ΠΕΣ ΜΟΥ

ΠΩΣ!

Εγχειρίδιο ψυχολογίας

Για γονείς, δασκάλους και καθηγητές

Άννα Αλβανού
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια

Μαρία-Ελευθερία Στρογγύλη
Μαθηματικός - Σχολείο Μαθηματικών

www.needhelp.gr
Μια καλή ζωή είναι αυτή που εμπνέεται από
την αγάπη και καθοδηγείται από τη γνώση.
Bertrand Russell
 ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Παρόλο που η παιδική ηλικία θεωρείται από τις Ευχόμαστε το συγκεκριμένο υλικό που φτιάχτηκε
πιο ανέμελες και ευχάριστες περιόδους της με μεράκι από την ομάδα του needhelp.gr,
ζωής, συγχρόνως έχει μεγάλη βαρύτητα καθώς συνεργασία Ψυχολόγου και Εκπαιδευτικού,
καθορίζει την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού και να συμβάλλει στην κατανόηση και διαχείριση
τη μετέπειτα προσαρμογή του στον κόσμο των δυσάρεστων και απαιτητικών καταστάσεων
ενηλίκων. Το παρόν φυλλάδιο περιλαμβάνει και να αποτελέσει αφετηρία για μια σειρά
πληροφορίες σε σχέση με θέματα και δυσκολίες παρόμοιων φυλλαδίων με στόχο την ενημέρωση
που απασχολούν γονείς, εκπαιδευτικούς και για θέματα ψυχικής υγείας, τόσο των παιδιών
μαθητές. Κεντρικό θέμα είναι το παιδί και η όσο και των ενηλίκων.
συμπεριφορά του εντός οικογενειακού και
σχολικού πλαισίου. Περιέχονται πληροφορίες σε
σχέση με ποικίλα ζητήματα καθώς και κάποιες
ιδέες/προτάσεις που ενδεχομένως να φανούν Καλή ανάγνωση!
χρήσιμες σε γονείς και εκπαιδευτικούς που
www.needhelp.gr
αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε σχέση με την
κινητοποίηση του παιδιού να διαβάσει, τα όρια,
την ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια κ.ά.
Επίσης, δίνονται απαντήσεις σε ερωτήματα που
ενδεχομένως να απασχολούν τους ίδιους τους
μαθητές όπως η αβεβαιότητα σε σχέση με την
επαγγελματική αποκατάσταση. Οι ερωτήσεις
που τέθηκαν αποτέλεσαν για εμάς έμπνευση και
μας έδωσαν κίνητρο για να πληροφορήσουμε,
από τη σκοπιά των ειδικών, γονείς,
εκπαιδευτικούς και μαθητές που αντιμετωπίζουν
παρόμοιες δυσκολίες.
 Για γονείς και
Πως μπορώ να κάνω το
μαθητές
παιδί μου να διαβάσει;
Το διάβασμα και η ολοκλήρωση των
σχολικών υποχρεώσεων γίνονται συχνά
αιτία σύγκρουσης και είναι δυνατόν να
φέρουν ρήξη στη σχέση γονέα- παιδιού,
συναισθηματικές δυσκολίες στο παιδί,
μειωμένη αυτοεκτίμηση κ.ά. Πολλά παιδιά,
αρνούνται πεισματικά να διαβάσουν
και οι γονείς στην προσπάθειά τους να
ακουστούν, μπορεί να γίνουν ιδιαιτέρως
αυταρχικοί ή/και τιμωρητικοί. Η τακτική
αυτή, μακροπρόθεσμα, είναι δυνατόν να
διαιωνίσει τη δυσλειτουργική συμπεριφορά.
Προκειμένου να βοηθήσουμε το παιδί
να μελετά επαρκώς και αποτελεσματικά,
είναι απαραίτητο να καταλάβουμε τα
αίτια πίσω από την απρόθυμη στάση του.
Πολύ συχνά για την απροθυμία ενός
παιδιού ευθύνονται προβλήματα στις
σχέσεις με τους γονείς ή τους φίλους ή/
και συναισθηματικής φύσεως, μαθησιακές
ή αναπτυξιακές δυσκολίες που μπορεί να
επιφέρουν συμπτώματα όπως δυσκολία στη
συγκέντρωση. Επίσης, θα ήταν χρήσιμο
να διερευνήσουμε πώς, πού και πότε
εκδηλώνεται η απροθυμία του παιδιού να
διαβάσει.
Σε κάθε περίπτωση, οι γονείς μπορούν να
εφαρμόσουν τρόπους και τεχνικές ώστε
να ενθαρρύνουν και να κινητοποιήσουν τα
παιδιά τους. Πριν όμως γίνει αυτό, θα ήταν
σκόπιμο να διερευνήσουν τις δικές τους
προσδοκίες σε σχέση με την ακαδημαϊκή
επίδοση των παιδιών τους… Σε κάποιες
περιπτώσεις οι γονείς είναι δυνατόν να
θέσουν άκαμπτα και μη ρεαλιστικά κριτήρια
σε σχέση με την επίδοση του παιδιού. Σε
αυτές τις περιπτώσεις (όταν το αρκετά
καλό, δεν αρκεί) το παιδί είναι δυνατόν να
βιώσει συναισθήματα ματαίωσης καθώς
αισθάνεται ότι δεν εκπληρώνει τις μη
ρεαλιστικά υψηλές προσδοκίες των γονέων
και να καταλήξει ακόμα και να παραιτηθεί
της προσπάθειας.
Σε σχέση με τα παραπάνω, είναι σημαντικό
να μην επικρίνουμε αλλά να επιβραβεύουμε
το παιδί όταν βλέπουμε πως προσπαθεί,
ακόμα κι όταν η επίδοσή του δεν πληροί
τα δικά μας κριτήρια. Με αυτό τον τρόπο,
αναγνωρίζουμε την προσπάθειά του και
το ενθαρρύνουμε να εξελιχθεί. Είναι
σημαντικό να δώσουμε στο παιδί το μήνυμα
ότι αξίζει/ είναι σημαντικό και ότι έχει την
αποδοχή μας ανεξαρτήτως της επίδοσής
του στο σχολείο.
Παρέχουμε βοήθεια στο παιδί όταν
βλέπουμε πως την έχει ανάγκη, χωρίς
να του αφαιρούμε την ευκαιρία να
προσπαθήσει.
Στα παιδιά μικρότερης ηλικίας, είναι σκόπιμο
να εισάγουμε ψυχαγωγικό χαρακτήρα
στις δραστηριότητες του διαβάσματος
ενώ φροντίζουμε να καθιερώνουμε μικρά
διαλείμματα.
Κάνουμε το διάβασμα στο σπίτι μέρος του
καθημερινού προγράμματος/ ρουτίνας
και φροντίζουμε στο πρόγραμμα να
ακολουθεί μια δραστηριότητα που το παιδί
απολαμβάνει (για παράδειγμα, μπορούμε
να ορίσουμε ότι μετά το διάβασμα, το παιδί
θα μπορεί να παίξει για καθορισμένη ώρα
με τους φίλους του ή στον υπολογιστή).
Αυτό, αφενός, μπορεί να κινητοποιήσει
το παιδί να διαβάσει και αφετέρου, το
φέρνει αντιμέτωπο με τις συνέπειες σε
περίπτωση που δε θέλει να το κάνει.
Έτσι, σε ένα πλαίσιο ορίων, προάγεται η
αυτονομία του παιδιού. Είναι σημαντικό
να υπάρχει συνέπεια στην ακολουθία του
προγράμματος.
Είναι ακόμα χρήσιμο να έχουμε υπόψη
μας πως το κάθε παιδί έχει το δικό του
μαθησιακό στυλ. Αυτό σημαίνει πως δεν
αποκτούν όλα τα παιδιά πληροφορίες
με τον ίδιο τρόπο (για παράδειγμα, ένα
παιδί μπορεί να μαθαίνει πιο εύκολα μέσω
εικόνων και να θυμάται καλύτερα αυτό
που βλέπει σε σχέση με αυτό που ακούει).
Γίνετε δημιουργικοί λοιπόν και δώστε στο
παιδί σας την ευκαιρία να βρει τον δικό του
τρόπο μάθησης.
Τέλος, συζητήστε με το παιδί σας σε σχέση
με τους στόχους του ή βοηθήστε το να τους
ανακαλύψει, ώστε να έχει ένα επιπλέον
κίνητρο για να εξελιχθεί στον μαθησιακό
τομέα.
Δεν με ακούει καθόλου,
τι να κάνω;
Πολύ συχνά, η διαπαιδαγώγηση και η
κατάλληλη οριοθέτηση ενός παιδιού
μπορούν να αποδειχθούν ιδιαιτέρως
δύσκολες και απαιτητικές διαδικασίες για
έναν γονέα. Μάλιστα, πολλοί γονείς στην
προσπάθειά τους να θέσουν τα κατάλληλα
όρια, μπορούν να γίνουν ιδιαίτερα
επιτρεπτικοί ή αυταρχικοί, με αρνητικές
επιπτώσεις στην προσαρμογή του παιδιού.
Παρόλα αυτά, η εφαρμογή συγκεκριμένων
τρόπων οριοθέτησης με τρόπο που
αντιστοιχεί στην ηλικία του παιδιού, μπορεί
να βοηθήσει σημαντικά.
Αρχικά, η διατύπωση ενός ορίου επηρεάζει
πολύ την ανταπόκριση του παιδιού σε αυτό.
Είναι βοηθητικό να επικοινωνούμε στο παιδί
αυτό που θέλουμε να κάνει και όχι αυτό
που δε θέλουμε να κάνει. Για παράδειγμα,
είναι καλύτερο να πούμε στο παιδί: «Σε
παρακαλώ, κάτσε στον καναπέ!» αντί να του
ζητήσουμε να μην στέκεται όρθιο.
Οι οδηγίες είναι καλό να είναι σύντομες
και σαφείς καθώς και να σχετίζονται με
τη συνέπεια που θα ακολουθήσει αν δεν
τηρηθούν. Για παράδειγμα, μπορούμε να
πούμε στο παιδί: «Κάνε τα μαθήματά σου
για να έχεις μετά τον χρόνο να παίξεις το
αγαπημένο σου ηλεκτρονικό». Σε περίπτωση
που το παιδί δεν τηρήσει τη συμφωνία, είναι
ιδιαίτερα σημαντικό να εφαρμόζονται οι
συνέπειες, χωρίς εξαιρέσεις. Σε αντίθετη
περίπτωση, δίνουμε στο παιδί το μήνυμα
πως δεν είμαστε συνεπείς σε όσα λέμε και
πως μπορεί να κάνει αυτό που θέλει χωρίς
να αντιμετωπίζει τις συνέπειες των πράξεών
του.
Προτού ζητήσουμε κάτι από το παιδί, είναι
επίσης σημαντικό να έχουμε εξασφαλίσει
την προσοχή του. Το να φωνάζουμε στο
παιδί από τη μία άκρη του σπιτιού στην
άλλη, οδηγεί σε αχρείαστη ένταση και δεν
εξασφαλίζει τη συνεργασία του.
Ακόμα, είναι βοηθητικό, να παραμένουμε
ψύχραιμοι τη στιγμή που θέλουμε
να ακουστούμε, καθώς σε αντίθετη
περίπτωση, είναι πιθανό να ενισχύσουμε την
αντιδραστικότητα του παιδιού.
Σε γενικές γραμμές, είναι πολύ βοηθητικό
να αναρωτηθούμε πώς αισθάνεται το παιδί
τη στιγμή που του ζητάμε να κάνει κάτι που
ίσως δε θέλει. Για παράδειγμα, τη στιγμή
που υπενθυμίζουμε σε ένα παιδί πως έχει
περάσει η ώρα του παιχνιδιού και έχει
φτάσει η ώρα για ύπνο, είναι βοηθητικό
να μπορούμε να του επικοινωνήσουμε
ότι κατανοούμε τη στενοχώρια του,
αλλά χρειάζεται να κοιμηθεί για να είναι
ξεκούραστο για την επόμενη μέρα. Με
αυτό τον τρόπο, το παιδί νιώθει πως το
καταλαβαίνουμε και αποδεχόμαστε τα
συναισθήματά του και ταυτόχρονα κατανοεί
τη λογική του κανόνα και τις συνέπειες
που θα έχουν οι πράξεις του. Άλλωστε οι
πράξεις μας έχουν συνέπειες και αυτό είναι
ένα πολύ χρήσιμο μήνυμα που βοηθάει το
παιδί μας να αυτονομηθεί σταδιακά και να
κάνει υπεύθυνες επιλογές μετέπειτα.
Το παιδί μου θέλει να
σταματήσει όλα τα
φροντιστήρια για να παίζει
όλη την ημέρα ηλεκτρονικά.
Τι να κάνω;
Παρόλο που η χρήση ηλεκτρονικών
παιχνιδιών μπορεί να έχει πολλά οφέλη
για ένα παιδί (ανάπτυξη γνώσεων,
δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων κ.ά.)
είναι φορές που μπορεί να έχει σοβαρή
επίδραση στη λειτουργικότητά του. Τα
ηλεκτρονικά παιχνίδια σχεδιάζονται έτσι
ώστε να είναι ιδιαιτέρως θελκτικά στον
χρήστη ενώ συγχρόνως βασίζοντα σε
σύνθετα συστήματα ανταμοιβών (πόντοι,
ολοκλήρωση πίστας, ξεκλείδωμα extra
δυνατοτήτων, bonus κ.ά.). Το γεγονός αυτό,
μπορεί να λειτουργήσει έτσι ώστε το παιδί
να δυσκολεύεται να διακόψει τη χρήση με
αποτέλεσμα να επηρεάζονται τομείς όπως
είναι η σχολική επίδοση, η σχέση με τους
συνομηλίκους ή τους γονείς, η ενασχόληση
με εξωσχολικές δραστηριότητες , η
συμπεριφορά ή η ψυχική υγεία του παιδιού.
Αν διαπιστώσετε πως η ενασχόληση του
παιδιού με τα ηλεκτρονικά δημιουργεί
προβλήματα όπως τα παραπάνω και αν κάθε
προσπάθεια να απομακρύνετε το παιδί από
αυτή τη συνήθεια καταλήγει σε έντονα
συναισθηματικά ξεσπάσματα από πλευράς
του, είναι πολύ σημαντικό να λάβετε
κάποιες αποφάσεις και να εφαρμόσετε
κανόνες ώστε να οριοθετήσετε τη χρήση
των ηλεκτρονικών στο σπίτι.
Ξεκινήστε επισημαίνοντας στο παιδί ότι
αναγνωρίζετε τις συνέπειες της χρήσης
ηλεκτρονικών στους άλλους τομείς της
ζωής του. Για παράδειγμα, μπορείτε να
του πείτε: «Παρατήρησα ότι τελευταία
ασχολείσαι τόσο με το ηλεκτρονικό σου
παιχνίδι που διαβάζεις λιγότερο και οι
βαθμοί σου έχουν πέσει» ή «Τον τελευταίο
καιρό, φαίνεσαι πολύ θυμωμένος όταν
δεν παίζεις το παιχνίδι σου» ή «Βλέπω ότι
τελευταία ασχολείσαι τόσο πολύ με το
ηλεκτρονικό σου παιχνίδι, που δε βγαίνεις
έξω με τους φίλους σου όπως παλιά».
Μπορείτε να φτιάξετε ένα πρόγραμμα με το
παιδί σας, αφήνοντάς το να ασχολείται με
το αγαπημένο του παιχνίδι συγκεκριμένες
ώρες (για παράδειγμα, κάποιες ώρες
μέσα στο Σαββατοκύριακο, για μία ώρα
τη μέρα με την προϋπόθεση πως έχει
ολοκληρώσει τα μαθήματά του κ.ά.)
εξηγώντας του τον λόγο που προχωράτε
σε αυτόν τον περιορισμό. Ακόμα, μπορείτε
να τοποθετήσετε τα ηλεκτρονικά σε
κοινόχρηστο χώρο, ώστε να έχετε τη
δυνατότητα να ελέγχετε τη χρήση τους.
Πολύ σημαντικό, είναι να παρέχετε
στο παιδί εναλλακτικές επιλογές
δραστηριοτήτων, καθώς ένα παιδί που δεν
έχει με τι να ασχοληθεί, είναι πιο εύκολο να
κάνει παθολογική χρήση των ηλεκτρονικών
παιχνιδιών ή του διαδικτύου. Δώστε του την
ευκαιρία να ανακαλύψει ένα νέο χόμπυ, να
περάσει δημιουργικό χρόνο μαζί σας ή να
βρεθεί με αγαπημένους φίλους.
Ακόμα, θα ήταν σημαντικό να βοηθήστε
το παιδί να διαχειριστεί τα δυσάρεστα
συναισθήματα που μπορεί να προκύψουν
από αυτή την αλλαγή, ειδικά αν στο
παρελθόν συνήθιζε να περνά πολλές ώρες
παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια. Τέλος,
η επιπλέον υποστήριξη από έναν ειδικό θα
ήταν εξίσου βοηθητική.
Το παιδί μου δεν με ακούει
και είναι όλη την ώρα με ένα
κινητό ή στον υπολογιστή. Τι
να κάνω; Αν του το πάρω στο
σπίτι θα γίνει χαμός και θα με
απειλεί. *
*(ο ψυχολογικός εκφοβισμός από το παιδιά είναι
πολύ ισχυρός στις μέρες μας και τρομερή η
αδυναμία διαχείρισης των γονιών.)
Αν και σ αυτή την ερώτηση τίθεται τόσο το
ζήτημα της διαχείρισης του χρόνου που ένα
παιδί ξοδεύει μπροστά σε οθόνες και της
παθολογικής χρήσης των ηλεκτρονικών και
του διαδικτύου, γίνεται εξίσου λόγος για το
φαινόμενο της χρήσης του εκφοβισμού από
ένα παιδί προκειμένου να πετύχει τον στόχο
του (στην προκειμένη περίπτωση, ο στόχος
είναι περισσότερος χρόνος ενασχόλησης
με το κινητό η τον υπολογιστή).
Ωστόσο, ανεξάρτητα από το αν ο
εκφοβισμός σχετίζεται με ένα τόσο
σημαντικό ζήτημα όπως το συγκεκριμένο,
αποτελεί μία πρακτική η οποία χρήζει
ιδιαίτερης προσοχής από τους γονείς.
Αρχικά, είναι κατανοητό ο γονέας η
φροντιστής του παιδιού να βιώσει
πλήθος δυσάρεστων συναισθημάτων
(θυμός, στενοχώρια κ.ά.) τη στιγμή που
έρχεται αντιμέτωπος με απειλές ή σχόλια
υποτίμησης από την πλευρά του παιδιού.
Ακόμα, είναι επόμενο να βρεθεί σε μία
κατάσταση αμηχανίας και να νιώσει
έκπληκτος ή αβοήθητος καθώς μπορεί να
βρεθεί σε σύγκρουση σε σχέση με αυτό που
πιστεύει πως είναι καλό για το παιδί και αυτό
που φοβάται ότι θα γίνει αν το παιδί κάνει
πράξη τις απειλές του.
Παρόλα αυτά, σε συνέπεια πάντα με τη
σκέψη πως ένα παιδί που χρησιμοποιεί
αυτές τις τακτικές για να γίνει το δικό του
δε θα διστάσει να κάνει το ίδιο στα πλαίσια
άλλων σχέσεων ή συνθηκών, είναι χρήσιμο
να θέσουμε ξεκάθαρα όρια: όταν το παιδί
εκδηλώνει επιθετική συμπεριφορά ή απειλεί
θα υπάρχουν σημαντικές συνέπειες.
Ο εκφοβισμός συγκαταλέγεται στις μορφές
ψυχολογικής κακοποίησης και πολλές
φορές είναι δυνατόν να είναι σύμπτωμα
μιας άλλης δυσλειτουργίας. Η ανάγκη
του παιδιού μέσω του εκφοβισμού είναι η
άσκηση ελέγχου προκειμένου να νιώσει
ισχυρό, να καλύψει μία δική του ανάγκη εις
βάρος άλλων, να αποφύγει μία δυσάρεστη
δραστηριότητα, να δοκιμάσει τα όρια κ.ά.
Είναι σημαντικό να δώσουμε στο παιδί μας
ξεκάθαρα το μήνυμα ότι αυτός δεν είναι
ο κατάλληλος τρόπος για να διεκδικεί όσα
θέλει. Ο τρόπος να το κάνουμε αυτό, είναι
με το να μην υποκύπτουμε στην απαίτηση
του παιδιού μιας και έτσι του επικοινωνούμε
πως η χρήση απειλών είναι ένας κατάλληλος
τρόπος να πετυχαίνει τον στόχο του. Για να
το πετύχουμε, είναι σημαντικό να έχουμε
δηλώσει με ξεκάθαρο τρόπο στο παιδί πως
αυτή η συμπεριφορά δεν επιτρέπεται και
ότι έχει συνέπειες. Συγχρόνως, μπορούμε
να δείξουμε στο παιδί εναλλακτικούς
τρόπους για να πετύχει τον σκοπό του.
Για παράδειγμα, ένα παιδί που απειλεί τη
μητέρα πως θα φύγει από το σπίτι αν δεν
παίξει παραπάνω με το ηλεκτρονικό του,
μπορεί να βοηθηθεί μαθαίνοντας πώς να
κερδίζει περισσότερο χρόνο (πχ. με το να
έχει τελειώσει τα μαθήματα της επόμενης
μέρας). Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να
καταλάβει πως οι απειλές θα έχουν ως
συνέπεια μια ανεπιθύμητη κατάσταση (πχ.
στέρηση χρόνου στον υπολογιστή για ένα
καθορισμένο διάστημα). Για ένα παιδί που
έχει μάθει πως αυτός ο τρόπος λειτουργεί,
ενδεχομένως να χρειάζεται περισσότερος
χρόνος και υπομονή από την πλευρά των
γονέων.
Σε κάθε περίπτωση, είναι καλό οι γονείς
να έχουν ένα κοινό τρόπο αντιμετώπισης
παρόμοιων καταστάσεων και να μπορούν να
λάβουν υποστήριξη από φίλους, συγγενείς
κ.ά. Σε περίπτωση που κρίνεται απαραίτητο
(όταν η τήρηση των ορίων είναι αδύνατη
από την πλευρά των γονέων ή όταν η
κακοποιητική συμπεριφορά απειλεί την
ασφάλεια του παιδιού, των γονέων ή άλλου
μέλους) θα ήταν χρήσιμη η συμβολή ενός
ειδικού.
Το παιδί μου δεν θέλει να
γράφει διαγωνίσματα γιατί
αγχώνεται παρά πολύ, κάνει
εμετούς, παθαίνει κρίσεις
πανικού και κλαίει.
Η κατάσταση κατά την οποία ένα
τεστ, διαγώνισμα ή εξετάσεις
πυροδοτούν έντονο φόβο ή άγχος,
σωματικά συμπτώματα (π.χ. εμετό,
ταχυκαρδία, δυσκολία στην αναπνοή,
θόλωση της όρασης κ.ά.) και έντονη
συμπεριφορική αντίδραση (κλάματα,
φωνές, αποφυγή της κατάστασης κ.ά.)
ονομάζεται άγχος εξετάσεων.
Παρόλο που το άγχος μπορεί σε
ορισμένες περιπτώσεις να είναι
δημιουργικό και εποικοδομητικό, σε
άλλες περιπτώσεις (όταν ξεπερνά τα
φυσιολογικά όρια) προκαλεί μεγάλη
δυσφορία και σχετίζεται με αρνητικές
συνέπειες (σε αυτή την περίπτωση πτώση Εξίσου σημαντική είναι η διερεύνηση
σχολικής επίδοσης, μειωμένη αυτοεκτίμηση, του ρόλου των γονέων. Γονείς που
συναισθηματικές δυσκολίες κ.ά.). χαρακτηρίζονται από άκαμπτα κριτήρια
και τρέφουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες
Για να βοηθήσετε ένα παιδί που βιώνει που ασυνείδητα ή μη μεταδίδουν στο παιδί
έντονο άγχος σε σχέση με τις εξετάσεις, (με τη στάση ή τα λόγια τους) θα ήταν
είναι χρήσιμο να διερευνήσετε τις σκέψεις καλό να αναθεωρήσουν ώστε να δοθεί
του σε σχέση με αυτές. Συνήθεις αρνητικές ο απαραίτητος χώρος στο παιδί να κάνει
σκέψεις που σχετίζονται με αυξημένο άγχος ότι καλύτερο μπορεί, ακόμα κι αν αυτό
σχολικής επίδοσης είναι: πολλές φορές οδηγήσει σε έναν κακό ή
μέτριο βαθμό. Ας μην ξεχνάμε πως τα
«Αν δεν τα πάω καλά, οι γονείς μου θα με παιδιά δίνουν τις δικές τους μάχες, όχι με
μαλώσουν.» στόχο να εκπληρώσουν τις προσδοκίες
των γονέων αλλά να εξελιχθούν, να
«Αν δε γράψω καλά στο διαγώνισμα, θα
ανακαλύψουν και να αποδεχθούν τον εαυτό
απογοητεύσω τους δασκάλους και τους
τους, ακόμα και όταν έρχονται αντιμέτωπα
γονείς μου.»
με μια κακή αξιολόγηση.
«Η μαμά μου περιμένει να τα πάω τέλεια και
δε θέλω να τη στενοχωρήσω.»

«Αν αποτύχω στις εξετάσεις, δεν αξίζω

τίποτα.»
«Αν δεν γράψω καλά, είμαι χαζός-ή.»
Αυτές οι σκέψεις πυροδοτούν έντονο άγχος
για ένα παιδί που έχει συνδέσει την αξία του
και την αποδοχή των άλλων με την επίδοσή
του στο σχολείο. Ως αποτέλεσμα του
έντονου συναισθήματος και των σωματικών
συμπτωμάτων που το συνοδεύουν, το παιδί
μπορεί να δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί
και να θυμηθεί όσα έχει διαβάσει.
Η συμβολή ενός ειδικού ώστε το παιδί να
καταφέρει να εκφράσει, να αναγνωρίσει και
να διαχειριστεί τα δύσκολα συναισθήματα
που συνδέονται με τις εξετάσεις, θα
ήταν βοηθητική. Η εκμάθηση δεξιοτήτων
χαλάρωσης και επίλυσης προβλημάτων θα
μπορούσε επίσης να συμβάλλει σημαντικά
στη διαχείριση του άγχους, την αύξηση της
αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης του
παιδιού και στη συνολική λειτουργικότητά
του.
Ποσό σημαντικό είναι ένας
γονιός να κάνει ψυχοθεραπεία
μαζί με το παιδί του όταν
οι σχέσεις τους είναι πολύ
τεταμένες;
Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση εξαρτάται
από πολλούς παράγοντες όπως είναι η
ηλικία, η δυσκολία/ διάγνωση του παιδιού,
οι οικογενειακές σχέσεις, η φιλοσοφία του
θεραπευτή, το αν το παιδί αισθάνεται άνετα
να μιλήσει μπροστά στους γονείς κ.ά.
Υπάρχουν προσεγγίσεις στην ψυχοθεραπεία
όπου είναι απαραίτητη η παρουσία όλων
των μελών της οικογένειας (ακόμα και των
μελών που δεν έχουν συμπτώματα) όπως
είναι η οικογενειακή θεραπεία.
Από την άλλη πλευρά, άλλες προσεγγίσεις
στην ψυχοθεραπεία (ΓΣΨ, Ψυχοδυναμική
κ.ά.) δεν προϋποθέτουν την παρουσία
του γονέα στο θεραπευτικό δωμάτιο
παρά μόνο στη φάση της αξιολόγησης ή
σε ελάχιστες περιπτώσεις όταν το παιδί
το έχει ανάγκη στις αρχικές συνεδρίες
ώστε να νιώσει ασφάλεια. Οι γονείς
μπορούν να παρακολουθήσουν συνεδρίες
συμβουλευτικής γονέων ή να εισαχθούν και
οι ίδιοι σε ατομική ψυχοθεραπεία, ανάλογα
με τις ανάγκες και τις δυνατότητές τους.
Ένας έμπειρος θεραπευτής μπορεί να
σας ενημερώσει για τις δυνατότητές σας
ανάλογα με τη φύση του προβλήματος
και να σας προτείνει ένα κατάλληλο
θεραπευτικό σχήμα. Εξίσου σημαντικό
είναι να νιώσετε εμπιστοσύνη και
ασφάλεια, να μοιραστείτε όλες τις
σκέψεις και τις ανησυχίες σας σε σχέση
με τη ψυχοθεραπεία, προκειμένου να
αποφασίσετε τι ταιριάζει καλύτερα σε εσάς
και στις ανάγκες του παιδιού σας.
Ποιος ο λόγος να διαβάσω και
να περάσω κάπου αφού δεν
θα βρίσκω δουλειά;
(μαθητής)
Είναι γεγονός ότι στις μέρες μας, ακούμε
πολύ συχνά πως οι νέοι επηρεάζονται
από την ανεργία με αποτέλεσμα να
μένουν χωρίς δουλειά ή ακόμα και
να μεταναστεύουν προκειμένου να
αναζητήσουν ένα πιο ευνοϊκό μέλλον.
Η είδηση αυτή μπορεί να αποθαρρύνει
έναν έφηβο ο οποίος καλείται να επιλέξει
αντικείμενο, να περάσει ώρες μελετώντας
τα σχολικά μαθήματα και παρακολουθώντας
επιπλέον μαθήματα στο φροντιστήριο,
να βιώσει την αγωνία και το φόβο των
εξετάσεων βασιζόμενος σε ένα αβέβαιο
επαγγελματικό μέλλον.
Αυτή η υπερπροσπάθεια που καλούνται
οι νέοι να καταβάλουν ίσως έρχεται
σε σύγκρουση με την ανασφάλεια που
βιώνουν. Από αυτή την οπτική, μας είναι
πιο εύκολο να κατανοήσουμε και να
συμμεριστούμε το θυμό, τη στενοχώρια
ή τη ματαίωση που μπορεί να νιώσει ένας
νέος που έρχεται αντιμέτωπος με τη
σύγχρονη πραγματικότητα.
Από την άλλη, καθετί αποκτά το νόημα
που επιλέγουμε να του δώσουμε. Η σκέψη
«δε θα βρω δουλειά» αποτελεί μια μάλλον
αρνητική πρόβλεψη του μέλλοντος η οποία
αν και στηρίζεται εν μέρει σε ένα γεγονός
(τα ποσοστά ανεργίας) είναι αυθαίρετη και
εξαρτάται από πλήθος άλλων παραγόντων
(το αντικείμενο ενασχόλησης, το επίπεδο
γνώσεων, την κινητοποίηση από την
μεριά του ατόμου, την καινοτομία κ.ά.).
Αν επιλέξουμε να μείνουμε σ αυτή την
αυθαίρετη πρόβλεψη στην οποία ενυπάρχει
ο φόβος της αποτυχίας, κινδυνεύουμε
να την πραγματοποιήσουμε ως «αυτό-
εκπληρούμενη προφητεία».
Από την άλλη, η διαχείριση της
αβεβαιότητας καθώς και των
συναισθημάτων που απορρέουν από
αυτήν, είναι πολύ χρήσιμες δεξιότητες
καθώς η αβεβαιότητα είναι μια σημαντική
παράμετρος της ζωής. Σε καταστάσεις
αβεβαιότητας μπορεί να μην έχουμε
τον έλεγχο της έκβασης. Αυτό που
τελικά μπορούμε να ελέγξουμε, είναι η
αντίδρασή μας απέναντι στην ανασφάλεια
και τον φόβο. Σε κάθε κατάσταση που
χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα, μπορούμε
να επιλέξουμε αν θα παραιτηθούμε της
προσπάθειας ή αν θα παλέψουμε, δίνοντας Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως το διάβασμα
στον εαυτό μας όλα τα απαραίτητα και η εκμάθηση ενός αντικειμένου, δεν έχει
εφόδια για να βγει νικητής. Έτσι, αν και αποκλειστικό στόχο την εύρεση δουλειάς
δε μπορούμε να ελέγξουμε άμεσα την αν και πολλές φορές αποτελεί το μέσο προς
ανεργία, μπορούμε να επιλέξουμε τον αυτόν το στόχο.
τρόπο που θέλουμε να ζήσουμε τα επόμενα
χρόνια της ζωής μας είτε μαχόμενοι για
ένα καλύτερο μέλλον, είτε επιλέγοντας να
επιβεβαιώσουμε μια αρνητική πρόβλεψη.
 Για δασκάλους
και καθηγητές
Πως μπορώ να βοηθήσω
έναν γονιό να αποδεχτεί τις
επιδόσεις του παιδιού του;
Για πολλούς γονείς, η αποδοχή του
γεγονότος πως το παιδί τους δεν είναι
όσο καλός μαθητής θα περίμεναν μπορεί
να πυροδοτήσει συναισθήματα ντροπής,
ματαίωσης, απογοήτευσης, θυμού, ενοχής
κ.ά. Το πώς θα αντιδράσει ένας γονέας
εξαρτάται από παράγοντες όπως είναι τα
προσωπικά του βιώματα, οι προσδοκίες σε
σχέση με τον γονεϊκό ρόλο, η σχέση με τον
εαυτό του κ.ά..
Σε κάθε περίπτωση, το αν ένας γονέας
θα καταφέρει να αποδεχθεί μία χαμηλή
επίδοση είναι ζήτημα προσωπικής ευθύνης
και επιλογής. Ο δάσκαλος/ καθηγητής
υιοθετώντας μια στάση ενσυναίσθησης
θα μπορούσε να επισημάνει τη δυσκολία
του γονέα καθώς και τις επιπτώσεις της
στο παιδί. Παρόλα αυτά, υπάρχει μια
λεπτή ισορροπία καθώς ένας γονέας
μπορεί να βρίσκεται σε πλήρη άρνηση και
να είναι ιδιαιτέρως αμυντικός ή ακόμα
και επιθετικός. Σε αυτή την περίπτωση,
ίσως δε θα ήταν χρήσιμο να υπάρξει
περαιτέρω παρέμβαση από την πλευρά του
δασκάλου καθώς δε θα ωφελούσε καμία
πλευρά (ειδικά το παιδί) η δυσκολία στην
επικοινωνία οικογένειας- σχολείου.
Πιο ωφέλιμο θα ήταν, στην περίπτωση που ο
δάσκαλος εντοπίζει πως το παιδί ζημιώνεται
από την άρνηση του γονέα να αποδεχθεί
την επίδοσή του, να αναφέρει το γεγονός
στον αρμόδιο σχολικό σύμβουλο/ψυχολόγο
σε περίπτωση που υπάρχει.
Πως μπορώ να κάνω ένα γονιό
να συνεργαστεί με τον καθηγητή
και να μην επιζητά παρά μόνο οι
καθηγητές να πιέσουν το παιδί
του;
Πολλές φορές, η συνεργασία με τους γονείς
είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που
μπορεί να αντιμετωπίσει ένας δάσκαλος/
καθηγητής. Ακόμα, πολύ συχνά οι γονείς
έχοντας την ανάγκη να μοιραστούν το
βάρος του γονεϊκού ρόλου, μεταθέτουν
την ευθύνη οριοθέτησης στον καθηγητή ή
δάσκαλο του παιδιού. Παρόλα αυτά, όταν
οι γονείς αρνούνται να αναλάβουν το δικό
τους μερίδιο στην οριοθέτηση, μπορούν να
προκύψουν σημαντικές δυσκολίες.
Ο καθηγητής από την πλευρά του μπορεί
με μεγάλη ενσυναίσθηση να επισημάνει
το πρόβλημα και τις συνέπειες που
προκύπτουν από την έλλειψη συνεργασίας.
Αν εκείνοι δυσκολεύονται γενικά με την
οριοθέτηση, μπορεί να τους προτείνει
να κάνουν συνεδρίες συμβουλευτικής
ή, αν είναι πρόθυμοι, τεχνικές που
μπορούν να ακολουθήσουν (όπως είναι
η εισαγωγή προγράμματος, συστήματος
ανταμοιβών κ.ά.). Ακόμα, αν δεν υπάρχει,
θα ήταν χρήσιμο να καθιερωθεί ένα
βιβλίο επικοινωνίας μεταξύ οικογένειας-
σχολείου και να ενθαρρύνονται οι γονείς
να επικοινωνούν δυσκολίες, σκέψεις και
ανησυχίες σε σχέση με την πρόοδο του
παιδιού στο σπίτι.
Σε κάθε περίπτωση, ο δάσκαλος/καθηγητής
δε μπορεί να αναλάβει το συνολικό βάρος
της ευθύνης και είναι σημαντικό να γνωρίζει την οικογένεια και τον μαθητή, θα ήταν
και να επικοινωνεί ποια είναι τα δικά του
όρια, προκειμένου να υπάρχει συνέπεια
ανάμεσα σε αυτά που λέει και στη στάση
που διατηρεί.
Σε αντίθετη περίπτωση, θα μπορούσε να
κινητοποιήσει τον μαθητή, αναθέτοντάς του
εργασίες που προάγουν την αυτογνωσία,
αναφέροντας πηγές πληροφόρησης ή
σκέψεις σε σχέση με χόμπυ, ταλέντα
και δεξιότητες του παιδιού που θα
μπορούσαν να του δώσουν κίνητρο να
ανακαλύψει αυτό που του αρέσει. Σε αυτή
την αναζήτηση θα μπορούσε να εμπλακεί
και η οικογένεια (αν το επιθυμεί και το
παιδί). Σε συνεργασία με τον δάσκαλο,
βοηθητικό να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα
δραστηριοτήτων ή επισκέψεων που ο
μαθητής θα μπορούσε να πραγματοποιήσει
ώστε να λάβει επιπλέον πληροφορίες
για επαγγέλματα που θα μπορούσε να
ακολουθήσει στο μέλλον.

Πως αντιμετωπίζεις έναν μαθητή

που δεν έχει σκεφτεί καθόλου το
μέλλον του και δεν αγωνίζεται
για αυτό;

Οι λόγοι για τους οποίους ένας μαθητής

δεν αγωνίζεται για το μέλλον του ποικίλουν.
Είναι πιθανό ένα παιδί να μη σκέφτεται το
μέλλον λόγω συναισθηματικών δυσκολιών,
οικογενειακών προβλημάτων, έλλειψης
πληροφοριών, μειωμένης αυτογνωσίας κ.ά.
Αυτό που μπορεί να κάνει ένας καθηγητής
είναι να επισημάνει την ανησυχία του
με ευγενικό και ενσυναισθητικό τρόπο
στον μαθητή, φροντίζοντας να μη γίνει
επικριτικός ώστε να εξασφαλίσει τη
συνεργασία του.

Στην περίπτωση που διακρίνει πως

συμβαίνει κάτι σοβαρό (χρήση ουσιών,
κατάθλιψη) θα ήταν χρήσιμο να ζητήσει
τη συμβολή του αρμόδιου σχολικού
ψυχολόγου/ συμβούλου.

Άννα Αλβανού
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Ονομάζομαι Άννα Αλβανού και
είμαι απόφοιτη του Προγράμματος
Ψυχολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος άδειας
ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.
Έχω παρακολουθήσει μετεκπαιδευτικό
πρόγραμμα με θέμα: Ψυχοεκπαιδευτικές
Παρεμβάσεις- Συμπεριφορική Θεραπεία
Οικογένειας στην Ψύχωση του Ερευνητικού
Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής
Υγιεινής και της Α ́ Ψυχιατρικής Κλινικής
του Πανεπιστημίου Αθηνών και είμαι
κάτοχος Διπλώματος στην Κλινική
Ύπνωση με εξειδίκευση στη Βιοθυμική
Ψυχοθεραπεία και Bρετανικού Διπλώματος
General Qualification in Hypnotherapy
Practice από το General Hypnotherapy
Standards Council. Έχω λάβει επιμόρφωση
στη «Διαχείριση Χωρισμού - Διαζυγίου
Γονέων» και τη “Διάγνωση & Θεραπεία
των Ψυχικών Διαταραχών: Εφαρμογή της
Νευροεπιστήμης στη Mουσικοθεραπεία
και τη Σωματική Ψυχοθεραπεία” από το
Κέντρο Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης και
Επιμόρφωσης του ΕΚΠΑ και εκπαιδεύομαι
στη Συνθετική Συμβουλευτική και
Ψυχοθεραπεία με βάση το Γνωσιακό,
Ψυχοδυναμικό και Προσωποκεντρικό
μοντέλο που οδηγεί στην απόκτηση
μεταπτυχιακού διπλώματος (MSc) από
το Πανεπιστήμιο του Derby. Εργάζομαι
ως ψυχολόγος με άτομα και ομάδες σε
ιδιωτικό γραφείο και σε ιδιωτικό κέντρο
με αντικείμενο τη θεραπεία συμπεριφοράς
παιδιών, εφήβων και ενηλίκων. Τέλος,
έχω συμμετάσχει ως μέλος του Ελληνικού
Κέντρου Κλινικής Ψυχολογίας (Ε.Κ.ΚΛΙ.
ΨΥ.) σε ερευνητικές εργασίες με θέματα
όπως: Σχολικός εκφοβισμός, Θεωρία
Προσκόλλησης, Ψυχοθεραπευτική Σχέση,
Ψυχοθεραπεία Ζεύγους και Οικογένειας,
Γονεϊκό στυλ και Γονεϊκή εξουθένωση κ.ά.
Συντάκτες
Μαρία Ελευθερία Στρογγύλη,
MSc
Μαθηματικός, ΕΚΠΑ
Αποφοίτησα από το Εθνικό Καποδιστριακό
Πανεπιστήμιο Αθηνών του τμήματος
Μαθηματικών με ειδίκευση στην Διδακτική
των Μαθηματικών.
Έχω κάνει μεταπτυχιακό στη Διοίκηση
Υπηρεσιών MSM του Οικονομικού
Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδίκευση στην
Επικοινωνία-Δημόσιες Σχέσεις- Διαφήμιση.
Διδάσκω μαθηματικά σε παιδιά
Δευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας
Εκπαίδευσης.
Είναι πολύ σημαντικό για κάποιον καθηγητή
να είναι σε επαφή με τους μαθητές
του. Κάθε παιδί είναι μοναδικό και ένας
καθηγητής δεν σταματά ποτέ να μαθαίνει
από αυτά.
Έχω μεγαλώσει μέσα στο Φροντιστήριο
και ήταν πάντα όνειρο ζωής για εμένα να
ανοίξω το δικό μου μια ημέρα. Ένα όνειρο
που πραγματοποιήθηκε το 2014. Είμαι
ιδιοκτήτρια του φροντιστηρίου «Σχολείου
Μαθηματικών» και του κέντρου μελέτης
δημοτικού: Σχολείου Μελέτης Δημοτικού
«ΑΘΗΝΑ».
Σκοπός μου είναι να βοηθώ όλα τα παιδιά να
κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα.
Για περισσότερα άρθρα:

www.needhelp.gr

Ακολουθήστε μας στα social:

ΑΘΗΝΑ 2020