TRAUMATOLOGIJA

 KOST (OS) – tvrd organ, osigurava stabilnost tjela i pruža dovoljnu

otpornost na pritiske i istezanje
 ZGLOB (ARTICULATIO)– skup elemenata pomoću kojih se kosti
međusobno spajaju
 MIŠIĆ (MUSCULUS) – mek elastičan organ, sposoban da se grči
(kontrahuje) i da svojom kontrakcijom vrši pokret u zglobu

• KOSTI- osnovni pojmovi

• Osteologija - nauka koja proučava oblik, građu i funkciju kostiju
• u tjelu čovjeka ima 206 kostiju
• skelet ili kostur čine kosti povezane vezama (zglobovi)
• Tipovi kostiju
• Duge kosti (Ossa longa)- tjelo, dva kraja, u sastavu ekstremiteta
• Pljosnate (Ossa planum)- zatvaraju šupljine i štite unutrašnje organe
• Kratke kosti (Ossa brevia)- korjeni stopala, šake
• Sezamoidne kosti (Ossa sesamoidea)- u tetivama mišića
• Nepravilne kosti- kičmeni pršljenovi (Vertebrae)
Pneumatiĉne kosti (sadrže šupljinu)- kosti lobanje, lica
• ZGLOBOVI- djele se na:
1.Nepokretni zglobovi
• vezivni i hrskavičavi spojevi kostiju
• daju stabilnost pojedinim djelovima kostura
2.Pokretni zglobovi
• pasivni deo lokomotornog sistema
• najosetljivije mjesto pribora za kretanje
• svaki pokretni zglob ima u svom sastavu:
 A. glavne i
sporedne elemente
• GLAVNI ELEMENTI ZGLOBA
a. Zglobne površine – djelovi kostiju pokriveni hrskavicom čija
debljina zavisi od pritiska koji trpi zglob
b. Zglobna šupljina – prostor između zglobnih površina ispunjen
sluzavom tečnošću (sinovija)
c. Zglobna čahura – sastoji se iz:
a. spoljašnjeg sloja(fibrozna kapsula) i
b. unutrašnjeg sloja (sinovijalna membrana)

• SPOREDNI ELEMENTI ZGLOBA

a. Ligamenti – fibrozne trake koje spajaju zglobne krajeve kostiju i
pojačavaju zglobnu čahuru
a. spolja (ekstrakapsularne veze)
b. ili se nalaze u zglobnoj šupljini (intrakapsularne veze)
Vezivno – hrskavičave ploče –
nalaze se unutar pojedinih zglobova;
ublažuju udarce, adaptiraju i
povećavaju zglobne površine
PODJELA POKRETNIH ZGLOBOVA
1. PREMA BROJU KOSTIJU KOJE ULAZE U SASTAV ZGLOBA
• prosti zglobovi (izgrađuju ih dvije kosti)
• složeni zglobovi (tri ili više kostiju)
2. PREMA OBLIKU ZGLOBNIH POVRŠINA
• loptasti, jajasti, valjkasti, sedlasti, ravni
zglobovi
 3.PREMA RAVNIMA U KOJIMA SE IZVODI
POKRET
• jednoosovinski, dvoosovinski, troosovinski zglobovi
• OSNOVNI POKRETI U ZGLOBOVIMA
• pokreti čovečjeg tjela kao i njegovih djelova vrše se u sve tri ravni:
• frontalnoj,
• sagitalnoj i
• transversalnoj
• pokreti mogu biti prosti i složeni
• prisutni su sledeći oblici kretanja:
• klizanje (kod ravnih zglobnih površina; npr. kod zglobova između
vratnih pršljenova)
• ugaoni pokreti
• kruţni pokreti
• supinatio -pokret spoljašnje rotacije podlaktice
pronatio –pokret unutrašnje rotacije podlaktice

Podizanje - elevatio
Spuštanje - depresio

circumductio –pokret širokog kruženja

inversio-adukcija i unutrašnja rotacija stopala
eversio -abdukcija i spoljna rotacija stopala
• MIŠIĆI- osnovni pojmovi
• u našem tjelu postoje :
• glatki,
• poprečno prugasti mišići i
• srčani mišić
• POPREČNO-PRUGASTI, SKELETNI MIŠIĆ– aktivni dio lokomotornog
sistema
• Mišići čine 42% težine muškaraca i 39% težine žena
 • SPOLJAŠNJI IZGLED MIŠIĆA
• Osnovni djelovi mišića:
• 1.Trbuh mišića (venter) grade:
• poprečno- prugasta mišićna vlakna
• vezivno tkivo u vidu omotača vlakana
(endomizijum, perimizijum,epimizijum)
• krvni sudovi
• nervi
• 2.Tetiva (tendo)
nastavak perimizijuma;izgrađene od snopića kolagenih vlakana; urastaju u
pokosnicu kostiju
• PODJELA MIŠIĆA
1.Prema broju mišićnih trbuha:
• jednoglavi (prosti)
• složeni
• dvoglavi (biceps)
• troglavi (triceps)
• četvoroglavi (quadriceps)
• 2.Prema uglu spajanja mišićnih i tetivnih vlakana:
• jednoperasti
• dvoperasti
• segmentarni
• zupčasti
• POMOĆNI ORGANI MIŠIĆA
• SLUZNE KESE (BURSA SYNOVIALIS)
• kese izgrađene od vezivnog tkiva ispunjene tečnošću; smeštene
između mišića i ĉvrste površine (kosti, zgloba); sprječavaju trenje
prilikom kontrakcije
• TETIVNI OMOTAČI
• nalaze se na mjestima gde tetive prolaze kroz koštano-vezivne otvore i
kanale; smanjuju trenje
• FASCIJE
• vezivne opne koje obavijaju mišiće, pojedinačno ili čitave grupe;
fiksiraju mišiće

• POVREDE MIŠIĆA
• Otvorene
• Trauma
• Hirurške intervencije
• Zatvorene direktna sila (contusio)
• Skleroza (ekstracelularna tečnost+ minerali = retrakcije i
mišićne skleroze).
• Myositis ossificans ( taloženje Ca u intersticijalni hematom
dovodeći do tkivne transformacije za 3-4 mjeseca)

• RUPTUR MIŠIĆA (Ruptura musculi)

• DISTENSIO - istezanje mišića bez anatomskih promijena
• LATERATIO - djelimičan prekid mišićnih vlakana
• RUPTURE -prekid dijela ili cijelog mišića
• MIŠIĆNE KILE-aponeurotični procijep
• LIJEČENJE
• MIŠIĆNA KILA (Hernia musculi)
• nastaje usled djelimičnog kidanja mišićne ovojnice (fascia musculi),
a kao posljedica iznenadne i jake kontrakcije mišića.
• POVREDE TETIVA
• TETIVNA OVOJNICA-peritendinmom
• Spoljnja(vezivna) VAGINA FIBROZA
• Unutrašnja(sinovijalna)VAGINA SYNOVIALIS
• TETIVNI OMOTAČI (tenosinovitis- tendovaginitis)
• AKUTNI
• infektivno
• HRONIČNI
• Tbc-specifični higrom, fungus,kazeozna nekroza
• STENOZANTNI
• TRAUMA –povreda tetive
• RUPTURE
• Spontano
• Traumatski
• SEKCIJA
• Primarni šav
• Tetivni kalem
• Tetivna transpozicija
• DEGENERATIVNE PROMIJENE
• Mikrotrauma : degenerativne - fibrozne - kalcificirajuće.
• Tendinitisi
• Prost oblik, vretenasto zadebljanje
• Pseudocističkom obliku
• TUMORI
 • Synovioalosarcoma
• Tetivni pripoji (mioentezični aparat)
• Entenzitis-metaplazija pripojnog tkiva ukošteno
• Entenzitisom najčešće zahvaćeni:
• abdominalni mišića na pubiče kosti
• teniski lakat
• Ahilova tetiva
• BURZE-kao zglobna čauhura
• Traumatske
• Infektivne
• Nespecifične
• Specifične
• Burzitis
• ZATVORENE POVREDE
• CONTUSIO (nagnječenje mekih tkiva) je skup
patološkoanatomskih promjena jednog segmenta
• compressio-pritisak
• torsio-uvrtanje
• distensio-razvlačenje
• Patološka anatomija
• Excoratio-površinska oguljotina
• Laceratio-razderotina
• Vulnus lacerocontusum VLC-razderano nagnječene rane
• Haematoma intramusculare
• 3 ljubičastu,7 zelenkastu,14 žućkastu 21 nestaje
• Haemartros
• ZATVORENE POVREDE
• Distorsio(uganuće)-skup povreda ligamenata, kapsule, sinovije i
tetivnih insercija u predjelu zgloba zgloba nastalih pod uticajem
grube sile
• I distensio
0

• II0 ruptura partialis

• III0 ruptura totalis
• IV0 avulziona fraktura
ZATVORENE POVREDE
• LUXATIO-skup povreda jednog zgloba pri čemu dolazi do rascijepa
kapsule, prekida ligamenata, povreda tetiva kao i dislokacije zglobnih
površina, pod uticajem spoljašnji agenasa.
• Luxatio completa
 • Luxatio incompleta /subluxatio/
• DEJSTVO SILE
• Direktne
• Indirektne
• PREMA VREMENU IŠČAŠENJE (iščešenje)
• luxatio recens - svježa iščašenje
• luxatio inveterata – zastarela
• luxatio habitualis-učestala
• fractura luxationis-udružena sa prelomom
• luxatio aperta
• Contracture
• arthrosis
• ankylosis
• necrosis avascularis
• RANA /Vulnus/
• Pojam rane je određen lezijom zaštitnog sloja kože ili sluzokože, čime se
otvara put infekciji u prostor rane.
• Penetrantna rana
• nastaje kada kanal rane prodire u dubinu tkiva i u neki od mekokivnih
tjelesnih prostora.
• Perforantne rane
• postojii izlazni otvor u lumen nekog organa.
• Oblik i vrsta rane
• Ubodna rana ( Vulnus punctum seu Vulnus ictum)
• Posjekotina (Vulnus scissum)
• Razderotina (Vulnus laceratum)
• Razderotina i nagnječna ( Vulnus lacerocontusum ))
• Ujedna rana (Vulnus morsum)
• Nagnječenje(( Vulnus contusum ))
• Otvoreni prelomi (Fractur aperta)
• Ratna rana (Vulnus sclopetarium)
• Traumatska amputacija
Antiviperini serum se rastvara 30 ml na 500 ml
(tri doze u 5%-noj glukozi) i daje polako u intravenskoj
infuziji.
Antihistaminik (epinefrin i.m. ili i.v. 20-100 mg.)
• Toksični ujedi
• Ubod pčele,ose, stršljena, buba, komaraca…
 • Alergijske reakcije: generalizovani pruritus, edem, urtikarija, difuzni
bol u vidu paljenja, parestezije,lokalna anestezija, jaka glavobolja i
angioedem.
• Toksičke reakcije: sistemske reakcije, povraćanje,edem, mišićni
spazam do konvulzija, dijareje...
• TERAPIJA
• Epinefrin 0,3-0,5 ml u rastvoru 1:1000, i.v.ili supkutano.
• antihistaminike
• žalac sa kesicom odstraniti
• eventualno intubaciju i izuzetno traheostomiju
• i.v. aminofilin 5-6 mg/kg u toku 15 min
• ZMIJSKI UJED/ Vulnus morsum a viperum/- 15 minita nakon ujeda
nastaju: jak bol, lokalna pareza,otok, ekhimoza…
• Sastav
• Fosfolipaza A ima moćan uticaj na lecitin, koji prelazi u lizolecitin
koji destruiše tkivo
• Holinesteraza, Hijaluronidaza i drugi polipeptidi imaju direktno
toksičko dejstvo na ćelije.
• Citotoksin izaziva hemolizu, paralizu, oslobaðanje bradikinina
• Oko 200 bakterija je izolovano iz zmijskog otrova,meðu kojima
preovlađuju gram-negativne bakterije
• Lokalna
• hemoragične bula/e
• Sistemska reakcije
• koagulaciju,
• nervno
• tkivo i mionekrozu.
TERAPIJA
• Elipsasta eksc. dužine 5 cm i isto toliko duboka. (10%-50% sukusijom
otrova)
• Antiviperini serum od 0,03 ml u rastvoru od 1:10 intradermalno.
• Antiviperini serum se rastvara 30 ml na 500 ml(tri doze u 5%-noj glukozi)
i.v.
• Epinefrin i.m. ili i.v. 20-100 mg
• Poboljšanjem, davanjem razblažen rastvor protivotrova 1:1000 ili
1:10.000.
• RANE /VULNUS/
• MEHANIČKE POVREDE-sila ranjavanja veća od otpora tkiva
• Kompresija
 • Trakcija
• Torzija
• Fleksione
• Akutna rana
• Traumatska rana
• Opekotine rana
• Hirurška rana
• Jatrogene rana
• Hronična rana
• RANE (VULNUS)
• U odnosu na kontaminaciju otvorene rane se dijele na:
• čiste rane
• čiste kontaminirane (resekcije bilijarnih puteva, želuca,
urinarnih kanala...)
• kontaminirane rane (perforacije kolona, gangrena crijeva,
apscesne kolekcije)
• prljava rana (ratne rane)
• AKUTNA RANA - rane čiji proces zarastanja traje u očekivanom prosjeku
od 21 dan koji prolazi kroz tri faze:
• čišćenja ili eksudacije (zapaljenska faza),
• granulizacije (proliferacije) i
• epitelizacije (faze sazrjevanja).
• Faze se nadovezuju jedna na drugu i u normalnim okolnostima rana zarasta
za tri nedelje.
• Ukoliko se to ne dogodi u ovom periodu ona prelazi u hronični oblik.
• Opšti hirurški principi obrade rane
• Primarna obrada rane
• 4K-kolor,kontraktilnost,konzistencija, krvarenje
• Anibiotska zaštita po protokolu
• Pranje, garniranje...
• Koža
• Potkožno tkivo
• Mišić
• Kost
• Obrada ubodne rane
• ZARASTANJE RANE
1. Inflamatorna (reaktivna, stimulativna) faza,oslobađa histamin, leukotaksin,
bradikinin, povećava se vaskularna permeabilnost.Ph čak do 6,4 -kiseloj
sredini, koja uzrokuje hiperemiju i uvećan volumen extra i intra celularne
 tečnosti.Trećeg dana nakon povrede dolazi do stvaranja krvnih sudova i
počinje rast neozlijeđenih vaskularnih struktura, Periost počinje brzu
proliferaciju, ćelije pluripotentne i stvaraju fibroblaste, osteoblaste i ćelije
sa hondrogenim karakteristikama
1. Faza proliferacije rane (ojačavanja, učvršćivanja)defekt ispunjen
granulacijskim tkivom; kolagenska vlakna koja su nasumce razbacana
enzimatski se razlažu i stvaraju se nova koja premošćuju ranu na
konstruktivan način i rana postaje progresivno tvrđa. Nizak O2
stimuliše stvaranje hondoblasta i osteoblasta i oslobaća jone Ca
Poslije 8-16 sati iz neoštećenog periosta, endostata krvni sudova
proloferišu i donose jone Ca Diferenciraju fibrozno tkivo, stvaraju
hondroblasti, hondrociti koji u vidu trabekula i ostrvaca
perihondrijuma urastaju i zamjenjuju fibrozno tkivo Formiraju
PREOSALNO TKIVO u u koje se taloži soli CA i počinje stvaranja
kosti.Potreban mir među fragmentima!
2. Faza sazrijevanja ožiljaka, epitel se samostalno reparira mehanizmima
proliferacije i migracije. Epitelno tkivo je prilagođeno hipoksičnim uslovima
u rani. Ove ćelije brže napreduju kada se rani dodaje kisik.
3. Fraktura je djelimični ili potpuni prekid kosti koji nastaje kada
mehanička sila prelazi granicu moguće fiziološke elastičnosti kosti.
4. Intraartikularni- prelom zahvata zglobne površne
5. Prema određenoj koštanoj prominenciji
1. med.maleolus,
2. veliki trohanter,
3. spina tibije...
6. Fissura - nepotpun prekid kosti.
7. Infrakcija- odlomljeni manji dio kosti.
8. Avulzioni - kada tetivni ili ligg.pripoj otgrne dio kosti
9. Dijafizarni
1. proksimalni
2. srednji
3. distalni
10.FRACTURE
11.1.ZATVORENI
1. prelomi fragmenti slomljene kosti ne opšte sa spoljašnjom sredinom,
mada mogu postojati samo površne povrede kože
12.2.OTVORENI
1. slomljeni fragmenti su u kontaktu sa spljnjom sredinom, prekinut
kontinuitet kože
13.ETIOLOŠKI
 1. A.Traumatski prelom
2. B.Patološki prelom
3. C. Prelom zamora
14.I stepen
15.rana do 1cm, mala trauma
16.II stepen
17.Ekstene rane u dužinu i širinu, malo stranog tkiva
18.III stepen
19.osrednje rane sa unačajnim devitelizovanim tkivom i prelomom kost
20.IIIa
21.ekstenzivne rane sa laceracijom mekih tkiva i prelomom kosti
22.IIIb
23.prostranim mekotkivnim oštećenjem ili gubitak periostalnog režnja i
izloženošću spoljnjem uticaju
24.IIIc
25.- oštećenju krvnih sudova
26.VRSTA PRELOMA
1. A-Fisura (fissura)
2. B-Subperiostalni prelom (fractura subperiostalis)
3. C-Prelom u vidu zelene grančice (greenstick fracture)
4. D-Kominutivni prelom (fractura comminutiva
5. E-Dvostruki prelom (fractura bisegmentalis)
6. F-Impaktirani prelom (fractura impactionis)
27.VRSTA PRELOMA
28.A.Kompresivni prelom (fractura compressiva)
29.B.Intraartikularni (zglobni) prelom (fractura intraarticularis)
30.C.Avulzioni prelom (fractura avulsionis)
31.D.Prelom sa isčašenjem (fractura luxationis)
32.E.Epifizioliza (epiphysiolysis)

33.OBLIK PRELOMA

1. Kosi prelom (fractura obliqua)

2. Spiralni prelom (fractura spiralis)
3. Poprečni prelom (fractura transversa)
Uzdužni prelom (fractura longitudinalis
• POMAK FRAGMENATA (Dislocatio)
• Pomak u stranu ili širinu (dislocatio ad latum)
• Uzdužni pomak (dislocatio ad longitudinem)
 • dislocatio ad longitudinem cum contractionem
• dislocatio ad longitudinem cum distractionem
• Pomak sa okretanjem fragmenata (dislocatio ad peripheriam)
• Osovinski pomak (dislocatio ad axim)
• Dijagnoza preloma postavlja se na osnovu:
• Anamneze i istorije bolesti
• Objektivnog (fizikalnog) pregleda
• Kliničke slike
• Simptomi su bol, edem, ekhimoze, krepitacije, deformacija i
poremećena pokretljivost. Povremene komplikacije su masna
embolija, povreda arterija, kompartmant sindrom, povrede
nerva, infekcije
• Radiološke, CT,NMR dijagnostike
Sigurni znaci preloma
• patološka pokretljivost, fizički pregled je praćen jakim bolovima.
• fenomen krepitacija koštanih fregmenata
• deformacija uzdužne osovine uda na mestu preloma.
• Nesigurni znaci preloma
• otok (edem)
• bol na pritisak
• bol pri pokretanju oštećenog djela tela
• promjene boje kože, kao posledica krvarenja.
• grč mišića, kao izraz samozaštite organizma smanjena funkcija
povređenog djela tjela ili njen potpuni prekid.
•
• KRVARENJE I HEMORAGIČNI ŠOK
• Spoljašnje i unutrašnje krvarenje na ekstremitetima
• Oligemični šok
U radiološkoj dijagnostici preloma koriste se sledeće radiološke procedure:
slojevito ili tomografsko snimnje, snimanje pod određenim uglom, radiografija
acetabuluma, komparaciona radiografija sa zdravom stranom tjela,
kompjuterizovana tomografija, 3D rekonstrukcija, magnetna rezonantna
tomografija, scintigrafija...
Osnovni problemi koji treba da se reše lečenjem preloma su;
• Spasitiţi žvot bolesnika
• Spasiti ekstremitet
• Repozicija prelomljenih delova koja treba da omogući zarastanje kosti
• Sprečiti pojavu infekcije
U savremnoj medicini primenjuju se dva osnovna načina (metode) lečenja
preloma, konzervativni i operativni (hirurški) način lečenja.

Prelom kostiju lobanje

 Kraniocerebralne povrede predstavljaju cjelinu kako u dijagnostičkom tako
i u terapijskom pogledu.
 Trauma glave prenosi se na mozak, preko lobanje i daju zajedničke pojave i
sindrome.
 Klasifikacija kraniocerebralnih povreda:
1.Povreda mekih tkiva poglavine
 subkutani hematom
 razderine poglavine
2.Povreda kostiju lobanje djele
se na osnovu:
1.Lokalizacije
A.prelomi konveksiteta
B.prelomi baze lobanje
2.Po obliku
A.fisure
B.linearni prelomi
C.kominutivni prelomi
3.prelomi sa impresijom ili depresijom, prelom sa koštanim defektom
3. Povreda moždenog parenhima
A.potres mozga
B.kontuzija mozga
C.intrakranijalni hematoma
 Prelom kostiju lobanje
PRELOMI BAZE LOBANJE SU OTVORENI PRELOMI!!!
 Klinički znaci:
A. Sigurni znaci:
1. nazolikvoreja/izlazak kičmene tečnosti kroz nos/
2. otolikvoreja /izlazak kičmene tečnosti kroz uvo/
B. Nesigurni znaci:
1. obostrani periorbitalni hematomi
2. otoragija, /krvarenje iz ušiju/
3.retroaurikulani hematom ("Battle-ov znak")BAZE LOBANJE
Tipovi hematoma:
a. epiduralni hematom je krvni ugrušak izmedju kosti lobanje i omotača
mozga (dura mater);
b. subduralni hematom je ugrušak izmedju omotača mozga (dura mater) i
mozga;
c. intracerebralni hematom je ugrušak unutar mozga.
d. POTRES MOZGA(Commotio cerebri)
a. Primarnim gubitkom svijesti, kao istovremenu reakciju svih moždenih
funkcija, bez nalaza anatomskih promjena
 b. Gubitak svijesti duže od 30 minuta- ukazuje za mogućnost raznih
komplikacija
c. Prouzrokiju prolazne simptome koji redovno prestaju poslije 3-4
dana.
d. Nešto duže mogu se održavati smetnje uslijed edema mozga, manjeg
krvarenja, koji se povlače u toku 2-3 nedelje
e. Nakon nekoliko mjeseci do godinu dana stanje se potpuno
normalizuju, radna sposobnos nije umanjena.
f. Laka/teška tjelesna povreda?
e. KONTUZIJA MOZGA(Contusio cerebri)
a. Klinički tok:lokalna interkranijalna presija,krvarenje, reaktivni
edem, kolikvacija krvi, devitalizacija tkiva, pojačana produkcija
likvora, infekcija
b. Klinička slika:gubitak svjesti, amnezija, dezorijentacija(Korzakov
sindrom), psihička zbunjenost (traumatska psihoza), povraćanje
c. Najčešće su u čeonim i slepoočnim režnjevima
d. Kod lakšeg oblika: subjektivne tegobe traju u toku prve 3 nedelje
e. Kod težeg oblika, preko tri nedelje ...
f. Liječenje: kontrola RR,disanja,koloidni rastvori...njega
g. Centralna hipertermija je prognostički nepovoljna pojava!
h. EPIDURALNI HEMATOM
a. Lokalizovan je između kosti i tvrde moždane opne,klinički se
manifestuje u prva 24 sata,akutni edem mozga ispolji se od 3-5
dana. Incidenca mu je od 0,5-1% svih kraniocerebralnih povreda
b. Direktan udarac u glavu → odljubljivanje dure od kosti → oštećenje
krvnog suda na mjestu udarca → formiranje hematoma
c. Gubitak svjesti → Lucidni interval → Ponovni gubitak svesti i
HEMATOM
d. Akutni subduralni hematom i intracerebralno krvarenje se
klinički manifestuje u prvih nekoliko dana
e. Hronični subduralni hematom, poslije nekoliko nedelja/mjeseci.
f. Klinička slika: Glavobolje, povraćanje, ukočenost vrata, T.do
390,likvor pod pritiskom obojen/bistar
i. Dijagnoza
j. Anamneza
k. Klinički pregled
a. Sigurni klinički znaci:likvoreja, ispadanje moždane
mase,intrakranijalna i ekstrakranijalna pneumatokela
 b. Nesigurni klinički znaci:krvni podlivi na tipičnim mjestima,
konjuktivni i palpobralni hematomi, krvarenje iz uha, nosa ždrijela
zakrvavljen likvor
l. Radiografija
m. UZV(novorođenčeta),CT, NMR
n. Liječenje:
a. Konzervativno se liječe linearni prelomi i bez imobilizacije i
zahjevaju samo opservaciju
b. Operativno;otvoreni prelomi, impresione i depresione frakture
Prelomi i povrede kičme
• S mehaničkog gledišta, kičma predstavlja jedinstven kinetički lanac koji
zbirom čvrstih (koštanih) i elastičnih (mekih) tkiva može da primi i
neutrališe dejstva spoljnjih sila.
• Povrede
• direktne i
• indirektne
• Najčešći tipovi preloma:
• fleksioni
• hiperekstenzioni
• rotacioni
• KONTUZIJE I DISTORZIJE KIČME
• Najčešće povrede kičme
• Pretežno povrede zglobnih kapsula, ligamenata...
• Klinički: bol,spazam mišića, otok hematom
• Liječenje : striktna imobilizacija na tvrd ležaj 3-5 sedmica
• PRELOMI KIČME
PREDNJI ELEMENTI:
• kompresivni prelomi pršljena bez dislokacije
• kompresivni prelomi pršljena sa dislokacijom
• avulzivni prelomi
• prostori kroz diskalni prostor
• BOČNI ELEMENTI:
• prelomi bočnih masa
• prelomi pedikula
• ZADNJI ELEMENTI:
• jednostrana luksacija faseta
• obostrana luksacija faseta
• obostrano zaključane fasete
• prelom faseta
5.prelomi procesus spinosisa, prelomi lamina
 PRELOMI TIJELA PRŠLJENA
 Fleksioni prelomi, najčešći
 Sila kompresije djeluje po uzdužnoj osnovi u smislu stapanja, natjerujući
kičmu u hiperfleksiju, prednji dio jednog pršljena popusti, bude zgnječen
korpusom gornjeg pršljena
 Prelom tjela pršljena kombinuje sa prelomom diskusa, koji se utisne u
tijelo ili prema kičmenom kanalu
 DIJAGNOZA
 Anamneza
 Bol, kao probod ili pečenje u leđima ili stomaku
 Inspekcijom,lokalno ekskorijacije, razderotine
 Palpacijom:aksijalnim pritiskom i perkusijom postoji bolna osjetljivost i bol
na spinoznim nastavcima
 Spazam mišića
 Grba(kifoza) uslijed prominiranja jednog ili više spinoznih nastavaka
 Neurološki pregled, utvrditi ili isključiti povredu medule spinalis ili
nervnih korjenova
 Ako postoji paraliza , odrediti opseg izvršiti redukciju kako bi se otklonio
pritisak na medulu
 Radiografija
 CT
 NMR
 Liječenje fleksionih povreda kičme
 Transport povrijeđenog
 povreda torakalne ili lubalne kičme: podignit ga “kao cjelinu“,
potrbuške
 vratne kičme, glavu treba održavati u položaju umjerene ekstenzije i
podupretu bočno od pratioca, savijena marama iza vrata održi
fiziološku lordozu
 KONZRVATIVNO LIJEČENJE
 Ako je prelom mali, bez deformiteta, kičma se imobilizuje u položaju
hiperekstenzije stavljanjem gipsanog midera 4-6 nedelja a
zamjenjuje se ortopedskim miderom 2-3 mjeseca
 HIRURŠKO LIJEČENJE
 Teški dislokovani prelomi prignječe medulu spinalis između zadnjih ivica
korpusa donjeg pršljena i zadnjeg luka gornjeg pršljena
  kvadriplegija kod povrede vratnog djela kičme
 paraplegija , nižoj leziji
 lezija nervnih korjenova i kaude ekvine imaju oblik perifernih
nerbnih povreda
 OSTEOPOROZA- je metabolička bolest određena smanjenom masom
koštanog tkiva po jedinici volumena, ali sa normalnom mineralizacijom
koštanog matriksa.
 Do bolesti dolazi kada osteoklasti  napadaji i razgrađuju kost, a
osteoblasti  nisu u mogućnosti da je potpuno obnove, kao što je to u
normalnim okolnostima slučaj
 Osteoporozu karekteriše:
 smanjenjenje koštane mase,
 poremećajem strukture kosti,
 nedekvatnom mineralizacijom kosti
 Radi se o najučestalijim osteoporotskim prelomima, koji su 2-3 puta
učestaliji od preloma kuka, posebno u žena.
  Uglavnom se radi o spontanom prelomu tjela kičmenog pršljena u području
torakalne kičme.
 Simptomi: nagla bol u leđima nakon minimalne povrede, a često i kad
povrede nema. Posljedice preloma su gubitak visine te deformiteti kičmee,
koji dovode do smanjene pokretljivosti pacijeta.
 Dg: radiografija.
 1.“Bifokalni“ ili " poput ribljeg repa“ pršljen gdje središnji dio nije
jednak visine kao prednja i zadnja granica
 2." Klinasti“ pršljen reduciran anteriorne a normalne posteriorne
granice.
 3." kompresivni“ pršljen gdje su anteriorna i posteriorni zid jednako
suženi.
 Liječenju se pristupa individualno (svakome pacijentu posebno),zavisno od
lokalizacije simptoma I radiološkog nalaza
 Ekstenzioni prelomi kičme
 Najčešće lokalizovani u cervikalnom djelu kičme
 Prilikom pada na bradu ili lice, na cervikalni dio kičme djeluje sila prema
natrag i nagore, spinozni i artikularni nastavci se sabijaju, pa djelujući kao
podupirač izazovu rupturu prednjeg uzdužnog ligamenta.
 Separacija nastaje između spongioze tjela pršljena i susjedne hrskavičave
pločice.
 Ništa nema kod ove dislokacije da spriječi spontanu redukciju/repoziciju
  Kod većine postoje prelomi i iščašenja zadnjih koštanih elemenata
TRZAJNA POVREDA VRATNE KIČME WHIPLASH INJURY
uveo je 1928. Crowe
kod 10% pacijenata ostaju stalne subjektivne tegobe u vratu,
1/4 prelazi u hronični oblik, kad bolovi u vratu traju duže od šest meseci
Na posao se ne vraća 7% pacijenata.
USA godišnje košta oko 29 milijardi dolara
 TRZAJNA POVREDA VRATNE KIČME WHIPLASH INJURY
 O stepen, predstavlja stanje bez povrede
 I stepena predstavljaju povredu s normalnim kliničkim nalazom, uz
subjektivni osećaj bola u vratu i ukočenošću vrata.
 II stepena trzajne povrede vrata, koji se nalazi kod 50–60% pacijenata,
obim pokretljivosti vrata je smanjen s jasnom tačkom maksimalne bolnosti
u predjelu vratnih nastavaka pršljenova.
 III stepen povrede se viđa kod 2–6% pacijenata (klinički znaci I i II) i
postojanje objektivni neurološki znakova. Sniženi tetivni refleksi,
smanjena mišićna snaga ekstremiteta i sniženje senzibiliteta u rukama i
nogama koje prati dermatomalnu distribuciju
 IV stepen sa prelomia subluksacijama / luksacijama, koji se sreću veoma
rjetko u indirektnoj traumi vratne kičme
 Znaci i simptomi WHIPLASH INJURY pokazuju tendenciju razvoja unutar
prvih 24 sata nakon povrede i mogu se manifestovati:
 bol i ukočenost vrata,
 utrnulost u gornjim ekstremitetima,
 glavobolje,
 ograničenje pokreta u vratnoj kičmi,
 gubitak obima pokreta u vratu,
 umor,
 vrtoglavicu
• Neki pacijenti mogu imati:
• oštećenje vida,
• zujanje u ušima,
• pormećaje spavanja,
• iritabilnost,
• nedostatak koncentracije,
• poremećaj memorije  
• LIJEČENJE
• Kod većine , povreda vratne kičme prestaje spontano
• Medicinski tretman:
• imobilizacija(šanc, meki/tvrdi)
• uzimanje analgetika, mišićnih relaksanasa, ili injekcija u cilju
olakšavanja bola vratne kičme
• odmor tokom prva 24 sata nakon povreda
• aplikaciju leda ili toplote na povređenu regiju
• Praktikovanje fizikalne terapije u cilju uspostavljanja mišićne snage,
poboljšanja posturalnog položaja i restoraciju fizioloških pokreta vrata
• IŠČAŠENJE PRŠLJENOVA
• U cervikalnom djelu kičme luksacija je tipična povreda, zato što artikularni
nastavci leže skoro horizontalno, tako da naglo obrtanje vrata može da ih
rotira naprijed preko nižeg
• Jednostrano iščašenje
• Najčešće zahvata C4,C5 iC6
• Artikularne površine gornjeg pršljena skliznu naprijed, preko donjeg i
zaglave se u intravertebralnom urezu (luksacija/ subluksacija.
• Kontuzovan nerv;od pareza do paralize
• Dijagnoza
• Bol,ukočenost vrata sa fiksacijom glave u abnormalnom položaju, glava
nagnuta na stranu povrede, dok brada gleda sa suprotnu stranu
• Bol duž nerva koji je lediran
• Obostrano iščašenje
• Težka povreda koju mogu da prate prelomi i povrede medule
• Zglobna kapsula i ligamenti su rupturisani, kao i diskus,obe artikularne
površine gornjih pršljenova pomjerene su naprijed u intervertebralni urez,
dislokacija je skoro uvijek potpuna
• Dijagnoza
• Glava pomjerena naprijed, brada fiksirana u srednjoj liniji
• Ne može rotirati glavu
• Deformacija trnasti nastavaka u ravni iščašenja lako se palpira
• Bolovi i eventualna oduzetost u predjelu prednjih korjenova obostrana
• RTG-vidljivo pomjeranje korpusa
• Liječenje
• Manuelna repozicija sa anestezijom
• Lagana Crutchfield –trakcija
• Gipseni mider koji uključuje:glavu,vrat i tijelo 4-5 nedelja
• Prelomi i iščašenja atlasa i axisa
• dislokacija rotatorna atlasa preko epistrofeusa da njegov zglobni nastavak
sklizne i zaglavi se u intravertebralni urez
 • dislokacija epistrofeusa sa prelomom nastavka je obično je smrtonosna
• Dijagnoza
• RTG,CT,NMR
• Terapija
• leži na tvrdoj podlozi sa glavom u hiperekstenziji i poduprt bočno
• gipseni mider 6 mjesci
• hirurška terapija
• PRELOMI NASTAVAKA/processus transversus/
• Izolovani prelomi poprečnih nastavaka lokalizovani na lumbalnoj
regiji L2-L4
• Posljedica direktne traume evulzivni prelomi,kontrekcija mišića
• Dijagnoza
• Iznenadan oštar bol paravertebralno u donjim djelu leđa i
nesposobnost
• Spazam mišića
• Liječenje
• liječenje na tvrdoj podlozi nekoliko dana, potom nošenje platnenih
midera
često ne dolazi od koštane sanacije preloma
 IZOLOVANI PRELOMI SPINOZNIH NASTAVAKA
 (Fractura processus spinosis)
 Prelomi trnastih nastavaka najčešći na donjoj vratnoj ili gornjoj grudnoj
regiji
 Uzrok
 Direktna trauma ,pad na vrat,leđa
 Evulzioni prelomi-kontrakcija mišića
 Klinički: lokalna bol,mišićni spazam,abnomarna pokretljivost spinoznog
nastavka
 RTG,CT,NMR...
 Terapija:
Imobilizacija kragnom 2-3 nedelje
Prelomi lamina
Nastaje direktnom traumom
Luk se može slomiti na jednoj ili na obe strane, što može dovesti do utiskivanja
fragmenata prema unutra i pritisak na medulu
Klinički
lokalno bol, ako je pritisak na medulu –neurološki ispad
Liječenje:
Bez dislokacije, mirovanje 3-4 mjeseca
Dislokacija preloma-hirurško liječenje
 Izolovani prelomi zglobnih nastavaka
 Nastaju u slijed prekomjerne fleksije ili ekstenzije kičme ili jakom
naprezanju slabina
 Klinički;bol spazam
 Terapija,imobilizacija
 Schmorlovi noduli(čvorići)
 Pucanjem pokrovne ploče koja odvaja spongiozu tijela pršljena od diskusa,
semifluidni nukleus pulposus može da prodire u nastalu pukotinu.
 Ako ide prema meduli pravi veće probleme
 KLINIČKA SLIKA POVREDE KIČMENE MOŽDINE
 1.Primarne povrede-javljaju za vrijeme povrede
 Kvadriplegija
 2.Sekundarne rezultat iz reaktivnih procesa kao fizičko-hemijske procesa
autodestrukcije
 C4-Plućne komplikacije,paraliza interkostalnih mišića
 Gastrointestinalne komplikacije;česte hemoragija
 Komplikacije genitourinarnog sistema: hipotonija mokrećnog
mjehura, retencija urina
 Dekubibitalne promjene na koži
 Komplikacije trakcije i gipsane (minerva) imobilizacije;embolije,
kontracture
 3.Medicinske/terapeutske/ komplikacije
 Sepsa
 Jatrogene lezije prednje strane
 Neadekvata stabilizacija i fiksacija sa prednje strane
 Upotreba kalema
 Pogoršanje neurološke lezije
 Sindrom rupture (prolapsa) intervertebralnog diskus
 Intravertebralni discus-prskanjem anulusa fibrosusa nukleusa prolabira u
kanal vršeći kompresiju medule spinalis, nerva ili oboje.
 Ruptura-anulus fibrosus je separacija vlakana hrskavičnog prstena, koji
vezuje tjela pršljena a u centru sadrži semifluidno jezgro (nukleus pulposus)
 Hernija nukleus pulposus je protruzija nukleusa iz njegovog normalnog
položaja u zadnji dio diska kroz slabo mjesto na prstenu(anulus)
  Eksturzija nukleusa je njegovo ulaženje u kičmeni kanal kroz pukotinu na
longitudinalnom ligamentu, koji čini spoljnji sloj diskusa.
 Ruptura cervikalnog intervertebralnog diska
 Najčešće između C6-C7
 Klinički
 Bol, ukočenost vrata, bol u ramenu , duž medujalne ivice skapule, u
prednjem
djelu zida grudnog koša, slabost ruke, utrnulost prstiju
 Bol pojačava:kašalj, pokreti ruke,naprezanje,kijanje,disanje
 Kasnije vazomotorne promjene
 Bol se smanjuje , podupiranje ruke ili postavljanje ruke iza glave
 Dijagnoza lezije intravertebralnog diska
 Klinički nalaz
 Mijelografija,diskografija, CT,NMR
 Liječenje:
 konzervativno
 blaži bolovi,recidivi rjeđi, ekstenzija vratne
kičme,analgetike,termoterapija
 operativno
jaki bolovi neurološki ispadi,pareza/paraliza ekstremiteta
 Ruptura lumbalnog intervertebralnog diska
 U 95% slučajeva između L4-L5
 Klinička slika:bol u krstima koja se širi u kuk, niz lateralnu i zadnju stranu
bedre sve do lateralne strane potkoljenice, pete, dorzuma stopala koja prati
utrnutost i slabost noge.
 Spazam leđnih mišića, jače na strani bola
 Ako nukleus komprimira kaudu ekvinu, javljaju se utrnutost i slabost obe
noge, kao i rektalni bol, utrnutost perineuma i ponekad paralizom sfinktera
 Mirovanje smanjuje bol a pokreti pojačavaju:kašalj, savijanje...
 Dijagnoza
 Lazarević/ Lasegueov znak pozitivan
 Liječenje
 Konzervativno i hirurški
 Liječenje počinje na mjestu povrijeđenog!
 Potrebno omogućiti aksiome algoritma ABCD 6:
 A-slobodan disajni put
  B-nesmetano disanje
 C-odgovarajuća cirkulacija
 D-neurološki status i stanje svijesti
 6-ako je reanimacija bezuspješna, ponoviti sve mjere, čije je sastavni
dio i prve pomoći suspektnih pobreda kičmenog stuba.
 Već sama sumnja na bilo koju povredu kičme zahtijeva postupak kao da se
radi o najtežem obliku spinalne povrede.
 Povrijeđeni se ne smije izvlačiti niti prenositi bez pripremljenog sredstva za
imobilizacju.
 Pravilnim tretmanom ovih pacijenata sprječavamo sekundarna oštečenja
kičmene moždine.
 Važan je i pravilan transport ovih pacijenata do bolnice.
 Oslobađanje povređenog i njegovo izvlačenje s mjesta udesa, osiguravanje
respiracija, imobilizacija, te odgovarajući prevoz u bolnicu u bitnoj mjeri
određuju da li će incident za posljedicu imati oporavak i izlječenje, trajnu
invalidnost ili smrt povrijeđenog.
 Pacijente kod kojih sumnjamo na povredu kičme uvijek izvlači iz auta,tj. sa
mjesta nesreće, najmanje tri spasioca, kako bi se izvršilo što manje
manipulacije i pomijeranja.
 Ako smo pacijenta zatekli u ležećem položaju, npr pacijent koji je pri silnom
sudaru izletio kroz šajbu van, imobilizacija takvog pacijenta zahtijeva pored
okovratnika lopatasta nosila ili vakuum madrac
 Ukoliko nemamo ova sredstva imobilizacije služimo se priručnim
sredstvima, npr. daske šire i duže od pacijenta ili sobna vrata.

PRELOMI GORNJIH EKSTREMITETA

Prelomi u predjelu ramenog pojasa:

Scapula
Clavicula
Gornji okrajak humerusa (proximalni)
Prelomi dijafize humerusa, prelomi lakta, podlaktice, ručje, doručje i prsti.

PRELOM LOPATICE (fractura scapule)

Prelomi su vrlo rijetki, teško se otkrivaju.Nastaju dejstvom direktno s padom
na ispruženu ruku, nisu praćeni dislokacijom. Prelom na vratu skapule se
teško reponiraju, a na zglobnoj češici ugražavaju funkciju zgloba.
Dijagnostika – pojavljuje se oteklina,krvni podljev, bol na pritisak i pri
pokretima.Palpacijom se može osjetiti krepitacija(škripanje).
Liječenje – je konzervativno, kratkotrajno, imobilizacija (2 sedmice), nakon
čega slijede aktivne vježbe.
PRELOM KLJUČNE KOSTI (Fraktura clavicule)
Clavicula je kost koja je veoma izložena i slabo zaštičena.Kost je veza trupa
i gornjih extremiteta.Ovaj prelom najčešće nastaje padom na ispruženu ruku,
na rame, kod kontaktnih sportova skijanje, vožnja bicikla, jahanje.
Razlikujemo:poprečne prelome i lateralne i imntraartikulrne prelome
Dijagnostika – prelom clavicule prati dislokacija,deformitet, koja zavisi od
djelovanja na mišić sternocleidomastoideus i mišić ramenog pojasa.
Pokreti povrijeđenog ramena su reducirane, a ruka se ne može podignuti u
vodoravan položaj.
Rame je spušteno, a njegova širina smanjena.
Kod subperionih preloma u djece postoji bol na pritisak na mjestu preloma
uz bolnu pokretljivost ramenog zgloba.
Liječenje – konzervativan način liječenja(fiksacioni zavoji) ili kod težih
povreda operativno liječenje.
Zavoj se treba stalno kontrolirati,ne smije biti neurovaskularnih ispada,puls
arterije radijalis mora se palpirati,zavoji moraju biti zategnuti
Liječenje odraslih traje 6 sedmica,a kod djece još manje.
LUKSACIJE (IŠČAŠENJA) CLAVICULE

Mogu biti: sternoclavicularne i acromioclavicularne.

Sternoclavicularna – najčešče naprijed presternalis.Retrosternalne
luksacije mogu izazvati pritiska na krvne žile.
Terapija : nepotpuna luksacija-konzervativno,potpuna luksacija – ušiti
ligamente,zastarjela- Kiršnerove žice.
Acromioclavicularna – razlikujemo 3 tipa ovisno o opsegu rupture.
Tossi 1 –kontuzija ili distorzija zgloba sa parcijalnom rupturom
acromioclavicularnog ligamenta.Nema deformiteta i posebne terapije.
Tossi 2 –ruptura zglobne čahure, dok ligament coracoclavicularis ostaje
očuvan.Dolazi do subluksacije clavicule.Imobilizaija Desaltovim zavojem.
Tossi 3 –ruptura acromioclavicularnog i coracoclavicularnog ligamenta.
Tossi 4 -Akromioklavikularni zglob luksiran
Tossi 5-Luksacija potpuna
Tosi 6 Klavikula luksirana pod akromion(subakromijalni tip) ili korakoidni
nastavak(supkoroidni nastavak)

Terapija : nepotpuna luksacija-konzervativno,potpuna luksacija hirurški

PRELOMI HUMERUSA (NADLAKTICE) 
Prelomi gornjeg (extremitas proximalis) okrajka humerusa
prelomi dijafize humerusa(fractura diaphysis humer)
prelomi donjih (extremitas distalis) dijelova humerusa
Prelomi gornjeg okrajka humerusa(Fractura humeri proximalis)
Idealizovani su u dijelu humerusa koji je ograničen međuzglobnom linijom
ramenog zgloba(gore) i insercijom m.pectoralis maiora(dole).
tuberculum maior,hirurški vrat, anatomski vrat,luxacijski prelomi,
subkapitalni prelomi s dislokacijom dijafize(ispod glavice),otrgnuća
tuberculum majusa, epifizni prelomi koji se ne mogu reponirati.
Dešavaju se kod pada sa ispruženom rukom ili direktnog pada na rame kod
kontaktnih sportova:ragbi, fudbal,skijanje,jahanje...Najčešće nastaje
indirektnim djelovanjem sile koje kod osoba do 20god. Prouzrokuje
pomjeranje epifize glave humerusa,a kod osoba u trećoj deceniji iščašenje
ramena, a kod starijih osoba najčešće prelome hirurškog, a rjeđe anatomskog
vrata.
Tuberculum maior i minor
Prelom velikog tuberculuma često prati iščašenje ramena, dok je izolovani
prelom rijedak.Pored otoka nemoguća je spoljna rotacija nadlaktice.
Hirurški vrat humerusa
To su prelomi starijih osoba,pretežno žena.S obzirom na mehanizam natanka
dijele se na:abdukcione(odvođenje) ili adukcione prelome(privođenje).
PRELOMI HUMERUSA (NADLAKTICE

U abdukcionoim prelomima dislocirani fragmenti grade ugao otvoren u

polje,
a osovina nadlaktice upalna ka aksili.
U adukcionim prelomima dislocirani fragmenti grade ugao otvoren unutra
prema
tijelu,a osovina dijafize u svom produžetku ide izvan ramenog zgloba.
Fractura diaphisis humeri;
poprečmi, spiralni, kominutivni, dislocirani... otvoreni ,zatvoreni
lokalizacija preloma;iznad i ispod pripoja m.pektoralis major odnosno
m.deltoideusa
udružene povrede:povreda nerva (radialis) i krvnog suda
Fractura partis distalis humeri
Najčešće nastaju pri padu na ispruženu ili savijenu ruku.Mogu biti:
intraartikularni i extraartikularni prelomi koji mogu biti fleksijski i
ekstenzijski prelomi
Fleksijski prelomi – nastaju pri padu na ispruženu ruku u laktu.Prelomna
linija ide od gore,naprijed prema dole i nazad.Pomak ulomaka je manji, a
šiljasta ploha proximalnog ulomka probija m.triceps i kožu pa nastaje
komplicirani prelom a distalni fragment pomjeren naprijed
Extenzijski prelom , distalni fragment dislociran prema nazad(m.triceps
vuče), ugrožena a. brahialis i neurovaskularni što zahtijeva hitnu repoziciju .
Liječenje
Konzervativno, provodi imibilizacijom u toracobrahijalnom gipsu, visećem
gipsu, nadlaktičnim gipsom, koaptaciona U šina, Desaultov gips, skeletna
trakcija,mitela i triko bandaže,funkcionalnim gipsom, u trajanju 6 nedelja.
Hirurški:AP ploče, spoljnji fiksator,intramedularna spoljna
 Fractura intraartikularnis humeri distalis
 
Unikondilni prelomi – češće se događaju na lateralnom nego na medijalnom
kondilu,jer glavica radijusa pri padu izbije kondil humerusa.Ulomak je
najčešće pomaknut kranijalno.Na mjestu preloma stvara se otoka uz
abdominalnu pokretljivost u smislu abdukcije i adukcije.
Bikondilni prelomi – imaju oblik slova T,Y,V.Jak intraartikularni
izljev.Prelomi su često popračeni povredama kože,a lezije živca relativno su
rjetke.Pri višeivernim prelomima preporučuje se privremeno osiguranje
repozicijom postizanje dobrog položaja s nekoliko Kiršnerovih žica, a
osteosinteza se obavlja priteznim vijcima.
LUKSACIJA RAMENA (Luxatio articularis humeroscapularis)

Učestalost (50-60%) objašnjava se automatskim i funkcionalnim

karakteristikama ovog zgloba: glavica humerusa je u odnosu na veoma
plitku zglobnu čašicu slabo zaštičena, što je razumljivo s obzirom na
izvanrednu pokretljivost ruke.Iščašenje se dešava kod bacača,hrvača,boksera
i tenisera.
Luxacije(iščašenja)ramena mogu biti :
-Luxatio subcoracoidea (prednja)
-Luxatio subclavicularis (prednja)
-Luxatio axilaris (donja)
-Luxatio infraspinata (zadnja)
-Luxatio subacromialis (zadnja)
Kapsularna,ligamentna,tetivna i mišićna pojačanja su slaba s kaudalne
strane(donje strane).Itmeđu dvije slobodne ivice m.teresa i subscapularis je
najslabija tačka i mjesto najčešćeg pomjeranja glavice humerusa.Ova
iščašenja nastaju kao posljedica dejstva indirektne traume i to 2 puta češće
kod muškaraca.
Prema pravcu dislokacije iščašenja su uglavnom prednja(98%),a tek oko 2%
zadnja.
 LUKSACIJA RAMENA (Luxatio articularis humeroscapularis)
Iščašenje nastaje uz jak bol,a povrijeđeni često osjeća akt
dislokacije.Povrijeđeni pridržava ruku u supinaciji zdravom rukom,rame je
opušteno,glava inklinira u povrijeđenu stranu.
Liječenje – liječi se konzervativno,a repozicija treba da se izvrši što ranije.
Repozicija ramena – extenzijom abdukcionog ramena,što se postiže pomoću
čaršafa,od kojih jedan ide preko lakta,a drugi oko grudnog koša
povrijeđenog na suprotnu stranu.Repozicija se potpomaže pritiskom na
iščašenu glavu.

Metoda po Kocheru – sastoji se u manipulaciji u kojoj lakat prvo flektira i

aducira,zatim se vrši spoljna rotacija nadlaktice,pa se lakat podiže
naprijed,nadlaktica unutra rotira i u fleksionom položaju pritisne na grudni
koš.Poslije repozicije stavlja se toracobrahijalna imobilizacija (2 sedmice).
IŠČAŠENJE LAKTA (Luxatio cubiti)

Zauzima 20-25% svih traumatskih iščašenja.Povreda nastaje padom na

ispruženu ruku(podlakticu) pa se naziva povredom hiperextenzijom.
1. iščašenja s manjim ligamentnim oštećenjima (ne mora se
imobilizirati)
2. iščašenja sa znatnim ligamentnim oštečenjima
Klinički: bola, deformacije lakta, gubitak funkcije, a repozicija nije teška.
Zadnja luxacija (luxatio antebrahi posterior) vrlo česta.
Olekranon podiže procesus koronoide pod traheju koja probije zglobnu
čahuru i pomakne se naprijed, opaža se blaga fleksija podlaktice s
elastičnom fiksacijom.Repozicija uz lokalnu ili opštu anesteziju.Langeta (2-
3 sedmice).Rehabilitacija što prije.
Prednja luxacija (luxatio antebrahi anterior)
Vrlo je rijetka luksacija obje kosti prema unatrag,a obično je povezana sa
prelomom olekranona.
Luxatio divergenta
Ulna je pomjerena unatrag, a radijus unaprijed.Repozicija što prije.
Luxatio radius
Pri padu na ruku u pronaciji može nastati luxacija glavice radijusa prema
naprijed.Pri tome je moguća fleksija samo od pravog ugla,a supinacija je
nemoguća.Repozicija se obavlja direktnim pritiskom na glavicu radijusa,
podlaktica u fleksiji.
PRELOMI LAKTA

Suprakondilarni prelom humerusa – pretežno kod djece, pad na abduciranu

ruku.
Prelom spoljnjeg (lateralnog) ili unutrašnjeg (medijlnog) kondila– kod
djece (12-14 god.),pad na aduciranu /abducirani lakat.Usred napinjanja
kolateralnog ligamenta dolazi do otkidanja kondila ili epikondila.Ovakvi
prelomi su rijetki.
Dijagnostika – otok, deformacija u laktu sa krvavim podlivom, gubitak
funkcije...
Liječenje – konzervativno gdje je dovoljna imobilizacija od 14 dana.U
slučaju većih pomjeranja dislociranih fragmenata slijedi hirurški zahvat.

Prelom olekranona (spada u prelome podlaktice) – nastaju direktnim

udarcem na olekranon pri padu na ruku ispruženu u laktu.Linija preloma je
poprečna,a stepen dislokacije zavisi od m.tricepsa koji ima pripoj na
olekranonu.Ovaj prelom nastaje kontrakcijom ovog mišića usljed djelovanja
sile.
Dijagnostika – otok, deformacija u predjelu olekranona i krvavi podliv.
Terapija – gips 2-4 sedmice sa opruženim laktom..

Prelom glavice radiusa (spada u prelome podlaktice)—najčešći kod odraslih

pri padu na opruženu ruku u laktu.Pri tome glavica radiusa udara u radijalni
kondil humerusa i lomi se.Bol se javlja na supinaciji i pronaciji.
Terapija ;konzervativna ili hirurška
1. PRELOMI PODLAKTICE
 
 To su prelomi u predjelu dijafize i distalnog dijela 4 cm iznad ručnog
zgloba.Prelome možemo podijelti na prelome proximalnog dijela(olekranon
i glava radijusa),prelomi dijafize i prelomi distalnog dijela.
 Postoje dva kombinirana preloma podlaktice sa luksacijom :
 1.Montegga fraktura
 je prelomom ulne uz istodobnu luksaciju glavice radijusa u
laktu.Načelno razlikujemo 2 tipa montegga preloma : extenzijski i
fleksijski tip.
 Extenzijski tip – nastaje djelovanjem indirektne sile pri padu na
ispruženu šaku,pri čemu na podlakticu djeluje jaka pronacijska
sila koja nastaje zanošenjem tijela pri padu.Ulna je prelomljena
uglavnom na granici srednje i gornje trećine.
 Fleksijski tip – mnogo je rjeđi, najčešće nastaje direktnim
udarcem po podlaktici pri supinaciji.
 Treći tip – ulna slomljena, a glavica radijusa luxirana lateralno.
 Četvrti tip – radijus i ulna slomljeni
 2.Galeazzi fraktura
 je luxacijom ulne i prelomom radijusa.Ova fraktura je tri puta češća u
položaju extremne pronacije.
 Imamo izolirane prelome ulne i radijusa.
 -Dijagnoza – je lagana jer se primjećuje skračenje radijusa uz luxaciju
distalnog radioulnarnog zgloba pri čemu je glavica ulne dorzalno i distalno
luxirana.
 Liječenje – kod djece do 15 god. repozicijom i imobilizacijom gipsom 4-5
sedmica.Ako je ulna luxirana dorzalno podlakticu postaviti u pronaciju.Kod
odraslih je operaciono liječenje.Radijus treba osigurati pomoću
odgovarajuće pločice.
Pojedinačni prelom radijusa(žbice) i ulne(laktice) kost
Nastaje kao posljedica direktnog udara na granicu srednje donje trećine
kosti.
Dijagnoza : radiološki
Klinička slika : bolni otok.
Liječenje : konzervativno i zahtijeva perfektnu repoziciju i imobilizaciju,jer
ako je
repozicija
 loša, česte su komplikacije u vidu ograničenja pokreta rotacije.
Istovremen prelom radiusa i ulne
Češći su od izolovanim preloma.
Lokalizacija – nivo pripoja interossalne membrane.Ovo je
najozbiljniji problem koštano zglobne traumatologije.

Prelomi distalnog dijela podlaktice

To su prelomi 4 cm iznad radiocarpalnog zgloba(ručnog zgloba) – 10%.To
su najčešći prelomi kod čovjeka.Prelomi radijusa na tipičnom
mjestu(fraktura radii locatio tipico)-pri padu na dorzalno savijenu šaku.Pri
tom dolazi do deformacije u ručnom zglobu.Ovaj prelom je često udružen sa
povredama (prelomom) ramena.
Postoje dva tipa ovog preloma : 
Collesov prelom – ako je ruka u dorzalnoj fleksiji,distalni se ulomak pomiče
dorzalno i prelom dorzalne radijalno (češća varijanta).Podvrsta Collesovog
preloma je Bartonov prelom dorzalno.
Smithov prelom – ako pelom nastaje na flektiranu stranu, distalni
se ulomak pomiče volarno.Podvrsta Smithovog preloma je
Bartonov prelom volarno.
KOSTI ŠAKE (OSSA MANUS) ima ih 27, sastoje se iz tri grupe kostiju:
1.kosti ručja(carpus), ima ih ukupno 8.
poredane su u dva reda:
proximalni red: os scafoideum(čunjasta),os lunatum(mjesečasta),os
triquetum(trouglasta) i os phisiphorme(graškasta).
distalni red: os trapezium(trapezna),os trapezoideum(trapezoidna),os
capitatum(glavičasta) i os hamatum(kukasta).
2.kosti doručja(metacarpus)
čini pet metakarpalnih kostiju(ossa metacarpalia).Svaka od njih ima
basis,corpus i apex.
3.kosti prstiju(falange)
Kosti prstiju(ossa digitorum manus) čini 5 prstiju: palac(polex),
pokazivač(index), srednji(digitus medius), prstenjak(digitus anularis) i mali
prst (digitus minimus). Svaki prst sastavljen je od članaka koje označavamo
kao falange phalanx. Na palcu su dvije falange,a svi drugi prsti imaju po tri
falange i to:
Phalanx proximalis,phalanx distalis i phalanx distalis.
POVREDE ŠAKE

Articulatio manus (zglobovi šake)

Zglob između radiusa i ulna je sa discus articularis odvojena od karpalnih
kostiju. Proximalnog reda karpalnih kostiju naziva se art.radiocarpea.
Zglob između proximalnog i distalnog reda karpalnih kostiju zove se
art.mediocarpea.
Između distalnog reda karpalnih kostiju i baze metakarpalnih kostiju je
art.carpometacarpea i ovdje se izdvaja zglob između os trapesium i baze
prve metacarpalne kosti –art.carpometacarpea policis,a između baza
metakarpalnih kostiju je art.metacarpea.
Zglob između metakarpalnih kostiju i falangi je art.metacarpophalangea,a
između falangi art.interphalangea,a zglob između os triquetum i os
phisiphorme je art.phisiphormis.
Capsula articularis za ova tri prva zgloba je zajednička i tu se vrše pokreti
fleksije i extenzije.
Art.metacarpophalangea su sa palmarne strane pojačane sa lig.palmare.Sa
lateralne strane su lig.colateralia koji su kod fleksije zategnuti, a kod
extenzije olabavljeni.Između falangi su tipični ginglimusi(flexija i
extenzija).
U području radiocarpalnog zgloba iščašenja su rijetka jer su u tom području
ligamentne veze veoma snažne,pa će pri djelovanju određene sile prije
nastati prijelom kosti nego luxacija.
Najčešće je riječ o luxaciji os lunatum koja nastaje pri padu na ruku u
dorzalnoj fleksiji.Klinički nalazimo znatno ograničenje funkcije i oteklinu,a
rengenska slika u dvije projekcije potvrđuje dijagnozu.Repozicija se postiže
snažnom extenzijom uz odgovarajući pritisak na carpus,odnosno na distalni
dio radiusa.
Važno je da se repozicija napravi što prije.Nakon toga treba postaviti
imobilizaciju dorzalnom do lakatnom langetom u trajanju od 3 sedmice.
Iščašenja prstiju su također relativno rijetka,a najčešće je riječ o luxaciji
distalnog članka prsta,rjeđe srednjeg,a samo iznimno proximalnog
članka.Repozicija se postiže jednostavno extenzijom,nakon čega treba
postaviti imobilizaciju 2-3 sedmice.
FRAKTURA SKAFOIDNE KOSTI
Od preloma kostiju carpusa najčešći je prelom skafoidne kosti koji najšešće
nastaje pri padu na opruženu ruku sa šakom u dorzalnoj
fleksiji.Dijagnostički nalazimo otok i bol na pritisak posebno u položaju
flexije,kao i bolnost pri pokretanju i pritisku na palac, te umjereno
nejednaka snaga tokom pokreta ruke.
Potrebno je uraditi rengen snimak radi potvrdne dijagnoze

Nakon uspostavljanja dijagnoze šaku treba imobilizirati podlaktičnim

cirkularnim gipsom koji zahvata palac i kažiprst do proximalnog
interfalangealnog zgloba.Imobilizacija traje od 4 sedmice do 3 mjeseca.
Protok krvi može biti ugrožen kod preloma srednjeg dijela kosti koji se teško
liječi.
Hirurški se zbrinjavaju prelomi u srednjoj trećini s dislokacijom koji se ne
mogu dobro reponirati.
Tretman – je stavljane gipsane imobolizacije iako RTG snimkom nije
uspostavljena dijagnoza.Slijedeći RTG snimak je potrebno uraditi nako 2-3
sedmice.Imobilizacija traje 4-6 sedmica uz obuhvat lakta,ručnog
zglobs,palca i sve do metakarpofalangealnih zglobova.Nakon 4-6 sedmica
lakat se može osloboditi.Imobilizacija zgloba trebala bi se nastaviti i
slijedeća 3 mjeseca.
Komplikacije – ako sportista bez konsultovanja sa ljekarom počne ranije
trenirati može se razviti pseudoartroza-to je zglob koji se stvorio tamo gdje
ne postoji.
Sportista sa ovakvom povredom može nastaviti sa prihvatljivim
kondicioniranjem dok je ruka u imobilizaciji.
FRAKTURA OS HAMATUM
Nastaje kod sportista koji se bave rukometom,bejzbolom,hokejom na
ledu,biciklizmom itd.
Simptomi – bol i osjetljivost na lateralnoj strani zgloba kod slabog zahvata
te ukočenost malog prsta.
Tretman – imobilizacija u kratkom gipsu koji uključuje i mali prst 4-6
sedmica.Ako je došlo do dislokacije fragmenata potreban je operativni
zahvat. 
Liječenje – podrazumijeva nastavljanje kondicionih vježbi koji ne uključuju
povrijeđeni segment,a poslije skidanja imobilizacije uključuje se u program
fizikalne terapije i rehabilitacije.
Fractura metakarpusa
Nastaje kod sportista, fizičkih radnika, direktnom ili indirektnom traumom
Simptomi – bol , deformitet, okraničeni pokreti...
Tretman – imobilizacija gipsom 4-do 6 nedelja
 Hirurški ukoliko se manuelno ne mogu reponirati
Bennettov prelom je prelom baze prve metakarpalne kosti koji se proteže u
karpometakarpalni (CMC) zglob. Ovaj intraartikularni prelom je najčešći tip
preloma palca , a gotovo je uvijek praćena nekim stepenom subluksacije/
dislokacije karpometakarpalnog zgloba.
Simptomi: nestabilnost, bol,slabost hvatanja predmeta, otok i ekhimozu oko
baze palca .
Dijagnoza,radiografija
Terapija
konzervativna 6 nedelja
hirurški
Iščašenje distalnih i proksimalnih zglobova metakarpofalangalnih zglobova,
koji su kondilarni zglobovi.Ovi zglobovi su zaštićeni jakim koleteralnim
ligamentima i veoma jakim volarnim pločama, tj zadebljala volarna kapsula
sa ležištem ulaza u tetivni digitalni kanal i jaka međuzglobna veza
predstavljena dubokim poprečnim intrametakarpalnim ligamentom
Iščašenja su rijetka
Klinički nalaz: deformitet, bol, otok
Radiografija
Terapija konzervativna i operativna
Ruptura ulnarno-kolateralnog ligamenta palca(skijaški palac)
10% slučajeva od svih povreda u alpinističkom skijanju. Povreda nastaje
kod pada skijaša na ispruženu ruku.
Simptomi – bolovi u palcu prilikom pokreta, krvarenje, otok, nestabilnost..
Liječenje:
konzervativna: krioterapija uz gipsanu imobilizaciju 5-6 sedmica
hirurška-prilikom nestabilnosti povrede.
 Ruptura extenzora
Nastaju kod neočekivanog udarca vrh prsta/iju i dođe do savijanja pri čemu
može mali koštani fragment biti otkinut zajedno sa tetivom.
Simptomi – blaga osjetljivost između nokta i prve falange,blago savijen vrh
prsta i nemogućnost extenzije.
Terapija gipsana imobilizacija 2-3 nedelje, a kod kompletnog prekida tetive
ili avulzivnog preloma sa dislokacijom,hirurški
Fraktura falangealnih kostiju
Liječenje: imobilizacija 2-4 sedmice,a sportska aktivnost se nastavlja 2-3
sedmice po skidanju gipsane imobilizacije.Ako je urađen operativni zahvat
gipsana imobilizacija se drži 3-5 sedmica.
Fizikalna terapija kod ovih povreda može biti u 2 faze:
Kod akutne boli – fizikalni tretman ima zadatak smanjenja boli i otoka.
Kod hronične boli – povećanje pokretljivosti, poboljšanje tonusa,
poboljšanje trofike.
Za transport amputiranih dijelova tijela važno je obratiti pažnju na sljedeće :

Kada god je to moguće moraju se donijeti svi amputirani dijelovi koliko

god oštećeni bili.
Osim ispiranja amputata i batrljka sa fiziološkim rastvorom(rastvor NaCl) ili
Ringerovim rastvorom, ne treba provoditi nikakve dodatne postupke
na povrojeđeno tkivu, posebno ne lokalne aplikacije antibiotika ili
dezinfekcijskih sredstava.
Zaustavljanje krvi batrljka treba omogućiti tamponadom/oblogom. Nikako
se ne smije podvezivati. Postavljanje šava na velike krvne sudove je
neophodno samo u vrlo rijetkim situacijama.
Amputirani dio je najbolje umotati suvom sterilnom gazo, koja se natopi
fiziološkim ili Ringerovim rastvorom i stavi se što brže u
vodootpornu plastičnu vrećicu. Tu plastičnu vrećicu treba što prije
spremiti u drugu plastičnu vrećicu koja sadrži vodu I ledene kocke (2/3
vode, 1/3 led). Ovu drugu spoljnju plastičnu vrećicu treba zavezati
ispod zatvora unutarnje vrećice. Na taj način je moguće brzo hlađenje na
oko 4 C bez opasnosti od zamrzavanja amputata. Uz to je na taj opisani
način zatvaranja nemoguć kontakt amputata sa nefiziološkom ledenom
vodom. Tako hlađeni amputat može preživjeti 20 sati i duže.
Što je moguće brži transport u najbliži replantacijaki centar.
Funkcionalna anatomija
U spojeve karličnog pojasa spadaju :
Sakroilijačni (krsno-bedreni)
Sakroišijadični (krsno-sjedalni)
Pubična simfiza
Fibrohrskavični interpubični disk koji omogućuje pokrete kod muškarca
0,5mm a žene oko 1,5mm
Sacrokokcigealni (krsno-repni)
Omogućuje prenos opterećenja na oba acetabuluma
Najveći dio težine se prenosi preko sakro-ilijačnih (SI) zglobova, kukova na
noge i ukoliko je taj kompleks očuvan, ne postoji mehanička nestabilnost
zdjelice
u karlici se retroperitonealno nalazi presakralni venski pleksus,
ilijačne vene i arterije,
lumbalni i sakralni korijenovi
urogenitalni organi,
crijeva i mezenterij
povrede bilo koje od ovih struktura su potencijalno opasne
Prelomi karlice mogu biti
izolovani (9-10 % od preloma),
udruženi u sklopu politraume (60 – 80 %).
Oko 20% preloma karličnog prstena je hemodinamski nestabilno
hemoragija je glavni razlog smrti pacijenata sa pelvičnom disrupcijom.
Saobraćajna trauma je 2/3 njih uzrok
Prvi vrh u mortalitetu politraumatizovanih je u prvim minutima zbog:
kardiovaskularnih povreda,
povreda glave i kičmene moždine.
Drugi vrh smrtnosti je u prvom satu – “zlatni sat”a razlozi su:
epi - i subduralni hematom,
povrede grudnog koša,
prelomi karlice,
prelomi dugih kostiju,
povrede jetre, slezine...
Stabilni prelomi karlice su prelomi pojedinih kostiju karlice bez
prekida kontinuiteta karličnog prstena.Najčešći su:
Avulzioni prelomi prednje gornje ilijačne spine
Uzrok je nagla forsirana kontrakcija m.sartorijusa koja kod osiba između
15-22.godine može izazvati epifiziolizu.Rijetko je izaziva direktan udar
Avulzioni prelomi prednje donje ilijačne spine
Rijeđa, kod sportista naglim šutanjem lopte, kontrakcijom direktnom glave
m.rectus femoris
Avulzioni prelomi išijadičnog tubera
Nagla kontrakcija caput longum m. Biceps femoris
Prelomi jedne grane pubične ili išijadične kosti
Nastaju najčešće kod starih,praćeni prelomomom ramusa u predjelu
opturatornog otvora bilo stidne ili sedlane kosti.
Prelomi krila ilijačne kosti (Duverney)
Posljedica direktnog udara, praćena malom dislokacijom, zbog muskulature
Klinički:lokalna bolna osjetljivost na dodir, otok,krvni podliv, bolna
osjetljivost na strani povrede pri aktivnom fleksije, abdukcije noge..
Liječenje : mirovanje 4-5 nedelja d dislokacija veća od 3 cm hirurški
Prelom sakruma, posljedica direktne sile
Linija preloma obično je poprečna i u ravni donjeg kraja sakroilijačnog
zgloba.Donji fragment ima tendenciju da se pomjera naprijed obrazujući
ugao sa gornjim fragmentom
Klinički: lokalni bol, otok hematom i osjetljivost na dodir,
Povreda gornjih krsnih korjenova; motorni i senzorni ispad bez
poremećaja funkcije crijevnog i urinarnog trakta
Povreda donjih krsnih korjenova; poremećaj senzibiliteta u perinealnom
predjelu koji dovode do crjevne, urinarne i seksualne disfumkcije
Rektalnim pregledom, se utvrđuje patološka pokretljivost koštanih
fragmenata

Denis-ova klasifikacija,1988.g.
1 zona. 50% povreda sakruma
stabilan prelom
nervne povrede (6%)
korijena nerva L4 i L5.
2 zona.34% povreda sakruma.
Neurološko povrede 28%
nervni korijen L5, S1 ili S2.
3 zona. 16% povreda sakruma,
neurološke lezije oko 57%
Prelomi ili dislokacije kokcigealne kosti
Kokcigeum je rudimentarni ostatak repne kosti, koji se sastoji od 4 nekada i
5 koštanih segmenata.
Povrede češće kod žene: pad, porođaju ili ginekološkom manevru
Klinički: bol,otok,osjetljivost na dodir, kao i bolovima pri ustajanju, bol pri
defekaciji
 Dijagnoza: klinički rekltalni pregled (osjetljivost na mjestu povrede), RTG
Liječenje:
konzervativno:repozicija i mirovanje tri nedelje
hirurški-kokcigektomija
• Prelomi koji daju jednostruki prekid kontinuiteta karličnog prstena
• Prelomi dve istostrane grane pubične ili išijadične kosti se
manifestuje; bolom, otokom, hematomom na mjestu ,lokalna
osjetljivost na dodir, hod otežan ili nemoguć
• Dislokacija pubične simfize do 3 cm
• Direktna sila od naprijed prema nazad, često praćena genitourinalnim
povredama
• Dislokacija veća od 3 cm povreda sakroilijačnig lig. praćena sa
subluksacija/luksacija sakroiliačnog zgloba.
• Terapija sa dislokacijom do 3 cm:
• karlična ljuljačka 4-6 nedelja,trudnica ležanje na boku
• hirurški preko 3 cm
•
Patomehanizam nastajanja pelvične disrupcije
karlica ima formu prstena
prelom jednog djela prstena izaziva prelom drugog djela
sila traume može biti:
prednje – zadnja kompresija
bočna kompresija
pomjeranje po vertikali
Vrste klasifikacije
Young-Burgess-ova klasifikacija, na temelju povrede karlice,
Marvin Tile-ova klasifikacija, nastala kao rezultat mehanizma
dejstva kinetičke energije na karlicu
AO klasifikacija koja se temelji na anatomskoj podjeli frakturiranih
segmenata karlice.
KLINIČKA SLIKA
Bol, otok i osjetljivost na dodir i pritisak
Krvarenje, vodeći uzrok smrti kod povrede karlice
vensko, koštano i arterijsko,
abdominalno
ekstraperitonealnog
 retroperitonealni prostor prima i do 5 l krvi;
hemodinamski stabilan
puls preko - 20% gubtak krvi,
RR ispod 100 mmHg 30%
povreda donjeg dijela urinarnog trakta
opstetrikalne , ginekološke povrede i povrede testisa
povrede rektuma, anusa i tankog crijeva
neurološke povrede
DIJAGNOSTIKA
Anamneza
Inspekcija
Asimetrija nogu oko 1,5 cm, deformacija(karlica je kosa), SIAS nisu u istoj
ravni
Palpacija
Pritisak na karlični prsten odozgo dlanovima u prijedjelu krila ilijačne
kosti ; krepitacije i nestabilnost u karličnom predjelu posljedica je
pomjeranje fragmenata,
Direktan pritisak na pubičnu simfizu, palpira diastaza
Pokreti u kuku, ograničeni i bolni,hod onemogućen
Rektalni pregled
Rendgensko snimanje u PA
Polukosi cefalični od glave 400
Polukosi kaudalni od nogu 400
Scintigrafsko snimanje karlice
stres prelom
Kompjuterizovana tomgrafija CT
Trodimenzionalnakomputerizovana tomografija (3D)
Magnetna rezonanca (MR)
• Liječenje povrede karlice
• Zavisno o mehaničkoj i hemodinamskoj stabilnosti:
• mehanički i hemodinamski stabilan: konzervativni tretman,
• mehanički nestabilan i hemodinamski stabilan: odgođena unutarnja
fiksacija,
• mehanički stabilan, hemodinamski nestabilan: utvrđivanje mjesta
krvarenja i shodno tome hemostaze,
 • mehanički i hemodinamski nestabilan: “ljuljačka” ili C klješta, te
tamponada zdjelice;
• zatvaranje “open book” preloma zdjelice zaustavlja krvarenje smanjenjem
ret.prostora
Iščašenje kuka (LUXATIO COXAE )
Zglob kuka, loptasti zglob, koji se karekteriše pokretljivošću u svim
pravcima oko jedne obrtne tačke. Veoma je solidne građen sa čahurom
zgloba koju pojačavaju snažne fibrozne veze, tri uzdužne i jedna kružna.
Klinička slika
Prednja luksacija zgloba kuka sa prelomom acetabuluma, noga je
abduktirana i u spoljašnoj rotaciji,
Zadnja luksacija zgloba kuka, noga je aduktirana i u unutrašnjoj rotaciji
Liječenje ,repozicija do 12 sati od povrede
Komplikacije; avaskularna nekroza glave butne kosti,
n.ischiadicus,tromboembolijske komplikacije, rekuretna iščašenja...
• Prelomi acetabuluma
• Acetabulum predstavlja čašicu zgloba kuka i anatomski deo bedrene koti. U
acetabulum uleže glava femoralne (butne kosti) čineći tako jedan od najjačih
zglobova u tjelu. Prelomi acetabuluma nastaju zbog dejstva jakih sila i često
su udruženi sa povredama drugih organa i multiplim frakturama u telu.
• Acetabulum čine dva nosiva zida (stuba): prednji i zadnji koji su povezani
u obliku obrnutog slova Y
• Prednji zid počinje kao produženo ilijačno krilo i nastavlja se do
simfize i uključuje prednji zid acetabuluma
• Zadnji zid počinje od zadnje glutealne linije, pruža se kroz
acetabulum, foramen obturatorium, donju granu stidne kosti, zadnji
zid acetabuluma i sedlane kvrge
• Zidovi su postavljeni tako da stabilizuju zglob
• Patoanatomija bilo kog preloma acetabuluma zavisi od položaja glave
femura u trenutku udara
Prelomi acetabuluma
Uzrok nastanka preloma acetabuluma su dejstva jakih sila, poput
saobraćajnih nesreća, padova sa velikih visina, ili udaraca u regiju kuka sa
strane. Kod svih ovih preloma, dolazi do utiskivanja glave butne kosti u
čašicu bedrene kosti i njenog preloma. Do preloma može doći i širenjem
frakturne linije sa ostalih kostiju karlice pri jakim silama, ali ovaj
mehanizam je znatno redji
 Klinička slika:pacijenti se žale na veoma intezivan bol, postoji ograničenost
pokreta u zglobu kuka, može s otok i hematom regije kuka. Često prelom
acetabuluma prate i druge povrede : neurovaskularne povreda koje nastaju sa
udruženim luksacijama, ili sa pomjeranjem koštanih fragmenata
Dijagnoza
Anamneza sa kliničkom slikom i obejktivnim pregledom može da pomogne
da se postavi sumnja na prelom acetbuluma.
Potrebno je uraditi,radiografiju,CT,NMR,trodimenzionalna
kompjuterizovana tomografija
Terapija, konzervativna,trakcije i hirurška
 Prelom glave butne kosti (FRACTURA CAPITIS FEMORIS)
 Posljedica iščašenja kuka
 Daju velik procenat (75%) nekroze
 Klinička slika
 Bol, skraćenje ekstremiteta, spoljnja/unutarnja rotacija,nepokretnost
noge...
 Dijagnoza
 RTG, CT, NMR
 Liječenje
 Konzervativno i hirueško
PIPKIN
I prelom glave femura kaudalno
II kranijalno u odnodu na foveu centralis
III uzdužni prelom femura
/poslije repozcije Pipkina I i II/
IV prelom glave femura tip I,I, ili III
udružen sa prelomom acetabulumom