CHƯƠNG II:

TỔNG QUAN VỀ TRÁI ĐẤT

Mục tiêu:
- Mô tả được vị trí và vận động của Trái đất trong hệ Mặt trời, giải thích được các hiện tượng xảy
ra trên trái đất do vị trí và vận động này tạo ra.
- Trình bày về vận động của Mặt trăng và ảnh hưởng của Mặt trăng đối với Trái đất.
- Mô tả “gia đình” hệ Mặt trời của Trái đất
- Sao-chu kỳ sống của sao, thiên hà, vũ trụ
- Trình bày được các tính chất vật lý đặc trưng của địa cầu: nhiệt, trọng lực và từ tính
- Trình bày thành phần hoá học của Trái đất, vỏ Trái đất,
- Mô tả được cấu tạo (các lớp) của Trái đất
- Nguồn gốc của Trái đất và Hệ Mặt Trời

A. TRAÙI ÑAÁT TRONG KHOÂNG GIAN

I. Heä thoáng Maët trôøi – Traùi ñaát – Maët traêng:
1. Vaän ñoäng töï quay cuûa Traùi ñaát - ngaøy vaø ñeâm treân traùi ñaát: Söï vaän ñoäng cuûa Traùi ñaát
trong khoâng gian ñaõ taïo neân nhöõng hieän töôïng gì cho Traùi ñaát?
- Caùch quay cuûa traùi ñaát (the earth’s rotation)

- Thôøi gian treân traùi ñaát: ngaøy – ñeâm, caùch phaân chia giôø, thaùng, naêm, thôøi gian tính theo
döông lòch, aâm lòch
- Ñôùi thôøi gian treân theá giôùi
2. Quyõ ñaïo cuûa Traùi ñaát - muøa trong naêm
- Nguyeân nhaân coù muøa treân traùi ñaát (the cause of earth’s season)
Muøa heø (summer), 21 (hoaëc 22) thaùng 6 laø ngaøy haï chí (the summer solstice)
Muøa thu (fall), 22 (hoaëc 23) thaùng 9 laø ngaøy thu phaân (the fall equinox)
Muøa ñoâng (winter), 21 (hoaëc 22) thaùng 12ù laø ngaøy ñoâng chí (the winter solstice)
Muøa xuaân (spring), 20 (hoaëc 21) thaùng 3 laø ngaøy xuaân phaân

- Ñieàu chænh thôøi gian trong naêm (time adjustments during the year)
3. Maët traêng - veä tinh cuûa Traùi ñaát : aûnh höôûng cuûa maët traêng tôùi Traùi ñaát?
- Laùng gieàng gaàn nhaát trong khoâng gian (our nearest neighbor in space)
- Caùc pha vaø quyû ñaïo cuûa maët traêng (phases and the moon’s orbit)

- Nhaät thöïc vaø nguyeät thöïc (solar and lunar eclipse)

Nhaät thöïc (Solar Eclipse); Nguyeät thöïc (Lunar Eclipse)
II. Heä Maët trôøi:
1. Maët trôøi
- Quang caàu : quaû caàu aùnh saùng (the photosphere : the sphere of light)

- Caùc taàng beân ngoaøi (outer layers): Saéc caàu (chromosphere); Voøng nhaät hoa
(corona); Tai löûa (prominence); Löôõi löûa (solar flares); Gioù maët trôøi (solar wind)
 - Beân trong Maët trôøi (the Sun’s interior).

2. Caùc haønh tinh trong heä maët trôøi

- Caùc haønh tinh trong (the inner planets): Thuûy tinh (Mercury); Kim tinh (Venus);
Traùi Ñaát (Earth); Hoaû tinh (Mars)

- Ñai vi haønh tinh (the belt of miniature planets)

- Caùc haønh tinh ngoaøi (the outer planets): Moäc tinh (Jupiter); Thoå tinh (Saturn);
Thieân vöông tinh (Uranus) vaø Haûi vöông tinh (Neptune); Dieâm vöông tinh (Pluto)

- Caùc thaønh vieân khaùc trong gia ñình maët trôøi (other members of the sun’s family).

- Sao Choåi : khaùch töø khoâng gian (comets:visitors from space)

- Sao baêng : thieân theå (shooting stars:Meteor)

III. Ngoâi sao, Thieân haø vaø vuõ truï:
- Quan saùt caùc vì sao: khoaûng caùch, ñoä saùng, maøu vaø nhieät ñoä: caáp sao

- Bieåu ñoà H-R: chu kyø soáng cuûa sao

- Caùc nhoùm sao: sao ñoâi, nhoùm sao (choøm sao); thieân haø
 Bieåu ñoà H – R (Hertzsprung-Russell Diagram)
B. TÍNH CHAÁT LYÙ HOÙA, CAÁU TAÏO, NGUOÀN GOÁC VAØ TUOÅI CUÛA TRAÙI ÑAÁT

I. Tính chaát vaät lyù vaø hoùa hoïc cuûa Traùi ñaát

* Troïng löïc

* Nhieät cuûa Traùi ñaát: gradient ñòa nhieät

* Ñòa töø
 * Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa Traùi ñaát

II. Caáu taïo cuûa Traùi ñaát:

* Caùc quyeån cuûa Traùi ñaát: khí quyeån, thuûy quyeån, thaïch quyeån.

* Caáu truùc beân trong cuûa Traùi ñaát: voû Traùi ñaát, manti, maët Moho, nhaân ngoøai,
nhaân trong.
III. Nguoàn goác vaø tuoåi cuûa Traùi ñaát

* Caùc giaû thuyeát veà nguoàn goác hình thaønh Traùi ñaát vaø heä Maët trôøi:

* Tuoåi cuûa Traùi ñaát vaø heä Maët trôøi

CÂU HỎI:

A. Trắc nghiệm:

1. Theo thöù töï töø ngoøai vaøo trong cuûa Maët Trôøi:
a. voøng nhaät hoa, saéc caàu, quang caàu b. voøng nhaät hoa, quang caàu, saéc caàu
c. quang caàu, voøng nhaät hoa, saéc caàu d. saéc caàu, voøng nhaät hoa, quang caàu

2. Theo thöù töï töø lôùn ñeán nhoû:

Maët Trôøi; Ngaân haø; Traùi ñaát
Ngaân haø; Maët Trôøi; Traùi ñaát
Ngaân haø; Traùi ñaát; Maët Trôøi
Traùi ñaát; Maët Trôøi; Ngaân haø

3. Ngaøy daøi nhaát trong naêm ôû Nam baùn caàu:

22 thaùng 3
21 thaùng 6
21 thaùng 9
21 thaùng 12

4. Thöù töï saép xeáp naøo khoâng theå xaûy ra:

Traùi ñaát naèm giöõa Maët Trôøi vaø Maët Traêng
Maët Traêng naèm giöõa Traùi ñaát vaø Maët Trôøi
Maët Trôøi naèm giöõa Traùi ñaát vaø Maët Traêng
Caû 3 tröôøng hôïp ñeàu coù theå xaûy ra

5. Ñai vi haønh tinh (Asteriod belt) trong heä maët trôøi naèm giöõa:
Traùi ñaát vaø sao Hoûa
Sao Hoûa vaø Sao Moäc
Sao Moäc vaø Sao Thoå
Sao Thoå vaø Sao Thieân vöông

6. Maët traêng laø moät ….. cuûa Traùi ñaát:

veä tinh
haønh tinh
sao baêng
 thieân theå

7. Ngaân Haø (Milky Way) laø moät:

thieân haø elip
thieân haø xoaén oác
thieân haø dò daïng
caû ba caâu ñeàu sai
B. T/F Quizz
1. Muøa ñoâng ôû treân beà maët Traùi ñaát laïnh hôn muøa heø laø do vaøo thôøi ñieåm muøa ñoâng, vò
trí Traùi ñaát naèm ôû caùch xa maët trôøi hôn laø vaøo muøa heø. …..
2. Trò soá Clark laø haøm löôïng trung bình cuûa caùc nguyeân toá trong toaøn boä Traùi ñaát. …..
3. Traùi ñaát laø haønh tinh coù kích thöôùc lôùn nhaát trong nhoùm caùc haønh tinh trong cuûa heä
maët trôøi. ….
4. Theo gradient ñòa nhieät thì cöù saâu xuoáng loøng ñaát 300m thì nhieät ñoä seõ taêng leân
1oC. …..
5. Manti (mantle) laø lôùp vaät chaát daày nhaát cuûa Traùi ñaát. …

C. Phaùc hoaï caáu taïo beân trong cuûa ñòa caàu (treân hình beân döôùi) vôùi caùc chuù giaûi ñaày ñuû: