1

คำนำ

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ ชุด 2 การสะท้อนของคลื่น เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ครูและนักเรียน

ใช้ร่วมกัน จัดทาขึ้นเพื่อประกอบแผนจัดการเรียนรู้ที่ 3 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 คลื่นกล กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 เรื่อง การสะท้อนของคลื่น โดยใช้กระบวนการสอนแบบสืบเสาะหาความรู้
5 ขั้นตอน 5E เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสาคัญ มุ่งเน้นการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยให้
นักเรียนได้คิด ได้เรียนรู้และลงมือปฏิบัติการทดลองด้วยตนเอง นอกจากนั้นยังเน้นการเรียนรู้โดยใช้
กระบวนการกลุ่ม ซึง่ จะช่วยส่งเสริม สนับสนุนและพัฒนาผู้เรียนให้มีความรู้ ทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์และจิตวิทยาศาสตร์
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง คลื่นกล มีทั้งหมด 6 ชุดดังนี้
ชุดที่ 1 เรื่อง การถ่ายโอนพลังงานของคลื่นกล
ชุดที่ 2 เรื่อง การสะท้อนของคลื่น
ชุดที่ 3 เรื่อง การหักเหของคลื่น
ชุดที่ 4 เรื่อง การแทรกสอดของคลื่น
ชุดที่ 5 เรื่อง การเลี้ยวเบนของคลื่น
ชุดที่ 6 เรื่อง คลื่นนิ่งและการสั่นพ้อง

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์แต่ละชุดมีแผนการจัดการเรียนรู้เป็นคู่มือในการฝึกทักษะ ซึ่งสอดแทรก
ในการเรียนการสอน ผู้จัดทาหวังว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล จะเป็นแนวทางหนึ่งในการ
จัดการเรียนรู้ ให้กับผู้เรียนได้ตามเจตนารมณ์ของหลักสูตร และเป็นประโยชน์ต่อการจัดกระบวนการเรียนรู้
ของครูในกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ได้เป็นอย่างดี

ธิตินันท์ นาจาน
 2
สำรบัญ
เรื่อง หน้ำ

คาชี้แจงการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล 3

คาชี้แจงสาหรับครูผู้สอน 4
คาชี้แจงสาหรับนักเรียน 5
สาระการเรียนรู้ 6
แนวคิดหลัก 7
มาตรฐานการเรียนรู้ / ผลการเรียนรู้ 8
จุดประสงค์การเรียนรู้ 9
แบบทดสอบก่อนเรียน : ชุดที่ 2 การสะท้อนของคลื่น 10-13
ใบความรู้ 14-21
ใบกิจกรรมที่ 1 เกม Kahoot ชนิดของคลื่น 22-23
ใบกิจกรรมที่ 2 การทดลองการสะท้อนของคลื่นน้า 24-28
ใบกิจกรรมที่ 3 ม้าหมุน รวมพลัง พิชิตทุกคาถาม 29-32
ใบกิจกรรมที่ 4 EXIT TICKET ไม่รู้ไม่ให้ออก (การสะท้อนของคลื่น) 33
ใบงาน 34-38
แบบทดสอบหลังเรียน : ชุดที่ 2 การสะท้อนของคลื่น 39-41
แบบบันทึกคะแนนการทากิจกรรม 42-43
บรรณานุกรม 44
ภาคผนวก
เฉลยแบบทดสอบและแนวคาตอบการทากิจกรรม 45-65
ประวัติผู้จัดทา 66
 3
คำชี้แจง
กำรใช้ชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้ฟิสิกส์
เรื่อง คลื่นกล
กลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์
ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 5

1. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ประกอบด้วยชุดกิจกรรมการเรียนรู้

ทั้งหมด 6 ชุดดังนี้
1.1 ชุดที่ 1 การถ่ายโอนพลังงานของคลื่นกล
1.2 ชุดที่ 2 การสะท้อนของคลื่น
1.3 ชุดที่ 3 การหักเหของคลื่น
1.4 ชุดที่ 4 การแทรกสอดของคลื่น
1.5 ชุดที่ 5 การเลี้ยวเบนของคลื่น
1.6 ชุดที่ 6 คลื่นนิ่งและการสั่นพ้อง
2. ในชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล แต่ละชุดประกอบด้วยส่วนประกอบต่างๆ ตามลาดับ
ดังนี้
2.1 คาชี้แจงการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล กลุ่มสาระเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
2.2 คาชี้แจงสาหรับครูผู้สอน
2.3 คาชี้แจงสาหรับนักเรียน
2.4 สาระการเรียนรู้
2.5 แนวคิดหลัก
2.6 มาตรฐานการเรียนรู้ / ผลการเรียนรู้
2.7 จุดประสงค์การเรียนรู้
2.8 แบบทดสอบก่อนเรียน
2.9 ใบความรู้ ใบกิจกรรม ใบงาน แบบฝึกหัด
2.10 แบบทดสอบหลังเรียน
2.11 บรรณานุกรม
2.12 ภาคผนวก
 4
คำชี้แจงสำหรับครูผู้สอน

1. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล เล่มนี้ คือชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล

ชุดที่ 2 เรื่อง การสะท้อนของคลื่น ใช้เป็นสื่อการเรียนรู้ประกอบแผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3
เรื่อง การสะท้อนของคลื่น หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 คลื่นกล
2. ครูควรใช้ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล ชุดนี้ร่วมกับ คู่มือการจัดการเรียนรู้โดยใช้
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ คลื่นกล กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ซึ่งได้
กาหนดแนวทาง รวมทั้งการจัดกิจกรรมการเรียนรู้รายชั่วโมงไว้อย่างมีลาดับขั้นตอน
3. ครูควรศึกษาคาชี้แจงในการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ให้เข้าใจก่อนจัดกิจกรรม
4. ครูต้องชี้แจงขั้นตอนการเรียนโดยชุดกิจกรรมการเรียนรู้ให้นักเรียนเข้าใจทุกคน ก่อนดาเนินกิจกรรม
ต่างๆ
5. การศึกษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล ชุดที่ 2 การสะท้อนของคลื่น ให้นักเรียนทา
แบบทดสอบก่อนเรียน และ แบบทดสอบหลังเรียน จานวน 10 ข้อ
6. ครูควรแนะนาเพิ่มเติมให้นักเรียนได้ปฏิบัติกิจกรรมทั้งในและนอกเวลาเรียน จะทาให้ผู้เรียนมีทักษะ
และความรู้ความเข้าใจมากยิ่งขึ้น

ชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล กับกำรจัดกำรเรียนรู้แบบ 5E

ชุดกิจกรรมที่ 2 กำรสะท้อนของคลื่น
แผนกำรจัดกำรเรียนรู้ที่ 3 กำรสะท้อนของคลื่น
เอกสำรจำกชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้
ขั้นตอนกำรจัดกำรเรียนรู้ กิจกรรม
ฟิสิกส์ เรื่องคลื่นกล ชุดที่ 2
ทดสอบก่อนเรียน แบบทดสอบก่อนเรียน หน้า 10-13
E1 (Engagement)
KAHOOT ใบกิจกรรมที่ 1 หน้า 22-23
E2 (Exploration) การทดลอง ใบกิจกรรมที่ 2 หน้า 24-28
E3 (Explanation) BRAIN STORMIMG ใบกิจกรรมที่ 2 หน้า 24-28
ม้าหมุน ใบกิจกรรมที่ 3 หน้า 29-32
E4 (Elaboration)
เรียนรู้ตัวอย่างการคานวณ ใบงานที่ 1-4 หน้า 34-38
EXIT TiCKET ใบกิจกรรมที่ 4 หน้า 33
E5 (Evaluation)
ทดสอบหลังเรียน แบบทดสอบหลังเรียน หน้า 39-41
 5
คำชี้แจงสำหรับนักเรียน

1. ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล เล่มนี้ เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล

ชุดที่ 2 การสะท้อนของคลื่น มีเนื้อหา และกิจกรรมเกี่ยวกับเรื่องของคลื่นกลอย่างง่าย
2. ขั้นตอนการใช้ชุดกิจกรรม
2.1 ศึกษามาตรฐาน / ผลการเรียนรู้และจุดประสงค์การเรียนรู้
2.2 ทาแบบทดสอบก่อนเรียน จานวน 10 ข้อ
2.3 ศึกษาใบความรู้และปฏิบัติกิจกรรมในใบกิจกรรมตามลาดับ
2.4 ทาแบบทดสอบหลังเรียน จานวน 10 ข้อ
3. นักเรียนศึกษาโดยใช้ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ด้วยความซื่อสัตย์และมีความรับผิดชอบ
4. นักเรียนให้ความร่วมมือในการจัดการเรียนรู้ การปฏิบัติงานกลุ่ม การแสดง ความคิดเห็นอย่างเต็มใจ
5. นักเรียนใช้และเก็บรักษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล เล่มนี้ด้วยความระมัดระวัง ไม่ทา
สูญหาย เสียหายในระหว่างการเรียน
 6
สำระกำรเรียนรู้

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฟิสิกส์ เรื่อง คลื่นกล ชุดที่ 2 การสะท้อนของคลื่น กลุ่มสาระการเรียนรู้

วิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มีสาระการเรียนรู้ ดังนี้
ใบความรู้
ใบกิจกรรมที่ 1 เกม Kahoot ชนิดของคลื่น
ใบกิจกรรมที่ 2 การทดลองการสะท้อนของคลื่นน้า
ใบกิจกรรมที่ 3 ม้าหมุน รวมพลัง พิชิตทุกคาถาม
ใบกิจกรรมที่ 4 EXIT TICKET ไม่รู้ไม่ให้ออก (การสะท้อนของคลื่น)
ใบงาน
แบบฝึกหัด
 7
แนวคิดหลัก

เมื่อคลื่นเคลื่อนที่กระทบกับสิ่งกีดขวางแล้วเปลี่ยนทิศทางกลับมาในตัวกลางเดิม
ปรากฏการณ์นี้ เรียกว่า การสะท้อน (reflection) คลื่นที่เคลื่อนที่ไปกระทบตัวกั้นก่อนเกิดการ
สะท้อน เรียกว่า คลื่นตกกระทบ (incident wave) ส่วนคลื่นที่เคลื่อนที่กลับมา เรียกว่า คลื่นสะท้อน
(reflected wave) โดยการสะท้อนจะเป็นไปตามกฎการสะท้อน ซึ่งได้ว่า มุมตกกระทบ (θ1) เท่ากับ
มุมสะท้อนเสมอ (θ2)

ภาพที่ 1 การสะท้อนของคลื่น
ที่มา http://www.thaigoodview.com/node/87417
 8

มำตรฐำนกำรเรียนรู้/ผลกำรเรียนรู้

สำระที่ 5 พลังงำน

มำตรฐำน ว 5.1 : เข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างพลังงานกับการดารงชีวิต การเปลี่ยนรูป

พลังงานปฏิสัมพันธ์ระหว่างสารและพลังงาน ผลของการใช้พลังงานต่อชีวิตและสิ่งแวดล้อม มี
กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ สื่อสารสิ่งที่เรียนรู้และน่าความรู้ไปใช้ประโยชน์

ผลกำรเรียนรู้

2. อธิบายสมบัติของคลื่น ได้แก่ การสะท้อน การหักเห การแทรกสอด และการเลี้ยวเบน

สำระที่ 8 ธรรมชำติของวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยี

มำตรฐำน ว 8.1 : ใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์และจิตวิทยาศาสตร์ในการสืบเสาะ

หาความรู้ การแก้ปัญหา รู้ว่าปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอน
สามารถอธิบายและตรวจสอบได้ ภายใต้ข้อมูลและเครื่องมือที่มีอยู่ในช่วงเวลานั้นๆ เข้าใจว่า
วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคม และสิ่งแวดล้อมมีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน
 9
จุดประสงค์กำรเรียนรู้

ด้ำนควำมรู้ (K) นักเรียนสามารถ...

1. จาแนกความแตกต่างของทิศทางคลื่น ลักษณะของคลื่นก่อนการตกกระทบ และหลังจากการ

ตกกระทบสิ่งกีดขวาง หรือรอยต่อของตัวกลางได้
2. อธิบายและสรุปความหมายการสะท้อน เฟสของคลื่นสะท้อน ขึ้นอยู่กับลักษณะของรอยต่อ
ระหว่างตัวกลาง และสรุปกฎการสะท้อนของคลื่นได้
3. ทาการทดลองเพื่ออธิบายสมบัติการสะท้อนของคลื่นได้
4. คานวณหาปริมาณที่เกี่ยวข้องกับการสะท้อนของคลื่น เมื่อกาหนดสถานการณ์มาให้

ด้ำนทักษะกระบวนกำร (P) นักเรียนมีทักษะ...

1. การทดลอง
2. การวัด
3. การจัดกระทาและสื่อความหมายข้อมูล

ด้ำนคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) นักเรียน...

1. เข้าเรียน ปฏิบัติกิจกรรม และส่งงานตรงเวลา

2. ร่วมมือในการเรียน แสวงหาความรู้ ตอบคาถาม ยอมรับความคิดเห็น และแสดงความคิดเห็น
อย่างมีเหตุผล
3. มีความซื่อสัตย์ในการบันทึกข้อมูลจากการปฏิบัติกิจกรรม ทาแบบฝึกหัดและแบบทดสอบ
4. มีวินัยในการปฏิบัติกิจกรรม รักษาความสะอาดห้องเรียนและสถานที่ปฏิบัติกิจกรรม
 10
แบบทดสอบก่อนเรียน

คาชี้แจง
1. แบบทดสอบนี้เป็นแบบทดสอบปรนัย 4 ตัวเลือก
2. แบบทดสอบนี้มีทั้งหมด 10 ข้อ 10 คะแนน เวลา 10 นาที
3. ให้ทาเครื่องหมายกากบาทลงช่อง ก ข ค หรือ ง ลงในกระดาษคาตอบที่เห็นว่าถูกต้องที่สุด
เพียงข้อเดียว

1.

ตามรูปข้างบนแสดงถึงคลื่นตกกระทบในเส้นเชือก ซึ่งปลายข้างหนึ่งของเชือกผูกติดอยู่กับกาแพง
เมื่อคลื่นตกกระทบกับกาแพงแล้วจะเกิดคลื่นสะท้อนขึ้นจากข้อต่อไปนี้ ข้อใดแสดงถึงคลื่นสะท้อน

ก. ข.

ค. ง.

2. คลื่นน้าหน้าตรงเคลื่อนที่เข้ากระทบผิวสะท้อนราบเรียบจะเกิดการสะท้อนขึ้น คลื่นน้าที่สะท้อนออกมามี
เฟสเปลี่ยนไปกี่องศา
ก. 0 องศา ข. 90 องศา ค. 180 องศา ง. 270 องศา

3. ข้อใดต่อไปนี้กล่าวผิด
ก. การสะท้อนจะต้องเป็นไปตามกฎการสะท้อน
ข. คลื่นหน้าตรงตกกระทบแผ่นกั้นหน้าตรง คลื่นสะท้อนจะเป็นคลื่นหน้าตรง
ค. คลื่นวงกลมตกกระทบแผ่นกั้นหน้าตรง คลื่นสะท้อนจะเป็นคลื่นหน้าตรง
ง. คลื่นหน้าตรงตกกระทบแผ่นกั้นโค้งเว้า คลื่นสะท้อนจะเป็นคลื่นวงกลมจากโฟกัสของแผ่นกั้น
ผิวโค้งเว้า
 11
4. การสะท้อนของเชือกที่ปลายตรึงแน่น (Fixed End) คลื่นสะท้อนจะมีเฟสเป็นอย่างไร
ก. ตรงกันข้ามกับเฟสของคลื่นตกกระทบ ข. เหมือนกับเฟสของคลื่นตกกระทบ
ค. เฟสต่างกัน 45 องศา ง. เฟสต่างกัน 90 องศา

5. การสะท้อนที่ปลายอิสระ (free end) คลื่นสะท้อนจะมีเฟสเป็นอย่างไร

ก. ตรงกันข้ามกับเฟสของคลื่นตกกระทบ ข. เหมือนกับเฟสของคลื่นตกกระทบ
ค. เฟสต่างกัน 45 องศา ง. เฟสต่างกัน 90 องศา

6. จากรูปภาพข้อใดกล่าวผิด

ก. มุมตกกระทบ = มุมสะท้อน
ข. การสะท้อนเป็นสมบัติเฉพาะของคลื่น
ค. เส้นแนวฉากทามุม 90 องศา กับสิ่งกีดขวาง
ง. รังสีตกกระทบ เส้นแนวฉาก รังสีสะท้อนอยู่บนระนาบเดียวกัน

7. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนมีลักษณะแบบไหน
ก. หน้าตรง ข. หน้าโค้ง ค. วงกลม ง. วงรี

8. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนมีลักษณะแบบไหน
ก. หน้าตรง ข. หน้าโค้ง ค. วงกลม วงรี

9. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา จะได้คลื่นสะท้อนมีลักษณะแบบไหน
ก. หน้าตรง ข. หน้าโค้ง ค. วงกลม ง. วงรี

10. ข้อใดต่อไปนี้กล่าวผิด
ก. รังสีตกกระทบคือ แนวที่คลื่นวิ่งเข้าชนตัวสะท้อนก่อนสะท้อน
ข. รังสีสะท้อนคือ แนวที่คลื่นวิ่งออกจากตัวสะท้อนหลังสะท้อน
ค. เส้นแนวฉากคือ เส้นที่ลากตั้งฉากกับเส้นแนวฉาก
ง. มุมสะท้อนคือ วัดได้จากมุมที่หน้าคลื่นตกกระทบกับเส้นแนวฉาก
 12

ทดสอบก่อนเรียน

ชื่อ - สกุล ………………………………………………………………………………….. เลขที่ ………………………………..

ข้อ ก ข ค ง

10

คะแนนเต็ม …………………………………… คะแนน

คะแนนที่ได้ …………………………………… คะแนน
 13
สรุปหลักกำร กฎเกณฑ์ เรื่องกำรสะท้อนของคลื่น ( Reflection of wave )

เมื่อคลื่นเคลื่อนที่ไปสุดเขตของตัวกลาง หรือไปถึงแนวรอยต่อระหว่างตัวกลางที่คลื่นเคลื่อนที่ไปกับ
ตัวกลางใหม่คลื่นนั้นจะสามารถสะท้อนกลับมาสู่ตัวกลางเดิม เรียกปรากฏการณ์นี้ว่า กำรสะท้อน
( Reflection)

ภาพที่ 2 การสะท้อนของคลื่นแสงที่ทาให้เห็นเงาของต้นไม้ในน้า
ที่มา http://www.yorkpress.co.uk/features
/features11804720.Picture_perfect_at_Nunnington_Hall/

ภาพที่ 3 การสะท้อนของคลื่นเสียง
ที่มา https://sites.google.com/site/nussarakanpakdee/ka-ra-sathxn-khxng-seiyng

เคยตั้งคาถามกับเรื่องธรรมดาๆ อย่างเช่น เราเห็นภาพในกระจกได้อย่างไร หรือเคยสงสัย

ไหมคะว่าภาพสะท้อนของภูเขาที่สวยงามบนผืนน้านั้นเกิดขึ้นได้อย่างไร
 14
กำรสะท้อนของคลื่นในเส้นเชือก
เมื่อทาให้เกิดคลื่นดลในเส้นเชือกเคลื่อนที่ไปตามเส้นเชือก กระทบผิวรอยต่อซึ่งเป็นปลายอิสระ
(free end) หรือปลายตรึง (fixed end) คลื่นในเส้นเชือกจะสะท้อนกลับ ดังต่อไปนี้

กำรสะท้อนที่ปลำยตรึงแน่น (Fixed End)

เมื่อคลื่นเคลื่อนที่มาถึงจุดตรึง คลื่นจะส่งแรงในทิศลงกระทาต่อสิ่งที่ยึดเชือก โดยสิ่งที่ยึดเชือกนี้ไม่
เคลื่อนที่ และจะส่งแรง ปฏิกิริยากระทาต่อเชือกในทิศทางตรงข้าม แรงนี้มีผลทาให้การกระจัดของคลื่น
สะท้อนอยู่ในทิศทางตรงข้ามกับ คลื่นตกกระทบ หรืออาจ กล่าวได้ว่าเฟสของคลื่นที่สะท้อนออกมา มีเฟสตรง
ข้าม กับคลื่นตกกระทบ และถ้าไม่มีการสูญเสียพลังงานในขณะตกกระทบ จะได้แอมพลิจูดของคลื่นทั้งสอง
เท่ากัน

ภาพที่ 4 การสะท้อนของคลื่นในเส้นเชือกที่ปลายตรึงแน่น
https://sumozaza98.wordpress.com/

กำรสะท้อนที่ปลำยอิสระ (free end)

เมื่อคลื่นเคลื่อนที่มาถึงปลายอิสระ ซึ่งปลายเชือกนี้สามารถเคลื่อนที่ได้ในแนวดิ่ง จะไม่ทาให้เกิดแรง
ปฏิกิริยากระทากับเส้นเชือก ทาให้การกระจัดของคลื่นสะท้อนอยู่ในทิศทางเดียว กับคลื่นตกกระทบ หรืออาจ
กล่าวได้ว่า คลื่นสะท้อนมีเฟสเหมือนกับคลื่นตกกระทบ และถ้าไม่มีการสูญเสียพลังงานในขณะตกกระทบ จะ
ได้แอมพลิจูดของคลื่นทั้งสองเท่ากัน
 15

ภาพที่ 5 การสะท้อนของคลื่นในเส้นเชือกที่ปลายอิสระ
ที่มา https://sumozaza98.wordpress.com/

สรุปลักษณะกำรสะท้อนของคลื่นในเส้นเชือก
1. การสะท้อนที่ปลายตรึงแน่น (Fixed End) คลื่นสะท้อนจะมีเฟสตรงกันข้ามกับเฟสของคลื่นตกกระทบ
2. การสะท้อนที่ปลายอิสระ (free end) คลื่นสะท้อนจะมีเฟสเหมือนเฟสของคลื่นตกกระทบ

กฎกำรสะท้อนของคลื่น
เมื่อคลื่นผิวน้าเคลื่อนที่ไป จะทาให้โมเลกุลของน้าเกิดการสั่นขึ้นสั่นลง และเมื่อคลื่นผิวน้าไปกระทบ
สิ่งกีดขวางหรือผิวสะท้อน จะเปลี่ยนทิศทางกลับสู่ตัวกลางเดิม ปรากฏการณ์นี้เรียกว่า การสะท้อน
(reflection) คลื่นที่เคลื่อนที่ไปกระทบสิ่งกีดขวางเรียกว่า คลื่นตกกระทบ (incident wave) ส่วนคลื่นที่
สะท้อนออกมาเรียกว่า คลื่นสะท้อน (reflected wave) จากการทดลองการสะท้อนของคลื่นผิวน้าเส้นตรง
พบว่าในการสะท้อนแต่ละครั้ง มุมที่หน้าคลื่นตกกระทบทากับผิวสะท้อน จะเท่ากับมุมที่หน้าคลื่นสะท้อนทา
กับผิวสะท้อนเสมอ
สามารถเขียนทิศการเคลื่อนที่ของคลื่นตกกระทบและคลื่นสะท้อนได้โดยมีทิศตั้งฉากกับหน้าคลื่นตก
กระทบและหน้าคลื่นสะท้อนตามลาดับ และที่ตาแหน่งคลื่นตกกระทบและคลื่นสะท้อน ลากเส้นตั้งฉากกับผิว
สะท้อน ซึ่งเรียกว่า เส้นแนวฉาก (normal line) ทาให้ได้มุมตกกระทบและมุมสะท้อน
 16
สรุปกฎกำรสะท้อนของคลื่น
1. รังสีตกกระทบ เส้นแนวฉาก รังสีสะท้อนอยู่บนระนาบเดียวกัน
2. มุมตกกระทบ = มุมสะท้อน

ภาพที่ 6 การสะท้อนของหน้าคลื่นตรง
ที่มา https://sumozaza98.wordpress.com/category/uncategorized/

มำดูนิยำมศัพท์แต่ละคำกันนะคะ
เมื่อ รังสีตกกระทบ คือ แนวรังสีตกกระทบที่กระทบกับระนาบ
รังสีสะท้อน คือ แนวรังสีสะท้อนทีอ่ อกจากระนาบหลังการตกกระทบ
เส้นแนวฉำก คือ เส้นที่ลากตั้งฉากกับตัวสะท้อน ณ ตาแหน่งที่คลื่นตกกระทบ
มุมตกกระทบ คือ มุมที่รังสีตกกระทบกระทากับเส้นแนวฉาก
มุมสะท้อน คือ มุมที่รังสีสะท้อนกระทากับเส้นแนวฉาก
 17
กำรสะท้อนของคลื่นน้ำแบบต่ำงๆ
1. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนหน้าตรง

ภาพที่ 7 คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง
ที่มา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html

2. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนวงกลมเสมือนมีแหล่งกาเนิดเป็นจุด
อยู่ทตี่ าแหน่งภาพของแสงสะท้อนจากกระจกระนาบตรง

ภาพที่ 8 คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง
ที่มา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html
3. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนโค้ง จะได้คลื่นสะท้อนวงกลม

ภาพที่ 9 คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนโค้ง
ที่มา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html
 18
4. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนโค้ง จะได้คลื่นสะท้อนวงกลม

ภาพที่ 10 คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนโค้ง
ที่มา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html

5. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา จะได้คลื่นสะท้อนหน้าตรง

ภาพที่ 11 คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา
ที่มา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html
 19
6. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา จะได้คลื่นสะท้อนหน้าวงกลมเสมือนมีแหล่งกาเนิดอยู่
ที่จุดโฟกัส

ภาพที่ 12 คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา
ที่มา http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics/lessonplan.html

มำสรุปกำรสะท้อนของคลื่นน้ำแบบต่ำงๆ กันหน่อยเร็ว...
1. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนหน้าตรง
2. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนวงกลม
3. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนโค้ง จะได้คลื่นสะท้อนวงกลม
4. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนโค้ง จะได้คลื่นสะท้อนวงกลม
5. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา จะได้คลื่นสะท้อนหน้าตรง
6. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา จะได้คลื่นสะท้อนหน้าวงกลม

กำรสะท้อนของคลื่นในเส้นเชือกที่เคลื่อนที่ระหว่ำงเชือกหนักกับเชือกเบำ
การสะท้อนของคลื่นในเส้นเชือกที่ต่อกัน มีรอยต่อของเชือก 2 เส้นคือเชือกเส้นใหญ่(มวลมาก) และ
เชือกเส้นเล็ก(มวลน้อย) จะมีพลังงานบางส่วนจากคลื่นดลที่ตกกระทบ สะท้อนและบางส่วนจะมีการ
ส่งผ่านให้เชือกเบาและเชือกหนักเชื่อมติดกันอยู่
 20
การสะท้อนของคลื่นในเส้นเชือกที่เคลื่อนที่ระหว่างเชือกหนักกับเชือกเบา มี 2 กรณีคือ
กรณีที่ 1 คลื่นเคลื่อนที่จากเชือกเบาไปยังเชือกหนัก จะได้คลื่นสะท้อนในเชือกเบามีเฟสตรงกัน
ข้ามกับคลื่นตกกระทบและแอมพลิจูดก็ลดลง ซึ่งเป็นไปตามกฎการอนุรักษ์พลังงานและในเชือกหนักก็จะ
เกิดคลื่นเคลื่อนที่ในเฟสเดิมแต่ความเร็วลดลง

ภาพที่ 13 คลื่นเคลื่อนที่จากเชือกเบาไปยังเชือกหนัก
ที่มา http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10/m4/physics4_2_1/lesson3/content4_3.php

กรณีที่ 2 คลื่นเคลื่อนที่จากเชือกหนักไปเชือกเบา จะได้คลื่นสะท้อนในเชือกหนักมีเฟสคงเดิม และ

คลื่นที่ผ่านผิวรอยต่อไปยังเชือกเบาก็มีเฟสเดิมแต่ความเร็วเพิ่มขึ้น

ภาพที่ 14 คลื่นเคลื่อนที่จากเชือกหนักไปยังเชือกเบา
ที่มา http://119.46.166.126/self_all/selfaccess10/m4/physics4_2_1/lesson3/content4_3.php
 21

ใบกิจกรรมที่ 1 เกม Kahoot ชนิดของคลื่น

จุดประสงค์
1. ให้ผู้เรียนฝึกทักษะการทาข้อสอบ และใช้ทบทวนความรู้พื้นฐานในเรื่องชนิดของคลื่น
2. กระตุ้นการจดจาของข้อมูลใหม่ ทาให้ผู้เรียนเกิดความสนใจ

คาชี้แจง
1. ให้นักเรียน โหลดแอพพลิเคชั่น Kahoot หรือเข้าเว็บไซต์ kahoot.it ผ่านโทรศัพท์มือถือสมาร์ทโฟน
2. เมื่อเปิด kahoot จะพบกับเลข PIN ที่ระบบจะสุ่มขึ้นมา ตามด้วยการใส่รหัส PIN และชื่อเล่น
จากนั้นจะถูกนาไปหน้ารอ เมื่อชื่อเล่นของผู้เล่นทุกคนปรากฏบนหน้ารอแล้ว ครูจะกดปุ่มเริ่มเพื่อเริ่มเล่นเกม
3. ในเกม คาถามและตัวเลือก 4 ตัวเลือก จะปรากฏขึ้นบนหน้าจอหลัก แต่ละคาตอบจะมาพร้อมกับสี
และรูปร่างที่ต่างกัน ผู้เรียนจะต้องเลือกหนึ่งในตัวเลือกที่ต้องการตอบ โดยเกมถูกออกแบบมาเพื่อที่ผู้เล่น
จะต้องเงยหน้าจากจอของตนเอง เพื่อมองจอรวมเป็นระยะ เป็นการเพิ่มปฏิกิริยาทางสังคมกับทั้งครูและเพื่อน
ร่วมชั้น
4. ผู้เรียนจะได้รับคะแนนเมื่อตอบคาถามถูก (สูงสุด 1000 แต้ม โดยให้ตามเวลาที่ใช้ก่อนจะตอบ) หลัง
จบแต่ละคาถาม ผู้เรียนจะเห็นคะแนนของตนเอง รวมไปถึงลาดับของตนเองเมื่อเทียบกับคนอื่นในห้องเรียนบน
หน้าจอของตนเอง รายชื่อผู้เรียนที่มีคะแนนมากที่สุด 5 อันดับแรกจะถูกแสดงบนหน้าจอหลักเพื่อกระตุ้นการ
แข่งขันระหว่างผู้เล่น

หน้ำจอหลักของครู
ถูกจัดเตรียมคำถำม
เรื่อง ชนิดของคลื่น
 22

หน้ำจอหลักแสดง PIN
เพื่อให้นักเรียนกดเข้ำร่วมเล่นเกม

หน้ำจอหลัก
แสดงคำถำมพร้อมตัวเลือก

ตัวอย่ำงหน้ำจอของนักเรียนในโทรศัพท์สมำร์ทโฟน
 23

ใบกิจกรรมที่ 2 กำรทดลองกำรสะท้อนของคลื่นน้ำ

จุดประสงค์กำรทดลอง
1. ระบุได้ว่าเมื่อคลื่นเคลื่อนที่ไปพบสิ่งกีดขวางหรือตัวกลางใหม่คลื่นจะเกิดการสะท้อนกลับมายัง
ตัวกลางเดิมได้
2. เปรียบเทียบความแตกต่างของลักษณะของคลื่นสะท้อนของคลื่นน้าหน้าตรงและคลื่นน้าวงกลมเมื่อ
เคลื่อนที่ไปพบสิ่งกีดขวางในลักษณะต่างๆ
3. อธิบายเกี่ยวกับปรากฏการณ์การสะท้อนของคลื่นได้

อุปกรณ์กำรทดลอง
1. ชุดถาดคลื่นคลื่นพร้อมอุปกรณ์ 1 ชุด
2. หม้อแปลงไฟฟ้าโวลต์ต่า 1 ชุด
3. น้า
4. กระดาษขาว 1 แผ่น
5. สายไฟฟ้า 1 ชุด

ภาพที่ 15 ชุดถาดคลื่น
ที่มา http://physics.ipst.ac.th/?p=1439
 24

วิธีกำรทดลอง
1. ใส่น้าในถาดคลื่น และต่อชุดทดลองถาดคลื่นเข้ากับหม้อแปลงไฟฟ้าโวลต์ต่า
2. บิดปุ่มกาเนิดคลื่นวงกลม 1 ปุ่ม แตะผิวน้า ปรับความถี่ของมอเตอร์ให้ปุ่มกาเนิดคลื่นทางาน สังเกต
เงาที่กระดาษขาวใต้ถาดคลื่นให้เห็นภาพที่ชัดเจนถ้าความถี่มากเกินไปจะมองเห็นไม่ชัด
3. นาสิ่งกีดขวางที่มีรูปร่างแบบวงกลม โครงพาราโบลาและหน้าตรงมากั้นหน้าคลื่นวงกลมสังเกต
ลักษณะของคลื่นที่สะท้อนบริเวณด้านหน้าสิ่งกีดขวางบันทึกผลการสังเกต
4. เปลี่ยนแหล่งกาเนิดคลื่นให้เป็นคลื่นหน้าตรงปรับความถี่ของมอเตอร์ให้ปุ่มกาเนิดคลื่นทางาน
สังเกตเงาที่กระดาษขาวใต้ถาดคลื่นให้เห็นภาพที่ชัดเจน ถ้าความถี่มากเกินไปจะมองเห็นไม่ชัด
5. นาสิ่งกีดขวางที่มีรูปร่างวงกลม โค้งพาราโบลา และหน้าตรงมากั้นคลื่นหน้าตรงที่ออกจาก
แหล่งกาเนิด สังเกตลักษณะของคลื่นสะท้อนบริเวณด้านหน้าสิ่งกีดขวางบันทึกผลการสังเกต
6. สรุปผลการทดลอง
 25

ผลกำรทดลอง
ภำพแสดงกำรทดลองที่แหล่งกำเนิดเป็นคลื่นวงกลม

ลักษณะของสิ่งกีดขวำง ภำพที่ได้จำกกำรทดลอง

ผิวโค้งนูน

ผิวโค้งเว้ำ

หน้ำตรง
 26

ภำพแสดงกำรทดลองที่แหล่งกำเนิดเป็นคลื่นหน้ำตรง

ลักษณะของสิ่งกีดขวำง ภำพที่ได้จำกกำรทดลอง

ผิวโค้งนูน

ผิวโค้งเว้ำ

หน้ำตรง

สรุปผลกำรทดลอง
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 27

คำถำมหลังกำรทดลอง
1. ลักษณะของคลื่นสะท้อนที่นักเรียนสังเกตเห็นจากการใช้สิ่งกีดขวางแบบต่างๆไปกั้นการเคลื่อนที่
ของคลื่นมีลักษณะแตกต่างกันอย่างไร
ตอบ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. จากการทดลองถ้าไม่มีสิ่งกีดขวางนักเรียนจะสังเกตเห็นคลื่นสะท้อนได้หรือไม่
ตอบ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. ลักษณะของคลื่นสะท้อนที่เกิดขึ้นกับผิวสะท้อนแบบต่างๆของคลื่นหน้าตรงกับคลื่นวงกลมมีความ
แตกต่างกันหรือไม่อย่างไร
ตอบ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 28
ใบกิจกรรมที่ 3 ม้ำหมุน รวมพลัง พิชิตทุกคำถำม

จุดประสงค์
1. เพื่อกระตุ้นให้นักเรียนแสดงความคิดเห็นต่อประเด็นหรือหัวข้อที่นักเรียนแต่ละกลุ่มได้รับไป
2. ให้ผู้เรียนฝึกฝึกทักษะการศึกษาข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล ทักษะการลงความคิดเห็นจากข้อมูล
การแสดงออกและการยอมรับความคิดเห็นของผู้อื่น

คาชี้แจง
1. ครูกาหนดประเด็นคาถามที่แตกต่างกันเท่ากับจานวนกลุ่มนักเรียน แล้วนาไปติดบอร์ดหรือฝาผนังให้
ระยะห่างกันพอสมควร
2. แจกปากกาสีต่างกันให้แต่ละกลุ่ม
3. นักเรียนแต่ละกลุ่มยืนที่ประเด็นคาถามแรก และระดมความคิดเขียนคาตอบลงบนกระดาษ
4. เมื่อครูให้สัญญาณ นักเรียนทุกกลุ่มเดินทิศทางตามเข็มนาฬิกาไปยังประเด็นถัดไป แล้วอ่าน ศึกษา
ข้อมูล วิเคราะห์ อภิปรายผลงานของกลุ่มอื่นที่เขียนไว้ และทาเครื่องหมายถูกในหัวข้อแนวความคิด
ที่กลุ่มเห็นด้วย รวมทั้งเพิ่มเติมข้อคิดเห็นและประเด็นต่างๆ จนครบทุกกลุ่ม
5. ตัวแทนกลุ่มนาเสนอผลการระดมความคิดประเด็นสุดท้ายที่กลุ่มศึกษา
6. ทุกคนร่วมอภิปราย และสรุปแต่ละประเด็น โดยครูเป็นผู้นาการอภิปราย และใช้คาถามให้เกิดการ
เรียนรู้ร่วมกัน และสรุปผลการอภิปรายของทั้งห้อง

ภาพที่ 16 ตัวอย่างการทากิจกรรมม้าหมุน
ที่มา http://www.krusmart.com/teaching-pedagogy-content-knowledge/
 29
แนวคำถำมที่ใช้ในกิจกรรมม้ำหมุน
1. จงพิจารณาข้อความต่อไปนี้ว่าข้อความใดถูกต้อง
ก. คลื่นสะท้อนมีเฟสเดียวกับคลื่นตกกระทบเสมอ
ข. มุมตกกระทบเท่ากับมุมสะท้อนเสมอ
ค. ความถี่ของคลื่นหักเหมีค่าน้อยกว่าความถี่ของคลื่นตกกระทบ
ง. มุมที่หน้าคลื่นหักเหทากับแนวรอยต่อของตัวกลางมีค่าเท่ากับมุมหักเห

2. จากรูป AB เป็นหน้าคลื่นตกกระทบตัวกั้น BC AC เป็นหน้าคลื่นสะท้อน มุมสะท้อนคือมุมใด เพราะอะไร

3. ให้ระบุว่าข้อใดกล่าวถูกต้องบ้างเกี่ยวกับการสะท้อนของคลื่น
1. เมื่อคลื่นเกิดการสะท้อน มุมสะท้อนจะเท่ากับมุมตกกระทบเสมอ
2. คลื่นสะท้อนที่เกิดจากคลื่นดลในเส้นเชือกปลายตรึง จะมีเฟสตรงข้ามกับคลื่นตกกระทบ
3. เมื่อคลื่นหน้าตรงเคลื่อนที่ไปกระทบกับตัวสะท้อนที่มีผิวโค้งเว้าพาราโบลา คลื่นสะท้อนจะมีหน้า
คลื่นเหมือนเดิม

4. ข้อใดกล่าวผิด เกี่ยวกับการสะท้อนของคลื่น
ก. คลื่นสะท้อนปลายตรึงจะให้เฟสตรงข้าม
ข. คลื่นสะท้อนปลายอิสระจะให้เฟสเดิม
ค. มุมที่หน้าคลื่นตกกระทบทากับสิ่งกีดขวางจะเท่ากับมุมสะท้อน
ง. คลื่นตกกระทบและคลื่นสะท้อนจะมีความยาวคลื่นต่างกัน
 30
5. ถ้าหน้าคลื่นของคลื่นตกกระทบ ทามุม 30 องศา กับเส้นปกติ มุมสะท้อนจะมีค่าเท่าใด

6. จากรูป หน้าคลื่นเส้นตรง เข้ากระทบตัวสะท้อนเส้นตรง มุมสะท้อนมีค่าเท่าใด

7. ข้อความใดกล่าวถูกต้อง ( อาจมีคาตอบมากกว่า 1 ข้อ )

1. การสะท้อนของคลื่นเชือกปลายอิสระ เฟสไม่เปลี่ยน
2. การสะท้อนของคลื่นเชือกปลายตรึง เฟสเปลี่ยน
3. การสะท้อนของคลื่นน้า เฟสไม่เปลี่ยน
4. คลื่นสะท้อนมักจะมีแอมพลิจูดลดลง

8. จากรูป AB เป็นเชือก มวล m มาผูกต่อกับเชือก มวล 50 เท่าของ AB ณ จุด B ข้อใดถูก

ก. ถ้าสะบัดที่ปลาย C จะเกิดคลื่นบางส่วนเคลื่อนไปบน AB
ข. ถ้าสะบัดที่ปลาย A คลื่นสะท้อนในเชือก AB จะมีเฟสต่างกัน 2π
ค. ถ้าสะบัดที่ปลาย C คลื่นสะท้อนจะเริ่มจากปลาย A แบบเฟสตรงกัน
ง. ถ้าสะบัดที่ปลาย A จะไม่สามารถเกิดคลื่นบน BC ได้เลย
 31
9. ตามรูปเป็นภาพคลื่นดลในเส้นเชือก เคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็ว 3 ซม./วินาที เมื่อเวลา t = 0 แสดงด้วย รูป

ภาพใดเป็นภาพคลื่นดลที่เวลา t = 1 และ t = 1.5 วินาที

10. คลื่นดลหน้าตรงขนาดเล็กเคลื่อนที่ออกจากจุด P หน้าคลื่นจะต้องทามุมกับสิ่งกีดขวาง A เท่าไร คลื่น

ดลนั้นจึงจะสะท้อนกลับทางเดิมมาที่จุด P ได้อีก
 32

ใบกิจกรรมที่ 4 Exit Ticket ไม่รู้ ไม่ให้ออก (กำรสะท้อนของคลื่น)

จุดประสงค์
1. ให้ผู้เรียนฝึกทักษะการสรุปความรู้เพื่อบอกถึงสิ่งที่เข้าใจ และสิ่งที่ได้รับจากการเรียนรู้
2. ให้ผู้เรียนฝึกวิเคราะห์ความสอดคล้องระหว่างสิ่งที่ตนเองอยากรู้ และสิ่งที่ตัวเองได้รู้

คาชี้แจง
1. ให้นักเรียนเขียนสิ่งที่ได้เรียนรู้และเข้าใจในบทเรียน ซึ่งอาจเขียนได้ในหลายรูปแบบ เช่น
อนุทิน แผนผังความคิด แผนภาพ ความเรียงลงในบัตร หรือ กระดาษสี
2. เขียนสิ่งที่อยากรู้ลงในกระดาษ มีอะไรบ้างที่อยากเรียนลงในบัตร หรือกระดาษสี
 33
ใบงำนที่ 1

จงตอบคำถำมที่กำหนดให้ถูกต้อง

1. เชือกปลำยตรึงคลื่นตกกระทบและคลื่นสะท้อนเป็นอย่ำงไร พร้อมวำดรูปประกอบขณะเส้นเชือกเกิด
กำรตกกระทบ และสะท้อนกลับ
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

2. เชือกปลำยอิสระคลื่นตกกระทบและคลื่นสะท้อนเป็นอย่ำงไร พร้อมวำดรูปประกอบขณะเส้นเชือกเกิด
กำรตกกระทบ และสะท้อนกลับ
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

3. กฎกำรสะท้อนของคลื่นกล่ำวว่ำอย่ำงไร

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
 34
ใบงำนที่ 2

1. จากรูปหน้าคลื่นต่อไปนี้จงเขียนรังสี

2. จงเติมคาลงในช่องว่างต่อไปนี้ให้ถูกต้องและสมบูรณ์

3. จากรูปจงหามุมระหว่างรังสีตกกระทบกับรังสีสะท้อน
 35
ใบงำนที่ 3

1. จงอธิบายคุณสมบัติและกฎการสะท้อนของคลื่น
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..................
2. คลื่นต่อเนื่องเส้นตรงเคลื่อนที่เข้าสู่สิ่งกีดขวางดังรูป จงเขียนรูปแสดงหน้าคลื่นของคลื่นที่กาลังสะท้อนและ
หลังสะท้อน

3. จากการทดลองปล่อยคลื่นหน้าตรงเคลื่อนที่เข้าหาโลหะค้ารูปพาราโบลา ลักษณะของคลื่นที่สะท้อนออกมา
จะมีลักษณะเป็นแบบใด
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. คลื่นดลในเส้นเชือกเคลื่อนที่จากเส้นเชือกเบาไปสู่เส้นเชือกหนักดังรูป เมื่อคลื่นในเส้นเชือกเคลื่อนที่ถึง
รอยต่อระหว่างเส้นเชือกทั้งสอง จะเกิดการเปลี่ยนแปลงใดบ้าง เพราะเหตุใด

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..................
 36
5. จากการสังเกตคลื่นผิวน้าในถาดคลื่น เมื่อเคลื่อนที่ถึงรอยต่อระหว่างน้าลึกและน้าตื้น คลื่นมีการสะท้อน
หรือไม่อย่างไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..................

6. เมื่อคลื่นน้าเส้นตรงกระทากับตัวกีดขวางปรากฏว่า มุมระหว่างรังสีตกกระทบกับรังสีสะท้อนของคลื่นน้า
เท่ากับ 30 องศา ดังนั้น มุมตกกระทบของคลื่นน้าเป็นเท่าใด
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………...................
8. ยกตัวอย่างการใช้ประโยชน์จากการสะท้อนของคลื่น พร้อมอธิบายประกอบ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..................
 37
ใบงำนที่ 4

จงเติมคำตอบลงไปในช่องว่ำงให้ถูกต้อง

1. จากหลักการสะท้อนของคลื่นกล ถ้าไม่มีการสูญเสียพลังงานในขณะตกกระทบ แอมพลิจูดของคลื่นจะ

..................................................................
2. การสะท้อนที่ปลายตรึงแน่น (Fixed End) คลื่นสะท้อนจะมีเฟส......................กับเฟสของคลื่นตกกระทบ
3. การสะท้อนที่ปลายอิสระ (free end) คลื่นสะท้อนจะมีเฟส..............................กับเฟสของคลื่นตกกระทบ
4. จากกฎการสะท้อน……………………………………………………………………………………..….อยู่บนระนาบเดียวกัน
5. จากกฎการสะท้อน มุมตกกระทบ …………………………… มุมสะท้อน
6. แนวที่คลื่นวิ่งเข้าชนตัวสะท้อนก่อนสะท้อน คือ …………………………………………………………………………
7. รังสีสะท้อน คือ ..............................................................................
8. เส้นแนวฉากจะต้องทามุม.......................กับสิ่งกีดขวาง
9. มุมตกกระทบทามุม 30 องศา กับเส้นแนวฉาก ทาให้มุมสะท้อนทามุม.............กับสิ่งกีดขวาง
10. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ..........................

11. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ.................................

12. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนโค้ง จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ..........................
13. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนโค้ง จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ..........................
14. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ..........................
15. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ..........................
16. คลื่นเคลื่อนที่จากเชือกเบาไปยังเชือกหนัก จะได้คลื่นสะท้อนในเชือกเบามีเฟส........................กับคลื่นตก
กระทบและแอมพลิจูดก็...............
17. คลื่นเคลื่อนที่จากเชือกหนักไปเชือกเบา จะได้คลื่นสะท้อนในเชือกหนักมีเฟส........................
 38
แบบทดสอบหลังเรียน
คาชี้แจง
1. แบบทดสอบนี้เป็นแบบทดสอบปรนัย 4 ตัวเลือก
2. แบบทดสอบนี้มีทั้งหมด 10 ข้อ 10 คะแนน เวลา 10 นาที
3. ให้ทาเครื่องหมายกากบาทลงช่อง ก ข ค หรือ ง ลงในกระดาษคาตอบที่เห็นว่าถูกต้องที่สุด
เพียงข้อเดียว

1. ข้อใดต่อไปนี้กล่าวผิด
ก. การสะท้อนจะต้องเป็นไปตามกฎการสะท้อน
ข. คลื่นหน้าตรงตกกระทบแผ่นกั้นหน้าตรง คลื่นสะท้อนจะเป็นคลื่นหน้าตรง
ค. คลื่นวงกลมตกกระทบแผ่นกั้นหน้าตรง คลื่นสะท้อนจะเป็นคลื่นหน้าตรง
ง. คลื่นหน้าตรงตกกระทบแผ่นกั้นโค้งเว้า คลื่นสะท้อนจะเป็นคลื่นวงกลมจากโฟกัสของแผ่นกั้นผิว
โค้งเว้า

2. การสะท้อนของเชือกที่ปลายตรึงแน่น (Fixed End) คลื่นสะท้อนจะมีเฟสเป็นอย่างไร

ก. ตรงกันข้ามกับเฟสของคลื่นตกกระทบ ข. เหมือนกับเฟสของคลื่นตกกระทบ
ค. เฟสต่างกัน 45 องศา ง. เฟสต่างกัน 90 องศา

3. จากรูปภาพข้อใดกล่าวผิด

ก. มุมตกกระทบ = มุมสะท้อน
ข. การสะท้อนเป็นสมบัติเฉพาะของคลื่น
ค. เส้นแนวฉากทามุม 90 องศา กับสิ่งกีดขวาง
ง. รังสีตกกระทบ เส้นแนวฉาก รังสีสะท้อนอยู่บนระนาบเดียวกัน

4. การสะท้อนที่ปลายอิสระ (free end) คลื่นสะท้อนจะมีเฟสเป็นอย่างไร

ก. ตรงกันข้ามกับเฟสของคลื่นตกกระทบ ข. เหมือนกับเฟสของคลื่นตกกระทบ
ค. เฟสต่างกัน 45 องศา ง. เฟสต่างกัน 90 องศา
 39
5. .ข้อใดต่อไปนี้กล่าวผิด
ก. รังสีตกกระทบคือ แนวที่คลื่นวิ่งเข้าชนตัวสะท้อนก่อนสะท้อน
ข. รังสีสะท้อนคือ แนวที่คลื่นวิ่งออกจากตัวสะท้อนหลังสะท้อน
ค. เส้นแนวฉากคือ เส้นที่ลากตั้งฉากกับเส้นแนวฉาก
ง. มุมสะท้อนคือ วัดได้จากมุมที่หน้าคลื่นตกกระทบกับเส้นแนวฉาก

6. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา จะได้คลื่นสะท้อนมีลักษณะแบบไหน
ก. หน้าตรง ข. หน้าโค้ง ค. วงกลม ง. วงรี

7. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนมีลักษณะแบบไหน
ก. หน้าตรง ข. หน้าโค้ง ค. วงกลม ง. วงรี

8. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนมีลักษณะแบบไหน
ก. หน้าตรง ข. หน้าโค้ง ค. วงกลม ง. วงรี

9.

ตามรูปข้างบนแสดงถึงคลื่นตกกระทบในเส้นเชือก ซึ่งปลายข้างหนึ่งของเชือกผูกติดอยู่กับกาแพง เมื่อคลื่น

ตกกระทบกับกาแพงแล้วจะเกิดคลื่นสะท้อนขึ้นจากข้อต่อไปนี้ ข้อใดแสดงถึงคลื่นสะท้อน

ก. ข.

ค. ง.

10. คลื่นน้าหน้าตรงเคลื่อนที่เข้ากระทบผิวสะท้อนราบเรียบจะเกิดการสะท้อนขึ้น คลื่นน้าที่สะท้อนออกมามี

เฟสเปลี่ยนไปกี่องศา
ก. 0 องศา ข. 90 องศา ค. 180 องศา ง. 270 องศา
 40

ทดสอบหลังเรียน

ชื่อ - สกุล ………………………………………………………………………………….. เลขที่ ………………………………..

ข้อ ก ข ค ง

10

คะแนนเต็ม …………………………………… คะแนน

คะแนนที่ได้ …………………………………… คะแนน
 41

แบบบันทึกคะแนนผลกำรใช้ชุดกิจกรรม

คำสั่ง ให้นักเรียนบันทึกคะแนนจากการทากิจกรรมในชุดกิจกรรม
ตำรำงบันทึกคะแนนด้ำนควำมรู้ที่นักเรียนทำได้

10
 42

ตำรำงแปรผลกำรประเมินคุณภำพด้ำนควำมรู้จำกกำรเรียนโดยใช้ชุดกิจกรรมชุดที่ 2

ข้อปฏิบัติหลังเรียนโดยใช้ชุดกิจกรรม
ถ้าทาคะแนนได้ตั้งแต่ร้อยละ 75 ขึ้นไปถือได้ว่าเยี่ยมมากแต่ถ้าทาคะแนนต่ากว่าร้อยละ 75 ต้องกลับไป
ทบทวนเนื้อหา ฝึกทาแบบฝึกหัดซ้าๆ จนกว่าจะเข้าใจเนื้อหา ก่อนที่เราจะไปเรียนต่อในชุดกิจกรรมชุดที่ 3
 43
บรรณำนุกรม

กฎกำรสะท้อนของคลื่น. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : http://reflec-reflac.blogspot.com/p/blog-

page.html. 27 กันยายน 2560.

กำรทดลองกำรสะท้อนของคลื่นน้ำ. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : http://physics.ipst.ac.th/?p=1439. 27

/lessonplan/lesson01.doc. 27 กันยายน 2560.

กำรสะท้อนของคลื่นน้ำแบบต่ำง ๆ. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : http://kanchanapisek.or.th/kp9/physics

กำรสะท้อนของคลื่นในเส้นเชือก. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : https://min555.wordpress.com . 27

กันยายน 2560.

กำรสะท้อนของคลื่นในเส้นเชือกที่เคลื่อนที่ระหว่ำงเชือกหนักกับเชือกเบำ. (ออนไลน์). แหล่งที่มา :

http://www.mwit.ac.th/~physics/Document/Ki/PTTSCI30202/wave_motion.pp.
27 กันยายน 2560.

นิรันดร์ สุวรัตน์. (2554) . กำรสะท้อนของคลื่นกล . พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : พ.ศ.พัฒนา

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.). (2557). คู่มือครูรำยวิชำเพิ่มเติมฟิสิกส์ เล่ม 3.

กรุงเทพฯ : คุรุสภาลาดพร้าว, 2548.

สมบัติกำรสะท้อนของคลื่น. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : https://sumozaza98.wordpress.com/2013

/02/28/สมบัติการสะท้อนของคลื่น/. 27 กันยายน 2560.
 44

เฉลยแบบฝึกหัด
แบบทดสอบก่อนและหลังเรียน
45
 46

ใบกิจกรรมที่ 1 เกม Kahoot ชนิดของคลื่น

จุดประสงค์
1. ให้ผู้เรียนฝึกทักษะการทาข้อสอบ และใช้ทบทวนความรู้พื้นฐานในเรื่องชนิดของคลื่น
2. กระตุ้นการจดจาของข้อมูลใหม่ ทาให้ผู้เรียนเกิดความสนใจ

คาชี้แจง
1. ให้นักเรียน โหลดแอพพลิเคชั่น Kahoot หรือเข้าเว็บไซต์ kahoot.it ผ่านโทรศัพท์มือถือสมาร์ทโฟน
2. เมื่อเปิด kahoot จะพบกับเลข PIN ที่ระบบจะสุ่มขึ้นมา ตามด้วยการใส่รหัส PIN และชื่อเล่น
จากนั้นจะถูกนาไปหน้ารอ เมื่อชื่อเล่นของผู้เล่นทุกคนปรากฏบนหน้ารอแล้ว ครูจะกดปุ่มเริ่มเพื่อเริ่มเล่นเกม
3. ในเกม คาถามและตัวเลือก 4 ตัวเลือก จะปรากฏขึ้นบนหน้าจอหลัก แต่ละคาตอบจะมาพร้อมกับสี
และรูปร่างที่ต่างกัน ผู้เรียนจะต้องเลือกหนึ่งในตัวเลือกที่ต้องการตอบ โดยเกมถูกออกแบบมาเพื่อที่ผู้เล่น
จะต้องเงยหน้าจากจอของตนเอง เพื่อมองจอรวมเป็นระยะ เป็นการเพิ่มปฏิกิริยาทางสังคมกับทั้งครูและเพื่อน
ร่วมชั้น
4. ผู้เรียนจะได้รับคะแนนเมื่อตอบคาถามถูก (สูงสุด 1000 แต้ม โดยให้ตามเวลาที่ใช้ก่อนจะตอบ) หลัง
จบแต่ละคาถาม ผู้เรียนจะเห็นคะแนนของตนเอง รวมไปถึงลาดับของตนเองเมื่อเทียบกับคนอื่นในห้องเรียนบน
หน้าจอของตนเอง รายชื่อผู้เรียนที่มีคะแนนมากที่สุด 5 อันดับแรกจะถูกแสดงบนหน้าจอหลักเพื่อกระตุ้นการ
แข่งขันระหว่างผู้เล่น
เฉลยคำถำมทั้ง 10 ข้อ
47
48
49
 50
ใบกิจกรรมที่ 2 กำรทดลองกำรสะท้อนของคลื่นน้ำ

จุดประสงค์กำรทดลอง
1. ระบุได้ว่าเมื่อคลื่นเคลื่อนที่ไปพบสิ่งกีดขวางหรือตัวกลางใหม่คลื่นจะเกิดการสะท้อนกลับมายัง
ตัวกลางเดิมได้
2. เปรียบเทียบความแตกต่างของลักษณะของคลื่นสะท้อนของคลื่นน้าหน้าตรงและคลื่นน้าวงกลมเมื่อ
เคลื่อนที่ไปพบสิ่งกีดขวางในลักษณะต่างๆ
3. อธิบายเกี่ยวกับปรากฏการณ์การสะท้อนของคลื่นได้

อุปกรณ์กำรทดลอง
1. ชุดถาดคลื่นคลื่นพร้อมอุปกรณ์ 1 ชุด
2. หม้อแปลงไฟฟ้าโวลต์ตา่ 1 ชุด
3. น้า
4. กระดาษขาว 1 แผ่น
5. สายไฟฟ้า 1 ชุด

ที่มา http://physics.ipst.ac.th/?p=1439
 51

วิธีกำรทดลอง
1. ใส่น้าในถาดคลื่น และต่อชุดทดลองถาดคลื่นเข้ากับหม้อแปลงไฟฟ้าโวลต์ต่า
2. บิดปุ่มกาเนิดคลื่นวงกลม 1 ปุ่ม แตะผิวน้า ปรับความถี่ของมอเตอร์ให้ปุ่มกาเนิดคลื่นทางาน สังเกต
เงาที่กระดาษขาวใต้ถาดคลื่นให้เห็นภาพที่ชัดเจนถ้าความถี่มากเกินไปจะมองเห็นไม่ชัด
3. นาสิ่งกีดขวางที่มีรูปร่างแบบวงกลม โครงพาราโบลาและหน้าตรงมากั้นหน้าคลื่นวงกลมสังเกต
ลักษณะของคลื่นที่สะท้อนบริเวณด้านหน้าสิ่งกีดขวางบันทึกผลการสังเกต
4. เปลี่ยนแหล่งกาเนิดคลื่นให้เป็นคลื่นหน้าตรงปรับความถี่ของมอเตอร์ให้ปุ่มกาเนิดคลื่นทางาน
สังเกตเงาที่กระดาษขาวใต้ถาดคลื่นให้เห็นภาพที่ชัดเจน ถ้าความถี่มากเกินไปจะมองเห็นไม่ชัด
5. นาสิ่งกีดขวางที่มีรูปร่างวงกลม โค้งพาราโบลา และหน้าตรงมากั้นคลื่นหน้าตรงที่ออกจาก
แหล่งกาเนิด สังเกตลักษณะของคลื่นสะท้อนบริเวณด้านหน้าสิ่งกีดขวางบันทึกผลการสังเกต
6. สรุปผลการทดลอง
 52
ผลกำรทดลอง
ภำพแสดงกำรทดลองที่แหล่งกำเนิดเป็นคลื่นวงกลม

ลักษณะของสิ่งกีดขวำง ภำพที่ได้จำกกำรทดลอง

ผิวโค้งนูน

ผิวโค้งเว้ำ

หน้ำตรง
 53
ภำพแสดงกำรทดลองที่แหล่งกำเนิดเป็นคลื่นหน้ำตรง

ลักษณะของสิ่งกีดขวำง ภำพที่ได้จำกกำรทดลอง

ผิวโค้งนูน

ผิวโค้งเว้ำ

หน้ำตรง

สรุปผลกำรทดลอง
จากการทดลองจะเห็นได้ว่าเมื่อคลื่นเดินทางไปพบสิ่งกีดขวางที่ไม่สามารถทะลุผ่านไปได้ขึ้นจะเกิดการ
สะท้อนกลับในลักษณะที่มีความถี่และความยาวคลื่นเท่าเดิม โดยทิศทางของคลื่นอาจจะเปลี่ยนแปลงไปจาก
เดิมได้และหากขึ้นมีลักษณะต่างกันเช่น ขึ้นวงกลมกับคลื่นหน้าตรงลักษณะของคลื่นสะท้อนจะแตกต่างกันด้วย
 54
คำถำมหลังกำรทดลอง
1. ลักษณะของคลื่นสะท้อนที่นักเรียนสังเกตเห็นจากการใช้สิ่งกีดขวางแบบต่างๆไปกั้นการเคลื่อนที่
ของคลื่นมีลักษณะแตกต่างกันอย่างไร
ตอบ แตกต่างกันขึ้นอยู่กับลักษณะของหน้าคลื่นและลักษณะของผิวสะท้อน
2. จากการทดลองถ้าไม่มีสิ่งกีดขวางนักเรียนจะสังเกตเห็นคลื่นสะท้อนได้หรือไม่
ตอบ ไม่ได้
3. ลักษณะของคลื่นสะท้อนที่เกิดขึ้นกับผิวสะท้อนแบบต่างๆของคลื่นหน้าตรงกับคลื่นวงกลมมีความ
แตกต่างกันหรือไม่อย่างไร
ตอบ มีความแตกต่าง ตรงการสะท้อนของคลื่นหน้าตรงกับผิวสะท้อนตรงนอกนั้น จะทาให้ได้คลื่นสะท้อนที่มี
ลักษณะเป็นคลื่นวงกลม
 55
ใบกิจกรรมที่ 3 ม้ำหมุน รวมพลัง พิชิตทุกคำถำม

จุดประสงค์
1. เพื่อกระตุ้นให้นักเรียนแสดงความคิดเห็นต่อประเด็นหรือหัวข้อที่นักเรียนแต่ละกลุ่มได้รับไป
2. ให้ผู้เรียนฝึกฝึกทักษะการศึกษาข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล ทักษะการลงความคิดเห็นจากข้อมูล
การแสดงออกและการยอมรับความคิดเห็นของผู้อื่น

คาชี้แจง
1. ครูกาหนดประเด็นคาถามที่แตกต่างกันเท่ากับจานวนกลุ่มนักเรียน แล้วนาไปติดบอร์ดหรือฝาผนังให้
ระยะห่างกันพอสมควร
2. แจกปากกาสีต่างกันให้แต่ละกลุ่ม
3. นักเรียนแต่ละกลุ่มยืนที่ประเด็นคาถามแรก และระดมความคิดเขียนคาตอบลงบนกระดาษ
4. เมื่อครูให้สัญญาณ นักเรียนทุกกลุ่มเดินทิศทางตามเข็มนาฬิกาไปยังประเด็นถัดไป แล้วอ่าน ศึกษา
ข้อมูล วิเคราะห์ อภิปรายผลงานของกลุ่มอื่นที่เขียนไว้ และทาเครื่องหมายถูกในหัวข้อแนวความคิด
ที่กลุ่มเห็นด้วย รวมทั้งเพิ่มเติมข้อคิดเห็นและประเด็นต่างๆ จนครบทุกกลุ่ม
5. ตัวแทนกลุ่มนาเสนอผลการระดมความคิดประเด็นสุดท้ายที่กลุ่มศึกษา
6. ทุกคนร่วมอภิปราย และสรุปแต่ละประเด็น โดยครูเป็นผู้นาการอภิปราย และใช้คาถามให้เกิดการ
เรียนรู้ร่วมกัน และสรุปผลการอภิปรายของทั้งห้อง

ที่มา http://www.krusmart.com/teaching-pedagogy-content-knowledge/
 56
แนวคำถำมที่ใช้ในกิจกรรมม้ำหมุน

1. จงพิจารณาข้อความต่อไปนี้ว่าข้อความใดถูกต้อง
ก. คลื่นสะท้อนมีเฟสเดียวกับคลื่นตกกระทบเสมอ
ข. มุมตกกระทบเท่ากับมุมสะท้อนเสมอ
ค. ความถี่ของคลื่นหักเหมีค่าน้อยกว่าความถี่ของคลื่นตกกระทบ
ง. มุมที่หน้าคลื่นหักเหทากับแนวรอยต่อของตัวกลางมีค่าเท่ากับมุมหักเห
ตอบ ข. มุมตกกระทบเท่ากับมุมสะท้อนเสมอ
ง. มุมที่หน้าคลื่นหักเหทากับแนวรอยต่อของตัวกลางมีค่าเท่ากับมุมหักเห

2. จากรูป AB เป็นหน้าคลื่นตกกระทบตัวกั้น BC AC เป็นหน้าคลื่นสะท้อน มุมสะท้อนคือมุมใด เพราะอะไร

ตอบ c

3. ให้ระบุว่าข้อใดกล่าวถูกต้องบ้างเกี่ยวกับการสะท้อนของคลื่น
1. เมื่อคลื่นเกิดการสะท้อน มุมสะท้อนจะเท่ากับมุมตกกระทบเสมอ
2. คลื่นสะท้อนที่เกิดจากคลื่นดลในเส้นเชือกปลายตรึง จะมีเฟสตรงข้ามกับคลื่นตกกระทบ
3. เมื่อคลื่นหน้าตรงเคลื่อนที่ไปกระทบกับตัวสะท้อนที่มีผิวโค้งเว้าพาราโบลา คลื่นสะท้อนจะมีหน้า
คลื่นเหมือนเดิม
ตอบ 1. เมื่อคลื่นเกิดการสะท้อน มุมสะท้อนจะเท่ากับมุมตกกระทบเสมอ
2. คลื่นสะท้อนที่เกิดจากคลื่นดลในเส้นเชือกปลายตรึง จะมีเฟสตรงข้ามกับคลื่นตกกระทบ
 57
4. ข้อใดกล่าวผิด เกี่ยวกับการสะท้อนของคลื่น
ก. คลื่นสะท้อนปลายตรึงจะให้เฟสตรงข้าม
ข. คลื่นสะท้อนปลายอิสระจะให้เฟสเดิม
ค. มุมที่หน้าคลื่นตกกระทบทากับสิ่งกีดขวางจะเท่ากับมุมสะท้อน
ง. คลื่นตกกระทบและคลื่นสะท้อนจะมีความยาวคลื่นต่างกัน
ตอบ ง. คลื่นตกกระทบและคลื่นสะท้อนจะมีความยาวคลื่นต่างกัน

5. ถ้าหน้าคลื่นของคลื่นตกกระทบ ทามุม 30 องศา กับเส้นปกติ มุมสะท้อนจะมีค่าเท่าใด

ตอบ 60 องศา

6. จากรูป หน้าคลื่นเส้นตรง เข้ากระทบตัวสะท้อนเส้นตรง มุมสะท้อนมีค่าเท่าใด

ตอบ 60 องศา

7. ข้อความใดกล่าวถูกต้อง ( อาจมีคาตอบมากกว่า 1 ข้อ )

1. การสะท้อนของคลื่นเชือกปลายอิสระ เฟสไม่เปลี่ยน
2. การสะท้อนของคลื่นเชือกปลายตรึง เฟสเปลี่ยน
3. การสะท้อนของคลื่นน้า เฟสไม่เปลี่ยน
4. คลื่นสะท้อนมักจะมีแอมพลิจูดลดลง
ตอบ 1. การสะท้อนของคลื่นเชือกปลายอิสระ เฟสไม่เปลี่ยน
2. การสะท้อนของคลื่นเชือกปลายตรึง เฟสเปลี่ยน
 58
8. จากรูป AB เป็นเชือก มวล m มาผูกต่อกับเชือก มวล 50 เท่าของ AB ณ จุด B ข้อใดถูก

ก. ถ้าสะบัดที่ปลาย C จะเกิดคลื่นบางส่วนเคลื่อนไปบน AB
ข. ถ้าสะบัดที่ปลาย A คลื่นสะท้อนในเชือก AB จะมีเฟสต่างกัน 2π
ค. ถ้าสะบัดที่ปลาย C คลื่นสะท้อนจะเริ่มจากปลาย A แบบเฟสตรงกัน
ง. ถ้าสะบัดที่ปลาย A จะไม่สามารถเกิดคลื่นบน BC ได้เลย
ตอบ ก. ถ้าสะบัดที่ปลาย C จะเกิดคลื่นบางส่วนเคลื่อนไปบน AB

9. ตามรูปเป็นภาพคลื่นดลในเส้นเชือก เคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็ว 3 ซม./วินาที เมื่อเวลา t = 0 แสดงด้วย รูป

ภาพใดเป็นภาพคลื่นดลที่เวลา t = 1 และ t = 1.5 วินาที

ตอบ รูป ง และ รูป จ ตามลาดับ

10. คลื่นดลหน้าตรงขนาดเล็กเคลื่อนที่ออกจากจุด P หน้าคลื่นจะต้องทามุมกับสิ่งกีดขวาง A เท่าไร คลื่น

ดลนั้นจึงจะสะท้อนกลับทางเดิมมาที่จุด P ได้อีก

ตอบ 40 องศา
 59
ใบกิจกรรมที่ 4 Exit Ticket ไม่รู้ ไม่ให้ออก (กำรสะท้อนของคลื่น)

จุดประสงค์

1. ให้ผู้เรียนฝึกทักษะการสรุปความรู้เพื่อบอกถึงสิ่งที่เข้าใจ และสิ่งที่ได้รับจากการเรียนรู้
2. ให้ผู้เรียนฝึกวิเคราะห์ความสอดคล้องระหว่างสิ่งที่ตนเองอยากรู้ และสิ่งที่ตัวเองได้รู้

คาชี้แจง
1. ให้นักเรียนเขียนสิ่งที่ได้เรียนรู้และเข้าใจในบทเรียน ซึ่งอาจเขียนได้ในหลายรูปแบบ เช่น
อนุทิน แผนผังความคิด แผนภาพ ความเรียงลงในบัตร หรือ กระดาษสี
2. เขียนสิ่งที่อยากรู้ลงในกระดาษ มีอะไรบ้างที่อยากเรียนลงในบัตร หรือกระดาษสี

ตัวอย่าง แนวคิดหลัก (นักเรียน ระบุเพียง 3 ข้อ)

- นิยามการสะท้อนของคลื่น
- กฎการสะท้อนของคลื่น
- แผนภาพการสะท้อนของคลื่น
- ประเภทของการสะท้อนของคลื่น

ตัวอย่าง การนาไปใช้ประโยชน์ (นักเรียน ระบุเพียง 2 ข้อ)

- การสะท้อนของคลื่นชนิดต่างๆ เช่น การเกิดเสียงก้อง การเกิดภาพจากการสะท้อนของแสงผ่าน

กระจก
- การสร้างเครื่องมือ หรือกล้องต่างๆ โดยใช้หลักการสะท้อนแสง

ตัวอย่าง คาถามที่นักเรียนยังคงสงสัย (นักเรียน ระบุเพียง 1 ข้อ)

- หากคลื่นเจอตัวกลางคนละชนิดกัน แล้วไม่ย้อนกลับมาในตัวกลางเดิมจะเกิดอะไรขึ้น
- ถ้าผิวสะท้อนไม่เรียบ จะยังคงใช้กฎการสะท้อนอธิบายได้หรือไม่ อย่างไร
 60
ใบงำนที่ 1

จงตอบคำถำมที่กำหนดให้ถูกต้อง

1. เชือกปลำยตรึงคลื่นตกกระทบและคลื่นสะท้อนเป็นอย่ำงไร พร้อมวำดรูปประกอบขณะเส้นเชือกเกิด
กำรตกกระทบ และสะท้อนกลับ

ตอบ ถ้าปลายสุดของตัวกลางถูกยึดตรึงไว้ คลื่นสะท้อนที่ได้จะมีเฟสเปลี่ยนไป 180 องศาหรือมีเฟสตรงกัน

ข้ามกับคลื่นตกกระทบ.

2. เชือกปลำยอิสระคลื่นตกกระทบและคลื่นสะท้อนเป็นอย่ำงไร พร้อมวำดรูปประกอบขณะเส้นเชือกเกิด
กำรตกกระทบ และสะท้อนกลับถ้ำ

ตอบ ปลายสุดของตัวกลางเป็นปลายอิสระ คลื่นสะท้อนที่ได้จะมีเฟสเดียวกับคลื่นตกกระทบ

3. กฎกำรสะท้อนของคลื่นกล่ำวว่ำอย่ำงไร

ตอบ 1. มุมตกกระทบเท่ากับมุมสะท้อนเสมอ
2. รังสีตกกระทบ เส้นปกติ รังสีสะท้อน อยู่ในระนาบเดียวกัน
 61
ใบงำนที่ 2

1. จากรูปหน้าคลื่นต่อไปนี้จงเขียนรังสี

2. หมายเลขต่อไปนี้แทนส่วนใดของรูปการสะท้อนของคลื่น

ตอบ
หมายเลข 1 คือ รังสีตกกระทบ หมายเลข 2 คือ เส้นแนวฉาก
หมายเลข 3 คือ รังสีสะท้อน หมายเลข 4 คือ มุมตกกระทบ
หมายเลข 5 คือ มุมสะท้อน

3. จากรูปจงหามุมระหว่างรังสีตกกระทบกับรังสีสะท้อน

ตอบ มุมระหว่างรังสีตกกระทบกับรังสีสะท้อน 180 – 60 = 120 องศา

 62
ใบงำนที่ 3

1. จงอธิบายคุณสมบัติการสะท้อนของคลื่น
ตอบ การสะท้อนของคลื่นเป็นปรากฏการณ์ที่สาคัญประการหนึ่งของคลื่น ถือได้ว่าเป็นสมบัติของคลื่น
อย่างหนึ่ง จะเกิดขึ้นเมื่อคลื่นเคลื่อนที่ไปพบสิ่งกีดขวาง หรือเปลี่ยนตัวกลางในการเคลื่อนที่ โดยคลื่นที่
เคลื่อนที่ไปกระทบสิ่งกีดขวางเรียกว่า คลื่นตกกระทบ และคลื่นที่สะท้อนออกมาเรียกว่าคลื่นสะท้อน
2. จากการทดลองปล่อยคลื่นหน้าตรงเคลื่อนที่เข้าหาโลหะโค้งเว้ารูปพาราโบลา ลักษณะของคลื่นที่สะท้อน
ออกมา จะมีลักษณะเป็นแบบใด
ตอบ คลื่นสะท้อนมีลักษณะเป็นคลื่นวกลม
3. คลื่นดลในเส้นเชือกเคลื่อนที่จากเส้นเชือกเบาไปสู่เส้นเชือกหนักดังรูป เมื่อคลื่นในเส้นเชือกเคลื่อนที่ถึง
รอยต่อระหว่างเส้นเชือกทั้งสอง จะเกิดการเปลี่ยนแปลงใดบ้าง เพราะเหตุใด

ตอบ คลื่นจากเชือกเส้นเล็กไปยังเชือกเส้นใหญ่ จะสะท้อนกลับมีเฟสตรงกันข้ามและแอมปลิจูดลดลง

4. จากการสังเกตคลื่นผิวน้าในถาดคลื่น เมื่อเคลื่อนที่ถึงรอยต่อระหว่างน้าลึกและน้าตื้น คลื่นมีการสะท้อน
หรือไม่อย่างไร
ตอบ ไม่เกิดการสะท้อน แต่คลื่นจะเกิดการหักเห
5. เมื่อคลื่นน้าเส้นตรงกระทากับตัวกีดขวางปรากฏว่า มุมระหว่างรังสีตกกระทบกับรังสีสะท้อนของคลื่นน้า
เท่ากับ 30 องศา ดังนั้น มุมตกกระทบของคลื่นน้าเป็นเท่าใด
ตอบ 75 องศา
6. ยกตัวอย่างการใช้ประโยชน์จากการสะท้อนของคลื่น พร้อมอธิบายประกอบ
ตอบ การหาความลึกของทะเล การหาฝูงปลา การตรวจจับเรือดาน้าหรือวัตถุที่จมอยู่ใต้น้า โดยส่ง
สัญญาณเสียงโซนาร์ออกไป แล้วจับเวลาที่สัญญาณเสียงสะท้อนกลับมา แล้วจึงนามาคานวณหาความลึกของ
ทะเล
 63
ใบงำนที่ 4

จงเติมคำตอบลงไปในช่องว่ำงให้ถูกต้อง

1. จากหลักการสะท้อนของคลื่นกล ถ้าไม่มีการสูญเสียพลังงานในขณะตกกระทบ
แอมพลิจูดของคลื่นจะ เท่าเดิม
2. การสะท้อนที่ปลายตรึงแน่น (Fixed End) คลื่นสะท้อนจะมีเฟส. ตรงข้าม .กับเฟสของคลื่นตกกระทบ
3. การสะท้อนที่ปลายอิสระ (free end) คลื่นสะท้อนจะมีเฟส เดียวกัน. กับเฟสของคลื่นตกกระทบ
4. จากกฎการสะท้อน รังสีตกกระทบ เส้นปกติ รังสีสะท้อน อยู่บนระนาบเดียวกัน
5. จากกฎการสะท้อน มุมตกกระทบ เท่ากับ มุมสะท้อน
6. แนวที่คลื่นวิ่งเข้าชนตัวสะท้อนก่อนสะท้อน คือ รังสีคลื่นตกกระทบ
7. รังสีสะท้อน คือ รังสีของแสงที่พุ่งออกจากพื้นผิวของวัตถุ
8. เส้นแนวฉากจะต้องทามุม 90 องศา กับสิ่งกีดขวาง
9. รังสีตกกระทบทามุม 30 องศา กับเส้นแนวฉาก ทาให้รังสีสะท้อนทามุม 60 องศา กับสิ่งกีดขวาง
10. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ คลื่นหน้าตรง
11. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนเรียบตรง จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ คลื่นวงกลม
12. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวสะท้อนโค้ง จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ คลื่นวงกลม
13. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวสะท้อนโค้ง จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ คลื่นวงกลม
14. คลื่นวงกลมสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ คลื่นหน้าตรง
15. คลื่นหน้าตรงสะท้อนจากผิวโค้งรูปพาราโบลา จะได้คลื่นสะท้อนลักษณะ คลื่นวงกลม
16. คลื่นเคลื่อนที่จากเชือกเบาไปยังเชือกหนัก จะได้คลื่นสะท้อนในเชือกเบามีเฟส ตรงข้าม กับคลื่นตก
กระทบและแอมพลิจูดก็ ลดลง
17. คลื่นเคลื่อนที่จากเชือกหนักไปเชือกเบา จะได้คลื่นสะท้อนในเชือกหนักมีเฟส เดียวกันกับคลื่นตกกระทบ
 64

X
 65

ประวัติผู้จัดทำ

ชื่อ : นางสาวธิตินันท์ นาจาน

ตาแหน่ง : ข้าราชการครู วิทยฐานะ : ชานาญการ โรงเรียนปากเกร็ด
วันเดือนปีเกิด : 28 เมษายน 2530
ที่อยู่ : บ้านเลขที่ 18/769 หมู่ 5 ต.บางพูด อ.ปากเกร็ด จ.นนทบุรี 11120
เบอร์โทรศัพท์ : 089-028-4545
อีเมล : piplus@hotmail.co.th
ประวัติการศึกษา :

มัธยมศึกษา แผนการเรี ยนวิทยาศาสตร์-คณิ ตศาสตร์ โรงเรี ยนปากเกร็ด (2546-

2548)
ปริ ญญาตรี ครุ ศาสตรบัณฑิต เอกฟิ สิ กส์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (2549-2553)
ปริ ญญาโท ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาหลักสู ตรและการสอนวิทยาศาสตร์
มหาวิทยาลัยสุ โขทัยธรรมาธิราช (2554-2555)