9

Filipino
Ikalawang Markahan – Modyul 10:
Iba’t Ibang Ekspresyon sa
Pagpapahayag ng Damdamin
Filipino – Ikasiyam na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan – Modyul 10: Iba’t Ibang Ekspresyon sa
Pagpapahayag ng Damdamin
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Elsie V. Malagum

Tagasuri: Juilius A. Enguito, Mario Shoji N. Romarate
Editor: Josephine L. Tomboc, EdD, Susan S. Bellido
Tagapamahala: Dr. Isabelita M. Borres, CESO III
Eugenio B. Penales, EdD.
Sonia D. Gonzales
Majarni M. Jacinto, EdD, CESO VI
Juliet A. Magallanes, EdD
Florencio R. Caballero, DTE
Alma D. Belarmino, EdD

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – Region IX

Office Address: Regional Center, Balintawak, Pagadian City
E-mail Address: region9@deped.gov.ph
 9

Filipino
Ikalawang Markahan -Modyul 10:
Iba’t Ibang Ekspresyon sa
Pagpapahayag ng Damdamin
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang FILIPINO 9 ng Alternative Delivery

Mode (ADM) Modyul para sa araling Iba’t Ibang Eskpresyon sa Pagpapahayag ng
Damdamin !

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador

mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral

kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.

ii
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa FILIPINO Baiting 9 ng Alternative Delivery Mode

(ADM) Modyul ukol sa Iba’t Ibang Ekspresyon sa Pagpapahayag ng Damdamin.

Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa

pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung

ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

iii
 Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong

sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat

ng mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

iv
 Alamin

Mabuhay!
Maligayang araw sa panibagong pagkatuto. Alam kong nagugustuhan ang mga binasa
mong mga akda lalong lalo na ang Pabula. Masayang masaya ako dahil matagumpay mong natapos
ang ikasiyam na modyul. Nasisisyahan Ka ba? Tiyak tama ako dahil makikita ito sa resulta ng mga
pagsasanay, ang galing!
Ngayon makakasama mo na naman ako sa iyong paglalakbay ng modyul na ito. Handa ka
na ba? Aba! Oo naman! Batid ko ang iyong kasabikan na simulan ang modyul na ito.
Sinimulan natin ang ating aralin sa pagbabasa ng akdang Pabula ng Korea na pinamagatang
“Ang Hatol ng Kuneho” isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat. Ano nga ba ang pabula? Ito’y
mga akda na ang mga nagsisiganap o pangunahing tauhan ay mga hayop. Napakagandang
basahin dahil bukod sa nakakaaliw may mga gintong aral tayong makukuha na maari
nating gawing batayan sa araw araw na buhay. Tama ba? Di ba nakagawa kana ng sariling
likha na Pabula? Dahil ang mga hayop ay gumaganap na parang tao kasabay ng mga
salaysay upang maipabatid ang damdaming nais ipahayag nito. Nang binasa natin ang
naturang pabula ramdam na ramdam mo ang damdamin ng bawat tauhan. Akalain mong
tayo ay parang kasali na rin sa buong pangyayaring nagaganap. Nadadala tayo sa bisa ng
bawat karakter na ginagampanan ng mga hayop.
Ngayon natitiyak kong handa kana sa panibagong aralin. Madali lang ito dahil ikaw
ay napakagaling. Ito ay may kinalaman sa mga damdaming nangingibabaw ng bawat papel
na ginagampanan ng mga tauhan sa isang akda at kung paano nila ito ipinahahayag.
Handa ka na ba kaibigan? Umpisahan na natin ang talakayan.
Sa pagkatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahan ko na:
• Nagagamit ang Iba’t ibang ekspresyon ng pagpapahayag ng damdamin.
Inaasahan kong maipamamalas mo ang lubos na pag-unawa at pagpapahalaga sa
mga akdang pampanitikan o sa alinmang sitwasyon gamit ang iyong matutunan sa modyul
na ito.

1
 Subukin

Kumusta kaibigan, batid mo na ba ang ating aralin?

Madali lang diba? Kung gayon, subukan mong sagutin ang
maikling pagsasanay na ito. Segurado akong masasagot mo
ng tama ang lahat.

Panuto: Tukuyin kung sa anong paraan o ekspresyon ipinahahayag ang emosyon o

damdamin ng bawat pahayag. Piliin at bilugan ang titik ng pinakawastong sagot
lamang.

1. Hindi ako pwedeng lumabas ngayon.

a. naglalarawan c. hindi deritsahang pagpapahayag ng damdamin
b. patalinghaga d. tiyak na damdamin

2. Ang paghabul sa proyekto ay parang suntok sa buwan.

a. patalinghaga c. maikling sambitla
b. pandamdam d. naglalarawan

3. Naku! Tumaas ang bilang ng nagpositibo sa Covid 19!

a. patalinghaga c. diretsahang paraan
b. Maikling sambitla d. Pandamdam
4. Hurry!
a. pandamdam c. maikling sambitla
b. naglalarawan d. patalinghaga
5. Nagmamakaawa ako, tulungan mo ako.
a. tiyak na damdamin ng tao c. pandamdam
b. patalinghagang pahayag d. maikling sambitla

2
 Aralin
Mga Iba’t Ibang Ekspresyon sa
10 Pagpapahayag ng Damdamin

Sa pagpapahayag ng ating emosyon o damdamin ay mapapansin natin na

mayroon itong iba’t ibang paraan upang maipahayag natin ng maayos batay sa
tunay na nararamdaman. Ito’y maaring sa pahayag na Pandamdam, sa isang
.
sambitla, pahayag ng tiyak na damdamin, hindi diretsahang pagsasabi,
paglalarawan o maari ding sa patalinghagang paraan.

Balikan

Natapos mo na ang maikling pagsasanay. Binabati kita! Ngayon

ipagpatuloy natin ngunit bago tayo tutungo ay balikan muna natin ang ating
nakaraang aralin. Naalala mo pa ba ang ating huling talakayan?
Tama! Ang galling mo kaibigan. Ito’y tungkol sa akdang “Ang Hatol ng
Kuneho” isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat. Punong puno ito ng mga
pangyayaring nakapupukaw ng ating damdamin. Ang Pabula ng Korea ay kagaya rin
ng ating pabula sa Pilipinas. Tama ba? Ang mga aral at layunin ng may akda ay
malinaw na naipahahayag sa pamamagitan ng mga mga hayop na kumakatawan sa
mga katangian na nais ipahiwatig ng naturang akda.
Ngayon ihanda mo ang iyong sarili at muli sagutin natin ang
napakadaling pagsasanay. Alam kong kayang kaya mo ito. Maaring gumamit ng lapis
sa pagsagot nito. Ang mga pahayag ay galing sa pabula na ating tinalakay “Ang hatol
ng Kuneho”.

Basahin ang mga pahayag na nasa Hanay A at hanapin sa Hanay B ang katapat nito.
Gumawa ng linya upang magkaroon ito ng ugnayan.

Hanay A Hanay B
1. “Ah! Isang Tigre!” sabi ng lalaking habang A. Paglalarawan
Nakadungaw sa hukay.
2. “Sa ganang akin, walang duda sa kung anong B. Pangungusap na Pandamdam
dapat gawin.” wika ng baka.
3. Nagmamakaawa ako, tulungan mo akong C. pagpapahayag ng galit
makalabas dito sa hukay.
4. Gutom na gutom at hapong-hapo na ang Tigre. D. hindi diretsahang pagpapahayag
ng damdamin
5. “Sandali! Tigre! Sandali!” sigaw ng lalaki. E. pagmamakaawa

F. naglalarawan

3
 Tuklasin

Sa bahaging ito lalo pa nating pag-ibayuhin ang iyong kaalaman

sa ating aralin. Upang mas lalo mong maunawaan ito, may inihanda
akong mga teksto na tiyak na magugustuhan mo. Pansinin natin ang
gamit at kahalagahan nito sa iba’t ibang teksto kung nasa anong
ekspresyon ng pagpapahayag ng damdamin ang ginamit ng may-akda.

“Ngayon handa ka naba? “Halika ka na! Magsimula na tayong

magbasa.

A. Diyalogo ng dalawang magkaibigan

Ang Diyalogo ng dalawang Pinguin na si Alita at Hugo

Alita: “Tingnan mo ang aking mga paa Hugo, nangungulubot na sa
katatayo natin
sa yelong ito.” “Parang hindi na ako makatiis nito.”
Hugo: “Tama ka Alita, dahil yan sa sobrang lamig.” “Naku! Tingnan mo
tumindig ang
aking mga balahibo.”

Alita: “Ako’y nagtataka ?” Ngayon lang ako nakakaranas ng ganito.

Hugo: “Subukan nating tumalon sa kabila Alita!” Talon Alita!” “May
malaking isda!”
“Talon!”
Alita: “Wow !Ang galing natin Hugo.Nakaligtas tayo.”
Hugo: “Salamat Alita, tandaan mo huwag ka nang babalik doon.”
Alita: “Opo! Napakabuti mo Hugo.” “Yeheeyyy!” Napakasaya ko sa araw na ito
dahil
natagpuan ko aking tunay na kaibigan.

B. Mula sa maikling kwento na “Niyebeng Itim” ni Liu Heng

“Kinse?”
“Kinse nga.”
“Hindi kami siguradong maganda pa rin ang litrato kapag ganoon
karami.”
“Gusto ko sabi ng kinse!”
May pagkainis na sa kanyang boses at iyon lamang ang magagawa niya para
mapigilan ang sarili na suntukin ang pangang iyon.

4
C. Maikling Kwento

“Nanay! Wala ba kayong isip?” ang sa pagkabigla ay naibulalas ni Conrado.

“Hindi ba ninyo nalalaman ang bilin ng doctor na….” Ow, bayaan mo ako!
Ang madaling putol sa kanya ng matanda, Nalalaman ko kung ano ang aking
ginagawa. Paano lalakas ang bata kung papatayin ninyo sa gutom?
Bayaan mo siyang mamatay na nakapikit ang mata at huwag
makadilat. Totooooy! Neneeee!
Ang dalawang maliit na kapatid ni Pepe’y tumatakbong pumasok sa loob ng
silid.
“Huwag! Kayong tatakbo! Hindi ba ninyo nalalamang may sakit ang inyong
kapatid? O, kanin nyo ito,” at idinulot ng matanda sa mga bata ang labis na
pagkain ni Pepe, “sayang kung itatapon itong grasya ng Diyos.”
“Huwag!” ang halos naisigaw ni Condrado. “Inay, hindi ba ninyo nalalamang
si Pepe’y may tipus?! Hango sa Kwentong “Impong Sela”

“ Huwag! Kayong tatakbo! Hindi ba ninyo nalalamang may sakit ang inyong kapatid? O,
D. Hango sa: “Jaywalking”ni Pat Villafuerte
kanin nyo ito,” at idinulot ng matanda sa mga bata ang labis na pagkain ni Pepe, “ saying
kung itatapon itong grasya ng Diyos.”
“P-r-r-r-t! Hoy, jaywalking kayo!” Isang matabang pulis ang nakita ko.
Kinawayan
“ Huwag!”ang kaming lumapit
halos naisigaw sa kanya.
ni Condrado. “Daig
“ Inay, hindi pa ninyo
ba ninyo ang silumalakad
nalalamang Pepe’y may sa
kabilugan ng buwan. Di ba ninyo alam na
tipus?! bawal tumawid doon?”
“Sorry, Tsip. Nagmamadali ho ako, e. Gusto ko hong makauwi agad,”
paliwanag ng magandang dalagang katabi ko.
“Sarhento Flores, hindi Tsip!” galit ang pulis. “At bakit ka
nagmamadali? Dahil natatakot kang malaman sa inyo na nakipagdate ka sa
lalaking ito?”
“Hindi ko kilala ang lalaking iyan. Kung ‘yan lang, di na bale.” At kung
ikaw naman ang magiging girlfriend ko, magpapari na lang ako,” ang
tugon ko.
Napariin ang pagkakahawak ko sa kanyang braso. Ngunit wala akong
narinig. Ni bahagya mang pagtutol. Nilingon ko an gaming tinawiran kanina.
Nilingon ko rin si Sarhento Flores. A, isa sa mga araw na ito, babalikan ko
ang pulis na iyon upang pasalamatan sa pagkakahuli niya sa amin.

Batay sa mga tekstong iyong nabasa may napupuna kaba sa mga pahayag
o salaysay ng mga tauhan? Ang mga damdamin nila kung paano nila
ipinahahayag gamit ang iba’t ibang ekspresyon?
Ang pagpapahayag ng damdamin o saloobin ay mahalaga upang maging
malinaw ang nais ipahiwatig nito. Alinmang akdang pampanitikan ay binabalot ng
iba’t ibang ekspresyon sa pagpapahayag ng damdamin na madalas ang batayan
natin sa pagtukoy ng katangian ng bawat tauhan na nais palitawin ng may akda.

5
 Suriin

Sa ganang akin kaibigan, pinupuri kita sa iyong ipinamalas na

galing at husay sa mga gawain. Ngayon ihanda mo ang iyong sarili dahil sasamahan
kita sa pagsusuri ng mga kaalamang ito upang mas higit mong maunawaan ang
ating aralin at maipagpatuloy mo ang mga gawain ng napakadali at maging
makahulugan sa iba pang larangan. Handa ka na ba? Kung gano’n….
Basahin mo nga….

Iba’t ibang Ekspresyon sa Pagpapahayag ng Damdamin

1. Mga pangungusap na Padamdam- mga pangungusap na nagpapahayag ng
matinding damdamin. Ginagamitan ito ng bantas na tandang padamdam (!)
Mga Halimbawa:
Galing! Nakakainis! Ang Sakit!
Sobra Na! Sunog! Aray!
2. Maikling Sambitla- mga salitang iisahin o dadalawahing pantig na
nagpapahayag ng matinding damdamin.
Mga Halimbawa:
Uy! Ngek! Yeheey!
Wow! Ayy!
3. Mga pangungusap na nagsasaad ng tiyak na damdamin ng isang tao. Mga
pangungusap na may anyong pasalaysay kaya’t nahihinuhang hindi gaanong
matindi ang damdamin.
Mga Halimbawa:
Pagkatuwa Pagtataka Pagkagalit
Pagsang-ayon Pagkalungkot Paghanga
4. Mga pangungusap na nagpapahiwatig ng damdamin sa hindi diretsahang
paraan.
Halimbawa: Mataas na ang sikat ng araw.

5. Mga salitang naglalarawan para sa pagpapahayag ng damdamin ng tao.

Halimbawa: Ang tatapang na ng mga tao.

6. Mga patalinghagang pagpapahayag ng damdamin o saloobin ng tao.

Halimbawa:

“Tumitindig ang aking balahibo nang nakita ko ang malaking ahas.”

6
 Alam mo ba na…...
ang iba’t ibang Ekspresyon sa pagpapahayag ng damdamin ay tinatawag ding
Paraan ng pagpapahayag ng emosyon o saloobin ng tao. Ito’y may malaking
kinalaman sa nararamdaman ng bawat papel na ginagampanan ng tauhan sa
alinmang akda o sitwasyon.
Ang damdamin ay isang emosyon na ang ibig sabihin ay ang pansariling
pagtugon sa mga pangyayaring nagaganap sa araw araw na buhay. Ito ay
nararamdaman ng isang tao depende sa kung paano niya tinatanggap ang mga
kaganapang nangyayari sa kanyang buhay.
Narito ang iba pang ekspresyon o paraan sa pagpapahayag ng damdamin
a. Pagmamahal sa pamilya at kapwa
Halimbawa: Abala kami sa pagbibigay ng mga pagkain sa mga taong
biktima
ng sunog.
b. Ang pagkalungkot sa di inaasahang pangyayari na di kanainais.

Halimbawa: Tumutulo ang luha ko nang makita ang batang nahihirapanng

mga taong
namamatay dahil sa malakas na lindol.

e. Ang mga pahayag na nagbibigay kasiyahan sa ibang tao

Halimbawa: “Alam mo Lucy nalaman ko na mahilig ka sa bulaklak kaya
ibinili kita,”

Tandaan mo kaibigan na sa pagpapahayag ng damdamin may hindi masyadong

nailantad kung ano talaga ang tunay na saloobin ngunit mahihinuha natin batay sa
salaysay ng tauhan. Mapapasin mong ipinahahayag ito sa payak na pagsasalaysay
lamang. Kung kaya dapat talagang mauunawaan mo ang ating aralin at
mapahalagahan. Natitiyak kong magagamit mo ito sa pagpatuloy ng iyong
pagkatuto.

7
 Pagyamanin

Upang mapagtibay ang iyong pag-unawa sa ating aralin sagutin

mo ang mga sumusunod na pagsasanay.
Pagsasanay 1. Masubok Nga!

Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang wastong ekspresyon ang bawat sitwasyon

___________1. Nakapasa siya sa pagsusulit sa pagkamanggagamot kaya’t labis ang

tuwa niya
___________2. Nakapagpatayo si Dona ng malaking bahay mula sa pagtitinda ng
gulay.
___________3. Maraming hayop ang namamatay sa sakit.
___________4. Hindi na matiis ng ibang magsasaka ang pagbagsak ng presyo ng
palay.
___________5. Binili na niya ang pulang bag na nagustuhan mo.

Yahoo! Yeheey! Naku po! Sobra na! Wow!

Pagsasanay 2. Damdamin Mo’y Ipahayag

Panuto: Sumulat ng sariling pahayag ayon sa damdamin ng mga mukha na nais
ipahiwatig nito gamit ang iba’t ibang ekspresyon sa pagpapahayag ng damdamin.
Mga Mukha Pahayag

______________________________________
______________________________________
1.
______________________________________
______________________________________
_____
______________________________________
2. ______________________________________
______________________________________
______________________________________
___

______________________________________
3. ______________________________________
______________________________________
______________________________________
__

8
 Isaisip

Sa bahaging ito, gusto kong tiyakin kung may napagtanto ka ba sa

ating aralin lalo na ang kahalagahan nito sa mga akda, pati na rin sa ating araw –
araw na pakikipag-usap sa kapwa. Madali lang ito kaibigan. Oh, ano umpisahan na
natin?

Narito ang mga gabay tanong…

1. Paano nakakatulong ang pagbibigay ng iba’t ibang ekspresyon upang
maunawaan natin ang ipinakitang damdamin ng bawat sitwasyon?
2. Anong kahalagahan ang maibibigay ng iba’t ibang ekspresyon sa
pagpapahayag ng damdamin sa mga nabasang akda?

Ilahad mo ang iyong mga natutunan sa araling ito. Isulat sa loob ng ulap ang
iyong sagot. Pinapayuhan kita na gagamit ng lapis sa pagsulat ng iyong sagot. Sege,
pagbutihin mo!

9
 Isagawa

Kaibigan binabati kita! Napakahusay ng iyong ginawa sa mga

naunang gawain. Ako’y nagagalak sa ipinakita mong galing! Pahinga ka muna ng
kunti at aking ihanda ang susunod nating gawain. Ako’y nasasabik nang makita ang
iyong awtput dahil tiyak kamangha –mangha ito. Tayo na, umpisahan na natin?
Ika’y aking gagabayan sa iyong paglakbay sa gawaing ito at natitiyak kong ika’y lubos
na masisiyahan.

Bumuo ng usapan na kung saan ang mga hayop ang tauhan at gamitin sa
diyalogo ang mga ekspresyon sa pagpapahayag ng damdamin. Isulat ito sa loob ng
format na papel. Huwag kaligtaan lagyan ng pamagat ayon sa gusto mo.

Diyalogo……. Ang Galing!

___________________________
Pamagat

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
____________________________________________________

10
 Tayahin

Sagutin mo…
Panuto: Tukuyin kung anong paraan ng pagpapahayag ng emosyon o damdamin
ang mga sumusunod na pangungusap.

Isulat ang titik ng wastong sagot sa nakalaang espasyo

A – sa mga pangungusap na padamdam
B – para sa Maikling Sambitla
C – mga pangungusap na nagsasaad ng tiyak na damdamin o saloobin
ng isang tao.
D – sa mga pangungusap na nagpapahiwatig ng damdamin sa hindi
diretsahang paraan.
E – sa mga naglalarawan na pagpapahayag
F – Patalinghaga

Sagot Mga pangungusap o pahayag

1.Parang iba ang tingin sayo ng binatang si Abel.

2. Carlo! Nasunog na ang kanin.

3. Nagniningning ang mga mata niya sa tuwing ako’y
nakikita.

4. Huwag!

5. Masaya ako sa mga ginagawa mong paglilinis ng bahay.

6.Matatakaw! Matatakaw! Ang sigaw ni kuting.

7. Hindi, ako kabilang sa mga taong bumabato sa kanya.

8. Wala ka na bang ibang damit na maluwag ng kunti?

9. Naku! Napakalakas ng ulan.

10.Bakit kaya may mga pulis sa loob ng bahay ni Ador?

11
 Karagdagang Gawain

Halika magbasa tayo….

Basahin natin ang isang pabula, ito ay napakagandang likha ni Eddie J. De
Guzman.

“ANG AGILA, MAYA AT UWAK”

ni: Eddie J. De Guzman Jr.
Sa karagatan ng Mindanao ay mayroong natatanging isla, na di-umanoy
pinamumugaran ng ibat-ibang klase ng ibon. Payapa at maaliwalas ang
lugar na iyon, sapagkat nalilibutan ito ng mga malalaking puno at mga
makukulay na bulaklak. Ang islang iyon ay binubuo ng pangkat ng mga
magagandang ibon. Pinamamahalaan ito ng isang reynang ibon. Siya ay
napakaganda, busilak ang kalooban at higit sa lahat, makapangyarihang
ibon. Lumipas ang maraming taon ang reyna ay tumanda na, dahil dito
siya’y humina rin. Hindi na niya kayang gampanan ang kanyang
responsibilidad bilang pinuno sa kanyang nasasakupan. Isang araw,
pinatawag niya ang kanyang masugid na kawal na si lawin upang utusan
ito.
Reyna: “Aking alagad, kailangan humayo ka upang ipamalita sa lahat ng
mga ibon na sila’y magtipon-tipon dito sa aking kaharian. Mayroon lang
akong nais ipabatid sa kanila”.
Lawin: “Masusunod mahal na reyna” sagot ng lawin.
At agad na humayo ang ibon, lumipad ito ng pagkabilis-bilis
hanggang sa makarating sa paruruunan.
Lawin: “Mga kapatid kong ibon, kayong lahat ay ipinatawag ng mahal na
reyna, magkakaroon tayo ng pagpupulong. Doon mismo sa kaharian,
bukas ng madaling araw”.
Sandaling nagkagulo ang lahat, ibat-iba ang kanilang opinyon at
kuru-kuro sa bawat isa, ito ay kung bakit sila’y ipinatawag ng reyna.
kinabukasan naganap na ang pagtitipon. Ang ay lahat interesadong
malaman ang sasabihin ng reyna. ilang saglit ay nag umpisa na nga ito.

12
Reyna: “Mga ibon, ipinatawag ko kayo dahil sa isang katwiran. Bilang
reyna, tumatanda na ako at medyo humihina na, kailangan ko nang
mamahinga. Dahil dito kailangan ko nang pumili sa inyo na papalit sa
aking trono na mamumuno sa aking kaharian. Ibabasi ko ito sa inyong
anyong kagandahan”.
Sa pagpili ng magiging reyna, tatlo ang namayagpag sa kagandahan. Yon
ay sina “maya”, sa pangkat ng malaginto ang balahibo, si “uwak”, sa
pangkat ng makukulay na balahibo at si “agila”, sa pangkat ng malaperlas
ang balahibo.

Reyna: “Kayong tatlo ay mapapalad. Sa ikatlong araw ko kayo

huhusgahan, kung sino talaga ang mapipiling susunod sa aking yapak
bilang isang reyna”.
Agila: “Sige, salamat po mahal na reyna” …wika ni agila.
Uwak: “Bakit hindi nalang ngayon, alam ko namang ako ang mananalo sa
ating tatlo…pagmamayabang ni uwak.
Maya: “Hindi ka nakasisiguro diyan, dahil ako ang bagay sa trono”
…sambit ni maya.
Matapos non, ay nagsiliparan ang tatlong ibon papunta sa kani-kanilang
bahay. Ang bawat isa may baong ngiti sa kanilang mga mukha papunta
sa kanilang pugad. Habang lumilipad si uwak ay nagiisip ng masamang
balak dahil sa kagustuhang maging reyna. Lumiko ito sa kung saan
naroroon ang tirahan ni maya.
Uwak: “Kaibigang maya, naririto ako upang makipag-usap sa iyo at pag
pumayag ka sa kundisyon ko, gagawin kitang kanang kamay kapag
magiging reyna ako. Magkaisa tayo upang siguradong tayo ang
magtatagumpay”.
Maya: “Ahh…ano ba talaga ang balak mo uwak?”

Uwak: “Kulayan natin ang balahibo ng katunggali nating si agila. Upang

saganon, malaki ang tsansa na tayo ang mapipili bilang reyna”.
Maya: “Payag na ako, basta tuparin mo lamang ang iyong pangako, na
gagawin mo akong kanang kamay kung saka-sakali.
Kinagabihan, bago ang araw ng pagpili. Nagpasya ang dalawa na
tumungo sa bahay ng agila. Nakita nila na mahimbing itong natutulog,
kayat sinunggaban nila ang pagkakataon upang kulayan ang mga
balahibo nito. Tagumpay nga ang dalawa sa kanilang masamang balak.

13
 Kinagabihan, bago ang araw ng pagpili. Nagpasya ang dalawa na
tumungo sa bahay ng agila. Nakita nila na mahimbing itong natutulog,
kayat sinunggaban nila ang pagkakataon upang kulayan ang mga
balahibo nito. Tagumpay nga ang dalawa sa kanilang masamang balak.
Kinaumagahan, nagising na lamang ang agila sa gulat nang makita nitong
naging itim ang kanyang balahibo. Nalupasay ito sa lungkot, ngunit kahit
ganon ang nangyari ay pumunta parin ito sa kaharian. Nang nakarating
na siya doon, nakita niya si uwak at si maya na tila masayang-masaya at
laging nakangiti.
Uwak: “Magandang umaga kaibigang agila” … bati ng uwak.
Maya: “Oh…bakit nagka ganyan ang iyong balahibo? … tanong ng maya.
Agila: “Nagising na lamang akong ganito na ang nangyari, hindi ko nga
alam kung bakit naging itim ang mga balahibo ko” …wika nito.
Sabay tawa ang dalawang ibon. Nang Makita ng reyna ang
kalunus-lunus na sinapit ng agila ay bigla itong nahabag. Ang dating
mala-perlas na balahiho ay naging itim, ulo na lamang nito ang maputi.
Napansin ng reyna ang dalawa na panay ang tawa, kayat naghinala ito sa
dalawa. Ikinumpas nito ang kanyang mahiwagang baston at nabungad
dito ang larawan ng masamang ginawa ng dalawa nang kinagabihang iyon.
Nagulat ang reyna at agila sa mga pangyayaring nasaksihan. Nagalit ang
mahal na reyna at sinumpa niya ang dalawa.

Reyna: “Dahil sa inyong kasakiman, kayo ay paparusahan ko. Kayo ay

magiging pangit. Ikaw uwak, dahil ikaw ang nagplano nito ang makukulay
mong balahibo ay magiging itim, kasing itim ng budhi mo. At ikaw maya,
dahil sumang-ayon ka sa sa masamang balak ni uwak, ang malaginto
mong balahibo ay kukupas at ito’y magiging kayumanggi.

Naging pangit nga ang dalawang ibon, nanlumo ito sa nangyari sa kanilang
balahibo. Dahil sa kahihiyan, lumayas ang dalawa sa isla at hindi na ito
nagpakita pa. Mula noon, si agila na ang namuno at naging reyna ng islang
iyon. Pinamunuan niya ito ng maayos at buong puso.
“…. WAKAS…..”

14
Gawain 1: Itala mo ako at Kilalanin!

Batay sa pabulang binasa “ANG AGILA, MAYA AT UWAK” gamit ang Graphic
Organizer magtala ng mga pahayag na nagpapahiwatig ng damdamin o emosyon at
kilalanin kung anong ekspresyon ang ginamit sa pagpapahayag nito. Ito ba ay
ipinahahayag sa pamamagitan ng 1. pangungusap na padamdam, 2. maikling
sambitla, 3. nagsasaad ng tiyak na damdamin, 4. damdamin sa hindi
diretsahang paraan, 5. naglalarawan, 6. patalinghaga.

Mga piling pahayag mula sa Paraan ng pagpapahayag ng

akda damdamin

_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
___________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
___________________________

Binabati kita sa pakikiisa mo sa mga gawain. Nahirapan ka man o hindi ang

higit na mahalaga’y buong puso mong ibinigay ang lahat ng iyong makakaya. Kaya
ihanda ang sarili para sa susunod na modyul na atinglalakbayin.

15
 16
Subukin Pagyamanin Tayahin
1. D 1. Yahoo! 1. D
2. A 2. Wow! 2. A
3. D 3. Naku po! 3. F
4. C 4. Sobra na! 4. B
5. A 5. Yeheey! 5. C
6. A
7. C
8. D
9. A
10.C
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian:
Romulo N. Peralta, Donabel C. Lajarca, Eric O Carino, et al.
Ang Panitikang Asyano- Filipino 9, Vibal Group, Inc 2014

Leticia F. Duminguez, Ph.D.

Gintong Pamana – Wika at Panitikan, SD Publications, Inc 2000

Leticia F. Domnguez, Jesusita L. Opano, et al. Hiyas ng Filipino, Abiva

Publishing House, Inc.1996

INTERNET SOURCE:

Kristel Casulucan. Mga-paraan-ng-pagpapahayag-ng-emosyon.

https://www.slideshare.net/kristelcasulucan/mga-paraan-ng-pagpapahayag-
ng-emosyon
Published on Mar 19, 2017

Eddie-jhtml –July 2014.Ang Agila-Maya –at-Uwak

http://eddiedwritngs.blogspot.com. ang-agila-maya-at-uwak-ni-eddie-j.html

https://publicdomainvectors.org/en/free-clipart/Thinking-boy-vector-
image/10492.html
https://www.needpix.com/photo/570512/samuel-thumbs-up-laugh-cool-
thumb-smiley-like
https://www.pinterest.ph/pin/33636328454017341/
https://www.pinterest.ph/pin/444730531934548867/

17
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph