‰.

ˆ ÒemleeJevee -
JesoHeg©<em³e ®e#eg:mJeªHeb p³eesefle<eMeem$eb efme×evle-
mebefnlee-nesjseflemJeÀvOe$e³esCe meceefØeleceeqmle~
p³eesefle<eMeem$eb peiele: MegYeeMegYe%eevee³e ÒeJe=Êeced
Deeqmle p³eesefle<eMeem$em³e mecyevOees Jesow: meeJeÀced
Deeqmle Dele: Meem$eefceob Jesoe*dielJesve DeefYecev³eles ³eLee-
efme×evlemebefnleenesjeªHeb mJeÀvOe$e³eelceJeÀced~
Jesom³e efvece&ueb ®e#eg³ees&efle:Meem$ecevegÊececed~
Dem³e Meem$em³e mecyevOees Jesoe*dieefceefle JeÀL³eles~
DeefYeOes³e_ed®e peiele: MegYeeMegYeefveªHeCeced~~
veejmebefnlee ÒeLeceesçO³ee³e: Muees. meb. Œ-
p³eesefle<eMeem$em³e cenÊJeeOee³eJeÀ mJeªHeb mHeäerJegÀJe&lee
cene|<eHeejeMejsCeeefHe GJeÌleced-
YeieJeeved Hejceb HegC³eb ieg¿eJesoe*diecegÊececed~
ef$emJeÀvOeb p³eesefle<eb nesje ieefCeleb mebefnlesefle ®e~~
ye=nlHeejeMejnesjeMeem$eced De. ‰Š/Ž
FlLeb efn p³eesefle<eMeem$eb mJeÀvOe$e³es<eg efJeYeÊeced
Deeqmle~ De$e mJeÀvOem³eeLe&: MeeKeelJesve ie=¿eles~
p³eesefle<eMeem$em³e cetueeefve JewefoJeÀmeeefnl³eced
ceneYeejleb, HegjeCeeefve ®e efJeÐevles~ ³es<eg p³eesefle<em³e
yeerpeeefve ÒeeH³evles~ ÒeeÊeveJeÀeues mecHetCe&ceefHe
p³eesefle<eb `mebefnlee' Fefle Meyosve J³eJeefÛ³eles mce~ efJeÀvleg
Jesoe*dieJeÀeueevevlejced Dem³e $e³ees Yeeiee: ÒemHegÀefìlee: ³es
mJeÀvOe$e³eveecvee ÒeefLeefleced DeueYevle~ les meeqvle
efme×evle: mebefnlee nesje ®esefle~ Dee®ee³e&JejenefceefnjsCe
mJeye=nlmebefnleeûevLes p³eesefle<eMeem$e efJeYeeieHegjmmejb
efJeJee|Celeced~ ³eLee-
p³eesefle:Meem$ecevesJeÀYesoefJe<e³eb
mJeÀvOe$e³eeefOeef÷leced~
lelJeÀelm³ees&Heve³evem³e veece cegefveefYe: me*dJeÀer³e&les
mebefnlee~
mJeÀvOesçeqmceved ieefCelesve ³ee
ûenieeflemlev$eeefYeOeevemlJemeew
nesjeçv³eesç*dieefJeefve½e³e½e JeÀefLele:
mJeÀvOemle=leer³eesçHej:~~
ye=nlmebefnlee GHeve³eveeO³ee³e: MueesJeÀ meb. ‘
vewJeÀYesomeceefØeleb p³eesefle<eMeem$eb ef$e<eg mJeÀvOes<eg
(mebefnlee, lev$eb, nesje ®esefle) efJeYeÊeced Deeqmle~ ³e$e
meces<eeb p³eesefle<eMeem$emecye×efJe<e³eeCeeb JeCe&veb
Je=Àleceeqmle lelmebefnlee G®³eles~ ³e$e ieefCeleceeO³ecesve
ûeneCeeb ieefleefJe<e³eJeÀ %eeveb ÒeeH³eles leÊev$eveecvee
ÒeefLeleceeqmle~ ³e$e ®e peeleJeÀ-HeÀuecegntlee&oerveeb
efveCe&³e: ef¬eÀ³eles leÊe=leer³e: mJeÀvOe: `nesje' Fefle veecvee
Òeefme×esçeqmle~MueesJeÀcesleced G×=l³e Dee®ee³e&: mJe-
ye=nlmebefnleeûevLes p³eesefle<eMeem$emJeÀvOe$e³eefJeYeeieb
mHeäerJeÀjesefle ³eLee-
Je¬eÀevegJe¬eÀemlece³eeso³eeÐeemleejeûeneCe JeÀjCes ce³eesÊee:~
nesjeieleb efJemlejMe½e pevce ³ee$eeefJeJeenw: men
HetJe&cegÊeced~~
ÒeÍ>eÒeefleÒeÍ>eJeÀLeeÒeme*dieeved mJeuHeesHe³eesieeved
ûenmecYeJeeb½e~
mevl³ep³e HeÀuietefve ®e meejYetleb YetleeLe&ceLew: meJeÀuew:
ÒeJe#³es~~
ye=nlmebefnlee GHeve³eveeO³ee³e MueesJeÀ meb. ‰ˆ-‰‰
DeLee&led ce³ee JejenefceefnjsCe HetJe&efJejef®eles
`He_ed®eefme×eeqvleJeÀe' Fefle JeÀjCeûevLes leejeûeneCeeb
(YeewceeefoHe_ed®eûeneCeeced) Je¬eÀevegJe¬eÀ-
Go³eemleeefoJeCe&veb Je=Àleced Deeqmle~ De³eceeqmle
Dee®ee³e&m³e efme×evleHe#e:~ leLee ®e ye=nppeeleJeÀ-
ye=nefÜJeenHeìueeefo<eg ûevLes<eg pevce-³ee$ee-efJeJeeneoerveeb
JeCe&ve efJemle=l³ee Je=Àleced Deeqmle~ De³eced Deeqmle
nesjeHe#e:~ DeOegvee ÒeÍ>eesÊejªHesCe mecegÊeeved
JeÀLeeÒeme*dieeved ie=nerlJee met³ee&efoûeneCeeced
GlHeʳeeefoefJe<e³eeved ®e mebie=¿e mecemleÒeeefCeveeb
efnlemecHeeovee³e meJe&efJe<e³emeceefØeleb ûevLeceslecenb
j®e³eeefce~
Devesve mHeäerYeJeefle ³eoe®ee³es&Ce p³eesefle<eMeem$em³e
³eLee efJeYeeie: Je=Àle: leLewJe efJeYeeieevegmeejb
ûevLeefvecee&Ceced DeefHe Je=Àleced~ mebefnleemJeÀvOem³e
efJe<e³esçmceeefYe: efJeefMeäb efJeJes®eve Òemlet³eceeveceeqmle~
Š.ˆ mebefnlee-mJeÀvOe: -
p³eesefle:Meem$ecevesJeÀYesoefJe<e³eb mJeÀvOe$e³eeefOeef÷le~
lelJeÀelm³ees&Heve³em³e veece cegefveefYe: mebJeÀerl³e&les
mebefnlee~~
ye=nlmebefnlee De.‰, Muees. ‘
Dem³eeLees&çeqmle ³eled ef$eefYe: mJeÀvOew: meceefØeles
p³eesefle<eMeem$es efJeefJeOee: efJe<e³ee: Jee|Celee: meeqvle~
les<eeb meces<eeb efJe<e³eeCeeced SJeÀerJeÀjCeb Je=ÀlJee
p³eesefle<ee®ee³ew&: cegefveefYe: ³eoefYeOeeveb ÒeoÊeb leosJe
`mebefnlee' G®³eles~
ûeneCeeb meecetefnJeÀÒeYeeJees ³esve %ee³eles me SJe Yeeie:
`mebefnlee' G®³eles~ mebefnleeûevLes<eg jeä^efJe<e³eJeÀeefCe
MegYeeMegYeHeÀueeefve %ee³evles~ efme×evle-nesj³ees: SJeÀ$e
JeCe&veced SJe mebefnlee G®³eles~ p³eesefle<eMeem$em³e
mebefnleeYeeie: ÒeeefCecee$es ûenÒeYeeJeb JeÀeueeqmLeefle_ed®e
efveªHe³eefle~ mebefnleeYeeie: efme×evleYeeieeoefHe
Òee®eervelejesçeqmle mebefnleeYeeiem³e He³ee&Hlee meeceûeer
JewefoJeÀmeeefnl³es mecegHeueY³eles~Jemleglees Jesoe: ³e
%eÒe³eespeJeÀe: meeqvle~ Delees Jesos<eg ³eeqlJeÀef_ed®eoefHe
GÊeb leod ³e%eeLe&cesJe GÊeceeqmle~ Delees ³e%eefveefceÊes
GHe³egÊeJeÀeue%eevee³e p³eesefle<eMeem$eb ÒeJee|leleced~
p³eesefle<eMeem$eb JeÀeue%eeveMeem$eced DeefHe G®³eles~
JeÀeue%eeveb mebefnleeYeeiesvewJe mHeäle³ee ef¬eÀ³eles~ lesve
ÒeLeceb mebefnlee SJe Òe®eefuelee Deemeerled~ leovevlejb
efJeefMeä%eevee³e mebefnleeYeeieeled efme×evleYeeie:
He=LeJeÌJe=Àle:~ nesjeYeeiemleg meJes&<JeefHe DeJee&®eerve:~
³eÐeefHe He½eeÜe|leJeÀeues mebefnleeYeeies cegntÊe&efJe<e³e: SJe
DeJeefMeä: Deemeerled leLeeefHe Foced Dem³e ³eLeeLe&ªHeb
veeeqmle~ mebefnleeJeÀeuesçefHe Fob ¢M³eles
³elÒel³esJeÀJeÀce&efveefceÊeb MegYecegntle&: DeeJeM³eJeÀes
³eleesefn MegYes cegntles& efJeefnleb JeÀce& MegYeHeÀueb
ooeefle, DeMegYes cegntles& efJeefnleb JeÀce& DeMegYeb HeÀueb
ooeefle~ mebefnleemJeÀvOes ûen®eej:, Je<e&ue#eCeb, efleefLe:,
efoves, ve#e$e, ³eesie:, JeÀjCeb, cegntle&:, GHeûene:,
met³e&meb¬eÀeeqvle:, ûeniees®ejb, ®evêleejJeÀeCeeb yeueeyeueced,
mecHetCe&ueiveeveeced $e+legoMe&vem³e efJe®eej:,
ieYee&Oeeveced, HegbmeJeveced, meercevleesVe³eveced,
peeleJeÀce&, veeceJeÀjCeced, DeVeÒeeMeveced, ®et[eJeÀjCeb,
JeÀCe&JesOe:, GHeve³eveced, #egefjJeÀeyevOeveced,
meceeJele&veced, efJeJeen:, Òeefle÷e, ie=nue#eCeced, ³ee$ee,
ie=nÒeJesMe:, lelJeÀeueJe=efä%eeveced, JeÀce&Jewue#eC³eced,
GlHeeleue#eCe_ed®esl³eeefoJeÀe: efJe<e³ee: ÒeecegK³esve
JeC³e&vles~ ³eogÊeced Deeqmle-
mebefnleeMeem$eªHeb ®e ûen®eejesçyoue#eCeced~
efleefLeJeemejve#e$e³eesieefleL³eOe&meb%eJeÀe:~~
cegntlee&Heûene: met³e&meb¬eÀeeqvleiees&®ej: ¬eÀceeled~
®evêleejeyeueb ®eewJe meJe&ueiveele&yeeJe³e:~
DeeOeeveHegbmemeercevlepeeleveeceeVeYegÊe³e:~~
®eewueb JeÀCe&eq®íoe ceewpeer #egefjJeÀeyevOeveb leLee~
meceeJele&veJewJeenÒeefle÷eme¨eue#eCeced~
³ee$ee ÒeJesMeveb meÐees Je=efä: JeÀce&efJeue#eCeced~
GlHeeleue#eCe_ed®eewJe meJe¥ meb#esHelees ye´gJes~~
veejoHegjeCe
meeceev³ele: mebefnleeMeem$es met³ee&oerveeb efJeMes<esCe
ve#e$esCe meneso³esve ÒeeefCe<eg mecYeeefJeÒeYeeJees
efveªH³eles~ ûenJe=ÀleHeefjJele&ve Je<ee&efo³eesiee½e De$e
cegK³eªHesCe JeC³e&vles~ He=LeMeem$eªHesCe mebefnleeYeeiem³e
JeÀoe Go³e: me_edpeele:? Deeqmceved efJe<e³es mHeäle³ee vewJe
JeÊegb MeJe̳eles~ ye=nlmebefnleeJeÀej: Jejenefceefnj:
mJeHetJe&JeefÊe&veeb ieie&-HejeMej-Deefmele-osJeue-Je=×ieie&-
JeÀM³eHe-Ye=ieg-JeefMe÷-ye=nmHeefle- ceveg-ce³e-
meejmJele$e+ef<eHeg$eeoerveecee®ee³ee&Ceeb
mebefnleeJeÀejlJesve mcejCeb JeÀjesefle leÊelmLeues<eg
YeìeslHeue: J³eeme-YeevegYeÆ-efJe<CegiegHle-efJe<Ceg®evê-
³eJeve-jesce-efme×emeve-Yeêyeeng veeqvo-veiveefpeleeoerved
ÒecegKeeved mebefnleeJeÀejeved Òeme*dieevegmeejb mcejefle~
GHe³eg&Êeeveecesles<eeced Dee®ee³ee&Ceeb ûevLee: mecÒeefle
DevegHeueyOee: meeqvle~ mecÒeefle veejmebefnlee,
HeejeMejmebefnlee, ieie&mebefnlee, Ye=iegmebefnlee,
JeÀeM³eHemebefnlee JeefMe÷mebefnlee ®esefleûevLee: ÒeeH³evles
³es ye=nlmebefnleele: HetJe&Jee|leve: meeqvle~
‹.ˆ mebefnleemJeÀvOem³e cenÊJeced -
p³eesefle<eMeem$em³e mebefnleemJeÀvOes p³eesefle<emecye×e:
mecesçefHe efJe<e³ee: efveªH³evles~ ³e: mebefnleemJeÀvOem³e
DeO³e³eveb JeÀjesefle me: owJe%e: owJeefJeod Jee YeJeefle~ ³ees
owJe%e: ieefCelenesjeMeem$esCe meeJeÀ mebefnleeMeem$em³e
%eeveceefHe JeÀjesefle me: `meebJelmej' Fefle JeÀL³eles~
p³eesefle<eMeem$es meebJelmejm³e DeefOeJeÀcesJe cenÊJeb efJeJee|
Celeced Deeqmle~ ye=nlmebefnlee³eeb meebJelmejmet$eeO³ee³es
meebJelmejm³e ue#eCeceg®³eles ³eLee-
le$e ûenieefCeles HeewefueMejesceJeÀJeefMe÷meewjHewleecens<eg
He_ed®emJesles<eg efme×evles<eg
³egieJe<ee&³eveleg&ceemeHe#eenesje$e-³eececegntÊe&vee[er-ÒeeCe-
$egefì-$egì³eeÐe- Je³eJeeefoJeÀm³e JeÀeuem³e #es$em³e ®e JesÊee~~
ye=nlmebefnlee meebJelmejmet$eeO³ee³e: MueesJeÀ meb. ‹
met³ee&®evêcemees½eûenCes
ûenCeeefocees#eJeÀeueefoJeÌÒeceeCeeqmLeefle-
efJeceo&JeCee&osMeeveeceveeiele-ûenmeceeiece³eg×eveeced
Deeosäe~ ye=nlmebefnlee meebJelmejmet$eeO³ee³e: MueesJeÀ meb. ‘
meebJelmej: HeewefueMe-jesceJeÀ-JeeefMe÷-meewj-
Hewleecenefme×evles<eg ÒeefleHeeefoleeveeb ³egie-Je<e&-De³eve-
$e+leg-ceeme-He#e-Denesje$e-Òenj-cegntle&-ÒeeCe-$egefì-
$egìîeJe³eJeeoerveeb JeÀeueYeeieeveeb %eelee m³eeled DeefHe ®e
YeieCe-jeefMe-DebMe-JeÀuee-efJeJeÀueeoerveeb #es$eeCeeb %eelee
YeJesled~ met³e&-®evêcemees: ûenCeefJe<e³es mec³eÊe³ee
peeveer³eeled~ ûenCem³e ÒeejcYeJeÀeue: ceO³eJeÀeue:
cees#eJeÀeue½e lesve mHeäle³ee %eeleJ³ee:~ ûenCem³e efoi%eeveb,
ÒeceeCeb, eqmLeefle:, efJeYeso:, JeCe&: osMe½e lesve %eeleJ³ee:~
YeeefJeJeÀeues ûeneCeeb meceeiecesve pee³eceeveeveeb
MegYeeMegYeHeÀueeveeb %eeveb ûen³eg×%eeve_ed®e lem³e
YeJesled~
Devesve mHeäerYeJeefle ³e: mecemlemebefnleeHeoeLe&%eevesve
HeefjHetCees& YeJeefle me: owJe%e: `meebJelmej Fefle G®³eles~
meebJelmejm³e cenÊJeb JeCe&³eved Dee®ee³e&Jejenefceefnj:
JeÀLe³eefle-
cegntÊe&efleefLeve#e$ece=leJe½ee³eves leLee~~
meJee&C³esJeeJegÀueeefve m³egve& m³eelmeebJelmejes ³eefo~~
lemceeêepeeefOeievleJ³ees efJeÜeved meebJelmejesçûeCeer:
pe³eb ³eMe: efÞe³eb Yeesieeved Þes³e½e meceYeerlmelee~~
ye=nlmebefnlee meebJelmejmet$eeO³ee³e: MueesJeÀ meb. Š, Ž
meebJelmejm³e DeYeeJes cegntle&-efleefLe-ve#e$e-$e+leg-
De³eveeoerveeb meces<eeb %eeveced DeeJegÀueerYeJeefle~
Gef®eleJeÀeue%eeveeYeeJes ueewefJeÀJeÀeefve meJee&C³eefHe
JeÀe³ee&efCe mec³eÊe³ee efJeOeelegb ve MeJe̳evles~ pe³eb, efÞe³eb,
³eMe:, Yeesie_ed®e F®ílee je%ee mJemeYee³eeb meebJelmej:
DeJeM³ecesJe mebmLeeHeveer³e: DeeojCeer³e½e~
mebefnleeHeoeLee&veeb mec³eÊe³ee %eeveb ³e: JeÀjesefle me:
owJeef®evleJeÀes YeJeefle ³eLee-
mebefnleeHeejie½e owJeef®evleJeÀes YeJeefle~
ye=nlmebefnlee, meebJelmejmet$eeO³ee³e: MueesJeÀ meb. Šˆ
SleoefYeJeCe&vesve p³eesefle<eMeem$em³e mebefnleemJeÀvOem³e
cenÊJeb %eelegb MeJe̳eles~
Œ.ˆ mebefnleemJeÀvOes JeC³e&efJe<e³ee: -
mebefnleeMeem$es met³ee&oerveeb ûeneCeeb efJeMes<eve#e$esCe
meeJeÀced Go³es meefle ÒeeefCe<eg me_edpee³eceeveÒeYeeJe
efJeMues<eCeb ef¬eÀ³eles~ Deeqmceved cegntle&%eeveb
cegK³eªHesCe ef¬eÀ³eles~ veejomebefnlee³eeb Jel³e&efJe<e³ee:
efveªH³evles ³eLee-
meb%ee¿eJeÌlee: mecemlee½e mec³eied %eelJee He=LeJeÀd
He=LeJeÀd ~
Meem$eesHeve³eveeO³ee³ees ûen®eejesçyoue#eCeced~~
efleefLeJee&j_ed®e ve#e$eb ³eesieb efleL³eOe&meb%eJeÀced~
cegntÊeesHeûenesçJe&Àm³e meb¬eÀeeqvleiees&®ejmleLee~~
®evêleejeyeueeO³ee³e: meJe&ueiveele&yee»³e:~
DeeOeeveHegbmemeercevlees peeleveeceeVeYegÊe³e:~~
®eewuee[dJegÀ.jeHe&Ceb ceew¡eer ígefjJeÀeyevOeveb ¬eÀceeled~
meceeJele&veb JewJeenÒeefle÷e me¨eue#eCeced~~
³ee$eeÒeJesMeveb meÐees Je=efäJetÀce&efJeue#eCeced~
GlHeeleue#eCeb MeeeqvleefceÞeJeÀ Þee×ue#eCeced~~
veejmebefnlee DeO³ee³e-‰, MueesJeÀ meb. ‰ˆ-‰Œ
mebefnleeefJe<e³ee: JeC³e&vles ³eLee Meem$eesHeve³eveb, ûen®eej:,
mebJelmejHeÀueeeefve, efleLe³e:, Jeeje:, ve#e$eeefCe, ³eesiee:
JeÀjCeeefve, cegntlee&:, GHeûeneo³e:, met³e&meb¬eÀceCeb,
ûeniees®ejb, ®evêleejeyeueb,ÜeoMeueivee:, $e+leJe:, jpemJeuee,
DeeOeeveb, HegbmeJeveb, meercevleb, peeleJeÀce&, veeceJeÀjCeced,
DeVeÒeeMeveb, ®eewueJeÀce&, DebJegÀjeHe&Ceced,
ceewpeeryevOeveb, ígefjJeÀeyevOeve_ed®esefle~
ye=nlmebefnlee³eeced Dee®ee³e&JejenefceefnjsCe
mebefnleeefJe<e³ee: GÊee: meeqvle-
³e$ewles mebefnleeHeoeLee&: ................?
efoveJeÀjeoerveeb ûeneCeeb ®eejemles<eg ®e les<eeb
ÒeJe=ÀefleefJeJe=Àefle-
ÒeceeCeJeCe&efJeÀjCeÐegeflemebmLeeveemleceveeso³eceeie&ceeie
e&vlejJe¬eÀevegJeJeÀmeBûenmeceeiece®eejeefoefYe: HeÀueeefve,
ve#e$eJetÀce&efJeYeeiesve osMes<Jeieml³e®eej:~ meHlee|<e®eej:~
ûenYeÊe³ees #e$eJ³etnûenMe=*dieeìJeÀûen³eg×-
ûenmeceeieceûenJe<e&HeÀueieYe&ue#eCejesefnCeermJeel³ee<ee{er³
eesiee:meÐeesJe<e&JegÀmegceueleeHeefjefOe-
HeefjJes<eHeefjIeHeJeveesuJeÀeefoioenef#eefle®euevemevO³eejeieie
vOeJe&veiejjpeesefveIee&leeIe&JeÀeC[mem³e-
pevcesvêOJepesvê®eeHeJeemlegefJeÐee*dieefJeÐeeJee³emeefJeÐeevl
ej®e¬eÀce=ie®e¬eÀée®e¬eÀJeele®e¬eÀÒeemeeoue#eCe-
Òeefleceeue#eCeÒeefle÷eHeveJe=#ee³egJes&oesoieeie&ueveerjepeve
Ke_edpeveJeÀeslHeeleMeeeqvlece³etjef®e$eJeÀJe=leJeÀcyeue-
Ke[dieHeÆJe=ÀJeÀJeeJegÀJetÀce&ieesçpeeéesYeHeg©<em$eerue#e
Ceev³evle:Hegjef®evleeefHeìJeÀue#eCeesHeeve®ísoJem$e®íso
®eecejoC[Me³eveeççmeveue#eCejlveHejer#ee oerHeue#eCeb
ovleJeÀe÷eÐeeefÞeleeefve MegYeeMegYeeefve efveefceÊeeefve
meeceev³eeefve ®e peiele: ÒeefleHeg©<eb Heee|LeJes ®e
Òeefle#eCecevev³eJeÀcee&efYe³egÊesve owJe%esve
ef®evleef³eleJ³eeefve~ ve ®eewJeÀeefJeÀvee MeJe̳evlesçne|
veMeceJeOeejef³elegb efveefceÊeeefve~ lemceeled megYe=lesvewJe
owJe%eveev³esçefHe leefÜo½elJeej: JeÀle&J³ee:~ le$ewJeÀvewvêer
®eeives³eer ®e efoieJeueesJeÀef³eleJ³ee~ ³eec³ee vewjd$e+leer
®eev³esvewJeb Jee©Ceer Jee³eJ³ee ®eesÊeje ®eewMeeveer ®esefle~
³emceeoguJeÀeHeeleeoerefve Meer€eceHeie®ívleerefle~
lem³ee½eeJeÀejJeCe&mvesnÒeceeCeeefoûenme@HeIeeleeefoefYe:
HeÀueeefve YeJeeqvle~
ye=nlmebefnlee meebJelmejmet$eeO³ee³e: MueesJeÀ meb. Š‰
DeLee&led met³ee&efoûeneCeeb me_ed®eejs pee³eceevemJeYeeJe:
efJeJeÀej: efJecyeÒeceeCeced, JeCe&: jMce³e: Ðegefle:
mebmLeeveced Demleeso³eced, ceeie&-ceeiee&vlejJeCe&veced,
ve#e$ew: meeJebÀ ûeneCeeb meceeiece:, ûeneCeeb ®eej:,
ve#e$eefJeYeeieÜeje efvee|celesve JetÀce&®e¬esÀCe osMeeveeb
MegYeeMegYeHeÀue%eeveced, Deieml³ecegves: me_ed®eej:,
meHle<eeaCeeb me_ed®eej: ve#e$eeCeeb J³etn:, ûen- Me=*dieeìJeÀ,
ûen³eg×b, ûenmeceeiece:, Je<e&Heles: HeÀueced, ieYe&ue#eCeced,
jesefnCeer³eesie:, mJeeleer³eesie:, Dee<ee{er³eesie:, meÐeesJe<e&Ceb,
JegÀmegceueleeue#eCeced, Je=#eeCee Heg<He-HeÀueeslHeefÊeÜeje
ueewefJeÀJeÀMegYeeMegYe%eeveced, HeefjefOe:, HeefjJes<e:,
Jee³egue#eCeced, GuJeÀeHeele:, efoioenue#eCeced, YetJeÀcHeveb,
mebO³ee-ueeefuecee, ievOeJe&veiejue#eCeced, Oetefueue#eCeced,
efveIee&leue#eCeced, DeOe&JeÀeC[:, DeVeeslHeefÊe: FvêOJepem³e
FvêOeveg<e½e ue#eCeced, JeemlegefJeÐee, De*dieefJeÐee,
Jee³emeefJeÐee, Devlej®e¬eÀ, ce=ie®e¬eÀced, Deée®e¬eÀced,
Jeele®e¬eÀ, Òeemeeoue#eCeced, Òeefleceeue#eCeced,
ÒeefleceeÒeefle÷e, Je=#eeCeeb ef®eefJeÀlmee,
peueesHeueeqyOeJeCe&veced, veerjepeveb, Ke_edpeveue#eCeced,
GlHeeleeveeb Meeeqvle:, ce³etjef®e$eJeÀ_ed®esl³eeo³ees efJe<e³ee:
efJeJee|Celee: meeqvle~ Dev³esçefHe yenJees efJe<e³ee: Jee|Celee:
meeqvle efJeÀvleg efJemlejYe³eeÊes<eeb J³eeK³eeveced De$e vewJe
JeÀleg¥ MeJe̳eles~
DeodYeglemeeiejûevLesçefHe ye=nlmebefnlee FJe efJe<e³ee efJeJee|
Celee: meeqvle~ De$e yenJees veJeervee: efJe<e³ee: DeefHe
mebie=nerlee: ³eLee Devleefj#eeÞe³ee: Yetc³eeÞe³ee½e yenJe:
DeodYegleªHee: GlHeelee: meesHeHeefÊeJeÀ efJeJee|Celee:~ les<eeb
Meevles: GHee³e½e Jee|Cele:~ le$e efoJ³eeefÞelee: Devleefj#eeefÞelee:
YeewceeefÞelee½e efJeefJeOeeslHeelee: Jee|Celee:~ efoJ³eeefÞelee:,
³eLee, met³e&-®evê-jeng-Yeewce-yegOe-ieg©-Meg¬eÀ-Meefve-jeng-
JesÀleg- Oe´g©Jeeoerveeced DeeJelee&: ûen³eg×eslHeelee½e
meÒeHe_ed®eb efJeJee|Celee: meeqvle~~
Devleefj#eeefÞelee: ³eLee, Òeeflemet³e&-FvêOeveg:-jeqMceoC[-
ievOeJe&veiej-efJeÐegod- Jeele-cesIe-cesIeieYe&-
ÒeJe<e&CeeefleJe=efä-DeveeJe=äîeeefoJeÀe: meefJemlejb
efveªefHelee: meeqvle~ YeewceeefÞelee: ³eLee YetJeÀcHe
peueeMe³eeeqive-oerHe-osJeÒeeflecee-Meg¬eÀOJepe-m$eer-
Heg©<eoMe&vesl³eeo³e: efJe<e³ee: efveªefHelee: meeqvle~
YeewceeefÞelee: Dev³esçefHe efJeefMeäe: efJe<e³ee: Jee|Celee:
meeqvle efJemlejYe³eelmeces<eeb meejªHece$e GHemLeeH³eles~
Œ.‰ ûeneCeeb ®eej - Je=nlmebefnlee³eeb meJe&ÒeLeceb
p³eesefle<em³e mJeªHeb p³eeseflee|Jeo: ue#eCe_ed®eeefYeOee³e
meebJelmej-JeCe&veb Je=Àleceeqmle Devevlejb
Deeefol³eeefoûeneCeeb meb®ejCeb, les<eeb meb®ejCesve
pee³eceeveeveeb HeÀueefJeJes®eveb efJemlejsCe Je=Àleceeqmle~
FlLecesJe veejomebefnlee³eeb meces<eeb ûeneCeeb ®eejmles<eeb
jeefMeieleb HeÀueefJeJes®eveb Je=Àleceeqmle~
Œ.Š mebJelmejefveªHeCeced - veejomebefnlee³eeb ÒeYeJeeo³e:
<eefämebK³eeJeÀe: mebJelmeje: Jee|Celee: meeqvle, les<eeb
HeÀueefJeJes®eveb efJeefMeäªHesCe Je=Àleced Deeqmle~
Œ.‹ efleL³eeefoefveªHeCeced - efleLeervee JeCe&veb
efJeefMeäªHesCe Je=Àleced Deeqmle, efleefLemJeeefceveeb
JeÀLeveb, efleLeerveeb vevoeefomeb%ee:, ÒeefleHeoeefo<eg
efleefLe<eg JeÀjCeer³eJe=Àl³eeefve, #e³eefleefLe-Je=×efleefLe-
efve<esOe½eeefYeJee|Celee: meeqvle~ Deeefol³eeefoJeejeCeeb
efveªHeCeb, leÊeÜejs<eg efJeefnleeefJenle-JeÀce&efveªHeCeb,
Deeeféev³eeefo-ve#e$eeCeeb JeCe&veced, ³eesieefveªHeCeb,
meb¬eÀeeqvleefJe®eej:, ces<eeefoueiveefJeJes®eveb
ieYee&OeeveeefoefveªHeCe_ed®e efJemlejsCe ÒeefleHeeefolee:
meeqvle~
Œ.Œ JeemlegefJeOeeveced - mebefnleeûevLes<eg JeemlegefJeOeeves
YetefceefveªHeCeeod DeejY³e YeJeveefvecee&CeHe³e&vleb
mecesçefHe efJe<e³ee: meÒeHe_ed®eb ÒeefleHeeefolee: meeqvle~
Œ. ieJeeefoue#eCeefveªHeCeced - mebefnleeûevLes<eg ieesue#eCeb,
éeue#eCeb, JegÀJeÌJegÀìue#eCeced, JetÀce&ue#eCeb, íeieue#eCeced,
Deéeue#eCeb, neqmleue#eCeb, Heg©<e-m$eerue#eCe_ed®esl³eeo³e:
efJe<e³ee: efJemlejsCe efveªefHelee: meeqvle~ FlLeb mecesçefHe
GHe³eesefievees efJe<e³ee: mebefnleeûevLes<eg efJeJee|Celee:
ÒeeH³evles~
.ˆ mebefnleemJeÀvOem³e Dee®ee³ee&: -
p³eesefle<eMeem$es mebefnleeYeeie: meJes&<JeefHe mJeÀvOes<eg
Òee®eerveleceesçeqmle Je=nlmebefnleeJeÀej: mJeHetJe&Jee|leve:
Dee®ee³ee&ved mcejefle les<eeb veeceeefve meeqvle-ieie&-HejeMej-
Deeqmle-osJeue-Je=×ieie&-JeÀM³eHeYe=iegJeefMe÷-ye=nmHeefle-
ceveg-ce³e-meejmJele$e+ef<eHeg$eeo³e: Fefle~
ye=nlmebefnlee³ee: efJeJe=leew YeìeslHeue: J³eeme-YeevegYeÆ-
efJe<CegiegHle- efJe<Ceg®evê-³eJeve-jesceefme×emeve-Yeêyeeng-
veeqvo-veiveefpeoeoerved Dee®ee³ee&ved Òeme*dieevegmeejb
mcejefle~ Sles<eeced Dee®ee³ee&Ceeb ûevLeemleg vewJe
GHeueY³evles~ efJeÀvleg ye=nlmebefnleeûevLeeled HetJe&Jee|leve:,
veejomebefnlee, HeejeMejmebefnlee, ieie&mebefnlee,
Ye=iegmebefnlee, JeÀeM³eHemebefnlee, JeefMe÷mebefnlee
®esl³eeo³e: ûevLee: ÒeeH³evles~
Ž.ˆ mebefnleemJeÀvOem³e efJeefMeäe ûevLee -
mebefnleemJeÀvOes veejomebefnlee, ye=nlmebefnlee,
DeodYeglemeeiej:, jlveJeÀesMe:, jepeceele&C[:, J³eJenejÒeoerHe:,
p³eeseflee|JeoeYejCeced, efJeJeenJe=voeJeveced, efJeJeenHeìue:,
cegntle&leÊJeced, cegntÊe&ceele&C[:, cegntÊe&ef®evleeceefCe,
cegntle&®et[eceefCe:, cegntle&ceeuee, cegntle&JeÀuHeêgce:,
cegntÊe&ceeuee, cegntle&oerHeJeÀ:, JeÀuHeuelee,
cegntle&ieCeHeefle:, cegntÊe&efmevOeg:,
vejHeeflepe³e®e³ee&mJejeso³e: mecejmeej:, ye=nÜemlegceeuee
ie=njlveefJeYet<eCe_ed®esl³eeefoJeÀe: ûevLee: ÒeeH³evles~ Sles<eg
veejmebefnlee ye=nlmebefnlee DeodYeglemeeiej½e ÒeecegK³esve
ie=¿evles~
Ž.‰ veejomebefnlee - p³eesefle<eMeem$em³e
DeäeoMeÒeJele&JeÀe®ee³es&<eg osJee|<eveejo: ÒeecegK³esve
ie=¿eles~ osJee|<eveejosve p³eesefle<eMeem$em³e
mJeÀvOe$e³eceJeuecy³e ûevLee: efJejef®elee: meeqvle~
veejomebefnlee les<egDev³eleceûevLeesçeqmle~ veejomebefnlee³eeb
He_ed®eHe_ed®eeMelmebK³eeJeÀe: DeO³ee³ee: meeqvle~ le$e
ÒeLecesçO³ee³es p³eesefle<eMeem$em³e efJe<e³eefveos&Me:
Je=Àleesçeqmle~ ce*dieuee®ejCeevevlejb
DeäeoMep³eesefle<eMeem$eÒeJele&JeÀe: Dee®ee³ee&: efJeJee|
Celee: meeqvle~ ³eLee-
ye´ïee met³ees& JeefMe÷esçef$ece&veg: Heewuem³ejesceMeew~
cejeref®ejef*dieje J³eemees veejo: MeewveJeÀes Ye=ieg:~
®³eJevees ³eJevees ieie&: JeÀM³eHe½e HejeMej:
DeäeoMewles iecYeerje:, p³eesefle:Meem$eÒeJele&JeÀe:~~
veejomebefnlee DeO³ee³e ‰, Muees. Š, ‹
lele½e p³eesefle<eMeem$em³e efme×evle: mebefnlee, nesje ®esefle
$e³eeCeeb mJeÀvOeeveeb efveªHeCeb Je=Àleceeqmle~
p³eesefle<eMeem$em³e Jesoe*dielJeefveªHeCeb Je=ÀlJee ûevLes
efveªH³eceeCee: efJe<e³ee: Jee|Celee: meeqvle-
meb%ee n³egÊee: mecemlee½e mec³eied %eelJee He=LeJeÀd
He=LeJeÀd~
Meem$eesHeve³eveeO³ee³ees ....................................~~
veejmebefnlee DeO³ee³e ‰, Muees. ‰ˆ-‰
p³eeseflee|Jeoes ue#eCeced GJeÌlJee ûen®eej: mebJelmejefveªHeCeb,
efleefLe-Jeej-ve#e$e-³eesie-JeÀjCe-efveªHeCeb, meb¬eÀeeqvle-
iees®ej-®evêleejeyeue-meJe&ueive-mebmJeÀej-Jeemleg-³ee$ee-
GlHeele-Þee×eefoefveªHeCe_ed®e efJeefnleeefve meeqvle~
Ž.Š ye=nlmebefnlee -
ye=nlmebefnlee Jeejenermebefnlee DeefHe G®³eles~ Jejenefceefnj:
Dem³e ÒeCeslee Deeqmle~ Dem³e ûevLem³e YeÆeslHeueJe=Àlee
efJeJe=efleJ³eeK³ee Deeqmle~ ûevLem³eeoew YeieJele: meefJeleg:
vecemJe=ÀeEle efJeOee³e p³eesefle<eMeem$em³e mJeÀvOeefJeYeeie:
Je=Àleesçeqmle-meebJelmejefveªHeCeb, nesjeMeem$eefJe<e³e-
efJeJes®eveb, mebefnleeHeoeLe&efveªHeCeced,
Deeefol³eeefoûeneCeeb meb®ejCe_ed®e efJeefJeÊeeefve meeqvle~
YetJeÀcHeue#eCeced~ GuJeÀeue#eCeced, Òeemeeoue#eCeced,
ieJeeefoue#eCeced, ûeniees®ejefveªHeCe_ed®e Je=Àleeefve meeqvle~
p³eesefle: Meem$ecevesJeÀYesoefJe<e³eb mJeÀvOe$e³eeefOeef÷leb
lelJeÀelm³ees&ve³em³e........................................~
Je=nlmebefnlee De. ‰, Muees. ‘
ye=nlmebefnleeûevLeeled Òeeied DeefHe efJeefJeOeefJe<e³es<eg
ûevLee: ÒeCeerlee: Deemeved ³elees efn Jejenefceefnj:
ye=nlmebefnleeûevLes leÊelmLeues<eg HeejeMejeoerved
Dee®ee³ee&ved mcejefle efJeÀvleg Dee®ee³ee&Ceeced Sles<eeb
ûevLee: vewJe ÒeeH³evles~ De$e Devegceelegb MeJe̳eles ³eod ye
´ïeCee GÊeced p³eesefleMeem$eb efJeefJeOeemeg MeeKeemeg
Òeme=leced Deemeerled~ MeeKeevegJetÀueced $e+<eerCeeced
DeefYeceleeefve Deemeved, meJes&<eeb celeeefve mebie=¿e
ye=nlmebefnlee³eeced GHemLeeefHeleeefve JejenefceefnjsCe Fefle~
Ž.‹ DeodYeglemeeiej: -
DeodYeglemeeiejs p³eesefle<eefJe<e³ee: DeodYegleªHesCe Jee|Celee:
meeqvle, De³eb ûevLe: ye*dieosMeer³ep³eeseflee|Jeoe
ue#ceCemesvesve ÒeejyOe: lelmeglesve yeuueeuemesvesve ‰ˆ‘
MeJeÀeyos HeefjHetefjle:~ ûevLesçeqmceved ye=nlmebefnleeJeod SJe
efJe<e³ee: efJeJee|Celee: meeqvle~ JesÀ®eveev³esçefHe efJe<e³ee:
mecegHemLeeefHelee: ³es ye=nlmebefnlee³eeb vewJe efJeefJeÊee:
meeqvle~
Ž.Œ J³eJenejÒeoerHe: -
J³eJenejÒeoerHe: cegntÊe&efJe<e³eJeÀ: ûevLeesçeqmle~ Dem³e
ÒeCeslee He¨eveeLeefceÞe: Deeqmle~ J³eJenejÒeoerHeûevLes yenJe:
HetJe&Jee|leve: Dee®ee³ee&: leodûevLee½e eqmce´³evles~
ûevLesçeqmceved efJeefJeOecegntlee&veeb JeCe&veb efJeefMeäle³ee
Je=Àleceeqmle~
Ž. p³eeseflee|JeoeYejCeced -
`p³eesefleefJeoe&YejCeced' Fefle ûevLeesçefHe
cegntÊe&efJe<e³eJeÀesçeqmle~ ûevLeesç³eb JeÀeefueoemeÒeCeerle:
Deeqmle~ ûevLes SJe GÊeJ³eled JeÀefueiele
Deäe<eäd³eefOeJeÀef$emenñe (‹ˆŽ) Je<es&
jIegJebMeeefoJeÀeJ³eÒeCeslee JeÀeefueoeme: ûevLeefceceb
efJejef®eleJeeved ûevLeesç³eb JeÀuHeveeÒeOeeveûevLeesçeqmle~
efJeÀvleg De$e efveªefHelee: efJe<e³ee: ÒeeceeefCeJeÀleeb Jeneqvle~
Ž.Ž cegntÊe&ceele&C[: -
De³eb ûevLees veeje³eCesve ef$eveJel³eefOeJeÀHe_ed®eoMeMele
(‰‘‹) efceleMeJeÀeyoced DeefYele: ÒeCeerle:~ De³eb ûevLe:
DeefOeJeÀcesJe ueesJeÀefÒe³e: meJe&$e ÒeeH³e½e~
ûevLesçeqmceved oMemebK³eeJeÀeefve ÒeJeÀjCeeefve meeqvle
³eLee- l³eep³eÒeJeÀjCeb, ve#e$eÒeJeÀjCeb, mebmJeÀejÒeJeÀjCeb,
efJeJeenÒeJeÀjCeb, Deiv³eeOeeveÒeJeÀjCeb, ³ee$eeÒeJeÀjCeb,
efceÞeÒeJeÀjCeb, iees®ejÒeJeÀjCeb, me*¬eÀeeqvleÒeJeÀjCeced
DeveO³ee³eÒeJeÀjCe_ed®esefle~
Ž. ye=nowJe%ej_edpeveced -
ûevLeesç³eb JeÀeMeervejsMeeÞe³e ÒeeHlesve
Heb.jeceoerveceneso³esve efJejef®ele:~ De$e ûevLes
ye=nlmebefnlee³ee: Je®eveeefve GOe=leeefve meeqvle~
Ž. vejHeeflepe³e®e³ee&mJejeso³e: -
vejHeefleveeceJesÀve owJe%esve meHleveJel³eefOeJeÀmenñe (‰ˆ‘)
efceleMeJeÀeyoced DeefYele: De³eb ûevLe: efJejef®ele:~
ûevLesçeqmceved <eìdmebK³eeJeÀe: DeO³ee³ee: meeqvle ~
Meem$eme*ûen-cee$eemJej-ÜeoMeJeee|<eJeÀ- DeeefomJej-
®e¬eÀyevOe-YetyeueMeevl³eeK³ee Fefle~
Ž.‘ ìes[jevevo: -
efÜmeHlel³eefOeJeÀHe_ed®eoMe (‰Š) F&MeJeer³es Je<es& je
%e: DeJeÀyejm³e MeemeveJeÀeues ÒeOeeveceeqv$eìes[jceuuesve
efJeog<eeb mebiees÷er mecee³eesefpelee~ Meem$e®e®ee&JeÀeues
GHeueyOeMeem$eeCeeb cetueJe®eveeefve mebie=¿e SJeÀ: ûevLees
efJejef®ele: ûevLesçeqmceved p³eesefle<emecye×Je®eveeveeced
efJeefMeäme*dûenes Jele&les~~
.ˆ efJe<e³eme*dûen: -
ef$emJeÀvOeelceJesÀ p³eesefle<eMee$es mebefnleemJeÀvOe:
Òee®eervelecemJeÀvOeesçeqmle~ mebefnleemJeÀvOes
p³eesefle<emecye×e: mecesçefHe efJe<e³ee: efJeJe³e&vles~ De$e
Hee"s mebefnleemJeÀvOem³e Heefj®e³eb mecegHemLeeH³e
p³eesefle<es levcenÊJeb ÒeefleHeeefoleced~ mebefnleemJeÀvOem³e
efJe<e³eeCeeb mebef#eHleb efJeJejCeb ÒeJeÀìerJe=Àleced~
mebefnleemJeÀvOem³e efJeefMeäûevLee: efJeJee|Celee:~
JesÀ<ee_ed®eve efJeefMeämebefnlee®ee³ee&Ceeb Heefj®e³e:
mecegHemLeeefHele:~