SIMULA

“Sabrina…ano na naman itong nabalitaan ko kay Asrael na inaway mo yung

sekretarya niya”agad naman akong napairap sa sinasabi ni Papa.Oo inaway ko nga
yung sekretarya niya dahil sa pagiging bobo nito and sobrang pangit pa manamit.

“Papa sinasabi ko lang po ang naoobserbahan ko!”inis ko namang sabi

dito.Napabuntong hininga si Papa at matalim akong tinignan.

“Napaka maldita mo talagang bata ka!Diyos ko alam mo bang lagpas isang libo ang
nagrereklamo sayo sa isang taon” ngumisi naman ako bigla,nakakaproud kaya na may
isang libong reklamo na sakin. Nakukuha ko ang atensiyon nila.

“Alam ko iyon syempre!!”proud na proud kong sinabi sa harap ng akin ama.

“Diyos ko!Sabrina at mukang tuwang tuwa ka pa…Talagang sumosobra ka na

nasasama ka na sa mga kabataan ngayon na pariwala at nagwawalang hiya”napawi
naman ang konsiderasyon sa aking katawan.Napailing iling na lamang ako kasi alam ko
na ang kasunod nito sasabihin niya saakin na baka maligaw ako ng landas at
magkaroon ng anak sa murang edad.Tapos sinasabi niya pa ang iba’t ibang problema
ng lipunan tapos sasabihin niya,bakit ako ganito napapariwala na din.Eh bakit ko
naman poproblemahin ang problemang hindi naman akin.Siyaka meron naman akong
alam marami ngayon ang mga batang palaboy tas yung sa drugs tapos idagdag mo pa
yung teenage pregnancy na baka daw mangyari sakin,hindi no! hindi naman ako
babaeng maharot katulad ng mga kabataan ngayon. Siyaka pakielam ko ba sa mga
problema ng lipunan ngayon.Problema na iyon ng Pamahalaan.

“Sabrina nakikinig ka ba?”Inis na tanong sakin ng aking Papa.Malamang hindi saulo ko

na ata sinasabi ng papa ko. Napairap naman tuloy ako.

“Papa paulit ulit niyo na lamang po sinasabi yang problema ng bansa na dapat ay hindi
ko naman pinoproblema pakielam ko po ba don?” naiinis kong sabi at kita ko naman
ang lalong pagtalim ng mata ng aking mata ang pagkunot ng noo niya saakin.Halata
naman na galit siya sakin.Parang di nako nasanay lahat naman ayaw sakin,galit sakin.
“Hanggang ngayon ay hindi mo parin ako naiintindihan Sabrina!” inis nitong bulyaw
nanahimik naman ako. “Mabuti pa si Serena,tignan mo at nakakatulong sa atin!Doktor
na! eh ikaw!”napupuno na ang ulo ko sa galit.Kinukumpara na naman ako sa kapatid ko
sabihin na nating anak sa labas.Oo anak sa labas!Nagkaroon ng anak yung kabit ni
Papa at si Serena ang bunga!tapos namatay yung nanay ni Serena hindi niya ito
nasisilayan.

“Sinabi ko na bang sayo na dapat tayo ay may alam sa mga nagyayari sa ating bayan
ngayon,bata ka pa Sabrina may magagawa ka tungkol dito,pwede ka tumulong sa kung
ano anong proyekto.Yun na lamang maitutulong mo sa gobyerno at lipunan hindi mo pa
magawa”nag init naman ang dugo ko.Hindi ko alam kung saan ko hahanapin ang
sasabihin ko dahil sa puntong iyon ay lahat ay totoo wala akong nagagawa. “Pareho
natin alam Sabrina na nakatapos ka bilang lawyer anong nagyari sa pangarap mo hindi
pwedeng hindi mo tutuparin yun, hindi pwedeng nakaasa ka lang sakin..”ayan na
naman sa pagiging Lawyer ko eh sa ayaw ko kumuha ng bar exam.

“Hindi ka parin talaga natututo Sabrina”nakakainis pano bako matututo kung laging
negosyo,negosyo tapos “Pano ako matutuo kung laging sermon sermon!
Nakakasawangcpakinggan”inis kong sabi,talagang nakakabored nasa bahay.Noong
nagkatrabaho naman ako dumagdag pa tong si Sir Asrael na ubod ng sungit at
sumbungero pa.

“Parusa ka ngayon Sabrina Isang buwan mong kasama si Asrael sa pagtulong sa

kapwa at pag punta sa ibat ibang probinsya para alamin kung anong mga problema
duon at mga ginagawa nila at gusto ko na mag report ka sakin ng mga bagay na
nalaman mo sa limang buwan na iyon” napanganga naman ako sa sinasabi niya.

“Papa mawawala po ako dito ng limang buwan..ayuko po” inis kong sabi.

“eh sige gusto mo palayasin kita dito sa bahay..Kelangan mo ng matututo ng

magandang asal” At siyaka ako iniwan mag isa…Napaisip na lang ako kung pano ako
magiging mabait sa limang buwan na iyon at alam kong sa tagpong iyon ay si Asrael
ang masusunod.Naiimagine ko na ang pagpapahirap niya iyong tipong ako lahat
magdadala ng gamit niya tapos hindi niya ko pakakain.Ahhh hindi pwedeng ganon pero
ano bang magagawa ko? Nakakabwiset na buhay toh! Bigla naman tumunog ang
cellphone ko at nakita ko ang mensahe ni Asrael.

Asrael:Pupunta tayo sa ilog pasig bukas maglilinis,maghanda ka na para bukas.

Lalo naman nag init ang bait ko..bwiset simula na ng kalbaryo ng isang buwan ko
bukas…AYUKO NA!!!

Kabanata 1:Mapait na nakaraan.

“Sabrina tulungan mo sila duon”agad naman akong napairap at napabuntong

hininga,eto na naman si boss Asrael Lopez utos ng utos.

“Eh ang baho duon!!”naiinis kong bulyaw sa kanya.Napakunot noo naman ito na tanda
ng pagkainis nito,pero mas inis ako sa kanya!!Dinala niya ko sa iskwater!

“Naglilinis tayo ng ilog pasig at parehas nating alam na mabaho rito dahil sa mga
basura…Wag ka nang mag inarte diyan at maglinis ka na!”wala na naman akong
magagawa kundi ang kumuha ng sako at naglimot limo ng kalat yung ilan sa katulong
naming sa proyektong:HALINA’T ILOG PASIG AY LINISIN ay lumulusob na sa tubig
halos lahat sila ay basa na maliban sakin na nasa Bangka kaya nabubulyawan. Maarte
kong pinulot ang plastik na naglutang sa tubig nakakasulasok ang amoy dito at siyaka
ang init masusunog nito ang maganda kong balat.

“Errr nakakainis may pa parusa parusa pang nalalaman!!!”naparusahan kasi ako dahil
sa masama kong ugali na pinaboran naman ata ng Papa ko.Inerereklamo na kasi ako
kasi daw napakamaldita ko kasalanan ko ba yun eh sa ayuko sa kanila tapos ang
papangit nila.Madami nakong nakakaaway na mahihirap diyan miski mayayaman kaya
heto ako ngayon.

“Sabrina..sakay na iuuwi na kita”heto na uli ang masungit na boses ni Asrael. Sumakay

nako ayukong makipagsiksikan sa sakayan walang susundo sakin ngayon.

“Kumusta naman ang naging araw mo?”talagang nagagawa niya pa kong tanungin ng
ganiyang bagay..Aba’y magaling!
“Hindi ba halata Asrael!! Pagod na pagod ako at diring diri na sa amoy ko”inis kong
bulyaw sa kanya.Pagod na pagod ako sa ginawa ko ngayon,uminit pa ang dugo ko ng
matanong tanong niya ko ng ganyan.Gustohin ko man na makauwi agad at mahiga na
sa kama ay matagal tagal pa!Sobrang trapik!

“Tss.Nga pala may pupuntahan tayo bukas”na naman! Saan na naman kayang iskwater
ako dadalhin ng isang ito. “Oo na ihatid mo na lang ako sa bahay”hindi ko na kayang
makipag away sa isang ito.Sobra nakong pagod para doon. Inaantok ako! ang talukap
ng mata ko ay pabigat ng pabigat hanggang sa sumara na ito.

“Sabrina gising na nasa inyo na tayo”agad naman ako napamulat ng mata,inaantok

man pero kailangan kong gumising. Nang maimulat ko na ng tuluyan ang mata ko ay
nakita kong nasa kotse niya ko at kaharap nito ang malaki naming gate.

Bumaba naman ako sa sasakyan niya.

“Umuwi ka na.. sa… Salamat sa paghatid sakin”hindi ako marunong magpasalamat

pero kailangan ko atang magpasalamat sa isang ito.

“Aba himala yata yang pasasalamat mo..umuwi ka na” agad naman akong tumango at
pumasok na sa gate namin.Agad naman ako binati ng nagbabantay duon sa gate dire-
diretso akong pumasok sa loob ng aming bahay.Nakita ko naman agad ang aking ama
na nakaupo sa upuan sa sala tila inaantay ako.

“Sabrina…napagdesisyonan ko na ipadala ka sa iba’t ibang lugar kasama si

Asrael”napanga nga naman ako ng literal.

“Tats ano po bakitpupunta ako ng probinsya? Ayuko ko po dun dito lang ako sa
Maynila” naiinis kong sabi.

“Sabrina alam mong buo na ang desisyon ko sasama ka kay Asrael sa probinsya at
nga pala naka impake na ang gamit mo at bukas na din ang alis mo”alam kong wala
akong magagawa sa desisyon na isinisasagawa ng aking ama. Umakyat na lamang ako
sa aking kwarto at duon nag mumuni muni.Sandra Gomez kilala bilang
mataray,mayaman,walang modo,maldita pero ang hindi nila alam na ang tungkol saakin
ay may kinakatakutan at kahinaan rin ako.Paulit ulit na gumugulo sa sistema ko ang
lahat na ng yari sa nakaraan ko. Kinakatakuan kong malayo sa bahay na
ito,nagpapaalala sa akin ng aking ina.Kahinaan ko ang aking Ina at iyon ang hindi nila
alam.

Higit Limang taon na ang nakakalipas ng aking ina ay mamatay.Namatay lang naman
aking ina dahil sa matinding depresyon.Isang guro ang aking ina alam kong nais niya
ang ganoong trabaho pero talagang nakakapagod ang pagtuturo kaya minsan ito ay
mainit ang dugo,nagagalit pero naiintindihan ko yun.Pero isang araw nadagdagan ang
pagod na mayroon ang aking ina,nagkaroon siyang matinding problema sa eskwelahan
siya ay sinisi ng mga magulang kaya nasaktan ang isang bata duon.Aking ina ay
problemadong problemado na baka makulong siya hanggang may dumagdag nang
muli.Nagkaroon ng kabit ang aking papa,dumating pa sa puntong gusto niya na kami
iwan.Hindi na naming alam ni inay ang gagawin lalo na siya na sobrang daming
problema.Hanggang sa dumating na nga araw na napagod ang katawan niya,napagod
ang isip niya,napagod ang puso niya.Napagod na siyang mabuhay.Kakauwi ko lang
non galing sa eskwelahan para ibalita na makaka graduate nako ng highschool…
makakatapos nako pero ang masakit na katotohanan naubutan ko si Ina na nakasabit
sa aming kisame. Isang sulat ang iniwan niya sa akin.Hindi ko alam nuon ang gagawin
ko lalo na’t wala ang aking papa.Iniyak ko na lang ang lahat..iniyak ko na lang at
pinagmasdan ang nakakaawang muka ng aking ina.

Tuwing naaalala ko ang masakit kong nakaraan,hindi nawawala yung sakit at puot
sakin lalo na ang pagka galit sa aking papa.Kung naroon lamang siya nung panahon na
may problema si Ina edi sana buhay si Ina ngayon.

Nagsimulang magbago ang pakiki tungo ko sa aking papa at sa iba…Ayuko sa kanila!

Ayukong magkaroon ako ng kaibigan takot nakong masaktan.Ayukong maiwan gaya ng
pag iwan sakin ni Ina.ayukong matraydor kagaya ng ginawa ni papa.Ayukong ipakitang
mahina ako…hindi nila pwedeng magamit yun bilang kahinaan ko.Hindi ako
makakapayag.
Tinigil ko na ang pag iisip ng ganitong bagay ayukong naiistress ako pag nasobrahan
ako baka madepress nako. Inisip ko na lang ang paglisan sa bahay na ito ay isang
challenge sa aking buhay.

“Ms.Sabrina nandito ho ang boss niyo!”nagulat naman ako sa sinabi ng kasambahay ko

ng pumasok ito sa kwarto ko.

“Ano nanaman ang kailangan niya saakin?”napakibit balikat na lang ang kasambahay
namin sa tanong ko.Wala naman akong nagawa kundi ang sumunod sa baba para
harapin ito.Naabutan kong magkausap si Papa at si Asrael.

“Oh ayan na pala si Sabrina maupo ka at kumain”naupo naman ako sa upuan kahara
ang hapag kainan naming.

“Sabrina kumain ka at aalis din tayo ngayon”nabigla naman ako sa sinabi ni

Asrael,agad naman akong napatingin kay Papa.

“Papa akala ko po ba ay bukas pa?”naiinis kong tanong,alam kong kinakabahan nang

lumapit ang kasambahay ko para pagsilbihan ako dahil sa inis sa aking tono.

“Sabrina ako ang humingi sa Papa mo na kung maari ay ngayon na tayo aalis sapagkat
matatraffic tayo sa daan”dahil alam kong wala akong magagawa ay kumain na lang din
ako.Pagod man ang katawan pero kailangan koi to dahil sa kagagahan kong ginagawa.

Nang makakain ako ay nagbihis at kinuha ko na ang mga gamit ko,nagdala naman ako
ng unan dahil alam kong mahaba ang byahe.Nungbumaba ako ay inaabangan ako ni
Papa sa salas. “Sabrina mag-iingat ka wag mong pasakitin ang ulo niyang si
Asrael”yung totoo?Sino ba talaga yung anak ni papa ako, o si Asrael?

“sige po,mag ingat rin kayo”sa kabila ng galit ko sa Papa ko hindi parin mawawala yung
pag-aalala ko dito.Masakit man ang kahapon pero si papa ang mayroon ako ngayon at
ayukong maiwan mag isa.
Kabanata 2:Paglalakbay

“Sabrina anong gusto mong pagkain?”tanong ni Asrael sa akin. Tinuro ko na lang dun
sa menu ang pagkain nakakainin ko.Nandito lang naman kami sa Jollibee upang
kumain. Naupo na lang ako dun sa labas malapit sa sasakyan niya ng may lumapit sa
aking bata madungis,palaboy ata.

“Hi Binibini”nagulat naman ako sa bigla nitong pagbati niya saakin. Binibini mayroon pa
palang gumagamit nito. “Ano naman ang kailangan mong bata ka!”masungit kong
sabi rito,kita ko naman na nagamba siya saakin.

“Sabrina!Inaano mo ba yang batang yan!”napatingin naman ako kay Asrael na lumabas

na ng pintuan ng Jollibee dala dala ang aming pagkain.

“Hala tinatanong ko lang kung anong kailangan?”sabi ko dito at kita ko naman ang
muka noong batang natakot nga ata saakin.

“ah kuyang gwapo!Girlfriend niyo po ba?Ang sungit po eh!!Binati lang naman”kung

pwede lang manakit ng bata,kanina ko pa naibalibag ang batang yan kaso baka
masuway ko ang Republict Act.9231 ‘Special Protection of Children Agains’t Child
Abuse Exploitation and Discrimanation Act. tapos makulong pako, nasa legal na edad
pa man din ako.

“Hindi ko siya girlfriend yan at sadyang masungit yan ano bang gusto mo?”napatingin
naman ako kay Asrael na mahinahon kinakausap yung bata.Napairap na lang at
napahigab ako sa hangin.Talagang nag aaksaya siya ng oras para sa batang iyon.

“Gusto ko pong magkaroon ng pera may sakit po si mama andito po ako ngayon para
mamalimos”napatingin naman ako sa bata na seryosong seryoso.Sa kabila pala ng
mga masisiyahin niyang mata ay ang malungkot niyang buhay.Tila tinusok ang puso ko
sa kinukwento ng bata.

“Ako po si Popoy ..walong taong gulang kasalukuyan po akong hindi nag aaral dahil sa
kahirapan napagdesisyonan ko pong magtrabaho na lang pero wala pong may gusto
sakin kaya heto po ako ngayon nanlilimos palaboy,sobra pong hirap ng buhay lalo na
po at wala kaming pera tapos maysakit po si mama”parang tinarakan naman ng
sampung karayom ang puso ko.Ay nako Sabrina pinaiiral mo na naman ang kaartehan!

“Ohh umuwi ka sa inyo eto isang libo yan ah! Tapos eto gamot toh sa ubo,sipon at
lagnat sana makatulong yan”tila lumiwanag ang paligid at nagdilang angel ang isang
Asrael aba akala ko hindi yan marunong ngumiti.Biruin ninyo!

“Salamat po malaking malaking tulong po ito!!Magpupundar po ako ng maiibenta tapos

pag may sapat na po akong pera,mag aaral ako at magkakatapos ako,magtatrabaho at
ibabalik ko po ang tulong niyo” tuwang tuwa nitong batid kay Asrael,makaraan pa ang
pag uusap nila ay umalis na din ang bata.

“tara na Sabrina!Makadadaan pa tayo sa Alabang tapos startoll way tara na matatrapik

tayo”hindi ko alam kung anong pinagsasabi niya.Basta alam ko lang eh nuong gabi
dinaanan naming ang Makati at Pasay.Di ko lang alam ha kung saan niya ko dadalhin.

“Sabrina oh kainin mo na yang pagkain mo”inabot nya sakin yung pagkain pagkaratig
naming sa kotse.Tapos kumain na lang ako nakakagutom mag antay sa kanya.

“Saan mo ba ko balak dalhin para imulat ako sa kahirapan ha!”naiinis kong

sabi.Napabuntong hininga siya. “Hindi naman ganon kahirap duon,ang totoo diyan
maganda ang lugar na pupuntahan natin…hindi kita imumulat sa kahirapan kasi alam
kong alam mo yun ipaparanas ko lang sayo ang buhay bukid na di mo ata
naranas”humahalkhak pa siya.

“Edi pahihirapan mo nga ako” sabi ko dito. “Hindi naman mahirap mamuhay sa mga
bukirin kasi alam mo nakakaginhawa yun sa pakiramdam at siyaka para malinawagan
yang pag iisip mo”sabi niya. Hindi na lang ako nagiimik at baka may kung ano pa akong
masabi na ika badtrip ni Asrael. Makaraan pa ang ilang oras lalo ako naiinip.Wala ako
kamalaymalay kung nasaan na kami.

“Asrael asan na ba kasi tayo?”naiinip nako eh!Gusto ko ng matapos tong Limang

buwan na toh.
“Pangsampung beses mo na yang natanong ah”hindi ba halatang naiinip nako at ngalay
na ngalay na ang balakang ko. “eh naiinip nako”inis kong sabi. Tapos may tinuro siyang
karatula at nang pagtingin ko ay ALA EH TARA NA DINE AT DUMAYO SA
BATANGAS.

Nanlaki naman ang mata ko at nakaramdam ng halo halong emosyon.Sa Batangas

talaga!Dati duon na dapat kami titira kapagnaayos ang problema ni mama sa
school.Kasamaang palad hindi natuloy tapos hindi nako magbalak sabihin kay papa na
gusto ko dun tumira at pumunta kasi nandoon ang lolo at lola ko.

“Welcome sa Batangas!Ang aking tirahan”tuwang tuwa naman akong napabaling kay

Asrael.Yung kaninang inip ay napalitan ng sabik.Mama oh!Nakapunta ako ng
Batangas,tinupad mo po pala ang pangarap nating dalawa…Hanggang nagyon pala ay
ginagabayan mo ko.

“Sabrina wag ka nga umiyak”natatawang sabi nito.Napangiti naman ako sa kanya.

“Thank you Asrael!”nasabi ko na lang.Hindi na napawi ang ngiti ko sa byahe
namin.Bahala na kung anong pahpapahirap iyan.Basta kailangan ko sulitin ang mga
panahon.

“Nasa bayan tayo ngayon ng Mabini…”sabi niya at binaba ang mga bagahe naming
sinalubong ako ng sariwang hangin.Hindi ko alam kung ano bang barangay toh..pero sa
pagkaalam ko liblib at puro puno sobrang tahimik,malayong malayo sa magulong buhay
sa Maynila.

“apo Asrael aba nakauwi ka na pala”may sumalubong sa amin na isang matanda,muka

namang disente.

“ay buti na nga lang ho at nakauwi rin ay kay tagal tagal din”tuwang tuwang sabi ni
Asrael duon sa matanda. “Aba apo ay sino naman aring magandang dilag?Iyan ga ay
iyong naiibig?”bakit lahat na lang ng makakasalumuha naming tinatanong kung
kasintahan ko tong si Asrael.Sabagay sa ganda ko ba naman!“Hindi po ah! sekretarya
ko sa Maynila ipinagsama ko po”kita ko naman na tumitig sakin yung matanda at iniwas
rin. “Abay magandang bata hindi mo ligawan”sabi noong matanda. “Naku!!eh hindi ko
naman po yan tipo”sa ganda kong toh! Hindi niya ko gusto.Shocks!!nakakainis talaga
tong si Asrael.

“ay siya siya!Ako muna ay mangungumpay!Magandang dilag ay ienjoy mo ang pagtuloy

mo sa Sitio Liwanag”napangiti na lang ako,hindi na masama…makakaiwas din ako sa
toxic people sa maynila.Hay nako hindi ako nawawalan ng kaaway sa maynila sa isang
oras.“oh Sabrina bahay namin”tinuro niya an bahay na may second floor tas semeno
nakulay white,pwede na hindi man kasing laki ng bahay namin. Pumasok na kami sa
bahay at may bumungad saming aso.

“Wahh bakit may aso..”napasigaw ako ng pagkalakas lakas…may aso!pinaka ayaw ko

sa lahat mga hayop.Hindi naman ako pet lover. Dagdag responsibilidad pagnaka
kagat.Hays!

“Shh aba ang laki mo na Uno”nagawa niya pang hawakan samntalang ako ays!Hindi ko
kaya!Feeling ko mapapatay ko yung aso pag hinawakan ko.

“aba Leonardo nakauwi ka na”napakamot naman si Asrael sa tumawag sa

kanya.Mukang Lola niya ito.”Mano po Lola kamusta na kayo?”magalang na tanong ni
Asrael.Habang nagmamano dito. “Ayos lang naman at ito ba ang iyong
sekretarya”sekretarya?kanina pa yan ah!hindi niya naman ako sekretarya ang alam ko
lang eh kasama ako sa grupo nina Asrael pero hindi ako sekretarya.

“ah opo..nga pala Lola asan ho si Lolo”tanong nito sa lola niya. “ah eh nasa mais-san
alam mo naman ang isang iyon”natatawang sabi ng kanyang lola. “Oh siya pumasok
kayo at mag merienda mahabahabang byahe rin tinahak niyo”sabi ng kanyang lola at
pinagbuksan kami ng pinto.

Kabanata 3:Komento

“Sabrina pala ang iyong pangalan hija pagkagandang pangalan”ngumitilang ako sa

sinasabi ng Lolo ni Asrael.Naalaman ko na ang pangalan ng Lola ni Asrael ay Luciana
at ang ng lolo niya ay Luciano. Maganda ang pagsalubong nila sa amin. Naghahapunan
na kami ngayon at kung ano ano ang kinukwento ng Lola niya.
“Alam mo ba hija Sabrina idagdag mo ito sa mga itatala niyo sa report mo na itigil na
ang bully, abay itong si Asrael ay nabully yan ng bata dahil sa payatot at mukang
bunot”natawa naman ako sa sinabi ni Lolo na ikinasimangot ni Asrael. “Lolo ano
ba?”mukang batang nahihiya ngayon si Asrael.”Oh sige po isasama ko po
iyon..”magalang kong sabi sa kanila. “Kay ganda mo talagang bata..siguro ay kamukha
mo ang iyong ina”agad naman akong natigil sa sinabi ng kanyang Lola.Nginitian ko na
lang si Lola Luciana.

“Ligpitin mo ang mga plato Sabrina”bulong ni Asrael saakin. ”Huh!”dahil sa gulatay

napaganyan na lamang ako. “Ikaw ang maghugas ng plato…tsk.tsk.patuturuan nga kita
ng gawaing bahay”bulong ulit nito sakin.Napairap naman ako sa kanya talagang
hinahamon akong maghugas ng plato.Edi ako na ang walang alam sa gawaing
bahay.Nang matapos kumain ng dalawang matanda ay gaya nga ng gusto ni Asrael ay
nagpe presenta ako.

“Hija wag na ako na!Mahaba ang naging byahe mo ako na,magpahinga ka na lamang
oh kaya ay doon ka sa labas at namnamin mo ang ihip ng hangin” napatango na
lamang ako at lumubas at pumunta ng kanilang Tirasa. Naupo ako sa upuang kahoy
doon at ang ihip ng hangin ay tumama sa aking balat,ganito pala ang hangin sa
probinsya.Dahil sa mataas ang kinatatayuan ng bahay nina Asrael ay malamig ang
simoy ng hangin.Napatingin na lang ako sa karatig na bayan sa baba na kita.Halo
halong kulay na nagdadagdag ng ganda ng kalangitan at buwan.

“Sabrina may problema ba?kanina ka pa tulala ah”napatingin naman ako kay Asrael na
lumabas sa pinto. May dala itong isang baso ng gatas. “Wala naman may iniisip
lang”sabi ko. Kasi tooo naman iniisip ko kung anong mga pwedeng mangyari. “Wag mo
masiyadong isipin kung pano ka matututo tungkol sa moral na kaalaman,ang bagay na
yan ay mas magandang galing sa puso” tama siya dapat ay inenjoy ko ito pero may
bumabagabag sa puso ko hindi ko alam.

“Sabrina iniisip mo ba ang mama mo?”nagulat naman ako sa tanong niya.Lagi ko

naman iniisip si mama halos bawat oras.Kasi nabubuhay na lang ako sa daigdig na ito
dahil kay mama kasi yun ang gusto niya. “Lagi ko naman iniisip si Mama,walang araw
at oras na hindi”mapait akong ngumiti sa kanya. “Sabrina wag mo ikulong ang sarili mo
sa nakaraan,mabuting harapin mo na ang hinaharap kasi ito ang magdadala sayo sa
kinabukasan mo”sabi niya sakin.

“Ang nakaraan ang nagdala sayo sa hinaharap”madiin kong sabi sa kanya. “Oo nga
ang pinupunto ko ay wag mo ikulong ang sarili mo tahimik na ang mama mo sa
langit..at alam kong hindi niya gusto ang ginagawa mong pagkulong sa sarili mo sa
nakaraan”natahimik naman ako.May punto siya sa sinasabi niya.

“Wag mo na pakaisipin yuon eto gatas”inabot niya sa akin ang gatas. “salamat”mahina
kong sabi. “Ano paki ulit?Hindi ko narinig eh”napasimangot naman ako dahil ngising
ngisi siya. “Baliw ka!Wag na!”naiinis kong sabi at inirapan siya. “Yan!!oh ngumingiti na
siya…Ngiti ka lang lagi”sabi niya pero inirapan ko siya.”Hindi kita gustong istress pero
Sabrina anong balak mo sa report ?”tanong niya. “Hindi ako magrereport kay Papa
lahat ng kwento at problemang kinahaharap nalaman ko ay isusulat ko at gagawing
libro”simple kong sabi dito at kita ko ang pag ngiti niya.

“Ano naman ang nginingiti mo!”naiinis kong turan sa kanya.Napailing-iling na lang siya
sakin.

“Ubusin mo na yang gatas at hugasan mo ah!Naku pagnabasag yan hindi ka pa man

din dalagang pilipina”mabatukan nga itong si Asrael sumusobra eh! “Oo na!”inirapan ko
muli siya. “Pag yang mata mo nahipan ng masamang hangin…patay ka at nga pala
may maligno dito katulad ng tiktik,tikbalang kapre” nagulat naman ako sa sinasabi niya
at dinaliaan ang pag-inom ng gatas at sumunod sa kanya.Oo maldita ako pero wala
namang laban ang kaartehan ko sa ganoon.Gusto ko na umuwi!!

Nagpunta muna akong kusina para hugasan yung baso at para narin uminom ng tubig.
“Sabrina..”si Lola Luciana ,napatingin naman ako kay Lola Luciana. “Bakit
po?”natanong ko. “Yung tutulugan mo ay sa ikalawang palapag sa kaliwa pangtatlong
pinto”napatango naman ako sa sinasabi ni Lola. “Maiwan na kita,maykailangan ka ay
nandoon kami sa sala nanunuod ng TV”nasabi ni Lola.Dahil hindi pa ako inaantok ay
sumunod ako kay Lola na sa Sala at nanunuod ng balita.Nandoon si Asrael at Lolo
Luciano.Naupo ako sa isang espasyo ng upuan. Nanonood sila ng balita.Biglang
lumabas ang tungkol sa presyo ng gasolina na tataas ng dalawang piso.

“ay diyos ko!tataas na naman ang gasolina malaki na naman ang magrereklamo
nito”napangiti naman ako sa muka ni Lolo Luciano sakabila ng kulubot kulubot na balat
ay ang masiglahin nitong pangangatawan at pagkatao.Pagkatapos ng balitang iyon ay
ang iba’t ibang banggaan sa daan,sa mga batang ibinubugaw,Hazing at ang
problemang naging suki na ata ang pahayagan ang Drug addiction,at marami pang
iba.Pero isa ang pumukaw kay Lola Luciana ay ang pagtaas ng bilihin at lalo na ang
dilatang pagkain.

“Paniguradong doble pa ang presyo niyan sa mga tindahan”si Lola Luciana. “Kawawa
naman ang mga pamilya na umaasa na lamang sa mga dilatang pagkain”si Lolo naman
ang nagsalita.Nakapagisip isip naman ako..paano nga yung mga ganoon?Anong
ginagawa nila.

“May tanong po ako sa tingin niyo po ano pong ginagawa ng mga taong hindi na po
nakakabili ng pagkain?”napatingin naman sakin silang lahat. “Sabrina malamang
mamatay sa gutom”sagot ni Asrael,hindi naman siya ang tinatanong ko sagot ng sagot.

“Apo Asrael masiyadong malayo yang sagot mo…Ang Pilipino ay matiyaga,madiskarte

hahamakin niyan ang lahat basta may makain at ipakain pero ang ilan sa kanila ay
maling gawain na ang ginagawa kahi mali ay patuloy lang kasi yun ang alam nilang
ikabubuhay nila,katulad ng pagbebenta ng drugs at pagnanakaw.Ang ilan naman ay
naghihirap at may maayos na gawain para may makain.”si Lola ang nagsabi nito at
napahanga ako.

“Isa pa Sabrina…kaya marami ang nalulong sa mga gawaing pinagbabawal ay dahil sa

kakulangan sa pera at pagkain”dagdag ni Lolo.Madami siguro silang karanasan.
Napatango na lamang ako…itataga ko nga yuon sa utak ko.

“Kawawa din yung si Joey,iyong nagtatrabaho sa pagawaan ng semento diyan sa

bayan,inereklamo kasi ng mga tao doon yung kompanya dahil sa gabok nitong
dinudulot”tahimik akong nakikinig sa kanilang pinag-uusapan.
“Hanggang ngayon ay nag hahanap parin ng trabaho ang sabi ko ay tuwing
Lunes,Miyerkules at Linggo ay tulungan niya ko sa pagdadala ng mga mais at baboy sa
bayan pumayag siya dahil suswelduhan ko naman siya ng mga dalawang daan eh
makakatulong iyon para may ipakain siya sa mag ina niya”nasabi ni Lolo. “Dapat ay
nagtapos siya ng pag-aaral sayang pa man din yan si Joey nag asawa na agad ay kay
bata bata pa”nailing sabi uli ni Lolo. “Siguro ay magandang madami ding trabaho ang
binubuksan ng pamahalaan, para yung mga kababayan nating nangingibang bansa ay
bumalik at dito na manirahan kawawa iyong mga malalayo sa pamilya”nailing iling na
sabi ni Lolo.Lahat ng ibinabalita sa Telebisyon ay may kanya kanyang komento,mga
pangaral na dapat ipaalam sa kabataan.

Matapos ang panonood ko ng balita ay napagpasiyahan ko na pumunta sa kwarto na

aking tutulugan upang makapagpahinga.Sa loob ng kwartong ito ay may
palikuran,nagbihis muna akoat siyaka natulog.Madami akong natutunan sa arawna ito
na siyang ikinangiti ko.

Kabanata 4:Kalikasan

“Ganito po ba?”natanong ko kay Lola Luciana nagwawalis kami ng bakuran nila at

sinabi ko na wala akong alam sa mga ganitong gawain.Tumawa naman si Lola Luciana
sakin.May problema kaya? “Tama lang yang ginagawa mo”natatawa parin nitong
sabi.Napakunot noo na lang ako “May mali po ba?Bakit po kayo tumatawa?”natanong
kong muli. “Wala kang pagkakamali Sabrina..natutuwa laang ako sa iyong itsura muka
kang bata” napailing iling na lang ako kay Lola na naggugupit ng kanyang mga
halaman.Maaga kasi akong nagising siguro ay naninibago ang sarili ko mga alas
kuwatro ng umaga ay nagising ako tapos bumababa ako,naabutan ko si Lola.

“Ay!Sabrina kay sarap ng hangin sa umaga”napangiti na lang ako sa inakto ni Lola

isang malalim na hininga ang pinakawalan niya. “Ang sarap nga po ng simoy ng hangin
dito akala ko po ang hangin sa Maynila ay ganoon din dito…Malaki po ang
pinagkaiba,madumi at masama na ang amoy ng hangin doon”nasabi ko. “Kaya hindi
ako pinapupunta ni Asrael sa Maynila dahil sa polusyon”masungit si Asrael pero
talagang may tinatago ito pagdating sa mahahalaga sa kanyang buhay.
Napagpasiyahan ko na kuhanin yung hose dun sa tabi ng bahay.Nang marinig ko ang
boses ni Asrael.

“Lola asan po si Sabrina?”tanong ni Asrael sa kanyang Lola. “Aba ay hindi ko alam

nasa kwarto ata”na tigil naman ako sa sinabi ni Lola at kita ko naman ang ngisi ni Lola
ang pagsisinungaling ng mata.Naku si Lola!

“Po ay wala po dun si Sabrina kinatok ko walang sumasagot,kaya pinasok ko na,tapos

wala po! Saan naman pomagpupunta yung babaeng iyon?Lola seryoso ba kayo hindi
niyo nakita!”mapupugto na ang hininga ni Asrael sa sunod-sunod nitong mga
tanong.Nanatili ako sa tayo ko gusto ko munang suportahan si Lola hahaha!

“Ewan ko sayo andiyan lang yan sa tabi-tabi nagmumuni muni”nasagot ni Lola.Dahil

nakakaawa na ang muka ni Asrael ay lumabas nako sa pinagtataguan ko,may pasipol
sipol pa habang hawak yung hose at nagdidilig ng halaman. Alam kong nakatingin na
sakin si Asrael.

“Saan ka ba pumunta ha!Bakit ka nawawala ng basta basta!”napasimangot naman ako

sa bungad niya,napaka sungit talaga..Wala man lang,magandang umaga Sabrina.Tsk!
“Nandoon lang ako sa tabing bahay”kinakabahan kong sagot sa kanya. Narinig ko
naman ang haglpak na pagtawa ni Lola at nakita ko kung paano itinuon ni Asrael ang
mata sa kanyang Lola. “Katulong ko pa nga si Lola sa paglilinis eh!”nasagot ko sa
kanya. “Lola sabi niyo po hindi niyo nakita si Sabrina..”naiinis na sabi ni Asrael.

“Naku kung nakita mo lang ang muka mo Asrael muka kang musmos na bata na
inagawan ng kendi”tuwang tuwang sabi ni Lola…Napailing na lang si Asrael.

“Pagkatapos niyo po diyan…Pumasok na kayo at kakain tayo magluluto lamang

ako”sabi ni Asrael bago pumasok sa loob.

“Pag pasensiyahan mo na ako Sabrina,talagang tuwang-tuwa ako tuwing lolokohin ko

yang si Asrael..” Sayang saya ang muka ni Lola.”Ilan po bang beses niyong nakikita sa
isang taon?”natanong ko. “Ah naku uuwi yan dito iiwan niya ang rabaho niya ng mga
tatlong linggo bale mga Limang beses ka da taon”napatango tango ako at pinagpatuloy
ang gawain ko.
“Mga halaman ko magsitubo pa kayo ha!Makakatulong kayo sa kalikasan at sa tao
magbibigay kayo ng maraming maraming sariwang hangin”pagka usap ni Lola na
kinakusap ang kanyang mga halaman.Kaya pala sariwa pa ang hangin dito dahil sa
puno.Okay din naman pala ang madaming halaman.

“Magandang umaga po Lola Luciana inaanyayahan po kayo ni Mayor na pumunta sa

bayan may mga pailaw daw po ngayon”may isang katandaan ang lumitaw sa harap ng
gate nina Lola. “Aba ay kaaga naman ata ng pailaw”sabi ni Lola na hindi ko naman
naiintindihan. “Alam niyo naman po si Mayor may pasabog lagi..At siyaka Lola
November na po Ber months na po”sabi nung lalaki.

“Oo nga ang kaso ay hindi ako makakapunta…maliliyo lamang ako doon si Asrael at
eto na lang si Sabrina”nagulat naman ako sa sinabi ni Lola,ngayon lang ako gagala sa
Mabini ah.Hindi naman kasi nagyaya itong si Asrael balak ata akong ikulong dito sa
bahay nila.

“Oh sige po..mamaya manghihingi po ako ng pangpunla ng rosas”sabay kamot sa ulo

noong lalaki. “Sige…bibigyan kita ipapunla mo sa iyong asawa malamig ang kamay
noon”anong koneksyon ng malamig ang kamay? Nagpaalam na yung lalaki kay Lola at
may naiwan namang tanong sa isipan ko.

“Ahm Lola ano pong koneksyon noong malamig ang kamay sa pagpupunla?”natanong
ko. “Sabrina ang paniniwala namin madaling mabubuhay ang halaman sa malamig na
lugar at kapag malamig ang kamay mo ay mabubuhay ito”ngayon ko lang yun nalaman
ah!Napatango tango naman ako.

“Oh siya patayin mo na iyang hose at nilulunod mo ang halaman ko nagsasayang na

din ng tubig..”sabi ni Lola kaya sinunod ko naman.Bago ako pumasok sa bahay nila
naghinaw muna ako ng paa at kamay na nagputikin na. Nang nakapasok ako sa loob
naghahain na si Asrael at si Lolo Luciano naman ay nagkakape. “Kakain na Sabrina
maghugas ka ng kamay doon magsabon ka!”kung kami lang ni Asrael ay nairapan ko
na siguro ito,masungit pa kay Papa. Sinunod ko ang nais niya naghugas ako at
nagsabon narin para maiwasan na din ang sakit. Nang matapos ako ay pumunta na ako
sa hapagkainan ng makaupo na kaming lahat.
“Panginoon maraming salamat po sa pagkain ngayong araw,salamat po dahil binigyan
niyo kami ng panibagong buhay maraming maraming salamat po.”napa pikit ako
habang sinasabi ni Lola ang mga bagay na iyon.Nakakahiya,nakakainis,nakakagalit ang
sarili ko simula noong mawala si Mama,nakalimutan ko ang panginoon,nakalimutan
kong magpasalamat,marami akong naging kasalanan sa buhay.Ngayon ko lang ulit
naalala ang diyos na siyang nakakagalit at nakakahiya. “Kain na!”dinig ko ang boses ni
Lolo.Pinagsilbihan ni Lola si Lolo at mukang nag aabang si Asrael ng kanyang pagkain
galling sa kanyang Lola,ako naman kumukuha ng akin. “Lola bakit si Lolo lang?”may
bahid ng pagtatampo sa boses ni Asrael.Tumalim naman ang mata ni Lola. “Asrael
malaki ka na kaya mo na yan!May kamay ka para makakuha ng pagkain” lalo naman
sumimangot si Asrael.Talagang kumakain na si Lola at Lolo ay hindi parin siya
kumukuha ng pagkain.Mas maarte pala itong isang toh sakin.Tumayo ako at kinuha
siya ng kanin at ulam,arte arte pa,Bakla ata tong si Asrael. “Kumain ka na diyan Asrael
kinuhanan ka na nga ni Sabrina pagkaarteng bata mo Asrael”nang hindi nakatingin si
Lola samin ay nginisian ko si asrael.Maarte pala ako ah!galing na kay Lola maarte si
Asrael. “Nga pala Lola ililibot ko lang si Sabrina sa Sitio natin”sabi ni Asrael na
kumakain na din. “Oh sige mabuti naman!”si Lola.

Nang matapos ay gaya kagabi ay si Lola uli ang nag hugas ng mga plato at kami
naman ay aalis ng bahay.Naligo muna ako at nagsuot ng short at simpleng damit.
“Pupunta muna tayo sa covered court”napatango na lang ako.Inaakyat namin ang
kalsada ngayon ang tatarik.Pagdating namin doon sa may puno ng manga tapos may
upuan sa ilalim noon mayroong mga tao na nagwawalis nagkakape doon sa ilalim. “
Asrael!Nakauwi ka na pala!Kamusta ang Maynila magulo parin ba?”may bumati sa
kanyang binatilyo pinsan niya siguro ito. “Wala paring nagbabago sa Maynila
pinsan”tama nga ako pinsan niya ito. “Aba! Asrael kasintahan mo ba iyang kasama
mo”yung nagwawalis na babae. “Hindi po siya ho ay sekretarya ko”sabi nito sa mga ito.
“Pwedeng ligawan?”natanong ng pinsan niya,binatukan naman sni Asrael ito. “Baliw
ka!”sabi ni Asrael. Nagpaalam siya at may inakyat pa kaming isang daan pataas.
Sabrina nasa bundok ka!Wagmaarte!“Yan ang aming covered court”tinuro niya ang
covered court na may mga kabataan na naglalaro.Ang aga naman nila!“Tapos ayon ang
Barangay Hall namin tara!”anyaya niya sa akin.Inakyat namin yung hagdan doon
patungo sa Barangay hall. “Kita mo yang mga establisyamento diyan ayan ang
bayan…”ang ganda ng tanawin mula dito.Mataas kasi ang tayo ng Hall.”Tapos itong
nasa baba ay ang aming maisan lupa yan ni Lolo”sabi niya na tinuturo ang malawak na
lupa sa baba. “Oy Asrael andito ka pala!”may matandang lalaki ang bumati.Mayhawak
itong isang halaman nakapaso na eh. “Ano ho iyan?”tanong ni Asrael. “Itatanim ko
diyan sa tabi ng inyong maisan pano ay pinutol namin iyong puno sa papunta sa Garcia
ay dito ko muna ilalagay.”sabi noong matanda.”Oh sige po!”sabi ni Asrael. “Ganyan dito
sa amin pinapalitan angmga punong pinutol mahalaga masiyado ang puno
dito”napahanga ako ng Sitio na ito.May pagpapahalaga sila sa kalikasan.

Kabanata 5:Manang Yuri

“Salamat Asrael sa pagtulong sa pagdadala nitong mga sako”yung matanda kanina na

nagtatanim ng puno.”Wala ho iyon sige ho kita na laang tayo sa ibang araw”ngiting ngiti
si Asrael dito.”Oh sige Asrael mauna na ako sa iyo”umalis na yung matanda
kanina.Nang lumingon sakin si Asrael ay inirapan ko lang siya. Katulad ng kanina
ipinakilala niya kong sekretarya sa di ko malamang dahilan.

“Oh ano na naman ang kinabubusangot ng muka mo”kunot noo niyang tanong
sakin.”Kailan mo pa ako naging sekretarya? kahapon ka pa ah!”naiinis kong turan sa
kanya. “Simula noong inaway mo ang sekretarya ko ay nawalan ako ng sekretarya
ayaw na doon,kaya ikaw muna kasalanan mo iyon”napabusangot naman ang muka
mo.Talaga lang ha!Sumusobra!Inirapan ko na lang siya dahil wala akong makapang
isasagot sa kanya.

“Tara!Pumunta tayo sa bahay ni Manang Yuri”napakunot noo naman ako.Sino si

manang Yuri?”Sino iyon?”natanong ko. “Ahh iyon ay kaibigan ni Lola dadalawin ko
lamang.Sasama ka ba sakin?”napatango na lang ako sa tanong niya sa akin.Naglakad
kami pababa at tumigil sa sementong bahay doon na kulay Berde.

“Manang Yuri!”pagtawag ni Asrael. May lumabas na isang may katandaan na babae.

“Asrael ikaw pala ay naka uwi na hindi ka man lang nagpasabi..Kamusta ka
na?”natanong ng matanda na pinagbubuksan kami ng pintuan. “Ayos lamang po”sabi ni
Asrael. “Eto po pala si Sabrina ang aking sekretarya”sabi ni Asrael na ipinapakilala ako
dito. “Aba ay mabuti naman at nagdala ka din”napakibit balikat na lang si Asrael.Ano
bang sinasabi ng mga ito?

“eh ano bang kailangan mo hijo?”natanong noong si Manang Yuri kay Asrael. “May
itatanong lang po ako…Ano po para sa inyo ang problema ng lipunan na dapat
solusyonan”tanong ni Asrael.Teka lang wala sa plano namin ang magtanong dito.

“Napaka simple kailangan nilang solusyonan ang tungkol sa trabaho…Dahil madami

ang walang trabaho napipilitan ang mga tao na gumawa ng masama,yung iba ay
nangingibang bansa at nawawalay sa pamilya katulad ng anak ko dahil sa kahirapan ng
bansa hindi nagiging maayos ang pamumuhay dito.”napalunok ako sa sinasabi ni
Manang Yuri.Katulad ni Lola Luciana ay ganoon din ang mga nais niyang baguhin sa
bansa,sa lipunan,at sa pamahalaan.Kanya kanyang pananaw sa buhay pero iisa ang
nais ang mapaunlad ang bansa.

“Manang maraming salamat po,sapat nap o ang naibigay niyo sa amin maraming
maraming salamat po”si Asrael na nagpapaalam na.Madami na an kinukwento si
Manang Yuri at inabot na kami ng magtatanghalian.

“Saan ba kayo nang galing?”si Lolo Luciano na tinatanong ata kami ni Asrael. “Ipinasyal
po ako ni Asrael dito tapos pumunta po kami sa bahay ni Manang Yuri”ako na ang
sumagot.”Ahh kanina pa kayo hinahanap ni Luciana”sabi ni Lolo.”Ah ganoon po ba
pasensiya na po”nasabi ko na lang.

“Nandito na pala kayo,kumain na kayo tapos pumasyal kayo sa bayan tapos pumunta
kayo ng palengke at bumili ng kakaininan natin bukas tapos abangan niyo ang pailaw ni
Mayor”nasabi ni Lola na naghahain na ng pagkain. “Ah sige po”simpleng sagot ni
Asrael. Kagaya ng nakagawain nila ay nagdasal at nagsalu-salo kami sa
pagkain.Pagkatapos noon ay pumayag si Lola na ako ang maghugas ng plato dahil sa
mananahi pa siya.

Tahimik akong naghuhugas ng plato sa lababo,dahan dahan at hindi gumagawa ng

ingay.Mamaya maka basag ako ng pinggan nakakahiya iyon.Sobra!
“Ano kaya pa ba?”napa irap ako kay Asrael na bumungad sakin.Pumunta lang itong si
Asrael para mang inis eh. “Anong tingin mo sakin?Madali lang tong gawin disente pa
naman akong bata kaya alam ko ito”diin kong bulong ayukong may makarinig na
nagbabangayan kami.

“Tsk!Akala ko pa naman pagpinaglinis ka ng plato mauubos ang mga babasaging

bagay namin dito sa bahay hahaha!”nagagawa niya pang tumawa.Nakakabwiset siya
kaya tinalamsikan ko ng tubig ang muka niy.Pasensiya na Maldita eh! “Pasensiya ka na
Asrael hindi ko sinasadya nabasa tuloy yang muka mo”nagpipigil ako ng tawa habang
sinasabi iyon.Kita ko naman ang matatalim niyang mga mata.

“Sabrina!”inis nitong bulyaw.Kaya natawa naman ako.Ako si Sabrina maldita at hindi

ako pwedeng binubwiset. “Pupunta tayo sa school ko dati dalian mo diyan”umalis na ito
ng may matatalim na mata parin.Siya itong nangunguna tapos magagalit ano ba
naman iyan?Ang hina hina naman niya.

Nang matapos ako sa paglilinis ng plato ay umakyat nako sa taas at dumeretso sa

kwartong tinutulogan ko.Kinuha ko ang kuwaderno ko at nagsimulang magsulat. Nang
mga naalaman kong kwento at pangaral mula dito.Sana sa Isang buwan ko dito ay
madami pa akong matutunan. Ngi-ngiti ngiti akong nagsusulat sa kuwaderno ko.

Kabanata 6:Eskwelahan

“Eto ang eskwelahan ko noong nasa elementarya pa ako”tinuro niya ang eskwelahan
na malaki pero mas malaki ang mga eskwelahan sa Maynila.Alas tres na ng hapon at
nagsisilabasan na ang mga bata.Habang naglalakad kami papunta sa loob ay binate
kami ng tagapag bantay.

“Kamusta na mang Pito?”bati ni Asrael. “Eto Asrael maayos naman patuloy naglilingkod
sa eskwelahan”sabi noong si Mang Pito. “Mabuti naman po at maayos lang kayo
matagal tagal din po akong hindi nakapunta dio pwede po ba kaming
pumasok?”natanong ni Asrael. “Oo pwede dahil labasan din naman ng mga bata,at
siyaka nagsipasok na din ang mga magulang”sabi noong Mang Pito.”Sige po
salamat”pumasok na kami sa eskwelahan niya.
Nauuna siyang maglakad pero may narinig akong nagsisisgawan sa isang silid at
mayroong humikhikbi tila umiiyak. “Asrael teka lang”hinila ko siya sa braso at dinala
siya doon sa kung saan nanggagaling ang mga hikbi at sigaw. Idinikit ko ang tenga ko
sa pinto doon.

“Bakit po ako sinumbong kay Ma’am De Torres?sumbungera ka na nga pangit ka pa!

mabuti lang iyan sayo”narinig ko ang sigaw ng isang batang babae. “huh u hu ,mali
naman ang ginagawa niyo eh..Nagkokodigo kayo sa exam natin”may sumagot na
batang babae din. Dahil hindi ko na kaya ay binuksan ko yung pinto.Tumambad sakin
ang limang kabataan na babae.Sa tingin ko ay nasa pang anim na baitang na ang mga
ito. Yung dalawang babae ay hawak ang kamay ng batang umiiyak at yung isa naman
ay sa buhok at yung sumisigaw.

“Anong nangyayari dito?”natanong ko..kita ko naman kung paano napalitan ang galit sa
mata nila ng takot at kaba. Yung batang umiiyak ay patuloy sa paghikbi. Nang tingnan
ko ang batang umiyak ay nakahawak ito sa kanyang buhok,napagtanto kong ginupitan
siya ng buhok.

“Sino po kayo?”natanong noong batang babaeng sumisigaw. “Bakit sino ka bang bata
ka?Para manakit ng iba sa tingin niyo ba ay tama iyan ha”mataray kong sagot dito.Kung
mataray siya mas mataray ako. Talagang nasasalamin ko ang sarili ko doon sa bata
kasi pinaikot nito ang mata niya at inirapan ako. Aba’t naku!

“Tatawag lang ako ng guro dito diyan ka lang bantayan mo ang mga iyan”bulong sakin
ni Asrael. Umalis na ito at ako nanatili doon sa pinto. Nakita ko naman na mukang
nagpaplano ang apat na batang babae para tumakas.”Wag kayong magkakamaling
gumalaw diyan…lawyer ako pwede ko kayong ipadala sa DSWD at kung wala kayong
balak sumama doon ay ang magulang niyo ang ikukulong gusto niyo iyon?”pananakot
ko sa mga ito,kaya natigil ang kanilang pagdidiskusyon. Napailing sila sa akin. “Ayaw
niyo pala eh!Manahimik kayo diyan”sabi ko at tinulungan ko yung batang babae na
umiiyak.

“Tss.”narinig ko ang singhal ng batang babae na mukang lider nila.Eh kung ibalibag ko
kaya itong bata.Mataray ah! Kalma Sabrina bata yan!Parang hindi ka ganyan ah!
“Dito po Ma’am”narinig ko na ang boses ni Asrael na kasama ang dalawang guro.agad
naman napatingin sa aming direksyon ang guro. “Naku po ano nangyari sa inyo?”agad
na pumasok ito sa silid at mukang gulong gulo sa nangyayari. “Narinig ko po dito na
may sumisigaw at siyaka po umiiyak kaya ko po binuksan ko tapos eto na po ang
tumambad sa amin”pagpapaliwanag ko.

“Alyssa ikaw ba ang pasimuno nito,abay pagkasutil mong bata.Hala tara sa guidance
office,kanina lang ay inereklamo ka dahil nagkokodigo ngayon naman pambu
bully”mahinahon ngunit may diin na saad ng guro. “Sumunod na kayo hija at hijo
magiging saksi namin kayo”sabi ng guro na dinala kami sa guidance office. Pagkaraan
ng mga ilang minuto ay dumating ang mga magulang ng bata. Ang ilan sa kanila ay
mukang mayayaman at may kaya.

“Misis iyang anak niyo po ay nakadalawang pagkakasala sa araw na ito…Una po ay

nagkodigo pangalawa ay nam bully pa po.Alam niyo po na ang dalawang sinuway ng
inyong anak ay mahalagang pinagbabawal sa eskwelahan na ito.Maari pong maipadala
ang inyong anak sa DSWD kung hindi magbabago ang kanyang ugali,malaki po ang
pagkakasala niyang nagawa sa kanyang ka eskwela dahil ginupit po ng anak niyo ang
buhok nito”pagkasabing pagkasabi noon ng guro ay kita ko ang pamumutla ng bata sa
takot at ang kanyng ina ay wala lang.

“Iyon lang po ba!Magbibigay na lang po kami ng pera”nag init naman ang dugo ko,pera
dinadaan niya sa pera. “Hindi po lahat ng bagay ay naidadaan sap era,o nabibili ng
pera maari po kayong makasuhan dahil po sa mga suhol niyo para pagtakpan ang
kasalanang ginawa ng sinuman hindi po ba kayo naturuan ng tamang pag gamit ng
pera?” na sagot ko dito nag iinit ang dugo ko sa kanya eh ang ina noong batang nang
api ay malalapit sa edad namin kaya siguro walang ka alam alam sa buhay.

“Miss aba ang pera na ang bumubuhay sa atin ngayon”nakakabwiset naman ang isang
toh. “Bakit po niyo nasabi?Mabubuhay po ba yang pera niyo kung walang kalikasan na
pagkukuhanan nito,makakain niyo po ba yang pera kung sakaling dumating ang
panahong walang makain…Alam niyo po dapat yan,hindi po kahit na mayaman kayo ay
idadaan niyo ang lahat ng bagay sa pera..dahil ang pera ay papel lamang mawawalan
yan ng saysay pag kinuha na ng diyos ang lahat ng bagay.”natural na natural lumabas
saking bibig ang mga salitang ito.Napairap naman sakin yung ina.Alam ko na kung
saan nagmana ang bata.

Nang matapos ang pag uusap sa opisina ng gurong tagapamatnubay.

“Salamat mga hija hijo sa inyong kooperasyon, napahanga mo ako binibini”tumigin ito
saakin. “Wala po iyon…siguro po ay mas disiplinahin at tutukan niyo ang mga bata dahil
po maaring pong mauwi po ito sa malala pa katulad ng depresyon”naisip ko naman ang
aking mama. Iniisip ko kung napahanga ko din ba si Mama?Iniisip ko kung nakita niya
lahat?Iniisip ko kung paano kung nakita ito ni Papa mapapahanga ko din ba
siya.Ikukumpara kaya niya ako kay Serena.

“Tama ka diyan hija kailangan pag disiplinahin at tutukan ang mga bata,pero hindi
namin magawang disipilanahin ng maayos ang mga bata dahil sa mga maaring
mangyari,pwede namin silang masaktan eh kahit wala ka pang ginagawa eh
nirereklamo ka na ng mga magulang,ang gobyerno naman parang pinalalabas kaming
masama pati takdang aralin ay pinagbabawal at maari pa kaming makulong.”umiiling
ang ginang habang sinasabi ito. “Isa pa ay ang pagtatrabaho namin,tapos kami pa
itong laging dehado…Iba’t ibang klase na ang nagiging trabaho namin dito sa
paaraan,isipin mo nagiging abogado kami dito,nagiging nurse,nagiging sundalo,higit sa
lahat nagiging ina kami sa paaralan,masaya ang magturo pero dahil sa kahirapan ay
hindi nagiging sapat ang sweldo namin tapos ayaw pa ng gobyerno na itaas ang sweldo
namin eh sa halip na walong oras lang an gaming pagtatrabaho nagiging bente
kuwatro oras pa” naala ko si Mama sa sinasabi ng ginang ganito si Mama pero maayos
naman kami pero hanggang sa ayon nga.

“Sana nga po ay tumaas na ang sweldo niyo mahirap din po pala ang ganiyan na
madaming trabaho tapos dala dala pa sa bahay tapos ang mga makukulit pa pong mga
bata”nasabi ko sa Ginang. “Sinabi mo pa!Oh sige salamat ulit aalis muna
ako”pagpapaalam ng Guro sa amin. Kahit papaano ay nalilinawagan ako,sana ay kahit
papaano ay gumaan ang trabaho nila siguro yung maitutulong ko na lang ay ang
pagsuporta sa kanila at sana para doon sa mga bata para mapagaan ang trabaho ng
mga Guro at maramdaman ng mga Guro na may halaga sila dapat nila itong irespeto at
wag nang maging makulit. Kahit ganitong pagtulong sa mga Guro ay nagpapaginhawa
sakin para ko na ding tinulungan si Mama.

Kabanata 7:Away

Mga alas kuwatro na kami nakapunta sa bayan.Kita ko ang mga nagtitipon na mga
kabataan sa plaza,mayroon din na nagsasayaw.Inuna muna naming puntahan ang
palengke.Pagpasok namin doon ay naamoy ko na ang mga karne.Akala ko aysa
Maynila lang ganoon. Pumunta kami sa bilihan ng gulay at mga tinapay iyon daw ang
pinabibii ng kaniyang Lola kaya ganoon.

Nang matapos kami sa pamimili ay inilagay niya na iyon sa loob ng sasakyan niya
dumretso kami sa tabi ng plaza na may mga nagbebenta ng isaw at iba’t iba pang
pagkain.

“Sabrina kumakain ka ba ng isaw?”tanong ni Asrael saakin,matagal din akong hindi

nakatikim nito kaya tumango ako.Bumili na din siya ng tubig umupo muna kami sa
upuan na bato doon.

“Ang galing mo makipagsagutan ah!”si Asrael napangisi na lang ako. “Syempre!Ako

kaya si Sabrina at siyaka mayroon namang saysay sinabi ko kanina…hindi ka na ba
nasanay sakin halos araw araw may katalastasan ako ng dila eh” natatawa kong turan
at napailing iling siya. “Oo nga pala si Sabrina ka ang magiging lawyer”natahimik
naman ako.Hindi ko alam kung bakit parang hindi ko yata kayang sakyan ang pang
aasar niya sakin na iyon kung iyon nga ba ay pang aasar o hindi.

“Hoy Sabrina,nagalit kaba sakin?”niyugyog pa niya ang balikat ko.Napailing na lang ako
kasi hindi ko nga alam ang isasagot ko sa kanya. “Bakit hindi ka nagsasalita?Hoy
Sabrina magalit ka na singhalan mo nako! Wag ka ngang nanahimik diyan,pinapakaba
mo ako”napatingin naman ako sa kanya ,aywan ko pero natawa ako sa itsura
niya,ngayon na iintindihan ko na si Lola Luciana.

“Ano ba Asrael?Iniisip ko yung pag lalawyer ko!Eto naman”nginitian ko siya

pagkatapos kong sabihin iyon.”Wag mo na isipin iyon wag mong ipressure ang sarili mo
ienjoy mo lang ang buhay mo habang bata ka pa Sabrina pero pakatandaan mo na
kailangan mo limitahan ang enjoy na tinutukoy ko ”alam ko kung ano ang tinutukoy
niya.May mga bata kasing dahil sa sobrang enjoy sa buhay may napapabayaan,may
naliligaw.

“Alam ko ang limitasyon ko ngayon ngayon ko lang nalaman pero sa dalawang araw ko
dito madami na agad akong natutunan”sabi ko. “Mabuti naman kung ganoon pero teka
lang Sabrina may kikitain ako dito k muna mag aala siyete na kaya magbubukas na
yang mga ilaw dito ka lang” napatangon naman ako at sinundan na lang siya ng
tingin…Sino kaya ang kikitain niya?Kaibigan,Pinsan,Kamag-anak. Habang tumatagal
lalong dumadami ang tao sa plaza kaya wala akong nagawa at naitulak ako palayo sa
kinauupuan ko kanina.Nahagip ng mata ko ang tumatawang si Asrael may kasamang
babae.Sino kaya iyon?Sino iyong babae?Kasintahan niya ba ito.

Hindi ko alam pero may kakaiba sa puso ko,naiingit ba ako?nagagalit ba ko?Hindi ko

alam iniwas ko na lang ang paningin ko at naghanap ng ibang mauupuan.Nakaupo lang
ako doon pinagmamasdan ang mga taong kumukuha ng litrato,mga
pamilya,magkakaibiga,may magkakasintahan,mayroon ding mag-isa. Narinig ko ang
pagputok ng mga paputok nagbigay liwanag ito sa kalangitan,pagtingin ko sa relos ko
ay alas otso na pala.Ang bilis naman ng oras parang noong isang araw lang ay
binubwiset ko yung kasamahan ko sa trabaho. Tumayo ako pero sa di inaasahang
pangyayari ay may babaeng nagmamadali at natapunan ako ng ng juice sa
damit,kinalma ko ang sarili ko inaantay ang paghingi niya ng paumanhin.

“Iyan kasi kasalanan mo yan,hindi ka tumitingin eh!Naubos tuloy ang juice

ko!”binulyawan ako nito at alam kong nakuha namin ang atensiyon ng lahat. “Pasensiya
ka na”kalmado pero iritado ko siyang sinagot. “Ikaw na nga itong nakasagi sakin ikaw
pa itong nagagalit” ang kapal din naman ng muka ng babaeng ito.Kukuha nga ako ng
malaking malaking salamin sa bahay tapos iharap sa kanya iyon.

“Sabrina!!!”narinig ko ang isang madiin at matigas na boses ng pamilyar na tao.Sus!

Nandito na pala ang nakipagdate sa kasintahan niya kanina,mabuti naman kasi naiinip
nako dito at hindi ako makapagtimpi sa isang ito.
“Pasensiya ka na sa kanya…”sabi ni Asrael at kita ko ang pag amo ng muka nito aba’t
pwede bang sabunutan ang taga dito. “okay lang po iyon”maamo at malabing nitong
turan,salaksakin ko ang lalamuna niyan eh. Pagkatapos ng ilang mga pagpapalambing
pa ay umalis din iyong babae at syempre si Asrael kinaladkad ako papuntang
sasakyan,tila ba may mali akong nagawa.

“Ano na naman iyon?Nang away ka!Sinagi mo yung babae!”hindi ko alam pero

nagagalit ako sa kanya.Wala siya doon bakit ang dali niya naman manghusga!”Sabrina
kanina lang ayos ka!Umaayos na ang ugali mo!Hindi ka na ganoon ka maldita ano iyon
arte arte lang! Niloloko mo lang ako,pakitang tao ka lang…nakakapagod na
Sabrina”sasabog na ako sa kinauupuan ko,ang lakas niyang sabihin na pakitang tao
ako.Hindi niya alam ang nangyari doon. Nangilid ang luha ko sa mata ko,siya lang itong
makakapag pa iyak sakin! Bwiset!

“Wala ka doon,wala ka noong nangyari iyon at isa pa hindi ako pakitang tao Asrael iyan
ba talaga ang tingin mo sa akin.Hindi mo alam!Kita mo yan”tinuro ko sa kanya ang
mantsa sa damit ko habang tumutulo ang luha ko . “Kagagawan iyon ng babae kung
hindi ka naniniwala edi bumalik ka doon sa plaza! Itanong mo sa mga tao doon ang
nangyari bwiset!”lumabas ako ng sasakyan at umalis.Bahala na pupunta nako sa kung
saan!Uuwi ako sa Sitio Liwanag ng mag-isa!Nakakainis!

“Sabrina!”narinig ko ang boses ni Asrael.Hindi ko alam pero wala akong balak lumingon
sa kanya,hindi niya puwedeng makitang umiiyak ako.umawid ako ng kalsada at
lumakad palayo doon sa Plaza nasa tapat na ako ng Simbahan ng tumigil ako.

“Miss bakit ka umiiyak?”nahagip ng mata ko ang kasing edad ko din na babae.

“Napuwing lamang ayos lang ako”tinuyo ko ang iilang butil ng luha sa pisnge ko,wala
paring tigil ang pag agos nito,makisama ka naman!.

“Alam mo Miss aywan ko lang ha!Pero kung ano man iyan makakaya at malalagpasan
mo din iyan kasi walang binibigay ang Diyos na pagsubok kung hindi natin kakayanin
sinusubok niya ang pagiging matatag natin at marahil kaya niya ginagawa iyon dahil
gusto niyang ipaalala sa bawat isa na may Diyos..kung ano man iyan I dalangin mo na
lang sa Diyos.”kahit medyo madilim sa tayo namin ay alam kong nakangiti siya.
“Salamat”napagisip-isip ko na may punto siya,sinusubok lang ako ng panginoon,lahat
ng nangyari sa akin ay pagsubok.Akala ko ay talo nako,pero nagsisimula pa lamang
ang laban.Madapa man patuloy at patuloy kang babagon.

“Miss Saan ka banakatira?Bakit mag-isa ka lang?”natanong ko noong babae. “Hindi ako

taga dito…galing ako sa Maynila pero ang tinutuluyan ko ngayon ay Sitio
Liwanag”marahan kong tugon dito. “Nandoon din ang bahay namin,mabuti pa ay
sumabay ka sakin..saan ba doon ang bahay niyo?”lumapi siya sakin at tuluyankong
nakita ang muka niya. “ah doon kina Lola Luciana at Lolo Luciano “ agaran kong
banggit sa kanya. Mukang natigil pa siya sa sinabi niya. “Ikaw pala si Sabrina…diba
ikaw iyong kasama ni Asrael…Tumakas ka ba sa kanya?”gulat na gulat niyang sabi.

“Kilala mo si Asrael..wag mo sabihin nakikiusap ako sa iyo,nagalit siya sakin

nakikiusap ako sa iyo”paghingi ko sa kanya ng pabor. “Oh siya sige andiyan na din ang
sundo ko ihahatid kita sa inyo”tinuro pa ng babae ang paparating na sasakyan.Tumigil
ito sa harap namin at pinagbuksan ako ng babae ng pintuan ng sasakyan.

“Sakay ka na”malugod niyang sabi,kaya malugod ko ding tinaggap ang anyaya niya
sakin. Nang makasakay ako iniisip ko kung paano ko haharapin si Asrael,hindi ko alam
kung paano ako makakapasok ng bahay.Wala akong alam!

Pagkatapos ng mga ilang minutong byahe ay narating din namin ang bahay nina
Asrael. “Salamat sa paghatid sakin..utang na loob ko ito sa iyo salamat
talaga!”marahan at nakangiti kong sambit sa kanya. Nang makaalis na sila ay papasok
na ako ng pintuan ng bigla itong nagbukas si Lola…Anong isasagot ko kung sakaling
magtanong siya kung bakit hindi kami magkasama ni Asrael?Patay ka na naman!
Sabrina.

Kabanata 8:Katotohanan

Noong gabing iyon ay hindi ako tinanong ni Lola kung nasaan si Asrael?Nagpaalam
lang ako kay Lola noong gabing iyon at natulog din sa ngayon dalawang linggo mahigit
ko nang di pinapansin si Asrael at malapit na magtapos ang isang buwan. Ilang araw na
lang at hindi ko parin siya pinapansin.Sa dalawang linggo na nagdaan wala akong
ginawa kundi ang tumulong kay Lola at Lolo,kun minsan ay kasama nila ako sa
pagsimba o kaya naman sa pag dedeliver ng mga mais.Madalas ay nasa hardin lang
kami ni Lola tuwing umaga,kung kakain naman ay nakikita ko si Asrael pero hindi ako
nagtangkang tumingin sa mata niya.Masama ako sa mata niya at ayokong paulit-ulit
niyang isampal sa akin ang katotohanang iyon dahil alam ko na naman iyon.Tao ako
nasasaktan din.

Ngayon ay nasa Tirisa ako at doon nagsusulat ng ilalagay ko sa libro,mas maganda

kung tahimik tapos may magandang tanawin.Eto ang magandang buhay!Tahimik kung
pinagmamasdan ang madilim na paligid ng biglang bumukas ang pinto,inuluwa noon si
Asrael.Nagtama ang mata namin,nakikita ko dun ay awa,lungkot aywan wala akong
pakielam.Tumayo ako at papasok na sa loob ng bahay ng bigla niyang hinigit ang braso
ko. “Mag uusap tayo Sabrina…nakikiusap ako sayo,tulog ngayon sina Lola nakikiusap
ako makipag-usap ka sakin.”wala akong nagawa at umupo sa upuan na kahoy
doon.Naupo ako at tumingin sa malayo.

“Sabrina tumingin ka sakin.”madiin niyang pagkasabi sa akin.Sinong tinakot niya?

“Sinong naghatid sa iyo noong gabing iyon?”ano bang pakielam niya? “Ano naman
iyon sa iyo?”tinarayan ko siya. Kita ko ang pagyukom ng kamao niya. “Inuulit ko Sabrina
sino?”madiin at may talim niyang pagkasabi.

“Lalaki hindi ko kilala”pagsisisnungaling ko sa kanya,nagulat na lang ako ng bigla

niyang hinampas ang lamesa. “Sumama ka naman?Paano pag dinala ka niya kung
saan?”eh bakit ba galit na galit siya? “Ligtas ako kaya ayos na iyon!Siyaka sino bang
may pakielam sa akin?”sarkastiko kong sinabi iyon at natatawa pang umiling. “Sinong
may pakielam sa iyo?Ako iyon… may pakielam ako sa iyo!Ang papa mo may pakielam
sa iyo!”madiin niyang pagkasabi. Natatawa naman ako sa sinasabi niya.Seryoso siya at
si Papa?

“Seryoso ka ba?”sarkastikong sambit at tumawa pa “Hindi nga ako mabigyan ng

maayos na atensiyon ni Papa,ni hindi ko maramdaman na pinagmalaki niya ako,ni hindi
ko maramdaman yung pagpapahalaga,hindi ko maramdaman iyong
pagmamahal.”pabulong ko na itong sinabi ayukong makabulabog kami kina Lola.
“Ipinaparamdam ng Papa mo,pero hindi mo pinapansin kasi sarado ang puso mo ang
alam ng isip at puso mo isa lang ang nagmamahal sa iyo,ang mama mo.Sabrina
sarado ang puso mo at hindi ka pinadala dito para maghirap dinala kita dito para
mabuksan uli yung puso mo”madiin at may pagtaas na sa boses niya.Ipinilig ko ang ulo
ko kung saan.Nangilid ang luha ko…Bakit? Nagsimula na akong humikbi matapos ang
mga ilang taon na hindi ko pag iyak ngayon ko lang ata uli nailabas.

“Ang hi-rap naman ka-si…lahat ga-lit sakin,ayaw sakin hindi ako ma-hal dahil Mal-dita
ako!”nagpatuloy ang luha ko ngayon ko lang nalaman na iyakin pala ako.Ngayon ko
lang nalaman na may nagpapahalaga sakin.

“Hindi lahat ayaw sayo…ako ang papa mo!”napatingin ako sa mapupungay niyang
mata na nakikiusap na paniwalaan siya. “Ako mahalaga ka sakin,mahalaga ka samin
kahit minsan maldita ka!,kahit minsan pinpasakit mo ang ulo ko!Nagagawa mo paring
buuin ang araw ko…tinutulungan kitang makaalis sa nakaraan mo kasi hindi ka
magmamahal hangga’t hindi ka pa nakakalimot diyan…Sabrina mahal ka namin ng
Papa mo”tila tumigil ang pag ikot ng mundo. “Sabrina nakikiusap ako sa iyo,pansinin
mo na ako,dahil mababaliw na ako!”kung normal ba na araw ito natawanan ko na si
Asrael pero hindi eh.May kakaiba akong naramdaman.Hinarap ko ang mata niya,laking
gulat ko na umiiyak siya.

“Sabrina nakikiusap na ako sa iyo…Buksan mo naman yung puso at isip mo para sa

aming nagmamahal sa iyo,bigyan mo naman kaming espasyo diyan oh!Kahit lagi
mong pinapasakit ang ulo namin…mahalaga ka parin,kahit maldita ka pa!Ang hinhingi
lang namin ng Papa mo ay ang matanggap mo kami”Pakiusap niya sa akin.

“Sana maging ma ayos na kayo ng Papa mo,kahit na lagi kang napapagalitan mahal ka
noon ginagawa niya lang ang lahat para protektahan ka sa masamang mundo,mahal na
mahal ka ng Papa mo kahit na galit ka sa kanya.Patawadin mo ang Papa mo kasi
pinagsisihan niya ang nagawa niya sa Mama mo…Pinagsisihan niya iyon araw-araw
gusto niya man linasin na ang mundo para sundan ang Mama pero hindi ,hindi niya
ginaya ang ginawa ng Mama mo kasi iniisip kanya,Sabrina patawadin mo siya kasi hindi
ka makakausad sa kinabukasan mo kung hindi ka magpapatawad” naiiyak ako sa
sinabi niya,tama naman kasi ang sinasabi niya.Masiyado akong nakain ng pagka ulila
kay Mama hindi ko na naiisip si Papa,hindi ko na iniisip ang iba.

Ngayon ko lang nalaman ang mga katotohanan,natigil na nga ata ang mundo ko.

“Matulog ka na inaasahan ko ang pag pansin mo sakin bukas,kasi kung hindi mo man
ako pansinin kukulitin kita hanggang bumalik ang Sabrina ko”hindi ko maintindian pero
natigil ang mga paghikbi ko at ang nagawa ko lang ay ang tumitig sa kanya.Malungkot
na mata pero nakangiting labi.Bakit ba siya ganito?Bakit ang lakas ng kabog ng puso
ko,hindi ko maintindihan. Nahuhulog ba ako sa masungit na ito.Karapa’t dapat nga ba
ang isang Asrael Leonardo ay mapa sa akin.Nakakatakot!

Kabanata 9:Aksidente

“Magandang umaga Sabrina!”magiliw na bati sa akin ni Lola Luciana na nasa hardin

ngayon. “Magandang umaga din po”magiliw kong tugon kay Lola.Nasanay na ako na
inutulungan si Lola nakahiligan ko na din ang halaman. “Sabrina nag away ba kayo ni
Asrael noong mga nakaraan?”nabigla ako sa tinanong ni Lola.Ayukong magsinungaling
kay Lola kaya tumango ako. “Kaya naman pala tinatanong sakin kung ano ang mga
gusto ng babae kapag sinusuyo,tinatanong ko kung sino ikaw pala!Naku Sabrina
pahirapan mo muna,ang gwapong pagmasdan ni Asrael habang nababaliw ”napailing
ako dahil talagang sayang saya si Lola.

“Lola naman eh!Hirap na hirap na nga ako tapos lalo mo pa pong binibigatan”biglang
sumulpot si Asrael na busangot na busangot.Tama si Lola mukang na ngang baliw siya
pero gwapo parin.Okay tama na!

“Apo aba ay matuto kang maghirap,mas masarap ang tagumpay kung

pinaghirapan”pangaral ng kanyang Lola sa kanya,tanging kamot lang sa ulo ang
nagawa ni Asrael. “Lola oo na po,kakain na nga pala sumunod na po kayo,ikaw din
Sabrina”nagulat ako dahil sa biglaan niyang pagbanggit ng pangalan ko,nakakagimbal.

“Oo sige susunod kami”nginitian ko siya at tila naglinawag ang muka niya.Napag isip ko
na kailangan ko ngang buksan muli ang puso at isipan ko. Nakangiting tinungo ni Asrael
ang loob ng bahay nila at si Lola naman ng pagharap ko dito ay makahulugang titig.
“Naku kayong mga kabataan talaga, ang bilis ng pagkahulog niyo sa isang tao,para
kayong sanga na sobrang tanda na,patagal ng patagal parupok ng parupok.”
Natamaan naman ako dun ah. “Dapat mas pinahirapan mo yung si Asrael sa bagay…
nakakaawa na din naman yung apo ko.Dalawang linggo mo nga palang di pinansin”
nagalit kaya si Lola sakin…hala!

“Lola naman eh!”nahihiya na kay Lola,bigla naman itong humagalpak sa tawa.

“Oh siya pumasok ka na doon at hinahanap ka na noon susunod ako.”natatawang

sambit ni Lola.”Sure po ba kayo?”tanong ko dito. “Sige Oo na nga itong batang
ito,susunod ako “ umuna na ako sa loob at pagpasok ko sa kusina ay si Asrael na
naghahain.

“Sabrina maganda ang gising ng apo ko marahil ay dahil iyon sa iyo”napatingin naman
ako kay Lolo na nagbabasa ng dyaryo. “Baka po hindi puyat kaya ganon
hehehe”nahihiya kong sagot di ko na alam sasabihin ko eh. Nang dumating na si Lola
sabay sabay kaming kumain nagpresenta akong maghugas na sinang-ayunan ni Lola
kasi pagod ito. Habang nag huhugas ako ng pinggan ay sumulpot sa tabi ko si Asrael.
“Bati na tayo”nakakabwiset siya!Ibalik niyo na nga lang yung masungit. Inirapan ko siya.
“Pasensiya na kasi noong sa Plaza ,bumalik kaya ako sa plaza para alamin kung anong
nangyari..hindi ko naman alam na ikaw pa pala ang humingi ng sorry”ihahampas ko sa
kanya tong kaldero eh. “Okay na yon bati na tayo”nginitian ko siya para hindi na
mangulit.

“Nakakainis kaya!”busangot na ang muka niya,alin ang nakakainis.Napapano na naman

ba itong si Asrael?Hindi ko na matimpla ang ugali niya. “Alin ang nakakainis?”taking
tanong ko sa kanya. “Iyong lalaking naghatid sayo!!...Dapat hinila na lang kita noon
mayroon pan ibang naghatid sayo” nababaliw na siya…naku nga pala nagsinungaling
ako sa kanya. “Hindi naman lalaki ang naghatid sakin…Babae taga dito din di ko lang
alam ang pangalan”natigilan ito at parang pinoproseso ang sinasabi ko,unti-unti na uling
lumiwanag ang muka nito.

“Mabuti naman kinakain ng konsensiya ko ang sistema ko”umiiling iling pa siya.Nang

matapos ako ay naroon parin siya at nanonood sakin.Napapaano ba itong si Asrael?
Nakakailang siya. Umakyat ako sa kwartong tinutuluyan ko at aywan ko lang kung
nakasunod sakin si Asrael tatapusin ko na yung libro.Libro ng naging karanasan
ko,kung paano ako namumulat sa nangyayari ngayon,mga kwentong tumatak na sa isip
at puso ko.

“Bakit Libro ang naisipan mong gawin?”si Asrael na nakasunod pala hanggang kwarto.
“Nakikita ko kasing magiging instrument natin ito upang mapalawak sa kabataan ang
kahalagahan ng buhay,ang problema ng lipunan na maari silang makatulong,kasi ang
aklat libro ang siyang nagugustuhan ngbata ,Oo mas marami yung mga nakagadgets
pero alam ko na makakatulong parin ito.Kung sakalin mang makapagpublish tayo ng
madami at madami din ang bumili yung pera gagawin nating donasyon sa mga batang
naulila na” planado ko na ang mga plano ko na sasabihin ko kay Papa,gusto ko nang
umuwi dahil gusto kong humingi ng sorry,gusto kong bigyan ng pagkakataon si Papa.

“Ang ganda ng naisip mo…makakatulong yan ng marami”ngiting banggit niya sakin.

Idinagdag ko din dito ang mga bagay na natutunan ko,sana maging sapat iyon para
imulat ang kabataan sa nangyayari ngayon.Nakakalungkot mang isipin ay palala ng
palala ang mga tao.Ang bansa natin ay di maunlad dahil sa korapsyon,hindi
umuunlad.Kung paulit-ulit lang ang nagyayaring korapsyon sa bansa walang pag-asang
umangat ito.

Habang nag-uusap kami ni Asrael ay may tumawag sa cellphone niya…Tumahimik

naman ako baka importanteng bagay iyon.Nang pinagmasdan ko siya ay kita ko ang
pagkunot-noo nito. Agad naman ako nakaramdam ng kaba? Bakit?Anong nangyayari?

“Sabrina ang Papa mo naaksidente…”tila muling bumalik yung sakit na naramdaman ko

noong mga panahon na linisan ako ni Mama.

Kabanata 10:Gusto

Nagmamadali kaming nag-iimpake ng gamit ngayon,kasalukuyan nakong tapos at

bumababa nako. “Lola aalis na po kami ni Asrael may nangyari pong masama sa Papa
ko pasensiya na po”anumang oras ay papatak na muli ang luha ko. “Naiintindihan
namin yun Sabrina..mag-ingat kayo,ikumusta na lang ako sa Papa mo ha!”si Lolo
Luciano. “Sabrina tandaan mo ito,hindi ka sanga na pwedeng marupok…katawan ka ng
puno nakabaon ng malalim sa lupa lalaban at matibay.Ipangako mo na kung ano man
ang mangyari ay tatayo at tatayo ka” hanggang ngayon ay may mga pangaral pa din
iniiwan si Lola na alam kong dadalhin ko kung saan man ako pumunta.

“Lola ayos lang kayo dito…alis na po kami ni Sabrina tawagan ko na lang po si ate lori
samahan kayo dito”si Asrael na aligaga na. “Apo sige na humayo ka na…baka mahuli
kayo…kaya na namin ito kami na ang tatawag kay Lori” pagpipilit ni Lolo.Napatango si
Asrael at nagmano at yumakap na sa kanyang mga Lolo at Lola. Ako naman ay ganoon
din. “Dahan-dahan sa pagmamaneho”pahabol ni Lolo.Agad naman kaming sumakay sa
sasakyan niya.

Mga hating gabi na kami dumating at pagkadating namin ay nanatiling nasa ICU si
Papa.Sinalubong ako ni Serena doon. “Ate Sab”umiiyak siya,hindi ko alam kung bakit
biglaan niya akong tinawag na Ate.Hindi niya gusto akong tinatawag na Ate dahil hindi
kami magkapatid para sa kanya. Pagkatapos ng isang oras at mahigit ay lumabas din
ang doktor na nag opera kay Papa.

“Ayos na ang lagay ng pasyente iliipat na siya ng Room015 magigising din po siya” sabi
ng doktor pero si Serena na ang umintindi ng iba,basta ang atensiyon ko na kay Papa
lang na,tulog,maamo. Nang mailipat na si Papa sa kwarto dito sa hospital pinatulog ko
na si Asrael at kami ni Serena ang gising na nag aantay sa paggising ni Papa.

“Papa gigising ka diyan diba…hindi ka pa pupunta kasama sina Mama kasi nandito pa
ako ..Pagsasabihan niyo pa po ako.Siyaka magrereport pa po ako ang sabi niyo.”
Pagka usap ko sa tulog kong Papa. “Ate Sab alam mo nakakainggit ka ng sobra pero
kahit ganon mahal kita…Alam mo ba na walang oras,panahon na hindi ka inisip ni
Papa,lagi ka niyang kinakamusta sakin…Pero kahit kalian hindi niya ipinaramdam na
walang puwang para sa akin…Kaya mahal ko si Papa.Ate Sab patawadin mo na si
Papa at Nanay ko alam kong nagagalit ka pero Sana” sabi niya at umiiyak na sa tabi
ko.Dinaluhan ko siya at inalo. “Wag ka na umiyak,okay lang yun sakin…Sorry ha kung
minsan natatarayan kita.Sana magising na si Dad para makipagsimula na uli tayo ng
bago” marahan kong hinahagod ang likod niya.
“Ang swerte mo diyan kay Asrael…kasintahan mo ba siya?”biglang tanong ni Serena.
“Hindi ah!pero totoong swerte ako sa kanya kasi siya yung tumulong sakin mamulat sa
katotohanan” matiim kong tinignan ang maamong muka niyang natutulog.Hindi ko
maiwasan maging marupok pagdating sa kanila.

Tumabi muna ako doon sa kanya…siguro dahil doon sa pagod ay unti-unting bumigat
ang mga talukap ng mata ko at tuluyan na nga akong dinala ng antok.

Nagising ako ng may nagtatawanan at pagmulat ko ay si Serena na nakaupo at

kumakain tapos si Asrael na nakatayo at pagdako ng mata ko sa higaan sa ospital …

“Papa!”napabalikwas ako ng bangon at nagtungo agad kay Papa. “Gising na pala ang
aking Maldita”nakangiting sambit ni Papa.Napalabi naman ako,pero okay lang Maldita
ako ni Papa eh.

“Papa naman eh!”naiinis kong awat sa kanya. “Tignan mo oh…nakasimangot agang

aga,kumusta naman ang karanasan mo Sabrina”syempre madami akong naikwento sa
kanila,katulad na lang noong sa plaza at madami pa. Gusto makilala ni Papa yung Lolo
at Lola ni Asrael. Siyaka pinayagan din ako ni Papa doon sa libro,tutulungan din ako ni
Serena.

Kaming dalawa lang ni Papa,pinauwi ko muna si Asrael,tapos si Serena may

emergency sa ospital na pinapasukan niya. “Papa sorry po talaga kung minsan ay
maldita ako…sorry po”paghingi ko ng tawad. Nakita ko naman ang ngiti niya. “Sabrina
ayos lang iyon…ngayon naman marami ka nang natutunan…Ako ang humihingi ng
tawad sa iyo at sa Mama mo” napatingin naman ako kay Papa na serysoso na
nakatingin sa kung saan.

“Papa wag ka muna susunod kay Mama ha!Nako mababaliw po ako”turan ko dito. “Eto
naman hindi muna…babantayan pa kita mula kay Asrael,nilinaw na ata noon sa iyo ang
nararamdaman niya”natatawang saad ni Papa. “Alam mo Sabrina kay Asrael lang ako
nagtiwala pagdating sa iyo”natatawang aniya. “Mabait naman po pala
iyon,nakakabwiset lang po ang pagiging masungit”natawa naman si Papa. “Edi
nakahanap ka ng katapat…tsk.Sabrina botong boto na ako diyan kay Asrael”tudyo pa ni
Papa. “Ako din naman po”biglaan kong sabi.Alam kong natigil si Papa at siyaka
tumawa. “Pumapagibig na ang aking Maldita…”hindi pa natatapos ang sinasabi ni Papa
ng may mag bukas ng pinto,laking gulat ko ng makitang si Asrael iyon. Narinig niya
kaya!Wahhh kainin sana ako ng lupa ngayon dahil sa kahihiyan. Sabrina naman kasi!
Nakakainis! Nakangisi pa man din si Asrael paniguradong may narinig.

“May maganda akong balita sayo Asrael gusto ka pala ni Sabrina” Ang daldal ni Papa…
Hindi ko natuloy alam gagawin,tatakbo ba ako o mananatili.

WAKAS
May tumatawag sa cellphone ko at kay Asrael iyon. “Maldita ko bakit hindi ka
nasagot sa mga mensahe ko?”napangiti naman ako sa pambungad niya sakin,parehas
sila ni Papa na tinatawag akong Maldita. “Pasensiya ka na,Sungit!May ginagawa lang
ako” hindi ako nagsisinunangaling sa kanya,kasi isosorpresa ko sila ni Papa.

“Ano na naman yan Maldita ko?Masiyado bang madaming inaaway”natawa naman ako
sa sinasabi niya. “Hoy nagbago nako Sungit ko!...Sikreto ko lang yun bawal sige na
ibaba ko na ito” pinatayan ko na siya ng tawag at ako naman ay patuloy sa pag-aayos
ng mga karatula. Iniisip ko ang magiging reaksyon nila.

Ilang buwan na ang nakalipas at nakapagsimula na kami ng bago,mas maganda ang

samahan,mas matibay,mas masaya.Lalo na at tatlo lang kami nina Dad at Serena pero
nadadagdagan dahil ni Asrael.Sa mga nagdaan na panahon,oras,Segundo.Yung isang
buwan sa Sitio Liwanag ang pinaka maganda sa lahat.Mas madami na akong
natutunan ngayon,mas marami na ang tumutulong sa akin.Isa na doon ang Diyos na
lagi ako ginagabayan at siyang nagbigay ng pagsubok sa akin. Si Mama na alam kong
kasama na ng Diyos ngayon.Kay Serena na iniintindi ako.Si Asrael at ang buong Sitio
Liwanag naging malinaw ang lahat sa buhay ko sa tulong ng mga madaming tao.

Kasalukuyan akong papunta sa Opisina ni Papa at ni Asrael dala-dala ang karatula at

ang isang papel. Binati ako ng mga empleyado at ngiti na lang ang sinukli ko sa
kanila.Pagpasok ko ng opisina ay na doon si Serena katabi si Dad tapos si
Asrael.Napatingin silang lahat sa akin.Ipinakita ko sa kanila yung karatula na may
nakalagay na : #GanapnaLawyer nakaawang lang ang labi nila ngayon tapos
iwinagayway ko ang resulta sa bar exam.Kumuha ako ng bar exam at salamat sa Diyos
nakapasa ako.

“Totoo Sabrina?Lawyer ka na”irit ni Serena at si Papa at Asrael ay iyon tigil na

tigil.Natatawa na lang ako sa itsura nila. “Sabrina Lawyer ka na,tapos hindi namin alam
na nagtake ka ng bar exam”buti naman nagsalita na din si Papa. “Papa sorpresa kop o
iyon,kaya nitong mga nakaraan ay lagi akong may ginagawa kasi nga nito,kumuha ako
ng bar exam…Handa na akong ipaglaban ang mga karapatan”natutuwang sambit ko.

“Maldita ko kaya pala!Ang galing mo talaga!”niyakap na ako ni Asrael. Natawa naman

ang kapatid ko at si Papa. “Syempre ako si Sabrina eh ang Maldita niyo”sambit ko at
nagtawanan sila.

Sabrina Gomez ang maldita,mataray at taga Maynila na kilala.Walang pakielam sa

nararamdaman ng iba…ako iyon noong una pero nagbago ang lahat dahil sa pumunta
kami ng Sitio Liwanag kung saan madami akong natutunan.Madami akong nalaman
tungkol sa buhay.Tinulungan akong magbago ng tadhana.Nagpapasalamat ako kay
Papa kasi siya itong purgisidong mabuksan ang puso ko at isip ko,sinusuportahan ako
sa mga pangarap ko kay Serena din salamat sa kanya kasi minahal niya ko kahit
naiingit siya sakin.Nagpapasalamat ako kay Lola Luciana at Lolo Luciano sila ang
madaming pangaral na ginising ako sa kabihasnan.Sila ang mga taong handang
tumulong.Salamat sa mga taga SitioLiwanag na naghayag ng mga kwento sakin.Si
Asrael naman na tumulong sakin,sa umiintindi sakin,sa nagbukas ng puso at isip ko,sa
nagpapasaya saking puso ngayon.Salamat sa kanya kahi madalas pinapasakit ko ang
ulo nila ni Papa.Salamat sa kanya kasi minahal niya ako.Kay Mama salamat sa kanya
kasi siya ang taong nagpatibay pa lalo sa akin ngayon at sa Diyos na gumabay sakin
maraming salamat sa kanya dahil ginigising niya ako sa araw-araw upang
mapaglingkuran ko pa ang nakakadami. Naging masaya ako sa Isang Buwan na aking
pagmulat sa mga nangyayari.Hindi ko malilimutan ang Isang buwan na iyon.

Ako si Sabrina Gomez-Lopez ang Lawyer na Maldita