Politechnika Śląska

Wydział Transportu i Inżynierii Lotniczej

Studia stacjonarne

Nowoczesne systemy utrzymania środków transportu

Projekt 2

Skład sekcji: Arkadiusz Papierz, Marek Kubas

Prowadzący przedmiot: dr inż. Andrzej Kubik

Katowice, 04.2022
 1. Opis żarówki samochodowej

Żarówki samochodowe produkowane są w kilku standardowych rodzajach, wśród których

wyróżnia się żarówki do reflektorów, kierunkowskazów oraz świateł hamowania. Wszystkie
typy żarówek mogą wymagać zgodności z międzynarodowymi i krajowymi przepisami,
regulującymi rodzaje używanych lamp. Wszystkie inne zastosowania oświetlenia
samochodowego, na przykład oświetlenie wewnętrzne i lampy pomocnicze, mogą nie być
prawnie regulowane, ale powszechne typy żarówek są używane przez wielu producentów aut.

Światowe Forum na rzecz Harmonizacji Przepisów, dotyczące pojazdów (przepisy ECE),

opracowuje i stosuje międzynarodowe regulacje ONZ. Dotyczą one źródeł światła
dopuszczalnych do stosowania w lampach, w pojazdach i przyczepach posiadających
homologację dla krajów, które uznają przepisy ONZ. Należy do nich rozporządzenie 37, które
zawiera specyfikacje dotyczące żarówek oraz rozporządzenie 99 i jego dodatki, które dotyczą
źródła światła do lamp wyładowczych o dużej intensywności. Niektóre typy żarówek, które
zostały zatwierdzone przez ONZ, są także dozwolone na mocy innych przepisów, w takich
krajach, jak Stany Zjednoczone czy Japonia.

Grupy żarówek

Rozporządzenie ONZ 37, dotyczy żarówek do pojazdów silnikowych. Zostały one

podzielone na trzy grupy:
- bez ograniczeń ogólnych,
- dopuszczalne tylko dla świateł sygnalizacyjnych w pojeździe,
- niedozwolone jako źródła światła dla nowych homologacji, ale wciąż dopuszczone do
produkcji jako części zamienne.

Rodzaje żarówek

Rodzajów żarówek jest bardzo wiele, można je również podzielić umownie na trzy grupy.
Grupa pierwsza, montowana do większości aut, grupa druga (kierunkowskazy, światła cofania,
światła tablicy rejestracyjnej) oraz grupa trzecia, czyli pozostałe.

Schemat typowej żarówki samochodowej

Katowice, 04.2022
 Rys. 1. Schemat żarówki samochodowej (1 - szkło krawcowe, izolacja promieni
ultrafioletowych, 2 - materiał odporny na wysokie temperatury, 3 - żarnik, mocne włókno,
skuteczne na wstrząsy, 4 - drut kontaktowy, 5 - gaz obojętny, 6 - trzpień, 7 - srebrny płaszcz.

Istnieją również lampy LED. Tego typu lampy są obecnie jednymi z najnowocześniejszych
rozwiązań w zakresie oświetlenia samochodowego. W pojazdach osobowych oraz
dostawczych są montowane obecnie pełne moduły LED lub matrycowe światła LED.
Charakteryzują się one naturalną, bo zbliżoną do słonecznego barwą światła, szerokim kątem
oświetlenia, większym dystansem oraz trwałością i oszczędnością energii.

2. Proces zużycia żarówki samochodowej

Reflektory pojazdu muszą być regularnie wymieniane, aby działały efektywnie. Jazda bez
prawidłowo działających reflektorów w nocy lub w warunkach słabej widoczności może
stanowić zagrożenie dla użytkownika pojazdu oraz innych na drodze. Należy stale
monitorować stan żarówek.
Stopniowe zużywanie się żarówek to rezultat zachodzących w nich procesów
termochemicznych. Żarniki w żarówkach wykonywane są z wolframu. Podczas świecenia
żarnika odłączają się atomy, następuje odparowanie atomów. Ten proces powoduje tracenie
przez żarnik grubości. Dodatkowo, atomy osiadają na powierzchni szklanej bańki żarówki co
tworzy osad i stopniowe przyciemnianie bańki.

W przypadku żarówek halogenowych ten proces nie jest tak widoczny. W celu
zmniejszenia stopnia odparowania atomów wolframu z żarnika wypełnia się je pod ciśnieniem
gazem otrzymanym z bromu. Podczas świecenia żarnika ciśnienie wewnątrz bańki wzrasta
kilkakrotnie , co znacznie utrudnia odłączanie się atomów wolframu. Te, które ulegną
odparowaniu wchodzą w reakcję z gazem halogenowym. Powstające w jej wyniku halogenki
wolframu osiadają z powrotem na żarniku. Następujące czynniki mogą przyczynić się do
zużycia żarówek:

Katowice, 04.2022
 a) Żarówki halogenowe mają wewnątrz bardzo cienkie włókna z drutu wolframowego,
które po podgrzaniu emitują światło. Nawet w idealnych warunkach włókno może
pęknąć. Wibracje spowodowane jazdą po nierównych drogach, wybojach skrócą
żywotność filamentu. Dodatkowo, jeśli żarówka nie jest dobrze zamontowana w
zespole reflektora, będzie wibrować nawet w normalnych warunkach jazdy.
Niedokładny montaż może wynikać z wygiętej oprawki żarówki lub obudowy
reflektora. Podobnie, jeśli obudowa reflektora nie jest dobrze przymocowana do
samochodu, cała obudowa, w tym żarówka i żarnik, będą wibrować podczas jazdy,
skracając żywotność żarnika. Drgania obudowy reflektora mogą wystąpić, jeśli jedno
lub oba przednie koła nie są wyważone.
b) Żarówki, które działają w wysokich temperaturach, wykorzystują specjalną powłokę ze
szkła kwarcowego, aby wytrzymać wysokie temperatury pracy. Podczas wymiany
żarówki, olej ze skóry przylega do szkła i może spowodować plamy na szkle,
powodując nierównomierne nagrzewanie się i prawdopodobnie pęknięcie szkła.
c) Częsta jazda w obszarze, w którym panują niskie temperatury, zmniejsza żywotność
reflektorów. Włókna żarówek stają się bardziej kruche w niskich temperaturach i są
bardziej podatne na pękanie, zwłaszcza jeśli towarzyszą im wibracje z nierównych dróg
i wybojów.
d) Podczas uruchamiania pojazdu, przekręcając kluczyk lub naciskając przycisk start,
wiele pojazdów przekieruje energię elektryczną z wszelkich włączonych akcesoriów w
celu dostarczenia maksymalnej mocy do rozrusznika. Ten szybki cykl włączania i
wyłączania może skrócić żywotność żarówki reflektorowej.

3. Sposób weryfikacji

Identyfikacja spalonej lub uszkodzonej żarówki sprowadza się głównie do obserwacji.

Nietypowe objawy działania systemu znaczą o uszkodzeniu lub o zbliżającej się awarii. Istnieją
czynniki, które mogą wskazywać na niewłaściwe działanie żarówki:

- jeśli światło z reflektorów jest słabsze niż zwykle, możliwe że żarówka zbliża się do
końca swojej żywotności. W takiej sytuacji należy rozpocząć poszukiwania
zamiennych żarówek reflektorów.
- jeśli reflektory pojazdu migają to może to oznaczać, że żarnik żarówki reflektora został
uszkodzony lub nadmiernie zużyty, podobnie jak światło w domu może migotać pod
koniec okresu eksploatacji. Może to oznaczać, że żarówka jest bliska całkowitego
przepalenia. Migotanie może również wskazywać, że żarówki reflektorów pojazdu
mają wadliwe połączenie..
- przepalenie jednej żarówki reflektora może być czasami trudne do zauważenia, ale jest
to główny znak ostrzegawczy. Reflektory są najczęściej wymieniane parami, gdy jeden
reflektor zgaśnie, prawdopodobnie drugi już zaczął przyciemniać i wkrótce może się
również przepalić.

4. Metody regeneracji lub naprawy

Katowice, 04.2022
 Trwałość żarówki samochodowej zależy od wielu czynników. Niektóre z nich są zależne
od użytkownika, na inne nie mamy wpływu. Podstawową zasadą, którą powinniśmy wziąć pod
uwagę przy wyborze żarówki, niezależnie od jej rodzaju, jest unikanie produktów wątpliwej
jakości. Niektóre rodzaje żarówek świecą krócej od innych, co wynika z ich konstrukcji - H4
będzie bardziej długowieczna od H1 czy H7. Decydując się na wybór popularnych żarówek
dających 30 lub 50% światła więcej od standardowych, musimy zdać sobie sprawę z faktu, że
ich wyższa skuteczność idzie w parze z niższą trwałością. Kolejną sprawą istotną z punktu
widzenia trwałości źródeł światła jest napięcie w instalacji elektrycznej. Badania laboratoryjne
żarówek odbywają się przy napięciu 13,2V i w takich warunkach obliczana jest ich trwałość.
Tymczasem w instalacji elektrycznej samochodu właściwe napięcie oscyluje w granicach 13,8-
14,4 V. Wzrost napięcia o 5% skraca żywotność żarówki o połowę. W tej sytuacji może okazać
się, że w warunkach normalnej eksploatacji, żarówka nigdy nie osiągnie trwałości
deklarowanej przez producenta. Warto zwrócić uwagę na parametry, których używają
producenci do określania tego czynnika. W katalogach oświetlenia możemy spotkać
oznaczenia B3 i Tc. Pierwsze z nich mówi o tym, po jakim czasie przepala się 3% żarówek
danego modelu. W drugim przypadku uzyskujemy informację bardziej miarodajną – po jakim
czasie mierzonym w godzinach pracy ulega przepaleniu 63,2% żarówek. Spośród popularnych
typów żarówek najmniej trwałe są H7 mające średni parametr Tc wynoszący 450-550 godzin.
Dla porównania, w przypadku żarówek H4 wartość ta oscyluje wokół 900 godzin.
Wyżej poruszony temat trwałości żarówki samochodowej został poruszony ze względu na
fakt że żarówka samochodowa która uległa uszkodzeniu nie podlega regeneracji. Dlatego
ważne jest aby wiedzieć jak dopasować żarówkę aby działała ona w oczekiwany przez nas
sposób. Aby żarówka służyła nam jak najdłużej warto również wspomnieć jak powinno się ją
wymienić. W czasie wymiany żarówek reflektorów głównych ważne jest, żeby nie dotykać
powierzchni bańki palcami. Gdy to zrobimy, zostawimy po sobie trochę brudu i tłuszczu, który
pod wpływem wysokiej temperatury może powodować matowienie szkła, pogorszenie
własności świetlnych a w konsekwencji szybsze przepalenie się źródła światła. Najlepiej jeżeli
w czasie wymiany będziemy trzymali żarówkę za bagnet, a jeżeli to niemożliwe, chwyćmy za
szkło przez czystą, papierową chusteczkę. W czasie montażu, zadbajmy o dokładne
sprawdzenie połączeń elektrycznych w gnieździe reflektora. Żarówki nie lubią skoków
napięcia w instalacji. Jakiekolwiek zaburzenie przepływu prądu, np. przez źle dociśniętą kostkę
elektryczną, może spowodować szybsze przepalenie się żarówki. Pamiętajmy również aby
wymiany dokonywać wyłącznie przy wyłączonych światłach. W ten sposób unikniemy ryzyka
zwarcia, a w przypadku reflektorów ksenonowych także porażenia prądem. Niezależnie od
rodzaju żarówek stosowanych w naszym samochodzie, obowiązkowo powinniśmy wozić ze
sobą zestaw zapasowy, w którego skład powinna wejść przynajmniej jedna żarówka każdego
rodzaju. Starajmy się kontrolować stan oświetlenia, najlepiej co kilka dni.

5. Podsumowanie i wnioski

Żarówki samochodowe są jednym z najważniejszych elementów pojazdu. Zapewniają

bezpieczną jazdę w warunkach nocnych oraz kiedy widoczność na drodze jest ograniczona.
Budowa żarówki nie posiada skomplikowanej budowy, jednak bardzo dokładną i stosunkowo
delikatną. Zużycie żarówki jest w małym stopniu zależne od użytkownika pojazdu. Nie mniej

Katowice, 04.2022
jednak aby zapewnić jak najdłuższe działanie żarówek, jest parę sposobów w trakcie wymiany
oraz świadomość jakie żarówki powinno się wybierać do danego typu pojazdu. Weryfikacja
stanu żarówki opiera się głównie na obserwacji. Jednakże istnieją systemy zdolne do
informowania o spalonej żarówce.

6. Źródła

- https://www.wagnerbrake.com/technical/parts-matter/automotive-repair-and-
maintenance/headlights-burning-out.html
- https://www.motofakty.pl/artykul/zuzycie-zarowek-w-
aucie.html?fbclid=IwAR2jKUOZaNo1GP9Itcad9ymCGFcgGLty6nqb6EZFE29xxkhc
xJ7uc1m3t2Q
- https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBar%C3%B3wka_samochodowa
- https://www.patentsencyclopedia.com/imgfull/20120146495_02
- https://sanelnapa.com/major-warnings-signs-that-your-headlights-need-to-be-
replaced/
- https://www.motofakty.pl/artykul/zarowka-samochodowa-zywotnosc-wymiana-
kontrola-i-zwiekszenie-wydajnosci.html

Katowice, 04.2022