   ☺  

     


การออกแบบการทดลองเพื่อหาคาสภาวะที่เหมาะสมในกระบวนการอบ
ไมยางพารา
Design of Experiment for Evaluating The Optimal Condition in Drying
Process of Rubberwood
สมศักดิ์ แกวพลอย1* , กุลยุทธ บุญเซง1
Somsak Kaewploy1, Kulyuth Boonseng1
โปรแกรมวิชาวิศวกรรมศาสตร คณะเทคโนโลยีอตุ สาหกรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา
1

Correspondent author : somsakkp@hotmail.com

*

บทคัดยอ
งานวิจยั นีม้ วี ตั ถุประสงคเพือ่ หาคาสภาวะทีเ่ หมาะสมในกระบวนการอบไมยางพารา เพือ่ นำไปใชประโยชนใน
อุตสาหกรรมแปรรูปไมยางพาราโดยใชวธิ กี ารออกแบบการทดลองและวิเคราะหผลดวยโปรแกรมมินแิ ทป รนุ 16 ปจจัย
ทีท่ ำการศึกษาประกอบดวยอุณหภูมิ เวลาและการเปด-ปดปลองระบายในกระบวนการอบ เพือ่ ใหไดคา เปอรเซ็นตความ
ชืน้ ตามมาตรฐานทีก่ ำหนด การทดลองนีใ้ ชไมยางพาราขนาดหนาไม 2 นิว้ ทีผ่ า นกระบวนการอัดน้ำยามาแลว โดยใช
การออกแบบการทดลองแฟคทอเรียล เต็มรูปแบบทัว่ ไป พบวาปจจัยอุณหภูมแิ ละเวลาในการอบเปนปจจัยทีม่ ผี ลตอคา
ความชืน้ อยางมีนยั สำคัญทางสถิติ หลังจากนัน้ ทำการออกแบบการทดลองเพือ่ หาคาสภาวะทีเ่ หมาะสมในกระบวนการอบ
ไมยางพาราโดยใชการออกแบบการทดลองแบบบ็อกซ-เบหเคน เมื่อทำการวิเคราะหพบวาสามารถกำหนดสภาวะใน
การอบไมยางพาราดวยสมการถดถอยคือ เปอรเซ็นตความชืน้ = 343.640 – 0.788A – 42.464B + 1.339B2 + 0.053AB ซึง่
เปนสมการทีไ่ ดจากการวิเคราะหขอ มูลทีม่ คี วามเชือ่ ถือไดและกำหนดคาเปอรเซ็นตความชืน้ อยใู นชวง 8-12%

Abstract
This research work aimed to evaluate the optimal condition in drying process of rubberwood that had been
applied in lumber trade of rubberwood. The design of experiment approach and result analysis by applying the
Minitab program of version 16 were applied in the present study. The study factors affecting on % moisture content
as standard required were temperature, time and open-close damping in drying process. In the present experiment,
the material was 2 inch-thickness rubberwood through a fumigation process. After applying experimental design of
completely general factorial model, It was found that the factors of temperature and time in drying, affected on the
wood moisture significantly statistic. After that, the optimal drying condition of rubber wood was evaluated by applying
Box-Behnken Design. The analytical result concluded that regression equation of drying condition of rubberwood
was % moisture content = 343.640 – 0.788A – 42.464B + 1.339B2 + 0.053AB which derived from analysis of reliable
data in 8- 12% limited moisture content range.
คำสำคัญ : การออกแบบการทดลอง, ไมยางพารา, กระบวนการอบไม
Keywords : Design of Experiment, Rubberwood, Drying Process
  ☺  
1. บทนำ
ยางพาราเปนพืชเศรษฐกิจทีน่ ยิ มปลูกในภาคใต ซึง่
จุดประสงคหลักของการปลูกยางพาราเพือ่ ตองการน้ำยาง
แตเมือ่ ตนยางพารามีอายุได 25 ถึง 30 ป และใหน้ำยางนอย
ลง เกษตรกรจะทำการตัดโคนตนยางพาราเพื่อปลูกใหม
ทดแทน โดยในอดีตตนยางพาราที่ถูกตัดโคนจะนำไปใช
ทำเป น ฟ น เผาถ า นหรื อ เผาทำลายทิ้ ง เนื่ อ งจากขาด
เทคโนโลยีในการรักษาเนื้อไม และเทคนิคในการผลิตที่
ดีเพียงพอ (1) แตในปจจุบันตนยางพาราที่ไดจากการตัด
โคนจะถูกนำไปแปรรูปในโรงงานอุตสาหกรรมไมยางพารา
ไมยางพารานับเปนทรัพยากรทีม่ คี วามทนทานตาม
ธรรมชาติต่ำ ถูกทำลายดวยแมลง มอดและราไดงา ย รวมถึง
เปนไมที่มีปริมาณแปงและน้ำตาลสูง จึงกลายเปนอาหาร
ของพวกแมลงและเชือ้ รา (2) ซึง่ เปนปญหาทีส่ ำคัญของผู
ประกอบการอุตสาหกรรมไมยางพารา การปองกันการผุพงั
จากการเขาทำลายของแมลง เชือ้ ราและศัตรูทำลายไมอนื่ ๆ
ดวยการนำสารประเภทกำจัดเชื้อราและแมลงเพื่อชวยยืด
อายุการใชงานของไม โดยการใชน้ำยาเคมีซงึ่ เปนสารทีม่ ี
ประสิทธิภาพในการปองกันรักษาเนื้อไมใหแทรกซึมเขา
ไปในเนื้อไมไดมากที่สุดและคงทนติดกับเนื้อไมโดยการ
อัดน้ำยาดวยแรงดัน ซึง่ จะชวยใหน้ำยาเขาไปในเนือ้ ไมได
ลึกและทัว่ ถึงภายในเวลาอันรวดเร็ว หากน้ำยาสามารถซึม
เขาไปถึงใจกลางไมไดจะเปนการปองกันทีด่ ที สี่ ดุ
กระบวนการผลิตไมยางพาราแปรรูปในโรงงาน
อุตสาหกรรมประกอบดวย กระบวนการเลือ่ ยไม กระบวน
การการอัดน้ำยา และกระบวนการอบ ซึง่ องคความรทู ใี่ ชใน
กระบวนการผลิตดังกลาวจะขึ้นอยูกับประสบการณของ
บุคลากรภายในโรงงานเปนหลัก ทำใหประสิทธิภาพการ
ผลิตไมสูงเทาที่ควร และผลผลิตไมแปรรูปที่ไดไมได
มาตรฐานเดียวกันและมีความไมแนนอน
ปญหาในการแปรรูปไมยางพารามีหลายอยาง เชน
การคั ด เลื อ กไม แ ละขนาดไม กระบวนการอั ด น้ำ ยา
กระบวนการอบ เปนตน โดยในกระบวนการการอบถือวา
เปนกระบวนการทีม่ คี วามสำคัญกระบวนการหนึง่ (3) กอน
ทีจ่ ะนำไปจำหนายสงใหลกู คาตอไป เนือ่ งจากตองใชเวลา
และพลังงานสูง ซึ่งจะตองควบคุมความชื้นของไมที่ผาน
การอบใหได ความชืน้ อยใู นชวง 8-12% อยางไรก็ตามหาก

ไมที่ทำการตรวจวัดคาความชื้นไมไดตามที่กำหนดก็จะ
ทำการอบตอไป (4) จนกวาจะไดคา ความชืน้ ของไม ยางพารา
ตามมาตรฐาน (5) หรือในบางครัง้ อาจใชการดมกลิน่ หรือ
การฟงเสียงการเคาะเพือ่ ตรวจสอบคาความชืน้ (6)
งานวิจัยนี้เปนการศึกษาหาสภาวะที่เหมาะสมใน
กระบวนการอบไมยางพาราโดยวิธกี ารออกแบบการทดลอง
โดยการนำไมทผี่ า นกระบวนการเลือ่ ย และกระบวนการอัด
น้ำยามาทำการอบ เพือ่ ตรวจสอบวาสภาวะทีเ่ หมาะสมทีส่ ดุ
ทีจ่ ะทำใหไดคณุ ภาพตามทีต่ อ งการคือเปอรเซ็นตความชืน้
อยใู นชวง 8-12% สภาวะใดทำใหไมยางพารามีความชืน้ ที่
เหมาะสม
2. วิธวี จิ ยั
2.1 เครื่องจักรอุปกรณและเครื่องมือ
งานวิ จั ย นี้ เ ป น การศึ ก ษาสภาวะที่ เ หมาะสมใน
กระบวนการอบไมยางพาราโดยวิธกี ารออกแบบการทดลอง
โดยใชเครือ่ งจักรอุปกรณและเครือ่ งมือประกอบดวย
2.1.1 ไมยางพารา
หลังจากเลือ่ ยไมยางพาราขนาดหนาไม 2 นิว้ ตาม
จำนวนทีต่ อ งการแลวจะนำไมมาเรียงกอง ใหไดขนาดกอง
ประมาณ 1x1x1.5 เมตร เพือ่ จัดเขาถังอัดน้ำยาและอัดน้ำยา
ซึง่ ก็จะไดไมยางพาราทีผ่ า นกระบวนการอัดน้ำยา ดังรูปที่ 1
รูปที่ 1 ไมยางพาราทีผ่ า นการอัดน้ำยา
2.1.2 เครือ่ งตอกวัดความชืน้ ไม
เครื่องตอกวัดความชื้นยี่หอ DELMHORST เปน
เครือ่ งตอกวัดคาความชืน้ ประเภท Resistance-Type เครือ่ ง
มือประเภทนีใ้ ชหลักของการเปนฉนวนไฟฟาทีแ่ ปรผันไป
กับการไหลของกระแสไฟฟาตรง (Direct Electric Current:
DC) การเปนฉนวนไฟฟาของไมเพิม่ ขึน้ มากเมือ่ ความชืน้
ในไมลดลง ซึง่ สามารถวัดคาความชืน้ ไดสงู สุด 80 % และ
ต่ำสุดได 5 % โดยใชการปลอยกระแสไฟฟาผานเข็มตอก
   ☺  

ดานหนึ่งไปอีกดาน โดยอาศัยความชื้นในไมระหวางหัว เชน การตั้งคาของอุณหภูมิในหองอบ การเปดปดปลอง

ตอกวัดและสงผลมายังหนาจอเพือ่ แสดงคาความชืน้ ของไม ระบายอากาศ การจายไอน้ำเขาหองอบ การควบคุมการหมุน
ดังรูปที่ 2 เวียนของพัดลม (7) เปนตน ดังรูปที่ 5

รูปที่ 5 ตคู วบคุมการทำงานอัตโนมัติ

รูปที่ 2 เครือ่ งวัดความชืน้ สัมพัทธและอุณหภูมิ 2.1.6 เตาอบ
2.1.3 พาลเลตหรือไมหนุน (Pallet) เตาอบมีขนาด 6x7x6 ลูกบาศกเมตร โดยจะสราง
พาลเลตเปนอุปกรณที่ใชสำหรับวางรองไมเพื่อ หองติดกันและหันหลังใหกนั ในหนึง่ แถวจะมี 5 หอง ใน
นำเขาหองอบ ซึง่ ทำมาจากไมหรือเหล็กดังรูปที่ 3 หองจะแบงออกเปนสองสวนคือ สวนดานลางไวสำหรับ
วางไม และสวนบนสำหรับระบบการทำงานของพัดลม
และระบบความรอน ดังรูปที่ 6

รูปที่ 3 พาลเลตหรือไมหนุน
2.1.4 สายไฟ
สายไฟเปนอุปกรณชว ยในการนำความชืน้ จากไม รูปที่ 6 ลักษณะของเตาอบแบบหอง
ผานออกมาตามสายนอกหองอบมารออยูที่ปลายสายอีก
ดานหนึง่ เพือ่ รอการตรวจสอบคาความชืน้ ของไม โดยไม 2.2 วิธีการทดลอง
ตองเปดเตาอบเพือ่ นำไมออกมาตรวจสอบดังรูปที่ 4 โดยเริม่ จากศึกษากระบวนการอบไมยางพารา และ
ขอมูลการอบ เพื่อระบุปญหาที่เกิดขึ้นและตองไดรับการ
แกไข จากการศึกษาพบวามีคา ความชืน้ (Humidity) ของไม
ยางพาราไมไดตามมาตรฐานเมื่อถึงเวลาที่ใชในการอบ
ทำใหตอ งใชเวลาในการอบตอไปจนกวาจะไดคา ความชืน้ ที่
ตองการ ทำใหสูญเสียพลังงานสูง (8) ดังนั้นจึงมีความ
จำเปนจะตองหาคาสภาวะที่เหมาะสมในกระบวนการอบ
ไมยางพาราโดยวิธีการออกแบบการทดลอง (Design of
รูปที่ 4 ลักษณะของสายไฟที่ใชตอออกมาเพื่อตรวจ Experiment) จากการวิเคราะหโดยวิธีระดมความคิดเห็น
สอบคาความชืน้ ของไม ของผเู ชีย่ วชาญพบวาปจจัยหลักทีส่ ำคัญมาจากสาเหตุไมวา
จะเปนวัตถุดบิ เครือ่ งจักร วิธกี าร และคน จึงเลือกปจจัยที่
2.1.5 ตคู วบคุมระบบการทำงาน
มีความสำคัญที่สามารถควบคุมไดมาใชในการวิจัยคือ
ตคู วบคุมระบบการทำงานอัตโนมัติ เปนสวนทีใ่ ช
อุณหภูมิ เวลาในการอบไมยางพารา และเวลาการเปด-ปด
ในการควบคุมการทำงานของระบบอัตโนมัติ ในสวนตางๆ
ปลองระบาย
  ☺  
ในงานวิจยั นีผ้ วู จิ ยั ไดใชการออกแบบการทดลอง 2
ขัน้ ตอนคือ (1) การทดลองเบือ้ งตนเพือ่ ทีจ่ ะกรองปจจัยที่
ไมมีผลตอคาความชื้นของไมยางพาราที่ไดจากกระบวน
การอบ (9) โดยใชการออกแบบการทดลองแฟคทอเรียลเต็ม
รูปแบบทัว่ ไป (Generals Full Factorial Design) และ (2)
การทดลองเพื่อหาคาสภาวะที่เหมาะสมสำหรับกระบวน
การอบไมยางพาราโดยใชการออกแบบการทดลองแบบ
บ็อกซ- เบหนเคน แลวจึงทำการยืนยันผลจากการวิเคราะห
ขอมูลดังรูปที่ 7
รูปที่ 7 กรอบแนวคิดในการออกแบบการทดลอง
3. ผลและการวิเคราะห
3.1 การหาขนาดสิง่ ตัวอยาง (Sample Size)
สำหรับการอบไมยางพาราเพือ่ การทดสอบความชืน้
(Humidity) ซึง่ ใชโปรแกรม Minitab การวิเคราะหขอ มูลที่
ระดับความมีนยั สำคัญ 0.05 โดยการเก็บขอมูลจากการอบ
ทีอ่ ณ
ุ หภูมิ 70 องศาเซลเซียส และเวลาในการอบทีเ่ วลา 14
วันไดคา ความเบีย่ งเบนมาตรฐานของคาความชืน้ เทากับ 0.6
เปอรเซ็นต2 ในการหาขนาดสิ่งตัวอยางจากโปรแกรม
Minitab จะอาศัยหลักการวิเคราะหความไว (Sensitivity
Analysis) โดยพิจารณาจากคากำลังในการทดสอบ (Power
of Test; 1-β) ทีม่ คี า สูงแทน (10) ดังแสดงในรูปที่ 8 ซึง่
ผลการหาขนาดสิง่ ตัวอยางเทากับ 3 ตัวอยาง จะมีกำลังใน
การทดสอบ (Power of Test; 1-β) เทากับ 0.9388 ดังนัน้
สำหรับในการทดลองนีจ้ งึ ใชขนาดสิง่ ตัวอยางเทากับ 3 ใน
การทดลอง
3.2 การออกแบบการทดลองแบบแฟคทอเรียล (Factorial
Design)
เปนการทดลองเบื้องตนเพื่อศึกษาปจจัยที่คาดวา
จะมีผลตอคาความชืน้ ของไมยางพารา โดยใชสถิตใิ นการ

วิเคราะหผลการทดลอง และใชหลักการวิเคราะหขอมูล
แบบแผนการทดลองแบบสมุ สมบูรณ (Randomization) (11)
ซึ่งสามารถออกแบบการทดลองไดดังนี้ ปจจัยที่สามารถ
ควบคุมไดในกระบวนการอบไมยางพารา ซึง่ ทำการอบตาม
แผนการอบที่โรงงานใชอยู คืออุณหภูมิในการอบ โดยมี
ระดับปจจัย (Factor Level) 2 ระดับ (65oC และ 70oC) เวลา
ในการอบ มีระดับปจจัย 3 ระดับ (4 วัน 8 วัน และ 12 วัน)
และการเปด-ปดปลองระบายในทุกๆ 1 ชั่วโมง มีระดับ
ปจจัย 2 ระดับ (เปด 2 นาที ปด 6 นาที และเปด 3 นาที ปด
6 นาที) โดยทำการทดลองซ้ำภายใตเงือ่ นไขเดียวกัน (Rep-
lication) เทากับ 3 ซ้ำ ซึง่ มีตวั แปรตอบสนองคือคาความชืน้
โดยไดสภาวะการทดลองจำนวน 12 สภาวะ รวมทัง้ หมด 36
การทดลอง ดังแสดงในตารางที่ 1 การกำหนดลำดับสภาวะ
โดยวิธกี ารสมุ แบบปกติเพือ่ ลดความแปรปรวน แลวนำผล
การทดลองมาวิเคราะหทางสถิติดวยโปรแกรม Minitab
R.16
รูปที่ 8 ขนาดสิง่ ตัวอยางในการทดลอง
การวิเคราะหเริ่มจากการตรวจสอบคุณภาพของ
ขอมูล เมือ่ ดำเนินการทดลองตามทีไ่ ดออกแบบไว ดังนัน้
กอนทีจ่ ะนำขอมูลไปวิเคราะหตอ งตรวจสอบกอนวาขอมูล
ทีเ่ ก็บมานัน้ เปนขอมูลทีม่ คี ณ
ุ ภาพหรือไม (12) โดยมีความ
จำเปนตองพิสจู นถงึ คุณสมบัติ (Model Adequacy Check-
ing) ของขอมูล 3 ประการดวยกันคือ การทดสอบความอิสระ
ของขอมูล (Independence Test) การทดสอบความเปน
ปกติของขอมูล (Normality Test) และการทดสอบความมี
เสถียรภาพของขอมูล (Variance Stability Test)
   ☺  

ตารางที่ 1 ผลการทดลองแบบแฟคทอเรียลเต็มรูปแบบทัว่ ไป
เวลาในการอบ (วัน)
อุณหภูมิ
4 วัน 8 วัน 12 วัน
ในการอบ
เวลาเปดปลองระบาย เวลาเปดปลองระบาย เวลาเปดปลองระบาย
(oC)
2 นาที 3 นาที 2 นาที 3 นาที 2 นาที 3 นาที
79.59 79.72 73.87 79.45 40.34 36.59
65oC 79.65 79.79 75.58 73.12 38.25 37.85
80.12 81.75 74.89 74.32 37.73 36.95
80.01 79.07 76.68 72.68 34.74 33.89
70oC 79.78 78.86 75.78 72.54 33.79 33.18
79.19 78.22 71.61 69.89 34.49 34.33

99.61 เปอรเซ็นต2 สามารถอธิบายไดดวยตัวแบบถดถอย

รูปที่ 9 การตรวจสอบคุ ณ ภาพของข อ มู ล ของการ
ทดลองแบบแฟคทอเรียล
จากรูปที่ 9 ขอมูลมีการกระจายไรรปู แบบ ซึง่ แสดง
วามีความอิสระของขอมูลนัน่ คือขอมูลเก็บมาอยางสมุ นอก
จากนี้กราฟที่ไดมีลักษณะเปนเสนตรงแสดงใหเห็นถึง
ความเปนปกติของขอมูลทีไ่ ดดำเนินการทดลอง และจาก
การทดลองขอมูลมีความเสถียรภาพของความแปรปรวน
ตามทีไ่ ดออกแบบไว ดังนัน้ สรุปไดวา ขอมูลมีคณ
ุ สมบัตทิ งั้
3 ประการ
การวิเคราะหผลการทดลองของการทดสอบความ
ชื้นโดยการวิเคราะหความแปรปรวนจากการทดลองวัด
ความชืน้ ตามทีไ่ ดออกแบบไวดงั แสดงในตารางที่ 2 ไดผลวา
R2 มีคา เทากับ 99.61% ซึง่ หมายความวาถาหากความแปร
ปรวนในขอมูลมี 100 เปอรเซ็นต2 แลวความแปรปรวน
สวนปริมาณทีเ่ หลือสามารถอธิบายไดเนือ่ งจากสาเหตุทไี่ ม
สามารถควบคุมได แสดงวาขอมูลมีสารสนเทศตอการ
วิเคราะห และพิจารณาคา R2 ทีไ่ ดรบั การปรับคา (Adjusted
R2 มีคา เทากับ 99.43%) ซึง่ มีคา ใกลกบั คา R2 แสดงวาจำนวน
ขอมูลมีเพียงพอทีจ่ ะนำมาวิเคราะหผลการทดลอง
จากตารางที่ 2 ในการวิเคราะหความแปรปรวน
(ANOVA) โดยเริ่มตนจากการวิเคราะหความมีนัยสำคัญ
ของอิทธิพลรวม (Interaction Effect) กอนแลวทำการ
วิเคราะหความมีนยั สำคัญของอิทธิพลหลัก (Main Effect)
ต อ ซึ่ ง พิ จ ารณาจากค า P-Value พบว า อิ ท ธิ พ ลร ว มมี
ผลกระทบตอคาความชื้นอยางไมมีนัยสำคัญ ที่ระดับนัย
สำคัญ 0.05 สวนอิทธิพลหลักมีผลกระทบตอคาความชืน้
อยางมีนยั สำคัญ ทีร่ ะดับนัยสำคัญ 0.05
จากรูปที่ 10 ผลการทดลองเบือ้ งตนพบวาปจจัยหลัก
ทีส่ ง ผลตอความชืน้ ไมยางพาราคืออุณหภูมใิ นการอบ โดย
มีแนวโนมวาเมือ่ เพิม่ ปริมาณอุณหภูมจิ าก 65oC เปน 70oC
คาความชืน้ จะลดลง โดยเมือ่ ปรับอุณหภูมเิ พิม่ ขึน้ และเวลา
ในการอบเพิ่มขึ้นจะทำใหคาความชื้นลดลงดวย และจาก
รูปที่ 11 พบวาปจจัยรวมอืน่ ๆ ไมสง ผลตอความชืน้ จากการ
ทดลองเบือ้ งตน จึงไดมกี ารออกแบบเพือ่ หาสภาวะทีเ่ หมาะสม
ของอุณหภูมิ เวลาในการอบและเวลาการเปด-ปดปลอง
ระบายตอไป
  ☺   

ตารางที่ 2. การวิ เ คราะห ค วามแปรปรวนของการ โดยใช แ ผนการทดลองแบบบ็ อ กซ - เบห น เคน (Box-
ทดลองแบบแฟคทอเรียล
Behnken Design) (11) โดยมีการทดลองทั้งหมดมี 13
สภาวะรวมทัง้ หมด 15 การทดลอง ซึง่ แผนการทดลองนีไ้ ด
มีการกำหนดระดับของปจจัยทีใ่ ชในการทดลอง 3 ระดับ
โดยการเพิม่ คากลางของระดับปจจัยทีใ่ ชศกึ ษาในแผนการ
ทดลองเบือ้ งตน ดังนัน้ อุณหภูมใิ นการอบ (ปจจัย A) ศึกษา
ที่ 65oC 70oC และ 75oC เวลาในการอบ (ปจจัย B) ศึกษาที่ 8
วัน 10 วัน และ 12 วัน เวลาการเปด-ปดปลองระบายในทุกๆ
1 ชัว่ โมง (ปจจัย C) ศึกษาที่ เปด 2 นาทีปด 6 นาที เปด 3
นาทีปด 6 นาที และเปด 4 นาทีปด 6 นาที จากนัน้ ดำเนิน
การทดลองแบบสมุ สมบูรณ (Completed Randomization)
ซึง่ ออกแบบการสมุ โดยใชโปรแกรม Minitab และดำเนิน
การตามแผนทีว่ างไว
ตารางที่ 3 วิเคราะหการถดถอยแบบพืน้ ผิวผลตอบสนอง
สำหรับการทดลองแบบบ็อกซ-เบหนเคน

รูปที่ 10 อิทธิพลหลักทีส่ ง ผลตอคาความชืน้ ไมยางพารา

รูปที่ 11 อิทธิพลรวมทีส่ ง ผลตอคาความชืน้ ไมยางพารา
3.3 การออกแบบการทดลองเพื่อหาคาสภาวะที่เหมาะสม
การปรับตัวแปรเพือ่ หาคาความชืน้ เพือ่ ศึกษาปจจัย
ทีม่ ผี ลตอความชืน้ จากการทดลองเบือ้ งตนพบวาปจจัยหลัก
ที่สงผลตอความชื้นของไมยางพาราคืออุณหภูมิและเวลา
ในการอบ ดังนัน้ จึงทำการออกแบบการทดลองทีเ่ หมาะสม
หลังจากดำเนินการทดลองตามทีอ่ อกแบบไปแลวมี
ความจำเปนตองทำการตรวจสอบคุณภาพของขอมูลที่
เก็ บ มาว า เป น ข อ มู ล ที่ มี คุ ณ ภาพหรื อ ไม จึ ง ต อ งพิ สู จ น
คุณสมบัติขอมูล จากการตรวจสอบคุณภาพของขอมูล
ปรากฏวาขอมูลมีคณ ุ ภาพทัง้ 3 ประการคือมีการเก็บขอมูล
มาอยางสมุ มีความเปนปกติของขอมูล และขอมูลมีความ
เสถียรภาพของความแปรปรวนตามทีไ่ ดออกแบบไว
   ☺  

เมือ่ ทำการวิเคราะหความแปรปรวน พบวา R2 มีคาหลังจากวิเคราะหผลจากโมเดลลดรูปแลว จะสราง

ตัวแบบความสัมพันธของผลตางคาความชืน้ จากปจจัยทีม่ ี
เทากับ 99.95% ซึง่ หมายความวาถาหากความแปรปรวนใน
ขอมูลมี 100 เปอรเซ็นต2 แลวความแปรปรวน 99.95 ผลกระทบ แตในการประมาณคาพารามิเตอรของตัวแบบ
เปอรเซ็นต2 สามารถอธิบายไดดวยตัวแบบถดถอย สวน ความสัมพันธหรือตัวแบบถดถอยนัน้ ผวู จิ ยั ไมทราบวาตัว
แบบทีแ่ ทจริงของขอมูลผลตางคาความชืน้ นัน้ เปนอยางไร
ปริมาณที่เหลือสามารถอธิบายไดเนื่องจากสาเหตุที่ไม
สามารถควบคุมได ดังนั้นจะเห็นไดวาความผันแปรของ จึงจำเปนตองทำการวิเคราะหตวั แบบถดถอยเสียกอนดวย
ขอมูลคาความชืน้ สวนใหญสามารถอธิบายไดดว ยตัวแบบ
วิธีการทดสอบความไมสมรูปกับขอมูล ซึ่งจะเปนการ
ถดถอย แสดงวาการออกแบบการทดลองนีม้ คี วามถูกตอง ทดสอบความมีนยั สำคัญของปริมาณเศษเหลือจากความไม
และมีความเหมาะสม จึงสามารถวิเคราะหความแปรปรวน สมรูปของตัวแบบกับขอมูล โดยจะวิเคราะหผลผานความ
ได ดังแสดงในตารางที่ 3 ไมสมรูปกับขอมูล (Lack of Fit) (13) จากผลการวิเคราะห
จากตารางที่ 3 พบวาอิทธิพลรวมระหวางอุณหภูมิ
พบวาคา P-Value ของการทดสอบความไมสมรูปกับขอมูล
และเวลาเปด-ปดปลองระบาย (A*C) เวลาในการอบกับและ(Lack of Fit) มีคา สูง (P=0.620) ทำใหคา F หรืออัตราสวน
เวลาเปด-ปดปลองระบาย (B*C) พจนกำลังสองของเวลา ความแปรปรวน (Variance Ratio) มีคา นอย แสดงวาความ
เปด-ปดปลองระบาย (C*C) พจนกำลังสองของอุณหภูมิ สมรูปของตัวแบบกับขอมูลมีความเหมาะสม จึงสามารถ
(A*A) และอิทธิพลหลักของเวลาเปด-ปดปลองระบาย (C)ยอมรั บ ตั ว แบบนี้ แ ละจะได ส มการความสั ม พั น ธ ข อง
มีผลตอความความชืน้ ของไมยางพาราอยางไมมนี ยั สำคัญ
ผลตางคาความชืน้ ดังแสดงในสมการที่ 1
ทีร่ ะดับนัยสำคัญ 0.05 ดังนัน้ จึงทำการเพิม่ องศาความอิสระ
เปอรเซ็นตความชืน้ = 343.640 - 0.788A - 42.464B
(DF) กับรีพที ทะบิลติ ดี้ ว ยการรวมอิทธิพลรวมใหกบั รีพที ทะ
+ 1.339B2 + 0.053AB (1)
บิลติ โี้ ดยการลดรูป (Reduce Model) ดังแสดงในตารางที่ 4 ผลจากการใช Response Optimizer ไดคา ระดับของ
ปจจัยที่เหมาะสมสำหรับกระบวนการอบไมยางพารา
ตารางที่ 4 วิเคราะหการถดถอยแบบพืน้ ผิวผลตอบสนอง ดังแสดงในตารางที่ 5
โดยการลดรูป
ตารางที่ 5 ค า ระดั บ ของป จ จั ย ที่ เ หมาะสมสำหรั บ
กระบวนการอบไมยางพารา
ปจจัย ระดับ
อุณหภูมใิ นการอบ (oC) 75
เวลาในการอบ (วัน) 12

3.4 การยืนยันผลการวิเคราะหขอมูล
การยืนยันผลโดยนำคาพารามิเตอรทไี่ ดจากตารางที่
5 ไปใชในกระบวนการผลิตจริง โดยทำการเก็บขอมูลรวม
ทัง้ หมด 100 ตัวอยาง การวิเคราะหสมรรถภาพกระบวนการ
และคาสถิตขิ องกระบวนการ พบวา 95% ชวงความเชือ่ มัน่
ของเปอรเซ็นตความชื้นของกระบวนการอบไมยางพารา
อยูในเกณฑที่ไดมาตรฐาน และมีคา Cpk อยูในเกณฑดี
ดังแสดงในตารางที่ 6
  ☺  
ตารางที่ 6. คาสถิตติ า งๆ ของกระบวนการอบไมยางพารา
คาทางสถิติ
เปอรเซ็นตความชืน้ ของไมยางพาราโดยเฉลีย่
สวนเบีย่ งเบนมาตรฐาน
ชวงความเชือ่ มัน่ เปอรเซ็นตความชืน้ เฉลีย่ ที่ 95%
Cpk
4. สรุปผลการวิจยั
การหาคาสภาวะทีเ่ หมาะสมในการอบไมยางพารา
โดยวิธีการออกแบบการทดลองเพื่อหาคาความชื้นใหได
ตามคามาตรฐาน โดยใชวธิ กี ารออกแบบการทดลองแบบสมุ
สมบูรณ (Completely Randomization Factorial Design)
โดยในเบื้ อ งต น กำหนดตั ว แปรที่ ค าดว า มี ผ ลในการ
ทดลองคือ อุณหภูมิ เวลาในการอบและเวลาการเปด-ปด
ปลองระบาย ผลตอบสนองคือเปอรเซ็นตความชืน้ ของไม
ยางพารา ผลการวิ เ คราะห พ บว า ป จ จั ย ที่ มี ผ ลต อ ค า
เปอรเซ็นตความชื้นของไมยางพาราอยางมีนัยสำคัญ ที่
ระดับนัยสำคัญ 0.05 คืออุณหภูมิ และเวลาในการอบ เมือ่
ทำการวิเคราะหเพือ่ หาคาทีเ่ หมาะสมโดยการออกแบบการ
ทดลองแบบบ็อกซ-เบหเคน สามารถเขียนเปนสมการ
ถดถอยคือ เปอรเซ็นตความชื้น = 343.640 - 0.788A -
42.464B + 1.339B2 + 0.053AB เมือ่ ทำการทดลองยืนยัน
ผลเปอรเซ็นตความชื้นโดยเฉลี่ยและชวงความเชื่อมั่นที่
95% มีคา ใกลเคียงกับมาตรฐาน และคา Cpk อยใู นเกณฑที่
สามารถยอมรับได
5. กิตติกรรมประกาศ
คณะผู ทำการวิ จั ย ขอขอบคุ ณ โปรแกรมวิ ช า
วิศวกรรมศาสตร คณะเทคโนโลยีอุตสาหกรรม มหา
วิทยาลัยราชภัฏสงขลา และบริษทั ผรู ว มทำวิจยั ทีอ่ ำนวย
ความสะดวกและเอื้อเฟอสถานที่ที่ใหเขาไปทำการศึกษา
และทดลอง

กระบวนการอบไมยางพารา
9.88
1.38
9.61 ≤ μ ≤ 10.16
1.08
6. เอกสารอางอิง
(1) Boonseng K. A Study on the Influence of
Rubberwood Drying Parameters. [M.Eng thesis]
Songkhla: Prince of Songkhla University; 2006. Thai.
(2) Ratanawilai T, Boonseng K, Chuchom S. Drying
Time Reduction of Rubberwood. KKU Res J. 2012;
17(4) : 505-507. Thai.
(3) Yamsaengsung R, Buaphud K. Effects of superheated
steam on the drying of rubberwood. Songklanakarin
J. Sci. Technol. 2006; 28(4): 803-816.
(4) Dechanan K. Fundamental of wood utilization. Royal
Forest Department; 2004. 168p. Thai.
(5) Theppaya T. Identification of good practice in sawn
rubberwood-drying process report. Mechanical
Engineering, Faculty of Engineering, Prince of
Songkla University; 1999. 88 p. Thai.
(6) Theppaya T, Prasertsan S. Parameters influencing
drying behavior of rubberwood (Hevea Brazilliensis)
as determined from desorption experiment. Dry
Technol. 2002; 20(2): 507-525.
(7) Kollman FFP, Cote WA. Principles of wood science
and technology: solid wood. Germany: Springer-
Verlag; 1968.
(8) Yamsaengsung R, Sattho T. Superheated steam
vacuum drying of rubberwood. Dry Technol. 2008;
26(6): 798–805.
   ☺  

(9) Sudasna-na-Ayudthya P, Luangpaiboon P. Design (12) Montgomery DC. Applied Statistics and Probability
and Analysis of Experiments. Bangkok. Top for Engineering. New York. John Wiley&Sons.
Publishing. 2008. Thai. 2003.
(10) Ploypanichareon K. Statistical for Engineering 2. (13) Navidi W. Statistics for Engineering and Scientists.
Bangkok. Technology Promotion Association (Thai- New York. McGraw-Hill. 2008
land-Japan). 2008. Thai.
(11) Montgomery DC. Design and Analysis of Experi-
ment. New York. John Wiley&Sons. 2000.