Kurtuluş Cephesi, Sayı: 121, Mayıs-Haziran 2011

http://www.kurtuluscephesi.
com YIL: 21 SAYI: 121 Mays-Haziran 2011

KURTULU CEPHES
Anti-Emperyalist ve Anti-Oligarik Mcadelede
Zafer Bizim Olacaktr!
... Ve Bir Seim Daha Sona Erdi!

12 Haziran Seimlerinin
Saysal Sonular
Hseyin Cevahir
Sinan Cemgil, Kadir Manga, Alpaslan zdoan
Deniz Gezmi, Yusuf Aslan, Hseyin nan
brahim Kaypakkaya
Leyla Doan, Aadede Sarkaya
BDP, Blok ve
Bilcmle Legalist Sol
(SP-TKP, EMEP, ESP vs.)
Ve Tanr Kadn Yaratt!
Siyaset de Kefetti!
Ya imdi Ne Olacak?
Baasn Son Kalesi: Suriye
Ekonomik Krizin
Ayak Sesleri mi?
II. Geleneksel Balkon Konumas
KURTULU CEPHES Mays-Haziran 2011
KURTULU CEPHES
SORUMLU: Sezai Grr
Yazma Adresi:
Postfach 1414
55504 Bad Kreuznach / Deutschland
http://www.kurtuluscephesi.com
http://www.kurtuluscephesi.org
http://www.kurtuluscephesi.net
http://www.kurtuluscephesi.de
E-Posta Adresi:
kurcephe@kurtuluscephesi.org
Bu say LKER Matbaasnda baslmtr. Bask Tarihi: 17 Haziran 2011
... VE BR SEM DAHA
SONA ERD!
12 HAZRAN
SEMLERNN
SAYISAL SONULARI
HSEYN CEVAHR
SNAN CEMGL, KADR MANGA,
ALPASLAN ZDOAN,
DENZ GEZM, YUSUF ASLAN,
HSEYN NAN
BRAHM KAYPAKKAYA
LEYLA DOAN
AADEDE SARIKAYA
BDP, BLOK VE
BLCMLE LEGALST SOL
(SP-TKP, EMEP, ESP VS.)
VE TANRI
KADINI YARATTI!
SYASET DE KEFETT!
YA MD
NE OLACAK?
BAASIN
SON KALES:
SURYE
EKONOMK KRZN
AYAK SESLER M?
Her seim sonrasnda olduu gibi 12
Haziran seimleri sonrasnda da sol
semen kitlenin umutsuzluunu ve
karamsarln deerlendiren bir yaz.
12 Haziran seiminin saysal sonular-
na gre dzen partilerinin ve legalist
solun durumunu irdeleyen bir yaz.
Ve yanndakinin kanl ba omzuna
deince,
ona sra gelince
saysn sayd...
Sz istemez
Yal gz istemez
elenk melenk lazm deil
Susun
Sra Neferi Uyusun...
Seimlere BDPnin desteinde Blok
olarak giren Krt ulusal hareketi ile
Blok bileeni legalist ve oportnistle-
rin genel durumu.
Kapitalizmde kadnn yeri ve siyasal
ilikiler alanndaki konumu zerine
genel bir deerlendirme.
12 Haziran seimlerini ak ara
kazanan AKPnin 3. dnemine ilikin
bir deerlendirme.
Arap baharnn son halkas olan
Suriye olaylarnn genel bir
deerlendirmesi.
Artan cari an finanse edilememesi
tehlikesinin ortaya kard ekonomik
kriz belirtileri zerine bir irdeleme.
3
7
12
13
14
15
16
20
26
30
33
Mays-Haziran 2011 KURTULU CEPHES
3
... Ve Bir Seim Daha Sona Erdi!
Bir kez daha, drt yl sreyle lkeyi ki-
min yneteceine, kimlerin muhalefet
grevini yerine getireceine millet karar
verdi. Bylece kimilerine gre milletin ira-
desi, kimilerine gre halkn iradesi tecel-
li etti ve AKP her iki semenden birinin
oyunu alarak yeniden iktidar oldu.
Burjuva demokrasisiyle uzaktan yakn-
dan ilgisi olmayan bir temsili demokrasinin
demokrasi leni olarak sunulan 12 Hazi-
ran seimleri, phesiz, her seim sonrasn-
da olduu gibi bolca tartlmakta, yorum-
lanmaktadr.
2002 ve 2007 genel seimlerinde olduu
gibi, bu kez de AKPnin ak ara birinci
parti olarak kmas, oylarn %50sini alma-
s, AKP iktidarndan nemalanan, AKP iktida-
r ile palazlanan ve servetin eldeitirme-
si ile byyen ve tekelleen kesimleri b-
yk bir gurur ve mutluluk iine sokar-
ken, sol semen kitlesini, CHPnin bekle-
neni verememesi nedeniyle eziklik ve
burukluk iine sokmutur.
12 Haziran seim sonularnda, AKPnin
nc kez iktidar oluu ve nc iktidar
dneminde neler yapaca ve nasl yapaca-
, lkenin siyasal konumu ve gelecei a-
sndan birincil neme sahiptir. Ancak 12 Ey-
ll 1980 askeri darbesinden gnmze ka-
dar ezik, umutsuz, karamsar bir kitle
oluturan sol semenin konumu ve gele-
cei de bir o kadar nemlidir.
2002 seimlerinden bugne kadar yap-
lan be genel ve yerel seim ile iki anayasa
referandumu ncesinde laik cumhuriyet
hassasiyetine sahip sol semen kitlesi b-
yk umutlar tamasna ramen, her sefe-
rinde yzgeri edilmi, umutsuzlua kapl-
mtr.
2007 ylndaki Cumhuriyet Mitingleri,
ne denli sol semen kitlenin hareketlenme-
sinin, politize olmasnn ve bir lde m-
cadele kararllnn ifadesi olmusa da,
Temmuz 2007 seim sonular ayn oranda
umutsuzluk, karamsarlk ve pasifize olmay
getirmitir.
Mart 2009 yerel seimlerinde AKPnin
oylarnn %47den %38e dmesi sol se-
men kitleyi bir kez daha umutlandrmsa
da, 12 Eyll 2010 anayasa referandumunda
alnan sonular, ayn ekilde umutsuzluk ve
karamsarlk ortaya karmtr.
12 Haziran seimleri ncesinde, sol se-
men kitle, bir kez daha byk bir umutla ve
mcadele kararllyla seim meydanlarn
doldurmu, ama seim sonular bekleni-
leni vermemitir. CHPnin oylarnn %26da
kalmas, AKPnin %50yi bulmas yeni bir
umutsuzluk ve karamsarlk dnemine giril-
mesinin zeminini hazrlamtr.
Son on yln (hatta son 20 ya da 30 yln)
en temel olgularndan birisi, sol semen kit-
lenin seim sath- mailine byk umutlarla
girmesi ve byk umutsuzluklarla kmas-
dr. Eer seimler, sol semen kitlenin san-
d gibi, dzen deiikliinin ya da kt
gidiatn sona erdirilmesinin tek arac
olarak grlyor ve bu tek aran, ellerin-
deki tek sava arac olduu kabul edilirse,
bu sol kitlenin seimler ncesindeki umut-
larnn, kararllklarnn ve mcadele azim-
lerinin her seferinde artarak bydn
4
kabul etmek gerekir.
Gerek 2007 seimlerinde Cumhuriyet
Mitingleriyle, gerek 12 Haziran seimlerin-
de Kldarolu faktryle hareketlenen
seim meydanlar ve seim almalar, ak
biimde sol semen kitlenin depolitizasyon
srecini belli llerde krdn gstermi-
tir. Ancak seimlerin beklenen sonular
vermemesiyle ortaya kan umutsuzluk ve
karamsarlk (ki kk-burjuvazinin snfsal
zelliklerinden trer), depolitizasyon sre-
cinin tmyle ortadan kalkmasn engelle-
mitir. Yine de, tm olumsuz seim sonu-
larna ramen, sol semen kitlenin her se-
ferinde bir kez daha ve artan oranda hare-
ketlenmesi, politize olmas kmsenme-
yecek bir toplumsal gerektir.
Sol semen kitlenin bu olumlu yanna
karn, en olumsuz yan ise, seimleri tek
yol olarak grmesi ve bu tek yolu isel-
letirmesidir. stelik bu gr ve iselletir-
me iinde seimler bir sava alan olarak
kabul edilmektedir. Ama sol kitle seimleri
bir sava alan olarak grrken, sava sa-
natnn gereklerini yerine getirmekten hep
uzak kalmtr.
Baykall CHP, laik cumhuriyete ne ka-
dar vurgu yapm olursa olsun, her seferin-
de kitlelerin politize olmamas iin aba
gstermitir. Bu amala da, olabildiince
kitlesel mitingler dzenlemekten kanm-
tr. stelik bu durum, mitinglerin eski
tarz siyaset arac olduu, gnmzde, ya-
ni globalleen dnyada bunun neminin
kalmad, asl olann semenlerle bire bir
temas olduu teorileriyle hakl ve meru
gsterilmeye allmtr.
Ama, her durumda mevcut dzenin ko-
runmasdr. Daha tam ifadeyle, Baykall
CHPnin meydanlara kmaktan kanma-
snn temel nedeni, sol kitlenin politizasyo-
nunu engellemek ve bunun sonucu olarak
ortaya kacak toplumsal kutuplamaya
meydan vermemekti. Kar taraf ise, her
durumda seim meydanlarn sola kar bir
sava alan olarak kullanm ve sa semen
kitleyi olabildiince kemikletirmeye, tek
yanl olmaya, kutuplamaya itmitir.
Sava sanatnn en byk kuramclarn-
dan Clausewitzin ok ak biimde ifade
ettii gibi, sava, her eyden nce, dman-
lk duygusu ve dmanlk niyetine daya-
nr. Bunlardan birincisi, dmana kar du-
yulan kin ve nefret duygusunu; ikincisi, d-
man yok etme istek ve iradesini ifade
eder.
Her sava, savaan taraflarn birbiriyle
uzlamazlk iinde olmas, taraflar arasnda
kutuplamann alabildiine younlamas
koullarnda verilir. Bu nedenle, seimleri
bir sava olarak gren her kesim, savan
kurallarna uymak zorundadr. Bir taraf sa-
van kurallarna uygun olarak hareket eder-
ken, dier taraf, sadece sylemde kurallar-
dan sz ediyorsa, aktr ki, savan kuralla-
rna uyan taraf savan mutlak galibi olacak-
tr ve tarih boyunca yle de olmutur.
Elbette dzen snrlar iinde gerekle-
en ve oyunun kurallar egemen snflar
tarafndan konulmu olan seimler, hi-
bir zaman savala kyaslanmaz. stelik se-
imler, birer demokrasi leni olarak su-
nulurken, ayn zamanda demokrasi, ba-
r, uzlama ve bir arada yaama kltr
olarak sunulur. Bu demokrasi kltrne
gre, seim meydanlarnda sylenenler se-
im meydanlarnda kalr. (Recep Tayyip Er-
doann II. geleneksel balkon konumasn-
da helallemesi gibi.)
Burada ama, seim ortamnda meyda-
na gelen kutuplamay ortadan kaldrmak,
dmanlk duygularn sona erdirmek, yeni-
lenlerin yenenlere tabi olmasn ve bu yolla
kurulu dzenin srmesini salamaktr.
Ancak Temmuz 2007 seimlerinde ve 12
Eyll 2010 anayasa referandumunda ak bi-
imde grld gibi, kar taraf , sa se-
men kitleyi ne lde kutuplatrabilir ve sol
semen kitleye kar nyarglarn ne l-
de harekete geirebilirse, o lde ak
ara seimleri alabilmektedir.*
AKP, elindeki tm olanaklar kullanarak,
CHPnin ykselii karsnda sa semen
kitlenin sol korkusunu, sola kar nyar-
glarn ve sol dmanlk duygularn ha-
rekete geirmitir. Bylece sa semen kit-
lesi, mutlak bir kutuplamaya itilmitir. Bir
bakma sac semen kitlenin geleneksel
* Bu yeni bir durum deildir. 1950lerde Celal
Bayar ve Adnan Menderes ikilisinin Demokrat Partisi,
tm seimleri ak ara kazanrken, zellikle kyl
kitlelerinin laik cumhuriyete ve onunla zdeletirilen
CHPye kar tepkilerini kullanmlardr. 1960larda S-
leyman Demirelin APsi de, ayn tepkileri 27 Mays
darbesine ve Mendereslerin idamna kar duyulan
tepkilerle birletirerek seimleri ak ara almtr.
1965den sonra, anti-komnizm, sa partilerin en
temel silah olarak sahneye kartlmtr.
5
komnizm korkusu harekete geirilmi-
tir.*
Merhum Necmettin Erbakann 2007
seimlerinden sonra, Cumhuriyet Mitingle-
ri karsnda kendi semenlerinin, Bu mil-
yonlarca insan CHPyi desteklerse, CHP ik-
tidara gelirse daha m iyi olur? O karanlk
gnleri bir kez daha yaamak istemediimiz
iin, buna kar bir kalkan olsun diye, Saa-
det Partisinin baraj geeceinden phe
ettiimizden dolay AKPye oy vermeyi ter-
cih ettik dediklerini sylerken bu gerei
ifade etmitir.
12 Haziran seimlerinde, snni kesi-
min alevi dmanl, Trklerin Krt
korkusu ve anti-komnizm AKP tarafn-
dan alabildiine harekete geirilmi ve kul-
lanlmtr. Seim sonularnda da aka
grld gibi, bu dmanlk ve korkularla
sac semen kitle blok halinde AKPye oy
vermitir.
Bugn, MHP dndaki tm sa semen
kitle sola kar AKPde birlemi ve btn-
lemitir. Bu adan 12 Haziran seimlerin-
de sac semen kitlesi, szcn tam an-
lamyla, ideolojik olarak oy kullanmtr. K-
k-burjuva sol aydnlarnn bile anlamak-
ta zorlandklar, yanda medyann ise s-
rekli olarak milletin istikrara oy verdiin-
den sz ettikleri seim sonularnn gerek-
lii de bu ideolojik tutumda yatmaktadr.
Bir taraf (sa semen) ideolojik olarak
hareket ederken, bu ideolojik hareket sol
semen kitleye halk ekonomik istikrara oy
verdi diye sunulmaktadr. Bir kez daha yi-
neleyelim, buradaki ama, sol semen kit-
lesinin politizasyonunu, kararlln ve sa-
vakanln nlemekten ibarettir.
12 Haziran seim sonularnda bir kez
daha grlmtr ki, semen kitlesi, %65-
%35 olarak sa ve sol olarak ayrmtr.
%13 oranndaki oyuyla MHP, bu ayrma-
da kilit konumda grnmekle birlikte,
mutlak anti-komnist ideolojisiyle, faist
niteliiyle, kesin hesaplama noktasnda
her durumda solun karsnda yer alan bir
gtr.
BDP ya da Krt ulusal hareketi ise, bu-
gn iin sol iinde yer alnyor grnse de,
12 Eyll 2010 anayasa referandumunda g-
rld gibi, en olmadk zamanda ve at-
mann keskinletii koullarda kendi ka-
r dorultusunda ezen ulusun burjuvazi-
siyle kolayca ibirliine gidebilmektedir. Bu
adan sol iin, her durumda sol kitle
iinde yer alan bir zellie sahip deildir.
Bugn emek, zgrlk ve demokrasi blo-
kuyla sola alan Krt ulusal hareketi,
dn olduu gibi yarn da, ok kolaylkla
AKPyle uzlama yollar arayabilecektir.**
Bylece toplam semenin %30unu olu-
turan sol, 1950den gnmze kadarki
ok partili demokrasi pratiinin de gster-
dii gibi, tek bana iktidar olabilme olana-
na sahip deildir. Solun dzen ii tem-
silcisi olan CHPnin, ne denli uzlamac,
ne denli kapsayc, ne denli kucaklayc
olursa olsun, sa semen kitlenin ideolojik
tutumunu ve kutuplamasn aamayaca
da 12 Haziran seimlerinde bir kez daha g-
rlmtr.
Solculuk, her durumda bir dnya g-
rdr, bir ideolojik bak asdr. Ne ka-
dar grmezlikten gelinirse gelinsin, bu dn-
ya grnn temelinde marksizm yatar. Bu
temel kavranlmad ve bu ideolojik bak
as iselletirilmedii srece, solun da-
ha geni kesimleri kapsamas, onlar kendi
evresinde toplamas olanakszdr.
Sol, her zaman siyasal olarak aktif ve
dinamik bir kitleye sahiptir. Asl olan bu kit-
lenin aktivizmini ve dinamizmini srekli ve
kalc klmaktr. Bu yaplabildii koullarda,
sol, her durumda iktidar alternatifi olarak
ortaya kacaktr. Ancak solun iktidar al-
** Lenin yle yazar: Uluslara yaplan her bask,
geni halk ynlarnn direncini davet eder; ulus ola-
rak bask altnda kalan halkn direnci, her zaman, ulu-
sal ayaklanma eilimi gsterir. Ezilen ulus burjuvazi-
sinin (hele hele Avusturya ve Rusyada) bir yandan
pratikte, kendi halkndan gizli olarak ve ona kar,
ezen ulusun burjuvazisiyle gerici anlamalara girer-
ken, bir yandan da ulusal ayaklanmadan sz etmesi
hite seyrek grlen bir ey deildir. (Lenin, Mark-
sizmin Bir Karikatr ve Emperyalist Ekonomizm, s:
73-74.)
* Burada en sk dlen hata, seim propagan-
dalarnn sadece parti bakanlarnn yapt konuma-
lar olarak deerlendirilmesidir. Oysa Recep Tayyip Er-
doan, seim mitinglerinde ve televizyon reklamlarn-
da aadakilerin hangi konular ne zaman ileye-
ceklerinin mesajn vermekle yetinmitir. Aadaki-
ler ise, zellikle belli bir disipline sahip eriat par-
ti kadrolar, aldklar mesaj, en sradan, en kaba ve en
hoyrat biimde AKP tabannda yerine getirmilerdir.
Recep Tayyip Erdoann seim meydanlarnda yap-
t belden aa konumalar, aadakiler tarafn-
dan, en kaba ve en argo sylemlerle mahallelere, ky-
lere ve kahvelere tanmtr.
o
ternatifi olmas, dzenin kkl biimde de-
itirilmesi ynnde kitlesel bir hareketin
ortaya kmasna yol aar. Bu nedenle, mev-
cut dzen, tm gcyle bu alternatifi berta-
raf etmek iin harekete gemek durumun-
dadr. Bu da, devletin siyasal zorunun solu
etkisizletirmek iin olabildiince kullanl-
mas demektir.
Solun iktidar alternatifi olmas ve so-
nuta iktidar olabilmesi, hereyden nce,
gnlk maiet derdi, vs. iinde kaybolan,
emperyalist yaynla artlanm, dzenin u
veya bu partisine umudunu balam kit-
leleri harekete geirmesine, belli bir bl-
mn tarafszlatrmasna baldr. Yukarda
da ifade ettiimiz gibi, bunun temel koulu,
sol kitlenin siyasal olarak aktif ve dinamik
bir g olarak hareket etmesidir.
Byle bir hareket, aktr ki, mevcut d-
zenin yasall ve snrlamalar iinde, mev-
cut dzenin koyduu kurallarla srekli ve
kalc hale getirilemez. Bu nedenle, solun
iktidar alternatifi olmas kadar iktidar olma-
s da, devrimci bir kitle hareketi olmasna
baldr. Devrimci nitelie sahip olmayan bir
sol hareket, dzenin snrlar iinde ikti-
dar olma umutlaryla girdii seimlerden
umutsuzlukla kmaktan baka seenee
sahip deildir.
Bugn, 12 Haziran seimleri sonrasnda,
legalist solun bir blm, CHPde kendi-
sini ifade eden sol semen kitleden ayr-
mtr. BDPnin desteiyle eskimi sol-
cunun meclise girmesi ve BDPnin top-
lam 36 milletvekili karmas, BDP saflarn-
da yer alan legalist solcular iin bir mo-
ral ykselmesine neden olmutur. Bu ha-
vayla, bir yandan biz baardk havasyla
zafer kutlamalar yaparken, dier yandan
bulduklar her frsatta CHPye vurmaktan
kendilerini alamamlardr. (Srr Sreyya
nderin seim akam CNN televizyonun-
da yapt ilk konuma bunun en tipik rne-
idir.)
te yandan, blokun, bamsz adayla-
rn olmad yerlerde at partisi olarak
ilan ettii EMEP ise, 31 bin oy (on binde 7,
say ile 0,07) alabilmitir. (Yine de, 2007 se-
imlerinde zamann DP bakan Ufuk Uras
gibi, 12 Haziran seimlerinde de EMEP ba-
kan Levent Tzelin burjuva parlamenter
ahrna seilmi olmasyla kendilerini tesel-
li edebilirler!)
Bunlarn dnda kalan iki legalist sol
partiden DP, daha batan havlu atm ve
seimlere (usul hatas nedeniyle) gireme-
mitir. Elde kalan tek legalist sol parti ola-
rak SP-TKPsi ise, boyun emeyen 500 bin
kii aryoruz diye kt seim maratonun-
dan, 60.944 (binde 14) oy alabilmitir.
Sonu olarak, 12 Haziran seimleri sol
semen kitlesinin bir kez daha umduunu
bulamad bir seim olmutur. Bir kez da-
ha seim ncesinde ykselen umutlar,
umutsuzlua ve karamsarla dnmtr.
Bu yllar boyu srp gidecek makus bir
talihtir. Toplumun en ileri kesimleri, lega-
lizmin ve seimlerin toplumsal dnmle-
rin bir ya da tek arac olmadn anladk-
lar zamandr ki, bu makus talih yenile-
cektir.
Z
Marksistler iin seimler, Engelsin sz-
ckleriyle ifade edersek, genel oy hakk,
ii snfnn olgunluunu lmeyi salayan
gstergedir.* Bu adan, bir genel ya da ye-
rel seimin irdelenmesi, her eyden nce,
12 Haziran Seimlerinin
Saysal Sonular
bata ii snf olmak zere geni halk kit-
lelerinin siyasal davran biimlerini ve siya-
sal ynelimlerini saptamaya olanak salar.
Seim tahlilleri, ayn zamanda, iki seim
arasnda lkede gelien ekonomik ve top-
lumsal olaylarn kitlelerin bilincine nasl yan-
sdnn da saptanmasn olanakl klar. Bu
ynyle seim sonularnn irdelenmesi,
ekonomik ve sosyolojik nitelik tar.
Ancak seimler, her durumda siyasal
olaylardr; dolaysyla da seim sonular,
iinde yaanlan maddi varlk koullarnn
semenlerin bilincine nasl yansdn ve
gnmz asndan ok daha nemli olan
nasl yanstldn ortaya koyar.
Seimler gibi her siyasal olay, her zaman
siyasal olarak ve belli bir bak asndan
deerlendirilebilir. Oysa bugn lkemizde
anket irketlerinin szcleri seim sonu-
larn irdeleyen tek otorite olarak ortaya
kartlmtr. 12 Haziran seimlerinin say-
sal sonular da, her seim sonrasnda ol-
duu gibi, bu anket irketleri tarafndan
deerlendirilmitir.stelik bu anket
irketlerinin szclerinin toplumbilimci
edasyla yaptklar deerlendirmeler de,
hemen her kesim tarafndan objektif ve
yansz bir deerlendirme olarak kabul gr-
mektedir.
Semen tercihlerini etkileyen on binler-
ce propagandif dsal etki, ekonomik kar
beklentisi ve ilikisi, maniplasyon ve de-
zenformasyon ortamnda bu objektif ve
yansz deerlendirmeler yepyeni bir siya-
sal sylem ve ynelim de ortaya karabil-
mektedir.
Bunlarn yannda, anket irketlerinin
* Engelsten yaptmz alnt tam olarak yledir:
Zenginlik, demokratik cumhuriyette, gcn, dolay-
l, ama o kadar da gvenli bir biimde gsterir. Bir
yandan, Amerikann klasik bir rnek sunduu, me-
murlarn dpedz rvet yemesi, br yandan, hk-
metle borsa arasndaki ittifak biimi altnda; bu itti-
fak, devlet borlar ne kadar ok artar, ve hisse senet-
li irketler, yalnzca ulatrmay deil, retimin. kendi-
sini de ellerinde ne kadar ok toplar ve bylece bor-
sada ne kadar merkezi bir durum kazanrlarsa, o ka-
dar kolay gerekleir. Amerika dnda, bunun arp-
c bir rneini yepyeni Fransz Cumhuriyeti verir, ve
namuslu svire de, bu alanda geride kalmaz. Ama,
ngiltere bir yana, genel oy hakknn, Bismarck ya da
Belichrderden hangisini daha yksek bir duruma
ykselttii belli olmayan yeni Alman mparatorluu,
hkmetle borsa arasndaki bu kardee ittifak iin,
demokratik bir cumhuriyetin [hi de -.] zorunlu ol-
madn kantlar. Ve ksacas, mlk sahibi snf, do-
rudan doruya, btn yurttalara tannan genel oy
hakk aracyla hkm srer. Ezilen snf, yani gerek-
te proletarya, kendi kendini kurtarmak iin yeteri ka-
dar olgunlamadka, ounlukla, varolan toplumsal
rejimi, olanakl tek rejim olarak dnecek, ve siya-
sal bakmdan sylemek gerekirse, kapitalist snfn
kuyruunu, onun ar sol kanadn oluturacaktr.
Ama, kendi kendini kurtarmakta daha yetenekli bir
duruma geldii lde, proletarya, ayr bir parti olu-
turur, ve kapitalistlerin temsilcilerini deil, kendi z
temsilcilerini seer. yleyse, genel oy hakk, ii sn-
fnn olgunluunu lmeyi salayan gstergedir. Bu-
gnk devlet iinde bundan daha ok hibir ey ola-
maz ve hibir zaman da olamayacaktr; ama bu ka-
dar da yeter. Genel oy hakk termometresinin, emek-
iler iin kaynama noktasn gsterecei gn, onlar
da, kapitalistler gibi, ne yapmalar gerekiyorsa onu ya-
pacaklardr. (Engels, Ailenin, zel Mlkiyetin ve Dev-
letin Kkeni, Seme Yaptlar III, s. 401-402.)
8
objektif ve yansz kabul edilen deerlen-
dirmeleri, hemen her durumda basit istatis-
tik ltlerle ve kavramlarla yaplmaktadr.
Bunun sonucu olarak da, seim sonularn-
dan herkesin kendine gre nemli kabul
edecei karsamalar ileri srlmektedir.
Evet, seimler, ii snfnn olduu ka-
dar, geni halk kitlelerinin de siyasal olgun-
luunu lmeyi salayan gstergedir. Siya-
set asndan 12 Haziran seimlerinin say-
sal verileri bu bak asyla deerlendiril-
melidir.
Bu saysal verilere yzeysel bir bakla
ilk sylenebilecek ey, AKPnin ak ara
seimlerden zaferle ktdr. Seim s-
recindeki kaset skandal gz nne aln-
dnda ise, MHPnin %10 seim barajn
gemesi byk bir baar olarak kabul
edilebilir.
Yine ayn saysal verilere gre, BDPnin
destekledii Emek, Demokrasi ve zgr-
lk Bloku adaylarnn ald yaklak %6lk
oy oran ve 36 milletvekili karmas byk
baar olarak kabul edilecektir.
Bu durumda, geriye kalan tek byk kit-
le partisi olarak CHP seimin en az baa-
rl olan (ya da baarsz) taraf olarak ko-
layca ilan edilebilir. Ancak bir nceki genel
seime gre (2007) CHPnin oylarn %5 ar-
trmas ve daha fazla milletvekili karmas
hesaba katldnda, CHPnin de baarl
olduu sylenebilir.
Bir baka adan bakldnda, TBMMye
ilk kez 72 kadn milletvekilinin girmesi de,
seimin gerek galibinin kadnlar ve ka-
dn hareketi olduu kabul edilecektir.
Tm bunlar gz nne alarak, Recep
Tayyip Erdoann Kbrsa ilikin ortaya att-
win-win mantyla seim sonular de-
erlendirildiinde, 12 Haziran seimlerinin
kaybedeni olmayan, herkesin kazand
bir seim olduu ileri srlebilir.
Yanda medyaya gre, 12 Haziran se-
imlerinde, semenler, ekonomik gelime
ve istikrara oy vermitir. AKPnin ald
%49,9 oy oran da bunun kant olarak su-
nulmaktadr. (Oysa ayn kant tersten
okunduunda, semenlerin %50,1inin tersi
kanda olduu grlr.)
Btn bunlar bize ne ifade etmektedir?
Kitlelerin (zel olarak da ii snfnn) siya-
2002-2011 Seim Sonular
2002
GenelSeimleri
2004
YerelSeimleri
2007
GenelSeimleri
2009
YerelSeimleri
2011
GenelSeimleri
AKP 10.808.229 13.447.287 16.327.291 15.353.553 21.466.446
ANAP 1.618.465 807.761 - 304.361 -
DYP/DP 3.008.942 3.216.213 1.898.873 1.536.847 345.075
SP 785.489 1.297.681 820.289 2.079.701 535.532
HASParti - - - - 327.306
MHP 2.635.787 3.372.249 5.001.869 6.386.279 5.576.116
BBP 322.093 374.125 - 943.765 315.919
GP 2.285.598 839.856 1.064.871 - -
Sa Partiler Toplam* 21.464.603 22.981.047 25.113.193 26.604.506 28.566.394
CHP+DSP 6.497.361 6.566.076 7.277.553 10.369.814 11.254.016
DEHAP/DTP/BDP 1.960.660 1.662.280 1.334.518 2.277.777 2.339.501
* Fazla ayrntl olmamas iin binde ksr oy alan sa partiler toplama dahil edilmemitir.
12 Haziran 2011 Genel Seimlerinin
Toplu Sonular
Partilerin
Ald Oy
Oy Oran
(%)
AKP 21.466.446 49,95
CHP 11.147.692 25,94
MHP 5.576.116 12,98
Blok (BDP) 2.339.501 5,44
SP 535.532 1,25
HAS 327.306 0,76
BBP 315.919 0,74
DP 280.862 0,65
HEPAR 122.308 0,28
DSP 106.324 0,25
DYP 64.213 0,15
TKP 61.224 0,14
MP 59.830 0,14
MMP 36.914 0,09
EMEP 31.562 0,07
LDP 15.457 0,04
Bamszlar 486.530 1,14
9
sal olgunluk dzeyi konusunda nasl bir fi-
kir vermektedir?
Cari an 80 milyar dolar olmas bek-
lenen, milyonlarca insann yoksulluk sn-
rnda yaad, hemen herkesin kredi kar-
t sahibi ve borlusu olduu, sanayi ve ta-
rmsal retimin yerini ticaretin ve hizmetler
sektrnn ald bir lkede 12 Haziran se-
imlerinin saysal verilerinin bu tarz tahli-
li, aktr ki, fazla bir ey ifade etmemekte-
dir.
Ekonomik durum bu kadar ktyken, in-
sanlar yaamlarn borlanarak srdrmek
zorundayken, her an bir ekonomik krizin
patlak vermesi beklenirken AKPnin oylar-
n artrmas, phesiz bir izaha muhta-
tr.
2007 genel seimleri ile 12 Haziran se-
imleri karlatrldnda, ilk gze arpan
olgu, AKPnin oylarn 5 milyon 139 bin ar-
trddr. Bu oyun 1 milyon 685 bini dier
sa partilerden (ANAP, DP, SP ve zellikle de
Cem Uzann Gen Partisi) geldii grlmek-
tedir. Buna gre, 12 Haziran seimlerinde
AKPnin yeni semenlerden ald oy mik-
tar 3 milyon 453 bin olmaktadr.
te yandan, CHP ve DSPnin toplam oy-
lar 3 milyon 960 bin ve BDPnin ise 1 mil-
yon artmtr. Bu da ak biimde CHP ve
BDPnin 4 milyon 960 bin yeni semenden
oy aldn gstermektedir.
Buna gre, yeni semenlerin %41i AKP-
ye oy verirken, %59u CHP+DSP+BDPye
oy vermitir. Oysa 12 Haziran seimlerinde
AKP oylarn %49,9unu, CHP+DSP+BDP ise
%32,7sini almtr.*
2002
Genel
Seimleri
2004
Yerel
Seimleri
2007
Genel
Seimleri
2009
Yerel
Seimleri
2011
Genel
Seimleri
2007-2011
Semen
Saysndaki
Art
2009-2011
Semen
Saysndaki
Art
Semen Says 41.436.538 43.337.733 42.799.303 48.049.446 50.411.080 7.611.777 2.377.833
Kullanlan Oy 32.682.772 33.087.895 36.056.293 40.932.260 43.913.276 7.856.983 3.076.491
Geerli Oy 31.416.584 32.101.184 35.049.691 39.988.763 42.973.736 7.924.045 3.024.870
Katlm Oran %78,87 %76.35 %84,25 %85.19 %87,11
2002-2011 Seim Sonular (Partilerin Oy Oranlar)
2002
GenelSeimleri
2004
YerelSeimleri
2007
GenelSeimleri
2009
YerelSeimleri
2011
GenelSeimleri
AKP %34,28 %41,67 %46,52 %38,39 %49,85
ANAP %5,13 %2,50 - %0,76 -
DYP/DP %14,67 %12,47 %5,44 %3,84 %0,80
SP %2,49 %4,02 %2,34 %5,20 %1,25
HAS - - - - %0,76
MHP %8,36 %10,45 %14,27 %15,97 %12,98
BBP %1,02 %1,16 - %2,36 %0,74
GP %7,25 %2,60 %3,04 - -
Sa Partiler Toplam %68,07 %72,37 %71,61 %66,52 %66,38
CHP+DSP %20,61 %20,35 %20,90 %25,93 %26,15
DEHAP/DTP/BDP %6,23 %5,15 %5,19 %5,70 %5,44
* 2009 yerel seimlerine gre ise, 12 Haziran se-
imlerinde AKPnin oylar 6 milyon 112 bin artmtr.
Dier sa partilerin (MHP dahil) kaybettikleri oy mik-
tar ise, 4 milyon 450 bindir. Buna gre, AKPnin ger-
ek oy art 1 milyon 662 bindir.
Buna karlk olarak 2009 yerel seimlerine gre,
CHP+DSPnin oylar 868 bin ve BDPnin oylar 62 bin
artmtr. Bunlarn toplam oy artlar 929 bindir. Di-
er yandan geerli oylarn says 3 milyon 24 bin art-
mtr.
Buna gre, yeni semenlerin %55i AKPye, %31i
CHP+DSP+BDPye oy vermi grnmektedir.
Ancak bu yanltcdr. nk BDP pek ok yerde
seime girmedii gibi, DSPnin 2009 yerel seimlerin-
de ald oy byk lde Eskiehire aittir. 12 Hazi-
ran seimlerinde DSP oylarnn bir blmnn MHP-
ye gittii grlmektedir. CHPnin 2009 yerel seimle-
rine gre oylar 1 milyon 917 bin artmtr. Bu durum-
da CHP, yeni semenlerin %52sinin oyunu alrken,
AKPnin ald oy oran %45de kalmaktadr.
Burada genel seimler ile yerel seimlerin fark-
l niteliklere sahip olduklar, genel seimlerde ide-
olojik ve siyasal tercihlerin, yerel seimlerde ise y-
rel tercihlerin belirleyici olduu ileri srlebilir.
phesiz sosyolojik olarak bu dorudur. Ancak
bu tezi ileri srenler, hemen her durumda asl ola-
10
Seim sonularna oransal olarak bakl-
dnda, 2002 seimlerinden sonra 2004 ve
2007de oy oranlarn artran sa partiler,
2009 ve 12 Haziran seimlerinde de
gemilerdir. 2007 seimlerinde %71,61 oy
oranna ulaan sa partiler, 12 Haziran se-
imlerinde %66,22 oy oranna ulaabilmi-
lerdir.
12 Haziran seimlerinde, AKP, MHP ve
%1,24 orannda oy alan SP (Saadet Partisi)
dndaki dier sa partiler marjinallemi
ve bir anlamda siyaset sahnesinden silin-
milerdir.
AKPnin, gerek 2007de, gerek 12 Hazi-
ran seimlerinde en byk baars, CHP ik-
tidar ve laik darbe korkusu evresinde
tm tarikatlar ve cemaatleri birletirmesi
olmutur. Genellikle merkez sa ad veri-
len partilerin safnda yer alan pek ok tari-
kat, eyh, h, imam, dinsiz CHP ve laik
darbe korkusuyla kenetlenirken, ayn za-
manda merkez sa partilerin semenleri-
nin bir blmn (zellikle krsal blgeler-
deki orta ve zengin kylleri) de beraberle-
rinde AKPye gtrmlerdir.
Yine Anadolu kasabalarnda merkez
sa partilerin temel dayana olan esnaf,
zanaatkar ve kk-orta sermaye kesimleri
de, rant ekonomisi, kredi ve ticaretteki ge-
nileme politikalaryla AKPye eklemlenmi-
tir. Ska dile getirildii gibi, her zaman ik-
tidar olmaya alm bu merkez sa se-
men kitlesi, ayn zamanda Anadolu erafn
oluturduklarnda, Anadolu il ve ilelerinde-
ki merkez sa semen kitlesini de bera-
berlerinde AKPye gtrmlerdir.
Ancak 9 yllk AKP iktidaryla birlikte,
AKP iktidar sayesinde palazlanm yeni bir
kk ve orta sermaye kesimi ortaya k-
mtr. Bu kesimler, her ne kadar gelenek-
sel olarak merkez sa partilerin tabann
olutursalar da, artk AKP iktidaryla kendi-
lerini zdeletirmilerdir.
te yandan, gerek merkez sada, ge-
rekse merkez solda yer alan (ve hatta
nn genel seimler olduu, dolaysyla genel seim
sonularnn esas alnmas gerektiini ileri srerler. Yi-
ne de ilerine geldii yerde genel seim sonular ile
yerel seim sonularn (il genel meclisi sonular) k-
yaslayarak sonular retmeye alrlar.
12 Haziran seim sonular, ister 2007 genel se-
im sonularyla, isterse 2009 yerel seim sonulary-
la karlatrlsn, her iki durumda da yeni semen kit-
lesinin AKPye ynelmediini gstermektedir.
solcu olan) yeni bir varlkl tabaka ortaya
kmtr. zellikle mteahhitlik alannda
hzla gelien ve byyen bu yeni varlkl ta-
baka, gda tedarikileriyle birlikte, AKPnin
yeni orta snf n oluturmulardr. Varolu-
larn AKP iktidarna borlu olduklarndan,
olas bir CHP iktidaryla tm varlklarn yiti-
receklerini dndkleri iin AKP evresin-
de kemiklemi bir tabaka oluturmular-
dr.
AKP, sadece eriat kesimleri (tarikatlar,
cemaatler vb.) dinsiz CHP iktidar korku-
suyla bir araya getirmemi, ayn zamanda
yeni varlkl kesimleri de, CHP iktidar ko-
ullarnda varlklarn yitirecekleri korkusuy-
la kendi evresinde toplanmak zorunda b-
rakmtr. Recep Tayyip Erdoann tm za-
manlarda ve seim kampanyasnda srekli
olarak CHPnin tarihine gnderme yapma-
snn, smet Paaya ynelik sulamalarda
bulunmasnn temel nedeni de bu korkuyu
yaymak ve pekitirmektir.
Bu kesimlerin ortak zellikleri, tek bir
oya sahip bireyler olmamalar, evrelerinde
her zaman geni bir kitleyi etkileyebilme po-
tansiyeline sahip olmalardr.
Bunlarn dnda kalan sradan insan-
lar ise, kimi durumda hediye paketleriyle,
kimi durumda sosyal yardmlarla, Dnya
Bankas tarafndan finanse edilen okul iin
cep harl projesiyle*, kimi durumlarda
* Bu proje, Sosyal Riski Azaltma Projesi kapsa-
mnda 2002 ylnda Dnya Bankas tarafndan balat-
lan ve resmi ad artl Nakit Transferi (ocuk para-
s) olan projedir. Proje kapsamnda yaplan para yar-
dmlar, Kadnn aile ve toplum iindeki konumunun
glendirilmesi amacyla, dorudan annelere yapl-
maktadr. Buna gre, annelere, ilkretime devam
eden erkek ocuk bana ayda 20 TL ve kz ocuk ba-
na ayda 25 TL; ortaretime devam eden erkek o-
cuk bana ayda 35 TL ve kz ocuk bana ayda 45
TL dorudan nakit para verilmektedir. Bugn Sosyal
Yardmlama ve Dayanma Fonu tarafndan srd-
rlmektedir. (Daha geni bilgi iin bkz. Kurtulu Cep-
hesi, Yaammzdaki Dnya Bankas, Say: 117, Ey-
ll-Ekim 2010.)
Dnya Bankasnn AKP iktidar dnemindeki fi-
nansal destei sadece bununla snrl deildir. Dnya
Bankas, ocuk paras iin verdii yaklak bir mil-
yar dolardan ok daha fazlasn kentsel dnm
projeleri, ime suyu rehabilitasyonu vb. kapsamn-
da AKPli belediyelere, zellikle de stanbul ve Anka-
ra belediyelerine aktarmtr. Dnya Bankasnn bu
karlksz proje kredileri, AKPli belediyeler aracl-
yla mteahhitlere devredilmi ve bu yolla inaat sek-
trnde yeni bir altn a balamasna yol am-
tr.
11
milliyeti ve dinsel duygularla AKPye ynel-
mitir. Bunlar arasnda en tipik olanlar ise,
TOKden ucuz konut alan ve kredi kart-
l yaam srdrenlerdir. Bu kesimlerin ay-
rc zellii, kadnlarn arlkta olmasdr.
Bu kesimler, olas bir CHP iktidarnda bu
yardmlardan ve olanaklardan mahrum ka-
lacaklarna inandrlmlardr. Her ne kadar
CHP aile sigortas ile bu inanc ykmaya
almsa da, fazlaca etkili olmamtr.
12 Haziran seim sonular iinde en
ok tartma konusu yaplan ise, AKPnin
kylara inmesi olmutur. Kimilerine gre
CHPnin kalesi olan zmirde gedik al-
mtr. Bu da AKPnin byk baars ola-
rak sunulmaktadr.
Yukardaki tabloda da grlecei gibi,
AKPnin zmirdeki oy art, neredeyse DP
ile Gen Partinin kaybettii oylara eittir.
AKPnin kylara inmesi denilen olay da,
DPnin merkez sa semeni ile Uzan ai-
lesinin yaratt ranttan kaynaklanan se-
zmirde Partilerin Ald Oylar
CHP AKP MHP DP GenParti Geerli Oy
2007 736.196 631.807 287.864 155.788 108.006 2.075.138
2009 1.122.685 674.610 225.203 59.040 0 2.324.532
2011 1.102.635 928.209 282.022 19.234 0 2.509.636
2011-2007 366.439 296.402 -5.842 -136.554 -108.006 434.498
menlerin AKP saflarna gemesidir.
12 Haziran seimlerinin gsterdii bir di-
er olgu ise, solcu ya da sosyal-demok-
rat (hangisi olduu pek belirgin olmayan)
Kldarolu bakanlndaki yeni CHPnin
beklenilenleri gerekletirememi olmas-
dr. CHPnin seim almalar, esas olarak
kendi tabanna ynelik olmutur. Bu al-
ma, mitinglere katlm ve cokuyu artrm-
sa da, CHP semen kitlesinin beklentilerini
ve umutlarn ykseltmitir. Oy orannn
%25,9da kalmas karsnda, bu kesimlerde
umutsuzluk, karamsarlk ve fke egemen
olmaya balamtr.
te ykselen beklentiler ve buna uygun
seim sonucunun ortaya kmamas kar-
snda yeni CHPnin tm muhalifleri, hep
bir azdan barmaya, armaya ve CHP
ynetimini sulamaya balamlardr. Bir
kez daha CHP kendi i sorunlaryla uraan,
kurultay atmalarna sahne olan klasik
CHP grnts vermeye balamtr.
12
1947de Tuncelide dodu. Yksek renim iin Ankara Siyasal Bilgiler Fa-
kltesine girdi. Burada devrimci genlik hareketlerine katld. Dev-Gen iin-
de yer alan Hseyin yolda, Mahir ayan yoldala bu mcadele iinde tan-
t. THKP-Cnin oluum srecinde yer ald ve kurucularndan oldu. Oluturu-
lan ilk Genel Komitede yer alarak, Dou Anadolu Blge Sorumluluunu st-
lendi.
THKP-Cnin 1971 ylnda balatt nc Savann ilk evresinde gerek-
letirilen merkezi eylemlerin iinde yer ald. stanbulda ehir gerillasnn ya-
ratlmas amacyla alnan karar zerine Mahir yoldala birlikte buraya geti.
Haslarn gnlk haslatlarnn kamulatrlmas ve siyonist ajan E. Elromun
tutsak alnmas eylemlerine katld.
Elrom eylemi zerine oligarinin balatt kuatma ve imha operasyonu
srasnda, 29 Mays 1971de Mahir yoldala birlikte stanbul-Maltepede kuatl-
dlar. Bu iki adalnn gn sren kuatmas, 1 Haziran gn balatlan ope-
rasyonla sonlanrken, Cevahir yolda ehit dt, Mahir yolda ar yaral
olarak tutsak edildi.
Cevahir yoldan sanat ve kltr zerine yaynlanm eitli yazlar yann-
da, Kba Devrimi zerine bir yazs bulunmaktadr.
TRKYE HALK KURTULU PARTS-CEPHES
lk Genel Komite yesi
HSEYN CEVAHR
1 HAZRAN 1971
STANBUL/MALTEPE
13
6 Mays 1972 / Ankara
DENZ GEZM YUSUF ASLAN HSEYN NAN
TRKYE HALK KURTULU ORDUSU
KURUCU VE NDERLER
KADR MANGA ALPASLAN ZDOAN SNAN CEMGL
31 Mays 1971 / Nurhak
14
TKP(M-L) VE TKKONUN
KURUCUSU VE NDER
BRAHM KAYPAKKAYA
18 MAYIS 1973
DYARBAKIR
1949 ylnda orumda dodu. lkokulu bitirdikten sonra Hasanolan -
retmen Okuluna girdi. Buray bitirdikten sonra stanbul apa Yksek ret-
men Okuluna balad. Ayn zamanda stanbul niversitesi Fen Fakltesi-Fi-
zik Blm rencisi olan Kaypakkaya, sol dncelerle burada tant. Mart
1968de apa Fikir Kulbnn kurucular arasnda yer ald. apa Fikir Kul-
bnn bakan olan Kaypakkaya, 6. Filoya kar bildiri yaynlad gereke-
siyle Kasm 1968de okuldan atld.
FKF ve TP iinde ortaya kan ayrmada MDD kesiminde yer ald. i-
Kyl gazetesinin stanbuldaki brosunda alan Kaypakkaya, Aydnlk ve
Trk Solu dergilerine yazlar yazd. Aydnlk iinde meydana gelen ayrma-
da D. Perinekin ban ektii PDA saflarnda yer ald. 1972 ylna kadar PDA
(TKP) saflarnda alt ve DABK yesi olarak grev yapt. Bu tarihte PDA
oportnistleriyle yollar ayrld. D. Perinek ve evresinin revizyonist ve opor-
tnist olduklarn syleyen Kaypakkaya, ayrlk sonrasnda TKP(ML)-TKKOyu
kurdu.
TKP(ML) faaliyetlerinin younlatrld Dersim blgesinde mcadele
ederken, 24 Ocak 1973de Vartinik mezrasnda oligarinin resmi zor gleri
tarafndan sarld. atma srasnda Ali Haydar Yldz ehit derken, Kaypak-
kaya yaral olarak atma alanndan uzaklat. Ancak be gn sonra kendi-
sinin kald kydeki bir retmenin ihbaryla yakaland. Drt ay sren iken-
celerde hibir eyi kabul etmedi ve bu ikenceler sonucu 18 Mays 1973de
ehit dt.
15
1963 ylnda Kayseride dodu. Daha he-
nz Ortaokul sralarndayken devrimci mca-
deleyle tant. THKP-C/HD sempatizan ola-
rak rgtsel almalarda kendisinden iste-
nen her eyi yerine getirmek iin olanca g-
cyle alt. rgt saflarnda ortaya kan II.
Sa-sapmann yaratt kargaa iinde bir s-
re Kayseri ile snrl bir iliki iinde bulundu.
1979 sonlarnda bu sac unsurlara ynelik
polis operasyonunda tutsak edildi. Ankara/
Mamak cezaevinde yatt. Tutsaklnn ilk g-
nnden itibaren rgtle balant kurdu ve TH-
KP-C/HDnin rgtsel ileyiine dahil edildi.
1981de tutsakl sona erdikten sonra dei-
ik kentlerdeki rgt yeleri arasnda balan-
tlarn kurulmasnda alt. Her koulda ce-
zaevindeki tutsak yoldalaryla balant kur-
may baard. Bu grevini 1986 ylna kadar
aksatmadan srdrd. kenceler sonucu
meydana gelen rahatszl nedeniyle Anka-
rada kaldrld hastanede 21 Mays 1986da
yaamn yitirdi.
1960 ylnda Karsda dodu. 1977de dev-
rimci mcadeleye THKP-C/HD saflarnda
katld. 1977-1979 yllar arasnda Kars blge-
sinde rgtsel faaliyette bulunan Dede, bu
dnemde faist milis glere kar THKP-C/
HDnin gerekletirdii silahl eylemlerde
yer ald. MHP Kars l Bakannn cezaland-
rlmas eylemine katld.12 Eyll askeri darbe-
si koullarnda tutsak edildi. 1986 ylna kadar
Selimiye, Metris, Samalclar ve Erzurum As-
keri Cezaevlerinde yatt.
1986 ylnda tutsakl sona erer ermez
pratik rgtsel faaliyet iinde yer ald. 1991-
1993 yllar arasnda THKP-C/HDnin gerek-
letirdii 30 Mart-Kzldere Harekt (1991);
Eyll Harekt (1992) ve 15 Mart Harek-
t (1993) iinde yer ald. THKP-C/HD stan-
bul l Komitesi yesi olan Dede yolda, bir
ehir gerillas olarak savan tm zorluklar-
na ve olanakszlklarna ramen stlendii g-
revleri yerine getirmekte tereddt etmedi.
9 Mays 1993 Pazar gn saat 12de stan-
bul/Fatihteki rgt evinin oligarinin zor g-
lerince baslmasyla balayan atmada kat-
ledildi.
AADEDE SARIKAYA
1960/KARS
9 MAYIS 1993/STANBUL
LEYLA DOAN
1963/KAYSER
21 MAYIS 1986/ANKARA
1o
phesiz 12 Haziran seimlerinden b-
yk bir sevin ve moralle kan tek parti
BDP olmutur. Bu sevin ve moralin kayna-
ise, BDPnin destekledii ve ilerinde
sosyalistler sfat tayan kiilerin de yer al-
d adaylarn 36snn milletvekili seilme-
sidir.
BDPnin destekledii Emek, Demokra-
si ve zgrlk Bloku adaylar 2.339.501 oy
alarak, 2007 genel seimlerine gre oylar-
n bir milyon artrmtr. Parti olarak (DE-
HAP) seimlere girildii 2002 seimlerine
gre oy art ise, yaklak 380 bindir.
Bu sonulardan yola kldnda, elbet-
te BDP ya da legal ifadesiyle blokun 12
Haziran seimlerinden, sadece milletvekili
saysn deil, oylarn da artrarak kt ve
baarl olduu sylenebilir. Ama blok
adaylarnn 12 Haziran seimlerinde ald
oylar, 2009 yerel seimlerinde DTPnin ald-
oylardan sadece 62 bin fazladr. Ayn du-
rum oy orannda da grlmektedir.
2002 seimlerinde oylarn %6,23n DE-
HAP almken, 12 Haziran seimlerinde
blokun oy oran %5,44 olmutur. Bu oran
2007 seimlerine gre 0,25 puanlk bir art-
a denk gelirken, 2009 yerel seimlerine g-
re 0,26 puanlk bir azala denk dmekte-
dir.
Bunun yannda, 12 Eyll 2010 anayasa
BDP, Blok ve
Bilcmle Legalist Sol
(SP-TKP, EMEP, ESP vs.)
referandumunda grld gibi, Bitlis, Bin-
gl, Siirt, Idr, ve Ar illerinde AKP stn-
ln korumutur. Bu da, topraa bal
ulusal-kltrel zerkliin bir ifadesi olan
demokratik zerklik talebi asndan
nemli sonular yaratacak niteliktedir.
BDP destekli Blokun en ilgin seim
sonularndan birisi de, at partisi, yani
bamsz adaylarn gsterilmedii yerlerde
Blok bileenlerinin oylarn verecekleri
parti olarak ilan edilen EMEPin lke apn-
da ald sonutur.
EMEP
2007 25,770 %0,07
2009 48.939 %0,12
2011 31.562 %0,07
A. Levent Tzel 143.745 %5,58
2007 genel seimlerinde tek bana on
binde 7 oy alan EMEP, at partisi olarak
yine on binde 7 oy alabilmitir. Bu da ak
biimde, Blokun temel direi olan BDPnin
bamsz aday gstermedikleri yerlerdeki
Krt semeninin EMEPe oy vermesi ynn-
de hibir alma yapmadn gstermek-
tedir.
EMEP ve bakanlndan istifa ederek
(tpk DP bakanlndan istifa ederek DTP
destekli bamsz aday olarak seilen
Ufuk Uras gibi) bamsz aday olarak se-
ilen A. Levent Tzelin (ve de yayn organ-
lar Evrensel gazetesi ile Hayat TVnin), ba-
msz adaylarn olmad yerlerde blok
bileenlerinin oylarn yneltecekleri at
partisinin EMEP olduunu srekli vurgula-
malarna ramen, aldklar sonu yoruma
DEHAP/DTP/BDP
2002 1.960.660 %6,23
2004 1.662.280 %5,15
2007 1.334.518 %5,19
2009 2.277.777 %5,70
2011 2.339.501 %5,44
1Z
muhtatr!
te yandan EMEP bakan A. Levent
Tzelin stanbul 3. blgede ald 143 bin
oy, EMEPin tm zamanlarda ald oylarn
toplamndan fazladr. Hatta ayn blgedeki
tm legalist sol partilerin aldklar oydan
da fazladr. 2007 seimlerinde ayn blge-
den Sebahat Tuncelin 120 bin oyla seildi-
i gz nne alndnda, BDPnin A. Levent
Tzel ahsnda demokratik Trk alm
yaptn sylemek pek yanl olmayacak-
tr.
Seildikten sonra A. Levent Tzelin yap-
t u aklama da, srekli olarak emeke
vurgu yapan bir partinin, EMEPin bakann-
dan daha ok BDPli bir vekilin szleri ola-
rak okunabilir:
Halkn abasna umuduna des-
teine sonsuz teekkr ediyoruz.
Emek, demokrasi ve zgrlk blou
olarak halkmza verdiimiz sz ba-
r, kardelii, anadilde eitimi, ba-
rajlar kaldracak bir demokrasi m-
cadelesi, btn gzaltlar tutuklulara
son vereceiz. Elbette lkede top-
lumsal bir bar salayacak karde-
lik mcadelesini parlamentoda g-
l bir ekilde dile getireceiz.
A, Levent Tzelin bu ve baka akla-
malarndan anlalmaktadr ki, yakn bir
zamanda legalist sol siyasette EMEP adl
bir parti varolmayacaktr.
Blokun en renkli ve de sosyalist
ikinci kiisi ise, Adyamanl Trkmen k-
kenli Srr Sreyya nderdir. O da BDPnin
demokratik Trkmen almnn sonucu
olarak TBMMye girmi bulunmaktadr. (K-
saca anmsatalm ki, Srr Sreyya nder,
renkli kiiliiyle, geen yl Recep Tayyip
Erdoann aydn alm kahvaltsna ka-
tlm solcu aydnlardan birisidir.)
Hi phesiz Blokun en renkli kiisi
Erturul Krkdr. Sebahat Tuncelin sz-
leriyle, Erturul Krk Kzlderenin, Srr
Sreyya nder 12 Eylln ve Abdullah Le-
vent Tzel emekilerin hesabn sormak
iin aday yaplmtr.
Ancak burada baz sorunlar vardr. Yu-
karda ifade ettiimiz gibi, A. Levent Tzel,
hi de emekilerin hesabn soracakm
gibi grnmemektedir. Bu durumda E.
Krknn de Kzlderenin hesabn so-
ramayacan sylemek pek yanl olmaya-
caktr. Ama yine de sorunlar bitmemekte-
dir.
E. Krk, her ne kadar Dev-Genin son
genel bakan ve 30 Mart 1972de Kzldere
katliamndan sa kan tek kii olmak gibi
bir gemie sahip olsa da, o gnden bug-
ne kadar geen 40 yllk bir gemie de
sahiptir.
Eski DYun eski efi, DPnin ruhani li-
deri Ouzhan Mftolu kitabnda Ertu-
rul Krk iin unlar sylyor:
Erturul da Dev-Gen dzlemin-
de bir savunma yaparken ilerin bu
ekilde bir hal almasndan Mahir
ayan sorumlu tutan ifadeler kul-
land. Yaplan konumalar karsnda
bir ara hakim Mehmet Turhan da a-
rd, Sizi salaha ermi gryorum,
neden daha nce byle yapmadnz
gibi bir ey syledi.
Biz arka sralarda oturduum yer-
de byk bir aknlk yaadk. zel-
likle bizim arkadalar, yani THKP-C
grubundan olanlar byk bir moral
bozukluu iine dt. Bir eyler sy-
lemek gereini duydum. Sz istedim
ama yle fazla bir ey sylemeyi pek
beceremedim. Erturulun aklama-
larna katlmadm syledim Ko-
nuurken biraz heyecanlanp sesimi
ykseltince Mahkeme Bakan Ali El-
verdi szm kesti. Otur yerine! di-
ye bard. Askerler gelip kolumdan
ekerek yerime oturttular. O srada
Erturul arkamdan bararak bir ey-
ler syledi, ben ne dediini anlama-
dm. Seyhan Erdodu ona bard,
kar kan baka arkadalar da oldu,
mahkeme kart
Mahkemede, yani THKP-C dava-
snn durumalarnda Yusuf, Mnir,
Erturul falan salonun n tarafnda,
dier tutuklulardan farkl bir yerde
oturtuluyorlard. Araya da askerler di-
ziliyorlard.
Bu ayrlma ilemi neye gre ya-
plmt?
Her halde, bu arkadalar eski
grlerinden vazgetiklerini akla-
dklar iin, byle bir nlem alma ge-
rei duymulard. Bir hadise falan ol-
masn diye belki. (Bitmeyen Yolcu-
luk, Ouzhan Mftolu Kitab, s.125
ve 127.)
Grld gibi, E. Krk, nc ki-
18
inin anlatmna gre, Kzldereden sonra
THKP-Cden ihra edilen Yusuf Kpeli ve M.
Ramazan Aktolgayla birlikte hareket etmi
ve yine nc kiinin anlatmna gre,
salaha ermitir.
Seim propaganda almalarnda Ertu-
rul Krk 68in diri ve inanl tarafn tem-
sil eden kii ve THKP-Cli olarak sunulan
E. Krk, gerekte THKP-C ile tm ilikile-
rini Kzlderede sa olarak yakalandktan
sonra kesmitir.
imdi Mersin Bamsz Milletvekili n-
vanna sahip olan Erturul Krk, seime
ilikin yapt ilk deerlendirmesini, Sei-
min galibi Sayn calandr. Ta uzaklardan
bir adann darack penceresinden dnyaya
bakmaya alan bir yoldamzn, ok faz-
la imkana sahipken hibir ey grmeyenler
karsnda niin daha stn olduunu gs-
terdi. diyerek yaparken, gelecee dnk
olarak da unlar sylyor:
Halk ile parlamenterler arasnda
militan bir anlama salyoruz ve bir
kere daha asla Trkiyede parlamen-
tarizm tuzana dmeyen ama par-
lamentoyu da hi bolamadan, halk
hareketi ile birlikte yryen muaz-
zam bir devrimci hareketin eiinde-
yiz. Umarm bunu hepimiz iyi bir bi-
imde deerlendireceiz. Birbirimizi
dikkatle dinleyeceiz, anlayacaz.
Ne ilerimizi savsaklayacaz ne de
bir plana ve stratejiye bal olmadan
bo vaatlerde bulunacaz. Sanrm
Trkiye sorumlu bir devrimci siyaset
dnemini, bir olgunluk dnemini a-
yor ve bunun iinden geiyor. Hepi-
mize kutlu olsun.
Burada Marksn Kapitale yazd nsz-
deki szlerini anmsatmakla yetiniyoruz:
Le mort saisit le vif!
BLOK-DII LEGALST SOL
Blokun en renkli kiisi her ne kadar
Srr Sreyya nder ise de, legalist solun
en renkli kesimi de, hi phesiz SP-TKPsi
olmutur.
SP-TKPsi iflah olmaz legalist bir parti
olarak, 12 Haziran seim seferine, Boyun
Emeyen 500 Bin Kii Aryoruz diye iddi-
al bir sylemle km ve sefer 61 bin oy-
la tamamlanmtr. Bylece 2007 ve 2009 se-
imlerinden ok daha az oy alarak binde
2lik bir legalist sol parti olduunu tescil-
lemitir.
SP-TKP
2007 78,847 %0,23
2009 85.507 %0,21
2011 61.224 %0,14
Burada SP-TKPsinin tay yksek tut-
malarn nasl gerekelendirdiklerini ve se-
im sonrasndaki yenilgiyi nasl teorize et-
tiklerini ele almayacaz. u kadarn syle-
yelim ki, SP-TKPsi lkeyi kurtarmak iin
lecek elli kiinin arand bir lkede, bo-
yun emeyen 500 bin kii arayarak ve so-
nuta 61 bin oy alarak ciddiyetini ( o da var-
dysa) yitirmi bir parti haline gelmitir.
Legalist solun en yeni ve en taraf tar
legalisti olan ESP (Ezilenlerin Sosyalist Par-
tisi), her seim ncesinde olduu gibi BDP-
ye yakn durmusa da, Blokla anlamaz-
la derek seimlere sekiz bamsz aday-
la katlmtr. ESP, Bloktan ekilmelerini
yle aklamaktadr:
Seim ittifak kapsamnda, ittifak
ilikileri yrtlmesi bandan itiba-
ren sorunlu bir seyir izlemitir. Cep-
he almas seim almasna, se-
im almas da adaylar tartmas-
na dnmtr. Muhataplk ilikile-
ri doru bir zeminde kurulamam,
blok ve iradesi ekilsel hale gelmi-
tir. Seilebilir yerler dnda kalan
yerlerde blokun adaylar ve hazrl
son aamaya kadar gndeme bile
gelmemi, blokun byle bir gndemi
olmamtr. Seilebilir yerler tart-
mas ise esas olarak ikili grmeler
zemininde srdrlm, blok seyirci
konumuna drlmtr. Blok ie-
risinde bugne kadar yer almayan
partiler bir anda bloka dahil olmu,
adaylar da bu erevede ekillenmi-
tir. Blok toplantlarnda ad gndeme
bile gelmemi, adaylklarna dair bil-
ginin dahi verilmedii adaylar, blok
aday olarak kararlatrlmtr. (ESP
nin 5 Nisan 2011 tarihli aklamas.)
Bu gerekelerle Bloktan ekilen ESP,
sekiz blgede gsterdii bamsz aday-
larla seime girmi ve 3.017 oy alarak se-
imden kmtr. phesiz 2007 seimleri-
ne gre 264 fazla oy alarak, oylarn %9,5 ar-
trmas baar olarak da okunabilir! Ne de
19
olsa, 12 Haziran seimlerinde hibir parti
oylarn ESP kadar artramamtr!
yle anlalyor ki, parti kuruluunun ha-
zrlklarn Taraf gazetesine verdikleri rek-
lamla yapan ESP, Taraf gazetesindeki rek-
lamlardan fazlaca bir ey elde etmi grn-
memektedir.
Sz edilmeden geilemeyecek son lega-
list sol parti ise DPdir.
DP, teknik nedenlerle gerekli evrak-
lar YSKya zamannda iletmeyerek sei-
me katlma hakkn yitirmi ve bylece da-
ha ilk batan havlu atm bir parti olarak
da legalizmin tarihine gemitir. Bu neden-
le, DPnin 12 Haziran seimlerine ilikin
saysal verilerini irdeleme ansn da yitirmi
durumdayz. ok yazk!
Son sz olarak diyebiliriz ki, legalizmin
legalistlere de bir hayr dokunmamtr.
Dar kapsaml seim ekimeleri; urada burada seimi kazanan-
larn baarlar; iki milletvekili, bir senatr, drt belediye bakan, hal-
kn zerine ate alarak datlan byk apta bir gsteri; bir nceki-
ne gre bir iki oy farkyla kaybedilen yeni bir seim; kazanlan bir grev,
kaybedilen on grev; bir adm ileri, on adm geri; belli bir kesimde za-
fer, bir dierinde on kez bozgun... Sonra birdenbire oyunun kurallar
deiir, hereye yeniden balamak gerekir.
Bu tutum neden ileri geliyor? Halk enerjisini neden hep byle bo-
una harcyor? Bunun tek nedeni var: Baz Amerika lkelerinde ileri-
ci gler taktik hedefler ile stratejik hedefleri korkun bir ekilde birbi-
rine kartryorlar, kk taktik sorunlarda byk stratejik hedefler gr-
mek istemilerdir. Bu nemsiz saldr mevzilerini ve elde edilen kk
kazanlar, snf dmannn temel hedefleri olarak gstermeyi bilen
gericiliin akllca davrandn kabul etmeliyiz.
Bylesine byk hatalar ilenen lkelerde, halk hibir deeri olma-
yan eylemler iin son derece byk fedakarlklar pahasna her yl alay-
larn seferber eder. Bunlar dman topusunun ateine maruz kalan
geici mevzilerdir.
Bu mevzilerin ad, parlamentodur, kanuniliktir, yasal ekonomik
grevdir, cret artdr, burjuva anayasasdr, bir halk kahramannn
serbest braklmasdr... Ve iin en kt taraf udur ki, bu mevzileri
elde etmek iin bile, burjuva devletinin oyun kurallarn kabul etmek
ve bu tehlikeli siyasal oyuna katlmak iznini alabilmek iin de uslu ve
akl banda insanlar olduumuzu, hibir tehlike arz etmediimizi; r-
nein klalara ve trenlere saldrmak, kprleri uurmak, katilleri ve i-
kence uzmanlarn cezalandrmak, dalara kp ayaklanmak ya da
yumruklarmz sert ve kararl bir biimde kaldrarak, Amerikaya son
kurtulu mcadelesinin kesin mjdesini vermek gibi tehlikeli ilerle bir
al-veriimizin olmadn ispat etmek lazmdr.
(Che Guevara, Latin-Amerika Devriminin Taktik ve Stratejisi.)
ESP/Atlm
2011 3.017
2007 2.753
20
Neredeyse tm medya asndan 12
Haziran seimlerinin en farkl ve en ye-
ni zellii, parlamentoya ilk kez ok sa-
yda kadnn seilmi olmasdr.
Yine medya manetlerine gre, ilk
kez, meclisteki kadn milletvekillerinin ora-
n %9dan %14e karken, saylar da 50den
78e kmtr. Bunlardan 45i AKPden, 19u
CHPden, 11i BDPden ve 3 de MHPden
milletvekili seilmilerdir. KADER bata ol-
mak zere, tm kadn kurulular ve der-
nekleri, bu sonucun iyi bir sonu olduunu,
ama yeterli olmadn aklamlardr. Bir
baka deyile, kadn hareketleri asndan,
12 Haziran seim sonular evet, ama yet-
mez olarak karlanmtr.
Tm bunlara legalist solun kadna ve
kadn hareketine atfettii byk nem ve
sylemi de ekleyecek olursak, dzen ii si-
yaset asndan kadn sorunu yeni bir ev-
reye girmitir.
imdi biraz gerilere gidelim.
Yahudi, hristiyan ve islam inancna g-
re, kadn, Hz. Ademin yedinci kaburga ke-
miinden Tanr tarafndan yaratlmtr. Bu
inan, tarihin en eski inanc olmasnn te-
sinde, erkek egemen toplumsal dzenlerin
en eski ideolojik temelidir. Bu ideolojik te-
melden yola karak, kadnn erkee mut-
lak olarak boyun emesi gereklilii kutsal
bir emre balanmtr. Bu emre uymayan-
lar, yani erkee boyun emeyen kadnlar,
sadece toplum nezdinde deil, tanrnn d-
zeyinde de sulu ilan edilmilerdir. Tpk h-
ristiyanlarn ak biimde, mslmanlarn
dolayl olarak kabul ettikleri ilk gnah gi-
bi.
Ve Tanr Kadn Yaratt!
Siyaset de Kefetti!
Bilinecei gibi, ilk gnah, Adem ile
Havvann cennetten kovulmasna yol aan
elma yeme efsanesidir. Bu efsaneye g-
re, Havva, yani kadn, eytanla ibirlii ya-
parak, Ademin, yani erkein tanrnn emir-
lerini inemesine neden olmutur.
Bu ilk gnahla birlikte Adem ile Hav-
va cennetten kovulmular ve ademoulla-
r, o zamandan bu zamana kadar, cenne-
te yeniden kavuabilmek iin, tanrnn ken-
dilerini affetmesi iin dua etmiler, tanrya
olan ballklarn her frsatta ortaya koyma-
ya almlardr.
Bylece Havva zerinden tm kadnlar,
hem kendilerinin, hem de erkein cennet-
ten kovulmasnn ve binlerce yl dnyevi
bir yaam srdrmelerinin nedenidir. Elbet-
te durum byle ise, ademoullarnn ye-
niden cennete ulaabilmesi iin, kendileri-
ni dnyevi zevklerden arndrmalar ve t-
myle tanrya adamalar gerekmektedir.
Sahte ve ortaaa (feodal dneme) ili-
kin bu inan, ayn zamanda tarihin tm ka-
dn hareketlerinin k noktasn da olutur-
mutur. Ama ne zaman ki, tarih feodalizm-
den kapitalizme evrilmi ve kapitalist re-
tim ilikileri egemen hale gelmitir, kadnn,
erkek gibi, art-deer reticisi olduu kefe-
dilmitir.
Kapitalizmin ilk dneminde sanayinin
yaps nedeniyle erkek emek-gc baat du-
rumda olmasna karn, kadn emek-gc
de baz sanayi kollarnda, zellikle de teks-
til sektrnde baat bir emek-gc olarak
ortaya kmtr. Kadn iiler, proleterler ya
da gnmzdeki egemen sylemle ifade
edersek kadn emekiler, erkek iiler gibi,
21
art-deer reticisi olarak kapitalizmin hiz-
metine koulmulardr.
Kapitalizmin ilk dneminde, yani serbest
rekabeti kapitalizm koullarnda, kadn i-
iler, genellikle sadece kadnlarn alt
iyerlerinde toplanmlardr. Zaman iinde
kapitalizme ve kapitalist smrye kar i-
i snfnn ak ekonomik mcadelesi orta-
ya ktnda, kadn iiler, erkek iilerle
birlikte kendi iyerlerinde bu mcadeleye
katlmlardr.
te bu tarihten itibaren, proletaryann
kendisi-iin snf olma ynndeki hareketi
balamtr. Bu hareket, bir snf hareketi
olarak, her trl ayrmcla olduu kadar,
snf ayrmna kar bir hareket olarak orta-
ya kmtr. Proletaryann dnyay deitir-
me hareketi, snflarn ortadan kaldrlmas-
na ynelik bir hareket olarak, her trl ay-
rmcln ortadan kaldrlmasn hedeflemi-
tir.
Bu proleter hareketin snfsal nitelii, her
trl ayrmcla, imtiyaza kar oluu, ka-
nlmaz olarak kendi snf iindeki ayrmla-
rn da ortadan kaldrlmasn gerektirmitir.
Deiik i kollar arasndaki ayrmlar ve ay-
rcalklar yannda, kadn ve erkek emek-g-
c arasndaki ayrmlar ve ayrmclklar da
proleter hareketin daha ilk andan itibaren
kar kt olgular olmutur.
Bu hareket, kadn-erkek ii ayrmna
dayanmayan bir snf hareketidir. Dier bir
ifadeyle, ii snfnn devrimci hareketi ve
mcadelesi, resmi olarak kadn-erkek ayr-
mn tanmaz.
Zaman iinde serbest rekabeti kapita-
lizmin tekelci kapitalizme, yani emperyaliz-
me evrilmesiyle birlikte, dnyann toprak
olarak emperyalist gler tarafndan yeni-
den paylam gndeme gelmitir. Bu da,
emperyalist-kapitalist lkelerde erkek ig-
cnn askeri bir gce dntrlmesi, ii-
lerin askerletirilmesi sonucunu dourmu-
tur.
I. ve II. Yeniden Paylam Savalar, er-
kek igcnn askeriletirildii ve sanayi
retiminin arlkl olarak kadn emek-gc-
ne dayandrld bir ortam yaratmtr. Bu-
nun sonucu olarak da, kadn emek-gc
ar sanayi kollarnda da istihdam edilmi-
tir. Bu gelime teknolojideki gelimeyle bir-
leerek, kapitalist sanayide kas gcne
dayanan retim srelerini neredeyse sona
erdirmitir. Kadn iilerin gnmzdeki so-
runlar da bu aamadan itibaren belirgin bir
biim almtr.
Yeniden paylam sava koullarnda ve
1929 byk buhrannda, gerek ABDde,
gerekse Almanyada, sanayi ve tarmdaki i-
gc eksiklii kadnlarn artan oranda kapi-
talist retim srecine dahil edilmelerini ge-
tirirken, ayn zamanda kadn emek-gcnn
deeri ve fiyat konusunda da yeni bir tar-
tma ve mcadele sreci ortaya karm-
tr.
Kadn iiyi erkek iinin bir paras ola-
rak kabul eden kapitalizm, kendi doal
mant iinde (Havvann Ademin yedinci
kaburga kemiinden yaratlmas) kadn
emek-gcnn fiyatn (cret) kadn-erkek
tml iinde, yani aile erevesinde be-
lirlemitir.
Dne kadar alan sadece erkektir, do-
laysyla kadn, sadece evilerini yerine ge-
tiren bir hizmetli konumundadr. Bu durum-
da erkek iinin creti, geimini salamak-
la ykml olduu ailesini asgari dzeyde
geindirebilecek bir miktar olarak belirlen-
mitir. Ama imdi kadn, emek-gc olarak
retim srecine katlmtr. Bu durumda, ka-
dn iinin creti, erkek iinin cretine ya-
plan bir ek, bir art anlamna gelmektedir.
Bu da, kadn emek-gcyle artan art-deer-
den iilere (cinsiyet ayrm yaplmakszn)
verilen payn greli olarak artmas anlam-
na gelmektedir. i cretlerindeki her art-
n kendi krndan bir azala denk dt-
n bilen kapitalist asndan bu durum
kabul edilemezdir. Ve tarihsel olarak da y-
le olmu, gereini de yapmtr.
Kadn emek-gcnn kullanmndaki ar-
ta paralel olarak kapitalistlerin yapt ilk
i, eit ie, eit cret vermemek olmutur.
Kadn iiler, pek ok (dinsel, ekonomik,
toplumsal vb.) gerekelerle, erkek iiler-
den daha dk cret almaya zorlanmlar-
dr.
Kadnn almasyla birlikte ii ailesi-
nin gelirinde meydana gelmesi gereken iki
emek-gc miktar kadarki art, kadn ii-
lere denen cretlerin dk tutulmasyla
telafi edilmitir. Ancak kapitalizmin ucuz ve
dk maliyetli emek-gcne olan gereksi-
niminin artmas, daha fazla sayda kadnn
retim srecine dahil edilmesini gerektir-
mitir. Bu da, kadnn almasn tevik
eden geici uygulamalara yol amtr.
Kadnlarn almalarn tevik etmek
22
iin kullanlan temel ara, kar-koca (kadn-
erkek) alan bir ailenin ortalama gelirinin,
tek erkein alt ailenin ortalama gelirin-
den daha yksek tutulmas olmutur. Kad-
nn almaya balad ailelerin gelirlerin-
de ve tketimlerindeki greli art, bir te-
vik unsuru olarak kullanlmtr.
alan kadnlarn saysndaki arta pa-
ralel olarak, kar-koca alan ailelerin orta-
lama geliri, genel ortalamay oluturmaya
balam ve bylece aileler arasndaki gelir
farkllklar giderek ortadan kalkmtr. Artk
kadn ve erkek birlikte alsalar da, elleri-
ne geen cret, toplumsal bakmdan orta-
lama gelir dzeyine eitlenmitir.
Buraya kadar kadnlarn almas, t-
myle sanayi ve tarm alanyla snrldr. II.
Yeniden Paylam Sava sonrasnda, yani
emperyalizmin III. bunalm dneminde, sa-
nayi ve tarmn yannda hizmetler sektr
giderek gelimeye ve birinci konuma yk-
selmeye balamtr. te bu andan itibaren,
kadnlar hizmetler sektrnn temel igc
olarak ortaya kmtr. Artk sorun, sanayi
(ve ksmen tarm) proletaryasnn sorunu ol-
maktan km, hizmetler sektrnde istih-
dam edilen igcnn sorunu haline dn-
mtr.
Hizmetler sektrnn yaps ve geliimi
ile sanayi sektrnn yaps ve geliimi ara-
sndaki farkllk, giderek hizmetler sektrn-
deki igc ile sanayi sektrndeki igc-
nn birbirinden uzaklamasna ve yer yer
kart konuma gelmesine yol amtr.
1980 dnya ekonomik bunalmyla bir-
likte, sadece emperyalist lkelerde deil,
tm geri-braktrlm lkelerde de kadn a-
lanlarn says hzla artmaya balamtr.
Geri-braktrlm lkeler asndan, tarihle-
rinde ilk kez, kitlesel lekte kadn emek-
gc ekonomik yaamn paras haline gel-
mitir.
1980 sonrasnda geri-braktrlm lke-
lerde uygulanan neo-liberal ekonomi po-
litikalar, ekonomist dilden ifade edersek, it-
hal ikameci sanayilemenin yerine ithala-
ta dayal bir ekonomik yapnn ortaya k-
masn salamtr. Bylece, gemi dnem-
le kyaslanamayacak lde hizmetler sek-
tr gelimi ve istihdam artmtr. Bu da,
hizmetler sektrnde alan kadnlarn sa-
ysndaki byk artlara yol amtr.
Geri-braktrlm lkelerin toplumsal ya-
ps, kadnlarn almasyla birlikte, ilk kez
yeni bir olguyla kar karya kalmtr. Artk
geleneksel aile yaps deimi, kadn, evde
oturup evii yapan, ocuk yetitiren konu-
mundan kmtr. Dne kadar sadece ei-
tim grm kadnlar iin geerli olan ika-
dn toplumsal ilikisi, imdi nfusun b-
yk bir blmn kapsayan yeni bir toplum-
sal iliki haline gelmitir.
Bu lkelerde kapitalizm kendi i dinami-
iyle gelimediinden, ortaya kan yeni du-
rum, toplumun kendi isel ve zsel deneyi-
mine paralel gelimediinden, ortaya kar-
d ve karaca sorunlara ilikin bir top-
lumsal bellee de sahip deildir. Dolaysy-
la kadnn almas, yeni bir durum olmak-
la birlikte, toplumun geleneksel (feodal) ya-
ps bu yeni durumun yeni bir toplumsal
denge oluturmasna olanak salamaz.
Kapitalizmin i dinamikle deil, d di-
namikle, yani emperyalizmin karlarna ve
gereksinmelerine gre gelitirildii lkeler-
de kadnlarn artan oranda almaya ba-
lamas, giderek toplumsal huzursuzlua ve
dengesizlie yol amtr. Geleneksel ya da
muhafazakar denilen feodal toplumsal ili-
kiler, kadnn yeri evidir imanyla varln
srdrrken, ayn feodal iman sahipleri ar-
tan oranda kadnlarn alma yaamna gir-
mesi ynnde hareket etmilerdir. (Bu e-
liki, AKP iktidarnda en tipik biimde da
vurulmutur.)
te yandan, kadnn almas, bir d-
nem iin de olsa, aile gelirinde arta yol a-
tndan, ailenin tketim gc artm ve bel-
li llerde (gemie gre) yaam standart-
larnda ykselmeye neden olmutur. Tm
feodal ve dinsel deer yarglarna ramen,
yaam standartlarndaki greli ykselme, bir
yandan kadnlarn almasn tevik eder-
ken, dier yandan aile iindeki geleneksel/
muhafazakar yapy da deitirmitir.
Kapitalizmin irsi hastal olan ar-re-
tim, kanlmaz olarak yeni pazarlar, yeni t-
ketici kitleler bulunmasn gerektirir. Kadn-
larn artan oranda almas ve aile gelirle-
rindeki greli artlar, geri-braktrlm lke-
lerin i pazarnda dey bir genilemeye yol
aarak, ayn zamanda ar-retim sorunu
asndan da parasal bir etkide bulunmu-
tur.
Ancak kadnn almas en ok aile ze-
rinde etkide bulunmutur.
Engels, kapitalizmin ilk geliim yllarnda
kadnn almasnn aile zerindeki etkisi-
23
ni ortaya koyarken, gnmzde geri-brak-
trlm lkelerde meydana gelen toplumsal
ilikileri de belli llerde aydnlatmakta-
dr:
Kadnn almas kesinlikle ve
zorunlu olarak aileyi zyor; aile te-
meline dayanan bugnk toplumu-
muzda bu zlme, en moral ker-
tici etkilerini ana-baba zerinde oldu-
u kadar ocuklar zerinde de gs-
teriyor. ocuuyla ilgilenecek, ger-
ekte pek az grd ocuuna hi
deilse ilk yl alelade de olsa sevgi
gsterecek vakit bulamayan anne,
gerek anne olamaz; ocuuna kar-
kanlmaz biimde bir ilgilenmez-
lik iine girer, ona bir yabanc gibi
sevgisizce davranr. Bu tr koullar al-
tnda byyen ocuklar, aile yaam-
nn sonraki dnemlerinde btn b-
tn kerler; kendilerini hibir za-
man evlerinde, aile ortamnda hisset-
mezler; nk, ayr kalmaya alm-
lardr, bu nedenle de ii snfnda ai-
lenin genel kne onlar da by-
lece katkda bulunurlar. Buna benzer
biimde, ailenin kn ortaya -
karan bir baka neden ocuklarn a-
lmasdr. Ailelerine mal olduklarn-
dan daha fazla haftalk kazanacak
duruma geldikleri zaman, ana-baba-
ya, evde kalmann karl bir miktar
para demeye balarlar, geri kalan-
n kendilerine saklarlar. Bu genelde
on drt, on be yandan itibaren
balar. Szn ksas ocuklar kendi-
lerini ailenin egemenliinden kurta-
rrlar ve baba ocana bir tr pansi-
yon gibi bakar olurlar; tabi ilerine
geldii zaman baba oca olur, ileri-
ne gelmedii zaman pansiyon.
Bir ok durumda, kadnn al-
mas aileyi tmden datmaz, ama
tepetaklak eder. Ailenin geimini ka-
dn salar; baba evde oturur, ocuk-
lara bakar, evi temizler, yemek pii-
rir... teki toplumsal koullarn ayn
kald bir durumda, aile-ii ilikiler-
deki bu ters-yz oluun emeki er-
keklerde yaratt fkeyi tahmin et-
mek kolaydr...
Fabrika sisteminin kanlmaz ola-
rak getirdii, kadnn kocas zerin-
deki egemenlii insani deilse, koca-
nn kars zerinde gemiteki stn-
l de insani deildi. Eer imdi ka-
dn stnln ortak mallarn tm-
n deilse, daha byk bir ksmn
salad gerei zerine oturtabilir-
se, bundan karlabilecek zorunlu
sonu, aile yelerinden biri, saldrgan
bir biimde daha byk katkda bu-
lunmakla bbrlendiine gre, bu
mlkiyet toplumunun doru ve ussal
bir toplum olmad sonucudur. Bu-
gnk toplumumuzun ailesi byle
zlyorsa, bu zl, ailenin te-
melindeki ban, aile sevgisi deil,
yleymi gibi grnen bir mlkiyet
toplumunun etei altnda srtan zel
kar olduunu gsterir. Pansiyon c-
reti demeyen ocuklarn, isiz kalan
ana-babalarn desteklemeleri duru-
munda o ocuklar asndan ayn ili-
ki ortaya km olur. (F. Engels, n-
gilterede Emeki Snflarn Durumu,
s. 207-210.)
Gnmz Trkiyesinde kadnlara yne-
lik iddet ve cinayetlerde meydana gelen
olaanst artlarn ve erkeklerin artan
oranda dinci cemaatlere ynelmesinin te-
melinde Engelsin 150 yl nce ortaya koy-
duu toplumsal gerekler yatmaktadr. Ara-
daki fark, sadece 150 yllk bir zaman fark-
ll deildir. Aradaki fark, asl olarak i di-
namikle gelien kapitalizm ile i dinamii
arptlm, d dinamie balanm ve d
dinamiin (emperyalizmin) karlarna g-
re gelitirilmi kapitalizm arasndaki farktr.
Dier bir ifadeyle, burjuva demokratik dev-
rimini tamamlam lkeler ile bu devrimini
gerekletirememi geri-braktrlm lke-
ler arasndaki farkllktr.
Bu farkllklar dlayan, her eyi dzenin
kalcl ve sreklilii asndan gren ve ele
alan her yaklam, kanlmaz olarak soru-
nun temeline kadn sorununu yerletir-
mek durumundadr. Yani dzen deimez
ve deitirilemez kabul edilerek, mevcut d-
zendeki sorunlarn evrimci bir tarzda ve re-
formist bir yolla, zaman iinde zmlene-
bilecei varsaylmaktadr.
Bu varsaym, genel olarak burjuva ideo-
loglarnn teorikletirdii bir varsaymdr.
Bu varsaymn en tipik zellii, kadn
sorununu snfsal bir temelden soyutlaya-
rak, ayr, bamsz ve evrensel bir sorun ha-
line getirerek, ayrmcla kar mcadele
24
dzeyine indirgemesidir. Bu da, AB norm-
lar erevesinde pozitif ayrmclk olarak
ortaya kmaktadr.
Kadnlara ynelik ayrmcla pozitif ay-
rmclk yaparak kar kmak yaln bir to-
toloji olsa da, bugn ilerici, demokrat ve sol-
cu tm kadn hareketleri tarafndan iselle-
tirilmitir.
Olayn kavranlamayan ve anlalamayan
yan ise, burjuva demokratik devrimini ta-
mamlamam, dolaysyla yukardan aaya
kapitalizmin gelitirildii, ama feodal ve ya-
r-feodal toplumsal ilikilerin (siyasal stya-
pyla birlikte) egemenliini srdrd l-
kelerin ada kapitalizmin gereklerine ve
gereksinmelerine uygun bir yapya dn-
trlmesidir.
Feodalizmin devrimci tarzda tasfiye edil-
medii ve edilmesi dnlmedii lkeler-
de (geri-braktrlm lkeler) emperyalizmin
temel hedefi, bir yandan kadnn ucuz ig-
c olarak artan oranda altrlmas, dier
yandan bu kadnlar araclyla emperyalist-
kapitalizmin nndeki feodal engelleri orta-
dan kaldrmaktr.
Trkiye somutunda grld gibi, kre-
di kartl yaamn hedef kitlesi kadnlardr.
TOK sisteminin hedef kitlesi de kadnlardr.
Dnya Bankasnn bir milyar dolarla finan-
se ettii Sosyal Riski Azaltma Projesiyle,
kendilerinin ak ve aleni ifadeleriyle, ka-
dnn aile ve toplum iindeki konumunun
glendirilmesi amacyla, dorudan anne-
lere nakit para verilmesi en yaln rnekler-
den birisidir.
Bu emperyalist anlaya gre, geri-brak-
trlm lkelerin i pazarlarnn geniletilme-
sinin yolu, kadnn almas ve tketici ola-
rak pazarda yer almasndan gemektedir.
alan kadn, geri-braktrlm lkeler tari-
hinde yeni bir olgudur. Bu lkelerdeki ka-
dnlarn ekonomik yaam deneyimleri ne-
redeyse hi yok gibidir. Pozitif ayrmclk
yaplarak, toplumsal ilikiler iinde ycel-
tilmeleri sayesinde, alan ve almay
dnen kadnlarn, dzenin korucu ve kol-
laycs olarak kullanlabilecei dnlmek-
tedir.
Bu, emperyalist ideologlar tarafndan,
gnmz koullarnda geri-braktrlm l-
kelerdeki feodal ve yar-feodal yaplarn tas-
fiye edilmesinin bir yolu olarak tasarlanm-
tr. Toplumsal, ekonomik ve siyasal yaamn
hemen her alannda ikinci snf insan ola-
rak kabul edilen (alglanan), soframzda-
ki yeri kzmzden sonra gelen kadnlar,
bylesi bir tasfiye plannda pozitif ayrmc-
lk sylemiyle dzene eklemlenmektedir-
ler.
Sorun, hi tartmasz bir biimde, geri-
braktrlm lkelerde feodalizmin devrim-
ci tarzda tasfiye edilmesi sorunudur. Ancak
da baml bir kapitalizmin burjuvazisi de,
emperyalist burjuvazi de devrimci (burjuva
anlamda) niteliine sahip deildir. Dolay-
syla feodalizm, devrimci tarzda tasfiye edil-
mek yerine, bir yandan feodallerin en iri ve
en byk kesimlerini burjuvalatrarak, di-
er yandan pozitif ayrmclk yoluyla ka-
dnlar feodal toplumsal yapnn karsna -
kartarak tasfiye edilmeye allmaktadr. l-
kemizdeki legalist olsun olmasn neredey-
se tm sol hareketler ile sol kadn hare-
ketlerinin pozitif ayrmcl hararetle des-
teklemelerine yol aan, bu yapay anti-feo-
dal amatr.
Gerek gereklikte ise, emperyalist-ka-
pitalizmin styapsal anti-feodal mcade-
lesi, sadece i pazar geniletmek ve ken-
di ar-retimi iin yeni pazarlar yaratlma-
s asndan bir deere sahiptir. Bu yolla fe-
odalizmin tasfiye edilemeyeceini Trkiye-
nin yakn tarihi aka gstermitir. 1950ler-
den gnmze kadar emperyalizm-ibirlik-
i yerli burjuvazinin feodalizmi tasfiye giri-
imlerinin bugn geldii yer, feodal-dinci
ideolojinin temsilcisi AKPnin iktidara gel-
mesiyle sonulanmtr.
Bu yol, yani yukardan aaya tasfiyesi,
zorlu, sancl ve sonu olarak feodalizmle
nihai bir hesaplama yaplmakszn gerek-
letirilmesi olanaksz olan bir yoldur.
Gerek gereklik byle olmakla birlikte,
bu anlay, bu ideoloji (zel anlamyla po-
zitif ayrmclk yoluyla kadn sorununun -
zlebilecei zihniyeti) hem solda, hem de
Krt ulusal hareketi iinde ok fazla etkide
bulunmaktadr. zellikle A. calann eko-
lojik demokratik toplum projesinin temel
dayana olarak ne kartlan kadn soru-
nu, bu ideolojinin ne denli byk bir etki-
ye sahip olduunu aka gstermektedir.
Krt ulusal hareketinin legal ve ak si-
yasal ilikiler alannda gelitirilen eba-
kanlk sistemi, szcn burjuva ve em-
peryalist anlamnda pozitif ayrmclka da-
yanmaktadr. Bu yolla, Krt toplumsal iliki-
lerindeki erkek egemen ilikilerin tasfiye
25
edilebilecei, dolaysyla feodalizmin de tas-
fiyesinin gerekleecei varsaylmaktadr.
Daha ak ifadeyle, kadnlar Krt siyasal ya-
amnda ne kartlarak Krt feodalitesinin
gcnn krlmas hedeflenmektedir (yukar-
dan aa feodalizmin tasfiyesinin bir bii-
mi). Son yaplan Demokratik Toplum Kong-
resi toplantsnda da grld gibi, bu uy-
gulama, birka kadnn konumac olarak
katld erkekler toplantsndan baka bir
sonu vermemektedir.
Buraya kadar ortaya koymaya alt-
mz gibi, pozitif ayrmclk ya da siyasal
partilerde kadn kotas konulmas trn-
den yollar, emperyalizmin yukardan aa-
ya feodalizmi tasfiye etme, daha tam deyi-
le, feodalizmi evcilletirme izgisinin birer
yansmasdr.
Bugn lkemiz solunun kadn hare-
ketine bitii deere ve atfettii neme ya-
kndan bakldnda grlecektir ki, bu
projeyi, genel olarak devrimden, zel ola-
rak anti-feodal (ve phesiz anti-emperya-
list) devrimden umudunu kesmi kk-
burjuva eskimi solcular hararetle destekle-
mektedirler. Ve yakndan bakldnda, bu
kk-burjuvalarn oklukla ve sklkla AB
fonlarndan fonlandklar grlecektir.
Aktr ki, bugn PKKnin temsil ettii
Krt ulusal hareketi, Krt devriminden, Krt
ulusal kurtuluundan, bamsz Krdistan
amacndan uzaklamtr. Bu amatan uzak-
lat oranda, ulusal-devlet konusunda ol-
duu gibi kadn sorununda da giderek
egemen ideolojiye, neo-liberal ideolojiye
kaymtr. Legalist sol ise, oktan unuttu-
u ve tmyle unutturduu devrim amac-
nn dndaki aralarla varln srdrme
gayreti iindedir. Bu gayretleri de, olabildi-
ince dzeni zorladn varsayd marji-
nal konular ne karmak olarak tecelli
etmektedir.
12 Haziran seim sonularnda grld-
gibi, meclise giren kadn milletvekilleri-
nin yarsndan ou, islamc-feodal ideolo-
jinin temsilcisi AKP listelerinden seilmitir.
Bu bile, emperyalizmin pozitif ayrmclk
doktrininin ne kadar ilerici ve ilerlemeci ol-
duunu gstermeye yeterlidir.
Krt ulusal hareketinin olduu kadar
Trkiyenin de genel sorunlarndan birisi, fe-
odalizmin mutlak tarzda ortadan kaldrlma-
sdr. Bu da, feodal ilikileri, bir yandan yu-
kardan aaya tasfiye etmeye alan, te
yandan styapsal olarak besleyen ve kolla-
yan emperyalizmden bamsz bir lke ya-
ratlmasyla olanakldr. Bu da bir devrim so-
runudur, demokratik halk devrimi sorunu-
dur. Devrim d yollarla feodalizmi, feodal
ilikileri ve feodal deerleri tasfiye edebile-
ceklerini sananlar, dnya devrim tarihinin
yzlerce kez kantlad gereklere gzleri-
ni kapatanlardr.
2o
Seimlerden iki ay nce kaleme alnm
olan bu deerlendirme, bugn, yani seim-
lerden sonra Trkiyede geliecek olan si-
yasal olaylarn genel erevesini ortaya koy-
maktadr. ok sevilen ve ok yinelenen sz-
le, yaptklarmz yapacaklarmzn temina-
tdr mant iinde bakldnda, aktr ki,
3. AKP iktidarnn, 2. AKP iktidarndan ok
farkl bir izgi izlemeyeceini sylemek ola-
nakldr.
Ya imdi Ne Olacak?
Recep Tayyip Erdoan II. geleneksel
balkon konumasnda, tpk I. geleneksel
balkon konumas gibi, seim meydanla-
rnda sylenenlerin seim meydanlarnda
kaldn, herkesi kucaklayacan, yeni
anayasa iin uzlama yollar arayacan,
herkesle greceini syleyerek, AKP ik-
tidarna kar olan ve endie duyan kk-
burjuva aydn kesimin yreklerine su serp-
meyi amalamtr. Her ne kadar bu aydn
Bugn AKP, yasallk grnm altnda, kendinden nceki tm yasal s-
nrlamalar ortadan kaldrarak kendi mutlak iktidarn kurmaya ynelmitir. Ar-
tk varolan hibir yasa AKPnin mutlak iktidar iin bir engel niteliine sahip
deildir. Bu ylesine bir durum yaratmtr ki, yasallk ve meruiyet anlamn
yitirmitir. AKP, mevcut yasalar byk lde deitirmemitir. Bu ynyle
AKPnin yasa tanmaz olduundan, yasalar inediinden kimse sz ede-
memektedir. Gerekte ise, tm yasalar, yarg yoluyla, AKPnin istedii yn-
de eilip bklmektedir. Ama mevcut yasalara biimsel olarak (hukuksal ifa-
desiyle lafzlarna) uygun hareket edilmesi karsnda demokrat hukukula-
rn bile elleri kollar bal kalmaktadr. Bununla da yetinmeyen AKP, imdi l-
keyi alt ay sreyle kanun hkmnde kararnameyle ynetmek istemektedir.
Eer bir lkede bir iktidar yasa tanmaz hale gelmise, kendi yasalln
kendisi iner hale gelmise, aktr ki, bu yasa tanmaz, baskc iktidara kar-
direnme hakk, tarihsel ve toplumsal olarak merudur. Ancak AKPnin ya-
salln, yasama organnn yeni yasalar karmasyla deil de, mevcut yasa-
lar yargnn lafzi yorumuyla uygulamas bu klasik anlayn ezberini boz-
mutur. Artk yasallk, meruiyeti ieren bir tanm olmaktan kmtr.
Bugn yasalarn lafzlarna uygun olarak yargnn getirdii yorumla y-
rtlen AKP icraatlarnn biimsel yasall, evrensel (burjuva) hukukunun
yasallk anlayyla aklanamaz hale gelmitir. Bu da, siyasal bir iktidarn
tm icraatnn yasalara uygun olduu srece meru olduunu vaaz eden
burjuva hukuk anlaynn kk-burjuva yorumunun iflas demektir.
Oysa durum ok aktr. AKPnin yasall, lkemizde egemen olan oli-
garik diktann yasalarna dayanan bir yasallktr. Eski tanmla, smrge ti-
pi faizmin yasalldr. Yine eski tanmla, Bu ynetim, ya klsik burjuva de-
mokrasisi ile uzaktan yakndan ilikisi olmayan temsili demokrasi ile icra edi-
lir (gizli faizm) ya da sandksal demokrasiye itibar edilmeden aka icra edi-
lir. AKPnin tm yapt, yasalln, meruiyetini smrge tipi faizmde bu-
lan bir dzenin yasalarn kendi karlar iin yorumlamaktan ibarettir.
Bu durum karsnda kk-burjuva aydn kesimin iine dt aresiz-
lik ise, tmyle smrge tipi faizmi, oligarik dikta ynetimini uzun yllardr
yasal ve meru grmesinden kaynaklanmaktadr. (Kurtulu Cephesi, Seim
Ortamna Girilirken Trkiyenin Genel Grnm, Say: 120, Mart-Nisan
2011.)
2Z
kesim, Recep Tayyip Erdoann duymak is-
tediklerini sylemesinden dolay mutlu g-
rnseler de, ne endieleri ortadan kalkm-
tr, ne de AKP kartl sona ermitir.
yle bir anmsayalm.
Korkular, kayglar sreci ilk AKP iktida-
ryla birlikte balamtr. Hemen herkes ne
olacak bu memleketin hali sorusunu bir-
birlerine sorarak, korku ve kayg iinde 1.
AKP iktidarn yaadlar. Ardndan 2007
Cumhurbakanl seimine gelindi. Cum-
huriyet Mitingleri, sanal muhtra, cumhur-
bakannn halk tarafndan seilmesine ili-
kin anayasa deiiklii ve ardndan Temmuz
2007 genel seimleri yapld. AKP, bu kez
ak ara (%47) seimleri kazand.
2008 ylnn Mart aynda AKPnin kapatl-
ma davasnn almasyla birlikte balatlan
Ergenekon operasyonlar, ardndan gelen
Krt alm (demokratik alm vs.) ve
nihayetinde TSKya ynelik Balyoz operas-
yonlar, 2. AKP iktidarnn belli bal siyasal
icraatlar oldu.
AKPnin devrald statkonun yasall-
nn, AKPnin yasallnn dayana olarak
kullanld bir sre yaand. Ardndan ye-
ni anayasa deiiklii geldi.
12 Eyll 2010 referandumuyla kabul edi-
len yeni anayasa deiikliiyle HSYKnn ve
Anayasa Mahkemesinin yaps deitirildi.
Bylece statkonun yasalln devralan
AKP, yargy fiilen ve resmen denetimi alt-
na alarak, yasalln hem dntrcs,
hem de srdrcs konumuna ulat.
Bugn, 12 Haziran seimlerinden sonra
3. AKP iktidar, dorudan denetime alnm
yargnn desteinde kendi yasalln olutu-
racak olanaa sahip olmutur. TSK, Ameri-
kan emperyalizminin dorudan mdahale-
siyle aadan darbe unsuru olmaktan -
kartlmsa da, AKPnin ne eli, ne de yrei
rahatlamtr.
AKPnin nihai hedefi, tartmasz lml
islam ad verilen Trkiye koullarnda bi-
imlendirilmi bir islam devleti ya da slam
cumhuriyeti kurmaktr. AKPnin ekirdek
kadrosunu oluturan eriatlarn nihai he-
definin bu olduu her trl tartmann d-
ndadr. Anlalamayan ve kavranlamayan,
bu lml islam devletinin, klasik bir eriat
devleti, ran tipi bir islam cumhuriyeti ol-
mad ve olamayacadr.
Kimi AKP uzmanlarnn dile getirdii
gibi, bu Trkiye islam cumhuriyeti, ne ran
tipi, ne de Suudi tipi (Vahabi) bir islam an-
layndan trememektedir. Bu islam cum-
huriyeti, Necmettin Erbakanla simgelenen,
temelde Anadolu tefeci-tccar sermayesi-
nin byme ve tekelleme amalarna y-
nelik bir islam anlayna dayanmaktadr.
Bir dnem Kayseri sermayesine yaplan
Max Weber, Kalvenizm gndermeleri, yeni
bir islamc burjuva snfnn doduuna
ilikin haberler (4x4 jeeplere binen islam-
clar), tmyle bu islam anlaynn snf-
sal kkenine ilikin deerlendirmeler ol-
mutur.
AKP, Anadolu tefeci-tccar sermayesinin
(Orta Anadolunun feodal toprak sahipleriy-
le ittifak iinde) 1950lerde Necmettin Erba-
kann da iinde yer ald Gm Motor ola-
yyla balayan srecinin son halkasdr.
Bilinebilecei gibi, N. Erbakann siyasi
kariyeri, TOBB bakanlndan polis zoruy-
la indirilmesiyle balamtr. Bu da, Erbakan
hareketinin (eski adyla milli nizam, yeni
adyla milli gr) snfsal temelini ok
ak biimde ortaya koyar.
Olaylar dizisinin ba aktr, phesiz
emperyalizm, zel olarak da Amerikan em-
peryalizmidir.
Marksist terimlerle ifade edersek, 2. ye-
niden paylam sava sonrasnda (1945)
emperyalist sistem yeni bir bunalm dne-
mine, bizim III. bunalm dnemi olarak ad-
landrdmz dneme girmitir. Bu dnemin
en tipik olgularndan birisi yeni-smrgeci-
liktir.
III. bunalm dneminin ilk dneminde,
Amerikan emperyalizmi yerli egemen snf-
larn tmyle ittifak kurarak, i pazarn ge-
niletilmesine ynelmitir. En bilinen haliy-
le, bu ittifak, batan emperyalizmle btn-
lemi olarak domu olan ibirliki-tekelci
sanayi burjuvazisinin yannda tefeci-tccar
sermayesi ile toprak aalarndan olumu-
tur.
Burada emperyalizmin temel hedefi, fe-
odal snflarla consensus (bunu uzlama
olarak okuyabilirsiniz) iinde lkede kapita-
lizmin gelimesini salamaktr. Bu consen-
susun temelinde, byk toprak aalar ve
tefeci-tccar kesiminin tedrici olarak ibir-
liki-tekelci burjuva haline dntrlmesi
yatmtr. Ancak emperyalizm, batan ken-
disine bal olarak olumu ve palazlanm
olan ibirliki-tekelci sanayi burjuvazisi ile
kk-burjuvazinin ittifakn kurarak feodal
28
kalntlar tasfiye etmeye kalkmtr. Bu da
feodal egemenlerle oluturulmu olan con-
sensusun sona ermesine yol amtr.
27 Mays ihtilli, kk-burjuva devrim-
ci-milliyetilerinin aadan askeri darbesi
olarak gerekleirken, ayn zamanda em-
peryalizm-ibirliki burjuvazi ikilisinin k-
k-burjuvaziyle ittifak kurarak feodal ege-
menleri tasfiye etmesinin yolunu amtr.
Her zaman olduu gibi, emperyalizm
tm yumurtalarn tek bir sepete koyma-
m, bir yandan kk-burjuvazi ile ittifak
kurarken, dier taraftan feodal kesimlerle
ilikilerini srdrmtr. Bunun sonucu ola-
rak 1965de Sleyman Demirelin APsi oy-
larn %52,9unu alarak tek bana iktidar ol-
mutur. Ama Sleyman Demirel, bu ittifak
srdrememi ve nihayetinde ykselen dev-
rimci mcadele ortamnda 12 Mart askeri
muhtras ile devrilmitir.
12 Mart muhtras sonrasnda kurulan
reformist, Atatrk, ilerici I. Erim hk-
meti, brokrasi ve ordu iindeki kk-bur-
juva aydnlarnn desteinde tefeci-tccar ve
toprak aalarn tasfiye etmeye ynelik ilk
byk giriim olmutur. Ancak gelien dev-
rimci mcadele sonucu I. Erim hkmeti-
nin kk-burjuva aydnlaryla kurduu itti-
fak paralanmtr. Kanlmaz olarak em-
peryalizm-ibirliki burjuvazi ikilisi yeniden
feodal egemen snflarla ittifaka gitmek zo-
runda kalmtr.
Bu ittifak, 70li yllarn sonuna kadar yk-
selerek gelien devrimci mcadele karsn-
da kar-devrimci bir blok olarak srmtr
(Her devrim, birlemi bir kar-devrim olu-
turarak ilerler).
12 Eyll askeri darbesi, emperyalizm-i-
birliki burjuvazi ile feodal egemen snfla-
rn consensusuyla gereklemitir. Bu
consensusda egemen unsur, hi phesiz
emperyalizm-ibirliki burjuvazi ikilisidir.
1980 dnya ekonomik krizi koullarnda
gerekleen 12 Eyll askeri darbesi, bir yan-
dan devrimci mcadeleyi terrle yok etme-
ye ynelirken, dier yandan arlaan eko-
nomik krize kar istikrar tedbirlerini uy-
gulamaya sokmutur. (Bu adan, Amerikan
emperyalizminin Sovyetler Birliine kar,
yani komnizm tehlikesine kar gelitir-
dii yeil kuak projesi, Trkiyede kendi-
si iin ok uygun bir ortam bulmutur.)
1984 ylndan itibaren Turgut zaln uy-
gulad liberalizasyon politikalaryla, zel-
likle ihracata ynelik sanayileme ad al-
tnda yar-mamul tarm rnleri ihracatnn
tevik edilmesiyle Anadolu tefeci-tccar ser-
mayesi ile zengin kyllerin ekonomik kriz-
den daha az etkilenmesi ve glenmesi sa-
lanmtr. (Bu feodal kesimler, Amerikan
emperyalizminin denetimi altndaki Rab-
ta ilikileriyle, El-Baraka Trk, Finans Fay-
sal vb. yeil sermaye yoluyla finanse edil-
mitir. Bu dnemde Anadoludan Arap l-
kelerine ynelik tarmsal sanayi rnleri ih-
racatnda byk art gereklemitir.)
Turgut zal dneminde gelien ve g-
lenen tefeci-tccar sermayesi ile ibirliki-
tekelci burjuvazi arasndaki consensus
1990larn banda nemli lde bozulmu-
tur. Bu, ayn zamanda ibirliki-tekelci bur-
juvazi ile kk ve orta sermaye kesimleri-
nin ittifaknn da bozulmasna yol amtr.
te bu koullarda egemen blokta ay-
rma bym ve siyasal alanda da kitle
partileri paralanmaya balamtr. 1991-
1995 dnemini kapsayan bu ayrma sre-
ci, Erbakann Refah Partisinin 1995 seim-
lerinde oylarn %21,3n alarak birinci par-
ti olarak kmasyla sonulanmtr.
28 ubat post modern darbe sreci, i-
birliki-burjuvazi ile tefeci-tccar sermaye-
si arasndaki consensusun yeniden tesi-
si sreci olmutur. zellikle stanbulda be-
lediye bakan olan Recep Tayyip Erdoanla
srdrlen ilikiler yeni bir consensusun
oluturulmasn salamtr.
te yandan Sovyetler Birliinin datl-
masyla pazarlar byk lde geniledii
kabul edilen emperyalizmin beklentileri ger-
eklememi, ar-retim sorunu yeniden
byk bir tehdit haline gelmitir. Bu koul-
larda emperyalizmin hedefi, yukardan aa-
ya kapitalizmin belli llerde gelitirildi-
i geri-braktrlm lkelerde i pazarn ge-
niletilmesi olmutur. Bylece geri-brakt-
rlm lkeler, ithalatn liberalizasyonuyla
birlikte emperyalist lkelerin tketim mal-
larnn ak pazar haline gelmitir.
Ancak emperyalist tketim mallarnn
youn ithalat, ayn zamanda i ticaretin art-
masna ve dolaysyla da i ticaret burjuva-
zisinin gelimesine yol amtr. Bylece
emperyalist lkelerin tketim mallarnn it-
halat ile Anadolu tefeci-tccar sermayesi
arasnda dorudan bir iliki ortaya km-
tr. AKP iktidar, bu ilikinin siyasal planda-
ki yansmasdr.
29
Buraya kadar sraladmz olgulara ba-
karak AKP iktidarnn nasl gelitii ve g-
lendii ok ak biimde grlebilir.
2002-2007 dnemi, yani 1. AKP iktidar,
Anadolu tefeci-tccar sermayesinin siyasal
iktidar ibirliki-tekelci burjuvaziyle payla-
t, ama her durumda kk-burjuva aydn
kesimle olan ittifak srdrd bir gei
sreci olmutur. Bu dnemde tefeci-tccar
sermayesine yer amak amacyla Uzan im-
paratorluu yok edilmitir.
2. AKP iktidar, 2007 Nisan-Mays dne-
minde kk-burjuva sivil-asker aydn
zmre ile girdii atma koullarnda ba-
lamtr. atma, 2008 ylnda AKPye yne-
lik kapatma davas ve AKPnin Ergenekon
operasyonlaryla giderek iddetlenmitir. Bu
srete emperyalizm-ibirliki tekelci bur-
juvazi ikilisi tarafsz ve yansz bir konum-
da grnrken, ithal edilen emperyalist t-
ketim mallarnn pazarlanmasnda ve mor-
gage krizi koullarnda AKP iktidarn dei-
ik yollardan finanse etmitir.
Bugn 3. AKP iktidar, bir nceki dnem-
de iddetlenen kk-burjuva sivil-asker ay-
dn kesimle olan atmasnn nihai sonu-
ca balanaca bir dnemin balangcn
oluturmaktadr.
Bugn iin bu atmann nasl sonula-
naca tam olarak saptamak olanakszdr.
CHPnin oylarnn %26da kalmas, AKPnin
oylarnn %50ye ulamas, aktr ki, AKPye
kesin ve mutlak bir stnlk salamtr.
AKP, 12 Haziran seimleriyle, kk-burju-
va sivil-asker kesimin direniini tmyle ez-
mek ve bu kesimi tmyle tasfiye etmek
iin nemli bir stnle sahip olmutur.
Bugn iin kesin olan tek ey, AKPnin bu
stnln kullanarak bu direnii mut-
lak olarak ezmeye yneleceidir.
Ak ifadeyle, asl olarak kk-burjuva
sivil-asker kesime ynelik AKPnin siyasal
zor uygulamas yeni dnemde artarak sre-
cektir. Ancak bu siyasal zorun, her durum-
da genileyerek AKP iktidarna ynelik her
trl muhalefeti kapsayacak boyutlara ula-
aca da kesindir.
Burada yeni anayasa ya da Recep Tay-
yip Erdoann bakanlk sistemi kurmas,
siyasal zorun merulatrlmas asndan bir
neme sahiptir.
Bugn iin belirsiz olan, kk-burjuva
sivil-aydn kesime kar mutlak sonuca ula-
maya ynelik AKPnin siyasal zor uygulama-
lar karsnda emperyalizm-ibirliki burju-
vazi ikilisinin tarafsz ve yansz grn-
mn srdrp srdrmeyeceidir. phe-
siz kk-burjuva sivil-aydn kesiminin zap-
turapt altna alnmas (zelikle ordu asn-
dan) emperyalizmin istedii bir eydir. Ama
bu kesimlerin tmyle tasfiye edilmesinin
emperyalizmin ne kadar karna gelecei
ise belirsizdir.
Ortadouda gelien olaylar ve giderek
iddetlenen bor krizi, bir yerden sonra
kk-burjuva sivil-asker aydn kesimin em-
peryalizm tarafndan kazanlmasn gerek-
tiren koullar da yaratmaktadr. zellikle
Suriye ve ran sorunu ve Irakn gelece-
i asndan emperyalizmin kk-burju-
vazinin asker kesimine olan ihtiyac ak-
tr. Ancak unutulmamas gereken, emper-
yalizmin kadir-i mutlak olmad ve yerel
iktidarlarn kendi dorultusunda hareket
edebilecei bir inisiyatif alannn her za-
man mevcut olduudur. Dolaysyla, gelien
siyasal ve ekonomik olaylar, emperyalizm
asndan her ne kadar AKP ile kk-bur-
juvazinin sivil-asker kesimi arasndaki at-
mann sona erdirilmesini gerektirse de, l-
kenin somut koullar bu gerekirliin ok
tesinde gelimelere yol aabilecektir.
3. AKP iktidar dneminde siyasal zorun
artan oranda kullanlacan sylemek ke-
hanet olmayacaktr. Ama yukarda da ifade
ettiimiz gibi, AKP iktidarnn ok iine ya-
rad sylenen uluslararas konjonk-
trdeki deiimler yeni durumlar ortaya -
karacaktr. Bu durumda AKPnin, zel ola-
rak da Recep Tayyip Erdoann ne denli
uzlamac olacan bugnden kestirmek
olanakszdr. Bugn iin belirgin olan ey,
AKPnin temsil ettii tefeci-tccar sermaye-
sinin bugn eline geirdii gc kolayca
paylamayacadr. Yaratlan, yani AKPyi,
yaratandan, yani emperyalizmden dolay
seven ibirliki-tekelci burjuvazinin bu s-
rete nemsenebilecek bir rol olmayaca-
da kesindir.
Yeni dnem, siyasal zorun srekli gn-
demde olduu, ama geniliinin ve sresi-
nin somut gelimeler tarafndan belirlene-
cei bir sre olacaktr.
30
nce Irak vard. Kanl Saddamn Ba-
as rejimi Irakta halka kan kusturuyordu.
Ardndan I. Krfez Sava, on iki yl sonra II.
Krfez Sava ve Irakn emperyal ordular
tarafndan igali geldi. Sonunda Saddam
rejimi ykld ve Saddamn kendisi de
idam edildi. Bylece Arap dnyasndaki res-
mi Baas rejimlerinden biri ortadan kaldrl-
d.
Buraya kadar her ey Irakla ve Saddamla
snrlanm olarak ele alnd ve algland.
Oysa W. Bushun siyah ve akademisyen
dileri bakan Condoleezza Ricen BOP
(Byk Ortadou Projesi) adn verdii, neo-
liberal aydn sylemiyle Ortadounun yeni-
den dizayn edilmesi sreci balatlmt.
Irak igalinin ve Baas iktidarnn ykl-
nn sekizinci ylnda Ortadou bir kez daha
kart.
Kimilerinin BOP, kimilerinin GOP (Geni-
letilmi Ortadou Projesi) adn verdikleri ve
Recep Tayyip Erdoann ebakan ol-
makla vnd Ortadounun yeniden di-
zayn edilmesi sreci hzla ilerlemeye ba-
lad.
nce Tunusta balad ve ardndan Ye-
men, Abdl Cemal Nasrn Msr ve Libya
geldi. Tunus ve Msr hal yoluna sokuldu.
Msrda 1954 ylndan beri iktidarda olan
devrimci-milliyetiler tam olarak tasfiye edil-
di.
Libyada, tam ve resmi adyla Libya Arap
Halk Sosyalist Byk Cemahiriyesi, kabile-
lerin Kaddafiye kar silahl ayaklanmasy-
la kart. Trkiyenin baarl tahliye ope-
rasyonuyla hedefe oturtuldu ve NATOnun
askeri mdahalesi balad.
Baasn Son Kalesi: Suriye
te tam bu srada, tam da Ortadouda
devrim ve deiim rzgarlar eserken,
Recep Tayyip Erdoann ortak bakanlar
kurulu toplants yapt Suriye kart. Ne-
rede ve nasl rgtlendikleri pek bilinmeyen
rejim muhalifleri harekete geti. Hedef,
lml Beir Esad ynetimini ve onun tem-
sil ettii krk yllk Baas rejimini devirmek-
ti.
Kendilerini ilerici ve hatta frsatn bul-
duklarnda sosyalist ilan eden, gerekte
ise neo-liberal sol denilen ve emperyalist
sivil toplum kurulularnn fonlaryla yara-
tlan kesimlere gre, artk gerici ve otoriter
Arap rejimlerinin sonu gelmiti.
Daha henz Libyadaki olaylarn nasl or-
taya kt ve gelitii tam olarak anlala-
mamken, bu olaylarn geliiminde Trki-
yenin, zel olarak da AKP iktidarnn rol
Ortadounun ve Filistinin hamisi edebi-
yatyla gzlerden karlmken, stelik Lb-
nan krizinde AKP iktidar tm gcyle Tele-
komun sahibi Harrari yanls ve dolaysyla
Suriye kart bir politika izlerken, Trkiye s-
nrna ylan binlerce Suriyeli snmac-
larla birlikte Suriye sorunu ortaya kt.
Geen Ekim aynda, byk medya
kampanyasyla amda Trkiye-Suriye or-
tak bakanlar kurulu toplants yaplm, vi-
zeler kaldrlm ve Trkiye ile Suriye arasn-
da stratejik ibirlii anlamas imzalanm-
t. Byk stratejik vizyon sahibi dileri
bakan Ahmet Davutolunun szleriyle, Tr-
kiye ile Suriye, Ortak kader, ortak tarih, or-
tak gelecek; El kader el mterek, El tarih
el mterek, El mstakbel el mterek ol-
mulard.
31
Ama Arap bahar byk stratejik viz-
yon sahibini yalanc kard. Yeniden di-
zayn edilen Ortadoundaki Baas iktidar-
nn son kalesi Suriye kart.
nce kk bir yerleim yerinde bala-
yan halk ayaklanmas giderek yayld ve
atmalara dnt. Tm emperyalist m-
dahalelerde olduu gibi, binlerce Suriyeli
bask ve zulmden kaarak Trkiye sn-
rn getiler. Ve imdi Birlemi Milletler Ml-
teciler Yksek Komiserliinin hamiliinde
Angelina Julie Suriyeli mltecilerin duru-
munu yakndan grmek iin Trkiyeye ge-
liyor. 12 Haziran seimleriyle gndemin alt
sralarna itilen Suriye sorunu, artk gn-
demin ilk srasndaki yerini almaya hazr-
dr.
imdi gzler, seim yorgunluunu at-
mak iin tatile km olan Recep Tayyip
Erdoana dnm bulunuyor. Daha sekiz
ay nce stratejik ibirlii anlamas imza-
ladklar Bear Esad ynetimine kar nasl
bir tutum taknaca merakla beklen-
mektedir.
Evet, phesiz Ortadou yeniden di-
zayn edilmektedir. Ve hatta bu dizayn a-
lmasnn sonuna gelindii bile sylenebi-
lir. Kimi akl evveller (elbette bunlar her za-
man olduu gibi solcu ya da solumcu
aydnlardr) bu gelimeler sonucunda ge-
rici ve otoriter Arap rejimlerinin yklmasn-
dan byk bir mutluluk duymaktadrlar.
Ama hibiri bu gelimelerin, Ortadouda
emperyalizmin kendisi iin gerekli pazarla-
r amaya ve geniletmeye ynelik olduu-
nu akllarna bile getirmemektedirler.
Kapitalist-emperyalizmin en temel soru-
nu, pazar sorunudur. 1945lerden sonra dn-
ya sosyalist blounun kurulmasyla pazarla-
rnn te birini kaybeden emperyalizm,
1954 ylnda Msrdaki kk-burjuva dev-
rimci-milliyetilerin Abdl Cemal Nasrn
nderliinde iktidar ele geirmeleriyle bir-
likte Ortadouda da pazar kaybetmeye de-
vam etmitir. Yugoslavyata Tito, Hindistanda
Nehru ve Msrda Nasrn bir araya gelerek
oluturduklar nc yol ya da bloksuz-
lar hareketi, aktan anti-emperyalist bir tu-
tum taknmazken, dolayl olarak emperya-
lizmin pazar olmadklarn ilan etmitir.
Nasrla balayan Arap devrimci-milliyet-
i iktidarlar dnemi, 1968de Irakda ve
1970de Suriyede Baas partisinin (Arap Sos-
yalist Dirili Partisi) iktidara gelmesiyle ge-
nilemitir.
Gerek Nasrn, gerekse Irak ve Suriye-
deki Baas rejimlerinin Sovyetler Birliine
yaknlamalar ve SBKPnin kapitalist olma-
yan yol teziyle bu iktidarlar desteklemesi,
emperyalizmin Ortadouda byk bir pa-
zar yitirmesine yol amtr.
te bu Ortadou pazarnn yeniden em-
peryalizmin pazar haline getirilmesi sreci
Sovyetler Birliinin 1991de datlmasyla
birlikte balamtr. Bugn Msrda, Tunusta,
Yemende, Libyada ve Suriyede yaanlan
olaylarn temelinde, emperyalizmin elli yl-
dr uzak kald Ortadou pazarn yeniden
ele geirme projesi yatmaktadr.
Hi tartmasz, emperyalizm iin bu Or-
tadou pazarlarn yeniden ele geirmesinin
tek yolu, devrimci-milliyeti Arap iktidarla-
rnn devrilmesinden gemektedir. Ve bu-
gn bunlarn gerei yaplmaktadr.
Burada tipik olan Msr, Irak ve Suriye-
de onlarca yldr siyasal iktidar elinde bu-
lunduran Arap kk-burjuva devrimci-mil-
liyeti aydnlarnn konumudur.
Baas partilerinin Birlik, zgrlk ve Sos-
yalizm slogan, bu devrimci-milliyeti ha-
reketlerin tipik zelliini da vurur. Bu ha-
reketler, temel olarak Arap milliyetiliine
dayanr. Kk-burjuva aydn kesimin (sivil
ve asker), emperyalizmin destekledii kral-
lar devirmeleri ve cumhuriyet ilan etmele-
riyle birlikte ortaya kan devrimci-milliyet-
i iktidarlar, Arap milliyetilii temelinde an-
ti-emperyalist bir tavr almlardr. Kendile-
rine gre, enternasyonalist sosyalizmden
farkl, Arap lkelerine zg bir sosyalizmi,
Arap sosyalizmini savunan bu devrimci-
milliyeti hareket, bir yandan tm Arapla-
rn birliini oluturmaya ynelirken, dier
yandan emperyalizmin eski tip smrgesi
olmaktan k yollarn aramtr.
Bu devrimci-milliyeti kk-burjuva ik-
tidarlar, lkelerinin emperyalizmin doru-
dan pazar olmaktan kmasn salarken,
dier yandan emperyalizm tarafndan bes-
lenen ve desteklenen islamclara kar
(Msr ve Suriyede Mslman Kardeler,
Irakda iiler) laik cumhuriyeti savun-
mulardr.
Trkiyedeki Kemalist hareket gibi,
Arap devrimci-milliyeti hareketi de, bir yan-
dan emperyalizmin ak pazar olmaktan -
karken, dier yandan yukardan aaya
milli burjuvazi yaratmaya ynelmilerdir.
32
Sovyetler Birliinin altyap ve sanayi alann-
daki desteiyle gelitirilmeye allan Arap
milli burjuvazisi, bu dnemin ve bu ikti-
darlarn tipik zelliidir.
Arap devrimci-milliyeti iktidarlarnn
(Baas) neleri hedefledikleri, neler yaptkla-
r ve nasl yaptklar uzun bir tarihsel sreci
kapsamaktadr. Burada bunlar ayrntl ola-
rak ele almayacaz. u kadar kesindir ki,
bu iktidarlar, elli yl boyunca bu Arap lke-
lerini emperyalizmin dorudan pazar ol-
maktan karmlardr.
Bir kez daha yineleyelim, adna ister
BOP denilsin, ister GOP, her durumda Ame-
rikan emperyalizminin Ortadouyu yeniden
dizayn etme projesi, ite bu pazarlarn
ele geirilmesini hedeflemitir. Bugn yaa-
nan olaylar, emperyalizmin bu pazarlar ye-
niden ele geirme ve bu pazarlarda tam de-
netimi salama amacnn parasdr.
Aktr ki, emperyalizmin onlarca yl
Ortadoudaki Arap pazarlarndan uzak kal-
masna yol aan siyasal g Arap devrimci-
milliyetilii ve Baas iktidarlar olmutur. Bu
adan, Baas iktidarlarnn son kalesi olan
Suriyenin son olarak gndeme gelmesin-
den artc bir yan yoktur.
Bu durum Bear Esad ynetimi asn-
dan yeni ve artc bir durum deildir. 1991
ylnda Sovyetler Birliinin datlmasyla
birlikte Amerikan emperyalizminin dnya-
nn tek sper gc haline geldii gnden
bugne kadar, Suriye ve Irak emperyalizmin
srekli tehdidi altnda olmutur. Suriye a-
sndan bu tehdidin ilk byk olay Abdullah
calan olaydr. Ve bilindii gibi, Hafz Esad
bu tehdit karsnda geri adm atm ve A.
calann Suriyeyi terk etmesini salam-
tr.
Bear Esad ve Baas iktidar, Tunus, M-
sr, Yemen ve Libyadaki son gelimelerden
nce de emperyalizmin mdahale tehdidi
altndaydlar ve bunun bilincindeydiler. Lb-
nandaki Hariri suikasti davasyla srekli
tehdit altna alnmlard. Bu tehdidin youn-
lat ve yakn tehlike halini almaya ba-
lad bir dnemde Bear Esad, AKP iktida-
ryla yakn ibirliine girerek bu tehdidi sa-
vuturmaya almtr. Trkiyeyle imzala-
nan stratejik ibirlii anlamas da bu a-
bann bir rn olmutur. Bir bakma, deni-
ze denin ylana sarlmas gibi, Bear Esad
ynetimi de, AKP iktidarnn agzl tefeci-
tccar zihniyetine drt elle sarlmtr. Kriz-
leri frsata dntrmekten baka bir ey
dnmeyen AKP iktidar da, bu frsattan
yararlanmaya kalkmtr.
Ama imdi sz sras Amerikan emper-
yalizmindedir. Suriyedeki Baas iktidar, u
ya da bu biimde, u ya da bu zaman iin-
de yklacaktr. Bugn byk stratejik viz-
yon sahibi AKP de emperyalizmin bu ka-
rarlln yeni kefetmitir. imdi bu yeni du-
rumun yarataca krizi frsata dntr-
menin aray iindedir. uras kesindir ki,
Libya olaynda grld gibi, AKPnin tm
stratejik vizyonlar tek tek kmektedir.
NATOnun kara kuvvetleri karargahnn z-
mire tanmas da, AKPnin gereki ol-
duuna inand stratejik vizyonlarnn sa-
dece hayal olduunu gstermektedir.
Yine de Baasn son kalesi Suriyenin
k, yanda medya araclyla AKPnin
yeni-osmanl vizyonunun hayaldi gerek
olacak inancn yaygnlatrmann bir arac
olarak kullanlacaktr.
33
Sorun, her zamanki gibi baba denile-
cek bir sorundur.
Neo-liberal ekonomistlerin, finanse edi-
lebildii srece sorun deildir dedikleri so-
rundur.
Komunun kriziyle birlikte konuulma-
ya, seslendirilmeye balanlan bir sorun-
dur.
Eski bir deyile, zaman zaman komadan
kan, dzelen, ama hibir zaman dekten
kalkamayan bir hastann sorunudur.
Bu sorun, herkesin itfaiye olup sout-
maya alt bir yangn yerinin sorunu-
dur.
Adyla, sanyla, soyadyla, sopuyla bu so-
run cari ak sorunudur.
Basit bir tanmlamayla, cari denge, bir
lkenin baka lkelerle olan her trl tica-
ri, mali ve hizmet alanndaki parasal iliki-
lerinin gelir-gider olarak hesaplanmas so-
nucu ortaya kan sonutur. Cari ak da, bu
cari dengenin eksi, yani sz konusu olan
lkenin aleyhine sonulanmas durumudur.
Emperyalizme baml lkeler asndan ca-
ri ak, birka yllk istisnalar dnda srek-
li ve kalc bir sorundur.
Trkiye, ekonomik kriz dnemleri dn-
da kalan yllarda her zaman ok yksek bir
Ekonomik Krizin
Ayak Sesleri mi?
cari ak vermitir. Aadaki tabloda da g-
rlecei gibi, ubat 2001 krizinin etkisiyle
2002 ylnda 626 milyon dolar olan cari ak,
2010 ylnda 47,6 milyar dolara ykselmitir.
2011 ylnn ilk drt ayndaki toplam cari
ak miktar ise 29,6 milyar dolardr ve ge-
en ylki cari an yarsndan fazladr.
te Trkiye iin alarm anlarn aldr-
tan da bu yksek cari aktr.
Cari ak, birbiriyle balantl olguyu
da beraberinde getirir: 1) D bor, 2)
bor ve 3) yksek faiz demeleri. Tablodan
da grlecei gibi, cari an en temel un-
suru d ticaret adr. Yani ihracat ile itha-
lat arasnda meydana gelen farkllktan kay-
naklanr. Eer bir lkenin ithalat ihracatn-
dan fazla ise, o lke, baz istisnalar dnda
cari ak verecek demektir. yle de olmu-
tur.
D ticarette meydana gelen ak, yani
ithalatn ihracata gre fazla olmasyla orta-
ya kan durum, kanlmaz olarak bu far-
kn denmesini gerektirir. D ticaret a
veren lke, her durumda ihracatndan faz-
la ithal ettii mal ve hizmetlerin karln
demek zorundadr. Bir lkenin d dnya-
dan elde ettii baka gelirler bu demeyi
karlayacak durumda olmazsa (ki yledir),
kanlmaz olarak bu d ticaret borlarn
demek iin borlanmaya gitmek zorunda-
dr. Bu borlanma da, yabanc lkelerden
ya da finans kurulularndan faiz karl al-
nan d borlanma yoluyla olabilecei gibi,
yabanc finans kurulularnn dvizlerini ulu-
sal paraya evirerek hazinenin kard yk-
sek faizli bono ve tahvilleri satn alarak da,
yani i borlanma yoluyla da gerekletiri-
(Milyon $) Cari Ak D Ticaret A
2002 -626 -6.390
2007 -38.434 -46.852
2008 -41.959 -53.021
2009 -13.991 -24.850
2010 -47.639 -56.347
Ocak-Nisan 2011 -29.642 -28.313
34
lebilir. (Birincisi, ikinci borlanma trnn
bir trevi durumundadr ve hemen her za-
man iki tr borlanma birlikte gerekleti-
rilir.)
Elbette kapitalist dnyada hi kimse pa-
rasn belli bir faiz geliri elde etmeksizin bir
bakasna bor olarak vermez. Bu nedenle
de, cari ak veren bir lkenin, a kapat-
mak iin borlanmaya gitmesi, yani i ve
d bor almas, her durumda belli bir faiz
demesinde bulunmasn da beraberinde
getirir. Trkiyenin 2010 ylnda i borlarn
karl olarak dedii faiz miktar 42 mil-
yar TL, yaklak 30 milyar dolar olmutur.
Bu da cari an yaklak 2/3ne denk d-
mektedir. D borlar iin de hemen hemen
ayn miktarda faiz denmektedir. Bylece
i ve d borlanmayla finanse edilen, yani
kapatlan cari ak, kendisinden ok daha
fazla faiz demesiyle birlikte ortaya kar.
Neo-liberal ekonomistlerin finanse edi-
lebildii srece sorun deildir dedikleri ca-
ri aktan kaynaklanan d borlanma, yine
ayn ekonomistlerin bizim gibi sermaye bi-
rikimi yetersiz olan lkeler ekonomik geli-
meyi salayabilmek iin d bor almak zo-
rundadrlar mantyla makul ve mantk-
l gsterilmeye allr.
Bugn zlandadan balayp rlanda, Por-
tekiz, spanya ve Yunanistan bor krizleriy-
le gelien Avrupa krizi Trkiyenin kap-
sna dayanmtr. Szn ettiimiz lkeler,
artk neo-liberal ekonomistlerin deyiiyle,
kendi cari aklarn d borlanma yoluyla
finanse edememektedirler. Kanlmaz ola-
rak bu lkelere mali yardm ve borlarn
yeniden yaplandrlmas gndeme gelmi-
tir.
te bugn Trkiyede Merkez Bankas,
TMSF ve BDDKnin elbirlii iinde eko-
nomiyi soutmaya almas, Trkiyenin
cari a finanse etmekte zorlanmaya ba-
ladnn itirafdr. Trkiye, bir yandan itha-
lata dayal ekonomik yapsyla srekli by-
yen bir cari akla yzyzeyken, dier yan-
dan uluslararas konjonktr bu an d
borlanma yoluyla finanse edilmesini gittik-
e zorlatrmaktadr. zelletirme ad al-
tnda lkenin maddi varlklarnn yabancla-
ra satlmasyla elde edilen sermaye gelir-
lerinin de sonuna gelinmitir. Yunanistan
somutunda olduu gibi, turistik adalar bile
alc bulamamaktadr.
zetle sylersek, Trkiye cari an fi-
nanse edilememesinden kaynaklanan yeni
bir dviz krizinin arifesinde bulunmaktadr
ve d borlar eviremez hale, yani faiz-
lerini deyemez hale gelmek zeredir. Bu
durumda AKP ekonomi kurmaylarnn ya-
pabilecei tek ey, ekonomist diliyle syler-
sek, ekonomiyi soutmak adna i mal,
hizmet ve kredi talebini ksmaktr. Burada
birincil dereceden tehlike oluturan ise,
bankalarn verdii konut kredileridir. Dola-
ysyla ilk yaplacak i konuk kredi faizlerini
ykseltmek olacaktr. Seim meydanlarn-
da TOKyle 500 bin konuttan sz eden
Recep Tayyip Erdoann bu hayali bugn
iin gerekd kalmtr.
Ancak cari ak sorunu, ekonominin
soutulmasyla zmlenebilir bir sorun
deildir. Alnacak bu tr nlemler, sadece
cari an beklentilerin zerinde byme-
sinin nne gemekten ibarettir. Konjonk-
tr, artk eskisi gibi kolayca ve bolca d
borlanmann yaplmasna elverili deildir.
Bu nedenle de, cari an finansman gide-
rek temel bir sorun olmaya balamaktadr.
Bu ise, 2001 krizine benzer bir krizin kap-
da beklediinin gstergesidir.
in en ilgin yan ise, 2001 kriziyle ikti-
dar olan AKPnin byk bir ekonomik kriz-
le iktidardan gidecei korkusudur. phesiz
korkunun ecele de, cari aa da faydas
yoktur.
(Milyar $) 2002 2007 2008 2009 2010
Toplam D Bor Stoku 129,5 249,4 280.4 268.8 290.4
Kamu Sektr 64.5 73.5 78.3 83.5 88.9
zel Sektr 43.0 160.1 188.1 172.0 189.6
Ksa Vade 16.4 43.1 53.1 49.7 78.6
(Milyar TL.) Bor Faiz demeleri
2002 149,9 43,5
2007 255,3 41,5
2008 274,8 44,5
2009 330,0 46,8
2010 352,8 42,1
Nisan 2011 362.0
ER YAYINLARI
MAHR AYAN: KESNTSZ DEVRM I
MAHR AYAN: KESNTSZ DEVRM II-III
LKER AKMAN: MEVCUT DURUM VE DEVRMC TAKTMZ
*** TRKYE DEVRMNN ACL SORUNLARI-I
*** OLGAR NEDR?
*** MARKSZM-LENNZM BR DOGMA DEL, EYLEM KILAVUZUDUR-III
*** THKP-C/HD VE 15 YIL
*** POLTKLEM ASKER SAVA STRATEJS VE DEVRMC TAKTMZ
*** GRAMSC ZERNE
*** REVZYONZMN REVZYONU
*** ULUSAL SORUN ZERNE
*** BDS: BR PRAGMATK SAPMA
*** YEN OPORTNZM ZERNE
*** ZAFER BZM OLACAKTIR! [Ankara Davas Savunmas]
*** DEVRM PROGRAMLARI
*** RUS DEVRMNDEN IKAN DERSLER
*** ESK BR GERLLANIN EMEK
*** PASS VE YEN ZMN FIRSATILII

DEVRMC MARLAR VE EZGLER
DNYADA VE TRKYEDE EKONOMK BUNALIM [Kurtulu Cephesi Semeler-I]
DNYADA VE TRKYEDE EKONOMK BUNALIM II [Kurtulu Cephesi Semeler-III]
LAKLK VE ERATILIK ZERNE [Kurtulu Cephesi Semeler-II]
TARHTE, GNMZDE VE DEVRMC MCADELEDE KADINLAR
nternet Adresi:
www.kurtuluscephesi.com
www.kurtuluscephesi.org
www.kurtuluscephesi.net
E-Posta Adresi:
kurcephe@kurtuluscephesi.org
erisyayinlari@kurtuluscephesi.org

Kurtuluş Cephesi, Sayı: 121, Mayıs-Haziran 2011

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kurtuluş Cephesi, Sayı: 121, Mayıs-Haziran 2011

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

http://www.kurtuluscephesi.

com YIL: 21 SAYI: 121 Mays-Haziran 2011

... Ve Bir Seim Daha Sona Erdi!

You might also like