oriundi sint : quorum quisquc cum
priui sacerdos non esset, poslerius aliquando per homincs
unguento quodam artificiose confecto ungebatur, et sic fi-
suin ilem sit rexpacis, sine patre, sine matre, sine gencris
serie, non habens in historia neque initium dierum nc-
que vitae finem, ac ne referens quidem cum Aaron sacer-
dotii ritu commune quidquam, invenitur nam neque :
quidem anlea ; nuuc autem non es, scd ab eo qui dixit, Ego
sum qui sum,tu cs et Sacordos in oeternum peruianes. Quo-
niam igitur neque a tempore saccrdotii initium accepit,
noque de tribu sacerdotum exortus est Ghristus, neque ar-
)> Abraham 1
. »Merito ip;itur et cum jurisjurandi adjectione
1
Hebr. vi, i- et ?cqq. — 2 Psalm, cxtiu, 5. — 3
Matth. xxvi, ?.g. —
4
lbid. 4?..
DEMONSTRATiOKIS EVitfCJBlIcA ,.,]!. y. fe.
. obediens Patri usque ad mortem, ra0
rtem autem crucis
. idcirco, inquit, exaltavit illum
Deus, suscitans ilium a
» mortuis';etsedere illum fecil in dextera sua, supra omnem
» Pnncipatum, et Potestatem, et Virtutcm,
et Dominatio-
» nem, et omnc nomcn quod nominetur
non solum i„ hoc
. sajculo, sed etiam in futuro.
Et omnia subjccit, inquit
. sub ped.bus eju S \ , secundum eam qus ad ipsum
facla
est promissionem, quam in Psalmo declarat,
dicens «Sede :
CAPUT QUARTUM.
r
VS? y
"iBecdque
Fihum
aiaS
'J
affirmat
r °P he' amm >""*»>»", Planc no.it Deum essc
sicut ctiam nos qui Patrcm in Filio ct
in Patrc glorificamus.
XXI,
-'iE fa W
-'.^»- ! ' W.« 1 .v, 12fl _ ! !
19
BUSI-.BII PAMPMLl
quoquc nationum obscquium, (|uo ei sunt obseculUNB qui
veuturus canilur, Propheticus signilicat spirilus; necnon
qucmadmodum illum tanquam Deum adorabunt illi qui ita
1
I»ai. \\\ . i
[ e| M-qq.
DEUONSTftATIONIS HVANGELIC/F. Lin. V. '/ Q 1
» non est Deus procter le. » Pro illo vero quod est, prwler
te, Theodotion prwler ipsum inlerpretalus uthocmodo
cst,
» tis, et non est amplius apud te. Deus ergo fortis et lr-
sum genuit Patre deseratur (5), sed hoc ipsum totum quod
est, quod vivit, quod subsistit, ab eo a quo est Patre obti-
non enim duo reges, unus primus et verus, aller qui ipsa
'9-
LVSl-UJl rAMPIUI.l
CAPUT QUINTUM.
A PSALMO XXXII.
Quod Dei V crbum suam habens cssentiam jussu Patris, David (.e<\uc
ac tios Opificcm universi novit $ ct </uod idcni Dci Kcrbum iclem
Prophela ad hominum medelam csse missum d Patrc testificatut .-
l(j ,
LUSl-nil PAMPIIILI
b virtus conim l
. » In ccutesimo vcro scxto Psalmo sic diclum
esl : « Misil Verbum suum, ct sanavit eos, et cripuit cos de
2
» interruptionibus corum . b Et rursus ccnlcsimo quadra-
gesimo seplimo : « Qui emiltit eloquium suum terrce,veloci-
3
» ler currit sermo ejus . » At cnim ei qui nuncin mauibus
cst Psalmo dicenli : « Verbo Domini coeli firmati sunt,
concordat sacrum quoque Evangelium palam dicens : « In
» principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et
CAPUT SEXTUM.
Quod Esaias similitcr ut David duos Patrem et Filium conjitctur,
et eorum altcrum unwersi Opificcm, quemadmodum ipsi quoquc
crcdimus.
" Audi me, Jacob, et Israel quem ego voco,* ego sum pri-
iis quae genita sunt pia colit : nam quae sinc principio est,
1
« Ipse dixit et facta sunt, ipse mandavit et creata sunt , »
Erat autem Deus Verhum qui hoec dicat, quando Verbo Do-
mini cozii firmati sunt 2 , ex eo Psalmi loco quem supra ap-
posuimus sed enim cum ipsum quoque Dei Verhum Dc-
:
CAPUT SEPTIMUM.
A GENESI.
CAPUT OCTAVUM.
AB EADEM.
CAPUT NONUM.
AB EADEM.
;ralia qui Abrahac in illo visi sunt; atquc ctiam nunc ibi-
»•*.%.•%"%. v-» •* •
CAPUT DECIMUM.
AB EADEM.
vocat.
1
G< n. xxviii, 10 ct soqq — 2
Id. xxx!, 1 1 ct seqq. — 3
Is. ix, <i ct seqq'.
DF.MOXSTRATfONfS K VANGF.I IC/E I.IIl. V. 000
CAPUT UNDECIMUM.
Quoel etiam Jeicob cum ele cjuo proximc eliclum cst, ct Dcum ct Do-
minum, prcetcrca Angelum simi/iter, ut Abreiham in hominis
forma conlcmplatur, in ea historia qua sic se habet.
2
i vocavit uomen loci illius, Castra » Sic sane Dei ami- .
ubi autem cum ipso Deo loquitur, vocat nomen loci Spe-
ciem Dei, his verbis : « ^ idi enim Deum facie ad faciem. »
J
Gen. wiii. r^3; \i\. Ii]. xxxii, 2. -
DEMOXSTRATIONIS KVAXGELIC^K LIIJ. V. 3o5
l
» labat ante castra filiorimi Israel, et abiit pcst cos . »
universi : erit autem hic Verbum Dei, quod est ante sac-
cula, superior quidem omni Angelica natura, profectus au-
tem ab eo qui Pater est (8).
CAPUT DUODECIMUM.
Quod rursus in Jacob genitum Deum,planc ipsa oratio pra> sefcrt.
XXI. 20
i,o>, et surgamus usccndamusqiic in Bcthel ; et faciamiu
» illic altare Domino, cjui exaudivit me in die tribulatiouis
lloc loco Deus ipsc universi, qui solus neque factus neque
genitiss, ct suprernus omnium cst, non visus sed invisibi
Deus : « Fac altare Deo qui apparuit tibi. • Quis autem liir.
sit qui scriptus est supra illi apparuisse, paulo anle oxpn
suimus, ubi Deum \ crbum esse demonstravimus.
quod non Angeli, sed solius Dei sint, unicuique facile con-
stare potest. Cujus porro Dei? ni»i ejus qui priscis patribus
srt quem Angelum Dei
visus ? plane appellavit Jacob. Hoc
autem nobis Dei Verbum fuit, utpote cum et Dei Filius, et
Deus, et Dominus ipse sit nominatus.
1
Exod. xxhi, 20 et seqq. — 2 Id. xxxn, 3-f.
— 3
IJ. xxxui, 1 et seq*Ts
5 10 BUSBBII PWIPIIIU
1
» in vanimi . » Hoc etiam loco ipse Dominus ea qua3 ex-
posita sunt de alio docet. Siquidem cum Ego sum
dixerit,
2
» derunt locum ubi steterat Deus Israel » Pro quo Aquila . :
4
Joon, xvir, i5. — 2 Nuni. xiv, l^. — 3
Exod. xxiv, g. 10.
DEMONSTRATIONIS EVANGELICJE LIB. V. 10
CAPUT UNDEVICESIMUM.
A. JESU NAVE.
Quod Dei V^erbum, quod Mosi non secus atque antiquis patribus
dabat rcsponsa, ctiam Jesu, Mosis successori, in hominis forma
visus est.
1
Gcu. xxxn, 28. — 2 Ibid. 00.
5 1
-i
1
1 sf.mi pA.viPiin.i
)> tuin pcdum luoruin, locus enitn in quo slas torra saneta
i
>t \ » Eadetnsane haec Mosi quoque inilio visionis in pu
CAPUT VICESIMUM.
AB JOB.
mea spes, o Domine, illum a quo ipse es, Dcum ipsum al-
5 1 - b 1 1 i>axi>iiili
XXI. 2 l
lsUSLBll PAMPRILI
CAPUT UNDETRICESIMUM.
Quod Solemjustitice Christum ipse universi Deus nominat.
2 1.
,
mium Solis justitiae det lumen. Erit autem hic Deus Ver-
bum, a quo illud dictum est : i Ego sum lux mundi, quae
» erat lux illuminans omnem bominem venientem in hunc
d mundum 2
. » Hanc ilaque lucem, non autem illum sensi-
bilem et manifestum et rationalibus et brutis solem , sed
divinum atque intelligentem, et omnis virtutis ac justiliai
CAPUT TRICESIMUM.
AB niCREMIA.
seqq.
DEMONSTRATIONIS EVANGKMC.E LIB. V. 5'if>
LIBER SEXTUS.
PROOEMIUM
Quod de Patre ac Filio dicendimi fuit, id plane jain in
quintoEvangelicaeDemonstrationis voluminedefinitumest;
et Patrem quidem Deum esse unum esse constitit, alteram
autem praeter illum et cum personam (10) esse, quae
illo
CAPUT PRIMUM.
A PSALMO XVII.
1
» alieni inveterati sunt, et claudicaverunt a semilis suis . »
CAPUT SECUNDUM.
A PSALMO XLVI.
taretur, ita ait : u Ouod aulem ascenderit, quid est nisi qtiod
CAPUT TERTIUM.
A PSALMO XLIX.
ilem possunt.
CAPUT QUARTUM.
A PSALMO LXXXIII.
CAPUT QUINTUM.
A PSALMO XCV.
eum qui venturus sit Dominus. Quis porro hic sit alius,
quam DeusVerbum? qui justitia orbem terrac, et veritate,
humanitalem judicaturus, ex aequo omnibus qui in orbe
terrae essent hominibus vocationem suain, et post vocatio-
CAPUT SEXTUM.
A PSALMO XCVII.
CAPUT SEPTIMUM.
A PSALMO CVT.
CAPUT OCTAVl M.
» nobis
2
. » Enimvero de hac ipsa re, qucmadmodum suum
iinem conligerit, etiam sacra Evangelii scriptura mentio-
nem facit, quo tempore Salvator ac Dominus noster ipse
Christus Hierosolyma ingressus est, atque ingens mulli-
tudo virorum et pueroram i psum anlecedebat, cum lsetitia
1
Psal. cxvi, 1, 2. — 2
Psal. cxvn, a5, ?.G. — s
Matlh. xxi, 9.
XXI. '2 2
;
I SJiBII PaUPHILI
CAPUT NONUM.
A PSALMO CXLIII.
CAPUT DECIMUM.
A PSALMO CXLVIL
22.
EWSEBU PWIPHIl.l
CAPUT UNDECIMUM.
A II REGNORIM.
Dommus dc ccc/o dcsccndcns, qui gcntium qucc prius ilhim non co-
gnosceoani aux existit, ct a Judaica gcntc scipsum est aversnrus.
mus.
1
3 \\ '+. \\i : . i j cl s-fjq. J
DBM0NSTRATIO5IS iiVANGELIC/E LIB. VI. 5^1
CAPUT DUODECIMUM.
A III RKGNORUM.
BUSBBtl 1'AUPUILI
1
P^ii. i.wxvii;, •>- et scqq. — 2
Psa!. cxxxi, 1 et seqq.
:
1
Mich. i, 5d srqq. _ 2 I!,id. 12. - '
Ibid. i5, 16. — '
Id. 111, 12, —
5
Ideii). 1, 4-
DEMONSTliATlONIS EVANGELIC/E Llit. VI. 5^7
Etiam hoc loco palam eum qui venit, de quo Prophetas lo-
quuntur, venturum canit. Sed quis tandem hic sit, nisi qui
supra innotuit, in illis verbis : « Benedictus qui venit in no-
2
» mine Domini, Deus Domiuus, et illuxit nobis ?» Hunc
vero, tanquam eum qui ipsum lumen sit, ad vesperam ori-
turum ait, in consummatione videlicet saeculorum. Cui con-
i xcrit se, non bene sibi placet anima mea in eo*. » Et sane
spccta qucmadmodum quod a Propbela obscurius positum
est, propterea quod per trajectionem prolatum sit, Epistola
1
Flebr. x, 55 ct scqq.
'
lasi-nii pamphiu
ronimulaverimus iu ut quod prius cst posterius, quod vero
posteriufl cst translalum prius faciamus, scnsum verborum
inle^rum conscrvabimus : sic enim post illud, a Quoniam
\eniens veniet et non morabitur, » statim subjungemus il-
1
liabac. iii, i et ?<qq.
DBMONSTRATIOMS BVANGELICJB LlH. VI. 555
iile ipse qui antea dictus est universi Dominus? qui etiam
hoc comprobalo vaticinio, in consummatione sacculorum
ita nuntialus est ac praedicatus, ut omnes homines exau-
dierint. Hujusce igilur ea quae palam in sacris Evangeliis
descripta sunt facta, corporis videlicet quod assumpsit do
virginc generationem, item quemadmodum « cum esset in
xxi. 23
EUSBBII PAIIPHILI
LlBRARH
-)<}(> nUSKDII PAMPHILI
» me 1
. » Ipse Dominus omnipotens in his seipsum missum
esse ait, et quisnam is sit qui miserit docet, ubi ait : « Et
» cognoscetis quod Dominus omnipotens misit me. » Igitur
-. •
fl
i
DLMOiMSTRATIONlJi EVAKGEL1CJ2 LIB. VI. O&J
pensationcmquc suscipcrc.
558 EUSEBIl PAKPHILI
lus, maler sanclorum cst. Aut eliam aliler filia Sion Chri-
sli Ecclesia dici potest, tanquam ea quai ex priore eorum
qui ad circumcisionem pertinent conventu, per Apostolos
alque Evangelislas id quod est acceperil, qui etiam filii
•.-ii. xi.ii, G.
»
EUSKBll PAM14HLI
» mcn tuum
1
» Postquam cuim prior vinea, cuui deberct
.
i in domo Dei
2
»llic vero Olivarum mons contra Hierusa-
.
* Zach, x v, 4.
DEMONSTIUTIOIVIS KVANG11LIC\E Llll. VI. 5C>7
vero apud Hebraeos ea vox, opus Dei : sic vero, inquit, ve-
XXI. y/,
S^O EUSBBII PAUPUILI
CAPUT UNDEVICESIMUM.
A BARUCH.
1
Psal. xr.vi. o. — 2 p s0 \ xcv> Kl|
DI.MONSTRATIONIS KVANGF.LICjE LIB. VI. 3;5
. lavit mare, et invenit eam, et feret eum super aurum eieo
» tum? Non est qui cognoscat viam ejus, nequc qui excogi-
» tet semitam ejus. Sed qui scit universa novit eam, reperit
7> eam prudcntia sua : qui inslruxit eam in scmpilernum
» tempus, implevit eam jumentis quadrupedibus : qui emit*
» tit lumen, et vadit; vocavit illud, et obcdivit ei cum tre-
» more : et stellae splenduerunt in custodiis suis et laetalae
CAPUT VICESIMUM.
AB ESAIA.
tetur : nos enim non alias haec dicimus extitisse, quam sub
unum duntaxat Salvatoris nostri Jesu Ghristi ad homines
adventum. Ilic enim cum Dei Verbum sit et Dei virtus, lam
si ad sensum quam si ad verbum accipias, vcrsatus in re-
1
)> consurgcnt filii adversus parenlcs, ct interficicnt cos . »
sa lt X1X) 2 __ /,
jijjj, 5, _ 5 Jbid^
VS BU8KBH rv.MPiin.i
J
Isai, xxxv. l et seqq.
BUSSBII rvMPHlLI
1
Isai. XLYIH, 12, l5.
EUSEBI1 r.VMPMII.I
1
lsai. lii, 4 ct seqq. — 2
Iden), l, i, 2. — J
Id. r.ir, 5. — * Ibid. 6. —
5
Ibid.— loicl. 7.
3 3
j
11 SBBII PABPBILl
XXI. 2)
»»
U p.oir,
3
« Et aceesserunl Angeli, et ministrabanl ei ; » sanclos ilem
ejusdem Aposlolos ac Discipulos, quibus invectum divina
atque invisibili virlute Dei verbum, omnem pcrmeavit ler-
tam accessus.
1
Isai. lxvi, 18.
25.
s ^ I.ISPBII PYUPIIU.I
LIBER SEPTIMUS.
• j w ! 3 mti
PROOEMIUM.
Cuiti proximo libro Dcum ad homincs venlurum, cl cum
hominibus in tcrra vcrsaturum, duoquc ha^c maxima signa
illius advcntus futura, gcntium per totum orbem ad acci-
piendam veram Dci nolitiam vocationem, el Judaicae genlis
CAPUT PRIMUM.
Quisnam modus acccssus Domini acl homines.
§ I. AB ESAIA.
a Doinino datum.
bus dictum est : « Crassum enim factum est cor populi hu-
> jus, et oculos- suos clauserunt, » adjungit de Chrislo, et
dicit : « Haec dixit Esaias quando vidit gloriam ejus, et
» testificatus est de eo \ » Cum ergo vidisset Propheta Sai-
vatoris nostri super Palerna divina3 majestatis ac regni
sede collocationem, divinoque ipse esset spiritu instinc-
tus, essetque deinceps ejusdem ad homines accessum or-
tumque de Virgine descripturus, prius testificatur eam,
quae in omnem terram perventura erat, cognitionem et glo-
riae praedicationem, ipsa Seraphim inducens quae circum
illum starent ac dicerent : « Sanctus, Sanctus, Sanctus
6
»Dominus Sabaoth; plena est omnis terra gloria ejus » .
2
verbis : « Pleua est omnis terra gloria ejus ; » in Psalmo
autem initio statim ubi ait : « Domini est terra et plenitudo
3
» ejus, orbis terrarum et omnes qui habitant in eo . » His
autem vaticiuio comprehensis, deinceps progrcssus Prophe-
ta testificatur quod, licet omnis terra futura sit plena gloria
ejus, attamen illum Judaica gens acceptura non sit : ita-
sit qui cum ipsis loquatur, neque item quaenam ea sint novaj
doctrinae praecepta quae ipse illis tradet. Comprobat vero
hujus oraculi eventum Evangelista Joannes, qui de Salva-
tore nostro sic ait : « Gum
autem tam multa signa fecisset
» coram eis, non crediderunt in eum, ut sermo Esaiae pro-
- Psal. ixiifj 7. — 2
Isai. vi, 5. — •>
Ps. xxin, 1. — u
IsaL vi ;
8et scqq.
T T
DliMONSTRATIOMS EVANGELICE LIB. VII. 0(j0
esse, qui Dei Verbum est omniaque implet, per omnia pc-
1
Isai. VII, 2 1, 22.
4o() EUSIiUII PAWPIIILI
his solis eos esse afficiendos ait Oraculum, sed etiam no-
vacula ejus Assyriorum regis queni nos intelligimus, et
caput eorum, et pilos pedum, et barbam, omnem videli-
( 1
EusLnii PAnrai&i
§ II. — AB EODEM.
3
Isai vin, 1 el =tqq.
UKMONSTRATIONIS E V ANT, E I.IC.E LIB. VII. 4 ' 3
.
idebant. Nccnon rursus si ad verbum intcrprctcris, vidcas
protinus in ortu atquc advcntus Salvatoris nostri Damasci
polentiam evcrsam, et spolia Samariae sublala; hoc est,
et alioqui iideles vult esse testes eos qui pueri de quo agi-
hoc noiit sic se habere, is, qua^so, nobis ostendat quis un-
quam apud ipsos Emmanuel fuerit, et quomodo Prophcla
ad Prophctissam accesserit, et quae landem ea sit, et quo-
modo e vesligio conceperit, et quisnam iste ex Prophetissa
natus filius cui nomen ipse Dominus imposuerit, Ceieriler
delrahe spolia, cito praedare; et quamam sit causa hujusce
ejus qui natus sit appeliationis : ostendant praeterea illud
quid sit, prius quam sciat puer vocare patrem et matrcm,
poleslatem accepisse Damasci et spolia Samariae coram rcgc
Assyriorum. Nos cnim ista, et ad verbum et figurate acci-
demadverbura,etsecundumeamsententiamqua?inpromplu
sit, alias vero figurate oportere in ipsas Prophetias incum-
berc : conlinuo namquc post eas quae antca diclnc sunt vo
ces per obscuriores quasdam figuras adjungilur : « Et adje-
» cit Dominus ioqui ad me adhuc, co quod noiit populus
1
l^ii. vii, 9.
DBMONSTRAtlOKlS EVANGBLlCE LIB. VII. 4'7
>> iste aquam Siloam, quae vadit cum silentio, sed velit ha-
» bere Rhaasim et filium Rhomeliae. Idcirco ecce Dominus
o adducet super vos aquam fluminis fbrtem et inultam, re-
» gem Assyriorum et gloriam ejus el ascendet super om- :
XXI. 27
^ HMIill ff \MPHILI
'-
J -,ii. VIII. Qj 1 o.
DEM0NSTRATI0K18 EVASGKLIC.E LIB. VII. ^j q
§ III. — AB EODLM.
1
Isai. ix, 5. — 2
Fsal. xxi 5
ly.
11 5RBII T \MPH1LI
ruina instaurata sit, ipsa ilia sedes David per divinum Sal-
valoris nostri regnum erecta est, et permanebit in aeter-
nuffl, veluti sol in conspectu Dei, illius lucis radiis quam
doctrina illius prae se fert totum orbem tcrrarum illustrans :
1
Jsai. ix, 7. — 2
Luc 1, .")(>
et seqq. — ;
1'balui lxxvui, 19 — ^ Jbi-
'f-ii' 5o.
/,•'<> BC6EBII PAIIPRILl
1
i inagni consilii Angelus . » Quibus autcm nobis? nisi iis
CAPUT SECUNDUM.
Dc loco ubi csset oriturus is Dcus quem Prophclce tmntiarunt ct ;
§ I. A MJCILEA.
citnr, non sicut prius per Angelos aut per adaiinislros ho-
mines, sed ipse pcr seipsum, usque adeo ut propter hoc
magnificari eos conligerit usque ad exlremum terrae : mag-
nifcati enim sunt, quo tempore « in omnem terram exivit
» sonus corum, leme verba eorum. » Con-
et in fines orbis
XXI. 28
43 |
I MEBII PAMPIIILI
28.
50 liUSKBH PAMPlill.I
vid palria fuit, merilo qui ratione huinanae naturae David fi-
lius fuit, ex hoc ipso loco profeclus est, in eo sane cum Pro-
phelicis concordans oraculis : ilaque obscura esse amplius
causa non potest cur sibi Belhlehem patriam ascripserit.
-
lii Abraham. Abraham genuit Isaac. Isaac autem genuit
i Jacob. Jacob aulem genuil Judam*, i el rjuae sequuntur.
1
MatUi. ii. 22. — 2
Id. i, i e! st qq.
Dr.MGNSTRATlONIS EVANGELIC.E LIB. VII. 4^<J
CAPUT TERTIUM.
JZx qua genie et ex qua Judceorum tribu progressurus Chrislus
prcedicebatur.
§ I. A I PARALIPOMENON.
1
Psal. ixxxviii, 36, 3j, 5S. — 2
Ibid. 5o. — 3
Vs. cx^xi, n. — 4
i Pa-
i ;i!i}). xvii, i5. — s
3 Rcg. i ei st q<{
»
« Et non erat cor ejus reciuin cm;i Domino Deo suo, sicut
» cor David palris ejus : et abiit Salomon post Aslarlem,
» nboininationem Sidoniorum, ct posl regem eorum, simu-
» lacrum filiorum Ammon; el iecil Salomon malum in con-
l
» spectu Domini . » Et rursus addit iu iis quae sequunlur :
2
« Et suscilavitDominus Satan Salomoni, Aderlduinreum .
1
i Paralip. \vn, i3. — B Psal. txxxvm, 28. — 3
Luc. i, 02 cl seqq. —
' Ibid. 68 ct seqq.
»
EUSKBll PAftPHlLI
§ IV. — AB HIiiRliMlA.
3
» orietur Sol justitiec , » citavimus. Sicutergo Solem jusli-
tiae, ita etiam Ortum justum praesens oracuium surrectu-
rem. xxiu, 5.
448 i.isi;nn pamimiili
.) gem suum suscitabo eiV » Gui ?ero ei, nisi ipsi David ?
2
» eos Domiuus Josedecim inter Prophetas » iNam qui ejirs .
'
t
7*x
de quo Prophetia loquitur, inquit, populus fulurus est, cum
ad sensum acceptus Judas sit alque Israel, ab Josue nomi-
nabitur Josedecim, atque hac, inquit, appeliatione vocabun-
tur non apud homines, sed apud Deum et apud Prophetas
ejus. Attende enim diligenter ipsum oraculum, dum ait :
xxi. 29
:
<>\
CAPUT QUINTUM.
A GEM2SI.
1
Isai. xi, l. — 3
id. xiv, 52. — 2 Psalin. i.xi, S. — 4
G<-n. xxn, iS. —
5
Id. xlix, 10.
29.
r
,. i. BUSBBII PUIPIIILI
LIBER OCTAVUS.
PROOEMIUM.
Cuin antea denionstraverimus in quam multis Scriptuta;
Jiv' locis D* 1 '
VerLum ad homines venturum caneretur,
uqi et quomodo iis qui in terra versarentur vi-
1
Matth. n, l. — 2 Ibid. 22. — 3
Luc. iii, i et ?eqq.
-
liabet :
CAPUT PRIMUM.
A GENESI.
liUSl-BII PAUPHfLl
3
» terrae » Ipsi item Jacob olim talia dicla sunt
. « Ego :
1
Gfenes. xii, 7>. — - Id. X vni, 18. — J <J. jtxv'1,4.— u
Id. xxvm, i3el
scqq.- 5
Id. xxxv, 11. — °
Ibidom.
DEUONSTRATIONIS EVAXGELIC.E LIR. VIII. /\di)
3
» lius Aminadnb, princeps de tribu Judn . » Et in libro
7
Et rursus : « Et abiit cum Symeon frntre suo » Et
Judas .
1
Cen. xxxv, 1 1. — 2
Num. Ii, 2 et scqq. — 3
td. vn, 11,12. — ''
Jud.
1, 1, 2. — s
Ibid. 4. - " Ibid. 8. — 7
Ibid. 17. — '
Ibid. 22.
/,C)0 KUSLBII TAMPIIILl
quae ipsis eventura sint longo post tempore, et, ut ipsc ait,
11 SKBIl PAMPHILI
oatulus
l
, » majorcm sanc poslulaverit coutemplationem
quam ca sit quae Judam respiciat. Quin ctiam illud quod
antca dictuni est : « Non deficiet princeps de Juda, ncque
i) du\ de fcmoribus ejus, donec vcniant quae ipsi rcposita
» sunt, et ipsc expectatio gcutium '-,
» tempora mihi signifi-
ciet princeps dc Juda, hoc item non de ipso iilo primo Juda
oportct accipere, sicut nec illud, « Juda, tc laudabunt fra-
). tres tui, »ct quoe sequuntur, ad eumdcm illum referri pos-
suol : multis cnim sneculis principes ac duces in Judaica
gente extiterunt, qui de illius viri genere profecli non sunt.
Primusnamque ipscMosesdux populi fuit,quiuon de Juda,
sed de Levi natus est : deinde Jesu ds tribu Ephraem, post
quem praefuit Debbora de tribu item Ephraein, et Barac de
Iribu Nephlhalim, post quem Gcdeon de tribu Manasse, dc-
non ex una tribu ipsius Juda profecti, sed ex alia aiius us-
nec veniat, inquit, cui repositum est, atque ipsum fore ex-
pectationem gentium. Sed quam tandem expectationem,
nisi de qua olim et ipsi Abraham et iis qui Abraham secuti
00.
408 BUSBBIl PAllPfllLl
sensu ea sunt quce illi reposila erant, quae ipsa quoque jam
tempus est ut contcmplcmur, si hoc primum altenderimus
diligenter, variis diversisquc Christum nominibus divina
oracula appellare consuevisse. Nam modo illum vocant Ja-
cob « : Jacob puer meus, suscipiam cum; Israel eleclus
f
-0 M SBBll P.VMPIlII.f
J
» le filii patris tui , » omnes videlicet qui in coelo sunt An-
geli, spiritusque inservientes, oc divinae potestates, necnon
degentes in terra Apostoli et Evangelistae, post quos qui-
cumque per ipsum uni et soli vero Patri Deo seipsos addi-
MJcn. xmx,8. — 2
Ibid. — 3
Ibid.
ii>j;bii PAHPHILI
» ipsi '. » Cum enim ex illo ad hunc usque diem ea quae ipsi
reposila erant ad finem pervenerint, defccerunt quidem
principes ac duces Judaeorum, eisque supra caput genlium
principes collocati sunt. E contrario autem ipsae gentes, ubi
Christum Dei agnoverunt, illum sibi et Salvatorem et ex-
pectationem ascripserunt. Posl hajc omnia illud adjungitur :
ris nostri chorura; per vitcra autem ad quani pullus est al-
ligalus, divinam invisibilemque ejus vim, quam ipsc dum
oslcndcret docebat his verbis : « Ego sum vitis vera, et Pa-
» ter meus agricola est. » Ejusdera porro vitis capreolus
Dei Verbi doctrina fuerit, ad quem pullum asinac suae alli-
gavit ; qui quidem pullus novum de gentibus populura,
quasi genituram quaradara Apostolorura ejus et prolem,
Possumus item vel ad verbum dicere hacc
significaverit.
CAPUT SECUNDUM.
A DAMLLL.
Eusfirfii r.\MpniLi
6
» videram in visione mea, volans tetigit me, et dixit ,» ea
1
Matlh. xxin, 35. 2 Luc. n, 54- — s Dan. ix,
24. — •
— h Joan. 1, 2y. —
5
1 Joan. 11, 2. 6 —
Cor. 1, 00.
1 Dan. ix, 24. — "'
xxi. 3i
,
EHSSIU tiMPMILl
» Quin
J
» lintct illum et cxercet juslitiam acceptus est illi .
» bus ejus juslitia et abundantia pacis '. »Et sane illius opus
revcra Dci justiliam demouslravit, utpotc quod omne genus
hominum pari vocntione dignum reddiderit. At quee per
Mosem edita sunl, nequaquam talia, sed uni soli Judaicne
. li donata : quocirca ad tempus dunlaxat prodita praelcr-
ierunt. At enim quos per Salvatorem noslrum justitia de-
1
i C.at i. i>o. — 2
Rom. m , 5o. — 3
Act. x, 5 \ <t stqq. — h
Rom. i,
16.17. Psal. 1
111, -. — •'
Dan. i\, 24. — 7
I!'id.
DKMONSTlUriOMS BVANGELlCiC IAV>. VII?. /j85
» bro apposila
1
, » ut apud Joannem icgimus iu Apocalypsi.
Caeterum quae tandem sigilla, riisi Propholarum ohscurila -
tes? quas cum plane benc notas hobcroi eliam Esaias, di-
2
xit : « J'jt erunt vcrba hrr-c tanquam vcrba I bri signal.i . »
5l.
tfi£ lusebii iiwom
tia prsdixerat, defecere : itaque quod ab Jacob ad Judam
oraculum enuntiatum est, secundum ea quae prius a nobis
exposita sunt, Judaicae gentis ducum principumque defec-
tum divinabat. Sed quoniam prophetarum et saccrdotum,
qui populo praeerant, jampridem honor dilatus fuerat, or-
» tcrnccionihus 1
. »Elhncc quidem perspicuum exitum nacia
sunt Augusti Herodisque lemporibus : in quos eas de qui-
bus dicehatnus septem hebdomadas consummari affirma-
mus. Nam cum suum progressum alque ordinem ponlificia
2
» dicium non est in ea » quod quidem perspicue reliqui :
/
DKM0NSTHA.T1OM8 EVANGELICjE I.IB. Mir. 497
» ciinus. Post hunc non amplius ex Asanionaei prole oriun-
» dis pontificatum commisit. Herodem imilatus est in con-
n stitutione pontificum ejus filius Arclielaiis, et post hunc
» ipsum Romani, qui Judaeorum regnum occuparunt. »
XXI, 52
I.ISIIBII PAMPHILI
3 9.
.'). <> i i >i r.n i» \mpiiii.i
1
Art. i, r>.
DEMONSTRATIOfflS BVANGELIC£ UB. VIII. OOl
4
» relinquitur vobis domus veslra deserla » quod quidem ;
2
» videbunt; qui non audierunt, ii intelligent : » nos item
illius alqueejusqui misit illumPatris beneficio,pro viribus,
1 Isai. x, 9 el soqq. — 2
Id. i.ii. i
".
DKWONSTRATTONIS EVANGELICjE LIB. VIII. 5o5
CAPUT TERTIUM.
A MICHjEA.
» sua et sub ficu sua. Et non erit qui delerreat eos : quo-
1
» niam os Domini omnipotentis locutum est haec . » Jam
antca haec suo loco nos contemplali sumus; ubi ostendimus
quemadmodum non alias quam post advcnlum Salvatoris
noslri Jesu Ghristi ad homines, quo? olim apud Judaeos di-
J
Mich. 111, ij. — 2 Matlh. xxvn, 25 .
— 5
Mich. 111, 12.
5o8 EVSEBIl PAMPHILI
CAPUT QUARTUM.
A ZACHIRIA.
1
Zach. ii, T(i. 11. — 2 Id. i\, Q ct seqq. — 3
Id. .\i, i ct seqq. — •'*
Id,
xii, 2 ct seqq.
").() BVSBBll 1'AMl'IUM
bat Oraculum, illud dicens : « Ecce Rcx tuus venit tibi jus-
xxi. 33
:,
5 i . IUSBM1 pamphili
1
Zach. \M, 12.
DEMO.NSTRATIOMS EVANGELIC.f LIU. VIII. 5lO
CAPUT QUINTUM.
AB ESAIA.
1 Zacli. xiv, 4-
33.
5lt> EUSEBil PAMPHILI
LIBER NONUS.
PROOEMIUM.
Nihil sane posthac rcliquum esse video, nisi ul ca quae
polliciti sumns sequcntes, eam dispcnsationis parlcui per-
sequamur quie humanae a Dco Verbo assumptae naturae
propria est. Qua dc re ea quae superiorihus octo lihris con-
tinentur a nohis traclata sunt, modo qunc ad ejus rei theolo-
giam pcrtincnt scrutantibus, modo illius ad nos de coelo
dcsccnsum, simulque et modum et nppcllationem et lempus
illius advenlus cxploranlihus. Quihus demonslratis rehus,
tempus jam fuerit ea contemplari quac quo tempore ille in
apertum prodiit gesla sunt, quoquc modo ea singula apud
Hebraeos praedicta sint oslendere roraculorum tamen effica-
cia ac veritas, et sanclorum Evangelistarum testimonio, ct
ipso rerum quae ab illis proditae sunt eventu, declarahitur.
C^um igitur priraum omnium ea quae ad illius et orlum et
CAPUT PRIMUM.
V M MERIS.
Dc rcbus sccundum luunanam ab illo assumptam naturam gerendis,
ct dc stclla quce in ortu Sah>atoris nostri apparuit.
» Ostendam illi, sed non nunc; beatum dico, sed non ap-
i propinquat : orielur stella ex Jacob, et surget homo ex Is-
» Ubi est qui natus est Piex Judaeorum? vidimus enim stel-
ITM-IUI PYMPIIILI
1
Num. xxiv, 17. — 2 ILid.
:
EUSEBU PAMPHILI
CAPUT SECUNDUM.
AB ESAIA.
CAPUT TERTIUM.
A NUMERIS.
» det, dixit qui audit oracula Fortis, qui visionem Dei vi-
» dil, in somno aperli oculi ejus : Quam pulchras domus
» tua?, Jacob I tabernacula tua, Israel, ut saltus umbrosi,
» et quasi orlus juxta flumina ; et quasi tabernacula quac
quapropter non regni solum, sed etiam sui illius, quod ho-
nore omni ac reverentia colebant, sanctuarii, extremam
solitudinem atque interitum in oculis habcre atque intueri
non desinunt. Non abs re autem fucrit hisce quae nunc
1
Num. xxiv, <).
— 2
Gencs. i, 28.
XXI. 54
t
).i<> EUSEBH PAMPIIII.I
Jacoh); ita eliam illic dictum est : « De gcrmine, fili mi, as-
» ccndisli
:
, »ab ipso Jacoh ad cum de quo ipsc vaticinalur.
Itque in praesenti dicitur illud : i Et dominabitur gentihus
» mullis
3
; » sic in illis quoque illud : « Et ipse eril expecla-
4
i) liogentium . d Et rursus hic quidem : «Devorahit, i?ujuit,
» genlcs inimicorum suorum, el jaculis suis feriet inimi-
6
» cum : » in illis autem simili ratione illud diclum esl :
6
Manus tuae in tcrgo inimicorum tuorum . » Item illud :
CAPUT QUARTUM.
AB OSEE.
54.
BUSEBII P WIPIIII.I
sns extilit, ncc aliqucni unquam corinn qui non ipsi auscul-
lavcrunt ultus est, ne tunc quidem cum ut ovis ad occisio-
oem ducebatur, atque ot agnus coram tondente se obmu-
tescebat. Qui autem, quaeso, convenisset eum qui talis erat,
. X. 1 \. — : Iil. XI. 1 .
DKMONSTRITIONIS EVANGELICiE LIB. 1\. oOD
CAPUT QUINTUM.
AB ESAIA.
2
» viperarum, quis ostendit vobis fugere a ventura ira ?»
Et rursus dum pravas animas in rectas, et asperas in vias
planas reparat, dicebat iisdem : « Facite igitur fructus dig-
3
» nospcenitiMitiae . » Et haecscilicet complebanturdum Joan-
nes praeparabat eos qui visuri erant gloriam Domini,etquod
vocatur salutare Dei; quod quidem nihil aliud est quam
Christus, sicut verbis illis testificabitur : « Ego quidem vos
» aqua baptizo; venit autem fortior me post me, cujus non
» sum dignus calceamenta gestare : ipse vos baptizabit in
» vestre
1
. » Numquid igitur cum capillo quidem Naziraeum
Dei viderent, qui quoe Deum facile deceat faciem ostenta-
ret, vestimenti aulem inusitatum genus indutum, repente
nescio unde e latebris solitudiuis prodeuntem, et post prae-
dicationem rursus in solitudinem el in latebras receden-
tem, sine potu , sine cibo, abhorrentem a multitudine,
merito obslupebant, et ne hominem quidem illum esse ar-
bitrabantur? quidni illum qui vel nullo cibo indigeret? quo-
circa eumdeni Angelum esse credebant, illum ipsum de
quo Propheta loquilur dum dicit : i Ecce ego mitto Ange-
» lum meum anle faciem tuam, tuam ante
qui parabit viam
)> te
2
. «Eumdem Scripturas locum Marcus quoque Evangc-
lista citavit. Quin etiam ipse Salvator huic rei teslimonium
exhibet, dicens : « Vcnit Joannes ad vos, neque comedens
3
» neque bibens, et dicitis, Daemonium habet . » Incredulos
enim et adversus veritalem difficiles et pervicaces credibilc
est, propter illud quo Joaunes utebatur vitae genus, talia in
1
LiH-. i. -.>
el seqq. — 2
Kalacb. m, i. — s Luc vn, !5", 54.
DLUONSTR.mONIS BVAXGBLIC.E LIIJ. IX. 007
CAPUT SEXTUM.
ab eodlm.
1
Isat. xxxv, 5 et scqq. — 2 Marc. i, 4< — Psalm *lv, 5. —' Jerem
VI. 20.
dlmonstrationis LVANGLLIC.E LIU. IX. 53()
CAPUT SEPTIMUM.
A PSALMO XC
et ab oratione lurbulenta. In
scapulis suis obuinbrabil
tibi, et sub alis ejus sperabis. Scuto circuindabit le veri-
tas ejus, non timebis a timore nocturno, a sagilta volante
» m die, a negotio
perambulante in tenebris, ab incursu ct
dccinonio meridiano. Cadent a
latere tuo mille, et decem
millia a dextris tuis : ad te autem
non appropinquabit. Vc-
• rumtamen oculis tuis considerabis, et retributioncm
pec-
» catorum videbis : quoniam tu,Domine, spes
mea, allissi-
mum posuisli refugium tuum. Non accedent ad te mala,
» et flagellum non appropinquabit tabernaculo tuo quo- :
- xc, 1 ci acqq.
,
1
Psal. xc, 5. — 2 Ibid. G. — 3
lbid. — * Ibid. — 5
Ibid. 7. — 6 Ib. S.
— "
lbi<l. (). — '
Tbid. 10, 1 ) , 19..
m:\IONSTRATIONIS KV \>f, KUC F LIB. IX. 5/,")
» umbrabit tibi
2
. » Quapropter cum lali fultus sis Palerno
Allissimi auxilio, non limebis a timore nocturno, neque
omnino a quopiam eorum quae praedicta sunt, ac ne ab iis
CAPUT OCTAVUM.
AB ESAIA.
xxi. „ 55
5^() EUSLBII PAMPUILI
» umbra mortis, lux orta est eis. Ex illo igitur coepit Jesus
> lis rctibus seculi sunt eum. Et profectus iude vidit alios
'
[sai. ix, i et •*<'({<].
DI2M0NSTRATI0NIS LVANGELIC/E LlB. IX. 54'/
2
» Nephlhalim, Galilaea gentium . » Quod si lale miraculum
nola quaedam fuit arcanioris mixturae ex ea commutalaj
1
Matlli. iv, 12 cl scqq. — 2 Isai. ix,
i.
35.
f>4& ROSJJBIl rAMPIHLl
» vobis*. » Verum
quidcm Zabulou ct Ncplillialim oriun-
hi
CAPUT NONUM.
A PSALMO LXVII.
Dc Apostolorum vocationc.
« Visa sunt itinera tua, Deus, itinera Dei mei Piegis, qui
» cst in sancto. Prasvenerunt principcs conjuncti psallenti-
CAPUT DECIMUM.
AB ESAIA.
1
Isai. lxi, i et st qq. — 2 Luc. iv, 18 ct seqq. — 5
Matlh. v, 1 et seqq.
002 EUSEBII PAMPHILI
CAPUT UNDECIMUM.
A DEUTERONOMIO.
1
Dcul. xviii, i5 cl seqq. — 2 Idem, xxxiv, 10.
DEMONSTRATIONIS EVANGEMCjB LIB. IX. 555
2
» de medio fratrum sicut te . » Sic ergo causam quoque
docuit cur tanquam Propheta fuerit venturus ad homines :
1
» et non fuit qui audiret . »Deinde ad illos dicit : « Aufere-
» tur a vobis regnum Dei, et dabitur genti ferenti fructus
2
» ejus . » Suis vero Discipulis post illorum rejectionem im-
perat : « Ite et docete omnes gentes in nomine meo J
. » Sic
igitur nos quidem gentes, antea denunliatuin illum et a Pa-
CAPUT DUODECIMUM.
AB JOB.
2
» conis » plane alterius quod intelligitur maris, de quo
:
2
» Deus, judicium tuum regi da ; » ulquc est in doctrina
Evaugelica, in qua illud dictum est : « Pater non judicat
» quempiam, sed omne judicium dedit Filio
3
, » accepta a
Patre judicandi potestate, dum juste judicat, popuJo quidem
ad circumcisionem spectanti, pro iis quae et in seipsum et
in Prophetas suos ausi sunt, meritum conveniensque sup-
plicium assignavit, omnes autem omnino qui ad ipsum ac-
cesserunt homines ex aequo ut justum est conservavit : quo-
rum utique et aures et oculos mcntis aperuit. Quocirca
tempus illius adveutus tempus retributionis divinum vocat
Oraculum, quod in aliis item sic ait : « Vocare annum Do-
» mini acceptum, et diem retributionis*. » Porro hoc fuit
XXI. 56
56i LUSlilili PAMPUII.I
4
» mortuos? legem enim in auxilium dedit »et quae dein- ,
56.
RUSEBll IMMPIIILI
> autem tam multa signa fecisset coram eis, non credide-
quid tandern sibi vult haec illius in asino vectatio, nisi hu-
milcm illius el obscurum significarc advcntum, cujus tem-
j)orc primum ipsius accessum peregit? nam est alter item
CAPUT DUODEYICESIMUM.
A PSALMO CXVII.
4
Matth. xxi, ij et scqq. — 2
Psal. cxvn, ib. — 3
llah. n, 5. — * Jo:i!i,
v, 4 • — s
Psal. cxvn, -j.7). — ° Ibid. i\.
u.
J* LTSEllll P.VMPIULI
:>
LIBER DECIMUS
»0-9-P«»-
PROOEMIUM.
Post cxposita oracula de illius Dci ad homines accessu
qui antca nuntiabatur venjurus, invitat jam nunc tempns
nos ut dc iis disseramus quae consideranda sunt in ejusdem
de vita humana discessu, videamusque diligenter quae rur-
sus ea forent qua? illi ab initio et a Propheticis usque tem-
poribus eventura canerentur; ac primum ea putamus essc
tractanda quae ad illos pertinent qui illi mortcm ac cajdem
mnchinati sunt, quae sane non parvam rerum hoc loco
propositnrum sibi vindicant partem : sed autequam ad id
1
Joan. i, 2(j. — '
l
Ijai. (iii, 7. — 3
llml. <S. — ''
1 Cor. xv, ?. 1 ct seqo.
— 5
Joan. viii, /|o.
v> 76 1. iSLT.lt P \UPHILI
CAPUT PRIMUM.
A PSALMO XL.
xxi. 5;
;>"S IWKBH IMMlMtlt.l
3y.
.'>S.> BUSBBH PAUPllII.I
» traderet
4
. » Marcus aulem sic : « Et Judas Iscarioles, unus
• v»& duodecim, abiii ad principes sacerdotum ut eum illis
J
Psal, xr. «,. — '-
Ibid. 10. — l
Ibid. u, 12. — '•
1 Cor. xv, 55; e( Ose
M I f
. 1 4 •
LLMONSTLWTIOMS EVkJSaiihlCJE LIIL X. 585
1
Psalm, xl, 11, 12. — 2 Ibid. l". — 5 IblJ.
586 1 DSEBU V AMPfllLl
CAPUT SECUNDUM.
A PSALMO LIV.
1
PaaK liv, 17, 18. — 2 Ibid. 3, 4. — 3 Malth. xxvi, 38. — ft
Joan. xir,
27. — b
Ps. liv, 5. — 6
Osc. iv, 12. — 7 Malth. iv, 1.
DElfONSTR&TIOltfS EVANGELIC/E LIB. X. 58q
sane ut cliam spirilus rohoris.. et polcntiac, ct fortitudinis
cjus quae Dco alicna non cst, auctor. Quarc sic etiam dice-
tur spiritus timoris ac tremoris, et rursus alius praetcr hos
spirilus timoris et confusionis, qui quidem penc, ut ita dixe-
rim, omnes morlem pro vera religionc lcstimonii gratia
subeuntes invadere consueverunt, ac multo eliam magis
longeque vehemenlius illum aggressi sunt qui pro oinnibus
mortem suslinuit. Verumtamen sive spiritus formidinis et
» mea,Deus,animammeam, etdemanucanisunicammeam :
1
Isai. xt, 2. — 2 Joan, i, 5. — 3
Psal. xxi, i3. — '»
Ibid. 17. — 5
Jhid»
21, 22.
)i)ti EUSEBII PAMPHII.I
CAPUT TERTIUM.
A PSALMO CVIJI.
1
A( I. i, «6. — 2
Psal. cvm, 2. — 3
Ibid. — l
>
Mattli. xxvi, i5,
5f)9 i l >EBII PAMPHILI
Ciim ergo lalia conlra illum molitus essct, unus poslea fuit
ei iis qui cum illo in Paschali cocna accubuerunt, quo tem-
porc ipse quoque Salvalor ac Dominus noster accumbebat
una cum ipsis duodecim, qui etiam comedentibus illisdixit:
« Amen amen, dico vobis quod unus vestrum me tradet.
XXI. 58
l 5] 1.1' • \MPhH.i
1
Fiant iilii ejus orphani ; »et quaecumquc alia his similia
J
Psal. cvnr, g. — > lbid. l j. — ?
Psal. xl, i. — J
Psal. cvm, 16, 18. —
5 lbi '. ? J , 22. — *
Ibid. ^.
DfcMONSTRATIONIS i;\A MiKl.l (U: I.IK. X. Sg5
1
Matth, xxvii, 42. — 2
Psalm. cvin, 28, 3i. — 3
Ihid. 3i, — * Ibul. —
5
,S)id.
38.
,")()(> EUSEBll 1* AMPJin I
C \PUT QUARTl M.
\ Z\CHARIA.
J
fkal. cvi i. i. -- 2 /;,,!, Xl> ,,-,. _3 ibi t i. _ » Ibid.
DEMONSTRATIONIS !.\ \ .\(, i.i.i CJ3 LIB. X. 0()()
1
/;k !.. xi, 8. — Jcrem. 2 xn. ; et scqq. — ' Zach.xi, 9. — * Ibid. i<>
— i
Lbid. i4- — Ibid. 11.
f
DEMONSTRATIONH UVANGKLMM2 LIB. X. GoO
CAPUT QUINTUM.
AB HiiiREMIA.
1
» furore meo, usque in saeculum ardebit . » Tametsi haec
non apud Septuaginta, allamen in Hebraico nacti atque in
KUSfifill pampiiili
CAPUT SEXTUM.
AR AMOS.
1
Jt icrn. xvii, i
DKMONSTRATIONIS EY AN<;i;lIC/E MU. X. 6o")
»
quae sane evidentem
exitum sortila sunt tunc cum, Salvatore in altum sublato,
ut est apud Evangelistam, « A sexta hora tenebrae factae sunt
» super universara terram usque ad horam nonam, et circa
» horam nonam exclaraavit Jesus voce raagna dicens : Eli
1
Amos, vni, 7 et seqq. — 2
Ibid. 8. — 3
Ibid. — k Ibid. 9.
i SBfell P.\MI»HILI
» ram, non famem panis, neque sitim aquae, sed famem au-
2
n diendi verbum Domini ; » et quoe sequuntur : quae qui-
dem omnia propter superbiam ipsorum , qua adversus
Christum usi sunt, divinitus praedicla, evidentem oroculi
exitum ostenderunt, post ipsorum adversus Salvatorem
nostrum insidias. Non ergo ante illud tempus, sed ex illo
CAPUT SEPTIMUM.
A ZACHARIA.
2
» minLslraverint . » Porro autem die illo (sic autem sacrre
Litlerae consueverunt omne tempus vocare quo ille inter
liomines versatus cst) una cum aliis praediclionibus etiam
quod nunc tractatur oraculum completum est, cum utique
sub iliius passionis tempus ab hora sexla tcnebrae iacla^
»vam 3
. » Quanta autem ad eos qui vivam rationalemque
aquam gustaverint ventura sit utilitas, declarat deinceps,
dum docet quemadmodum qui eam aquam biberint, et
multos illos qui antea ipsis imperabant malignos dajmonas
abnegaverint, ii unum sui ipsorum et Dominum et regem
confitebuntur; item quod is Dominus qui ab unis Hebrajis
1
ZacL. xiv, 6. — 2 Joan. xvin, 18. — 3
Id. iv, 10.
;
CAPUT OCTAVUM.
A PSALMO XXI.
2
» quare dereliquisti me ? » Accepta vero sunt Hebraica
verba ex ea quae nunc est in manibus Prophetia ; siquidem
vel iisdem syllabis illud ipsum : « lamma sabach-
Eli Eli,
guntur, tum vero etiam illud quod ita ait : « Diviserunt vesti-
» mentameasibi,et super vestem meam miseruntsortem 3
.
59 .
6i 9 f.usf.mi pimpiiili
f> i
j
EUS£B11 PAMPHILI
1
Luc. xxiv, i. — 2 M a ic xvi, 2,4 — 3
Juan. xx, 1 1. — 4
Matth, xxv in,
I, 2. — s
Psalra. \xi, i. — 6
I-bid. j
DEMOJNSTUA.TIOKIS L\ A.NfcKLIC K LIB. \. 6 # I
1
2 Cor. xin, 4. — 2 Psalm. xxvn, 2,
DEM0NSTBAT10M9 E\ AMiELIC.E LIB. X. O17
dum ita ait : « Qui proprio Filio non pepercit, sed pro om-
» nibus nobis tradidit illum. » Caelerum excitans nos ad in-
» tem habeo rursus sumendi eam. » Iis quae dicta sunt de-
inceps adjungit : a Longc a salute mca verba dclictorum
» meorum 1
. » Pro quo Aquila quidem : « Longc a salute
y> mca verba fremitus mei, » exposuit; Symmachus autcm :
lud, exaudies : novi enim ipse qua ratione hoc dicam, quip-
pe qui fidem habeam te natura propensum esse ad susci-
piendum atque audiendum non solum me, sed etiam omnes
sanclos tuos; semper enim et usquequaque in tuis sanctis
habitas, idemque ipse es uniuscujusque Deo familiaris alque
1
Joan. xi, 3y et sccj. — 2
Psalm. xxi, 5. — 3
Ibid. ?.5. — u
Ibid, 3 a —
* Ibid.
6ao BtSBBU p.viiriiiLi
rae oratio : novi enira ipse quo sensu mcas preces enunlio,
non gloriabundus videlicet neque jactabundus; nara cura
sira raansuetus atque hurailis corde, huraiii item inore et
meae mansuetudini consentaneo, humilia de meipso loquor.
Proinde etiara meipsum vermem appello : et quid verme
landem esse possil humilius? sic ne hominem quidem me-
ipsuin dixerira, cum utique ad tantara hurailitatera relicta
mea magnitudine descenderim, ul etiara verme nihilo prae-
stantior videri possim, propterea quod usque ad mortera et
J
Paal. ui, 6. — 2 Ibid. 7. — 3
Ibid. 9.
DEMONSTIWTIOMS EVANGEI.ICE LIB. X. G2 l
» mus et credamus ei
3
. » Haec namque in quo tandem
ab iis differunt quae in Psalmo praedicta sunt illis verbis :
l
» quoniam non est qui adjuvet » Qui enim fieri polest ut .
xxi. 4o
t, G i:isi.Bii pamniii.i
unus ipsi auxilio esse poterat, lune ipsi adjulor non cs-
set, merilo in ipso initio ait illud : « Eli Eli, lamma sa-
1
» niam non est qui adjuvct » Divinis autem oraculis cer- .
/*
f r ^
OO
I I 5EDU PAyPBlLI
4
Psalm. \\i, 1", 14. — 2 Ibid. i4- — 3
Ibid. i5. — * Juan. xix, 34. —
1 i's;il xxi, i5, iG. — L
Ihiil. 1'). — ' tbid. 17.
I
DBMONSTRATIONIS EVANGEUCtf LIR. X. 629
i
Malln. wmi. 55.— ' IsaL lti, io. — 3
Psal. st», 17. — h
Roin, in, 5.
b
corum par est cum de tali cane audivissent, quo Orco in-
serviret, hunc ipsum tricipitem pinxisse); ilem qui usque
Cuicumque 4
curae cordique fuerit mandalum Salvaloris,
ANNOTATIONES.
lud : 6 $z Tlaahp WAoihraPX6 ' tou Tjcj, y.ai zr,; yevgcewg aOTot» Trp^i--
peVajxev, r ptovog iyevijTOg Jjv, sic iile vertit : « At a Patre Filius
» proccdit, et illtim gencrat ; at ipse non genitus cst. » At vera
» sibi habucrit. Nam ille quidem dat, hic vcro accipit. Ila ut
» proprie ille unus sit Dcus, et solus quidem natura exislens,
» neque ab alio accipiens ; hic vero secundo loco dignatus sil,
» atque a Patre acccperit ut Dcus esse obtineat, ulpote imago
» Dei, cum una ambobus secundum excmplum deitas intel-
in
autem fuerit, qui ante saecula est. Dei Verbum, major qui-
dem omni Angeliea natura; mhior vero illa prima causa. »
l bi de niore Eusebius Filium Dti. a primaria illa deitate et oni-
nium cauaa seclusum, digaitate et ordine eeu medium inter
Deum et Angelos constituit.
A>~>ot. (9] ,
pag. 3 2 5.
! lYctcr illum ct cum illo, cum aperte significet post Ulum, aeo
riumero tantum. -ed dignitate et praestaotia.
r--iK3-0-0<
INDEX
TOMI VICESIMI PRIMI.
EUSEMUS
DEMONSTRATIONIS EVANGELICvE
p* g .
auctor. 27
CapltVI. Quaenam sit ea quae in novo Testamcnto omnibus ho-
minibus a Christo denuntiata est, vita. 3i
Caput VII. Quomodo Christus, postquam ea quae a Mose tradita
sunt plene observavit, novae rationis et legis introductor extitit. 47
Caput VIII. Quod quae Christianismum amplexa est vita, in duas
species divisa est. 5a
Caput IX. Quam ob causam non ut prisci illi, ita quoque nu-
merosae soboli operam damus. 54
Caput X. Qua de causa non ita nobis, quemadmodum priscis, in-
XXI. 4i
().\i indix.
Pag.
gentes. Ibid.
41.
1
644 JNDEX.
— ncui. n5
§ L. a
116
§ LI. AB EODEM.
— A SOPHOMA. — § LIII. — A Z.iCHARlA.
§ LII.
118
195
Deo Deus, jure a nobis pradicari solcat.
IISDEX. G45
P«*
Caput IV. Quod ad constitutionem univcrsi necessaria unici Dci
praesidet. 204
Capot VII. Quod solis Hebraeis antiquitus cognitio Dci univcrsi
prodita sit, quae Christo se ipsum exhihcnle perciperetur. 207
Caput VIII. Quod sora cceli sidcra et luinina reliqme gentes cole-
§ I. — A HUMBHIS. Ibid.
§11. — ab exodo. Qucmadmodum Mosis successor Jcsus, qui
Angelus est vocatus, et populi dux futurus erat, reddentis ora-
culum Cbristi nomen ferre dictus est. 2 56
Caput XII. Quod rursus in Jacob genitum Deum, plane ipsa oratio
pvae se fert. 5o5
Caitt XIII. — ab exodo. Quod Deus Pater, cuin Mosi vesponderit
per Angelum sepatribus apparuisse, non amplius per Angelum,
sed per Filium docet. 006
Caput XIV. Quod quemadmodum humana forma, sic
patribus in
r
specie nubis Mosi et cuncto populo Deus V evbum apparuit. 5o8
Caput XV. Quod Angelica non fuevit natura quac Mosi dabat re-
0^8 l.NDLX.
rag.
gnificans. 5^4
LIBER SEXTUS. — Prooemilm. 526
Caplt I. — a psalmo xvii. Dei ad bomines adventus ostenditur,
item vocatiogeutium. 52j
Caplt II. — a psalmo xlvi. — Ascensus Dci, qui prius dcsccnde-
rat ; ac deinceps vocatio cunctarum gcntium, qua: unum et so-
65 o indilX.
Pag
Caplt XXII. — ab eodkm. Que mad modum primum sempiternum-
que l)i i \ erbum, ipse universi opifex, a Domino Patre etiam
nunc se missum esse confitetur. 58
Caplt XXI II. — ab kodem. Quemadmodum ipse Dominus Judxo-
rum gentem redarguit, eo quod venturum ipsuni susccpinri non
sint, neque vocanli sibi auscultaturi ; ct quae passurus sit ab eis. Ibid.
Capct XXIA . — ab eodem. Quemadmodum ipse qui in Propbetis
oliui canebat Dominus, venturus ad boinines, et ipsis oculis ius-
bus constituetur. 4 21
Capct II. De loco ubi esset oriturusis Deus quem Propbctx* nun-
tiarunt : et quemadmodum de Bethlehem regione Palaeslina?pro-
cedet asaeculo praeexistens piorum gentis Princeps, et quemad-
modum ille Dominus ducturusdivinatur eos qui ab ultimisusque
tcrrae finibusin eum crediderint. 4 9-7
§1. —a mich.ea. Ibid.
INDEX. G5l
Pag.
Capot III. —
a micicea. Signa ha^c tcmporum dcscensus Domini
Capct IV. — ab osek. Item de illo quod dictum cst, Ejc /Egyplo
vocavi Fitium meutn ; ct de Ilerode rege et eversione rcgni Ju-
dseorum. 55 1
Go2 INDEX.
Capot "\ II. —a ps.Ai.Mo xc. Dc Chrieti pesl baptismum tentationc. 55<j
C\n i \ III. — ab ksaia. Dc Galila-a gcntium, in qua Salvator
QOSter maximam suoruin iniraculoruin j)artcm cdidit ; ct de
Apostolorum ipsius vocatione. 545
Caplt IX. — psalmo lxvii. De Apostolorum vocatione.
a
549
'CapltX. — ab ksaia. De Prophetica lectione quam ipse Dominus
noster in conventu Judaeorum exliibuit. 5 5o
Caput XI. — a dkltkboxomio. De novae Legis in Evangelio Christi
sanctione. 55 2
Caplt XII. — ab job. De ambulationeChristi in mari. 556"
David. 5j2
LIBEU DECIMUS. — prooemilm. 5j4
Capct I. — a psalmo xl. De Juda proditore, et iis qui cum eo insi-
dias adversus Salvatorem nostrum construxere. 5-6
Caplt II. — a psalmo liv. Item de Juda, et de iis qui cum eo ad-
versusChristum conjurationem fecerunt. 5S6
Capct III. — a psalmo cviii. Item de Juda et de suffecto in locum
ejus Apostolo, et de gente Judaica. 5o,o
KXPLICIT IADKX.
LO
9T5t