અગાથા_ક્રિસ્ટી_ગુજરાતી_

ऐसे मजेदार मेगेजीन पढ़ने के लिये हमारी टेिीग्राम चेनि से जुडे इसके लिए टेिीग्राम मं सचच करे @booksmag
ओर join पर क्लिक करे
n o
nd
ka
oo
tib
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
ene
tp
�
ht
https://t.me/gujaratibookandnovels
ऐसे मजेदार मेगेजीन पढ़ने के लिये हमारी टेिीग्राम चेनि से जुडे इसके लिए टेिीग्राम मं सचच करे @booksmag ओर join पर क्लिक करे
o
લેખક િવશે
n
‘અગાથા ક્ર ટી’ એટલે રહ યકથાના લેખકોમાં જગમશહૂર
nd
નામ. તેમને‘રહ યકથાનાં રાણી’ તરીકેઓળખવામાં આવેછે.
તેમણેલખે લ રહ યકથાઓની અગ ં ્રે ભાષામાં 100 કરોડથી વધુ
પ્રત વેચાઈ ચુકી છેઅનેબી 100 કરોડ પ્રત દુ િનયાની અનેક
ભાષામાં અનુવાિદત થઈનેસમગ્ર િવ ના વાચકો સુધી પહોચી ં છે.
ka
િવ ના ઈિતહાસમાં તેઓ એવાં લેખકા છે જે મનાં પુ તકો
અગ ં ્રે અનેઅ ય ભાષામાં સૌથી વધુ સં યામાં પ્રકા શત થયાં
છે. ફ ત બાઇબલ અને શે સિપયરના પુ તકોનું વેચાણ આ
oo
સં યાથી વધારેછે. તેમણેરહ યનેઆલેખતી નવલકથા અનેટૂંકી
વાતા નાં 80 પુ તકો લ યાં છે. આ ઉપરાંત 19 નાટકો અનેMary
West Mascot ના નામે6 નવલકથાનું સજ ન કયું છે.
તેમણેપોતાની પ્રથમ નવલકથા The Mysterious Affairs at
Styles પ્રથમ િવ યુ ના અતં ેસન્ 1920માં લખે
tib
લી. આમાં તેમણે
િડટેકિટવ હર યુલ પોઈરોના પાત્રનું િનમા ણ કયુ ં. બેઠી દડીનું કદ
ra
અનેમોટી આંકડા ચડાવેલી મૂછો ધરાવતા બેિ જયમના રહેવાસી
હર યુલ પોઈરો રહ યકથાના લોકિપ્રય િડટેકિટવ તરીકે
શેરલોક હો સ પછીનું થાન ધરાવેછે.
ja
The Murder of Roger Ackroyd અગાથા ક્ર ટીની નાટ્ ય

gu
પાંતર પામેલી પ્રથમ નવલકથા હતી, જે નું Alibi નામના

નાટકમાં પાંતર થયું અનેજેલંડનના વે ટ એ ડમાં ભજવાયુ.ં
એમણેલખે લું Mousetrap નાટક ઇં લે ડમાં છે લા સાઇઠ વષ થી
દરરોજ ભજવાઈ ર યું છે જે એક િવ િવક્રમ છે. 1971માં
e/
અગાથા ક્ર ટીનેDame નો ઈ કાબ એનાયત થયેલો. 1976માં

તેઓનું અવસાન થયુ.ં તેમનાં અવસાન બાદ તેમનાં અનેક પુ તકો
t.m
પ્ર સ થયાં છે. બે ટસેલર બનેલી નવલકથા Sleeping Murder

1976માં પ્ર સ થયેલી. યારબાદ તેમની આ મકથા પ્ર સ
થઈ અનેપછી ટૂંકી વાતા ના સગ ં ્રહ Miss Marple’s Final cases,
Problem at Pollensa Bay અનેWhile the light lasts પ્રકા શત
/
થયાં. ૧૯૯૮માં તેમણે લખે લા Black Coffee નાટકનું ચા સ

s:/
ઓ બોન નામનાં લેખક ારા નવલકથામાં પાંતર થયેલ.ું

tp
ht
o
ક્રાઇમ Scene
n
nd
પળેપળેરહ ય સજ તી રોમાચક
ં કથા
અગાથા ક્ર ટી
ka
અનુવાદઃ નીિતન ભ
ં ક સૂત્ર
સપ
oo
આર. આર. શેઠ ઍ ડ કંપની પ્રા. લ.
tib
પુ તક પ્રકાશક અનેિવક્રેતા
116, િપ્ર સેસ ટ્ રીટ, અથ બાગ, મબ
ું ઈ 400 002 ટેલ. (022) 22013441
` ારકેશ’, રૉયલ ઍપાટ મૅટ પાસે, ખાનપુર, અમદાવાદ 380 001 ટેલ. (079) 25506573
ra
Email : sales@rrsheth.com Visit us at : www.rrsheth.com
ja
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
CRIME SCENE
Gujarati Translation of English Timeless Bestseller
n
`And Then There Were None’
nd
Written in English by Agatha Christie
Translated into Gujarati by Nitin Bhatt
Published by R. R. Sheth & Co. Pvt. Ltd.
ka
Mumbai □ Ahmedabad
2017
Copyright © Agatha Christi, 2017
Gujarati Translation Copyright © R. R. Sheth & Co. Pvt. Ltd., 2017
oo
ePub Version 3.0.1
eISBN: 978-93-5122-715-1
All rights are reserved.
tib
No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or
transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying,
recording, eBook or otherwise, without the prior written permission of the
publishers.
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
કાલો અનેમેરી માટે…
n
ખૂબ જ પ્રેમપૂવ ક
તેમનું જ તેમનેઅપ ણ…
nd
ka
oo
tib
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
લેખકનું કથન
n
આ પુ તક લખવું ઘણું અઘ ં હતું એટલા માટેજ તેલખવા માટે
nd
મનેઅદ ય આકષ ણ થયુ.ં દસ યિ ત મૃ યુ પામેછે એ વાત
એવી રીતેકહેવાની હતી કેતેહા યા પદ ન લાગેઅનેએ સાથે
જ એમના મૃ યુનું કારણ પણ દેખાઈ ન આવે.
ka
બહુ ઊ ંડા િવચાર અનેઆયોજન બાદ મેંઆ પુ તક લ યુ.ં જે
પિરણામ આ યું એનાથી હું સત ં ુ છુ ં . જેરીતેઘટનાઓ બનેછેતે
સરળ અને પ છેછતાં તેવાચકના મનમાં રહ ય પે દા કરેછે.
oo
કથાના અત ં માં દરેક ઘટનાનો યો ય ખ લ
ુ ાસો કરવામાં આવેછે.
આ કથાનેવાચકો તરફથી સારો આવકાર અનેિવવેચકો પાસેથી
સારો અ ભપ્રાય મ યો છે. જો કેઆ કથાથી જે યિ તનેસૌથી
tib
વધુ પ્રસ તા થઈ છેએ હું પોતેછુ ં , કારણકેકોઈપણ િવવેચક
કરતાં મનેવધુ ખબર છેકેઆ વાતા લખવાનુંકામ કેટલું કપ ં હતુ.ં
(આ મકથામાંથી)
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
દસ નાના સપાહી, સહુ જમવા ગયા,
એકનો ં ધાયો ાસ, હવેનવ ર યા.
n
નવ નાના સપાહી મોડા સૂવા ગયા,
nd
એક તો ઊઠ્ યો જ નહીં, હવેઆઠ ર યા.
આઠ નાના સપાહી, ડેવોન ફરવા ગયા,
એક યાં રહી ગયો, હવેસાત ર યા.
ka
સાત નાના સપાહી, લાકડા કાપવા ગયા,
એકનેવાગી કુ હાડી, હવેછ ર યા
oo
છ નાના સપાહી, મધપૂડા પાસેગયા,
એકનેડખ ં ી માખી, હવેપાંચ ર યા.
પાંચ નાના સપાહી કાયદાની કોટેગયા,
tib
એક જોડાયો અદાલતે, હવેચાર ર યા.
ચાર નાના સપાહી દિરયેફરવા ગયા,
એક યાન ચૂ યો, હવેત્રણ ર યા.
ra
ત્રણ નાના સપાહી, પ્રાણીબાગેગયા,
એકનેઝડ યો રીંછે, હવેબેર યા.
ja
બેનાના સપાહીએ, તડકેઆરામ કયો ,

એકનેલુ લાગી ગઈ, હવેએક ર યો.
gu
એક નાનો સપાહી, સાવ એકલો પડ્ યો,

લટકી ગયો ફાંસીએ, હવેકોઈ ના ર યો.
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
પાત્ર પિરચય
n
૧. જિ ટસ લોરે સ હાઈકોટ ના િનવૃ જજ
nd
વોરગ્રેવ
૨. વેરા લેથોન કૂલમાં PT ટીચર
ka
૩. િફ લપ લો બાડ મજબૂત બાંધાનો ચાલાક યુવાન
oo
૪. િમસ એિમલી બ્રે ટ કડક શ તમાં માનનાર િઢચુ ત
મિહલા
૫. જનરલ મૅ
કઆથ ર િનવૃ આમી મેન
૬. ડૉ ટર આમ ટ્રોગ
ં
tib યાતનામ ડૉ ટર
ra
૭. એ થની માસ ટન હે ડસમ, નિફકરો નવજુવાન
ja
૮. િમ ટર લોર િડટેિ ટવ
૯. િમ ટર રોજસ બટલર-ટાપુ પરના ઘરની દેખરેખ

gu
રાખનાર
૧૦ િમ સસ રોજસ રોજસ ની પ ની, કામમાં સહાયક

e/
.
t.m
/
s:/
tp
ht
o
1
n
સો જર ટાપુના મહેમાનો
nd
1
ટ્ રેનનાફ ટ લાસમાં ખૂણાની બથ પર બેઠેલા િનવૃ જજ શ્રી
ka
વોરગ્રેવ, સગારનો કશ લગાવતા છાપું વાંચી ર યા હતા. થોડીવાર
બાદ છાપું મૂકીનેતેમણેબારી બહાર નજર કરી. ટ્ રેનસમરસેટ
પરગણામાંથી પસાર થતી હતી. ઘિડયાળમાં જોઈનેતેમણેિવચાયુ ં:
oo
`બસ હવેબેકલાક ર યા.’
ડેવોન કનારાથી થોડેદૂ ર આવેલા ‘સો જર ટાપુ’ િવષેતેમણે
જે
ટલું વાંચેલું તે બધું યાદ આ યુ.ં તે ટાપુ અમેિરકાના એક
કરોડપિતએ ખરીદેલો કેમકેએનેયૉટમાં સફર કરવાનો બહુ શોખ
હતો. તેણે યાં અદ્ યતન, િવશાળ મકાન બનાવેલ.ું
tib
ra
કમભા યેઆ અમેિરકનની ત્રી પ નીનેદિરયાની મુસાફરી
જરાપણ અનુકૂળ નહોતી આવતી. આનેકારણેએણેઆ મકાન
અને ટાપુ વેચવા કાઢેલાં. છાપામાં મસમોટી આકષ ક હેરાતો
ja
આપે લી. યારબાદ સમાચાર આ યા કેકોઈ િમ ટર ઓવેનેઆ
ટાપુ અને મકાન ખરીદેલાં. બસ આ સમયથી ત તની
gu
અફવાઓ ઊડવા લાગી. કોઈએ ક યું કેહીરોઈન ગે બ્રીએલા તુલે

આ િમલકત ખરીદેલી, કારણ કેતેનેવષ માં થોડા મિહના એકાંતમાં
રહેવું હતુ.ં તો કોઈ એમ માનતું હતું કેરા યપિરવાર માટેઆ ટાપુ
ખરીદવામાં આવેલો. કોઈ વળી એમ માનતું હતું કેતા પરણેલા
e/
લોડ L— અહીં સુહાગરાત ઊજવવાના હતા અનેતેમણેઆ ટાપુ

અનેમકાન ખરીદી લીધાં’તાં.. એક મા યતા એવી પણ હતી કે
t.m
નૌસેના અહીં ચો સ પ્રકારના ત ન ખાનગી પ્રયોગો કરવા

માગતી હતી.
આમ ‘સો જર ટાપુ’ િવષેછાપામાં ઘણા સમાચાર આવતા હતા.
જજ વોરગ્રેવ ે ખ સામાંથી એક કાગળ કાઢ્ યો. અ ર પ
/
s:/
રીતેવચ ં ાતા ન હતા પરંતુ છૂ ટાછવાયા અમુક શ દો પ દેખાતા

હતા. િપ્રય લોરે સ … ઘણા સમયથી તારા તરફથી સમાચાર નથી.
સો જર ટાપુ પર તું જ ર આવ. બહુ જ ગમેતેવું થળ છે…
કેટલી બધી વાતો ભેગી થઈ છે!…. આપણે જૂના િદવસો યાદ
tp
કરીશુ…ં કુ દરતના વાતાવરણમાં મહાલીશુ… ં સરસ તડકો

માણીશુ… ં ૧૨.૪૦ વાગે પેિડગ ં ટન ટેશનથી ટ્ રેન છે… હું
ht
ઓક બ્રજ ટેશન પર તનેમળીશ… રાબેતા મુજબની સહી હતી.
o
કોન ટ સ કિ મગ
ં ટન.
n
જજ િવચારી ર યા “છે લેકોન ટ સનેપોતે યારેમ યા હતા?
nd
યાદ આ યું કેઆઠ વષ પહેલાં તેકુ દરતી સૌદય
ં નેમાણવા ઇટાલી
જઈ રહી હતી યારેતેનેમળવાનું બનેલ.ું યારબાદ તેસીિરયા
જવાની હતી. જજનેથયું કેકોન ટ સ કિ મગ ં ટન થોડા િવ ચત્ર
વભાવની ત્રી હતી. એટલેએ શ ય હતું કેપોતાની આસપાસ
ka
રહ યની ળ ઊભી કરવા માટેપણ તેણેઆવો એક ટાપુ ખરીદી
લીધો હોય! જેહોય તે, આ િવચારયાત્રા અહીં અટકી ગઈ અને
તેઓ ઊ ંઘવા માંડ્યા.
oo
2
વેરા લેથોન ત્રી વગ ના ડબામાં બી પાંચ મુસાફરો સાથે
tib
મુસાફરી કરી રહી હતી. પોતાનું માથું બથ પર ટેકવીનેઆંખો બધ
કરી િવચારવા લાગી કે‘ઓહ! ટ્ રેનનીમુસાફરીમાં કેવી ગરમી થતી
હતી! હવેતો હું દિરયેપહોચીશં
ં
યારેજ જરા સા ં લાગશે. તેને

ra
થયું કેતેનું નસીબ સા ં હતું કેઆ નોકરી તેનેમળી ગઈ. જો કે
સહેલગાહના થળેનોકરી જોઈતી હોય તો મોટા ભાગેબાળકોની
સભં ાળ રાખવાનું કામ મળતુ.ં કોઈની સેક્રેટરીતરીકેઆવી નોકરી
ja
મેળવવી એ ઘણું અઘ ં હતુ.ં એજ સીએ પણ એ માટેબહુ આશા

નહોતી આપી.
gu
યાં એક િદવસ પત્ર આ યો.

મનેતમા ં નામ અનેભલામણ ‘ કી ડ વુમન એજ સી’ ારા
e/
મ યાં છે. હું સમજુ છુ ં કેતેઓ તમનેઅગ

ં ત રીતેઓળખેછે. હું
તમારી અપે ા મુજબ પગાર આપવા તૈ યાર છુ ં અનેઇ છુ ં છુ ં કેતમે
૮મી ઑગ ટના રોજ તમારી ફરજ પર હાજર થાઓ. ૧૨.૪૦ વાગે
t.m
પેિડં ટન ટેશનથી ટ્ રેનછે. ઓક બ્રજ ટેશન પર તમનેકોઈ

લેવા આવશે. આ સાથેખચ પેટેપાંચ પાઉડં મોક યા છે.
આપની િવ ાસુ
ના સી ઓવેન
/
s:/
પત્ર પર આ મુજબના સરનામાનો સ ો મારેલો.સો જર ટાપુ,

ટીકલહેવન, ડેવોન.
સો જર ટાપુ! હમણાંનાં છાપાં તો બસ સો જર ટાપુના
tp
સમાચારથી ભરપૂર હતાં! ઘણાં પ્રકારની િવગતો અનેરસપ્રદ

અફવાઓ વાંચવામાં આવતી હતી. કદાચ તેમાંની ઘણી ખોટી પણ
ht
હોય તેશ ય હતુ,ં તો પણ એક વાત ન ી હતી કે યાનું મકાન
o
એક કરોડપિતએ બનાવેલું અનેતેમાં સવ શ્રે ,મૉડન સગવડો
n
હતી.
nd
વેરા લેથોન હાલની તેની કૂલની નોકરીથી થાકેલી હતી. તે
િવચારતી હતી. ‘પછાત ગણાય એવી કૂલમાં PT ટીચર તરીકેકામ
કરવામાં મ નથી. કાશ! મનેકોઈ સારી કૂલમાં નોકરી મળેતો
કેવું સા !ં ’
ka
તરત તેનું િદલ એક થડકારો ચૂકી ગયું અનેતેનેિવચાર આ યો.
‘આ નોકરી છે તે પણ મા ં સા ં નસીબ છે. નહીં તો
પોલીસતપાસમાં જે નું નામ આ યું હોય તેનેતો નોકરી આપવી
oo
કોઈ પસદ ં જ ન કરે . જો કે, પોલીસતપાસમાં હું ત ન િનદો ષ
સા બત થઈ હતી.
tib
તેનેયાદ આ યું કેપોલીસ અિધકારીએ તેની સમયસૂચકતા
અનેિહંમત માટેતેનેઅ ભનદ ં ન આપેલા. પોલીસતપાસ તેનેમાટે
સારી રહેલી. શ્રીમતી હેિમ ટન બહુ સારાં હતાં પણ ફ ત યુગો…
જવા દો એ વાત. યુગો િવષેતેિવચાર કરવા માગતી નહોતી.
ra
ટ્ રેનનાડબામાં ગરમી લાગતી હતી છતાં વેરાનેઠં ડીનું લખલખું
આવી ગયુ.ં તેનેથયું કેદિરયાકાંઠેતેન ય તો સા .ં તેની આંખ
ja
સામેએક દૃ ય આ યુ.ં ‘સીરીલનું માથુ,ં પાણીમાં ઉપર-નીચેથતુ,ં

ડૂ બકાં ખાતુ…
ં ખડક તરફ જતું દેખાતું હતુ.ં ’ ઉપર-નીચે , ઉપર-
gu
નીચે… એ પોતેએની પાછળ પાછળ આસાનીથી તરતી તરતી જતી

હતી. તેની ઝડપ સારી હતી પણ તેનેઊ ંડેઊ ંડેખાતરી હતી કે
સિરલ પાસેતેસમયસર નહીં પહોચે ં .
e/
એણે વહેલી સવાર દિરયાના હૂંફાળા એવા ભૂરા પાણીના

કનારાની રેતીમાં સૂતાં સૂતાં માણેલી. યુગો એની સાથે હતો.
યુગોએ કહેલું કેએ તેનેપ્રેમ કરતો હતો.
t.m
એનેલા યું કેએણેહવે યુગો િવષેિવચાર નહીં કરવા જોઈએ.

તદં ્ રાવ થામાંથી ગી હોય તેમ વેરાએ આંખો ખોલી તો સાચે
જ સામેએક પુ ષનેબેઠેલો એણેજોયો. દેખાવેતેઊ ંચો, ઘઉવં ણો ,
/
આછા ભૂરા રંગની આંખોવાળો અને સહેજ ક્ ર લાગે તેવા

s:/
ચહેરાવાળો હતો.
વેરાનેિવચાર આ યો કે`આ માણસેદુ િનયા જોઈ લાગેછે, ઘાટ
tp
ઘાટનાં પાણી પીધાં લાગેછે!’
3
ht
િફ લપ લો બાડેપોતાની સામેબેઠેલી યુવતી સામેજોઈનેિવચાયુ ં
o
કે`ઘણી આકષ કછે, પણ થોડી કૂલ ટીચર જે વી દેખાય છે. જો કે
n
તેમ છતાંએ પ્રેમમાંકેયુ માં કોઈથી જતાય એવી નથી. આવી
યુવતી સાથેસબં ધ
ં વધારવાનું ગમે!’
nd
પછી િફ લપનેથયું કેહવેઆવા બધા િવચારો મારેમનમાંથી કાઢી
નાખવા જોઈએ અનેમારા કામ પર જ મારે યાન આપવ ું જોઈએ.
ka
જો કેિફ લપનેએ વાતનું અચરજ હતું કેઆ બધું શું થઈ ર યું
હતુ?ં પેલો ઠીંગણો જણ ખરેખર બહુ ભેદી લાગતો હતો. એણે
ક યુ’ં તું “કૅટન લો બાડ , તમનેપસદ
ં પડેતો હા પાડો, નહીં તો
વાત જવા દઈએ.”
oo
િફ લપેિવચારપૂવ ક કહેલ,ું “સો ગીનીની વાત છે, એમ?”
એણેએ રીતેકહેલું કે ણેસો ગીનીનું તેનેમાટે કાંઈ જ
tib
મહ વ ન હોય પણ સાચી વાત એ હતી કેઅ યારેતો એ સાવ
કગં ાળ થઈ ગયો હતો અનેમાંડ માંડ પે
ટ ભરી શકેએવી એની
િ થિત હતી. એનેએ પણ અદ ં ાજ હતો કેસામેનો માણસ એની
ra
પિરિ થિત ણતો હતો. બધા માણસો સાથેબનાવટ ન થઈ શકે.
એ સામા ય વાત કરતો હોય તેમ એણેપૂછ્યુ,ં “આનાથી વધુ
ja
માિહતી ન મળી શકે?”
ઇઝાક મોિરસેતેનું ટાલવાળું માથું ધુણાવતાં કહેલ:ું “નહીં કૅટન
gu
લો બાડ , આનાથી વધુ માિહતી હું નહીં આપી શકુ .ં વળી મારા
અસીલનેખબર છેકેતમેમુ કેલ પિરિ થિતમાંથી માગ કાઢવામાં
કાબેલ છો. મનેબસ એટલો જ અિધકાર આપવામાં આવેલ છેકેહું
તમને સો ગીની આપી શકુ ,ં જે ના બદલામાં તમે ટીકલહેવન,
e/
ડેવોન જઈ શકો. ટ્ રેનન ું ન કનું ટેશન ઓક બ્રજ છે. યાં

તમનેકોઈ યિ ત લેવા આવશેઅનેમોટરમાં ટીકલહેવન સુધી
t.m
લાવશે. યાંથી તમનેમોટરબોટમાં સો જર ટાપુ પર લઈ જવામાં

આવશે.”
“કેટલા િદવસ માટે?” લો બાડેવાત કાપતાં પૂછેલ.ું
/
“વધુમાં વધુ એક અઠવાિડયા માટે.”

s:/
“તમનેએટલી તો ખબર છેનેકેહું કોઈ ગેરકાયદેસર કામ નહીં

ક ?ં ” લો બાડેપોતાની આછી મૂછ પર તાવ દેતાં, મોિરસ સામે
તીરછી નજરેજોઈનેસવાલ કયો . તેણેજોયું કેજવાબ આપતી
tp
વખતેમોિરસના ચહેરા પર આછુ ં િ મત આ યુ.ં

ht
“તમનેજો એ પ્રકારનું કામ આપવામાં આવેતો યાંથી નીકળી
o
જવાની તમનેપૂણ વતતં ્રતા છે.”
n
આટલું કહેતી વખતેબદમાશ આછુ ં હસતો હતો! ણેકેકહેતો
nd
હોય “તમેવળી કેવાં ‘કાયદેસરનાં’ કામ કયા છેતેબધી ખબર છે!”
લો બાડ પોતેપણ આછુ ં િ મત રોકી શ યો નહીં. એ એકબેવાર
કાયદાની ‘સીમા’ વળોટી ગયો હતો પણ નસીબજોગેબચી ગયેલો.
ka
ખરેખર તો એ કાયદાની ‘સીમા’ બાંધવામાં બહ
ુ માનતોજ ન હતો.
તેનેથયું કેસો જર ટાપુ પર હવેતેઆનદ
ં થી િદવસો િવતાવવાનો
હતો.
oo
4
પાંસઠ વષ નાં િમસ એિમલી બ્રે ટ ટ્ રેનના ક પાટ મે ટમાં
tib
હંમેશની ટેવ મુજબ ટ ાર બેઠાં હતાં. તેમનેઆળસ સહેજ પણ
પસદ ં નહોતી. તેમના િપતા લ કરી અિધકારી હોવાથી દરેકકામ
આગવી છટાથી કરતા અનેતેમની એ અસર િમસ બ્રે ટપર
ra
પડેલી. અ યારેતેઓ ક પાટ મૅટમાં બેઠાં બેઠાં િવચારોમાં ખોવાઈ
ગયાં હતાં.
ja
આજની પે ઢી ઘણી બધી રીતે શ તપાલનના મામલેબેશરમ તો
હતી જ, પણ બી ઘણી બાબતોમાં રેિઢયાળ પણ હતી.
gu
િમસ બ્રે ટસ ચાઈમાં અનેચુ ત સ ાંત પાલનમાં માનતાં

હતાં. અ યારે ત્રી વગ માં બેસીને યાંની અગવડ અને
ગરમીવાળી પિરિ થિત પર ણેિવજય મેળવી લીધો હોય એ રીતે
e/
એ બેઠાં હતાં. એ ફરી િવચારોમાં ખોવાઈ ગયાં. આજકાલ બધાં બહુ

ફિરયાદ કરતાં થઈ ગયાં હતાં! બધાંનેદાંત ખે ચા
ં યા પહેલાં જ
ઇ જે શન જોઈતું હતુ.ં ઊ ંઘ ન આવે તો મોટા ભાગના લોકો
t.m
નશીલી દવાનું સેવન કરતાં હતાં. લોકોને આરામદાયક ખુરશી

જોઈતી હતી. યુવતીઓ ગમે તે રીતે પોતાનાં શરીરનું પ્રદશ ન
કરતી અનેઉનાળામાં દિરયાકાંઠેઅધ વ ત્રોમાં પડી રહેતી.
આટલું િવચારતાં તો િમસ બ્રે ેટસ તાઈથી હોઠ બીડ્ યા. તેમને
/
થયું કેઅમુક લોકોનેપાઠ ભણાવવાની ખરેખરજ ર છે. તેમને

s:/
ગયા ઉનાળાની ર ઓ યાદ આવી. એમનેથયું કેઆ વખતે

સો જર ટાપુ પર વાતાવરણ કદાચ અગાઉ કરતાં સાવ જુદું હોય તો
સા !ં
tp
તેમણે ફરી એકવાર એ પત્ર યાદ કયો , જેતેમણે અ યાર

સુધીમાં અનેકવાર વાં યો હતો..
ht
િપ્રય િમસ બ્રે ટ

,
o
હું આશા રાખું છુ ં કેતમનેહું યાદ હોઈશ. આપણેથોડાં વષ પહેલાં
n
ઑગ ટ મિહનામાં, બેલહેવન ગે ટહાઉસમાં સાથેહતાં. આપણાં
nd
બન
ં ેનાં ઘણા શોખ મળતા આવતા હતા.
હું ડેવોન કનારા પાસેઆવેલા ટાપુ પર એક ગે ટહાઉસ શ
ક ં છુ ં . મનેલાગેછેકેઆ થળેએક એવા ગે ટહાઉસની જ ર
ka
છે યાં જમવા માટેસારી, પૌ ક વાનગીઓ મળતી હોય અને
અ યારેબધેદેખાતી ન નતા પણ યાંય જોવા ન મળતી હોય.
અડધી રાત સુધી વાગતા ગ્રામોફોનનો ઘોઘાટ
ં પણ ન હોય. તમેજો
આ ગે ટહાઉસમાં મારા મહેમાન બનીને, આ ઉનાળાની ર ઓ
oo
ગાળશો તો મને બહુ આનદ ં થશે! તમને ઑગ ટના પહેલા
પખવાિડયામાં આવવાનું ફાવશે? આઠમી ઑગ ટેઆવવાનું રાખો.
tib
આપની િવ ાસુ
યુ.એન.ઓ.
લખનારનું નામ શું હતુ?ં સહી બરાબર વચ
ં ાતી નહોતી એટલે
ra
ણી શકાયું નહીં કેઆ પત્ર લખનાર કોણ હતુ?ં એિમલી બ્રે ટ
અકળાઈનેમનોમન બબડ્ યાં! `ઘણા લોકો એવી રીતેસહી કરેછે
જેવાંચી જ ન શકાય!’
ja
બેલહેવન ગે ટહાઉસમાં જે ટલા લોકો મળેલાં તેસૌનેતેમણેયાદ

કરવા પ્રય ન કયો . તેમણેઆ ગે ટહાઉસમાં બેવૅ કેશન ગાળેલાં.
gu
અહીં ત્રીસી વટાવી ચૂકેલી એક ત્રી એિમલી બ્રે ટન ેમળેલી.

એિમલી બ્રે ટએ ત્રીનું નામ યાદ કરવાં લા યાં પણ યાદ
નહોતું આવતુ.ં એમનેએટલું યાદ આ યું કે યાં બી પણ એક
e/
મિહલા હતી જે નું નામ કદાચ િમ સસ ઓ ટન હતુ.ં આ નામમાંય

એમનેશક ં ા પડી. છેવટે એ નામ તાજુ ં થઈ ગયું અનેએિમલી
બ્રે ટ મનોમન બોલી ઊઠ ્ યાં નામ ઓલીવર હતુ!ં
t.m
સો જર ટાપુ સાથેસક
ં ળાયેલા કોઈક િફ મ ટારની વાત હતી કે
પછી કોઈ અમેિરકન કરોડપિતની, પણ છાપામાં એના િવષેવાંચેલ ું
તેએિમલી બ્રે ટનેયાદ આવી ગયુ.ં
/
અલબ આવા ટાપુ સ તા ભાવે મળી જતા, તેમ છતાં દરેક

s:/
યિ તનેટાપુ પર રહેવાનું ફાવતું નહીં. આમ તો ટાપુ પર રહેવાનો

િવચાર રોમાંચકારી લાગતો પણ એકવાર ટાપુ પર આ યા પછી
યાંની અગવડોનો યાલ આવતો અને ટાપુનો મા લક તેને
tp
જલદીથી વેચવા માટેતૈ યાર થઈ જતો.

ht
એિમલીએ િવચાયુ ં. ‘એ જેહોય તે, મનેતો ફ્રીમાં જ વૅ

કેશન
o
ગાળવાનું મળેછેને, પછી બી કડાકૂટ શું કામ કરવી?’
n
એિમલીની આવકમાં હમણાં ધરખમ ઘટાડો થયેલો અનેશેરમાં
nd
જેપૈ સા રોકેલા તેમાંનાં ઘણાનાં તો િડિવડ ડ પણ નહોતાં મળતાં. આ
સજ
ં ોગોમાં વૅ કેશનની આવી ફ્રી ઑફર ખરેખર સારી હતી.
એિમલી બ્રે ટન ેએક જ વાતનો અફસોસ હતો કેકાશ, એમને
પે
લી મિહલા, જે ના નામ િવશેતેમનેશક ં ા હતી, એના િવષેથોડુ ં વધુ
ka
યાદ આ યું હોત!
oo
જનરલ મૅ કઆથ રેટ્ રેનના ડબાની બારીમાંથી બહાર નજર
કરીનેજોયું કેએક ટર ટેશન આવી ર યું હતુ.ં અહીં એમણે
ટ્ રેનબદલવાની હતી. એમનેઆવી ધીમી, નાની લાઇનની ટ્ રેનમાં
મુસાફરી કરવાનો ભારેકટ
કાંઈ દૂ ર નહોતો પણ ટ્ રેનની મસ
tib
ં ાળો આવતો હતો. જો કેસો જર ટાપુ
ુ ાફરી લાંબી થઈ જતી હતી.
ra
મૅ
કઆથ ર િવચારતા હતા, “આ ‘ઓવેન’ વળી કોણ છે?”
પત્રમાં ઓવેનેલખે લું કેએ મૅ
કઆથ રના િમત્રો પૂફ લેગાડ
અને હોની ડાયરનો િમત્ર હતો અનેજણાવેલું કે“તમારા એક-
ja
બેજૂના સાથીદારો આવવાના છે. તેમની સાથેજૂની વાતો યાદ

કરવાનું તમનેબહુ ગમશે.”
gu
મૅ
કઆથ રનેએમ લાગતું હતું કેહમણાં હમણાં લોકો તેમનાથી
દૂ ર રહેતાં હતાં, તેમનેઅવગણતાં હતાં! આવા સજ ં ોગોમાં, જૂની
વાતો યાદ કરવી જ ર ગમેજ. કદાચ લગભગ ત્રીસ વષ પહેલાં,
e/
પે લા આમી ટેજનેલીધેજેઅફવા ઊડી હતી તેનેકારણેબધાંએ

મોઢાં ફેરવી લીધે લાં. યારે તેને બહુ કપ ં લાગે લ.ું મૅ
કઆથ રે
t.m
મનોમન િવચાયુ ં કે‘જવા દો. એ વાત યાદ કરીનેદુ :ખી થવાનો

કાંઈ અથ નથી. હા, એ વાતો યાદ કરતાં યારેકએવું લાગેકેકોઈ
તમારી સામેટીકીટીકીને, િવ ચત્ર નજરે જોઈ ર ય ું છે.’
મૅકઆથ રનેથયું કેઆ સો જર ટાપુ જોવામાં તેનેરસ પડશે.
/
એના િવષેબહુ અફવાઓ ઊડતી હતી. વાતો તો એવીય સાંભળવા

s:/
મળતી હતી કેનૌસેનાએ કેયુ નાં કાયા લયેઅથવા રફોસેઆ

ટાપુ ખરીદી લીધો છે.
અમેિરકાના યુવાન કરોડપિત એ મર રો સને લખલૂટ ખચો
tp
કરીને આ ટાપુ પર એશોઆરામની બધી સવલતવાળું મકાન

બનાવેલ.ું
ht
એક ટર ટેશન આ યુ.ં અહીં એક કલાક રોકાવાનું હતુ!ં પણ
o
તેમને યાંય રોકાવું પડેતેગમતું નહોતું કેમકેએમનેતો બસ,
n
આગળ જ ધપવું ગમતુ’ં તુ.ં
nd
6
ડૉ. આમ ટ્રોગ ં પોતાની મોિરસ કાર ચલાવતા સેલીસબરી
િવ તારમાંથી પસાર થતા હતા. એ ઘણા થાકેલા હતા. સફળતાની
ka
સાથેહંમેશાંં તેની સ જોડાયેલી હોય છે. એક સમય એવો હતો
યારે તે પોતાનાં આધુિનક સાધનોવાળા, વૈ ભવી ફિન ચરથી
સ વેલાં િ લિનકમાં, દદી ઓની રાહ જોઈનેબેસી રહેતા. િદવસો
oo
સુધી કોઈ આવતું નહીં યારે,એમને`આ િ લિનક શ તો કયુ ંછે
પણ તેચાલશેકેનહીં?’ એવી ચત ં ા ર યા કરતી.
પણ િ લિનક સફળતાપૂવ ક ચા યુ!ં એ નસીબવાળા હતા.
તેમનામાં આવડત તો હતી જ પણ સફળ થવા માટેમાત્ર આવડત
જ પૂરતી નથી. નસીબની પણ જ ર હતી અનેએમનું નસીબ
ચમકેલ.ું એમણે થોડાં યો ય િનદાન કરીને એક-બે પૈ સાદાર,tib
ra
વગદાર મિહલા દદી નેસા ં કરી દીધાં એટલેતેમનું નામ ણીતું
થઈ ગયેલ.ું પાટી ઓ અનેિમિટંગોમાં `ડૉ. આમ ટ્રોગ
ં પાસેઇલાજ
કરાવો. યુવાન છેઅનેબાહોશ છે. મા ં વષો જૂનું દદ મટાડી દીધુ’ં
ja
જે વા અ ભપ્રાયો આપવાના શ થઈ ગયા અનેથોડા સમયમાં જ

ડૉ. આમ ટ્રોગની
ં પ્રૅિ ટસ ધમધોકાર ચાલવા લાગી!
gu
ડૉ. આમ ટ્રોગ
ં આખો િદવસ ય ત રહેતા જે થી તેમનેઆરામ
માટેભા યેજ સમય મળતો. ઑગ ટ મિહનાની આ સવારેતેઓ
ઘણા ખુશ હતા, કારણ કે લંડનની ધાંધલ-ધમાલથી દૂ ર, ડેવોન
e/
કનારા પાસેના ટાપુ પર તેઓ થોડા િદવસો માટેજતા હતા. જો કે

આનેવૅ કેશન કહી શકાય તેવું નહોતુ.ં એમનેજેપત્ર મળેલો એ
t.m
બહુ સમ ય એવો નહોતો પણ પત્ર સાથેજેબહુ મોટી રકમની

ફીનો ચેક હતો તેતરત સમ ય એવો હતો! તેમનેથયું કે‘આ
ઓવેન પાસેલખલૂટ પૈ સો લાગેછે!’ પત્રમાં જણાવેલું કે`મારી
પ નીની ત બયત બરાબર નથી રહેતી એની મને ચત ં ા રહે છે.
/
એની ત બયત િવષેએનેખબર ન પડેતેરીતેમારેિરપોટ જોઈએ

s:/
છે. તેબહુ નવ સ છેએટલા માટે કોઈ ડૉ ટરનેબતાવવા તૈ યાર

નથી.”
‘નવ સ’ શ દ વાંચતા જ ડૉ ટર આમ ટ્રોગનાં ં ભવાં ચડી
tp
ગયેલાં! તેમનેથયું કેઆ મિહલાઓની નવ સનેસનો યારેયઅત ં

નહીં આવે! જો કેપોતાના ધંધા માટેતો આ સા ં જ હતુ!ં એમના
ht
દદી ઓમાંની અડધા ભાગની મિહલાઓનેકટ ં ાળા સવાય બી
o
એકપણ બીમારી નહોતી. પણ તેમનેઆવું કહેવાતું ય નહીં! બસ,
n
કોઈ ઉટપટાંગ રોગનું નામ લઈનેકહેવાનું કે“તમનેઆ બીમારીની
લાઇટ અસર છે. બહુ સિરયસ નથી પણ તેની ટ્ રીટમૅટ જ રી
nd
છે. આમ જોવા જઈએ તો ડૉ ટરની સફળતાનું મુ ય કારણ
ડૉ ટર પરની દદી ની શ્ર ા હોય છે. ડૉ ટર આમ ટ્રોગનીં વાત
કરવાની રીત એવી હતી કેતેઓ દદી ઓમાં આશા અનેિવ ાસ
ka
જગાડી શકતા.
એમનું નસીબ એટલું સા ં હતું કેપદં ર વષ પહેલાં કાયદાની
કોઈ પકડમાં આવતાં આવતાં એ રહી ગયેલા. શરાબના સેવનને
oo
કારણેતેઓ સાવ બરબાદ થઈ ગયેલા. આ આઘાતનેકારણેતેફરી
સ જ થયા. શરાબ પીવાનું સાવ બધ ં કરી દીધુ.ં તેમનેયાદ આ યું
કેસાચેજ, તેવખતેતો તેઓ જરાકમાં જ બચી ગયેલા.
ડૉ ટર આ િવચારોમાં ખોવાયેલા હતા યાં અચાનક કાનના
પડદા ફાડી નાખેતેવો હૉન નો ભયાનક અવાજ સભ ં ળાયો. એંશી
માઈલથી વધુ ગિતએ દોડતી એક સુપર પોટ્ સ ડાલમેઇન કાર tib
ra
તેમની કારને ઓવરટેક કરીને આગળ નીકળી ગઈ. ડૉ.
આમ ટ્રોગનીં કાર ફૂટપાથનેઅથડાતાં સહેજમાં રહી ગઈ. તે
ગુ સેથઈનેબબડ્ યા. “આ કોણ હરામી આટલી ઝડપથી કાર
ja
ચલાવેછે? આ મૂરખ જુવાિનયા, રોડ તેમના બાપનો હોય તેમ

ડ્ રાઇિવગ
ં કરે છ
ે?”
gu
આવા યુવાનો તરફ આમ ટ્રોગને ં બહુ નફરત હતી. અક માત

થતાં થતાં સહેજમાં રહી ગયો’તો.
e/
7
પૂરઝડપેમોટર ચલાવતો ટોની માસ ટન િવચારતો હતો. ‘હાઇવે
t.m
પર ધીમી ગિતએ ચાલતી મોટરકારની સં યા બહુ વધી ગઈ છે!

કોઈક નેકોઈક તો ર તામાં આડુ ં આવેજ! પાછા એ લોકો ર તાની
વ ચેજ કાર ચલાવે.અહીં ઇં લૅડમાં કાર ચલાવવી એટલેમાથાનો
દુ ખાવો! ફ્રાંસ જે
વું નહીં કેધમધમાવીનેકાર ભગાડી શકાય.’
/
s:/
‘કૉફી પીવા રોકાઉ ં કેનહીં?’ ગાડી ડ્ રાઇવ કરતાં કરતાં તેણે

િવચાયુ ં. સમય તો પૂરતો હતો. હવેફ ત સો માઈલ જે ટલું જ
અત ં ર બાકી હતુ.ં ‘તો લાવ યારે ન અનેબયર લગાવુ,ં આમેય
બહુ ગરમી લાગેછે.’ એમ િવચારી ટોનીએ એક હોટલ પાસેકાર
tp
ઊભી રાખી.
ht
ન- બયર પીતાં પીતાં ટોનીના મનમાં િવચારો ચાલતા હતા. ‘આ
o
ટાપુ પર મ તો આવશેપણ હવામાન સા ં રહેતો જ! વળી પાછુ ં
n
એનેથયું કેઆ ‘ઓવેન’ કપલ કોણ હશે? કદાચ બહુ પૈ સાદાર
હશે. આવા લોકોનેઓળખવામાં બેજર ઉ તાદ હતો. જો કેહોય
nd
જ ને! બેજર પોતેસાવ કગ ં ાળ હતો અનેઆવા લોકોના પૈ સા પર
જ નભતો હતો.
ટોનીનેથયું ‘આ લોકો પાસેઊ ંચી તના શરાબ હોય તો સા ં
ka
પણ આ પૈ સાદારોનું કાંઈ કહેવાય નહીં. અમુક લોકો પોતેજ
કમાયેલા પૈ સા વાપરવામાં બહુ ચગ
ં ૂસ હોય છે! સાંભ યુ’ં તું કે
બ્રીએલા તુલેઆ સો જર ટાપુખરીદેલો પણ તેવાત તો
હીરોઈન ગે
oo
સાવ ખોટી નીકળી! બાકી િફ મી દુ િનયાના લોકો સાથે સમય
પસાર કરવામાં જલસા પડત!’
‘Any way, યાં થોડી યુવતીઓ હોય તો કેવું સા !ં ’
હોટલની બહાર નીકળી એણેહાથ-પગનેથોડા ટ્ રેચકયા ,
tib
ઊ ંચેજોયું અનેપોતાની ડાલમેઇન કારમાં બેઠો. અનેક યુવતીઓ
તેનેએકીટસેજોઈ રહી. ટોનીનું છ ફૂટ હાઇટ ધરાવતું સશ ત
ra
શરીર, સરસ વાળ, ઘઉવ ં ણી ચામડી અનેભૂરી આંખો આકષ ક
લાગતાં હતાં.
ja
કાર ટાટ કરી અનેમોટા અવાજ સાથેટોની સાંકડા રોડ પર

આ યો. વૃ લોકો અનેનાનાં બાળકો કૂદીનેકારના ર તામાંથી
gu
ખસી ગયાં. મોટા ભાગનાં બાળકો આવી સરસ કારનેઆ ય થી

જોઈ ર યાં.
એ થની મા ટ ન ણેિવજયયાત્રા પર નીક યો હોય તેમ
e/
કાર ચલાવતો જઈ ર યો હતો!
8
t.m
લાયમાઉથ ટેશનથી િમ ટર લોર પે સે જર ટ્ રેનમાં બેઠા

હતા. ક પાટ મૅટમાં તેમના સવાય ફ ત એક જ મુસાફર હતો.
નાિવક જે
વો દેખાતો એ વૃ મુસાફર અ યારે સ
ૂઈ ગયો હતો.
/
લોર પોતાની ડાયરીમાં યાનપૂવ ક કશક

ું લખી ર યા હતા.
s:/
‘બધાનાં નામ આવી ગયાં.’ તેમનમાં બો યા. ‘એિમલી બ્રે ટ,

વેરા લેથોન , ડૉ. આમ ટ્રોગ,
ં એ ટોની માસ ટન, જજ વોરગ્રેવ,
tp
િફ લપ લો બાડ , જનરલ મૅ કઆથ ર અનેટાપુ પરના મકાનની

દેખરેખ રાખનાર શ ્રીમાન અનેશ્રીમતી રોજસ .
ht
ડાયરી બધં કરી એમણે ખીસામાં મૂકી. ખૂણામાં ઊ ંઘી રહેલા
o
નાિવકનેજોઈનેએ ધીમેથી બબડ્ યા, “આણેવધુ પડતો ઢીં યો
n
લાગેછે.”
nd
પોતાનેજેકામ કરવાનું હતું તેના પર તેમણેફરીવાર યાનપૂવ ક
િવચાર કયો . ‘કામતો સરળ લાગેછે, એટલેલાગતું નથી કેહું કોઈ
ભૂલ કરી બેસીશ. છતાં સહેજ જોઈ તો લઉ,ં મારો દેખાવ બરાબર
તો છેને?’
ka
તેમણેઊભા થઈનેઆતુરતાપૂવ ક અરીસામાં જોય.ું મૂછનેકારણે
તેમનો ચહેરો લ કરના સપાહી જે વો લાગતો હતો. ચહેરા પર
નહીંવત ભાવ હતા. ભૂખરી આંખો ચમકી રહી હતી.
oo
અરીસામાં જોતાં જોતાં તેમણે પોતાની તને પૂછ્યુ,ં ‘હું
લ કરના મેજર તરીકેચાલુ કેનહીં? યાં તેમનેયાદ આ યુ.ં ‘અરે
tib
ભૂ યો. યાં તો લ કરનો એક અનુભવી અિધકારી પહેલેથી જ
હશે. મેજર જે
વો દેખાવ કરીનેહું ઉ ં તો તરત પકડાઈ ઉ.ં ’
‘ લોરનેએક નવો જ િવચાર આ યો, ‘હું સાઉથ આિફ્રકાનો છુ ં
ra
એવી રજૂઆત કરીશ. કેમ કેઆ મડ ં ળીમાંથી લગભગ કોઈને
સાઉથ આિફ્રકા િવષેકશી જ ખબર નહીં હોય. વળી મેંહમણાં જ
યાંના પ્રવાસનું વણ ન પણ વાં યું છેએટલેહું યાંની બધી વાતો
ja
સારી રીતેકરી શકીશ.’

સદ્ ભા યે અહીં ઇં લૅડની વસાહતના ઘણા બધા લોકો
gu
ઠેકઠેકાણેમળી જતા હતા. લોરનેલા યું કેએક પૈ સાદાર સાઉથ

આિફ્રકન તરીકેરહેવા માટે તેનેકોઈપણ સોસાયટીમાં થાન
મેળવવામાં વાંધો નહીં આવે.
e/
પોતેનાનો હતો યારેતેણેસો જર ટાપુ િવષેવાંચે લ.ું કનારાથી

એકાદ માઈલ દૂ ર આવેલા આ ટાપુનો આકાર માણસના માથા જે વો
t.m
હતો એટલેતેનું નામ સો જર ટાપુ પડેલ.ું અહીંની પથરાળ ભૂિમ

પર પ ીઓની વ તી સારા પ્રમાણમાં જોવા મળતી હતી.
ટાપુ િવષેિવચારતાં જ લોરનેિવચાર આ યો કે, ‘આવા ટાપુ પર
તેકોઈ ઘર બનાવે? વળી ટાપુ પર હવામાન પણ કેટલું ખરાબ હોય
/
છે! આ કરોડપિતઓ પણ ખરા ધૂની હોય છે!’

s:/
ખૂણામાં સૂતેલા પે લા નાિવક જેવા વૃ ે ગીનેક યુ,ં “દિરયાનું

કોઈ ઠેકાણું નહીં હો!ં યારે તોફાન
ેચડેતેકશું કહેવાય નહીં.”
tp
લોરેશાંિતથી જવાબ આ યો, “તમારી વાત સાચી છે. એનું કોઈ

જ ઠેકાણું નહીં.”
ht
વૃ ેબેવાર ઉધરસ ખાધા પછી ક યુ,ં “વટ

ં ોળ આવી ર યો હોય
o
તેવું લાગેછે.”
n
લોરે ક યુ,ં “હોતું હશે? િદવસ કેટલો ખુશનુમા છે! આવું
nd
ખુશનુમા વાતાવરણ હોય તો વટ ં ોળ યાંથી આવે?”
વૃ ે છણકો કયો , “મેં ક યું ને, વટ
ં ોળ આવી ર યો છે. હું
વાતાવરણનેસૂઘ
ં ી શકુ ં છુ ં !”
ka
લોરે ત
ેનેશાંત પાડતાં ક યુ,ં “OK, OK તમેસાચા છો બસ!”
ટ્ રેન ટેશન પર ઊભી રહી. વૃ મુસાફર લથડતા પગેઊભો
થયો અનેનશીલા અવાજમાં `મારેઊતરવાનું છે’ એવું બોલતાં
oo
બારી ખોલવા મ યો. લોરેતેનેઊતરવા માટેક પાટ મૅટનું બારણું
ખોલી આ યુ.ં
બારણામાં ઊભા રહી, હાથ ઊ ંચો કરી, ઝાંખી પડેલી આંખ
પટપટાવતાં, વૃ ે ક યુ,ં “ યાન રાખો અને પ્રાથ ના કરો.
સમ યા? કયામતનો િદન આવી ર યો છે.” ડબામાંથી ઊતરતાં જ
તે લૅટફૉમ પર ફસડાઈ પડ્ યો. યાં જ સહેજ આડા પડખેથઈ, tib
ra
લોર સામે જોઈને, સાંભળનાર સૌ કોઈને આ ય થાય તેવી
ખુમારીથી વૃ ેક યુ,ં “તનેકહું છુ ં જુવાન! કયામતનો િદન બહુ જ
ja
ન ક આવી ગયો છે.”
પોતાની જ યાએ પાછા જતા લોરે િવચાય ુ ં, `એ મારા કયામતના
gu
િદનની વાત કરેછેપણ અ યારેતો એવું જ લાગેછેકેતેનો પોતાનો

કયામતનો િદન હાથવેત
ં માં જ છે.’
જો કે થોડા સમય બાદ જ ખબર પડવાની હતી કે િમ ટર
e/
લોરની આ મા યતા ત ન ખોટી હતી.

t.m
/
s:/
tp
ht
o
2
n
ટાપુ પર આગમન
nd
1
મુસાફરોનું એક નાનું ગ્ પ ઓક બ્રજ ટેશનની બહાર
ka
આ યુ.ં તેમનો સામાન લઈનેઆવેલાં પોટ રમાંથી એક જણાએ
ટૅ સી ડ્ રાઇવરનેબૂમ પાડી, “ મ…”
oo
મેઆગળ આવીનેિવનયથી પૂછ્યુ,ં “શું તમેલોકો સો જર
ટાપુ જવાના છો?”
“હા, યાં જવાનું છે.” ગ્ પના ચારેયજણાએ એક સાથેજવાબ
tib
આ યો અનેતરત જ પછી એકબી સામેછાની રીતેજોઈ લીધુ.ં
મુસાફરોના આ ગ્ પમાં સૌથી સિનયર દેખાતા જજ વોરગ્રેવન ે
ટૅ સી ડ્ રાઇવરે ક યુ,ં “સર, અહીં બે ટૅ સી છે. એ સટરથી
ra
આવતી ટ્ રેનમાંએક સાહેબ આવી ર યા છે તેમને માટે એક
ટૅ સીએ રોકાવું પડશે. તમારામાંથી કોઈ એકનેરોકાવામાં વાંધો ન
હોય તો બેટૅ સીમાં વહેચ ં ાઈનેતમેવધુ આરામથી જઈ શકશો.”
ja
વેરા લેથોન િમ સસ ઓવેનની સેક્રેટરીનોરોલ અ યારથી જ

અદા કરતી હોય તેમ બોલી, “હું રોકાઉ ં છુ ં ” અનેબાકીના ત્રણની
gu
સામેજોઈનેક યુ,ં “તમેબધા જશો ને?” જો કેઆ વાત તેણે

એટલી સરળતાથી કરી ણે કૂલમાં કોણ કોની સાથેટેિનસ
રમશેએ ન ી કરતી હોય!
e/
એિમલી બ્રે ેટ સહેજ અકડાઈને ક યુ,ં “થૅ યુ” અને

ટૅ સીમાં બેઠાં. જજ વોરગ્રેવ ત
ેમની પાછળ ટૅ સીમાં દાખલ થયા.
t.m
કૅટન લો બાડેક યુ,ં “હું પણ અહીં રોકાઈશ. િમસ……….

સાથે.”
વેરાએ તરત જ પોતાનું નામ જણાવતાં ક યુ,ં ‘ લેથોન .’
/
“મા ં નામ લો બાડ છે, િફ લપ લો બાડ .” િફ લપે પોતાની

s:/
ઓળખાણ આપી.
પોટ ર લોકો ટૅ સીમાં સામાન મૂકી ર યા હતા. જજ વોરગ્રેવે
tp
એિમલી સાથેવાત શ કરી. “સરસ હવામાન છે.” એિમલીએ

સહમત થતાં ક યુ.ં “હા, સીઝન સારી છે.” આ સાથેતેનેિવચાર
આ યો. ‘આ કોઈ જુદી જ પસ ના લટીવાળા ઈં લીશમેન લાગેછે!
ht
સમુદ્ર કનારા પાસેની હોટલોમાં જે

વા પુ ષો જોવા મળેછેતેનાથી
o
ત ન જુદા જ દેખાય છે! એિમલીને લા યું કે તેને આમત ં ્રણ
n
આપનાર િમ સસ (અથવા િમસ) ઓલીવર મોટી મોટી યિ તઓ
સાથેસારી ઓળખાણ ધરાવેછે!’
nd
ેપૂછ્યુ,ં “મેડમ, તમેદિરયાકાંઠાના આ િવ તારને
વોરગ્રેવ ણો
છો?”
ka
એિમલીએ ક યુ,ં “હું કોન વેલ અનેટોક વેજઈ આવી છુ ં , પણ
અહીં તો પહેલીવાર જ આવું છુ ં .”
“મારે માટ
ેપણ આ જ યા અ ણી છે.” વોરગ્રેવ
ેજણા યુ.ં
oo
એ બન
ં ેનેલઈનેટૅ સી ચાલી નીકળી.
બી ટૅ સીના ડ્ રાઇવરેવેરા અનેલો બાડ નેપૂછ્યુ,ં “ટ્ રેનઆવે
યાં સુધી તમારે ૅ
ટ સીની અદ
ં ર બેસવું છે?”
વેરાએ ક યુ,ં “ના, ટૅ સીમાં નથી બેસવુ.ં ”
tib
કૅટન લો બાડેિ મત કરીનેવેરાનેક યુ,ં “જો તમારે ટેશનમાં
ra
ન જવું હોય તો પે
લી દીવાલ પાસેસરસ તડકો છે, યાં જઈએ.”
“ના રે,ટ્ રેનમાંતો ગૂગ
ં ળામણ થતી હતી. અહીં ઘણું સા ં લાગે
ja
છે.” વેરાએ જણા યુ.ં
લો બાડેક યુ,ં “હા, આવી ગરમીમાં ટ્ રેનનીમુસાફરી આકરી
gu
પડે.”
વેરાએ ક યુ,ં “આશા રાખીએ કેઆવી સરસ સીઝન લાંબો
સમય ચાલે. આપણે યાં તો આવી સીઝન છેતરામણી હોય છે.
e/
યારેહવામાન બદલાય અનેવરસાદ, વટ

ં ોળ આવી ય તેન ી
નહીં.”
t.m
લો બાડેપૂછ્યુ,ં “તમેઆ િવ તારથી પિર ચત છો?”

“ના રે, હ
ું તો આ પહેલાં અહીં યારેય નથી આવી.” વ
ેરાએ ક યું
અનેચોખવટ કરતાં ઉમેયુ ંઃ “અરે,મનેનોકરી આપનારનેમેંતો
આજ સુધી જોયા પણ નથી!”
/
s:/
ેપૂછ્યુ.ં
“તમનેનોકરી આપનારને!” લો બાડેજરા આ ય સાથ
“હા, હું િમ સસ ઓવેનની સેક્રેટરી છ
ુ ં .” વેરાએ જણા યુ.ં
tp
લો બાડેક યુ,ં “ઓહો એમ વાત છે! પણ આ તો જરા િવ ચત્ર

કહેવાયને?”
ht
વેરાએ હસીનેક યુ,ં “ના રેના. આમાં િવ ચત્ર કાંઈ નથી. તેમનાં
o
સેક્રેટરી અચાનક બીમાર થઈ ગયાં તેથી તેમણે સેક્રેટરી
n
મોકલવા માટે એજ સીને ટેલગ્રામ કયો . એજ સીએ મને
મોકલી છે.”
nd
“OK, OK. પણ ધારો કેતમનેઆ નોકરી ન ગમેતો?” લો બાડે
પૂછ્યુ.ં
ka
વેરાએ ફરીવાર હસીનેજવાબ આ યો, “આ કામ તો ટે પરરી છે.
ફ ત ર ઓ પૂરતું જ. મારી કાયમી નોકરી તો ગ સ કૂલમાં છે
જ. મનેતો બસ, આ સો જર ટાપુ જોવાની બહુ તાલાવેલી છે! તેના
િવષેછાપામાં કેટલું બધું લખાયું છે!” તેણેલો બાડ નેઆતુરતાથી
oo
પૂછ્યુ,ં “શું સો જર ટાપુ પર બહુ મ પડેતેવું છે?”
લો બાડેક યુ,ં “મનેપણ કાંઈ ખબર નથી. મેંતો સો જર ટાપુ
tib
જોયો પણ નથી.”
વેરાએ આ ય થી પૂછ્યુ,ં “અરે,તમેપણ મારી જે મ સો જર
ટાપુથી અ યાં છો? લાગેછેકેિમ સસ અનેિમ ટર ઓવનને
ra
સો જર ટાપુ બહુ ગમેછે. એ બનં ેકેવાં છે? મનેએમના િવષેથોડુ ં
જણાવો ને.”
ja
જવાબ આપતાં પહેલાં લો બાડેમનમાં િવચાયુ ં, ‘હમમ. આ જરા
પે
ચીદો પ્ર છે. હું ઓવેન કપલને મ યો છુ ં કે નહીં તે મારે
જણાવવું જોઈએ કેનહીં? જો જણાવી દઉ ં તો હું જેકામ માટે
gu
આ યો છુ ં તેમાં કદાચ મુ કેલી આવી શકે.’

તેણેવાત બદલતાં ક યુ,ં “અરે!એક ભમરી તમારા હાથ પર ચડી
રહી છે. ના.. હલશો નહીં. એકદમ િ થર રહેજો.” લો બાડેઝપટ
e/
મારીનેભમરી ઉડાડી દીધી અનેક યુ,ં “બસ! જતી રહી.”

વેરાએ ક યુ,ં “થૅ યુ! ઉનાળામાં આવી ભમરીઓ બહુ ફૂટી
t.m
નીકળેછે.”
“હા, ગરમીનેલીધે તો.” આટલું કહી લો બાડેપૂછ્યુ,ં “તમને
યાલ છે, આપણેકોની રાહ જોઈ ર યાં છીએ?”
/
“ના, મનેજરાપણ યાલ નથી.” વેરાએ પ કયુ ં.

s:/
યાં ટ્ રેનનીસીટી સભ
ં ળાઈ અનેલો બાડેક યુ,ં “ચાલો, ટ્ રેન
આવી ગઈ.”
tp
ઊ ંચા કદના, ટૂંકા, ભૂખરા વાળ અનેસુઘડ રીતેકાપેલી સફેદ

મૂછવાળા, આમી મેન જે વા દેખાતા પ્રૌઢ યિ ત ટેશનની બહાર
ht
આ યા. તેમનો સામાન લઈને આવી રહેલા પોટ રેવેરા અને
o
લો બાડ ઊભા હતા તેતરફ ઇશારો કયો .
n
વેરાએ તેમની પાસે જઈને પોતાની ઓળખાણ આપતાં ક યું
nd
“સર, હું વેરા લેથોન , િમ સસ ઓવેનની સેક્રેટરીછુ ં . આ િમ ટર
લો બાડ છે. આવો સર, ટૅ સી તૈ યાર છે.”
“મા ં નામ જનરલ મૅ કઆથ ર છે.” આગત ં ક
ુ ેપોતાની ઓળખાણ
ka
આપી અનેઆછી ભૂરી, ચબરાક આંખોથી લો બાડ નેમાપી લેતાં
િવચાયુ ં, “જુવાન છેતો દેખાવડો પણ કાંઈક ગડબડ લાગેછે.”
ત્રણેય જણાં ટૅ સીમાં બેઠાં. ઓક બ્રજ ગામની સૂની
oo
શેરીઓમાંથી પસાર થઈ, ટૅ સી લાયમાઉથના હાઇવેપર આવી
અનેએકાદ માઈલ પસાર કયા પછી હાઇવેછોડીનેનાના ર તાઓ
પર આગળ વધી. ચારે તરફ લીલીછમ વનરા ેદ ખાતી હતી.
tib
જનરલ મૅ કઆથ રે જણા ય ,ું “હું ડેવોનના આ િવ તારને ણતો
નથી. મા ં ઘર તો પૂવ ડેવોનમાં છે, ડોસેટનેઅડીને.”
વેરા બોલી, “આ બધું કેવું રમણીય લાગેછે! નાની નાની ટેકરીઓ,
ra
લાલ માટીવાળી જમીન, દૂ ર દૂ ર સુધી દેખાતી લીલીછમ વનરા …
વાહ!”
ja
િફ લપ લો બાડ ણે એ સપટ કોમે ટ આપતો હોય તેમ

બો યો, “એ તો ઠીક પરંતુ બધું જરા બિં ધયાર લાગેછે. મનેખુ લા
gu
મેદાન વધુ ગમે. સામેદૂ ર સુધી જોઈ શકાય તેવાં.”

જનરલ મૅકઆથ રેિફ લપનેક યુ,ં “મનેલાગેછેકેતમેદેશ-
દુ િનયા જોઈ વ યા છો, ખ ?ં ”
e/
લો બાડેખભા ઉછાળતાં ક યુ,ં “બહુ નહીં સર, થોડુ ં ઘણું જોયું

છે.” તેનેથયું કેહમણાં જનરલ મનેપૂછશેકેતમેયુ માં ભાગ
t.m
લીધેલો કેનહીં? આમી માંથી િરટાયર થયેલા આ લોકો એવું પૂછ્યા

િવના રહેજ નહીં!
પણ જનરલ મૅ
કઆથ રે તો ય
ુ િવષેકાંઈ વાત જ ન કરી.
/
2
s:/
ટૅ સી એક ટેકરા પર થઈ, વાંકાચૂક ં ા ર તે ઊતરીને

ટીકલહેવન ગામ પાસે આવી. થોડાં છૂ ટાછવાયાં ઘર અને
tp
દિરયા કનારેલાંગરેલીબે-ત્રણ બોટ સવાય બીજુ ં કાંઈ દેખાતું

નહોતુ.ં
ht
અહીંથી ડૂ બતા સૂરજના અજવાળામાં, સમુદ્રમાંથી ઊપસી
o
આવેલો સો જર ટાપુ દેખાતો હતો.
n
ત્રણેય જણાં તેનેપહેલીવાર જોતાં હતાં.
nd
વેરાએ આ ય સાથેક યુ,ં “અરે,સો જર ટાપુ તો બહુ દૂ ર લાગે
છે!” તેણેઆ ટાપુ િવષેજુદી જ ક પના કરેલીઅનેમાનેલું કે
સો જર ટાપુ કનારાની ન ક હશેજે ની પર સુદ ં ર સફેદ મકાન
ka
હશે. અ યારેટાપુ પર કોઈ મકાન દેખાતું નહોતુ.ં ફ ત એક મોટો
ખડક દેખાતો હતો જે નો આકાર રા સના માથા જે વો બહામણો
હતો. એનેજોતાંવેત વેરાનેઆછી ધ્ રી આવી ગઈ!
oo
ટૅ સી સેવન ટાર હોટલ પાસે પહોચી ં યાં ત્રણ જણાં
દેખાયાં. જજ વોરગ્રેવજરા ઝૂ કીનેબેઠેલા. િમસ બ્રે ટહંમેશની
માફક ટ ાર બેઠાં હતાં. ત્રીજો એક કદાવર પુ ષ હતો જે ણે
tib
આગળ આવીને પોતાની ઓળખાણ આપતાં ક યુ,ં “મા ં નામ
ડેિવસ છે. હું દ ણ આિફ્રકાના નાતાલ શહેરથી આવું છુ ં . અમને
થયું કેતમારી રાહ જોઈએ અનેબધાં એક સાથેજ જઈએ.”
ra
જજ વોરગ્રેવ ેડેિવસ સામેજરા અણગમા સાથેજોયુ,ં એમ
લા યું કેહમણાં જજ સાહેબ એવો હુકમ આપી દેશેકે‘બધા કોટ
ખાલી કરો’! િમસ બ્રે ટન ી નહોતાં કરી શકતાં કેતેમનેઆવાં
ja
‘વસાહતી’ લોકો પસદ ં હતાં કેનહીં.

“આપણેનીકળીએ તેપહેલાં કોઈનેચા-પાણી લેવાં છે?” ડેિવસે
gu
કોઈએ જવાબ ન આ યો એટલે ડેિવસે પાછળ ફરીને એક
યિ તને ઇશારો કરીને બોલાવી. પછી બધાંને સબ
ં ોધીને ક યુ,ં
e/
“ચાલો, મોડુ ં ન કરીએ. આપણા યજમાન રાહ જોતાં હશે.” ડેિવસે

યાનથી જોયું હોત તો તેનેદેખાત કેતેણે‘યજમાન’નો ઉ લેખ
t.m
કયો યારેગ્ પના બી મેબસ થોડા ડઘાઈ ગયા હોય તેવો

ભાવ બધાના ચહેરા પર આવેલો.
ડેિવસેજે નેબોલાવેલો તેપાસેઆ યો. તેની ચાલ પરથી લાગતું
હતું કેતેણેઘણાં વષો દિરયા પર િવતા યાં છે. તેનો ચહેરો રતાશ
/
પડતો હતો અનેઆંખો ઘેરા રંગની હતી.

s:/
તેણેશાંત અવાજેક યુ,ં “લેડીઝ અનેજેટલમેન, ટાપુ પર જવા

બધા તૈ યાર છો ને? બોટ તૈ યાર છે. બેજણા કારમાં આવી ર યા છે
tp
પરંતુ િમ ટર ઓવેનેતેમનેમાટે રોકવાની ના પાડી છે, કારણ કે

તેઓ યારે આવશ ેતેન ી નથી.”
ht
બધાં ઊઠીનેપ થરના નાના ઓવારા પર આ યાં, યાં એક
o
મોટરબોટ લાંગરેલી હતી.
n
એિમલી બ્રે ટબોટ જોઈનેબો યાં, “આ તો બહુ નાની બોટ
nd
છે.”
નાિવક ફ્રેડનારાકો ેિવ ાસથી જણા યુ,ં “મેડમ, આ સારી
બોટ છે. છેક લાયમાઉથ સુધી થોડી જ િમિનટોમાં પહોચાડી
ં દે
ka
તેવી.”
જજ વોરગ્રેવ
ેક યુ,ં “પણ અમેસં યામાં ઘણાં બધાં છીએ.”
“અરેસાહેબ! અ યારેજે ટલાં છેતેનાંથી બમણાં માણસો હોય
oo
તો પણ વાંધો નથી.” ફ્રેડ
ેજવાબ આ યો.
િફ લપ લો બાડ પ્રસ તાથી બો યો, “કોઈ પ્રૉ લેમ નહીં
આવે. સરસ હવામાન છેઅનેદિરયો પણ સાવ શાંત છે.”
એિમલી બ્રે ટનાિવકની મદદ લઈનેથોડા ડર સાથેબોટમાં
tib
બેઠાં. એ પછી ગ્ પના બાકીનાં બધાં પણ બોટમાં આ યાં. જોકે
ra
હજુ સુધી તેબધાં વ ચેમૈ ત્રી નહોતી થઈ. દરેક યિ ત માટે
બી યિ ત એક કોયડા પ હતી!
બોટ ચાલુ થવામાં હતી યાં દૂ રથી એક કાર ટીકલહેવનમાં
ja
આવતી દેખાઈ. બોટ તરફ પૂરઝડપે દોડતી એ કારનો દેખાવ

આકષ ક હતો. િ ટયિરંગ પર એક યુવાન બેઠો હતો. તેના વાળ
gu
હવામાં ઊડતા હતા. ઢળતી સં યાના પ્રકાશમાં તેકોઈ પૌરા ણક,

રોમાંચક સાહસકથાના હીરો જેવો લાગતો હતો.
કારનું હૉન વા યું અને દિરયાના ખડકો પરથી તેના પડઘા
e/
સભં ળાયા. આ એક અસાધારણ, અજબ ણ હતી જે માં એ થની

માસ ટન સામા ય માણસ નહીં પણ અલૌ કક દેવતા જે વો દેખાતો
t.m
હતો. અહીં જેટલી યિ ત હાજર હતી તેમાંની એકથી વધુ યિ ત

ભિવ યમાં આ પળ યાદ કરવાની હતી.
3
/
ફ્રેડનારકો બોટના એિ જન પાસેબેસીનેિવચારતો હતો ‘આ

s:/
બધા કાંઈક િવ ચત્ર લોકો છે! શું િમ ટર ઓવેનના મહેમાનો આવા

હોય? એમના મહેમાનો તો આ બધાં કરતાં ઘણા વધુ પૈ સાદાર અને
મોભાવાળા હોય!’ ફ્રેડે ધારેલું કે િમ ટર ઓવેનના મહેમાનોમાં
tp
આધુિનક ફૅ શનના કપડાં-ઘરેણાંથીલચી પડતી ત્રીઓ અનેસૂટ-

ht
બૂટ પહેરેલા, સગારનો કશ લેતા, ઊ ંચા હો ાવાળા શ્રીમત

ં પુ ષો
o
હશે.
n
એનેયાદ આ યું કે ‘િમ ટર એ મર રોબસનની પાટી માં જે
nd
લાસના લોકો આવેલા તેની સરખામણીમાં આ બધાં તો કાંઈ ન
કહેવાય! એ પાટી અનેતેમાં આવેલા કરોડપિત મહેમાનોનેયાદ
કરીનેફ્રેડઆછુ ં હ યો. ‘ઓહ! એ તો કેવી એ ટ્ રા ઑિડ નરી
પાટી હતી! બધાંએ દા પણ કેટલો બધો ઢીંચે
લો!’
ka
ફ્રેડેિવચાયુ ં ‘આબધાંનેભેગા કરવાવાળા િમ ટર ઓવેન બધાંથી
ત ન જુદા વભાવના લાગેછે. મ ની વાત એ હતી કે ફ્રેડ ે
આજની ઘડી સુધી િમ ટર અથવા િમ સસ ઓવેનનેજોયા પણ
oo
નહોતા! સો જર ટાપુ પર એ યારેયઆવેલો નહોતો. તેનેજેકામ
સોપાયે
ં લું તેની બધી યવ થા પે લા િમ ટર મોિરસેકરેલી.મોિરસ
દરેકબાબતમાં એકદમ પ સૂચના આપતા અનેફ્રેડન ેપૈ સા
પણ તરત ચૂકવાઈ જતાં. આમ છતાં બધું િવ ચત્ર તો લાગતું જ
tib
હતુ.ં છાપામાં વાંચેલું કેિમ ટર ઓવેન કોઈ ભેદી માણસ છે. ફ્રેડન
લા યું કેછાપામાં આવેલી વાત કદાચ સાચી પણ હોય.
ે
ra
ફ્રેડન
ેએવો િવચાર પણ આ યો કેકદાચ હીરોઈન ગે બ્રીએલા
તુલેઆ ટાપુ ખરીદ્ યો હોય. બી જ સેક ડેતેનેથયું કેઆ
ja
િવચાર કેટલો વાિહયાત હતો! આવેલાંમાંથી એકપણ જણ એવું
નહોતું દેખાતું જે ને આવી ણીતી િફ મ હીરોઈન સાથે
રતીભારનોય સબ ં ધ
ં હોઈ શકે.
gu
ફ્રેડ
ેબધાં પે
સે જર પર નજર કરીનેઅવલોકન કયુ ં.
વૃ અપિરણીત ત્રી જરા તીખા િમ જવાળી જણાતી હતી.
e/
િનવૃ આમી મેનમાં હજુ પણ લ કરી છટા દેખાતી હતી. યુવતી

દેખાવડી તો હતી પણ બહુ આકષ ક નહોતી. પેલો મજબૂત બાંધાનો
અને આનદ ં ી લાગતો માણસ કદાચ વેપારી પણ હોય. બીજો
t.m
એકવડા બાંધાનો, ચકોર આંખોવાળો યુવાન, થોડો િવ ચત્ર લાગતો

હતો. તે દાચ િફ મી લાઇન સાથેજોડાયેલો હોય તેમ લાગતું હતુ.ં
પે
લો દેખાવડો યુવાન જેકાર ચલાવીનેઆવેલો, તેબધી રીતેગમી
/
ય એવો એક જ પે સે જર હતો! ફ્રેડનેયાદ આ યું ‘કેવી

s:/
અફલાતુન કાર હતી! આવી મોઘી ં કાર ટીકલહેવનમાં યારેય

કોઈએ જોઈ નહોતી.’ તેનેથયું કેએક આ યુવાન પૈ સાદાર હતો.
તેના વત નમાંઅમીરી છલકાતી હતી.બી બધાં જો એનાં જેવાં જ
tp
પૈ સાદાર હોત તો કદાચેય સમ ત કેિમ ટર ઓવેનેબધાંનેઅહીં

શા માટેબોલા યાં છે. જો કેફ્રેડનેઆ આખી વાત િવ ચત્ર લાગતી
હતી, સહેજ પણ સમ ય નહીં એવી િવ ચત્ર.
ht
n o
બોટ એક રાઉ ડ ફરીનેદ ણ તરફ આવી. બધાંનેહવેટાપુ
પરનું ઘર દેખાયુ.ં ટાપુના આ ભાગમાં સપાટ કનારો હતો. મૉડન
nd
િડઝાઇનના, ચોરસ આકાર અને બેઠા ઘાટના ઘરમાં ગોળાકાર
બારીઓમાંથી સૂય નો પ્રકાશ આવતો હતો.
ઘર જોઈનેબધાં ખુશ થઈ ગયાં! બધાંનેલા યું કેએમણેજે
વ ું
ka
ધાયુ ં હતુંતેવું જ આ ઘર છે.
ફ્રેડ
ેએિ જન બધ
ં કરી બોટનેબેનાના ખડક વ ચે
થી લીધી.
oo
િફ લપ લો બાડેફ્રેડન ેપૂછ્યુ,ં “અહીં ખરાબ હવામાનમાં આવવું
અઘ ં પડતું હશે, કેમ?.”
ફ્રેડ
ેક યુ,ં “ યારેદ ણ-પૂવ તરફનું વાવાઝોડુ ં હોય કેપછી
tib
ભારેવરસાદ હોય યારેસો જર ટાપુ પર આવી શકાતું નથી.
યારેક તો અઠવાિડયા સધ
ુ ી ટાપુ સાથેનો સપ
ં ક તૂટી ય છે.
વેરાએ િવચારમાં પડી. `તો પછી અહીં ખાવા-પીવાની યવ થા
ra
કરવાનું તો બહુ અઘ ં પડતું હશે. ટાપુ પર રહેવાની આ જ મોટી
તકલીફ. કનારા સાથેનો કૉ ટે ટ તૂટે એટલેઘર ચલાવવું બહુ
ja
કપ ં થઈ ય.’
બોટને કનારેઊભી રાખી ફ્રેડકૂદીનેબહાર આ યો. તેણેઅને
gu
લો બાડેબાકીનાં બધાંનેબોટમાંથી ઊતરવામાં મદદ કરી. પછી ફ્રેડ

ે
બોટનેએક િરંગ સાથેબાંધી અનેખડકમાં બનાવેલાં પગ થયાં પર
થઈ ઘર તરફ ચા યો.
e/
જનરલ મૅ કઆથ રેક યુ,ં “મ નું થળ છે!” પરંતુ તેમનાં

મનમાં તો બેચે
ની હતી કેમકેઆ થળ જરા િવ ચત્ર લાગતું હતુ.ં
t.m
બધાં યારેપગ થયાં ચડીનેઅગાશીમાં આ યાં યારેજેજોવા

મ યું તેનેકારણેતેમના આનદ ં માં વધારો થયો! ઘરનાં બારણાંમાં જ
એક બટલર ઊભેલો દેખાયો. તેની ઊભા રહેવાની ટાઇલ અને
અદબ જોઈનેબધાંનેલા યું કેઆ થળ સા ં છે. બધાંનેઘર તો
/
અ યત ં આકષ ક લાગે લું જ હતુ.ં અ યારેઅગાશી પરથી સમુદ્રનું

s:/
જેભ ય દૃ ય દેખાતું હતું તેનેકારણે થળ પણ સા ં લાગતું હતુ.ં

ઊ ંચા કદનો, ભૂખરા વાળવાળો બટલર પસ ના લટીવાળો લાગતો
હતો. તેણેઆગળ આવી, હેજ નમીનેબધાંનેક યુ,ં “આ તરફ
tp
આવો લીઝ.”
ht
એક િવશાળ હૉલમાં િડ્ ર સ તૈ યાર રાખવામાં આ યાં હતાં.
o
િવિવધ પ્રકારના શરાબની બૉટલો હારબધ ં ગોઠવાયેલી હતી. આ
n
જોઈનેએ થની મા ટ ન રા નો રેડથઈ ગયો! તેનેપહેલાં તો
એવું લાગેલું કેએનેિપ્રય છેએવા એકેય િડ્ ર સ અહીં નહીં
nd
મળે, મળેતો કદાચ રમ મળશે. આવું િવચારીનેતેણેબેજરનેમનમાં
નેમનમાં ઠપકારેલોપણ ખરો! એનેમાટેસુખદ આ ય એ હતું કે
અહીં દરેક ણીતી બ્રા ડનાં િડ્ ર સ હાજર હતાં. બરફ પણ
ka
પૂરતો હતો.
હારબધ
ં ગોઠવેલી શરાબની બૉટલોનેએ થની જોતો હતો યારે
તેનેઅહેસાસ થયો કેબટલર બધાનેકાંઈક કહી ર યો હતો.
oo
બટલરેબધાંનેએ વાત જણાવી કે, “િમ ટર ઓવેન આજેનહીં
પણ આવતીકાલેઅહીં આવી પહોચશે ં . તેમણેમનેસૂચના આપી
છેકેતમારેબધાંનેજેકાંઈ જોઈએ તેમારેપૂ ં પાડવુ.ં ” પછી સહેજ
અટકીનેતેણેપૂછ્યુ,ં “હવેતમારેતમારા મમાં જઈનેથોડીવાર
આરામ કરવો છે? િડનર રાતેઆઠ વાગેતૈ યાર હશે.”
tib
ra
5
વેરા િમ સસ રોજસ સાથેઉપરના માળે આવી. િમ સસ રોજસે
ja
લૉબીના છેડેઆવેલા મનું બારણું ખો યું અનેવેરા એક સુદ
ં ર
બેડ મમાં આવી. બેડ મની એક િવશાળ બારી સમુદ્ર તરફ
gu
ખૂલતી હતી અનેબી પૂવ િદશામાં ખૂલતી હતી. મ જોઈનેવેરા

પ્રસ તાથી બોલી ઊઠી ‘વાહ!’
િમ સસ રોજસેપૂછ્યુ,ં “તમારેજેકાંઈ જોઈએ છેતેબધું અહીં
e/
છેને?”
વેરાએ મમાં નજર ફેરવી. તેનો સામાન આવી ગયો’તો. મની
t.m
એક તરફ ખુ લાં બારણામાંથી ભૂરી ટાઇ સવાળો બાથ મ દેખાતો

હતો. આટલું જોઈનેવેરાએ ક યુ,ં “હા, બધું છે.”
“બીજુ ં કાંઈ જોઈએ તો આ બેલ વગાડીને મને બોલાવજો.”
િમ સસ રોજસેબેલ બતાવતાં ક યુ.ં તેએવાં ભાવહીન અવાજમાં
/
બોલતાં હતાં કેવેરાએ તેમની સામેજરા અચરજથી જોયુ.ં િમ સસ

s:/
રોજસ નો ચહેરો સાવ િફ ો લાગતો હતો, ણેકોઈ પ્રેતનો ચહ ેરો

ન હોય! તેમણે કાળા રંગનો ડ્ રેસ પહેરેલો અને કસીને વાળ
બાંધે
લા. આમ તો તેઓ જરમાન લાગતાં હતાં પરંતુ તેમની આંખો
tp
ચકળવકળ થતી હતી અને યાંય િ થર નહોતી રહેતી.

ht
આ જોઈનેવેરાનેથયું કે‘િમ સસ રોજસ કોઈ વાતથી બહુ ડરતાં
o
હોય એવું લાગેછે. ણેકેપોતાના પડછાયાથી પણ ડરતાં હોય!
n
એમનેવળી શેનો ડર હશે?’ એવું િવચારતાં વેરા સહેજ ધ્
ઊઠી.
nd
છવાયેલી ચુપકીદી દૂ ર કરવા વેરાએ ઉ સાહપૂવ ક િમ સસ
રોજસ નેક યુ,ં “હું િમ સસ ઓવેનની નવી સેક્રેટરીછુ ં . જો કે
તમનેતો આની ખબર જ હશે.”
ka
“ના, િમસ, મનેકાંઈ ખબર નથી” િમ સસ રોજસેક યુ,ં “મનેતો
કેટલાં લોકો આવવાનાં છેઅનેતેમનેકયા મ આપવાનાં છેતેની
ફ ત યાદી મળી છે, બીજુ ં કાંઈ નહીં.”
oo
વેરાએ આ ય સાથેપૂછ્યુ,ં “િમ સસ ઓવેનેમારા િવષેકઈ
ં જ
નથી જણા યુ?ં ”
tib
િમ સસ રોજસેજરા સક
ં ોચ સાથેક યુ,ં “િમ સસ ઓવેનનેતો હું
હજુ સુધી મળી પણ નથી. અમેતો બેિદવસ પહેલાં જ અહીં
આ યાં છીએ.”
ra
વેરાનેથયું ‘ખરાં છે આ િમ ટર અનેિમ સસ ઓવેન!’ તેણે
પૂછ્યુ,ં “અહીં કેટલા જણ કામ કરે છ
ે?”
ja
“અમેબેજણ, હું અનેિમ ટર રોજસ .” િમ સસ રોજસેક ય.ું

વેરા આ ય થી િવચારી રહી… ‘ઘરમાં આઠ યિ ત છે, આ
gu
ઉપરાંત ઘરની સભ
ં ાળ લેવાવાળા બેએટલેદસ અનેફ ત બેજ
જણ બધાં કામ કરશે?’
વેરાના મનની વાત સમ ગયાં હોય તેમ િમ સસ રોજસેક યુ,ં
e/
“હું રસોઈ સારી બનાવું છુ ં . ઘરનાં બી ં કામ રોજસ સારી રીતે

સભં ાળે છે. જો કે મને ખબર નહોતી કે આટલાં બધાં લોકો
t.m
આવવાના છે.”
વેરાએ પૂછ્યુ,ં “પણ તમેઆ બધું કામ સભ
ં ાળી લેશોને?”
“હા, િમસ. હું બધું સભ
ં ાળી લઈશ.” િમ સસ રોજસેક યુ,ં “પણ
જો વારંવાર મોટી પાટી ઓ થવાની હોય તો વધારાના માણસોની
/
s:/
યવ થા િમ સસ ઓવેન કરશે.”
“હું પણ એવું ઇ છુ ં છુ ં .” વેરાએ જવાબ આ યો.
કોઈ પડછાયો જતો હોય એમ િમ સસ રોજસ જરાપણ અવાજ
tp
કયા િવના, ધીમેપગલે મમાંથી બહાર ગયાં.

ht
વેરા બારી પાસેખુરશી પર બેઠી. એ જરા બેચેન હતી કારણ કે
o
અહીં બધું જરા ઢંગધડા વગરનું અનેશકં ા પદ જણાતું હતુ.ં ઘરમાં
n
યજમાન ઓવેન કપલની ગે રહાજરી, િફ ા પ્રેતજે વાં દેખાતાં
િમ સસ રોજસ , તેઉપરાંત અહીં આવેલાં ‘મહેમાનો’! હા, બધાં
nd
‘મહેમાનો’ પણ જરા િવ ચત્ર તો હતા જ. ખરો શભ ં મુ ેળો ભેગો
થયેલો!
વેરાએ િવચાયુ ંકેઓવેન કપલનેએ મળી હોત તો સા ં થાત. એ
ka
બન
ં ેકેવા છેતેખબર હોત તો જરા ઠીક રહેત..
તે ઊઠીને મમાં આંટા મારવા લાગી. સુદ ં ર રીતે સ વેલો
બેડ મ અફલાતુન હતો. લાકડાની ચમકતી ફશ પર પાથરેલા
oo
આછા સફેદ રંગના ગાલીચા, એવા જ સરસ રંગવાળી દીવાલો, મોટા
કદના અરીસાની આજુબાજુ ગોઠવેલી લાઇટો. બધું એકદમ મૉડન
ટાઇલનું હતુ.ં પ થરની અભરાઈ પર સફેદ આરસપહાણમાંથી
બનાવેલ,ું રીંછનું મૉડન શ પ હતું જે
તેની ઉપરની દીવાલ પર લટકતી ચમકદાર ફ્રેમમાં જૂના
જમાનામાં પ્રચ લત હતાં તેવાં ચમ પત્ર પર લખે tib
માં એક ઘિડયાળ ફીટ કરેલી.
લું એક કા ય
ra
મઢેલું હતુ.ં
વેરાએ કા ય વાં યું અને તેને યાદ આ યુ.ં ‘અરે! આ તો
ja
બાલમિં દરનું જોડકણું છે!’
દસ નાના સપાહી, સહુ જમવા ગયા,
gu

નવ નાના સપાહી મોડા સૂવા ગયા,
e/
આઠ નાના સપાહી, ડેવોન ફરવા ગયા,

એક યાં રહી ગયો, હવેસાત ર યા.
t.m
સાત નાના સપાહી, લાકડા કાપવા ગયા,

એકનેવાગી કુ હાડી, હવેછ ર યા
/
એકનેડખ ં ી માખી, હવેપાંચ ર યા.

s:/
પાંચ નાના સપાહી કાયદાની કોટેગયા,

ચાર નાના સપાહી દિરયેફરવા ગયા,
tp

ht
ત્રણ નાના સપાહી, પ્રાણીબાગેગયા,
o
n
બેનાના સપાહીએ, તડકેઆરામ કયો ,
nd
એકનેલુ લાગી ગઈ, હવેએક ર યો.
ka
કા ય વાંચીનેવેરા આછુ ં મલકી ‘અલબ , આ તો ‘સો જર’ ટાપુ
છે! અહીં તો આવું ‘ સપાહીઓનુ’ં જ કા ય હોય ને!’
ફરીવાર તેબારીએ બેસીનેદિરયો જોવા લાગી.
oo
તેિવચારતી હતી ‘દિરયો કેટલો િવશાળ હતો! દૂ ર દૂ ર સુધી જમીન
નહોતી દેખાતી. બસ, સાંજના પ્રકાશમાં બધેભૂરાં પાણીના તરંગો
જ દેખાતાં હતાં.’
હજુ પણ એ િવચારોમાં ખોવાયેલી હતી. અ યારેદિરયો કેવો
શાંત હતો! આ જ દિરયો યારેકએવો ક્ ર બની ય છેકેજે tib
ra
ઊ ંડેસુધી ખે
ચી
ં ય અનેબધું ડુ બાડી દે.
“બસ” એ મનોમન બોલી ઊઠી. “હવેઆવા િવચારો બધ ં !” આ
વાત હવેએ યારેયયાદ નહીં કરે.યાદ તો શું એના િવષે યારેય
ja
િવચાર પણ નહીં કરે. બસ, એ વાત અહીં જ પ

ૂરી.
gu
6
ડૉ. આમ ટ્રોગ ં સો જર ટાપુ પર પહો ં યા યારેસૂરજ ડૂ બી
ર યો હતો. બોટમાં બેઠા કેતરત તેમણેપોતાની આતુરતા સત ં ોષવા
e/
બોટચાલક ફ્રેડન ેટાપુના મા લક ઓવેન કપલ િવષેપ્ર ો પૂછેલા

પરંતુ ફ્રેડનાજવાબ પરથી એમનેલા યું કેકાં તો ફ્રેડઆ કપલ
t.m
િવષેબહુ ઓછુ ં ણતો હતો અથવા તો બધું ણતો હતો, પણ એ

કશું કહેવા નહોતો માંગતો. પછી
ડૉ. આમ ટ્રોગેં ફ્રેડ સાથેહવામાન અનેિફ શગ
ં ની વાતો કરી.
કારની લાંબી મુસાફરી કરીનેતેઓ થા યાં હતાં અનેતેમની
/
આંખો પણ દુ ખતી હતી. પ મ િદશામાં મુસાફરી કરવાની મોટી

s:/
તકલીફ એ હતી કે સૂરજ સતત આંખ સામે રહેતો હોવાથી

આંખોને ટ્ રેન પડ
ે.
tp
તેઓ સાચે જ બહુ થાકી ગયેલાં. એમને આવા ર ય

દિરયા કનારેશાંત વાતાવરણમાં એક બ્રેકલેવાની જ ર હતી.
તેમનેથતું હતું કે‘હું લાંબી ર લઈ શ યો હોત તો કેવું સા ં
ht
થાત!’ પરંતુ લાંબી ર લેવાનું તો પોસાય એમ જ નહોતુ!ં
o
અલબ , આ થ ક રીતેવાંધો આવેએવું નહોતું પણ એટલો લાંબો
n
સમય પ્રૅિ ટસન કરવી તેધંધા માટેબરાબર નહોતુ.ં તેમનેિવચાર
આ યો ‘કેલોકો સાથેસપ ં ક માં મોટો બ્રેકઆવેતો વાભાિવક છે
nd
કેઆજકાલના લોકો મનેતરત ભૂલી ય અનેબી ડૉ ટર
પાસેજતાં રહે!’ આટલી ધીકતી પ્રૅિ ટસજમા યા બાદ એમને
પે
શ ટ ગુમાવવાનું પરવડેતેમ નહોતુ.ં
ka
ડૉ. આમ ટ્રોગે
ં િવચાયુ ં `એ બધું તો ઠીક પણ આજ પૂરતું તો હું
એમ જ િવચારીશ કેહમણાં હું પાછો નથી જવાનો. બસ, લંડન,
હાલે ટ્ રીટ, પ્રૅિ ટસઅનેદદી ઓ, આ બધાથી મુકત થઈ ગયો
oo
છુ ં !’
તેમને લા યું કે ‘ટાપુ’ શ દમાં જ એવો દુ હતો કે જે
ને
સાંભળતાં જ ક પનાના ઘોડા દોડવા લાગેઅનેરોજનું ધમા લયું
વન ભુલાઈ ય.ટાપુની પણ પોતાની એક અલગ દુ િનયા હતી.
એક એવી દુ િનયા યાંથી કદાચ પાછા આવવાનું શ ય ન પણ
બને. ડૉ. આમ ટ્રોગ tib
ં િવચારતાં હતાં ‘હું મારી રોજની રફતારવાળી
ra
જંદગી પાછળ મૂકીને અહીં આ યો છુ ં .’ પોતાના રોમાંચક
ભિવ યની ક પના કરીનેતેઆનદ ં થી મલકાવા લા યાં. પગ થયાં
ચડીનેમકાન તરફ આ યાં યારે પણ ત ેમના ચહેરા પર િ મત હતુ.ં
ja
અગાશીમાં આવીનેએમણેજોયું કેએક વૃ યિ ત ખુરશી પર

બેઠી હતી. આમ ટ્રોગને
ં લા યું કે‘મેંઆ ભાઈનેપહેલાં યાંક
gu
જોયેલાં છે! આ ચહેરો યાં જોયેલો? પિર ચત લાગતો એ જ

ચહેરો, એ જ નાની ડોક, ઝૂ કીનેબેસવાની એ જ અદા, ચબરાક
આંખો.’ અચાનક એમને યાદ આ યુ.ં ‘અરે આ તો જજ
e/
વોરગ્રેવ!’ આમ ટ્રોગેં એક વખત એમની અદાલતમાં સા ી

તરીકેજુબાની આપે લી.
t.m
આમ ટ્રોગે ં યાદ કયુ ં કેજજ વોરગ્રેવકોટ માં બેઠા હોય યારે

તેઅડધા ઊ ંઘમાં હોય તેવું લાગતુ,ં પણ કાયદા-કાનૂનની બાબતમાં
તેબહુ ચતુર અનેિવચ ણ હતાં. યુરી પર તેમનો બહુ પ્રભાવ
પડતો અનેએમ કહેવાતું કે યુરી શું અ ભપ્રાય આપશેતેજજ
/
વોરગ્રેવપોતાની સૂઝનેલીધેઅગાઉથી ન ી શકતા હતા. એક-બે

s:/
કેસમાં તો તેમણે યુરી પાસેએવી સ મજં રૂ કરાવેલી જેબી

કોઈ જજ મજ ં રુ કરાવી શ ય ન હોત. કદાચ આનેકારણેજ
અમુક લોકો તો એમને‘ફાંસી આપનારા જજ’ પણ કહેતાં.
tp
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં મનમાં બો યા. “જજ વોરગ્રેવન ે અહીં

મળવાનું થશેએવું તો મેંસપનામાં પણ નહોતું િવચાયુ ં!”
ht
n o
જજ વોરગ્રેવિવચારતા હતા. ‘હમમ.. આ તો આમ ટ્રોગ ં છે.
મને યાદ છે કે મારી કોટ માં તે સા ી તરીકે જુબાની આપવા
nd
આવેલો. તેબહુ સાલસ અનેિવવેકી હતો. બાકી મોટા ભાગના
ડૉ ટરો તો મૂરખ હોય છે. એમાંય હાલે ટ્ રીટ પર પ્રૅિ ટસ
કરવાવાળા તો મૂરખના સરદાર જ હોય છે!’ હમણાં જ તેમનેહાલે
ka
ટ્ રીટના એક ‘પ્રિત ત’ ડૉ ટર સાથેમગજમારી થયેલી તેયાદ
આ યુ.ં
ે ગળું સાફ કરીને ડૉ. આમ ટ્રોગને
વોરગ્રેવ ં જણા યુ,ં
oo
“િડ્ ર સની યવ થા હૉલમાં રાખી છે.”
“પહેલાં તો હું આપણા યજમાન િમ સસ અનેિમ ટર ઓવેનને
મળી લઉ.ં ” ડૉ. આમ ટ્રોગે
ં ક યુ.ં
ેઆંખો બધ
ં કરતાં ક યુ,ં “એ શ ય નથી.”
ં જરા ચોકીને
ં પૂછ્યુ,ં “શા માટે?” tib
ra
જજેઆંખો બધં રાખીનેજ જવાબ આ યો, “નવાઈ લાગેતેવી
વાત છેપણ અહીં યજમાન કપલ હાજર નથી. મનેતો આ જ યા
ja
િવષેકાંઈ સમ તું જ નથી.”
ં જજ વોરગ્રેવસામેજોયુ.ં એમ લાગતું હતું કે
gu
જજ અ યારેસૂઈ ગયા હોય તેવું લાગેછે. યાં જ અચાનક જજે

પ્ર કયો , “તમેકો ટાન ક મીંગટનનેઓળખો છો?”
આમ ટ્રોગે
ં ક યુ,ં “ના, હું એમનેનથી ઓળખતો.”
e/
જજેજણા યુ,ં “જો કેએ બહુ મહ વનું નથી. કો ટાન સાવ

બેદરકાર છે. આ ત્રી જરાપણ ચોકસાઈવાળી નથી. તેના અ રો
t.m
પણ એવા જ ગડબિડયા છે, સમ ય નહીં તેવાં! મનેતો વારંવાર

એવોય િવચાર આવેછેકેહું ખોટી જ યાએ તો નથી આવી ગયો
ને?”
ડૉ. આમ ટ્રોગં જજની વાત સાથેસમ
ં ત થતા હોય તેમ સહેજ
/
માથું હલાવી મકાનની અદ

ં ર ગયા.
s:/
જજ વોરગ્રેવકો ટાન ક મીંગટન િવષેિવચારતા હતા. તેય

બી ત્રીઓ જેવી જ નીકળી, જે
નો ભરોસો ન કરી શકાય!
tp
આ સાથેજ તેમણેગ્ પમાં આવેલી બે ત્રીઓનેયાદ કરી.

‘એક પ્રૌઢ છેતેઓછાબોલી છે. બી યુવાન છેતેઉ ત અને
લાગણીહીન લાગેછે. હા, િમ સસ રોજસ નેગણતાં ત્રણ ત્રીઓ
ht
હતી. િમ સસ રોજસ તો બહુ ડરી ગઈ હોય એવી લાગતી હતી.
o
અલબ રોજસ યુગલ ખાનદાન હતું અનેપોતાનું કામ સારી રીતે
n
કરતું હતુ.ં
nd
યારેજ રોજસ અગાશીમાં આ યો. જજેતેનેપૂછ્યુ,ં “તનેકાંઈ
ખબર છેકેશ્રીમતી કો ટાન ક મીંગટન અહીં આવવાનાં છેકે
નહીં?”
ka
રોજસેજજ સામેજોઈનેક યુ,ં “ના સર, મનેખબર નથી કેતે
આવવાનાં છેકેનહીં.”
આ સાંભળી જજેઆ ય થી ભવાં ચડા યાં પણ કાંઈ બો યા
oo
નહીં. તે િવચારતા હતા ‘કેવી િવ ચત્ર છે આ સો જર ટાપુની
મુલાકાત! મામલો સમ તો નથી પણ દાળમાં ચો સ કાંઈક કાળું
લાગેછે.’
એ થની માસ ટનબાથ મના ટબમાં લાંબો થઈનેગરમ પાણીમાં tib 8

ra
નહાવાની મ માણતો હતો. લાંબી મુસાફરીનેકારણેઅકડાઈ
ગયેલાં શરીરનેગરમ પાણીમાં ઝબકોળી એ થાક ઉતારતો હતો
યારેતેનાં મનમાં બી કોઈ જ િવચાર નહોતા આવતા. આમ પણ
ja
લાંબું િવચારવાનું એના વભાવમાં જ નહોતુ.ં એનેતો બસ એવાં

કામ કરવાં ગમતાં જે માં ભરપૂર ઉ ેજના અનેસાહસ હોય.
gu
એ મનમાં બો યો, “અહીં જે

ટલું રહેવાનું છે તેટલા િદવસ
જલસાથી રહીશ.”
e/
તેણે ન ી કયુ ં, ‘આ ગરમાગરમ વરાળ કાઢતાં પાણીમાં હજુ

થોડીવાર નાહીશ એટલેથાકેલા શરીરમાં તાજગી આવી જશે, પછી
એકાદ પે ગ શરાબનો પીનેિડનર લઈશ. પણ એ પછી… એ પછી
t.m
શુ?ં
9
િમ ટર લોર ટાઈ બાંધતા હતા પણ તેમનેઆવાં કામમાં ફાવટ
/
s:/
નહોતી.
એમનેથયું કે‘હું ઠીકઠાક દેખાઉ ં છુ ં કેનહીં?’ પછી એમણેપોતે
જ ન ી કયુ ં કે‘બધું ઠીક છે.’
tp
એમનેલાગતું હતું કેગ્ પમાંથી કોઈપણ યિ ત એમની સાથે

િનખાલસતાથી કે મૈ ત્રીભાવે વાત નહોતી કરતી. જો કે બધાં
ht
એકબી નેપણ શક
ં ાની નજરે જ જોતાં હતાં ન
ે!
o
િમ ટર લોરેિનધા ર કયો કેપોતાનું કામ એ સારી રીતેકરશે.
n
કોઈ ગફલત નહીં થવા દે.
nd
દીવાલ પર લટકતી ફ્રેમમાંમઢેલું બાલ જોડકણું વાંચતા તેમને
થયું ‘હમમ… સો જર ટાપુ પર સૈ િનકોનું જોડકણ.ું . સા ં
કહેવાય!
ka
એમણે નાનપણમાં આ ટાપુ િવષે સાંભળેલુ.ં યારે તો એવી
ક પના પણ નહોતી કરી કેપોતેઆ ટાપુ પરના કોઈ ઘરમાં જઈ
આ પ્રકારનું કામ કરશે. તેમનેથયું કે‘એક રીતેએ સા ં જ છેકે
oo
ભિવ યમાં જેકાંઈ થવાનું છે. તેને કોઈ જોઈ કે ણી નથી
શકતુ.ં ’
10
જનરલ મૅ
tib
કઆથ ર ઊ ંડા િવચારમાં હતા કે‘અહીંયા જેકાંઈ
બની ર યું હતું તે, એમનેજેજણાવવામાં આ યું હતું તેનાથી સાવ
ra
જુદું હતુ.ં ’
એમનેએવો પણ િવચાર આ યો કેકોઈ બહાનું બનાવીનેતે
ja
અહીંથી નીકળી પાછા ચા યા ય. તેલ પીવા ય આ સો જર
ટાપુ!’
gu
પણ મોટરબોટ તો પાછી ચાલી ગઈ હતી. હવેઅહીં રોકાયા િવના

છૂ ટકો નહોતો.
તેમનેસમગ્ર ઘટના અનેતેમાંની યિ તઓ િવ ચત્ર લાગતી
e/
હતી. જે
મ કેપે લો લો બાડ .જનરલેતેનેપહેલીવાર જોયો યારેજ
તેમનેથયેલું કે‘આ કોઈ િવ ચત્ર માણસ લાગેછે.’ એ તો શરત
મારવા પણ તૈ યાર હતા કે ‘લો બાડ દેખાય છે તેવો સીધોસાદો
t.m
લાગતો નથી. તેનામાં ચો સ કાંઈક ગડબડ છે.’
11
/
િડનરનો બેલ વા યો એટલેિફ લપ લો બાડ પોતાના મમાંથી

s:/
દાદર પાસેઆ યો. ચ ાની જે મ એ સહજ રીતે, અવાજ કયા

િવના ચાલતો હતો. તેની પસ ના લટીમાં વાઘ કે ચ ા જેવાં
પ્રાણીઓની મનમોહક છટા હતી.
tp
એ મનમાં મલકાતો મલકાતો િવચારી ર યો હતો કે‘અહીં એક

અઠવાિડયું રહેવાનું છેએમાં તો બસ ભરપૂર મ કરવી છે.’
ht
12
n o
સ કનો કાળા રંગનો ડ્ રેસપહેરી એિમલી બ્રે ટ,િડનરનો બેલ
વાગેતેની રાહ જોતાં, પોતાનાં મમાં બાઇબલ વાંચી ર યાં હતાં.
nd
તેબાઇબલના શ દો વાંચતાં હતાં. ‘નાિ તક લોકો પોતેખોદેલા
ખાડામાં જ દટાય છે. તેલોકો જે ળ બનાવેછેતેમાં પોતેજ
ફસાય છે. પરમે ર તો પોતાના યાયથી ઓળખાય છે. દુ રાચારી
ka
પોતાનાં જ ફંદામાં ફસાય છે. દુ રાચારીનેનરકમાં ધકેલી દેવામાં
આવશે.’
આટલું વાંચતાં તેમના હોઠ સ તાઈથી બડાઈ ગયા. તેમણે
oo
બાઇબલ બધ ં કયુ ં અનેિડનરનો બેલ સભં ળાયો એટલેપોતાના
ડ્ રેસ પર પીળા રંગનો બ લો લગાડી ત
ેનીચેગયાં.
tib
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
3
n
તહોમતનામું
nd
1
િડનર લગભગ પૂ ં થવામાં હતુ.ં
ka
િડનરમાં પીરસાયેલી બધી વાનગીઓ વાિદ હતી. તેની સાથે
સવ થયેલો વાઇન પણ ઉ મ પ્રકારનો હતો. રોજસ કપલેબધાની
oo
સારી સરભરા કરેલી.
આટલા સરસ િડનર બાદ બધાં સારા મૂડમાં હતાં. બધાંએ
એકબી સાથેવધુ િનખાલસતા અનેમૈ ત્રીથી વાતો કરવાનું શ
tib
કયુ ં.
જજ વેનગ્રેવ ઊંચી તનો શરાબ પીધા પછી રંગમાં આવી ગયા
અનેડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં તથા ટોની માસ ટન સાથેવાતો કરતાં
ra
કરતાં તીખાશભરી રમૂજ પણ કરી લેતા હતા. િમસ બ્રે ટન ે
જનરલ મૅ કઆથ ર સાથેવાત કરતાં એ વાતની ખબર પડેલી કેએ
બન ં ેના અમુક કોમન િમત્રો હતા. વેરા લેથોન િમ ટર ડેિવસને
ja
સાઉથ આિફ્રકા િવષેિવગતથી પ્ર ો પૂછતી હતી અનેિમ ટર

ડેિવસ કોઈ િન ણાતની ટાઇલમાં જવાબ આપતાં હતા. લો બાડે
gu
એ લોકોની વાતો સાંભળતા સાંભળતા એકબે વાર ડેિવસ સામે

ઝીણી આંખ કરીનેજોયુ.ં ટેબલની આસપાસ બેઠેલાં લોકો પર તે
વારંવાર નજર નાખી લેતો હતો.
e/
ટેબલ તરફ અચાનક ઇશારો કરી એ થની માસ ટન બો યો,

“આ રહ યમય લાગેછેનહીં?”
t.m
બધાનું યાન ગોળ ટેબલની વ ચે , લાસના ટે ડમાં મૂકેલા,

નાના કદના ચીનાઈ માટીના પૂતળા તરફ ગયુ.ં
ટોનીએ ક યુ,ં “આ સો જસ નાપૂતળાં છેઅનેઆ સો જર ટાપુ
છે, કદાચ એટલેજ આ પૂતળાં અહીં મૂ યાં લાગેછે.”
/
s:/
વેરાએ આગળ ઝૂ કીનેપૂછ્યુ,ં “કેટલાં પૂતળાં છે? દસ?”

“હા દસ છે.” જવાબ મ યો.
tp
વેરાએ ઉ સાહથી ક યુ,ં “અરેવાહ! આ તો બહુ સારી વાત છે!

મનેલાગેછેઆ તો પેલા બાલજોડકણાના દસ સપાહી છેઅનેએ
જોડકણાનેતો ફ્રેમમાં મઢીન
ેમારા મમાં દીવાલ પર ટાંગલ
ે ું છે.”
ht
લો બાડેક ય,ું “એ જોડકણું તો મારા મમાં પણ છે.”
o
“મારા મમાં પણ,” “મારા મમાં પણ.” બધા એક સાથેબોલી
n
ઊઠ્ યા.
nd
વેરાએ પૂછ્યુ,ં “કોઈનો આ ફની આઇિડયા લાગેછે, નહીં?”
જજ વેનગ્રેવ ગળું સાફ કરી બો યા, “ત ન થડ લાસ
આઇિડયા છે.” તેમણેએક પે
ગ ભયો .
ka
એિમલી બ્રે ટઅનેવેરા લેથોનેએકબી સામેજોતાં જોતાં
ડ્ રોઇંગ મમાં ગયાં.
oo
ડ્ રોઇંગ મની અગાશી તરફ પડતી ફેચ
ં બારીઓ ખુ લી હતી.
યાંથી ખડક સાથેઅથડાતા દિરયાઈ મો નો અવાજ સભ ં ળાતો
હતો.
tib
એિમલી બ્રે ેટક યુ,ં “મ નો અવાજ છે, નહીં? ”
પણ વેરાએ પોતાનો અણગમો બતાવતાં ક યુ,ં “મનેઆ અવાજ
જરાપણ નથી ગમતો.”
ra
િમસ બ્રે ેટઆ ય થી વેરા સામેજોયુ.ં વેરા થોડી શરમાઈ ગઈ
અનેતેણે વ થ અવાજેક યુ,ં “દિરયામાં તોફાન આવે યારે
ja
આવી જ યામાં રહેવાનું કપ ં પડે.”
એિમલી બ્રે ેટઆ વાતમાં સહમતી દશા વતાં ક યુ,ં “સાચી વાત.
gu
મનેલાગેછેકેઆ ઘર શયાળામાં તો બધ ં જ રહેતું હશે, કેમકેકોઈ

નોકર શયાળામાં અહીંયા રહેવા માટેતૈ યાર જ ન થાય.”
વેરાએ ક યુ,ં “અરે સારી સીઝન હોય યારે પણ આવી
e/
જ યાએ નોકર મેળવવાનું અઘ ં જ પડતું હશે.”

એિમલી બ્રે ેટક યુ,ં “િમ સસ ઓલીવર નસીબદાર ગણાય કે
t.m
િમ ટર અનેિમ સસ રોજસ તેમનેમ યાં, અનેહા, િમ સસ રોજસ

રસોઈ સારી બનાવેછે.”
એિમલી બ્રે ેટિમ સસ ઓવેનનેબદલે‘િમ સસ ઓલીવર’ ક યું
તેસાંભળીનેવેરાનેથયું “આ ઘરડા માણસો લોકોનાં નામ હંમેશાં
/
ભૂલી જતાં હોય છે!” પછી તેચોખવટ કરતાં બોલી, “હા, હું પણ
s:/
માનું છુ ં કેિમ સસ ઓવેન બહુ નસીબદાર છે.”

એિમલી બ્રે ેટબૅ
ગમાંથી કપડાનો નાનો ટુ કડો કાઢ્ યો જે ના પર
tp
તેભરતકામ કરતાં હતાં. સોયમાં દોરો પરોવવાનું પડતું મૂકીનેતેમણે

વેરાનેકડક અવાજેપૂછ્યુ,ં “તેંિમ સસ ઓવેન નામ ક યુ?ં ”
ht
વેરાએ જવાબ આ યો, “હા.”
o
એિમલી બ્રે ટછણકો કરતાં બો યાં, “મારી જંદગીમાં હું ઓવેન
n
નામની કોઈ યિ તનેમળી નથી.”
nd
વેરાએ ક યુ,ં “પરંત…
ુ ”
પણ તેનું વા ય અધૂ ં ર યુ.ં ડ્ રોઇંગ મનું બારણું ખૂ યું અને
બધા પુ ષો અદ ં ર આ યા. રોજસ એમની પાછળ કૉફીની ટ્ રે
ka
લઈનેઆ યો.
જજ એિમલી પાસેબેઠા અનેડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં વેરા પાસે.
ટોની માસ ટન ખુ લી બારી પાસેગયો. બ્રાસનું એક નાનું બાવલું
oo
જોઈને લોર િવચારતો હતો કેઆ ઉટપટાંગ વળાંકોવાળું પૂતળું
ખરેખરકોઈ ત્રીનું હતું કેનહીં. જનરલ મૅ કઆથ રનેિડનર બહુ
સા ં લાગે લું એટલે અભરાઈ તરફ પીઠ કરીને ઊભાં રહી
tib
ખુશિમ જમાં એ મૂછ પર તાવ દેતાં હતાં. તો બી બાજુ લો બાડ
ખૂણાનાં ટેબલ પર પડેલાં ‘પચ
ં ’ મૅ
ગિેઝનનાં પાનાં ઉથલાવતો હતો.
રોજસેબધાને લેક કૉફી આપી.
ra
બધાં િનરાંતે જમીને ખુશિમ જમાં બેઠાં બેઠાં ગરમ કૉફીની
લ જત માણતાં હતાં. નવ વાગીનેવીસ િમિનટ થઈ’તી. ડ્ રોઇંગ
ja
મમાં શાંિત હતી.

અને યાં જ કોઈ પણ તની ચેતવણી િવના, શાંિતનેચીરતો,
gu
સાવ અચાનક એક અવાજ સભં ળાયો.

લેડીઝ એ ડ જેટલમેન! સાઇલ સ લીઝ!
e/
દરેકજણ ચોકીનેં પોતાની આસપાસ જોવા લા યા, કેટલાકે

એકબી સામે જોયુ,ં તો વળી કેટલાક દીવાલો તરફ જોઈને
િવચારવા લા યા. આ કોણ બોલતું હતુ?ં આ કોનો અવાજ હતો?
t.m
ઊ ંચો અવાજ ડ્ રોઇંગ મનેભરી ર યો. મમાં બેઠેલું કોઈ કાંઈ

સમ નહોતું શકતુ.ં
“તમારા બધાં પર નીચેમુજબનાં તહોમતનામાં છે.”
/
“એડવડ યોજ આમ ટ્રોગ ં , ૧૪મી માચ, ૧૯૨૫ના િદવસે

s:/
લુ સયા મેરી લીસનું મૃ યુ થયું તેમાં તમેકારણભૂત બનેલાં.”

“એિમલી કેરોલીન બ્રે ટ , પમી નવેબરના ૧૯૩૧ના િદવસે
tp
બીયાટ્ રેઈસટે લરનું મૃ યુ થયું તેનેમાટેતમેજવાબદાર છો.”

ht
“િવ લયમ હેન્રી લોર, ૧૯૨૮ની સાલમાં ૧૦મી ઑ ટોબરે

,
o
જેસ ટીફન લે ડરનું મોત તમારા કારણેથયેલ.ું ”
n
“વેરા એલીઝાબેથ લેથોન, તમે૧૧મી ઑગ ટ ૧૯૩૫ના રોજ
nd
સિરલ ઓ લીવી હેિમ ટનની હ યા કરેલીછે.
“િફ લપ લો બાડ, ૧૯૩૨ના ફેબ્ આરી મિહનામાં પૂવ
આિફ્રકાની એક િતના એકવીસ યિ તઓ તમારેકારણેમૃ યુ
ka
પામેલા.”
“ હોન ગોડ નમૅ કઆથ ર, તમે૪થી યુઆરી ૧૯૧૭ના રોજ,
તમારી પ નીના પ્રેમીઆથ ર રીચમડં ને ણીજોઈનેતેના મૃ યુ
oo
તરફ ધકેલી દીધો.”
“એ થની જેસ માસ ટન, તમે ગયા વષ ની ૧૪મી નવેબરે
હોન અને યુસી કો બની હ યા કરી તેના ગુનેગાર છો.”
“થોમસ રોગસ અને એથેલ રોગસ, ૬ ી મે,૧૯૨૯ના િદવસે
જે
નીફર બ્રાડીનું મૃ યુ તમારેકારણેથયેલ.ું ”
tib
ra
“લોરે સ હોન વોરગ્રેવ, ૧૯૩૦ના જૂન મિહનાની ૧૦મી
તારીખેએડવડ સેટોનની હ યા થઈ તેનેમાટેતમેગુનેગાર છો.”
“ઓ ગુનેગારો, બોલો હવેતમારેતમારા બચાવમાં કાંઈ કહેવાનું
ja
છે?”
gu
2
મમાં આવતો અવાજ બધ
ં થયો.
e/
ડ્ રોઇંગ મમાં સ ાટો છવાઈ ગયો. ભયનેકારણેબધા અવાક

થઈ ગયેલા યાં જ ક્રોકરી તૂટવાનો મોટો અવાજ સભં ળાયો!
રોજસ ના હાથમાંથી કૉફીની ટ્રે પડી ગય
ેલી.
t.m
બી જ સેક ડે મની બહાર એક ચીસ સભ ં ળાઈ અનેકોઈ

પડ્ યું હોય તેવો ‘ધડામ’ કરતો અવાજ આ યો.
લો બાડેદોડીનેએક ઝાટકેબારણું ખોલીનેજોયું તો મની
/
બહાર િમ સસ રોજસ બેહોશ થઈનેપડેલા. લો બાડેબૂમ પાડી,

s:/
‘માસ ટન, જલદી આવ’.

ટોની તરત લો બાડ પાસેગયો અનેબન ં ેજણા િમ સસ રોજસ ને
ઊ ંચકીનેડ્ રોઇંગ મમાં લઈ આ યા. ડૉ. આમ ટ્રોગેતરત તેમની
tp
પાસેગયા અનેત્રણેય જણાએ થઈનેિમ સસ રોજસ નેસોફા પર

સુવડા યા.
ht
ડૉ. આમ ટ્રોગે ં િમ સસ રોજસ ની નાડી ચેક કરી, આંખો તપાસીને
o
ક યુ,ં “ ચત
ં ાનું કારણ નથી. થોડીવારમાં સા ં થઈ જશે.”
n
લો બાડે રોજસ ને ક યુ,ં “ , જલદીથી થોડી બ્રા ડી લઈ
nd
આવ.”
રોજસ નો ચહેરો ભયથી સફેદ પૂણી જેવો થઈ ગયેલો અનેતેના
હાથ કાંપતા હતા. બીકનેકારણેતેબોલી નહોતો શકતો. ધીમા
ka
અવાજે“હા સર, હમણાં લાવુ”ં કહીનેએ મની બહાર ગયો.
વેરાએ ભયભીત અવાજમાં “આ કોણ બોલતું હતુ?ં બોલનાર
યાં હતો? મનેતો એમ લા યુ,ં એમ લા યું ણે..” બાકીના
oo
શ દો તેના ગળામાં અટવાઈ ગયા.
જનરલ મૅ કઆથ ર ધ્ જતા અવાજેબો યા, “આ શું થઈ ર યું
છે? કોણેઆવી ભ ી મ ક કરી છે?” તેમના હાથ કાંપતા હતા
tib
અનેખભા ઝૂ કી ગયેલા. તેઅકાળે વૃ થઈ ગયા હોય તેવા
દેખાતા હતા.
ેબ થઈ ગયેલા અને
લોર પરસેવાથી રેબઝ માલથી મોઢુ ં
ra
લૂછતા હતા.
ફ ત એિમલી બ્રે ટ અને જજ વોરગ્રેવ પ્રમાણમાં થોડા
ja
વ થ દેખાતા હતા. એિમલી હંમેશ માફક ટ ાર બેઠાં હતાં. ફ ત

તેમના ગાલ પર થોડી રતાશ દેખાતી હતી. જજ વોરગ્રેવપોતાની
gu
આગવી અદામાં ડોક નીચી કરીનેબેઠા હતા, ણેતદ ં ્ રામાં હોય.

ફ ત તેમની ચકોર નજર વારંવાર મમાં ફરતી હતી, ણેબધું
માપી લેતી હોય.
e/
ડૉ. આમ ટ્રોગ ં િમ સસ રોજસ નું યાન રાખતા હતા એટલેફ્રી

થયેલા. લો બાડેક યુ,ં “અવાજ તો આ મમાંથી જ આવતો હોય
એવું લાગતું હતુ.ં ”
t.m
વેરાએ ચતં ાતુર અવાજમાં પૂછ્યુ,ં “પણ એ હતું કોણ?

આપણામાંથી તો કોઈ નહોતુ.ં ”
લો બાડે મમાં બધેનજર ફેરવીનેજોયુ.ં ઉઘાડી બારીનેજોઈને
/
તેનેથયું કે‘અહીંથી અવાજ આ યો હશે’ પણ એ વાત તેને

s:/
અશ ય લાગી એટલેતેણેબીજેબધેનજર ફેરવી. અચાનક તેની

આંખો ચમકી ઊઠી. ફાયર લેસ પાસેએક બારણું હતું જેબી
મમાં જતું હતુ.ં લો બાડ તેબારણું ખોલી બી મમાં ગયો અને
tp
તરત તેનો અવાજ સભ ં ળાયો, “ઓહો, જુઓ અહીં શું છે?”

ht
બધા ઉતાવળથી તે મમાં ગયા. ફ ત એિમલી બ્રે ટપોતાની
o
ખુરશીમાં ટ ાર બેઠાં ર યાં.
n
બી મમાં એક ટેબલ હતું જેડ્ રોઇંગ મ તરફની દીવાલ
nd
પાસેમૂકેલું હતુ.ં ટેબલ પર એક જૂની ટાઇલનું ગ્રામોફોન હતું
જેનું મોટુ ં એ લીફાયર દીવાલ તરફ રાખે લ.ું લો બાડે
એ લીફાયર ખસેડ્યું તો દીવાલમાં ત્રણ નાના બાંકોરા દેખાયાં,
જેમાંથી ગ્રામોફોનનો અવાજ ડ્ રોઇંગ મ સુધી પહોચતો
ં હતો.
ka
લો બાડેગ્રામોફોનની બધં પડેલી રેકડફરી શ કરી અનેતરત
એ જ અવાજ સભ ં ળાયો. “લેડીઝ ઍ ડ જેટલમેન! સાઇલ સ
લીઝ! તમારા બધાં પર નીચેમુજબનાં તહોમતનામાં છે.”
oo
વેરાએ બન
ં ે કાન પર હાથ મૂકી ચીસ પાડી, “બધ
ં કરો, આ
ભયાનક અવાજ બધ ં કરો!”
tib
લો બાડેતરત ગ્રામોફોન બધ
ં કરી દીધુ.ં
ડૉ ટર આમ ટ્રોગં િનરાંતનો ાસ લઈનેબો યા, “થૅક ગૉડ,
આ તો કોઈએ બેહુદી પ્રૅિ ટકલ જોક કરી લાગેછે.”
ra
જજ વોરગ્રેવ ેતેમનેપૂછ્યુ,ં “તો તમનેઆ પ્રૅિ ટકલજોક
લાગેછે, એમ?”
ja
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં આ ય થીપૂછ્યુ,ં “જો આ પ્રૅિ ટકલજોક

નથી તો બીજુ ં શું છે?”
gu
જજ વોરગ્રેવહોઠ પર આંગળી ફેરવતા બો યા, “આ બાબતમાં

અ યારે હ
ું કોઈપણ તનો અ ભપ્રાય આપવા માંગતો નથી.”
e/
એ થની માસ ટનેક યુ,ં “અરે,સાંભળો. આ ગ્રામોફોન કોઈકે

શ કયુ ં હશે યારે જ રેકડ વાગીે? ન
આ કોણેશ કયુ ં હશે?”
t.m
જજેક યુ,ં “હા, એ વાત બરાબર છે. કોણેગ્રામોફોન શ કયુ ં

તેની તપાસ કરવી જોઈએ.” આટલું કહી તેડ્ રોઇંગ મમાં પાછા
આ યા. તેમની પછી બી ં બધાં આ યાં.
રોજસ બ્રા ડી લઈને આ યો. િમ સસ રોજસ હજુ બેભાન
/
અવ થામાં ઊ ંહકારા ભરતાં હતાં. એિમલી થોડુ ં ઝૂ કીને તેમને

s:/
જોતાં હતાં. રોજસેપાસેઆવીને ક યુ,ં “ઇથેલ, ઇથેલ. આંખો

ખોલ. તને મારો અવાજ સભ ં ળાય છે? બધું બરાબર છે. આંખો
ખોલ.”
tp
િમ સસ રોજસ નો ાસ તૂટતો હતો. તેમણેઆંખો ખોલી અને

ભયભીત નજરે બધેજોયુ.ં
ht
રોજસેતેમનો હાથ દાબીનેક યુ,ં “ઇથેલ, વ થ થઈ . કાંઈ
o
નથી થયુ.ં ”
n
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં શાંત, વ થ અવાજે ક યુ,ં “િમ સસ
nd
રોજસ , ચત
ં ા ન કરો. તમનેતરત સા ં થઈ જશે.”
િમ સસ રોજસ ભાનમાં આ યાં પછી પહેલીવાર બો યાં, “સર, શું
હું બેભાન થઈ ગઈ’તી?”
ka
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે
ં જવાબમાં ક યુ,ં “હા, પણ કાંઈ ચત
ં ા કરવા
જે
વું નથી.”
િમ સસ રોજસ ગભરાઈનેબો યાં, “પે
લો ભયાનક અવાજ, ણે
oo
કોઈ ચુકાદો આપતું હોય એવો અવાજ.” ફરીવાર તેમનો ચહેરો
િફ ો પડવા લા યો અનેઆંખો પહોળી થવા લાગી.
આ જોઈનેડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં તરત બો યા, “બ્રા ડી યાં છે?
જલદી બ્રા ડી લાવો.” કોઈએ બાજૂના ટેબલ પર પડેલી
બ્રા ડીની બૉટલ ડૉ ટરનેઆપી. આમ ટ્રોગે
tib
ં એ બૉટલ િમ સસ
રોજસ નેઆપીનેક યુ,ં “લો, થોડી બ્રા ડી પી લો.”
ra
િમ સસ રોજસેબ્રા ડીના બે-ત્રણ ઘૂટ
ં પીધાં અનેતેમનાં ગાલ
પર થોડી રતાશ આવી. તેમણેક યુ,ં “હવેમનેસા ં લાગેછે. બસ,
ja
જરા ચ ર આવી ગયા.”

રોજસ તરત બો યો, “વાત જ એવી છેકેચ ર આવી ય. હું
gu
તો એટલો હેબતાઈ ગયો હતો કેમારા હાથમાંથી ટ્ રેપડી ગઈ. કોઈ

હડહડતું જુ ં ુ બોલેછે. મારે તો એ ણવ
ું છેકે…”
જજ વોરગ્રેવ ેગળું સાફ કરતા રોજસ સામેએવી રીતેજોયું કે
e/
રોજસ બોલતાં બોલતાં અટકી ગયો અનેવોરગ્રેવનીસામેજોઈ

ર યો. જજે તેને પૂછ્યુ,ં “રોજસ , ગ્રામોફોન પર રેકડ કોણે
t.m
મૂકેલી? તેંમૂકેલી?”
રોજસ કરગરીનેબો યો, “હા સર, એ રેકડમેંમૂકેલી પણ બાય
ગૉડ મનેખબર નહોતી કેએ રેકડ માંશું છે. મનેખબર હોત તો હું
યારેય એ રેકડૂકમ
ત નહીં.”
/
s:/
જજેથોડા અવાજમાં ક યુ,ં “તારી એ વાત કદાચ સાચી

હોય તો પણ આ આખો મામલો શું છેતેતું અમનેજણાવ.”
રોજસેપોતાનું મોઢુ ં માલથી લૂછતાં ક યુ,ં “સાહેબ, હું તો ફ ત
tp
હુકમનું પાલન કરતો હતો.”

“કોના હુકમનુ?ં ”
ht
“િમ ટર ઓવેનના હુકમનુ.ં ” રોજસેજણા ય.ું
o
વોરગ્રેવબો યા, “જરા િવગતથી જણાવ. િમ ટર ઓવેનેતનેશું
n
કરવાનું ક યું હતુ?ં ”
nd
રોજસેઅચકાતા અચકાતા જણા યુ,ં “મનેજણાવવામાં આવેલું
કેએક રેકડટેબલના ખાનામાં હશેજે નેકાઢીનેમારેગ્રામોફોન
પર મૂકવાની હતી. પછી હું યારેકૉફી લઈનેડ્ રોઇંગ મમાં આવું
ka
યારે મારી પ નીએ ગ્રામોફોન ચાલુ કરવાનું હતુ.ં ”
ેઠં ડા અવાજેક યુ,ં “હમમ… આ વાતા મ ની છે.”
રોજસ ફરીવાર કરગરીનેબો યો, “સાહેબ, બાય ગૉડ, આ સાવ
oo
સાચી વાત છે. મનેખબર જ નહોતી એ રેકડ માંશું છે. તેની ઉપરના
લેબલમાં તો એ સગં ીતની રેકડ ેછ
તેમ લખે
લું છે.”
જજેલો બાડ નેપૂછ્યુ,ં “રેકડ ઉપર ેબ
લ લ લગાડેલું છે?”
લો બાડેખધ
tib
ં ું હસીનેક યુ,ં “હા સર, રેકડપર ‘િવદાય ગીત’ એમ
લું લેબલ છે!”
લખે
ra
3
ja
જનરલ મૅ કઆથ ર બોલી ઊઠ્ યા, “આ આખી વાત મૂખા મી
ભરેલીછે. કોઈએ કેવા વાિહયાત આ ેપ કરેલાછે! આપણેબધાએ
આના માટેકાંઈક કરવું જોઈએ. આ િમ ટર ઓવેન જેહોય તે…”
gu
એિમલી બ્રે ેટજનરલની વાત કાપતાં ક યુ,ં “એ જ પ્રૉ લેમ

છે. આ ઓવેન કોણ છે?”
e/
જજ વોરગ્રેવ બો યા, “આપણે બધાં એ વાતની િવગતવાર

તપાસ કરીએ તેજ રી છે.” તેમણેરોજસ નેક યુ,ં “તું પહેલા તારી
પ નીનેતમારા મમાં મૂકીનેપાછો આવ. તેપછી આપણેઆગળ
t.m
વાત કરીએ.” તેમના અવાજમાં વષો ના અનુભવે મેળવેલી

ઑથૉિરટીની છાંટ હતી.
રોજસેનમ્રતાથી ક યુ,ં “ભલેસાહેબ.”
/
ડૉ ટર આમ ટ્રોગેરોજસ નેક યુ,ં “ચાલો, હું સાથેઆવું છુ ં .”

s:/
રોજસ અનેઆમ ટ્રોગનો

ં ટેકો લઈ િમ સસ રોજસ પોતાના
મ તરફ ગયાં.
tp
ટોની માસ ટન બો યો, “તમારા બધાની તો ખબર નથી પણ મારે

એક પેગની જ ર છે.”
ht
ં ક યુ,ં “હું પણ લઈશ.”
o
“હું કચનમાં જઈનેિડ્ ર સ શોધી લાવું છુ ં .” એમ કહીનેટોની
n
મની બહાર ગયો. બેસેક ડમાં જ તેિડ્ ર સ ભરેલીટ્ રેલઈને
nd
પાછો આ યો અનેબો યો, “ મની બહારના ટેબલ પર ભરેલા
પે
ગવાળી આ ટ્ રેતૈ યાર જ હતી. મારેિડ્ ર સ શોધવા જવાની
જ ર જ ન પડી!”
ka
ટોનીએ બધાનેિડ્ ર સ આ યા. જનરલ મૅ કઆથ ર અનેજજ
ે હી કીનો પે
ગ લીધો. દરેકન
ેએવા િડ્ રંકની જ ર હતી
જેથોડી ઉ ેજના આપે . ફ ત એિમલી બ્રે ેટપાણી મગાવીને
પીધુ.ં
oo
ડૉ. આમ ટ્રોગ ં મમાં પાછા આ યા અને તેમણે બધાને
જણા યુ, “િમ સસ રોજસ નેસા ં છે. મેંતેમનેઘેનની ટીકડી આપી
tib
છે.” પછી તેિડ્ ર સ ભરેલીટ્ રેજોઈનેબો યા, “ઓહો, િડ્ ર સ
તૈ યાર છે! હું પણ એક પે
ગ લઈશ.”
બધા પુ ષોએ ફરીવાર પોતાના પે
ગ ભયા . આ દર યાન રોજસ
ra
મમાં પાછો આ યો.
ે રોજસ ને ક યુ,ં “હવે અમને જણાવ કે આ
ja
િમ ટર ઓવેન કોણ છે?”
રોજસેથોડીવાર જજની સામેજોયું અનેપછી તેબો યો, “સર,
gu
એ આ જ યાના મા લક છે.”
જજેજરા ગુ સો કરીનેક યુ,ં “એ તો મનેખબર છે. તું મનેએ
જણાવ કેતું આ િમ ટર ઓવેન િવષેશું ણેછે?”
e/
રોજસે નકારમાં માથું હલાવીને ક યુ,ં “હું એમના િવષે કાંઈ

ણતો નથી, સાહેબ. મેંતો એમને યારેય જોયા પણ નથી!”
t.m
મમાં બેઠેલા બધાને આ જવાબથી આ ય થયુ. વોરગ્રેવે

સવાલ-જવાબ ચાલુ રા યા, “તેં એમને યારેય જોયા નથી?
એટલેતું કહેવા શું માગેછે?”
રોજસેજવાબ આ યો, “હું અનેમારી પ ની એક અઠવાિડયા
/
s:/
પહેલા જ અહીં આ યાં છીએ. પલાયમાઉથમાં રે નાએજ સી

છેતેની ારા અમનેઆ નોકરી મળી છે.”
લોરેઅ ભપ્રાય આપતા ક યુ,ં “રે નાજૂની અને ણીતી
tp
એજ સી છે.”
ht
ેરોજસ નેપૂછ્યુ,ં “તારી પાસેએજ સીએ આપે

વોરગ્રેવ લો લેટર
o
છે?”
n
“અમનેઅહીં નોકરી આ યાનો લેટર? ના સર, મેંએ લેટર
nd
સાચ યો નથી.” રોજસેક ય.ું
ેક યુ,ં “OK, તારી વાત આગળ ચલાવ. એજ સીએ
તમનેલેટર લખીનેઆ નોકરી આપી, પછી શું થયુ?ં ”
ka
રોજસે ક યુ,ં “અમને અમુક તારીખે અહીં હાજર થવાનું
જણાવેલ.ું એ પ્રમાણેઅમેઅહીં આવી ગયા. ઘરમાં બધી વ તુઓ
યવિ થત રીતેગોઠવાયેલી હતી. અનાજ, શાકભા અનેબી
oo
જ િરયાતની વ તુઓનો પૂરતો ટોક હતો. બસ થોડી
સાફસૂફીની જ જ ર હતી.
“પછી શું થયુ?ં ” જજના પ્ર ો ચાલુ ર યા.
રોજસેક યુ,ં “ખાસ કાંઈ નહીં સર, ગયા અઠવાિડયેઅમને
એક લેટર મ યો કેઅમારેહાઉસ પાટી ની તૈ યારી કરવાની છે.
પછી ગઈકાલેબપોરેિમ ટર ઓવેનનો લેટર આ યો કેતેઅને tib
ra
િમ સસ ઓવેન એક િદવસ મોડાં આવશેઅનેમારેતમારા બધાનું
યાન રાખવાનું છે. તેમણેિડનર માટે, યારબાદ કૉફી આપવા માટે
ja
અનેગ્રામોફોન ચાલુ કરવા માટેિવગતવાર સૂચનાઓ આપે લી.”
જજેતરત પૂછ્યુ,ં “રોજસ ,તારી પાસેએ લેટર તો જ ર હશેજ
gu
ને?
“હા સાહેબ, આ ર યો એ લેટર.” કહીનેરોજસેજજનેતેલેટર
આ યો.
e/
જજ લેટર જોઈનેબો યા, “હમમ… રીટ્ ઝ હોટેલના લેટરહેડ

ેટર છે.”
પર ટાઇપ કરેલો લ
t.m
લોરેજજ પાસેજઈનેક યુ,ં “મનેએ લેટર જરા જોવા દો ને.”

અનેજવાબની રાહ જોયા િવના તેમણેજજના હાથમાંથી લેટર
લઈ લીધો. પછી લેટર વાંચતા વાંચતા ધીમેઅવાજેબોલવા લા યા,
“હમમ.. કોરોનેશન કપં નીના ટાઇપરાઇટરથી એ સાઈ કપ ં નીના
/
કાગળ પર આ લેટર ટાઇપ કરેલોછે. અ રો યાંય તૂટતા નથી

s:/
એટલેમશીન નવું લાગેછે. મનેનથી લાગતું કેઆ લેટર પરથી વધુ

કોઈ માિહતી મળે. કદાચ િફંગરિપ્ર ટ મળે. જોકે એ પણ
ડાઉટફૂલ છે.
tp
જજ વોરગ્રેવે લોરની વાત યાનથી સાંભળી અનેતેમનેલા યું

કે‘ લોર પાસેઆવી બાબતોની સારી માિહતી છે.’
ht
એ થની માસ ટન લોરના ખભા પાસેઊ ંચો થઈનેલેટર વાંચતો
o
હતો. “િમ ટર ઓવેનનું નામ પણ કેવું છે? N. Oven. આમાં N.થી
n
કયું નામ હશે?
nd
જજ થોડી ઉ ેજના સાથેબો યા. “થૅ યુ માસ ટન, તેંએક
અગ યના પોઇ ટ પર મા ં યાન દોયુ ં.” પછી તેમણેબધાનેક યુ,ં
“હવે આપણે બધાં દરેકજણ પાસે િમ ટર ઓવેનની જેકાંઈ
માિહતી છેતેનેભેગી કરીએ. આપણનેબધાનેઅહીં ‘ગે ટ’ તરીકે
ka
બોલાવવામાં આ યા છે. તો મા ં સૂચન છેકેબધા પોતાનેઅહીં
આવવાનું આમત ં ્રણ કઈ રીતેમળેલું તેજણાવે.”
થોડીવાર કોઈ બો યું નહીં. પછી એિમલી બ્રે ેટવાત શ કરતાં
oo
ક યુ,ં “આ બધું જરા િવ ચત્ર જણાય છે. મનેએક લેડીએ લખે લો
પત્ર મ યો જે માં સહી બરાબર વચ ં ાતી નહોતી. પત્રમાં લખે
લું કે
હું એ લેડીનેએક સમર હાઉસમાં બે-ત્રણ વષ પહેલાં મળી છુ ં . મને
લા યું કેઆ પત્ર િમ સસ ઓ દેન અથવા િમ સસ ઓલીવારે
લ યો છે. હું એ બન
tib
ં ેને ણું છુ ં પણ મનેખાતરી છેકેહું િમ સસ
ઓવેન નામની કોઈપણ યિ તને યારેય પણ મળી નથી.
ra
ેપૂછ્યુ,ં “િમસ બ્રે ટ, તમારી પાસ
જજ વોરગ્રેવ ેએ લેટર છે?”
એિમલી બ્રે ેટક યુ,ં “હા, હમણાં જ લેટર લઈ આવું છુ ં .”
ja
થોડીવારમાં તે લેટર લઈને પાછા આ યા અને એ લેટર જજ

વોરગ્રેવન
ેઆ યો.
gu
જજ લેટર વાંચીનેબો યા, “હમમમ.. હવેથોડુ ં થોડુ ં સમ ય

છે.” પછી તેમણેવેરાનેપૂછ્યુ,ં “તમનેશું અનુભવ થયો?”
વેરાએ પોતાને કઈ રીતે િમ સસ ઓવેનની સેક્રેટરી તરીકે
e/
નોકરી મળી તેજણા યુ.ં

જજેમાસ ટન સામેજોયું એટલેટોની બો યો, “મનેમારા િમત્ર
t.m
બક લીનોટેલગ્રામ મળેલો. ટેલગ્રામ જોઈનેમનેથોડી નવાઈ તો

લાગે લી કારણ કે મારા યાલ મુજબ બક લી નોવેમાં હતો.
ટેલગ્રામમાં તેણેએટલું લખેલું કે‘તું સો જર ટાપુ પર પહોચી
ં
.’
/
s:/
જજે ટોની તરફ હકારમાં માથું હલા યું અને ડૉ ટર

આમ ટ્રોગને
ં પોતાની વાત જણાવવા ઇશારો કયો . આમ ટ્રોગે
ક યુ,ં “મનેડૉ ટર તરીકેઅહીં બોલા યો છે.”
tp
જજેક યુ,ં “OK. તમેઆ ઓવેન યુગલનેઓળખો છો?”

ht
આમ ટ્રોગે ં જણા યુ,ં “ના, હું એમનેનથી ઓળખતો. પરંતુ
o
પત્રમાં િમ ટર ઓવેને એવો ઉ લેખ કરેલો કે તે મારા એક
n
સાથીદારનેઓળખેછે.”
nd
વોરગ્રેવ ેક યુ,ં “એ તો તમનેતેમની વાતમાં િવ ાસ બેસેએટલે
આવું લ યું હોય. કહો, આ સાથીદાર સાથેતમેથોડા વખતથી
સપ
ં ક માં નથી, એ વાત સાચી છેને?”
ka
આમ ટ્રોગ ં થોડુ ં ખચકાઈનેબો યા, “હા, એ વાત સાચી છે.
હમણાં હું તેના સપ
ં ક માં નથી.”
આ દર યાન લો બાડ , જે લોરનેતાકીનેજોઈ ર યો હતો,
oo
અચાનક બો યો, “સાંભળો, મનેહમણાંજ એક િવચાર આવેલ
છે.”
જજેહાથ ઊ ંચો કરીનેલો બાડ નેરોકતાં ક યુ,ં “થોડી વાર પછી
tib
જણાવજો. હમણાં નહીં”
“પણ હું…” લો બાડેપોતાની વાત કહેવા પ્રય ન કયો .
ra
જજેક યુ,ં “િમ ટર લો બાડ , આપણેએક પછી એક મુ ાની
ચચા કરીશુ.ં અ યારેઆપણેએ વાત કરી ર યા છીએ કેબધાંનું
અહીં આવવાનું કારણ શું છે.” આટલું કહી તેમણેમૅ કઆથ રને
ja
પૂછ્યુ,ં “જનરલ મૅ ું કહેવાનું છે?

કઆથ ર, તમારે શ
જનરલ મૅ કઆથ રેવાત કરી, “મને પણ આ િમ ટર ઓવેન
gu
તરફથી લેટર મળેલો. તેમાં તેમણેમારા એક-બેજૂના સાથીદારો

અહીં આવવાના છેતેમ લખે લ.ું એમ પણ જણાવેલું કેપત્રનેજ
આમતં ્રણ માનીનેમારેઅહીં આવી જવુ.ં જોકેમારી પાસેએ પત્ર
e/
સચવાયો નથી.”
વોરગ્રેવેલો બાડ સામેજોઈનેપૂછ્યુ,ં “િમ ટર લો બાડ , તમેશું
t.m
કહો છો?”
લો બાડેિવચારી રાખે
લું કેએણેપોતાની િવષેબધી વાત કરી દેવી
જોઈએ કેનહીં. એનેપ્ર પુછાયો યારેતેણેપહેલેથી ન ી કરી
રાખે
લો જવાબ આ યો.
/
s:/
લો બાડેજણા યુ,ં “મારી સાથેપણ આ લોકો જે વું જ થયું છે.

મનેઅહીં આવવા માટે આમત ં ્રણ આપતો પત્ર મ યો. એમાં
જણાવેલું કેમારા જૂના િમત્રો પણ અહીં આવવાના છેએટલેહું
અહીં આ યો. મેંએ પત્ર ફાડી ના યો છે.”
tp
જજ વોરગ્રેવે લોર સામેજોઈનેપોતાના હોઠ પર આંગળી

ફેરવતા ફેરવતા ક યુઃં “હમણાં જ આપણને બધાને એક
ht
આઘાતજનક અનુભવ થયો. ગ્રામોફોનમાંથી આવતા અવાજે
o
આપણાં બધાનાં નામ લઈનેદરેકઉપર તહોમત મૂ યું છે. આપણે
n
એ તહોમત િવષેથોડીવાર પછી વાત કરીશુ.ં મારેઅ યારેબી
વાત ણવી છે. અવાજ ારા ‘િવ લયમ હેન્રી લોર’ પર તહોમત
nd
મુકાયેલ.ું અમને યાં સુધી યાલ છે યાં સુધી આપણામાંથી
કોઈનું નામ લોર નથી. તમેતમા ં નામ ‘ડેિવસ’ કહેલું જે નો
ઉ લેખ પણ અ યા અવાજ ારા નથી થયો. તો આ બાબતમાં
ka
તમારે શું કહેવાનું છેિમ ટર ડેિવસ?”
ડેિવસેથોડા ોભ સાથેક યુ,ં “બધાનેસક્રેટનીખબર પડી ગઈ
છે. એટલેમારા માટેએ કબૂલ કરી લેવું જ સા ં છેકેમા ં નામ
oo
ડેિવસ નથી.”
“તું િવ લયમ હેન્રી લોર છે?” જજેપૂછ્યુ.ં
tib
“હા, હું લોર છુ ં .”
લો બાડ લોર સામેઆવીનેબો યો, “હું એ પણ કહેવા માગુ ં છુ ં
િમ ટર લોર કેતમેફ ત તમા ં નામ નથી છુ પા યુ,ં તમેએક
ra
નબં રના જુ ાબોલા પણ છો. તમે જણા યું કે તમે સાઉથ
આિફ્રકાના નાતાલ શહેરથી આવો છો. હું સાઉથ આિફ્રકા અને
નાતાલ શહેરથી પિર ચત છુ ં અનેશરત મારવા તૈ યાર છુ ં કેતમે
ja
તમારી જંદગીમાં યારેય સાઉથ આિફ ્ રકા ગયા નથી.”

દરેક યિ તની નજર લોર પર મડ
ં ાયેલી હતી. ટોની માસ ટન
gu
મુ ીઓ વાળતો લોર પાસેગયો અનેબો યો, “બોલ હરામી, તારે

શું કહેવાનું છે?”
લોરેટ ાર થઈનેજવાબ આ યો, “તમનેબધાનેખોટો વહેમ છે.
e/
હું િનવૃ CID ઑિફસર છુ ં . મારા ID પ્ ફ જોવા હોય તો જોઈ

શકો છો. હું અ યારે લાયમાઉથમાં િડટેિ ટવ એજ સી ચલાવું છુ ં .
t.m
મનેઅહીં આવીનેતપાસ કરવાનું કામ મળેલ છે.”

ેપૂછ્યુ,ં “કોના તરફથી આ કામ મળેલ છે?”
“મનેિમ ટર ઓવેન તરફથી આ કામ મળેલ છે.” લોરેજણા યું
/
અનેક યુ,ં “તેમણેતેમના લેટર સાથેમારી ફી માટેમોટી રકમનો

s:/
ચે
ક મોકલેલો. િમ ટર ઓવેનેલખે લું કેમારેહાઉસ પાટી માં ગે ટ
તરીકેજોડાઈ જવુ.ં તેમણેતમારાં બધાનાં નામ લેટરમાં લખે
લાં અને
જણાવેલું કેમારે તમારા બધા પર નજર રાખવાની છ ે.”
tp
જજેપૂછ્યુ,ં “િમ ટર ઓવેનેઆમ કરવા માટેતમનેકોઈ કારણ

જણાવેલ?ું ”
ht
લોરેક યુ,ં “તેમણેલખે

લું કેિમ સસ ઓવેનનાં ઘરેણાંચોરાઈ ન
o
ય તે માટે મારે બધા પર નજર રાખવાની હતી.” અચાનક
n
લોરનો અવાજ આકરો થયો. “આ વાત કેટલી જુ ી નીકળી. શું
આ િમ સસ ઓવેન અનેકેવી વાત? મનેનથી લાગતું િમ સસ
nd
ઓવેન નામની કોઈ યિ ત અિ ત વમાં છે.”
જજ વોરગ્રેવપોતાના હોઠ પર આંગળી ફેરવતા બો યા, “ લોર,
તમેજેિવચારો છો તેસાચું લાગેછે. હવેયજમાનનું નામ જુઓ.
ka
િમસ લેથોન નેજેલેટર મ યો છેતેમાં ‘Nancy Oven’ની સહી છે
યારેબી પત્રમાં ‘Neil Oven’ની સહી છે. બન
ં ેનામના પહેલા
અ રો સરખા છે. N. એટલેઆખું નામ થાય ‘N. OVEN.’ જરાક
oo
ક પના કરો તો યાલ આવેકેઆનો ઉ ચાર ‘NONE’ થઈ શકે
છે. ‘NONE’ એટલેકેકોઈ નહીં!”
વેરા ઉ ેજત થઈનેબોલી, “પણ આ તો પાગલપણું છે!”
જજેગભ ં ીર થઈનેક યુ”ં “મારા મનમાં હવેજરાપણ શક
ં ા નથી
કેઆપણનેબધાનેઅહીં એક પાગલ માણસેબોલા યા છે. તેએક
ખતરનાક ખૂની હોય તેવી પૂરી શ યતા છે.”
tib
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
4
n
દરેકનીકેિફયત
nd
1
જજની વાત સાંભળીનેબધાં ત ધ થઈ ગયાં. મમાં થોડીવાર
ka
ખામોશી છવાઈ ગઈ.
વોરગ્રેવે ફરીવાર વાતનો દોર સભ ં ાળતા ક યુ:ં “હવે આપણે
oo
તપાસના બી ટેજમાં જઈએ તેપહેલા હું મનેઅહીં આવવાનું
આમત ં ્રણ કઈ રીતેમળેલું તેકહેવા માગુ ં છુ ં .”
તેમણે ખીસામાંથી એક લેટર કાઢીને ટેબલ પર મૂ યો અને
tib
ક યુ,ં “આ લેટર મારી ફ્રૅ ડલેડી કો ટા સ ક મીંગટનેલ યો
છે એવો આભાસ ઊભો કરવામાં આ યો છે. હું એનેબેવષ થી
મ યો નથી. છે લા સમાચાર મુજબ તેકોઈ પૂવ ના દેશમાં ગયેલી.
ra
આ લેટર ણેકો ટા સેલ યો હોય એ જ ટાઇલમાં લખાયો
છે. એ જેવી રીતેલખેછેતેવી જ અ પ ભાષામાં મનેઅહીં તેની
સાથેસમય ગાળવા આવવાનું લ યું છે. યજમાન કપલ િવષેપણ
ja
જરાપણ ખબર ન પડેતેરીતેલખે લ છે. આ હું એટલેજણાવું છુ ં કે
આનેહવેપછીની વાત સાથેસીધો સબ ં ધ
ં છે. જેકોઈ યિ તએ
gu
આપણને અહીં ‘આમત ં ્રણ’ આપીને બોલા યા છે તે કાં તો

આપણા બધા િવષેઘણું બધું ણેછેઅથવા તેણેઆ બધું ણવા
માટેપ્રય ન કયા છે.
e/
“તેનેમારી અનેકો ટા સની મૈ ત્રી િવષે ણકારી છે. તેને

ખબર છેકેકો ટા સ કઈ ટાઇલથી લેટર લખેછે. તેડૉ ટર
આમ ટ્રોગના
ં સાથીદારો િવષે ણેછેએટલું જ નહીં પણ એ
t.m
સાથીદારો અ યારે યાં છેતેની માિહતી પણ તેની પાસેછે. તેને

િમ ટર ટોની માસ ટનના િમત્રનું હુલામણું નામ ખબર છેઅનેતે
િમત્ર માસ ટનનેકયા પ્રકારના ટેલગ્રામ મોકલેછે તેનો પણ
યાલ છે. િમસ બ્રે ેટબેવષ પહેલા યાં વૅ કેશન ગા યું અને
/
તેમને યાં કેવા પ્રકારના માણસો મ યા તેની માિહતી આની પાસે

s:/
છે. જનરલ મૅ કઆથ રના જૂના સાથીદારો કોણ છે તેઆ ભેદી

યિ ત ણેછે.”
થોડુ ં અટકીને જજ બો યા, “તે ઘણું ણે છે. એની પાસે
tp
આપણા બધા િવષેજેમાિહતી છેતેના આધારેતેણેઆપણા બધા પર

તહોમતનામું મૂ યું છે.”
ht
આ સાંભળતા જ બધા એકસાથેબોલવા લા યા.
o
જનરલ મૅ
કઆથ રેમોટેથી ક યુ,ં “આ સાવ જુ ી વાતો છે! આ
n
તો આપણનેબદનામ કરવા માટેનું કાવત ં છે.”
nd
વેરા બોલી, “આ વાત ત ન ખોટી છે. કોઈ શેતાની િદમાગનું કામ
છે.”
રોજસ ભયથી બેસી ગયેલા અવાજમાં બો યો, “ના, અમેઆવું
ka
નથી કયુ ં, યારેય નહીં.”
એ થની ક્રોધભયા અવાજમાં બો યો, “એ મૂરખનેશું જોઈએ
છે? કાંઈ ખબર નથી પડતી.”
oo
જજ વોરગ્રેવ ેહાથ ઊ ંચો કયો એટલેબધા શાંત થઈ ગયા.
વોરગ્રેવે દરેકશ દ પર ભાર મૂકતા ક યુ,ં “મારા પર એડવડ
સેટોનની હ યા કયા નું તહોમત છેતેના માટેમારેચોખવટ કરવી
પહેલા જૂન મિહનામાં આવેલો. તેના ઉપર એક પ્રૌઢ મિહલાની

હ યાનો આરોપ હતો. સેટોનના વકીલેબહુ અસરકારક બચાવ tib
છે. સેટોન મનેબરાબર યાદ છે. એનો કેસ મારી અદાલતમાં દસ વષ
ra
કરેલોઅને યુરીના સ યો પર સારી છાપ ઊભી કરેલી,પરંતુ
પુરાવા જોતાં સેટોન ગુનેગાર હતો તેિવષેકોઈ શક ં ા નહોતી. મેં
ja
સમગ્ર વાત માટે અ ભપ્રાય આ યો અને યુરીએ સેટોનને
ગુનેગાર ઠરાવી ફાંસીની સ કરી. મેંઆ સ મા ય રાખી.
સેટોનના વકીલેચુકાદા િવ અર કરેલીપણ તેનેફગાવી
gu
દેવામાં આવી અનેસેટોનનેફાંસી આપવામાં આવી. હું તમનેબધાને

કહેવા માગુ ં છુ ં કેઆ બાબતમાં મા ં હૃદય ત ન સાફ છે. મેંતો
ફ ત મારી ફરજ બ વેલી. મેંએવી યિ તનેસ કરેલીજે ણે
e/
હ યા કરી છેતેસા બત થઈ ગયેલ.ું ”

ડૉ ટર આમ ટ્રોગને ં આ ‘સેટોન કેસ’ યાદ આ યો જે ના
t.m
ચુકાદાથી ઘણાનેબહુ નવાઈ લાગે લી. કેસ ચાલતો હતો યારેતેની

સાથે સક ં ળાયેલા હતા તે કે. સી. મે યુસે આમ ટ્રોગને
ં લંચ
દર યાન વાત કરેલીકે‘આરોપી સેટોન ચો સ િનદો ષ સા બત
થશે. એમાં શકં ાનેકોઈ થાન નથી.’ યારબાદ ફાંસીની સ નો
/
ચુકાદો આવેલો. આમ ટ્રોગનેં થોડા સમય બાદ ખબર પડેલી કે

s:/
જજ વોરગ્રેવઆરોપીની િવ માં હતા અનેએમણે યુરીનો

અ ભપ્રાય બદલી નાખે લો. જોકે આ બધું કાયદા પ્રમાણે જ
થયેલું તેમ છતાં અમુક લોકોનેલાગેલું કેજજ વોરગ્રેવન ેઆરોપી
tp
સેટોન સાથેઅગ ં ત અદાવત હતી એટલેએમણેએનેફાંસીની

સ આપી.
ht
ડૉ ટર આમ ટ્રોગને
ં આ બધું યાદ આ યું અનેતેમણેઆવું
o
પુછાય કેનહીં તેનો િવચાર કયા િવના જ વોરગ્રેવન
ેપ્ર કયો ,
n
“તમારી પાસેકેસ આ યો તેપહેલા તમેસેટોનનેઓળખતા હતા?”
nd
ે ઝીણી આંખે આમ ટ્રોગ
વોરગ્રેવ ં સામે જોયું અને ક યુ,ં
“મારી પાસેકેસ આ યો તેપહેલા હું સેટોન િવષેકાંઈ ણતો
નહોતો.”
ka
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં મનમાં બો યા, “જજ ખોટુ ં બોલેછે. મને
ખબર છેકેએ ખોટુ ં બોલેછે.”
oo
વેરા લેથોનેધ્ જતા અવાજમાં પોતાની કેિફયત આપી, “હું
સિરલ હેિમ ટનની ટ્ યૂટર હતી. સિરલનેઊ ંડા પાણીમાં તરવાની
tib
મનાઈ હતી, છતાં એક િદવસ મા ં યાન નહોતું યારેતેતરતો
તરતો ઊ ંડા પાણીમાં જતો ર યો. હું તરત એની પાછળ તરતાં તરતાં
ગઈ પણ તેની પાસેસમયસર પહોચી ં ન શકી. એ બહુ દુ :ખદ
ra
બનાવ હતો પણ એમાં મારો કાંઈ વાંક નહોતો. પોલીસની તપાસમાં
પણ હું િનદો ષ સા બત થયેલી. સિરલના મધર િમ સસ હેિમ ટન
બહુ સારાં હતાં. તેમણેપણ મારો દોષ છેતેમ નહોતું ક યુ.ં તો પછી
ja
હવેઆવું શા માટેકહેવામાં આવેછેકેમેં સિરલની હ યા કરી છે.
આ બરાબર નથી, જરા પણ યો ય…” વેરાનું વા ય અધૂ ં ર યું
gu
અનેતેબન ં ેહાથમાં ચહેરો છુ પાવીનેધ્ સકેધ્ સકેરડી પડી.

જનરલ મૅ કઆથ રેતેનો ખભો થાબડીને ક યું “બસ, બસ,
રડવાનું નહીં. આ કહેવાવાળો તો સાવ પાગલ છે. એ જેકાંઈ કહેછે
e/
તેસાવ જુ ં ુ છે.”
પછી તેમણેટ ાર થઈનેક યુ,ં “હું તો માનું છુ ં કેઆવા વાિહયાત
t.m
તહોમતનો કોઈ જવાબ જ ન આપવો જોઈએ. છતાં મારેકહેવું

જોઈએ કેઆથ રરીચમડ ં િવષેજેકાંઈ કહેવાયું છેતેસાવ ખોટુ ં છે,
તેમાં કાંઈ ત ય નથી. રીચમડ ં મારી બટા લયનનો એક ઑિફસર
હતો જે નેમેંદુ મનોની તપાસ કરવા મોકલેલો. એ ઑપરેશનમાં
કમભા યે એની હ યા થઈ. યુ માં સૈ િનકનું મૃ યુ થાય તે
/
s:/
વાભાિવક છે. મનેએ વાત જરાપણ નથી ગમી કેઆમાં મારી

પ નીનેબદનામ કરવામાં આવી. મારી પ ની તો બહુ સારી છે.”
આટલું બોલી જનરલ મૅ કઆથ રબેસી ગયા અનેધ્ જતા હાથે
tp
મૂછનેતાવ દેવા લા યા. આટલું બોલવાથી એમનેથાક લાગે

લો તે
દેખાતું હતુ.ં
ht
હવે લો બાડ નો વારો હતો. એણે વાત શ કરી, “મારે પે

લા
o
આિફ્રકન િતના એકવીસ માણસોની વાત…”
n
માસ ટનેતેની વાત કાપીનેપૂછ્યુ,ં “હા, એ એકવીસ માણસોની
nd
શું વાત છે?”
લો બાડ આછુ ં હસીનેબો યો, “એ વાત સાચી છેકેહું એ બધાને
એકલા મૂકીનેજતો રહેલો. અમેબધા જંગલમાં ભૂલા પડી ગયેલા.
ka
હું અનેમારા બેસાથીદારો જે
ટલું ખાવાનું બ યું હતું તેલઈનેભાગી
ગયેલા. અરે,પોતાની તનેબચાવવી એ તો દરેકન ું પહેલું કામ
હોય છેને!”
oo
જનરલ મૅ કઆથ રેગભં ીર થઈનેપૂછ્યુ,ં “તમેતમારા માણસોને
જંગલમાં ભૂ યા-તર યા મરવા માટેછોડી દીધા?”
લો બાડેબેિફકરાઈથી જવાબ આ યો, “મેંકદાચ એ યો ય ન
tib
કયુ ં પણ તનેબચાવવી એ તો માણસનો પહેલો ધમ ગણાય ને?
વળી એ આિફ્રકાના લોકોનેમરવાની નવાઈ નથી હોતી. આપણા
યુરોિપયન લોકોનેજ એની હાયવોય હોય છે.”
ra
વેરાએ મોઢા પરથી હાથ હટાવી, ભયભીત આંખોથી લો બાડ સામે
જોઈનેપૂછ્યુ,ં “સાચેજ તમેતેબધાનેમરવા માટેછોડી દીધે
લા?”
ja
લો બાડેવેરાની સામેજોઈનેક યુ,ં “હા, મેંએ બધાનેમરવા માટે

છોડી દીધે
લા.”
gu
એ થની માસ ટન ધીમા અવાજેબો યો, “હું આ હોન અને

યુસી કો બ િવષેિવચા ં છુ ં . કદાચ આ એ જ બેબાળકો છેજે મને
મેંકેિ બ્રજ પાસેઅક માતથી કચડી નાખે લાં. એ બહુ કમનસીબ
e/
ઘટના હતી.”
જજ વોરગ્રેવ ેતીખા અવાજેપૂછ્યુ,ં “કમનસીબ કોના માટે?
t.m
તમારા માટેકેએ બેબાળકો માટે?”

એ થનીએ જવાબ આ યો, “હું એમ િવચારતો હતો કેમારા માટે
આ ઘટના કમનસીબ હતી પણ તમેસાચું કહો છો સર, એ બે
બાળકો માટેઆ ઘટના બહુ કમનસીબ હતી. જોકેએ અક માત
/
જ હતો. તેબનં ેઅચાનક ઘરમાંથી દોડીનેસડક પર આવી ગયાં

s:/
અનેમારી કાર નીચેકચડાઈ ગયાં. મા ં લાઇસ સ એક વષ માટે

સ પે ડ થઈ ગયેલું જેનેકારણેમનેબહુ અગવડ પડેલી.”
ડૉ ટર આમ ટ્રોગેં તરત ક યુ,ં “રોડ પર પૂરઝડપેકાર ચલાવવી
tp
તેત ન અયો ય છે. તમારી જે વા જુવાિનયાઓ હેર જનતા માટે

જોખમ ઊભું કરે છે.”
ht
એ થનીએ ખભા ઉલાળીનેક યુ,ં “ પીડનો તો આ જમાનો છે
o
સાહેબ. જોકે, ઇં લૅડના બધા રોડ સાવ બકવાસ છે. આવા રોડ પર
n
પૂરઝડપેકાર ચલાવવી અશ ય છે.”
nd
ટોનીએ ટેબલ પરથી પોતાનો લાસ લીધો અને હી કીનો એક
બીજો પે
ગ ભરતા બો યો, “Anyway, એમાં મારો કાંઈ વાંક નહોતો.
એ ફ ત એક અક માત હતો.”
ka
3
રોજસ બહુ ઉચાટ અનુભવતો હતો અનેતેના સુકાઈ ગયેલા
oo
હોઠ પર ભ ફેરવતો હતો. તેણેધીમેથી ક યુ,ં “સર, હું કાંઈક
કહેવા માગુ ં છુ ં .”
લો બાડેક ય,ું “જ ર કહે, રોજસ .”
tib
રોજસેગળુંસાફ કરીનેવાત શ કરી, “પે લા અવાજમાં કહેવામાં
આ યું કેમેંઅનેમારી પ નીએ િમસ બ્રાડીની હ યા કરી છે. સર,
આ વાત સાવ ખોટી છે. િમસ બ્રાડીના અત ં કાળ સુધી અમેબન ં ે
ra
તેમની સાથેહતાં. તેમની ત બયત હંમેશાંં નાજુક રહેતી હતી. અમે
આ યાં યારથી અમેતેમનેઆવી નાજુક ત બયતમાં જ જોયા
હતા. જેરાતેતેમની ત બયત વધુ બગડી તેરાતેતોફાન આવેલ.ું
ja
ટેલફોન ચાલતો નહોતો એટલેડૉ ટરનેબોલાવવા હું ચાલીનેગયો

પણ ડૉ ટર અહીં પહો ં યા યારેમોડુ ં થઈ ગયેલ.ું અમે િમસ
gu
બ્રાડી માટેશ ય હતું તેટલું બધું કરી છૂ ટેલા. અમેિમસ બ્રાડીની

વફાદારીથી સેવા કરી છે. તમેકોઈનેપણ પૂછશો તો એ આ જ વાત
કહેશે.”
e/
લો બાડ રોજસ નો સહેજ ધ્ જતો ચહેરો, સુકાઈ ગયેલા હોઠ

અનેભયભીત આંખોનેજોઈનેિવચાર કરતો હતો. તેનેએ પણ
t.m
યાદ આ યું કે રોજસ ના હાથમાંથી કૉફીની ટ્ રે પડી ગયેલી.

લો બાડ નેકાંઈક પૂછવું હતું પણ તેઅટકી ગયો.
લોરે િડટેકટીવની ટાઇલમાં રોજસ ને પૂછ્યુ,ં “તમને િમસ
બ્રાડીના મૃ યુ બાદ તેમના વારસામાંથી કાંઈક મ યુ,ં ખ ં ને?”
/
આ સાંભળી રોજસે ટ ાર થઈને ગભ ં ીરતાથી ક યુ,ં “િમસ

s:/
બ્રાડીએ અમનેજેકાંઈ આ યું છેતેઅમારી વફાદારીની કદર

પેઆ યું છે. તેમાં ખોટુ ં શું છે?”
tp
લો બાડે લોરનેપૂછ્યુ,ં “િમ ટર લોર, તમારી શું ટોરી છે?”

લોરે સામો સવાલ કયો , “મારી શ
ું ટોરી છે? એટલે?”
ht
લો બાડેક ય,ું “તમા ં નામ પણ લી ટમાં હતુ.ં ”
o
લોરનો ચહેરો ક્રોધથી લાલ થઈ ગયોઃ “અરેએ લે ડરની વાત
n
કરો છો? એ તો લંડન અનેકૉમ સ યલ બૅકમાં લૂટં થયેલી તેમાં
nd
સડ
ં ોવાયેલો હતો.”
જિ ટસ વોરગ્રેવ
ેક યુ,ં “એ કેસ મારી કોટ માં નહોતો આવેલો
પણ મનેતેકેસ યાદ છે. િમ ટર લોર, તમેપોલીસ ઑિફસર
ka
તરીકે એ કેસના ચાજ માં હતા અને તમારી જુબાનીને કારણે
લે ડરનેસ થયેલી. બરાબર?”
લોરે ક ય
,ું “હા, હું એ કેસના ચાજ માં હતો.”
oo
ેક યુ,ં “લે ડરનેઆ વન સખત કેદની સ થયેલી.
તેની ત બયત નાજુક હતી અનેએક વષ બાદ ડાટ મરુ જે
લમાં તેનું
અવસાન થયુ.ં ”
લોરે જણા યુ,ં “તે એક નબ
ં રનો બદમાશ હતો અને તેણે
બૅકના ચોકીદારની હ યા કરેલી.તેની સામેબહુ સચોટ પુરાવા
હતા.” tib
ra
ેપૂછ્યુ,ં “તમનેઆ કેસ સારી રીતેહે ડલ કરવા માટે
સરપાવ મળેલો, ખ ?ં ”
ja
લોરેક યુ,ં “મનેપ્રમોશન મળેલુ.ં ” અનેતરત ઉમેયુ ં, “હું તો

ફ ત મારી ફરજ બ વતો હતો.”
gu
લો બાડ ખડખડાટ હસી પડતાં બો યો, “વાહ! એક મારી સવાય

અહીં બી બધા કાયદાનું પાલન કરવાવાળા અનેપોતાની ફરજ
ચુ ત રીતેબ વવાવાળા ભેગા થયા છે! ડૉ ટર, તમારી શું ટોરી
e/
છે? કોઈ નાનીશી બેદરકારી કેપછી ગે

રકાયદેકરેલ
ું ઑપરેશન?”
એિમલી બ્રે ેટલો બાડ ની તરફ અણગમાંથી જોયું અનેથોડા
t.m
સક
ં ોચાઈનેબેઠા.
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં જરાપણ અકળાયા િવના બો યા, “મનેતો
આ વાત સમ તી જ નથી. મનેતો યાદ નથી આવતું કે લોસ કે
લીસ નામની કોઈ યિ ત મારી પે શ ટ રહી હોય કેએના મૃ યુ
/
s:/
સાથેમા ં કાંઈ કને શન હોય. મારેમાટેતો આ એક રહ ય છે.

અલબ આ વાત ઘણાં વષો પહેલાની છેએટલેશ ય છેકેહું
હૉિ પટલમાં કામ કરતો હતો યારે આવો કેસ આ યો હોય.
પ્રૉ લેમ એ છેકેઘણા પે શ ટ રોગ બહુ વકરી ગયો હોય યારે
tp
ડૉ ટર પાસેઆવેછેઅનેપછી એવા પે શ ટ મૃ યુ પામે યારેબધા

ડૉ ટરનો વાંક કાઢેછે.”
ht
ડૉ ટર આમ ટ્રોગેં આટલું કહી આછો િનસાસો ના યો. જોકે
o
તેમના મગજમાં જુદા જ િવચારો ચાલતા હતા. તેમણેયાદ કયુ ં, ‘મેં
n
એ વૃ લેડીનું ઑપરેશનકયુ ં યારેહું શરાબના નશામાં હતો!
મારા હાથ કાંપતા હતા, મા ં મગજ ઠેકાણેનહોતુ.ં ઑપરેશનતો
nd
સ પલ હતુ.ં મેંજો નશો ન કયો હોત તો તેલેડી બચી ત. મારા
નસીબ સારા હતા કેનસ નેખબર હતી છતાં એણેકોઈનેકાંઈ
ક યું નહીં. આ વાતનો મનેએટલો શોક લાગે લો કે યારબાદ મેં
ka
શરાબ પીવાનું જ છોડી દીધુ.ં પણ આ વાતની આટલા બધા વષ પછી
કોનેખબર પડી હશે? કેવી રીતેખબર પડી હશે?’
oo
મમાં ફરીવાર ખામોશી છવાઈ ગયેલી. બધા સીધી અથવા
તીરછી નજરથી એિમલી બ્રે ટન ેજોતા હતા. એક-બેિમિનટ પછી
tib
એિમલી બ્રે ટન ે યાલ આ યો કેબધા તેમની સામેજોઈ ર યા
છે. તેમણેભવાં ચડાવીનેપૂછ્યુ,ં “તમેબધા હું કાંઈ કહું તેની રાહ
જોઈ ર યા છો? મારે કાંઈ કહેવાનું નથી.”
ra
ેપૂછ્યુ,ં “તમારે કાંઈ નથી કહ
વોરગ્રેવ ેવું િમસ બ્રે ટ?”
એિમલી બ્રે ટ પોતાના હોઠ સ તાઈથી બીડતાં બો યાં, “ના.”
ja
જજેધીમા અવાજમાં પૂછ્યુ,ં “તો તમેતમારો બચાવ પછીથી

કરવા માગો છો?”
gu
િમસ બ્રે ેટઠં ડા અવાજેજવાબ આ યો, “મારા બચાવનો કોઈ

સવાલ જ ઊભો નથી થતો.”
e/
મેંહંમેશાં મારા આ માના અવાજ પ્રમાણેઆચરણ કયુ ં છે. મેં

એવું એકપણ કામ નથી કયુ ં જને ેકારણેમારે પ તાવ
ું પડે.”
બધાનેએવું લાગતું હતું કેએિમલી બ્રે ેટપોતાની ટોરી કહેવી
t.m
જોઈએ પણ એિમલી બ્રે ટઆવા ‘પિ લક ઑિપિનયન’ પ્રમાણે

કોઈ કામ નહોતાં કરતાં. તેતો શાંિતથી બેઠાં ર યાં.
જજ વોરગ્રેવેગળું સાફ કરીનેક યુ,ં “O.K. અ યારેઆપણી
/
તપાસ અહીં અટકાવીએ છીએ.”

s:/
“રોજસ , એ જણાવ કે અમે બધા, તું તથા િમ સસ રોજસ .

આટલા સવાય આ ટાપુ પર કોણ રહેછે?”
tp
રોજસેજવાબ આ યો, “કોઈ નહીં સર, બીજુ ં કોઈ આ ટાપુ પર

રહેતું નથી.”
ેખાતરી કરવા પૂછ્યુ,ં “તનેઆ વાતની પાકી ખબર છે?”
ht
રોજસેક યુ,ં “હા સર, મનેપાકી ખબર છેકેબીજુ ં કોઈ આ ટાપુ
o
પર રહેતું નથી.”
n
ે થોડીવાર િવચાર કરી વાત આગળ ચલાવી, “મને
nd
સમ તું નથી કેઆપણા અ યા યજમાનેઆપણનેશા માટે
આ જ યાએ ભેગા કયા છે. મનેલાગેછેકેઆ માણસ પાગલ છે
અનેતેખતરનાક પણ હોઈ શકે. હું માનું છુ ં કેઆપણેબધાએ
વહેલી તકેઅહીંથી પાછા જતા રહેવું જોઈએ. હું તો કહું છુ ં કે
ka
અ યારે જ નીકળી જઈએ.”
“માફ કરજો સર,” રોજસ બો યો, “પણ અ યારેઅહીં બોટ
નથી.”
oo
“શુ?ં અહીં કોઈ બોટ નથી?” જજેઆ ય થી પૂછ્યુ.ં
“ના સર.” રોજસેફરીથી ક ય.ું
ેપૂછ્યુ,ં “તો પછી તમેકનારા સાથેસપ
છો?”
tib
ં ક કઈ રીતેરાખો
ra
“સર, ફ્રેડનારાકો રોજ સવારેઅહીં બ્રેડ,દૂ ધ અનેટપાલ
લઈનેઆવેછેઅનેઅમારેકાંઈ જોઈતું હોય તો એનો ઑડ રલઈ
ય છે.” રોજસેજણા ય.ું
ja
ે બધાને ક યુ,ં “તો પછી આપણે આવતીકાલે સવારે
યારે બોટ આવ ેકેતરત અહીંથી નીકળી જઈએ.”
gu
“બરાબર છે, અહીંથી નીકળી જઈએ!” એકસાથેઘણાએ ક યુ.ં

ફ ત એ થની માસ ટને આનો િવરોધ કરતા ક યુ,ં “ના, એ
e/
બરાબર નથી. આ વાતનો ભેદ યા િવના જ અહીંથી ચા યા

જઈએ તેઠીક ન કહેવાય. અરે,આ આખી વાત તો કોઈ રોમાંચક
વી, ટોપ લાસ ક્રાઇમ થ્રીલર જે
િડટેકટીવ નૉવેલ જે વી લાગેછે!
t.m
”
જજ વોરગ્રેવ ેતીખાશથી ક યુ,ં “હવેઆ ઉમ
ં રેમનેકોઈપણ
પ્રકારની ‘ થ્રલ’માં રસ નથી હો!”
/
એ થની થોડુ ં હસીનેતોરમાં બો યો, “અરે,કાયદાના ચોકઠામાં

s:/
રહીએ તો જંદગી સાવ નીરસ થઈ ય. એવી નીરસ જંદગી

વવા કરતા તો ક્રાઇમ સારો! ચાલો આ વાત પર શરાબનો એક
પે
ગ થઈ ય!”
tp
તેણેપોતાનો પે
ગ લીધો અનેએક ઘૂટ
ં ડેઆખો પે
ગ પી જવો હોય
તેમ ઝડપથી પીવા લા યો. કદાચ વધુ પડતી ઝડપથી, કારણકે
ht
બી િમિનટે તેનો ાસ ં ધાવા લા યો. તેનો ચહેરો એક તરફ
o
તરડાઈનેલાલચોળ થઈ ગયો. તેને ાસ લેવામાં તકલીફ પડતી
n
હતી. હજુ કોઈ કાંઈ કરી શકેતેપહેલાં તેનું શરીર ખુરશીમાંથી
નીચેસરકી ગયું અનેતેના હાથમાંથી શરાબનો લાસ નીચેપડી
nd
ગયો.
ka
oo
tib
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
5
n
મૃ યુ અનેમનોમથ
ં ન
nd
1
આ બધું એટલું ઝડપથી અનેઅચાનક બ યું કેબધા ડઘાઈ
ka
ગયા અનેફાટી આંખે લૉર પર ઊ ંધેમાથેપડેલા ટોની મોસ ટનને
જોઈ ર યા.
oo
ં તરત ટોનીની પાસેજઈનેતેની નાડી અને
આંખ તપા યા. થોડીવાર ખામોશ ર યા બાદ તેમણે બધા સામે
જોઈનેઆઘાત અનેઆ ય ય ત કરતા ધીમા અવાજેક યુ,ં
“આ તો ગુજરી ગયો છે, હી ઇઝ ડેડ !”
તદ
કોઈને આ વાત તરત ગળે ન ઊતરી. ટોની જે
ં ુ ર ત અનેતરવિરયો નવજુવાન આવી રીતે હી કીનો પે tib
વો હે ડસમ,
ગ પીતાં
ra
પીતાં અચાનક મૃ યુ પામે? કોઈ આ વાત માનવા તૈ યાર નહોતુ.ં
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં ટોનીના ચહેરાનું ઝીણવટથી અવલોકન
કરતા હતા. તેમણેટોનીના ભૂરા પડી ગયેલા હોઠ સૂ ં યા અનેપછી
ja
તેણેજેમાંથી હી કી પીધો હતો તે લાસ સૂ ં યો.

જનરલ મૅ કઆથ રેપૂછ્યુ,ં “અરે,ડેડ એટલે? શું તમેએમ કહો
gu
છો કેતેને ાસ લેવામાં જરા તકલીફ પડી એનેકારણેતેગુજરી

ગયો?”
e/
ં બૉટલમાં બાકી રહેલા હી કીમાં પોતાની

આંગળી ભીની કરી અનેબહુ સાવચે તીપૂવ ક આંગળીને ભ પર
અડાડી. તરત એમના ચહેરા પર જણાયું કેતેમનેઆ રહ યની
t.m
કોઈ અગ યની કડી મળી છે..

મૅકઆથ ર બો યા, “મેંમારી જંદગીમાં આવી રીતેકોઈનેમરતા
જોયા નથી. જરાકવાર માટે ાસ ચડેએટલેકોઈ માણસ કાંઈ
મરી ય?”
/
s:/
એિમલી બ્રે ટ જરા મોટા અવાજમાં બો યાં, “ વનની

વ ચેજ મૃ યુ છુ પાયેલું હોય છે.”
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં મૃતદેહ પાસેથી ઊભા થતાં બો યા, “ના,
tp
કોઈ માણસ માત્ર ાસ ં ધાય એનેકારણેજ મૃ યુ ન પામે.

ટોનીનું મૃ યુ કુ દરતી મૃ યુ નથી.”
ht
વેરાએ ભયભીત થઈને સાવ ધીમા અવાજેપૂછ્યુ,ં “તો પછી
o
હી કીમાં કાંઈક હતુ?ં ”
n
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં હકારમાં માથું હલાવી બો યા, “હા, પરંતુ
nd
હી કીમાં શું હતું તેકહેવું અઘ ં છે. મનેલાગેછે કેકોઈએ
હી કીમાં પોટેશયમ સાયનાઇડ ભેળવી દીધો. તેની અસર તો થોડી
સેક ડ્ સમાં જ થતી હોય છે.”
ka
ેતરત પૂછ્યુ,ં “ટોનીના લાસમાં આ સાયનાઇડ
હતો?
“હા”, એટલું કહીનેડૉ ટર આમ ટ્રોગે
ં યાં િડ્ ર સ રાખે
લા
oo
યાં જઈને હી કીની અને સોડાની બૉટલો ખોલીને તેમાંની
હી કી અને સોડા, સૂ ં યા અને ચા યા. પછી માથું ધુણાવીને
ક યુ,ં “ના, આમાં એકપણમાં સાયનાઇડ નથી.
tib
લો બાડેક યુ,ં “શું તમનેએમ લાગેછે કેટોનીએ તેજ
પોતાના લાસમાં ઝેર ભેળ યું હશે?”
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં હકારમાં માથું હલાવીનેબો યા, “એવું જ
ra
લાગેછે.” જો કેતેમના ચહેરા પરથી લાગતું હતું કેએમનેપોતેજે
ક યું એમાં સપ
ં ૂણ િવ ાસ નહોતો.
ja
લોરે ક યુ,ં “ટોનીએ આ મહ યા કરી? આખી વાત જરા

િવ ચત્ર લાગેછે.”
gu
વેરા ધીમા અવાજેબોલી, “ટોની પોતેઆપઘાત કરેતેમા યામાં

જ નથી આવતુ.ં એ કેટલો વત
ં હતો! આજેએ કારમાં બોટ
તરફ આ યો યારે કેવો આકષ ક, સોહામણો લાગતો હતો!
e/
કેટલો… ઓહ હું વધુ કાંઈ કહી નથી શકતી!”

વેરા વધુ બોલી ન શકી પણ બધા તેના કહેવાનો અથ સમ ગયા
t.m
હતા. એ થની માસ ટન હે ડસમ હતો, જુવાનીના જોમથી ભરપૂર

હતો, એને જોઈને એમ જ લાગતું હતું કે આ તો ચરં વ
નવયુવાન રહેવા જ સ યો છે! અનેઅ યારેએ જ એ થની
માસ ટન િન ેત, િન વ થઈને લૉર પર પડેલો હતો.
/
ં પૂછ્યુ,ં “માનો કેઆ આ મહ યા ન હોય તો
s:/
બી કયા કારણેમૃ યુ થયું હોઈ શકે?”

એક પછી એક બધાએ નકારમાં માથું હલા યુ.ં આ મહ યા
સવાય બી કોઈ રીતેટોનીનું મૃ યુ થયું હોય તેવું કોઈનેપણ
tp
શ ય નહોતું લાગતુ.ં ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં તપાસ કરીનેસા બત

ું કેિડ્ ર સમાં કાંઈ ભેળવેલું નહોતુ.ં બધાએ એ પણ જોયેલું
કરેલ
ht
કેટોની પોતેજ હી કીના પે ગ ભરીનેલાવેલો. દેખીતું હતું કે
o
હી કીમાં સાયનાઇડ ટોનીએ પોતેજ ભેળ યું હશે.
n
છતાં બધાના મનમાં એક જ પ્ર ઘૂમરાતો હતો, “ટોની આપઘાત
nd
શું કામ કરે?”
લોરે ડૉ ટર આમ ટ્રોગને
ં પોતાનો િવચાર જણાવતાં ક યુ,ં
“મનેએ વાત ઠીક નથી લાગતી. હું નથી માનતો કેટોની માસ ટન
ka
આપઘાત કરે ત ેવો માણસ હતો.”
ં ક યુ,ં “હું તમારી વાત સાથેસહમત છુ ં .”
oo
બધાએ આ વાત યાં જ પડતી મૂકી. એમાં હવેબીજુ ં કાંઈ કહેવા
જે
વું નહોતુ.ં
આમ ટ્રોગ ં અનેલો બાડ ટોનીના મૃતદેહનેતેના બેડ મમાં
tib
લઈ ગયા અનેતેનેપલંગ પર મૂકી તેના પર ચાદર ઓઢાડી દીધી. તે
બન
ં ેનીચેઆ યા યારેબધા એક ગ્ પમાં ઊભા હતા. ઠં ડો પવન
ra
નહોતો છતાં બધાના શરીરમાં થોડી ધ્ રી આવી જતી હતી.
એિમલી બ્રે ેટક યુ,ં “મોડુ ં થઈ ગયું છે, ચાલો, સૂઈ જઈએ.”
ja
રાતના બાર વાગીનેપદ ં ર િમિનટ થયેલી. દરેકનેઊ ંઘ આવતી

હતી છતાં પોતાના મમાં જતા અચકાતા હતા. ણેદરેક યિ ત
gu
બધા સાથેગ્ પમાં રહીનેસલામતી અનુભવતી હતી.

જજ વોરગ્રેવ ેએિમલીની વાત સાથેસમ
ં ત થતાં ક યુ,ં “ચાલો,
થોડીવાર સૂઈ જઈએ.”
e/
રોજસેક યુ,ં “મારેહજુ ડાઇિનગ

ં મમાં સફાઈ કરવાની બાકી
છે.”
t.m
લો બાડેજરા કડક અવાજેક યુ,ં “હવેએ બધું કાલેસવારે

કરજે.”
ં રોજસ નેપૂછ્યુ,ં “િમ સસ રોજસ નેકેમ છે?”
/
s:/
રોજસેક યુ,ં “હું એનેજોઈનેઆવું છુ ં .” બેિમિનટ બાદ રોજસ

પાછો આ યો અનેતેણેજણા યુ,ં “એ શાંિતથી સૂતી છે.”
ં ક યુ,ં “બહુ સરસ. તેમને િડ ટબ નહીં
tp
કરતા.”
ht
રોજસેજવાબ આપતા ક યુ,ં “સા ં સાહેબ. હવેડાઇિનગં મમાં
o
બધું યવિ થત મૂકી દઉ ં અનેબારણાનેલોક કરી દઉ,ં પછી હું પણ
n
સૂવા જઈશ.” આટલું કહી તેડાઇિનગ
ં મમાં ગયો.
nd
બી બધા ધીમેધીમેચાલતા ઉપલા માળેગયા.
જો આ જૂના જમાનાનું ઘર હોત, જે માં અધ
ં ારામાં લાકડાના
લૉર પર ચાલવાનો અવાજ સભ ં ળાતો હોત, બારણાના
ka
િમ ગરાનો કચૂડ કચૂડ અવાજ આવતો હોત, તો કદાચ બધાને
બીક લાગત. પરંતુ આ તો ત ન મૉડન િડઝાઇનનું ઘર હતુ.ં દરેક
દીવાલ અને લૉર ઇલેિ ટ્ રક લાઇટના પ્રકાશમાં પ દેખાતી
હતી. દરેકવ તુ ચમકારા મારતી હતી. ઘરનો એકપણ ખૂણો એવો
oo
નહોતો યાં જતાં બીક લાગે.
આ કહેવાતું ‘સલામત’ વાતાવરણ જ બધાના મનમાં સૌથી વધુ
tib
ભય ઉપ વેએવું હતુ!ં
એક બી ને‘ગૂડ નાઇટ’ કહીનેબધા પોતપોતાના મ તરફ
ગયા. બધાએ સૂતા પહેલા પોતાના બેડ મના દરવા નેઅદ
ં રથી
ra
લોક કરી દીધો.
3
ja
જજ વોરગ્રેવસૂવાની તૈ યારી કરતા હતા યારેતેમનેએડવડ

સેટોનના િવચાર આવતા હતા. તેમનેએડવડ સેટોન બરાબર યાદ
gu
હતો. ભૂરી આંખ અનેવાંકિડયા વાળવાળો સેટોન યારેવાત કરે

યારેતેના ચહેરા પર િનખાલસતા છલકતી. આનેકારણેજ તેણે
યુરી પર સારી ઇ પ્રેશન પાડ
ેલી.
e/
સરકારી વકીલેલેલીનેસેટોન સામેનો કેસ રજૂ કરવામાં એ

ગફલત કરેલીકેએણેએક સાથેઘણું બધું પુરવાર કરવા પ્રય ન
t.m
કરેલો.સામા પ ેસેટોનના વકીલ મે યુઝેપોતાનો કેસ સારી રીતે

રજૂ કરેલોઅનેસા ીઓની ક્રોસ એ ઝાિમનેશન અસરકારક
રીતે કરેલી. સરકારી વકીલે યારે સેટોનની ક્રોસ
એ ઝાિમનેશન કરી યારેસેટોનેજરાપણ અકળાયા કેગભરાયા
/
િવના જવાબ આપે લા. આ બધાનેકારણેસેટોને યુરી પર સારી

s:/
ઇ પ્રેશનપાડેલી. ઘણાનેએવું લાગતું હતું કેસેટોન આ કેસ તી

જશે.
તેમને યાદ આ યું કે આ કેસ ચાલતો હતો યારેપોતે બધું
tp
યાનપૂવ ક સાંભળીને અગ યના મુ ાની નોધં કરતા હતા અને

આરોપી સામેના દરેકપુરાવા એકઠા કરતા હતા. સેટોનના વકીલ
ht
મે યુઝની અિં તમ દલીલો પણ ઉ મ હતી, જે ની સરખામણીમાં
o
સરકારી વકીલ લેલીનની દલીલો અસરકારક નહોતી અને
n
યુરી પર સેટોનની જેસારી ઇ પ્રેશન પડેલી તેમાં સરકારી
વકીલની રજૂઆતનેકારણેકાંઈ ફેર નહોતો પડ્ યો.
nd
યારબાદ એમણેઆ કેસની સમી ા કરવાની હતી.
વોરગ્રેવેઘિડયાળનેચાવી દઈ પલંગની બાજૂના ટેબલ પર મૂકી.
ka
દાંતનું ચોકઠું કાઢીનેપાણી ભરેલા લાસમાં મૂ યુ.ં ચોકઠા િવનાનો,
લબડતા હોઠવાળો તેમનો ચહેરો કોઈ િહંસક પ્રાણીના ચહેરા જે વો
દેખાતો હતો.
oo
સૂતા પહેલા જજ વોરગ્રેવ મનમાં બો યા, “મેં એ હરામી
સેટોનનેબરાબર સ કરી.” આ િવચારતા એમના લબડી પડેલા
હોઠ પર ક્ ર િ મત આ યુ.ં
રોજસ ડાઇિનગ tib

ં ટેબલની વ ચેમૂકેલા ચીનાઈ માટીના પૂતળાને
4
ra
જોતો હતો. તે થોડી મૂઝં વણ સાથે માથું ખજ
ં વાળીને મનમાં
બબડ્ યો, “મનેખાતરી છેકેઅહીં આવા દસ પૂતળાં હતા. અ યારે
નવ જ દેખાય છે.”
ja
5
gu
જનરલ મૅ કઆથ રનેઊ ંઘ નહોતી આવતી અનેતેપડખાં ઘસતાં

હતાં. તેમનેઅધ
ં ારામાં આથ ર રીચમડ
ં નો ચહેરો દેખાયા કરતો હતો.
e/
તેમનેઆથ ર પ્ર યેલગાવ હતો. તેમનેએ વાતની પણ ખુશી

હતી કેતેમની પ ની લે લીનેપણ આથ ર સાથેસારી દો તી હતી.
આમ તો લે લીનેમોટા ભાગના લોકો ‘ડલ’, િન તેજ લાગતા, પણ
t.m
આથ ર તેનેડલ નહોતો લા યો. શ આતથી જ તેબન ં ેવ ચેસારી

દો તી થઈ ગઈ હતી. તેબન ં ેનાટક, સગં ીત અને ચત્રકળા િવષે
વાતો કરતા. લે લી આથ રનેચીડવતી, તેની મ ક કરતી. આ બધું
જોઈ મૅ કઆથ રનેએમ લાગતું હતું કેલે લીનેઆથ ર માટેએવો
/
નેહ છેજેવો એક માતાનેપુત્ર તરફ હોય.

s:/
કઆથ રનેઆ વાત યાદ આવી અનેતેમનું મન ક્રોધ અને

મૅ
વેદનાથી ભરાઈ ગયુ.ં ‘કેવો ‘ નેહ’ અનેશું ‘માતૃ વ’?’ એવો િવચાર
એમનેઆ યો. સાથેજ એમનેએમ પણ થયું કેપોતાની જ
tp
મૂખા ઈનેકારણેએમને યાલ નહોતો આ યો કેઆથ ર લે લી

કરતા એક જ વષેનાનો હતો.
ht
એ લે લીનેભરપૂર પ્રેમકરતા હતા અનેલે લીની વફાદારીમાં
o
તેમનેસપ
ં ૂણ િવ ાસ હતો.
n
અ યારેપણ લે લીનો કોમળ ચહેરો, તેની ભૂખરા રંગની તોફાની
nd
આંખો અનેવાંકિડયા રેશમી વાળ ત
ેમની નજર સામેતરતા હતા.
ફ્રાંસમાં ભીષણ યુ ચાલતું હતું યારેપણ તેમનેલે લી યાદ
આવતી અનેતેકોટના ખીસામાં રાખે લો તેનો ફોટો જોઈ લેતા હતા.
ka
અચાનક એક િદવસેલે લીની બેવફાઈનો પુરાવો તેમના હાથમાં
આ યો! એમને લે લી તરફથી પત્ર મ યો અને જે વો તેમણે
ઉ સુકતાથી પત્ર વાંચવો શ કયો યાં તેમના પગ નીચે થી
oo
જમીન સરકી ગઈ! આ પત્ર લે લીએ આથ રનેલખે લો! તેબનં ે
જણનેપત્ર લખતી હતી અનેઆ વખતેએકનો પત્ર બી ના
એનવેલોપમાં મુકાઈ ગયેલો. અ યારે,આટલાં વષો પછી પણ આ
tib
વાત યાદ આવે યારે મૅ આથ રનેવેદના થતી હતી.
ક
લે લીનો પત્ર વાંચતા એ પણ પ થયેલું કેઘણા વખતથી
લે લી અનેઆથ ર વ ચેસબ ં ધ
ં હતો. બન
ં ેશિન-રિવની ર માં
ra
સાથેરહેતા. આથ રે ેછલી ર લીધી યારે પણ બ ન
ં ે…
મૅ
કઆથ રનેઆ વાત યાદ કરતા કમકમાં આવી ગયા.
ja
તેમણે ભારોભાર નફરત સાથે આથ ર રીચમડ ં ને યાદ કયો ,

“હરામી માણસ! એક નબ ં રનો ઢોગી
ં અનેજુ ો! આમ તો મને
gu
િ મત આપીનેદરેક વાતે‘યસ સર’ કહેતો, પણ નીક યો કોઈકની

પ નીનેભોળવીનેફસાવનાર બદમાશ!”
લે લી અને રીચમડં િવષે ણ થયા બાદ પણ મૅ કઆથ રે
e/
પોતાના રોજના વત નમાં કાંઈ ફેર પડવા નહોતો દીધો. રીચમડં સાથે
પણ તેનોમ લ રીતેજ વાત કરતા હતા પણ તેમના મનમાં રીચમડ ં
પ્ર યે નફરત વધતી જતી હતી. િદવસે િદવસે તેણે કરેલા
t.m
િવ ાસઘાતનો બદલો લેવાનું ઝનૂન પ્રબળ બનતું જતું હતુ.ં

આમી માં કોઈનેખબર નહોતી પડી કેમૅ કઆથ રના મનમાં શું
ચાલતું હતુ.ં તે યારેકગુ સેથઈ જતા તો પણ કોઈનેનવાઈ
/
નહોતી લાગતી, કારણકેબધા એમ સમજતા હતા કેયુ દર યાન

s:/
તો આવું થાય.
મૅ
કઆથ રનેયાદ આ યું કેતેમની બટા લયનના માટ અને
શાપ સૈ િનક આમી ટેજનેઅદ ં ાજ આવી ગયો હતો કેતેમના મનમાં
tp
શું ચાલતું હતુ.ં એણે મૅ

કઆથ ર સામે એક-બે વાર એવી રીતે
જોયેલું કે ણેએ કોઈ રહ ય ણતો હોય. તેનેકદાચ યાલ
ht
આવી ગયેલો કેમૅ

કઆથ રના મનમાં કાંઈક ઘમસાણ ચાલી ર યું
o
છે.
n
ગ્રામોફોનમાંથી આવેલા અવાજેમૅ કઆથ ર પર જેતહોમત
nd
મૂકેલું તેસાચું હતુ.ં તેમણે ણી જોઈનેરીચમડ ં નેતેના મૃ યુ તરફ
ધકેલી દીધો હતો.એમણે રીચમડ ં ને એવા મોરચેમોકલી દીધે લો
યાંથી વતા પાછા આવવું લગભગ અશ ય હતુ.ં જોકે
મૅકઆથ રનેઆ વાતનો કોઈ ખે દ ન હતો. વળી આ બાબતમાં કોઈ
ka
એમનો વાંક કાઢી શકેતેમ પણ નહોતુ,ં કારણકેયુ દર યાન
આવી ઘટનાઓ તો બનતી રહેતી. જનરલના ખોટા િનણ યોને
કારણેઑિફસરો ન ગુમાવતા યારેએમ કહેવાતું કે”જનરલે
oo
મોટી ભૂલ કરી પણ યુ માં તો આવું થાય.”
ફ ત આમી ટેજ આનાથી જુદું િવચારતો હતો એમ લાગતું હતુ.ં તે
યારેએમની તરફ જોતો યારેમૅ કઆથ રનેલાગતું કેતેનેખબર
છે કે મેં રીચમડ
અ યારેપણ મૅ
ં ને ણી જોઈને તેના મોત તરફ મોકલેલો.
કઆથ રનેએમ લાગતું હતું કેઆમી ટેજેજ આ
વાત બહાર પાડી દીધી હશે. tib
ra
લે લી િવષે િવચાર કરતા મૅ કઆથ રને થયું કે તેના લવર
રીચમડં ના મૃ યુના સમાચાર ણીનેતેકદાચ દુ :ખી થઈનેરડી
ja
હશે, પણ જનરલ મૅ કઆથ ર ઇં લૅડ પાછા આ યા યાં સુધીમાં તે
વ થ થઈ ગયેલી. મૅ કઆથ રેલે લીને યારેયજણા યું નહોતું
કેતેમનેતેના અનેરીચમડ ં ના અફેર િવષેખબર હતી. તેબન ં ેનું
gu
વન રાબેતા મુજબ ચાલેલ.ું ફ ત એટલું જણાતું હતું કેલે લીમાં

હવેતેઉ મા અનેઉ સાહ નહોતાં ર યાં. બે-ત્રણ વષ બાદ તેડબલ
યુમોિનયાનો શકાર બનીનેમૃ યુ પામેલી.
e/
એ વાતનેપણ પદ
ં ર-સોળ વષ વીતી ગયેલાં.
યારબાદ તેઆમી છોડીનેડેવોનમાં રહેવા આવી ગયેલા અને
t.m
સારા િવ તારમાં એમનેપસદ ં હતું તેવું ઘર ખરીદી લીધેલ.ું અહીં

તેમનો સમય હિ ટંગ અને ફી શગ ં માં સારી રીતે પસાર થતો.
રિવવારેતેચચ જતા. તેમની આસપાસ રહેતાં લોકો બહુ સારા હતા.
જોકેહમણાં હમણાં એમનેથતું હતું કેલોકો તેમની પાસેઆવતા
/
s:/
કતરાતા હતા અને તેમને િવ ચત્ર નજરે જોઈને અદ ં ર અદ ં ર

ઘુસપુસ કરતા હતા. શું બધાનેરીચમડ ં િવશેખબર પડી ગઈ હશે?
આમી ટેજેવાત ફેલાવી હશે? યારબાદ મૅ કઆથ રેપોતેજ લોકો
પાસેજવાનું બધ
ં કરી દીધેલ.ું
tp
આ બધું બહુ વષો પહેલા બનેલ.ું તેનેયાદ કરવાનો કાંઈ અથ

નહોતો. લે લી તો એમના વનમાંથી દૂ ર ચાલી ગયેલી. રીચમડ
ં
ht
પણ ભુલાઈ ગયેલો.
o
યાં અચાનક આજેગ્રામોફોનમાંથી આવેલા અવાજેએ વાતને
n
ફરી તા કરી દીધે
લી.
nd
મૅકઆથ ર િવચારતા હતા કે‘આજેમારી ઉપર તહોમત મુકાયું
યારેહું વ થ રહેલો. યારબાદ આ ેપ કરનાર પર ગુ સો કરેલો.
છતાં એવું બની શકેકેબધાનેખબર પડી ગઈ હોય કેહું સાચેજ
ka
ગુનેગાર છુ ં ? પછી તેમણેથયું કેબધા આ ેપો સાવ જુ ા અનેપાયા
િવનાના હતા. હદ તો એ હતી કેવેરા જે વી સુદં ર યુવતી પર એક
બાળકનેડુ બાડી દીધાનો આ ેપ હતો. સાવ અ લ િવનાની વાત!
કોઈ પાગલ માણસ બધા પર ખોટા આળ ચડાવતો હતો.’
oo
એિમલી બ્રે ટઉપર એવો આ ેપ હતો કેતેમણેહ યા કરી છે!
તેમના જેવી ત્રી આવું કરી શકેએ માની જ ન શકાય. િડનર
tib
વખતેઓળખાણ નીકળેલી કેએિમલી મૅ કઆથ રની રે જમૅટના
ઑિફસર ટોમ બ્રે ટની ભત ્રી છે. એમનેજોઈનેજ લાગતું હતું
કેતેધાિમ ક વૃ નાં છે.
ra
અહીં આ યા યારથી બધું બહુ િવ ચત્ર લાગતું હતુ,ં કાંઈ
સમ તું નહોતુ.ં હજુ તો આજેબપોરેજ અહીં પહોચે ં લા છતાં
એમ લાગતું હતું કેઅહીં આ યાનેબહુ સમય વીતી ગયો છે.
ja
પથારીમાં પડ્ યા પડ્ યા મૅ

કઆથ ર િવચારતા હતા, ‘અહીંથી પાછા
જવાનું યારેથશે? હા, આવતીકાલેમોટરબોટ આવશેતેમાં પાછા
gu
જતા રહીશુ.ં ’ જો કેતેમનેપાછા જવાની બહુ ઇ છા નહોતી. તેમણે

બારીમાંથી દિરયા તરફ નજર કરી. મો ન ં ો અવાજ સભ ં ળાતો
હતો. થોડો પવન પણ નીકળેલો. તેમનેથયું કેઅહીં શાંિત હતી.
e/
આમ પણ એકવાર કોઈ ટાપુ પર પહોચીએ ં એટલેમુસાફરીનો

અતં આવી ય. ટાપુથી આગળ યાં જવાનું હોય?
t.m
કઆથ રનેથયું કેએમનેઆ ટાપુ પર જ રહેવું હતુ.ં બીજે

મૅ
યાંય નહોતું જવુ.ં
6
/
વેરા લેથોન નેપણ ઊ ંઘ નહોતી આવતી. તેસૂતી સૂતી એકીટસે

s:/
છતનેજોતી હતી. અધ ં ારામાં તેનેડર લાગતો હતો એટલેએણેબેડ

પાસેની લાઇટ ચાલુ રાખી હતી.
tp
તેના મનમાં યુગોના જ િવચાર આવતા હતા અનેલાગતું હતું કે

યુગો આટલામાં જ યાંક છે, તેની સાવ પાસેછે. તેણેતેનો િવચાર
કરવો જ પડેએમ હતુ.ં યાં તેનેયાદ આ યું કે યુગો તો તેના
ht
વનમાંથી ચા યો ગયો છે. અ યારેતે યાં છેતેિવષેકાંઈ ખબર
o
નથી.
n
વેરાએ યુગોનેભૂલવાના બહુ પ્રય ન કયા પણ યુગો તેની
nd
એટલો િનકટ હતો કેતેનેભૂલી જવાનું અશ ય જણાતું હતુ.ં
વેરાનેએ સમય યાદ આ યો યારેતેિમ સસ હેિમ ટન, યુગો
અનેનાના સિરલ સાથેકોન વેલના દિરયા કનારેગયેલી. તેબધા
કનારાની ઝીણી રેતીમાંચાલતા હતા યારે સિરલેહઠ કરેલી.
ka
“િમસ લેથોન, મારેતરીનેપેલા કાળા ખડક પાસેજવું છે. તો હું
ઉ?”
વેરાએ કડક થઈનેકહેલ,ું “ના, એવી રીતેઅ
oo
યા પાણીમાં ન
જવાય. નનું જોખમ છે.”
સિરલે થોડીવાર હઠ કરેલી પણ વેરા પોતાની વાતમાં મ મ
tib
રહેલી.
તેરાતેિડનર પછી યુગોએ વેરાનેક યુ,ં “ચાલ, દિરયા કનારે
ફરીનેઆવીએ.”
ra
વેરા અને યુગો હાથમાં હાથ નાખીનેચાલતાં હતાં. ચાંદનીનો
શીતલ પ્રકાશ દિરયા પર લહેરાતો હતો. ઠં ડો પવન આ લાદક
ja
હતો. યુગોએ તેનેદૃ ઢ આ લંગન આપીનેકહેલ,ું “આઇ લવ યુ,
આઇ લવ યુ વેરા!” બાકીના શ દો પશ ારા ય ત થયેલા.
gu
યુગોએ તેનેવાત કરેલી,“હું તારી સાથેલ ન કરવા માગુ ં છુ ં પણ

અ યારેમારી આ થ ક િ થિત સાવ કગ ં ાળ છે. મા ં ગુજરાન માંડ
માંડ કરી શકુ ં છુ ં . ત્રણ મિહના પહેલા મારો ભાઈ મોિરસ અવસાન
પા યો યારેિમ સસ હેિમ ટન પ્રે ન ટહતાં. મનેથોડી આશા
e/
ગે
લી કેજો એમનેદીકરી આવશેતો કાયદા પ્રમાણેમનેબધી
િમલકત મળશે. પરંતુ તેમણે સિરલનેજ મ આ યો એટલેહવે
t.m
કોઈ આશા નથી કેમનેએ દોલત મળે.”

આછો િનસાસો નાખીને યુગોએ વાત ચાલુ રાખેલી, “અલબ ,
મનેકોઈ અફસોસ નથી કેમનેિમલકત ન મળી પણ શ આતમાં
આક ં જ ર લાગે લ.ું મારા નસીબ જ ફૂટલાં, બીજુ ં શુ?ં સિરલ
/
બહુ સારો છોકરો છે. મનેકેટલો નેહ કરેછે!” યુગોને પણ

s:/
સિરલનેખૂબ ગમતો અનેબન ં ેજણા એકબી ની સાથેખુબ

આનદ ં કરતા. આમ પણ ઈ યા અનેકડવાશ યુગોના વભાવમાં
જ નહોતા.
tp
બીજેિદવસે સિરલેફરીવાર હઠ કરી, ”િમસ લેથોન, આજેતો

તરીનેપેલા ખડક પાસેજવા દો!”
ht
વેરાએ સમ વવા પ્રય ન કયો , “એ ખડક બહુ દૂ ર છે,
o
સિરલ.”
n
“ના… મારેજવું જ છે.” સિરલ ક જયો કરવાના મૂડમાં હતો.
nd
‘ઓહ!’ વેરા પલંગ પરથી સફાળી ઊભી થઈ ગઈ. તેનું માથું
દુ ખતું હતુ.ં બેહાથેમાથું દબાવતી તેડ્ રે સ
ગ
ં ટેબલ પાસેગઈ અને
યાં રાખે લી એ પીરીનની ત્રણ ટૅ લેટ મોઢામાં મૂકતા વગત
ka
બોલી, “હું લીિપગ ં િપ સ લાવી હોત તો સા ં થાત!”
આ સાથે જ એને એક િવ ચત્ર િવચાર આ યો, `જો મારે
વનનો અત
ં લાવો હોય તો હું વધુ પડતી લીિપગ
ં િપ સ લઈ લઉ ં
oo
પણ સાયનાઇડ યારેય ન લઉ !ં ’
વેરાને એ થની માસ ટનનો િવકૃત થઈ ગયેલો ચહેરો યાદ
આ યો અનેતેકપં ી ઊઠી.
પલંગ પર જતા તેની નજર ફ્રેમમાંમઢેલા જોડકણા પર પડી.
લઃું
પહેલી કડીમાં લખે
tib
ra
દસ નાના સપાહી, સહુ જમવા ગયા
વેરાનેથયું ઓહ ગૉડ, આ તો આજેસાંજ ેબ યું તેનું જ વણ ન
ja
લાગેછે! એ થની માસ ટન જેરીતે ાસ લેવા માટેવલખા મારતો

હતો તેવેરાનેયાદ આ યું અનેતેફરીથી કપ
ં ી ઊઠી.
gu
વેરા પથારીમાં આડી પડી યારે તેને િવચાર આવતો હતો,

“ટોનીએ શા કારણસર આપઘાત કયો હશે?” એ પોતેતો યારેય
મરવાનો િવચાર પણ કરવા નહોતી માંગતી.
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
6
n
બીજુ ં મૃ યુ
nd
1
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ
ં સપનું જોઈ ર યા હતા.
ka
ઑપરેશન થયેટરમાં બહુ ગરમી થતી હતી. શું ઍરકિ ડશનર
કામ નહોતું કરતુ?ં
oo
ેબ થઈ ગયેલા અનેતેમના ભીના થઈ
ડૉ ટર પરસેવાથી રેબઝ
ગયેલા હાથમાંથી ઑપરેશનકરવાની નાઇફ ( કાલપેલ) છટકી
જતી હતી.
tib
કાલપેલ કાિતલ ખજ ં ર જેવી ધારદાર હતી. ડૉ ટરને િવચાર
આ યો કેઆવી કાલપે લથી તો કોઈનું ખૂન પણ કરી શકાય!
જોકેઅ યારેતેકોઈનું ખૂન જ કરી ર યા હતા. ઑપરેશનટેબલ
ra
પર કોનું શરીર હતુ?ં મેરી લીસનું શરીર તો ભારેખમહતુ.ં અ યારે
ટેબલ પર સૂતેલી લેડીનું શરીર પાતળું , કૃશ હતું અનેતેનો ચહેરો
ઢંકાયેલો હતો. ડૉ ટરનેઆ લેડીનું નામ યાદ નહોતું આવતુ.ં તેમને
ja
થયું કેનસ નેપૂછું પણ નસ શક ં ા ભરેલીનજરેતેમનેજોઈ રહી

હતી એટલેતેમણેન પૂછ્યુ.ં
gu
ડૉ ટર હવેઅકળાયા હતા. ટેબલ પર કોણ સૂતું હતું તે ણવું

જ રી હતુ.ં યાં જ જુિનયર ડૉ ટરેલેડીના ચહેરા પરથી માલ
હટા યો અનેડૉ ટરનેપે શ ટનો ચહેરો દેખાયો. ઓહ! આ તો
e/
એિમલી બ્રે ટહતા! ડૉ ટર એિમલી બ્રે ટનીહ યા કરવા જતા

હતા. એિમલી ખુ સભરી આંખોથી ડૉ ટરને જોઈને બો યાં,
t.m
“ વનની વ ચેજ મૃ યુ છુ પાયેલું હોય છે.”

એિમલી બ્રે ટહસતા હતા. નસ એમના ચહેરાને માલથી
ઢાંકવા ગઈ કેડૉ ટર મોટા અવાજેબો યા, “ સ ટર, ચહેરો ખુ લો
રાખો. મારેએને થેશયા આપવાનો છે. અરેઇથર યાં છે. હું મારી
/
સાથેજ ઇથર લાવેલો. સ ટર, તમેઇથર યાં મૂ યો છે?”

s:/
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં પેશ ટનેએને થેશયા આપવા ગયા. યાં

તેમણેજોયું કેટેબલ પર તો એ થની માસ ટન સૂતેલો હતો! તેનો
ચહેરો વાંકો થઈ ગયેલો પણ તે વતો હતો. એ ખડખડાટ હસતો
tp
હતો જેનેકારણેઆખું ઑપરેશન ેટબલ હલતું હતુ!ં

ht
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં ઊ ંઘમાંથી સફાળા ગી ગયા. તેમણેજોયું
o
તો સવારનો તડકો મમાં આવતો હતો. અચાનક તેમના ખભા પર
n
કોઈએ હાથ મૂ યો. તેમણેતેતરફ ચોકીને ં જોયું તો રોજસ ઊભો
હતો અનેભયભીત ચહેરેબોલતો હતો, “ડૉ ટર, ડૉ ટર, જલદી
nd
ચાલો. મારી પ ની ઊઠતી નથી. હું બોલાવું તો એનો જવાબ પણ
દેતી નથી. તેનેકાંઈક થઈ ગયું છે, સર.”
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં ગાઉન પહેરીનેતરત રોજસ સાથેગયા.
ka
તેમણેપલંગ પર ઝૂ કીનેિમ સસ રોજસ ની નાડી તપાસી અનેબધ ં
થયેલી આંખ ખોલીનેજોઈ. થોડીવાર પછી તેરોજસ તરફ ફયા .
રોજસે તેમની સામે જોઈને, સૂકા થઈ ગયેલા હોઠ પર ભ
oo
ફેરવીનેઅ યતં ધીમા અવાજેપૂછ્યુ,ં “સર, તેનેકેમ છે, શું તે…?”
તેના અધૂરા પ્ર ના જવાબમાં ડૉ ટર આમ ટ્રોગે
ં ક યુ,ં “આઇ
એમ સૉરી પણ તેનથી ર યાં.” આટલું કહીનેતેમણેપલંગ પાસેના
ટેબલ પર અનેવૉશબેસન તરફ નજર કરી.
tib
રોજસેપૂછ્યુ,ં “સર, શું તેનું હાટ …? તેવધુ બોલી ન શ યો.
ra
આમ ટ્રોગ
ં થોડીવાર િવચાર કરીનેબો યા, “િમ સસ રોજસ ની
જનરલ હે થ કેવી હતી?”
ja
રોજસેક યુ,ં “આમ તો કાંઈ પ્રૉ લેમ નહોતો. બસ, સાંધાના
દુ ખાવાની તકલીફ હતી.”
gu
“હમણાં કોઈ ડૉ ટરની દવા ચાલતી હતી?” આમ ટ્રોગે

ં પૂછ્યુ.ં
રોજસેજવાબમાં ક યુ,ં “ના સર, અમારેતો વષો થી કોઈ ડૉ ટર
પાસેજવાનું થયું જ નથી.”
e/
“તેમનેહાટ ની તકલીફ તો નહોતી ને?”

“ના સર, એવી કોઈ તકલીફ નહોતી.”
t.m
ં પ્ર ો ચાલુ રા યા, “ગઈકાલે રાતે તેમને ઊ ંઘ
બરાબર આવેલી?”
આના જવાબમાં રોજસે નજર નીચી કરીને ધીમા અવાજમાં
/
જણા યું “ના સર, ગઈકાલેતેનેબરાબર ઊ ંઘ નહોતી આવી.”

s:/
ડૉ ટરેજરા કરડાકીથી પૂછ્યુ,ં “તેમણેઊ ંઘ આવેતેનેમાટેકોઈ

દવા લીધે
લી?”
tp
રોજસેઆ ય થી પૂછ્યુ,ં “ઊ ંઘ આવેતેનેમાટેની દવા? ના સર,

મારી ણમાં એવી કોઈ દવા એણેલીધી નહોતી.” પછી તેબો યો,
“જો કેમનેઆ બાબતની ચો સ ખાતરી નથી.”
ht
ડૉ ટર આમ ટ્રોગેં તરત વૉશબેસન પાસેજઈનેબધી બૉટલો
o
ચેક કરી. યાં તેમનેહેર લોશન, મેકઅપ કીટ અનેટુ થપે ટ
n
સવાય કાંઈ મ યું નહીં. આ દર યાન રોજસેડ્ રે સ
ગ
ં ટેબલનાં
બધાં ખાનાં ખોલીનેજોઈ લીધુ.ં તેનેપણ કોઈ જ યાએ લીિપગ
ં
nd
િપ સ દેખાઈ નહીં.
રોજસેડૉ ટરનેક યુ,ં “સર, એણેગઈકાલેતમેજેઆપે
લું તે
સવાય રાતેકાંઈ લીધું નહોતુ.ં ”
ka
2
oo
સવારેનવ વાગેબ્રેકફા ટનોબેલ વા યો યારેબધા પોતાના
મની બહાર હતા અનેબેલ પડેતેની જ રાહ જોતા હતા. જનરલ
મૅકઆથ ર અને જજ વોરગ્રેવ અગાશીમાં ચાલતા ચાલતા
રાજકારણની વાતો કરતા હતા.
tib
વેરા લેથોન અનેિફ લપ લો બાડ ટાપુનો સૌથી ઊ ંચા ભાગ પર
ગયેલા. યાં પહો ં યા તો જોયું કેહેન્રી લોર યાં જ હતા અને
ra
ટીકલહેવન ગામ તરફ જોઈ ર યા હતા. વેરા અને લો બાડ
ન ક આ યા એટલે લોરેક યુ,ં “હું બોટની રાહ જોઈનેઊભો
છુ ં પણ હજુ સુધી તેદેખાઈ નથી.”
ja
વેરાએ આછુ ં હસીનેક યુ,ં “અહીં બધા આરામિપ્રય લોકો છે.

બધું જરા મોડુ ં શ થાય છે.”
gu
િફ લપ લો બાડ બી િદશામાં દિરયા તરફ જોતો હતો અને

અચાનક બો યો, “તમનેહવામાન કેવું લાગેછે?”
e/
લોરેઆકાશ તરફ જોઈનેક યુ,ં “મનેતો હવામાન સરસ લાગે

છે.”
લો બાડેમોઢુ ં મચકોડતાં ક યુ,ં “જો જો, સાંજ પહેલાં હવામાન
t.m
પલટો લેશે.”
ૂછ્યુ,ં “એટલેશું વાવાઝોડુ ં આવશે?”
લોરે પ
લો બાડ આનો જવાબ આપે તે પહેલાં બ્રેકફા ટનો બેલ
/
સભ
ં ળાયો અને લો બાડે ક યુ,ં “ચાલો, થોડો બ્રેકફા ટ કરી
s:/
લઈએ. મનેતો ભૂખ લાગી છે.”

ઘર તરફ જતી વખતે લોરેલો બાડ નેક યુ,ં “મનેસમ તું
tp
નથી કેટોની જે
વો યુવાન માણસ આપઘાત શું કામ કરે?હું આખી
રાત આ જ િવચાર કરતો ર યો.”
ht
આગળ ચાલી રહેલી વેરા સાંભળી ન ય એટલેલો બાડેધીમા
o
અવાજે લોરનેપૂછ્યુ,ં “તમનેલાગેછેકેતેનું મૃ યુ કોઈ બી
n
કારણેથયું હશે?”
nd
લોરેક યુ,ં “હું કાંઈ અ ભપ્રાય આપું તેપહેલાં મારેથોડા
પુરાવા જોઈએ અનેટોનીની આ મહ યા અથવા હ યા પાછળ શું
હેતુ હતો તે ણવું પડે. ટોની પૈ સેટકેતો સુખી હોય તેવો દેખાતો
હતો.”
ka
તેત્રણેય ઘર પાસેપહો ં યા યાં એિમલી બ્રે ેટબહાર આવીને
આતુરતાથી પૂછ્યુ,ં “બોટ આવી ગઈ?”
oo
“હજુ સુધી નથી આવી” વેરાએ જવાબ આ યો.
રોજસ ડાઇિનગ
ં મનું બારણું ખોલીનેઊભો હતો. બ્રેકફા ટ
ટેબલ પર બેસતાં એિમલી બ્રે ટબો યા, “રોજસ નેશું થયું છે?
tib
ત બયત ઠીક નથી?”
ં બારી પાસેઊભેલા. તેમણેબધા તરફ ફરીને
ક યુ,ં “આજેરોજસેએકલાએ બ્રેકફા ટ ત ૈ યાર કયો છે. િમ સસ
ra
રોજસ નથી આવી શ યાં.”
એિમલી બ્રે ેટપૂછ્યુ,ં “શું થયુ?ં િમ સસ રોજસ ની ત બયત
ja
સારી નથી?
ં જણા યુ,ં “પહેલાં આપણેબ્રેકફા ટકરી
gu
લઈએ. પછી મારે બધા સાથ

ેઅમુક બાબતોની ચચા કરવી છે.”
બ્રેકફા ટમાંએ સ, ટો ટ અનેહેમની વાનગીઓ હતી, જે ને
બધાએ ચા અનેકૉફી સાથેમાણી. આ દર યાન ટાપુ પર જેબની
e/
ર યું હતું તે િવષે કોઈ કાંઈ બો યું નહીં. રાજકારણ અને

રમતગમત િવષેઅછડતી વાતો થઈ.
t.m
ૂરો થયો એટલેડૉ ટર આમ ટ્રોગે

બ્રેકફા ટ પ ં ગળું સાફ કરતાં
વાત શ કરી, “મનેલા યું કેઆ વાત બધા બ્રેકફા ટકરી લે
પછી કહું તો સા .ં એક દુ :ખદ સમાચાર છે. િમ સસ રોજસ નું
ગઈકાલેઅવસાન થયું છે. તેઊ ંઘમાં જ ગુજરી ગયાં.”
/
s:/
આ સમાચાર ણીનેબધાં ચોકી

ં ઊઠ્ યાં. વેરાએ ક યુ,ં “ઓહ
નો! અહીં આ યાનેચોવીસ કલાક પણ નથી થયા યાં તો બેમૃ યુ
થઈ ગયાં!”
tp
જજ વોરગ્રેવઝીણી આંખ કરીનેબો યા, “ઓહો… મૃ યુ કયા

કારણસર થયુ?ં ”
ht
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં ખભા ઉલાળીનેક યુ,ં “પૂરી તપાસ કયા
o
િવના કાંઈ કહેવું અશ ય છે.”
n
ેપૂછ્યુ,ં “તો શું ઓટો સી કરવી જોઈએ?”
nd
ડૉ ટર આમ ટ્રોગેં જવાબ આપતાં ક યુ,ં “તપાસ કયા િવના હું
સિટ િફકેટ ન આપી શકુ .ં મનેિમ સસ રોજસ નું વા ય કેવું હતું
તેના િવષેકાંઈ ખબર નથી.”
ka
વેરાએ ક યુ,ં “તે બહુ ડરેલાં હોય તેવા લાગતા હતાં. એમાં
ગઈકાલે તેમના ઉપર જે તહોમત મુકાયું તેને કારણે તેમનું
હાટ ફેઇલ થઈ ગયું હશે?”
oo
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં “એ વાત ન ી છેકેતેમનું હાટ કામ
કરતું બધ
ં થઈ ગયુ,ં પણ શેનેકારણેઆવું બ યું તેમોટો પ્ર છે.”
એિમલી બ્રે ટઅચાનક અવાજેએક જ શ દ બો યાં,
“આ માનો અવાજ.”
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે tib
ં તેમની સામેજોઈનેપૂછ્યું “િમસ બ્રે ટ,
ra
તમેકહેવા શું માંગો છો?”
એિમલી બ્રે ેટક યુ,ં “બધાંનેખબર છેકેિમ સસ અનેિમ ટર
રોજસ પર એક વૃ ત્રીની હ યા કરવાનું તહોમત છે.”
ja
“તો શુ?ં ”
gu
એિમલી બ્રે ેટ અવાજમાં વાત ચાલુ રાખી, “હું માનું છુ ં કે

આ તહોમત સાચું છે. તમેબધાંએ જોયેલું ને, કેગ્રામોફોનમાંથી
આવતો અવાજ સાંભળી િમ સસ રોજસ કેવાં ભાંગી પડેલાં અને
e/
બેહોશ થઈ ગયેલાં? પોતાનો ગુનો છતો થઈ ગયો એ વાત તેમના

માટેઅસ ય હતી એટલેભયના માયા જ તેમનું હાટ ફેઇલ થઈ
ગયુ.ં ”
t.m
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં નકારમાં માથું ધુણાવતાં બો યા, “તમેકહો

છો તેકદાચ સાચું હોય તો પણ િમ સસ રોજસ નું વા ય કેવું હતું
તે યા િવના તેને વીકારી ન શકાય. જો તેમનેહાટ નીતકલીફ
હોય…”
/
s:/
એિમલી બ્રે ેટવાત કાપતાં ક યુ,ં “ભગવાનેજ તેમનેતેમના

પાપની સ કરી છે.”
આ સાંભળીનેબધાંનેઆઘાત લા યો. લોરેધીમેથી ક યુ,ં “એમ
tp
કહેવું તો જરા વધું પડતું છે, િમસ બ્રે ટ.”

ht
એિમલી બ્રે ેટબધા સામેક્રોધભરી આંખેજોયું અનેક યુ,ં
o
“તમેબધા નથી માનતા કેભગવાન પાપીનેતેના પાપની સ કરે
n
છે? હું એ વાત માનું છુ ં .”
nd
જજ વોરગ્રેવઆદત પ્રમાણેપોતાના ગાલ પર આંગળી ફેરવતાં
બો યા, “મેંવષો સધ ુ ી કોટ માં કામ કયું છે. મારો અનુભવ એવો છેકે
ભગવાનેપાપીનેસ કરવાનું અનેતેનેસુધારવાનું કામ મનુ યને
સો ં યું છે. આ કામ અઘ ં અનેગૂચ ં વાડાવાળું છે.”
ka
એિમલી બ્રે ેટઆ સાંભળીનેખભા ઉછા યા પણ કાંઈ બો યાં
નહીં.
oo
લોરેપૂછ્યુ,ં “િમ સસ રોજસેગઈકાલેતેમના મમાં ગયા પછી
કાંઈ ખાધું કેપીધું હતુ?ં ”
ં ક યુ,ં “ના, એમણેકાંઈ લીધું નહોતુ.ં ”
તેમણેચા તો પીધી જ હશે.” લોરે ક ય .ું

tib
“કાંઈ નહોતું લીધુ?ં ચા, કૉફી, પાણી, કાંઈ નહીં? મનેલાગેછે
ra
“રોજસે મને ક યું કે િમ સસ રોજસે કાંઈ નહોતું લીધુ.ં ”
ં જણા યુ.ં
લોરેક યુ,ં “આહ! એ તો એવું કહે!” લોરનો ટોન એવો હતો
ja
કેઆમ ટ્રોગે
ં તેની સામેજોયુ.ં
gu
લો બાડે લોરનેપૂછ્યુ,ં “તમનેએવું લાગેછેકેરોજસ ખોટુ ં બોલે

છે?”
લોરેઆક્રમક અવાજમાં જવાબ આ યો, “શા માટે એવું ન
e/
લાગે
? ગઈકાલેરાતેરોજસ કપલ પર જેતહોમત મુકાયું તેખોટુ ં
હશેપણ બી બાજુથી િવચારીએ તો તેકદાચ સાચું પણ હોય.
માની લઈએ કેરોજસ કપલેતેલેડીની હ યા કરી. કોઈનેએ
t.m
વાતની ખબર ન પડી એટલે તે લોકો પોતે સલામત છે એમ

સમ ને વતાં હોય….”
વેરા બોલી ઊઠી, “ના, િમ સસ રોજસ પોતાની તનેસલામત
નહોતાં સમજતાં.”
/
s:/
લોરેજરા ગુ સા સાથેવેરા સામેજોઈનેિવચાયુ ં કે‘લેડીઝ

બી ની વાતમાં માથું માયા િવના રહી ન શકે!’ અનેપોતાની વાત
ચાલુ રાખી, “એ જેહોય તે. પરંતુ અ યાર સુધી તેમની ઉપર કોઈ
tp
દેખીતું જોખમ ન હતુ.ં અચાનક ગઈ કાલેતેમનું રહ ય ઉઘાડુ ં પડી

ગયુ.ં િમ સસ રોજસ ભાંગી પડ્ યાં અનેબેભાન થઈ ગયાં. કોઈએ
જોયેલું કેિમ સસ રોજસ ભાનમાં આવતાં હતાં યારેરોજસ તેમની
ht
સાથેકેવી રીતેઝૂ કીનેવાતો કરતો હતો? એ એમની િફકર નહોતો
o
કરતો. એ તો ડરી ગયો હતો કેતેની પ ની યાંક સાચી વાત ન કરી
n
દે.
nd
હવેિવચારો. તેમણેબનં ેએ ભેગાં થઈનેહ યા કરી છે. વષો સુધી
કોઈનેતેવાતની ખબર નથી પડી પણ હવેતેબન ં ેપર તહોમત
મુકાયું છે. આની તપાસ થાય તો હું શરત મારીનેકહું કેિમ સસ
રોજસ ભાંગી પડે, પોતાનો ગુનો કબૂલ કરી લેઅનેસાથેસાથે
ka
રોજસ પણ ફસાઈ ય. આ રીતેરોજસ માટે તેની પ નીની
હાજરી ખતરનાક હતી. એટલેજ રોજસેચાના કપમાં ઝેર ભેળવી
એનેકાયમ માટેચુપ કરી દીધી હોય.”
oo
લોરની વાત પૂરી થઈ એટલેઆમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં “મેંતપાસ
કરેલી પણ ત
ેમના પલંગ પાસેથી કોઈ ખાલી કપ નહોતો મ યો.”
tib
લોરેથોડા તીખા અવાજમાં ક યુ,ં “અરે!રોજસ નેએ કપ-
રકાબી સાફ કરીનેદૂ ર મૂકી દેતાં કેટલી વાર લાગે
?”
જનરલ મૅ કઆથ ર થોડો િવચાર કરીનેબો યા, “મનેનથી લાગતું
ra
કેકોઈ પોતાની પ ની સાથેઆવું કરે.”
લોરેઆછુ ં હસીનેક યુ,ં “સાહેબ! યારેમાણસના વ પર
ja
વાત આવેને, યારે તેબધી લાગણીઓ ભૂલી ય!”
થોડીવાર પછી બારણું ખૂ યું અને મમાં આવીનેરોજસ બો યો,
gu
“કોઈનેકાંઈ જોઈએ છે?”

ેપૂછ્યુ,ં “મોટરબોટ રોજ કેટલા વાગેઆવેછે?”
રોજસેક યુ,ં “રોજ સવારેસાતથી આઠ વ ચેબોટ આવી ય
e/
છે. ખબર નહીં આજેફ્રેડહજુ સુધી કેમ નથી આ યો. એ બીમાર

હોય યારે તેના ભાઈનેમોકલેછે.”
t.m
ેટલા વા યા?” લો બાડેપૂછ્યુ.ં

“અ યારે ક
“દસ વાગવામાં દસ િમિનટ બાકી છે, સર.”
લો બાડેભવાં ચડા યાં અનેધીમેથી માથું હલા યુ.ં
/
રોજસ મની બહાર જતો હતો યારે વોરગ્રેવ ે જરા મોટા

s:/
અવાજે ક યુ,ં ”રોજસ , તારી વાઇફના અવસાનના સમાચાર

ડૉ ટરે આ યા. અમ ેબધા િદલગીર છીએ.”
tp
રોજસેનતમ તકેક યુ,ં “થૅ યુ સર” અનેતે મની બહાર

ગયો.
ht
મમાં શાંિત છવાઈ ગઈ. આ શાંિત સત

ં ોષની નહીં પણ ભયની
o
શાંિત હતી.
n
3
nd
લો બાડેક યુ,ં “આ બોટ હજુ આવી નહીં.” તેઅને લોર ટૅરેસ
પર હતા.
ka
લોરેક યુ,ં “મનેખબર છેતું શું િવચારી ર યો છે. બોટ બેકલાક
પહેલાં આવવાની હતી પણ હજુ સુધી આવી નથી. શા માટેનથી
આવી? મારા મનમાં પણ એ જ પ્ર છે.”
oo
“કોઈ જવાબ મ યો?” લો બાડેપૂછ્યુ.ં
લોરેક યુ,ં “બોટ અ યાર સુધી નથી આવી તેઅણધાયુ ં નથી.
બોટનું ન આવવું કોઈકના લાનનો એક ભાગ જ છે. બધું
tib
એકબી સાથેજોડાયેલું છે.”
લો બાડેપૂછ્યુ,ં “તમનેલાગેછેકેબોટ નહીં આવે?”
ra
અચાનક એક તીખો અવાજ સભ
ં ળાયો, “ના, બોટ નહીં આવે.”
લોર અનેલો બાડેઅવાજની િદશામાં જોયું અને લોરેક યુ,ં
ja
“તમનેપણ એવું લાગેછેજનરલ, કેબોટ નહીં આવે?”
જનરલેમૅ કઆથ ર ભારપૂવ ક ક યુ,ં “અલબ , બોટ નહીં આવે.
gu
આપણેિવચારીએ છીએ કેબોટ આવીનેઆપણનેઅહીંથી લઈ

જશે. પણ અહીં આપણનેબોલાવવાનો અથ જ એ છેકેઆપણે
કોઈએ અહીંથી પાછા નથી જવાનુ.ં બસ, બધાનો અત ં આ જ છે,
બધું અહીં જ પૂ ં થશે.”
e/
થોડીવાર અટકીનેમૅ કઆથ રધીમેઅવાજેબો યા, “એ જ શાંિત

છે. અત
ં સુધી પહોચવુ
ં ,ં યાંથી યાંય જવાનું ન હોય. બસ, તેજ
t.m
સાચી શાંિત છે.”

જનરલ અચાનક ટૅરેસનાપગ થયાં ઊતરીને દિરયા પાસેના
ખડક તરફ ગયા. તેલથડતી ચાલેજતા હતા, ણેઅડધા ઊ ંઘમાં
/
હોય!
s:/
લોરેતુ છકારથી ક યુ,ં “આ તો અ લનો ઓથમીર લાગેછે!

મનેલાગેછેધીમેધીમેબધા આ જ રીતેપાગલ થઈ જવાના છે.”
લો બાડે ક યુ,ં “મને નથી લાગતું તમે પાગલ થશો, િમ ટર
tp
લોર.”
ht
મા પોલીસ ઑિફસરેહસીનેક યુ,ં “હું કાંઈ આટલી વાતમાં
o
પાગલ થઈ ઉ એવો નથી. જો કે મને લાગેછે કે તું પણ
n
સહેલાઈથી પાગલ બનેતેમ નથી!”
nd
4
ં ટૅરેસપર આવીનેજોયું તો એક તરફ લોર
અનેલો બાડ ઊભા હતા, યારેબી તરફ જજ વોરગ્રેવધીમે
ka
ધીમેચાલતા હતા. આમ ટ્રોગં જજ પાસેગયા.
યાં જ રોજસ તેમની પાસેઆવીનેહાંફળોફાંફળો થતો બો યો,
oo
“સર, મારેતમનેકાંઈ કહેવું છે.” આમ ટ્રોગે
ં જોયું તો રોજસ નો
ચહેરો ભયથી િફ ો પડી ગયેલો હતો અનેતેના હાથ કાંપતા હતા.
ડૉ ટરનેથયું કેથોડીવાર પહેલાં તો રોજસ વ થ દેખાતો હતો
અનેઅચાનક આ શું થઈ ગયુ?ં યાં રોજસ ફરીવાર કરગરીને
બો યો, “સર, લીઝ, મારી સાથેઘરમાં આવો ને.”
“અરે આટલું બધું શું થઈ ગયું છે, રોજસ ?” કહીને ડૉ ટરtib
ra
આમ ટ્રોગ ં તેની સાથે ઘરમાં આ યા. રોજસે ડાઇિનગ ં મ
ખોલીનેડૉ ટરનેઅદ ં ર બોલા યા. આમ ટ્રોગે
ં જરા અકળાઈને
ફરીવાર પૂછ્યુ,ં “શું થયું છે?”
ja
રોજસ મહામહેનતેબો યો, “સર, કાંઈક થઈ ર યું છેજેમને

સમ તું નથી.”
gu
આમ ટ્રોગ ં ગુ સેથઈનેબો યા, “અરેપણ શું થઈ ર યું છેતે

વાત કરને.”
e/
રોજસેક યુ,ં “તમનેલાગશેકેહું પાગલ છુ ં પણ સર, મનેઆ

સમ તું નથી. તમનેથશેકેસાવ ન વી વાત છેપણ મારા મનમાં
બેસતી નથી.”
t.m
ં ક યુ,ં “તું નહીં કહે યાં સુધી મનેપણ કેવી રીતે
સમ શેકેશું વાત છે?”
રોજસે ગળા નીચે થૂક ં ઉતારીને ધીમે અવાજે ક યુ,ં “સર,
/
ટેબલની વ ચે મૂકેલાં ચનાઈ માટીના પૂતળાંની વાત છે. મને

s:/
ખાતરી છેકે યાં દસ પૂતળાં હતાં.”

આમ ટ્રોગ ં બો યા, “અરેએ તો મનેખબર છે. બધાંએ જોયેલું
કે યાં દસ પૂતળાં હતાં.”
tp
રોજસ એમની પાસેઆવીનેબો યો, “ગઈકાલેરાતેમેંડાઇિનગ ં

મ સાફ કયો યારેજોયું કે યાં નવ પૂતળાં હતાં. એક ગાયબ
ht
થઈ ગયેલ.ું યારેમેંતેવાત પર બહુ યાન નહોતું આ યુ.ં આજે
o
સવારેહું અપસેટ હતો એટલેમા ં યાન પૂતળાં તરફ નહોતું ગયું
n
પણ મેંહમણાં જોયુ.ં મારી વાત ખોટી લાગતી હોય તો તમે તે
જુઓ, સર.”
nd
અ યારે યાં ફ ત આઠ પૂતળાં ર યાં છે. બેપૂતળાં ગાયબ થઈ
ગયાં છે! આનો અથ શું સર, મનેતો સમ તું નથી. હવેફ ત
આઠ જ પૂતળાં ર યાં છે.”
ka
oo
tib
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
7
n
મૃ યુ કેહ યા?
nd
1
બ્રેકફા ટપછી એિમલી બ્રે ેટવેરાનેક યુ,ં “ચાલ, આપણે
ka
પે
લા રોક પર જઈનેબોટની રાહ જોઈએ.” વેરાએ હા પાડી અને
બન
ં ેજણાં તેતરફ ચા યાં.
oo
ટાપુના સૌથી ઊ ંચા થાન પર ઊભાં રહીનેબન ં ેજણાં દિરયા
તરફ જોતાં હતાં. તા હવા આવતી હતી અનેદિરયામાં નાનાં
નાનાં મો ં ઊભરાતાં હતાં. દૂ ર દૂ ર સુધી કોઈ િફ શગ
ં બોટ કે
મોટરબોટ દેખાતી નહોતી.
અહીંથી ટીકલહેવન ગામ નહોતું દેખાતુ.ં ફ ત તેની પાછળ
રહેલો મોટો ખડક દેખાતો હતો. tib
ra
એિમલી બ્રે ેટક યુ,ં “આપણનેજેમાણસ બોટમાં અહીં લા યો
તેતો િવ ાસપાત્ર લાગતો હતો.”
ja
“આજેતેહજુ સુધી આ યો કેમ નથી તેનવાઈ લાગેએવું છે.”
વેરા કાંઈ બોલી નહીં. તેનેબહુ ડર લાગતો હતો જે નેતેકાબૂમાં
gu
રાખવા મથામણ કરતી હતી. તેણેપોતાની તનેક યુ,ં “અરે!

આમ ડર નહીં. શાંિત રાખ. તું તો ઘણી િહંમતવાળી છે.”
થોડા સમય પછી વેરા બોલી, “હું ઇ છુ ં કેએ જલદી આવે. મારે
e/
અહીંથી જતા રહેવું છે.”

એિમલી બ્રે ેટક યુ,ં “આપણેબધાંએ ચા યાં જવું છે. કોઈને
t.m
અહીં રહેવું નથી.”

વેરાએ ક યું “બધું સાવ િવ ચત્ર લાગેછે. કાંઈ સમ તું નથી.”
એિમલી બ્રે ેટજવાબમાં ક યુ,ં “મનેતો મારી ત પર બહુ
/
ગુ સો આવેછેકેહું આવી રીતેમૂરખ કેમ બની? હવે યારેએ

s:/
પત્રનેવાંચું છુ ં યારેસમ ય છેકેએ કેટલો વાિહયાત પત્ર છે.

પણ એ પત્ર આ યો યારે મન ેકોઈ તની શક ં ા નહોતી આવી.”
વેરાએ સહમત થતાં ક યુ,ં “હું એ વાત સમ શકુ ં છુ ં .”
tp
એિમલી બ્રે ેટઅફસોસ ય ત કયો , “આપણેઘણી વાર બધું

સા ં અનેસાચું જ હશેએમ માની લઈએ છીએ.”
ht
વેરાએ થોડા ડર સાથેપૂછ્યુ,ં “તમેબ્રેકફા ટવખતેજેક યું તે
o
સાચું છે?”
n
એિમલી બ્રે ેટક યુ,ં “બ્રેકફા ટવખતેઘણી વાતો થયેલી. તું
nd
કઈ વાત માટેપૂછેછે?”
“એ જ કેિમ સસ અનેિમ ટર રોજસેપે
લાં વૃ લેડીની હ યા
કરેલી?”
ka
એિમલીએ વેરા સામેજોઈનેક યુ,ં “જેકાંઈ બ યું તેના પરથી
લાગેછે કેતેઓ બન ં ેગુનેગાર છે. તનેયાદ છે, કેઆ આ ેપ
સાંભળીનેરોજસ ના હાથમાંથી કૉફીની ટ્ રેપડી ગયેલી? િમ સસ
oo
રોજસ બેહોશ થઈ ગયેલાં. પછી રોજસ જેરીતેવાત કરતો હતો
યારેપણ લાગતું હતું કેતેજુ ં ુ બોલી ર યો છે. મનેલાગેછેએ
બનં ેએ આ હ યા કરી છે.”
tib
વેરાએ ક યુ,ં “સાચી વાત છે. િમ સસ રોજસ કેટલાં ડરેલાં લાગતાં
હતાં. મેંકોઈ યિ તનેઆટલી બધી ડરેલીનથી જોઈ. કદાચ
એમણેકરેલી હ યાની યાદ એમન ેસતત પરેશાન કરતી હતી.”
ra
એિમલીએ ધીમેથી ક યુ,ં “મનેબાળપણમાં વાંચેલું એક વા ય
યાદ આવેછે. `તમારાં પાપ તમનેશોધી કાઢશે.’ આ વાત સાવ સાચી
ja
છે!”
વેરા ઊભી થઈ ગઈ અને યગ્ર અવાજેબોલી, “િમસ બ્રે ટ,
gu
એનો અથ એમ કેબી જેટલા પર તહોમત મુકાયાં તેબધા

ગુનેગાર છે?”
એિમલીએ થોડા સમય પછી જવાબ આ યો, “જો, પે લો લો બાડ
e/
છેતેણેતો કબૂલ કયુ ં કેતેણેવીસ માણસોનેભૂ યા-તર યા મરવા

માટેછોડી દીધે
લા.”
t.m
વેરાએ ક યુ,ં “પરંતુ તેબધા તો આિફ્રકન હતા.”

એિમલી બ્રે ેટગુ સેથઈનેક યુ,ં “તો શુ?ં કાળા હોય કેગોરા,
બધા આપણા જ ભાઈઓ છે?”
વેરાનેિવચાર આ યો, “કાળા લોકો પણ આપણા જ ભાઈઓ?
/
s:/
કેવી હા યા પદ વાત!”
એિમલીએ વાત ચાલુ રાખી, “જો કે અમુક તહોમત સાવ
વાિહયાત છે, જે
મ કેજજ વોરગ્રેવપરનું તહોમત. એ તો પોતાની
tp
ફરજ બ વતા હતા. પે લા મા પોલીસ ઑિફસર લોરનું પણ

એમ જ કહી શકાય. એ જ રીતેમારી ઉપર મુકાયેલું તહોમત પણ
ht
સાવ જુ ં ુ, પાયા િવનાનું છે. હું એ િવષેગઈકાલેરાતેવાત કરવા
o
નહોતી માગતી કારણકેએવી વાત પુ ષોની હાજરીમાં ન કરાય.”
n
વેરા એિમલીની વાત યાનથી સાંભળતી હતી. એણે પૂછ્યુ,ં
nd
“એવી કઈ વાત છે?”
એિમલી બ્રે ેટગભં ીર થઈનેક યુ,ં “મારી ઉપર જે ની હ યા
કરવાનો આરોપ છેતેબયાટ્ રીસ ટે લર મારી મેઇડસવ ટ હતી. તે
ka
િવનયી હતી અનેસરસ કામ કરતી હતી. હું તેનાથી બહુ ખુશ હતી.
પણ મનેબહુ મોડી ખબર પડી કેતેએક નબ ં રની ઢોગી
ં અનેલુઝ
કેરે ટરનીહતી. મારે યાં તેણેકામ શ કયા પછી થોડા સમયમાં
મનેખબર પડી કેતેકોઈનું પાપ એના પે
oo
ટમાં ઉછેરતી હતી. કેવું
ખરાબ કહેવાય!”
એિમલીએ ઘૃણાથી મોઢુ ં બગાડ્ યું અનેવધુમાં ક યુ,ં “મનેઆ
tib
વાત ણીનેબહુ આઘાત લાગે લો. તેનાં મા-બાપ પણ ધાિમ ક અને
સં કારી હતાં. તેમણેબયાટ્ રીસનેસપ ં ૂણ શ તવાળા વાતાવરણમાં
ઉછેરેલી. ત
ેમણેપણ તેનો આ ગુનો માફ નહોતો કયો .”
ra
વેરાએ પૂછ્યુ,ં “પછી શું થયુ?ં ”
“મેંતો તેનેતરત કાઢી મૂકી. હું તો એક િમિનટ માટેપણ આવી
ja
ચિરત્રહીન અને ય ભચારી યિ તનેમારી સાથેન રાખુ.ં ”
ં ા સાથેપૂછ્યુ,ં “પણ… પણ બયાટ્ રીસનું શું
વેરાએ થોડી આશક
gu
થયુ?ં ”
એિમલી બ્રે ેટ અવાજમાં ક યુ,ં “એ પાિપણીનેએનું એક
પાપ ઓછુ ં લા યું હશેકેતેણેબીજુ,ં વધુ મોટુ ં પાપ કયુ ં. તેણે
e/
આ મહ યા કરી.”
વેરાની આંખો ભય અનેઆઘાતથી પહોળી થઈ ગઈ. તેણેધીમે
t.m
અવાજેપૂછ્યુ,ં “તેણેપોતાનો જ વ લઈ લીધો?”

“હા, તેણેનદીમાં ડૂ બી જઈનેઆ મહ યા કરી.” આમ કહેતી
વખતેએિમલી બ્રે ટના ચહ ેરા પર જરાપણ ખે
દ નહોતો દેખાતો.
વેરાએ પૂછ્યુ,ં “આ વાતની ખબર પડી યારેતમનેદુ :ખ નહોતું
/
s:/
થયુ?ં તમને એમ ન થયું કે બયાટ્ રીસના મૃ યુ માટે તમે

જવાબદાર છો?”
એિમલી બ્રે ટટ ાર થઈનેબો યાં, “હું શું કામ મારી તને
tp
જવાબદાર ગણ?ું મેંકોઈ ખોટુ ં કામ નહોતું કયુ ં.”

ht
વેરાએ ક યુ,ં “કદાચ તમેઆટલાં િન ુ ર, કડક ર યાં એટલે
o
બયાટ્ રીસેઆ મહ યા કરી.”
n
એિમલી બ્રે ટગુ સેથઈનેબો યાં, “અરે,બયાટ્ રીસેે
જેપાપ
nd
કયુ ં તેનેકારણેજ તેણેઆ મહ યા કરવી પડી. એ જો સારી,
સં કારી યુવતી તરીકે વી હોત તો આવું ન થાત.”
એિમલી બ્રે ેટઆટલું કહીનેવેરા સામેજોયુ.ં એમની આંખમાં
ka
કોઈ ખેદ કેપ ા ાપ નહોતો દેખાતો અનેતેમના કડક બીડેલા હોઠ
જોઈનેલાગતું હતું કેતેપોતાની તનેજ શ્રે માનેછે. એમના
િવચારો પ્રમાણેજેન વેતેબધા તેમની નજરમાં પાપી અને
ય ભચારી હતા.
oo
લું કે એિમલી બ્રે ટન
વેરાને પહેલા એમ લાગે ું વલણ થોડુ ં
હા યા પદ છે, પણ હવે તેને એમ લા યું કે તેમનું વલણ
tib
ત્રાસજનક અનેડરામણું છે. આ િવચાર કરીનેતેજરા ધ્
ગઈ.
2
ra
ડૉ. આમ ટ્રોગ
ં ડાઇિનગં મમાંથી નીકળી ફરી એકવાર ટૅરેસ
પર આ યા. તેમણેજોયું કેજજ વોરગ્રેવખુરશી પર બેઠા બેઠા
ja
દિરયાનેજોતાં હતા. લો બાડ અને લોર ટૅરેસનાએક ખૂણામાં

ઊભા રહી સગરેટ પીતા હતા.
gu
ં કોઈ સાથેવાત કરવી હતી. તેમણેપહેલા
જજ વોરગ્રેવપાસેજવા િવચાયુ ં પણ પછી તેમનેથયું કેકોઈ
એવા માણસ પાસેજવાની જ ર છેજેઍ શન લઈ શકે.
e/
એટલેતેમણેલો બાડ અને લોર ઊભા હતા યાં જઈનેક યુ,ં

“લો બાડ , મારે તારી સાથ
ેથોડી વાત કરવી છે.”
t.m
લો બાડ અનેઆમ ટ્રોગ ં ટૅરેસનાંપગ થયાં ઊતરી દિરયા તરફ

ગયા. તેમનો અવાજ ટૅરેસસુધી ન પહોચે ં એટલેદૂ ર ગયા પછી
ં ક યુ,ં “લો બાડ , મારે તારી સલાહ જોઈએ ેછ.”
/
લો બાડેભવાં ચડાવીનેક યુ,ં “પણ ડૉ ટર સાહેબ, હું મેડીસીન

s:/
િવષેકાંઈ ણતો નથી!”

“મારેમેડીસીન નહીં પણ બી બાબતમાં સલાહ જોઈએ છે.”
ં ચોખવટ કરી.
tp
લો બાડેક ય,ું “ઓ.કે. તો પૂછો.”

ht
ં પૂછ્યુ,ં “તું અ યારની પિરિ થિત િવષેશું િવચારે
o
છે?”
n
લો બાડેથોડુંિવચારીનેજવાબ આ યો, “જેકાંઈ બની ર યું છેતે
nd
સૂચક છે.”
“તું િમ સસ રોજસ નામૃ યુ િવષેશું માનેછે? તનેલાગેછેકે લોર
કહેછેતેસાચું છે?”
ka
લો બાડે ધુમાડાનાં વલયો કાઢતા જવાબ આ યો, “એક રીતે
જોતાં એ વાત સાચી લાગેછે.”
ં ક યુ,ં “બરાબર. હું પણ એમ જ માનું છુ ં .”
oo
લો બાડે વાત ચાલુ રાખતા ક યુ,ં “માની લઈએ કે રોજસ
કપલેિમસ બ્રાડીની હ યા કરી છતાં કોઈનેતેમની પર શક ં ા ન
આવી. તો તેમણેશું કયુ ં હશે? િમસ બ્રાડીનેઝેર આપી દીધું હશે?”
આમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં “ના. કદાચ ઝેર આપવાની જ ર જ નહીં
પડી હોય. સવારેરોજસેમનેજણા યું કેિમસ બ્રાડીનેહૃદયની tib
ra
એવી બીમારી હતી જે ના ઉપચારમાં એમાયલ નાઇટ્ રાઇટનો
ઉપયોગ થાય છે. પે શ ટને ઍટેક આવે યારે એમાયલ
નાઇટ્ રાઇટ સૂઘં ાડવામાં આવે છે. જો ઍટેક વખતે એમાયલ
ja
નાઇટ્ રાઇટ ન આપવામાં આવેતો પે શ ટનું મૃ યુ થઈ શકેછે.”

લો બાડ િવચાર કરીનેબો યો, “હમમ… મોત િનપ વવું આટલું
gu
સરળ હોય તો કોઈ પણ લલચાઈ ય.”

આમ ટ્રોગ ં હકારમાં માથું હલાવીને બો યા, “વળી પે શ ટને
મારી નાખવા માટેકાંઈ જ કરવું ન પડે. ન ઝેર આપવું પડેકેન ગળું
e/
દબાવવું પડે. પેશ ટનેઍટેક આવે યારેએમાયલ નાઇટ્ રાઇટ ન

આપો એટલેતેનું કામ તમામ! તેિદવસેરોજસ ડૉ ટરનેબોલાવવા
t.m
માટેગયો એટલેએમ કહી શકેકેિમસ બ્રાડીનું મૃ યુ થયું યારે

તેહાજર નહોતો. આ કારણેજ રોજસ કપલનેલા યું હશેકે
એમનો ગુનો નહીં પકડાય.”
લો બાડેક યુ,ં “કોઈ ણતું હોય તો પણ આ હ યા રોજસ
/
કપલેકરી છેતેસા બત ન થાય.”

s:/
થોડુ ં િવચારીનેતેઅચાનક બો યો, “ઓહો! હવેબધું સમ ય

છે.”
tp
ં પૂછ્યુ,ં “એટલે? તું કહેવા શું માંગેછે?”
ht
લો બાડેક યુ,ં “હું એ કહેવા માગુ ં છુ ં કેઆપણનેબધાનેઆ
o
સો જર ટાપુ પર શું કામ ભેગા કરવામાં આ યા છેતેહવેસમ ય
n
છે. જેઅપરાધ પુરાવાના અભાવેઅદાલતમાં સા બત નથી થઈ
શકતો અનેઆરોપી િનદો ષ છૂ ટી ય છે, એવા અપરાધીઓને
nd
અહીં એકઠા કરવામાં આ યા છે. દાખલા તરીકેરોજસ કપલ અને
જજ વોરગ્રેવ.”
આમ ટ્રોગેં જરા ચોકીને
ં પૂછ્યુ,ં “તું એમ માને છે કે જજ
ka
વોરગ્રેવ ગ
ન
ુ ેગાર છે?”
િફ લપ લો બાડ આછુ ં હસીનેબો યો, “હા, હું એમ માનું છુ ં કે
જજ વોરગ્રેવ ે એડવડ સેટોનની હ યા કરી છે. આ એ જ
oo
પ્રકારની હ યા છેકે ણેજજ વોરગ્રેવ ેસેટોનની છાતીમાં ચાકુ
હુલાવી દીધું હોય. જજ હો ં શયાર છે. તેમણેઅદાલતની બેચ ં પર
બેસીને, એક જજના પાવરનો દુ પયોગ કરીનેઆ હ યા કરી છે.
આનેકારણેએમનો આ અપરાધ કોઈ અદાલતમાં પુરવાર થઈ શકે
તેમ નથી.”
આમ ટ્રોગનેં અચાનક યાદ આ યુ,ં હૉિ પટલમાં થયેલી
tib
ra
હ યા. ઑપરેશનટેબલ પર સૂતેલા પેશ ટની હ યા. આ હ યા
હૉિ પટલમાં થયેલી એટલેકોઈનેખબર ન પડી.
ja
લો બાડ કહેતો હતો, “આ કારણે જ િમ ટર ઓવેને બધાંને

સો જર ટાપુ પર ભેગાં કયા છે.”
gu
આમ ટ્રોગ ં ઊ ંડો ાસ લઈનેબો યા, “આપણનેબધાનેઅહીં

બોલાવવાનો હેતુ શું છે?”
લો બાડેસામો પ્ર કયો , “તમનેશું લાગેછે?”
e/
ં ક યુ,ં “િમ સસ રોજસ ના મૃ યુ િવષેબેશ યતા છે.
એક એ કેરોજસેપોતાનો અપરાધ હેર ન થઈ ય તેમાટે
t.m
તેમની હ યા કરી હોય. બી એ કેિમ સસ રોજસ આવો આ ેપ

આ યો એટલેડરી ગયાં હોય અનેતેમણેપોતેજ આ મહ યા કરી
હોય.”
/
લો બાડે ક યુ,ં “આ વાત વીકારી શકાત, જો એ થની

s:/
માસ ટનનુંમૃ યુ ન થયું હોત તો!”

બાર કલાકમાં બેજણા આ મહ યા કરેતેજરા વધુ પડતું નથી
લાગતુ?ં કોઈ એમ કહેતું હોય કેએ થની માસ ટન જેવો નિફકરો,
tp
રંગીલો જુવાન, ફ ત એટલા માટેઆ મહ યા કરેકેતેઅક માતે

બેબાળકોનાં મૃ યુ નીપ વવામાં કારણભૂત બ યો, તો એ વાત હું
ht
હરગીજ ન માનુ!ં ચાલો એકવાર માનીએ કેતેણેઆ મહ યા કરી,
તો તેની પાસેપોટેશયમ સાયનાઇડ આ યું યાંથી? હું ણું છુ ં
o
યાં સુધી પોટેશયમ સાયનાઇડ મેળવવું સહેલું નથી.”
n
“સામા ય રીતેઆ ઝેરનો ઉપયોગ એ લોકો કરેછેજેમધપૂડો
nd
ઉતારતા હોય.”
લો બાડ બો યો, “એનો અથ એમ કેબગીચાનો માળી અથવા
જમીનનો મા લક એનો ઉપયોગ કરે.એ થની આ બેમાંથી કાંઈ
ka
નહોતો. આ પોટેશયમ સાયનાઇડ આખા કોયડાની અગ યની
કડી છે. શ ય છેકેટોનીએ અહીં આવી આ મહ યા કરવાનું ન ી
કયુ ં હોય અનેએ પોતાની સાથેઆ ઝેર લઈનેલા યો હોય,
અથવા પછી…”
oo
ં પૂછ્યુ,ં “અથવા પછી શુ?ં ”
લો બાડેઆછુ ં હસીનેક યુ,ં “તમનેખબર તો છે, પછી શા માટે
tib
પૂછો છો? અથવા એ કેએ થની માસ ટનનીહ યા થઈ છે. ”
3
ra
ં ફરી એકવાર ઊ ંડો ાસ લઈને બો યા, “તો
િમ સસ રોજસ નુંશું થયું હશે?”
ja
લો બાડે જણા યુ,ં “હું કદાચ માનત કે એ થની માસ ટને

આ મહ યા કરી છે, જો િમ સસ રોજસ નું મૃ યુ ન થયું હોત,
gu
અથવા તો હું વીકારત કેિમ સસ રોજસેઆ મહ યા કરી છે, જો

એ થની માસ ટનનું મૃ યુ ન થયું હોત. હું એ પણ વીકા ં કે
રોજસે તેની પ નીની હ યા કરી છે, જો માસ ટનનું આ રીતે
e/
અચાનક મૃ યુ ન થયું હોત. બાર કલાકના સમયમાં એક પછી

એક બેમૃ યુ કઈ રીતેથયા તેસમ તું નથી.”
આમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં “રોજસેમનેએક વાત કરી જેઆ વાત સાથે
t.m
સકં ળાયેલી હોય.” યારબાદ તેમણે ડાઇિનગ ં ટેબલ પરનાં દસ

પૂતળાંમાંથી બેપૂતળાં યારે યારે ગાયબ થયેલાં તેવાત કરી.
લો બાડેસમ
ં ત થતાં ક યુ,ં “મનેયાદ છે કેદસ પૂતળાં હતાં.
/
અ યારે આઠ જ છે?”
s:/
ં જોડકણાની પહેલી બેકડી યાદ કરી.
દસ નાના સપાહી, સહુ જમવા ગયા
tp
એકનો ં ધાયો ાસ, હવેનવ ર યા

નવ નાના સપાહી મોડા સૂવા ગયા
ht
લો બાડે સગરેટફેક ં ીનેઆછુ ં િ મત આપતાં ક યુ,ં “બન

ં ેકડીઓ
o
કેવી ફીટ બેસેછે! એ થની માસ ટનનો ાસ ં ધાઈ ગયેલો એટલે
n
તેમૃ યુ પા યો અનેિમ સસ રોજસ ઊંઘમાંથી ઊઠ્ યાં જ નહીં!”
nd
ૂછ્યુ,ં “આનો અથ શ?ું ”
ડૉ ટરે પ
લો બાડેક યુ,ં “આનો અથ એ કેકોઈ એક સપાહી છેજેકોઈ
િમ. X ની જેમ છુ પાયેલો છે. Mr. U. N. Owen, એટલેકેNONE.
ka
આઅ યો પાગલ માણસ આ બધું કરી ર યો છે.”
ં ક યુ,ં “અ છા, તો તું પણ માનેછેકેકોઈ પાગલ
માણસ આ કરી ર યો છે. પરંતુ રોજસેતો કહેલું કેઆપણા દસ
oo
સવાય આ ટાપુ પર કોઈ નથી.”
લો બાડેભારપૂવ ક ક યુ,ં “રોજસ નેખબર નથી અથવા તો એ
જુ ં ુ બોલેછે.”
tib
ં નકારમાં માથું હલાવીને ક યુ,ં “હું નથી માનતો
રોજસ જુ ં ુ બોલતો હોય. એ ડરી ગયો છે, એટલો બધો ડરી ગયો છે
કેકદાચ પાગલ થઈ જશે.”
ra
લો બાડેક યુ,ં “જોયુ?ં હજુ સુધી મોટરબોટ નથી આવી. એ પણ
િમ ટર ઓવેનના લાન મુજબ છે. સો જર ટાપુ પર યાં સુધી કોઈ
ja
નહીં આવે યાં સુધી િમ ટર ઓવેન પોતાનું કામ પૂ ં ન કરી લે.”

આમ ટ્રોગનો
ં ચહેરો થોડો િફ ો પડી ગયો, “આ માણસ સાવ
gu
ચસકેલ મગજનો લાગેછે!”

લો બાડેક યુ,ં “િમ ટર ઓવેન એક વાત ભૂલી ગયો લાગેછે.
આ ટાપુ સાવ નાનો અનેસપાટ છે. આપણેઆ િમ ટર ઓવેનને
e/
તરત શોધી કાઢીશુ.ં ”

ં ચેતવણી આપતાં ક યુ,ં “એ ખતરનાક હશેહો!”
ં
t.m
લો બાડેબેિફકરાઈથી ક યુ,ં “એ ખતરનાક હોય તો આપણે

કાંઈ કમ છીએ? એ મારા હાથમાં આવશે યારેહું એને માટે
ખતરનાક હોઈશ!”
/
થોડીવાર રોકાઈનેલો બાડેક યુ,ં “આ કામમાં આપણે લોરની

s:/
મદદ લઈશુ.ં અ યારેલેડીઝનેકાંઈ જણાવવું નથી. જનરલ જરા

વધુ પડતા ‘ઉ સાહી’ છે યારેજજ વોરગ્રેવતો બેસીનેકામ
કરવામાં જ માહેર છે. આપણે ત્રણે સાથેરહીનેજ આ કામ
tp
કરીશુ.ં ”
ht
o
8
n
હ યારાની શોધ
nd
1
લો બાડે લોરનેવાત કરી અનેતેતરત સાથ આપવા તૈ યાર થઈ
ka
ગયો. એણેઆમ ટ્રોગને ં ક યુ,ં “તમેજેનાનાં ચનાઈ માટીનાં
પૂતળાંની વાત કરી તેના પરથી લાગેછેકેકોઈ પાગલ આ બધું કરી
ર યો છે. મનેએક િવચાર આવેછે. શું આ ઓવેન દૂ ર રહીનેજ
oo
બધું કરવા માંગેછે?”
ં ક યુ,ં “એટલેતું શું કહેવા માંગેછે?”
tib
લોરેજવાબ આ યો, “જુઓ, ગઈકાલે ગ્રામોફોન વગાડીને
બધા પર તહોમત મૂકવામાં આ યાં. આ સાંભળીને માસ ટને
આ મહ યા કરી યારબાદ રોજસેપોતાની પ નીની હ યા કરી.
ra
આ રીતેિમ ટર ઓવેનનો લાન લાગેછે કેદૂ ર રહીનેજ આ
મોતનો તમાશો જોવો.”
આમ ટ્રોગેં ક યુ,ં ”માસ ટનનું મૃ યુ સાયનાઇડથી થયુ.ં આ
ja
ઝેર સહેલાઈથી નથી મળતુ.ં ”

લોરે ક યુ,ં “હા, એ વાત સાચી. તો એ ઝેર માસ ટનના
gu
િડ્ ર કમાં કઈ રીતેઆ યું હશે?”

લો બાડેજવાબ આ યો, “મનેએ િવષેિવચારતાં લા યું છે કે
e/
માસ ટનેતેિદવસેઘણા પેગ પીધેલા. છે લા બેપેગ વ ચેઠીક ઠીક

સમય વીતેલો જેદર યાન તેનો લાસ બારી પાસેના ટેબલ પર
હતો. કોઈએ ખુ લી બારીમાંથી તેના પે
ગમાં સાયનાઇડ ભેળવી દીધું
t.m
હશે.”
લોરેજરા નવાઈ સાથેપૂછ્યુ,ં “આપણનેકોઈનેએ વાતની
ખબર પણ ન પડી?”
/
લો બાડેક યુ,ં “તેવખતેઆપણા બધાનું યાન બી વાતમાં

s:/
હતુ.ં ”
આમ ટ્રોગે ં િવચારીનેક યુ,ં “આપણેબધા તેવખતેઆપણી
ઉપર મુકાયેલા તહોમત િવષેજ િવચારતા હતા અનેતેની જ ચચા
tp
કરતા હતા. તેદર યાન શ ય છેકેકોઈએ આવું કયુ ં હોય.”

ht
લોરેખભા ઉલાળીનેક યુ,ં “O.K. એમ જ થયું હશે. ચાલો,
o
આપણું કામ શ કરીએ. કોઈ પાસેિરવૉ વર છે? કદાચ નહીં
n
હોય.”
nd
લો બાડેપૉકેટ પર હાથ મૂકીનેક યુ,ં “મારી પાસેછે.”
ૂછ્યુ,ં “તમેહંમેશાં િરવૉ વર સાથેરાખો છો?”
લોરે નવાઈથી પ
લો બાડેક યુ,ં “હા, સામા ય રીતેહું િરવૉ વર મારી સાથેરાખું
ka
છુ ં . ઘણીવાર મારે ‘ખતરનાક’પિરિ થિતનો સામનો કરવાનો આવે
છે.”
લોરે જણા યુ,ં “અ યારે જે પિરિ થિત છે તેનાથી વધુ
oo
‘ખતરનાક’ પિરિ થિતનો સામનો તને યારેયનહીં થયો હોય!
કોઈ ચસકેલ મગજનો માણસ ઘાતક હ થયારો લઈનેઆ ટાપુ પર
છુ પાયો લાગેછે.”
ં ક યુ,ં “દરેકવખતેએવું નથી હોતું િમ ટર લોર.
આવા ઘણા પાગલો દેખાવેસીધાસાદા અને વભાવમાં સરળ હોય
છે.” tib
ra
“ડૉ ટર આમ ટ્રોગ,
ં મને નથી લાગતું કે આ પાગલ એવો
હોય.”
ja
2
gu
ત્રણેય જણા ટાપુનો ખૂણેખૂણો તપાસી લેવા નીક યા.

ટાપુની એક તરફ ઊ ંચા, સપાટ ખડકો હતા જે
નેદિરયાનાં મો ં
આવીનેઅથડાતાં હતાં. બીજેબધેખડકાળ જમીન હતી. ટાપુ પર
e/
કોઈ વૃ ો નહોતાં અનેવન પિત પણ બહુ ઓછી હતી. ત્રણેય

જણાએ ટાપુનો બધો િવ તાર જોઈ લીધો પણ એવી કોઈ જ યા
t.m
અથવા ગુફા ન દેખાઈ યાં કોઈ યિ ત છુ પાઈનેરહી શકે.

ટાપુ પર ફરતા ફરતા ત્રણેય જણ એ જ યાએ આ યા યાં
જનરલ મૅ કઆથ ર ટ ાર બેસીનેદિરયા તરફ જોઈ ર યા હતા.
તેમણેઆ લોકો તરફ જરાપણ યાન ન આ યું એટલે લોરને
/
ં ્ રામાં હશે?’
થયું કે‘જનરલનું આ તરફ યાન નથી. શું તેતદ
s:/
તેણેગળું સાફ કરીનેજનરલનેક યુ,ં “તમેસરસ, શાંત જ યા

શોધી છે.”
tp
જનરલેભવાં ચડાવી થોડા અણગમા સાથે લોર સામેજોઈને

ક યુ,ં “બહુ ઓછો સમય બાકી છે, ત ન ઓછો. લીઝ મને
િડ ટબ ન કરો.”
ht
લોરેહળવેથી ક યુ,ં “સર, અમે તમને િડ ટબ કરવા નથી
o
માંગતા. અમે તો એ જોવા નીક યા છીએ કે ટાપુ ઉપર કોઈ
n
છુ પાઈનેરહેતું તો નથી ને.”
nd
જનરલેકડક વરેક યુ,ં “તમેકાંઈ સમજતા જ નથી. લીઝ
અહીંથી ચા યા ઓ.”
લોરેપાછા જઈનેલો બાડ અનેઆમ ટ્રોગને ં ક યુ,ં “આનું
ka
ચસકી ગયું લાગેછે. તેની સાથેવાત કરવાનો કોઈ અથ નથી.”
લો બાડેપૂછ્યુ,ં “એમણેશું ક યુ?ં ”
લોરેક યુ,ં “બહુ ઓછો સમય બાકી છે, મનેિડ ટબ ન કરો,
oo
એવું કાંઈક કહેતા હતા.”
ં િવચાર કરતા મનમાં બો યા, “હમમ… મનેલાગેછે
કે…”
tib 3
ra
આખો સો જર ટાપુ ફરીનેત્રણેય જણા, ટાપુના સહુથી ઊ ંચા
થળેઊભા રહીનેદિરયા તરફ જોતા હતા. દૂ ર દૂ ર સુધી કોઈ બોટ
દેખાતી નહોતી.
ja
લો બાડે ક યુ,ં “એકપણ બોટ દેખાતી નથી. તોફાન આવશે

એવા અણસાર છે. અહીંથી ટીકલહેવન ગામ પણ દેખાતું નથી,
gu
નહીં તો આપણેસ નલ મોકલીનેકોઈનેબોલાવી શકત.”

ૂચન કયુ ં, “આજેરાતેઆપણેમોટુ ં તાપણું કરીએ તો?”
લોરે સ
e/
લો બાડેજરા િવચારીનેક યુ,ં “મનેલાગેછેિમ ટર ઓવેનેતેનો

પણ ‘ઉપાય’ િવચારી રા યો હશે.”
t.m
“એટલે?”
લો બાડેજણા યુ,ં “એટલેએમ કેતેણેગામમાં કહી રા યું હશે
કેસો જર ટાપુ પર બધા પાટી કરવાના છે જે માં મ તીમ ક,
રમતગમત થવાનાં. એટલે યાં કોઈ તાપણું દેખાય અથવા સ નલ
/
લેશ થતું લાગેતો તમારે િફકર કરવાની જ ર નથી.”

s:/
લોરે શ
ક
ં ા દશા વતાં ક ય,ું “ગામના લોકો આવી વાત માની લે?”
લો બાડે ખધં ું હસીને ક યુ,ં “સાહેબ, જુ ી વાત માનવી બહુ
tp
સહેલી છે! જો િમ ટર ઓવેનેબધાનેસાચું ક યું હોત કેતેદસ

જણાને સો જર ટાપુ પર એકઠા કરીને તે બધાની હ યા કરી
ht
નાખવાની છે અને યાં સુધી બી કોઈએ ટાપુ પર આવવાનું
o
નથી, તો કોઈ આ વાત માનત?”
n
ં ક યુ,ં “હું પોતેઆ વાત માનતો નથી, છતાં
nd
એમ લાગેતો છે.”
લો બાડેક્ ર િ મત કરતાં ક યુ,ં “બસ, તમેક યું નેકે`છતાં
એમ લાગેછે.’ તેજ સાચું છે.”
ka
લોરેદૂ ર સીધા અનેઊ ંચા ખડક તરફ જોઈનેક યુ,ં “એ ખડક
પરથી તો કોઈ નીચેનહીં આ યું હોય ને?”
ં નકારમાં માથું હલાવીનેબો યા, “મનેનથી લાગતુ.ં
oo
ખડક સાવ સીધો અનેસપાટ છે. વળી કોઈ હોય તો પણ તે યાં
છુ પાય?”
લોરેક યુ,ં “શ ય છેકેખડકમાં કોઈ ગુફા પણ હોય. આપણી
પાસેબોટ હોય તો ખડક પાસેજઈનેતપાસ કરી શકીએ.”
લો બાડેસહેજ છણકો કરતાં ક યુ,ં “આપણી પાસેબોટ હોય તોtib
ra
તો આપણે ટીકલહેવન તરફ રવાના થઈ ગયા હોઈએ!”
“એ વાત સાચી હો!”
ં
ja
લો બાડેક યુ,ં “આપણેઆ ખડકમાં કોઈ ગુફા છેકેનહીં તેની
તપાસ કરી લઈએ. જો કોઈ દોરડુ ં મળી ય તો હું ખડક પર
gu
ઊતરીનેતપાસ કરી લઉ.ં ”

લોરેક યુ,ં “O.K. મનેલાગેછેકાંઈ મળશેનહીં પણ તપાસ
કરી લઈએ. હું દોરડુ ં લઈનેઆવું છુ ં .”
e/
લોર ઘર તરફ ગયા. લો બાડેજોયું કેઆકાશમાં વાદળો છવાતાં

હતાં અનેપવનની પીડ પણ વધી હતી. તેણેડૉ ટર આમ ટ્રોગને ં
t.m
પૂછ્યુ,ં “તમેકાંઈ બોલતા નથી સર, શું િવચારી ર યા છો?”

ં ધીમેથી બો યા, “હું િવચા ં છુ ં કેજનરલ
મૅ
કઆથ ર પાગલ તો નથી થઈ ગયા ને?”
4
/
s:/
વેરા સવારથી અપસેટ હતી. તેને એિમલી બ્રે ટ પ્ર યે

અણગમો થઈ ગયેલો એટલેતેમની પાસેતો તેગઈ જ નહોતી.
tp
એિમલી બ્રે ટઘરના એક ખૂણામાં ખુરશી પર ટ ાર બેસીને

ગૂથ
ં વાનું કામ કરતાં હતાં.
ht
વેરા યારે યારેએિમલી બ્રે ટિવષેિવચારતી યારેતેની
o
નજર સામે એક િફ ો ચહેરો તરી આવતો. તેને થતું કે એક
n
જમાનામાં એિમલીનો ચહેરો કદાચ સુદં ર હશેપણ અ યારેએ
ચહેરો સુદ
ં ર નહીં પણ ત ન ભાવહીન લાગતો હતો. પ્રેમ,ક ણા
nd
જેવી એકપણ લાગણી તેચહેરા પર દેખાતી નહોતી. અ યારેપણ
એિમલી બ્રે ટએવી રીતેબેઠાં હતાં કે ણેએમનેદુ િનયાની
પરવા જ ના હોય અનેપોતાની તનેજ નૈ િતક અનેધાિમ ક રીતે
ka
શ્રે માનતા હોય.
વેરાએ ટૅરેસપર જોયું તો જજ વોરગ્રેવખુરશીમાં સક ં ોડાઈને
બેઠા હતા. હંમેશ મુજબ તેમની દાઢી છાતીનેઅડેલી હતી.
oo
વોરગ્રેવન ેજોઈનેવેરાનેએડવડ સેટોન િવષેિવચાર આ યો.
તેની આંખ સામેદૃ ય દેખાયું કેજજ વોરગ્રેવનીસામેઆરોપી
તરીકેઊભેલો સેટોન તરવિરયો, ભૂરી આંખવાળો, દેખાવડો યુવાન
છે, જેઘણો મૂઝ
સભ
ં ાયેલો અનેભયભીત લાગેછે. અચાનક જજ
ે સેટોનના માથા પર કાળી ટોપી મૂકી અનેતેનેસ
tib
ં ળાવવા લા યા. એક આંચકા સાથેવેરા વત માનમાં પાછી આવી.
ra
થોડીવાર પછી વેરા દિરયા કનારેજનરલ મૅ કઆથ ર બેઠા હતા
તેમની પાસેગઈ. પગલાંનો અવાજ સાંભળી જનરલેવેરા તરફ
ja
ફયા અનેતેનેઆ ય તથા દહેશતભરી નજરેજોઈ ર યા. વેરાને
થયું કે‘જનરલ આવી િવ ચત્ર નજરે ક ેમ જુએ છે?’
gu
જનરલેક યુ,ં “ઓહ વેરા, તું આવી છે.”

વેરા તેમની પાસેબેઠી અનેબોલી, “તમનેઅહીં બેસીનેદિરયો
જોવો ગમેછેને?”
e/
જનરલેક યુ,ં “હા, આ સરસ જ યા છે. હું માનું છુ ં કેરાહ જોવા

માટેઆ જ યા બહુ સારી છે.”
t.m
“રાહ જોવા માટે?” વેરા થોડી ઉ ેજના સાથેબોલી. “તમેકોની

રાહ જુઓ છે?”
જનરલ શાંિતથી બો યા, “અત
ં સમયની રાહ જોઉ ં છુ ં . જોકેતને
/
તો ખબર જ છે. આપણેબધા અહીં આપણા અત ં સમયની રાહ

s:/
જોઈએ છીએ.”
વેરાએ જરા ધ્ જતા અવાજેપૂછ્યુ,ં “એટલેતમેકહેવા શું માગો
છો?”
tp
જનરલ મૅ
કઆથ રેગભ ં ીર થઈનેજવાબ આ યો, “આપણામાંથી
કોઈપણ આ ટાપુ છોડીનેજઈ શકવાનું નથી. િમ ટર ઓવેનનો આ
ht
જ લાન છે. તનેતો આ વાતની ખબર જ છે. તમેજેનથી જોઈ
o
શકતા તેછેછુ ટકારાનો આનદ
ં અનેતેનાથી મળતી શાંિત.”
n
વેરાએ ક યુ,ં “છુ ટકારાથી મળતી શાંિત? કાંઈ સમ યું નહીં.”
nd
મૅકઆથ રેજવાબ આ યો, “તું હ જુવાન છે. આ વાત
સમજવાની તારી ઉમ ં ર નથી. તારો પણ સમય આવશે યારેતને
આવો આનદ ં મળશે. યારેખબર પડેકેહવેતમારે વનની
ka
આંટીઘૂટ
ં ીમાં ફરતા રહેવાનું નથી અનેકોઈ તનો ભાર લઈને
વવાનું નથી યારે જેપ્રસ તા થાય તેઅવણ નીય છે.”
વેરાએ ઊ ંચે અવાજે પૂછ્યુ,ં “તમે શું કહો છો? મને કાંઈ
oo
સમ તું નથી.” હવેતેનેજનરલ મૅ કઆથ રની બીક લાગતી હતી.
મૅ
કઆથ રે ક ય
,ું “લે લી, હું લે લીનેબહુ ચાહતો હતો.”
“લે લી તમારી વાઇફ હતી?” વેરાએ પૂછ્યુ.ં
tib
“હા તેમારી પ ની હતી. હું એનેબહુ પ્રેમકરતો હતો અનેમને
તેની પર બહુ ગૌરવ હતુ.ં તેબહુ દેખાવડી હતી અનેતેનો વભાવ
ra
આનદ ં ી, રમિતયાળ હતો.”
થોડીવાર મૌન રહીનેતેમણેક યુ,ં “હું એનેબહુ પ્રેમકરતો હતો
એટલા માટેજ મેંઆ કયુ ં.”
ja
વેરા ધીમા અવાજેબોલી, “એનો અથ એમ કે….” તેનું વા ય

gu
અધૂ ં ર યુ.ં
મૅ
કઆથ રેમાથું હલાવીને ક યુ,ં “હવે યારે આપણે બધા
મૃ યુના આરેબેઠા છીએ યારેએ વાતનો ઇ કાર કરવાનો કોઈ
e/
અથ નથી. મેંજ રીચમડ ં નેતેના મોત તરફ ધકેલી દીધે

લો. એક
રીતેજોઈએ તો એ હ યા જ હતી. યારેમનેએમાં કાંઈ અજુગતું
નહોતું લા યુ.ં મેંએમ જ િવચારેલ ું કેરીચમડ
ં આ સ નેપાત્ર
t.m
હતો અનેમેંજેકયુ ં તેઠીક કયુ ં. યાર પછી…..”

વેરાએ જરા કડક અવાજમાં પૂછ્યુ,ં “ યાર પછી શું થયુ?ં ”
મેક આથ રેવાત ચાલુ રાખી, “ યાર પછી બહુ યાદ નથી. હું
/
યુ માંથી પાછો આ યો. મનેનથી લાગતું કેલે લીને યારેય

s:/
ખબર પડી હોય કેરીચમડ ં ના મૃ યુ માટેહું જવાબદાર હતો. હા, એ

થોડી અતડી અનેમૂડી થઈ ગયેલી. થોડા સમય બાદ તેઅવસાન
પામી. યાર પછી હું સાવ એકલો થઈ ગયો. ત ન એકલો..”
tp
જનરલ મૅ કઆથ ર વેરાની સામે જોઈને બો યા, “તારા અત

ં
સમયેતું પણ રા થઈશ.”
ht
વેરા ઊભી થઈ ગઈ અનેગુ સાથી બોલી, “તમેશું કહો છો તે
o
મનેસમ તું નથી.”
n
“મનેસમ ય છે, દીકરા, મનેસમ ય છે. તમનેકોઈનેનથી
nd
સમ તુ.ં ” મૅ
કઆથ રેવેરાનેકહીનેફરી દિરયા તરફ જોયુ.ં એવું
લા યું કેજનરલ ભૂલી ગયા છેકેવેરા તેમની પાસેઊભી હતી.
કઆથ ર એક જ શ દ બો યા, ‘લે લી.’
જનરલ મૅ
ka
5
લોર દોરડુ ં લઈનેપાછા આ યા યારે ડૉ ટર આમ ્ રો ટગ
ં દિરયા
oo
તરફ જોઈનેઊભા હતા. લોરે પ ૂછ્યુ,ં “લો બાડ યાં ગયો?”
ં જણા યુ,ં “થોડા કામ માટે ગયો છે, હમણાં પાછો
આવી જશે.” અનેપછી ક યુ,ં “ લોર, મનેિફકર થાય છે.”
લોરેક યુ,ં “અરે,તમનેએકલાને યાં, આપણનેબધાનેિફકર
થાય છે.”
tib
ra
ડૉ ટરેક યુ,ં “અરેહું એની વાત નથી કરતો. મનેમૅ
કઆથ રનો
િવચાર આવેછે.”
ja
,ું “શું િવચાર આવેછે?”
ં ધીમેથી ક યુ,ં “આપણેબધા એક પાગલ માણસને
gu
શોધીએ છીએ. મનેથાય છેકેમૅ કઆથ ર તો એ માણસ નથી ને?”

લોરેઅચરજથી પૂછ્યુ,ં “શું તમેએમ માનો છો કેમૅ
કઆથ ર
હ યા કરે ત
ેવા છે?”
e/
ં ક યુ,ં “ના, ના. હું એમ તો ના કહું. વળી હું કાંઈ
માન સક રોગનો િન ણાત નથી. મેંતેમની સાથેલાંબા સમય સુધી
t.m
વાત નથી કરી. અનેએ દૃ એ મેંતેમનેજોયા પણ નથી.”

,ું “છતાં હું એમ ન માનું કેમૅ
કઆથ ર…”
ં એમની વાત કાપતા ક યુ,ં “તમેસાચા છો, પણ
કોઈક તો છેકેજેઆ ટાપુ પર છુ પાઈનેબધું કરેછે. ચાલો, આ
/
s:/
લો બાડ આવી ગયો.”

લો બાડેપોતાની કમરેદોરડુ ં બાં યું અનેક યુ,ં “હું તપાસ કરીને
આવું છુ ં . દોરડાનેઝટકો લાગેતો બરાબર પકડી રાખજો.”
tp
લો બાડ ચપળતાથી ખડક પરથી સર યો અનેઝીણવટથી બધું

જોવા લા યો. થોડીવાર પછી લોરેથોડા અહોભાવ સાથેક યુ,ં
ht
“વાહ, કેવી કુ શળતાથી આટલા સપાટ ખડક પર ફરે છ

ે!”
o
ં સહમત થતાં ક યુ,ં “લાગે છે કે તેને
n
માઉ ટેિનયિરંગનો સારો અનુભવ છે.” થોડીવાર બન ં ેશાંત ર યા
nd
યારબાદ લોરે ક ય ,ું “મનેએની ઉપર ડાઉટ છે.”
ં પૂછ્યુ,ં “શા માટે?”
“હું ચો સ કારણ નથી આપી શકતો પણ હું એનો િવ ાસ ન
ka
ક ,ં યારેય નહીં.”
ડૉ ટરે ક ય
,ું “એ જરા નિફકરો અનેસાહ સક તો લાગેછે.”
oo
લોરેજણા યુ,ં “મનેખાતરી છેકેએના અમુક ‘સાહસો’ િવષે
બહુ બોલવા જેવું નહીં હોય.” પછી તેણેપ્ર કયો , “ડૉ ટર, તમે
િરવૉ વર લા યા છો?”
tib
ં ક યુ,ં “િરવૉ વર? ના, હું શા માટેિરવૉ વર લાવુ?ં ”
લોરેતરત પૂછ્યુ,ં “તો પછી િમ ટર લો બાડ શા માટેિરવૉ વર
લઈનેઅહીં આ યા છે?”
ra
“કદાચ એમનેએવી આદત હશે.”
લોરે ક યુ,ં “આદત હોય તે સમ શકાય. આજે કોઈ
ja
જંગલમાં જઈનેટે ટમાં રહેતું હોય તો તેઆદત પ્રમાણેિરવૉ વર

લઈ ય. પરંતુ ટાપુ પર આવનાર કોઈ યિ ત ‘આદત’ પ્રમાણે
gu
િરવૉ વર લઈનેઆવેતેજરા િવ ચત્ર કહેવાય. એવું તો િફ મોમાં

બને.”
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં કાંઈ કહેવા ગયા પણ એટલામાં લો બાડ
e/
ખડક પરથી પાછો આવી ગયો અનેપરસેવો લૂછતાં બો યો, “બધે

જોઈ લીધુ.ં એવી એકપણ જ યા નથી યાં કોઈ છુ પાઈનેરહી
t.m
શકે. હવેતો બસ, ઘરની જ તપાસ કરવાની રહેછે.”
6
ઘરની તપાસ ઝડપથી પૂરી થઈ ગઈ. પહેલાં એ ત્રણેય જણાએ
/
બહારનાં નાનાં મકાનો તપાસી લીધાં અનેપછી મુ ય મકાનની

s:/
તપાસ શ કરી. ગ્રાઉ ડ લૉરના દરેક મને યાનથી તપા યો

અને મેઝર ટેપથી માપ પણ લીધું પણ એકપણ મમાં કોઈ
યિ ત છુ પાઈનેરહી શકેએવી જ યા દેખાઈ નહીં. યારબાદ
tp
ત્રણેય જણા પહેલા માળ પર આવતા હતા યારેતેમણેજોયું કે

રોજસ િડ્ર સની ટ્ રે લઈનેટૅરેસ પર જતો હતો.
ht
લો બાડે જરા હસીને ક યુ,ં “રોજસ બહુ ક યાગરો છે હો!ં
o
પોતાનું કામ બરાબર કરે છ
ે.”
n
ં બો યા, “રોજસ ફ ટ લાસ બટલર છે. કહેવું
nd
પડે!”
“િમ સસ રોજસ પણ બહુ સારી રસોઈ કરતાં. પહેલી રાતનું
િડનર…” લોરેક યુ.ં આટલીવારમાં ત્રણેય જણા બી માળે
ka
આવીનેપહેલા બેડ મમાં ગયા.
જે ટલા બેડ મ ખાલી હતા તેબધાની તપાસ પાંચ જ િમિનટમાં
કરીને ત્રણેય જણા ગ્રાઉ ડ લૉર પર પાછા આવી ગયા.
oo
કોઈપણ બેડ મમાં એવી જ યા નહોતી યાં કોઈ છુ પાઈનેરહી
શકે.
,ું “ યાં એક નાની સીડી છે.”
“એ સીડી સવ ટના મમાં
tib
લોરેક યુ,ં “છાપરાની નીચેપાણીની ટાંકી માટેજ યા હોય છે.
ય છે.” આમ ટ્રોગે
ra
યાં કદાચ આ પાગલ રહેતો હોય. હવેએ જ શ યતા બાકી છે.”
યાં તેમનેકોઈના પગલાંનો અવાજ સભ
ં ળાયો. લો બાડેબધાને
ચુપ રહેવા ઇશારો કયો .
ja
ફરીથી એ અવાજ સભ ં ળાયો. આમ ટ્રોગે

ં ધીમેથી ક યુ,ં “અરે!
gu
આ તો િમ સસ રોજસ ના બેડ મમાંથી અવાજ આવેછે.”

લોરેતરત ક યુ,ં “હા..! એ તો સત ં ાવા માટેનું સારામાં સા ં
થળ! કોઈ યાં તપાસ કરવાનું િવચારે જ નહીં!”
e/
ત્રણેય જણા જરાપણ અવાજ કયા િવના દાદરો ચડીનેિમ સસ

રોજસ ના બેડ મ પાસે આવીને ઊભા ર યા. અદ ં રથી ફરી
t.m
એકવાર પગલાંનો અવાજ આ યો.

લોરેક યુ,ં “ચાલો!” અનેત્રણેય જણા બારણું ખોલીને મમાં
ધસી ગયા. અદ ં ર જેજોયું તેનાથી ત્રણેય જણા ઠરી ગયા!
રોજસ હાથમાં કપડાં લઈનેઊભો હતો અનેજરા અચરજથી
/
ત્રણેયનેજોતો હતો.
s:/
7
tp
લોર વ થ થઈને બો યો, “સૉરી રોજસ , અમે અહીંયા

પગલાંનો અવાજ સાંભ યો અનેઅમનેથયું કે…”
ht
રોજસેક યુ,ં “સૉરી સર. હું મારાં કપડાં લેવા અહીં આવેલો. હું
o
નીચલા માળેએક નાની મમાં શ ટ થઈ ઉ ં તો કોઈનેવાંધો
n
નથી ને?”
nd
આ પ્ર રોજસેડૉ ટર આમ ટ્રોગ
ં સામેજોઈનેપૂછેલો એટલે
તેમણેતેનો જવાબ આ યોઃ
“ના રે.એમાં કોઈનેશું વાંધો હોય? તું જ ર નીચેના મમાં
ka
શ ટ થઈ .”
રોજસ `થૅ યુ સર’ કહીનેપોતાનો સામાન લઈનેનીચેગયો.
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં બેડ પાસેગયા અનેિમ સસ રોજસ ના ચહેરા
oo
પરથી ચાદર હટાવીનેજોઈ ર યા. થોડી વાર પછી આછો િનસાસો
નાખીનેબો યા, “હું મારી સાથેમારા સાધનો લા યો હોત તો સા ં
થાત. આમનું મૃ યુ શેનેકારણેથયું તેહું ણી શકત.”
પછી તેમણે લોર અનેલો બાડ સામેજોઈનેક યુ,ં “ચાલો,
આપણેતપાસ પૂરી કરીએ. મનેલાગેછે કેઅહીંયાં પણ કાંઈ
મળશેનહીં.” tib
ra
બેડ મની લૉરમાં એક ટ્ રેપડોર હતુ.ં લોર તેનો નકુ ચો
ખોલતાં બો યા, “રોજસ એકદમ ધીમા પગલેચાલેછે. થોડીવાર
ja
પહેલાં આપણેતેનેટૅરેસપર જતાં જોયેલો. એ પાછો અહીં યારે

આવી ગયો તેખબર જ ન પડી.”
gu
લો બાડેક યુ,ં “એટલેજ આપણેમાની લીધું કે મમાં કોઈ

અ ણી યિ ત ફરી રહી છે.”
ટ્ રેપડોરખોલીનેબધા નીચેઆવેલા અધ ં ાિરયા ભડ
ં કયામાં ગયા.
e/
લો બાડેખીસામાંથી ટોચ કાઢીનેઓન કરી. થોડીવાર પછી ત્રણેય

જણા ભડ ં કયાના બી બારણામાંથી ઉપરના માળની લૉબીમાં
t.m
આ યા. બધાના ચહેરા ધૂળ-ધૂળ થઈ ગયા હતા અનેહાથ પર

બાવાં-ઝાળાં બાઝી ગયેલાં.
ત્રણેયના ચહેરા એકદમ ગભ
ં ીર થઈ ગયા હતા. તેમનેખબર
પડી ગયેલી કેઆઠ યિ તની ઉપરાંત આ ટાપુ પર બીજુ ં કોઈ
/
નહોતુ.ં
s:/
tp
ht
o
9
n
Mr. U. N. Owen કોણ છે?
nd
1
લો બાડેક યુ,ં “અ યાર સુધી આપણેસાવ ખોટા યાલમાં હતા.
ka
બ બેમૃ યુ થયાં એટલેઆપણેમાની લીધું કેકોઈ માથાફરેલ
માણસ આપણનેમારી નાખવાનો છે. વળી એમાં બેપૂતળાં ગાયબ
થયાં એ વાત આપણેજોડી દીધી અનેબધાના મનમાં વહેમ ઊભો
oo
કરી દીધો.
આમ ટ્રોગં ગભ ં ીર અવાજેબો યા, “છતાં એ વાત સાવ નાખી
દેવા જે
વી નથી. હું ડૉ ટર છુ ં . મનેખબર છેકેકયા પ્રકારના લોકો
આ મહ યા કરે અને હું ખાતરીપૂવ ક કહી શકુ ં કે એ થની
માસ ટન એવો નહોતો.”
tib
ra
લો બાડેશક
ં ા ય ત કરતાં ક યુ,ં “તો પછી એ કોઈ અક માત
હશે?”
લોરે ક યુ,ં “એવો અક માત થયો હોય તો બહુ િવ ચત્ર
ja
પ્રકારનો ગણાય.” થોડુ ં અટકીનેતેબો યા, “અનેપે

લા િમ સસ
રોજસ . એમનુંમૃ યુ અક માતથી થયું હોય તેશ ય ખ ં ને?”
gu
લો બાડેપૂછ્યુ,ં “િમ સસ રોજસ નું મૃ યુ એક અક માત કઈ

રીતેગણાય?”
લોરે થોડુ ં અચકાઈને આમ ટ્રોગને પૂછ્યુ,ં “ડૉ ટર, તમે
e/
ં
િમ સસ રોજસ નેઊ ંઘ આવેતેની દવા આપે
લી ને?”
લી, તો શુ?ં ” ડૉ ટર આમ ટ્રોગ
“હા આપે ં જરા ગુ સેથઈને
t.m
બો યા.
ૂછ્યુ,ં “તમેકઈ દવા આપે
લોરે પ લી?”
ં અકળાઈનેક યુ,ં “અરેટીમોથોલનો સાવ નાનો
/
ડોઝ આપેલો.”
s:/
લોરેપૂછવાનું ચાલુ રા યુ,ં “જુઓ ડૉ ટર ખોટુ ં નહીં લગાડતા,

પણ તમેઓવરડોઝ તો નહોતો આપી દીધો ને?
tp
હવેડૉ ટર ખરેખરગુ સેથઈનેબો યા, “એટલે? તમેકહેવા શું

માંગો છો?”
ht
લોરેજવાબ આ યો, “કદાચ તમારી ભૂલ થઈ હોય તેશ ય છે
o
ને? આવું તો થતું હોય છે.”
n
ં ક યુ,ં “મેંકોઈ ભૂલ નથી કરી. આવો િવચાર
nd
પણ સાવ વાિહયાત છે. શું તમનેએમ લાગેછેકેમેં ણી જોઈને
િમ સસ રોજસ નેઊ ંઘની દવાનો ઓવરડોઝ આ યો હોય?”
લો બાડે ક યુ,ં “ લીઝ, તમે બન
ં ે શાંિત રાખો. અદ
ં ર અદ
ં ર
ka
ઝઘડવાનો કોઈ અથ નથી.”
લોરેક યુ,ં “મેંતો એટલું જ ક યું કેડૉ ટરથી કદાચ ભૂલ થઈ
ગઈ હોય.”
oo
ડૉ ટર આમ ટ્રોગં ક્ ર િ મત કરીનેબો યા, “ડૉ ટરોનેએવી
ભૂલ કરવી ન પોસાય.”
લોરેપોતાની દલીલ ચાલુ રાખી, “તમેએવી ભૂલ પહેલાં કરી
ચૂ યા છો એમ ગ્રામોફોન પરથી આવેલા અવાજેજણા યું છે.”
ં ચહેરો ગુ સાથી લાલઘુમ થઈ ગયો. આ જોઈને tib
ra
લો બાડે લોર પર ગુ સો કરતાં ક યુ,ં “અરેઆવી રીતેઆક્રમક
થવાની શું જ ર છે? આપણેબધા એક જ પિરિ થિતમાં છીએ.
િમ ટર લોર, એમ તો ગ્રામોફોનના અવાજેતમારા િવષેપણ ક યું
ja
છેકેઅદાલતમાં તમેખોટી જુબાની આપે લી.”

લોરેક યુ,ં “આ ત ન ખોટુ ં છે. મેંખોટી જુબાની આપી જ નથી.
gu
િમ ટર લો બાડ , તમેમનેચુપ રહેવાનું કહો છો પણ મારેતમારા

િવષેએક વાત ણવી છે.”
લો બાડેભવાં ચડાવીનેપૂછ્યુ,ં “મારા િવષે?”
e/
“હા, મારે ણવું છેકેતમેઆ ટાપુ પર વૅ કેશન માણવા આ યા

છો તો સાથેિરવૉ વર શા માટેલા યા છો?”
t.m
લો બાડેઆછુ ં હસતાં જણા યુ,ં “હું િરવૉ વર એટલા માટેલા યો

છુ ં કેમનેલાગે
લું કેઅહીં એની જ ર પડશે.”
લોરેક યુ,ં “આ વાત તેંગઈકાલેરાતેતો નહોતી જણાવી. શું
/
કાંઈ છુ પાવવા માંગતો હતો?”

s:/
લો બાડેક યુ,ં “હા, એમ કહી શકાય કેહું કાંઈક છુ પાવવા

માંગતો હતો.”
tp
લોરે જરા ગુ સો કરીનેક યુ,ં “તો હવેકહી દે.”

ht
લોરે જણા ય,ું “મેંતમનેએમ જણા યું કેહું પણ તમારા બધાની
o
જે મ, મનેઅહીં વૅ ં ્રણ મ યું એટલેઆ યો
કેશન ગાળવાનું આમત
n
છુ ં . હકીકત એ છે કે મોિરસ નામનો એક માણસ મારી પાસે
આવેલો જે ણેમનેસારા એવા પૈ સા આપી અહીં આવવાનું કહેલ.ું
nd
એણેએટલું જણાવેલું કે‘કપરી’ પિરિ થિતમાં હું માગ કાઢી શકુ ં છુ ં
માટેમનેઆ કામ સોપવામાં ં આવેછે.”
ૂછ્યુ,ં “પછી? એણેવધુ શું કહેલ?ું ”
લોરે પ
ka
લો બાડેક ય,ું “એણેવધુ કાંઈ જ ન ક યુ.ં ”
ં ક યુ,ં “એણેચો સ કાંઈક તો જણા યું
oo
હશે.”
લો બાડેફરી જણા યુ,ં “ના, મોિરસેવધુ કાંઈ જણાવવાની ના
પાડી અનેક યું કેમારેફ ત એટલું કહેવાનું હતું કેહું આ કામ
tib
કરીશ કેનહીં. મારે પ
ૈ સાની સખત જ ર હતી એટલેમેંહા પાડી”
“આ બધી વાત તેંગઈકાલેકેમ ન કરી?”
ra
લો બાડે એના પહોળા ખભા ઉછાળતાં ક યુ,ં “અરે સાહેબ,
ગઈકાલેરાતેમનેખબર નહોતી કેમારેઆવી ‘પિરિ થિત’ નો
સામનો કરવાનો આવશે! એટલેજ મેંઆ વાત ન કરી.”
ja
ં પૂછ્યુ,ં “અનેહવે? હવેતનેશું લાગેછે?”
gu
લો બાડ નો ચહેરા સખત થયો અનેતેણેદાંત કચ ચાવીનેક યુ,ં

“હવેમનેલાગેછેકેહું પણ તમારા બધાની જે મ જ Mr. Owenની
ળમાં ફસાયો છુ ં . સો પાઉ ડની લાલચ આપીનેમનેફસા યો છે.
તમને યાલ આવેછેકેઆપણેબધા Mr. Owenની ળમાં ફસાઈ
e/
ગયા છીએ? પહેલાં ટોની મોસ ટનનું મૃ યુ થયુ,ં યારબાદ િમ સસ

રોજસ ન.ું સાથેજ ટેબલ પરના દસ પૂતળાંમાંથી બેઓછાં થયાં. આ
t.m
બધી Mr. Owenની રમત છે. પણ Mr. Owen છે યાં?”

ઘરમાંથી લંચ માટેનો બેલ સભ
ં ળાયો.
2
/
s:/
ત્રણેય જણા ડાઇિનગ

ં મ તરફ આ યા યારેરોજસેપાસે
આવીનેક યુ,ં “આશા રાખું કેતમનેબધાનેલંચ પસદ
ં આવશે.
મટનની બેવાનગી ઉપરાંત બટેટા, ચીઝ, બિ કટ અનેફ્ ટ્ સ
tp
છે.”
લો બાડેક ય,ું “સા .ં આપણી પાસેબધી વ તુનો પૂરતો ટોક છે
ને?”
ht
રોજસેજણા યુ,ં “હા, સર. બધી વ તુઓનો પૂરતો ટોક છે. ટાપુ
o
પર રહીએ યારેઆ જ રી હોય છેકારણ કેઘણીવાર કનારા
n
સાથેલાંબા સમય માટેસપં ક તૂટી જતો હોય છે.”
nd
ત્રણેય જણની સાથેરોજસ ડાઇિનગ ં મમાં આ યો અનેતેણે
વાત ચાલુ રાખી, “મનેિફકર થાય છેકેફ્રેડનારાકો હજુ સુધી
આ યો કેમ નથી. આ ખરી કમનસીબી છે.”
ka
લો બાડેક ય,ું “હા, આ સાચેજ ‘ખરી કમનસીબી’ ગણાય.”
િમસ એિમલી બ્રે ટઉનના દડાનેવીંટતા વીંટતા ડાઇિનગ
ં મમાં
આ યાં અનેખુરશી પર બેસીનેબો યાં, “હવામાન બદલાઈ ર યું
oo
છે. પવન એકદમ ઝડપથી ફૂંકાઈ ર યો છેઅનેદિરયામાં મોટાં
મોટાં મો ં ઊછળેછે.”
જજ વોરગ્રેવધીમેધીમેચાલીનેડાઇિનગ
ં મમાં આ યા અને
tib
બધાની સામેનજર કરીનેબો યા, “જોઉ ં છુ ં કેસવારથી ઘણી
ચહલ-પહલ થઈ રહી છે.”
વેરા લેથોન ઝડપથી ચાલીનેડાઇિનગ ં મમાં આવી યારેજરા
ra
હાંફતી હતી. તેણેપૂછ્યુ,ં “હું મોડી નથી પડી ને?”
એિમલી બ્રે ેટક યુ,ં “ના, તું મોડી નથી. જનરલ મૅ
કઆથ ર
ja
હજુ નથી આ યા.”

રોજસેપૂછ્યુ,ં “તમનેબધાનેલંચ આપી દઉ ં કેતમેજનરલની
gu
રાહ જોવા માગો છો?”

વેરાએ જણા યુ,ં “એ યાં દિરયા પાસેબેઠા છે યાં એમનેબેલ
નહીં સભ ં ળાયો હોય. મને લાગે છે કે જનરલ આજે થોડા
e/
મૂઝ
ં વણમાં છે.”
રોજસેક યુ,ં “હું તેમની પાસેજઈનેજણાવું છુ ં કેલંચ તૈ યાર
t.m
છે.”
યાં ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં ઊભા થઈનેક યુ,ં “હું એમનેલઈને
આવું છુ ં , તમેબધાં લંચ શ કરો.”
/
3
s:/
ટેબલ પર બેઠેલાં પાંચ જણ વ ચેબહુ વાતો નહોતી થતી. બહાર

પવનનું જોર વધે
લ.ું
tp
વેરાએ ક યુ,ં “લાગેછેકેતોફાન આવવાનું છે.”

ht
લોરે ક યુ,ં “હા, એવું લાગે છે. હું લાયમાઉથથી ટ્ રેનમાં
o
આવતો હતો યારેમારી સાથેએક વૃ નાિવક હતો. તેવારંવાર
n
કહેતો હતો કેતોફાન આવવાનું છે. આ પીઢ નાિવકોનેહવામાન િવષે
બહુ સા ં ાન હોય છે, ખ ?ં ”
nd
રોજસ ટેબલ પરથી લેટ એકઠી કરતો હતો યાં અચાનક
અટકી ગયો. તેણે યાનથી સાંભળીનેથોડા ભય સાથેક યુ,ં “કોઈ
દોડીનેઆવતું લાગેછે.”
ka
ટૅરેસ પર કોઈ દોડીન
ેઆવતું હોય તેવો અવાજ સભ
ં ળાયો. બી
િમિનટેબધાને યાલ આવી ગયો કેશું બ યું હશેઅનેબધાં ઊભા
થઈ ગયાં. ડૉ ટર આમ ટ્રોગ
ં હાંફતા હાંફતા મમાં આ યા અને
oo
બો યા, “જનરલ, જનરલ મૅ કઆથ ર..”
વેરા ચીસ પડીનેબોલી, “શું તેમૃ યુ પા યા?”
tib
ં તૂટતા અવાજેક યુ,ં “હા, એ મૃ યુ પા યા
છે.”
ડાઇિનગ
ં મમાં સ ાટો છવાઈ ગયો. સાતેજણાં અવાક થઈને
ra
એક બી ં સામેજોઈ ર યાં.
4
ja
જનરલ મૅ કઆથ રનો મૃતદેહ ઘરમાં લવાતો હતો યારે જ

gu
ગાજવીજ સાથે વરસાદ તૂટી પડ્ યો અને પવનના સુસવાટા

સભ
ં ળાવા લા યા.
લોર અનેઆમ ટ્રોગ ં મૃતદેહનેલઈનેદાદરા પાસેપહો ં યા
e/
યારેવેરા દોડીનેડાઇિનગ ં મમાં ગઈ. ટેબલ ઉપર બધું એમ જ

હતું જેવું થોડા વખત પહેલાં બધાં છોડીનેગયાં હતાં. વેરા ડાઇિનગ
ં
ટેબલ પાસેઊભી રહીનેવ ચેજોતી હતી યાં રોજસ આ યો અને
t.m
જરા ચોકીનેં બો યો, “ઓહ મેડમ, તમે અહીંયાં છો… હું તો

ડાઇિનગં ટેબલ પર એ જોવા આવેલો કે…”
વેરા ચીસ પાડીનેબોલી ઊઠી, “હા રોજસ , જો, હવેફ ત સાત
/
પૂતળાં ર યાં છે.”

s:/
5
કઆથ રના દેહનેતેમના બેડ મના પલંગ પર મૂકેલો.
જનરલ મૅ
tp
ડૉ ટર આમ ટ્રોગં મૃતદેહ તરફ છે લી નજર નાખીનેનીચે

આ યા અનેજોયું કેબધાં પોતપોતાના કામમાં ય ત હતાં.
ht
એિમલી બ્રે ટગૂથ

ં ણકામ કરતાં હતાં. વેરા બારી પાસેઊભી
o
ઊભી ધોધમાર પડતા વરસાદનેજોતી હતી. લોર ખુરશી પર બેઠા
n
હતા. લો બાડ મમાં આંટા મારતો હતો. જજ વોરગ્રેવ મના
એક ખૂણામાં, આરામખુરશીમાં બેસીને, આંખો બધ ં કરી કશુક
ં
nd
િવચારતા હતા.
ડૉ ટર મમાં આ યા એટલેજજ વોરગ્રેવેતેમની સામેજોઈને
ક યુ,ં “હા, ડૉ ટર, શું કહો છો?”
ka
ં ચહેરો િફ ો પડી ગયેલો. તે ધીમા અવાજે
બો યા, “હાટ ફેઇલનો તો કોઈ સવાલ નથી. મૅ
કઆથ રના માથાના
પાછલા ભાગ પર કોઈએ બોથડ હ થયારથી પ્રહાર કયો હોય,
oo
જેનેકારણેતેમનું મૃ યુ થયું છે.”
મમાં થોડો ગણગણાટ થયો પણ તેનેદબાવી દેતાં વોરગ્રેવ
ે
tib
પૂછ્યુ,ં “તમનેએ હ થયાર મ યુ?ં ”
“ના” ડૉ ટરે જણા ય
.ું
ેક યુ,ં “છતાં તમનેખાતરી છેકેતેમનું મૃ યુ તમેમાનો
ra
છો એમ બોથડ હ થયારના પ્રહારથી જ થયું છે?”
જજ વોરગ્રેવગભં ીર થઈનેબો યા, “હમમ્.. હવેથોડો યાલ
ja
આવેછેકેઆપણેબધાં કઈ પિરિ થિતમાં છીએ.” જજ એટલી

ઑથૉિરટીથી બોલતા હતા ણેપોતાની કોટ ચલાવતા હોય!
gu
બધાં તેમની વાત યાન દઈનેસાંભળતાં હતાં.

વોરગ્રેવગળું સાફ કરીનેબો યા, “આજેસવારેહું ટૅરેસપર
બેસીનેતમેત્રણેય જણા શું કરતા હતા તેજોતો હતો. તમેઆ
e/
પાગલ હ યારો યાં છુ પાયો છેએની તપાસ કરતા હતા, ખ ?ં ”

લો બાડેક ય,ું “સાચી વાત છેસર.”
t.m
જજેક યુ,ં “તમેપણ મારી જે મ એ તારણ પર આ યા છો કે

એ થની માસ ટન અને િમ સસ રોજસ નાં મૃ યુ આ મહ યા
અથવા અક માતના કારણેનહોતાં થયાં. તમનેએ પણ યાલ
આવી ગયો હશેકેMr. Owen એ આપણનેબધાંનેલાલચ આપીને
/
s:/
અહીંયાં શા માટેએકઠાં કયા ં છે.”

લોરે ક ય ્ રમ લાગેછે.”
,ું “એ મગજનો ફરેલો, સાવ ચક
જજેક યુ,ં “એ તો બધાંને ખબર છે પણ અ યારેએ બહુ
tp
મહ વનું નથી. અ યારે આપણું મુ ય કામ આપણી તને

બચાવવાનું છે.“
ht
ં ડરેલા અવાજે ક યુ,ં “પણ સર, આ ટાપુ પર
o
આપણા સવાય બીજુ ં કોઈ નથી.”
n
જજ વોરગ્રેવ ેદાઢી પર હાથ ફેર યો અનેધીમેથી ક યુ,ં “હું પણ
nd
આમ જ માનું છુ ં અને સવારે તમને કહેવાનો હતો કે તેમને
શોધવાના તમારા પ્રય નો િન ફળ જવાના. છતાં હું દૃ ઢતાથી માનું છુ ં
કે‘Mr. U. N. Owen’ આ ટાપુ પર જ છે. તેમની એ યોજના છેકે
જેગુનેગારો કાયદાની આંટીઘૂટં ીનેકારણેિનદો ષ છૂ ટી ગયા હોય તે
ka
બધાનેએકાંત થળેએકઠા કરીનેતેમના અપરાધની યો ય સ
આપવી. આ યોજના એક જ રીતેપૂરી થઈ શકેએમ છે. િમ ટર
ઓવેન એક જ રીતેઆ ટાપુ પર આવી શકયા હોય.
oo
“એ વાત હવેદીવા જે
વી પ છેકેઆપણામાંથી જ કોઈ એક
Mr. Owen છે.”
tib
6
“ઓહ નો! ના..ના.. એવું ન હોય!” વેરાએ ડૂ સકુ ં ભરતાં ક યુ.ં
ra
જજ વોરગ્રેવતેની સામેજોઈનેબો યા, “યગ ં લેડી, અ યારે
લાગણીવશ થયા િવના હકીકતનો સામનો કરવાની જ ર છે.
આપણાં બધાં પર બહુ મોટુ ં જોખમ છે. આપણામાંથી કોઈ એક Mr.
ja
U. N. Owen છે. આ ટાપુ પર દસ જણા આવેલા એમાંથી ત્રણ,

એ થની માસ ટન, િમ સસ રોજસ અનેજનરલ મૅ કઆથ ર તો
gu
વધામ પહોચી
ં ગયાં છેએટલેએ બધાં તો શક ં ાથી પર છે. હવેજે
સાત ર યા એમાંથી એક Mr. Owen છે.”
તેમણે બધાં તરફ જોઈને પૂછ્યુ,ં “તમે બધાં આ વાત સાથે
e/
સહમત છો?”
ં ક યુ,ં “મા યામાં ન આવેએવી વાત છેપણ હું માનું
t.m
છુ ં કેતમેસાચા છો.”
લોરેપોતાનો અ ભપ્રાય આ યો, “મનેઆ બાબતેકોઈ શક
ં ા
નથી. મનેએક એવો િવચાર…”
/
ેહાથનો ઇશારો કરીને લોરનેવધુ બોલતા અટકા યા,
s:/
“એ વાત પછીથી કરીએ. અ યારેતો મારેએ ણવું છેકેબધાં

મારી વાત સાથેસમ
ં ત છેકેનહીં.”
એિમલી બ્રે ટગૂથં તા હતાં યાંથી ઊ ંચું જોઈનેબો યાં, “તમારી
tp
વાત ઠીક લાગેછે. આપણામાંથી કોઈ એકમાં શેતાનનો વાસ છે.”

ht
વેરાએ ક યુ,ં “હું માની નથી શકતી… સહેજ પણ માની નથી
o
શકતી..”
n
ેલો બાડ નેપૂછ્યુ,ં “લો બાડ , તુંશું કહેછે?”
nd
લો બાડેક ય,ું “હું તમારી વાત સાથેસો ટકા સહમત છુ ં , સર.”
જજ વોરગ્રેવ ે ક યુ,ં “સા ં છે કે આપણે બધાં આ વાતમાં
સહમત છીએ. તો હવેવધુ તપાસ કરીએ. મારેએ ણવું છેકે
ka
આપણામાંથી કોઈનેએમ લાગેછેકેકોઈ એક યિ ત પર, બી
બધાંની સરખામણીમાં, વધુ શક ં ા આવી શકેએવું કોઈ કારણ છે? હા
લોર, તમેકાંઈ કહેવા માગો છો?”
oo
લોરેઉ ેજત થઈનેક યુ,ં “આ લો બાડ પાસેિરવૉ વર છે.
ગઈકાલેરાતેએણેઆ વાત નહોતી કરી. હવે વીકારેછેકેએની
પાસેિરવૉ વર છે.”
લો બાડેિતર કારથી હસીનેક યુ,ં “મેંએકવાર તો મારી વાત
tib
કહી છે. લાગેછેકેમારેએ વાત ફરીવાર કહેવી પડશે.” આટલું કહી
એણેફરી એકવાર પોતાની સમગ્ર વાત બધાંનેકહી.
ra
,ું “આ બધું સાચું છેએની શું સા બતી છે?”
લોરે તરત ક ય
જજેગળું સાફ કરીનેક યુ,ં “તમેકોઈ હજુ સુધી આ વાતની
ja
ગભં ીરતા સમ યા નથી લાગતા. મારા મતે એક જ ર તો

અપનાવવા જે વો છે. પહેલું એ ન ી કરીએ કેઆપણી પાસેજે
ટલી
gu
િવગત છેતેપરથી આપણામાંથી ત ન િનદો ષ કોણ છેતેસા બત

કરી શકાય એવું છે?”
ડૉ ટર આમ ટ્રોગેં ક યુ,ં “હું પોતે યાતનામ ડૉ ટર છુ ં . કોઈ
e/
એવું િવચારી પણ…”

ેહાથ ઊ ંચો કયો અનેઆમ ટ્રોગ
ફરીવાર વોરગ્રેવ ં વધુ કાંઈ
t.m
બોલતા અટકી ગયા.

જજેક યુ,ં “હું પણ ણીતો છુ ં પણ તેનું અ યારેકાંઈ મહ વ
નથી! ડૉ ટરો અનેજજ પાગલ થઈ ગયા હોવાના દાખલા બ યા
જ છે.” પછી તે લોર સામે જોઈને બો યા, “પોલીસમેન પણ
/
s:/
પાગલ થઈ જતા હોય છે.”

લો બાડેક ય,ું “હું માનું છુ ં કેકોઈનેલેડીઝ પર શક નહીં હોય.”
જજેભવાં ચડાવીનેતીખા અવાજમાં ક યુ,ં “શું તમેએમ કહેવા
tp
માગો છો કેલેડીઝ પર પાગલપણાના દોર નથી પડતા?”

ht
લો બાડેજરા અકળાઈનેક યુ,ં “હું એમ નથી કહેતો.. છતાં મને
o
શ ય નથી લાગતું કે…”
n
જજ વોરગ્રેવતેનેઅટકાવીનેબો યા, “ડૉ ટર આમ ટ્રોગ, ં
nd
તમનેલાગેછેકેકોઈ લેડી એવો પ્રહાર કરી શકેજે
વા પ્રહારથી
જનરલ મૅકઆથ રનુંમૃ યુ થયુ?ં ”
ં ક યુ,ં “ચો સ કરી શકે. જો યો ય સાઇઝનો
ka
પાઇપ અથવા દં ડો હાથમાં હોય તો કોઈપણ લેડી આવો પ્રહાર કરી
શકે.”
ેખાતરી કરવા પૂછ્યુ,ં “એમાં બહુ તાકાતની જ ર પડે?”
oo
ડૉ ટર બો યા, “ના. જરાપણ નહીં.”
વોરગ્રેવબો યા, “હમમ્… બી ં બેમૃ યુ ઝેર આપવાથી થયાં
છેજેતેકોઈ ત ન િનબ ળ યિ ત પણ આપી શકે.”
tib
વેરાએ ગુ સામાં સહેજ મોટા અવાજેક યુ,ં “તમેતેકાંઈ પાગલ
થઈ ગયા છો?”
ra
જજ વોરગ્રેવધીમેથી વેરા તરફ ફયા અનેસાવ તટ થ નજરે
તેની સામેજોઈ ર યા. વેરાનેલા યું કેવોરગ્રેવતેનેએક યિ ત
તરીકેનહીં પણ વ તુ તરીકેજોતા હતા અનેએનેએમ પણ લા યું
ja
કેવોરગ્રેવ ત
ેનેબહુ પસદ
ં નહોતા કરતા!
gu
વોરગ્રેવદરેકશ દ પર ભાર મૂકીનેબો યા, “યગ ં લેડી, આમ

અકળાઈ ન ઓ. હું તમારી પર કોઈ આ ેપ નથી કરતો.” પછી
તેમણેએિમલી બ્રે ટસામેજોઈનેક યુ,ં “િમસ બ્રે ટ,હું માનું છુ ં
કેમેંજેવાત કરી, કેઆપણેબધાં શક ં ાના દાયરામાં છીએ, તેનાથી
e/
તમનેમાઠું નહીં લા યું હોય.”

એિમલી બ્રે ેટગૂથ
ં ણકામ ચાલુ રાખતાં શુ ક અવાજેક યુ,ં “જે
t.m
લોકો મનેઓળખેછેતેમનેકહેવામાં આવેકેમેંકોઈ વની, એક

નહીં પણ ત્રણ વની હ યા કરી છે, તો તેબધાં એમ જ કહેકે
આવો િવચાર પણ હા યા પદ છે. છતાં હું વીકા ં છુ ં કેઆપણે
બધાં એકબી થી અપિર ચત છીએ અનેઆવા સજ ં ોગોમાં ન ર
/
સા બતી સવાય કોઈનેપણ િનદો ષ માની ન શકાય. મેંજણા યું

s:/
એમ આપણામાંથી કોઈમાં શેતાન વસેલો છે.”

જજ બો યા, “તો આપણેમાનીએ છીએ કેફ ત હો ા અથવા
વભાવનેઆધારે કોઈન
ેિનદો ષ ન માની શકાય.”
tp
લો બાડેપૂછ્યુ,ં “તો રોજસ નુંશુ?ં ”

ht
ેતેની સામેજોઈનેક યુ,ં “હા, તેનું શુ?ં ”
o
લો બાડે જણા યુ,ં “મારા મતે રોજસ પર શક કરવાનું કોઈ
n
કારણ નથી.”
nd
જજેક યુ,ં “અ છા? શા માટેતેના પર શક ન કરવો જોઈએ?”
લો બાડે ક યુ,ં “એક તો એનામાં આવી યોજના કરી શકે
એટલી અ લ હોય તેમ લાગતું નથી અનેબીજુ ં કેએની પ નીની
ka
પણ હ યા થઈ છે.”
ેક યુ,ં “મારી કોટ માંએવા અનેક કેસ આવેલા છે, જે
માં
પિતએ પ નીની હ યા કરી હોય અનેતેઅપરાધ પુરવાર પણ થયો
oo
હોય.”
લો બાડેક યુ,ં “O.K. હું માનું છુ ં કેપિતએ પ નીની હ યા કરી
હોય, પણ આ પ્રકારેનહીં. હું માનું છુ ં કેરોજસેતેની પ નીની
હ યા એવી બીકથી કરી હોય કેતેનો પોતાનો અપરાધ કદાચ
ઉઘાડો ન પડી
tib
ય એવું પણ માની શકાય કેરોજસ નેકોઈ સાથે
અફેર થઈ ગયો હોય અનેતેપોતાની પ નીનેર તામાંથી દૂ ર કરવા
ra
માંગતો હોય. પરંતુ હું એ નથી માનતો કેMr. Owenની માફક
રોજસ બધાનેસ આપવા આવો ગહન પે તરો
ં રચી શકેઅનેતેમાં
ja
પોતાની પ નીની એવા અપરાધ માટે હ યા કરે,જેઅપરાધ તે
બનં ેએ સાથેમળીનેકરેલો હોય.”
gu
જજ વોરગ્રેવબો યા, “તમેસાંભળેલી વાતનેસા બતી માનો છો

કારણ કેહજુ સુધી એ સા બત નથી થયું કેરોજસ કપલેિમસ
બ્રાડીની હ યા કરી હતી. રોજસ કપલ પર આ આ ેપ પણ કદાચ
એટલે મુકાયો હોય જે થી એમ લાગેકે રોજસ પણ આપણાં
e/
બધાંની જેમ ગુનેગાર છે.

િમ સસ રોજસ ગઈકાલેરાતેબહુ ડરેલાંલાગતાં હતાં તેનું કારણ
t.m
એ પણ હોઈ શકેકેએમનેલા યું હોય કેરોજસ ખરેખરપાગલ

થઈ ગયો છે!”
લો બાડેક યું “O.K. એક વાત તો ન ી, આપણામાંથી જ કોઈ
/
એક Mr. U. N. Owen છે.”

s:/
શકના એ દાયરામાંથી કોઈ બહાર નથી.

જિ ટસ વોરગ્રેવચોખવટ કરતા બો યા, “મા ં એ કહેવાનું છે
કેકોઈ પોતાના હો ા અથવા વભાવનેકારણેજ આ બાબતમાં
tp
િનદો ષ હોય એવું ન માની શકાય. હવેઆપણેહકીકત તપાસીને

ન ી કરીએ કેઆપણામાંથી કોઈ એવું છેખ ં જે ની પાસેઆ
ht
ત્રણ યિ તની હ યા કરવાની તક જ નહોતી? જે ના સજં ોગ
o
જોઈને એમ કહી શકાય કે તેને માટે માસ ટનના િડ્ રંકમાં
n
સાયનાઇડ િમ સ કરવાનુ,ં કેિમ સસ રોજસ ને લીિપગ
ં િપ સનો
ઓવરડોઝ આપવાનું અથવા જનરલ મૅ કઆથ ર પર વલેણ
nd
પ્રહાર કરવાનું શ ય જ નહીં હોય?”
લોરે ઉ સાહપૂવ ક ક યુ,ં “હા, એ વાત બરાબર. આપણે
માસ ટનથી શ આત કરીએ તો એમ વાત થઈ કેકોઈએ બારીની
ka
બહાર ઊભા રહીનેતેના લાસમાં સાયનાઇડ રેડીદીધું હોય. આ
કામ મમાં રહેલી યિ ત વધુ આસાનીથી કરી શકે. મનેયાદ
નથી કે યારેરોજસ મમાં હતો કેનહીં પણ બી ં બધાં મમાં
oo
હાજર હતાં તેમાંથી કોઈએ પણ આ કામ આસાનીથી કયુ ં હોય.”
“હવે િમ સસ રોજસ ની વાત કરીએ તો તેમના પિત રોજસ
અથવા ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં તેમને બહુ આસાનીથી લીિપગં
િપ સનો ઓવરડોઝ આપી શ યા હોય.”
ં ઊભા થઈ ગયા અનેગુ સામાં ધ્ જતા
tib
બો યા, “આ સાવ ખોટી વાત છે! હું ખાતરીપૂવ ક કહી શકુ ં છુ ં કેમેં
ra
િમ સસ રોજસ નેએકદમ યો ય ડોઝ આપે લો.”
“ડૉ ટર આમ ટ્રોગ.”
ં જજ વોરગ્રેવનોઅવાજ સાંભળી ડૉ ટર
ja
વધુ બોલતા અટકી ગયા.

ે ક યુ,ં “તમારો ગુ સો સમ શકાય એવો છે પણ
gu
આપણેહકીકતનો સામનો કરવો જ પડે.”

રોજસ અથવા તમે િમ સસ રોજસ ને લીિપગ ં િપ સનો
ઓવરડોઝ આસાનીથી દઈ શ યા હોત તેહકીકત છે. હવેબી
e/
બધાના સજ
ં ોગ િવષેિવચારીએ. શું ઇ પે કટર લોર, િમસ બ્રે ટ,
િમસ લેથોન , િમ ટર લો બાડ અથવા મારી પાસેએવી કોઈ તક
t.m
હતી કેઅમેિમ સસ રોજસ ને લીિપગ ં પી સનો ઓવરડોઝ આપી

શકીએ?” થોડુ ં અટકીનેતેબો યા “હું માનું છુ ં કેઆવી તક હતી.”
વેરા ક્રોધથી બોલી, “અરે,તમનેબધાનેખબર છેકેહું તો તેમની
પાસેફરકી પણ નથી!”
/
s:/
ેથોડુ ં િવચારીનેક યુ,ં “ યાં સુધી મનેયાદ છે યાં સુધી
લો બાડ અનેમાસ ટનેિમ સસ રોજસ નેઊ ંચકીને મમાં લાવી
સોફા પર સુવાડેલાં અને ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં એમને તપાસીને
tp
રોજસ નેબ્રા ડી લાવવા માટે મોકલેલો. યારપછી િમસ બ્રે ટ

સવાય બધાં ગ્રામોફોન પરનો અવાજ યાંથી આવતો હતો તેની
ht
તપાસ કરવા બાજુના મમાં ગયાં. આ સમયેફ ત િમસ બ્રે ટ
o
બેહોશ થયેલાં િમ સસ રોજસ સાથે મમાં હતાં.”
n
િમસ એિમલી બ્રે ટગૂથ ં વાનું બધ
ં કરીનેબો યાં, “આ સાવ
nd
નકામી, વાિહયાત વાત છે!”
જજ વોરગ્રેવેવાત ચાલુ રાખતાં ક યુ,ં “િમસ બ્રે ટ,અમેબધાં
યારે મમાં પાછાં આ યાં યારેઅમેજોયેલું કેતમેિમ સસ
ka
રોજસ પાસેઝૂ કીનેઊભાં હતાં.”
એિમલી બ્રે ેટકડક અવાજમાં ક યુ,ં “માણસાઈ દેખાડવી તે
કાંઈ ગુનો છે?”
oo
જજ વોરગ્રેવ ે વ થ અવાજમાં પોતાની વાત ચાલુ રાખી, “હું તો
ફ ત હકીકતમાં શું બનેલું તેકહું છુ ં . યારબાદ રોજસ બ્રા ડી
લઈનેઆ યો. અલબ એ શ ય છેકે મમાં આવતાં પહેલાં તેણે
tib
બ્રા ડીમાં લીિપગ
ં િપ સ ભેળવી દીધી હોય. િમ સસ રોજસ ને
બ્રા ડી આ યા પછી રોજસ અને ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં તેમને
બેડ મમાં લઈ ગયેલા યાં ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં તેમને લીિપગ
ં
ra
િપ સ આપી.”
લોરે ઉ સાહથી ક ય ,ું “બરાબર. આમ જ થયું હતુ.ં આનો અથ
ja
એ કેહું, લો બાડ , જજસાહેબ અનેિમસ લેથોન આ બાબતમાં
શક
ં ાથી પર છીએ.”
gu
લોર ઉ ેજના અનેઆનદ ં થી આ કહેતા હતા યાં વોરગ્રેવે

એમની સામેજોઈનેક યુ,ં “સાચેજ તમેબધાં શકં ાથી પર છો?
આપણેતમામ સજં ોગોને યાનમાં લેવા જોઈએ.”
e/
લોરેનવાઈથી જજની સામેજોઈનેપૂછ્યુ,ં “તમેકહેવા શું

માંગો છો? હું સમ યો નહીં.”
t.m
વોરગ્રેવ ે ક યુ,ં “માની લો કે િમ સસ રોજસ તેમના મમાં

ડૉ ટરેઆપે લી દવા લઈનેસૂતાં છે. દવાની અસર હજુ પૂરેપ
ૂરી થઈ
નથી એટલેતેઅધ ગ્રત અવ થામાં છે યારેતેમનેબારણા પર
ટકોરો સભ ં ળાય છે. િમ સસ રોજસ બારણું ખોલેછેતો આવનાર
/
એમનેએક ગોળી આપીનેકહેછે`ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં આ ગોળી

s:/
લેવાનું ક યું છે.’ જો આવું બ યું હોય તો તમનેનથી લાગતું કે

િમ સસ રોજસેએ દવા તરત લઈ લીધી હોય?”
મમાં શાંિત છવાઈ ગઈ. લોર કાંઈ બો યા વગર બેસી ર યો
tp
પણ લો બાડેતરત ક યુ,ં “આવું થયું હોય તેમ હું માનું જ નહીં.

િમ સસ રોજસ ના ગયા પછી કલાકો સુધી આપણામાંથી કોઈ
ht
ડાઇિનગ
ં મની બહાર નીક યું જ નહોતુ.ં યાદ છે ને ટોની
o
માસ ટનનુંમૃ યુ યારે જ થય
ેલ?ું ”
n
“શ ય છેકેઆપણેબધાં સૂવા માટેગયાં પછી એ મમાં કોઈ
nd
ગયું હશે.” વોરગ્રેવ બો યા.
લો બાડેક ય,ું “પણ રોજસ નેતો તેની ખબર હોય ને?”
આમ ટ્રોગેક યુ,ં “ના, એ વખતેરોજસ ડાઇિનગ
ં મ અને
ka
પે ટ્ રીની સફાઈ કરતો હતો. આ સમયમાં કોઈપણ યિ ત
િમ સસ રોજસ ના મમાં જઈ શકી હોત.”
એિમલીએ પૂછ્યુ,ં “પણ ડૉ ટર, યાર સુધીમાં તમેજેઊ ંઘની
oo
દવા આપી તેની અસરથી િમ સસ રોજસ સૂઈ નહીં ગયાં હોય?”
ડૉ ટરેજણા યુ,ં “મોટાભાગેએવું બનેપણ દરેકકેસમાં એવું જ
બનેતેમ ખાતરીપૂવ ક કહી ન શકાય. ડૉ ટરેઆપે લી દવા પે
શ ટે
બે-ત્રણ વખત લીધી ન હોય યાં સુધી ન ી ન થાય કેપે
કેટલા સમયમાં દવાની અસર થાય છે. કોઈકનેવહેલી અસર
થાય તો કોઈકનેમોડી.” tib
શ ટને
ra
લો બાડ બો યો, “તમેતો આવું જ કહો ને, ડૉ ટર! આવી વાતથી
તમનેફાયદો થાય છે!”
ja
ફરીવાર ડૉ ટર આમ ટ્રોગનોં ચહેરો ગુ સાથી લાલ થયો પણ

તેકાંઈ બોલેતેપહેલાં વોરગ્રેવ
ેવાતનો દોર પોતાના હાથમાં લઈને
gu
ક યુ,ં “એકબી ં પર આ ેપ કરવાથી આપણનેકાંઈ મળવાનું

નથી. આપણેફ ત હકીકતનેવળગી રહેવું જોઈએ. આપણેએ
વીકારવું જોઈએ કેમેંજેક યું તેમ બ યું હોય તેવું શ ય લાગે
e/
છે, પછી ભલેતેશ યતા ઘણી ઓછી હોય. એ પણ સાચું છેકેિમસ

બ્રે ટ અથવા િમસ લેથોન ગયાં હોત તો િમ સસ રોજસ ને
જરાપણ નવાઈ ન લાગત. હું, લોર અથવા લો બાડ ગયા હોત તો
t.m
તેમનેથોડી નવાઈ લાગત પણ કોઈ તની શક ં ા ન આવત.”

,ું “તો હવેશું કરવાનુ?ં ”
7
/
s:/
ેચહેરા પર કોઈ તના ભાવ લા યા િવના, ત ન
લાગણીશૂ ય અવાજેપોતાની વાત ચાલુ રાખી.
tp
“આપણેબી મૃ યુ િવષેવાત કરી અનેએ સા બત થયું કે

આપણામાંથી કોઈ એવું નથી જે નેઆ હ યા માટેિનદો ષ ઠરાવી
શકાય.” થોડીવાર શાંત રહીનેતેબો યા, “હવેઆજેસવારેથયેલા
ht
જનરલ મૅ કઆથ રના મૃ યુ િવષેવાત કરીએ. ફરીવાર હું બધાને
o
પૂછું છુ ં કેકોઈ એવું સા બત કરી શકેતેમ છેકેઆ હ યા થઈ
n
યારેતેબીજેહતા? હું મારા િવષેકહીશ કેમારી પાસેએવી કોઈ
સા બતી નથી. સવારથી શ કરીનેજમવાનો બેલ પડ્ યો યાં સુધી
nd
હું ટૅરેસપર જ બેઠો હતો. પરંતુ યારેઘણો સમય એવો હતો
યારેમારી ઉપર કોઈની નજર નહોતી અનેદિરયા કનારેજઈને
જનરલ મૅ કઆથ રની હ યા કરવાની મારેમાટેતક હતી. હું પોતે
ka
કહું છુ ં કેહું ટૅરેસપર જ હતો પણ તેપૂરતું નથી. મારી પાસેએની
કોઈ સા બતી નથી.”
જજની વાત પૂરી થઈ એટલે લોરે ક યુ,ં “હું બધો સમય
oo
લો બાડ અનેઆમ ટ્રોગ
ં સાથેહતો. પૂછી જુઓ એમને.”
ં ક યુ,ં “તમેદોરડુ ં લેવા ગયા હતા.”
tib
લોરેક યુ,ં “ચો સ હું ગયો હતો પણ સીધો ઘરેજઈ, દોરડુ ં
લઈનેપાછો આવી ગયો હતો.”
“તમનેદોરડુ ં લઈનેપાછા આવતાં ઘણી વાર લાગે
લી.” ડૉ ટર
ra
લોરના ચહેરા પર ગુ સો દેખાયો. એમણેપૂછ્યુ,ં “તમેકહેવા શું
ja
માગો છો ડૉ ટર?”
ં શાંિતથી જવાબ આ યો, “એટલું જ કેતમનેપાછા
gu
આવતાં ઘણી વાર થયેલી.”

લોરેઅકળાઈનેક યુ,ં “અરેપણ ઘરમાં જઈનેદોરડુ ં શોધવું પડે
કેનહીં? હવામાંથી ટપકે?”
e/
જજ વોરગ્રેવ ે લો બાડ અને આમ ટ્રોગને

ં પૂછ્યુ,ં “ લોર
ગે
રહાજર હતા તેસમય દર યાન તમેબન
ં ેસાથેજ હતા?”
t.m
આમ ટ્રોગેં સહેજ આકરા અવાજેક યુ,ં “અલબ અમેલોકો

સાથેહતા. હા, થોડા વખત માટેલો બાડ યાંક ગયેલો.”
લો બાડેિ મત કરીનેખુલાસો કરતાં ક યુ,ં “હું એ જોવા ગયો
હતો કેસો જર ટાપુ ઉપરથી કાચ ારા સૂય કરણનું પરાવત ન
/
s:/
કરીને ટીકલહેવન ગામ સુધી સ નલ મોકલી શકાય એવું છેકે

નહીં. િમિનટ બેિમિનટમાં તો હું પાછો આવી ગયેલો.”
આમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં “એ બરાબર. એમ કહી શકાય કેહ યા
tp
કરીનેપાછો આવી શકેએટલો લાંબો સમય એ ગે રહાજર નહોતો.”

જજેપૂછ્યુ,ં “તમારા બન
ં ેમાંથી કોઈએ ઘિડયાળમાં ચે
ક કરેલ
?ું ”
ht
ં ક યુ,ં “ના.”
o
લો બાડેજણા ય,ું “મેંઘિડયાળ નહોતી પહેરી.”
n
વોરગ્રેવ બો યા “િમિનટ – બે િમિનટ એ અચો સ સમય
nd
ગણાય.” પછી તેમણેએિમલી બ્રે ટસામેજોઈનેપૂછ્યુ,ં “િમસ
બ્રે ટ, ત
ેસમયેતમેશું કરતા હતા?”
એિમલીએ ક યુ,ં “હું િમસ લેથોન સાથેટાપુ પર ચાલવા ગઈ
ka
હતી. યારબાદ ટૅરેસમાં બ
ેઠી હતી.”
ેક યુ,ં “મેંતમનેટૅરેસ પર જોયા હોય ત
ેવું યાદ નથી.”
oo
“હું ઘરના ખૂણામાં, સીધો પવન ન આવેતેવી જ યાએ બેઠી
હતી.” એિમલીએ જણા યુ.ં
“તમેલંચનો બેલ વા યો થયા સુધી તેજ યાએ જ બેઠાં હતાં?”
“હા”. િમસ બ્રે ેટક યુ.ં
વોરગ્રેવ ે વેરા તરફ ફરીને પૂછ્યુ,ં “િમસ tib લેથોન , તમારે શું
ra
કહેવાનું છે?”
વેરાએ જણા યુ,ં “હું સવારેિમસ બ્રે ટસાથેહતી, પછી ટાપુ પર
થોડુ ં ફરી અને યારબાદ જનરલ મૅ કઆથ ર યાં બેઠા હતા યાં
ja
જઈનેમેંતેમની સાથેવાતો કરી.”

ેતેનેઅટકાવીનેપૂછ્યુ,ં “તેવખતેશું સમય થયેલો?”
gu
વેરા એ જરા અચકાઈનેક યુ,ં “બહુ યાદ નથી. લંચના એક

કલાક પહેલાં.”
e/
લોરેપૂછ્યુ,ં “અમેતેમની સાથેવાત કરી તેપછી તારી વાત

થયેલી કેપહેલાં?”
t.m
વેરાએ ક યુ,ં “એ પણ મને યાલ નથી. જનરલ આજેબહુ

િવ ચત્ર રીતેવત તા હતા.”
ેપૂછ્યુ,ં “િવ ચત્ર રીતેએટલેકઈ રીતે?”
/
વેરાનો અવાજ સાવ ધીમો થઈ ગયો. “એમણેકહેલું કેઆપણે

s:/
બધાં મૃ યુ પામવાના છીએ અનેએ પોતેઅત

ં આવેતેની રાહ જોતા
હતા. એમણેમનેડરાવી દીધે લી!”
જજેપૂછ્યુ,ં “પછી તમેશું કયુ ં?”
tp
“હું ઘરમાં પાછી આવી ગયેલી. પછી જમવાના સમયની

આસપાસ, ફરી હું ઘરની પાછળ ગઈ. કોણ ણેકેમ પણ આજે
ht
મનેબહુ બેચેની લાગતી હતી.” વેરાએ જણા યુ.ં
o
વોરગ્રેવએમની આદત મુજબ હોઠ પર હાથ ફેરવીનેબો યા,
n
“હવેરોજસ બાકી ર યો. જોકેમનેનથી લાગતું કેએની પાસેથી
nd
કોઈ ઉપયોગી માિહતી મળે.”
રોજસ નેબોલાવવામાં આ યો પણ એની પાસેકાંઈ કહેવાલાયક
હતું નહીં. તેણેજણા યું કેતેઆખો િદવસ ઘરકામ અનેરસોઈમાં
ka
ય ત હતો. વ ચે ટૅરેસ પર તે િડ્ ર સ લઈ ગયેલો અને
કબાટમાંથી પોતાની વ તુઓ લેવા બેડ મમાં ગયેલો.
આ સમયમાં એકપણ વાર તેણેબારીમાંથી બહાર નહોતું જોયુ.ં
oo
એનેએવું કાંઈ દેખાયું નહોતું જેનેજનરલ મૅ કઆથ રની હ યા
સાથેસાંકળી શકાય. એનેખાતરી હતી કેલંચ માટે તેણેટેબલ
તૈ યાર કયુ ં યારે ેન
તી પર ચનાઈ માટીના આઠ પૂતળાં હતાં.
tib
લો બાડ વેરા તરફ ઝૂ કીનેધીમેથી બો યો, “હવેનામદાર કોટ
સમી ા કરશે!”
રોજસ ની વાત પૂરી થઈ એટલેવોરગ્રેવ ેગળું સાફ કરીનેક યુ,ં
ra
“આપણેત્રણેય હ યા િવષેિવગતેવાત કરી છે. અ યારેકોઈપણ
િવષેખાતરીપૂવ ક કહી શકાય નહીં કેતેિનદો ષ છે. મેંપહેલાં કહેલું
ja
એમ મનેલાગેછેકેઆપણા સાતમાંથી કોઈ ખતરનાક, પાગલ
ગુનેગાર છે. એ યિ ત કોણ છે એની કોઈ માિહતી અ યારે
આપણી પાસેનથી. આ સજ ં ોગોમાં આપણેબેકામ કરવાં જોઈએ.
gu
પહેલું કેઆપણેવહેલી તકે ટીકલહેવન ગામ સાથેસપ ં ક કરવો

જોઈએ. બીજુ ં કેઅહીં કોઈ મદદ ન આવે, અનેઆવા હવામાનમાં
મદદ જલદી નહીં આવે, યાં સુધી આપણેઆપણી સલામતી િવષે
e/
તાકીદેપગલાં લેવાં જોઈએ.

હું તમનેબધાનેઆ વાત પર િવચાર કરવા અનેયો ય સૂચન
t.m
આપવા િવનિં ત ક ં છુ ં . સાથેજ તમનેબધાંનેસાવચે ત રહેવાની

તાકીદ ક ં છુ ં . અ યાર સુધી આ હ યારો આસાનીથી હ યા કરી
શ યો કારણકેઆવું કાંઈ થાય એવી કોઈનેશક ં ા નહોતી. હવે
આપણેપૂરી સાવચેતી રાખવાની છે. કોઈએ કોઈનો િવ ાસ કરવો
/
નહીં. ‘ચે
તતા નર સદા સુખી’ એ યાદ રાખવાનુ.ં ”
s:/
લો બાડ ધીમેથી બબડ્ યો, “કોટ હવેથોડા સમય માટેમુલતવી

રાખવામાં આવેછે.”
tp
ht
o
10
n
હ યારો કોણ?
nd
1
“તનેઆ વાત સાચી લાગેછે?” વેરાએ લો બાડ નેપૂછ્યુ.ં
ka
તે બનં ે જણાં લિવગ
ં મની બારી પાસે બેઠાં હતાં. બહાર
ગાજવીજ સાથેવરસાદ પડતો હતો અનેસુસવાટા મારતો પવન
oo
વીંઝાતો હતો.
લો બાડે ક યુ,ં “વોરગ્રેવ
ે જેક યું તેના િવષે તું પૂછે છે? કે
આપણામાંથી જ કોઈ કાિતલ છે?”
tib
વેરાએ ક યુ,ં “હા, હું એ િવષેજ પૂછું છુ ં .”
લો બાડેધીમેથી ક યું “કહેવું અઘ ં છે. એક રીતેએમની વાત
સાચી લાગેછતાં…”
ra
વેરા એની વાત કાપતાં બોલી, “છતાં એ વાત મા યામાં ન આવે
એવી પણ છે, બરાબર?”
ja
લો બાડેમોઢુ ં બગાડતાં ક યુ,ં “આખી વાત મા યામાં ન આવે

એવી જ છેપણ એક વાત ન ી છે. જનરલ મૅ કઆથ રના મૃ યુ
gu
પછી એ સા બત થઈ ગયું છે કે આ ત્રણ મૃ યુ આ મહ યા

અથવા અક માતનેકારણેનથી થયાં. ત્રણેય યિ તની હ યા
કરવામાં આવી છે.”
e/
વેરા સહેજ ધ્ નેબોલી, “એવું લાગેછેકેઆપણેકોઈ ખરાબ

સપનું જોઈ ર યાં છીએ.”
t.m
લો બાડે સહાનુભિુ ત દેખાડતાં ક યુ,ં “હા, એમ ઇ છીએ કે

હમણાં આંખ ઊઘડશેઅનેબધું સા ં થઈ જશે.”
વેરાએ આછો િનસાસો નાખીનેક યુ,ં “કાશ! એવું થાય તો કેટલું
/
સા !ં ”
s:/
લો બાડેગભં ીર થઈનેક યુ,ં “પરંતુ એવું નહીં થાય. આ જ

વા તિવકતા છે. આપણેબધાંએ સાવચેત, સતક રહેવું પડશે.”
વેરા મૂઝ
ં ાયેલા અવાજમાં બોલી, “જો આ કાિતલ પે
લા બધાંમાંથી
tp
કોઈ એક હોય તો તનેકોની પર શક ં ા છે?”

ht
લો બાડેિ મત કરીનેક યુ,ં “એટલેતું આપણેબન ં ેિનદો ષછીએ
o
તેમ કહેછેને? બરાબર છે. હું સારી રીતે ણું છુ ં કેહું ખૂની નથી
n
અનેતું પાગલ હો એવું તો િવચારી પણ ન શકાય. વેરા, હું શરત
મારવા તૈ યાર છુ ં કેહું જે
ટલી યુવતીઓનેઓળખું છુ ં એમાંથી તું
nd
મનેસૌથી વધુ સમજુ અનેસરળ લાગી છે.”
વેરા થોડુ ં વક્ર િ મત કરીનેબોલી, “થૅ યુ.”
ka
લો બાડેમ કમાં ક ય,ું “િમસ વેરા લેથોન , તમેમારા િવષેકાંઈ
નહીં કહો?”
વેરાએ થોડો િવચાર કરીનેક યુ,ં “તેંતારી કેિફયત આપતી વખતે
oo
કહેલું કેતનેમાણસના વનની બહુ કમ ં ત કેપરવા નથી છતાં હું
એવું નથી માની શકતી કેતેંઆવી ગ્રામોફોન રેકડતૈ યાર કરાવી
બધા પર આ ેપ મૂ યા હોય.”
tib
લો બાડેક યુ,ં “તું બરાબર િવચારેછે. મારેજો હ યા કરવી હોય
તો મનેકોઈ લાભ થતો હોય તો જ હું હ યા ક .ં આવી રીતેબધાંને
મારી નાખવાનું ન િવચા .ં તો આપણી તનેદૂ ર રાખીનેબાકીના
ra
પાંચ િવષેિવચારીએ. એમાંથી કોણ Mr. U. N. Owen હોઈ શકે? હું
તો કહું કેજજ વોરગ્રેવ જ હોઈ શક ે!”
ja
ં ા સાથેક યું અનેપૂછ્યુ,ં “તનેકેમ એવું
“ઓહ!” વેરાએ અચબ
લાગેછે?”
gu
લો બાડેક ય,ું “ચો સ કારણ આપવું અઘ ં છેપણ તેમણેઘણાં

વષો જજ તરીકેકામ કરીનેકોટ માં ચુકાદા આ યા છે યાં તેમનો
જ હુકમ ચાલતો. આવી પિર થિતમાં કોઈપણ માણસ ઘમડ ં ી બની
ય. એ વન મરણના ફેસ ં લા કરતા હોય એટલેપોતાનેસહુથી
e/
વધુ તાકાતવર માને. આનેકારણેશ ય છેકેતેમના મગજમાં રાઈ

ભરાઈ ગઈ હોય અનેએ પોતાની તનેજજ અનેજ લાદ, બન ં ે
t.m
માનવા લાગે.”
વેરાએ ધીમેથી ક યુ,ં “હા, એ શ ય છે.”
લો બાડેક ય,ું “તનેકોની પર શક છે?”
/
વેરાએ જણા યુ,ં “ડૉ ટર આમ ટ્રોગ

ં પર.”
s:/
લો બાડેઆ ય થી સીટી વગાડતાં ક યુ,ં “ડૉ ટર પર? હું તો

તેમનેસહુથી વધુ િનદો ષ ગણ.ું ”
tp
વેરાએ પોતાનો ડાઉટ સમ વતાં ક યુ,ં “ત્રણમાંથી બેમૃ યુ

ઝેર આપવાથી થયા છે. આનેકારણેમારી શક ં ા મજબૂત બનેછે.
ht
વળી એ ન ભૂલવું જોઈએ કેબધાની ણકારીમાં િમ સસ રોજસે
o
ઊ ંઘ માટેજેદવા લીધી તેડૉ ટર આમ ટ્રોગે
ં જ તેમનેઆપે લી.”
n
લો બાડેક ય,ું “હા, એ વાત બરાબર છે.”
nd
વેરાએ વાત ચાલુ રાખી, “વળી કોઈ ડૉ ટર પાગલ થઈનેઆવું
કરેતો બી નેતેવાતની ખબર પડતાં બહુ વાર લાગે. ડૉ ટરો ઘણા
લાંબા સમય સુધી અનેઘણા તનાવ વ ચેકામ કરતા હોય એટલે
ka
તેમનું મગજ છટકી શકે.”
લો બાડ બો યો, “હા, તે સાચુ.ં પણ હું નથી માનતો કે
આમ ટ્રોગેં મૅકઆથ રની હ યા કરી હોય. હું બહુ થોડા સમય
oo
માટેતેમનાથી દૂ ર ગયેલો અનેએટલીવારમાં એ હ યા કરીનેપાછા
આવી ય તેશ ય નથી લાગતુ.ં અલબ તેબહુ ઝડપથી દોડ્ યા
હોય તો વાત જુદી છે, પણ અ યારેતેમનું શરીર જોતાં એવું નથી
tib
લાગતું કેએ બહુ ફા ટ દોડી શકે.”
વેરાએ ક યુ,ં “તેમણેતેસમયેહ યા નહીં કરી હોય. તેમની
પાસેબી તક પણ હતી.”
ra
“ યારે?”
“એ યારેમૅ
કઆથ રનેલંચ માટેબોલાવવા ગયા યારે.”વેરાએ
ja
જણા યુ.ં
લો બાડ ફરી નાની સીટી વગાડી બો યો, “ઓહો! તો તનેએમ
gu
લાગેછેકેઆમ ટ્રોગે
ં મૅકઆથ રની હ યા તેસમયેકરી હશે?”
વેરાએ જરા અકળાઈનેક યુ,ં “એમનેમાટે યારેકોઈ જોખમ
નહોતુ.ં એ બેસવાય યારે યાં કોઈ નહોત
.ું વળી ડૉ ટર તરીકેએ
e/
તપાસ કરીનેએમ કહેકેમૅ કઆથ રની હ યા એક કલાક પહેલાં

થઈ છેતો એમની વાત કોણ ન માને?”
t.m
લો બાડેથોડો િવચાર કરીનેક યુ,ં “વેરા, તારી વાત ઠીક છેહો,ં

હવેમનેપણ થાય છેકે…”
2
/
s:/
“િમ ટર લોર, િમ ટર લોર, કોણ છેજેઆ બધું કરેછે? મને

જણાવો, કોણ છે?” રોજસ ગભરાયેલા અવાજમાં પૂછતો હતો.
,ું “એ તો મોટો પ્ર છેરોજસ .”
tp
રોજસ બો યો, “જજસાહેબેક યું કેઆપણામાંથી કોઈ એક

છે. કોણ છેરા સ?”
ht
ઍ સ ઇ પે ટર લોરેફરીવાર ક યુ,ં “રોજસ , એ તો આપણે
o
બધા ણવા માગીએ છીએ.”
n
“પણ સર, તમનેતો થોડો યાલ હશેને? આ કોણ છેતેનો તમને
nd
યાલ છેને?” રોજસેકરગરતા અવાજેપૂછ્યુ.ં
લોરેજવાબ આપતાં ક યુ,ં “મને યાલ હોય તો પણ કોઈ
પુરાવા િવના કાંઈ કહી ન શકાય. હું ખોટો પણ હોઈ શકુ .ં એટલું
ka
ખ ં કેઆ જેકોઈ છેતેબહુ ચાલાક અનેબુદ્િધશાળી છે.”
રોજસેકપાળ પરથી પરસેવો લૂછતાં ક યુ,ં “આ કોઈ ભયાનક
સપના જે
વું લાગેછે.”
oo
લોરેરોજસ ની સામેજોઈનેપૂછ્યુ,ં “રોજસ , તનેકોઈની ઉપર
શક પડેછે?
રોજસ સાવ બેસી ગયેલા અવાજેબો યો, “ના સર, મનેકોઈની
ઉપર શક નથી. મનેજરાપણ ખબર નથી પડતી કેઆ શું થઈ
ર યું છેઅનેએ જ વાતની મનેબહુ બીક લાગેછે.”
tib
ra
3
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં મોટા અવાજે ક યુ,ં “આપણે બધાએ
ja
અહીંથી વહેલી તકેનીકળી જવું જોઈએ. કોઈપણ કમં તેઆપણે

અહીંથી ચા યા જવું જોઈએ.”
gu
જજ વોરગ્રેવ બારીમાંથી બહાર જોતાં બો યા, “હું

હવામાનશા ત્રી નથી પણ મનેલાગેછે કેઆવા વરસાદ અને
વાવાઝોડામાં કોઈ બોટ અહીં આગલા ચોવીસ કલાક સુધી આવી
e/
શકેતેવી શ યતા નથી.”

ં બેહાથમાં માથું પકડી, દદ ભયો ઉહ
ં કારો
t.m
કરીનેક યુ,ં “એટલી વારમાં તો યારેઆપણેઊ ંઘમાં હઈશું

યારે જ બધાની હ યા થઈ જશ ે.”
વોરગ્રેવ ેક યુ,ં “ના, એવું નહીં થવા દઈએ. આપણેબધાં પૂરેપ
ૂરી
તકેદારી રાખીશુ.ં ”
/
s:/
ડૉ ટર આમ ટ્રોગને
ં યાદ આ યું કે એમણે અનેકવાર
અનુભવેલું કેમોટી ઉમં રના માણસોની જ િવષા બહુ પ્રબળ
હોય છે. અ યારેપણ જજ વોરગ્રેવ ન બચાવવા માટેતકેદારી
tp
રાખવાની વાત કરતા હતા, યારે પોતે આ બાબતમાં એટલા

સ ગ નહોતા.
ht
જજનેપણ િવચાર આવતો હતો ‘બધા ડૉ ટરો હંમેશાં બેડમાં
o
હ યા થવાની વાત કરેછે. તેલોકો મોટાભાગના દદી ઓનેબેડમાં
n
મૃ યુ પામતા જુએ એટલેઆવું હશે?’
nd
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં “યાદ છેનેકેઅ યાર સુધીમાં ત્રણ
મૃ યુ થઈ ચૂ યાં છે?”
વોરગ્રેવેશાંત અવાજમાં ક યુ,ં “ યારેએ લોકો આવા હુમલા
ka
માટેતૈ યાર નહોતા, હવેઆપણેબધાં તૈ યાર છીએ.”
આમ ટ્રોગેં કડવાશથી ક યુ,ં “આપણેકરી શું શકીએ? વહેલા
કેમોડા, બધાએ જવાનું તો છેજ.”
oo
ેક યુ,ં “આપણેઘણું કરી શકીએ.”
ં ક યું “શું કરી શકીએ? આપણનેતો એ પણ ખબર
નથી કેઆ પાગલ છેકોણ?”
tib
જજેતેની વાત કાપતા ક યુ,ં “હું એવું ન કહું કેહ યારા િવષેહું
કાંઈ ણતો નથી.”
ra
ં જજ તરફ જોઈનેઆ ય થી બો યા, “શું તમને
ખબર છેકેઆ યિ ત કોણ છે?”
ja
ેજવાબ આપતા ક યુ,ં “બધા સજ ં ોગોને યાનમાં લઈને
હું કહી શકુ ં કેહું ણું છુ ં કેઆ પાગલ હ યારો કોણ છે. જોકે
gu
મારી પાસેએવો કોઈ પુરાવો નથી જે નેઆધારેકોટ માં આ વાત

સા બત કરી શકાય.”
આમ ટ્રોગ ં જજની સામે જોઈ ર યા અને પછી ધીમેથી
e/
બો યા, “સર, મનેકાંઈ સમ તું નથી.”
4
t.m
િમસ બ્રે ટપોતાના મમાં બારી પાસેખુરશી પર બેઠાં બેઠાં

બાઇબલ વાંચતા હતાં. થોડીવાર પછી તેમણેબાઇબલ બધ
ં કયુ ંઅને
ડ્ રે સ
ગ
ં ટેબલના ખાનામાંથી એક કાળા કવરની નોટબુક લઈને
/
તેમાં લખવા લા યાં.

s:/
“એક ભયક ં ર બનાવ બ યો છે. જનરલ મૅ

કઆથ રનું મૃ યુ
થયું છે. (મૅકઆથ રનો કઝીન એ સી મેકફેરસનનો પિત
છે.) એ વાતમાં કોઈ શકં ા નથી કેમૅ
કઆથ રની હ યા થઈ
tp
છે. લંચ પછી જજ વોરગ્રેવ ેબધાનેજણા યું કેઆ હ યા

કરનાર અમારામાંથી જ કોઈ એક છે. આનો અથ એ કે
અમારામાંથી કોઈ એકમાં શેતાન વસેલો છે. મનેતો આ
ht
વાતની ગઈકાલથી ખબર છે. બધાં તપાસ કરેછેકેઆ હ યા
o
કરનાર કોણ છેપણ મનેએકલીનેખબર છે…”
n
િમસ બ્રે ટથોડો વખત િ થર બેસી ર યાં. તેમની આંખોમાં
nd
અકળ ભાવ હતા. તેમણેધ્ જતા હાથેલ યુ,ં આ હ યા કરનાર
બયાટ્ રીસ ટે લર છે. અનેઆંખો બધ
ં કરી દીધી.
થોડી વાર પછી તેમણેઅચાનક આંખો ખોલી અનેઆ ય થી
ka
પોતેલખે લા શ દો વાંચીનેધીમેથી બબડ્ યા, “આ મેંલ યું છે?
મે…
ં ? હું પાગલ તો નથી થઈ ગઈ ને…”
oo
તોફાનનું જોર વધતું હતુ.ં સુસવાટા મારતો પવન ઘરના બારી-
બારણાંનેઅથડાતો હતો.
tib
બધાં લિવગ
ં મમાં એકસાથે બેઠાં હતાં અને ચોરીછૂ પીથી
એકબી નેજોતાં હતાં.
રોજસ બધા માટેચા લઈનેઆ યો અનેટેબલ પર ટ્ રેમુકીને
ra
બો યો, “હું પડદા બધ
ં કરીનેલાઇટ ઓન ક ?ં જરા સા ં લાગશે.”
બધાંની સમ
ં િતથી રોજસેપડદા બધ ં કરી લૅપ ઓન કયા . બધાનો
ja
મૂડ થોડો સારો થયો. બધાંના મનમાં એક જ િવચાર હતો.
આવતીકાલેઆ તોફાન શમી જશેઅનેબોટ આવશેતેમાં આપણે
જતા રહીશુ.ં
gu
વેરાએ ક યુ,ં “િમસ બ્રે ટ, તમ

ેચા બનાવશો?”
એિમલી બ્રે ેટજવાબ આ યો, “ લીઝ, તું બનાવી દે. કીટલી
e/
બહુ ભારે છ
ે.”
વેરાએ બધાં માટેચા બનાવી. ચા પીધા પછી બધાંનો મૂડ વધુ સારો
t.m
થયો.
“સાંજની ચા જે વું એકેય નહીં હો!” લો બાડેખુશિમ જમાં
ક યુ.ં લોરેતેમાં સૂર પુરા યો. ડૉ ટર આમ ટ્રોગે
ં એક જોક
કહી. જજ વોરગ્રેવન ેચા પસદં નહોતી પરંતુ આજેતો તેપણ
/
આનદ ં થી ચાની ચુ કી લગાવતા હતા.

s:/
યાં રોજસેઆવીનેપૂછ્યુ,ં “કોઈનેખબર છે કેબાથ મમાં

પડદો હતો તે યાં છે?”
tp
લો બાડેતેની સામેજોઈનેપૂછ્યુ,ં “બાથ મનો પડદો? એટલેતું

શું પૂછેછેરોજસ ?”
ht
રોજસેથોડા મૂઝ
ં ાઈનેક યુ,ં “સર, બાથ મનો પડદો નથી. હું
o
બધેપડદા બધં કરતો હતો યારેમા ં યાન પડ્ યું કેબાથ મનો
n
પડદો ગુમ થઈ ગયો છે.”
nd
ેપૂછ્યુ,ં “સવારે એ પડદો યાં હતો?”
“હા સર, સવારે એ પડદો હતો.” રોજસ
ેજણા ય.ું
ૂછ્યુ,ં “કેવા રંગનો પડદો હતો?”
લોરે પ
ka
રોજસેક ય,ું “લાલ રંગનો સ કનો પડદો હતો, સર.”
લો બાડેક ય,ું “અનેહવેતે યાં નથી?”
oo
રોજસેક ય,ું “ના સર, હવેતે યાં નથી.”
લોરેક યુ,ં “ઠીક છે, પડદો નથી તો એમાં શું મોટી વાત થઈ
ગઈ? આમ પણ પડદાથી કોઈ કોઈની હ યા ન કરી શકે. જવાદો
એ વાત…”
રોજસેક ય,ું “થૅ યુ સર.” અનેતેલિવગ
ં મની બહાર ગયો. tib
ra
લિવગ ં મમાં ફરીવાર ગમગીની અનેશક ં ાનું વાતાવરણ છવાઈ
ગયુ.ં બધાં એકબી ન ં ેચોરીછૂ પીથી જોવા લા યાં.
ja
6
gu
રાતનું સાદુ ં િડનર લેતી વખતેબધાં વ ચેબહુ ઓછી વાતો થઈ.

બધાં ટૅ શનમાં હતાં.
નવ વા યા એટલેએિમલી બ્રે ેટક યુ,ં “હું સૂવા ઉ ં છુ ં .”
e/
વેરાએ ક યુ,ં “હું પણ ઉ છુ ં .”

બન
ં ે જણાં તેમના બેડ મ તરફ ગયાં. લો બાડ અને લોર
t.m
તેમની સાથેગયા. એિમલી અનેવેરા પોતપોતાના મમાં ગયાં અને

બી સેક ડેબનં ે મના દરવા અદં રથી લોક થતા હોય તેવો
અવાજ સભ ં ળાયો.
લૉબીમાં ઊભેલા લોરે આછુ ં હસીને લો બાડ ને ક યુ,ં “લો,
/
એમનેતો કહેવું જ ન પડ્ યું કે મનો દરવાજો અદ

ં રથી બધં કરી
s:/
દેજો.”
“હા, આજ રાત પૂરતા તો તેબન
ં ેસલામત છે.” લો બાડેક યું
tp
અનેબન ં ેજણા પાછા ગયા.
7
ht
ચાર પુ ષો એક કલાક પછી પોતાના બેડ મમાં ગયા. રોજસ
o
ડાઇિનગ
ં મમાં બ્રેકફા ટમાટેટેબલ સેટ કરતો હતો યાં તેને
n
પહેલા માળે ઊભા રહી વાતો કરતા આ ચાર જણાના અવાજ
સભં ળાતા હતા.
nd
ેક યુ,ં “મારેએ કહેવાની જ ર નથી કેબધા
પોતાના મનેઅદ ં રથી લોક કરજો.”
ka
લોરેક યુ,ં “એ ઉપરાંત બારણાના હે ડલ નીચેએક ખુરશી
મૂકી રાખજો. લોક તો બહારથી પણ ખૂલી શકે.”
લો બાડે લોરનેક યુ,ં “દો ત! તારી એ તકલીફ છેકેઆવી
oo
બાબતમાં તું બહુ બધું ણેછે!”
જજ વોરગ્રેવ મમાં જતા બો યા, “ગૂડનાઇટ જેટલમૅ
ન,
ું તેવી આશા રાખીએ.”
સવારે સા સારા મળીશ
રોજસ ડાઇિનગ
ં મમાંથી બહાર આવી દાદરના અડધા પગ થયા
ચડીનેઊભો ર યો. તેણેજોયું કેચારેયજણા પોતાના મમાં ગયા
ેબારણું અદ
અનેદરેક ં રથી બધં કરી દીધુ.ં ” tib
ra
રોજસ ધીમેથી બબડ્ યો, “હમમ.. હવે ઠીક છે.” પછી તેણે
ડાઇિનગ
ં મમાં જઈનેબ્રેકફા ટમાટેટેબલ બરાબર સેટ થયું છે
ja
કેનહીં તેચેક કરી લીધુ.ં તેની નજર ટેબલની વ ચેરહેલા સાત

ચનાઈ માટીના પૂતળાં પર ગઈ.
gu
અચાનક તેના ચહેરા પર આછુ ં િ મત આ યું અનેતેમનમાં

બો યો, “હું આજેકોઈનેપૂતળાં સાથેરમત કરવા નહીં દઉ.ં ” તેણે
પે ટ્ રીનું બારણું લોક કયુ ં અનેપછી ડાઇિનગ
ં મમાંથી બહાર
e/
આવી તેના બારણાને પણ લોક કયુ ં અને તેની ચાવી પોતાના

ખ સામાં મૂકી. યારબાદ બધી લાઇટો બધ ં કરીનેતેપોતાના નવા
મમાં ગયો.
t.m
મનું બારણું અદં રથી લોક કરીનેતેણેસૂવાની તૈ યારી કરતાં

િવચાર કયો . “આજે ચનાઈ માટીનાં પૂતળાંને કોઈ હાથ નહીં
લગાડી શકે, મેંબારણું જ લોક કરી દીધું છે.”
/
s:/
tp
ht
o
11
n
રોજસ ની હ યા
nd
1
લો બાડ હંમેશની ટેવ પ્રમાણેવહેલો ઊઠ્ યો. પથારીમાં રહીનેજ
ka
તેણેસાંભ યું તો પવનની ઝડપ ઘટી ગઈ હતી અનેવરસાદ બધ ં
થઈ ગયેલો. એ પાછો સૂઈ ગયો.
oo
ફરી ઊઠીનેતેણેઘિડયાળમાં જોયું તો સાડા નવ વાગે
લા. તેથોડુ ં
લુ ચું હસીનેમનમાં બો યો, “હમમ. હવેકાંઈક કરી દેખાડવાનો
સમય આવી ગયો છે.”
tib
કલાક પછી લો બાડ તૈ યાર થઈને બહાર આ યો અને તેણે
લોરના મનું બારણું ખટખટા યુ. લોરે સાવચે
તીથી બારણું
ખો યુ.ં તેના વીંખાયેલા વાળ અનેઊ ંઘભરેલીઆંખ જોઈ લો બાડે
ra
ક યુ,ં “ઓહો, હ ઊઠ્ યો નથી?”
ુ ં અકળાઈનેપૂછ્યુ,ં “વાત શું છેએ બોલને?”
લોરે થોડ
ja
લો બાડેક યુ,ં “સવારમાં કોઈ તનેચા આપવા આવેલ?ું તને
ખબર છેશું ટાઇમ થયો છે?”
gu
લોરેપલંગ પાસેમૂકેલી નાની ઘિડયાળમાં જોઈનેક યુ,ં “ઓહ,

દસ નેપચીસ થઈ ગઈ! મા યામાં નથી આવતું કેહું આટલું બધું
સૂતો! રોજસ યાં છે?”
e/
લો બાડેક ય,ું “કોણ ણે!”

પ્ યું “એટલે? એનો શું અથ ?”
લોરે આ ય થી ૂછ
t.m
લો બાડેક યુ,ં “એનો અથ એ કેરોજસ એના મમાં કેબીજે

યાંય દેખાતો નથી. કચનમાં ચાની કીટલી પણ તૈ યાર નથી.”
લોરેક યુ,ં “તો પછી એ યાં ચા યો ગયો હશે? ટાપુ પર? હું
/
જરા કપડાં બદલીનેઆવું પછી આપણેતેની તપાસ કરીએ.”

s:/
િફ લપ લો બાડ બી બેડ મ તરફ ગયો. ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં

તૈ યાર થઈનેબેઠા હતા. જજ વોરગ્રેવહજુ સુધી સૂતા હતા જે
મને
લો બાડે જગાડ્ યા. વેરા લેથોન તૈ યાર હતી. એિમલી બ્રે ટ
tp
તેમના મમાં નહોતાં.

ht
લો બાડ , આમ ટ્રોગં અને વેરાએ રોજસ ના મમાં જઈને
o
જોયું તો બેડ હજુ અ ત ય ત હતો. બાથ મમાં રેઝર અને
n
પોજ
ં ભીના હતા.
nd
લો બાડેક ય,ું “એ ઊઠીનેકોઈ જ યાએ ગયો લાગેછે.”
વેરા ડરેલા અવાજમાં બોલી, “એ આપણી પર હુમલો કરવા
યાંક સત
ં ાયો તો નહીં હોય ને?”
ka
લો બાડેક યુ,ં “વેરા, એ પણ શ ય છે. હું તો કહું છુ ં કેએ મળે
નહીં યાં સુધી આપણેબધાં એકસાથેરહીએ.”
ં ક યુ,ં “એ કદાચ ટાપુ પર ગયો હોય.”
oo
લોરેઆવીનેક યુ,ં “િમસ બ્રે ટ યાં છેએ એક બીજુ ં રહ ય
છે!”
tib
એ લોકો હૉલમાં આ યા યારેતેમણેએિમલીનેઅદ ં ર આવતા
જોયા. બધાનેજોઈનેતેબો યાં, “આજેપણ દિરયો એટલો જ
તોફાની છે. બોટ આવેએવી કોઈ શ યતા નથી લાગતી.”
ra
લોરેક યુ,ં “િમસ બ્રે ટ,બહાર તમેટાપુ પર એકલા ગયેલાં?
તમનેખબર નથી કેઆ કેટલું જોખમ ભરેલ ું છે? આવી મૂખા ઈ
કરાય?”
ja
િમસ એિમલીએ ક યુ,ં “િમ ટર લોર, હું અ યત

ં સાવધાન હતી
gu
હો!”
લોરેજરા અણગમો દેખાડી ક યુ,ં “ O.K, O.K. તમેરોજસ ને
યાંય જોયો?”
e/
િમસ એિમલીએ આ ય થી ભવાં ચડાવી પૂછ્યુ,ં “રોજસ ? મેંતો

તેનેઆજેજોયો જ નથી. કેમ, શું થયુ?ં ”
t.m
જજ વોરગ્રેવતૈ યાર થઈનેનીચેઆ યા અનેડાઇિનગ ં મમાં

જોઈનેબો યા, ”ઓહો, બ્રેકફા ટ ેટ
બલ તૈ યાર છે.”
લો બાડેક યુ,ં “રોજસેગઈકાલેરાતેડાઇિનગ
ં ટેબલ તૈ યાર કયુ ં
હશે.”
/
s:/
બધાએ મની અદ ં ર જઈનેજોયું તો લેટ્સ, ચમચા, છરી, કાંટા

યો ય જ યાએ મુકાયેલા હતા.
બાજુમાં કપ-રકાબીની યવિ થત હાર હતી. વેરાએ ટેબલની
tp
વ ચે નજર કરી અને ડરના માયા તેની પાસે ઊભેલા જજ

ht
વોરગ્રેવનોહાથ એટલા જોરથી પકડી લીધો કેજજ દદ નો આછો
o
ઉહં કારો કરી ઊઠ્ યા. વેરા ચીસ પાડીનેબોલી ઊઠી.
n
“જુઓ, આ પૂતળાં જુઓ!”
nd
હવેટેબલની વ ચેફ ત છ પૂતળાં જ દેખાતા હતા!
ka
થોડીવાર પછી રોજસ નો મૃતદેહ મળી આ યો.
એ ઘરની બહાર નાની ઓરડી હતી તેમાં લાકડા કાપતો હતો.
હજુ નાની કુ હાડી તેના હાથમાં હતી. ઓરડીના બારણા પાસે
oo
લોહીથી ખરડાયેલી એક મોટી કુ હાડી પડી હતી. રોજસ ના માથાના
પાછલા ભાગ પર જેઘા દેખાતો હતો એ જોઈનેલાગતું હતું કેઆ
મોટી કુ હાડીથી જ રોજસ ના માથા પર કોઈએ વલેણ પ્રહાર
tib
કરેલો.
3
ra
આમ ટ્રોગેં ક યુ,ં “ચો ખું જોઈ શકાય છે રોજસ યારે
લાકડા કાપવા આગળ ઝૂ કેલો હતો યારેહ યારાએ તેની પાછળ
ja
આવીનેમોટી કુ હાડીથી તેના માથા પર આ વલેણ પ્રહાર કયો .”
લોર કુ હાડીના હાથાની ઝીણવટભરી તપાસ કરતો હતો.
gu
ેપૂછ્યુ,ં “આવો પ્રહાર કરવા માટેબહુ તાકાતની જ ર

પડે?”
e/
ં ગભ
ં ીર થઈનેજવાબ આ યો, “જો તમેએમ પૂછતા
હો કેકોઈ લેડી આવો પ્રહાર કરી શકેકેનહીં તો હું એમ કહું કે
હા, કોઈ લેડી આવો પ્રહાર કરી શકે.” આગળ બોલતા પહેલા
t.m
આમ ટ્રોગેં જોઈ લીધું કેવેરા અનેએિમલી કચનમાં હતાં. “વેરા

આવો પ્રહાર આસાનીથી કરી શકે. િમસ એિમલી દેખાવમાં દૂ બ ળ
લાગેપણ આવી લેડીઝમાં બહુ તાકાત હોય છે. વળી એ યાદ
રાખવા જે વું છેકેજેપાગલ હોય તેનામાં ઘણી તાકાત છુ પાયેલી
/
હોય છે.”
s:/
જજ વોરગ્રેવ ેહકારમાં માથું હલાવી આ વાતનેસમથ ન આ યુ.ં

લોર ઊભો થઈને બો યો, “કોઈ િફંગરિપ્ર ટ દેખાતા નથી.
હ યારાએ કુ હાડીનું હે ડલ બરાબર લૂછી ના યું છે.”
tp
અચાનક કોઈના હસવાનો અવાજ સભ ં ળાયો! બધાંએ જોયું તો

વેરા યાડ માં ઊભી રહીનેધ્ જતી હતી અનેપાગલની જે મ હસતા
ht
હસતા ચીસ પાડીનેબોલી, “કોઈનેખબર છેકેઆ ટાપુ પર મધપૂડો
o
છેકેનહીં? બતાવો, મધ યાં મળે?”
n
બધાં તેની સામેજોઈ ર યાં. તેનું આવું િવ ચત્ર વત ન કોઈને
nd
સમ તું નહોતુ.ં એવું લાગતું હતું કેએક સમજુ યુવતી અચાનક
પાગલ થઈ ગયેલી.
“બધાં મારી સામેશું જુઓ છો? હું કાંઈ પાગલ છુ ં ? મનેખબર છેહું
ka
શું કહું છુ ં . અરેયાદ કરો પે
લું દરેક મમાં છેતેબાલ જોડકણ!ું
આપણામાં જો અ લ હોત તો અ યાર સુધીમાં આ વાતની ખબર
પડી ગઈ હોત.”
oo
સાત નાના સપાહી, લાકડા કાપવા ગયા.
એકનેવાગી કુ હાડી, હવેછ ર યા.
વેરા બોલતી રહી, “રોજસ ની હ યા કઈ રીતે થઈ? કુ હાડી
મારીને. બરાબર?” અનેહવેપછી કઈ લાઇન આવેછે? મનેતો આ
જોડકણું મોઢેછે.
tib
ra
એકનેડખ
ં ી માખી, હવેપાંચ ર યા.
ja
“એટલેજ પૂછું છુ ં . આ ટાપુ પર મધપૂડો છેકેનહીં? આ બધું કેવું
હા યા પદ છે, નહીં?”
gu
ફરીવાર વેરા પાગલની જે મ હસવા લાગી. ડૉ ટર આમ ટ્રોગે

ં
વેરા પાસેજઈનેજોરથી એક તમાચો તેના ગાલ પર મારી દીધો!
અચાનક વેરાનું હસવાનું બધ ં થઈ ગયુ.ં એણેએક-બેઉધરસ
e/
ખાધી, થોડીવાર સાવ શાંત રહીનેતેબોલી, “થૅ યુ ડૉ ટર. હવે

મનેસા ં લાગેછે.”
t.m
વેરા ઘર તરફ જતા બોલી, “હું અને િમસ બ્રે ટબધા માટે
બ્રેકફા ટબનાવીએ છીએ. કોઈ થોડી લાકડીઓ કાપીનેઆપી
જશે? અમારે ટવમાં અિ ન પેટાવવા માટેજોઈશે.” તેનો અવાજ
અનેવત ન સાવ નોમ લ થઈ ગયા હતા, ણેફરી એ સેક્રેટરીના
રોલમાં આવી ગઈ ન હોય!
/
s:/
,ું “ડૉ ટર, તમેવેરાનેબહુ સારી રીતેહે ડલ કરી.”
આમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં “એના િવના છૂ ટકો જ નહોતો. આવા કપરા
સજ
ં ોગોમાં કોઈનેઆવી રીતેિહ ટીિરયા આવી ય તેતો ચાલે
tp
એમ જ નથી.”
ht
લો બાડેક યુ,ં “વેરાનેઆવી રીતેિહ ટીિરયા આવતો હોય એવું
o
લાગતું નથી.”
n
ં બો યા, “ના રે, એ તો બહુ સમજુ છે. આ તો
nd
અચાનક આઘાત લાગેએટલે યારેકઆવું થઈ ય. કોઈપણ
યિ ત સાથેઆવું થઈ શકે.”
રોજસે કાપે
લાં લાકડાં લઈ બન ં ે જણા કચનમાં ગયા. િમસ
ka
બ્રે ટ ટવ પાસેહતાં અનેવેરા મટન ડીશ તૈ યાર કરતી હતી.
એિમલી બ્રે ેટલાકડાં લેતા ક યુ,ં “થૅ યુ. બ્રેકફા ટઅડધી-
પોણી કલાકમાં તૈ યાર થઈ જશે.”
oo
4
લોરેલો બાડ નેધીમેઅવાજેક યુ,ં “હું શું િવચા ં છુ ં તેતું ક પી
tib
શકેછે?”
લો બાડે મ ક કરતા ક યુ,ં “તમે મને જણાવવાના જ છો,
એટલેક પના શું કામ કરવી?”
ra
લોરેવાત કરી, “અમેિરકામાં આવો એક કેસ થયેલો. એક વૃ
દં પતીની કુ હાડી મારીનેહ યા કરવામાં આવેલી. તેમની સાથેતેમની
ja
પ્રૌઢ વયની કુ વ ં ારી દીકરી અનેએક નોકરાણી રહેતાં હતાં. એ
સા બત થયેલું કે નોકરાણીએ આ હ યા ન કરી હોય યારે
દીકરી માટેએમ માની લેવામાં આવેલું કેતેતો આ પ્રકારની હ યા
gu
કરી જ ન શકે. આ કારણેઆ હ યા એક રહ ય જ રહી.” થોડુ ં

અટકીને લોરેક યુ,ં “આજે યારેમેંલોિહયાળ કુ હાડી જોઈ
અનેપછી રસોડામાં ગયો યારેએિમલી બ્રે ટન ેસાવ શાંિતથી,
e/
ણેકશું થયું જ ન હોય એમ બેઠેલાં જોયા યારેમનેઆ બનાવ

યાદ આ યો. વેરા ઘણી અપસેટ થઈ ગયેલી જે વાભાિવક હતુ.ં
t.m
તનેશું લાગેછે?”
લો બાડેટૂંકો જવાબ આપતા ક યુ,ં “હા, વેરા િવષેએમ કહી
શકાય.”
લોરેક યુ,ં “પણ એિમલી બ્રે ટ!એ તો પૂતળાં જે મ શાંત,
/
અ ડ થઈને બેઠાં હતાં અને એટલું જ બો યા ‘બ્રેકફા ટ

s:/
અડધી-પોણી કલાકમાં તૈ યાર થઈ જશે.’ મનેતો લાગેછેકેએ

પાગલ છે. ઘણી કુ વ ં ારી ત્રીઓ મોટી ઉમ
ં રેઆવી થઈ જતી હોય
છે. તેંજોયું છે ધમ બાબતેએ કેટલા ચુ ત છે? આખો િદવસ
tp
બાઇબલ વાં યા કરેછે. આવા લોકો એમ માનતા હોય છેકેતે

પ્રભુના દૂ ત છે.”
ht
લો બાડેક યુ,ં “િમ ટર લોર, ફ ત એ વાતનેકારણેતેઓ
o
પાગલ છેએમ ન કહી શકાય.”
n
લોરેપોતાની વાત સમ વવાનું ચાલુ રા યું “અનેતેસવારમાં
nd
લાંબો કોટ પહેરીનેબહાર પણ ગયેલાં. જો કેએમના કહેવા મુજબ
તેદિરયાકાંઠેગયેલાં.”
લો બાડે નકારમાં માથું હલાવતા ક યુ,ં “રોજસ ની હ યા તે
ka
વહેલી સવારમાં લાકડાં કાપતો હતો યારેથયેલી. એિમલી બ્રે ેટ
જો હ યા કરી હોય તો એમણેકલાકો સુધી બહાર રખડવાની શું
જ ર હતી? રોજસ નો હ યારો તો પોતાના પર શક ં ા ન પડેતેમાટે
પાછો આવીનેસૂઈ ન ય?”
oo
લોરેક યુ,ં “તું એક વાત ભૂલેછેલો બાડ . જો આ લેડી િનદો ષ
હોય તો એકલા બહાર જવાની તેની િહંમત ન ચાલે. તેએકલી
tib
યારેજ બહાર ફરવા નીકળી હોય યારેતેનેખાતરી હોય કે
બી કોઈ તરફથી એની ઉપર ખતરો નથી, મતલબ એ કેતેપોતે
જ પાગલ કાિતલ હોય.”
ra
લો બાડેસમં ત થતા ક યુ,ં “એ વાત બરાબર હો. મનેઆ િવચાર
નહોતો આ યો.” પછી તેણેઆછુ ં મલકીનેક યુ,ં “હું ખુશ છુ ં કે
તમનેમારી પર શકં ા નથી.”
ja
લોરેક યુ,ં “મનેપહેલા તારી ઉપર શક ં ા પડેલી. ખાસ કરીને

તારી પાસેિરવૉ વર હતી અનેશ આતમાં તેજેિવ ચત્ર ટોરી
gu
કહેલી તેનેકારણે. હવેમને યાલ આ યો કેતું હ યારો ન હોઈ

શકે.” લોરેથોડુ ં અટકીનેક યુ,ં “હું માનું છુ ં કેતું પણ મનેિનદો ષ
સમજેછે.”
e/
લો બાડ થોડો િવચાર કરીનેબો યો, “હું ખોટો હોઈ શકુ ં પણ હું
માનું છુ ં કેતારામાં એટલી ક પનાશિ ત નથી કેતું આવું કરી શકે.
t.m
એટલું જ ર કહું કેજો તું ખરેખરહ યારો હો તો તું બહુ સારો

એ ટર છેઅનેહું તનેસલામ ક .ં ” પછી લો બાડેધીમા અવાજે
પૂછ્યુ,ં “આપણેબન ં ે ણીએ છીએ કેકદાચ આપણી જંદગીનો
અત ં ન કમાં છેમાટેમનેસાચું કહી દો કેતમેલે ડોરનેફસાવવા
/
જુ ી જુબાની આપે લી કેનહીં? આ વાત આપણી વ ચેજ રહેશે.”

s:/
લોરેથોડુ ં અચકાઈનેક યુ,ં “હવેસાચું કહી દેવાથી કોઈ ફરક

નથી પડવાનો. હા, લે ડોર સાવ િનદો ષ હતો. તેની ગે ગને
ં મારે
િહસાબ ચૂકતેકરવાનો હતો એટલેઅમેભેગા મળીનેતેનેલાંબા
tp
સમય સુધી જે લમાં ધકેલી દીધો. જો કેઆ વાત હું યારેયકબૂલ

નહીં ક ં હો!”
ht
લો બાડેક યુ,ં “મેંક યું તેમ આ વાત આપણા બેવ ચેજ
o
રહેશે. મનેખાતરી છે કેઆ સોદામાં તમેસારો એવો તોડ કયો
n
હશે.”
nd
લોરેકડવાશભયા અવાજેક યુ,ં “મેંધારેલ ું એના કરતાં સાવ
ઓછુ ં મ યુ!ં પુસેલ ગે
ગવાળા
ં બધા હરામી બદમાશ હતા! હા. મને
પ્રમોશન જ ર મળેલુ.ં ”
ka
“લે ડરનેસખત કેદ થયેલી અનેતેનું મૃ યુ જે
લમાં જ થયેલ,ું
ખ ?ં ” લો બાડેપૂછ્યુ.ં
લોરેઉ ેજત થઈનેક યુ,ં “મનેથોડી ખબર હતી કેતેજે
લમાં
oo
જ મૃ યુ પામશે?”
“એ તમા ં કમનસીબ હતુ.ં ”
ૂછ્યુ,ં “મા ં કમનસીબ કેએનુ?ં ”
લોરે પ
લો બાડેક યુ,ં “તમા ં કમનસીબ પણ ખ ં જ. કારણ કેઆ
બનાવના પિરણામેકદાચ તમારી જંદગી ટૂંકી થઈ જશે!” tib
ra
લોરેઆ ય થી ક યુ,ં “મારી જંદગી? તું એમ માનેછેકેમારો
અત
ં પણ એ જ રીતેઆવશેજેરીતેરોજસ અનેબી ત્રણનો
આ યો? એવું યારેય નહીં થાય. હ
ું બહુ સાવચેત છુ ં .”
ja
લો બાડેમ કમાં ક યુ,ં “હું શરત નથી મારતો. આમ પણ તમે

gu
મૃ યુ પામો તો હું શરતના પૈ સા કોની પાસેલેવા ઉ?ં ”

લોરેગભ ં ીર અવાજમાં ક યુ,ં “િમ ટર લો બાડ , તમેકહેવા શું
માગો છે?”
e/
લો બાડેહસીનેક યુ,ં “હું કહેવા એ માગુ ં છુ ં કે તમારેમાટે

બચવાની કોઈ તક નથી. તમારા જે વા અ લ િવનાના માણસને
t.m
Mr. U. N. Owen જે
વો શકારી ચપટીમાં ચોળી નાખે .”
લોર ગુ સામાં લાલચોળ થઈ બો યા, “અનેતા ં શું થશે?”
લો બાડ નો ચહેરો સ ત થયો અનેતેણેક યુ,ં “હું આની પહેલા
પણ આનાથી વધુ ખતરનાક પિરિ થિતમાંથી સલામત બહાર
/
નીક યો છુ ં . અ યારેહું વધુ કાંઈ નહીં કહું, પણ એટલું ચો સ છે

s:/
કેહું આ પિરિ થિતમાંથી પણ સલામત નીકળી જઈશ.”
5
tp
વેરા બ્રેકફા ટબનાવતા બનાવતા પોતાની તનેકોસતી હતી.

‘મેંશા માટેઆવું પાગલ જેવું વત ન કરીનેઆવી લવારી કરી? એ
ht
મોટી ભૂલ હતી. મારેશાંત રહેવાનું હતુ.ં ’ પછી તેણેપોતાની તને
o
ેવાનું છે, વ થ રહેવાનું છે.’
મનમાં ક યું ‘બેબી, તારે શાંત રહ
n
તેનેયાદ આ યું કેતેની વ થતા માટેલોકો હંમેશાં તેના વખાણ
nd
કરતા. િમ સસ હેિમ ટને કહેલ,ું “િમસ લેથોન બહુ સારાં છે.
તેમણે વ થતા રાખે લી અને સિરલની પાછળ પાછળ છેક સુધી
તરતાં તરતાં ગયેલાં.”
ka
તેનેિવચાર આ યો કેઅ યારેઆ બધું યાદ કરવાનો શું અથ ?તે
બધું તો યારનું ખતમ થઈ ગયું હતુ.ં તે સિરલ પાસેપહોચી
ં તે
પહેલા જ તે દિરયામાં ગરકાવ થઈ ગયેલો. યારબાદ વેરાએ
પોતાની તનેદિરયામાં વહી જવા દીધી હતી. બોટ આવી યાં
oo
સુધી તેતરતી રહેલી.
બધાએ તેની ધીરજ અને વ થતાના વખાણ કરેલા.
tib
સવાય યુગોએ. યુગો ફ ત તેની સામેજ જોઈ રહેલો.
અ યારે પણ ય
ગ
ુ ોનેયાદ કરીનેવેરાનેવેદના થતી હતી.
ra
યાં હશે યુગો? શું કરતો હશે? તેણેલ ન કયા હશે?
એિમલી બ્રે ટના અવાજેવેરાને ત દ્ રામાંથી જગાડી. “વેરા,
ટો ટ બળી ર યું છે.”
ja
“ઓહ સૉરી િમસ બ્રે ટ.”કહી, વેરાએ બી લાઇસ ટો ટ

gu
શેકવા માટે મૂકતા ક યુ,ં “િમસ બ્રે ટ,તમેહંમેશાં શાંત અને

વ થ દેખાઓ છો.”
િમસ બ્રે ેટકડક વરેક યુ,ં “મને નાનપણથી શીખવવામાં
e/
આ યું છેકેગમેતેવી પિરિ થિતમાં પણ શાંત રહેવાનું અનેરઘવાટ

નહીં કરવાનો.”
t.m
વેરાએ િવચાયુ ં `નાનપણમાં બહુદબાણ હેઠળ ઉછેર થયો લાગેછે

એટલેજ આવો વભાવ થઈ ગયો છે.’
વેરાએ પૂછ્યુ,ં “તમને યારેયડર નથી લાગતો? કેપછી તમને
મરી જવામાં વાંધો નથી?”
/
‘મરી જવામાં’ આ શ દો સાંભળતા જ એિમલી બ્રે ટન ે

s:/
ઇલેિ ટ્ રક શોક જે
વો આંચકો લા યો. એમનેખાતરી હતી કેએ
યારેયમૃ યુ નહોતા પામવાના. બી બધાનેમૃ યુ આવેપણ
એિમલી બ્રે ટ નહોતા મરવાના.
tp
એિમલી બ્રે ટિવચારતાં હતાં કેવેરા આ વાત સમજતી નહોતી.

બ્રે ટ કુ ટુ ં બમાંથી કોઈને મૃ યુનો ભય નહોતો. બધા પ્રભુના
ht
સેવકો હતા અનેમૃ યુનો સામનો િનભ યતાથી કરવાવાળા હતા. તે
o
બધા પિવત્ર, નીિતમય વન વતા હતા અનેએિમલી બ્રે ટ
n
પણ નીિતમય વન વતાં હતાં. તેમણે યારેય એવું કામ
નહોતું કયુ ં જે
નેકારણેતેમણેશરમાવું પડે. આનેકારણેજ એ
nd
યારેય મ ૃ યુ નહોતા પામવાના.
પ્રભુ પોતાના ભ તોનો યાલ રાખે છે. તમે યારેય રાતે
ભયભીત નહીં થાઓ અનેિદવસ દર યાન આવતા સક ં ટથી નહીં
ka
ડરો. અ યારેસવારનો સમય હતો. કોઈ ભય નહોતો .
આપણામાંથી કોઈ આ ટાપુ પરથી પાછુ ં નહીં ય. આવું કોણે
કહેલ?ું પે
લા જનરલ મૅ
કઆથ રે.
એવું લાગે
oo
લું કેએનેઆ બાબતની
જરાપણ દરકાર અથવા િફકર નહોતી, ણેકેએનેકોઈ પાછુ ં
નથી જઈ શકવાનું તેવાત ગમતી હોય! કેવા વાિહયાત િવચારો!
કેટલો નાિ તક અ ભગમ!
એિમલીએ િવચાયુ ં કે‘અમુક લોકો મૃ યુ િવષેએટલા બેિફકર
હોય છે કેપોતાની જંદગી પણ લઈ લેછે.’ તેમને બયાટ્ રીસ
ટે લર યાદ આવી. ગઈકાલે રાતે બયાટ્ રીસ તેમના સપનામાં
tib
ra
આવી હતી અનેબારી બહાર ઊભી રહીને મની અદ ં ર આવવાની
ર માગતી હતી. એિમલી બ્રે ટતેને મની અદ ં ર આવવા દેવા
ja
નહોતા માંગતા કારણ કેતેમાનતા હતા કે બયાટ્ રીસ મમાં
આવશેતો કોઈ ભયક ં ર બનાવ બનશે.
gu
એિમલી એક આંચકા સાથેવત માન સમયમાં પાછાં આ યાં. વેરા

તેમનેિવ ચત્ર નજરેજોઈ રહી હતી. એિમલી બ્રે ેટઉ સાહથી
ક યુ,ં “બધું તૈ યાર છે ને? ચાલો, આપણે બ્રેકફા ટ લઈને
e/
જઈએ.”
6
t.m
બ્રેકફા ટકરતી વખતેબધાં એકબી સાથેિવનયપૂવ ક વાત

કરતાં હતાં. કદાચ વધુ પડતાં િવનયપૂવ ક.
“િમસ બ્રે ટ, તમન
ેથોડી કૉફી આપું લીઝ?”
/
“િમસ લેથોન , મનેબ્રેડની એક લાઇસ આપશો?”

s:/
ટેબલ પર બેઠેલા છ જણા શાંત અને વ થ દેખાતાં હતાં પણ

ું ઘમસાણ ચાલતું હતુ.ં
દરેકના મનમાં િવચારોન
tp
“હવેશું થશે? હવેકોનો વારો? આ બધું કોણ કરેછે?”

ht
“હું જેકરવા ધા ં છુ ં તેમાં સફળતા મળશે? એ તો સમય જ
o
કહેશે.પણ સમય જ યાં છે?”
n
“ધમ બાબતેએ કેટલા ઝનૂની છે! એમનેજોઈનેતો આવો
nd
યાલ પણ ન આવે!”
“બધું બહુ િવ ચત્ર છે. કાંઈ સમ તું નથી. ઉનનો બોલ ખોવાઈ
ય છે, લાલ રંગનો રેશમીપડદો ગુમ થઈ ય છે, મનેતો કાંઈ
ka
સમ તું નથી.”
“એ કેવો મૂરખ છે! મેંજેટલું ક યું તેબધું સાચું માની ગયો! આ
તો સાવ સહેલું થઈ ગયુ!ં જોકેમારેબહુ યાન રાખવું પડશે.”
oo
“હવેટેબલ પર ચનાઈ માટીના ફ ત છ પૂતળાં ર યાં છે. આજે
રાતેકેટલા રહેશે?”
આમ છતાં બ્રેકફા ટકરી રહેલાં બધાં શાંત અને વ થ દેખાતાં
હતાં.
tib
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
12
n
િમસ બ્રે ટઅનેમધમાખી
nd
1
બ્રેકફા ટપૂરો થયો એટલેજજ વોરગ્રેવ
ેપોતાના સ ાવાહી
ka
અવાજમાં ક યુ,ં “મનેલાગેછેકેઆપણેઅ યારની પિરિ થિત
િવષે ચચા કરવી જોઈએ.અડધા કલાક પછી ડ્ રોઇંગ મમાં
મળીએ?”
oo
બધાંએ સમ
ં િત દશા વી.
“હું લેટ્સ સાફ કરી નાખું છુ ં .” કહી વેરા ટેબલ પરથી લેટ્સ
tib
લેવા લાગી.
લો બાડેક યુ,ં “અમેબધાં વાસણ પે ટ્ રીમાં લઈનેઆવીએ
છીએ.”
ra
એિમલી બ્રે ટખુરશીમાંથી ઊભા થયાં પણ તરત પાછાં બેસી
ગયાં અનેબો યાં, “ઓ ગૉડ!”
ja
ેપૂછ્યુ,ં “શું થયું િમસ બ્રે ટ?”

એિમલી ખે
દ ય ત કરતાં બો યાં, “મારે વેરાને મદદ કરવી
gu
જોઈએ પણ મનેઅ યારેઠીક નથી લાગતુ,ં સહેજ ચ ર આવે

છે.”
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં એિમલી પાસેજઈનેબો યા, “ચ ર આવે
e/
છે? હું તમનેકાંઈ આપુ.ં ”

“ના… મારેકાંઈ જોઈતું નથી!” િમસ બ્રે ેટમોટેઅવાજેક યુ.ં
t.m
બધાં ચોકી
ં ઊઠ્ યાં. એમના ચહેરા ઉપર અિવ ાસ અને ભય
દેખાતા હતા.
ં ચહેરો લાલ થઈ ગયો. તેમણે ધીમેથી ક યુ,ં
/
“O.K. જે
વી તમારી ઇ છા.”
s:/
એિમલીએ જણા યુ,ં “મારેકાંઈ કરતા કાંઈ લેવું નથી. હું અહીં
શાંિતથી બેસીનેઆરામ કરીશ. મનેહમણાં સા ં થઈ જશે.”
લોરેવેરાનેક યુ,ં “મનેઘરકામ કરવાની ટેવ છે, હું તમનેમદદ
tp
કરીશ.”
ht
એિમલી બ્રે ટ ડાઇિનગ ં મમાં એકલાં બેઠાં ર યાં. તેમને
o
પે ટ્ રીમાંથી આવતા અવાજ સભ
ં ળાતા હતા. હવે તેમને ચ ર
n
નહોતા આવતા, જરા ઊ ંઘ આવતી હતી.
nd
તેમને કાનમાં ગણગણાટ સભ
ં ળાયો. તેમણે િવચાયુ ં કે ‘આ
અવાજ મમાંથી આવેછે? કોઈ મધમાખી ઊડતી લાગેછે.’
તેમની નજર બારી ઉપર પડી યાં એક મધમાખી કાચ પર
ka
ફરતી હતી.
તેમનેયાદ આ યું કેવેરા સવારેમધમાખી અનેમધ િવષેબોલી
હતી. િમસ બ્રે ટન
ેમધ િપ્રય હતુ.ં મધપૂડામાંથી ટીપેટીપેટપકતું
oo
મધ…
તેમને લા યું કે મમાં કોઈ છે. કોઈના ભીં ઈ ગયેલા
શરીરમાંથી પાણી ટપકેછે. ‘શું બયાટ્ રીસેટે લર નદીમાંથી બહાર
tib
નીકળી અહીં મમાં આવી છે?”
િમસ બ્રે ટન ેથયું કેએ પાછળ નજર કરેતો બયાટ્ રીસને
જોઈ શકેપણ તેમાથું નહોતા ફેરવી શકતા. એમણેિવચાયુ ં કેએ
ra
કોઈનેબૂમ પાડીનેબોલાવેપણ તેબોલી નહોતાં શકતાં.
મમાં બીજુ ં કોઈ નહોતુ.ં તેસાવ એકલાં હતાં.
ja
તેમનેકોઈના પગલાનો અવાજ સભ ં ળાયો. તેમની પાછળ કોઈ

આવી ર યું હતુ.ં શું બયાટ્ રીસ ધીમેપગલેતેમની પાસેઆવી રહી
gu
હતી?
તેમણે પીરીટની તીવ્ર ગધ ં અનુભવી અનેડોક પર કાંઈ ભીનું
ભીનું લા યુ.ં બારીના કાચ પર ફરતી મધમાખીનો ગણગણાટ
e/
સભ
ં ળાતો હતો.
અચાનક તેમને ડોક પર મધમાખીએ ડખ
ં દીધો હોય તેવો
t.m
અહેસાસ થયો.
2
/
ડ્ રોઇંગ મમાં બધાં એિમલી બ્રે ટની રાહ જોઈન

ેબેઠાં હતાં.
s:/
વેરાએ ઊભા થઈનેક યુ,ં “હું એમનેબોલાવી લાવુ?ં ”

લોરેતેણેરોકીનેક યુ,ં “એક જ િમિનટ.” વેરા બેસી ગઈ.
બધાંએ લોરની સામેજોયું એટલે લોરેપોતાના િવચાર ય ત
tp
કયા , “હું તો એમ માનું છુ ં કેઆપણેઆ હ યારાનેશોધવા માટે

ht
ડાઇિનગ ં મથી આગળ જવાની જ ર નથી. હું સોગદં પૂવ ક કહી
o
શકુ ં કેએિમલી બ્રે ેટઆ હ યાઓ કરી છે!”
n
ં પૂછ્યુ,ં “એમાં એમનો હેતુ શું હોઈ શકે?”
nd
લોરેક યુ,ં “ધમ નું ઝનૂન. બીજુ ં કોઈ કારણ નહીં. તમેશું કહો
છો ડૉ ટર?”
ં ક યુ,ં “હા, એ શ ય છે. અલબ આપણી પાસે
ka
તેની કોઈ સા બતી નથી.”
વેરાએ ક યુ,ં “અમે કચનમાં બ્રેકફા ટ તૈ યાર કરતા હતા
યારનું તેમનું વત નબહુ િવ ચત્ર હતુ.ં એમની આંખો તો એવી થઈ
oo
ગઈ હતી કે ણેબી દુ િનયામાં ચા યા ગયા હોય!”
લો બાડેક યુ,ં “એનેકારણેએમ ન માની શકાય કેતેહ યારા
છે. અ યારે આપણ ેબધાં ટૅ શનમાં છીએ એટલેઆવું વત ન નોમ લ
ગણાય.”
લોરેક યુ,ં “તમેબધાંએ જોયેલું કેગ્રામોફોન પર અવાજtib
ra
સાંભ યા બાદ એકલા એિમલી બ્રે ટએવાં હતાં કેજે મણેપોતાની
કેિફયત આપવાની ના પડેલી. શા માટે? એટલેજ કેકદાચ તેમની
પાસેકહેવા માટેકાંઈ હતું જ નહીં.”
ja
વેરાએ જણા યુ,ં “ના, એવું નથી. એિમલી બ્રે ેટ મને વાત
કરેલી.”
gu
ેપૂછ્યુ,ં “શું વાત કરેલી?”

એિમલી બ્રે ેટ બયાટ્ રીસ ટે લર િવષેજેવાત કરેલીતેવેરાએ
e/
બધાનેકહી.
વોરગ્રેવ ેઅ ભપ્રાય આ યો, “િમસ બ્રે ટનીવાત સાવ સીધી
t.m
અને ગળે ઊતરેએવી છે. િમસ લેથોન , તમને યારેયએવું

લાગે
લું કેિમસ બ્રે ટનેકોઈ વાતનો પ તાવો થતો હતો અથવા તે
કોઈ કારણસર પોતાની તનેગુનેગાર સમજતા હતાં?
“ યારેયનહીં.” વેરાએ તરત ક યુ,ં “તેહંમેશાં શાંત અને વ થ
/
દેખાતા.”
s:/
લોરેક યુ,ં “આવી અપિરણીત ત્રીઓ સાવ લાગણીશુ ય,

પ થર જે વી થઈ જતી હોય છે. એમના મનમાં ભારોભાર ઈ યા
હોય છે.”
tp
ેઘિડયાળમાં જોઈનેક યુ,ં “અ ગયાર વાગવામાં પાંચ
િમિનટ બાકી છે. આપણેહવેિમસ બ્રે ટનેબોલાવી લેવા જોઈએ.”
ht
ૂછ્યુ,ં “તમેકાંઈ ઍ શન નહીં લો?”

લોરે પ
o
વોરગ્રેવબો યા, “આપણેશું ઍ શન લઈ શકીએ? આપણી
n
પાસે કોઈ સા બતી નથી જે ને આધારે િમસ બ્રે ટ પર કોઈ
nd
ઍ શન લઈ શકાય. હા, હું ડૉ ટર આમ ટ્રોગને
ં િવનિં ત ક ં કેતે
િમસ બ્રે ટપર ચાંપતી નજર રાખે. ચાલો, આપણેબધા ડાઇિનગ ં
મમાં જઈએ.”
ka
ડાઇિનગં મમાં આવીનેબધાંએ જોયું તો એિમલી બ્રે ટએ જ
ખુરશીમાં બેઠાં હતાં. િમસ બ્રે ટન ે બધાના આવવાનો અવાજ
સભં ળાયો હોય તેવું લા યું નહીં કારણકેતેિ થર બેઠાં ર યાં.
oo
બધાં તેમની ન ક આ યાં યારે હેબતાઈ ગયાં! ખુરશીમાં
બેઠેલા એિમલી બ્રે ટનોચહેરો લોહીથી ખરડાયેલો હતો, હોઠ ભૂરા
પડી ગયેલા અનેિન ેત આંખો ખુ લી રહી ગયેલી.
tib
લોર આભો થઈનેમોટેથી બો યો, “ઓહ માય ગૉડ, આ તો
મૃ યુ પા યા છે!”
3
ra
વોરગ્રેવેધીમા અવાજેક યુ,ં “આપણામાંથી એક વધુ યિ ત
ja
િનદો ષ સા બત થઈ. જોકેબહુ મોડુ ં થઈ ગયુ!ં ”
આમ ટ્રોગં િમસ બ્રે ટનામૃત શરીરનેતપાસતો હતો. તેણેહોઠ
gu
સૂ ં યા અનેઆંખ તપાસી.
લો બાડેજરા િવ વળ થઈનેપૂછ્યુ,ં “ડૉ ટર, એમનેશું થઈ
ગયુ?ં હમણાં સુધી તો સા ં સારાં હતાં.”
e/
ં એિમલી બ્રે ટનીગરદનની જમણી તરફ
એક િનશાન હતું તેને યાનથી જોતાં ક યુ,ં “આ િનશાન
t.m
ઇ જે શનની સોયનું છે.”

બારી પાસેથી ગણગણાટ સભ
ં ળાયો. વેરા ઉ ેજત થઈનેબોલી,
“જુઓ અહીં મધમાખી છે. હું આજે સવારે નહોતી કહેતી?
જોડકણામાં આવેછેતેમધમાખી.”
/
s:/
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં ગભ
ં ીર થઈને બો યા, “એિમલીનું મૃ યુ
મધમાખીને કારણે નથી થયુ.ં તેમને કોઈએ ઝેરનું ઇ જે શન
આ યું છે.”
tp
ેપૂછ્યુ,ં “કયું ઝેર ઈ જે

વોરગ્રેવ કટ કરવામાં આ યું છેતેખબર
પડે?”
ht
ં જવાબ આ યો, “મોટેભાગેપોટેશયમ સાયનાઇડ,
o
જે
નાથી એ થની માસ ટનની હ યા કરવામાં આવેલી. ઇ જે શન
n
આ યા બાદ થોડા જ સમયમાં એિમલી બ્રે ટન
ું મૃ યુ થયું હશે.”
nd
વેરાએ પોતાની દલીલ ચાલુ રાખી, “પણ આ મધમાખીનું શુ?ં એ
સાવ અક માતેઅહીં આવી હોય તેવું નથી લાગતુ.ં ”
લો બાડેગભ ં ીર થઈનેક યુ,ં “ના, મધમાખીનું અ યારેઅહીં
ka
હોવું એ અક માત નથી જ. આ હ યારો ક્ ર મ ક કરવામાં
આનદ ં લેછેઅનેદરેકહ યા બાલજોડકણા પ્રમાણેકરી ર યો
છે.” આમ બોલતા લો બાડ નો અવાજ તૂટતો હતો. સામા ય રીતે
વ થ અને સાહ સક દેખાતો લો બાડ અ યારેભયભીત થઈ
oo
ગયેલો હતો. એણે ચીસ પાડીનેક યુ,ં “આ તો પાગલપણું છે.
આપણેબધાં પાગલ થઈ ગયાં છીએ.”
tib
વોરગ્રેવશાંિતથી બો યા, “આપણેહજુ આ બાબતેશાંિતથી
િવચાર કરી શકીએ એમ છીએ. કોઈ પોતાની સાથેઇ જે શન
લા યું છે?”
ra
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં જરા અચકાતા અવાજેબો યા, “હા, હું
ઇ જે શન લા યો છુ ં .”
ja
ચારેયજણાં એમનેતાકીનેજોઈ ર યાં. બધાંની આંખમાં જે
પ્ર હતો તેનો જવાબ આપતા આમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં “બધા ડૉ ટરો
યાં ય યાં પોતાની સાથેઇ જે શન રાખતા જ હોય છે.”
gu
ે ક યુ,ં “ડૉ ટર, એ વાત બરાબર પણ અ યારે એ
ઇ જે શન યાં છેતેજણાવશો?”
e/
“મારા લી મારી સૂટકેસમાં છે.” આમ ટ્રોગે

મમાં રાખે ં જણા યુ.ં
“આપણેજરા ચેક કરી લઈએ?” વોરગ્રેવ
ેક યું અનેપાંચે
ય
t.m
જણાં આમ ટ્રોગના
ં મમાં ગયાં.
સૂટકેસ ખોલીનેજોયું તો તેમાં ઇ જે શન નહોતુ.ં
4
/
s:/
આમ ટ્રોગેં આક્રોશ સાથેક યુ,ં “મા ં ઇ જે શન કોઈ ચોરી

ગયું છે!”
ચારેય જણા આમ ટ્રોગને ં શક અને નફરતભરી નજરથી
tp
જોતા હતા. આમ ટ્રોગેં વેરા અને વોરગ્રેવ તરફ જોઈને

લાચારીભયા અવાજે ક યુ,ં “હું સાચું કહું છુ ં . કોઈએ મારા
ઇ જે શનની ચોરી કરી છે.”
ht
લોર અનેલો બાડ એકબી સામેજોતા હતા. જજ વોરગ્રેવ
o
બો યા, “આ મમાં આપણેપાંચ જણા છીએ. આપણામાંથી એક
n
જણ ખૂની છે. પિરિ થિત એટલી જોખમકારક છેકેઅ યારેજે
ચાર જણા િનદો ષ છે તેમની સલામતી માટે બધા પ્રય ન કરવા
nd
જોઈએ. ડૉ ટર આમ ટ્રોગ, ં તમે લીઝ જણાવશો કેઅ યારે
તમારી પાસેકઈ કઈ દવાઓ છે?”
આમ ટ્રોગેં જણા યુ,ં “મારી પાસેદવાની પે
ટી છેજે
માં ઊ ંઘની
ka
ગોળીઓ, બ્રોમાઇડ અનેએ પીરીનની ગોળીઓ છે. જે નેઆ પે ટી
જોવી હોય તેજોઈ શકેછે. મારી પાસેસાયનાઇડ નથી.”
ેક યુ,ં “મારી પાસેપણ ઊ ંઘની ગોળીઓ છે. હું માનું છુ ં
oo
કેજો વધુ પડતી ગોળીઓ લેવામાં આવેતો મૃ યુ થઈ શકેછે.
િમ ટર લો બાડ , તમારી પાસેિરવૉ વર છેને?”
tib
લો બાડેક ય,ું “હા, છે. તો તેનું શુ?ં ”
વોરગ્રેવ ં ીર અવાજેજણા યુ,ં “મારેએમ કહેવાનું છે કે
ે ગભ
ડૉ ટર પાસેછેતેદવાઓ, મારી પાસેછેતેઊ ંઘની ગોળીઓ, તમારી
ra
િરવૉ વર અનેબી કોઈ પાસેદવા અથવા હ થયાર હોય તો એ
બધું એકઠું કરીનેઆપણેએક જ યાએ રાખી દેવું જોઈએ. યાર
પછી આપણે બધાએ પોતાની અને પોતાના સામાનની તપાસ
ja
કરાવવી જોઈએ.”
લો બાડેતોરમાં ક યુ,ં “હું કોઈનેમારી િરવૉ વરનેહાથ પણ ન
gu
અડાડવા દઉ ં હો!”
ે ક યુ,ં “િમ ટર લો બાડ , તમે જે
મ સશ ત છો તેમ
લોર પણ સશ ત છે. તમેબન ં ેલડો તો કોણ તેતેકહેવું મુ કેલ
e/
થાય પણ જો હું, ડૉ ટર આમ ટ્રોગં અનેિમસ વેરા લોરની મદદે

આવીએ અનેતમારી સાથેલડીએ તો તમનેભારેપડી ય તે
t.m
ન ી!”
લો બાડ થોડુ ં હસીનેબો યો, “ઓહ, તો તમેબધો લાન કરી
રા યો છે, એમ?”
/
ેક યુ,ં “તમેસમજુ માણસ છો. હવેકહી દો કેતમે
s:/
િરવૉ વર યાં રાખી છે?”

“મારા બેડ પાસેના ટેબલના ડ્ રોઅરમાં, તમેકહો તો લઈ આવુ.ં ”
લો બાડેજણા ય.ું
tp
જજ વોરગ્રેવ બધાંની સામે જોઈને બો યા, “મને લાગે છે

આપણેબધાં જઈએ.”
ht
લો બાડ ફૂંફાડો મારતા બો યો, “બધા પર બહુ શક

ં ા કરો છો,
o
કાં?”
n
બધા લો બાડ ના મમાં ગયા. યાં પહોચીને
ં લો બાડેઝડપથી
nd
ટેબલ પાસેજઈનેડ્ રોઅર ખો યું અનેઆઘાતથી અનેઆ ય થી
“ઓહ નો,” કહેતો બેડગલાં પાછળ હટી ગયો!
ટેબલનું ખાનું ખાલી હતુ.ં યાં કોઈ િરવૉ વર નહોતી.
ka
5
“બસ? હવેતો બધા ખુશ ને?” લો બાડ દાંત ભીંસીનેગુ સામાં
oo
બો યો.
બાકીના ત્રણેય પુ ષોએ એના બધાં કપડાં કાઢીનેતેની તલાશી
લીધે
લી અનેહવેતેના મની ઝીણવટથી તપાસ કરતા હતા. વેરા
tib
મની બહાર ઊભી હતી.
યારબાદ આમ ટ્રોગ, ં વોરગ્રેવઅને લોરની પણ આજ રીતે
તલાશી લેવામાં આવી.
ra
ચારેયપુ ષો મની બહાર આ યા અનેવેરા પાસેઆ યા યારે
વોરગ્રેવેક યુ,ં “િમસ લેથોન , તમેસમ શકશો કેબધાની
ja
તલાશી લેવી જ રી છે. િરવૉ વર શોધવી જ પડશે. તમારી પાસે

વીિમગં કો યુમ છે?”
gu
વેરાએ ઇશારાથી હા પડી એટલેવોરગ્રેવ

ેક યુ,ં “ લીઝ, તમે
એનેપહેરી આવો પછી અમેતમારા મની તલાશી લઈશુ.ં ”
વેરાએ પોતાના મમાં જઈ બારણું બધ
ં કયુ ં. થોડીવારે વીિમગ
ં
e/
કો યુમ ઉપર નાઇટ ગાઉન પહેરીનેબહાર આવી.

“થૅ યુ.” જજેક યું અનેબધાં વેરાના મમાં ગયા. થોડીવારે
t.m
બધાં બહાર નીક યા એટલે વેરા ફરીવાર મમાં ગઈ અને

ેરીનેલૉબીમાં બધાં ઊભાં હતાં યાં આવી.
પહેલાનો ડ્ રેસ પહ
જજ વોરગ્રેવ ેક યુ,ં “એક વાત ન ી થઈ ગઈ કેઆપણા
/
પાંચમાંથી કોઈ પાસેઝેર, ઘેનની દવા કેઘાતક હ થયાર નથી. આ

s:/
એક સારી વાત છે. આપની પાસેજેઊ ંઘની ગોળીઓ છે તેને

આપણેકોઈ સલામત જ યાએ મૂકી દઈએ. મારા યાલ મુજબ
પે ટ્ રીમાં એક મોટી પે
ટી છે, ખ ?ં ”
tp
લોરેક યુ,ં “એ તો બધું ઠીક પણ આ પે

ટીની ચાવી કોની પાસે
રહેશે? તમારી પાસેજ ને?”
ht
જિ ટસ વોરગ્રેવેકોઈ જવાબ ન આ યો. તેપે ટ્ રીમાં ગયા
o
અનેબધા તેમની પાછળ ગયા.
n
પે ટ્ રીમાં ચાંદીનાં વાસણો રાખવા માટે નાની પેટી હતી.
nd
વોરગ્રેવનીસૂચના અનુસાર બધી દવાઓ તેમાં મૂકવામાં આવી
અનેતેનેતાળું મારવામાં આ યુ.ં વોરગ્રેવ
ેઆ પે
ટીનેકબાટમાં મૂકી
અનેકબાટનેબીજુ ં તાળું માયુ ં. પછી એક ચાવી લોરનેઅને
બી લો બાડ નેઆપી.
ka
યારબાદ વોરગ્રેવબધાનેસબ ં ોધીનેબો યા, “તમેબનં ેજણા
સૌથી વધુ તાકાતવાળા છો એટલેએકબી પાસેથી ચાવી પડાવી
લેવાનું તમારેમાટેઅઘ ં બનશે. અમેતો તમારા કોઈ પાસેથી ચાવી
oo
લઈ શકીએ એ શ ય જ નથી. કોઈનેમાટેકબાટ અથવા પે ટીને
તોડીનેઉઘાડવાનું કામ અઘ ં અનેજોખમી છે, કારણ કેએનેલીધે
થતા અવાજથી બધાનું યાન ખે ચાશે
ં .”
થોડુ ં અટકીનેજજ વોરગ્રેવ
ેક યુ,ં “હજુ એક મોટા કોયડાનો
ઉકેલ નથી આ યો. િમ ટર લો બાડ ની િરવૉ વર યાં છે?
tib
ra
લોરે ક ય,ું “હું તો એવું માનું કેજે
ની િરવૉ વર છેતેનેએના િવષે
ખબર હોય.”
ja
લો બાડ નો િપ ો ગયો અને એણે ક યુ,ં “અરે મૂરખ, તને
સમ તું કેમ નથી? કોઈ મારી િરવૉ વર ચોરી ગયું છે.”
gu
ેપૂછ્યુ,ં “તમેછે લેતમારી િરવૉ વર યારે જોય

વોરગ્રેવ ેલી?”
“ગઈકાલેરાતેસૂતા પહેલા મેંતેનેમારા બેડ પાસેના ટેબલના
ખાનામાં મૂકી હતી.”
e/
જજેક યુ,ં “એનો અથ એમ કેઆજેસવારેઆપણે યારે

રોજસ નેશોધતા હતા યારેકોઈકેઆ ચોરી કરી હોય એવું લાગે
t.m
છે.”
વેરાએ ક યુ,ં “િરવૉ વર ઘરમાં કેતેની આસપાસ જ છુ પાવવામાં
આવી હશે. આપણેતપાસ કરીએ તો મળી આવશે.”
ે ક યુ,ં “હું નથી માનતો કે આપણી તપાસ કોઈ
/
s:/
પિરણામ લાવશે. હ યારા પાસેિરવૉ વર છુ પાવવા માટેપૂરતો સમય

હતો અને એણે એને એવી જ યાએ છુ પાવી હશે જેશોધવી
આસાન નહીં હોય.”
tp
લોરેભારપૂવ ક ક યુ,ં “મનેએ ખબર નથી કેિરવૉ વર યાં છે

પણ મનેએ યાલ છેકેઇ જે શન યાં છે. આવો મારી સાથે.”
અનેતેઘરની બહાર નીકળી ડાઇિનગ ં મની બારી પાસેગયા.
ht
બારીથી થોડેદૂ ર ઇ જે શન પડેલ.ું એની પાસેજ ચનાઈ માટીનું
o
એક તૂટેલું પૂતળું પડેલ.ું
n
લોરે ક યુ,ં “જોયુ!ં મને ખાતરી હતી કે ઇ જે શન આ
nd
જ યાએ મળશે. ખૂનીએ િમસ બ્રે ટનીહ યા કરી ઇ જે શન
બારીમાંથી ફેક
ં ી દીધું હશેઅનેપછી ડાઇિનગ ં ટેબલ પરથી પૂતળું
ઉઠાવી અહીં ફેં યું હશે!” ઇ જે શન પર આંગળીની છાપનું કોઈ
િનશાન નહોતુ.ં તેનેસાફ કરી દેવામાં આવેલ.ું
ka
વેરાએ દૃ ઢતાપૂવ ક ક યુ,ં “હવેતો આપણેિરવૉ વરની તપાસ
કરવી જ જોઈએ.”
oo
ેસમ
ં િત આપતા ક યુ,ં “ચો સ. પણ આપણેબધા સાથે
રહીનેતપાસ કરીએ. આપણેછૂ ટા પડીએ છીએ યારેહ યારાને
તક મળી ય છે.”
tib
બધાંએ સાથે રહીને ઘરનો ખૂણેખૂણો તપા યો પણ કોઈ
જ યાએથી િરવૉ વર મળી નહીં
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
13
n
ભયનું સામ્રા ય
nd
1
આપણામાંથી જ કોઈ એક પાગલ ખૂની છે… આપણામાંથી જ
ka
કોઈ એક છે.
પાંચ જણાના મનમાં આ િવચાર સતત ઘૂમરાતો હતો. બધાં ડરેલાં
oo
હતાં, એકબી ન ં ેશક
ં ાથી જોતાં હતાં. હવેતો કોઈ પોતેનોમ લ છે
એવો દેખાડો પણ નહોતું કરતુ.ં બધાના ચહેરા પર ટૅ શન દેખાતું
હતુ.ં હવેકોઈ એકબી સાથેમૈ ત્રીભાવેવાત નહોતું કરતુ.ં પાંચે
ય
જણા એકબી ના શત્ હોય અનેફ ત મોતથી બચવા માટે
એકબી નો સહારો લઈ ર યાં હોય તેવું લાગતું હતુ.ં
દરેકના વત નમાં પણ ફેર પડી ગયેલો. હવે દરેક યિ તમાં tib
ra
મનુ યમાં સહજ હોય તેવી સહકારની ભાવનાને બદલે પશુમાં
સહજ હોય તેવી વબચાવની વૃ દેખાતી હતી.
કાચબો જેમ પોતાના કવચમાં અગ ં સકં ોરીનેબેસી ય, એ રીતે
ja
જજ વોરગ્રેવથોડા ઝૂ કીનેબેઠા હતા. ફ ત એમની ચકોર આંખો

બધેફરતી રહેતી.
gu
લોર કોઈ થૂળ પ્રાણીની જે મ ધીમી ચાલે ફરતા હતા.

િવખરાયેલા વાળ અનેલાલચોળ આંખોવાળો તેમનો ચહેરો ક્ રતા
દશા વતો હતો, ણેહમણાં કોઈની ઉપર હુમલો કરશે!
e/
લો બાડ ની ચપળતા અને ઝડપમાં ઘટાડો નહીં પણ વધારો

થયેલો! જરાપણ અવાજ થતો તો તેસાવચે
ત થઈ જતો. ઘણીવાર
t.m
એ ક્ ર િ મત પણ કરતો.
વેરા બહુ શાંત થઈ ગઈ હતી. લગભગ આખો િદવસ તેખુરશીમાં
બેસી રહેતી અનેશુ ક, ભાવહીન આંખોથી બધું જોતી રહેતી. જે
મ
કોઈ બારી સાથેઅથડાઈનેભયભીત થયેલા પ ીનેઘરમાં લવાયું
/
હોય અનેતેપ ી જેરીતેડરીનેિ થર બેસી રહે, તેજ રીતેવેરા

s:/
શરીર સક ં ોરીને પૂતળાની જે

મ િ થર બેસી રહેતી, ણે એમ
માનતી હોય કેઆમ કરવામાં જ સલામતી છે.
tp
આમ ટ્રોગની
ં દશા સૌથી વધુ ખરાબ અને દયાપાત્ર હતી.
તેમના હાથ ધ્ જતા રહેતા. તેવારંવાર સગરેટસળગાવતા પણ
એકબેદમ મારીનેબુઝાવી દેતા હતા. આ રીતેકાંઈ કયા િવના બેઠા
ht
રહેવું એમના માટેઅસ ય હતુ.ં તેવારંવાર બોલી ઊઠતા, “આપણે
o
કાંઈક કરવું જોઈએ. આમ બેઠાં રહેવાથી શું વળવાનુ?ં આપણે
n
કાંઈક તો કરી શકીએ ને? ચાલો તાપણું સળગાવીએ”
nd
લોરેપૂછ્યુ,ં “આ વરસાદમાં?” બહાર ધોધમાર વરસાદ પડતો
હતો અને પવનના સુસવાટા સભ ં ળાતા હતા. બારી પર પડતા
વરસાદનો અવાજ અદ ં ર બેઠેલા બધાંનેપાગલ કરી મૂકતો હતો.
ka
પાંચેય જણાં ડ્ રોઇંગ મમાં સાથેબેસી રહેતાં. એક સમયેએક
જ યિ ત મની બહાર ય અનેએ પાછી ન આવે યાં સુધી
બાકીના ચાર એની રાહ જોઈનેબેસી રહેતેવો વણબો યો િનયમ
બધાંએ અપનાવેલો.
oo
લો બાડેક યુ,ં “બસ, થોડા સમયમાં જ વરસાદ અટકી જશે
પછી આપણેતાપણું સળગાવીશું અથવા તરાપો બનાવીશુ.ં ”
tib
આમ ટ્રોગ ં અચાનક મોટેથી હસીનેબો યા, થોડા સમયમાં
એમ? અરેઆપણી કોઈની પાસેસમય યાં છે? બધાં મોતના આરે
ઊભાં છીએ. કોઈ બચવાનું નથી.”
ra
ેશાંત અવાજમાં દૃ ઢતાપૂવ ક ક યુ,ં “આપણેબધાં
સાવચેત રહીએ તો એવું નહીં બને. આપણેબહુ સાવચેત રહેવાનું
ja
છે.”
બપોરે બધાંએ સાથે લંચ લીધુ.ં ફ્રીઝમાં ત તની
gu
વાનગીઓના ટીન પડેલા જે માંથી બધાંએ પોતાની મનગમતી

વાનગી લઈનેટેબલની પાસેઊભાં રહીનેખાધી. ફરી પાછાં બધાં
ડ્ રોઇંગ મમાં આ યાં અને બેસીને એકબી ન ં ે જોતા બેસી
ર યાં.
e/
દરેકના મનમાં િવચારોન

ું ઘમસાણ ચાલતું હતુ.ં
t.m
“મનેતો લાગેછેકેઆ આમ ટ્રોગ ં જ હ યારો છે. મારી સામે

તીરછી નજરેજોતો હતો અનેએની આંખો કેવી ચકળવકળ થાય
છે! શું સાચેજ એ ડૉ ટર છે? ના! એ ડૉ ટર નથી લાગતો. એ તો
મે ટલ હૉિ પટલમાંથી ભાગીનેઆવેલો કોઈ પાગલ જણાય છેજે
/
ડૉ ટર થવાનો ઢોગં કરે છ

ે.”
s:/
હું બધાંનેકહી દઉ?ં ના… એનાથી તો એ સાવચે

ત થઈ જશે!
અ યારે તો ક ેવો ડા યોડમરો લાગેછે!
કેટલા વા યા? ઓહ, હજુ તો સવા ત્રણ જ થયા છે. જો આ
tp
આમ ટ્રોગં ફરીવાર મનેજોઈ ર યો છે.”

ht
“આ પાગલ ખૂની મનેકાંઈ નહીં કરી શકે. હું એનેપહોચી ં
o
રહીશ. આની પહેલા પણ હું આવી કપરી પિરિ થિતમાંથી સલામત
n
બહાર આ યો છુ ં . પે
લી િરવૉ વર યાં છે? કોણ લઈ ગયુ?ં જોકે
બધાની તલાશી લેવામાં આવેલી યારેકોઈ જ યાએથી િરવૉ વર
nd
નહોતી મળી, પરંતુ એ વાત ન ી છે કે કોઈકને ખબર છે કે
િરવૉ વર યાં છે. ”
“બધાં મૃ યુના ભયથી પાગલ થઈ ગયાં છે. મનેપણ મૃ યુનો
ka
ભય લાગેછે પણ તેનેકારણેમૃ યુ અટકી નથી જવાનુ!ં કોઈ
જ યાએ વાંચે લું કેશબવાિહની દરેકના ારેઊભી છે. હું આ
યુવતી પર નજર રાખીશ.. તેખતરનાક લાગેછે.”
oo
“હજુ તો ચાર વાગવામાં વીસ િમિનટ બાકી છે. ઘિડયાળ બધ
ં પડી
ગઈ લાગેછે! કાંઈ સમ તું નથી કેઆ બધું શું થઈ ર યું છે! શું
આ કોઈ ખરાબ સપનું છે? મારેિવચાર કરવાની જ ર છે પણ
મગજમાં કાંઈ આવતું નથી. માથું ભારેભારેલાગેછે,
tib
ણેહમણાં
ફાટી જશે… ઓહ ગૉડ! આ શું થઈ ર યું છે… કેટલા વા યા? હજુ
પોણા ચાર જ થયા છે.”
ra
“મારેશાંત રહેવાની જ ર છે. હું જો વ થ રહીશ તો બધું
બરાબર થઈ જશે. કોઈનેશક ં ા ન પડવી જોઈએ. આ બધું કોણ કરે
ja
છે? તેજ મોટો પ્ર છે. મનેઅદ ં ાજ છે, ના ખાતરી છેકેએ કોણ
છે?”
gu
ઘિડયાળમાં પાંચના ટકોરા પડ્ યા અનેબધાં સ ગ થઈ ગયાં.

વેરાએ પૂછ્યુ,ં “કોઈનેચા જોઈએ?”
થોડા સમય પછી લોર બો યા, “હું એક કપ લઈશ.”
e/
વેરાએ ક યુ,ં “હું બનાવીનેલાવું છુ ં . તમેબધાં અહીં બેસો.”

t.m
જજ વોરગ્રેવેતરત ક યુ,ં “િમસ લેથોન , અમેબધાં તમારી

સાથેકચનમાં આવીનેતમેચા બનાવો તેજોઈશુ.ં ”
વેરા થોડીવાર એમની સામું જોઈ રહી અનેપછી હસીનેબોલી,
“ઓહ, હું તો ભૂલી જ ગઈ. તમેબધાં તો એ જ પસદ
ં કરો ને!”
/
s:/
પાંચે
ય જણા કચનમાં ગયાં. વેરાએ ચા બનાવી જેતેણેઅને
લોરેપીધી. બી ત્રણ જણાએ હી કીની નવી બૉટલ ઉઘાડીને
એક એક પે ગ પીધો.
tp
જજ વોરગ્રેવ મમા ળુ હસીને બો યા, “આપણે બધાંએ બહુ

સાવચેત રહેવાની જ ર છે.”
ht
બધાં ડ્ રોઇંગ મમાં પાછાં ગયાં. અધ

ં ા ં થઈ ગયું હતું એટલે
o
લો બાડે વીચ ઓન કરી પણ લૅપ ઓન ન થયા એટલેએ
n
બો યો, “ઓહ, આજેકોઈએ એિ જન શ નથી કયુ ં. રોજસ
સવાય કોણ કરે?”થોડુ ં અટકીનેએણેક યુ,ં “હું જઈનેએિ જન
nd
શ કરી આવુ.ં ”
ેક યુ,ં “ કચનના કબાટમાં મીણબ ી પડી છે. એનો
ઉપયોગ કરીએ.”
ka
લો બાડ મીણબ ી તથા લેટ્સ લઈનેઆ યો અનેતેણેપાંચ
મીણબ ી સળગાવી, લેટમાં મૂકીને મમાં જુદી જુદી જ યાએ
ગોઠવી.
oo
ં ા ં થઈ ગયું હતું પણ હજુ પોણા છ જ વાગે
અધ લા.
અડધા કલાક પછી વેરા માટે મમાં બેસવું અસ ય થઈ પડ્ ય.ું
tib
એણેક યુ,ં “મનેમાથું ભારેલાગેછેઅનેલમણામાં કળતર થાય
છે. મમાં જઈનેઠં ડા પાણીએ નાન કરી આવું છુ ં .” અનેતે
મના બારણા સુધી ગઈ. કાંઈક યાદ આ યું હોય તેમ તેપાછી
ra
આવી અનેએક મીણબ ી સળગાવી, લેટમાં મૂકીનેપોતાની સાથે
લઈ ગઈ. ચાર પુ ષો મમાં ર યા અનેવેરા પગ થયા ચડીને
પોતાના મ તરફ ગઈ.
ja
વેરાએ પોતાના મનું બારણું ખો યું અનેઅચાનક અટકી ગઈ.

દિરયાની ગધં થી એનું નાક ભરાઈ ગયું પણ આ સો જર ટાપુના
gu
દિરયાની ગધ ં નહોતી. આ તો સેઇ ટ ટ્ રેડેનીકના દિરયાની ગધ ં

હતી! એ જ દિરયો યાં સિરલ તરવાની દ કરીનેદૂ ર દૂ ર
નીકળી ગયેલો.
e/
“િમસ લેથોન, હું તરીનેપે

લા ખડક સુધી ઉ?ં ”
“તમેમનેતરીનેજવાની ના કેમ પાડો છો?”
t.m
સિરલ કેટલો ી અનેમોઢેચડાવેલો છોકરો હતો! એ ન હોત

તો યુગો પાસેપૈ સા હોત અને યુગો પોતાનેગમતી યુવતી સાથે
લ ન કરી શ યો હોત.
/
યુગો, યુગો તેની પાસેજ હતો? કેપછી મમાં તેની રાહ

s:/
જોઈનેબેઠો હતો?
વેરા એક ડગલું આગળ વધી યાં હવાની એક લહેર આવી અને
મીણબ ી ઓલવાઈ ગઈ.
tp
સાવ અધ ં ા ં થઈ ગયું એટલે વેરાને ડર લા યો પણ િહંમત

ટકાવવા તેમનમાં બોલી, “ડરવા જે
વું કાંઈ નથી. પે
લા ચાર તો નીચે
ht
બેઠા છે. આ મમાં બીજુ ં કોઈ નથી, તનેવહેમ છે.’
o
પરંતુ તેના નાકમાં જેસેઇ ટ ટ્ રેડ
ેનીકના દિરયાની ગધ
ં આવતી
n
હતી તેવહેમ નહોતો, તેહકીકત હતી. યાં અચાનક તેણેકોઈના
nd
પગલાનો અવાજ સાંભ યો. મમાં ન ી કોઈ હાજર હતુ.ં
વેરા યાનથી સાંભળતી હતી યાં અચાનક તેના ગળા આસપાસ
એક ઠં ડો, ભીનો હાથ વીંટળાયો.
ka
2
વેરાએ મોટેથી ચીસ પાડી. તેનો ભયથી ધ્ જતો મોટો અવાજ
oo
આખા ઘરમાં ગુ ં ર યો. નીચેડ્ રોઇંગ મનું બારણું ખૂ યું અને
કોઈ દોડીનેદાદર ચડવા લા યું હોય એવો અવાજ આ યો પણ
વેરાએ આમાંનું કાંઈ સાંભ યું નહોતુ.ં એ તો બસ, ડરની મારી
tib
ચીસો પાડતી રહી.
યાં લૉબીમાં પ્રકાશ દેખાયો. લોર, લો બાડ અનેઆમ ટ્રોગ
ં
મમાં દોડી આ યા.
ra
“વેરા, શું થયુ?ં કેમ આટલી ચીસો પાડેછે? અરેજણાવ તો ખરી
કેશું થયુ?ં ”
ja
વેરા ધ્ જતી હતી. તેણેબોલવા પ્રય ન કયો પણ કાંઈ કહી

શકેતેપહેલા તેબેહોશ થઈનેઢળી પડી. અધ ગ્રત અવ થામાં
gu
તેણેઅનુભ યું કેકોઈ એના માથા પર હળવેથી હાથ ફેરવતું હતુ.ં

યાં અચાનક કોઈનો અવાજ સભ
ં ળાયો, “ઓ ગૉડ! અરે,જુઓ
તો ખરા, આ શું છે?”
e/
વેરાએ આંખો ખોલી અનેબધા જેજોતાં હતા તેતરફ નજર કરી,

તો જોયું કેછત પરથી દિરયામાં ઊગતી શેવાળ લટકતી હતી.
t.m
અધં ારામાં વેરા આ શેવાળ સાથે અથડાયેલી જેને કારણે એને

લાગે લું કેકોઈ તેનું ગળું દબાવેછે.
વેરા મોટેથી પાગલની જે
મ હસવા લાગી, “ઓહ, આ તો શેવાળ
છે, ફ ત શેવાળ. એનેકારણેજ મનેસેઇ ટ ટ્ રેડ
ેનીકના દિરયાની
/
ગધં આવતી હતી.” આટલું બોલી ર યા બાદ એનેફરીવાર ચ ર

s:/
આ યા અનેસખત ઊબકા આવા લા યા. કોઈએ તેનું હળવેથી

માથું પકડી અનેતેના ગોઠણ વ ચેમૂ યુ.ં
tp
ઘણો સમય વી યા બાદ વેરાનેઆછો અવાજ સભ

ં ળાયો. કોઈએ
તેના હોઠ પર લાસ મુકીને ક યુ,ં “લે, આ પી લે.” વેરાને
બ્રા ડીની સુગધ
ં આવી અને તેણે આભારવશ બનીને લાસ
ht
હાથમાં લીધો. યાં જ તેના મગજમાં ખતરાની ઘટં ી વાગી હોય તે
o
રીતે તેણે લાસ દૂ ર હડસેલીને પૂછ્યુ,ં “આ બ્રા ડી યાંથી
n
લા યા?”
nd
લોર થોડીવાર તેની સામેજોઇ ર યો પછી તેણેક યુ,ં “હું આ
બ્રા ડી નીચેથી લઈ આ યો છુ ં .”
વેરા શક
ં ા અનેભય ભરેલાઅવાજમાં બોલી ઊઠી, “ના, હું આ
ka
બ્રા ડી નહીં પીઉ.ં ”
થોડીવાર બધાં ત ધ થઈ ગયાં. પછી લો બાડેક યુ,ં “એક રીતે
સા ં જ છે કેતું આ બ્રા ડી પીવાની ના પાડેછે. એનેકારણે
oo
એટલી તો ખબર પડેછેકેતું પૂરેપ ૂરા ભાનમાં આવી ગઈ છો અને
તનેબધું યાદ છે. O.K. હું નવી બૉટલ લઈનેઆવું છુ ં જેતું જ
ખોલજે .”
tib
આટલું કહી લો બાડ મની બહાર ગયો. વેરાએ ક યુ,ં “મને
હવેસા ં લાગેછે. હું થોડુ ં પાણી પીશ.” આમ ટ્રોગનો
ં ટેકો લઈ તે
ઊભી થઈ અને જરા લથડતી ચાલે બેિઝન પાસે જઈ તેણે
ra
લાસમાં પાણી ભયુ ં,
આ જોઈ લોર જરા ગુ સેથઈનેબો યો, “હું જેબ્રા ડી લા યો
ja
તેસારી જ હતી.”
“તમેએ કઈ રીતેકહી શકો?” આમ ટ્રોગનો
ં પ્ર સભ
ં ળાયો.
gu
લોરેગુ સેથઈનેજવાબ આ યો, “મેંએમાં કાંઈ ભેળવી નહોતું

દીધુ.ં તું એ જ પૂછેછેને?”
આમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં “હું એમ નથી કહેતો કેતમેકાંઈ ભેળવી દીધું
e/
છે. હું તો એટલું જ કહું છુ ં કેતમેઅથવા બી કોઈએ આવું કયુ ં

હોય તેશ ય છે.”
t.m
લો બાડ હાથમાં બ્રા ડીની નવી બૉટલ અને તેનું ઓપનર

લઈને મમાં આ યો અનેવેરાનેદેખાડીનેક યુ,ં “જોઈ લે, આનું
સીલ હજુ અકબધ ં છેઅનેતારી સામેજ બૉટલ ખોલું છુ ં . સા ં છે
કેMr. U. N. Owen એ અહીં િડ્ ર સનો સારો ટોક રા યો છે.”
/
તેણે લાસ ભરીનેવેરાનેઆ યો.

s:/
વેરાએ થોડી બ્રા ડી પીધી અનેતેના ચહેરા પર જરા લાલી

આવી.
લો બાડેહસીનેક યુ,ં “ચાલો, આ વખતેએ પાગલ હ યારાનો
tp
ઇરાદો પૂરો ન થયો.”

ht
વેરા આભી બનીનેતેની સામેજોઈ રહી અનેધીમેથી બોલી, “શું
o
મારી હ યા કરવા…”
n
લો બાડેક યુ,ં “તેનો ઇરાદો તનેએટલી બધી ડરાવવાનો હતો કે
nd
તા ં હાટ ફેઇલ થઈ ય! ઘણા લોકો ડરના માયા મૃ યુ પામેછે, હું
સાચું કહું છુ ં નેડૉ ટર?”
આમ ટ્રોગે ં થોડુ ં િવચારીનેઅ ભપ્રાય આ યો, “ચો સ એવું
ka
થાય જ એમ કહેવું મુ કેલ છે. યુવાન વયની યિ ત, જે નેહાટ ની
તકલીફ ન હોય તેનું મૃ યુ આ રીતેન થાય. જો ઉમ ં રલાયક
માણસ હોય અનેહાટ ની તકલીફ હોય તો….” આમ વાત કરતા
એમણેબ્રા ડીના લાસમાં આંગળી બોળી અનેપોતાની ભ પર
oo
લગાડીનેબો યા, “હમમ… ટે ટ બરાબર છે. આમાં કાંઈ ભેળ યું
નથી.”
tib
લોર એકદમ ક્રોધમાં આવીનેબો યો, “જો તમેએમ કહેવા
માંગતા હો કેમેઆમાં કાંઈ ભેળ યું છેતો એક હું તમા ં જડબું
તોડી નાખીશ!”
ra
વેરાએ વાત વાળી લેતા ક યુ,ં “જજ સાહેબ યાં છે?”
લો બાડ , લોર અને આમ ટ્રોગ
ં એકબી ની સામે જોઈ
ja
ર યા.
“અરે ! મનેએમ કેએ આપણી સાથેઉપર આ યા છે.” લો બાડે
gu
ક યુ.ં
લોરેક યુ,ં “મનેપણ એવો જ યાલ હતો. ડૉ ટર, તમને
ખબર છે? તમેસૌથી છે લા આ યા હતા.”
e/
આમ ટ્રોગેં ક યુ,ં “મનેતો એમ જ લાગે લું કેએ આપણી

પાછળ આવેછે. આમ પણ એ વૃ છેએટલેધીમેધીમેચાલેછે.
t.m
તેમણેફરીવાર એકબી સામેજોયુ,ં લો બાડ બો યો, “કાંઈક

િવ ચત્ર લાગેછે.”
લોરેક યુ,ં “ચાલો આપણેજોઈએ કેજજ યાં છે.” કહીનેતે
દોડીને મની બહાર ગયા. આમ ટ્રોગ, ં લો બાડ તરત તેમની
/
પાછળ ગયા અનેછે લેવેરા મમાંથી નીકળી. આમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં

s:/
“કદાચ એ હજુ ડ્ રોઇંગ મમાં જ બેઠાં હશે.”

ડ્ રોઇંગ મ પાસે પહોચીને
ં આમ ટ્રોગે
ં બુમ પાડી, “જજ
્રેવ, તમ
વોરગ્રેવ, જજ વોરગ ે યાં છો?”
tp
મમાંથી કોઈ જવાબ ન આ યો. ઘરમાં મશાનવત શાંિત હતી.

ફ ત બહાર પડતા વરસાદનો આછો અવાજ આવતો હતો. ડ્ રોઇંગ
ht
ં આમ ટ્રોગ
મના બારણા પાસેપહોચી ં પૂતળાની જેમ ઊભા રહી
o
ગયા! બી ત્રણેય જણાએ મની અદ ં ર નજર નાખી અનેબધાં
n
થી ગયાં! કોઈના ગળામાંથી આછી ચીસ નીકળી ગઈ.
nd
જજ વોરગ્રેવ ્ ડ
રોઇંગ મના એક ખૂણા પર ખુરશીમાં બેઠા હતા.
તેમની આસપાસ બેમીણબ ી સળગતી હતી. સૌથી વધુ આઘાત
અનેઆ ય ઉપ વેએવી એ વાત હતી કેજજ વોરગ્રેવના
ખભા આસપાસ લાલ ચાદર વીંટળાયેલી હતી, ણેતેપોતાની
ka
કોટ માં ગાઉન પહેરીને બેઠા હોય! તેમના માથા પર ઉનમાંથી
બનેલી િવગ હતી, તેપણ જજના પિરવેશનો ભાગ હતી.
ડૉ ટર આમ ટ્રોગે ં બધાને ઇશારાથી
oo
મમાં આગળ વધતા
અટકા યા અનેપોતેધીમેપગલેચાલીનેજજ વોરગ્રેવપાસેગયા.
તેમણેવોરગ્રેવનોચહેરો ઝીણવટપૂવ ક તપા યો. પછી તેમણેએક
જ ઝાટકેજજના માથા પર ઉનની બનેલી િવગ હતી તેકાઢી
નાખી. જજના મોટા કપાળની બરાબર વ ચે એક લાલ, ગોળ
માંથી લોહી ટપકતું હતુ.ં આમ ટ્રોગે
િનશાન હતું જે
tib
ં જજની પ સ
તપાસી અનેબધા તરફ ફરીનેબો યા, “તેમની હ યા ગોળી મારીને
ra
કરવામાં આવી છે.”
લોરેક યુ,ં “ઓહ ગૉડ! પે લી ચોરાયેલી િરવૉ વર!” ડૉ ટરેવધુ
ja
માિહતી આપી. “તેમના માથામાં ગોળી મારવામાં આવી છે. ગોળી
વા યા પછી તરત જ તેમનું મૃ યુ થયું હશે.”
gu
વેરાએ જજેપહેરેલીિવગ હાથમાં લીધી અનેઆઘાતથી ડરેલા

ધીમા અવાજેક યુ,ં “આ તો િમસ બ્રે ટનાઉનની કોકડી છેજે
ગુમ થઈ ગયેલી!”
e/
લોરેક યુ,ં “અને પે લો લાલ ગાઉન. એ તો બાથ મમાંથી

ચોરાયેલો પડદો હતો ને?”
t.m
વેરાએ ધીમેથી ક યુ,ં “આટલા માટે જ કોઈ લાલ પડદો અને

ઉનની કોકડી ચોરી ગયેલ.ું ”
અચાનક લો બાડ અ હા ય કરીનેબો યોઃ
/
પાંચ નાના સપાહી કાયદાની કોટેગયા

s:/

બસ! આ જિ ટસ વોરગ્રેવના વનનો અત ં છે. હવેએ ગાઉન
પહેરીને, કોટ માં બેસીનેઑડ ર નહીં આપે
. હવેએ કોઈ િનદો ષને
tp
ફાંસીની સ આપી તેના મોત તરફ નહીં ધકેલે. આહા!

ht
આજેજો એડવડ સેટોન અહીં હોત તો તેકેટલો ખુશ થાત, ઓહ
o
ગૉડ, એ કેટલો ખુશ થાત!”
n
તેની લવારી સાંભળીનેબાકી બધાં જરા ચોકી
ં ગયાં. વેરાએ ક યુ,ં
nd
“લો બાડ , આજેસવારેજ તેંકહેલું કેજિ ટસ વોરગ્રેવહ યારા
છે.”
લો બાડ એકદમ શાંત થઈ ગયો અનેગભ ં ીર થઈનેબો યો, “હા,
ka
મને યાદ છે કે મેં આવું કહેલ.ું હું ખોટો હતો. કમભા યે ફરી
એકવાર એવું બ યું કેકોઈક િનદો ષ સા બત થયું છેપણ બહુ મોડુ ં
થઈ ગયું યારે
.”
oo
tib
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
14
n
લાપતા આમ ટ્રોગ
ં
nd
1
ત્રણ જણા થઈનેવોરગ્રેવનાદેહનેતેમના મમાં લઈ ગયા
ka
અનેતેનેપલંગ પર મૂકી પાછા નીચેઆ યા. લોરેપૂછ્યુ,ં “હવેશું
કરીશુ?ં ”
oo
લો બાડેક યુ,ં “પહેલા થોડુ ં ખાઈ લઈએ. પે
ટમાં કાંઈક નાખવું
પડશે.”
કચનમાં જઈને બધાએ મનપસદ ં વાનગીના ટીન ખોલીને
tib
ં ્રવત જમવાનું શ કયુ ં. ખાવામાં કોઈનું મન નહોતુ.ં વેરાએ
યત
ક યુ,ં “મનેઆ ટીન કરેલીવાનગીઓ ખાવાનો એવો તો કટ ં ાળો
આ યો છે!”
ra
જમવાનું પતાવીનેચારેયજણા ટેબલ પર એકબી સામેજોતા
બેસી ર યા. થોડીવાર પછી લોરેઊ ંડો ાસ લઈનેક યુ,ં “આપણે
ચાર બ યા છીએ. હવેકોનો વારો છે?”
ja
આમ ટ્રોગ ં એની સામેજોઈનેબો યા, “આપણેબધાંએ બહુ

સાવચેત રહેવાનુ…
ં .”
gu
લોરેક યુ,ં “જજ વોરગ્રેવ

ેઆ જ વાત કરેલીઅનેહવેએ
હયાત નથી.”
e/
ં ક યુ,ં “મનેિવચાર આ યા કરેછેકેતેમની હ યા
કઈ રીતેથઈ હશે?”
t.m
લો બાડેગુ સો કરીનેક યુ,ં “ યાં જ એ હરામી આપણનેછેતરી

ગયો! એણેિમસ લેથોન ના મમાં પે લી લીલ લટકાવી દીધી.
એમની ચીસો સાંભળીનેઆપણનેએમ થયું કેએ ખતરામાં છે
એટલેબધા ઉપરની તરફ દોડ્ યાં. આ બધાંમાં જેધાંધલ થઈ તેનો
/
લાભ લઈ કોઈકેજજ વોરગ્રેવના રામ રમાડી દીધા.”

s:/
લોરે શ
ક
ં ા ય ત કરી, “પણ કોઈએ િરવૉ વરનો અવાજ કેમ ન
સાંભ યો?”
tp
લો બાડેસમ યુ,ં “ યાંથી સાંભળે? િમસ લેથોન ચીસાચીસ

કરતા હતા, બહાર વાવાઝોડાનો અવાજ આવતો હતો. આપણે
ત્રણેય દોડતાં હતાં અનેિમસ લેથોન નેબૂમ પાડીનેબોલાવતા
ht
હતા. આમાં િરવૉ વરનો અવાજ યાંથી સભ ં ળાય?” થોડો િવચાર
o
કરીનેતેણેવાત ચાલુ રાખતા ક યુ,ં “પણ હવેઆ ચાલાકી નહીં
n
ચાલે. હવેઆ પાગલેબી તરકીબ અજમાવવી પડશે.”
nd
લોરેજરા અણગમા સાથેક યુ,ં “હા, એ કદાચ બી તરકીબ
અજમાવશે.”
આમ ટ્રોગં બો યા, “આપણે ચાર જણા છીએ પણ કોઈને
ka
ખબર નથી કે….”
લોરે તરત ક ય
,ું “મનેખબર છે.”
વેરા બોલી, “હું પણ ણું છુ ં અનેમનેજરાપણ શક
ં ા નથી કેહું
oo
ખોટી હોઉ.ં ”
આમ ટ્રોગે ં ક યુ,ં “મનેલાગેછેકેમારો અદ
ં ાજ સાચો છેકેઆ
બધું કોણ કરે છ
ે.”
tib
લો બાડેક યુ,ં “હવેમનેખબર પડી ગઈ છે.” આટલું બોલી બધાં
એકબી ં સામેજોઈ ર યાં.
ra
વેરા ઊભી થઈનેબોલી, “હું બહુ થાકી ગઈ છુ ં અનેસૂવા ઉં
છુ ં .
ja
લો બાડેક યુ,ં “O.K. Good night. આમ પણ અહીં બેસીને
એકબી નાં મોઢાં જોવાથી કાંઈ વળવાનું નથી.”
gu
,ું “ઠીક છે, બધાં સૂઈ જઈએ.”
ં ક યુ,ં “હા, એ સારામાં સા ં છે, પણ ઊ ંઘ કોને
આવશે?”
e/
બધાં ડ્ રોઇંગ મના બારણા પાસેપહો ં યાં યારે લોરેપૂછ્યુ,ં

“પે
લી િરવૉ વર યાં છે?”
t.m
2
બધાં બીજેમાળેજઈ પોતપોતાના મમાં ગયાં. બધાં મમાંથી
દરવાજો અદ ં રથી લોક થવાના અનેફિન ચર ખસેડાતું હોય તેવા
/
s:/
અવાજ સભ ં ળાયા. આગલી રાતની જે મ જ આજેપણ બધાએ

મનું બારણું અદ ં રથી લોક કરીને હે ડલ નીચે ખુરશી મૂકી
દીધે
લી.
tp
3
ht
લો બાડ બારણું અદ
ં રથી બધં કરીનેડ્ રે સ
ગ
ં ટેબલ પાસેગયો.
o
મીણબ ીના ઝાંખા પ્રકાશમાં કાચમાં જોઈનેતેણેધીમેથી કાચમાં
n
દેખાતા ચહેરાનેક યુ,ં “હમમ… આ બધી ઘટનાથી તું પણ જરા
હલબલી ગયો છેને?” આટલું કહેતા તેના મોઢા પર ક્ રતાભયુ ં
nd
િ મત આ યુ.ં
નાઈટડ્ રેસપહેરીનેલો બાડેકાંડાઘિડયાળ કાઢીનેબેડ પાસેના
ટેબલ પર મૂકી. યારબાદ ટેબલનું ડ્ રોઅર ખો યું યારે તેની
ka
આંખો આ ય થી પહોળી થઈ ગઈ!
તેની ‘ખોવાયેલી’ િરવૉ વર ડ્ રોઅરમાં પડી હતી!
oo
4
વેરા લેથોન પથારીમાં પડી હતી. બાજુના ટેબલ પર મીણબ ી
tib
સળગતી હતી. વેરાનેઅધ
ં ારામાં બીક લાગતી હતી.
તેપોતાની તનેકહેતી હતી, સવાર સુધી કાંઈ થવાનું નથી.
ગઈકાલેરાતેપણ કાંઈ નહોતું થયું એમ આજેરાતેપણ નહીં
ra
થાય. કશું થાય તેવી શ યતા જ નથી. જો, તારો મ અદ ં રથી બધ
ં
છે. તારી પાસે કોઈ ફરકી પણ નહીં શકે. પછી શું કામ બીક
રાખવી?
ja
વેરાનેિવચાર ફુયો ‘હા, હું અહીં જ, આ મમાં જ રહી શકુ !ં

ખાવા માટેપણ બહાર શું કામ જવુ?ં બે-ત્રણ િદવસ નહીં ખાઉ ં તો
gu
મરી નહીં ઉ.ં બસ, કોઈ મદદ માટેન આવે યાં સુધી અહીં જ
રહેવામાં સલામતી છે.’
e/
પણ એટલો લાંબો સમય એકલા રહી શકાય? કલાકો સુધી

કોઈની સાથે બો યા િવના શું કરવાનુ?ં બસ, િવચાર કયા
કરવાના?’
t.m
વેરાનેકોન વેલના િવચારો આવવા લા યા. યુગો અને સિરલ

યાદ આ યા.
સિરલ કેવો દી છોકરો હતો! વારંવાર એકની એક વાત કરીને
/
વેરાનેહેરાન કરતો રહેતો. “િમસ લેથોન, લીઝ મનેપે લા ખડક

s:/
સુધી તરીનેજવા દો ને! હું યાં સુધી તરી શકીશ. મનેખબર છેકેહું
ચો સ તરી શકીશ. લીઝ, જવા દો ને!”
યુગોએ શું કહેલ?ું “ સિરલ આ યો એટલેમનેિમલકતમાં ભાગ
tp
નહીં મળે. પૈ સા િવના લ ન કેવી રીતેથાય? સિરલ ન હોત તો જુદી

વાત હતી.”
ht
વેરાનેિવચાર આ યો કે યારબાદ તેણેજેકયુ ં એમાં આ વાત
o
કારણભૂત હતી?
n
કેટલીય વાર ના પાડ્ યા પછી પણ સિરલ દ છોડતો નહોતો
nd
એટલેએક િદવસ અચાનક વેરાએ સિરલનેકહેલ,ું “મનેપણ
ખબર છેકેતું તરીનેતેખડક પર જઈ શકીશ.”
સિરલ ઉ સુકતાથી બો યો, “તો હું ઉ ં િમસ લેથોન ?”
ka
વેરાએ ક યું “હા, પણ તારી મ મીનેતારી બહુ િફકર રહેછે.
એટલેઆવતીકાલેહું એમનેવાતોમાં રોકી રાખીશ. તું તરીનેસામા
ખડક પર પહોચીં જજે . પછી તારી મ મી તનેશોધશે યારેતું ખડક
oo
પરથી તેનેહાથ હલાવીનેકહેજ,ે“મ મી, હું આ ર યો!”
યુગો બીજેિદવસેબહારગામ જવાનો હતો. તેપાછો આવે યાં
સુધીમાં તો બધું પૂ ં થઈ જવાનું હતુ.ં
કદાચ કાંઈ પ્રૉ લેમ થાય તો? સિરલ બચી
tib
ય તો? પછી તો
સિરલ એમ જ કહેનેકે“િમસ લેથોનેમનેહા પાડેલી.” તો પણ
વેરાનેતકલીફ થાય તેવું નહોતુ.ં એ તો એમ કહી જ દેત કેસિરલ
ra
જુ ં ુ બોલેછે, મેંએનેહા પાડી જ નથી. જોકેકોઈ પ્રૉ લેમ થવાનો
સવાલ જ નહોતો. એ પોતે સિરલનેબચાવવા તેની પાછળ પાછળ
ja
તરીને ય છેતેવો ઢોગ ં કરવાની હતી અનેસિરલને‘બચાવવામાં’
મોડી પડી તેવો આભાસ ઊભો કરવાની હતી. કોઈનેશક પડેતેવું
નહોતુ.ં
gu
યુગોનેશક પડ્ યો હશે? એટલા માટેજ એ પાછો આ યો યારે

તેસાવ અ યાની જે
મ વેરા સામેજોઈ રહેલો? હકીકતમાં શું
બનેલું તેની તેે
નેખબર પડી ગઈ હશે? એટલા માટેજ એ કોટ ની
e/
તપાસ પૂરી થઈ કેતરત જતો રહેલો?

વેરાએ એને એક પત્ર લ યો. તેનો જવાબ પણ યુગોએ
t.m
નહોતો આ યો.
ઓહ યુગો…
વેરા વત માન સમયમાં આવી. પથારીમાં પડખું ફરતા તેણેિવચાયુ ં
/
‘મારે યુગો િવષેિવચાર જ ન કરવો જોઈએ. એની યાદ બહુ પીડા

s:/
આપેછે.’ એ બધું યારનું પૂ ં થઈ ગયેલ.ું હવેએણે યુગોનેભૂલી

જવાનો હતો.
વેરા સ લંગ સામેજોઈનેિવચારતી હતી કેઆજેસાંજ ેએને
tp
એમ કેમ થયેલું કે યુગો તેની સાથે મમાં હતો?

ht
અચાનક એનું યાન સ લંગમાં લગાડેલા કાળા રંગના હુક પર
o
ગયું જેના ઉપરથી સમુદ્રની લીલ લટકાવવામાં આવેલી. અ યાર
n
સુધી વેરાનું યાન આ હુક પર નહોતું પડ્ ય.ું વેરાનેયાદ આ યું કે
કઈ રીતેલીલનો ભીનો, ચીકણો પશ તેના ગળાનેથયેલો અનેતે
nd
ધ્ ઊઠી.
વેરાનેઆ કાળો હુક નહોતો ગમતો છતાં એની નજર હુક પરથી
હટતી નહોતી.
ka
5
oo
મા પોલીસ ઇ પે કટર લોર પલંગ પર બેઠા હતા. તેમનેઊ ંઘ
નહોતી આવતી અનેએમની બધેફરતી લાલઘુમ આંખોનેકારણે
તેઓ કોઈ િહંસક પશુ જેવા લાગતા હતા. એ આવી રહેલા જોખમ
િવષેિવચારતા હતા કે‘દસમાંથી ચાર બ યા છે. હવેકોનો વારો
હશે?’
જજ વોરગ્રેવતો કેટલા સાવચેત અનેસ ગ હતા, છતાં તેમની tib
ra
હ યા થઈ. લોરેથોડુ ં ક્ ર િ મત કરીનેયાદ કયુ ં કેવોરગ્રેવ
ે
વારંવાર કહેલું કે“આપણેબધાએ બહુ સાવચે
ત રહેવાનું છે.”
લોરેયાદ કયુ ં કે વોરગ્રેવખુરશીમાં બેસીને હુકમ આ યા
ja
કરતા અનેપ્ર ો પૂછ્યા કરતા, ણેપોતાની કોટ માંબેઠાં ન હોય!

પોતેહવેગમેએટલી સાવચે તી રાખશેતો પણ ફેર નથી પડવાનો!
gu
હવેચાર જણા બચે લા. વેરા, આમ ટ્રોગ,

ં લો બાડ અને લોર
પોતે. હવેઆ ચારમાંથી કોઈ એકનો જવાનો વારો હતો પણ પોતાને
જવાનું નહીં થાય તેબાબતની એ સાવચે તી રાખવાના હતા.
e/
ફરીવાર તેમને િરવૉ વર યાદ આવી. િરવૉ વર યાં હશે એ

મૂઝ
ં વતો પ્ર હતો. લોર આ બાબતેઊ ંડો િવચાર કરવા લા યા.
t.m
નીચેથી ઘિડયાળના ટકોરા સભં ળાયા. રાતના બાર વાગે

લા. લોરે
કપડા બદલા યા િવના જ પથારીમાં લંબા યું અનેઆ સમગ્ર
ઘટનામાં શ આતથી અ યાર સુધી શું બ યું તેદરેકપ્રસગ ં યાદ
કરીનેમનમાં તેની છણાવટ કરવા લા યા. લોરે યારેપોલીસ
/
ઑિફસર તરીકેકામ કરેલ ું યારેઆ પ િતનેકારણેજ એમને

s:/
ઘણા કેસ ઉકેલવામાં સફળતા મળેલી.

બેડની પાસેમીણબ ી બળતી હતી. લોરનેથયું કેઅધ ં ારામાં
tp
ઊ ંઘ આવશેએટલેએમણેમીણબ ી ઓલવી નાખી પણ તેમણે

ધારેલું તેનાથી ઊલટુ ં થયુ!ં અધ
ં ા ં થયું કેતરત એમની નજર સામે
અનેક ચહેરા આવા લા યા. જજ વોરગ્રેવનોિવગની જ યાએ
ht
ઉન પહેરેલોચહેરો, િમ સસ રોજસ નો ઠં ડોગાર ચહેરો, એ થની
o
મોસ ટનનો તરડાઈ ગયેલો ચહેરો…
n
એક બીજો ચહેરો નજર સામેઆ યો. ચ માં પહેરેલો,સહેજ
nd
િફ ો, તપખીરી મૂછોવાળો ચહેરો યાં જોયેલો? સો જર ટાપુ પર
તો નહીં. ઘણા વખત પહેલા આ ચહેરો જોયો છેએમ લાગતું હતું
યાં અચાનક યાદ આ યુ,ં “અરે! આ તો લે ડોર!”
ka
ગઈકાલેપણ લે ડોરનેયાદ કરેલોપણ તેનો ચહેરો યાદ નહોતો
આવતો. અ યારેબરાબર યાદ આવી ગયો. લોરનેએ પણ યાદ
આ યું કેલે ડોરની પ ની પાતળી, નાજુક હતી. તેનેએક દીકરી
પણ હતી. અ યારે મા-દીકરી શું કરતાં હશે?
oo
આવા િવચારોના ઘમસાણ વ ચે લોરનેફરીવાર િરવૉ વર યાદ
આવી. િરવૉ વરનું શું થયુ?ં એ યાં છેતે ણવું બહુ જ રી હતુ.ં
tib
એમનેસમ તું નહોતું કેિરવૉ વર ગુમ કઈ રીતેથઈ. કોઈકની
પાસેતો હોવી જ જોઈએ. કોની પાસેહશે?
નીચેઘિડયાળમાં એક વા યાનો ટકોરો પડ્ યો.
ra
લોર પલંગમાં સફાળા બેઠાં થઈ ગયાં. એમણેકોઈ અવાજ
સાંભળેલો. બેડ મની બહારથી બહુ ધીમો અવાજ આવેલો.
ja
અધ ં ારામાં ઘરમાં કોઈ ફરતું હતુ.ં
લોરના કપાળ પર પરસેવો છવાઈ ગયો! અ યારેલૉબીમાં કોણ
gu
ફરતું હતુ?ં અવાજ કયા િવના એ બેડ પરથી ઊતયા અનેબેજ

ડગલામાં મના બારણા પાસેપહોચી ં યાનથી સાંભળવા લા યા.
હવેકોઈ અવાજ નહોતો આવતો પણ લોરનેખાતરી હતી કે
એમણેઅવાજ સાંભળેલો. ડરથી તેમના ં વાડાં ખડાં થઈ ગયાં!
e/
લોરેકી હૉલ પાસેકાન મૂકીને યાનથી સાંભ યું પણ ફરીવાર

અવાજ ન આ યો. એમને થયું કે ઝડપથી બારણું ખોલીને
t.m
ગુનેગારને‘રંગ ેહાથ’ પકડી લે, પણ પછી એમનેતરત યાલ

આ યો કે આવું કરવું એ તો મોટી મૂખા ઈ ગણાય! કદાચ
હ યારાની એ જ ઇ છા હોય કે લોર આ રીતેબહાર ધસી આવે
અનેએટલા માટેજ એણે ણી જોઈનેઅવાજ કયો હોય.
/
s:/
તેમણેવધુ યાન દઈનેઅવાજ સાંભળવા પ્રય ન કયો . એમને

થોડાક અવાજ સભ ં ળાતા હતા. દાદરના પગ થયા પર પડતા
પગલાનો અવાજ, લૉબીની લાદી પર ચાલવાનો અવાજ, કોઈ ધીમે
tp
અવાજેગુસપુસ કરતું હોય એવો અવાજ… પણ લોરનેખબર

હતી કેઆ અવાજ સાચા નહોતા. આ એમના મગજમાં દોડતી
ક પનાના અવાજ હતા.
ht
અચાનક એવો અવાજ સભ ં ળાયો જેકા પિનક નહોતો! કોઈ
o
બહુ ધીમેપગલેચાલી ર યું હતુ.ં લોરનો મ દાદરની પાસેહતો,
n
પછી આમ ટ્રોગ
ં અનેલો બાડ ના મ હતા. પગલા લોરના મ
પાસેઅટ યા િવના દાદર તરફ આગળ વધી ગયા.
nd
લોરેઆ ભેદી યિ ત કોણ છેતે ણવાનું ન ી કયુ ં.તેદોડીને
બેડ પાસેઆ યા, થોડી દીવાસળી ખીસામાં નાખી, બેડ પાસેના ભારે
વજનના લૅપનો વાયર છૂ ટો કયો અને તેને હ થયારની જે મ
ka
હાથમાં લઈનેપોતાના મનું બારણું હળવેકથી ખો યુ.ં
નીચેથી કોઈના ચાલવાનો અવાજ સભ ં ળાયો અને લોર દોડીને
દાદરા પાસેગયા. બારીમાંથી ચાંદનીનો આછો પ્રકાશ આવતો હતો
oo
જેમાં તેમનેએક ઓળો ઘરની બહાર જતો દેખાયો. એનેઝડપી
લેવા લોર દોડીને પગ થયા ઊતયા પણ અધવ ચે જ રોકાઈ
ગયા! ફરી એમને યાલ આ યો કેતેમૂખા ઈ કરવા જઈ ર યા
હતા. કદાચ હ યારાની આ જ યોજના હતી કે લોર ઘરની બહાર
નીકળેઅનેઆસાનીથી હ યારાનો શકાર બની ય.
લોરેિવચાયુ ં કેહ યારાએ અહીં મોટી ગફલત કરી છેઅને
tib
ra
ફસાઈ ગયો છે! ઉપરના ત્રણ મમાંથી એક મ અ યારેખાલી
હશેએટલેખબર પડી જશેકેઆ પાગલ કોણ છે!
ja
લોરેતરત ઉપરના માળે જઈ આમ ટ્રોગના ં મ પર ટકોરા

માયા . અદ
ં રથી કોઈ જવાબ ન આ યો. થોડો વખત રોકીનેએમણે
gu
લો બાડ ના મનું બારણું ખટખટા યુ. તરત અદ ં રથી અવાજ

આ યો, “કોણ છે?”
“હું લોર છુ ં . આમ ટ્રોગ
ં એમના મમાં નથી લાગતા. તું બહાર
e/
આવ.” લોરેક યું પછી તેમણેલૉબીના છેડેજઈ વેરાના મના

બારણેટકોરા માયા અનેક યુ,ં “િમસ લેથોન … િમસ લેથોન .”
t.m
અદ ં રથી વેરાનો સહેજ ડરેલોઅવાજ આ યો, “કોણ છે? શું

થયુ?ં ”
લોરેક યુ,ં “હું લોર છુ ં િમસ લેથોન , ચત વું નથી,
ં ા કરવા જે
હું હમણાં પાછો આવું છુ ં .”
/
s:/
એ દોડીનેલો બાડ ના મ પાસેપહો ં યા યાં અદ ં રથી બારણું

ખૂ યું અનેલો બાડ હાથમાં મીણબ ી લઈનેબહાર આ યો. તેણે
નાઇટડ્ રેસ પર જ પે ટ પહેરી લીધે
લું અને તેનો બીજો હાથ
tp
જૅકેટના ખીસા પર હતો. તેણેઅકળાઈનેપૂછ્યુ,ં “આ બધું શું છે?”

લોરેટૂંકમાં આખી વાત જણાવી તેસાંભળીનેલો બાડ બોલી
ht
ઊઠ્ યો, “હમમ… તો આ બધા આમ ટ્રોગના

ં કારનામાં છે!” પછી
્ ્
તેણેઆમ ટ્રોગના
ં મનું બારણું ખટખટા યું અનેમોટેથી બૂમ
o
પાડી, “આમ ટ્રોગ…
ં આમ ટ્રોગ”
ં મની અદ
ં રથી કોઈ જવાબ
n
ન આ યો.
nd
લો બાડેબેસીનેકી હૉલમાં જોઈનેક યુ,ં “ચાવી દેખાતી નથી.”
ં કરીનેઆમ ટ્રોગ
લોરેક યુ,ં “લાગેછે કે મ બધ ં ચાવી
પોતાની સાથેલઈ ગયા છે.”
ka
લો બાડેધૂધ
ં વાઈનેક યુ,ં “ લોર, આ વખતેઆ હરામીનેછોડવો
નથી. એનેપકડીનેરહીશુ.ં એક િમિનટ..” તેણેવેરાના મ પાસે
જઈનેક યુ,ં “વેરા…”
oo
અદ
ં રથી વેરાનો જવાબ આ યો, “હા, શુ?ં ”
“આમ ટ્રોગ ં એના મમાં નથી. અમે તેને પકડવા જઈએ
છીએ. ગમે તે થાય તો પણ તું મનું બારણું નહીં ખોલતી,
સમ યુ?ં ” લો બાડેક ય.ું
વેરાએ ક યુ,ં “O.K. હું સમજુ છુ ં .” tib
ra
લો બાડેજણા યુ,ં “કદાચ આમ ટ્રોગં આવીનેકહે કેમારી
અથવા લોરની હ યા થઈ છે તો પણ તું બારણું નહીં ખોલતી.
યારેહું અને લોર બન ં ેતનેબોલાવીએ યારેજ તું બારણું
ja
ખોલજે.”
gu
વેરાએ ક યુ,ં “ભલે. હું યાન રાખીશ.”

લો બાડે ક યુ,ં “O.K.” પછી લોર તરફ ફરીને એ બો યો,
“ચાલ, આપણેઆમ ટ્રોગની ં પાછળ જઈએ.”
e/
બનં ેજણા દાદર તરફ દોડીનેગયા યારે લોરેક યુ,ં “જરા

સાવચેત રહેવું પડશેહો! એની પાસેિરવૉ વર છે.”
t.m
લો બાડેથોડુંહસીનેક યુ,ં “ યાં જ તારી ભૂલ થાય છે.”

તેઘરનું મુ ય બારણું ખોલીનેબહાર નીકળતા બો યો, “િરવૉ વર
તો મારી પાસેછે!” તેણેજૅકેટના ખીસામાં મૂકેલી િરવૉ વર પર હાથ
થપથપા યો અનેક યુ,ં “ગઈકાલેરાતેઆ િરવૉ વર મારા ટેબલના
/
ખાનામાં કોઈ પાછી મૂકી ગયુ.ં ”

s:/
લોર આભો બનીનેઊભો રહી ગયો. તેના ચહેરા પર ભય અને

આ ય ના ભાવ જોઈનેલો બાડેક યુ,ં “મૂરખ જે વા િવચાર ન
tp
કરીશ લોર. હું કાંઈ તનેશૂટ નથી કરવાનો. એવું હોય તો તારા
મમાં પાછો જતો રહે, હું એકલો આમ ટ્રોગને
ં પકડવા જઈશ.”
ht
લો બાડ આગળ દોડી ગયો. થોડો વખત િવચાર કરીને લોર પણ
o
તેની પાછળ ગયો. લોરમાં બી જેકોઈ મયા દાહોય પણ તેનામાં
n
િહંમત ભરપૂર હતી. પોલીસની નોકરી દર યાન તેણેિરવૉ વરધારી
ગુનેગારોનો સામનો કરેલો.એને દેખીતા જોખમનો ડર નહોતો.
nd
એનેડર હતો તો અ યા, છૂ પા જોખમનો હતો.
ka
વેરાએ રાહ જોવાની હતી એટલેએણેઊઠીનેડ્ રેસપહેયો અને
બારણા તરફ નજર નાખીનેખાતરી કરી લીધી કેબારણું બરાબર
બધ
ં હતું અનેહે ડલ નીચેખુરશી ગોઠવેલી. હવેબારણું તોડીને
oo
કોઈ અદ ં ર આવી શકેએમ નહોતુ,ં ડૉ ટર આમ ટ્રોગ
ં તો નહીં
જ. તેમનામાં એટલી શિ ત નહોતી.
વેરાએ િવચાયુ ં કેડૉ ટર આમ ટ્રોગં જો હ યા કરવા માંગતા
હોય તો ચાલાકીનો ઉપયોગ કરે,શરીરબળનો નહીં. એનેથયું કે
લો બાડેક યું એ રીતેઆમ ટ્રોગ
tib
ં કદાચ બહારથી એવું કહેકે
‘લો બાડ મૃ યુ પા યો છે, અથવા પોતેમરણતોલ રીતેઘાયલ થયા
ra
છેએમ જણાવે.
કદાચ એ એમ પણ કહેકે“ઘરમાં આગ લાગી છે.” કદાચ સાચે
ja
જ ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં ઘરનેઆગ લગાડી દેતો? તેમણેદરવા
બહાર પે ટ્રોલ છાંટી રા યું હોય અનેજે વા લો બાડ અને લોર
gu
બહાર નીકળે કેઆમ ટ્રોગ ં આગ લગાડી દે જે માં બન

ં ેજણા
ભૂ ં ઈ ય. આવું થાય તો પોતાનું શું થાય? એ તો મૂરખની જે
મ
મમાં ભરાઈ રહેઅનેઆમ ટ્રોગ ં આવીનેતેનું કામ તમામ કરી
દે.
e/
આવા િવચાર આ યા એટલેવેરા બારી પાસેગઈ અનેજોયું તો

ભોયત
ં ળયું બહુ દૂ ર નહોતું અનેબારી પાસેજ લાવરબેડ હતો.
t.m
અહીંથી કૂદકો મારીનેભાગવું પડેતો બહુ વાગેએવું નહોતુ.ં

સમય તો કોઈ પણ રીતેપસાર કરવાનો જ હતો એટલેવેરાએ
પોતાની ડાયરી કાઢી અનેએમાં લખવા લાગી. અચાનક એના કાન
ચમ યા. નીચેથી કાચ તૂટ્યો હોય એવો અવાજ આ યો. તેણે
/
s:/
યાન દઈનેસાંભ યું પણ ફરીવાર અવાજ ન આ યો. એનેલા યું

કેદાદર ઉપર કોઈ ચડતું હોય તેવો અવાજ આવેછે, પણ વેરા ન ી
નહોતી કરી શકતી કેઆ અવાજ સાચેજ આવેછેકેપછી એ
એના મનનો વહેમ છે.
tp
યાં તેનેવધુ પ અવાજ સભ

ં ળાયો. નીચેબેજણા વાત કરતા
હોય એવો અવાજ આ યો અનેપછી દાદર પર પગલા સભ ં ળાયા.
ht
બારણા ખૂલવાનો અનેબધ ં થવાનો અવાજ સભ

ં ળાયો. ઉપરના
o
માળેકોઈ ગયું હોય તેવું લા યુ.ં
n
અત ં ેતેનેલો બાડ નો અવાજ સભ
ં ળાયો. “વેરા, તું ઠીક છે? અમે
nd
અદ
ં ર આવીએ?”
વેરાએ બારણું ખોલીનેજોયું કેલો બાડ અને લોર હાંફી ગયેલા
અનેતેમના પગ અનેપે ટ પાણીથી લથબથ હતા. વેરાએ પૂછ્યુ,ં
ka
“શું થયુ?ં ”
લો બાડેઊ ંડો ાસ લઈનેક યુ,ં “આમ ટ્રોગ
ં ખોવાઈ ગયા છે,
યાંય પણ દેખાતા નથી.”
oo
7
વેરા ચીસ પાડીનેબોલી, “શુ?ં ”
લો બાડેક ય,ું “આમ ટ્રોગ
ં યાંય દેખાતા નથી.”
,ું “અમેઆખો ટાપુ જોઈ વ યા.” tib
ra
વેરાએ અકળાઈનેક યુ,ં “અરેએવું તેહોય? એ યાંક સત
ં ાઈ
ગયા હશે.”
ja
લોરેભારપૂવ ક ક યુ,ં “ના રે,એ કોઈ જ યાએ સત

ં ાયા નથી.
અરેઆખા ટાપુ ઉપર એકપણ જ યા નથી યાં કોઈ સત ં ાઈ
gu
શકે. વળી આટલી અજવાળી રાત છે. એ યાંય દેખાતા નથી.”

વેરાએ ક યુ,ં “એ કદાચ ઘરમાં પાછા આવી ગયા હશે?”
લોરેક યુ,ં “અમેએ પણ િવચારી જોયું અનેઆખું ઘર જોઈ
e/
વ યા. તનેકદાચ અમારા પગલા સભ ં ળાયા હશે. એમનો કાંઈ પ ો

નથી લા યો. સાચું કહું છુ ં એ યાંય નથી. બસ, ણેહવામાં
t.m
ઓગળી ગયા છે!”

વેરાએ ભારોભાર અચબ
ં ા સાથેક યુ,ં “મા યામાં ન આવેએવી
વાત છે.”
લો બાડેજણા યુ,ં “પણ આ સાચી વાત છે.” થોડી વાર અટકીને
/
s:/
એણેક યુ,ં “બી એક વાત બની છે. કચનની બારીનો કાચ

તૂટેલો છેઅનેહવેટેબલ પર ફ ત ત્રણ પૂતળાં ર યાં છે.”
tp
ht
o
15
n
લોર અનેઆમ ટ્રોગ
ં
nd
1
કચનમાં બેસીને ત્રણ જણા બ્રેકફા ટકરતા હતા. બહાર
ka
સૂય નો પ્રકાશ આખા ટાપુનેઅજવાળતો હતો. તોફાન શમી ગયું
હતુ.ં વાતાવરણ કઈ
ં ક સા ં થયું તેનેકારણેબધાના મૂડ પણ સારા
થયા હતા. બધા ણેભયાનક સપનું જોઈને યા હોય તેવો
oo
અનુભવ કરતા હતા. હજુ જોખમ હતું જ પણ અનરાધાર વરસાદ
અનેવાવાઝોડામાં બધા જેઅસહાયતા અનુભવતા હતા તેદૂ ર થઈ
ગયેલી.
લો બાડે ક યુ,ં “આજે આપણે અરીસાની મદદથી સૂય નો
પ્રકાશ ટીકલહેવન તરફ મોકલવા પ્રય ન કરીશુ.ં કદાચ એની
tib
ઉપર યાં રહેતા કોઈનું યાન પડે. રાતેઅહીં તાપણું પણ કરીશુ.ં
ra
જોકેમુ કેલી એ છેકેલાકડાં ઓછાં છેઅને યાંના લોકોનેએમ
લાગશેકેઆપણેપાટી કરી ર યા છીએ.”
ja
વેરાએ ક યુ,ં “ યાં કોઈક તો આપણું સ નલ સમ શકશે
અનેસાંજ થાય તેપહેલા આપણનેબચાવવા આવી પહોચશેં .”
gu
લો બાડેક યુ,ં “વાતાવરણ સા ં થઈ ગયું છેપણ દિરયો હજુ

તોફાની છેઅનેમોટાં મોટાં મો ં ઊછળેછે. આવામાં કોઈ બોટ
આજેઅહીં આવી શકેતેવી શ યતા નથી લાગતી.”
e/
“ઓહ ગૉડ, હજુ એક રાત અહીં કાઢવી પડશે?” વેરા અકળાઈને

બોલી.
t.m
લો બાડેખભા ઉલાળીનેક યુ,ં “ચોવીસ કલાકનો સવાલ છે. જો

આપણેઆ ચોવીસ કલાક ટકી ગયા તો બધું ઠીક થઈ જશે.”
લોર ગળું સાફ કરતા બો યા, “આપણે એક વાત બરાબર
સમ લઈએ. આમ ટ્રોગને ં શું થયું છે?”
/
s:/
લો બાડેક ય,ું “આપણનેએક વાતની ખબર છે. ચનાઈ માટીના

પૂતળાંમાંથી એક ઓછુ ં થયું છે. એટલેએવું લાગેછેકેઆમ ટ્રોગ
ં
પ્રભુને યારા થઈ ગયા છે.”
tp
વેરાએ પૂછ્યુ,ં “તો પછી તમનેતેમનો મૃતદેહ કેમ નથી મ યો?”

,ું “એ વાત સાચી.”
ht
ં ત થતા ક યુ,ં “એ જ સમ તું નથી.”
o
લોરેશકં ા ય ત કરી, “કદાચ એમનો મૃતદેહ દિરયામાં ફેક
ં ી
n
દીધો હશે?”
nd
લો બાડેઉ ેજત થઈનેક યુ,ં “કોણેએમનો મૃતદેહ દિરયામાં
ફેં યો હોય? તમેકેમે?ં તમેતેમનેઘરની બહાર જતા જોયા પછી
તમેમારી પાસેઆ યા. આમ ટ્રોગને ં શોધવા આપણેબન
ં ેસાથે
ka
નીક યા હતા. આમાં મનેતેમનેમારી નાખવાની અનેતેમની લાશ
દિરયામાં ફેક
ં ી દેવાની તક યારે મળી હોય?”
લોરેક યુ,ં “એની મને ખબર નથી પણ એક વાતની મને
oo
ચો સ ખબર છે.”
લો બાડેપૂછ્યુ,ં “કઈ વાતની તમનેખબર છે?”
લોરેજણા યુ,ં “િરવૉ વરની વાતની. તું અહીં િરવૉ વર લઈને
આ યો છે. અ યારેએ િરવૉ વર તારી પાસેછે. એવી કોઈ સા બતી
નથી કેએ િરવૉ વર બધો સમય તારી પાસેનહોતી.”
tib
ra
“અરે લોર, શું વાત કરો છો. આપણેએકબી ની તલાશી લીધી
હતી તેભૂલી ગયા?”
લોરેપોતાની વાતનેવળગી રહેતા ક યુ,ં “તલાશી વખતેતેએ
ja
િરવૉ વર યાંક સત ં ાડી દીધી હશે. યાર પછી એનેપાછી પોતાની

પાસેલઈ લીધી હશે. આવું ન બ યું હોય?”
gu
લો બાડ ગુ સેથઈનેબો યા, “અરેભે ગે પ, હું ગમેએના

સોગદં ખાઈનેકહેવા તૈ યાર છુ ં કેએ િરવૉ વર કોઈ ચોરી ગયેલું
અનેપછી એણેમારા ડ્ રોઅરમાં પાછી મૂકી દીધેલી. મારી જંદગીમાં
e/
મેંઆનાથી મોટુ ં આ ય યારેય અન ભ

ુ યું નથી.”
લોરે ક યુ,ં “તું આમ કહે એટલે અમારે માની લેવાનુ?ં
t.m
આમ ટ્રોગ ં અથવા બીજુ ં કોઈપણ એ િરવૉ વર તારા ડ્ રોઅરમાં

પાછી શું કામ મુકે?”
લો બાડેખભા ઊ ંચા કરતા ક યુ,ં “મનેએ જ નથી સમ તુ.ં
આ સાવ િવ ચત્ર વાત છે. મનેતો આ આખી વાતનો અથ જ નથી
/
s:/
સમ તો.”
લોરે સ
મ
ં ત થતા ક યુ,ં “એ વાત સાચી. તારે ખોટ
ુ ં બોલવું હોત તો
તું મા યામાં આવેતેવી વાત કરત.”
tp
લો બાડેક ય,ું “એટલેતમેમાનો છો નેકેહું સાચું બોલું છુ ં ?”

ht
લોરેક યુ,ં “જો લો બાડ તું એમ કહેતો હો કેતું સરળ અને
o
િનખાલસ છે…”
n
લો બાડ લોરની વાત કાપતા બો યો, “મેં યારેક યું કેહું
nd
સરળ અનેિનખાલસ છુ ં ?”
લોરેવાત ચાલુ રાખી, “જો તું સાચું બોલતો હો તો એક જ વાત
કરવા જે વી છે. યાં સુધી તારી પાસેિરવૉ વર છે યાં સુધી મારી
ka
અનેવેરા પર ખતરો છે. માટેઆપણેઆ િરવૉ વર પે લી પેટીમાં મૂકી
દઈએ જે માં બી વ તુઓ મૂકેલી છે. આપણી બન ં ેપાસેચાવી
રહેશે.”
oo
લો બાડ સગરેટ સળગાવી ધુમાડાનું ગૂચ
ં ળું કાઢતા બો યો,
“અ લ િવનાની વાત ન કરો.”
,ું “તું આ વાત નહીં માનેએમ?”
tib
લો બાડેક યુ,ં “ના, નહીં માનુ.ં એ િરવૉ વર મારી છેઅનેમારે
મારી તના ર ણ માટેએનેમારી પાસેજ રાખવી છે.”
ra
લોર ગભ
ં ીર થઈનેબો યા, “એવું હોય તો આ વાતનો એક જ
અથ થાય છે.”
લો બાડેક યુ,ં “એ જ અથ નેકેહું જ Mr. U. N. Owen છુ ં ?
ja
તમારેજેમાનવું હોય તેમાનવાની છૂ ટ છે. પણ એક વાત કહો. જો

એવું હોય તો ગઈકાલેરાતેજ મેંતમનેગોળી કેમ ન મારી દીધી?
gu
મારી પાસેતો ઘણા મોકા હતા.”

લોરેમાથું ધુણાવતા ક યુ,ં “એ ખબર નહીં. તેમનેમાયો નહીં
તેનું પણ કોઈ કારણ હશે.”
e/
વેરા અ યાર સુધી એક પણ શ દ બોલી નહોતી. હવેતેણેક યુ,ં

“તમેબન ં ેમૂરખની જે
મ ચચા કરી ર યા છો.”
t.m
લો બાડેતેની સામેજોઈનેપૂછ્યુ,ં “એટલે? તું કહેવા શું માગે

છે?”
વેરાએ ક યુ,ં “શું તમેપે
લું બાળ જોડકણું ભૂલી ગયા છો? એમાં
/
આ કોયડાની બધી કડી આપી છે. સાંભળોઃ

s:/
ચાર નાના સપાહી દિરયેફરવા ગયા

tp
“આનો અથ સમ યા? ‘એક યાન ચૂ યો’. એનો અથ શુ?ં

કદાચ એમ કે‘એકેબધાનું યાન ચુકા યુ’ં . આમ ટ્રોગ
ં વેછે.
ht
એમણેપોતે ચનાઈ માટીનું પૂતળું તોડી ના યું એટલેબધાનેલાગે
o
કેએ મૃ યુ પા યા છે. એ હજુ આ ટાપુ પર જ છે.”
n
લો બાડેક ય,ું “કદાચ તારી વાત સાચી છે.”
nd
લોરેક યુ,ં “એવું હોય તો એ છે યાં? અમેતો આખો ટાપુ
અદ
ં ર બહાર શોધી વ યા છીએ.”
વેરાએ તુ છકારથી “એમ તો આપણેબધાએ િરવૉ વરનેશોધવા
ka
બધું ઉપરતળેકરી નાખેલું છતાં િરવૉ વર નહોતી મળી ને? પણ એ
િરવૉ વર તો અહીંયા જ હતી ને?”
લો બાડે ધીમેથી ક યુ,ં “પણ વેરા, માણસ અને િરવૉ વરની
oo
સાઇઝમાં તો ફેર હોય ને?”
વેરાએ ક યુ,ં “એ જેહોય તે. મનેખાતરી છેકેહું સાચી છુ ં .”
tib
લોરેક યુ,ં “એક રીતેજોઈએ તો આ માછલી િવષેલખી તેણે
પોતાની તનેઉઘાડી પાડી દીધી કેનહીં? કાંઈક બીજુ ં લ યું હોત
તો આપણનેહજુ ખબર ન પડત.”
ra
વેરાએ અકળાઈનેક યુ,ં “અરેતમેજોતાં નથી, એ પાગલ છે?
જોડકણા પ્રમાણેબધાના મૃ યુ થાય છેતેપણ પાગલપણાની જ
િનશાની છે. વોરગ્રેવન
ેકોટ નો ડ્ રેસઅનેિવગ પહેરાવીનેમાયા ,
ja
રોજસ યારેલાકડા કાપતો હતો યારેતેની હ યા કરી, િમ સસ

રોજસ નેઘેનની દવાનો ઓવરડોઝ આ યો એટલેતેઊઠ્ યાં જ
gu
નહીં. િમસ બ્રે ટમૃ યુ પા યા યારેમધમાખી હાજર થઈ ગઈ.

આ કોઈ ખતરનાક ખે લ ખેલી ર યું છે. બધી હ યા બાળજોડકણા
સાથેબધ ં બેસતી આવેછે.”
e/
લોરેક યુ,ં “વેરા, તારી વાત ઠીક લાગેછે.” થોડીવાર િવચાર

કરીનેતેબો યા, “પરંતુ હવેની કડીમાં પ્રાણીબાગની વાત આવેછે.
t.m
આ ટાપુ પર કોઈ પ્રાણીબાગ નથી.”

વેરાએ જરા ગુ સો કરીને ક યુ,ં “અરે! આ આખો ટાપુ
પ્રાણીબાગ છે અને આપણે પ્રાણીઓ છીએ. ગઈકાલે રાતે
આપણામાંથી કોઈનામાં માણસ જે વા લ ણ હતા? આપણે
/
પ્રાણીઓ છીએ.”
s:/
2
tp
ત્રણેય જણાંએ સવારેટાપુના સૌથી ઊ ંચા ખડક પર જઈને

કાચથી સૂય કરણના રી લે શન ારા ટીકલહેવન ગામ તરફ
સદં ેશ મોકલવા પ્રય ન કયા .કોઈએ એ સ નલ જોયા હોય તેવું
ht
લા યું નહીં. સામેછેડેથી કોઈ સ નલ આ યું નહીં. દિરયામાં હજુ
o
ઊ ંચાં મો ં ઊછળતાં હતાં. કોઈ બોટ દિરયામાં દેખાતી નહોતી.
n
ત્રણેય જણાં ફરી એકવાર ડૉ ટર આમ ટ્રોગની
ં તપાસ કરવા
nd
માટેઆખો ટાપુ ફરી વ યાં પણ ડૉ ટર આમ ટ્રોગનો
ં યાંય પ ો
લા યો નહીં.
વેરાએ ઘર તરફ નજર નાખીનેક યુ,ં “અહીં ખુ લી જ યામાં
ka
વધારેસલામતી અનુભવાય છે. આપણેઅહીંયા જ રહીએ તો?
ઘરમાં નથી જવુ.ં ”
લો બાડે ક યુ,ં “સારો િવચાર છે. ખુ લામાં હોઈએ તો કોઈ
oo
અચાનક હુમલો ન કરી શકે.”
વેરાએ ફરી ક યુ,ં “બસ, તો તો અહીં જ રહીએ.”
લોરેઅ ભપ્રાય ય ત કયો , “પણ સૂવા માટેતો ઘરમાં જવું
પડશેને?”
વેરાનેસહેજ ધ્ રી આવી ગઈ, “મારાથી એ સહન નહીં tib
ra
થાય. ઘરમાં વધુ એક રાત હું નહીં રહી શકુ .ં ”
લો બાડેક યુ,ં “એકવાર ં કરી દે એટલેતું સલામત
મ બધ
હોઈશ.”
ja
વેરાએ ધીમેઅવાજેસમ ં ત થતા ક યુ,ં “હા, એ વાત બરાબર છે.”

gu
પછી તેણેપોતાના હાથ ટ્ રેચકરતા ક યુ,ં “વાહ! આ સૂય નાં

કરણો કેવી તાજગી આપેછે! િવ ચત્ર પિરિ થિત છેને? અ યારે હ ું
આનદ ં અનુભવું છુ ં પણ મનેખબર છેકેમારા પર ખતરો છે. છતાં
મનમાં એમ થાય છેકેિદવસ દર યાન મનેકોઈ કાંઈ નહીં કરી
e/
શકે. મનેમોત નહીં આવે.”

લોરે ઘિડયાળમાં જોઈને ક યુ,ં “બે વા યા છે. લંચ યારે
t.m
લઈશુ?ં ”
વેરાએ દ કરીને ક યુ,ં “મેં ક યું ને કે હું ઘરમાં નથી
જવાની… હું અહીં ખુ લામાં જ રહીશ.”
/
લોરેક યુ,ં “અરેપણ ખાવું તો પડશેને? નહીં તો શરીરમાં

s:/
તાકાત યાંથી રહેશે?”

વેરાએ જણા યુ,ં ”હવેહું ટીન કરેલીવાનગીનેજોઈશ તો પણ
મનેઊલટી થશે! મારેકાંઈ ખાવું નથી. જેલોકો ડાયેટ કરેછેતે
tp
િદવસોના િદવસો સુધી ખોરાક લીધા િવના રહેછેને?”

ht
લોરેક યુ,ં “મારેતો સમયસર ખોરાક લેવો પડશેહો! તું શું
o
કરવાનો, લો બાડ ?”
n
લો બાડેક યુ,ં “મારેપણ અ યારેકાંઈ ખાવાની ઇ છા નથી. હું
nd
અહીં વેરાની સાથેરહીશ.”
લોરને જરા અચકાતા જોઈને વેરા બોલી, “િફકર ન કરો.
લો બાડ મનેગોળી નહીં મારી દે.”
ka
લોરેક યુ,ં “પણ આપણેન ી કયુ ં છેકેબધાં સાથેરહેશ,ું છુ ટા
પડવામાં જોખમ છે.”
લો બાડે ક યુ,ં “તમારેવાઘની બોડમાં જવું છે, અમારેનહીં.
oo
બોલો, હું તમારી સાથેઆવુ?ં ”
લોર તરત બો યા, “ના હો, તું અહીં જ રહે.”
tib
લો બાડેહસીનેક યુ,ં “હજુ મારી બીક લાગેછે? હું ધા ં તો
તમનેબન
ં ેનેઅ યારે જ ગોળી મારીન
ેખતમ કરી શકુ ં એમ છુ ં .”
“હા, તું અમનેમારી શકેપણ તેયોજના પ્રમાણેન થાય. એક
ra
પછી એક બધાની હ યા કરવાનું આયોજન છે ને? પે લા બાળ
જોડકણામાં પણ એમ જ લ યું છે.” લોરે જણા યું
ja
લો બાડેક યુ,ં “અરે!તમેતો એ બાબતમાં ઘણું ણો છો એવું
લાગેછે!”
gu
લોર િવચારીનેબો યો, “ઘરમાં જવું જોખમ ભરેલ

ું તો છે જ.
એક કામ કરીએ..”
લો બાડેતેમની વાત કાપતાં ક યુ,ં “એ જ ને, કેહું તમનેમારી
e/
િરવૉ વર આપી દઉ?ં ના, કોઈ કાળેહું મારી િરવૉ વર આપવાનો

નથી. ”
t.m
લોર ઘર તરફ ચાલવા લા યા.

લો બાડેધીમેથી ક યુ,ં “પ્રાણીબાગમાં અ યારેજમવાનો સમય
થઈ ગયો છે. પ્રાણીઓ તો ખોરાક લેવામાં બહુ િનયિમત હોય છે!”
/
વેરાએ ચત
ં ા ય ત કરતા ક યુ,ં “એવું નથી લાગતું કેએ મોટુ ં
s:/
જોખમ લઈ ર યા છે?”
“મનેએવું નથી લાગતુ.ં એક તો આમ ટ્રોગ
ં પાસેકોઈ હ થયાર
નથી, બીજુ ં એમના કરતા લોરની તાકાત ઘણી વધારેછે અને
tp
લોર સાવચેત છે. સૌથી મોટી વાત એ કેઆમ ટ્રોગ

ં ઘરમાં હોય
ht
તેઅશ ય છે. હું ણું છુ ં કેએ ઘરમાં નથી.” લો બાડેપોતાનું
o
મત
ં ય આ યુ.ં
n
વેરાએ ક યુ,ં “જો એમ હોય તો આ આખા કોયડાનો ઉકેલ શુ?ં ”
nd
લો બાડ એક જ શ દ બો યો, “ લોર.”
વેરાએ અચરજ બતાવતા ક યુ,ં “શું તમેએમ કહો છો કે લોર
જ ખૂની છે?”
ka
લો બાડે સમ વતા ક યુ,ં “જો વેરા, લોરે જણા યું કે
આમ ટ્રોગ ં કઈ રીતેઘરની બહાર ગયા. એ વાત જો સાચી હોય
તો આ આખા પ્રસગ ં માં હું યાંય સક
ં ળાયેલો નથી તે પ છે.
oo
પરંતુ લોર િનદો ષ છેએવી કોઈ સા બતી નથી! આપણેતો એમની
જ વાત સાચી માનીએ છીએ કેએમણેકોઈના પગલાનો અવાજ
સાંભ યો અનેકોઈ ઓળાનેઘરની બહાર જતો જોયો. આ વાત
tib
ખોટી પણ હોઈ શકે. એમણેકદાચ આમ ટ્રોગની ં હ યા કયા
પછી આ વાત ઉપ વી કાઢી હોય!”
વેરાએ પૂછ્યુ,ં “એમણે આમ ટ્રોગની
ં હ યા કેવી રીતે કરી
ra
હોય?”
લો બાડેખભા ઊ ંચા કરીનેક યુ,ં “એ મનેખબર નથી પણ હું
ja
માનું છુ ં કેઆપણી ઉપર એક જ ખતરો છે અનેતેછે લોર.

આપણેએના િવષેશું ણીએ છીએ? એ પોલીસમાં હતા તેવાત
gu
સાવ ખોટી હોઈ શકે. એ કદાચ મગજનો ફરેલબઝનેસમૅ ન હોઈ

શકેઅથવા પાગલખાનામાંથી ભાગી છૂ ટેલો ચક્રમ હોઈ શકે. એક
વાત ન ી છે. એણેઆ દરેક હ યા કરી હોય ત ેશ ય છે.”
e/
વેરાનો ચહેરો ભયથી િફ ો પડી ગયો, “એ આપણા પર હુમલો

કરશેતો?”
t.m
લો બાડે જૅ કેટના ખીસામાં રાખે લી િરવૉ વર પર હાથ મૂકીને

ક યુ,ં “હું એવું નહીં થવા દઉ.ં ” થોડીવાર પછી એ બો યો, “તને
મારામાં િવ ાસ છે, ખ ?ં તનેખાતરી છે કેહું તનેગોળી નહીં
મા ?ં ”
/
વેરાએ ક યુ,ં “કોઈનો તો િવ ાસ કરવો પડેને? પરંતુ હું માનું છુ ં

s:/
કે લોર બાબતમાં તમેખોટા છો. એ િનદો ષ છે. મનેલાગેછેકે

આમ ટ્રોગં જ આ બધું કરે છ ે.”
અચાનક વેરાએ લો બાડ તરફ ફરીનેપૂછ્યુ,ં “એવું નથી લાગતું
tp
કેઅહીંયા કોઈક છેજેછૂ પી રીતેઆ બધું જોઈ ર યું છે?”

લો બાડેક ય,ું “એ આપણા મનનો વહેમ છે.”
ht
વેરાએ ક યુ,ં “તમેપણ એનો અનુભવ કયો છેને? ” પછી તેણે
o
લો બાડ ની પાસેજઈનેક યુ,ં “મેંસાંભ યું છેકેઅમેિરકાના એક
n
શહેરમાં બેજજ આવેલા જે મણેબધાનો એકદમ સાચો યાય
કરેલો.આનું કારણ એ હતું કેતેબન ં ેજજ આ દુ િનયાના નહોતા,
nd
બી દુ િનયામાંથી આવેલા.”
લો બાડેપૂછ્યુ,ં “એટલેશું એ બન
ં ેઉપરથી ટપકેલા? હું આવી
વાતોમાં િવ ાસ નથી કરતો.”
ka
વેરાએ ધીમે અવાજે ક યુ,ં “હું પણ નહોતી માનતી પણ
યારેક…”
oo
લો બાડેક યુ,ં “એ તો યારેકઅત ં રા માનો અવાજ આવે..”
થોડીવાર શાંત રહીનેતેણેવેરા સામેજોઈનેપૂછ્યુ,ં “પે લા નાના
છોકરાનેતેંજ ડુ બાડી દીધો હતો ને? ”
tib
વેરા મોટેથી બોલી ઊઠી, “ના! મેંતેનેનહોતો ડુ બાડ્ યો. તું આવું
કહી જ કેમ શકે?”
લો બાડ લુ ચાઈથી હસીનેબો યો, “મનેખબર છે કેતેંજ
ra
સિરલનેડુ બાડ્ યો છેપણ કયા કારણેડુ બાડ્ યો એ ખબર નથી.
હમમ… કોઈ પુ ષનેકારણેતેંઆ કયુ ં હશે. તારા લવરનેકારણે?”
ja
વેરા અ યત ં થાકી ગઈ હોય એ રીતેતેનું શરીર ઢીલું પડી ગયું

અનેતેસાવ ીણ અવાજમાં બોલી, “હા, મારા લવરનેકારણેમેં
gu
આ કરેલ .ું ”
લો બાડેમૈત્રીભાવેક યુ,ં “બસ, મારે આ જ ણવ
ું હતુ.ં ”
વેરા અચાનક ચોકીને
ં બોલી, “અરે,આ અવાજ શેનો આ યો?
e/
યાંય ધરતીકપ
ં થયો?”
લો બાડે ક યુ,ં “ના, ધરતીકપ
ં નથી થયો. હા, એક ધબાકો
t.m
જ ર સભ ં ળાયો જે ની સાથેજ ધરતી ધ્ ઊઠી. મનેતો લા યું

કેધબાકા સાથેજ કોઈની ચીસ પણ સભ ં ળાઈ. તનેસભં ળાઈ?”
બન
ં ેએ ઘર તરફ જોયું અનેલો બાડેક યુ,ં “અવાજ ઘર પાસેથી
જ આ યો. ચાલો યાં જઈનેતપાસ કરીએ.”
/
s:/
વેરાએ તરત ક યું “ના, મારે યાં નથી આવવુ.ં ” લો બાડેક યુ,ં
“ઠીક છે. હું તો ઉ ં છુ ં .”
વેરાએ િવચાર બદલીનેક યુ,ં “O.K. હું પણ સાથેઆવું છુ ં .”
tp
ઘર પાસેઆ યા તો તેમણેજોયું કેટૅરેસઉપર કોઈ નહોતુ.ં

થોડીવાર બહાર ઊભા ર યા પછી ઘરની અદ
ં ર જવાનેબદલેબન
ં ે
ht
જણા ઘરની ફરતેચ ર મારવા સાવચેતીથી ચા યા. થોડેદૂ ર સુધી
o
ગયા અનેબનં ેજણા ત ધ થઈ ગયા!
n
ઘરની બી બાજુના ટૅરેસપર લોર ચ ાપાટ થઈનેપડેલા.
nd
તેમની ઉપર સફેદ આરસનું એક મોટુ ં પૂતળું હતું જે
ની નીચેતેમનું
માથું છૂ ં દાઈનેલોહીલુહાણ થઈ ગયેલ.ું
લો બાડેઉપર તરફ નજર કરીનેક યુ,ં “આ કોના મની બારી
ka
છે?”
વેરાના ગળામાંથી મહામહેનતે અવાજ નીક યો, “એ મારા
મની બારી છેઅનેઆ ઘિડયાળવાળું પૂતળું મારા મમાં અભરાઈ
oo
ઉપર હતુ.ં જોયુ,ં તેનો આકાર રીંછ જે
વો છે?” તેણે ધ્ જતા
અવાજેક યુ,ં “હા, તેનો આકાર રીંછ જે વો છે.” તેના મનમાં
જોડકણાની કડી ગુજ ં વા લાગીઃ
tib
ત્રણ નાના સપાહી, પ્રાણીબાગેગયા
3
ra
લો બાડે વેરાનો ખભો પકડીને ક યુ,ં “હું કહેતો હતો ને?
ja
ં ઘરમાં સતં ાયો છે. હું યાં ઉ ં છુ ં .”
વેરાએ તેનો હાથ પકડીનેતેનેરો યો અનેક યુ,ં “મૂરખ જેવી
gu
વાત નહીં કર. હવેઆપણેબેજ બ યા છીએ. આમ ટ્રોગ ં રાહ

જોઈનેબેઠા હશેકેઆપણેએનેશોધવા માટેઘરમાં જઈશુ.ં એનો
આ લાન છે.”
e/
લો બાડ અટકી ગયો અનેથોડુ ં િવચારીનેબો યો, “તારી વાત

ઠીક છે.”
t.m
વેરાએ ક યુ,ં “તું માનેછેનેકેહું આમ ટ્રોગની

ં બાબતમાં સાચી
હતી?”
લો બાડેક યુ,ં “હા, તું સાચી હતી. આમ ટ્રોગ
ં જ હ યારો છે.
મનેનવાઈ એ લાગેછેકેએ યાં છુ પાયો હશે? અમેતો ઘર અને
/
બહાર બધેજોઈ વ યા હતા.”

s:/
“એ યારેન મ યા તો અ યારેપણ નહીં મળે. એ તો દેખીતું છે

ને?”
tp
લો બાડ થોડુંઅચકાતા બો યો, “હા એ વાત બરાબર, પણ…”

ht
વેરાએ ક યુ,ં “એમણેપહેલેથી છુ પાવાની જ યા તૈ યાર રાખી
o
હશે. તનેખબર છેજૂનાં ઘરોમાં એવા ભોયરા
ં રહેતા યાં િદવસો
n
સુધી કોઈ રહેતો પણ ખબર ન પડે.”
nd
લો બાડેજણા ય,ું “આ તો એકદમ મૉડન ઘર છે.”
વેરા પોતાની વાતમાં મ મ હતી, “એમણેનવા ઘરમાં પણ ભોય ં
બના યું હોઈ શકે.”
ka
લો બાડ અકળાયો, “અરેતેંજોયું નહોતુ?ં અમેટેપ લઈનેબધા
મનું માપ લીધે
લ.ું ”
વેરાએ ક યુ,ં “એ ગમેતેહોય. ઘરમાં ભોય ં ચો સ છે.”
oo
“તો મારેભોયરાનેજોવું છે.” લો બાડ બો યો. તરત વેરાએ ક યુ,ં
“ફરીવાર મૂરખની જે મ વાત કરેછે? આમ ટ્રોગનેં એ જ જોઈએ
છે! તારી રાહ જોઈનેજ બેઠા છે.”
tib
લો બાડેખીસામાંથી િરવૉ વર કાઢીનેક યુ,ં “મારી પાસેઆ છે
યાં સુધી શેનો ડર?”
ra
વેરાએ યાદ કરા યુ,ં “તેકહેલું કે લોર આમ ટ્રોગ
ં કરતા વધુ
તાકાતવાળા છે અને સાવચે ત છે પણ તું એક વાત ભૂલે છે.
આમ ટ્રોગં પાગલ છે! આવા પાગલ માણસ બહુ ચાલાક હોય છે.”
ja
લો બાડે િરવૉ વર ખીસામાં મૂકીને ક યુ,ં “ચાલ, થોડીવાર

gu
બેસીએ.”
4
e/
ઘણા સમય સુધી બન ં ે જણાં ખડક પર બેઠાં પછી લો બાડ

બો યો, “રાતેસૂવાનું યાં કરીશું તેિવષેકાંઈ િવચાયુ ં છે?”
t.m
વેરાએ લાચારીથી જવાબ આ યો, “આપણેશું કરી શકીએ? મને

તો બહુ બીક લાગેછે.”
લો બાડેિવચાર કરીનેક યુ,ં “આજેહવામાન સા ં છે અને
આકાશ ચો ખું છે. આપણેપે લા ઊ ંચા ખડક પર બેસીનેરાત પસાર
/
કરી શકીશુ.ં બેમાંથી કોઈએ સૂવાનું નહીં એટલેબધી તરફ યાન

s:/
રહેશે. કોઈ આવતું દેખાશેતો હું ગોળી મારી દઈશ.”

થોડીવાર રોકાઈનેલો બાડેક યુ,ં “તું આવા પાતળા ડ્ રેસમાંતો
સાવ ઠરી જઈશ.!”
tp
વેરાએ ક યુ,ં “અરે,હું વતી જ નહીં રહું તો તો વધુ ‘ઠરી’

જઈશ!”
ht
ં ત થતા ક યુ,ં “હા, એ વાત પણ બરાબર.”
o
વેરાએ ક યુ,ં “અહીં બેઠા બેઠા તો હું પાગલ થઈ જઈશ. ચાલ
n
થોડુ ં ફરીએ.”
nd
તેલોકો કનારાના ખડક પર ધીમેધીમેચા યા. સૂરજ ડૂ બવાને
હજુ થોડી વાર હતી. આખા ટાપુ પર સાંજનો સોનેરી પ્રકાશ
ફેલાયેલો હતો.
ka
વેરાએ મ કમાં હસતા ક યુ,ં “આપણેઅહીં નાન કરી શ યા
હોત તો મ પડત!”
અચાનક લો બાડેક યુ,ં “પે
લું શું છે? દેખાય છે? યાં પે
લા મોટા
oo
ખડકની જમણી તરફ.”
વેરાએ યાનથી જોયું પછી બોલી, ”અરે,આ તો કોઈનાં કપડાં
લાગેછે.”
“અ યારેઅહીં કોણ નહાવાવાળો હોય? કદાચ સમુદ્રની લીલ
હશે.” લો બાડેક ય.ું tib
ra
વેરાએ ક યુ,ં “ યાં જઈનેજોઈએ” અનેતેકપડાની િદશા તરફ
ચાલવા લાગી. લો બાડ તરત એની પાછળ આ યો અનેકપડા પર
નજર નાખતા બો યો, “હા, આ કપડાનું બડ ં લ છે. ઓહો! અહીં
ja
એક બૂટ પણ છે! ચાલ, યાં જલદીથી પહોચીએ.”

ં
gu
બનં ેજણાં ઝડપથી ખડક વ ચેચાલીનેઆ યાં. અચાનક વેરા

રોકાઈ ગઈ અનેબોલી, “ઓહ, આ કપડા નથી. આ તો કોઈ
માણસ છે!”
e/
કોઈ યિ તનું શરીર બેખડક વ ચેફસાયેલું હતુ.ં સવારની

ભરતીમાં આ માણસ તણાઈનેઅહીં ફેક
ં ાઈ ગયો હોય તેવું લાગતું
હતુ.ં
t.m
લો બાડ અને વેરા તેની પાસે પહો ં યાં યારેભયથી બન

ં ેનાં
ં વાડાં ખડાં થઈ ગયાં!
લો બાડ બોલી ઊઠ્યો, “ઓહ માય ગૉડ!”
/
આમ ટ્રોગનો,
ં પાણીમાં રહીનેિફ ો પડી ગયેલો, બહામણો
s:/
ચહેરો િન વ આંખથી તેમનેતાકી ર યો હતો.

tp
ht
o
16
n
વેરા અનેલો બાડ
nd
1
ઘણો સમય પસાર થઈ ગયો. એમ લા યું ણેયુગો વીતી ગયા!
ka
બધું િ થર થઈ ગયુ!ં
હકીકતમાં બેજ િમિનટ થયેલી. વેરા અનેલો બાડ ત ધ ચહેરે
oo
આમ ટ્રોગની
ં લાશને જોતાં હતાં. યારબાદ બન
ં ે જણાંએ
એકબી ન ં ી સામેજોયુ.ં
2
લો બાડ લુ ચું હસીનેબો યો, “તો એમ વાત છે, વેરા!”
tib
વેરા સાવ ધીમા અવાજેબોલી, “ટાપુ પર બીજુ ં કોઈ નથી, ફ ત
ra
આપણેબેજ છીએ.”
લો બાડેક યુ,ં “હમમ… એટલેહવેસાચું છેતેસામેઆવી ગયુ,ં
ja
ખ ં ને?”
વેરાએ પૂછ્યુ,ં “પે
લા રીંછનું મોટુ ં પૂતળું લોર પર કેવી રીતે
gu
પડ્ ય?ું ”
લો બાડેતોરથી ક યુ,ં “એ તો દુ નો ખે
લ હતો. બહુ અઘરો
ખે
લ હતો હો!”
e/
વેરાએ લો બાડ સામેજોઈનેિવચાયુ ં, હું આનેઓળખી કેમ ન

શકી? આ તો ખૂખ
ં ાર વ જે
વો છે.
t.m
લો બાડેધમકીભયા અવાજેક યુ,ં “હવેઅત ં આવી ગયો છે,

સમ યુ?ં સ ય છેતેસામેઆવી ગયું છે. બધું પૂ ં થઈ ગયું છે.”
વેરા નરમ અવાજમાં બોલી, “હા, મનેસમ ઈ ગયું છે.” તેણે
/
દિરયા તરફ નજર કરીનેયાદ કયુ ં કેજનરલ મૅ કઆથ ર દિરયા

s:/
સામેનજર કરીનેબેઠા હતા. આ ગઈકાલેબનેલું કેપરમ િદવસે?

જનરલ પણ બોલેલા કેબધું પૂ ં થઈ ગયું છે. એમણેતો આ વાત
એ રીતેકરેલી ણ ેતેઅતં આવેતેની રાહ જોઈનેબેઠા હોય!
tp
વેરાએ મનમાં ન ી કયુ ં કેએનેમાટેહજુ અત

ં નહોતો આ યો,
હરગીજ નહોતો આ યો. એણેમૃતદેહ પર નજર નાખીનેક યુ,ં
ht
“ બચારા ડૉ ટર આમ ટ્રોગ.”
ં
o
લો બાડ િતર કારપૂવ ક હસીનેબો યો, “ઓહો! બહુ દયા આવે
n
છેનેકાંઈ!”
nd
વેરાએ ક યુ,ં “એવું તો થાય જ ને? તારામાં દયાનો છાંટોય
નથી?”
લો બાડેક યુ,ં “ના હો, હું કોઈની ઉપર દયા નથી રાખતો. તારી
ka
પર પણ નહીં”
વેરાએ ક યુ,ં “પહેલા આમનેઘરમાં લઈ જઈએ.”
oo
“બી બધાની જેમ આમનેપણ એમના બેડ મમાં લઈ જવા
છે? એ ભલેઅહીં પડ્ યા રહે.” લો બાડ ણેકોઈ કીડા-મક
ં ોડા
િવષેવાત કરતો હોય એવા તુ છકાર સાથેબો યો.
tib
વેરાએ આ કરતા ક યુ,ં “એમનેપાણીમાંથી કાઢીનેકનારા
પર તો મૂકી દઈએ.”
લો બાડ જરા હસીનેબો યો, “ઠીક છે, જે
વી તારી ઇ છા.”
ra
લો બાડેનમીનેલાશનેઊ ંચકવા પ્રય ન કયો . વેરા તેની પાસે
આવીનેતેનેમદદ કરવા લાગી. બનં ેજણાંએ પૂરી તાકાત લગાવી
ja
યારે લાશનેકનારા પર લાવી શ યા.
લો બાડ હાંફતા હાંફતા બો યો, “બસ? હવેતો તું ખુશ છેને?”
gu
વેરાએ ક યુ,ં “હા, હવેહું ખુશ છુ ં .”

વેરાનો ટોન સાંભળી લો બાડ ચો ં યો. તેઝડપથી વેરા તરફ ફયો
અનેસાથેજ તેનો હાથ િરવૉ વર તરફ ગયો પણ તેખાલી ખીસા
e/
સાથેઅથડાયો.
વેરા તેનાથી ત્રણ-ચાર ફૂટ દૂ ર, િરવૉ વર હાથમાં લઈનેઊભી
t.m
હતી.
લો બાડેક યુ,ં “તો આનેમાટે તારેલાશને કનારા પર લાવવી
હતી, જે
થી તું મારા ખીસામાંથી િરવૉ વર લઈ શકે?”
/
વેરાએ કાંઈ બો યા િવના ફ ત માથું હલાવીનેહા પાડી.

s:/
લો બાડ ને યાલ આવી ગયો કેમોત એની સાવ ન ક હતુ,ં

છતાં એણેસ ાવાહી અવાજેહુકમ કરતો હોય એમ ક યુ,ં “એ
tp
િરવૉ વર મનેઆપી દે.”

વેરા કાંઈ બો યા િવના ક્ રતાભયુ ં હસી.
ht
લો બાડેફરીવાર ક ય,ું “કહું છુ ં ને, િરવૉ વર મનેઆપ.”
o
લો બાડ નું મગજ સતત િવચાર કરતુ હતું કેઆ પિરિ થિતમાંથી
n
કઈ રીતેછટકવુ.ં વેરાનેસમ વવા દલીલ કરવી કેઅચાનક તેની
nd
ઉપર તરાપ મારી િરવૉ વર છીનવી લેવી. લો બાડ પોતાની તને
ખતરાનો ખે
લાડી સમજતો હતો. આ વખતેપણ તેણેજોખમી માગ
લીધો.
ka
તેણેવેરા તરફ જતા વાત કરી, “જો વેરા, સમજવાની કો શશ કર.
વાત એમ છેકે…”
વા ય પૂ ં થાય તેપહેલા લો બાડેવેરા તરફ દીપડાની જે મ
oo
છલાંગ લગાવી… વેરાએ િરવૉ વરનું ટ્ રીગર દબા યું અનેબી
સેક ડેલો બાડ જમીન પર પટકાયો.
વેરા સાવચેતીથી, િરવૉ વર હાથમાં રાખીને, લો બાડ ના દેહ પાસે
tib
આવી અનેએણેજોયું કેહવેસાવચે તી રાખવાની કોઈ જ ર
નહોતી. ગોળીએ લો બાડ ના હાટ ન ેવીંધી નાખેલું અનેતેતરત મૃ યુ
પામેલો.
ra
3
ja
વેરાના મનમાં એકદમ શાંિત છવાઈ ગઈ. તેણેરાહતનો લાંબો
ાસ લીધો..
gu
અતં ેબધું પૂ ં થઈ ગયેલ.ું હવેકોઈનો ડર નહોતો. ટાપુ પર હવે

એ એકલી હતી.
હા… તેએકલી હતી. નવ મૃતદેહો સાથેતેએકલી હતી..
e/
પણ તેમાં શુ?ં તેપોતેતો વતી હતી ને?

તેલો બાડ ના મૃતદેહથી દૂ ર જઈનેદિરયા કનારેિનરાંતેબેસી
t.m
રહી. હવેબધેઆનદ ં હતો, શાંિત હતી, કોઈ પ્રકારનો ડર નહોતો..
4
/
લાંબો સમય કનારા પર બેસીનેછેક સાંજ પડી યારે વ ેરા ઊઠીને

s:/
ઘર તરફ ચાલી. સૂયા ત થવામાં હવેથોડી જ વાર હતી. ‘હવેપોતે

સલામત છે’ એવો િવચાર વેરાના મનમાં એટલો પ્રબળ રીતેછવાઈ
ગયેલો કેએનેબી કોઈ પ્રકારના િવચારો આ યા જ નહોતા.
tp
બસ, બધો ખતરો ટળી ગયો હોય અનેહવેબધેમાત્ર સલામતી

અનેશાંિત હોય તેવું વેરાનેલાગતું હતુ.ં
ht
હવેતેને યાલ આ યો કેતેનેકકડીનેભૂખ લાગે લી અનેઊ ંઘ
o
પણ આવતી હતી. ખાસ તો એનેઊ ંઘની જ ર હતી… એનેમન
n
થયું કે મમાં જઈનેપથારીમાં પડેઅનેલાં…..બા સમય સુધી
સૂઈ રહે… તેનેએ િવચાર પણ આ યો કેઆવતીકાલેકદાચ કોઈ
nd
ટીકલહેવનથી આવીનેતેનેલઈ ય પણ પછી તેનેથયું કેહવે
અહીં રહેવામાં પણ વાંધો નથી. એ એકલી હતી. સલામત હતી.
તેણેઘર સામેજોયું અનેતેનેયાદ આ યું કેહજુ થોડા કલાક
ka
પહેલા તો એ ઘરની સામેજોતા પણ ડરતી હતી! હવેબધું પૂ ં થઈ
ગયું હતુ.ં તેણેબહુ કપરી પિરિ થિત ઉપર પોતાની બુદ્િધ અને
ચાલાકીથી િવજય મેળવેલો હતો અનેતેના ખતરનાક શત્ નો
oo
નાશ કરેલો હતો.
આથમતા સૂય ના પ્રકાશમાં આકાશ લાલ અનેકેસરી રંગોથી
ભરાઈ ગયેલ.ું તેનેજોઈનેવેરાએ િવચાયુ ં, “આહા! કેટલું સુદ
ં ર
વારેવારે
બધં થઈ જતી હતી. એ એકલી હતી અનેહવેકોઈ ખતરો tib
દેખાય છે! આ કોઈ સપનું તો નથી ને? તેણેફરીવાર અનુભ યું કે
તેબહુ થાકી ગયેલી. તેના હાથપગમાં કળતર હતું અનેઆંખો
ra
નહોતો એટલેએ િનરાંતેસૂઈ જવા માંગતી હતી. હવેતો એક જ
ચનાઈ માટીનો ‘સો જર’ બચેલો! વેરાએ ચનાઈ માટીના પૂતળાં
યાદ કરીનેિ મત કયુ ં.
ja
તેબારણામાંથી ઘરમાં ગઈ યારેતેનેલા યું કેઘરમાં પણ શાંિત

છવાયેલી હતી. વેરાના મનમાં િવચાર ઝબકયો, “જે ઘરના
gu
મોટાભાગના બેડ મમાં મૃતદેહ પડ્ યા હોય યાં કોઈ સૂવાનું પસદ
ં
કરે?”
e/
‘ કચનમાં જઈનેકાંઈક ખાઈ લઉ?ં ” વેરાએ િવચાયુ ં પણ પછી

મમાં જઈને સૂઈ જવાનું જ ન ી કયુ ં. ડાઇિનગ ં મના
બારણામાંથી તેણેટેબલ પર નજર કરી તો ત્રણ ચનાઈ માટીનાં
t.m
પૂતળાં દેખાયાં.
ટેબલ પાસેજતા વેરા હસીનેબોલી, “અરે!તમેતો મોડા પડી
ગયા!” અનેતેણેબેપૂતળાં ઉપાડીનેબારીની બહાર ફેક ં ી દીધા.
પૂતળાં તૂટવાનો અવાજ અદ ં ર સભ
ં ળાયો. પછી છે લું પૂતળું હાથમાં
/
s:/
લઈનેવેરા બોલી, “તું મારી સાથેચાલ. આપણે તી ગયા છીએ.

સાચેજ તી ગયા!”
વેરા સો જરનું છે લું પૂતળું હાથમાં લઈનેધીમેધીમેદાદર ચડવા
tp
લાગી. તેણેજોડકણાની કડી યાદ કરી. એક નાનો સપાહી, સાવ

એકલો પડ્ યો…. પછી શું આવતું હતુ?ં હા…યાદ આ યુ.ં ‘એ
ખુશીથી પર યો, હવેકોઈ ના ર યો.”
ht
‘પરણવાની વાત આવી કેવેરાને યુગો યાદ આ યો. વેરાનેથયું
o
કે યુગો આ ઘરમાં હતો. હા, યુગો ઉપરના મમાં તેની રાહ જોતો
n
હતો.’ પાછુ ં તેનેયાદ આ યું કેઘરમાં તેએકલી છેએટલેપોતાની
ત પર ગુ સો કરતા બબડી, “સાવ મૂરખ જે વી વાત ન કર! તને
nd
બહુ થાક લા યો છેએટલેજ તારા મનમાં આવા િવ ચત્ર િવચારો
આવેછે.”
વેરા દાદરનું છે લું પગ થયું ચડી યારેતેના હાથમાંથી એક વ તુ
ka
પડી ગઈ. સૉ ટકાપેટ પર પડેલી વ તુનો જરાપણ અવાજ ન થયો
એટલેવેરાને યાલ ન આ યો કેતેના હાથમાંથી િરવૉ વર પડી
ગયેલી. આમ પણ તેનું યાન હાથમાં પકડેલા ચનાઈ માટીના
oo
પૂતળા પર હતુ.ં
વેરા મ તરફ જતા િવચારતી હતી કે‘ઘરમાં કેટલી બધી શાંિત
છે, છતાં એમ લા યા કરતુ હતું કેઘરમાં કોઈની હાજરી છે. કદાચ
યુગો તેની રાહ જુએ છે.’ એનેજોડકણાની કડી યાદ આવી.
tib
એક નાનો સપાહી, સાવ એકલો પડ્ યો… પછી શું આવતું હતુ?ં
કાંઈક લ ન િવષે? કેપછી કાંઈક જુદું હતુ?ં
ra
તે મના બારણાં પાસેઆવી ગઈ હતી. હવેતેનેખાતરી હતી કે
યુગો મમાં તેની રાહ જોતો હતો. તેણેબારણું ખો યું અનેતે
ja
હેબત ખાઈનેબેડગલાં પાછી હટી ગઈ!

મમાં સ લંગના હુક સાથેદોરડુ ં બાંધેલું હતું જે
ના છેડેફાંસો
gu
હતો. તેની નીચેએક ખુરશી હતી. ખુરશી ઉપર ઊભા રહી, ગળામાં
ફાંસો નાખીને ખુરશીને લાત મારીને દૂ ર હડસેલી દેવાની હતી.
યુગો આ જ ઇ છતો હતો. હા! હવેયાદ આ યુ.ં જોડકણાની
e/
છે લી કડી પણ આ રીતેહતીઃ
t.m

વેરાના હાથમાંથી ચનાઈ માટીનું પૂતળું પડી ગયું અનેદાદરની
રે લગ
ં સાથેઅથડાઈનેતૂટી ગયુ.ં વેરા સમ ં ોિહત થઈનેચાલતી
હોય તેમ ખુરશી તરફ આગળ વધી. બસ, બધું પૂ ં થઈ ગયું હતુ.ં
/
આ જ જ યાએ સિરલનો ઠં ડોગાર હાથ તેના ગળાનેઅડેલો.

s:/
“ સિરલ, તું જ ર પે
લા ખડક સુધી તરીને .” આમ કહીને
સાચેજ તેણે સિરલની હ યા કરેલી.પોલીસેભલેતેનેિનદો ષ
tp
ઠરાવી પણ તેપોતેઆ વાત યારેય ભૂલી શકી નહોતી.

ઊ ંઘમાં ચાલતી હોય તેવી રીતેવેરાએ ખુરશી પર ચડીનેદોરડાનો
ht
ફાંસો પોતાના ગળામાં ના યો. તેણેઅચે ત નજરેસામેજોયું તો
યુગો તેને જોઈ ર યો હતો. વેરાએ લાત મારીને ખુરશી દૂ ર
o
હડસેલી દીધી.
n
nd
ka
oo
tib
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
17
n
ઉપસહ
ં ાર
nd
ઇં લૅડની બાહોશ િડટેકટીવ એજ સી કોટલેડં યાડ ના
આ સ ટંટ કિમશનર સર થોમસ લૅ ગ ગુ સેથઈનેબો યા, “આ
આખી વાત મા યામાં આવેએવી નથી.”
ka
તેમના સહાયક ઇ પે
કટર મૅ
ન સમ
ં ત થતા બો યા, “એવું તો
લાગેછેસર.”
oo
સર લૅગેક યુ,ં “ટાપુ પર કોઈ વતું બ યું નથી, દસ લાશ પડી
છે. આ કેવી રીતેબને?”
ઇ પે નેક યુ,ં “એમ છતાં આ બ યું છેતેકહીકત છે. ”
કટર મૅ
સર લૅ
મૅ
ગ બો યા, “ન ી કોઈએ એ બધાની હ યા કરી હશે.”
નેક યુ,ં “એ જ કોયડો છે.”
tib
ra
“ડૉ ટરના િરપોટ માં પણ કાંઈ કડી નથી મળતી?” સર લૅ
ગે
ja
“ના સર, ડૉ ટરનો િરપોટ જણાવેછેકેવોરગ્રેવન ેમાથામાં ગોળી
મારવામાં આવી યારેલો બાડ નેછાતીમાં… િમસ બ્રે ટઅને
માસ ટનનું મૃ યુ સાયનાઇડનેકારણેથયુ.ં િમ સસ રોજસ ની હ યા
gu
ઘેનની દવાનો ઓવરડોઝ આપીને કરવામાં આવી. રોજસ ના

માથામાં કુ હાડી મારીનેતેના રામ રમાડી દીધા. લોર ઉપર પૂતળું
ં ીનેતેનું માથું છૂ ં દી નાખવામાં આ યુ.ં આમ ટ્રોગ
ફેક ં દિરયામાં ડૂ બી
e/
ગયા, મૅ કઆથ રની ખોપરી તોડી નાખી અને વેરાને ફાંસીએ

લટકાવવામાં આવી.
t.m
સર લૅ ગે સહેજ કમકમાટી સાથે ક યુ,ં “મામલો બહુ

ત્રાસદાયક છે, દસ હ યા થઈ ગઈ!” થોડીવાર િવચાર કરીનેતે
અકળાઈનેબો યા, “અરે,તમને ટીકલહેવનના લોકો પાસેથી
કાંઈ માિહતી નથી મળી? એમણેકાંઈક તો જોયું હશેને?”
/
મૅ
નેજણા યુ,ં “એ લોકો સીધાસાદા નાિવકો અનેમાછીમારો છે.
s:/
તેમનેએટલી ખબર છેકેઆ ટાપુ કોઈ Mr. Owen નામના માણસે

ખરીદેલો.”
tp
“ટાપુ ખરીદવાનું અનેતેની પર બધો સરસામાન પહોચાડવાનુ

ં ં
કામ કોણેકયુ ં?”
ht
ઇ પેકટરેજણા યુ,ં “આ બધો કારભાર ઇસાક મોિરસ નામના
o
શ સેકરેલો.”
n
સર લૅ
ગના પ્ર ો ચાલુ ર યા. “તો આ ઇસાક મોિરસ શું કહેછે?”
nd
“સર, એ કાંઈ કહી શકેએમ નથી કારણ કેએનું મૃ યુ થયું છે.”
મૅ
નેજવાબ આ યો.
સર લૅ ગ ઊ ંડા િવચારમાં પડ્ યા અનેતેમણેપૂછ્યુ,ં “આપણેઆ
ka
મોિરસ િવષેકાંઈ ણીએ છીએ?”
“હા સર ણીએ છીએ. મોિરસ બહુ સારો માણસ નહોતો.
બેિનટોમાં ત્રણ વષ પહેલા જેશેરબ રનું કૌભાંડ થયેલું તેમાં
oo
મોિરસ સડ ં ોવાયેલો હતો. જોકેઆપણી પાસેતેબાબતના કોઈ
પુરાવા ન હતા. મોિરસ ડ્ રગની હેરાફેરી પણ કરતો હતો પરંતુ એમાં
પણ આપણી પાસેતેની િવ કોઈ સા બતી નહોતી. એ બહુ
tib
ચાલાક હતો, સર.”
સર લૅગેપૂછ્યુ,ં “આ સો જર ટાપુનો સોદો થયો એમાં વચમાં એ
હતો?”
ra
ઇ પે કટર મૅનેજણા યુ,ં “એણેજ સો જર ટાપુનેખરીદવા માટે
બધી િવિધ કરેલી.જો કેતેણેચોખવટ કરેલીકેતેકોઈના બદલેઆ
ja
ટાપુ ખરીદી ર યો હતો.

પોલીસ કિમશનરેજણા યુ,ં “આ પૈ સાની લેવડ-દેવડ થઈ તેમાં
gu
કાંઈક તો મોિરસ િવષે ણવા મળેતેવું હશેને?”

મૅ
નેતરત જણા યુ,ં “અરેસાહેબ, તમેઆ મોિરસનેઓળખતા
નથી. એ પૈ સાની હેરાફેરી કરવામાં અનેખોટા િહસાબ બનાવવામાં
e/
એટલો ઉ તાદ હતો કેભલભલા ચાટ ડ એકાઉ ટ ટ તેના ગોટાળા

ન પકડી શકે! બેિનટોમાં જેશેરબ રનું કૌભાંડ થયેલું એમાં
t.m
અમનેઆ વાતનો અનુભવ થઈ ગયેલો. સો જર ટાપુનો સોદો

કરતી વખતેપણ તેણેપોતાના લાય ટનું નામ નહોતું જણા યુ.ં ”
પોલીસ કિમશનરેહતાશ થઈનેમાથું ધુણા યુ.ં ઇ પે
કટરેવધુ
જણાવતા ક યુ,ં “ ટીકલહેવન ગામમાં પણ બોટ ભાડેકરવાની
/
અને જ રી ચીજવ તુઓ ખરીદવાની યવ થા મોિરસે જ

s:/
કરેલી.”
એણેએમ જણાવેલું કેપોતે“Mr. Owen”ની સૂચનાથી બધું કરે
છે. વધુમાં એણેબધાનેસમ વી દીધે લું કેએક અઠવાિડયા સુધી
tp
સો જર ટાપુ પર Mr. Owenના મહેમાનો ‘એકાંત ટાપુ’ પર કઈ

રીતેરહેવાય તેનો પ્રયોગ કરવાના છે. એટલેટાપુ પરથી મદદ માટે
ht
કોઈ સ નલ દેખાય તો પણ યાન આપવું નહીં, કારણકે એ
o
સ નલ પણ આ પ્રયોગનો જ એક ભાગ હશે.”
n
કિમશનર થોડા અકળાઈનેબો યા, “શું તમેએમ કહેવા માગો
nd
છો કેઆવી ‘એકાંત ટાપુ’ જે
વી ઢંગધડા િવનાની વાત પર કોઈને
શક પણ ન પડ્ યો?”
ઇ પે કટરેઆખી વાત સમ વતાં ક યુ,ં “સાહેબ, એ યાદ
ka
રાખવા જેવું છે કે આના પહેલા આ ટાપુનો મા લક અમેિરકન
કરોડપિત એ મર રો સન હતો. તેણેસો જર ટાપુ પર અનેક વખત
સાવ િવ ચત્ર કહેવાય એવી પાટી ઓ કરેલી. આને કારણે
ટીકલહેવનના લોકોનેનવાઈ તો બહુ લાગે
oo
લી પણ પછી બધા
ટેવાઈ ગયેલા અનેએમ માનતા થઈ ગયા કેસો જર ટાપુ પર તો
આવી પાટી ઓ થાય, તેમાં નવાઈ નહીં.”
tib
મૅનેવાત ચાલુ રાખતા ક યુ,ં “ફ્રેડનારાકો બધાનેમોટરબોટમાં
પર સો જર ટાપુ પર લઈ ગયેલો. તેણેએક મહ વની વાત કરી કે
િમ ટર રો સનની પાટી માં જે વા પૈ સાદાર અનેફૅ
શનેબલ લોકો
આવતા હતા એવા આ ગ્ પમાં એકપણ નહોતા. તેના કહેવા
ra
પ્રમાણેબધા સરળ અનેસીધાસાદા હતા. કદાચ આનેકારણેજ
યારેનારાકો ને ખબર પડી કે સો જર ટાપુ પરથી ખતરાના
ja
સ નલ આવેલા યારેિમ ટર મોિરસેતેનેટાપુ પર જવાની ચો ખી
ના પાડેલી, છતાં તેતરત મોટરબોટ લઈનેટાપુ પર ગયો.”
gu
લૅગે પૂછ્યુ,ં “નારાકો અને બી લોકો ટાપુ પર યારે

પહો ં યા?”
“બૉય કાઉટ્ સના એક ગ્ પેઆ સ નલ ૧૧મી તારીખેસવારે
e/
જોયેલા અનેગામમાં ણ કરેલી.૧૧મી તારીખેતો દિરયો બહુ

તોફાની હતો એટલેકોઈ જઈ શકેતેવી શ યતા જ નહોતી. જે વો
દિરયો શાંત થયો કેતરત બધાં મોટરબોટ લઈનેનીક યાં અને
t.m
૧૨મીએ બપોરેસો જર ટાપુ પર પહો ં યાં. તેલોકો પહો ં યાં તે

પહેલા સો જર ટાપુથી કોઈ નીકળી શકેતેશ ય જ નહોતુ.ં ”
“કોઈ ટાપુ પરથી તરીનેઆ કનારેઆવી ગયું હોય તેવું બની
/
શકે?”
s:/
મૅ
ને જણા યુ,ં “સર, બન ં ે વ ચે બે કલોમીટરનું અત ં ર છે.
દિરયામાં તોફાન હતું અનેમોટાં મોટાં મો ં ઊછળતાં હતાં. વળી
ટીકલહેવનના ઘણા લોકો ખડક પર બેસીનેસો જર ટાપુ પર
tp
સતત નજર રાખતા હતા. એટલેકોઈ તરીનેઆ યું હોત તો તરત

ખબર પડી હોત.”
ht
ગેઊ ંડો ાસ લઈનેપૂછ્યુ,ં “તમનેઘરમાંથી પે

લૅ લી ગ્રામોફોન
o
રેકડમળી છે. એમાંથી પણ એવું કાંઈ નથી મ યું જેઆ રહ ય
n
ઉકેલવામાં મદદ કરે?”
nd
ઇ પે કટરેક યું “મેંએની િવગતેતપાસ કરી છે. આ રેકડએક
ડ્ રામા કપ
ં નીએ બનાવેલી. Mr. Owen એમ જણાવેલું કેએક ગ્ પ
નાટક ભજવવાનું છે તેમાં આ રેકડ વગાડવાની છે. રેકડ માંશું
બોલવાનું છેતેની ક્રી ટ તેમણેલખીનેમોકલેલી. આ રેકડ U. N.
ka
Owen , C\O િમ ટર ઇસાક મોિરસના નામે મોકલવાની હતી.
કપ ં નીએ રેકડ ની સાથ ે ક્રી ટ પાછી મોકલી આપે
લી.
કિમશનર લૅ ગએ
ે ક યુ,ં “એ રેકડ માંજેકાંઈ બોલાયું તેકેટલું
oo
સાચું હતુ?ં ”
ઇ પે કટરેક યુ,ં “હવેહું એ વાત જ કહેવાનો હતો સર. મેંબધા
tib
તહોમત િવષેશ ય એટલી બધી તપાસ કરી છે.”
“રોજસ કપલથી વાત શ કરીએ તો સો જર ટાપુ પર તેબન ં ે
સહુથી પહેલા આવેલા. તેબનં ેિમસ બ્રેડીન ે યાં કામ કરતા હતા
ra
ું અચાનક મૃ યુ થયેલ.ું મેંડૉ ટરનેપૂછ્યું પણ
યારેિમસ બ્રેડીન
તેચો સ રીતેકહી ન શ યા કેમૃ યુનું કારણ શું હતુ.ં િમસ
ેઝેર નહોતું આપવામાં આવેલું પણ ડૉ ટર માનતા હતા કે
બ્રેડીન
ja
રોજસ કપલની બેદરકારીને કારણે િમસ બ્રેડીન ે સમયસર

સારવાર ન મળી એટલેતેમનું મૃ યુ થયું હોય. જો કેઆ વાત
gu
સા બત કરવી શ ય નહોતી.”
“જજ વોરગ્રેવ ેસેટોનનેસ કરેલીતેસાચું છે. જો કેસેટોન
ગુનેગાર હતો જ. એનો કેસ ચાલી ગયા પછી એવા ન ર પુરાવા
e/
મ યા કેસેટોન જ ગુનેગાર હતો. જોકેસ સભં ળાવવામાં આવી

યારેકોટ માંહાજર હતા એમાંથી દસમાંથી નવ જણાનેલાગતું હતું
કેસેટોન િનદો ષ છેઅનેજજ વોરગ્રેવ ેઅગ ં ત અદાવતનેકારણે
t.m
તેનેસ કરી છે.”

“વેરા લેથોન િવષેતપાસ કરતા ખબર પડી કેતેએક ઘરમાં
સિરલ નામના છોકરાની ગવનેસ તરીકેકામ કરતી હતી યારે
/
સિરલ દિરયામાં ડૂ બી જઈ મૃ યુ પામેલો. જો કે આમાં વેરા

s:/
લેથોન નો કોઈ વાંક નહોતો. એ તો સિરલને બચાવવા તેની

પાછળ તરતી તરતી ગયેલી અનેએટલેદૂ ર પહોચીં ગયેલી કેતેને
પણ મહામુ કેલીએ બચાવી શકાઈ.
tp
લૅ
ગેઢીલા અવાજેક યુ,ં “ઠીક છે, આગળ જણાવો.”
ht
“ડૉ ટર આમ ટ્રોગ,
ં જે મનું િ લિનક હાલે ટ્ રીટમાં હતુ,ં એક
o
બાહોશ અને પ્રમા ણક ડૉ ટર તરીકે પ્ર યાત હતા. એમણે
n
એકપણ વાર ગે રકાયદેસર કામ કયુ ં હોય તેવું રેકડપર નથી. હા,
એ વાત સાચી છેકેડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં યારે૧૯૨૫ની સાલમાં
nd
લેઈથમોર શહેરની હૉિ પટલમાં કામ કરતા હતા યારે તેમણે
િમ સસ લેસનું ઑપરેશનકરેલ ું અનેિમ સસ કલેસ ઑપરેશન
ટેબલ પર જ મૃ યુ પામેલા. આ કદાચ બેદરકારીનું પિરણામ હોઈ
ka
શકેપણ કોઈ પ્રકારનો ગુનો તો બનતો જ નથી.”
“િમસ એિમલી બ્રે ટનીવાત એવી છેકેતેમની જુિનયર, િમસ
બયાટ્ રીસેટે લર નામની યુવતી અચાનક પ્રે ન ટથઈ ગયેલી
oo
જે ેકપડેકાઢી મૂકેલી.
નેકારણેિમસ બ્રે ેટતેનેરાતોરાત પહેરેલ
આ યુવતીએ ડૂ બી જઈનેઆપઘાત કરેલો.આ બહુ ખરાબ ઘટના
હતી પણ કાયદાની દૃ એ કોઈ અપરાધ નહોતો.
આ સ ટંટ કિમશનર લૅ ગએે ક યુ,ં “એ જ મૂળ વાત લાગેછે.
Mr. U. N. Owen એ એવા જ કેસ ‘પસદ
કોઈ સ કરી શકેતેમ નહોતો.”
ં ’ કયા છેજે
માં કાયદો
tib
ra
મૅ
નેલી ટ જોઈનેવાત ચાલુ રાખી, “માસ ટન ઘણો બેદરકાર
ડ્ રાઇવર હતો અનેબેફામ ઝડપેગાડી ચલાવતો. બેવખત તો તેનું
ja
લાઇસ સ જ ત થઈ ગયેલ.ું મારા મતેતો તેનું લાઇસ સ કાયમ
માટેજ ત કરી લેવા જેવું હતુ.ં એણેકેિ બ્રજ પાસે હોન અને
યુસી નામનાં બે બાળકોને કચડી નાખે લા. એના િમત્રની
gu
જુબાનીના આધારે મોસ ટનન ેફ ત દં ડ ભરવાની સ થઈ.”

“જનરલ મૅ કઆથ ર િવષેબહુ ઓછી માિહતી મળી છે. યુ માં
e/
તેમનો દેખાવ બહુ પ્રશસ ં નીય હતો. આથ ર રીચમડં તેમનો

જુિનયર ઑિફસર હતો અનેફ્રા સમાં લડાઈ ચાલતી હતી યારે
મૃ યુ પામેલો. જનરલ અનેઆથ ર વ ચેકોઈ દુ મનાવટ નહોતી,
t.m
ઊલટાનું તે બન ં ે તો સારા દો ત હતા. યુ ના તનાવમાં ઘણા

જનરલ ભૂલો કરતા જે ને કારણે જુિનયર ઑિફસરોને વ
ગુમાવવા પડતા. રીચમડ ં નું મૃ યુ પણ મૅ
કઆથ રનીએવી કોઈ મોટી
ભૂલનેકારણેથયું હોય તેશ ય છે.”
/
s:/
“હા, એ શ ય છે.” લૅ
ગેસહમત થતા બો યા.
“િફ લપ લો બાડ વધુ પડતો ચાલાક અનેસાહ સક હતો. એક-બે
વાર તેકાયદાની પકડમાં આવતા આવતા રહી ગયેલો. એ એવો
tp
જ ર હતો કેજેઅમુક લોકોનેએકાંત જ યાએ લઈ જઈને

બધાનો ખાતમો બોલાવી દે.”
ht
લોર િવષેવાત કરતા પહેલા ઇ પે કટર સહેજ અટ યા અને
o
પછી ક યુ,ં “સર, લોર તો આપણો જ માણસ ગણાય!”
n
કિમશનર અકળાઈનેબો યા, “ લોર હરામી હતો, એક નબ
ં રનો
nd
હરામી!”
નેિવવેકથી પૂછ્યુ,ં “સાહેબ, તમનેસાચેજ એવું લાગેછે?”
મૅ
આસી ટંટ કિમશનરેજણા યુ,ં “હું તો હંમેશાં લોરનેનકામો જ
ka
ગણતો હતો. એ હરામીવેડા કરતો અનેઉ તાદીથી છટકી જતો.
મારા મતે લોરે લે ડોર પર બદલો લેવા જ એનેજે લમાં પૂરી દીધે
લો.
મેંઆખા કેસની ઝીણવટથી તપાસ કરેલીપણ લોર િવ મને
oo
કોઈ પુરાવો ન મ યો.
યારબાદ હેિરસે પણ તપાસ કરી પરંતુ એને પણ િન ફળતા
મળેલી. હજુ આજેપણ મનેઅહેસાસ થાય છે કે લોર જુ ો,
tib
લબાડ માણસ હતો પણ એની સામેકોઈ પુરાવા નહોતા મ યા.”
થોડીવાર પછી સર લૅ
ગએે પૂછ્યુ,ં “અનેઆ ઇસાક મોિરસ પણ
હયાત નથી?”
ra
“ઇસાક મોિરસનું મૃ યુ ઑગ ટની આઠમી તારીખેથયુ.ં એણે
ઘેનની ગોળીઓનો ઓવરડોઝ લઈ લીધે લો. જો કેઆ ઓવરડોઝ
ja
અક માતેલેવાઈ ગયો કેપછી મોિરસેઆપઘાત કયો એ ન ી

કરવું શ ય નથી.” ઇ પે ટર મૅ
નેજણા યુ.ં
gu
સર લૅગ ેિવચાર કરતા બો યા, “મૅ ન, આ મોિરસનું મૃ યુ Mr.

Owen માટેતો બહુ ‘અનુકૂળ’ થયું કહેવાય ને?”
મૅ
ન બો યા, “મનેપણ એમ લાગેછે, સર.”
e/
લૅગેએ ટેબલ પર મુ ો પછાડતા ક યુ,ં “મનેતો આ આખી વાત

કાંઈ સમ તી જ નથી. ટાપુ પર દસ જણા મરેલા પડ ્ યા છેઅનેતે
t.m
બધાનેકોણે, યારેઅનેશું કામ મારી ના યા તેના િવષેઆપણને

રતીભાર ખબર નથી!”
મૅન થોડીવાર પછી બો યો, “સર, સાવ એવું નથી. આપણને
અદં ાજ છેકેબધાનેશું કામ મારી નાખવામાં આ યા. કોઈ ઝનૂની
/
s:/
પાગલનેએમ લા યું છેકેકાયદો નબળો છેએટલેગુનેગારો છૂ ટી

ય છે. આથી એણેપોતેએ બધા ગુનેગારોનેસ આપવાનું
ન ી કયુ ં અનેદસ જણનેટાપુ પર બોલા યા. એ બધા સાચેજ
ગુનેગાર હતા કેનહીં તેમહ વનું નહોતુ.ં ”
tp
લૅ ગેબોલી ઊઠ્ યા, “શું એ સાચેજ મહ વનું નહોતુ?ં ” અનેફરી

ઊ ંડા િવચારમાં પડી ગયા. મૅનેરાહ જોઈ કેસર લૅગેકાંઈક કહે
ht
પણ લૅ ગએ
ે માથું ધુણા યું અનેક યું “મનેકાંઈક યાદ આવેલું પણ
o
પાછુ ં મનમાંથી નીકળી ગયુ.ં તમેશું કહેતા હતા?”
n
ઇ પે કટરેક યુ,ં “સર, હ યારાના િવચારો મુજબ દસ યિ તને
nd
‘મૃ યુદંડની સ આપવાની હતી. આ Mr. U. N. Owenએ એ
કામ પૂ ં કયુ ં. મોટો કોયડો એ છેકે યારબાદ Mr. U. N. Owen
ગયા યાં? શું હવામાં ઓગળી ગયા?”
ka
લૅગએ
ે ક યુ,ં “હા, લાગેછેકેહવામાં ઓગળી ગયા પણ મૅ
ન,
મનેલાગેછેકેઆ કોયડાનો ઉકેલ હોવો જ જોઈએ.”
“ , તમેજેિવચારો છો એ જ િવચાર મનેપણ આવેલો.” મૅ ને
oo
ક યું “Mr. Owenનેતો યારેયકોઈએ જોયા નથી. એટલું ન ી
કે એ બધા સાથે અહીં નહોતા આ યા. એમને ટાપુ પરથી
ટીકલહેવન આવતા કોઈએ યારેયજોયા નથી અનેબધાનું
tib
કહેવાનું એમ હતું કેઆ ટાપુ પર બીજુ ં કોઈ રહેતું નહોતુ.ં આમ
બધી રીતેિવચારતા કહી શકાય કેજેદસ મુસાફરો આ ટાપુ પર
આ યા એમનામાંથી જ એક Mr. U. N. Owen છે.”
ra
લૅ
ગએે બો યા િવના સમ
ં િત આપી અને મૅ
ને વાત આગળ
ચલાવી.
ja
“અમેએ વાત યાનમાં રાખીનેતપાસ કરી છે. સો જર ટાપુ પર
શું બ યું તેનો થોડો અદ
ં ાજ અમનેવેરા, એિમલી બ્રે ટ,વોરગ્રેવ
અને લોરેજેડાયરી લખે લી તેના પરથી મ યો છે. દરેકનીવાત
gu
લગભગ સરખી છે. સૌથી પહેલાં માસ ટનની હ યા થઈ. યારબાદ

ક્રમમાં િમ સસ રોજસ , જનરલ મૅ કઆથ ર, િમસ બ્રે ટ,જજ
વોરગ્રેવ,ડૉ ટર આમ ટ્રોગ, ં લોર, લો બાડ અનેછે લેવેરાની
e/
હ યા થઈ.”
“વેરાએ ડાયરીમાં લ યું છેકે`આમ ટ્રોગ ં રાતેઘરની બહાર
t.m
ગયા અને લોર અનેલો બાડ એમનેશોધવા ગયા.’ લોરેલ યું

છેકે`આમ ટ્રોગ ં દેખાતા નથી.’ આની ઉપરથી એમ માની શકાય
કેપાગલ આમ ટ્રોગે ં બધાની હ યા કરી હશેઅનેપછી પોતે
દિરયામાં કૂદી પડ્ યા હશેઅથવા એમને ટીકલહેવન તરફ તરીને
/
આવવાનો પ્રય ન કયો હશેઅનેવ ચેજ ડૂ બી ગયા હશે.

s:/
“પરંતુ આમ માની લેવું બરાબર નથી. પોલીસ સાજ ટ ૧૩મી

તારીખેસવારેસો જર ટાપુ પર પહોચેં લા. તેમના િરપોટ પ્રમાણે
દરેક યિ તનું મૃ યુ છત્રીસ કલાક કે એની પહેલા થયેલ.ું
tp
આમ ટ્રોગ ં િવષેએવો િરપોટ હતો કેતેમની લાશ કનારેઢસડાઈ

આવી તેપહેલા ઓછામાં ઓછા દસથી બાર કલાક પાણીમાં પડી
ht
રહેલી. આનો અથ એમ કેઆમ ટ્રોગ

ં ૧૦મી અથવા ૧૧મી તારીખે
o
દિરયામાં ગયા હશે.”
n
લૅગે યાનથી સાંભળતા હતા અનેવ ચેવ ચેસમ
ં િત આપતા
nd
હતા.
“એમ માનીએ કેઆમ ટ્રોગે ં તેરાતેઘરની બહાર જતા પહેલાં
બી ત્રણેયની હ યા કરી નાખી, તો એ વાત એટલા માટેખોટી
ka
ઠરેછે કેઅમેજોયું કેઆમ ટ્રોગની ં લાશનેઢસડીને કનારા
ઉપર, યાં ભરતીનું પાણી પહોચી ં ન શકે યાં લાવવામાં આવેલી
અનેહાથપગ સીધા કરીનેમૂકવામાં આવેલી.. આનો અથ એમ કે
આમ ટ્રોગનુ ં ં મૃ યુ થયું પછી પણ ટાપુ પર કોઈ હયાત હતુ.ં હવે
oo
ર યાં વેરા, લોર અનેલો બાડ . લો બાડ ન ેગોળી મારવામાં આવેલી,
વેરાનેફાંસીએ લટકાવવામાં આવી અને લોર યારેટૅરેસપર
હતા યારે મની બારીમાંથી એમના પર આરસનું મોટુ ં પૂતળું
ફેક
ં ીનેતેમનેમારી નાખવામાં આ યા.”
લૅ
ગએે જરા ચોકીને
ં પૂછ્યુ,ં “એ બારી કોના
tib મની હતી?”
ra
“વેરા લેથોન ના મની બારી.” મૅ નેજણા યું અનેક યુ,ં “માની
લઈએ કેલો બાડેઆ પૂતળું ફેક ં ીને લોરની હ યા કરી, પછી
વેરાને ઘેનની દવા આપી ફાંસીએ ચડાવી દીધી અને પછી
ja
દિરયા કનારે જઈને પોતાની તને ગોળી મારીને આ મહ યા

કરી. તો પ્ર એ છેકેિરવૉ વર ઘરમાં દાદરા ઉપર વોરગ્રેવના મ
gu
પાસેકઈ રીતેપહોચી?”
ં
લૅ
ગએે પૂછ્યુ,ં “િરવૉ વર પર કોઈના િફંગરિપ્ર ટ મ યા?”
મૅ
નેક યું “હા, સર, વેરાના િફંગરિપ્ર ટ હતા.”
e/
લૅ
ગએે ઉ ેજત થતા ક યુ,ં “એનો અથ એમ કેવેરા…”
t.m
મૅ
નેતરત જણા યુ,ં “સર, મનેપણ િવચાર આવેલો કેવેરાએ
લો બાડ નેગોળી મારી હશે, યારબાદ િરવૉ વર સાથેઘરમાં આવીને
લોર પર પૂતળું ફેં યું હશે અને પછી ખુરશી પર ચડી, ફાંસો
ગળામાં નાખી, ખુરશીનેલાત મારીનેહડસેલી દઈનેઆપઘાત કયો
/
હશે. એના મની એક ખુરશી પર દિરયાની રેતીઅનેલીલના

s:/
િનશાન છેજે વા વેરાના બૂટ પર હતા.

“પરંતુ આમાં એક વાત નથી સમ તી. અમે જોયું કે જે
ખુરશીનેલાત મારીનેવેરાએ આપઘાત કરેલોતે લૉર પર નહોતી
tp
પડી. તેખુરશીનેઉપાડીનેબી ખુરશીઓ સાથેવૉલ પાસેમૂકી

દેવામાં આવેલી. આનો અથ એ કેવેરાના મૃ યુ પછી કોઈએ આ
ht
કામ કરેલ .ું
“છે લે લોરની વાત. એમ માનીએ કેએણેલો બાડ નેગોળી
o
મારી, વેરાનેઘેનની દવા આપી ફાંસીએ લટકાડી દીધી અનેપછી
n
આરસના એ મોટા પૂતળાનેદોરીથી બાંધીને, ટૅરેસપર ઊભા રહીને
પોતાની ઉપર ખેં યું હોય, તો એ વાત કાંઈ ગળે ઊતરતી નથી.
nd
કોઈ આવી રીતેઆપઘાત ન કરે.વળી આપણે લોરને ણીએ
છીએ. આવી રીતેબધાના ‘ યાય તોળવાનુ’ં અને‘સ આપવાનુ’ં
તેના મનમાં યારેય ન આવ ે.
ka
લૅ
ગએે ક યુ,ં “તમારી વાત સાથેહું સહમત છુ ં .”
મૅનેક યુ,ં “સર, કોઈ બી યિ ત સો જર ટાપુ પર જ ર
હતી જેઆ બધાની હ યા કરીનેઅદૃ ય થઈ ગઈ. પણ એ હતું
oo
કોણ અને ગયું યાં? ટીકલહેવનના લોકોને ખાતરી છે કે
સો જર ટાપુ પર બોટ પહોચી ં તેપહેલા યાંથી કોઈ નીકળી ન
શ યું હોય, પરંતુ જો એવું હોય….”
લૅ
ગએ ે ક યુ,ં “જો એવું હોય તો…” તેમણેઊ ંડો ાસ લીધો,
tib
માથું ધુણા યું અનેટેબલ પર મુ ો પછાડતા ક યુ,ં “એવું હોય તો
આ બધાની હ યા કોણેકરી?”
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht
o
18
n
“એમા જે
ન” મોટરબોટના કૅટન તરફથી
nd
કોટલેડં યાડ નેમળેલો પત્ર
(સો જર ટાપુ પર બનેલી ભયાનક ઘટનાના થોડા સમય
ka
બાદ ‘એમા જે ન’ નામની એક મોટરબોટના કૅટનનેઆ
ટાપુ પાસેના દિરયામાં તરી રહેલી એક કાચની બૉટલ મળેલી
જેમાં એક હ ત લ ખત પત્ર સીલ કરેલોહતો. આ પત્ર
oo
તેમણે કોટલેડં યાડ ને મોકલી આપેલો જે ને વાંચીને
આ સ ટંટ કિમશનર સર લૅ ગે અને ઇ પેકટર મૅ ન
આ ય માંગરકાવ થઈ ગયેલા!)
tib
“હું પદ
ં ર-સ ર વષ નો થયો યારેમને યાલ આવેલો કેમારો
વભાવ જરા િવ ચત્ર છે. હું હંમેશાં અવનવી ક પનામાં રાચતો.
કશોરાવ થામાં યારેહું સાહસકથામાં વાંચતો કેહીરો પોતાનો
ra
સદ ં ેશ કાચની બૉટલમાં સીલ કરીનેદિરયામાં તરતો મૂકેછે, યારે
હું બહુ રોમાંચ અનુભવતો અનેમનેથતું ‘હું આવું યારે કરીશ?”
અ યારેપણ મનેઆ વાતનો એટલો જ રોમાંચ છે. એટલા માટે
ja
હું મા ં કબૂલાતનામું લખીને, બૉટલમાં સીલ કરીને દિરયામાં

વહાવી ર યો છુ ં . મનેલાગેછેકેઆ બૉટલ કોઈના હાથમાં આવે
gu
તેવા ચા સ ઘણા ઓછા છે, પણ જો એવું થશેતો સો જર ટાપુ પર

જેહ યાઓ થઈ તેના રહ યનો ઉકેલ બધાની સામેઆવશે.
મારા વભાવનું એક બીજુ ં પાસું એ છેકેમનેનાનપણથી કોઈનું
e/
મોત જોવામાં અથવા કોઈનેમોતનેઘાટ ઉતારવામાં એક પ્રકારનો

િપશાચી આનદ ં મળે છે. નાનો હતો યારેબાગમાં ભમરી અને
t.m
ઇયળનેિરબાવીનેમારતો.
સાથેજ, આની સાવ િવ લાગેતેવું મારા વભાવનું એક એ
પાસું પણ હતું કેબધાનેસરખો યાય મળેતેમાટેમનેબહુ પ્રબળ
ભાવના હતી. કોઈ િનદો ષ યિ ત અથવા વનેઅ યાય થાય કે
/
તેની હ યા થાય તેહું જરાપણ સાંખી નહીં શકતો. હું દૃ ઢપણે

s:/
માનતો કેસ યનો હંમેશાં જય થવો જોઈએ.

કોઈ મનો ચ ક સક આ સમ શકે કે મારા આ વભાવને
કારણેજ મેંકાયદાશા ત્રમાં કાર કદી બનાવવાનું પસદ
ં કયુ ં. મને
tp
અપરાધ અને સ િવષે હંમેશાં પ્રબળ આકષ ણ ર યું છે.

નાનપણથી હું રહ ય અનેરોમાંચની કથાઓ વાંચતો અનેતેના
ht
િવષેિવચાર કયા કરતો. મા ં મન બહેલાવવા હું ક પના કયા કરતો
o
કેકોઈની હ યા કરવાની કેટલી રીત હોઈ શકે?
n
એક સમય એવો આ યો યારેહું કોટ નો જજ બ યો. આ
nd
સ ાનેકારણે મારી એ ઇ છા, કે ‘અપરાધીઓનેયો ય સ
મળવી જ જોઈએ’, વધુ અનેવધુ પ્રબળ થતી ગઈ. કેટલાય
ગુનેગારોનેહું કોટ માં તૂટી જતા જોતો યારેમનેબહુ રોમાંચ થતો.
હા, કોઈ િનદો ષનેએ કોટ માં ઊભા રહેવું પડેતો મનેબહુ દુ ખ થતુ.ં
ka
એક-બેકેસમાં મેંિનદો ષ લોકોનેસ થતી અટકાવેલી. જોકે
આપણો પોલીસ ફોસ એટલો સ મ છેકેમોટાભાગના આરોપીઓ
ગુનેગાર સા બત થતા.
oo
આવો એક કેસ એડવડ સેટોનનો હતો. એના દેખાવ અને
વાતચીત કરવાની ટાઇલ પરથી તે બહુ સારો અને સ જન
દેખાતો હતો. યુરી પર પણ તેણેસારી છાપ ઊભી કરેલી.પરંતુ
બધા પુરાવા તેની િવ માં હતા.મનેજે
tib
વો ગુનેગારોનો અનુભવ
હતો, તેપરથી પ સા બત થતું હતું કેસેટોનેએક વૃ લેડીની,
જેતેનેસારી રીતેઓળખતી હતી, તેની ક્ ર રીતેહ યા કરેલી.
ra
`ફાંસી આપનાર જજ’ તરીકેમનેઓળખવામાં આવતો પણ એ
વાત ખોટી છે. હું હંમેશાં દરેકકેસનો ઝીણવટભયો અ યાસ કરીને
ja
અનેકાયદાનેચુ તપણેઅનુસરીનેજ ચુકાદો આપતો.
હા, હું તકેદારી રાખતો કે યુરીના મેબર બચાવપ ના વકીલની
gu
દલીલો સાંભળીનેલાગણીવશ થઈનેચુકાદો ન આપે . હું હંમેશાં

તેમનું યાન પુરાવા તરફ દોરતો.
થોડાં વષો થી હું મારામાં એક ફેરફાર થતો અનુભવતો હતો. મને
e/
હવેફ ત ચુકાદો આપીનેબેસી રહેવાનું નહોતું ગમતુ.ં મારેહવે

ઍ શન પણ લેવી હતી. હું કબૂલ ક ં છુ ં કેમનેકોઈની હ યા
કરવાનું મન થતું હતુ.ં જે મ કોઈ ચત્રકારનેસા ં ચત્ર દોરીને
t.m
પોતાની કલાને ય ત કરવાની પ્રબળ ઇ છા થાય એ જ રીતેમને

કોઈની હ યા કરવાનું મન થતું હતુ.ં હું પણ અપરાધ જગતનો એક
કલાકાર બની શકુ ં એમ હતુ!ં મારા રો જંદા કામમાં મારેસતત
અપરાધ અનેસ સાથેકામ કરવાનું થતુ.ં આનેકારણેમારી આ
/
s:/
ક પના વધુ અનેવધુ પ્રબળ થતી ગઈ.

“બસ, મારે કોઈની હ યા કરવી છે, મડ ર કરવું છે.” મારા
મગજમાં સતત આવા જ િવચારો આવતા હતા. વળી કોઈ
tp
‘સામા ય’ ગણાય એવી હ યા નહોતી કરવી. મારે કોઈની

ક પનામાં પણ ન આવેએવો અનેબધાનેચકાચોધં કરી દેએવો
અપરાધ કરવો હતો. મનેખબર છે કેઆવી ક પના કરવી એ
ht
છોકરમતની િનશાની હતી, પણ મારેસનસનાટી ફેલાવી દેઅને
o
ત ન અશ ય લાગેએવી હ યા કરવી હતી.
n
સાથેજ મારેએ ખાસ યાન રાખવું હતું કે મારેહાથેકોઈ
nd
િનદો ષની હ યા ન થઈ ય.
આ િવચારનેલીધેજ હું મારી ઇ છાનેઅમલમાં નહોતો મૂકી
શકતો.
ka
એક િદવસ હું એક ડૉ ટર સાથેવાતો કરતો હતો યાં અચાનક
તેમણેક યુ,ં “કેટલીય વાર એવી રીતેહ યા થાય છે યાં કાનૂન
હ યારાનેસ નથી કરી શકતો.” તેમણેપોતાના એક પે
શ ટની
oo
વાત કરતા ક યુ,ં “મારા એક હાટ પે શ ટ િમસ બ્રેડલીનું મૃ યુ
એટલા માટે થયું કેતેમનેઍટેક આ યો યારે યાં કામ કરતા
હતા તેિમ સસ અનેિમ ટર રોજસેસમયસર દવા ન લાવી આપી.
tib
િમસ બ્રેડલીએતેમના વીલમાં આ કપલનેસારી એવી રકમ મળે
તેવી જોગવાઈ કરેલી.
ડૉ ટરેક યુ,ં “મનેખાતરી છેકેરોજસ કપલે ણી જોઈને
ra
આવું કયુ ં છતાં એ વાત સા બત ન થઈ શકે. આવા તો ઘણા કેસ
હોય છેજે માં આ રીતેહ યા કરનારનેકાયદો સ નથી કરી
શકતો.”
ja
અહીંથી મારા િવચારોની શ આત થઈ. મેંન ી કયુ ં કેહું એક

નહીં પણ અનેક જણની હ યા કરીશ. સમગ્ર કામ કોઈ મોટા
gu
પ્રોજે ટ તરીકે લાન કરીશ. મેંજણા યું એમ નાનપણમાં મને

રહ ય અનેરોમાંચની કથાઓ બહુ ગમતી. મેંએક બાળજોડકણું
વાંચેલું તેયાદ આ યુ,ં જે
માં દસ સો જર એક પછી એક કઈ રીતે
e/
મૃ યુ પામેછેતેની વાત હતી. આ જોડકણું મારી યોજનાનો એક

ભાગ બની ગયુ.ં
t.m
મેંએવી યિ તઓની શોધ શ કરી દીધી જેકોઈના મૃ યુનું

કારણ બ યા હોય અનેકોટ માં િનદો ષ છૂ ટી ગયા હોય. હું એ
િવગતમાં નહીં ઊત ં કેકઈ રીતેમેંબધી યિ તઓનેજુદી જુદી
જ યાએથી શો યા. હું યાં ઉ ં યાં લોકોનેસામા ય ભાષામાં
/
પ્ર ો પૂછીનેમાિહતી મેળવતો અનેમનેચોકાવનારી

ં વાતો મળવા
s:/
લાગી.
હું ન સ ંગ હોમમાં હતો યારે યાંની એક નસે મને ડૉ ટર
આમ ટ્રોગ ં િવષેવાત કરેલી.તેનસ દા નેહાડોહાડ નફરત કરતી
tp
હતી. તેણે મનેજણા યુ,ં “સાહેબ, શરાબ તો યારેયપીવો ન

જોઈએ. વષો પહેલાં હું જેહૉિ પટલમાં હતી યાં એક ડૉ ટર
ht
શરાબના નશામાં ચકચૂર હતા યારે તેમણે એક વૃ લેડીનું
o
ઑપરેશન કરેલ ું અને તે લેડી ઑપરેશન ટેબલ પર જ મૃ યુ
n
પામેલી. કહો નેકેએ ડૉ ટરે જ ત ેની હ યા કરેલી.”
nd
મેંતેનેપૂછ્યું કેઆ કઈ હૉિ પટલની વાત હતી યારેનસેમને
તેહૉિ પટલનું નામ અનેસરનામું આપે લાં. આના ઉપરથી મને
ડૉ ટર આમ ટ્રોગ ં અનેપેશ ટનાં નામ મળી ગયેલાં.
ka
મારી લબમાં બે િરટાયડ િમ લટરીમેનની વાતો પરથી મને
જનરલ મૅ
કઆથ રના કારનામાં િવષેખબર પડેલી.
એમેઝોનના જંગલમાંથી પાછા આવેલા એક જણેમનેિફ લપ
oo
લો બાડેકઈ રીતેબાવીસ લોકોનેજંગલમાં મરવા માટેછોડી દીધા
હતા અનેપોતેભાગી ગયેલો તેિવષેકહેલ.ું
હું મેજોરકા ટાપુ પર હતો યારે એક મેડમે દાઝપૂવ ક મને
tib
િઢચુ ત િમસ એિમલી બ્રે ટઅનેતેની કમનસીબ મેઇડસવ ટ
બયાટ્ રીસ િવષેવાત કરેલી.
રોડ પર બેફામ રીતેકાર ચલાવતા મોતના સોદાગરોના ઘણા કેસ
ra
અદાલતમાં આવેછે. આમાંથી મેંટોની મોસ ટન ની વાત ણી.
મૃ યુ પામેલા બાળકો પ્ર યેનો તેનો ત ન લાગણીહીન અને
ja
બેજવાબદાર અ ભગમ જોઈનેમનેથયું કેઆવા લોકો સમાજ
માટેમોટા ખતરા પ હોય છે.
gu
મા -ઇ પેકટર લોર િવષેની માિહતી મને મારી સાથે કામ

કરતા લોકો પાસેથી મળેલી. લે ડોરના કેસની િવગતો કોટ માં
સાંભળવા મળેલી. મારી દૃ એ લોરનો આ અપરાધ બહુ ગભ ં ીર
હતો કારણકેકાયદાના ર ક પોલીસ ઑિફસરમાં પ્રામા ણકતા
e/
અને યાય પ્ર યેિન ા હોય તેઅ યત ં જ રી છે. પોલીસ

ઑિફસરનો હો ો એવો છેકેએ જેકાંઈ કહેતેસાચું માનવામાં
t.m
આવેછે.
છે લેવેરા લેથોન ની વાત. હું ક્ ઝશીપમાં મુસાફરી કરતો
હતો યારેમને યુગો હેિમ ટન નામનો દેખાવડો યુવાન મ યો.
મોડી રાતેતુતક પર અમારા બે સવાય કોઈ મુસાફરો નહોતા. એ
/
સમયેમને પ દેખાતું હતું કે યુગો કોઈ વાતથી પરેશાનહતો

s:/
અનેએ પરેશાની ૂ દર કરવા એણેશરાબ ઢીંચે

લો.
મેંતેની સાથેઔપચાિરક વાતો શ કરી અનેથોડીવાર પછી
tp
રહ યમય હ યાનો ટોિપક છેડ્યો. યુગોએ બહુ ગુ સા સાથેવાત

કરી, “તમેસાચું કહો છો સર… મડ ર કાંઈ ફ ત ઝેર આપવાથી,
ht
છરો ભોકી
ં દેવાથી કેપછી ઊ ંચા ખડક પરથી કોઈનેધ ો મારવાથી
o
જ નથી થતા.”
n
તેનો ચહેરો મારા ચહેરાની ન ક લાવીનેતેખુ સથી બો યો,
nd
“હું એક ખૂની ત્રીને ણું છુ ં . તેનેહું િદલો નથી પ્રેમકરતો
હતો અને કદાચ હજુ પણ ક ં છુ ં . એના જે વી સુશીલ અને
સં કારી ત્રી હ યા કરે?મા યામાં ન આવેએવી વાત છેપણ
સાહેબ, એણેહ યા કરી છે. એણેએક નાના બાળકનેદિરયામાં
ka
તરવાનું ક યું અનેતેડૂ બી ગયો. દુ :ખની વાત એ છેકેએણેઆવું
એટલા માટે કયુ ં કેમનેવારસામાં ધન-દૌલત મળે. મેંતો એને
યારેયનહોતું ક યું કેતું સિરલનેમારા માગ માંથી હટાવી દે.”
oo
યુગોની યથા એની આંખોમાં દેખાતી હતી.
મેંએનેપૂછ્યુ,ં “તનેખાતરી છેકેતેણેહ યા કરેલી?”
tib
યુગો જરા શાંત થઈ ગયો અનેથોડીવાર પછી બો યો, “હા, મને
ખાતરી છેકેતેણેજ આ હ યા કરેલી.બી કોઈનેશક નહોતો
પડ્ યો પણ હું તેની આંખોમાં આ વાત વાંચી શકેલો. એનેખબર
હતી કે સિરલનું મૃ યુ થાય તો મને વારસામાં ઘણી િમલકત
ra
મળવાની હતી, પણ તેનેએ ખબર નહોતી કેદુ િનયાની કોઈપણ
દોલત કરતા મનેસિરલ વધુ વહાલો હતો. ભલેસાવકો હતો પણ એ
ja
મારો નાનો ભાઈ હતો અનેમનેબેહદ પ્રેમકરતો હતો. હું પણ
એનેબહુ ચાહતો હતો.”
gu
આટલી વાત યા પછી વેરા િવષેસપ

ં ૂણ માિહતી મેળવવાનું
સહેલું હતુ.ં
મારેદસમા શકારની જ ર હતી અનેમનેતેમોિરસના પમાં
e/
મળી ગયો. મોિરસ એક બદમાશ અનેલબાડ માણસ હતો અને

નશીલી દવાઓ વેચવાનો ધંધો કરતો હતો. એનેકારણેજ મારા
િમત્રની યુવાન દીકરી ડ્ ર સ લેતી થઈ અનેએકવીસ વષ ની ઉમ
ં રે
t.m
તેણેઆપઘાત કયો .
આ બધી તપાસ દર યાન મારા મનમાં એક યોજના આકાર લઈ
રહી હતી. આ બધાનેકઈ રીતેએક જ યાએ ભેગા કરીનેતેમની
/
સાથે‘ યાય’ કરવો તેલગભગ પાકુ ં થઈ ગયેલ.ું

s:/
મેંઅગાઉ જણા યું એમ મા ં ઑપરેશનથયેલું અનેહું હાલે

ટ્ રીટ પરના એક ડૉ ટરનેત બયત બતાવવા ગયો. મારા ડૉ ટરે
મનેસારી ભાષામાં ક યું કેહવેબીજુ ં ઑપરેશનકરવાનો કોઈ
tp
અથ નથી. મનેસ ય પારખવાની આદત છેમાટેમને યાલ આવી

ગયો કેમારો અત ં કાળ ન ક છે. મેંડૉ ટરનેએ ન જણા યું કેહું
ht
લાંબી માંદગી ભોગવીને, પથારીમાં સૂતો સૂતો મારો અતં આવેતેની
o
રાહ નહીં જોઉ.ં હું તો મૃ યુ પામતા પહેલા વી લેવા માગતો હતો!
n
હવેમેંસો જર ટાપુ પર શું કયુ ં તેની વાત.
nd
ટાપુનેખરીદવા માટેમેંમોિરસનેમારા એજ ટ તરીકેરાખેલો અને
તેનેકહેલું કેમા ં નામ કોઈ જ યાએ ન આવું જોઈએ. આવી
બાબતોમાં મોિરસ ઉ તાદ હતો એટલેટાપુ આસાનીથી ખરીદાઈ
ka
ગયો. મેંજે ટલા ‘ શકાર’ ન ી કરેલાતેદરેકનેમેંયો ય લાલચ
આપીને સો જર ટાપુ પર આવીને વૅ કેશન ગાળવા માટે
‘આમત ં ્રણ’ મોકલી આ યુ.ં મારો લાન સો ટકા સફળ થયો.
આઠમી ઑગ ટે સો જર ટાપુ પર બધા ‘મહેમાનો’ આવી ગયા,
oo
જેમાં હું પણ સામેલ હતો!
મેંટાપુ પર આવતા પહેલા જ મોિરસનો ખાતમો કરી દીધો. તેને
tib
કબ જયાતનું દદ હતુ.ં મેંતેનેએક કે યુલ આપે લી અનેરાતે
સૂતા પહેલા લેવાનું કહેલ.ું તેબીજેિદવસેસવારેઊઠ્ યો જ નહીં.
મોિરસેમારા િવષેકાંઈ લખાણ કયુ ં હોય તેવો ભય નહોતો. એ પોતે
બહુ ‘સાવચેત’ હતો ને!
ra
ગ્રામોફોન પરથી આવતો અવાજ અટ યો યારેબધા હતપ્રભ
થઈ ગયેલા. તેવખતેમેંદરેકનાચહેરાનું ઝીણવટથી અવલોકન
ja
કરેલ.ું મારાં વષો ના અનુભવના આધારેહું જોઈ શ યો હતો કેબધા

અપરાધી હતા.
gu
ું કેજે
મેંન ી કરેલ નો અપરાધ સૌથી ઓછો હોય તેમનેપહેલી
િવદાય આપવી. જે મણેવધુ ક્ ર રીતેહ યા કરેલીતેમનેમૃ યુ
આપતા પહેલા હું ડરાવીનેમાન સક ત્રાસ આપવા માંગતો હતો.
e/
એ થની માસ ટન અને િમ સસ રોજસ નો પહેલો વારો હતો.

મોસ ટનમાં રતીભાર નૈ િતકતા નહોતી અનેતેલાગણીહીન હતો.
t.m
તેનું મૃ યુ પળવારમાં થયુ.ં િમ સસ રોજસ ઊંઘમાં જ મૃ યુ પા યાં.

હું માનું છુ ં કેિમ સસ રોજસેજેકાંઈ કયુ ં તેતેમના પિતના
કહેવાથી કરેલ .ું
/
મારેએ જણાવવાની જ ર નથી કેઆ બન ં ેશાનેકારણેમૃ યુ

s:/
પા યા. પોલીસનેહવેએ વાત ખબર પડી ગઈ હશે. મધમાખીઓનો

નાશ કરવા માટેપોટેશયમ સાઇનાઇડ બહુ સહેલાઈથી મળેછેજે
મારી પાસેપણ હતુ.ં ગ્રામોફોન પરથી સભ
ં ળાયેલા અવાજ બાદ
tp
યારે બધા હતપ્રભ થઈને બેઠા હતા યારે મેં માસ ટનના
હી કીના લાસમાં આસાનીથી સાઇનાઇડ ભેળવી દીધે લ.ું
ht
મા ં દદ થોડા મિહના પહેલા વધેલું જે

ને કારણે ડૉ ટરેમને
o
ઘેનની દવા આપે લી. મારી પાસેએનો વલેણ ડોઝ હતો. િમ સસ
n
રોજસ બેહોશ થઈ ગયાં યારેરોજસ તેમનેમાટેબ્રા ડી લા યો
જેએણેમારી પાસેના ટેબલ પર મૂકી. મેંએમાં ઘેનની દવાનો
nd
ઓવરડોઝ ભેળવી દીધો.
જનરલ મૅ કઆથ રનેમૃ યુ સમયેજરાપણ દદ નહોતું થયેલ.ું
તેમનેતો ખબર પણ નહોતી પડી કેમેંતેમની પાછળ જઈનેતેમના
ka
માથા પર પ્રહાર કરેલો.અલબ હું ટૅરેસપરથી તેમની પાસેગયો
યારેમારેબહુ સાવચેતી રાખવી પડેલી પણ કોઈનું યાન મારી પર
પડ્ યું નહોતુ.ં
oo
મેંધાયુ ં હતું તેરીતેજ આ ‘પાગલ હ યારા’ની આખા ટાપુ પર
તપાસ કરવામાં આવી અનેઅત ં ેએ તારણ નીક યું કેસાત જણા
સવાય કોઈ યિ ત આ ટાપુ પર નથી. આને કારણે બધા
એકબી પર શક કરવા લાગે લા. આ સમયે મારે એક
‘સાથીદાર’ની જ રત હતી અનેમેંડૉ ટર આમ ટ્રોગને
કયા . ડૉ ટર મને ણતા હતા અનેજરા કાચા કાનના હતા.
ં
tib
પસદ
ં
ra
ં તો સપનામાં પણ યાલ નહીં આ યો હોય કે
મારા જે વો ‘માનનીય જજ’ એક હ યારો હોઈ શકે! તેમને
ja
લો બાડ પર શક ં ા હતી અનેમેંપણ તેમના િવચાર સાથેસમ
ં િત
દશા વી.
gu
મેંઆમ ટ્રોગને
ં ક યુ,ં “મારી પાસેએવો એક લાન છેજે
ને
કારણેઆપણેઆ હ યારાનેરંગેહાથ પકડી શકીશુ.ં ”
“તમેકહો તેરીતેહું એ લાનનેસફળ બનાવવામાં સહકાર
e/
આપીશ.” આમ ટ્રોગે
દરેક મની તલાશી લેવામાં આવેલી પણ હ દરેક યિ તની
t.m
તલાશી લેવાઈ નહોતી.

રોજસ વહેલી સવારેલાકડાં કાપતો હતો યારેમેંધીમેપગલેતેની
પાછળ જઈનેકુ હાડી મારીનેતેની હ યા કરેલી.તેણેઆગલી રાતે
ડાઇિનગ
ં મનેતાળું મારેલ
ું જે
ની ચાવી તેના ખીસામાંથી કાઢીનેમેં
/
રાખી લીધી.
s:/
મેંમોિરસનેજણાવેલું કેએ યારેલો બાડ નેલખે યારેજણાવે

કે‘કપરી’ પિરિ થિતનો સામનો કરવો પડશે. આથી મનેખબર
tp
હતી કેલો બાડ િરવૉ વર લઈનેઆવશે. બધા યારેરોજસ ની

હ યા િવષેવાતો કરતા હતા યારેહું લો બાડ ના મમાં પહોચી ં
ગયો અનેડ્ રે સ
ગ
ં ટેબલના ડ્ રોઅરમાંથી મેંિરવૉ વર લઈ લીધી.
ht
બ્રેકફા ટકરતી વખતેમેંિમસ બ્રે ટનોકૉફીનો કપ ફરીવાર
o
ભયો યારેમારી પાસેબાકી રહેલી ઘેનની દવાનો ડોઝ તેમાં ભેળવી
n
દીધો. બધાં બહાર ગયાં યારેએિમલી બ્રે ટડાઇિનગ
ં મમાં બેસી
રહેલાં. થોડીવાર પછી મેંડાઇિનગ
ં મમાં જઈનેતેમનેસાઇનાઇડનું
nd
ઇ જે શન આપી દીધુ.ં તેવખતેમેંબારી ઉપર મધમાખી મૂકેલી તે
બા લશતા હતી પણ મનેજોડકણા પ્રમાણેકામ કરવું ગમતું હતુ!ં
િમસ બ્રે ટનામૃ યુ બાદ મેંપોતેસૂચન કયુ ં કેબધા પોતાની
ka
તલાશી કરાવે. મારી પાસેસાઇનાઇડ કેઘેનની દવા હતાં નહીં અને
મેંિરવૉ વર સત
ં ાડી દીધે
લી.
બધાની તલાશી લેવાઈ ગઈ પછી મેંઆમ ટ્રોગને
oo
ં એક તરફ
લઈ જઈનેક યુ,ં “હવેસમય આવી ગયો છેકેઆપણેહ યારાને
પકડવા એક લાન કરીએ.”
tib
તેણેઉ સુકતાથી પૂછ્યુ,ં “શું કરવું જોઈએ?”
મેંએનેજણા યુ,ં “આપણેએવું દેખાડીએ કેમારી હ યા થઈ
ગઈ છે. આનેકારણેખૂની જરા િવચારમાં પડી જશે. વળી ફાયદો
ra
એ થશેકેએકવાર હું ‘મૃ યુ પા યો’ છુ ં એવું બધા માનશેપછી હું
ઘરમાં છૂ ટથી હરીફરી શકીશ.”
ja
આમ ટ્રોગ ં થોડીવાર મારી સામેઆ ય થી જોઈ ર યો પછી
બો યો, “મ ત આઇિડયા છે!”
gu
તેસાંજ ેજ અમેઆ ‘નાટક’ સફળતાથી ભજ યુ.ં મેંખભાની

આસપાસ લાલ પડદો વીંટા યો, માથા પર ઉનની િવગ પહેરી અને
કપાળ પર લાલ માટીનો પોપડો લગાડ્ યો. આ અગાઉ મેંિમસ
લેથોન ના મમાં સ લંગ પરથી દિરયાની લીલ લટકાવીને
e/
રાખે
લી. તેણે મમાં જઈનેમોટેથી ચીસો પાડી એટલેબધા તેના
મ તરફ દોડ્ યા. આ બાજુ હું ખુરશી પર પોઝ લઈનેબેસી ગયો.
t.m
યારેબધાએ મનેઆ ‘વેશ’માં ખુરશી પર બેઠેલો જોયો યારે

તેમનેએમ જ લા યું કેમારી હ યા થઈ છેકારણ કેમીણબ ીનો
પ્રકાશ બહુ ઝાંખો હતો. વળી મારી પાસેઆવીને‘તપાસ કરનાર’
મારો ‘િવ ાસુ’ ડૉ ટર આમ ટ્રોગ
ં જ હતો.
/
s:/
આમ ટ્રોગે ં પોતાનો ‘રોલ’ અફલાતુન રીતેભજ યો. બધાં મને

ઊ ંચકીનેમારા મમાં લઈ ગયા અનેમારા ‘મૃતદેહ’ નેપલંગ પર
સુવાડ્ યો. હું જોઈ શકતો હતો કેમારા િવષેકોઈનેપરવા નહોતી.
tp
બધા એકદમ ભયભીત હતા અનેએકબી થી ડરતા હતા.

તે રાતે પોણા બે વાગેમેં આમ ટ્રોગને
ં ઘરની બહાર મળવા
ht
બોલા યો. અમેબનં ેઘરની પાછળ આવેલા ઊ ંચા ખડક પર ગયા. મેં
એનેક યુ,ં “અહીંથી આપણેકોઈ આવતું હશેતો જોઈ શકીશુ.ં
o
યારેઘરમાંથી આપણને કોઈ જોઈ નહીં શકે કારણકે બધી
n
બારીઓ પેલી તરફ છે.”
nd
ં હજુ કોઈપણ તનો શક નહોતો કેમારા મનમાં
શું ચાલી ર યું છે. એનેજો બાળજોડકણાની કડી યાદ હોત તો
જ ર તેના મનમાં સદ ં ેહ આવત.
ka
ચાર નાના સપાહી દિરયેફરવા ગયા
એકનેભર યો માછલીએ, હવેત્રણ ર યા.
અ યારેઅમેદિરયે‘ફરવા’ જ નીક યાં હતાં ને! મેંખડકની ધાર
oo
પર નમીનેઆ ય સાથેક યુ,ં “અરે!જો, અહીં એક ગુફા જે વ ું
કાંઈક દેખાય છે, જો!”
આમ ટ્રોગ ં ખડક પર નમીનેજોવા ગયો યારેમેંએનેજોરદાર
tib
ધ ો મારીનેદિરયામાં ધકેલી દીધો. પળવારમાં એ તોફાની દિરયાનાં
ઊછળતા મો મ ં ાં ગરકાવ થઈ ગયો.
હું ઘરમાં પાછો આ યો અનેઆમ ટ્રોગના ં મમાં ગયો. લોરે
ra
મારો પગરવ સાંભળેલો. થોડીવાર પછી હું આમ ટ્રોગનાં મમાંથી
બહાર નીક યો અનેઆ વખતે ણી જોઈનેહું પગ પછાડતો
ja
ચા યો જે થી મારા ચાલવાનો અવાજ સભ ં ળાય. હું છે લું પગ થયું
ઉતયો યારેમેંએક બારણું ખૂલવાનો અવાજ સાંભ યો. હું ઘરની
બહાર નીક યો યારેમનેકોઈએ ઉપરના માળથી જોયો હોય
gu
એવું લા યુ.ં
ઘર ફરતું ચ ર મારીનેહું ડાઇિનગ ં મની બારી પાસેગયો જેને
મેંબહાર જતા પહેલાં ખોલી નાખે લી. હવેતેબારી બધં કરીનેમેં
e/
તેનો એક કાચ તોડી ના યો અનેમારા બેડ મમાં જઈનેસૂઈ

ગયો. મેંધારેલ
ું કેબધાં ફરીવાર ઘરની તલાશી લેશેપણ મનેખાતરી
t.m
હતી કેકોઈ મૃતદેહને યાનથી નહીં જુએ. બહુ બહુ તો ચાદર

હટાવીનેજોઈ લેશેકેઆમ ટ્રોગ ં તો કોઈના મૃતદેહની જ યાએ
નથી સૂઈ ગયો ને? મેંધાયુ ં હતુંતેમજ થયુ.ં
હા, હું જણાવતા ભૂલી ગયો કેમેંિરવૉ વરનેલો બાડ ના ટેબલમાં
/
પાછી મૂકી દીધેલી. કોઈને વાભાિવક રીતેપ્ર થાય કેબધાની

s:/
તલાશી લેવામાં આવી યારેએ િરવૉ વર યાં હતી? તો એનો

જવાબ છેકેકબાટમાં જેવાનગીઓના ટીન ગોઠવેલાં હતાં એમાંનું
સૌથી નીચેનું ટીન ખોલીનેએમાં મેંએ િરવૉ વર મૂકી દીધેલી અને
tp
ટીન પર ફરીવાર સેલોટેપ લગાવી દીધે લી. મને ખાતરી હતી કે

િરવૉ વરનેશોધવા માટેવાનગીઓના ‘સીલ’ કરેલાટીન કોઈ નહીં
ht
ખોલે. મારો ‘વેશ’ ભજવવામાં મેંજેલાલ પડદાનો અનેઉનની
o
િવગનો ઉપયોગ કરેલો તેને ખુરશીના કવરમાં કાણું પાડીને મેં
n
સતં ાડી દીધે
લાં.
nd
હું જેસમયની રાહ જોતો હતો તેઆવી ગયો હતો. બચે લા
ત્રણેય જણા એ િવચારથી બહુ ભયભીત હતા કે‘હવેશું થશે’. તે
એકબી થી ડરતા હતા કારણ કેલો બાડ પાસેિરવૉ વર હતી.
ka
હું ત્રણેયનેબારીમાંથી જોયા કરતો હતો. યારે લોર એકલો
ટૅરેસપર આ યો યારેમેંતેની પર આરસનું ભારેપૂતળું ફેકં ીને
લોરના રામ રમાડી દીધા.
oo
મેં મારી બારીમાંથી જોયું કે વેરાએ લો બાડ ની ગોળી મારીને
હ યા કરી. તેસાહ સક અનેચાલાક ત્રી હતી અનેલો બાડ ને
પહોચી
ં વળે તેવી હતી. આખરે તેમ જ થયુ.ં લો બાડ નો અત ં
tib
આ યો કેતરત મેંવેરાના મમાં જઈનેઆખું ‘ ટેજ’ તૈ યાર કયુ ં.
હું િવચારતો હતો કેવેરા, જે
ણેલો બાડ ની હ યા કરી છે, પોતાના
અપરાધનેકારણેટૅ શનમાં આવીનેઆ મહ યા કરી લેશે. મેંતેનું
ra
ટૅ શન વધારવા તેના મમાં ફાંસીનો ફંદો તૈ યાર કરેલોઅનેતેની
નીચેખુરશી મૂકેલી. મારી ધારણા સાચી પડી અનેવેરાએ મારી
નજર સામેફાંસીએ લટકી જઈનેઆ મહ યા કરી.
ja
વેરાએ હડસેલી દીધે લી ખુરશી ઉપાડીનેમેંદીવાલ પાસેમૂકી.

યારબાદ મેંિરવૉ વરની તપાસ કરી જેમનેદાદર પાસેમળી આવી.
gu
તેના ઉપર વેરાના િફંગરિપ્ર ટ્ સ હતાં.

હવેશું બાકી ર યુ?ં
e/
હવેહું આ લખાણ પૂ ં કરીશ, તેનેકાચની બૉટલમાં સીલ કરીશ

અનેતેબૉટલનેદિરયામાં વહાવી દઈશ.
t.m
કોઈ પૂછેકેમેંઆ બધું શા માટેકયુ ં? તો મારો જવાબ છેકેહું

‘અપરાધશા ત્રનો એક કલાકાર છુ ં ’ અને મારે એવી
રહ યકથાની રચના કરવી હતી જે નેકોઈ ઉકેલી ન શકે. પરંતુ
બધા ણેછેકેકોઈ કલાકાર ફ ત પોતાની રચનાથી સત ં ોષ નથી
/
પામતો. તેનેતેની કલાનેમા યતા મળેઅનેતેની કદર થાય તેવી

s:/
વાભાિવક, અદ ય ઇ છા હોય છે. મનેપણ એવી જ ઇ છા છેકે

કોઈને ખબર પડવી જોઈએ કે મેં કેટલી ચાલાકીથી આ
રહ યકથાની રચના કરી છે.
tp
હું એવું ઇ છુ ં છુ ં કેસો જર ટાપુ પર થયેલી હ યાઓનું રહ ય

યારેયન ઉકેલાય. એ શ ય છેકેપોલીસ મારા ધાયા કરતા વધુ
ht
બાહોશ સા બત થાય. ત્રણ કડી એવી છેકેજે

નાથી પોલીસનેઆ
o
રહ ય ઉકેલવામાં મદદ મળે.
n
એક, એ સા બત થઈ ગયું છેકેએડવડ સેટોન ગુનેગાર હતો.
nd
એટલા માટેટાપુ પરના દસમાંથી એક જણ ખૂની નહોતો. એડવડ
સેટોનના મૃ યુ માટેતેજવાબદાર નહોતો. તેની ઉપર ખોટુ ં તહોમત
લગાવવામાં આવેલ.ું આના ઉપરથી એ અનુમાન થઈ શકેકેએ જ
યિ ત આ પાગલ હ યારો હોઈ શકે.
ka
બીજુ,ં બાળજોડકણાની આઠમી લાઇનમાં છે કે `એક યાન
ચૂ યો, હવેત્રણ ર યા’ એનો અથ એમ કેઆમ ટ્રોગ ં કોઈ
કારણસર યાન ચૂ યો અને મૃ યુ પા યો. તેનું યાન કોણે
oo
ચૂક યુ?ં એ િવષેિવચાર કરવામાં આવેતો મા ં નામ આવી શકે.
ત્રી કડી એ છેકેમા ં ‘મૃ યુ’ થયું યારેમારા કપાળ પર
tib
ગોળીનું િનશાન હતુ.ં આનેકેઈનના કપાળ પર લાગે લા િનશાન
સાથેસરખાવી શકાય. બાઇબલની કથા મુજબ આદમ અનેઈવના
મોટા દીકરા કેઈનેપોતાના ભાઈ એબેલની હ યા કરેલી યારે
ભગવાનેતેના કપાળ પર આવું િનશાન કરેલ ું જે
થી બધા ણેકેએ
ra
એક હ યારો છે.
મારેવધુ કાંઈ કહેવાનું નથી. આ લખાણનેકાચની બૉટલમાં મૂકી
ja
દિરયામાં વહાવી દઈનેહું મારા મમાં આવીશ. મારા ચ માંની

દાંડીમાં એક ઇલા ટીકની દોરી છે. હું ચ માં પર સૂઈને
gu
ઇલા ટીકનો એક છેડો બારણાના હે ડલમાંથી કાઢીનેિરવૉ વર

સાથેબાંધીશ. યારબાદ મારા હાથ માલથી િરવૉ વર પકડી, તેને
મારા લમણા પર તાકીનેહું ટ્ રીગર દબાવીશ. ગોળી વાગતાની સાથે
e/
જ મારા હાથમાંથી િરવૉ વર છટકી જશેઅનેઇલા ટીકનેકારણે

ખે ચાઈને
ં બારણાના હે ડલ સાથેઅથડાઈનેનીચેપડશે. ઇલા ટીક
સક ં ોચાઈનેપાછુ ં મારા શરીર નીચેદબાયેલા ચ માંની દાંડી પર
t.m
આવી જશે. મારો હાથ માલ ફશ પર પડ્ યો હશે જે ની ઉપર

કદાચ કોઈનું યાન પણ નહીં ય.
મારા પલંગ પર મારો મૃતદેહ મળશે યારેવેરાએ અને લોરે
લ યું છેએ પ્રમાણેજ મારી હ યા કપાળમાં ગોળી મારીનેહ યા
/
s:/
કરવામાં આવી છેતેવું દેખાશે. કોઈ કહી નહીં શકેકેમા ં મૃ યુ

સૌથી છે લેથયેલું કારણકે યારેઅમારા બધાના શરીરની તપાસ
થશે યારે કોનું મૃ યુ કયા સમયેથયું તેકહેવું અશ ય હશે.
tp
દિરયો શાંત થશે યારે ટીકલહેવનથી મોટરબોટમાં લોકો

આવશે. તેમનેસો જર ટાપુ પર દસ મૃતદેહો મળશે. એ રહ ય
ht
કોઈ નહીં પામી શકેકેકોણેઆ હ યાકાંડ કયો . મારા વનની
o
આ સૌથી મોટી સફળતા છે.
n
– લોરે સવોરગ્રેવ
nd
ka
oo
tib
ja ra
gu
e/
t.m
/
s:/
tp
ht

અગાથા_ક્રિસ્ટી_ગુજરાતી_

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

અગાથા_ક્રિસ્ટી_ગુજરાતી_

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ऐसे मजेदार मेगेजीन पढ़ने के लिये हमारी टेिीग्राम चेनि से जुडे इसके लिए टेिीग्राम मं सचच करे @booksmag

ओर join पर क्लिक करे

The Murder of Roger Ackroyd અગાથા ક્ર ટીની નાટ્ ય

પાંતર પામેલી પ્રથમ નવલકથા હતી, જે નું Alibi નામના

અગાથા ક્ર ટીનેDame નો ઈ કાબ એનાયત થયેલો. 1976માં

પ્ર સ થયાં છે. બે ટસેલર બનેલી નવલકથા Sleeping Murder

થયાં. ૧૯૯૮માં તેમણે લખે લા Black Coffee નાટકનું ચા સ

ઓ બોન નામનાં લેખક ારા નવલકથામાં પાંતર થયેલ.ું

બેનાના સપાહીએ, તડકેઆરામ કયો ,

એક નાનો સપાહી, સાવ એકલો પડ્ યો,

૨. વેરા લેથોન કૂલમાં PT ટીચર

૯. િમ ટર રોજસ બટલર-ટાપુ પરના ઘરની દેખરેખ

૧૦ િમ સસ રોજસ રોજસ ની પ ની, કામમાં સહાયક

અફવાઓ ઊડવા લાગી. કોઈએ ક યું કેહીરોઈન ગે બ્રીએલા તુલે

લોડ L— અહીં સુહાગરાત ઊજવવાના હતા અનેતેમણેઆ ટાપુ

નૌસેના અહીં ચો સ પ્રકારના ત ન ખાનગી પ્રયોગો કરવા

રીતેવચ ં ાતા ન હતા પરંતુ છૂ ટાછવાયા અમુક શ દો પ દેખાતા

કરીશુ…ં કુ દરતના વાતાવરણમાં મહાલીશુ… ં સરસ તડકો

ઓક બ્રજ ટેશન પર તનેમળીશ… રાબેતા મુજબની સહી હતી.

યારેજ જરા સા ં લાગશે. તેને

મેળવવી એ ઘણું અઘ ં હતુ.ં એજ સીએ પણ એ માટેબહુ આશા

યાં એક િદવસ પત્ર આ યો.

મ યાં છે. હું સમજુ છુ ં કેતેઓ તમનેઅગ

પેિડં ટન ટેશનથી ટ્ રેનછે. ઓક બ્રજ ટેશન પર તમનેકોઈ

પત્ર પર આ મુજબના સરનામાનો સ ો મારેલો.સો જર ટાપુ,

સમાચારથી ભરપૂર હતાં! ઘણાં પ્રકારની િવગતો અનેરસપ્રદ

હોય તેશ ય હતુ,ં તો પણ એક વાત ન ી હતી કે યાનું મકાન

સામેએક દૃ ય આ યુ.ં ‘સીરીલનું માથુ,ં પાણીમાં ઉપર-નીચેથતુ,ં

નીચે… એ પોતેએની પાછળ પાછળ આસાનીથી તરતી તરતી જતી

એણે વહેલી સવાર દિરયાના હૂંફાળા એવા ભૂરા પાણીના

એનેલા યું કેએણેહવે યુગો િવષેિવચાર નહીં કરવા જોઈએ.

આછા ભૂરા રંગની આંખોવાળો અને સહેજ ક્ ર લાગે તેવા

ઘાટનાં પાણી પીધાં લાગેછે!’

િફ લપ લો બાડેપોતાની સામેબેઠેલી યુવતી સામેજોઈનેિવચાયુ ં

ડેવોન જઈ શકો. ટ્ રેનન ું ન કનું ટેશન ઓક બ્રજ છે. યાં

લાવશે. યાંથી તમનેમોટરબોટમાં સો જર ટાપુ પર લઈ જવામાં

“વધુમાં વધુ એક અઠવાિડયા માટે.”

“તમનેએટલી તો ખબર છેનેકેહું કોઈ ગેરકાયદેસર કામ નહીં

વખતેમોિરસના ચહેરા પર આછુ ં િ મત આ યુ.ં

“તમનેજો એ પ્રકારનું કામ આપવામાં આવેતો યાંથી નીકળી

િમસ બ્રે ટસ ચાઈમાં અનેચુ ત સ ાંત પાલનમાં માનતાં

એ બેઠાં હતાં. એ ફરી િવચારોમાં ખોવાઈ ગયાં. આજકાલ બધાં બહુ

નશીલી દવાનું સેવન કરતાં હતાં. લોકોને આરામદાયક ખુરશી

થયું કેઅમુક લોકોનેપાઠ ભણાવવાની ખરેખરજ ર છે. તેમને

ગયા ઉનાળાની ર ઓ યાદ આવી. એમનેથયું કેઆ વખતે

તેમણે ફરી એકવાર એ પત્ર યાદ કયો , જેતેમણે અ યાર

િપ્રય િમસ બ્રે ટ

બેલહેવન ગે ટહાઉસમાં જે ટલા લોકો મળેલાં તેસૌનેતેમણેયાદ

અહીં ત્રીસી વટાવી ચૂકેલી એક ત્રી એિમલી બ્રે ટન ેમળેલી.

મિહલા હતી જે નું નામ કદાચ િમ સસ ઓ ટન હતુ.ં આ નામમાંય

અલબ આવા ટાપુ સ તા ભાવે મળી જતા, તેમ છતાં દરેક

યિ તનેટાપુ પર રહેવાનું ફાવતું નહીં. આમ તો ટાપુ પર રહેવાનો

જલદીથી વેચવા માટેતૈ યાર થઈ જતો.

એિમલીએ િવચાયુ ં. ‘એ જેહોય તે, મનેતો ફ્રીમાં જ વૅ

બેજૂના સાથીદારો આવવાના છે. તેમની સાથેજૂની વાતો યાદ

પે લા આમી ટેજનેલીધેજેઅફવા ઊડી હતી તેનેકારણેબધાંએ

મનોમન િવચાયુ ં કે‘જવા દો. એ વાત યાદ કરીનેદુ :ખી થવાનો

એના િવષેબહુ અફવાઓ ઊડતી હતી. વાતો તો એવીય સાંભળવા

મળતી હતી કેનૌસેનાએ કેયુ નાં કાયા લયેઅથવા રફોસેઆ

કરીને આ ટાપુ પર એશોઆરામની બધી સવલતવાળું મકાન

એક ટર ટેશન આ યુ.ં અહીં એક કલાક રોકાવાનું હતુ!ં પણ

જે વા અ ભપ્રાયો આપવાના શ થઈ ગયા અનેથોડા સમયમાં જ

કનારા પાસેના ટાપુ પર તેઓ થોડા િદવસો માટેજતા હતા. જો કે

બહુ સમ ય એવો નહોતો પણ પત્ર સાથેજેબહુ મોટી રકમની